Opus nunc primùm recens editum, bibliotheca Cuthberti\TonftaUi epifeopi Dunclmenfis.

ILE CTISSIMO filio, amp;viccChrifti prçfidé-ti,magiftro monafticx difciplinç,altcrnisfuc-ccffibus vcritatis con-difcipulo.Noui igitur ncc ambigo tiiarum ex-pcrimento difciplinaru folertia,quod Ar fenius nofter,quem noftra nunc nobis fe-culaHicremiam alterum tulcrunt,ab illo in fideite mihi comifcrit ratione. Propter quodà primæuo indcfeffus,curaui te rapere de inter vndas. fedfateor, tibi ma-gis melotetn patris fupra verticem pro-fuiffe:qua deniq; fubuedus, tutc te cógra tuloreuafiffe,mcquoq;iocundor non in vacuum cucurriffe.Prçfatus autem pater, vtiuftitiam facientibus moriseft,cxiliutn fcrt pro fidenllo vt vtar Comici, quia ple-nusnmarum,vcritatc feiens filerc noluit. Vndeadhuc fufpeai,quid Dei difpefatio A a ex

4 PROLOGVS RABANl ex co vltcriùs vclit^uem iam infpicimu’ promiflibnibus rfKritorum hinc indcdi-uiniti'isaccitari.Tu tarnen non cs fecutus iuuenilia,vt affolent, defideria, qui diuH' nispremunturinuiti difciplinarû comp« dibus:fed radicatus fide Chrifti, vltronCquot; us, moribus amp;nbsp;vita quotidie ad meliori Domino iuuante proficis.Neq;(vt frequc' i tertibi obicccram)fupraglaciem rcribés ' ad folem pofuizfed in foliditate fidei amp;nbsp;, charitatc Chrifti,intcriiisfpiritu folidate, i feminavitæfeui.Vndè votorum fili,cen-furafideiamp;dilcdionisgratia ctiam inter mfiditurbines, prçfertimdum nofterfuis difcordiarum anfraftibuspenelabituror ' bis,effura fuper magnates cótentione im-

pcrij diuinoarbitriorquorulite multiini ; diu(^ concuffuSjtandc occulta quç à prin cipio per partes hinc indé concreuerant deliflorum,habenis vndiq; concupifcen tiarumrefufisjiamfuafummos feriuntful gura montes,ita vt nihil noftras nifi cófu-lio vndiq; perfingula horaru fpatiareper cutiataures:tame nonfuperfedi te vnicu ac fpecialem,nediuinis duntaxat, quauis claufus cuftodia, curarem clucrc votis, amp;

IN LIB. DE EVCHARIST. y ad immortalia ætcrnorum licet fermone inclinato pulfum àladeannuis angorib* vt glifcas feliciùs inuitarcm. Qiiod ideo placuit cômunius ftylo teniperari fubla-to,amp;eaqujEde facramcto corporis amp;fan guinis Dcmini tibi e^is neceflariajtui prçtextatus amore ita tenus pcrftringerc, vt ca:tcri,quos nccdum vnda liberalium attigerat literarum, vits pabulii amp;falutis haullum planiùs caperent ad medclam,amp; nobis opens praeftantior exubcraretfru-dusmercedis pro fudore, quia pecunia verbi,ficuti pleniùs nofti: quantos reple-uerit fuis fumptibus auditores, tantis co piofius in fefc amplificatur mcritoru opi-bus. Idco vclim non puerili animo ilia perlegas,verborum ad alia prccioforum amore dudustfed lie fcdcas ad banc men-fulam paupertatis,ac fiad fcrculii Salomo nis.Ambiuntcrgo earn cledoriifcxagin-ta fortes ex fortiffimis fupcrnorum,vbi fi quisfupciliofus,aut inuidus velindignus acceireritvfqu5,eorumloquor tutus pre* fidio, ifta non abfq; pcriculo contemni: quoniam vniufcutufq; cnfis fupcr femur vibratjtamvttalium rctiidat audaciam,q

PROLOGVS RABANI vt régis cxcubias ciiftodiant contra ho' ftes.Q.uod ctfi minus mihi cft in cloquiO) nihil prçftâtius in materia,quia digne er® dcntibiisvita piçllatur incorruptibilis setcrna.Hinc ergo nc putes me tibi fili 6 bulam de Maronis falfura contexerc:imo trede poft lac infantiç nihil magïs cauen-dum,gne inhisoffendas:nihilq; felicius» fi dignèad eaguftu intelligibili ptingas-Qui fi rcâè fapia$,quotics libct,recübens inter angclorum ftequentia amp;nbsp;fanftoriim omniü epulas,qacóuiuiü eft régis çterni, admifceris vbi fponfusamp;fponfa dulcib’ deliciarfi fi uuntur munerib’: amp;nbsp;rextotius Matth.ix. creature quotidiè ingrcdif,vt vidcat difcü benteSjft vcftcin quarenati funt,habeatit nuptialc.V ndc chariirime,qa periculolius efttaliaprçfumere, opesq; dcliciaruChri fti fedare vitx criminibus, amp;quæ fanfla funt impudctcrattingerc,vclim caueas ad rral.if.ï haecvnàcû iniqua gerentib’introire.imo • Ibidem d laua interinnocentes manus, quia iam fa cris CS officijs mancipatus,vt line periculo pollis accedere ad cómiffa, amp;nbsp;cum fidu-tia contingere vitæ pafcua. Quibusfanè refeöus,amp; vfquc adfinem vitæ dignè nutritus

trituSjValeas peruenire ad locii tabernacu li admirabilis vfquc ad domum Dei in voce exultationis amp;nbsp;confeffionis vbi fo-nus eft epulantis.Noli ergo paruipendere tantam gratiam:fed de hoc exiguo leftio-nisintellige,quanta fitvitam «tei nam in præfcntiarum accipere,amp; angelicis efeis quotidie faginari.Quoniam etfi Deo plena funtomnia, nos quoque coram ocu-lis diuinæ maieftatis Icmper verfamur, amp;nbsp;perfidis vbique nullus tutus eft locus; tarnen plurimùm coram fanöis altaribus frequentiam angelorû,vultumq-, Deicó-templantem diuina obfequia,obfcruare oportet amp;nbsp;vereri.Hæc autem vt fecuriiis tuaperlegat infantia, placuit, chariffimc, catholicos Eccleliæ dodtorcs in principio annotate, ex quibus pauca de pluribus quafilac teneritudinis eliquauerim,Cy» prianum fcilicet, Ambrolium, Augufti-num, l-licronymum,loannem,Hilanuir), Gregorium, * Ificium, quorum doftrina for. *He-itnbutiis amp;nbsp;fidc,melius poftis a,d altiora^)-

, flccre.Noftro quidem ftylo nunc fenfum eorum cómendtns, nûc verb ,pprijs eorû verbis vtens, qux apta crant, mco ftudio

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 4 tempe-

tempenui: intcrdum quæ manifcfta, no'’ dubia videbantur,verarationcfirmaui:^ contra quæq;in eiufdem librimarginel' taris doÂorcsquos prçmifi,ex initio no' minis cregionc figcrc curaiii.Propter quodlegc fecurus,amp; perficc,qiij monuijdeuotus.

J Vôd natura omniucrcaturarû non 5 V ƒ exfecft, neq;cxfefccreat,fedin volutate oei oïm rcrû natura códitaeft-

Z QuôdDcusomniûrerûartifex,nô itacó' didit naturaSjVtfuûvclleab his aufer-ret,fed vt ita effent, vt ipfe decrcuerat.

Quod virgo Maria in fua natura vel pote Î ftate non habiiit vt parerct ocum fine co-itu,fed in virtute Dei.

Quod nonper pcroculum exteriore, fed per fidem contemplari valeat,quód vc rèChriftifitcaro, quæ in pane confer cratur.

Qpod fidelibus folic itè fitpcrfcrutandu, -f quid in hoc facramentoad fidem per-tineat,quidvc ad feientiam.

Quod per ignorantiam omnis alienigena 8 vel merccnarius, id eft,qui virtute hui-us myfterij nefeit,no fit dignus vt prx-fumat accederc ad fanfta fanftorum.

Qi'odncut infans anirnam, adhuc rcclu- jq fus in vtcro,ncfcientc matre rcci p it ; i ta amp;panisconfecratus formam hominis, qui cóceptus eft de fpiritufanóto amp;Ma riavirginenatus.

^7 Quod ftultus dicit, quomodo tarn fubito in cælum ofFcrturcaro Chrifti in colo cOjVbi faccrdos dicit in Canone, lube hxc perferri per manus fanéli angeb tui in fublimc altarctuum, in confpe-dtu diuinx maieftatis tux, amp;nbsp;ab ipfo Chrifto porrigilur.

JO ctyod no oêsfunt fani'^i,qvocant fanâi, fed qa ibi incipit ira vindidx Dei.

2j QUodChriftus nofolùm fpiiitualiter,fed amp;carnalitcr manct in nobis, amp;nbsp;nosin ipfo.

Qiialisfitfcnfuseiusquod dicitur, Nemo 2^ affcédit in cælum,nifiquide cælode-fcendit:hoc font otnncs elcâi.qui font eius membra,ipG aCTcenduntin illo,qa Chriftus amp;nbsp;nos vnum fomus corpus,il-le caput,amp; nos membra.

Q.uódnosnonficut ludsi carnaliter,fed jj fpûaliterhoc myfterîû capere debcm’.

Qi'odhoe myfteriumvtrunque,amp; caro amp;nbsp;jg panis effe dicitur, amp;nbsp;de vino, quod ex multis liquatur vuis.

Q,uotypolcgitur,Iofcph vinoinebriatu 2^ fuiffe meridie,qua hora Chriftus in cru cefofpenfoseft,

Qiiod no per meritum facerdotis hoc my- ji fteriumconfecratur, amp;nbsp;quod non ma-iusabono,vel minus amalo aliqs perci pitfacerdotc qui miniftrat.

Quôdquannisfaccrdos omnibus œquJquot; liter tribuat hoc myftcrium,nôtaniefl omnes æqualiter fumant.

Quod facerdos, licèt indignus fit, tamcn myfteriumtammagnûviolare velfor' didare non poffit:amp; ficut non fuum eft quodoffcrt,fed omnium, ita nec illius preccsfunttâtùm, fed omniû circum-afiantiiim.

57 Qiiödadhucmali Sipcrfidi ruminantin' «effe trinfecùs, qualiter*fieri polfit, vt ta-ro hominis cruda voretur, vel cruorbi batur,

Qualiterftiperna pictas aliquado probis, ! aliquando dubirantibus, vt vel fie cre-dercntjVeram carnemvel cruorcofien derit.

QUÔd quidam presbyter ob magnum de- ' fiderium promcruit,nô folùm vt Chri 1 ftum cernerct,fcd amp;nbsp;vt in vlnis ftringe-' rctamp;ofcularctur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Qyodnon alium calicem accipimus amp;of- 41 ferimus holt;liè,nifiquem ipfc lefus in fiiisfanâisaccepit manibus in coena.

Qliodnóaliam carncm comedim’,quam 41 quaein cruce pependif.amp; alium fangui ntmnonbibimus,quàmqui dc latere «iusfluxit.

QUüd quantitas in hoe myfterionon fit 45 conlideranda, fed meritum amp;nbsp;virtus.

Oyödbonusbonü bono fuoper“pgt;«.ma 44 lujveromalo fuo»accipiat bonum,id *pcrcipiat eft,euchariftiam.

QSareantepaffionem corpus fuumdifci 45 pulis fuis lefus contradidit.vüq; propter liæreticot.

50 Quod quidam errando dieût, quod Cbr' ftus poft futuram refurreäionc icgni' tu rus fit cum omnibus fandis in mud» mille annos.

57 Q.uódaIiquisdicat,Nonfum aufiisconi' municarc,quia peccator fum: amp;nbsp;idcif' ÇO per negligétiam fit fcropha diaboli.

I TJ Vc vfque de ’euchariftia. nunc vero JL .1 nbsp;nbsp;qualitcrfitTrinitas in vnitate,S

MENTO EVCHARISTIAE. 15 üi in lordane: amp;nbsp;quia hæc oinnia ad eu cbariftiam pertinent, difputatur. gau-deamiis,quia pro nobis cft.

Vttum aliquid facit patcr,quod non facit filius;aut filius, quod non facit pater.

Quod filius natus fit de virgine,amp; non pa j ter;amp; tarnen natiuitatem amp;nbsp;pater amp;nbsp;filius operatus fit.

Ojuodfiliusfit paffus,n6 patcr.paflioncm 6 autetn filij pater li filius operatus fit,

Quod filius rcfurrexit,nó paterrpater au- 7 tem amp;nbsp;filius refurredionem operatus fit.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏNCl-

HyQuod natura omium creaturarum no» j cx fc cft,ncque ex fefe créât, fed in vo-luntateDei, omnium rerum natura conditaeft.

VI DEVM CVN' ta crcaiïc d* nihilo, corde credit ad iufti tiäjamp;orecon fitetiir adfalü tem:nüquani dubitare potent, ex ali-quo aligd rur

MENTO EVCHARISTIAE. 17 imm^crc natur«, quod necdum erat. Nam natura omium creaturarum, non ex fccft,ncque ex fefc créât. Rurfum, omnia qu« nafeuntur naturalia rcrum, non per fc funt nafeentia, fed voluntate Dei, orni-um rerum natura condita eft.Propterea ft reäcquis credit amp;fapit,non naturam caii fttn dicit efle rerum: fed omnium natura-ruraj^cx natura fui generis denafeétium, voluntatcm Dei caufam effe confitetur. Porrô voluntas oei tam effieax eft amp;nbsp;orni-potens.vt eius veile folùm, fieri fit: ac per hoCjVoluilTe ilium,fecifte eft.Vndè nimi-rum omnium rerum amp;nbsp;naturarum can fa, folavoluntas Dei verc creditur: ideoque quotieflibètinfeculo videtür quafi contra naturam aliquid fieri auteucnire,quo dam modo non contra naturam eft: quia potiffimum rerum natura creaturarûhoc Mbeteximium,vt àquoeft,femper eius obtemperet iuffis: vt ficutvclle Dei, eius profeäöeftcfle, itaquoq; quicquid earn rurfus effe Dei virtus decrcucrit,iure aut crefeendo aiigeatur, aut nafcendo:licer^ noftris offenfis diminuatur, aut mutando in aliud omnino quod non erat, prater-

18 RABANVS DE SACRA-miffo natur« ordine,conucrtatur,reâiÛ' mècófitcmur.HinccrgopuIchrè à qi’O' dam poctarum noftrorii didum cftîSub' dituromnislmpcrijs natura tuis,rituqut foIutOjTranfit in aduerfas, iuffu domini^ te, figuras.Quoniam extra potentiamß^' nihil cft,idcircô omnia poteft.

5[Quôd Dcus omnium rerunt artifex,non ita condidit naturas,vt fuum veile ab hisaufcrrctzfed vt ita effenr, vtipfedecreuerat.

Equeenim fie códiditoraniuniJf' tifex Deus rerum naturas, vtfuun' vclleabhis auferret, quia omniûtrestU' rarum fubfiftentia in eadem oci volunU' te fublîftit amp;nbsp;virtutCjà qua caufam habet) non folùm vtabCftatquicquideft,feHei' am vt fie fit,(jcut ipfa Dci voluntas deer« uerit,quçcaufa eft omnium creaturaruff' Alioquin nee fubfifteret vlla crcaturaruin exiftentia,nifi in eius voluntatc, àquoto-for,Mentit tiustcius elle manat. Et ideo naturacreJ' turæ, quotiès mutatur, aut äuget velfub' trahitur,non ab illo clTc diuertiturin qu® eft,quia ftc eft amp;nbsp;fie fit, vt illc decreuiti® quo

quocft.Patetigitiir,quoniain nihil extra, ' vel contra Dei veile poteft,fed cedunt illi omnino omia:amp; ideo nullus moueatur de hoccorpore Chrifti amp;nbsp;fanguinc,quod in myderio vera fit caro amp;nbsp;verus fit languis, dura fie ille voluit qui creauit.

^Q,uod ficut in poteftate fua dominus fe cit in cçlo amp;nbsp;in terra quçcunq-„ita amp;nbsp;in cadem fecit,vt eius non alia

OMniacnim quaecûq; voluitDomi- Pfal.iij.!» nuSjfccit in caclo in terra.Et quia

voluit,lieèt figura panis amp;nbsp;vini hçc fie eft, oranino nihil aliud,quam caro Chrifti ISc languis,poft confccrationem credenda funt.vndèipfa veritas ad difcipuloszhæc, inquit,caro mea eft pro mundi vita. Et vt mirabilius loquar,non alia plane,qqux nata eft de Maria,amp; paffa in cruce,amp; refur rexitdefepulchro.Hæc,inquam,ipfaeft, amp;ideo Chrifti caro eft, quæ pro mundi vita adhuc ho die oftertur, Sc cùm dignè

zo RARANVS DE SACRA-percipitur,vita vtique æternain nobis r£' paratur.Quod fi minus alicui qux diciw'i credibilia videntur,attendat vniuerfavc' teris teftamenti miracula, quæ contra na-turæ ordincm,ob fidei firmitatem à Dt’ geÜa flint: amp;nbsp;videbit luce c]ariùs,quô“ Luc.i. Deo nihil impoffibilc fit,diim omnium elTejDci voluntas cft:amp;quicquid voluuril Deus,hoe fingula fiunt.

ijfQuöd fi quis veram fpeciem panis,caP gt;nbsp;nem Chrillinon credit,minnncve- ' rum Deumeffe ilium crederetjfi ' eum in forma fcrui fufpéfum in crucc cernerer.

At vero quifquis ifta non credit,u vidifletChrirtum in cruce in fp£' cieferui, qiiomodoDcum illüin' tclligeret,nifi per fidem prins crcdidilTct; Itaamp;in hoccorpore vbi fpecies alia mon ftratur, quomodô carnem Chrifti vident, nifi per hdéveraciuscrcdat?Cogitateer' gOjfi mare rubrum olim habuit in natura Exo,i4. diuidendifCjVtpopulus per medium lm* coveftigio tranfirettaut fi habuitoranis ill3 Acgyptiorü aqua cx fcilicc per Mofen COD'

MENTO nvCHARISTIAE. 21 conuertédi in fanguinem, amp;• cxtcra, an in vohintateDeifuit,vtimpiós permulccret adfidem, femonftraret in fpccic. coloris cius.qj oïs eoru doctrina amp;nbsp;morum afper-fio verfa effet in fanguiné. Deinde in Eua- loan.i. gelio aquade fonte perhaufta,habuit po-tentiam fe in vini mutandi faporcm. Et vt dcinnumeris paucacómcmorem, habuit ignisille Babylonius, vbi tres pueri mifli funt,pernaturam ne calefccref.an in vo-1 luntatenei fuit,vt fieret tanquani fpiritus 1 flantisjVtrefrigerium tnagisqincendium præftaretfanôUs?Cogitetergo quifq-,pa-ncsillosineremoquinq;autfeptcm,fi ha Ioan.6. bueruntfubftantialiterexfcvttothomi-j nesfatiarent,deinde tot fportas implcrét;

Minuendo enim multiplicabantuu | ! ^C^uódvirgo Maria in fua natura vel po , teftate non habuit,vt parcretDcum fine coitu,fcdin virtutcDci.

j ’^^Rcnonetiamamp;Mariavirgohabuit J^^in naturavt virgo parcret fine coi-j tuDeum,anin virtutcDedEtvtapertius , dicim, cato noftra vel animalium nun-

2i RABANVS DC SACRA-quid no terra?Imo terra: quia diâumeft Terra es, amp;; in terram ibis. Quanuiserg’ terra vera caro, 1 icèt corruptibilis, quJ feruaucrit iiira Icgis amp;nbsp;mandatorumD^' praecepta, veitietur adhuc inimortaliwt’ pcriftaquæexponimus:etiam quanuist* rOjtamen incorruptibiliserit.QuEveli® diligenter attendas ô homo: amp;nbsp;tarnen pc' omnia quzcunque naturaliter videntur eflcjVel quae contra naturam faâa legtin' । turab initio creatiira::amp; intentiiis obfe- ' cro confidcra,vtrùm ex fefe in fua natun fiuntfingula, vel quae demutanturinali' ud quod non erant, vtriim per ordinem fui iuris,vtfintmirabilia, aut certè quod magîsfatebcris,amp; illaquæ funt quafina-turalia, amp;iftaquae quali contra natura® veniunr,prorfus omnia in voluntateDei e(Tc,amp; in fapientia fingula pro vtilitatc ra tionabilium proercari. Et ideo caufa® omnium exiftentium, voluntatcmDeift dè fatemur. Ncc immeritô: quoniam vo« luiiïcjfeciiïe fuit. Vndè quotiefcunq;ali' quid fitex aliquo, virtute voluntatis eius fit,amp; in fapientia eius,qualiter fiat,przpi utur.Neque igitur voluntas fine virtute, ne-

MENTO EVCHARISTIAE. xj ncquevirtus fine fapientia quippiam cffi cit:quia voluntas Dei, virtus Se fapientia eft:ideoq;quicquid vult, itafitvt vult,amp; innullofallitur,quiainfapictia fua omia vult.lmöipfafapictia eius voluntas eft:amp; proptereà nihil mali,nihil quod non pof-fit,vult.

^Quödnonperoculum exteriorem, fed per fidcm contemplari va-leat,quód verè Chrifti fit caro,quï in pane confecratur.

VNdè quia fic dominus voluit,vt ca-ro eiuseffet amp;nbsp;fanguis hoe myfteii-utiT.innullodubiteSjfi Deum crcdis,fed verafidc habeas in animo,quod hæc eft , caroilla,quæoblata eft pro mundivita: quam qui digne comederit, mortem non videbitinxternum.Nihilenim CHRIST V S ecclefiæ fuæ maius aliquid in my ftcrioreliquit,quàm hoc 8e baptifmifa* cramentum,necnon 8e feripturas fanöas, in quibus oibus fpirituffanftus, q pignus

24 RABANVS DE SACRA-totiusccclefiæeft, interiiis my Rica faluti’ j noftræadimmortalitatem opcratur. Sed inhisdenique nihil incredulis mirabilf» credentibiis vcrô nihil melius,nihil mirii' bilius,nihil locupletius,in hoc feculo prÇ betunnon vtmirabila vifui parcantocU' lorum,fed in fide amp;nbsp;intelleftu diuinisre-, doleatmyfterijsiamp;in eifde acternitasmof talibus participatio Chrifti in vnitatc corporis concedatur.Hac igitur de caufii longe ab omnibus quae faéla funt à feciil® miraculis, diftat hoc myfterium: quia ilh Ioan.14. omnia ideo facia funr,vt hoc vnum crcdi tur,quódChnftus eft veritas, veritas aût Deus ell. Et fi Deus veritas eft, quicquid Chriftus promifitin hoc myfterio,vtiqu« verum eft:amp;ideo vera Chrifti caroà fan' guis,qu3e qui digne manducat amp;nbsp;b i b it, ha bet vitam æternam in fc raanentem. Sed vifu corporeo amp;nbsp;guftuproptcreà non de' mutantur,quatenùs fides exerceaturad iu ftitiam,amp; ob meritum fi de i, merces iufti-ti® confcquatur.Alia nanque Chrifti mi-raculahoc vnûpaffionis confirmât facra-mentû:amp; ideo nô ob miraculu ifta miitan tur exteriùs in carnis amp;nbsp;lànguinis Ipecié:

fed interiùSjVt Edes comprobetur, in fpi-ritu veriffimè cófitemur.Quia ergo iuAus exfideviuit,habeat iuftitiam fidei in my-fterio,amp; per fldem vita in fc fufeipiat ma nentem,qua fecurioradh«cmortalis,im-mortalitate paftus,quâtocitiùs ad immor tilia feftinef.vbi nô pedibusjfcd cûbonis nperibus peruenitur. Conftat igitur mo-dis omnibus, quia fi eut in paradifolignii. vitæ fuit,ex quo iugis fubfiftcret ftatus ho minis,fi mandataferualTet,amp; immortali-tas,ita prouifum inecclcfiaboc myficriû falutis'.nô quod eidem ligno hoc effet in natura,fed re vifibili virtus inuifibilisin-trinfecùs operabaturûta fiquidé Si in ifto cômunionis facramento vifibili, diuina virtus adimmortalitaté fua inuifibilipo-tentiaquafi ex fruftuligni paradifi nos amp;nbsp;l guftu fapiétii fuftétat amp;nbsp;virtute,quatenùs 1 nbsp;per hoc fi digne fumimus,demû in mcliùs

l trâfpofiti,ad immortaliafcramur.Adhoc I ergo verbum caro faftum eft, Sc habitauit l in nobis: vt per Deù verbum * caro factû, „ * l caroprohecretm iJeuverbum. Qux ni-I mirum caro verbi,fit cfca in hoc myfterio f cibusq, fideliûjdum verè creditur effe ca-

RABANVS DE SACRA^ ro pro mundi vita: neq; aliud aliquiH, caro corporis Chrifti, amp;nbsp;qua CliriÏtusma ■' net in nobisjVt nos per ca transformemur in illo,gnihilaliud faólus eft,quam Deus carodi^natióefua, vthabitaret in nobis. Si ergo habitat in nobis, amp;nbsp;nosmembrJ corporis eius maneamus in illo: iuftü eft, gain illo fumus,vtexeoviuamu$:amp;id'‘’ f carne verbi pafeimur amp;nbsp;potamur fanguh ne.Hæc,inqu3,firniitas fidei nollræ,h^C j vnitasamp;vitæ cômunicatio:vbi fi naturs ordorequiritur, fuccumbit ratio:amp;tanie manct extrahumanam rationem faâi '•'C-ritasjita vtin ratione fidei,vis,deitasamp;p® teftas efficax modis omnibus crcdatunqi dubictasmentisjlicèt bonç vita: fit, homi nem cxcludit,ne ad huius facraméti intel ligentiam pertingat.

^fQuôd fidelibusfolicitè fit perferu-tandum,quidinhoc làcramcntoad i fidem pertincat,quidve ad fei- j entiam, cap. vu.

SAcramentudominicicorporisamp;fiu guinis,quodquotidièin ecclefia cele bratur, nemo fideliû ignorare debet, nemo nefeire quid ad fidem, quidve ad feien-

MENTO EVCHARISTIAE. 27 fcientiam in eo pcrtineat:quia nee fides in myfierio fine 1’cientia rede defenditur, nee lcientia fine fide,quæ needum capir, quandoq; vt percipiat,enutritur. Ac per hoe tanti facramenti virtus confideranda amp;nbsp;inueftiganda eft, Si difciplina Chrifti crudienda,nefortè cenfeamur exco indi gni faite,fi nó fans difcernimus illud, nee in teil igimus nayfticü Chrifti corpus Jefan guis quanta pollcat dignitate, quantaque prçmincat virtute,amp; difcernatur à corpo-reoguftujVt prçftantius fit omni faenfi-cio veteris teftamenti. Hoc fane fi qs igno rat,nó difeern it:amp; idco timcndum,ne per ignorantiam,quod nobis prouifumeft ad Ibidem. niedelam,fiat accipientibus in ruinam.

^Quodperignorantiamomnis alieni-gena vel mcrccnarius,id eft, qui virtute huius myfterij ncfcit,non fit dignus vt prçfumataccederead fanda fandorû. cap. vni.

VNdènominusin Lcuitico,Q.uico-mederit de fanftificatis, inquit,per ignorantiâ,addat qntam parté cû co quod comeditjamp;dabit facerdoti in fdûario.nec

28 RABANVS DE SACRA-contaminabis fanélificata filioruin Ifrad quæofferuntDomino,nc fortèfufb’neant , iniquitatcm delidi fui cùm fandifiw^^ comedcrint.Etaddidit:EgODominusq''* fandifico eos. Ac deindè: Sanda fandorti funt.Vbi^fedo myfteriû corporis Chri' ftiamp; fanguinisdefignatur,de quo no h* bet poteftatcm edendi nonfolùm onini’ alicnigena,inquilinus,amp;mcrcenarius,ve' rùm ncc qui per ignorantia tanti myftefO obcçcatur.Per ignorantiam autcm illud percipit,qui virtutcm eins A: dignitatem atq; circunftantiâ ipfius facramenti peni' tus ignorar,qncfcitq,vcrc corpus amp;nbsp;languis fit Domini fecundum veritatem,Iiect in facramento accipiatur per fidern.hiç quidem myftcrium accipit, fed myfierij Prou.îj.a virtutem nefcit.Vndc Salomon,imopcf eum fpiritus diuinus iubct,Cùtn federis ad men fam potcntis,vt comedas cû principe,diligenter attende quæapponuntut coram te,quoniam talia te oportet prçpa rare,ideft, mortificationé Chriftiin cor-x.Gor. 4. porccircûferédo quotidic predicate, df ligenter ergo intelligere, amp;nbsp;fpiritualia fa-cramcntapalato métis amp;guftufidei per-cipcrc,

MENTO EVCHARISTIAE. 29 cipere,quafilegalitcrquintam partem ad ca,quæ priùs comederat per ignoratiam, fuperadderc eft,dum diuina intelligibili-ter interior homo noftcr perChrifti gra-tiamexcipit,amp; per cavirtutc fidei Chri-fto concorporatur. Alioquin quomodö lexiuberet ad ca,quæ comederat aliqs per ignorantiam, quinta fuperadderc parte, cùmiam non fupercffent, quibus vlteriùs addi quippiam potuifict’Nócnimfupcr-additur illi rei quç iam non cft,fed ci vtiq; quæ haftenus elE Vndc bene feptuaginta fuperipfumaddiquintam partem iubet. Quintaigiturpars illius,tiicreöè ànobis fuperadditur ci quod priùs per ignorantia accipicbatur,fi quinq;fcnfus corporis intus adlntelligibilia fpiritualiter côucrtâ-tur:quia ft rede fapimus vel reétè pcrcipi-musjdiuinusfpiritusin nobis eft ctiamSc pereandem gratiam ampliatur,cofdemq-, 1 fenfusnoftrosad eapercipiendainftruit

amp; componit ita fane, vt non folùm guftn interiùs ad myftica pcrducat,vervim amp;nbsp;vi-fumatq-,auditum,necnon odoratuSc ta-ftum itatenus illuftrctquodam modo,vt nihil in eis nifi diuina fcniiantur,nihilq;

nifi caelcftia intclligantur. Tcrribilefa'’’ 1 eft quod cómunicatur.Vndè q bene dicgt;' tur:Addat quintam eius partem fuper eu, velficutalij codices habent,cü co,amp;dab)t facerdoti: quia omncm fanctificationeni myftici facrificij Ui efficaciam, qiiomodo fenfibilisrcsintelligibilitei viitute Dei p verbumChrifti in carncm ipGus ac ftquot;' guinem diuinitùs transferatur,vel qiiali' ! terpcrhæccômunicîtcsadfpiritualia n« triantur. Siquidem Chrifto, qui veiusamp; fummuscft faccrdos,catholicctotumtri' I buere oportet,totumq; eius virtuti atque ipfius potentiædelîgnari,nempe «jipfeH berat ab ignorantia vniuerfa,amp; remoiiet nos àcarnalibus huius vitç. Neq;itaq;fi' i nitterrenu aliquidaut vile ibidem fufpi' cari,fcdmyfticaamp; fpiritualia in hisfapC' re,ita vt noftri corporis fenfiis ad ea,inte' riiis fanclificandi,auidiùs transferantiir,fi

hois,Cor mcû amp;nbsp;caro mea exultauerunt inDeum viuum.Reâèigiturin Dcûviuu totushomoexultat,quialicèt ab omnib’ caro Chrifti amp;nbsp;languis quotidiècomeda-tur,ipfctamcagnus viuus amp;nbsp;integer per manet.

MENTO EVCHARISTIAE. 51 nianeuNon em moritur,mors ei v11rà non dnabitur.fcd tarnen in myfterio veraciter quotidiè immolatus,in abfolutionédeli-ftoruconieditur.Vndè ilicó in eadé legis fentétiainfertïEgo Dominus q fanótifico cos.Sanètificat autem eos,qui per hec có-pctenter ad Dell fanâificantem tendunt, Sc cum dcuotione modo quo oportet, ei percipiunt: quia fanótificationis caufam amp;cótaminationis,renatis in Chrifto ifta propofuit.Alioqn portabit iniquitate de -iifti fuijVt lcxait,qui fanâificata contaml naueritjComcdes per ignorantia,vel indigne appelés cacxcontemptu. Hine ergo erudire oportet cos q percipiut vite facra-nieta,ne forte fi qs defidiolc falutaria igno i.Cor.4.8 ratrudimcta,amp;ipfepenit’à ono ignorct.

SAcramentum igitur eft,quicqd in all-qua cclebratione diuina nobis quad pignusfalutistraditur,cùmres gefta vifi-bilis, loge aliud inuifibile intùs operatur , quodfanâè accipiendû fit.Vndè ôc facra-meta dicunqauta fecreto,eo tp i rc v 1 Gbili 4^^,.

32 RABANVS DE SACRA-diuinitas intus aliquid vitra fecrctiùseffi; citcorporale:aut àconfecrationc fandit* i cationis,quiafpii itus fanftus manens i” corpore Chrifti,latenter hçc omniafacrä' mentorummyfticafub tegumento vilib' lium pro Talute opcraturiidclium.Ma?'’ igitur vis diuina ex hoe mentes credentîU ad inuifibilia inftruit, ac fi vifibiliter e», mon(lrarct,quçinteriiis prçftat adeffed“ ' faliitis. perfidemenim ambulamiis,amp; n® per fpecicm.Sunt autem facramentaChi' fti in Ecclefia,baptifmus amp;nbsp;chrifma,corpus quoq; Domini amp;nbsp;fanguis: quæ ob hoC facramenta vocantur,quia fub corü fpc' 1 cievifibili,qug yidenturjfecrctiùs virtute diuina caroconfecratunvthoc fintintc'. riùsin veritate, quod extcriiis creduntu' ! virtute fidei.Eftfacramêtum iuris,in quü poft elcótionem partium, iurat vnufqfci ' for. »fuz quod*fuo parti! decreuerit.vndèamp;facra- ' parti mentum dicitur,quôd fecrctiùs fides inui i fibilis per confecrationem inuocationis Dci velalicuius facri tencatur ex eo,quôd forîsvifu velaudituvox iurantis fentitur. fit ergo amp;nbsp;Chrifti natiuitas,atq; omnis ilia humanitatis dilpenfatio, magnum quod-

âuseftjiure diciiur.fedmylleriû,grçcum eft,eo»pfecretâ?e recondita in fe habcat ____ difpofitioncin. Eft autem amp;nbsp;facratnétum infcripturisdiuinis,vbicunq;faccrfpin» tusineifdéinteriusaliquid cfficacher lo quendo opcratur.*fcd facramenta fcri- for. »fed pturaruth erudiendo diuinitus introrfus pafcitnur,amp; pafcendo ad operationcm Si difciplinaChnfticrudimur:*facramenta d-jmctis ■vero naiiuitatis amp;nbsp;humanitatis eius amp;nbsp;nos rcdimimur ad vcniam, amp;nbsp;fcripturae apc-

! riuntur ad inrelligentiara,amp; via per eû no * his monftratur,8lt; poteftas largitur, vt ad ’ » adoptioné filiorücxferuitutc trâfeamus. Gal. 4.* 5 Porto inbaptifmi facraméto, intrandi ad eandemadoptionem oftium credentibus

\nû corpus efficiamur .In quo nimirum ba ' ptifmo amp;nbsp;deincepsfpiritusfandusinapi-* watn renafeentis difhanditur^^Sc vniuerfa for. »vt * ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ C Chrifti

Çhrifti ecclcfia vno fpiritu perceptovi' uiftcetur,amp;corpus vnum efficiatur: qu'* ficutomniamembra corporis noftri.vn* viuificatur amp;. rcgütiir anima,vt cxcópïg* membrorum vnum corpus fiat: ita totius ecclefiæ membra vno fanóto regunturî^ Rom 8 viuificanturfpiritiijVtîvnum corpiisCh^ fti cft'iciantzquia fi quis fpiritii Chrifti no habet,hic non efieius.

^Quôd ficutinfansanimam,adhucr«' ciulùsin vtero, nefcicnte matre,recipit' ita amp;nbsp;panis cofecratus formam hominis» qui conceptus eft de fpiritu fanfto, amp;nbsp;ex Maria virginc natus.

in animam viucntcm:ita intcrdû,vt mattt i. Ma.7. H nefciat quando per cam in illo, priufquä exeat,vita ingrcdiatur.fic plané nemodu bitare debet,quôd in alueo baptifrni,pri' ufqua iofansà fonte furgatjfpiritulTanßus in cum qui nafcitur, adueniat,ctfi non vi-ds^turtquianon minùseft diuina virtuS ' prouida prxftabilis ad rcgenerationefl fâcrx

MENTO EVCHARISTIAE Jï facr«adoptionis,qfuitpriùsinhatiuita- / l8carniS)Vt viuificarct fata hoïs mcbra, licet concepta fint ex delido. Qua de re fit non dubium nobis argumentum, quod Deus ferutator omniû amp;nbsp;præftabilis,fem-per proficuam difpcfet gratiam, ne quod difpofuitjiminutetur.Si inter paterna in-tïrdum ftupra, amp;materni criminis flagî-da,ex libidine fata viuificat hominis mé-l’i'iîquanto magisvbiq-, præfens fpiritus finâus,quia replet orbem terrarii, offert Sap*** vt omnibus per fidem renafeentibus fc pvomptus ingérât, quatenùs per eum mcbra CHRIST! invnum fentiant, Sc ex omnibus vnum fiatcorpus?Cæterùinfa-cramento corporis ac fanguinis taniün-dèm pafeimur in via amp;nbsp;potamur, vt ex eo niitriti, vnum efficiamur: quo nimirùm vegetati guftu,ad immovtalia Si æterna præparemur: quatenùs fpiritualiter iam angelica gratia faginati,in eo viuificemur. Operator nobis in his omnibus facramc-tis fpiritus diuinus.Siquidem in fcripturis fandis corda noftra illuftrat, quianeque quiplantat,ncq;qui rigat,cttaliquid:fcd uCor.'j. qui incrementum dat, Deus. Hine fané

^“ch.i.epjjechiel ait,qafpiritusvitçera.t in rotj^ Apo.i. }. ioanncs:Qui habet,inquit,auies entli,audiat quid fpiritus dicat Cçtcrùm in Chrifto idem cooperaturip' ritus,quia cóceptus creditur de ipfo A'1quot;’ l ia virgine.Simili quoque modo amp;nbsp;in b*' ptifmo per aqua ex illo oésregeneramuf' Deindè virtute ipfius,Chri corpore q«0' tidiè pafcimur Sc potamur fanguine. Vn; dè nee mirum,fi fpiritus fanóius qui hoW' nemChrjftuin vtcro virginisfine femi'^’ creauir,amp;iam ipfe panisac vini fubftän» carnem Chrifti amp;nbsp;fanguine inuifibili pj tentia quotidiè per facramenti fui fanamp;’' cationem opcratur.quâuîs nee vifiiexK' riùs,nec guftu faporis eomprçhendatur' fed quia fpiritualiafunt,fidc amp;intelleö^ pro certo, ficut veritas prsdixit, plenifH' mefumuntur.

QVód in veritate corpus amp;nbsp;fanguii fiat confecratione myfterij.netno qui verbis diuinis credit,dubitct.Vndèv« loan. £. ritas ait: Caro enim mca verè eft cibus,S fanguii

! Jus nonreflè intelligcntibus clarcfccrct, ■, nbsp;nbsp;de qua dicebat carne, vel de quo fangui-

guinerazin me maner, amp;nbsp;ego in jUo. Ergo ii verc eft cibus amp;nbsp;vera caro, amp;nbsp;fi verè eft potus,vtique amp;nbsp;verus fanguistalioquin

, quomodó verum erit quod dicit, Pani* li nbsp;nbsp;nbsp;tjué ego dabo, caro mea eft pro mnndi vi-

j vorarifasdentibus non eft,voluit in my-'j fteriobunc panemamp;vinum verècarnem , fuam Scfanguinem cófccratione fpiritus fanfti potentialiter creari; creando veró

I quotid'è pro mudi vita myfticè immola-, n,vt ficut de virgine per fpiritum vera ca

, fubftatia panis ac vini,myfticè idé Cbrifti corpusScfanguis confecretur.De qua videlicet carne ac fanguine, Amen amen, , nbsp;nbsp;nbsp;inquit,dico vobis, nifi mùducaucritis car

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 5tvc-

3« RABANVS DE SACRA-amp; verum fanguinem,licet myfticè.VnJt qa tnyfticumeft facramentum, nec figure illud negarc poffiimus, fed fi figura eft qu«rcndam,quomodo veritas elfepoft^ Oîs ern figura,alicui’ rei figura eft,amp;fcmp ad eû rcfertjVt fit rcs vera cuius figura eft Nâ figuras veteris teftaméti vmbrasfuiftt) nemo qui facraslitcras lcgit,ambigit.

^Quôd hoc myfteriû 8c veritas amp;nbsp;figU' ra dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. xii.

HOcmyfteriumaut veritas eft,aut fi-gura:ac per hoc vmbra eft,autcerti quærendum hoc totum, vtrùm veritas tli-ci queat fine falfitatis vmbra, quîs myftî' rium huiufcemodi res appellari debeat Sed figura efTevidctiir dum frangitur,dii in fpecic vifibili aliud intelligic,9q“°‘* vifu carnis amp;nbsp;guftu fentirdumq; languis , f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in calice fimulcum aqua mifcetur.porro

illud*fidefacramentii,iure veritas appel' latur. Veritas ergo,dum corpus Chriftiâ! fanguisjvirtute fpiritus in verbo ipfius ex panisviniq-,fubftâtiaefticitur:figuravero dum facerdos quafi aliud exteriùs gerens, ob recordationem facræ pairionisjad^f^; quöd femel geftum eft,quotidiè immolé'

, mul veritas amp;nbsp;figura dicitur:vt fit figura vel charaftcrveritatis,quod exteriùsfen-

’’ qucns,ait:Quiciim fit fplendorgloriæ Si figura fubftantiç eiu8,portasq; omnia ver-

*' ho virtutis fus, purgationem peccatoru ficics.Quibus ^feâo verbis duas in Chri

) ftofubftantiasdeclarat.amp;vtrafque veras. Nam cùm dicit,Qjn cùm fit fplendor glo nïjdiuinitaticonïubftantialem prédicat:

' cùm vero figura vel charaâer fubftantix eiuSjhumanitatis defignat amp;nbsp;diuinitatis'.Sc

' rem futnit ad demonftrationem duarum fubftantiarum, quam figuram lubftantix amp;nbsp;charaâercmnominauif. quia ficut per \ , nbsp;nbsp;charafteres vel figuras literarum,infantia

. priùs pertingit gradatim ad leCtioncm, ’ nbsp;nbsp;nbsp;deinde ad fpirituales fcripturarü fenfus amp;

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 4 figura

40 RABANVS DE SACRA-figura vclcharaóter fubftantiæillius vo-catur.Quid enim aliud funt figurxlitc' rarum,qcharadcresearundem, vt perças tvis Si poteftatcs ac fpiritus prolatiôeocu lis demonftretur?Sic itaq;formatur verbu caro,vt per carné noftra infantia addiui' nitatis intelligentiam nutriatur. Verunta-men neq; charaéteres literarû falfitas,neqj aliud qliteraE;neq;Chnftus homo falfitas dici poteft,neq; aliudq Deus,licèt figura vel charafter fubftanti» diuinitatis iurc dicatur:quia noftram infantiam perfe ad fpiritualia interiùs intelligéda prouehit, amp;fcnfibusnoftris,vt ea quxin illofunt, capiamuSjVifibilem feoftendit.Sed quia ilium fecundum carnem caelos oportuit pcnetrare,vtpcrfidemilluc in illo rena-ti confidentiùs appeterenr,reliquitnobis Sacramé- hocfacramentum vifibilcm figuraamp;chi-tû eucha- raélercm carnis amp;nbsp;fanguinis, vt per hsc riftiæcur noftra amp;caro noftraad inuifibilia * amp;fpiiitualiacapeflenda per fidê vberiùs Chriftuï. nutriatur. Eftautem figura velcharafter, hocquod exteriùsfentit:fed totû veritas amp;nbsp;nulla adûbratio, quod intrinfccùs per-cipitunacperboc nihil aliud hincindè, ■ •’■rf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quam verkas amp;nbsp;facramétum ip Gus earn is aperitur.Vera vtiq-, caro Chrifti,qiifcru-tifixaeftóifepulta,*vercillius carnis faTr»verç ciamentum,quod per facerdotem fuper iltare in verbo Chrifti per fpiritumfan-éhimdiuinituscófccratur.Vndè ipfc minus claoiat: Hoc eft corp’ meum. Et nc mirerisô hoino,neque requiras naturç or. dineni.G camem illatn verc credis de Ma-davirgineinvtero Gne feminepoteftate fpuffanfti crcatani,vt verbum caro Geret: loanj. Vere crede amp;hoc,quod cóGcitur in verbo Chrifti per fpnifanftum, corpus ipG’ effe exvirgine.VbiGrationéqris,qscxplicarc potent aut verbis cópraehendcre? Imo fei as,4fo,qaratio in virtuteChneft,fcicntia in ftde,caufa in poteftate, effeCtus verb in volûtatKçp potetia diuinitatis,cótra natu râ vitra nîje rationiscapacitatêcfGcaciter operauldcirco habeatfciétiaidoamp;rina fa lutis,teneatftdesin myftcrio veritatis,qtn in his oib’ p Gdc ambulam’, amp;nbsp;no p fpêm. ‘-Cor-î-

TMmolatiôem illam agni,ftguram fuiffe Exo.it. ipaflionis Chrifti Si noftrae communio-

4t RABANVS DE SACRA-nis, rede nullus fidelium ignorât. Scd quantum (it inter illudamp;hoc facramcn'

*■ tum, fcuintercibiim qui dccçlo dcfcen* Exo gt;7. dit,nccnon Seaquamquaedepetradeflu' ,xit,atq;interillud fpirituale ac diuinuni commercium,quærcndum arbitror,prS' i.Cor.io. Tertim cum beatus Apoftolus clamer, omnes patres noftri eandem elcam fpü»' lemmaducauerunt, amp;nbsp;omnes cundempo tum fpüalern biberunt. Vbi fi candeper* cepcruntefcam amp;eundem poturo,qdne' cefTe fuit immiitari quod ipfum erat,aut dari quafialiud,fi nihil ampli’ eft?Exquo Exo.17. nbsp;nbsp;fatedum,lic eandé fuilTe quam nunc perci

pimus cfcam, eundemq; potum ficutean-dem fuilTe petra, de qua manärunt aquSi gt;. or.io. vbiChriftiis Apoflolo tefte prædicatur.

Eadcm quippe fuitefca,quia manna fpu^ liter pcrcipicntibiis typus fuit efex corpo risChrifti:deaquaillaquæ de petra fluxs ratjpotus amp;nbsp;figura fanguinis.fiquidem m præfiguratione idem, fed no idem in ad-implctionc veritatis: qa quod tune aduin brabaturin defignatione futurorum, im^ go veritatis amp;vmbra corporis atq;exépb' riacrantrnunc autem myftcriùm impiété

Veiitati5.amp; faâaeft euchariftiaexrefurre âionecaro Chrilb,quaE priùs per agnum velpereandcmè caclisefcam figurabatur credentibusadfutura. De hocvcjc pane Dauldcccinerat in parabolis: Pané ange-lorum maducauit homo. Alioquin efca il la,licet de cælo vencrit,amp; potus quia cor-poreus erat,angclis non cógrucbat;fed il-levtiq; panis amp;nbsp;potus, qui per haec pfaga-batur.Chriftus.e rgo cibus eft angelorum; Scfacramentu hoe,verè caro ipfius 8c fan-guis,quam fpualiter raaducat amp;nbsp;bibit ho-tno;ac per hoc,vndc viuüt angcli, viuit 8c homo.Patet igit ii agnus ille legal is, 8c ïnanna,amp; oia huiufccmodi,qfigurageffe-rütcarni8acfanguinisChfi,*quod pafÏus for.tquï femel in pafcha,amp;quotidiè fup altare ma-ncacvefperc immolât, nó nill figura ifti-ushabucre myfterij.Sc fi qua in his virt’ fa Cradi latuit,totü ex ifia gfa fidci, qua frui-mur,pfulfit:qua ,pfcdo illi pcrhxcquafi ^mi{ramfufpir3tes,participabaturtatun-dem per fidé,5c de figuris facramentü ve-ritatisintelligebat.Nos veró lógè pribus hac gratia repromifsa, ia fofcepim’,8i fuf-ceptain veneramur: venerates aüt, ex ipfa pafci-

44 RABANVS DE SACRA-pafcimur,non (îguris qutdé legalium sni gmatibusadumbratamifed hisdeteâis^ euacuatis,fola veritate fruimur, amp;nbsp;veram carncm Chrifti amp;nbsp;fanguincrr, in myftc' Ioan.6. rio fumimus.Vndèfaluator:Caro,inquii mea verceftcibusjamp;fanguismeusverèeft potus.Hanc qui manducat carncni,amp;hût Ibid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bibit fanguiné,habet vitam xternam.

* Cæterùnidominus adludxos: Patresve-ftri,inqiiit,manducaueriiot manna in de-fcrto,amp;:mortui funr. Nunquid amp;nosqugt; i iflacomedimusjtemporalitcrnonroorie- ‘ murfKut amp;illi?moriemurautem,fednô llcutilliin anima,quia illicarnaliamâdu-cates,mortui funt in xternum. Nosauteffl dum nihil carnale in co fapim’,imö fpûa-lcs,toturn fpûaliterintelligcntcs, in Chro manemMdcircodehisqui rcâèpercipi-Ibid, untjClamatipfcîQuimanducathuncpa-

nem,viuctinxternum.Non cnim ànobis î propter hanc vitam, ne moriamur tempo | raliter,fed propter xternam, caro Chrifti I amp;nbsp;fanguis fumitur fpûaliter. Ad quS ninaj-rùm vitam ncc i 11 i funt ingreffi, qui priuJ dignèin figura ifta peretpiebât, donee vc niretgfanobisamp; illis paritbr repromifta.

Vndèpatetquia multùm intercft, quauis eadcmefca,idem potus ab Apoftolo prç. dicetur.qaidcmnecdum in re, fed in fpe ac figura,vbi ^miffio vcritatisinerat.Dc Locus ob-quafpüalisintelligentia atqne fideifacra fcurus. menta illis,licèt futura pcrcipicbatur, it a vtnec illis deeffet in fpü,quid iam fpe po-tarent;ncc nobis, quid dc ipfis rccolcndo adfidcifirmitatem fievitam pcrcipiédam copiofiùs proficiat.Nostn amp;nbsp;iUos fpüalis percepiioviuificat, quiabibebant illidc fpiiali confequentc eos petra,tfignificans ’• lt;^Cfinft’poft eos véturusefiet.Ribimus quoq;8£ nos fpüaliter,ac comedimus fpi-niualein Cbrifti carnem,in qua vita æter naeffecreditunalioquin fapcrefccüdum carnem,inors cft:amp; tarnen veram Cbrifti carnéfpüalitcr percipcre,vitoxternaeft. ^Quabtcr nos in Cbrifto, amp;nbsp;Cbriftus in nobis inancat. Cap. 14.

HOc fané Cbriftus exponiv.C^i man'®’'“'*’* ducat,inquit,mcam carné, Scbibii tneuin fanguinem,in me manct, 8c ego in iilo.Hoc eft ergo in^ducare ilftus carncm 8lt;fanguinctnbibcre,ftin Cbriftomanct, ScCbrift’ inifto qpercipii digne, manere poÇfit.

I pûflît.nic igiturin Chrifto maner, qreo^ tusexaquaamp;fpû, nullo mortali crim»” reu$tenetur:amp; Chriftusin co,vtiq;Qäpf ruit illi ianuam fidci in fpüfancto.cólec'^ tuï,amp; mcbrum eft in eins corpore,amp;teni' Rom.8, plurafpûfranâ:i:qafi quis fpinChrifti»® habet,nicnócil eins. Qui ai'iteiusnócft, vcrènec in illo,nec in corpore ci’ eflc po' teft.amp; qui non maner,neq; vita fpûsviu» in corpore, in illo vtiq; nec Chriftiis eft) ; neq; in Chrifto poteft cflc:quia otnoChn • ftu$vita.eft.Hjcaütmortali criminercuS) I à vira longé al ienar. Hine quoq; eft quod loan.lt;. nbsp;ait:Qui manducat meam carnem,amp; bib»

meum fanguinem,in me maner, amp;nbsp;ego in illo. Alioquin nifi priiisinme man€at,amp; ego in illo,carnem meam maducarc non poteft,neq;fanguinem bibere.Et quid eft quod manducat homines omnes indiffe' , renter,q fæpè facramenta altaris pcrcipi' unt?Percipiût plane,fed aliuscarneChri ftifpualiter maducat Sefanguinem bibit, alius vero non, quis bucellam de manu ft cerdotis videatur percipcre.Et quidacci' pit,ciim vna fit cófecratiOjfi corpusamp;fan guincm Chrifti non accipit veré^ quia rC'

MENTO EVCHARISTIAE. 47 visaccipitindigné,amp;ficutapoftolusPau- r rn lusaitjiudiciufibi manducat3cbibit,non probans fe prins,ncc dijudicas corpus do mini.Eccè quid manducat peccator,amp;qd bibit.Non vtiq-,fibi carnem vtihter amp;nbsp;fan guinem,fcdiudicium, licèt videaturcum Cïteris facramcntum aharis percipere.Et quare?Qli'!agt;aonfe probat, nee dijudicat ïorpus.CogitateminfideUs,dignaamp; lan-Öa (j, indign’ poffit accipcre,nó aliud q-dem attendens nifi quod videt, neq; intel ligensnifi quod odore fentitur.Nequaq igiuir credit aut intclligit, quale vel quan tumiudicium fumit. Nempe quia fimul omnes ex vno edere v iGbili te v cernit,ncc ; fi aliqua fit vltrà virtus in co, fatis ex fide fapiv.propterquod illi virtus facramenii fubtrahitur,Sc in eodem ob prxfumptio-nemiudiciüreatusduplicatur.Vndè Apo ftolus-.Probet fe homo priùs,amp; fie de pa-

I neillocdatjVel de calice bibat. Quibus 1 duobusferuatis,videat vtrtim dignè acci* perepoffitjVidelicctvt dijudicet corpus lt;ini,quid eft,qtumv c facramentü,qualisq; virtus facramenti ,qa diuinu ac fpüale eft. deinde femetipfum ,pbet,vtrü in corpore ehrt-

48 RABANVS DE SACRA-, ChriftijVcl fiChriftus in eCjmaneat.AlW’' nil! amp;nbsp;illud fpûaliter iudicet,amp; ipfum adpercipiédum idoneuin probdj indicium fibi roanducat, quia bonon^l^ vtitur.Vndè non illud ad vitara, /cdine« iudicium ad pcenam fumir.

TRibus fancraodis in /c ripturis lt;äco$ corpus Chriftiappcllatur. profedo quia generali» Chrifticcclefia, corp’dus eftjvbi Chrilhis caput, amp;nbsp;oés elefti membra dicuntur,ex quibus vnum colligiw^ quotidiccorpusin virum perfcâûamp;nitn furam plcnitudinisG hrifti.Corpus autem Chrifti,fponfavidclieetDei,eccltfiiim^ dicitur,iuxta illud qiiodApoüolusait:B Iphej. erunt duo in carne vna.Hoc,inquit,facri . . métumraagnumcftinCliriftoamp;inccd' fia. Qu öd li Chriftus amp;nbsp;ecclefiain carne vna funt vtiq; vnum corpus,vbi fpófus w । putjfinguliaütelcóti alter aJrcriusniebra. Ex qbus videlicet qfquis tollit membnim Chrifti,amp; facit membrum mcretrici5,3iit certè per quodlibet graue deliótum mein brura diaboiiihic profeäo iam non eßin cor-

MENTO EVCHARISTIAE, 4, corpore Chrifti,qa faôus cft altcrius mc-brû,idcirco ei iurc non licet edere de hoc inyftico corporcChrifti,quod fane corp’ vt vera caro Chfi fit,pro mûdi vita quoti-dièper fpihfanâû côfccratur: ex qua non habent poteftaté edere, q ex aduerfo funt. vefcuntaûtcodignè,qfuntin corpore il-li’ivt folû corp’Chfi,dû cft in via,ipfi’ car nereficiat,amp; difeat nihil aliud cfurire q

» , e : e

Chrm,nihil fitire nifi Chrni,nihil aliud fa pereqChfm;aliundcviuerc,nó aliud elle ijcorpusChfi.Cxtcrûillud corpus,quod natum eft de Maria virgine,in quod illud transfert quod pependit in cruce,fepuliû eftinfepulchro,refurrcxithmortuis,pene trauit cïlos,8i nunc pôtifex fa dus in æter Heb.4.lt;5.7. nû,quotidiè interpellat,p nobis. Adqué,Rom,8, fl rcôè coicamus, menté dirigim*, vt amp;nbsp;ex ipfoStab ipfo nos corpuseius,carncipfi-us,illo manéte integro,fumamus.Qu3E ni-

inirum caro ipfa,eft amp;nbsp;fruôus ipfius car-' i niSjVt idem femper maneat,Si vniuerfo* ‘ ' quifunt in corpore,pafeat.

S.Reg.jy. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hydria farinae, vellccythus

(Jfeu panes fecundo crefeunt, amp;nbsp;nonnquot; nuunturdum fatiant:qujd,puta5,c’''® ene,*. chrilU? Arbor quidem ligni vitae Chri' ftus,ni'ic in ecclefia elbcuius imago in P’

radifo arbor ilia tùit.Idcirco feire conuC' nit,q) veritas binccóplctur, quodpriusn gura prxmifit.Nam li humini ex illa fern' per,Dei fcruatis mandatis, cderelicuiiïef» nunqmori potuilTet.Sic itaque ex hoe b gno corporis qcunq; fpüalitcr comedut) fi mädata obfcru3ucrint,nunq in fpü tales client. Alioquin præcidendi font, 't meliùsreinferantur.Vndè amp;nbsp;lignum vit* iure dicitur:quia fient illud immortalin' tem corporis fumptû pftiiiflct, itaiftuA imô folidiùs, vitam pracllat cum obferu» tione mandatorum Dei acternam.Dc qu® in lande fapiétiac: Lignum vitae cfthisqi» apprçhendcrintC3.Etin Apocalyplilo»” nesiQui viceritjdaboci ederede ligno’* tæ,quodellin paradifoDeimei. Quiâjf* fcéto non alijslargituretiam inmyfterifl) qvincentibns.Sedqm de tribus vocabu' lis corporis Chriüi diximus, reliât etiain intclligere feripeuras faQâas,doârinilt;i;

Chrifti quàm fxpè typicè corpus Chrifti interprturi debere, vt vnum corpus ex omnibus perficiatur:quiah«cfuntdota-Ua,hxc tnyftica, vt C hfs amp;nbsp;ccclcGa vnum corpus foUdius cófirmctur. Alioqnquo- Ephe.j. \ modo ander« ApoftolusaflercrCjChrifti ecclefwm de carnc amp;nbsp;de offibuseius con-

1 Vmt initnici,magnum in Chrifto amp;nbsp;in ec« ' 1 clefia,q,eruntduoin carne vna. Etfivnx ' \ taroChriftus amp;nbsp;ccdcfia,iam vnitas natu-

' 'ttoUat peccata,mundi accipiamus; qua-tenùsper hocChriftusin rtobis manear, amp;nbsp;nos in ipfo rcnaü,vnuin cfEiciamur.

■ \ ito in cxlum offertur caro Chrifti in eo lo ' co,vbi facerdos dieft in canone,lube hxc , nbsp;nbsp;nbsp;perferri per manusfanóti angeli tui

j 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fto porrigitur.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Da Nihil

JI RABANVS DE SACRA-Nlhil in prefentiarum perictilofius,q lœtaliterpeccare, amp;nbsp;àChri corpo' recoram interni iudicisoculis decider^' Deinde nihil damnabilius, antegcorrigé tur propterperfidiam humanam,cunib daà myfterio fanÔæ cómunionispedti® nó retraherc. Vndèàprimordio huiusct Icbritatis iudiciu male percipientibusmi natur,dum cótinuo polt buccilam de ma nu domini perceptâjudam diabolus per-uafit.Vbi mox oüenditur futurum inec- j clefia indicium,qa fanóta fandorü funt,» ;

quis elapfus de corpore ChriÜi,faäusni5, brum meretricis vel diaboli, praefuropif; for.»quin fit.Necdubium¥quinobisiudiciumexd amp;nosiudi piat,amp;cum luda culpas focieturobnox^ us,tam quia corruit,qquia in confeienf’

damnatus,aufujefi fine pœnitétiai rcäionis venia fanfta mylteriateinerarP : nec praefentiäigiturdiuinaemaieftatisve; ; ritus,dum cogitat nihil ampliùsgquïV* । dentunnccintelligit mifcr,g; nungfä'''’ ; Chrifti,nifidemanu eius amp;nbsp;fublitni arä) vbi Chriftus pontifex futurorfibonoruw pro omnibus adfiftit,iure accipitur.Vn“^ îaccrdoSjCÙmhæcincipitimmolarijinK''

Sedfortaffjs adhæc cæca cogitatiodicit, amp;quomodo in cælum anteconfpeôum diuinæ maieftatis ta fubitô offertur, cùm ^'C aut panis aut caro licèt dicatur,in ma-nufacerdotis vifibiliter femper teneatur? Hocquippefcbxcft homo,lt;jfacramen-tumvelmyftcriûvocatur. Si cnim totum vifibile fieret, nullum myftcriû vel fee return effet,nulla fides,nulla vis fpûalis,nul-la alii res, îjquæoculis Si guftuifubiace-ret.Nunc autem loncè aliter virtusdiuina .V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” ■ r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e for.winn»

interiusoperatur,*qui perfidem ambu-lamus,amp;nonperfpeciera.Habetcnimfi- i.cor.5.

11 des præmium meritorum,vt »qcquid per fi . ■ dem tibi fapuerit,boc intcriùs totum prç-I » beat,Vndè feriptum legimus'. Dcdiftieis Sap.ilt;gt;-’ domine panem de cxlo, babentem omne deledamétum amp;nbsp;oranem faporem. Alio-quin nifi per fidem amp;nbsp;intelligétiam, quid præter panem amp;nbsp;vinum in cis guftantibus fapidamp; idco populusille carnalis manna M urne.it D î fa-

J4 RABANVS DE SACRA' faftidinït,qa inibi nificarnalia qii* Cxterùm quibusomnem faporéamp;omn‘ deicâamentum pr«buit,candem dcCïl” cfcam quam nüc pcrcipimus fpirituakii'i amp;typica illa perccptio in ore fapuit.HinC i.Cor.10. Apoftolus patres noftros eandem coniC' diffeefcam fpiritualem teftaturjfednon in plurib’ eorum bcncplacitu fuifleD*®' profcâô,quia faftidtentes fpiritualijW naliter fapiebant.Non quidcm patres no* ßri fpiritualia prsgußantes, fed in fideles plane patres phari(xorum,de quibusdo' IoaQ.lt;. minusdicebar,quödmortui fint in defer to.Illivtiq; mortui funt, in quibus bene-placitum non fuit neoniU verb mori non potucrunt fpiritualiter comedentes, quii eisefca illa cxlcftis faporé amp;nbsp;delcdamen-tum immortalitatis prçbuit.Simili itaque modo nunc in ecclefia cibus ifiequibuf* dam vere pana fupplicium peccati. Porro illis vita eft,quibus Chriftuseftvi-ta.Illisvcrömors,quipcr carnem Scigno rantiam membra funt. Vndè homodifee aliud guftarc,quàm quod orc carnisfenti tunAliudvidere, quam quod oculis ißis earn is monftratur.Difce,quia Deus fpiri' tUgt;r

tus, inlocalitervbiq; cftjintelligere: quia fpiritualiabïcficutncclocalitcr,» ficuti for.«fic quçnec carnaliter ante confpeäum diui- nee næ maicftalis in fublimc feruntur.Cogita igitur,fi quippiam corporeum poteft effe fublimiuSjtum fubftantia panis amp;nbsp;vini in Chrifti camera amp;nbsp;fanguinem cfficacitcr interiuscommutatur, itavidcinccps poft tonfecrationem iam vera Chrifti caroSc

ftnguis veracitcr credatuv, Si non aliud, quàtn Chriftus panisde cxlo, ï credcnti -hus^ftimctur.Putanc aliud elle altarc,vbi Chriftus pontifex adftftit,quam corpus”* fuunijper quod amp;nbsp;in quo Deo patri vota hdtlium,amp; fides credentiutn offertur? Quodfiveraciter corpus Chrifti altareil lud cxlefte creditur,iam non aliundè car-tiemSefanguinemj

CAEterùm de angelorü prxfentiadu bitare omnino nó debes, qa ad hoe, lecundum Paulura,adminiftratori) fpiri- Hel».

f6 RABANVS DE SACRA-tuspofiti funt, in miniftratorio prohisï hæreditatcm accipiunt falutis.ldcirco''’' tcrant’clorûfrcquentiâqtcrribilefitinil' gnè ad cómiinionc acccdcre, debet g(lt;li cogitarc: imo q tcrribile fit ipfum corpO' ris ac fanguinis facramétij, vbi pi en i virtusChriftiaccipitur, tc ncqueabaliO) qab ipfo Chriftopontifice: licètvifibilis racerdosaffiftercjamp;fingulistribucrcvidc atunquiaquod iftepro ignorantiaoibuJ inddrerenter tribuit, Chriftus virtutcniJ icftatis fux interius, cui ad remcdii'i.cuiqj ad iudicium tribuatur,diiiinitùs deccrnin Quis enim carnê ipfius Sc fanguinem, nifi ab ipfo,iure pcipit,cuius eft caro?Et ideo alius accipit myftcriurii ad iudicium dânî tionij,aliusverô virtuté myftcrij adfalu-tem.Nam is qui cum luda, vtique condt-mnatur: Sc qui cum Petro ac cum caetcris Apoftolisjin corpore confccratur. ^Quód bis reus habetur,qui indigné au-dctcommunicate corpusChrifti.

for.tcana-T__JOc ergo iudiciû ih * natale calicis JL J moxexcipit,vt doccat,qdcótépto-rib’ immineat) fi danati cófciétia, pcdem de

MENTO EVCHARISTIAE. 57 demenfanomini non retraxerint. Vndè Dominus in Leuitico ad Mofcn:Loqucre ’ ad Aaron amp;nbsp;ad filios eius,vt caueant ab his quçconfecrata font filiorum Ifrael,amp; non conüminent nomé fanftificatorum. Ego nominus.Dic ad cos,inquit, amp;nbsp;ad pofte-roscorum:Omnis homo qui accefferit de ftirpe veftra ad ea quæ côfecrata funt,quç obtuleruntfilijlfracloominoin quo cft immunditia,peribit coram oomino.Ego fum,inquit,Dominus.vbi non folùm la-cerdotestâgit miniftros altaris,veruetiâ omnem de ftirpe vers fidei, licèt vltimus inEcclefiahabcatuFjVthâc Icgis fandio-nem in comuncm euftodiant. Alius qppe, Ifraelcarnalis noie tenus appcllatur: alius verô, verc videns Deum, de cuius nimirix ftirpe,nemo immûdus debet accedere ad eaquæ confecrata funt filiorum Ifracl,qa nemo nifi mundus àlœtali crimine,dignè potefteafumere. Si quis autem indigne, ideftjin cuius anima eft immunditiapec cati,peribitcorâDomino. Hune igitur,vt feptuaginta interprètes ediderunt, Deus auerfatur,amp;: ab omni repellit cómunione fpiritus.Yndè pofteàfinomini refufeitâ-

j8 RABANVS DE SACRA-tc mifcricordia, in Chrifti corpore quilibct fortè reinfcrtiis fuerit, amp;nbsp;per p®' nitcntiam viuificatus,debet non minùsd® contemptu,qdepriorisculpç reatu,qæ* falutaria vitæmyfteriafumpfitadiudit*' ( um,medullitùs corda ingemifcere,amp; vberiorem amorisgratiam.eo ip euiferit) , inardefcere.Hsec igitquçconfecratafunt I »omino,non aliorutn efteibus, nifi q“* funt in Domino:qa hi foli vifuri funt dnnj: vndè illorum iure confccrata,id eft,confe crata fîliorum Ifrael, dicuntur. Nec pute* ! legiflatoremDeum de histantiitn quçin | lege facrabâtur, ifta fanxifle,pfertim cùm f ilia nihil aliud fiierc.quàm vmbra futu-rorum.vndè terribilius eft ad ea immun- j dumaccedercjvbifacerdoscftillequipo ! Matt -lo-'

in gehennam.Ex quo in fine concluditur: Leu.it. EgODn$.Acfipatcterdicat;Egofumfcru ! I’fal.7. nbsp;nbsp;tans corda amp;renes.Ego fum îanâificans

Hier, ij, digne accipientes.Ego,qui folus potcfti-temhabeo animamperdcremalè accipi-cntium.Et quifquis accedis, hune attende amp;nbsp;timeas pontificem,non eum quem filieret« putas,fed ilium cui cunâa patent:

MCNTO EVCHAMSTIAE. J9 amp;timea5 percipcre non virtutem fpiritui fanâijfediudicium facramcnti.

^Quod non omnet funt findi.qui vocantur fanâixfedquia ibi incipit iravin-diâz Dei.

IVdicium autero facramenti eft,vt ha-bcitreus prionsculpz delidum, deinde contemptus fut peccatum fuper-biï vel facrilcgi j contra Dcumtquia aufut tftfanâa contingere,quod non licet nilï roundis. Hincigitur patet,quód grauius e(l,talis quilibet quod excipit facinoris, tjuàm quod priùs amiferat. Nam ludas donecbuccella acciperet,quit mente fau-ciut,interdum tarnen ad oomini bonitat£ leniter crebroq;,nüc cü aliit,nüc folus mo neturtfed poftq indignus myflica prx- I«an.i{. fumpfit,inuafit diabolus:amp; qpriùs nuta-bïf,vt acccpit,continuo foris cxiuit.Hinc quoq; in libro Samuelis, cùm de peccato facrificijfilios fuos Eli moncret, diâum legimustNon cft enim bona fama,filij,i.Reg.i-quam

6o RABANVS DE S ACRA-quam audio de vobis. Si pcccauerit vinU virum,placari ei potcft Deus: Si autc cauerit in Deù,quisorabit pro eo? iddt) ' quem apudDcuni profe interucnientcni inueniet,qui Dcum totius creaturï^öii' temnenSjin eiusiniuriam ad lanólificata, imönunc ad corpus Sifanguinemipi’i’®» indignus acccdit^Talisprofedö necDd veretur præfentiam, nee frequentiainfor' midatangelorumrfcd fic fcingcrat, nullus fit qui eius confeientia videat.PrO' pter quod Dominuscùm pcccataHiei'ufa Icm amp;abominationes quç fiebatintem-plo, pervilionem oftenderet,intercacteri dicunturfex viri de via portae fuperioris adueniire:amp; eccc vnufquifq; corum in nu nu fua ferebat vas interfeftionis. vbi fe^ ptuaginta fecurim attuliffe dixerc.De qui Luc^ ’’°*^quot;’iis:Eccè fecuris ad radices arborû, ■ * videlicet ad cogitationesfingulorum,po-Exe, 2, cft.In quorum medio vir vnus veftitus lineisjamp;atramentarium habebat fcripto-ris ad renes fuos. Qui^feéloingreffijfte-terunt iuxta altare çneû,quod erat in atrio tcmplijperquodnimirùmpræfensaltare, quo cibum vitae amp;nbsp;ftipédiummilitiæno'

MENTO EVCHARISTIAE. 6t ftrst fumimus,manifeftifiïmèdefignatur; quiaillud aliud interius,infra fanäa fan-äormn,aureü fuiffe lcgimus.Ex quo illud intelligibile dcmonll:ratqraltarc,vbi ora-tioncs omnium Sc vota ofFerunttir fingu-lorumàfummo pontificeChrifto nomi-no.Et ideo ad illud mundo cordc pcrtin-gcrc,ad ifliidvero mente fimulamp; corpore abfq; vlla immunditia debemus: qa facra-nicntorum vota in illo pro nobis offerunt altari,quo nimirùm Chriftus concordiam vidctomnium,fidem conuenire fingulo-rum,illudq-, Deo patri per manus angeli gloriofiùs deferri, amp;nbsp;ex illo coram nobis in illo vifibilifnecdum ad ilium corporeo ingreffu poffumus introire)venffima caro Cnrifti amp;nbsp;fanguis quotidic miniftratur. Idcircôfignâter iuxtaillud çneum, quod erat in atriojftetiffe dicuntur:quia ad illud interius qui femel intrauerint, nunqmortem patientur.adiftud verb quod in atrio eft,ld cd,in prçfenti feculo, ft qs indigne acceflerit,indicium damnationis excipit. Ad hoc ergo vnufquifqi illovum in manu fua vas interfedionis tuliffe fcribitur.Vn-dè amp;nbsp;Domini gloria,qui aflumpta fuerat de

de Cherub,fletit ad limcn domus,vtin' gredientespleniùs dinofceret.Et clam*-uit ad virû qui indutus erat lincis, amp;nbsp;atri' mcntarium fcriptoris habcbat inhimbi« fuis.Quem profeétô virum,Chriftiim in-telligimusjjvcftitum in habita pontificis, Pfal.109. fcriptfi eft:Tues facerdos in ater-num fecundum ordincm Mclchifedcch-amp; habet atramentarium fcriptoris ad renés fuos,vt omnium peccata defcribatjS fandorum à peccatoribus numerû fegre-get,maxime dû ad altare veniunt.£t ideo benè iuxta illud ftare perhibetur, vt milites ad ftipendia vitxpercipiendaaccedc* . tcs,diuinitùs difcernat;cui,cùm in medio candclabrorum aureorum aflîfteretjdidû eft:Tranfi permediam Hierufalem,amp; fi' » gnaTAV luper frontem gementiûamp;do-lentium fuper abominationes qux Hunt in medio eius.Hinc quoq; alibi de ipro:St

t. ConÂ. ßoniinus.Quorum,nifi illorumvtiq;fup quos fignatum eft fignum crucis,mortifi-î. Cor. y. cationcmfcilicet leïù in corpore fuocir-cûferentes,qui non foiùm fua,redaiioru quotidiè delida lugent, amp;nbsp;pofliint dicere cuo

MENTO EVCHARISTIAE cumPropheta-.Signatum eft fupernos lu^^*'*** «nenvultustui domine?Csetcrùm ad eos in quorum manibus vafa interfeâionis trat,fit ilicö vox,Prophe»a audiéte: Trâfi-te poft eu per ciuitatem,amp; pcrcutite. Non parcat oculus vcfttr,neq;mifcreamini;fe nem, adolefccntulû,amp; virgincm,paruulu amp;mulieresinterficitc vfq-, adintcrnccio» nem,Omnem,inquit,fuper quem videri-tisTAV,ne occidatis.amp; fanduario mco incipite,fiuc vt Septuaginta, A fanôi» nae-iSjideft,à facerdotibus miniftris altaris. Non quodfanéti fint,fed quod pro mini-fterio fandivocentur in populo. Vt qui funicaufapeccati in plebe, primi exci-plant fuppliciutn; quia tempus eft vtiu-dicium à domo domini incipiat. Sed ne putares fine caufa iuxta altare ftctiffe, fit ad eos vox diuina, qux vtinatn in nobis , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. £XC.9a

ne compleatur; Contaminate aomum,8t impiété atria intcrfedis : quia nulla eft \ teligio, vbi offenfio peccati offerentes contaminât. Et ideo iure, vndc pecca-tum,inde iudicium incipit*, quia peccato mortuus, contaminât priùs atria tem-pli, amp;nbsp;propbanat fanda, dum immundus

64 RABANVS.de SACRA' contingit.Neq; error iudicij, vbi iudexeft defcriptor fandorum niilitum,vcrbuni Dei patris Chriftus, pcnctrabilioromni ' gladioancipiti,difcrctor quoq; cogitati-onum amp;mcdullarum,pertingcns vfqjaJ diuifioncm animae amp;nbsp;fpiritus. Vnde ApO' ftolus de his qui indigne fumunt,nódiju-’’ dicätes corpus Domini: Propter quodim-»funt hecines*fiunt,amp; dormiût multi.Dormiût ergo inde multi non fomno pacis, fedfo' mnomortis: quiaminifterio eoruqui ad hoc pofiti funt, perimuntur. Imbecillcs vero fiebant, qui varijs languoribus ideo cruciabantur, quidam',vt corrigcrentui-quidam verb, vt iam inciperent torquen, amp;nbsp;metu eorum ceteri fanaretur. Alioquin plagç amp;nbsp;infirmitates nunquam in populo Chrifti tantum crebrefceréqprçfei tim cgt;J in his qui ex Aegypto in figura fanâçDu rfal.104.' ecclefiæegrediebâtur, leäum fit,nullu® fuifleinfirmum.

NAm amp;nbsp;idco lignü vitç dicitur,quôa hanc virtutem diuinitùs accepeh^ - fiquis

MENTO EVCHARISTIAE. 63 t nbsp;nbsp;nbsp;*fi quis ex eo tnanducaret, fanitate corpo nbsp;nbsp;nbsp;*’*

11 ris ad immortalhatem firraarctur: quanto i 1 niagïsexhoc prçftatur,nc nó moriatur in , 1 carne,fed ne Içdatur quifq*,à diabolo,dû 1 : eu virtusfanguinisdefendeni?*Si forte ad for.»Sei , hoc:Si propterea, inquis,inflrmantur amp;nbsp;uCorau , dortniûtmultijCur non aperte,præfertim , nbsp;nbsp;cùm magis illic puniantur,qui Dei corre-

f ptione indigni iudicantur^ nimirùm quia , i fides renatorum exercenda erat amp;nbsp;probâ-1 da,necnonamp;doftrina prxceptorumho-

1 tno evudiendus.Tamen nec dubium quin i fidelis vitam, conteraptor verb mortem , 1 accipiat. Alias ft fempcr in peccantibus

1 aperta vltio fieret,terror homines com-’ 1 pefccret,non fides vel religio ad probita-, 1 tem morum imbueret. Vnde fecundum J Apoftolum,cùmali*quisinfirmetur,priùs . \ adhibenda eft confeffio peccati, deindè

\ nam fanari vllius artis, quem diuina vltio Îremit. Et medicina eft fedlanda,tarnen

, fi in angelis prauitas eft inuenta, amp;nbsp;aftra uon funt tnunda coram eotquanto mag» lob k lt;

66 . RABANVS DE SACRA' homo immundus probatur,nifi confeÄi' j one amp;nbsp;bonis opcrib’ quotidiè purgetuf* j Veruntamen cùm faepcpcccantibusgf*' uiùs,diuinapaticntia,IicètpræfuinantHgt;' digne,parcit ad tempus,amp; expeflat ad nitentiammon idco fecuritas furripiaM’ thefaurizat contemnendo iram in die iJ^gt; amp;nbsp;pcccata inDcummagîs accunuilat.cff tus fit enim, quia vltoics angeli nec mel indigne cômunicanti parccrent,niii bonitasChrifti in cuius iudicio pendent omnia, amp;nbsp;cui cómifTum eft vt fignû ponâi fuorumin frontibus,gladium fufpéderet) j amp;nbsp;remoueretinterdum rnomentaneâmof tcm. Vndèpofteà refipifcétibusduplexiij pcçnitétia debet eflclult;ftus,vel quia ma!« gefTitjVelquiademum ad iudicium malt praefumpfit.Quodfanè deliétû nulloaliOi nifi Chriftointerucniéte.donabitur.vndf [ in lege ob hoc,quia in fanâificatis deliÿ, eu.p.id. aricSjperquë intclligiturChriftus,offerfi

iubetur,vtapudDeumpatremDeus ho' | mo pontifex in çternum intcrpellarc pet fidem credatur,atq; ipfum pro fe moiibus Si vita quotidiè reindutum per fidemoffe •- nbsp;' rat.Alioquin quiinDcum peccauit,quis

orabitproco,nifiDeus?quiaideo noftras infirmitates adfumpfit,vt compatiaturno bis,amp; per cum donct veniam cx delidis etiaminDeum admiffis. Veruntamcnon hocdicimus,vt idoncus aliquis pro nobis in iftis nó debeat intcrucnirc:fcdChri ftototüdebemus affcribcrc, qui fuas ctia Luc.ij; iniuriaslibcnterrcmittit,amp; quod prode-linquentibus in fcpriùsin cruce fecerat, «iim fc patri offercdo,idoncus exorator interuenit.

^Cur Chriftus qui femel paffus eft in cruce, adhuc quotidièimmo-latur. CAP. xxii.

ITeraturautéquotidiè haec oblatio,licet Chriftus femel paffus in carnc, per vnam eandemq; mortis paflionc femel nbsp;nbsp;nbsp;9-

faluaueritmundum:ex qua morte idé re-furgens ad vita, morsvltriei nó domina-bitur:quiaprofeÖó fapientia Dei patris neceffariu multis caufis hoCjpuidit.Pri-inó fiquidé,quia quotidiè peccamus, falte lp peccatiSjfine quibus mortalis infirmitas viuere nó potcft,qa licet oia peccata do-natafintibaptifmojinfirmitasth pcccati adhuc in carnc manct. Vndè Pfalmifta: ’

ciatur omnibus iniquitatibus tuis,qui U' natomncsinfivm itatcs tu as. Et ideo, qw’ quotidiè labimur,quotidiè^ nobis ChU ftus myfbcè immolatur.amp; paflio Chrift* in minifterio traditur, vt qui femel mof*' endo mortem viccrat, quotidiè rccidiui deliâorum perhacc facramenta corpor« amp;nbsp;fanguinis pcccata relaxet. Vndè orani'’ Matth, 6. Dimitte nobis débita noftra.quia fi dixt* Uoan I ’■‘musquod peccatum non habcmusjpl' nos feducimus,amp; veritas non eft in nobis. Secundo igitur,vt fic.utfuit arbor vitïi” paradifojita fanda Dei ccclefia.quç p»' Cant.4. radifusdeliciarum in Câticis appellatur, habet in fcmyfterium vitæ,quodin code ligno figurabatur, ex quo qui eduntfef' uantcsmandatavitç,ncquaqpoftuntwi’ riin çternum.Quôdfi velutiAdaminob* dientes,b diabolo rurfus peccato morlii perêpti fuerintjftcutille de paradifo,re' mouentur àfandis altaribus,amp; à 1 ignovb I tç,fcilicet à corpore amp;nbsp;à fanguine Chrifth qui eft verum paradili lignum,cuius foliu ■ pjy J non defluct,amp; omnia quscunquefaciet»

fumant de ligno vitæ, flt; malè viuant,vt moriantur.Imô vtrefipifcant àmalis fuis, amp;^erpœnitétiam recóciliati, Chrifti per hune cibum rurfus reinferantur vifeerib*, amp;nbsp;féliciter deinceps viuant in çternû.Hoc qui PP c agunt facerdotes C hrifti in ecclc-lia,amp;monftrantquod futurum eft in illo Mitth.iy vltimo examine quando feparabutur.Sed hîc,ficut Adâ cxpulfo,fpcs manfit rcdeûdi îd vitam per panitentiamnta prçcifis à. li gnovitïjpatet facultas,fi velint redire ad veniam. Vbi cùm pœnitetia iure cefferit, certa fpes percipitur.quia iam vitae admi-xtus,mori non potcrit,fi rcconciliatus ma neat in Chrifto. Tertio, vt quicûq-,digne hancvitam fumât renati,vnum cflàciant.

vtficut iamtbaptifmum in Chfo, amp;nbsp;Chri ftusineis maneat,quatenùs illud cóplea-tur,quod ipfe ad patrem oraf.Non pro bis autem rogo,inquit,tantum, fed amp;nbsp;pro hi» qui credituri funt per verbum eorum in me:vt omnes vnum fjnt,ficut tu pater in i mc,amp; ego in te,vt amp;nbsp;ipfi fint in nobis.Hcc , itaque vnitas non, ficut hæretici volunt, folavoluntatc inter patrem amp;nbsp;filium prç-dicatur,îlt;ficlaborâtexcoquod ait:Ego loan,

70- KABANVS DE SACRA' amp;nbsp;pater vnum fumus. Tentant igitur vnanimitatis illud conferre confenluiquot;’ vt vnitas voluntatis in his fit, non natuf^; ficutmultitudiniscredentium inHierui* leiTijdiciturcor vnum Si anima vnafuifl^' Sednospatrû veftigia fequentes,credei^ oportet,quódDeus ex Deo fubftantiili' liter genitus, naturaliterhoceftquodp*' tenac per hoc,vnitatenatur« pater liusvnumeffe probantur.

qfQuod Chriftus non folöm fpiritush' ter,fed amp;nbsp;carnaliter manet in no- I bis, amp;nbsp;nos in ipfo.

NEcnon amp;Chriftus hodiè in nobis nonfolùmperconcordiam volun' Utis,fedetiam pernaturam in nobis,fiCi't amp;nosinillo,rcöèmanerc dicitur.NamÛ Ioan. I. yçfbun, fa^^um eft,amp; nos verèvfrbd camera in cibodominico fumimusiqtio- 1 modo ebriftus in nobis manere naturali-xer iure non æftimetur,qui ÿi naturam car nis noftrac infeparabilcm fibi homo natu* ■ DeusalTumpfitjiSinaturara carnis fus natu-

. naturam çtcrnitatis fub facramen to hoe nobiscómunicandx carnis admilcuit? amp;

(•* ideo per hoe omnes in Deo patre amp;nbsp;filio ac fpiritufando vnum fumus, qula pater

; inChrifto,amp; Chriftus in nobis effepro-batür.Hincigiturcft,quôdamp;nosinChri fto naturaliter vnü corpus cfficimur; amp;nbsp;ft quis patre in Ghrifto naturalitcrtcÓhten' turfc naturaliter, quia verbum caro faftu eft.vnü effe in illo,vt naturalis vnitas,per

, facranaentum appareat veritatis.Hinc ergo dicinQiii manducat carnem meam, amp;nbsp;loan g.

I ineo.Verè igitur ficut per naturam deita-ftSjDeus pater in filio cft,ita filius Deus ho , nbsp;nbsp;mo per humanitatem carnis in nobis elTc

, iure dicitur,ac per hoc mediator Dei amp;nbsp;'* bominum prçdicatunquia per eum,com-tnunioBem vnitatis habemus ad neum,dû ipfein patre manens,amp; in nobit quoque manere dicitur. Qua de caufa vnù eîfc in ipfis fupcrioribus pater b filio fccundum bumanitatemexoratur.Ecce duo ifta fa-cratnenta quid eftvciunt.Per baptifmum ergo renafeimur in Chro,amp;c per facramc-lum corpotit Sc fanguinis, Chrs in nobis,

7i RABANVS DE S ACRA-non folùm fide,fed etiam vnitatecw*”’ amp;fanguinis mancrc probatur.EtideO i’ mébra Chrifti,eius carne vcfcimur, vt hil aliud q corpus chi$,vnde viuimus,J( fanguis inueniamur.

^Qualisfitfenfuseius quod dicitur,N« loiaj. affcenditin cælum nifi qui de ex'® dcfccndit.hocfuntoiriescleâi quifu®^ ■ eius membra, jpfiaffcenduntinillo quiaChriftus Sc nos vnum fumus corpus,illc caput, amp;nbsp;nos mébra. CAP. 24.

HInc igitur cft,quôd nemo afTcendit incxlum,nifiquide cçlo defeendit filius hominis,quia cum illo per hxemy ftcria vnum fumus.Iteraturaute hoc my ftcrium amp;ob cómcmorationem paffióis Luce 2t. Ghrifti,ficutiplè:Hçcquotiefcûq;agitis, in mcam cómemorationcm facite.Quo' tiefcunq; ergo hunc panem fumitis,amp;bp bitis hunc caliccm, mortem oomini an-nunciabitisjdonec veniat. Non itaque (ic accipicndum,doncc mors Chrifti veniat, quia iam vltrà non moritur, fed donee ipfc Domtnus ad indicium veniat.InterinJ .autemfempcr mon eft Chrifti pro feculi

vita poftcris nunciâda, vt difcant qua cba loin.ij. ritate fuos dilexit, qui pro eis mori digna tus cft.Cui omncs vicem debemus repen dere charitatiszquiaad hoe nos prior dile xitjCÙm eiïemus gehens filij,vt diligere-mus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morte iam liberati.Dicunt etc nim quidam, quöd amp;nbsp;ideo quotidiè cele-hratur,vtquide ludsiscredidiffen^habe rent,per hanc gratiam affueti, diebus fin-gulisdho hoftias immolare, quo poffent hiï religionis celebriter vota offerte, Sc omnium veterum facriheiorum atque ho locauftomatü huius myfterij prsferreve-ritatetn.Sed licèt ita videatur,tamc pleni-or 8t perfeöior fententia eft,qua prçmifi-nms,quia non minus pro nobis,quàm,p il hs,inecclefu hoc myfteriumcclebratur. Hsequippe figura præceffitinMelchife Gene.14. dechjficut fides in Abraham, fed quia lex Genas, ejualimédius*patrieffeiniecit.potiùsin for.»pari-oibuslegumfacrificijsveritas huius fterij adurobrabatur. Quib’ profefto re-motis.quod prçdiékum erat,fecundumor dinemMekhifedechChriftusverus pontifex fucceffit,facerdotium habens iquot; eter num.Hoc itaq*, Abrahä in Mekhifedcch.

74 RABANVS DE SACRA-fideconfpcxerat,amp;ideodécimas eiobw lifTelcgifjatq; bndiélioncab ipfopcepiy fe.vndèrex illeMclchifedech,rex iuftiti? , vel SalCjamp;facerdos dicit,vtpcöChfs/“‘' ustypum illegeffit, cuidéterrcxamp; facet' dosmonftretur.alioquinniortaliuniqil'’ rex iuftitiæ iure queatvocarijCÙm nulluî for.«fiilei nifi iuftitia*fide faltem iuftus inuenitud

Idcirco tencamus nos ad iftum pôtificcm ; ti facerdotem Chriftum,amp; in illo manea' n’ius:qa per hoc quille in nobis eft, fi nos in illo.etiam amp;nbsp;ipfi omnes, facerdotesdi' cimur amp;nbsp;furnus. Fecit ein regnû noftrum facerdütes Deo:amp; ideo gens fanâa,facer-dotiufn regale,populus acquifitionis, ab i.Pct.x. Apoftolo prçdicamur.Hoc igiturnotuni) qanosin ipfo,amp; illein nobis per bac gra-tiam concorporatur, transfigurans nos in corpore claritatis fuæ^vr cû ipfo 8c in ipfo fit nobis regnum pacis (hoc qppc Sale in-* tcrpretatur)amp; facerdotiû æternum. Hinc Pfal,r4/ qwoq;prophctacanir:Lauda Hierufalem dnm, lauda Deum tüum SioniQuipofuit finestuos pace, amp;adipe fruméti fatiatte. Dcquonimirûfrumcto cxleftisilIaHie-rufalem faginatur. Et notandû hoc fru' men-

MENTO EVCHARISTIAE. 75 mentum,corpus videlicetChnfti,adipem habeaf.ik nó folutn adipcm,fcd amp;nbsp;oés dc-liciaSjita Stpotus fanguinis.Vndè tj» pctra typicè manauitjuec rnel, nee oleum, ncc aqua,nee quoq-, potus dicitur; quia quic-qdprœguftareIpiritualitcr potueris, hoe totum ibidem inucnics.

, HjQuód nos non ficut ludæi carna-liter,fed fpiritualiter hoc niy-( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftcriumcapcredebcmus.

i' l2gt;mannaquando comedebant carna-» , I liter, fecundum voluntatem vniufcuiuf- SaP’’ , 1 nbsp;nbsp;que fie fapiebat vnicuiq-, in ore,verbi cau

’ fa,fipirü, fi mala,fi vuam,G carnes defide ' taffeifeu alia quïcunque, omnia manna I præftabatinoredefidcrantis.HxcillijCar , \ naliafcmpcrquaerentes,nosverofatemur

I ftde,quodfpiritualia8cïtcrnapotiu^nó . \ folutn ifta,fed amp;nbsp;illa in cordibus fidclium j \ pftabant.vndc per hïc conhdentcr opor j tetcredere,fiquisdignèpercepcrit,quód.

vitam percipiatimroortalitatis, amp;nbsp;dclicijs fruitur cum omnidcledamento infpe po . fituszternorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

^Quód hoc myflerium vtrunq;, amp;£!gt;'■• amp;nbsp;paniseiïe dicitur,amp; de vino,quod ex muleis liquaturvuis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Jl^ftus eft panis,qui de c®lo defeen fient panis longe aliud ab ifto pane intel' ]i»itur,ita longe aliud caro à mortali iam noftracarne fecernitur. Caro itaqueper paftïoncm,amp;vcracarorcdemptióemriif conditionis explct: panis vero viâum ad «ternitaté renatis immortalitatis prsbet)

• atque ideo nee mirum, ft caro Chrifti panis dicitur,duin amp;caro fub fpecie pan« viftbili nihil quim caro porrigitunfedca ro,auia in eadem came paftus in veritate credicunpanis vero,quia granum frume-ti cadens in terra,amp;nos ex ipfo nihil aliud quàm frumétum per fi dem genuit. Vnde S perhoefeipfumfuismembrisex fe nat« vitam prxbuit, amp;nbsp;prsftando, nihil nobi» aliud quàm panis xternus fuit.Nihil enim ad figuramnrianifcftiusi,nihil admyfteri-loan.ii. cuidcntiu$.Granum quippe frumenU Chriftus in terram cecidit, fed multagra-na de fe genuit,qu« nirnirum grana nihil aliud

MtNTO EVCHARISTIAE. 77 41iiid,quàm frumctutn quod in horreum coaceruatur.Vndc mira in ipfo noÛræ na turs vnitas prçdicatur.Nam omnes noui-inus,qudd panis viuus de multis naturali-ter granis efficitur,ex quo noftra in Chri-fto commendatur vnitls, ?lt; figura verita-tisin myfterio approbatur. Ad hoe quip-pe illud vnum mortuum eft in terra, vt ex tiusadipeamp;pingucdine nosfœcûdemur; quiavtipfe ait,nifi mortuüfuerit, ipfum loan.i» folum manct.Nüc ergo qa mortuus refur-rexit,multum iam fruétum affert in credé tibus.Dequonimirum fruétuvnus panis ïff)citur,qaChriftus amp;ccclefiavnum cor pustffe j)batur.Vndè diâumcft,Eterunt duo in tarne vna.Redtè ergo hoe my fteri urn in pane celebratur,quatenùspcr hoc aldus delignetur quod in co generat. Sindh modo amp;nbsp;in vino, quod ex raultis li-• quatur vuis,amp; de multis in vnum confluit ’ \ granis.Qua; nimirhm grana virtutum ex ' I ilia creucruntvite,qu3:dixcrav. Ego fum^oin.rj. ' vitisverajvpsautem palmites. Non potc-' tit ergo palmes fane in ipfo, ni fi in vite ' manferigfacerc frudum. Idcirco vinum quod bibirausjfanguis eft eiufdemvitis,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H'l»'

qui de latere eius fliixit. Nam vitis amp;nbsp;P’*' mes vnum funt corpus, Si ideo vnum videntur fruétum:quiavuaquam afFert.deradicCipfluxit vitis. Hinequo^i amp;nbsp;Chriftus vua dicicur,quam viri explo^^ tores,apoftolorûfcilicct amp;nbsp;prophetaruj” chorus,fuis ad nos humer is fortiter jjeftî' tes,detulerût.Vndè Paulus egregiuspr?'*' cator:Precio,inqr,cmpti eftis, portateP* um incorpore veftro. Dequadeniq;’''^^ dum plo premitur pafiionis, fanguisc“'* xit falutis.Hinc Mofes canit in canticOiî conftituerit populum fuum dominus^“' per excclfam terram, vt comederet agrorum,amp; fugeret mel de pctra,oleuip^gt; de faxo duriffimo,amp; fanguinem vuçbib* rent meraciffimum. De quonimirùmiâ'’ guinc oîs inebriatur Chrifticola:^^ fpeciem vini iure tenet in fenfu, dum fp*' ritualitcr fanguispotaturin royfterio. Qua hinc lætificamur Cpiritualilaetitiaa gaudium,hinc verô redimimur de mort® , ad vitam,amp; precio falutis noftrx interiu’ faginamur.DequibusduobusDauidc®^' ncrat in myfterio, quôd panis confira’* corhomini$,amp;vinum lætificatvtiqueW' !

1 litia fpirituali.Proptcr quod in cade fub-' 1 ftantia iure cclebratur hoc myftcrium fa-' i lutisiquiaChriftus cftpanis qui de cælo ' defcendit,amp; vinûquolætihcatcordacrc-1 dentium,

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcnfuseft.

! ' legitur my (bee cum fratrib’fuis. Vnde Sc ' i nos,fi adhuc aquain tm non fapimuSjinc-* . btiamur amp;nbsp;gaudemus de bonis dhifupcr 5 ; frumentOjVino Sc olco,quo perfufi fumus *' , IçlitiaçternaSdgaudioexuhatiôisin dno. ' Nosenim nonfolum vinca dhi,fed amp;vin ’i demiaeiusfumusjdc qua nimiruravinea ' ; Chriftus in Canticis.Vindcmiaui,inquit, Can.$, 1 myrrham euro vnguentismcisjtnanduca-

* cumliäc meo.Sed pri’ panis comeditur, t nbsp;nbsp;quim myrrha in nobis mortificationis

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod

8o RABANVS DE SACRA-quod de petra,q Chriftus cft, fluxit,cowî . for.*vtilt;]; dimus:tunc*itaquevinumfuauitatiscuin

' Ja(Sebibimuï.Propterquod, quiainiftis : duobushæc myftica tcgcbantur, rcâum fuitvtinhis diuinum ficrctfacramétum, [ quatenùs totum fpfialiter intelligere mó | fatageretjVbi nihil carnale fentire licet. Vndèpanis Chriftus q de cælo defcendilj , in hocmyftorio accipitur,ftcut Si caroq j in criicc pepcndit, ciim integer deioceps । Chriftus perfcuerct,licet ab omnib’quo' tidiècdatur:amp;fitpani$quidcm ad vitara amp;nbsp;firmitatéanimi,caro vcro ad vnitateffl naturae noftrx 8i redemptionis preniium-loan.tt. Vndèip/cait:Caromca eft promundivi , ta,amp;fangiu$ vcrèqui nobis cfFundetur । Matdi.itf. jfj remiffioncm peccatorum.Hincfanègi

fapientiaDei patris maluithoc myfleria ; in fpcciempanis ac vini pcrmanere,quàni l in colorem ac ftiporcm carnis ac fangui- ( nis deputari,q nee hoe cft, iam quod vidt 1 tur,nee fieret iJlud ampliùs,vteiretcaro I amp;ßnguis,quäm vtpræcipitur.Noscnim ! in eo ilium panem, qui de carlo defeédir, j Can./. comedimus: amp;nbsp;idco dicitur, Comedipi' I oem cum melle nico:quoniam io illodi' f uiniri; !

uinitatisdulccdo amp;nbsp;humanitas pndica-tur.ldcirco ficut in ifto faporcm panis ac colorem non attcndimus.ita nanq-, fi mu-tireturin carnc,nilampliùs caro Chrifti effetcontr» confuetudinem humanatnli eetcarnisfalutis, tarnen carnem hominis i^cusde-Chriftiin fpeciem St colorem ipfi’ muta- prauatuj. tain,amp; vinum in cruorem cóuerfum acci-

' , ptre.lndèamp;illiadhuc rudes difcipuli,car , naliter fapientes, dicebanf. Durus eft hic Ioan.6.

I nero filij hominis,84 biberitis eius fangui ' I nem,nonhabebitisvitamin vobismané-' 1 tem.Etnonpoterant fuftinerc,vtiq-,quia

1 vinum cum laâc bibav.quia nift Chriftus ' 1 Deus amp;nbsp;homo vcTèlntelligatur,8i vinum ' fanguinis eius cum laamp;e doÄrinx mifcca ' tur,nó po te ft infirma mens capere lucem ' veritatis, Si myftcrium vel quod diuinum

8i RABANVS DE SACRA-ficuti in alijs quibuflibet locis,Chrifti^^ ecclcfiae declaratiir,diim quodnosiniH® gcrimus,amp; illein nobis fcagcremonftü't’ Nadum nosrcâèpané cum melle coro«' dinius,amp; vinumcaliciscumlaótc potam'-tunc amp;nbsp;ipfe ea le in nobis fumcre teftatuG , quiaperhoc nosin fuum corpus traijcil» amp;vnumin illoefiicimur.Protalibusigi' turamp;huiulmodincgocijsjfilithaiiffinXi i proindefancin pane amp;nbsp;vino, finevllade-coloratione fubftatisc,hocmyftcriuniiii' teriùs potcftate diuina peragitur,vtS virtus fidei cniteat in intelleâu,amp; doâri' na fluat hincindè in operatione facrain^i' ti,amp; veritas refplendeat de praefiguratio' ncmylterij.

NAmMclchifedech pri’in figura, obtulit panéamp;: vinum.Idconectlîf | Initvt verusrex pacis amp;pontifex nofter» k-ciindum ordinem illiuseadem officrreP

quatcnùs per boc figuratum vcritasclart' jccrctjik quicluriunt.iuftjtiam amp;fitiiinf) duo»

MENTO EVCHARISTIAE. 85 duobus iftis in via*intcrdum fatiarentur. f?*’«**®^*' Siquidemp3ne,qui pro Omni ciboquàm fscpèinfcripturtJponitur, Si cum oninib* efciscongrucre videtur,cfuries tempcra-retur.Potu verb fanguinis,fitisquafi c«le ftirore madefceret nbsp;nbsp;per hoe ampliùs ho

^Quod Hclias hoc cibo vel potu ab angelo fit paftus quadraginta diebus amp;nbsp;noäibus.

L~lOcquippecibo ac potu Hcliasde JCjmanuangcli paftus quadraginta di ebus,per quos praefens feculum defigna-tur,in fortitudine vfque ad montem Dei dicitur perucniffCjCx quo patenter innu-itur, quod cibus iftc manibus angelicis defertur amp;nbsp;rcfertur,per quem noftrainfir mitis diuinitus rclcuatur,quia non nifi folisamicis amp;fratribus porrigitur. Vndc fpófusadhortatur in Canticis: Comedite »mici amp;bibite,amp;inebriaminichariffimi. Quia^fcâô talisefca ÄpofjOunqdigne Cant.y. fmecbrictatefpuffÖJ deguftathic quoq;

«4 RABANVS de SACRA' I Dauid ebriusgratantcr in perfoni noft*^ PfaLn, canit:Parafti in confpcdumco menftquot;’ aducrfus eos qui tribulant mc.Impingi“' Hi in oleo caput meum,amp; calix meus in«' brians quam prçclarus cft.Prçclarusitâlt;lii quia omni veritatc clariiis fulgore fplcndct,amp; luce fanâifpiritus illuftratui'i hamp;u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inebriatfidcliummentc5.QU“

nimirum hauftuilli ebrij crant horalt;iif' tertia,fuperquos fe idem fpiritusplen’quot;’ diffudcratJdcirco amp;nbsp;noftra accipicntiui” præparandafunt corda,vt tali cpulorefs' di,ad altiora in fortitudinc tranfeamus« Nemoigiturdignèaccipit, nifi qwi traßt-t.CoT4. Vndeamp;pafchatrafitusappellatur.Paftl” autem noftrii immolatus eft Chrifcus. Alt;gt; quod, qui vult venire,amp; videre hancvifi' onem,tranfeat amp;nbsp;ipfe cum Mofe,f)CUt^lt; ■ Chriftustranfiuitde hoc feculo, vt toW* jam fpiritualis,ifta qdignè percipiat.

' guis paritcr amp;nbsp;aqua manauit. Quod redè luyfterium Apoftoli plcnè intelligentes, fiendum in calice cenfucruntjVt nihil dell nbsp;nbsp;effet nobis in hoc facramento ad comme

luorationem paffionis, quod tunc extitit ' incruce in confummationem noftrære-”, nbsp;nbsp;dcmptionis. Nam poftqu^im emifitfpiri- Ioan.19.

aperuit latus eius.V ndè quafi de vi-Uo fonte manauit fanguis amp;nbsp;aqua. El hie eft verus calix,quia veraciter palfus pro fa lutenoftra,non minusfanguinem precii, 'luatnvndambapiifmifudiv.amp;quodtunc de Carne ftuxit,hoc nunc credent« in calice bibut.Caro qui dem datur in cibum, fanguis amp;nbsp;aquaverc in potumrvt quodh-\ tuul de latere manauit,hoc tantum nofter \ homo,his duobus rcnouatus,bibal;\l ft

quampeccatimaculam poft fontemtra-xit,habeat tn hoc vndam veniæ qua dilua tüT,amp; ptecium fuç rcdéptionis,quo vnuf-quifqueredemptus,de die in diem rurfus tenouetUT.Sed amp;nbsp;plures dixerunt, aquam nbsp;nbsp;mifesa-

ideo admifeeri debere,» t fimul in Chrifti tut.

E fan-

84 RABANVS DE SACRA' | /anguinebaptifmusamp; precium falutis^ ; at,vt nó iam duæ, fed vna,fanguinisvw®' licet,fiat.Nam amp;C fanguis in corpore icatjhis duobus pafeitur. ex quo patet»? fads prouide ob difpéfationcm falutis no ftrae,diuinafapientiahoc fimul deiuoli' tere produxit,vt vnde mulier qiix decep* rat priorcm Adam, creata eft, inde rurlui eccleCâformetur,cuiii$ChriftusiocriiÇ® ! peccatatulit.Quo confiât, quia orane**'’ feleuauit, dumcaufasoriiium pertulit*'’ cruce. Idcircoecclefia quae in illofimu' fuitjiure de latere dicitur manalTc: qur b® né per aqua, ficut Cyprianus fandiflimU* Apoc.17. ait,defignatur.Vndeamp;in Apocalypfi»”quot; gelus aquas populos efic interpretatunï^ ideo rede prouifum eft, qa fimul cum fä® guine fluxit, vt in hoc myfterio veri fin' guinis admifceatur,quatcnùs amp;nbsp;nos in H' lo fimus, vt per hoc falutis facramctiimd* uinis obtutibus ilico vniti myftice offer»' mus.Nam li vinii fine aqua ofFeratur,fao-guisChriftiincipiteflie (inenobis. SiaU' tern aqua fola,iam plebs videtur efle fine Chrifto.Quando autem vtrunquemifee' tur amp;nbsp;coniun§itur,tunc rede myfteriuni eccle-

MENTO EVCHARÎSTIAE. 87 ecclefiæ fpiritual iter perfic itur.Nulli igi-lur liquores ficfc couniunt,quo vinum amp;nbsp;iqua;profeftô quia illud ex aqua per vi lem, ficut Chriftus ex carne per Mariam nafcitur.Sedlonge exccllentiùs vinum, q iqua.Q.uasdenique aquas dominum id-i tirco commutafle legimus,vtinlipicntia loan.x. noftravacuata,vinum iocunditatis in no-

. bisexubcrarct.Hinc fponfa in Canticis: Introduxitmcrcxin cellam vinariam, {k'quot; ordinauit in me charitatem. Ac deinde

J1 vberum tuorum. Exultant ergo fideles, 1 dum fc intelligunt ad tantam vnitatem 1 ebrifti fociatos per graiiam, amp;nbsp;ad tâtam ÿ fligrantiam chantatis proueftos. Etideo (I qubm benè in hoc myftcrio figura per aquimadmittitur,vtvnufquifque inillo ' Chriftifanguinefufeeptum fe intelligar, \ Mnmeliustranfrautatum.Vndclicctpvi , ùsmyfticé vinum 8c aqua admifceaiur, \ poft confccraiioncm tarnen non nifi fan-guisbibituf.quia in illo priùs ex aquaba--j ptifmatisfurcepti,rutfuseum efiniédoSe fitiédo quotidiè potamus. Ncc dubiûqn fub hoc roy fterio ilia bibim’ aqui,dc qua „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 dojni-

88 RABANVS DE SACRA-Ioan.4. dominus:Qui biberit aqua, inquit, ego daboei.fictineo fons aquæ falientis in vitam xternam. Proptcreà non incôue nicnterctiam ab hoc ibidem aquaconfc' cratunnon quôd aqua pcrmaneat,fcd ver titur in fanguinem,vt fignificet quid fide« pcrcipiat. Natriafunt,qux teftimoniun« dant quôd cft Chrift’ veritas: fpiritus, fa» loin 10; 8“*’» Nimirùm poftquàm emifit fpiritum,defontepeftoris fui contrana-turani manauit felix vnda baptifnii,amp;fan guis rederaptionis:quibus non nifi vniim ûlutisopus myfticc confecratur, vt corpus noftrum,amp; anima ac fpiritus integer, ad vita in Chrifto fcructur.Vbi nemo dû-bitat,quôdamp;caronoftra ex hoc paretur ad vitam,qua totus homo redimitur. Ca-loan.1. roquidem carne pafciturfpiritualiter,qa verbû caro faftû efteanima verô,Chn fan | Leuît.17, giiincreparatur.Omnisitaque anima,te-for.» amp;nbsp;Hc fcriptura,in fanguine eft, tvt ibi habet in corpore fedem,amp;pcrquêipfa,vtaiunr, viulficatcorpuSjindè à Chriftoamp;ipfaha beatvitamxtemamin femanentem.Sed quia fpûsnofteratq; anima,vnafubftâtia cftjicct fpûs autmens dicatur eaparsqux ' pv?

MENTO EVCHARISTIAE. 89 præminet in homtnc ex aqua,fpintuali$ J interdum appellatiir, dû præoccupaucric fuij legibus totum hominc,amp;viuificaturi ' ' Dco.Animavero inferiorciusportio,qua corpus animatur,amp; homo animalis dicit. Animalisautéhomononpercipitca qux ’ nbsp;nbsp;nbsp;funtfpiritusDei.Hacdecaufain hoc fa-

’ 1 hæe tribus iftis facrentiir myftice rebus. * 1 Côftatigitur,quia€tfitriapriù.sponûtur, ' non nifi caro amp;nbsp;fanguis poftet reftè cre-’ ditur,dans iudicium,q, animalis homo to ’ tusdebeat tranfircin fpiritum,amp;fpiritu-* alisfieri.Omnisnanq;anima in fanguine ’ «ft,quod typice didum accipimus : quia omnis vitaeiuSjVt beatè viuat,in Ch ri hi

1 fanguine reparatur. Quam benC|ergo in ; fanguine,quia per quern habet cognatio-* ' nemadcarncra,iuftumeratvtpereum ha ’ I beretregrelfum.Et ideo in via duob’iftis

1 dutaxat pafeimur 8c potamur,vt totus ho I mo nofter,qui duabus conftat fubftatijs, • I intégré reparetur. Hine quoq; Dauid: Si-H tiuitin tcanimamea,quam multiplicitcr

I tibi caro mea.Siiiuitergo totushomo, vt * I decarnc 8{ anima trafiret ad fpiritu,qua-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F 5 tenus

tenùï fpiritiialis totus in Deo effet. Pr®' j pterquod,licetdixcrim fanguinc adani'i ma peninere, quodam modo fimiil cw® êcanima rede (jtiuntamp; potantiirfangW' ' ne,ficutamp;pafcuntur Gmiil carne Chrift® quianoncarnaliter ifta percipiuntur,f«lt;l , fpiritiialiter. Sititigituranima talibiisrC' fi igerarijfitit amp;nbsp;corpus. Comedit aninUi । comeditautéamp; corpus:quiatalis efcano minüspertinet ad animam.q amp;nbsp;ad corpus» quibus vfqjadfinem vegetati, animaitigt;' mortalis ad vita tranfir,caro vero propter fententiam primi hominis ad terrä redit SedquiaChriftôconcorporaliter perl»' Genc.}, uacrûamp;immortalitatis alimonioenutri* ta,fcmina vitas nunq port finem feculü® ! mortem detineri poterunt: imoquodi» capiteprçceffit,membrispr«ftabitur.

^Quódnon permentû facerdotishoc . myfteriûconfècraturjamp;quôd no maius àbono,vel minus à maloaliqsperci pitfacerdote qui miniftrat.

VErc credere amp;nbsp;indubitanterfeire debcmus,infra catholicam ecclefi^ vbicatholica tide hoc myftcriu célébrât, nihil

MENTO EVCHARISTIAE. 91 nihilàbonomaiuSjnihilq; à malo minus percipiturfacerdote. Nihiló-,aliud qcaro Chrifti amp;nbsp;fanguis, dum catnolicè confe-cratur,quia non in mcrito cofecrantis/cd in verbocrticitur crcatoris amp;nbsp;virtutc fpi-rituffanftijVtcaro Chrifti amp;nbsp;fanguis non alia,quam quç de fpiritu fanifto crcata eft, vcraÊde credatur,amp;fpirituali intclligctia deguftetur. Si em in merito effet facerdo-tis,non adChriftum pertineret-Nucauté ücutipfe eft qui baptizat,lta ipfe eft qui per fpiritu fanöu hic fuam efficit carné,8£ trasfundit fanguinc. Quis cróalius in vte-ropotuit,vtverbücarofieret?Sic itaq; in Eueei. hocmyfterio credendüeft,tpcadé virtutc fpiritiiffandi,per verbü Chrifti c.aro ipfi* amp;nbsp;fanguis efficiatur inuifibili operatione. Vndc amp;nbsp;facerdos: lube hçc perfcrri p ma-nusangelitui in fublimealtaretuüincó-fpedudiuinaemaieftatistuae.Vt tjd perfe tendaea illuc depofcit,nifi vt intelligatur qlt;ineius facerdotio ifta fiadlpfe eih fadus «ft póiifexin çternûfecundü ordinéMcl- Heb.6. chifedech.tefte Apoftolo,ad interpelladü jp nobis, öfteres feipfum oeo patri. Adhoc qppe femel itroiuitifanda,nó infamguine alieno.

91 RABANVS DE SACRA' alicnOjfcd propriofanguine. vndènóil’ alio reâè percipitur,quod proprium eft,fed ab ipfo fummo pontificc.Neq;’“ alio caro eiuscreatur amp;nbsp;fanguis,nifiàq'‘® crcataeft in vtcro virginis,vt verbumc*' ro fieret. Verbo enira patris diâum «ß' Gene.1. Crcfcitc amp;nbsp;multiplicamini. EteccèadhüC , hodiè ex co cunfla creantur animantiii for. *non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i .

nouo fed *”00 noua,fcd ex codem verbo fit cam’ Ioan. I, quia verbu m caro fadum eft,amp; habitauit in nobis.Vnde fi ex ilia benedidionetati maneat raultitudo, quid putas ex carnc Chrifti?Nunqd ineffieax eft ex fc,quitóta . fecit ex nihilo?Et ficut panes haufit quati' täte fubftantias quam natura non dederat, nunquid impotens eft facereex aliquo, quod fine feminc in vtero creauerat?Pul' lulat ergo ilia vbertas carnis Chrifti,amp;mJ net integer Chriftuszquia natura manente integra,etiam in creaturisad iuffum eins cunda exuberant. Propterca licet femel Gene.!. dixerit,Germinct terra herbam viretem: adhuc hodiè ex eoquz per fingulos ni' fcunturannos.omniacreantur.Sicitaque amp;nbsp;in co quod femel voluit, amp;nbsp;dcinceps carncmamp;fanguincm inhac cömemora'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;none

VNdè facerdos nonexfe diclt,quód ipfe creator corporis amp;nbsp;fanguinis «île poffif.quia fi hoe poffet,quod abfur-dum eft,creator creatorisfieret; fed obfe-, , Crans per filium pattern,per quem ad eum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

\ nedicamur.adfcriptam,p er quam nos ocs aliquot ca , \ in cxlo confcïibamur.ratam,pcr quam in quot;oriis ex-\ vifeeribus Chrifti céfeamur; rationabilc, ph^atio. \ per quamabeftiali fenfu exuamur.actc-\ ptabilem«^ facere dignetur, quatenus 8c

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

^4 RABANVS DE SACRA- î nos per hoc,quia w nobis difplicemus,ä^' ! ccptabilcseius vnico filio fimus. Vt nO' | bis,inquit,fîat C'Orpus amp;nbsp;fanguis dileiît’’' fimifilij tui nomininoftrilcfu Chrifti'^^^ cèquid fidcsinftitiut,cccèquid Chrifti*^ indulfit, vt nobistfit corpus amp;nbsp;fanguiî» quatcnùs per hoc nos in corpus Chfi qu®' tidiè transfcramur.Priùsautc qcorpusigt;* confecrationc fiat,oblatiofacerdotisfft lîcut ipfe confitetur,vel cunâz familijo* fercntis:rcdinverboamp;in virtute fpirit“® faniSi, noua fitcrcatura in corpore crcJ' toris ad noftræ rcparationis faluté. , iuxta fublimis arâ al taris fcmper adfiftff» î fcriptura teile,probatur,vt ex eiusiraniO' i lationc corpus amp;fanguinc pcrcipiamus.

CAeteriim faccrdos,quia vices Chrifti vifibili fpccic interDcum amp;nbsp;populu agere videtur,infcrt permanus angeli vota populi ad Dcum,Sfrcfert:vota quideni ) offert amp;nbsp;muncra,refert auté impetrataper corpus êifanguincm:amp; diftribuitfmgulis non

MENTO EVCHARISTIAE. 9y non quantum vifus exterior præbet,fcd lt;]uantum fides cap it.

^Quód faccrdos,licèt indignus fit,tame myftcriû tam magnum violare vcHórdi-date non pofru:amp; ficut non fuii elt quod offert,fed omnium,itanec illiuspre-ccs funt tantïim,fcd omniûcircû-aftantium. cap. xxxnn.

VBi licètfacerdos in confeientia ma lus efle conuincat,non fuü cft quod offert,fed oim preccs amp;nbsp;vota per oem Ca-nonis textü cómendat.Na amp;nbsp;finis oratióis, cunftorü vocib* confirmât,vbi ocs, Amé, vocecófonadicunt.Idcircó nóvnius eft, quod multis offert,amp; multoru precibus confirmatur.Nâamp; Dominus aiuQuod pro Matth.tiï. tnultiscffiindeturin remiffionem pccca- Marc.14. torutn.Si enim pro fc tantu effet, cius mérita Deus forfitan attenderct.Nunc autem licèt leprofus fit qui offert, munda funt qua hauriuntur: quia caro amp;nbsp;fan guis fal-uatoris, nullius immunditia fordidatur. Ex officio ergo facerdotis ifta, amp;nbsp;non ex meritOjprçffâtur. Idcircó licèt rcusfit,of-ficiü rayfterij facrü eft,8lt;eradus facerdoti j afummo pontifice Chriuo cöpenfatur,vt

96 RABANVS DE SACRA-nilminus carnisSc fanguinis habeatli”^ myftcrium,à quouisindigno,tarnen Apf* ftolicxpropaginiSjConfccratum exhibé' atunquianon cxeo,fed cx officio à fui”' mo pontifies,gratia,quam ipfa veritas rt' promifit,implctur: vt nullo, facerdotium eius amp;pontificatu$ofïicium,aliciiius (Ht' rito minoretur.Virtus enim confecrandi) eftin co, quod habet is qui ordinatunA idcoreucrtcntes,qui baptizati funt pnïiS) ficutnon rcbapt!Zatur,ita vtiq; qui priu* ordinati funt,rurfus non reordinantur ad vnitatem catholic3,fi reccfTcrintjredeun' tes;fedautminiftrant,fi hocECclcfise vti' . litas poftulatraut fi non,facramentütani^ ordinationis fuægcriit:amp;idco eismanus inter laicos non imponitur. Manet igitur in eisfacramenti virtus,fibi inutiliter,etii rei dum confecrent: fatis tarnen vtilis po- ' teftas 8c ordinatio confecrandi illis, qui gratiam perceptx benedidionis amp;adrai niltrationis,fide,iÿeamp; charitatecómuni-cant.Neq; peruerfa ad falutem proficiunt haec vitx facramenta,de cælefti fonte ma-i.Cor.ö, nantia:quoniani nullaparticipatio iufti-tixeum iniquitate,ficuc ncc luwen cum tene- '

ttnebris.Tamc licet talcs odcrint,adulten homicidç,amp; ex parte diaboli plura idmiferinndum falcc cuangclica necdum. prçciG facrificent, non cogitandum qui îcqualesfint,fed quid dent, vel quidacci piatis quicutn fidecommunicatur:neq; quishabcatvirtutcmconfccrandijfed qd Habeat.Nam ficut nomine Chrifti,ipfo telle,etiam^imembris diaboli dçmonia pci luntur,amp; virtutcs ab eis plurimx operant, itieiufdévirtutc infacramcnto alijs cor-

pusamp;fanguis conficitur.licètdiâum fit, ^Deus peccatores nô audiat. Quia amp;nbsp;fu-per aquâbaptifmi,amp; fupcr olcü, amp;nbsp;fuper eujKariftiam,3i fuper capitacorû quibus iiianusimponitur,in facramento hæc oïa cclebranturSi fiuntJdcirco valent ctiam ^ perhomicidas,co qgt; amp;fi non babeant

I fpintumfandû,Deuscft qui dat permini-1 fterium eorum eundc fpiritumfandum,8c 1 confecratex ofBcio munus fuæ largitatis.

1 Alioqn auguftior eft gratia Chrifti,qu^m 1 frausamp;tcaUiditas diaboli. Si enim hortus

' 1 ilUdeViciarumclaufus,potuil habere fpi-Gtne,j. ' 1 nasadaerfaripmulto magiscxtraôtin eos ' \ qtii membra non funi Chrifti, profcftà

’ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G cma-

N On igiturcuacuatur, quod vbiq»!* pollet:neque vlteriùs*circ potefti «fl* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod proprium Dei eft.amp; quia fi funt q'quot;

dicunt hæc fui meriti c£rc,amp; fornicintor^ Dco,nequaq ilia cxhonorâdafuntdiui”' iuris facramenta,vt corum ilia efie puten-tur,cùm Dominus fub fpccic mcretrK*’ iïech.itf. lynagogæ:ProtuIifti,inquit,dc auro P’«’ Sc argéto meo, amp;nbsp;fecifti tibi imaginesPH' fculinas,amp; fornicata es in eis. Deinde ïH’ Accepiftiveftimenta mca vcrficoloriai^ opcruiüiidolatua. Oleum quoq;nieû® incéfum mcû pofuifti antefacié idolo^' Na amp;nbsp;panos quos dedi tibi amp;fimilagigt;''i poftq; melle amp;nbsp;oleo cibaui te:profeâoÿ carnalisaiaconucrtitad imaginera pha”' -tafmatum fuqiû oia facramétaSi verbal* cri eloquij: tarnen nonfua hsefuntjOeqi amatorû fuorû,fed Deizlicèt habeatfornj' cationcm fuam fedu^la amp;nbsp;feducens.Vnû* amp;nominus fuahæc efleprotcftanamp;id«*’ non debemus ipûs tribuerc quæ Deifu”''

’ j r • nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!• j • trjcati«,

üisapud tornicanarn mulierem dona vin Icgitimi recognofccrc,amp; verbo veritatis il Um fornicationem corrigcre,G vaicamus, qux propria eft impudiex mulieri$:non il h dona ciilpare,qu£ propria funt Domini . miferantis. Quia amp;ü facramentum grati« datDeusetiam per malos,ipfam vero graj-tiam,non nifipcrfcipfiim, in qua eft re-roifTio peccatorum,quam tribuit interdû ttiamper fanâôs fuos.vndè nihil maius aut minus eft à quolibet in minifterio,amp;G idhuc in tenebris fit, dum amp;nbsp;facramentum præftatur ex officio,amp; gratia ex par-ticipatione amp;nbsp;vnitate colûbx, in qua fluit fonsvitç,amp; manat remiffio peccatorum. Cuius facerdos Chriftus amp;nbsp;pontifex, in æternum,expiât amp;c offert feipfum pro nobis quotidic ante confpeûum diuinç mi-ieftatis.

QVôdverô colorem autfaporécar nis minimeprçbct,virtus tamê fi-ôei amp;nbsp;intelligctis,q nihil de Chrifto dubi

tatjtotii illud fpiritualiter*amp; deguftatîÿ । vt dixi, qui verbo cunäa crcauit,h«c I bo vnà CÛ fpiritu fand« coopérât. amp;nbsp;nihil dubitandum, vbi Deus Tiinitasiuf' opifexcreditur.Nihil etenim in eocle*f‘7 vbiefficaxvirtusciufdemrei fentitunvbi plena fimilitudo exteriùs, amp;nbsp;vera vittui i agni,atq; caro ei’ Immaculata, intcriùsv? catur.Nihil cnim rationabilius,*vt qui»*’ । for,»q vt nos fimilitudinémortis eius in baptifm’ accipimuSjfimilitudinem quoq; carniso fumamus,amp; fimilitudine prcciofi faneui' nispotemur:itavt amp;nbsp;veritas non dent facramcnto,amp;: ridiculum nullum fiat p»' ganiSjCp cruorc occifi hominis bibarouî-Auidiùs em requiritur quod latet,amp;pre' ciofiuseft quod cum fide quaeritur.ldeP quoq; fic debuit hoc myfterium temper’' ri,vtamp; arcana fccrctorum celarentur inn dis,amp; meritum crcfccret de virtute fideii amp;nbsp;nihil deeflet interiiis verc credentibus promiflx vcritatis.Infupèramp; quod mai“’, eft,per hçc lecretinspræûita,ad illamten-deretfpeciem fatietatis,vbi iam non pro ' peccatis noftris quotidiè Chriftus immO' iabitur, fedfatietate manifeftationis eiu’

N ('I :D I

o' i' i' ,ll r

t',

II 1« )5 1'

1« e

finevllacorruptionc omncs Gnc fine ’niur.Alioquin quomodô ferret hæc ad-^ucincredulijfi iam difcipuli olim ifta fo no vöcistaudientis, ferre nequiiierunt?

^Quöd adhuc mali amp;nbsp;perfidi ruminant ' intrinfecùs, qualiter fieri poffit vt crudacaro vorctur,vel languis bibatur.

NAm cùm faluatordiceret.Qui man- lojnx ducatcarnemmea,amp;bibit fangui-ptrnmeum.in me manet, amp;nbsp;caetera,tum 'nquiunt: Durus eft hic fermo,Sc quit po-’’ritfuftinere eum? Quanto magîs adhuc *nfci) amp;nbsp;perfidi ifta duriùs ferrent,amp; cul-pîrentChriftianos fore immundiffimos, Snodearnem hominis comedcrent,amp;po 'iftnt fanguinc?ac per hoc fieret exccra-^'le,quod per fidé debemus credere effe lt;lefiderabile,etiam per intelligentiam no tarnaliter.fed fpiritualiter dcguftarc.Pcr Wemenimambulamus,nô per fpeciem. Quodficarnisfpeciesin his vifibilis ap-paréretjiam no fides effet aut myfterium, fed fieret miraculum, quo aut fides nobis

let RABANVS DE SACRA-darctur,autpcrfidis execratio comunitäi’ tib’ importunior craffarctur. Hscigit^^J , dentibus,ctiâfidelib’datalùnt:fignavcro amp;miracula,vt fidé pcrcipiat,nó credétib’-Vndc oportuit iftanon permiitari,amp;f®' dctes de his n ihil falte ad mod icu duhitsf'' ^Qualitcr fupcrna pittas aliquädo pro-bi$,aliquadodubitantibus,vt velficcrc dcrentjVcram carné vel cruoré often derit. cap. xxxvui.

NEmo qui fanâorû vitas amp;nbsp;exempt Icgeritjpotcft ignorare, quod ffp® hæc myftica corporis amp;fanguinis facn-mcnta,aut propter dubios,aiitccrtejjpter ardctiùs amantcs,Chriftû vifibili fpecie in agni forma,aut in carnisSe fanguinis colore móftrata fint:quatenùs de fe Chfus dementer adhuc non credentib’fidemft ccrctjita vtdum oblata fragitur vel offert hoftia.vidcretur agnus in manib’,amp; cruor in calice quafi ex immolatione proftuere; . vtquodlatcbatinmyfteno,patcfceretad-hue dubitantibus in miraculo. Fecitenim hocpictas diuinaquibufdam iamcreden Miraeula tibiis,amp;taméadhucdubitâtibus,vtamp;ipfi ,uo aciat.

MENTO EVCHARISTÎAE. Ï05 nculoadfidem folidarcntur,amp; dcChrifti gntiapereandé fidévbernis participarê-tur.Na quæ veritas re^miiit,fine afpedu Credédafunt: fed quia duricordes fumus, Voluitdiuinamanfuetudo in quibufdam omnibus fatisfacerejVtvlteriùs de his iam oemo dubitet.Porro q» fi nee oftenla cre~ diintur,ncceaquæ veritas teftatur.ex fid« tômunicatur.qujerat quilibet ob fatisfa-öionem fui,quid expeiâetzquoniam nihil «raveritatem eft. At quicquid veritas ha l’6t,*oftenfo perfpecié,quâdo placuerit, fcprçfentat. Vndè credere oportet, quôd amp;hæc oportuniflîmè oftenîa fint, amp;nbsp;nihil dubitare de his quae veritas repromit-t't:quiaquifquis extra veritatem aliquid*|_^ Soçn^non nifi falfitateminueniet:amp; fe-ogt;ttipfuin,ficaqux à Chrifto difta funt, gt;10 recepcrit,extra veritaté fecludit.Quod îutemdixifçpè*quibufq; ardcntiùsChri ftumamantibushçc premonftrata fuiffc, Vnuiuepluribus pandam.

^Quod quidam presbyter ob magnum defideriû promcruit, non folùm vtChri ftu cerncret,fedamp;vtinvlnis ftrin-geret amp;nbsp;ofcularetur.

TV quot;jAm quidem presbyter fuit religi”' ■quot; jL^fus valdè,*Plelt;gils noie,freqiict‘f , Miflarumfolénia célébras ad corpus S.Ni' i niepifcopiamp;confeflbris.Q.uiciim dign'’ moderamine fanéta Chrifto propiciod“ , ceret vitam,cttpit omnipotétem Dominquot; pijspulfareprecibuSjVtfibi móftraretn» turâ corporis Chrifti atq;fanguinis.Ita(l) nó ex infidelitite,vt affolet, fed ex pictate mentisiftapetiuit. Fuerat erft à puerodi' uinis legibus imbutus:amp; propter amoreni fuperni régis,olim patri« fines amp;nbsp;dulcial* queratariia,vtChhmyfteria exiil fediilô difcereuldcirco ei’ amore magis fuccefuS) ’ï^tidiè prcciofa muneraöfteres, pofcebat j ßbi pmonftrari, q foret fpecies latitas fub forma panis amp;nbsp;vini. Non quia de corpore Chfi dubiuseflet, fed quia vel ficChriftu cernere vellet,qué nemo mortaliûiâfupcf aftraleuatum,in terris confpicerepoteft- ' Venerat ergo dies, vt idem celebranspiè folenniaMiftarum, more folitoprocum-berct genib’. Te precor, inqt,omnipotés, padernihî exiguo in hoc myfterio natura ' corporis CHRISTI, vtmihiliceat eum pro-

MENTG EVCHARISTIAE. loy profpicere prxfcntcm corpore vifu.amp;for num pueri,quemolira finus matris tulit ,( Vïgienté.nunc manibus contredarc.Qui ,, 1 ^um tali a prccaretur,angelus de cxlo ad-P ' üeniensafiatunSurge.inqtj^pcrèjGChri p nbsp;nbsp;ftumvidereplacet.adeft prxiens corpo-

j ; gtffit.Tü venerabilis presbyter pauidus iblmovultumerigésjviditfupcrarara pa { 'nsfilium pueru,qucm Simeon infantem Luc-u , nbsp;nbsp;Portare fuis vlnis promerucrat.Cui ange-

, lusinquif-QuiaChriftumvidcrcplacuit, 'j . ’iuempriusfubfpccicpanis,verbis myfti

I ïisfacrare folebas,nücoculisinfpicc,ma I ’'ibus attrefta. T urn facerdos cxlcfti mu-j \ ’'«vïfretus,quoddiftumirüeft, vlnis tre-, i ïnentibus puerum accepit, êc pedus pro-, 1 pnumCbriftipedoriiunxit. Deinde ^fu

\ fus in amplexum,dat ofculaDco,amp; fuis la ( \ prefiitpialabia Cbrifti.Qvüb’ ita ex-

( aàij,prxclaraDci blij membra reftituit \ 'i invtvticemaltarisjamp;repleuit cxleftipa-

I WoCbriftimcnfam.Tuncrurfusbomo i pToftratuSjdcprecat’ eftDcum^vtdigna-1 tttnripfe iterumvettiin pnftinamfpcci-tw.Quiexpletaoraüonefurgcns c terra»

RABANVS DE SACRA/ inuen it corpus Chrifti in forma remeaffe priorem, vti deprecatus fuerat. Et min omnipotcntis Dei difpenfatiozqui obvni usdehdcrium itafe praebere dignatuseft vifibilem,óe non in figuraagni, vtalijs*^ bufqjfub hocmyfleriOjfed in formapue ri,quateniis amp;nbsp;veritas patefccrct in ofttn-fione,amp;facerdotis dcfiderium impleretur ex miraculo, noftraq; fides firmaref ex re-latiuVeruntamcn non priiis idem coraim* nicaffe pucri corpus i^cfanguinem Icgitur, quam rcdiret in prioris formae Ipeciem/« abfurdum videreturquod prxfumpferat, Si fidcs vberius requiratur intcriùs, in ea-dem*quamexterius vifu cófpexerat.HoC interim dixifle fufficiat de oftenfionecaf nis Chrifti,pro aflcrtione veritatis. CstÇ' rùmfiquisex eo no credit illudqno^^quot;’ euagelio prædicatur, prioribu$(inquani) illisdeteriorvidetur,qui fub vniusfpec*' ei guftujomcm faporem Si omne deleÖi' mentum fide perceperanuNec tamcilmp tunc aliud monftratum, licèt quicqum'* poris amp;nbsp;dcleflamcnti eil interiiis,fub vn® eodcmq; colore totum manna prçftîterir* Potior quip pc virtus rerum cft,q

8e fucatuscolor. Idcirco virtus magïs con fiderada eft,q color feu fapor exterius: qa lt;iui vniucrfis virtutem naturx dcdit,hic huic facramento diuinitus indulfit,vtfit caro amp;nbsp;fanguis ipfiustvt quod caro amp;nbsp;fan-guisChrifti ecclcfiz contulit, hoctotum ficramentum huiusmyftcrij compleat,8c adimmortalitatem fuos immaculatos clc nientcr perducat.C arnales quoq-, amp;corru 5gt;tibilcs,ad fpualia amp;nbsp;incorruptibilia per-ficit.Proptcrca ergo debuit fpüalitcr cclc brari,quatcnùs per hoe de vifibilibus ad inuifibilia fcramur.S: quod adhuc latct,fi deinftantiùsrequiramus:nihilq, dubitan dum de fpecie,duni virtusChrifti interius totum pr^ftat ex myfterio,quicquid cuan gebutn promittlt ex diuiniutis oraculo.

«ÇQuodhoc my ftcrium nullius me-ritis confccrctur,nifi illius cuius nutu omnia reguntur Sefunt. Cap. 40.

quot;^lVlli dubium,quod freut quan do in nomine pris amp;nbsp;fili) Sc fpuffanfti ter tnergimur in fontc,tuc vtiq-, baptizamur ï'óin virtutc illius Sepoteftate qui hæc di-WjfedinviriuleChriftiqhoc prxeepit.

io8 RABANVS DE SACRA-Mitt.xS. itCjdoccteomnes genres, baptizantesf®’ in nomine patris amp;nbsp;filij amp;nbsp;fpiritiiffanâi. Sic itaque amp;nbsp;hoe facramentum non mer’ tis,non verbis humanis, fed proculdub'O I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinisefficitur Seconfecranirmanditis-

lifcunque,fed noua falutis creatura,car® I amp;fanguis Chrifti,veliyti in baptifmol*®' mines noua efficiuntur creatura amp;corp“’ ChriRi.Idcirco non æftimâdum cft,qu®^ alterius vcAis, qiiod vllius meritis, quo® potcftatealicui’ ifta fiant,fed verbocrea' toris,quo cûda creata funt vifibilia amp;i®' । uifibilia.Cuius ergo potentia creatafu®' priiis,eiu$vtique verbo ad melius récréa® tur.Quia nemo creator alicuius reiaut rt' crcator,nifi vnusDeuSjCatholiccpraedic» tur.Propterel veniéndum ad verbaCbri' fti,amp; credcdum,quód in ciufdemverbii ifta conficiantur. Rcliqua omniaqusfa' cerdosdicit,aut clerus canit, nihilqn^®' laudes 5c gratiarum adiones funt, aut eer tè obfecrationesfidelium, poftulationeS) petitiohes.VerbaautéChriftificutdini' nafunr,ita efficacia,vt nihil aliud proue-niat,quam quod iubcnt,quia çternafunt.

. Cïkim, inquit, amp;nbsp;terra tranfibunt, verba I ’UtemmeanoDtranfjbunt/cdfacicntoia ) »dque miffa funt:qa patris non nifi vnum amp;confubftantiale Ik fempitemura eft ver bum.Vndè facerdos priùs inter estera cti am verba cuangcliUarumafrumens,ait: Qui pridièquam pateretur,accepit pane ' in fanâas ac vencrabiles man’ fuas,amp;elc-

UatisoculisincslumadtcDeum patrem I nbsp;nbsp;fuiini omnipotentem, tibi gratia? ages,be

I nedixit,frcgit,amp; dedit difeipulis fuis. Ec-tèvfque ad ittum locum verba funt cuan-geliftaru.Porro deinceps verba funt Dei, poteftateamp;omniefficientiaplenarAcci- Matth.id. ' pitcamp;manducate ex hoc omnesrhoceft Marc.14. ’ enim corpus meum.Sed nc forte putares, Luc.«. ' quod de illo vno taatfi pane,amp; in ilia vna * nbsp;nbsp;hora,hoc turn effe iuffcrit, fecutus adiun-

tunc illud fuit quod Apolloli ab eo perce ” perunt,hoctotum ell illud,quia id ipfum * tll.Et fi vclis audire qd ell,Hoc eft enim, I inquit,corpusmenm.ln hoc ergo verbo ' creaturilludcorpu5,quiadiuinûvcrbuni ' nbsp;«ft, amp;nbsp;omnipotentia plenum, vbique prs-

IIO RABANVS DE SACRA-fens vbique omnia comp lens. Et quod Æ citjhoc eft corpus meum quod provobif tradetur,crcdeô fili,quia ita eft,quonit® ipfe dixit,amp;fadum dubitare non potes: ipfcmandauit,amp; creatum eft.Pratceptu® ergo pofuitjln meam cómcmoratione® hoc facite.Et ideo quotiefcunq; fit catno licè,vcrè hoc fit quod diótiim cft,Hoceit corpus meum.

■qjQuôdnonalium calicem accipi* mus amp;nbsp;ofterimus hodiè, nifi que ipfe Icfus in fuis fanâis mani-pusaccepitincœna.

Simili modo pofteaquàm cœnatu rcfert facerdos verba euangeliftz» cipicns hue præclarùm calicem(8e notaj^ Matth j« dum,quôd nunc quem offerimus, nonäli Marc.14. ' um)infandasac vencrabiles manusto Luc.xi, nbsp;nbsp;item tibi gratias agens,bcncdixit,amp;de®

dilcipulisfuis,dicens. Audisne vbiqueî , ipfegratias egerit, cp benedixerit?amp;id’'’ licet nos gratias agamus, dum iHe pro nobis gratias agit per fc, amp;nbsp;nos tnpf' illum,amp;quiaper illura,eiusgfarumaft‘’ iurcdicitur.Sicitaq; licet faccrdotbodi'j

amp;ego bndicam eos.Sacerdosaût inuocat, fed ipfe bndicit amp;nbsp;fiagif.qa nifi illc frâge-rethûc,paruuli oés ieiuni rcmanerét. Hic Suoq;^phcta fufpirâs,qa nccdû Chfs ve-neratjaiebat in lamétationib’ fui5:Paruu-Thre.4, bpctierüt pané,nec erat qfrâgeretcis. Et ideobicfoluscft,qfiâgit hûc pané, amp;nbsp;per Wanusminiftrorüdiftribuit credétib’,di-tés'.Accipite Si bibitc ex hoc oés,tam mi-

quot;Jppe vcrbo fanguis cfficit, quod antcîk vi amp;aquifuerat.Efficit aüt fanguis,fed Ûlevtiq-„quc difeipulis tradidit, fanguis plane noui teftaméti èi çterni,quod tefta-Wentû nunq immutabit, qa «ternum cft: tiunqveterafcet,nûqirritû erit.Etboc cft 1 ^tftamentûhsrcditatis nf«,pcr quod no-1 bis diuina amp;nbsp;czleftia tradunt.Hoc igit cft \ sayfteriûEdci.Dc cuiusnimirû fanguinis \ Rgura,çopuV fanûificat* cft vet.tcfta.fed

Lycajdixitj pro vobistibi IVIatthxus,pi^ multi$,pofuit. VndccrcdenduraQlt;Chn' âusvtrunq;dixerit:quia bic fanguisamp;jf Apoftolis, Si pro multis q credituri erant ' per verbum coriira, cffufus clK Hic amp;nbsp;non alius,neque alicuius,fed fanguisl^ fuChrifti in hoe verbocfficitur.Vigftaü tem hoe verbum amp;nbsp;manet,hieeftcninic» lix fanguinis mei, qui pro vobis efFundc' tur amp;,p muItis.Quaproptero homoquO' tiefcunque bibis hune ealicem,autni3lt;l'* cashunc panem,non ahum fanguineniK putes bibere,quàm qui pro te amp;nbsp;pro owj' bus elFufus eft in remiflionem peccatoiu qfQuod non aliam carné comedimus, quàm quæ in cruce pepcndit:amp;ahum fanguinem non bibimus,q qui de eius latere ftuxit.

NEquealiamcarncm,quàmquçP'’® j teamp;proomnibustraditaeft,amp;pf' Matth aö pédit in cruce, qa fie veritas teftatur:Holt; 1 Marc.i^, ' eft corpus meum, quod pro vobistrad«' Luc.ji. tur.Et de calice: Hic cnim fanguis

f :

M£NTO EVCHARISTIAE «5 ’^uipro vobïs cflfundetur in remiftid-•’tm peccatorum.vndè ficutin rcmiffio-’’fm fufiis eft peccatorum Sctraditusi iw ’dhuchodièin remiffiócm comedituramp; potatur deliâorum; vt qfiia in terris fine Quotidianisleuibusq; dcliäis viueic non ;C poffumuSjVtprsemifi, tali efca amp;nbsp;potu re-ftâi,fine macula amp;nbsp;ruga inueniamur. Et lófolumhoCjfedetiam omni bcncdiâr-®necælcfti,quiin illiseft,repleamur.Ac ptrhöc,vnum corpus cum illo maneam*: ''biChriftuscapiWjftrnosomnesmcmbra ttnfeamur. ' ■

’ i

»Z '

I ■

lt;/

^Qsod panis ctiam, qüanùîs vera earn fit,hoc myfterium pofiitnomiiiari,^-hitApoftolusvbidicit:Probet fe homo, ’'Cor,«, îificde pane illoedar, Si de calice bibaf. Quia Chrifti caro,amp; vera caro,amp; tamé p* uisviuus,quide caelodefceditjiure catho licèprxdicatur.Caro quidem fecundum ‘ gratiam,panisverô fccundura efficienti- '' amiquiaficuthii panis terrenusvitäfub-•niniftrat temporalem, ita ilk cxleftis vi-tam præftatSEtemam amp;nbsp;cçlcftcm,quiavi-taeftfempitema.Deniq;amp;fangui5hid,fe tundum efficientiamlimilimodovinum

«4 RABANVS DE SACRA^ typicc'potcft vocari. Quiafjcucvinun’l’ tifîcat cor hoim fobriè potatiimjitalo^S' locuplctiùshoc vinum fanguinislçtifi^’’ cor hois interioris,amp; incbriat mctéain®^* Pfal.M. fpûali.Vndè diékjn» clh Calix tuusincl’^' X’falra.ioj. ans.quam pclaruseft,amp;vinû

bois.De quo nimirû vino fponfain Cay‘‘ cis exultât,q»Chi ift’ in ca ordinaueriti“* Cant.ï. charitatem.Caetcrùm præmilïamtiödi'J for.Hiuxta nævcniatcm,nihil aliud qcaroCbrilh^ prçmi am £j(,gui5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonfapot^^’f'

nisjledfpirituali dulee^iflc deguihnt“'^' amp;nbsp;fidei rationc intelliguntur.

qfQuod quantitas in hoc myrterionoquot; jsfit cüfidcrandajed merituni amp;nbsp;virtut.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-..4Î- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. .

.Çlenitn ngurä iÜius facramentiiniuäquot; ^Jnailla cxlefti pra:ccfht vere, Jthui® ,rei ratioexinde aperte monftratur/qu®** txo.t6. dicitur: Qui plus college rat, nóaaipli®'^ i.Cor.8. z ncqjquiminusparauerat, inucnitmin»^ non cftoino quätitasvißbilisinhocjfti' jnanda myfterio,fcd virtus facrameti fpu’ hs.Sed ficut ncc quantitas hominis Cbrr fti metiendain corpore,fed virtus in eo4 . dininitas conßderanda. Nam plus reiulb

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W“'

niulierillain euangelio,qux fimbriamvc Matt.ÿ. ftimcntitetigit,qu^iin turba qus totu cor puspreffit. Quia plus cutn mente concc-pu,amp;fide credidit.ldcirco cogiiandû eft ^nobis,*vt quantum dente premitur, fed

)( quantûfideamp;dileâioneamp;dilatationeca Ü pitur.Non enim reâècaro Chrifti fine di il uinitatefumitur,necdiuinitas fine Carne li nbsp;nbsp;pftatur. Vnde in cuangelio,rcgnu cxloru

(, tmitagrum ilium. Quia nec ager, corpus videlicetChriftijfinc thcfauro,ne« tbcfau

H rusdiuinitatisjfine agro carnis iurc copa-i«uf.Qui qbcnè in agro thefaurus abfeo ditus dicitur,quia in carne Chrifti diuini

JI tMcorporaliter inhabitâs,etiâinhocmy ÿ nbsp;nbsp;fterio ab afpedu oculorû, ne caro videat,

ifuhtrahitur,vt fide auidiùs queratunquç-ji ' fitâjVeriùs inueniatur.inuenta verb, cari-ÿ ù$habeatur:amp; habita, defidcrabiliùs fru atur.Quia in Chrifto omis plenitudo cor j) nbsp;nbsp;porallterhabiiaifine dubio diuinitatis.

J, Idcirco neceffe eft,qcorp’ ci’ comederif, ÿ deplenitudine diuinitatis illud fide pci» il piat,VndèS.Euangelifta; Et Qésnos,inqr, Tc'v , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ H a de

116 .1 RABANVS DE SACRA-' : de plénitudine eius accepimus. Alioquifl nindeplenitudine ei’accipias priùsquot;'^ ad modicum carnis peruenirc poffis.(iui* nonthefaurusemiturpropter agrum/o^ agcr propter thefaurû. Nam thefturusd' j plenitudinediuinitatitcüeo amp;ineolt;:’'^ 'dentibus emundatur.amp; idco bli hocmy' ' fteriumdumcommunicas, dilata finfiwî gt;nbsp;tis tuac,emunda confcientiam,amp;perclt;P' non quantum micacxhibcr,fed quantmquot; •fidescapit:quia inChrifto plenitudodh uinitatis manct,in te autem de plenitiidi' ne,non quanta eft, fed quantum idoneV* fucrisjpræftatur. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

^Quôd bonus bonum bono fuo,ma- | lus vcrô mala fuopercipiatbo num,id eRjeucbarißiam«

ANte pafTioem autem hoc facramw turn ideo celebratum eftjVtdelfga li pafcha cótinuó, qa vmbraremo-' uédaerat, veritas clarefceret.Nunqdigi' vmbra potcftdefiftcre,nifi radiante luce? Aliud verô Chfus nouerat, q» amp;nbsp;bonidi' gnè,amp; mali indigne hoc myRerîû,ïicètp' fumptiuè, accepturi effent. Voluitq; tof' mai»

I niacûâis dare coicanribus, quid boni/qd ; Ve mail pcrcipiant. Et ideo Iiidas in figù-, raomnium nialorum,adpercipiendûad-1 ffiittitur.Nam fi poft refurreâiôcm ficrct, {' iamiudascum fandis Apoftoliscommu-, I nicarenô poftet,quia iudicio æternoiam , ! damnatus erat.Nam per hoc myftcriû paf j fiodominiamp;morsprædicandaerat. Ideo magiscongruitinipfopafiîonii articulo , lioc tradere, quàm poft rcfurtedioné: q* , nbsp;nbsp;gt;d hoc immolatus eft agnus, vt nos carne

, tiujcomedamus.VndèPauluscPafchanOjCoj.ÿ, j nbsp;nbsp;ftrum immolatus eft Chriftus. Itaque epu

I feculo ad patrem,id eft,de hac mortalita-teadiramortalitatcm.Fecitadhuc morta lis,quod nos poft eu Si in illo faduri eramus Gmili modo mortales: Quatenùs tait nos refeâi pabulo amp;nbsp;inebriati poculo, fa

; talibus.Adhocquippe immortalitatis p-) ftitit alimoniam,vt morte non timeamus.

, nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 5 Atve-

At vero quod vltimueft, furredlionem hoe dedifletjdifti'f* effent bzretici, Ijl incorruptibilisiä ehrt' ûu$ amp;nbsp;in cxlo po(îtus,non poffetin terni eins caro à fidelibus vorari. Nunc vero integer amp;incorruptibilis manet,dici®“’ côtraeoSjÇp in morte eins iftapercipi®’» । tCorir vtvfq-.adfinem feculiomncsindcpaff*' ïoin.it.' niur;amp; tarnen quod feminatum eftjrefur' gens incorriiptum,pcrmaneat.Ob hocer go granum frumenti cecidit, vt multuf® ôum afferat.Si enim hoc ille conceffitfe-minibus,multomagis id fibipræftitit,''' amp;ipfum maneatincorruptû, amp;deincep5 multam alimoniaimmortalitatisprxbeat exfuafrudificatione credentibus. Vndè qualis ille refiirrexit, talia funt amp;nbsp;bscfe-minaimmortalitatis,quæ immortalesfa-ciuntdigncpcrcipicntes.Etidcoquotièl i.Cor.«. iftacomedimus,mortédniadnunciamus: quia de morte ifta immortalia meruiraus, donee ipfeveniatviuus amp;immortalis,vt lt;û eo etiâ amp;: nos, tali loge diuq; refcâi i® mortalitatis cibop eu,îmortalcs regne®’. ^Quôd nec caro fine cruore,nec fangui» fine carne communicatur. Cap. 4«^.

PA te t fenfus lt;jj iam caro frangitur, qui fanguis eft in calice, qui delatcrema

I nauitjamp;ideoqrcâè caro fanguinifocia' Wnquia nee caro fine fanguinc, vtiq; nee ünguis fine carne iurccómunicatur.To-tus enim homo,qui ex duabus cóftat fub-ftâtijs,rcdimitur:amp; idco carne fimulChri

1 fti amp;nbsp;fanguine faginatur. Deniq; non fic-Wqdâvolût,animafola hoc myfteriopa fcitur,quianófolaredimitmorte ChriiU Ïifaluatoris,veiïicti5 amp;caro nfaperhoe ïdimmortalitatéamp;incorruptioné repafa lur. Carne quidé caro fpüalitcr cóuifcera tatransformat,vt amp;Chrifti lubftatia in no ftracarneinueniat, ficut amp;ipfc noftrâin fuacóftataflumpfiffe deitaté.Vndè orates addeucû^phetadiccna*;Memorarem«æ^ • ' fubftatiæ.nunquid emvanè cóftituiftifi-hoshominû^Quæigiturmaior fccurit^s *

1 hominis,qidfuâfubÜantiâorarc, amp;nbsp;cam Deu venerari,atq-, p vnnatépfonæ fidcter diccre;ODeusmcafubftâtia, qmc côfti-tuifti amp;crealb,nunqd me vanè creaftiiîNô vtiq-„licctvanitati îubijciat homo viucs: qaDe’ creator amp;nbsp;verbû pris,faft’ c homo. Vndèconftai per hoc,quôd amp;nbsp;nos in illo,

S'illevtique in nobis,dum came aliter fetrefuditjVt nos per hoc in incoff^ ptione trasformcmur.Porro fanguisei“’ (vtdixi)pQtatur,quatcnus animaqusip . fanguinepeccatiell, renouer: qaamp;Chrt' | Ai anima non in fanguinepeccati,fe(lj'' j (anguine carnis, etiàmvtî natura eft hoiS | carncmhumanäquam Chriftus fufcepC' rat,viuificauit.Idcirco non rede carolin*, fanguine communicatur,fedvt carobä' beatrclationemadanimâ,quæ infangii'quot; ne Chrifti cft:3ianima viuificatrix carniSi per fanguinem relationem habeat in D*' um,atq-, ita totus homo fancuHinc quoff [ Ioan.amp; dominus cum dixiftet. Qui manducatcsf t nem mearo,amp; bibit fanguinem meum,!” bet viram æternam: continuo fubiecit,ft ego rcfufcitabocum in nouilliinodic-Hi ber,nanq;ideo dixit, quia moxanimicäj nefoluta,intratin vitxpromptuaria,vbi fandoru aoimz rcqefcunt.Deinde, quod IoaB.0. ad corpus pertinct,addidit:Etegorefufci taboeuin nouilEmodie. vt ficut intégré créai’ eft homo, ita quoq; rcdept’ integra prçdicetur,ac deinde in nouiffimoadintegrum reparandus credatur. Interim

MENTO EVCHARISTIAE. ui men iuftum amp;nbsp;pernccefTarium eft,vtre-dempcusalaturad incorruptionem amp;nbsp;po tetur ad vitani.Propcerea mox faluatar in« tulit:Caro enim mea verè cft cibus, amp;nbsp;fan-guis meus vere cft potus. Ac fi diccret: Ojiia generaliter homines cibo amp;nbsp;potu gt;d maxime appetunt,vt non efuriant neq; [itiant,amp;netnoriantur.Hocvtiq;CÓmunis ifte non prjeftat cibus amp;nbsp;potus, fed CAro ®ca 8c fanguis,quia immortalcs amp;nbsp;incor-■^uptibiles facit: ideo verè cibus Sc potus norainatur.Conftat igitur amp;nbsp;liquet oibus, nuódin hac mortal! vita fine cibo Sc potu »on viuitur.Sic itaq-, ad illam sternam nó pcruenitur,nifi duobus iftis ad imraorta*? lititc fpiritualiternutriatur.Et ideo bené *gt;mul in calice vno palïionis Chrifti,hjEC duo nobis ad vitaminanarunt, '

SEdinfelixcft animus, qui hoc nó fads lcredit,amp; tamé non dubitat quód cibo potuvita humana fuftentetur. Si em in »0C mortal! cibo tanta vis ineft, vt quoti-diè vitam labentem reparct, Sc vire» refti-

Ill . RABANVS DE SACRA-tuanquidfcntiendiidc hoc immortali « bo amp;potii,in quo vitaæterna præftatiir«^ immortalitas regnat? Veritas em Deus,'‘ Ioan 1 Chriftus Veritas eft, quia vtiq; Deus. I’rO' oan.14. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo, fi veritas eft, crede, caro

Chriftiamp;fanguisquia vita eft, amp;ideove' j Ioan.rf.P’‘o^®^^^“’‘'Ôuinianducat meScaf' | ncm,amp; bibitmeum fanguin€m,habetvi' tam æternam in fe manentem. Manentena vtiq;,amp;nólabcntc:quiain hac vita nemo viuit,nifi viuendo labatur in mortem.In il rfal.tS. laverôjfcmperineodcm ftatii manendo, fine defeöu viuitur.Igitur fi quis fequitur i vitam, tenet veritatem. Et qui veritatéte- ' nuerit,iam vitam habet in fc manentem- I Ioan,14. quiaChriftuseft via, veritas amp;vita.Vndè ;

amp;hocmyfterium nónunq viaticûappel-latunquia fi quis illo fruitur in via,penie' nit ad vitam,quam iam in fe habct:amp; falfi- ■ täte nullafallitur, quia veritatem domini' ci corporis amp;fanguinis ad vitam illuftra-tus vegetauit.

^Quare nos ieiuni communiccmus, ciim Apoftoli non ieiuni,fcdad cœnam primitus cómuni-

SAcramentu ergo fuit,quod nominus poftcœnaapoftolishoc tradidiuSic em implere illudoportcbat,circa fine

'’ïs:Filioli,noudrimahora eft.Porro Apo üoltadeó ieiuni non erit,quianeceffc fuit ’'tpafchaillud typicûpriùs corapleretur, deinde ad verü Pafchae facramentü tranfi-fent. Hoe enim in myftcrio tune faöü eft, ^Si vmbrafiné acciperet,veritate often-^iamp;ipfideindèad veram mox tranfirent ^ouitatc.Ei quo fadû,lt;jgt; ieiuni corpus amp;nbsp;linguine primitùs minime percipere,cac-'ïfùm vniucrfaliter in Ecclcfia oés cû fum-

■ ’''3’'^figionc ieiuni cómunicarecófueue-'iit.Siceih per apoftolos placuit fpiritui Cômunîo linftojVt in honore tâti myfteri), primitùs vefpertî-^®Tgt;usChriamp;fanguis fobriè acciperef,q

1 ^Çtèricibi.Etjdcopcroém Ecclefiâ Chfi, I '^osiftcfadsdecéteracprouidc inoleuit. ! ^^4’1 obferuandû, ficutapocryphorü mo

*nmétadecernût,donee digeranéi corpo-^,ne cômunis cib’ accipiaefed fatis inuigi ^d«,vt antel qfq» femp paret,M poft accc

RABANVS DE SACRA-cnimhxcaccipienda,nó carnaliter. igiturpanisincarnem,amp; vinum conuf' tatur in fanguincm,vcluti à natura proba-tur,tarnen altiùs hçc cófideranda funtivb' non modo caro aut fanguis Chrifti inn® ftram conuertunturnatiiram,ideft,ca''J'‘’ amp;nbsp;fanguinéjVcrùm nos à carnalib’ cle^^ amp;nbsp;fpiritualcs efficiunt. Hoc fane in nob*j, nutriunt,quodcx Deo natûeft, j ex carne amp;fanguine. Dédit itaq; Chrift^J nobis poteftatc filios Dci fieri, veruntai^' non ex volûtate viri,fed ex neo nafcim«/' Ilia ergo natiuitasnoftra,quæex Deo vtiqjfpiritualiseftjquia Deus fpiritus d*' Et idcohçcmyfterianon carnalia,licd^’ roamp;languis fintjfed fpiritualia iurcc^' duntur.Vndè logé infeviùs vita noftr»«'’ temporalis, corporeo ifto comunialitd ciboamp;potudongè vero excelfiùsacp''*' 'minctiùs vitailla,quç abfconfa eft cûd^^ qua cóformesilli configuratifumuV.' lofaginat cibo Si potii,qué in fcripW^'^j amp;nbsp;de altari accipimus,amp; tranfuehit nos’^ fpiritualia, vt ibiviuaniu$exindè, vbi’'‘j ta noftra feruatur îeterna.Ac perhoc,^ fie accipit, digne âccipit:amp; qui dignf j

Maccepcrit,habet vitam xternamin fe niincntcm.Friuolü eftergo,ficuti in codé i„eptæ^ut apocrypho librolcgitur, in hoc mytterio quorundi cogitarede ftercore,necómifccaturmdi iqllcitudi-geftionc alter? cibi.Dcniq;,vbifpiritua-lisefca amp;nbsp;potus fumitur,amp; ipirituflandlus '®’ pereum in homine opcratur,vt fi quid in nobiscarnalc adhuceft,trâsferatur in rpi»-ritum,amp; fiat homo fpiritualis, quid com-mixtionis habere potent?

Vantiimigiturdiftat vita ilia xter-y ƒ na,ab iftamortali vitajâtùm amp;nbsp;iltc tibus omnino pnminet ab illo cómuni, i lt;iuofimulnobifcum etiaanimaliaviuunt;

amp; ideo communis appellatur.quia omniu. tft,bononi fcilicet Hi maloru, necnon amp;

I animaluim. At verb ifte,nó nifi filioru Dei 1 «ft cibus,vt indé alant,vndè viuunt.Chri-1 fto enim viuimus, cuius membra fumus. J Difpenfatiuèfatisprouifum eft,vtex illo

I *interdutn pafcamur,quateniis per hoc cû rini n il\o,amp; in illo vnum corpus inueniamur, Verutamen ^ieiuni cómunicamus, latis

proindèjVt dum fobrictas flagratin dorf porc,du omnis fcruorcarnis conquiefcil) amp;nbsp;oés animi fenfus ad intelligctia amp;nbsp;difc«f nendi rationem fortiiis vigent,illo prius d bo interior nofter homo incbrietur,qu^ tenusdcinceps quod præminctin nobi’» vegetatû cælcfti dukedine, illud réglât S-gubernetquod inferius eft,ne ad noxia îJ fuperflua fe rclaxct.Dignum igiturfuit,*' quod fublimius cft,maiori honore poti«' tur,deindè quod inrerius,amp; tn neceflâriu indulgétiç iltius vitæ pciperet. Priùs tawf ad cçleftia amp;nbsp;çterna fcliciùs inuitate. Hïî , i.Go.y. eftnanq; vcraamp;nouaconfperfioiÿnceri' j

tatis amp;nbsp;vcritatiSjVt fim’ azymi fine férmcl®. malitiæamp; neqtiæ.Na in calice nihil aliiMl | bibimus,quàmChrifti fanguinem, ' nos per aquam adinixti,couniti fumus.In pane vero nihil prætcr corpus,vbi nospef CHRISTIconfperfioncmiamroïæbr» fumus,qiuanimirùm confperfioperaqui, fanéti fpiritusfit. De quaChriftusinEuan, Ioan.7. gciio; Qui crédit, inquit, in me, flumi' '

na de ventre cius fluent aquae viuæ. Et * continuo Euangelifla: Hoc autem dice-

MENTO EVÇHARISTIAE. n/ dentes in cum. Hxc igitur confpcrfio, demultis grani$,fccitvnum corpus.Cor-pus,inquam,fynccritatis St veritatis, fi ta-racnfumus azymi, id eft,abfque fermen-tomalitiæamp;nequitix,vt digne hunc panera, de hac aqua confperfum,accipe-re poffimus. O mira Dei omnipotcntis ’ difpenfatio,qui taptis inftruimur difci-' plinisamp;fruimurcxcmpliijfi non fit ment «£1 ingrata de tantis bcncfici)s,8e dubia de Um imnienfis promiffis.Idcirco 6 Homo, ferua confperfionein gratis‘.quia Ut tèttriticum fis,nifi dodrina amp;nbsp;virtutc fpi . 1 rituffandi ad hanc vnitatem amp;. confper-, fionem fueris bené in farinam attenuatus, i deinde confperfus gratia,amp; igne decoftus , '1 lt;haritati$,non potcris ad foliditatem fi-j deifirmari.Vroptere^ifittibifcmper mo» j Hfuperior,fpespromiffionis:amp;molainfe J, Hor,timorpfedecharitatis.Quib’ duob*

Henèattcnuat’jpofîis fpirituffanamp;i gratia , inChficorporevniri.Patct igitur ^Hxc , myftica funt. Et idco fili fic ifta debes co-Ç gttate,quaû cçlcftiaifiç cotingerCjquafi di , uinaific acciperc, vt falutaria,in qbus vi-, U ^tetna re,pmittiv.fic crederc, \t dicunt. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*Dcin-

^Deindèficviuero, vt ilt;i Chrifto femp’' veritate êclyncctitite côfperfusjinébru® cius inueniaris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

iffQuod quidam ërrando dicunt, q«® CbriftuspoHfuturam refurreâione^ gnaturus fit cum omnibus fandi$ inmurtdomillé annos. !

Ca Pk ■ L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z I

_£2/^®bulamaftruünt,^ Chriftus corp’ [ ralitcr fit regnaturu$,quando noua corp® raliter debcat comcdcrc vel potare,lt;i'!^ vfq; ad cófummationem feculi non ôurum, vt aiunt, denunciauit. Nos autel” catholicèfènfumipfiusDomini require®' tes, non hçreticorumnçnias fequétes,!®^ Mttth.iiSk eiusquiaitsAccipite Sc comediteex hof ' Luce XX. omnes.hoc eft enim corpus meura. Etc®' licem' ilium efle dicam,dc quo idé: Hic en calix meus nôui tefiamentgt;,qui pro mult® efFundetur in remiffionê peccatorum. P® Pfal. ny. quonimirùm calice propheta ait:

. ûlutaris accipiam,amp;nomen Dominiinu® I or. 4vtiq; cabo.Perquem*itaq; calice paffioDomii® j defignatur.vndè idem ad patrera: Pater, Macth.xtf. inquit,transfer à me calicem ifium,fcilgt;' j

i I (

I ( I ( 1 s ( t î

i i i (

MENTO EVCHARISTIAE. «9 cct mortis paflionemjVt p manus ludçorû fiat.Acdeindè:Pater,fi non potcft hic calix trafire,nifi bibä ilium,fiat voluntas tua» Propter quod amp;nbsp;mos bene inolcuit, vt fan guisChrifti, nung in catino, nung in era-tere,necin alio vafe,gin calice cókcrctur: fed ncq;alio nomine, vt fieri folct in alijs , quibufq;vaGs,nifi femper iuxta proprietäres linguarum calix vocatur, vt exinde omnibuscalix paffionisChrifti ad memo fiäreducatunexquo nuuiriim calice, idé cxeadémortefanguisjamp;perfanguinévita hauriiturxterna.Quod cùm bibimus,gd îliudgmortem nomini adnûciamus?Id-circö neceffe eft,vt vnufquifque priùs mo fiatur huic feculotquia ficut ncmo,nifi fc-pultus,mortemadDÛciat:itancmo exindè vitam furait,nifi refurges in nouitate vitae arabiiletjCtiam in Chrifto maneat.Vndc fi Volumusea cû Chrifto perciperc, furfum incœnaculû magnû amp;ftratii*:ga nifima gnus fit,nec omnes capit,Afleendamus au tem furfumiquia qui deorfum iacent,non iftacuinChfo,fed fel draconü infelicitcr Dcnt.ji, cüluda,vtfint i felle amaritiidinis,bibut.

Ijo RABANVS DE SACRA-fapitc, non qu® fupcrterram. Non alibi,vbi hic calix noui teftamenti eM furfum accipit:amp; quia noui teftamétieft non nifi ab innouatis,q funt fine vetuftatf pcccati, communicatur. Noui autemK' ftamcnti, ob dilHndioncm veteris, Exo.14. quoMofcSjCÙm afpergeret populu® de fanguine holocauftoium, mediü ei® in cratera5,amp; medium effudit fuperalwK) Ibidem amp;nbsp;aif.Hic ell fanguis teftaméti,quo£i

dauir oominus. Sanguis teftamenti,fi' gura crat amp;nbsp;vmbra hui’ my fterij,perquoii teftat* eft Dominiis,daturü fe nobis.Cui® nimirùm fanguine populus afperfus eft Chnftianus,amp; mediü eiuspalfi percrate' rasrefunditur: quia myfticu cftamp; morale cxfcriptuiis,quod in eo percipim’.Dein' dè mediü eins fuper altare,^ ptcr multo® exhaurienda pcccata: vndè mine potuffl 1 fumimiis: quoniam amp;fapientiam doétri' nç ex illo habcmus,amp; redemptionis pr«' cium indcjp nobis offerimus. Ergo quoft tune ille pro nobis femel fecilTekgitur, hæc nos, ipfo iubentc,quotidièfacimus. Neenon amp;nbsp;in Salomone Icgimus, quoft prou.9i fapiétiainifcueritin crateras vinumfuuro-

Quod fané vinû ilia moralij in tel J i gentîa «ftjde qua inebriantur animç fideles. amp;nbsp;il-lud refiinditur ad altare,qiiando diçitur: lubehçcperferri permanusangeli lui in fublimealtâretuum,in confpcôtudiuinæ Jnaieftatis tuç. ideo fit, vt fanguisChrifti indè pro*nobis exhauriendis quotidiè for.«no' deliâisriirfus in prccium fumaturredem-ptionis,amp; interior homo nofter pleniiis innouefamp;couniatChfo,nômodümori-busamp; vita,veruetiâamp;in vnitate naturæ p corpushinc indè,vt in illi’forma imienia- ' inur.Neq;cmhicfanguis integrèpeipitur, nifiamp; îmortalitcrdcaltari corporisChfi obrenouationénos*refundat.Vbi,pfeâô Chfiis côuiuiû si côuiua nofter finiul efte fundac. VoIuit.Per hoc ergo g, nos corpus ei’ fiim’ de carne amp;oftib’ eius,illenobifcû illud bi Tph-r. bitnouflin regno patris,qa fahguiscft no Matth.25, uiteftaméti.Nos veto qa corpus ei’fumus, “'• amp;illeinobis vtcapüt régnât,regnû patris iurevocamur.In quo nimirii Chfs iâ illud bibitnouû,quotiès fideles infra Ecclefiâ il luddigne pcipiunt.Sicutem patitinfui», amp;efuritamp; fitit amp;vcftitur ac fufcipiturrfic Matth, xy quoq-bibit illudnouum in regno patns,

152 RABANVS DE SACRA- ’ ideft, in £ccleba,quotièseum dignètfu' Ifaiæ r comedimus aut potamus. Na de yiiuhay’ iHaquçfecit labrufeas,felle amaritudinh potatur,quod cft calix paflionis.CjteruD’ in regno adoptionis,dc genimine v.itisno gt;nbsp;ue bibit amp;vinea Sorech, quÆ iiitjerpreta' turcleâa.Rubentiacni mullain eo,prçb crucis eliquantur,dum quotidie Chrifti locus mu- Eanguine de altarifumutur. Idcirco quo' tilus. tiesnpuumex hoc vinum bibimus.Hiu^ ergocóuiuiiim noftrum dicitur.qiiiaPa-fcha noftrumimmolatus eftChriftus.

COnuiuæ veró,eo{]uödcumilloepu lamiir,transfoimatiin noiiitatem,ÿ ' corpus ei’ fumus,cx quo fe in regno patris illudnouûbibere teftatur.Alioquin eum in illo regno futuro hue poturn corporeo guftu,amp; banc efeamnon reâèbibituriini necpcrcepturum credimus:fed (icut ipl® j facerdos Si author falutis inftituibExqiio ' Aft.i. renouatifanéti Apoftoli pcraduentûfan' âi fpiritus de cxlis,amp; inebriati muftocha i ritatisjCx co fanècredimus hunccalicem in

inEcclefia confccratu,cp ille fpiritus veri-t3tis,in quo renouati funt ex vetuftate,in-Huxerat cosin oem vcritate,amp; cófirmaue* rat in plenitudine doftrinx:tprofcdo vbi jam ficuti aChrifto,itafanc ab eis amp;nbsp;de-inceps in nouitate fpiritus confecrat. Aliter autem,Meus cibus eft,inquit,vtfaciam Ioan.4, voluntatem cius,qui me mifit,amp; impleam opus eius.Ergo dum facinaus voluntatem patris,adimplctnropuscharitatis.

CHriftus vtiq; nobifeum bibit in regno Ecclefiae fuæ fanguinem fuû:qi ille caput,amp; nos membra fumus.Huc itaq-, tibum lacob patriarcha efuriebat.diccns: Sifuerit nominus mccu,amp; dederit mihi Gene.i?. panemadedendüjôc veftimentum adin-duendum.Qiiotquotergo inChrifto ba- Gal.j. ptizimur,Chriftum induimur,amp; panem angelorum comedimus. In qUo nimirùm myftcrio benedixit Ifaac lacob filium fuu, Genc.i7. rjuafi nulla alia effet benediflio,quàm fru-mentiamp;vini,fcilicetinpanc carnis Chri-ftijamp;inpotufanguinissquçde agro cor-

154 RABANVS DE SACRAv' mhiidnó- ponsMnobis quotidiè per officium ftcef' bi, dotis maturelcunr, amp;nbsp;comedimus. Hinj!, quoq; idem ait:Dettibi Deus de roreCfK amp;depinguedine tcrrç abiidantiaffumftl Gene.!/. amp;nbsp;vini.In rore quidécçli,qa hçc myAcri^ diuinitatis opc conficiunüln pinguedin® veró terre,qa caro Chfi de virginc orta ere dinvbi^culdubio Chrianorü pleniffim* pftaturabundâtiapanisamp; vini,in qbusfi' ne dubio vita fruit angelorû. Necigitchi 1 riflimefili ifta paruipédas, vitæ vbi tinU redolent facraméta.Habcs qà lógètantus patriarcha fenfitin fiüo flagrantiamhuius Cenc.17. myfterij. Ait em:Eccèodor filijmei,ficut । odor agri plcni cui benedixit oominus. Qiiia^fcóo iifto agro corporis Chrith« faurus abfcóditus,vcrnat florib’immarce' fcibilib’, amp;nbsp;redolct fuauitatc odoris. Que Ma«.IJ. gyi inuenit homo,vadit Si vendit oiaqha ~ , bet,amp; emit agrumiftum.vbi thefaurioi« CoLi. r • r --- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- I n

Japietiæ atqpcjetiæconteplantur.üequo fanéagro,panis vitæ carnis, amp;potus fan-guiniscredentibus quotidiè exubcrat,amp;i for.imeti- fidelib’*mefruit.In quo vtiqjverusIacob tur benédicitur,amp; dominus fratrum fuorum conftituitur.quianimirùmfinc ifto,niill»

rerumalia proficit benedictie». Vndè bea-tusidéjEfau feruus Venator, ad benedicé-düei'itardior occurriffetjbencdiétióehac iifratri indulta, ait: Venit germanus tuns fraudulcnter.ac deinde; Frumento ük vino ftabiliui cü,qiiod eft apertè dicere:Firma-ui eum pane corporis Chri amp;vino fangui-niSjin qbus illi sterna maneatabundatia. Tibiautcvitràqd facia? Quid igit tatusamp; talis Dei cultor,fi nihil inuenit filio vkrà gd prçbeat,niG eadé illi votis imploret?pii tasne,quod abfit, ft fucris indignus tant» gratie, vllis g» polleas bonis, vitra qua ni- _ nilampliiis in hac vita prçftat?*Aut forte ideo pariiipende5,quia in ore non fapit, quod in fpirito illi longe prsfens crat in «o,amp;fruidcfiderabat?Sed amp;nbsp;hoc, licet in fpe refediis olim Abraham fuerat,ideobe Gcne.i4lt; nediâus Dcoexcelfodid’cft,qua deniq* bencdiâione poft cum Deuslfaac perfu- Gene.17., derauproptcrca amp;nbsp;ipfe filium fnum lacob eifde ditabat bonis, amp;nbsp;phecali eloquio implorabaqquod oibus erat re^miffum.

nedidionis arcanum, in hoc m/' fticc Chrifti rcclefiæ præparatur, vbi Chri (lus eft cóuiua dcliciarn.amp;cóuiuiui”' Zïch.9. Dehocqppebono Zacharias olim reæ' mifto admiras,ait;Et qd bonuei’ eft,amp; pulchrûei’,nifi frumentû eledorUjamp;v’^'j germinans virgine$?Vbi notandum quôo no nifi eledonieftcibus, ex quo bon» lutis Ecclefiæ Sc pulchritudo decorispft’' tunquiaetfi quotidiè fordefcit,exindè rs' Iph.y. paratur, vt fpôfaChrifti fine macula ga,talibusiniieniatur refperfa munerib’' Alioquin dû quotidiè pcccamus, licèt .loan.!. minimis,quomodo fine macula effe po*' fum’?Nô ergo eft Immaculata,qa neui ob-fcœnita$.dcdecorat. Sed per hçc purgit^J iugiter.pulchrû eius eft corpus, ex quo Ipeciofa p lauacrû ampliùs pulcbrefcit,'^^ cadore lilij amp;rubore fanguinis î hocmy' . ftcrio decoret. Bonû qppe,vt ad vitâ Çtef' na^ficiam*:pulchrû verojdu îmortalitatis gloria veftimunvt amp;nbsp;in teriùs fruamurflu; cedine,amp;cxteriùsfulgeam’nitidiùsdetâti

bnficij gfa.Etvinû,inqt,germinâsvir' gincs. Felix fruftus vbertatis,ex quo vjtginitas gcrminatur.

I Amin hoc noftri gcrminis vino i Ricascorrumpitur,ab ifto verô vir-gines procreantur.Etideo iiire omnisec-défia Chrifti,virgo nominaturiqa ifta re-pleta vino,nullum prxtcrChriftum ama-re nouit,nullum cfurire alium, nullum fi-tire:quoniam fummum eins bonum Chri ftuseft,amp;fumma pulchritudo vcftis ilia contextadefupèrex vcllercagni,quænu- Ma»th.iv ptialis alibi appcllatur.Scd Si charitatis vi no dcbriata iurc omnis anima,qux Chri' fti potatur fanguinc,virgo dicitur. Habes chariffimcfanRorû vitæ bonum, * quod for.*quo nullum cft aliud. Habes pulchrum venu- j fiatis,quo tuas infantix abluas foeditates. exerce te in caftitate, quoniâ hic Cinguis nihil raagîsdiligit.quùm in Chrifto virgi nes.Virgines inquam,fed pudicas amp;nbsp;pru-dentes:quiafuntamp;fatux,intiisin animo Manh.iy, nonhabétes oleum fecum fpiritulTanâi. Quemprofeâôfiquisnon habuerit, hic Rom.8. noneftChriftLNam neque frumétum car nis fine vino fufficitfanguinis, neque ca-

158 RABANVS DE SACRA-ro aut nnguis fine oleo fpi rituffanéli pro àeil nobis, imo magisothcit.IdeoquifQS reélè vultconimunicarc, fie viuatneccff« efi,vttcniplum fpiritufTanéti fempcrclft. iGor.j. quear. Quia fiquistempIumDei violâUf | rit,difpcrdetcum Deus. Hinc PaulusaiK I Nolitecon tri (lare fpiritumfanâüinquo fignati eftis. Profeôtoque fine illo nulU Iohel.i. Chrifli gratia habetur.Proptercàamp;Iohd eùm pœnitentibus veniam promitteret» Refponditdominus,inquit,amp;dixitpopu . lo fuo:Ego mitto vobis frumétutDjVinu® ■ ÿi oleum,amp; replebimini in co.In eovtiq; replebimini, licèttria promiferit:quiaci roamp;fanguis pereundem fpiritûfanfluin confecratur.AIioquinmihi nec caroeft, nec fanguis,fed iudicium quod percipio^ quia fine donâte,nullum male prçfôæs''' , tibus donum ex neo præftatur.Nam idem fpûsdonum dicitur, qbusChrift’^^ecdc fia repletur.Sed ille ad plenum hecoîado norum poffidet, Ecclefia vcrôper partes indiuiduèjficut cidé placuerit, qui fc dim dit in fingulis,amp; bipertitur oibiis.In eo tn diuinitÙ5adimpletur,quia fine illo aniw* cuiufq; vacua inuenitur. Ideo hûc femp^'' ore-

(

MENTO EVCHARISTIAE. ijjt oremus,hunc defidcrcmus iugiter,vt cius repleatur bonis delideriu nolirû, öi femp îb Ülo renouctac ü aquilx inuetus noftra. Equetergo cpfineillo nihil eft quad ha- ’ hetur,nihil quod percipitur,eo rp oia do-

: oavirtutü hoc vno clauduntJdcirco fi vo lumus cæleftibiis ditari donis,donü patris äc (ilij amp;nbsp;fpûffanâi, qui ab cis cófubftan-hali5^ceditamp; coçtern’,ardéti animo pe-lämuSjVtpercücharitas in cordib’ refun datnfis,atq;in ipfo rcnafccntes quotidiè, advitäfandificent: qa quofcunq-, illefan dificaucrit fui rorisafpcrfjóe,cos pfcûè Patréamp;filiûinhabitarecrcdim’.Hinc idé ^üiu$ait;Egoamp;pateradeûveniem’,amp;mâ fionéapudeû faciem’. Nôquafi patermif Locuj niu ^^»fpûfftôjfedfignâtcrinlînuas, qgt; adeos tllut. ^iöpater fi ipfe veni3t,qiios idé fuç^uétu îlperfiôis fanâificaucrit fpiritus, licètin oih’ fibi femp coopatrix fit totaTrinitas, ^Admonitio cuiufquc,vt fit probus Sc caftusantecommunionem. Cap.

_ fclici’bono Chfiano,itaoihil illo periculofi’jfi defert’ à tâta gfa, fiat mébrü roer€tricis.Etideo charif.caftû tecuftodi:

quia hoc munus quo virgines generatur, nimivùm non modo carnis luxuriani,«' rùm etiam mentis execrat défi diS, fi o®' for.«in- quodeft vndènofter »exteriùshomopo* tcrnus fit maculari.*Quo vclim, quia ordininK Dco iam facrisadfiftisaltaribus. Liuain*

Maûh.'z/. nuHaexcufatio prodeft, vbivcftiseftcoquot; fcientia iudex.amp; fi probaucris tepriœûm turn de pane illo amp;nbsp;calice fecur® bibe.Sm Ioan.2, nbsp;autem,Da honorem Deo, amp;nbsp;corrige quaquot;

tocitiùs plenitudinc cordis maculamerro ris,fi quomodo valcasdemum Chrifti ah tariacircundarepiisamplexibuSjamp;atIJân da fandorum mente purji ditior introift' Alioquin grauiuscft, in fordibiis adhut fordefcere,amp; inlicita nei myrtcria,côK® pto DcOjimpudctcr accedere.Hatcigquot;^' ob cautelam tui dixerimj dilediffiniefil''

quia noui plerofque veluli fuesiinH'U'’' das,qui obtentu panitêtix redeuntadve lutabra tantoprocliuiusvitiorum,qu’quot;' to faciliùs ad hæc fine preiudicio reat’.'“* acceduntjifta pedibus caîcarezqui net,ƒ feftacl eos nei patientiafuftinuitjdum®' digni vits myfteria præfiimerct,vlteriu^

MENTO EVCHARISTIAE. 141 qUï dictmuSjVcra malunt crederc. Veren turenimcoram humanis obtutibusfuam ^erecundiam portare,quàm coram maie-üite diuina amp;nbsp;omnium fupcrnorura prç-fentia,tetneritati$ incurrere offenfam. Quibujjpfeâo cordis induratio,cùmncc fe corrigiint,ncc Dci vifitctur verberc pi-ctatisjiam pœnaeft peccati amp;nbsp;cotcmptus fuperbiç.Sed dominus quia eos cótinuö non punit, vt prxtulimus, nunquid nô eu rat,autfuasiniurias ita tenus multas obli-iiifcitur?Nequaquam hoc dixerim,prœfer tim cùm idem vidcat, amp;nbsp;ad iracûdiam ex- Deatj« inde ampliùs concitetur, co quod prouo cent eum filij fui ac filiæ in iram,quos an-geloruni gratis fociauerat ad menfam.

Hinc quoque eft quod fcquitur,Abfcon- Deut.51. damfaciem mcam abcis,amp;conf)derabo nouiffima eorum.Propter quod Sefepè hi talcs interdum proponuntfe adhoram in melius conuerti cum fumma deliberatio-nementis,fed iterum tentationis impetu peiùsruunt.Idcirco tu G vis faluari, amp;nbsp;his advitam frui,velim Gc te agas,vt oeii pfen tem femper vbique intelligas,8cGc coram ipfo verfari,vt in nullo maieftatis cius ocu

Hi RABANVS DE^SACRA-los ofFcndas Quia fi qs fe putat abeo''^pi am delitefcerc,noucrit cum omino qu® offenfum non cfFugict qui vbiqiie virtut’ Deutji. polletded apud eû omnia rcconditajqU^ geffitjamp;fignata in thcfauris eins iniieoicf' ^De hœdo amp;nbsp;agno,qualiter vniciiiq; immolariturin hocmyfterio.CapJ'^',

PAtet igitur ex lege diuina, licèt Cbri' ftus immoleruragnus in ecclefia,g’jf differentia meritorum hæc Sjprarmiatf' £xeix buantur. Vndèdnsin Exodo,ciimdep' fcha loqueretiirrDecima die menfisliuiii! •' • tollat vnufquifqjagnû pcrfamiliasamp;do' mos fuas.Erit aüt,inquit, agnus abfq; cula,mafcnlu5 anniculus, inxtaqiiérituin tolletisamp; hœdû.Vbi fcptuagintatEritno bis agnus immaculatus.dc agnis, inquiut, Si hœdis fumetis.Ex quo profeäoliqutf) quia obdifferétiam meritorum, iihpi^' cipinntur,fl forte quis agnum nonpotuc rit paupertate vitæ affcqui.id eft, vita ini' maculatam offerre,faltem hœdum habest in facrificijsqni pro pœnitentibusroaâa-tur.Dcquo diuinæ legis interpresHiero nymusaitjtpChrift’ in domo ecclefiædu J , plicitcriramolatur.Siiuftifmnus,inquiii i

agni carnib’ vefc imur; fi pcccatores 8c pœnitentiam agimvs,nobis hccdusocci-diiur.NonçpCnriftnsbœdusrir,

I niftrisftare docuitzfcd prodiuerfitate me ! ritorum,vnicuiq-,aut agniis aut hœdus fit.

I AHoquin cxlegecurhœdù fimulcûagno i 'ubeturtolli,nifi obmeritornm difinfti-

onem^Vbimox-.Etfernäbitisciijinqtjvfq; Exo.ii. idquartamdecimam diem menlisnuius,

1 'iiiinolabitq',eum vniuerfamultitudofili oruinlfraelad vefperam. Nec tame apertè infinuat,fi de folo agno accipiendum eft,

' 1 btitmortisrealuagnûcderc nôpotuerit, ' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fal-

144 RABANVS DE SACRA-falcem fccundo menfe,id cft,in pani«»' tia reatus fui hœdura indulgétiarum pff' cipiat.Aitenim ita:HoiTio qui fuerit i®' mûdusfuper animam fiue in viaproculi in gcnte noftra faciat Phafc domino men fe fecundo. Aliter autem:Si autcni iromi® dus in anima non fuerit,ant proculjp cor-porc viæ à templo fpiritulTanâi nô recef-ferit,amp; phafc domino non fecerit, exter-minabitur anima ilia de populis fuis.Q.quot;* omnino nifi maducauerit carnem fiüj h® miniSjVitam nequibitxternâ habere, quo niam facrificium domino nô obtulitteni porefuo. Etncputaresquôddehis fort® dicerct,qui funt extra Chriftum, addidit, In gcnte nfa:quia omnes Chriftiani, qu»; Il fub vnageneratione,reputantur.Hunquot; liuscftfane, cum pœnitentibus hœduni, quàm cum perfeélioribus amp;fanâisChri-ftum agnum comedere. Quod benèintel ligens fenior ille filius de agro reuerfiiS) fed malè contra dulciffimum patrem inui Lue.ij. diapcrmotus,obiurgatdicens:Totannis feruio tibi,nunquam mandatum tuump-teriens,amp; nô dedifti mihi hœdum,faltçm vt cum amicis meis cpularer. Etquàmi“' ftc

MENTO EVCHARISTIAE. 145 ‘^^iquiaprofeöo cæcatus, mente, noluic •’’trare intus,nee corde pœnitere. Id ci reo 'pforfus omnibus bonis paternis,nec hce for.«priua W indulgcntiariim meruit adquirere, tu* 'necvitulusrepœnitcnti filio minorité- for.»amp; ”500105 immolatiir: amp;nbsp;quod grauius eft, ^ontumaci animo in patrern refert iniuri ’Squasille exfua carnalitate impœnités libi cor contraxerat.quapropter poft nau ffâgiumjquæ fecunda tabula eft, feruenti ’nimopœnitétiam agamus.Nimirùmqa •quot;elius eft,faltem hœdû my fticc infra con quot;'uiûChriftijVbiagnus immolaturChri ftüs,cum frairibus epulari duntaxat, quia fumus rei amp;nbsp;noxi j, quam cum iurgio con-’rapium patrem infolefcere, amp;nbsp;inuidiani dedignari,neadineffabile patris gaudiu faltem rogati veniamus. Nec dubium qn ^iuinitus reconciliad quantocitiùshanc bumilitatisviamvfque ad pios paternos ïtnplexusrealfcédcntesjin hoc cçlefti có-

Iliiuio pro nobis non folum hcedus indul-gentiarum Chriftus iramolabitur, verum fuabenignitate agnus feu vitulus verbi di dnitate faginatus,pro gaudio noftræ falu ùmyftitèmaûabitur. Alioquin quomo

14lt;5 RABANVS de SACRA' dó inter agnos,quos à dextris locabiG Marth, ts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;venia recepta ouis cétefimareH*

Luc.i;. ' tuetur,nif) gratia vnitus Chrifti,iani inf’ vnum corpus inueniatur?Verunraméiicf I.cuit,4.9, mirUjfiinhoc tnyftcrioChrs propcccâ' 10.16.1;. toribusquaß hoedusaccipiturtquiainlf' S':figurahircus immolât.Vn-de quia duabus côftat fubftâti)s,duo exllt;

ge hirci fimul in loco iubenr offerri,quo' rumvnuspro peccatis forte dnomaÖJt) Leuit.i6. alter verô vines adfumit, (que emiffariui’i lex vocat,amp; fuper eins caput ocs iniquit» tes filiorû Ifrael côfitendo,amp; vniuerfadt' liclaatq; peccataeorum imprccabant,amp; fie ad cremum mittebât)portâs oïa pecca-ta filiorû in terra folitudinis. ExquoprO' fcftô liquet,lÿChfs in fimilitudinecarnii peccati,occubuitpro nobis,Stoiamaled* J âa legis amp;nbsp;peccata noftra fuper fe tulit,îî aderemum,vbi nonaginta amp;nbsp;noiiéoufi in dclerto reliqucrat,teffinus reuolauit. Nonçptillinc hircus,autthic bœdusiuit Kom 8 cr£ d3f,fedfia pro nobis figura carnis pet' cati affumpfit,amp;dc peccato dânauitincar ne pcccatû: vtqui erSt hcedi,à finiftris iure loc audi,fint oues, in dextris elementar

Sic quoq; amp;poft !auacrum,idern 'Idagnuseft iuftis.fitamp;peccatoribus hoe 'luszquatenùs per hoe amp;nbsp;ipfi iufti conftitu ’tturjVt nemo à carne Cnrifti amp;nbsp;fanguine Araneusdeputetur,nifi*fcculpis exigé- for.wfi öbusïxciderit.

p Ccè qualis cll ordo.Na qui non man JLducaicarnemChrifti,neq-,bibiteius i^uinem,procul dubio nee vita habet 'n fe manenté.Et quicunq-, indigne come deritjuon virtutem carnis,fed iudicium fi bifurait.Porrófiquispeccatoreft,amp;'iam ' pwcare defijt,Ucèthœdus,ei tn caro Chfi

51 'ncepspoftlauacrüjprotegéteDcOjincor , 1 pore mafcrunt,nullis obuoluticriminib’, ( 1 lt;i'gnè accipiüt agni carnes,amp; potatur fan , 1 Suine.Veruntamé amp;fi ita loquimur, non ( ïftiraandum hic aut ille aliud accipiat, ,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K X quatn

148 RABANyS DE SACRA-quàm Chrifticarnem amp;fanguineni:lt;l®’ nechœdusdicitur,nifi difpéfatiuèobiBj! fticam fignificationem:ita nee agnus,niquot; vt i 11c intelligatur verus adiieniffe agquot;quot;’’ q ex lege multotics præfigurab3tiir,amp;'''' ra mentis innocentia per eiim cunitisp’' tefcerct.Cæteriim quâuis hœdusdicat“'’ mihi pro qualitate nieriti Scobfufcatioquot;' dcliäijanti eft omnino precij pro niun® vita,qiiätieft amp;nbsp;caro Chrilti, nimirumÿ nihil aliud eft mihi quàm caroChrifti- I Sedidco rurfushcedus fit pœnitenti pt® myfteriOjVt malcdióta facinorum cata expietjficuti amp;nbsp;agnus leuiora qusq? Hincamp;priùs canitur, agnvs dei, quàm comcdatur:quatenùs per hoefidesincä' lefcat,quia i pfius eft caro immolata,p nobis,vt tollat rurfus peccata mundi. Impfte autemhoc faeramétum, ad expiatione® pro peccatis noftris, ea quæ demum con-traximusjfi nos céfem’ ab his,amp; ita Cowell dimuSjVtiubet, in vnafcilicetdomo,quï eftfanäaDei viui ecclefia,extraquäniil' li fas eft cdere agni carnes.Nequecrudu® Ixo.ix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cx his,aut coäum aqua,fed alfas tan

» ’greftibus abfqiie feimento,id eft,tn azy-’'’isfynceritatis Scvcritatis cas comedam’ i-Cony.

li ’Bfque fermento corruptionis.Deinde,p !, igt;etfe vnufquifque,amp; vt præcipitur, Gc fe •! ’gat.Rencsnoftros,inquit, accingctis:qa Exo,ii.

I' liïcfunt vit®femina,quibus virgincsge ■’srantur.vndè conftat,quöd nulli pericu

I lorni5eacôtingunt,quàmluxunofi amp;in-li cefti,proptereàpnmùm hoc loco amp;nbsp;Icx i täftitatis in rcnibus,quorum fcrutator eft I^eiiSjperfe ipfum adGgitur. Nam G qui

5 vxoribusdebiturcddunt jnlege,non pof’'Reg ”-/ ; funt ad Deum neque ad panes propoGti-, onum,neque ad vlla legis confccrata.nifi 1 nbsp;nbsp;priùs faltem triduo,vel eoampliïis,fandi

/ ficentur,acccderc:quanto magis, fi volu-! mus panem ilium qui de cælodefccndit, ( amp;nbsp;agni Dei carnes dignè comedcre, ab ) omnibus peccati operibus vacarc, puriG-, nbsp;nbsp;cationemq-, mentis ad Deum dirigere? Et

/ calceatnéta,inquit,habcbitis in pedibus, ] nbsp;nbsp;ne,dum fumus in viaiftius fcculi,à ferpen

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K 5 nan

VO RARANVS DE SACRA-nantes.Eft cnim phafcjd eft, tranfitus do mini.Alioquin dcfiderio torpentes,amp;^quot;^ infeculi aäibus remorantcs,non dign' comedtint pafcha,videlicet carnes agni, amp;nbsp;ideo fans timedum taiibus, ne cum AC' gyptijs noäe perimâtur, dum foporepec cati perimuntur:vaftantur enim ab angf' lo,quorum metes agni fanguinc non fünf refperfæ, ta cxtcriùs in carne, quàm amp;nbsp;in* tus in confcicntia.Saluanturverölumbi$ fuccinóti,amp;calceati pedibus.baculo Chri ftifuftentati,adpatriamhinc quantofum' mo mentis ardorc vel defiderio feftinan’ tes.Eftenim phafae, id cft tranfitusdomi-ni.Putas ergo chariffimc,quódlatcatDc-um illius confcicntia, non dico,fi crimioi bus eft obiioluta,verum ignauia fi torpe-at^Patetigitur,quöd nifi defiderio cæk' ftis patriæ ad fuperna,vbi Chriftus in de-tra» patris, fide pleniffima amp;nbsp;fpe certa, necnon charitate non fida feftinus tranf-eat, de agni carnibus iure non comedic, quia lege in hoc iubentis violât. Propter-eà quotics ea percipimus,attollatnus(nen tes in defiderium, amp;nbsp;per ardore fidei fefti nemusadtätam focietatem vifionis:quia

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimi'

MENTO EVCHARISTIAE. lyt nimirumhicguftus eRjUicautêfatieras. Satiabimur,ait propheta,dum manifeda- * biturgloriatiia.Tranfit ergo Chriftusin nobis de hoe feculo ad patrem:ti 3feamus Si nosin illo,quia cum illo hmul otnncs,n eiusmembraconnumcramiir, vna perfo-naamp;vnum corpus fumus. Qui autem ad- £xod.itf. hucrefjdent per defiderium fuper ollas tarnium amp;nbsp;ncgligeniiam, non cum illo iranfeuntneque fedinant ad patrem: id-circo pafcha nunquam rite célébrât, quia pafchaà tranfitu nominatur. Vndc voto-nim hli,tranfeamus hinc fedinates fuc cinâismentibus i’ccalceatisinprç-

paratione eiiangelij pacis pedi-bus,vtadilla refurreâionis gaudia quantocitiùs venire valea-

^Hucufq; de cuchariftia,nun c verô liter fit Trinitas in vnitate, amp;nbsp;Vnitasintri nitate, amp;nbsp;debaptifmo Chrifti in lor-dane:amp;quiahcc omnia ad euchari-ftiam pcrtinétjdifputatur.gaudc amus,quia pro nobis eft.

VANGELICAlediofP® fuit nobis, vnde loqu^ murad charitatemv'' ftram,tanquam doiW' ni imperiû,amp; verè do-mini imperio. Abifto em expeâauit cor mO'

urn tanqiiam iuffionem proferedi fcii”'’' for.nntel- ni$,vt hinc*intelligerc loq me veile quo“ ligcieti» recitarc ipfc vellet. Audiat ergo ftudium amp;deuotioveftra,amp;adiuuet apud ipluiquot; dominum Deum noftrum,Iaborem me-um.VidemusenimjSitanquampropofit® diuino fpcâaculo contuemur, apud fl“'

men lordanem comcndari nobis Dominîi noftrum in rrin iiate.Cùm eniin venir« Ie fus,amp; baptizatus effet à Ioanne,Dominus à feruo fuo, quod fecit ad humilitatis exem plum,in ipfaquippe humilitatc oftendit iinplere,quando diccntefibiIoanne:Ego Matej, àtedebeobaptizari,8£ tu ven is ad me?K.c-IpondicSine modo, vt impleatur omnis iu(litia.Cum ergo baptizatus effet, aperti Ibidem. funtcxli,amp; defeendit fuper cum fpiritus bndus in fpecic colûbæ. Deinde vox de-fupèraudita cft, Hic cft filius meus dilc-ftuSjin quo mihi benètfenfi. Habemus cr go diftinââ quodam modo Trin itatcm,in voce patré,in hominc filium, in columba fpiritum fanftum.Hoc quidem cômemo rare opus erat.Nam videre facilimum eft. Euidenter enim ncc vllo dubictatis feru-pulo cômendatur hsc Trinitas,cîim ipfe dominusïefusChriftusin formaferui ve niensadloannem,vtiq-, filius cft.non ein dicipoteft quod pater cff,aQtdicipotell quod fpiritus fanâus. Venir, inquit,Ic-fuSjVtiq; filius Dci. De columba quis du-bitet,aut quis dicat, quid cft colûba,cùm ipfuraeuâgelium teftatur apertiflimc,De-

OyOMODO SIT TRl-fcenditfupercumfpiritufTanâus in fp*‘ cie cokimbæîDe voce au tem illa nulladubitatio,çp pater fit,cùm dicitjTquot; esfiliusjneus.

HAbcmus diftinétam Trînitatcm, ® Ci^ confidcremus loc3,audeodice' rc,quäuis timide, id dicam tarnen,cùinlc' fus venit ad fluuiij,ex alio loco in aliûloÇ^ colûba de cxlo defcendit ad terrS,De alif loco inaliumlocû voxipfapatris,nec(i' terranec de aquafonuit,feddc cslo.TrH hæc quafi fcparantur locis, fcparantur of' licijs,feparantoperib’.Dicatmihialiqui5' Ortende infcparabilé. Mcméto catholicquot; te loq.Fides ern nortra,id crt, ^lt;1« noftr».fi-des reda,fides C3tholica,non opinions præfumptionis, fed teftimonio Icftionif colleâa,ncc hçretica teraeritate incerta, fedaportolica veritate fundata,hoc infi' nuat,hoc nouim*,hoc credim*,hoc for.*hoe videmiis oculis,necadhuc corde, quîdiquot; Sc fidemûdamur,ipfatn fide certilTitnè»l’aquot; roburtiiïimè rctinem*,patré amp;nbsp;filiûamp;fp*' jritilll*

ritumfanâûjinfeparabilcm cfTc Trinitatc: Vnum Deum,non très deos; Ita tarne vnii Dci'ijVtfiliusnon fit patcr,vt pater non fit filius, vt fpirituffanftus nec pater fit, ncc filius.Se d amp;nbsp;patris amp;nbsp;filij amp;fpiritus häc in-cffabilé diui nitatc apud feipfam manentê, oiainnouantc,créante, mittenté, recrean-tc.iudicantc, liberantem: Hane ergo Tri-nitatc,inefVabilem fimul nouimus amp;nbsp;infe-pirabilem,

QVidergoagimus?Ecccfeorfum vc nitfiliusin homine,feorfuin fpiri-lulland’de cçlo defeedit in fpecie colube, fiorfumvoxde cçlofonuiv.Hic eft filiu» gt;neus. Vbi eft infeparabilisTrinitas? fecit vospme Deus intctos,amp; quafi aperientes finü,donee ipfe,vndc aperuiftis, impleat. CÖlaborate nobifcihvidetis ein qd fufee-ptrim’.Nó folü qd,vcruetiaq vndevolu- Locutob-®u$dicere,vbi pofiti in corpore, ijdeor-nimpi{amp; aggrauat aiam,amp;dcprimit terre na inhabitatio fenfum multa cogitate. Qn fgoiftu fenfum àmultis extra amp;nbsp;ad vnû

DcumTrinitatcminfeparabilem coHigOt vtaliquid videara quod dica; putasneboc corporc,quod aggrauat anima, vtaliquid vobis dignecloquar,potero dicere:quo-quot;falia niamadte leuauianimameS,adiuuetnie, Icuet cam mccum. Nam infirmus fum illi)

amp; grauis efl: mihi.Solct queftio ab Audio* fifTimis fratribus proponi, folct in amato-rum verbi Dei fcrmoncverfari, foletpro hacmultum puirari,ad Dcum dicentibus hominibus:fecit aliquid patcr,quod nofc cit filius:autfacitaliquid filius,quodnon facit pater. Interim de patre amp;nbsp;filiodica-mus.Cùm autem hinc expcdicrit conitu Pfal.i«. noftrû,cui dicimus,Adiutor meus*estu, »efto,ne ne dcrelinquas me:intelligitur etiam fpi* rituITandus ab oratione patris amp;nbsp;filij ne* quaq difccdcre.

^Vtrùm aliquid facit pater,quod non facit filiusiaut filius,quod non facit pater.

De patre ergo amp;filio fratres audite, facit aliquid pater fine filio?Refpó' debimu$,non.An dubitatis?quidcnimf» cit fine illo,pcr quern fada fiint omnia? Omnia,

NITAS IN VNITATE. 157 Omnia,inquit,peripfum faäafunt. amp;nbsp;in-Multas tardis,duris,litigiofi5,addidit:Etli-neipfofaftü eit nihil. Quôdigiturfratrcj Omnia peripfum faâa fünf, inrelligimus '^ti9;vniucrfamcreatiiram faââ per filiû, fcciffe patrem per verbum fuum,Deû per '^irtutem amp;nbsp;fapientiam fiiam.Nunquid di-öuri fumus,omnia quidé, quando creata ^untjper ipfum faâa funnfed nunc nó oia poripfum facit patcr?Abfit. Recedat hæc Oogitatio àfidelium cordibiis, abigaturà ^cnfudcuotorum,ab intelicâu piorû:fieri non potcftjVt per ipfum creaiierit,amp; non per ipfum guberner.Abfit,vt line ipfo rc-gatur quod elf, quando peripfum faâum oft vteffet.fcd amp;nbsp;hoc teftimonio feripturç ftoceamuqnonfolùm per ipfum fada amp;nbsp;tgt;'eataomnia,ficut exEuangelio cômemo rauimus,Omnia per ipfum faâa funt, amp;nbsp;loan.», fineipfofaâû cft nihil: fed per ipfum etia rogi Jî; difponi quæ faâa funt.Agnolcitis, credo, Chriftum Dei virtutem amp;nbsp;Dei fa-pientiam.agnofcitediâumDeifapientia, ' nbsp;nbsp;'

Attingitàfinevfque adfinem fortiter, amp;nbsp;Sap-®' ftifponit omnia fuauitcr.Non ergo dubi-temus peripfum régi omnia,per quemfa âa

ijS oyOMODO SIT TRI-âa funtomnia.Nihil itaq; paterfine nihil filius fine pâtre facit.Occurritqft*^ qua in noicnornini Stvoluntatefoluen^^ fufcepimus.Si nihil facit pater fine filioA nihil filius fine pâtre: nónne qiiafi coHj' qucnseritjVtamp;patrem dicannusnatum^' virgine Maria,pattern pafTum fiibPon^'^ Pilato,pattern rcfurrcxiffe Si in cçlûalfcc' Pfal.nj. diire?Abfit.non hocdicinius,quianóho^ 2..Cor.4. credimus.Credidicnim,propterqiio(lI® cutusfum:amp; nos credimus, propter quoil amp;nbsp;loquimur. Quid eft de fide?quia hlW’ de virgine nanis,non pater. Quid eftin^' dc?Quia filius pall us lubPontio Pilato, mortuus,amp; nô pater. Excidit nobis,quof rattînaf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligentes, vocari Patripâf

fiani. fianos,qui dicunt ipfum pattern,natû«’* fœmina,ipfum pattern palTum,ipium eH® pattern,qui eft filius: Duo elfe nominal non resduas:amp;rcniouit iftos Ecclefia d' tholica à communione factotum, ne ah'

quem dcciperent, vt feparati litigarent. Reuoccmus ergo difficultatem qusftiO' nis fenfibus noftris. Dicat aliquis niib' Tu dixifti nihil patremfaccre fine filio» nequc filium fine patre:8£teftiinonijs£if feri'

fcripturistadhibuiftijnibil patrcm faccre fine filio,ncque filium fine patre,quia omnia per ipfum fafta funt.Nec quod fa-öum eft,regi fine filio:quia ipfc eil fapien fiapatris,attingcnsàfinc vfque ad finem gjp.S« fortiter,amp; difponit omnia fuauiter. Mo-do mihi dicis, quafi contra te ipfum lo-lt;luenj:Filius natus eftde virginc,non pa-Unfilius paffus eft, non pater:filius refur-fexitjnonpater.Eccè teneoaliquid face-Kfilium,quod non fccit pater: aut ergo oonfitere aliquid facerc filium fine pa-tre, aut confiterCjCtiam patrem natum, piffum, mortu um, refurrexifTe : aut illud die,aut elige vnum c duob’.Ego neutrum digo'.nechoc, nec illuddico:ncc aliquid filium fine patre facerc dico:quia métior» fihoedixero. nec patrem natum, paffum, f'furrexifle dicoiquia nihilominu» men-'ior,fi hoc dixero. Quomodo tc,inquit, txplicabis ab his angultijs? Placet vobis quæftio propofitaîDcus adiuuet,vt pla-f «aiamp; foluta.Ecce quod dico, vt me amp;vos »h his anguftijs oominus liberet,in vna fideftamus in nomine CHRISTI,amp;in vna domo fub vno oomino viuimu$,amp; in

1(ÎO OyOMODO SIT TRI' vno corpore membra fub vno capite ft' mus,amp; vno fpiritu vegetamur. Vt ergo dû minus ab his anguftijs moIeÜilTim» q“*' ftióisliberet amp;nbsp;me qui loquor, Ävesqquot;' auditiSjhocdico.

^Quod filius natus fit de virgine,amp; non pater: amp;nbsp;tarnen natinitatcmamp;patsf

virgine Mariaifed natiuitatc fil i j, o®” patris,deMaria,amp; pater amp;nbsp;filius operaW’ eft.Non eft pafTus quidem pater,fed filin’* paftionem tame filij,amp; pater amp;nbsp;filius opC' ratus eft.Nó furrexit pater, fed filius:iefuf reâionem tame filij amp;nbsp;pater amp;nbsp;filius op«' ratus eft. De quæftione ifta videmur ftquot;' expediti, fed rortè verbis mcis: videaiDquot;’ etiam,vtrum verbis diuinis.Pcrtinet ergquot; adme, fanÄorum librorû teftimonijsd«' monftrare,natiuitatem filij amp;nbsp;patremopquot;' ratum amp;nbsp;filium:ita palfionem.itarefurre' â:ioné:amp; cùm filij tantiim fit amp;nbsp;natiuitas, St paffio,amp; rcfurreôUojhçc tame tria, ad filium folum pertinent,neca patrefolquot; faóta fint,ncc à folo filio, fed à patre vtfti

Mitas in vnitate. 10» ^filio.Probem*fingula:iudices,audiftis, faufapropofitaeft, tcftcs procedanuDi-^attnihiiudicium veftrum,quod folct cau ^asagentibus dici:Doce quod promittis. ?^oceo plané,adiuuate Domino,amp; cçle ft is ‘ürisrecito leâionem. interne audiftis ,p-Ponetitem,audite intcntiùs iam proban-tem.DcChrifti natiuitatemihi primo do-ctdum eft,quomodô earn amp;nbsp;pater fecerir, ^jfiliusfccerit: quïsnónifiad filiumper-dncat,quod fecit pater amp;nbsp;blius-Paulurc-titOjidoneum iuris diuiniconfultummam amp;caufidici babent diâantem iura litiga-torum, no Chriftianorum. Recito,inqii3, Paulum diâantem pacis iura.Oftédit nobis fanft’ Apoftolus, quomodô natiuitate filij pater opcratus fit. Cum autem venir, inquit, plenitude temporis, mißt Deus fi-liumfuumfaâum ex mulicrc,faâumfub lege,vt cos,qui fub lege erant, redimeret. Audiftis,quia planum amp;nbsp;apertum crt,in-tellexiftis.Eccè pater fecit hlium nafeid« virgine. Ciim cnim venifTet plenitude té-poris,mifit neus filium fuum,vtique pater Chriftum.Qiiomodö eum mifit?faÖum ex muliere, faâumfublcgc.Fccit ergo eum

ïCi QVOMODO SIT TRI-paterex mulierc fub lege? An te fortèho^ inouet,quia cx virgine,dixeram,amp; Paulu* dixit,ex rnulicre? nó tnoueat. non imiB®' remur.neqjcnim rudib’ loquor.Vtnii’ï tfai/. fcriptura dicitur,ex virgine, •”ƒ licre.E.x virgine quomodo? eccè virgoCO' cipiet in vtcro,amp; pariet filium: ex autcm,ficutaudi(Hs.Noncft contrartuni' Proprictascnim locutiôisHebieæ.æu''®' for. «,lt;cd rcs nó corrupta virginitatc;*fed ftrmin’’ corriipta, appellat.Habes eutdctem fcripturamCc'

“ ' ■ maait earn in mulierem, Dicit cctam loco fcriptura,inhere Deû fapere muh«' res,qux non cognoiierütcubile viri.Ho^ ti go iam nota cffe debet, nec teneat noS vt alia quæ meritô tenebût, DominoadiU' liante,explicate poflîmus. Probauimustf go natiuitatem fil ij à pâtre faâam: probc; j mus amp;nbsp;àfilio fada. Quid eft natiuitas fil*) de virgine Maria?ccrtè adfumptioforin^ fenii.Nûqaidnam eft aliud nafcifiHo.nib i acrlpcrc forma ferai virginis in vtero?AU' I FLil.j, diqahocamp; filiusfecit.Quicumin loriw ।

Dci elfer, nonrapinamarbitratuseftjctf'’ le çqualem Deo,ièd femetipfum sxinani' uit, i

( '‘itjforraanafeniiaccipiens.cum venirple »itudoteraporis,mifitDcusfiIiumfuüfii'

/ 1 öura ex muliere,qui faftus eftcxfcmine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

(I ’'atiuitatem à patre factam: fed quia ipfc filiusfemetipfum exinaniuit,formam fcr-

1 iiiaccipienSjVidemusnatiuitatc filij amp;nbsp;ab p I ipfofiliofaäam.Probatumcft hoc.tranf-

if »ÇQuôd filius fit pafTus, non pater; paf-/ fionem autem blij, amp;nbsp;pater amp;nbsp;blius ( operatusbt. cap. vi.

j TNtenti aliud accipitc, quod ex ordine , I fequitur.Probemus amp;nbsp;paffionem blij, ( amp;àpatrcfaftam,amp;ibliofaftâ.tFaciat

’ pepercitjfed pro nobis omnibus tradidit f . «um.Faciat tSe blius paflioncm fuam, qme Gal.x. , I dilexit,amp; tradidit femetipfum me.Tra-1 I diditpatcr blium,tradidit blius feipfum.

J Paffiohxc*abimi faâa eft,*fcd ab vtroq-, J 1 faâaeft.Sicut ergo natiuitatem, itapaffi- for.,fcd , onemChriftinecpaterfecitfineblio,necamp;ab J 1 filius line patre.Tradidit pater blium,tra-, diditfilius feipfum. Qiiidhîc fccitludas, , , uifi peccatum?

OyOMODO SIT TRP ^Quod filius refurrcxit, non paten paterautcm amp;nbsp;filius refurreâio-ncni opcratus fit.

TRanfeamus amp;nbsp;hinc.vcniamus ad re* furrcdionem.Videamus filiumqui' dem,non patrcm,refurgentem:fed reluf' reâionem filijamp; pattern amp;nbsp;filin faciente. Operatur pater refurrcétionemfilij:prû' pter hoc enim cxaltauiteumàmortuiS)îl donauit ei nomé quod eft fuper omne no mcn.Refufcttauit ergo pater filiûcxahâ' doeumàmortuis. Nunquid amp;nbsp;filiusrefa-fcitauitfêmetipfum^refufcitatplanè.lnfi-loaD.x. gura fui corporis de templo dixit: Solui« templum hoc, amp;nbsp;in triduo rcfufcitaboil' lud. Poftremô,ficutad paflloné pernnt' animam ponere,ficad rcfurreâioné,ani' mam iterû fumere. Videamus fi filiusqngt;' dem animam fuam pofuit, amp;nbsp;ei animani fuam pater reddidit, non ipfe fibi.P^J enim quia reddidit, manifclhim eft.indlt; gt;fal.4®' pfalmus dicit:Exufcita me,amp; reddam illj^' Sed quia Sefiliiis animam fuam fibi reddi^ loan.io. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis cxpcélatis,ipfe dicat: Potefta«

«juod promifi.poncndi,dixit.fcd iam da matis, quia prçuolatis.Eruditi quippe in “ fchola magiftri C3eleftis,tanq leäionis intenté iudientesjpièreddentcs, quid fcquit non ignorantes. Poteftaté habeo ponédi, inquit, animam me3, amp;nbsp;poteftatc iterutn fumendieam.Nemotollitillam à me, fed «go pono illam 3 me,^ iterum fumo earn, Exoluentcs quae promifimus^ppofitiones noftras firmiiTimisCvt arbitror)teftimoni-oru documctis probauimus.Tcncte quod iuclitis.Breuiter rcplico.reni vtililTimam, quaniuexiftimOjtnentibusnoftris collo-candam cómendo. Pater non eft natus de virgine,natiuitatem tarnen illam filij amp;nbsp;pa ter amp;nbsp;filius eft operatus ex virgine. Pater noneftpalTusin cruce, palTioncm tarnen filij amp;nbsp;pater amp;nbsp;filius operatus eft. Non re-furrexit paterà mortuis, refurrcâionc tarnen filij amp;nbsp;pater amp;nbsp;filius operatus eft. Ha-betis perfonarum diftinâionem amp;nbsp;ope-rationis infeparabilitatem.

i66 QVOMODO SIT TRI' patrc. An forte miracula q fccit lefuSjinO' ï«in.i4, nctno5,nefortèaliqua ipfc fccerir,qnon

’ *^’fecitpatei ?amp;vbic(l, Paterin me manen! facit? Haec quae diximus, plana erant-tan' tùm dicendaerant.non laboiandi'ivtin' telligercntur,fed curandfi vtcommemo' rarentur.Aliquidadhuc volo dicerc.Vbi । verèamp;acriorem intetionem noftiani re* I quiro,amp; deuotionem apud Deum.EOT ! lociscorporalibiis non tenentur nee oC' cupantur nifi corpora. Vitra locos corpo' raleseftdiuinitas.Nemo cam tang fpatio requirat,vbiq-,tinuifibilis amp;nbsp;infcparabili-teradcft.non in parte maior, in parteiw-nonfed vbique tota,nufquam diuifa.Qni* videt h3EC?Q.nis capit hoc?compcfcainii! nos.memincrimii5qui vndè loquamur.U lud quiequid eft quod Deus cft, piè ere- ! datur,|fyncerècogitctur, Sc quantum dy tur, quantum poteft, ineffabiliter intelli-gatur. Quicicant verba, ccfletlingua,eor excitetur, cor illnc leuetur. Non enim il' lud quod in cor hominisafleédit, fed quo cor hominis alTcendat.Attendamus erea-Rom.i.’ turam. inuifibilia enira eius, à creaturi mundi per ea quae fafta funt, intelled» confpi

Deus, in quibiishabcmusquandam con- , fnctudmis* familiärem, inucniamus ali- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

, cliqua tria, qux triafeparabiliter opeven-, tur.Eiafratresadeftote, amp;toto animo vi-dete prills quid promittam, ne forte in ere ,, Wura inueniam, quia creator à nobis ex-'lt; eelfuseft,amp; forte quifquam noflrum, cut fulgur veritatisaliqua mente qiiafi coru-fcationem pra;[lringit,poteft dicerc ver-

'1 bailla;P,go dixi inecllali mca.Quid di- Pfshnv. ^iftiin ecftafi tua?Proicâus ium à facie vfal.j». ocu’.orum tuorum.Etenim videtur mihi 'fte,quihoc dixit,leuaffc animam mcam, diffudlfle fupcr fe animam fuam, cum ei diceretur quotidic,Vbi eft Deus? perue* Pfil.4t. tiiffe fpiritualiquodam contact» adiUam iticommutabilem lucem eam,qux infir-

' 1 mitatc confpeclus ferre non valuiffe, amp;nbsp;in mm quah xgnn\dinetn atq; unguoretn iterutn recidif{e,?c comparatfe feiUi,fcn-fiffeadhuc contcmperarl non poffe aciem mentis fus lucis fapiétiç Dei. Et quiaboc itiecftafifecetatjarreptusi fenfrbus cor-

Ilt;SS QVOMODO SIT TRI-modo adeô ad hominem reuocatus,ait: Ego dixi in ccftafi mea.Vidi cnim ncfcio quid in ecftafl, quod diu ferre non potui. amp;nbsp;redditus mortalibus mcmbris,amp; multis mortalium cogitationibus, à corpore quod aggrauat animam, dixi,quod proieäus fum à facie oculorum tuorum longe dcorfum.Quid ergo dicamus fra* tres de Deo? Si enim quod vis,dicere c«' pifti,non eft Deus. Si comprçhendere po tutfti,aliud pro Deo compræhendifti.Si quafi comprxhendcre potuifti,cogitati' one tua te decepifti. Hoc autem non eft, ft compræhcndifti,fi autem hoc eft,non côpræhendifti.Quid ergo vis Ioqiii,quod comprçhendere non potuifti? Vidcamiis ergo ne forte in creaturainueniamus all-quid,vbi probcmus aliqua tria, amp;nbsp;fcpara-biliter operari. Quo ibimus? ad cslum,vt de foie amp;nbsp;luna amp;nbsp;ftderibus difputemus? ad terram, vt forte de frutctis,de arbori-bus, de animalibus terram implentibus? an de ipfo cæio,an de ipfa tcrra,quæ continent omnia quae funt in caelo amp;nbsp;in terra; QuSdiu homo circuis crcatura.ad te redr. te vide,te infpice,te difcute,in creatura

NITAS IN VNITATE. 169 quçris aüqua tria,amp; ïëparatini demóftran lt;ia,amp; infeparabiliter operantia. Si in crca turaquzrisjpriùsinte quzre. Nonenim tunonescreatura.Similitudinem qu^rh^ quïfitu ruses in pcâore.Dc Deocnim lo qucbariSjCum quzreres qiiandam fimiligt; tudinem.DcTrinitate incffabili maiefta-tis loquebaris,amp; quia defecifti in diuinis, tuamque infirmitatem débita hitmilitace tonfeffuses,ad Humana veniftiubi difcu-te.Quzris in pefl:ort,queris in folc,in ftcl lis? quid enim horum quaeris in tc?H0mi-nemcnim Deusfccitad imaginent amp;fimi litudinem fuam. tn te qusre, ne forte ima go Trinitatistex:quz ima^o faâa loge di-ft äs. Nó quó imago filius hoc quod pater. diterenim imago in filio,aliter in fpecu-lo.multu diftat in filio. imago tua tu ipfe ts.Hoc eft cnim fill’ tuus quod tu: natui-a amp;nbsp;fubftantia hoc quod tu, perfona alius q tu.Non ergo homo imago tanquam vni-genitus filius, fed ad imaginent quidam, Stadquandam fimilitudinem faflus.qux rat in fe aliquid,fi poftet inuenire tria quç feparabiliieroperentur.Quxram?quxri-te mccum.Non ego in vobts, amp;nbsp;vos in me:

fed vos in Vobis,amp; ego in mccómunitcr, amp;nbsp;communem naturam atq; fubflantiini cómuniter pertraétemus.Vide homo.äd' ucrte fi vcri'i eft quod dico. Habés nc cor« pus?habescarnem?habco,inquis,Namvn dcesfin loco fum. Vndeloco inlocü mo ucor?Vndcverbaloquecis audio,nifipcf aiircm carnis?Vnde oi loquetis video,ni-fi peroculos carnis? Habes,cóftat.Necdiii fatagcndum eftdere manifefta. Videali-quid aliud. Vide quod opcratur per car-nem.audi cnim per aurem, fed non ab au-reaudi.ali»cft intus qui audit peraurem, vidctperoculum. ipfum intuere. Ando-mum agnouifti, habitatorem negicxilli! Nunquidvidetoculus pcrfeipfuni?Nón' ne aliuseftqui videt per oculum?nonvi-detoculustnorcui,dcquo confiâtcorpo rc habitatorem abfccfline. det oculus de J realiacogitans,non videt faciemprsfen ‘ tis.Rcfpiccergoad interiorem tuum.ibi enimmagisaliquafimilitudo quorüdam quærendacft.Quæ fimilitudo quorüdam i trium feparatim demon flratorü.infepara I biliternperantiü. Qmd habet menstua: forte fi qrä,multa inucnio.fed aliqd quod pro-

MODO SIT TRINITAS lyi f ximu eft,quodfacilius intelligit. lt;jd habet anima tua int’?c6memora, rccole.Nó erhdiâurus fum.id pofco, vtcredatur mi bimoli acceptarcjfi in te no inuenens.in-luere ergo,fed primé,quod cxciderat,vi-deam’. Si homo no filij tin imago eft, auc pris tm imago cftifcd patris amp;nbsp;filij,amp;vtiq; igt;m cófequenter amp;nbsp;fpûffanéti. Gcnefis lo qtur:Faciamus,inqt,noicm.Non ergöfe- Gene.i, cit pater fine filio, necfiliusfincpatrc.fa-ciamus hoiem ad imagine amp;nbsp;fimilitudinc noftra.faciamu5, non facia, aut feci.fed fa ciamus ad imaginc,nó tua aut mea, fed ad noftra.Ergo interroge diffiroilitudinem. redico.nemo dicat. Ecce quidcóparauit Deo.Iam locutus fum,?£ plocuf amp;nbsp;cautos vosreddidi,?c cauius fui. loge ifta diftatà ) fummisima,abincómutabilibus mutabi I lia,ïcreantibuscrcata,i diuiniihumana.

Ecce primo hoc cómendo: quia quod di-\ fturus fum,lógè diftat.Nemo mihi caluni €tur,nc forte ego aurcs qram, amp;nbsp;ille détes i paret.Hocme promifi cxhihituriialiqua j lria,demonftrata feparatim,operata infe-pirabilitef.qtùm fi nt ifta fimilia v cl diffi miliaTrinitati oranipotenti, non nunc igo'.fed in ipfa crcatura ima Sc mutabili

172 QVOMODO SIT TRI' inueniemusaliquatria, qu« poffunt amp;nbsp;fe parabiliterdemóHrari, amp;nbsp;infeparabiliKf operari. O carnal is cogitatio, amp;nbsp;cófcict}’ pertinaxatqucinfidcli$,quiddeillaniïit ftatc inefFabili in ea re dubitas,quam inu® nire non potuiftiïEccc di'co, ecccinterro Memoria, go.O homo, habcs mcmoriam? Si non hi bes,quomodó tenuifti quod dixi?

tchoc quod pauloantedixi,oblit’es.HoC jpfum quod dixi.dico.Duas iftas fyllabaj non renercs,nifi permemoriam.Vndèem fcires duas cfTcjfi fonantc fecunda,oblitus effes primani? Quid ergo diutiùsquxris? fc vrgeor quærerc,fic cogor conuincere, manifeftum cft,habes nicmoriam.QuJcro Intclleö». 3iiQcJ.Habcs inteIlecluin?babeo,inquis.Si non habcs intelleäum,non agnofceres quodtenuiili. Habcs amp;nbsp;hoe. intellcftunJ tuum ad id quod int’ tencs, rcuocasamp;vi-des,amp; videndo formaris.vt feiens dicaris, Tertium quçro.habes memoriam quate-ncasquoddicitur?habes intclleâumquo intelligasquodtenetur?Dehi$ duob’re-quiro abs te, volens requivo a bs te.volens tenuifti amp;nbsp;intellexifti?volcs plané,inquis. Volunus. habcs ergo amp;nbsp;voluntatem. nxc funt tria, qua:

NITAS IN VNITATE 17} ^usmediäurumcflc promifcrSauribus Simentibu»veftris.Tria h»cquxfuntin te,quçpotcsnumcrarc,non potes fcpara-rc.Hec ergo tria,memoriam,intelieCtum, Voluntatenizhic, inquam,tria animaduer tefeparatim, pronuncia infeparabiliter operari. Adcrit dominus, amp;nbsp;video quod adfit. Exintelleäu veftro intelligo eum adelTe.Ex bis enim vocibus veftri$,qucm-»dmodiim intellcxeritis,adueito. Praefu-mo eum adiutorcm,vt omnia intelligatis, Tria proroifi feparabilitcr demonftrari, infeparabiliter operari. Eccè nefeiebä qd effet inanimotuoîdcmonftrafti mihi, di-cendo, Mcmoria.hoc verbum, fonus ifte, VoxiIla prucefßtadauresmeas ab animo tuo.hoceni quod eft, memoria taciteco« gitabas,amp; non diccbas.Erat enim,nondii Venerat ad mc.Vtautem quod erat inte, proferrcturad me,dixirti ipfum nomen, ideft,niemoriam.audiui quatuor has fyl-hbas in nomine memoriae,audiui quatu-or.fyllabi,nomen eft, vox eft, Sonuit au-rem meam,proceffitracntem.aliquid infl ^1«.” nuauit.quod fonuit, tranfi jt vndè infinu-atura cft.quod inûnuatum eft.manct. Sed hoc

V®» 9” dixiHi hocnomé memorii? Vides ccrtè qa hoe nomé nó pertinet nili ad memoria. Cxtcra cm duo habent noh fua.Nanq; illud vocat intcllcdus, nó me-moria.aliudaüt vnü vocafmemoria. Sed vthoc dicercSjVtqtuor iÜas fyllabasope rarerisjvndèopcratuscs hoe noméquod pertinet ad fola memoria? Opcrata cll in te amp;nbsp;memoria,vtteneres quod diccbas:amp; intellcd’, vtfeires quodtenebas.Gratias dno Deo nfo,adimit nos Sc in nobis.Verè dicocharitati vfac,hoe difcutiendü amp;in' finuâdû trepidiffimè aggreffus eriMetue ba ne forte Ixtificaré capaciû ingcniû,amp;iâ cere graue tardiorib’ tediû.Nûc aut video vos amp;attétioncaudicdi,amp;celeritate intel ligcdi.nó foin percepiffe diâuro.fedfuo lafTc difturû gras dôo.Vidcte ergo, ianife curus cômendo qd inrcllexiftis.nôoccul-toincognitii,fed repeto Sccórnendoper* ceptû.Eccè de trib’ j 11 is vna res noiataeft. vnins rei nome cll,vni.’ ex illis trib’. Tri* ipfaopCiatafunr.nô potuit dicifolame-moria,nifi opérante volunrate.intelledU) amp;mcmona.Nôpoteft dici fol’intelkét'i nifi opante memoria,volûtatCjintelleflu. Nec poteRdici fola volûtas,nifiopérante memoria Sc intcUcótu Sc voIûtate.Explict

tîfuntjVtarbitrorjqipmîffa funr,çp fepara ùnijpnunciaui infcparabilhcr opari.vnû liorûnoim tna fccerüt. fedtamc hoc vnû tluod tria fecerût, nô ad tria ptinct, fed ad vnu.Tiia fecerût noraé mcmoriç,fed hoc quot;ôptinctnih adfolatîtemonâ.Tria fccc-tuntnomen intellcôus, fed non pcrtiner, nifiadfolum intelledum. Tria fcccrunt nomévoluntatiSjfcdnon pertinetniG ad

1 Chrijfed no ptinct nifi ad folûChfm.Tria 1 fecerût de cælo voce, fed nó pertinet vox j nifiadfolûpatré.Ncmo ergo raihi dicat, 1 nemo calumniofus me inftrmum vrgcre \ conetur: Quid ergo inhistrib«s,qu« in 1 mentcnoftra vel in anima effe oftcndifti? ' cluid ex tribus pcrünet ad patrcra,ideft, \ c^uah ad GmiUtudinem patris^ quid bo-\ rumadfi\ii?quidborum ad fpirituffanót? 1 nott pofïum dicerc, nó pofium explicare.

1 cxhlentiofargiamur.Kediad te ab omni ftrepitUjtoUe te intra te. vadc, ft babes il--' bc abquod fecretariu duice côfciétiç tue, \ vbinó pftrepas.vbi nó litiges autlttes p a-\ tts,vbi nó diöenftóes amp;nbsp;pcruicaciam me-' iiterb.LRomanfuctusad audicndum ver

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ài€lutû5, x\uà.kui

»76 Q.VOMODO SIT TRI' meo dabisexultationem St tabunt offa/ed hiiiniliata,non clati.Su'quot; lt;nbsp;it ergo,quia ollédimus efTe tria qu««!’quot;' feparabiliter demonßrari. fj hoc in tf iquot;; ueniftijfihoc in homine, fi hocinquad’ pcrfona in terrain ambulate in corpus ff* gile,quodaggrauat animam adhiicpor; tantem,credi poflc patrcm amp;nbsp;filium ntumfanäum per figna quçdâ vifibiü’i per fpccies quafdam afliimptæ creatur« poffe amp;nbsp;fcparabiliterdemonftrari, parabiliteroperari.fufficit hoc?nó pater, memoria eft; filius, intelledus rpirituffandus, voliitas eft. no dico. qu®' modolibet intelligatur,non audeo.feruC' musmaiora capientibus infirmisinfinn' quodpoffumus.Nó ilia dicoillitrinirati vclut xquada,quail ad analogiam, ad rationem quandam comparationisdi-rigendam.non hoc dico.Sed quid dico? Eccè inueni tria feparabiliter demonfträ' ta, infeparabilirer operata,amp;corü triuiB vnum quoq; nomina tribus faâum:quod tarnen nôàtria, fed atrium horumvnuin aliquid pcrtinerc.Crede iam i bi quod no potes vidcre, fl hicamp; audifti,amp;vidifti,S tenu-

NITAS IN VNITATE. 177 tcnuifti. Inte enim quod eR, potes nofle in eo qui te fecit.çp eft quicquid eRjquan do potes noffe?amp; li poteris,nódum potes. Et tarnen cum potcris,nunquid fie pote-ris noffeDciim,quotnodô fe nouit Deus? fufficiat ergo ißud vobis. quod potuim% diximus.exigentibuspromilTareddimus. Caetera que addenda funt, vt perbeiantur fenfus veRri,à domino qusrite.

Ittramuj presbyter amp;nbsp;inonachtis,în I y diuinisferipturis valdè peritu$,amp;in I litetis fecularium difciplinarum egre

J giè dotxus,ingenio fubtilis, amp;clarus *—eloquio,nec minùs vita quàm doamp;ri-ainfignis'.fcrlpfit multa prseclara op«fcula,de q «s ad mcam notitiam pauca peruenerunt Ad C* olum regem, fratré Lotharij impcratorit,fcripGt tommendabilc opus,de prædeflanatione lib.i. 4« tdtpore ac fanguine domini Vib.i. Clatuittéporib’Lothati) imperatoris, anno 840, bqnoîe Autboris buius norit leflor, quan» Uisallcubî aliter quambîc habetur,nome eiui taprimatur,tfi appellation^ iftâ efîc luagis com V ; nbsp;nbsp;launéac familiare,ideo^jbanc illiprseferendi.

, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M EEK

Vbes gloriofe princeps, vt gd de läquot; guinis amp;nbsp;corporisChrifti fentiam,veftræ magnificentise IJg”'' ___ficcm.Imperiüqmagnificovropr'1 cipatui dignum,tam noflræparuitatisv’''' bus confiât difficiliniû. Quidemdign'^ Euchari- regaliprouidentia,qdcilliu$facrisniyß* ftiædigni- rijgcatholicèfapere,gfibi regale foliûd*' tas quata. gnat*eftc6tribucre,amp;fubiedospattnoj’ poflediucrCafentire de corpore ChræJ» in quo confiât Chriftianæ redemptio*”’ fummam confifterc? Dum cnim gdamfi' dcliü corporis fangujnisq; Chrifti, quo® in ecclefia quotidiccelebratur, dicanr,lt;y

nulJa fub figura,nulla fub obuclation«ö atjfedipfius vcritatis nuda manifeftatiof pcragatunquidam vcro tcftentur,cphsj fub myllerij figura contincantur, Si aliü^ fitquod corporels fcnfibu$appareat,ali; udautew quod fides a/piciat^noparuai^

PRAEFATIO. ’ »79 üerfitas inter cos efle dinoftitnr. Etcum Apoftoluï fidelibus fcribat,vt idem fapiat i-Cor.i. amp;idemdicantomnes,amp; fchifma nullum intereos appareat: nô paruo fehifmate di »idütur, qui de myfterio corporis fangui •quot;s^Chrifti non eade fentientes cloquun H 'iir.Quaproptcr veftra rcgalis fublim ita$ 5 ïelo fidei prouocata,nô zquan im iter ifta y pïrpendens,amp; fccundum Apoftoli przee (1 ptum cupiés, vt idem fentiât amp;nbsp;idem dicât ■i ®«,veritatisdiligcterinqritfecretû,vtad } tum déniantes rcuocare pofTit.Vndc non { ^ontemnitisetiam ab humilibus huius rei / veritaté perquircrc, fciétes cjtanti fccreti ) inyfteriûjnônifidiuinitate rcuelatc pof-i, fitagnofei, qfine perfonarum acceptiôe, S per quofcunq-, delegcrit, fuz veritatis lu-/ Jlié oftédit.Noftrç vero tenuitati q fit iucû i dûjVeftro parère imperio, ta eft arduû fup f«hunianisfenfib’remotifllma,amp;nifiper ti 1 bnftifpus eruditioné nô poffe penetrari, l difputare.Subditusigitvfçmagnitudinis i l iofiionijCÔfifus aûtipfi’,dcquolocuturi i 1 fWjfuffragio, iqb* potuero verbis,«|d de /1 iiocfentia,apirctctabo,nô^prio fret’inti S«nio,fed fttôrû veftigia prm ,pfcquédo.

MI PRESBYTERI DE'cOR' PORE ET SANGVINE DO-mini Liber ad Carolum twagnumlmpera-torem.

VODinEcclefiäOrt fideliumfumiturcorgt; puîamp;fanguisChrifti) quæritveftræ magn'' tudinis excellentie,iquot; myftcrio fiat, an in ve ritatc, ideftjVtrùmali

quidfecrecicótineat quodoculis fideilo lümodö patcat,an fine cuiufeiiq; vektio' nemyllcrijjhocafpeâus intueaturcorpo ri» exrcriùs, quod mentis vifus infpiciat interiiis,vt totum quod agitur, in manift üationis luce clarcfcat:amp; vtnt ipfum cof' pus fit,quod de Maria natu eflamp;paiïum, niortuuin amp;nbsp;fepultum,quodq; refurgens amp;nbsp;caclos aficendens,ad dexterä patris con fideat. Harum duarum quæftionum pri' mam inlpiciamus:amp; ne dubietatis atnba' 8'

SANGVINE DOMINI. i8i gedetineamur, definiamus quid fitfigu-ra, quid veritas, vt ccrtum aliquidcontu-tntes,nouerimus quo rationis iter contcn dcrc debcamus. Figura eft adumbratio Figura; quædam, quibufdam velaminibus quod intend«,oftendcns. verbi gratia, verbum *olentesdicere,pancmnuncupainus.Sic-ntin orationc dominica,Panem quotidi- Matttf. änum dari nobis expoftuiamus: vel cum GhriftU« in Euangclio loqtur,diccn$:Ego fumpaoisviuusqui de calodcfcendi. ' Velcufeipfum vitcm, difcipulos auicm pilmites appellat:Ego fum (diccns) vitis lom.if. Vera, VOS autem palmites.Hzc cnim omia diud dicunt,amp; aliud innuunt.

Ventasverô,eftrcimanifeftz demon- Veritas, «ratio,nullis vmbrarum imaginibusob* Uelâtæjfed puris amp;nbsp;apcrtisjCvtcjuc planiùs *loquamur)naturalibusfignificationibu$ *nfinuate,vtpotè ciim dicitur,Chriftus na 'J’’'i®virgine,paffus,crucifixus,naoriuui, «ftpulius.Nihil enim hic figuris obuclan tibus adumbratur,verùra rei veritas natu-ralium figniftcationibus verborum often ditunneque aliud hîc licet intelligi,quàm dicitur.At in fuperioribus non ita. Nam

fubftatialiter nec pan is Chriftus.nec vitis Chnftus,nec palmites apoftoli. QuaprO' ptcr hic figura,fuperi’ vero veritas in nar-ratione móftratur, id eft, nuda amp;nbsp;apertafi gnificatio.Nûc redcamus ad ilia, quorum caufa diâa funt ifta,videlicct corp’ Sefin guineChrifti. Si erhnulla fub figuramy-fterium illud peragitur,iam myfteriunon rite vocitatur, qin my ftcrium dici non po teftjin quo nihil eft abditu,nihil à corporal i bus fen (ibits remotum, nihil aliquo ve lamine côteâû. At ille panis,q per facef' dotis minifteriù Chrifti corpus eflicituri aliudinteriiishumanis fenfibus oftenditi amp;nbsp;aliud interiùs fideliu mentibus clamât« Exterius quidem pan is, quod antè fiieriG forma praetenditur,color oftcditurjfap’^t aecipitur: Aft interiiis loge aliud,multoÇ preciofius,multoq; excellctius intimatuf; quiacclefte,quia diuinurn, ideft,Chril» corpus oftenditur,quod non fenfibus W ni$,fed animi fideliscótuituvclafpiciU»'» vel accipitur,vel corneditur.Vinumqu®' que,quod facerdotali confecrationeCDU fti fanguinisefficitur facramentun^duj fupCrficie tenus oftcdit,aliud interiùs cu' tin«t'

IEhrifti credentiummétibus amp;fapit dum S'iftatur, amp;nbsp;agnofeitur dum confpicitur, ®^probaturdumodoratur. Hxc ita elle, nemo poteft abnegare, claret: quia pan is 111e v inumque,figuratè Chrifti corpus amp;f3nguiscxiftit.Nonenim fccûdutn

1 uecognofcitur,vel inillovinocruoriivn l 'llmonftratur,cùm tarnen poft myfticam j tôfecrationem nec panis iam dicitur,nec 1 ''Inum.fedChnfti corpus amp;languis.Nam ( 1 f'fecundûquofdam figuratc nihil hîcac-, j dpiatur,fed totumin veritateconfpiciat, uihilhîc fides operatur: qm nihil fpüalc

I 1 »ctipiemus-.qmqcqd cxiftit,fecûdûcor-\ potisfenfusdqudicamus.Bt nihil abfurdi \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M 4 us.

uî,quàmpanem carné accipere.amp;vinuffl fanguinemdicere.Nec iam myftcriû crir, tn quo nihil fccrcti, nihil abditi contint' bitur:amp; quo iam corpus Chridi amp;nbsp;ûngui nisdicitur,in quo nulla permutatie lifta effe cognofcituHOmniscnim perinu-tatio,aut ex eo quod non eft, in id quod eft cfficitur:aut ex eo quod eft, in id quod non efteaut exeo quod eft, in id quodeft. In ifto autem facramento fi tantum verita tis in ftmplicitate confideretur, amp;nbsp;non aliud credatur,quàm quod afp icitur,nulla permutatio fafta cognofeitur. Na net ex eo quod non erat,tranftuitinaliquid quod fit, quomodà Et tranEtusin rebui nafcétibus.Siquidé non ertnt p riùs, fed vt fint,exnô e(re,adid quodeftelTe, trâfttû fecerunt.Hîc verô panit amp;nbsp;vinû priùsfo-ere,q tranfttumin facramétucorporitS fanguinis Chfi fecerunt. Sed nec ille trift tus,qEtexco quod eft efre,adidquodeft non efle,q träfttus in rebus, pcrdcfcâum occafum patiétib',exiftit. Quicqderii intent,priùsfubftftédo fuit: necinteritâpi ti poteft,quod nunq fuit. Hîc quoq; non ifte tranfitus faftus cfTe cognofcitur.quo* fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niam

ET SANGVINE DOMINI. i8j ’quot;imfccundum veritatê,fpecics crcaturx 'luçfuerat antè,permanfifle cognofcitur. ïtsm ilia permutatio qu« fit ex co quod fft,ineoquod eft,quç perfpicitur in reb* Huilitatis varictatera patiétibu$:verbi gra tii,quando quod nignim fiierat,in album ’lenmtatur,nec hie fada effe cognofcitur. ^ihilenim hie vel ta£tu,vcl colore,vcl fa-pore permutatum effe deprçhcnditur.Si *rgo nihil hic eft perniutatu,non eft aliud quim antè fuit.Eft auté aliud,quoniam pa ntscorpuj,amp;vinum fan guis Ghrifti fada iuntSic cmipfedicit: Accipite amp;comc- Matth.id, dite,hoc eft corpus meum.Similiter amp;nbsp;de wlice loquensjdicit: Accipite amp;nbsp;bibite, hiceftfanguisnouiTcftam6ti,quipro vo ‘ his fundctur.Quxrcndum ergo eft ab cis, qui nihil hic fig urate volunt accipcre, fed totum inveritatis fimplicitate confiftcre, ieciidumquoddemutatio fada fit, vt iam non fint quod ante ftaerunt, videlicet pa nisatq‘,vinu,fed fint corpus atq*, fangttis Chrifti.Secundumfpecicmnanq‘,creatu-r^jforraamq, rcru vifibilium,vtrunq; hoc, id eft,panis amp;nbsp;vinum, nihil habent in fe permutatu.Etfi nihil permutationis per-

tulcrunt, nihil aliud exiftûtq quod priùi fuerc.Ccrnit fublimitas vcftra, princcpi gloriofe,quô aliterfentictium intelledu* euadat:negaiit quod affirmare creduntur, S: quod crcduntjdeftrucrc comprobin-tur.Corpus etenim fanguinemd; Chfi fi' déliter confitentur,amp; cùm hoc «ciunt,no hoc iaeffe,quod priiis fuere,proculdubio protettatur: amp;nbsp;fi aliud runt,q fuere.æuta; tionêaccepêre.Cùmhocnegari non pot' fit,dicant, fccundum qd permutata fünf-Corporaliter nanq-, nihil in eis cernitcU® permutatum.Fatebûturigitur needle eft) aut mutata elTe fccundum aliud,quàm cundum corpus, ac per hoc,non hoce»' quod in veritate videntunfed aliud,quo« non effe fccundum exiftentiam propria® eernuntur. Aut fi hoc profiter! nolueri®» compellent negate corpus effe fanguin^î Chfizqiiod nc(a$eft,non folum diccre.v^ rùin etiam cogitate. At quia confitetu*’» corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti efle, nec no*' elle potuiffe, nifi faâain melius côæo®' tióemeq; ifta cómutatio corporaliter, fpiritualiter fada fit, neceffe cft,vt ia®^ ' guratèfada elTe dicatur,qm fubvela®'*®

ET SANGVINE DOMINI. 187 corpora panis corporeicj-, vini, fpiriniale corpus Chri fpiritualisq-, fangiiis exiftit: nô tpduarû fine cxillentiçrerû inter fedi-Ucrlarû,corporis videlicet amp;nbsp;fpiritus,ve-riitnvnaeadéq; res,fecundi aliud fpecics finis amp;nbsp;vini côfiiEt, fccundii aliud auté, corpus Sifanguis Chfi.Secundum nanc^ «luodvtrunq; corporaliter contingitjfpc-cies funt créature corporeçdecundum po tentù verô,quod fpûaliter faélç funt, my-l fteriifunt corporis amp;nbsp;fanguinis Chfi.Có-I ûderemus fonte facri baptifmatis,qfons I titi non imnaeritô nuncupauqa defcédê-\ tes î fe,melioris vita nouitate reformat,K 1 de pâô mortuis.viuétes iuftitiz donat.Ntt l fccudûquodaquçcôfpiciteffe elementû, \ iftapotetiâ obtinet?attn nifi fanaificatiôis \ 'ùttüté obtincret, labé vitiorû nequaqdi-I Inere poncr.amp;nifi vigorcm vitç côtinerct, \ ’^nllo modo moTtuis preftarcvitavalerctt \ tnortuis aût n6 carne,fed aia.In eo tn fonte 1 ficóamp;deretfolummodó quod corporeus \ tfpkit fenfuSjClemêtû fluidû côfpicit,coT-\ ’'•iVÙon'ifubieQû,necnifi corpora lauadi \ Votéùaobtincre.Sedacccffiifdifpûs P f* 1 ctrdoùs côfccraùonê virt* ,8t etficax faâx

188 BERTRAM. DE CORPORE eft non folùm corpora, vernetiam aninU* dilucre, amp;nbsp;fpirituales fordcs fpirituali p^' tentia dimoucrc.Eccc in vnoeoderoq;'** mcntOjduo videmus inefte fibi refiftent'’» id eft, corruptioni fubiaccs, incorruptio' netn præftarc:amp; vitam non Habens, vitarn contribucre.Cognofciîergo in ifto fonte amp;nbsp;incfle quod corporis fcnfus attingat, idcirco mutabile atq; corruptib!le'.amp; rUt' fus inclTe quod fides fola cófpiciat,amp; nee corrumpi pofte,nee vitç difcrimcacci pere.Si requirasquod fupcrficietenusU-uat,eletnétu(n eft:fi vero perpendas quoii interius purgat,virtus vit al is eft, virtus fan óificatióis,vtrtu$ immortalitatis. Igitur in proprietate humor corruptibilis, in rio vero virtus fonabilis. Sic itaq; Chrifo corpus ^fanguis fuperficie tenus confo derata,creaturacft,mutabilitati comipte-lç4; fiibicda. Si rnyfterij veto perpendit virtute, vita eft, participantibusfe tribuö immortalitaté. Nó ergo funt idéquodeer nuntur, amp;nbsp;quod credutur, Sccundu enim quod cernutur, corpus pafciitcorruptibi-le.ipfacorruptibilia. Secundu veroqued creduntur,animas pafeut in sternum vp âuras

ET SANGVINE DOMINE 18gt; ôuriSjipfa immortalia. Apoftolusquoq; fcnbensConnthii$,aif.Nefcitis quoniatn i.Cor.i«. pitres noftri ocs fub nubc fucrunt,amp;oé» tnare tranfierunt,amp; omnes in Mofc bapti-ïitifuntin nubc amp;nbsp;in mari: amp;nbsp;omnes ean-dem efeam fpiritualem manducaucrüt,8£ oitines eundem potû fpiritualem biberût? bibebant autem de fpirituali confequenti

\cospetra.Vctraautem crat Chriftus. Ani-miaucrtim’ amp;mare bapufmifpccié prç-tuViffe,amp; nubê.Patresq^ prioris teftameti, ineis,ideft,in nube fiuc man,baptizatos «fie. Num vel mare,fecundum quod cle-tnentuvidebatur,baptifmi potuit babere Mrtutem^vel nubes,iuxta quod denfioris

1 finâilicarc quiucrit^Nec tame Apoftolû, 1 in ebrifto locutum,audemus dicerc tj nô 1 verb dixerit,patres noftros in nube amp;nbsp;in \ tnaneficbaptaatos.Et quâuis baptifmus \ file forma baptifmatis Chri,quod bodiè \ çeritur in tcdcfia, prçtulcrit,bapùfmum \ tamenextitiÔe,8cin CO patres noftrosba-\ ptiiitos fuiffc,nulV ncoarc fanus audebit, \ nifiverbis Apoftoli contradicere vefanus ' pï®[umpVcrit.Igituï Ôi mare amp;nbsp;nubes,non \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetun-

fecundû hoc corpus extiterSt, fandifi' cationts munditiam prsbuerc, veru®7' cundfiquodinuifibilitcr fdi fpus fanÔ^ cationé cotincbät.Erat naq; in cis amp;nbsp;i®“' bills forma,quç corporels fcnfib* appaf«' ret,no in imagine, fed in veritatc: amp;nbsp;riùs fp t ri tualis potetia refulgebat.quçnoquot; carnis oculis,fed métis luminib’ app^^j' reuSimilitermana populo de caelo Si aqua^fluens de petra, corporales exO' terâr,amp; corporaliter populû vel pafcebal vel potab3t,attn Apoftolus vel illudwän» vel illaaquâ, fpiritualé cfcä amp;nbsp;fpirituakn’ potum3ppell«t.Curhoc?qmineratcorp® reisillisfiibftatijs fpûalis verbi potefta5,q metes potiùs,q corpora credentiû, pafcC' ret atq; potaret.Et ciim cibus vel potus le futuri corporisChfi, fanguinisq; my”® rium,quod célébrât Ecclcfia,pmonftraret) eandé tn efcâ fpiritualé mâducafle,amp; eun-dé potum fpiritualem bibiffc patres no* ftros, S. Paulus afleuerat. Qiiæris fbrtafTe, quâeandé?nimirùm ipfam qua hodièpo' pulus crcdentiii in rcclcfia manducat bit. Nôern licet diucrfaintelligiîq®'''’“^ idemq; Chriftus eft,qui amp;populu ino«' fcrto,

ET SANGVINE' DOMINI. 191 fcrto,in nubc, amp;nbsp;in mari baptizatum fua Mrnepauitjfuo fanguinetunc potauit,amp;

I inîcclefianunc credentiumpopulumfui corporis pane,fui fanguinis vnda pafcit ac potatQuod volcnsApoftolus intimarc, , 1 cum dixiffet,patres noftros cande efcam , fpiritualem manducaffe, eundeq-, potum fpiritualem bibiffe, confequcnter adiecif.

l Bibebant autem de fpirituali confequeti i.Go4®gt; , l cospetra.PetraauteeratChriftus.Vtintcl

[ 1 bgcremui in deferto ChriUuin fpirituali j 1 petracoftitiffcjfi fui fanguinis vndäpopu , I io prxbuiffe, qui poftcà corpus de vir-I l Çinefuniptum,amp;profalutccredêtium in , 1 crucefufpenfum,noftrisfeculis exbibuit,

i (Stexeofanguinisvndamcffudit,quonon i folùm redimereraur, vcrùmetiam pota* 1 Kmur.Mirum certè, quoniam incom-1 prïbcnfibilc amp;nbsp;inzftimabile'.nondum ho \ nrinem affumpfcrat,nondum pro falute 1 mundi morte deguftaucrat, nondum fan -1 ^uine fuo nos rcdcmerat,amp; iam noftri \ patres in deferto per efcam fpiritualem \ potumque inuifibilem eius corpus man-I ducabant, amp;nbsp;eius fanguiné hibebant,vc-\ iutteftis exiftit Apoftolus,clamas, Eandé \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efcam

fpiritualé bibiffc patres noftros. Non iftƒ for »Quôd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri potuerit, difqniréda: feOquot;'

des,*quid fadum fit,adhibéda.Ipfc nan*!! quinunc inecclefiaomnipotenti virtut« panem amp;nbsp;vin um in fui corporis carneiii) amp;nbsp;proprij cruoris vndam fpiritualiter co' 1x0.1«. uertitjipfe tune quoq;m3na de caelo datu, 17' corpus fuum,amp; aquam de petra (pfufaïUi propriû fanguinem inuifibiliter operatui eft.Quod intelligens Dauid in fpiritufau' 7j. dojproteftatus cft: Panem,inquien5,ang« lorum manducauit homo.Ridiculûnantli eft opinarijÇp manna corporeum patribu* datum,cçlcftem pafcatexcrcitum,aut ta» vefeantur edulio,qdiuini verbi faginaut epuIis.Oftcndit certè Pfalmifta,vel magt’ fpiritus fandus loques in pfalmifta,vel gu patres noftri in illo mânacxlcfii percep«' runt,vel quid fideles in myfterio corpon’ Chrifti crederc debeant. In vtroq; Chrus certè innuitur, qui Si credentium animas pafcit,8d angelorum cibus exiftit. Vtrunq; nocincorporeoguftu nec corporalifagi' na,fedfpiritualis verbi virtute. Et mang« • lifta narrante cognouimus, tp oominud«

fus Chriftus, priufquâ pateretur,accepto pinegratiasegit,amp; dcditdifcipulisfuis,di Manh,»lt;. ccnsîHoceftcorpusmeûquod provo bis Luccu. dwur, hoc facile in rocâcômemoraiioné.

Similiter amp;nbsp;calicem,poftq coenauit,dices: Hic eft calix nouû teftamcniû in fanguine

, 1 ttiço,qpro vobis fundetur.Videmusnô-dum palfum effe Chriftum etiam.taméfui

' corporis îtfanguinismyftcrium operatû j I fuiffe.Non enim putamus vllum fidelium , 1 dubitare,pané ilium fuiffeChrifti corpus J1 tffeftü,quoddifcipulisdonans,dicit;Hoc \ 1 iftcorpus meû,quod pro vobis datur.Scd i 1 calicedubitare fanguine ebrifti cô-'1 1 tincre,dequo idem aif.Hic eft calix nouû ï-“''*** J 1 Uftanientû in fanguine meo,qpro vobis J \ fundebSicutergopaulo anteqpateretur,

1 panisfubftaniiam Scvinicreaturâ conuev 1 Urepotuitin proprium corpus quodpaf-j 1 funimeratjamp;infuumfanguinemquipôft

1 juinem conuerterc prçualuit,quanuis Ion ' 1 poft 8c caroillius in cruce^ nobis pen \ dtnda,6c fanguiseius in ablution énoftrû I fundendus Vuperabat.Hic etiam côùdera-

re dcbemus.qucmadmodum fitaccipi*'^' dumquod ipfedicinNifimanducaoerits ®*“' ‘ carnemfili) nominij,amp; fanguincineiujl’' beriti$,non habebiiij vitam in vobis-N® cnim dicitqgt;caroipfius qus pepcndittn cruce,particulatim concidcnda foret, difcipulis cnanducanda: vel fangiih ip^“’ qiicm fufurus erat pro mundi redéptiont) difcipulisdâdiiseffet in potû.Hoc erâfc' lus effet,lî fecundi'iquod infidèles tûc i(‘ ceperûtjà difcipulis vel fangiiii ci’biberft, vclcarocomcderet. Propterquod incôfe quétibusaitdifcipulis,noninfideliter,fe^ fidelitcrverbaChfi fufcipientibus:nec tn adhucquomodo ilia verba forêt intellij* da,penetrâtibus:Hoc vos fcandalizadfin' Ioan,lt;. qutens) Si ergo videritis filiûhoisaflccn.

denté vbt erat priùs.ranqdiceret:Nô ergo carne roeâ vel fanguinémeumvobiscor' poraliter comedenda, vel bibendum pet partes diftributum,diftribucdum putetis, cùmpoff refurreêlionévifuri fitisme cs' los affcêfuriini cû integri corporis fiue fan guinis raei plcnitudine.Tuncintelligetis t})oon ficutinfidclesarbitranfjcarnémea icrcdentib’ comedendâ^fed verèpermy' lleriiiR’)

ET SANGVINE DOMINI. ' ijf flerium,pané amp;nbsp;vinutn in corporis amp;nbsp;fan-guinis mei couerfam fubftantiâjàcreden tibusfumendâ.Et côfequctcr: Spirituseft (inquit)q viuificatjCaro no^pdcft quicq. Cirnemdicitquicqnó prodeffe illomodo, ficut infidèles intelligcbant,alioquin vitam præbetjficut à fidelibuspermyfte-riûfumitur.Et hoc quare,ipfe manifeAar, cùmdicit:Spirituseftquiviuificat.In hoc itaqjmyfterio corporis amp;nbsp;fanguinis,fpiri-hialistft operatic,quae vitam prçftat, fine tuiiisoperatione myfteria ilia nihil,pfunt; ^lîi corpus quidé pafcerc polTuntjfed ani-Wam pafeere non poffunt.Hîc iam fuEo-riturqueftio,quamplurimi proponentes, loquuntur non in figura, fed in veritate ifta fieri. Quod dicentes, fandorum feri-ptispatrum contraire comprobantur.San flus Auguftin’ dodorECclefiæ prçcipuus, m libro dedoÔrinaChriftianatertio tailler fcribn:Nifi manducaueritis(inquit Saluator)carncm filij hominis,biberitis Enguinéeius.non habcbiiis vitam in vo-his,Facinus vel flagitium videtur inhere. figuraergoeft,pcipiens pafiioni Dnicffc lômunicadujSc fuauiter atq-vtiliter rccô-

ijó BERTRAM. DE CORPORA dédum in memoria, ç pro nobis caroei^’ crucißxaamp; vulncratafit. Ccrnimusquo» dodor ifte myftcria corporis amp;nbsp;fangum” Chriftijfub figura dicit à fiddib’celebr*' ri:nam carné illiiis,fanguincmq; eim mere carnaiiter,non religionis dicitefl'i Ibidem fcdfacinoris.Dcquibus fuerantilli.qui'quot; euangeliodiâa Domini non fpiritualit^'» fed carnaliter intelligentes,reccfferuntay eo,amp; iam cfi illo non ibant. Item in cp’* ûolaadBonifàciuni epifcopum fcribem» interrcliquaficait:Ncmpc fçpè italoqui' mur,vt Pafcha propinquatc,dicaniuscm' Rinavel perendinâ nomini paflioné.cum ille ante tarn multos annos pafTiis fir,ncC oino nifi femel,ilia paffio faóta fit.Nemp* ipfo die dominico dicimus: Hodiè dodU' nus refurrexit, ciim ex quo rcfurrexerit» totannitrafierint.Cur nemo taminepW’ eft,vt nos ita loquéces arguat effe métitoS) nifi quia iftos dies fecundu illorum,qum’ bate gefta funt,fimilitudine nuncupamus. vt dicatur ipfe dies, qui no eft ipfe,fed rt' uolutionc temporis fimilis eius. Sc dicatur illo die fieri,propter facramenti célébra-tioncm,quod non illo die,fed iam olimf» äum

fo »r

iir 5.

'n tgt;i

'll

fa Ü

(

I i

ET SANGVINE D OMINL 197 ôum fit.Nónne femel immolatus eftChri ftusin leipfo?8c tarnen in facramento non Iblùmperomnes Pafehç folennitatcs.fed Omni die populisimmolatur. Necvtiqoc nientitur qui interrogativ,cû refpondertt immolari. Si enim facramenta quandam fimilitudincm rerum earii,quarum facra-®cntafunt,nonhabcrcnt,omnino facra-nienta non effenuEx hac ipfa fimilitudine plerunq; iam ipfarum rerum nomina acci piunt.Sicutcrgo fccundum quendam mo 'iunijfacramentum corporis Chri,corpus Clirifti eft: facrimentum fanguinis Chfi, hnguisChrifti cftûtafacramentum fidei, quot;deseft.CernimusffS. Auguftinus aliud ®gt;oit facramenta,amp; aliud res,quarum funt •icramenta. Corpus autem in quo paffus

Chriftu$,amp; fanguis eiusde latere qui fluxit,res funt. Harum vcrorerûmyfteria, ^oit effe facramenta corporis amp;nbsp;fanguinis celcbrantur ob memoria do-^inicæ pa(Iionis,nô folum per oés Pafehç 'olennitates ftngulis annis, verùm fingulit inno diebus.Et cùm vnû fit corpus dni-in quo femel paffus eft, nbsp;nbsp;vnus fan-

tjS BERTRAM. DE CORP, mcntajipfarum rerum vocabula fumpfr' runtjVtdicaturcorpus amp;fanguis Chrifti, cum,ppterßmilttudinem rerutn quis in-nuunt, ficappcllcntur,ficut Pafcha furrcftioDomini vocantur.qusperfingtt losannoscclcbrâtiir,cùm femel infeipl® pafTiis fir,amp;rcfurrcxerit. Ncc dies illi pofTunt reuocari, quonia prcrierunt. Ap* pcllanrur autem illorum vocabulo di«’gt; quibus memoria dominies paflionis fiue rcfurredioniscómcmoratur,idcircó(^(i' militudinc illorum habeât dierum,quibus faluator femel paffus eft Si refurrexit. VO' dè dicimiiSjhodiè vêleras velpercdièoni pafchaeft vel refurreßio, cùm dies i'IiQ' bushscgeftafunr,multi$ iam annisprS' tcrierunuSiceliam dicamus Dominüini-molari,qu5do paftióis cius facramctacde brâtur,cû femel ^p falute mundifitim®®' latus in fernenpl'o,ficutApoftol’ait: Cnn ftuspalTus eft pro nobis, vobisrelinqutf’ extplum,vt fcquamini veftigia eiu5.Non em air,(p quotidie in feipfo patiatur,quo femel fecit.Exemplu autc nobisreliq^î in myfterio dominici corporis Si fangu*' ni* quotidie credentibus pfentatur, vcQ'

quis ad illud accefierît, nouent fe paflîo-nib’ eius fociari debeie,quarum imaginé in facris myftcrijs præftolatur, iuxta illud ûpientiæ:Acceflifti ad menfampotétis:di iigéter at téde q U X ti b i fu n t a P P ü lî ta, fc ié» 'juiataliatc oportet prçpararc. Accedere ït)méfam potctis,eft diuini participe liba-■ninisfieri. Côfidcratio vero appolitorü, dominici corporis amp;nbsp;fangirinis eUintelli quifqs participât,aduertat prçpararc,vtcius imitator fgt;!iftat,c0moriendo,cui’memoriä mortis jjon folum credendo, verumetiam gulla-quot;Oeonfitetur. Item beatus Paulus ad Hc- Htb.7. oræostTaliscnim decebat vt nobis eilet pontifex, fanâus, innocens, impollutus, ^'''gatusapeccatoribus. Si excelfiorc» ‘yaftus-.qui nóhabet ncceflitaté quem-’omodum facerdotes quotidiè hoftias of-'*^'^.®‘prius pro fuis deliâis,deinde ,p po-P'*h-Hocerhfecitfemcl fe offerendo do-^“quot;islefus Chriflus. Quod femel fecit,

(f^’ötidiè frequentatur. Seniel enim ’fopeccatis populi fe obtulit, célébrât tn

lefiis Chriftus femel fe ofFerens adimplt' uit,hoe in cius palTióis memoria quotidi« gcratur per my ftcriorum celebrationcm. Nee tarnen falfôdieitur, (;p in myfterijsil' lis Dominus vcl immoletur vel patiatuR quoniam illius mortis atq-, paffionis hab«! limilitudinem, quarum cxiftunt repfenW' tiocs. Vnde dnieum corpus amp;nbsp;fanguisdo' minicus appellantur:qm eius fumuntap' pellationem, cuius cxiftunt facrameniffl. Hine beatus Iftdorus in libris Etymolo-giarum fic ait:Sacriftcium diäum,quali Crum faäum: quia prccc myftica confr crattir,in memoriam dominicæpaffionu* Vndèhoc,eoiubéte,corpusChriftiamp;^gt;'’ guinem dicimus,quod dum fit ex fruftib' terras, ßndificatiiramp; fit làcramentû,op«' rante inuifi biliter fpiritu Dei.Cuius pan« amp;nbsp;calicis facramcntum,Grçci dicür,quod latinè bona gratia interprétât Et quid melius fanguine amp;nbsp;corpore Chri fti?panis verb amp;nbsp;vinum,ideo corporiamp; fanguini Domini comparanttir.quia ficut vifibilis huius panis viniq; fubftantia ex* tcriorem nutrit Seinebriat hominem,iw verbii Dei q eft panis viuiis,participatióe

SANGVINE DOMINI. 2oi ''‘•ifideliuinrecrcatmétes. Eli fie doólor ^ätholicus facrum illud dominie« paflîo quot;ismyfterium docet agendum in memo-■■■îni pro nobis dominie« pafTionis. Hoc '^'«n»,ofteditdominicam pafdonem fe-•nelelTc faâim,eius verô mcmoriam in fa 'nsfolennibusrepræfentaru Vndè amp;nbsp;pa-quioffertur,cx frudibus terr« cum fit äffumptus,in Chrifti corpus,diim fandifi ^«ur,trafponitur: ficut amp;nbsp;vinum,cùm ex *itedefluxcrit, diuinitaméfandificatiöe ’’’yfterijefficitur fanguisChrilti, nóqui-dem vifibiliter, fed (ficut ait przfens do-0or)operanteinuifibiIiterfpiritufando, Vndèamp;fanguisamp;corpus Chrifti dicun-tur:quiinon quod cxtcriùsvidentur, fed ^uod inter iùs diuino fpiritiioperante fa-da flint,acci piuntur. Ét quia longé aliud perpotetiam inuifibilem exiftunt,quàna vifibiliter appareant, difcernit,dum dicit pancm amp;nbsp;vinum ideo corpori amp;nbsp;fanguini domini comparariiquia ficut vifibilis pa gt;gt;»amp; vint fubftantia,cxtcriorcm nutrit Sc inebriat hominem, ita verbu Dei, qui eft panis viuuSjparticipatioe fui fidelium re-tteatmentcs.lftadicendojplaniftimècon

fitctur,lt;j?infacramêto corporis Mangult; nis domini, quicquid cxteri* fumituriä** corporis refeSiócmaptatiir. Verbum aU' temDei,quieft panisinuifibilis,touifib}' liter in illo exiftens facranieto, inuifibili' tcrparticipationefui hdeliuni mentes vi' uificando pafcit.Hinc etiam idem dodor dicinSacramentum eft in aliqua celebrati one,cùmresgefta ita fir,vt a liquid Ggnift care intelligatur, quod îanélè accipiendu eft:hæc dicendojoftedit omne facratneii' turn in diuinis rebus aliquid fecreticóti-nere,amp; aliud effe quod vifibiliter appare-at,aliud vero quod inuifibiliter fitaccip* cndum.Quae funt autem facramentafid« libuscelcbranda.confequenteroftcndéS) aiuSuntautem facramenta, baptifmus2î chrifma,corpus amp;nbsp;fanguis. Qus ob id fa-cramcntadicuntur, quia fub tegumento corporalium rerum,virtus diuina fccrcti-îisfalutem eorundem facramentoruope* ratur. Vndèamp; à fecretis virtutibusvelfs' cris,facramenta dicutur. amp;in feqiiétibus ait:Grsce/Jiu?M^o/j dicitiir, quod fccretain amp;nbsp;recóditam habeatdifpofitionem. Quid iftincpdoccmur, nili (p corpus amp;nbsp;fanguis domi-

ET SANGVINE DOMINI. 105 ‘ini ptcreà myRcria d i c ûtn nbsp;nbsp;nbsp;fecretam

^reconditimhabeant difpolitionem^id ‘Miud fini quod cxtcriùs innuant:amp; ali 'idiquodtnteriinjnuifibtliteropcrentur. iiincctiam amp;facramcntavocitantur;qa ^‘gumento corporaliura rcrum.virius di-quot;'nifecrctiusfalutcm accipientium fide-liter difpenfat.Ex his oïbus qux funt hac-'‘nùs difta,monftratum eft, lt;|gt; corpus amp;nbsp;*^inguisChrifti,qu3e fidelium ore in eccle fiipercipiuntur,figurx fintfecundü fpe-‘gt;em vifibilem. At verb fecundum inuifi-

I ''trbi,corpus amp;nbsp;fanguis vcrè Chrifti cxi-I ftunt.Vndè fecundüvifibilem crcaturam ‘orpus pafcuntjiuxta verb potétioris vir-

I 1 Iim nunc fecundï quçftionis propofi-■ 1 ^umeftinfpicicndum,amp;vid6dum,vtrùm ■ \ ipfumcorpusquoddeMarianatumcftamp; . \ piffum,moTtuum amp;fEpultum,quodque Î 1 »ddexteram patris confidcat, fit quo A

I orefideliû perfacramêtorummyftcrium \ inettlefiaquotidicfumnur.Percóicmur \ quid ex Koc fanétus Ambtofius fcnüat. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ait

104 BERTRAM. DE CORP. ET Ait nanquc in primo facramcntorum lib« Reuerà mirabile eft quôd man an eus plu eret patribus.amp;quotidiano celi pafeebm jlt;ß] 77, turalimento.Vndèdiótum eft: Panemin ïo«n.ö. gelorum manducauit hoino.Sed tame p* nem ilium qui manducauerunt, omnesin deferto mortui funt.Iflaautemefcaquini accipisjiftepanis viuusquidcfcéditdecï ]o,vits arternæ fubHantiam fubminiftnn quiconque hunc maducauerit, non ran rictur in Kternum,Sc corpus Chrifti eft. Vide fecundum quod doâorifte corpus Chriftidicat efle efcam, quam fidelcsaC' cipiunt in ecclefia. Ait nanquc: 1fte panH viuusquidecslodcfcendit, vitæ stern« fubftantiam fubminiftrat. Numfccuduin hoc quod vidctur.quod corporaliter fu-mitur, quod dente premitur,quQdfiigt;^' glutitur,quod receptaculo ventrisfufei' pitur,æternæ vitae fubftantiam fubminiftrat: ifto nanq; modo, carnem pafeit ran rituram,ncc aliquam fubminiftratincor-ruptionem,neque dici vere potcft,vtqni' cunq; hunc manducaucrit, non morietur in æternum.Et hoc enim quod fumitcor-piiSjCorruptibile eft, nec ipfi corporipo’

SANGVINE DOMINI. loj teftpræftarenemoriatur insternum:qrii quod corruptioni fubiacct, æternitatcp-ftare non valet. Eft crgo in illo pane vita, qux non oculis apparet corporcis, fed fi-dei contuetur afpcâu.Qui etiam panis vi uus,qui defccdit de carlo,exiftit:amp;dc quo vctèdicit:qcunq;hunc mâducauerit,non loan.tf. morieturin æternum:amp; q eft corpus dni. ItemincôfequentibuSjCÙmdc oipctente virtute Chrifti loqucretur, fie air. Scrmo trgoChîiqpotuitexnihilo facerequod non erat,non poteft ca q funt,in id mutate quod non erant? Non ern maius cft no-wsres dare,qtnutare naturas.Dicit S. Am i)rofius,in illo myfteriofanguinisamp; corporis Chrifti cômutationem elle faftam, amp;mirabiliter,quiadiuinè;amp;inefFabiliter, 'luiadncompræhcnfibile. Dicantquini- for-uncô-nilhicvoluntfecundum intcriùs latétem præhenfv-''irtutem accipere,fed totû quod apparet, “'''ter. vifibiliteræftimarCjfecundû qd fit hîc cô mutatiofaâa.Namfccundû creaturarum fubftantiâ,quod fuerunt ante confecrati-onem,hoc amp;nbsp;pofteà confiftunt.Panisamp;vi priùscxtitcrc, in qua etiä fpecie iant «6fecrata,permanercYidentur. Eftergo intc-

fcitjXternæ vitx fubüâtiam fubminiftrtf* । Item in confequentibus: Quidhic quxrU ( naturx ordinem in Chrifti corpore, cùm i prxternaturamlîtipfe dominusDcusni ( tus ex virgin«? Hic etiam fiirgitaiiditorSî ' dieir,corp» efle Cbrifli quod ccrDitur,S i fanguincm qui bibitur:necquxrenciii(H i quomodô faâum fit, lcd tenendum,«J’üj ’ faôum fit.Benê quidc fentirc vidcns,(f“ t fi vim verborû diligctcr infpexeris, corp’ ' Chri qdé finguinéq;fidelitcrcrcdis:fed(i î perfpiccres qa quod credis,nondii vidtS; ( Nâ û videreSjdiccrcs: Credo corp’ fangui t ncqjefïeChfi.Nùc aûtqa fides toti'i,q«îlt;J illud totum eft,afpic ir, 3c oculus carnis ni « hil appræhenditjintclliget (jgt; non in fp«' t cie,fcdinvirtiitc corpus amp;languisChri' ti Ai exiflantquæcernuntur. Vndèdiciiof t dinem naturx non bîc intucndii,fedGhri ( Ai potentiam veneradam. Qiix quicquid ii vuJt,quomodô vult, in quodcûq;viilt,îi ( créât quod non crat,amp;crcatuin permutât l in id,quod antcà non fuerat. Subiimgit tj idem authonVera vtiq; caro ChriAi qu* nbsp;f

SANGVINE DOMINI. 207 fiinlliusfacramêtura cft.Ipfe claniatdo-niinus Iefu$;Hoc eft c orpus meum.Qulm lt;iiligenter,qQàm prudcnter faâadiflin-öio? Decarnc Chrifti qiKC crucifixaeft, i|Uc fepulta eft,id cft,fccundum quam Chriftus amp;crucifixus eft, amp;nbsp;fepukus,ait: VmitaquecaroChrifti.Atdc ilta quae fu Witur in facramento,dicit:Verè ergo car-nijilliusfatramentum eft,diftingucns fa-traraentum carnisà vcritate carnh, qiiate ous in veritatc carnis, quam fumpferai de ''ifgine,dicerct euin crucifixiim amp;nbsp;fe-pultiim.Quodveronuncagitur jnecclc-Uîniyrtcrium,verç illius carnis in qua cru dfixnseftjdiceret efTe facramentum: patenter fideles inftituens,quôd ilia c aro,fe eundutnquam Sc crucifixus eft Chriftus amp;fepultus,non fit myfterium, fed veritaj ntturæ.Hæc verôcaro, quæ nuncfimili-tudinem illiusin myfterio continet, non fitfpeciecarojfed facramentotfiquidem 'nfpecie,paniseft:in facramcnto,vcrum Chrifti corpus,ficut ipfe damat dns lefus; Hoceftcorpu5meu.Itcinc0fequentibus: njiidcomedam*,qd biham’,alibi tibi per prophet} fpuffanäus expreffit, dices:Gu- Pfal.jj, ftwtamp;videMquoniâfuauis eft dominus,

b cat us vir ^ui fperat in co. Nurn liter gu flatusi lie panis,aut illud bitum.oftendit quam fit fuauis ‘l'’'’’quot;’!-Quiequid cnim fapit,corporale eft,^ CCS delcótat.Nunquid dominum ’ corporeum cftaliquidfcntirc?Inuit*t go fpirituaiis gufius faporem in illo potu vel pane nihil corpof***' '' opinarijfedtotum fpüaliterfentireiq“® lMn.4. dominus fpirituseft, Sc beatusv'^’

Ipcrat in eo.Itcm confequenterdn cramentoChriftu$eft,quiacorpusCbf!' fti cft.Non ergo corporalis efca/ed^' tualiseft. Quidapertius,quid manifc'''’ quid diuinius? Ait enim:In illo facraint^' toChriftu$cft:Non enim ait, illc panis» illud vinum C hriftus eft: quod fi Chriftum corruptibilem (quod abßt) mortalitati fubiedum prsdicaretQui^' quidcnim in illaefca vel cerniturvelg»' Ratur corporaliter, corruptibilitati co»' flat obnoxium eflc.Addit,qa corpusC»» fli eft. Infurgis amp;nbsp;dicis: Eccèmanifenèij' Ium pané,amp;ilium potûcorpusxffeChfi' fli confitetur.Sed attende quêadmodui» fubiungitunNó ergo corporalis efca, »;»

SANGVINE DOMINI. 20, pMïlis. Nihil jgitur hïc corporaliter, fed: ^üaliter fentiendum.Coi^us Chrifti cft, i co^oralitcnSt QïnguisChrifti

«anon corpdralitcr.ltcm confcquenter: I Vndèamp;Apoftolus (inqtjdctypo eius ait: Quia patresnoftri efcam fpöalem mandu ’• nbsp;nbsp;nbsp;**•

t*uerunt,amp; potumfpualem biberüt. Cor pus em Dei, corpus fpüale eft,corp* Chri fti,corpus diuini eft fpüs: quia fpü$,Chri-ftu$ell,vtlegimusinThrcnis:Spirit’antc^^*'l* ficiem noftram Chriftus dominus;Lucu-1 Ittiffiroèfanguinisamp;corporisChriftimyi fteriun),quemadmodùm debeamus intel 'igtre,docuit.C»m cm dixilTet patres no- Q ftroiefcam fpiritualem manducaïïc, 8cpo 'um fpiritualem bibifle, cum tarnen man quot;a illud quod comederunt, amp;nbsp;aqua quam l’iherunt,corpora fuiffe nemo eft qui du-^itctradiungit de myfterio quod in cede fianunc agitur,de(iniens fecundum quid corpus fit Cbrifti. Corpus enim Dei, in-Huiens,corpus eft fpirituale. Deus vtique Chriftus, amp;nbsp;corpus quod fumpfit de Mafia virgine, quod paffum, quod fepultum *ft,quod refurrexit,corpus vtique verum

210 BERTRAM. DE CORP. ET nebar.At vero corpus quod myfteriu dtcit,non eft corporale,fed fpuale.Q.“®, ft fpiritualejam non viftbtk neq;

le. Hine B. Ambrofi’ fubiungit: Corpus» inqiiiés,Chrifti,corpuscftdiiiinifpiis.D' uiniis aüt fpûs,nihil ccrporcum,nihil cof ruptibile,nihil palpabile quod lit,exiftit-At hoc corp’ quod in ecclefia cclebratur, fecundiim vifibilem fpeciem amp;corrupti' bjlecft,amp; palpabile.Quomodo ergo dim ni fpûscorpus clTedicitur? SeciidumhoC . vtiq;,cp fpûa 1 e eft, id eft, fecundum quod inuiiibileconftftit amp;nbsp;iinpalpabilcjacptf hoc incorruptibile.Hinc in eonfcquenti-bus: Quia fpûs Chriftus, vt legimus, Spit« ante faciem noftram Chriftus dns:paten' teroftedit,fecundum quod habeaturcof pus Chrifti,videlicet fecûdum id eo fpûs Chrifti,id eft,diuinipot«ntia verbi,quae non folùmanimam pafeit, verum etiam purgat.Proptcrquodipfedicit au-thor toniequenter: Dcniq; cor noftrum eica ilia connrmat, amp;nbsp;potus iftc Jstincai cor hominis, vt propheta cómemorauif' Num elca corporalis cor hominis conftr-. ■ anat,amp; potus corporew laetificatcorho-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ini'

*ïgt;inis? Sed vt oftcnderet quæ efca, vel qui Potus fint de qbus loqtur,addidit fignan-^efcaifta, vel potus iftc. Qu® i{b,vel q «ie?Corpus niminim Chrifti,corpus diui ®irpûs,amp;(vtaperii’inculcetur)fpûsChri ftasjde quo legitur.Spüs ante faciem no-ftramCnriftus dns. Quib’ oibus cuidétcr oftenditur,nihil in efcaifta, nihil in potu ifto corporaliter fentiendutn, fed totû fpi fitualiterattcndendum. Non cnim anima quï corde hominis prxfenti loco ßgnifi» tatur,velefca corporca,vel potu corpo-Ko pafcitui-jfed vcrbo Dei nutritur ac ve getatur.Quod aperti’ in libro quinto Sacramentorum doftor idem affirmat.Non ifte paoiseft, inquics, qui vadit in corpus, fedillepanisvitxxtern®, qui anim® no-ftr® fubftantiam fubminillrat. Et qula uódecommunipanedixcrit hoc fandus Ambrofius,verum de pane corporisChri fti, fequentia Ledionis manifeftiffimè

1 lijCt idcirco fubiuugit; Si quotidianus eft I panis,cur poft annum, illü fumis, quem-l admodum Grçci in oriente conftieuerütî 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O i Acci-

aiï BERTRAM. DE CORP. E'^ Accipc ergo quotidiè.quod quotidiè ƒ ' ,pfit:iîc viuCjVtquotidiè roerearisac^'P^' re.Ei go manifcüum de quo pane loqui' tur.dcpaue videlicet corporis Chrifth^ non ex co quod vaditin corpus,fed exc® quôd panis fit vitaeaeternæ,anima: noftr* fubßantiä fulcit. Huius doâiffimi viris“ thoritatc pcrdocemur, g^inulta diffère'’; tia fcparant corpus,in quo paffuseft Chquot; ftus,amp; fanguis quem pendens in crucede latere fuo profi]dir,amp; hoc corpus quodin myfteriopaffiôisChrifti quotidicàfidef bus celcbratur,amp; ille quoq; fanguis,qui « delium ore fumitur,niyfteriûfitiniu$f'quot;’ gutnisquototus redemptus cft munduS; Jfte nanq; panis amp;nbsp;ifte potusnon fecund” quod videtur, corpus fiue fanguisexift”* Chriftijfcd fecundum quod fpûalitervi'î fubßantiam fubminiftrât.Illud veróco^' pus in quo femel pafiiis eft Chriftu5,n®” aliam fpeciem præferebat, q in quaconfi fiebat. Hoc enim crat verè quod videbst» quod tangebatur, quod crucifigebatuG quod lëpeliebatur.Similiter fanguis ill’”’ dektere manäs, non aliud apparcbatex^ teriùs,amp; aliud intcriùs obuclabar. Ver”' itaq”‘

SANGVINE DOMINE nj itaq;fanouis,dc vero corpore profluebit: iftnuncfanguis Chrifti qucm credentes (bibunt,amp; corpus quod comcdunt,aUud funtinfpccie, amp;nbsp;ahud in fignification«. aliud,quödpafcdtcorpus efca corporea; amp;nbsp;iliud.quód Paginant mentes atternx vi 'ïfubftantia.De qua re beatusHierony-iTius in cómétario epiftol« Pauli ad Ephc f'os,itafcribiv.Duplicitcr fanguis Chrifti ciro intelligitunVcl fpiritualis illa atq; diuina,dc qua ipfe dicif.Caro meaverè dl cib’,amp; fanguis meus vcvè eft potus: vel Wro qux crucifixa eft, 8c fanguis qui milt f'seffufus eftlacca.Non parua doÄor ifte differétia corporis Sc fanguinis Chrifti fe dtdiftindionem. Nanquc dum carnem I \ ^tlfinguincmquxquotidiè fumunturi ! 1 bdelibuSjfpiritualia dicit effe,(.at verb ca-1 10 qux crucifixa eft, 8c fanguis qui militis I ' tflufus«ftlancea,nófpiTitualiaeftedicun i i tur neq^diuinaquot;) patenter infinuat.quód , \ tantum inter fe differunt, quantum diffe-, \ tunifpiritualia Sc corporalia,vifibilia8c 'i \ inuifibilia,diuinaaiquehumana,8tqubd

I ^fe diïferunt,non idemfunt.Diffetuntau ' I tem caro fpiritualis, qu* fidclium ore fu-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O mitur.

«4 BERTRAM. DE CORP. FT niirur,amp; fanguis fpua]is,qui qnotidièf'' dcntibuspotandusexhibctur,àcarneqii{ cruci(îxaeft,amp;fanguinc q militis efW® tftlancea,ficutauthoritasprçfenti5virit« ftificatur.Non idem igiturfunt.lHa nanq; caroquæ crucifixa eft, de Virginis faJ'*’® fàâa cft.ofTibus Sc ncniis compacta,amp;hii fnanorum membrorum lineamctis diftin âa,rationalisanimaE fpi'i viuificata in pro priam vitam amp;nbsp;congruentes motus. Atve »rocarofpiritualis, qu® populum credco tern fpualiter pafcir, fecundum fpecieoi quam gerit cxteriùs, fruméti granismanii artifici$confiftir,nullisneruisoffibusqiie compaäa,nulla membrorum varietatcdi ftinda,nulla rationali Iubllantia végéta-ta,nullos proprios potens motus cxerce-re.Quicquidenim in ea vitae præbctfiib-Hantiam, fpualis eft potcnti®,amp; i n ui fibi-lisefficientie.diuinçq; virtutis.Atq;iIiud longéconfiftit fecundum quod exteriiis confpicitur,atq; aliud fecundum quod in myfteriocreditur.PorrocaroChriftiquf crucifixa eft,nóaliud exteriiis gquodin-teriiis erat,oftédebat: quia vera caro veri hominis exiftebat,corpus vtiq; vcrumio veri

SANGVINE DOMINI.. 215 ver! corporis fpccieconfiftcns.Confidc-nndum quoq; cp in pane illo nó folü cor pusChriftijVerum corpusetia in cutn ere dentis populi figurctur, vndèmultis fru-menti grants cóficitur: quia corpus popu licredenti$,rnultis per verbum Chrifti fi* delih’augmétat. Qua de re Geut in myfte Ho panis illc Chri corp’ accipit, fic ctia in ittyfierio mébra populi credétis inChri-ftum intimaiur. Et Geut nó corporaliter, fcdfpüalitcrpanis ille credetium corpus dicitur,ficquoq;Chrifti corp’ nócorpo wliterfedfpüaliterneceffc ctt intclligat. Sic amp;nbsp;in vino q fanguisChnfti die it,aqua roifeeri iubet,nec vnû Gne altern permit-titur offerri.Quia nee populus Gne C hri-fto,nec Chriftus Gne populorGcut nee ca putGnc corpore,vel corpus Gne capite va l«texiftere.Aquadeniq;in illo lacramen I ’o,populi geftat itnaginé.lgiï G vinum il-I 'udfandiGcatü per tniniftrorûofGciû,in

Chrifti fanguinécorporalitcrcóuertitur, iqua quoqgt; que pariter admixta eft,in fan 1 guiné populi credétis necefte cft corpora 1 liter cóuertabVbi näq-, vna IdiGc atio cft, 1 'Bicófcquéier opcratio:amp;vbi par ratio,

parquoque con fequîtur my ftenuin.At^ dcamus in aqua fecundû corpus nihil eu» eonuerfumjConfequenter ergo amp;nbsp;in vin» nihil corporaliter oftêfum. AccipitufT* ritualitcr quicquid in aquadepopuÜ^»^ pore fignihcatur. Accipiatur ergo nece«f e(lfpiritualiter,quicquid in rino de Chrt fti fangu inc intiraatur.ItcraïQüÇ “ j feruntjidc non funt.Corpus Chrifti quod mortiium eft amp;refurrcxit,amp; immortal«'* âum,iamnon moritur,amp;mors illi vhri non dominabitur,sternum eft, neci*® paÜîbile.Hoc autem quod in ccclefia^*' îebratur,temporale e(t,non xtcrnuin:«»'' ruptibileeft.non incoiruptumiinviaeft) non in patria.Differût igiturù fe.quapv'’' pter non fiint idemzquôd ïî no funt idetn» quomodà verum corpus Chrifti dicitjjf amp;verusfanguis? Si enin» corpus Chrift* eft,8c hoc dicitur verc: quia corpusChr*' ftieft,in veritate corp’Chriftieft:amp;ß® veritatc corpus Chrifti eft,8c corpus Chrt fti incorruptibilc eft, Si imp»{ribilee^ per hoc sternû. Hoc igitur corpusChrt' fti quod agit in ecclcfia, necelîceft vt®' corruptibilc fît 8c stcrnû.Scd negari noi’

ET SANGVINE DOMINI. 217 poteftcorrumpi, quod per partes cómu-latum,difpartitur ad fumcndum,den-iibuscómolitam,in corpus traijcitur. Sed iliud eft quod exteriùsgeritur, aliud veró quod per fide crcditur.Ad fenfum quod pertinet corporis, corruptibile eft: quod Wes verb credit, incorruptibile. Exterius 'giturquod apparet, non eft ipfa res,fed 'migo rei'.mente verb quod fentitur amp;in -^Hiçitur,veritas rei. Hine B. Auguftinus

1 iueuangeli) Ioannis expofitione, dum d* 1 Corpore Chrifti loqueretur 8c fanguine, I Waiv.Manducauitamp;Mofes manna,man-I ducauii 8c Aaron,manducauit 8c Phinees, I lUinducauenitibi multi quiDcoplacue-1 iunt,8c mortui non funt. Quare? Quia vi-I Wilem cibum fpirituiliter intellexcrunt, fpiritualiterefurieriit,fpiritualiter gufta-

\ ucrunt,vt fpiritualitcr fatiatentur. Nam 8t 1 nosbodie accipimus vifibilem cibum^fed \ aliudeftfacramentum,aliud virtus facra-1 luenti.ltem in pofterioribusiHic eft panis \ iiui de cxio dcfcendit.Hunc panem figni-1 Wiuit manna,bunc panem fignificauii aV \ UteDei.Sacramenu ilia fuetunv. in fignis \ diuerfa funt, in re qu* (ignificatar, paria \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O s funv

nubcfucrunt,amp;omesmaretranfierüt, I amp;nbsp;ornes in Mofe baptizati funt rt) nube 8^ I in m3ri,amp; omnes eandcm efcam fpii itu»' 1cm manducauerunt,amp;oc5 cundem potu 1 fpiritalebiberiit.Spiritualem vtiq;eanlt;lC) nam corporalem altera. Quia illi mannSi nos aliud. Spiritualem vei o quam nos.£x adiungit: Et omnes eundem potuni fpid' tualem biberunt. Aliud illi,aliud nos, fed fpecie vifibili, quod tarnen hoc idem fi-gnibcarct virtutc fpirituali. Quomodo Ibidem cnim cundem potUm?BibebftÇînquit,de h lt;nbsp;V Tpirinïâîïî^uenti pctra.Petra autemerat Chfus.Indèpanisjvndèpotus.PetraChri-Bus in fignum,verusChriftus in verbot - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in carne.ItemrHic eft pants de cxlodcfcé*

■ dens,vt fi quis ex ipfo maducauerit,nó mo riatunfed quod pertinet ad virtute facra-mcnti,nó quod pcrtinct ad vifibilefacri’ mentum. Qui manducat intiis, non fiiris. Qui mâducat in corde,non qprcmitdéte. lté in pofteriorib’verba Saluatoris intrO' ducens,tfa dicit:Hoc vos fcand31izat,q«i* dixi,carnemmeam do vobis manducare,

1 amp;nbsp;finguinem meum bibere?Si ergo vidc-1 ^tóshUum hominis aflccndentemvbicrat

I Pnùs.Quid eft hoc? Hine foluit quod il-1 losmoueratjhincaperuitvnde fticrâtfcan 1 iïlizati. Uli enim putabant eum erogatu-1 nim corpus fuum.llle autem dixit fe affeé -I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in c$lum,vtiq;integrum. Cum vi-

‘ I ïfatpriùsiccrtèvel tunc videbitis,quia no \ «0 modo quo putatis, erogat corpus fuu: \ '«rtcvellûcintelligetis,qa gratia eius no \ ^onfumitmorfibus.Etaif.Spiritus eft qui Ibiklèm \ 'wificat,caro noprodeft.Et pluribus in-\ ttrpofuis^rurfus adijcif.Quifquis autëÇin-\ ^luitApoftolus^fpirituGhrifti non habet, \ »itnóeftcius.Spiritus ergo eft qui viuifi-\ 'it,caroautc non ^deftqcq.Verba qego \ ^ocutus fumvobis,fpós amp;nbsp;vita funt. lt;TuiA \ *ft,fpiritus 8i vital'unt? fpiritualiter inteili \ ^thdafunt.lntcllcxrfti fpiritualiter? fpiri-\ tmSivita font.Intellexifti carnalitcr?etii \ nbsp;nbsp;ilia fpirilut 8c vita funt,fed tibi no funt.

\ Huiusauthoritatc AoaoTis,vetba nomini I ^aftantisde facrameto fui corporis 8c fan \ Çi'iiriis, manifeftE docemur,ej) ilia verba \ 'iomini fpiritualiter,8t non carnaliter ,in-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wilt-

îosn.tf. telligenda funt.Sicut ipfeait: Verba qii* ego loquor vobiSjfpiritus amp;vita funt.Ve( ba vtiq; de fua carne manducâda,amp; de fu« fanguine bibcndo.Inde enim loquebatur, vndè difcipuli fuerantfcandalizati.Erg® vt non rcandalizarcntur,rcuocat eosdiui' nus magifler de carne ad fpiritfl, de corpo rca vifione ad intelligentiam inuifibilern. Vidcmusergo,efca illa corporis Domim, amp;potusille fanguinis eius,fccûdumquid vcrè corpus eins, amp;nbsp;vcrc fanguiseius exi-ftuntjVidelicctfecundumquodfpiritusS vita funt.Itcm:Qux idc funt,vna definin' one comprshenduntur. De vero corpore Chriftidieitur,quod (itverusDeus rus homo Deus,qui ex pâtre Dco ante fe-cula natus:homo,qui in fine fcculi ex M» ria virginc gen itus.Hæc auté dum de cor poreChrifti,quodin Ecclcfia per mylie* rium geritur,dici non poiïunt,fecunduiii quendammodum corpus Chriftieffe co* gnofcitur.Et modus ifte in figura imagine,vt veritas rcs ipfa fcntiatln orî' tionibus quç poft myfteriû fanguinis cor* porisq; Chrifti dicuntur, amp;à populo re-fpondetur. Amen, fie fâcerdotis voce dici' tut!

ET SANGVINE DOMINI. in tunPignusaetcrnç vitae capientes humili-terirapIoramuSjVtquod imagine contin* gimus facramcnti,manifcfta paiticipatiôc Iumamus.Et pignus cnim amp;nbsp;imago,alteri* rei funt, id eft,non ad fc, fed ad aliud afpi tiunt.Pignus enim, illius rei eft pro qua donatur:Imago, illius cuius fimilicudiné oftendit.Significant enim ifta rem cuius [unt,nonmanifcftèoftcdunt. Quod cùm itaeft,apparct(^ hoc corpus amp;nbsp;fanguis,pi gnus amp;nbsp;imago rei funt futuræjVt quod nûc pcrfimilitudinem oftéditur,in future per tnanifcftationem rcueletur.Quod fi nunc ügnificâtjin future autê patefacient,aliud tftquodnuegeritur,aliud quod in futuro •nanifeftabitur.Quade reamp; corpus Chri-ftiamp;fanguis eft,quod icclefia célébrât, ftd tanq pignus,tanq imago. Veritas verô tritjCÙm iam nec pignus,nec imago, fed ipGusveritasapparebit.Itc alibi:PerficiSt gt;n nobis Domine quçfumus tua facramëta quodcontinent, vt qus nunc fpecie geri-’nus,rerumveritatccapiamus.Dlcit in ^ecie gerantur ifta in veritate, id eft, per umilitudinem, non per ipfius rei manife-««ionem. Differunt autem à fc fpecies 8c

BERTRAM. DE CORP. veritas.Qua^pter corpus amp;nbsp;fanguiJ,^“®^ in Ecclcfia gcritur,difFcrt ab illocorpof* amp;nbsp;fanguinc,quod in Chrifti corpore rcfurrcdioncm iam glorificatu,cognolci’ tur.Et hoc corpus, pigniis cft amp;nbsp;fpecieS)'* lud vcrô jpfa vcritas.Hocenim gerit,3«' nec ad illud perueniatur.Vbi verô adillu® peruétum fuerit,hoc remouebitur. App*' rct itaq;Q)multa intra fc differentiafep*' rantur,quantum eft inter pignus SteaiiH^ pro qua pignus traditur:amp; quantutnim'J imaginé,amp; rem cuius cftimago: AquatiW intcrfpeciem amp;nbsp;ventatcm.Vidcmus italt;ii multadifferentia feparari myfterium faO' guinis amp;nbsp;corporis Chrifti, quodnuncifi' delibus fumitur in cccleha, Si illud quod natumeft de Maria virgine,quod paffuni» quodfcpukum,quod refurrexit,quod c{' los affcendir,quod ad dextram patrisfc' dct.i-loc nanq; quodagitur in vi3,fpiritU' aliter cft accipicndum:quia fides quod nô videt,credit:amp; fpiritualiter pafeit animâ» amp;nbsp;lætificatcor, amp;nbsp;vitam præbct a;ternain Si incorruptionem: dum non attenditut quod corpus pafeir, quod dente ptemiî» quod per partes coraminuitur,fed quod in

ET SANGVINE DOMINE 2 in fidèfpiritualitcraccipilur.Atverô corpus illud, in quo paffiis cft amp;nbsp;refurrexit Chriftuj.propriumeiiis corpus exirtit,de virginisMariæ corpore fumptuin,palpa-Ei!e,fcuvifibile etiam poft refurrcdtioné, iicutipfedifcipulisaitcQi'ift turbaticftis, i ^cogitationes afTccndût in corda vcftra? Videte manus mcasamp; pedes,qa ego ipfc ium.PalpatcSu vidctc,qa fpiritus carnem îioffanon habet,fient me videtis habere. Audiamusetiam quid beatiisFulgétiusin libello de fide dicatiFiimiftimè tcne,amp;nul hteniis dubites ipfum vnigenitum Deum Verbum carnem faâum,fe pro nobis ob-tuliffefacrificium,amp; hoftia Deoin odoré fuauitatis.Cui cum pâtre Se fpiritufanâo iPatriarchiSjà prophetisSc facerdotibus tempore veteris Teftamenti animalia fa-trificabantur,amp; cui mine idétépore noui Teftamcti,cumpatreamp;fpiritufanâo,cum quib’ illieft vna diuinitas,facrificiû panis amp;nbsp;vini,in fide amp;nbsp;charitatc, fanâa catholi-tiîcdefia per vniuerfum orbe terrç offer-tenon ceffat. In illis enim carnalibus vi-ftimis fignificatio fuitcarnis Chnfti, qua f peccatis noftris 2i ipfe fine pclô fuerat obla-

XX4 BERTRAM DE CORP-oblaturu», amp;nbsp;fanguis quem erat effufûî»* in remiffionem peccatorum noftrorui”^ In ifto autem facrificio,gratiaru aflio’'“)' cómemoratio eft carnis'chrifti,quanipf’ nobisobtulit,amp;fanguinis qucm pron®' bis idé Deus cffudit.Dc quo B. Paulus Aft.io. ftolus dicit: Attendite vobis amp;nbsp;vniucf’ gregijin quo vos fpiritusfanflus pogt;“' epifcopos regere £ccleßam Dei,quam quiftuit fanguinc fuo. In il lis ergo facn ' j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cijs,quid nobis effet donandumifig^^’,,

fignificabatur.In hoc auté facrifïcio,q^‘ nobis donatum fïr,euidenter oftcndiiuf^ Dicen$,qgt;in illis facrificijs quid nobis' Tet donandum,flgnihcabatur:in iftovcf facrificio, quid fit donatü, cómemoretu'i patéter innuit, quod ficut ilia figuram buére futurorum, fie Si facrificium fig“' fitpräEtentorum.Quibusdiäi$,quäf*‘''j ferentia fit intercorpus in quopaflust Chriftus, amp;nbsp;hoc corpus quod pro eius p’ fioniscómemoratióe fiue mortis fit/“' dentiffimc declarauit.Illud nanqsjPP“'quot; amp;nbsp;verum,nihilhabensin fcvel ' vcl hguratuihoc verb myfticumjali^^ terius per figura oftétâs, aliud interiu’ P^^

intellcâû fidci repfentans.Ponam’ adhuc vnûpatris Augultiniteftimoniû,quod 8c diâorûfidé noltrorü aftruat, amp;i fcrmonis *marginéponav.Infcrmonc quê fecit ad

' populû de facraméto altaris, lie infif.Hoc t tluodvidetisinaltanDcijiâiranfaâa noil ^«vidiftis:f«dquidefret,quidfibivellct,^ I Wagn» rei (acramentum côtincret,nondü ' ^udiftis, Quod tîgo vidttis, panis eft amp;nbsp;ca ^quodvobiietiam oc«b vcftri renun-f t'inr.quodautem fides veftrapoftulai in-t ftruêda,panis cft corpus Chri,calixcft fan ■ 1 SuisChrifti.Breuiterquidéhoc diôûeft, 1 'iuodfidei*fonèfufficiat,fedfidesinftru-

51 ôionemdefiderat.Diciteinpropheta:Nifi Efa.?.! fi 'fedideritis,nó intelligetis.Potcftis ergo gt;nbsp;1 diccre mihi,pcepifti vt credamus,cxponc gt;nbsp;1 'll iiueUiçamus.Poteft em animo cuiufpiä ' 1 tooujtiotalisoboriri: Dominus nofteric îi 1 fttsCbriftusnouimus vndc acceperiicar-f i quot;«mjde virginc fcilicet Maria, infans la-' 1 ôatuseft,nutritus eft,creuit,ad iuuenilem ' \ Watépevduâusefi.iludacis perfecutionÊ I \ îiffuseft,ligno fufpenfuseftjinterfcâ’eft, ' 1 de ligno depofit*eft,fepult? efi, tertio die ( 1 te(urrexit,quo die voluit in cçlû aficëdit,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P illuc

illucleuauit corpus fuum,indè vcntuni’ eftiudicarçviuosamp;mortiiosjibieftmodô _ . fcdens ad dcxterâ patris.QuomodoW' ** pus ei’?amp; calix vcl quod habet calix,quo' Mtrc.tâ. æodôciuscft fanguis?Ifta,fratres,ideoûi cuntur facramcnta,quia in cis aliud vidc^ amp;nbsp;aliud intelligitunquod videtur,fpcdf habet corporalem:quod intelligif, fiuâu habet fpiritualc. Ifta vencrabilis authof^ cens,inftruit nosqd de proprio corpof' nomini,quod de Maria natü,amp; nunc au dexteram patrisfcdet,amp; in quovéturusd' iudicare viuos amp;nbsp;mortuos,amp; quid de ift* quod fuperaltare ponitur,amp; populopaf' ticipatur, fentirc dcbcamus.lllud integtu eft,neq; vlla fcâione diuiditur, nec vH'’ figuris obuelatunHoc verô quod fupf* inenfam nomini continetur,amp;figuradb quia facramentum cft:amp; extcriùsquod**' detur,fpeciem habet cofporeâ,quï pa'^' corpus: interiùs vero quod intclligit»^'! ûum habet fpiritualeni,qui viuificataiquot;' matn.Et de hoc myftico corpore aliquidapcrtiùsamp; manifeftiùsloqui,»^ cit inconfequentibus: Corpus ergo CW fi vultis intelligerc, ApoftolumauditfW' centfi”'

Ëï SANGVINE DOMINI. 117 «ntemzVos eftis corpus Chri amp;nbsp;mébra.Si *' ^®*^***^ «rgo eftis corpus Chrifti amp;nbsp;mcbra,myftc-riumveftrum in menfa Domini pofitiieft, itiyfterium domini accipitis. Ad id quod

' lt;!ftis,Amen refpondetis,amp; refpondendo fubferibitis. Audis ergo corpus Chrifti, amp;

' '■efpondeSjAmenzEftomembru corporis ' ChfijVt verum fit Amen. Quare ergo in ' pinei Nihil hïc de nro afferamus, ipfum ■' 1 ApoftolûdicctemaudiamuSjCÙm de ifto I j ficramétoloquereturjaitzVnuspaniSjVnû I I corpus multi fum’.EtreliquazSanöusAu-’ I ^ultinusfatisnosinftruit, cpficut inpane ' i fuperaltarepofitü corpus Chrifti fignat, i 1 f'cetiam St corpus accipientis populizvt i 1 cuidenter oftendat, tj» corpusChh^priü I I illudexiftat,inquonatusdevirginc,iquo , liftatf ,in quo paff us, î quo mortu*, in quo ' I fepult*,in quo Tefurrexit,in quo cçlos affc£ I \ dit,in quo patris ad dexteram fcdct,in quo ' 1 véturus eft ad iudiciû. Hoc auté quod fu-' \ pra méfam Aominica pofitû cft,myfteriû.

I 1 côtinetillius,ficut euâidenùdé myftcriû i \ tôtinetcorporis populicrcdêtis, Apofto-i \ loteftante'.Vnuspanis,vnum corpus mul ■ \ ùtumus in ebrifto. Animaduertax, clarif-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V quot;x

1 fimeprinccps fapieniiavertia,quôd pæ j Ctis fanâarum fcripturarû tcllimonij»)^^ fanAorum patrii diâis cuidctiffimèmoh' iûratû eft,quôd panis qui corpus Chrifti»

amp; calix qui fanguis Chrifti appellatur, ü' gurafit,quiarayfterium: amp;quod nópJf' k ua difïcrctia fit inter corpus quod penny' merium exiftit,amp; corpus quod paffum eft (amp; fcpultû,amp; rcfurrexit.Quia hocpropri“ Ifaluatoris corpus,ncc in co vel aüqua figquot; ra,vclaliqua fignificatio, fed ipfa rei mî' nifeftatio cognofcitur,amp; ipfi’vifionécrc dentes dcfiderant:quoniam ipfum ellequot;' ^putnoftrû, amp;ipfo vifo fatiabiturdefidquot;' rium noftrum.Quoniam ipfe amp;nbsp;patervnquot; J funt,non fecundû quod corpus habetSâ*' ’ ’uator,fed fecundû plenitudinc diiiiniW' tis,q habitat in homine Chrifto.Atininquot; quod per myfterium geritur,figura eftnquot; folùm proprij corporis Chrifti, vcruinej” credentis inChriftûpopuIi. Vtriufq;ngt;fl' corporis,id cft,amp; Chrifti,quod palfuni d 6c refurrexit, amp;nbsp;populi in Chrifto per b*' ptifmumrcnan atq;de mortuis viuificdi» figuram geftat.Addamus etiam ift® nis amp;nbsp;calix, qui corpus amp;nbsp;fanguis Ch'* '

ET SANGVINE DOMINE nominatur, memoria reprsfentat domi-nicæ pafTionis fiuc mortis,qucmadmodû ipfe in Euangelio dixitiHoc facite in cômemorationcm. Quod exponens apo-ftolusPaulus,ait: Quotiefcunq-, mandu-*' cibitis panem hune amp;nbsp;calicê bibeiii,mor-ttra Dominiannunciabitis donee veniat. bocemur àSaluatorc,neenô à fando Pau

J loapoftolo, qiifte panis amp;nbsp;iftefanguis tj J fuperaltareponitur, in figuram fme me-

Jnonä dominieæ mortis ponatur, vt quod §eftumeftinptcritQ,prçfcnti rcuocetmc-'l'oriç'.vtilliuspaffionis memorcs effcâi, J à cfficiamur diuini rouncris côfortes, quam fumus à morte liberati.Cogno-isfpvbipcruencrim’ ad vifioné Chri alibusnôopus habebimus inftrumé-quibus admoneamur quid pro nobis méfabenignitas fuftinuerit. Qm ipfum Àe ad facie contcplantes, no per exteri-xm téporalium rcrum admonitionem ömonebimur, fed per ipfiuscontéplati-gt;nem veritaüs afpiciemus, quemadmodu ftoftrx faluüs author! gratias agcre debe-»mus.Necideo quoniam ifta dicimu$,pu-ututin myftetio facramenti, corpus ont

velfanguincm ipfiusnon à fidclib’fuß»» ^uando fides non quod ociilis videt,ft“ quod credit,accipit:QuoniäfpiritiiiIis*'^ efca,amp;fptritualis potiis, fpiritualitcr aiäquot;’ pafcent, 8c sternx fatietatis vitim tribuöi ficut jpfe Saluator myfterium hocco^' mendans loquitur: Spiritus cft quiviui»' cat,nam caro nihil jjrodcft.ImperioveftfÇ magnitudinis parère cupiéteSjprçfump“ paruus rebus de nó minimis difputare: no fcquentes æRimationis nfx præfutnptiO' nenijfed maiorum intuentes authorita»’ quæ fi probaucritis catholicè diâa,veftr{ mcritis fidci deputatc:Quç depofita reg*' lis magnificentiae gloria, non erubuitao humili qtiasrerc refponfum veritatis.

Sin autem minùs placuerint,id no-llrç deputetur infipicn'æ.Qu« quod optauit, minùs effi-caciter valuit expli

»IRTRAMI OE CORPORE ET fanguine Domini liber explicit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

o T V M ergo quod ob-latióc dominici corpo risamp;fanguinis agitur, myfterium cft. Aliud enim videtur,aliud in-telligitur.Quod vidc-tur, ipecic habet cor-poralemzquod inielligitur, frudum habet fpiritualcm. Sciendum verb eft,quod eundem calice dominici fanguinis, iuxta obferuantiam eccIcGx catholic« apofto lis traditam.nifi mixtum aqua,offerri non ' liceuquiavnum Huntin redemptionis no flrærayfteriojCÙm aitzNon bibam amodo de hoc genimine vitis. Et de latere cius quod inlancea transfixum eft, aqua cum fanguine egrcffa,vinum de veracarnisei» vite cum aqua expreffum oftendit. Haec funtenim facramenta Ecclefiç,'fine quit» »d vitam,q veiavita eft,nó intrat.Ilk fan-

sçt AVGVSTINVS DE guis in rcmiffionem fufus cil peccatoru, aqua ilia falutare tcperat poculû: hscffU uacrum prçftat Si potum.Hoc totû domi' jiicæ oblationis myfterium,quata pietate amp;amoreagcndum fit,cômcndatipfeDO' minus dicendo:Hæc quotiefcunq-.feceri-tiSjin mei memoriam facieris. Quodexpo nens Apoftolus ad Corinthios,ait:Qup-tiefcunq; cm maducabitis pane hune licé bibetis, morte uni annûciabitis,do-nec veniat.Illiusergo panis amp;nbsp;calicisob-latio, mortis Chrilli eft cômcmoratioamp; annunciatio,quæ non tam verbis, qipfi* myfticis rebus agitnr,per quae noftris mC' tib* mors ilia prcciofa altiùs amp;nbsp;fortiùs co-mendatur. Quid eft enim mortis Chrilli córacmoratio,nifi charitatis eins comen' datio?quam nobis beatus cuangcliftalO' lean.q. cómendan$,ait:ScicnsIcfusquiave n it hora eius vt tran feat ex hoc mundo ad patre,cum dilexiffet riios,q erat in mudo, in (inem dilexiteoSjtd cft,vfq; ad mortem cum dileâio ilia perduxiuquia tantùm di lexit cos, vt moreretur propter cos. Hoe loan.i;. enim tcftatuscft,dicens:IVIiiorcmhacdi' leâionem nemo habet, vt animam fuam ponat

ponat qs pro amtcis fuis.Proptcrcà amp;nbsp;itu-fusid paffionem,amp; per refurreâ-ionis at-«lue adccnfionit gloria difcefiurus c mun io,hoc facramentum vltimum difcipulis ludlditjVtmemoriatint® charitatis, per tpiam folamfaluamur,arôiùs corura men iib’infigerct,quatcnùs femper memores quales 8c quantum ab co dilefti fumus,ne de nobis gloricmur, quatum vt de illo fperemus,quod vtrunque diligcn-terApoftoluscxponit?lt;inculcat,dicens:Rn’t'5' VtqtitdcnimCbriftuSjCum adbucinfir-

\Rtie(temus,fecundum tempus pro impijs ntoruius eft?Et poft paululû diciturtCom^'’' ntendataûtÇinquit^fuam ebaritatem Deus in nobistqm ft cuadbuc infirmi 8c pcc-eatorescflemus,Cbriftus pro nobis mor-tuns cfttmulto magis iuftiftcati nûc in fan guineipftuSjfaluicrim’abira per ipfum.

i Hoc ergo agendum,boc frequentandum \ tommendauitecclefix,quoufq-,veniatia \ ftne fcculi,quando crit fanftorum requi-\ e$,non adbuc in facramento fpei, quo in \ hoc temp orc confociaiur ecclcfta,quan-\ dinbibilur quod de Cbrifti latere mana-\ niufed iam in ipla perfedione falutis çtet

2J4 AVGVSTINVS DE ns cum tradctur regnum Deo amp;nbsp;patri, vt ilia perfpicuacontcmphtioncincodinia tabilis veritatis nullis myfterijs corporali busegeamus. Erat enim anteà,fccûdungt; ordinem Aaron,Iiidæorum facrificiiirm” viftimis pecon'i,amp;: hoc in myfterio. Non-dum naQfluc erat facrificium corporis^ fanguinis domini:quod fideles nôrunt,S qui euägelium legunt. Qtiod facrificium nunc diffufurn eil toto orbe terraruin per PÛI.109. cum,de quo fcriptum eftdurauit domin’» amp;non pœnitebit eu,tu es facerdos in stet num fccundum ordinem Melchifedech. Et hoc de domino IcfuChriftodiftiieÖ^) quia voluit clTefalutem noftramin corpo reamp;fanguinefuo,qus commendauitno bis de humilitate fua.Nifi enim effet hu* nulis,non manducarctur,nec biberetor. loan.i. Refpice altitudinem ipfius. In principe erat verbum,amp; verbum eratapudDeum, amp;nbsp;Deus erat verbum.Ecce cibus fempit«f nusjfed manducant angcli,manducantfu perns virtutes,manducantcslefte$fpiri' tus,manducant Sc faginatur, amp;nbsp;integrum Hianer,quodcosfatiat Älstificat.Quisau tem homo pcrucnire polTct ad ilium ci' bum

CORP. ET SANG. DOM. 155 ^uin?vndccoridoneum illi cibo?oportc-ergo vtmenfa ilia laâefterct, vt par-

'lulit prouenirct.Vnde fit cibus lac? vndè tibusinlac conuertitur,nifi per carnem traijciatUT?Nam mater hoc facif.quod ma ducat mater,hoc manducat infans.Sedqa infans eft minus idoneus qui pane vefca-Hir,ipfum panem mater incarnat, amp;nbsp;per humiditatcmroamillç in laélis fuccû,dc jpfo pane pafeit infantem.Quoroodo cr-j Sjodeipfopane pafeit nos fapicntiaDci? 1 quia verbum caro faftum eft, amp;nbsp;habitauit 1 in nobis. Videte ergo humilitatem, quia loa»,K I panem angelorummanducauithomOjVt \ ftriptum eft'.Panem esli de dit eistpancm PM-77« I angelorum manducauithomo,id eft,ver-\ humiftud quo pafeutur angeli,fempiter-\ num,quod eft xquale patri, manducauit \ homoiquia cum in forma nei eÛet,non ra i pmam arbitratus elVefle fe iqualem Deo.

Saginitillo angeli,fedfemetipfum exina aiuit,vt m^ducaret pané angclorû homo: forma ferui aceipics,in fimilitudinéboim faêl’,8chibituinuéi’vihomo,bumiUauit fe faCtus obediens vfq^ad morte,mortem auKin

1^6 AVGVSTINVS DE autem criicis:vt iam de crucc commend* retur,caro amp;nbsp;fanguis domini nouö facrifi cium.quado loquebatur dominus noftef lefus Chrift’ de corpore fuo. Nifi(inquit) quismanducaucritcarncm meam,amp;bibe rit fanguincm meum, nó liabebitin fevi-tam.Caro enim raca verè cft cibus,amp; Unguis meus verè eft potus.Intelleâus fpû»' lis credentem faluum facinquia litcraoc-cidit,fpü$ eft qui viuificat. Difcipuliem eius qui eum fcquebantur,cxpauerunt,îi exhorrucrunt fermonem,non intelligentes,amp; putantesnefeioquid durum di«^ dominum noftrü IcfumChriftum.quôd carnem eins quam videbanr, manducatu ri erant,amp; fânguinem bibituri, amp;nbsp;non po tuerunt tolerarc. Sed ipfe cùm cômenda-rct ipfum.corp’fuura amp;nbsp;fânguinem fiium accepitin manusfuas, quoonôrunt fideles, amp;nbsp;ipfe fe portabat quodamodô cùm diceret'.Hoc lt;ft corpus meum. Quia cùm commendatcorpus amp;nbsp;fânguinem fiium, humilitatem fuaro commendat-Ipfamern humilitatem fuam, docuit domin’ noftef in corpore amp;nbsp;lânguine fuo fapientisDei» quam videbimusfacie ad faciem,amp;

*idebimus,amp; nemo lelabit, omnibus fc «xhibet,amp;integra eft, amp;nbsp;cafta «ft omni* tusullimutâtur in earn, amp;nbsp;ipfe in cos non tnutatur.lpfe eft veritas,ipfe eft Dcus.Vc-titas eft,verbum Dei eft,fapicntia oeieft, per quern faâafuntomnia,quidixif. Po-teftatcmhabcoponendi animam meam.

\ paruitquiderimus.Scim’quoniam cum 1 spparueritjftmiies ci erimustquoniam vi-\ debimuscum ftcuii eft.Vidcmus nuc pet \ fpecuium in aenigmatc, tunc autem facie \ idfaciem. Antcqu^m ergo videam* facie \ id faciem,quodvid6t angeii, opus eft no-1 Vn accederc ad banc bumiVitatcm, amp;nbsp;ad-bsrerebuicbumiiitati, quam commêdat

\ cctnmendat corpus St fanguinem fuum \ ceiebtare.Quambumditatem pro nobis \ fufcipete dignatus eft, tùm verbum caro

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taûum

15« AVGVSTINVS DE faólum eft.Accedite ergo ad eum, amp;nbsp;iH«' minamini.AccefferuntludatijVttcnebrJ-rentur; accefTerót enini ad ilium,vt cruci-figerccNos ad eum accedamus, vt corpus amp;fangutnem eins accipiamus: illi dccru-cihxotenebratifunt;nosmanducando?£ bibendo crucifixum, illuminamur. Ecce gentibus datur crucifixusChriftus, vndè accedunt genres fide fedando,corde inhi andojchantate currendo.pedes tui, chart tas eft,duos pedcs,ideft,diledioneniDt* 8fproximi habe,vt non fis clauduSjamp;iftis duobus pedibus cui re ad dominum. St“! dicitaliquis,quomodo ad eum accede? tantis inalis,tantis pcccatis oncratus futn, tanta fcelera clamant de cófcientia mea, quomodo audeo acccdereadcumfquo' modo?Sihumiliaueris te perpœnitentia, Mattj. gf cmundaiieris cor tuum. Beati mundo cordc,quon iam ipfi Deum videbunt. Au fcr indécupiditatum fordes, auferlabem auaritiæ,aurer tabem fuperftitionum, 1**' fcr facrilegia amp;nbsp;nialas cogitationes,aufef odia,nondico folum aduerfus amicumi fedetiamaduerfusinimicum. AuferiH’i quaedicitdns ineuangcliodccordepr®'

CORP. ET SANG. DOM. 2^9 t«dere.De corde(inquit) enim cxeuntco ^*'‘*’î* S'taiionesmal3E,adulteria,fornicationes, inimunditisE,penuna, fallateftinionia,fic Kliquaqus coinquinathominem: Bi age pœnitenûam.Pœnitentia autcm 8d mun-ditiacordis,facitte accedcre adDeum,amp; leciperc ftolam pnorcm,quam pcrdidit

I »cceperat,dilfipata,cum merctricibus vi-I uendoluxurioft.Hæc autem fubftatiano

1 hiseft^neo accepta.Omc quod viuimus, I fipimus,cogitam’,in verbotp rorupimus, \ amp;in diffipationchuiusfubftantijc ftolam \ ptrdidimus,idcft,veftem fpûffanâ.i,ve-1 ftcm nuplialcm, veftcm innoccûæ, quam I qnonhabuerit,non poteft régis interefie \ conuiuio:quam homo bene conditus ac-\ Ctpiv.Btilerpeniemalc pcvftiafus perdi-\ d«,quamq;inbaptifmau rcccpimusjcd \ îtpoftbapûfma per dignos pœnnenüx \ tïuùusgraûam Dei percipimus.Etocci-\ ditur nobis viiulus faginaius, qui pro poc \ niieniisimmoiaturfalute,idcft,ipfefalua \ tor:tni* quotidié carne pafcimur, cruoi e \ potamur. Ojiolidic pater ftlium recipit, \ fttnp Chrs credétib' immolât,de quo dr:

Ite,adducite vitulum raginatum,idcft, pracdicatc occifum,amp; offerte in fuomyft« rio immolandum.Et quotidic,id cft,pcc-catoribusmortuum crédité. Etquüticf' cunque ei hoftiam fus paffionis offertis, totièsad abfolutionem vellram pallions

tlliusreparariconfîdite. Epulerouritaq;, tdeft,in remiffàonempeccatonim noftro rum,carnem amp;nbsp;fanguiné eins fidclitercre dentes fumamus.Igiturficutfcriptunieli) Guftateamp; videte, quoniam fuauiseftdo' minus: qui dixir,Niß quis manducaucrii carnem meam, amp;nbsp;biberit fanguinemme' um,no habebit in fc vitam. Si aiitero non intellexcris,quomodo non intcllcxerunt qui dixerunt: Quomodô ipfc poteritnogt; bis dare carnem fuammâducare? SicutJc giturin titulopfaimi j^.immutabit fuam Dauidjid efl,Chrift’, amp;nbsp;recedetàtCi dimittette,amp;:abiet. BcatiisautenivirS fpcratineo. Quifquisnon fpcratindow* no,miferefbq fpcrat in fcaut in alioali' qiio homine, de illc mifer eft. Vcrèniag” dominus,amp; mifericordiaeius.VerçijnOquot; bis dédit manducare corpus fiium,in q“® tanta pcrpcflus eft, amp;nbsp;languinem

CORP. ET SANG. DOM. 241 qui eft^piciatio peccatorû noftroruro, quia in peccatis luis moriuntur.quiper «umDco non reconciliantur.Sc non dcrc linquet omnçs qui fperant in cuni.Ule cft lUodus human® iulbtiç,vt inxtatmortalis quantumlibèt proficiat, quia fine defiéto effenon potefi;in hocnôdelinq«it,dum fperat ineum,in qvo eft rcmilfio debéto ium,quæ non fit nifi per fanguinem Chri 1 fti.Grandis enim maiefias, amp;nbsp;grandis po-I tentiicft fanguinisChrifti,quo foluii ma 1 num (iiaboli,8lt; redcmit nos de manu ipfi 1 usinimici. Quomodo enim lunt aliqua 1 »nimafia,8i firingunt aliquid intra fe in-, 1 tlufum,hoc dicût amp;nbsp;medici amp;nbsp;phyfici,vt 1 niii faétum file rit, dfe non diuidctur,ncc , \ dimittit illud quod intrinfecùs claulum i teneuSiautem miffum fucrit oleum, fta-timdi([uluitur,fi quod ftriétû fuerat,difû patnr,amp; diuiditur in partes; fie ëcmanum durlffiroâ diaboli foluit fanguis Chrifti.

i Nolebatnos dimittere diabolus,iangui-\ nem fiium fudit dominus quafi oleum mi \ fincordiï, Si per ipfum nosliberauit.De \ hncolcomdericordiæChritl.i,pY^roplie-\ UmdicitunComputretceiiuguraà facie

olei.SubiugoquippctenebamurdiaboIl ca? dominatióisjcd vndi fiimus oleo fpi-ntuffanéii,quodcimmacuJata virgineco ceptus 8i natiis crt Chriflus, per cniusfan guincm,amp;: à iiigo dominationis diaboli' cæ fumus re(1cmpti,amp; à pcccaris omnibu) emundatijVt dicitloanncsapoflolusïSan ïloin.i. guisicfu Chrifti filij Dei viuijCmt'idatnof ab omni peccato.Sacramentum nanq;do miniex paffionis, amp;nbsp;prærerita nobis omis in baptifmo paritcr pcccata relaxaiiir,amp; quicquid quotidiana fragilitate poft ba-

' ptifma cómi/imus,eiufdcm noftriredeW' ptoris nobis gratia dimirtit: maximeciiin interopera lucis quae facimus, hurniliter quotidienoflrosiili confitemur eriorcs, ctimfangninisillius facramenta percipi' mus,ciim dimittentesdebitoribusnoftn* noftra nobis débita dimitti prccamur,« paffionis illiusraemoresjibenteraduerft 1-Cor.jo. quæq. toleramus,Fidelis clt Deus,q nop-mittitnostetari fiipra id quodpomimuJ fufferre. Quicquid enim homopaftusftie ritj5 nomine Chrilli,amp; profpe vita?ïfCf' nscjÄ' pmanens toleraucrit, maiorei mCP CCS dabitur.Qui fi cefTent diabolo,cum il

CORP. ET SANG. DOM. 14? locondénabitur.Sed opera mifcricordiat füm piahumilitate impetrât à dno, vt nô permittat feruos fuos tcntari,plus^ poffit

, ûns'.qmbeatusvirqfperatin eo.Etaudia-j tnusvcraeffcjinaoiftrû diuinû redcptoré 1 tômendanté nobis preciûnoftrü,fangui-) 1 nemfuû.LocutuseR nobis de corpore amp;nbsp;, i languinefuOjCÔniendanstalem cfcamamp; I I hlempotutntNifimâducauentis carncm^®’quot;'** r 1 meam,îkbiberhisfangninémeû,nonha-. 1 tebitisvitâinvobis.Etbocdixideviu.

, \ QjiisaViuSj^ipfCjvita? Eritautem illibo-, i ininimors,nonvna,quimend3ccmputa-( \ Writvitam.Ergo de corpore ac de fangui J, I nefuojdednnobis falubrem refeöiócm. , 1 Minducét ergo roâ ducat, ôebibant qui J \ bibunf.cfuriant, amp;nbsp;Gtiant ; vitam man-

1 ûucentjVitambibanv.iUud manduca-.re-I ' tceris.fedftcreficeriSjVtnon deficiatjVn-, , àitebceris. Uiudbibere quid eft nib vi-j \ nere^manduca vitaïu'.bibe vitam,babc-, \ bisvrtam,?i integra eft vita. Tune autem , \ Wcnt,iàcft,vitavnicuiqueerit corpus

\ iefenguis C Yi K y S T 1. Si quod in fa-\ \ ttatnentONibbiiiter futnituT,inipfavcri-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q. a saxe

täte fpiritualitcr niäducetur,fpiritualite( bibatur. Ad idani méfam quis nos inuitJ' uit?amp;quid præparauitünuitaiiit dominus feruos,amp; præparauit eis cibum feipfum« Quis audeat raanducare dominum fuum? Joan.tf. amp;nbsp;tarnen ait:Quimanducat me, amp;ipfed uct propter mc.Quan do ebriftusmandu catiir,vita manducatunnec oçciditur,vi mandi)cetur,fed mortuos viuificat.Quan do manducatur,reficit:fed non deficit. Non ergo timeamus fratres mäducare iÖu pancm.ne forte finiamus ilium, Sc poftet quid manducemus,non inueniamus. Man duceturChriftus:viuitinanducatus,quia ijefurrexitoccifusmcc quando jnanduca-niiis,dcillopartes facimus. Et quidemin facrameto fic fit, amp;nbsp;nörfij fideles,quemad modùm manducét carnem Chrifti.Vnuf' quifqueaccipit partem fuam: per partes manducatur,amp;manet integer totiis. Per partes manducatur in facramento,amp;nia-nct integer in cçlo.Manet integer totusin corde tuo.Totus enim erat apud patrem, quando venit in virginemnmplcuit illani necrcceffitabillo. Veniebat in carnem, vtcum homines manducarent:àmanc-bac

ret.EtquandoCnriftus faólus ell homo, .. pancm angelorummâtiucâuithomo.My ' fteriumvcllrum,in méfadomini pofituttl sft.Myfterium vcftrum acCipitis, amp;nbsp;ad id quodeftis, Amen refpondetis: amp;nbsp;refpon-dédofubfcribitis. Audis ergo corp’Chri

, fti,amp; refpondes,Ame.Vtitram tcncat cor^ quoddicitos-.vtinam habeat fides, quod vcrborcfpondes.Eftomembrura corpo-

I fisChrifti,vtverum fit,Amen.Myftcriutû 1 pacis vnitatis nofiræ,Chriftus in fua men-i hCQnfecrauit.Et quis alius,nifi ipfc,quO-I tidicin fua menfa confecratur^neusenim I ideft verbis luis euangclicis,fine quibus 1. facramentum non confecratunSc ipfc fan I ôificatfacramétû fuura, amp;nbsp;facit feipfum, i ficutipfe dicif.Hoc eft corpus meû,quod MattK.afi. ’ pro vobis tradctur.Sicut cnim ad verbum iüiusjvtprimùm iuflerat,germinatterra herbamvirentcmjamp;facientcm fernen, amp;

\lignum pomiferum, facies fruÄumiuxta genus fuum-.Sc impletur quotidiè, quod primum dixit: Crefeite, amp;nbsp;multiplicami-tgt;i:quæbenediétio ctiam nec poft pecct-tamhominis eft aboliiaiita 8t ve rba ilViu«

24^ AVGVSTINVS de 1 quitotusvbiqjeftjamp;fempercft.ctiâmptr peccatores prolata, in fânâificationécor poris amp;nbsp;fanguinis illius, peromnes mcûs in catholicaecclcf)a,toto terrarum orbe difFufa,pcrfeâam vim obtinent,côfecran Matth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius.qui dixit:Acci

Marc.14.' piteamp;manducate:hoceft corpusraeum, Luc.ai. quod pro vobistr3detur.Et,accipiteamp;bi bite, bic eft fanguis meus, qui pro vobis amp;promulti$ eûundetur in remiffionem peccatorum. Hæc quotiefcuiiq; feceritis, in mci memoriam facietis-Etficutfiuel« reticus,(iiiefchifmaticus,fiuefacinorofus quifq; in confeffione fanâae trinitatisba-ptizet,non valctille qui baptizatus e(l,à bonis catholicis rebaptizaritne confeftio vclinuocatio tanti nominis videaturad-loan nullarnquiaipfc cft (vt feriptum e(l)qui baptizat,quidifcipuli$ fuis iufiit,dicens: Mitth.iJ. Iw»doceteomoe$gentes,baptizanteseos in nomine patn$,amp;fîlij,amp; fpirituflanâi. Itaamp; cuiufcunq; vcl qualifcunq-jmeritif:

.. cerdos,officium confecrationisfacramen torum corporis amp;fanguinis Chrifti fecun dum traditionem exerceat,ipfccft qui«' dem facramenu côfecrat per verba fua,i] , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixii:

CORP. ET SANG. DOM. 147 ûixiv.Accjpke,comcàite,hoc eft corpus Weum,quod p ro vobis iradetur. Accipitc 8lt;bib'rtc,bic cft fangub meus,qui pro vo-igt;isamp;pro mukis cffumiciur in remiffiot nempcccatorum.Hæc quotiefcunq-, fece I titisjin mei memoria facietls. Qui autem 1 iccipitmyfteriû vnitatiSjôi nontetretvin l culum pacis, non myfterium accipit pro \ fe,(«dteftimonium côtra fe.NuUieft ab-1 quatenùs ambiocndum,tunc vnuraqucn 1 lt;iue fidebum corporis fanç'uinisq-, domi-1 nici participera fieri,quâdo in baptifma-l te mcmbrum corporis Cbrifti efficitur, \ necalienariabiUiuspanis calicisq-,côfor 1 tio,etiara fi antequàm paoem ilium come 1 dat amp;nbsp;calicem bibat,de hoc feculo in vni-I täte corporis Chrifti conftitutus, abfcc-1 datSacramenti quippe illius participati-1 oneacbnficionon priuatur, quando ipfe hoc quod iUud facramétum viuificat, in-Uenitur.Et calix ac panis Chrifti nô qua-

1 liheqfedcertaconfecrationc myfticusfic nobis.Proinde quod ita no fiqquis fit panis amp;nbsp;calix,alimentû eft refcétionis,nô fa-tramcntû rcligionis,nifi cpbenedicimus, gratiasq; agimusdomino in orni munere

porali.Nam Senos hodièaccipimusvifib' lern cibum:fed aliud cftfacramétii, præceflitin manna. Hiincpancmfignifi' cauit manna, hunc panem tribuit altarf t. Cor.io. £)gj ßf bibebant,inquir, de pottifpiriiua li,fequétieospetra,petraautemerat Chri ftus.Indè panis,indè potus.petra ChriftuJ in figno. Verus Chriftus, in verbo amp;nbsp;car^ ne.Etquomodo bibcrunt^percuffaeftpf tra virgabis.GeminapercufljOjduoligna crucis fignificat.Hic eft ergo panis de ce-lo deftendenSjVt fi quis ex ipfo nianduca Ibidem uerit.nó moriattir. Vndè dicitApoftolus: ' Calixbenediäionis cui bndicirnu',non necommunicatiofanguinisChriflielHS^' panis quem frangimus,nóneparticipatio corporis domini eft? Si quis manducauc-rit(inquitdominus)exhoe pane, viuetin æternum:amp;panis que ego dabo,caro mea eft,pro mundi vita.Quç caro,quibufdani oan-ij. exitium eft.ficut extttit ludçrqbufdam veroad vitam.Non co ad exitium extitit Iudæ,quiamalum erat quod accepinfed quia malus Iudas,bonum malè accepit.Sa cramétumquippc pictati$,iniudiciiihî^‘ fiiinit

tus.Cùmverôin ciboamp; potu id appennt hoies,vtnonefunantneq-,fittant,hoc ve-raciter non prçftàt nifi ifte cibus amp;nbsp;potus: quieos aquibus liimit, imtnortales Si in-corruptibiles facit. In hac eth myftica dif-tributione fpiritualis alimonis,hoc im-pertitur,hoc fumitur,vt accipictes virtuté

1 bftus eft,tranfeatnus; quatenùs vnum cû i illo effedi,^ mundi principe i quo per I peccatum rapti fuimus,non teneamurfa-1 fticutn iUo,quidixif.Venit em princeps I inûdihuius,5lt;in me no habet quicq. Qgt;ii I rurfum dicif.Qui manducat càrncm mea, l ïthibit fanguiné men,in me mlnet^S: ego 1 in eo.Sicut enimverus eft filins Del no-l »inus nofterlefus Chriftus,nô quéadmo-l dum homines per gratiam, fed quafi films l exfubftantiapatris,inveraeiuscaro verè l eft cibus,ficut ipfc dixit,quaacccpim’tSc I Verus fanguis eius,eft potus.Sed forte dr-l tas,tp dixerunt tunc tëporis ctiam dileipn I liChrifti,audientesdicenté-.Nifiquisma- Xoarr.fi. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q. 5 dnea-

2p AVGVSTINVS DE CORP, ducaoeritcarnc meam,amp;bibcnt fangui' nem meiini,nó manebit in mc, nee habet vitam æteniam. Forte dicas,quomodöq liinilitudincin video,non video fanguinis veritatemfPrimo omnium dixitibi defer rponc Chrifti.qui operatin'vtpoffit mu-tare,amp; cóuertere genera in inftituta natu. ræificutde virgaMofis,quæ mutata eftm Exo. J. fei'pentem,amp;rurfusin virgamiamp;flumina Exo. 4. Aegypti mutata fiintin fanguinétSe rurfus amp;7. inaquamiamp;alianiulta (igna,quæinfcri-pturis leguntur.Deindevbinontuleriint fermonem Chrifti difeipuli eiiis,fcdau-dienies qgt; carnem fiiam daret manducare, Sefanguinem fuum daret bibendum,iece Io3n.(î. Jebant. Solus tarnen Petrus dixit : Verba vitç çternç habes:amp; ego à tc quomodo re-cedam?Ne igitur plures hoc dice rec,veluti quidam effet horror cruons, fed maneret gratia redemptionis.ideo in fimilitudine quidem accipis facramentum: fed verg ni turægratiamvirtutemq;Confequens.Ego Ioan, fnæ,inqr,panis viuus,qui de cglo defeédi-fed caro non defeendit c cælo.Quomodo ergo defeendit panis c caelo, amp;nbsp;panis vi-uus?quia idem dominus nofter Jefus Chn

ET SANGVINE DOMINE iji ftusconfoiscft amp;diuinitatis,amp; corporis. Et tu qui accipis carnem diutnæ eius fub-:intix,in iEo paniciparis alitncnto.Qui itianducauerithoc corpus,fiet ci remiffio peccatorû:amp; non morictur in aetcrnum. irgo non ociofè tu dicis, Amen,iâ in fpi-rituconfidens,(ÿaccipias corpus Chrifti. Cn tu petieris,tdicittibi facerdos corpus Chri ftitSc tu dicis. Amen,hoc cft, verum. Q,uod confitetur lingua,tencataft\.’ttus. Confecratio ergo quib’ verbis cft,?ccuius fcrmonibus?nempe oominilcfu panis ell ante verba facramétorutvbi acceiîerii cô-fecratio,depane fit caroChri.Qui pridic qpatcretur,in fanéUsmanibus fuis accc-pit parié,refpcxit ad cçlû,adtc fanéle pa-Ur omnipotés æterne Deus,gratias agcps,

I henedixif,fregit,fraétumq;apofto\is amp;nbsp;di-i fclpulisfuis tradidit,diccs-.AccipiteScedi-‘ I U exhoc omncs'.hoc eft corpus meû,quod \ ip multis confringetur. Similiter amp;nbsp;calice, \ poftqcccnatum eft, rcfpexit ad cxlum,ad \ tefanéte pater omnipotens aîterne Deus, gratias agens*. benedixit,amp; difeipulis fuis i traàidit, dicens*. Acci piic,Rt bibite exhoc \ omnes'.hiceft em fanguismeus,'Vidc,dla

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia

J omnia verba cuangeliftæ funt, vfqucayj Accipite, fine corpus, fine fanguine: verba funtChrifti.Ante^ cönfecrcturp’' nis amp;nbsp;vinû,aqua mixtum cll.Vbi autci^ verba Chrifti accefferût,corpus fangi'*® cftChrifii. Aduertimus igiturmaioiée»® gratiam,tj natura, Quöd' fi tantum vatuH 4 Rer^. i. ^ermoHeIiæ,vt igné de cælo deponereb non valebit Chrifti fermo, vt fpecies mU' tetclementorum?De totius mundioperi-

PfaI, 148, buslegifti,quiaipredixitamp;faâafunt.Sef moergoChrifti,qpotuitcx nihilo facer« quod non erat: non potuit qiiæ funt,in id mutarequod nonerantîNon cnimminus eft nouas res dare.q mutare naturas.Sed qd argumentis vtimur?fuis excmplis,incar nationisŒaftruamus myfterij vciitatem. Nunquio naturx vfus præceftit.cùm lefus Dominus exMarianafceretur?Si ordinem

quscrim*,viro mixta fœmina,gencrare CÓ-fiieuit. Liquet igitur, cp præter naturæ op dinem virgo generauit.*Ex hoc quod cô-ficimus corpus Chfi,exvirgine cft.Quid hîc quçfis naturç ordinem in Chrifti corpore, cùm pternatura ipfe nominuslefus ex Maria virgine carné fumpferit,qcriici-

ET SANGVINE DOMINI. 155 fixi«ft,qux fepulta eft? Vere ergo carnis illius facramentum cft.Ipfc clamat oomi- . nbsp;nbsp;.

dicifticfcxpane fiai corpus ChrnSc cpvi-num mixtum aqua in calice,fiatifanguis conlccraiionc verbi cxIeftis.Deinde ipfe nominuslefus tcftificatur nobis,lt;.jgt; corpus fuumaccipiamusSc fanguiné.Nunqd de-1 ficmus de eins fide teftificationc dubi-\ tave'iCorpus enimDei,corpus fpirituale: \ lorpusCbrifti,corpus eft diuinifpiriius, \ lt;lVpiritusChrifti,vtlegimuS'.fpirit\isantc Ture 4. \ bcié noftramCbrusnominus. amp;nbsp;in Petri \ tpiftoiababcmus; Cbiuspro nobis mor-\ tuuseft.EtPaulus diciv.Ego enim accepi^ \ iiomino,quod 8c tradidi v obis', quoniam \ uommus Yefus in qua nofte tradebatur, \ actepit panem'.Sc gratias agcns,(regit 8c dv \ xif. Accipite 8cmanducate'.boc eft Corpus \ nieü,quod provobis tradetuf.boc facile \ in meam cómemorationé.Simibter 3lt; ca • \ btc,poftqcœnauii,àicés'.Hic caiix nouu \ teftamélùeft in fanguincmeo'.boc facile \ quotiefcunq-, bibiiisjin meam comemo-\ ratiouem. Öiuoiicfcunq-,cm mäducabilia \ panem bunc, 8c caiicem bibeiis, mortem \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Domi*

Domini annunciabitis donee vcniar.Dt' niq.jCornoftrumcfca ipfacófirmat:amp;pO' Ixo.itf. nbsp;nbsp;nbsp;ipfehitificat cor hominis,vtPropheti

mcmoraüit. Cuius fpiritualis efcæ figuräj Cor 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manna:de quo qui plùscolk'

‘ git qiuffum cft,ampliùs non habuit: quU totusChriflusin fingulis,totus inomnib’ eft.Et huius fpiritualispotiis figura pr«' Exo. 17. «ffitjCÙm iurfitDeusMofijVt tâgeretpe-Num »Ü. tram virga:tctigit petram, amp;nbsp;petravndani maxima fudit:ficut Apoftolus d icit: Bibe-i.Cowo. bant ante de fpirituali,córeqnenti eospe-tra.Petra ante erat Chf us. Non immobilis pctra,que populii fequebatur. amp;nbsp;tu bibf, vttc Chriftus fequatur. Vide myfleriuin: lVlofes,hoc eft petra:virga,hoc eft verbum Dei.Sacerdos verboDei tangit petram,amp; fluit aqua:amp; bibit popukis Dei. Tangit crgofacerdos: redundat aqua in calice: fa liet in vitam 3cterna,amp; bibit populus Deb qui Dei gratia confecutus eft. Et vous de Ioan. 19. triilitibüspoftmortó Chrifti, lâceatetigit latus ei’, amp;nbsp;de latere eins fluxit aqua. Aqua aiite,vt miidarct:fanguis,vtredimeret.HiC i.Ioanj. eft qui venir per aquamÄ: fanguine lefus Cliriftus. De cuius fpófi carne icclefiaæ-dijt,

1 cia^nifiin noftrç proprictate ac veritate 1 naturi,nosverus pontifex rcconciliet, \ verusimmaculatiagnifanguis cmundet-.q \ licètfit in patris dextera conftiiutus, in \ eadetamé carne qua affumpfit ex virgine, 1 fattamentüpropiciationisexcqtur,dicétc \ Apoftolo'.Cfiriftuskfus qui mortuus efi, \ itno qui 8c refurrcxit,qeft in dexteraDei, \ quietiam interpellât pro nobis.Etitélo-' annesapoftolusrSiquispeccaucïit,aduo' iloan.i. \ catumnabemusapudpattern,lefuna Chri I Hum iuftum; Sc ipfe eft propiciatio pro \ peccalis noftris.Eiitem-. Si confiteamut \ peccata noftra,fideliseft amp;nbsp;iuftus,vt remit \ tat nobis peccata noftra,?lt; emüdet nos ab \ Omiiniquitate.Habëtes ergo vtdicitpdi-\ tatotcgTegius,pontifitémagnum,quipc- Heb 4. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;netra-

2j6 avgvstinvs de corp. netrauit cçloi lefum ßliuiu Dei, teneamu’ confcflionem,Non enini habcmus pontin cem,q nópolfit cópati infirmitatibusno ftrisnétatum autéper oia pro {imilitudme abfq; pcccato. Adcamus ergo cum fidutu adthronü gratiæ,vt mifericordiam cóle-quamur:amp; gratiam iinicniamus in aiixilio oportuno:vndè nihil dubitâtes, fed corde Kora.ie. credentesad iuftitiäjamp;orcconhtcntcsad falutcm,qii5do corpus amp;nbsp;fanguineni illius fumimus,quod amp;nbsp;Petru»,quandohincali) dubitaucruntjDomino dixit,domino cum Ioan.6. Petro dicamus:Domine,verba viteæternç habes:amp; nos credimus ik cognouimus,gi tu es Chfus filius Dci.Cuius caro fidelium vitaeftjbcorpus ipfïuseffenó negligant. Fiât ergo corpus Chfi, li volunt viuerede Fpiritu Chfi:de quo non viuit, nifi corpus Chfi.Nâ efcâ vitçaccipitjamp;æternitatispo culü bibit, qui in Chfo tnanet:amp; cui’ Chn ftus inhabitator cft. Qui auté difeordat à Chfo,neccarnéChfi manducat, neefan' guinem bibit ad vitam:etiam fi tant-r rei Facramentû ad iudiciûfuæ prelumptionis quotidiè indiifercter accipiat. In cui’ acce ptione feqiicnda eft nobis dilcretiotqua fan-

ET SANGVINE DOMINI. 257 fanâum nomini Aaron fecutû fuilfe didi-dinus:qui mente lugubri fenon debere (u ■tierefacriftcium pro peccato oblatum,no tisoßenditDicamusq; humilitatis dcbi-lÇConfelfione;Dominc,non fumdignus, Matt.8. vtintresfub teâü meû.Quod Apoltolus idinonetjdiccnsîVt nôiudiciüfibi man- i.Cor.ii. ducetamp;bibaV.quatenùsifcipfo iudicatus p?r pŒnitentiam,non judiceturànomi-l'o.Quçaftio pœnitentiç,tuncerit pcrfe ôa amp;nbsp;Deo acceptabilisjfi affcedcrit homo l iduerfum fe tribunal mentis fuç: amp;nbsp;confti \ tueritfeante facicmfu5,ne hoc ei pofteà 1 fiatjficut côminatur oominus peccatorh j atque ita conftituto in corde iudicio,aflit l accufatrix cogitatio-.tcftis côfcientia-.car-1 nifex timorrdeinde fanguis animæ per la-\ Cbryroasprofluaf.poftrcmoab ipfa méte \ taïufententiaproferatur,vtfeindignû ho l tnoiudicetparticipatione corporis amp;nbsp;fan-\ guinis rrommi .Verfetur ante oculos ima-\ gofuturi iudici'.vt cùm alij accedunt ad \ ahareDei quo ipVe non acccdit,cogitct^ \ fitconwemiVcéda iUa pœna, qua percipi-\ entibusahisvitam xternam,aii') iudicium I thi mandücant amp;nbsp;bibunt. In qua adione \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K. pani-

pœniten tiat,magnoperè caucnda eft anti' qui hoftis aftutiatqui fçpc cùm mens à cul pa refipifcit atq; admiiïumflereconatur, îpcs ac lècuritatcs vacuas ante oculos vo» cat,quatcnùsvtilitaté pœnitentiç fiibtii' hat.Modô em aliorum fada graiiiora,modo mifericordéDcû loquif, modo adhuc tempus fubfcqucs adpœnitentiâ pollicci: ' vt dû pcrhoc dccepta mens ducit,ab inté-tionc pœnitétiç fufpendacquatcnùs tune bona nulla percipiat,quâ nunc mala nulls contriftanttamp;tuncpleniiisobruaturfiip' plicijs,quæ nûc etiâ gaudet in delictis.Et memorcs vindidæ qua finit paffi,quiigné Leu.io.3licnu incôfpeciii nni obtulerût; fient in

tHeptaticolegit„piiidendumnobiseft,nc cum affedu peccandi,vel cum delcélatiôf peccati, ad altare »omini accedamusinc noc quodoftedit Apoftol’inepift.ad Co ï.Cor.n.fj-nthios,incurramus:Ideo,inqr,intervoi multi infirmi amp;nbsp;imbccilles funt,amp;dormi' unt muki.Et poftq flama cuiufcuq; piSi carnis delcdatio àcordcdefcrbiierit,atqj poft pcenitentiæ fatisfadioné,fcquamur quoddcZachaeo publicanoin Euangelio

‘^’tccpitgaudensDoniinûin : j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dofflum

domum fuâ,amp; fecit ei conuiuium magnû, cui’domus fumusnos: amp;nbsp;cui cogitatio ho minis confiteûSe reliqæ cogitatiôis diem * fcftû agunt illi.Dies crn fcftus ono, eft cô-punftio cordisnri,cùm inlachrymas pro îtnore eius afliduè mouct. Cura igltur rc-pimus,debcmusnos pro pcccatis nhs in flctib’ affligerez quatenùs amaritudo ipfa panitétix abrtergatù métis noftrç ftoma-thoperuerfæ amoré vitæ.Et poft oratióis îccômunionistépora,quâtumiuuâtc oeo PoiTumuSjin ipfo animûfuo pôderc amp;nbsp;vi-

1 goreferuem’,rie pôftcaftigatio fluxadif-wluat,nevani menti lætitia furrcpat,*vt^®'^'*’'* lucracôpunâionis anima per incuriâ flu-cogitatiôis perdat.Sicqppe quod po-

i pofcerat, Anna obtinere meruit: quia fc poft lachrymas in codera mentis vigore ftruauit.Dequanimirùmfcriptôeft;Vul-tus eius non funt arapliùs in diuerfa

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofcit.

VDiviMvs veracemi giflrum diuinü redem-ptoréjhumanû Saluato-lecömendantem nobis precii'i noftrü, fanguiné fuu.Locut’eft em nobis dc corpore Sslanguin«

ftio,quod Corpus dixit elcam,fanguinera, potü.Sacramcnti'i fîdcliû agnofcunrfide-lps.Audictesauic,qd aliiid,qqui audiimd Cum ergocomendäs talé efcä amp;nbsp;talé po-Ioan« fP»‘^‘‘i^’‘efgt;Nifimâducaueritis carnétaei, ‘ amp;nbsp;biberitisfanguincraeum,nó habebitis ‘ vitamin vobis:amp;hocdiccretdevita,quis alius,quàm jpre,vita?ent autéillihomini mors,non vita, qui mendacem putauerK ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitam:fcandalizatifuntdifcipulieiiis,non

ET SANG. DOMINI. »6t teftaudire?Cùm autchoc Dominus apud femetipfum CQgnouif[ct,amp; murmur ac co Sitatióes audiflet^cogitâtibus nee fonâtib* Voce refpódit,vt le auditos effe cognofeé-rét,8ctaUacogitare definerét. Qn^i*^ ®’'8° inan.«. refpondit?Hoc vos fcadalizat? Si ergo vi-deritisfiViühois afleédente vbi eraipriùs.

1 Quid ûbi vult,Hoc vos fcâdalizat’Putatis 1 ^a de hoc corpore quodvidetis, partes fa I ÔUTusfum,amp; mébramea confeiffurusSe 1 vobis daturus?QuiA G ergo videritis GViû ' hoïs affeendenté vbi crat priùs? Certè qui integer affeendere potuit,confumi non potuit.Ergo amp;nbsp;de corpore ac de fanguiné fuo dédit nobis falubré refcftionc, amp;nbsp;tara tnagnambreuiter foluit de fuaintegritatc ciueftioné.Manducétergo qraanducant* Stbibant qbibunt,efuTiant amp;nbsp;Gtiant,vitâ tnanducentjvitâbibant. lllud manducare, tehei eft-.fed Gc reGceris^vt nô deGciat vn-dè reGceris.Illud biberc qd eft niG viuctc? Manduca vitam,bibe vitam,babeb» vi* tam,8c integra eft vita. Tune autem boc , tnt,ià eft, vita vnicuiqgt;^crit corpus amp;nbsp;fin* i guis Chrifti, G quod in Vacraméto viGbu \ liter fumiqin ipfaveritatc fpiritalitet m»-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K ducctur,

ducetui-, fpiritaliter bibatur. Audiuimus em jpfum Domintim dicenié: Spiritus eft ’ qui viuificat,caro ante nó prodeft quicq.

Verba q locutus fum vobis,fpiritus ïc vi» funt.Scd funt,inquit, quida qui noncre-dunt.ipfi dicebanuDurus eft hic fermo, qs poteft ei'i audireïDurus cft,fcd durisdd cft,incrcdibilis,fed incredulis. Scd vt do-ccrctnosctia ipfum crcdere, doniefTcjnó meritizSicut, inquit,dixi vobis,ncmo ve-nit ad nie,nifi cui datu fuerit à patre meo, Vbi autéhocnns dixeritji fuperiora Eua-gelij recolamusjinuenicmus eum dixiffe: Ncmo venit ad me,nifi pafer qui mißt me, traxcriteum.Non dixit,duxcrit,fedtraxe-rit.Ifta violétia cordi fïr,nó carni.Quid er^ go miraris?Crcde,amp; venis:ama ót trahcris. loan. tf.e Ne arbitreris ifta afpera moleilaq; violen* tia.dulcis edjfuau is efi.ipfa fuauitas te tra-hit.Nónneouistrahitur,ciimcfuriéti her* ba monftraKEt puto qa nó corpore impel litur,fed defiderio colligatunfic amp;tu veni ad Chfm,noli longa itinera meditari. Vbi credis,ibi venis. Ad ilium cm qui vbiq; eft, amado venir, nó nauigando. Scd quonii ctiaintaliitinere abundâtfluâusâé tem* peftates

ET SANGVINE DOMINI. a^j pelhtesdiucrfarum tentationii, in ciuci-fixumcredCjVt fides tualignû pofîitalTcé-dere.Non mergéris, fed ligno portabcris. Sicficinhuius fcciili fluäibus nauigabat ille qui dicebat:Mihi autc abfit gloriari, nifiiiicruceoomini noftrilefu Chfi. Mi-fiimcftauterppdicato Chrifto crucifixo, îudiuntduo,vnuscontênit,akcr aficédit. Quiconténit.imputet fibi;g affcédit.non ärrogetfibi.Audiuitcma veracimagiftro: Nemovenitadme.nifi datu fucritei à pa-ire.Gaudeat, quia datum cd: gratras agat danti Corde hum ili, nó arrogäti, ne quod humilis meruit, fupcrbus amittat.,Nam «iam qui iam in ipfa via ambulant, fi fibi eam tribuerint viribus fui$,pereunt lt;ieilla. Idco humilitatcm doccns nosfan-da fcriptura, per Apoftolum dicit:Cum PhiLx. timoré amp;nbsp;tremorc veftram ipforum falu-tem operamini. Et ne fibi aliquid indé darentqa dixit, operamini,cótinuöfub-iunxiuDeus enim eftqui operaturin vo- IhuUra. bis,amp;vcllcamp; operari pro bona volütate. Deuseftqoperatin vobis,ideocü timorc amp;nbsp;tremorc valle facitc,imbrc fufcipitc.de-prclfaimplentyalu ficcant.Gra,pluuia cd.

2^4 AVGVSTINVS DE ' îacr r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraris, fi Deuî fiipcrbisrcfi-

' ftitjhiimilibus autetn dat gratiam?ldeo cù R.om.11. timoré amp;trcmore,id eft, cum humilitate.

Noli altiim fapcre, fed time. Time, vt im-pleari$:noli altiim fapcrc,neficceris.Sed iam,inq$,ambulo viam iftam,opuserat vt difcerem,opus cratvt per doârinam legis fcirem qd agcrc. Habeo liberu voluntatis arbitriii,qui$ me ab ifta viafeparabitfSilc ges diligetcr,iniicnies quendâ de fua qua-dam abundantia,qu3 tame acceperar,cx' tollerefe cœpiffetDominû autc mifericor-dc,vt docerct bumilitate,quod crat,abftu liftcn'llum verofubito inopércm3fiiïe,amp; mifêricordiâ de rccordatione confcffiim Pfïl.19. dixifrc:Egodixi inabundantia mea,non moueborin æternum.Ego dixiinabundantia mea. Sed ego dixi,homo dixi: Ois Pfal.iiy. JjQnio mendax.Ego dixi.Ego ergo dixiin abundantia mea.Tantaerat abundantia, vthoc dicere auderem:Non moueborin asternum. Qmd deinde?Domine, in vo-Iiintatetuapraeftitifti decori meo virtut« Auertiftiautcm faciem tuâ,amp;faâus fum conturbatus. Oftendifti,inquit, mibi, ga illud quo abundabä,dc tuoerat.O'ftcdim lt;nbsp;-'j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi

CORP. ET SANG. DOM. niihivndèpeterem, cuiretribuerc quod äcceperanrijCui gratiasagere deberem, ad 'luemcurrercm litiens vndè implerer, amp;nbsp;'luoimplct’cfl’em, adqucm cuftodircm. Forti tudinem cniin meam ad te cuftodta. Quodtclargiente implcam, te fcruatorc l'on perdain.Fortitudiné meam ad te cu-ftodiam.Hoc vt oftendcres mihi,aucrtifti Ficictuâjamp;fad’fum cóturbanis.Cóturba tus,qaficcat’:ficcatiis,quiacxaltatus.Dtc «rgoficcus amp;nbsp;ariduSjVtrurfus implcaris. Anima mcavelut terra fine aqua tibi.oic, animamcavelutterra fine aquatibi. Tu enimdixcras,non dominusdixerat: Non moueborinaEternum:Tudixcras prifu-mens de tc,fed non de tiio,-amp; quafi puta-^p^j^ bij de tuo.Quod ergo dominus die it: Ser uite domino in timoré,amp; exultais ei cum tremore.Sic Apoftolus:Cum timorc amp;trc Phlt. niore,vcftram ipforum falutem operami-ni.Deus eft enim qui o peratur in vobis. Ergo exultate cum tremore,ne quado ira-fcaturdominus.Video quia clamando^-ucnitis.Quid enim diâurus fum fcftis,ciai mando puenitis.Et hoe vndè habetiS, fiifi quia docuit ad quern credendo «eniftis?

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;- , i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Moi

Hoc ergo dicif,auditc quod no(lis,n6 do ceo,fed cômcmoro prædicando,imô nec doccOjquia noftts:nec commcmoio,quia meminiftis, fed fimul dicamus quodno-bifcû tenetis.Hoe dominus dicit.-Apprç* rf»'*** henditedifciplinam amp;nbsp;cxultate, fedcum trcmorc,vt fcmper bumilcs tencatis quod accepiftis,ncquando irafcatur dominus, vtiquc fupcrbisjfibi quod liabcnt tribuen tibus,non illi,à quo habcnt,gratia$ agen» tjbus.Nequâdo irafcatur dominus,amp;:per» eafisde via mfta.Nunquiddixit, ne quan-do irafcatur dominus, amp;nbsp;nó veniatisad vi am iuftam^Nunquid,ne quando irafcatur dominus,amp; non vospci ducat adviam iu ftam,aut,non vos admittat ad viam iu-

• flam?fâ in iJlaambulatis,nolitc ftÿjerbire, nectiam dciJla pcreatit.Ecpereatis,inqr, ■ de via iufta,cùm exarferit in breui ira eius fuper vos,non in lôgum.Vbi fiiperbis,ibî quod acceperas pcrdis.His territus horno quafi dicerenruiid ergo faciamîSequitiir: Ibidem- ßeatj omnesquiconßdunt incum, nôin phc.t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gratia falui faéti fumus, nó

ex nobis,fed oei donum eft. Fortedicatis: Quidßbi vult (jihoc fçpcdilt;it?ltcrûhoc, amp;in tertio hoc, amp;nbsp;propè nunquâloqui-

CORP. ET SANG. DOM. 137 : Vtinam non fine can I homines ingrati gra-*'æ,multnni tribuentcsinopi faiiciæq;na ’Brs.Verum eft,magnas arbitrij libeii vi-f’shomOjCÙm códeretur,accepir,fcd pee '^ndoamifit.In mortem lapfus cft,infir-’’'usfaöus eftjà latronib* fcmiuiuus in via Luc.io. 'tliâuscftjin iumétum fuum lcuauitcum 'finficns Samaritaniis, quod interpréta-•ürcuftoSjad ftabuli'i adhuc pcrducitur. Quid extoIlitur?Adhuc curatiir.Scd fuffi lt;it,inquit,mihi,quód in baptifmo accept ftmiflionem omnium peccatorum.Nun-^uid quia dclcta eft iniquitas, finita eft •nfirmitas? Accepi,inquit, rcmiffionem •’mnium peccatorum. Prorfus verum eft, deleta funt cunâa pcccata in facramento baptifmatiSjCunéta prorfus,dida,faâa, togitatacunfta delcta funt. Sed hoe eft quodinfufum eft in via, oleum amp;nbsp;vinum. Retinctis,femiuiuus in via illc à latronib* fauciatus,quomodô fit confolatus,accipi tns oleum amp;nbsp;vinum vulneribusfuis, lam vtique errori cius indultura fuit,amp; tarnen fanatur languor in ftabulo. Stabulum ft Jgnofciiis,ecclefia eft. Stabulum modo, quia

quiaviucndotranfimuSjdömuscritvndè nunquam migrabimuscum adrcgniics-loin fani peruenerimusdnterim in ftabu-lolibentcrcuremur,non adhiic languidi defanitate gloriemur,ne nihil aliud fu-perti jendo faciamus,nifi vt nunquam cu-pfal.ioi. rando fanemur. Bencdic anima mei dominum,die anima? tuæ,dic:Adhiic in hac vita es,adhuç carnem fragilem portas:ad-hue corpus quod xorrumpitur, aggrauat animann:adhuc poft integritatem refurre ólionis,acccpifti remedium orationis,ad-huc vtique dicis.donec fanenturlanguo-Mattlt; rcstuiîDimitte nobis débita noftra. Die ergo animætuæ,humilis vallis, nó creótu» Pfalmjox, Collis,die anime tuæ.Benedic anima mea dominum,amp;noli obliuifcioihes rçtribu tiones eius.Quas rctributionçs?Dic,enu-inera,gratiasage. Qiiasretributióes? Qu* propicius lit omnibus iniquitatibustuis. Hocfaftûcft in baptifmo. Quid fit modo? Qui fanatoés languorestuos.Hocfit modo, Agnofco.Sed quadiu h îc fum,corpus quod corrumpitur, aggrauat anima, Die ergo amp;nbsp;quod fcqui cur:etui redimitde forruptionc vitam tuam. Poft redempti-onem

onem de corruptionc quid rcftai?Q.tiado corrup tibi I e hoc inducrit incomiptioné, *' amp;nbsp;mortale hoc inducrit immortalitatem, tunc fit ferm O qui fcript’ eft: Abforpta eft Jnorsin viâoria.Vbi eft mors contentio tua?lbi rcâè.Vbi eft mors aculeus tuus? Qyærislocum eius,amp; non inuenics. Quid «ft aculeus mortis? Quid eft. Vb i eft mors aculeus tuus?Vbi eft peccatum?Quæris,amp;: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

nufquam eft. Aculeus enim mortis,eft pcc catu. Apoftoli,non me3,verbafunt.Tûc dicetur: Vbieft mors aculeustuus? Nuf-quamcritpeccatum,nccquod te capiat, necquodteimpugnct,necquod confci-enfiamtuâtitillet.Tunc non dicetur: De-hitanoftradimitte nobis, fed quid dice-tudDomineoeusnofterpacem da nobis, i f4,5.6. omnia erii reddidifti nobis. Dcniq-,poft tedetnptionem ab omni corruptionc,qd reftat nifi corona iuftitiæ?lpfa certè rc-ftat,fcdetiamin ipfa vel fub ipfa non fit caput turgidum ,vt recip iat c oronam. Au di,attéde pfalmum,quam nolit coronam turgiducaput, cum dixit, oyi redimitde pfalmaoï. corruptionc vitam tuam,quicoronatte, inquit.laæbic diâurus erat:Coronatte,

z^Q AVGVSTINVS DE mérita mca fatentur,viitus mca (êcit hoc, debitum rcdditur, non donatur. Audi po pßljjy. tiùspfalmum.namamp;hoctudicis:Omni$

homo mendax. Audi, Dcus qd dicauQui ! coronat te in miferatiôe ifemifericordia. Dcmifericordiatecoronat, de miferatp one te coronat. Non enim dignus fuifti quem vocarct, amp;nbsp;vocatum iulHficarer, Rom.n. iuftificatumgIorificaret.Rcliquiæperele

clioncm gratix faluç fadæ funr. Si autem gratia,non ex operibus:aJiogn gratia iam non eft gratia. Nam ci qui opcj atur,mer-Roni.4- ccsnon imputabitur fccundum gratiain,

ftuseftdns, ftdqtia iuttidcat eosejuosex j impijs iuftos fzeit. Quida vero, quouiam

CORP. ET SANG. DOM. 27t ïliquando Iiidæi,amp; Chriftianos fe dici vo lunt,amp; adhuc ignorantes Dei iuftitiam,fu am volunt connitHcrc,etiam temporibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

»oftrisjtemporibus aperts gratis, tempo ribus nunc rcuelatæ, priùs occ ultatæ gra» tis,nûc in area manifeftæ gratis qiis ali-(]uando latebât in vellerczpaucos i n tell c-xifle video,plures non intcllcxiffe nequa-quam tacendofraudabo.Quidam dean- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tiquisiuRis Gedeon petiuit à domino fignum,amp;dixit:Peto domine vtvell’quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■

Faftum eft,complutum cft vellus,area to ta ficca erat.Exprcffitmanèvellus in pek tJim,quoniam humilib’ dat gratiam, lt;5t in peluidominusnofter qd fcceritdifcipu-lis fuis. Item petiuitalterum fignum: ÿo-lojinquit, domine, vt vellus ficcû fit, are* compluta.Et hoc faftum cft. Répété tem pus veteris teftamenti,gratia occultata eft in niibetanquam imber in vellere.Atten- loanjj; de modo tepus noui teftamcti,difcutc gé-téludsorû,quafi vellus ficcûinuenics,or bisverô tot’, tanqillaareaplcnuscftgra, nun occulta,fedmanifefta. Vndê multùm

■vjz ' AVGVSTINVS DE plagcre cogimur frafrcs noftros, qui non contra occultam,fed contra apertamgra tiam manifeftamq; cótcndür.Ignofcitur Iiidçis.fipid Chriftiani?Quarc iniinicigra li® Chridi^Quarcdc vobis præfumentes? Quarcingrati?Q,iiare enim Chrift’vcnit? Nunquid natura hfc non craKNatura non eraf,qua multum laudado dccipiti$?Niin' Cal.fc 9^'^^ nbsp;nbsp;nbsp;”0 crat? Sed ait Apoftolus: Si per

Jegcm iuftitia,ergo Chriftus gratis mortu us elKduod ait Apoftolus de lege,boe nos jftisdiciinus de natura. Si per naturamiu ftitia,ergo Chriftus gratis mortuuseft. oyod crgodiflumcftdclud®is,hocomi' Komt.IO. no in iftis videmus. ZeJum Dei habet, fed non fecundum fcicntiam.Quid cft,non fe cundum fcicntiam^Ignorantcs cnimDei iuftitiam, amp;nbsp;fuam volentes conftituere,iu ftitixDeinon funt ftibicfti. Fratresinei, compatimini mecum.Vbi tales inucneri-tis,occultare nolite. Non fjt in vobispuer ramiicricordiai^rfus vbi tales inueneri-tisjoccultare nolite. Redarguite contradi i centes,amp; reßüentes ad nos perducite.Iam ! enim de hac cau/ä duo concilia milia fünf • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad federn apoftolicam, inde etiam referi'

CORP. ET SANG. DOM. »75 Pt» ve»icrunt.Caufa finita eft, vtinam ali-‘1^‘sndo finiatur error.Ergo vi aduertant, ' ’^oncinu$:vtinftruantur,docc(nus:vt(n« I ^lt;ntur,oreinus,conuerfi ad dominum.

DOMINI* D. AMBROJIX tertio libro de Sa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

R c o didicifti,quöd ex pane corpus fiatChri-fti, amp;nbsp;cp vinusn tc aqua in calicem mittitur:fcd fit fanguis, confecrati-one verbi czleftis.Sed forte dicit: fpeciem fan

Sainis non video, fed habet fimilitudiné. Sicutenim mortis fimilitudinem fumpfi-^i,it» etiam fimilitudinem preciofi fan-Suinis bibis. nullus horror cruorisfit:amp; precium tarnen operetur redemptionis. ^idicißi ergo quia quod accipis,corpus (ßCbrißi. Vis fcirlt;*quia verbis cslefti-

busconfecratiir? accipc, quæ funtverbi« Dien facerdos:Fac nobis hâc oblationem fcnptam,rationabité, quod eft figura cor poris domini noftri lefu Chrifti: Qui pri-dièquàm patcrctur,in fanâis manibusfu is accepit panemnefpexit ad cslum,ad te fände pater omnipotens eterne neus,gra Matth.i«. tîas agens,bndixir,fregit: fradumqjdifci-Warc.14.' pulisfui$tradidit,dicés:Accipiteamp;come tnc.». diteexhocomnes:hoc eft corpus mcuin quod pro multis confringetur. Similiter amp;nbsp;calicem,poftquäm coenatum eft,pridiè quàm pateretur, accepit, refpexit in czlu ad tefände pater omnipotenscterne De-* us:gratias agens, benedixitamp;tradiditdi-fcipulis,dicens: Accipite amp;nbsp;bibite exeo omnes:hic eft enim fanguis mcus.Ergo vi de,quatis generibus potes eft fermoChri ftijVniuerfaconucttere. Deinde ipfedo' minus lefus teftibcatur nobis,quodcorp' fuum accipiamusamp; fanguinem.Nunquid debemusdeeiusEde amp;nbsp;teftiEcatianedu' bitare?Iam redimecum ad propofitióero jg mcam. Magnum quidem amp;nbsp;venerabile, quod manna ludçis pluit de czlo. Sed in' tclligecQuid eftamplius manna de czlo^ an

CORP. ET SANG. DOM. 17; an corpus Chrifti? corpus vtique Chrifli, Sni author eft cxli. Deinde manna qui ®anducauit,fnortuui eft:qui autem man-lt;lucauerit hoc corpus Chrifti, fict ei re-miffio peccatorum, amp;nbsp;non morietur in ^tcrnum.Ergo non ociofe tu dicis Amen, ■am in fpiritu confitens, quod accipias Corpus Chrifti. Et tu dicis Aoien, hoc eft, Verum.Quod conEtetur lingua,teneat af-ftäuseVtreias autem hoc efte facramen-tuin,huius Egura antè pnEcelfit. Deinde quantum Etfacramentum, cognofee. Vide quid dicat: Quotiefeunque hocfeceri hsjtotics meam raemoriam facietis,do-occ iterum adueniam. Ergo memores,inquit facerdos.gloriofifEmx eiu« paffio-ois, amp;nbsp;ab inferis rcfurreâionis,ficin ce-lumadeenEonis, oEerimus tibi hanc im-maculatam hoftiam,rationabilcm hofti-am,incruenta(n hofttam,hunc panem fan äum,Sc calice vitx xtcrnx: fic petimusfic prccamur,vthâc oblationem fnfeipias in fublimi altari tuo,per roaniis angcloru tu orû:ficut fufeipere dignafesmunera pue rituiiuftiAbeljamp;fachEcium patriarchx Gcn,4.

noftri Abrahæ: amp;nbsp;quod tibi obtulit fuffl' Cen.14- rnus facerdos tuus IVjekhifedcch, Ergo quoticfcunq; accipimus, mortem domi-iii annunciamus. Si mortem dominian-nunciamus, rcmiffioncmpcccatoriim. Si quotiefeunque efliinditur fanguis, in re-miflionem pcccatorû funditur, debco ilium fcmperaçciperejVtlèmpermibipcC cata dimittantur.-qui femper pecco, fein-per debco medicinam habere.

Agfiitudo cçlcftium be neficioru, anguftias ho manae metis excedit : fl proptereà itä ordinauit diuina prouidentia,vt quod in nobis ratio rerum mole vida non po

CORP. ET SANG. DOM. 177 credulitasrobufta nutrirct.Cùm ergo per primamtranfgreffioncm in Adam origi-ne,n3orti tencrcmurobnoxij.profpiciens ! txaltoDeus,in quoeflemus generedebi-lores,iuxta qualitatem captiuitatis,repart uit miinus redem ption is,id cft,vt pro débita morte ufFcrret indebita: quia nec nos vndè viucren3us,nec ille vndè moreretiir, materiamdenoftra mortalitate fuicepit, vtdc fuiimmortalitate collata,mori pof fet vita pro mortuis. Et ideo quia corpus affumptûablaturus erttexoculis noftris, amp;nbsp;fideribus illaturu s, neceflarium erat,vt nobis in hac die facramentum corporisfic fanguinis confecrarenvt colercturiugitcr per tnyftcrium,quod femel offerebatur in pr«cium:vt quia quotidiana amp;nbsp;indefeffa currebat pro hominis faluteredemptio, perpetuum eflet ctiam redemptionisob-latio:amp; perennis ilia vita viueret in memo ria,amp; femper prxfens effet in gratia. Verè vnica amp;nbsp;perfeâa hoffia, 6de sffimanda, non fpecie.Ncc exterioris*cenfendaeft vifujfed interiori« affeâu. Vndèmerità cenfenJa czleffis confirmât authoritas, quia caro mea vere eft cibus,Stfanguis meus verè eft

potus. Rcccdatcrgo ome infidelitatissni bigiiumzquSdoquidem qui authored mu neris.ipfe etiâ teftis eft veritatis. Nam inui fibilis facerdos,vifibiles creaturat in fub-ftantiam corporis amp;fangiiinis fuijVerbo fuofecreta poteftate cóuertit,ita dicens: Accipite amp;nbsp;coracditc, hoc eft corpus mc-Mare'u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanftificatione repetita,Accipite amp;

Lue.xi. ’ bibite,hie eft languis meus. Ergo ad nutu Gene.r. pcipicnti$dQmini,repcntèex nihilofub-ftiteruntexcelfa cælorum, profunda flu-éluum,vafta terrarum.Pari potetia in fpi-ritualibus facramentis, verbi percipit virlt; tus,amp; regi feruit effedus. Quanta itaq; amp;nbsp;quàm celebräda officia, vis diuinx bene* diâionisoperatur. amp;quomodó tibinO' uum amp;nbsp;impoftibile efte non debear,quàd in Chrifti fubftStiam, terrena amp;nbsp;mortalia commutâturlt; teipfum qui jam in Chrifto esrenatus,interroga:dudumalienus à vita,peregrinus à mifericordia, à falutis via intrinfccùs raortuusexulabas:fùbitô initi atus Chrifti legibus amp;ralutarib*myfterijs innouatu$,in corpus eccicfiç non vidédo, fed credendo tranfifti.Et de filio perditio nis,adoptiuus Dei fieri occulta puritate meruiftiün méfura yiûbili pcrmancs,ma'

ior faftus es teipfo initifibiliter.fine quan titatisaugmcnto,ciim idem atq; ipfe cffcs, multo alter fieri fide,pccffib’ meriiiili. In exterior« nihil additum eft: amp;nbsp;totu in into riore mutatum eft:ac fi homo,Chrifti fili* «fFeâus,amp; Chriftiis in hois mente format* eft.Sicutergo finecorporali lenfuptcrita vilitate depofita, fubito nova indutustcft dignit3te,amp;fjcut»hoc q# in te Deus 1 çJa CU for.»h«e tauitjinfeâa diluir, maculata detci iir, no oculisjfed fcnlibus funt crédita,ita amp;cunj reuerendiialtarccibis fatiadus aftcendis, facrum Dei tui corpus amp;fanguinc fide re-fpice,honorc mirarc,mente cótingc,cor-di$manufufcipe,amp;maxime hauftu interi oriaffumc.Quôdfi illi’legis mänaquol« gifjPlun ill is mâna vt edcrét,hoc vnicuiq; fapicbat,quod defiderijs concupifeebat: *liud erat quod rumebat,a1iud quod vide haf,inuifibilitcrfaporille îfingulorufen fib’ forraab^t.At ergo illud Icgis mâna ex litùs illapfiiro, permultimodas fuauitate» naturx fu« meritHm,amp; generis fui exce-debat intuitum,amp; cùm creaturam fuatn difpenfatiolargitori multiplici diuerfita U condirct,p rxbebat guftùs, quod igno- ..

rabat afpeâut,iuxta percipientis defideri um.efcciliinouitas fe dignitas nafceba' tur.Vnumquenqiie varijs amp;nbsp;alien is fapori bus rcficiebat mellifluum pluuiç illius do nuni,amp;multiplex ficci imbrisobfequm. Quz cùra ita ßnt,quod illic auiditas faci' ebatjhic ft des facit. Et fi in corpore cibus fapiar,in corpore Deus credulitati perfi-ciatjficutlegimus: Acccdit homo ad cor altum,amp; exaltabiturDeus, ideo quod ibi deleâatioobtinebat in faucibus, hicbc' nedidio opcratur in fcnfibus.Ad eegno-fcendum amp;nbsp;percipiendum facrificiumve ri corporis,ipfe te robur amp;nbsp;potentiacon-fecrantis inuitat.Qui tunc latuit przftgU' ratus in manna,eß tibi manifeßat* in gloria St gratia.lpfum autem fuilTe manna il-lius fpeciem prsfignatum, etiam Prophe * quot;’•TT« taeuidehteroßendit,diccns:Panemangs lorum mäducauit homo,panem csli dédit eis. Et quis pahis angelorum eß,nifi Chnßus,quieoscibo fuz charitatisexa-tiat?Hunc panem, dicéte Propbeta,fexta dicduplum colligas: fabbato autem non collige$.dum à primo, ideft, àdominico die in lege tnbuit,amp; in folo fabbato dene

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S*'

gitur.Iâ tune Chriftus ab F.cclefia,cui do-roinicû die refurredio côfccrauit,recipi-

I tnclusollendit:amp; fÿnagogç,adquâcultus ûbbati pcrtinebat,negâdui effe perhibet: (lu dies iRe,ideft, dies feptitnus,cclefti pa quot;ij fraudctmiitilaEDc quo pane vêtus nar gquot;“ , ! ’■at hiftoria: Nec q plus collegerat, habuit x.côr.î. ampliùssnecqui ininùsparauerat,repen'c ininùs,eotpeuchanftis facra perceptio, non in quantitate,fed in virtute conhftat. Qiiod corpus,fäcerdote difpcfante,tanni tß in exiguo,quantum elfe cóftat in toto.

i Quod cùm Ecclcßa fidclium fumit, ticuc plenum in vniuerfis, ita integrum probat elfe in fingulis. De quo fenui apoftolica fententia deriuata efl:,dic€s:Qui multu ha-bet,non abundat:amp; qui modicû,nô mino rabit. Si fortè efum panis efurientibus ap-poneremus,no ex toto perueniret ad fin-' gulos:quia particulatim amp;nbsp;niinutatim pro Eortione fua vnufquifq-, prçfumeret. De oc vero pane ciira a{rumitur,nihil minùs habft hnguli,qvniuerli:totum vnus,totó duo:totu pluresline diminutióe percipi-unuquia benedidio huius facramenti feic diftribui,nefcit diftributione côfumûSa-

crament! iraq; huius formât in ludaeoruin HjI, paginis inuenimus cxpreflam. Nam amp;nbsp;de ' '7' JHelchiredech,cuiujgcneaIogia,vcl origo Gcne.14. diciturignota,in GcndîIegimus:EtMel-chifedcch rexSaIé,protuIit pane amp;nbsp;vinù, amp;nbsp;benedixic Abrahs. Meknifêdech aiité fuit facerdosDci fummi,dii à prfputio,id elljlgcntilijcircücifiofuturabcncdicitur, Eccktîat gloria prxdicat: amp;nbsp;fynagogç infi deji plebs ex gentibus exqfîta pponrt.Hic ergoMckhi/edcch, ciiiiis gencalogia vel origo notitia iliius teporis latuit, oblatiôe panis ÿc vini,hoc Chrifti facrificiura pfi' PiiLioif. gnauifcDequo propheta proniinciat.'Tu csfacerdos inçtenn'i.fccundûordinc Mel chifedcch.Nâ amp;nbsp;beams JVJofcs de eo myrte rio loques, vinû fit lànguincfubvna appel latione fignificanin benediâionc Patri' Cene. 4P 3rchar,dnicam partioncmultôantèdemô-Rrantc,irainquiés:Lauabitin vino ftolaffl fuâ,amp; in fangiiinc vuçpalliii fuû. Aduerte ^euidéter coder,vint,creati!râ,Chfi fan« guincnûcupandâ.Quidadhucdehacdu« plici rpecie inqrere debeaSfipl'o onoatte-Iean,d. date cognofcc:Nilj,iHquir,madficaueritis carné BU) hois, Si fa^tguiné eins biberitîJ»

ET SANGVINE DOMINI. 185 ''óhabebitis vita in vobis.Qiiodteftima-''iüjCótra Pelagij bh^hemia$,cuidétini'-P’ûatqjvalidiffimu ertzqaffercre arrepta '®pietatc pfumit,nôjîpterviiâ,fcd,pptcr •■^gnum cxlorû,b«ptifmuni paruuliscôfe '■«dum.Sub his em verbis Dci,quib’ Euâge lgt;fta,pnunciat,Nó habebitis vita in vobis, ’ptrtèintelligêdaeft oiôis anima munere ^iptifmi vacua, non folùm carerc gloria, *6dvita.Hoc itaq;dnici fanguinis vinum, *tiua mtfccndum effc,nô folùm traditiôe ßominuSjfcdetiamipfo gencre palfionis oftédit,ex cui’ facro latere fanguis amp;nbsp;aqua linceçilliGôe perfluxit, ficut St Propheta ’’’lütoantepraEcinitjdiceszPercuflit petra, rf»!quot;»-??* amp;fluxeruntaquaf.Et Apoftolus: Bibebât, inqtjde fpirituali côfequéti eos petra: pe- *' tra auté erat Chriftus. Vides igitur quod qui de Chfi biberit gratia, fequitur eum Chnmifericordia.Sedamp;in Salomone de ipfoDeo pdiâum legimus: Sapiétia,inqt, »dificauitfibi domum, ideG,corpus bois affumpfitjin quobabitauit plcnitudodi-uinitatii.Ét fubdiditcolûnas fepté:qa illû bndiélio fpûs fâî,gra feptiformi impleuit.

vinum fuum,amp; parauit mcnfam fua.Et in feqiicnti:Vcnitc,amp; cdite de mcis panibus, amp;nbsp;bibite vinu quod mifcui vobis.Admi-xtum ergo aqua vinii legimus:nunc cau' fam curvtrunq; oni mifceri voluerit.inq' ramus:quando in ludçorum conuiiiio nuptiale vinum,id cft,fides in cis deficicbar. Haix^. Vinum,inquâ,dcficicbat,qa vineæ fruâû negabar, de qua dicitunExpeâauivt fa* Ioan.19. ccretvuam, fecitauté rpinas.Vndcamp; fertû ftineu capitircdeptoris impofuit.Quido nquidé Dominus nuptiali téporc,id eft,qn fponfui KCcleß^ fuae Pafchali exultationc iungedus, aqua in vini'i cöuertit,manifeß^ pracbgurabacmultitudincs gentiu,dc fio-guiois fui gratia efle veturas. Per aquas ante populos flgnificariyfacris aperiturelo-quijs,ncut Iegim’:Aquas iftas quas vidifti, Apo.17. populi funt amp;nbsp;gctes amp;nbsp;linguç.Aduertimus

in aqs figura gentiû denióRrari,in vino au tem, fanguiné dniese paffióis ofiédi. Ac lïc du in facramétis vino aqua mifcef,Clifo fidelis populus incorporât amp;iungitur:S _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadSei copula perfeâçcharitatisvnifjVt

' polfit diccrecûApoftolo: Quisnosfepa-rabit à cfaaritate Clirifti?cnbulatio? un^u*

ET SANGVINE DOMîNL iSf ' nia?an perfecutio?d(reliqua. Deusautem hominifufccpu fanâificattôeinircet,qn fides in ipfo pcÂore,affeâuiuftitix,mife-ricordiæ,piet3tis,infunditur:etia(n in hoc I ipfo quod numcrofis tritici granis côhci nouimuSjVnitatê codât affignari populo» rum.Sicuteinfruaicntuni quod folita pur gantisfolicitudine præparatum,in candi* damfpeciémolarûlaborc perficit, ac per aquâ amp;nbsp;fanguiné,in vnius panisfubdantia ''**'** genres diuerfieq; na* hones,in vna fidé côucnicntes,vnum de (lt; corpus GhridiefFiciûr:amp; Chriftianus po-pulus quafi tritici innumerabilia millia, à facrilcgis nationibus,fide purgantc atque cribrante,feccrnitur:amp; in vinû,quafi infi-dclium lolio pertranfeunte, colligitur: Si duorumTedametorum indruftiôc,vclut fru mentum gemino molarû opéré curatû, nitefcit,amp; in ilia primx originis dignitaté natiuo can dore mutatunac per aquâba-ptifmivel ignéfpiritus fandi,çterni illius panis corpus efficitur.Sicutergo fe partiri grana ab illius côfcâi panis adunatiôe nô poirunt,amp; fi eut aquam in vino permixta, uin ad propria redire fubdantiâ nô polTe

cerniitiusjk amp;nbsp;fideles quiq;atq; fapiétes qui redemptos fe Chrifti fanguine fciunt ita debentquafiinfeparabtlia membra es piti fuo,fidei confcruationcamp;ardentifîi-roa religione,fociari,vc ab eo no volûtate, nô neceifitate feiungi,nô vlla terrenç fpei ambitione, non deniq-, ipfa polfint morte diuelli.Nccdubitet quifquâ ptimariascre aturas nutu potentiç,prçfentia maieftatis, in dominici corporis trâfirc po/Te naturâ, cùm ipfum hominem videat artificio cz* Icftis mifericordi«,Chrifti corpus efFeâû. Sicutautem quicunq;ad fidc ventés,ante verba baptifmi adhucin vinculo eft vete' ris debit!, his vero commemoratis, mox exuituromni fçce peccati,ita benediceJx verbis cæleftibus creators,facris altaribus imponuntunanteq in vocationc fummi nominis confecreDtur,fubftantia illic eft panis amp;nbsp;vini.-poft verba auté Chrifti,cor-pus fan guis eft Chrifti. Quid aiitcmiru eft, fl ea qus verbo potuit create, verbo poffit crcata conuertere?imô iâ minoris videtureflcmjraculi, fi idquod ex nihilo agnoftitur condidifle, lam conditum, in jnelius valeat cómutare. Require quid ei

ET SANG. DOMINI. »87 poHitcffc difficile,cui facile fuit vifîbilia 8lt;inuifibiliavolüratis imperio fufcitarc: tui facile fuit,ho(niné de limi inateria figu '^tUDijimaginem etiam fus ditiinitatis in-•^uere.CuipromptumcftjCiiin rurfum re-WoeareabinferiSjteftitucre de perditiôe, ’■«parare depiiliiere,de terra in cælum le-'’ire,dehomineangelû facere,corpus hu» •nanuni conforme corpori claritatis fu« reddere,amp; figmcntiim fuum in regni fui tonfortio fublimare: vtqui corpusfragi* litatis noftrçaÛumpferat,nos in corpus fuç immortalitatis afîumanad quam glo-riofam refurreflioné pijs nos opc-ribus prsparare dignetur, qui

Superiù« pagina 176. linta vltima, pro potas,(e gepot«. Ibidem in margine fi (|iias inueneris annotation«, dele.idqjhac conditionc,fi tuus codex harum mendarûparticcps fuerit.Cætera quçma-lè habere quempofFunt^nobit cômuniacû arche-