Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

POCTLO S^ïJ GKIU IS CHKJST! ey mtntM mfanEla.fan^lorum/ntertora velammis adtifrfm SèT^mmm refutationihu« quamn~ dam ^npoßtiomm Caluinolo^iie fropugnatorn.

PRONVNTIATA QVÆAD confirmationem fuperiorum pertinent. Nicolao Villagagnone, equite Mellitenfi Fran-co.authore.

^utum efl chriflianißimt Re-^ii Francorit Prtutlegio^ne quifl cjudm ~}iel excudat, quot;y/ei excufos dlibt diuedat libros qtiouis idio-mdte tn lucem edttos à D. Nicolao Villa^a-^none, ecjuiteMeüitenfi ,dntefeptenniuni^ à frtntd cuiufljue operii edttione ^ntfletttâ^er-mijjii ac yoluntdteiguod iCCe Sebdfltdno Ni-uellio b.benter imperttt. ^tfecus fdxit^mul amp;:d^dnifltßimo difComdte tndt£ld,plediitor, ^pud Çdndiu Mdurnm. 2.Septembre.dnno^ 1568.

^reuerjum me magnæ 'oaria occupatio-cxcæperut. Deinde ex labore aduerfa va~ letudo,qui£ meplurimoi dies afflixit^e^ Jcribere impediuit. Tandem ubi dfebre 'vulnerum recrudejcetium doloribus rej^irare cæpi^du coUigendis 'virtbusflu-deo^domtque me contineo aeris aperttque cæli adhuc imqfotentem, ad leclwnis vo-

luptatem me reuocat animus. Interim neßcio quo caßi Je mihi obtruâit Vannij Lutherolo^ liber aäuerßus conjecratio-ne Chrißi^ myflicumque menße huiusßt-crißciu^celfitudini 'veflr^dicatusiad qua tarne propter eximiam eiiss pietatem^ inconcußam orthodoxeßdei reli^onem^ minimi omniüße^abat eius dedicatio-^ nisßcurditas. Ea re laßo mihi 'venit in mente dißutationis.^ qua mihi quondam de adorando Ivlijja ßacrißcio cum non-nuUis Caluinoloßs mtercejßerat, libelli^ nondum editi^ quem ad noßraßententia conßrmationem compoßueram.Hunc ergo ßuoniam eodem cum Caluino furore xnnius agitatur^protinus recognofcen-dumeffe mihi dukiyueßra^ celßtudini mittedum^ tanquampietatieiuspropria digndmque rem nbsp;nbsp;munus.Atquevt ißi

Ednio impudentia fua -vicem rcpendere, quemadmodum baßhemiarunr fuarum {quib^ libru celfitudini.E.dicatufcatere planum eß}ducem Eirtembcrgenfem pa-troiw cooptauit : ego illußrißimum Ba-

uarù duce orthodoxuniy auitiie^ religto-nls tenacißimüy cauße O* aqmtatis no-flr£ aßciui propugnatorem. Hune ergo libri ßeri participem cuqiio^vt perßeblum haheat^qud deprauato^vel nuUo iudicio, in noßr^e religionis repreheßone feratur.^ vanus i^e Lutheri 'vani dißcipulus. La-nus illeanimi tota cotentionein religione noßrd inßlitymontem^ njerboru in^tiß-ßimü inßabro coßutando terit^atqueßert pturaCy Prophetarü, Patrü Eccleßx.^ locos inßnitos in ßui delirij conßrmatione intorquet^tn eumqßenßum interpretatur^ que'vt authores approbaretyno eßecißet, quotquot excogitari cructatus potutßet. Incipit ab Eudgelißis Pauloy gra datim in hac aetate ^ßa proareditur. Sed ’vt aâ eins ignorantie detegenâam no 4-liunâe coquirenâaßt materia. Huitts a-liqttotpropoßtionespaucis attigimm^ vt hîic ex propria âo^rina vti âecet haire-tictim.,conu.incamiis confutemus.

Dominum in fanEla fan^torum nunquam introiuipfe, nifi id fecerit quum •vini fub effigie proprium bibit fanguinem in coe-na.Cap.iiij.

Quamodo diuerficsfueritfanguiipoculi, ab eo, quivenis Do-mini latebat.Cap.-vij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿj-,

Jtt,im]gt;leuiJfe.Culgt;.'vtÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6,

ßesi,£ de taberiiaculo oflnie.Cap.x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ 8.

Sez,£ error in uerltabernaculicum Mofiico collntione. Cap, xi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Cap.xij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿÿ,

Bez,a cum Caluino de tabemaculi diffnitione non conue-nire.Cap.xiij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loo.

Cuitu tabernaculiminiflerfuerit Chriflm.Cap.xilÿ, loi. Brrare qui dicant,bumanitatem Chrifli non ejfe manu fa-flum tabemaculum.Cap.xv, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,

Qi^d Chriflut neceß'arib ante mortem crucu,nifi legem folue-rit^infanfla •vera introiuerit.Cap.x'vi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toj,

Qimd chriflutantequam in fanéla introiret, fuos ex lege f anflificare non debuerit. Cap.xvif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l o 4.

Deum noflram in fe carnem fandificaffe, ait in nos redun~ dans fanflitas,carnem noflram mortuam •viuiJicaret.Cap.xx'v. ibidem.

Sichriflusnon incæna,fed in crucefefacrificauit,hune mo-dis omnibus in legem commiffl'e.Cap.xx'vij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i j 5.

fn piccata fucrît {mmalatm.Cap.xxvi^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

mortempontificis Chrifli, oportmjje Ecclefiam àpec-tatit ^ufo fanfftine lauari. Cap.xxix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 j,

Non-potniß'e t^pofiolos ahjentes,fide,à Chriflo in crttcepro-ftfo fanruine lauari.Cap.xxx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

Si fide lauati fuernnt t.y4paßoli,eorum lauacrnm Patrum lauacrononexcelluiße.Cap.xxxi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iitf.

Chrißus ergo conßecratumpanem ca,^ licem corporis ßtngHinis ßti eäedum bibendum deait.

E B y IT hic homo fe aliquanto apertius eX’ ^plicate , exponendo quid intelligat confe-crati panis appellation S^p^^)ne. Nam confecratß pro peccato pontifices in lege diccban-

tur, quum hoftiam Deo conceptis verbis deftinabant amp;nbsp;offerebant^vt oblata paulo poft moreretur. Omnis, iiiquit MofeSjConfecratio quæ offertur ab ho-niine,non redimetm'jfed morte morie-tur. Fuerunt amp;nbsp;panes propofitionis co-fecrati, non tarnen in hoftiam pro pec-cato,quibus prêter facerdotes vefci nemo poterat.Si in hanc partem,ac figni-ficationem panis fui confecrationem Vannius intelligit, non magno iudicio præditus efte iudicatur,panis enim Eu-chariftiæ, non folum in vfum facerdo-tum, fed amp;nbsp;conuiuarû omniû proponi-tur. Fingamus tarnen vmbra quadara-tionis hunc tcgi,inducique in earn opi-nionem. Exponat cur panem corporis confecratum dixerit:quidue panis corporis nomine intelligat. Si ex Lutheri fententia Euchariftia eft corpus Domini, errat Vannius,hanc,corporis panem nuncupans. Quod enim alicuius eft, id efte non poteft cuius eft.Panis ergo cor poris,quanuisVannii iudicio ad corpus attinere dici poftet, corpus tarnen di-ci no poteft.Vel, hominis vani vanitas, non eft vanitas,fed vanus ipfe.

ADVERSVS VANNIVM. lO nis propofitum conuertamur. Omnis confecratio oblatione perficitur,amp; tun ótioneni pontificiam requirit. Si ergo à Chrifto pontifïce panis fuit confecra-tus neceflario is amp;nbsp;oblatus fuilfe dici-tur.In quem igitur finé oblatus ? an pro pcccatis noftris, vt cx lege oblata confecratio morte moreretur? hoe puto nó ' eft Vannius didurus : Panis enim non eft morti obnoxius. In qué ergo finem oblatus?Sané id aliter cognofei non po teft;, quàm à verbis ad confecrationem adhibitis.Quibus ergo verbis à Chrifto pontifice adhibitis, fadam fuifle panis corporis confecrationem oftendetur? lisne quæ noftris Euageliis efferuntur, Hoe eft corpus meum quod pro vobis Mdtth. zs. datur,vcl5Vt Paulus ait,frangiturf Si fe- Mdrc.n,. cundum hæc verba, de fine cófecratio-nis iudicandum eft,amp; tada fit non cor-poris, fed panis huius confecratio amp;nbsp;o-blatio, panis corporis, amp;nbsp;non corpus, quia erat confecratus, morte mori de-buit. Omnis enim confecratio(vt dixi-mus)quæ offertur,morte morietunCa-lixque tanguinis confecratus fuifle dici debet,vteffunderetur in remiflionem peccatorïi. Qnid refpondebit V annius.^

Calicem fanguinis, amp;nbsp;non fanguinem, in eflfufîonem fuifTe confecratum ? Hoc equidem hune didurum non fufpicor. Effundienim nonpotuit folida calicis materia. Si ergo confecratum ad effu-fionem fuifle non calicem, fed fangui-nem Vannius dixerit, æquum eft vt fa-teatur non panem corporis, fed corpus ipfum, in crucem fuilTe confecratum. Namdefimilibus idem eft indicium.

Si veto confecratum fateatur, neceftà-rio amp;nbsp;oblatum, amp;nbsp;facrificatû fateri debet. Animal enim aræ deftinatû amp;nbsp;confecratum, necefîario paulo poftoccidi oportebat.

cjuU fgt;oteß dicere chriflumaliquid aliudfaciendum mandajje^qttàm qtiod antea fecerit.

Vi aliud fîbi faciendum putauerit, v^^flerit,aut approbarit,quàm quod mandauit Chriftus, anathema fit. Sanda enim ecclefia Romana, in earn cura incumbit,ne quid fiat aliud in MilTæ fa-crificio,quàm quod fecerit Chriftus, amp;nbsp;faclundum edixerit,Is autem non pané

A DV E R s V s V A N N IVM. II fed corpus fuum in mortem crucis con fecrauit,obtulit, amp;nbsp;comedit, atque co-medendum dédit, fub panis effigie,di- luc.zi. cens: Hoc eftcorpus meumquodpro ^-Cor.u. Vobis datur,hoc facite. Qun ergo dieet Vannius hoc faciendi mandatum per-tinere? Nonne ad corpus quod pro nobis datur, quafi dixiiîet : quod feci, amp;nbsp;hoc corpus quod à me proyobis datur, facite quoties hoc in mei memoriam manducaueritis ? Huius ergo mandato nûc Dei legatus ofFcrt.darque Deo corpus fub panis effigie pro peccatis no-ftris , quod oblatum à fe ipfo Chriftus, Apoftolis in vitam çternam comeden-dum dédit.

Teßdtur dedijje hoeßorßtan ßterißetum denotarepoßet^cfui emm facrißcdt datißed ß~ tjuens yoculdßißipuitffuiißuncßnfum non admittit -.non enim omnis ejui dat^ßtcrißcdf. fed omnis cjui ftcrificat dät t^uidemfverum non hommibHffed Deo.chrißw autem dat^ nonpatrifed dfci^ulvs.

DE CHRISTI CONSECRAT. mine Fabrum vel inuitum in viótoriani vocat : vti ex illius verborum examine cognofci poteft. inquit facrißcat, dat. Vt veritatem huius propofitionis eruamus, ex Vannio intelligendum eft, quid lit facrificare , vt in eum que ape-ruerit fenfum,hoc verbum accipiamus.

Quæram igitur,an confecrationem oblationem pontificiam, facrificij nomine Vannius ex Eccleliæ fentetia dif-finiat, vt confecrare idem clTe iudicet, quod facrificare ? An verb fpreta obla-tionis amp;nbsp;confecrationis adione,mada-tionem, ipfum facrificium elTe iudicet: vt carnifices,qui non offerunt nec con-fecrantjfed madät amp;nbsp;conficiunt, facrificare videantur?Si carnifices5quoniam vitam eripiunt, Vannius facrificare pu-tet,quo modo amp;nbsp;eos dare pariter iutel-liget?nó enim dant qui vitam eripiunt. Sin, vt par eft,ad confecrationem amp;nbsp;o-blationem facrificij fignificationem rc-tulerit,vt pontifices qui maóladum pro peccatis animal olferunt, amp;nbsp;cofecrant, facrificare dici debere iudicet, in illius gratiam non me pigebit aflentiri, pon-tificem offerentem, dare, id eft confecrare facrificare pro peccato j ßc

ADVERSVS VANNIVM. 12 fateri rem confecratam amp;c facrifica-tam, doni munerifque nomine diffiniri pofTezNam qui offert pro peccatis^Deo dare dicitur non hominibus.

SI ergo Chriftum patri in cæna dedif-fe probauerimus æquo animo Van-nius fatebitur ilium fe quo que Patri fa-crificaffe . Ei rei probandæ ftudendum cft. Panis, inquit Chriftus,qué ego dabo j caro mea eft, quam ego dabo pro mundi vita. Hïc fe bis daturum promit tit,deinde vt fe interpretaretur, myfte-rium fuum celebrans,acceptum panem benedixit, fregit, deditq; difcipulis di- luc.ii.. cens : Accipite amp;nbsp;comeditCjhoc eft cor pus meum quod pro vobis datur. Qué-admodü fuperius dixerat, Panis quem ego dabo caro mea eft,quam ego dabo pro mundi vita. Nunc vtftetpromiffis, carnem,id eft,panem vitæ,dédit fub pa nis effigie comedendâj quam pro mundi vita crucifigendam offerebat amp;nbsp;da-

Zfre.ii. bat Deo patri vti fcriptu eft. Mittamus lignum in panem eius. Hine veroper-fpedum eft, eum pro Apoftolis amp;nbsp;non iplis alicui dedifle.Quum ergo pro ipfis hunc dedifte inficiari non pollis Vanni, die eui alter! dederit? Deóne?hoc ft fa-teare, quid eft quod amplius garris?fa-erifieabat, tuo iudieio , quoniam patri dabat pro peceatis noftris. Donum ergo eorporis quod eomededum dedit, faerifieium eft propitiatorium. Patri o-blatum,vti Faber piè doótéque doeuit.

tue.11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vannius impingcret, Lueæ le-

dionem fequi noluitj,pro datur,qua didione vtitur Lucas,traditur fupponen-dum efte fibi putauit, dicendo:Corpus quod pro vobis traditur,fed Gr^ea vox ^iS'ó/zevov hunc illi fcrupulum euellet.

InftiperjCl^rißus in exJiibittoncfetcYdmen-tt^orationemfuam no ad Patrem,fed ad diß cipulos diri^it, bu loquiturßiis dat :^roinde etiam non facnßcat.

ADVER.SVS V A N N IV M. hilitionefacvamenti,grätiiif agens Deo,\tï doceSjrft/Jfdtrem orationemptamdirigebat^ bunc allocjHebdtw^ hutc^ro nobis corpti^ da~ batiproinde ergo etiam

Inxtdproprietdtem omnium lingudrum^ yoculd^hocÇvel^tdle^reJjncit demonßrdt quodpra,cedit^^quod dClum eß^no id quod eras tn cruceperdgetur.Itdque non dixitiFd~ cite hoc quod eras fdFlurus ßim ^fed fdette hoc quod I dm in ceendfeci.

OPeram male pofuerunt Vanij præ-ceptoreSjfi ita,vti videtur, ipfû grâ-maticam docuerunt, /gt;oc,inquit, reßneit demonfb/dt quodpr^ecedit^ nbsp;nbsp;nbsp;quod dFiti

c/?.Ego potius dicerein,hoc, rei præfen tis elTe demonftratiuum : cótra vero ad rem remotam ac præteritam,illud,fpe-ftare : vti aliquo loco ait Comicus, Ne comparandus hie quidem ad ilium eft. Proinde palam eft Chriftum mandafle faciendum corpus , quod tunc ab ipib dabatur Deo patri, non illud in fpecie

ac effigie^ quod iam confecratum o-blatum datumque confeótores paulo poft ftiffixerunt amp;nbsp;interfecerunt. Cçte-rùm,Vannius dices,No» dixit ^factte hoc ^Hod crmfa£lttrtm fùm .‘Oftendit ignorare fe quornodo tempus Hebræi metiren-tur, êc quot horarum fpatio diem fuum concluderent. Hoe docuit Chiiftus di-cés:duodecimhoras efle diei,amp; horam duodecimam,quæ vltima diei Germa-nis eft,eum diem excluderc:Vt tempus occafum Solis fubfequés, fit noótis diei confequentis initium. Nox enim diei antecedit contra Germanicam obfer-uationem, qu^ à media node dié fuum exorditur.

Hæc intelledares Vannij detegiti-gnorantiam dicentis : Non dtxit facits ^uod crmfaélurns fum : debuit enim dice-re, quod hodie fadur’ fum.Sextü enim diem hebdomadæ agebat Dominus fuæ confecrationis incumbens myfte-rio, poft occafum Solis diei quinti, in quo ex lege ludæorum pafeha fuerat immolatum inter duas vcfperas.Præte-rea, non video quid caufæ fibi efle pu-tet VanniuSjCur dixerit, chrißtts non dixit facits quod ermfafiurmfim : nemo e-

ADVERSVS V A N N I V M. I4 nim ex noftris cogitatione aut fufpi-cionein animum fuuminduxit jfeta-cere, quod fexto hebdomadæ die in cruce fccit Chriftus i Is enim palTus amp;nbsp;fepultus eft, nec tarnen fc facrificauitjfi à coada amp;nbsp;necelTaria morte facrificiû teftimemussagit enim qui occidit, eôq; modo facrificat, Chriitus autem pafliis fuifTe legitur, hoftiæque amp;nbsp;non confe-ôtoris vice funôlus efle. Sic noftri facer dotes Chriftum non occidunt nec cru-ciant, nec itafe facrificare fufpicantur; fed vi verbi pronuntiati in fanélo Spiri-tu, corpus quod pro nobis dédit Chriftus,confecrauit amp;nbsp;fandifîcauit, efficiût offerûntque pro viuis amp;nbsp;mortuis,id eft, faciunt quod in cæna fecit Chriftus, faciendûmque mandauit.

dliijuando quot;Verbum fdcere de fdcrißcio intelli^dtur^necejje eßßicrißciumprdifuppo-nt, de quo tdnquam de ßbiedlo, 'Verbumfd-cerepr^dicetur^ytinPfdlmo 6lt;).fdcidm bo~ ues cum hircif.

'VjVnquam hadenus ab hoftibus no-l^ftris extorquere potui , quod fua fponte nobis Vannius cocedit, puta vt faterentur verbum facere, nónunquam de facrificio intelligi.Quum ergo tanto nos afFecit beneficio, æquum eft vt e»' parem gratiam habeamus. Hacenim beneficentiajcertiftima fabro coronam cudit ad triumphum.Hoc videamus.

Facere^ inquit,lt;/efacrificio tnteüigitur^fi fir£julgt;{gt;onatur facrificium de ^uo tancjuam de/ùbiedio y erbum facerepruedicetur. Van-Mattb.ië. ni nónne hic locus ad tua opinionem Aîlt;lt;r.i4. exéplo tibi efle poteft j Hoc eft corpus fc?ri' meumquopro vobis datur,hoc facite?

Namprçfupponitur facrificium,de quo tanquam de fubiefto, verbu facite pr^-diceturmon fecus ac quum diótum eft, pfd.ë^. Faciam boues cum hircis, amp;nbsp;alio loco: Maith.ze. Hircu faciet pro peccato : amp;nbsp;facio paf-cha cum meis difcipulis.

Ferbumfaciofierfegemtnum natiuum fenfum retinet: fed cjuia confiruitur cum hn yocibui, bobtii hircis, (jtii antea yoto Pro^hetiz deflinatifiunt ^fi^nificat idequod^

Jacrißcium iHorum boum faciam. Indefe-(juetur (juod Verbumfacere^ybtcunque etbß)-luteßne regimine altorum nominum ßne ßtcrißctoYum circün:antrts ponitur^nunquam ßacrißcare^ßed ßemperfacere altquidßmjjhci yulgatoßenßtßgnißcet.

IN Vannij gratiam ftatuedum efle iu-dico,vt yerbum facite,quoniam con-ftruitur cum bis vocibus, Corpus quod pro vobis datur,quod corpus voto do-mini fuerat antea deftinatum, idem fi-gnificet, quod facite corporis facrifici-um,quod pro vobis datur.

In bii (tutem yerbis inftiTutienis cœn£ do-minicre^l/erbum facite non habet adtun£lam taCem aliquam circunflantiamyqu£ de corpore intelligi queat ,fed filùm de hu rebm tn-telligi dtcitur y qu£procédant Videlicet de accipiendo^ edendo^ btbendoy iis qu£ß~ quuntur.

HiCj Vannius curfum teuere non po-tuit : Errauit dicens : Verbum facite nonhic habere adiunciam tabem circunßan-

DE CHRISTI CONSECRAT, de corpore cjueat /«fe/Zzg-z. Corpus enim quod pro vobis datur, adiuda eft circundantia, quæ de facrificio intelli-gatur. Adiugit, Verbum facitc intelli^i^de rebui(jult;£pr£cedunt. Sedquanuis proxi-mè præcedat, corpus quod pro vobis datur, tarnen nonvult verbû Facite hue referri:tametfi pronomen, hoCjid idip-fum requirit:fed ad ea folu quæ remota funt,amp; antecedût, docet refptere cotra pronominis demóftratiui naturam.Videat aute fi hoc loco non fubftâtiæ cor poris faciendæ, fed aótionis edendi amp;nbsp;bibendi remotiflîmæ habenda fit ratio, num ilia facite, dicêdum fuerit potius, quam hoc facite : iliud,enim,ad remo-tilTimum fpedat antecedens, hoc, verb propinquiffimum. Vt fi de Luthero amp;: Vannio fermo fieret,ac diceretur : Luther amp;Vannius infaniucrunt, illeme-diocritcr,hic omnino;vter omnino in-faniuiffc oftenderctur ? Num Vannius propter pronominis demonftratiui na-turam?Si ergo hoc loco demonftratiuu appétit antecedens proximum, quare apud Lucam prætermiflb antécédente proximo,ad rcmotiifimas aftiones per- V tinebitjVt duntaxat ad capiendi, eden-

AÜVERSVS V a N N I V M.’ I4 di,potandi%oi^üm referaturjamp; non ad faciendi, dandique pro nobis corporis aólionem coniunótiifimam?

Si in Euangeliftarum interpretatione malè fomniauit Vannius,in Apoftoli Pauli tcftimoniis explicandis peius ac turpius delirauit, hoe præfcrtim loco, Quotiefcunque manducabitis panem

nunc,amp; calicem bibetis mortem Domini annuntiatis donee veniat : Pura-fgt;hra/t^ inquit,^«rf^/rfw explicatilla. ~VeY-~ ba^hocfdcite in meicommemorationem, do-cens nonprtucttam (juadam occultamß)«-' culdtionem canonis^fed^ubUcam mortis dominiez adnuntiationem adhtbendam ejje,

Superius docuerat hæc verba, hoe fa-cite in mei memoriam, ad efum amp;nbsp;po-tum elle referenda, quafi didum foret capite,édité, bibite, quotiefcunque bi-beritis in mei memoriam.Nunc autem fui oblitus, bis verbis quoties comede-ritis pané hunc,amp; calice Domini bibe-ritis, morte domini adnuntiatis donee veniat, docet Para^brctfi ijuadam exftli-Citri^dc doceri publicdm mortis domini ad-nuntidtionem perdgenddm eJJe in czndiyt iä contra Pauli doxflrinam efus aepotus nihil adnuntientjfcd mortis nuntio ad-

DE CHRISTI CONSECR. hibita verba infcruiätjtec niodo,quod manducationi Paulus attribuit, verbis tribui oportere docet Vänius : in quem finem5i5'TO.gt;ri:MêTî præfentis temporis verbojfuturi ac imperatiui fignificatio-nem imponitzquaii Paulus non aflerat cibi maducatione j vel nullis infumptis verbis, hoftiæ mortem adnuntiari, fed ad earn rem verba elfe adhibenda, ac prolixam quâdam orationem: J/wew» inquit.

Domini ddnuntiare^e^ primum quidem ht^oridtpfdm prxdicare, cjuomodo do Cfirtjiwpaßw ,mortuui nbsp;nbsp;nbsp;reßifcitatM

ßt-.demde caufdf etidm exponere faj^ontsac mortis ipßtis, yidelicet cjuodpropterpeccatd noßra humanSnaturam aßumpferit^faSiuß-lt;jHeßtpatri obedtens '^fque ad mortemiacß tpßm pro exptandts diluendißue peccatis no^ flrts obtulerit.^d hancprimam caußm,(ju£ à noßra culpa,mißrta ac damnattone peder^ accedit altera invens ntmirum tnejßa-btlts mißericordia Dei, qua motus Deus proprio ßlioßo nonpepercitßed illumpro nobis in mortem tradidit. Plamp;c omniapublice ad-nuntianda. Paulus monet^ quotteßcunquepa

ADVERSVS V A N N I VM. I7 nem hune comedamm de p^Qculo hoc bi-^rfw/fï.Haótenus Vannius.

Hæc omnia memoria teneri animo-que repeti oportere arque fidelibus quibûfque adnuntiari exnoftris eft ne-i.c«r.ix mo qui inficietur, Sedhuc fpedarehâc Pauli propofitionem : Qimtiefcunquc comederitis pané hune mortem domi-ni adnuntiatis ; conftantiflîmè per ne-gamus affirmât enim Apoftolus cfu ipfo amp;c potu Garnis amp;nbsp;fanguinis Chrifti, huius vt hoftiæ,morté adnuntiari.quod fieri non poffit quin eius quem ad mortem,confecratumfuifle feimus, quém-que vt facrificatum comedimus, re ipfa vel nullis infumptis verbis mors nûtie-tur : Non enim folet caro ante mortem hoftiæ manducari: amp;nbsp;necelTe eft morte confecrationi fuccedere, vt qui confe-cratum dixerit , neceflariam confe-quentem mortem adnuntiet. Tametfi quantum ad Chriftum attinet,non aliter maélatum in cœnafuifle credimus quàm fe comedendum diftribuerit, id eft , myfticè'^ amp;nbsp;facrificij modo qui ab hominibus cerni nequit. Ilia ergo quam mentis agitatione codit Vanriiii?

DE CHRISTI CONSECRA. paraphrafis, ad mortis nuntiumnó ex-igitur5quûvelfilentibus amp;nbsp;mutis nobis efus ipfe mortem fatis prædicet, donee Chriftus veniat. Quibus verbis hoftiæ noftræ mortuæ refurredionem ob ocu-los ponit Apoftolus,venireenim non poffet mortua,nifi refurrexiflet.

Deprauata Euangeliorum fententia, corruptâque Pauli ledione ac indexa in fiôl:umamp; commentitiû fenfum,ne quid à fua deliratione integrum relinqueret Vannius, Prophetis vim intulit , fala-cibus fucofis commentationibus eo-rum fententiam obfcurans, vt eorum a-Pfal 1Q9 gnofei non poflît vaticinium.Incepit à Dauide Chriftum prophetante fecun-dum ordinem Melchifedech æternum efle pôtificem: amp;:,vnanimem de ipfo ve-, tuftatis fententiam afperfit impudent! mendacio, falsique eos arguit qui dixe-rût Chriftum,oblationis Melchifedech fîguram tune impleuifle, quum Parauit menfamfuam. Tademmultis in patres effutitis fub Fabri nomine cÓuitiis,qua-ft Ecclefiæ de Chrifti facerdotio fente-tia,fi(ftu Fabri fit cómentCgita cóeludit:

VtiHntui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibtK hoc conßcitur^ chrißum

ADVERSVS VANNIVM. l8 fèdech , 'non nomine facrificij Mijfie ßd reßecltißcrtßcij crucis,altds cum fàcrificio fucerd otium chri ill fint retur^atqu e tra non ejjet ^ternM facer dos.

IN lucem huius rei quæram cx Vanio, an Chriftum(quum fecundum ordiné Melchifedech in æternû faólus eft pon-tifex)credat legem amp;nbsp;facerdotium leui-ticum abroganc, tranftulilTe ac corre-Kiffe?Deinde,an Paulo aflentiatur dicé-ti,legem amp;nbsp;facerdotiûleuiticum, vfque ad huius tranflationem viguHfc ? Hoe fi fateatur, dicat tarnen non in cœna, fed in cruce tranllata, quod Chriftus fuerit pontifex refpeótu crucis facrificij, amp;nbsp;nÓ MilTa:. Refpondebo ablutionem Apo-ftolorum corporifque Chrifti partiel-pationem,inter legis earnifque iuftitias, vfque ad tempus eorreótionis in eibis amp;nbsp;potibus variifque baptifmatibus im-politaSj reeenferi debere, vt quæ eruci, id eft, tranflationi legis anteeelTerint, ideóque imperfeótas elfe, Sz correólio-ni obnoxias, quoniam nihil ad perfeólu adduxit lex. Quod ft perfeótas elfe fatea, tur,vt quæ non legis ded gratiæ aótio o-» pufque fucrint, neeefte eft vt etiam fa-

DE CHRISTI CONS EC RA T. teatur legem amp;nbsp;facerclotium,non in cru ce,{'cd in coena tranflatum fuifle, quum Chriftuspotifexfub panis effigie, corpus fuum pro nobis Deo confecrauit5amp; dedit, fuifque commilitonibus, qui cu ipfo in eius tentationibus perma nferar, comedendumprotulit, non eniin legis amp;nbsp;gratiæ adio inter fe conuenircnt.

Q^æram præterea quam pe rfonam gerebat Chriftus, quum quod tenebat manu, Deo confecrauit deditque pro nobis myfterium noftrum inftituens ? An pontificis ? Nam pontificis amp;nbsp;non priuati eft Deo pro nobis confecrare,vt confeciatio quæ offertur, morte moria-tur. Si hac in re fundionem potificiam Vannius recognofcit,quçro an eandem fundionem recognofcat in panis amp;nbsp;vi-ni diftributione , commilitonumque Chrifti benedidione , exemplo Mel-chifedech,quern Vannius fatetur Abra-hamoeiufque commilitonibus à vido ria reuerfis panem amp;nbsp;vinû protuliffe eif-que benedixifte.Si vtrobique exemplar Chrifti Melchifedech pontificis officio ftmgebatur,cur non etiam Chriftus veritas credetur vtrobique figuræ refpon-difle?puta,quum cibum confecrauit, amp;

VaDVERSVS V an N IVM. I9 à fe(vt pontifice) confecratum fumpfit in fuum tranfitum ex hoc mundo ad Pa trem, à mundi viôtona reuertenti, amp;c eis qui cuffi ipfo in tentationibus perman-ferant, itidem in commcatum dédit amp;nbsp;protulit, iifque benedixit dicens: Con-fidite, ego vici mundum. I^einde, Vos aurem eftis qui permanfiftis in tentationibus meis. Et ego difpono vobis,fi-cut difpofuit mihi pater meus , regnum vt edatis amp;nbsp;bibatis fuper méfam meam in regno meo,amp; fedeatis fuper thronos iudicantes duodecim tribus Ifraël.

Melchkfedech , inquit,gt;zo» le^itur panem confecrdlj'e,Deôcjue obtultfj'e. Efto, non tarnen fcriptura negat ilium confecrafle, fed affirmât Chriftum, cùm earn figura implebat.panem vitæ Vinum vitis ve ræ confecraffe.Quamobrem ne quid in implemento redundet,lt;amp;: non plus egif fe videatur veritas, quàm figura fignifi-cabat: Cypriani,Hieronymi,Ambrofij, Auguftini omniûmque piorum fenten-tiam fequutus,credo Melchifedech co-fecraffe amp;nbsp;Deo obtuliffe pancm amp;nbsp;vinû priusquam Abrahæ edédum amp;nbsp;bibcn-dum daret. Subiungit, St Melchifedech ratiane^dnti “Vtnt typum (juenddm fdcrtquot;

DE CHRISTI CONSECRAtJ ßcijmiffdtia prxfigurdßet,oportuijjct ehrt-quot; ßumt^uoijue tncœnetnihdnifi panem^ 'yt“ num offerre.’Bon'ic. verbaal Aaron ratione animaliumocciforum typum quendam facrificij prçfiguralïet,vnum quoque o-portuiflet Chriftum nihil nifi hircosamp;: vitulos offc^Te ? Fateor Chriftum nihil niß panem verum,id eft.carnem, amp;nbsp;ve-ræ vitis vinum,id eft, fanguinem, qux pane amp;nbsp;vino figurabâtur obtulifle. Præ-terea, fi vt ait Vanius, Chriftus figurarü oblationi operam dcdiffct, is no fuiflet Veritas,cuius Melchifedech fuerat exe-plar nullaque falt;fta fuiftet facerdotij tranflatio, nullumue figuræ implemen-tum, fedipfius figuræ obferuatio amp;nbsp;co- . tinuatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

A. fcripturis ita profanatis,fe Vannius ; transfert ad Danielis interpretationem, [ prophetantisl*Ablationemiugis hoftiç. i Et fub fabri nomine Chriftum afficit in-rrfwifZii iuria dicetem:In nouilfimis diebus de-feóluram hoftiam amp;nbsp;iuge facrificium, quum pfeudo prophetarum venerit té-pus amp;poteftas,vti à Daniele prædidum ranntus. eft:atque docct^Nihil aliudprxdiSlum eß fe.j(juàm ^nttchrßum dboliturum ejje '^eru Dei cultum a cbrtßo inßitutum^nonJecus dc

ADVERSVS VANNIVM. 20 tAntliiocus ^eroi cultus in luddico populo aboleuit. Deinde exponit quid veri cultus nomine intelligat. 5lt;icr/j^cz«,inquit, Chrifti^ro expiandts peccatis in cruce Ittct-' tum,Euange[ijpradicAttonem^çi^ quot;yifum legt' timumfdcramentorum^nolens ramen Eucha-rifliamin eam^enire confiderationem.Detn-ceps^mapAz^Çecjuurur g^alid^Oratio,gratid' rum dèiio, mortificdtio ketens Howints^elee-moßnlt;e ^ftmiltd.

VT hanc paraphrafim intelledu con-fequar,oratum velim Vanniü often-dere,vbi legilfc meminerit fdcnficium in cruce htdtum, à chriflonobts tn ^erum Dei cultum mslitutum fuijje^dtcjue db ^nttchri-^lo duß^erendum ejje c[uum. defficere hoc non poflir, nec aufferri, ncc eius vfus à Chrifto nobis fuerit inftitutus. Deinde nemo me docuit hadenus EudngeCijpme-dtcdtionemyOrdtionem,gratidrum dèlionem, yet erts hominis mortificdttonem,^ eleemo-finds vnici, iugifque facrificij nomine diffiniri pofte,Sc Danielem vaticinatum efte hæc defedura, quum abominatio defolationis videbitur ftare in fando Daniel, ir loco : Vna eft enimiugis hoftia. Huius ergo in tot fpecies differentes diftribu-tio, diftribuentem ab ignorantia non

t) È CH'RISTI COï4SECRA? cxcufaret;, nó enim ex tot partibus fub-ftantia diffe.rentibus, hoftiæ confiftcret vnitas.Quum de abrogatione vfus Icgi-timi facramentorum Vanius proloqui-tur, illi non egrè fubfcnbcrem nifi Ba-ptifmum cæterâque facramenta prætcr Euchariftiarn, quæ corpus eft Chrifti, ideóque iug is hoftia, in iugis hoftiæ fi-gnificationé cóplederetur.Licet enim nonnullis lodis vfum Baptiftni legitimü abolitutn efle videamus,non tamê pro-ptereadici debere conientio, hoftiam continuam defecifle, eo enim nomine non intelligituf Baptifmus, fedvnaEü-chariftia,quæ cotpus eft Chrifti,hoc no inenretinet: cuius vfum legitimum iam multis locis abrogatum ac in huius locu abominationem cœnæ Lutheranæ amp;: Caluinianæ fubftitutam efte facilè co-fentio. Videmus enim Antichrifti præ-curforcs vfum huius facrificij comutaf-fc ac cóuertifte in infana fua delirame-ta colentes Deum in pane communi, corporis Chrifti loco, eófque Impera-torcm amp;Frâcorum regem ad huius im faniç tolerätiam coëgifle:quam abominationem ftare in Ecclefla, loco fanâo, dici pofte iudico, eâqüe tenus Danielis

Vannius pauló poft erroré fuum prodit verbis fequentibus. £«z»2«ero,inquit5 facrifictum ,ßpropriè locjui yeltmin^fi-gntßcat tantü duos agnos anniculos, nbsp;nbsp;tjuar^

Itbamentt nomme perßngulos dtes à ßa~ cerdote offerebantur, iuxta legem dommt.

His enim verbis Vannius oftenditea, quç fuperius expofuit^ioco à fe dicta elfe, ideóqj fibi minime de his fidé adhi-beri oportere. Na quæ impropriè dida funt, huiufmodi genefifq; efte cognof-cütur,vt de his nihil lit certi ftatuendû. His omiftis ergo amp;(vt par eft)negleótis, propriam Vannij opinionem conlide-remus. Propriè, inquit,z«ge facrifictumß-gnißcat agnos ^uosper ßngulos diesßacerdo-tesoßerebant. Quanuis in hanc opinionem rapiatur Vannius ac feratur totus, mox tarnen vt fui oblitus ad fuam im-propriam iugis hoftiæ commentatione fe traiicit, fubiiciens : ExMachablt;i,orum hifloriä confiât ^nttochum epiphanem, non banctantumßicrßcij ßeciem abrogajje^ßd ^^relicjuas omnes ceremomas rit^ ludai~ tos ^circuncißonemßabatumfie^d^abfimen' tiam a cärneßila^totam deni^ue reltgionem

Lernt ICI facrißcijfubßuliße. Itaque abroga-Uoneiu^ts facrtficij^non ynicamtantumil~ lam holocaußt Ubametorumßeciem ,fed tot um cultum ludaicum dtuinttui inßitutum dénotât. Et quidem Dantel expreße addit^ PoffuetßinSluariumfoYtitudinti, td eß^totü cultum dtuinumjirophanaba. Sic tgttur ni-htl yltertus Faber ex bacßgura euincet,(jua tjuocf .y^ntichrßus generaliter yerü ßn-cerum Dei cultum à chrtßo tnßitutum ^ßt aboliturui^ciuemadmodum .Anthiocus yeros cultuf in populo ludaico aboCeuit. Necßecfui-tur tnde .Antichrtßum tn Eccleßa inuentU' rum eße tuge facrißcium, quale apud ludtcos inuenit .^^nthiocta pari enim rattoneßeque-retur etiam, circuncißonem in yfufuturam^ aliaque abßrda.}d2.amp;.crM.3 Vannius.

SIDanielisvaticinium agnos illos re-fpiciebat, cætera quæ fuprà demon-ftrauit VanniuSjCi vaticinio non refpo-dent, amp;nbsp;Chriftus demonftratur impro-priè vaticinium interpretatus elTe, ïî ip-fins interpretatiojfecundum Vannij indicium intelligi debeat,id eil, fi oratio^ nem,gratiarum aói:ionem,veteris homi nis mortificatione (quiaiuge funt Van-

quot;a OVER s VS VANNIVM. 22 nij iudicio facrificium^defeótura intel-lexerimus : quum abominatio in loco fanólo ftare videbitur, vt vaticinium im plcatur, nunquam enim deficiënt. Præ-terea fi Anthioco crimini verti debcat, quöd is agnorum iuge facrificium ad tempus abolcuerit Chriftus culpa non vacaret, qui hoc genus facrificij in perpetuum abrogarit,fc in eius locum in fi-nem omnium antiquorum facrificiorü fubftituens.Deniq; ne fruftra nos excr-ceamus inimproprij Vannij fenfus examine , ad propriam huius intelligétiam animum tranfmittamus. , inquit, annicuUtn dies offerehantur^ luge le-^itimumfuerunt facrificiü'yeritatem aanchrtßtis eßaèlaturn^. Hoc Vânio do-nemus,fi fateatur eos agnos iugis alicu-ius facrificij,quo d antichriftus fitaboli-turusjvmbram habuiffc.Dicat,num ergo agni Dei figuram gelferint, qui tan- 5}. quam ouis ad vidimam duélus eft, Sc fie os fuum no aperuit. Si hoc fateatur, adiieiat an agnus Dei,vt legitimum ve-rùmque facrificium fieret, ad vidimam duci antè potuerit,quàm à iugi æternô-que pontificein Ecclefia fuerit confe-cratus, oblatus,amp; fanôtificatus, amp;itavi

ÖE CHRISTI c'ONSECRAT. confecrationis in aliéna venerit potefta té,üt hoftia iugis æternâque faótuf^ in Veritatc,non fecus ac confecratióne tê-porarij pontificis, agni fiebant hoftia, quamiugem Vannius nobis cognomi-nat.Si nobis cum hac de re Vannio có-uenit, propofitum obtinuimus :Eucha-riftianoftra,quæ eft corpus Chrifti amp;nbsp;a-gnus Dei confecratus in ecclefia , eft iugis hoftia:cuius vfum Antichrifti prç-curfores Vaniusamp; Caluinus nobis eri-pere tota animi contétione conati funr. Nam fub panis effigie æternus nofter pontifex in Ecclefia fe confecrauit, de-ditque Deo patri pro nobis, antè quam ad fupplicium duceretur:amp; fic iugis ho ftia fadus eft,cuius offerendæ quem ip-fe vfum Ecclefiæ reliquerat in remediii peccatorum noftrorum ad vitam æter-na,iniquitatis operarij Lutherus amp;nbsp;Cal uinus,abominationis principes, èmagna Europæ parte iamiam eripuerunt Antiochum imitati. Vannius in opinio-nis fuæ confirmationem adiicit Daniele exprelTè docuiffe iugis facrifîcij no-mine totum cultum à Deo inftitutum ïgt;a»tel,u, comprehendi. Polluet,inquit, fandua-rium fortitudinis, id eft, vt Vannij ver-

ADVîRSVS VA N N IV M. 2^ bis vtaFjfor«»! diumum cuit um prophdna-bit. Quis verô non vider hic Vannium vfum poëtica licentia, amp;nbsp;in fanôluarij diffinitione cæcutiuifle. Nam fanôlua-rium noftræ fortitudinis, Euchariftiam efle Patres,Paulû fequuti,difïiniuerunt, quoniam huius fumptione orthodoxi Chriftiani fandificantur. Nam fi in le-ge,hircorumamp; vitulorum afperfi fan-guine, quem pôtifices in fanôia faného-rum intulerant, fanftificabantur ad c-mundationem carnis, quanto magis aß-perfi potati Chrifti fanguine ad con-fcientiarum emundationem fanôlifîca-tur. Quæ de Sanduario legûtur, quâuis ad literam capi pofiint,tarnen amp;nbsp;ad Euchariftiam quæ Chriftianos fandificat, quæ amp;nbsp;corpus eft Chrifti, rcferri pofte certûeft. Nam præter corpus Domini nullum fanduarium inueniri diciûe pof fe planum eft. Quumergo Lutheranæ amp;nbsp;Caluinianæ vefaniæ principes,Euchariftiam à Chrifto in remedium noftræ fanftificationis inftitutam pollue-runt, noftrum verû fanéluarium, cuius fanâuariû, Mofaicum fuerat exemplar, polluerunt.

DE CHRISTI CONSECRA. rum exemplar, quæ in monte vidifti. \ Sanduarium autem in mote vifum, cuius manufadum Mofaicum exemplar elTe debuit, corpus Chrifti fuiflc expref fe Mofes ipfe tcftificat’ eft : Introduces, inquit, eos amp;nbsp;plantabis eos in mote he-reditatis tuæ firmiflimo habitaculo tuo quod operatus domine , fanduarium tuum quod ftrmauerunt manus tuæ. Videat Vannius ,an fanduarium aliquod comminifci poftit,quod manus Dei hr-mauerint,prætcr corpus Chrifti: An eo nomine Baptifmum, gratiariim adio-nem, orationem, cleemofinafque fuas, fanduarij nomine diftiniri pofte per-. fuadeat, quod manus Dei firmauerunt : cuius amp;nbsp;fanduarium ab Anthioco pol-lutum fuerat exemplar. Si nullum ab Euchariftia aliud fanduariû verum fit, quihanc polluit hoftiam, iuge amp;nbsp;fanduarium fortitudinis polluit, vti à Daniele prædidum cft,

VNius externi facrificij donique fpe-ciem, in multipliccs internarum o-blationum fpecies Vannius diftribuit.

ADVERSVS VANNIVM. 24 Vt oftendat quàm malè fit inftruólus ad Ecclefiam impugnandam.Is commends fuis Malachiam interpretans, ab ex-ternis ludçorum facrificiis quæ damnat Malachias, difcipulos fuos traducit ad humanas iufl:itias,quas oblationis mü-dæ nomine diffinit. Hoc vt probemus, Malachi^ locû tranfcribemus. Ad vos, 414/4.i.quot; Ô facerdotes, inquit Malachias, qui de-fpexiftis nomen meum, amp;dixiftis:In quo defpeximus nomen tuum?Offertis fuper altare meum panem pollutum, Sc dicitis:In quo polluimus te?In eo quod dicitis. Menfa domini defpeda cft. Si offeratis cæcum ad immolandum nóri-ne malum eft ? Offer illud duci tuo , fi placuerit ei, aut ü fufceperit, faciem tuam.', dicit dominus exercituum. Et nuncdeprecaminivultum Dei,vt mi-fereatur voftri. De manu enim veftrafa ólum eft hoe, fi quo modo fufeipiat facies veftras,dicit dominus exercituum. Quiseft in vobis qui claudat oftia,Sc in-cendat altare meum gratuitó? Non eft mihi voluntas in vobis.

Malachias non ad ludæorum vniucr-fitatem, fed ad facerdotes fermoné habet,qui nomen domini defp’exerunt,eó

DE CHRISTI CONSECRA. quod pollutum panemjexternam obla-tionem fuperaltare Dei obtulerant. Vä nius verb altaris, facerdotum, panifque nullam fibi rationem habédam elfe pu-tat in fuaoblationü comparationc, fed à facerdotibus ad vniuerfitatem Gentium,ab externis oblationibus adinter-naSjid eft ad Humana opera, quænon-nullam fanólitatis fpeciem référât fuo-rum animos traducit, oftendens Chri-ftum externa omnia facrificia reprobaf fe, amp;nbsp;in eorum locum Chriftianorum iuftitias^quas ab eorum operibus Van-nius exprimit, fuffecilTe, vt effent puru deóque gratum noui teftamenti faenfi-cium:eämque contendit elfe Malachiæ fententiam.Secum verb Vannius cogi-tet nullam antithefim effe diflimilium, fed fimilium,proinde ipfum peccaffe in fua antithefium collationc,externas ob-lationes ad internas conferentem.Præ-terea videat quomodo variorum homi-numvarios animi motus ad pietatem, quos oblationis puræ afficit nomine,in vnicam hoftiam puram ebflabit, quam in vniuerfo müdo vniuerfalis offert Ec-clefia, obtulit amp;nbsp;offeret. Si fuus cuique eft animi lAotus, ifque fit hoftix , fua cuique

ADVnSVS VANNIVM. 25 cuique eft hoftia priuata, non vna omnium 5 quam à Chrifto paiTo Ecclefia femper obtulerit. At vnum omnino ex Malachiç fententia,eft totius mundi fa-crificium, idque citra omnem exceptio nem, purum i vt Vannius qualis qualis pietatis fit affeótu prçditus,cum hoc fa-crificio non fit comparandus. Quodfi tantum fibi tribuat, vt opinetur fuas a-ótiones animïque motus jhoftiæ puræ nomine diifiniri pofle,is tarnen innciari no poteft diuerfas ab hac eius oblatio-nefuifie patrum eius hoftias.

Nam ante Vannij natiuitatem nullum erat Vannij facrificium, quum tarnen fuas oblationes, id eft animi pios motus patres eius offcrre non definerent: amp;nihilominus vnum, ideóque diuer-fum cflet interim noui teftamenti facrificium,quod in vniuerfo mundo vniuer falls offercbat Ecclefia ad rccentium amp;nbsp;quotidianorum peccatorum remilfio-nem, quorum abfque fanguinis effufio-ne non fiat remilfio:quamobrem obla-tio pro peccato erat eis neceffaria. Hoc ergo cognito,an Vannius fuos animi motus ad pietatem,£uäsve iuftitias ,iræ Dei audebit, vt hoftiam puram, oppo-

DE CHRISTI CONSECRAT. j nere ac offerre, vt per hanc remiflioné peccatorü aïTequatur. Vel fi, vt ineptus iJlePharifæus, nullius fceleris fibicon-fcius, ad gratiarum adionem animum applicet, an per fuam illam bonorum » operum hoftiam aditum fibi compara- , bit? Vel fi Virtembergéfis aut Auguflê-fis ecclefia precibus Deum profequa-tur,pcr quam hoftiam vnic am noui te-ftamêti Deum fibi putabit adeundum, ne vacua ôc inanis appareat contra ver- ; Deut.ïS. bum domini:Non apparebis vacuus in confpeélu Domini ? Vannii ne vel to-tius ecclefiæ nomen in earn rem vfur-pabit, quafi ficut omnium vnum corôi vna fit anima, ita omnium vna fit ho-ftia,quamvt mundam amp;nbsp;impollutam ofterat? Vcruminidopus hoc fe diffi— cultatis ihgerit,quôd Geneuenfium ec- | clefia,quoniam cum Virtebergenfibus amp;Lutheranis de religione non confen-tit,abea oblationcfibi san tempcra-bit,amp; in ea quæ ipfi propria eft, fp é fua collocabit: vt non amplius vna fit noui teftamenti hoftia munda, fed fua cui-que,vt fuus cuique eft animus ad pieta-tem. Ergo neceflariô ad aliam fpeôtan-dumeftjquævniucrfalis ecclefiæ pro-

ADVERSVS VANN IVM» 26 pria fît.Si enim nullum fît totius eccle-li£ purum facrificium,Malachiç falfum erit vaticinium, nulla erit munda o-blatio, quæ ab ortu Solis vfque ad oc-cafum offeratur in omni loco : fed infi-nitæ erunt oblationes, quæ vbique of-ferentur,cis propriæ Si priuatæ è quorum penu depromuntur. At mirum eft vanitati hominem obnoxium,in tâtam fui opinioncm efFerri,vt fuos animi mo tus, amp;nbsp;quæ inde opera prodeant, puri-tatis amciat nomine,tantique faciat, vt quû ceciderit, hæcad peccatorum re-iniffionem offerte Deo non vereatun vel iudicet abfque fanguinis effufîone hoftiæque propitiatoriæ oblatione ac participatione fe à quotidianis pecca-tis elui per fidem fuam in paffîonem.-quafî vbi non eft remhfîo non fît obla-tio neceffaria : amp;nbsp;quafî fîdes in Chrifti paffîonem J amp;nbsp;non hoftiæ participatio fecerit Apoftolos meriti paffîonis participes,fîdéfquc amp;nbsp;non panis quemfra-gimus, fît corporis cuius eft meritum, participatio.

Irenæus quum de internis facrificiis animique motibus differuit, hac con-cluficnc propofîtum fîniuit: Ex quibus P V .

DE CHRISTI CONSECRAT. omnibus manifeftum eft, quia non fa-chficia amp;nbsp;holocauftomata quærebat ab eis Deus,fed fidé amp;: obedientiam Si. iu-ftitiam propter illorum falutem, fient in Ofee propheta docés Deus fuam vo-luntatem dicebat:Mifcricordiam voJo, quàm facrificium, amp;nbsp;agnitionem Dei fuper holocauftomata. Vannius confi-deret hîc mifericordiam amp;nbsp;agnitionem Deiàfacrificio diftingui. His enuncia-tis , vt Irenæus oftenderet quam pro o-mnibus externis ludæorum facrificiis vtinanibuSjoblationem Dominus reli-quiflet,adiccit: Sed amp;nbsp;fuis difeipulis dans côfilium primitias oiferre Deo ex fuis creaturis,non quafi indigent!, fedvt nec infruduofi fintnec ingrati eu qui ex creatura panis eft, accepit Si affecit gratiarum aôtione.dicens: Hoc eft corpus meum. fimiliter ôccalicem, qui ex ea creatura eft fccûdum nos , fuum fan-guinem confclfus eft,amp; noui teftamen-ti nouam docuit oblationem.

Quum Chriftus fuis Apoftolis confi-lium dédit primitias excreaturis offerendi , oblationis externæ faciendiE confilium dedit:Primitiæ enimcreatu-rarum materia confiftunt Si corpore.

À D VE R s V s VAN N IVM. 2/ extern^ ab animi niotibus : 8^ eam o-biationem Irenæusdocct nouamefTc, ac noui teftamenti: quam Ecclelîa ab Apoftolis accipiens, in vniuerfo mû-do offert Deo.Nihil eft ergo quod Vâ-nius ambigat Chriftum externam Ec-clefiæ oblationemreliquifte, ac fubro-gaffe in locum externarum omnium, quas in veteri teftamento leuitici pon-tifices otferebant.Externam autem hac noui teftamenti oblationem quumlre-næus dixit effe creaturarum Dei primi-tiaSjVt exponat quidprimitiarum nomi ne intelligeret, narrat Chriftum panem accepiffc eûmquecuchariftifafte,id eft, euchariftiam opufque gratiæ fecifle,di-centem.'Hoc eft meum corpus,vt intel-ligamus amp;nbsp;credamus mutatum panem, in Corpus Chrifti defiuiffe creatura^ïçz Dei primitias,quarum nouam Apofto-los Chriftus oblationem edocuit.Nam qui panem amp;nbsp;vinum creaturarum pri-mitias nuncuparet, erraret:terra enim è qua natus eft Chriftus,quam in princi-pio Deus creauit, ante panem amp;nbsp;vinum cre'ata eft.Ex quo perfpicuu eft, terram amp;nbsp;ex ipfa Chrifti corpus impollutum primitiarum nomine debere diffiniri,Sc

DE CHRISTI CONSECR^ confequcnter in hoftiam noui teftamé-tivbiqueoiferri ab Ecclefia oportere, ex Malachiæ fententia. Deinde vtlre-næus fuam fententiam apertius explica-retjprimitias ex Dei creaturis,primitias munerum Chrifti in nouo teftamento appellauit : quas Chriftus nobis dat in alimentum.Hoc autem alimétum^mu-neruxnque primitiaSjefle corpus domi-ninerno eftqui ambigat. Navel ipfius Caluini iudicio^Chrifti corpore amp;nbsp;fan-guine pafcitur in vitam çternam Eccle-fia,iam ab eo tépore quo Chriftus cœ-nam fuam inftituit^dicens : Accipite comedite hoe meum corpus, quod pro vobis datur. Si Vannio difplicet, dicat quas agnofcit alias noui teftamenti pri-mitias in alimentum nobis præftitas, Si fecum ipfe reputet,quorfum hçc verba, Sed amp;nbsp;fuis difcipulis dans confilium of ferre primitias ex creaturis,fpeólare in-dicct,nu vt doceamur,non folum eas in alimentum nobis effe datas, fed amp;nbsp;in oblationem ad Deum placandum Si nobis conciliandum quiim peccaueri-mus J Hoc fi Vannius fateatur, nihil eft quod fateri recufet noftram illam oblationem Si elfe corporis Chrifti Si exter-

nam in earum locum quas Chriftus ab-rogauit. Si verb pertinaciter Vannius muneru^noui teftaraeti primitias, no ad corperis-Domini, fed ad panem amp;nbsp;vinumretorferit,vt eas offerendas effe dicat in paflionis Chrifti memoriam, cognofcat fe fibi repugnare, affirmanti omnium externarum oblationum fa-ótam à Chrifto reprobationem. Præ-tereaeius oblationis ineptiffimam effe fignificationemimortem enim fangui-nis effufione illatam, efus panis vim-que potus in noftros animos nunquam infinuaret.

Ex his ergo quæ in Vannij vanam euangeliftarum prophetarum inter-pretationem à nobis demonftrata funt, perfpici poteft,quam de toto eiuslibro fententiam ferre debeant Chriftiani. Quamobrem in eo refutando operam maiorem infumendam ac perdcndam nobis effe non duximus.

Ertum eft,nullum vn-quam in lege pro pee fuilTe facrificiu, quin femel fieret hu-ius cófecratio amp;c fan-________ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 lt;^ificatio à facerdote in ccclefia prius quam animal madare-tur.

2 Item, certum efl:, abfque hoftia pro peccato,ac fanguinis huius efFufione óc afperfione quæ ad exemplarium fandi-ficationem fiebat, vetus teftamentum dedicari minime potuiïTe.

5 Certum quoque eft, ad facrificium pro peccatorum expiatione, tefiamen-tique dedicatione femel oblatu amp;nbsp;ma-datum,neceirarió holocauftum fuccef’

DE Dvni. CHRISTI OB LA. 29 fifTe : oblatum quoque femel à pôtifice, poftquam egrelTus erat ex tabernaculo, vt holocaufti morte ac incédio pœnam lueret rcmiflîs pcccatis debitam.Vnum ergo pro culpa erat facrificium, vnum autem pro poena præftanda.

Hane enim fandam amp;nbsp;facram non faciebat madatio , fed confecratio, pontificium munus:amp;: à folo pontifice

DE DVniCI fiebat confecrationis oblatio amp;nbsp;maâa-dio in Ecclefia, quamuis inférions or-dinis miniftri confecratam in Ecclefia, amp;nbsp;madatam hoftia cremare polTent ex tra ecclefiam,id eft,extra caftra.' q PrætereajquamuiSjVt Paulus docet, legis pontifex poft oblationem amp;nbsp;ma-dationem hoftiæ pro peccato vti de-beret fanguinis huius afperfione,ad ex-emplarium fandificationê, teftamen-tique dedicationcm antè quant ipfe ex tabernaculo egrederetur, atque hoftia-rum corpora extra caftra ad incédium immitteret, tarnen per legem ipfi non licebat holocaufti fanguinem ad pec-catorum expiationem infumere, aut in fandis prioréque tabernaculo operam holocaufto dare, vnde coprobatur ho-ftiæ pro peccato amp;nbsp;holocaufti eftedus diuerfos ac differentes extitiflc.

CHRISTI OBLATIONE. 30 ipfùmquefui ipfius fuiflepontificemà Pâtre miffum vt legem impleret, corri-geret^ac perficeret.

Q^æram igitur quo loco fe hoftiam propeccato Chriftusvt facerdoscon-fecrauerit, fanftificauerit madauerit ad implementu legis,quóve loco fuum teftamentum afperfo fanguine dedica-uerit fuófq; fanftificauerit prius quàm fieret holocauftum. An in Ecclcfia fe-cundum legem, quum fuum tefiamen-tum obfignabat,fuo. vt hoftiæ pro pec-cato, fanguine, non adhuc aliéna; pote-ftatis cffedus ? An quum è vinculis ad fupplicium aólus eft,vt contra legem a-lieni iuris, amp;nbsp;in vinculis pontifex hoftiç confecrationi extra Ecclefiam opcram dedilTe dici pofTet?

Qui contender Chriftum non in Ec-clefia fe confecrafie, fanóiificaïTe ac im-molaffe,fed duntaxat, quum fui iuris amp;nbsp;voluntatis efl'e defiuiffet,affixus cruci, dicat quomodo hue probabit fe in cru-ce occidifle contra fcripturam,eieólum eum extra vinea occidcrunt:amp;: doceat quo exemplo id fecerit, vt ei oblationi ac maftationi holaucaufti mors amp;nbsp;o-blatio fuccefiffc coprobetur. Nocnim

DI DVPLICI eodem loco ac tempore ambæ fieri po-tuerût oblationes amp;nbsp;madationes. Præ-terera videat, quis vnquam in lege fa-cerdos in aliéna poteftate conftitutus ab Ecclefia fegregatus, in confecratio-num oblationes incubuerit?QuareMo-fes dicebat Pharaoni:Dimitte nos vt fa crificemus?Nónne quoniara fub alieno imperio facrificia Deus abnuebat? Si nullum huius rei exemplum eft, fed cô-tr^lege pr£fcribitur,vt extra Ecclefiam nullum pro peccato fiat facrificium,nul lave fine fanguinis eius afperfione tefta menti dedicatio, atque hoftiæ maóla-tioni confecratio amp;nbsp;fandificatio ante-cedant : quare negatur Chriftus in Ecclefia fe tunc confecralfe, obtulifte ac facrificafle, quum fui iuris erat, quum magifter amp;nbsp;dominus, rex amp;nbsp;facerdos fuum teftamentum inftituebatmon au-tem quum erat anathema,vermis, amp;nbsp;no homo, vt à Deo tenebrarum poteftati, hominumque perditorum arbitrio de-relidus.

Hie quæram confecrationis defini-tionem , an abfque confecratione ac fanóiificatione hoftiæ pro peccato,hu-ius fieri potuerit ex lege maótatio, quo-

CHM S.TI OBLAT lONE. cumqueloco faftam earn velint aduer-farijjânuefolamaôlatio citra confecra-tioncm effecerit vt Chriftus pro pecca-to facrificium dici potuerit?

Quæram præterea an à Solomone dif-fentiant dicente, lefum Chriftum Dei ûpicnria viôlimas fuas maôlaïTe in domo fua, quummenfamfuam parauit,vt contra huius fententiâ nulla extra cru-cem oblationem ac maftationem faóta efle perfuafum habcamiis.

Qui Solomoni myfticam maôtationc animis noftris infinuanti fubfcribet, di-cat, num ergo fateatur Chriftum fe in cœna cófecraffedanólificalTe ac maCtaf-fe, quû dicebat : Hoc eft corpus meum quod pro vobis datur amp;nbsp;frangitur : vel exponat quibus aliis verbis confecrare oftédcreque potuifl’et corpus quod ip-fepro nobis datums , oblaturus ac im-molaturus erat ? præterea quo feu lu à Chrifto didum intclIigemus:Etpro eis fandifico me ipfum, vt Sc ipfi in verita-te fandificati fint.Demum vbi amp;nbsp;quan-do hæc ab ipfo cmifla fuiffe verba iudi-cabimus?Siin cœna, vti àloanne acCe-pimus quum nulla nifi poft oblationem amp;nbsp;confecrationcm fieri potuerit hoftiæ

DE DVPLICI, fanôtifîcatio : quare negatur Chriftus ia fe in cœna confecrafTe, quum fe ipfum fanôlificabat vt lanôlû fanétorum effe-élus pro viuis mortuis nô folû ferny-fticè inadaret, fed amp;nbsp;extra portam pa-teretur^ac fieret, holocauftum : non de buitenim hoftia pro pcccato madari aut comburi, nifi poftquam confccra-tione fanda fandorum dfcda fuiffe co-gnofcerctur.

Leuit Scriptum cft,Quicquid femel fuerit confecratum, fandum fandorum erit Domino:ôc omnis confecratio qusc of-fcrtur ab homine, non redimetur, fed morte morietur. Ergo poft confecra-tionis oblationem erat hoftiæ fandifi-catio:amp;poft fandificationem ipfius in Ecclefia madatio,vt legitimum iacrifi-cium diceretur .Ergo amp;nbsp;Chrifti hoftiæ fandificatio amnexam SiC implicitam fecum habuit confecrationena j o~ blationemvt is elfe non potuerit no-' ’ ftra fandificatio,amp;facramentum,quin SS fuerit amp;nbsp;confecratio amp;nbsp;confecra-tionis oblatio. Non igitur hoftia pro pcccato fieri potuit Chriftus pro nobis fandificatus in hoftiam fandificatricê ac fa crante, fed non antea confecratus in Ecclefia oblatus à feipfojVÛ

CHRISTI OBLATTONE. Jî ipfum , fanólificauerat antè quàm in a-lienam poteftatem corripcretur, ac fe voluntate abdicaret.

Si ergo maótationi confecratio, o-blatio amp;: fanôlificatio anteucrtere de-buit, quarc negatur Chriftus fe confc-» craffe amp;nbsp;obtuliffe, bis verbis : Hoc eft corpus meum, quod pro vobis datur amp;: frangitur præfenti tempore? vt ipfe iam inde ab eo tempore noftrafuerit cpn-fecratio,confecrationis oblatio, facra-mentum, id eft,fubftantia, cuius fum-ptione fanóti ac facri efficimur, facrifi-ciümque myfticum Chrifti corpus verum, paulo póft extra portam non am-plius myfticè id tft fub figno alieno fed palam in holocadfti limilitudinem fub dio maólandumu.

Qui verb myfticam mortem ac facri-ficium inficiatutjnófque ad folam cru-cis immolationem reiicit, cofiderct an Chriftus emitti tradique, vt hircus po-tuerit,ante quàm in Ecclefia fuerit àfe pontifice oblatus amp;: confecratus.Sed fi iam ab eo tempore noftrum erat pro peccato facrificium, noftraque confe-cratiojid cft facramentum amp;nbsp;fanólifica-tio,quam extra portam holocauftum in fuorum rcdemptionem fequi oporte-

DE DVPLÏCI ret J quare negaturtam verè fe in cibô corporeû fub panis effigie dedifle iaffl confecratum facrificatum, quàm fub eiufdem pajiis effigie fe confecraue.rat, id eft noftrum facramentum fe fece-rat?

Denique quum animo noftro cogi-temus,quis fit finis facramenti amp;nbsp;fandi-ficationis, num hue pertmct,vt eius rci. quam fumpferimus,afficiamur fanôlita-te?Non enim eflet facramêtum abfque occulta facrantéque fubftantia, vti ve-ftis indumetum dici non poffetjnifi in-duerct. At nullum corpus facramêtum amp;nbsp;fandificatio effe poteft, nifi à confe-cratione amp;nbsp;oblationein facrificiû earn facultatem nancifcatiipr,vt feriptum eft: Quum quid femel fuerit cÔfecratû fan-dum,fandorù erit Domino, id eft,crit fubftantia fandificans.Chriftus vero in cœnafandum fanâ:orumƒacramêtum : amp;nbsp;fandificatio effedus eft, quum fe ip* i fum pro fuis fanétificauit,vt i j in ipfo eP ( fent in veritate fandificati.Num ergo ' fe quoque confecraffie ac in hoftiamex-piatricem obtulifle dici debet, vt fieret facramentum ac fandificatio, de qua fuam haurirent fanditatem Apoftoli?

Præterea hoftiamadata quæconfe-cratione facramentum,ac fandum fan-ftomm eftjcomedentcm fandificat, id eft,fit comedenti fandificatio ac facra-inentuni,vtî fcriptum eft:Qm carnes c-ituit.g', ius comcderitjfanôlificabitur. At Apo-ftoli facramenti fumptione in Chrifto landificati funt.Num ergo amp;nbsp;dicemus fandificationis ac facraméti,id eft, ho-ftiæ fandificâtis ac facrantis madatio-nem cfui anteuertifle?

Q^ôd Cl credamus nullam hoftiæ pro peccato fuifle confecrationem in Ec-clefia:fed dûtaxat holocauftijquû extra portam paflTus eft dominus,holocauftû iaCtus;amp;nihil ambigamus hoftiam à cô fecratione fanôiificationis ac fàcramêti facultatem accepifle, ftatucndum eric nullum ante mortem crucis,noui tefta-inenti fuiffe facramentû, nullâmue fub figno facramenti fuifte teftamenti de-dicationem amp;nbsp;corporis diuini partici-pationem. Nam, vtdiximus, à confie-cratione amp;nbsp;no à madationcjhoftia fian-(ftificandi, ac confiecrandi facultatem capit. Hoc eft,inquiunt,Beza Spinax Caluinologi, non corpus meû, fied cor-^

DE DVPLICI poris mei figura : quod pro vobis, non quidem datur,fcd dari figuratur. Ira ha-beat : Quod ergo dabatur à Chrifto fub panis effigie,id ipfum erat quod figura-batur,tâmque confecrationis ac mune-ris erat figura,quàm corporis dati.

At fi nondurti tune erat faéla maôlan-di corporis confecratio donûmque,fed huius figura, hancimpleri aliquando o-portuit, amp;nbsp;corpus re vera ante mortem neceflariam confecrari. Qu an do ergo in Ecclefîa maôtandum Chriftum fuifie côfecratum docebimur?Nam extra Ec-clefiam nulla efle potuit hoftiæ confecratio, nullûmque citra côfecrationem facramentum. An dicemus verè morte mortuam fuifle hoftia propitiatoriam, amp;nbsp;redemptionis holocauftum, ante fi-guratæ confecrationis fanôlificatio-nis huius implementum?

Oftendimus in lege diftindam à mor te necefTariana fuiffe mortem volunta-riam, id eft, confecrationem, neque v-no eodem adu momentoque temporis opus vtrumque fieri potuiffe. Omnis inquit Mofes,confecratio quæ offertur, morte morietur.Hæc verba non eiufdé

CHRISTI OBLATION E. 34 funt têporis, aliud ergo tempus aliùm-ve locum poftulat confecratio, mors voluntaria:aliud mortis volûtariæ coa-da mors amp;nbsp;neceffaria ; fecundum hu-manitatem Chrifti loquor. Qui ergo voluntariam amp;nbsp;Chrifti myfticam ma~ dationem inficiatur, videat an cum ipfius coada morte potuit confecra-tionis amp;nbsp;fandificationis opus concur-tere; vt fcorfumà fua familia fe femel confecrafle dici debeat, affixum cruci in tenebrarum poteftate amp;nbsp;neceflario, Vique admota moriturum ? Scriptu eft: Qwequid femel fuerit confecratu, fan-dum fandorum erit domino. N on di-• xit madatum coada morte, fed confe-cratum : mors enim neceifaria initam confecrationem fequebatur Sc confum tnabatjfed non inftituebat.

Qui ergo fatebitur veram fuiffe fub panis effigie veri corporis onfecratione amp;:niunus,in Ecclefîç fidem Sc dodrina: fateri quoque debet fub panis effigie ve ram latere comedique confecrati my-i fticfque madati corporis fubftantiam, id eft, facrificiu propitiatorium. Et qui negabit fub panis effigie ineife lateréq$

vcram corporis fubftanriam, negabit 5^ Chriftum, vt facerdos dici non polTib «nuneri pontificio fatisfeciflejquantun’ ad confecrationis amp;nbsp;oblationis in Ec clefia neceflariæ legem ac rationem at-tinet, eûmque oftendet mortuum, fe() nunquam antè confecratum oblatûm' que in Ecclefia, vt imperfedum facrifr cium dici poflît ac debeat.

Vnicam,inquit Spinax CaluinodoguSi Chrifti oblationé agnofcimuSjqua noigt; méfæ domini fed cruci aflîgnamus.Cul refponfum velim, Chriftum fuper cru' cem femel oblatum invidimam holo' caufti ad multorum exhaurienda pec-cata, id eft,ad multorum mortem (qu^ peccati fœtus eftacftipendium) in di' uina carne abforbendam amp;nbsp;interficieH' dam, poft quàm femel ad multorû fafl' difîcationem fe in Ecclefîa cofecrauC' rat, myfticè madauerat,amp; proprij faU' guinis communicatione fandificauC' rat. Adiungam fuper crucem Chriftuiigt; fe holocaufti vidimam obtulilTe, vt A' brahami figura impleret arietem offt' remis,inter vepres cornibus hærenteH'i poft quàm ligna ad fuum incendiuiP'

Ifaac inftar^baiulauerat.Sed illud Leui-tici pontificis non erat officium, quod ad hoftiarum confecrationem amp;nbsp;mal’ ftationem, Ecclefiæ celebritatem, amp;nbsp;'' conuentum requirebat, vt earum fan-t' guinis afperfione expiaretur Ecclelia, ö amp;c fieret teftamenti dedicatio antequa hircus populi ferens iniquitates emitte-r retur, vel aries in poftremum holocau-ftum offerretur à pontifice, egreflb ex 5) tabernaculojhirci poft emiffionem.

Hf c autem myfteria quoniam in figu-ra contigerantjChriftus diftinólè ad fa-tJ' lutis noftræ difpenfationem adimplere O' debuit,falt;ftus fecundum ordinem Mel-C' chifedech in çternum pÓtifex:oportuit enim æternis ac melioribus hoftiis æ-[i' terna,coeleftiajeóque ordine fandifica-0' ri, quo in teftamenti dedicatione exem 0' plariafanólificata fuerant jprius quàm C' hoftiarum corpora,quarum fadafue-!i' rat in peccatorum remiffionem fangui-d nis afperfio,extra caftra cremarentur,ac ff fieret aries holocauftu adpræftandam V pœnam remiffis peccatis dcbitam, amp;nbsp;'d antecedentem fandificationem con-0) fummandam. Sic ergo amp;nbsp;Chriftum ho-

ftiam pro peccatis in Ecclefîa ofFerri feJ mel oportuit à fe ipfo pontifice, ad ccïlt; leftium fandificationem, nouique te-J ftamenti dedicationem, antequam ex-j tra porta patereturjVt hoftiarum iiicciVj dio refponderet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Deinde quoniam accepta: fandifîcaJ tionis beneficium Eccleliam à neceflà' riæ mords malediôfo nonliberauerat,’ propter decretum : Morte morieris,ad'| hue non deletum,hoc àChrifto vel do' natis iniquitatibus deleri, affigiq; cruci oportebat, amp;aduerfus poteftatestriû-j phare.Non enim poterat peccati male' didojfuccedés fanélificatio mords de' cretum perfringere, amp;nbsp;mortem quæâ peccato eft,abolere,amp; quç circa eafunt principatus ac poteftates fubigere ac triumphare. Quamobrem extra Eccle-fiam Chdftû offerri rurfus femel opor-tuit, vteorum qui fanófificati fuerant,' erântque fanódficandijmortem modes interficeret, decretûmque in ipfos pro' nuntiatum expungeret. Nihil enim fan | dis erat accepta fandificatio profutura fub peccato venundatis, nifi à neceffa' riæ mords maledido abfoluti fuiffent)

CHRISTI OBLATION E. jô amp;rcdempti:aliter enim chirographum decreti deleri non poterat, nec eratip-fis profutura redemptio, nid priùs fan-dificatis. Nam,tcftc Paulo,in cruce femel Chriftus oblatus eft ad multorum. exhauriendapeccata,eorum puta pro quibus fuerat effufus teftamenti fanguis in remiflionem peccatorü,qui in Chri-fti Corpus infiti fuerant Sz eflent infe-rendi amp;nbsp;expiandi per fanguinis comma nicationem. Non enim aliis eft profutura redemptio, quamuis pro omnibus paftiis fit. Semei ergo Chriftus in Ec-clefia priorique tabernaculo ad remif-fionem peccatorum fub panis effigie fe confecrauit ac maótauit, facrificij, qui ab hominibus cerni nequit modo, vt antecedentis mädati legem reprobans transferrer ac corrigeret, propter eins inutilitatem. Etruriusad dcftitutione peccati, id eft, ad mortis quæ per pec-catum in mundum introiuit, interfe-dionem extra Ecclefiam fuper cru-cem fe obtulit femel in holocauftividi-mam, fpinea corona ad cornua crucis adhærentem : vt qui in fpem redem-ptionis per fanguinis afperfionem ac

lauacrutn iatn expiati,amp; à mortuis ope- -ribus fandificati fuerant, erântque fan- ' étificandi ad feruiendum Deo, inque Chrifti corpus infiti eflent amp;nbsp;inferendi intercedente huius morte in eorum re-demptionem, æternæ hæreditatis pof-feflîonem affequi pofTentzvt qui in ipfo mortui amp;nbsp;confepultifuiiTent, quatenus cum ipfo vnum prius fadi fuilTent corpus per antecedentem corporis amp;nbsp;fan-guinis eius communicationem.

Ad oblationem crucis adiiciam,Chri-ftum paffionis tempore diuinitatem fuâ cohibuilTezvt huius caro tentarbcontu-meliis affici amp;nbsp;occidi poflet : quaratio-ne dici quidem potuit fe occidendum obtuliffe.Nam diuinitatem fuam cohi-bendo, quum elTet in tenebrarum po-teftate, carnem ac humanitatem fuam hominum perditorum ludibrio relin-quebat,Sô relinquendo oflFerebat, vt Pa tri pœnas daret peccatis noftris debi-tas.Sed hæc vnica oblatio holocauftu ad peccati deftitutionem, amp;nbsp;ad fandi-tatis confummationem per facramenti fumptioncm acceptæ fpedabat, vtî fu-prademonftratumeft:erâtque oblatio-

CHRISTI OBLATION E. 3/ nis pro peccato iam inchoatæ conti-nuatio ac confummatio, potius quam noua oblatio, aut oblationis initium.

Yfichius in earn rem docet Chriftura impaffibilem diuinitatem cuftodiedo, folam humanitatem paflionibus præ-buiffe. Deinde in cœlosjnquit, Paflio-nis tempore abiifTe dicitur diuinitas,nd de loco ad locum migrans, fed propria virtutem ex humanitate cohibens , vt daretfpatiumpaflioni.amp;: alioloco,Qim tempore immolabatur in terris,vt pon-tifex ipfe fibi facrificium oiferebat in coelo. Hæc autem oblatio non impedit quo minus in priori tabernaculo ea quç ad myfticam pro peccato oblatione ac immolationem refpicebatj, impleuerit. Nam tefte codé Yfichio,ipfe propriam carné immolauit,ipfe fui facrificij pon-tifex in Sion faötus eft,quando noui te-ftamenti dabat calicem. Scalio loco: Ponere aute eum manu fuper caput vi tuli, amp;iugulare vitulü prçcepit : nemo enim illum obtulit, fed nec immolare 1 poterat,nifi fcmetipfum ad patiendum tradidilfet:propter quod non folùm di-ccbat ,Poteftatem habeo ponendi ani- lean.io.

mam meam, amp;nbsp;poteftatem habeo iterÖ fumendi cam; fed amp;nbsp;præueniens femet-ipfum in cœna apoftolorum immola-uit. Item J Qma videlicet prius figuran-tem ouem cum Apoftolis coenans dns, poftea fuum obtulit facrificium,amp; fecu-do licut ouem femetipfum occidit.

I s rebus expofitis, i Spinace , reliquifque Caluinologis, omnibus precibus conten-dimuSjVt exponat, An Chriftus antequa fcri-pturam confummaret, ea quæ de ipfius facerdotio ac palTione fcripta funt im-pleuerit : vt ex Bezse doólrina cœleftis veritas exemplaribus terrenis per omnia refponderet.

Deinde an ex legefuerit, vt pontifex Leuiticus hoftiam offerret ac immo laret in priori tabernaculo pro peccatis populi gt;nbsp;illiufque fanguinem exciperet cratercjac inferret in fanóla fandorum.

)

CHRISTI OB L ATI ONE.' 38 amp;nbsp;offerret rogâs pro fua amp;nbsp;populi igno-rantia ?

Num etiam oportuerit pontificem eo oblato fanguine, fanôluarium amp;nbsp;altare afpergere, vthec fanguinis afperfione expiarctab immunditiis filio^Ifraël?

Item iis rebus geftiSjUÛ quoqueopor-tuerit pontificem ad populû foris expe-âanté fe referre, vt ipfum illato inSâda fanguine, oblatôque cûprecibus afper-geret ac fandificaret ad emundationem Garnis , fie que teftamentum dedicaret, dicens : Hic fanguis teftamenti, quod mandauit ad vos Deus;amp; abfque ea af-perfionenûn futuram peccatorum re-miffionem;, teftamétique dedicationê? Præterea,nônne fanôla fandorum Mo-faica fuerint exéplaria corporis Chiifti fanfti fandorum veri? Num etiam fan-duarium verû ac propitiatoriû noftru eü Chriftus, in quo thuribulum eft au-reum, manna verum, tabulæque teftamenti,ex Mofis fententia dicentis:San-duarium tuum domine, quod firmaue-runtmanus tuç: Dauîdis dicentis,Tu amp;nbsp;area fandificationis tuæ?

înftantis ,iuxta quam munera amp;nbsp;hoftiaî ofFeruntur,quæ non poflunt iuxta con-fcientiâ perfeâum facere feruientem, folummodo in cibis Sz potibus, variif-que baptifmatibus èc iuftitiis carnis,vf-que ad tempus correólionis impofitis/

Num ergo Chriftum aduenifTe amp;nbsp;ad-ftitifle pontificc, vt ea corrigeret facies in veritatCjquç fuerant in figuris adum-brata?

Poft exemplarium fanftificationem, teftametique dedicationem,hircus po-puli peccatis onuftus emittebatur:cóq; emifto confummationis holocauftum offerebatur^ac hoftiarum, quarumfan-guis pro peccato in fanda fuerat iilatus, corpora extra caftra cremabanturJpro-pter quod Chriftus, tefte Paulo, extra portam pafliis eft.Num ergoChrifti extra portam emiftio ac fupplicium,cælc-ftium fandificationem, teftamentique dedicationem,quç per fanguinis afper-fionem fieri debuit, infecuta funt?

Hæc fi Paulo cÔcedâtur,dicât Aygnof-cefes Phyfici, quo modo quæ fupra de-monftrata funt,à Chrifto impleta fuilfe doceatjuifi fe modo fibi fob cognito ac

CHRISTI OBLATION E. ^9 inefFabilijin Ecclefia priore tabernacu-lojobtulerit, myfticéque immolauerit, fanguinémque poculo exceperit, amp;nbsp;in fandajd eft, in fe ipfum potando intu-lerit^eóquc fe altare ac fanduarium ve-rü,ànoftn$ immûdiciis afperferit:dein-devtfuum teftamentuminftitueret ac dedicaret,cæleftem ecclefiam ac fami-Jiam eodem fanguine ad confcientiaru emundationem, eodem afperferitpoculo.

Hoc fi Spinax aut Beza Caluinologi impugnent, Paulo refpondeant dicen-ti, Chriftum pro nobis præcurforem in interiora velaminis, id eft, fuæ carnis introiuifle, fadum pontificem fecundü ordinem Melchifedech. Deinde Chriftum adueniife vt affiftens futurorum bonorum pontifeX;,per proprium fan-guinem in fanda introiret. Dicant an Chriftuspoft quam in gloriam introi-üit, fadusfit iecundum Melchifedech pontifex, an verb tunc fadum fuifte confentiant , quum tabernaculi veri, quod fixit Deus amp;nbsp;non homo, minifte-rium fortitus eft ? Dicant etiamj num aflifteret futurorum bonorum ponti-

Dï'dVPLTCI fex fecundum ordinem Melchifedech quum fui corporis amp;nbsp;fanguinis partiel pationem dedit:an veró vt priuatus ei myfterio incubuerit, vt intelligamus : Num ergo tunc per proprium potatum fanguinem fandificaïtfemi^èat in fan-lt;Sa, amp;c in fe ipfum introiuerit, vt fe no-ftrum fanduarium ab immunditiis no-ftris emundaret?

Dicant, quum fe Chriftus pro nobis fandificauit, vt in ipfo effemus verè fan dificati,an in fanda introiuifle dici de-beat,non fecus ac quum glorificatus eft refurgens à mortuis, in gloriam didus fit introiuifie?

Quum refurgens noftra in Chrifto ca-ro gloriam induit, amp;nbsp;de coelo cœleftis effeda eft, vt pro nobis vultui Dei ap-pareatab co tempore gloriam expeda-tibusïnum etiam in cœlum illud ipfum de quó cœleftis effeda eft, introiuiffe dici debeat,non fecus ac in gloriam^de qua gloriofus effedus eft,introiuiffe didus eft:amp; quü à fe ipfo fandificatus pro nobis eft ,'nónne in ea fanda de quibus fandificatus eft,introiuiffe dici debet?

CHRISTI OBLATION E. 40 poculi fuifle fanguinem tabernaculum diuinitatis non manufaftum,fed verbo Dei Humana natura non coopérante: per quod Chriftus,vthomo,in fanda introiueritjid cd » Deü induerit ( intrat enim qui induit)non fecus ac in coelum ipfum,amp;,vt Caluini verbis vtar^ in glo-riamintroiuit per fanguinem verbo fa-* «dum,fed Humana coopérante natura, huiüfque creationis, qui è venis in cru-’ ce elfufus eft?

Scutum eß chrißiänißimi gù Francoru Priuilegio^ ne quam yel excudat, y el excttß alibi di^edat libres quouis idi'^ mate in lucem éditas à D. NicolaoViUagi' gnone, équité Mellitenß, antefe^tennium,^ prima cuiußjue opei'is editione nifi eiinpel' mijßu ac yoluntateiciuod iffe Sebajliano uellio libenter impertit. ^QMpecitsfaxit^mf cla^amphßimo dipComate indi£la^ple£litolgt; ^pudÇandlüMaurum. i.Septembris.anni' i$68.

't'

it' ;

■i'

’f

»r

tl'

religionis noflr^^ -veritate ^vocatU'S ïn contentionem ab hoßibus ßdei^MiJJam eße cor ports Chriflißicrtfictu inpiciatibns^ d 'ver bis Eudgelicis ac veteris teflamenti ßga^ rara implcmento^Ecclefi^e propagnatio-neßißepiyhanc d Pafchatisßgura inßi-tües. Oßedi Moßem m ßgara ißraelis re-deptore^ arttè qadm ex ^gypto inpro-mtßßamterram exercitam ßau traduce-ret^ agnum pro traß tu ßcrißcaße in ß-ta ßamilia^ac cum ipßa comediße^ vt deßa~ crtßcio ßerent inter ße participes, prias

quàm itineri fe commutèrent. Quo excm plo docut Chriflum 'veritatem hora fa-^a^quum e/Jet ad Patrem tranfiturus^Jè necefjano tntranfitus hoßia Jacrißcajje acßub pants efßgie comediße comeden-dumque dedtße ante quam Je tenebra-rumpoteftati permitteret, ad earum nutum ex hoc mundo in cœlum excejßurus: eóqueßuos ad Je tandem traciurns. Hac no^ram Jententtam multis ßripturte locis Patrumque teQimoniis conßrma-ui, qua in hoc Itbello injerta inßcri-pta Junt. Libeüum xiero tibi dedican-dum ejje mthiputauit'Vtpro noßra ami-citia coniunblis antmis aduerßushoßium impreßiones ac impetus ^ßrmius harea-mus. J^ale.

ALVINVSamp;Be-za, è quorum tradi-tione facræ fcripturæ fpiritum ebibiftis, ô Caluinologi , difer-tis verbis atteftantur

Chriftum ludæorum pafcha ftando, amp;nbsp;calceis non detradis comedifTe cum patrefamilias ad quem diuerterat,prius quam cum fuis duodecim in coenacu-lumfe ad cœnam reciperetjoperamque

lidn.xy Diuus loannes refert,Dominum cœ-na fada furrexiffe, amp;nbsp;Apoftolos abluif-fe,deinde recubuilfe : déque luda pro-ditore dixilfcjVnus ex vobis me trader.

in eo recubitu,quo de proditione ludx fermonem habuit,id eft, poft diem decimum quartumjpoftlauacrum Apo-ftolorum, ccenamque typicam dixifte: Defiderio defideraui hoc pafchaman-ducare vobifcu antè quam patiar, quia hoc poft hac non manducabo, donee impleatur in regno Dei.

Mdtth.te. D.Matthæus amp;nbsp;Marcus cum Luca co Mrfro 14. fentiuntjtunc Dominum de proditione ludæ loquutumjquum noui teftamenti myfterio incumbebatdd eft, poftquain iterum recubuiftet.

Hine ergo perfpicuumcflcdixi,iam iam,Phafe Iudæorum,id eft, veteris te ftamentijfadum amp;nbsp;confumptum fuifte, legémque ludaici pafchatis facrificam di tranflatam, quum Dominus fuuna pafchatis edendi dcfidcriumdifcipulb exprimebat : de fuóque corpore myftf cc immolandojamp;ilon dc ludaico agno intellexiffe.

adveksvs calvinolo. 44 Adiungam,hinc etiam probari pofle, Tertu. Ub. oftenfutn pafcha, cuius edendi defide- 4-rio fc ita teneri tcftabatur Dominus, fuiffe corpus cius, pafcha noftrCi, quod tune volebat modo fapiétiæ fuæ cogni-to, ad legis implementum facrificare, amp;nbsp;facrificatum fuis Apoftolis comedê-dum dare, vt ipfos fui facrificij faceret participes, antè quàm ex hoe mundo tranfiret ad Pattern, non fecus ac Hc-bræi patres,immolati fui pafchatis ma-ducationcjcum Mofe, amp;nbsp;inter fe parti-cipauerant, ante quàm ex Ægypto in

Hoe vt magis perfpicuum effe poffit, 1 ad Caluini Bezæquc fententiam animü ; adiiciamus. Si Chriftus ftado,foleis nÓ i detraólis, amp;: antè quàm ad coenam ac-I cumberet, pafcha ludæorum comede-rat quartadecima die menfis : exponat r quo modo fieri potuifle intelligant jVt quintadecima die poft cœnâ, pfi; laua-tos ApoftoloSjpoft quam Dominus ac-' cubuiflet, illud ipfum pafcha iam con-T. fuinptû iterum demoftraflet, huius co-s naedendi accenfus defiderio ? An quod quot;nbsp;non erat amplius,oftendi poterat?-3 Qupd ftando fecundum legem cum

DE PASCHATIS IMPIIMENTO patrefamiliàs comederat DominuSj ao potuiflet accumbendo feorfum ab patrefamiliàSjCum folis Apoftolis coo' tra legê comedere caluinique opinio' nem Item, quod ante cœnam calceis indutis comederat, an potuiflet poft cœnam, póftquelauatos ApoftoloruiH pedes detraótis foleis rurfus mandæ care?

Præterea Caluinus amp;nbsp;Beza docent» non folùm,'ante poftremam cœnâDoquot; mini pafeha legis fuilTe manducaturn, fed ei manducation! tempus conftituüt inter duas vefperas quart! decimi diei. Prior autem vefpera Hebræis, à meri' dieinc!piebat,amp; pofterior cum Solis •8*^4 16. occafu præteribat,initio nodis diei dc' in lAatth. cimiquinti.

At de multa noôle decimi quint! diei, Dominus Apoftolos abluit, amp;nbsp;deinde recubuit:tûncque defiderij fui fermoné habuit: vt diei non debeat defiderium illud comedendi pafehatis, ad pafeha ludaicum pertinuilfeiei enim comedé-do fpatium inter duas vefperas decimi quart! diei, aferibunt Caluinus amp;nbsp;Beza.

n o

r is ft n

t, r b

il i.

quot;adVÏRSVS CALVINOLO. 45 cum Hebræis cÓfentire noluit. Is enim duas vefperas decimi quarti diei, contra fcripturam ab huius Solis occafu dif finiuit : vt prior ab occafu Solis decimi quarti diei inciperet,ac vfque ad obfcu ram noftem decimi quinti producere-tur: amp;nbsp;pofterior ab obfcura noéte inci-peret, cum Solis ortu decimi quinti diei fubfequente coniungeretur, vt no-üen horarum interuallo fecuda vefpe-ta concludcrctur,amp; orient! Soli decimi quinti diei antecederetzhoc modo vefperas decimi quarti diei ex no«Sie décidai quinti faciens : quod nó ridiculum eifeiudicarem, nifi ab Aydgnofenfi vi-ro, cui omnia licere tributum eft hoe cómentum effluxiffet. Nam qui vefperas decimi quarti diei^quas occafus Solis excludit,noóli diei decimi quinti at-tribuit,ftultius nihil fingere potuiiTe iu-dicandus eft.

Hoe affeótus mentis errore Caluinus, itafui oblitus eft,vt poftquam docuerat Chriftum ,pafcha ludaicu ftando cum patrefamiliàs comedifle,prius quàm di ’atilTo patrefamiliàs cum Apoftolis in cœnaculum ftratum,ad opus fui myfte' rij fecederetjè veftigio docuit Chriftu,

PE PASCHATIS IMPLEMENTO nodu cum foils fuis duodcei'm accö' o bentem, inter duas vefperas ludæoruiu lH: pafcha fecilfe SiC comedilfe : quod pec p inde eft ac fi diceret,Chriftum poft tc' p ftamenti legisque tranflationem,rurfus b legi amp;nbsp;veteri teftanicnto operam dedif ti fe,in cuius opinionem defcendit Beza^ g quamuis figura typis excufajdemonftra uerit temporis fpatium, quod occafuH’ U Solis infequitur,fuiftediei occafumSo u lis infequentiSjid eft,decimi quinti dici c initium, quonia hora duodecima, He r bræis diem finiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t;

Miratusfumviros iftos,alioqui noigt; f male perfpicaces,in ea fe ftupiditate in' r duifle,vtlegis non meminerint ftatué' ii tis agnum ludaicum, inter duas vefpc; n ras non decimi quinti dieb fed decim* r quart! primi menfis immolari oporte a Exil, jz. re. Namfecundumhanclegem, quum C poft occafum Solis decimi quart! did) f decimiquinti dieinox incipiat,amp;ini' i molationem agni Caluinus amp;nbsp;Beza in { earn reiiciat, Chriftum amp;nbsp;patremfami' j lias tranfgreflæ legis reos faciunt, quôii i non décima quarta die ex lege,fed de- j cima quinta contra legem operam lu' i dæorum facrificio dederint, ante Solis ,

) ADVERSVS CALVINOLO. 4^ y ortum decimi quinti dieidd eft,vt Cal-[H uinus fomniauit,inter duas vefperas è priore noóHs decimi quinti diei vigilia, priorem decimi quarti vefperam,amp; tri-iiS bus fubfequentibus fecundam confti-jf tuens y vt hæc cum Solis ortu coniun-gatur.

Mirum eft etiam Bezam no animad-j)i uertiiTe, Chriftum,fi feorfum à patrefa-jo miliàs accumbes cum difcipulis,Iudai-cumaliquodpafchafeceritamp; comede-lit, oportuifte hoc quoq; feorfum à pa-trefamiliàs, ipfius in domo à Chrifto facrificarijamp;huius fanguine alienæ fa-0' miliæ poftes ac fubliminaria liniri; qua ƒ in re contra legem Chriftum fecifte pla num effet.Nam Caluino tefte,nemo fo ris ad alien! pafchatis participationem adueniens, aliéna in domo poterat pa-jÿ fcha facere, alienamque operam præ-d, ftarc:tametfipoffet pafchatis , cum pa-trefamiliàs fieri particeps. Namquifq; Le^ephi-paterfamilias lege obftriólus erat, pro-d' ptium Pafcha, propria in fiimilia facere jJ diffinito tépore, id eft,inter duas vefpe-ras decimi quarti diei: quamuis fi illi co jj/ uiuis opus erat ad efum fui pafchatis,vi-[js cinam familiam conuocarc poffet.

DE PASCHATIS IMPLEMENTO^ Hue adiungam, ludæis ex lege necelTe décima menfis die agnum niculum ab ouilibus fegregare,euniq^* . domivfquead decimum quartum^, immolandu cuftodire.Hoc ergo Chd' P' ftum agere debuilTe apertum eft, fi ip^' arietê in pafcha ex lege facrificafte erç' dituntamen hoc fadum efle Euangeli®^‘ non oftendi. Qm ergo contendit agn'’^’^ alium quam qui àpatrefamiliàs temp^'ƒ ftiuè fiibdudus crat.à Chrifto facrificï' ‘ turn amp;nbsp;manducatum efte poft occafuCj Solis,quado cum fuis accumbebat,oll^ dit ilium modis omnibus in legem cè' mififte.

In earn fententiam Beza docet, veri' ' fimile efle Chriftum, vna cum patrefä'^*-miliàs pafcha legis comedifle,quoniaii’ oportebat(eius verbis vtar) totam mus famiham, edédo agno interefle P^ legis præfcripto. Q^od fi totam domU’ S' femiliam edendo agno interfuifle zæ credimus, non fine ratione negabi' ; mus fuifle pafcha ludæorû, quod Chrf ftus accumbens cum fuis Apoftolis,fequot; orfum à patrefamiliàs à fe fadum coinc debat:fednoftrumjideftjCorpus illiuS) ' fubpanis effigie confecratum amp;nbsp;facrh P^

5 ADVERSVSCALVINOLO. 47 ficatû, vt nihil ambigi debeat Euchari-jj,,ftiatn,efrehoftiam falutarem, quæ cœ-

li pandit oftium,amp;Chriftum,Dei fapié- PrcKer. 9. tiam, hoftias fuas tune maótafTe, quum parauit menfam fuam.

Quem agnü ergo contendis à Chri-.^ftocum patrefamiliàs ftando mandu-■jcatum effe?Dixi ex Bezç fententia eum ^fuiffe 5 que paterfamiliàs inter duas ve-j,fperas decimi quartidieiex lege facri-j,hcauerat®, ante quàm Chriftus ad fui [jteftamenti facrificiique myfterium amp;nbsp;implementum in ftratum cœnaculum yfereciperet.

Præter ea quæ à nobis fupra demon-p ftrata funt, hoc quoque me deducit ab J, corum fententia, qui putant Chriftum accumbentem, pafcha ludaicum fecif-Je, amp;nbsp;comediffe, quod illi do cere non polfint ChriftumDeum,Deo patri vn-quam bruta facraficalfe, brutorumque „ facrificiis Deum pattern adoralfe, qui mundum Ingrediens dixerat, Sacrifi-cium, oblationes pro peccato noluifti: tunc dixi:Ecce venio.

g Sed c[ui contradicendi ftudio conte-. det ipfum,brutis cæfîs litaire,necefrarió probare debet hunc fuo tempore litaf-

de PASCHATIS IMPLEMIN^' fcjid eft, inter du as vefpcras dec**^ quartidiei,ideft,anteSoJis occafn' At Marcus narrat hûc iam fado ve^f re,ideft, quarta décima die iam pr^' rita veniflejdifcubuifte, comcdiflè nemfumplîfte, arietis nulla fada tione:qua in re nobis eo de facrificio mncm tollit dubitationem : qui efl* poft fecundam vefperam decimi qu^ dieivenitj nô potuit inter eiufdem^' duas vefperas phafe ludaicum facC' id eftjfacrificare.

Qui mecuin hac de rc côflixerunt,li‘ adadi, banc vnam euafionis ration^' iniuerunt. Negauerût phafe ludaicuf' efle facrilîcium : quamobrcm dixefiX me fruftra hanc immolationis diific® tatem ingerere.Sciri quidénô ex fti dignitatc deffcndi pofte hune, bruta facrificafte: fed citra huius iniu'*“ hune dici pofte^agnum pafchaleinoC' difte.ciborum inftar communium,amp;'' memoriam tranfitus patrum ex Æsî pto,ex legis præfcripto comedifte. ergo omnem hac dererixandi occafi^ nem illis prç'cidamus,probabimus pb fc ludaicum, fuilfe facrificium, amp;nbsp;cit^ blalphemiæ fufpicioncm cótendin^

Ex verbis mofis,phafc fuifTe facrificiü, liquido perfpeótum eft:Ite inquit, tolleres animal per familias veftras, amp;nbsp;immolate phafe.Paulö póft : Et cùm dixc-rint vobis .• Qme eft ifta religio ? dicetis eis i Vidima trafitus Domini eft. Dein-de.’Vocatifq; Mofe amp;nbsp;Aaron, aiuSurgi- , ,, te,egEedimini à populo meo vos amp;nbsp;filij Ifraël, amp;nbsp;immolate Domino ficut dici-tis. Et num.9. Ecee autem quidam im-mundi^fuper anima hominis, qui non poteraat-fâcere phafein die illo j acce-dentés ad Mofem èi: Aaron,dixerûteis; Immundi fumus fuper anima hominis, quare fräudamur, vtnô valeamus obla-tioncm ofFerre Dominojin tépore fuo, inter filiosIfraëlPpaulo póft: Si quis au-tem amp;nbsp;mundus eft,amp;in itinere no fuit, amp;nbsp;tarnen non fecit phafe, exterminabi-tur animailla de pópulis lu is: quia facri-ficium Domino non obtàlititempore fuo. Et:nôn poteris' immolare phafe in Dent.16, qualibet vrbium tuarum.ïtem: Immola bis phafe vefpere ad oècafum Solis de-cimi quart! diei.Et Marcus : Primo die^^^^^ azymorum, quâdo pafcha facrificabat»

DE ï A S CH ATI SI Mî Lï MïNfö EtLucas:Dies azymorû,in quanecefl^ erat immolari pafch a.D eniq; omnibus fcripturæ locis 3 quibus fitmentio pa^quot; chatis, intelligi poteftjhoc facrificij nO' mine locôue fumi.

Obiicies patresfamiliâs nonfuifTc fi' cerdotes, ideôque fuiffe offerendi fr cultate illis interdiôlum. Hoc autemia refponfum accipe,me non inficiari,pó' tificem ex hominibus aflùmptüm in iis quæ funt ad Deum conftitubvt offerat dona amp;c facrificia pro peccatis. At paf-chatisfacrificium ad peccatorum popU' li remilïionem no pertinebatrexat enim pro tranfitu cuiufque offerentis, amp;nbsp;memoriale falutis exceptæ, exutæque Dei dementia feruitutis. Philo Indæus, io vita Mofeos amp;nbsp;decalogo,fcribit, patres familiàs ad hoc genus facrificij ex pri-uilegio^quafi fuifïent facerdotes, à Deo vocatos.:hunclege,

Nonnullicontra Philonis fententiam facrificandi Pafchatis priuilegio patres familiàs expulerunt, eo folis facerdoti-bus attributo : hac tarnen lege,vt patri-busfamiliàs fuerit neccffarium, agnuin in fuos humeros imponere, atquein té-plum ad facerdotem importare inter duas

duas vefperas decimi quarti diei, vt eu facerdos acceptum offerrct ac immola-ret:quem deinde pater familiàs à facer-dote repetitum rurfus humeris impoH-tum do mum re ferret cum fanguine, ad poftes ianuæ liniendos. Secundujn qua opinioné Chriftus diuerforiü iritrogref fus 5 arietem ab Apoftolis paratu inhu-meros fuos impolitum, adfacerdotem neceifarib importaife credédu^eft, Só facrificatum retuliffe. Sed ab hac opi-nioneme Marcus abducit,dicens:faólo vefpere,id eft, hora facrificioconftituta iampræterita,Chriftû in diuerforium fe contulifre,accubui{re amp;nbsp;pané fumphlfe, eius ceremoniæ nulla fada métione.Et quoniam facrificandi pafchatis prouin-cia , patremfamiliàs diredó refpicie-bat,exiftimaui Chriftumin Apoftolos, quod fuarum iplius erat partiurn, cótra legem non reiecilTe, vt ipfo abfente a-gnum curarcnt facriScandum. ‘ Præte,-rea,hæc opinio Mofaico præfcripto ef-fevidetur contraria. Vocauit enimMo-fes omnes feniores lfraël,amp;: dixit ad eos-.Ite tollétes animal per familiàs ve-ftras,amp; immolate phafe,fafciculûmque Hysfopi tingite in fanguine, qui eft in

nare amp;nbsp;vtrumque poftem. Nullus v^' ftrum egrediatur oftium domus fuæ vf' que mane. Et egreflî fccerunt ficut d’ pr^cepit Mofes amp;nbsp;Aarô.Qua in rc nuU^ facerdotum mentio fada eft. Nam erat adhuc ordo ille facerdotalis inft*' tutus, nec yllum in earn rem templui” extrudum.

Hæc audientes nonnulli dixcrunt,a^ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Euangeliorû ledione planû fieri,Chef

ftum, aliter qua ego docuerim, Pafehâ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis manducationcm intellexilfejVnâni'

que ipfî Chrifto vobifeum de Pafehat'’ fuifle fententiam. Scriptum eftenin’i Matt.zg. Prima fiie azimorum quando Pafchgt; facrificabant dicunt ei difeipuli, Qu’’ vis camus amp;nbsp;paremus tibi manducari^ pafcha?Deinde,Et abicrunt difeipuli) amp;nbsp;inuenerunt ficut dixit eis parauC' Luc.iz. runtpafcha.Item : Venir dies azymorû in qua ncceifc erat immolari Pafcha.E^ mifit Petrum amp;nbsp;Ioannem,dicens: Eufl' ilidem. parate nobis Pafcha, vt manducC' mus . Deinde : Vbi eft diuerforiune vbi Pafcha cum difeipulis mcis maU' ducem ? amp;nbsp;ipfe oftendet vobis ccena-culum magnum ftratum, amp;nbsp;ibi parate-

ADVERSVS CALVINOLO. 50 Euntes autem inuenerüt lient dixit eis, parauerunt pafcha.

Éx his locis docent Apoftolos, agnu pafchaleni ludaicum parauiflc, quern ' Chriftus facrihcaucritjamp;cum ipfis epu^ latus fit accumbens feorfum à patrefa-niiliàs, fed ita fefc in Bezeniam repte-* henfionem incitant. Isenimdocet to-’ tam domus familiam edendo agnoin’

I tcrfui{re,amp; Chriftu ex legis prælcripto, ftâdo agnum ilium comedilTe cum pâtre familiàs ante quam in cœnaculum ad myfterium fuum fe conferret. At Be-’ zamomittamus. Ad Euangeliftas ani-mum adiiciamus. Euntes parate nobis zuc.ii.

’’ vt manducemus pafcha. Deindednue-'Î nerunt ficut dixit cis, parauerunt pa^ fcha.

*gt; rij fenfum eifodiamus, quæram cx te, S quid Pafchatis quid apparatus nomi ƒ nbsp;nbsp;nbsp;ne intelligas? Si ad agnum,Pafchatis h-

* Ium anniculum, qui ad folemnia parari '' nbsp;nbsp;nbsp;debuit, Pafchatis nomen ante non ha-

buiffe, quàm confecratione,oblatione, facrificio, ex agno hoftia fafta fit.Ita qui pafcha memorat, agnum in facrifi-

DE PASCHATIS IMPLEMENTO cium fuifTe iam immolatum indicatjaC ex agno fadum fuifle pafcha.

Q^um ergo dixerunt Apoftoli : Qu? vis eamus,vt paremus tibi maducare pa fcha?Innuerunt fe, de agno intelligerC) quem à patrefamilias,ad quern fe coUquot; ferebant jam facrificatum putarent, ille^propolito Chrifti cognito, fuum pulum ita pararet ac metiretur vt fux Chrifti familiæ fufficeret: alioqui eniiu ft ex improuifo veniftet Chriftus, acci' dere potuiflet, vt iam confumptum fa' crificium inueniftet.Si fcriptum elfetî Quo vis eamus,vt paremus tibi agnuia à te quum veneris, ad facrificandum, vt ex eo comedas:aliquatenus veftra def fendipolTet opinio . Sed fcriptum eft Parate nobis pafcha, vt manducemus, id eft, agnum iam facrificatum parate nobis in cibum.

Præterea,fi à nobis diffides, confide' ra quid parare tibi fignificet,amp; quo die parandum hunc fufripiebant Apoftoli? Non eo quidem die qui lege ad agnuiu fegregandum præfcriptus erat,id eft) non décima die parandum amp;nbsp;fegre-gandü afliimebant, fed quarto decimo, quinonapparatui,fcd facrificio dicatus

}

tï ö

«i.

ƒ e, )

ADVERSVS CALVINOLO. quot;jl crat. Si ergo ex folénitatis die parafce-ucm fecifTeht,legem foluiffent

Ergo fiparandi fignificationem ac-ceperis ,vthacnolis agni fegregationé refpexifle,fed ipfius efum meceuarió in Bezæ noftramque fententiam tibi ve-niendum eft,amp; dicendum miffos Apo-ftolos, vt de Chrifti aduentu patremfa-miliàs certiorem facerent: vt hoe intel-leâo, cibum fui facrificij ita metiretur ac diftribueret,vtpræter domefticam ipfius familia, Chrifti familiæ ƒufficere potuiffet-.parandû infuper curarent eoe-naculum^amp;’panes azymos,aquam,amp; vi num ad Chrifti facrificij myfterium.

Siinhac fententia nolis acquiefcere, die in quam fignificationem parandi pafchatis mandatum intcrprcteris?An opinio tibi eft,Chriftum fuis imperafte, vt agnum anniculum alicunde corro-garenttempeftiuè fegregatum , ac ma-darent,ciborum inftar communium, vt quum adueniffet Chriftus,ei fuperef-fet nihil,nifi vt accumberet/ac epularc-turflnhanc enim opinionem videris inclinare.Sic autem Chriftum præuari-cationis,mortifque reum faceres. Tune enimnonpoteratagnus non facrifica-

DE PASCHATISIMPLEMENTÖ tus comedi. An ergo hue mandatum applicabis, vt Apoftolis fuerit in pra;-' feriptionem agni conquirendi, confe-crandi,facrificandi amp;nbsp;anandi,vt ad veP cendum Chrifto reliquum nihil fieret i’ Hocautemnon leuioris criminis fuif-fet,quàm fuperius mandatum. Nama-rietis facrificandi prouinciam, quæ eX priuilegio ad patremfamilias pertinebar, familiaribus contra legem non im-pofuiflet Chriftus. Quod fi vicem ma-giftri citra mandatum fibi præftadam arrogaflent Apoftoli,in magiftrü ipfum commififTent.

Denique,fi ita habet vt intclligis, qua-re feripfit Lucas, non ab agni efu, fed à poculis amp;nbsp;libaminibüs, poft pedum a-blutionem conuiuium cœpifle ? Qua’ autem fuifle tibi videtur agni annieuH magnitude,vt duodecim homines, tX' dio ac merore confe(fti,eum integrum, tamangufto temporisfpatio comedem ‘ potuiflent,vt ex eo nihil reftaret ? Acci-pe ea in regione arietes, dupla quantitate, Europæ arietes excedere, vtvi-ginti epulonibus quantumuis fameli-cis, aries vnus fufficeret. Longé ab hac ! veftra contemplatione nos abducunt

ad VER s VS CALVIN O LO. 52 Euangeliftæ.Ioannes enim teftatuï dominum, quumitcrum accubullTct tur-batum fpiritUjdixiffe deluda prodito-^»'lt;»-B' re:Cui intinélum pancm porrexcro,hic me trader. Et Matthæus : Qui intingit . mecum manum in paroplide,hic me trader. Diuerfa ergo ab agno tofto ac torrido^cfculeta crant appofita, quibus panis intingi poflet. Præterea, non video qui paropfis tam capax inueniri potuilTct, vt anniculum aricte.m conti-nuiflet. Qim ergo legi Apoftolos Chri- t -va fto fibique parauilfe,vt pafcha comcde-tent, non ad pafcha ludaicum, poft legis amp;nbsp;teftamenti veteris tranflationcm

* ; facrificandü comedcndum,fed ad ca quæ fuprà docuimus, quævé ad Çhrifti myfterium attinebant, animum mcum

' vlui deftinati , pafchatis appellatione , diffiniri potucrunt,vcluti ex loaimc có-

\ introierunt in prætorium ne contami-narétur, fed vt manducarent pafcha. ' Qim loco non de ariete facriHcando 6c comedédoloquutus approbatur. Nam

Mofes, ex eo quicqna vfque mane. Prf 1 terea id ê ipfe Ioânes,pafcha jp die fefto j /«'«».ij. capit, vti fcriptum eft:Parafceue auten^ pafchæ hora quafî fcxta : quæ dies erat Zi. décima quinta pridie fabbati.Et LucaS

Appropinquabat dies feftus azymofUj qui dicitur pafcha. Quum ergo pafcha parauerunt Apoftoli, quæ ad folemnh myfterium attinebant, effe parata iu' telligo, amp;c non agnum à Deo intempc'. ftiuèjid eft,de multa node decimi quin j-j diej^ contra Icgem facrificâdum:Èrat enim nox loanne telle :vt non poirini Lucam interpretari^de veruecina carn^ intellexilTejquum poft ablutos Apofto-los depafchate comedendo mêtioneifl habuit,fed de noftro pafchate fub panis effigie diftributo amp;nbsp;nianducato, quuifl in crucem fe madandum ofFerebat,cô- ( Âddtth.zg. fecrabat,amp; facrificabat Chriftus, dices: Mrfrf.14. Hoc eft corpus meum, quod pro vobis . datur.

Huic fententiæ me verba Domini co ldtitth.16. fifæarunt. Isftios interrogans, Scitis, înquit quod poft duos dies pafcha fit, amp;nbsp;filius hominis tradetur, vt crucifiga-‘ tur?His énim verbis Chriftus oftéditur, non de ludaico pafchate loquutus, fed

• Ïdversvs calvinolo^ 53 ƒ defuo. Certum’eft enim poft duos dies ƒ ab eo quo Chriftus hæc enuntiauitjhüc traditum crucifixum efte: Is enim j decjrna quinta luna menfis traditus Sc crucifixus eft, Sz decimatertia futuram ’ poft duos dies mortem crucis prædi-’ xerat. Quum ergo eo die quo traditus

Sc crucifixus eft pafcha futurum effet ante traditionem, fi de pafchate ludaï-co intellexiftet Dominus, dicere non ■ debuit:Poft duos dies fit pafcha:fed in-tra duos dies.Nam pridte traditionis Sc j I paflioniSjfiebat pafcha ludæorum inter J duas vefperas,id eft,décima quarta die: quXjtefte Beza, cum Solis occafu præ-teribatjSc decimæ quintæ cedebat, vt à Solis occafu decimæ quartæ diei,quin-decimus inciperet dies.

Irenæi hæc fuit quam propugnamus , fententia. Is exponit Adamum exem-’ ' plar lefu Chrifti, fexta die hebdomadæ

I niortuum fuiffe gt;nbsp;eóque die mortuum i quo fruólum mortis comederat,vt exe-! plo effet Chriftum, eo die moriturum i ad æternitatem noftram, quofruftum I vitæjpafchanoftrum,comediffet,id eft, fexta hebdomadæ. Si ergo fexta die

DE PASCHATIS IMPLEMENTO Chriftus creditur, amp;nbsp;traditioni pafch^ verbis approba' ’ tur:Pafcha fir,amp; filius hominis tradituf) Vt crucifigatur : neceflario credendui® eft, Chriftum fexta die Hebdomad^? paulô antè fuam tradition cm, fe pafchä recifle Sc comedilfe,vtinter Pafchatis myfticum facrificium,amp;morte crucis» interieda fit traditio. Beza hislaqueis irretitus euolui fe non pofle putauit,nj' fi contcxtum Euangelicum corrump^^ ret,dicens:Int^duos dies pafcha fit,Vf ad pafcha ludaicum verba Domini fp^ dare videantur:quamuis Bezç didafcâ' lus ledionem Ecclefiæ hoc loco fequU' tus fitjdicens: Poft biduum pafcha fit.

Quum ergo duos dies præteriuifte o' portueritjantè quàm Chriftus pafcha fuum apud patremfamiliàs cum folis ceret Apoftolis,amp; pafcha ludçorum in' tra duos dies neceffariô fieri debuifl^t, dixi Chriftum eo de faciendo pafchatc loquutum,cuius edendi defiderio ten«' ri le demonftrabat, quum poft abluto^ Apoftolorum pedes , node in qua traquot; debaturdd eft,fexta hebdomadæ accU' buiflet.

ADVERSVS CALVINOLO. 54 Uanüjfuifse corpus Domini, pro nobis panis fub effigie Deo patri cófecratum, datum, oblatum, myfticéque facrifica-’ tü; vt deinde extra portam ex lege mo-** reretur ac fieret holocauftum. Tutamé hoe inficiaris, ne Mifsa noftra, id eft, ƒ euchariftia,falutaris hoftia dici poffit.-amp; affirmashancPauli fententiam: Pafcha^-Cor.

noftriim iinmolatus eft Chriftus, non ? alio quàm ad cruce fpe6tare:quafi Chri ftus non fe confecrafset , immolatio-

némque pafchatis in fua familia no im-pleuilfet ,quum extra portam vi ad fup plicium traólus eft.Quis autem vos do-cuit vllum pro tranfitu amp;c pro peccato pofse facrificium conftitui, aut depin-

amp; oblatlone,amp;: quod femel fuerit inEc-.. elefia confecratum morte mactandum ?. efsc?

frada no fuifte,vt fcriptura impleretur, Os non comminuetis ex eo:quod ad pafchatis hoftiam dirigi certu eft. Hoc tarnen feripturæ implementû non impedit, quo minus Chriftus inEcclefia fefe prius confecrauerit,obtulcrit, fan-dificauerit,ac myfticè madaucrit,vt ex

CE PASCHATIS IMPLEMENTO lege paulô póft morte moreretur, idlt;l’ fupplicij genus oppeteret, ad quod confecrauerat. Nam confecrantis veto ac deuotioni, refpondere debet fpecie^ Mdttf} 'S maótationis. Quum ergo in pafchaf^ confecrauit Chriftus, dicens:Hocefl iHc. corpus meü quod pro vobis daturmoij debuit confecrationis confummatio,^ lege pafchatis confecrati votóque cofl' fecrantis difcreparemec , quoniam igt;’ cruce confummatio faóta eft:, cum fan' guinis effufione cruéta,fequitur nullan’ prius faótam fuifse myflicam maftatioquot; nem in confecratione.

Nefcis vnum quodque facrifïcium his coniiftere,confecratione, oblatione amp;' maótatione, vt altervtro negleóto,nul' lum efle poffit facrificium, amp;nbsp;abs re fu' perfluóque alterutri operam impenlt;i' Nam maótatione antecedens in mort^ confecratio confummabatur, amp;à con' fecratione, ad optatum effeótum vire^ capicbat maótatio. Hinc patres quoni^ ex lege confecrationem mors necelfj' riö fequebatur, mortis voluntariæ no' mine ipfam confecrationem diffiniuC' runt,Sc maôtationem,quæ confecratio' nis eft finis,coaôtæ Sc cruentæ. Quam'

A OVER S vs CALVINOLO. 5$ obrem corpus Chrifti fub panis effigie myfticè confecratum MifTamjid eft, vo luntarium facrificium donûmque voca-uerunt:amp; huius confecrationem, mor-temvoluntariam. Is enim quimortife poteft eripere fi velit,8c non vult^ fed fe vitro in morte offert ac confecrat,quo-niam mortis fuæ confcius eft , mortem fibi confciuiffe iudicatur. Chriftus ergo quern offerre ac immolare poterat nemo,nifi fe ipfum obtuliffet, amp;nbsp;ad patie-dum tradidiffet, quum fe confecrauit, fibi mortem intulilfe diólus eft. Propter quod (vt in hoc propofitum adnotauit Yfichius) no folumdicebat; Nemo tol-

lit animam mcani, fed earn pono à mequot;^* ipfo,poteftatem habeo ponendi earn, amp;nbsp;poteftatcm habeo herum fumendi eam: fed prœueniens crucem fuam fe-metipfum in cœna Apoftolorum im-molauit ; amp;hunc facerdotem lxx. non ' folum vnótum fiuc linitum ,fcd fic' con-j fummatu manibus appellauerunf.con-

fummatus eft enim prius in cœna my-ftica,accipicns pané amp;nbsp;ftangens.Dein-’ de per crucem quando ligno affixus eft. ' Non ergo repugnat,os in cruce illi non

DE PASCHATIS IMPLEMENTO figuram impletam eflc à cófeóloribuS quum ad confecrationis implementuö' palam madams nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eum ipfum fe itf

Hoc amp;ita habere nos docuitChrt' Matth.zô. fius his verbisApud te facio pafcb meumcumdifcipulis meis. His enin' verbis probatur,non in cruce, feorfui’' à difcipulis, fed cum eis apud patrei»' familiàs poft duos dies,pafchafuumft cere voluiflc.

Scd Lucæ Iedio,fi hue mentis acicK' infixeris, omnem tibi hac de re toH^ dubitationem'Et quum, inquit, fada f fet hora,difcubuit Sz duodecim Ap^ • ftoli cum ait illis ; Defiderio de(J' deraui hoc pafeha manducare vobife'^' antequam patiar:dieo enim vobis, qui^ poft hac non mâduçabo illud quouflt;!' impleatur in regno Dei,

Hora,inquit,fada:cuius rei horarß^'' dam efte iudicabis? Quid hoc loco tib fignificat, horam fadam fuifle?Ioann^ hoc videtur expofuifle, dicens : Sci^i’* lefus quia venit hora vt tranfeat ex ho' mundo ad Pattern: amp;nbsp;cocna fadajfurg*' à cœna, ponit veftimenta fua:^ cufl’

ADVERSVS CALVINOLO. 56 accepiffetlinteumpræcinxit fc,amp;c. An dehoræ tempore ijtibi videntur inter

' fe conucnire? Si conueniunt, accipe de ludaico pafchate Lucam non intellexif fe^eius enim facrificandi tunc tempus effluxerat:erat enim nox decimi quinti

'* ftolos accubuit.Et décima quarta dies, in que inciderat pafchatis immolatio, prçterierat.Hora ergo fafta, Chrifti pat chatis myftcrium appetebat.C^am igi-tut fubftantiam iudicas Dominum exu tis calceis accumbentem demonftraile, ac dicente; Defiderauibocpafcha man ikc.ü.

- ducarevobifcûantequam patiar, quia illud no manducabo donee impleatur? Agni,inquis, ludæ o rurn. At is ante no-

'’J demjSt antequam lauandis Apoftolo-rumpedibus Dominus 'incumberet, à cœnâque furgeret,fucrat ftado^tefte Be

A za,manduc^tus.Noneius ergo,qui iam confumptus erat, manducandi dcfide-rium præ fe fercbat Dominus. Hunc ip fum, inquis, oftendebat, fed memoria tenus, Sr quanto eins tunc comedendi dcfiderio ftagraffct, exprimebat. At a-perte hoc inficiabatur Chriftus : ne-’ƒ gabat enim fuiffe manducatum, afHr-

DE PASCHATIS IMPLEMENT»? mando,non mâducatum iri donee in?quot; pleretur.Dico,inquit,quia non mandu' cabo illud donee impleatur. Ergo no® manducatum, aliquando manducan^^ fignificabat.

FuifTe non ignoramus qui putaueri^ hoc loco,diólionem,donee,ita fumi debere, vtneeeflariamquâdam innua' poft pafehatis implementum man^æ cationem: fed earn nos ad tempus iff' plemento antecedens cótrahere, vtff' telligamus nobis oftendi ab co temp»’' re vfque ad pafehatis implcmentuff; Chriftum non amplius ludaicum paf chafuifle manducaturum.-eumque hü' ius orationis fuifle fenfum, acli dixif fet : Delideraui hoc pafcha vobifcuC manducare,quia hoc nuquam ampliü' manducabo,.Äiam ü in regno Dei iff' pleatur.Huiclocutioni firnilem afferui ex Euangelifta dicente : Non cognou® enimvirum, donee peperit filium eiugt; Vnigenitum : non quod Virgo doceâ' tur poft partum, virum cognouifle, fe*) folum antè non cognouifle, amp;nbsp;abfqff virifeminè Vnigeniti fuifle coceptio' nem. Sic ergo quum dióhum eft ; No® mâducabo pofthac, donee impleattuf no®

ADVERSVS CALVINOLO. 57 non affirmari poft implemétu vlla mâ-ducationem cxtitiflc fed potius negari. Hoe ergo paradoxum nobis excutien-dumeft.

** cebat fe pafcha non eftemanducaturü ante pafchatis implementum, huius fu-■ nbsp;turum implementum non inficiabatur,

fed alfercbat.Videatur ergo quid impie re fignificet,quando à quo impleri o-portuerit. Mea quidem fentêtia Pafcha tis implemctum ad Chriftum refpicie-bat,amp; implere pafchanihil aliudani-mis noftris fuggerebat, quam agnö. Dei à Mofaico figuratum,in veritate mada-ri amp;nbsp;comedi à Chrifto cum fuis familia-ribus,debuifte,vt erat ad Deum pattern ex hoc mundo tranftturus. Hoc ft mihi donctur,videatur quando,amp; quomodo Chriftus earn legem implere debue-rit:an prius quam ab ipfo feripturæ có-fummatio faólafitianpoft fuurntranfi-tum,quumfuit àlege folutus amp;nbsp;glorifi-catus.Qm implementum ante mortem fuiffe -neceffarium iudicat num ergo fateaturChriftu inveritate pafcha Dei

11*

a' li' ü*

11'

,11

DE PASCHATIS IMPLEMENT^ fecifle, comedifTe ac comedendum difle cum azymis fynceritatis S^: vcrit^' tis,antè quam pateretur? Nam qui agn^ veri maftationem feorfum à Deifauii' lia domóque admittit,vt no alibi quàffl in cruce agnum hune madatum fuill® arbitretur, fed madati pafehatis efuni) madationi fuccefliïTe inficiatur : omnb no negat legis implementû, amp;nbsp;ChriftH mendacij fufpeôlum habet, dicentem^ Oportuifle impleri quæ de ipfo feriptî funt in lege,Pfalmis amp;nbsp;Prophetis.HunC ergo oportuit amp;nbsp;in veritate fe immola' re in fua familia^ac edendum diftribuf re antè quàm pateretur:amp; ita huius'fcP moné interpretari, vt eo probetur à impletû pafeha ludaicû cû fuis comC' difre,prius quâfuiffet à legis implemei^ to iuftificatuSjVt defiderio potiretur. ’

Fuerunt amp;nbsp;alij quibus à nobis impU' gnata fententia non fatis arriferit, qu* tarnen putare non deftiterint Chriftuio de ludaico pafehate intellexilfejdiccn' tem : Defideraui hoc pafeha vobifcuio manducare, ante quàm patiar. Quatn^ obrem,ad hanc vocem(pafcha) poftre' mum, addendum elfe duxerunt : quafi Chriftus dixilfet: Defideraui hoepo'

ADVERSVS CALVINOLO. 58 ftremuftipafchavobifcum manducare: vt oftenderct quanto defidetio teneba-tur implcndi veteris pafchatis amp;nbsp;veteris teftamétifiniédi:fed hue illis^incidédû cft,vt fareatur Chriftü feipfum (acrifica turn CÛ fuis comediflej,antè quàm pate-retur,legémqspenitus iinpleuiffe.Si em legis implemétum à Chrifto faólum. in diebus carnis,antè quàm effet à lege fo-lutus approbent,amp;: impletu pafcha, lu-daicumjignificare,efféque Chrifti corpus immolatum fateatur, veluti qui pa-nem tranfubftantiatum memorat aut oftedit, non panem fed Chrifti corpus oftendit : neceffe eft vt concédât Chri-ftum, corpus fuum inveritate immolatum,cum fuis comediffe,antè quàm pa-teretur,amp;;fuum corpus demonftrafse, dicentem : Defideraui hoc pafcha vo-bifeum manducare, prius quàm patiar, quia hoc non manducabo priufquàm

, Caluinus videtur hic rationum fua-ru naufragiu feciffe.Is quonia ferendus , effe non ftbi videbatur, dicens Chriftü, . pafcha ludaicum poft refurreftionem j (in quod tempus pafchatis implemen-^ . tum reiicitis)ab ipfomet Chrifto man-quot;

de PASCHATIS IMPLEMENTO ducandum,dixit hune de cibis comniii nibus intellexifTe dicentê: Non mâdæ cabo inquitCaluinus,fcilicet cibos cO' munes. Sed ab obfcuro periculo fib* profpiciens , in patens Sgt;c apertum concitat: falfi enim fe alligat, voceni(ib ludJquæ totius quæftionis clauis eft, C' radendo aut omittendo . Chriftus C' nimnondixit.-Nonmanducabo done^ impleatur ; fed pafcha,cuius edendi dc' fiderio affeôlus fum,nÔ manducabo do nec impleatur. Ergo pronomê (illud) no debuit Caluirius fallend! ftudio ptf terire, vt propofitum obtineret. Quui” ita habcat,quçro ex te,quo putes(illud) relatiuum referriPSiaddemonftratai” fubftantiam,amp; hæc fit agni ludaici, in' uito Caluino tibi fatendura eft Chft ftum, poft refurredionemjcùm implo' turn fuifle pafeha Domini dicitis, hoO impletum vcl ludaicum non impletuio rurfus comedifle. Vobis verb nonnihil indulgédum elfe putauimus : ita tamo’’ vt exponatis quid eau ft elfe credatiS quamobrem,in tam ardens defideriun’ veheretur Dominus,qui toties ante lu' daicum pafeha eomederat, quique aquot; pudEfaiam dixeratiDiesfeftosvcftro^

CALVINOLO. 59 odit anima mea? An appetitu ita ferueti hoc à Domino fuiffe concupitum prx-dicabitis,quod odio fummo profeque-batur ? An igitur id faciebat, quod vet-uecinæ carnis cupiditate , relinquens mundum, captus effet?hanc, quamipfe rationem attulit, in animura tuum po-tius fubducito : Defideraui pafcha hoc comedere, ante quàm patiar, quia non manducabo illud donee impleatur in regno Dei, Etgo,quoniam demonftta-tum à fe pafcha non erat maducaturus, quoufque impleretur in regno Dci,tam vehementer dcfiderauerat illud imple-tumeum fuis manducare prius quàm pateretur : vt nifi implendum tuifl'et in regno Dei, prius quàm pateretur, illud cum fuis manducare non cócupiuiffet. At impleri pafcha in regno Dei non po tuiffeqnifi amp;nbsp;iam regnu extitiffet. Spe-(ftandum eft ergo quid fuerit, implere pafcha, amp;nbsp;quando regnu veniffe dici de beat. Meafententia eft,vt implere nihil

fl r

aliud effet, quàm inveritate immolate comedetéque pafcha,quod àMofaico figuratumfuerat: vtneceffario dicendû fiqimpleti pafchatis manducandi defi-derium , ad Chriftumdd eft, pafcha no H iij

rgt;È PASCHATIS IMP LEM EN TO ftrüjpertinere.Fac aute nó impletû tun fe in eoena Apoftolorum, id eft, regnu Deijfed in cruce:nónne docebis Chrgt;quot; ftum defiderio antequam päteretur,!«^ ducandi niinimè p otitum ciTe?

Hue prætereavidentur Verba Domin* fpeólaffe,vt ab efü pafchatis impleti tiores fièrent Apoftoli, horam inftar^ aduentus regni Dei,tümque impletun-fuiffe tempus aduetus eius regni, quuin fui paichatis fub myfterio à fe immob' ti, participationem dedit:ea enim pat' ticipatione è tenebrarü poteftate mof' risque regno,invitæ Deique regnum traduci ac tranfire, corporis amp;nbsp;fangui' nis Chrifti participes in Confeflb eft'quot; eóq; figno ipfius regij corporis partici' pes,cognouerunt,vmbras veteris tefta-ftamenti iam euanuifTejSe impletas eib, per quarum effluuium regni Dei in vc' ritate difpofito cum ipfo implemento concurrebat.

Earn ergo orationem Dominus ha-buit,vt ab efu figuræ, ad veritatis efum figuratæ, fuorum animos conuerteret, ac doceret in veri pafchatis participa' tione, regnum Dei in veritate confifte' re, amp;citra pafchatis teftamentique vc'

AD VERS VS C ALVIN O L O. 6o teris implementum , re vera regnum illud veritatis,nouïque teftamenti,con-ftitui nó potuiire:quanuis in fpiritu vm braque iamiam fuiflet agnitü:fcd mortis regnum in fuo robore perfeueraffe: finis enim regni mortis, eft regni vitx principium.

T vt hunc nodum refolua-naus, quæram ex tegt;quando nouum teftamentum faôlû w fuiffe exiftimes?num in cœ-na,vtîPaulus atteftatur, dicês:Hocpo- i.Cûr. il culumnouû teftamentû eft in meo fan-guincjqui effunditur in remiffioné pec-catorum?Siincœnafalt;ftû Sz obfîgna-tum poculi fanguine non inficiaris,none etiam fateberis vêtus teftamentum iam fenuifte Sz exoleuifle, quum Fuit nouum inftitutû ? Nam,tefte Paulo, di-cendo nouû,vêtus fenuifte amp;nbsp;intwiuifte fignificatur. Qupd fi int^iuerar,dic an

DE^PASCHATIS IMPLEMENTO intPöire ante potuerit, quam legis eiufdem teftamenti facrincia ChriftuS correxiflet ac impleuiflet,id eft,in veiv täte pafcha feciflet, quod illis faerißciis figuris fuerat adumbratuni?Nani iin' iw.24. pleri oportuit quæ de Chrifto fcripta funt,in lege,Pfalmis,amp; Prophetis.Si habere refponderis,cum animo tuo rC' puta,nónne quum venit hora, vt Chri' flus ad Pattern ex hoe mundo tranfiret, fe in tranfitus hoftiam obtulerit, amp;nbsp;im-molauerit Deo patri:modo fibi cognb to,non fecus ac Mofes agnum in phafc fecerat, vt erat ex Ægypto in promiP fam terram trafiturus? Quid agni ludai' ci in animos patrum infinuabat immo' latiolt;Nónne hâcfateberis lefum Chri-ftum refpexiïTe? Si ergo fuo têpore earn figuram impleuerit Chriftus,quare non hunc fateberis fe in veritate, id eft, in ft ipfo pafcha fecifle,ac immolafle,ad Pattern tranfiturum, amp;nbsp;comedendum de-diftèjVt fui tranfitus fuos in fua carne fa ceret participes? Hoc fi no fcccrit,quo-modo probabis hunevt filium Dei earn figuram in fua domo impleuifle,legeni-que tunc tranftulifte-, atque correxifle? Nam legem qûi corrigit, im.plet quod

In cruccjinquis, immolatus eft^id cft, pafcha fecit amp;nbsp;fe ante immolationem dedit fpiritualiter comedédunij vt efus hoftiæ per anticipationem, maólationi præcefferit.

Hoe autem non eft figuram impleuif-fe.Nam alieno loco,tempore, ordiné-' que præpoftero rem geflifle,nullam ha-' buit implement! rationem-.oportuit e-’ nim implementum figuræ fuæ refpon-dere.Præterea Chriftura oportebat ( vt patremfamilias in fua domo) fuam vi-’ ôtimam immolare. At is fi fuam viólima in cruce maólauitjhanc in fua domo nó maftauit, fed ipfe feorfum à fua domo, familiaque madatus eft contra verbum ipfius: Apud te facio,id eft,mado amp;nbsp;fa-' crifico,pafcha meum cum meis difcipu ' lis. Aliam enim fignificationem facien-'■ di verbum hoe loco non recipit ex Va-nijveftri fententia.

Præterea, pofteaquam fuit in alienam poteftatem redadus, non potuit legem corrigere, id eft, implere, fed nee earn obferuare, quód ad alienum arbitrium effet illi faciundum.

DE'PÀSCH ATIS implement^ te facio meû pafcha^ed pafchâ^ôc daieo intellexifTe. Me verö ab hoc hl. z.ttil- telo protegit Tertuliaftus, doces Chgt;^' ftû,nÔ ad ludaicu pafcha refpexifle, Deus alienum concupiuifle videri po»' fit, fed ad fuum ipfius. Præterea, dimus fine Chrifti Dei iniuria dicin^t polTe, hunc, brutis Deo litare voluil^^' Mihi regeres verbum, facio, hoc loc® non ad facrificiu, fed adeiusefumip ólare:quafi Chriftus dicere voluerit, pud te comedo pafcha tuum,vel luHäf cumjcummcis difcipulis. Verunram-' omnibus fcripturæ locis inuenies verbum,non ad maducationem, feB^’ facrificium pertinere. Quod facilim^quot; 'fxi.ïz. verbis Mofîs affequi potes,dicétis: Fil*!

Ifraël phafefacient in têpore fuo, qu^' ta décima die menfis huius, interdu^ vefperas. Tempôris interuallum qu^ inter duas vefperas intercedit, nonei^‘ agni manducationi neceifariô deftin^' turn, fed confecrationi Sz madationi-Nam amp;nbsp;fi deberet inter duas vefper^ immolari, poterat tarnen amp;nbsp;poft fecuP' dam vefperâ,id eft,poft Solis occafuiPi initio foiénitatis azymorû manducafii tantû vt ex eo nihil remaneretvfque ne. Edent,inquit,noôte ilia carnes

ADVERSVS CALVINOLO^ 61 igniamp;azymos panes. Non ergo inter duas vefperas fieri pafcha^ad manduca-tionem fed ad maólationem reftringi debet. Denique fieri phafe,amp; maduca-rijdiuerfam habere fignificationemver bis expreffis Mofes adnotauit, dicens: ïilij Ifraël facient phafe ad vefperam:amp;: cumlaólucis agreftibus comedêt illud. Aliud ergo facere,aliud comedere.

Concludam ergo dicendo , necefla-rió pafcha legis immolari oportuifle décima quarta die primi menfis, inter duas vefperas, fed nofte decimi quinti dieijvbi azymorum veniflet folemnitas hoe immolatum manducari debuifte CÛ azymis,amp; laólucis agreftibus. Ideó-que pafchatis amp;nbsp;azymorum vnam fuiffe feftluitatem, eâmque ab occafu Solis decimi quart! diei incepilfe, quu domi i occlufo fe oftio Ifraelitæ continebant,

poft illitos domus fuæpoftcs ac fuper liminaria hoftiæ pafchatis fanguine, ne à vaftantc fpiritu,cum primogenitis Ægyptiorû Hebræi conficerentur.Nec obftare hunc Lucæ locum : Venitdies nzyinorum in qua neceftc erat immola-ri pafcha. Cuius pafchatis noméjad paf-chaludaicum falfó referunt Caluinié-

DE PASCHATIS IMPLEMENT^, fes. li errät etiam quû ad opinionis U4k.ï4‘ confirmationem authoritate Marei cO'

nituntufjitadicetis : Primo die azym®'. rum, quando pafcha facrificabant cunt ei difcipuli : Quo vis camus vtp^. remus tibi manducare pafcha? arbitré tes azymorum folénitatem non cœp**' fe décima quinta die, fed décima quît' ta. Vnde contendunt eam azymorui^, folemnitatem inter duas vefperas ded' mæ quartæ diei initium habui{re,quui’’ agnus ludaicus fuo tempore facrific^J batur : méque docent errore magno i», eam, quam propugnamus, opinionegt;J^^j labi, atque quocumque loco EuangC'^ ftæ,pafchatis ab Apoftolis parandi tionem habent ad ludaicum, mentgt;' aciem imp ellere op ortere.

Eis autem Mofis hac de re teftimoP'' oppofuimus, edicentis: Diebus fepte^quot; azyma edi oportere ab occafu,puta So' lis decimi quart! diei, vfque ad vicc^*' mamprimam eius d em méfis ad vefp^ ram:quo edido decimum quartum excludit . Si enim eum diem inclu' deret feptem azymorum dies non i’’ vicefimæ primæ Vefperam extrahc” rentuijfed invigefîma definerent.Pr^'

0 tcrea ipfa die azymorum eduótum Hc-bræorû cxercitû fuifle idem Mofes pro' bat: quod teftimonij loco fumi poteft,

I®' ab azymorû folênitate decimû quartû il*' diem excipi. Nâ palâ eft, décima quar-ta die cxercitum eduôlum non. fuifle, quamuis ea die agnum in pafcha facri-

lil' ncatum perfpedum fit : amp;nbsp;in fequente^^'^’»« node exMofis præfcripto manducafefi

ii’C efie. Immolabit,inquit,eûvniuerfa mulei' titudo filiorum Ifraël ad vefperâ, Si full'’ ment de fanguine eius,ac ponent fuper vtrumquepoftem Si in fuperliminari-bus domorum in quibus comedent il-ilquot; lum:amp; edêt carnes node ilia alfas igni, 11' Si azymos panes cum laducis agrefti-if bus.Præterea,ObferuabitiSjinquit,azy-tl' ma:in eadem enim ipfa die educam ex-creitura vcftrum de Ægypto , amp;nbsp;eufto-

1^ ram:Item: Primo menfe,decima quar-1^' ta menfis dieadvefperâjphafe domini il* eft: Et décima quinta die menfis huius . j ?

tur dixit Lucas, venifle diem azymorö in qua necefle erat immolari pafcha: pJ lam eft hunc non ad ludaicum relpcxB

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcjfed ad noftrum,quod eft corpus Dœ

mini.Si enim ad ludaicum pafcha ani' mum intendamus Jnueniemus diduW, ' t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non oportuifle azymorum die , pafcb

I , facrificari neceffarió debuifle, fed pH' S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die azymorum ,* demonftratum eft i**

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem fenfum Marei locum à nobis

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chryfoftomo Thcophiladus : primuH’;

azymorü dicm, pro pridie azymorunij Fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interprétantes :ac ü didum eflet, priifl^,

die ante azyma,quando pafcha facrifr •lt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cabät, amp;nbsp;fic de ludaico facrificio intd'

ligedum efle. In quem quoque fenfui” I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc alterum Marei locum accipienHi*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efte : Erat autem pafcha amp;nbsp;azyma poft '

. biduum:vt de noftro amp;nbsp;non de ludaic^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didum elfe iudicemus, quum ludaic**

non poftjfed intra biduum futurum fct.Feria enim quarta, id eft pridie in’' molationis agni ludaici, hæc à Dom’' no enuntiata fuifte totius Ecclcfiæ le”'

ADVERSVS calvinolo. ^4 iudicio facrificij fui manducationé an-Ô nbsp;nbsp;ticipauitjVt futuræ in familia manduca-

tionis figuram veterem impleret. Quid j( verö hac in re profuit figuræ amp;nbsp;legis r implementum , vt hoe in aliis rebus r legis ipfius corruptio fequeretur? Sa-1, nènon magis verè comedendum paf-(} cha in Dei domo, quàm maólandum V fignificabat agni ludaici efus mada-jt tio.

il ftamenti veteris correólio ac implemé-« turn? An pendebat à fola manducatio-H ne potüque, an amp;nbsp;immolationis cum iJ manducationé,ad illius implementum, i' concurfus erat necelfariuSjVt nifi perfe-1' fta fuerit hoftiæ maótatio, in domo pa-1) trisfamilias, fieri minime potuerit legis Û teftamentique veteris tranflatio amp;im-(l plementum?

0 Si maólationi fuam quoque imple-ü menti neceffitatem aferipferis, amp;nbsp;dixe-f' ris ex veri pafchatis immolatione, de r legis amp;teftamentiperfeói:o implemen-/ to decerni oportere, vt quoufque lega-lis maftationis impleta fit figura, dici 'j non poffit impletum fuiffe teftamentu: C fic tarnen vt amp;nbsp;myfticam mortem infi”

DE PASCHATIS IMPLEMENT^’ cieris. Dicam ea ratione vfque ad cis fupplicium vetus teftamentuio'' guifle, amp;nbsp;nullam fuifle noui teftame^' menfam, nullumue noui teftam^hti cramcntum:efle enim nonpotuit teftamenti facramentu,ante teftanie®’ nouiconfedionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quod 11 nullum ante crucis fupplic'j nouum fuilTe teftamentum dixeris, i* fo docuit Paulus hoc,fuiire morte co” firmatum. Nam quod non erat, con^” mari non poterat. Præterea,falfuni”' fapientiam,tunc in fua domo fuas vid* mas immolalTejquu mefarn fuam uit: Parauit enim menfam veftro iu^ cio, amp;: vidimas comedendas dedit,a” te viâimarum immolationem. Dei” que falfum effet legis, facerdotij regn*' que mortis,à Chrifto faólam fuiffe tr”'\ lationem in facerdotium, regnuinq”' pacis fecundu ordincm Melchifeded’ quando tabernaculi veri , quod Deus amp;nbsp;non homo, minifterium fort” tus eft,id eft, cùm Apofholos abluit: deinde æterni facrificij ciboeos repk; uit in remiffionem peccatorum, amp;rvK^ æternam,eifque benedixif. Tunc enit” fuitfaólus pontifex fecûdum ordinei” Melchifodechi

Melchifedeeh : non enim vt priuatus, fed vt pontifex fe ad tantum myfterium contulit: nee vllum vifum eft in cruce pontificiæ fundionis indicium,in fimi-litudinem Melchifedeeh, vnde iudicio confequamutjin cruce faótamfuiffe fa^-cerdotij, regnique Icgis tranflationem. Siinhis qu^ diximus offenderis,dic an lauacrum Apoftolorum, amp;nbsp;vitæ cibus potufque in remiflionem peccatorum eis impertitus, inter carnis Icgifque iu-ftitiasjvfq; ad correélionis tempus im-pofitas, recenferi debeant ? Die etiam an ca beneficia, eafqueiuftitias à fun-óhone pótificia recognofcasjn earü vi-cem quas lex adumbrauerat ? Si rcco-gnofciSjVt quæ pontificis Chrifti inter-ceffionem neceffarió requirant, die an ad legem mandat! carnalis pertinere tibi videantur, an ad virtutem vitæ info-lubilis ? His enim notis, legis facerdo-tium, ànoui teftamenti facerdotio di-ftinguit Apoftolus.Si noui teftamenti facerdotium tibi redolent ,amp; infolubb lis vitæ virtutem j iamiam faófam fuifte Jegis amp;: facerdotij tranflationem,nouü-que teftamentum extitifle vt aftentiarc nccefle cft.Chriftus enim noui teftamc

‘de PASCHATIS IMPLEMENTO ti gratia fuos nô affeciflet, ante tép’ uiteftaméti.Quodfînouum teftamêtü agnofcis,quare ad figuratiû facrificiori* implementum caligare te fimulas,vtp^ fchatis, hoftiæque pro 'peccato maóta' tionem,myfticani inficieris?

Die tandernjHum legis corredionei” adferibis nouo teftamentoPnum etiais legis ac facerdotij tranflationem cuo* legis corredione coniungis, vt parit^f cum legis correólione, facerdotij legi^' que tranflationem conuenifle fateaf^ ad teftamenti houi conftitutionem ? S* ergo lauacrum Apoftolorum, patrui” lauacro, ad legis correótionem fuced' fifle no negauerîSjidque ncceflario fuC' cefliflcj vt neret legis traflatioac impl«' metum,amp; ablutionis ex veterilege cot' reólio:quare non fateberis muneruC’ amp;nbsp;hofti arumvmbratilium fadam quoquot; que corredionem, in legis corredioquot; ne, amp;nbsp;facerdotij tranflatione, ad ipquot; flus legis implementum, amp;nbsp;noui teftamenti dedicationem ? Chriftus tuo iu-dicio pro lauacro vmbrofo amp;nbsp;impef' fedo, lauacrum verum amp;nbsp;perfeduiU in legis amp;nbsp;facerdotij trâflatione ôccoî' redione fubftitu it: quare non etiam fa' crificium verum,pro facrificio figuran-

Crucis,inquis,fupplicio, no menfae Domini myfterio,lcgis Sz facrificiorum implementum tribuimus,quonia Chri-ftus in cœna, morte mortuusfuiffe dici non poteft: ideóq; nec lege impleuiffe.

,( fefeinparadifo occiderat, ferpenti fa-j dus obediens, in fruólus vetiti mandu-catione, tefte fcriptura dicenteiln qua-; cunque die de hoc fruftu comederis, ,, morte morieris. non quod è vita tunc exceflerit,fed quoniam ex immortali fe mortalem feccrat,0c è fua poteftate,te-

moriturus. Sic Chriftus, qui, quoniam peccatum non fecerat,erat immortalis, , nullaque natur ali neceflitate morti erat

obnoxius:quia tarnen Patri faótus obe-, diens,imaginis fuç conditionem fubire culpamque praeftar e v oluit, v t pro ip fa , tâdem ad alienu arbitriii pateretur; fefc , nbsp;nbsp;occidifle ac morte mortuus fuilfe dici-

DE PASCHATIS IMPLEMENTO Î tur, fadus fui pontifex amp;nbsp;hoftia, quuiigt; £c ad mortem crucis confecrauitjdicési Marci^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’-®

iMc.zi.' datur.Etitapropria voluntate abdicad ta,in tenebrarumpoteftatem fe redegù) j lue. zt. vtîfcriptum: Hæchoraeft veftra,ôrpoquot;j teftas tenebrarum ; ad huius arbitriuia ‘ neceflaria coadâque morte madaduS’ nifi enimperfui corporis oblationeiH) fuam voluntatem ac poteftatem abic cilfetjnec ludæadeum prodenduni^i tradendum, ncc tenebris in ipfum erai vllapoteftas:vcnerat enim princeps hü'| ius mundi,amp; in eo nihilinuenerat. Si^j morte dupliciChriftum mortuum eiff; patres tradiderunt:voluntaria, quævo'' luntariæ Adami mortirefpondit,quan’' culpæ èc delidi mortem nominauerûi: amp;nbsp;necelfaria quæ culpam fequuta eft quæ pœnæ ac vindidæ nomen habuit-Quæ quidem mortes nonvno tempO' ris momento, fed fpatio interiedo ilb' gt;nbsp;tæ funt. Errant ergo qui Chriftun vni' cam mortem obiuilfe exiftimantes, huius mortes amp;nbsp;harum eft'edus coB' fundunt, ipfam coadam ac necelfa'; riam doni voluntariçque mortis nomi' ! ne dilEnientes:ac fandifîcationis Séiu-

AD VER s VS CALVINOLO. 67 ftitiæ-, fructum voluntariæ huius mor-’ ti, per corporis eius oblationem denc-' gantes , contra Paulum dicentem : In * qua voluntate fanüificati fumus per ' corporis eius oblationem.Et: Sicnt per 1 inobedientiam vnius hominis, pecca-' nbsp;nbsp;nbsp;tores conftituti funt multinta per vnius

» obedicntiam iuftos fuiffc multos con-' ftitutos.Quainrevimnonminorcmad I, nbsp;nbsp;noftram iuftitiam Sc fanólificationem

lus attribuit, quam ad noftram corru-I ptionem Adami delióto èz inobedien-' nbsp;nbsp;tiæ tribui debeat.Si enim vnius deliólo

' multi mortui funt, multó magis gratia 5 Dei,amp;: donum in gratia vnius hominis ' ïefu Chrifti,in plures abundauit. Donü J verb elfe Chrifti facrificium volunta-! rium, quo fe Patri facrificauit dicens: ,, Hoe eft corpus meum quod pro vobis daturmó eis obfcurum eft,qui fuis fom-' niis non indulgêFab Ecclefia non defe-' nbsp;nbsp;cerunt. In hanefententiam Patres do-

t id eft, dono pro peccato ac fanguinls ' poculo,conuiuas faiiiftificari, ac fanóti-ficatos in cœna fuifle-.poenç verb ac ne-cclfarlo facrificio mortem noftram in

It- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- '

i» E P A s C H A TI s I M P L r M E N T o Chrifti morte intcrfcdam,dcletümqu* chyrographum quod erat nobis coß' trariû, ac poteftates amp;nbsp;principatus fub' ados, mortifque regnum deftrudun’' Vnde nobis traditum eft, fanguinis po' culo corporisque Chrifti participatie' ne, nos è tenebrarum erui poteftate, K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;în Dei regnum transferri. Sicut cnil”

t.! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frudus maledidionis manducationfi

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adam,amp; qui in ipfo peccauerunt, è .

gno Dei amp;vitæ,indiaboli mortiftjut regnum præcipitati funt,amp;eorum beni didio in maledidionem mutataeftiü*' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frudus benedidionis amp;nbsp;vitç manducâ'

tionCjC mortis regno in vitæ regnui” traducimur:fitque maledidionis in b”' læ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nedidionem conuerfio amp;nbsp;immutatiO'

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Præterea’, quemadmodum fub aliénât

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eftjboni Æudus effigie,mortis latebât

B ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubftantia:fic fub aliéna effigie,putaftu'

[•', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus terræ in opere hominis corrupt!”)

vitæ ac benedidionis làtere fubftanti” debuifte , vt antithefi relinqueretur lo' eus.

Hoc vno prçcipuè argumento con* 1 ' “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tendit Caluinologia, Miflam noftram,

L; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;corporis ac fanguinis euchariftiani)

)lt;

y y

flgt; y

i^' C) e' ƒ it it

)' Hl 9/

gt;

11 r

t) ii

effe facrificiumpropitiatorium,quód in lege nullum fadum fit'abfque fangui-nis effulione,hoftiçque madatione pro peccato facrificium : nullam enim abf-que fanguinis effufione efle potuilfe re-miffionem. Quam obiedioné hoe ref-ponfo declinabimusiQupd Adam mor te culpæ occubuitjabfque fanguinis ef-fufione,quum fefe diabolo cófeeras,fui fadus pontifex amp;nbsp;hoftia,àfeipfo anima fuam pofuit, per fuam inobedientiam. Nihilominus tarnen in ipfo, re vera om nes homines interierunt,mortéq; mortui funt.Sic ergo ChriftuSj qui per corporis fui oblationem donumque, anima fuam pofuit ,vt in ipfo apudDeum iufti conftitueremur, non eguit violen-tafanguinis effufione.Nammultóma^ gis ipfius donum,ad noftram fandifica-tionemprodclfe potuit,quàmdelidû, ad noftrum exitium.

Cæterü, quanta ad fanguinis effufione attinet,quç ad inquinatorum fandi-ficationem fiebat in lege, in figuram no ftræ per fanguinis effufionem fandifi-cationis, in nouiteftamenti dedicatio-nc.Dica fanguinis verb o Deifadipo-culum, ad confeientiarum noftrarum

DE PASCHATIS IMPLEMENT 0. ■ emundationem, id præftitifle, quodiquot; lege fanguinis aiperfio fignificaueritj^ï quam fententiam obferuandum eft,Vquot;gt; narum incifione Sc tmäatLoac, eaf” qtMB- fiebat fanguinis effufionem quinatos. ad emundationem carni^j non fandificafle , fed ipfius afperfio'^ nem , poft quam à pontifice in Safl' dafuiflet illatus amp;nbsp;oblatus pro peccï' to, qui quidem alioqui ad fandificatio' nem nullius vfus erat. Non ergo fcifti'^ tandum eft, quomodo ex hoftia noßl*| pro peccato fanguis effluxerit,fedä''] fuerit in poculo fanguis, quo fada fuß'J ritadpeccatorum expiationem afpd', fto,innoui teftamenti dedicatione, aii' tè quàm extra portam Cliriftus hoftia pateretur,exemplo legis, qua fiebat ho' ftiæpropeccato fanguinis afpcrfioj® veteris teftamenti dedicatione, ad caf' nis fandificationem,prius quàm hircus populi ferens iniquitates emitteretur, amp;hoftiarü corpora, quarum fanguisiß Sandafueratillatus^ pro peccato,extiß caftra cremarentur. Videndumetiaio eft,an noui teftamenti dedicatio, abf]) fanguinis afperfione fieri potuerit Chriftus legem impleuiife dicatur.

’ Sanguinis effufîonem apud Paulum, pro afperfione fumi deberc cx cius Ic-ftione iudicatufjita dicentis : Accipics fanguincmhircorum amp;nbsp;vitulorum cum aqua amp;nbsp;lana coccinea amp;nbsp;hyflbpojipfum quoquelibrum omnempopulum af-perfit, dicens : Hic fanguis tcftamenti, quod mädauit ad vos Deus:etiâ tabcr-naculum omnia vafa minifterij fan-guine fimiliter afpcrfit. Et omnia pene fanguine mundantur èc fine fanguinis effufione non fit rcmifiio. Quo loco fan guinis effufio, poft afperfionis mentio-nemjad remilfionem peccatorum, non poteft alio quàm ad afperfione referri.

Pra:terea, vt ad implementi propofi-*' turn rcdcat oratio, dica iuftum pro ini-1* quis deputari, eumque pro peccatori-r bus occidi, cum legis ac facerdotij im-plemento commune nihil habuiffcfed quot;nbsp;potius legi rcpugna^S,iuftum pro iniu-ftispœnas lucre. Bene fatebor præter legis amp;nbsp;facerdotij implementû ac trâf-** lationern, hoc adhuc implendum reftaf fe,Cum ini quis deputatus eft, quemad-modum in eoena Chriftus ipfe teftatus Ij eft. Non folùm enim impleri oportuit, quæ in lege de Chrifto didta funt, fed 02

DE PASCHATIS IMP LE ME KTO quæ in Pfalmisjamp; Prophetis. Verùmti' bi donemus, nullum ante mortem cngt;^ cis fuifle legis implementum. An erg^ amp;nbsp;facerdotij ac teftamenti corredK nem, legffque tranflationem ei fuppl^ cio pariter attribueSjVt aflerendumpquot;' .tes, ftante amp;nbsp;vigente vetere teftameo^’ ac facerdotio,quia nondum adhuc trî“ lato J Chriftum Apoftolorum ablutio”' operam impendifle, vitæ æternæ cipationem,fanguinifqu tionem, in peccatorû r cifle^eôque fanguine teftamentumO*’^ uum obfignafTe, ac per cœleftiû afp^' fionemdedicafre,Mofîs exemplo,^“’ -cœleftium exemplaria, ad veteris te^^^ menti dedicationem hoftiæ pro peo^^^ to fanguine afpergebat ? Si quum omnia fada funtjnulla erat adhuc menti facerdotiique tranflatio,fanè''^ teris teftamenti ï^em fpirabant. Qï* obrem amp;nbsp;imperfeda amp;nbsp;obnoxia coi^^ dioni fuifle conuincuntur: Nihil cni^ ad perfedum adducit lex. Sedfito^' mentii ac facerdotij tranflationem ab eo tempore admiferis, facrificio’^’’^^ amp;nbsp;legis implemento fidé derogaren^’^ potéris.Nam abfque facrificio pro p^^

o f

li'

■; ff.

ƒ V'

tf jl'' ftf jllt;' Ijlf

ADVKRSVS CALVINOLÖ. 70 cato,amp; fanguinis huius afperfione, fieri non potuit teftamenti correóliojaut fa-cerdotij tranflatio.

gt; Caluinus hac dc re diflerens quum Paulo non poflct obfifiere dicenti:Nul lam effe potuilTc teftaméti dedicationé abfque facrificio, amp;nbsp;fanguinis eius a.f-perfione : tarnen ne de myftico Chrifti facrificio cum Ecclefia confentiret, ad crucis facrificium mentem dicebat intend! oportere, amp;nbsp;à cœna ad crucc cœ-leftes reiici conuiuas, vt fruólum qui à corporis participatione amp;nbsp;fanguinis c5 municatione fperatur perciperct, adeó Vtpotu fanguinis, peccata non remitti aperte docuerit, quód omnes noftras iuftitias,amp; fandificationes, à cruce de-riuari cognitum fit.

At co vnde euafimus, hæc nos reuo-luet opinio. Namfi ita habeat, legis te-ftamentique correólionenij amp;nbsp;facerdo-tij tranflationem j ad crucem quoque reiici oportere, amp;nbsp;ante crucem nullum fecundum ordinem Melchifcdech fuif-fe facerdotium dicendü eft,confequen-ter Chriftum non vt pontificem, fed vt priuatuin noui teftamenti dcdicationi fanguintad peccatorum expiationé

de PASCHATIS IMPIEMENTO^ afperfioni operamdedifle.PrætcreanO amplius émolumenti captum ex menff Dominicibo amp;potu, Apoftolorumq; ablutione, quàm ex Mofis méfa, amp;nbsp;an-tiquæ legis iuftitiis, in cibis amp;nbsp;potibus variifquebaptifmatibusjvfque ad teni' pus corredionis impofitis: hæ enimo-mnes Chrifti crucem Caluino tcrte,K-(piciebant.

Sedabinfaniæ fufpicione liberefli nonpofletjqui legis iuftitias, cumei^ conferret,quibus fuos in corporis amp;nbsp;fanguinis communicatione Dominus affecitïNihil enim ad perfeótum addu-xir leXj quamuis hçc fcopum fuum Do' mini crucem facer et. Chriftus verö ni' hil non perfedum egilfe credendus eft* Qiaum ergo citra facrificiorum impl^' mentum, legem facerdotium, mini' mè trâsferri,amp;: coeleftium fandificatio' nemperfici nonpotuifle docet Ecck' fa, non ad crucem, fed ad hoftiæ con-fccrationem,myfticumque menfæ Do' mini facrificium, appelli animum no' ftrum neceife eft : cuius confecrationis confummationem amp;nbsp;finem, in crutf cóftitui oportere credimus.Sicut enim confecratio, oblatio amp;nbsp;hoftiæ fanótiü'

ADVERSVS CALVINOLO. 7Ï catio,nullius fuifTent vfus, nifi hos adus mors pœnæ ncceffaria amp;nbsp;cruenta fequu ta eflet : fic abfque antécédente confe-cratione, oblatione, amp;nbsp;fanólificatione, mors hoftiæ coaóta minimè profuifTet. Vtrumque ergo ad noftræ falutis difpé fationem præftari oportuit, amp;nbsp;inter fe contingercjquafiprincipiü amp;nbsp;fine: con lecrationïs oblatione , puta ad iuftitia-rum legis implementü, Ecclefiæ fan-’^ificationei-n:fupplicium verb ad card return confummationem, amp;nbsp;præftandâ

1 pœnam peccatis noftris debitamznihil enim nobis profuiflet corporis amp;nbsp;fan-guinis cómunicatio, nifi hoe dccretu, Morte tnorieris, quod crat aduerfuna nos,morte iufti deletû fuiflet, affixum-que cruci ; vt intercedente motte in re-demptionem, qui teftamento hæredes fiierant inftituti, Scvocati ,hæreditatis

Afferam patrum Ecclefiafticorum te-ftimonium aduerfus tuam opinionem, y fi æquo animo id exceperis.Chryfofto-•5 m’ hac de caufa,inquit,Dcfideraui hoe

I pafchacomedere vobifcum ante quam U patiar,hoceft,darevobisresnouas, ''y pafcha dare,quo vos fpirituales faciam.

S) PA SCH ATI s IMPLEMENTO Origenes hoc loco, Proximum erat p«* chaludæorum: Non idem, inquit,!^*' dæorum,amp; Domini pafcha iudicâduifl cil.In Efaia autem non fuas, fed torum ait efle calendas, làbbata,!^' iuniumque ac requiem, atque dies ft' ftos,perfpicuum eft etiam pafcha, eft^' nim dierum feftorum vnus. Etaliolo' co:Quid putatis quia no venir ad dien’ feftum?Sed non ibi,vbi ifti ftabât,diei’’ feftum agebat Dominus, fed in magi’” téplo,ac neceflario, quod caro faótui” eft, in quo defiderauit manducare cha cum difcipulis.Si in carne fua, ini’' gnoamp;ornato ccenaculo comeditp”^' cha cum fuis difeipulis , hoc fecit po^^ efum ludaici pafchatis. Ergo ad verui”) amp;intelligibile pafcha refpiciêdum eft Yfichius hunc locum explanans, Siu” bos fine illaouis,nÓ madabuntur cui” foetibus fuis. Non ergo,inquit, oporte-renos habentes in manibus confui” mates verum myfterium, fcqui figuras, quæ prædiâa funt,demonftrant.'neque enim eft eiufdem teporis: fed aliud fpC' étare ad veritatem,aliud ad figuram,qui vtraq; fanciuit, præcepit.Propter quod Çhriftus, primum celebrauit figuranS

I pafcha'.poft cœnam autcnij proprium ( 1 tradidit pafcha,amp; anguftate tépore pro ' die horam immutauit, vel magis eriam 11 diem. Sic enim vefpere decimæ quarte diei,cœna ludaici pafchatis‘celebra-q tur, poft hoe autem, intelligibiletradit gt;nbsp;! pafcha : poft vefperam aütem decimæ /1 quartæ diei tradidit. Quod autem poft ZI vefperum eft tempus, alterius dici om-il nimodo initium eft: oportebat enim \ ' hoe fieri ad oftenfionemtemporis,quia ), quando vetus finem fumit,tunc nouum 11 incipit. Nó dilucidius quidé pafchatis -1 ludæorû immolatio, à noftro pafchatc -1 diftingui potuit, quam hoe teftimonio - ' diftinguitur.Chriftus,inquit,poftcoena ludaicam,propriumpafchaftxis Apo-, i ftolis comedédum tradidit: corpus er-, \ go iam immolatum tradidit, corpus e-' nim effici pafcha nó p otuit ante confe-I crationé Sc immolationê. Na ex agno - hoftiafaciebatoblatio. Itê 23. poft vef-\ per3i,pafchapropriû,præueniens crucê , fiia,Chriftus celebrauit.Napoft cœna ’ invaginariæ feftiuitatis pafchatis, qux ' I crat quarta décima die^fuperfenfibilc

Vetum pafcha difcipulis tradidit: fefc i I ctgo iam in femetipfo ,id eft jin v eritatc

DI PASCHATIS implement*^ tradidit. Præterea, cap. 8. quia prias S' gurantem ouem coenatis Dominus co' médit. Deinde fient ouem femetipissj| occidit,amp; fuum obtulit facrificium. cap.i6. ipfe propriam carnem immoh' nit J ipfe fui facrificij Sion pontifex fr élus eft quando fanguinis fui nouitf^' ftamenti dabat calicem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

A POeVLIS DOMINI, regni aduentum pafchatis implementum probari aT fruftra patientiam tua®! hoc teftiu labore tentains^' Nam è verbis Domini fr quetibuSjCmicat noftrxfcs tentiæ cófirmatio.Ego, inquit fuise*“’ corporc amp;nbsp;fanguine refedis, Difpo*’*’ vobis regnum, ficut difpofuit mihi Pj' ter meuSjVt edatis amp;nbsp;bibatis, fuper fam meam, in regno meo. Cum anims tuo cogitajhic fe nobis confiderandu® infinuare, quid fit regnum menfaquci DeijVt difeamus quibus cibis, amp;nbsp;quaæ do,ad menfam Dei eius in regno, vefd cœpitEcclefia.Hoc Lucas ex poculis mciifæ Domini manifeftum facit. Tc'

■ “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatuT

I' r

(1 li (I r m' 0' n *1 r

{

ADVERSVS CALVIN OLO. 7^ ftatur enim Chriftum bis fumpfifle po-culum, difcipulifque bis porrexiffc, regnum invmbra ôcfpiritu cognitum, iam in veritate vcnifle, quando pofte-rius eis poculum propinauit,vt eos no-ui tcftamenti fanguinc, in remiflionem peccatorum afpcrgeret poft regij corporis,verique pafchatis participationc. HæcLucæ verba funt:Etaccepto cali-z«f .22. cegratias egit amp;nbsp;dixit, Diuidite inter vosrdico enim vobis, quod non bibam de genimine vitis,quoufque regnu Dei venerit. Et accepto pane gratias egit fregit,deditque eis,dicens:Hoc eft corpus meum quod pro vobis datur. Similiter amp;nbsp;calicem poftquam eoenatü eft, diccns:Hoc poculum nouum teftamen turn eftin meo fanguine.

Tuaudis poculum bis fumptum amp;nbsp;di-ftributum fuifte, femel ante aduentum regni amp;nbsp;ante corporisparticipationcm. Nam ft regnum iam-venerat, enm banc orationem habuit Dominus non dixif-fet: Nonbibam quoufque regnum Ve-nerit;vt repetitum poculum,ho'Ovenif-fc fruftra ftgno effet amp;nbsp;teftimoniöjC^ü ergo inter duo pocula venifTe fegriam, alecundi poculi fide gt;gt;nbsp;fignóquc cqra^

DE PASCHATISIMPLEMENTO pertum habeamus, certo ftatuenduffl eft, in corporis regis participatione, re-gnum Apoftolis inveritate fuifTecon-ftitutum, amp;nbsp;re vera venifle. Hoc amp;nbsp;pro' Cor.ïo. bat PauluSjdicens : Panis quem frangi' mus none participatio eft corporis Domini? Si enim in regij corporis partici-pationem conuiug admittuntur,illis le-gni,amp; Domini^’participatio quoqjcon-ceditur.Dominus enim eflc non poteft qui dominium non habel^at, nequercX Cine regno efte poteft. Pacis autemamp;’ libertatis regnum in feruilis legis, amp;nbsp;ft' cerdotij tranflatione capeflerat Domi' nus, tabernaculi veri minifterium forti-tus fadufque pontifex in æternumft' cundum ordinem Melchifedech. runtamen Apoftolos fuos regnifuinO' dum fecerat participes,fed adhucipß legis neceflaria feruitute obruebantuf, quoufque de regio corpore participé' rent,vt eos à lege liberaret is, cui Pater omnia dederat in manus,quum adocU, à quo exiueratfe recipiebatT^ntequafli tranfiret,eos fui regni voluit afficere be-neficio per fui corporis participationc« Nam, vt diximus, participatione regV corporis qui vpum cum rege participas

ADVERSVS CAL VI NOL O. 74 cfficiuntur, confequenter in reges eua-dunt. Hoe vt conuiuæ facilius obtine-rent, ablutos fua carne pauit amp;c Tangui-ne,amp; ita fuam carné cum eorum carne mifcuit,vnâque maflam fecit : vt veluti reges mundi,contraóto matrimonio, amp;nbsp;Tangui nis communicatione, Tuas vxo-res regni, omniümque quæ ad ipfos at-tinentjfaciunt participes : fie Chriftus, vt quem ipfi honorem dederat Pater Tuis dater:amp; vt vbi effet, illi cum ipfo ef Tent, Tuum corpus eis dare voluit parti-cipandum, amp;nbsp;Tanguinem potandum:vt ea Garnis amp;nbsp;Tanguinis mixrura, cum ip-To vnum effeóti, os ex offibus , caro ex carne,regni Tui,omniùmquc quæ ad ip' Tum pertinebant, fierent quoque participes , in co regnare inciperent amp;nbsp;viue-rejpfiqueiam inde ab eo tempore re-gnum Dei vocarentur : quam partici-pationem deinceps regni Tui diTpofitio-nem Chriftus appellauit, vt Tuper men-Tam eius ederent amp;nbsp;biberent in Dei regia,regni participes amp;nbsp;Dei conuiuæ.

His cognitis ad euellendam ex eorum animis opinioné,quam de vnico Chri-fti poculo conceperunt, adiiciam hinc oftendij duoamp; eadiucrTa extitiflc po-

DE PASCHATIS IMPLEMENTO culajquod poculum ante corporis con-fecrationem diftributum, communier-tionis aut fanguinis teftamenti nomen non habuit.Nam Dominus tûc eis ver-bis non vfus fuerat ad fanguinis confe-crationéj quibus in poftenori vfus fuif-fc cognofeitur. Prius enim dixerat : Bi-bite ex hoc omnes : dico enim vobis ! quod non bibam de genimine vitis, quoufqueregnumDei venerit. Sedin pofteriori poculo dixit : hoc poculunr nouumeft teftamétum inmeofangui-ne .• vt non in vini poculo teftamentunr fuû obfignaffe dici poïfet, quanuis pau-lô ante geniminis vitis nomine hoc fan guinis poculum nominaïTetzquodideo eum feciffe iudicio confequor,vt Apo-ßoli intelligerét fub quibus accidenfi-bus, teftamenti fuæque fandificationis fanguinem eflentpotaturijatque ab hu-ius poculi temporifque finitione,de ad-uentu regni fièrent certiores.Et quonia audierant prioris poculi tempore, non-dum venine regnum Dei : fed veturum ante quàm pofterius poculum fumeret Dominus, nulla dubitatione crederét, in corporis participatione, quæ inter duo pocula intcrie’àa eft, regnfaduen-

At ne in hunc laqueum' incidas infï-ciaris Dominum cum Apoftolis pofte-rius poculum bibifle: profpicis enim fi hoe fatearis coerceri te, vt alTentiaris di centi : Venifle regnum Dei ante morte Domini,amp; vnà regnicum aduentu à fi-gi’tis ad facrificiorum implementum, per proprij corporis immolationem Chriftum trâfiuiflc. Hanc autem de fe-cundo poculo dubitationem, tuus tibi Caluinus eximet.Is fuo in Matthæum commentario apertè teftificatur Chri-ftum, vtrumque libafTe poculum ante-quàm Apoftolis bibendum daret.Si er-go,vt iam diximus,fecundurri propina-iiit poculum,poftquàm dixerat:Non bi bam pofthac, donee regnû venerit,tc-ftimônijloco fumi debet, iam venifle regnum quum bibit,vel vanam fuiflb aduentus regni prædiélionem ,lac temporis eius finitionem.

Quumigitur fe Dominus in cœna fa-crifîcauerit,amp; quodipfefecit eius mandate faciunt facerdotes, facrificant, eo quo fe Chriftus facrificauit modo.

DE TASCHATIS IMPLEMENTO ftimeSjlege Yfichium cap.S.in Leuit* Chriftus bibens3inquit,amp; Apoftolis bi-bere dans,tunc intelligibilem fanguine fuper altare, videlicet fuum corpus, dit. Corpus autem Chriftiecclefiaeft, omnis plebs eius, quod fpecialitcf lAdre. 14. Marcû dicétem inuenimus: Et fumpfir» gratias egit, amp;nbsp;dédit eis, amp;nbsp;biberunt cxeo omnes.

Igitur qui poft primum poculum bi-bifle Dominum ante mortem fatebb tur,neceire eft vtquoque fateatur rC' gnum,per corporis participationem,t3 eft,per pafchatis implementum ludaici aduenifle : amp;nbsp;cÔfequéter Dominum ac-cumbendo non pafcha ludaicum, fed fuum comedifle ante quàm fecûdô calice fumeret. Nifi enim Chriftus in fu^ familia fe in pafcha immolauerit, Sz im-molatum comedendû dederit vt Icgb figuram impleret,hanc inanem reique nullius extitilTeverifimileeft,Deûmq; fruftrà earn faciendam Mofi præfcri-pfiïfe, vel Chriftü eum no fuilTe, quetn exemplar fignificabat: vel fi is fuerit,no minus in legem cômifilfe, quàm iî de-tradis calceis,amp; fedendo pafcha ludaicum comediffet.

ADVERSVS CA I VINO L O. 76 Fieri poteft vt authoritate Matthæi me oppugnes docentem: Regnum Dei ante prioris potum poculbnó fuifle nobis conftitutum,ac difpofitum:fedtunc eum Dominus in pane confecratu cor-’ pus fuum, amp;in vino fanguinem, man-ducadumSr bibendum dedit Apofto-liSjVt eos fui illius facrificij faceret par-ticipes.Matthæus autemvidetur docuif fe Dominum,non ante,fed poft fui fan-guinis poculum,regni,in quo bibiturus erat, mentionem habuifte, dici vt non poifit impletum pafcha manducatum in regno Dei:hæc Matthæi. Verba funt: Hic eft fanguis meus,qui pro multis fun ditur.'dico autemvobis, quôdamplius non bibâ de hoc genimine vitis, vfque in earn diem, quû illud bibamnouum in regno Patris mei. Hîc Matthæus o-ftendit apertiffimè, poft fanguinis po-lum, regni mentionem Chriftum fecif-fe.Contrà veto fcribit Lucas, ante cibi participationem amp;nbsp;confecrationem,il-lum dixifle;Nonbibam de genimine vitis donee regnum Dei veneritequafi à Matthæo diflentiat.

Vt ergo intelligas,quæ res earn à me dubitationem expulerit gt;nbsp;vtriusque po-

DE PASCHATIS IMPLïMïNTO culifcriem tibi repetam. Horum alte-rum vtî fuprà demonllrauimus, non tranfubftantiatum ludæonim pafcha proximè infcquutum,participationi rC’ gij corporis anteceflît,amp; pofterius par-ticipationi regnique difpohtioni fucce désjfanguinis veritatem exibuitjfignô-que fuit amp;nbsp;tcftimonio, tune nulla dubi-tatione regnû veniïfe, propter hoc verbum: Non bibam quoufque regnû Dei venerit. Eoque fpeélare mihi videtur Lucæ leôlio. Sedvt Apoftoli agnofee-rent regnû quod veritatis dono ac my-fterio fuei'at eis difpofitum, æternuffl fore æternâmque fanguinis fubftâtiam porredum iri vini fub accidêtibus,qua: genimen dici poffunt, proteftatus eftfc' elfe cum ipfis deinceps cam potaturu, fed non ante quàmhæc effet noua, id eft, nouæ qualitatis:non vt oftenderct, earn foje ab ea diuerfam, quam proximè potauerat: candem enimeâè reamp;: numero, vt effe ftatuàmus, vis prono-minis, illud,exigit.Sed vt intelligerctur cuiufmodi futura efret,nouam fe nobif-cum perpetuô bibiturum pollicitus eft, id eft,vt diximuSjgloriapræditam.Nec docebat eo modo nobifeum fe potatu-

A D VE R s V s CALVINOtO. 77 rum,quo teftamentum inftituens pota-uerat, id eft, perforialiter, externóque modofted eo modo quo fe promiftt no bifcum cœnaturum, quum ei oftium a-peruimus, eoque modo quo in nobis nianet;,amp; in eo manemus,vt ftue vigile-nius,fiuc dormiamusy in ipfo vigilemus vnà cum eo fafti caro, per facramenti fumptionem.

Lucas ergo aduentus regni fuit nuntius, amp;nbsp;affirmauit iam tune veniflè re-gnunij quum Dominus pofterius fum-pfit poculum.Matthçus amp;nbsp;Marcus,quid in regno bibatur, quique funt quibi-bant, expofuerunt.

Aduentus regni cognito tempore,fu-pereftvt videamus,an veteris teftaméti amp;nbsp;facrificiorum implemctumd cum regni difpofitioncjid eftjCum regij corpo ris participatione concurrerit : vt tune feChriftus ad veteris s pafehatis imple-mentum iam immolafte diei debeat, quum fui corporis dédit parricipatio-nem. Cercè hoc ei non erit intelledu difficile, qui cum animo fuo reputabit, quid veteris teftamenti ceremoniæ, amp;nbsp;facrificiorum iuftitiæ fignificabât. Hæ autem, Caluino tefte, ad Chriftum re-

DE PASCHATIS IMPLEMENTO ôàdirigebant. Si ergo corporis parte , cipatio ea bona nobis dédit, quæ facri-ficiaamp;coaftus legis cultus de Chrifw , promittebant,quis negabit ea inre iaffl îadam fuilTe legis ac facerdotij tranfla-tionem,amp; corredionem, atque ad corporis participationem fadum à Chri-fto fuiue 3 legis Sc facrificiorum imple-mentumPQuis autem nifi mête captus, cruci Sc non menfæ Domini, corporis participationem afcribet?vt tune dem« non fadam fuilTe legis amp;nbsp;facerdotij tranflationem amp;nbsp;correôlionemperfua' deat 3 quum Chriftus pontifex æternus teternitatis in fua carne fecit deditque participationem? Qui ergo menfæ Dæ miniparticipationé corporis attribuet, quomodo nódefcédetin eorûfenten-tiam,qui docent, legis implementuni) ideft,myfticamChrifti maólationenii participationi corporis pr£uerti{fe,nia' ximè cum Caluinus fateatur, non alites quàm à legis implemento nos confeqni potuifle, quod feruili legis cultu fuerat Patrib® adûbratû?Ergo ex Yfichij Nyf fenique fententia deffendemus myft*' cam Chrifti maólationem, quæ ad paf' chads implementum ludaici faóla efc

ADVERSVS CALVINOLO^ 78 cum corporis diuini participatione co-curriflcjVt de facrificato corpore, effu-fóque fanguine ante morte crucis par-ticipatum amp;nbsp;communicatum fuilTe fta-tuamus.

Promifli pafchatis implcmentum, in corporis fandi participatione fadum fuiire,hoc etiam probare tibi poteft, quod lex figuræque legales, vigere de-buerunt, quandiu vetus teftamentum robur fuum obtinuit:amp; vetus in fuo ro-boreperfeuerare, quoufquenoui tefta-menti beneficium,legis iugum diflipaf-fetjcflemûfque fperatum adept! beneficium. Nouum autem teftamentum amp;nbsp;fedus , initium habuiffe in menfa Domini amp;nbsp;fanguinis poculo confignatum fuifle, è Pauli ledione, vt antea dixi-nius,perfpe(ftum eft.Hoc,inquit, pocu-lum,nouum teftamentum eft. Tunc ergo amp;nbsp;vetus exoleuifle,amp;abrogatum ef-ie,amp;facrificiorum vmbras perhoftiæ fperatæ madationem exinanitas fuifte credendum eft.Nam perveritatis exhi-bitionem, amp;nbsp;non aliter, eas euanefcere oportebat. Lex enimvmbram habuit fiiturorum bonorum. Vtigitur noftra effet eorum bonorum hæreditas, amp;nbsp;eis

DE PASCHATIS IMPLE MEN potiremur bonis ad quorû fruitione«» ïpe vêtus teftamêtum patres nutricbs' fouebat amp;nbsp;alebat : finem habere opo^' tuitjQuæ de Chrifto dida {ùnt,ôr nire quæ veteris teftamenti cultus, caf' nifque iuftitiæ fignificatione pollit^' bâtur:vtin menfa Domini dciitum^J in vmbris amp;nbsp;fpiritu expiatriceni hoftii comederejcœptûmque ipfafruiin täte SiC fpiritu quos in ipfam naturaÜs Garnis efus,ad vitam æternam amp;nbsp;torum remiflionem inferit. Præterea)*' regnum Dei, cum regij corporis pattgt;' cipatione concurrifle (vt par eft) re, atque regnum Dei legis feruitute® amp;nbsp;vmbras pati non potuiue : legis Si te* ftamenti veteris implementum, à me® fa Domini profcribere non debuifti-Nam, vt diximus, corporis participa' tioneobtigit regni participatiOjSit® gnum à feruitutc participes eripuit.

Tantum, inquies, parti cipationp corporis , fanguinifque communication! indulgebis, vt crucis facrificium fua di-gnitate fpolies. Paulus fanguini crucis fandificationem noftramacceptamre-fertjuftitiam^rédcmptionem amp;: recon-ciJiationem,eâque quæ tu participatio-

ADVERSVS CALVINOLO. 79 ni tribuis è qua re videris ea omnia de crucis facrificio detraherc, vt facrificiü tuum niyfticum,tuamque participatio-nemexaugeas , amp;nbsp;adornes-.interim ref-pondemus Chriftum non fuifle gratis niortuum,fed pro peccatis noftris.

Sanèvobis ingenue atque apertèfa-teor, meritó non menfæ Domini, fed j crucis,omnia deberi quç ad reconcilia-tionem noftram attinent : fed vt crucis meritum noftrum efficerctur, eaque o-'■ mnia quæ foli Chrifto erant propria, noftra quoque fierent, participationis

•' benefic'io viaque confequuti fumus. Nampoftquamvna caro,vnumque cor i pus cum ipfo, in ipfo facramenti ra-tione,viaqueeffedti funt Apoftoli,vt

’’ deinde mortuus paffus eft Dominus, ƒ eorû quoque caro in eius carne paffa amp;nbsp;\ tnortua,amp;: ita meriti confers effeóla eft.

' minus in fuo fanguine, per carné fuam, noftramque quiun potadolauitafinam 'L eiufq^ue pullum advitem allig^s, afper-' I fit amp;nbsp;fanótificauit.dicens-.Bibite ex hoe

I otnnes.Hic eft enim fanguis meus noui M teftamenti ■gt; qui effunditur in remilfto-

DE PASCHATIS IMPLEMENT*’ nem peccatorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -

Si, inquieSj falutis tuæ mentum, ac refurredionisjcrucis afcribis fang*” ni, quorfum hanc participationis ad fanólificationem tuâ ingeris, via fidci in Chriftu mortuum,amp;:àinOq te excitatum, lauemur crucis fangu**’*’ meritique mortis confortes eifician}'”

Hie noftræ flatus eft controueH^' huius vero impreffionis tuæ tuique**” petus acicm,Hilarij, Cyrilli Scantiq***’’ rum obduóla fententia obtundemus-Hi enim, tefte veftro Mclanthonc/f’' centquot;, non aliter quàm carnis natuiä*” participatione natural!, carné vefc'quot;”' in Chrifti carnem mutaripofte,qu'*:’ quid fide valeatisjfed effici conuerfio*^*! ac vnitatis veftrç priuilegio, vt in ChW' । fti carne veftra quoque caro mortuafc mortisq; potita merito, eo affedalp* ritu,qui Chrifti carnem à mortuis exö' tauit, quo vnico beneficio refurredW' nis in gloriam fpes vobis proponitur.S* enim eo fpiritu ac diuinitate vacua d' fet veftra caro, quum hæc ad viuiamp;a' tionem nihil prodeft, quomodo viui^' carctur? Nam fpiritus, amp;nbsp;nonfidesJ” carne Chrifti corporaliter inhabitaa^

ADVERSVS CALVINOLO. So cft,qui Chriftum viuificauit : amp;nbsp;hic fpi-ritus 5 quem in Chrifti carne natural! fumpferis naturaliter,tuam quoque car nem viuificabit. Nam fanólü in tua carne manens corruptionem videre non poterit.

Patres, inquies, quibus hæc natura-Hs participatio fuit incognita, viuifica-buntur. li ergo non à natural! partici-patione,fed fpirituali per fidem, in fpé gloriæ vocati funt.Non equidem igno-rohocmyfterium patribus minimè.fuif Ie cognitum,vt gentes patréfque eiamp;nt Concorporales comparticipes Chri-ftijideonecipfos naturaliter carné co-mediflc.Sed Chriftus pontifex,ne quid cis deelTet ad falutemj pro eis earn Ïan-dificationis iuftitiam impleuit, amp;nbsp;fe ip-fum fanguinis poculo fanélificauit ,vt ipfi effent in ipfo verè fanólificati. Nam fipro eis fuit fanótificatus, in ipfo quoque fanólificati funt,amp; iuftitiam imple-ueruntmó fecus ac,quum pro eis bapti-iatus amp;nbsp;mortuus eft, in eo baptifati amp;nbsp;mortui funtjamp;quæ à baptifmo morté-que eft,iuftitiam impleuerunt ; tanuquc fuithuius fanólificationis iuftitiæq; vis ac præftantia, vt per hanc Chriftus çqs.

DE PASCHATIS IMPLEMENT in quibus pofuit verbum,ac minifteH^ reconciliationis, in æternum confum' mauerit,ad id fandificationis amp;c iuftiti? genus eis conferendum, quos necefr rium impedimentum àmenfa Domin* prohiber acrepellit,tantum fi cxtraEc clefiam ij non fuerint. Hincque fadui” eft, vt ad eos etiam qui è vita cxccib' rint quos Chriftilegati mutua fandit^' te afficiunt, fumendæ fanótifieation** gratiam protrahi docuerit antiquités quum pro ipfis ad altare Dei potu guinis fe fanódficant amp;nbsp;baptifant.Vni^** MifTas pro defunólis in vfum amp;nbsp;confu^' tudinem venifTe creditum eft.

Si)inquis,ad crucifigédi corporis ritum participandum, menfa Domin* tibi neceftaria videatur,quorfum ****** myfticum facrificium nobis obiicisPcu^ madandi facrificij amp;nó adhuc madn** participatione non contentus es?

Confecrationem amp;nbsp;oblationem n*}'' fticæ voluntariæque mortis nomine,t*' bi diffiniuimus, eamque oftédimus teceflifle; vt mors neceflaria confeque^ adfalutem noftram prodefle poflet.Qn! enim àChrifto animam fiibftuliflet nO' lente yfalutis noftræ caufa earn pone^) nihilo

Hihilo plus egifletjquàm fi que muis ho-miné interemifiet : effecit enim votura voluntas, cohfecratio, fandificatioj vt mors infequens falutê nôftratn con-fummauerit: proinde ante rnorté opus lt;nbsp;fuit confecratiqnis oblatione, ad volû-tariæ mords teftimonium.Et quemad-modum corporis participatione, mortui corporis meritum noftrum effici de-buit,ficamp; confecrationis( ex qua mors crucis vires accepit)eguimus participatione,vtin.eo confecrati,oblati5 amp;fan-lt;^ificati çflemus, in quo amp;nbsp;moreremur; vnde necelTarium fuifle myfticum fa-crificiumexploratumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

NuncreliquumeftadcitàtiLucælo- . - ; ciexplicationem, vt ad menfam regni, cpulâfque quibus in eavefci debeamus, animum impellamus. Quæ.fit ménfa Paulus oftendit gt;, hanc à dæmoniorum nienfa difeernens. Menfam vero.dæmo niorum cam efle docet, ad qua dæmo-niis immolatum comeditur. Vt ergo fi-militudini relinquatur locus,amp; quadret Antithefis, menfam Dominieam efle oportet, fuper quâ pafehaindomo re-gnôquc Dei facrificatum accipitur, fi-cut regnum Dei eft, vbimenfa epulç-

Quum de menfa regnóque liqucat, non magno negocio quæ fint epulx rc-giæ iudicabimus. Nam amp;nbsp;Paulus hoc i.OrJ« ipfiim exponit,dicens:Pafcha-nofttut” immolatus eft Chriftus.EpuIemurergo noninfermento veteri. QuæroextC) vbi,amp; quam ad menfam nos epulari i«* beat Apoftolus?Num ad menfam De* mini?Vbi ergo hanc efte dices ? Nónn^ in regno in epularum pafchalium occî' fionem nobis difpofito?Sihoc nonn^' gaueris, die quando menfam fiiamp^' rauit Dei fapientia, Rex nofter amp;nbsp;K Ctr.iï^ minus? Nonne Paulo fubferibes parata ÿ. fuiife node in qua tradêbatur': Salo' monijQmi vidimaS fuas madauitCbt^ ftus, Dei fapientia? Die infuper, tes hanc extrudam, paratamque fui‘‘® ante regni difpofitionem:anveró ipl^ regni difpofitione cum apparatu mÇæ fæ concurrifTe f Hoc fane fadum f^^ verba Domini funt nobis teftimoni®’ Ztte. dicetis.Difpono vobisregnUjVtfup^f menfam meam edatis amp;nbsp;bibatis gnomeo. Non enim in regno potgt;»' efle menfa, nifi iam veniflet regnui”* Qimm ergo in earn caufam fitregn'“''

primebat.Defideraui, inquit, hoe paf-cha tnanducare vobifcu antequam pa- ’ ij' tiar, quia non manducabo illud donee impleatur. Ergo implementü antequa pateretur,futurum prædicabat : nâ poft

** pâirionem,à legis amp;nbsp;pafchatis implemé j nbsp;nbsp;to liberatus eft.Ergo li morte,à legis Sc

' Veteris teftamenti feruitute folutus eft, ;i hgetn ante mortem impletaefle opor-I tuit, vt fruftva in tempus adeptæ gloriæ J buius implementum reiici videatur.

Veruntamen ft me defipere amp;nbsp;Lucam tion intclligere dixeris: Die quam ad jj Hienfam Chriftum immolatum pafcha i noftrum epulari iubeatApoftolus? Die J præterea, an noftrum epulum ab Apo-1 ftolorum epulo diuerfum elfe tibi vi-d deatur?Si menfam Domini defignaue-

DE PASCHATIS IMPLEMENTS curhanc voces menfam Domini?Art proptereaquod ad eamrcgias ac diuiquot; nas cpulas, nobis comunicet Chriftus, vel quod nobifcum ad earn DominuS epuletur? Die præterea eâmne elfe pUquot; tes 5 ad quam Apoftoli diuinæ carni^ participatione cum Chrifto ante moi' tem huius potiti funt ? Si eandem dixCquot; ris, (Nam vna eft méfa Dominé fivnus eft Dominus) fubiunge an immolatui» myfl:icè,vti nos,vtque pr^cepit Faute an immolandum fe Apoftolis partte ' pauit?Siimmolatum, ergo iam implct^^ paicha,id eft,Chriftum in veritatefacrt ficatum,ante mortem huius, ab Apofl® lis manducatum eïTe vt mecum aüer^’ tua te cogit confeflîo : fimul vt Müîte amp;nbsp;Euchariftiam efle facrifieium negate definas.

Qiaôd fi immolandum,id eft,nonacl' hucimpletum fuilTe pafeha dixeris,hoC tarnen mâducatum l'uper menfain Do' mini, hanc, ( quæ rnenfa eft noui tefta' menti, ) in veteri teftamento, legifqjl^ regno extrudam fuifle depinges : 5^*“' noui vllam efte menfam teftaméti pef' negabis : aut regnum Dei, nouûmqrt^ teftamentum ante fîgurarum implem*^'

Àdversvs calvinolo. 8^ turn': cum legis feruitute coniunótum conftitues : vt non regnum, menfaquc Dei, fed feruile regnum, Mofifque mc-fa vocari dcbuerit,vt quæ nihil amplius quam legis mcnfa largita fit, Chriftum putaimmolädum, in cibum animæ fub dementi fubftatia. Cur veto dixit Chri-ftus:Non dico vos feruos:fi adhuc legis iugo premebantur, menfæque legis in-feruiebant ? Cur dicis eum veftrum cibum effe regij corporis participatione, fi nihil amplius Apoftolis dederit qua legis patribus.^

Certè fi Chriftus immolandum corpus fuum,amp;: non adhuc immolatum,cü Apoftolis participauit, is non in verita-te amp;nbsp;fpiritu,fed in vmbra fpiritu, fpe tenus, patrum inftar,participauit: vt cre di oporteat earn menfam, Chrifto amp;nbsp;Apoftolis cum patribus communem amp;nbsp;eandem cxtitifle,Sc Apoftolos veteris teftamenti facramentum, Sc non regni Dei cibü,cum Chrifto comedifte : quot;Vos autem qui iam immolatum comeditis, pafci noui teftamenti facramento ÔC fa-crificio,vt méfa veftra,Domini dici de-beat: menfa verb qua fuis parauit Chri-ftus,quavfus eft, non menfa regni Dei,

DE PASCHATIS IMPLEMENTO fed feruitutiSjpatrunique appellari, qu? authore Caluino,futurani hoftiam fpf 'l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcnus,inpanisfignominiftrabat:vtipe'

fa Domini amp;nbsp;Apoftolorum, à veftratä-tum diftare videatur,quatum interval' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bram amp;nbsp;veritatem intereffe cognituJB [

Ne hoe laqueo veftri caperentur, nï' gauerunt Dominum^fui corporis parti' (, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipationemcum Apoftolis comediffe*

Qiioriùm enim,inquiebant, fuo fecot' pore pafcere voluiflet? Qimrfum,inqii^ ' impleti pafcharis,id eftjfui corporis co' ' medendi defiderio fe teneri amrinauit? Sed Caluini non memiiierant. Is enii® , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atteftatur Chriftum, corporis fui facta'

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentem noftram ad Paulum arriga'

i.Csr.io mus.Panis,inquitjquernfrâgimus pat' ticipatio eft corporis Dorriini. Die et' go quo cum, inter quos, ilia fir parti' cipatio? None cu Chrifto, amp;nbsp;inter eoS) qui comederunt? An naturalis carnis Chrifto cum Apoftolis jntercederepO', tuitinveritate participatio, amp;nbsp;Apofto' lis cum ipfo,nifi cum eis rem participa'

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam^verè ac naturaliter comedifiet?A

ADVERSVS CAL VIN O L O, 84 Mofis excmplo potes hanc dubitatio-ncm refoluere.Is nifi pafcha fuum cum fua familia naturaliter comcdiffct,dici-ne debuiflct ipfius familia, verè de paf-chate cum ipfo participate ? Ille fuit in figura redemptor Ifraëljtypus lefu Chri ftimonfruftrà, fed vt aliquando figuræ veritas refponderet.Chriftus ergo nonne cum Apoftolis identidem participa-re debuir?Qui hoftias edunt,inquit Pau lus,amp; non alij Jùnt altaris participes. A-poftoli ergo de Pafehatis hoftia man-ducatacumChrifto non participalTent, nifi Chriftus pariter cum eis hoftiam comedilTet, vnûmquc fieri non pote-rant.

Diabolus,inquieSjidolotbita non co-medebat, is tarnen cum facrificiorum cpulonibus, inique cum eoparticipa-bant.Hæc autem obiedtio eft à fpiritus participatione ad carnis amp;nbsp;fpiritus par-ticipationem. Deniq; nego tibi diabo-lum re vera de idolothitis participate, quanuis côfenfu Sc voluntate id faccre potuiffet, nec vna cum participantibus caro vnûmque corpus efficiebanturis amp;nbsp;côuiuæmeque vnum corpus vnâque caro elTepoterant ea participatione,vtî

DE TASCHATIS IMPLEMENT» conuîuas cum Chrifto naturali partiel' patione vnum fieri didicimus.

Replicabis Chriftum hodie naturali' ter nobifeum no comedere, neque nos cum eo ab fente, realem tarnen cum if' fo nobis intercedere carnis participé' tionem. Hane autem huius rei caufa® effe didici, quod is in nobis carné eius comedentibus mancat naturaliter corporaliter, nófque in ipfo poft facra-menti fumptionem, vt vna caro Sinon plures dici debéamus : fie vt nos in ipfo comedamus, amp;in nobis comedatiplei quod ante primam naturalis carnis pat' ticipatione patres quali quali fide prai' ditijobtincre non potuerunt. Qui eni® invmbra Si fpiritu Chriftum hoftia® comedebant,eatenus erat veritatis participes,noh naturalitcr,amp; corporaliter, id eft, non in veritate amp;nbsp;fpiritu. Cur ergo invmbra facrificij mentis aciem de-figemus?

An credemus animam Chrifti fide amp;nbsp;fpiritu tenus ex veftra fententia, veri-tatem futuri in cruce pafchatis come-•• dilfe,quando panis veftri facramentum cum Apoftolis fuper menfam fuam cô-jneditflta fane ex veftra dodfrina ftatu-

ADVERSVS CALVINOLO? 8$ cndumeft:namChriftus eo modo,eaq; conditione facramentum fumpfifle di-cédus eft.quaipfi fumpferint.Quid ante hue V(\s impulit, vt putetis in regno, conuiuióqiveritatis,non ipfam edive-ritatem,fed huius figuram, dici vt polTit Chriftus veritas, de figura exoletavfuf-que nullus, in regno fuo cuni fuis parti-cipaffe,atquehuc defideiiu fuum fpc-ftalfcjVt ipfi cum Chriftofquafi ad Mo* fis menfam accubuiffent) fide fpiritu 1 tenus de veritateparticiparent?

I Quæram adhuc, quid mentem v eftra 1 ficinficere potuit ac infleólere, vt fom-' niaretis panis exanguis efumjViniquc potum, mortis Chrifti fupplicium voois effingere? Nefcitis panis naturam, fanguinis ac fenfus expertem, minime paffioni effe obnoxiam? S i ergo cum fi-' nbsp;nbsp;nbsp;guraveritas conuenit, nullam Chrifti

fuiffe paffionem perfuafumhabebimus, \quiaipfefecundum figuram fuerit paf-uoni non obnoxius: Mioqui,quomodo panis mcruentus,virum nefaria cædc confclt;ftum,exhauftumque fanguine,fi.-

1 gurarettCommunioncm in corpus Do 1 mini,a grants in Vnam maffam compa-1 ftiSjÉcclefiæ patres nobis oftendçrunt.

^‘DETASCHATIS IMPLEMENTO, At ante vos nemo vnquam vifus eftjqu' tamineptè delirauerit ,vt mortis acei' bitatem, fanguinis eflfufione fuppl*' cium 5 fraftione efüque panis figurauc' rit. Quid ergo panis manducatio habere commune tibi videtur cum occiült;^ ne ? Chriftus in earn opinionem aniroquot; Veftrum non impellebat, dicens : Ho^ eft corpus meum quod pro vobis ftan-gitur, aut, vt Caluino placet,immoli' tur?Is enim naturalem imnificatione® agno Mofaico præripuiuet, vt eam niveftro contra huius naturam tribuc-retjfi fuis illis verbis, ad veftra opinio' nem, Apoftolorum animos conuertef^ voluiflet : fed in ea figurâdi ratione pel' feueraflet quam Mofem edocueraV't panis azymus cibum noftrum, amp;nbsp;ogn* ludaici maótatio, agni noftri maótatio' nemfigurarct.Sedvosfupramagiftrnn' difcipuli,eóque, fi Deo placet, fapieO' tiores docetiSjVel adhibito fulmine, io pane figurari,quod Dei decreto àMofo fuerat agno legis attributum : vt Chriftus in fuo facramentali facrificio nihn egerit aliud, quam vt vmbrarum figni-ficationem inepte inuerterit.

Vobis fatisfeciffe, mihi poflim elTc con-fcius, donabo paratam à Chrifto vobis cffe menfam, vt fuper hanc ore panem figuramque corporis comedentes, fide amp;nbsp;fpiritu Chriftum mortuum,amp; à morte fufcitatum,in fpem æternæ vitæ mâ-ducetis. Ad fermonem Domini animu intendamus.Difponogt; inquit,vobis re- } gnumficut difpofuit mihi Pater meus, vt fuper menfam meamedatis amp;biba-tis.Sicut,vox eft fimilitudinis. Finis ergo regni Chrifto à Patre difpofitijeft vt Chriftus edat ac bibat fuper menfam fuamjVt quoque edamus amp;nbsp;bibamus in regiio eins. Qmd ergo edat Chriftus ac bibat ore panem amp;nbsp;vinum, vmbrofas efcas,amp; fide fuam carnem amp;nbsp;fanguinem in fpem vitæ æternæ? Scio Chriftianisr

, hanc infaniam rifu dignam videri, nifi priuilegij vcftri, quo vobis licent om--nia,rationem habeant.

Dices allegoricè int elligi hue fermo-! né oportere,atq; ad çternitatis gloriç'q; - Içtitiam referri.Q^afî ,inquam,ante ad-I uentum Domini nullum futurum fit re-' gnum Dei,nullaué fit menfa, fuper qua

DE TASCHATISIMPLEMENTO ftram diffinitis ? Cur in Chrifto regiwrquot; vos dicitis ? In hoc fane nullam vos ha'

here rationcm apert um eft. Regnuni) inquies, fpirituale ac fpiritualem fam intelligimus. Et ego in earn teeun' i fententiam defeendo, ad fpirituales , cas me comparo,non tarnen ad fpiritu^ i epulas. Harum autemhæc differentia eft.

Caro Chrifti nonmihi eft.fpiritusnU' dus,fed fpiritualisinoftrum ergo pafcha non fpiritus, fed fpirituale corpus.’àmf i non fpiritu, fed fpirituali, fpiritualitef) I id eft,non per fidem fed in carne,amp; ritu comeditur,quadiu fpiritualis Chfi' fti verba in me permanfer int. Si hu*^ igitur tuum illud fpiritualiter applicf^’ vna eft nobis de fpirituali manducatW' ne fententia, fpiritualem carnemnon folo fpiritu, fidéque tcnus,fed amp;nbsp;carntj id eft,naturaJiter,ore,amp;fpiritu com^*' mus,panem in fpiritualem carnem tra' fubftantiatum comedentes.

DE TRANSVBSTAN-tiatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ADVERSVS CALVINOLO. S/ a Garnis fap ore, Euchariftiæ fapor fit a-lienus:vifu,guftu,taduj amp;nbsp;pondéré tibi panis eft, quam carnis fubftantiam efle profitemur. Hunc ergo vt tibi fcrupu-lum eximas,tecum ipfe cogita,quf qua-lifque eflet Manæ fubftantia : hæc enim guftu mel,figura,vifu,taólu, amp;nbsp;pondéré, nix crat. Si autem ea erat Mannæ fubftantia, quam ab accidentibus iudicio confequipoterat humanitas, Hebræos quomodo nutriebat ? Sed fi folidus ac corporeus erat panis cibus niuis fub ac-cidentibus,vnde accidebat, vt folidum panis corpus,ad exiguum Solis radium difflucret,quod affoler ad Solem obdu-refcere? Si verb non erat corporea panis fubftantia,quomodo Hebræos alle-bat?Ii annis quadraginta nine, aut aerc vefci non potucrunt.Quomodo contra præceptum Domini feruata, vermibus fcatebat, quæ fecundum præceptum cuftodita,erat acorruptione libera?Sed fl panis folidi, aut niuis erat fubftantia, 1 cur atteftatur fapientia earn naturam, fub alienis accidentibus fuiffe tranfub-ftantiatam?Dulcedinem, inquit, tuam illisoftendebas. Naminid quod quif-que capiebat, fubftantia tua conuertc-

DE PASCHATISIMPLEMENTO batur.Subftantia, inquit, non qualitas, aut proprietas .Hæc ergo ad HebræO' rum defiderium in pané folidumcrci' ta conuerfionc fluida fubftantia, mcllis /fumai, niuifque fub accidentibus infutncba-tur,mola frangebatur, in mortario te^ ! rebatur,in olla coquebatur, ex eôquc fiebant tortulæ quafi panis oléati. HoC fi fanæ mentis iudicio no poflis impro' bare,cur adeô barbari tibi fumus,quôtl credimus panis natur am, creatoris fui verbo parère, vt fub panis effigie diui' næ carnis fiat fubftantia, nô finita panis accidétibus,veluti niuis accidétibus,!quot; daicus panis non erat finitus ? Quod iu figura recipis,curveritati denegas? Gæ ftus,inquis,erat mutatio.Falfum eft:gu- ' ftus enim non eft fubftantia, quam cô' 1 Cap .itf. uerfam effc fapientia comprobat. Qu?' t propter, inquit, omnia transforma»» omnium nutrici gratiæ tuæ dcferuicbat gt;nbsp;ad voluntatem eorum qui à te defide-rati funt, vt fcirent filij tui quos dilexi' j fti,quoniam non natiuitatis fruiâus,fed | fèrmo tuus pafeit eos, qui in te confi-/-• dunt. Quod enim ab igné non poterat exterminari, ftatim ab exiguo Solis radio calefadum, tabefeebat : Audinaffi

adversvs calvinolo. 88 uitatis frudibus ludæos non fuifTe nu-tritos,fed Domini fermone. Non ergo niuis natura, fed per verbum Dei fado pane,niuis fubaccidentibus nutrieban-tur.Hoc autem accidilfc, vt effet Eucha riftiæ fymbolum, confirmât tuus Beza.

^*^§0 omriipotentis verbo denega-bimus in panis tranffubftantiatione, quod hominum cupiditati,per verbum ^^ijineorumcibo audimus cffe tribu-tum?

s A N G V I N I S H R I s T I, E T quot;ï N-troitu in fanÓlaGinólo-rum interiora ve-,...

^utum efl Chriflianißimi ■ jrû FrancofiiPrivilégia^ ne quam y el excudat '\el excüß^ ___ alibi dmëdat libres quouis matetn lucem éditas a D. NicalaaViUâ^^^ gnone, équitéMeüitenfl ,anteflptenntttW')^ prima cuiu/que aperts editione ^nifleim mijfl ac holuntatei^uad ide Seb(fliano Ni' uellio libenter impertit. S^fecuifaxitpni^^ Fia^amplißtma dipCamate tndi£la^pleëit^'^^' ^pudÇanëliiMaurum. 2.Septcmbris-lt;(gt;i^'‘i ! I5lt;S8.

D. Carolum à Lotaringia tituli S. Apollinaris Cardinalem Reueren-difTnnuirij Nicolaus Villagangnon.

A Domme.,orthodoXi£ Re-noflrxßietiaytuum^ propugnandx fingula-^^liudtuniyme adduxerunty vt tibidica~ de poculo pLngnims Chrifli Idrum compoßii aduerlùs Be^^nt 0* ^onnuüos Calninologix profeljoresycum de re interceßit mihi dij^ma,-iio.'Mei vero inflituti librique ßnis eßy'vt grobem Bominü y 'vel non ejjefi/iu Dei, [vt qui legem no impkwjjet, ) 'vclßepro peccatoJacrißcaJJey quumparauit men-Ç^’Wßua, 5 beoquepatri crucißgendü de-‘^^/f^pro plaßnatisßui redempttone :

perpropnumßinguine[qHem vint tra»' fubflantiatione ^erbofuo feceratymïn' tenor A veUmink ad tnueniendam paranddmque plaßnatk Jdi redemptio' nem introittijjei eóque inßipß veriM oblato ßangtiineycarnemy quam nobiß^ communem habet 'vtnoflrumßandtfA-. rïum^d noflrts immundttitsßniltßcaß^' ' Deindeßuos ad peccatorum remtßioncfgt;h nouiqueteflamenti dedtcationem eoiß ßangutnepnus aßerfiße^ quam ait no pris onuflusßrdibus, per PilatuW^^ deßertum emitteretur ac extra portât^ pateretur.Hoc autem d ßgurarum aientate collationCyf^;!^ ßcripturarurndif' thontate, docendum aggredior, aitî ùbellt noflri le^io indicabit ßper occupationes hunctibi legere liceat.

N1 s CHRISTI, ET IN-troitu in fanda (anôlorum difpuiatio, adiierfus Calüinologos.

^^^^?Edicationis teftamen-iti veteris ceremonia \noui teftamenti dedi-candi vmbram habuif (fe,Bezam non. latere dcbet.Illa exigebat,vt non aliter^quàm per expiationem po-puli,fieret teftamenti dedicatiomone-'^*' nimpotuiflet àpontificc teftamentum dcdicari, nifî curn ipfa dcdicatione,po-puliper fanguinis afperfioncm fandifi-

DE rocvlo sangvinis catio concurriflet.Sic à populi hinâih' catione, teftamenti dedicatio : amp;nbsp;à de' dicatione, populi fanftificatio acceperat: fandificatio vero nulla । poteiat,nifi per fanguinCj quem da pontifex intulifl'et.

Hæc enim lex crat,forma conditio^l’ fandifîcationis. Pontifex * pontificio fplendidus, quotannis ac populo, magnis precibus neumpr® fequutus, ad oftiû tabcrnaculi tcfti'”'’ nij hircum ofFerebat,vitulumquep^J peccato: quos paulöpöft infanótis'’ eft y in anteriori tabernaculi partCj altare ei rei deftinatum maCtabat,^quot;''^'' tere horum fanguinem excipiebatf^ hunc confeftim inferret in tabern^ culum,cui fanda fandorum noinéef^^’ pro fua populique rogans ignorant!^’ illatum oblaturus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Is deinde oblato fe afpergebat fang ne,vt à fuis peccatis ablueretur. An prætereajpropitiatoriumq, ac fand“^

A OVER s VS CAL VIN O LO. 95 rium, ab alicnis, id eft, filiorum Iftaël maculis, ciufdem fanguinis afperfione fanólificabat. Emundabit, inquit feSjfanóluariumjab immunditiis filiorü Ifraël. Quibus geftis rebus, ad populum foris expedantem fe referebat, vt tefta-mentum dedicaret, fanguinis afperfione populum fanótificans, dicendo: Hic fanguis teftamcnti quod mandauit ad vos Deus. Necabfque populi fanólifi-cationemuæ per fanguinem fiebat, po-tuÜfet efie teftamenti dedicatio.

Hæc verb cótingebant in exemplum noui teftamenti dedicationis, quæ futura erat per Chrifti Sr cœleftiû Chri-ftianorum fanólificationem. Oftende-bant enim fore, vt æterhus nofter pontifex,apud fe,qui oftium eft tabernacu-litcftimonij,fe hoftiam pro peccato fa-lutiferam offerret,camque in priori ta-bernaculo,('id eft,in plafmate Dei,qua’ Ie fuit ab initio fanlt;ftum,cui Ecclefiæ fandæ nomen eft)myfticè maólaretjat-

que poculo fanginem exciperet, pet quemfeipfum afpergendo,id cft,pota-do fanélificaret: (nâ potus interna eft ad cofciétiarum emundationem afperfio:) atque ,ita in fanôta vt homo introiret, fuâmquc carnemmoftrum fandüarium altarejà noftris immunditiiSj,vtDeus ac pontifex æternus emundaret,pofl quàmipfaSjVt homo pro nobis paflu' rus,per fui corporis oblationem, iùasct fcciffet. Deindéqjfuos familiäres eiuf dem fanguinis afperfione in veritat^ fandificaret, Sgt;c fandificando fuum Matt. z6. flamentum conftitiicrct,diccns:Hiccft fanguis meus noui teflamenti, qui pr® multis eflFunditur in remiflionem pe^' catorum: vt abfque remiffionejquæp^'^ earn fanguinis effufione erat, fierinoi* potucrit noui teflamenti dedicatie.

Dominum in fàn£lafan£lorumnuni]Udin tntroittiJJ^e^nifi idfeceritcjuum quot;ymt pfoprium bibit fan-guinemin cana.

AD VE RS VS CALVI NOL oJ 93 nem,mortémque crucis^per poculi fan-guinem non manu/ed verbo Dei fadu fanditatis tabernaculum, in fandane-ceflario introiuifle, id eft,fe fandificaf-fe:fcd fieri hoc no potuifTe ex Pauli fen-tetla, nifipcrverbu infando fpirituil-1Û fanguine,vini fub accidentibus con- ' ficeret, amp;nbsp;ita cófedö, ad fui ipfius,quafi noftri fanduarij fandificatione,biberet ac in fe infunderet,mo:^c;œleftia,(quib’ Ecclefiaconfifl:it)efFufione potuquenó abfimili expiaret. In fanda ego per pro-prmni fanguincm, non manu Dei, fed cius Verbo faélû diuinitatis tabcrnacu-Ium,ex mente Pauli, Dominus introi-uilie intelligedus eft^quum vini fub effigie naturam fui fanguinis fandifican-tiSjin propnum corpus effudit ex pocu-lo,vt in fe Deo vcritatCj fuam noftram-que carnem manu Dei fadam in car-nispeccatifimilitudine, ab immCiditiis noftris fandificarct: vti proteftatus eft, dicens: Pro eis fandifico me ipfum, vt amp;nbsp;ipfi in veritate fandtificati lint. At quoniam hoc fuit'hæreticis hadenus inauditum,cis me video minimè fidem facere, nifi apertis demonftrationibus certifque feripturæ teftimoniis meam

DE POCVLO SANGVINIS fententiam confirmem. Paulus tenipi*^ in fanfta introitus aflignat,quum Chf*' ftus afllftebat futuroruin bonorumpO' tifex:hoc eft,quum corporis amp;nbsp;fangu*' nis fui fuos faciebat participes. Et äH» loco docet5Chriftum pro nobis prçcut' forem in interiora- velaminis introiutl' fe 5 quum fecundum ordinem Melchi' fedechfaólus eft inæternum pontife' Quod accidit nulla dubitatione5non quum ad coelos afcenditj fed quum i*** corporis amp;nbsp;fanguinis participation^® fecitmon enim vt priuatus, fed vtpoü' tifex ei minifterio incubuit. QuumaU' tern hçreticos non aliter quàm propt® conuinci polTe iudicio compertum in primis ad eorum expugnatione vtai Bezæ commentationibus, ü prius au-dieritis quid in earn rem de meo add^' dum efle duxerim.

EXponam verum tabernaculû, quod fixit Deus amp;nbsp;non homo,cuius fanda Mofaica Paulus docet exemplaria ex-

ADVERSVS CALVINOLO. 97 ftitiffe,fanda cffc vera, eaque non coc-los effe,fed humanain Chrifti naturam, plafma Dei : templum enim Dei faftus cft Adam, forma Chrifti.Addo in fan-äa introire per Chrifti fanguiném, non aliud fignificare, quam fanótum effici, per Chrifti fanguinis communicatio-nem : non fecus,ac in gloriam,cœlûm-que introire , gloriofum ór cœleftem effici didicimus. Adiiciam in fanóla nos introire, id eft, Deum amp;nbsp;fanóli-tatcm induere , quotics non indigné dc Chrifti fanguine communicamus : eaque via in Chrifto carnem noftratn per ipfius fanguiném in fanóla introi-uhre,quum in fe eum ipfum fanguiném effudit ex poculo , quem fundimus, vt fanóhficemur, amp;nbsp;Deum induamus. In eius enim carne quam nobifcum com-munem habet, otiofa vllius effeólus elfe non potuit vis naturâque fanótifi-cationis vnita fanguini,quæ à nobis ve-rc quoquefumpta,nonpoteft earn non conferre fanôlitatem,quam aquæ bap-tifmus contulerit.

DE POCVLO SANGVINIS a^penfum ynitatem natur £ taberfu^' culinon diuidere,fèd huiM qualitdtem-

verum à Mofe h gu rat uni, efle continuum ac indiuiduum:vna enim amp;nbsp;in-diuidua eft humanitas, plafmâque Délita tarnenvt appehfo velo,huiusinte-gritatemin duas partes difcretam non inficiemur, in inferiorem putaac vifibilem quæ quidem plafma Dei eft, quale fuit ab initio fanótum,non tarnen naturaj fed dono Dei:Et in fuperiorem inuifîbilémqucj quæ eft Chriftus caput Ecclefiæ,à fcjper féque fanaus,amp; natu-raliter.Vnde docemur vnâ Chrifti car-nem confiderari dupliciter oportere, earn enim quatenus eft ex fanda Virgiquot; ne, fandam efte ac fandificatam : quatenus autem eft de Spiritu fando, îan-diftimam amp;fandificantem.

Aâiungam, Dominum in eo priore tabernaculo, id eft, in eo modo carnis quam cum Matre communem habet,fe occidendum pro nobis obtulifte, fan-difîcafle amp;nbsp;madafle per fui corporis co fecrationem amp;nbsp;oblationcm antequam

ADVERSVS CALVINOLO. pj pateretur ( is enim vt homo pro nobis fanâificatus, ôr non vt Deus fandificâs paiTus eft.)Deinde fuam noftrâmque in fe carné per proprij fanguinis verbo nei faâi poculum in fanôla fanétorum in-tromifiife, id eft, fua naturali fanôlitate affecifre,vt in eius carne naturel iter ha-bitans DiuinitaSjin cibo poculôq; fum-pta,in genus humanum redundaret,car nemque noftram, quum effet mortua, à mortuis excitaret. Nam citradiuinæ carnis amp;nbsp;fanguinis fandi fumptionem, refurreétionis in gloriam fpes nobis prç cidituncaro enim à fead viuificationé nonprodeft, fed fpiritus qui Chriftum excitauit à mortuis , in ipfa inhabitans*

Ne ipfe mihi repugnare videar,dices: Perfanguinem non manu Dêi,fed verbo faótum,in fanóla Dominum' irtiuiffe, id eft, fe fanguinis poculo famftificaffe; accipe hanc fandfificatioiieili à^nead ' diuinitatem non refcrri.Quid enim fan 1 ftitatis acceffione egeat ipfiffima fan-dbitas ? Sed ad carnis naturamquæ per corporis Chrifti voluntariam oblatio-nem, noftras iniquitates fuas effeccrat. Dicóque Deum cam humanitate, quæ peccati fimilitudincm habet, amp;nbsp;eget

DE POCVLO SANGVINIS fanôlitatis bencficio,per earn ipfamhu' manitatem fandificaïTe , quæ nulla® peccati gerit imaginem nulla fanöi' tatis indiget acceflione,vt quç fit fiianJ tura fandificans.Noftræ ergo fcntenOS rationem explicabo.

guinis,qui cœn^ tcpore venis Clfi fti contincbatur, quant manu Deifi' ôtam appelle, amp;nbsp;inter earn quam non manu, fed verbo Dei faélam Apoftoh in fe poculo in remiiïionc peccatoru® elfuderunt, diferimen vlluminterpo' nere. Vnam enim fuilfe naturam ingO' nuè fateor : fed quç poculo fufa fanguinis peccati fimilitudinera nô b' bebat, fuerat vini tranfubftantiationc tune primû vini fub accidentibus créa' tajUon adhibito manus,id eftjiumana: operationis miniflerio, fed hac fola bc-nediâione : Hic eftmeus fanguis. Qui veto venis latebat, amp;nbsp;obnoxij peccato fiinguinis imaginem referebaberat ma*

1 ADVERSVS CALVINOLO. 99 nus Dei plafmatio, amp;nbsp;erat humanæ o-y perationis quantum ad Mariam Chrifti (D matrem attinet, vt quæ ex viri femine ƒ genitaeft. Ab effeólione igitur fangui^ iJ J1Û non manufadi, à Paulo nomen ac-iç cepit, vt doceremur quando,qualémq;

I manufadum in fanda introiuifle legi-tur:aduerfus eos qui ipfum poft morte, quæ hune à legis impîemento abfolue-rat, per manufaóltum fanginem introi-uiffe tradiderunt.Non enim poft refur-i redionem Dominus fanguinemverbo ' ' fecifte creditur, vt per nô manufadum J fanguinem(citra quem, telle Paulo, ad i landa Pontifici noftro non patebat a-H ditus ) in ilia fe intro mittetet, vtpoftea 'I qüàmeratàlegefolutus folutamipfam ' I inapleret.

' ^rrdre qui dicttnt Dominum figurant legém^ Î ^ueintroitmin/cinâia^pofiquamfuitàle-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gep)[utus^id efi^quumin cœlos afiendtt^

DE P O C V L O S A N G VIN 15 cnim confitétur Lcuitici facerdotisH' fanda fanftorum introitus impiété legem à Domino:fed negant in carnis impletam eflè, quumlcgiful’*^ 6lus erat J fed tunc potius folutaffl!'^ poftquâ fuit à lege luftihcatus legis ii”' plemento ftuderet,puta quum hune a’ oculis Apoftolorû fufeepit nubes. Eai” in tê hos non piget alTentiri fanôta 6»quot; Âorum, quorum fandaMofaicafuer*'' exemplaria, illud elfe tabernacului”' quod fixit Deus amp;nbsp;non homojCuiusW' bernaculi Chriftus minifter fuilfeleg’'! tur.Quod à me non improbatur.

Addunt, amp;-magna quidem ration^) cœlum ipfum, interiora velaminis 6^ dâque fanftorum, rem eâdem elTeaSe“ fubiungunt earn rem, id eft, finóta 6®quot; ' (ftorum, coelorum corruptibili natuf^ fubfiftere, ac in earn Chriftum tuuc b' troiuilTe, quum in cœlos afcendit gio* ria præditusmonvero ex Pauli fenten-tia,quum faólus eft fecundum ordinen* Melchiiedech in æternum pontifex. putant vnum efle, in coelum ipfumb' troire,id eft^cœleftem efficijamp;in coelo^ interitui obnoxios afeendere. Itaquc in earn eontemplationem hunc Pauh locuio i

ADVER.SVS CALVINOLO. 97 locumintorquent. Nonin manu faóla fanétaexêplariaverorum, fed in ipfum cœlum intromit,vt nunc vultui Dei ap-pareat pro nobis. Q^em locum à ,Cal-uinologis intelleólum no fuiffe, multis, rationibus, patruque fcntentiis appro- .. baui,inter quos quid Nyffenus ea de re fenferitjhic adnotauimus.

Be tabernaculo 'yero,cuttii Mofaicum erat (Xem^lctrJ)£c NyJJeni fuit ca de re fententia^tn^ita Mofeos, ,

VNicumtabernaculum adeius exe-«. j plar,quod in monte Mofi oftenfum eft,vniusveli expenfio jin duas partes't diftinguebat, in partem puta vifibilem, in quam faccrdotes aditum habebant, « amp;nbsp;in partem fecretiore amp;nbsp;abditam.No-men anterioris ac confpicuæ erat, fan-fta,vlterioris acreconditae, fanftafan- « ftorum. Quod autem à nobis coieilio-nc quadam diciturjhæc ad propofituna vS accommodantibus, legentium iudicio « totu rclinquimus.Dicamus igittir non-•« nihil ex Paulo, qui my fterium breuiter «■f attigitjadiutij quod in figura prædodlus

J, fueratMofeSjtabernaculum id eflejQUO ,, vniuerfa fanda continentur. Id veró eft „ diuina fapientia amp;nbsp;virtus : quæ quidem 3, fapientia non manufada, fedincreata ,3 quum fit fecûdum naturam fuam, crea-3, turam fufcepit, quando fecundum nos 3, oportuit carne tabernaculum hoc fa-3, bricari. Ita alio atq; alio modo faâuw, 3, amp;C non faólum eft : natura, in quantum 3, ante feculafuit, increatum eftfinquan-3, turn hanc concretionem fufcepit, crea-j, turn ac fabricatum eft. Tabernaculum 3, igitur eft vnigenitus Deus, qui in fe ip' 3, fo omnia continet, qui ex nobis etiam 3, tabernaculum fabricauit. Oportet au-3, tern vt tabernaculi vifio myftico taber-sjnaculo fic conueniat3 vtfingula ipfms 33 ad aliquid myfterio non indignum,nos 33 deducant. At quoniam diuinus Apofto 3, lus vifionem ipfe quoque totius taber-3, naculi confequutus eft, quum in code' ftibus adytis per fpiritum fibi myfteria 3, rcuelata funt,cortynam inferioris taber 33 naculi3carnem Chrifti effe ait.

Explicatis deinde rebus,quas parsfu-perior tabernaculi contineat,eifquea(l fpiritualem intelledum redudis,fubiû-33git: Hæc igiturdnfuperiorc tabernacu-

ADVnSVS CALVINOLO. 98 lo, materialibus illius fignificata puta-mus-.in inferior verb, quoniafæpius à“ Paulo Ecclefia Chrift’ appcllatur : Chri ftus aute, vt diximus/uperius taberna- “ culum eft,no eft alienum, ft quis Eccle- ‘‘ fiam inferius tabcrnaculum. arbitretur, ‘‘ in quo columnæ,funt myfteriorum Ec-cleliæ miniftri.Hæc fuit Nyfleni de ve-to tabernaculo fententia.

Ecclefiæ fententiam. fuilfe tabernacu-lüttï afterit, duas in partes appenfo velo diftributum.Huius hæc verbafunt. Ta~ ^(rnaeulum entm extruElumfutt. Obfir-unndumeji inprimisbanc de/cri[gt;tionem no ad templum^fid ad tabernaculum accommo* dart^cfuia nimirum noßer hicßriptor,eaf)ro' prié (jult;e Moßsßcundum exemplum tn monte ipfi propoßtumf abrtcautt, cum rebus tpßs ceeCeßtbus comparat.Htncfit,'yt duorum l/e lorum faciat mentionem ^guee deßrtbuntur Bxo.26.quum in templo quot;ynicum tantum effet tabernaculum^cuius apud Euangeliüasßt

DE POCVLO SANGVINIS mentto. Deinde '^elum fecundum non quod duofint^ela^fed ^uia er at poßertu^ fan^o^ yelprioretd^ernaculo. Itemßn^^ ßtnElorumHebneipro facrario Jacrdttßi»i'gt; fumpßrunt^ytfruftrahic feß torßerit gufl,Sciendum eß tarnen infra non obferlitlr^ hoc dißrimen^fedftmplici appeCbationeß^' 6iorum^fignificari hoc adytum ,priui generali nomine tabernaculum dici.

Vamuis Beza de tabernaculi vniW' vZ,. te ac ftruótura, ab Ecclefia non difTentiat, tarnen de huius diuißone äC partibuSjVtPaulü corrigeret, priuatam opinionem habere voluit. Paulus enin* fandificatricem ac fuperiorem tabei' naculi partem,fanda fandorum j amp;nbsp;iß' teriora velaminis nominauit. Bezæ w-men vifum eft, vt earn ipfam parteiß quamuis elTet inuifibilis fandificanS vilibili amp;nbsp;comiptibili coelorum natura diffiniret,eam ccelos appellans,arbitra' tus cœlos, earn rem cnc, quam abdita pars Mofaici tabernaculi fignificabat:

adversvs calvinolo. 99 quafi cceli naturam habeant fanótifica-tricem,caque præditi fint,vt fanóta fan-ftorum vera dici poflint.Hçc Pauli ver-ba fuut : Poft fecundutn autem velum, erat tabernaculum, quod vocant fancta fanóloru. Ei verb tabernaculi parti hoc notné Mofes dedit, (quoniam in ea fan ftificabatur pontifex) vt eam Chrifti fi-gnificaret naturam, ex cuius plenitudi-ne in fanólas omnes creaturas redundat fanótitas. Qimd fi cdeli,vt Beza docet, ea funt natura, quam fanéta fanótorum Mofaicarcpræfentabantjè coelis, amp;nbsp;no ex verbo, in Chrifti carnem, fanôlitas deriuafle dici p offer : ij enim funt eins iudicio fanfta fanótorum. Hæc Bezæ verba funt. Sic igitur ddumbrabdtJjjiritiK fdn£lM^nondnm apert dm effe Ixam m/aerd-rium,fldntepriore tdbernaculo,m cjuo fcihcet Çdcrijicidperdgebdntur^itf prions tdbernacu-li fdcrißciis nondum pdteßeri nohù cœlum^ quod perßdcrdrium illttd intimumreprxjen^ tabdtur.

Audi Bezæ iudicio cæli covruptibilé i nbsp;nbsp;nbsp;naturam, à fanótis fanftorum. Mofaicis,

i quibus facrarij nomen Beza impofuit, \ fuiffe figuratam ; à quo tarnen prius di-\ dicimus humanitärem Chrifti, in qua \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N iü ___

DE PO cv LO s’aNGVINIS plenitudo diuinitatis naturaliter inha-bitat 5 ab inferiori parte tabernaculi Si minus excellenti adumbratam. An ergo,vt doceat coelos cafui obnoxios,di-gniflimam elTe veri tabernaculi partem, eamque Chrifti humanitati ( quæ Dei thronus eft æternuSjfed inferius,autho-re Beza,tabernaculum) fanóiitate ante-cellere,eaque liante humanitate, id eft, priore tabernaculo, viam in facrarium non patefcerc?Fierine potefl vt Beza a-liquando interiturum efle hoe Dei ta-bernaculurn, id eft, Carné Dei augura-uerit,quôd effet Gencuæ fummus pon-tifex?Si veto ad animum fuum reuerftis Bezafateatur çternam effe amp;nbsp;nunquaiP interiturâ Chrifli humanitatem, id eft, vt ei placet,prius tabernaculum,quis ilh credet Mofem figura fui tabernaculi fi-gnifîcafïc, liante carne Chrifli veto tabernaculo non apertam effe viam in fa-cfariû,id efl, vt Bezæ placuir,in cœlos.

PRæterea,Beza docet vnum continuum fuiffe Mofaici tabernaculi cor puSjVt vnitatem amp;nbsp;continuationeni ve-

ADVERSVS CALVINOLO. TOO ri tabernaculi figuraret, fed protinus ab ipfo fui immemore, verum tabernacu-lum, in duo diuerfæ naturæ corpora fe-caturdn humanitärem puta Chrifti, S)C coelos:amp; quod eft magis ridiculü, con-fert humanitärem Chrifti,in quapleni-tudo diuiniratis inhabitat,cum inferio-ri amp;nbsp;minus excelléti parte tabernaculi: Stcoelos perituros cum excellentiori Sc diuiniori:quafi eamineptiamin monte Mofcm Deus edocuerit, vt diuifionem diuerforum tabernaculorum,vnitate ac continuatione vnius tabernaculi eflin-geret,Sccœlos perituros diuinæ acæ-ternæ earn! Chrifti anteponeret. Nonne Beza fatebris æternam,quamuis ter-renam Chrifti hurhanitaté, quam cum priori tabernaculo comparas, Sc cœlos folutioni obnoxios, diuerfa elfe,diftin-ftâque Sc feparata corpora,eâquedi-uerfis inter fe naturis confiftere?

Q^omodo ergohæc duo corpora,ab vno Mofaici tabernaculi corpore figu-rari,nifi ineptilTimè potuiflent? Præfta-tet ab Ecclcfiæ doôtrina non auelli, Sc Nyffeno fubfcribere dicéti,vnum Mo-fistabernaculû, vnû Sc continuum diui nitatis tabernaculû, id eft,Chrifti oeifo N iiij

n î P O|C V £ O S ANG V INI S lidam humanitatem plafmaque figu-raflerquæ humanitas non naturæ dinc-rentiadiuiditur, fed in Ecclefiamquî Chrifti corpus cd,amp; Chriftura,verbuni Dei corporis Ecclcüæ caput jdiftingui-tur. Capitßvero amp;nbsp;corporis ,.tarmeti’ vna eft eadémque carnis natura,\'nun^ que diuinitatis tabernaculu: tarnen hoc diftare diuidique velo huius natura: 1' dctitatem Mofes edocuit,quód plafnW Dei quod Sz Ecclefia eft, habeat parti' cipatione, vt ipfa diuinum fit culuni : Chriftus autem hoc habeat àif ipfo naturaliter.

CAluinus cum Beza de tabernaculi ; diffinitione confentire non potuit. , CaJuinus cnim hunc Pauli locum eN-plicans : Sandorum miniftei;, taber- i naculi veri, quod fixit Deus non ho' mo:ne lefusftellarum fuifle minifter df ccrcturjuegat tabernaculumillud veru, cœlos eft'e, ££ affirmât fanda,neutro gS' nere,pro co vero tabernaculo capi, cu-

K Rgo in Caluini gratiam fatcatur se-■C^zaverum tabernaculum effe faiiéla, ab Clique rc nulla diftarc : atqueEccle-fiæ affentiatur verû hoc tabernaculum eos compléét!, quibus Deus Chriftus fanétum pafcha,hoftiæque pro peccato fanguincm,in regno fuo,fuper menfam luamminiftrauit, vtîteftificatus eft di-cens : Ego in medio veftrùm fum, freut quiminiftrat. Sanétorum ergo, id cft, Ver! tabernaculi nomine,Ecclefiâ Chri . ftùmque amplexabimur. Et quando l Chriftum fuifle ver! miniftrum taber-1 naculi audiemus,ad priorem huius par-1 tem, ex qua Ecclcüam cofiftcre docui-\ nrus,refpiciemus. Etvbifanétafanélo-1 rum in noftram memoriam redibunt, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tJ

1 ad Chriftum, caput Ecclefrae, animum ’ applicabimus, Si non ad cœlos corru-1 ptioniobnoxios.

fd£lum opfjoni^yt cœleSîù yeritdi^exe»tlgt;llt;gt;' fibus terrenis per omnid re/ponderet. Au“^’

Beza folam anteriorem vifibilémque P bernaculi partem, tabernaculi nomio^ à te comprehendi, eôque nomine intC' riorem partem, cui facrarij nomen de' difti,priuari:contra Paulum dicenteiH' Poft fecundum autem velum erat bernaculum, quod vocant fanftafan' âorum.Sic à Paulo Beza diflidet, uis fateatur Mofaicum tabernacului® fuifle manufadum. Cenfet enim (quos coeleftis veritatis afficit nomine) - ? facrario Mofaico,id eft, fahdis manquot; hominis fadis,opponendos efle,vtinquot;' nufado aliquid non manufadum of ponatur.Quibus opinionibus fuæmén^ cæcitatê detegit .Is enim iudicio nófr tis valere fe oftendit dicenté, humanité té Chrifti, quæ plafma Dei eft, noneffe manufadam, vt earn manufado Mofc tabernaculo opponat:Na Humana care contra Valentini fententiam, eft opus manuum Dei^ad fîmilitudiné Dei con-

ADVERSVS CALVIN o'l O. 102 ftrudum, tefte Mofe de Chrifto dicéte: Sanduariûtuû quod hr mauer un t ma-nus tuç.Et pâtre Virginis dicéte:Manus tuæ fccerunt me. Qm ergo Mofaico ta-bernaculo Chrifti humanitärem op-ponit,manu Dei faélum opus oppo-nit,manufa6io hominis tabernaculo ac fanâuario. Non maiori ratione Beza nobis fuggerit,ßcrario Mofaico cœloi op-jgt;oni oportere^ ht cœCeflts héritas exemplari~ fgt;tistemnisf)er omniarefondeat. Nego c-nimcoscœlos,eam cœleftem effeveri-tatem, quam Mofes fuis figurabat faillis fanâorum.Chriftus cnim fuo ipfius teftimonio, eft veritas, amp;nbsp;cœleftis , qui ex cœlefti pâtre genitus eft.Si ergo cœ-H Bezerttj facrario Mofaico refponde-rent, falfum effet terrenis exemplaribus cœlefté veritatem refpôdere, eifque no nianufadum opponi tabernaculû: cœli enim tabernaculi nomine non intclli-guntur.Rurfus Beza, in coelos ipfos, id eft,in beatæ illius Se incoprehenfæ bea-titudinis æternam federn Chriftum pe-netraffe docet contra Paulum dicétem, Introiuiffe Chriftum in ipfum cœlum non in coelos,cuius fanda Mofaica fuif fe docet exemplaria. Qui alio loco de

DE POCVLO SANGVINIS cœlis verba faciens^affirmat ChriM-ccelosomnes penetraflè, ac fupefoiquot;' nes nianere,federéq3. Nó ergoincfï^ quospenetrauit/wc^reAew/rfjVtarvwbi' Bezp,diuinitas cóprehenditur, vt ibi^ terna federn habeat,fed in carne note qua Chrifti diuinitas aifecit gloria,te' que maieftatis thronü ac fedé,cœliite ipiilïimö à morte excitatâ,quunipote ærernales introiuit Rex glorip.Bezaa“' P/al.nZ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicentêdn æternû verbum tuöpöquot;

nû efle debeat cœlû, in quo verbii permanet in æternumPSi ita habere c®* gnouerit, cœlos è fuis eiiciat fomniis^ ij enim,teile Petro,igné foluêturje^l*’’ carne Domini, maieftas Dei fedebiti'’ æternû,ac manebit. Caro ergo coelu® j ipfum eft,Dcigloriæfedes,vtîfcriptun’ ; eft:Cœlum mihi fedes eft. Si ergoBez? fubferibamus dicenti,Dominû ini’tct' nam federn introiuiftè, quum is in fan' | lt;fta coelumque ipfum introiuit, rege® gloriæin fe ipfum introiuiftè dicemuSj id eft, à fe,amp; per fe,carncm noftram,nii ieftatis diuinæ fecifte participera : fob cnimcaroin gloriam introiuiftè,ad patris dexterâ fedifte dicenda eft. Na®

ADVERSVS CALVIN OLO. IO3 ïianfitus fedlfque motum, non patitur Dei régis diuinitas. Quum ergo diuinæ naaieftatis federn amp;nbsp;oraculum , à coclo-rumcorruptibilium natura, tato inter-uallo diftare cognitum habeamus : cer-tutn eft nullo modo coelos,à fanótorum bnâis^Mofaicis fuilTe figuratos,fed car-nena Chrifti, diuinæ maieftatis federn æternam.

Meamhanc fententiam adiuuat Pau-lus dicens,Arcam teftamêti, inqua erat tabulæ,amp; fuper hanc Cheruhin glorio-fijobumbrantes propftiatprium : eata-bernaculi parte concludijcui fanóta fan ftorum nomen Paulus indiditgt;cui con-

tra, Reza coelorum nomen impofuit. Sed ex fcripturis compertum habere Bczapoteft, in cœlis eosthefauros non fccondi,verum in foloChrifti corpore; hoc enim nobis approbat Paulus,quum docetChriftum , aDeofuiffe propofi- ilidtm.

peccatorum. At in Bezel cœli fubftan--da, noftrum non ineffe propitiatorium cognofcimus : naminlefu Chrifti fan-guine,dcclarata fuit noftra iuftitia.

DE POCVLO SANGVINIS Chrißfü necejjario antè mortem ct^‘ cis y ntß legem foluertt, tn ßtnCli 'yerd introiuerit.

Ad noftræ fententiç confirmation^ Bezæ vtar authoritate. Huiushsc verba funt. Oportuit Pontificem Leuitic^’’* fdcrtßcia. legii ßnSld^ue chrißo Pontiß^'gt; huÎMßdcrißciis '^’eróque tabernaculo(xt nid reßondere. Quum ita habeat,qufr.'in’ cx Beza quo loco pontifex leuiticus, ex lege hoftias pro peccato iminob' ret, vtperearum fanguinem in ian^i introirct. Si prius tabernaculuni nob’ aflignaueritjCX eo rurfus fcifcitabot, o'* oportuerit, vt eo exeniplo Chriftusa^ arâprioris tabernaculi veri, fe pro cato facrificaret : vt per proprium b’’quot; guinem, fed qui non eflet manufaduS nee huius creationis,in fanóta vera, a** inueniendam noflram redemptionei”) introiret : atque exemplari pótificiof^' Ipófurus, fanduarium, altaréque verub alperfum fanguinc^ab immunditiis no' jftris emundaret : mox populumhu'^^ afperfione fanguinis expiaturus,vt figU' ræ veritas refponderet. Si Bezahoc^

ADVERSVS CALVIN O LO. I04 Domino fadum effe fateatur, quod legis implemento fuerit antcquam fcrip-turam cófummaret obnoxius : quæram rurfus, num ergo id egerit ante quam ipfum ex legis iugo mors exemilTet ? Si in hanc opinionem defcenderit, quarc cœnam ei myfterio non deputabit?

CHtiftum neceffarió legis expiatio-nes implere ac corrigere debuifle, ^s verbis Beza docuit : St facrificta, cjuix ^^ßcerdotum tabernaculo ßebant (juottdie^ ^‘ibuifßnt quot;vim reconciÜiandt^ tjuorfum opor folum (gt;ontificem,mdnëteforti totopo-fdnêbd fdniiorum ingredi^^t folemni ’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dßerßone fefe ac tot um populum

1 fxpidret ? Éx bis Bezæ verbis apertü eft, ■ neceffarium fuifle Leuitico pontifici in ' ' fanda introitum, ante quàm populum

I fandificare poffet, quum ei per legem '' I non liceret ante fuum introitum, anté-

1 t^ue fanguinis,per quem introibat^obla \ I tionem, fandificationi populi operam

DE POCVLO SANGVINIS , impendere.Credi ergo iió debet Cbö' ftus fuos prius fandificafle, ac à tis abhiiHe, quam in fanóla per fuû guinem introiuifTetjatque dedication*’ teftamenti legem ccremoniâmquet*^quot; pleuiflet. Nam Bezæiudiciojopoi'tnf Chriftum pontificem Leuitico pont*^' ci, facrificia facrificiis,tabernaculuniW' bernaculo,per omnia refpondere. E^f** ergo rerum implemento çqpnæ tcmp*)’ conftituemus , qua in cœna fuis fnm*' Jiaribus benediftionis, ac fanâificati^ nispoculum Dominus propinauit. authoritati Bezæ tribuamus, vt fanôtorum Mofaicis, no Chrifti hum^' nitaSjlcd cœli rcfponderint:amp; dicann*’ Chriftum, vt legem nô folueret,incc^' los per fuum fanguiné introiuilfe. Qü-*' busarmis hanc opînionem propugn^' bimus?Nônne hue deturbabimuqvtvn

lentes oftendere Chriftum legem in*' pleuifle, inuiti tarnen probemus ipE**”’ nihil minus fecifle? Nam quum za non alibi quàm in fanôtis fanâorun* ofterri debuerit fanguis hoftiæ pro pt**' cato,nec ante huius oblationemEccE' fta fan(ftificari,aut teftamêtum dedicap* potueritmnte mortem nulla fuit rem*f fo,

ADVERSVS CALVIN OLO, quot;IÓJ fio,nullaque tcftamenti dedicatio:nam in cœna Caluini iudicio,tcftamenti fan. guis nee effufus,nec afpcrfus5ncc pota-tus eft,nec huius poculum fuit teftimo,-nium, fignümque reniiflionis peccato-ninifadæ in potato led in potando fan guine:nÓdum cnim,vt docuit, madlata nietathoftiaverapro peccato, nec huius fanguis fucrat adhuc illatus amp;nbsp;obla-tus in fanlt;ftis.

I^icentus ergo nec in cœna nec in cruce laótain fuilfe remilfionem pccca-* torunv.amp; errauilfe Solomonem dicen-

^eujjSapietiam, vittimas fuas immolaf icjcifque Ecçlefiam aluiire,quum in do 'nofuaparauit menfam luamtfed tunc deniuin quumin fanótadd eft,Bezæ,m-dicio,in cœlos ingrelfus eft nofterpon-dfex àlegefolutus; inquos tarnen ex-

ceptum cratcre aqua mixtum fangui-nctn tcftamenti,non intulit,vt per cum linguinem non manufaftum fanftita-tis tabernaculu introiret in fanfta, nec

v erbo,amp; non manu Dei faftum fangui-nemobtulit profua noftraque rogans ignorantia, fed cum intulit quern ma-nus Dei fitmauerunt venis finitum, per quem ad fanttaLeuiticis pontificilaus

nunquam patuerat aditus, fed per eum folutn, quem cratere ab hoftia fufum manu geftabat, qui amp;nbsp;non erat manus Dei plafmatio:ex omnibus enim crea-turis homo Dei, manu Dei fadus fuif-felegitur.Oftédemus prçterea noftrum pontificem eo fe nunquâ afperfifTe fan-guine, quem infanda poculo inferre debueritmec eius fanguinis afperfionc fuos expiafTcjVt teftamentum nouurn dedicaret, poftea quàm ex fandis,!^! eftjè cœlis fe ad fuos, patrum more, re-tuliifet. Nonne ergo ea parte rationé-que,hunc fuiffe legis corruptorem me-rito diccmus,eûmque nô effe filiû Dd, qui veteris teftamenti figuras non im-pleuerit,côtraverbum Domini, Opor-tuit impleri de me ‘quæ fcripta funt in lege;pfalmis,amp; prophetis?

Qupd fi Bezæ indulgeremus,Chriftô fein cœlis fâdorû vice ,afperfione fanguinis poft huius oblationéibi fadani fâdificalfe :ac diccrem’ hûc poulo pôft ex interiori egrelTum elfe tabcrnaculo, id eft,è cœlis, vt eiufdem fanguinis af-perfione foris expedantem populuni, ad noui teftamenti dedicationem ex-piaret,vtî Bezaad exemplum leuiticuni

ADVéRSVS CALVINOLO. loß docuit efle faciendum,nónne in demé-dæ fufpicionem incidcremus?

SEd fi Beza, vt tantæ cæcitatis fufpicionem cffugiat.dicere recufet,Chri-cœlis egreifum eife, vt populum afperfione fanguinis fanólificaret, poft-quam fefc ibi huidtihcaifct,quid tempo ris nobis cóftituet, quo difcamus ilium cxpiationibus incubuilfe, atque pro no ftraignorantia rogalfcihoc enim, vt in-quit ApoftoluSjfecit femel, idq; in die-■ bus carnis,fe offerédo,amp;: pro fua teuere tiaexauditus eft.Si crucem nobis defi-gnauerit,refpódebo Chriftüibi maledi ftü fuilfejatqj holocauftuj vt nos à ma-ledióbone redimeret,amp;; ita perfona pó-tificis nó ge{riire,cuius nó holocaufti, erat fanguine populu fanftificare,prcci bufque Deum profequi.Prçterea li quü 1 agebat animam, in fanóla introiuit, in I ea falfó dicitur introiuilfe,quum in coe-I los afcendit.Denique, fi turn in fanfta I ipfum introiuilfe crediderimus, quum \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O M

DE POCVLO SANGVINIS in ligno pendebat, vel quumincœlos afcendit, vel quum ab Apoftolorum o-culis ilium fufcepit nubes, vt Lucæ verbis vt anhucreuoluemur, vt oftédamus Bezam fallaciter docuilTejChriftum pó tificem, Leuitico pontifici facrificium facrificio tabernaculum tabernaculo, refpondifle: vt alius fitfilius Dei cxpe-dtandus qui legem impleat.

VEruntaméj fi Dominicum pro pee-cato facrificium,Leuitico facrificio refpondifle Bezç credimus, amp;nccelfl-rio Leuiticos pontifices in priori taber-naculojpro peccato facrifleafle, amp;nbsp;noo fub dioj vtï Bezadocuit : quid obflabit quo minus credamus Chriftum, fe tue in priore tabernaculo, id eft, vt Bez^ verbis vtar, in facer datum tabernaculo lä' crifleafle, quum Apoftolos fecit corporis Sc fanguinis fui,id eft,facrificijpafca' tifque noftri participcSjdicens: Hoe eft corpus mcum, quod pro vobis datur? eos enim non fecit fui non facrificaji

ADVERSVS CALVINOLO. I07 corporis participes : hac lege tamenj vt de facrificio verc participarct, nee mé-fanoftra,menfa Domini,vel noui tefta-menti dicenda eft, fed Molls, amp;nbsp;veteris teftamentimifi veram veritatis viólima miniftrauerit amp;: exhibuerit, quam Cal-uino telle Mofis menfa patribus in figu-ra exhibebat in hoftiis, hoftiam veram figurantibus,in priori tabernaculo verü tabernaculum adumbrante.Nam,Beza teile, prius tabernaculum,in quo facer-dotes facrificabant, Mofes extruxerat, vt Chriftum doccret in vero priori tabernaculo pro pcccato facrificaturum. Clirillus ergo, 11 vmbræ refpondit veritas, in Ecclefia,id eft,priori tabernaculo hoftias pro peccato madauit, amp;nbsp;Euchariftia,idcft, Milfa noftrafacrifi-cium eft propiciatorium corpus Chri-fti, quum in ea fitquod fecit Dominus.

Si in firiore tdberndculo hdhitaret ndtu-rdliter diuinitds,fdlfüm effet tn eo fe chrifium /dcrißcdffe,.

DE ÎOCVLO SANGVINIS mi num fe facrificafle,doceréque perfe-ueret priustabernaculum,^ facerdotuæ tabernaculo nulla re diftare : quo fcûto fuam banc fequentem alTeftionempro-teget? Is profitetur fe ad doôtiflîmiin' terpretis fui fententiâ accedere docen-tiSjTabernaculumprius, Humana Chm fti natura confiftere, in qua diuinitatis plenitudo naturaliter inhabitat. SiU' men ita hoc Ä habere f ateamur,BeZ3ni impugnabimus docentem,TabernacU' lum prius, facerdotum elfe tabernacu' lum : nam in facerdotum prioréqueta-bernaculo,id eff in carne, quæ partiel-patione fanôha eft,non habitat plenitudo diuinitatis naturaliter , fed infolis fanCtis fandorû, à quibus luprà demon jflratum cft, tantùm diftare fan(ftagt; qua-tùm inter eum qui natura fanótus eft, eum qui eft participatione fanétus ,in' terelfe poteft.Ea ergo authoritate Beza propugnare non poterimus dicentem, Dominûjin priore ( Vt Bezaintelligit) tabernaculo fe facrificalTe : Sed neceii elfe Dei filium dicere poterimus,nifi ft in priori tabernaculo facrificauerit:fuif fet enim nefas in fan élis fanôlorumbm ta facrificarcj quanuis ifthuchoftiaruin

AD VER s VS CALVINO LO. Io8 fanguis inferretur ac fpargeretur, fed in. fanólis,id eft,in priori tabernaculo, fie-bant facrificia.

si iti cruce frnpeccdto picrificatum ep^falio dici chytßum in priore taberna culo fe pcrtßcajje,

A LiolocoBezaquafidocerepugna-•^tia videatur, dicit Chriftum, fe in cruce, amp;nbsp;in carne fua facrificaife. Nam fi fe in cruce facrificauit, negatur in fa-cerdotum tabernaculo fe facrificaffe: prius enim tabernaculum in lege non crucem.fed humanitärem Chrifti, telle Beza,figurabat. Præterea.fi fe in cruce pro peccato facrificauit,fub dio, amp;nbsp;non ad altare fuffitibus deftinatum facrificauit,contra Icgemmon cnim fubdio fuf-fitumautincenfumpôtifici licebat ad-hibcre, aut hoftiam immolate pro peccato. Deniqueli Chrillum fe in cruce facrificalfe Bezæ tribuamus, credere o-portebit eum fe quoque interfecilTe.

d(cit T)eum fein carne pa perp cajjcyper inde epe aefi diceret^Deum carnem pam pcrificape.

■p\Enique,dicat Bezaquid docercvc' dlccns: 'Deumfe in carne fia crucc picrpcdffe : nonne perinde eft ac fi dicat Deum carnem fuam in crucefr crihcaHc ,vt crux locus fuerit in quo Chriftus fe facrificauerit amp;nbsp;non carO) quæ facrificata eft? nam caro locus efife hon potüit facrificio deftinatus, finiul res in loco facrifîcata:ft ergo caro reS ipfa fit facrifici;,quo modo pro loco/' bifacrificia peragebantur, à Bezafumi poteft? Quôd fl dicat à fe non ita inteb ligi vt caro pro loco facrificij fumi beatjid eft,pro fiicerdotum tabernacu-lo,lêd pro fubftantiaih cruce facrificata,probet Chriftum fibi citra peccaturn manus attulifte, féque ibi maiftairc,^' carnificinam feciife : hoc enim minum perditorum opus : Non inquitj fodijfed'’foderunt manus meas.

ADVersvS CAL'VINOiO. I09 Chyißfif quumtnf(tn£ia tntroiuit^'Deus fwt ßtn£iific(ins homo ßancltßcMM.

TxEifapientialefus Chrifl:us,quum in ■^carne domóque fua fe obtulilTeac ^yfticè madafle dicitur, animo com-prehendi debet duas perfonas geiftfle, perfqnani puta Dei fandificatisjamp; pec-catoris fanólificatidtem pontificis ma-’^antisj amp;nbsp;hoftiæ madatæ. Nam in Ec-clefiç pcrfona, id eftjin fandis prioréq; tabernaculo exiftens Chriftus^humani-tatcin noftram obtulit, qualem ab initio plafmationis extitifle compertum habuimus : cuius caput eft Chriftus vt pontifex, amp;cLiius pontificis caput eft Deus.Tûmque nulla dubitatione fui ip-fins fuit pontifex amp;nbsp;hoftia : is enim fe pro nobis dando dco patri, fe ipfum vo luntate tenus occidit, proprium fan-guinem bibens, hunc in fanda fando-rura inrulit pontificis nomine^vt in nos cam fuam ianditatem deriuaret.

Earn ergo nofter potifex myftfce ma-ftauit carnem in fua cœna, quæ noftris iniquitatibus Sc infirmltatibus erat affe-

' DÉ ÎOCVIO SANGVINIS da,quævé plafma Dei eft obnoxiû paf' ftonijcâque ipfam fandificauitperean-démet naturam,fed quæ perverbumA' non manu Dei fada erat Ju b eius natu-ræ accidentibus, quæ nec erat noftn^ obnoxia infirmitatibus,nec humani guinis habet fîmilitudinem. Qua in r® diuinitatem fuam naturalem, curnhu' manitatc coniundam oftedit Chriftu^) féque Deum elfe fandificantem, 1’°' minem fandificatum,fanda fandoruiquot; fandum,hoftiam Sz pontificemjO““^' rentem amp;nbsp;oblatum. Verbi gratia, in ft ra eiûfque Matris carne, fe fanduni^^' feparticipatione demóftrauit, in etiam fandum naturaliter fanftw ' cantem.Quum igitur Bezæ dodiflii’^“^ interpres totum verum tabernacului’' humanitäre Chrifti diftiniuit, non uit,fed humanitärem ab humanitate^* ftinguere debuit ,vt inferior pars huiuS hoe velo à fuperiori difcernatur, quo fanda fit amp;nbsp;fandificata : fuperior autei” non fanda folum,fed fanda fandoi^^ amp;nbsp;fandificatrix.

IN hoc ergo fanóla fandorum taber-naculojDei fapictiavidimas fuas ma-äafle dici non debet, fed in fandis, id eftdn ea carne quam habet cum Eccle-fiacommunem.Qui enim diceret,Deü fein fanótorum fan élis obtuliire,aut ma âaffe, nihil aliud fignificaret quam Deum fuam diuinitatem fanda fando-rum immolalfe. Nam quum paffim le-gimus, Deum in noftra regnare carne , Vel in nobis ad dexteram partis federe, intelligimus noftræ carnis na-turam,in Chrifto Deo amp;nbsp;per ipfum, efle gloria præditamdn eâque return o-mnium poteftatem, Deum Chriftum habercj eamque gloriæ Dei in ipfo effe comparticipem, diuino propter paflio-nembeneficiOjVt in nos quoque gloria eiusrcdundet. Sic,quum Dei fapien-tia, Chriftus nofter, in domo fua, prio-rique tabernaculo fe obtulilTe ac ma-ftafle dicitur, no intelligi debet,fe qua-tenus,Deus eft immortaiis,occidedum in noftra carne obtuliffe, vt in noftra

de pocvlo sangvinis carne, velut in loco mortem obiucrit lt;liuinitas:fed ad noftra carnem, inqu^ fedetmanétque ipfa diuinitas,hocre-ferri debet atquc intelligi:quafi dicerC' mus carné noftrâ in Chrifto efle oeo o-blatam, mortuam amp;nbsp;fepultam,propter eiuscarnis cum noftra indentitatem. Tametfi ergo Dci fapientia fe in cruce obtulifle eatenus dici poftet, quod hu' ius voluntate ibi patcrctur : non tarnen fe facrificafle madafleque dici poteftj quanuisincoena eum iefc madlafledi' xerit Solomon. Namperditorumho' num,amp; non fapientiæ opus eft, cruenW in cruce madatio.Chriftus ergo in cce* napro pcccato fe facrificafle dicendus cft,amp; non in cruce, vbi voluntariam O' blationem confummarût confeâores.

Deunt no^ïram tnJe carnem/anälißcdjje, ytinnos redundant/anSlitas^ carnem noßram mortuam yiuißcaret.

QVi opponct, carnem noftrâ, quiim _ ^^verbumearo faólum cft,vnione diuinitatis fuifle fanétificatam : quor-fum ergo in cœna denuo fandificatam

ADVERSVS CALVINOLO. Ill contendimus?Rcfpódeo,multis de eau fis hoe faótu efle,quarü hæc nó poftre-mü locum obtincre mihi vifa eft,Qimd non propter fc , fed propter noftram falutemà Pâtre miffus, èc inearnatus eft Dominus.- fie vt ipfi in fc non profuerit Garnis noftre fanftificatio, quæ nce etiâ erat in nobis profutura, nifi viam inue-niflet Dominus, qua propriam ac naturalem fanâitaté in nos deriuaret. Q^a-nis enim in ipfo apud Deum fanéta, vi-uénfque fuiffet humanitas, hæc tamé in nobis propter noftrum peccatum erat ccrtóperitura.Exéplo familiari de hoe potes erudiri. Quum pattern aliquem ntorbus vitiümque corporis tenet ae 1 cruciat, tametfi ciufdem cum eo carnis 1 funt eius liberi;ad eos tarnen non attin-I git carnis cruciatus : In eo ergo vna ip-1 bquemet torquetur caro, epuæ in eius I Valet libcris.Sic in nobis erat interitura 1 caro propter noftrum peccatum, qua* 1 erat in Chrifto regnatura. Quamobré, 1 naturam carnis in nobis quoque fandi-1 ficati oportuitjamp; diuinæ naturæ eófor-I tenrefhcgvtæternitateDei frui polfit;

DE POCVLO SANGVINIS noftris infirmitatibus afficcrctur,quas per fuâ diuinitatem, in ipfo, noftra vin-cerct humanitas . Diuinæverô naturï conforseffici noftra in nobis caro non poterat, nifi hanc diuinitas ficafTume-retjVtî verbum in coceptione ipfam af-fumpferat. Vtergo quum vellemusin diuinitatem introirejpoiremuSjamp; inip' fum Deum tranfire,Diique effici, Deus nofter carnem noftram,relinquens mû-dum, intulit in famfta faniftorû per fuô fanguiné,verbo infanóto fpiritu crea-tummon fecus^’ac mundum ingrediés, fuam diuinitatem in carnem noftrani intulerat, eo exemplo ac minifterio aJ famftorum introitum viam nobis anti-cipans ac aperiens.

Sedquoniam naturam noftram put' gari oportuitjVt hæc in fanda pofletin-tromitti:(nam perpeccatum ex priori-bus fanólis exciderat) hancintegritati primitiuæ reftituendam curauit Dominus ea fimilitudine;,qua ceciderat.Qu^^' admodum enim per inobcdicntiam,vi-tium plafma Dei contraxerat, decreti-que mortis reum fe conftituerat : Deus pro nobis incarnatuS;,fa(ftus eft pro nobis obedies vfque ad mortem, culpam-

Àdversvs calvinolo. m que noftrç carnis præftare voluit morte propria,vtita huic maledido, Morte morieriSjfatisfaceret iuftus pro iniuftis: inquavoluntatecarnemin fe noftram fanôtificafle creditur, per fui corporis oblationem. Simul eum poculo fangui-nemexcepit, quemvoluntate pro nobis coram Pâtre fundebat,nobifque di-ftribuit: vt huius potati ignis ac fpiritus, noftræ carnis vitium abfumeret,nôfque eavia cum eius c.orpore coniungeret:vt cutn eo fadi concorporales, oblationis eius.fanâificationiSjiuftitiæ, amp;nbsp;rcdem-ptionis fieremus comparticipes : vt per eius carnem,quæ participatione noftra cfficitur,in eo nos oblati, in co quoque, infanótafanélorum introitum inucni-teuius. In eius ergo fanfta carne, quæ prius tabernaculum cfh, nobis oblatis, VeljVt propriùs eloquar,noftrç carnis fa ûain eius carne oblatione, is per fuum ûnguinem in fanda introiuitjd eft,per naturalem fuam fanditatem fe noRro nomine fanâ:ificauit,diuinçque natura: confortem fecit:vt poft mortem, vi na-turalis famftitatis in noftra carne, per Dei carnem inhabitâtis, in gloriam re-furgeremusaion enim fufficiebat carné

DE POCVLO SANGVINIS noftram à pcccato purgari atquc inte-gritatiprimitiuæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infaiifti

fanôlorum introiuiflet, èc naturalis fan-ôlitatis per fanguinis ac corporis co®-municationem conlors effeéla effet, vt refurgeret aliquando mortua quaraui^ enim plafmaante peccatuni fucrit fa® dum, quia tarnen nondû in fe habebat naturam vitæ corporaliter manente®) no erat refurgendi facultate præditu®) vt per cam à mortuis excitaretur,

ERgo plafma Dei, prius fuitfandi®' tis vifibile tabernaculumjVi tarnet refurredionis vitæque minime prçdi-tum, vt hoc mortuum poffet à fe ref®' gere.Quam obrem,ex eo nos invlterius ac inuifibile penetrate oportuit, vt 1®' ius virtute vique natural!,à mortuis eX' citemur. At quoniam plafmati fu® na-turæ præfidio ac viribus, ad ea fando-rum fanda non patebat aditus,ei opo® tuit ad ea oftium a Deo referari, Qua® obre®

A OVER s VS CALVIN O LO. II? obrem Deus nofter amp;nbsp;æternus pontifex,ad fanftitatem fuam naturalem adi-^ürn nobis dedit,viâmque fecit per car-nem fuam potato à fe fanguinc fanóli-ficatam,cû qua nos huius manducatio-ne, fanguinisque potu faéli partieipes, Vnùmque naturali fanftitate efficere-mutjin eâmque tranfiremus carnem ac naturam, quæ in fe diuinitatis plenitu-dinem habet infitam, vt ea via rationé-4ue Dij efficiamur, amp;nbsp;filij excelfi om-oes: quod Patribus non fuit cognitum acconcefTum, quicquid garriat Calui-nus. Hoc ergo Euenariftiæ debemus, quod huius fumptione in deum tranfe-atnus, carôque noftra morti amp;nbsp;ebrru-ptioni deftinata,ab eo cibo, refurre-ftionis amp;vitæ fernen accipiat,vt in ter-ram proiefta,in eâque refoluta^fuo tem porcin gloriam refurgaf.quo bencficio gt;nbsp;nullum maius poft mundi creationem l acciperepotuitplafmaDei. Qm enim I eo cibo cum filiis Ecclefiæ non pafei-1 tur,eumfpevitæexcidere necefle eft.

Qjmd malû Caluinéfes omnes mancre ' 1 certum eft,qui veritaté Euchariftiæ, ad ' 1 figuram commentis fuis detrahere tâta ) I animi contentione laboréqj cônitütur. i \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

DE POCVLO SANGVINIS s/ Chrt^ui non tn cœna^ßd m cruce crtficduu Jounc modis omnißui irt le^em commißjfe.

AT Bezæ concedamus, Chriftumf« in cruce5amp; non in fandorum con-gregationCjpro peccato facrificafTe.Di' cat autcm quis eins iudicio pôtifex ho-ftiæ fanguinem excepit poculo,vt hune in fanda de ferret, ac eins afperfionc fuôfque fandificaret, ac teftamentu® nouum obfignarctjdicens; Hic cft guis meus noui teftamenti, qui pro vo-bis in remilïioné pcccatorû effunditur? Nam,tefte Paulo,abfque fanguinis ea® in ré effufione,fieri nô potuit teftamét* dedicatio:qui Paulus ab afperfi fangu*' nis collatione nos vrget, vt de noui teftamenti cófeólione decernamus.

terea,doceat Beza quo loco Chriftu^ fuerit in holocauftü aduftus, fj is in cf® ce fuerit pro peccato facrificatus ? non enim eodem loco hæc duo facrificia eX lege peragi potuerunt. Exponat qua in familia verum pafcha fecerit, ac mandu cauerit Dominus ad Patrem ex hacÆ-gypto bora fada tranfiturus? exponat

ADVERSVS C A L VIN O LO. II4 vbi falutis làudifque facrificia expiera fint?/» cgt;-«ce, inquit. Ergo, inqua,fuis il-ludit Myftes Beza,docens, chrtitumpo~ ttficem^Leuitico pottfici^facrißcia (acrtfictis^ tabernacula tctbernaculn ,per omnta r(ßgt;on-authore Paulo, poft in fanda fanguinis illationem, animalium cor-pora.quorum fanguis fueratillatus pro peccato, extra caftra cremari oportuit: quæ quidem corpora,ante fanguinis iE lationem, populique fandificationem, in facerdotuni tabcrnarulo immolata fuerat.Quo cxemplo Chriftus, poftfua immolationem, populique fandifica-tionem,extra portam pati debuit,fi ventos vllo modo figuræ refpôderit.Præ-terea.non folùm his in rebus refponde-teveritatem debuiife palam eft, ft per omnia,vtî Beza docet,refponderit : fed hac etiam re,quod populi vaforûmque afperfionibus hirci emilTioni, holo-cauftum fuccedcre debuerit : hoc enim legis inftitutum exigebat'Quando ergo Chriftum per hominem Pilatum extra portam emilfum cognofccmus,nû ante populi fandificationem ac teftamenti dedieationem, amp;nbsp;in fanda fanguinis illationem ac oblationcm,vt nulla in rc

CHriftum fuper cruceni, holocaufti vicem fubiuiffe, hoc tcftimonio tufti Ecclefiæ fcriptores docuere:quo^l is inftarifaac lignum baiulauerit,fpi' nisque fuerit coronatus , vt arieti pite ad fpinas adhærenti rcfpondc' ret , ac holocauftum fieret. An ergo codem temporis momento^loco, opC' réqucjfacrificij pro peccatOjamp;holocaU fti contra legem fuerit munus exequu-tus? Hoc fane qui dixerit, negabit eu® elfe filium Dei, qui non venerit lege® implere,fed foluere. Nam vtî fupràde' monftratum cft,exlege facrificiumpro peccato antecedebatholocaufto,eo té-♦ porisfpatiojquo pontifex fandificatio' nibus operam dabat j teftamentùmquc dedicabat.

Si ergo Beza, ne Dominum in lege® commifilfe fuadeat, huncfateaturnon pcrturbatè aut confufcjmyfticarunirc-

Â DV E R s V s C A L V I N O L O? HJ rum ftudio incubuiffc fed tempeftiuè fuôque quâsque ordine difpofuiffe : tarnen ne Beza Miflam efle facrificium nobis aflentiatur, obftinatè dicere in-ftiterit, Chriftum, in tenebrarum poteflate fitter cructm fefro peccâto fdcrificdjJe-.ôicAt quo poft tempore aduftumfit holocau ftum, vt fuum ordinem, legCj naturam, ac conditioncm retineret.

-Antemortem pontißcls chrißt^ otgt;ortuiße Eccleßam à peccatis ejßt*fo ßtn-guine laudri.

OStendimus Leuitico pontifici non licuiftc^priusquàm is oblato in fan-•äis fanguine populum vafaque mini-fterij fandificafl’etjVt holocaufti facrifi-cio manum admoueret : quod amp;nbsp;Beza docet in exeniplum à Mofe fuiffeinfti-tutum.Cur ergo inficiarcmurChriftum fuos ante mortem,eins effufo fanguine fanólificaflefSed Bezç donemus, in cru ce non holocauftum, fed pro peccato facrificium fadum fuiffe, Quado intel-ligemus manu pontificis Ecclefiam la-uatam fanguine, ad tcftamenti dcdica-

DE POCVLO SANGVINIS tionem,vt veritas figuræ rcfpodcritPAn in cruce At, vtî diximus,in fandafan-guinem inferri oportuit,antequâ exem plaribus lauandis ac expiandis ponti' îex incumberet. nebuit ergo nominus, nifi in cœna id fecerit, poft morte hoc exequi. Sed viri mortui nullæ funt ani' plius adiones : non ergo fuis lauandis Chriftus mortuus operam impendilfet. i^lonpotuijj^e ^()oilolos abfintes,ßde^^ cho

ATjinquiunt Caluinus Bcza, da«' mM dc credimM ad noßru pn^uinii tidcrum^ maatu imfiofitionem non eße neß‘ fdrtdm jdeócjue pontificu minißertttm reßnt' mufßedin edrum reru ~\’icem^ opttsßdetßf^' ^ertmttiqud in re ßgurte yeritdtem non Jßondere conßtemur. Ergo inquam, hisin rebus filius Dei fuilTe Chriftus eft nc' ganduSjqui legem foluerit. Pra;teiea,li per fidcmfolo fpiritu, amp;c non etiamin veritate,lauata contra exemplariafupcc crucem fuere cœleftia,non interiedla manus impofitioncmecefte eft coeleftes Apoftolos in mortis mcritum acrefur-

reóiionis gloria credidifle ac fpcrauif-fe:alioqui cos minime lauatos. Sed Petrus nullam ea de re fidem habuilTe do- loan. i8. cuit,quum gladio ad propulfandam in-iuriam vfus eft,nolés, vt Chriftus qucm ipfi calice dederat Pater, biberet. Hoe etiam probauit Thomas, Domino fub-obfcurè de morte fua differentijdicens: Nequequó vadis fcimus , nequeviam rcimus. Eos item de reihrrectione nullam fpem vel opinionem habuifle loan nes teftificatus eft, dicens : Nefciebant enim fcripturam, quia oporteret eum à mortuis refurgere. Eis ergo nuUum fuit per fidem fpiritus lauacrum.

Si fide lauati finerunt .^ipofioli, eorum lauacrum Patrum lauacro non exceüuiße.

eEd fii per fidem abfque falutiferi fan-^guinis attaólu corporeo, eos lauatos fuiffe cócedem’, qua in re hoe lauacrü, Patrum lauacro excelluiffe cognofce-mus ? Hoftiarïi maótatione, ob Patrum oculos fanguis elfundebatur, iique, fi Caluino Bezæque credimus , chrtfium

DE rOCVLO SANGVINI5 ƒ ro ipßs moriturum amplexaèantur, dC ideo fdudbdtw. Qiûd ergo ampli’ aut melius Apoftolis attulit nouum teftamentum? Vcruntamen, Paulus contra eamopi-nionem approbat, non per fidem fe^ per oblationem, afperfique fanguinis corpoream imaculam , Patres ad C' mundationem carnisfuilTe fandifica-tos,eôsque non aliter quàm per corpoream afperfionem fanétificari potuilfo-Si ergo Caluini Bezçque iudicio, Apo-ftolis cum Patribus fuit lauacri ratio communis, Apoftolorum confcientiï ab operibus moiiuis emundari nonpo tuerût, abfque fanguinis afperfione. Si, inquit Paulus, hircorum ac vitulorum fanguis inquinatos fanôlificat,ad emun dationcm carnis,quanto magis finguis Chrifti emundabit confcientiam no-ftramf Afp erfuSjinquit Paulus, fanguis inquinatos fandificat. Ergo effufusamp;' non afperfus non fandificat.Igiturfan-guis,qui fuper crucem madatione Chri fti fufus elt, fed non afperfus à pontifi-ce, tune Apoftolos no fandificauit, fed quum ipfis poculo bibendum eum de-dit veriminifter tabernaculi. Dominus nofter amp;nbsp;pontifex : afperfi enim manu

ADVERSVS C AL VIN OLO. II7 pontificisjn lege,ad non afperfum, nul la ratio efle poteft. Addo afperfum fuil-fefanguinem ex lege manu pontificis in Ecclefia, vt necelTitatem funólionis pontificiæin nouo teftamento fignifi-caret. No ergo ad Apoftolorum expia-tionem amp;nbsp;lauacrü,fulfecit Chrifti mors cü violenta fanguinis effufione, neque lt;iualcm qualem fidem habeamus, con-lequcmur peccatorum remilfionê, car-nifque Dei participationem,citralaua-crum fanguinis per Euchariftiæ fum-ptionem, nifi ab ea re neceffariumim-pedimentum nos arceret : quo cafu per Chrifti legatü fe^noftro nomine fanéli-ficantem, in fanótorum communione

I bndificaremur : non fecus ac Chriftus feincœna pro eis in veritate Sr fpiritu 1 bnóbficauit, qui ante facramenti fum-I ptionem ac inftitutionem, in vmbra 1 fpiritu fe fanólificauerant.

NonprofuiJJe fcingutnis lauacrumßeun-dum lege^niß idmpinguïs in fd.n£lci fuijjst tllatus oèlatM.

Aquot; T donemus lauatos quid ilia proquot; fuiflet lauatio , nifi antea illatusin fanólafanguis? quod Bezant' ceïTarió faciundum fuiÏÏe toto fuo com mentario concionatur, vt feipfumpoß tifex in fandis , deinde populum fo' ris expedâtem, vafaque minifterij dificaret, ante hirci emiflïonem,amp; ho' locaufti oblationem^hoftiarumque pro peccato incendiu. Hinc ergo doceniut Apoftolorû expiationem, reiici in 1^' dorumintroitunijid eft,in cœlos opof' tuilTe, vteoloco Dominus fanâilio^' tionumlegi fatisfaceret, ac deinde €o excedens ^dedication! fui teftaineæ ti,per Ecclefiæ fandificationem, manquot; admoueret,ante quàm holocauftÜno^O' dio operam daret.Hoc fi Bezæ minin’^ probâdum videatur,enuntiet quo do pontifex pontifie!, facrificia faew' ciis, tabernacula tabernaculis, per omnia refponderintjVt lefus filius Deiium fe probar! poflit.

Qyoniam^inc^üit^in cruce {Jttjjui eß ^fttdtttjue ßngutnemßuius effuß me^' rito tn cœlos aßendensßicitur in fantla in-tromiße:Et quoniam reßr^em à morttttSjtjue confecioresßtn^uinem eßuclerant, Domtnus reßmlgt;ßt,^ reßmptum m cœloi intulit^ ef-fußimreßmptumciueper ßnguinem dtcttur inßin^ict tntroiMifß.A.t aduerfus eam opi-nionem fciiptum eft: Oportuit Chriftü pati,amp; fic in gloriam inrroire.Quum ve ro in gloria introiuit,eo in ipfo introitu gloria,fed no fanólitate cœpit efle præ-ditus. Si enim ante fupplicium diui-nitascarnem affeciflct gloria, paflioni mortique huius caro nonfuiffet obno-xia:nó autem fanftus elTe cœpit, quum gloriam indutus eft-.erat cnim fandus ab initio: falfum eft ergo illü effufi tne-rito fanguinis in fan0taintroiuifte,qua-uis huius merito in gloriam introiuifte

1 dicipolfvt. In mcntemBezç venire de-I buit, fandum ac fandilfimum pati po-1 tuilfe, quamuis apaftione ilium gloria 1 protexiffet. Qui diceret carné Chrifti, 1 merito paffionis in cœlum ipfum intro-1 iuilfe, id eft, cœleftem fadam, vt nunc

DE POCVLO SANGVINIS vultui Dci, in cœlefti noftra carne pw nobis palTus appareat, ei non refraga-rer: nam ita habere ex diuino Paulo lt;li-dici 5 vt fpe nos ad £éternitatis gloriani Deus inuitaret, cernentes carnem hanc noftram,iam in Chrifto Deo confidere incœleftibus : amp;nbsp;maceriam, quænosa cœleftibus excludebatjChriftipaflîons | diflîpatam.Didici quoque Chriftufflf^ i turorum bonorû affiftentem pôtificeni, in fanôla ad redemptionem nobis inuC' niédam femel introiuifle, eumq; parta redêptione iam,fadum inftantium bo- ; norum pontificem,in ipfum cœlumatl inueniendam nobis gloriam, paflîon*^ merito femel introiuifle. Non me latet infuperjfanôdtatiSjCœli ipfîus,amp; glor*5 vnam efle naturam ac eflentiam,ftd ip' fam efle efleôluu diuerfitate diftinguen dam,fcripturarum qui Audio deledlaU' tur, mihi aflerenti nonrepugnabunt:yt fateantur fanôlitatis gratiam, à gloria fecernédam efle, amp;nbsp;fanólum à gloriofo.

A Diungam in Paulinæ fententiæ ex-■^amine, hoftiam à pontifice hac me confidcratione feparare,quôd pontifex in cruce, quatenus eft pontifex, non e-mifitfanguinem, fed quatenus hoftiæ ac peccatoris perfonamfubftinebat. Si ergo hoftia Chriftus, effufi merito fan-guinis in fanéla introiuit,non pontifex, fed hoftia,contra Paulum,per fuum fan guiné in fanéfa introiuiffe dicitur. Chri ftus 3 inquit, futurorum bonorum afft-ftens pontifex, in fanóta introiuit.Si er-1 go vt pontifex introiuit, boftiæ, vt bo-I ftiæeinegatur introitus.Præterea,po-\ culo exceptum hoftiæ fanguinem ma-\ nu geftabat pótifex, amp;nbsp;per cum fangui-\ nem introibaf.quumq^ue eo fe afpcrge-\ hatianguine,fan(ftificabatur eius caro \ pariter Sc fanguisvenis finitus , vt aper-\ dus ab hoftiæ paffione,agcntis pontift-\ cis luinifterium fecerni poftet,éi fandth \ ficato afanguine diftingui fanguis fan-\ ftificans.Qm ergo per eftufum, nÓ ma-1 nufa£tumfanguiné, in fanófa pontifici 1 aditumpatuiftc Paulo crediderit,nega-\ bit pontiftccm, per latentemvenis fan-

DE POCVLO SANGVINIS guinem introiuifle : is enim manu De* fadus efle minimè negari poteft : Hoc præterea animaduertendum eft, hoftn per palïîonem in gloriam introiin^ quam ad rem miniilerium pontificiun* non interceflît, fed hominum perdito' rû feelus ac feritas. At necelTario ad fan . dlificationcm c onferedam munus ftn' ôtionémque pontificiâ accedere opof' tebat : non enim abfque pontificiâûn' guinis afperfionc,exemplarium fieri po tuifîet fandificatio, teftamentique dc' ; dicatio.Præterea, quem Chriftus hum* i fufum refumpfit fangninem^ refump^^’ vt hoftia, ex qua is effluxerat. Eo erge nomine non pontifiais,in cœlosafee | difle docetur, nbsp;nbsp;fanguiné intulilfe, q“'

contra Paiilum manu fadus eft. Dei**' que,fi poftea quàm fuit à lege iuftiamp;e* tusdegis impleméto ftuducrit,vtrei***'' ceftariæ,falsô nobis Paulus pronuntW' uit,nos non elfe fub lege,fed fub gratia* fi enim poft mortem Chriftus legi dC' bitor elfe non definit,ex legis iugo es** mi nofi potuimus.

QVid autem de fanguinis illati quç-■^ftione animum noftrum fatige-mus,quum alio loco Beza non per lan-guincm,fed per corpus, contra Paulum dicat in lànda Chriftû introiuiïlclt;. Hæc illius funt verba.Prorfui aJJ'entior inteyprc' ti doilißimo^ijut tabcynaculi appeHättanein-tellifft Chrißi Dei natitram humanam^eade frorfus ratione, ^ua comparatur etiam cum ydo. Sicut entm oporfuit p ont iß c cm Leuiti^ cttm in^^redi m rabernttculum prius^ (juod cerdotum dicebatur^ nbsp;nbsp;nbsp;i£t in altartßifftti-

bu3 deßinato cjuotdnnn folenntm yidiimctm ttd demütnßtcrartum^ ybi erat ’^liießatts Deifymboïum^tntyotre sitaopor-tuttßltum ilium Dei^ ’yt 'yenponttßcis par-^ibusfunder et ur, tn humandm ndturam tn” ^tedt^tn (jud non yt hoßes^fed yt ctuis^ nec '^irtutefold ^fd corpordliter hdbitdns ^poß 'l'tdmfe tpßumfdnEiißcdßetßdcrificium per.^ lt;^^eYetidc tdndem coelos in^rederetur. itdijue fercorpui ftum chrißus fdnßlißcdtus , pe^^ corpus tn caelum iterfecit^e^per tUud tn cœ^ btnuncinter cedit.

His nouis ac inauditis dicendi tropis nouum fcripturæ intelleólu Beza fe cflTe

DE POCVLO SANGVINIS affequutum demôftrauit. Hocvt intel' ligamuSjdiligenti animi attétione pro-fcquamur. »;^f»zf«5,inquit,Be«s dd Lf uittci pontiftcis exemplar tn taherndculHi» prifts^ tdeß^ tn humanam natur am trotuittper earn Ce fanEliftcautt^per eamf^l' ßts eß,fgt;er earn m cœlos aßcndttfer eamp'‘ nobif intercéda. Omnis compäratio aiTu-initur5Vt id de quo agitur,fecundö pro-pofitum exemplum affequamur. Vidw' mus ergo an cum exemplo à Bezapro-pofito, Chrifti in fanóla introïtus con-uenire pofllt?

Leuiticus pontifex in prius tabcrna-culum quotidieintroibat : itane Dei Ü-lius in humanam naturam ingredieba-turquotidie?

lté,in priori tabernaculo femel quæ tan nis hoftiam pro peccato pontifex facrificabat : idne fiebat vt indicio ciTct Chriftum, in priori tabernaculo nun-quam facrificaturum, fed fub dio contra legem?

Leuiticus pontifex, tefte Paulo,ex vlteriore tabernaculo in interius ac fan ólius per fanguinem hoftiæ pro peccato, in priore tabernaculo madatæ, in-troibatjCiusq; fanguinis afperfione car-nem

ADVEKSVSCALVINOLO. I2I nem fanguinémque fuum vènis finitum expiabat : idne iigno efle potuit, Chri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ftum, nó ex priare tabernaculo in inte-rius,fed per prius in interius ïniturum, ibique non fe fandtificaturum^per ho-ftiæ fanguinem, fed per idemgt;prius. ta^ bernaculum?

Præterea Deus vnigenitus, aurhore Beza,pcr bumanitatem fuam,id eftjper i nbsp;nbsp;nbsp;tabernaculu-prius, fê fan6lificauit;quafi

Item,Deus perfuam humanitatem paf fus eft:quafi ita palfus fit hoftiæ loco po tifexlcgis,autper.prius tabernaculum fucrit palfus.Cyrillus do cult Ghriftum, 1 nbsp;nbsp;fe non per prius tabernaculum pro no-

I bis fandlificaffc poft qua dœnaffet,fed I nbsp;nbsp;per interius,id eft,per naturam fandtita-

\ fefandtificabat,quumvt homo fandli-^^. . 1 tatem accipiebat. SiBeza Cyrille fub-i 1 fcripferit, quo modo nobis fuadebit fi- '. . I liumDei,quafilius Dei, feper carnem . I fandtificaffe?Nam fi ita hab eat, in diui’

DK r OC V L O s A N G V INI5 nitaté egit humanitas, aux!tque ipfam eo fanditatis cumulo. At caro non pro-deft quicquanijfpiritus eft quiviuificat ac fandifieat. Noftra ergo in Chrifto humanitas exterior, per interiorem na-turam /àndam fandorum,naturali fan-ditate affeda eft haufto (anguine pro péceato: amp;nbsp;vifibil c diuinitatis taberna' . culum, per inuifibile fandificatum eft, Tja m. 45. yj-î fcj-iptmn eft : Tabernaculum fuuni fandificauit altiflimus.Prætereaj, neum per humanitaté paft'um,vtî deliratseza, no legimus.'no enim fuit in Chrifto ob-noxia paflîoni diuinitas,vt per carné pa ti potuerit,quamuis in Deo per verbum Dei caro noftra pafla fit: neus enim crat in Chrifto mundum fibi reconcilians. Rurfus,filius Dei,quà filius Dei per car-nem corpùfque fuum mortuum refur-gere non potuit: is enim nec cadit nec moritur, fed per fpiritum caro exaltata eft,quæ feorfum à fpiritu fe excitareno potuiflet. His ergo tot profufis verbis nihil aliud molitur Beza,quàm vtfedo ceat, Paulum , quem interpretandum aggreditur, minimè intcllexilfe. Quam enim Paulus veteris teftaméti cum no-

ADVERSVS CAIVINOIO. I2Î uo colladonem facit tam male Beza explicat, vt opinionum eius vanitas,vel cæcutiétibus nobis appareat, t^dém-quevideatur doótislfimifui interpretis fententiam non affequutus.

D o CTI S S IM V M E D. Carolum à Lotaringia ti-tuli S. Apollinaris Cardinale,Reuerendiffimum, Nicolaus Villa-

yvyi Itbeüumnoflrum^^ poculo ßinguink^ Theolt^i/^ fäcultatireco^oßendumäc cafligandu protulijj^em^qui ad huius ccn-Çwam fuerat âefiÿtatus.^ ^tnullo ojelfni ■ norepertctilo liber ederetur^aliquot ex ho flinm mente collects propoßtionibus amp;nbsp;ad me mißis^meamßententia oppugnari' dam elßeßbi duxit^cum madatis 'vtßcn^ pto easpropoßtiones refHtarem^, ac deinde refutation^ eandem facultatem face-y

femparticipemy'vtdemcpi rej^onßsßn-tentiam ferrepojßet. Ei igitnr mandata fatisfecimus. Hoc enim libeüo hoflium tela argumenta digeßimus^fubie^i^ ordine reßonfis noflris : qu^e ex Cenforis praßripto facultatif iudicio rurßus exhi~ buimus y 'vt non nifi huitis duÉîu in publicum libellus exeat. Exhibiti verb^ ex animi noflri ßntentia teflimonium retu-limus^'ut afßxo inßne libri chyrographo quot;videri licet.Huius ergo außiciis tu^e cel-ßtudini dicatum libellum emittimus.

Sanguis tdurorttm hircorum,per cjuem tus pontifex introîuit infan^ltt,morte ho-ßidfundehaturprins cptdm ejfet per euni introïtus.Hine fdt'is apparet ./^poüoltiw dicere chrißumper proprium ßtnpuinem morte cruets ejfußim, intraffe in fanilä, at erna redemptione inuenta^alioqui yeri‘ tatemfiÿirlt;e non reßfondere.

8^ Vita funt in fcripturis, quo-rum rationem humanæ mé-: tis acies effodere minime po ^’tcft,quæfide fola Chriftia-nus quifque profequi debet : amp;nbsp;horura

REFVTATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j'

rationis loco authoritatem fcripturæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

amplexari.Inter hæc tuæ propofitionis fpccies recenferi poteft. Non enim hu-mana ratione comprchendere prom-ptum eft, quï fieri potuerit, vt Chriftus violenta morte non occifus fanguinem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

in faiifta pro peccato intulerit, vini fub effigie, amp;nbsp;per ipfum in ea introiuerit : vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|l

illato eo fanguine fefeChriftus noftrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

fanóluarium ab immûditiis noftris ex-piaret, ac deinde huius ipfius fanguinis afperlione familiæ fiiæ confcientias ab operibus mortuis emundaret, teftamê-tutn fuum dedicans,antequam potefta-te propria per fui corporis oblationem abdicata, fe in tenebrarum poteftatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ïnortifq; regnum pudigeret, ad eins po- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

teftatis arbitrium extra portam pafTu-rus. Qupd tarnen ipfi necelfarió facien-dum elfe didicimus,vt fcripturaimple-retur, Sc à figurarü'ac legis implemen-to filius Dei cognofceretur.Quumergo à tanti myfterij intellcólu, Humana ra-

1 tio per fuam infirmitatem prohibeatur, Sc nihilominus ad earum fidem noftræ falutis difpenfatio nos adducat : negle-do labore aby ifi diuinæ fapientisc fcru-tandæ5 noftræ fententiæ probationein

/ittr.6. ab authoritate Pauli inftituam.Is doCet Chriftum prçcurforem pro nobis in vl-teriora velaminis introiuifle, quum fa-dus fuit in æternum pontifex fecundu ordinem Melchifedech:velaminis vero nomine, ipßus pótificis carnem poftea Paulus difïiniuit,dicens:pervelamen,id eft, carnem. Introiuit igitur in fuæ Garnis interiora fanóla findtorum jd eft, in diuinitatem, quæin Chrifti carne corporaliter inhabitatjamp; per earn ipfara diuinitatem , fuam carnem pro nobis ,vt pr£Ecurfor,fanólificauit fecundum Mel-chifedech faóius pótifex,quum fui corporis amp;nbsp;fanguinis communion! opera dédit. Hoc fi Caluinologus negauerit, quod imaginetur Wtteriora velaminis effe cœlos,ôc in eos Chriftum introiuif fe, quum ab Appftolorum oculis hunc fufcepitnubes.'huc fe præcipitem agît, vt negandû ei fit Chriftum fecundum ordinem Melchifedech, in cœna mu-ncre pontificio fundum eire,fed vt pri-uatum in corporis amp;nbsp;fanguinis fui com-municationcm amp;: teftamenti nouide-dicationem incubuifle contra legem, quæ priuatis ea fundione interdixerat. Ncgandum etiam eft Chriftum prius

quam is vt pontifex per fanguinem,pro peccatOjin fanfta introiret, non folum cam legem munùfque pontificium im-pleuifle,fedalieno tempore,putapoft träflatum legis facerdotiü,amp; poft quam effet gloria præditus,amp; à lege folutus,ei rei ftuduiffe.Hoc etiam tibi committé-dum eft,Caluinologiæ propugnator,vt negandû tibi fit indui Chriftum amp;nbsp;hu-ius diuinitatem, ab eo qui non indigné corporis amp;nbsp;fanguinis eius participatio-ne afiieitur -.quainre impietatis fufpi-cionem effugere non poffes. '^fam vtî Chriftum ac fanftitatem indu.r, qui aquæamp; fpiritus baptifmo tingiturîfic amp;nbsp;Chriftum huiûfque vitam ac diui-i nitatem ab eo indui certum eft , qui , fpirituChrifti in eius fanguine corpo-, raliter inhabitante bibendo baptifatur.

I amp;vnumfunt . Si ergo Chriftum indui y fanguinis diuinipoculofateri tenô pi-1 get, neceffe eft vt fatearis in famfta fan-l ftorum etiam introiridnduere enim no I poffes,nifi in indumentum, introires.

PROPOS ITIONVM ftcntem futurorum bonorü pontifice® in fanóla fanftorum ( quorum Mofaici fanda fuerant exêplaria) introiuilTep^'^ proprium fanguinemjnó manufaótum» nee huius creationis. Hïene de te®' pore in fanda introïtus ambigeres prefïe tempus venifle alfignauit Chriftusalïiftebat futurorum bonoru® pontifex. Si ergo tibi cum Ecclefiaco-uenit,Chriftum aftitiffe futurorum bonorum pontificem, quum myfterio corporis Sz fanguinis operam dabat, C' labi non potes,quin fatearis tune Chfl-ftura per proprium fanguinem introi-uiffe : qui tarnen fanguis non erat nufaduSjUec huius creationis,id eft,bu-mana natura cooperate,fed verbo Del, Hie eft meus fanguis qui pro multis® remiflionem peccatorum funditurbu-iufmodi enim fanguis oftendi non po-teft, præter eum qui bibendo in orafi-delium, ad eorumfandificationemfu-fus efle creditur. Qui enim venis conti-nebatur, Sepcccato corrupti fanguinis effigiem retinebat, eft manu Deiïaâus ex Maria virgine, quæ Humana coopérante natura genita eft. Qm ergo Eccle-

nufaâum fuum fanguinem,in fanda amp;nbsp;interiora velaminis inti-oiuiffe,neceira-rio aflentiri quoque debet^poculum nó fuilTe vini, fed fanguinis : quanuis vint accidétia, eiufque naturç proprietatem continebat : quo fanguinecaro Chrifti faâain carnis peccati fimilitudine,fan-dificata eftbibendo prius,quam Apo-ftolos eodem poculo Chriftus inipfa fanda intromitteret ac fandificaret, ad noui teftamenti dedicationem.

Hanc quam propugnamus fuiffe Pauli fententiam int eiliges, fi tecum repu-taueris, Chriftum in gloriam cœlûmq; ipfum introiuifTe ac in coelos afcendif-fejió per huiufmodifanguinem, quem ad iandorum introitum Paulus fuilfe neceffarium oftendit, fed per manufa-ftum amp;nbsp;huius creationis,id eft,vtï fupra demonftratum eft, eum qui venis con-tinebatur.Hoc ex verbis Domini com-prehendi poteft, dicétis:Oportuit Chri ftumpati,amp; fie introire in gloriam.Qm ergo per paffionem in gloriam cœlûm-que ipfum introiuit, introiuifTe dici de- • bet per manufadi fanguinis effufionem amp;nbsp;huius creationis:amp; nó perhuiufmo-di qui poculo porredus cft à Dominoj

P R o P o s 1 T I o N VM per quem ad fanóta patet aditus. Præterea Paulus docet non in cœlos Chriftum introiuifTe, fed ineafanto quorum ûnôta Mofaica fuerant exeni' plariajVti fcriptum eil.-Omnia facito fc' cundum exemplar quod tibi oftenfum eft in monte. In quibus aureum eft thu-ribulum,arca teftametijn qua vrnaaU' rea Habens manna, amp;nbsp;virga Aaron quiï fronduerat,amp; tabulæ teftamentidiip^^' que earn Chérubin gloriç aduinbrantw propitiatorium. Quæres in cœlisnon funt, fed in lefu Chrifto:vt hinc perfp*' cuû elfe poflît, huius corpus,ea eue faßquot; âa, quæ à Mofaicis inumbrata fuerant) in quibus diuinitas corporaliter inha' bitat, per qua, vt diximus,poculi mini' fterionoftrain Chriftocaro fanâifc^' ta eft,amp; in fanda introiuit.

Adiungam fanda fanôtorum earn naturam ex cuius plenitudine in créa' turas redundatfanâ:itas:vnde Chriftu^ fanôlus fanôlorum, Deus deorum, ï)edîui.tio regû,Dionyfio tefte,vocatus eft. Si et' ittintbw. go coelos corruption! obnoxios fanda landorum interiorâque velaminisefle doceaSjin quos Chriftusintroiuit:ofte' des cœlos diuinam elfe natura,ex quo'

rum plenitudine in Chrifti carnem fan-ftitas redundarit : vt iam non Trinitas, fed quaternitas tibi fit adoranda.

Alio quoque indicio Paulus docet Chriftum prius quàm pateretur,in fanda introiuiffej puta quód effet futurorû bonorum pontifex^quum introiuit : fu-turorum autem bonorum pôtifex fuilfe non dicendus eft, quum gloriam indu-tus in cælos afcendit : legem enim tunc euacuauerat,quæ vmbram habuit futu-rorumbonorum,putaregniDei,amp; no-ftræ cum Chrifto communionis gloriç-^ue. Bona verb futurorum nome ami-, ferunt, quum futura elfe defiuerunt : 6c ' Chriftus futurorum bonorum defiit ef-' fe pontifex, quum præfentium bonorû ' cœpit effe pontifex : puta poftquàm æ-Iternitatis cibo fuam aluit Ècclèfiâm, 6c fperatam gloriam induit.

HiscDgnitis,tuas propofitibnes ex-tutiendas aggrediar.Srfn^gWjmquis/d»-Yorttm ç^htrcorum,per ^uem quot;Vetfispontifex Wroi9at tn fân£ia, morte hofliæ fundeba~ ^lt;ir,priw cjùàm effet per eum introitm. Vnde ‘tpparet Paulum dicere cbrißum fper fàn-^utne morte crucis effuftm ^nt fanSla introi-«'IP- \

Hoc ita Paulum no intellexifle,ip^'’5 Pauli teftimonio comprobabo. In lege fanguinem in fan ft a pontifex inferebat pro peccato,eóqueiilato Sz oblatofeS-' populum afperfum fanftificabat, adte-ftaméti dedicationem, prius quam hit-cuSj populi ferens iniquitates,per hoffli nem para turn cmitreretur,amp;hoftiaruni corpora,quarum fanguis in fanfta iHa-tus erat,extra caftra cremarétur.AtPa^ lusrqortem crucis extra portam,eu® hoftiarum incendio contulit: vt eo exe-plo docercmur, nullam effe potuilfet^' ftamenti dedicationem, nullamqucE'^; 1 clefiç fanftæ fanftificationem,nifi Cb' ftus antequam extra portam paterctur, fanguinem(quo Ecclefiam ad pcccatO' rum remiflionem afperfurus erat) intæ lifTetin fanftaamp; obtuliffet rogans pr® fua noftraque ignorantiajVt verbis vtar Apoftoli. Non ergo poft mortem, p^i^ effufionem quç in cruce ad gloriarob' ueniedam fafta eft, in fanfta ad redeni' ptionem inuenienda introiuitcvel,contra tuam opinionem, veritas figurf non refpondit.

Chriftum fanguinem fudifle prius qua in fanfta introiret, 8^ antequam mortem crucis oppeteret. Oftendimus fa-ftunon efTe facile, vt Humana ratione confequamur ca,quæ rationê ipfam fu-perant, fed de his authoritati fcripturæ potius açquiefcendum, quàm vano la-bore in abylfo diuinæ fapientiæ fcrutâ-da Ingenium fuum exercere.. Verunta-men non me pigebit exponere,fub Ec-clefiæ cenfura, quid hac in re ingenio attingere potuerim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aoq

Nonme latetoftenditibinô poffein teftamenti noui dedicatione, eiufmodi fanguinis faftam fuiffe profufionemyçu iufmodi ad mortem cruciifadtam elfe didicimus knon enimeoafta amp;nbsp;cruèn-ta morte madtatuseft intcœna Domi-^ 1nus:fide tarnen ac rcligione obftrin-geris,vt credas ipfum fefe voluntate tenus inecclefra occidifle per fui corporis oblationem, fui faô;um pontificem boftiam:fangninémque fudiffe ad re-tnitfionem peçcatorum ï'non fecus ac Adam forma Chrifti,fefe per fuam ino-bedientiamad fui generis perniciemin paradifo occiderat. Hoc nobis Chrifti teftimonium demonftrationis loco cô-

PROPOSITIONVM fii'mauit,dicétis: Hoc eft corpus raeum quod pro vobis datur. Hic eft fanguis meus qui pro vobis funditur. Quibus verbis palam eft, hunc Patri fa^tumo' bedientem fe pro nobis occidenduni dedifle amp;nbsp;obtulifle,atque abdicatapw pria voluntate amp;nbsp;poteftate à regno vit?» in poteftatem tenebrarum, mortifqu^ regnum fe redegifle, amp;nbsp;ita ex iramorw-li mortalem fadum in mortem nccefU' ' riam fe confecrafle, vt ad inimicarum i poteftatum arbitrium pateretur,fangui- | némque funderet pœnam luiturus cul- ; pæ ac inobedientif, formæ fuæ débita. । Quæ confecratio oblatio co mortis nomine diffinita eft,quo Adami inobe- j diétiam culpam diffinitam elfeconi-pertum habuimusdd eft, voluntariæds enim per voluntariam inobedientiam fe occidit quanuis è vita tune non ex-ceflerit. Sic Chrifti confecratione amp;o-blatione voluntaria effeólum eft, (qua-uis mortis impetum violëntum exper-tus non fuerit) vt mortuus fuifte dici debeat, quod amplius neceflàriæ morti fe eripere non potuer^t, vtï fcriptumeft. Omnis cófccratio qu^ offertur ab homi ne non redimetur, fed morte morietur«

uandæ vitæ voluntatem abiecerit, vti fcriptum eft: Non ficut ego volo,fed cut tu.

Duplicis ergo mortis in mentem tibi Venire debuit, quu te ad nos oppugna-dosinftruxifti-.vnius quæ culpæ eft,qua fe per inobediétiam maótauit Adamus, fetpenti faótus obediens : 6c neceflariæ cfuæ culpam infequuta eft , quæ pœnæ

PROrOSITIONVM acvindiôtæ nomen habet: quas nofter Adamus lefus Chriftus exemplaris ful naturam indutus, ad falutem noftraW præftare debuit: non quod ipfius donU fuerit ficut exemplaris deliftum. Na® delido multi conftituti funt peccato-res,fed dono iufti funt multi conftituti. Nonenimadmultorü iuftitiamacfan-dificationem minores vires donum hgt;gt;' buit,quàm adnoftram corruptione® exemplaris mors voluntaria.Hinc ergo côcludem’jChriftû fe in cœna pro peC' cato noftrOjDeo patri dedifTe/acrificaT fe,fanguincmq; fudilfe,prius quainjfafl' da introiret,amp; extra portam pateretur.

Oppones fanguinem qui nonnifivo-luntate tenus effufus eft, in vcra fanda inferri.offerrique adu non potuilfe pro peccatOjfed ex lege oportuilTe, vt pontifex effufum fanguinem adu in fanda Mofaica importarct:eâquî\ratione fig“ ræ vcritatcm non refpondiife. Qmin-obrem Chriftiin fanda introitum, eo modo æftimari^ oportcre, quo fada ft fanguinis efFufio,puta, vt no corporalf ter,fed fpiritu tenus, in fanda Chriftus introiuiffc amp;nbsp;fuos afperfilfe ac fandin-caffe dici debeat. Demü amp;nbsp;hinc fcqui.

kef VT ATTO? 130 noüû teftamentû nô aólu fed volütate tenus dedicatum efle, ac confequenter nullam fuiffe pcccatorumrcmiffioncm, quod abfque fanguinis effufione in fan-da corporaliter illati, nulla elfe potiie-rit remiflîo.

In huius oppofitionis obftaculum o-biiciam fanguinis effufionem in lege fuilTe duplicem:elfundebatur enim fan-guis ad hoftiæ maôtationem cruentam, amp;nbsp;hæc effufio ad peccatorum remiflîo-nem nihil conferebat : non enim erat ante fandificâdi facultate fanguis præ-ditus,quàm àpontificeinfanda fuilfet illatus èc oblatus pro peccato cû preci-bus.Ité amp;nbsp;fl illatus amp;nbsp;oblat’ is effet,vim tarnen fuâ nô exercbat, quo vfque, po-tifex,ad teftamcti dedicationé, eo fan-1 guine populû vafâq; minifterij afpergc-renquâafpcrfioné Paulus effufionis no niinediffiniuit,dicens:Accipiês fangui Hebr.% né hircorumamp; vitulorü cum aqua amp;nbsp;la-na coccinea amp;nbsp;hyffopo populum,ipfum quoqj librû afperfît ,amp; omnia penè fan-guine mûdâtur amp;: fine fanguinis cfFufio ne non fit remilfio. Qtao loco cfFufioné pro afperfione fumi perfpicuum eft.

P R o P o s I T I o N V M efre,an. ad Chrifti madationem volun-tariam faéla fit cruenta fanguinis effu- | fio, fed an per fanguinem in fanda in- j troiuerit Chriftus, anque illati fanguinis effufione afperfionc Ecclefiæ cô‘ fciêtias ab operibus mortuis emûdarit, teftamentum fuum dedicans. Satis eft enim hoc euenifre,quuni in hunc vnum finem fieret ad madtationem fanguinis effufio. Is ergo quern ad noftram rede- । ptionem coaóla amp;nbsp;neceflaria mors ma- j nebat,fibi manus no intulit, vt ante té- i pus fanguinem eiufmodi funderet pm culpa elucnda, quern ad præftandaffl culpæ pœnam amp;nbsp;vindidam effundi o-portuit:fed(vt qui erat omnipotes)mix* turn aqua vinum, in fanguinem aqua mixtum tranftjftantiauit, vt fcriptura Pro».?’ impleretur : Parauit menfam fuam, mi-fcuit vinum fuum. Et per eum fanguinem verbo, Hie eft meus fanguis fa-(ftumjn fanóta introiuit, amp;nbsp;fufeeptasin fe noftras iniquitates eius poculo expia uitjatque fuos afpcrfit,dices:Bibire,hic eft fanguis meus qui pro multis effundi’ turin remiffionem peccatorum. E qui-bus verbis oftenditur, nonabfque fanguinis effufionCjquæ ad confeiétiarum

RETVTATIO I3I cmundationem fieri debuit,Chrifti vo-luntariammortem,id eft,pro peccato facrificium extitifle, quamuis fub alie-nis accidentibus fanguis fubfifteret; no enim ab accidentibus,fed à natura diui-nitatis in fanguine inhabitantis fit pec-catorum remiflio,noftræque carnis fan ûificatio. Quamobrem noftra nihil referte cognofcitur, quibus fub accidentibus fiat ad noftram fandificationem fanguinisafperfio. Qmnimo,vtfiguræ Veritas refponderet, credo necelfario fub alienis accidentibus fanguinis potu amp;nbsp;carnis efum fieri debuifte. Cibus e-nim maledidionis cuius efu fe Sc fuos lt;nbsp;Adamus intcrfecit,fub alienis accidentibus fumptus eft : viderat enim mulier quod bonus effet, afpeótuque deleda-bilis, quum tarnen in eo venenu mortis boni fub effigie latcret. Sic fub effi-1 nbsp;nbsp;gie fruftus terræ quæ in hominis opéré

maledióta eft fruéfum vitæ latentem ad I vitam noftram poftcrior Adamus di-ftribuit 8c manducauit.

Ad fuperiorahoc accedit quod in le-i ge vnius perfonæ funélio duplex non I eraf.non enim pontifex erat qui Sc ho-1 ftia. Quamobrem non mirumeft, non

PROPO SITION VM nifi poft morte hoftiç,huius fanguinem in fanóla illatum efle à pontifice Leui-tico. At Chriftus vtrumque munus eX-pleuitjhoftia fuit potifex. Vt ergo fuö fanguinem inferret in fanóta, quo ki noftris maculis afpergendo fandifica-retjOpus ei fuit^ vt pro nobis fefe hoftb confecraret, ac madaret myfticè ante morte crucis, fanguinequc fuum crei^ ret vini fub effigie,^ qué in noftram fan' dilicationem funderet,ac deinde face-ret quod Mofes (àfandis adpopulum foris expedantemreuerfus) afperfione fanguinis figurauerat:teftamentum pU' ta nouum, idque fuo fanguine, quafi ab hoftiavera jppeccato obftgnaret prius quàm ex hac vita excederetjhæredes teftamento fuo ad vitam æternam vo-catos,inftanti morte fua, vt holocaufti? redempturus, decretum quod eratad-uerfum nos,afligens cruci, vt ita morte noftram aboleret, banc in carne, quam nobifcum habet communem, interfit eiens.

HinC feriptura videtur in Chrifti mor tem duplicem, mentem noftram infi-nuaredn myfticamputa,amp; volütariam, quæ confecrationis nomen habettalce-

ramcoadam, neceflariam ac patétem, qua: fuit confecrationis confummatio, amp;culpæpræftatio ac fupplicium. Hoc ican.io '. amp;nbsp;nos Chriftus ipfe his verbis cdocuit: Nemo tollit anima meam, fed ego po-no earn à meipfo. Deinde : Oportet fî-lium hominis tradi gentibus, ab eis crucifigi.Quibus verbis à myfticavolu-tariaque morte neceffariam fecreuit,amp;: oftendit coadum fupplicium confecra tioni, myfticéq; morti fucceififfe, atq;, vt Nyffeni epifeopi verbis vtar, fua dif- oratnne,i. pofitione mortis impetum violentum præoccupalfe, facrificij modo qui ab hominibus cerni nequit.

Vtergo ex oppofitionis tuæ laqueis nos exoluamus, tibi cocedam dicenti, Chrifti manu Dei faólum fanguinem, id eft,qui plafmatis ac humanitatis effi-^iem retinet, inferri in fanóta effundiq; aChriftopontificc ante non potuiffe, quam ipfc crucis morte oppeterct : fed eum, qui per verbum Dei fit in calice, inferri, offerri, afpergi, effundique po-tuilTe.Porró^ab eiufdem fanguinis difli' militudine, diuerfæ vnius corporis im-molationes,diuerfa nomina fortitç fût. Qui enim vini fub effigie per verbu Dei

PROP o SITIONVM faólus amp;nbsp;effufus eft, incruenti nomen obtinuit:qui vero à confeótoribus èvc' nis effufus eft,cruenti.

Prepojttlû Hinepttlf apparet ^poilolum^dicere cJiff n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßum per proprium rttn^uinem effufum morti

tntrajjein fanEla sterna redempttone tfiuert’ taîaltoqut 'ieritatemß^nenon reßondertgt;

Sîhabet,vtî doces,nonin fanftaqui-dem, fed ad inferos mortui pontifi' cis animam fuiffe fanguinis illatriceffi perfuadebis : nifi fpreta fundione poæ tificia,contra Paulum doceas,non pon-tificem^ fed hoftiam,hoftia;perfangui-nemin fanda introiuiffe, idque nullo motu fecifTcjfed eo folum,quôd ab ho-locaufto vi militum fanguis emanarit: atque dicas nullo inferente fanguineiP) hunc tarnen illatum efre,ne fîguræ veritas refponderet.

Si verb fundionempontifîciamref-pueris, quo modo demonftrabis Chri-ftum affiftentem futurorum bonorum pontifîcem, per hoftiæ fanguinem {vt legem impleret)ante fai ceftamenti de-

dicationem, atque cœleftium afperfîo-nem amp;nbsp;fanftificationem, in fanda in-troiuifTe, iblque pro noftraignorantia fanguinem obtulifle cum precibusfhoc enim in fanólis, amp;nbsp;non alibi, Paulo te-fte,fadum oportuit. Pontifex enim amp;nbsp;non hoftia, hoftiæ fanguinem gcftabat amp;nbsp;offerebat pro noftra rogans ignora-tia;amp;fanguinis ad populifanéfificatio-nem oblatio erat caufa quamobrem in fanda pontifex non fine fanguine in-troiret:nó enim fanguis hoftiarum ma-datione fufus,ad fandificationem pro-fuiflet, nifiin fanda fuilfet illatus pro peccato. Non ergo à Domino fanguis 0ffcrri antè debuit, quam hunc in fanda vt pontifex intuliflet, vt in fandis fc fefecundu legem, huius afpcrfione, ac deinde populumforis expedatemj no-uum faciens teftamctum, ante mortem expiaret.Nam oportuit cœleftia ,id eft, Ecclefiam,inftar exemplarium, hoftiæ pro peccatp fanguine prius emundari, quam. Chriftus extra portam pateretur. Nam exemplarium fiebat alperfio antè quàm hoftiarum corpora extra caftra cremaretur,vt hoc nobis fignificaretur. Paulus enim hoftiarum incedium cum

lïi. ^loriam.TttdeutSlo mortis acuCeo aperui^* credentibus re^a cœlorum. Hoc eß hictm.

IN fanóla Chriftum inirc oportuit ante mortem,amp;: ante gloriam, vt legem impleret legi fubieólus, quum affiftebat futurorum bonorum pontifex.Nam te* fte Paulo, Chriftus afliftes,vel accedes, futurorum bonorum pontifex introiuit infanóta. Ergo ante partam amp;nbsp;confuni-matam redemption em amp;nbsp;antegloriam, corrigens ac transferens legem, introi-uit: is enim Ïegis implemcnto operam

refvtatio. 134 daredeftitit à lege folutus, amp;iuftifica-tus poft gloriâ.Prçterea,oportuit Chri-I ftum vt hominem noftris onuftum pec-Icatisjà feipfo,vt à fanólo fanólorumpro fuis kxnftihcari prins, quàm fuos fanóli-tate afficerettfandificari autem non de-buit,nifi in fanda introiret. At in cœna fe fanlt;ftificauit,vtÏ IS ipfe teftatus eft,di-cens'.Proeis fandifico meipfum:Tunc ergo in fanda introiuit, èc fandorum viam fuo nobis aperuit atque inftruxit introitu. Hanc autem viam amp;nbsp;facerdo-tes imitatione fua profequüturjd quod fecit Dominus huius mandato feface-re iudicantes. li enim fe fe potu fangui-nis fandificant antè quàm ouium ftbi 1 creditaru fandificationê aggrediantur.

Ij etiam alieno nomine fe fandificant I ab eis rogati, qui per obftaculum amp;nbsp;oc-I cafionem à facrificij participatione re-1 uocatur : tumq^ credunt fe in fanda in-I troire fecundum fuam hac orationem: I Aufer à nobis cundas ini quitates,vt pu ris mentibus in fanda fandoru introire mercamur. Cbriftus ergo vt pontifex 1 fui fanguinis potu fandificatus , in fan-1 daintroiuit,eóque introitu nobisviam I fandorum propalauit.D einde,vt hoftia

P R. o P o s I T r o N V M noftris obnoxia amp;nbsp;onufta peccatis, paf' | fus èc occifus eft, vt in gloriam introi- | ret, vtî fcriptum eft:Oportuit Chriftum pati, amp;nbsp;ita in gloriam introire : amp;hoc ( fuit ad gloriam iter præmunire acpro- ' palate.

1111 doSiorum eß,^uiin epifiolam ad brxos /cripferit,c]ui non dixerit chrilh^ per effufionem in cruce fadlam, in fan^i tntroiuijje.

NEmo ergo eorum eft, qui tibi non Î refragetur , dicenti : Per effitfionif^ j banc chrtßum inglortam intrauiße:dc\)d'i^ ; cnim gloriæ fanólitas prfuenire,tuâqu® potu fanguinis ad altare fandifîcatio/' xemplilocofumi poteft,non aiîîci qué-quam gloria, quum afficitur fanditate-te namque non videmus claufas ianuas, vt gloria præditum, penetrate, quanuis in fanôlum euadas virum fanôiilïînii p^ tu fanguinis.Sed amp;nbsp;fanditatê ante glo' rîam obtineri, mors te fandorumeru-dietrfanditas enim, eorum glorip ante-ceflît, Si caro Ghrifti non fuit antè glo' riapræditajquàm fanditate.

Non tvgo chrißws dîàdehtt potu fan^ut- v* nifinfan^d intrtiuijje, qui per mortem in~ trdutt.

IMOjdodor egregic, Chriftus dici debet potu fanguinis in fanôta introiuif-fe,id eft, fanétificatus elTe, qui per mortem in gloriam introiuit.Is amp;nbsp;morte ad gloriam tibi viam aperuit, non fecus ac pocnlo fanguinis ad fanditatem tibi viam patefecit. Inmemoriam tuamre-uoca vos dodores inter gloriam amp;nbsp;gra' tiam nonnihil interponere difcriminis.

affirma cHri^um dicifânclÜ JanSlorum tdbernâculum ^janèiudrtum cælumpratter diuinitatem in ipfo corporaliter inhahi-tantem.

Quum tu fanâum fandorum hune elfe nô inficieris, propriûmque fangui-nem, quo tota huius humanitatem con tineri doces, hune bibiffe alTentiris id eftjè calice in fe ipfum ( qui fanda fan-dorum eft ) potando effudifte, non de-* bes refiftere dicentijnfanda, id eft,in fe ipfum introiuiffe : vel falfæ funt tuæ logiccs regulæ. Syllogifmû tuum com-pone:Chriftus fanda fandorum eft,bi-

nego id(juod diets c/iri^/um tunc jiropriftm ptn^uinem introiuiffe in fanêiâ)^^ mente Pdull,çiudndo in cœnd cum difcijf»^^ fotduit fangutnem proprium.

At nego te Pauli mentem literxQ''^ tenere fpiritu^qui Chriftum cife da fandorum diffiniueris,eumque pfO' prium ßinguinem in corpus fuûexpo' culo effudiffe no fis inficiatus, negauC' ris tarnen ipfum in fanda fanguincn' intulifle.

do cdriflum,CUIUS fan^itnem effußirn m omnium redemptionem^cumgratut^^'^ dciione infert infdndld.

SI facrificulus tuus effufum in cruc^ fanguinem infertin fanda, in qua quendo Chriftum ingreditur, amp;nbsp;in fan' da introire intelJigas ( vtî fuperiùs do-cuimus) fignificare introcuntem aific* fanditate,airentiar tibi dicenti : facrifi-cuJü ad imitationem Chrifti, in fanda introire, quoties puris metibus fangui-nis accipit poculum:fed fi fanda fando rum fumis pro coelis^quos poft refurre-dionem Chriftus afeendit, tuapropo-

litio Vana eft:non enim in cœlum.rapi ^acrificantem perfpicuum eft,vt iftuc Chrifti fanguineminferas:nec fequcn-yo autimitando Chriftumid faceres, ft itatibi contingeret. Chriftusenhn in 5®los fanguincm proprium non intulit in coena facrificans.

futurorum a.c Aternornm bonorum IX. initio concepttonts btdW com-pfcbenjoyfimul et yiätor exißens, non tndt~ ^^ttpro fe fid pro membrts ßtis tn^redi tn ßnöla^^ui videlicet in fanSlis femper de^e-*

TS pro fe re hac no eguifle approbauit, ■•■dicens : Et pro eis me ipfum fanftifi- itan. ipfi in vcritate fanólificati fint: ld enim quo nonnifi proaliis egebat, ad fe minime pertinere cognofcitur. Hoc autem quid ad rem noftram, no-firûmquepropofitumattinet? chrißus^ inquisjwo pro ß ßd pro membris ßis in ßn~ ^aingrefßs eß. Ergo ne non antCjfed poft mortem ingrefius eft? Hoc fané tibi non fum conceflurus j fed potius di-»

P R o P o s I T I o N V M durus hinc «oncludijante mortem huC in fanóta ingrefTum efTe, vt tempeftius introïtus figuram impleret,prius quani efletàlegefolutus. Adiungam, fkuun I baptifmo, quo pro fe non egebat,nifï quatenus fub lege fadus omncmiulæ , tïam implere v oluit: ita iuftificationeni quæ ab Euchariftia eftjiniplendam putauiïTe.

Propnjitit Poß cœncim ludaicam in clrißtanorufi^' £iacommunioneßt£pdßionis idminchoM , fauloigt;oß conßnnmand£^fru£l»mßüs le£iis, quosßnßlißcabdt communicarefiro ; eoYum ca^ietcitdte yolens,pafchd Sternum i corporis nbsp;nbsp;nbsp;yinum noHum fui fanguinii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

INchoatam in cœna paflionem^ inué-tâmque redemptionem,quamin cru-ceconfummauerit,tibi non inuitus af-fcntior.Nam in ipfo inchoationis aditu inuentam oportuit, alioqui quod non inuentum eft, quo modo inchoaretur? Non eodem animo fubfcribam tibi di-centi 3 Chriftum fanguinis fui vinum

nouum cumApoftolis comtnunicauif^ fe,huiûfque potu fe fuófque fanólificaf-fe. Credo enim Chriftum non vinum fanguinis,fed ßinguinem vini fub acci-dentibus communicauifle, eóque fuos fanótificafle.Hoc amp;nbsp;ipfe fateris, dicens: fanSiificabat^ communicauijye. Nâfi te tefte, potu fanguinis fuos fâôti-ficabat, fententiain noftram compro-bas,oftendisin fanguine potato,vim inefle fanftificationis, eôfque indui fan ôitate, qui no indigné biberint, id eft, in faniftaintroire : intrat enim neceffa-do qui in indumentum induitur:amp; cô-fequenter Chriftus,qui prior biberit,ac poculi fanftitatem induerit, in earn in-ttoiuifle credendus eft.

Si chriQm (an^uinis intrauit in tlla p»£ld^de ^uibus Paulus loquitur, conß~ Chrtlium J)eum hominemtlla pofi 'toenam communione yerum corpus facrificdf' ^^'f^’^pßJß,amp;-yiboßolistrddiätJJe,/e(jHitur lt;]Hod tuncredemprio inuentd cii omnes dlo pmgumts potureconcilidti fiimus,

P R o P o s ITI o N V M fanda quæ Chriftus Deus introiuifle dici porfit, vt camem in fe noftram ex-cedens ex hac vita fanótificaret:credó-quepræterhanc alia non cfTc fanda de quibus loquatur Paulus. Nam qui prater Deum vnicum, alia comminifcitur fanda, quæ Chriftus intrauerit,eis Chri ftum inferiore facit:maior enim amp;me-lior eft, qui fanótiheat eo qui afficitur fanditate.

Paulus hunc erroris arguit, qui habet tuâopinionem,id eft,qui aliafibifanda opinione côfinxerit,quàm quæ Mofi in Exo,16. monte oftenfa funt. Omnia,inquit,fa-cito ad exemplar quod tibi in monte oftenfum cft.Eodem in errore verfatur, qui imaginatur in aliis fandis, quamin lefu Chrifto, propitiatoriu noCm inelTe; amp;nbsp;Cherubin fanduarium aliud, quàm ût lefus adumbrate, Chriftus inquam, adorâdum noftrum fanduarium,quod, vt Mofes inquit, manus nei firmauerut, in quo area amp;: teftamenti tabulæ con-clufæfunt. Ergo contra tuam opinione vera fanda, de quibus loquitur Paulus, funt lefus Chriftus, noftra propitiatio: quorum fanda Mofaica fuerunt exem-plaria. Hue igitur Deus Chriftus carne

noftram, fuum diuinitatis tabernaculü, ad inueniendam. noftrainredemptioné intulit,quum futurorum bonorum pon tifex afliftebat, femélquein coelum ip-fuin introiuit gloriæ rcx faótus amp;nbsp;pontifex,id eftjpcrfeóta confummata rc-demptione, quando eius anima in cœ-lefte corpus eius ab inferis remigrauit. Sic gloriç præfcntis faétus de coelo cœ-leftis pontifcx,nunc in carne^quam no-bifcuin cominunem habet, vultui Dci pro nobis apparct, qui futuræ gloriæ pontifex in diebus carnis fuæapparue-rat : atque nos ad earn gloriam excitât animo cernentes, camcm noftram iam iamin cœlcfti Chrifto federe ad dexte-ram Dei patris,in illôquc nos vultui net apparerc,

.An dtci debeat fdcrificium, Verûmque cbrtßi corpus incocna. fàcri-' ßcatum.

(^i negat Chriftum in adorandi fan-guinis communicationc verum corpus fanôla fanôlorum,vcrè, realiter, amp;nbsp;cor-poraliter,quâuis myfticc,obtulifre, cO’ fecrafle, acpropcccato lacrificafle ; id eft, qui negat Euchariftiam effe vcrum Chrifti corpus, amp;nbsp;ideo facrificiumno-

PROPOSITI ONVM ftrum propitiatorium veriflîmum, cuius participatione fanótificaraur amp;apec-catis expianiutjliunc falli iudico. Hunc quoque falli iudico qui negat cam corporis amp;nbsp;fanguinis oblationem,quaniin cœna fecit Chriftus, quum feipfumpro fuis fanólificauit,eire verum facrificium pro peccato, cuius confummatio morte coada amp;nbsp;neceifariaperfeóta eftj^ua-uis fateri te nolle figninces Chriftum,in fuacum Apoftolis comunione,verum corporis facrificium fumpfiife, amp;nbsp;Apoftolis dedilfe, ne omnes illo fanguinis potu faniftificati amp;nbsp;reconciliati fimus. Falfum enim velludicrum corpus obtu liire,aut memoria fignóue tenus,pro no bis immolafte dici non debet Chriftus Veritas,ne vcri corporis in cruce mada-tio fufpeda fitieius enim rei fuit in cruce madatio, cuius fucratin cccnacon-fecratio amp;nbsp;fanótificatioiid eft, in coeni fuit voluntarium facrificium, cuius in cruce fuit coaóta madatio. Nam quifc vitro in mortem offert ac confecrat,cui fi velit ie potefteripcrc, fck diciturfa-crificare amp;nbsp;madare. Sic Chriftus quum poffet plus quam duodccim Icgiones Angclorum fubfidio impetrare, amp;no-

Iucrit:fed caliccm,qucm dederat ei Pater, bibere potius voJuerit, ea voluntate fe occidifle diótus eft, fuósque fanótifi-cafle per fui corporis amp;nbsp;fanguinis obla-tionem, fanólificatos pauló poft morte crucis redempturus, mortem noftram, vt diximus,in carne fua interficiens.

Sacrificium ergo voluntarium cœnæ afcribimus, eique propitiationis amp;nbsp;fan-dificationis beneficium acceptum re-ferimus,crucis holocaufto redemptio-nis gloriam ac mcritum tribuentcs : nó enim fruftra amp;nbsp;inanis efle dcbuit pro peccatis mundi in mortem voluntatis Chrifti propenfio, ac corporis oblatio, ctiam fi fupplicium nó fuiflet infequu-tum. Quid ergo laudis meritique defi-derio pro nobis moriendi deputabis Chrifto,quü voluntatem ipfam amp;nbsp;fpó-tancam oblationem fupplicium infc-quutum eft ? Bezam Sc harreticos con-fulcj quantum, quidue meriti ac laudis attribuant paratis in mortem pro feóla fua fuorum animismum cam voluntate animique procliuitatem facrificij,mar-tyriique titulo afficiant? Si ergo hçreti-cis paratus in mortem animus, facrifi-cium eft voluntarium,cut Chrifti noftri

P K. o P o s I T I o N V M confecrationem amp;nbsp;oblationcm hierin' cij nomine ac hinótihcationis munere priuabis ? Si voluntas amp;nbsp;oblatio acerbi-tati mortis nÓ anteuertifïèt, dicine poffer Dominus coaóio fuo fupplicio re-miffionem peccatorum nobis cife nie-ritus/Ad voluntarium ergo facrificiuffl fanóhiiHcatio noftra referenda eft. Non enim,vt dicitis,fuppliciü fed caufa mar tyrem facit. Rurfus ü voluntatem mors non edet infequuta, an huic dccreto, Morte morierisjfatisfaótum fuiffe pro-nuntiabis ? Certum eft hoe non aliter, quàm morte deleri potuiftcjquamuisin bona Chrifti volûtate,per corporis eins oblatione fandificati fuerimus, amp;nbsp;quo-tidic fandificemur.Vtriquc igitur facri-ficiofuum eflèótum diftinâc tribui o-portere ab co dicendum eft, qui fanißt iudicij. Nam ft in veftra moriendi vo-luntate,pcr veftri corporis oblationcm, VOS fandificari crcditis,eämque voluntatem martyrijjficrificiique nomine a-dornatis: multo magis Chriftus volens pro nobis mori, in eavoluntatc perfui corporis oblationcm , cis titulis aflrei debet: dicfqueinea fua voluntate,pcr corporis amp;nbsp;finguinis oblationcm cos

confummaflcj qui poft peccatum recu-pcrandæ fanôtitatis deîideiio tenean-tur.

! Dominus mediator nailer non efl in^rejjiis flanila^^ntfl redemÿtioneperfe£îa^

PBrfcââ aflero confummata fuiflc redemptioné in cruce, ea tarnen có-ditione,vt earn præparatâ inuentam fatearis in bonaChrifti voluntate,per corporis huius oblationem,quum futu-rorum bonorum afliftens pontifex, Sz nofter mediator, in interiora velaminis pro nobis introiuit,id eft, fe ipfum fan-éiificauit facramenti facrificij fùm-ptione. Adiungo,amp; amiflam per mortale peccatum fpem redcmptionis, in-ueniri ac recuperari,quoties quis taólus peccati pœnitudinc ad voluntarij facrificij participationem refugit : vt in eo fandificetur ac eluatur pars effeiftus me brûmque corporis eius,qui in bona vo-luntate per fandti corporis amp;nbsp;fanguinis oblationê, in interiora velaminis præ-curfor pro nobis introiuit, id eft, fe ip-fum fanóli fan^torum fanguinis poculo

P R o P o s I T I o N V M fanólificauitj ac eluit. Hinc videturrc-demptionis inuentio,(quam fanólifica-tioni Chrifti ac iuftitiæ tribuimus ) ab eius confummatione difFerre, vtïfinisa principio. Cur ergo mediatorem no-ftrum à fandorü introitu in diebus Garnis proibes, vt illi ad ea poft gloriama-ditum patefacias ? Vide an ex lege pro nobis mediator efte potuerit priuSjQua in fanda introiret. An ergo hunc poft gloriamdandificatum fuifle dicesvtip-fum mcndacij fufpectum facias,qui ante mortem ac gloriam dixerat : Pro eis fandifico me ipfum, vt amp;nbsp;illi fintinvc-ritate fandificati? Nonne hic tibi vi-deturvt mediatorem fe pro nobis fan-dificaftePNoftrainipfocarOjVnionedi-uinitatis, fuerat fandificata, quû verbu caro fadiimeft, fed hec in nobis maledido iræquc Dei fubiacebat. Eâ ergo fandificari oportuit in veritate ad fpem redemptionis amp;vitæ:quod acciderenó potuit nili aflumptis in fe noftris fordi-bus fe ipfum ante redeptionis confum-mationem, fanctificauerit. Quum ergo ante mortem crucis id feceritjan ipfum oftendis alieno tempore,ac loco fecilfe, id eft, in fancta introiuif-

fevtdoceas alieno etiamlocoac tempore, redemptionis inuentioni operam impendifle, vei alieno loco ac tempore lil um fanguinem pro noftra obtulilTe i-gnorantia,quem offerre ex lege non de-buit,nifi prius in fäcta introiuerit?Si verb ira habet, vt putas, cui vfui menfam Domini extitifle,cuiue morte effe præ-dicabis? An nullius vfus tibieft menfa Domini?Nó tibi aflentiar,fed Paulo di centi,fanä:a Chrifto fuilTe referata quü affiftebat futurorü bonorum pontifex: in quibus fanctis inuentam fuifle noftra redemptionem credimus, prius quam noftras cum Deo inimicitias incarne lila interficeret: quo beneficio ccepit eß-Ibpræfentis gloriæ pontifex.

. Irgofrußm grattßiue mortuus eß, quum XIII. yiäeiicet ante mortem fgt;ro nobii in fan£ict introiuerit^xterna redem^ttone tnuenta.

pRoximè perfcôtæ redemptionis me-A minifti,quam inuentam nunc appellas. At n ôfruftrà gratisque mortuus eß-le mihi videtur qui paffus eft, vt in ßua

carne humanæ carnis mortem intcrS' ceretjatque in Tandis inuentamredeni' ptionem noftram confummaret.

X1111. Totafcriptura reclamdt^ (jux affirmât chri-ßumpropter^aßionem mgloriam exaltattt»

ADmitto non inuitus propter paflio-nem in gloriam exaltatû fuifle ,fed ipfum prius aflfedum non fuilTe fancti-tate, id eft, in fancta non introiuifte, vt ex lege pro nobis mediator ante mortem appareret,tibi non poflinn alTenri-ri, quicquid apud me valeat tua dignb tas.

X y» Inßoriam tntroiuiffie non efl aliud^ cjHM infantla mtrotuijfe. Intromit er^o perefitl-flonem fanvumu m crucefatlam^ non autetn per potutn.

EXprimere non poteris, propter mea erga ordinis tui viros doctifiimos obferuantiam, vt tibi hoc dicenti non xefrager.Ij enim me docucrunt,glorio-

fum palTioni non effc obnoxiuin,quan-uis fanctitas Chriftuni à doloris fenfu non tutata fit.Ergo, vir bone, à gloria differt fanctitas, amp;nbsp;à fancto gloriofus. Sed ipfe tu efficis, vt tibi non poiTim ad tuamhanc opinionein. fidem adhibere, qui docuifti Chriftum fuos fanguinis poculo fanctificallc, inque fancta fan-ctoruin intr o’raffe,ac fanctitatenaduif-fe. An ergo amp;nbsp;glorificalTe, id eft, in glo-riam tranftuliftc ? nô igitur in fancta in-troire cftjn gloriam introirc.

Denique fi credi tibi vis dicentgChri ftum crucifixuniac mortuumj per non manufactum fanguiné fuum in fancta introiuifteidic qua manu eum fanguiné inferebat vt aftlftens pontifex, qui non pontificis, fedHolocauftifpinis coro-nativicem fubiuerat, ac perfonafufti-ncbat. Si dixeris , ad faneuinis illatio-ƒ

nein munus pontihciuin non acccnif-fe , fed hinc ob idque folum fangui -nem illatum dici,quod ex fuffoflb late-1 rc miles fanguinem fuderitiveritas con-I tra tuam propofitionem figuræ non re-i fponderetdroftia enim effet,amp; non pô-tifex, quæ fanguinem intuliffet. At in I nbsp;nbsp;lege Pontifex,^ non uoftiajhoftia: fan-

P R. o P o s I T I o N V M ^inem inferebat, eóque illatofefeac populum afperfum expiabat. Hoftiani enim à fanctorum introitu mors exclu-debatjUeque eo quod cffufione langui-nis mactata fuerat,in fancta per langui' néintroirc dicebatur,fed perfonalipó' tificis minifterio fiebat illatio oblâ' tiojUec pótifex per fanguinem, quivc' nis énis finitus erat, introire dicebatur. Præterea notandû cft^adeptionem glo' riæ, àfanctitatis bcnefîcio hacredifta-re^quod per folam paflioné abfque pô' tifîcis opera, caro noftra in gloriam in' troiuit:ad eius autem fanctificationem deefle non potuir ipfîlfimum pontifias ofiîcium.Hoc teftatur Dominus his ver tt4n.Yj. bis:Pro eis fanctifico meipfum,vtamp;ip' a fint in veritate factificati. Paulo pofr Pater5fanctifica eos in veritate, ferrno tuus eft veritas. Audi ad quem fpectet fanctificationis munus,amp;cuius minifte rio accipiatur fanctitas. Deinde feriptû efl;:Oportuit Chriftum pati,amp;ficin glo riam intrarc.Confidera carnificum freiere Chrifto vt hoftiæ ad gloriam adi-tû patuifleran igitur adiunges amp;nbsp;ad fan-lt;Sitatc,vt tunc ïandus efTc coeperit quu gloriofiis, vtque confedorum minifte-

rio fanólus perinde vt gloriofus effici potuerit?Ad conferendam ergo fanéli-tatcm,amp; remiflionem pcccatorum, debet pontificia dignitas accedere,quan-uis perditorutn hominum fcelus, viam ad gloriatnaperiat.

yifihiUtev cjuum natui eß/nundum eßxyu in^reßus,yißbiliter idem etia^ mot» cor-porali, introiuit in quum in cœlos A-feendit.

T? Rgo corruption! cœlos obnoxios,quot; •t^adduef authoritate tua, ea effe mihi perfuadebo,ad quorum exemplar, mâ-dato Dei, fua fancta Mofes fabricauit, inquibus thurribulum eft aureum, mana,propitiatorium,area amp;nbsp;tabulæ tefta-nienti, altare, amp;nbsp;Cherubim propitiatorium adumbrantia. Hoc ft perte cre-dere mihi liceat, licebit quoq; Paulum reprehendcre, qui in Chrifto eiûfquc fanguinemon in cœlis tuis,noftramin-efle propiciationcm atteftatur. Licebit amp;nbsp;Mofi fidem derogate, qui Chrifti cor pus/anftuarium. quod manus Dei fir-maueruntjcfle diffiniuit. Licebit amp;nbsp;Da-

uidi repugnai'e,qui earn ein Chrifti,no-ftræ arcam fanólifïcationis nominauit. Licebit diuo loanni vanitatis notulä afpergere,qui thurribulum ad Chrifti linguam refciibit. Licebit diuum Dio-nylium refellerc docentem, fanóia fan-ólorum ea efle, ex quorum plenitudine vnaque exuperantia in creaturas redun-det fànétitas. Hæc huius verba funt: De iiuino p)eus qui infinita habet nomina,vt fan-wz»? w. fandorum,Deus Deorum,Rex re-gum amp;cæ. Deinde vt rationem reddat, cur Deus eo nomine fuerit infignitus, adiungit : quoniam autem omnium author rerum,omnium pleniflimus eft, ex vna exuperantia quæ omnibus anteecî-lit,fan6lus fandorum dicitur. Si igituf fandla famäorum à Dionyfio bene dilfi nita funt, ex tua fententia, ea coelos creates elfe credimus,cœlos Deum ch fe docebimur,vt fuperiores præftan’ tiores naturis omnibus:cx quibus codis fandorum Tandis, in naturam Chrifti carnis fanditas rcdundarit.Nam à fan-dis fandorumj id eft, à natura fanâifi-câtCjCaro Chrifti fanditatem obtinuit, Præterea te authorc, coelos cû Dei Tri-nitate connedemus, vt deinceps nobis

fit adoranda quaternitas. Nûc ad tuum vifibilem amp;nbsp;localem in fanôla introitû tranfcamus.

Arcanum miniméque confpicuum fuiffe verbiDci in hominem dcfcéfum, contra tuam propofitionem credimus: fuit enim incarnatio Dci non confpi-cua-.fed verbum hominem faólum, fan-ftitate gloriâquepræditum,ac huma-nis manibus attredatum cffe, non infi-ciamur.Dicam hoc cognito mirum efle , inlhi,tam répété de fententiate decefi-\ fiffe: Qui paulo fuprà docuifti in gloria ( introiuhfe,nihil aliud elfe, quàm in fan-fta intrauiffe , ideôque dici oporterc Dominû per crucé in fanôla intrauifle:

I po// eßufionem.ranguinii in cruce.crucem he to non dtcimw fan^laßed medium ^uo chri-ßuiintroiuit.

P R O' ? O S I T I O N V M hune tradis per medium crucis (tuisverbis vtar ) poft ipfius gloriam fanótificatuni efte, id eft^, in fànâaintroiuiflemonta' men aperis advtram opinionemadhæ-reamus.

Chrißum in cruce mort end o ,acfän^titneni effundendo^ intrajjein fan^lci, tunepro’ falajje[anSiorum ytam,indicant multdtnt-racula^^uiie tuncfadlaßmtiputa (juod '^d»W' templt ßißim eß^quod mortui,(jui in inferno detinebanturireßrrexerÜt^quod dixit chri ßuißmnia conßmmataßntuunc eniwfi^“ guinem infanta inferebat.

SI quum hoftia animam agebat,in fan (fta fanguinem inferebat, vbi pontifi-cis minifterium ? Cur fanguinis illatio-nem in diem à refurredione quadrage-fimü paulö antea reiecifti? Cur docuifti in fanóla introire aliud efle nihil, quàm in gloriam introire?In fanda, tuo iudi-cio, intrabat holocauftum noftrum di-cens,Omnia confummatajfed in gloria non intrabat : non enim ante refurre-dionem ineamintroiuit nec potuilfet fepulchro continerb vel recondi gloria

præditus. Denique fi hac in tua fcnten-tia conquiefcimus, negabimus vos fe-quendo Chnftum,vt docuifti,in fanóla fanguinem. inferre, quum. faerificatis: non enim inftar Chrifti ad crucem affi-gimini. Pauli verö doólrinam cum tua iterum conferamus.Chriftus,hoc tefte, in fanfta fanguinem inferebat, vt orans pro noftra hüc offerret ignorantia.Hoc enim, inquit,fecit femel. At ex Chrifto iammortuo fanguinem profudit miles, qui fanguis poculo non fuit exceptus à Chrifto pontifice,fed totus,vt ab holo-! caufto, in terram defluxit.Qim modo ergo Chriftum mortuum animo com-prchendemus,fanguinem, ( qui in humum palam infiuxerat) in fanfta poculo intulifte, ac fepulcro concluftim ibi pro nobis obtulifte? Non enim debuit fanguis pro noftra offerri ignorantia prius,quàm in fanda fuerit Hiatus, nec ante fanguinis oblationcm noftra re-mitti ex lege potuit iniquitas.

Quum in cœlos afcendit,mißtjjfiritumI ^uoomnes fitos abunde äjperßt merito fan^ guinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infanSiadetuCit ßüo enim

TT Ac allegoria fuperioresomnes pro-Jnlpofitiones obfcurafti.Suprà docui-ftimorientem Chriftumin fanda fan-guinem intulilTe, eóque fuos afperfifle: fed nunc fanguinis in vicem, fpiritus fandi perfonam obducis , quainPen-tecofte afperfi fuerimus, merito illati in fanda fanguinis. Si verb fpiritus fan-dli nobis eft afperfto, quid de poculo fanguinis pronuntiabis ? huius enim af-perfionem nullius elfe vfus, aut mo-menti ,innuere videris. At acccpiab Ecclefia, potari fanguinem, eóque nos afpergi in remilfionempeccatorumucat né enim potantiu elui afperfo amp;nbsp;potato fanguine, per fpiritum in ipfo corporaliter inhabitanté,no auté afpergi à fan-lt;fti fpiritus perfonavel merito fanguinis,ieorfum à fanguine : alioqui in Cal-uini gratiam dici pofte video facramcn ta,gratiam non conferre, fed fide earn a fpiritu famfto fumi, cuius rei facraméta figno fint amp;nbsp;teftimonio.Hanc ergo do-ólrinam hoftibus noftræ fidei relinqua-mus.

Vide ft Citrißus fua morte non interceßit x X. inter Dei lußttiam noßrapeccatä mdgis ^Ittdmtnterprittó nbsp;nbsp;poßeriuij'ytttt loquerts.

TtVius fcntêtiç no memini,fcd dixif-Afc me non inficiabor Chriftum potato fanguine fefe fuófque emundalTe ad feruiendum Deo : ideóque nouite-ftamenti mediatorem cfle vt morte in noftram redemptionem intercedente, qui afperfi, afperfione fuerant hære-des inftituti vocati,hæreditatis æter-næ promiffionem aflequerenturmon e-nim eft Chriftus eorum mediator, qui expiatinonfuerint.

Probe vir,ne me exiftimes tam nullius efte iudicij, vt putem hoftiam,quatenus hoftia eft pontificis munus expleuifle, vtipfa precibus Deum pro nobis pro-fequeretur mortua,ac vt oblatain obla-tionem incüberet. Nam offerendi munus,non ad hoftiam fed ad pontificiam dignitatem pertinere teftatur Apofto-lus:Omnis,inquit, pontifex ex homini-bus affumiturjVt offerat dona amp;nbsp;facrifi-cia pro peccatis. Chriftus ergo in cruce

P ROPOSITIONVM noftrum faólus peccatum,inalediâum, execratio,torris ab igné reuulfus,à Deo derelidus, holocauftum, fpinis, id eft, malediólione terræ noftræ çoronatum, vt nos à malcdiôlo redimeret, exiftens in aliéna poteftate, catenus pontificis liberijfydari linea adornati,officio fungi non potuit. Hanc in fcntentiam ad-duco omnes legis expiationes, quç qui-dem pontificis no alieni iurisveftitu pontificio exornati,opéra requirebant. Quum de Chrifto falute mea mihifer moeft,mecû ipfe reputo, an is de fe lo-quaturhumanitus:vtquum dixit: Fode pfdlm.2.1. runtmanus meas:Cû iniquis deputatus tue. 1 1. fmn:Cur medereliquifti, amp;cæt. Rurfus Matth-zë. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/■

quum humanitus loquitur, næcme lu-bit confideratio,gcrâtnepcrfonain or-nati æternique pontificis,an hoftiæ pro peccato mirabili myfterio maôtatæ,an vero holocaufti à gentibus extra caftra interfeôti,maledidum fcrat.Hinc fit,vt feripturæ locos de Chrifti perfona nos crudientes diftindè ac differenter acci-piâ,ne fi res eas confuderimdn feriptu-ram commififfe inueniar. Hoc fi tibi quoque faciundum duxeris , quum ad falutis noftræ mirabilem difpenlàtio-

ncm mentis aciem intcnderis,pontifici Chrifto,quodpontificiæ funótionis efl attribues,amp;hoftiæpro pcccato, quod ad huius naturam códitionémquc per-tinet:ficut holocaufto, quod huic proprium eft, afcribioporteat. Tumautê, Chriftum fandum æternûmque ponti-ficem, à fe ipfo hoftia pro peccato per feipfum oblata,diftinguendum cflc tibi putabis: non fccus atque humanitatem huius à diuinitate diftinólè confiderat Ecclefia.Eumquedices inpriore taber naculo,id eft, in plafmate Dei non pol-luto,feinhoftiam pro peccatis noftrisp„^_ fecundum legem obtulifte, myfticéque immolafle, mortem peccatis debitam luiturus. Deinde per hoftiæ myfticæ fanguinem, quem vt pontifex intulit in fanda, fe hominem à peccatis noftris (quæ voluntate ac imprecatione fua fe-ccrat) fanókificafle, confeftimfuos per eundem fanguinem fandificaturus, amp;nbsp;in fanda intromifliirus, id eft, è noftra carne (quæ plafma Domini eft Sr erat ante præuaricationem fandum,fed in-fpiratione tenus, ideóque vi refurgendi à fe minime præditum)nos in carncm natura fandam,diuiniflimi fanguinis Sr

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T iij

PROPOSITI ON VM corporis, participatione immutaturus; Vt per fpiritum in fanguine, carneque corporaliter inhabitantem amp;nbsp;naturali-ter,vim earn refurgedi nancifceremur, quæ plafmatis naturç tributa no fuerat, quæ quidem Chrifti carné excicitauita mortuis.Cognofces prætereahunc ip* fum fub dio fecundû holocaufti legem, id eftjcxtra Ecclefiam quæ fanólum ta-bernaculum eft, ab hominibus perditis occisû, holocaufti vice fubiuifte,vtfan' ótificatos 3 antea fub peccato venunda-tos, morte fua redimeret: amp;nbsp;per fua car-nem amp;nbsp;fanguinem cuius manducatio-ne potûque fimus participes, vnumque CÛ ipfo corpus efficimur, in eo morere-mur ac refurgeremus : quo beneficia qui fibi interdicit, vita æterna fe abdicate cognofcitur.

Holocauftum,quoniam ex eo Humana cupiditas ad fuam fandificationem vfurpare nihil poperat,fed erat pro pœ-na quæ culpam infequebatur, amp;hoftif pro peccato, nccefl'ario fuccedebat,in lege facrificiu neceftarium vocatû eft. Hoftia verb pro peccato,vt quæ in eorû

expiationë qui fanditatis defîderio te-nebantur,nulla eis aut pótifici illata vi, in Ecclefia madabatur, voluntaria fuit appellata. Hacquoque differentia ex propriis Chrifti verbis, ab holocaufto facrificiuin voluntarium patres diftin-xerunt, quöd Chriftum tradi gentibus oportuerit, amp;nbsp;ignomina ab eis affici 6c vt holocauftum inpœnæ luitionena cru cifigi : Q^a in re vis ei maxima infiióta eft, qui volenSjfe fanguinémque prius obtulerat pro peccatorum remiflione, Sc voluntate tenus occiderat, nolens inorti fe fubducere . Ad fupcriora hoc quoque difcriminis adiiciet,qui exafta facrificiorum rationem habuerit, quod minime pontifie! licebat ex holocaufti fanguine populum fan6tificare,ac tefta-mentum dedicate, cui rei neceffe erat operâdari hoftiæpro peccato fangui-nis afperfione. His cognitis, vt ad pro-pofitum recurrat oratio, repetam quod te minus intellexiffe fignificas,mortem Domini interpofitam fuiffe inter expi-ationem, 6c promiffæ hæreditatis ade-ptionem,vt culpæ codonationem, qua facrificio voluntario obtinuerat Ecclefia pœnæluitio ôefatisfadioper morte

P R o P o s i T I o N V M Domini coadam fubfcqucrctur,amp; mo-rientis ßinöh fandtorum pro fuis Tandis meritum,eos ad hærcditatis adeptioné præcederet.

XXI. Vulgaris editio Cittholtcd do£la,(^ catdoUcis omnibus retinenda eüinon autem yda ratione reprehendtjiotefl. Non enimfi' ne myflerio,habet inpnufintt datur futuro^dabituriqua idemmyüertum egy fi~ crificium fiebat,cjuodin cruce turn fanguiM^ effußonefa£ium eß.

VVlgatæ editioni qui iuftum honorem decreuerit eius verba non in-uertet, vt Euangeliorum inuertat veri-tatem:fed dieet; Hoc eft corpus meum quod pro vobis datur,inpræfenti, non dabiturînon enim Euchariftia, vt incir-cüfcriptû corpus Domini, paflionique non obnoxium, in crucem fubiitmori-tura^ quamuis pro vita noftra nobis à Deo hæc in cibum data fit. Præterea, nefcio an confeientiæ non candidæ fu-fpicione liberum fe præftarepolfit, qui

R E F V T A T I o. I49 non folum in alieni intépeftiuique temporis rationc peccaucrit, propræfenti futurum vfurpans, fed Chrifti fententia verborum impropriorum mutuatione ac fuppolitione conturbarit amp;nbsp;obfcura-uerit : Paulinæ contextus orationis ita habctiHoc eft corpus meum, q pro vo-bis fragitur: Scribæ verb vel iiiterpretis vitio legitur,tradetur.Chryfoftomus in lingua fua,vt fcis,doétiffimus, nó réméré aut imprudentcr euangelicum con-textumfequutuseft. Isfrangitur legit, fcribitque Dominum in cœna pafTum, quod in cruce pati nolucritjVt fcriptura impleretur,dicens:Os non comminue-tis ex eo. Et quot quot haólenus fuere doéti fcriptores, in Lucæ Paulique le-ctione, propriifque eorum vocabulis acquieucrunt.

fèmper yertitper prlt;itjens yocabulum (juod Grdcis nunc pnefèni nunc futurum fiÿtificet^ fdicet dxuvófAw* Hebrxcidutemyeritds

P Arum me mouet Erafmi authoritas: non enim efTe tanti mihividetur,vt fecûdum eius iudicium obftringamme religionemec vt nunc tecum de Grammatica concerte,mihi videtur efle præ-fentis occafionis.Totâ ergo tuamhanc cum Erafmo controuerfiam Gramma-ticis relinquo difputandam. Intérim Græcos amp;nbsp;Latinos myftas appello, qui metam,iûsque nobishacinre confti-tuant. Sed te potius confulam,profited an debeam,panis fuifle fubftâtia, quam Dominus fregit poft benediótionem, deditque,dicés:Hoc eft corpus meum? fi panem non fuiflejfed corpus affirma-ueris, obfecro te vt non pigeât dicere, an frangendo, dandôque Dominus di-ceret : Hoc eft corpus meum? Quidfa-ciebat hæc verba pronuntians ? nonne benedicebatjfrangebat dabâtque?Hoc vt fatearis,cogunt hæc Euangcliftarujn verba:Benedixit, fregit, deditque dices. Nam fi fregit dicens , dicendo frange-bat, amp;nbsp;frangendo dicebatmon frange-tur pro vobis, quia iam frangebatur,fed frangitur : amp;: dando non dixiifet, dabi-tur,fed datur. Cur ergo quod prçfentis, eft doni ac fradionis, in ipe futuri boni

His examinatis,ad effulîonem poculi trâfeam’. Quærârurfus,bibêdo quid in fuû corpus effundebât Apoftoli? nonne fanguiné?dic infuper an haurire, amp;nbsp;non tamé effundere potuiflent’Si poculû ci tra effufionem fieri no pofle tibi videa-tur,amp; fatearis fuifTe non vinutn,fcd fan-guinem qui effundebatur, cur ad futu-ram effufionem refpicis? Cæterum, die quorfum effunderetur quum potando effundebatur, an id fruftra, aut per iocu fuiffe faólum credis? Quantum ad me attinet, baud diffimulâter me nihil am-bigere profitebor, in remiffionem pec-catorum à Domino porreólum,amp; à dif-cipulis haufturii amp;nbsp;effufum fuiffejVt dici non debuerit, bibite fanguinem qui ef-fundetutjfed effunditur in remiffionem peccatorum. Hoe me docuit omnium Euangeliftarum cum diuo Paulo con-fenfio; ij enim præfentem fanguinis effufionem adnuntiant : tu verb aliorfum accipis,nec ferendustibivideor Apo-ftolis afrentiens:fed ad futuræ fpem ef-fufionis animum noftru traducis ; quafi nullius vfus fuerit myftiei fanguinis po-tus ac effufio. Si ita habet, quorfum ad-

uerfus Caluinû tanto animi motu con-tendimus, eam fuilfe non vini, fed fan-guinis effufionempfpe enim acfidefutu ram effufioné, amp;nbsp;non câ noftrâ myfticä amplexaris:præftaret tarnen earn tueri opinionem,quàm mendacij fufpectam habere veritaté. Hic,inquit Veritas,cft meus fanguis effufus in remiffioné pec-catorum: Contrà, inquis, in cœna non fuit effufus, fed effundédus in remiflîo-nem peccatorum.Ergo, inquam,in cos na nihil fiebat in remiffionem peccato-rum? At in Miffa eum ipfùm finguinem è poculo funditis,hoc quod fecit Chri-ftus(nifî nosJuditis) faciétesjn effu/îo-nis myfticæ memoriam.Replicas, non eius effufionis memoriam excitari,fed fanguinis, quem ex fuffofTo latere con-fectores profuderunt. Hoc fane mihi mirum eft,quû memoria non fit rerum futurarum,fed præteritarum.Si poft re-furrectionem hoc mâdatum habuilTent Apoftoli,non haberem quod obJoque-rer,fed in ipfa Chrifti Miffa hoc à Chri-fto fuiffe pronuntiatum palam eft.

Scriptum eft, Omnia opera Domini veritas; dici ergo non poteft nonvera effe quam Dominus verbo creauit fan-

guinis natura. Quæ cum vera amp;nbsp;ipfîfli-ma,cum ea fuerit quæ ex fuffoflb latere promanauit, dici non debet vi fanctifi-cationis non fuifle prædita : cam fa-cultatem fi habuerit, dici nô debet bac ipfa potantes non aflfccifle,faltem fi po-tus eft communcatio : quamuis potata effigie,cum ea quæ humanitatis effigie retinebat,non congrueret. Non enim vis fanctificationis ab accidentibus,aut carnificum minifterio, fed à confecrati natura fanguinis producitur ac ema-nat.Dic quæfo quum facrificas , num è poculo in tuum os fanguinem effundis? fingifne quod fis aliquanto póft effufu-\ nbsp;nbsp;rus’fi nihil fingis,fcd re vera in rcmiffio-

nem peccatorum, carnifquc tuæ laua-crum, in te naturâ fanctificationis im-mittis : quod Apoftolos poft Chriftum fccilTc non improbas : cur dicis Domi-1 numfanguinemnoneffudiffe,fed eius meminiffe folum,quæ futura erat effu-fionis? Sanguinem à vobis fundi ad ve-ftram fanctificationem comprobant fc-cretæ veftræ,ante amp;; poft communioné preces.Si igiturbibitisjac funditis in rc miffionem peccatorum, amp;nbsp;ita eius fanguinis effufi, qui in fancto fpiritu per

P R o P o s I T I o N V M verbum Dei factus amp;nbsp;oblatus eft j moriam refricatis,cur ille ipfe in remii' fionem peccatorum ab Apoftolis invC' ritate effufus efle dici non debet?

Paulö fuperius myfterium quod po*'^ ludaicam cœnam factum fuiïfe ciedi' mus, vnum cum eo,idémque factificiu cîTe docuifti, quod incruce fanguinis effufione violenta factum ell:, qua do-ctrina animum meum fufpendifti. Mo-fes enim oftendit holocauftumabho' ftia pro peccato,elfectibus,tempore;ac loco fecerni oportere : amp;nbsp;hoftiam pW peccato, quatenus pro peccato facrin-caturjholocaufti vicibus fungi non pof fe: quod ex lege, holocaufto hæc ante-cedere debeat. Sic amp;nbsp;Pafcha, quatenus eft hoftia tranfitus Domini,facrificium propitiatorium elfe no pofle.Nam pto-pitiatorium pro peccato erat, amp;nbsp;non c-debatur,fed extra caftra cremabaturrPa fcha verb in familia fiebat, amp;nbsp;conaedc-batur. Præterea,pro peccato à potifice folo facrificabatur ad teftamenti dedi-cationem, fed pafcha finguli patresfa-milias facrificabat.Diftabat ergo Chri-ftus hoftia,a fe holocaufto.

facrificia, nulla in Chrifto diftinélione, re,numero,effeftûque vnum efle. Quare vnum illud in cœna faólum, in cruce refedum effe doces ? Quid ei facrificio crucis fupplicium adhibitum adiecifle demonftrabis?Si nihil addiderit, incre-mento inutili fruftra cumulatu effe non negabis. Sedftalterutriopus fueritac-ceUione perfedionis, non vnum fuiffe, fed duo neceflario concludes : quod e-nim vnum idemque eft,fibi ipfi non an-tecelleret.No ergo iniquo feras animo, inter perfedâ pro peccato, amp;nbsp;pro tran-fitu ex hoc mundo Milfam,amp;: inter per-fedum confummationis holocauftum, non nihil difcriminis intermitti-.faltem quantum ad alfedus Si circumfcriptio-nes attinet.

Sacrificium Chrifti in cœna plenum, perfcdûmque fuiffe, Cypriani epiftola libri fecundi tertia comprobat. Si Chri ftus,inquit,Dominus Si Deus nofter ip-fe eft fummus facerdos Dei patris,0i fa-gt; crificium Deo patri primus obtulit, ôi hoc fieri in fui memoriam præcepitîvtb que ille facerdos vice Chrifti vere fun-gitur,qui quodfecit Chriftus verè imi-tatur, Et facrificium verum Sc plenum

PROPOSITIONVM tunc offert Eccleßa Deo patri, fi ficin-cipiat offerte, fecundum quod videat Chriftum obtuliffe.

Verum fuit facrificium, plenumque, quod ante mortem crucis fecit,ac inhu ius memoriam faciendum iuffit Domi' nus.Quorfum ergo illud idemipfumr^ petitumac refedum fuiffe animo no-ftro fuggeris ? Ad tuam doólrinaadhuc animum applicemus , ôr concedanw^ Miffæ amp;nbsp;holocaufti vnu opus extitifle. Quam holocaufti fanguinis facultateni) vim, acvirtutemagnofcis, cura Mifl^ facrificio feparasPfanè vni eidémque fl-peri,vnam candcm vim amp;c efficacia,nofl debes abnegate.

Quæfone tibifim moleftus ft te tan-tillum adhuc vrgeo. Vrrumquc opusV-num re vera non folum facrificium, fed myfterium effe docuifti. An ergo dona-tum tibi voles, vt Euchariftia myfte^^d fidei, facramentum, ac facrificium pro peccatoru remilfione pro nobis in cru-ce facrificata fit,amp;peccata noftraluerit, nósque redemerit? At myfticu amp;nbsp;facra-mentale corpus,in circumfcriptum eft, ideóque paffioni effe non potuit obno-xiu.Hoc fi non improbeSjfine me quod

REF VT ATI o., Deus diuifit,non copularc,aut confun-dere, Sc myfticum corpus, ab co quod Humana fimilitudine, effigiéque circu-fcriptu eft,fecernere: nomina enim fa-crificiorum diuerfa,rerum ac elFeótuum diuerfitatem oftendunt.

Vnam eandémqueipfampenitus fan guinis naturam efle,tota animi mei co-tentione profiteer, fed hac lege, vt bis effufam fuiffe accidetia fint nobis tefti-monio : femel vini fub accidentibus in remilTionem peccatorum,ac introitum infanfta: amp;nbsp;iterum humani fanguinis fub effigie, in fanftificatorum redem-ptionem amp;nbsp;gloriæ cçlique introitum.

H Ac de re mihi tecum non bene con uenit,ne falutcm noftram fua ratio* ne caufaque exuamus. Hæc Euangeli-ftarum verba funt:Benedixit,fregit,de-ditque dicens,frangitur.Si temporis ratio infraólione tibi nulla eft,quid debc nedidione nos edocebis ? Antibi pec-caffe vidcrentur Apoftoli, fi dixiffent.

propositionvm benedixît dicenSjbenedicitur, nonfe-eus ac fcriptum habcamus,frcgit dices, ' frâgitur?Idololatriç periculum ad temporis certamrationemte adigit inbe-nediótionis confiderationc : non enim ante benediólionem adoradum eft an-titypon: cur ergo non idem tibi eft in fimilibus iudicium?

Nos dutem ~Vt conuemdmuó^opcr£ precii^ X X1111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chriftiaccipere nbsp;nbsp;nbsp;inchoatdf/f

fuiffe à cœna.fdteri, tnmtjue conßtmmätdr»i lt;ju»m emittens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit ^omntafuifft

NOn me latet Euchariftia noftraffl, myfticum facramentale facrifi-cium5ab antiquis nominatum : huiuiq;

• corporis Sc fanguinis oblationem, ab antiquis pafsionem myfticam appeJla-tam. Pafsio etenim Domini eft;, vtait Uh. CyprianuSj facrificium quod ofFerimus i.Epifta. nbsp;nbsp;nbsp;nihil aliud quam quod ille fecit face-

re debemus, fcriptura enim hoe dicit : Quotiefcunque ergo calicem in com-memorationem Domini offerimus,id quod confiât ipfum fecifle faciamus.

At confiât hune fe myfticèimmolafîe, in cuius rei memoriam quotidianû Ec-clefiæ facrificium cclebratur. Siigitur holocauftum, id eft, crucis facrificium inchoatum efte contenderis quod ho-ftiampropeccato,vthuius appendix, neceftario infequi debuerit,tibi non re-pugnabotfed nô efticies quo minus my fticum ac facramentale facrificium , ab CO quod extra Ecclefîâ in tenebrarum poteftate palam, nulióque fub facramê-to faótum eft,non diftinguamus.

* ^iliSetyiderepoteß tllam N'yßeni opt--Kionem de carpore chnßi ßne anima, dißi-putis traditOy non poße ßbßflere ; Nam yt ytuamuiper chrißum, oportet à nobis eum yiwimßmi.

çVperioribus meis literis hanc tuam ÜNyffcni cenfuram diflimulaueram, cxiftimans fore, vt tandem viri tanti no tticn, hoc apud te authoritas inueniret, vt eins in fententia, opinio tua côquief-ceret. S ed quoniam in ciusiep rchenfio-nemtam affeótatè .inuehi.te p'erfpieio, cogor in huius patrocinium tuis, inful-Vij

PROPOSITIONVM tibus non nihil obducere,amp; quædam attexere quæ difputationis gratia exa-minanda efle putaui.

Vt viuamuSjè Chrifto Deo noftro vita peti oportere,tua omniümque piorü fententia eft. Vitæ autem participatio-nê an ab anima Chrifti,an ab eins fpiri-tuali carne fortiamur, inter nos eft in-ftantis quæftionis.Tua enimpropofitio hue videtur pertinere,vt oftendas, exa-nimem Chrifti carnem nó pofte vitam præftare:ideôq;,vt vita potiamur,ClTri-ftum anima præditum infumi à nobis oportere. Vt autem hanc nobis abfol-uas difficultatem, quæram ex te,vitalif-ne ac viuifica fuerit Chrifti carofDein-de ft efte viuifica fateris, an id habere tibi videtur ab anima, an à natura carnis noftræ, an à verbo quod caro faófti eft? Si à verbo habere concefleris, an quum exanimis caro fuit in fepulchro,dici He-bueriteamvimfuamamififte, dicique non debuerit filius Dei fepultus exanimis ? Vt te ad huius quæftionis diftblu-tionem facilius explices^ rurfus quæro, an ab anima vitam habuerit Verbum Dei^n ab æterno pâtre, vtî diuus loan-nes attcftatur,dicens;In ipfo vita erat amp;

alio Ioco:Sicut Pater vit am habet in fc metipfo 5 ita dedit filio habere vitam in femetipfo. Quo loco illi effe datum habere vitam, Sc ilium ex Patris eifentia ab æterno genitum,idem efle non contradices.Si ergo verbû Patris eft çterna vita, amp;nbsp;verbum caro faótum eft, nónne tum fadum cÓfenties,quum in Mariam fandus fpiritusfup eruenit,eamque vir-tus altiflimi obumbrauit? Hoc ft non reprobes,non debet in tuam reprehen-fionem venire qui dix cri t, id quod de fando fpiritu ex Maria virgine conce-ptum eft, viuihcationis facultate fuifle præditum.

Anima ergo quæ nec ex Virginis natura,nec ex Verbi fubftantia eft,filio no dedit vita habere in femet ipfo. Et que fua præfentia vitalem non effecit, ex-cedens ex eo, vitæ facultate priuare no potuir,nec effecit,vt fi in fepulcro pofi-tum comedifles, vitam non habuiftes. Ergo vt vitam habeas, fatis tibi eft exa-nimem Chrifti carncm manducare.

Paulus non ab anima Chrifti, fed ab huius diuinitate in Chrifto mortuo in-habitante,vitam noftram profeduram efte docct, dicens : Deus qui fufeitauit

P R. o P o s I T I o N V M Chrîftû à mortuis viuificabit veftra cor pora mortalia,propter fpiritum eius in-habitantcm in vobis. Diuinitas ergo quç in exanima chrifti carne inerat,no-ftra corpora ex morte excitabit,vtî chri ftum excitauit.

Si dixeris Chriftum non de fola car-ne,fed de animato corpore intellexifle, diccté:Hoc eft corpus meum. Qui me manducat, viuetperme : Interrogabo, num Chrifti caro fuerit proprium Dei corpus, ctiaminfepulchro conclufum, vt diuinitas.dicere potuerit.’Hîc meum iacet corpus, nosque dicere poflîmus Chriftum,quamuis exanimcm,in fepui chro iacuiflef Qmim Chriftus de Lazaro mortuo dixit;Lazarus amicus nofter dormit,ScLazari cadauer Lazarû voca-uit^^antibi videtur efle impropriè aut ineptè loquutus?Et quû dixit, Abraham Domini diem vidifle, ac lætatum efle, an dignus cenlura tibi videatur , quod anima fola felicem ilium videritdiem? Si hoc non reprchêdis, noli carpere di-centem, qui carnem exanimcm come-derit, Chrifti corpus comedftTe : amp;nbsp;qui Chrifti fpiritum habet Chriftum habere : Chriftûmq; ad inferos defcendiflc,

quamuis fola huius anima dcfcenderit. Mirum mihi eft, in Ny ffeni fententia tam grauitcr te offendiffe, qui fatearis tranfubftantiationcm, ex terrena pa-nis fubftantia,in terrenæ Chrifti carnis naturam non circumfcriptam. Qua in re, ficut fola panis natura, non mutatis accidentibus immutaturdic folamera-que carnis natura, absque carnis accidentibus,naturæ panis fucccdit, vt fub-ftantiæ panis nó circum fcript3e,ad carnis non circumfcriptam naturam, mu-tuafiat relatio. Non ergo natura panis corporea,in animse Chrifti elfentiam intelleólualem,carni accidcntem, tran-fubftantiatur : fed in folius carnis natu-ram-.amp; mirum effet aliud inEuchariftia comedi,quàm quod tranfubftantiatum ftierit.

Hoc præterea ex te fcifcitabor, Si in aniinam,panis trafubftantiatur,cur Eu-chariftia fenfu careat?Mirum eft te do-cere, intelleótualem animæ effentiam in ea ineffe,fed ipfam effentia fua,id eft, intelledu,fenfu,adtûq, deftitui ac orba-ri,vtipfa fit infenfilis in Euchariftia.Sa ne hue ifta fpeótare mihi vidétur, vt im-mortalé anima mortale ac mortuâ effe “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y iiij

doceas : intelledu enim, adûque proprio amp;nbsp;natura inteUedualem euentiani priuare, perinde cft ac û mortuam effc docueris.Denique quum Chrifti carnis natura in Euchariftia non propria hu-manaque dimenfione forma,loco pon-dercjorganisque corporels finita fit,vbi federn animæ facies, vt nuUo fenfufit prædita?

Si à natura carnis in Euchariftia diui-nitatem no abcfte docueris, rogaris, cur ergo amp;nbsp;animam non adefle admit-tat Nyflemus ? Rcfpodeo tamefle naturale ienfu carere carnis natura, quam non pofte animam fuis facultatibus fua-que natura,id eft,adu,intelleduquede-ftitui,amp; carere. Et quantum ad diuini-tatem attinet, quam à carne non fepa-ramus,h£Ec ratio reddi poteft,quód ver bum caro fadum,eft quafi forma carnis amp;nbsp;non accidens, nam per verbum caro fada eft.Quamobrem à formata carne, reuelli verbum aut feiungi non pofte in confeftb eft: quanuis animam, vtacci-dentale mors abigere potuerit à carne. Noftram fententiam martyrum exemplum aliqua tenus adiuuabit, quorü ad fepulchra, propter vitæ fpiritum cû eo-

rumpulucre coniunâ:um,dçmoncs ex-pelli didicimuSjVirtutéfque magnas edi non fecuSjac fi animata effent corpora.

£?oc docetur loännU fexto^ficutmißtmexyiVl, quot;^tuenspater^ç^ e^o yiuo^er^atremtßc me manducar^yiuetper me.

HIc locus fententiam noftram con-firmabit.Sicut filius àPatre miffus, id eft, incarnatus viuit, amp;nbsp;eft viuificus, propter Patre in filio incarnato manen-temnta qui Chriftum in patre manenté comedit, viuet per Chriftu, in quo ma-neatjVnus effedus panis vnûmque cum ipfocorpus,pervnius panisac fangui-nis participatione. Ergo ab anima quæ carnem omittere potuit, vitam non ha-bebimus, fed à vital! carnc, quam vitæ fpiritus nunquam deferuit.

./id hxcß y era eßet iüa Nyßenißntentia x x V11. ofiorteret chrißum ßne antma in cruce cornue obtuliße:qftod efiabßrdißimum.

P R o r o s IT I o N V M TçrEfcioquàm tibi valida fint abab-XN. furdo argumenta:tu tecum ipfe re-puta, num homini animali abfutdû fit, in Euchariftia ineflc absq; fubiedo accidentia ? Dicam interim, non elTe hu-mano more in diuinis rebus loquendÛJ nec decere ex Humana fapientia,vel po-tius cæcitate, diuinæ lucis magnitudi-nem emetiri.Sapientiæ eft ea quant célébrât NyfTenus immolatio,cuius abyf-fum tui ingenij acies effodere aut penetrate non poteft. Audi quid hac de re 3 jPr«», 9. Solomone docearis:Sapientia ædifica-uit fibi domum, in qua maólauit vióti-mas fuas, mifcuit vinum fuum, amp;nbsp;pro' pofuit méfam fuam : mifit ancillas fuas, vt vocarent ad arcem Sc mœnia ciuita-tis : Si quis eft paruur ,Veniat ad me:amp; infipientibus loquuta eft:venite,come-dite pane meum, amp;nbsp;bibite vinum quod mifcui vobis.

Confidera fapientiam in domo fua cœnaculôque grandi ac ftrato, vt Ori-genis verbis vtar, fuas viófimas occidif-le,ante quam vinum mifcuerit,méfara-queparauerit :vt conuocatis ad arcem moeniaque famftæ ciuitatis infipienti-buSj amp;nbsp;paruulis, eos diuinis hoftiis, pa-

fcâteputa Domini, vinôqucfrcræ vitis pafcerct. Dornum verô in qua immola-tio pei'feda eft,Paulus docet Ecbiefiam elTe, diuina: per Chriftum fponfumfuü confortemnaturæ,acin carnis idcmti-tatc participem: qua in domo, vt dixi-mus j Chriftus Dei fapientia, viélimas fuas madauit. Quid autem maótare fi-gnificct, anque abfqs fanguinis effufio-nemaótatio fieri poflit, erudition! tuæ rclinquoiudicandum. Hoc vbi feceris, noitafortafie à myftici fanguinis effu-fione myftica, abhorrebit animus tuns, amp;nbsp;fateri te non pigebit fapientiam^verCi fanguinem in fanfto fpiritu p er verbum Dcifaélumjin domo fua, ad méfam fuä mifcuiffe, amp;nbsp;inremilfionem peccatoru effudiffe , coque infipientcs lauilfe ac cxpiaffc potato: in cuius rei memoriam VOS poculumveftrum mifcetis,Cypria-no tefte ; necab hacfide abborrcre defies quod fobs mentis o cubs , banc fub nbxti vini effigie, fanguinis effufioncm viderit Ecclefia . Hæc enira intcric-fto velo à fanótorum confpeótu difclu-ditur.Hoc etiam vox myftica,Sc boftiæ paffionisque myfticæ fignificatio fatis innuit,Hac enim voce docemuryad me

fam Domini verum oblatum fuiïTc fa-crificiumjfed humanitati noftræ inuifi' bilcjfadum ab eo quipoteftatemhabe-bat animam fuam ponendijac rurfus ad libitum fuü fumendi,modo vni fapien' tiæ cognitOjnon cruento quidem, non tarnen abfqj cruoreac fanguine,tametß Dominus nondum effet confedorum impetum expertus.

irn^uti ,ß (juum deßgneii mdSlattts (fl X X V HI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^hutuf anima, quot;i'f ait

ibifuerit yhtpoteßoi adminißrantis eam col locauerat, pati non potuit in crnce ohUtH^ ßneanimd.

a. Ctr.it. T) Aulus in tertiumcoelumraptus, fiuc 1 in corpore5fiue extra corpus, inquit, nefcio 5 Deus fcit:fatisne tibi videtur o-ftendere, extra corpus animam rapi,ab-efféque poffe vel nullo vitæ periculo.Si enim extra corpus in coelo Paulus exti-tiffet , ac interim exanime corpus eins mord occubuiffetjhoc nefciuiffe ipfum difficile credi poteft. At Chrillus qui à fe volens animam ponebat,eam pro vo luntate repetenSj num tibi videtur poft

Atvnde ifta te inceffit cupiditas,vt meinhuncnon neceflarium cófliótum alliceres ? Hæc quæ te offendit NyfTc-nifententia,admenonpertinet. Non cnim dixi, Chriftum quum patri fe in mortem obtulit,fibi manus intulifle, vt fe ab anima cxanimaret^aut è fuis venis latenter in calicem fanguinem effude-ret:fed eatenus fe interfecifle ac facrifi-cafle,quod quum morti fe polfet eripe-re, noluerit : cui rei facrificij voluntarij nomen impofuit Ecclefia : quöd in ea moriendi pro nobis voluntate,per corpus eius oblationem fanólificati fimus. Falfo ergo amp;nbsp;ab re tua, earn mihi de cor pore fine anima fententiam obtrudis.

Atfingamus Chriftum in Mifla fanguinem non fudiflc. Qmbus argumen-tis approbabis Miflam noftram, facrifi-cium efle propiciatorium, quum nulla poffit efle hoftiapropiciatoria, fine fan-guinis effufionegt;Nam,vt inquit Paulus, fine fanguinis effufione no fit remflfio. SiinMilfa noneft fanguinis inpecca-torum quotidianorum remiflionem cf-

PROPOSITIONVM fufio : fed vtî arbitraris fola effufionis violcntæ memoria, pereâmque turc-miflîonem aflequaris,effufique femel in cruce meritum nobis applices : dicere Paulus non debuit, fine fanguinis effu-fione non fit remilTioifedjfine iam olim effufionis faétç memoria, vel memoria-li facrificio,non fit reiiiilfio.

Teftamentum vetus,quo folennis fic bat peccatorum in teftamcnti dedica-tioneremilfio,exemplar erat nouidllud autem absque fanguinis afperfione de-dicari non potuit.Si ergo Dominicain cœna, noui tcftamenti confeâioné ap-probes, cur contra exemplar,fanguinis effufioncm ab ea reiicis?An tibi videtur abfque fanguinis eifufione, pontificem Chriflum fuum conficcrc teftarnetum potuilfe?Qumram prçterea, cuius hold? fanguine teftamentum vêtus dedicaba-tur,ôc fiebat remiflio?An holocaufti extra prius tabcrnaculum immolati?Hoc tecum non fum diólurus: fed cum Paulo àd hoftiam pro peccato voluntariam animum meum appulfurus:vt oftedam à crucis coado facrificio,teftameti fan-guinem diftingui ac feiungi oportere. Accipiens, inquit Paulus,fanguine hir-

'corumac vitnlorum, cum aqua amp;lana coccinea, amp;nbsp;hylTopo, ipfum quoque li-briim, amp;nbsp;omnem populum afperfit,di-cens:Hic fanguis teftamenti quod man dauit ad vos Deus. Apoftolus per hir-corum ac vitulorum fanguinem,ab ho-locaufti effundendo fanguine,animum noftrum auertitmam ariete amp;nbsp;non vitu-lo fiebat holocauftum. Quum ergo pec catorum expiationem per hoftiæ pro peccato fanguinis effulionem à cœna propulfaris, facrificium propitiatorium confequenter amp;: teftamentum nouum à cœna profcribere te necefle eft : nam abfque hoftiæ pro peccato fanguine te-ftamentum nouum confier nonpotuif-fe affirmât Apoftolus.

Aduerfus eoSj qui holocaufti fanguinis effufione, teftamenti confedionem ac peccatorum expiationem diffiniunt, Lucæ me protegit authoritas dicentis, poculum fanguinis, teft,amentum fuilTe nouû in effufo pro peccatis noftris Chri fti fanguine. Hoc,inquit,poculum tefta x«c,22? mentum eft in meo fanguine, qui in re-miffionem peccatorum effufus eft. Qua in re,fanguinem à fanguine,facrificium à facrificio, effufionem ab effufione di-

P ROP o s IT IO N VM ftinxiffe oftcditur:poculum enim quod teftamcntum eft,nó ex lateris fuffoflio-nc,fcd ex méfa, effigie cognofeimus. Præterea, quum holocauftifanguisto-tus humi effufus fitjbibijne fide quidein potuit ab Apoftolis qui adhuc in paf-fionis meritum nonjcredcbant:non ef' go fide datus eis fuit in poculum abfeu' fentibus Sc non credentibus.

Deniquejqui inEcclefia,regno Dei, teftamentum ex lege confici oportuif-fc no inficiatur,necefle eftvt dicentiaf-fentiatur Chriftuj extra moenia, arceq; ciuitatis Dei hæredes teftamento infti' tuere non potuifie, nifi legem foluerit: præfertim quum is fui iuris elfe defiuif-îet in tenebrarum redaótus poteftatenu Tu ergo, vir Chriftiane, nifi inficieris Chriftum,in Ecclefia teftamentü fuum tempeftiuè inftituilfe, id eft, quum fui iuris erat, no debes fanguinis afperfio-nem,qua necelfario teftamentum con-ftitui oportebatimprobare:fed ab infti-tutione teftamenti,delibertate teftato-ris, effufóque pro peccato fanguine indicate, amp;nbsp;ab ipfo facrificio de teftamê-ti celebratione certior effici, propter xnutuam alterius ad alterum relatione.

Sed fi Miflam à Chnfto fine fanguinis efFufione confeótam, dicere inftiteris, qua cum hoftiarum fpecie hanc confie-res:fi tamé ipfiam efle facrificium nó ne-gaueris.Hçc fianè non laudis erit hoftia, nó falutis, nó pafichatisjnó propitiatio-nis,necholocaufti:hçc enim omnia per fanguinis effiufionê hoftiarü nomé acci piebant. Tu ergo cæcum ac commen-titium aliquod nomine, figura, vel memoria tenus facrificium menti noftræ fuggercs:vt hoc obfcquio,CaIuinum: archihærcticum nobis conciliemus. Is enim fignificatione tenus Euchariftiam elfe facrificium non inficiatur. EtMe-lanéthoft hâc Euchatifticum elfe,id eft, gratiatumaétione tenus:quôd banc fu-mentes, pro benefîciis acceptis gratias agant. Et ex vobis, nifi vobis Caluinus imponit, nonnulli meriti crucis appli-cationctenus,corporis amp;nbsp;fanguinis Euchariftiam propitiatoriam elfe docent: vthanc aliunde, amp;nbsp;non per fe, ex féque corpus Chrifti fanduariû efte noftrum intelligamus,amp;: in ipfo folo vfu,facrificium efte propitiatoriû. Si enim appli-catione tenus propitiatorium efte cre- , dimus, ante vfum non crit propitiato-

' PROPOSITION VM rium, amp;nbsp;meritum applicatü, ab Eucha-riftiaalienum elTe docebitur:nani alie-næ rei eft applicatio : nec ita participa' tione corporis ac fanguinis communi-catione, participati corporis meritum noftrum efficitur : quod enim applica-tur, non efTe proprium eins cui fit applicatio in conîefîb eft : nam fui ad fe non fit applicatio. Præterea Paulus docet ex multis côuiuis vnum effici corpus, amp;i-ta omnium efte vnum corporis itafaóli meritum, propter participationê. Contra verb vnum meritum pluribus appli-catur ita tarnen vt ex pluribus perfonis vnum corpus non conftituat applicatio.Ergo hçc applicatio non parum di-ftat à communicatione, quam Paulus Miftam efte diffiniuit. Alij memoria tenus Eu chariftiam, efte propitiatoriam Miftam diffiniuerunt,quôd à Chrifto fa da fit in futur! facrificij propitiatorij memoriam. Quod me nô exigua afficit admiratione : nam ita ex memoria; vo-cabulo fignificationis vocabulum faci-tis:ac fi Chriftus rei non præfentis, fed future memoriam celebrandam edixif-fet contra teftimonium dicentis : Memoriam fecit mirabilium fuorum, efca

Væ mihbvir bone, fi huic tuo appli-cationis vel memoriæ commento fiib-fcripfero, adadus cenfuræ tuæ metu. Exurédû enimhoc corp’cupidius tibi produxcro,quàm à me fina extorqueri, vt dicâ Euchariftiâ,chrifti Dci mei corpus, Miffâmque voluntariam,nonefle re vcra, à feipfa, amp;nbsp;per le ipfam etia extra vfum, non autô per applicationé veb TÂfmemoriâ facrificium Chrifti Deinici propitiatoriû, faôiû cflcdicâabipfoin cœna,regnôque fiio,amp; ad fuâ menfam, veriflîmi hoftiæpro peccato fanguinis elFufione veriifima( myfticatarnen) in eorum peccatorum remilfionem, quæ quotidiepatrantur poft facramétorum , gratiam acceptam.Nam abfquc fanguinis cffufione eorum non fieri remilfionem Pauli teftimonio approbatur,amp; v-bi non eft ren-iilfio,oblationem pro pec cato nobis elfe necelfariam. Hac autho ritate adduôta Ecclefia, ad quotidiano-rum debitorum remilfionem, quotidie créât funditquc fanguinem teftamenti, à Chrifto in cœna femel elfufum, in remilfionem peccatorum. Hune autem quem in Humana fpecie ad redemptio-

P R o P o s I T I o N V M nem no ft rani carnifices effuderunt : in redemptionis caufam creare non fe do-cet ecclefia, quod vnamorte partare-dcmptio iterari non debeat. Id etiam fuperfluo in vanunique fieret : nûquam cnim redempti eflè defiuimus, tametfi peccatum facit, vt fandi efle defina-mus, vtque nobis non profit redemption quoufque expiemur. Et quoniam abfque fanguinis afperfione non fit ex-piatio, ad earn fit recurfus in fanguine, Quoniâ hæc materia alio loco à nobis tradata eft, hanc pluribus verbis non profequemur:dicam folum,quód fi ad-ducimepatiar,vteredam Miflàmnon efle facrificium propitiatorium, facile confenfurum me dicentibus Euchari-ftiam efle facrificiu metonymia tenus, bibique fanguinem huiufmodi, vtqui facrificij conditionem amp;naturaminfe-quatur.

At fruftrà rem apertiflimam tanta co-tentione terimus, quûneceflariô Chri-ftus efle filius Dei tibi fit negandus, qui inhuncmundum obnoftram falutem mitti dcbuitjfi per fanguinem hoftix pro pcccato in fanda non introiuerit antè, quàm extra portam , quafi hircus

cmiirariuSjcmittercturjVtJlcgcmïmple-ret prius,quàm ab huius obferuaïionc mors ilium abfoluiffet.Huicrei à nobis tories incultate refpondcndum nihil ef-fe ducis?

SdngHinem chrifii qui ex Tiy^inu x x l X. /ù5n:atiti(ten'^nonminus quam etimqut. ex mdtena pcmis ^erbo Dei confeeratuy, dici minufdElum non fiatitur fcriptura ^qttiie id mctnufciEium filet dicere^ quod huma^o o^e-re effedlum efl-.contrà^no mdnufddlum^ quod d Deo miracuCose nuturam effe£la

QVid ergo de Adamo d j ces ? num ^hic tibi miraculofè fupra na-turain per verbum effedlus effe vide-tur? Hunc ramen manufaäsum fcriptu-ra iolct dicere.

Denique quum fcripturam non pari dicis,vt carné quæ ex Virgine eft,manu Dei faââ effe profiteamurmefcio quor-fum accipiasmon enim te negare exifti-mo,Virginis carné,è qua natus eft Chri ftuSjCfle plafma Dei,id eftmpus manuii

moro siTioNVM cius. Nam Dauid virginis pater de ft dixit:Manus tuæ fecerunt mc.Et Mofts de Chrifto.-Plantabis eos in montehæ-reditatis tuæ, firmilîîmo habitaculo tuo quodoperatus cs Domine, fanâuariu tuum quod firmauerût manus tuæ.Ter-ra ergo, inhumanæ carnis amp;nbsp;fanguinis naturam ac imaginem creata,opus manu faótum in Adamo priori amp;nbsp;fecundo vocatumeft: vt non verear fanguinem, quern in noftram redemptionem amp;nbsp;ft' lutem confedlores diffuderunt, fanguinem manufaftu vocitare, quod in fanguinis humani effigie ac proprietate def fluxerit.Eundem verb ipfdfimum ,fcd qui in vino non ciufdem modi conft-cratus eft,fi manufadum appellauerim, peccare miihi videbor, qui feiam non plafmatumad communis fanguinis ef-I figiem, fed verbo fadum vini fub acci-dentibus Humana natura non cooperate amp;nbsp;per hunc effufum potatuque, Chri ftum in fandaintroiuifle : per eum autê qui manu fadus eft,in gloriam,coelum-que ipfiffimum afcendilTe.His ergo nominibus Paulus, vnius naturæ diuerfas cflediones, amp;nbsp;diuerfas ,ad diuerfos ef-fedusjeffufionescélébrât: vt intelliga-

REFVTATIO. I64 mus, cui noftram fanólificationetn, amp;: cui noftram redemptionem falutém-quedebeamus.

' Subftantiam noftram opus efte ma-nimm. Dei, vt quæ cft ex Adami femi-ne, Paulus nonignorauit. Ei autem vbi à mortuis excitata fuerit, non manu faâæ nomen indidit : non quöd ipfa eadem quæ nunc eft non excitetur’, fed quia verbo, Surgite à mortuis, non adhibito amp;naturali modo exufcitabi-tur,ei Paulus nomen commutauit:Pau-li veiba hæc funt:Scimus quod ft terre-ftris domus noftra huius habitationis diflbluatur, ædificationem ex Deo ha-bemuSjdomum non manufadam æter-namincœlis. Domus non manufaóta, quamfumus in æternam çdificationem in cœlis habituri, ab bac noftra manu-faâa, natura nondiftatidentftarc, fed folaeifeótionum diftlmilitudinc. Quo-niam alio loco bac de re abunde diftc-ruimus, ne repetitione tibi firn moler ftuSjOon te pluribus morabor.

•r.’ßisl irns;?,'-lt; :.j S i'J•/ quot;LjJüf; iSquot; J ’JQ«f^.quot; -fî i JMüfJl

rfsèa ..ira

îi.j

gt;n gt;3

■K ■ ■ J

lunipU^^. îJoG

■■ 'H fixüi’C', A

,;-;r5ÎoÜ^/’''^

r.-«

I^Vidat Deo facrificat ; Chriftus in i./^ropo^ v/^cœna Deo patri corpus fuum dedit pro nobis,dicens:Hoc eft corpus meum quod pro Vobis datur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . ‘

Sacrificium pro nobis amp;nbsp;pcccatis no-ftriscflenonpotuit, abfque fanguinis cfftifione:

Chriftus fe in cœna nobis amp;nbsp;peccatis noftris facrificauit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“1'

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'-

Quumverbum(facere) de facrificio intelligitur, adiunólarn Habet circun-ftantiam, quæ de facrificio queat intel-ligi :veluti quum didu eft : Faciam boues cum hircis.Item alio loco. Siali-quando verbum (facere) de facrificio intelligitur, neceffe eft facfificiumpræ-

fupponijde quo, tanqüam de fubiedo^ verbum facere prædicetur, vt : Faciam boues cum hircis.pfal.ój.

Corpus quod pro vobis datur,adiunâa eft circunftantia, quæ de facrificio in-telligitur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Apu d te facio pafcha(mcum fcilicet, ne Deusalienü concupiuiftc vidcatur) cum meis difeipulis:

Chriftusin cru ce no erat apudpatrem familiàsmec cum fuis difeipulis: Ergo no in cruce,fed in fua fam ilia, ante quam traderctur,fe pafcha fecit apult;^ pattern familiàs.

PR ON VN T I AT A? l66 Ergo no de Iudaico,quod pridie quam traderetiir facrificari debuit, fed de fuo afe faciendo intelligóbat.

Décima quarta die primi menfis ex lege fieri,id eft,facrificari debuit pafcha iudaicum, inter duas vefperas: At Chriftus Marco teftc,facto vefpere, id eftjdecjma quarta die,amp; vefperis eius iampræteritis:(dies enim Hebr^is cum folisoccafu præteribatJ)velfBeza tefte) venit amp;nbsp;difcubuit.'

Ergo pafcha iudaicum,poft duas vefperas,contra legem facere non potuit Do minus. i

Chrirtus,ex Bezç amp;nbsp;Caluini traditio-8. ne, pafcha iudaicum ftando inter duas Vefperas decimi quafti dici,amp; fol cis'no dctraótis,cum pâtre familiàs comedit: Ergo accumbens cum-fuis duodecim, foleis detraólis poft duos dies iudaicu pafcha facere amp;nbsp;maducare non potuit.

Chriftus noóte dccimiquinti diei cum 9. fuisaccubens,dixit:Defideraui hoc paf-chamanducare vobifcum ,antequamx«r.2T.'

At inipleri in Ecclefia, regno Dei, ante quàm pateretur necelTario oportebat: non enim poft mortem(quç ipfum à legis implemento abfoluerat)implemen-to locus relinquebatur:

Ergo ante quàm pateretur fuum corpus impletum pafcha ludæorum’3 cum fuis manducauit. '

IQ Chriftus impletum pafcha ante quam pateretur, noÂein qua tradebatur,cuni fuis manducauit, amp;nbsp;manducandum de-dit vt defiderio potiretur:

At implere pafcha Iudaicum,fuit in ve-ritate facerc,i d eft, facrificare,come-dere,quod efus agni poftirnmolatione in domo cuiufquc patrisfamiliàs figni-ficabat:

Ergo Chriftus fc in domo fuafqux Ec-clcha eft Jgt;à fe impletü,id eft, facrificatû pafcha noftrum comedit, amp;nbsp;fuis come-' denduip dedir,vt defiderio potiretur.

II. Chriftus impletum, id eftquot;; facrifica-tum pafcha, fill ad pattern trafitùs vidP mam^cû difeipulis fuis comedit, eifquc

At quod dédit eis comedendunxld logis implementum,Euchariftia eft: £rgo Êuchariftia implctü amp;nbsp;facrifica-tum à Domino pafcha, hoftiaque veta tranfitus Domini eft.

A D antecedentiû intcllgentiam, no--^tâdû eft. Hebrçis nodédiei antece-dere:amp; vn? cuiufq; diei horas cHc duo-dccim,noâilqj duodecim,diémq; cû fo lis oc cafu præterire: quâobré tépus cre pufculi occafum folis infequens initiu effe no dus diei, earn noftem confequc-tis. Itaque Chriftus qui poft vefperas diei dccimi quart!. venit,initio noólis decimi quinti diei,venifle diei debet poft biduû,ab eo die,quo fuos interro-gâs dixerat: Scitis poft duos dies pa-feha fit,amp; filius hominis traditur,vt cru-cifigamïïSiveniftet ante folis occafum, intra biduum veniflet no poft biduû, '•noôle inqua Chriftus tradebaturinbn licuiflet facrificio ludæorum faciendo operam dare;quôd ex lege præfcriptus cis eftet decimus quartus dies,ad fui paf chatis immolationé : quauis infequéti, noôte decimiquinti diéi,facrificatuni

inter duas vefperas decimi quart!, Hc-bræi manducare poflent cumazynlis initio fcftiuitatis azymorû,quç poft fo-lis occafum decimi quarti incipiebat,Si vfque ad vigefimâ prima diem cu folis occafu protrahebatur. Vnde ftatui pOquot; teftjChriftû accumbédo cum fuis,feor-fum à patre familiàs operam ludçorum facrificio no impendifle, fed fuo ipfius.

Ergo poculum bencdidionis eftfangui nis communicatio J quia poculum be-nedicimus.

Poculum benedidionis eft teftamc-ti fanguinis communicatio, quia poculum benedicimus:

Hic eft fanguis meus,verba funt à Do 14« niino ad poculum benedidionis for-mandum. adhibita:

Poculumbenedidionis eftteftamen- ï')* turn in Chrifti fanguine, qui elfunditur m remilfionem peccatorum: £tpoculuin eft fanguinis teftamenti c5 municatio:

Ergo fanguinis Chrifti communicatio fit in poculi id eft teftamenti fanguine, qui effunditur inremiffionem peccatorum.

Et communicatio in cœnafada,tefta-mentum eft in teftamenti fanguine ef-fufo in remilfionem peccatorum: Ergo teftamentum incœriafadumeft in poculi fanguine in peccatorum re-milfionem effufo.

Per fanguinis elFufionem teftamcn-Ï7. tum nouum C quod amp;nbsp;fanguinis Chrifti communicatio eft J dedicari oportuit: Nam fine fanguinis eifufione dedicari nonpotuit: Incœnaperpotumpoculi benediólio-nis faóla eft fanguinis cómunicatio, id eftjteftameti dedicatio:fanguinis cnim communicatio eft teftamentum, quo-niam eft benediótionis poculum; Ergo poculi benedidionis potus,eft fanguinis eftufiojamp;teftaméti dedicatie.

Quod effunditurinremiflîonempec-catorum amp;nbsp;teftamenti dedicationem, eft fanguis teftamenti: Erpoculum eft teftamentum: Ergo quod effunditur in peccatorum remiftionem amp;nbsp;teftamenti dedicatione tarn eft fanguis poculi quam teftaméti.

Sanguis qui effunditur in remiftionem peccatorum,eft fubftantia poculi, Nam pocuJum eft teftamentum: Ergo poculum non efi vini,fed fanguinis teftamenti fubftantia.

Vltima Chrifti voluntas eratjVt cum ip-fo vnum cfficeremur, vt vbi effet illc, nos effemus in vnum confummati: Ergo corporis amp;nbsp;fanguinis participatio effentiahs, realis amp;nbsp;corporalis, quæ rc Vera vnum nos facit, eft nouum teftamentum.

Per Caluinologos fanguinis parti ci- 21. patio, non eft corporalis,fed fide tenus: Et corporis amp;nbsp;fanguinis communica-tio, eft teftamentum nouum in Chrifti fanguine:

Per fanguinis effufionem effedum eft. An ergo fide tenus faóta eft fanguinis effufio.?

1 In lucent antecedentium duxintM hoc fjje » ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobii/ftbiicienditm.

Quum abfque fanguinis afperfione, Paulo telle, teftamentum dcdicarinon potuitjConfîderandum Ce in animos no firos infihuat, quis fuerit fanguinis effu for,Id eftjteftaméti dedicator, quæ fuc-riteifufio Sz dedication dedicationis fubftantia.

Præterea , quum effufîone ac afperfione fanguinis fieri debucrit dcdica-tio, num afpcrfîo fuerit dedicatio?nain afperfio afpergentis motus erat in lege adteftaméti dedicationêjn afperfofan guine, qui adpopuli fanélificationem effundebatur^feu fpargebatur, amp;nbsp;afper-gens tcfiat^,S: fanguis,afperfionisfeii effufionis fubftantia.

Probatû cft poculum benedidionis, quod benedixitChriftus,efle fanguiné: earn ergo elfe fubftantia è qua, per qua^ amp;nbsp;fine qua fieri non potuerit teftamen-tum,id eft,fanguinis Chrifti communi-catio. Num ergo dicendus eft Chriftus fumens poculum, id eft, bibens, amp;nbsp;fu-mendum Apoftolis diftribuens , eins fubftantiæ effuforemfuilTejid eft, tefta-méti fui dedicatorem : poculi fumptio-nem,teftamêti dedicationemfnam po-culùm teftamentum eftj n poculi fub^

'pRONVNTIATA. I70 ftantiam fuiïTe, fanguinis fubftantiam, cuiusfumptione potùque,id eft,effußo' nef effundit enim qui potat)fada fit fan guinis communicatio amp;nbsp;teftamenti de-dicatio?

Quihocimprobabit dicensgt;eam fanguinis effufioné quç ad teftamenti con-nrmationem,in cruce à milite poft mor tem Chriftifaóla eft , fuiffe teftamenti dedicationem, quam in lege figurabat pótifex, ante quam hoftiarum corpora extra caftra cremarentur. Quoniam cf-fundens fanguinem,teftator efle debe-bat amp;nbsp;pontifeXjè confedore milite, te-ftatorem amp;nbsp;pontificem conftitui necef-fe eft : is enim effufione à fe fada Chrifti corpus aqua afperfit,amp; fanguine,vt Cal uinologis placet,in rcmilfionem pecca* torum amp;nbsp;omnium fanótificationem.

In Baptifmi facramentu tria quoquc ad Baptizati regcnerationem accedut. Baptifmus, id eft, ablutioamp;peccato-rumremiffio; Baptifans,ideft, regene-rans:amp; aqua amp;nbsp;fpiritus, ablutionis fub-ftantia.

Similiter in circuncifionis minifterio bæc crant confideranda : Præputium, circûcifiojid eft, fœdus,amp; circuncidés.

Teftamcnti noui dedicandi forma fuit veteris teftamenti dedicatio.Nam, vt diximus,hoftiarum pro peccato fan-guinis afperfiojvel efïufio,erat teftame-ti dedicatio:quæ per inquinatorum fan ólificationem fiebat ad carnis emunda-tionê.AfpergêSjteftator amp;pótifex erar, id eft,teftamétbDedicatori. Sanguis a-qua mixtus,erat afperfionis, dedicatio-nis amp;nbsp;fanólificationis fubftantia.

Sicut ergo afperfio erat in afperfo fan guine teftamentum, amp;nbsp;inquinatorum fandificatio : Ita potus qui afperfioni refpondet,teftamêtum nouum effcde-buit,amp;remifliopeccatoruin, in potato afperfóque ünguine, qui bibitur amp;nbsp;ai-pergitur in eam ipfam peccatorum re-milTionein.Nam afperfioncm,vtï fupta demonftrauimus , effufionis nomine Paulus diffiniuit.

QMndo chriflMtn fan£lafan£torum(itï(f' ftifnmßtumfdnguinem,tnpinn:a introi-uerit, yt le^em tm^leret.

P R o N V N TIA T A.quot; lyT Secundum ordinem Melchifedechjprç-curforpro nobis inrroiuv in interiora velaminis:

Quum teftamentum fuum fanguinis cf-fu/îone,poculôque dedicauit, hoc egit fadus pontifex fecundum ordinem no Aaron, fed Melchifedech amp;nbsp;dedicauit: Nonenimvt priuatus ei minifterio in-cubuiffet:

Ergo quum poculi potu teftamentum dedicauit, in velaminis interiora per fuum fanguinem introiuit.

Chriftus in velaminis interiora in- 24* troiuit,vt legeni impleret amp;nbsp;corrigeret: Legem autem implere debuit, ante qua pateretunNâ à legis implemento mor-gt; te folutus amp;nbsp;iuftificatus eft:

Ante illati in fanda fanguinis obla- 25« tionem pro peccatb, ex lege fieri non poterat teftamenti dedicatio,necpo-pulifandificatio:

Chriftus ante mortem crucis teftamen-l turn fuû dedicauit, amp;nbsp;fe ipfum fuosque afpcrfione fanguinis fandifieauit:Ioan-ne tefte,dices : Pro eis fandifico meip*-fum;

Ergo vt figuræ veritas refponderct,poft illati à fe fangpinis in fanóta oblationé, teftamentum fuu dedicauit fuos fan-dificauit.

Chriftus afliftens futuroru bonorum pontifex, per tabernaculum diuinitatis non manufaótum.nec huius creationis, id eft, per proprium fanguinem, introi-uit femel in fanda:

Is autem quum fui corporis amp;nbsp;fangui-nis communicationem fecit, alfiftebat » futurorum bonorum pontifex:

Ergo quum fanguinis communicationem fecit, in fahda-per non manufaóiu fuum fanguinem introiuit.

Sanguis Chrifti, fanguinis humani,id eft,peccatocorrupt! fimilitudine fini-tus,manufad:us erat.Chriftus enimna-tus eft ex virgine mânufada, vt quæ ex virifemine natural! modo genitaeft: At per non manufadum ftmguine Chr! ftus introiuit, quauis per proprium fanguinem introiuerit:

Ergo’non per fanguinem, qui effet natural! modo in human! languinis effi-giefadus, in fanó'ta introiuit.

Omnis fubftantia per verbum omni- 28» potentis, Si fecundum Verbum faóla amp;nbsp;formata eft.Dixit enim amp;nbsp;fada funt:

Ergo per verbum, amp;nbsp;fecûdum verbum, ex vino fada amp;nbsp;formata eft fanguinis Chrifti fubftantia.

Sanguis per verbum fadus, non fuit manufadus, id eft,humana natura coopérante, nat uralique modo:

At per proprium fanguinem, fed non manufadû in fanda Chriftus irfüroiuit: Ergo per proprium fanguinem,' fed qui i nbsp;nbsp;nbsp;per verbum fadus eft in calice,in fanda

Chriftus per effufum in crucefangui- jq, nem, ingloriam cœlûmque ipfum introiuit:

Sanguis in cruce fufus manufadus erat, id eftjhumana natura coopérante: Ergo per fanguinê manufadum in glo-riam cœlùmquc ipfùm introiuit.

PRONVNTIATA. fiduciäinintroitum fanólorum in fan-guine,per velamen,id eft,carnem: Chriftus in velaminis interiora per proprium fanguinemintroiuit: Ergo in fe ipfum introiuit,id eft,à feipquot; fo vt Deo, fe hominem noftris circiin-datum infirmitatibus fanólificauit.

^2. Per Caluinum non fanguis, fed fafl-guinis fignum facramentale fadumeftj hoc verbo,Hic eft meus fanguis: Ergo non fecundum verbum, pro fan-guine lignum fanguinis à Chrifto Cal-uiniano fadum eft, vt elfe, apud ipfum, illud verbum impoflibile oftenderetur.

Legis pontifex in vmbra futurorum bonoru, per Caluinologos Chrifti corporis vcritatemfquam præfentem fides patribus faciebat)miniftrabat: Chriftus Caluinianus cum vmbra amp;nbsp;m vmbra, id eft, cum pane amp;: in pane, fti corporis veritatem eo exemple mini-ftrabat: