OECOLAMPADI VSj BILLIB ALDO PYR. klt;t(mcro, Sendtori ï^orinbergen .S,w Domino,

EGI BILLIBALDE, RESPON-ßonem tium de uera cdrne ChriHi, ueroq; eiut fanguine, dignAm plané tud claritudia ne,ßquis uehcmentidm Khetoriee!, c!“ ue nufldtem ßinoruhe diilionis quer at: mdiguAm nero nel pri^in^de ßuuii dmicicite noflræ »Auß-dgium ,ucl turbulentum fendtori£grduitdtis üue impetimt,lt;equA tru tinA libret, ut dlid interim in limine fermonh pr£tered.

Quanta autem diligentius legi,tdnto magie indolui: idq^ non tam meo quam tuo,tametßnonihil cr meo nomine. Meo quidem,quod incertus ßminum rej^ondendo inno centiam meam cum tuisjtunt aliorim morßbue 'mßRa^ tam tuer I,an totä cd ußam medmßmo ßtAmfChri^o ludi“ ci, inpdcientid committeredebcam.i^dmln^ pum duribue, ut diunt, teneo: non quod ubi tanta, ueri’^ tatisßducia uaniloquo clamori reßgt;ondcre, laborem ma gnum requirat,fed quod femper ingenio meo ßerit ad“ ucrßmt rixari er contendere: maxime cum his quos in^ ter dmicos non poüremos numero,quod cum omne5,tum maxime miniilros Christ er Eccleßa:oppido dedecere ßcio: nec ignariK ßum, uix cauere potero^quin conten tioß perfotMtn induiffeapud paruiequos indices uideart

Hoax ubi,uel leuiter quod prcmit cxcitterCfCy’ qudm ini'» ftierito male audùm ucl per träfeiinAm ofteiiderc inci~ piam-Tuo uero nominegr^udtfapramodum, quodexi üinuiiionem tHc(m,qudm falium uellent mdxime,pericli (uturam uerear : cui tarnen etiam me tacente, ipje tmis libellus ng parum priciudicat. Inuident etianmu tibi fyn cerioi'es amici,quod in opinioneilla craffa dejènfanda, contra amicumimmeritum,tam hoüiliter,tamq; atroci teraureain eloquenti£ tu£ armaturam deterere uolue~ ris.ttaq} mihi calamum toUit amicicia,qudm ueritas in» nocentiaqi commendant : tllam nota qudpiam illibenter aßpergo, bas nebligere non licet. At quid h£fitof tuunt. mibifequédum eü exemplum:quodq; tu inßdiexcufai tionem affumpßäi,non jinit ut ßleam. No».«, babendu^ perfonArum,fedueritatisrej]pedus-Atq} o utin£in,ßcut f^o j'Kjm qu£ intuspr£ßdet, i» coßliariam O' prident er nunc adhibui,ueritatem, ita o tu poßtis affèóiibus, er culaäe imbibitis opinionibus, magno fludioj iuflaqi puritate eam conß(luiß'es,nimirum uterq^ magna leuaf ti ßißemus moleflia. Sed negauit id tibi Manliana aus! fleritas, er mentis £quilibrium ir£ pr£cipitantia con fit dit, adeôjUt non tam ueritatis habueris ration€m,quàtgt;t dolori fiieris obfequutus. A mefianè noneüexpcilan^, da tam acerba pugna, ßatis mihi fiierit uitare iäus tuost er uere abliergere, quod filß impingitur : tu interim mta pace,ßfieri potefi,pilßtmus fi{eris,o' maxime catt, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ didut.

DE EVCHARISTIA IOANN. OECOLó diJui.Mihi no opits eR ut te offèitdlt;(m,fed utain tuam ut, euadä nühi enitendum. iqui^fatisfrcere tibi, teq- lu^ crm nMlim, condbor ,nec fiuürabor, nip errorem tuwn pgt;ontc dgmfcere nolii : nAm faltem hoe ^p nihil aliud,ptebere,quod nùniü atnice mecum egerii. flagra uitenim ira tua,modumqi nepijt fceltn immodicuf^ Sed pricßtum fatis»

ST A VTEM thço-HÇs-KÀfTîUTf/ nbsp;f**gt;“

■,. f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;belli

«Hç/copH;,fo«a.fKîerco/t/Ji(«, nmwtl fmns, grfntfr ine infrmare ,fed femeltotu cx^, tinguere, et doétrinam nwam ueram pc^

fubuertcre,ut nota confcientia: cauteriata perpétua fu=gt; giller, dtq; adec),ne pdci ntibi (upereffet quicquamiprlt;t' terfnipÜi nihil- Eo te prouexit (OnulationU imtnoderan' tia, Proderit autem tnihi apud aquum letlorcm dicumillud tuatm mei opprimciidifludium: nondum. n» amicam curant,ubi tam parum humanitatii cernere li“ cet,dppellare poffiini,Proderit mquam,calumnia: cnint (uocabulo ignofce,donee mitiui aliud occurrat^per pit gulosprèuerfui,etiam nuUa urgente neceßitate,dccu^ ratiusintctat£,ledori,quonAm morbo labor ar is demon ftraturapint. Dehisprincipio agam, antequam ad te* tuna iüa tM,quibia librum impugnas,progrediar.lntcf

AD BILLIBALD. DB EVCHARISTIA rim fdnnAS,dculcos, fcomxtd,^ iniurias plerafj; firent nae dißiinulabo: gudre enim priiutis cdußs leflorem de tinerem f fatii alioqui nMlcütim, obtrudcre en ho^ nefte pr£teriri non poterunt.

GITVR tu^cjuum odioßßinMmtraducen di amici prouinciam ßufcepißes,primtim ß mue tuaprudenterac anxie confulere flu’* duiAijfubinde mculcans,mc priorem ßijße iniurium: unde nemo non coÜigat te ad fcribendum co^ gi, er me longe grauiora meruiffc qui ab amico cr tanto,ßc excipi meruerim: maxime qieum id tnodefle, citraq;ßcundiam caninamegißeuideri uelis.Hui quart tummihi ßuoris adbuc reliquijfes Ji modeüie arnici^ ciieqi nomen obticuißes, lam ß mode ilia ilia tua eR tant crudetis,quis dignam crudelitatc O' ßrorö ipßum ßret aliquartdo i Et ßtam ardens oratio canina non efl ,fcd rebut facris digna,ubi fi'ontem perßicueris er incaluef

ris, quomodo non uel adamantinos montes perrumpesi AGIS autemhoecopioßut,dumcirciterlibrimedi

Videbuntur tibi hec duriora^aut etiam iniurijs reßrta, fed interim non cogitas quanta tu nos a/pergas mßtnia, quätis in nos debaccheris couitijs, quu nunc defertores,

niMtc CaperiMitäs,nwdo Papisld^.modo ueritatis impug « tMtores,cr quid no apellas, figurate tarnen: fed nos tro «: pumtutimhuncfatisfuperq; cognofcimus, ac calum:f « nie tudi nos nequaquam latent. Et «ci «4« «ot apertis po « tins quam occultis laccjferes conuitijs . Neun prx = « terquam quod tibi aperte rejfondere pofymus, baud « quaqMmte iniurium fuifje ,aliquando negare quires, a qnum itafemperfiguratamloqmitionemtuam ,xy' tfo « picuMi lÜMii dicendi genus pretendere pofjes. Ciuid igi= « tur nobisJiciendumißtaceremus, heretici zy' impij eß « Jemus : nunc quum reffondemus, conuitiatores nbsp;nbsp;crfa k

lumntatorcsappellabimur.Etprofiilo,fimeipfuminsf « ßgniquadamajfecijjes contuinelia,dißinuilajfetn,aut k etiamtacuiffem : nunc uero quum Dei detrahis potenp « eins Te^amentumfupprimerc niteris,ßlere « neutiquamlicuit: ut interim de fcandalo inultorum^iy « confeientiarum degrauaiione taceam. Verum nonfunt cläm inßdietue,qiidsutinAmdctegere noncogeremur, PotuitSocrates per feiffe ueflis rimamjqudm Antiühcz nes identidem quaß diuitiarum contemptoroüentabat, « cor illius arrogans inßicere: er quur nos ex feriptis tuis,quid in mentegereres, dignofeere baudualere= ntus j quum uerba animißnt imago ? tsiouit Deiu quam inuitus b.ec dcpromam,ac quam multafupprimam,que me non f ilum amicicia noüra, fed Cbrifliana etiam eba ritas deproinere non ßnit : tametß tibi aliter- ßrtaßis

AD BILLIB. PYR. DE EVCHARISTIÄ » uidebitur,ucl no nidebitur,lt;]uum aliqudndo illtvminaliii » fùeris,uel conßderare uolueris quis no^rwm iuüiorent ■» indigttMdi occajlonem hnbuerit. Hec fUnt illa tM D pcramicd. uerba.

Qjilt;e peâoratlt;(ntuieloquenti£totrensfccum non abripiat f Qjti affeélm tam indulgentes fratri,quos non abalienet miferabilis iüa tragcedia f Qui tam perj^icaf ces oculi,qui taUbus prtejiigijs non caligent f Heu gHlt;w=« tain lenocinijs oratorijscaliiditos Oquot; uiolentiai Vere çr calamus non minusquàm linguanouaculaacuta, ZT HÔo'/aoç îtJ^tK'ioLgappeüaripojJèt. inhisturbinibus^ quisnißueritatemunitus,beneq;ßbicotifcius fubßüef retiGratia autem Deo,qui ad repellendam uim tuain ar mis non carnalibus me fatis muniuit, ut non tantum ar* tißcioßßima iüa tui,^^ ruens affêâibus dehonefiare ac tetrere poßit oratio,quantum hinc ßducilt;e roboris, ad ueritatem aßerendam conceditur,idquod er alijs breui perßieuum erit. Inuida enim perflat ueritas,er tutißiinum pricßdium eß tnentis bene cofeite tefUmoniii. Sane mult à fecus quàm à te proponitur,res habet. Fieri autein potefl, quod er tibi malta uana amiculi quidam de me fu^eßerint.

NE ADMIRERÏS,quodhi)icpotißimivmex* erdiar, er ßlum orationis tua: non ßquar.Vrgent enim caufie non cotemnend£ :Vnd,neßobieilionibusreßon • de re cepero^er in carpendis calumniorumtuarumßo^

IOANN. OECOLAMP. RESPONSIO. fculiijijuibuf totum uariegaüi libeUtim,immorcr,ucri^ tdti cognofced£ uelum quoddam intertcxatur, id quod, fiue data o{gt;erd,fîue ßrluito tibi euemt.At ego iüam cifi ira omnem fùcum uelim cognobilem maxime : fed quo mima cog nofcatur^nmltumßcit, ßmnta quietem-, inf flammationes iHe rhetoric£ perturbent. Altera, ut iatn ate preoccupati fufficiombiaz^indignationibiaanif mi refirent,diâisqj cum uerißimis tumßmplicißimäß dem non abnegent: qd’ßJferare no liceret,tdcuiße con ducibiliusfiret. Tu certeftrennuam nauafli operdm,ut flde mea labeß^tata, ßuBra deßnßone ajferrem: atq; tnox coUiquefcet uter iuftiorem indignandi occaßonem habuerit,e^ irlt;e modum tenuerit.Nam ß quis imuriaru originem uere fcire uoluerit,hatte effe, non aliä com periet.

ANTE Q_V A M hue diuertißet Carlofladiui) U belliq- eiui dißembtarenturfnon raro de Euchariflia in» ter ueritatis fludiofos infecretioribuf coUoquijs contra» uertebatur,z^ pertentabant amici cum noti tum ignoti, partim epiHolis, partim coràm mcä in ea caufa fidem^ Q«o quiq; animo,ipß uiderint: mihi certe proßit exer citatio. Sci/citantes enimßatres nontemere, ut quidam [olët,auerfabar,fed coHationefcripturarum digxabar, er quantum etiam inmyftcrijs uulgoaberratum eßet, cum Misindagabain: plerisq^ circunße^le er ca ute ref ßondebam, etiam ipfos ad ueri inquißtionem f tïlicitàii

ad billibäld. de evcharistia multos etiam confulebam ipfe tic quid indigne contra feceptam paßim opinionem docerem . Irrupit tune Carlsladiui cum libellis fuis,cuius intemperatum fernw^ nem quum probare non poffem, patienter tarnen lc^ gens, non procul àSeopo eum abejfe iudicabam, atque adeô rogdtus,ingenueßtebar: maUebam cnim hoc age re,quàm ewn tunc condemnare mordociaribus uel dibits uel fcriptis, Cogebant autem cr feripturarum expoß^ tio, cr plebis expeHatio, qu£ fire ueritatis cdpacior erat, quatn plcriq^ qui ßbi uidentur doili, ut pure qu£ mea effet fententia, aperirent^ In fumm4,,res qua dcce batniodeßia,citra cuiufqtum hominiscriminAtionem, per me atque alios quofdam gt;nbsp;Deo laus, non inaufficate cepta.Tantoq; filicius,quo magis à couitijs abHinentes, tnfirmoru rationem habebamus. i^ihilomims inox ego cruicinarum Ecclefiarum ßdeliores mindlri male audi fe, traduci,profcindiq; cepimus. Et tu in fiotijßicio Itbri tuieumrumoremte cognouiße fiter is nbsp;nbsp;nbsp;ipfe profirs

uerecudirefcripti mei tefiimonium Nee ignoras quoSt ij qui ne una quidem fyllaba lacefiiti j triadem Satanici turnuocabant• Quamuisautem angeretMeßnensiUe rumor,perlati tarnen funtaliquandiu patienter acloga ■J.cöfcntio }ùmiteroi TironsHÄXKio'/j.oi'jdonecappeteret aßereda: dones, nbsp;nbsp;Keràdfeidoiwum tempus.Legantur aduerfariorum libel

U,quos ante fifquianmim dedcruntiey ß non fiaient M numeris conuitijs, ueraßnt quiC aduerfiis me diets, non dico

IOANN» OECOLAMP» RESPONSIO» dico coßngis, omnia. Ita^; ego fgt;o^ alios ab alijs oc aipationibuspducos dies ßriatus, neßngn^is per epiüo las reljgt;ondendtießet}ßdeirationeexpofcetibus, (y ut ^uorundam demalcerenturexulcerat£ mentes,innoxiu ülum ex ueterum dodlorufentcntijs,ex facris literiSycon ieUuris^s maxime uerißmihbis libellum congeßi, quan^ tumuis nunc proß:inditur,lapidatur,zr exuritur. Annus uertitur quo fcriptus eil, adbibitaque eil diligentia omnis, ne cuiufquam nome propter cum baberet peius, fed ad ueritatem cognofcendam extiinularentur ctiam allj.Ex bis perßiicuum eße poteß undenam iniuria fca“ turierint,^' tium lacejßerim ego,uel laceßitus ßrif pferim»

NON folttwt aiüem prior iniurius non ßi,fed nein^ iurius quidcm: ubi enim deßdoßendendi animus gt;nbsp;quis merito dixerit iniuritvmi Etenim ßfi-atrem, cultro pra^ terfententià meam à manu excidente, milncraßem,ipfc aliud interim agens,damnof ts ßerim, fed non iniurius, ni dedita opera leßßc probarer * At ego multa beneuo^ lenti£ me£ indicia in aduerfarios oHendere poß'em, I«« tunt adhuc me illorum laudes, laudare iüos er ipße noit erubefco:etiänonrepofuiconuitia proconuitijs, quunt potuißem: tantu erroribus eorum, contra confeientiam fubferibere nolim.Etàte nonmediocrifcroßcitfus,qud* lecunq; Amid nomen,quo me falutas,minime rciecerim: fed ßem inde aliquam^non omnino incrcdulus, interim ß

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARISTlAi «eo. Pr^tcretierrorëingeneretitxauhcr pritutis pergt; fonis peperci, qudrc igiturdicis tw iniuriam^ Gcneralif' uitiorumreprchenßo perform noit in/àmntt Erroris. condemnatio bominein noniinAthenMtiziit t Cur^rtU' non 'm erroreni meo nomine tacito impreßionemßciüiy uelamiciciam prißinam uenerattest Equidem fubrideo,, nonderideo,dumtu m ßicatoscocionAtorcsdigrediens,^ libcriuf mueherii. Qjtid enim fucccnßremji nihil ad me quedicisfßii zr fgo reui^emendationem, non ßom. tnAchutionem requiri uideonmo çr fiotnaehaiionem no in te, qui taxAsßfed in mcam} que comeruißet^ igitAuk am. At ß tu cecus me uidentem, uel claudicans rcâe (h^ ccdentcm redurguere uclles, hoc minor utiq; ejßet mihi iräßcendineccßitas, quo maior meaßlicitds,Qrdmpli^ ortiiAtemcreiudicdntiscdlamitds. Ceteruhdcexcußt tione mihi no faerit opui:funt ßtis multhcenfores pM ÎO equiorcs, ij probe animaduerterimt qttùm nolueritrt quempiam propter meuel traduciuelpeßumdari « Qui fit ergo quod homines, ijq^ amici tam diucrßs iudicijs la borantfcftutam Heroicusuirmecogitareiube.ts,qult;iit ta uos ajperferim mßmia, quantie tnuos debacchatut ßm conuitijs^ Ageuelttüs uerbisabfoluar,uide,n. quant bene conueniat fermotuus, dices enim me debacchari conuit'qs,e:r fubdis figurate tarnen. Esi ne ßgurate loqui debacchari t Quid esl figurate debacchari ƒ Nihil tä inf eocentcrinculpateq; did potesT:, quin ubi tales Momi^ calumniie

IOANN. OECOLâM. RESPONSFO, calumniie ßneßra pateat.Quid in tuii uerbis dcprehett deret Socrates ?imo quid twn uidetorbis, quemoculos fecepi/fe equidcm non ægre tuîerimjititiAm reite iudi~ care incipiat^quid ßbi uclit tam anxie^tarnqi inßliciter calumniasconquirere, tnßgmtc impij^qualeminc ßcis^ palam zx aperte deprchendunt. Verum hic no licet ab^ fcondita cordium rijnari, qu£ in diem iheß reßruata. funt.Vade tu eu tali ßgurataru iniuriaru aiîione ad iu~ dicistribunal, or uide quantîi impetres. Aut arbitraris tam inßmes libellos calumniß er accufationibus è fii^ Uolis fußieionibus nat is, fanfliores t Quis puer is a co-ramludimagiHrofuo contra lequalè ageretiPrasceptor, hic me obliquis perdit uerbis, è quibus peßimu cius cor deprehendo, Non oinnino innocentes fumt, qui ßeilcßt ßiciones adnüttunt,

CAETERVM expendamui quicnAm illa funt conuitia. CapernAitaSidefertores,Papiilas, calomniai tores, ueritatis impugnatores,hlt;ereticos uos nominatos dicis,ßgurat£ tarnen. H£cßre ßint qu£ te male habet. Atqui pridem à tuis, er olim à Lombardo h£c pUraque Kobis funt obieila qu£ diluerc uolui,non tibi imprope^. rare,utcunque tu fußieeris. Igitur nullt poil hac fe ex^ cufare licebit,quin fe cxcufando,alittm recriminatus ef fecenfeatur iSimt qu£da ^ffèrëti£ er exceptionisgra tiaàmediHa,eaturapisacinte ertuostortaeffent. Papiilas enm nominans, mihi cum tuis non eße negoetü-

oftendo. Qjiis nelcit inter tuos çr Papi/îtes i2iuîtum wî^ tereßc, Uaijueßcubi dißgt;liccre aliquid mihi in p^pi^is dixcro^ nihil adtuoseumßrmonem pertinere liquidum fatiseffe debet. Alij uulneratifunt 3 nbsp;nbsp;uos cicatricent

nwnüratis ƒ Nonnulla fi'mpliciter ad deßnßonem me^ am diólafunt, ut qutmt dieo : ïgitur qui talia obijciti^, patiaminiprimu, utgermanumfenfiimteneamus: ti uerbis tw difceßijje comprobabitis, hoceRdeßertoresuoeäte; ßcurioßores ßerimuij inf gratos dicite : ß non earn quam oportet fidem conßte mur, h£reticos clamate, iudicatéque, quemadmodum ipßiudicari ucllctis. H£c uerba pro deßnßone allatifj tu nimirum interpretaris, qiuß uosiüiiper^ringam. Opinaris neminem ßre, qui inter nos dijudicet^ Sed quidinaltisf H£refeos crimen nondum cuipiam me ob-^ ieeiße ßteor,qui fudmin ChriRo crucißxofiduciaitt eoüoeat, feq; m uera petra ßndat, tantum alicubi dixi, ratioriem aduerfarioru/m ßuere l^iarcionitii, fed hoc non eü dicere ll£reticum uel Marcionitam. Vt h£reti^ ei nomen abominor maxime, itainlabijsmeisuerfatur rarißime- Sciuntßatres qui hic funt, meum in Eccleßa cui feruio morcm,quotnodo diebus ßilifjquibui c£nant dominicam celebramus,legatur fymbolumapoflolicum, eum proteflatione quod ttouos articulas ßdei gt;um cure^ remui,neque recipientes dogmata cam illis no pugnan* tia temere iudicemns, promulgantur quoq^ excomunica tione

ÏOAN. OECOLAMPAD» RESPONSIO» tione indigni, quotquot uerbo D« crudiri nolunt 'm bis quafuntfidci caußs.Vbi autem in tanto timoré ambultt concordiis mdguA cura eii^ne qtùs à nobis ludia cij temeritate grauetur. Ciuo paélo uerißmile e^ mt figurata loqutitione in quofdam irruiße, quibus nodunt fuuin chriüusnegauit iScio enim er multos errores grauißimos ob ßmpliccm ßdem à Deo optima condonari • Poter as ergo Bilibalde mitior ejße. Accedit ad kiec ßcutdixi, ad erroris codemnationem pertinere, Konpaucaàmedida. [taqueß fände, chridianeq;fcri bens errorem quempiä,quo er tu tencris deteda abotni nAtione,qu£ illu fequitur,deßruere conor: none fi quoi i« te defyderaretter, diligenter refarcireS) uerbo in matt fuetudinefufceptojctiamiuxta huitts feculi fapientiain prudentius dißimulares, quàtn ßmultarecriminAtione teproderesi Sm impie nbsp;nbsp;nbsp;prophanedelirarem,tuue‘!

ro iHudratus gt;nbsp;er à pari lapfugratia diuina. cudoditus ejfes,nonne itemm cofultiiis ac fandius ageres,ß ut ß^i rituales decet, inßrmum me inßde fufeiperes, manißfi ßisdodrinis erudien5,er pro donis Deo gratias agens, quamß teipfum intedino dolore eneeares, er me Im» gua; tuie flageüo totiem conterere ueües ƒ Hoc (»fo iudifi eioßretchridianefaperc. Chridienim ßiiritus arun» dinem comminutam non conßmget,er l'mum ßttnigans non extinguet, nec ttocemfuimm plateis audirißnet, An bodie dißimiÜs efißbi jfiritus iliefDabo Mtem 'm

AD ßlLLlBALD. DE EVCHARISTIA pietatein cfjê guod docui,pictateinuero quodtuaßeris: utiq;fciti5 inculpdte ageres, o' plt;irtein tudm probe delt;‘ ßnderef,ßcrrorem meum conßitärcs : quo oîlenfo,re^ pente etidin couitiorunt plduflrd eudneßerent. Ccrtunt ßde CteiiA reile acbenc fentis, nihil ddte qudles Caper iiAÎtie: fin md,le,nuüa poter is ratione fiocietatem illorunt tergiuerfiari. lam unde ego,qMim fcriberem, pr£fcire poteram quid Pyrkaitnerus turn coRanter crederet,uel quid cum male habiturum eßet f Nullus hoRis à me con uitio pctituseR, qudnto minus tu, quem ut anim£par^ tcmdilcxi: O'oßenfusquoqjnondiemdiligerc definej tametfi res hanc poftulet apologtam.Vbi igitur iniuri£?~

E S T O autem humanum quiddam efiem hacin re paßus,nu^quidtuitm erat infipientiainfipientiam meä uïnceret Vbi ergo ilia quam iaRas Cbrifiiana charitas^ ubiamicici£ration ubiueliUa fencdoriatud ciuilitase

AT TV zRumpr£tcxis, quinonfinebattefirre impuncjper meconculcari tefiamcntum ChriRi,perme derogari potentU dei, per nw fratrum oßendi confcien fias, deniq; pernw fcripturas dilacerari, Sed o BiUtbal de, hoc decebat probari à me cominiffiim. Conuincito boc,ut par eR, o' in nte ucl tacentem, uel rcclamantein recidetcrimen. Porroego oRendiabunde,iuuanteq; Deo oRendamuberius cur£mihieffiegloriam Dei, cele brari à me teftainentum Cbrifti, pußlorum, ut uocant, feandaU uitdri^fcripturasq^ declarari : iwq^id quod

IA M nefcio quid ddhucgrauiui fuf^icdrii, çy' do^t lens fuppritnis,D EV Mq; teRé inuocas,quod h^c inui-tui depromiii.Quodego o Büibalde,ßcatrdeiuilege tileslibros fcribere}n,Kondccufein: atquimpuratibi fîtconfeientid, pldnè non iudico. Hoc fcio,nifîDeum prorfus ignorent, dij^plicereiUi non fîlummdledicendî libidigt;Km,fedcyminùnum rddh. Tu uero interimpcr tnuifîfîimdmreticcntidin quid tdees^ quid fupprimis^ Quomodo non indulges bill Nihil enim opinoruelin tuo,uel cuiufîgt;iamdlterius mdgis ntdledici peilore duri= fis infîdere,qum erheec 4 te ompêgt;o7\.iKO3lt;= effufd dixe~ rim. Quid eft uftidm inuidiofum, cui me non dßociesl Cdrol^ldditis Pighdrdi fortaße non tdm ntdli funt, quorumuildepoenitedt.Qjiidtnibiludteos orSdrrace = nos confers^ Pdpilldrum eSquot; l^drcionitanm cduftam ho neftds dliqult;intulum,ut ilUsftam inuifîor-Confirsdutein me or Sdtdn£. Poßes ne crudelius quippidm in me com^ tninifti, qudm quod per me inftmeturDeus,quod pro phdnein Teüdmentwm Chriüi,quoddgdr ftirituSdtd^ ne, quod perddm fîdndalis piorunt confcientiis^ Pojjes fdliid chdritdte ey' confeientid non rcmordente, dcutio* gt;•4 ftticuldin meidcularirvttquenon'poffes. Equidem tndUem dppeUariuenepeus, pirenticidd, pldgiirius,pd trie proditor,^ omnibus dlijsconuiti/sdft)ergi,qu4in tiocdri ho^is Dei,ldtro dmntdrum,focius ludeorum,or-

ganum SatJiite, ruptor^^ Te{ldmeftti,quod Chrifin^fdtt ^uine fuonobifcum inijt.-qucmadmodumnunc perte exibilor, nbsp;nbsp;per alios, gloriantcs intaimà parte fttd,

Chriflianam manfuetudinein, quie qualisß, non uideo: enitentes declarare me fuperiorem ac priorem 'tniu^ rijs, non folnm infe,fed cr inoeum Opt‘ Max.facro“ fait^lamcjs eins Eecleßam • Verum ego enixe oro Deunt ilium nojirum, oui utrinque nomen dedimus, utfenefcat ira ilia tua: er uideas, fi nihil praterea, uel faltem hoe, quod ire ntodum non fcrtMris,nomenqi meum abfque iu fia caufa in toto orbe traducere conatus fiteris.Alo enim adbuc de te fiem tantam, quod fedata ira,tibi reddit w, onerofus mihi mnocentifiiturusfis mimme,quiintumuis ntmc feuias.

SVISIT autctralilt;ecalumnùe,quibt^sinfidiasfidei mee /}ruis,dum nitnc arrogantem,nunc dolofum,nunc SopbiHam me fàcis, zy inculpatifiima pefiimam in par:f tem interpretaris. 'E qutbus id tmum profirdm,quo cr “ reliquus candor tuns cognofiatur. Dixeram : Veritate (^^rgloriamnunquam inueneruntcontentionisfiudiofi^ » Deteflanda profiilo rixandi libido.Quibui uerbis quid poffet chri/lianius dicitCharitatis enim primam nos fem per habere curam oportebat. Tuautem ea uerba fudui paraphrafi,nedicamparaphronefi,enarrdfinhuncmo » dum:Ctuidhocefi aliuddicere,quàm mccumconten-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

IOAN. OECOLAMPAD* RESPONSIO, non deprehcndentes ,nißi contcntione dbilineittis, ac « nùbi obedidtis tn omnibus qult;efcripßrof nbsp;nbsp;ita fcilicet œ

t« explicds. Talerninterpretem, dumuerba maxime candida fortiuntur, quid mirtimjß in alijs quoqitc mi=3 quiorem experiar f Vteris autem gloßemate iRo no uno loco tantum, qudß ideo à contentions deterrere uclim^ ut amgantia: mes prspedimenta tollantur c medio, ut flatuere poßim idölumfbmniorum meorum, ut quicquid, mihi arriferit, conß^im ßt angelicum : quicquid diß plicuerit, diabolicum. Siccine curM amicum i At quid opusi^a Sophiflice f t^onne antea teSiatus fum benefii cij loco du^urummc ,ßerudiar ubi aberraro i Nonne prsfto funtjUtaudiam melioradocentesi Hadenuiin hac caufa twn docuißs,qus oportuit^Si obturarem au*i res erußre me uolentibus,utique repulfam mererer,con tentionein deprecans: nunc qunm redarguendum tne of feram,ß peccaro, quam obremdida meatam pcrpe^ ram accipiuntur f Efl 'ne erigere idolum ,fubmittere f e squißimis, quibus fcripturam interpretari decet,cano^ nibus f Sapit'ne arrogantiam, Eccleßaliicorum Do fiorum fcripta tarn humiliter expendere ƒ Ciuid ul s tra ame'exigitur ƒ Si hsßtantius loquerer, cr tanquitn parum confirmatus, in fertnone uaciUarem, fcio, lon^ ge aliter, nbsp;nbsp;ßrtaßis non imtnerito meum inuaderes iu^_^

AD BILLIBALD.' DE EVCHARISTIA tcntiäi agnvfcenti^ timiditatis crùwn tam infolciitcr, tamq; fuperciliofe non crat opprobrandum : it a conslan tim comporta proßrenti, /àslidiofam artogaiiti^ui^^ tiiim h‘lt;nd crat obijcieiidum.

P O R R O ßaudes ac technoi (JM humanitatis le^ ge nùhi toties impropera^ f qtitim nuhi id uitij per oinne uitam meam, propterßmplex er apertu ingeniunt, ob^i ieä'Mißt nU'nqMm:atque adeö,utßlijs huiM fecttli {luilußbrium, haudpaueapoenitedapertulerim.Qu^o igiturpoculo tarn repente 7rciÄu/u.HTgt;i(=eMßi quittant fubito ßcos tot fuppeditauit f quit tot impofiuras er pricfligiM docuit f quonwdo tarn cito entern Mriauit le^ thiops,er uiilpcm induit ouis t Ecce ipfe dicis certu eße tibi, mepcrignorantiamlabi, er neqMqMm pertina^ da aberrare: er quod melius de me fcnti.ti^qurn ut pro mincies me dolofe dicere. Vtinam non dißiderent uerba tM. lam quid me iunat ßigida iüa cxcufatio, cum qM totuslibertuus pugnat, qui nilnl aliud agit, quàm quod dolos, impofiuras, erlenodnia meauerbaeßedidt^ Fraudes non comminificitur, quiperignorätiam labitur: uerbis ßiritiisfiandino obß^it, qui propter ctcdtatcm dberrat,Grati£autein ßnt Doinino,qui er paruulis dat qfiutiam, quodme non prorfus nieptum er inutilemin mini^erio fuo eße uoluerit-t'ateor igitur,quod una M,‘ - ßide film ufius,necpcenitetipia enimc^i,er non ad dea dpiendum ,fied ad placandum aduerfarium coinpoßta: qudes'

I’OÄNN. OECOLAMP. RESPONSIOy quilcs charitas omnium multo tufimmudocerc foleti Vafriciaautcmpmculofa h£ce^l, quodnon /Irinxite Ium in prtefcntem qucmpidm,(ed paciigratia cum Lom l’urdo lufi^ut Jpeäatoresmtermj/ibi parci animaducr tentes, à temeraria feuitie eduerent. At cumßc prteter j^cin illos offenderim, quid ßturum erat ,ßaperte eyquot; iwpudenternuUipdrcens, obuios quoÇq^ßeimußffem,, quinumc tarn male propicij fu'nt f Qjeodß non eil obli^ quitus illdexcufabilis, argue er Nathan prophetam,ar sue eyChriilumipfum. Non mueniesautem aliasflro phas'm toto libeRo: fed occurretßmplicitasnon impruf dens, ut in Dominoßes eil. Hailenus amicoru indicia fullgt;eila füere, co quad in amicorum uitijs ccecutirent: tu uero ßc ardenter amas, ut non folum non conmueas, fed or quod excufari po/fet, fupramodum exaggeras: amp;nbsp;qU(e in bona parte accipi pojjent, in peßimä trahast

P R E MIS item me or alijs importunißimis moros ßtatibus ,quibus lucubratio nem meam confeientia mala pfodijjfe perfuadeas, Nunc enint dicis me controuerflt; pro conßßisaff'erre,nt{nc mecum pugnare,moxß)npli’' ees diHiniliunculis lailare,deinde quadam dißmulare, Oquot; ubiq; inßdelem patrum Interpretern, Crisis non uidet quid hacßbi uelmti Caue autein ne inß/fam mihi para tain incidas. Sophiilam me ficereuis,crßphiilieißimu te ejfe prodis. Orbis enim oculos recepit, o- nißad pris ßinamciscitatemredeat, inter tuos eauillos, o' folidos

ad billibald. de evcharistia jneos fermoncsdiudicare poterit, üunquid fubdole tionem admifmtn principe ,ß cum titulo nArratio’‘ ne confirinutiones omncs non fiierint (tdieiiie, dntequdnt adprobandumy dcquo controucrtitur,dccej]umeRl Scii non oinnia locis ommbiK quddrure : Cur igitur non expeéias finem ordtianKjC^lociopportunitatemf ut fitunc ßiero paru manor officif^habeas quod querdre. De diflMionib ui quid dicami Annon licebit ededdmd. nifèflanddm cdujie obfcuritdtein proßrre i Prohibe tdn dem nbsp;nbsp;defimtiones^Qr interpretdtiones,^-circunfldn

tidrum 'mquifitionem,dcquicquid dderuenddm ueri’^ tdtem conducit, î^ecmultum abefl, quin hac nobis ne=gt; ges^qudndoquident uix permittis digreßioaem ad tdxan dos feculi noüri dbufut-Ojtid, quod agrcßrs ad proces exhortantem Oquot; tdntum non hypocrifeus inßmuldsi Prohibe tandem z:rprecdri,z^ßerare quod preces no jire à Domino exaudiantur: uidelicettdndem dd reflem mittito.Nam ubi hodicere mihi exiflimaremjjii me uer : Rurfus ad folitds te conuertis artes^zT 59 imkis pqs de deuotis uerbis rem agere pergis ,fedß-u^ 55 yfr«/, ut jßerdmus ,ldboras .Et ut anted dixi^ orbis ocu^ • 55 losdperirecœpit,necdmplius blandis or ßmiilatis de“ 59 cipitur uerbis^

iîlt;ec tu zr multd alia ßolito ßupercilio. Exhor“ tdtus fwm, ßteor} ad preces (_dtque o utinamperfui^

ÏOANN. OECOLAMPA* RESPONSIO, ßjjem) iwn tomen meoe ioiloui, neque cos mognopre “ cio uenditaui nnqudm, feiens Dcum patrem,qtundo be’‘ neß,cit,iwn iuxtameo opera, fed pro fuontifcricorf diomihi beae/dcere. Quidodeo fitet ferma meus co« rom te leert me Dominus, çr precari iubet, gratumq;. habet ß inutuôad preces bortemur : tu uero quorfum 'mterpretaris f 'a precibus firédepeUis yUixqitecon^ tines, quin ferpentem pro pifee à pâtre dondum dicM» At ego, quod anted uerecunde obticui, nunc uel mun*! do toto réclamante) exclama: Gratias ago patri mife« ticordiarum, qui me è priftina tenebrarum cripuit ca^ ligine, ut certo feiam quo mado ei feruire debeam) qud'q; nühi fides ad falutcm ßt neceßaria:or0que ut concédât ambulare rult;^ KÀKo'iooç dans perfie cere, qui dédit nbsp;nbsp;cognofcerc. No« b(ec te male habe-^

ont, nam licet mtempeüiua uideantur iierba, non funt tarnen Deigloriæ aduerfa : autßprobatur tibi mas tu^ us,ßcperge,ut nemo nonuideatmeam innocentiam, e3- tuamexcandefeentiamibiimiusßrtaßis nunc,etr. ad fußficionem ufque fidei mete uindex ßerim,fedtu me tantis calwmnijs itocogis. MaUnißeinenimuirorc» dargutionum fiefdo ßmiUs fieri ,ßad alia plaeidius rc« ßondendi praßruda uia, eyèmedio fublata: fidfient prajligiic: quibusimpedientibus,uix ita commode com= monürari poteß ueritas. Spero autem, quia detcdic funt dliqua ex parte ingenij tui artes,deßre fußieiones^ b 4

AD BILLIB. PYR. DB EVCHARISTIA qudß gdudeam 'miurijs ätmcos Iedere, fludeant doliscir^ cuuenire ßtnplices, e:^ ma. fomnia mignificans fcriptu rits torqueam: cr ßero etiam te ac alios, aures me£ re/ ßoiißotii diligentius accommodaturos.^Junc igitttr quaf iitercunq^ ßlum orationis tuie reßondendo feqiiar »

RIM V M rfe Petro Lombardo ratioiient non omnino reiecißed dim di^i‘gt;t^ione dccima non probani j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdußs'permotits. Abiititur

cnim aerbis Chritîi, ut tota nojlra dißutatio indicabit: Deinde fuprdmoducrepatcontumelias,opprobrans in« fdnidin excellentem, Hereßn maxtmam, drrogdtitiant mirdm, ueritatisq; impugnationem. Deniq^ patrum do« {be fcitcq; ßripta, permcertonim quorundam acmi« }fiine conßrendorum ineptias corrumpit : aideenim Alt gujiini. diéld, quant ntiferdbiliter torqueat • Ndin quttitt ilia manififldßnt,^ 'm ßmplici,quem fecum aßerimt, fenßt capiantur, aßerit inde finütein erroris fuppedita ri. Quid clariiis poteratdici, quam quod dit : Corpus in quo refurrexit ,miinoloco oportet eße, ueritas atitein

einsubiq; dißufa eüf At ille, quidfenfuißo non reßott debat hocdi0lum,necßtßiciebat diuinitatem ttbiq; eße, ßcutgermattus 'mtelleilus exponipoßulabatdd quad in epißola

IOANN. OECOLäM. RESPONSrO.' èptftola ad Dardanum, è qua exce[gt;tum,uiderelicet,exi tcnuathis uerbis^Qr ita expom't: 'Veritoi eiuf, id efl uc rum aui corpui,in omni altario m quo celebratur Pi^a tuitofui cft, qui confulto exemplari non olßcit quid hic comenti. Similiter lapfui eü in clarißimo alio diélo eiuß dem dicentii : Ipfum quidem er non ipfam corpmquod uidebatur, manducatur: ipfum quidem innißbiliter, nonipßum uiRbiliter-Quodexponit, in'.tißbiliter,id rü fub forma panii.Verim Augußinus aliud uocat inui fibiliter mattducare, nempe fuauiter ac uttliter in mema ria recondere, quod pro nobii caro Chrifli crucifixaßt amp;' imlnerata - Eadem dexteritate Loinbardus tradat AugußinididumtEt ßßtneceße uißbiliter celebrari, neeeße tarnen inuißbilter intelligi » Pori'o Auguflimn li f’ro. j, de Dodrina, Chrifliana, fatisindicat quomodo nißbilia sacramenta erßgna admoneant, ut per ea co^ SKofeantur qui£ ßgnificant : non quod res ßgnis affix£ ßnt, alioqui grauiori feruitute premeremur, quam uel ^udei uel Gentiles. Mi Bilibalde ,ßnon expendifli locu illum,uide eum diligcnter.Facit ctiam manißfle uim di^ do Augudini in epidola odBonißeium, quam qui le gtmt,ßcile deprehendunt Corpus Chridi uulgo accipi, pro Sacramento corporis, non inuißbile pro uißbili,

Quidigiturmirum, ßillißuhßriberenequeami Affert aut er ex Ambroßo erProffero quatdam, de quibus poflea»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

ÄD BILLIBÄLD. DE EVCHÄRISTIA DE EXECATrONE SECVLORVM ET multituiine errMiunt,

multif G' cartMlibui fieme/is qu£dam in-quodtotniiüia hotninum, tot iMtiones, tot feculd, tot fandli, tot doch crr.irint in te Eucharifiiie Qjtibui principio nonconcedimm inhäc cduftitotfcculisfiiiße adeo aberratu, ut dicitif, itno nec poflerioribiaißis, quibitsphiahe irieDdfiiperbypocri tM e/fu^, täm multiiS iwntes cdligo craljd perdidit.Ec^ cleßa ChriüiqiMliißt,noit ignords: non enimdb inß(= Idtis çy ceremonidiflupentibuf, çy ijsquißbi aliqtiid ef ßeuidetur mhocfeculo,cenfetur. Videtis.n. inquitApo ßolut, uocdtionem ueflrdtn, quod non multi fapientes fecu^dum cdrnem, non multi diuites, non multi dato ge nere ndtij uerum qu£ fluit d erdnt, delegit Dctts ,utpuf deßceret fapientes. iSlon igitur d multitudine, neque db dementis buitis inundipendeinus, neque temporis prx-feriptione fidimus,fedueritateab bis, qui earn cognoue rwnt,tdmetß paucißntßiflere cupimus, fJotum eft dito tichridum in medio templiidin olim federn coUoedfle. Prlt;edixit Paulus Ephefljs, moxposi difleßum fuum ino greßuros in eorum Eccleßam lupos graues,gregi non parcituros, peruerfaq; loquî(turos,utabducant poflfc difcipulos. Deßeuit operarios prduos,ednes,concißonc,

IOAN» OECOLAMPAD. RESPONSrO. inimicos crucU Chrißi, nmncipiii uentrif, quorum fims perditio,quorum Dats ueter, çrgtoria 'm dedecoro eo’i rum. Prieuidit c Petrus affuturos pfeudodidafcalos,fe^ àds pemidofus indueentcs, quorum exitia plerique le=* qutiturißnt, Tcflatur er loannesfuisetiamtemporif lgt;usfiiijfe antichriRos multos,Etiterum feätis in utilitd tem er probationem eMorumeeffurus Puulusdocet^ Donüttusuero leßis dgrumziz^mijsfuperfamnaturum ifidicatinimicum hominem^ erd pfeudoprophetis,eti^ lt;imeosquibuscordmloquebdtur,cduer£ iubebdt, er Mgußdin in regnum cœtorum uidin eße admonebat, propter mgredientium rdritdtem. 'À Idtere iu^i, hi« quit pfaltes, cafura ntiiüd, er Ù dextris eiuf decem Üu. (}uomodo igitur erit fecurumgloridriù temporis prtefcriptione,er in numero qui nobis ignotus efl pedbhominibuslduddti gt;nbsp;regno Deinùrùme funtdpti. ttegndruntdpud homines dodoresmultimdgna'mglo fid,qui pldnè npud Deum nulli erdne. Si enim dnte Chri flum uencrunt, hoc efl flfliiritu Chrifli fltere deflituti,flt res utique flierunt,dcldtronest Contraflepe quos de^ flgt;excrtint homines,dpprobauit Deus.Solum putabatfe propbetdm Elids, ex uiuebdnt feptem miUia qiue iw« )îcxfrd»tgen«£lt; flia coram Bilt;lt;tI.Porro quid fl er mag* na pars unlgi errauit, ignorans quomodo pants fit cor^ pus;num propterea itiam damnabimus tota^Vinceretne diuinam mifericordia humanus error ƒ Bene nouit Deus

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARIJTrA' qiMtitum enig; lunünis concrediderit. quot;VtinAm animud^i uerterent fitpercilioßHli quoimdo in eccleßa catholics adßncerißimiefapicntitecognitionempMci ßgt;iritudles perueninnt, ut ex minima quidem parte, quia homines fuut ,ßdtarnen ßne dubitationecognoßant:cceterain quippe turbam non intelligcndi uiuacius, ßd credendi fimplicitastutißimain ßcit.Ua Augu^. contraepislo~ lain ßndanwntidißerit: vides bicturbamc£cutirc, ui^ des nbsp;nbsp;paucos exßiritiialibus fapietUcognitionem per

cipere: uides (y iüos paucos ad abflrußßmamfapieti^ tiam pertingere : Ciuid igiturß multi errent, O' tecum fentianti Qmd auteni ßmaior or ßncerior pars tecum pugneti Eflo tibi fubferibant fchola;,monafteria,0' hy^ pocritartimgrcges,quibusDeusefßcacidinillußoisim’= mißt, ut credaiu mendacio, ut iudicentur oinnes qui non credideruntueritati, fedapprobauerunt iniufiiciam ► Nufquain enim minus dociles inuenics his quos dixi, er quos tibi maxime addiilos in bac caufa fcio. Common^ firauimus auteni non deßiße ex prioribus Eccleßd do -âoribus, qui manißßenobifaim frciunt. Eaterismultis perf^eÜM ßiße ßaudesRbomanasacmonafticas, qui tarnen reclamare dira periculumuit£ no ßerunt auß, er indeßÜum ut ueritas latuerit. At quanto uerius de errore circa Eucharißiam,qui baßs eß,acßndamentum impietatis antichrifliana,dicere licet, paucis tantain ßdßße libertatem, ut de eo mutirct iln re Sacramentaria ueritatem

«f ritatcin indagare periculoßßimum eße,etiam Decrelt;i torum papiflicorumglojjcmdta, ni ßdlor, perhibët. Ulo KAchonim epifcopi O' ßtccrdotcs plerique eatenus ßiej' rc atnici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;(fiMtenuiin fiMiincomodum cc

dere uifam efl: noiiunqMm 'mpgnes illorum iniuriM tar de ulti, Porró cldm wn e q’Mre facer dotes itafeuiant O feuiermt,ne quis uçritatem de Euchari^ia affeuerete quant iüi tecum Htcreßn uocant, o“ tu earn àpaucis ci^ tra paucûnitempuscoortamexiftimas. Ctupdßtam no uicius eü error,quare Gregorius feptimiu, pro reuela^ tione o confirmatione ueRra opinionis^indixit iciumiu O pr£ccs publicist O ßdem inßgnem. Et auerfatus eâ Deus ilium cum eccleßa fua^

IC NIHIL teuereriopus,ne Deusuea ftra ciccitate populum uniuerfum percuti= at : ignofcc quod aecitatem dico, nam tuo uerbo utor, neue uerbi mtereat ueritas, ac

Chrißi pollicitatio dicentis : Ecce ego uobifcum fum uß que adconfumtnationein fecuU^ Quid enimjO quibus, Ulis uerbis promißt nunquid omni nwltidini in catbe^ drapeßilentia; fedenti,uel fcdentes audientii nunquid impur£ eccleß£ uel plane adulter£i nunquid concilqs pharifeoru, nihil aliud,quàin utgloriam propriatn tue^

AD BILLÎBALD. DE EVCHAkîSTÎÂ antur,qtùerentibuifVobifct(mi»Mit,difcipulii7neif,cy‘ uocem ineam dudientibut, prcefentiam diuinitdtK nwd: prondtto. Difcipuli^r nosßmu^,cromnidrelinquen^~ tcSiUereetim fcqud'nur; i^egemus eum,fifrdudd bitur nos y tteracem. A udire mercmur: Non notti nos, ß adulterine fiterimuspofleriteti Annen er Abrah^da^ tie ßnt 'mnuinamp;-ie protnißiones iExcidit ne igitur ueri^ tds Dei,ßij,qui barenic meris /lelliscoeli jiumcro dc dignitdte eoüdti, ingemißdiit apud lefdidin, Niß Do)ni=gt; niisreliquijßet nobis fernen, ßilieffetnusßeat Sodotne er Gomorrhd f Elegit Dominus montent Zion in fecu^ culd.Excidiß'e drbitrdris promißionemiquid Ndbuzdri^ ddn impiuf templum polluit, meendit, erfoloioquduit? At uerdx Deus, etidnt dum non uidetur, uerdcißimus eßt ehrillus,licet minimum fidei charitdtisqi fuperter ram muenidt,nonproptereapromißionis fu£ femel (l£ poenitudinem ddmittit. Vnde qui pronüßionem non affeqiMintur, qudntocunque in numeroßnt, fuis uitijs aßeribdnt. Quodßddhuctibifeculorusn confenfus dr^* ridet, cogitd quo pd ito poß certdinen inter Petrum es“ Pdulum de oneribuslegis,Eccleßd,etidm dntc Hicrony^ tnum er Augußinum,coremonidrum mole ßerit onerdtf td,er muUd indignd tulerit, que interim pulchre incre uerunt» Vide uerboDei quidexbumdnis trdditioniii bus ddieilumßt, quid ex Pldtonis er Areüotelisßrimt Pccleßdüicorum Doüorum libris injferfum. Expende quid

ÏOANN. OECOLAMP* RESPONSIO» quid ambitia,quid pLMricia,quid mcttis crucii, quid uett ter docuetint, jlcttuerint, dcfinderint. Réputé tecum quomodo uerbuin crucK uere uerbum crucis, dc con^ temptibile.-admirdriq; dcßne,ßquidem multitudinituie, qudgloriaris,parumtribuiiniM. Neque hoctelateat, ^uod ßper libertatem, qua, nos ßeti, populo fideliter ueritas ilia proponeretur, numeroq; calculorum agen^ dum ßret, conßientijs fcß apericntibus, ßrenoshac quoque parte non poilremos: ßd non quierimus à tTiul^ titudinii iudicio fententiiC noflrce cofirmationem, quant fi uis cmnesreéle fapere cupiamus. Eflo autemtotusmun dus Kâ’XoKCwSeUç ÂHiU-u/j, ueritatis folemauerfeturj uidentibus tarnen, croculos fanoshabentibuSpingrata eins lux non erit. Jtaque non eß quod metuas promißio» nem Chrifli euacuandam, uel totum mundum périclita* turum zr excecandum. C^uin zfi- f» alios, ß pater is, zr fecurioruis fierijtintorestuosuanos eßedeiticeps oflendain.

IMES AVTEM CTconficientiarwin degrauationem, zx populi fieditionem ac turbas, cxleRiumq^ ac ßiritualium ommS coculcationë ex hac opinione fiuborituras^ Af ƒ Je bonoq; fis animo, n^m or has euros eximom,

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA primum neinetiu^ tto^lris cmmonijs confcientiaspe^ riclitdrùQuittenim 4 pcccd.tif,ctb operibus 'icgis,iq; trd ditionibui libertatem Chriftus tiobis fditguine fuo pepe^ rit : ijÇoU confcientids onerditt, qiti notu, lüd entra rur-fiti imponunt, partteq; libertati prlt;eiudicant : Gratuiit, qui aduerfiii iuflicia fidei, ccremoiüii legis polllintinio quodain reducÜt: Grauant,qui noues articules fidei con dunt:Gra’Mtt,qui legcs,quascharitasn6 diélat^jlatuutt Hecpojlrcmum Pharifeis, traditionibiis fuis plebcin onerantibuSyDominus obijciebat. troues fidei articules, qui non exferipturis mamfi^e doceiitur, eendere an^ tichrifti (i(erit,ey anathemate dignum cenfetur ab Ape fiele. L^•^^s iugum nec patribus, ipfo Petro teüe, tole=‘ rabile erat. Omnes autein hi mritum mortis Chriüi eudcuMt,quod no^alibertatis pracium. At noHra Do ilrinambilherummolitur. CircaEucharidiam fuisre^^ feriptis multas leges inuexerunt Pontifices, magw ania mar um periculo. Quante pauorelaboratumcfl,fi quid ceremoniarum omijfii/m,fiquid in confißione non dete^ üum,fi qu£ fyüaba nonfiiifiet expenfai tametfiinterit» ueræ reUgionis, per quam confeientiam fiiifiètreficiüa^ ta, cura nulla effet. In his non eB quod obijeiatis nobis, neque ego uobis obiecerim, libenter contentus fim fiinf plicitate ilia, qua Dominus cum difeipuUs uf ts efi, feiens earn confeientijs neutiquam onerofen. Similiter nec ar“ ticulos noues, à quibus infirma mensrefilit, profiro.,

Augußinii'! ad Petram diaconam fatis indicauit,qu(e hic adcredendumnecejj'aria, ut fecuriinter catholicos fo«;? be;i poßiinus. Huuc uero impanationis articulum igno^ rat, qaüßttantas, adq; credendii tam difficilis, ut cjuiß ^UiOn alius.Vos autcm,ç[uia bac m caufa uobis non fub= fcribentes, Hlt;ereticos appellare audetis : cr alios uerlt;i bortim nojirorum non capaces, çx meticulofj;, ad ßn» genda c}u£cj; compeüitis:qu£ molesipfo Caucafoonero^ ßorßterit. Alioqui credereprtefentiâ corporis Chrifli m pane,mëtes magis promit, quàm aüeuiat: oderïit eniin quantamuis pùe,legem certis fcripturlt;e uerbis non con=‘ firmatam,necutilitateqMpiamreficictem. Certasenim font Deum,qui perprophetam dicit,Ego ßm P)eus,do=: cens te utilia,nihil inutile inßittiiße.Porro in hune diein ufq. nulîa utilitas oflenf (efl,ßcarnem in pane mandud cernas • Ojtid, quod uerba etiam fcriptur£ aliud uelint quàm proponitis; er in hue fenfumucftrum.traild,cum mult is locis pugnantitnterim eß ea inßrmitas mentium, ut Chrißum in coelo in paneßfnul querere non poß^ fit. Vbinafciturfußgt;icio,ibißdes pcrielitatur:ubi enint ambiguitas er fußieio, ibi er mentis angoratq^ molest ßia, addo er tentatio Dehque non uidco ut cum fide ma rari poßint, que eß elenchus rerum non apparentiam. t^am quod in pane ipfam carnem Chrißi comedam, er quodpanisßubßantialiter ßt corpus Cbri^i, dominus tiec docuitf nec iußit. Et abfqi uerbo Dei dicitur.

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA confcientiamfuprdmodwm onerat, dq;ccntefinioqiio(^; fe credere lt;iffirnMnti,non uere creditur,imó uere à nuüo creditur: Vides enim non eji deceptio. Apparebit igitur ubi ßt meiüiivm uexntio ƒ Noï rfMfcm indoólrina Euchd^ rißiie nihil aliud tradimus,qudin quod accepimus. Vide enim quid Dominus iußerit ac tradiderit: Viihil enim li^ cetuel addereueldiminueret Panemacuinumtradidit, comedereqßußit’.tantorum fymbolorum myfieria coa gnofci uoluit: mentoriam fui habere priecepit; Probarcd mus nosipfos per Apoflolum admonuit, Hifc Jiwt pîaci ta Domini-Hanc doürinam fîrennue doeeinus nbsp;nbsp;urgea

mu,s,qu£ fpiritualem carnis Chrifli manducationem non excludit. Tantum autem abeft, ne iüa confcientias onea ret,ut etiam ab omniexoneret farcina.Addo^ quodßcut mcntem ttongrauat,qui ab errore zy' idololatria reuoa cat^ita nec )ws,qui pani nihil ultra id quod Dominus ila lum effe uoluit,tribuimus. Seduxeriit cr aggraiurumt confcientias, qui tanquam in opéré quodam, remißio* nem ibi conßituerunt: quo ßiium, utnt0tquam fe fatis dignos credentes,eô quod opus fuum uidcrent minus ido neum,utplané efl abominAbile ; Vndemagna, trepidaa tione,eaq; impia,per plerosq; dominica clt;enA celebrata fitit.Ceßat zy h£c caufa nobifcum. Fatentur opinionis tua anteßgnani, quod fe diu torferint, cr multum hec quteflio ipfos exercuerit: ex quibus uerbis qualis eoa rum (ides tumßerit, colliquefcit: nunc dum ffiritui obquot; ßinate

flitMte reji{lunt,[gt;utlt;int ßbi bene confultum. Augu/iinu tibi iterum cito, ut fît inter nos iudex. Lib. },cap. nbsp;nbsp;de

tioârinA Chrifliano, (te inquit: Vt literü Çequi, cr fîgntS, pro rebus itccipereferuiliscfi infîrmitatis, itainutüiter fîggt;M interpreturi,nMle udgantis erroris efl. Qui uutem non intelligit quidfîgnifîcet fîgmim, es“ tnmen fîgnum eße intelligit,nec ipfe premitur feruitute. Melius •‘utem prenti incognitis,fed utilibusfîgnis,qunm inuti=gt; liter ea interpretanda, à iugo feruitutis eduâam cerui^ eent, laqueis erroris inferere, H(«c Auguüinus. Vides bicnos dbfolui, namfîgna pro rebus non accipimus.llli tiutefîgnA pro rebus dccipiunt,qui res quxfîgnd funt, fnbfîantiaUter efîe dicunt res quas fîgnAntffîcut uosfî» eitis: quo ntodo igitur nùfîrabilem animie feruitutein no introducitisff^osquoque nonuanam fîgnificationemaf firimus,frd exhortamur magis ad fîdem,qu£ efl in mor ten Chrifli, quant ad eflim panis. Itaque potes in utrand que auront domürelecurus,non enim id pericuU de no^ bis fuflicandum^

S T E T A LIA fuflgt;icio, «e dicant ca^ tumnia purganda, dum poii deploratant huius anni miferabilem tragoediam infîrs, ac dicis: Quant uereor, ne opinio hec «e

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA » uißbilibiis abjlrahitur mylkrijs, ßmtalia etum ac coc^ Tgt; leflijpœnitiKexudt ac abijciiit, zyconculcctita,utmiil » tipliciter credendo, nihil tandem credere conuincatur ♦ po^ digreßionem,cju£ pammäd rem attineiit,Gr plia faßieionts guàm £dißcationis babent, ßubiecifii,fl£ gedansuentres(iuofdam,çy'pacis publica: lâolatores. Exiflimo tarnen quod talibusflagellis, innccentibus cxcu flandi flelocivmprtecludereiioluens.Certusequidë (um, ß uerus c£n£ ufies feruatus ßilßet,zyEuangelium Cbri^ ßi ne annunciaretur, non prohibitum, multam fangui^ nisnoßi(feeffuflum. Certus fum,quodßiüc,quemego MJ ine/jfd Dominica m eccleßa cui feruio, ritus feruetur^ breui redituram pacem acfecuritatem, nbsp;nbsp;tranquiüita^

tem- i^am nos cum primis omnes feditiofos, magiflrati^ bus non obtempérantes, redditus cytributa negantes, pacisq; perturbatores authoritate uerbi à menfa Domi nicaarcemus. iSeifl ^knit fd)wirmery. Chriflus princeps pacis nos conciliât, propter quem pacifici efli cam omnibus mortalibus nobis ßidium efl. Vnica enim lex efl. Vel charitatem f iriuto uel abito. Et quum non ßtaliudunionis fymbohim fanflius, quo pax erchari tasmagis flueatur, undeproditillafiijficiofundeina-nis ide metus ; quod ea doëîrinaÿqa£ charitatem,humi* litatem,ac pacientiam docet, tanquam feditiofa inßme: tur^ çyuàm nüfcrabilesfumus ac miferi,ut Chrifliani le^ gern acDoëirinam Chnfliuelignorantercotaminemus, uel

Uf I igtMuitrr ncfdanws-Diccmu^fbitim cr fanguinAriu ChriSlum, qui iufjerit puUium tollenti, togam dm, churitatisq; ac patientitepwepta dcderit. î^cque uüus Mortalium cji, qui m unquAm aliter docuiffè probare poterit,quod ad tnorum innocétiam attinet, quant quod Chriflies uerbo uitaq; priui oftenderit - Vetua autem hoc Satan£ ingenium eR,utß quid per organA fua turbulen ti£ excitarit, mnocëtibui opprobret.üa male audiebant olim prophetce Eliof e:x Hiercmiia,ita accufabantur ey apoftoli ac martyra, quorum pedes dirigebätur adanf nunciandum Euattgelium pacts, ut conuertanturgladij f« ßlces,cr lancets in uomcres,uincanturq; patienti£ le nitate ßtroris malicia. Nouitcnim Diabolus uerfutißid nuis animos prteßdum ac Principum yqudmteaeri )mt^ e:^nonaliacdußamagisexacerbabiles:,quamß jeditio’: num fußiciones concipiant : co quodmagnam ey ßre otnnem ßlicitatem fiiam in potcntatu, qui diflurbijs po lißtmum periclitatur,collocant. Et ßquidem ita fe res ha bet, ut ilUs narratur,iußas ßucceiißndi ey animaduertcn di'inimpioscaufashabent:redeagunt, ßnganturinu, nerefuo,exerccantgladiü,ßue quo reipublicte pax mi* nime f ibßßeret,iudicenc uidu£ ac pnpillo, libèrent pan peremà potente. At quigladiumprincipibitstradidit, idem çy rede iudicare iußit abfque perßonarum reße^ du.Quod ideo dixerim, quianon raro hypocrit£, qui fandißmi ey magna grauitatis uiri cëfentur, accufant

AD BILLIBALD. DE EVCHARfSTIA çr CidummMtur innocentes, qui cor dm hoc feculo qui^ dem peripfenutd putdntur, apudDeum uero mdximie funt exiflimdtionis,quinonderelinquet inultimt uelu^ ndm fdnguinistdm precioß guttuùm effundi, Vnde iudicibusperj^icdcioreoculo nufqudm opui.Indieiu= dicij fatius iüis ßret fecrfuos omnes hic miferabiliter occubuijje, qudm unum ex pußÜs, quos mundus perf fequitur, in gratidm hominum mteremiffè. 'Fieri pof teft,indociles,er z^io feientidm Dei non iungentes,cx=‘ hmterrie nüfeeant, utturbent omnid, calumnientur er“ perfcqudnturpußüum gregem Cbrifli, in cruceDomif nigloridntem. ïtaenimeuenirefolet,ndmßChriflunt perfequnti fiterunt, quid nobis expeildndumt At non pi^optercd pleäerc oportet infantes ueritutisDodores, fidelireitt dc infdnidnt ueritdtis ofores. Vere feditioß dc turbdtores ißdclts funt, qui nos in hdc nodrd edufd tumultum meditdri diunt,eö quod iudictem dnimosin po pulum innocentem exdßerunt- Porro,qui euentum cdufdntur, dc perpetuum morem, eutngehum non ßne tumultuprædicdri.Vndefciunt, non multo mdioresexo riturds feditiones,ß prohibedtur ueritdtis dnnunciatiot Nihil enimtegrius ßrt hominis ndturd,qudm ueritdf temd feui recondi,ßne qud nihil fecurumhdbet. Et Deus,qui ueritds ed, dd hoc non conniuebit, utßc glorine fiue inßdicntur uiri impij. Cur non prd:fentes ßtcinorofos puniunt ; quid rejficiunt dd euentus ,quos • prdfetiti

lÖANN. OECOLAMPA. RESPONSIO. pr^fenti iniußicid fment. Cur iwn nugis eos,qui com» nwuerunt, puniiwtt N unquid fàtorimt ordinem 'm» pedient f Si conßliu/m Dei eR, quod plané flabit, quid fiuftra 'mfaniwtt ƒ Si timent iram Dei, quare fe arnuni contra Deum, zx cum calummatoribiMueritatem per» fequuntur. Caterum uteunquc res habet, non patroci» nor caufe no}lr(e,ß quidßci uel 'mpij in ßgerit. Vtinä indices primum ueritatem cognofcant, ut reâe dijudi » care queant, quinampublicam tranquillitatem 'mtertur bent. Hicfanè periculi nihil efl, ßquid erroris admit teretur, minime tainen 'mconimodaret, imô fumma ad charitatem exhortations liberaliter compenßtretur.,

VER.VÂÎ VT dcterrenareipublicie 'mcomnwf doßuürametuis,ita (^-cœleflium bonorum iaélurant (înecaufa nobis 'tnnocentibm obijcis, quaß populumà ßiritudlibus abducainus,cr auißbilibusabUrahamus myßerqs, tandem ßdem ipfam totameliminaturi • Die Rhetor eximie, qui fumt iüi r çy coumee nos illos eße : quare nudas peßimorum criminu ealumnias affersf Die, quis Sacramenta iubetaboleri, (yruißbilia my/kriane» gligi t nullos ex noüris indicare poteris : cupimus enim ea priflina dignitati reflitui, niß ßrtaßetutantum tri» buas ceremonijs,quas apoßolorum tepora ignorarüt,çy‘ Epifcopimiris augmenfis temporu ßteeeßtimultiplica^ runt,ut myflerijs uideantur derogaße, qui illis deroget-Venmt earitm natura efi,utß iftiilciplicetttur,ßnrituali(f

AD BILLIB. PYR. de EVCHÄRISTIA* non tam rendent, ^uàmfM ainüetate (maximt hts,qui ratioaem earum ignorant ) occultent. Vnde Chrißianis (laucißimee fufficiunt, fohe ifta;, quas apofloli poß, Chrißum agnouerun t, er acceptas à Chrißo tradiderut. lam in cienA,qua Chrißus recambebat, quid uidebatur pr£ter panem er umum; erquisiUa toüitt quis etiam toUit alia,qua; in exna, ßere nobis commendataf Natn fu perßieio tuanihiladctetMH!,utcredospanem fubßantia liter corpus Chrißi: autfiadaenam pertinet,utcr »M» gis adß'iritualia indueit ; num is, qui memoriam mortis Chrißi, ßcut Chrißus pr£cepit,'!nculcat ; uel qui praßen tiain carnisinpaneabßque caußadocett Satis ducit nos ad patrem caro Chi-ißi,ß mortua eßße pro nobis, reß'sr^^ rexißße er aßcendiße credatur er annuncietur. Hifc eß iüaßmplexfides,quam qui non habet,non intelligit,er extrauiägraditur, nec ueritatc inuenit.ln hisoperibus potifiimum nobis caro Cbriß ßeruiß, per qua ad cogno ßcedam ineffäbilein diutna mifiericordiæ abylß»rL,abun de inßrueremur, Ccntra,fi car nein 'm pane quaramus,. eil quod tnißere humiliet mentes bcneficiorusn memoria in fublime euedas,,Carne Chriß fiui nobis non licet,non tdco uerbum caro fii^lum eß, ßed ut ad patrem nos duce ret:quo minißerio ubi fiinda fiierit,nihil à nobis prater gratiaruaélionemrequiritur. tSleq; ipße DonünusQitar Auguflini uerbisi inqu.itamuianoflraeß'edignAtusefl, te^renosuoluit,ßed tranfire, ne rebus temporalibus, qiiomuis

ab Ulo pro falute nojlra fufceptii c^gcflis, hte reamus 'mßriniter,fedpereaspotiui curramusalacria tcr,ut ad (um ipfim, qui nojiram natur am à temporali bui liberauit, nbsp;nbsp;coUocauit ad dexteram patrii,prouelt;*

hi atque peruenire tncreamur. At nos, dum talia doceif niK, pmclitamur'ne, ne omnis intercidat religio, deßmttejjcßdes, quuin ß}lus iüe cultus Deo placent, Jt in ßgt;iritu ac ucritate adoretur Poteras igitur curas i/las fuperßuasßeponere,crßtlßicionibusatq^ calumnijsadi tum priecludere.t^eqi entm coßientias degraiMmus,neq; turbos dem US, neq; contemptis myßeriß lt;t ccelcflibus ani was abürahimus. Tu quoq- cwm tuisuide, ut innoxq ß^ tis,ego ittinc ad alia pergo diluendu.

O N oporfefcnf ueUicare Sacramentorum ey' ßgnorum dißindionem : Nnin ^wïo» Do (fior«Mî de Eucharißia ßentctios, qult;e tum oc currebant, pro mea tenuitate fufcepißent explicdndos,ucteriq;prouerbio, ßermone utendumfit ut nümo,fiudra naikißem operä^ ß reticuißcm uim uer borum,quibus patres itß.v bi enim uerba dißerepare ui^t dentur, niß quomodo Mrie accipiantur, edocueris, non uideo quid ßugis aßcquoris explanado. Itaq; ß roganti quomodo panis ßt corpus, rcjßondero quod ßt Sacramé

AD BILLTBALD. DE EVCHARISTIA tam corporis,no extra oleascurram:quidßbi fcrmo ille uelit,antwtans,maxime quu nonihil erroris h'mc emergi quedt,id quod uel ex refragatioe taa coUiquelcit.^ß aut Satrameit diüMioiUa;Sacragt;nentumnonnunqiMm omnisrecon tumgt; ditiordoârinA, atque omne arcanum dicitur, etiamß deßtaliquod fymbolum quodiüiusadmoneat. Dicitur autem ey facrum [ymboktm arcana rei,quod dißinäio nis gratia nunc fymboUcum uel eccleßaßicum appeSe^ mus. Age nuncßhic diflinguendo tantum piaculum ad^ tnitto, dctur definitio coueniens fymbolico Sacramento, cy apta iüam, ß potes, pradeilinationi^qua: e^yipfaSa crameiuii dicitur, ey uidebis quod no cogruat, pradejU KÂtionem elfefacrareißgnu. QuidigiturSacramento rum dißin^io tanta (upercilq feueritate obijcituri Aut, ßtu tarn ßlicis es ttlinerua, neque diflindionibus eges, quid craßiortbus, quibus Itber ßcriptus, tua praiudicas ocrimonia ƒ Conducebat etiam minus exercitato ledori, ab'am ßgnorum fedionem fcire, ut noHra ab alijs diß criminaret dexterius: quam ßeytunon reßgt;ui/ßs,ali^ cubi minus impcgiffes. Samt autemßgnaßdelitvm, qui^ busfidem ftarn tejhntur: ea fymbola interim uocamus, uel teßaras: font er mfideliumßgna, qua prodigia di^ cimus. In Ulis tudla fit maieria mutatio, neque nouitas daturmiraculorum,neqi captus intelligentiafiuperatur: In bis uero inue^igandis, mens huma na fiuccumbit : er qui ea requirunt, fidei fua uel inopiam uel paruitatem requirunt

ÎOANN. OECOLAHPA* RESPONSIO. rcquirunt. ïterum opinor,quum hac patrum (ententijst mhil impedientibutfcripturKiConfirmem, ntitiorem me reor cenforî! aufleritatem : fed t» lt;tdeà indulges cÓtcntio ni,ut etiamdubites,numBdptifmum zr Eucbdrißidin figKA liceat lt;ippeüdre,quod neme unqudm uel fubdubi-tduit. Nww CT de Circuncißone de Pdfchd controuertis stn ßgnA ßerint, que tdmen noüris reßondent ƒ Qud^ rf ddhibuit Dominus pdnem de uinum ej dqudm,ß no* luit eße ßmbold^ Idmnonuideo quo pdélo firmes no* Udm illdm inter Ecelcfidfiicdcrprodigiofd figna, diße* renfidmj quod db ilUs abfiinere nephdsßee uero reßue rephdseße eenfes^Nullwm equidem fdnâorum legi,quî fignum oßerente Domino reßuerit,No reßuit^/iofe,no Ezeehids, non ipfd uirgo lAdrid, non uÜus fdnâorum: fed impius Ahdz obloquitur, cr dicit ; No» fc/itdbo Do minu.ln eeeleßdßeis,prefcrtim in Euchdrißd plus liber tatis efl: nd niß ehdritds in proximu urgedt, non cjî quod cogdt-Ad inßtucdum igitur leâorem, ne indocile fiee^ rem, Sderdmentu noflrum dßerui no eße ultrd humdni htgenij uires, neque dliquid hic nürdculi : tu utrunque negds, Augulimus mecum utrunque dßerit, ututfudes, çr db iUo eriperete nitdris.

G A V D E O dut,quod diuwm Auguflinu mdgnifieîds, quifemper mdximi nominis fiiit:^' dignus efl qui ob in* geiiij exceUétidm mdgnus hdbedtur,Huic ego in hdc cdu fit, tdnqudm Ecclefidflico Do^lorî, certißimd doeenti.

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARISTIA libens fubfcnpß: tu uero caueßs, neßtu£ fententi£ ruw ßuentent agnouerii, eum reßtans, mAgnAin ueritu tii iaâuram patiare : non guod authoritatem eius cano‘ tùc£ ßriptur£ confer dm, fed guod putemgraui pericu» lo carere,ilium ßdei charitutisß feruMtißimum patrent fequi: nam qitifquii talibm uirtutibtcs infiruiiUfeßjnitm rît tutui 'm fcripturif ambulabit, etiä ß paru argutiu esquot; dexter alicubi inueniatur .Saneß tantum erat iüud dog ma, baud fußieor iüu no intellexißc uerba Chrifli,cr ei ab Ambroßo tätum mylkriwm non reuelatu. Quad aut tu 'm leclione fententiarum iüiut offenderis,m caufa efl, quod adulterina quædam er decurtata pro gertnanit er mtegris profirs: id qui cognofeunt, non mouentur mal* tum diilis tuii, imo in fmtentiafu confirmantur, ani^ maduertetes quantum adhuc tibi deßt ad Doäorum, ne-dum ad uerbi Dei mentem referandum.

:»

5gt; »

IHIL conßriTUt tuam opinionem ßdei ia^ (iantia, qu£ßaliquidad u'mcendosaducr Çarios ßccret,ßcile abfque confli(lu,quo» ties Helles, triumphares, Vidc,mquis, myf

/krium illud potius.quàm uUi^ mentis iioßr£ perfcruta^ tionibuscompleólaimtr, quum fciamus mentem noßram tanti fecreti 'mcapaccmgt; ti£c tu dicis. At dumßc argu^ mentaris.

mentarii, uel dognu /Àcis, quis petit principium f quii controuerfii proconßßii ddducit ; id quod mihi obqcisi Nonne er htec probanda eratit t Equidem feioßdem, intelligerealiquidcupicntibu^neceißariain.Vereenim diéiumejiperPropbctain ïà/3 fa» TvisiutruTi, ooJV credidcri-lt;u« a'ujOHri.Etin fcholis tritißimwm eft. Oportetdifei pulumcredere.Eruftra Propbette prietnonettt,ft‘uftra Dolores erudiuiitfiuftra Ubri leguKtiir,nift ftde apud auditores inueniaiu: fruftra Deui ipfe loquittir, mftiUi utueraciftimonugiftronos committamw.Porrè,fîcut neceftarium eft credereftta circuftgt;eâione opM,neeuif uis credos, cr ne pfeudopropheta pro propheta, ne Sa^ tanas pro angelo lucis, ne lupus pro pajkre fidem tuant fibiumdicet. Sapienter or illeloquutus eft:Qui cito ere dit, leuis eft corde. Noli me tarn deploratumexifdmare, quiprimarice ueritatigloriam dore nolbn,qui uerbo pa tris non cedam,qui minillros iUius aft^erner: Omnia ilia fuum apud me locum babent.Cteterum quoniamfalutis meie caufa agitur,proftgt;icientid mihi opus ftierit. Haile nus mihi non parum obficit temeraria credulitas, cauen-divm,ne nunc magis obftt, Ita credendum GT docendtvm, utcr fidei rationem dare poßim : non quod de omnibus, qu£Oquopiam quart poft'ent,tale quiddam glorioft pol licear, fed hoc loco, inquam, memore me efte decet, ne ingratusßm Deo meo, cuius aliquatam cognitioné,tam-ftß poßremus omniu, acceperim. Non ignoras me con^

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA fentire in omnibui^qua uelper prophetdSjUcl perApo-jblos crcdctida fufccpitniu:fedcuiMui^, uel etidm iiißlt;e partis eoramiqui Chrißi nomine cenfentur^ interpréta tioni addiâns non fam. Certu eß in Eccleßlt;t,qu£ 4 Chri ßo non rclinquitur, uertim fapienti^ thefauram reßde^ re : fed iüd fineer a à paucis quibufdam fiiritudlibits pof fidetur, quos non raro mundus perfequitur maxime Equidein fiepe in frequenti piorum, er proßgt;iritt(d,li‘ bus habitorum maltitudine circumßexi, uixfi unus er alter oeairrit, qui iuxta uerbum domini refionderet. l/iiredifienfat Deus dona fua,uni plus falteri minus concredens. Itfiprudenter igituragit, qui iuxta uulgi arbitriam credit, er non ut ij, qui à Domino edoili » Cluod fiommbus,quidicunt,Crédité nobis,etidnifiuni m4gt;» fiuain temerario iureonento fideiubentes impigno rent ( ut efl inuemre quofdam tarn craffbs impoßores. ) KOS credereinus, quis tarn prodigiofus error cogitari pojfet, quinorecipiendus ßireti Icdcileeßlocumunum er alterumex fcripturis profirre, af non oimüumcÆ fidelis interpretdtio, nee jßiritusUteris facris dignus, ficut nec omnium e^ fides, dites Chrißi ut no omnes,ita nec omnia audiut,fedfolam pa/toris uocö: prêter quant quiequid aUatum ßterit, etiam ab angelis anathema eil: recipiunt uero ea,qu£glorite Dei maxime confentanea, er ex facris Uteris dllata,fidem eharitatemq^ nobis cont mendent. Sane fimplex fidei nomen,ouiil(im eü tegmen, fub

fub quo lupus fe occultare poteH, dum proßde fe uen^ ditat opinio,ex hununis commentis conflatii,^ides,iuxtlt;t Apofiohmif argumcncume^l eorum qult;e nsin uidentur» Qidbui ucrbis non dicit recipicnda ea, qute non ueri^ fimilid, zx omnibui modis pu^nAre uidentur, fed quse quodam modo, quum procul abfint, tdnquAm aßint^ob dtulogiam quundam coUigantur ,fuAuiter^guftentur,. In Eucharifiid autem ueürd, po^quAm didicmus ex ore Chrißi, carnem eius ad corporalem efum inutilcmdd ar gumenti uel fubß!mti£ non compdret, quo padio igitur fidegloriamini ƒ Video quod 'mdigno uerborum Domi^ niinteüedlu periclitdris :neqticenimuerbdh£C3 Hoe eü corpus nwum,uel tw impugnAnt,uel te deffèndunt, W crfdentit«« ßt pdnem ejfe rcdle corpus, Porro, dimt dicis eße nürdculum, oinnem fenfum zr ndtur^e ordinê exupcrdns, dlijs zr pluribusuerbis ut probes,tibi opus fiierit, ßc nobis non fdtisßcies. Similiter non tdm Icuif ter recipimus tdntdm in his myßeriß eße drcdnorimt proßnditdtein,qudntdm eü in priedeßinAtione,fcriptuf ris hoc probdndumerit. Videbimus dutem pdulopoß:, quomodo inirdcultvm ddeße coüigds. Nunc ignorare te «olim quod mentem tudm inhacopinione fatiscdpif •titt,zr ßußrd pramoneds, d mdgno ttmore liberdturus me, folitdgrduitate dicens : Conßde uir bone,dutßnM’» * uis, optime: no enim timendum tibi erit,ne quis Chrißo fub ßrntd partis duriculü demordeat, aut aliam quandä ■ «

AD BILLIBALD. DE EVCHARTSTIA 5» partem corporis dcntibizsdetruncet,tametßfub ilia tief 3gt; racarocr fanguisChrijlicontineatur- ^Jutiqtumhoc tnetuerim, Bilibalde, Chrifto meo in cœlis regnanti: uti nAmillum mcredulitatc,fuperllitiogt;K,crblaJ^hcmijs non impugnä,remus,fatis àdentibiis noflris caro eins tu* ta erit. Hon pfjpicor tarn craßdm meinbrorath eins dilti cerationem, fcio quid fentias, nam plusfatis diu hoc in crrore uerfatus[um. Hihilontituis crudele mihi ui detur,0- Thincfteo prandio aßimile, quicquid detäglof rioßcorporisefu pncterdignitatem aßeritur. Honte honeflat qualecunque hoc gloßenta, cuius flico caufam iufliflcareflides. Etenim ßin pane caro efl, utafleritis, panisq; fubflantialiter ac realiter efl corpus, licet inui* ßbiliter,quod nunqtiam probari poterit, conßdaneum quod ef 't panis Christum in nos traijeiamus : faluumq; acintegrum in nobis maneatcorpus Chrifli, ßcut Ionas in uentre Ceti ( ignofle crafla craßius feriheti ') intaiHus ßit, Vtique er ida tubercinatio dignißinue hmnanitati Chrifli parÜ honoriflea fverit. Paßet contentiofus aliM ßinili ratione contendere manducandam car nein,denti* busep ßangendam amp;nbsp;attreilandam,fenfus tarnen decif pi docere, ac fubdere cauillum : Frangitur quidein cor^^ pus,détibus er nMnducatur,fled inuißbiliter.atq; hoc ca uiîlo tueri Heer et quicquid ußiam ßngeretur, coflAMq; bede abfurditas,quam Beregarium Hicolaus iurare coef

ÏOANN. OE COLAMP« R ESPONSro« HMnducaric!entibns,corpusMtcm Chrifti ß^iritualiter cdi. c^uodßHerum ejl, quid nobis Ulo mpaiieopuseß corpore^quod in pane datum, non manducamus ea man ducatione, qua pa.nts editur,fed qua citi-a panem cdi po^: teß-Et panis materia,propter nobilißimam carné Chri^! fiifibiunitam fubßantialiter,nobiliorerit manducantis carne, addo etiam Diuee tiirginis utero: Nam panis fub^ ßantiuefecundum uoscarocß,carn€m autein Chrißi Mro noflra no attingit, utpote infenßbiliter prtefentem: fed panem ßumit caro,cr animus ßiritualiter reßeitur. Itemquando caro Chrißi in utero ^aariieconcepta,non erat ultra fubflantialiter caro tilari£,ßed iiixta uos. P4=« «is fubfiantiue eß corpus Chrißi.Si Chriflus in pane eß, quocunqi locatur acßrtur panis,eoßmul er corpus ßr ri neeeßarium erit, eR enim panis: ludereq; licebit cum illo, utfurfum ac deorfum,ante er retro im pane transi fèraturadomneminiRrantisarbitrium, O exinandam regum maieflaté, o negleéiam crucißxi gloriam^

Perde me iheßu Chrifle fubitanea morte,ßh£c in lui no minis igiwminiam dolofe corde loquor. Tu no Ri arca^ na cordium, er quid h£c uerba exprimât. Non enim ui deo, quo paRo id tibi gloriofum, uel quid inde utilitatis adnosredeat. Quid enim fàciet in pane utiliter caro? quumfenßbilitercaro ßciat,ßquidutiliter. Hic autent inuißbilis gt;nbsp;modisq; omnibus mfenßbilis adeße dicitur, Quid igitur de euaßunculis iüis aliud fentiédum, quant ßci [unt er pr£ßigi£? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

Pergam autem nunc ad argumenta,quibus tu miracu Ium iÜud miximum a^uerc conarts : quie ubi uana cjje couicero,fideliui ojkndä quomodo tu frustra fudarii in diruendts bis qu£ per mc allata (unt.Ajfers aut ey Da florüfentëtias,zy' Chrifliuerba,utraq- nünuifxliciter» NIHIL CONTRA ME FACERE, Q_VAE ex probatis citantur authoribus.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorum cotra me adducii tefliinonia. Alios

^1* if^rbo Dei non pugnant, Itbenter recipio, nempeueteresiUoSjAugu flinum,Origenem, Chryfbjbinum, zsquot; finüles. Alios uero recentiores, qui abfq^ iudicio,ç^ ruditer fcripturam trJ äant,ult;ilereßno: èquibusbt hocargumentoeäTheof phylaó{us,quiet tuus Anathaßusefl. Aliosdeniqiobfcu ros ey incertos plané non agnofco,qiiandoquidè temere qu£ ignorabantaffirmät.Tu uero ut luftä exerdtus/pe^ dem educeres, robuflos ac imbelles fubßdiarios armas»

P R f N CIPIO Auguübtum libentcrfcquor, cuitu tu libru citas, quem nuquam ipfe agnouit. Proßrtu libru femëtiarum proßgt;eri,quie{l Aguflini, ut ex his qu£pr£ cedunt ac fequumtur, mentem beati patris cog noßere hceat. Minime enim tutußerit ex confarcinatoribusilliS imtltacoßß,perperamq;,acßlßstitulisconßndentibiis depromere-Aßignare oportebatubinätalia diceretAw gu^}inus,id quod egoßci,)iequis aliquidfidei in me defy dcraret

to AN. OECOLAMPAD. RESPONSIO.'; deraret.Ecce in primo tuo diäo^proßrs: !pfum quidem, GT no ipp^m corpus qd’ uidebatur,mäducabatur: ipf tin inuißbilitcr,?^ no ipfwnt uißbiliter. Et dddts; item crß neccße ßt iüud uißbiliter cclebrari,nece/ß tarnen cfl mj= uißbiliter mtelligi.CiMbus diäisreßofum e/l. Sunt aut decerpta ex Commentaries Pfal-oS. In Decrctisßllit titu lus,aÙegans epijtolä ad Ireneü^neq; fideliter citataßmt, Q«i uolet,confulat authorem,cr inuemet 'meo loco de ceremoniali iflo Sacrameto nihil agi: ßcut interpretatuf fuminlibrodeuerbisC£nie. Ciuoilicetdißinuilcs,noit dcerunt tanten, qui expendent quaßdc mecum egerii Enarraui aut locum ißum,anteqult;un proßrrem teßimo-nium illud, Caro no prodeA quiequam. t^ihil pr^terea lego,quod ex Auguftino afferas afferre poßis.-quam^i uisglorieris omnes libros eius hac opinione reßrtos, q, ueracaro Chrifli in oltaris Sacramento contineatur. N.» quad adducis ex librofententiarum Projßeri, nonfolum Augußino Projperoq; ^fed er Sorbonicoru minimo in* dignum, er tit interim eo ßides uiélorià reportare : fed ßlleris,nofco .n. Augußinum,crßc‘i^i‘igt;i gt;io curo,

1 Gratia Deo,q, nun^ßMtur opera tenebraru.t^eqi tain contrariusßbi efl Augu^.nec tä hebes^nec reuocauit ect qu£ de Doftr. Chrißiana fcripßt,qucm libru nimiru ha beri comendatu uohiit.M.iror te tätutnuiru tarn fordida couerrere teßimoniorü rudera. Dicit itle perfonatus, in* ter cietera: Otbta modii cotedimusÇuide humilitatc uiri)

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARfSTfA facrificium duobtts modiscottfici,duobuiz^co!ilhre (o argutiiii) tiempe ui/tbili elementomm ]jgt;ecie, nbsp;nbsp;nbsp;inuip^»

bili Doittini noRyi ihefu ChriRi came O'fi’iguitw, Sa^ cramento o re Sacranunti (nónne omnia dducide fquot;) ßcut CbriüiperfoMconfiatjOeoficiturexDeo o ho tnitw,quu Chri^ïmßt uerus Dem o homo: quia omnis res iUarum rcrum Mturam o ueritatem in fe continet, ex quibiisconßcitur, BellumPigmentariumtanta nobis Sacramenta conßeiens,.ut noua;» fuppoßtationem ma,’» xime admirabilcm o feripturis ignotam habeamus. Mc Cf rtc puduitßiperiore an no tantas tutg Of leäori di^ lucre, quastu nucAuguRini nomine honeüas .Eiufdent ßrin£ fumt, qult;e ex eodem libro poflea citata. Verißmi le eß,quod iüum nobis 'Khomaparturierit, quando mira culis non edocebatur in Euchari^ia ejße carnemyO uis indigebat artibus :quod tamn no aßßcuerarim, licet lüge alia ad monarchia fu£ principatum feruandum ßi xi/ßedicatur, Pbraßs nonnibildocuitdijudicare, Proin de quid uel Vercellis, uelTuroni, uelGuarmlt;ici£ abßp, uerbo Dei Epifcoporum ßmplicitas,ne dicam ruüicitas decreuerit,me non moratur.Satis multa declarant quo* nam ßiirituillipraditi ßerint. Et dignus erat Nicolaus iüc,qui Berengarium ad impictatem credendam adige* ret : cuius craßißimam hareßn neque Theologi, nec^ue E)ecreti^£ ßatisexeußarepoterint. Qjiantummihilus Canonicum cognitum,nefcio alium Potißcem, qui ma* iorif

lOÄNN. OECOLAMP. RESPONSro* ioris blaß}hcim£, tyraiimdisg; litcfM refcripferit.

IVVENCVS ucroHyjpanm,quia cartnitwby» ßoriitni Emngelicüm coinprebcrtäit, o- uerbum firmè ncrbo reddidit, prout metri ratio paticbatur, de myflelt;gt; fi/s loquutuf cü, quemadtnodum Eudngeliüa: : twdc çy“ findem illi ,recipit expoßtionem. Nequeenint piraphraßnfcribit, ncc quod tu probare uis, miracidu f^ße teHatur» Porro ß urges uerßm ilium:

Edoeuitq; flum fe diuißße cruorem, qudß'm poculo ßteritcruor,nihil talc apud Euangetßas comperies. Vnde 'm inyßerio dida eße perßicuu, ey in l’a quo apud Euägelijhs feßu, de quo diccturßo loco.

AMBROSI! librum de f tcramëtis ne tcruncium quidem ualcre autumant: imo liber illc qui circutißrlur, Amhroßj non eft ,ßd cognati cius, quißntcntias Pro= ßeri nomine fcUguSlini Rhomani-s Pontificibus ucndi^ tauit. Seripßt quidem Ambroßus librum de Sacramctis, quiutinam extaret: nam iUius crAuguüiniis memind: cap. 4.. libri Rctradationum, cuiuf initium jSuntpric^^ ccpta qu£dam 3 1« Auguflinus 'm librii de Doélrina. Chriüiana, mplerifqueimnutatuseßopinort Vtinam pro fuppoßtitqs Ulis extaret,fed exercitatos oculos men tis kabcntibus,non oßciunt adulterina. Itaque ab Am» fcrq^o nobis nihilpericuli. Abtid^ex al'ijs eiiis Commen tarijs codiquefcit ipfam no tam abieilteßiiße fortis,qui 'mretantaitadeßperet.

CYPRIANVS uenerabilii acfanólmmartyn wn inboneßr à me citatue eü, cuiics guum ob/curioreitt locumiparte noßra fiareoßenderim,quidopu! erat alia minutiora transfcribereiNcgueetim gaudcotatn prolixis libm- Et quis oro negat Chriflum uocajjepane corpus fuumf ^^ulla fuper hac re lis eR,fed in quem fett fum dixerit panem corpits er umum fanguinem exphf care oportebat. Quidaute opus iüageminAta exclama tione,qua,ß coram furdoyfiudi audif quum (umo eat in^ ficias Chri^um uocaße panem corpus, er uinum fan^ guinem • lam mEpijkla ad Eiüicanum, er libro primo teflatus fuvn Traiiatum de cienA Domini tarn no eße Cy priani,quàm non e^l meus,proinde anonyme libro non reßonderim. Tu uide quibus auxilijsfretus ßs,er qua gratias bis, qui tam inßgnes locos common^rarunt,de^ beas, neingratusßes.

O RIG E N E M quur tu citas,quum totus nobis fuß ßagetur ? quur non reßondifli ad ea qu£ iüc pro no^ bis tradit?quur non fubdisqu£illeadi/citi’Ego ßnonf nunquam breuior, idq^ citra ßntentix periculum, de* praudtor, dolofus, pr^jUgiator, ac impoßor uobis fum, qudm igitur tud abbreuiationegloriam tu mererisi Ori* genis uerba, qult;e tu ajfers, hisefunt: Bibite, quia hic cflfanguis meus noui teßämeti, qui er bibitur er effun ditur:bibiturquidemàdifcipulis,e)fmditur autemin remißtonem peccatorum comtnifforum ab eis, à qui*

ita bibitur cr ejftinditur» Hifc /ô/rf dicU, c£tcra qittc od rem attment, ommittis. Supra enim dixerat quonw^ dofanguK biberetur,dicens; Potufeiluerbutnagniti OMw CbriBi, fecumdum myßerium dus natiuitatis ac paßionis- Subdit item uerbis per te propoßis,St autem quserii quomodo ejfimditur, dißute cum hoc etià quod f:riptum eß : Ciuoràam charitas Dei diffùfa e^l in cor* dibits m^ris. Siautem fanguis teßameiiti infùfus cftin corda no Hr a in remißionem peccatorum noHrormn, eß ßißo eo potabili fanguine incorda noHray remittun^ tur delentur oinnia qute antea geßimus peccata». tilt;£c ß annotaffes Bilibalde, finceriits cgiffès utique Vult enim ,fi itd agnoßcamus beneficiu paßionis,utdut cedine amoris irrigentur inebrientur corda noHra, tunceffundi fanguinem,nonßuintm ßubflantialiterßun gmsßt, fed ß cbaritatis ßruor innobis innafcatur, Vef firafomnianonfomniat.

NEQ_VE ATHANASIVS fenfenti£tU£cal culum addtt : nomen enim iüim affers, fententiam non uffers. Nam qua: à te dicutur,TheopbylaéH funt,quent tibilibenter relinquo, ut papiflicum,cr Bandinotuo tto multi fuperiorem.Equidem qiiamuisilkim ad amico firni preces latinum ßcerim, ßdeliter uertendimt puta^ ui, animaduerteiis nonnuüain eo defyderari,qu£leH:or fualeiiionedi/udicaturuießett

Q^V ID dutem Cyriüum dccerßs,qtd Eucharifliigf in ßntentid qitain profirs, non nKnünit i Proinde qnur I Uli rejpondcrem ?

. similiter Chryfoßumus tdinßdetiter ußui tuo feruict,qudm bene de itlo mererii^patronum errorU ue^ flri ßcieni.Neq;operlt;epreeium/ùerit dcnuo refiÜcre ed,qu£cxillo prêter nwntc authorii d teeSgefta funt, non ßint enùn contra me^itit olm monftraui. Enayratio^ nes mcixqu/ur omißßi, uir candide ; imo qtmr non fubf ucrtißi, uirßrennue^ gt;ieqi enim per tranjcnrfüm te libeÜuin meum ofiendis. Ille de tnanducatione carnii lo quitur,quant nbsp;nbsp;tios folain Jßiritualem effè teftanùni.tioc

dicit ChryßoftDmus,quod Chrißuscomederitcarnem [!(gt;• am,Uli biberit fanguinëfuum ,ficut tu tradis ,fed bibit ex eo poculo fcilicet, Porrö in Homilia lo. qutimfangui neinCbriflipotum, ferpentes er uermesexcidio trade* re dicit, num de myßico uf 'f loquitur, uel de pia mortis meditatione iSi de ritu mentionem ßcijßt, adiunxijjet çr carnis manducationem. Vnde poflerius uerißmile.

TllEOPHYLACTVKi,ßuiseß'etu^um,p0‘ tes er omnespapißastibi adiungere .Etenimin hac re ilHsfubßribit-jZytantum non transfubfluntiationem po nit,caputqi Ioan, c .ßcut Uli interpretantuiWides nunc quemexercitu in mearmAueris,quàmimbellisßt, qu'am Icntc me impugnet, quam parum te protegati Et interim gloriaris multas alias prifcorum authoritates te recenfe repotuißi

re potuijje. No ignora Mem qudes fint : iUis enim re^ cenßti5,nan muîtà fnnt folidiores,CieterMnut ego tramdiilis non fum confifui,fed uerbo Deiaddiâtu, ita crte dudiam libentius de uerbit Christ differëtem : fed in hismidtöß'igidißimus es, nuUd^i ex pdrte obes, NEQ^VE CHRISTI VERBIS ADVERa prij fentcntidin fudm fldbilire pojfunb

RAESTOLABAR dliquid folidiilS te circd uerbd Domini diilurum, fed his folis contents es,qtiibus e:}“ pdpiflie fdcrctrum li terdrum imperiti ludunt. Dicis enim Chri»

Hum promifijfe in fexto cdpite loditnis : Nißnmnducd» neritiscdrneinflij hominis,Qrc, Ef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quern ego ddf

bo,cdro 0104 c/i. H4?c eß munitio tud, hcec efl firtitudo» Verumnifl aider munitus fl(eri5,aëlum efl tecum. Aliud enimibipromittit cir petit 4 nobis,quàm fdcratnentdri^ wm ritum. B^emitto te hie dd Lutherum, cuius libros de

Euchdriftid toties mhi commendiis,qult;ifî ego tanti inge nij fact urds deflgt;icidm.Ecce iUe tuus ttinm prlt;efîdium p9 tenter mpugndt-Dicit enim in lib.de cdpt. ßdbylonicd: Prindpio cdput Ioannis fextum in totum efle feponen» dum, f Ô ^«od ne ßiüdbd quidem de sderdmento loqiu,» l«r,- non nwdo quod Sderdmentum nondim efletinflitu* turn, fed multo magis quod ipfd fermonis fententid^ tumeofequentidde fldeincdrndtiuerbiChriflum loqui

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA dure oßviidtmt , Dicit enim Verba mea j^iritia fimt, ofiendens fe de tnanducatione ßgt;irituali loqui, qua qui comedit, uiuit : qiMim ïud£i de carnali eum iritcUigerét, idcoq^litigurent» AtnuUamanducatiouiuificat, nißfi= . dei.Sicut or Auguüinui dicit:Vt quid parM uentrem ae dentcs Crede cr manducaüi. Sacramentalis enim nmt uiuijicat^cum iïmIci manducent indigne,ut non poßitde Sacramento hoc loco loqnutta ejjc. Sunt fanè quidam hl'S uerbii ad Sacramentum docendum, abuß, ute^yquot; De crctalis,Dudum: cr multi alij. Sed aliud eH abußue fcri pturat, aliud legittime imtetligere, alioqu'm, quum di-cit : Niß manducaueritis carnem meam , btberitis fanguinemmeum, non habebitiiuitam inuobK,omnes mßntes, omnes mßmws^omnes abfentes, aut quo^ quo modo impeditos, à Sacramenti manducatione ^4)»^ naret, qtMunque ßdepr£ßamp;rcM,ßfacramentalem ibi nMnducationempr£cepißet.Sic Augu^mus libro fecun do contra lulianum, ex Innocentio probat etiam tes citra sacramentum manducare carnem, crbibere ■'fanguinem ChriHi: ideâ, eademßde Eccleßx commua nicare.Sit ergo rata hlt;ec fententia, Caput .g-. ïoannis ni^^ hilad remßcere. Nón«e Lutherus omnia tela tud retu^^ dit ƒ Igitur intentio tua ( uerbo tuo utar ) neque Chrißi, neque Dodorum teßmonijs ßrma esl: or afßrnMiiuctm tuarn nondum probaß, ut gloriaris, quareßuflra inßas: grobem negatiuam meam per fe pr obatam,niß ajßrma^ tiuant

ttwaw tMm cominuniin: o’ nondum cecidertint ea qu£ protuli,^iMiitumuis me contemnAs, liiceres,ßcere'^i (iu dcds ridiculum O’ aboininAbilem, tanquAm mendaceia tc hypücritam,h£rcticißimumq; bla/}gt;hemum.

i O nimc dd uMicanddm arntA« dm ddhuc fdluAm,fcd ne ferme fidt , hdncpo^hdc in reßgt;otidendofe riem feruAbo. Primum decldrdbo duthoritdtes pdtrunt bonafide per me ddduéÎM : deinde, conieilurat meoi, quod nullum nounm mirdculum in mAteriapants,o' i-ccleßa^icis ccremonijs continuât, doccbo nan efi'e eud nidAS. Pre ceteris, tefiimoniuAugu^lim in Pfalm ??♦ dbfque dolo propofitum ojkndam. Dich enim: Perebd^ tur Cbriïiusin mambus fuis,quAndo ipfum corpus fitum comendans,dixit: Hoc eü corpus meum. Pan diligentid de fide obferuAtum e^,quoddicit:tJorunt fideles O’ uer bum. ç^uodâmodo o’ uerbmn cogt;nendauit,iib opus e^ hicjUt maledicentiä tuAm retAliem,qui authores penitius excutie!tt,uidebunt dare, in utro defydereturautfidcs dut diligentidyutcr'ue immodico dejfendendi error is df fiduducatur, Quareincitdndisillis Auguüiné uerbis nan affers ßmul ea que ad declardtionem iHorutn ciumt, nempe uel pauculd ifli, : Ipfd e^ bunùlitAS domi«

AD BILLIB. PYR.» DE EVCHARISTfA ni, no^ri ihefu Chrißi. Si tam candidu^ es amicus, quare ucrba illa non expendist Si corpus in pane cfl illa humt litas Chrijiiyigitur hodie non eflglorißcatum: uel glorU ßcatum nonglorificatu/m. Adhucenimida humilitas, perfeuerat. Eü'ne hoe commendare corpus, panein in corpus m(itare;uclfiLCcre corpus panem fubfttintiaKtert Commendamus homines,uerbis,literis,pióiuris^cr fym Ms,fcdillosproptereanoninc[udimus uel Uteris, uel uerbiSfUel ßgnis.tgt;ionignoramus quidßt commendare, Utut flageüamuràuobis- Porro,quoditerivm uerßculu quendam Auguflini anneilis magna, exultatione,confi:f rebat négocia,bonam partem eites ilomiUlt;e annotare,ß=‘ quidem fenfum eruere uoluißes, ISIam quad Augußini uerba, Niß humilis eßet,non tnanducaretur,cu)n ßequett tibuscontulißes^neque ipßa contra me produxißes.Do^ cendum erat quid apud iUum eßet manducare zy bibe^^ re. Loquitur auteinßcut ïoannes fexto capite,cr copio^ ßs uerbis fe declarat, quorum qutedam aßeribam. No= tus eR, inquit,'Dominus näßer iheßts chriHus: In corpa re eyr fanzine uoluiteßefalutem no{lram.Vndeautem commendauit corpus Gr fanguineinßwinit Dehumilita^ te ßia. Niß enim humilis eßet, nec manducaretur nec bi^ beretur. Qjtibus uerbis dicit, neiitiquam ßturum ßiße nobis cognobilem gt' cominendatunt Chrißum,niß ße hu ntiliaßet, Et hoc eß commendari, ßeri manducabilemy er animis noßrisfuauem atqsgratum. Sic enim fubiun.“ g'f-

In pr'mcipio cnlm erat uerb(im,amp;’ uerbü eratapud t)eum, GT Dfi« nerbnm. Ecre cibta fempitemuy, fed mSducant angeli, nMnducdntfuperna; uirtutes^man ducant ccelefles j^iritiM, mnducant zr fdginantur: » crmtegrummdnet quod eos fatidtcx Mßcdt.Quis dutemhottio poffet dd ilium cibum pcrtingerefVnde cor iUi ctbo tdm idoneumt Oportebdt ergo,utmenpt illd Idólcfceret, nbsp;nbsp;nbsp;dd parntilos perueniret. Vnde du^

tem fit cibler Idc f Vnde cibnf in Idc conuertitur, nifi per cdrnetntraijciaturf Ndinmater hoefielt.Ç^mdmandtt cdt mater, hoc manducdt infins. Sed quid minus idonef us e^ imfins, qui pdne uefcatur, ipfum pdnem mater ini tdrnat, ztrpcrhumilitdtemmamiUiejCi'laâisfuccum deipf}pdnepdfcit injàntem.Quomodoergo deipfopd, nepduitnos fapientidDeif quiauerbumcdro fiélum eJiyZyhdbitduitinnobis.Videte ergo humilitdtein,quia pdnem angelorum manducduit homo, ut fcriptumesi: Pané cœli dédit eis.Pdnem angeloru manducduit homo, ideü, Verbum iUud^quo pdfeuntur dngeli ,fempiter:i num,quodeRlt;equalepdtri,manducduit homo: quid quu in fi'rmaDei elfiet, nonrdpinam drbitrdtusell,elJ'e fie tequalem Deo, Sdginantur ergo iüo dngeli, fedfemet^ ipfum exinamuit, ut manducaret pdnem angelorum ho^ mo,forment ferui dccipiens,in fimilitudinem hominum fiélus, cr habitu inuentus uthomo, humiliduitfefiflui 0bediens ufque ad mortem, mortem dutem crucis, ut de

cruce conimeitddrctiirnobi^ Citro or fatiguiiDomim,no uum fdcrificium, quid mutduit uultam ftium cordm re^ gno A-bimclech . Vides quomodo itiditducdbilisno^ bis ßfl.usiuides gu£ humilitdscommenddturùàdes un^ defecoinmendauit,nóttdedecruceiQuiddutem inde^ Kd^gudndo ßrebdt corpus inuMitibus, ut ille diciti quid ßturam oflenditfippt cniin inquit,efl humilitds Domini, ipfd multum commenddtur honünibus,eó quod Chriftus in fuimonoridm ßcereiubebdt. îîtincmoduM mditduf cdndi pofuit Augußinus,tuum ueroiUu/m mirdbilent nec pofuit nec nouit. Vnde nbsp;nbsp;innocentidtti mcM dpud

OSTEA, qudndopernoueingenerdmi^ rdculorum e:x ßgnorum ,eiufdein Augu^li ni duthoritdte oiïendo mirdculum in pdne

nullutn fleri,iterum pro tud epiikid,philduton, et omnid ad cdufdm medm trdhentem me ßcis. At quid reflonde bis, quutn AuguRinus ipfe in pdne fleri neget mirdcuf lum ? cr SdcTdtnentorum rdtionem db dlijs/ignis longe difcriminet fPutdS 'ne drg uti/s te eudfurum, quod dicis ƒ 9 Si humditis tdntuuiribus,Qr non potius diuinispdnis S» Ki«i fieret cofecrdtio,null{im firtdfiis ibi effet mirdculü'

fed guidmirdculofeitiflitutumeüdDomino,^ twnho ci »no,pc!Ker{gt;t»«Cfcrtfliboccon/ïcif,m4ximoer adtni= rando miraculo non caret. Pulchre diceres ßilibalde,ß «e ^ult;e dicii, comprobares. Non fdtwit AuguUmum qiulia ter hoc Sacramentum mllitutum, O'^uo pado conficid tur, üdmß rei habet ut afßrmoXy mepteSacramenta Au guüinuf interßgnacommémorât, qu£ab homimbu^ß unt. tSieque enim de commune pane loquitur, qualis dpi ßore uenditur,fed de co,quo m myßerqs utimur. Nnm dc hii ita fubdit: Qjiia hiec homini nota fimt, quia perhos minem ßunt : honorem tanquamreligiofa poßiiut habe rcißiporem tanquam mira non poßimt, H(ec ille.Omni but notum eil facrofandum iUum ritum à Chrido inß,^ tutum, fed tarn admirabilis non ed ut pr^dicatur : ne^ que ut talii eßet, utta requirebat aut neceßitM aut utilia tah Eten'mßcutmagnopafchali,qui patribusbeneficif redemptionis ex Aegypto memoriam conferuabat,nibil fupramodum infAitum ßebatdta neq^ in EucharifliiC ritu qui iUi reßgt;ondet. Nunqudm etiani probabit quod Deus inierit cußfcrißcis uel alijs homintbus tale padu, ut quo ties uerba IV t,Hoc ed corpus meunt, fuper panem dicät, cofccrent,ßcuttu dicis,^^ impetret utpanis fiat corpus Chridi reale. Haberentautem iuxta te talëpotefintein tanquam minifiri ,uirtutem Deo fuppeditante. An'non omnis uirtusÙDcodAn'non omniaDcusoperatur; eti» am in aliß creaturarwm minijkrijsi Eße minifirum Dei,

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA eü cjje orgartum dei, Letdliter çx de miniflerio fuper^ hire poßtmuf,ßplui Deiwtper nos operdri,qudm ope^ retur,gloriemur-An'non hoc poüicefitur ambitioß epi^ fcopi,ut tantarum reru ntiniHri fiant,quanm nee ange=^ li,neeuirgoMariaejjepofientiCiuidquodnonnidli cfquot; uerbistantdincfiïcaciagt;ntribudnt,ut Hlaininilïrent cr afiirantiqwd petituriAt ubifeDeus cum uerbis itd con foderduit ƒ Qui error non procul abefià Magice. Md^ gice etum, cd ciu£ aftudlt;emonum fiant, propter occul’^ tumeam illisfoeduf,uim i^udndam uerbis,uelcircHlis,uel alifirebas dficribit,lt;}uafi fiilicetuerbd externA dliud ‘tg(tnt,qifà}nquodfîgnificdnt zsr commoneficidnt. De qud re pluribus in dntijyngrdinmate.Ettu aider is uerbo externo plus nimium tribuere, Profiélo dum dieo : Hoe efi corpus meum, quamuis id Chriflus dixerit ,ut faerd^ menti rationem explicdret, quid hifee ceretnonijs com-» mendet:non tarnen à me dicitur,ut fit efficdx,perinde ac (î Deus ipfe iubedt,id quodplané eH haUueinari. Dixit ttliquando Chriftus leproforlAunduse^o.vides dei uerf bu/mimundatus efl lepro/ùs. Deinde dédit difcipulis potefldtem, ut mundarent leprofos : mundarunt il^ teprofos,Prodeant nuncfacerdotes, leprofos eodeia uerbopurificent. Quanto minushic nihilefficitur, ubi non efluerbum chrifti imper ans, ut panis fiat corpus futmi,feducrbumceremonidsexponens: deeSiq; iufftt ficiendi panem corpus,fed nMndatur feruari cante relif

gio Wo« enim title pai^um inijt Deutuel cum uerbo, uel nobifcunt, ut ad proiationein uerboru continuo talefe~ quatur effedum. Halîucinarii pratterea hic mferpente •^neo,cuiprater ßgnißcandiuim,infult;i materia nihil notii acceßit; tametfi interim propter fidem crcdcntiunt Df 0, qui ferpentein aßicietibus falutem promiferat,»ii racula fiebant Sic cr nunc non eo inficias^ in legitima Cr pia facramentorum perccptione, fatis admirabilent fruiilum concedi: iüqui mirabilia ifia no in pane, fed ins tra nos opcratur Deus. No« en«» facramenti panis cy uini figura frit ferpens,fed Chrifti: à quo ad eum accès dentibiisfalus dimanat,loan.j. qua animum reficit. Vis dere hie potes quomodo nec mea nec Augufiim uerba ficum pugnent,^^quot; nunc hoc nunc aliud inconflanter af fimwnt. Dicimits fieri mira,crnegamus fieri: utrunque fententia tua nihil afiipulatur. Ncgjt Auguftinus in pa ne mira fieri, libr. de Trim i.cap. lOt iterwm teftatur w nobis fieri mira per uerba, per literas, perq; Sacras mentum corporis CT fanguinis,ut ad falutem proficiat friritualem in memoria Dominica paßionis.Dicit autein fie, eodem lib. cap. ^.Qjiod quum per manus hominunt nd illam utfibilem freciem perducitur, non fanilificatur w fit tarn magnum Sacramentum,nifiopérante inuifibis liter friritu Dei : quum hac omnia » qua per corporales nwtusinillo opere fiunt. Deus operetur,mouensprimis tus inuifibilia miniHrorum, fine animitthominumifine

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARISTIA occHltorumß^iritutj/mßbi feruientes Vides or hic ubi Deus mira operetur: Z7lt;^perfe Euchdrifiid non fit tan tum Sacramentii: fed hoc mirum eft, j Deus animasßbi feruientes,ßue miniflri ßnt ßuealij,fuomirdbilitradlii fuduiter moue at de dfficiat, du memorid mortis flednnusi cidtur .Hubesitdquequod noncontrddicdmmihi ipß^ cr efuomodo tn Euchuriflia mirdculd dgnofeunt non (tÿiofcam^

SRciVS (^uoq; locus Augufliniâdhuc inuidusefl ,opinionici;mete nihil reluAd^ :ur,ut tibiuidetur. Verum hue repetere ne^^ ccflurium. Hübet entmßc : lUasetidin tuibes c^ignot, ^iiomodo ficerintuel dflfumpferint ddßgnificdndu quod annucidbdnt,etiamßDominus uelffiritusf. iUis corpo-rdlibus flrmis oflendebdtur,quis nouit hominumi Sieut inßntes non norunt quod in ultdri ponitur, 03quot; per délit pictdtis celebrutione confumitur: unde uel quomodo confldtur,unde in ufum religionis dflfumutur.Êtß nun-qudm difcdnt experimento^uel fuo uel aliorumjCrttun* quant iüarum rerumflgt;eciem uideant, dicdturq^iWs uutf thoritdte grduißima, cuius corpus orfangutsßt, nihil aliud credditt, niß ommno iüa /fecie Deum oculis appit ruiffe mortalium^z3 de latere talem liquorciUum omni

Ko fluxiffc. tAihi dutem omnino utile eH, ut meminerim uirium medrtimjjrdtrescli meos admoiteam ut ipß minerint uirumifikerum, ite ultra qudm tutum e/l, huvM iMprogrediaturitifimütdf. HiCc Aw^MftwïKï. V bi tu me tdlibui uerbis urges. Dic,mi^uis,ß montes non norumt ^uod in dltdri ponitur j ©“ peratla pietatis celebratio ne confutnitur ,nónne dliquid latei quod fcnfumeoram fuperatiMi Bilibalde, quorfum te trahit contendcndi libido i qudin te tui/àcit dißimilem quantum prteflriiif git oculost Parum enim fideliter quarts quandoqui^ dein Augußinus tant nMnißße dddit,undeuelquomoi do cozj/Î4tttr pants, unde aßumatur, nttnquam talent rerum ßgt;eciem uiderint,iüis nintirun ßcile impo= üeretur etiam in alia re,quum puerißnt,cr audiät cor= pus er fanguis, maxime quumtropum ignorent. Vult dicere ,ßcut talcs pueri in pane decipi pojjunt ita alij ßmpliciores, ß inl'mguis igneisfpiritumßantlumno-ntinari audiant, tAamad hocaptatexemplum,ut ßst eut non licet dicere ign€in,quem uidit Stoßes, eße Dewitt fubflantialiter, ita nec panent eße corpus fubflantiue. Deindetuiterummfurgis, quodß tropum latere diets, quid ad hatc reßondebis,quod addit i Sigrauißima Ulis uocedicatur, cuius corpus et fanguisßt,illos credere no

3- ß nec corpus nec fanguis ibi latet,quur Augu/li nusmanißHis uerbis corporis zr fanguinis mentioite ßcit idutquur,ßnKraculunoefl,illicredere nequetmt^

AD BrLLIBALD. DE EVCHARISTIA Ki Bilibalac, CT hicdefydero fidctium. Augufliwiidi cit, non alindcrcdant, tu inftrSjcrederenequeMit, Au^ guliinusinquit, gfduißinM uoccdici cuim corpus fît, Hoc eR foknniu illu ucrba annuncian, Hoc efi corpus Chrifli: non dicit quod uerba iUa cnarrent cjj'epanein fubfîxntialiter corpus, ig nori ante fustt pueri,qui(t pued ri, nonquiamirdculumin pane. IgnArifuntmyßtri/, cuius cdufd cienA fit : non dciue qium uident. Cictcrum mMÜfifîn eil mentio corporis ac fungidnis, non quodptt nisueluinum fubfiantiuetalia fine, fed quod commemo ratio iüoru(ut in cerenuniijs mos eft) ac celebratio fiat, Hónnepueriaudientesindierefiurrcâionis, ety imagi’» ndripoftêntChriftam tum primus» refurgerefî audi^ ant, KodierefiurgitexsnortuisCbriftuseEdoceri fitcile poft emus, fed nolumus. Eruilra çy- hoc te poHremusst mouet, quod confiftisn fiubiungit Auguftinus, ut recitas: zt, Ciuetnadmodum hlt;ec ex occulta fede altißimifiant^nec V oculorum acie penetrare, necfiduciaratioisenucleare, y, nec proueilu ntentis coinprehendere ualeat, Hac profit y, ilouirtantt{snu»qudmfixift'et,fichriftus uerbaiftn, » Hoc eft corpus meam, non uere, fed per tropum enust» 55 ciaffet. Certeadtropumiilusnzy snesnoriamhabedam 5s humana ratio perttngere poteft: ad modum autem tanti y, fccreti, Qy quo pailo pants in carneitt uerti queat, ne» „ quaqudtn. Ita tu Aguftinum traitas. Verum Ule mult o fecus loquitur,cuius tuuerba pleraq;,nefcio qua fimplit citate

IOANN. OECOLAMP, RESPONSlo; citateomittis. Sic enim dicit:Qucmiidmodiim cnim h£c fùciuüt angcli uel potius Detis,quemadmodu hlt;ec fàciat per angelos fuoSjZyqMnttvmetiam fieri tielit per ange los, fine finendo, fine iubendo^fiue cogendo, ex occulta fede altißimi impcrij, nec oculorwm acie penetrare, nec fiducia rationis enucleare,nec proueilu mentis compre hendere iuleo,ut tam certus hinc loqudr dd omnia qu£ requiride his rebus poffimt,qulin fiefiem angelus Mt propheta- H£cfuntfequentia Augufiini uerba,fidelius rt me quàm à te transferipta. Loquitur autem non de Sa-« crametis, qult;e paulo antea ofienderat bomini efie cog no bilia,fid de ijs qux per angelos uelprophetas iuxta alia fignificationumgenera Deus ficit, ttme per/piettum ejl, quod dum miractila per angelos fitda non cognofibnusy Oquot; facramentorum rationem non ignoramusttuqi in his uerbiscomprehedereine niteris, dum incircumjpediits ßllacc me fitcere co naris,tuä ipfius fide mifere traducis^

CtVOD CONIECTVRAE, Q.VIBVS colligitur Eucharifiiam apud prifeos nonfidfii ’ tantum miraculum, non fint euanidio,

STENSVM edqudfideAugufiinidida, qu£ à me fidcliter citata fimt,uemcaris,nuc quant fireimuus fis indiruendisconieduris meisuidebo,qult;efiquidem tamnihili funtt

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA quid in iUis omnes uires tUMfr^ngis;cr pofka in uerbis Dei qtufi obnmtefciif Verum hubent fuum robur con~ ieéiur£:zr nonnimqMtn quo mdgii contemptibiles ha^ beiitur,e6 pita efficiunt. Projèflo illdfipfe reijcerein,ß uerbum Dci alió dueeret: fed qimm nwltii alijs prief'diji cimHia fim,atq; adeo uerbi dtuini pr£ßdio,illM compe^^ rio multè inui{iiores,qudm cogitarü. Proinde iüis ufttnt meiwndum pænüet, (y tu ill^ nunqudm fubuertes^ Porró, conßr'amus conie{lurlt;a tuds O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, uidea»

imisq; utr£ uerißmiliores: o tum cédât cdmpo,cui tnifi ms cfl iuris. Tuet coieilurd,imà tota argumétdtio M, quiim fusq; deq; uerfiis,h£c eü : Deum eße om)iipoten=gt; tem, dixißeq; Hoc cü corpus meum, ergo panis eft cor pta: Oßdixißet de lapide, Hoc cfl corpta meum} cre^ deiulum eße o Idpidem effè corpus. Laudo religionent tMnt,o ßiritus obedientiam, fed defydcro feientium: qui non tain uerbu, quùm mens uerborum ßeäantur » Etidin ipfnon contradiceremus ,ß Dco ita uifumßret, utconteinpto rerusnordine, corpta filÿ lapis fiat. Ab^ ßt enim,utueHnminimo diuin£ omnipotcnti£ dero^ gemus.At idem Deus non probat fenfustm humilitatem, qui fuis uerbis uteredamus iußit. Ex indigna uerborum Dei interpretatione ßcilemors amm£ folet fubfequit dumlitcramfequimur, o ßgf^ Pgt;'0 rebiaaccipimus. Addo O hoc, qttod Deia non agit aliquid contra fuunt uerbum. NoiSrrf autem fides ex uerbis Dei^habet Chri=^

LOAN* OECOLAMPAD. RESPONSIO. fit corpus ejje in cœlouftjue in diemnduentui Illiums gloa floß. Oportebat temargumentdtiotwtiM ueltmum 10=^ cum profirre, e quo dificcremus uerba Domini luxtd fcnfumtuîim explicanda. I« boccnimconßflittotadiß putatio, num h£c ßt ucrbortm mens • Ncque enim uel oinnipotentia Dei,uel contextiu uerboriutijut tudm cx=s poßtionem capidinus,eutncit, Sed breuiter,Chri^hK pfopheticomore, quiduellet ritus quem indicituit,ßg~ nis er uerbis monslrauit. ç^uod ßtu cum tuis tam pul^ chrum arbiträr is contendere de uerbo, E S T, prohibe-feChriftianisne calceos portenter ßinilia: urgetefiu^ per Petrum £dißcatam Eccleßam : A.de^ enim uerbum, udeü omnipotentia Dei, qui Petrum er quemuis Kho^ utanum Pontißcem in hanc dignüatein euehere potuit, Sed aliain mentcin uerba poßdant^quie coniciluram er rirgumentationein tuant totam exinaniunt. Nrfin iuxtU analogiam ßdei ea explicai/ius adgloriam Chriüi, ac patris Dei.P-uit igiturtua et Ambrofij iUius^quifiquis eß, inepta à poßibili ad meße ratiocinatio, neque opus ha^ bet ut multis impetatur arietibus.Coueniebat Chrifium, expleto nüitiflerio^ ire ad pafrem)er camem ßain uißa bilem außrre, cuius preefentiam ApoJtoUs ultra inuti^ lein teflubatur: quanto minus erat uttUs ßtura,inuißbif lis er in panei er cuius priefentiam admirari noßnitis, quidam ex uobis,

AD BILLIB. PYR. DE EVCHARISTiA pæmtcntid, (jui lap/îsinidololatrûmuelalict crimiruli,i Euchitrifliitm £grc imparticbantur : (juod nimirum non ficiff'ent,ni(i pr£ter numoriam pdßionis Doniiniciefub litniiis quiddam fußiicati ßißetit. tAi Bilibalde, ßcogif tares tecum, zolum patrum iuflo fùiffè außeriorem,min nûraberis : dabo autein quod ijûpofiularit temporum ratio, ne Eccleßa in Gëttbus uerfans male audiret:/ùcile tarnen expendere potes,dignam mortis Dominicæ diju^^ dicationein,fummum charitatis ßmentum attulijje fecu, tit dtim in Chrißi memoria nos redemptos mutuum agno feimus, etiam mutuum tanquam membra eiufdein corfi ports nos compleélamur : umde çy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen.

Et Paulus mquitiPanis quemß'angimus,n0nne communi catio corporis Chrifli eft f Solcbantautem patres in ter» rarem aliorum,^^ gloriam Chrißi non facile ad comnui nionem admittere inßgnes ßcinoroßos,licet pocnit entes: quo purins deßgnArent Chrißi corpus myflicumt P orra nos non aegamus q, Eatcharißneßmul ßt monumenten mortis Chrißi,^ charitatis Chriliian£fymbolum,Cie» tcrum qua cofequentia coUiges hac iüa tudßtpenda mi racnla ; R« /j^fc ßit apud prifcos religioßa, ergo ßtm» mis miraculis ßit inßgnis, ergo continet corpus Chrtßi realiter i Mir am proßilo Dialeëlicen, ß nihil prated rea nûrum.

STVPPEAE igiturßmtconie{lur£tu£adaßef petidum miractdu/m, at me is impugnatione tua,, roboris quippiant

rOANN. OECOLAHP. RESPONSIO» guippiam acccßiße apparet, Vidctur'ne tibi cotemnen dumitrgumentiim, quod nuUumcdebrttndamcenfeain inirdculum,ifcnpturd fier a noncommendatum^Su» f^eâum enim O' diabolicMn,eitticquid in iUa wtt doce» tur. Etcnim fcriptura ritum nouum, abolito ueterc, 'm» troducit : myßerium Ei(eharifli£ ïudaico pafchte fubjli» tuens,cMli5 'mtcrpretdtionem O'ßgnißcationcilÜs uer» bifjHoc cß corpus mcum,cxplieat: peut prieccdctüid,fe» ^ticntu tcjïamp;ntur. Poß unie am iüamconieóhiram 3 uetvres non babuerimtpro miruculo, adco apoßoli ipß,quod nos,qu£ noßrd dtiddcid,citra/eriptur£dutb9 tititem dliquid itd nugmßcdre. Pulchrd, tnirdcula qune nemgt; mirdtuis cß,nemo ctidin mirdri pot uit, qiundoqui^ dem nihil erdt quod fenfa 'm ßiporem ddduccret.Ver^ bd tdutum Cbrifli,qu£ difcipulic per/picud erdnt, tibi du tem hdéknus obtedd ,ßtdm arcdnü fenfum bdbuiffent, ad ddmirdndum utiq; prouocd^ent, ïn pdnecerte nihil tioui dppdrcbdt- Quod ß mterrogdßentfupcr edre D9 gt;iùnum,nonpilfetutiq; de re cotemnendd. r» /t0«m4rei# ßgt;ondeo ut Sueuis : Si ddmirdtimm funt, non fenferunt de eo quod uos fentitii:ßn ddmirdti, iitique dtitcrfegef» fißent,mterrogdndo,colendo}grdtuldndo, dlqsq; modis: quod,ut rem feitu ncceßdridinßcripturd no obticuijjèt, qudntumuis tibi contemptibilis uidedtur conieilurd.

F [ R M A T V R dutem O alid conie(lurd,quod nù trdculd bac prêter tMturdm mirdculoru Idtednt, fenfus

AD BILLIBÄLD. DE EVCHARFSTfA ßÜMt, gloriani Dei non teflentur, t^onparui, ingtidm, freit DeiMgloriam fudm, femper autem ui'ndicaiit,nec^ ad folidandam ßdem freiunt hi£c mir acuta. Hiec dum lo quor, tu pulchre 4 aeteris arcatiii ctr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miracu-

la, qua; prater ordinein rerum fiut,trafißlii • ^’^ir‘t fnnt, alia fignA,dii/m expeélaiitur : fed ubi adeße cceperint, fenfut »on frllufit, alioqui praßigia freut. Hac tua mi^ racuta quid nobis exhibet; pradicant ^ne glortam Dei, qu£ abfeonditai Ç^uis iure inter dona beneficentiacoin memorabit ChriHum impanari, nbsp;nbsp;carnaliter edii imà

horror eü quandiu carnalis cana proponitur, de ßiri^ tudligratias agimustatq^ adeö de ritu,memoriaq; ipfa^ lAira itaquefunt miracula, inquibusnec noürani uti^ litatem, neque Deigtoriam conquirimus.

res tam difficiles creditu, nuïto certo externo miraculo ßt conßrmata, quo ad credendwm fieret freilior. Hade^i nus.n. hoc firè in rebus fimimis obferudtu. kii ridiett^ lum tibi uidetur obfiruare,quanta Deus ficiat, qu£ men tibus infirmis confolationem afférant i

L VD V s eH, quodfufficaris refiirrediois nüraett la hûc freere, nam teßantur quidem Chriiîum habuiffe nerumeorpus quodrefurrexit: fed non docent ittudfiif fe in pane. Verum fubodoro qua ßmplicitate iddica^ tur, nempe ut uulgo credatur, me negare Cbriüum ha^ buiffe uerum corpits j,ß(ut titulus poüicetun

Iterumhoc loco fru^aaduerba clt;en£prouocds,qult;e »Mnifè^a . Tibi enimhaäenus fiicre adumbrata, GT !jtumuis nugnAgloriatione nobii mfultes, nondumad ncntem comn pcrueniRi. Denique mirdcula, quie Apo Jklorum tempora fuut Çequuta, nihil hic autboritatii habent, eo quod ambigmm qualia ßierint, O' ad quid docendumfila. Bttulermoneparii/mconlhinti,ntiKc ftterisnunc negax circaEucharifliamDatnoncs ludifi» ^arc homines. Vnde certus es diabolo müam in Eucba=: fißia fùijje decipiendi licentiam f NuOa'ne licentia erat fimplicitati plebis illudere id quod Marcus Magus, o* nutlti alif ßccrc. Experimur hodie Diabolum nufquant tMgis mfanire, quàm ß neßndus cana: abu fus abroga^ ti attentetur, Multa 6f«c inde calumniaris, qu£ non e^ nece/fariumrefrUere : certum quod necillaconieilura tant Icuicula, ut 4 nugis tuisßc exibilari mereatur. Ne= que enim impiumcr abfurdum ßerit uidcTe, quem in rebus mirabilibiM ordinein Detw feruct.

IAM Q^VIS NON VIDET ^Kdl« ppera ciliofe dicas, t^oli mihi ßaptifmum cum Dominico cor« porc©“ fanguineconßrre.^ Quid hoc e^dicere, Bili=s balde fl^on licebit iwbis Sacratwnta cumSacramentis conßrrei nonne hoc ficerunt prifci patres, AugtMnus er Chryjoflomusf cuius tu ex Hcmilia.Sf.fententiâ lt;i me citatam, fcnex iuuenilitcr, f’nator inciuiliter,eloquens imperite obtorques, Nrfw quum dicit nihil fenßbile fub

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA rebiM fcnßbilibits itobis traditam, omnia uero quie tra^ duiit,infenßbiliaßmt, tu rancido glojßemate cliquas er emaßulas uiriliter diélwm.An'non omne corpus cß fenfi bile quod hominis corpusf er ßqmndo non ßntiturßd fitnenoüra Icdatur infirmitas, Sed alibi hiec traiiiatd funt. Redco ad Sacramentorum coUationein, tmde iUo“ rumratiorcäius cognoßetur. t^oconßroccremoniam corpori er f mguini Chrifli fed ccretnoniam cerenw ‘t »ice,erfacramentumfacramento. lSlequeuß};adeö mal tum diflit inter lauacrum er ca:niein,ecgt; q, rite ablutiß cro laudero, fanguinis Chrifli participes flumt : er boc unum eflfe quod difcriminet: loti, nünorem: œiue focij maiorem Chrifli cognitionem fufeeperunt : iUi accedut, hi aceeßere. Dabis itaq,- er haue coniedliiram non tarn reieâaneam,er permittesßgna, comparare ai/mßgni^, nißer hoc obflrepiturus es: tSloli ea qua ad rem attinët, loqui: noli nos erudire: noli,obturantibus dures,fanA di cere, ut feiam authoritati tuaÇne quid aliud dicammo=‘ leflius)ccdendum, er ßres mihi praclußtsagendicau=‘ fam nwam.

NON poßumte non admoncre,er tua lepidißhme comparationis, qudeonfirspaßionem erfi'uëluseiits, mundumqs ac perpetuos eins prouentus cumcana Domi nicafln qua toties redit Clmflus.i^olumus er nos laten* tia manifvflis, er ßgt;iritudlia corporalibus cofirri. Esl'ne idemfiuäus paßiotiis civmpaßione ipfla,ßcut tibi ident fubjbntialiter

fubfh,ntialitercor()Uf,quodin uterouiroitiis uelincru^ cc, or quod in pane tarn inundm quotunuis reuirefcit nd imperium Dei: quod fit,fieri appdret,Meque pro uentuf iüos miramur. Vcl quis dicit miracula, ubi niilliK Murie inutatur ordoi t^on uide/m.s h£c quotannisitJiia

in illis potentia Dei: res autem quia ußtattefiimt, V natur£ limitein non egrediumtur, pro nüractdis non habentur. Quidigitur tarn dißimiliaconiumgisi

DENI Q_,V E 5 ego deabufiu Eucharifii£, qiutm^ uis nugis per digreßioncm quàm per argumentationent diccre nuduerim, attamen O' , qu£ iUinc fimti pote^ t'atio^ßrtior efi:,quàm omnes qiàs tu affêrs.Sic aîit dicis: Deadoratioeueroitafientio, Sichrifius Deibenediéliis « filius, quant in terris cjfiet, reéle adorari poter at, hand «, video quiir no ei die ide honor fiub panis o uini ffiecic « latenti exhibeatur, etiamfisacramentu hoc non ad ado- « randi ufium fit infiitutum- tiam ncc Cbrijhis ob adoratio oz Item in terrain deficendit,fiedut humanumgenus per pafi « ! ßonem redimeret: nibilominustarnen/iepiusillum ado= ratumfùi/fielegimüs.Quum igitur fiub pane or uino ca « ro er fianguis Chrifid contineatur,diuinit£sq; hutnanita-^ a tifit coniunâa, acficriptum fit. Dominum Deum tuum « adorabis, nemo no,nifidiuerfi£fientëti£,'Eucharifiià etid lt;« litri£,utSophiiÎ£loquuntur, ucneratione adorabit. Si a tiucofiuret opinio Bdibaldc,pcdibusnMnibusq; in tuMt de adoratione fientcntiain accedereingt; Nerim ex ea fie^

AD BILLIBALD» DË EVCHARITSIA queretur, quad Chri^uihiccr îllicmpaiffraUbufQr tnotibtaadoràdm propotteretur: abalienaeeimrqidue ro Del cH/f«, tun adoraturi in j^iritu cr ueritate : quad ut ßccrcmus, iuitlt;(dpntrem,ut quam pâtrelequdlent Çj“ ad dexterain fedëtem adorarcmus. Ecce bine tua opi nio periclitatur (conieéiura; autein per me dat£, robur fumtint ) nempe,quod Eueharißiam olitn demi efitarut, quod pucris in maquis eam tradidertmt,quod infrntulo! communicarunttqua omnia citra adorationem uiripro fèëlo longe maiore f^iritu pr£diti^ quàm no^ra fiecula homines jirunt, fieri permiferunt. PlauHra conuitio^ rMn,qu£hicmuebis,pri£tereo: innocentiammeam fiit DominuSt

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifcës, quia de par abolis über iusloquicce

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi, quum nihil dici potuifiet ad rem magii

accedens.iëiuidenim aliud agit in rebusinfiüuens Sacra menta,quàm uerbisdocens parabolam-Delotione quo^ que ojkndam quantum ea propofito conducat. Ndi»fi’‘ eut ChriSlus rem infolitam agit,pedes lauans difeipulof rum,çr deinde fàëli rationem explicat mutuum minißc=gt; rium,Qrhumile charitatis docens obfiequiÜ: ita ztr inue fceiw panem accipit,fi'angit,^difiribwt,deinde(^ my’^

IOAN. OECOLAMPAD* RESPONSIO. fkrium exponit,doccns corpia f mmfr^ngendu pro no* flra uiuificatione,tàqMm[piritMlem cibum, quo anitnA ff^ßcitftur. Qult;epropion ad fcopum att'mgütquàm ilia, ffdtibiuile[cut,Q!- atienA ab inflitutohabetur. Sedquid ßtiamitoto libro tarn importufi us es, omniaq^ in pcßi* ^in partem interpretaris Prorfus pacifico animo con* fißioncm de Eucharißia dicebam,cr tu inucheris, quaß ^teat quiddam ueneni Arriani: quod miror te loqui au* ßm,qiium apertißime max quidßentiä, mtinifißem,^quot; Occulté nihil,nullamq; ceruißam admifcedm' HocArriuf lion agebat-Uerum qutim tropum no te mere aggredior, amp;nbsp;ad fcriptiirarum per/crutationegt;n,precumq; fubßditt eohortor,citra meam oßentationem,moleßiuißrs, quant fi ahus quißiid blaßthema/fiet.Sexcenti pfeudoprophette^ etiam uiciniores tibi, aduerfus Chrifium ciT' Ecclefiain eins or a fudaperuerunt, çy iUis nunquam tarn aujkrus fii/H at^i mihi,in re minime impia. ïnfuper dum firibo, no turbare nos debet quod ChrijV uerba in aliam fienten tiam à plenfi^ rapidntur: addis, imo perturbari debent fideles, quum penitus in diuerfam uertanturfentétiam. Üunquid autem mi Bilibalde,)ndle loquutus fum;' t^unif qudm'ne euenit, ut ad diner fa refigt;icicntes, trijlicilt;e, la* ticiieq; occaponem inueniamus ƒ Certe non rarum efl. Vir enimpiusgaudet Deum omniareéleagere, ite^ rum dolet tantis Dei bonis impiosnon emendari. AE« autem fiserit, leélorent cxpeadere édifia me^

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA iuxt a fcrmanem, non iuxta id, ^uod cuipiam fua ignai* tua poteü accidere, tiolim nos perturbari, qiufi [[gt;i^ ritiisptn. negligens ßicrit in fcriptttris : cuius nimirum dignitdti nihil ideo decedat, c[uod dicM jj^iritumf. po^i tuiffc modcTdri uerbet^ ne alicubi feducendi anfam quit arripùt.iJon dutem nolim nos non dolere ignMorum ui cem, dutji tam nuleualtis fam, quid fcribof quid pcr{h quutioncin patior i Pnn crfnJore coïligiS) quißego j^i^ ritumf. feduilorcm dixerim, non nmgii noftram ignA uidm taxent.

V D 1 rt. lougern, ut uerod Lmjn aa jcrt ë (urn tuum effe manißfltt affirmes .Mega

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfcura libenter ßieor:

qMmuiperam ffgientibus, haudmirum ß obfcuriora fint, tJon funt onines fermcnes ignoti,qui tropos admits tunt.Hic uero inulta funt,qute pulcherrime manuducut, commemorationem teftamenti non finunt occultant: non dico tune in cuena tefîametttum perfiûum, fed cont mendatu.Sermonem Chrifli explanant, prannißio agni paffchalis, de quoaudiebant, quodeßet phafe Domini, præceptum comemorandi mortis ,hoc eü ßailionis ftue, CT manißjb, abfentilt;e corporis prtediilio, c quibus lon=^ ge aliud coUigitur, quàm ttds uidctur.Profiiio nuitquâ fùiffent

tOÄN. OECOLAMP. RESPONSIO. ßiifjent nobis ucrba h£c tarn obfcurata, niß prlt;eßigiartt nebulas inuoteratiM error inuexißet, AdcouerimteR, quod Hieronymus inquit: Qtus doélus panter de indos Hus, qiMim in minusuolumcit aßumpferit, ey- à faliud ^uam femel mbibit, uiderit difereparequod leilttat^no ftitim emmpat in uocem ƒ Id er tibi nunc accidit, tua fenfui ninùum tribuenti.

E ALIQ^VID temeredlßrmarem in hac caufa, diligenter circunjfexi quidneint fentiendu/iKor profiilo ßin uno uel altera mihi fatisßdtvm non ßiffet,ne nbsp;nbsp;nbsp;quident fuper hac re proloqunturtis eram.Proinde no potuißent mc magis aflringere ueritati,quàm quod tali fanilißimo canoni me addixi, in quo non eß quod defyderes : nAnt quodiubes addi,neßt tropus abfurdus, per fccanon eompleiHitur.Tutropum partiris in Metaphoram,alles goridm,crigt;^nig'mA, zs“ uk ut nominem qualis tropus ßt^ num metaphord,uelallegorid,ueltenigmA.Aenigmi er allegoriam ut ridicula explodis,dein ey metaphor£ twl Ium locum ßniStAtnimiumfeuerusesphilomAllix, AE^ «tgtJM in Sacrament is nuquain deeß.Eil enim fderamens tarijfyinboliinßitutor mutus tenigmatijks, qudntum ai

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA ßgnumdttinet,ßcut()i{lorSilüiS Pocta.AEnigmd rum , quod licet poflea nMnijv^ii uerbis explicatur^ fitiitnen res ipß non uninMduerMntur, ßeri poteR^au-dientium culpa obfcurari ucrba, quibui tcmgma aperi’i tur.Vnde non dum mitiatus, dum uel non coiifyderat ri^ tum ctentc^or audit, Hoc cÆ corpus Chrifli,uel confyde^ ratritum,0'non audituerba, quidagaturignorât. Alf legorio ucro nomen fcis apud Grecos generaleßcut zy tropi nomé:imde AÜegoria etiam lt;enigmA dicitur, Pro^ inde Auguümus,inquit,omnem Allegoriam eenigma,ey AUegoriam effitropum, ubi aliud ex alio inteUigitur, Et dttjM Paulus AUegoriam no}ninat,non in uerbis fed in ßclo reperit : ut dum ex duobus filijs Abrahtc, quodno diâum fedßilum fidtjduo tejhmenta inteUigenda mon^ flrauit, ubi Allcgoria poffct /fecialiter lenigma did. Et fcrc inter AUegoriam cy £nignM hoc tantum interet, quod inter obfcurum cy minus obfcurum.Sane Chriüus quia Sacramenta ey ritum condere coepit, paUm efl j nonnibihenigmaticeegit^quod tarnen poflea difcereuo lentibus, fatis declarauit. In uerbis autem Chrifli expof ßtio efl, qu£pecultariter métaphore capax: ita, utey id quod exponit,ey quod exponitur,translationé agno* ßat. Sic panis transßrtur ad animatum propterfmiili-tudinem, ut dicatur corpus, uel etiam ipfe chriflus to^ annis fexto, Ego fum panis uiuns: cycorpus transßr“ üir adinaninMum j »t dicatur p anis : non quod ueritati r'ci

lOAN, OECOLAMPÄD. R ESPONSIO. rei, qu£ aliquid oßendit, ueï qud oßenditur ,deceditt quippdm infud ndtura, fed ob finülitudinem resßggt;df* eins ey ßgnißcatd mututim wmitiA communicant, ita^ que difeimuf, corpus appellatio ne pants cum paneßmif litudinein habere,cr panent appeüatione corporis cum corpore. t^eque e^ adulterini, ueJ abfurdi quippiam» tdemenimfitincerenwniarum acfymbolorum expoß= Hone,quod in Parabolarum nbsp;nbsp;Atlegoriarum enarratio

tie.Sic cr Paulus interpretans AUegorias Exodi,dicit:Pe tra erat ChriAtis, ubi metaphorice Petra Chri^us, cr Chri^us Petra, faits oßendit quid in hoc loco liceat, de quo loco ad Sueuos Eccleßaflns. ^Jeque eH ut ad Lufi tfcf ntttt renuttas.Sic dum diciturtSemen eR uerbum D«, iit metaphoricum uerbum eä fernen j nbsp;nbsp;fernen meta»

pboricum eâ uerbu. Quodß ritus feminandißcutßan gendi panem à Chriflo traditus eßet,non 'mepte quis uer bumDei diceret fernen, iuxta Augusl'mi regulamtPi^ guras rerum, uocabula rerum fortiri. Phec eH hodier:^ ndEccleß£ confuetudo,ut ßdeltfimd 'mterpretatione Chri^li confidentes,ad lîMioron Sacramenti rcuerentia, panem uocemus corpusDotnini- Ai longe alia ratio e fl, rfoMj dicitur, Ego /îhm Dominus Deus ttisis, ueh Hic efl dilcâus filius, uel : Pater ego untim fumits,uel: quot;Verbum caro ßflum efl: notum eflenim nidlain ce^ i nbsp;nbsp;remoniam uel Parabolam explicari,fed hyfloriam pro»

Macedonite AEbiomtarumgrauor: cam tllis enim nitf hilmihi commtinc,qui dogmatafidci nugacitatibus ad' ulterinii cottueüunt.Mihi curce eft,utritiisfidcliter expo natur.ld guaim tu,tuig; uidere non uuïtts, omni uerbo-rum intemperiemetnult;iditis,qudßinelt;elibidi'ni indult gens,ßemel om nein fcripturam dilacercm. Facit autei» ueritat,guie metuetur,nete eurem: eß^^‘lt;dhuctrod pui,nißinceremoniarum expoßtionibw tropuslocum noninueniat.

lAM. guorßim attinet) aUegorias nihil probare^ Et guis hoc nt'Mc agit;o{iende guod aüegoriam cum alle^^ goriaconßrre, eoeremonias ceremonijscollatisillu* iirarc,ß!iritult;iliaq; ßnritualibus componere non liceat.

ttJSVPE P.,quid eR, quod mulct tropic abußßwt; num propterea tropis tutUus erit locusino hoc dices feiot quare igitur in uanum uerbaßc nuiltiplicast

ET Q^VIS efliilecandor tuns,quod dißlicet tibi coueniremecumZuingliOjqui EST perßgnificatex^ poniti ubi ego dicofigurant corporis, e utrumq; pro^ bare, eproindeuideortibi udciüare. Introßiicercm clarius,ettidebisnteconfirmari. Quare deuerbiscon^ traprxceptum Apojtoli contendcrcmfFiihil aliud eil di cere ßgnificare corpus, er eße figuram corporis. îtaq; nonßlum placet Significat, e figura corporis,ßd etiam repraeßentat, uel esl ßacramentum, uel exemplar, uel antitypon, uelß quid aliud tale, lam quamuis è uer^

bis paruis imlt£ noniwqudm [urgaiit quiefliones,addant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i!

rfw.'» hteref’s, attameii uhi nulla in ucrbis diffcnßo, cadent redditurßntetia, quare litigarem r’ num propter ea mihi contradico A.bßt ut rixer cum quopiam, non tantum cum tarn inßgnit£ eruditionis uiro, fed etiam cîî co qui meinßrior, dummodononpugnet fde.Porrô ut ab Ulo Optimo uiro me par urn poßca feiumgis,quaß cunt

figura corporis dicam, perinde ac fequatur ex mea in^ terpretatione. At quis oro unquamßc collegit; Htcdera e^ßgnum uini quod in uafc, ergo tiinum quod in uafe, efi ßgnumft^on dico corpus Chriß uerum,effe figurant corporis ,fed panem dico effe corporis figura: or cor“ piw noniKwiqtwm uulgari appcllationc,pro ipfo pane, quatenus figuram corporis gerit,ab Eccleßaßcis patrie busaccipi. QuarationelUiUiitsDoäoris meiiteminner thiudlius librum depratiauùfed piequod pie diäum ins terpretatits fum^ Neque tu unum locum adhuc demand flraß, neque demon trabis cui ß{la ßtiniuria ■ ïta auté fieri necejfe, ut ubi minimum iuris, ibi plurimum conui^ tiorum.

VAEKIS quidopuspane?:yuitto,ßme^ moria crgratiarumaâtoae tnortis Chrißi nMiducatio fictt^bStmquidßnecomeflione aut forbitione memoria mortis per agi po^

tell^ er addis:Certe non ita tibi dcßpuitietcrna ueritas^ ut nobis ritum quondam tarn folicite,er tarn ingenti de^ fyderio traderet, qui etia ßne pane er uino pojßet ad“ bnpleri, nißßrfan Chrijiwm ex bibulorivm illorum nu“ tneroßiße cenßes, qui nunquam ßtim exaturaripoß“ funt,niß alios pr£bibëdo,ad pociüationes inuitaueritit-Craße ßatismiBilibalde,nedicamblaßgt;heme. Proßrre oportebatex ßripturis aliamtnanducationem, prater earn, de qua dixi,ernon damnare abfque feripturis, eu tanta Chrifli tradudione. Paulus dicit manducari pa* netn,er bibi è poculo. loannes in capite fexto, quo ca“ rocibtts, erfanguis potusßnt, Q«t credit,inquit, er qui ucnit ad me, er quem pater traxerit, is manducat. Tu uero citans mea diéta, omittis quod dico, Pidcliter feruantes memoriam. f^onenimmagnijöcio memoriant abfqueßde. Porrö ceremonias Chrißiis huic tnanducaf tioni rite, er magnam ob caufam adiecit, ut quos per Eaptifmum in unam colleger at Eccleßam, per mandu“ cationem er ßaäiotu:mpanis,adnionitosbeneficiorum fuorum,in unaeademq; coferuaret,pacißce erfuiuiter couiuentes,tanquam ciufdem corporis myßici membra^ ßcut Paulus pulchre deducit. Vides utilitatcm c^naf

lt;)uodßita conuenicttur,ut unus alterum contemnAf, defîtq; charitds qutc in Chrifttmt,non erit dominicain cie nam nunducarc: equdnec ludas exploßcs, in qua difci-pttlorivm pedes loti,in qua tot tanta de charitate dh (la. Fidelis icaque memoria cr gratiarumadio Deo nos commendant, ceremonialis autem proteftatio in proxi^ mi utilitatein cedit, ut ea ille nos pura membra ChriHi, vfratres cognefeens, Deuw nobifeum laudet,ßmulq; ^ratiasagat. Quodßnihil tibiuideturcharitas, cuius panis uinunt ßmbola fimt, ßne qua conßßere nequitFccleßa, (uperuacuum cenfe ritum lïlmn. Ndw fcicec/îfo^rfrrft'io cttn£. An autem h£c fententianon plus ueritatis habeat,quimßlex fanguinis, prouoco ad omnes ChnBianos ßiritualiter iudicarc ualentes » diuomodo adulterinum fenßm proféra, ubi ßdeicha^ fitatisej; ne tantidum quidem detrimentii Porro, tua in-terpretatio non abfoluit te, quin tfaf «ôtjiajcç did pof* ßs, qitandoquidem idud Ioannis, g . Ni/7 erfenfwcdrHfi« filif hominis,Ct bibcritis cius fanguinent, non habebi^ Ils uitam im uobis, ßc exponere audes, ut AugufUnus

libro tertio de Doilrina Chriiliana,oßendit quod uideatur flagitiwm imper are Chri(lus,ß ßc interpretemur.Tu igitur ui» der is quàm probe tua defin » das.

AD BILLIE. PYR» DE EVCHARISTIA PRAEDICABILIVM PRAEDICAMENTO rumq; rationem in Sacramcntis explicandis non cffe ahlurdum-

O R R O rem iuxta pr£dicabilium prædi ectmentorumq; orditwm expenden^potenf tidin Dei nondum mordinem redigo, nec gt;na,nti eins claudo, ut penitUi deßde noBrtt

conclMMtum fît, iuxta tudm b-agoediaiUt t^efcimufctd* hue aliquid in ordine renm efîe mutatum: proinde re^ gillis illis,quibiis res ndturte explicdntur,nondum renun cidtum efl.-probd fcripturis'inuerfiem rerum ordinem, tdntdq^ mirdculd commenduri d fcripturis. Idm non prod ptered minus omnipotens erit Deus,etidm/inon ßciatfî tnulomnid contrddiiioria eße uerd: neq^ negabiturDed us omnipotens, fî non fîicidt menddcitvm effè ueritatem-Deus omnipotens erit, etiumfîpunis nonfîtfubjhntiue corpus. Libenterdgnofeo qudm mibi obijeis ingenij inei pdruitdtem, etidm in rebus qute multis modisfdcrumen tis infîriores : dt hie ine religio tenet ne prdue docedim Andlogid fidei multo dliter pronuncidt, quim tu atque tui contenditis. Nullus olim de impdndid cdrne ßiit arti cuius fidei,quo mentes ulb'd quam pdr eft ftenftuhumiliii rétur. ç^uodfîhodie uel crus KbonMuelLutetid inepM quenddin urticulum finxcrtt,tuo urgumento put as 'ne no credituri conuineantur ,fî clamarintSophiftiCiDeo ftint omniupoßibilidjigitur benepronuneiatii efti Adeü uer bum

bum Dei,quod dd liter din exponM, necejjarium eritinut Id curdndd mcouenientid, nibilifrciendd qu£pr£cedut uel feqtiuntur-Sicut Pdpi/l£ in fud trdiisfubfluntidtione ddhuc errdtst,cr idem teerbu,Hoc c/i corpui meum,pro fe trdhunt,quod uos dd ue^rumfententidin ßnmmddm. Contempßermne igitur uerbivm crucii ,fino illii djfen [erotQuin uejlrd fomnidßemel noncurduerim : Video Wim^qudndo uobis défunt rejfon/ione!, uos dd mdledi^ âd, contumelidSjConuitidq^ conuerti : qu£ nimirum inf feelicißimd perfudendi Md.Pdticis,TuncDeus ßcietre Idtiuum effe correldtiuum,^ unam rem fubflimtidliter eße dlidm, çx nullum rdtionem pr£dicdbilis pdtietur, qiiuM idem fimul erit erno erit.Nihil tdlium uel in cred tione mundi,uel in refurreólione,ucl incdrndtione metif tes inßfiet, fuduiter nunuducente Analogid fidei, Sune tnundi credtio multis nwdis mihi probdbilior quàm eius perpet uitds : cr quicquid hdbet fdes cdtholicd, fuo con trurio certius uniinis mßdet: hïc uero non idë fit. No op^ pofuifiem dutem me, neq^ opponerem,fiquidem hoc dog nidfcirem eße Pcclefidfiicum, cr non pugndre fcriptu“ rdsidt dumomnid confonAnt,obfifiitqiOrdo ndtur£, dbfque utilitdte no^lrd, or glorid Chrifii : uerbunt quod pro finis, dlidm, qu£ uerd eR, recipit interpretd« tionein, nefcio ueür£ bdrbdriei locum dure cum tunto £cclefi£ chrifii ofiètidiculo. Diluite, ut iuflum efi, quod obijcitur^crfcripturis qu£dicitiS)Cofirmdte:c^ fi tunc

AD BTLCrBALD. DE EVCHARISTIA me minusaudientem cognoueritis, contunucm pcfr fimum uocate mortalium.

multà tnodefiiia procedis, quum dico, potuiffe Chriflum pluribusuerbii dixijje: Punis fùélui eA corpus meunt, uel 'm iUo pane efl corpus mciim,fub= fannas cr dicis: ProßÜo, fi' tu iüi ctenlt;e 'mterfiiijfies,ßr'^ fitan ChriAum 'mAruere potuijjès s^uo fiermonis gcnere utëdum fiufifit, pr£cipueßpoA cenum ob tcmulentiam balbutire uidififis. Verumß ijfdcin ctiam uerbis,qu£ tu pneficribis, fiiij]'etloqui(tU5,illacum fubjh,ntiatuaße^ ne acdijferétia, alijsqiSophifktrumnugis fiubuertifies, O' eodem modo qua nimcyimpoßibilia dixiffes. Quo tandc fermo tdctuus,ntiBilibaldeiqturenon O tuos talia uerba retorqueri pateris, qui nobis obijciunt CbriAum potuififie 'm c£nu dicere: Hoc fignificat corpM tneum, o dixerit, Hoc eA corpus meum ƒ Nimc quui» ßmilc argumentum 'm uos uerto,ChriAam potuiffè dice re, Panis ßAus eA corpus meum, panis fubfluntialiter cA corpus meum,O' uon dixißeßd tantum dixilfi-,Ploc eft corpus meum, ita ludis, quafiipfie 'inter pocula bene potus ficripfiiftcs. Et quod iterum mibi obijcis nugas So^ phifticds, à quibus ego me fiatis alienum fcio,iterum ref ßondeo gt;nbsp;non me repudiarc pulchras naturlt;e uias, Deo feruientes 'm articulis ftdei. Non ita temere iUasDeusui riat .Ad magnam hominis utilitatéjO maxmis ex caufis tâta rerii fit mutatio,ut gloria pa tris mde cognofcatur,

COMPARATIONEM /èmerigniscumcorquot; porc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eße aptam ; tuis obijcito, ego iÜ4in

Q^VOD INCONVENIENTIA per HE aduerfarijs nondüudntur,prtefer tint quodunti corpus in multislocis.

AWiETSI lubens àconuitijs, qu£tußne ßne cunwliis, dbßineam, neq; i« ullum de^ baccher, fedoßendam quidpericuli poßit error aßerre; tu uero adeô exeßuas, ut quit fdpiflnrum trdnsßtbjhntidtio 4 me taxetur,qiMm iUi,ut Mconuenieiitid quie reßro,crueflrit opinto admitlit,ui» tetter in Scyila periclitetur,tu nuuts mihifalutis ßiem upoßolico diäo negdre (uir enim grauis baberi uis » er

qitt iudtcio lulcds, noßuflra timcas quot;) quùm aliorum e:y ueflros errores coniungï. Etdüabßergerenitor infanitc probru»!,quid in operibus Dei,ubi nulht cogit neceßitdS (quid.n.dd me,qiiodperpetuo cldmitdtis uosnitiuerbo Cgt;ei,qi{nmpugnetuobifcußgt;iritu5f) ubi nulldDei nurra turglorid, ubi nuUd noürd ßieäatur utilités, qua: mea eßfides,rwlim temere ajferere ndtiirlt;e ordine uniuerßmt in pdne mutdri,ueritatemq; ob oculos tucentem, uertiin mciiddcium: ac dico rem.tcdhris eëfurte comittens- Qjßs nunc infrndd loquihr; num ego uel rapfodus,cotra qui

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTFA pnecipuus fermai Tu non contents es uocare me infd^ num^dicentem imum corpta non ejje m multis loas,ne’‘ que multu corpora in uno loco, neque corpus in atomo^ Quur non ßc debaccharis in Lombardum ZSquot; p‘^pi , qui nimirim h£c Z}- multa alia uitare conadi funtf No contentus es inquam me uocare infanum, nißaddas me m41o,impio,ZT uertiginis jpiritu impelli, cum mulds ali is malediélis. Ef deinde no pairocinatur mihi,quodcom iniinemhoflemTransfubfluntiatorem perfequor, quod tarnen apud Barbaros Pabeßinos Dauidcm iunijßet: fed lUciUarc tibi,zsr Protheus quidam effe,ac meticulofits ui deor, quum potentißimas duas fudiones, qu£ unquam ßerunt,non exhorrefco : fed pergratiam Chrifli,abie’‘ do rejpe£lu,ueritatem derelinquere nolo-llla me a incoit fluntia eß^iUe mctus.VtinAm tarn potens effes doflrinA, quàm mukiloquio : tain fuauis charitate ,qudm feims nialedi{lione,parcius hcccßerarem lt;i tefcnbi,Oro ego leckrem xquîtm, conßratlibros, iudicct, pronunciet de modeflite fobrietatisq;ßiritu in utroque.Verum ad di lutionesinconuenientiumucnio, or quod prouinciant tibi imparem,aggrejfus ßs,oßendot

P RIN CI PIO Kt probes corpus Chrifli effe in mul tis locis, maxime glorificatum, ajfers illud Ioannis : Nf» » nw afcendit in caelum, nißqui defcenderit filius bominii » qui eß in coelis. nbsp;nbsp;addis : Nfc eÆ ut Sophifmatibus tuis

fw in cœüs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcfilio hominis uerbafiant.^rc. «

DeprehcnfiS es^uir argutißime,fdcra impure traâare. Heccineßrennuitäf tM in uerbis Chrifli,qu£ femel fond re incipis f Ita diluis guod obieéîum ; ita me Pighardos nefcio quos docesi Sophifmd tibi uidetur diäum Ioannis fic interpretar i f Ergo tibiSophiftie Augu^inus tholici omnes, noui ac ueteres • Apollindrius autem ac Valétiiius,no extremi inter Hcereticos, de corpore Chri JH bene cenfuertint:Ergo Maria no fuit uera mater Chri fit Sie enim arguemus,Corpus iOud inccelo fùiffe,crde coelo defeendiffe. Equidem nonteuocarimhtereticumi neque unquam temereiudicauifed tu hiereticorwmcon demnatißimis expoßtionibus ad deftndendunt errorent tuum uteris.Seruit autem tibi zy iUud Vergilianum : lo» U’S omnia plena. Cluid ßbiuoluntmifera ilhe ojfutia^ Decorpore dif}gt;utatioeR, e^tu de diuinitate arguis^ CijMm uellem AuguRinum in libro ad Dardanum con fuluiffes,diccntem: Cauendu cü, ne ita diuinitatë aürua mus hominis,neueritatem corporis amittamus.Quo mirum ofkndit, amitti ueritatem corporis,ßid in mul^ tis Iodsßmul eß^e dicamus. Proprium enim corpori efi, in fuo loco eßefCr partem cius minorem ipß toto.luxta Çuie deitatis pricfentiam dicit:Ccclum ac terram ego im^ pleo: uerum iuxta carnem niinqtiam ßmul in duobis lo^ ds ßiffe legitur.Age iterum tibi delirus uidear. CorpO’* ra ut teporeßta ziT loco deßnita fundProbet mihi quis.

AD BILCIBALD. DE EVCHARISTIA corpiif, quod hodie ejjècæpit, ante millid fecula,antc^ qtum ejje mcipmt, ^iffè, O' 11(1 diuerfd tempord mulcomple£li:itd dbfurdum, ut quod unites priefentis loci cdpdx,m innumerd dbfentid quoque locd fe diffuns dat. Eccc hoc de dngelis turn pur is crcaturis aßerui/ß, temerdrium, o-quifit,utdbfquetemeritdte tribuitur hoc corporibtts ƒ At tu perge clamdndo: Nudd uerba Do minijt^ißqui defcendcrit, filins hominis,qui erdt in ctx» lis,0'‘^dmouentibus dures )tegd,uideq; qudtia tumproficids, qudtitumq^ furdd declif

V L T A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu£ ego ex cd'S

pite meo tninime finxi ( ßcut tupoßto pu^ dore,imhidßcribis ) urgebdnt, oquot; urgent, ut tropum in uerbis cteme dgnofcerem. Hoc

dutem quod nunc proßro, non d Pighdrdis,fied d Chry fbflonw fubfequuturum cognoui.picit enim: Si multd ef fent Sdcrificid, multi ßtun efßnt o' Chrifli. Htcc enint interdlideiusfiintuerbd. ProindeunumeHhocSdcri^ ficium,dlioqui in multislocisoßertur, multi fiunt Chrißi^ nequdqudm, fed unus. In hunc uerfum ego rejfiexi, tu dtüem,ut eludds leóhrcm, dlid obiter dd iuudndos tdrf diores

lt;liom admtata.muidioßßime rapis^qiuß mpedimentit tteritatis co^ nofcend£ mutdtio ne circienß!int!aru.Qjia» ics fané expofùiones,neqi ab hofle cxpcâaffcm ontniu'in 'tnjinßßinw. Dictuliilibaldeuiamquandä, quapoßmt inagindri multi Chrijti,tmde occaßonem fumere potue fit Chryfcflomut cogitandi multos Chrißvs, Eq uidem no «liter uideo, quàm quod pr^fentia corporalis multos da, titra ßt Chriftos,iuxta opinionemueflrâ.Etenim ßomne carnem filiorumifrael wnaaceademanima,eademtß Uerbiperfona affumpßßent,ßcut unicum corpus^nón» ne tot effent Chriüi, quoi feparata corpora affumpßff I fentitam quum tot panes affumpferit, no folum corpus 1 illud diuittum, fed cum corpore anima cr uerbum, con^ fedaneum erit mondrabilem inßngulis panibus Chri“ flam, qui non units erit,ßcut nec units panis.Hamßani ma uel uerbum perfonam multiplicant ,ßuarijsfecor^ poribusiungät, quanto magi5,ßcum corporetiarijs pa nibusfubflantiue fc uniant,perfonas multiplicabutf Vul tis.n. ut in Sacrificio,hoc efl,recordationeaßit Chrifbts fubfktntialiter pants. Porro propter illain maxima fub^ fh, ntialem unionem ßturum,ut ubi multi panesßbi mul tacorpora,ibimulti etiä Chrididgiturtu, ßexadeuo luiffes explanare Chryfjfkmum, oßendere etia m debe^ bebas, quenam modu lUe poter at imaginari, ut feiremus quare nafequeretur multos fore Chriflos: nâ unum Cbri fium multos inuißbiles Chrijhs imaginatio non recipit^

infuper dum calumniaris ow circunftmitÎM mtitiirej (Mtn mihi fcabiem affricare niteris, hion eü eiiim negle fla cimmß:(ntid, quid, d Chryfoßomo, qudiidoquideut dicit: Sacrificium eä morddtio facrifici/, er totum eA quodibißt. Atßqu£rerespercirctinfls,ntiain propter quid: Quarefiatrecordatio,refiionderetur utiq^obgra tiarumailionon er charitatii protefidtionem-Eccenon dicit caufia Sacrificij exemplar efi, fed fitcrificium exeni plar efi. Hoc autem ,fiibdit, quod nosßeimas, in com-memorationem quidé eins fit quod fitàum e^l-Hoc enint freite,inquihin commemorationem mei. Vosdieitis, illd confiecratione fieri paiwm corpus: iüe autem nihil nouit prater commemorationem: qua licet tibi uideatur res ri dicula.Sedßita Übet iocari de Sacramentis, qua nobis Chriilus reliquit,no uideo quam religiofie, uelmipfiint uel in eins Eccleßam affèâus ßs. Chriüus illaßgna ina flituit : d Chrißo ea recepit Eccleßa pro Sacramentis, ut «omeclatura teflaüur,etiamß tibi nomen ßg ni minus gr a tum ßt. Dicis enim,quod ß contendam eße ßgnA,auddf (kr te aßerere ,nAtionem malam erperuerfiam ßgnd quarere, fideles nequdquam. Sic loqui oportet eos, qui ßgnorum dillin^lionem non recipiunt,Talia ingenia ad trailandas fitcras Uterus fiunt idonea. Soli fideles bac ßgna, piefrequentant:, er tu audaékr pronuncias natio «ein peruerfamßgna, requirere,quum de alijsßgms KOS ) de alijs Chrißtts ißic loci loquatur^

IOAN. OECOLAMPAD* RESPONSIO. NON DILVI AB ADVERSARHS IDEM no« elfe figurant e^yfiguratum.

ST ALIVD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipftw»

muUô abfurdißimum, à nobis minime dilu-twm.Eccleßlt;e confenfit pants Dominicusßg nwmefi facrtvm, exemplar, figura, nbsp;nbsp;an^

titypon, crproindetwneritßgnAtum. Quodargunun tum qucmadmodumtrailatum e{l,nullis machinis pcr^’ jr'mges.Fruslraenimßc diluis,^uodBaßliusdixitanti:f « typon, uertem erit, dummodo reileaccipiatur: no quod k corpus Chrifii diuerf im quidßt ab eo corpore,quodfub k pants ßecie continetur. Eße enim unum zir idem, Do « minus expreßis uerbis confirma,uit,dwm ait: Hoceü cor « pus meum,quod pro uobis dafür. Eandcm Bilibaldc can k tilenam femper occinis.Euerit'ne hoc patrumgertnanA fenfia refirre,Eucharifiia antitypon eji,uel Sacramentu, ß nihil ßuerfivm dicat à corpore Chrifii t atqui propte“ reaeR exemplar,uel antitypon,quod non ßt ipfe typus, uel id quod reßondet exemplari. f^lioqui non erit quoi uere dicas facramentum: niß mproprie. Sic reßonderet etiam Sabeüius Chriftu eße filittm Dei, uertmt eße, ß no accipias perfonAm diuerfam à patrc.Caterumpater er fib'us eadem perfonA eße non poßunt,ßc etiamßgwvtn diuerfimt e^l à ßgnato. Immerito aute uerba c£nie aptas tua;folutioni quic no 'mtelligis.fdem enim agis ac ßquis ücat ludteis, Agnus pafchalis que comeditis,esi illeipfe^

AD ßlLLIBALD. DE EVCHARISTtA' quail patres ueßri imnwlarunt in AEgypto, zj- ßc ipfe cjlantitypon: quod ß non dixeritis eße ilium ipfum agnum, neutiquam erituere antitypon, quia Dominus dixit:ViäinMtranßtus Dominiipfe. Quantisfiipcndijs conducendus erit nobis tahs theologaßer,iino tantte au^ tboritatistheologus,cuius mterpretatiottemrigidam,zy ad literam omnia exigentem,niß ofculatusft(eris,diuinie detraxeris potentue, mendacemq; Deumacmiferimiß“ ceris chrifium, qui tuis fophifiicis ratiunculis fubiacere cogatur:imô manfuetum agens doHorem, orabit. î^oli bone uiryiioli.Chrifium in ordinem redigere, fed patid= re,utuerbd fiu ueraßnt^O fannas^o aculeos,èblafihe^ mias, o mafligofeis, cyuascompedesChriflo mijcimus, quinihilaliudfiieäamus i quàmutillifiudignitasfalui fiet, zynuüorum fomniationibusridicula e'jß'mcipiati Sat fuperq^fatis,quod in cruce humiliatus efi, nHncglo=gt; r iofepriedicari meruit .Bares autem,nefcio feiens uel ignorans: ac offenderis in nomine,Eigura, qutmt hoc te non latent quod dixerim eßefiguram,idem,quodfigni~ ficareuel reprefentare : tu uero ita fomniculofe coliigiSi perfnde ac legales figuras, qua ChriHi aduentam pra^i, cedant, reducam:imà mi nor es, q uia panis nofier à terra, tnanna autem à cœlo, zy exifieretChrifius ipfe minorfi^ gura fiu. Eion debebant tantum uirum tales minutia mo rari, Sed audi patienter : Figura ueteris legis habent du plicem reßeilwn. Elam uel reßieiunt Chnfium ipfum,

^ui f/î imptctio or finis legis,äc figurartvm omnium: dt’‘ ^ueficftroculdubto incomparabiliterinfiriores fimt fi gurato fito, cefiaruntqi uelrcfigt;iciufit ceremomas noute legisf utpote Baptifinum,uel clt;cnAm Doniinicam, cr fic parescenfendie:negueeâ({ifi:rimen aliud,quàm quod lilt prlt;ecedunt, noîlrtefequuntur • Digndas autem earit erit ex fide, illis probe utentium, interim glorilt;e Chrifii nihil decedit. Quod AuguHiniis contra Paufi:um fie tra^ ^auit : Huius f icrificij caro zr fanguis ante aduentunt ChriHiper uiäimas fimilitudinum promittcbatur, in. paßione Chrifli per ipfam ueritatem reddebatur^polt afcenfum Chriili per SOcramentum memorite célébra « tuw.Po^ tam clara uerba Auguüiiti,dociles utique fiof ntichari in nos mnime deberent. Porro ad Tertullianii «fnio, itnde nomen figura receptum.

EXCVTIAM cr aliammolc^ ßiam, quod fietdentiie TertuUiani infidelent me fids interpretem : cr primum te moneo utfjii/a.d-1/ao/taifj4 teponas. Nequeenint te uel alios uUo, ne died omni conuitiorugenere a/perfi, hoc loco tàtumtejhitusfumucflrâ expofitionë Marcioni tarum hterefi anciîlari,çr earn tutari: no aut ittoru labe uos maculaui. Quidfi inuitis uobis illi arma h^ec ueRra

corripient; num propterea ttos eritii Nldreionitlt;e^ Prief ter cbaritateni eR tdinfuf^iciopMt effèjDMlto autem md gisnoneflcbrifliunumgeminAtaconuitiarepciiderc^tibi etiam iujk profciffim te cognorii. Et tu 'm]jgt;iritu leni^ tdtis tu£ mox affirnure audes mecum yiarcionüii Cbri flo tantum phantaflicu eorpui attribuere, cr plus Hlars cionitis ipfis ’mfanire, Cbrifloq; necpchcium corpus re^^ linquere. Equidemßnullum uerbum in TertuUianof-æ Heiter expofuiffem, baud meruifjem ßci tetraduci. Qua confeientid cordin Dr o, qua fronte cora hominibiu non erubefrerefre Idcefrere; cr Cbrifti nomine chrifriaf norumq; confortio jpoUare amicumfHÜcbücnimirum freéldt Hie tnagni jàuoris titulus^ quo tibrum uenditas: de quo tarnen nihil agis, fed fufricionem inculeas lefloc ri, qudfrf irrexerit, uel in uicinofit bierefrdrcha, uerant cdrnem Cbrifli, uerum Chriflifdnguinentnegdns:cr nunc me palàinfing is, ne dicam mentir is dperte,efre td“ lein,quum omnes libri,omnes fcrmones,dtque adeo uitd med contrariwm tefrttur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimfinon afferuero in

pane ueram cdrnem,confrftim ia‘ ueram camcm negd’^ rim.Koc me chrifriduA docuit ecclefid,iüud error corum qui nec Cbrijli nec fua uerbd intclligunt,trddit.Ejb aute Cs- h£c iniurid cum alijs tibi condondtd,incumbit n.u»c ut oflendam me Tertuliiano minimefùiffe iniquum,ne^ operlt;epreciu/m omnia aut illius aut tua uerbd recenfere, fujficiatea, qu£propofito conducunt,nonomitterc.Ae

cfptum mint,inquit, pattern, diHributum dilcipulis, cotrpm fuum ilium ßcit, hoc eR corpus meum dicëdo, id 5 figura corporis mei : figura aut cm non fùiffèt, nifi ueritatis elfct corpus-Ctcterivm uacua res, quod ejl phan tafma, figuram capere non poffct. Hlt;ec illc. T« putas, quod male me habet,quia dixerittCorpus fuum ficit,fed ne fis meo nomine follicitus.Vcritas pro me eflicr proi inde mihi minus hinc negocij ad me redit, id quod mox accipies,modo à conuicijs abflinere queas. 1» hoc fiaudê ntihi imputas,quia TertuUianodiccnte: Corpus fuum ß stit,ego exponam, jicitcorpus,idcfi,ficit figuram cor« poris,Verum id non tarn tnihi quam autbori afcribendu

«0 prietnißißet,ficit corpus j‘uum,ßcutfubiunxit cx po fieriore loco dixit,efl fig ura corporis mei, deprehendiß fesme utique : nunc uero quum prius dixcrit, ^ecit corlt;» pus fuum,cr de'mdc exponendo fubdit: Hoc eft corpus tneum, idefl figura corporis mei, quia expofitio fequi folet, liquidé oftendit quid intellexerit, per hoc quod corpus fuum fècit.Vide an non ipfe iterum dcprchcnfus ßs, amp;nbsp;immodicum carpendi ftudiumte [educat ƒ Porro quia faliua tua tibi dulcis eft, m fcquentibus quoquc nihil féliciter aflequcris. Contendis cnimfiguram non accipi pro ßgno,fedproßrma (^fttcciepatiis: ita utquemad ntodum figura corporis carnaliter in pane cotinetur,ita CT figura corporis Chrifti non niß caro cr fanguisChri

AD BILLTBÄLD. DE EVCHARfSTlA ßi exifht, Hoc aH tyiiceis oculi! TcrtuUianum 'nttroj^ii* ccrc. Vnde illd interpretjndi licentidf Qj^d licentidtit hdnc fequetur,ßßc docere mundits tecum pergdtf QuS fcriptorein fudrum lucubrdtionum non poeniteretf C^ute ueritd! non mutdretur 'm menddcium f TertuUtanui m « quit,eil ßgurd corporis,tu exponif efl ßrim uel ßeciei pdnis: er plurd tM uerbd pducis dicdtn,eR ßedes corf porti impdndti. V^nde freies uertßimlc hoc commen» tum^ Quomodo quddrdbit contrd Nidreionem^ Cdro enim ßtdlisin pane, er it intmlnerdbilii, impdßibilis, er prorßis tdUsqudlem optdt Mardon: erquomodo Cd nobis iüdm nulnerdbilem, pdßibilem^ i dcßdgileitt reprefentdbit f dut manebit lüd cdro Chrifli 'm crueeße inoffenfd, utittd qu£ in pdne? entq^ uoti compos Mdr^ don. Si exponiSjHoc, id efl, pdnts efl ßedes pants: uel ( ne uidear te ueüe illdqueare uerbis ) cfl ßecies carnis impdndite, d qua er uißbilis cdrnis ueritds probdtur, quotnodo fubfldntiue expones, panis efl ßrmd, uelßo’* des f quomodo coniunges quod dpud Lucdm fequiturj quod pro uobis trdditur ; nunquid traditd ilia J^cies I Vellèhoclocotediffiißusrem enarraße:itd ,n. inuoluii fermonem, ut intelliginequedsquomodo pugnescontrd Mdreionem. Et ddtd operd impingis 'm mna uerboru»! lenodnid, qtueßne cdufd tnihi tribuis,

IOANN. OECOLAMP. RESPONSlo. io probare potui/Jct chriflum babuiffe uerum corpuf, quum ex non carne nequaquam caro probari pojjet, Qwdie enmt argumentum hoc effet, Caro Chriiii fub

ZSquot; non uerefub pane latet, ergo corpui Chri^ fti ex carne quoque conftUkt ƒ Veram non ita delirat tan» ttuuir,fedex pane,qui iamuerumcorpus Chrißi âam comprobat ChriRum etiam uerum corpus habuif» fe : nom niff ita faiffet,nec panis cor pits eins fiiiffèt. Mt Bilibalde: No» delirat tantus uir^fed tu delirantem fin^ gis expojîtionibus tuisuere adulterinis, qu£ te rerum Theologicarum expertem comprobant. C^uaeffetoro ida probatio, idem per idipfum, idqi obfcurius proba» recontratamobftiuatumhareticimi?Ctui nonrecipie» bat uerum chrijii corpus m cruce, quonwdo perf tade» retur per minus uerifimile, per uerum corpus 'm pane f At ut qu£ftioni tu£ reffondeam ,qu£ro uieißtm ex te: Qupmodo liieremias offenderit ac probarit ueram cr irreparabilem uer£ urbis Hierufalem deuaüationemf qiundo 'm laguncula teflea, qudm m Tophet conterei bat, deAruendam pr£dixit ; '^uttquid ut uera de^ru^ dio doceretur, neceffarium erat 'm doliolo tantam ur» bem contineri i î^on ffc 'meptis ffio, fed ex uera ueri do lioli contritione, cognofees ucr£ ciuitatis ueram contri» tionem,fuffïcitq; illic ad euidentiam rei,non phantafiieu doltolum,fcd ueram:ztr non itnaginariam contritionent fed ueram,ut nbsp;nbsp;ueritas urbis deuajhnd£ cognofeatur,

AD BILLIG. PYR, DE EVCHÄRISTIA Sic er Cbripiis mortem fui corporis nobis commendäs, ut er uerain er utilem nobis/^e doceret,pdiwm dele* git uerum, tmde mors uera cogttofceretur:quia panis ue refrdiigebdtur, er utilis credereturj quid fub/hntiam, quo pdfei er in uitd coferMri folemus,in myßerium dc* commodduit er confeerduit. vbi dutem mors uerd er utilis comprobdtur, confeildneiim comprobdri er ue* rum corpus: dtq; ttd (radio er diflributio panis ad pro bandain corporis ucritatem plurimum feruit. Vides nie bil effe delirijfsicut ciiim ß probare uelim ueram quan* dam ßdßc ciuitatem liicrufdlem,deult;ifla,bile timen,pro* poneremq; figuram laguncuLetcßete, qu£ uera lagun* culd, er ßagilis, nonae figuratwm figure rejponderetf Itd er ebriftus utique in cena, ßgurdm mortis multipbd ridm priedixit er commendauit, euidentißme tarnen in Sacramento panis. Clt;eterum er alia Tertttüiani «f rbd tten tibi fed mihi fuffragantur, addit enim : Vacua res, quodefipbantafma,ßgurdm cdpere nonpoßit. Quaß dicat:Si corpus Cbrißi nonßiiffetueru corpus,quid opus ßdffet tali ßgura prieludere i Et boc quoque eß,quod di cit : Figura non ßiiffet, niß ueritatis effet corpus. Q«o didonimirumuult ßdtumßaffe multas figuras priemit tere ,ß nihil ueri fequdtur. Stultum effet bieder as ante domum fußienderc,nißuerum ubium uenale ßret.itaq; in ciena panisßadio, figura erat,quod Cbriftus pro uid ta mudi paffurus effet: nobis autem fymbolum eft, quoi

pro mundi uita paßiußt.Res plttnior eft,quMt ut mult is ucrbis e^ettt,Tufdnè fomniä, ut uera idold,nt^is ac co uicijs ,quemadmodumpar cjl, exornas. Dcniquequod Tertullianusfubiugit: Nullius ettm corporis fangtùsef fe poteft,mfî camis:nAm cx ß qute corporis quaUtas non carnea opponetur nobis,certe fanguineinnißcarneano habebit.tta conßßitprobatio corporis de teflinwnio car nis,probatio carnisdetcflimoniofanguinis.ti£c Tertul Hani uerba non diabolico conßlio à me omiffd ßere, ß» cut tu calumntaris, fed quod no magnopere reßrre exi ßimarem : neque enim probandam ucritatem carnis fanguinii fufceperam: quiecertiore^hodie,quamutul laprobatione opus habeat. TertuUiano autem opus erat contra blarcioncm, nünime autem uult probare uerant carnem in pane ,ßcut tu gloriaris, er acu rem tetigiße te putes 3 toto cœlo oberrans : fed Chriflum uerum corf pus habuiß'e,quia fymbola non taiUum corporis,fed er fanguinis, qui citra corpus ueru eße nequit, reliquerit,

HOC obiter non tranfeundum, ut admonetare quod nodumintcUigas quid ßtconfecrare uelfanäißcare.An tea nos magicen, quamTheologian hac uiadocebis,aut die unde tuà expoßtionem fumpferis, qui tanta authori täte urges er dicis: Caue qudntu potes,ne cofecrare alt ter accipias, quam pro benedicere, ac panem er uinunt in uerum corpus Chrißi er fanguinem uertere: non ui* ribus proprijs aut htimanis,fedDeipotentia, er «»«fr

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA bi. No/ f/ïw» uerbumrequiremui, quo nobis hoc cont^ ntenddttun fit. iJum quod Dominus dicit. Hoc efl corpuf meu, longe aliud fibi uult,quàm quod homines tale quip piam iubeat. Confecrata autem fumt,quie iam non com munia cr prophanA, fed qute facrls ufibus adaptantur, ut Grammatici definiunt.i^omen confecrandi fcripturit c£nlt;e non habet : uerum quia Chriftus ritus iflius author efl,neutiquam tile à ftdelibus uiolabitur,cr nbsp;nbsp;confecra^

tus erit: tieque ad hoc opus fierit, ut pani corpus realh ter uniatur.Ecce adhuc nofler eH Tertullianus: ct fu^t quidam tuArum partiu/m, qui libenter iUum nobifcum fentire permittunt. At tu nihil boniconfulis^femelexe^ ftuare indpiens,

jjN VESTRA fententia obrepebatcr aliud ^TO7rop,non fire eundem cibum fit“ ritualem noürim nbsp;nbsp;patru^quod iuxta PM

J li fententiam indignum firet, quernfic ex^ ponit Auguümus. Tudutemadeô indulges fi-eno,ut no confulco Augudino,me taxes,ficiasq; uerba Augu^ini, ' mea. !s!am quod dico, Eundem cibum fiirituakm, quo’‘ tnodo manducarunt,no intelligo: uerba funt Auguilini, indicaiusq; locus cH: qu£re, aperi oculos, cr inuenies, ■iüimtqi argue, non mefictundCfperindeac effent omnium

oinnt «JM qMs citam fententiarum ydeprauitor - Ecce dtf prchenfus es cr hoc loco. Ad c£tera mania ,qu£deßf gura dicis, fupra rejßonfme^l.Et pleraquc talia funt, utcontemni magis quàin reijcl lÿereantur. Nlt;jgt;b g«(fa dam iit Chryfofhmo, Cypriano,cr Auÿiilino dicif me yeddidiffecaliginoßora, fed quia non indicaßi, certm ßem quo ßiidio occultes.Excerpis ex Cheyfoflimio,quod ßtina tult;e coducibile uidetur: praterßlis autem id quod •ld explandndum attinct. Etenim ß iOum more tuo nobis obiedlurus es, Transßibfluntiationem plus quàm papißi cant inuehes: probabis er calicem mutari in latus Chri» ß,e~cx igne ßcies Jfiritivm fanéhmi.

tiam, iuHumq; honorem fymbolis exhibere, quum Prf«« internanetur tarn grauia indigne de pane edentibus, çr de poculo bibentibusi Dixi quodßuin mereantur re^ uerentiam,er non ßmpliciter : que autem iUaßt, refer Ko malium locum^ er alibi dixi.

IS C ENDI grrftfrf indagare quenam ex operibus DeinoHraßtutilitas, nunquam pro piaculo er blajfhemia habitum ,ßcut tu mihi improperas^ Scimus enim Deunt nihil abfque lüilitt^e ßeiße , fed omnia ad fuijpßus

AD BILLIBALD, DE EVCHARISTIÄ g^riäm:uidit enim Dctis omni^ lt;^ult;e ficcrat U4,lde boM. Quadß boMjUtique CT utilia.QMnto autë meliora co^ nofcimtiir,tatito ttMgisgloridin Dei miiniß{idnt,Qr nos ad gratidrimaclionem accendut. Quidprohibctigitur idipfum 'm Sacramento hoc 'mquirere, quidproßtcar^ nis prtefentiai qu£ßajfucrit t abfq; utihtate minime eße poterit. At dam hanc qutero, tußc arguis,qiußcum lu^ dlt;eis oßendar, ctiamß aßitutilitas, zT opponis mortem Chrißi. Qualis oro h£c comparatioiDemorte Domini audio: Nißgra/ium ßumentimortuum ßerit,fiuäam tiuüum aßert: ßn mortimm ßerit,plurimwm aßeretßt äum, ttbi hoc de carne 'm pane audimus i imàgt; audimm Caro nibil prodc^. Et quod ex fexto capite Ioannis aß ßrs, omnium eruditorum coßenfii nibil adfcnfam tuum fiicit. tieque enim qui Sacramentali modo, fed quißgt;iri^ tualiter carnem ChriRi manducant, lt;eternAm uitam obti »ent. Morte CbrißnihilmtiusfideinoRraimbccillitas terrorepeccati concußd, carerepote^, nihil tequeac il lamentem reficit: at que adeô, ut citra carnalem ctenam fiiiritueiliter impmguett'Vtilitas autem caritalis prüfen“ the à uobis nulla adhuc propoßta eü, Sanè phantaßicte dukedines,zr dh^faara. 6eu./ji.Qvia. fuperßitipforimt quos uocant deuotarios,nihil moror, feiens omnia fola^ ciaconfeientiarum uanA, qua non ex fide. EquidemÓ!' iailuram «« camali prafentia monürare poßein. Njw ß quam hicßerare liceret utilitate,no inueniremus earn in

incruce,cr nMnducittio)K:undeconfcilaneum morte Chrißi twn effc fufficientißimi meriti.Porro i^uod Chriflus tn cienii (hoc eß, 'm eo, 'm cuiut commemoratio »ein fit ci!end)retmttit peccata, no in cMfa eß ^nod /»!=gt; p^mitiue'ßtj fed quod promißioni iUi,qu!epecc(ita remif ftaimuciat,ßiles habeatur.Eam autemfidem ctiamex^ tfd clenAm ilUm ceremoiuiilem habere poßwnui-Tu igi ^ttrßußra di/fhigués inter fatisßcere pro peccatis Cf re mitti peccata Izi crwcc eniin fatisßäu eß pro peccatif, rcmiffaq; ac ablatafunt peccata, non mea tantum, fed amp;nbsp;totiui mtmdi.Veriißatisßäionis cr remißionis tunc etipaxeße incipio,quum fidebabuero. Koboratur mëi fide in incritum Chrißi in cruce, memoria autem 'm ce* nanobis commendatur .Itaquenidlui fingularis fiuëittsi earnabs priefentiie,uelm manducatione uelantemandu cationem^Obijcis,Igitur reijeiamus ritum illtmt pem'tits, fi tutUus com memorari ptteä ßudus. Hic rc/'j^oiwlf o,n3 me dixiffe ciena: ufwm inutilem,cuius comoda fupra mon firaui,fed de carnali prlt;efentia in ea c^ena loqutitus fum iuxtauerbumDomini, quidicit,Caro nihilprodeß.Ctc terum dum dicis te ederefecundum inßitutionem Chrif pi,neq; ßc utilitatem carnalis prlt;efcntite nos doceS’Oro «utemiuxta inßitutioncin Chrißi manduces : iußitenim Ule, edere panem, non dixit, In pane comedite cor^ pus, Dixit Hoc eß corpus meum,ut memoriam paßionis cominendaret ; no dixtt paneni in corpore includi,lta^

AD BfLLrBALD. DE EVCHARï^TFA w quibm recordationein Dei habere pojjumtii gt;nbsp;Reijce cr pr^dicationem uerbi,eó quodj^iritusf. intus docere pote^. iiondiim reprobafli idola,qu£a Deo prohibita, cr nu^c tam feuerttses cen(orin fymbolis loco fubmo^ uendis, nifî deificentur, Annon ipfefilter is te non aliter quàm f^iritualitcr manducare çy bibere; quomodo igi^ tur confiant ucrba tua f Sijjgt;iritult;iliter manducas, quid carnAlcin ctenam apparas ^Fateris in pane corpus ,0quot; panem fubâantiue corpus,Gr negarepoteste contailit panis no uniri carni Chrifli, zy carnAliter edcrei Ciuof modo er ilU con^anti.

DVM fententiam meam conßrmas, quod carnaliter non edas^neque caro canti i 0 uideor tibi iterwn perperam ufiM uetuflißimi Iren£iteflimonio, que apparct te uel non legiffè, uel non intcüigere, adeà nihil tibi fuf» fragatur: er in iüo ipßo quoque authore ne uerbum qui demcommonflraSli ueritati fententi£qime£ aduerfutn^ Meutern authoris in libro de uerbis c£n£ reddidi, nunc reßUenda fimt ea tantum, qu£ contra me fubmtuliHi in h£c uerbdtCernii hic uanos appeüdri,qui dij^oßtionem Dei contemnunt er negant calicem Eucharifli£ contntu nicattonem fangwnis ChriBi ejfe; er pattern quemßan gimuf

IOANN. OËCOLAMPA RESPONSIO» gwni«, communicationetn corporiseiuse/fe. Audis çy“ mixtum calicem, er frada/m punem, qu4,ndo uerbtvm Deipercipit, Eucharifliam fieri corporis er fiuiguinis Chrijli » Eieri inquit, non fignificure: non inMginArie, fed uere,Gr tpfit, licet tu iterum hic er ubiq; tropo^ logiceargutariconeris. Quopaéloenimfieripoff'et,ß folum fi^iißcoretyZyttonfiereti Sic tu uerba. trenieifett fuituo applieds: fcdprlt;ecedentid. fequentidq; legenti, »lidmens eiusapparet. Vdnoseiimt uocdt, nonnegdntes pdnem fubfiantidliter corpus Chrifli • Njt» dduerfus il’‘ los difigt;utdtionem nonfufceperdt,fedeospercellit, qui creaturds Dei bonds,er cdrnis refurreflionem negditt: colliges more ApofiolidrefurreäioneChrifii nos quo^ refitrrei^ros : erdeinde confirmdnsd rdtione faerd^ mentorum, per qu£ communicdtionem corporis er fdtt guinis eins hdbemus,ut nobis promiffwm fit,quod Chri== fio mortuorum primogenito concefium. ïn'quem fenfict» ülud ex Corinthqs citât Jrenlt;eus. Deinde dum dicit, pcr= ceptione uerbi Dei fieri Euchdriflidm, deterres d. Tro= po, pdfruRrd, nequetropo mihi opus eil, nequelocus permittit. No cn»» fimpheiter dicit fieri corpus uclfiin guinem,fèdEuchdrifiidin. Qu^idefiEuchdriîlid, nónne grdtidrumdélio i ed nitnirum fit inuocatione Dei : netnt quoties rite fit illdgrdtidrumdéiio cum fymbolis, nullo opus miraculo. Sic er celebrdtionem corporis fieri dici nus. Qain er AugujlinuscontraFauHumfimilimodo h

Mjnichieos adoritur,f'(tuflo enim obijcienti:üobiscir=* cd uniuerfd,uobii ergd pdttem er calice par religio efti Hocideo obijeiebat, quid Mantchteidicebaat naturant Dei in alimentii oiniübui teneri ligatdin, quie cum ab I eleäii uelut fanäis in rejiäionem corpora edendo ac j bibendo aßumerentur, per illoruntÇaneditatem foluere/t tur dc liberarëtur,llanc abfurditatem pejßmam impro=: perabant Chrißianii, eosq^ error is fociosß,cere uole* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bant, có quod in pane er uino corpus er [dnguinent I Chri/U exißimabant uobifeum, erßc Deunt quoq;. Eos refiUit Auguflinus his uerbis: tJofler panis er calix, non quilibet, qiuß propter Chriftum in/fgt;icis er i» farmen tis ligatum,ßcut iüi deßpiunt ,fed certaconfecratione nobis myjlicusfit, non ndfeitur. Attende uerbum Augn fini, fit myfticus inquit,id eft ,facramentum effeincipit. trullo hie opus tropo. îamueftra opinio, ut panis fub^ Jhntialiter fitcorpusChrifti, plus habet religionis Ma^ nichroru, quàmfinafcereturin ftgt;icis Chriftusligatus: maxima enim unio eft,fubftMtiue ejfe umtum. Et dicit diuus Auguftnus ultra : tttanichieos peius defipere, uel finoscum illisconueniremus,quàmßpropter panent ercdlicem Bacchum er Cererem colere exiftimaremur^ tdeq; hoc apud trenlt;eum pratereundum eft, quod dicit: Quiefl àterra panis,iam non communis eft,fedEuchai riftia ex duabus conjhns rebus,terrena er coelefti. P«/^ chrum fanèdiüum,er naiuräexplicansfacramcntorii:

lOÄNN» OE COLA MP, RESPONSlo, ^uiaex uißbili 'muißbiliq; coßint, gu£ bic temnwn uo cat er cxlcßs. Caleßia enim inuißbilia dicutur, Adell P‘iws uere res terre!M,per quÜ manuducimur ad inuiß-bilequiddäyqd'grdtMrumaiiioe et memoria eius adefl. Vtide panis uel aijua, tto ultra coinuae quiddS eß,fed 'm-UocationeDei fit fanäißcatü. Sunt(}uihislocistrenlt;e!, ^uem noncapiuKt ,fupra modumglorianturtè ^uibits nuper inconuetttuBadenß Ueluetiortvm Bccitis erBa^ berConßuntien .modefiiæfuic specimina protulerunt. Nlt;lt;»i contw eos cumTransfubfluntiationem 'm Rbomof «omEccleßant prieteruerbum Dei, patrum^ prifcoru »uthoritatem 'mduélam eße,ex boc loco oßenderem, iUi ^lt;in^ult;iinuiäori£compotes, quaß profeflnretïreneeus, petiuerumt eius teßimonium maéla reßrri : quwmq; ß= ^uenti die per Babrum, quid mßerendum recitaretur, 'm compendium uiäorüe mtempeßiuepronimciatum eil, B)uasprimas Conclußones Eccif,i« quibus aßerebantur Corporis Chrißi 'm pane pra;fentia,er pro uiuii ac mor tuis m Eccleßa ßacrißcium,tam euiilas:atque eum rumo fernßitim procul diuulgarunt quidä,qutmi tarnen new* tram adbuc reite aggreßi cßemuSjCr trenants rei^quiß tune agebatur, objhret maxime. Bromde nuUi mirum, ßPyrgopolynicesifli paßim ßus uidorias ac triuphos ebuccinent. SuntnonnuUi, quibm fatis eH ,ß clamorc u'mcdt, etiam ß r« ipßt parti excutiaturiVeri amantes, tion cuisis rumori credent^

CIRCA Epiflulam CyriBi ad Neßorium abiurds «ƒ tutjiaya//,©“ dicii i^uod fcidm uos per fidem ac iny flice communicare- füi Bilibalde,fîita efl,lt;jMre tam ma Ie audio quareme perfequiminif Verum fernto ue/kr non conß:at.Vel de fide non fiatis, quid ueUtis, inteUigo.Eortaßii autem Oquot; nomen myfierij o-myfiici fiecutaccif pitk,quàmEcclefia olimfiolebaL

bro tuo contra me euomuift ■mueni uel unant è coniedur repulerk: nondum dijfiaruit

__X P E N DI diligenter quicquid 'mtoto i^crnondum is mek,quant uftum mcon=gt; ueniens per uos admilfium: nondum uel unius fiandi Dof Hork per me citati fentëtia, infideliter tradata coproba ta efi.Plenus aut fum couitiorum tuoru,fatur ficommatti, diues contumeliarum, quibus aures tktniunt. Licet auté doleain propter multorum offendicula gt;nbsp;condono tarnen propter eum,qui opprobria exprobratium prior tulit^ Videbo mmc quid 'm uerbk Chrifli udleas, cr quant ra^ diet gladius uerbi Dei,quo me iugulandum cs intcrmina tus. Ver urn arma Chrifli timeant hofies eius,mecni)n non firiunt, qui nihil optatius habco, quam fi à Chrifio aberrein

obemm,uirgd mucrone eim in uiam reuoccr- At tu Slorittm plurimivm,cr dd ^renda udfd Domini,quouis pûmes mbeüior. Promdercacßcis,quidlienAimplo fcsfubfididt L VT HE RI «irtKcredt/w/rdbi/fs,©« umicorum nteorum Nördlingen, dc HdUeti, conciondto= tum,quos teftdris copioßßime contrd me legi/Jè, oblitui opiner, quod in primd chdrtd epißold: pricmißßi,expe» ^iffè te num ifthic emergeret,qui fcriptis mets rejjgt;on^ deret,dicisqs iudnem fiii^prceßuldtionem. Fortdjßs d$ »■fm dttinebdtjetidm Normberg£ quendam in mc fcribe »■f jCr ««ßf ißbic res diuinse leque curlt;e erut dtq; Pj/rkdi^ »Kro. Expeéldbo itdque ut ex ßitgulis ciuitdtibus,dd me pcrdendum, Ungium er cdlamumfudm contrd me dr^ tndntes j proßlidnt. Atque ô utinAm contrd me, non contrd uerbum Domini. Ceeterum Ulis pridem reß}on= fum eß,reß’onfurusq; ßrtdße fum plurd,ß Dominus de^ derit • Dilutd funt,qu£uel tu omnium minimits, uel Mdr tinus eruditorum princeps, uel cteteri de hdc referipfes funt, er legere potuimus. Reßtduit aute er Zuinglius copiofe. Verum beüe iflhic dgitur.Plduflrd conuitiorum e ciuitdtum ueürdrum partis cgrediuntur, per quds no ingrediuntur innocentium dpologidrum uel trioboldres corbiculi. Cteterum htec Deo ludici, er writdtis defen» fori cur£ erunt. Porrö^bjc quid tibi reßondebo, quum uix des occdßonem reßgt;ondendi,teßerisqs de bis nibil te feripturumi LeMs igitur me non pdruo onere, fdludque^

AD BILLIBALD. DE EVCHARISTIA funt mca,üihilom(nus nolitn dicds te in uUo uclmimmo^ atinonref^onderim^coteinptum.Principioigiturjquoii gloriaris, cytanquam fuperbo ueilusequo, inuerbis c£n£ confideits, dicis iüa bt^tc fenfum tuwn tenere,ßs ne difcerpafttur,fitieintercidantur, ßuereünqudntur. 'Vcrtmt f^o eanalla commutatione uel difcerpßrim,uel intereiderim. Sedquem fenfiimhabeant)exprteceden^ ^bus feqnentibusqi dimetior, er ex gloria Chrifli, no=‘ flraq- utilitatequa omniaßciuMuttuo fenßi feruire nequeant:qumerapud manißßiores euangeliflAs oef currunt, qu£ cum fenfu tuo pugnant • Äffers autem Oquot; dida qu£dam Apojkli ex epiftota ad Coriiithios. Vnum cßquod crßtpra tradauimus: Panis quem frangimus nónne communicatio corporis Chrißied fDicit inquis cominunicatio, noncommemoratio,er ed,nonf!gniß= cat.M.i ßilibalde, feio te uirum ciuilem, qui çr ciuilem fermonein apud Paulum agwfccre queas,tdmttß boc lo co ßs ctindatior,Agnofces tarnen olim. Sumamex’em^ ‘ plum c media plebc:tàendiciplumbo publico ßgnAti,fe imitmm agnofeentes, dicunt,t^óttne plumbum quod in pallqsgeflamus,communicatio eleenwfyn£ ciuitatis eßl iiiuis dieet plumbum publicueße ip fam eleemofynam; G- nainßgnum, quoeleeinofyiMparticipesfeagnofcamp;i Sic utiq; er pahis quernßangmus,ßquidem ilium digne tnanducamus, fymbolumeß, quo agnofeimus eos, quos pro participibus omnium meritoru corporis Cbrißi ha* be/nust

bemus. Sicut fèquentid uerba max ittte)-pretantur:Vnii/)n corpus cr unus panis multi fumus.Kepelle cr hic ftiu-flum csl tropum 'm uerbo f imus, amp;■ uide quimttvm pro^ bes. f^olo ego aliimi interpretem quM Paulum ipfum. Prtctereaß ita mordicus ’mhiereS‘Uterlt;e, quomodo expo ncs;lgt;ion poteflis menße Domini participes eße, çy men ftdtmoniorum ƒ(Duitcßiüic communicatio;nunquid. in menfa inclufus habitabat dtmon ? Si ludieus dixißet: Agnus pafchalis quern edimussnónne comunicatio agni cß^fttbmdicans partam libertatem (y crf?tcm bona , putas'ne ex neccßitate fermonis fequuturum ; l^rgoagnus AEgyptius eßfubßatiue m agno pafchalis

Aliud eßdidum Pauli.i.Corin. n.quocipfo mfceli citer uteris.Dicit enim.Qui cderit panem htmc, eyy bi^^ berit calicem Domini mdigne, rciM erit corporis çj- fan guinis Domini. Quod dk^utufatis ridicule examinas^ quod non dicat:Quißceritindigne commemorationem^ fed qui ederit er non/firitualiterßcd realiter inteîligafi tur.Bône Bilibalde, quis negat realiter edi panem prie* terpapißusfblum tu realiter corpus edi dices,quod pau loantea negabas;ßiritualem manducationem ey myjÜ» cam agnofeensi No« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po/p reumßeri corporis er

fanguinis,niß panis ßt corpus fubßuntiueii^onne ßquis irrideret aquilam in partis ißhic , nónne ßeret rct« iniuriarum reipublicte ƒ neq^ tarnen ciuitas iiiaquil£ß=* gno eß,Contemptus enim fymboloru, uergit uf q; in cas, b 4

AD BILLTBALD. DE EVCHARfSTfA guoriidignitiismfymbolis cognofcitur. Sedde hts ornai bus pridem rejjtonfum e^tOmnis uir oruits, inquit idem ApoflDlits,habens quicqiidtn incupite fuo,probro afft“ cit caput fuum, cr caput-cius eft Chrisim, nunquid pro pterea in capiteeius ßibflnatiue erit Chriftus^ Eadcin infcelicitate nefctsdijudicare corpus domini, quod Chri fli corpus longe aliudßtquim propbetiC'l^on cnimdiju’* dicat corpus Domini,quem mors Dominicognita(qudin profitetur in Sacramento) non extimulat ad nouant uitä (^charitatem. Alia dijudicatio, quam tu ponis,hiiile= nus parimt nobis utilitatis attulit. Ruunt igitur O' qnlt;c hoc loco contra me iacularis, o mea pergratiain Chri^ fli adhuc in tuto funt o' 'mtada.

I r A T adhuc cotra uos diilum Ioan. C4 ro nihil prodeR, o tanquam Angelus Do~ nünime fatis munit, ne à fano fenfu dbdu*

car. Caro enim Chriflinon propter hoc nataeil,ut in OS no^um ingrcdiatur, o manibus noRris gefkturt fcdut fùnilaminijkrio redemptionis noftrie, afcendot in ccelos : inde ad iudicandum in maieRate defcenfura^ t^ianducabilis autë cfl à nobis longe alia ratione, quant ^ut fubflantiue ©- phyfico modo paai uniatur, Vndc tu non folum crafje,fed o' impie exponls: tliß mana ducaueritif

ducMertis cdrnc filij hominis. Siuc autc de carne Chri ßi, fine de carnali ƒmfu expotiAs, nihil tuam caufam iu^ tut. üon enim in fola carnis cum dentibus difcerptione, carnalis intelligentia e^l, fed eR etinm carnalis fenfus (ne dicam quid alferius) ß dicas panem fubftintiue cor piK Chrifti,uel in pane includi corpus, uel i» pane ducari corpus. Cra/fahiecfunt, er gloria Chrißiindig JW, nulliq; noHrte utilitatiferuientia. Promdc Chriflus dntequam diceret, Caro nihilprodefl, pratmittit : QMd isitur,fi uideritis filium hominis afc^dentein eo, ubi erat prius S Quo uerbo indicat carnen^fuo offeio per^ ßinittam,i nobis abducendaimer fe abfentem corpore, pr£fentem Jfiritu acdiuimtate,uiuißcaturum, lt;tc direa ^irum corda no^hra. Ad quod etr omnes fcripturie ut doceantjtedunt. Dißimulas poßea qua de ca uf t citarim tocM tliatth. i4. «epc quod aduentus Domini fequundus alius fiiturusßt, er interim conuertis te ad ßicetias tuas iltasfuaues,per:nde ac hoc loco humants rationibus ni« tar. Verum apud candidos leäorcs caufam non meamt fed tuam deteriorem reddis ♦ Vide enim quam perbello argumento inßßas, Chriüus abijt ad patrem, ergo non reliquit nobis, utcommemorationem eius peragamus, aut carnem eius mandueemus. Bone uir, quomodo tales Syllogifmos, qui in mentem meam nunquam uenerumt, meo nomine excogitas i (Quid enim aliudclamat totus meus Uber, quàm reliäam nobis memoriam ChriHi; gt

AD BILLIBALD. DE EVCHARfSTfA nunducationem carni^ac bibitionein fanguims JpiritMf lem nobis neceffariam f Sed in hoe tibi non confentioy ^uod panis fit fubâantiue reale corpus Chrifli, cr ijuod edatur'm panorealiter corpus alio modo quàmmyflice. Quid item ad rem attinet,quod diets Cbrijlu/m promi/if fe,fe forenobifeum uflt;lue ad confumationem feculif t^emo fapiens hoc de carne intelligit ,quod de uirtute ac benediólione, diuinaq;proteâioiie intelligendum, Qui enim ubique per [itarn ejjentiam, w per gratiam ri dileâis fuis nimquam fe feparabit. Quandiu fenptU’» ram ßc mifere traitas, mi ßilibalde,ne ßras tegre,etiam ß te ac tuos pro acut is çx ccçleitia Jfeilatitibus non ha* beamus.

GITVR VIR amice, qttum ab initio li bri ufque ad ßnem, ne in uno quidem uer* fu uel dolofimtfUel impium, uel deprauato* rem aut CbriHfaut nüniilrorum eins uerborimt depre* henderis : tu uero cum tuis in plerifque decipiaris, neu-tiquamopus erat tanta feueritate mhumanitateq^ me^ cum agere, quaßeß'em omnium impiorum impientißif mus: prafert'mi cum teßeris tenunquam àmelefum,fed pari amore obferuatum femper ; Equidem,ut fupra di* xi, propter Christum tantasiniuriascondoiiolibenter, maHuiffemq; taccre : uenrni hate amore ueritatis inhor* tante

tante, feribere coaäuf [um. Ei neceffariwn mihi erat, iTimiM,qu£ per teacalios'muruntur,detergere. [» hoc non inuitas fubferibo tibi, cauendumChriüianis, nedimißis uerbis diuinis, erfanilorumpatrumufu tant ptrpetuo, confi^iam fequantur opinionem- Porro quod. docui de Eucharißia, nihil peruerß neque conß£li in [e continet,nequeàteita habereconuiilMne^, Qtütu^ um librumcumiudtcio Icgnnt,probe animaduertunt, quod mea ßu^ra zy multis conuitqs improbas,tua uero nb probes, fed tumidis uerbis adomarcßudeas. Deniq; nuüi opinione impia cotaminatu me bene mihi cofeius fum, ut condolendu mihi ßt: neq^ à uia Chrißi aberro,ut inuiamßm reduceiidus: neqimaledicentia:{ndulß,utßc made audire debcam.Quodauttuictuorumq; fententiie non accedo, tum uitio des, quum me ueritatem impug^f naffc per maliciam, cognoueris : nunc in tanta, tamq; innocentiueritatis inquißtione, ueritatemajßequutus, ßuorem autem amp;nbsp;laudem non ajßeqiMtuis, ueniam ztr condonAtionem,ß nihil pr£terea ßuorishabetueri ßu^ dium,meruerim. Confido fané nihil contra gloriam Dei àme diilum : z^ ne quid unquam dicatur,ilium ipfumicuiuseü prueßare, oro*

Pr^ß-tio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sco^ttiBilibaldù

Vier prior inMriuißicrit et generalis cahvmnidrum de^, pul]io. tn quo taxdtus ßt Petrus Lombdrdus. Dc exciecdtione feculoru er multitudine errdntium. Prontißionem ChriHi propter incredulitdtein noslrdnz non irritdri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nAm confeientids onerenb

Dodrindm noftrdm de Euebariftid non ejßefeditiofdm. DeSderdmentorum erßgnorum diftindione, Pnetextu fidei non quamuis opinionem conßrmdrL ^ihil contra Oecol. ßcere,qui£ à Bilibaldo ex probatis citanturdutoribus,

Conieduras quibus colligit ur Eucharidiâ dpudprißos non fùiffetdntiMn mirdculii/in,non ejße euanidas.

Dc Plt;îMbofo non ßufird ßda rnentionem^ Verba ebrifli plana ßiße Apoßolis, Canonëtropisexponcdisferuientem, religioß feruatü In Euebarißid non eße carnalem manducationem, Prodicabilium,pr4:dLcameiitoriimß ratio nem in Sderaf mentis explicandis non eße abfurdam.

No dilui ub aducrfarijs idem no eße ßgurue^ ßgaratu, Tertuüiani fententiam ßdeliter adduilam, Eundcm noßrum cirputrumß^iritualancibwm, Dc Militate Eucharißice.

Verba fcripturie ßntentiam aduerfarioru no coßrmant, Aduerfarios nullas fcripturas çu ipßs pugnätes foluere, Conclußo.

ELLEMVS crnos,ßfieripoßet-,nihil exOfßcinanoßraprodire, quod non ident terfißimedbß)lutum. NfÇ; c«iw erratorum appendices Udlde arrident, inquibus quicquid de firme, fimul ante oculos ponitur. Verum quumfieri nequeat quod uis,id uolendum eritquod locus pofiulat,Qrproxi nücommoditasexigit, Quumigitur omnes,quiuelme» diocran am Typographis habentconfiuetudinem, non ignorentquàinficile hincinde obrcpantmendie,niaxi^ meß opéré non admodum granustice caüentesßnt, uet fi parum cognobiles excplaritm note, uelfi alia interci dant, que minus attentas finuntaduigilantiummentes.

Grat'lUi tibifèquundo toco picrit, reco^nitiane Ubriad exent[gt;larcolleäiietratKrefärciri fideliter, quoduitiC* ri nequibat, quim dißimuldri infideliter,quod emendd» ri poterat.Vnde breui opera,ipfe deprauatiora cafliga^ re, GT moffènfo curfu leäionisfiuä'Mi rapere ualeas^' Quia autem num erm paginis pramißm non erat,iuxta. quatemionum paginas 'mdicemfieri curauintm. Tu bo» ni confulas, G“ Vale.

Eadem, linea a. zelus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag, w. Unea. t}. diets.,

' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanta-

pdg. 14.. lined d. ne faceremui, iuit adpatrem, ut cum pdtre. çr lined xr. winwruij uefcenf, p‘tg^ IS, lm,4.. decedit, (y lined 14, commenwrdndie,

päg, Z, lined. I. ßlens, pdg. IS. lined If. ^«oDWtfö pdg. s. ï(»îflt;( ;. dbfurddm, pdg. 9. l'm. ir. inßßdti pd^. II. ^s. udlent. c^lm. if, histterbis committent. lined ult. mfdtM-^

feduerd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pdg. u. Im, j. citdUi,