Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

Schobfticè Theologicè collati cumgt; difputationibus Roberti Bellarmini Icfuitæ Romani, ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ -,

Franekprana. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xci.

Veritatis Gmplcx eft oratio, inueftigatio ardua. Sed procliuiorem reddit diuinum illud ratiocinati-onisOrganû.quodAnalytica mcthodoamp;Sophifta-rumfucosabftergit, nudamfaciem coram Jpeólandam exhiber. Id cùm alijs omnibus in rebus præclarum eft amp;nbsp;laude dignum, turn certè in Thco-logia diuinum,quippe quç fummos bonorum fines, gloriam nempeDei amp;nbsp;hominum falutem attingit.

Laudandum itaq; Sibrandi Lub. ftudium qui A-nalyticè earn proponit,vt vcl à rudioribui, amp;nbsp;minus cxcrcitatis non cerni modo,fed propè manibus pof-fit contreôtari.

Qinre quifquis es leôor veritatis cupidus,fite nu-da orationis fimplicitate,quï proprius eft, amp;nbsp;eius cultus contentum hoslibros euolucre non pi-gebitjhand magno certc ncgotio illam amp;nbsp;ex abditis DemocritiCryptiserueris, amp;nbsp;àSophiftarum anfra-âuofisparalogifmorumpedicis vindicâris. Valc.

PR Æ F AT I o sibranoi Lvbberti ADIOHANNEM IACOBVM Grynævm Theologum 8fPhilofophuni.

LTI yindoEli Johannes lacohe Grynae^. ^apiflica dogmataßrihendo propagnaruc, Tande e'icortus eß Tiberius ‘Bellarminus^ qtti ex iß omnibus,qui ante sum fcnpferut^ corraßt, quod Tapatui ßabiliendo effetudicautt,tdq^ tn ynum yolumen congeßum tanta calliditate concinna-uit,yt papiflis fuum ßudium,nobts Jopbi^^icam proba~ rii. ‘blam quodeß Sophißarumproprium, quaspra^ m ifs as controuerfas eßejciuit,eas magno ßlentioprie-teriit, nbsp;nbsp;quas yt eietra controuerßam poßtas concedl-

mus, eas innumcris immenßsq^ allegationihus conßr» mauic, atq’, ita yno eodtm^ laborefuis adm'trationem, indoÜtsßuporem,nobis rifum concitauit. Exemplo yno atq-jaltero hocleHorioïf^endam.‘Primo librodocet 1 i« bros apocryphes effe Canonicos, quia in Ec-clefia leguntur,amp; quiapatresex ijsteftimonia ’ citAnt.Ttrumqutprobat multis allegationtb .At neui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

trum negamus. b'er um quodprobari debuit,nempe ecs omnes Itbros, qui in Eccießa leguntur,amp;ex quibuspa~ tres teî^monia citât, eße canonicos,magnoßlentio oc~ tultatur-.Librofecundo docct vulgaramverGoncnl effe authenticani,quiamilleannisin Ecclelia vfurpata eft . H.ocitemfaltcite probat. Sed mq^ hoo yaldt (Qfßr9UtrJum quoda nobis negatur,nem'

fe authemicum effe,^atcquidEcclelta mille annis quot;vfur-pauit^filentioprxierttur.Lihro tertio elocet légitima, Scripturarum interprctationêaPapa Roma# no petendam effc.quiaChrittus pro Petro ro-gauit, ne ipilus fides deficeret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operofèpro-

.bat^^t hot nemo negat. yeruquodeontrotterjum ttempe in Papam T^manvm competere quiequid de Tetro reSèdici fgt;ots/i, magno cum filentiotegttur.Li-iroquartodotet confuetudines Romanas Syna-gogç efle principium Chriftianorum dogma-tum, quia Chriftus volebat mulra dicerc, fed difcipuli non potcrant ea portareJ^/erww^«-xiè prohat.Sed neq -, hot qutfquam ntgat,A c quod ton-trouerjumtji^ nempe ^api/licas Traditionei^ßvecon-ßuetudities'i^fnanafynagogeeeßeea,quee Chriflutdi-cere yolehatyamp;qua dijapuli portare non poterant,in-genttßilenttopremttur. Tieinde quodmagitridiculum ejl, dißgt;utat deprintipi]i(T}rilliante T^ligioni5,ac licet palam fateatuT nonpofle difputari, nifipriùs in aliquocommuni principiocum aduerfari»

re ynius partis propriaßed ytriq -, communia eße‘^ neq^ ignore! lihros apocryphoSf^ulgatam 'VerßonemßPnp« interpretacionem,amp;conj'uetudints ‘R^m.Synagoga à Protejlantihus Etcleßjs multorum errorum acculark tarnenlutamp;Logica oblitushac onia pro principijs ob-trudere,eaq-yin tantadoSrina luce tam leuibus lÿfuti-bbus conie^uris aßtrtrt non trübeftit. Has ego impo» ßuras

ßuras datgendat effè cenfui. TsZxwß ^utscontrA Itt-dAOi dtj^uiaret,0 eos2gt;iouo Teßamento'Vrgeret, in-Janire tudtcaretur. hemß qms TAganos Trophetica amp;nbsp;^poßolica autorttate conuiruere fluderet, isAnütyram ablegandus eßet. quot;î^emo tguur^ qui mentis combos eß, nos Itbris apocryphiSjyulgata yerßoneßPapte interpre tatjone,amp; lamana Synagoga conjuetu^nibusyrge-bit. Ea enim omnia eßt incerta, dubia^ tontrouerßay tnultis errotibuscotaminata,amp;humana, nonignordt mus. At qua talialuntßlla uttq’y nonpoßunt ißiusJ^et-ligtonis,qua ctrta,immutabiliter yera, amp;diuina eß, principia eße. Equidem fiquis “Papißam Geneuenfis Eccleßa confuetudtmbusyrgeret, rißtm ti merité maueret. Quid tgiturde huiulmodi papiflicis ^ßutationi. bus poflerttas tuduaturaßtßpfi viderint.Ftautem has ßrophas commode detegeremyßatum controuerßa an-te omnia diligenter indagaui. Deinde ’Bellarmini argumenta omni (ophißice nudata dialeBtcepropofui, or refutaui.'ßefutationes /ape ab alijs mutuatus ßum,Or cum alioru refßonßones mihi minus plena yidertntury e^icogitaut nouas.Toß hacOrthodo^aEccleßaßnten-tid monßrauiy er argumentisßrmaui. Omnia hac ßeci ßylo J'cholaßtco ahsq-,acerbitate amp;nbsp;cotumelia.Etfi mihi imprudenti y er bum yllum acerbuy ytlquedaduer-farius in fuam contumeliaminterpretari poteß,excidUy idipfum ego damnOypriusquam in yüashominum ma^ nus perueniat. Non n. conuitiari,ßed ratiocinarii non htigare,led dißutare yolui, Jmo odi omnem caninam

in noßris doBoribus defleoßn “Paliißft rideo.lmlltsdeßeo:ßxpe n. le£lorem,quem ftrmarede-bebant^per eam labefatlÜt.In bis rtdto'.'Mam cumpaf. fim calumnias, conuitta amp;nbsp;mendaein fuis ferions ud~ fpergunt,bocefficiunt,'vt le^ores rebijua o'ta eX eodem fonte profebla eße iudtcet^eX quo calumnitc,conuitta amp;nbsp;mendacia manarunt. Quanta y et è non it a oculacifu^ mus in rebus noflris,yt eße debebamus^ idea hos Itbros iam confe£îosadD,Thdtpt/u \iarnixtu omnium nabi. Isumdoäifs. mihi quidem Cbrifliana, amtcitia tunSu^ Jeddefacieignotümiß, eÿaheopetti^ yt eos legere, ac cum'Bellarmint libris conferreyeliet,idf,ea conaitione, yt,firnealicubiàl'copoabertare, yel ’Bellarm. argut menta non candide fro[)onere,yel non reldèrefpondere^ yelquicquaacerbiusicribereanimaduerteret, hoc candide amp;nbsp;liber éfigmfear et. ^tq^ tile heec omntadtltgen-terpreeßttit. Stepen, mer‘euccauit,aliquadoconfirma-uit, interdu ctiam yiamanllrautt. Quodpropteredfcri-bo,ytleüor intelligat,nihil miht fuiße propofiiu^quàm yerttatc modeße amp;nbsp;candide patefacere,e3‘ yt D.SanB. Aldegundio, magna ex patte accepfumferat,fi aliquid commodt ex his Itbrts pereeperit,

Cteterùm aduerfari) fibi amp;nbsp;fuis rebus male confulut. Ditm n.hoc modo dtfiutant,palam oßendantfe fuam, dolîrinalegiiimadi'putatioe defendereno poße,acctrca controuerja principia languere,ne ynqua ad iußam difi putattonemadigi poßint. Et quodturpiuseßfium ita at gu»t,etiam omne iudtcium ßbiyendi(ilt,atinprol)riit C4nfauA(cufatoreSf Indices,t^^Teßtseße yoîunt.Hoc

nutem not! tantumThtologisamp;îurMonfultii^l^îice^ jed eüam à ‘Polittcii ridetur, Ju/ius Lif^fiui in epißola ad Elythium. lidë quod mircre, in rcfua Acculatores, Indices,Teftes.5flt;/ ne fie ^uidem utn regnum dc{^endei e poßuM, Jdto infuos aduerfarioi injhgant principes duties, yt eosflammis amp;nbsp;incendijs perfeijuantur-. Htnc tlla ealamitoja ^ÿfunefla bella in Gallta cr'Belgtca. 'Benéide Lipfius Toti in eo funt, vt litem ex lite fcrant,nc coeat vnqu3,amp; con* fpiret ChriOianCi hoc corpus. Sed Deusjua Ec-clefia: mijertus in Gallta excitauit Henricum ^«artü re amp;nomine Chri/lianifsimum. Jn Belgica'i^auricium Trincipem ^uraicte^ ö- Gulielmttm Ludoïeicum Co-tnitem '’Nafiouia, ytper tllum Galliam ^per hos Bel-gîcam à tam crudeli ptrfecutione liberaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gal-

UaT)omini opus facit diligenter , Trinceps ’Mauridus eiirGulieimus Cornes Biafsouia propter atate halle-nus ab boße fpretij nuper,fpatto duodecim durum duas potentifsimas yrbes Sutpbaniam tir T)auentrtam,T)eo duce amp;nbsp;au]fiice,ex Tapißica tyrannide in Chriftianam libertate aßetuer ut. Tleinde e\erdtu in Frifiam Gro-ningenicm traduHo^multa max'tmi momenti propu-gnacuUjtajj munitifiima,pariceleritate Frifico impe-rto adiecerunt. Deus armtpotens ijuifolus régna tranf-fert,t2-flabilit,protegat bos principes fuoSptritu,eâ-opus fuum per eosféliciter inchoatu ad optatum exitüperdu-(at.Sed iam ad tpjam diffiutationtm deTrincipijs Cbrb fiianorum Dogmatum accedamus.

OEthevm perhtient, poll plurimamonflrafuhacla, Tandem Hydram aggre/fam Sangary ad latüei.

Namquum pefitjerum ruHaJjet tna^a i/irus, Perdidit hecfruges,fußultt atq; homines.

Trgo nodofa tarn noxia jihilaflimtem, nie claua, nbsp;nbsp;ferro perdomaitjj face,

^Mnetiam aterno'ß affeHus honore,desim^ l n numero clarus ab I ove numen habet.

^uasigituT Sibrande tuis fudoribtss auSlat Lascdes.at^ decusnominti eßie puteul

^uimonßrum horrendum triearenum, ad Tybridis vndam, ^uod multtsfeclis maxima damna dédit:

Atijjanimasorco merfat.tbpdtravomentem Txcetramßudiofafcina contuderis I ^ui toties viUa de Colchide rite triumphas Heßeria.excifaflamine ^ore fairo î

Te reges igitur decorent,tibi premia fummus, Convexa merito doriet ab arce Deus.

HO c feraceffisbunt eert amine Bella peralio Viribus ingénié culte Sibrande tui.

Nam fava A km a tuo, tpueis facrumefiheßisadortus Ipfe Deiverbum.roborefraHa iacent»

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimul vinces Bellaqjte a rm a, Minas.

Namfine Bello ARMis(iyE MisAffevihoßisamart Pelle carent.vUum nee Cfuoij; virus habent.

^uare de lanto Hellogrsitatur honore Chrifticolùm ipfa cohors.parta trophaatuo, , Arma /«éi ex alta figet teftudine templi, Nec dabit hoftu acres amplius ore Minas.

ït nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

■^Mnes artes, otnnesq;difeu plinæ amp;nbsp;feientiæ habent quae-Çf dam principia, ex quibus fir-y masrationes, amp;nbsp;præceptioncs It deduciit.Geometriaenim, A-* fj rithmetica,Phyfica,amp; reliquae omnes artes ex certis quibus-— dam principijs totum opus fu-um exftruunt,amp; formant. Reftc igitur dixit Bcllar« minus StTheologiam habere fua principia,neq; pof-fein ea vllam di^utationem de rebus controuerfis rede inftitui, niG conftet ex quibus principijs firm« arguméta immotæq; rationes duci poGint. In prtef.ife /«f.Hoc quoniam ab illo verc diâum eft,oGendam qualia principia inTheologia requiramus .Debent autem eflc vera, immediata.i.fummè neceflaria, priera,notiora.amp;cauffae omnium dogmatum in chrifti-ana religione. Hæc ctfi manifefta funt, vno tarnen

atq; altero argumento à me probabuntur. Et ne de re ignoradi(ceptem,oftendam prills quid perPnnci-piaintelligam.Alijs igitur (ignificationibus poftha-bitis principium nobis eft illud, per quod primo rem cum mentis difeurfu intelligimus, Sc in quod omnis métis difturfus vltimô refoluitur.*Jlferlt;«pZu/; Itb. cap. /.Philoibphisdicitur principium Effendi amp;nbsp;cognofeendi. lauellus definit illud effe in ordine primum, ante quod nihil tale eft, amp;nbsp;ad quod omnia principiata fequuntur. Epitom. in Itbr. s- AEetaphjf. 7rlt;jf/.z.C4p./.H«cprincipia afferimuseffevera.Nam fi non funt vera, falfa effe necefle eft, ac proinde nil nififalfum ex ijfdem ^ÇiiâttMT.Tefltr.Analjt.LibJ], ccntext.to. Nunquam enim exfallo verum,nifi per accidens colligi poteft. Prior. AnAjt. Itb. 2. cap.2. de po[efi.2.'acc[i hoctantùm,{èd Sc immutabilitcr vera effe debent. Per quod enim ilia, quæ immutabilitcr vera funt, cognofamus, illud iplum immutabilitcr veruraeffenecefleeft. Principia enim, quia perle talia effe cognofeiitur, magis vera, aut faltem æquè vera effe debent, atque ilia, quae per principia cog-nofeuntur. Pofier. Analyt.lib.}. cont, t^.amp;ibiZa-barella.SQÓ. chriftiana dogmata, quae funt immutabi-litervera, perprincipiaTheologica cognofeuntur. Ergo ipfa principia debent immutabilitcr vera effe. Deinde principia hçc afferimus effe immediata.Nam fi medium habent, erunt alia principia priora, amp;nbsp;ilia rurfus fi medium habent,cruntalia priora, idque in infinitum. Sed hoc eft nbÇwàvtm.Pofier.Ânaljt.lib. t.(^otext.to. Ergoftatuimus principiaeffe immedi-ata amp;nbsp;indemonftrabilia. Deinde fi medium haberét,

Christias. DogmaTvm. Cup. i. 3 non eflènt in ordine prima,naque verum effet, nihil ante ea eife tale, neq; oinnia phncipiata ad ea redu-cerentur. Suntigiturimmediat3,idcft,prima,amp;In-dcmóftrabilia,acöroindeneceffaria. Nullaeftenim propolitio immcaiata,quæ noafix ncccffaria, ac per

cuius termini nön neceffariocohereant.T?^«-. .Analjt.lti. i.Qi». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deniqjomnia

dogmata in Theologia funt neceffai ia. Ergo amp;nbsp;ipli principiafunt neccffaria. Fieri cnim non potcft, rt nece/sitas principiorum lit minor necclsitate con-clulionis. lila cnimïèmper vel maior eft,vel aequalis. Tofter.Analjt.hh. 4.S. Poftremo quod non eft neceflarium. illudquandoq; eft, amp;noneft, amp;nbsp;poteftnoneffe . SeddogmataChriftiananccelTaria Temper funt, amp;nbsp;non poffunt non effe. Si igiturprin-cipia in Chriftiana rcligione effent non neceffaria, turn illud quod non cff,poffeteiusquodneceffari-um cftjCaufaeffe.Sed hoc eft MnrAum.Tofier.Ana-l^t. Ith. I. ^özft./f.QjJodenimnon exiftit, haudû-nè potcft altcrius.quod cxiftat,caufa effe. Relinqui-tur igitur principia effe neceffaria. Tertio dicimus PrincipiaTheoIogica effe omniûdogmatûcauffas. Nam propter principia dogmata funt, amp;perPrin.-cipiadogmatafcimus.Ncmotamen hicfomnictcau-fas Phyficas, per quas accidens fubiefto inhxret, il-las relinquimus Philofophis, amp;nbsp;loquimur de ijs caufsis, per quas Chriftiana dogmata turn in fe vera Hint, tumetiam noftris mentibusitaobfignantur, vt certô Iciamusea vera efle ,amp; aliter fe habere non poffe. Porrôhæc PrincipiafuntcauffæEffendi, amp;nbsp;Cognofeendi, vel, vtapertiirs dicam,funtcauffaerei

amp; cognitionis. Rei, Nam propter hæc Principia, Chriftianadogmata neceflario vorafunt.Cognitio-nis, Nam propter eadem Principia, fcimus Chriftiana dogmata \ era efl'e, amp;aliter fehabcre non pofte. Context. ii . Quarto dicimus eadem Principia eftc notiora. Si priora. Priora, Sunt enim caufsç Rci.Notiora,Sunt enim caufsæCogni-itonis. Deinde dogmata iuntjamp;nofcuntur propter ‘ principia.Ergo hæc magis amp;nbsp;font amp;nbsp;nofcuntur.Fo/?.

. Ncq;tantùmPrincipia anti cógnülcidebét,quodfunt:fed quod verafunt.Nam fl principia incerta funt,etiam dogmata incerta erut. Non enim plusccrtitudinishabent, quàmï principes accepcrunt.T^ofl.^nal.lth. t. Context. n.Nnéc ièquitur Principia dehere eftc ccrta, ante concefta, non ambigua, neque controuerfa. Reifte Bafil. in pialm.nj. ixtti’m Kvl^iTtîms a»»/ t»;

'Nam quod ante non conccCTumjamp;adhuccontro-• uerfum eft, iilud non eft notius : Sed principium eft notius.Deindcprincipiumcftcertum,amp;neccflariû: Sed ambiguum amp;nbsp;controverfum neq; certum, ncq; ncceftaiium eft. Denique principium eft extracon-troucrliam polîtum: fed controuerfum eft illud, de quo contenditur.'Poftremo quod in controuerham cadit.non poteft eius.quod in controuerfiam cadit, principium efte.Nihiln.cftfuiipfius Principiu.neq; ambiguum per ambiguum demonftrari poteft.Hoc docet Auguftinus ltb.3.c.tp 14. contratyi/Caximinum, Excipit enim contra concilium Ariminenfe.Nam e-ratfibi controuerfum. Etpromittit (eMaximinum concilioNiceno vrgere nolle. Nam hoc illicontro-uerfum

Christian. Dogmatvm, Cap, i. ƒ uerfuraerat. Has efle veras cauflâs manifcftum eft, Diferteenimdicitjfeilludfaccre, ncquis praeiudi-cio prcmatur.Sc addit fe veile auôoritatibus fcriptu» rarum ccrtarc. Illasenimnonefle vniuspartis pro-prias,fed vtriq; communes. Vnde lequitur,ilia,qua» nonfuntvtriquc parti conaunia, fed alterius, flue v-nius partis propria, principia elfe non pofle.IdTer-tullianns,Arnobius,amp;Laâantius,cùm contra gen. tes difputant ,fuoexemplo probant. Tantum en ira argumenta ducunt ex ijs principes, quae non erant apud genres controuerla. Qui.n ipfe Paulus, cùm /» principio ad Rom. contra genres difputat,afFert argumenta ex ijs principles,quæ vtriq; parti erant cogni-ta, amp;nbsp;iamante conccffi, ad Rom. cap J.

^e»n^»j.Neq; eft necefle,yr hoc multis argumenti» probcm.Namipfa ratio docct, cum ridiculum effè, qui id, quod incertum eft, conatur probate per id, quod æque incertum eft. Qinvero non vult cuti aduerfario in difputationem def cndcrc, nifi eum priusad Controuerfa,amp; iniquaPrincipiaadegerit, cum cum ratione infanire teftatur omnes homines. Addeipfum Bellarminum fateri, nonpoJfei^aeM^c/fm aduerfario difputare^mß inalitjuocomuniPrtnciptoceue* MMut. In Prçfat.in fine.Sed quod çôtrouerfum eft, in eo nondum coueniunt. ColligoigiturPrincipiade-bereefle certa,praECognita,vcra,necefl'aria,antè con-ccflajamp;cxtra controuerfiam pofita.His addo Princi-pianon debere «s ri «aas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam vt inquit philolbphus , «K TÎ «ÙtÎ yiiHf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSi

Pofler. jdnaljt. hb. 1. cont.s9. Nam li dogmata crunt neceflaria, termini erunt cum medio per

J •' Lik Ds Princihis lèconiunéti,acproindceiufdcm generis-Sivcró media fiimuntur ex alio gencrc,tcrinininon perfè,ftd Çer accidcns cobxrcbunt. Cùm igitur dogmata 'heologiæfintdiuina,fcquiturprincipia, ex quitus illaexftruuntur, tantùm diuina efle pofle.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßtJecundum'Bellarmirmmttileitt

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theologia wtnctpium ?

SVperiorc capite oltédimus, qualiaprincipia efle debeant; fequitur vt videamus quodnam fecun-dumpapiftasinTheologiafittale;Dellarminusdicit bbro! Prophettcos nbsp;nbsp;nbsp;pofleîtces(icundum mentem Cat h e-

lica Eccleßtc, et in Concdio Carthag. tertio, Ca». ^/.etitt Trident tno Seßione^.. explicatam.ejji Ter bum Dei, et cer-lamacfiabtleregulamßdei, hh. i.Qip.i de Verbo ‘Dei, Catholicam EcclefiâaccipitproRomana.Hæcfcn-tcntiacftambigua, potcft cnimfie accipi^Prop/;«/« fß^pofielici Itbrijècundum menttm Romane Eccleße ex-plicatt ßtnt 'verbum Det et régula fidei, Velfic, lUiltbri, tjui funt in ifiis concitß approbati, f unt •verbum Dei et re-^«Zi/zd?«,Nosvtramq; fententiam repudiamus.Sed quoniam Bellarminus integrum librum confcripfit de vera menteCanonicarumfcripturarû : Ideopri-ore fententia hîc ptætermiffa in fècundam inquirc-mus. Bellarmini igitur fententia cft,non tantùm eos librosVeterisTeftamenti,quircueraCanonicifunt, et omnes libros NouiTcftamenti; fed praeter eos e-tiam additioncs Danielis et Efther , libros item Baruch, Iudith,Tobiæ,Sapienti3c,Ecclcfiafticum, amp;nbsp;Machabaeicos duos efle principium Chriftianorû dogmatum, vel quod idera eft, efle certam ac ftabi-lem

ORthodoxi vcro aicunt pmnes amp;nbsp;folos Pro-pheticos amp;nbsp;Apoftolicos libros effe principium Chriftianorum dogmatum, vel cffe certain amp;nbsp;ttabi-lem regulam fidci .Vult enim Paulus ad Ephef. cap. 2. verf. 2C. CencixesfaKUorxmet‘jDcmefiicei‘Dei adtft-catos ej/iJufer doHrinam Prophetarum et ^poßolorum. Prophetici illis funt hi: i,Çenefis. 2,Exod.3,Leuiticw, 4.,Numeri,s^Eeuteronemtum. 6 lojua.j Juduumcum Puth. i ,Samueluduo. 9,Regum duo.io,Efaias.i i,Iere~ mias cum lamentattoutbus. i iß^echtel.i ‘Daniel, 14, D uodecimpropheta minores vno Itbro comprehen/t.O^aSt Joel, ^mos, Abebas, Ionas,Micheas,Nahum,Habacua, Sophonias, Aggeeus, Zacharias, Aialachias. is,Iob. s t, Pj'altertum. 17,Proverbia. if,Cantica. i9,Eccleßafles. 2 0, Paraltpomenun duo, 21, Ejdra duo, 22,Efiher .Non plures, ncq; pauciores. Apoftolici vero Hint hi: Eu-angelium Matthai, Marei, Luca, Iohannis, AHa A-pojiolorum, Epifiola Pauli ad Romanos vna. Ad(ßrin-thiosdua, AdÇalatasvna. AdEpheßosvna,AdPhi~

Collofiefesvna, AetTheJfalonicenfes dua, AdTimotheum dua. Ad Tttum,AdPlnlemonem,fingst-la. Deinde Epsflola ad Hebroos. Epifiola Iacobi,Petri dua. Epifiola luaa. Iohannis tres, etufikm Apocaljpfis, Non plures, neq; pauciores. LyraPræfat.adTobiam.Li-bri SacraScriptura, ^uiCanonicinuncupantur, tur de ijs omnibus amp;nbsp;folis, quos fuprà pofui, tanta funt t(nlleriratis,i^uod,quicquidibicontinetter,verum te-

8 •• Lib. !. De PuHCiFits neturfirmiter et igt;tdifi;ftfse,et fer co»fi^Kc»s illnii,efutd ex hoc coKclxdttur mantfefie.Namficut mScrtfturisphtlofi-fhtcisvertttij cooHoJiitur per redttüioHem ad prima prtn~ cipiaperfienota: fic mfcrtptxris a Catholtctgt;‘Doldoribits traditisverttasco^Hofcitw, qtMntutnadea, cjua fient fide tenenda,per redxihonem ad Scriptnrasfacras Canonicas: quafxnthabttitreftclationedifetna;cni nnllo modefialfium potefiquot; fnbejjè.

Status Controuerfia proponitur, df argumenta^cjuibus Bellarminus probare conatus efi, /dddttienes'Danie-lis,etEfther,UbrosttemBaruchJudith,T‘ohta,Sapi-entia,Ecclefiafiicun/(^AfacchabaiceseJfieprmcipiii ChrifiianorumdogmatMm,Jiue regulam fidei, re-futantur.

QVacftioigirurefl:,an hi fexlibri ( Machabæicos ^ipio pro vno)cum tribus iftis additionibus fint principiumChriftianorumdogmatum, velan fint régula fidei?Bellarminus ait,nos negamus. Hx duæ lèntentiç ex diamstro pugnat.Ergo fimul verx efle non poffiint.Ille probat fuam lèntétiam lëptcm argumentis,qu3E ordine expedemus. Primum,Quia itaftatutum eft in concilioCarthagincfi tertio Can. ^/.Priufquam ipGs rationesattingo,concedo quoC-dam ex his libris à Carthaginêfib. admiflbs eflc.Sed nego eos propterea efleVerbuDei,amp; regulam fidei. Nulla n.Cóciliahabentiftam auâoritatem,vt exli-bro nonCanonico poßint faccreCanonicum.Nara fi oia concilia.qux à tempore Aaron, vfq; ad xtatcm Papx Sixti, in Êcclclia Chriftiana,amp; ludaica habita funt

Christian. Dogmaivm. Çap. 4. 9 fun tjftatuiflcnt fabulas Æfopiefl'cVcrbumDefnon tarnen proptereà effentVerbum D ei. Neq; igitur hi libri proptereà fünt Verbum Dei,quod in eoCon-» cilio ita flatutum eft; ac proinde incertum probatur per incertum. Scd iam ipfas rationes anaJyticè ex-cutiemus.Hi libri (inquit) funtCanonici. Qiua ita conftitutumeft in Concilio Carthaginenfi tertio. Argumentum talc eft.

Qtncquid eft decretum in ConcilioCarthagu tienfi tertio, hoc eft verum. Sed in illo Concilio decretum eft, hos fèx li bros efl t Kegulam fidei. Ergo hi fex librifunt Regula fidei.

Bellarminus in hoc, amp;nbsp;in fequentibus omnibus argumentis cas præmiffas, quae non funt controverse, immodicis allegationibus probat; amp;nbsp;illas, in quibus *{lt;»«ƒ»«»•» eft, præterit. Sed nos, Bellarmine, negamus Maiorem, ncq; ipfe earn concedcre audes. In eodem enim concilio Can. i6.decretum eft. Nullum Epifiopum vocandum e^e principem jactr datum, aut fummumfacerdotem.Sï refpondes in hocCanone non valereconcili) auftoritatem, colligis ex puris parti-cularibus. Colligendum cnimerat. Aliquodineo Concilio decretum,eft verum.Hoc autem in co decretum eft. Ergo verufn. Quod vt eft ineptumj ita ridiculumcft, nos à vobishuius Concilij auiftorita-te vrgeri,qua ipfi teneri non vultis. Scd ad rem. Cocilium Carthaginenfe tantum eftprotiincialc. Ergo non potefttotum mundum obligate. Aut fipoteft, fic argumentoY. Quicquid in prouinciali Synodo conftitutumeft, hoceftpertotumraundum obfer-tiandum. ScdinConcihoLaodiceno /p. fta-

tutumcft, nullum ex ijsfcxcfle Canonicum. Erge per vniuerfum mundum credendum cftjcos non cf* îêCanonicos. Prætereà Laodicenum eft approba-tum à fexto Oecumenico Conftan tinopolitano,P/« ßin£i, 16.cap. QwHiMn.E.thoc ip ftohatumcA à Papa Adriano. C. Sextam. Difitnä. eadem. Ergo Lao-dicenumcftciufdcraaudoritatis cum fexto Oecu« menico. Quod enimin prouinciali Synodoftatu-turn, amp;nbsp;ab Oecumenico Concilio atque à Papa ap-probatum eft, hoc habet eandemvim, quam illud, 3uod ab Oecumenico Concilio à Papa approbato ecretumeft. Vndelic argumentor: Quicquid in Oecumenico Concilio à Papa approbato conftitu-tum eft (difputo ex hy pothefi ) hoc eft imniutabili-tervcrum.SedLaodiccnaSynodus, in qua ftatutu eft.hos libros no efle Canonicos,eft ab Oecumenico (exto,amp; aPapaapprobata. Ergo hos librosnon efle Canonicosimmutabiliterveriicft.Ratioeftmanife-fta.Côciliû n.vniuerfale à Papa approbatû, iuxta ve-fträ Tbeologiâ, errare non poteft. Et vt paulo pro-piùsacccdam,Gc difputo.Quicquid in Oecumenico Cocilio à Papa approbato determinatum eft, hoc fe-cundu eandé hypothefineft immmutabiliterven'i. SedLaodicenaSynodus, in qua hi libricxtraCano-nem relidi (unr, eft à tali Concilio approbata, patet exprioribus. EtCarthaginenfisSynodus, quæ ho» libros in Canone ponit, ab codem Concilio approbata eft. C.Q^niam.‘£gt;tfii»ü. ilt;f. Ergo fiOecumc-nicum Concilium aPapa approbatum errare no po-reft,fequiturcofdem librosefleCanonicos,amp; non efle Canonicos, hoc eft, duo contradnftoriacfleli-mul

Christian. Doômatvm. 4-' ** mul vcra.Praetcrcà quicquid in Conctlio Carthagi-ncnß ftatutumeft.hoceft vcrû.Scd inCôcilio Car-thjginélîftatutûeftj.cflelibrosSalomonisCanoni-cos. Errat igü vniuerfaEcclclia. Nam ilia tantûtrcs Salomonislibrosagnolcit.Dcniq; inConcilio Car-thagincG Baruch amp;Machabçici extra Canoné relidi funt. lidcàTridétinisinCanonepolîti fiint. Siigit verû cft,quod in vtroq; concilio decretû cft, fcqm£ rurfus, eundc librû eflc Canonicû, amp;nbsp;nô cflc Cano -nicü,hoc eft, duo contradiftoria efle limul vera. Po-ftrcmôamp; minor nôeftlimpliciter vera. Baruch n.amp; Machabçici in ifto Canonepterinifsifunt.Hinc ap-paretaudoritatêConcilij CarthagincnGs non apte côtranos allcgari ,neq;proptcr illius audoritatë li-brum non Canonicum Geri Canonicii. Altera ratio eft auftoritas Concilij Tridentini. Argumentû talc.

Quicquid dccretum cft in Concilio Tridentino, hoc cft verum. Sed in eo Concilio decretû eft, hosô.libros cum tribus iftisadditionibus efle Regulam Gdci. Ergo hi fex libri cum tribus iftis additionibus funt Regula Gdci.

Nos concefTa Minore negamusMaiorcm. Tridc-tinum cnimConcilium contra omne ciuilc amp;ecclc-Gafticum iuscelebratuméft. Nequevllaiuftitiçfor-niulaincoobferuataeft. Ac primùm non cftlegi-titnolococelebratum. Eft cnim contra proteftan-tesinftitutum. CùmigiturGcrmani eflcntRei,de-buit in Germania celcbrari. Reus enim extra pro-uinciamproducendus non eft. ^.Q^. C.thi. Di-fcrtèenim Fabianus dicit, Ibtejfe caMßamaie»dam,vlgt;i crime» aäftfißftnteß. Crimen verb, quocTproteftan-tibus

tibus obijciebatur , in Germania admifium erat. Deinde, idem Fabianusftatuit, vt vitra proutnciam acettjandt licentia non progrednttnr ; fid omnu accufatt» intra frottinciam audtatur, d comproninctaltbus termt^ nftnr. C. vitra. C. Peregrina. C. Leges. C.vbi crimen.C. qui cri.nen. Eadcm. }.Q.-9.C. Ncc extra. Et 5.Qj^.C.Neminem, difertè dicitiir, nyiSerem debere ret firum fiqui. Cùm igitur reus extra prouin-ciamtrahendusnon fit, amp;ibi debearcauffa agi, vbi crimenadmifliim cft,amp; AôordcbeatRciforumfe-qui ; Illa verb oniniain haeSynodo negleda fint, manifefium eft, earn legitimo loco cclcbratam non efle. Deinde ineo conciliofcntentialata eftaduer-fario non audito, vcl non prrfente. Proteftantes cnim ad audientiam admifsi non funt, ncque potue-runt impetrare,vtfu3m fententiam in Concilio pro« ponerent,multo minus vt earn légitima difputationc a^^erercnt.5/r/^i^»«^//ZI.l^,Et tamécondemnatifunt. Sed hoc diuino amp;nbsp;humano iuri aduerfatur. Vtroque enim 'mrevetMirtpuenejuamdamnari, tjuinprius fut légitimant defendendt potefiatemhabuerit. Damafus enim difertè iubet, vt accufatores,etaccufati aqua auliantur ratiene.t!^. Q. 4. C. Nullus.Eleuttherius etiam iubet, Tf abfinte aduerfario fintentia nonferatur, i. QiP- C. Caueat. Thelefphorus.amp;Calixtus decernunt, reo abfinte accufator non audiatur. C. Accufatorij, 8c C. abfente, eadcm. Et fi quid in abfentem geftum eft,hocComcliusc«^c«4»dl»wcf«/fr C.omnia. Ea-dem. Qinn 8c Marcellus amp;nbsp;Damafus decernunr, neminem damnandum vel iudicandumeße,antequam accu-fattret canonice accujatosprafintes habeant, locum^ de-fendendi

Christi AN. D OGMATVM. Cap. 4, ij figt;tde»titaccipiant,C. non oportet, amp;, C.non habe-tur.Eadeni. DcniqucineoConciho vnus amp;c idem aceufator amp;Iudexfuit. Papaenim prote('tanteshæ-rcfêosaccufabat, idem Papa hoc concilium conuo-caiiit. Idem in eo per legatos fuos præfuit, vel prx-fedit. Atq; ita lirnjul aceufator, ludcx, Ôi Teltis fuit. Cum tarnen Fabian us difertè dicat, nemtncmjimulac-(Mfatorem,/u(iicemveltefiemefipojji f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C. Nul

lus./« ow«» entm iudteiQijuatHordtjbniheperJona tjiede“ bent,Index,^ccttfrtor,Tejiis , Reus. Siquis obijeiat Pontificem non Immediate perfe, (cd per legatos conciho præfuiflc. Rcfpondco hoc idem cfTe. Per» inde enim eft, hue per te, Gue per alium agas. Deinde Vicarius in Epifeopi caufla iudex efTe non poteft, Epifeopns entra, cnius vices gerit, potefi et tmperare. De Appellat. C.Portremo.Prætereà, G contra veneran-das leges eft, de ludicis domo teftem, vel aceufatorê producere. 4- Contra. Certè multo magis eft contra vencrandas leges, ex accufatons amp;nbsp;capi-talis hoftis domo teftem,amp; iudicem produccre.Huc accedit, Iudicem in hoc conciliofuilTeRei capitale hoftem. lam fæpè enim ilium condemnauerat,pro-fcripfcrar.eiuslibros cxuflerat,cumqucbello perfc-quutusfuerat. Et hçcomniaindiâacaufTa. Atca-nonica patrum decretaiubent, vt accnfatio vel tefli-f»oninmeornm,^ftivelinimici,velfielpetbfnnt,nnllorMO^ doreetpiantnr, J. Q. 5. C. omnes. Quin ctiam difèrtè docent, fnimicosetfujpe^los indteesejenonpo/fe, C.Qiiod fufpetti. Deinde qui Confulror, vclpa-tronus altcrius partis fuit, illenequc deliberatoriö, neque confultorium fufffagium ea in caufla, cuius con-

14 Lib. t. De P r I n c 1 p 11 s confultor, vel patronusfuit,ferrepoteft. At omnés legati, Marias, Marcellus, amp;Polus alteram parte fuis Icriptis oppugnauerunt, alteram verb ijfdem defen-derunt, ob eamque cauflamabea fumma beneficia - exfpeftabant. Duo etiam cx ijs pontificiam ledern, pro quacertabant, obtinuerunt- Theologi verôamp; Epifeopi maxima ex parte Itali, amp;Hirpani fuerunt, ijque omnçsfua bencficiaprccariè obtinebant à Papa, cuiamp; periuraraenturn obftridierant. Cum tarnen Indexe dor/tofua neijuetefiem^ neejneaccitfttorem e.. mitteredebeat,Q.4 C .Contra.Imôferènullapa-• trum COngregariofuit in qua diâiTheologi, amp;nbsp;E--pifedptnon acerbis, amp;nbsp;virulentis concionibus.pro-teftantes perftrinxerint, vt palàm oftenderent,fc no vtriufque partis indices-.fed vnius patronos, alterius hoftes clTe. Poftremo oia concilia debent effe libera.

poncre,neq; licuit caufTamdcfendere.tS/f/^./.^^.De-indc non licuiï quicquam proponere.nifi cx legato-rumvoluntate^neq;licuit aliter proponerc , quàm Icgati iufsiflcnt. Ncq; quicquamin eodctcrroinatu eft, nili qiiod priïis Romæ àPapa in collegio Gardi-naliunicurum,amp; RomaTridentum mifl'umerat,à-deó vt in proucrbium abierit, Spiritum SanElum“Tp,-. mit per hullam mitti Tridentttm. Deinde non heuit aliudfufFragium ferre, quàmad ifta décréta, qu« Romæ à Papa culà erant, Sic per bullam Tridentum .tnittebantnr,dicere placet. Imô ne libera qui-. dem vox in ifto concilio ferri potuit. lacobus enim

Christi an. D ogmatvm. Cap. 4, 15 a^eca»tverbtfiriptoef/tßUmau^lohtati}, per Msrccl-kimcxconciliopxilfüs cft. 'BaUmfol. ^zi. Dominicus item Wilhelmus Venetus cum diceretin con-cilioBafilienfi decretumcfle, CofKtlinmtJfeJitpraPa~ pam, cTi conciho pulfus cft.quot;SaLttttfol. 433.Imo cüm quidä Epifcopus diccret fibi abfurdum vidcri ‘Deä voc)triSitnüitm,Papä vero vecari Sanaißitimm,'iocztui eft à PapaRomam,amp; Epifcopatu priuatuseft, idei quodCinâifsimæilliiis beatitudiniconuiciatusfuc-rat. 'SaUusfol. 43 5. Quin amp;nbsp;Paulus Vergerius ex eo concilio pulfus eft, nullam aliamob tauflam, quam quod quidam fufpicabantur, cumnonfatis acrera fore in Luthcranos. Et’quodomnium iniquifsimu eft, ferrinon potuit, vt Vida Cremonen fis Epifcopus pro eo apud Papam intercederct. 'Saltcxs ibidem. Cum igitur hoc concilium non fit habitum idoneo l'jco,amp; vnus atque idem in eofuerit accufätor, teftis amp;nbsp;Iudex, amp;nbsp;reus non auditus condcmnatus fit. Iudex etiam fucrit Rei capitalis hoftis, omtus dcnique interlocutores amp;nbsp;deliberatoresfuerint vnius partis patroni,alteriushoftcs,neque vlla libera vox ineo audiri.vel tolcrari potucrit : manifeftumcft, neiu-ftitixquidem vmbram.in eo obleruatamfuifle; ac proinde eius auiäoritatc neminem vrgeri debere. Tertiumargumentum. Qui^iInnocentiusPapaeos

Quiequidftatuit InnocentiusPapa. hoceftveru. • Sed innocentius Papa dicit hos ö.libroseflc

RelpondeoMaiorcmcflefalfam. Idem enimln-nocentius in codera Canonc numeral, ^.eptfiolae /oha»gt;iiJ:

Johannis-.Scd inCinone tantùnifunt très epiftol® lohannif.Idcmlnnocentius numerat quinque Ubrot SaloTUonts; Sed in Canonctantùmfunt tres Salomq» DIS. Verba Innocenti) funt hæc,in primo Toino •ConeiÜorum.Anno }o. Coloniæ per Quentel, edi-tü, foj. 17 î.in epiftola ad ExuperiumjCap./.jgwrvf-rolibrirecffianturinCanone Janilarum Scripturarum, breuts anntxus o/ieaâit. Hocjunt ergo, qua äeßderata ma-Men voce volutlii^ JldoJtUbnquinque,ideß(jeneßs,Exotlus, Leuittcus,Nu»stn et Deuterouomium.necnen etle-ßu Naue y et Iudtcum,et Regnorum Itbiri quatuor,ßmul täquot; l^uth. ProphetarumLtbrtfidectm, Salomonisltbrt qutnq;, Pqalterium,ttemhifioriarumlob'liber vnus, Heßher liber vnus, Judith vnus, Machabaorum duo^ Ejdraduo, T^araltpomenon duo. Jrem Noui Lefiamenti Euangelto-rumlibnquatuor. Rauh yipofioliEpifiolaquatuordtcim. EptfioU Johannis quatuor. EpifiolaPetri dua, Epifiola Juda, Epißola Jacobi, jdklus Apoßolorum, -dpocalyp-ßs Johannts.Catera non folum adßucienda,fed etiam dam^ Mandaßunt. Deinde amp;nbsp;Minor, non eft fimpliciter vera. Innocentius enim 'Baruch prætermittit, vtet Tobiam.Si igitur quæcunquc Innocentius reij cit.ab-jjcienda amp;nbsp;damnandafunr,tumamp;hiduoabijcien-di funr, amp;nbsp;damnandi.Quartum Argumentum, quia Gelalius Papa ita ftatuit.

QmcquidftatuitGelafiusPapa, hoc eft vc-rnm.ScdGeIafiusPapa,dicithosfex libros efle canonicos.ergo hi 6.1ibri funt canonici. Rcfpondco.Maiorcm eflefalfam.Idcm n.Gelafius numerat tantum -vnum hbrum regnorum, amp;nbsp;Samuele prçterit. At vniucrfaEcclcfia,Samuelis libros inter Canonicos

Christian. Dogmatvm. Çaf. 17 canonicos numerar. Deinde amp;nbsp;Minor non eft fim-plicitcr vcra.Gelalius n.y/numAdachahtierti,et Barucit extraCanonemrelinquit.Dcniq; omniahsecargumenta funt ridicula. Nullicnimlibri propterPapx auâoritatem funt Canonici .poftremo hi duo Papæ ex diametro inter fcpugnant.lnnocentiusenim nu-merat QMnqtte Lhres Salomo»ii : Gelahus tantum /r«. InnocentiusnumcratJwor/i^ror Adaehabitornmi Gclahus non nili vnum . Innocentius numerat (juatMor bhros Regnorttm, Gelahus non nifi vnnm. Innocentius numerat duoiEßra, Gelahus nonnifi

Innocentiusreprobat, Gclafiuscum approbat. Innocentius numerat quatuor Eptfiolat Johannts. Gelaliusnon nili rrw.Qire omniafi limul vera elTe polTunt, turn Papa efficerc potcft,vt duo contradiàoria fint fimul vera.Deinde fi haec omnia verafuntjtum Papapoteftlibrum nonCanonicum Canonizarc,amp; Canonicum exCanoneexpungere. Etquodhaftcnusfimpliciterimpolsibilciudicatum fuit,poteft facere, vt idem liber litCanonicus amp;nbsp;non Canonicus, idtpeodem tempore. Qmntum Argumentum, quia Auguftinusitadocuit.

Qmcquiddicit Auguftinus.hoceft verum.Sed Auguftinus dicithosfex librosefleCanonicos. ErgohifcxlibrifuntCanonici.

Quia magna eft Auguftini in Ecclefiaatjâoritas, ideo hoc Argumentum paulôdiligentiùscxpendc-* dum eft. Auguftini verba fun thæc; TotusQinon feri-fturarumhis Ithrtsco»titgt;etur,Quinq’, Afojiosjdeft,Ge-neß,SxodoyLeuitico,Numeris‘£)euteronomto, et vno li-hro lefu Naue^ 'vno ludtcuntj vno libella, qutappellatur

“Huth ^deinde quai nor regnorum ,et duohus Paralipetneuk 'Deindejum nbsp;nbsp;ahj^vt lob,^ Tobias,et Heßher,et ludith,

et Aiackabaorum libriduo^et Ejdraduo,Deinde Prophete, in quibus Dauidtiinus hberPjalmorumtet Salon^onts tres, Prouerbiorum, f^anttca (dnticorum, Eccleßajhs. hnus qut Sapientia, alius , CjUt Eccleßaiitcus tnfcribitur, 'DuodectmPropketarumlibrißnguli, Doße, loei, Amts, Abdtas, Jonas, AJtoheas, Nahum, Abaknc, Sephoni-as,llaggeus Aachartas^AEalachias. 'Deinde Eßias Ttre-mias, Eitoechtel, Daniel. JJis quadraginta quatuor libris Titeris Teflamentt terminatur auJiontas. De Doftr. Chrift. lib. 2. Cap. 8. Nos difTimulata Maiore, re-fpondemus ad Minorem.duas tantum eflè vias cog-nofcendi librum Canonicum :Vnam per teftimonia Prophctç.Qmcnim propheticofpiritu prçdituseft, ille potcft librum propheticum à non prophctico diftinguere .Alteram per teftimonium eorum ,qui vixcrunt, cùm liberedercrur, vel (quodidemeft) iteflimonijs eorum, qui illud aprioribusteftibus acceperunt. Augufiinus contra Fauftum lib. 5 3.cap. 6. Ende confiât,quid cuiusfit^ntfi quia his tempor thus qui^ husea quifqueJcripßt,qutbuspotuit, inßnuauit.atqueedi^ dit, nbsp;nbsp;inde in alios atque alios continuât a nottna, lattuji^

firmataadpofieros, et ta ^Jquead nofira timpora peruene-runt fitaut interrogati cutus qutfque hkerfit, ntn hefite-mus, quidrefiiondtredebeamus. Priori via hoc Augu-ftinus cos’nefcerc non potuit. Ipfe enim non fuit propheta, nec eo tempore propheta fuit, à quo hoc difccre potuerit. Debuit igitur hoccognofeere ex ttfiimonio eorum, qui vixerunf, cum hi libriede-rentur : vel ex tcftitnonio eorum, qui hoc à priori-bus

Christian. Dogmatvm. C/tf. 4. bus teftibus acccperunt. Scd non didicit ab ijs tefti-bus, qui vixeruntcùmhilibricderentur. Ex ijs c-nim omnibus nemo Auguftini ætatcm attigit.Re-linquitur igitur teftinionium eorum teftiura, qui hocàprioribus teftibus acccperunt. Illi vero funt vel Chriftiani,vcl ludæi. A ludæis non didicinlole-phus enim lib.i.contraAppion.contrarium teftatur, difertecnim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22.libroi Piteris T'efltimtnti

CtiKontcoi,eos^ omntifcriptos e^e anteyiriaxerxii tta-tem.Et vt nulla aubttadt materia ejfetyiiiuuitt eos in tjuin» ^ue ItbrosMoßs, in treelectmfrophetarum, (ß tn alun ijuatuor, qut continent hymnoj erga ^Deum, pracepttt morü, Dicit prçtcreàrxÿiquapoßArtaxerxenfcrtpta funt, nihil habere Canonicam aubloritatemyul^ ob earn cauffam,quedabeo tempore nonfuerit certa prophetarunt fuccefio. Hæceft cömunis omnium ludæorum fen-tentia,ncquc quifquam eft ex ijs omnibus, quicon-trarium fcntiat.Non potuit igitur Auguftinus à [u-daeis .nequeab ijs qui tempore prophetarum vixc-runt, neq; àfublequentibus difccrc,hoslibros efle canonicos. Didicit igitur à Chriftianis. Chriftiani dupliccs funt.Alij funt prophetae, alij non Cunt pro-phctæ.ProphetXjVt Apoftoli.Hi abfque errore po-tueruntiudicare, quinam libri lint canonici. Non Prophetae, vtreliquiChriftiani. Hi potuerunt de hoc Apoftolorum iudicio teftan.Si igitur Auguftinus hocaChriftianisdidicit, turndidicithocvel ab ipfisapoftolis, velabijs, qui Apoftolos I’equuti funt.Si ab Apoftolis:tum vel ipfe hoc immediate ab ijs audiuit,vel in eorum fcriptis legit. At non audi-Uit ab Apoftolis. Apoftoli enim omnes longé ante

Auguftini ætatem mortui funt. Nequein illorum kriptis legit. In ijsenim nihil talc extat. Ergo ab Apoftolisnon accepit.Proindefi à chriftianisacce-pit,accepitab ijs, qui Apoftolos fcquutifunt.Sed neque ab ijs aceepit. Ex omnibus cnim patribus ( fuppoGtitios Clementis Canones cxcipio ) qui inter Apoftolorum, amp;nbsp;Auguftini aetatem vixcrunt, nemo eft, qui fe hoc ab ApoftolisaudiuifTe teftatur. Eufebius enim Lccles. Hiftor. cap. Teftimo-nium lofephi (upra laudatum, ijfdcm verbis quibus lofcphus illud delcriplit, approbat. Qupd vtique non feciflet in communi Ecclefiæhiftoriaji contra-rium ab apoftolis traditumfuiflet.'Indecnim appa-retludaeosSc Chriftianosco tempore dclibrisCa-nonicisidem lenfifle. Et vt res plenè intelligatur, oftendam quid lingulis feculisEcclefiæ doótores ab apoftolis vfque ad Auguftinum de hac re iudicaue-rint. Et fequar ifeum ordinem, quem Caniliusin fuaChronoIogia annotauit. Ille in prima ætate.qua amp;apoftoh vixerunt, inter fcriptoresEcclefiafticos (loquor deijs, quiCanonisferipturarum memine.-runt)ponit lolephum. Sedabillo Auguftinushoc difeere non potuit. lofephus enim non quadraginta quatuor, Sedtantùm viginti duos libros canonicos effeafscrit, vtoftendimus. In lecunda actate ponit Melitonem.Sed necab co Auguftinus hoc difeere potuit. Mchto enim apud Eufcb.lib.4.Ecclcs.Hifr.

Cip.16.Scias ergo, inquit, perrexijji me 'vjcjuead orientis ' lecum,vbt pradtcatwms neßret ceptt exordtum,amp;vhigefla fitnt ida omnia.i^ua Ugtentur ßrtpta,ihiqßtligenter de onsi’ »ibusexploraße, quaeßentßetertsTefiamenti'volKmtna,

Ibi igttur cjtu cum omni inuefligatione camperi, hlt;ec funt ; Aiofi Itbri qMnque-.Geneßs^Exodus,LeMttcus,Numert cy Deuteronamium .Tumdetnde leÇu NaueJudicum.,Ruth, Regnarum hbrt quatuor, Paralipomenon bhri duo,Pjabni ‘Dautd,Salomottts Prouerbta,qua i^Sapientia.'i^ ota me-umcodicem interProuerbiaSalomonis, amp;Sapien-tiam non diftinguere -.fed numerare pro vno amp;nbsp;codé ïü)ro,Eccleßaßes,Cantica Canttcorüßab. Erephetaau-tem Epatas, /eremias,E^chtel'Daniel.Prophetarü duo-dectm liber‘vnus,Efdras. Vbi praeter caetera notandü cft, Cùm Melito tarn diligêter ab orientalibus didi-cerat,qui na na libriGnt Canonici, et tarne non alios quam hos numeräref.nö efle verilimile, vt Apofto-li iudicärint hos libroscfleCanonicos .Eaenim res in Libya,vbi Melito erat,amp; in Oriente,vbi Apoftoli docucrant, Gmul incognita efle non potuit. Tertia aetate ponit Origencm.Sednecabillo Auguftinus hoc dilcere potuit.Origines n,apudEufeb.£cc/,/7if/?. ltb.ä.cap.2f.tantum numeral viginti duos libros ca-nonicos in veteri tcftamento.A''o«ig«or4»ii*,inquit, Uiginti duos eße libros in Canone IdetertsTefiamentißcut Hebrat tradunt,fecundu numerumelemetorum,qua apud ipfas habentur.E.t paulö poftaddif./Zi fùntautviginti Crduo Itbri ; (jenefis, Exodus,Leuiticus,Numtrt,Deuter o-»amtumjeßu Naue,ludicu,Regnorum frtmuset ßcüdus, vnus liber eßapudillos, que nommât Samuel,item terttus amp;nbsp;quartus vnus eß apudipfis,quem appellant Regnü Da^ uid: et Pralipome'nan primus etßcundus in vno habentur. Eßlras primus etßcundus in vno eß.Item liber'Pßtlmoru, SalomonisProuerbia,etaliusEccleJtalles,ettertiuseiußiem €antica Canticoru.Sed ó'duodectmProphetarum liber v~

tiHieft. ExMtasPropheta^Iertmiasvna cumThrewi (è* tpifiula in vno eß', Ezecbul, ‘Daniel, lob, Eßher. In hù coclminnt Qanonem diuinorum librorum. Adachabeornnt n/er'e librosextrtnfecusbabent.JLidem ætatc ponit Cy-prianum. Scdnecabeohocdilccrcpotuit. Cypri-anus enimin rymbolo,£/»i;!eo,inquir,^«rfy«»r 7Vs«i, ac Eeterit Teflamen tt volumina, quaflecundum APatoram tradttienem per ipJumSpiritum Sanbl.inflirata creduntur, drEccIcjijt Chrifftiradtta.competens vtdetur in hoc loco, tmdentt numero ,ßcut ex patrum monumentü accepimui, deflgnareJtaep^ Veterü Inflrumentiprimo omnium ^uin^ ^ue Aioßs hbrtßunt traditi, Qeneßs, Exodus, Lcutticut, NumerißDeuieronimtum : poflhoc leßuNaue, ludicuna flmulcum'J^uth, ejuatuor pofihtc RegumlibrißParaltpo-menun^Ejdraltbri duo, ^ui apud tllos finguh compU' lantur, Heßher: Prophetarum vero Exxuas,Ieremta{f E^chul,Damel:pratcreaduodectmErophetarum Itberv-oius: lob quocjue, (fr E/almi Dauid librifinguli:Salomo-nis vero tres Eccleßts traditi,Prouerbia,Eccleßaßes, Qtn-tiea Cauticorum. In his conclußerunt nttmerum Itbrorum KetertsTeßamenti. Etpaulo poft. Sctendum tarnen eß, ^uod^alij libriJuHt,ejui non Canonici,fid EccleflafiiciÀ matortbus appellatt fünf. Kt Sapientia,Eccleßafltcus, In-dith, Tobias, Alachabaorum libri. Quarta ætate ponit Eufcbium.Sed nec ab co hoc Auguftinus difcere potuif.EufebiuscnimpcrIofephum,Melitoncmamp; Origenem contrarium teftatuscft, vt exlocisfupri ciratismanifeftumeft. Eadem aetateponit Athana-fium. Sed nec ab eo Auguftinus hoc difcere potuif. Athanafius enim inSynopfi,O«,»«,inquit,»fl/rr4, ^ui Chrsßiani ßumus, ßcriptura dsuinitusinßirataeß. Librot habet

Christian. Dogmatvm. Cap./. ij habet non infinités, fedfinîtes, ac certo (anone compreken-' Jet. Et Ketens itjitidem Snfirnmenti^nnt ifit, (fenefis, Ext^ dits,Leitittciti.,Nnmen,‘Leitteronomium.Iejusfitius Na,» tie, Indices, ‘^th, primus Q fecundusReturn inununt computantur volume»,7 er tins nbsp;ijuartus Return pro vna

computantur volumint. Ejdras prior pojfer.or in v»» comprehenduntur volumine. PJalterium, 'l^arahola Salo,» moms, Ecclefiafies, Canticum Canticerum. Duodeciru propheta v»o volumine comprehenfi, Exaias, leremias^ Ezachiel, 'Darnel. Prater iflosautemfuntadhuc al^ Kete» ris Tefiamenti libri non canonici, tjui Catechumenis tan», turn ieguntur,Sapientia,EcclefiaJhcus, Kldditiones Eflke.-ra,Iuditl),Tebias.\n eadcm aetateponitHihrium.Sed ncc ab eo Auguftinus hoc dilcere potuit.Hilarius n. Præfat.in Vii\m.invi^inttduos,\nlt;\\i\t,ltbroslexKeteris 7eJ}ame»tideputaiur,vt cum liter ar urn numero conueni-rent, uaficundum traditiones Zleterum deputanturt vt A7ofifi»t lihri tjuintjue, Iefus Naue fextus,7udicum Ruthfeptimus.Primus etfecundus regnorum in oHauum. Tertius quartus in »onum. Parilipomenem due in deci* mum.E/dra in vndecimum.LtberP^lmorumin duodeci.* mum-SalomomsProuerbia, £cclefiafi‘es,(antica Cantico-rumin i j.Duodecimprophetaindecimumfex.. turn. ^iiaias deinde, leremias cum Lamentationibus tpifi-ola,fidi:^ Eexchiel^Dantel,^ lob Eftherviginti tt duerumlibrorumnumerum confumment.Quibujdatn autemvijumefiadditis, Tobta ^ludith vigintiquatuor libresficundum numerum 23.. liter arum Çracarum con.» numtrare. In quinta astate ponit Nazianzenum.Scd nec ab co Anguftinus hoc difccre potuit. Nazian^ zenus enim in carmine deS.Scriptur«libris. inquit, B 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primue

■jrtmus Çenefis,quot;^deinde êxodtts^ Lewticttntijue y deitt^e Numerty detntkfecüda lex,det»delejus,^ Indices^Rntii «itauus, at nonxs dectrntts^ liber Gefiaregnm • term:ffi, 'vltiinxm èfdrar» habet, ^tcarmtnet qurntjue, (jMorwnpriMus quident Leb,deinde DaMtd,det»de tret Sa-lomonis,Eccleßajt£t,Cantxn:sPronerbta.£tqntnqxefimt-liter jpiritusprophétie!, unam qnidemfxnt injcriptnrar» dnodtem, Oßa.Amos, iß' Mtchea!terttn:,detnde loel, deinde Lonai, ylbdias Nautni^ HabAbncijj ß Sophortiait, .Ageaus, deinde Üafharias, ALalachiat, vnutqmdem hi^ feenndutautem ejiias,deinde vecâtùs leremiasabin^duti, deinde £z,echiel i, ■iÿ' Dantètis^dftïi lt;nbsp;^ntnjuot cjnidtm pofitidnot ßliiginfi libres hebràorum fcrtptis oppojitos. Tn eadem ætatepônit Hi'Tonymum.Scd nee ab eo hoc Auguftinus öiïceji’é p'otuit-. Hieronymus enirtrin Prologo Gai€lt;ttO? ^omoebrigiinrimi^uit.Kiginttdxa Elementafxnt ;^per quafcribimHs hebraicè omne ejttad Itn-'^H!mur,eLreorum inttijs^ox hitmana compreheditnr.Ita

l^tgtntidtto Kelumma Jupptiiàifttir.efnibns cjuajtliteris,^^ Exordijs in i do^rtna teneret adhuc ß- laLlens viri iujh eritditur infantia. Primitseft (^eneßs. 2, Exodus, Leuiticus. 4,Numert.s^Deuteronomium, 6 lofue.^ßu-• dices cum Ruth.Sßamuel.n,Re^m.i-0,£zxitas./ i,Iere~ miat.t2,E^echiel.i^,Duodec'i Prophetaminores. 14,fob. tj,Dauid,!6,Prouerbia. ly^Eccleftafies. i8,Canticum. 19.,'DanieL2o,ParalipomeMa,i. 2i,Ejdras. 22,Eßher. i.tTpim]opo{[.Q^^uid,m'c]\iit,extrahoseßdnterapo-crjfphaponedumeß./giturSaptetia,Syrach,7obiatßudith non punt tn ßanene. Quod idem' de Llßachahaorum hhris affirmat.ïn eadem ætate pohitCoHCilium Laodice-«um.Sednéq; ab eo hoc Auguftinus difeere potuit.

Laodicenum cnim Concilia canoncsp.^^jnquir, -lt;» anüorttatem récif t tiebent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hlt;ec, (jenejts, Exodw^

LewttcnifNnmerty'DettteronomiinJajuejMAtctt^Ejtth, Etgneru UbrtcjuatuoryPuralifeménan hbri duo Ejdr^ frt-mus c^ficiiditi^'PJaimoriiliber, Pronerbia, EeckßHßei^ '0enticum,Iob.,HeJiher-^DHodectmfrofbéHimtnores,gt;CJca^ -iasJeremiai,E^chiel.,DanielAn eadein state ponit E--piphaniû.Sed nec ab eo Augii (ï in us hoc difccre po. tuit. Epiphanius eriim Hsieli. 8. hahebant I^dlt;tt, m-qùiti Tjjijnead redtium 'a captitiiràte Tiâbjlonis bbros^ ■'ProfhetM hos •. i ,^ineßH4 2, Exodttm'. LedittCMm.^^ -iilttmeros. ^‘DeMerortomtum. /f, Eibrum lept NasieAf^ Ifidicu»t.f,PM(hi o,lob. /o, Pjdltermm. / ! ,P^oif‘rbt(i 'Sitlomenis. / 2 Eccleliaflen'. 1 ,Ciii»tiCM(ß»tKera. / ^.tró-mit hbrü Regnorü. 1 j.fecundü Regnoru-T».! lt;s ,tert:tt Reg., 'itornnï.t? ,e]tmrtnmRégHorttni. iS, friüttsfKPttraltpoi menttn. if,/ecMnduPafalipomenun-. 2Os buodectmPr^ phetM.21 y EzMtam, 22 jeremiam cum Lnmentitttontbus,

Eptflelüipßw ac Baruch io B'a'tuch ctrareE-^iphanium, hunc cnim ludsi nuhquith habuervht proCannnico, i y',Ez2ehielem.2^, Danielem. 2j, Pri‘-murj^ Efdrit.26,Secundum E(drie. 27, Sfbher. 24t htpint quot;vigiuttfiftem Isbri d Deo ludais dati. Ket^m viginti duo ßcundum »umerum Hebraicarutn litterarum numerati, •fropterea ^uod decem libri in ^uim^duplicantur. Ide in librb de ponderibusi^«»/-//^», inquit,£fK«igt;«ç/««^ legaks, Geneßs, ExodusIjeutticus,Numeri, Deuterono.-miu. Deinde alter Qmnartus habetappellatasfiriptui'as, ßtnt hac, lefusNaue,liber ludicum cum ‘Ruth,primtes Regnorum cumßecundo, Dertius Regnorum cum ejuario, yrimus Pttraliponténuncumßecundo. Tertius deindeQuß

Mriiti habet verf vfiriptes bhros, Librum lob, T^Jalterin^ ‘I'roftirbui Salomontj,Etcleßajhn etitjiiem, (fantttü (^an-ticorum eiufde. Q^nw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eßprophettcm, tiue-

decim propheta bber vnm. h 'it^aias, leremias, BX^cbiel, ‘Daniel, tj^anßrunt autem extra hunc ordtntm abj dn» bbri ipfitts Elt;d} a, qui pro vno reput ant nr, (galias bber £ßher appellattu An eadc xtate ponit CyrilluHic-rofolynutanum. Sed nec ab eo Auguftinushoc di-feere potuit.Cyrillus enim Cathcchcfi 4.dicitlt;»A?-teriTefiamento vi^intidnosbbroi,(]nos amp;nbsp;nosagnofti-nius, ejft Canonicos,amp;c addit,«fij non debereplnret cjuare-re, .Apeßolos enim veteree Epifeopos, Cjtet nobts pruden-tiercs/nernnt, has tantftm nobts pro Canontets cemmen.^ daße (ß tradtdijfe. Prætcr hos ex patribus, qui ante Augnftinû vixerunt, nemo (fuppofititios Clemep-tis Canones excipio)eft, quiCanonem defcriplit. Duniigitur Auguftinus.quem C an ifius poft Cyi ilium ponit,numerat quadraginta quatuor librosCa-nonicos, aut fentit cum prioribus Eccleliafticis do-0oribus,autab ijs diffentit .Sifentit cum ijs, falua res eft. Si verb ab ijsdiflcntif,xquum eft, vtillorum omnium audoritatem potius fequamur.quam vnt-us Auguftini. Præfcrtî cum Auguftinushic no plus fidci mcreatur, quàm à prioribus teftibusaccepcrit, docethocipfc Auguftinus contraFaußiibb. jj.cap.e. vt fupri docuimus. Vno \crbo. Si Auguftinusli eodem modoaccipit, vt reliqui omnet patres : tum Maior eft limpliciterfalCa. Rcliquoru enim omnium patrum teftimonium vnius Auguftini teftimonio mcrito præferimus.SivcrôicC^»«»»-tum aliter accipit,atquc reliqui patres, tumfruftrà

Christian. Dogmattm. (/ip-4. 37 contra nos allegatur. Et vt res tota rediùs intclliga-tur, Dico vocem To^»o»gt;c«?wefle æquiuocam.Po-teftcnimilludCanonicum dici, quod in Ecclclia tanquam morum canon legitur .Deinde amp;nbsp;illud eft Canonicum, quod eft Chriftianæ ftdei canóamp; nor-ma.Caicranusin fine comment: adhift. vet. tcft.A/i #«r/'frw,in quit, Nouttie^ßalicubi referi/u hhroj tfios in~ lerßanomcosjkfputari, veltnjeicrticoncilij!, vel tnjitcri$ deiioribits. Non atetemfunt CMontctreguLires adfir-t»itndMmea,^uafitntfidet.PoJJienttamenCanoniC!.t.regu-lares dui^adadificattonemfideltH, vtfote tn Canone'Biblm ad hoc receptt.ffittM hac difitnèHone poteris difiernere dit/a ^Mgtißini,(^Jcripta in concitio pro vinciali Carthagtnenß. Si igitur Auguftinus i è Canonteti de moribus intcl-ligit, noseum recipimus. Sed turn funt vel quatuor termini, velnihilcontranosconcluditur. Nam fiio (fianonicutn demoribus taminMaiorc , qua in Minore intelligitur, turn nihil contra nos ftatuitur.Ita enim hos libros pofleCanonicos dici,non negamus. Si veröde Canonc fidei intelligitur, turn Maioreft falfi, vt fuprà oftenfum eft . Si denique Maior de Canonemorum, amp;nbsp;MinordeCanonefidciintclli-gitur, turn funt quatuor termini.Deindeipfum Au-guftinum hoc non deCanone fidei intefligere certii eft. Omnes enimlibri canonici fideiin vet. Teft. funt apud omnes Chriftianos in æquali auélorita-te. Sed libri ab Auguftino nominati, ne quidera fccundum ipfum Auguftinum funt in pari auâo-ritate. Ergo omnes ifti libri ab Auguftino nomi-natinon funtCanonici fidei. Maiorcertaeft , quia in omnibus Canonicis libris par, amp;nbsp;cadem eft fidei auftori-

tiuâoritatis cauCa, nepe Spiritus SanÄi, qui cos in-fpirauit, perpctua, amp;nbsp;vbique indubitata audoritas, amp;nbsp;cam etiam probat ipfe Bellarminus. Minorem verb ponit Auguftinus codem illo, quern citauimus, loco, de Dodr.Chrift.lib z. cap. 8, Yfw^irji^/wr.in-quit, httnc mod.nmin jeriftuns Canomcis^ vt eas, quti ommhusreetpiuntur Ecciefiis (^mtholicis, pritponateis, ^tiOi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non acctptHHt, In ets uero^ ^uie non aeetptii-

inr ab omnibus,prapentit eoi, ijuasplures^rauiores^ac-ciptunt, ets,i]uas pauciores, mtnons^ auitorttaüs Eicle-ßatenent. idem docet Gratianus‘2)»/iF. /^.C.inßano^ mets. Vbi tarnen non difsimulo , verba Auguftini efleàGratianoàlacris Jitteris ad epiftolas décrétales detorta. Idem docet Gloffatorad didum locum.Deinde ad margincm annotatum eft, Scriptu-ra^anoniea non funt in eadem venerattene, ncc ab hac fententia diflentit praefator ad gioflam ordinariam. Practerea ipfe Auguftinus teftatur bos libros con-trouerfosideo àfe Canonicosdici ,c\aodiin£cclefia le^untur. Namcumliber Sapientiæ, quern hicCa-nonicum dixit,exploderctur, reddit cauflam quare hocfeceritjlib. i. dePrçdeft. Sand. cap. 74.

jinquiens , non debuit repudiari fenttntta. Itbri Sapientia,qui meruit in EccleßaChrifiidegradule-Horum, tam longa annoßtate reeitart, ab omnibus Chrifiianis, ab Epi/copis vj^ad extremos Laicosfideles, poenitentesamp; Qttechumenos cum veneratione diuina au.' iloritatis audiri. Hine apparet Auguftino idemefle Canonicum,atque Ecclefiafticum.Sed quando Canonicum hoc modo accipitur, turn nonnegamus o s effe Canonicos/multa eni egregia moru præce-pta

pta in ijs conrinentur. Interea tarnen cum tota anti-quitatenegamus, eositaCanonicoscfle,-^/fidesex ijs tn rebut ctntronerfis probart po^it. Hçc licet ita fe habcant,nô tarnen erubefcit Bellarminus dicere,veterem Eccleüam ab Apoftolis didiciffe, hos libros cfleCanonicos. Sed hocfalfum eflc ex tcftimoniis fuprà citatis manifeftum eft, amp;nbsp;ratio ipfa hoc docet. Namii Chriftusamp; Apoftoli fciucrunt hoslibros à ludçis repudiatos,eflc Canonicos,amp; non reprehen-derunt tarn nefarium facinus, non fideliter funäi funt fuo officio; Sed hoc dicere abfurdum eft amp;nbsp;im-pium.Ergo illud, ex quo hoc conlequitur,eft abfurdum amp;nbsp;impium. Confequentia eft manifefta. Ilio— rum cnim officium erat omnes corruptelas corri-gere, amp;nbsp;veram doclrinç formam inftitucre. Sed fex integros libros à diuino volumine refecare, ne-fanda impietas erat. Et cosdem libros agnofccrc, maxime pertincbat addoârinæ inftitutionem. Ergo Gnc negleiftione officij à Chrifto amp;nbsp;Apoftolis negligi non potuit. lam vero nufquam Icgimus, Chriftum velApoftolos infimulafleludxos mutila-ti,veldeprauatiCanonis. Ergo neceflario conclu-do, falfum elfe Bellarmine, quod dicis , Augufti-num amp;nbsp;rcliquos ab Apoftolis didiciffe, lios libros effe Canonicos. At dicis, patres in Concilijs congregates, affirmarelc ab Apoftolis didicifle, hoslibros effe Canonicos. Argumentum tale.

Quiequid aliqui Patres ab Apoftolis fe accepifse dicunt, hoc docuerunt Apoftoli. Sedaliqui patres dicunt fe ab Apoftolis didicifsehoslibros efse Canonicos. Ergo Apoftoli docuerunt

Rcfpondco, Maiorem efse faliam . Satpè eniin accióitjVt cùm Patres rem aliquam volunt diligenter commcndarc, velquando eius originem igno. rant,eam adApoftolos référant. Iuftinus»«7?M/«£. eitm Trjiphene errorem Chiliaftarum défendit no. mineApoftolicçtraditionis. hcx\^\islgt;b.2,cap./f. dicit fe ex traditione habere, Chriltuni vixifle in terris, jc. annos. Bafilius in oratione lt;le nattMUte De-minidicit (e ex traditione accepifl'e,Zachariamideo inter tcmplum amp;. altare à ludæis trucidatum efle, quod afleruifset, Mariam poft partum manliffe vir-ginem. Polycarpus apudEuJeb.hh. s.cap. 24. dicit Ie ex traditione habere Chriftianos debercpafchace-lebrare cum ludæis. Similia paGim apud Patres. Atquihçc omnia tarnen falfafunt. Ergo non quic-quid patresdicunt feex traditione Apoftolica habere, illud Apoftoli docuerunt. Deinde amp;nbsp;Minor falfa eft. Hieronymus n.in Prologo Galcato dicit te$ inter ey^pocrjiphes penenaes eße. Cyprian US in Sym-bolo negat eos efsc in ^lt;t«®«e.Nazianzenus in carmi-tiib.de genuinis S.Scripturç libris.dicitcosnoneflè ï» ymœiois J Cyrillus Catecheli 4. dicit, ty^^pofiolesnon ei^^neuißeplnrej, ne^noipluresagnofceredebere, ne ipß$ »^^peßelis fapientioreseße veile vteieam/er. Athanalius in SynopG negat item eos eßeßancmcos. At hi Patres nonnegarent eos efle Canonicos, fi ab Apoftolit didiciflent eos efle in Canone. Ciim igitur neque Maior, nequeMinor,verafit, manifcitumeft hanc obiedionem apudeordatos non multumponde-tis habere pofle. Sextum Argumentum. Quia Ifi-dofus k

dorusItbr.6.cap. i. Stornolo^. Cafsiodorus lib. i.di^ Minarum leiltonitm, amp;nbsp;Kabanusó^ i.de inßttitt. CU-rictrunt, teltantur hosHbros efleCanonicos.

Qnos libros Ifidorus, Cafsiodorus amp;nbsp;Rabanus dicunt efleCanonicos, illi funt Canonici. Sed illi dicunt hos quinque libros efse Canoni-cos. Ergo hi quinque librifunt Canonici.

Refpondeohoc Argumentum poflereijci. Vi-xeruntenimhitres Patres poft aetatem Auguftini. Sed eo difsimulato, dico Maiorcm efse falfam. N on cnim quicquid Ilidorus, Cafsiodorus amp;nbsp;Rabanus dicunt, hoc verum eft. Deinde amp;nbsp;Minor vel eft ambigua, vel non prorfus vera eft. Ifidorus enim lib. 6. cap. I. prorfus numerat eosdem libros, quos nos numerauimus. Prxtcreiidem Ifidorus lib. 6. cap. 5. Etymolog.dicit tantum, zi. libres abEfdra in (^anonemrelatesejfe. Rabanus de inftitutionecap. /4.dicittotum vetus teftamentum ab Efdraina. libres dißributtent, vttotlibri ejjentin le^e, quet haben~ turlittera. Doceat igiturBcllarminus, vbi,quando, amp;nbsp;per quern libri ab Efdra prçteriti in Canonetn relatifint, quodfi faccrc non poteft, definat, à Patrum auftoritate, quam contra ft eflevidet, contra nos difputare. Denique exAuguftino,IureCano-nico. amp;Caictano docuimus Canonicum efle multiplex. At de Canonc morum pofsetconcedi, de Canone fidei nonitem.Statuimusn.cumHicrony-mo pr^fat.ad libros Salomonis,£fc/^lt;»gt;e4/r£fre,«»» ad auBeritatem deewatnm Eccleftafiicorttm cenfirman-dam,Jedadplebistdificationem. Septimu Argumentu quia ijdem Patres dicunt hos libros diuinos effc. -

} J Lth. !. De P r I n c 1 p 11 s ^jv^Quod aliqui Patresdicunt, hoceft verum, fed , aliqui Patresdicunt, boslibros diuinoseflc.

RcfpondeoMaiorcm eflcfalfam, Multi enim pa* tres multaaifirmant , que etiain ipfi papiflç falfa cfle iateri coguntur. Deinde amp;nbsp;Minor eft falß. Canones cnini Apoftolorum dicunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bbrum

Atachabaerum, diMS epißelas Clementis, etstfdem o-üolibïos tnjiituttonitm ej]e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Am-

broliusqMurtttm Sjdr^e uMt ltbrtlt;m distintim, de ht-MO merttscaptte dec two, nbsp;nbsp;nbsp;Itbro fectsndo in Lucam,de

nomtne precurfiris. Non igitur qucmcunque li-bnim aliquis pater diuinum eflcdicit, illeeftCa-nonicus. PoÜremóaliudeftin conclulionc quam in prçmifsis; tantùm enim fcquiturbos libroi diui-nosefl'e. At hoc, licet non propter eas praemiflas, concedimusjfatemurenim eflehbros diuinos,fan-ótos.facros, amp;Ecclefiafticos;amp; tarnen non efleCa-nonicos. Hoc cum tc Chemnitius docerct, e£Fu-gium else refpondebas, ac vt vidcas banc refpon-ftonem non efle tifugium , fed eße ipfam verita-tcm,oftendcmus Ecclcfiam ita{emperamp; dixifseSc fcnblsc, Cyprianus in (ymbolo dicit, ees non e/fe(a-Montios, jed^ccbßaflicos rt mniertbns appellatos. Idem dicit eos legun Eccleßa, ßdntn preferrtadanüoriiatem ßdetexijsconfirmandam- Epiphamus tn ltb.de pondertb. dfCft eos eße Jiftiriftev! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«{ iegtäftir rät fiirät

i««£»aipiçKrS«lt;.Hieronymus inPrologo ad lib.Salom. dicit, Eccleßam eos ledere ad plebis inßrmationem : fed inter (fanoMtcasfirtpiuras non recipere. Prçfator gloß-fçordinariç: iont funty inquit, vtiles , mhdf^in eit

Christian. Dogmatvm. f. a eif, ijuoti C^Konicis obuiet, tnuenttur, ide» Scelefiet eos vtaddeieotionemy O'ad mor um tnfor mationem à fidelibus legantur, eorum tame» aMilontat adi)roba»daea, t^uaventuntm dubtunty adconfir-mandam Ecclefiafitcorum dogmatum auSloritatem »0» videturejfetdonea.LytA adProlog. Hicron. inTob. fft hbri recepti Jttnt ab Ecclefia, vtad morum pormattone inea legantur •, tamen eontmauSoritas ad probanda ea, ^alt;t in contentiontm veninnt, mtnus tdonea tudtcatur. Hine manifeftum eft, EccIefiamhabuifTceos libros profanftis,racris,amp;Ecclelîaftifis,nct|uc tarnen pro Canonicis agnouifte . Atque haec funt vniuerfalia Bcllarmini pro his libris argumenta, quæ prolixiùs refutaui, amp;nbsp;moneo vt pofthac noftram fentenriam, nötamfiiperbèreijciat;ne vcl primitiuæ,amp;fcqucntis Ecclehx fententiam ignorarc , vcl veritatem contra confeientiam oppugnarc vidcatur.

^dditiones Dantelts,^ Efiber dtber item 'BaruchpTt» btai,dftdtth,Sapientta, Strach^A/achabatetnou fient prtHctptum Chrifiianoriem dogmatum.

Nync immotis arçumentis oftendemus cos non cfTe.neque pofte efle principium C hriftianoiû dogmatiirn.Ae primum funt duBi j nbsp;in controucr-

fiapoGti.Atnrincipialüntcerta amp;■ extra controuer-fiam oofita. Deinde non funt utrique parti communes,fed unius proprij.atprincipianon debent unius partis propria,fed utrique communia cfle.Prçtcreà principia debet effevera,ôfouidem immediate vera, Atinbishbrisfuntmultafalfa.Dcniq;principia de-

bcntefle «mSiWm. Athilibrià multis EccleGjsnon rccipiuntur.Atq;hçcfufficerêthominibusdoâ:is,amp; inoacratis. Scd quoniam nobis cum contentions,amp; obftinatis negotium eft.ideo paulo diligentiùs hanc rem probabimus. Ac primurn dicimus eos non cflc à Prophetisfcriptos, Solos verolibrosprophcta.rum - in V.T.eflc Canonicos.Chriftus cnim ex ijs tantîim

fuam doftrinam contra ludxos probat. Luc 14,17« incifitns aAdofty^ab emnibus firtphetiSfinterprttabA^ tftr tilts jn omitibttsfiriptttris.tjiM ütJt firipta traut,L\1C. Cif.Z^gt;veTl.i\4.nect(seefiimpleriemnia,cjitlt;tfcriptaßsnt in i^^eAfeßs, PmphtttSf ^Pfalmisdt mt. Prætercà Apoltoli ita attempcrarunt fuamdoârinam,vt nihil docerent, nifi quod eflet in libris prophetarum Aft. C ap. 16,11. Ntc ejuic^ttam dteens txtra ta, i^tMprophtt4

A/o/ttprtdixtrant. A€t.i4,n.TJt^tttcrtd.imomnia, ^tttfnAîefi(^pfophttisfirtpta/unt.üenï(\ueChrïi^in 6: apoftoli relcgant omnes ad doftrinam propheta-rum.Luc. 16,19. HabtntAdoftn ^prophttas, audsant tos. 2 .pcx.i,i^.habetisfirmißtmum fermonem propheucu, tui, re^i'tfacitis,^u'odatttHdatis.Pof}:remó Bernoenfeï \i\id2ntuT,t^ttodfirmonesPaMli ad firipttsramtxamina^ titrint. Aft. 17,11 .Atqui turn nulla alia cratferiptu-ra, quàm Prophetarum. Ex his omnibus conclude, omnes amp;nbsp;folos libres propheticos, in vetcritefta-meto,eire régula fidei.Sed hifexlibri,amp; hae tres Ad-ditiones non funtlibri prophetarû.Nulli n.prophc-taru libri fût orfginalitcrlcriptigrece .Scd Additio-nesDaniclisamp;Efthcræ;itc libcrBaruch,al terMacha» bçorum,amp;Sapientiçfunt citraomnem controuerfia originalitcr fcripti grçcè.Deindc oim piorum communis

Christian. Dogmatvm. C^f. /. munis (entcntiacftj MabchiamclTcoimprophcu-rutn vlcimum, ncq; poft eum quidquam propheti-cum, in Etclefia ludaïca, cditû cfle. Sed Additioncs Daniclis amp;nbsp;Efthcr«,Liber item EcclcIiafticus.Sapi-cntiçamp; Machabçicus vterq; funt citra omncm con-trouerlîam poft Malachiam fcripti. Prxtcrci lofe-phus lib.t.cont. Appion./ey?4^«r mmUH Ubrtan^cjuifofl Artaxerxistuttm tdatne/t, habere aubloritatem parent ItbnsPrephetarii. Idem Eufebius ijlde verbis aflerit, bh.j.pccltftafi.Htfi.cap.to. Rationemvterque hanc reddunt, quod ab eo tempore non fueriti«p‘i8«î'lt;«-

AtquehjEceft omnium doólorum communisfententia. SedAdditioncs Eftheraefunt fcriptxpoft ætatemArtaxcrxis.Capiteenim i i.ver. l.fit mentio Pialomai ^Cleopatra.^ccïcCi3{ï.'ic\is item poft cam xtatem fcriptus eft. In prxfationeenim verf. 8. fit mentio Ptolomat Pwr^eiis.Sed Si Sapientix libcreft poft earn xtatem editus, omnes cnimeura fatenturefle Philenis. Philo verb eft Apoftolorum coætaneus.Machabaeorumctiam ambo poft cam x-tatem fcripti funt.Hiftoria n.Machabxorum.quani illi continent,longo tempore poft Artaxerxen contigit. Deniq; null i libri Prophetarum funt fabulofi, Additioncs autem Daniclis imzfabnlofa, Auólor Hieronymus lt;» Prafat.ad ‘Danielem, neque ’vlli libri prouhetarum funt vitioli. At liber ludith efïvitiofus Hieronjmxs prafat. tn Pudith, Ljra in prefat, Hie-ronj^mi. Poftremo omnes doifti teftantur Efdram poft reditum à captiuitate Drophetico cjnodamjpiritM entnes lihros prophetices collegißi, ordinaffe, eernne Canmem confittnijfe, £ftJeb,lib.s.£c(le/taJt,(ap-t.Çhrj^

Ç 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foß.

cap.j.Tertullian.dehabitumulterumcap. j.Thtedorettts prafat.inTfabnJ)enéuiltbj.cap.2f:jieliarmimnlfb.2. (ap. !. de perbo 'Dei, Rubanm in Inßttutione Clerieorum C4p./4.Hosaüt.6.1ibros,amp;.}. additioncs in canone non pofuit. Hincappareteos non eflc à proplicta _ fcriptos. Deinde hi libri non funt in Canone ludai-co, nee; vnquam in eo fucrunt. Ab Êidracnim non funtinCanonem relati, nam tuni nondum erant fcripti. Quin amp;Iofèph«gt; bb./.Contra ^ppien.tantum numeiat.21. Ithros VeterisTeftamenti. Idem facit Eufeb.Z»^. ^.Eccleßafi .Hifi.cap.io. Etexomnibus Icriptoribusludaicis, qui ante Chi iflumvixcrunt, nemo eft, qui contr mium fentiat. Manifeftum igi-tur hos libros non eftc , neque efle potuiflc in ca-nonc hebræo. Prætei eà hi libri tempore primitiu« - Ecclcfiæ non fuerunt in canone Chriftiano.Orige-

nesen'imapudEujebdib. e .cap. t S .tantxim numcrat vigintt duos bbros Veteris Tcftamenti . Idem facit Melito apad Eußeb.bb.4.. Qap.26JY otide numcrat A-thanafius««5^»ö^yï,Cyprianus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hilarius tu

præfat. Pftlm. Nazianzcnus »» (^arminib. de^enuints 5/icr45cr//rwrlt;//^rH.C oncilium Laodiccnum

S9, Hieronymus inprolojogaleato. Cyrill. Caiech. 4. Ncqucante Auguftinum quilquam cft ex omnibus patribus (Suppofititium Clcmentcm excipio) qui contrarium aflerattqnemadmodum capite fuperio-re oftcndimus. Manifeftum igitureos tempore prû mitiuæ Ecclefiar non fuiffc in canone chriftiano. Ad hocrefpondet Bellarminus.eos patres non Chrifti-anumjcdludaicum Canonem defcribere, Sed hoe cft

Christian. Dogmatvm. Cap./. j7 eftfalfum.Origenesenim apud Eufebium non tan-tùm Veteiisjfcdctiam NoutTijiamenttYibros defcri-bit.Patrcs Laodiccnideftribunteos libros, qui pro Ganonicis mEcclefm legidebent. Atbanahus inSy-nopfi rccenfet earn (cripturair,quæ^iGn_//lt;Â»or«7W4i7?, fi opi’xQnechnmtnitlegttftr. Hieronymus in prolog, galcato defcribit cos libros, qui ad Èccleji^mpcrtinet. Cyrillus rccenlct eos libros , qui ab apoftolis»«^« commendatifunt. Aut igitur »oki Tefiamenti,Ec^

(^^3rifiia^^i.(^atechMment, quod abapofloliitradnum eji.Si liinilia, non pertinct ad Chriftianosjautfall'um eft eosludaicum canonerr,amp;non Chriftianum dc-fcribere.Dcinde Chriftianus canon ex ludaico con-ftitiitus eft. Melitoapud Eureb.lib.4.Eccler.Hift. Cap. i6.Âiiîjrr^o,inquir,p«n'rxijJfw* Orien~ tis locum, x btpr/idtcutionh noßra cepit exordium yi^vbi geßafuutillaomniu,qult;eleguntur/cripta, tbi^dibgenter dt ommbus explorafèiquéejlènt ËTE.volumina. iAicvo- ' nymus præfat. in Eldram, proculabßieuduejjedocet, ^«lt;«oM/««f4,a«lt;/r/rigt;rlt;or.OrigencsapudEuleb.lib.6. cap. 18.ex/7f^rrf»r»»»rcntentiacanoncm V.T.cöfti-tuir. Qmn ipfcEufebius in communiEcclefias hifto-rialib.?.cap- ii.librorum V.T. canoncmcx/oyeplio recenfet. Hine colligo canonem Chriftianum V.T. efic ex hebraso canone dcfcriptum. Si igitur hi libri nonfueruntin canoncludaico; fequitur eos in ca-noneChriftianoefle non poflc.quodcnimludaicus canon non habet;hocChriftianus canon ab eo acci-perenon poteft. Ncque hic Bellarminus obijccre poteft canonem ludaicurn fuiffe imperfcâum, vel fuiffe à ludæis mutilatum : ludæis enim fucrunt

diuina oracula commiflàjÂcw.fxr^. j.verJ. 2. f!r iHi c* diligenterconfcruarunt, hoc tellaturiofephuslib* i.tonr.Appion.A7lt;wc««»?o/,inquityf(«/4lt;«««ej(7i-rint,nelt;jueaädert tjuis vnijMam,nelt;^tte4f(j errt,tiMt immn-tare^wiiaufns f/hldem docetEuCcb.Eccles.hiß.ltb-j. tap. 10. Eandemludæorum in libris facrisconfcr-uandisdiligcntiamprædicat Auguft,fp.j.^£p.j-p. ic pafsim omncs patres. DeindcChriltusamp;apoftoli nunquam reprehenderunt ludaeos, de vllo libro vcl reießo,velmutilato,ciim tamenChrifti,amp;apoftolo-rum otticium effet,omnes errores argucre, Sc veram doärinaminftaurare. Legimusquidem Chriftum accufaffcludçosquôdfcripturam nialccxplicaffentj quodveroferipturam rcieciffent,vc!mutilaflcnt,co$ à Chrifto accufatos nunquam legimus ,cùm ramen credibile non lit, Chriftum amp;nbsp;apoftolos, qui fuum officium tarn fidclireridminiftrarunt , voluiffead tamhorrendumflagitium conniuere.PrsEtcrea.vni-ucrfaEcclcfia, quTante Chriftum incarnatumfuit, amp;fingula eius membrahoslibros vnanimiterreie-cerunt.Si igitur hi Iibri tum re vera fuerunt canonici, amp;nbsp;tarnen à ludæis reicdi,tum totaamp;: vniuerfaEccle-fia, qux eo tempore fuit.errauit; at hocfalfum efle dieet Bellarminus. Ergo falfum eft, ex quo hoc ne-ceffariö fequitur. Sed quid cgo hæcdifputo,Chri-ftus,amp; Apoftoliapprobarunt Canonem ludaicum. Remittuntenim nos adcamferipturam , quærum erat Iohan.5,} 9.ScrutatninifcripturAj,Luc.t 6,

beKt A/eJi» prophttAS, eosAudiAnt. Hincncceffario colligo canonem hebraeum cfleintcgrum,amp; incor-ruptuna. Ad quod cnim Chiiftus amp;nbsp;apoftoli nos re-' mittunt

mittunt, hoc approbint. Remittunt autem nos ad canonem fcripturarum, quieo tempore erat, ergo iftum canonem approb ant, amp;nbsp;per confcqucns fta-tuunt cum efle integrum, amp;nbsp;incorruptum;nilî cnim tabs effet, non debebant nos ad cum relegate, fed è contrànos monere,vtabconobis caueremus.Idem PrimitiuaEcclefia ludicauit.Chryfoft. in cap.6. ad Heb. Homil.8. (^'hrißuj fufitpit ms (loquitur deijs fcripturis, quas Efdras reparauit) (p-aptfitb easdtße-mtnauerssHt. CyrillusCatcchcf.4. j4pejMt Epijeopi fKfieptrstnt f»r///gt;rcr,/ff^«//«rtantumdeijs,quosnos iccipimuiyM^sit »OS alivsfftfiipert eiebtrnuSine^sde^ia-ns tßt veile vi^stmurA’^ŸA verba Cyrilli non pono, li-brum enim nunc non habeo penes me. Cyprianus in fymbolo dicit /e ex pAtrstt» monumentuacc(pilfe,hos 22. hbrosficundum matorur» tr4ditio»ent,ejfe canonices, (ir reliques eceltßafitcos noncanonicos ejfe, Ciim igi-lur Chriftus amp;nbsp;Apoftoli nunquam accufarintludæ-os mutilât« fcripturx, imo ciim illi canoncmludai-CÛ approbauerint.fcquiturCanonc Ipdaicu cfTc in-tcgrûamp;incorruptû. Et perconfequens nunc nullû librû in canone V.T. effe pofle, qui tempore Chrifti amp;nbsp;Apoftoloru in co no fuerit.Hinc rccle colligi po-teft, apudChriftianosamp;Iudxoscundeeffe Canoné VeterisTcftamcti. Omnescn.illiquicuq;ante Au-guftinudefcripretunt canone V.T. illiitaeu defcri-pfcrutjvtiudxi ; neq; vnusexijs omnibus inueni-ri poteft, qui hoslibroscontrouerfos inter canoni* cos rccenfcat. Deinde nunquam auditum eft ante Auguftinum, alium efle canonem VetcrisTeftamê-ti apudChri^anos, quimapudludxos. Quin ipfi

Patres dilertè ad Hehraos redeundnm cfle dicunt, Hicronym. prxfat. in Paralip. £r ejjè abijcitnda, ^ua nenfuMtapudHtbraDt, prxÇàt. in Etdram. Mclito, Ongcncs,I-Iicronymus,amp;alij abHebrçisdidiccrût, quinam libri V. T. lint canonici, iino iplc canon Chriftianus ex Hcbræoconflitutuseft, vt antèo-ftendimus. Maniléftum igitur apud Chrift’unos, 8i apudludæos vnum amp;nbsp;cundem canonem cfle Veteris Tcftamcnti. Et ob eamcauflain vniucrfapri-mitiuaEccleliaeosincanone cfle negauir. Ex omnibus enim primitiusEcclcfiai dodoribus, qui canonem Ecclefiafticum dcfcribunt, nemo efl, Cle-mentemfemper cxcipio, qui cos inter canonicos reccnfcat.vtiamfacpè diximus. Hinc fcquitur aut eosnuncin canone elle non poflc, quod enim tem-porcprimitiuxEccIcliæ canonicum non fuit , hoc nunc canonicum cfle non poteft:aut vniuerfam pri-mitiuamEcclchamerraffe,quod cos cxtracanonc pofuerit. Deinde duafuMt tantum via coguofetndt li-brttm (^anonicum, 'Una tx tefltmenio ahcuius, qutm co»~ flat Prophttam vel Aptflelum eße ; j^lteraper certa tefli-monia eorum, ejui viuebant, cum itbsr edereiur, qut ttßi tur hbros tllosaProphetis vtl n^^peflelis édités, rumtefltmomaper^ucce^stonemhominum ijslthrtsvten-’ ttum adnos tfe^deuenerint. Prima via hoc tempore le^ cum non habet-, nonenim nunc Propheta,veL ^pofioL in terns viuunt : ergoßecunda via progrediendum efl, nbsp;nbsp;ex

teflimenflprimitiua Scclefla debemus de hbns Qanonicit flatuere. At prima amp;nbsp;vniucrfa ludxorum Ecclefia hoslibrosrepudiauit, vniucrfaitem prinÜtiua Apo-ftolica Ecclefia cos extra canonem ponit, vt ante o-ftendimus.

Christian. Dogmattm. 41 ftendiinus. Sequitur igitur cos nunc canonicos cfL fcnonpofle. Ad hçc cxcipit Belhrminus, EcclejU Ât tfits Ifbru dubttafftypolfc duMhus modts intetb^t,'vel cjuod it4 dubuMent, vt »KUt homtnts tms temperts epjent, ijut tejf^rt poJ]e»t,e9S libres a Prephetts vel igyipejteLis ^edttos e^e: velquodtta dttbttauerti vtno» ipjet Etclcßa, jed tatttttm ethqut hommes dubitttuermt. Accipinius hoe ipfum, Bellarmine. Vcrùm rclpondemus,vniucr-fam Ecclefiam, quzvixit, cïim hi libri cdcrentur, amp;nbsp;lingula cius membra non tantùm dubicafle de his libris, fed eosprorfus extra canoncm pcfuilTc. Nili fatcaris,producvnumex omnibus iftis,qui vixe-runt, ciimhi libri ederentur, quicontrariumtcftc-tur. Addovniuerfamprimitiuam ApoftolicamEc» cleliam,amp; fingula eius membra, vfquc ad Augvfti-num, fuppolititium C Icmentcm rurfus cxcipio, cos extracanonem pofuifle , vt anteoftenfum eft. Nifi hoc concédât Bcllarminus, producatvnû ex omnibus patribus, qui canonem recenleat, amp;nbsp;cos in illo collocet. Siigiturvalet hæc Bcllarmini refponlio, turn hi libri non funt canonici, reprobantur enim à toraamp; vniueria primitiuaEcclefia. Excmplû quod Bcllarminus de Ettoch adducit, hoc eft contra ilium. Tertullianus enim de habit» mttlieris. cap, ^.cum di-fei te approbat. Si igitur quicunquelibcrab aliquo paticteftimonium habet,canonicus eft, rum Enoch eft canonicus. Altcrum exemplum de ludtth eft fal-fuin. Nicena enim Synodus earn in canonem non retulit, quemadmodiim fuoloco oftendemus ,nc-que vnquam hocexHieronymo probabit Bcllarminus. Tcrtiumexemplum AcltbrisN.T. eft difsi-f ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mile.

4» Lik I. De Princiïus mile. AthanafiusenimiM.^wfljÇ/îcoJ inter Canoni-cos rcccnfct,idêfacitCyprjanuslt;».^»»^o/o, amp;nbsp;Hieronymus in CatalogB. Manifcfium i^iturvniucrfam Ecclciiam de iftis libris non dubitaflc. At omnes in vniuerfumiudxi, omnes itcmChriftiani,in primi-tiua Ecclefia, hos libros reprobarunt. Ad h sec rcfpondetBellarminus,js«/«/j(/êt»w^»ç/lt;/lt;a» Itbrosalt ttlijjne»reciptj i^ui4 tumifiares geuerab conctlto non fuit Definita. Si poiUÏo poüdicixHteronymüjttiß’etn tu fin-tentia, nempt in qua nos fumus, ejnt4generalectncibnnt nontiuntfiatuerat ab^nnl,lt;ie hii hbris, lib. i. cap. i o.de verbo Dci. Si hoc ftriétè intelligis de concilio,concede, nullum enirn concilium, quod poft Apofto-Jorum SEtatemfuit.conftituitcanonem, neque con-ftituerc potuit. Si vero generaliterdecanoniscer-titudinc intelligis, tumcftfalfum . lam tum enim fuitcertus canon in Ecclefia. Eufebiusenim lib. 3. cap. 10. cxlofepho dicit, non innnmera apnd nosve-luminahaber^Jeddnostantfin» vigtnti bbros eße, qni dininttnseß'e injßirati crednntnr. Simile docct Melito apndSnfeb. bb. ^.cap.i6. Et Origcncs apud enndeno bb.6- cap.ii- Hieronymüiviginridtiojbbresinpro-logo (jaleate ennonieos ejji aßertt, Sc dicit, ijutCi^Midex^ trahojeß, inter apocrypha ponendumeße. Nazianzenus iwxmcnxeejdem 'viginfidues hbroi, amp;addit, cjutctjuid extraeoseß.noneßeb ymrbif.Athanaf.in Synop. Qmnit otefira, inquit,^*/ ChrißiantfnmnsßcriptMra dtntnttnt inßnrata eß, Libres habet noninßnites, fedfinitos, ac ctr^ tocanoneeotnprehenfes. Cyprianus infymboloeHiWr« ti numéro rceenfet ea omnia, lt;jua diuinitus inßirata, (jf Jiecleßü Chrifli tradirafutrunt, amp;nbsp;cüro illarccenfuifi-fct.

Christian. Dogmattm. 4? fetgt;»i«,inquit, ctnclttferunt likrtrum ttumerumn-tertsTejUf/tenti. Idem docctCyrilluscatech.4.Ma-nifeftc igitur falfum eft, quod dicit Bellarminus, tû •am rem nonfuiflc determinatam. Deinde hæt rc-fponfio implicat contradictionem; codem enim ca-pite docet ^ptjl'olos declarajje hos UbroteJJe Ca»9nicoj. £tfi entm, in quit, non habentur teßimoniA a Sj/nagogtt iitcLuc^f habentur tamtn ab Eccleßa Qirtfitana, fjf hot [u^Cft. ^peßobenimpoterantßneabjsttßtmonijtäecla-rare libres il los e/e canentcos, ^uod fecernnt, ècc. At hxcduofimul vcraefle non poflunt, aut enim fal-fum eft ^poßolos hoc titclaraße, aut falfum eft pair um memoria ifiam rem non fuße definitam. Deinde om« nes patres contrarium teftantur. Cyprianus cnim in fymbolo negat e»sEccleßapro canonias traebtos ejji^ Idem docet C yriWusCatechejl^ .^thanaßus inJjnopß. Hitron.inprolo^oGaleat.Na^anzanus in carmine de bb. £an, AdelitoapudEufeb. lib.4. cap. 26. ic rcliqui patres idem affirmant. FaKüm igitur eft, quod inquit Bel« }irmmMi,j4peßolosdeclaraßeeeseßecanonKos,AcpToin» de concludotempore patrum,fui{recertum,amp;de-terminatum canonem feripturarum, amp;nbsp;hos librosi patribus extra canonem fuiffereliöos. Idem non obftantc Auguftini auöoritate.iudicauit Sefubfe-quens Ecclefia. Brito enim »» Prafat. Hieronymi ad librumludith, negatets e^e gt;gt;» canone, Si fequituricn-tentiamHieronymiin Prolog.Galcat. Idem docet Brito in Prafat. Hieronj/mi ad ItbrumTobia. Sed 8c Lyra idem docet lt;« Prafat .adTobiam. Prxfator in gioflam ordinariam,^^«4funt multi,inquit,quiex to quod non multam o per am ^ntS,Scripttera,exifiimA»i

tntMt lihros,lt;jMi i» Btblijs continentKr,fari veneratiene rtuerëiiej,aiÿj aàorAKd6S,nejcientesdilitr.gu(re inter dhrei ^Anomcos, non cnnonicoi^ e^Mot Htbntt inter apoirjph^ continttanti'vndejapè coram débits rtdicnb 'videntMr,ir\o^ ta ridiculo5amp; indoâds habitas fuifl'f, quihoslibros numerabant inter canonicos) pertnrbantstr ,/can~ daliZMtttnr^, citm attdtunt ahc^Ktm non pari cum caterit itul^ ïenerartoneproJc^ali^d,ejnedinBib:tjs legitKir.l,.'cir-eo htcdtfiinxmJ'i^difiinb^e nfttnerauim^^ rimbltbros canc-n.cos,c^poßea no canonicos'.inter i^nostanttidifiat,ijuantM inter certnm dtthtum. Nam canonici fuut con^tbii b pi. ritn S. dibtantc. Non canonici anten:fine apocr^phi. nejci-turtjn« tempore,ejnibdf'veanbloribitsßnt editii^^uia tarnen volde boni i tilesJunt^ nihil^ in eis, ejfsod canonicit •butet^nnenttur,ideo Ecclejia eos le^it, permittit, vt 'ad denottenem, mornm informationem afidehbuslegan-tur. Eornm tarnen aubioritas adprobandum ea , qua ve-niunt in dubium, aut in contentionem, ad confirm mancLan Ccclejiafitcorum dogmatum aubleritatem non reputaturtdonea, prout dicit IJieronjmustn PrologisJu-perludith. Fj poßquam enumerautt libres Canonicos viginttduos,zA\’]c'\t, quiequtdautem extra bosefl (de peterilefiatrento loquor J vt dicit Hieronpmus, inter pocrjpha efl penendum. Jflt Junt l,bri qutnenfunt in ca.-none, quos tarnen Eccleßa vt bonos, nbsp;nbsp;vtiles Itbros admit,

tit, non vt canonicos.Inter quosfunt aliqui maioris aublo. ritatis,atiqui minor is, notaeosnon efleeiufde atxSo-ritatis. NamTobias, ludith, AFachahaorum Itbri, Sapientiaquoqfliber, (ir Pccleflaflicus, valdeab omn bus probanturtitaquodoluguflintisltbro j. dedobl.Chnfl. tres fuperitres numerat inter canonicos, (ß tie Sapientin

Christi AN. D oo M ATVM. Cap.f. 45 at^ Eccleßafiico dicit, mtrMtße tts recipii» auiioritAtct9y amp;nbsp;taterprtpheticoi (khcre nttmeran: ordeltbrUfJ^HM-ehabi9rMmltb.iS.titCiait.‘jDei,lo:jtteas'ielibrisEJärt,eit~ (it ^tfod quam ft: s hebnti nea htibtaat eos pre Caaoaicu,ta-men Eccleßa httbetilloi pre ßanenicis^propter qttorttneLim martprum paßtoats veheme»tes,atque ^idmtrabtLet.Aitno-ris Autem AttÜertuttifant quot;Eartech, ôquot; tertius m qteartui EßirA. NAm Au^ftßtnH!lecofftprAdtüe, nullAot dehti facit meatioaem, cttm tamea, vt dixi, altos apacrjpbeica^ noaicts annameret. Ruffiatts qteoque taexpojit.Sp/oboli. €t /ßdoras ia Stymolog. vbi hanc Hteronpmidiaijioaem referuat,horum nihilraemiaerunt.'E.t paulô pô[^,Nequi altqt(emmoueat,quodin /udithy^Tobia’^Prelogis dtcitur, quodapud hebraos iater hagiographa léguâtur : quia maai~ feß us errer eß,(iri]gt;rQcryphApro[\3^tO'^r3\)it2ej'llegeii^ die qui error ia omntbus ,quas viderTcodicibustnueaitur,^ iai)ïeuit,vt pure,ex ptetate,lt;:^ deuotioaeexj'eribeatum,que deuottßiatas hißorias horrebant annumerare tater apo-crypha.TV*»»» qu'od htc error multü retro anais codtces oc-eupauertt,oßeadit iß^dJagißer la htßoria ludith^zibi dictt, Htc liber apud Çhaldaos tater hißorias co-mputatur, a~ pud Hebraos tater apocrypha, quoddicit Hieronymus ta Prologo, qutßc iacipit, ißgiati rß duatIttteras . Si ergota Prologo ßtperdudith /^^«i«r»««rha^iogr3pha,vKlt;«»» Scriptoris eß, quod iaipfe titulo depreheadi poteß. Ex que miror, quoddiSus A^agtßer non aduerterit euadem eße errorem, in PrologoTobta, zttpß dicat, haachißoriam Hebratpoauntiater à^ocry'ç^hSjHteroapmui tamemprologe fuo die it inter hagi ographa.Ç/ojJ/i quoque fitper adle Prologo Tbbiadicit, potius (ß zierius dixißet apocrypha, vellarge ACCipithig\QOY3ß[i3quaßßan^orüfiripta,ß tta

Mon tfldt numtro illorum ntutnt, ejmt proprie dieuntMf Hagiographa,^#« ßtnt de(atMlogo. À dt numéro viguHt dnornmiflorumltbrorii ’Biblin.NnmtMm Hieronymus in Prolog. Çaleat. poß^ tnumerationem librorûCMnonieorum dient ; HtcprologusJcrtpturnrum ejunfignleatum prtneipi.^ umomnthus lthris,cjMosdeHel/rno vertnnus i»Latinsent, conuenirepoteß, vtfetre vnleamus ^uieijuid extrn hos tß, inter a pocry pha ejjè ponendu, Igitur SnptentiM,t^Uie vulga Snlomonts infiribttur,^ lefu filijSyrneh Itber ludst b, (ß-1 obins 'Paßor nonfunt tn cnnone. tjuomtdo ereden~ dumeßsllum poßedin iUis prologis firipjsjfesnterhi^io.. graphajiÿ'/j^/ ipßcontrndseereiSsijMss prntered Isberatiori examine Hteronymi verba, in diHts prologis perpenderit, unisnaduertet iliumferipfiße apocrypha «o» hagiogra-pha/Z)/clt;r enim in prolog, Tobta, Sxigstis vt bbrum ChaL dao ferma ne conßriptum, ad Latinumßylum trahamdi.. brumvtsrjueTbbia, cfuem Hebrai decatalogo dtuinarur» firtpturarum fecantes, his quat apocrypha memorant, tnaneiparunt. In Iudith autem ait, apud hebraos Itber lu-dsth inter apocrypha legitur,euiusattHoritaead roboran-da sl!a,qssa in contentsonem veniunt, minus idonea sudita-tur. (fum St a dicat Hebraos ßca'eTobsam decatalogo S. firipturarum rtß- fudith aulloritatem minus idoneam tse-/AmW, ƒ/«rrrhagiographa numerarety^’ noninter apocrypha ,co«fr4r»4 videretur eodem in loco feripfsjje, Sed vt dtxi.Ccripiores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apocrypha horrentedeuottone,

acpsetatetjuada, reieldo Apocrypha.Hagiographa/crx-pfirunt.Ruffinusverb^vbi fupra,enumeratts librts canoni-cis, in !:juibus cftm Hseronymo concordat, infert: Hacfient etua patres sntercanonem conclufirunt, ex cjuthusfidei no-fira aßsrttones confiart voluerunt, Sciendum tarnen efi,

^aIij librt fuHt, t]Mi nt» ca»a»ici, fid Eccleftafltci i maiorib/itappeUatt/Hnt,vtSttpteHtM ijiM dicttur Salomo^ nityi;^alMSÂpit»tta,ijult;tâicifurfilijSjrach,8c infra,lt;/«ƒ■ tient ordmit eft Ubelluj Tobta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AdMheihtorHnt

Itbri, Et itifrà, omnin le^iqttidem in Ecclepa veltte-r^t,no» tame»proferrt ntiantioritaient ex his confirnsan-Âam. Raterai ver'o Scriplttrat apocryphas nomtnarnnt, ^tMJ in Eccleftjslegi nel/terunt.Hoc primitiu« amp;nbsp;fubfc-quentisEcclefix iudicium cùmChemnitius amp;nbsp;aîij vidèrent, Sc tarnen animaduerterent eos à Papa inter canonicos nominari, dixerunt Papamltbrosnon canenicos facere canonical, (ircanenicotfacere’noncanoni-eot.hd hoc refpondes tjftimpttdentemcalnm»iam,ne^ efti veftraaftert/t,fednaftracarnntenta. Addis(ÿ ècclefiamnon haberepeteftatenefaciendilibros noncanoni-e»s,cano»icot:ftd habere pateftatem diftinguedt tnier libres ttencananicaSydrcanonicos.iioce^o cum ftupore Icgi. Ipfe enim cura Chemnitio in cadem fuiftntentia. Itaqucvtintclligatur.anChemnitius verum dixerit, an verô tu eura calumnix amp;mendicij refte infimu« laueris, age repetamus earn fententiam paulo altiùs. Àcprimùra meraini me in quodampapifta legere, feripturam àT^apa non approbatam non habere plus att~ üoritatis,lt;}ftamfabnlastÆfepi. Sedquohiara librum, in quo hoclegi,nunc non habeo.non polTum locum tnnotare, amp;nbsp;ob earn cauflam hoc diftum non vrge-bo.Vidc 'WütiikcrüvncontraDnrie.lib./.felE. 3 jffeftitftumdeftxcentù errorib.cap.de verb.Det.CertèïO' annesEccius inEnchiridio locorum communium adverfus Luthcrum,dilcrtè feribit 5cr»pr«rlt;!»» non •fteantbenticantfineautoriMeEcclefta. In Propofitio-

nc de Ecclcfia,amp; eiui auftoritatc.vbi diluit obiefta, num.3.Et Pigius lib.i.HierarchiæEcclef.cap.i.di-ûiomntm fmfturaauiioritatem abEccleßa nuciorttate pendere, ic aidit inde fail um tjji,vt C^arciEnan^eli-um,(jui nonfutt Apoflolus,ßt receptumt 'Sarthelomat ri, qui ^pofloluserat, ft reieÜum. Ob eandem ca’Ä|j. fam dicit factum, vt Luca Euangelium, qui non vtdtt *Domi»umßt receptum: IVtcodemt verb,qui vidit Domi~ Mum,ßtreteilum. Staplctonus lib.9. cap, 14. doär. princip. dicitfjj/i penes Eccleßam huiustemporis,ltbrum aliquem nondum tn canonem receptum, Apofiolorum tarnen tempore firiptum, nbsp;nbsp;nunquam Eccleßa iudicto re-

probatum, (exempli caufa Itbrum Herma conß^ttutiones a Clemente éditas)tn numerum librorum facrorum et cer~ tb canomcorum referripoße. quod amp;nbsp;ante mc obfcru t-uit illud decusAngüæ VVittakcrus cotra Durx.lib.

Huiufinodi multa ex vcflrislibriscolligi pofTunt.In Colloquio VVormatief^anno ty.veftri dixerunt Scripturam eße nxfum cercum- Itbrum omnü dijcordia, dubtam,incertam,tjr normam plumbeam. Scd fieri pote^,Bellarminc,vt cômodiùs fentiatis,quàm loquamini. Itaque iftis mi(sis, exDecretorum libris afferam, quid Papa cum tota fua cohorte de hac re fenferit. Nicolaus Papa Diftimä. 19. c. Si Romano-rum,S.Q^bus, Qunniam,inquit,ßl^etusNouumfj ’Teflamentum funt rectpienda, non quod codici Canonum ex toto habeantur annexa fed quad de his rectpiendis San-ili Papainnocentqprolataefevidetur Çententia‘,rellatni-mirum qub I ^Decretales “Epm. ‘Tontificum epißola funt re'quot;/w«i/.«.Et cap.inCanoniciSjDiftinét. ead.difertc dici t ur,lt;»/f f ßanonicoi ScripturtuDecretakseptßoU con-

Christian. Dogmatvm. Cti-p. j. 49 Kumfrantttr. Ante ctiam oftcndiGclafinm expun-gerc libres SaMuelis ex Cunone, 5f Innocentium ad-dere tsar tarn Iohannis 2d Canonem. Exhac nuda narracione apparct, Bellarmine, eos non menda-cirer, neq; impudenter calumniari, fedveritatem quihoc vobis tribuunt. Quod verb tu cum quibufdam alijs dicis, Ecclcßamnon haberefoteßa-tem librnm non ßanontcstin faacncli Canonicnm ; led. tantùm haberefoteßateindtfeernendt Itbroscanonicosab ßytjsttnonjftnt (anonici, metuo vt tuiplcitafcntias; défendis cnim Tridentinum concilium, in quo hi Iibri,quircveraCanonici non funt,in Canonem tarnen relati funt; Deinde tua argumenta duaintur à Paparum quorundam approbationc. Prætereà dieiü libros alios efle apocryphos, ob earn maxime caufla, C[\iodalà^niPapaees nona^obaseerint. x\tq; Paparum aoprobatioiftiusrei cauflaefle non poteft.Nocnim quia Papa librum approbat, idco eil Canonicus ifed quia dwtnttnsinßnraiMseß, ideo cfl Canonieu's. Qiu obcauflam cùm velles probarc, hos libros efleCa-nonicos.debcbasindubitatis teftibus,amp; immotisar-gumentis oftendere , eos cflediuinitùs infpiratos. Hoe quoniam non facis,fufpefta cft mihi tua oratio. Forte vis Ecclefiam habere poteftatemdiftinguendi libros non canonicos à canonicis, amp;nbsp;propter iftam diftinftionem, libros efle vel non cflc canonicos. Sed fi ha fentisjtum ludis verborum inuolucris.Hoc enim idem eft, atque illud prius. Si vero ingenuè fentiSjEcclefia pofle libros canonicos à nó canonic^ diftingucrc.amp;cosnôproptcrEcclcüædiftinâionc; ftd propter8i,quôd ‘Dei verbnmßtns, vel quod

nuîtjinjpiratifunt, eflelibrosCanonicosj turn nohif' cumltntis:amp;lihocita eft,turnóagloiianiDeo, amp;nbsp;palam leftare Romanos Papas, qui in fuis decietis contrarium docucrutjcrraffe. Quod fi feccris,pare-facics ftudium tuii in indagäda veritatcdi nont'ece-risjoftcndeste aliud loqui,amp; aliud ft ntire.Pofi^^ ponitBcllarminustria«ç.Tii{«,iuxta quçEcckfiahos libros canonicos elle iutlicaueiit.Primû,^»/4-r^/lt;o^ o/« declartiuerunt tes (anontcos, at paginafcquentidicit Hicronymi aetate nihilde hacreßatsstumfstiße, Effc autcro hoc ab Apcftulis determinatu, amp;nbsp;hoc iplum Hieronymi aetate non cffe dcterniinatumjunt con-tradiCtoria.Deindciamanteoftcndimus Apoftolos nóftatiiiffehos libroselftCanonicos. Proindcpri-mum hoc «jiTjifi« eft falfum, amp;nbsp;ob earn cauflam hi li-bl i non funtCanoniti.neq;cft,quofe tueri Bcllar-minus pols it; n i G ve Jit ad nouam rcuelationem con-fugerc. Secundum, cassia hs bbri funt reltijsnsÇasiowns eonfsnmes.At non quicquidCanonicis libris conforme eft, hoc eft Canonicum.Dcinde hi libri non funt Canonicis libris conformes .Vnum eniin librum ex his Hieronymus àïcïtvstic/stm cGe,a\teTufabttlofum. At vitiolum amp;fabulofum non eft vcritatis regulæ conforme . Practereàin fingulis libris oftcndemus, eosnon cfl’ecanonicis conformes. Tertium, ets9»es Çbrifliattf eos paulatim pro canontcis receperunS. Sed hot efle fallum conftar ex præccdentibus : imo patres, quicunque ante Auguftinum recenfucrunt canonem.difertêcos'a canonereijcit)nt;poftcriores item otnncs,teftc præfatoïc inGioflam oi dinariam, eos cum primiiiua }Lcc\çùae.xtrAcanof!impeKssKt, amp;nbsp;cum

CHRTSTJAN. DfOGMATVM. Cap. il CMmçi^êeoslegiadadfficattonempermittüt. Cùm igi-turhilibriab Apoftolis non fîntapprobati, ncque iintcanonicis per omnia con fermes, ncque fintâ piimitiua 8c (ùbfcqucnte Ecclclia pro canonicis re-c^tijfcquitiir aliaxjiTiîji« excogitenda cfl'e, aut eos quot;On efleincanonc. Nos cum vniuerfa primitiua amp;nbsp;fubfequente EccIe(ia pronunciamus, recepioseos efi ab Eccleßa, Tjt admerssmtnforfKationem i» takgantser^ eorssm tanseisautioritatem adproba»di*w ea in con-tentiOKcm wninnt minus tdoneam repuiari, -vt dictt ronymsss i» Prologo fuper Issdith, (^in prologof/sper palt;-raholis Salomonis. Lyra in prologo Tobiæ,

£ß-hera ^dditiones non eße pritscipium Chrißianornia dogma fum, vel non eße regulamßdei.

HAélenusin genere oüedimus hos libros Mias Additiones non efle rcgulam fideidequitur vt idem dcfingulisin fpecie ollendamus.Et quoniam Bellarminus non ab integris libris, (cd ab Additio-nibusexorfus eft, igitur nos ijfdcm veftigijs infi-ftentes, ab Additionibusijfdcm ordiemur. Primo loco ponit Eftheram. Hunc aliqui incanonenon ponunt. Melito4^«d£*fy?^.b6.^.wp.2tf.Athanalius inSynopfi. Nazianzenus inßdrminibusdeS.Scriptura Ibris. Putabanr cnim éum ad aliudvoltimcn pertinere, vr idem Athanafius lt;« Synopßi vel cum (ub Efdrt libris comprehëdebâtjVtiüiQTUS.Vorrb hic liber partim cx-tat hebraicc, vt decem priora capitamartim grjpce,vt feptem capita poftcriora. Deillis oecem capitibuj non eftcotrouerGa. Vtraque enimparsfatemurca t,Qc canonica.Itaque de illis verba non facum.Tan-

51 Ltb. I. D 1 PtiNCiFt IS tùm controuerfia eft de feptem illis pofterioribys capitibus. EaBcllarminusdiciteûc canonica , nos negamus.Illc probat fuam fententiam fex argumen-ti5,quæ ordinc expcndemus.Primuni argumentum, quia aliqui patres retulerùt hune librû in canoneni.

Quofeumque libros ali qui patres in canonem iV tuleruntdj funt canonici. SedEftheram aliqui patres in canonem retulcxunt. Ergo hæc feptem pofteriora capita funt canonica.

Rcfpondco, Aliud effe in conclufionc, quàm in præmifsis. Nonenim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocfeptemcaptutÇîç.

Canonica;fed£fw»lt;«4»j j^lier^îweflcCanonicam ex præmifsisefficitur.Deindemaior cft falfa .Clemens enim rfrr/«wyl/«rcÄ4^ieeir*w,item dttaiepiflolas démentit , (^rttttfdem fonflitutunetin fdneneponity Canone A poft.S4. Innoceniius (juartam epifi-olam loanntsQ a-noniadiccit,adExuperiumCap 7. Irenæus rccipit librurnHerma. Eufebiüslib. j.Ecclcliaft. Hift. cap. S.Tcrtullianusreeipit//^r«zw£»ocZ) dehabitu muli. cap. 5.amp; ibiPamel.Neqj tarnentertiusMachab.amp; liber Hcrmæ, neq; liber Enoch, neq; quartalohan-nis, neqjClcmentisepiftolæ, veleiusConftitutio-nesfuntCanonicæ. Ad Minoremdico.multos patres Hefteram in Canonem retulifle, (éAgenttinam tantum. Efthcram enim in Csnone pofuerût,amp; hæc capitafepterndifertè exceperunt, Athanaliusin Sy-nopfi poftquam Canonicos libros enumeraflet,ai-cit in Vcteri Teftamen to elfe alios libros non Cano-nicos,?f ne dubitandi materiaeflct,nominat Sapiëii-am,E.cclcfiafiicwn, TobMw,lKdtth,(^ Eflher ettins irntiit ef,a«»efecftdoyetc,lAïeionymÀa Prçfat.ad Paralip.«//-ea ad

Christian. Dogmatvm. Cap.ô. 55 eitadHehrtosreuerteKtiMmeJje. Idem inPræfat.CTdræ dicit nb^ciettdaejfe, quienonJunt apudHebrtios.Scd. hæc feptem capita noft (ùntapud HebraEos,ldem Hieronymus in lo.cap.fehlteftptemcapttaobe-loy tdefi, wuprunotafé. Rcdè Sixtus Seneniis lib. i. pag. j}. Canontlle, tntelli^endus eft de verts aegettutnis partibtu, non autem delitceris tjutbufdani appendtcibtu, amp;pannofisaddftatKentis^ d ijuovis incognitoauÜirreteme-rtappoßtis, çy vtcnnque tnfnus, qteaha futft hufttjmodi vlttma capitula, ^uanonfilum/fifgeftird. Ljra^Vionj-^ ßut farthufianus, cat er reeentiores auSlores negant eft Canonica, Jed amp;‘D. Hteronjmus à toto Sßhervolnmine refecat,eeuvitiatam partem, amp;nbsp;lacinoßs verberttmfnjbtet cÖßlid,ex his qua ex tempore diet poterantßcut Jolttum efi fcholaribusdifiipulisfumpto themateexcogitare.Origenes quotj^ ad lultum ty^Jrtcanum haceadem ^ddstameta ex-p/od//r.Negariigiturpoteft,Bellarmine, patreshæc Additaméta in canonem retuliffe .Secundum argumentum , quia aliqui patres dixerunt hafiptem ca^ pita ejfe facra.

Quern librum aliqui patres facrum efle dicunt,file eft canonicus, ^d hxcfeptem capitaaliqui patres facra efle dixerunt. Ergohxc feptem capita funt canonica.

Refpondeo, Maiorem eflefalfam. Clemens enim tertium Aîachab,item,duas epiflolasfiementis,^eiujdem confiiiutiones ,facras (Jrfaniiasvocat, canone Apofto-lico 84.Ethæc tarnen propterci canonica non fünf. AdMinoremdico , haec feptem capita facra dici pofle.Sunt enim in illis quædam ßcra, 8c p roptcreà tarnen nen funt canonica.T ertiumArgu-

QuodinEcclelialegitur.illudcflcanonicum.Sed hæc fèptcin capita in Ecclcfia lcguntur. Ergo lixcfèptem capita (ünt canonica.

Rcfpondco, Maiorcmeflc faKam. 1^3mamp;.hifia-ria martyuTn in Ecclefia legitur.Concilio Carthag. 5 Canonc 47.Tcrtiui item quartm Efàne in Ecclelia Icguntur. Bellarminuilib.t.de VciboDci cap.10. Hermes item in Ecclelia Icgitur, Eufeb. Ecclcliaft. hiftdib.j.cap.^.RufFinusjnSymboIo, Hieronymus inCatalogo cap. Hermes. fp/jrew» in Ecclelia legi-tut. Hieronymus in Catalog, cap. Ephrem.Clemens inEcclelialegitur,Niceph. lib. j.cap.iS.Ettamcn hi libri non funt canonici. AdMinorem dicodupli-ces eile libios,quiin Ecclclia leguntur.Alios Cano-nicos, alios non Canonicos. Canonicosin Ecclelia legi extra controuerliam pono, non Canonicos in Ecclcfia legi probo his teftibus. Athanafius in Sy-nopfi.prztfr hot, Ithrot^fttne alij KetertsTefij-menti Itbri non Canonici,^HiCateckumenit tantttm legten-tftr.t/t Safientta, Eccleßafitctes, Efiherc/tttesinttifimeß'y ^nno fierfndo régnante ^rtaxerxe, Iteàith, qc Tobtat., Cyprianus inSymbolo êacïtaltos bbros nonQtnomcos, fed Ectleßafliteos d matonbies vocates eße,vtSaßenttam., Eccleßaßtettne, Tobtam, /uditb , (ß tß^Eachabaorum li-bros,lß. uMitmatoresvolteßc, vtin Eccleßalegere:ur,no» vt proj'errentnr ad anüorttatcmßdetex ß confirmandam. Hieronymus prxfac.ad libros Salom. ees^uidem,in-quir, legitEccleßa ( loquiturdeludith , Tobiæ, Sc Machabæorum libris) inter (fanonicasßertpfttras »onreceptt.\te:ra hoc legatEcçlefit(Ç\Qc\ü\ZMr deSapicn^

Christian. Dogmatvm. Cap.f. 55 tiaamp;Ecclefîafticô ) ad^tdificattortêj^lebis^non ad fidem confirmandamAAzm docct Lyra tn PrtloÿiadTobtAnt, Sc Brito tn Prolate ad/ftdith, Si pvasfator tngiojfavt ordtnariam, amp;nbsp;multi alij. Vndcapparet hos libros, in Lccleiia legi,amp; tarnen non elFe canonicos. Quar-tum argumentum,Quia Origenes dicit, haec feptem capitaede canonica. Pnepift. ad^fricannm.

Qviicquid Origenes dilt;it.hoccll: verum.Sed Origenes dicit, hxc feptem capita efle canonica. Ergo hæc feptem capita funt C anonica.

Refoondeo Maiorem efle falfam.Non enim quic-quid dixit Origcnes.hoc eft verum. Ad luinorem di-co EpiftolamOrigcnislegi apud Eufebium ltb.6.cap, .Sed in eo loco non fitEftherxmentio. Deinde idemOrigenesapudExJeb. Ecclejiafl.lotfl.lib.6.cap./S. Canonem VeterisTeftamcnii tonftituit fecundum Htbraos. Sedhasefeptem capitaHebræi nunquam agnouerunt. Poftremo fi Origenis teftimonio ft in-dum eft, tumTudith.Tobias, Baruch,Sapientia,Ec-clefiafticus amp;nbsp;Machabiicinon funt in Canonc, Ilie enim apud Eufeb.lib. fi. Ecclcßajl. PItfi.Cap. z^.Ca-» '*• talogum Can onicorum li brorum recenfens,hosó-negt; prxrerit.Sane Sixtus Scncnfis lib. I.fed. Epag.

ditawefttaexpladere. Quintam argumentum, Quia a-liqui patres ex his feptem capitibus teftimoniial-legant.

Ex quibus libris aliqui Patres teftimoniaallegant, il funt Canonici. Sed ex his ftptem capitibus aliqui patres teftimonia allegant. Ergohxc feptem capita funt Canonica.

Refpondeo Maiorem cflcfalfam.Eufebius enira lib. j.Êcclcfiaft.Hift.cap.4.2Jj^erfwanegat. Atha-nafiusin oratxontraArnanosij»4r/«»»£ylt;/rlt;allegat. Idem facit Cyprianus Epift. 74,QuinipfèPaulus in I. ad Corinth, cap. 15. vers. i^.cmtMenandrum, Aft.i 7.vers.zS.citat-^r4r»)w.^(!/ Tit.i.vcrs.i a.ci-tat £)?fl»lt;»fc/f«»,ludas citât £»wÂ.Sed hi non funt ca-noaici.Ergo non quolcunq; libros patres citanr,illi funtCanonici. Sextum argumentum. Quia dtuTrideKtina indiCMit htu^eptemcaptttiejfe (^Anonicn. Sedhæc Synodus nos non raagismouet, quàmca, quæChriftum condemnauit. Atq; hæclunt Bellar-miniargumenta pro his Icptcm capitibus.Nunc im-motis rationib us oftendam, ea non eflecanonica. Primum Argumentum, quia hæc feptem capita funt originaliterfcripta græcè.

NullilibriPropherarumVcterisTeftamentijfiint originalitcr feripti grsecè. Sedhaccfeptem capita funtoriginalitergraccèfcripta. Ergo hxc feptem capita non funt à prophetisferipra.

Bellarminus, Maiore conceflanegatMinorem, amp;nbsp;dicit pr»babilt effe, hæcfcptcm capita olim exfti* «iTc Hebraicè. Sed Eufebius bbr. i.Eccleßmfi.hifi. cap. /e. Etiofephus /z^r. i.contra c^lppion. dicunt Prophetarura fuccefsionem debere certametcffplora-tameffe. Quod verb tantum probabile, fiue credibi-le eft, hoc neq; certum, neq; cxploratum eft. Dein-deLucasdicit cap.1,4. idnfifiripfij[e,vthaberemM tarum rernm, epnas j^^fioli viaa voce tradidcrnntirtfti.. gt;««». Sed quod tantum probabile fiuecredibile eft, hoc »«n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prætcreà Hieronymus difertè

Christian. Dogmatvm. 57 dicit h^e non haiftrim Hebrto, ff;- apftdnMilftm pœnitm ffrriinterpretum. Lyradicit htuab/ofepho^-nbal^iejpi edttiontinjerta,cap. /o. Idem docctSixtusScncnlis bb. i.fibi.i.cap. Ejther. fol. Haecctfi fufficererit ad il'amRefponfionem: tarnen libuft Bellarmino fuam lenten tiam aliquot argutio-lis probare, c^uas omnes expendemus. Primùm dicit /ofephuw bb. //. .Antt^utt.C4p.6. ItttbereijMJamf fjna funt tn hisfiptemctpittbiu.ainc infert ea fuifle an-teà hebraice (cripta, Sc lofcphum fuaexijs dcfcri-pfifle. Argumentum talc,

Quicunq; libri habent aliquid, quod eft in lofe-pho, illi priusfuerunt hebraïcèfcripti,amp; lofe-phusbocexijs ddcripfit. Sed hxcfeptcmca-' pita habent altquid quod eft in lofepho. Erga lolephus fua exijsdcfcripfit, amp;hxcpriu$ fwe-runt Hebraicè fcripta.

Refpondeo hoc argumentum nihil probare.Sunt enim multi libri hebratci, qui non funt canonici. Potuit igitur lofephus haec ex hebraïcis, amp;nbsp;non ca-nonicis libris fcribere. Deinde lofephus multa habet , qux non funt ex canonicis hebræarum libris. Sanè hiftoria a. 7.cap.u.libr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfq;ad

finemao. librinon eftin canonicis hebrxorum libris. Poftremo sque bene fequitur, Audorcro Eft-hersE dcfcripfilTc ex lofepho, quàm lofephü ex illo. Atq; inhanc fententiam magis inclinât Lyra in i®. caput, Efther^fcrrf, inquit, lt;]Mfeijttttntifr,n0n intendo exponere, tuntt^ubdJàtüappareteorumfentcntMtxprte-diitb: fttm lt;]nodnon funt in hebruo, ne^ tnfiripturucu-nonica . Sed magis vidtntur àJofepho^al^sau^ltrribtu

58 Lib. I. De Prtncipiis conß£la,^ fofiea edfttom vulgatit infer ta.fecun !ttm eiictt Hteronjmta tnprolo^o huiM Itbrt.a. aätiensea, cjua ex tetetfiere dtct pöt'erant, Jicut jelitum efijcholanbm dt^ fitpulisfum^to themate exco^ttare. Idem docct Sixtus Senenlislib. tAcamp;..z,paterafexcapitula, inquicnsjty^ ^Htad fnemltbriyttb incerte^raco jcrtptoreaddtta funtex varijs htßortjt^prectpueveroex 11. Itbro t,/inttquitatum /yfephaex ^tto t.xttuplum Utterarum Haman et exemplum epijiola regts Ar taxer XU,tpua i},i 6.hums Itbri capite rect-tantur, ad 'jerbum deJump ta funt. Hoc ciin) videret Bellarniinus, attulit aliam Kefponlioncm, Se dicit hiftoriamEüher ««t’ia^ne^ivprimum hcbiaicc Icri-ptam cfTcjalio deinde tempore candem hiftoriam ab alio copiolnis Icriptam (nota eiufdemi hifloris duos diuerfos libres fecundum Bellarminum) amp;nbsp;à Lyli-macho in Græcam lingnam tranflatam efle. Prioris außoris librum dicit hebrâicè exftarc,amp; iftis i o. ca-pitibus comprehenfum elle. Poftcriorisverblibri franflationcm tantum ad nosperuenifle, eamq; his feptem capitibus com prehenfam efle . Sed hoc eft faikim.Lyfimachus cnim non totum libru, Sed tan -turn Epiftelnm‘Thurtm \x\ græcam linguam tranftulit. vtcap. 11. vers.I.fenbitur. Deinde hate lo.capita, quæ Hebrâicè exftan t, fcriem hiftoriæ magis expli-cant, quàm hxcfeptem capita, quæGræcè extant. Hieronymusenim, Lyra,amp; SixtusScnenfisnullam hiftoriæfcriem in ijsagnofcuntjfed teftantur caefTe laceras ejua^dam appendices, erpanneja Additamenta, temereappeJtta,efr'Litcûegt;ueinfuta,çpüeiA autem hæc ipfa 'fldditamcnta^bufda locrs copioliorafuntjCaufla eft ^uodexijJ,^ftaex tempere dietpeterant, laciniofiszierbori ftntbm

JirtibHsconßElafunt. Ergo lue 7.capita non funtifte liber, de quo loquitur Bcllarminus ; aut quod dicit faluim ell. Poftrcino eciainli verum effet, his y.capi-tibus candem hilloriam copioliùs fcriptam cffc^quä ijs decern; tarnen idco non lequeretur, ca elle cano.. nica. lofcphus enimhilloriam creationis fufiùs ex-plicaC, quàm Mofes ; 8i tarnen lofephus non eft ca-nonicus. Nili igitur Bcllarminus alias rationes ha-buerit ; relinquitur hxc tlt;. capita efle oviginahtet Græcè fcripta, ac proinde non effe canonica. Secundum Argumentum , quia hæc feptem capita cum canonica Icriptura ex diametro pugnant.

Qundcum canonicaScriptura ex diametro pug-nat jilludnon eft canonicum. Sed hxclcptem capita cum canonica Icriptura ex diametro pugnât.Ergo hxc 7.capita non funtcanonica, Maiorempono extra controuerfiam. Minorera probo. GenuinaenimEfther dicit infidiasduorum Eunuchorum pcrMardochxuin détectas effe annof. ^ßuert, Efth. cap. i.verf. ló. Additiiiaautcm dicit detedtaseffeeas an^ejcctmàûetujdem, Efth.cap. ii. verllz . Bcllarminus rclpondet vndccinni amp;nbsp;duode-cimii cap^ut pertinere àd principiû libri, amp;nbsp;id quod ii.amp;iz. capite narratilr , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de fomnto-, quod

verb Î. cap. dicitur, de inßdMrui» eieteiitoneinïeWi^ gendum effe. Sed hoc implicat contradicl ioncm. In priore cnim argumento dixit effe duos dinerjas lihros, vtrifmcjue eanae.’» rtm narrare , Jedallerum copiosct altermn breuher. Hic verb cogitur diccrc effe vnum (ß enniem hbrnm-, in Graco non narrari idem,ijtiod tn hebrao. Qux duofimul vera effe non poffunt. Dein-defi

éo Lib. I. De P m n c I p I I j defiBellarniinifentcntia.idmittcrcturjfcqucreturf» intcgiosannosclfluxific inter foinniùMardochæi, amp;iiiicr inlîdiarum dcteâionem . Sed hocnonefle vcium,apparetex fine ti.amp;cxprincipion.capitis. gt;nbsp;Siccniminquit, hecfemnium, conlilinm^‘Dtißhire^

Aiardecbtusexptrrt^luj inanntiafMcondi.-asr, tü^omnfrationecognoßtrevolutt, deneinoxadue^ ftijjit, agebat «Mtm eo tempore Adardochaus in regia cum ^agatha^Thara, dutbus regisEuuuchtsauLtcuftedi-bus,^mtellexiteorum conßlMßudia^jCxplorauit.atJfue didicit, lt;jflt;emadmod»em ^rtaxerxt manus afferre co-Kare»iur,eiût]ueadregcmdetubt. Vnde npparctnon t. integros annos ; fed tantum vnû diem inter fonmiû Mardochæi,amp; infidiarum dcteâionem effluxifle. Difertc enimdicit Mardochaeum eo tempore infi^ diarû machinationcm audiuific, 8i patefcciffc, quo defomnio cogitabat.Sedcogirabatdefomniopofl--ridièeius diei,quo fomniaucrat. Si Bcllarminus hîc nouam anticipationem côminifeetur, implicabitle nouacontradidionc.Dixitenim ii.é'/2.caputper-tmereadprinciptumltbriicA. î4.1ineaî4. Deindcdi-cithæceawwrf tngractscodictbusfito ordmecolloeataejfe; At in i)s tF.amp; 12.caput tanquam vnaAppendixcon-iungimtur, idem (li.mP'erponeHterenjmi, adquam prouocatBelIarminus.Autigiturfalfuracft j.annos effluxifle interInfidiarum detcâioncm, amp;nbsp;Mardo^ cbxi fomnium : aut falfum eftii. amp;nbsp;12.caputpertigt; nercad principium libri. Secundo genuina Efthcr dicir Mardochæu propter Infidiarum deteûioncm Kulla pramiaacceptai, Efthercap 6. verf. ^.Addititia veró dicit eumprtmia accepißi, Efth. cap 12. verfi î•

Christian. Doc matt m. Cap.i, gt Bellarminus rcfpondet haecintelligendaeffe per an-ticipationcm , noccft, vuk Mardochxum eo tem., pore non accepiflc prxmium, cùm rex fibi prælegi iuberet annales, pofteàverô egregio munereorna-tumefle, amp;nbsp;hoemunus intelligi debere periliud, quodcap.il.amp; 6.n3rratur,ncmpefx*/M//o«e»»yI/4y-decbnf.Scd hoc verum cfle non poteft. Haman cnim cap. I i.verf. 6. Mardochæo, eiusrj; populo perni-cicm ftruebat, poftquam Mardochæus ica à rege exaltatus eflet.At ex cap.iî.amp; 7 .colligi poteft,Hama-nem fuifle fufpenrurti eodem die, quo Matdochæus euehebatur.Hæc fimul veraefle non pofTunt.Homo enim fufpendio fublatus nemini perniciemniachi-nari poteft. Deinde hxc refponfio de anticipations nouam côtradiâionem implicat.dixit n.pag. 54.!. ; i t i.amp;t 2 Mpui ad princtptum Itbri pert mere. At ipfà de-teclio fada cft cap.i.verf.a j.Si igitur duodecimum caputiuxta hiftoriæ fericm ante primum collocari debet,doceat Bc'larminus,quomodo Mardochæus pro dclatione ornatus fttjpnufquam detuliflet.^Prç-tcrca addititiiEfthcrdicitHamanem fuifle Mardochæo , eiufq; populo pemiciem machinatum propter Efthercap.il.verf ó.Genuinaveró dicitid falt;ftum elle propter dene^atam adoratioMlt;fj, Efth. cap. 5. Ad hoc nihil refpondet Bellarminus. Porrô gen u înaEfther teftatur regem fe valdè benigne intteitumeJfe,YL(ïh.cap.5.verCi. Add.titiaveto dicit regem fe valdèfaniadfpextife, Efth. 14.70. Denique genuinaEfthcrdicitludæoscxitio deftinatos cfle 15. die z/J^r.Efth. 5,1 5.amp;8, 11.amp; 9, i. Addifitiavero diciteosdeftinatos efleexitio e4.dte^dar,E{ih.i2, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.

6. Neque ad hæc quicquam refpondct Bellarminus. Ciimigitui hscfcptetn capita non obftantibusBel-larmini conciliationibus cum genuinaEfthcraex diametro pugneni, manifeftura eft ea nonefl’e cano-nica.Tertiuni argumentum,quia hæc 7. capita cum hiftorica veritate pugnant,

Q^dcuni hiftorica veritate pugnat, id non eft canonicum.Sedhæcfeptemcapitacum hiftorica veritate pugaant.Ergo hæcfeptem capita non flint canonica.

Maiorcm pono extra controuerfiam. Minorem probo. Addititia n.Eftherdocet,c/»p.i6,i4.Hama-nem voluiffe regnuwPerJarnm^dA^acedouMtrasfcrre, Hoc vçro ante ætatem Philippi, qui eft Alexandri Magni pater,fieri no potuit. Nam ante illud tempus regnû Maccdoniæ nullashabuitvires, multo minus habuit vires Perlis formidabiles. Vndeapparcthûc perfonarumHamanem vclfuifTe coçtaneii Philippo, vel vixiflepoft çtatemPhilippr. Deîde hicHamâ in-ftdiatult;;eft Mardochæo c.i i,6.Scquiturergo amp;illû fuifleMardochæo coætancû.AtgenuinaEfther dU cit Mardochæû fîmulcyimlechonta'Bdbylone abdnÜif eÿe, cap.i,7.Sed à captiuitatc Babylonica ad exitum Philippi ferèfunt^oo.ani.Siigitur hæc oîaverafunt, fcquitur Mardochæûad mînimumfuinc ^oo.anno-rum.cùm Eftheram régi elocaret. At eo tempore nemo ad iftam ætatem peruenicbat.Bellarminus vthîc feexpédiât, mutâtfein omnes formas, rçijcitopi-nionrm Cani , vitupérâtfententiam Genebrardi, contemnit indicium Scncnfis »Carionis, Bcnedidi Ctahoruni. Sedaquaeihæret, vt eft in ptouerbio.

Dicitnon ipfum Adardodotitm abduS/tm eße incapti-ttitatem.fed tn paretthm eum äejcendiße. A.t hoc quoniâ in (criptura audoritatem non habet, poteft cadcm facilitate à nobis contcmni, qua ab illoapprobari. Hoc cum vidcret Bellarminus, excogirauit alia fo-lutionem,amp; dicit PAftluiM Eremttamfuiße 11} ^tnnorit. ErgoMardochœum potuifleLongimani aetatem at-tingerc.Sedctiamli Mardochacuspotüiflet attinge-rcLongimani xtatemitamen idco quæliio non cfl'et foluta. Tempore enim Longimani nullxerant vires Macedonum, neq; co tempore regnum Pcrfarum per Hamanem ad Macedonas transten i potuit.De-iaic £flher ftttt fjMardochittpatrttelis cap. i, 7. Ergo velfuitei coætanea.velnon multoiunior. Atfcri-ptura dicit camtuifliomniumpueUarum pulcherri-mam,fcd anus ^oo.annorû neq; puclla cft,ncq; pul-cherrinia inter puellas.Iinoli quis câcedatEftheram fuifle Mardochço loo.annis iuniorem(quod tarnen fieri vix poteft) manet tarnen earn loo.annorum fu-iffejCum regi nuberet. Sedanus loo.annorumneq; puellaeft, neq; tam formola efle poteft. Hoc adco niouit Sixturr Senenfem, vt pronunciarit cum Hic-ronymo, Origene amp;nbsp;Lyra hxc capita non efl'e Canonica, cui iudicio nos fubferibimus. Qi^ytum argumentum, Q;_na hæc y.capitafuntfcripta poftæta-tem Aitaxerxt'.

Quicquid in Vctci iTeftamento poft ætatem Ar-taxerxisferiptum eft, hoc non eft canonicum. Sedhæc 7. capita port aetatem Artaxerxis (cii-ptaluntjErgohxc z.capitanon funtcanonica.

omnitt, inq uit,^«lt;e ab Artaxerxevfçij aiinoJbrai»lt;ttAtem Jcrtpiajitat, non eademfide, (}na primis debetur di^na ditcitntnr, pro eo,^uod non ita confiittrtt prophetarum iit-gijexplaratajncceßio. Idem docct.Euieb.Eccleli-ad.hin.lib.^.caj). i o.Minorcm probo, quia capui, i. fitmetio Ptolemat (ß Cleopatra.'DtmócV.yriSi Sixtus Seneiifisdocct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atilli,vtamp;

lorephuj.vixcruBtloiigo temporc poft Artaxerxen. Poftiemo.horum 7. capit û lunt duæ Editiones, vna Çrlt;«clt;ï,alterâ Latina, illæ inter fc non coucniuntcap. n.i ƒ .in principio in vulgata Latina legimus, £t mandatât ti (hand dnbie, tjnin EßherAdardochans) vt ingre-deretnrad regent, tir rogaret pro popnloJito, pro patria fna,tè‘memorare(m^juit) diernm humthtatu tna,qnemo-denntrita(tt in mann tnea ejuia Hamanjecundns a rtge lo^nntus eft contra nos in mortem, dquot; tn innoca Domiait, Cr loijnere regt pro nobis, Itbera nos d morte. Hæc oîa in græca défunt .Dicat ßcllarminus quænam bic fit régula veritatis,amp; quam ob caufTamjNam fi graecani editionem dicit regulam efle, cödemnat editioncm vulgatam . Si vulgatam, tumdoceat, quaratione illud fit authenticum , quod ab original! non eft profeftum.Cùm igitur hxc 7. capita fint originali-ter fcripta gratce, idque poft actatem Artaxerxis, amp;nbsp;multahabeant.quçcùmhiftoricaveritate,amp; Canonica fcripturapugnant , cumdcniqucipfx horum oa-pitum editiones inter fe pugnet.fequitureacanoni-cacfrcnonpoflc. Nosftatuimuscum Athanafioia ß'nopfi Eftlter, cnins initinmeft, .Annoftcnndo régnante a4rtaxerxe,ej}e librnmKßT. non canontcnm.

SVpcriorc capite oftcdimus fcptem capita pofte-riora Eftherae non efl'e canonica; nunc diflcrc-mus de Baruch : HuncBellarminusdicitefle canonicum, nos negamus. Ille probat fuam fernentiä fcx argumentis, quæordineexpédemus.Primumargu-raentum, quia cft à fynodo Tridentina approbatus. Secundum quialegitur inEcclcfia.Tertium quiaali-qui patres ex eo teftimonia allegant. Ad haec tria argumenta refpondi capite fuperiore, ncq; eft neceflc vt iftsE RefponGones nie iterentur • Quartum argu-metum, quia vocatur à quibufdam diuina feriptura.

Quemcunque libruin aliqui patres nominarunt diuinamfcnpturam,ille eft canonicus.Sed aliqui patres vocarunt Baruch diuinam feriptura. Ergo Baruch eft liber Canonicus.

Refpondeo Maiorem elfe falfam . Ambrofius e-nim cjuartum Efdra Deiverbum dtutnumvocat, de beno mortis cap. 10. Itb. i. t» Lucam, de nomtne 7ra-curfiris.'E.t tarnen liber quartus Efdræ neq; Dei verbum , neq; diuinuseft.AdMinoremdico, eflein Baruch quædam diuina, amp;nbsp;ob eam cauflameum ««Tlt;1 »-iiMxïóX’* diuinum vocari, amp;nbsp;tarnen non efle Canonicum.Quintum argumcntum,quia aliqui patres putarunt eum efle partemlercmiæ.

Quem librû aliqui patres leremie effc pu tat ,ille eft canonicus.Sed Baruch eft illc,quem alii^ patres lercmiç elTe putat.Ergo BarucheftCanonicus.

LA. I. DePrincipiis mulat, amp;nbsp;Minorcm, quæ non eft controuerfa, probat multis teftimonijs.Scd egoMinore concefla,ne-goMaiorem. Nonenim fequiturBaruchideoefle canonicum,quôd eum aliqui patres lercmiae efle pu» tarunt; fed eos patres errafleredèlequitur .Sextum Argument. Quia Hilarius ponit Baruch in Canone. Qiws libros Hilarius in canone pofuit, illifunt canonici. Sed Hilarius in canonepofuitBaruch. Ergo Baruch eft canonicus.

NegoMaiorem. HilariusenimPræfat. in pfalm. numcrat «. libres adnKmerumlttterarumHebrtiorHm. Deinde addit adhuc duos nempe Tobiam ludith nullam aliam ob cauflam , quam quodÇrrfd habent 34.. lit feras. Quod fané iudicium leuifsimum eft. N a li ifta ratio valet, apud Latinos erunt tantum vigin-ti tres libri canonici.Illi enim tantîim habent viginti tres litteras. Deinde amp;nbsp;Minorera nego. Hilarius n. in Catalogo librorum Canonicorum nullara facit '£aruch mentionem. Dicit enim lertmiascumLamen' latione amp;nbsp;£wy?oZ«.Si Bcllarminns dicit hoede epifto-la apocrypha, quæ ad finem Baruch ponitur, i ntelli-gendumefle, relpondeohocnon dicereHilarium-Deinde extat epiftola apud Icremia cap. 19. de qua hoc intelligerepoflumus. Deniq; ilia epiftola apO' crypha non eft leremiæ , quod Bellarminus fate-tur. Si igitur didum Hilarij de ilia epiftola inteL ligendum eft.tum non Icquilur earn efle canonicam: fed Hilarium erraffe redè fequitur. Poftremo fl Hi' larii iudicioftandum eft tumSapientia.Ecclefiafti' cus,amp; Machabxiti duo non flint in canone. Illorui” enim Hilarius in præfatione ifta nullara facit menti' oncU’

Christian. Dogmatvm. Cap. 7. 67 onem. Hæc funt Bellarmini argumenta,quitus voluit aflerere Baruch cflecanonicum. Nunc immotis rationibusoftendameumnon eflc canonicum. Ac primùm quia pugnat cum canonicaferiptura, dicit enimeap. i. yerüi.vrbemeodemtemforecapta^^ ex-uflameffè^izcontnnum àocetleremi^icapitevlttmo, amp;nbsp;hiftoriaRcgum/»^. i.cap. 27. Deinde ellorigina-liter graîcè feriptus. Hoc aftirmant omnesdocti. Prætereà dico eum nunquam fuifle in canoneHe-bræo. EtobeamcaulTam,!'! Bellaiminus pcrtinaci-ter dicit eum fuiffe hebraicè feriptum, refpondeo Baruchum hcbraicum nunquam fuifle in canone. Ergo græcam eius verfionem in canone e(1é pofle. Sed neque fuit tempore primitiuç Eccleliæ in cano-ncChnftiano.Eufêbiusenim/lt;ky.w/gt;./a.eumpræ-terit, Idem facit Melito apudEttjeb. hb.^.cap. iô.Et Origenes apudeundemltbr.6. cap. li. Idem facit Hieronymus»« PrologogaLeato.'gt;[iz\3imcn\i3inccirmini~ bMsdegenidntsS.Scripturitlibrts.CypTÏ3tn\isinSjfmbelo, Athanaf.»«57»flp.Laodiccnum Côcilium Canent/g. üihrimPraf,tuPfalmos.Cû igitur Baruch pugnetcu canonica feriptura, amp;nbsp;fit originaliter feriptus græcè, nec vnquam fuerit in canone hebræo , nec tempore primitiuæEcclefiçfuerit in canone Chrifti3no,ma-nifeflum eft,cum inter canonicos cenferi non pofle. C APVT VIII.

BAruchfequunturAdditionesDanielis.EasBel-larminus dicitefle rcgulamChi iflianorum dog-inatum,nos negamus. 111e fuam fentëtiam probat

arguments, quæ ordine expendemus. Primum Ar-gum. quia l'ridentina Synodus eascanonicas effc iudicauit.2,Qui.a leguntur in Ecclefia. 5,Qwa aliqui patrc$cxijstelbmoniaallcgant.4,Quiaaliqui patres cas vocant diuinam fcripcuram; Hæc argumenta funt à nobis cap- 5.refutata . Ideo deijs nuncnon dicam. Sed quoniam die it has Additiones nunc non tantum in Ecclefîa legi: fed etiamlt;i«« mille ducentes Annei in ea leftas effc, ideo prætcr ifta priera ad fe-cundum argumentum adhucnonnihil rcfponden-dum eft.Dico igitur iftam hiftoriae notationemBel-larmini cauffam non iuuare. Nam amp;hifiortAmArtjrü ante mille ducentos annos in EccleGaledaeft, lege» batur enim tempore conciHjCarthag.^. neque tarnen eftcanonica. Lthrt item Ephrem ante mille ducentos annos in Ecclelia leâi funr, Icgcbantur enim temport Hieronjmi, neque tarnen funt canonici.Manifeftum igitur aliquos libres ante mille ducentos annos in Ecclefia leftos effe, amp;nbsp;tarnen non effc canonicos. Qvintum argum.Quiacredibileeft, patrcs,quiDa-nielem in canonem retulerunt, etiam has Additiones in canonemretuliffe. Argumentum taie.

Qui genuinû librum in canonem refcrûtjj etiam cius Additiones in canonem referût. Sed ali-quipatresDaniclem in canonéretulerût.Ergo cius etiam Additiones in canonem retulerunt.

ReCpondco Maiorem effe falfam. Hieronymus enim genuinum Danielcm in canoneponit, ha» VCToadditionesreijcit. Prefat.tn^Damel. PrAfat.com^ ment. tn‘Daniel. Origene^\tçm.)EAjehws,Appollinarntt, Alij^jeccleJiafiici virt, dobloreigrtctAoenfti/fü Danielem recipi'

Christian. Dogmatvm. Cap.^. 69 rectjgt;tunt,hasvero ^dättiones fanSlafiripturit praberevl-/Â?»4«^?onrlt;iffzw»eg4««.Hicron.Præfat.com.in Dan. Sextuargum.Q^aOrigenesdicit easeflccanonicas.

Quicquid dicil Origenes hoc eft vcrum.Sed Ori-gencs dicit has Additiones cflecanonicas.Ergo hæ Additiones funt canonic«.

RelpondeoNlaiorem efiefalfam. Non n.verneft quicquiddixit Origenes. Deinde ip(e Bellarminus tï\iii\iG:oi\titércïjcitltb,4denrln‘i)eicap.g.a4M^to-ritat.S.Sed neq; Minor eft vera. Origenes n. negat has ^Jdttiones prabere facra Scrtptnra vUam asdiorttattm. Hieron j'.Præfat.Cô. in Dan.Qund vero ad epiftola adlulium Africanu attinet.iUa non eft fcrenda.Dicit n.iitfelunapro vero habendi eße infiripturis dtutnts,(jnod 7 0,/»ferpTf/« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Éufcb.li.é .Ecclcliaft. hilt.

cap.2 5.At hoc pugnat cum vcritate,amp;cumOrigene. Cum veritate; ipli n.Papiftç fatentur verfionemjo. noneffeauthéticamjdeindeDanielnon iuxta 70.Interprétés, Sed iuxta 1 heodotionem in ecclefia/e^e-batur. Hieron.C om. in D an.C urn O rigenejOn^e enm in Editionevstlgata aßerijeos pofuit: docensdejuifie ^uaaddttafitnt; rurfstsijMojdarnverfusobelispranesa-uit.fuperflua (jttaque dlt;^«lt;t«t.Hieron.prxfat .Com. in Dan. quod fane non fecifset ft illud tantùm efset veru,quod eft in 70. Atq; hæc ftintBeUarmini argumenta pro Additionib.Danielis.Nuncimmotisra-tionibus oftendam, easnonefsecanonicas.Acpri-mum, quia originaliter graece feriptæ funt.Hicro-nym. in Prxf.com. in Dan. Non habentttr inquit, apudhebraos^ßd fnntÇraciJermtnis figntentnm.Grxci tranUatio docet has Additiones mii «m« tgt; tds

docent iftçetymologiæ’'Z‘’“’‘X‘^amp; vfbn v^lrn V., 4 .cap.i}. Atqui nullum librum veteris Telt, originalicer eræcè (criptumefledocui ante. Ad duo priora nihil refpondet Bellarminus.Ad ter-tium dicit, nunc quidem talem Etymologiam non cffcin hebræa lingua, fuifle tarnen olim. Idque probat cxOîigcneadIuliumAfricanum.Sed inter opera Origenis Bafileæedit3,nihil extat ad luflum Afri-canum. ApudEufeb. Ecclelîaft. hift. lib.6.cap. reperitur quidem Origenis de Sufanna teftimoniû, idque ex eo libro, qui adIuliumAfricanum fcriptus erat. fedhuiusEtymologiae illic nulla fit mentio, Dein de SKjelgt;iu5,^polb»ttrius drtpje Origenes contrartit lefiantur Hieron.Præfaf.com.in Dan.farentur n.has 11’fiones n«n eßein hehr£OiHetj^vllamjanaiitfirtpturlt;t auÜoraatemfrlt;tbere,'it ante diétum eft.Prætcreà nûc cfteadem lingua hebræa, quætépore Origenis erat. Mam amp;nbsp;tune earn ex libris dilcebant, quemadmodû nuncfaciunt : fed nunctalisetymologia in toto amp;nbsp;vniuerfo hebrçorû fermone inueniri non poteft.Er-go neq; tune fuit. Rclinquitur igitur hoslibros ori-ginaliter eflefcriptosGrætè. Sccûdumarg.Qmah® Additiones exdiametropugnantcüScrip.canonica.

Quod exdiametropugnat cumSeripturaCano-nica, hoc non eft canonicum .Sedhæ Additif ones ex diametro pugnantcum Scripturaca* canonica.Ergonon funt canonicæ.

Maiorem pono extra controuerfiam. Minorem probo. Addititiusn.Daniel dicit./e/xrj/êpwrAWrfM/^ mtntmMmf cùm Sufannam vindicaret cap. i },4 î- Gc' nuinus verô longe ante dicit, fe enm dMobtts alijs^a rt' gei29gt;

Christian. Dogmatvm. Cap.S. 71 ge,i 20 Satrapis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejje,vtaneiiret rattones regni,gt;iie

rexmolefliaajffceretur cap. i.verE48.amp;cap 6. verEi. Scd pitertttate z»«»w»«jtalibus negotijspræeffe non poteft. Bellarminus re(pondet,hæc per anticipatio-nem intelligenda efle.Dtcimum tertium enim caput debere cfle primuni. Ac proinde hiftoriam Sufannæ primo loco ponendam, vtpote qux accidit Daniele adhuc puero. Reliqua deinde contigifle, poftquam Daniel ad virilem ætatem perueniflet. Sed hoc eft falfum • Græca enim editio dicit, ii efitt rtrrtinin ritri àtmiiiXicfX'if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to ft» «»«i«ÛTD»*TB^jTi rit

S{lt;ix«*T«(TS ßijx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»T»«j»»/SzfofäT»». Vnde

' fcquitur hanc hiftoriam non pcrtincre ad principiû Danielis, fed efle prorfus à Daniele feparatam. Deinde hæcBellarmini refponfto nodum implication foluit. N am in eodem capite,verf.6 5 .fit mentio Cy-ri, Vnde apparet hiftoriam Sufannæ tempore Cyri contigiffe . Genuinus verôDaniel ditit {zeumIoa^ clîiwcap.T.verf. 2. amp;lequentibus, aNebucadnez^r captiuü deduQum efi. Ab hac vero captiuitate ad Cy-rumfunt7o.anni, ƒer«w.ip.•^/erƒ/o.Atvi^70 annogt; rum non eft puer ætate minimus.Ad hoc refpondet Be!larminusi/o»a«w verfttm capu/s tj^abeo capite re-fitndendttm e]fe, amp;nbsp;tiddendftm Ad C4put 14.. Atqueita non hiftoriamSufannæ, fedhiftoriam Beli referen -damcffeadætatemCyri.Sednequchocquçftionem foluit. In hiftoria enimBelidicit Additius Daniel, fi ab Habacuc cibatum eße, cap. 14.verf. 36.Sed Haba-cuc longé antecaptiuitatcmprophetauit. Dicit e-nim cap.i .verf.ô.Ecce egofufiitabo ChaldAos etc. Vnde fequcrcturHebacucferè too. ânos prophctafle.Sed £ 4. nemo

•Ji Lib.t. De Princihh nemo inter omnes prophetas, ne Ezaias quidem, tarn longo tempore prophetauit.Deinde£»}e^'»»r tj*

« lltnarius re^pondfrunt SufaKuttlieliJ^tfe ac‘2)rticogt;3Ü fabulas neu conüneritn Htbnco.jed partem eßeprophetta Uabacuc,filijlefti.detribu Leut, Hicron.com.in Dan. Ad hæc refpondet Bellarminus,non ablurdum efle dictre,duoseJfe‘Danteles,-vnum e trtbuluda,eiut tempore Nebucadnezar Nixit ■, alterum 'e trthuLeut tempore Cyri vixit, Atque hoc dicit, muitosveterts

Hteronjmum prçf.com .in Dan.Sed hoceftfalfum . Hieronymus enim non dicit duos Danieles efle; fed dicit has fabulas Habatucejfe, ijui fuitextribu Leui,amp;c addit7 o. Interpreter in tttuloeiuß dem'Belis fabula idemponere.Deindc3iCcif 10 duosDa-nielcsfuifle, vnumetribu Leui, alterum de tribu luda. Sed eum, qui eft ex tribu luda, cum tota pri— jnitiua ecclefia pro propheta accipio, ilium vero qui eft ex tribuLeui, cumtotaprimitiuaEcclefia non agnofco.Tcrtium Argumentum, Qiiiahæ Addi tiones nunquam fuerunt in Canone hebræo, hoc pono extracontrouerfiam .Qoartum argumentum. Quia tempore primitiuæEcclefiæ non fuerunt in canone Chriftiano. Hieronymus enim easdiferte reijcit,Prçf. in Dan. Origenes.Eufebitts^v^ppelltna-rtw negant eatvllam SanLta fcriptura aubieritatempra^ ^f«.Hieron.præf.com.inDan.Idcm/4c»««tlt;i/yéc-cleßaßictviri^ dobleresÇracia, ibidem. Ciim igitur hæ Additiones fint originalitcr fcriptae grçcè, amp;nbsp;ali-quando ex diametro pugnent cum fcripturacano-nica, neevnquam fucrintin Canone Hebraco,nec tempore primitiuæ Ecclefiæin canone Chriftiano, fequitur cas non efle Canonicas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap-

ADditionesDaniehslequiturTobias-HuncBel-larminus dicit eflc regulamChrifiianorum do-gmatum; nos negamus.llle probat fuam fententiam quatuorargumécis, quæ ordinc expendemus. Pri-u m, Qid a (jprtauus dictt turn effeb britmSptritus San-f» (ermone de Eleemofyna.

Quemcûquc librû aliqs pater vocat librumSpiri-tusS.illeertregulaChrilnanoium dogmatum. SedTobiaseltille, quemvnus pater vocat li* brum Spiritus S.Ergo Tobias eft régula Chri-ftianorum dogmatum.

Refpondeo Maioremefls falftm . Tertullianus enim deldololatriacap. 15. dicit Enoch efle hbrum Spiritus Sandi./Ä« .inquit, Spiritus S^nüus prawtiens pracecinitper auttejutßimum prophetam Enoch:nec]\ tamé proptereà cItcanonicus.Origeneslib. lo.ad Rom. in cap . 16.dicit bhrurn Hermiteffeeituinitus tu-fpimtum. at hoc nihil aliud eft, quam efse librum Spiritus Sandi. Neque tarnen Hermes proptereà eft canonicus. Secundum,Quia

eume^ediuinamfcripturam. Sed ad hociamantcrc« fponfum eft. Teriium,Qm3 Ambrofius vocat hunc librum procheticamferiptui am.

Quern librum aliquis pater prophcticam fcriptu-rani vocat, illeeftcanonicus. Sed Tobias eft ille, quern quidam paterpropheticam fcripturam vocat.ErgoTobiascftcanonicus.

lib. iS.deciuitat. Dei.cap. 36. dicitterttumEfirti* frophetafiriftumej/e‘,ncc^‘, tarnen proptereà/frnwf/^ lt;/rlt;»eftcanonicus. Tertullianus dicit£»ccâ; lt;i fropheta/crtptû rj(7f,lib. d€ldololatriacap.i5.vtpju!ô ante probaui, neque tamcn Enoch proptcrea eft ca-nonicus . Minor eft quidcmvera, fcdnonmagni momenti. Melitoeniin,Origcncs,Cyprianii$, Na-zianzenus, Athanalius, Conciliuna Laodicenum, Hieronymus, Hilarius , Cyrillus , amp;nbsp;tota anti-quitas contrarium tcftatur, vt capite quarto amp;nbsp;quinto oftendimus. Illorum autem omnium au-ôoritati vnusAmbrofius poftponendus eft. Deinde EccUßam non recipereTbhiam inter canonicäj fcri' turas docet Hieronymus in Præf. ad librosSalomo-nis. Idem docet Atnanalius tnSjnopfi. Cyprianus in Sjfmholtt,in^artntne de Itbns canoni' CIS. AmbroGus igitur iudicauit cum ««1« propheticum efse, aut eius indicium ab EccleGæ iu-dicio difsentit.Qinrtum.QuiaAuguftinus exeojMt' ^nam exeanontcobbrotefiimoninallegat.Sed Si hoc iatll antèrcfutatum eft,amp;ad Auguftiniauftoritatcm rc-fponfum eft. Atque Ex funr Bcllarmini rationes pro Tobia-Nunc immotis argumctis oltedam cum non efse, ncquc else pofsc regulam Chriftianorum dog-niatum . Acprimùm quiatotushbcr eftcorruptus amp;nbsp;dcprauatus.

Quodcorruptu amp;nbsp;deprauatu cftdllud non poteft incorrupt«, amp;certædodrinçprincipiû , aut régula clTe. Scd liber Tobiæ eit corruptus,amp; dcprauatus. Ergo non poteft incorrupt«,amp; •écris doétrinæ principiuin,aut régula efse.

Christian. Dogmatvm. (ap.D. yj Maioreftcitra omnem controucrfiam vera-Cor-ruptum n.incorrupii régula,amp; canóefl'e non poteft. Nam inter corruprü amp;nbsp;incorruptû nulla Gmilitudo. Minorem probo.Sunt enini du2»editionc?,viiaLlt;i/i^ »a Kaltera (^omplitteßi Çrlt;C4.Hx airbæ ita dif-fentiûtjVtin ijs nihil lit fani. Cap.n.i.vcrf.i.legimus in editione græca, Liber firmonum TobttßltjTobilt;eßlij ^M4)iteli{,ßl^ i^elouelti ,fiuf Gabaelù, èjèmtne j4Jaéiu. hçc omnia in vulgatalatinadelùnt Eodem cap.verf. 4.in Vulgata Latina lcgimus,C«w^«r eßet innimr omni-bus in tribn JVnphthali,nihil tarnen puerilegeßt m opert. athic omnia in Complutenfi graeca delunt.lbidcm inComplutenli grxcalcgimus, ^ccum tnnteaeljim pittria, in terra Ifraelaeihuctuuenit, paterna tribus mea iiefecit a domo Hteroßoljm itana, eatpua ex omnibus Ijrael trtbubusadfacnfieia omnium offerenda fele^afnerat^vht templumtabertMCulialtißtmitonJeruatu?nfMtrat, atipue adontneslt;etaiettdißcatumM\\^xt)\A\n vulgata Latina defuni .Eodem cap.ver.-’.legimus in Côplut.Grçca, Primas omnium jrubluum dectmas dabam facerdottbus ab j^aroneortiSyijut lerojoljmis minifirabant. altéras décimas vendebam:(S proje£tus,ijua tnde confectßim,PiierO‘ feljmis anntsßngulu impendtbam.Tertias ver'o i]s,lt;puibus par erat, tlargiebar, ßcut ^Debora mater patris mei mihi praceperat. namme ijuidem paterpupillum reltquerat. Hijc omnia in Latina vulgata dcfunt.lbidcm inLatina vulgaialcgiraus Itavt tertio anno prafeljtü,(ir adue. Otisadminiflraret omnem decimationcm.Hac (ÿ- hisßmdia JecundumLegemiDeipuerulusobferuabat.Kt horum nihil eft in Complutenfi græca. Eodein cap.verf.i o.in Latina vulgata legimus, Quem abmfantta timere^De-

Mm doctttt,^ ^bflinere ah omnt pcccate.ht hæc in Com-pluienli graeca dcliint.Eodeni cap. verf 16. in Latina Vulgata legimus, Cumatttem vemjfet tn Raget Ctni-tatem^jAgt;ieiiorHm,(^ ex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honor atm fteer at a rC'

ge, hahntjfet decern talentaargentt,^ cum in rnttlfa turba genernfut Çahelem egentem i/tderet^tjut erat ex trthu etm, ]ub fhtrographodedtttlltmemoratumpondtttargenti.Rt hæcomnia inComplutenfigræcadefunt. fcodem cap.vcrl.i4.in Complutenfi graEcalegimuSjJ^Jxc««» in montes iArarath aufugtfet Sarchedontu etujdem fUi-w illtiu regnumfitccefstt : attj^ .Archtacharun» tyinaehi fratrttmeißlium omntbui patrtsfut rattontbus, totiq^ gU' bernattontprafecit.ht hæc omnia in vulgata Latina défunt. Eociem cap. verf, i 3.in vulgata Latina legimus, Tobias vero cufilto/uo.ç^cum vxorefugtens nudus latutt, t^utamultidthgehanteum.Kt\iQï\xm nihil eft inCom-plutenli græca.Eodem cap.verf.i 5. in Complutenfi græca legimus, £»■lt;«/tUedpoculis, atciueahan-nuloßgnatoriojüarattontbusac dißienfator, vicartumijj ftbi Sarchedonus confituerat efratre meo natum. A t hæC omnia in vulgata Latina défunt, cap.3,1, legimus in gt;nbsp;græca editione,^» aût domum meam redtijfem, vxot' mea Anna una cum fibo Tobta refittuta mtht eßet, if fefto Pentecoftes, quodfptem hebdomadarumfacrumef-At hæc défunt in vulgata Latina.Eodcm cap.verf Ugt; legimus in vulgataLatina. Hancauiem tentationem i' deo permtfitDomtnus euenire tlli^vt pofierts daretur exeiU' plum patitntia eius, vt Sanbli lob. Nam cum ab infantii /ua Jemper Deum ttmuerit, amp;nbsp;mandata eius cufiodierih non eß contriftatus contra Deum,quod plaga cacitatis tut-ueritettSedimmobtlieinDei timorépermanfttagentgr/^'

Christi AN. D OGMATVM. C4igt;.9. 77 tioi Det, omntbM ^tebui vitaßu . Nam fient beato lob iitjnltabant reges: ita iflt parentes (fi cognatt eins trriäebat vitameins ,iiKentes, vbtefifpestna ,fro lt;^na £leemo jnas (fifepultnrasfaciebasf Tobias verb increpabat ees, dicens: Holite ita latent, tjuoniamfilijJän^ornm fnmns, (fi viiam tllam expcäamns, e^nam'Tens datnrns eflÿs,i^nivttam ^nam nnqnam mntant abeo.Ki hæc omnia inC otnplu-tenfi graeca defunt.cap. 3 .vcrf.ö.legimus, in Græca, vtdifolnaratqjinterram redtgar. Hocin vulgatalatina dcelt.Eodein verfulcgimus, in Gratca, cjuomamen^ probrationes immerttas andini, in magno'^ne dolorefnm, inbe nnnc,vt ijs fo'ntus angnfiijS, in locnmaternnm conce-dam.netnamamefactem 4«fr/«i.Hçcin vulgata Latina défunt. Eodem cap. verf. 8. legimus in Editione gr^CA,^»nefcis,in'jftiebant,teviros tnosfnff'ocanifii^fip-tem tarn viros habnifli,net]nevlbnsyillornm nomine fnifii cognominata .Hæc in vulgata Latina défunt. Eodera cap.verf.t i .legimus in vulgata Latina, Sedtn Oratio-ne perßflens enm lachrymis deprecabatnr 'Denm^vt ab ifio improperio hberareteamifdilnm efiantem dte tertta^dnm compleretorationem,benedices‘J)ominum.Ki\ixc'm edittone græca défunt. Eodem cap. verf. 17 .legimus in tditione graeca,Nee vntjuam nomenmenmpittrij^mei in terra captinitatis mea ali^tta tnrpitndinis macnla in-^ninafiè. vnicafnmfiliapatri meo, ne^ ptsellns ei efi, ejni eins haresfntnrnsfit, ne^frater propiminus, antfibns ab eo natns,cniego me ipfitmrefernem vxorem. Qnideflcnr ego in vita dintins maneam . Q tsid fi ttbi non placet, vt occidar,fac vt ad. me refptcMS,miJericordiam^ in mecon^ feras, »tego poflhaceinfmodiprobrum ampbtu andtam. Haec omniain vulgataLatina defunt. Eodem cap, verf,

verf. 18. legimus in vulgata Latina, rirttmautecum timore tuo, non cum hbidtne mea confenß(ußipere, au( tgo mdt^najui dlu.aut tlliforßtan miht no» jutrunt di^-m: ^utaj-orjita» vtroaltjconjèruaflt me,Honeße»imtn hO' minis poteji'ate conftltum tuum, hoc autem fra eer to habet omnis qui te colit,quod vita eiusßi in ft obattone fuerit ,00^ ronabiturß autem tn trtbulatte»efuerit,ltberabttur:(^,ß in corrupttonefuerit, admtfertcordtam tuam ventreltce^ bit. non enim deieélaris t» perdtttontbus noßrts, quia po^ tempefiatem trauquillum facts,pofi lachrjmationem tß fletum cxultattonem tnfundts , Stt nomen tuum , 'Deus Ijrael,henedi£lum infecuLiAAxc omnia in Complutéfi défunt.Eodem cap. verf. 2 5. legimus in græcaedition e, vt Tobta oculor urn albumen ab fiergeret,^ SararU Ragaelts filtam Tobia filio vxorem daret, .AJmodaumji malum'Damonium cofiri»geret,quoniam adTbhtam iurt quo dam haredttarto perttnebat, eodem^ipfo tempore re' uerfusTobtas, tntrotuttdomumJuam.^Sara 'eccenacU' lodeJcendtt Vlxc omnia in vulgataLatina défunt.caplt; 4, legimus in Editione græca. lufiittamautem coU emntbuivitatuadtebus ,neqjviasintujhtiaconfiü:eris:ß entm verttari fiudueris, omnta quageres, ttbt bene ac feil' etterfuccedent,om»tbufq^ qs,qut tujfitiamcoluerunt.lAx^ in vulgatadefunt .Eodem cap. verf, i 3. in editione grxea legimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ahenigenam muherem, qua e trtbn

pa tris tut Honft,tibt adiungat. Sumusentm prophetarUUS filq, Noe, Abraham, Ist^c, lacob, prtfets orti matonbtU', memento fit, tllosduxtfie vxores e fratrtbus fuis, at que its fibolejua benedibdosfutjfe, femenq^ ipfirum terram pefief furum- Hœc in vulgata defunt. Eodem cap. vcrf.rO' inGrxca legimus, tuamfittuta eß Confth*

Christi AN. D OGMATVM. Cdp.ÿ. 79 profperentur, ne^ue enim efl vUa gens, tjtu conjilutm h/i-heatt feä tpje domtnus ommum bonornm attiior efi‘ lt;jMem vult, qu» vult mode, humtltat. Nunc tgitur fili menunerit prtcepterum mtorum, uequt txuntmo tuo eu vnfjUftmdeleantur. Hæcomniain VulgataLatiiiade-lunt.Eodé capite vcr.i ’ • in vulgata Latina Icgimus, £t chirographum etusapudme habeo, nbsp;nbsp;ideeperi^utre,

^uomodo odeumperuentai, rectptoe ob eojupra me~ moratum pondus argentt, t^r refiitUM ei chtrographum fuum.Hxc omnia in Græcaeditione défunt. Cap. J. verf.ii.In vulgataLatinalegimus. Et aitTobi-as quäle gaudütm tmhiertt, qui intenebrù fideo ,(^lu‘‘ men colt non video. (uiaUtuuenis: forti animo efie, in proximoefl, vta'Deo cureris. Diicitautem tUiTobiaSf nunquidpotesperducerefilium meum ad Gabelum in Rages ciuitatem tJ^edorum, cum redteris , reflituam tibi mercedem tuam ? amp;nbsp;dixit ei angelus, ego ducam lt;:fl' reducam eum ad te. Haecomnia in editione Græ-cadéfunt.Eodcm cap. verf. 10. legimus in edittone vulgata, 'Dixit autetn ei angelus, egtfdnum ducam •, fanum reducam filium tuum. Refpondens autem Tobias ait: Bene ambuletis,lt;i'ßt Deus initinereveflro, angelus eiuscomiteturvobifcum. Tune parotis omnibus, qua erant in via portanda,fecitTobias vale patrt fuo,e^ matri fua-i^fl omhulaueruntombofimul. Hæc omnia in edi-tioncgræcadel'unt. Ibidem in editione græca legimus. Namtuquidemfrater meuses, ex honefla bonaqut ertus progenie:cognoui enmAnamam (^lonathan magni tlliusSamAriofiltos,eum vna Hierofilj/mamadorondum occederemus,primog(nita,ffrfruEluum dccimas ojferentes, neipjvnquam inert orefratrü noßrerumverfatifuerunt, Sed die

Std dtc e^tMm tibi dem mercedemi drachmâmne tu diet ßngulcs, Jimuhjj ea ejM^ unt ud tter neceßarta, vt meofiho ? cjuinetiamßzos incolumes redterttu, ud bans mcrceó^emah^utdnddum, lc'nmtnter eotcanuenijfet, TobiMßhum monutt, vtje au tterpararet ,faufiamipj eü profeLtio/:empreciitiü ejhCftm af(ttlle,lt;jiM udtterÇunt m-cel]arta,paraMijfet,patereidtxtt,tMtjieidemcitm hoc homi-iteprojicijcere. Egrejitjunt igitur amh» vt abirent ^eßctt' naadoiejCenitivMcumillu.l-l^comninn vulgataLa-tina défunt. Reliquacapita æquè füntdeprauata,amp; corrupta. imofiquishasduas cditioncs diligenter in ter le conferet, videbit vix vnam periodum eflejn qua hæ duæeditiones per omniaconueniant, led mihi non libetpluradefcribere. Hæcenimhomini-bus non contentiofis euidenter oftendunt Tobiam elfe corruptum. At quod corruptuni eft, ex eo nihil pcrfe,ni(i quod corruptum eft,colligi poteft.Dein-de hae duae editioncs fæpè inter fe ex diametro pug-nant.A’ulgatacnim dicit Tobiam fuifle ijtnuijMagiuttt fexannorum,c^m vilum amitteret,cap. 14,3. Græca vero dicit cum turn fuifle annorumcjttinijuagtntu oSo, cap. 14.verf. I.Deinde Vulgata dicit,eum tjttatuor gt;iosciecumfutJfe,Ci\t.tA.'fcrC.i.Grxca vero dicit eura cffo rfwwj/jw/y/f «(•«»gt;,cap.i4.verf.2.DeniqncvuIgata dicitTobiam iuniorenihabuifleyeptr;»ƒ/«gt;ƒ, cap.14. Verf. 5.Grçca veto dicit cum tan th m fexßlios habuißi fap.14.verf 5, Prxtereà Vulgata dicitTobiâfeniotc habuifle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»worerftKr, cap. i4,vci f2.At

Græca dicit eum habuifle4»«oa JsS,cummoreretur, cap. i4.verf.7.Addc vulgatam dicereSenafhcribum pQÜ i^/Mdragiutalt;^uin.^fie dies occiiiim eflc à filijs fuis,

CHRISTIA^. Dogmatvm. ' Caf.'s). 8i cap.i.vers.i^toræcavcro didtcüiïrpóftijHWijwj«^«)!-ta.quinqttedie^^ filijs fuis occifum eflt. i^üid, quöd Vulgata dicitTobiam jiwiÓTcni^/xiJ/i afinósnonti^ gtnta HBuem, tap.i 4.vers.i6.Gràjc'à vcrö dicit eum vixifTe AKwis iéntum viginti'ö“. At quod ita incertum eit, hoc Vtiqye' cértæ dbctrilife principium cflc'rton poteft.Sécùnk'ù'margutjiiei/tp, Quia neutra cditio eft Gbüpltcortfentärieat quot;nbsp;‘

Quod reuera fecupugnat^o’cn'drtpofcft indlibi-tatx amp;nbsp;certæ doftrinæ ptineq^lXi'efle.Sed'qutè-» übet editio Tobiæ fécùpugn^t ;Érgo nón^Ó-teft indtîbitatç Sc certe do^rm'^^rihcîpiîîè^.

Maiorem pono extra cotrtrój^eruam.Quod ehim non apparenter,fed verè ftctitnquot;pugnat; illud noti poteft cius doftrinæ, quæirhmutabilitEr veraêft, principium cfle.Minorem probo.Duæ,vt dixi, funt nuius librieditiones, vna Lmim

Neutra eft Gbi ipGconfentanca. Grïecaenim' drdit cap.i.ver.^.SOe/eHioweff» IfrAtlis fantam elfeTobia]cfttore i«£if)«c»K«e»e.AtiUa(fcquorFunciüm)mciditnfàtirtft mundi i97o.Eadem dicit curripoftmoftenfSenache-ribi (quæ contigit anno mundi 5 a jo) cifc«»» tjfe,cs^.z. vers.i i.Vndc appareteum non annume-ratis annis iuucntutis fus aÇo annos vixifie priuf-quam cæcusfierct. Eadem dicit Cap.i4.vers.i.c«w ofto««»ojclt;c«)»/«ijJë.Exeodemcapite coUigi pOteft eum nonaginta dnos anos vixifTc poft vifum reenpera-tum.Hçco'nin vnum coUefta,amp;iuuétutis annis an-numeratis oftenAunt,eum ad minimii} lt;!o. annoi vi-xifle.AtquicadèmGræcacditio dicit eummorrufi effclt;t««oa:Utisfuæ jjj.cap.i 4gt;i3.Q^omniafive-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rafunx

rafunt, fcquitur cum xiz.annos vixifle, poftquart mortuus eflct. Deinde antè oftcndicxgræca colli* pipoQe, Tobiamfenioremnon annunieratisannii luuentu tis fuç.habyiflc annos 2^^ cùm vjfû perderet« _ Ac eadem grxca dicit eum 4««oMatisfM auin^uageß-“ 'mo oSano vifuniper^diße.Manifeftum igiiur Grae* cam editionemr^i fpiî non efle confcnrancam.Sed À: Vulgata Latina eft nihiloconftantiqr.Dicitenini capji..vcrs.ii.7/gt;^/^ tHnitrtmßmul cumpatreaSal* ^pMtMßarcaftumejß,. IJ^a captiuitasincidit in annum _inundi(fequor Funcium) paq. Eadem dicit trw-finmaomiHt/Hiße ixtißumTobtaiHniort étdhucviftenie, cap. iq.vers. 7.4^hpçcxuftû eft anho mundi 5356 Ibidem fenptun) eft. parentibfts mormt$ in Aitdi' »mfrafe^nm eße, atijue ißbtc tarn din vixißi, vt vtderH ^nti^tamgeneratianenfßliosßliürMmßnlt;irum,c»^A^.'vet-15. vnde fcc|uitur eura non annumeratis iftis annis, quos in patria ante captiuitatem , amp;nbsp;io Media poft ; pbitum patris.vfq; ad quintam generationem vixit, .fuiffe centum uiginta duorum annorutn,ciim roo-rerctur. At cadem vu gata dicit eum annoatatufu* nonageßma nonamortuumeße, cap.iq.verCió.Manife* ftum igitur ncq; vulgatam fibiipG côfentaneam efle-At quod fibiipficontradicit,bocvtiquenon poteft immotç amp;nbsp;conftantis dodrinç principiumcfle.Tsr* tiumargUTcntum, Quiadoçctvana.

Quod docet vana,illud non poteft cius dodrinç» quae immutabiliter vera eft, principium eft«' Sed hie liber docet vana.Ergo non poteft eiuS dodrinae, quae immutabiliter vera eft,pnnci* pium efle.

Christian. Dogmatvm. Caff, Sj Maioreftccrta, cxvanoenimamp;mendaci, nihi^ per re,nifi vanutn amp;nbsp;mendax colligi potcft.Minorent probocap.enim i j.verf.iS.dicit angelus ƒ riAm ÂnAniAfilium. capitc autem 11. verf. 15.dicic fe eßeRAfhaeiemangelMmDomini.Kx. fi eft angclusDei, turn non eftAnanix filius,amp; fi Ananix filiuseft,tuni non eft angelus. Ad hunclocumFrancilcusIunius vctcrisTeftamenti optimusinterpres.Höc^y/jinquir, iM»dacium,lt;luonelt;jM [Deus,neijuevert einsaugeliiftCA-tieniculthrislegftnturvß, ^uod mendactum (liietmttlhi hincinderattonescomportentur) eßmendacium a Deo, uh eleiliseius augelûalienißimftm.Sim'üc eft,quod cap. I i.verf ló.dicitjfe efle vnum CTtfflisfeptemangelfS,ijtti AßantanteDonfinum. Hocxquè verum eft,atquc il-lud prius.Daniel cnim illuftrior teft is cap.y.verfi i a d'mtmilliesmilleminiflrAre ei, amp;nbsp;dettes miltescentena milin cor Am eoßare, Aut igiturfalfum docet Daniel, tut fallum docet hie pcrlonatus Raphaêl.Scitè idem Iunius,7Vifclt;7 in toto orbe terr Ar um magieü did poteß,aftt hoc exprincipijs mAOiA petit um eß,ijuorum do£lores primA-~ r^ ex ÏndiA,(S-‘BauriAniA profeÜi,turn lutUü ßuum virus (omunicAuerunt: Nurnflatuunt illi^ngelos horarios,dt-~ Arios,t^AlioscAliregiontbusAttributes, principes, mini^ ßros,tx ijuibus Zoroußres ßAUrianuSfAdtnAßorlnduSiffr Alijfielerum concinnatoresfuAS magiA obfiruationes elubo-TAuerunt, ^tejue hot tjuidem vitio ludtosfutße ineputnA^ tos, eflendit EpiphAnius.hereßdephartfris. Jpf srum libri, diuinA objiruAtiones idem teßAntur, ditm enim Solis Kaphaili, diem lunit(jabriëli, diem Â/ArtisÇAmmAëli, dient A^treurij Aïichaeli,dtemlouis TAAdkùlifdiem vene^ risfiAnAeli, diemSAbbAtiKephArieliAttribuunt, eo'sijuo F i dominos

dominos fiat uttnt omnis adminifirationis, tntllttmdietif necejjarùe.^x i|fdem fontibus profeâa eft ilia «gt;Mcap.fi.verf.8.Talibus cnim medicamentisfugari Sathanam non docent lacrælitcrœ.FrancifcusIuniuS rcfpon di t totwn tllud efie Talrnttdicum. Ly ra,/quot; DatrU' nes, in(]uit,haberentcorpora/ibi natMraUtervnittt^ßcHf dicit ^pttUius^ cjttoddamows fint animalia^ corpof^ aèrea, tempore aterna, antmopaßtua: non eßet impoßtbilti ejHod res natttrales facerent in eis impreßionem rattone cot’ fomm: fed fiiafecnndttm fidem nofiram, tfi etiam Pbi' lofophorum doiirtnamyfunt fibftantiafimpliciter tntellt' finales, idea nttlla torporalis creatura potefi in eisfacere^ Itijuamimpreßionem. Et paulo poft, Qttodgutemadi' ^uando Dtmoftes ab obfeßis corponbui reeedunt,ad depot' tationemaUquorum lapidum, Qt herbarum-, pronund' ationem carminum amp;nbsp;huiußnodi ; nonfit virtute talntfO fed Damones hoc fin^untvoluntari'e, vt teneant homi^‘^ inerrore,(^c : Simile pencijfdcm verbismerninim* aliqUando apud Thomä legere, Et apud YVierui” de^raftigijs'Damonumhb. .cgp. 17 . ig . Sed hï' fufficiantad huius feripti vanitatem oftendendaO’' Qiiod autem vanum cft,hoc veritatis régula effe pol' porcft.Qua'‘’^u'^ argumentum,Quia ElHras hunclgt;' Drum in canonem non retulit,hoc conftat ex priori; bus.Vndefcquiturhunclibrum eo tempore aut fuü' fe, aut non fuifle feriptum; fi fuit feriptus, tum pol' eft Canon icus,Efdras cnim non reliquilfet eum extr* canonem. ß non fuit feriptus, tum etiam non efttä' nonicus. quod enim poft illam ætatein feriptum eft hoc non habere canonicam auftoritatem iam anf' Qftendimus. iDeinde hie libej tempore primitiu^

EcclcfiçnonfuitincanoncChiiftiano.hoc itempa-. tetex prioribus.Quam ob caufl'amSc nunc in cano-i ne eflc non poteft. Poftrcmo hie liber tempore Hi-5 eronymi exftabat Chaldaice, vt docet titeronjm. in lt;. nbsp;nbsp;nbsp;PrologoTehitiynzcfiK fuit ab eo diligenter vcrlus,Hielt nbsp;nbsp;rony mus enim earn linguam ignorabat.idco quot;viriufe]’,

ff titeronjmttsaccito notariolatintiwrbisexponebat. Hine illa vitiofa exéplariû varietas . Quid aül G illc loquax (, Tobiæ mentem non Gdelitcr exprefsit? quid vtrö G ÿ quxdam addidit, quædam detraxit ? Qupdfane ta-j/ nbsp;nbsp;ótum efle docet illa portentola varietas,amp; frequens

contradiftio. Exftant nunc quidem duæHebraicæ ƒ editiones,fedquas«/gt;««^i«c«/«iÀ«)w»»lt;^’»lt;«,ç7 ncqntde 0, nbsp;nbsp;tiebraa lingua, nbsp;nbsp;nbsp;de Ecileßa bene merenttbui fcriptat

0) effej^ondet FraneiJew iuniM. Cùmigitur totus liber je vitiofus Gt,amp; fibiipG contradicat,cùm deniq; multa 0 vanain eo doceantur, amp;nbsp;cvim ille tempore ludaicæ, amp;primithiæEcclefiænonfueritin canone,manife{-0, tumefteum nunc in canonc efle non pofl'e. Nos jd concludimus eum receptum eße ab Eccleßa, vt admorii informationem tn ea legatur, tameneiu^ auctoritatem ad prtbandum ea, tjua tn conientionem ventunt, mtnm tdo-nearu reputart vt dicitHieronyro. inProlog. fuper jd luditb, amp;nbsp;in Prolog, fuper parabol. Salomon. Lyra inpræf.adTobiam.

jl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capvt X.

(Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iitdtth non eße principiunty neque regulär» Chrifliano'’

!lt;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum do^atuntt

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fs Tobiarn

TObiam fequitur ludith. Häc Bcllarminus dick cfTeRegulamChriftianorumdogmatum. nos negamus. lHe probat fuam fententiam duobus ar«” gumcntis. Primum, Qjiia Nicena Synodus eam ca^ nonicam cflc dicit.

Qi^ libru NicenaSynodus ita infanöisScriptu-rx libris numcrat, vt fit idonciis ad fidei dogmata côprobâdâjillecftcanonic’.Sedludithcft ille liber,que Niccna Synodiis/cftcHierony-moitainfanftis amp;c,Ergo ludith eft canonica.

Refpondeoin Maiorc cfle fallaciam à non caufl» vtcauffa. NullaenimSynodushabetaudloritatciE ex libro non canonico faciendi canonicum, vt antè oftendimus. Quam ob caufl'äfi ludith ante non fuit canonica,tum propterNiccnaeSynodi auftoritatem canonicafieri non poteft. Minorem dico effemani-' feftc falfam. Nullum enim verbum apudHicrony* raum de ca re exftat. Verîim quoniam BcllarminuJ Minorem probat , audiamus ipfius probationciE' Uttronymut, inquit, Præfat. ad Iudith,lt;rjy^»r/«lt;f/rA apud Hebrtos cenferi in libris fanRis‘Deinde Ntcenn Sj' «edns tefteHieronymo,ita retnlit hbrum /ndith in numt' rnmfacrorumithrorum, -vt eum cenßterit idonenm ejfe fidei dogmata cofirmanda. Hic duo dicit Bcllarminus» Vnum Hebraos nnmerareIndtth infianblis Itbris. Alte-i\im,NicenamSjnedum,iefieHitronym0,itttretnlifieIU' dith in nnmernm Janblornm librornm, vt etnfinerit entt^ tdonenm ejfi a^dei dogmata cemprobandà. Ad primulE refpondcoeflemendum deferiptoris. Aliquicnii” libri\c^unt hagiegrapha, alij apocrppha.lioc teftantut ipfi papiftici doólores.Brifö inprçfat,Hicronymi9t^ i ” ludith

Christian. Do gm atv m. Cap.fi'. 87 liber, inquit,«p«lt;i Hebraat interapocrjphin tompKtatur. Q^d dtcitHferonj/mnt.n Pralogo, t»~ choat. Ktgtnti duas bt feras. Ss ei^ga in prolate ßsp^'Iu^ dith abcssbtleÿtur,inter Hagtographa, vitsfsm/crtptorii tß, hncHj^ne verba Aiagilrtxum hoc teftimOnio con-. icntit audor gloCPæ ordinariæ in Praefat.Hicronymi ad T obiam; lt;i/»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquics habet ap»crj/pha,qHod

tfi melius,quiaHieronymits inPrologo Çaleato,énumérant libras cananicot, inter q ms iße non eß, refert quicqaideX’‘ trahaseß,interapacrjhaeßecomputatum.Q_^ ipfeHi-eronymus difertè ncgat ludith inter hagiographa numerari.înPrologo cnimGalcatodicitMwfww no-ftem libras effe hagiographas.ïdetn docetGloflaordlna-ria in Prafat.Hieronj.adTob. Scdludith non eft in-' nbsp;nbsp;teriUosnoucm.DeindcHicronymusin eadcmprç-

' , co eumnumcrarct interhagiographajumcontradi-’ nbsp;nbsp;nbsp;ceret hbiipG.Prætercàludçiaffcrunt fe tantu viginti

tont../1ppian.\Ti ijs autem non eft ludith.Manifcftum * igiturludithabhcbrxisinfandis libris nonnurac-' nbsp;nbsp;nbsp;rari.Si tarnen Bellarminus iftam voccm Hagiagrapha

pertinaciter vrferit, rcfpondcbo cum glofli ordina-’ riainprxfationemHieronymiadTobiam, eumpa-' tins verins dixijji inter apocrjipha, vel large accipere ' nbsp;nbsp;nbsp;hagiographa,qnaß(dnÜarnm firipta,''^ itanan eße de nu~

Vndc apparct duplex efle nagiographü,vnum pro-’ pric,altcrum improprie didum,iUud eft ttmplicitcr ’ fandum, amp;nbsp;ob earn cauflam idoneum ad fidci dog-', mita confit manda, hoc tantùm »»li n fandum eft. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 4

SS .Lib. I. De Principiis acproindc ad fidçi dogmata confirmandanon ido-ncum.Hoc ipfumamp;Bellarminusinnucrevidctur,de ycrb^Dei lib. i .cap. i z,‘l)icitcttttn Judith uumeran tgt;t fanblislibru, ^ut tarnennonßnt idonetadfidet do^n.ata 40gt;{pzzwlt;i«J4.plura vide capitc quinto J^liquod igituf f^nóluinnoneftidoneumadfidei dogmataconfir-raanda. Atqucnsecde primo me mb ró . Alterum mcrribrumeft prorfus falfum. In tota cnim præfa-tione Hicronymine verbum quidem de ca re exftat, EtnifiBellarminus teftimonium hociniftapræfa-tionc oftenderit, inanifeftum eft eum falla allegare. Deinde Hieronymus in Prologo Galeato ditit,ƒ*-duh inter tu^'pocrjpha poncndam ejje. Ibidem dicite*?«# noneßetncanone. Contradiceret igiturmanifcftefibi ipli Hieronymus, ft verumallegaretBcllaiminus. Practerea idemj lieronymus in præfat. âd libros Sa-lom. ôt\cv.Eccleftatn quidem legere Judith: ßdeam inter canonicalfenpturas nonrecipere.K ut igitur erratEcclc-ftajdumlibrum aNicena Synodo approbatum non recipitiautfalfum allegatBellarminus,dum hoc Ni-cenæ fynodo tribuit. Imo non folùm Hieronymus aflerit ludith abEcclcfia inter canonicasferipturas non recipi: Sed omnes reliqui patres, qui canonem Ecclcfiafticum conferipferunt, vt Athanabus inSj~ nopß,Qyymn\x3 m 5jw^o/o,Nazianzenus tn carmtnt' bus degenuinisS.feriptura /»/’rnidemteftantur. Cum hoc teftimoniocongruit Brito Scglofla ordinaria in Arafat. Hteronymt ad Tobiam (Jr Judith, quemad-modum antè oftendimus. Aut igitur concilium Nicenum pugnat cum Eccicfia, aut Fuit ab Ecclefia repudiatum, aut deniq5 non dixit ludith efle cano-nicam

Christian. Dogmatvm. (ap.io. 89 nicam. Sedquid cgohxcdibuto ? manilcftumeft Hieronymû hoc non fcnpliffc.Et vt hocrcétiù; in-telligarur,adfcribain ipfa Hicronymi verba, Prxfat. ad ludith. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, loquitur Hieronymus de ludith,

ftnSloruasau roborand^ illa,qut tn cvntentionem ventunt, mtnH! idonta mdtcatur. Sed qma hnncbbrnrnSjinoätts Ntcena tnnmnerv fan^hirum fcrtpturarttrn legttttr com^ pMtaße,MtjuieMtpojfttlationt'vejlra,nnoexaiiioni. c/fipOf fitti occKpatton.hns^qMhui vehemeterartcibarß utc vnum incubrntmntulam dedt, tnagisjenjum efinjn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ver

bum ex verbo tranjferens. Ex his verbis liquidé appa-* rer.Hieronymumnon dicere concilium Nicenum itareferreludith innumerü fandarum fcripturarû, vt cam cenfuerit idonea efle ad fidei dogmata con-firmanda.fcdfimplicitcr dicercNicenamSynodum computafle ludith in numerum fanöarum fcriptu-rarum. Athæcduo, nempecomputari in numero fanóiarumfcripturarum.amp;ita computari in numero fanftarum fcripturarum, vt idoneum ccnfeatur ad fidei dogmata comprobanda,longe differunt. Vnii enim dixitHieronymus.Alterum non dixit,Dcinde vnum eft verum, alterum non eft verum. Liber enim aliquis dupliciter computatur in numero (ân-élarum fcripturarum; vel quod idem eft, libri fandi funtdupliccs , alijpropriè, alij impropriè fie diifti. ïlli funt idonei ad fidei dogmata comprobanda : Hi non funt , vt fupràex Britone A Glofla ordinaria probatueft. ludith autemimproprièlanâa eft. Po-teft enim m SccU/m le?i: fed adea, nbsp;nbsp;nbsp;tn cotenttonem ve~

tgt;fnnt,probaMda,nonefltdonea. Hoc docet Hieronymus in ProIogoGaleato; negat enim cam ejfetncano-

«.Sinon eft in canonc, quomodo poteftreruna controuerfarum Canon efle. Et vt omnis tergiuer-fandi materia toHatur, Hieronymus dicit Praefat. ad lib.Salom./«is/izfc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numtr»

€»»9mcarHm fcripturarum non rictpert, idem docent Athanalius,Cyprianus,Nàzianzcnusamp;alij,quem' odmodûfupràollendimus. Poteft igiturludithinter fanftoslibroscenfcri,amp; tame non eflccanonica. Deinde Hieronymus non dicit ludithidco tfle i-doneam ad fidei dogmata confirmanda, quod lit à Niecna Synodo in numero lànétorum librorum computatajlèd dicitfieawideo vertiffe.quod Nicena Synodus cam in numero (anftorum li brorum com-Eutauerit.Manifcftum igiturNicenamfynodum ab licronymo nonvt cauflam authenticæauftorita-tis.fed tantum vt cauflam fuæ vcrfionisallcgari, ac proindefairum adduci àBellarmino, amp;perconlê-qucnsludith non effecanonicam.

Secundum Argumentum, Qinalunilius Africanus,amp; iGdorus dicunthunclibrum cenferi abEccle-lia inter diuinos 1 ibros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed adhoc argumen

tum refpondimus cap. 8. Atq; hxc funt Bellarmini argumenta, quibusludith elle canonicam aflererc conatus c ft.nunc immotis rationibus oftendam earn non efle canonicam. Primum argumentum, quia non eft in canone Hcbræo. Teftislofephus lib.i. cent, ^ppion Euftbiftslib. cap. / o. Ectkf.Hifi. cundum Argum. Quia tempore primitiuæ Eçclefi« non fuitin canonc Chriftiano.Tcftis Hieronymus inT^rologo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Symbol», Nazian-

phaniusHtreßfexta, inlibrtâéTonderibns.linzo 8c GloITa ordinariaHttronjmtad /nÂith,i^ati 7é^Mw.Tertiumargumentuin,QuiaIudithtcinpo* rcHieronymifuitcorruptaamp;deprauata.Hocdocet Hieronymus in Prologo ad ludith. Mnltorum, in-quien 3,cedic um vanttate vithßßima amfutaui. A d h â c Præfationem inquit Brito, dupliciier oßenäi hiic Itbrit non eße authentic urn,prim'oquoiiapudHebrdoseji-apocrjf^ phuSyficund!) quod apudCbaleUot eratcerruptuj. Hxc vitioia varictaslcdores adhuctorquct. Exftantc-nim duxV crCones,vna Latina vulgata,altera Coim-plutenlis græca. Quæitadiflcntiunt, vtfæpè quatuor amp;nbsp;quinque intégra: period! inueniantur, quz vel in hac, vel in ilia non exftant.Excmplum vnum, atquealterumannotabo-Capiteprimo poft verfum duodecimum Icgiturin Complutenfi : Anno autem decimofeptimo aciem cum omnibus fuis copies adsserfus Arphaxadem infirssxit, atqstteu bellofuperauit, omnem-que potentiam, equit At urn, emntfqueeius currus ester tit. Atqsee-vrbibus etus petttus vfque ad Egbatana perste nit: capttfque vrbis turribus, plateif^peruafiatis, decuseius ad opprobrium redegit. Ipfum autem Arphaxadem in montibus Ragan aßecutus, lacultsconfixit fuis, eumqut prorfuseo die perdidit.His rebusgeflis ipfe cum omni turba fuorum, téf maxima belhcoforum vtrorum multitudine Niniuem reuerfus, otiaibi conutuidquecumexercituper dies centum vigintiagitauit. Hxc omnia in vulgata editionc défunt. Capitc fccundo poft verfum deci-mumquintum Icgiturin complutenfi; Iltic denun-ciabis, vt aquas terras praparent mihi,qutin furore meo fumeot invafuruSiOmneque filum terrapedibus copt

92 Lib. !. De P r i n c 1 p i is arum wear um oper turns, ijuibns ip/os datnrus^um dtri^ ptendos.-tta vtjauctj valles terrentes impleat,ejf'uja^ re-dnndent pra cadauertbusflumtna : turn anttm me captif nos ex tpßs ad vlttmas ^uaf^ terras abdutlwttm. Tn an-tem pra^relfns.mtht praoccnpahts emnesipjornm fines,eos-tibiOedttosmthiin dtem redargutionts afiernabts. Haec in Vulgata Latina dcfunt. Capite quarto poft ver-fum decimum Icgimus in Coniplutenfi . Exandtnit itaejne ‘Tensprccattonem eornm, affltbiionem^ne rejpexit. perropopnlns per tetam Indlt;cam, ac Hterojel'pmamtom-plnrts dies ante ^'an^naria omnipot et is domtnt ietnntafinfi-ttptebat.}A(ic in vulgata Latina dcfunt.Eodem capite poft vcrium dccimum legimus in vulgata Latina. Tunc Ehactm fiacerdos domtnt magnutcircutuitomnem Ifirael, alloeutns^efieosdicens,Scttotelt;juoniam exaudiet *l)euspreces veftras, fi manentespermanfirttis tn tetnnijs, orationtbns in conßeblu domtni. Aiemeres efloteAdoy-ji y erm domtni,qui ^malcc confidentem in virtutefina, in petenttafina, nbsp;nbsp;nbsp;tn exercttnfine, nbsp;nbsp;in clypeisjuts, ©r i»

precthns orando deiecit. Stc erunt vninerjihofies Ifrailfi perfieueranerttfs tn hoc opire, (juod coepifits.^d hanc igitnr exhortationcTO eim deprccantespcrmancbant tn cenfitcblu Domtnt. Hæc omnia in ComplutenC dcfunt.Capitc quinro poft vcrfum decimum quartum in vulgata Latina Icgimus. Jiltncfontes amart ebdulcatifinnt eis ad btbendnm^çi;' per annos ejuadraginta annonam de txelo co fieejuutt fnnt. Tbicnt-.q^ tngrifitjnnt ,fine arcn (f'fagttta, amp;nbsp;abf^fcnto i^gladio, T)eus eornmpugnauttpro eis, (fr vicit. Et nonfntttjnt tnf nltaretpopulo ifit, ntfit^uandore^ cefitt à cnltu ‘Domint Det fut. Qnotieficnn^ autem prater

Christian. Dogmatvm. Citp.io, 9} ipÇum Denmfuum, alter um eoluerunt, datifitnt in pra-da'n,(^ingladtKm (ÿ* tn opprebrmm.Qt^tteJcnn^antem potnitntrnntfêrecejùjji àcftltfi ^Deifitijdedtt els‘Deiavir-tutemrefifiendi. Hæc omnia in Complutenfi défunt. Capitc feptimo pod verfum nonum legimus in Complutenfi ; JVosantem cam populo nofiro in proptn-tjuos montium vertices afiendemus, ibt vallumfacttmtu pra/idfo futurum, ne ijuis vrhe egrediatur. Ita tpf vxorej^ ipfirum ac liberi fame tabefient, nbsp;nbsp;antequamgladtus

eesfàuiat, in domeflicis plateis interibunt, tu^ ita repen-des vicem ipfis pernicioftm, eo tjuodfidttienem molttifunt, necplacide tibtad tuum nutum ebfitjuuti. Hæc omnia in vulgataLatinadefiint.Eodcmcapite poft verfum decimum inComplutenfi legimus ; Filijautem Sfaft C^Ammonita in regionem montanam afienderut, cafln^^ locauerunt e regione ‘Dothaim. ‘Forrb partem Juoruipt miferuntad ty^ufrum Subfolanum aduerfus Ecreb'el iuxta Chufi, tjua fuper térrentem zJ^Cochmur (sta efl: re-liquus Afjriorum exercstusincampocafira habuit, tam^ tern faciem operuit, vt cuius tentoria attj^ impedi-mentamultitudine latifime paterent. Filip autem IÇraè'l clamabant ad'Dominum deumipforum collapfi ammif, quod ab hof ibus concluf ejfeu.ttnec haberent è media ip^a-rum.effugium, Hæc omnia in vulgataLatina.defunt. ILodemcapite poft verfum decimum oólauum Iq-gitnus in vulgataLatina, Peccauimus cum pair thus nof-tris,iniufleegtmus, iniquitatemfecimus.Tuquiapins et, miferere noflri: aut in tuo flagella vindica iuiquitates n»f-tras,Ç§'nolitradereconfitentes te populo, qui ignorât te. P't non dicant intergentes, vbi eflTDeus ipfirum? Et cum fati-gati hit clamortbus 0- his fletibns lajfatifiluifftnt. Hæc ûmnia

omnia in ComplutenG defunt.Deindehæ duæ Ver«* Gonesex diametro pugnant. Vulgata enim dicit Na-buchodonofarem anno decimotertio confilium ccpiG’ fc de toto orbe fubiugädo, at CôplutéGs Grxca dicit hoc fadu effc anno tiecimoo£lauo.(4p.2,i. Deinde Vulgata dicitfötesfuifle w^/ri^^/woblcflbsiCôpluté« fis verb dicit fuiflcrr/^/r4^«4r«flr«/i«obfe{ros Cap.7, zo.Prætereàquiduasiftascditionesdiligéterinterfc conferctjillc videbit vix vnam periodum cfiejin qua hae duæ verfioncs per omnia conueniût.Cùm igitur totus liber ita corruptus fit, manifeftum eft eum in-corrupt«, amp;nbsp;indubitatædoftrinæregulam eflenon pofle. Quartum Argumentum, Quia oratio ludith •d HololérnemM/). /i, 4. ^cup. n.i!. ciusitem periuria amp;nbsp;fallàe obteftationes non valde conueniunt vidux fand«,qualisludithefle fingitur. Quintum , Argumentum, Quia hic liber pugnat cum ijs, qui citra controuerfiam canonici funt.Capitecnim no-no,verfu lecundo dicit DéumdediJfeSimeonigladfitfui tiUiJcendftfnalienigen.u.Scd Spiritus Sandus per laco-bumapudMoCeri 1. ^^jt'./.^tf.fadum illud improbat, 8c deteftatur. Neq; hicaudiendus «ft Lyra, qui z^lum probat, fallum improbat.fçcctnnt enim contra fœdus amp;iufiurandumjmô contra to-luntatcm Deij at talis zelus nunquam laud ab ilis cfle poteft.Sextum Argumcntiim.Qui,a nullum fcculum nominari poteft, quohxc hiftoriacontigerit .Cum jgiturludith non fitinCanone Hebrxo,amp; tempore primitiuæ Hcclefiænonfueritincanonechriftiano, cum denique liber fit corruptus, 8c pugnet cum fà-craferiptura, neqj commodum tempus nominari poflit

CttRiSTr AN. D OGMATVM. Cctp.fO. 9J pofiït,quo contigerit.fëquiturcamnoneflecanoni« cam.Sed hïc non poffum fatis mitari inccnium Bel-Jarmini. Keijcitcnim opinioncm Dneaonis.Genc-brardi, Mercatoris, imo vctcrum Sc recentiura om-niumj neque tarnen affert rncliorem . Aflcrit hanc hiftoriam contigifle fub ManafTc.ncq; audet defini-re,an fub eius captiuitate,an poft cam contigcrit.vc-rïim nos oftendemus earn (ùbManafle non conticiG-fe. deinde patefacicmusfalfitatcm rationum, quibus in hancopinioncm addudus eflc videtur. Aepri-mum Holofernes cx Ammonitis amp;nbsp;Moabitis diftit, quinamlit hebræorumpopulus. Cap.cnim.y.vers. i,5lt;^»«}ïc4W,inquitHolofernes, lt;]ntf»atMßtpopulutll« tntntAn^m rtÿonem tnßdens. e}UAS habttet vrbes, tus copfurum eim numerus ^in quo potent ia eius, vir if qua fonßßantt quifnam r(x, aut militia dux eß conßttutus! Vndc apparet ludæos co temporeBabylonijsigno. tos fuifle.At tempore Manafsisludxi Babylonijsig-notinon crant . Hierofolyma enim crat à Baby-lonijs capta,amp; Manafles Babyloniamabdu(ftus.De-indc ludithconqueriturcap.y verf. 11. templumfil» aquatumeße.^t tempore Manaßis templum non fuie folo squatum.Ad hoc refpondet Bcllarminus.libiu cfTecorriiptuni. Sed fi ad quaflibet difKcukates re^ fpondcrc licebit, librum clTe corruptum ; turn nihil crit tarn difficile, quod hac vna refponfione folucre non pofsimus. Deinde Auguftinus,Eufebius,Beda amp;nbsp;alij, tefte Bellarmino,propter hanc cauftam, iftam niftoriarn reiecerunt ad captiuitatem Babylonicam. Illoru igitur libricum græcofucrunt confentientes. Praetcrcà fi nos ita traöarcm* bonos auâorcs,qucm »

Lié. /. De P r I n c 1 m j admodum piyi{i2sticere/»(^xfnrfafortw oftendit; tum poflct quis cogitare librum corruptum effe. Hucaccedit Ifraëlitas tempore ludith fuifle cum lU' dçisfcedere,amp;amicitia iunâ:os,imolfraclitas vclSa-maritanoseo tempore paruifleludaBis.Capiteenim 4.verll î. Hitrofilymttani in «mues vicesacfines Samari^t ^'Bethoron,(^ 'Belmtn,^ Iericho,z^ Chôha,Attjue EforA vallintejne Salem dimifirtinf^^ui exelja omnium menttur» tuga praoccuparentfiJicos tht mûris includerent, fir urnen-tum^ in belli apparat um reconderent. Pontifex etiam lo-acim, qui eo temporelerofiljmis erat feripfit ad incolat 'Betulht,ac'Betmejlham,tubens,vt infidêrent montium ac-eejfus,qutbus introitus tn ludaam pater et. Feceruntitem filtj ljraël,quemadmûdum conflituerat ipfis fümmusfacer-dos Ioactm,fenatuji^ vniuerfipopuli Ifrai’l, qut Hterofoly-maconJederant.Manilettum igitur velSamaritanos co tempore ludæis paruifle ,vclcum ijsfummaneeeßi-tudine amp;nbsp;fœdere iunftos fuifle. At fàcra hiftoria doi'etlfl-aêlitas, lam ante ætatem Manafsis àRegc Aflyriorum in captiuitatem, amp;nbsp;miferrimam feruitu* tern fuifle abduétos, amp;nbsp;in multas regiones difperfos. Samariam aut colonis Babylonijs,amp; Hamatcisfuifle Eabitatam,2,Âff^.z7,^4,quioésfuerûtidololatræ,amp; adiunftis poftca nonnullis facerdotibus religioneni veram cumidololatria mifcuerunt.2,. Reo.i-j^27. hb eo tempore coftatSamaritanos fuiflciudçis infeftos amp;nbsp;execrabiles,tantum abeft,vt vel ijs paruerint, vel CÖ ijsfœdere iunâifucrint,vel deniq; eos contra re-gem fuum defédere voluerint.Deindc temporcMa-nafsis ludxifuerütidololatria polluti. Fccitw.3/4' ftafie rex Iuda abominationesfaciendo petora, qu^trnfue- . ri»^ i

Christian. Dogmattm. Clt;tf. t». 97 rtnt omKU quA fecerunt Emar Ai, amp;nbsp;peccarefecit fttda ift idolisffiis. Quamobrem Deus minatur le veilefitper lerftjAlatm Uneam Someron extendere, hoc eft, ludxain eodem modo perdcre, quoSamariam iam ante per-diderat,Samantaniverô,vt (cripturainquit x.Regu 17. verf.} o. fecernnt Succhot ’Benoth, Nergal,^ßma., Ntbha^ThartaCyamp;coburebant filtas/itas tgntipß Adm-melech iß ty^namelechdßSepharMitorKm • At tempor® ludith nequeludxi, nequeSamaritani feldolatria polluerunt.AZo/îr4e««»»,inquitludith,lt;flt;ire,wo»exh-tit,neq^eflhodtetrthM, aut familia, autpapulm , ant ci' nitasenobis, quadeosadaretmannfa^los. Poftremo ft hæc hiftoria contigit fub Manafle, turn vel antè captiuitatem ipGus, vclfub ea.vcl poft cam contigit» Ante non contigit, nifi vel hiftoria facra, quæ 2. re-gttmeap. 17.^ 2t. totamludœamamp;Samariamido-lolatria pollutam effe queritur, velhiftorialudith, quxMp. verf 17- nullamtribum alienosDeos co-lerecontendit, fallacffedicatur. Sedhiftoria facra fallere non poteft. Ergo aut ludiih errat,aut hæc res anteManalhscaptiuitatem noncontmit. Subcius captiuitate etiam non contigit.Manaffes enim turn , S: omnesludçi cum illo Idololatri^ pœnas luebant. Atludith dicit neminem fe fua çtatc Idololatria pol-luiffe.Dcindc fi hxc hiftoria contigit fub cius captiuitate, quis crediderit regem Aflyriorum tanta fuif-fe patiëtia.vt acceptai ludçis.quibus erat infenfiffi-mus, tanta clade amp;nbsp;ignominia, nihilominus Mana-ffem regera eorutn, quem habebat in vinculis, tam liberaliter dimifcrit.Sc in regnum reftitucriqAut igi-tur hiftoria luditK falfa eft, aut no contigit fub Ma-

naflis captiuitate. Scd ncquc poft eius captiuitateoB contigit. Incredibile enim eft Manaftèm tam libera-litcr dimiflum, tanti bcneficij tam fubito oblitum fuifie,8Z populum contra regem incitafle.atqucite-rum régis viftoris vires experiri voluifle.Deindelu-dith dicit /mùeinon fiqutttti eße pecctUa. ftttrttmjuf-rum, fiM £tate nullam trihum,nelt;juefamibam fi i^lo^ latria pollutßi, c^.S.verfiS. A.t ne turn quidem cùm Manafles dimiflus efletjudaei Deum purè colucrut. Spiritus enim fanftus conqueritur, i .Paralip, j 5.ver. ly.^eputuma/lhuc tmmelaßiinexcelßs. Etpaulópoft dicit ; ny4mon imrtulajjè eunlltj feulpHlthuj, ^ut fecit Adanaßipater etus. Vnde apparct verum Dei cultunt ïnte loliæxtatem in ludæa nonfuifse purè reftitu-tum.In Samaria vero omnesBabylonij coloniDeos patrioscolebautjVtfupra cx t.Regumtap./j.verfje-probaui,amp; fi qui ex Ifracle relidi fuerunt, illi fc etiä ad gentilium Deorum cultü conuertcrunt,vt ex eo' dem capite oftédi poteft. Sequitur igitur vel facrani Scripturam, velludith errate,velhSchiftoriam poft Manafsiscaptiuitatemnon contigiße.Sed EacraScri-ptura errare nó poteft.Ergo vel luditherrat,vel hiftoria non contigit poft Manafsis captiuitateifquot; Deniq; tempore luditnfummusfacerdos fuit Eli’* cim, quem amp;nbsp;loachim efsc volunt. At tempore Ma' nafiisfummusfacerdosnon fuit Eliacim. lofcphus ènimlib.io.cap. i i.recenfet fummos pontifices,qi” ante captiuitatemBabylonicam vixerunt.SedElia* firn non meminit. Deinde intcrEzechiam amp;nbsp;lofó quo temporsManafses vixitjfummißcerdotesfue' runt Neri, loasfSelam Chekiof, Teftis Niccphoru^

Christian. Dogmatvm. Cxf.r«. 9gt; fib.i.cap.^., Deniq;EliacimfuccefsitIcru filio lofe-dech, Yt docetLyra 4. ƒ«lt;/«/gt;, amp;Nicephorui Itcofnpritcititto. AtfiliusIoredechHiitpoftcaptiuita-tem. fuit cnim inter eos, qui altare Dei xdificarunf, Efd.},a .Ergocius fuccefsortemporeManafsisefsc nonpotuit.Poftvemo res ipfahocloquitur.Spiritus cnimfanftus Ezechixliberationcmtam GEpeamp; ta graphiçèdefcribit,8{ haue, qux nuUo modo minor cenferi poteft,ppetuofiletio prxteriret’; NiG igitur Bcllarminus tempus magis idoncum excogitaue-rit.fequeturhancniftoriam ne vnquam quidem gc-ftam tuitTc. Ob hanc caufsam Temper mihi placuit eorumludicium,quihunclibrum piamTràgediam efsepronunciant.ISlunc expendemus rationes, qut-bus Bcllarminus motus, aliorumTheologorum iu-dicium repudiarit, amp;banchiftoriam temporeMi-naTsis accidifsc aTserucrit. Prima ratio quia cap.4..ver. 2,fitmentiotempli‘Dor»igt;ti. A.t temporeManafsis, in-quitBellarminus ftetitTemplum Domini. E,rgo hsebiftoria contigit tempore Manafsis-lLidiculum eft hoc argumentum . Nam amp;nbsp;reliquorum regum, quiante Manafsem vixerunt, state ftctittemplum Domini. Nihil igitur fequitur ex hoc argumento. Deinde Glofsaordinaria dicit eei falfa videri, i^pr»-. nbsp;nbsp;nbsp;pterea tudieos non recipere huclibrur».^ cq; habet, quod

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(hen accipiatnr pro altari ‘Domini, ditertù cnim fatetut

, turn. Deinde cap.s.vcrs.ai.lcgimus Templum Dei . nbsp;nbsp;nbsp;cTsc ^olo lt;^«4f»»».Neque eft,quod quis regerat,llbru

pianus Regius,argentinenfis Sc Aldinus vnanimiter legunt « »««« ri öl» «»T*» iyiniSd m« , Dcindc quomodo probabit Bellarminus quintum caput magis corruptum cfsc,qu'am quartuin?Qjæd de Hi» eronymi vcrlione dicit,nihil cft.Libro cnim fecun* dooftendemus haneverfionemnon efsc Hierony« mi, amp;Û maximeHieronymiefset, hoc tarnen non iuuaret caufsam Bellarm ini. Libri enimludithHic-ronymiætatefucruntvaldè corrupt!, vtante often* di, quin ipfe Hieronymus faretur, ft non rnagnam diligentiam in eo vertendo pofuifse, kutc vnam/in' c^uicniilucuhratiftnctilam (ledtn:a^ii Jenjum exjenfu,^ txvfrba verbum iranjferens. Aiuborum codteumvart' etarem vitiolifftmam amfuteim .fila ea, qua inteüigeuti^ tnteff'a in verbts chaldais inuenire fotui, Latinis exprejf' Vndc apparet ab Hieronymo firroum argumentuß’ in hac re afferrinon pofse, Sc per confequens incef' tumcfse,anhæchiftoriatemporeManafsi$ contigt' rit. Secunda ratio, quia fummus pontifex, qui tem' pqreludith vixit vocaturEliacim.Et téporc Manal* fis,inquiiBcllarminus eft fummus facerdosvocatuS) E'iacira.Ergo hçc hiftoi ia contigit tepore Manafsß' Scdhocfalfum eft.TemporeenimManafsisfuminß’ facerdosnon fuit Eliacim. Inter Ezechiam cnim^ IoGam,quotcporeManafses vixit.fum.miftcerdoW* fucrunt NertJoasSelcm amp;nbsp;^e/c«(W.TeftisNiccphlt;’' rus //^.i.f4.4.Eliacim verô,qué aliqioacim vocant-fuccefsit lefu filiolofedcc.vt do ect Lyr a in quart ilt; put ludtth.Sc N icephorus lecofupra clt;r4r8.Iefus aut ß' liusloftdec fuit longo tempore poftManafse.

Christian. DogmXttm. Cap.io. loi iffe. QuodaiitBcllarminus dick, Nicephorum «»rw Sob»am,(\VLi fuit téporeEzechi3E,amp; interChelciam,t\vâ fuit téporelofi3e,ponere £iiacim.lioc falfù cft.Sob*. nx.n.nequidé mcntionem facit. Deinde intcrEze-chiâ amp;nbsp;loliâ nô ponit Eliacim.fcd eos quatuor,quos paulo ante numeraui.Eliacimverôreijcitpoft capti-uitaté Babylonicâjdicit.n.eumlefulofeaccfuccef-sifl'c.Huius rationisfalfitatévidcnsBellarminus,ad« ■ iungk aliâ.ctdicit tempore EzechiæfuiffeSobnam, eiq; exDcimâdato ab officio rcmoto.fuccefsiffeE -liacim,idq', probat ex 4.,Lih.Regx»i.iS.et.txEfaütcaf. iz.Sed quid hoc ad rem Bellarmine? Eliacim n. cuius in quartocapiteludithmcntiofit,eftrummusra-ccrdos,Sobna verb no ek fummus facerdos,fcdfiri-èrf.vti.Reg.t S.v.z.fcriptum ci^.'fóThefaurariMs, vt ■ docctEfaias cap. a i.verf.i5..Siîgi!eurEliacimSob-nx (ùccefsit, fequitureum nontummûfacerdotcm, fed. vcKcribam, vcl thefaur'ariumfuifTc. Deinde fcri-ptura diferte dicitEhacim fuiffc non fummumfa-i cerdotem, {amp;\pritpojitugt;ndomns, grxcaverfiodic.it fuifle «««»óf««, 2. Regum 19^ ve^f, 2.Et ne putescum prias fuifle præpolitum domus, amp;nbsp;deinde faôum ç eife pontificcm ,docetEfaiascum tum demum dû-mui regiæ prxfeftum effe , cùm in locum Sobnæ J conftitueretur.Dicitenim ix. verl.i5.SobriamfuiC.

fc thefAurarinm, ncmpedomusprxfetlum.eumque , locoEliacimeiuspoteftate ,velvtGrx-cusvertit, dus •«•»»;«(» don itumcfle,h.c. élus loco thefaurarium, vcldomus præfcéfumfuiffe . Vcrfu { deinde viccfimofecundo eiufdem capitis ponam, in-

vt intcrprctaturPagnin us, donah» ilium co»ßlit,qu6 tt' tamaulam Ewhuepoßit revert. Maniléftûïgitur Elia-ciirtnon ecclefiafticum, ledpoliticum officiumad-miniftraflejamp;ob eamtaufl'am Elncim.cuiusEzaias, ■ SihiftoriaKegum iceminir.non eft illç,cuius quarto capite ludith mentio fit, ob eandemcauflam incertum eft, anludith tempore Manafsisfucrit. 7 crtia ratio * Quiaillud longutn ttmpui pacu-, cuius in ludtth Uten titfif.juh Mitnafiis imftrio tntteniripote/l.Sed amp;nbsp;hoc eftfalfum. Cap. enim 16. verf. jo. fcripfumeft, ^onexflitit auttm in vita ludtth, neepofl morttm i^ui~ dtmeius,multis temporihuj,ijut Ifrai'lttis terrorem viln»t afferrtt, }Ascmulta rwwporlt;idefiniämuseffetriginta annos, qui tarnen cxiguum tempusfunt. Vndefc-queretur triginta annis poft mortem ludith altam paceminlfraÊle fuiflc'.. Deinde cùm ludith Holo-phernem occideret, enZTinußafernra, afpehlu^per’ pulchracap. t, 7.Vnde crcdibilc eft, cam turn tricefi-mum çtatis annum nondum fuperafle.Porro cap.ié. V. 18. dicit graîcaeditiof4gt;»vœy('cce»f«w,€ÿf^«(«^)W aunts,Vulgataautem dicit,«/»w domowriJui centum (juin^ueannos,i::pii^ leôio fi vera cft.vixitlu-dith ad minimu centi'i triginta annos, fed nos feque-mur numeru minorein,deptis igitur ijs annis, quos antè hoc faäu tranfegit, Sr adieftiiiiftis, quibus poft eius mortem pax fuit in Ifraè’le,fequitur centum annos amp;nbsp;amplius in Ifraele pacem fuifle. Sed à libera-tioBC Manafsis tarn longo tempore pax inlfraéle non fuit. Imo poft liberationcm Manafsis Ifracl vel à fe-uitutc, vclàbcllonunquamliberfuit. Nam cùm Deus Manafsi minareturcjcitium, dicit Ce veile/»*lt;’•'

Christian. Dogmatvm. Cap. /o, loj tm Semer o rtf »per Irttirtarrtexfettdere, vtfuprà oftendi. Elaias addit Ueum mycWcatterereSphratrnfttefitpo^ pttltUyZi^.T. vcxGS.DoccatBellarininus, quando,amp; per quem Samaria fit in libertatem vindicata^Quod ad tribum ludæ atcinet, illa poft Manafsis libcratio-nem aliquandiu pacem habuit, fedhoc nihil facit ad rcm,Iudithenim loquitur detzwaeryó Ifraeky Sc non dcvnatiibu tantùm. Capiteenim oftauo, verf. 17. dicit, nulia irtbus, nullafum tl tarant pepnlus^aut demut exnebfjyCic.E.'x. fumma ctiam ifta conjùélione,quam interIfraëlem Sc ludameo temporefuifledocui.pa-let eam de vniuerfó populo loqui. Etfiigiturco tempore inludæa aliqua paxfuerit, tarnen propter reliquarumtribuum calamitatem,non rcâè dixeris, neminem tum fuifle, qui Ifraelitis terrorem afferret. Deinde non fadlèdefinicris,quàm longa ifta pax in luda poftMqnafsis liberationem futfrit.In facra enin» hiftoria ftriptum non eft , quando Manafles captur fit, nequequiequam nificxinccrtisconjcäurisde careafFerripoteft. Funcius notat iftam captiuitatera in cidifle in annum Manafsis ejuadragefimumpritnum. Bellarminus dicit eam incidifle in annum Manafsis dectmum fextnm lib. i. cap.ii. Melanchthon addit cü decem annos I» ißa captitate detenturtr ejji. Alij aliud ■ ! affirmant. Nos fequemur opinionem Bellarmini,ad iftos veio fedecim annos, fi illos decem, quibusin ,1 j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earcere fuit,addideris,ehint ^6. fuptrfunt de imptf-

I nbsp;nbsp;nbsp;da turbätus eft, amp;nbsp;in ijs turbislofias perijt,/. Regrtm

?? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»3,verf,

i^.verj. jp.Hosomncsücollegeris, habebisannoj fcxaginta duos, quibusin ludapacemfuifleproba-biliter dixeris; at tempore ludithlongior pax fuit, qnemadmodum ante oftcnfüm eft. Aut igituiScrip-tura, aut hiftorialudith falfa eft. Sed biftoriarcgum falfacftenonpoteft, hiftoria igitur ludithfalfa eft, aut non contigit poft Manafsisliberationem.Etvt omnia in pauca contra'nam.Cum templura tempore ludithfueritSolo æquatum .temporeverbManaP fis non fucritSolo æquatum .EtcumEliacimtempore ludith fuerit fummus facerdos, tempore verb ManalsisfiimmusfacerdosnonfueritEliacimj cum deniq; têporc ludith pax in Ifraelc fuerit loo.annis. amp;amp!ius, tempore verb Manafsis nulla pax fuerit inifraële; inludaetiam non niii fexagintaduobus annis, autcirciter pax fuerit; fequitur niftoriam lu-dith tempore Manafsis non contigifle, ' Et ft caufla iftius opinionis falfa eft.tum iplam opinionem,qus «xeacolligitur, falfäcireneccfTecft. Prpnuncio igi* fur cum Hieronymo in praefationead librosSalo-inonis, /lt;^«OT(loquiturde Iudith7ip/;Aelt;jd tultficatitnefK legi pojfe.fid »o» cenferi abEcclefid inter]cri' f taras Çtinonicas.

Haftenusoftendimuslibrum ludith non eile in. canone,fequiturliberSapientiç, Hunc Bcllar-minus canonicum efle dicit,nos negamus. Ille probat fuam fententiam lt;5. argumentis, quae ordine eX' pcndemus.Prjm^ argum. Qu^fi esnahum SardtceU' feapHii

Christian. Dogmatvm. 10$ feapudTheodoretumItb. 2. cap. S.exltbraSaptentiacap. quot;J. probat Chrififtm ejfe verum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arguin. tale.

Ex quo libro Concilium Sardicenle probat C ri-ftilm effe veru Dcum, ille liber eft canonicus. Sed concilium Sardicenfe ex libro Sapienri c probat Chriftù cfle verum Deum. Ergo Uber Sapien tix eft canonicus.

Refpondemus Maiorem efltfalfam.Clemens e-nim«» Stromaiu Laâant. tn /nfiit.amp;i alij tx.S^hillt ia idem, amp;nbsp;limilia probant .Ncq; tarnen libri*SjWurx Lablanfip , amp;nbsp;Clementis proptercà funt canomci. Qpodad Minoremattinet, fatemurapudTheodo-rct: lib.i.cap.S.hæcverbaexSapiétia cap.7.v.ii.amp;t-pientia omniftm me doemt ad CnriftiDeitatem probandam addufta effe. Sed quim commodè hoc factum fit, iudicent dodiores. Equidem fi non habe-remusaliateftimonia,quibusChriftiDcitatempro-baremus, eflemus valde miferi.Multi funt, qui cxi-ftinrant haercticos minus pertinaces futuros fuiCTe, fi orthodox! hacc amp;nbsp;fimilianon protuliffent. Non igiturfequitur Bellarmine, Sapientiælibrum prop-tereàefle canonicum,quod patres hoc teftimonium exeo petiuerintt Sed redèlcquituripfos patres pi-gros, Stofeitantesfuifle, quod cum alia teftimonia, eaqjfolidacflentinpromptu.illitamcnijspraEtentij hjEcamp;firailiaadhibucrût. Secundum argumentumr Q^ConßliitmToletanttm 1 t.cap.i. citans aliquidex hoc libro, nominat eum dittinamfcriptaram. Sed hoc argumentum eft à nobisantÈ refutatum.Deindc hoc concilium habitum eft Anno 67a. Ergo nos vtgere nonpotcft.Dionyfius itemcap.4.deDiuinisnomi-

nibus idem facit.Sed liber ifte eft fuppofitiriusjncq; vnquara à Dionyiiofcriptus eft. Dionyfiuscnina trucidatus eft fub Domitiano. Auctor verb iftius librieod. cap. citât diâumIgnatij,adRom. meus A-mor cructfixM efi. At Ignatius hanccpiftolam, longo tempore poft mortem Dionylij in itinere fcriplit, turn Komam fubTroiano ad lupplicium duceretur. Teftis Eufebius lib.ÇescleJ. Htfi,cttf. i. Et Hieronymus tn Çutalogo C. Quomodo verb Dio-nylius porucrit epiftolam nondum editam citare, explicet Bellarminus, qui bos fiippofititios libros tarn pertinacitcr défendit. Tertium argumentum, ÇiytïAMehte apud Eufeb. Ecclef I lift. cap. 26. lib.4. f«;» /»Wcanomcos»ft^tro.t.^r^'ümçntyixa talc.

Quofeunq; libros Melito intercanonicos mime-rat, till funt canonici,. Sed Melito numerat lû brum Sapientiaeäntör canonicos. Ergo liber Sapientiæ efteanonicus.

Refpondemus Minoremefle falfam. Melito enim loquiturnon deSapientiaPhilpnis, fed àcSapieutiti i’42o»»a«n.Difertè T\,d'ich,Salomo»i3Proxerbta,^mt(!!‘ Sapientia.Kt nos difputamus de caSapientia, quam ipie ctiam Bellarminus npn cffcSalomopis fatetur. Deinde fi orientalis Ecclellafà quaMelito hoc didi-cit) ita iudicalTet.tum Origencs,Athanafus, Laodi' ceni, Hieronymus, Cyrillus, amp;a}jj:Orientalesdo-élores eum ex canone non expuxiflent, neq; dixil-fent eum ab Ecclefiareprobari. Poftremb Bcllarmi-nus cap. S. dixit Melitoncm , amp;nbsp;alios nonrecenferc canonemChriftianum.SedcanonemHebræum.At-' quiSnpientiaPhilonis nunquamfuit in canone he-' brato

bræo.Ergo non potuitrccenferiàMelitone. Caufa quædeccpitBcl’arminûhaEccft.PutauitMelitoncm cum reliquis patribus recenfere a 1. hhros, hoc rc-cte.Sedcum vidcretHcfther àMeliionc prçtcnDitti, non putauit iftosvigintizsJworapud Melitonem inue-niri pofle.nifi Prouerbia Salomonisyamp;c eius SapieKtin in duos libros difccrperetuv.fed hocmalè.Melito enim Hefiher fub alio libro comprehendebat (quod à qui-bufdam faâum efle.docet Athanaiius in Synop.Jamp;li-brum ludicnm atquc Ä«zÄ,quos nos pro vno accipi-mus, in duos diuilit. Hæc ad Minorera. Sed ncquc Maioremadmittit ipfe Bellarminus.Nam fi ifti libri font canonici, quosMelito numerat, fequitureos non efsc canonicos, quos Melito prttcrit. Atprae-tintIftebth,Tbb!a, Baruch,EccUßafiivfi 8c APacbabteicoj, Inde fequcretur eos omnes non efsc Canonicos. Quartum argum. Quia AuguCtinuseurn dcféditAk 2. de doUrina Chrtfi. cap. #.Et 1. dePradelt.Sander. cap.t4..ScA2d Auguftini audoritatera refpondimus^ 8c hocargumentudiluimus ante. Qinntumargum. Quia aliijHi patres ex co tefiimonia citant. Et'hoc argumentum eft à nobis antca rcfutatum .Sextum argumentum, QtM aliqui patres putauerunt e»m eJfeSalo»t8~

ipfeBellarminuscogiturfatepieum non efsc Salomonis. Ergo non Icquitur, hunc librum propter falfamquorunda patrum opinionemefie canonicum, fediftos patres errafse rede fcquitur. Hæ fun tBellarmini rationes pro libro Sapientiæ. Nunc immotis argumentis ofrcndam eum non eflecano-nicum.Primum.Q^a ett originaliterfcriptusgrçcè. Hoc fatetur ipfe Bellarminus. Az nullus prophcta fcripfit

109 Lib. t. De P r i n c I p i is fcripfit grçcc.Ergô hic liber non eft à prophctis fcri-ptus. Secundum argumentum.Qina ciusaudoreft Philo, Ttltis Hieronymus ;»?rlt;«/.ô'(î/lt;»w.E,tl(îdorus Etjmol. ltb.6. cap. 2. Scd Philo uixit poft pafsionern Domini.Ergocius liber non pertinetadvctusTcfta-mcntum.DeindePhilo non voluitChriftum recipC' re. Ergoeius liber non poteltcanonicus else .Prae^ tcreafi hicPhilonislibercanonicuseftrtumamp;reliqui eiuslibri canoniciefledebent. Sed hocnon. Ergo nequeillud. AdhæcrcTpondet Bellarminus, hunc librum quidemfcriptum efsc à Philone,vcrum ve-tuftiore quodam Philonc,non autcm ab eo, qui vi-xit tempore apoftolorum . At hoc dicit abfque au-öore, neq; h al tenus cuiiddam Philonis cftjdeo eft canonicus.Deinde lofephusbb. i.cont..Appton.me-minitquidcm alteriuscuiufdcm Philonis, Sedqui Philo/ophus eft, ècgentilù.At qui phtlt/iphus eft, /»/«,illelibrum canonicumfcriberc non potcft.Re-linquitur igitur hunc librum non cfse canonicum Tertium argument. Quia hie auftor continet qus-damfalfa. Argum. tale.

Qutliber continet quaedam falla .ille non eft ca-nonicus. Sed hie liber continet quaedam falfa. Ergo non,eft canonicus.

- Maiorc pono extra controuerlia.Minorc probo. Capiteenim 14.verf. » 5. .^ctrbo 'mqmtjffbtftdolens pattreitefibt raptißbj fecit tmagtnem. amp;nbsp;illü cjui tunc ho-t»omortuusfuerat,nunc tanguant 'Leum colere cepitfC^f eenfitt Hit inter feruos fuos facra tiquot; facrificia.fcd hunc locum fcribit Caluinus lib.i Inftitut.cap. 11 .^.ÿ.Torrb dt Idelorum or igine publico fere confinju receptunt eß,

Christian. D ogmatvm. Ctf.ti. loÿ ^uodi» Ifbro Sapientitt haheturSPrimos feilicetexfitijfiee-rttman^ores^ qui hutte honoremdetitlcrifHt mortuti, vt eerummemoriamfaperll'ittose colerent. Et fane eoneedo fernerftim hutte moremfuijfe vetuftfimtun. fed non con. ce do hunc more tn efe primnm malt fonte. Idola ettim lam fnijfe prim in u/u, quam if a in confecrandis mortuorttm imagitubus ambitto(tuitts apndfcriptores crebafit mentto) inualuifet,confiât exAfofi.Cnmentm Rachelem furatam efe narrat idola fui patris, non fecut ac de communi vttit /flij««lt;«r.HicBellarminusCaluinuni mendaeij argu-it. Primo quod dicitintc Rachelisidolum nonfuijfe idelii humana j»»4^lt;«ff.Secundè, quod neget Racheltt Idolufuifiehumana imagine. Sed Bcllarminus depra-uata Caiuinifententia, quam refutarc non poteft , fingit fibi laruas,contra quas pugnet.Non enim ne-gat ante Rachelis Ido’um , fuifle idolum humana im»ginc,neque negat,RachelisIdolu fuifle humana imaginc.Sednegatiftam»gt;orrtlt;o)'«wgt; i^nSinirit efildo-lorum Originem.\d.oc probat, quia iam setate Kache-lisldololatriafuit commune vitium.Non docct igi-tur anteB^achclisætatem nullumfuiffc Idolum humana imagine.Ied conhtetur Idololatriam,R.achelis tempore commune vitium fuifTe , imo fuiffe cam longo tempore ante xtatem Kachel probat. Credit bile enim efie,aident. SuperfineadhueftnUopatriarchs (intelligit Noach)««j nepotes Idololatriafuifededitos. NamThareN^achor, iam ante natum ^brahamffal-ftrum ‘Deorumcultores erant, vt teftatur lofua cap. 2^. vcrs.2.'E.zLahaniuratperIgt;eosNachorGtnz3. 5 i.vert $i.Tnde colligit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarn cito defeiuifiet

'di3i,Jèmalto citittj [Molatriapollttiße. Hçc tft genuins difputatio Caluini, quam penèijsdem verbis ex-prefsi. lam audiamus Bellarminiadcam rcfpôlîonc. Primùni probat eßeßmHlachrum i' marine: Deinde docct 'Selnm Re^em sy^ßyriorum, qft* an te ætatem Abrahs vîxit, fuijfe à NittofiU« couftertt.-twn in atqueillam effi prtmam tmagtnem ad ado-randumprofofitam , aeproinde Caluini fententiam efle falfam.Nos prius ad illud refpondebimus,dcin-de ad hoc. Ac primum illud nihil facit ad rem.Sapi-entiæ enim auétor dicit,prin«am imaginemfilio àpatft oreEiam eße.Nt Belo non à pâtre,fed à filio ftatua po' lîta eft.Deinde fi exiftimas Belo raortuo efle primS ftatuâ pofitâ,tum nihil dicis ad rem,nôenim difpu-■tatur,cui primùm ftatua fit pofitadèd vnde Idolola-triainitiumfumpfcrit. Si verô exiftimas Beli fimu-lachrum efle primum idolum,erras. A/4cZ;9renim/)i«/ falforum deorttm c«Zrcr, Gcncficap. j i .verf, j i .amp; lofu. çap.x4,2.AtNachor eft Beli coçtaneus.Ergo5teBcli 'ætatem fucrunt idola. Quin amp;nbsp;Nimred (ut docet Be-rofùs lib. ^.^furatuseßrituales[ouiifacerdotes. Ergo fi eo tempore fuit Gcerdos,fuerunt etiam facra, amp;nbsp;fuit idolum,cui ea à facerdote fichant.Sed primum.Ergo fecundum.Ac proinde non tantum ante çtatem Beli amp;Nachor,(èdctiâ ante ætatcNimrod fuerûtIdola. Quam obeaufTam credibileeft Noachstw^Çvt inquit Caluinus) eu dolore vidiße terra Idtlis fœdart.Sed quS' nam ifta idola primafucrint,quç publice adadoran-dumfueruntpropofita, non faris conftat.nifi quod confiât,non fuifle humanam imaginem. LaftantiuS Jib. 2.cap. iif. nbsp;nbsp;nie,profngMS (loquitur de Chamo)

intMterr/tparte, epuantenc Arabtavocatnr,ea^ terra dt nominefuo Qjanaam vocata efi.Eiies poßeri or bent tetHnertplernnt, nbsp;nbsp;aßirpeßtnl.i,t radicieaunlßnoues ftbi

mores ae inßuuta pro arbttriitodiderunt. Sed omprsmi, occuparut,coeltfitafu/picere, nbsp;nbsp;odor are ca

per unt. Et paulo poft in eodem cap. Ciewi aiit (juiper terram,dißerßfuerunt.ad'Mirantes elementa mundt,calu, filem,terra,mareßne vUis imapinib.ac templie venerabd-t ur,tt hisßcrificia in aperto celebrabat,donec^pceßu temporis ptteutißimis regib.templa ßmulachrafecerunt, eótjj viblimis colere lt;^odortb.tnßituerüt. Stc aberrates d neticia jDeigenteseße(aperut.liL\sjizb.cüiYi.t,c.6.dePrx^iTAt. E-uangekdocetprifios ne coluiße tdelaßdSole (ß- Euna-Quæ G vera funtJequiturCaluini.nô tapie tiæ fentê-tiam veram effe. Sccûda ratio eft,quia figni-Gcât imaginem humanam. Sed hoc nihil facit ad i çm, nequehoenegatCaluinus. Deinde etiamG verum effet(quod tarnen in dubio relinquo) femp GgniGcare humana imaginent:tarnen hoc non iuuaret cauffâBcllarmini.Nam (tprifii homines prias adorarunt calum ^ßra,ijuam vllas imaginesfecerunt, vt ex La-ûâtio amp;Eufeb.docui. manifeftu eft,hois imaginem non efleldololatrii principiuin. Quartaratio.Quia Kic liber nunqfuit in canone Iudaico,neq;Chrifti amp;nbsp;apoftoloru tëporefuit in canone chriftiano,vt antà oftendimus. Cùm igitur hominum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(vt hie

auftor dich) non Gtldolohtriæprincipiumj amp;hic liber Gt Originaliter fcriptus grçcè.ac fit fcriptus vel iludso Chriftum contemnente, vel a gentili chri-fturo ignorante, ncq; vnqfuerit in canoneludaico, neque tempore Chrifti St apoftolorum fucrit in ca

ir î Lth. t. De P ri n cip II Î none chriftiano, manifeftum eft eum intercanoni-ros cenferi non pofle.Noscondudimus cum prixni* tiua ccclelia ,eum efTe w

t£gt; ftiiSt i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E,piphan. iib de pö.dcrib«

LIbrû Sapiétiç non cfle cinonicû oftêdimus capi-teSuperiorcJcquiturEcclefiafticus.HûcBellar-minusdicitefle regulamchriftianorum dogmatum, nos negamus. Illc fuam fententiam probat tribus ar-gumentis, quæ ordinc expcndcmus.Primum argu-mcntum.Quia Clemens lib 7,Stromatum amp;nbsp;cypria-îjuslib î,Epift9,exeo,ttßimoniit ettAHt. Sed hoc arguniétû eft à nobis ante refutatum-DeindeEufcbJib.6Eccles.hift.cap.ij.t'ht«r autti», tntHù (loquitur de Clemente) etiamearumfiripturu rumteßimonijs^ lt;}ui(gt;utctgt;ttriidKitur, c^eius^uoi^ue,lt;^uit Salemonis Sapientta 'vocatur, ^eitis,t^UiteßIefti Sprach, dtnnjue ’Bttrnaba Clementis eptßolii.Hinc apparet nö omnes libros efle canonicos,exquibus patres tc-ftimonia allegant. Deinde fi omnes libri, ex quibus Clemens, tanquam ex feriptura, teftimonia citaf» funt canonici, tum fequitur amp;’Barnabt Clementii epiftolas efle canonicas. Quod ad Cyprian um atti-net, ille citât tertittm Eßira, in Epift. ad Pomp. Nofl igiturquicunque libriapatribus citantur, illifunt canonici.Secundum Argumentum.QuiaEpiphani-US i» HirefityinomeorumltbrumStraehnsimeratintet Argumentum tale.

Christian. Dogmatvm. C4f.t2. ii} canonicos, illi funt canonici. Scd EccleGafti-cus eftille, quemEpiphanias numeral inter canonicos.Ergo Ecclefiafticus cftcanonicus.

RefpodeoMinorem efiefalfam.Epiphanius enim duobiis locis enumerat canonem. HxreG fcilicet 8. amp;nbsp;lib.de menluris ii pondcrib.In ptimo loco, nera-pehacrefi 8. enumerat prorfuseofdemlibros , quos nos enumerauimus, niG quod Baruch cum Icrcmia coniungat.Deinde poft eorû enumerationem dicit itn îi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiaf' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri'Z»-

«»X’è« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inlibro verb de pond.amp;MenGir.

/(giitui'liti inquit fiin «« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur de

Sapientia amp;nbsp;EccleGaftico)«AAgt; «{«ùk imipi. lt;«Ó.Sedcfthïc Si aliusBellarminierror .Dicitenim E.piphanium in lib.de pond, recenfere canonem ex lu-daarum fententia, hæres.vero 8 . enndc,m recenfere cy; Chrifiianorumfintentia. Quod eft manifeftè falGim. Credo Bellarminum hie vcl memoria lapfum effe, vel efle typographi culpain. Quarcn.hocnonbc-nignè contra virum doâumintcrprctarer.^HaereG enim S.dicitEpiphaniusï’-x«»?« eiZi« «i «Ixijiliî «-

amp;t paulo pôft «lt; «« âiî.inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»S«î»n. Vndç

manifeftè apparet, eum loqui de canonc fecundur» ludæorum fcntcntiâ.Si vcroBcllarminus ita fcripGt, dcceptus eftfallacia côfcqucntis. Quia cnim'Bdrws/r rccenfeiintereos ,hærcG.8.idcoopinatus eft.eum Chriftianorum canonem deferibere. Sedhoc malè. Non enim quia Bariech nominatûdeorcccnfct chriftianorum canonem, fed quia Baruch incatalogolu-daico numerat, idco vel Epiphanias errat, vtantè

iiotaui,vcllibcrcftcorruptus.Baruchcnim àludæi» nunquam agnitus tft,ncquc in Ca’alogoIudaKo re* cenfetur.Scdmendvm hiccflcnionnitme illud de* eus Bclgicx Nobili tat is, pbilippus Mainixius Do* minus dcSanét.Aldcgôda.In hbro vero de Podci ib. reccnlctgrxcas verfioncs, 8( cum ijs ex fua amp;nbsp;grates Ecclefiælentcntiahebrœum textumeonicrt.At hic oîapertinent ad folosChriftianos, vt oninis aequus ïedtor fatcbitur.fequitur igiturin lib.de ponder.ca-nonéexChriftianorûrcntentiarcccferi. Icrtiumar* gumét.Quia aliqui patres putaueruntZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejfi

Stilon/ouis. Sed anterefpôdimus,nu!lûlibrti propter falfamciufmodi patrum opinionem c(Tc canonic um-Atque hxc funt Bellarmini argumenta pro Eccltli* aflico. Nuncimmocisrationibusoftendam,Ecflc-liafticum non efle canonicum. Ac primum,Qujatft vitiofus.SuntenimduæeditioncsjVna Gra,'ca,altera Latina Vulgata. Hæ inter fc non confentiunt. In Vulgatacnimicgimmus cap. I. verf.^.D/Zf^hoT?« honorabiltsfapientia.-^uibus nKttm apparent in •viIm, ^i' ligMnt earn in iiifioney amp;nbsp;m agniitone magnahum ftieru»!' i Hæcomnia in Grxeadefunt. Eodem cap. verf îJ- ' in Grxcalegimu5,c^ (•naniätuprafemefl,iramaMertit, ; Hxcin Vulgatadclunt. Cap.2.vers.i6.in Vulgata legimus, Et c^ui dtreliijuerunt zim fuM, diuerlt’ rnnt in viaipranas,hxc in grxca défunt. Eodem cap-vcrs.2i.in Vulgata legimus, Qnittn.ent Eomintnti, cußeeiinntn:aniiatnmillius,i^patuntiam habebnnt,vj^ aätnjptiiieninj illins,V.xc in Græcadcfunt. Cap. ?• vers. lo.A/uliti^Mtdefn al/itudii'.efortnnitgloriit^fxctllHf Eedmanjnetisrenelatnra'rcana, hxc in Yulgata dcft’nt.

Christian. Dog^atvm. Cup. 12. uj £ jdcm cap,vers* 2.{^.legimusinVulgat3,Ccr/»^wlt;0« iltMs vtas non h^bcbit^Mcce/Jm. Prauujn conn ditsjcntS' duliz^bttttr. hit in græva défunt. IbidemIcgimusin GtsHyPujitlltt orbus htmtne MrebtSfCoguttiotu/a autcm catHs expcft ts, nefrofitearts. hxcin V ulgata défunt. Reliqua omnia capita fût çquè deprauata. At quod deprauatum amp;nbsp;vitiofum eft,hoc vtique fanæ amp;nbsp;intc-grç doctrinç principium aut régula elTe non poteft. Ex conupto enimamp; dcprauato nil ncccflaiionili corruptum amp;nbsp;deprauatum colligi poteft. Si quis tarnen banc vel illani editionem ptrtinatiûs tuebitur, dicam cum Hicronyrao, nonpojfe vtitjue uerttmejje^ t^uod diHonat .Præfat. in lofue. Secundum argumentum, Quiafcriptus eft ætatcEucrgctis, in Prxf.vcrC 8. fed qiiicquid co fcculo, amp;poft tempore veteris Teftamcmenti ft riptum eft, hoc non habere cano-nicamauftoiitatcm, cxiofepho ScEtfebio docui-nius,amp; proximo capitc prolixius doccbimus.Terti-um argumentum,Quia nunquam fuit in canone he-brxo, neq; tempore Chrifti amp;nbsp;A poftolorum fuit in canoncChriftiano, Teftis Hicronym. inprvlogo /MtOiAthanas.«» 5ji«op.Cyp.i»5lt;gt;wic/.Epiphan.»« bb. de Pender th.Meneur.Q^ïX.\xm argumentum, Quia lefus nepos eum à pâtre amp;nbsp;auo collcôum edidit, amp;nbsp;fcripfit græcè,Prïfat.vcrftî. Hune Itbrumfropecollt-ctum lefns tUeprtmns vita defunblus relttjuit, Strach fofi mortem tlbns enndem acceptitm lefu filtejito tradtdit, tjut ettminmanusfnmptû cencinne tetitm redegitinvotninen. Vnde apparet auum Icfum,quxdam hebraicè colic -gifle,patremSirachidem quædam addidiflcjnepoté lefumifta omnia digeflifle vertifle in graecum fcr-raoncm

monem , amp;nbsp;edidiflc græcè. Idem ex altera praefot. verf.p.colligi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit Icfus ne

pos fuentit^ atlhibHt ,vt liber finem per/iuHxs etiere-m.Ërgoantènondumfuit abfolutus.nequeeditus. cum hoc conlcntit Epiphanias libr. depondeiibus it « ïxyotÿMvrS (igrSf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simile do-

cetlfidorus libr. 6.8i Lyra /» Prolog. Sirach. At Hieronymus dicit ferepertjji. praefat.ad lib. Salom. Rcfpondeo hoc de aui patrifq; colledaneis, quae nepos digcfsit,amp; cdidit, intelligi pofle. Si quis tarnen mauult cum originaliter hcbraicè fc rip tum efle, ille per me fruatur (ho iudicio, modo fciat hc-braicum SirachnunquafuilTcincanonc, amp;ob cam cauflam , eius grxcam verfioncm in canonc cfTe non poffc.Qujntum argum.Quia auftor petit veniam fui • îcriptijin praef. verf.5.'L'oi igirw, inquit,mo»t/os volo, Cr nor ter : vt ’ueauun délit, fiminut a^ecfttieffe •videmur ziim ejn.trnndttm dibltonum.ijtMS interpre/ando exprttnere {enatirMm°. Sed nihil e(^,quod SpiritusS.afTequi non potcu.Ergo vcnia non habctopus . Athuius li-briauftor fatetur fe ^tKtdAm ajjeijui noKpotxjjJ'e, ob cam caufTam /e venia optes habere. Ergo non eft: fcri-ptusàSpirituS.Cùm igiturhic liber fitdcprauatus, amp;nbsp;fit fcriptus 3ctatcEvcrgetis,neque vnquam fuerit in canone ludaico , nequetempore Chrifti amp;nbsp;apo-ftolorum fucritincanoneChriftiano, Afiteditus græcè, deinde non potuerit quxdam aflequi, amp;nbsp;ob earn cauftam vcnia opus habcatjmanifeftum eft cum regulamChriftianorum dogmatum cflcnonpolTe-Pronuncio cumprimitiuaccclcfia, ettm nonejjitnea-

Christian. Dogmatvm. Cap./}, uy primitiua ecclcfia, eum^lfeccleßalegeHditmtffe, liificattouemfltits, ho» ad atdlorttatem Ecckfiafitcerstm d»gma/Hmcogt;^rma»dam.tiicronym.prsf3t. in Hb. SaJomonis.

Liiros Addchabticos,no» effe fri»dpistnt Ht^j regsi~ Ium chrtfitanorHm dogmat um.

ECcIcfiafticum fequûfurMachabçici.HosBcllar-minusCanonicos cflc dicit ; nosncgarrus. Ille probatfuamfcntentiam tribus argumentis.quæ or-dine cxpcndcmus. Primutn , Quia aliqui patres eos hononficc producunt .Secundum, Qnia aliqui patres cofdemlibros diuinamfcripturaappellat. Tcr-tium.Qui’E-cclelia cos habet pro canonicis. Ad hsc omnia nos quidem ante refpondimus.Sed quoniam tertiam rationcm Aueuftiniauftoritate probans ir-ridetCaluinum,quodisAuguftinomultum tribuat amp;tamen librosreijciat,quosilleabEcclefia procanonicis receptos teftatur.Idco ad hanc tertiam dc-nuoaliquidrefpondebimus.sequus leftor dabit nobis veniam, fi ex prioribus nobis quidam repctcn-dacrunt.Auguûinuslib. i8,de ciuit. Dei cap.3d.

fiippHtatto, inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ho» in fertptnrts

fa»Ris,lt;jM canonKt appellantttr: {id in alijs mnenttur, in (jMibtts tir ÄfachabaorMmbbrit^itos non Indai,fed Eccle~ ßa pro canontcü habet,propter ejuorttdam martyr um paßt^ onesgraues,at^mirabdes.hx quanta fit Auguftini hac in re auäoritas,oftendimus ante. Deinde idem Au-guftinus ineodécap.dicit,^«irfK Efdra,eßfopttspro-pheta E/dra.Et hoc eft tarn verum.quàm Ulud. Addc, Augufti.non ümpUcitcr diccrc.coslibros effc in ex-

none, fed tantum »». nempe prepter C'UorMndat» martjrum'vehcmentiiadmirabiltsperpejitvnes. Idem docct libr. 1. contra Gaudenti) epittolamcap. 23. Machahieorumfcrtptnra rccepia efi abEideßa non tnutt-literjtfibriilcJatui-vc] audiatur, maximèproi.ter tßof martyres . Scd ob banc ca flam in canone morum, nonhdcicenferipoflct. EthocdecetLyra. Rccept-i ƒ«»f,^^quiens,^lt;/’£fcZç//Ä, vt admeram injormationem le^antttr^ præfar.inTobi. Idem teftatur Brito,£»^ri Adachabaorum inquiens, non/Hntin canone, tarnen fe^utttr in Eccleßa per conflit nt lonem^Romana Eccleßain prolog.Machab.amp; Kabanus ad regem Ludouicum. Nnnc tempus il lud efl, ejuo Romana Ecckßa conflituit li' brosMachabaorumle^i in Eccleßa , Manifeftum igitur eosnon ad dogmata probanda, fed tantum ad mores formandos receptos.Z^ ledos t(f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad

canonemfideiattiner,etiam Auguftini iudicionon funtcanonici. Librocnim. r. de ciuit. Dei. cap. 10. InßinElie 'mcp.W,can9nicfslibris nujejuamnobtsdtumitut prtceptu permißüve repertrt potefl,vt vtl ipßusadtpißendi immortalitatis^velzlliuscarendicauendive mali caußt, nobßmetipßsnecemtnfleramus. At Razis (eipfum occi-dcnslauaaturi.Mach. 14.V.41.Nihil autem lauda-bile,quod non licirum.id igitur,quod fecundum It-broscanonicosillicitumcft, hoc Machabæici vtli-cirum, amp;nbsp;laudabile permittunt . Deinde auftor Machabaeicorum laudat ^tn.‘m,cjModvoluertt nobthtel' mori. At hocreprehendens Auguftinvs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in-

quit, vellethumiltter,itaenmvttltter. liltsenimverbif htfloria gentium laudareconjueuit, fed vir os fortes huiitS leculi, non A/artyres. Hineeosnequident

Auguftini iudtcio, eflccancnicos fidei .Quidquod ipfe Auguftinus difcrtè neget, eos effe in canone. Lib.enim (ecundo de mirabil.S.Scripturx, cap. 54. InMuchabMrMm, inquit, ltbris,etfialtquttiiittrabdtum numero t/tferendum conuententj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orsi»«« tauentatur^

de hoc tarnen nulla cura fati^abtmur. quia tantuut propoJuimuSfVt de dtutnt canomi mirabiLbusext^uam hi-jloricam expojittenem tan^eremus.\tc\uc haec lunt Bcl-iarmini argumenta pro auäoritatc Machabæicorû. lamimmotiiargumentis oftendcmus, cos non cflc in canonc. Ac primum. Quia temporeMathabçorû non fuitpropheta, 1 .Mac. 4. ^6. Lapides depofuerunt, donee exoriretur propheta,qut de hts relpondere popfet.Lz.l Mac.9,i7.£r acetdet ifraelitis calamitas tanta, quanta nulla unquam exfiitit,ex quo nuUus intereosprophetavi- ■ fus fuit. Ad hune locum feribit Vatablus. Nam tune, prophétie ceffauerant,neqj a Adalachta propheta vUusfue-rat,qui eos de rebusfutterisadmoneret. Eodem libr.cap-14.vcrl'. 41 . fccerunt Simanem prinCtpem fummum pontificemperpetuo, doneeprophetacertusexifieret. Vbi Vatablus. Nam co ‘.empore^tfr htm dm ante prophétie de-ƒ^r4«f.Iofeph.lib.l.cont,Appion.dlcitÄffw^ere-.'^^'-taxerxis nonfuffeiit^t^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5rp«?iflni».ldem docet

Eufcb.lib.j.Eccles.hift.cap.io.Hicronimi.lib.1 j.in Efaiam cap. 49 . Pofi Ag^aum, inquit Zjcfearij« tJMlalachiam nullos aliosprophetas, neq^ ad lohannem baptiflam videram. Auguft.lib.de Ciu1t.Dei.17.cap. l4.7'ofo,inquit,lt;ZZoff»»pore,e.v^«lt;o redteruntde'-Babjlo' Hia,poßiJ^l,alachiam,A^aum t:^ Zachanam, qui tune prophetarunt, Efiram, non habuerunt prophetas vf~ que ad faluatoris aduentnm, ntßaltumZaehariam pâtre

Z«Äi4»»»7.Eufeb.libro lo.cap. j.deprepar,Euang./gt;fl^ (^t_^€alachiam,non fuit amphui fri)phetitnpttd/uiittos,A.t poftMalachiam Machabxici librifcripti funt.Aut igiturdoceat Bellarminusquo tempore poft Malachiam prophcta(uerit,amp; quis il-Ic fuerit, qui hoslibroslcripfêrit, autfateatureoï non efte à propheta fcriptos , vel dcnique concédât effc aliquem librum Vet.Teft .canonicum,qui non eftaprophetaftriptu'. x, Quiaeorum auöórlofe^ phus. Hicrony.Iib. x.cont.Pelag.yl/4cfc4Alt;c()t»r»,in' lt;\\iïthifiorilt;tfirtpterefilofephus ÆMk'bmi lib . j .cap. lo, Efiadhucaliudetus ^«^rlofcpho loquitur) elegant Jatis volumen,quod animusfit^qui impertum teneat tn no-bis , quetn bbellum ejuidam ^(achabforum attitulaue -runt, pro ee (juedcertamina inibi nbsp;nbsp;agones pro pietated

AEachabatt frairtius defudata contineaï. Hierony. in catal. c. lolephus.u^//«/ lt;jue^e efi hber eius (loquitur delolepho)/«^»« (^Adachabaerii funt dtgefiamartyria-Atloftphus Chriftum agnofccrc non voluit. Aut igitur homo Chriftum rcpudians potuit fcnbcre li' brum canonicum, autMachabæici non funt canonici. 5, Quia eft gentilis amp;nbsp;non canonici libn compendium. Libroenim 2. cap.t.\’cr£.24.Qult;td/af0ne(f-renao ejuinyue libris expltcatafunt, nos vno volttmine per-flringereconabtmur. Ad quern locumVatablus. co»«-netsgitur hie Itber Epitomeneorum, yua a lafine Cjrento plurtbus verbis Itbrtsfunt explicata.Kt ft Epitbme !i-ororum lafonis eft canonica, turn etiam libri lafbnis canonici funt. Eptome enim non habet plus aufto-riiatis,quàm ab illo cuius Epitome cft,acccpir.amp; ob earn cauffam vel gentiles libri, amp;eorum Epitom« funt

fant canonic«, vel liber Machabsorum non eft ca-nonicus.4. Quia pugnat cum veritate hiftoriæ gen-tilis.Lib.enim i.cap.i.v.7.t;wlt;rfcfy«M«Z/«y?r/^gt;*^,loqui-turde Alcxadro,g«lt;T'H4C«»»eo4 tuttetute edutatifttt-rant^viuus ^^dhuc tUu regnum fuum dtjpertiutt. At hoc non eflc verum docent omnes hiftoriæ . Plerofque cnimferuosilluftresClytum,Parmenionem,Philo-tam amp;nbsp;alios necauit priufquam mortuus cft.Deindc cum interrogaretur, cutregnum relini^jueret, refpondtt^ ei, qutepttmusefl.CürtiMS lib. io,amp; Arrianuslib.y.Diodorus Siculus lib. 17, TÎiiîi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijny«»!*»!»«, tin Tti» iS«.

ciXmo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KgaTtry.L.'vra. Quiçrunt e^uem tm-

pcrijfaciat ,relpondit,dlt;^gt;«Jnw«lt;w. Tantailli magnttuiiolt;enimifutt,t/f cum Herculem fîlium,cum^ri-alt;!iitumfratrem,c»m'HpxA»tm vxorem fragHantemrelin^ queret, eblttut »eceßitudi»u,(lig»ißimü uuucupautt here-dem,frorfitsquaßtfefui effet,vtro forti aliumquum 'virum ^'ortemfuccedere, aut tantt regnj epes alqs, quamprobatis relintjui. Hacvoce velutt beîlicum mter amtcoscecinijjet, AUt malum difiordtA mififfet ,• it a omuesin ^mulAtiouem confurguist, Ambitionevulgi tActtum/ermonemfu-uoremmilitum quitrunt,8e paulo poft.TVo» tAm ipfehoc dtU!fit,qM/tm aUjs hocdfuidendumreliquit.Prxicrc^i poft eius mortem de fuccefsione tantum certainen fuit, i/t corpus per multoidtes inhumAtu lAïuerit, Teftisplu-tarchus in cius vita. Atquehoccum prsuidifte,amp; prçdixifle docet Arrianuslib.7.Curtiuslib.io.Dio-doi’uslib. 17. Denique cùm duces eum dccumbcn-tem dcflerêt »B«e««z«,refpondit, cum excefftro, eiig^ MemtAlibusvirisregem.Voiircmo omnibus notafunt belîa amp;nbsp;ccrtamina, qux poft eius cxccffum ob fuc-// S ccfsio-

ccfsionemcontigerunt, vttaceam otnnescos, qui Alexandrum fanguinc attingebant, cfle àfucctflo-rib. vt Curtins docet, occilos. Scd liæc omnia non accidiflcnt, fi ipferegnum (eruistuis difpertiuiflet. Errat jgiturhilioriaMachabçoiû.tjQuiavnus liber elHcriptusGræcè. Hieron. in prolog .Galeato.Ä» cunäus GrtCHSCj'i.tjuod tx tffa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phra^probat t poteß.

At nullus prophctafcripiitgrçcc.OmnesaûtlibriV. T.à propbetisfcriptifunt. Nullus igiturcx ijsomnibus origina'itcrgrxcèfcriptuseft. 6,Quranoneft in canonc ludaico. Hucfatcturaduerfanus. Atta-non C hriftianus ex ludaico faétus cft. Hoc probaui ante. Non poteft igiturcficincanoneChnftiano. Quod enim ludaicus canon non habet,hoc Chnfti-anus ab co accipcrc non poteft. Et ob earn caulTam tempore piimitiuç Eccleliç canôV.T.C hriftianus amp;nbsp;ludaicus per omnia confen ticbant.y^Quia temporc primitiux Ecclcliæ non fuit in canone chriftiano. Hoc ante probatum cft.Ergo amp;nbsp;nunc in co efle non poteft. Eccleiia cnim non habet poteftate tibrû,qvi non cftcanonicus.faciendicanonicum.SjQuia funt in ea quædain, qu-E pugnan t cum canonica Icriptu-ra.Librocnim.2.cai'.i2.v.4?.4î//i/lt;tt«r/*^i?r,(jAè.i ob-titlerttfacrifictftmpro mortuts.Kt inDci verbo nulluiu fâcnfit ium pro defi'iót is inftitutum eft. Deut. 5 ,v. t Cxßoditeer^o vt faciatùojuemaclrKOoiutKprtcepit/ehou4 Domveßer vobn.ne declinetts addextram^ant adßmßritgt; Aut igituroftendatBellarn inus, vbi lehovafacri-ficium promortuis inftitucrit, autfatcaturludaffl fcladdcxtram, vcladfiniftram declinaffc. Porroin cultu diuino non liccbat quicquam facere,nift qued

Deus prxcppcrat.Lcuir. lo.i .ebtulentHtcomunkhatta ignema4enitm,ejMd no»prteceperateu. Tnmc^re^AS efi ig^i^tfaKlehoM^^^coftjtijiJtteos. Doccat Bellaniunus vbi Deus præcepcricpro niortuis lacnhviu ofFcrrc, Aut fatcatur luoa fccillc,quod no crat madatu-Hoc CÛ doftifsimusCaluinus tc monerct, rccteteciffeS, fl fecutus fui{res.At-lt;4«^«y?/««gt;» Calitt»ooppo»/^,lt;;$^ae-cts ilium ex hoc loco j^tbare, piumepeorare promortuis.

Ex quo libro Aiigullinus probat pium elfe or,»re promortuis,illceftcanonicus. SedliberM’-chabæorum eft illc , ex quo Auguftinus hoc probat. Ergo liber Machabæorum eftcano-nicus.

RefpondcoMaiorcme{refal(am,amp; iamantè dn-cui Patres fæpè ex bbris apocryphis, amp;nbsp;gétilibus fua dogmata probaflejSe ob earn cauflam nóomncscos efle canonicos, exquibus patres fua dogmata probant. Deinde conuertis te ad conuitia, amp;nbsp;dicis, tantum interefl inter Spiritnm-Augu/tim, (jr Caltttnt,vt ^uflinits i^uia libros Aiachabaornm credit e^fe canonicas, tnde colltgat bonnm ejjepro mortnis erare, Çalitinin ijMod exijhmat malit effe orare pro mortws, inde deducat Itbrit w»ej(/eM«»««coi.Compvimepaululumbiicfurorem. Hieronymusenim dicit hbros A/achabteernm eße apo-crjphosAicm docctCyprianus«wjjigt;wto/ocum coco-fentitNazianzcnus tn carmine de genui/its S. Scriptnra /»frrij.Idem facit Mcltto,Epiphanius,Origcnes,Lao-dteenum concilium,vt ante oftenfum eft. Imo Sccle-inquit Hicronymusinprolog.adlib.Salomo-nis, »«wrfCipirMt intercanonicas firiptnras. Poftemne igiturcodem modo dicerc * Tantumintcreft inter

fpiritum primitiuae ecclefi« amp;nbsp;Bcllarmini, vt Vetus Ecclefiaa Spiritu S. gubcrnata cos inter canonicat Scripturas non rcccpcrit ; Bellarminus vero recepc' riteos intercanonicasScripturas. Define igitur co-uitiari.ln promptu cnim eft,quo rcpriiTiaris. Quod vero attinet adinuocationem pro mortuis, refpon-debimus fuo loco. 9, Quia petit veniam orationis impolitaelib.a.cap.i 5.verr.59, EiJii^uitieMreU'e, dr (owmtHtarto ceu^rneuter, hoc (dr ipfi volni.ß» exdtter AC ttnftiter,hoc eß,(juod potnf,i\it vt vetus habet^» tninMsdtgne, concedendutn ^wifccBellarminus relpó-det amp;nbsp;paulumimpoliti (ermonis veniam petcrc. î-Cor. 11 .d.Qp^dfirttdtf fumfirmene,no» tame»(dm rtt-diiJcte»tia.Ktn\xf(\\iin\ bic veniam petn, fed potius gloriatur ob imperitum fermonem.'l hcophylaólus. Ofiendtt Paulus fe nihtl defugere rudttatem, ejuinvtl maxime de ea glortari. p^ult enim efienderejenonvttfucata, dr pohta or at tone, vt quernqua deeipiat, quemadm eduitt pfeudeapefioltfaciüt.jed vti rudt jer»io»e,vt omnts vis di-utna gratiatribuatur. i .cor. a. j\.Ne^oratto mea Crpr*' dicatio mea ver(ata 0(1 in perjuafirijt humanajàpiëtiaverquot; bis:fed in demonßrationejpiritualispotentia.ücmde po-tuifle Paulû polite loqui,(i voluifl*et,teftaturChry-foft.r« homdijs de l^aulo.dr in ^.Ithro defacerdetto,?x re» ipfa indicat.Hic veto auôor conqueritur.fe non po-tuifle rcöiïis loqui.ƒ» exthter, inquit, cr tenuiter,he( eß,ejuodpetut,tSTtiifiix]it'itftei. Non igiturhuiujlibri auftoreftSpiritus S.Illi n.nihilipofsibilc. Piçterei ctfi Paulus rudi vtebatur fermone, cömodè tame amp;nbsp;conuenienter fuadogmataclocutuseft, t.cor.i Omnino manifeßtfaSifumus in omntbusapudvos,K^‘

iQ.T.'J.iAnftüciattivotuomnt'DeiCônftUitf». At auâor Machabæicorum dubitat.an hiftoris convenientcr fcripferit, amp;addic(è non potuifl'e melius fcribero. Non reâèigitur hoc loco allegatur Paulus, nullae« nim inter eos fimilitudo. i o.C^a quaedam, quae in hoclibropromittuntur,funtfalla.lib-n.a.cap.i,vers.

ignoMmfere iKftm ifli tn quo fc. area erat abf-conditï^ dttm Dtusrecollegeritmnltitftdinempopftli, m pLu/uttsfuerit, turn demijttiDomutumtlltt oßenfttrum, gloriäcjut eiHs ettm nubeapparitMram. Sed Deus eft per mortem filij fui placatus,arca verb nufquam inuenta eft. Ergo falfum promilit audor Machabæicorum, Quod verb Bellarminus hoc vcl de vlttmo Cbrißt ad-ue»tx,veï de »pyö Chrißo wj/^kèintelligendum effe di-cit, hæGtationem arguit, amp;nbsp;cum iple haefitet, neque feiat, quid defin ire dcbcat, non eft necefle, vt cum pluribiis verbis refutemus. Sed neque Epiphanius eura iuuat, liber enim ille de vitis prophetarum non eftEpiphan. Hieron. enim i» catal. cius non memi-nit.SednequeTrithcmiuseum recenfetmili ixaddi-tiuncxla.OcindeinGr^co codice Bafileç editonon exftat. Prçterca auftorlibri, de vitis prophetarum, hanchiftoriamdearcaabfeondita conuertitin alle— goriam.Ex allegoria autera certum argumentum afterri non poteft. AdTuitienlem non habco necefle refpondcre. Porrb totumillud dcarcaabfcondita vanumeft.Ieremias enim rem tanti moment! infuo libro non prçterijffet,ncq; Efdras amp;nbsp;Nehenaias illud poftreditumintaéium reliquilTcnt .Prxtercà,Ierc-mias.neq; antc,neq; poftcaptiuitatem potuitarcarq auferre. Antè non potuit, tcncbaiur enim captiuus, vfqi

vfq; ad vibis excidium , lertm.jj. poft ctiam non potuit.nam tuin omnia erât in manu Chaldæo-rum. Deinde nrct altareerMtawo obdu^a, vt do-c et Moles,Exod. 2 j.j i .Tantamvcrôprædam non pa(si fu’flcntcrudeles milites libi cripi.Prætcrci 2. Reg.ca.vlt. docetScripturaCZi/i/lt;itejfi»»»»4 dtrtftttße, ncçi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reliijHfße, quid igitur fuftulerit leremi-

«SjVideritBellaiminus.Qi^dautemBellarminusdp cit Icremiam non potuifle tempore Zcdechix, quo «ptuscrat, arcam auferre, potuilTe veto tempore loacim.quoliber erat,hoc pugnat cum SixtoSenefi-illc n.cótenditlere miâ illud téporc Zedechiç.dum in 1 carccrc erat, per alios feciflcJi.S.her. i2.Rc(p.ad oblt; J.Deinde eft infirmum-Apofleenimadeflenon valet confequentia. Praetercàcùm hoc abfque feriptu-risdicatur, eadem facilitateànobisnegatur, quaï Bellarmino affirmatur. Rcâiùs Lyra. Q^odhte dùi' tftr deabjconßonearcti, (ßaltaris incenfi per leremtarify non habet magnamapparentiam. ^utd leremiat in carcert fuit claujKSv/q^ad duw captionis lern’aient per Chaldaosgt; vtpat.lere.j^.^3i,EtjtcMtantecapttonew ciuitatts nonfecit,nec nbsp;nbsp;nbsp;capttanem^vt videtnr: tjttia capta ciutttitt

ttiamarea conjregernnt.f^ totnturapnernt, aßiortarnt 4.Reg. 25. A lerem.vlt.Propter^nodnonvidetMr ver if-mile .^leremta dtmtjerint arcam i)omini,ef-altareincenf-^ua ét ant de anropurtjsimo, vt habetur tn Exodo, igit/tt ' propter tfla, aliafupradtSla deworle.Antiochi, à tetii- , pore Demetrij; ^ua eum difficult ate magna pofiunt cii al fi Scriptura locù ctncordart,vt patet exfupradiélù. liber ifit /ecundus,amp;maxime quantit adpritfationem,repntatura

vntlttsmublmapocryfhus. r I. Qina lib.i.verf. 16. dicit TR^m^nostrnperium futtm vni homtnt annuitfn commit ttrCyqttt ■vmfterjèt ipjorum tcrrti dtmtnetur.CMi om^ nesdibloßntàftdientts. At hoc fallum efle nemo igno-rar.Romanienim non vni, fed duobusconfulibiis imperium committebant. Bellarminus dicit apnd Romanosinmorepefttnmfnijji,vt confutesalternüätebns imperarent, id^ probat exemplo Tcrcnti; Varro-nib,amp; Pauli dim vlij in pugna Cannenli.Qnpdcqui-dem miror homini dofto excidifle.Varroenim non ex priPca confnctiidine, fed per vim altemis diebus imperabat.Plutarchusin vitaFabij. f'arrOyCumex-torfifetei alternisvt imperaret, cafiracaflrisconiungitad vicum Cannas. Minutius amp;nbsp;Fabius, cum in eodem bello fimul imperatores faâieflent.non altemis im-perabant, fed copias inter fe partiebantur, Plutar-chus ibidem, in caftrazn ventt,ojfendttMtnutium nthtl iam modic'epraffcrentcm,fid tttmidum tÿ inflatum^im^ pertum^^ pofiulantem altemis diehus. Jd hand quaepuam placuitei,fiddiHifitcumillocopias. 11. Quia templum eodemdtedicitprofanatum, ^expiâturn ejfe, nempe tj.

Machab.4.f 3,amp;2. Mach. lo. 5.Eodem cap. V, 3. fcriptum eft templum expurgatum ejfedua^ bus annis, ^fexmenfibuspofitjuam/c.poUutumerat. Vatablus. Tantusn entm temporis fpactum intercejstttn~ ter templum profanatum, atepteetlludtdem txpsergatum, Explicet Bellarminus, qnomodoeodemdietemplum , nempe viccGmo quinto Cafleu profanatum, amp;expiatumfit, amp;nbsp;quomodo inter eiusprofanatio-nem A'cxpiitionem fpacium biennij amp;: féxmenfiû, interfit. Altcrutruu) eniro faifum efle ncceffc eft.

Deinde ♦ulgata verfio dicit iftam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fofi

bienn.mm faiiamejfe^grxa vcro dicit poll bttnntum 6.meuJtsfiiElAmej/e.Vtrumque fimul verum clTcnon poteft.Quomodo perfuadebit Bcllarmihus latinum textumGraeco vcriorcm eflc? i j. Quia lib. i. cap.6, 16.dicitur Antiochus inPerlia»«/fi/lt;iJuomortf/usejJe. A.t lib.i.cap.i.vcrf. i6. diciturlt;« temploNmneitmem-braümc^/us t^fe. Et rurfusli.a.ca. 9. v. 28. diciturpf.-rt^t tnter montes mtjirrimo mortis^enere vitMnt fininijfe, Haec omnia fi vcrafunt,tum vnus amp;nbsp;idem homo tribus diuerfis locis mortem oppetijt. Hie varie tu-multuanturpapiftae . Scdillis aqua hærct.vteftin proverbio. Alij diuerfos fomniant Antiochos, alij aliud comminifcûcur. Nos alijs negleâis folum Bel-larminij pcrlèquemur.Illc hæc de vno amp;nbsp;eodem An -tiocho dici confitetur, amp;nbsp;dicit cum lib. x.cap.p.non efle peregrè mortuum, {edeept^eperegreagrotare, 8C çgrumdomum deportatura efle.Capite verb primo eiufdcm libri non ipliim fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£■lt;ƒ«»»

efle, atque ita iftum locum avnxJ'ax'!» intclligcn-dumeffe.NifiBellai minus leliiita eßet,diccrcmeum i fomniare.Namlib. 2, cap,9.v.2S. dicitur Antiochus ftregre inter montes mifirrimo morttsgenere vitAmfini-Htffe, amp;nbsp;vtomnisdubitatiotollerctur, additur eins torpus 'a Philipp« domum deportatum eße.Si illc qui pc- । regrè vitam morte finit, amp;nbsp;cuius cadauer domuin i defertur, mortuus non eft, turn concedo,Bellarmi' | jnc, peregre mori, idem clTc atque peregrè ægrotare, 1 amp;nbsp;xgrum domum deferri. Ad locum lib. 2, cap.i,v» lÄ.quod attinet, diciturifxiclApfdtbstsobrutus, dl“ membrattm dtjfe£lus ejfe, Ci»pfit item emt Ampntatur» for^^

Christian. Dogmatvm. Cdp.r^, 119 fwM froieUttmeJJè-'^xcipit Bcllarminus.hoc exercitu* Antiochi.nonipfiducj Antiochocontigiflè. Hanc fuatnrefponfionem probat ex 14. GencC vbi regem Sodom cæfum efle narrat feriptura, amp;nbsp;cundem poft-ca viucntcmamp; loqucntem introducit. Atindcci-ino quartoGenef. regemEdom non eæCum, feder-feriptum eft, atque hoc varié exponunt. Deinde fynecdocheillic locû haberc potcft.hîc non po-teft. Auftor enim lib. 1. cap. i. v.17. pereußerunt., in-€iait,{lu€egt;fgt;,eteoj eo eraMt,etc.Videi manifefte ipfum ducem cum fatellitibus cæfum cfl'c. Si igitur probabilibus argumentis docere potes, eum,qui la~ pidib.obrutusjamp;membratimconfeftus eft,noneflc mortuumitura fatebor Antiochum hîc mortuum non eflc.LyrajcAtMjrr««! templum,cun* ^nti~ tchffs:^fie »0 vtdetur quod eiMferit, (jttM facer doits mer' tem tius magu (jHtrebant, quant aliorttm. tdeo fubduttr, percttßirttnl ducem primo prtneipaltter,c5' eos, qui cum ee erantconfiqucier,!^ dtuifirunt me nbratim. Q^dau-ttm per ducem inteUtgatur a4nttochus, paies ex prtneipi» huius partis. Tfxm citm in Perfide eßet dux ipfe. i, etc. In 10, cap. a. lib. idcmdicit/j««c/i^r«gt;» propter hancdte^^ntiocbi morte diffuultatem, lÿ- propter aliaquadamàmultisapocrjphureputari. Relinquitur igitur, vcl vanum eflc.quod Machabæici docent, vel vnumSe cundem hominem ter mortuum efle. 14. Quia ludas occubuit aune / ft. Seleuct, i .Mach. cap. 9. V. amp;18. Idem«»«« lit. Seleucifcripfitepiflolamad confratres fues, a.Mach.i .lo.Quæ G vera funt,(èqui-tur cum anno 16. poft mortem fuam epiftolam feri-pfifle. Refpondet BeUarminus numerum tfium efiifi-

t2em frMtdentis Ej^illoltc , cr non ferttnere ad fequett-tem Eftfielamt\é(\\yïo]aii,c{\i\i in Grscis librib poft iftum numcrum eft magna diftindio. Scd hoc eft valde inccrtum.Latinienim codices vnanimiteriftu numerum cum fequentibusconiuRgunt.Idem facit Lyra, amp;nbsp;reliqui expofitores. Deinde fi hoc verum eft,tum Latini libriex Grçcis emedädifunt. At hoc ncgatBellarminus lib.i.Prætercànon omnes grsci codicesitadiftinguunt. Bibliaenimregia,quxA' riasad exemplum Complutenfecdidifle dicitur,eo-dem modo diftinguunt, atquehbri Latini.15.Qijia laudat Razin femetipfumintcrficicntem, a.Mach*

won malens. Bellarminus refpondet, EaElumnarrart, nonlaudari. At narratur Si laudatut limul, Pofuit enim hoc ex opinioncHebræorum» qui hoc modo fibi ipfi necem confeifeere, non puta-runtillaudabileeftc. Lyra./« hu duobusca/ibssi dicût Hebraiy qaod nonfolum licttum,Jed ttiam meritonstm femetipfum interficere : quod talts interfeSlie erdinatur i» ‘Deum.^t paulo poft, Z^nde jertptura libri hHitts,qiH receptaeßabEcclejia ad legendum pre injormationemO' rum, non videtur hie Razin ar^uerei fed potties comrnff' etaredefuiipßus interfeóltene. Manifeftum igiturRS' zisfadum ab audorclauo'ari.At idem fadumàSpi' ritu S. improbatur. Deinde verf.^ó./^wprorjutjit^' quit, exanguùprehenfa -vtraque manuinteßinaprotulifi in turbam proiecit,ac‘Domtnum vita ac Spiritus prit*' tu^,vthaceadimrurfusßbtredderct. At hæcimpofti' bilialimul A ablurdaiunt.Irrpofsibilia,homo cnii” iam prorfusexanguis, inteftina ßbi ipfi auellcre, ! in a'iium proijeere non poteft. Abfurda,qui cnim i*’

tam improbo facinore, tanto fcruore 8i xftu occu» patus eft, Dcum in ipfo facinoris pcrpetrandi mo-mento inuocarc non poteft. Proptern«c 8c fimilia pronunciamus cum Hicronymo, bbrasltgtre /juidem Ece'.tßAm ,fed t»s inter cantnifASjtri-ftttrAi nen ricipere.praefat. in libr.Salom.

IndieiuM Veteria Ewltfut de bbris Nani Te^Atnentt. HAâcnusdiflcruimusdclibrisVeterjsTcftamc-ti,nuncdelibri$ NouiTcftamenti paucaadde-mus. Hi ctG apud nos in cadcm funt auftoritate: tarnen quoniam Vetcrum dcijsdiacrfum fuitiudici-um,opcraEpretium crit, vtfecundum noftram pro-mifsionem oftendamus, quid vcteres deijs iudica-uerint.Libri igiturNouiTcftamcnti in duas C laffcs dividi pofTuBt.ncmpc in eo5,dequibus nemo dubi-tauit,amp; in eos,dc quibus aliquando dubitatum fuit. Pnmiordinisfunt4.Euangelia, Aftus Apoftoloru, Tredccim epiftolç Pauli, Prima epiftolalohannis,amp; prima Petri,Secundi ordinis funtdus poftcriores epiftolx Iohannis, Se-cundaPctri,EpiftolaIudae,EpiftolaIacobi, Apo-calypfis Iohannis, amp;nbsp;Epiftola ad Hebrxos.£wyîk/lt;i. j.CAp.j. e^cAp. 2f. tn eademlibre. £tltb. 6. enp. iS. Poftea vero re diligcntihs explorata,amp;: cognita, vni-uerfxEccleftæ hos poftcriorcs agnouerunt. Tcftis Athanas.«»5wop, Cyprian.amp;Hicronym. in prale^. GaleAte, Non igitur damnamusMufculi, Hcshusij,amp;alrorumfcntentiam,qui hospoftcriores à prioribuSjCUtnquibufdam patribus primitiuç Ec-ƒ 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dell«

clcfiae difcernunt, libentcr tarnen cum Athanado» Cyrillo,Hicronymo amp;nbsp;alijs profitemur.cos haben-dos efTc eodem loco, amp;nbsp;honore. Atque itaiudicat confcßio Bclgica,aXr/xc«/ö. 4. ConfclsioGallica, ty^rtictiloj,titvtrboT)tif amp;nbsp;Harmonia confclT.^eiî. t.dtScrtftura.

Vt omnia in pauca contraham. Manifcftum eft principia Chriftianorum dogmatum , deberc efle certa, anteconcefla, extra omnem controucrfiam poGta,integra,immutabilitcr vera,amp;diuina. £go veto oftendi hos fex libros cum iftis additionib. elTe dubios, ab altera parte negatos, in controuerfiapo-fitos ,falfos, vitiatos,amp; humanos. Neceflario igitur concludo eos non pofle principia Chriftianorum dogmatum elTc.

PKKtoRt. librooftedimus, œquinam libri fintCanonicimuC oftendemus, qiixnä Gt authen^ ticacanonicorû librorû editio.

iligionisprincipiuni.Exlibris n. ï apocry phis nô pofTunt oés fuos errores defendere. Ideo vulgatam vcrfionem,qus mukiserrorib.fcatctjprofecüdopnncipio accepc-runt. QiioniamvcrôvariçfuntverGones Veteris amp;nbsp;N.Teftamcnti,exq; in varijs linguis extant; squum fortè efTet dc fingulis cum Bellarmino confcrrc.Sed de omnibus inter noscontroverGanoneft. Exifti-ratmus igitur non necefle efl'e de Gngulis verGonib. amp;nbsp;edirionibus difputationem inftitucre, amp;nbsp;ob earn canfam reliquis milsis,tan turn ca.quç inter nos con-troverfafunt,profcquemur. Ac primu de veteriTc-ftamento, deinde deNouo dilTeremus. VeterisTe-ftamenti funt dux Editiones^dc quibus cotrouerGa eft. Vna prophetis ipGsfcripta;AlteraL4M-«4 (quadicut) exhebrxoin Latinû verft. De bis duabus editionibus controuerfiacft.Aducr.

IÎ4 Lilgt;.2. De Primctpii» ûrij cnim volunt Hebrxani editionein corruptan» efTe, acproindeauthcnticamcflenon poCTe.Nosil-lud negantcs dicimus Hcbræum tcxtum ab omni corruptionc liberum, ac proinde authenticum efle. Sed quoniam aduerlarij non omnes idem dicunt, i-deo illorum fentcntia paulo diligemius explicanda cft. Illi fèfe ita implicanr,vt difficile fit verum côtro-verfi« (Fatum proponere. Arias enim BcncdiôuSi Vat3blus,x\4erccrus,Pagninus,EugubinusSteuchus» amp;ahj Hcbratum textum prorfus incorruptum effc oÜendunt. ContràCanusA^r.^. CAp. /jj.Hebræos libres prorfus corru pros efTcclamatjidcmfacitLin-danus.Bcllarminus eos ncque prorfus corruptos» neque prorfus intégrés cfle alfcritjlèd tarnen ita cor-rtiptos elfe dicir.vt régula fidei cfTe nôpofsint.Vcra igitur Bcllarmini (enten tia eft.Hcbrços libres neq; prorfus corruptoseffe,tarnenita corruptos clTcjVt authétici e(Tc non pofsint. Nos ex aducrfohoc nega-jnus,amp; dicim’Hebrços libres ab omni corruptionC liberos e{re,amp; proinde efîe authcnticos.Hç duçfen* tétiç quoniaro ex diametro pugnant.fimul verx efle non poffunt. Nos morenoflro priusadverfarij fen* tenriamexpendemus, amp;nbsp;ad cius rationes refponde-bimus. Deindenoflramexplicabimus,camque iffl-motis argumentis probabimus.

StUarntini r4ttones, ^ittbtts Hebrteum textum corrft-ptuut eße adfcrit, examineinlMr.

STatu côtrouerfiç intellefto,Bcllarmini argum^-ta cxcutiemus.Ille fuam (enten tiam probat j,ar' gumentis«

Chrîstiak. Dogmatvm. Cap.2. ijj gumctis.Primum,Quia C aluinus lib.i Jnftit.cap.i 5. S.ç.in nono cap-Efaiae v.6.1cgertdum aflerit, Et voca-biturnontenttusadmirabilù. AtinHebræoeft non autcm R*^^’'.Indc concludit hebrxum textutn efle dcprauatum. Argumentum talc,

VbicunqueCaluinus aliter legendum côtcndit,lt;j in hebrço textu legitur,ibi Hebrçus textus cft deprauatus.Sed hoc loco Elaiç 9'C aluinus cô-tendit legendum cfl’c, ôquot; vocabituradmirabtUi, etc. cùmtamcn in Hebrso textu Icgatur, Et vtcabit. Ergo textusHebraeus etiamCaluini confcfsione cft deprauatus.

Minorem probat ex Inftitutione lib.i.cap.i 5.5.9, VbiCaluinus Nt^uteft,m(\\i\t,lt;jModJudlt;ti oblatrtnt,(^r‘ fie lt£ltonem inutrtant:hoc efi ticnteu quo vocabit tuniDt-Msforttt, paterfutur»fecielt,ac demttm htc vnitm reltejitïi filiofaciant, vtfit prineept pacitytfuorfum enim tat epitheta in Deum conge (ia farent.^T^o etiamCaluini confefsi-onetutbidus alicubi fluit ipfc fons.

Nos prias ad argumentum, deinde ad Caluinum rcfpondebimus. Acprimumdicimus Maiorcm eflie fallam.C aluini cniminterpretatio non cft regulaau-thentiex veritati» in textu Hcbrço;Sed cûtràtextus Hebrxus eft regulainterpretationis Caluini. Quam ob cauffam, quado Caluini Interpretatio cum textu hebrxo congruit.tum cam rccipimus,quando verb cura textu hcbrxo non congruit, tum nos eam cum bonagratiaCaluinijtcxtuihcbrçopoftponimus.Ad Minorera refpondemuseam non effe Caluini. Nam amp;nbsp;vêtus Interprcs ante illûita vertit, idem fecit Hic-i ronymus lib. 5. inEfaiam in fine, quinamp;Grxca . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 4 tranflatio

Ij6 tih.s. De Principiii tranflatio quae nunc cxftat, vcrtitK«x«J«,.HancIn- I terpretationcmfequutuscftCaluinus. Deinde hçc ( vcriio ex Hebraeo tcxtu commodè colligi potett. Sxpècnimaccidit apud Hebræos, vt verba aftiua f tertix perlbnx pafsiuè, vel vt alij dicunt,imperfona« ‘ Jiteraccipiantur. vtBlKOT’ centerenteos, id eft,centeren tur.Iob 4.v.i9.Et ibi Mcrccrus. Et Gen.i j,6.

tmftttauit et ad tttflittam. hoc eft, imputa» turn eft eiad iuftitiam, Rom.4, j. Et xrumnofx no-ÔCS ’'b-13'Q cen/htuerut mtbi.h. e. xrumnofx nodes mihi conftitutx funt.lob.7. j .Et ibi Mcrcerus.Et re-fetuut hac nolle animam tnam a te, h. e. anima tua re-pctiturabsre,Luc.io.xo.Mercerusin Iob.4,19. Ad nunc modu Kocabttnome »M,non inepte vcrti poteft A^C4^lt;r«r»me«e»«r.Hincapparct Interpretationen! Caluini non pugnare cum textu hebrço,Ièd frequé-tiir.vfii loquédi ex eo deduda eflc;neq}tame errant, qui hoc verbum adiuc accipiunt.neq; pugnant cuffl ; Caluino, modo redè intclligatur. I Icbrxi n. fxpè verba adiua tertix pcrfonxiingularisnumeri, fine certo N ominatiuo ponut, fubaudito Benoni eiusde vcrbi.vtp C tx»’’ plaudetfuper eum mantbus7. iî.h.e.complodéscomplodetmanu5fuas,velquod . idem eft, manusfuper cum complodetur.Mercerus in lob, cap.27.25. Et U’’! anniiciaMitIacob», 4S,2.h.e.nunciusnunciauit lacobo, vclquod idem eft.nunciatum eftIacobo,McrcerusinIob.27.v.25. Et,eodieKtP'’ toilet fupervosparabolam, Michexi« 4.h.e.lamcntatorlamentabitur, amp;nbsp;toilet fuper vos parabolam, vel quod idem cft,tolletur fit per vos pa-

eabitetuf »omeDeumfortem,h.e,voc2tor vocabit no-mé eius.Illc vero vocator cft Dcus,folus n.Dcus ta-lia nomina accjpcre,amp; dare poteft. Efa.

/eheiMyfirhec tfl nome meftm f^^lortam meam altert nott daboSwxt igitur dicas ,'DtMs pater vecattit nomen eiuSi netnpefilij/ntquot;J}enmfortem,SiucdiciSynomeneieesàDe» pâtrevtcatnr'Dentfortis, pcrindc eft. Scntcntia enira cft eadcm. Vtraqjetiâinterpretatioeftorthodoxa, amp;nbsp;cum textu hcbræo congruit, ac proindc textus hcbræushoc loco corruptus non cft. Hæcadargu-métum.nuncadCaluinum rcrpondcbimus.Illenon reijcit cômuncmhcbraici textus leâioncm: fedre-prehendit nnpiam ludæorum Intcrpretationem, quam illi ex detortis prophetæ verbis eliciun t, Sc vt rcsfit clarior, proponam ipfa Caluini verba in iHum ipfum locum Èfaiæ.lt;2^7*'lt;»wdnciuitCaluinus,4fllt;-uumefi verbum quta tamen ineleßntte capttur, non duhi-taut reidere tn neutrogenere. Tantundem entm valet, acfi in pluralt numéro dixifiet, vocahunt. Et nos (jalliphraßn hanc imitamur,on appcllera.^alt;ienim ad Deum référant Indai,e^leguntvno «»rearr«, vocabit nomen eius admirabilis, confiliarius,Deus fortis,patcr æternus, princeps pacis, facile apparetfiudio, velpotius libtdine objcaraneûQsrifitglerta fieri. Niemm nimts cupide earn faaDeitateJpoltarecontenderent, optim'eflueret co text us, ficut noftri reddunt, Deinde quorfum opusfuitDeum in-figntrt iflis Epithetis,fi tantum hoc volehatpropheta. Nomen ab eo tmpofitumfuifje Adefsia. Nam epitheta, quihus ornart/ôlet Deus, vel perpétua Junt, vel accomodantur ad cauffam prafentem, quorum neutrum hic a^nofeere heet. Deinde non erat hçc relt;fta ferics inter diverfa elogia 1 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medium

13? Lib. 2. Db Principiis medium Lei ntn.tninjerere, Jetl continuo fofl‘vtrbuvt Knp’i debutratJubijct, Leusfortu etc. Lx his manife-ftc apparet Caluinu non cotenderc, in rextu hcbrço aliter legendum cfse, quam hodic legatur ; dicit C' nim incite-verbum eße achuum, coutextum optimt f lucre, amp;phraftn tßi jgt;Mnefimilem (jalltCA pbrafi, cjim dt-- | citur,onapfelieru'. fedtantùmimpudenteniludæo-run- deprauationcm rekllere,illicnim dici nr K'lP’ eflè vCibum aótiuum, idco volüt omnia ifta Epitheta, quæ fequuntur, non referri ad puerum, qui ciuf-modi Epithetis dicitur efle ornatus, fed ad DcuH* patrem refcrri.qui fit illeAdmirabilii,ille coßlMrius,illt adeui ßortis,(tc fotens die paterfecult, qui pucro daturu? ft nomen principis pacis.Ez vt ChriftumDeitate fpo-lient,fpoliant eum omnibusEpithctis,qu3eSpiri-tucS. eitribuit. Hocilludcft , quodreprehendit Caluinus,amp;docet,etfi verbum vocandi Gt aftiuuiu» tame pro more hcbrçis vGtatifsimo fumi impcrlbna-liter, aeproindenon dubitaflefeidreddereinncu-tro genere. T ale igitur eft Bcllarmini argumentuju,

Quicunque verbum aûiuævotis vertunt indefi-niiè.feuneutraliter, illifatéturttxrumhebrai-cum cflé deprauatum.Scd Caluinus vertit verbum vocandi, quod eft aftiuæ vocis, neutrali-ter. Ergo textus hebræus etiam Caluini confe-fsionecorruptuseft, Sc deprauatus.

HuiusMaiorcm falfam efseautipfeBellarminus non audebit negate, aut oGcndet roti mundo (è efse bcbrœi (èrmonis imperitum. Qui cnim velprim’ rudimcntaHebrææ linguae attigerunt,illifciunthoc ebehebræis uGtatifsimura » vt verbaimperfo'nali*

velneutracxprimant per verbaaétiua, quandoquc plurali,qiiandoq;fingulari numero.lta pro eo quod nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicunt,

4git! Ludit, dorntft. vel tjttida^unt? htdunt, doT'-mwHt, i'ubaudiunt enim htminesvel quivü homo, vel Beifomein(dem ■z/fr/'/.netnpe, ^uidagiti fc. tjuivùagem, dormit, fjuivis dormtens.ludit, qwvu lodens,Si. hoc non folumHcbrçis.fed omnibus penegentibus vfitacura eft. Ita Grsci in plurali dicunt, Latini, ßcaiftnt, feru'it, fc. quivis homines,quod idem eft, ac li dicas, ßcftrtftr, Germanicè, Mttn thutt,Galli, 0» fait, q. d. homo facit, i. fit à quohbet homme. Idem in hcbraea lingua fæpifsimè fteri euicimus, cum argumentum de-ftiucrcmus. Et vt res fit clarior,adducam adhuc vnu atque altcrum exemplum de eodem verbo Gencf. 114. ideirco vocamt futeum viuentis, videntis me. II-ludetfi quidamvertunt, proptereaappellauitpMettm^ quemadmodum habet vulgataverfio.amp;Pagnini,tarnen certum eft, verbum appellandi non accipihîc aftiuc, neque referri ad Agar, ponendum enim effet in fœminino genere, quertiadmodum poGtum eft verfu prsecedenti, vbi dixerat de Agar, qitod tpfa v«c4««rlt;itK*lpn(infceminino)»oOTf«D(Jw»»«,quilo-quebaturcumea,7«'2)ew, quividifiime; fedaccipi neutraliter.feu imperfonaliter. Ideo notât ibiV ata-bIusSMtlt;t»d«»d«»»e^,inquiens,« qui ei nomenindidit. Satis tritumeft Hebraisverbumßc indefiniteaccipi. Qim tamenjinfusclariorfit, quidam in pafiiuum refiluunt., vocatus eft. Exhis perfpicuumeft, eosquittarefol-

fitat phrafishebrça.Planè codera raodo Gen.i9,2î textus hcbrçus habet,firoj}tereÂ vocauit nomen ciuMil Soar, vbi Vulgata Icgit. Idctrco vocatum eft nomen vrbi! iUinsSegor.Sc cap. 21,51. Hcbræus textus habet, Idegt; vecaun locnm tllum quot;Berfeha, Vulgata autem legit, Idegt; vocatfts eft locustlleBerfabee.iïymà^rnoài excrapla paf' firn occurrunt, grauitcr igiturimpingitBellarrai-nus, dura dicit Caluinura contendiflein hebrxo Ie* gcndum efle N‘lplpaßiuè,amp;non,|S‘^p'’aâiuc,pro-ptereà quod raaluentad clarioremintelleâû, amp;nbsp;ad praeripicndara ludsis occafionem calumniandi, rC' folucre neutrum verbum in vocem pafsiuam, vtfo' lent Latinj refoluere, amp;nbsp;ob earn cauflam falfum cft» quod aflerit textum hebreum etiam Caluini confef-fione corrupturn efle. Secundu argumentum, Qina Caluinus lib. i .luftifot. cap. i j. 5.9. locum lereraiss cap. i 5. V. 6. vertit. Et hoe eft nomen, quod vocabunf ettm, cïim in hcbræo fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocahtteum. Eft eniffl

Quicunque interpretando Hcbraica refoluunt verbum fingulare, quod poteft accipi neutra-liter, in plurale, amp;nbsp;pro vocabiteum fc. -vocans, vertunt vocabuut eum phrafi Latinis vfitata, ilH fatenturtextum hebraicum cfte deprauatum» Sed Caluinus ita refoluit verbum iKHp*» voctt^ biteum, Si^ro to verütvocabunteum. Ergo textus hebraeus etiam Caluini confefsionceft deprauatus.

MirornifiBellarminum horum argumentorum pudcat.Nos refpondemusMaiorem eflefalfam.Cal-uinienim Interpretatio, vt ante diâum eft, non eft régula

Christian. D OGMATVM. C^p.i. 141 régula authcnticsveritatisin tcxtu hebraeo. Et ob cam cauflam hæc amp;nbsp;fimilia argumenta ridicula funt, amp;nbsp;indigna ad quæ rcCpödcatur.Deinde ßellarminut hic oftendit non fcrendamfophifticandi libidinem. Siue cnim pluraliter vcrtas verba aóliux vocis indefinite pofna , fine cavertasfingularitcrpervoccm palsiuam, codem re$ redit. Hoe enim nihil aliud eft» quàm phralin hebraicara hebrxis vfitatam, reddere alia phrafi, quæ Latinis fit vfitata. Ad Minorera dici-mushanclntcrprctationcra non eflcCaluini. Ante eumcnim vetusInterpres vertit vocabunt. Idemfa-citPagninus. HosimitaturCaluinus. Deinde hxc Interpretatio cum hebrzo textu optime congruit, prçcedit enim nomé collediuumhfc*‘^W’'cumquo verbum plurale amp;nbsp;fingulare reólè iungi poteft.Ifracl cnim ponitur pro toto populo ludaico, vel falteni pro lo.tribubus, quæ pcculiaritcrifrael vocaban-tur.Hanc ob cauffana Hieronymus vertit Vocabttnt tum., ^cuDCdbitenm. In lerem. ad didum locum. Si-milii loca pafsim occurrunt in (acris amp;nbsp;prophanis li-teris, Genef. i. verfu i.6. Facttunus heminem, vt daminentur fifiibus marii, cïim tarnen homo fit fin-gularis nuraeri. Non errant igitur, qui in fin-gulari numero vertunt Vocabit, neque errant, qui in plurali vertunt Vocabunt. Senfus enim eft idem, vtraque enim Interpretatio orthodoxa, amp;nbsp;cumhcbrço textu congruit.Manifeftum igitur tex-tum hebræum hoc loco corruptum non eflè. Terti-um Argumentum , QuiaPaulusad Hom. 10, 19. vertit,/« omnem terramexMitJonns eorum, cïim tamen inhebrço fitaip Itneaeorttm Pfal. 19,5« Argumentum tale, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qui-

Quicunquc locus veteris TeftamcntiàPauliex-plicationedilcrepatjille eft deprauatus.Sedhilt;^ locus PfaI.i2,5.àPauli explicatione diferepat) trgo textus hebræus hoc loco deprauatus eft* *

Maiorcm concedimus elle veram. Qui.cunque n. locus redè intellcdus à Pauli explicatione diferepat, is citra controverliam eftmalus, amp;deprauatus-Sed Minorera nunquam probabit Bellarminus.Nos autemeam difertènegamus. Apoftoli cnimverba» Dauidisnon diftrepant. Nam cùm Paulus doccret Gentiles cleftos efle, regerebant ludæi, hoc vcruiii non cfle, Gentiles cnim non elle vocatos. Sedhoe Paulus negat. Docet enim fonum eorum ctlorumi^ vniverfam terram exiuifle ,h.c. vniverfâm cælorun* fabricam fuiffe ilhs magiftram.vcl quod idem cft,eol iam à creationc mundi, per vifibilcm cælorum ftru-ôuram,ad inuifibilcm Deum eolendum vocatos ef-lè.At idem docetDauid,dicit enim calesenarrare^lf' rMw»2?«,hocautem ficri.cùm Itnea amp;verba, calerutni^ vnisterfam ttrram fx/«er«z,quod nihil aliud eftjquàH* vniucrfàs getes per vifibilem cælorum fabricam, ad inuifibilemDeum vocatos efle. Attamcn, inquis» Dauid dixit, Lineaeorstm^ amp;nbsp;Paulus dixit,5c»«j rW*' Ad hoc relpondco, primùm, A poftolos in ci tandis feripturarum tcftimonijs magis de Icgitimo fenfu, quàm de verbis fuiffe follicitos. Orige», in Epifi.

lib. J. Hier en» Itb. 3. in Efaiar» cap. Et s» TM' fat. iibr.i6.i»Epiiam, amp;nbsp;ttd, Algaßam Qt/aß'. 2. Et A» Paminachii in Itbello de eptimogenereinterpretandi, vb* hanc materiam ex profeffo tradat, amp;nbsp;multis cxépl'$ illuftrat. Dcindçc«lerHf»lineacamp;ec»larisvfxÜM^f^' 1

nnj c^/orw.Paulus igitur vel candem voccm expreC» fit, velcffedo tribuit, quod Dauidcauflxtribue-rat, idquc manen te eodem fenfuamp; (enten tia. Mani, feftum igitur, amp;nbsp;hoc loco tcxtum hcbræum corru. ptum non effe-Quartum argumentum,Quia in omnibus Grçcis amp;nbsp;Latinis libris legitur,Fo^r»MMM»M meat,^ly.Ciimtarnen inhe-braeo fit xa Sicut Lee, Argumentum talc,

Quando Graeci amp;nbsp;Latini codices vnanimitcr ab Hebraeo textu difcrepant, turn hcbrxus tex-tuseftcorruptus.SedinPfal. ii.v.17. omnes codices Latini amp;nbsp;Graeci ab hebraeo textu vnanimitcr difcrepant. Ergohebræustextushoc loco eftcorruptus.

Kefpondeo Maiorem effe falfam.Græcorum enim amp;nbsp;Latinorum librorum confenfus non eft régula authcnticaeveritatisintextuhebraeo. Omnes enim GrçciSc Latinilibri (loquor deintcrprctationibus vulgatis) dicunt arcam conftiiifle 27.dieMenßsfiigt;» timi, cïim tarnen hebrxi rede dicant, hoe fadum effe 17 dt(menfiseiM.fdem,Gencf.3.^.Cuni{mod\ exempla plura colligi poffunt. Ex ijs tarnen nonfequitur, libros hebræos, fedGraecos amp;Latinos deprauatos eCTe. Nam ciim numeri in Heb. Graecis amp;nbsp;Latinis libris difcrepant, turn hcbracos fcquidebemus.y^«-gttli.iie Citta.'Dei Itb.f.cap. ii.zlrltb.i S.cap. 4-4.. Sed ne-que Minor vcraeft.Q^dam enim libri habent duas lediones.Vnam s q .aheramT^KO ,amp;funt.qui di-cuntfe vid'ffclibrosjin quibustantum^’ty.afcnptü erat.Pet.Çalat ltb.i.cap. S.^hb.g. cap. /7.Mullertu indtitum locnntiAndradft hb.-i-preconcd.rridint.Io.sn.

Ifiuultb.2. cont.Littda»um.Pag»iMus (ir f^titablMS addt-ßum lacMm. Deinde Maforitæ nionent legendum eflè 3,amp;(i quis legit •'nsa.docent illud in genu* ina fignificatione accipiendum non cffe. TremtU.amp; Ittnius in Pfalm.22.i 7 .‘Bellarminus de verboDei, lib.2. (ap. 2. Quam ob cauflam Hieronymus legens ’'TK3 vertit,, amp;nbsp;Paraphraftes Chald. vtramquc leâionem coniunxit. Quod autem imnK3 Aleph abundat,nouum non eft. Verba enim in quibus »»r-dia ^uiefift, folent aliquando Aleph adfdfcere, vt DXp Ozeæcap.10,14. Et Zachariæ 14. lO. tS^tuller. inPfal.ii.v7. Poftremo ft illud eft corru»' ptum.in quo duplex eft Ieftio,tum fequetur nullum pcnè verfum in vulgata Editionc efle integru, Nam vtBiblia nuncfuntà Louanienfibus édita, nullus pene verfus eft,in quo non fit adnotata Icßionis vi-hetas.Exhismanifeftum eft, hcbræum textum hoc loco corruptum non efle. Qui.ntû argumentû,Qiüa Exod.a.poft verfilm îi.inGræcisamp;Latinisexem-plaribus legitur integer verfus, qui non eft in he-braeis, nempe, altumquotj^genuit, et-vocanit nomen eingt; Lleezar, dtcens, T)eus patris mei auxiliatits efi miht,(^ It' berauttmede manttPharaonts. Argumentum tale,

Qjficunque libri non habent omnia quæ funtin Græcis Sc Latinis libns, illi funt deprau ati.Sed Hebrçi non habent omnia, quçfunt in Grçch Sc Latinis libris.Ergo hebraei libri funt corrU' ptiamp;deprauati.

Sediamantcrefpondimus Latinosamp; Graecosh' bros non efle regulamauthcnticaeveritatisin texW hebraeo. Deinde aeque facile eft ad Graecos amp;nbsp;Lau-no$

pos libros addcre,quàm ab Hcbræis dctrahcrc.Nifi igiturBellarrainus oftédat, Hebrxos libros mutilates effe, fruftrà laborat. Deinde amp;nbsp;Minor falfa cft. Caictanus enim doctifsimus papifta amp;nbsp;Cardinalis, dicit ißum verjumejfefitftrxMttnm. Eft igitur fallacia confequentis. Nonenimlequiturhebrïos libros, qui cum non habcntjcflemutilatos.fedfcquiturad Græcos amp;nbsp;Latinos libros adulterinumaliquodap-politumefle.llocCaietaniiudiciûvcrum cft,Editio enimRobcrtiStcphaniinFol. cum non agnofeit. Libri item Lpuanienfes notant eum afterifco.Mani-feftum igitur libros hebrxos hoc loco corruptos non efle. Et cùm Bcllarminus alia argumenta non habcat, quibus oftendat libros hebrxos elfe depra-uatos; amp;illa omniavcl falfafmtvclnihilconclu-danf. lequitur falfum elfe quod docct hebrxos cor* ruptos elfe. Aut fi hoc no concedit,negare non poten, quin reliqua omnia ( loquor cxhypothcli) his quinq;locis cxccptis,fmt integra.fanaamp;incorrupta, AC proinde fmt régula amp;nbsp;norma fidei.

BEllarminiargumentis contra Hebrxam editio-nem refutatis, lequitur vtimmotis argumentis oftendamus textum hebrxum in VcteriTeftamen-to C0C autheaticum. Primum argumentum, Quia hebrçustextus ante xtatem Chrilti,amp; poft cam vfq; ad conciliumTridentinumfuit authenticus.

Qux Editio ante xtatem Chrifti,amp; poft earn, vf. que ad conciliumTridentinum fuitauthenti-K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ca,ca

146 Likt. De Primci Plis ca,ea amp;nbsp;nunc eft autlicntica.Sed hebrsa editio ante ætatem Chrifti, amp;nbsp;poft earn vfqj ad con-ciliumTridcntinum fuit authcntica. Ergo he-br«a editio amp;nbsp;nunc eft authentica.

Maiorcm aducrfarij,volûtnolût,coguntur cÓce-dcre,nifi probentvetcrisTcftamenti cditionemefle deprauata,amp;Latinam,quani volunt ipG fubftituere, effe eaintegriorcm.Vcl quod idem eft.cflc earn Latina corruptiorem . Hoc equidem aliqui impudentes monachi aflcrcre non erubeftunt, fed qui inter «OS modeftioresfunt,vt Arias,Sixtus SonéfisjEugu-binuSjSteuchus,Caietanus, Mercerus, Vatablus, PagninusjBcllarminus, amp;nbsp;alij hoc iure improbant, amp;illorum argumenta doöèréfutant. Sed inter hos «tiameftaliqua difcrepatia.Ariasn.Vatablus,Pagni-nus, Caietanus, amp;nbsp;alij volunthebræam Editionem cffe prorftis incorruptam. Bcllarminus verb afferit eamnonprorfusincorrupta effcjfed nonadeocur-ruptam,vtLindanus,Canusamp;alij volunt.intereaita corruptam effc dicit, vt non pofsit cffe authcntica. Nos earn corruptam cffeprorfusnegamus.Nam ante ætatem Chnfticorruptanon eft,Iofephus n.lib.l Cont.Appion.docctIudæos tanta fide confcruafse S.Scripturam,vt maluerint mortem oppctere.quàm quidquâ in ea iromutare. Nam cura tot, in quit,ƒ««/(* inttrceßtrint, nemo tarnen quicejuam addere, velauferrt, ! velptrmutare auf us fuit, omntbusenimnofiragentts ht' minibus tnßta cjuodammodoatejueingenitafides efi^credt' ä re hoc ‘Dei effe confulta,^ hisact]uießere,acpro ipfis,fi res popofcertt,ltbenteranimam ponere. Idem i j fdem verbis aocetEufeb.A^.j.£fc/«.Zfj/?.f4j8./ a.Idem Eufe-bius

bins ex Philo ne, A£gt;r4/';/«,inquit,»j(fc« vuietur duobut 4nnerummtlltbus,tmigt; matoretemporelai» feretra»jMto, necverbum vnum ta lege tdfus ejfe tmmutatitm-.j eiic^ntiet vnascjnij^ Indttoritm monetär, legi^PiojaiCtt deroga-è»r.lib.8.pi-çparat.Euâg.cap.i.Dcinde nludæiadul-teraffentScripturam ätc tempus Chrifti, Chriftus amp;nbsp;apoftoli tarn nefarium flagitiuni non difsimulaffent. ai eorumenim officium pertinebat.taliaflagJtiapa-tefacere. AtChriftus amp;nbsp;apoftoli nunquam accufa-runtludæosadulteratæfcripturæ.Dcniquc G ludæi ante ætatcmChrifti adukcraffcntlcripturam, Chriftus amp;nbsp;apoftoli nô monuiffct fuosauditores vtfcri-pturalcgerét. At Chriftus amp;nbsp;apoftoli monuerûteos vt feripturam eo tempore vlitatam legerent, loan. }9,Scr/ttlt;imiKifcript»trai.Luc. l6tl^ .Hlt;ibent Aiofen prapht;a{,Attâtanteot. Prætercafiludæiadulteraffent feripturâ ante ætatem Chrifti,Chriftus amp;nbsp;apoftoli ex ca fuam doftrinam non ^baffent. AtChriftus amp;apo-ftoli paftimex ea fuam oodrinam probat Act. 18, j 5.

eu^ijHede/efu Chrtfiofütex legeMofit (^prigt;phe~ tis,à manev/^ad veJ^rAm.^tL.uc.it^.ij. Et twiptens « Mofe ab omntbtts pr ophetts, i»terpretabatMr tllist» •mntb.fcrtpturts,ijiM ae Je jertpta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde ftludæi

ante Chriftum adultera{rent{cripturam,tum Paulus non dixiffetjjêcre^iwe omnibus tfits^quaJunt inA/oji ôquot; . nbsp;prophetis,K^.ze^. 14.Poftremô, 6 feriptura âte Chri

fti ætatem fuit adultéra ta, turn totadoârinaNoui Teftamenti eft faWa. Paulus enim difertè dicit,5eKt. htldicereextraea,qu,tJuntinC^ofiiamp;p^ophetts, Act. 26.11. Ex his amp;nbsp;limilibus euidenter concludo feri-' pturam ante aetatcmChrifti non fuiffe corruptâ.Scd

ncqucpoftæratemChrifti corrupts eft. Philo enim Sclofephisfuumtcftiirioniumlupraallcgatuinpro-tulcrunt poft Chrifti ætatem. Eiilebius claruit anno domini 51c. lllcfuo tempore in communiEcclelî» hiftoria teftatur hebrxam editionem efle incorrup-tam.Idcmtcftatui OrigenesapudHicronymum in 6.caputEzaiæ. Q^eddixerttHebixef ■“ librosfofleaa/uditis ejfe falfatos: audut Originem,

tneüaue rolumine Exflanaiienutn huic rejpo»-deat ijMafiiuncitU, Q^od nuncjuam dofhintts

c^tterA criwinA ^rguxnt tnScrtbts ‘Phart/iii, de het crimixe, quod ernt maximum , rettcuijfcnt. Sm autett) dixerint pofi aduentum deminiSaluaton: nbsp;nbsp;pradicatiO'

uemapejioiorum, bbros hebraosfuipefaljalosy cachinuuti^ texere non potero, vtJaluater Euangeltflg, (p apeßeli ita teflimonia protnlcrunt.rt ludai pefleapaljaturteranf' IdemdocJt Auguftinusdc Ciuitat.Deilib.i/. cap-ejuidßtcredthtltus^ ludaerun^ gentem tam longe late^dtff njam, in hoc confcribendui» mendactumtmo conßlioconßirare potuiße', (^dumalij^ inuideantau^erttattm,ßbtabßulißi'veritatem.'Ex.^o.'ü\o poft, 5elt;/lt;r^r,inquit, vtprudens^utfpiam,'velludeeS eMiußtbetperuerßtatisatippmalitia tantum potuißecredßgt; incodicibfis tam multis,^ tamlongelati^^dßerßi.SitS''^' le eft in lib.i a.con.Fauftum Mar.ichxü csp.i).ß^^ eßenim,inquit,aliud hodtegtnstpfa.nrßijuadamßcrini*' na Chrißianorum,baiulanslegem frophetastnteßif»'’' niuma^dfertionii EcihßaÄ^cm de Ciuitat.Dcilib. ’ cap. 46'. J^obtse^utdtmtlla, inquit, ßuffictunt, qtttdt noflrcruminimicorumcodtcibusproferuntur, quosagntp feimttspropter hoc teßimenium, ^uod nobis inuitt

Christian. Dogmatvm. Cttfi.j. 14^ bent eofdem codices habende at^ con^erttando, per oesRentes etiamtpfisejjedijperfis.'H.i ^6.'Proptereaa/i. tern, in quit, aahuc Ittdeti fnnt vt libros nefirosportent ad conjnjionet» Juant.^ftandoentm volnmus ojtenderepro-phetaiKtn Chrijbum, prejerintuspagants ifias litteras. Lt nejortedtcantdttrtadfidem,e}nM»osdlas(^'hrifl'ianicom^ point KUS, vt cum Euangelie, ijnod pr^tdicamfts^finxeri-mns prophetas, perquospradiiinm videretttr, tpuodprtedi-eamns, hinc ees conitincifHits,ijnia omnes tßa liitcrte,(jfti-bnsC hrifius propketatus efi,apud ludaosjunt, emnes ifias litteras habent Indai. Profirimus codices ab inimicis, vt confundamus alios tntmtcos, codicem portât ludans, vnde credit Qirifiianits .library nofirifabli fnnt amp;c.Similc ex-tatapud Auguftinum inPfalm. 39 . Hæc amp;nbsp;fimilia non dixiffet A uguftinus, fi libros hebræos iudicaffet cffedeprauatos.DeindeludçiitemporeChriftivfq; ad banc «tatem,tanta religionc conferuant codicem S.Scnpturx,vt««««»lt;«w (ndtcent,fi tile interram cecide-rit,TcAk loannes Ifaac co»f. Lindannm de optimage-nereinterpretandi, r^-’Bellarm.lib.i.de f^erb.Dei.cap. 2. Ergo non eft credibile eos voluifte facramfcripturS fali'are.Prætercàfi ludçifcripturam adulterarevolu-iffent , tarnen non potuifTent. Libricnim erant per vniuerfumorbcmtcrrarumdifpcrfi, Ergoinvnum conferri,amp;tanto conlenfti adukerannon potuerut. Si quis tarnen hoc fieri potuifle pcrtinaciter contcn-dat, ille fciat libros hebræos non tantum fuiftc in

1 poteftateIudTeorum,fcdetiaminpoteftiteChrifti-1 ânorum. At Chriftiani nunquamtoleraffent libros I hebrxos, qui font fundamçntum vit« amp;nbsp;fidci, adul-j terarii Adde filudaeivoluiflent S.Scripturam adub \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....... K f terare.

15 o Lib. 2. De Principiit tcrarc,fanèadulteraflentcalocajquçdcCh)iftocon-traeosadduci pofrunt.Sed ea non adulterarunt.Ills enim omniafuntmultôilluftriorain hebræis libris, quàm inlatinis. Hucaccedit, omnia locaVeteris ïeftam.qujE ab apoftolis in N oiioTeftam.citantur, ita adhuc in VeteriTellamcnto Icgi, atque ab apo-ftolis inNouoTeftamento citata funt.Exbisamp;li' milibus argumentis, quxipfeBellarminiisprobat, concludo nebræam editionem poft æratem Chrilti torruptamnonefle. Etne quisdicat hæcvfque ad ugulcini Sc Hicronynii ætâtem itaquidem niiffe » poft earn veró ætatcmfeebræâ editionem efle àlUquot; dams deprauatam,mânifeftum eft, nunc omnia codé modo Icgi, atqve tempore Hieronymi Icgebantur, amp;nbsp;abeo verfàcxtint. Teftisetiam ipfeBellarminuS lib.2.deVerbSJDet ciif. 2, amp;nbsp;communis omnium do* ôorumfenientia.Cùm igiturferipturahebrsaneq! ante jEtatem Chrifti, neque poft earn corrupta fit» euidenter concludo,eamnuncauthenticam eflede' bere,vt in V eten Ecclefia erat.Hæc de Maiore.nunC ad M inorem,qvæ eft eiufmodi, Hebræaeditio anf® aetatem Cbrifii, amp;nbsp;poft earn fuicauthentica vfqucsd Tridcnt.Concilium . Eam anteaetatem Chriftiau-thentiram fiiifle extra controvcrlîam pono, teif' pore item Chrifti eam fuiflèauthenticam,arqué cer-tum eft. Sed amp;nbsp;poft ætatem Chriftifuit authcntica» j Omnesenim tranflationes adeamexaminabâtur,^^ catenusrecipiebantur, quatenus cum hebraro texfU congruebant.Hieronimus n. ad Suniam amp;nbsp;Phretd- j lam,ƒf*t 4»;r»7,inquit,tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

apnd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex9ritftr,f^ tfitnttr

Christian. Dogmatvm. Caf.j. t;i rieiaj, returrimusadfontem Grtteifgrmonis, tjMo noMunt firiftum efl luflrnmentii: ita i» vetert Teflamentojitjnd -do tntcr (jTMOiLaituos^dtuerfitAsefl, adhebrAicamre~ (ttmmujveritatem.ldem in.8. capuiZachariæ, (o^t' tuur ad hebraos,ïac[\iit,recttrrerej^ fcie»tiieveritatem dt fo»tenjagis,^iiagt;»dertKf(lislt;jtMrere.QuodadcoQriti‘‘ ano placuitjVtillud inter décréta rctulerit, 7^-cnp.Ieiunium. Idem Hieronymusin Epift.ad Vi-^ talem dicit (eadhebraam verttatemtantjuamadarcem

Auguft. lib. z.de dod.Chrift.cap.ii.Zgt;4r/-n£ lingua ho/ntnes, in quk, hebraat^groca lingua cogntti-6»e o^us habeut^vt ad exemplariapracedentta recurrant, fiijuam dubiiatianent intulertt latiuerum tnterprêtant in~ finitavarietas.G ratianus affirmai hebraa volumtna im-penderelibrts voterum aulioritAtem,Y)i^\nc.9.C .vt vc-tçmm.VtwterwK.inqmx, Ithrorumfldes de hebrats VO’ lumtmbus examtnanda efi, ita nouorum varttas gr actJer-montsnormantdcfideratAXocdocet ipfanatura. Nam vtdocetGlofla ad didlum locum , quantumeurnjuf authëttoutnfltaltqutd,fl tarnen deipfi in dubium aliquid reuoceturflntperexhibendumfltfllud,d quo originem duett.E.X hisamp; (imilibus colligo hebrçam editionem ab - state Chrifti vfq; adTridetinum concilium Temper fuiffe autbenticam.Illa enim dcçreta, fccundum pa-piftasjvim legum habent, amp;nbsp;non funt ante conciliu. T ridentinu antiquata.Manifeftum igitur, textü hc.-;; brsum vfque ad concilium Tridentinum authenti-cümfuifle ,amp; proinde nuncetiamauthenticum effe debcre.fi quisnîcpcrtinaciùs refiftit, ilium admo-neOjVt çonliderct quid fit Mahomet o refpoofurus, qui diat Cc ^pptercà vêtus teftamentu rei j cere,quod

I Ji Lib. De Principïi» fitàludæisdeprauatum , amp;nouum, quod illudfit adulterarum à chriftianis. Deinde Bcllarminus tan* turn quinque loca adducerc potuit.qu«licet imme-rifodeprauatacflcexi(}imat,vtoftendi, tarnen inde etiam illo iudiceftquifur, reliqua omnia efie incor-rupta,acproinde authentica. Secundum argumentum, Qu ja in verfiomh.amlfigui!, miire defiriftts^^ non inflitm verborunt’vinoexprtmentibus, adedttianem ht-brMm tanejuam ad iudiàm recttrreredehemui.

Ad quam Editionem in verfionib.ambiguis,ma* lè defcriptis, diferepantibus, amp;noniuftanJ verborum vim exprtmentibus, ranquam ad iudicem recUrferedcbertiusjilla eft authenti-ca.Scd inVeteriTeftamcnto hebrxa eft ilia,ad quam in illis quatuor cafibus,tanquam ad iu-dicem rccurreredebemus. Ergo in vetcriTc-ftamento hebræa eft authentica.

Maior citra omnem eötrouerfiä vera eft.Ad quod enim exempla deprauatacorrigere debemus, illud authenticum efle neccflceft.Minorem ponitBellaf' minus, eamque mulris exemplis probat.quæ omnb ad quatuor claftes 1 Bellarmino refcruntur. Prim* clafsiSjC»»» i» r'ulgata tditione efierror library. Secun-d2^lt;jaa»d»cigt;dtces Latint variant. Tcriii.tjuandovtrb^ jententia in latinis vtrfienibnsÇunt ambtgua. Quarta tjuando vis hebraorttno verbornm non efijatis exprtjf^' His quatuor cafibus docetBellarminusadhebrsy tcxtum,tanquam adittdicem recurrendum efle. Pf' mi generis exemplum ponit hoc,Pßl.42, t. ^d fontem viunnt.Lc^i debetfortem viuum.Nam in bræo eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundi generis ponit hoc excmpl*!’

Io3.s-Qi^ftiiftriiftit,vt9ßeiiereteisterragt;» fLueme laiTe melle.Lc^i debet,t/A nonajkndtret.ïn hcbi æo enirti eftparticula negandi. Tertij generis ponic cxemplû hoc,Genes. 5. maleätilaefi terra inopere tu». Hoc clt ambiguum. Potcft enim intclligi de oprre pratertto,!^ de opereftttnro. Sed in hebræo eft ‘•1*^ 1 □ va q nod caret prorfusomni ambiguitate.Qnarti generis exemplum eft hoc,P{al.iï8,v5Vf«r4/»»/» faüaeß fitentm ta.t à we.Vis hebraei fermonis eft ,fiienttamquot;DeteJieadm,-rabiUorem,fjHam vt homo earn capere poßit. Canus lib. i.dc locisThcolog. cap.i5'.Et Georgius Wicelius incenfuraVVittcmbergicæ bibliorum editionisln præfatione,multo plura enumcrant. Cùm igttur in dcprauatis latinis verfionibus ad hebraeumtextum tmquam ad iudiccm rccurrere debeamus, fequitur hebraeum tcxtura efle incorruptum, ac proinde au-thenticum. Hoc loco non poflum prætcrire, quin oftcndam Hebraeam cditionem efte Latina vulgata puriorem. Nam ilia editio, ad quam vulgata debet corrigi,ilia eft purior,Sed hebrea eft 'lïhytefiib.Bellar-mino ^Ä»(»,ad quam vulgata debet corrigi. Ergo hebrea eft purior,quam vulgata. Maiorem mb Bel-larminus concédât, fequitur cos vulgatam verfionc magisdeprauare,quim corrigere. Illudenim quod bonumeft,mutarcadillud, quod deprauatum eft, mon eft corrigere, federrores cumulate. M inorem pofuiex Bellarmino. Cumigitur hebrsa editio fit purior, quam Vulgatqj^atina,fieri non potcft, nifi cum fummofcelcrc, vtauthenticaaudoritasdema-tur hebrjEx editioni, amp;nbsp;transferatur in Vulgatam Latinam. deinde lib, I. cap. 10. dixifti Bellarmine K f Chemnttiftm

»54 Lib. 2. De Principiis Chemnitinmimpudenter Mlumniari, dumdicit facere Itbros ca»ohi{oi,)to» ca»omces‘, centrit ex non cA' Kontctsfacere canomcos, Arque hîc doccs Hebræam editionctiijquæ ufquc ad Concilium Trident. fuit authentica,nuncnon efle authent»cam .Sedhoceft librumcanonicum, facere non canonicum, canoni' cum cnim amp;nbsp;authcnticum idcm.Librum item canonicum facerc non canonicum, amp;: cius authenticam auétoritatem facere non authenticam,idcm eft, Aut jgiturverûdixitCbemnitiuSjamp;tucumimmcritôca-lumniç infimulasjautfalfum eft,quod dicishebream editionc non eiïc authenticam. Deinde cft amp;alia cô‘ tradiûionis implicatio. Hebræam n. editionem efft ccfruptam,acnon cflcauthcnticam,amp; Latin am efls ' authttuam,amp; tarnen deberccxHebraEaemcdarhfi' n ul vera efle non poffiint.Naip aut Latina editio eï htbræo cmédanda non eft,aut Latin» editio non cft jiuthêtica. Quod n.corruptumeft, atqjexahocmé-dari debet, hoc nô cft authenticû. Vcl,quod idé cft» Hebrœaeditio cft authcntica,vel non eft ilia, ex qua Latina enjendari debet . Hieronymus in lib. cont. Heluidium, muhe furiorefl je»tisv»da,i]uàmriui. Tertium argumentum. QmaDe«jeAy?rwx»r Ecchß* ßtamfupra ^oElriuam prophetarum apoßolorum. N û ißiturpatictur fundamentum, in quo Eccleliafun-oata cftjCorrumpi amp;nbsp;adulterari ? aut ft ipfum fundamentum corruptum amp;nbsp;adulteratum eft, quomodo aedificiu Habit? Deinde fi (ÿiinino vis hebraeam editionem corruptam efle,docc quo tcmpore,amp; à qui* bus corrupta fit,amp; hxrcbis. Cum igitur VetusTe-ftamentum hcbraicum corruptum noh fit, amp;an-... ..

Christian. Dogmatvm. (ap.3. iff te «atem Chrifti, poft earn vfque adConcilium Tndcntinumfuerit authenticu, cùm denique otn-nes verfiones ad illud cmendari debcant,amp;ficn non pofsit,vtEcclcGefundamcntumcorrumpatur,ncq; Bellarminus doccre po(sit,quo tempore amp;nbsp;à quibus fit corruptu: manifeftum eft, illud hoc tempore in-corruptumjac proinde authenticumefle.

Vttlgatamverßonem »oneßpure nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipßr»

HEbræam editionc VeterisTeftamenti effe au-ihcnticam, oftendimus capite tupcriorc; nunc de auâore V ulgatx vcrfionis,amp; eius auâoritatc dil-feremus.HæcDifputatio eft prorfus inutilis, Sc fu-pcruacua.Siuc cnim fitHicronymi,fiuc non fit,per-indeeft. Sed quîaBellarminus caderedifputatio-ncminftituit,amp; ab Hicronymi auftoritate quzdam argumentaducit,cogimur hanc rem paulo diligen-tius excutere.Dc auftorc huius verfionis iia variant aduerfarij, vt pene tot fintfententiç quot funt capi-ta.Santes enimPagninus cum ali j s quibufdam negat cam effe Hietonymi, inpnfttttone ƒua verßonis ad »wwww.Auguftinus vcro,Eugubinus,amp; loanncsPi-cusinlibrisdchacrc cditis,afierunt earn cfleHiero-nymi.Dricdoli.i.cap. i .amp;SixtusSenenfislib.S.Bi-bliothecæ neutram fentêtiam probant: dicût n.eara exHicronymiSc aliorum vcrfionib.mixtamefle.Sed ncque h«c fententia placet Bellarmino.N am ille ali-quos libr os yulteffc exHieronymi tranftatione,ali-quos

quos non. Eccleßaflicum, PfilmeSy Sapitnttam chalfMoj non vult efle ex verlioneHicionymi. Rcli-quos autem omncs libros Veteris Tcftamcnti, afle-nt efle ex TranflationeHieronymi, Cùraigitur fiæc quæüio iplis etiam aducrßrijsconfitfntibus adeo (ît incerta, vt nihil certi definiri polïit, melius fecifset Bellarminus.fi illain inter principia non tra-öafltt. 111a enim debent efle certaamp; immutabiliter vcra,vt antè oftendimus. Et multo peius facit, dum ab audoritare Hieronymi, amp;nbsp;à commCndationib. Hieronymianæ vcrfionis contra nos argumenta du-cit. Qux enim controvcrla funr,non polTunt, ncque debent ab altera parte pro probationib.fumi,multo minus pro principijsallegari.Etquod ad audorem attinct,non poflumus definire, quem audorem ha-* beat vetus tranflatio. tarnen probare poffumus cum non efle Hieronymum.Hicronymus enim non tantum erat linguæ Latins pcritifsimus,Scd etiam pu-rifsimè amp;nbsp;Latinifsimè feribebat. Hxc autem vulgata interpretatio eft fxpè barbara.Cuius rei priufquam exempla fubijeiamus, proteftamur nos fimplicitatc fermonis non contemnere; veneramur enim cam,amp;-colimus. Et ob cam caulamnonloquimurdefim-plicitate Icrmon is, fed de manifefra barbarie, quam Hieronymus ad Paulinü vttiHw efle aflerit. Exempla exinultispaucaadferemus, Gencs, i. f.faUnmijHt efivefpereermane dtesvnM, qui barbarifmusitcratuS eft fexies in eodem capite. AtLatini non dicunt Jitt efi-, fed diesfiiàus vel f/iüa eft. Gencs, cap. i*

V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creat^/Kffi»

Christian. DOGMATVM. Citp.4. if7 quam fado audiuit in lat in a lingua duobus vel plu-ribus fubftantiuis, fubijci nomen adiccliuum plurale in fœmininogencrc?Gencs.i.5.£iZ;flw«»e«er«r, e^ut tftrtirttitr terram. Quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ceratur terra, ig-

' norat Latiu. Eodem cap.v. 15. dkit hominem in pa-radyfum pofitum efle, K»»^«r4re/we4»w. Bis terque quod pulchrum eft . Eodem cap. v. i S.faciamftsei adtuwtumfimilefibi,neque fenfum exprefsit, amp;nbsp;ipfa , didio eft infulfa.Eod. a^.'/.i^.fermatis igitur eiamt-nus'Deus de hume cuttHit animanttbus territ, cr vntver-ßtvelatiltbuscali.addMxiteaad Adam. Hicronymum ita loquutumcfTe, credatqui volet.Eod. cap. v.10. Ada verb non inuenubaturadiutor (imilu eins. Hoc ante dixit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimtlefibt. trumque aequè venu-

ftum.Genes.J.i 5.pe«ÄW» tnimiettiam tnter fementHÜ^e^r ßemtnmulierts, tî) iffecontcret tibt caput. Ad hunc locu cxcufandum valde lab orat Lucas Brugenf.Ettadctn concluditGrämaticam,amp; ipfam rationem poftulare, vtlcgaturip/«w,cft n.rclatiuum feminù .Gcr\c{.^,tz. malleator c^faber in cunila opera oris etferrt. G en.74 5. ■ ingreßa fient ad Moe in arcam btna hina. Hieronym. dixifleti«dt;eMer«»z,live ingreßafient.Gcn. i î,ii.Âv»-fi^fientalterutrumdfratre/no . Hieronymus dixif-fet, diviß funt alter ab altero. Matth,17. nos non potuimus eijcere tlluml Hieronymus dixiffet, refertur cnim ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohan.y.ii.mw-

»2wrw»«h(«.Hieron.dixiffet,»»«/f«»j.videErarmum. Iohä.14 I i.»74jorlt;jfcerKgt;w/lt;»c»ef. Hieronym.dixiffet, maiora hü. VideVallam. Aft.S.i.er4»tautemvirt ti~ meratitVoy- ignota in Latin. A ft.8, ^6.vade contra me-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r jdM»«wgt;Hicrony mus dixiffet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mtrtdient»

i,Cor.î.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo »onfercifitett, tjuttfuHlffhr

lttHS,flMltitiaM,tflei.\^icto-àïTL'mGt,juHtei.^t i .cor.6. i^auembrnveßrattrnfliieflSptritwS. Hiero.dixiffet, membra veftrafitnt temp lie Sftritusf,y alia ad hùc locu. t,tßgrace efintemertfingftlaru,tarnen transferendftmfmf-fepluraliter, templnmjnnt,^niafuppofttnm plttrale efi,ne-tptteenim nobùùiem licet, ijnoelgracis.iiaiaimodi exempla pofl'em innumcra colligcre.Scd fatis eft oftendiP fe hanc Intcrpretationem eflc barbaram. Si fæpè per grammaticam tolerari non pofle. Num verb Hieronymus tamfucrit imperitusLatinifcrmonis, vtpri-ma eius elemcnta ignorarit, viderint illi, qui hanc verfionem Hieronymi cfle, tarn pcrtinaciter defcn-dunt .DeindeHieronymus palamgloriatur, (eit* vertiiTeS. Biblia , vtcumhebrxa veritate maximè eongruerent. Praefat.in Pentateuch. Sicnbi, inquit, in Tranflattone vidcor err are, mterroga hebraos, diverßi' rumvrbinm magillres cenjnle. Et Praefat. in libros Re-gum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquitjmiÄi« omnino conjcins nonfim,

mataffeme ^nippiamde hebraica wriMfj.Auguft. de ci-uit. Dei lib. 18. cap 45. £x Hehrao (loquitur de Hie-ronymo) »« Latinum, diuinas litter as connertit, cuius tantum hterarum lahorem hebraifatentur eße-veracem^ Idem pene dicit Gregorius lib. 20. Moral, cap. a j. IGdorus lib. i.de diuinis officijs cap. 12.dicitHie-ronjmt verftonem ejfeveraeiorem in fententijs, t^r clario-reminverbie. Exhistcftimonijscolligo Hieronymi verfionem cum hebraica veritate fuifle congruente. Sedhæc Vulgata tranflatio in omnibus pene capiti-bus, vcladncbræamvcritatem aliquidapponit,vcl ab ea aliquid rietrahit, vel in ca aliquid immutat*

Quod fl probare potero,manifeftu erit.hanc trans-lationem non cfle Hieronymi. Acprimum de eafx-pèaliquiddetrahit.VtGencs. X. 14. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cantr^

dceft, ad Orientalem flagam . Genes. 3.6. jlJptHnifMe deU^abile, deell,4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. G en. i.

Gencs. 34.19. decft, 5«/ ow»»«* fubfiantiam depradati fnnt^(^ijMicijftideratiHd»nM.Gcnc. 39.6. deeftjT^e-liqntt iguar amnia.^ua erant ßbi^in mannhÇepb.Gznamp;s. 49* ^o. dceft, lt;»ßtelnnca,^ua efiin agro tJ\€acl}pelach. Ibidem verf.3X. decft, emftio agri (ß’ jpelunca,ijna efi in eo, afihjs Heth. Et Gcncs.41. i X,dceft. Interpretatns efi nobtt omnia nofira, ßngnlie feenndam fomninmfieum interpretatnseß.Tc.t Exod. x6.19.£t qnadraginta bafis argenteai facies, (ietiky (itbviginti tab»lis.^xod,^6.iz. dceft, tjnodquimjteaginta la:jneeles fecit incortina vna, tä'efuinqnagtntalatjneolosfecit in extrem« cortinaficunda. Exod. 39. poft verf. i8.dcfunt,^fter««lt;»re»gt;J«oi4«-nMlosaMreos,qnospofnernnt in dnabusexiremitattbnsf«.’ Uoralis in oraeius,eiitaerat in latere Sphod intrtnfecns-,fe^ cerunt pratered duos altos annulas aureos, tjuos pof nerunt

i induabus orieEphodtnferneàfrontespfiuSy 'eregionecon.. I iunHionis eius,fuprabaltheum Ephod.Hxod. xo. poft l verf. 13.defunt.F»/»ojq«o^ew

j Leuit. 1$. poft vers. XX,dceft, ^uedßinfirumentum alii^uodfueritfuperftratum ipfum^ velfttper fellam.fuper 1 ^uamfiderit:cu]»ttetigerttillfsdalii^uis,immiidiu eritvß ' i3«f4lt;ivej7fW?w.Num.i j.poft vcrf.i j.defunt.Ef c«»

1^0 lÀb. a. De Princip ii s feregritMtm fturtt ptregrtnw Mt^uicuni^ueefiittrnt' die vefln per generatieues veßras, /eceriti^ eblMienet» tgnttam odorù/eheult;t, qttemtidmodumfacietü ,ßcfMiet-O ce)fgregittio,fiiit/ttum vnum erù v»bu (pr peregr. natur apnd vot : ßatuturn tnquamperpetuumpef geueratwuei uefiroi :ficut vot,ßc peregrintts eritcerarif ieheua. Lrx,inquan), vna, nermaunatritvobit, (Ir peregrine, ^ui peregrinatur apudvet, Huiufmodi plur^ exem pla poflent colligi ex veteri teftamcto. Scd h«£ ftrfficiunt ad oftendcndum, Veterem Interpreted f«pè detraxifle aliquid de textu hcbræo.Dcinde cti’ am fæpè apponit aliquid adtextum hebracum. nbsp;nbsp;'

Genef.4.8.appolitum eü,Egrediamurferas. Ibided ' verC 15 .appofitam cft. Netjuaquam ita fiel. C enef. 54' 30, appofitv.m eft, ejuihtuperpetratisaudaüer. Gcne^* 17.35. appofitumeft, vhraquam credi peteß, pw«r«»r. Exod. 17.8. appofituroeft, nenfeltdum,f^ «»(«»e.Pfalm.ij.Poft verb}.appofitafuBr,Ä^«/c/)rAgt;* aper tum guttureerum, linguis fins dolose agebant, ztiit' numafitdum/uh labyseorum,tiuerum osmalediäioneÖ' amantudme plenum eßXJeloees pedes eorum ad effuude^ dum fangumem, contrit io nbsp;infœlicitas in -vips eorum,

viam paas non cegnouerunt,non eß timer ‘sDei ante ocul*^ illorum.H^c efle addititia,amp; non efle hoc loco in hc' braeo teftatur Hieronymus prafat.tn 1 ß.librum Efii*quot; Etinpfalm.i^.ldemd.ocetOn^enesin ^.cap.ad'Esf' Prouerb.y.poft vers, i .additum eft, filt honora doifigt;' num,(^ valebis:prater eum verb ne timueris alienit, Pr^' verb.ç.poft vers. 18 .additû eft, Qtn enim applicabH*''^ illi,defiendct ad inferos.nam qui abfeeßerit ab ea,falußi‘' j t»»' .Proiieib.i o.poft vcrC^j.additum eft, f2ffinitii^ mendac^h

mtMiiacijshtcfttfiitventot, idemautem fi^nitur attesvo-JxÄfei.Prouerb.iz.poftvcrf. i uaddiiumeft,^«»/«*^

ejitHvm demorat to ni bitt ,in fttismunittonilmsrelin» ^MitcoHinmeliam.Prouerh. i j.poft vciC 13. additunx eft, anima dolojaerraut in ftccatustufliaittitm mifirtcor-dtsfant.c^miJerentur.PrQaerb. 4. poftvcrf.i 5.addi-tuincft , fiUo dolofo mhil trit bont, Jtruo autemfapienti frojpert erant t^as, amp;nbsp;dirigetarvia etas. Ibidem poft: ■vcrl. 11 .additum eft,^ai credit tn domino, mtfirtcordi~ amdtligit. Proueib. 15. poft verf. 5. additum eft, lt;» ahundanti lafiitia virtits maxima efl-, cogitattones aatem imfterameradtcabantar. Ibidem poft verf. 17.additum eft. Ter miflericordiam fidempurgantar peccata, per timoremaatem domini decimal omntsamalo. Proverb, i 6. poft verf, 5. additum eft,/«»/»«WW* i»»».«, facere iaflttiam,accepta efl aatem aoudDeam magis ^aam immolare hoflias.Prouetb.vj ,^OK'tCï{'.i6.^lt;Xàitümcù, altam facit domam faam ejaarit rainani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eui-

tat dtjcere,incidet in mala. P rouerb. 18 .poft verf.8 .ad-di cum eft, Ttgrnm deijcit timor, anima aatem effliemi~ 1 nbsp;nbsp;nbsp;w^MyKwrprient. Ibid, poft verf, xi.additumeft.ßj«

tpai datmanera-.animamaaiemaafertacciptetiam. Pro-uerb.14.poft verf. 3i.additum eft,^«0 (ior-mies ? •vfqjMijxo deflmno confurgesf Prouerb. 1 s.poft , nbsp;nbsp;nbsp;verf. 1 o. additum eft, gratia fir am'ictiia libérant, qaas

i tibt flraa,nttxprohrabtlitfias. Ibidem poft verf. 10. \ additum c^,^gt;('^*'^ineavtflimento,e^ -uermis ligno,itit 1 nbsp;nbsp;triflitia viri nectltordi, Prouerb. 28,poft vcrf.ai. ad-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dituia

ditumcft, Ogt;rinti]MiH^Htrttmala,corauter» reSiumt»' ^iritßienttam.Proyicib, ap.poftvcif. ly.addituno citf f'trbücMßoÄunsfiUmextr^perdittgnem ertt. HujuP modi multa cxcmpla ex vcteri Teitamcnto colligi pofTunt.ScdhxclufHciuntad oftcndcnduro, veterem Interpretern multa addidifTe ad textum hebr«-um.Prætcreà vulgata tranflatio fententiam aliquan-doprorfusperucrtitjGencf. 8. 4,inhebraeoeii,£( retjuiettit area menfe Jeptime, décima fepttma dttmenßs-Vulgata autem dicit hoc fadum cfle vieeßma fepttmi diemcHßs. Gcncf. 57, a. in hebræo cft, /ojeph cùm tut-fujeffetJeptendecim annos, pa/cebat CMmfratribttJ. Vul-gata autem dicit, eum ejfet annortemfedecim. Gcnef» 41.21. in hebraeo cft,er txperie/aSMjy«»^.^'ulgata autem dicit,Rurßesfopere deprefftts. Genef.49,24. in he-brxo eft, roberattcrttntcjue feje brachut manuum etuilt; A t in vulgata eft, ö“ dißolutaßefit vincula brachtorunf-£xod* i-t, I 5, in hebræo eft, LatertveroJècundoaui»* decimcorttnlt;t.Kt vulgata dicit, In latere altera er unt ten-torta cubitos obtinentia quindecim, Michae. 5,2. in vulgata eft, t^r tu Bethlehem Ephrataparuula et in mtlbhtu luda. h.tc\ hebraeo prorfus contrarius fenlus colligi poteft. Ofiandcrin Harm. Euang. amp;nbsp;Matthaeus pb' né contrarium reddidit cap. 1. v. 6. Relpondet Bel-larminus Alatthaumle^ißecumlnterrogatione, paru al* es f hoc eft, neipuaipuam paruula et. De verbo Dei lib. 2. cap.I a. in fine.Hocctfi probabile videtur,tamen itanolegiturin vulgataLatina.Ad.S.y.grçcusfcx-tus hibet,fpirttusenlmimpurtexmuliû,ejut eistencba^ îur,extbant, Vulgata autem verfio dicit, eorurUf ^ui habebantfpiritus immundos, exibdt.Szntsi^'

Christian. Dogmatvm. Ca^.^. ilt;ÿj tiaprorfusdcprauata. Græcacnim cditio dicitiw-nutndos Spiritui exiMtHe at Vulgata dicit ipÇos htmintt txtuijfe. Adhunc locum notât Erafmus, QftoiigeHiii eßillftd,ejuotictt»itur inlaudihu/Deiputritvirginü.CtfiM Domintts humilitatem refpiciensntsgelenUciante, concepit redemptoremmundt.Ex hti verbii,^iiidalif(d Latinas in-telh^ct, qu'am Dominât»graaidamfaElant ejfe? Huiuf-modi plura exépla pofliintcolligi ex veteri amp;nbsp;N.te-ftamcnto.Scdhæc t'ufficiunt ad oftcndendum veterem Interpretern faepcpervertiffe fcntentiamtcxtus hebriici. Cum igiturHieronymitranflitio optimè congvueritcum textuhebrço;hçc vero vulgatamul-ta detraxerit, multaetiimaddiderit, amp;multaper-uerterit, manifeftum eCt, cam non efl’eHieronymi, Argum.talc,

Hieronymi trandatiocongrucbat cum hcbrio. VulgataTranflationon congruitcumbebrço. Ergo Vulgata Tranflatio non cft Hieronymi.

Miior cft manifefta ex teftimonijs Auguftini.ïfi-dori , ipGusHicronymiamp;Gregorijfupràallegatis-Minor cöftat ex cxemplis fuprà recitatis. Ergo con -cluGo falfa cffe non poteft. Deinde, illa quæHieronymus à fc pofita elle contendit, fspènoninueni-unturin vulgatatranflatione, vt Genef.14 J J • habet Vulgata, nanciauit abraham Hf/me. AtHieronymus dicit fe pofuific tranßtori, Quæftion. InGcncf.Et Genef.’s. 18.Vulgatahabet, coramcunSlisfratribm fais obijt.Ki. quern locum Hieronymus Quxftionib. in GcneCverimefi, inquit,^uod nospoßaitnas , coram omnibasfratrtboi fuisoccabuit. nbsp;nbsp;Gcncf. jo, ao.Vul-

gata habet, ffixwfcitc vice wee««» cnfw4ril«i meus.Kà \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L a quetn

quem locum Hieronymus in Quçftionib.adGcnel. ttbigt;tos^mc^\i\z,ptÇutîHMS^hiibitlt;ibtt mecum. Marc. 5,41« Icgimusin v\i\g3Lti,Qkodefii»terpretatum.A.tiriieTO-nymus dicit fe legere,ad Pamach-loa. 19,5 7. legimus in Vulgata, vidtbùt in cittern tranf' fixeront.a.z Hieronymusdicit iuxtahebraicamveri-tatem cffe,z;iti(bM»tim^uem

} I. Hieronymus \egiz,(b/prrge ntnr oui r,ad Pammach. at Vulgata legit, dtfptrgentur otter^regis. Mat. 2,40. Hieronymus legit, inpropheta, ad Pammach. at vub gatahabet, ƒCT■ƒ)roƒ/^f^4OT. Et verf. $. Hieronymus Ic' git. ex ie entme^redtetfir^Ad Pamach.at vulgatahabct, ex te enim exiet. Ibid. Hieronymus legit /»dnctbuSyià Pammach. at Vulgata habet/«principtbttsMarc. 1.1* Hieronymus legit, pr/«c//!/«»/f«lt;î«^f/ÿ,ad Pammach. at Vulgata habet inittnm £«lt;j«^e/^.lbidem vulgata le-* ^\t,fily‘Dei, hoc Hieronymus non agnorcit,ad Pam' mach. Marc. 2,2 j. Hieronymus legit, foc^eitts, ii Pammach.at vulgata habet,^‘5«/c«gt;wfo trat. Ibidem Hieronymus legir, cjuomodoingreßut domum Dei, ad Pammach. at vulgata habet, ^tiomedotniroifttt 1»do-w«/». Ibidem Hieronymus \c^izfitb^biatharpontifi' (e, ad Pam. At vulgatahabetfttb^biatharprindpt facerdottim. Ibidem Hieronymus legit. Panespropofi' tionis comedit,id Pammach. at vulgata habet, tnandU' catiit. Ibidem Hieronymus legit, ejuibtu non licebtit vefii,id Pammach.atvulgatahabet,mandttcare. Ibi' dem Hieronymus legit, «y//ô//r/.jc«-lt;s/o//^«/. ad Pam* mach.at vocemyê/Hncn agnofeitVulgata. i.cor.î) 8.Hicronymuslcgit,ƒf«/»7 cognottijjèntdominum dlt;'' ria, noncrttcifixijjent, adPammach. at vulgatahauet.

Stemmcognouißent, nuncjuum ‘DominmnglorUcrttcifi-' xiffent.ï. Cor.i,9.Hieronymus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjuitprtepttravit

*Deui ddtgentibnsfe, ad Pammach. At vulgata habet, lt;jUitj)raparauit‘Deus, ÿt, t]ut diliguntilium. Efa. 11. i, Hieronymus tranftulit, ex/« virga. di radice lejft, ad Pammach. at vulgata legit, amp;nbsp;egredtetttr. H uiulinodi plura exempla ex Hieronymi comnientarijs,5c alijs libriscolligi poffunt.Sed'nçcfufficiunt adoftenden-dum, raulta elTe in vulgataverGone, quae ab Hicro-nymopofita, amp;lcâanonfunt, At

Quae verGo non habetilla, quæHieronymuspo-Giit, ilia non eft pure Hieronymi.Sedhaec vulgata verGo non habet ilia,qux Hieronymus fe pofuifle dicit.Ergo haec vulgata verGo non eft puré Hieronymi.

Maior eft manifefta. Minor conftatexcxcmplis fupraallegatis • ManifeGum igiturhaneverGonem non efle Hieronymi.Et G maxime Hieronymi effet, tarnen proptcreànoneffet authentica.In quo enim quaedam detractafuntexijs, quae Cunt inOriginali; amp;nbsp;quaedam additafunt adilla.quæfunt in Originalij quçdam item prorfus inuerra,amp; deprauata funt,hoc authenticiieffe non poteft. Sedin hac verGone funÇ quaedam detrafta, quxdamaddita, quaedam in ver-fa ; ergo haec verGo authentica effe non poteft. Hoc G Bellarmino fufGcit,bcnèeft,Gn minus, dico idem, quod Hieronymus in Prxfat.Iofux, (^ttmvnnpiuis-^««jinquit, pro arbario ftto vel addiderit, vel detraxerit^ quedeivifttme^., u tique tton poteft ver am eftè, quod dtffo-nat. Deinde Hieronymus fxpè errauit.TeftaturhoC Auguft. £pft. 8 . ad Hieronjmam, Sc spfe nierony-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L 5 mus

mus hoe fat Cf ur in i9.cap.Efaiæ,amp; fi non confeflüs fuifrcr,taméhocipfumprobaripoflet.Ionç.n.4.cap. vertit Wcra?w,atipfein comment.addidum locum non ejjè Fatetur.Deindc hac herbam non eflc hçderam.fed Âàlt;««w,docuit Lumen illud hebraica-rü literarum Mercerus.Deinde HÏero.in Ezec.i ƒ,!. óicit.f^btcü^inxia y o.ficundb ponitnr,Domtnus,Domi~ Ktu prtmnm nomë ïetrapramdton nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proprie act Dei

{'.erttnet, (lt;;-tneff'abiletitcitMr. At eodem loco, ad quem IOC notat.in graecis Biblijs eft,T« îi x«y« inhebræo autemcftmn^ ’gt;a“ishoceft,y;c«/w»rlt;!/tf-tninuslehona. lehoua enim non primo, fedlecundo loco ponitur. Idem in Quxltionib .i n Genef. dicir, ty^ÇarheAtam, (^dtuitiam fecttudnm verbi ambiguttti' tem fi^mficare. Verùm non 'n WK fedTWjj diuitias Cgnihcat. Deinde Hieronymus dicitin comment, ad Sophoniam cap. 2. ejnodnos tranfltilimt{scoruits,igt;f h( '''//•‘(o ponitur (juod^cudum leÊiionii diuerßtatettf, velßecttalem.,velgladtum,velcoruurnßgnißcat.Kt □'nH quomodocunque legas, nunquamapud hebræos fignificatcoruurn. Prxtereà idem Hieronymus in Ezaiam^o, ii.dicit eße minimum digitum.^^ non eft minimus digitus, fed illc, qui eft pol' lici proximus ,quem »»â(/cewappellamus. Denique idem Hieronymusdicit, 11. Cap. Efaiæ,verf.I.t** hebneo iuxta lingalt;t illius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firiptum eße^crAlaxar^

us de radiceeiutcrefcel. At ineo locoeft Nazâ' ^œusaut non eft à lSJ,hoc enim fignificat plantam noucllj.vt inquitR..Dauid,fed àT'TJ fiparatus,e}ü\^ videlicet feparabatur à vino, plura vide apud Eüam inTisbite.LIuiufrnodi plura poITunt colligi ex libris : 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieronym!

Christian. Dogmatvm. Caf.4. 16/ Hieronymi. Sed haec fufficiunt ad oftcndendum, e-um aliquando erraffe. Qjd vero in fcriptis fuis errat, cius libriamp; verliones non poflunteffc authentic^. Sed Hieronymus infcriptis ffiisaliquandoerrat.Er-gonieronymilibriamp;verfionesnon poflunteffe au-thenticç.Maioremillilibcnter concèdent,quimcn-tem habent.Minor propter praeccdentia exemplaamp; teftimonia negari nonpoteu.Siue igiturhçclnter-pretatio Hieronymi e(t,liue Hieronymi non eftjfe-quitureamauthenticamcfl’enôpoffe, Quodautem quçdam errata amp;in vulgata verlione, amp;nbsp;in nierony-mo detexcrimus, non fecimus Itudio mordendi. V ulgatam enini verGonem cum reuerentia legimus, amp;nbsp;Hieronymû tanquam magiftrum noftrum vcne-ramur.Sed ideo iftadeteximns, vtoftenderemus, verGonem hanc efle multis crroribus obnoxiam, ad proinde non efse authenticam,amp;Bellarminum errate, dum incerta, ac controverfa inter principia tra-ôat,amp; dum ea nobis pro principijs obtrudit.

VVlgatam editionem non efsc Hieronymi,oftê-dimuscapitefuperiori. Nuncexaminabimus rcfponGonesBellarmini,quibusnoftra argumenta refellcre conatur. Ac primùm refpondet ad hoc argumentum,

Hieronymi vcrfio tefte ipfoHieronymo, Augu-ftino jlGdoro amp;nbsp;Gregorio,cum hebraeo con-gruebat.Athaec vulgata non cögiuitcumhe-brxo. Ergo h$c vulgata non eft Hieronymi.

Bellarminus coceffa Maiore.refpodetad Minorem, amp;dicit dMaicaufas ej/i,tjuod hac -vulgata cum hebrao ueit ^ogruit: vnum, incurtam Ubrariorum,alteram,quM Hft' ronjmus no» tamvtrba^quàmfinfum red(iiiitt,hoc innutt ipje Hteronjmut in Ub.de opttmogtners Interpretddi. ob nasduas caufasdicit Bellarminus hanc verlîonéclTe Hieronymi.etiamficumhebræo noncôgruat. Nos vtramq; rarionem cxpendcmus . Ac primum te ip-fuminuoluis. Dicisenim Hieronymumefle eau fa, quwd Latina trâflatio cum hcbræo non congruit, amp;nbsp;dicis incuriam librariorum eiusdem rei caufam cfle. Qjiaeduo fimul confiftercnon poffunt, nifidiftin» guasjin quibus librarij peccauerint, amp;. in quib. HiC' ronymus ab bebræo difceflerit. Nam quod vnuin exemplum adfers,in quo Hieronymus no verba,fed fènfumreddiderir,nihileft.Nullum enim caput eft, in quo non fit pcccatum à Vetere Interprété. Dein* de li Hieronymus non verba verbis exprcfsit, fedfe' fum reddidit.erratfanè AuguftinuSjGregorius, ifi' dorus,amp; ipfc Hieronymus,turn affirmât eum fuilft verborum tenacem.Qüoà verb Bellarminus ex lib. ad pammath. conaturoftendere, Hieronymum»«* vtrbum vtrbo reddidijje ,fidjenfum tantum expreßijfe iff S.Scriptura,tolcr'sndum non eft. Hieronymus enini fe ibi tueturadverfus eos, qui eum propterea falfi accußbant,quod EpiphanijepifloLzmadlo'nannemHi' erofoljmitanum non wrttjjèt de verboad verbum. Ad il* lam criminationemicfpodcsdieit feea lege non te-neri, amp;producitineam remtcftimoniuCiccronis, amp;nbsp;omnium pene dodorum , imoetiam exemplum Apoftolorum amp;nbsp;Euangcliftarum.At non dicit fe ift» liccntia

Christian. Docmatvm. (ap./. 169 licentia in S. Scripturis vertendis vti, quemadmodu dicit Bellarminus.fed contra,facram Scripturam di-Icrtè excipit, Egoenim, inquit,«»» ber» i/ta profitear,me t»I»ierpretatto»egrttcargt;em,abfijMe fcriptwù,nou fcripturas excipi,verborum ordo, etmjfterntmefi,non verbum e verboifidJenJitmexprimere dfyf»j«.Malè igirurBellarminus à verlione græcorû Hbrorum,ad verlioncm S.litterarum argumcntatur. Prxtercà exaddudis excmplis mauifeftum eft,veterem Interpretern quxdam de hcbrxo, detraxifie, quïdam addidifie in quibus fcnfus eft obfcuratus, quædam etiam mut^jfe, vbi fenfus prorfus eft depra-uatus.Sed hoc non eft fenfum de fenfu redderf.Equidê Hieronymus ipfe ait, nbsp;nbsp;ejuit pro arbitrio addtt,^ de

mit, lt;]ned vult, tbi ^uod dtfionat, vtique nonpotefiefie ve-rum.Kz in hac verfionemultafuntdfrrlt;ïiÎ4,multalt;id-iean,Ta.n\uimmutatA:difionat igitur. Ac proinde «0» potefi vttjiue vera efii. Si pertinacior eris Bellarmine, Idem vel lîmile tibi refpondeo, quod Hieronymus fuis obtreftatpribusinPræfat. in Pentateuch. ^ndiigitur,,amule,obtreS:ator anfinltn, nonda-no,»on reprehendo Septitiiginta,fid confidenter cttnSiis tl-lis npofiolos prxfero. Per iUornm enim os mihi ChrifiitsJonat,Noiera,\n(\nim,moio tibi refpondeo,«»» dlt;i»w-Ho,non reprehendoveterem tranjlationem ^fedconfidenter illi prophetas prefero.Per iflornm enim os mihi Densfonat. Atque hæcdc vnacaufa. Altéracaufa eft incuria li-brariorum.Verùm Bellarmine, Gtantafuitimpro-bitas librariorum , vt nullum caput ab illorum im-probitate ftnum amp;nbsp;integrum rclictum fit, qui fieri poteft, vtin omnibus libris, qui in Hifpania, Italia, y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L 5 Germania,

Germania,G allia, Anglia, Scotia, Polonia, Hunga* ria, alijique regnis delcripti funt,fit tantus dempto* runi,adi€0orum ,amp; mutatorum confenfus? Deinde li veftra Latina Biblia ita miferè amp;nbsp;impie àlibra-rijs,idque tanto confenfu corruptafunt;hebrxi au-* tem libri, quinq; tarn urn locis exceptis, etiam te te-fle integri Cunt, amp;; incorrupt!; quare illud quod in-corruptum eft, negas efle authenticum«! Et quare it- । lud , quod etiam te tefte corruptum amp;nbsp;deprauatum eft,facis authenticumf Hoc ad primum argumentu. Deinde refpondes ad hoc argumentum,

Quæinterpretatio ab Hicrönymo pafsim repre- ' hcnditur,caftigatur,amp; qux aliud haber.quàin Hieronymus vertit, illa non eft Hieronytni-SedVulgataverfio fæpèab Hieronymoiepre-henditur , Sc multa habet qux Hieronymus non pofuit. Ergo hxc vulgata verfio non eft Hicronymi.

Bcllarminusconccfla Minore, refpondetad Ma- । iorcm,acfateturhancIntcrpretationetnfçpcabHie- ! ronymo reprehendi,addit etiam,muka in ea fe aliter habere, quam Hieronymus vertit,amp; tarnen cam cfle Hieronymi. Qupdautemquxdamineaab Hicro-nymo reprehendantur, quxdam etiam in ca aliter fc habcant, quam Hieronymus pofuerat, hoc dicit | ob quatuor caußas fa^lum eße. Prima caujfaeß, culpa li' hrariorum ; fecunda,ambiouifas ‘verborum : tertia, quitt j Uteronjmusfententiamjubinde mutarit:quarta,quta eti- j amßHteron'jmuspriorem verßonem altquädo mutandaUf ' iudicauit, tarnenpoflea Pccleßa haue approbauit. Hxt omnia nobis expendcndafunt.Acpriroùm quod ad r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;librarioruiB

libraiiorum culpam attincr, fatis à nobis refponfura cft in fupcriori argumento. Secunda caufa cft ambi-guitas verborum, ob quam Hieronymus eundem locum diuerfo loco amp;nbsp;tempore diuerse verterit.Verum Bellarmine.hoc aliquando fieri poteft. Tam fiepe aute accidiflevniviro, eique doäi{simo,credcn» dum non eft,nifi dicas cum fuifle valde variumamp; in-conftantem.Deindc etti hocita efle conecderemus: tarnen nullo modo concedi poteft, virum dodum verba ambigua ante rede vertiCTe, deinde vero cùm ca magis expenderet, deteriùs vcrtiflc.Hoc,inquam, nullo modo concedi debet, nifi vclis Hicronymum infenedute delirafle, amp;:propterdelirium eain fi-ncdutecorrupiflc, quæin integra ttate rede ver-terat. Multis enim locis in fuis commentaries melius vertit, quam vulgata habet. Vtf^irttusDemintfereba-tnrßiper aquas, Hieronymus dicit melius cfTe Coufo-uebat, vcli«f«^lt;!^4Z,hoccnimfonare verbum hebrae-um,amp;hoc verum eft, etfi tu, contraipfamHiero-nymi alTertioncm fingas Hicronymum non repre-hendifle,fedtantùm cxplicafle vimhebrææ vocis. Genes.^.tranfiamus incampum. Hieronymus notât, ej/iluperflua,amp;c redè. Non enimfunt in hebraeo. Huiufmodi plura exempla adducipoflunt. Atquiamp; nunc omnes dodi fatentur, melius eftc cofouebat, fi-ue tneub^bat, quam ferebatur. Et ferebatur eft iri vulgata.Omnes item videmus illa, Egrediamurfo-ras eflefuperflua, amp;nbsp;tarnen funt inVulgata. Ergo ft Hieronymus priora mutauit, mutauit in deterius. Sed hoc eft delirantium . Idem refpondco ad caufla tertiam .Quarta caufa eft, Q(m Ecele/ia priwtm verfio-nem

lyz Lib. 2. De Principiis ntmapprobauttXit hac iamfæpè refpondi .Et quid fi Ecclclia vcrfionem multis errorib. fcatêtem appro-bauit,an proptereà cfl authentica? hoc quidem hoC loco non aperte dicis ;fcd tamcn cap.ii. aflcris/wf«'-fretemnon effeprophetam,^^ pojfeerrare.P^trîtfn littcrprt' ttm in ta verjione, qnam Ecclejia apprebautt, nanpept er-rare. Hoc li verum eft, Bellarmine, die nobis num Vulgata tranflatio lit apud vos principium CEriftia-norum dogmatum,amp; refpondebis,quod lie. Doces enim libros Veteris amp;nbsp;Noui Teftamenti efle aut hen-ticos, amp;nbsp;illorum vulgatam verlionem efle authenti' cam. Ergo Vulgata verlio Veteris amp;nbsp;Noui Tefta* menti eft principium noftræfidei, idque propter Ecclefiae approbationcm. Sedhoc principium vel perfe tale eft,vel propter aliam caufamtale eft. Non per fe.Eft enim propter Ecclefiae approbationcm ta-le.At turn non eft principium.Omne enim principe um eft /w»»elt;/«4f«»»,quodautem medium habet, definit efle principium. Hocenimmedium, eftdiéfi principij principium.Quam ob cauflam, cîirn Vulgata vcrlio propter Eccleliæ approbationcm principiö fit, fequitur non ipfam verfionem, ted Ecclefiae ap-probationem principium eftc. Deinde vulgata ver-Iio inter nos controuerfaeft. Ergo principium efff non poteft. Principia enim debenteflectrta,prlt;tce^' ttita^verafp-ante conctffa.Tu probas cam principium efte propter Bccltßa approbattonem. Sed amp;nbsp;hoc intet noscontroucrlum eft.Ecclefiam enim habere pote-ftatem faciendi editionem authenticam ex non authentica , negamus, incertum igitur probas per incertum. Denique ante negaüivosßat/(trc

Christian. Dogmatvm. C/tp.f. lyj hrum non affthenticnm, propter Eccltfit npprobationem ejfenuthenttcnm , Sc ciiin Chemnitiusvobis hoc exprob rarct,dixifti ejfe impudentem calumniam.Kt nunc dici$ Uulgatamverßenem nonpoße errnre, nullam ali-am ob caufam, qttamqnodfitab Scckfin approbata. Scd hoc nihil aliud eft, quàm vulgatam verfioncm, quae olim non erat authentica, facere authenticam propter Ecclcfiæ approbationem.Qindtcrgivcrfarii? vel fatcrcChemnitium reétè dixifl'e, vel te tibi ipli coh-tradiccre.Poftremo, quod dicis,falfum eft.EccleCa cnim vulgatam vcrfionera nunquam agnouit pro authentica, multo minus cam authenticam fccit. Tempore cnim aportolorum non fuit authentica. Nam turn nondum crat.Sedneque tempore Hicro-nymi fuit authentica.Si enim vetus ifta Itala eft,tum non fuit authêtica,Hieronymo cnim,etiam tc tefte, earn emendare licuit,neque (i Hieronymiana eft, tu fuit authentica. Hieronymus cnimrclinquitliberum, vt ea vtamur.aut non vtamur.Præfat.in lofua. Et vt, inquit, fcMt, me non in reprehenfionem veterum nona cudtre, Çed pro virili parte off erre tnelingna mea ho~ mintbns, qnos tarnen nefiradeleClant : vtprogracornm quafumptn, laboremaxime,indigent,edi-tionem nojhram babeant, fienbi in antiquorum volnmi-nnm lebiiene dnbitarint, hac illisconferentej , inventunt, qnodreqnirunt. Et paulo poft, f^nde ceßetadnerfus nos ‘quot;ß^’',^^'^^fio^pins,^jan£lü opus venenata carpereiingna.' velfnfcipies,fi placet ;vel contemnes,ßdijpliiet.Idem Prç-fat. in lob '.vtraque,inquit, Editio, cr Septuaginta, qua inxtagracos,amp;mea inxta hebraos, in latinnm meo labore tranflata effEUgat vnnsquif ^ue quod vult: fiudiofuin

174 Lib. 2. De Prïncjpiis mim/igis,qftÀmntÂleMolumfgt;robtt.ïicm in cpift.ad Da* mafum.cuius initium, M ulti.//4 nunc, inquit, tX hebreen codùtbMJverttasexprtmendaefi. Quin ipfè Hieronymus hebraicam veritatem vocat autheuticam i» cpift.ad Vitalem.Idem in 8. cap.Zachariæ, Cogimur igttur\x\(\\i\t,a.ihebrAOsrtCMrrcre, feientuveritater» maguexfonte,(juanniertftulis^u£rere. Hinc manifcftû eft , Latinam verGoncm tempore Hieronyminon fulfle authenticam. Sed neq; tempore Gregorij fuit authcntica. Nam ne turn quidem fblaHieronymi tranflatio in Latina Ecclefia obtinere potuit, Prafeit. inloby tap. j. Neque tempore fiibfcquente fuit au-thética. Gratianusenim vult omnestranßationei J/ete-‘ ris Teftamenti tx htbrais fontibxs efl'tmandas e/fe, Di' ftinéi-p.c.vt Vetcrum.Idem docet Diftinél.y/î.c.Ie-iunium. Neq; ilia décréta à quoquam papa vel concilie funtvnquam antiquata.Prætereàmultifucrut inEcclcGa doélores, quiadhæc vfque tempora aperte teftati funt, vulgatam verfionem reuocâdann efle ad fontem bebraicæ veritatis: quales fuerunt Qißtanus,Pafchaßns,j4lbi»HS, Rabanus, RupertusTui' tienßs,Strabus,Lyra,Burgenßs;e\\soà teftatur Georgius Wicclius in præfat. adeenfuram verfionis VVi-tebergenfis. Ipfà etiam Glofla ordinaria infinitis locis ad hebraicam veritatem prouocat.Qujn amp;nbsp;no-ftraætate plçrique viridofti,vt Pagni»us,Vatiiiblxs, A/ercerus,Sc quiconque linguam hebraicam callent, in ea funt fèntcntia.Ergofalfum eft , quod dicisEc-clefiam approbafle vulgatam verfionem tanquam authenticam. Et quoniam folaEcclefiæ approbatio çft caufa authentice auftoritatis in vulgata verfione, amp;talis

amp;talis approbario ab Ecclefia nunquam fadacft, Icquitur earn non efle authenticam. Sublataenim caufa.propter quam res cftjtollitür cfFcÄum. Deinde cùm vulgata verfio propter Ecclebæ auciorita-temnon pofsiterrare,amp;taiis approbatio nunquam fafta fit, fcquitur V ulgatam verlionem errare pofle. Nam fi idco non poteft errare, quod ab Ecclefia ap-probata eft, fequitur earn pofle errare, fi ab Ecclefia approbata non eft. Sed non eft ab ecclefia approba-ta.Poteftieitur errare,amp; ob earn caufam non eftau-thc tica.Si nçc Bellarmino Catisfaciût,benè cft:fi noo fatijfaciunt, aeque bene eft.Incertuenimamp; contro-verfum, quicquid dicat Bellarminus,nûquam nobis erit principiii.Dcinde fi h^c non(atisfaciunt,doceat Bellarminus, quo tempore, quo loco, per quem, et qua ob caufiraVulgata faâa fit authetica,8cnçrcbit. Tridentinumn.concilium allegarehie,nobis eft in-cptirc.Nifi igitur firmiorib. rationibus noftra argumenta contra vulgatam verfionem deftrucrepofsit, relinquitur cam efte incertam amp;nbsp;controverfam.

SVperiore capitc diluimusRefponfionesBellar-mini ad argumenta noftra, quibus probamus Hicronymum non efle auöorem vulgatç verfionis. Icquitur vt Bcllarmini (èntentiam de cadem Editi-oneexaminemus. llledicit cius auéloiitatem efle authcnticamjnos negamus.Haî duxlcntcntiæ,quo-niam ex diametro pugnant,fimul verx efle non pof-t'uut.

jyó Lth. 2. De Principiis funt.Bellarrninusfuam opinioncm probat quinque argu mentis, quæ ordine expendem us. Priroum afgum. Qma Ecclrßa mille Mms ttfa efi vulgata s*e- Argumentum talc,

Editio,qua Ecclefia milk anis uG eft, ilia efl anthê-tica.Sed vulgatacditio eft illa.qua ecclcfia milk annis ufaeft. Ergo vulgata editio eft authctica.

Rcfpondco Maiorem effe falfam.Namfi aetasau-ôoritatem conciliât, nullaeditio eftvetuftiorhe-braica.Latina enim fi milk annis inEcckfiavlurpata eft, Hebraica pene ttrmille annis in ea vfurpataeft« Deinde (îomnesiftç editionesfunt authenticç.qui-busEcclefia milleannisvG eft, tuncChaldaica.A* rabica,Syriaca,GraBca, 8c multx alix editioncs funt authentic^. Ecclcfia enim cas omncslongiorc tempore, quàmmilkannis vriirpauit.Prætercà,fi Lati-na editio propterca eft authentica, quod Ecclcfia cam milk annis vrurpsuit,tum omnia verba vulgata! editionis,quxEcclefia his milk annis vfurpauit,fût authentica . Sedmulta errata funt, in ijs verbis qui-bus Ecclefia his milkannis in ifta editionc vGcft-Ergoamp;erroresiftifiintauthentic!. Exmultispau-cos proferam. Preverb. 11,6 . Vulgataeditiolegit. LapttiesfecuU.Sc ita legit Hieronymus in fuis cornent, ad diftum locum. Vnde credibikeft iftum errorens ab state Hieronymi ad hoc \fq; tempus in iftaedi-tionehæfifre.Canticor.a,i7.vulgatacditiokgit,yîlt;-permoHtesEethel, 8c ita legit Gregorius in Cuis com' ment. ad diftum locum.Vndc apparel amp;nbsp;hunc erro-rcm à tempore Gregorij, ad hanc vfq; œtatem, iu ifta editione hæfiflc. Gencf.8,4.vulgata dicit arctf»

ftdiße vigfßfuo feptimo die menfis fieptimi, Si ita legit Chryfoilomus in comment, vndc apparet hunc er-rorem ab aetatc Chryfoftomi vfque ad noftram statera in vulgatis vcrlionibushsliffe. Hscamp;lïmilia multa exempla produci poflunt. Ergo fi iftaEditio proptereacft authentica.quöd ab Ecclefia mil e an-nisvfurpataeft, tum propter eandemrationemfe-quitur.amp;hoserrorcseflc authenticos, Namamp;illi mille annisab Ecclelia vfurpati funt.Sedhoccftab-furdura. Ergoabfurdum cxquohocconfcquitur. Ratio eft,quod non vetuftas mille annorum,fed,di-wna infpiratio cll: caufa, quödhxc vclillaeditio fit authentica. Qnoniam vcrovulgata Latina non eft divinitiis infpirata, ideo non cft authentica. Deinde amp;nbsp;minor falfa eft. Vniuerfalis enim Ecclefia cara nunquam vfurpauit.Ecclefiacnim Ægyptiaca, Æ-thiopica, Arabica,Tndica,Perfica,Lybica. Grsca fu-asvernaculas verfioncshabuerunc, qucmadmodum libro fequente oftendemus, amp;nbsp;liac Latina nunquam vfæ funt. Deinde Ecclefia Latina non vfürpauit earn folam. Auguft.lib.i .deDoót.Chrift.cap.j.jg^ycrA ptifyas, inquir, exhebrtsa, linguaingraca verterut.nume-rartposant, Lattmautem Interprètes nulle modo.Hicro, Prçfat.adEuangelift.ad Damafum,7or fiuntexempla-riapene lattna, quoi Codices. Cîim igitur plures vcrfi-ones eo tempore in Ecclefialegerentur, manifcftum cftjhanc folaleda non efie.Prçtereà qui in latinaEc-clefiaeamvfurparunt, illi nunqreceperunteampro authentica, led eatenus approbabantjquatcnus cum hebrsaeditionc congruebat.C.L’r w/cr«»« ‘Dtfltn.9. Et(J.leiunittHi^dJifiinii.pô.ç^m igitur nequeMaior,

neque Minor vcra fit.fequiiur Conclufioncm vcii eflc no poflc. Deinde Bellarininus adigit nos ad ab-fu^dum.7V^,inquit,^lt;ec^lt;ixnöƒ/4«r/;f««f/^, mbui errortbM libera,jequttur Ecclefiam, qua eflflMl-mentum 'veritatiSjvfurpaJfe'ver/ionem iMerttaubioris, error thus 6bnoxtam.SciiL hoc eftpucrile.Nam, vtantc dixJ, funt multæ Ecclefix, prxtcr Romanam, qu« earn nunquä vfurparunt,ncque tota RomanaEccle-fia cam vluipauit.Prætercàauftorcm ciusinccitum eflc 8i multos in ea effe errores, probatum eft anrè. Poftrcmofacilè cogitarepoteratBcllai minus graui-ores errores, quàm hi funt, defen di ab Ecclefia Romana. Quorfum enim ab ea difceCsioinc faceremusf quoifum taro funefta bcllafuftinercmus? quorfum omnes fortunas, amp;nbsp;vitam ipfam in pracfentifsima pe-riculaadducercmus, ft nuilicflcnt errores in Ecde-fia Romana? fed dehac quæftione, num Ecclcfia Romana errare pofsit, agertius fuc loco, nunc ßtis fit dixifle, in ifta verft one eflc multos errores,eofq; abEccIcfiaRomana vfurpatosefle. Sccudum argugt; raentüm.Quiaj^uguflinuslaudatantiquamltalam, 0quot; 'verflonem Hteronjmianam, eandemqut laudut Jfldorti! lib.tf.cap.$.Etymolog. EtÇregoriusïùi. zo. Moral« cap.s 5.Argumentum talc,

Quamcunque Edirionem laudat Auguftinus, | Gregorius,Ifidorus, illaeftauthcntica. Sed j Auguftinus laudat veterem Italicä, ft Hicro- , nyrr.ianam nouam, eandem laudat Iftdorus amp;Grcgorius. Ergo ft hæcvulgata editio eft antiqua Italica, vel fi eft ifta nova Hieronym»-ana,cftauthentica.

Chrutïan. Dogmatvm. Ca^.f. 179 RefpondtoMaiorem eflefalfam.Non enimquæ-cunquc verfioab hoe, vel illo hominc laudatur, ill» cft authética.Nainluftinus,Irenæus,Eufcbius,Clemens Alexandr.Epiphanius, Chryfoft. Cyrillus, Tertullianus, Auguftinus,Hilaiiu$, amp;c ipfc Hieronymus laudant/«w/iref4r«»f»»y«pt»4^«»M.Ncq; t*' men illa proptcrcà eft authética.D einde fi illa inter-pretatio eftauthética,quamAUgufti.laudat,tum duç vcrfioncsLatinæ funtauthenticæ. Laudatn.i/««rf»» lib.ï.de dodr.chrift.cap.i lt;ÿ.(^Htere»jfmiaMi lib.i8.deCiuit.Dei,cap.43.Pr3Etereàfialiquaverfio exhis duabus propter laudationemAuguftini eft au-thentica,tum tamê hçc vulgata non eft authética-Illa enim non eftHicronymiana, hoeprobauimusantè. amp;nbsp;fi Hieronymaina e{let,tum tarnen non effet authê-tica. Nam G illapropter Auguftinilaudationem fa-óafuiffctauthentica,tuin eodem tempore, quo ab Auguftinolaudabatur,authéticafaftatfliet.Sedhoc non. tempore enim Gregorij nondum erat authen-tica.nam frtfaàn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j .oftendit eam folam ne fuo

quidem tcporc in ecclefia chriftiana obtinerc potu-iffe.Nec eft vetus iftaItalica. Nam fi Italicain tanta fuitauQ;oritate, vt Auguftinus teftatur lib. i . de doftr.Chrift.cap.ij.Etaduerfariusafftrmat, tum fine dubio fuit eo tempore in Latinis Ecclefijs vG-tata.Scdhaec vulgata eo tempore inEccleGjs Latinis ' vGtata non iuit. Auguftinus enim in libiis de Locu-tionib.veteristeftamentijGne dubio verftonemvft-tatifsimam,ac proinde veterem iftam Italicam expli-, cuit. At quæ in illis libris apud Auguftinum legun -, tur,illain hac vulgatanon extant.Dicit enim Genc. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mil.

2,7. legi{ecHndnm Orieniem. A.t in vulgata legituï» *i/gt;r»wlt;/'«e.Eodemcap.vers. 17

no, ^itei4 eji in paraiiyfo efct edes. At in Vulgata eit, otnm It^no p^radjjuonteae, Genes. , i. dicit legiƒlt;*' fenstr.itprn .iujitmm olmbiflMrum.Kt in vulgataeft» Serpens erat caUtäior cnnätf annr/atthus.SimiVu cxt'pl* palsim apudAuguftinum.Deinde ctiamfi hæc vul' gata eflet ifta vetus Italics, tarnen non propterea e(' fetauthentica. Non enim cam tempore Augultini fuifle authentîfam,fed dilplicuifle viris doólis, coH' ftatex reprchenfionibus, qux funt apud Augufti' nü in libris deLocutionibus veteris Teftamenti,vt Gencs. 8,7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ever fus non eft. Auguft.lib.i-

Locutionum in Genclin,in hebraeo contrarium. E* Genef. 11,1 x. Eterat.Arphaxatannorum tjj.

nuit Qatnam, ztxit.^4rpkaxat pofttjoam gennit ttantannos^uadrtngentos, Auguft.lib. 1. Quaeltion. i® Genes. i y. Hoc toturr non eft in hebr^O' Pluta exempla pafsim apud Auguftin.in libris LocU' tionum amp;nbsp;Quaeftionum. Denique vetus iftaltato ne ipfi quidcm Damafo papæ placuit. Pctiuit enim Damafus ab Hicronyir.o, vt nouamverfioneniail hcbraicam vcritatem inftitueret.DtindeipfeHieronymus lèpè cam flagellât,Præfat.in lob. dicit, ƒ €trco in hoc volumine laberajfe, non i/t edttionem antii^i^ repreheneieret,Je(ivt illa^i^tnein ea, aut ohfiurafient, mniffa ant eerie feriptornm vitio deprauata, fita interpri' tatione mantfefltora fieront. Idem in Ezechielem cap-4 O. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i P qU i t,ofiendere,ejnantû temporis lot'

^Ufidtne,imo criptornmvttio, (fi-vtapertiîtslot^uar,fW‘ peritia^ ab hebraua verslate difcrepetanttqna tranßatio-

Hine apparetantiquamiftam Italics multos habu-iffe crrores,amp; tempore priroitiux Ecclcli ç non fuiG-fe authentica, acproindeamp;nunc authtticamclle non poffc.Siuc igitur bxc vulgata Latina trSflacio eft ifta antiqualtalicajftveHicronyroiana.fiueexillis mixta, manifeftum eft cam non èffe authenticam.Tertium argum. Ecclcßahebriea h^^bu^! Autketicamfirt^tu-ram in hebraa.EtEceleßa Cjracahabutt anthenttcamjcri-ftfiram in graca bngita. Argumentum tale,

Qilpd habet Ec tlefia bebrça amp;nbsp;græc a,ho c eiia debet habere EccleftaEatina.Sed ccclefiahebr^a habuit fcripturam authenticam in laebrxa lingua, GrçcaitéEcclefiahabuitfciipturâ authê-ticâ in græcalingua.Ergo amp;c Ecclefulatina debet fcripturSauthéticam habere latinalingua.

RefpondemusMaioremeffefalfam. Multa enim vtraq-, Ecclefiahabuit.qux non eftnectfle. vthabe-at ecclefia latina. Deinae amp;nbsp;Minor non eft fimplici-tervera.Hcbrxa cnimEctlcfiachriftiananunquam babuitN ouiT eftament i authenticam fcripturam in hebrxa lingua, neque grxca ecclefia habuit fcripturam veterisTeft. authenticam in grxcalingua.Ergo non eftneceffe, vt latina ecclefiahabeat (cripturanx authenticam in latinalingua. Deinde ft htinaEccle-fta non eft Ecclefia, nift habeat authenticam ftriptu-( ram in fualingua,turn ante Tridentinum concilium

nulla fuitlatina ecclefia. Ante illud enim latina verfto in nulloconciliocanonizataeft. Si hoc nnconcedis, fequitur tarnen citra omnem controuerfiam , ante H iero n venu m n ull am fuiffc lat i n am e c cl e ft am. H X c

i enim editio non potuit effe authentica priufq’ am \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M } efset,

effet, Sedanteæratcm HicronymiCponoeameffc Hicronyrai) non fuit * Ergo ante ætatcm Hicrony-nai nulla fuit Iatinaccclcfi3.Dcnique fl latinaecclcîi* âebetetjhabçrefcripturamauthéticam in fua lingua, tum etîatnecclefiaGallica,AnglicajGermanica,Da-nicajPofonica,Hungaiica,amp;reliquç ocs ccclefiç de-berenthaberefcripturamauthenticam in fua lingua-Poftremô latina ccclefianÔ.potcfthabere fcriptura authenticam in fua lingua.Hoc n. tempore nulla eft latina ccclelîa. fi dicis in Italia effc cam.rcfpondco in Italia effe ecclefiam non latinam,fcd Italicam.Nemo enirn in Italia latine nouit, nifiquieamlinguamin feholis didicit. Si igituritalidcberent habere feri-pturam authenticam in fualingua.debercnt earn habere in lingua non latina, fed Italien. Poftrcmôf* verum ,eftLatlnamecclefiam dehereferipturam au-thcnticam'haberc ; doceat Bellarmin us quo tempore hoc verum cffecccperit. Namapollolorum ætats non fuit verum .Tune enirn latina verfio nonduai , extabat. Ncque Hieronymiætate vcrumfuit, enirn non proptereàfcripfit,vt fua verfio effet aulhé-tica,fcd nobis reliquit liberum.vt ea vtamur.vcl non vtamur.Nequc poft Hicronymi xtatem verum fuit-Gratianus enirn vult omnestranßationes ex hebrats fox-itlgt;usceKßri.Di(iinä:.^.(f.t/tvcterum.'E.tDi{[iaamp;:‘7^‘ ^.leiunium.hæc duo décréta à nullo côcilio.neq; ah vllo Papa antiquatafunt.Doceat igiturBellarminus, VelTridcntini, quo tempore vulgata tranflatio ccc-perit effe authentica.Dcinde hoc implicat contradi-éfionem. Libro enirn primo cap, t o. dixit cahsttfxi-etwejfe dicere paptfiasfacere Itbrum non authentic ton att-

thenticum. At hîc Bcllarininus aflerit vcrfioncm vul-gatam,quae olim non fuit authentica, effc authenti-cam, fedhæcümulveracflcnon poflunt. Autcniti) Vulgata cditio non eft authcntica.aut papiftae non authcnticisfaciunt authética.Quartumargumcntû, Qwa paucißimt Eptfctpntttelli^uatljrjice aitt helirtttce. Argumentum tale,

Qnam lingua epifcopi incocilijs generalibus no intelliguntjin cafcripturafacra authentica efle non potcft.Sed Epifcopi no intelligût graecam authebræâlinguâ. ErgoS. Scripturaingrçca aut hcbtaea linguaauthentica effe nonpoteft.

Refpondemus Maiorem cflc falfam .Non n. quâ-cunque editionem epifcopi intclligunt, ilia eft au-tiwntica, (ed.ciu^.Jiuinitus infparaM eft,ilia eftauthe-lica. Ad.Minorem dicoillam quidem effc veram,fed proptcrea non fequi, vulgatam verfioncm effe au-thenticam,fed cos epifcopos indodoseffc, rcótè fc-qui. Deindeli propter ignorantiamepifcoporum qnxdam cditio authentica eft,qua:dam non eftjtum non ini piratiodiuin a,fcd infeitia e pifcoporu eft caufa authéticç auâoritatis in S.,Scriptura. Deniq; fi grx-ca amp;hebTça editiones propterca no funt authentiex, quod epifcopi grçcam amp;nbsp;hcbrçamlinguam ignorât, tum fequitur bebræamamp; graecam editiones laltem ijs authenticas effe,qui cas intclligunt. Sed tum vna amp;nbsp;eadem cditio effet authentica non authentica, idque eodem tcmporc.at hoc eft abfurdunKpoftre-niö fi ill* cditio non eft authentica, quam aliquie-pifcopi non intclligunt, tum ne quidem latinaedi» tio eft authentica,funt enim multi epilcopi.qui lati-

184 Lib. 2. De P rin c i pin nenefciunt. Quintum argumentum, Qw/iheretiti (ondunt multas vtrßoues. Argumentum tale,

In quacunque lingua funt multae verliones S • Scripturæ, in ca linguavnaeft verfioauthtn-cajfcd in latina linguafunt multse verfionesS» Scripturæ. Ergo in latina lingua debet vna verfio efle authentica.

Refpondeo Maiorem eflefalfam.Nam non in quacunque linguafunt multae vcrfioncs, in ca lingua eft vnaauthentica. In graeca enim linguafunt divcifae verliones,in Germanica,Gallica, Bcigica amp;nbsp;alijslin* guis diverix item verliones extant, amp;nbsp;tarnen cxillis omnibusnulla eft authentica. Ad Minoré dico, non tantùm nunc, led eiiam apud vctercs fuille diuerfas latinas verliones. Auguftin. lib .2. de doét. Chrift. cap.i 1.^ui.inqviityjcripturas ex kebrM lingua iuff'acout verterutyfiumerartptiffunt lattninuUomodo.VWcxGnyrci’ prxfat.in Iolua,lt;ip»lt;//lt;«z/»or,inquit, totfuntexempla* rta,ejuot codices. Et in Præfat.Euâgelift.ad Damalum, Tot,inquit. f euefunt exemplarta, ejuot codices. SedeX omnibus iftis vcrlionib.Iatinis tempore Auguftini nulla fuit authentica.Ergo non eft necefle, vtnunC exijs aliqualitauthentica. Prxtcreà ciim apud ve-tercs tarn multx extarent verliones, turn tarnen he-brxa editio Veteris, amp;nbsp;graeca Noui teftamenti erat authentica. Ergo ctli nunc multx lint latinç vcrlio.' nes, ramen hebræa in veteri teftamentn, amp;nbsp;grsca in K. teftamento debetêfle authética.Pcftremôetli illud ftüdivm omnia inhouandi non probamus, va* lieras ramen verGoniim inutilisclTe non potcft.Au-guft.de dod. Chnft.lib.2.cap. 14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,

Christian. Dogmatvm. (ap.f. 185 histjttoque iuiMtlnierpretum numerefitat cellatit codici-bm tnJ]gt;(âa,artjueeigt;Jc/tj]aALem cap.ii, N^ntnonnullas, in quii jthjiftriortsJententitu yplurium i odtcum manifejta^ Htt tnj^ieEiio. Niliigitur Bellarminus alia argumenta habeat, quibus probet vulgatam verfioncm efle au-thenticam jfequituream xqueincertam effe, atque ante erat. Pofthæcinvehitur Bellarminus in Calui-num amp;nbsp;Chemnitium, qui iam ambo in D co placidé quiefcût,amp; licet xquum effet mortuis parcere, con-gerit tarnen multaconuitia, quibus eos iam mortu-os perftnngat. Haec ego conftitueram negligere. Cöuitiaenitnillosnon attingùt.Tarnen quoniâdo-örinam illorû ex obliquo tangunt,ideo ad ea pror-fus (ilere non potui.Prius igitur in gcnerc,deinde in fpecie refpondco.In généré affirmo Spiritum Chri-fti effe manfuetum, non conuiciari,neque criminari. Cùmigitur Bellarminus fandosChriffiferuostam immerito laceflat,vidcrit ille,cuius fpiritu trahatur. Equidemiplae gentes parcebant mortuis, hieverô monachu s neque à viuentibus,neque à mortuis lin-gnam abftinet .Sedhæc eft iftaicluitica pietas, quae in charitate fundata eft.H çc in genere -.nunc in fpecie crimina fmgula cxpendam.Primum crime eft, quod Calumus dicit, netjue 'nidtcii),neijue re£lodelt^u faSlnm eße, vt ex interpretationibtis diuerßs vna obttnuerit apud

1 iiedo^os. Hocvaldèexagitas. Sedan verumdixerit Caluinus ,docetcxperientia.Vtiquc ilia tranflatio, I quæ in niultislocis de bebrxa veritate detrahii,adij~ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imniHtat,obtinuit. N ifi igitur papales epilcopi

I fuiffent indoéli, lanè vcl elegiflcnt meliorem,vcl ip-1 fifeciflent meliorem.Deinde jpfahiftoriateftatur,amp; l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lotus

totus mudijs claraat epifcopos papales indoclosfu* iflc. Ante Lutheri n. ætatem, ex mille epifcopis vix vnus erat, qui poterat latine legere. Græca lingua a-deo fuit neglefta, ut iplæacademiæfolitælînt dicc-rc amp;nbsp;{'ü[iZïe,kMgTlt;icafunt^ejiMltgtMO)t fojïum.Hebrxi etiam lingua prorfus iacebar.etiam de nomine inco-gnita.Quod vero de Auguftino. Gregorio amp;llïdo-ro refers, hoc huic rei non derogat. Illorumcnim aetate hxcverfionondumobtinuit, vtantcdocui-mus.Poft eos etfi aliqui dodi fucrunt,illi tarnen lin-guas ignorabant, quod deThoma, Alberto, amp;nbsp;alijs maniftftumcft.Imoli quislinguisftudcbat.ille vul-gatam verfionemad hebraicam veritatememcndan-dam efle putabar, quod ante exLyrs, Strabi, Bur^ genlis,llt;abani,Tuitienfis,amp; aliorum cxcmplispro' batum eft. Et li quis linguarum ftudium paulo acri' u$perléqueb3tur,illeàmonachisopprimebatur,no-taefthiftoria Keuchlini, Erafmi,amp;aliorü. Manifc' ftum igitur Caluiniimnon eHe mcntitum,cumhoC diceret,fcd ipfam veritatcni dixilTc.Tu videris,quid fis Icfu Chriftorclponfurus.quod fandtifsimumc-ius Icruum iniuftè mendacij infimulas. Secundum crimen eft,quodCaluinus (iiutTridentinosdecreKtf-fr, non ejfe antiienäes, (jni ex tpfofonte purum li^uorettt proferunt,(^ excertu verttutc fulfum coarguunt. Dicis hoc mendacium cire,quiaTridentini his verbis non fintvfi in fuis dccretis.Scd quid hocadréPSanèrem ipfamTridentinidecreuerunt.Negantenimbcbrs-am fcripturam,quçpura eft,cireauthenticâ.amp; aiunt vulgatam verfionem, quæ in multis locis malè tras* lata eft, efle authenticara , vetant etiam, ne latin« verliones

vcriiones exHcbræis fontibus Corrigan tu r. Teftis huius rei funt Canus lib.x. cap.i j. Lindanus, amp;nbsp;alij. Ergo etfinon vfus eft Caluinusijfdcm verbis, qui-bus Tridentini vfi funt, tarnen ipfani rem diligen-tcrexpreftit. Tcrtium crimen eft, quodCaluinus dixit, aäeonihilintegrMtn eJfeinUtina verßene, vtvix tres conttnmverfusßnt^qut nonßntalfSjuo errorefœeiafi. Hoc te valdè mordet,amp; dicis,ft hoc verum cft.quare Caluinus non oftendit vnum vitiii in Pfalmoprimo. Qupniam autem in eo nullum vitium notauit, idco concludis ipfum mentitum clTe. Sed Caluinus non omnes errores vulgatç verfionis notauit, amp;nbsp;li quis omnes cos notarc vellet, hic liber eos non caperet, potuiffesigitur modcftiusloqui, amp;nbsp;vtfciasCalui-num ( apud quern tarnen ego hoc non legi ) non omriino à veritate aberrafle, ego in tuam gratiam perluftrabo primû Pfalmum.vers.i .lt;« cathedra lentne. A.t in hebreo no eft Cathedrapeßilentia, fed ele^ rßerutn .verf.4 • ßionficttnpij, «»»yjc.lllud pofterius, »enfic adieditium eft. Eod. verf, quempreycitventus d facieterrit,\\^cßfacie «rrlt;,adied;itia funt. verf. 5. Idea «o»rryHr^en»»pÿ,dcprauatûeft,TOp’' cnim eft,»o^4-biit.yeinocofiflent, amp;: nefcio,quid fcholafticioccaiio-ne huius verfionis de impiortim refurrcclione com. menti fint.Eod. verf.*» confilio iteflertem. at in hebrço non eft confiliu, fed coetus fiue c0^rd’^4/»«,fiue cottciliH. Vides igiturBellarmincCaluinû habuifleiuftascau-fas,propter quas ita fcr ipferit : ft tarn é ipfa fci ipfit,nc-que teprimu pfalmû ab omni errore defedcrepoffc. Atq, hçc funt ifta crimina,propter quç Caluinu tam feuè perftrinxifti.NûcadChcmnitiû.Primû crimé, quod

quod Cherrnitioobijcis, eft, quod dicit TriJfutinot ^cret tjfe vt pro , ^uteSp. Sanéitts tn font Aus greets cr hebrtttijcrii,jit,recipiatnns ea,lt;jM«t a. ihrttrijs n.u. uata, i,tl adAMjitnt. Hoc dicis tfle manileftum nicndacium. Atqui negas.vt iam anti ofltndi, htbræam veritatê eflefcripturam authenticam,S: ftatuisvulgatS verli-onem, quammanifefte oftcndin.us mutilatam ,3tgt; 0am,amp; mutatam efrc,amp; quamipfeetiam fafliis es//-krttriorttmtneurta vitiatamel}e,cüe authenticam, neq; teiiiuatquod dicisTridentinos mandare, \thibltA tjuÀmcafitgAtifstm'etdantur.'^im ipfa biblia ab co tê-porc édita,kint in niuhislocis mutilata, auéta, S( mutatajmo Bellarmine, quod Tridentini mandant ea emendate cdijlufus eft.N olunt cnim vt ad hebrçâ Veritatem corrigantur, quorriodo pofsunt igitur emendatè edEVides igitur C hemnitium fimplicem veritatem bona fide dixi0e. Secundum crimen,quia Cheminit? dicit, tninAcepttrgatcrioa PAxloim.eAto dam nan omnes editmnes bAliorttm, inquAns mantfeßtjjt-maerratavMlgafaedittonisemendatafitnt.uoc.d'iciscf^C crafsilsimum mcndacium ac défendis illud tarn frigidè , vtex ipfa defenfione apparcat verum eflè quod Cherrinitius dicit. Difis enim in ifto indice tanttim prohiberi editiones faâas ab hireticis, amp;nbsp;à fufpeâis Sed num proptereà biblia ad hebrsam vc-ritatem vel verfa vel caftigata debent damnari,quôd ab ijshominibus, lt;^ttt zobts immertiofujpelfifunt, im-prefla, vel édita funt? vel num hoc aliud cft,quàm quoddicitChemnitius'lt;Tfrrirm crimen, t^uiaChtm-fiitius dicit paptfias di/penfare infubfiatialAns Satramen’ ri. Veriim Bellarmine cum de Sacramentis agemus, cuinesm

Christi AN. D OGMATVM. Citf.s, 1S9 euincam ccrtis rationibus papiftas non folïim dif-pcnfarc in fubftantialibus facramentorum, fed noua eiiam facramenta inftitucrc. Itaqucad illudnunc plenènonrefpondebo. Quartum crimen eft,quod Chcmnitius dicit : Paptflas rettnittffe vulgatM» verfione//t, tfuia lt;14 tllarMnt erroresßt con^ orm^tn. Hoe veiura efle demonftrabo fingalis locis. V aide argu-tarisin verbo Zrlt;i«/yer»»i«f4,redhocitapotcft intel-ligijVtGt idem quoi accomraodata. Neque tarnen abfurdum eft, fi To tranfmutata in natiua fignificati-one intelligitur. N am nö euiciftihanc edinonem in primttiua ecclcGa obtinuifle. Et G hoc maxime eui-ciffes,non tarnen proptereà errores veftri non effent errores.n.errore»i »»excwjif.Poftremo quod de mille errorib.Lucheri loquens,nihil facit ad rem. Neino n.ex nobis oinusLutheri verGonem habet ,p authcntica.fed quatenus illa cumHebraicaamp;Grçca vcrGonccongruit,recipimus cam-.quatenus verb ab ca difcrepat, nos illa, cubona paceLutherioriginali veritati poftponimus. Deinde G Lutheri verGonem recipereraus pro authcntica, elVemus vobis Gmiles, qui Vulgata verGo' .em multis erroribus fcatentë pro authcntica recipiiis. Et G hoc nobis vitio vertitis, quare non idipfum in vobis reprehéditis,prxfcrtim cùm Vulgata verGo minus cum hebræo congruit, quim Lutheri. Prætereà non tam multi errores funt in Lutheri verGone,quam exiftimatis. Qjwdçnim quidam monachi quaedam in ea notarunt, in ijs illi fc ridiculos, amp;Hebraici,Germaniciq;fcrmonisim'» peritos effe oftenderunt.VtGen.1,1, Lutherus vertil Ihm belli ifti correétoies tihm unfangx ftu-pcq,.

i 90 Lib. 2. De P r i n c 1 p i i $ pendus equidem amp;aboirinandus error. Nequc tarnen negoLuthcrûalicubi aberrafle.Fuit n.primus, qui hoc in Germanica lingua tentauit. Hacc ad tua argumenta Bellarmine,ac ad convitia; amp;nbsp;nifi potcris folidiora proferre.manifeftü eft, vulgatä vcrlionem non efle authenticä,fed cfle çquè incertam,atq; ante crat:amp; ob earn caufTam quotics ex ea, in ijs locis, in quib* ab hebraeo difcrepat, cötra nos teftimonia,vcl argumeta allegas,dic3 te principiü petere, amp;nbsp;illud inccrtü efl:,probarc per illud,quod aequc incertü eil.

yulgaum lt;verßonem»onelle aMthegt;tfictiim,h.e.no»eJfe frittcipium Chrifiittneritm dogmatum.

ARgumenta quibus Bcllarminus vulgatam edi-tionem cfle authenticam probare conatus cft, diluimuscap.fuperiorc.Nuncncceflariis argumcn-tis oftendemus cam non efle,ncquc pofle efle authe-ticam. Ac primùm poncmus cam efle Hicronymi, quod tarnen falfum efle ante oftcndimus.Hæc igitur verfio eftauthcntica,vcl quia abHieronymo fcripta clt.vcl quia ab ccclefia approbata eft.Ex omnib.Bel-larmini (criptis no pofliim alias cauflàs invenire. Sed ncqucpropterHieronymiauftoritatem, ncq;propter ccclefiæ approbationcm poteft efle authentica. Quod fi poflum probarc, fcquitur cam non efle authenticam. Non efle earn authenticam propter Hie-ronymiaudoritatem,manifeftumeft .Nam fipro-ptcrca eflet authentica, ftatim fimularquc fcripta eft, i'uiflet authcntica.Sed temporeHieronymi non fuit authentica. Id pafsim ex ipfis præfationibus colligi poteft.

poteft. EineambiguisteftibusremprobcjGrego-rius, qui logo tempore poft Hieronymu vixit, dicit in 5 .tap.P ræf. ad lob ü,cam ne fuo quidem feculo in EccleiiaRom.pro authentica habitam cife. Deinde 1-lieronymus fxpe errauit quodcap. 5. dcmonftra-uimus,amp; Bcllarminus ipfe confitetur.Ergo eius fcri-pta nö poffunt effe autnctica.Neq; hic mihi regcras, cum in alijs quidem libris crraffe.in hoc non crraflc-Ipfe n.Tonx.4.fatetur fe hederam tranftuliffe, cum tarnen hedcranon fit. Vndc colligi poteft nicronym6 iftius vocis verä fignificatione ignoraffc.DeindeAu-guft.epift.S.dicit eum ineistjuotjuefallipttuiJfe.Sidïcii hunclibrum effe S .Scripturx verfionem, Sc ob earn cauffam Hicronymum in co errare non potuiffe.pe-tis illud quod eft in principio.Deinde fi hoc verum effet, fequcrctur cadem rationc cum nö poffe errare in ijs libris,in quibusS.Scripturam interpretatuseft. Eft n.cade caura.fed fi hocita effet,tum oês comme, tarij Hieronymi effent authentici.Deniq; fi hçc ver-fio propterc'aeft authentica, cp ab Hicronymo fada cft,fequitureoslibrosnöcffc canonicos, quos ver-tere noluit,amp; quos non feripturas canonicas, fed ƒlt;»-bnlatcSz (pnunciauit.Sedhçcoîa aduerfarij nô con-cedût.Ergo Hieronymus nö eft vera cauffa,ob quam Vulgata verfio ett authentica. Hine apparct difputa-tionéBellarmini,qua affererc voluit Hieronymi verfionem effe authenticam, effe fupcruacua.St ad rem nihil pcrtinerc,quod amp;nbsp;fupra oftendimus.Et vl vno verbo finiam,Hicronymusnonrcripfit cxdiuina in-fpiratione.Nam ipfe in prxfat.ad Pcntatcuchum inter vatera,amp; Interpretern diftinguit.yi/»wde/î,inquit.

VAtem, altudtnterpretem effe, tbiJpiritus ventura praJi^ «it, hie eruditio nbsp;nbsp;verbtrum copia ea (jUA intelbgit tranf-

fert. Ergo ncccflariô concludo eius fcripta non efle authentica. Infpiratio enim diuinaertfdlaamp; vnica caufla authenticæ vcritatis. Ea enim pofita,ponirur authentica auftoritas,amp;abIata,''ufertur.Scio quof-dam rcfpondere Sp. SanHum peculiari modo adfuijfe Hieronjmo^ citm S. Scripturas interpretaretur. Sed hoc repudiauitBellarminuî. Noneftigitur necefle, vti me refutetur. Ex his oibus neceflario colligi poteft, hâc verfionem propter Hieronymum non efle, ncq; poflê efle authenticam. Sed neque propter Ecclefi« approbationem eft,nequepotefl eflcauthentica.Ec-clefia enim illud nunquam decreuit. Ipfe enim Hieronymus in epift.ad Suniam amp;nbsp;Phretellam dicit, l» veteriTéfiametOy^uandointer QracesLatinoftj^ diuerßtHi tll,adhebraicamrecurrimus verUatemlAtm adDama-fum.£x hebraii codtcibut, in quit,t/»rlt;r.« exprimenda e^' Idem in epift. ad Vitalem dteitfi in veteri Tefiamëtoti hebraicam veritatem,taniiuamadarcem con’^ugere inZachariam cap. 8. Cogtmur, inquit, adhebraos.rt' currere, fiienttam magie defonte.tjuàm de riuulü cjoequot; rere.Idem docct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.i. de doü.ChnJl, cap. !gt;•

12.^ if.Etepifl.po^ /p.Vndeconfidentercolligo Auguftini 8i Hicronymi ætatenonefseab ecclefiî dçrreturn, Vthæcinterpretatio eflet authentica.Scd pcqjpoft Auguftini aetatem hoc vnquam in ecclefi* decrctumeft. Grafianusenim rcfpondeti^errr«»»/'-' brorum fidem de hebraie volumintbue exarninandamefih Diftinâ. 9. C.vtveterum. Ergoamp;GratianiaeW*^® pon decreuit ecclefia vulgatam verfionem efseâU-then-

thenticam.Neque poft Gratiani aetatem hoc eccIeGa «lecreuit.Vidcnius cnimmultosfcripturœ interprètes ctiam in eccleha Rom. habuiffe hcbraicam verk tatempro authentica, ncqjproptcreàvnquamfui{i fereprehenfos. Cùmigitur décrétahabeant vim legis,amp; hoc decretum ànulloconcilio (Tridentinuni habeo nullonumero)abrogatum lit,maiiifeftumcft eccleliam nunquam ftatuilse, hanc vulgatam veisio-ncm eße authenticam. Propter ecclesiæigitur ap-probationem vulgata versio nequeeft, neque po-teftelseauthentica. Namquodnon eft, illudnon poteftauthenticæauâoritatiscaufa efse.Deindeet-11 tale decretum ab Ecclesia faâ;umefset,non pro-pterea tarnen hæc versio cfset authentica. Ipfeenim Bellarminus negat tccleßam habere potefiatem Itbrum noncanontettmfatiendi canonienmy libr. i.cap. io. Sed hxc vulgata versio (quampofsumHieronymilibrfi dicere) hæc, inquam.versio tempore Hjeronymi e-rat liber non authcticus.ncq; tempore Gratiani fuit authenticus.Ergo nuncab ecclesia authenticus fieri non poteft.Ac proinde fi Bellarminus feno dicit,fc-cleßam no poße Itbrum non canonicum fMere canonicum, videritipfe,quomodopofsitdefenderc hanc verfio-nem,quæ olim non fuit authética,nunc propter Ec-clesic approbationem efie authentica. Authenticu n. in hac difputatiôeidem quod canonicu.Si relabetur in caftra Pigij, amp;nbsp;quod ante negauit, ftatuet earn propter ccclcsiæ decretum efse authenticam, feiat fe principium petere. Inter nos enim amp;nbsp;ilium con tro-uerfum eft,an ecclesia habeat poteftatem faciendi li-bros canonicos exnon canonicis. Deinde ifthinc fc-

quereturfolam ecclcsiæ approbationem efse cauf- j fam authentic® veritatis. Ét licet nunc Bellarminus ' afscrere hoe crubefcat, tamê hac efse vel fuifle men^ tempapiftarum, excoprobari poteft, quod Soi bona Francifcani nionachi miferunt aliquando libruin à fc faftü R.omam,quem vocabant ^aernum Euange- i lium, ic petieruntaPapa, vtilludcanonizaret, teltis j IfaacKabbothenupar.t.cap.z.EtMatthçus Parifiéf. inChronicis. Curn eocongruit, quod Wulfgangus Hermannus afscruit,f»4^f/z4 ntß ejfentà papattppreha-tit, non hitbm pins auEloritatis, fabulas tÆfopi, teftis Hcshufiusde (’excêtis erroiibus papæjoco de verbo Dei.Et VVittaker. contraDuraeum lib. i.J 51 .Siue igiturhæc vcrsioHieionymi eft, fiuenon eft, siuc 1 item ab ecclesia approbata eft, siue non eft, manife- I ftum eft,earn non efse, neq; pofse efsc authenticam» Etil ex his apparct hanc verfione non efle authenti-cam; taméadhuc vnum atq; alteru argumentum ad-iungä.Primüquiain hacverfionefunt multi errorcs.

In quo funt multi errores, hoc non eft authentic cum 5 At in vulgata verfione Veteris Tcfta-menti funt multi errores .Ergo vulgata verfio veterisTeftamenti non eft authentica.

Minorem nos ante probauimus cap.4.Bcllarminus j Maiorem concedit, amp;refpondetad Minorem , o-mnes quidem interprétés errare pofle, fesihnnc w«* errajfetniliaverßone,(jnemeccleßaapprobaHst Itb. z.cap. i l.amp;paulo ^o([.Non.anilorescanenizMsttteccleßa,ßd tantum verßoncs approbamt.Kn non hoc idem eft,atqj dicere,errores ab ecclefia approbates non efle erro-res?Nam fi te probe intelligo, dicis hanc verfione,fi noneftet

Christi AN. Dogmat V M. Cap. 7. ipj noncflct ab cccleüaapprobata,err are,nunc,quoni-am ab ccclefiaapprobata cft,noncrrarc.Ccrtèhoc idem eft,atquc illud.Tï pttpa mille animas mstteret inge^ heuHam^nemmèdtheretbceri, domme qttarefacts fiel tinc.4O.C.fi papa.Erroreft error,Bcllarminc,etiam-. fi millies lit approbatus ab ecclefia,ncque in œternû fiet, vt muttlata,mHtata,^adatiila'iGxli\otpxotpttT papifticïE fynagogæ determinationem Gt verbum Dei. Sedadrcm . Hacverfio, inquis,»»»/!««/?errare, ejmaah ecclefia approbataefi. Ergoccclefiæapproba-tio amp;nbsp;fola amp;nbsp;vnica cauffa eft, ob quam hæc interprétatif) eft veraamp;authcntica. Nonne hîc manifeftète tuamque cauffam prodis? nónne antè negaftiecc/eyT-amfojfeex libro no» canonico facere canontcû, lib. i. cap. 10? nónne quod illic ncgafti,hîc affirmas? Sed quid egohæcdifputo? Non enim tibi ipli tantùm, fed prxftantifsimis veftris doékoribus, amp;nbsp;ipGs papis cô-tradicis. Pagninus n.Caictanus,Lyra,PaulusBru» genf»,Valla,Steuchus,Stapulcnfis,Viucs,LucasBru gcn(.Erafmus,Arias,amp;multi alij vno oie fatetur vul-gatam verfionem efle corruptam.Qui.n ipfe Léo dc-cimus in bulla prxfixa NouoTeftamento Erafmi, Clemens amp;nbsp;Adrianus papx Roman, idem aflerue-runt. Approbarunt cnim verfionemErafmi. Ergo vulgatam verfionem non obfcurè reprobarunt. Ad-de vulgatam verfionem ipfi Hicronymo vifam fuiffe vitiofam, amp;nbsp;vitiofamefTc clamant omnes doéti, 8c rcs ipfatcftatur.Siigitur quod vitiofum cft, propter eeelefiæ dccretum non eft vitiofum, turn ecelefia cft Deopotentior. IpfienimDeo fimpliciter impofsi-bilc eft, facere mendaciûnon effe médacium. Atec-N X clc-

cleGafecundurp Bellarminumpoteftfacere,vt error non fiterror.Deindequocifæpèdixi,repcto, teof-tcndcre logics imperitiam, tum quod principium j i per aliud probas, ell enim immcdiatum indemô- ( ftrabile. Principium enim fidei noftræ eft verbum Deijidq; nullam alia ob caufram,quàm quia verbum Dei eftjtum quod illud ^bas per illud, quod cotro-uerfum eft-Vulgatam n. verfionem probas efle prin-cipiû propter ccccIeGs approbationem. At quis tibi vnquam cöcefsit,eccleGam papillicam poflc exlibro non canonico facere canonicum ? aut qux logica te docuit, principium per illud , quod controucrlum eft,probandum effe? Secundum argumentum.Quia omnespatres, ius canonicum, amp;ipfcBcllarminus lib. i.cap. t i.ftatuunt Latinorum librorum Gdem cx hebræis examinandam cfle.

Cuius fides ex alio exaroinada eft,vel quod ad aliquot; ud cmendari debet, illud non eft autheticum. Sed Latinç verfionis fides ex hebrçis examina-daeftjVelhtina verfio ad hebreos libros emc-dari debet.Ergo latina verGo no eft authetica.

Maiorem mihilibenter concèdent omnes ij, qui mentemhabent. Minorens docct Hieronymus,ad Vitalem.ad Suniam amp;nbsp;Fretellam, ad oclauum caput Zacharis. Auguft.de dcélrinaChrift.lib.i.cap.l I• ' Ï J .amp; 15 .Epift. 19.amp; s 9.G ratianus Diftinc.9.C .vt ve^ terum.Beilarm.lib.i.cap.i i.C^mlatini, inquit,Mz/(-ces culpa Ubrartorura funt deprauati nbsp;nbsp;nbsp;cum ft bt contrA'

dicunt, cum an:btguam,wl tncertam fententiam conti-nent.,tumexhcbraisfo»tibu5corrtgendifunt, idq;muft J tis exemplis docet,quod amp;nbsp;Can us lib .2 .cap-i J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Christian. Dogmatvm. Cap,/. 197 to^lixius ante Bcllarminum docuit. C iim igitur la-tinaverlioexhcbiseocorrigi debeat, fequitureani noneflenequepofleeöcauthcnticam. Etquaeinfa-niaeftdicerenonipfam veritatem in natiualingua, fed eius deprauatam verfioncm efle authenticam? Cam exempla refiripti imperatoramin eadam lingtta non' /f4»tÄMW«?».i$.Q.i.C.diccnti.§.S3ncimus.Dein-de fi hxc verlio eft authcntica fcriptura, turn apo-ftoli amp;nbsp;primitiua ecclefia non habuit authenticam fcripturam, nam turn non erat.Prætcrcà fi hæc vcr^ fiüeftauthenticafcriptura , tunc primitiua ccclefia non agnouit authenticam fcripturam. Illa enim he-bræam fcripturam habuit pro aulhentica, amp;nbsp;Latina ad hebræam ernendauit.Si hsc Bellarmino fatisFaci-untjbene eft,tin minus,doccat quo tempore hebrça fcriptura defierit efle authentica, amp;nbsp;quando Latina fcripturacaepcrit elfe authentica, amp;nbsp;hxrebit. Cùm igitur Latina verlio neque propter Hicronymum, neque propter ecclefi® approbationem Gt authentica,8; cum hibeat multos errores, atque ad hebræam fcripturam examinari amp;nbsp;emendari dcbcat,neque temporcapoftolorum,primitiuxamp;fcquentiseccle-fiæ fuerit authentica, amp;nbsp;abftirdum Gt apoftolos non habuilTe authenticam fcripturam , amp;nbsp;pofteriorem

1 cccleGamnon agnouiffc authcticam fcripturam; fe-quitur vulgatarn verGonem non efre,neq; pofte efte authenticam.

ExceptioMs ad laca à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natata refatantar,

VVlgatara cditioncmV.T.non efle,ncque pofte efle authenticam p^abauimus capitc fupcriore. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc

Nunc quibusdam locis àChemnitioantc produâis idem oftcndcmuSjamp; fimulBcllarmini adea excepti-oncsdiluemus-Primus locus eftGcncs.},! s-ipficon'' ■teretcAfut tuüin hcbrço cft U)Squot;l HQ!W’’ NIH. Chê-nitius monuithunc locum efledeprauatû, damintercejJionemÄfariit.Cu'ms rei caufla» fine dubio habuit Chemnitius. Ego vci ô ex hoc loco depraua-tOjMariç intercefsionem natam efle exiftimo. Bcrn-harduscnimHomil.z.dc laudib.Mariæ,dicitÆf4r/'

deTüui^opprobriiitipfir»' ^uepatri promatre fattifccijfi, qwa ftvtr cecidit perfet' mtMam,iam nanerigttur tn/t per famtnam. Deinde dicit hoc in feripturis promilfum efle, nempe hoc loco, /pfacouteret caputferpentts. Vbi addit,cut haeviilerùt feruata eß-,nißMarta ^îücâè igitur dico intcrccfsio' nem Mariæ ex hoc locoortam efle. Sed quam bene paucis declarandü eft. Bernhardus dicit hominem no» n^t (nota exclufiuam) perfœmsnam erigendume^e. Ergo falfum eft ,quod omnesProphetæamp; Apofto-li clamant, hominem per Chriftum reftitutum efle-Chriftus enim non eft fccmina. Deinde Bern-hardus dicit, cui hacferuata viUoria efi, ««ƒ (nota rurfus exclufiuam ) Maria. Ergo rurfus falfum efl, quod omnes Prophetæamp; Apoftoli clamant,hanc viäoriam per Cnriftum partam efle- Chriftus e-nim nefn eft Maria. Vt hanc impiaro amp;nbsp;blafphcmam fententiam probaret Bernhardus, adduxit hunc locum, tpfa conteret caputferpenttt^q.d.

Qui eöteret caput ferpétis, illc folus erigit nos, fathanamvincit.SedfbIaMaria(hocn.çquipoI-let particulç exclufiuj)content caput ferpétis-

Ergo folaMaria crexit nos,amp; vicit Sathanam* An non hoc eft Chriftum de ccelo deturbare? an non,inquam,hoceft omnes prophetasamp; apoftolos falfi arguerc? omncscniniiili non Mariæftd Chri-fto teftimonium perhibent, nos per Chriftum, non per Mariam remil’sionem peccatorumaccipere . Hunc errorem rcólifsimèflagellauit Chemnitius. namin hebr^ocfireUtiuümafcMli»um,Sii'verbitmtKaß-dum apud hebræosNTH refertur ad y*TT,eodcni modo amp;nbsp;apud Latinos ipfa refcrrl debet ad fernen. Hocomncsdoâi non tantum orthodoxi,fed etiam papittx fitentcr,vt Ca»»sh{gt;.j.C4p./p.(faiefaHus in cornent. ad diSlnm locum. Idem facit PagnmuSy (fr jirias t^Montamis tnfuts verßonibus, (fr ^ndrada ltb..f. Contra Chemnitittm. Lucas Brugenfis poftquam multi vcrbafudit.tandemdicitinters^n ôc V'^teffedebi-tam conuenientiam, Si difertè addit non cfleneceft. fc, vt voxquæfubaudiatur, aliunde accerfatur.De-inde ipfcHieronymus in quaeftionib. fuper Genef. dicit ipfttm legendum cfTc. Bellarminus refpondet alicjuando legt pro ac verba mafculinaalitjuado fontprofœmintnts.V triufquc rci afferi exempla ex Luca Brugenfi. Probat illud quod non eft necefse. Qui.s enim adeo hofpes in lingua bebrsa.vt illud ig-noret. Sednon fcquitur, Bellarmine,genera a’i-quando permutantur. Ergo amp;nbsp;hoc loco permutan-tur. Verba enim clara funt ponam inimicitiam inter fernen tnnmefr fernen eins, (fr ipfnm eonteret ttbt capnt, Illudipyiwcftrelatiuum prxeedentis. Refertigitut velferneny(e.\ioeinsNe\totam^ententiam^ Non totarrs

ioo Lib. 2. De Principes fcntentiam , nihil cnim intelligeretur, nequc to t' itts , nulla enim mulicr contriuit caput {èrpcntis. Ergo ad Çewn, hoc autem eft Chriftus. Semen au-temeft generis ncutri, ergo amp;nbsp;rclatiuum in neutro genere poni dcbuit.Hoc cû te Chemnitius doceret, maiorem laudem aflequutus fuiffes, fi cum Cano, Clario, Andrada, amp;nbsp;Brugenfi, eius admonition! acquieuifles.Verùm fi acquielcis benè eft, fi veiô in errore perfèueras ,fcias te principiumpetere,quoti-cs hune locum ad Mariæ interccfsioncm defenden-damcontra nos adducis • Quodad reliquos patres non refpondeo.confukè facio. N on enim ftatui hoc loco de Mariæ intercefsione difputare, fed fatis mi' hi eft, hoc loco demonftrafle, hune locum elfe maiè ■verfilm. Secundus locus eft Gcncf.

cogitatto cordis intenta effet admalutn.Chtmz\\tïvi3 mo» net amp;nbsp;hune locum adfjv/e»«(«»«/«/wpecc/tf»OT ortgimth corruptwnefe.^^orurCas dico,vctercs occafionehu-ius verfionis peccatû originis extenuaffe, legitur aût in hebræo aT'ri ba yT pnab 'nsi ba’ hoc eft, omnefigmentum cogitationis cordis eisss tantuitt' modo malum efiomni dte. Bellarminus dicit hoc idem efle, at q; oem cogitationem hominis tntetam eße ad mali-Hoc an verumfit videbimus. Aeprimum vtintelli-gatur, quidfibivelit, deferibemus explicationcm horum verborum excenfiiraColonienfi .fenjtu efi, inquit, incordehumanoeffe pr»nitatemtß-concupifcen‘ îiamcjuandam ad malum , Si exiftimas, Bellarmine, hoc idem zamp;atcjfu omne ßgmentum cogttationum effe tantummodo malum,vednertitntcr erras. Pigmétum n. cogitationum fignificat ipfura cogitationum prin-cipium

Christian. Dogmatvm. (ap.S. loi cipium Sc fontem.cogitatio autemfignificat cogita-tionem côfummatam. At inter cogitationum prin-cipiu fine figmentum cogitationû, amp;nbsp;formatam co-gitatione eft magna dfiferentia.Deinde vulgata vcr-fio dicit ^»^^«flt;l»»eJ7èlt;«^/»gt;lt;^/«.Sed hocadditum eft,»»-/«»lt;«wgt;enimnon eft in hebræojnequefcnfusexpreG-fuseft.Longèenim aliud eft effi malum, amp;c inte»tum fiuefronum e^eadmalum. Prxtereàparticula inten-dendi Çjn untummodo, vt Pagninus vertit, vel tan~ tum,vt AriaSjamp;Bellarminus.hoc loco prçtermilTaeft. At ilia habet Emphalin, amp;nbsp;prætcrmitti non debuit. Longe enim aliud zïk,figmtntitcogtiattonum cordisefi malum,c[\x\m eü.tantûmodomalumy8c hocipfu longé aliud ç{ïat.c[uccogitatiopronaefi^ ad malumîioc cnim fonatcogitationes noneffc malas, fed tantûmad malum pronas. Il lud verb docet figmentum cogitationum, h.e. ipfarum cogitationum principium, amp;nbsp;ipfas cogitationes nihil nifi malum effe. Quod addis tnhoc ïocoelJi hyperbolen, verum non eft. omnium enim hominum non regcneratorum cogitationes funt malæ.Neque verum eft, quod dicis, Luthera-nosexhocloco colligere omnium opera cffe mala. Non enim dicunt omnium hominum, fedhominu non regencratorum opera efle mala. Dum hanchy-perbolen probas per illam,p»»««rcaro corruperat viam fitam, petisprincipium. Keueva enim omnis caro corruperatviamfuam, nequcNoc eratabhaccor-ruptioneimmunrs.Quodautera»«/î»rdicitur, hoc non de propria iuftitia intelligendum eft, led quia iehoua.i. ideoiuftus erat, quiapeccataei propter futurum Chriftumcrant re-N 5 miffa

miflaj ncquefimpliciteriuftusdicitur, Çcàiuftusin gentrationeffta. paulôenim poft notatur tmehrutai. Exhismanifeftumeft, hunclocumnon cfl'chyper* boliuim. Et fi quis difputandi gratiahîchyperbolen admittcrer,tarnen non cxcufaretur latina vcrfio. In ilia enim non eft hyperbole . Aliud igitur hoc loco loquitur fcriptura hebræ3,amp; aliud vulgata ver-fio. Non pcrlèquarhçcvlteriusjfbfficiat oftendifle hunc locum jure àChcmnitioflagellatûefle.Tertius locus eft Genes.9.6. QjMuu^uefudtrttfitttguitiem hu-n!a»^,fufidetuyfagt;tgKailltu^,li\inc locum vt mutilatu caftigauitChênitius.Inhebræocft C'lSH m TIEIW' l'a*7 C1K2. Q»icuK(jueff(elerit Ja»gMt»em ho^ n}tnts,fer hominem fundetnr jangntj eins. B e 1 larm i n u s negat mutilatu cfle,amp; dicitfenlum bene cxprefTum €flc,neq; pcromifsioncmiftorumvcrborû/;erZ)lt;iwlt;-nem, de (enfu quicqtiS decefsifle.At ex hebrço textu colligi poreft, homicidam per hominem occidi de-bcre.Illud enim fibi vult to ferhominem.noc verb ex latino colligi non poteft. Hie obiter moneo accen* turn poftulare vtper hominem non cum priori,fed cu pofteriori parte iungatur. Deinde ft fenfus eft æquè perfedus, turn Spiritus S.hæc duo verba in htbræo fruftra pofuit.Sed hoc hactenus nemo affirmare au-fus fuit, imö Arias amp;nbsp;Pagninus ealegunt. Caieta-nusdicitfeJ habere tmphjian. Etfuntqui ex hoc loco difputant magiftratum gladiotfte à Deo inftru-ctum,vt homicidam puniat. fed illud ex Latino col-liginon poteft. Reûèigitur hunclocum notauit Chcmnitius.Quartus locuscftGenef 14.1

( Christian. Dogmatvm. Qif.S- 103 ».y4cerlt;i«i4/r»/lt;gt;w/,benedixitei,Inhcbrxoeft ■'Sba ‘îk'î jna NinT î’’’»! anb «■'sin ohw ib-o pns

ad probandam miflam, inquit Chemnitius. Equidc Bellarmine ipfe dicis cum pa»em^vt»MmDe»igt;tft~ crificio obtttlilje, hocfabie gefsijfe figuram veßrijacri-ficij,ijMofttb fpecie pants -vint corpus fangtttnem Chrs-jiioff'erttsDeo.TE.cgonc^renon potes papiftasexhoc locofacrificium miffç probare. An verb hoc reftc faciantjCxpendcmus.MoIesdicit Melchifedechum

1 Chéniûuny)drolMtnrnapngnafra£los pane (ßvino refe-Cfffè' Hoc Bellarmino idem eft.atquc Deo panem amp;nbsp;vinum facrificare.Kidiculum hoc eft Bellarmine, amp;nbsp;quoniam nos aliquando prouocas ad hebra;os do-

I ctores, excute omnesRabbinorum commentarios, confuleoninesgrammaticos,amp;doccbunt te p'1 anb non efle miflam celebrate. Deinde Dnb ' non lignificat panem, fed eft vox generis.quæ om-nesciborum fpecics fub fc comprehendit. Præterel Wm illud 1 non eft particula cauflalisAt tu commi-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifccrisjfedcftfeparataparticula.Doccthoc diftîûio

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim Jacerdos Dei altifsimi, in hebrao non habetnr vtcast~

I ^Deo exeelfo, adius^itfujutdem regia liberalitats dignita-1 temfacerdotalem . Idem pene ijfdem verbis docent 1 Yatablus, amp;Pagninus,pr««i»r,inquiut panem^vi' 1 nstm.i.laffum frmelicumexercitum regia hberalitate I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refccit.

refecil.Neijue enim exfomndum efi,nt vul^jipfuntfr9' tulijfe panem vinum^ vt offerrit 'Deo t» ^ratiarunf aÜfortem, «uod facerdos effet.Nam duo dicit,lt;jttlt;t neceff'/t' j r.'o diffmgtMdpfum tJ^CelchiJedecfutfe regem facerde~ tem.tep rexeffitt, Ahrahaniü D etuscornttesexceptt hofpi' tio,ati^ue aluitpane or vino. Pams »omine tntelUge omnt cibt genus ; quod autem effet facordts, benedixtt lure jtt~ cerdeffj^deamas ab to recepit.Detus autem htc mosfuit, ■vt qutregeserant, fimul/acerdotiofungerentur. Quod autem quidam exempla producis, quibus oftendis lt;nbsp;aliquado pro accipi,probas illud,quod non eft ■ neceflartum, amp;nbsp;quod nemo ignorât. Scdexpende ' argumentum tuum.iötaliquandoaccipitur caufla* liter. Ergo amp;nbsp;hoc loco, dignum Bellarmino argu* mentum. Illudhîcitanonaccipi, teftaturnon tan-turn Andrada lib.4.cont,Chemnitium.(^atetanusffJat/t-

led amp;nbsp;res ipfa idem docet. Quod | autem negasvulgatamverfionem habere vt I inquitChemnitius, oftedis te varia cxemplaria non confulere. Quidam enim librihabent obtulit.Te-ftis Andrada lib.4. cont.Chcmnitium.Deinde con-tradicis tibi ipfi, probas enim hanc Icäionem cX Ambrof.lib.4.de Sacram. cap. ^.at ibi difertè legitur obtulit. Aut igitur erras dum Chemnitiû mendaeij arguis, aut tibi ipfi contradicis. Quod autem dicis Ambrofium dicerCiJ^CekhiJedechumobtultffi Deo pA' ntme^vinum in faertficinm, faffum efi. Ambrolius enim dicit tunevt^ior venit (loquitur de Abrahamo) occurrit et APelchiffdicfacerdos^^ obtulit eitanem e^vi- . num. Si fiabis Ambrofij fentétia.cecidirti tuacaufT»- | Ambrofiusn.nódicit,eumquicqobtuliflcDeoJed j

, Christian. Dogmatvm. Cinp.S. loj obtuliflevi(9rori.i.Abiahamo.Epiphaniu allegashçr.

rJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;È oi»«», 8c paulô poft «fSIÀXi*’*quot;

^è* lt;u7if,loquitur de Abrahanao, «»«»l«, gt;0 »V/3«eA«»«ùTJ âf1o»itnM».Si tu ex hoc loto potcris colligere welchi-fedec obtulifle Deo panem amp;nbsp;vinû in facrificiû, dica

1 te ipfo Carncade acutioiem efle.Keliqua patrû loca non libetcxcutcre,ne'longiorfim,amp;fuo locoexcu-

i tientur.Allegaspraetereà pfalm. 109.7«es/acerdosi» Atertium ßicttnditi» ardtnem A^tlchifedec, Sc addis Cftr Chrifiusfrcerdos ftcuMdum ardme Adelcht/edec, nifitfHitt ille obtubtpattern vtnum, hic Jeipjum i»fpectepants

I vtni. Hanc orationem affirmamus blafphemam efle, poteft enini in hune modum refolui,nulla alia caufa eft, ob quam Chriftus ht facerdos fecundum ordi-nemMelchiledcc , quam haec fola.quod Mclchife-dec obtulit panem amp;nbsp;vinum, Chriftus autemfeipfu obtulit in fpecie panis amp;nbsp;vini. Sihoc verum eft.tum

I Apoftolusinepift.adhcbrxoscap.5. amp;7. fcripfit medacium. Allegatcnimeiusrcilongealiamcaufla, amp;hanc præterit. Deinde G eftfacerdos fecundum ordinem Melchifcdcc,quiChriftum offert in fpecie panis amp;nbsp;vini, tum omncspapifticifacriftculi funtfa-cerdotes fecundum ordinem Melchifedcc.llli enim

' cie panis amp;nbsp;vini. At quis ferethasblafphemias? Sed non conftituimus nunc de miffa difputarc. Explica-

' bimus cara controverGam fuo loco , Nunctantùm dicimus Mekbifedec non facrifteatîe. Id enim do-cet phraGshebrça-.Teftanîur omnes grammaticijfa-

docct textvs hebræus, fatéturCaietanus,Vatablus, Arias amp;nbsp;Pagninus; docent hoc omnes grammatici-Prçtercàonh hoc loco non fignificat panem, fed cibum in gcnere,quoMelchifedecrcfecitexcercifuinj docet hoc ipfe textus, teftantur omnes grammatici, fatentur AndradajCaietanus.Pagninusamp;Vatablus-Denique nihil Deo ob latum eft, fed quicquid pro-duélum eft, Abrahæ,ciufquc excercitui produdum eft.Docet hoc ipfe textus,teftatur omnes grammatici,fatetur CaictanuSjVatablus, Pagninus, Andrada, Ambrofius, Epiphanius. Poftremo pfalm. 109. ad hanc rem probandam abfque blafphemia adhibed non potclt. PronunciamusigiturredcfccifltChé-nitium,dumhuncerrorcmcaftigauit.SiBelIarminus aflentiturbcne eft,Gpio lefuiticamodeftiain erro-re perfcuerat,arque bene eft, modo fciat fe principi-um petere, quotieshanc dcprauatam verGonemin defenGone papifticae miflç contra nos allegat.Quin-tus locus Num. J 6. quot;j. omnesenimviriducentvxoresdt tribu df cognationefua. Etcun^afcemime deeudem trtbtt maritosaccipient. HancverGonem reprehcnditOfi-ander,amp;aiuslalGtatémultisexemplisdcmôftrat.In hcbræoeft,riü’aQ bs'iw'’ ■'jab rthpiJ aon s’?

yvtt’r n’’nn n'’aN nu'o mn!2-gt;ya'o nni?*? 2on KbttrmaK nbna wn bNiw' ■’za rj’n'’ •»n‘?na2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■’2 nns nu’a'? nuw nh’na

tribum AlMm.NamfilijIßraelßngubadhtarebftnt htt-rtduMt trtbftsfatrüjnornm. Et otsßlM qMpojfedertt hte~ reditatem de trtbubusfilter ft Ifiraè'l, vnt depamtlta trtbtts ptttisfitt er it iff vxoretvt pefsideantfil^ I frailfirtgftlt hare-dttatempatrumfiuorum. Ne transfieratur pojjyiio de tri -bu ad trtbumaliam,fiedÇt»guliex trtbubusfiltorumJfra'él fiuahareditatiadhxrebunt. ßellarminus rcipondet hæc duo non difFerre, fed habere fenfumprorfus eun-dcni.Equidcm hîcfrôtem dcndcro.Quod enim v/rlt; fimplictter prohibeutur de trtbu altena vxorem ducere, nô eft in hebrço,quicg.d dicat Bellarminuî.QuodJitem emttes fœmifia tubentur nuberevire de trtbufiuafroc ctia non eft in hcbræo.Hcbrçus enim textus tantum lo-quiturdc multeribus hireditanttbus,ijs non licuitex-tra tribum nubere. In priori igitur membro eftad-ditiojin pofteriori mutilatio. Allegare autem Eufe-bium amp;nbsp;alios,quod illi hunc locum ita inteliexerint, inranireeft.Nonenimdirputatur,anEufebiusamp;alij huclocum ita inteliexerint, fed quæftio eft.an vetus interpres hunc locum re£le ex hebraeo verterit. Deinde hacverfioneomnes pene doiftoresdecepti fut. Plerique enim afferunt,»»» licuifiiets, cjut dtverfiarum tribuum erant^matrimemum CBntrahere,ntJifolis Leuitis. Sedhoeneque inDei lege prohibitum eft, neque in populo ludaico vnquam obferuatum fuit. In lege non fuit prohibitum i Illa enim tantiim pro-liibet trthaam foffefiioues canfuudt, ijs verb, qui hxredes non funt, nihil prxeipit. Neque ctiam in populo obferuatum fuit. Mofes enim non duxit vxorem de tribu fua. lt;i^aron duxitvxorem Eliz,abet, Exod.ö.ï} .111» eft ƒ 1/4 Aminadub, forer Nabaz^en^

(jfti eßde tribu luda ,Num, i »?.amp; Ruth 4, loJofabethß' ha re^ts e tribu Iuda nufßt loiadafummofaterdoti, i .P a-ralip.zz.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fuit ètribuludæ.habetvx«?-

Ytm ALichol,tj.Michol aûteratfiliaSaulii,(^ crat de/r//'»Bf»M»»»».Elizabet vxorZachariæ cratfA; filiabusAaroH, L u c, i. 5 .amp; erat cog»ataMarM,Luc.t,} b Scd Maria citra côtrouerCâerat de tribuludaNnétó tribus teftanturfenon/egf.Je^/ luramentateneri,quo minusfuasfilias Bcniamitiselocent ,Iud.x i.verEl Hinc manifeftum efthocneque prohibitum,nequc obferuatum fuiflc in populo ludaico • Dum igituf Bcllarininus hoc loco vulgaram verlionem tucturj tantum oftendit perucrfumamp; pcrtinaxin erroribus tuendisftudium. SextuslocusÉfdræ çf.S.'vtdaretitf fiobispax tlltustn loco fanblo eius, inhebræo eft Jin’jl

Olpsa ‘IM’’ 1^*5 • Hune locum caftigauit Chemnitius, amp;nbsp;dixitc/auum, vel paxiUum legenduifl effe.Errorem huncagnofeit Bellarminus. Septimus locuseltjlobi 1.f^ocaer^ofie/l,t]uitibirejpondeat,lt;il' ad aliijucmfanblorü conuertere. In hebræo eft ^*0 naan S’ty'lp'O.hunelocûintempcftiuèBellarminus adduxit, non cnim rcprchcditChemnitiuscius verlioncm, fed prauam papiltarum expofitionem* Papifcxdicunt adtjuem fanbiorum rejpicies, idemelTei azlt;}ücfanblo}mortuotinuocandoseJß.Scd hoc non elTf verum,manifeftum eft. Tempore cnim lobi non fuit repertum dogma de fanftorum inuocationc. Deinde Eliphas non iubctvtlobusinuocetdefunâos, fcdrideteum,amp; dicit, tu te extollis, attam miferes, vt nullus angelus te refponfionedignetur. Deinde non poteft fcqui. Nam li

Chr isTiAN. Dogmat VM. Cap. S. 3op fpKies^mtilfirtfpondehit} hoe cft, ntmotx omnibus fan-üisttrefponfiontdignabstur.ZT^QmortuifunStnuocAnili, dicis.Helleboioopushabcs.Non enim iHudexEliphafi Icntcntia fcquitur. Sedhoeponus, ciJin igitur ex omnibus fandis nemo tibi refbonde -bit,3equum eft.vt tc humilies,amp;Deo non refponlès, neque tuam innocentiam apud Deum prxdices. In græco eft »f fit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eipet ; Si acquiclcis huic

expofitioni.benceft; fi non acquiefeis, feias teprin-cipium petere, quotics mortuorû inuocationcm ex hoc loco probas. Oûauus locus Proucrb.i6.n.lt;»/wr «»//»»/flw»«/x/i^«7?c«/»,caftigauithocChemniti-us. Inhcbræoenimcft 0’3 ’33N *73 hoç e{i,om»es InpitUs/acculi, hune errorem agnoftit Bel-larminus.Nonuslocus eft Ecclefi 9.1 . JVefeithomo, vtruw amore, vel odi» dignusfit. Hune locum notauit Chemnitius deprauatum ejje^ad probandam änbitatiä-nomderemifsionepeccatorum.ïnhcbrxoeü: HSHK 05 D*5Sn J5'i’ pK 05 hoc eft , interprète A ria/tMw ameremjetiitm odium nonfeiens fe»w».Mani-feftum igitur iftamvocero dwnuseffe ad genuinum tcxtuin appofitam, ac proindc bunc locu deprauatu clTe. lam’vidcdum, an ifta vox ad fenfini expi imen-dum fit nect Ilaria. Salomon loqu itur de aeterna Dei prouidentia. Hoc conftatjex verfii cod. amp;nbsp;fequent. Ex codem. Dicit enim /ufios ö- !niuftos,(^ opera eoru tjfe inmanuDa-. exteciuente,omniaenim dicif euenire confimihter omnibus,euentumzniim opeluflo Iniufio. Horum verborum verus (enfuseft, 'emanu^Deitfiè, tjuodluftió' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bene vel male habeant, tieideocom-

vel, quod idem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, dr ma!a,^utcnitjMarH

eKentnnt,eJJé décréta, obeamcaußamnoneße, ^aodft tjmsquam crucitt, ßd, boni omnia conßnlat, cîtfeßna^ t^omntaßbi ferjnadeat in mann ‘Dci eße. Nulla igi-tur hk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio ; Deinde «twor amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel fi*

gnificant illud, quod homo amatamp;odit, Nam de alFeóiu humano intelligi non poteft. veldeniq; quo homoamatur, amp;odiohabetur.Siillud, tumlt;o»«r idemeft, c^üoàresamata, amp;nbsp;od»«rw idem,quodrrr exofa, atq; turn verus fenfiis eft, homo nefeit re ama-ta amp;nbsp;exofa vti, nempe per fe, vel fua facultate amp;nbsp;arbi-trio. In hunc modum intelligit Aben Ezra : Si hoc, turn verus fenfus eft, homo nefeit an àDeo ametur, vel odio habeatur,atq; hoc poteft dupliciter intelligi, nempe de ipfo Dci fauore, amp;nbsp;de externis euenti-bus.Nos inttlligimus de externis cuentibus.Papifte de ipfo Dci fauore. Videamus nunc vtra fententia fit melior. Paulus dicitßeferßnaßnm habere, quod nihil foßsitßßfararedebaritate^jDet Rom.8,58.Sciuit er' go vtrumàDeoamaretur. Idem Rom. 8,16. dicit ßpirttnm vna teflari cnmnoflrofpintnnes eßeßhos^jDei. Sciunt ergofilij Dci vtrum aDeoamentur. Plura ciufmodi teftimoniafunt pafsim obuia .Ergo locus Eccleliafticus ita intelligi non poteft. Rcâè ergo de externis cuentibus intclligitur, amp;nbsp;verus eius fen-fus iü.cxexterniseuentibm nemtnempoßetudtcarevelde ƒ\quot;utl de alio, an a Deo ametur, an vero odio habeatnr,(ß •vtriujquecauß'am hominem, vthomo efi,ignorare.Q^* vt mah, ßc Q bom vtri calamitates patiuntur: vt bont frejper'e habentße eß maliJiAeT. Hçc fi Bellarmino fâ' tisfaciuntjbenecftîfin minus,æquè bene eft, modo feiat

Chr istian. Dogmat vm. Caf.t. ait (ciat (c principium petcrc, quoties ex hoe loco malè verfo malum dogma defendcre conatur. Ad loca cxEcclcfiaftico addufta non refpondebo, ills enim hber cft apocryphu5, vt lib. primo oftendimus, ad locum ex Mienaeo cap. 5.rerpondimus ante. Decimus locus,loclis i.^ritflabilijjuperrnalitia.ifli voce v-titurHieronymus in commcntarijs, amp;c G ita intelli-gitur, vt Hieronymus cxplicat, tum non offendit Chemnitium, alioqui vox ipfainLatio ignotacft. Atq; hïc dclocisà Chemnitio notatis, exqnibus manifcftè apparet veterem interpretemfæpèabhe-braica veritate rccefsifle, ac proindc cius verüonem non poflc authcnticam efle.

Vperiorc capite oftendimus Chemnitium meri-C5tó flagellafle veterem verlioncm , nunc videbi-rous,an Caluinuscadcmeritorcprchcderit.Primus locus eft Pf. î J11 .yfpfrehëditedifiiplind. H öc locû di-xttCaluinusmalèvcifûefie.In hebreoeft “13 iweed, ofculaminifiltum, neque vllum verbum eft, quod apprehendere fignifieat. FatcturBellarminus verbumveiboredditum non efie , fenfum tarnen fidclitei expreflum efle.0/c»/4nenim^h«w,cftcum pro agnofeere. Eum vero pro rege nemo agno-(cit, nifi qui cius doftrinam rccipit. Athocnihil aliudeft, quàm difeiplinam apprehendere.Hæc in-' terpretatio etG mala non cft, tarnen proptereà non fequitur, hune locum benèveiTumefle. Interpres enim non habet iftana poteft.atcm, prsfertim cùm Qulla cft nccclsitas.Dcbet n.q minimum fieri poteft,

à verbis rcccdcreUi aliter facit,(ènfumfuû exprimit» nô eum.quem ver ba diuinitùs infpirata pr® le ferût. Deinde quod inquit Bellarmin, fenlum probe red-ditum elle, verum non efl.Dilciplinam cnim appre-hendere,non cft filium ofculari.Difciplina n.non cft filiuSjfcd tantum modus,feu mediû,quo quis fe filio fubijcit.neq; ois difciplina eft modus,quo quisfe fi-licDcifubijcit,(cd tantùm ea,quçDciverbocôprC' henlâ cft. Deinde apprehendere difeiplinam eft do-étrinam de filioDei furcipcre,ofculari aût ftliû,cft eô pro rege agnofeere, amp;nbsp;fe eius fubditû confiteri. Hoc efle quidem cum eo cofentaneum non inficior,idem tarnen elle nego.Ex hebrso n. pofsumus filij auâo-ritatê in oés creaturas probare, ex latino non poflii-mus,non igitur idem Icnfus.Hunc erroré in hoever-fu tantu notauit Caluinus, fèd eft amp;nbsp;alius æquè cral-fus.Nam in codé verfu «iii,»epereatitikvuttufia.Wïui ittßa non cft in bebræo, amp;nbsp;lènfum peruertit. Kta n. phrafi hebrça ponitur pro humanis ftudijs.Scnfus i-gjtur eft, JVepereatis propterh.c. propter vcftra inobediétiam,quam erga (ilium exercetis,vcl ne via vcftra pereat. hoc eft,ne ratio vit® vcftr® damnetur. Qupcunquc modo verteris, non poterit conlifterc verlio Latina. Nemo cnim peribit propter viam iu-ftam , neque ipfa via iufta damnabitur, amp;nbsp;alia io-terpretatio, vt opinor, non dabitur . Ne autem quis in ifta particnla de materiam cauillandi inuc. niat,fciatamp;camtireaddititiam,nonn.eftinhebrço. Relt;ftc igiturhunc verfurrj flagellauit Caluinus. Sed quoniam ei tantùm propofitum fuit.apud modéra» tos homincs oftendere huius verfionis viciolita-tem

Christian. Dogmatvm. Cafi.p. irj tcm,ob camcauffamnon omniaperfcquivoluit. Secundus locus Pfal.4, /y homtnitm vf^uelt;]ftogrant coräe.Et hunc locum caftigauitCaluinus.Nihil cnim eft in hebraeo, quod^r4»f fonat, ncque quicquam, quod Cor fonat. Eftautemtextus hebrxus nquot;Q “SV n'ûbab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc ciz-vf^^ttoglor tam meant tntgno-

miniam i Bellarminus fulpicatur hebrsum tcxtum corruptum cfTc. Scd haec fufpicio vana eft. Omnes cnim patres teftanturhebrxoslibros nonefle cor-ruptos. Deinde docetintextuhebrxoamp;verlîone latina, eflcfenfumcundem.Idqucprobat in hunc modum,Dc«r, in quit, con^uejritur hominet calefiia contemnere, eirfèCiart temporalia, amp;nbsp;eoslatina verfio vocat^r4«we»rJe.ln hebrço verb textudicit eos efle gloriam fnam. Scd hoc eft falfum. Sc ratio , qua hoc probat,eftvana.Non enim Deus, fedDauid con-queritur,funt enim verba Dauidis. Hoc poteft col-ligi ex verfti antccedcte,amp; fequente.Ex precedente. Qui cnim hic loquitur, petit vt‘DensfMfmi/ireatur, Ex Cequete.Didf f«/« fia‘Deo fegregatttmejfe.Deiniamp; quod dicit Denm vecareimpios gloriamfttam, viderit ipfe, quomodo probarc poterir. Scriptura cnim nu-quam vocat illos, qui Deumindefmenter contu-mcliisafficiunt.amp;obftinate in pcccitis perfeverant, gloriam fuam.Tcrtius locus eft Pfal. 51.4- Çonver/tu fam tnaruntnamea, tittm cottfigitttrjpina. Hunclocum dixit Caluinus male vcrfum efle.In hebrxo enim eft 'quot;aaDh hoc ch.verfusefi viror meus inficcitates aflatisyvh'i neq; jpi»a, neq; conßxioniSy neqjco»»ery»o«» vllamentio eft. Bellarminus fulpici’ tur tcxtum hcbrsum corruptum cftc. Scd hxc fuCpi-

ciofalfacft. Nam verba hæc inhebraico pfaltcrio apudHieronymumeodemmodoleguntur.Dcinde dicit interpretem comft non pe^'e , vetttt entm eü Çreco . Sed BeUarmine, fivcitirex Græco, tuna vujgata verfio non efl: authcntica . Grica enina verfiônunquanafuirauthcntica . Eius igiîurLatina vcifio authcntica effe nonpoteft. Nonenimplus aùftoritatis habet, quàm àgræca cditioncaccepir. Deinde neque Græcæ verfionis tcxtuni fideliter reddit. Narn inLatinaeft, connerfmfftminr»i/eria,^ Hocfecundum tuameyplicationcm riaejJigt;n,coHMerfMfittnadDetan,hoc eft, rehpui, vel pœnitétiam egi. At in grçco cft èif hoc non eft, refipui cùm eflera in miferia, fed/»/»lt;-f€rian^-verfus Jum, hoc eft. Fa du s funa naifer. Idem autçna cfTe, conuerti ad Deuna, cùna es in mirei ia,amp; verti in mifèriam, vel miferum fieri, iis, quifanana mentena habent, nunquam perfuadebis. Deinde licet græcus verbanon êxprefTetit.fenfuna tarnen vt' cunq; rctinuit. In hcbræc n.eft.wexj fitccusverfutefi inßeciutes aflmas, hoc eft, quemadnjodum oninc huiniduna à Solis æftu confumitur, itaego præ æftu irae tuç penc exarui, vel, quod idem cft, pcnc con-fumptusfum . Atque'hoc fecundum fenfum l'dem eft, atque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft,^itf7//r

miler. Græcaigicur rranflaiio ab hebiæo fenfu non longé recefsit. Latina verb non magis çum grxco, quàm cum hebrxo coD^niit.Ca»ucrticnir/îaeiDcKm, Sc conuerti in fKifert^mßünt contraria. Nam qui ad Deum conuertitur.jillcincipit à mifcriaçmcrgere, qui verb in niilèriam vertitur, à Dco flagcllatur,

,* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;punitiiP

Christian. Dogmattm. Cap.^. try punitur. Deindeilla verba,dumconfigiturjpina,nuP lum (cnfuni habent, quicquid dicat ßeliarminus. Spinan.nonconfigitur,neq;poieftconfigi. Etfen-lus aliquis eft, Dauid confignar {pina. vcl, fpina infigicui Dauidi.Prxterca ncque verßonis græcæ fenCus hie cxprcfliis eft. In graeco enim eft,ci tJquot; i,««-

Sksm.««, hoccit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicc-^

re verb, dum mihi fpina infigitur, ideniefle, atque d\imß)i»a ctnfigititr, infanirc eft. Proindc in hoc hemiftichiojJacina verho non magis cum græco.quâ cumhebræo congruit. Sed hicnotât Bellarminus regulam corngendiS.Biblia.Cia»t/«t/f»»«r,inquit,lt;* iMtno texm ftteUe petutjfe alitjutd mntari à, Ubrarijs pro-fterlitcntrumjimtlitudtnem^or »on patuijji in hebrlt;to,dhgt; cifitus errorem hbrAriorum effe in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vbt wro facile

pDttM ali^ftid mutari in hebrae,!^ non ingraeo,lt;^latinOf ibt dicintm tn hebrao effe Itbrartornm errorem. Sed hoc idem eft ac (i dicas, fi régula mollis eft, amp;nbsp;facile po-teftfledti, turn debet ad lapidemaccommodari. Si veto lapis mollis cft,amp;facile fledi potcft,tum debet ad regulam accomodari. Deinde Hieronymus fæpè flagellât verfionemgraecam veterisTefcamenti, ipla etiamLatina verfio, quamHieronymi cftevultis ,a Graeco amp;nbsp;Hebraeo diferepaf. Qimmodoigitur potes Latinum ad Hebra:um';*amp; contra Hcbræumad Latinûmutare’îAnnon hoc idem eft.qundErafmus in prxfatione ad NOUumTcftam.ex aurca bullado-cet, *?ontificem aliejuando decretnf 'e, vt Çraci libri Noui Tefiamenti ad exemplum Lattnorttm librorummittaren. tnr. Sanè fi Latina editio ad Hebrxam, amp;nbsp;contra He-brxa ad Latinam mutaridebet, nihil certuro critia

il 6 Lib. 2. De Principiis S.litcris. Arque hæc cft ifta papifticaTheologia.Sed quid facies locis iftis,quæ ex diametro pugnant, vt Gencf. 8,4. vbi hebræa dicitarcamdtcimajepttmadte

Latinavcrô idem vtctßmu fiptinM die faftumaffirmât,amp;Genef.t7, J. Hcbrxadicitlofe-phum CO tempore fuifle/epte»dettm4»»erft»t.\'ulga-ta veto dicit cum turn fuifTe ^nnorum fedectm. Num hîc,amp; in fimilibusifta plumbca régula locum ha-bcbitPQviartus locus Pfalm. 5 8, S.pÿoxMw lumbimti impletifftHtillfßonibMs. Hune locum rcprchcditCal-uinus. InHcbræocnim cft fl^pû isho ^*702 quot;’S vbi nulla i///^(7»«wmcniio.Senfuscnim cft, ilia mea ^lena Jant ardore. Bellarminus refpondet hgnific2rc arderemc^ ignemintam, Dattidera autem lût^ui deeo pruritM, (jtticttm in cerpore extfia iit mcHtt parit illußenetn. Newzm igitur interpretem vertifle illufionem, amp;nbsp;effeäumpro caufa pofuifl'e. Verùm Bellarmine, cîim David hune Pfalmum con-fcriberct, fècundum omnium peneftntentiam gra-uifsimo morbo erat correptus. At illi qui grauiter laborant,non ftntiuntiftum pruritum, dequolo-queris. Ergo li illufiones de quibus dicis, tum funt in mente, cum pruritus fenritur in cai ne, fcquitur Dauidem eo tempore ab illis liberum fuiflc. Venis fenfuseftjipfius ilia nimiö dolore penè fuiftetorrc-fafta,velcombufta,qucmadmodum illis accidit,qui vel pefte,vcl acutis morbis laborant.Qjfintus locus eft,Pßlm.68,7.‘Z)c«/ inhahitartfaeitvniM merit in domo. Hunc locum caftigat Calvinus,in Hebræo enim eft,D^n^n\ At ü''nninonfignificätf«»«7{lt;!!ri(f, vt vertit Graecus,ncquc/jcwiwwîZOTWwflf«, vtvertit

Christian. Dogmaivm. (ap.f. 117 Latinus fcd fignificätt/wkWjVtcxpfal. ii.j i.dcpfal. 25.t6.liquct.Atq; hocfccundumfûbieélam inate-riam cxphcatur pfal- 2 3. x i. er«# äe manu otitis -vutcam fttetnt h.e. vt interpretaturV atablus,/tlttar nbsp;nbsp;nbsp;t3‘

h.e. vt idem Vatabluscxplicat,4^ eibuftie^ Jersits,^omMt0pt(leßiSfttus. Plané codem modoVata-blus dicit in Pfal.68.7. vmtosvtcartfohtaries (Ir tiefer-ttsinfttmtlia h.e.vt i^ut bberts carehantyhabtant amiilam ftittiliMt.Quin 8c Hieronymus inpfalieriohebraico Next\tf»litart»s. Si igiturnæc interpretatio difplicet Bellarmino, abftineat à Caluino, Si Arix Montano, Pagnino, Vatablo, Hieronymo amp;nbsp;omnibus doctis litem intendar. Sextus locus eft in eodemverfu, htbitans iit fepulchrts. Et hunc locum caftigauit Caluinus. in hebrxo enim eft Bellarmi-nus fcriplit, negUYtnonpotefi, ^uin voxhebrM M n'’hy locum arentem defignet.Duplici errore, non enim eftv fedï.Deinden non eft de fubftätia nominis, fed eft nota, qux motum ad locum ligniftcat, fed credo typographi culpam effe. Libentcr enim in bonam partem intcrpretabor.quç poflum.At non fonat fepulchrum, fed proprié fignificat^^W®-remfn nisorem.l^tdtaiiedttnmlocmnfignificandû trans-fertitr,ejiti fuapte natura artdftsglaberefi,^ nitidus: I». ter dum anditattm dénotât,cut loca etujmodi nitida edi ta funt exptfita,ijuod inillis ßtveluticaluitict ,nec lUic her-ba erefeat,autgrantina,et eiufinodiMcrcerui.Pro loco igiturlicco Scarido cxplicatR. Dauid in commen-tarij s. idem facit Vatablus, Pagninus, Arias, amp;nbsp;om-ncs ifti, qui hcbræam linguam ctllent. Quin ipfe O 5 Bcllarminus

BellarminusdicitÄf^fft-/ n»npoffer\ngt;T\Vlocfi ^rentent ßgHtficare, verùm addit hocimerfrttem non

vtharrorem iiefirtt exprtmeret. At hoceltiudere. Non enim quæritur, quid interpret fciuerit, necne; deinde ipfe Hieronymus vcrtit ex hcbræo inficctutibw. Præterca, fepulchrum poncrc proloco ficco, non eft interpretari, fed explicare,amp; noc non licet interprcti,ille enim non debet à verbis difcedere, niG necefsitas ilium id facere cogat. Refteigiturhunc locum caftigauit Caluinus. Septimus locus eft eodcmPf. v. i j.

Hunc locucaftigauitCaluinus.In heb.cft '□bfl as ‘îbuj pTnn mùi pi'i’’ ms3S anotV pajiaavpr' h.c.interprété Aria Montano. Reges exercitseûftegil:bdt,fiegiebat,^laabttattodemuô di»i-debatß)ol!fi,JiaccubMerit(sigt;t/ertrtfades. Bellarmin’di-cit interprété bené Vertiftc quodluit in græco. At grçcacditionun'^fuitaurhentica, quomodo poteft igitureiusverGoauthcntica clTc? Deinde dicit he-bræum textum poffead latinum facile accommoda-ri. At quid hoc aliud eft, quàm lineam ad lapideiE flcólerePEquidem Bellarmine plus auûoi itatis apud me haberent tuae difputationes, fi te in re dcplorata minus pertinacem vidercm. Vtiquein hebrxonon eft ’^x, fed^^^«, nec in hcbræo eft dUeili, fed fu-gernnt. Deinde ctfi '»ti, piirn tJ» apud Graces vtcuque inteDigi poteft. xzîp«» enim tefte Suida Umitem Ggniftcat ; tarnen quid Gt apud Latinos t»tcr i/tedioscleraSdormire non facilè explicueris. Ettamen audcs in tanta lucedodlrinxSc linguaruin hæc tam perti-

pertinaciterdcfenderc. Oclauus locuscftycrG zj. (ßnuertainprefftndü»tarif. Hûc locû caftigauit Cal-uinus.Inhebraeo n.eftS^ ri'i^JS'CQ □’U?Sh.c,inter-prcte VataSlo, redffcddefrefstndismaris.^tcSuertâM profidü martf, amp;nbsp;redttcd deproj undts martf funt côtra-ria. Bellarminuscontendit amp;nbsp;vcriionem vulgataia pofledcfédijquia pquot;û apudhebrços telle R.Dauide aliquando (ignificat lt;«, amp;nbsp;ob cam cauffair. nÏTS'û'a efle tnjirafitdti Quod equidc miror viro doélo exti-dilfe.fctlin.pQ ahqu3do««,fignifitat,nó tamêilthic fequicur, illud amp;nbsp;hoc loco itaaccipi. Deindepro-phctaloquitur de liberationc populi,an verb cóuer-tcrein profundu maris lit idê,quodpopulû dberare, iudicet ipCe Bcilarminus. Kcliquanöhbetcxcuterc. Et exhis fatis manifellûeft vulgataverfionê ab he. brça veritatc fxpè lögiu$euagari,amp; proptcrcà nô elfe authèticâ. C a p. x.

tam N.Tejfamettti edtttenem na» tjfeaitihenttcat», réfutantur, ßmttl eßendttur e^m eßeauthenttcdt vel,quad tdet^,effe jnrincipiiChrifiianerù dogMatii. Ad quafdâ exceptiôescôiialoca 'a CaluinojÇ-dudarcfpôdim’ cap.fupcriorc. Nûc diflerem* deauthética cditiôe N.T. Sût aût duç verfiôesde q-buscôtroucrfia cft,vnaGrxca,altera Latina. Aduer-farij volûtGræcâeditionc e(recorruptâ,amp; ob id régula fideieflenôpoflc, cffc aût vulgatalatinaauthé-tica.Nos hoc negâtes.gr^câ incorruptâ,ac ^inde au-thctica cfle afferim’. A duerC vero hic fibi nô fatis cô-ftSt, aliq,n.volût grçcacditioncprorf’ cflc corrupta, ali] vçrôafferûteâ nô^rfuspuiâcffe,inteatncâita

»io Lib. 2- Db P r I n c ipris corniptamcflcjvtauthenticacfle non pofsit. vndfi infcrunt Latinam efle Graeca intcgriorcm,ac proin-deauthcnticam. Hane fententiam fequiturßcllar-minus. Ille probat fuam fententiam aliquotargumc-tis,quaeorainecxpendemus. Primum argumentu, Quiacorruptaeft.

Qupd deprauatum eft,hoc non poteftefle authc-ticum. Sed graeca editio NouiTeftanicnti eft deprauata. Ergo non poteft efle authentica,

Maioremnos concedimus .Nam quodcorruptu efl:,amp; deprauatum.id non poteft incorruptae doólri-naeprincipium efle. Minorem probat Bellarminus aliquot locis ex Græco Teftamento produftis, quae ordineexpendemus. Primus locus ad Corinth, ip 47. Primus homo eU terra terrenus^fecundus homo de coi' locxleftis. In graeco conftan ter legitur »

ä ipoftä, Hoc ita deprauatum efle à Mar-cionedicitBellarminus, SthocprobatexTcrtullia* no.lib. 5.cont.Marcionc.Secundum eum enimle-gendum cflet«gt;ii!T!ç«{«».')f*iTigt;f mentum crithuiufmodi.

Quem locum Tertullianus corruptum efledicit, illeeft corruptus. Sedhunclocum Tertullianus corruptum efledicit.Ergo eftcorruptus.

Etfl ad Maiorem refpondere poflemus, tarnen ca praeterita, negamus Minorem. Tertullianus cnim lib. pGont.Marcioncm ex Epift ad Corinth, in fine hunc locum allegat, fed prorfuseodem modo, atque nos Icgimus. Primus, inquit, homo de humoterre/tus, ßcundus^ominusdecxlo. Ncque dicit hunclocuin fuifle à Marcionc corruptum, fed prxccdcnfeni.Ptf-

Christi AN. D OGMATVM. Cmp.it. sii wi»«»»,inquicns,^oy«ii neuifiimumpro nouifsiMO ^da. Deinde Epiphanias HxrcG xi. rcccnfct omnia loca NouiTeftamenti,qux Mardoncorrupit.fcdhuius non meminit. Hue accedit Chryfoftomü Sc Theo-phylaftum codem modo legere. Poftremö can dem îcaionemhabctverfio Syraamp; Arabica.Hunc igitur locum corruptum effe credibile non cft. Nam cïiih Orthodox! fummadiligetialibros euftodirent, quis eredet ex Arabibus,Syris,Grxcis amp;nbsp;Latin is hoe neminem vidifle. Quocl autemHyeronymus amp;Am-broGusita legunt, vt in vulgata verGone cft, nihil prob at. Illi enim vulgatam v erfto nc m fe quuntur , vt qu3E turn in ccclcGjs occidctalibus cepit vGtata Gcri. Secundus locus cft i. Corinth. 7. j 5.

iixoreefi,Jillicitnstfl funt mundt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phtceat

corpore Spirttit, (^c. At in Graeco longé aliter eft . Nara cura fcr ouentibus coniungitur, in Latino vero cum prxec-Gcntibus. lllanïGtscam Icftioncra dicit Hieronymus lib.i. Cont.I ouianum »0» ejfs ^pofioltctt neritutis.

Q'licquid Hieronymus dicit non effe Apoftolicç veritatisjhoc eft corruptum. Sed hanc Græcâ Icékioncm Hieronymus negat Apoftolicx effe veritatis. Ergo eft corrupta.

Nosdifsimulata Maiore, refpondemns ad Minorera, eundem Hicronymu ad Heluidium, 5c ad Eu-ftochium dercruandavirginitate.candcm ledioncm fcruarc, quae cft in Graeco, vnde apparet Hieronymi auftoritatihoc loco parum tribui poffe.DeindeSy-ta tranflatio probat grçcam Icâioncro, idem faciût

Theophybftus amp;nbsp;græcafcholia, amp;nbsp;Bafilius libro de veravirginitatisintegritate.Prætertàduplex cft hu-ius loci diftinftio; vna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altera poft. Se

cundum illam diftinftionemlenluseft; vtrvxorntus diuifusefl',\\occ{i, diftraftus in variascuias.fecundû h2nc,vxor^virgpi^ijcrefttji(»/,hoceit, inter easeft differentia, ilia cnim curat, quæ funt mariti,haec que font Domini. Vtraquefententiaeftorthodoxa, feu hxcconcinnior. Siautera omnesloci funtcoirupti Bellarmine,qui varié diftinguuntur, turn nullum caput integrum amp;nbsp;fanum eft in tota Vulgata verfionc. Tertius locus eft Roman. 12. iJ. T)eminoferutenteh Grçci enim legunt rJ x^tfi S^»Ani9»7it.Hieronymus au-tem dicit in epiftolaadMarccllumin emendatis co* dicibus Icgi , rJ xuitx^xXtictrtf,

Qi^d cum emendatis exemplis non congruif, il* ludeftcorruptum.Sedhascleftio cum cmen-datisexcmplis nocongruit. Ergo eft corrupta.

Argumentum hoc eft putidum.Noftrien.Grsci Hbrilegunt vnuslegit xv^lf Sc ad margineffl annotat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuerfam leélionem fuifle apud

veteres confta't ex Hieronymo. Nam ft emendati libri Icgcrfit,-rarMv/iifduerunt fané,qui aliter Icgerût, A'itadocetinterpresOrigenis. Qinnetiä apud Latinos olim fuit diuerfalcâio. Ambrolîus enim legit temptrifiruientet, amp;c dicitfe intellexifTe, quosdâ Grç-coslegere,lt;/ôw*«e.NOsaûlampleôimurillâ!edlion6 quxlcgit tlomino.Illam n. probat Syra verfio,Chry* foftomus.ThcophylaâuSjamp;BâGliusinEthicisftun-ma (îp.c.a.Neq; taméaltera leftioeft mala,neq; eins lènfusefthxreticus. Prætcreh fi omnesiftiloci funt corrupt!, qui varié Iegûtur,tûnullû caput integruta

Christian. Dogmatvm. Cmp.io. jîj eft intota vulgataverlîonc.PofthæcdicitBcllarmi-nus (jracos libres truncates ó'muttlatos eße.

Quod niutilatum eft, amp;nbsp;truncatum, hoc non po-teft efl’e authenticii, Sed grçci libri mutilati fût amp;truncati. Ergo non poffuntefle authcntici.

Minorem probat Bellarminus aliquot locis, quo» mutilatos efle exiftimat, eos ordine expendemus. Primùm dicit in græcis libris deene vltimicaput Mar~ hoceft, decimum(cxtum.Secihoccftfalfum,legi-turenimin omnibus grxeis libris, quos quidern vidimus. AthanafiusinSynop. cius fummam recen-fet, amp;Thcophylactusilludintcrpretatur. Extat ité apud interprétéSyru .Hiero.ad Hcbid.q.j.dc co (u-fpicionémouet.fcdfruftra.Nâ cu reliquis EUageliftis no pugnat,amp; antiquitatis teftimonio no dcltituitur. Dei de dicit er Euigehü lohanis muttlatii eßi,ingracisn. tedicibus no extare principiûcap oEtaui,^ eß dt adultéra, Sedamp;hocfalfumeft, innoftns n.libris omnib.ifta hiftoria extat. Athanaf, in Synop. in cöpcndio Eu-angelii Iohannis dlam agnofcit, idem facit Chryló-ftomusHomil. óo.inlohanncm, 8c noltrromnes Ecclefiæeamapprobant. Ncquc tarnen difsimulan-dum eft, huic parti fiiilfe aliquando contradiiftunr». Hieronymus enim lib. i. contra Pelagianos fatetur eamin ijuibusdanjpracis libris non extare.c^ adhuc in ver-fioneSjra nonextat. Deinde dicit amp;nbsp;cpiftolam Iohannis primam,capite \.~i. cfleingrçcis libris mutila-tam. Nam pulcherrimum illud teftimoniura de Tri-nitatein græcis librisnon extare, 7r«ßunt ejut teßifi-canturincœlOf Pater, Sermo,^SpirttusSandus, aijnt ht 1res y num [unt. Scdhoceftfalfum. Noftricnimii-bii

X 24 Lib. 2. De P » i n c i p i i s bri omncs id legût. Athanafius item lib. i. adTheogt; phylum, amp;nbsp;Hieronymus illud legit,cxtatitem in C' ditioncCompIutenfi.Ncquc tarnen difsimulanduni eft, huic loco olim fuilTc contradidum. Tertiu argumentum eft, quod qusdam adultcrina ad grxcu textum adfuta fint.

Cui aliquod adulterinum adfutum eft,hoc no eft authenticu. Sed græco codici aliquod adulte-rinum adfutum eft. Ergo grxcus codex non eft authenticus.

Minorem probat, quod Matthxi 6, r 4. legitur, QttiA tuum ifi regnttm petentia, gloria y tn /(• culaficulorttfn,ameM. Hoc probat, c^MÏiinnnllolati»* bbro reperiuntur. Sed vt an tè often dimus,concordan-tiam latinorum librorum non eflc regulam vcritatb in vetcriTcftamehto, ita nuncadfcrimus eandem no effe regulam vcritatis grçcçinNouo Teftamento. Deinde Greco nihil additum, fed à Latino aliquid detradum eflc docet Valla. Hoc vcrum eflc manife-ftum eft. NäChryfóftomusea legit,ócTheophyb-dus; rcperiunturctiam in Syraverfione, amp;nbsp;omiies grçcilibri ea agnofeunt. Ex his apparct Grçcuffl textumnequecorruptum.neq; mutilatum,neq; ad-audum cfle,amp; ob earn caufam eflc authentieü. Sub-lata enim caufla,tollitur eifcdus.Hæc etfi fufficiunt, tarnen vnumatque altcrum argumentum adiunga, quo oftendam Grçcum textum efle authenticum. Ac primum,

Ad quod omnes latini codices emendaridebenf, hoc eft, authenticum. Sed Grçcus textus eft id, ad quod omnes Latini, codices emendari debent.

Maioremponoextra controuerliam. Minorera probant omnes patres, Ambrof.de SpirituS.lib. 2. cap. 6. QtMdßqMiy inquit, L/ittnorttmiadiCumv4~ riet ate co»te»^t, tjfurMmatitjit9sperfitiifalfiMerM»t,ff'A-eosi»ß)iciat Codites. Idem de Sacramento incarnatio-nis cap. 8. Itaent, in quit, in gracis todictbtts tnuenimfts^ ^nernmpotior astîiaritM efi. Idemdocct Auguftinus lib. 2. de doû.Chrift.cap. 11 .Lattna linguahomines duabns alß lingstts adfcriptstrarnm diuinarttm ctgnitio-teem habent opns,hebraa fi. (^graca.vtadexentplaria pne-cedentia recurratttr.ß sjttam Mbitationem attnlerit Lati. nornm interpret um mßnitavarittas.Yäcr^ in cod.libro cap.i ƒ. LibresautemN.T.mc\\i]s:,filt;iuidinLatimsva-rietatibus titubât. Gratis cedere operiere uon eß dubium. Idem de Ciuit Dei. lib. i j. cap. i;. Cumdinerptm, inquit ,alie]uidinvtrißju»cedicibus reptritur,Ruanda-guident adfidem reruwgtfltntum vtritm^ue non potefi ef-. fiverum,ei Ungu£p6tiuscredatur vneûefiin aliam per interprètes fablatranjlati».à.d hune locum Viues./foc ipfùm f/ieronjmus/mquit.clamat^hoc ipfa decet ratio,(é’ nullusefifanioriiudiciOftjuirepugnet. Sedfrufiracenfin^ fiu bonorum ingeniorum hoc cenjet. Nam rigidus fiupor^ vehttmolesappenitur. Idem docet Hicronymus.Prs-farione cnim in Euangeliftas ad Damafum profite-tur fe verfionem Latinam adexemplumgracum correblu-rumejfi, idque auftoritatc Damafi Pap» , Neuum opus, tt}(\uit,fnefacerecegisexveteri, vtpoftexemplaria fcripturaru tote orbedijperfa, ejuafi ejuidam arbiterfideäf (ir ejuta inter ft vartantyquaßnt iUa.,efMacum Grata veri“ tatetanfttttiantidectrnd. Idem docctGratianus.Dift.

menu nermam Äefiäerat. Et ibi Gloflator, Qn^ntnnf AMthentttMminfirnmtntfnn, ß tarnen de tpfo altquid in dnhiam vetatttr, Jemper txhiltt-dnefi illMd,atjM0eri^tnednftt. .4. Si Papa amp;nbsp;eius de-' cretaerrarenonpofTunt , graecus textustumcitra omnemcontroueriiam fuit authenticus. At inter gr«cura tcxtum, quem nunc habcmus, amp;nbsp;inter eu» qui fuit téporcHicronymi, Damafi,Gratiani,nul' la cd diuerßtas. Quæ enimlocaBellarminus,pro-' pter variamillorumlcâionem putatcfle dcpraua-ta,illa amp;nbsp;tum varié legebantur,amp; qux putat eue mu* tilata, illaamp;tumin quibufdam librisnonextabant. Et quod putat effe additum, hoc amp;nbsp;tune in quibuP damlibrishabebatur, quemadmodumanté often' dimus. Ergo Gillis nonobftantibus.omneslatini libtiad græcumtextum illis temporibusfuerunt e-mendati, fané Si nunc ad cum emendari debét. Imà GillisnonobftantibusGræcus textus illis tempo* ribus fuit authenticus, fané Si nunc authenticus efle dcbet.Sed primuni, ergo fecundum. Equidem pOntificum décréta habent vim Icgum , quam« diu non abrogantur. At illud decretum, quod eft Diftinft.p.de libris latinis adGrxeos Si hebrjos cmendandis, ànulloPapa, nequeabvlloconctlio fuit anriquatum. Ipfe enim Leo decimus Papa in bulla præfixaNouoTeftamento Erafmi, approbAtdl laborem., quo NouumTeftamentum ad graecum te* xtumemedauit, amp;nbsp;errores veteris verGonisdetexit. Vndc apparet graecum textum vfque ad Leone decimum fuifte authenticum. Si hoc non fatisfacic

Chkistian. Dogmat VM.Qp. lo. aa^ Bellarmino,doceatipfe, quando,amp; ob quascauflas grxcustextusauthenticuscflc defierit. Nam caufls ab eo allegata funt nullius momenti. Ezdem enim cauflxfuci ut tempore Auguflini, Hieronymj,Gra-tiani,Leonis Decimi,quemadmodum often fum eft. Et tarnen ijsnon obftantibus Grzeus textusijsté* poribus fuit authcnticus. Aut igiturcrrauit tota pri-mitiua ecclelia.'quod iiscaufsis extantibus græcuna lextum habücrint pro authcntico , aut Bellar« minus cum tota Synagoga Komana errat , quod i ob eafdem cauffas, amp;nbsp;non alias grzco textui au-thenticam veritatem detraxerit. Secundum argumentum,

Qux editio 1 tempore Apoftolorû vfq; ad hanc xtatemin Eccleftafemp fuit authentica.illaêc nunc authentica effe debet. Sedgrzca editio i tempore Apoftolorum vfque ad hanc ztatS in ecclefiafempcrauthcnticafuit.Ergo amp;nüc authentica effe debet.

Maior eft extra controuerfiam poft ta, nift aducr-farij probenteam effe adultcratam. Sed hoe facerc nonpoffunt. Nam,vtfxpè dixi, diuerfac iftzleókio-nes,quas Bellarminusnotauit, æquèfueruntin pri-mitiuaccclefta, atque nunc funt. Ergoft illis noti obftantibus, libri grxci eo tépore fuerunt authéti-ci,fane ijdê libri ippter eafdé caufas nuc nö authêtici effe nó poffut.Minor ex prxcedêtibus eft minifcfta. Nam gKcam editionem in primitiua ccclcfta authé-ticâfuiffe,extracontrouerftam pono. Media xtate, amp;nbsp;deinceps authëtica fuiffe docet D amafus. Au gu-

I ftinus.Hicronymus, Gratianus, Viues in locisfu-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P *

pràcitatis. Eandcm noftra ætate fuifle authentic a docet Leo Decimus,Clemês,Adrianus,Valla,Steu-chus.CaietanuSjPagninus, Arias multi alij Papi-fticidoâores. Ergo fi femperfuitauthentica, nunc etiam authentica efle debet. Aut G nunc non eft au-thentica, idq; propter decretum Tridentinum, turn papa habet poteftatem ex libre non anthentice ftt-ciendi authenttcum . Sed hoc negauit Bellarminus lib.I. cap. 1C.Deindedicere editienemgrtenm non ejfe anthenticam propter decretum Tridentinum, eft petere illud, quod crat in principio. Graecam enim editionemnoneftcauthenticam,inter nos cftcon-trouerfumjSed amp;nbsp;Tridentinum concilium inter nos incertum eft. Illud igitur quod incertUm eft, probat per illud,quod «que incertu eft. Ex his manife-ftum eft, G ræcam cditionem effe authenticam.

Tulgataeditie N. Tefinmenti non eßauthentica^neiiuf principium Chrifiinnerum dogmat um.

GFlxcaraeditionemN. Teftamentieflèauthentica probauimus haftenus, amp;nbsp;Gmul Bcllarmini argumenta contra earn adduftadiluimus, nunede Latina Vulgata diflereraus. Eam Bellarminus dicit elFeauthenticam, nos negamus. Illc Giam fententiâ aliquotargumentisprobat, quae quoniaml nobit anteà refutata funt,nunc leuiter tantùm attmgemus. Primum t^uia pene mille annos in Eccleßa efi vjurpata. Refpondeo græcam cditionem longiore temporc in cccleGa vfurpatam fuifle. Deinde ncque à tota cc-clcGavfurpatafuit, Græcicniin,Syri,Aiabcsea nû-quam

Christian. Dogmatvm. Cap.it. 119 quâ vfi (utjCt multi alij.ncq; hçcfôla ab latina eeclc-fia vfurpata eft. Auguft.n.cp.i^.no vult câ i»£ccle.le^i. Ifidorus,amp; Gregorius etiâ alias vcrlioncs tù vlitatas fuiCTe docent. Sanè finguli fere patres peculiares ha-bueriit verfiones. AZx, vtinqtErafinus in prxfat.ad Hilari Û, traflat 10 qua vtitur /Jilartui,iiliuerfi eflab hac, qua uuftcvul^e recepta tfl. Porr» cum Cyprtauo fuaflt tranfl^^t^e,cun^ .Aupuflino fuayCumAmhroJitjua, cum Htlart»fua,cumTertulliaH»fuaabomutbus cituerfla'. fli^ titapparet oltm nullam futfle communem omntum. Præ-tcreà,quica vfi fünf, illinunquahabucrût eä proau-thctica. 2. multi epifioptgraceHejciuMt,hlt;i nine nonfequitur græcam editionem non efle authenti-cam.Nam fipropterignorantiamepifcoporumilla non effet autncntica,tum neque latina effet authen-tica. Multi cnimEpifcopi amp;nbsp;latinam linguam igno-rant.Dcindeauthentica auftoritas Sacrarum litera-rum non pendetab infcitia epifcoporum. j. Qflyc nunevariaverfeonetcuduntur. Sed non proptercàïe-quitur vulgatam efse authenticam. Nam amp;nbsp;Augu-ftiniætateerantmultæ verfiones, nequetamenex ijs Omnibus vnafuit authentica. Ergo vt tum, licet multæ eflent verfiones, Grxca tarnen erat authenti-catitaamp;nunc eademnonobftantibus diuerfisver« fionibus authenticaefle debet. a,.QfùaTriiientinum concilium itadecreuit. Hocargumentû etfi ante ofte* dimusfutile effe, pauca tarnen repetemus. Si igitur propterTridentinum concilium vulgata verfioeft authentica, tum concilium Tridentinum eftcaufa authentic^ veritatis.Ac proindc ante illudhçc verfio non fuit authentica. Effeélum enim non eft ante

cauCTïm. Eftnc hoe, quod diciraus,Papam fibi arro-garc poteftatemfaciendi libros canonicos .cx non canonicis,amp; non canonicos ex can onicu? Equidem «nte concilium Tndentinu graecus textus erat au-thenticus, amp;nbsp;ante idem concilium Latina vetüonó erat authcntica.Nunc propter Tridentin um decre-tum grxeus textus defijtclTeauthenticus, amp;nbsp;propter idem Latina verliofafta e(t authentica. hsC eft veftra fententia, tum non debuilt iChemnitiun» mendacij inlimulare, ciim hoc vobis exprobrarct, aut fi ita non fentitis, tum abftinete pofthacab iftis argumentis , cx quibus nihil niß hoc colligi po-teft : amp;nbsp;vt controuerfia femel ßniatur , teftami-ni coram loto hoc mündo, vos Gelaß j ,Innoccn* tijjamp;reliquorum omnium, qui ex non canoniciJ canonicos, amp;nbsp;cx canonicis non canonicosfcccrunt, fententiam improbarc. Deinde fi Latina verfioeft authcntica propter papaeaudoritatem, turn non ilia, fed papx iudiciumeftprincipium Chriftîanx fi-dei. Nam pref ter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnumquedejue taie tfi , tl-

Ifidmagts tait y vtinquit philolophus. Et hxc, vt exiftimo, eft veftra fcntentia.Anteccflbres enim ve-ftri multa cralsè dixerunt de firmte peUons Paft, ijfdem quidem verbis vosnunenon vtimini,lcd tarnen eandem rem vrgetis. Poftrcmô, vide quàm ri-diculumfittuum argumentum. Vulgatam verfic-ncmdiciscflcauthenticam. At hoc efteontrouer-fum, amp;nbsp;ob earn cauflam non potefteffeprincipiuro. Illud enim, quemadmodum ante docui, non debet eoHtreuerfiumy neque alterms partis proprium , fed tfite ce/tcejfttm , ècvtrique parti commune eße. Hoc vcftruni

veftrum controuerfum principium probas per eretumfoncil^Truienttttf. Sed amp;nbsp;hoe æque con-troverfum eft. Concilium cnimTridentinumapud nos habet tantundemaudoritatis, aiqueillud, in quo Caiphas Chriftum condemnabat. Ergo illud quod controuerfum eft, probas per illud, quod x-què controuerfum eft,idq; nobis pro principio ob. trudis. Hæc ego tam prolixe fcribo, non vt te exa-gitem.fcd vt oftendam cauflac tux infirmitatem. Si vos talibus principijs dcleâamini, poteftiiijs per nos vti, modó nos ad ea,qux non taniùm contro-uerfa,fed etiamfalftfcimusefTc.non vrgeatis.Deinde fi nobifcum difputabitis, vtimini iftis principijs, quibus Apoftoli, Euangeliftæ, amp;nbsp;tota primitiua, fubfequenfq; eccleha vfq; ad tempusTridentini cö-cilijvfaeft. Quodfif'acietis, concordiamecclefix fperare poffumus,fj non facictis, turn totus mundus intelligct,vos cauflae veftrs diffidentes.circa falfa amp;nbsp;controuerla principia languere,ne ad Icgitimâcon-trouerfiarum difputationem adigamini. Q^cquid autemfcceritis.fcitote vos principium pctcre, quo-ties contra nos in dogmate controuerfo,ex vulgata verfione, in ijs locis, vbi illa à graeco textu difsidet, teftimonium adducitis.

cjuflas à Bellarmino produdas authcnticam cfle, oftcndiinus capite fuperiorejnunc repetcmus qu«quot; dam loca, quæCheronitius inN. Tcftamento male verfaeffe oftenditjamp;Bellarminiadea cxccptiones rcfutabimus. i.locuseftexMatth.p. 13. Non emr» vtnivocaretufiosy fedpeccatores. I-^unc locum dixit Cheninitius mutilatum efl'c. Eit enim in Grxco hoc cft, nonenimvenivectttumiujlos, Jed petcatorestid reßpiftentiam. lllud adreßptjcentum deelt in vulgata vcrfione.Elt igit mutilata.Refpödet Bellai min’ häc particulä in quibuldälibris inueniri.Scd in ijs exem-plis,qPapittxpro authenticishabent,nöinuenitur. Deelt enim in excmplo àLouanienlîbus ad dccrctu Tridentinum cmendato. Deelt etiam in milTali, eo loco, vbiEuangelium die Matthæicanitur in illoru templis. Deinde dicit verilimile eflc, hoc ad Græcû textum appolitum eflc. Nam Hicronymum cam particulam non lcgere.Sed hoc nihil concludit.Nam Chryfoltomus cam legit, amp;nbsp;Theophyladus, omncs item noftri libri, quos quidem vidimus, vnanimitcr eamlegunt, quodamp; Arias Montanus facit. Poflre* mo dicit cam particulam non eflc ncccflariam. Ue-Mre cnim ^fCM/erereflcidé, itc^,vocare eos adpumtë^ tiam, Scd hoc non ett verum. Nam li hæcparticu-la hoc loco non efl neccflaria, tum ncquc apudLu-cam 5.52. clt neccflaria. Scdhoc non.Ergo nequc illud. Deinde quod dicit idem cfle. vocare peccato-res, amp;nbsp;vocare cosad pcenitentiam, hocnegatTheo-phyladus. Dilerte cnira dicit Chrillum italoqui, vt intclligamus,e»i» vocetre peccateres,nen vt tales waneat,

Christian. Docmatvm. (ap. ix. fedvtrefipifcAtttAdem ferèijfdcmvcrbisdocet Chry-loftomus.Homil. juin Matth. Cùm igiturhæcpar-ticula in authenticis illorum libris non extet, «xtct autcmin omnibus græciscodicibus, amp;nbsp;cûmadfen-tentiam neceflàrialiT, fcquitur vulgatam vcrlioncm hoclocoàChemnitioredereprehenfamelle. a.lo-cuseft lohânis 14.36. (è'fi*g^fretvohuom»iA^ (u»que dixero vehu. Hune locum reprehendit Chemnitius. Nam înGræco eft ««» uftit eft, reitocabtt vobis itt memoritmr emnùt, tpu dtxt 'vobù, Hanc effe veram huius loci lcntcntiam,fitcturBellarminus.Sed negat inter hac amp;nbsp;illam effe difcrimc,quod equidem miror.Illud n. futurû eft, vt rede docctErafmus, hoc prœteritü. Deinde negat Papiftas in heewbo ponerefundamenti auéiorUdUS cencilioru .Quodfalfumeft.Vtitur n.hoc loco adcaréCanifiusD -.de praeceptisEcclc. cap.

'K lO.amp;multialij.Tertiuslocus eftRom.i.4.^»prlt;e^-. ftinatus efl Dei fiUus. Hune locum Calum us dicit

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;male verfum efle. Eft enim in G ræco tî »{lo-Sén««,hoc

eft, déclarât» 7)0fili». Bcllarminus dicit nû-^«4»» «« 5. Scriptura pr» dtclarareaccipi. Quodfi verum eft, tumChryfoftomusignorauit græcam U-guam , ille enim dicit idem effe , atquc , xjidnlet , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ean-

« dem ignorauit Theophyladus , dicit cni m tS ij»-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem efl'c, quod «9roïiij(;9ï»%«,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S ifu-lltTu idem effe, atque «aoS'n3c9i»l»j,«sro^«»tr9ô1»ï.

Ituj Dei. Quod autemdicis omnes patres Latinos legere j,reMiii»etui efi-,hoc nö eft verum. Tertullianus enim contra Praxeam cap. X7.1cgitlt;/^wf«j^. Quartus locus eftRom.t,} lum ntjbtiam Dei ce^MOitiJJentfHeutHiellexerunt, quomtunquttalM agunt, gt;»er(e,»eHjelttm, nbsp;nbsp;nbsp;exfxctunt, Jeä ebat» t^iii

(tnjCMttuHtJaetentihus. Ethunc locum notauitChé-nitius. Nam illa,Mo»r»rr//rxn'»M/.amp;/«clt;e»r(^Mj,redü-dät. Bellarmin’ dicit Latina vcrlronc eüc grçco tex-tumelioré.Nâfecundii grxcû fequerctur O’VilvîtxM* «•«« ar{«^Tl«»T»efle grauius.quàm «•«« trçâth,,, hoc au-tem efleabfurduro; »M/«gt;»enim/rtCfW4Ajo/«fè petM, ^uàm melèfacienti confenttre. Deinde dicit

D^ttnQS Petrts iu legere, uteß invitlgAtei Uttna, nos ad vtrumque rcÿondemus,ac primum concedimus cx grxco textu (equil« rvnuî«««» «ck« »{«rlefli, effe dete* nu$,quàm ««ci »{«£Tli»»,fêd hoc cfle abfurdum nega* mus J «'»•l'îrtÂrenim fecundum Chryfoftomum idé eft.atque«SH »»««»quot;»»lêcundum grxca fcho* lia idem,atque Mi K»Mt lt;«{«x«x«»,fecundum Theo-phylaâumdeniqueidem , atquer«»rylt;(»i»1»c«x« amp;nbsp;idem fecundumSyrum interprétera. At approbate mala,idq; cûvoluptate,raultodeteftabjlius eft,quâ mala facete./Zwe««»fefetnemeroÇiunt verba Erafmi) vel CApts efl, -vel infirirtitAiis,tl'AÀ verepefitlentifiime é“ elepUrAtifsiwA »»4//r«.N ihil igitur ablurdi fequitur cx grxco textu. Quod autem aliqui Patres ita legût, vt eftin latinavulgata, mirû nôcft, vtebantenimvul-gataverhone, Sc græcura textum, vel nunquam, vel rarô infpiciebât. Hoccôftatex Ambrofio in ta. cap-idK.oia.DititM.fiAMdnnJfequoftiAgrtew Itl^ree legere,

Dtmtuo fermeutet. Sed hic mirarinonfatispotu^ Bellarmini rcfponfioncm,»««» cum putrum, ór ^rtcorum auiiortUte ur^eretw,nßgt;o(iet, nbsp;nbsp;pa tribus ep-

pon» patres, Allihæcrcfponhofutfiot , tumnihil fanutn atquc integrum cft in totaChriftianarcligio-ne.NuUum enim ferè dogma cft,de quo omnes Patres idem fcntiunt,amp; loquuntur.Siigitur hçc refpó-{ïofufGcit, »pp»M»patres patrtbus, nihil tam ablur-dum crit in rcligionc, quod non delendi, amp;nbsp;contra nihil tam fanuni.quod nonoppugnaripolsit,amp; ob eamcauffam, non quodlibet ideo probandum cft, quod hic vclillc pater itafcriplit, fed quia huius vel illius patris fenptum cum Dei verbo congruit, ideo probandumeft. Sextus locus cft Roman.4, 2. Si emm ^brahamextperibus legisiufiificatusefi. Hune locum reprehenditChcmnitius,nam Tè/^^«hoc loco abufifunt papift®, vt probarent teremonialia o-pera tantum à iuftificationc cxcludi. Hoc negat Bellarminus. Sed contrarium fuo tempore proba-bimus. Deinde dicit vulgatam verßtnem nouagHofeere ißamvotem. Hoc de hoc tempore verum cft.Quoniä igiturilliipfi hancvoeem olim àPapiftisvfurpatam nunc répudiant,nôcftneccffcvt de co multa verba faciamus. Sextuslocus eft,Rô.i 1.6.Staiétgratiatia Kouex operibus, alicujttigratta ua» ejfet ff'atta. Hune locum dixit Chemnitius mutilatum efle. Dceft enim, ßu ex operibus, iam non ex gratta, alio^ttin 0. pusiam n»n tß apits. Bellarminus rcfpondet hume locum eßeaJgracumappoßtum,lt;^itta nullus expoßtorpra-terTbeophylaciüeum habet.Sed hoc nihilcöcludit.No n.quiahicvclillcintcrprcsaliquclocüptcrijt, ideo non

non pertinet ad textum. Deinde non eft veru.quod Bellarminus dicit. Namamp; Chryfoftomus cumlC' git, amp;nbsp;Oecumcnius, amp;Syru$ intcrpres, prxtcrcà i-pfa resdoce» hancantithefînrequiri. Quod autem aliquiLatinipatreseam particulam nonhabcnt,nô eft nouum, vli enim funtfaepè vulgata verftone, amp;nbsp;græcos libros rarifsimè conluluerüt. Septimus lo^ eus Ephef. . Sncr^fuentum hoc nmgitum e/f. HancverfionemreprehenditChemnitius, Se dicit papiftaseo abuti, vt oftendant comugium ejfe SA' cramefttuffi. Atin grxcoeftftmc«». Nonoinneaût /«vrBpo» eft Sacramentum. Bellarminus refpondct benè verfum cfl'e. Sacramentftm eitim ejfe Latinis, ^ued grteti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qupd miror homini dofto

excidiflc. /ivfijfut cninn eft genus .Sacramentûfpe«-cies. Omnt enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfi vißbile vtrhnnii

yt inquitAuguftinus. Atnonomne^»»«-gt;ij‘lt;i»eft vili-^ bile verbum, amp;nbsp;ob eam cauflam non omne f4ws-«e«» cftSacramentum. Si hoc Bellarmino fatisfacit, benè eft, fin minus,«què bene eft, modo feiat le prin-cipium pcterc, quotics ex hoc loco male verfo ofté-ditmatrimoniûcffeSacramentum . Oftauus locus eft EpheC 6. IJ . vt fofsitis reßflere tK die (ß tu »rnKtbusperfetti (lare. Hune locû notât Chc-«itius. In grsEcoenimeft,«»«»?«, id eft, omnibusconfeblts, vel,vtinterprctaturErafinus, omnthus peraüts, hoceft, omnia perfeceritis, vtinterprctaturCyprianus lib. 4. cpi.6. Bellarminus dicit locum benè verfum efle ; quod miror eum intantadodrinæ amp;nbsp;linguarum luce fcripfiflc.*»1'e-yti^trSat enimfigDificatconficere, effedû reddere»

Christian. Dogmatvm. C^.iz. 257 perficcrc,peragere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid

aliud eft ad verbum , quam omma operitti, vtvcr-tit Hieronymus ( nota Hieronymi verlionera lt;u Vulgata non congruerc ) h. c. ommbu} conf edis, -vt interpretatur interpresChryfoftomi, vel omnibus ferfedis, vt vult Chcnitius. Nonuslocus eft Heb. i; . 16 . Tailbus enim ho/bijs fromeretur ‘Deus. HunclocumnotauitChemnitius. In græco n. eft j id eft, ddedatur Deus. Bcllarminus concedit illudpropriè figniamp;carc, deledatur Deus. amp;nbsp;timen cótendit vulgatumintcrpretem rcâè ver-tiCsc./Z/e««»»» ïnc\\iït,Latinuphrafibeneelealii]uo mere, tur, qui facit ei remgratam. Sed hoc aliquando eft ▼crum, non fempcr. Mancipium enim facit domino rem gratam, amp;nbsp;tarnen non bené merctur de domino. Deinde Deus «uafir«« bonis operibus Adx antelapfum,8c tarnen non reconciliabatur cumDco bonisoperibus. Nameuratum nondum offendc-rat.Dcusitcm fidcliumlaudibus inalteravita

8c tarnen fideles turn non reconciliabuntur Deo per fuas laudes. ■Mamtumhxreditatcmæternç gt;nbsp;vitæ confecuti.Deo pcrfeólé reconciliatifunt. Ergo non quicunqj facit alteri rem gratam, illc bené me -retur de altero, vel reconciliatur alteri. Prxterea e-tiamfibocitalchabcret, tarnen non deberet ita vettere, nam,vtanté docui, nonddaetnifi necefsitatc coaftus a verbis difcedere.Deniquc ex Latina ver-

I fione colligi poteft nos noftris operib’ aliquid pro-mereri, exgrxca verb editionc illud colligi non po-, teft, Principiumigiturpctitis , cùm cxhac mala

Christian. Dogmatvm. Cttf.iz. 3}? qua feiens prætereo, amp;h3Ecrufficicnter oftendunt vulgatara verlioncm ab græca veritate longiùs de* fledere, ae proindcnon cfle authenticam, aut prin-cipium Chriftianorum dogmatum. Quoties igitur papiftæ in dogmate controuerfo aliquod teftimo-nium ex vulgatavcrfionc (. vbi illa ab originaliedi* tione dikrepat) contra nos adducunt,totiespetunC principiuro, amp;nbsp;probant illud, quod controuerfuffl cfl,per illud,quod sque controuerflun efl.

Principia Chriftianorum dogmatum debent eflf certa, extracontrouerfiam poftta, vera, integra 5^ diuina. At vulgata verfio'eft incerta, in controuer* fla poflta, falfa, mutilata.auda, deprauataamp; huma' na. Ergo vulgata verfio non potcftcflcprincipiun’ Chriftianorum dogmatum.

V Æ NA M fit authentic» Canoni« coruin libromm cditio, oftendi-mus libro fupcriorc : fcquiturvt difseramus.num Sacrant fcripturi

quxftioncm confusè traétarit, cxpUcabimus nos ei paulo plcniùs, amp;nbsp;cam in certa quxdam capita.vt re-gt; ôiùsinteUigatur,diftribuemus. Diuiditur autciu hxcquxftio in partes tres. Quœrif n. an liceat omnibus Chriftianis Sacram fcripturam in Unguis ver-naculislegere Deinde an liceatSacram fcripturam in linguasvernaculas transferred Poftremö an lici-tumfitSacrapublica cclebrarc lingua vemacula amp;nbsp;notad De his tribus quxftionibushoclibro difsere-mus. Sed quoniamBellarminushxc confusè tra-dauit, ideononpofsumuB eius veftigia perfequi, quemadmodum fecimuslibris fupcrioribus.eius tarnen argumenta redo loco afferemus, Scadfingula fynccrè refpondebimus. Quod igitur ad primam quïftioncmattinct, Controuerfu eft, an omnibus hominibus

i4o Lib. i. De P ri (j CIP 11 s hominibusliccat Sacrain fcripturamin lingua ver-naculalegere. Bellarminus negat.nos affirmamus. Papiftæ hoc ante Gmpliciterncgarunt, ctnfurA Ce~ loni.adprafat.Adanhemtj.^riün^i tn Indice opcruin Hieronymi.quxperierunt. Hfdie,inquit,piMulnf/t exifltmant,Sacra:ïtterajvttlwa legtlingMa. Sed cùm hoc nimis odiofum elTe vidèrent, mutarunt Statuin ControücrGx, amp;nbsp;dixerunt,hoc non omnibus lice-re, fed tantum yt,putbus hoc à Papa,vel à (fonfeffariojuT' mi(fumeß. Nos contràaflcrimus, omnibus abfque difcrimine liccrc Sacram fcripturam in Dei timoré legere.

Omnibus hominibus lieert Satram fcripturam iu ‘Dti ttmerelegere,probaturex Scriptura.

STatum controuerGae explicuimus capite fupe-riore. Nunc immotis rationibus o/lendemus, hoc non tantum omnibus hominibus permifliini, fed ettam neceffarium efle. Deus enim hoc manda-uit,Dcut. cap.é.verf.ó. Erunty^verbahac,lt;]uaego prt-^ cipie tibi hodiejn corde tuo, efr répétés ea ßlys tuts, fir I»-yueris de ys, yuando fidebisin demo tua, yuande am-bulabisper viamytfr yuando iacebis inleSio, yuadofur-ges.Ligabisyjeainßgnum inmanutua,t^r erunt in ßtn-talta, inter ocults tuts. Scribes yttoyue ilia in pofiibus de-tnus tua,rlrinp»rtis tuis. Idem infra, cap. 11. verfi8-iteratur,Deut. cap. ly.verf 19.^/«^f/»«e«(librolegis) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua , vtdtfcat tirntrelehouam

*l)eumßtum,iiteußodiatomniaverba Legis huius, dr ßatuta hoc, Vf facial ilia,loîux cap- i.verf.8. Nonrt.’ tedif

Chr TSTiAN. Dogmat vm. Cap. x. 241 cid^t liter legistfie at tre tuo, ßd mediteris itt eedte ac nelle, vt cstßodtas faciasfitsendum omne^ tjuod fcrip-tssmefiineo. P(al. i, x. /nlegeeiusmeditatuurdieac notie. lohan. cap. 5,59 - ScrntaminiScriptnras. Ad Colloß.c.}, I b.Sermo Chrifiiinhatitet in vetiscoftase. Ex quibus fic colligo.

Qnod Deus indefinitepræcepit, hocomnibus hominibus faciendum eft. Sed Deus indefinite iufsit Sacram, fcriptura ft rut aii, ergo omnibus hominibus heet verbum Dei legere.

Maiorem non negabit Bellarminus. Qjjodenim Deus in verbo fuo præcepit, hoc illicitum efle non poteft. Minorem probat fupraallcgataTeftimonia. Deinde Apoftoli laudant, cos, qui verbum Dcile-gunt. Aétor. 17,11. Fsserisntantewilligenerofioresijs Judais,iiMierant Thejfalonica,vt cjmrecepermtßrraonem cum emnialacritate, (juet tdtejeruf antes Script »ras, an hacitaÇe hateret. i.Pet. i ,19. amp;nbsp;katemusfirmißimum ßrmonem Propheticum gt;nbsp;cut retie ^aettis ijuodattendatts. Ex ijs fic colligo.

Quod ab Apoftolis laudatur, hoc non eft illicitu. Sed Laicos legere facram Scripturam,amp; ex ijs iudicarc de Nliniftrorura concionibuslaudatur ab Apoftolis. ErgoLaicos legerefacram Scripturam, amp;nbsp;ex ijs iudieare de Miniftrorum concionibus non eft illicitum,

Maiorcm non negabitBellarminus. Quod enim ab Apoftolis laudatur amp;nbsp;commendatur,hocvtiq; il-licitum else non poteft. Minorem aftruunt allegata teftimonia. PrætercàverbumDei eft gladius »quo ignita Satans iacula profligate, amp;nbsp;nos contra cius

142 Lik DePrikcipiis madiinationes dcfcndere dcbemus.Ephef 7,17. Çlt;lt;' k/imetia}Kfalfttarmfaccipite,(^glaiimirt/ptritKalem,htt efiverlfuniDet. Vnde licccncluderepoflum.

ArmaquibusnoscontraSatanam tueridcbemus, •■■^^'VilonfuntChriftianohomini adimcnda. Sed verbum Dciliuc Icdum, bueaudirum , eft gladius illc, quo Satanam profligarc, amp;nbsp;nos contra cum defendere deberrus. Ergo à Dei verbi ledionc amp;nbsp;aufcultatione neminem arcc-re debemus.

Maiorera non ncg3bitBclIarrriinus,nifi nos armis nudatos hofti prodere velit. Minor extrudaefteX Dei verbo . QÏipd autem dico vel tiuditH»gt;i intelligo, quod pcrlcdioncm vel aufcultationent ab animis noftris rcceptum conftanter, amp;nbsp;pic in ijs afseruatur. Hoe inquam verbum, per ledioncra vel auditum perceptum amp;nbsp;conferuatü, eft gladius, quo boftem ferire pofsumus. Libcntcr hoe addidi, vt0-ftenderem me in Matcrialibus literis iftam vim non ponere. Solentautem Papiftae aliquam partemDb uinivcrbiàcollo, velpedorcfufpendere, atq;iw putaruntfetutosefseab omnibus Satanx intidijs. Sed nos abufus iftos exccramur, amp;nbsp;afserimws verbu infideamp;'pietate cuftoditum,fiueillud perledionê, fiuc per auditum acceperimus, else ilium Spirituale gladiü. Sccumnemininificum exitioncgaripofse. Cü igit Deus oib.bominibus præcipiit,vt verbû fu-tim Icrutentur, S’ hoc ipfum Apoftoli laudabÜe efse afserant, cùm deniq; verbû Dcifit vnicusille gladius, quoSatanam propellere pofsiftlus . maniteftuni eft ab cius left io ne neminem aiceri deberc.

VErbum oei ab omnibus hominibus legi debe-» re, probauimuscxScriptura. Atq; iftx rationes meritéfurficere debent. Vbienimde Dei volu-tate conftat, nobis imrainetcertaobrequendinc-. cefsitas. eius enim voluntas cft omnisreótitudiniï amp;c honeftatis rcgula. Sed quoniam adueilarij magi* mouenturhominum, quam Dei authorit3te,amp; ob cam cauffîim Icmper Papas 8cconcilia crêpant ; ideo non incoinmodum crit, eandcin rem perle mani-feftara amp;nbsp;claram ex Patcum fçriptis probare. Ac p ri-OTum licuiffc Laicis SacramScriptuiam inPrimiti-uaEctlefialegere, ex j.cap. Iohannis amp;nbsp;17. Actorû itamanifeftum eft, vt nemo illud, niliquifrontem cum pudpre per did it, negare pofsit. C hry foftomus in Matthsum homilia I. Nonfum inquit,lt;gt;Ho«4* chus, vxojfe»} haheo, ßlios, caram domus, hocillud eß, cjuitd .omnia quafivna peße corrumpit, ijuod Ic^itonié facrarum Scripturarum adjolos ^t^Conachos putatis per-tiaere. Idem ad Hebr xos homilia 17 . dicef non legs. Non efihac excufatio. fed crimen. Idem Hom.nona in Epift. adCollofscnfts. s^fssendste i^uonjseoteßis feest-lares vxoribsss praefiis ac hberis, i^uomodo vobu potifi-snssm pracipiat Scrip/ssras legere ; id^ nonßmplsctser nc^ obtter,fedcum snagnadilsgentia. Ibidem,obje-crofaculares omnes, comparatevobû Psblia^animaPhar-maca,ßnihilalistdvstlsts, vel neststmTeflanKntum ac-^ssirite, ey^poßolorum abla, Estangelia, r^c. Idem Ho-milia 3.de Lazaro. Nonpoteß fieri 'mlt;\\'.'it ,vt cjstts vi-iam aierw^ conficjstatur, »ißperpetstosnlecltancSpsri-0^2 tuali

t»aUw/etnr. QjwdautcBcllarminus inhocChry-foftomi loco hyperbolen efleexiftimat.refponßone indignumeft. Optandum enim eflet, vtomnesho-mines die ac node cum Dauide in lege Domini mc-ditarentur. Diccre igitur in talibus Hyperbolen eflegt; eft nimis dilute de Dei verbo fentire, amp;nbsp;craflam Papifticæ plebis ignorantiain nimiscrafse defende-re. IdcmChryfoftomusincademHomilia. Crebr'a in quit, 'Ushispriedicimus, msiltisante diebus argumesS' turn de quajumus locuturs, vt his in medio dtebus fumpts libro^perpenfaqjrtifummatota ,psfi^ intellexeritss^uid diüumßt, t^uid dicendum reflet, meutern veptram inftrH-Rioremreddatis, ttdaudtendei eei, qute popleadijferentur» Jdeoq^femper hertor (ß hortari non deßnam, vt non tan turn htcattendais ijs ejua dtcuntur,verum etiam cum de-mi futritis,ajsidue diuinarumScripturarum leSHoniva-cetis. OriginesHomilia2. in Efaiam. inquit, emnesfaceremus illud, epuodfcriptum efl, fcrutO' miniScripturas. Ideminlofùæ, homil. XQ.dicipotefl Scriptura difflciles funt. ^t nthtlominusfl eas leger is,prs~ fuerint tibi. ‘^Dominus enim Ie jusfl nos in Scriptura oceu-patosinuenerit,^huiuflnodifludtjs vacantes, non filutn ipßrefici(ß pafeidignatur in nobis : verumetiam fihas epulasvidtrttapudnosapparatas, Patrem fluum ad nos adducet. IdeminNumeros, homil. 27. ‘Damonibus eflfuperomntatormentorumgenera, fuper omnes panas,fl cjuem videant verbo‘Dei operadare fl:ientiam'i)i‘ uinalegis,^ myfleria Scripturarumintentssfludijsper-tjuirentem. Hieronymus in Nahum, cap. 5. Inad-uentu tfl^efliapopuluseleuabitur drprephetabit,ijuiflub

Christian. Dogmat vm. Cap. 5. 14J r arum, ibt inueniet montes tJ^Cofin lofua,montes Pro-f betas, montesNoui TeßamenttEuangelifiM nbsp;nbsp;^pofio-

los,t^ cum ad tales montes confugerit, (Ir in hMufmodi fueritmontiumleilioneverjdtus.ßnoninuenerit,lt;iui eum docent, tarnen illtusßudium comprobabitur, ^uod confu-geritadmontes. Idem adColloflcn. cap.}, fficoße»' ditur verbum Chrißt non fuffic tenter,ßdetiam abunda^ ter Laicos habere debere, amp;nbsp;docerefi inutcem vel monere. Idem ad Letadc inftitutionefili«,0r4«o»» le^io\n-c^mt, Le^iomßeccedat oratio. Breue videbitur tempus: ^uodtantisoperumvarietattbus occupaturpunSium. Ide ad Demetriadem de Virginitatc feruanda. I'etum inquit, illudtibinataDeoprlt;t^ omnibusvnumpradicä, tè“ répétonsiterumejue iterumlt;juemonebo,vt animum tuîi Sacra leStonisamoreoccupes. Auguft.in Pfalmum 8 $. Q^udo legis, Deus tihiloquitur,Quandeoras, tucum jCgt;eo/o(j«em,ldcm in Pfalmum 9 5.

neceßariaeß., ejuamdtu etc parte cognofcimus eA parte ' prophetamus,cumautemvenerit^uodperfeSlumefi, au.-fereturejuodexparteeß. Non enimltber neceßarius eß, neque legemus in ciuitate Hierufalcm , vbi .Angeli viuitt, Idem in Scala ParadyG. Leclto quaßfolidum ctbum ori apponit,meditatiomaßicat frangit. Oratio Çaporem acquirit,contemplatioeßipfadulcedo,tjuaiucundat rlt;-ßcit,LeSlio «w Cortice, meditatio in adipe. Ibidem. Lex Uio inejuirit, meditatio inuenit, oratio poflulat, contem-platio degußat': vndeipfe^Dominusdicit, Quante inue-nietis, puljatet^ apericturvobis, Quarite legende, nbsp;nbsp;tn-

uenietismeditando.UçmVmAkxti poft Dominicam pafsionem fermone primo. .Adhuc ergo bon um habe-musfelatium’Diuinarum ßripturarum lectionem, cjuia

Sacraru [crtpmrarum lecito e(t »onparna cogntiio ehuint heatttndiniSy tnhtsenimtanijnAmtnfpecnlo, hemo fit-pjum confiderure potefi, qnalts fit c^no tendat. Le-äieaßtdna parificat emma timorem tncmtt Çehen-nt-, ad gandta finperna cor infiigat legentis. Qin vult femper cw» Deo efiè, die debet pret^uenter orare amp;nbsp;lagere. Nam c»m oramtu , tpji cam Deo lopnimttr (itm vero legimas , Deas nobtficum lopaitar. Idem Dominica 3. fermone 2. Sitinmambus Diainale-iiio, tnfienfibas Domtmea cegitatio, Oratio iagis omni-n'o no» cefièt, falataris operatio perjeaeret, vt c^uO' ttesadtentandamnotaccefierit inirntetu , nosbonisope-' rthm inneniat eccupatos. Éx his amp;nbsp;limiiibus manifcftii cftjlcâioncm Sacrarumferipturarum tempore pri-mitiux Ecclefiæ nemini fuiffe iliieitam. Deinde rcs ipfa docer, cuilibet homini licere Sacramfcripturam legere, vult enim Deus vt omnes homines in cogni-tione amp;nbsp;intclligentia proSciant, at ex leßione fcic-tiacomparatur. Vult idem Deus vtinpictateprofi-ciamus, at leßio facrarum Scripturarum nos ad pie-tatem extimulat. Qui,s igiturvlli homini Icßione Diuiniverbiinterdicet. Ab humanæ fapientixle-ótionenemorepellitur: amp;nbsp;à Dei verbi Icßionc maxima pars hominum arcebitur? Mofes optât, vto-mnes hominesprophetent. Idem facit Paulus,amp; nos pO' pulumàcreleftislapientiæleâionc arcebiraus, vt in extrema ignorantiamoriatui?

DTuinarum feripturarum leßionem omnibusli-cita efle probatii eft,fequit vt Bellarmini argumenta

Christian. Dogmatvm. Cap. 4. 247 mcntaquibuscontrarium probare conatur, dilua-mus. llleprimum producitautoritärem Balilij,qui apudTheodoretum lib.4. cap.19. C’«»? Prafeitftsin-lt;]\iit,cub»almperatorfs ntfiwejtitd defirifturisprotulif-fnt.ettm a ma^no BaJiUo reprehenfttm euätittjfe, luum efi de pKlmentis co£^itare,neneiß^mata ütmna decoquere.V ride inlertßellarroinus , omnibushominibusnonli-cerefacramScripturani legere. Hîc alius arten tio-nem deliderarct, ego fidem. Non cnim dicitThco-doretus coquum Valentis aliquid de /mpturis protu^ bffe-.iedd'icizeum l^arbarttorttu jermone tncrepa]fe BaGlium «sij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rUsin^oftbm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißsi^ßi~

paulö poft îv(r;('tp«»«ç wsfXDffi, Ncutrum eft aliquid exScripturaaffenc. Credo hoc virodoclo per incogirantiani excidifle. Quarecnira tamma-nifefta errata non in bonain partem interpretarer? Vt vtfit, Ciirn coquus ifte ira barbare fe gereret, fubridcnsBalilius‘5r«’'“f‘83‘» inquit, w Atiftou-Sóïi» ye«ftn«1»,jquarcfponlione cûm ille magis cxacer-batus ctiara mhiarctur ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit Bafilius

Deinde hic amp;nbsp;alius Bellarmi-nierroreft. NonenimdicitBalilius, tuum non efi difftna dogmata decolt;juere,icd tam obturât ai aures babes tion potes diuina dogmata audire ïóyftuJT»-» y«ij $«(»» «waJui» ßißvrfdtof'l^utTÙi'axnis, Dicereautem

(oi^UMs »0 debetTiaJiliH barbartcorittt tncrepar e.JLr^o Laicis non licet jertpturam legere. Y el, ^ocjttns non debet Baßlio minari. Ergo Laicis no» beet fertpturam legere. V el, ÇotjSitts debet Ittfiulorunt condimenta curare. Ergo Lastti nbsp;nbsp;nbsp;iieetf^ripttsram legere. \ cl,

l.atctsnon Ucet fcripuram legert, nimis infipiduni eft. Si nosBcllarmine inhuncmodumargumenta' remur, quas turbasconciraretis vosIcfuuae? quoi clamores de noftra infcitia tollcretis? Vobis tarnen ila difputantibus ego nô iiiccenfeo; fèd doleo quod vos in tanta Euangelij, Philo(ophiæamp; Linguarum luce.talium argumentorum non pudcat; amp;nbsp;opto vt Deus vobis oculos apcriat, vt vcritatcm, quam ha-öenusoppugnaftis, videre poCsifis; vel faite vt vos tantis errorum tenebrisftipati modcftiîis devobis fentiatis,amp; vcrecundiùsdc alijsloquamini. Cacte-rûni in aula Valentis erat quidam coquus nomine Demoftenes , Hie BaGlium barbaricè exagitabat. Hanepraepofteram garriendi audaciam reprehendit Balilius. Idem amp;nbsp;nos facimus, non cnim concedi-musLaicisjVtdodos rideant,autbarbarico ritu in-crepent. Hineautem inferre, ^aßliusreprehenditco-ejMumfe barbartcigeretem^ Ergo Laict non debentferipttt-

Zekere, inftpidum eflcdiximus. Non enim cxeo fcquiturLaicos non debere fcripturam legere; léd indodos debere fefe inter fuos terminos continere, amp;nbsp;erga homines dodos,fe non barbaricègerere.Se» cundum argumentum adfert exHieronymo,quiin Epiftola adPaulinum, Q^dMedicornmeß^ inqiiit, promittunt medtcii ira£lanepabrilia fabri,fola fcriptttrA-rum an efl, ^uamfibi omnes mendicant, Scrtbtm us indo‘ ElifdoEltcjuepoematapafiim, Hancgarrula ^nus, hanC dehrusSeneXyhancSophtfla'verbofus, hanc -vniuerfi pn-fumuntflacerant,docent,antequamdifcAnt Ex hoc loco

Bellarmine, nihilfelicius contra nos dilputabis, qu3 ex illo;non enira hîc reprehendit Hieronymus Icri-pturam à Laicis leg', (ed àeltrosfenes garrulManus lacer art fcrtptur am, nbsp;nbsp;docere earn , prtufciiiam dtfiant.

Idem amp;nbsp;nos facimus.non enim patimur vt quifquam fcripturamlaceret.neque toleramus,vt garrulac anus doceantScripturam,quam non didiceiunt,amp;vtre$ magis intelligatur,formabimui argumentum fyllo-giftice.

Quicunque non debent fcripturam lacerare, nc-quedocere earn, priulquam ip ft didicerunt. Ilk non debent Sacram Icripturam legere, fed delirifenes amp;garrulæ anus non debcntfacram fcripturam lacerare, nequecam doccrepriuf-quàmipfi didicerunt. Ergo Laici non debent Scripturam legere.

Refp. aliud efle in conclufione, quàm in praemiC-fis,(ubieftum enimconcluGonis noneftinantece-dente. Deinde amp;nbsp;maiorem effc falfaro . Non enim quicunque non debent docere, ilk non debent legende di{lt;:ere,nequehoc vultHieronymus. Ante enim exHieronymo amp;alijs patrib’ docuimus, qui-buslibethominibuslicere audiendo amp;nbsp;legendo in Deiverbo proficere. Neque tarnen difiiteor efle quædam inTheologiafubtiliora, quàm vt à plebe intelligipofsintjfediftincnonfequitur, Laicosef. fe prorfus aScripturarum leétione arcendos.

LAicis liccre Sacram (cripturam legere probaui-mus. lamdifputandum eft,anliceatSacras fcri-pturas in Vernaculam linguam veiterc.Sed pnufqua adrci tradationem accedamus, explkandus cftftâ' tus controucrlîç. Qiiæritur autem,an liceat facrana Scripturam in Vernaculas linguas vertere? Nosrt-fpondcmus licere. Papiftæ vero ante aliquot annos boc fimpliciteraegarunt. Petrus ^foto de horis (^4^ nonicis',cenfurt (olont.adpraja. Manhemij. Harding» articul. ij.leét. ^.^//^«/Jnquic, plane nefMeJJitttdi-cant Btblia in Vernacnlam vHam amp;nbsp;plebeiam Itngnatn tonnertere. Et multi profcripti funt à Papa amp;nbsp;condé-nati.quodfcripturamin Vernaculas linguas tran-ftulerant. Biblia etiam in Vernaculas linguas vctfa pafsim prohibita funt amp;nbsp;exufta j Cùm verô Papifts hocnimis odiofum efle vidèrent, mutaruntfenten-tiam, amp;dicunt, tlhitantutnlicere'Bibha in f'ernaca-las linguas vertere, sjMibushecaPapapermiJfnmefi. Sed hoc eifi verbis aliudcft, rc ramen idem eft. Papa enimhoc neminiconcéder, nilî quemfciat itaver-furuin tfle, vt errores.qui in vulgata verhont latent, fîmul in Vernaculas linguas transfundantur, amp;ad pollerospropagentur. Diuerhs igitur verbis Bcl-larminusidem dicit. Sed ne habcatquodconquc-ratur, fyncerc ipfius fententiam proponemus.qua efthæc, Nemini licerefacramScripturam vettere, nilicuihocàPapapermiffumfit, noscontrà nega-musPapæautoritärem hîcrequiri, amp;nbsp;aflerimus cui-libet pio, doâo, linguaritmq; perito, licere Sacram feripturam in linguas Vernaculas vertere, vel vt ma-gis perlpicuè dicam, Quaeritur an liceat Sacram feri-pturara

Christian. Dogmatvm. ^p.6. ^51 pturim abfque Papae permifsione in linguas Vcrna-culas vertere. llli ncgant, nos afhrmanius.

QVoniamfuperioribus capitibus cuicimusLd;-cts licereÇacramSmpturamlegere,^ct:ki'ee{Uït\xi fauâScnpturâ in linguas Vernaculas vertcndam cC-fe. Quomodo n.lcgent, nifi cxftet eâlingua,quam Laid intclligunt. Deinde vtifticdiximusprindpiu petijdum volunt neminem debcre Sacra(ciipturam legere,nifi cui hoc à Papa permiffum eft, Ita amp;nbsp;hoc locoprincipium petut, voliit n. propter Papæauto-ritatem fenpturam vertendam effe. At Papa inter noscontrouerfuseft. Vtautem appareat licere fa-cram Scripturam in Vernaculas linguasvertere, o-ftendam earn tempore primitiuæ Eccletiae in omnes fere linguas transfufam efle, neque eo temporcPagt; pæKomani autoritatem quicquam in carepotuifi. fe.Chryroftom,homiliai.inlohannem..^n,inquit,

P(rji,ty±thtopes,^tnnnmertelt;tlilt;egeies ttt faam trans^ erenies lingua, homines Barban philofrfhari ^ùJjcfrÂï.Theodoretus lib. 5. de corrigedis grçcorû affcftibus,Wftr4»u,inquit,/»i’r» nanmod'oingntciijer^ tnonecenuerßjMnr,jedin'B^manam ‘juetp^Itnguam, gjlptiacâ, 1^erßcam./ndica}n,^rmentcam,Scj/thtCAm,at~ i^fteadeo Sauromattcam,ßmel(ß vt dtcam, inlinguas otm-ncSfi^utbus nationes adhttncvßjucdtemvtuHtur. Augu-ftinuslibro a.dcdoftrina Chrift.cap. $. Ex^uofa-Siumeß, inquit, vt 'Diuinajeriptura ab vna linguapro~gt; febta, per v(trtm Inter pret um ImguM longe latctjue diffu-

innotefceret gentibus ad faint em, tjnam legtnîts nihi alind appetu»t,^uam cegit/ttiones volnntatetK^ne earunti e ^ttthtis confirtfta efi,tnuentTe, periUasvflnntatet^ Dei,/ècundfim i^uam taies homtttes lecutosefenouimUSi 'PrxtcTc\Chaldaica,Sjriaca,^rabicaytÆ.gjptiaca,tgt;f-‘ thiepica vcrfioncs adhuc cxftant, illas autem tempo« re Apoftolorum fadas cfle, omnes dodiaffirmât, nequc quicquam potuilTe in ijs Papæ lutoritatem, manifeftumcft. Tempore cnim Apoftolorum ,E' pifeopus Romanus non habebat plus autoritatiJ, quàm finguli reliqui Epifeopi.Tempore etiara fub« Çcquentc, carabes,9gt;4l!hi«pes,Sjtri, éÆgjpttaci nun-quam agnouerunt Papam Romanum pro ftimmo pontifice. Hieronymus vertit Scripturam in lin-guam Dalmaticaro, vt teflatur ^IphoKjds de

x.cap.i^.£ccius,Hofiusde ßcro vernaculo Eraf musm indice operumHieronymi ,quae perierunt. Chryfoftomus vertitSacram feripturam in lingtiat» a4rmenicamvt teflatnrSixtns Vulphilas ver-quot; tit feripturam in ItHguamGoticam, vt teftatur Socrates/nplt;îrt/./?lt;7?o. lib. 8, 13. vclinEcelef.bift. fib. 4. capite 55- Methodius vertit Scripturam in Slauonicam, vt teftatur Auctinus^wM^i/./zZi.^. Augu-ftinusfacitmcntionemô^n4« verfenisNttçm Tc-ftamenti, de CtuitateDetftb. t^.cap.ij. Mst/couos, Rnfos /»/iorlegifle feripturam in linguaVernacuIa, conceduntEccius amp;Hardingus^âF.3.yêfi‘.3g.'«»/r/ Iftnellsi'/is.Qrsm ScHiftoriae Anglicanæindicantfcri-pturam iam ante Bedam fuifle in A nglicam linguam conuerftm, amp;nbsp;ipfe Beda teftatur fe aliquam partem Noui Teftamentiin Anglicum fêrmonera tranftu-

Christi AN. D OGMATVM. CAp.6. 3$} lifle. Ex his manifeftum eft Scripturam tempore primitiuæ Ecclefiae in omnes linguas tranflatam , Sc ciusleftionem omnibus hominibus abfque dilcri-minc conceflam efle. Ex hoe primitiuæ Ecclefix exemple lie argumentor.

Quod vniuerfa primitiua Ecelefia Apoftolorum tempore obleruauit, hoc nunc illicitum elTc non poteft. Sed vniuerla primitiua Ecelefia tranftulit Sacram feripturam in linguas Ver-naculas, idque abfque Papæ autoritäre. Ergo amp;nbsp;nuncSacram feripturam abfque Tapx autoritäre in linguas Vemaculas vcrtcrc licet.

Maioremnon negabit Bellarminus. Minorcon-ftat ex allegatis teftimonijs. Concludimus igitur Sacram feripturam in linguas Vemaculas conuertere liccre,amp; adeamremT’apçautoritatcra non effe ne-ceflariam.

PR-iufquam horum argumentorum refutationem aggredior, moneo omniahæc media efle communia, Sepoflexquè adleftioncs, amp;nbsp;publica Sacra, quamad verfiones Vemaculas accommodari.Quod proptereàmoneo, vt fi hoclocoiuftisrationibusà me refutantur, nemo eorura iterationcm à me, cîim de Sacris Vcrnaculis ago, expcôet. Quæ enim refu-tationes hoc loco ponuntur , etiam ad leétioncm Vernaculam,amp;SacraVernacularefcrridebcnt. Pri-mum argumentum. Quia debemuscententte^e

154 L'A. g. De Princiïiij gttis, ejuiu ‘DominuscrMtsfuatitttlohoHoraftitlohanis

SacraScriptura in publico tantîim debet exftare amp;. legiin ijslinguis, quas Dominus crucisfux titulohonorauit. SedHebræa, Gi æcaamp; Latina linguçfun tille , quas Dominüs crucis fùæ titulo honorauit. Ergo facra Scriptura in publico non debet in alia Lingua exfta-re , quàm in Hcbræa, Græcaamp;Latinalin-gquot;’- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. O

Nosnegamus maiorem. Inter medium enim« maiusextremum non eftmaiorcohxrentia, quàm inter tenebras Sclucem. Nam perindc eftac fî dicas, DesuvoluitcaKfammortisChrtfttviirijs Unmuts fer ab omnthnstntelli^eretur, Ita enim Albertus amp;nbsp;Lyra hocexplicant. Hieronymus in 15.cap. Marei, dtett has tres lin^nas in cracts titulo coniftnclas ejfe, vt lingttacommemoraret ludaorunt perfidtam. Ergo feri-pturadebetignotalinguaexftare , vtàneminein-telligatur. Imô contrarium potiùs fequitur Bellarmine. Devs voluitcaufl'ammortis Chriftiva-rijsLihguis feribi , vt ab omnibus intelligeretur. Ergo Verbum Dei debet in varias Linguasver-ti , vt ab omnibus intelligatur . Hoc cùm San-ftifsimusIuclIusHardingo refpondiiTct, non dc-buit à Bellarminoiterari. Deinde iple Bellarnai-nusMaioremconcederenonpoteft. Si cnim Maior iimplicitcrveraeft , tumfequitur omnesVer-naculas verfiones efle fimplicitcr illicitas. Nam fi t-ititlut trwtstribm Itnguis defcriptas neceftaria caulTa eft , ob quam facra'Scriptura in tribus illislinguis tantum

Christi AN. D OGMATVM. Cdp.y. 155 tantum exftaic debet , tum vtique manifeftum eft, eam in nullam aliamlinguam verti debere , errauit igitur vniuerfa primitiua Ecclclïa , quæ (cripturam

•picitKt, Armentclt;im,‘Dalmaticam, MiCAm,Sauromattcam,Gottcam^Slauonicamy Anglica, l'nfictim y 6c in aliasionumerabileslinguasconuer-tit. Hue accedit neque Papam habere poteftatem contrarium difpenfandi , Papam enim non poffe contra illud ,quod exDel verbo colligitur, difpen-fare,extracontrouerliam ponimus. AutigiturPa-^ pa errat cumtotafua cohorte , dum permittitfcri« pturam in V emaculam linguam verti, aut Bcllarmi-nushoe argumentum contra nos in caffum allegat. Nam vel illud hoe loco nonfequitur , vel omnes verfiones funt (impliciter illicitæ. Ad Minorem dicimus omnesLinguas cfle in tribus illis confecra-tas, 6c omnes ferè homines qui Hierofolymx c-rant, ad minimum intellexiffe vnam ex illis tribus. Acproindcfcriptum elfe Latinè amp;nbsp;Græcè 6c He-braicc»» tefiimeniumtTKntum (jentium vt inquit Hieronymus in Efaiam, libro f. capitei9- ideft, vt manifeftum effet , iftum redemptorem ad omnes Gentes pertinerc. Deinde fcriptum eft (jrxce, Lati~ HebraicèyvtabomtitlfM intelltgeretur, qucmad-i modumrcéic annotant in hunc locum Lyra amp;nbsp;Albertus. Quoniamigituromneslinguxlunt incru-cc lanâ:ificatæ,amp; omnes homines titulum crucis ag-nofeere debent , probabilius colligitur verbum Dei debereinomneslinguasverti, vtabomnibus intelligatuv. Secundû arguinentû. Q^a ka tres bn^utt antiquitate,

Lib. 3. De P r i n c i p i i s itnti^MiMte, atHplftudine, ^grAuitate reli/juis omnibus frnfiant. Argumentum wie. ,

Quæ linguae antiquitate,grauitate, amp;nbsp;amplitudi-ne rcliquis præftan t,in ijs tantùm fciiptura cx-ftare debet. Sed Hcbrxa , Grxca amp;. Latina lingua flint rcliquis omnibus antiquiores.atn-pliorcs amp;nbsp;grauiores.Ergo feriptura in Hebrça, Graecaamp;Latina lingua tantùm exftarc debet.

Nosnegamusmaiorem. Apoftoli enim,amp; illiqui Apoftolorum aetatem proximè fecuti funt,vcrterût Sacram feripturam in oranes linguas.vt antè proba-turn cft,quodfanc non feciflent, fi feriptura tantùm in bis tribus linguis exftare deberet. Deinde fi Ma» ior fimpliciter vera eft, turn Papa errat,quod verfio' nés vernaculas concedit. Nam fi feriptura illis tribus linguis tantùm exftarc debet, tum omnes ver-fioncsfunt fimpliciterillicitae. Diccrc autem Papa pofteillud,quodillicitum eft, concedere, ineprire eft. Imo Papae autoritärem hic contra nosallegare ricficulumcft.Petif enim illud quod eft in principio, amp;nbsp;nosPapæ autoritäre tantùm mouemur, quantùm imperie filijperdttionis,de quoeft apud Apoftolutn. Praetereà hic non agitur de ampbtudtne.granitate, amp;nbsp;anti^^uitatebngnéd’ed de inielbgentia ; Hieronymus n. cum vellet‘0lt;i/»a/i/^inftiruere , non propofuit illis verbum Dei lingua antiquifsima,vel amplifsima,fed nota, idcfï.Dalmatica. Chryfoftomuscùm vellet gt;4rwewwdoccreverbum Dei, non laborauit dean-tiquitate, fiue de amplitudine linguae, fed vei tit illis verbum Dei in notam linguam,id cft,in ^rmenieaiu. Methodius item SiVulphilas nó propofuerunt fuis verbum

Christian. Dogmatvm. Cttp. 7 . 2/7 vcrbumDeilinguaantiquaamp;ampla, fednota, ille SlauontM, hie Gotica. De fimilibus eft id«lt;n iudiciu. Vidcrisigiturineptire, dum deantiquitatcamp;am-plitudine contra nos difputas. Non cnim quia anti-quifsima amp;nbsp;ainpliftima lingua eft, ideo Dei verbum in eacxftaredebet,fed quia nota, lingua eft,ideo Dei verbum in cam verti debet. Si vero putas Deum a-deo morofum efle, vt non velit verbum fuum legi, nifi in communifsima, grauifsimaamp;antiquifsima lingua, valde erras. Omnesn. linguaseflc in Chri-ftofanétificatas, docet donnmltnguarnnt in primiti-uaeccleGa.Mar. .Loqnenturnonishngnis. Alt;ft. I, ('eperuntloqnialysUnguis. Prætereàex a.capite Aótorumconftateos alijs linguis, quàm Graca, ffe-braica 0“Latinaïoc\itos eSe. Verfu cnim 9 . dici( Lucas, Parthi zèr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, amp;nbsp;Elameta, quiincolimus

tyi^efipotamianf, ludaam^, (appadociam,Pontum, amp;Aliam^^hrjgiantt PamphtUam, zÆgyptum, partes Lihja,quieeftficunditm Cjrenen, nbsp;nbsp;nbsp;aduenaquot;]^,-

mani,tum ludai,, turn Profelyti, Cretes?^' Urabes audi-mus eos loque tes nofir is linguis magnifica Dei fa^a. D e 1-de licet Deus tantùm vnica lingua Canaan in Vete-riTeftamento cultus fit, tarnen prædixerunt Pro-phetx,m««h»^«4lt;Deum adoraturas effe, hoc eft, qucmlibet populumDcum in linguafua culturum effe, Efa. 66,18 .Tempus veniet,vt eengregem omnesgeu’^ tes,^ linguasyvenient^ videbuntgloriam meant. Dan. 7,14. Omnes^popuh loquitur de regno Chrifti,rr«^«/ t^Unguaei ßruient. Zach. 8.1^. Indiebusilliserit,quu appréhendent decemviri, ex omnibus linguts earum gentium, apprihendegt;tt,inquam,oram viri ludai,dicendo,ibi*

i58 I-'ib. 3. De pRi NciPi IS TKKSvobifcum. Hocautem in NouoTcftamento iiU-pletumefle docent facraeiiteræ,amp; adhuc implen tc-ftaiur expcricnüa. Hue accedit manifeftum liue mandatum,fiuc vaticinium VeterisTeftamenticf-fe. vt quxlibct lingua Dcum adorer. Roman. 14, ii.

2,11. Omnü^liK-^uaeoffßieatur L/eminum lejum lt;,loriflun*. Poltre-mo nc quidem in Sacris literis eft, quod debea-mus Deum^r4»/yi.»»4 amp;nbsp;antt^Mißtma bue ampltßirM lingua adorare- SedRi iptura dicit ver»} adoratoret adorarePatremiitSptrttu ^vtrttate, Iohan.4,2j. Ex his,vtexiftimo,fatisconfiât, Maiorem effe falfam. Nunc rcfpondcoadminorcm,amp;: dicoeam efle fim-pliciterfalfam, fidctribuslinguiscommuniterin-tcDigitur.Hebrxaenimnoneftcommunif5ima,ne' qucLatinaantiquifsima. Deinde minor eft trime-bris. i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,greiuißtma. i.eimpUjstHM.

Antiquitatcm,vtexiftimo,tribuunt Hcbrçæ,graui-tatem Latinæ, amplitudinem Græcæ. Sedhæc non funtfimpliciter vera. Hebræam linguam concedi-mus quidem efleantiquifsimam. Sed quid hoc ad rem. Si proprercà Sacra publica hcbrxa lingua fieri debct,errantVctereSi g,in ijity£^j/ptiMa,^rme»ica, ^Dalmatica, S^r'Ka,PerJica,iÆthtop}CA, alijsinnuwe» rabtLtbu}lt»gMt}'v(}i\xnt, Græca lingua tempore A-poflolorum in multis locis fuit quidem amplilsima, fed nunc non cft. Ergo fi Sacra publica olim pro-pteramplitudinem græcæ lingux græcè fiebant,nûc tarnen id fieri non debet, nam nunc non eft tä am-pla. Imö nunc nulluspopulus eft, quigræca lingua loquitur,quodamp; delatinareàlèdicipoteft. Vndc

Christian. Doom at vm. Cap. 7 . aj9 probabiliter fic concludo. Si olim in multis locis Sacrafiebant^rlt;C(iZ;«^«4, quxeratcommunifsima, idque tantùm propter amplitudinemlinguæ.Sequi-turlanè Sacra publica no debere fieri ijs linguis,quæ apud nullum populum vfitatæ funt. Scd primum. Ergo fecundum.Inde rurfus infero.Sacra publica no debentijslinguis fieri, qur apud nullum populum in vfu funt. Sed HebrM, Çraca Si Latina nunc apud nullum populum in vfufunt, Ergo facra publicano debent latinaamp;grsca lingua fieri. Hoc argumentum Bellarmine multo eft probabilius. Docet enim experientia Apoftolosamp; Patres in primitiuacccle-fianunquamadminiftraffe facra publica ea lingua, quæ protfus in defuetudinem venerat, amp;nbsp;nulquam in vfucrat. Ergo illudamp; hoc tempore fieri non debet. Deindefifacra publica debent communifsima linguaficrijfcquitur cASelauomca fieri debere,hodie eniinomnesperegrinatores , teftantur nullam lin-guameffcScZlt;j«o«»Mampliorem. Quodfi non con-cedis Bellarmine, manifeftumeft amphtudtnem non efle idoneum medium, propter quod Sacra in hac velillalingua fieri debent. Quod autem iàgrauita-regt;»attinet,ridiculum eft. Vna enim lingua perfe grauior non eft quîkm altera. Omnis n. grauitasin qualibctLingua, fiue in quolibet fermone, vel ex perlona loquentis , vcHfubiefta materia, vel de-nique exclocutione proficifeitur. Quin hæ tres lin— guæ nunc funt Barbarum enim, quod ne-, mo intelligit. Ouidius de ponto, ’Barbarw htc e^o , fnm, dr intelhgor -vllt. Et tarnen Ouidius optime 1 loçutns eft latine, Anacharfis dicebat Athenienfes ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B. 1 in

i» ScythiabarbaroieJfe.'E.t tarnen Athenienfcs nó tan^ tum giçcè,(cd etiam Atticè loquebantur. Paulus, i. C or. 14,11. /Vz/;'fewer e vim voetstere ei,^ui loquttiir,bar-barwtlleafudmebarb^rwertt.Vïïcronym.m 14. c. I .ad C or.0»»»« ferwo ijni »0» intelligitur,barbiirw,Kt . has 1res linguas nemo in tell îgit, nifi qui cas in (cho-lis didicit. Tres igiturhæ linguaefunt omnibusho-minibus, pauciscxce^tis, quicas inftholis didicc-runt, bai baræ, tantum abeft, vt fint grauifsimæ amp;nbsp;amplifsimae. Quodigitur Papiftæ ignota lingua fa-crafaciunt.fimilehabetcumipfe cnim inttfitaw ignota vocabula “v/urfabat, vt audtteres fer-celleret, Aug.de hærefibus cap. 16. ScEpiphani. hær. ^6. Nullum autem mandatum eft de ea re in facris literis.DeindeLiturgia latina Çx^èBarbarMeflyf^iu-fpM.InlaudemSand.Virginis, (fuwt deminushumi-litatem reßiiciens j4ngelo attnunttante cencepit ptorem Mundi. Atque hæc eft il la grauitas latinifer* monis in facris papifticis. Prætcreà facrificuli fæpè funt iftius Linguae imperitifsinii, nequchoctantùm noftrofçculojied apud Veteres etiam. Zachariæn. tempore Sacrificulus baptizauerat puerum hi s ver-bis: Baptisée te in notnine'Tatria, ^Filia,(^ Sp.SanÜa. deconfécratio.dift.4. C.Retulerunt. Ex quo colli-gere poteft quilibet, quàm fint auditores huius linguae periti, amp;nbsp;quem fruâum ex Latina lingua perci-piant, praefertim cùm taies habeant doftores. Imperator Caligula in quodam conuiuio apponebatrfx-reos panel,^uojpebiaeulo ocules conuwarum perflringebat, famewnonfedabat, Eodem modo Tapiftac in facris publicisjproijciuntzjj»e.'4^iwo^»iM verba', atque

Christian. Dogmat vm. Cap. 7. 161 it* auditorcspcellut faepe, amp;nbsp;quaG ob ftbpefaciutjed eos «que indoétos atq; imperitos à fe dimittunt, atq; acceflerant. Atquehxc del’ecundo argumeto.

le^erunt Sertpturam Im^ua ignotit, facra publtca admi-tttflrArttnt ignota bngua.

Qt^emadmodum fadtum eft in EccleGaludaica, à tempore Efaiae vfque ad Chriftum.ita in Ec-clefiaChriftianafteri debct.Sed in Ecclelialu-dxaatempore Elâiæ ad Chnftum Scriptura left* fuit ignotalingua, amp;nbsp;lacra publicaadmi-ftrata funt lingua ignota.Ergo amp;nbsp;hoc tempore ita fieri debet.

Nos primhm negamus maiorem.Nam non quic-quid fadum eft in EcclcGa ludaica, oblcruari debet in EcclefiaChriftiana, alioqumamp; externa facriftcia Deo ofFerre debercmu5,idque Hierofolymæ,amp;ver-bum Dei hebraica lingua in EccleGa legi,facraitem publica hebraica Lingua in EccleGa Geri dcbcrent, amp;multaalia. Deinde amp;nbsp;minor falfa eft. Tempore enim Efdrx verbum Dei non in lingua ignota, fed in lingua cognitaprælcdum fuit. Neh.S.a. AttuUt ergoEfdras facer dos legem corammulMudineviror um ey muiter uWy cunH'tsque qtti poter at intelligere. amp;nbsp;N eh. 8,}, Et legit in ca ante plateam,ejtta erat ante portam aquarum, à luce ipfa vfque admeiidtem, coram virii amp;nbsp;muherihus intelligentibu!, nbsp;nbsp;nbsp;aures tottuspopuli erant adlibrum

Eegit. DicitpopulumwreZ/e.r/^f, amp;nbsp;aures populi legem intentasejfe, vndc apparet verbum illis non ig. nota, fed cognitalinguaprxledum elle. Neh.8,8.

telligtndum, intellexerunt cum e«r»r. S i I u d æ i i n -tellexerunt IcgemDci, cùm legeretur, nihil fuit illis ignora amp;pcrcgrina lingua prælcâum.Scdprimum, ergofecundum. Itaque (îccolligere liceret, Qucm-admodumfaôtumeftinludaicaEcclefia , ira amp;nbsp;in Chridiana fieri debet.

Sed in ludaica Eccîefia prxlegitEfdras populo verbum Dei lingua omnibus nota, Sacra item publica lingua omnibus nota adminiftrarafût. Ergoamp; inChriltiana Ecclefia verbû Deino^ talingua amp;nbsp;liera publica eadem lingua cele-brari debent.

Maiorem pofuit Bcllarminus. Minor ex allegagt; tisteftimonijseft manifefta. Atquehæcfufficerenr, ad hoc tertium Argumentum. Sed quoniam Bellarmino libuit minorcm aliquot paralogifmis probare, nos eosexaminabimus. Prima probatio eius eft; Qifia Efdrasamp;Lcuitæ^xƒ//c»fr»«rƒoƒ«/o/^'^fW, Neh.S.v.y.amp; lt;). Refpondeo duplict elle interpreta-tionem,vnam verborum,alteram rcrum fiucfenlus. Efdrasautcm interpretatus efteis Lcgcm.noquoad verba,fed quoad fenfum.Simile fecit Chriftus,Lucae 14,17. Ettncipiensd(JMofe t^ aTrofhetts,i!tterpret4' haturtllisinemntbusfiripturts, tjua de (i firiptaeraut, Eodem modo interpretatus eft Philippus Scriptura Eunucho, Alt;ft:.8,5 j. Manifeftum enim eft Eunuchu verba intellexilfe, quasrebatenim exPhilippo , x» Propheladefe, an verodea.ltolQqtteretMr.'E.oétm modo ludæi intelligcbant verba Legis, fed fenfum non af-fequebantur,huncaperüitillisEfdras.Secunda probatio minoris eft, Quia firiptnrAeo tempore legebatur hebraici,

Christian. Dogmatvm.ùii. 7. hebriitcet^s-facriipMbttcttfieb4nt’kgt;ebriiin.è. Populfts au-tem »onimelltgehat hcbrntce, hoc probat quia tempo-'crba, vt ^bba, ThalitAt ^nmi,Hakel(iamii,(jolgoLtha, amp;nbsp;limilia in Linguam hebraicam irrcpferum. Argumentum tale ell.

In quorum linguam aliquot peregrinæ voces ir-repferunt.illi fuam linguam prorfus ignorant. Sedinludaicam Linguam aliquot peregrinx voces irrepferunt, Ergo ludaei fuam linguam prorfus ignorabant.

Non argumentum hoc eft Bellarmine, fed pueri-lisconieftura.In Pnßcam enim linguam nrepicrunt multa Flandrica verba, amp;nbsp;tarnen Frifij inteliigunt maternamlinguam. In nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Linguamirre

pferunt multa ÇallicAveT[)2 , amp;c tarnen Flandri intel« ligunt maternant Linguam. In SaxomcamLinguam irrepferunt multa ^Lifnicaverba, amp;nbsp;tarnenSaxo-nesinteliigunt maternam linguam. Eodem modo amp;Hebræa Lingua propterquafdamperegrinasvo-cesludæis prorfus cognitaefle non delijt,Nehe. 15, l^.Etfilij (orumpartimloijuebature^eiodtee, amp;ne/cte^ bant loqutladaice. Vnde neceflario colligi potcft,cos quinonhabebantmatres Afdodicas, non locutos efle Afdodicè.fcdludaicc.Deïdc Aggæus,Zacharias amp;nbsp;Malachias poft captiuitatem non fcripliffent lu-daicè.fiealinguaprorfusignota fuifiet. Sedneque temporeChriftiludaicaLingua erat ludæis incognita , Lucæ 4, 17. Chrtflni accepit Prophetam E-faiam , amp;nbsp;cxplicuit in Synagoga. Hane letlio-nem amp;nbsp;explicaiionem intelledam effe à populo conftat ex verfu 21. eiufdem capitis , amp;nbsp;omnet

teflimattium tt^hant,^ admirahantttrjuper^ermonibut procedebAntexoretpfitu. hoc enini li' cere non potueruntnifiamp; leôionem amp;nbsp;explicatio-nem inteilexiflcnt. Siue igitur Chiiftus ludait ètue-rit locutusjïuc non; fanè peregrina amp;nbsp;ignora lingua locutus non eft,loh. ƒ,59. VosfcrtftamtniScrtpturas, ^uia 'videmtni vobis mipfis vitam Aternam habere. N um-neScripturamlinguaignotafcrutaripotucrunt? ne Bellarminus regerat, hïc tantùni dotlores nota-rijConftatcx verf. 10.16.amp; iSjciufdem capitis Chri-ftum /ied)ei)s,hocc^,ipfiirgt;tpopulamaUolt;^M.K^.iy,r i. quot;Fuerüt htgemroßores ys, ^ut erant neßalB»iclt;e, vi ^ut re-ce pennt ferwonem cum omnt alacritate, t^uotidtefcrutan-tesfinpturas,an hacitafehabereut, Sed Bcroenfcs fcri-f'turam lingua incognita lcrutari, Sc concionesPau gt;nbsp;i ad earn examinare non potucrunt.Siue igiturfau-lus hebraicajiuc alia lingua concionatus ht, Siue i-tem Bcrocnfcshebraica,hue alia lingua Scripturam fcrutati hnt, manifeftum eft illud ignora Lingua fa-tlum non efl'e. Quod autem Bellarminus dicit fcrh !gt;turam eo tempore, tantùm.hebraicèinSynagogis eôam efle, hoc nequc nego, neque affirmo, verin-mile tarnen efle vidctur. Verïim quod addit ludasos à tempore Efdræ vfque ad ætatem Chrifti,amp; deinde prorfus ignoraflc linguam hebræam, illud falfum ef' fe partim ex illis quæ dixi, partim ex jis quæ adhuc dicam, manifeftum erit.Paulus Aâ.i i ,4o.ad popu-lum verba fecit lingua hebraica. Hoc à populo in-tcllcäum efl'e cöftat ex fequentibus.Cap.i Audißent autem eum hebraa lingua ipfis allot^ui,magù pra~ iueruntßleutitem, Numnc ignota lingua eos itaat^

tentos reddcrc potuit?amp;vtomnistcrgiuerfandi materia tollatur. PauluscumdiceretfeadGentcs mit-tijvcrfu XI. eiufdemcapitis,tftmßtf^culerttntvoctm, cl(imAueriit,ti)llatur de terra h»motAlis,S)Cc. Quis igitur negabit eos Pauli (ermonem intellexiffe ? Chriftus item allocutuseft Paululingua, htbfatca.b.amp;.Q.zb,\^. Et hoc Paulus intellcxit. Ergo quod Bellarminus dicitLinguam hebræam ludxis eo tempore prorfus incognitam fuifle, verum non eft. Interca non ne-gamus linguamhebræam eo tempore nonnihil cor-ruptamfuiffe.Sed licet ludæi tum non pure loquc-bantur , tarnen linguahcbraeaeo tempore prorfus abolitanon erat.neque adco corrupta, quin ludæi verbum Dei pure hebraicè fcriptum intelligercnt, Tertia probatio Minoris eft, QuiaPharifæidicunt turbans non nouifelegem, loh. 7,48. Hie merito quis in Bellarmino iudicium defiderarct. Quæftioenim eft, an fcriptura in lacris publicis Vernacula, id eft, cognitalingua Icgi debeat? Nos aimus. Papiftac ne-gant,amp; probant fuam fententiam, quia ludaipralege-runt fertpturam lingua igneta in publtcis jäcr». hoc rur-fus probant, quia turba ignorât legem, Kt hxc tur-ba dicebat /sicefiPropfccr(t,lohan.7,40. amp;t,hic eft Chri^ ftue,lo}\m, 4.1. Num verb ille legem ignoret, quiChriftum agnoftit amp;rccipit,iudicetBellarmi-nus.Dcinde Tharifaei ex æmulationc calumniaban-tur, amp;nbsp;probris afficicbant Chriftum, altoque fuper-cilio contemnebant.imb condemnabäteo« omnes, qui chriftum recipicbant. Iohan.7.49. turba haceft execrabilis. Non igiturhinc rite collegeris, ludaeos eo tempore Icgiffe fcriptuiâ in public is facris lingua R. y ignota;

ignota;rcd rcéti’collegeris doótores Pharifatosfuif. lcfupbos,amp; prxfupbiaturbaimmcrito contépijfle. Prxtereà vide Bellarmine , an vos Icfuitæ non codé modofaeiatis. Ipti equidemex æmulationecalum-niamtni,amp; probris afticitis puram doôrinam, amp;nbsp;cô-temnitis eos vttmperttos,lgt;ardos,fif(ptties,hoc eft, vt le^emignorantes, imo condemnatis reticos,b.oc eft, vteiecrabt«,qui earn recipiunt,atquc ita reliquis omnibus tontemptis, vobis lotis (cicn-tiæclaucmarrogatis.Sed terreat vos illud Auguftb ni, Idiottc ßmplices cœlnm raftunt, nosaMem doütc» fitenitjs noflrtsadtnperna demergtmur . AtqUehæc de tertio argumento.

Quartum argumentum. Indatetiam hoc tent' pore legftntScrtpturam Ignora lin^ha tn Synagogisfuts.

Qupd faciunt ludæi in fuis fynagogis,hoc ctiam ChriftianiinfuisEcdefijsfacere debent. Sed ludæi in lynagogis fuis legunt feripturam , amp;nbsp;faciunt facra lingua ignora. Ergo amp;nbsp;Chriftiani feripturam ignora lingua lcgere,amp;: ßcra publica ignora lingua adminiftrarc debent.

Nos negamus Maiorem. Non enim quicquidfa-ciuntludæiinfuafynagoga, illudChriftianifacere debent in Ecclefia. ludæi n. negant Chrtßum in fuis SynagogisA multa alia faciunt, à quibus Chriftiani debentabftinere. Ergo maior veranon eft,amp;obeâ cauflàm concluGo veraefle non poteft.Deinde quia ludæi legunt feripturam in fuis fynagogis lingua ignora; ideô tampauci adChriftumconuertuntur. Equidem fi feripturam legerct lingua cognita, pluies adehriftum conuerterentur. Dum igitur amp;nbsp;vos facra

Christian, Dogmatvm. 0tp-7-facra publica ignota lingua adminiftratis , amp;Scri-pturam ignota Lingua tn publicis facnslegitis,pof- • fctncinde quismeritoinferre, vos nolle,vt populus erudiatur, led veile, vt in crafla ignorantia deiinea-

tur. Cætemm hoc argumentum oftendit Papifti-cæ Theologiæ paupcrtatem, non enim à ludæorum Chriftum negantium excmplo, contra nos dilputa-rent, li alia argumenta elfent in promptu. Atque hxc de 4. argumento.

Quijitum argumentum. Quia Scriptttra debet tan~ turn tjsLi/tguis legt, qutbuj[ertpta efi, SacrA publica ij^dem Linguis tantum admini^rari debent.

In quibus Linguis Icriptura originalitcr fcripta eft, in ijs tan turn legi, amp;nbsp;Sacra publica tantum in ijfdem adminiftrari debent. Sed Scriptuia originaliter fcripta eft linguaHc-brxa, Grxca amp;nbsp;Latina. Ergo kriptura tan-tiim in his tribusLinguis legi, amp;nbsp;facra publica in ijfdem adminiftrari debent.

Refpondemusneque maiorcm ncqueminorem veram effe. Ac primum maior vera non eft.Scriptura

I enim lingua Sjr(aca,iy£gjfptiaca,it/£thiigt;pica, j4rabtca, .Armenica,Slauonica,ylngUca:,'^alijs Linguis originaliter Icripta non fuit,amp; tarnen in eas Linguasjimo in omnes,tempore primitiuaEEcclefiæ,queinadmodû. antèdocui.verfafuit. idque nullam aliamob cauU fam, quam vt ab omnib’ intclligeret, amp;nbsp;ab omnibus legi poftet. Qimd fane neq; antiq. Apoftoli, neq;E-pifeopitolleraflèntjfi iudicaffentimpiu efle, vt facra fcripiuraLinguacognitalegcrctur. Sequeretn.to-

tam primitiuam Ecclefiam crraffe.Deinde fi fcriptu-ratantû his tribus linguis legi amp;nbsp;cxflare debet, turn 7^apa Romanus non habet poteftatem concedendi, vt in alias linguas vcrtatur,amp; in ijfdê legatur.

enim fimpliciter impiû eft,hoc Papa Romanus con-cedere nequc poteft, ncquc debet, amp;nbsp;contra,h Papa concedere poteft, vt aliqui Scripturara in alias Linguas vertant, amp;nbsp;inijslcgant, tumhocargumeniuni non eft idoncu, ad oftendendum fcriptutam in no-tis Linguis neq; exftare,neque legi debere. Atq;

de Majore. Nunc ad minorem, quam etiam falfaffl efle affirmamus. Nihil enim in Veteri vel in Nouo Teftamento originaliterfcriptumefl/4h«L De Vt' tei^eftamcntoccrtumeft,omnes enim libri Veteris 1 eftamétioriginaliterfcriptifuntZîfZ'rxrfè. Quod adNouumTeftamentum attinet, eius omnes libros velhcbraicè vel graceè feriptoseffe, pixtei bum AEarci,conccà'it QeWarminvs. Contendit aute folum Marcum originalitcr feriphfle Latine. Hoc probat tribus teftibus. Primus teftiseftDamafusi« •vitaPetri.Sed Damafus tantum dicit PetrumfcripjilS* duas £pifiolaf,^uacatheliclt;tae canouica appelldtur,^ angebum CMurct, ejutaCMdrcusauditoreiusfuit, amp;nbsp;fiUus à Baptifmo.Pojl omnem quatuor Euangeliorumfe»-tem^qua adiuterregAtionem,^ tefhmonio eius(hec e^Pt-tri) frntatafiint,dum alius grace,alius hebrati è, aliiu U-tine confonent, tarnen eius ujtimonio funtfirmata. Quod autem Marcus/xnwè (cripferit, ne yçù quidemapud Damafum. DeindeDamafus ifte, amp;nbsp;reliquæ omnes decretalcs Epiftolæ,quæ in Tomis conciliorum ex-ftantjfuntridiculæ, ineptæ Sc falfac,dc reliquisdice-mus

Christi an. D ogmatvm. CAp.7. 269 mus fuotempore, nunc dcDamafo. Dicit Tffr««» elfeingre^itmt»'vrlgt;emTiontlt;ijn Nerom Nero ccepit regnare anno ChrilU (fcquor Funüium cput-^uagefimofeptiMO,\\oc cii.vicefiKo terttt anno poll pat iionem Domini. Deinde PetrusIccundum eundcra Damafum2 5.hoceft.vfque ad annu tjuttdragefimnm noninn, poft pafsioncm Domini. At idem D amafus dicit tum'trttcidatam e^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anna

tricelimotHaao poft pafsioncm Domini. Qupd ft verum cft, tuPetrus fcdit Romæ decé intcgros annos, poftq mortuus erat. Deinde Damafus dicit Petram vtaiffeinvrhemRomaP^eroae Cafare, intcUigaturhoc de primo anno Neronis,amp; paulô poft dicit e«»» R»-mafaifft ttmpmbae Tiberi],Claadi) (jr Neronis. Si hoc intelligis vel de vltimo anno imperij Tiberi) ,fe-quitur cum ododecim annis fuilTe KomiCtot enim interfuntinter cxitumTibcrij amp;principiumNcro-nis) priufquamKomam venit. PrætereàDamafus dicit Pffr«»» fiptem anait fidiffi Antioehii. Quos annos ft inchoabislpafsionc Domini, fequitur eum duob* annis poft mortem Tibcrij fcdiffe Aniiochiç. Dominus enim quinto anno ante mortem Tibcrij pafluseft. IdemDamafusdicit earntemporibasTibe~

Romte. Qux ft vera funt,fequitur Petrum bi-corporem fuilTc, amp;nbsp;Komae, atque Antiochiae ftmul 8ccodemtemporefediffe. Denique Damafus dicit Tetramfirmaffiqaataor EaangeUafao tefltmoaio.Q^d ft verum cft,fequitur eum vixiffe poft Euangelium Ù lohannexditum.Sed Iohannes feripfttEuangeliun» poftexortamCcrinthiamp;Hebionitarü hæreftn. Irenaeus lib. 5.capite i r. HierQ»ymaigt;»prafAt,adM,ttth, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

incatalog.vtror.tlluß. C.Iohannes.Hieronjm.Teitt.i-fel,i6,6. Cerinthi veiôamp;Hebionishaereliscxortï funi anno Dom. (fcquorFunciü) nondgefimo quinto, ; hoc eft, anno yëx4^^»,o/gt;ngt;»«poftrefurreólionein [ Domini. IdemDamafusôicit/PetrumtricefimooÜit' uoannepofi p,ifiionem Domini trucidât um eße, Qu æ o m ' niali vcrafunt, fequitur, Petrum tricetimo primo annopoftquam mortuus elat, aliorum Euangelû approbate. Deinde Damafus dicit, 'Tetrum /edißt primo in Cathedra Epifcopaeus ity^ntiochia. Scd Hieronymus tedatur,t^Harcum eße primum£pifiopum^gt;i’ tiochia,in præfat.Comment.adMatth. Sc inCatalo^ go virorumilluftrium. C. Marcus, amp;nbsp;in præfat. in Marcum. Concilietquipoteft. Poftremo Damafus docct,Petrumveniße Romam PPeroneCafare, (fr ihiß-diße anni! 15. Kcliqui autem Scriptoresteftantur, Petrum trucidatum cfle anno vltimoNcronis. At Nero tantum rcgnauitannis 15. Quæ h vera funt, । tumNero IÎ. annis poft mortem fuam trucidauit , Tetrum. Denique Damafus dicit, e»?»7Verö»f^lt;quot; /are veniße^Romam, fedEufebius affirmât, eum/i' cundo annoClaudijillucveniße. Ex his apparet quantum fit tribuendum huic perfonato Damafo.De re* liquisidemiudico. Nifi igitur Bellarminusmelio-resauétoresproducere poteft, incerta relinquitur eius a (Tertio, qua aflcucrat tJM^arciEuangelium Latine fcriptum eße. Sednuncindubitatistcftibusoften- . dam nullumlibrumNouiTeftamenti fcriptumefle originalitcr latine. Patres enim vnanimitcr affir-tnant omneslibrosNouiTeftamenti, prætcrEuan-gelium Matthæiamp; Epiftolam ad lïcbrxosfcriptos , efle

Christi AN. D OGM^TVM. Citp.j. 171 effcGrxvè. Hos autem duosHebraicè. Augufti-nus libro 1. de confenfu Euangeliftarum capite a. flornmjiute ^uatuaffinquiTjolM Afattlmw hebrao firi~ fß{ß p^fhtbeturelo^juii). œuri^raco. Hieronymus prx-fat.inNouumTellamentum ad Damafum. Nonum, inquit,Tejiawentum (jracum ejfe »0» eji{inbittm■,fx,ce~ pto ^fofiolt Matth^o, (jut prtMW in IuJ.m Euangeltunt Chrtftihebrttuburiictiidit. amp;hæceft communis omnium doêtorum fententia. Manifeftum igitur nc-mincexScriptoribusN.T fcripfiffelatin'é. Ac pro-indc 11 facra Scriptura non debet alia Lingua legi, quàm qua fcripta eft, fequitur cam latina Lingua legi non debere. Item ft facra publica non alia lingua cclebrari debcnt,quim qua facra Scriptura fcri-ptaeft. SequitureaLingua latinacelebrarinondebere. Difputocniminhuncmodum.

Quibuslinguis Scriptura originalitcr fcriptaeft, ijs tantùra legi, amp;nbsp;facra publica ijfdem tantùra I cclebrari debent. Sed hebrxa amp;nbsp;grxca lingua , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantùmScriptura originalitcr Icripta eft. Er

go Scriptura his tantùm duabus linguis legi , amp;nbsp;iifdem facra publica adminiftrari debent.

Maior eft poftta à Bellarmino , minor vnanimi veterum teftimonio, amp;nbsp;omnium dodorum confenfu conftrmatur, Viderit Bellarminus quid lit ad hoc argumentum refponfurus. Si hoc medium con-. cludit, progredior in hunc modum.

Qua Lingua originalitcr Scriptura fcripta non eft, in ea neque Scriptura Icgi, neque S^-cra publica adminiftrari debent. Sed Lm-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tM Un-

zyi 3‘ De P r I n Cl p 11 $ »«/.«»^»rffcriptura originalitcrfcripta non eft-Ergo in latina lingua nequefcriptura legtne» quefacrapublica adrniniltrari debent,

Viderit Bcllarminus quid GtrefponfurusadhoC argumentum. Si autem fcriptura latina linguaorigt-nalitcr fcripta non eft,amp; tarnen in calegi,amp; fiera pu-blicain eadem adminiftrai'i polTunt, nihil obftabit quo minus amp;nbsp;in Germanica, Gallica, A.nglica,amp;in qualibet alia lingua idem fieri pofsit. Atque hxc ad Bellarminiparalogifmum. Quod autem Scriptura tantum Hebræaamp;Græcalinguaoriginalitcrfcripta eft,non ideo faiftum eft,vt nunc amp;nbsp;ignota lingua le-gatur,amp; facra publica ignotalingua adminiftrentur. Sedlonge alia cauft eft. Vetus cnimTeftamentiim ideo Hcbraiccfcriptum eft, vt ab omnibus Ecclefis membrisintelligeretur.Quicunque enim ad Eccle-fiam ludaicam pertinebant, intelligebanr Hebraice. Omnes autemlibri Veteris Teftamenti funtftripti Hcbraicc. Ergo ab omnibus intelligi potucrunr. Q^dcumitafit,videsipfe quàmvalidum fittuuni argumentum. Sic enimargumentarij.

Sacrafcripturaamp; publicafacrahebrxaLingua a-pud Hebrxos fcripta amp;falt;fta funt,vt ab omnibus inrclligerentur.Ergo fenptura amp;nbsp;facra publica apudChriftiinosIinguaomnibus ignota legi amp;nbsp;celebrari debent.

IdemdcNouoTeftamentodico. Cum enim A-poftoli fcribercnt,Grxca lingua ferè omnibus gen-tibuscognitaerat. Policarpusn. Romæ cekbrauit Enchnrifliam^itc'e. Eufeb.lib. 5. c. 14. Epiphanius EpirtopusCypri,lt;/oc«rlt;7»w/lt;»^*4^rlt;M, Parthi dlu-(crunt

Christian. Dogmatvm. y* syj ferunt Craflb/lt;«g«4 gracn. PlutarchJn Craffii, Ori* genes, Athanafius , Cyrillus Alexandria; Epiicopi docueruntCuos^wk Aker Cyrillus Hierololymç docuit fuos^r^c?. Hieronymus inPrologobbro t.ad Gdla. Tatusiriem.,\iit:\^w,vfuseflferntoiiegrecca'.'Vnàe apparet linguam grscam penè per vniuerfum terrarum orbem eo tempore difFufamfuifle. Hoc di-fertcdocet Cicero pro Archia. Atque idco Apo-ftolosfcriplific graecè, vt vel ab omnibus,vel à plu-ribusinteiligercntur. Vtfacra fcriptura perorbem faciliiisfcminari amp;nbsp;in alias linguas translerri pollet. Augurtinus de doâ.Chrift. lib.i.cap.5. inquit, lingua tun* pene ab emntbus pepulis pe;»tt intelligi, Sed Apoftoliferipferunt græcè.Ergo eoruin fcripta penè ab omnibus populis intelligi potuerunt. Hine autem inferre ^nisdeberefcriptwatnignotalinguakge-re,amp;^acra publicaigneta lingua eelebrarej'^mnàfî eft ac fl dicas: Apoftoli fcripferunt græcè, vt ab omnibus, vela pluribus intelligerentur : Ergo fcriptura nunc debet legi lingua ignota, amp;nbsp;facra publica ignora lingua celebrarijVt ancmineintelligantur. Opus equidem acumine Chryfippeo ad talia argumenta refu-tanda.

Sextum argumentum, Qf^ficrafiriptui'anuncna debet alijs linguis legi, ne/jue Jacrapublicaalijslinguis ad^ minijlrari debent, ejuam in primitiua Scclefia fallut» efi,

Quibus linguis Icriptura in primitiua Ecclcfia legi,amp;facra publica adminiftrari folcbant, ij C-dem amp;nbsp;nunc tantùmlegi amp;nbsp;adminiftrari debent. Sed fcriptura io primitiua Ecclcfia tantum Icgcbaturhebræa, grscaamp;latina lingua

amp; Sacra publica tantùm his tribus lin guis adminiftrabantur.Ergo amp;nbsp;hoc tempore tantùm illis tribus linguis fcriptura legi, amp;nbsp;facra publica admin iftrari debent.

Maiorem huius argumcnti lib^nter admittimus, modo non de primo principio Ecclefiarum intclli-gatur. Iohannes enim Baptifta,Chrjftusamp;Apoftoli in ludæa, ante donum linguarum tantùm prædica-runt Lmgua ludaica. hoceftmanifeftius, ÿ vt pro-bari debeat.Ergo fi argumentum de eo temporein-telhgidebet,turn neqjmaiornequeminorvera eft? Siaûtargumentum intelligitur de eofcculo,lt;j A po-ftolorum ætatcmfecutumeft, vfque ad Auguftini «tatem .autcirciter, tum maioremlibeter concedi-mus, amp;nbsp;nifi idoneis teftibus probate pofsimus, om-nes populos in natiua lingua feripturam legifle , amp;nbsp;facrapublicaadminiftrafte, æquum eft,vt cum Papi-ftisverbumDei ignotalingualegamus, amp;Sacrapublica lingua oibus incognita adminiftremus. Priul-quam verb aperiamus.quid antiquitas de hac re fen-fèrit,excutiemns minoré , amp;câ fimpliciternegam’. Bellarm.minoré probat duab’ rationibus, quas exa-minabimus.Prima ratio eft. Qui_a Aug.l.a.dc doft» Chrift. cap. 11. dicttad intelligentiam fcripturarnr»,tjjt necejfarianf cognitionem tautitm trium Linguarttw^ bratcaßraca^LatifM. Argurrientum talc:

Quæ Linguae funt neceflariç ad S. feripturarû co-gnitioncm,in ijstantùmfcriptura cxftareamp; legi» ac facta publivaadminiftrari debent. Sed he tres nempeHebraea, Græca amp;nbsp;Latina funt tantùm neceffariae ad S. feripturarum cognitionc. Êrgo hi«

CHRISTIAN. Dogmat vm. C^p. 7 . 2pf his tribus linguis tantùm exftarefcripturaSc legi,amp; fâcra publica adminiftrari debent.

Huius paralogifmi Maiorem concedimus, qu» n. linguae funtnccefTarix ad facrarum literarum co-gnitione, ijs.linguisS.fcriptura legi, amp;nbsp;exftarede-bet, nifi n. eis linguis exftet amp;nbsp;legatur, intelligi non poteft.Minorc verb prorfus negamus. Bcllarm.cam probat ex Aug.loco citato.Veriim Bellarmine, locu Auguftiniautnon infpexifti,autnon bona fide ad-duxifti. Non n.dicit AiiguRinus fimpliciter his tribus linguis, videlicet Hebraea , Graecaamp; Latina opus efl'e ad fcripturarumcogni-tionem. Sed dicit.LattMtjuiilem Lingu* homines, (juos nnnc injlituendosfufeepimns, duabus alijs adfcripturd habent opus, HebraaÇlt;jraca, vt ad exemplaria prace-dentia recurratur,ßquamdubitationemattuleritLatino-rumlnterpretumiftfiniiavarietae. Vnde apparet om-nes homines ad fcripturamcognofcedam gt;n primis opus habere, vt cam in cognita lingua leganr,fiue ea fitLatina,fiueGallica, fiucAnglica, fine Germanica , flue alia aliqua lingua. Deinde vt præter cam linguam, in qua fcripturamlegunt, amp;Græcamôf Hebrxamlinguamcognofcant. Nam vtLatinalin^ ^«.«Aowiweropushabcntamp;Grçcx Sc Hebraitxlinguae cognitionc,ita Si Germanicç Sc Gallicæ Sc Bri-tannicæ amp;aliarum hnguarum homines, ad (criptu-ramcognofeendam praeter Vernaculam linguam , amp;Hebræa amp;nbsp;Græca lingua opushabent. Hocarg, amp;nbsp;veru eft, Si ex Auguftino côipodècolligi pofcft.

Quod en. latinæ linguæ hominibus opus eft a4 fcripucognofccndam, hoc omniu linguaru ho-

minibus ad cam cognofcendani opus eft. Sed Latinæ lingux homines opus habuerunt ad fcripturam cognofeendam , vteam in latino legerent, amp;nbsp;vt prætcr laiinamlinguatn intelligerent græcam amp;nbsp;hebræam, vt exem-plaribusvariantibuspoflent earn fententiam eligcre, quae cum græcis hebræisque fontibus maxime congruit. Ergo amp;nbsp;aliarum linguarum homines opus habent,primo vt fcripturam Ie-gant in lingua Vernacula,deindc vt prçter lin-guam Vernaculam intclligant græcam amp;he-bræam linguam.

Elæc eft genuinamens Auguftini. Diccreautemi Latinçlinguçhomines opus habcntgrecaamp;hebrea linguaadfcripturam cognofeendam, idque propter interpretationum latinarum varietatem. Ergo aliarum linguarum homines debent fcripturam ignota lingua legerej Deo amp;hominibusilluaere eft. Deinde quemadmodum licitum fuit Latinis, vt legerent fcripturamin latinalingua; itactiamlicitumeft, vt German! earn legant in lingua Germanica,amp; fingu-lialij populi in paterna amp;natiua lingua. Prætercà Bellarmine exhocloco difee hebræum textum Ve-terisTeftamenti, amp;GræcumNouiTeftamenti efle authenticum.

Jllienimlibriadquos variæ amp;nbsp;diferrpantes ver-fiones corrigi debent, funt authcntici, Sed Hebræi amp;Græci!ibri,amp;c. Ergo.

Deinde, fi hoc eft idoncum argumentum, tum fequiturlacram fcripturam in nullam aliam linguam verti deberc.Errat igitur Papa R.omanus,dum con-trarium

Christian. Dogmatvm.Cap, 7. 277 trarium difpenfat. Quodenimillicitumeft, ineo Papa difpenfarc non poteft.

Cuiusrciapudantiquos fcriptorcs mentio nulla fitjCaresnunquamexftitit. Sed Vernacularu verlionum nullametio fit apud antiques fcriptorcs. Ergo nullx vnquam vcrnaculæ verfio-nestuerunt.

Hoc argumentum eft prorfuslefuiticum . Nos amp;nbsp;Maiorem amp;Minorem negamus, illamquia apud antiquoscreationisfcriptores,nulla fit mentio ere«-tionts ^Hgilorum. Ergo dicere nullos Angelos creatos eflèjnimis temerarium eflet. Eodem modo etfi apud antiques fcriptores nulla métio fieret Ver-nacularum vcrfionum,tamen magna temeritas eCTcr, pronunciare nullas vnquam Vernaculas vcrfioncs fuifle. Deindeamp;minor non taniùmfalfa eft : fed magnam etiamantiquitatisimpcritiamarguit. Socrates enim lib,^.cap. }^.fc«Jî’.£ccZe/î. narrat Vlphilam tranftuliffe lacras litcras in Corfc«f«wlinguam. Beda inhifi.j^ngl. libro i.eapite 1. facit mentionem ^ngli^ CAM\eïÇioa\s.Syrtaclt;e,ChalÂAicXi'!y£thiopicA,^rabicit, adhuc exftant, Hs au-temomnestamantiquxfunt, vtplærique doéti te-ftentur cas ipfo Apoftolorum tempore cxftitifl'e . Hæc ad Minoris falfitatcm oftendendam fufficiant. Cu igiturneq; Maior neq^Minorverafit jfequitur cöclufionê veraefte no pofte. Elocigitur argumen» turn in aduerfarios noftros retorquemus,amp; dicimus V crnaculas verfioues, earumque leéliones in primi-

tiuaEcclefia licitasfuifTe. Ergo amp;nunclicitascffc. NamquodinprimitiualicuitEcclefia, hoc amp;nunc illicitum non cft. Sed in primitiua Ecclclia licuit fa-cras fcripturas in Sytacmm.^ tÆgjftiacam, tÆthiopic/i, ^Arabtcam, Chaldatcant, ty^nglicam^Çothicam, Frtß-cam^iLin alias Vernaculaslinguasvertere, amp;in jjf-dcm linguis legere, lie uit amp;nbsp;in illis (acra publica ad' miniftraie. Ergoilludnuncillicitumeflenópoteft. Maioreft ßellarmini, ac proinde ab eo negari non poteft. Minorera probant prædiélaexempla. Go' thienimlcgerunt fcriptuiam in lingua Vernacula, iderafccerunt Angli. Syriacatranflatio totaadhuc cxftat,amp; Chaldxa. Tn Syriaca Bcclefia etiam hoc tempore facra ptthlica adminifirart Imgua SjrtMa teftatur TremeU.rwpw/. Sjriac.Te(t. ^r^Z’/wverfionismulti libri adhucexftant. Sanè dodifsiraus vir amp;nbsp;Orien-talium linguarum peritifsiraus Francifeus Ittniusali-i^uos ItbrosNoteiTefiamentiex jirahtcti lingua vertiti« Latinam. Guillclmus Poftellus dicit fe vidifle £ua»-geliahngua zÆthiopKa,in epiftolaad AmbrofuTThe-Teum.Ipfc Ambrofius Thefeus fæpè allegat Indorum PJalterium, quod à loanne Potten teftatur charaftc-reSyriaco editura elle. Ex Artnenicis vero Euange-lijs intégras fipè paginas ad verbum récitât deferi-ptas charadere Armenico,Prophetarum etiam tefti-inonia amp;nbsp;Pßlmorum producit ex autographis Dal* wrfftc/j.Tcftaturq; Chaldais zèquot; SyrisfuißeaLeonede-etmo (cuius tempore ille hxc feripfit) permiffum, quot;vt LiturgiamfuaLingua ^Poma celebrarent, inintrodud. in Chaldaicam,Syriacam,Armenicam,amp;deccm alias Einguas. Apud dodifsimum vir um FrancifcumRa-phclingiuin

Christian. Do gm at vm. Cap. 7. 275 phelingiumProfcflbremHebraicæ linguae in Academia LeidenG exftat pe»tateHchnm tj^oßs Lingua Ptrßca Hebraico charaRere dejcriptum, in quoille (vt decusBelgicæ nobilitatis Philippus Marnixius ad me fcripGt)dicit multas voces cxuarc, quae ad Bel-gicam linguam quam proxime accedunt. In Bibliotheca D.HcrmanniComitis de Nevvenar foietex-ftare liber vetuftifsimus,aureis argenteisque chara- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

fteribus in papyro exaratus, contincns vniuerfum i Nouum Tefiamentum Linguaantiejua Frifinum , vt ide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Aldegundius me docuit • Ex hoc libro idem Al-degundius dicitfe habere lt;iefcriptam orationem Do^ minicam Frißco •vel Saxonico antique charaRere, qui nou multum à tßlLufcouitico charaRere differre , ad Gracumaccedere vidttur. Eius initium eft : ^tta unßtrthuinhimina , waikminamo thein^^cet. zÆ~ thiopicum amp;nbsp;^yFgyptiacum Pfalterium hisannisin lu-cem reduxit illud decus politiorumliterarum lo-

» /9»e»«docetSixtusSenenGs.Bz^./;^o8. Scdamp;Dal-Ttiittamp;v[w'p‘ix\xnt'verßonemDalmaticam. Alfonf. de Caftro.lib.5. capiteij.EcciusinEnchiridio. C.de MiffaLatina. Erafmus in Indice operumHierony-mi,qu3Eperierunt. SlauonicaECcleuavfurpauit •ver- , ßonemSlauonicam. Auent Anal I.4. amp;nbsp;vtvno verbo dicam, Singuli populi tempore primitiuae ECcleGae vfurparunt Scripturam in lingua Vernacula. Au-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guftinus lib.i.dedoä.Chrift.cap. 5.dicitD«»lt;»4OT

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 4 innumerai

^0.80 Lib. 3. De Prîncipiis innumerasgentes dogmata dtuina in^nam linguam tïatH' tul/ßc ^atqueita homtnes barbares phtlofophari dtdicißc-Theodoret. libro ;• de corrigendis Graecorumaf' fcöibus./7f^lt;!lt;n, inquit, Itbrt non tantum tn Çracunt ßrmonem conuerßfnntßed in Romanam quo^ue Ungnamy i.^gJptMcamßl’crßcam, ludicam, ity4rn'tentcam,Sejtht~ cam^at^adeb Sauromattcam,lt;^ vtpemeldtcam,tn omnes linguasconuerßßint, cjuibusnationcsadhunc nfijucàtent vtuntur. NumadhucBellarm. audebitciicercnullu vetere fcriptorcaltcrius alicui’ verllonismeminiflt?

Scpt.Argumcnt.ab exemplovniucrralisEctlcli«' Quod vniuciTalis Ectleda facitjbocamp; nosfacere debcmus.Sed vniucrfalis Ecclcfia femper legit feripturam lingua Latina, Grxca amp;nbsp;Hebraea, amp;:in ijfdem fuafacra adininiftrau't. Ergonos omnes debemus ftripturam ignota lingua legere, amp;nbsp;in eadem facra publica adminiftraie.

Refpondemus hoc argumentum nihil conclude-rßjfunt n.4 termini. Minor n. debebat fieformari, VniueiTalisEcclcfiafcmper legit feripturam ignota lingua, amp;nbsp;facra publica adminiflrauit femper ignota lingua. Deinde amp;nbsp;minor eft falfa,qucmadmoduni in fùpcrioreargumente demonftratum eft. Imo ne majorquidem veraeft.Non enim quicquid vniuer-faEcclefiafacir,nosfaceredebem’.Nam ciimChri-ftus patcretur, vniucrfalis Ecclefia erat vel apud fu-mumSacerdotem, amp;Iudæo$; velapud Apoftolos; velapud vtrosqiie: fiapudludxcs, tumverumeft quoddixi, ludai enimconßultarunt contra Chriflutn, Matth.tó,^. Si verb apud Apoftolos,turn atque ve-rum eft, quod dixi, udpoßeli enim omnes fugerunt À Chri-

CHRISTIAN. DoGMATVM. Qp-T- 18l C^r‘//?o,Matth.i6,5é.Sidcnique apud vtrofqiTtEc-clefiafuit.tumetiam verum eft quod dixi. NamSc Iudaeiamp;Apoftoli fimul crrarunt. largo non quic-quid vniucrfalis facit Ecclcha, nos facevedebemus. Etncquis Apoftolos præpofterèexcufet. Manife-ftum ellew lt;» Chrtfte offendtjfe, Matth.i6, ? i. Eodetn tempore IudæioppugnabantChriftum,amp; cius dit cipulostnegabant omnes Chriftum effc verum Deu amp;nbsp;redemptorem mundi. Siigitur apud eosfuit vni-uerfalisEcclc(ia,evrarunt in dodtrina. Apoftoliverb putabant Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temnii,

regnum tfj'e terrenum,hamp;.o. i ,6. Si ergo penes hos fuit vniucrfalisEcclcfia,erraruntetiam omnes in dodtri-na. Si penes vtrofque fuit vniucrfalisEcclefia, idem fcquetur. Manifeftum igitur non quicquid facit v-niuerfalis Ecclefia.id nos facerc debere. Cvim igitur in co A rgumcnto fint4. termini, amp;nbsp;ambxpræ-miffæ fint falfx : fequiturconclufionemverarncftc non pofte. Hoc ad argumentum 7. fuffîccrer. Sed quoniamBellarminolibuitvtrarhq;prçmiflam pro-bare, age excutiamus etiam eius profyllogifmos. Ille igitur Maiorcmprobataudforitate Auguftiniamp; Greg. Aug.epift.ii8. (Rentra id^«odvniuerjafaett Ec-cleßad’ßiutAre/inc^uitjiitJolentijsinfti inftnu elt. Idem contra Donat.dift.l.4.c.X4, amp;nbsp;Eco in fcrmo.de leiu-niopentecoft. in •vniuerjA Ecel^fiafirnatnr, fi nonpofisitdfiignarieins tmtium de tyfpofioltca, traditioue, dcficendere^^ficfent^ftiifiemeritecredttur. Arg.talc eft:

Quicqdditit Aug. hoc verum eft, fed Aug. dicit illudoîb. homin.obfcruandûcflc,quod vni-ucrfaEcclcliadocet. Ergo hoc ita fieri debet.

Maiorcm réfutât ip(è Auguftinus : dicit cni’m ft in omnibus patrum fcriptisea arripere, quacuntfa' crii literis cenffrttnnt'.^ttte cum ijs noncongrftunt, reproba' r»,cr eanàemhbtrtutem alys in ß/is/criptii cenctiiit. Cgt; Ncquc.Dift.j. C.Noli racis,C. negare, C.quis ne-(ciat.cadem. Hoe Papæ in fua décréta rctulerunt. Ergo de omnibus patribus inteJligendum. ac pro-inde de Leone idem dicere poffumus. Sed conuer-tamus nuncargumentum in Beliarminum.

Quicquid facit vniuerfa Ecclefia, hoc nobis fa-ciendû cft. Sed vniuerfa ECclcfia legitfcriptu-ram lingua cognita , amp;nbsp;adminiftrauit Sacra lingua cognita. Ergo amp;nbsp;nunc lcriptura k' gendaeftlinguacognita, amp;facra publicaad-miniftrandafünt lingua cognita.

Maior eftBcllarmini, crgoabconegarinonpo-teft, minor nota cft ex argumento præccdehte.Hsc demaiore. Nuncaccedit Bellarminus adminorcm probandam^amp; enumeratione omnium populorum, oftendit in toto orbe feripturam tantum extitiffe lingua Latinu, (jnea amp;nbsp;Hcbrea. Exiftimo Bellarmin u m hoc fecifle, nô quod itaputartt^ fed vt Geo-graphicam quandam feientiam oftentarct , vel vt imperitorumoculos perftringerct.

Ac primùm dicit in toto Oriente in publico vfu fuiffe tantum verfionem Græcam, ftd hoc falfum effe oftendimus argumento fcxto.Syricnim vfifunt verfionc-î^r.«, Arabes Arabica, Ægyptij Ae^j/piiaca, ChMxiChalflaica , IndîMica, fingulialij populi vfi funt verfionibus Vernaculis. Intereà tarnen no nego fuiffe aliquos in Syria, Ægypto, amp;nbsp;reliquis Orientis

OricntisRegionibus, quiGrxca vcrfionc vfifunt. Oiigencs eiiim, Athanafius amp;nbsp;Cyrillus, Alexadrise , locutiamp; concionatil’unt Græcè , fed Alexandrin» GtæcamLinguam intclligcbant, Epiphanius do-cuitCyprios lingua Græca, fed illi Græcam lin-guam intelligebant , ita amp;Parthi intellcxerunt græcè, Cra{rufnenimlt;rr»/îr»wï yérw®»« Çwa , vt eft apudPlutarchum in vitaCrafsi. Q^namp;Nyf-feni græcè (ciuerunt,vt ex Grcgorio.qui illorum E-pifcopus fuit,commode intelligi potcft. Ephefios (ciuifTe græcè extra controuerfiam pono, Sc ne rem perfenotam muftisperfequar, Cicero dicitinora-tionepro Arcbia, Çriccaab ommbus Çenttbttilegi.Cô^ rid. Hersbach. in Orat.de laudeGræc .Lingu.dicit, Çrtecamhnguat» in Cjprü, Rhodit, (retam,^ßammint-rem.Aîacetloniar», tpjfrnt»,Ælyfiam,IUyif(my 'ThraciUf Dalmatiamy Sortant ^egyftur» eße ob ^lexAndrimA-gniviSioriamproi!agaf.'.m. Vnde colligoeos,qui grç-cam linguam fciuerunt , Icgifle fcripturam lingua græca, qui verb earn non fciuerunt,illos legifle fcripturam lingua patria. Argumentum igitur tuum taleeft:

Aliquiin Oriente non fciuerunt græcè, fed ali-qui in Oriente legcrunt Scripturam lingua græca , Ergo fcripturain linguas Vernacu-lasverti, amp;nbsp;in ij«legi non debet, amp;facra publica inijsadminiftrari non debent.

Hoceft topographicum illud lefuitarum argumentum, amp;crcdibileeft,bocvaldèplaccre PapiÜis, ante Bellarminum enim Hardingus eodem argu-mento vfus eft, verùm cùm illud tam grauiterab luello

a84 ƒ. De Prtncipïis luello effet refutatum.non debuit à Bellarmino rc-fumi. Scd ad rem Jï vis contra nos concludere Bel* larmine, lie collige. ,

Græca lingua tuit in totaOriente ignota. Sed O* rientalcs legerunt fcripturam lingua græca, Ergolegerunt fcripturam lingua ignota.

Deinde ex hoc infer, quod fecerunt Orientales, hoc amp;nbsp;nos facere debemus, fed illi Icgcrut fcriptura, lingua ignota. Ergo amp;nbsp;nos idem facere debemus.

Atque iftis argumentis fundata eft veftra religio, Equidem non opus eft, vt haec Papiftica argumenta refutcntur,fi verborum plumis nudantur, amp;nbsp;fyl-logifticè tantîim proponuntur, hoc fufficit ad tur-pitudincm eorum patefaciendam . PerluftratoO* riente venitBellarminus in Occidentem , éSe died omnes populos Occidentis Icgiffe fcripturam ligua Latina,fed hoc verum non eft. Angli enim vfilunt verCione , Dalmatx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slauonesamp;

Bohæmiô7lt;rw»rc4.Frifij Frtfica. Quin ipfeHardin-gus con cedit quot;F^ßos ^ßMuJeeuos le^iße ligt;}gua1{u/stca,^MufioKica,vteap.6.(iJfeKjufKefl- In-tereanon negabo aliquos populos Occidentis legif-fe feripturä lingua Latina, fed amp;nbsp;illi Latine feiebant. Auguftinus monetpopulum,t/f nonrideatfacerdoiei, ß mtnusgrammatic'e loi^udtitr. de catechifandis rudib. c.ç.quomodoridebût vitia Gramatica, nifiintelli-gant.Idem dicit,feTj'almumi^flt;endatKLattnoßr»gt;eii( contfofuiße^ -vtin vnlgi amp;nbsp;Idiotarum notttiamfcruemret, l.i.Retraft. c.20. VndeapparetLatmam Imguamin Africa tum fuiffePunica notiorem. Ide dicit, hoedi-cam voltis Lati»i,c^Mia non omnei noßis Puntte, fer.i 5 • de verb.

Christian. D 0GMATVM. Cap.j. 185 verb. Apoft. Vndc colligo illos qui çunicè tantùnx fcicbant.legiffe fcript.punicè, feciffe facra publica punicè.quiverô laîinèfciebant,illilegeruntfcriptu-ram lingua Latina, 8c fecerunt facra publica lingua Latina. Idem dicit /e Latinum lingaam inter blandimenta nntricumdidkijlt, 1. i.confeff. cap.14.. Hifpanilorteetiamlcgcruht fcripturam lingua La-tinajed illifciebintlatinè. Hifpani enimpl^rique earn linguam didiccrant,quiacalusdicebatur. Straka Itbrot^. De Gallia incertum eft, qua lingua facra adminiftrauerint. Intereàtarnen conftat faétum ef-felingua nota. Nam cum leQiorcui legendi eo die officium eratjdeefletjturbatisMiniftris.dum expe-ftatur qui non aderat, x-»«! ex cirtnmfianttbMS fumpto 1'falterio, quern primnmverfnm inucnit,arripuie. PJalm* aiit hiceratyExore infantium nbsp;nbsp;la^entiumperfeeijiilan

det» tuam.Que leblo populi clamor attollitur,.^ parsad-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r.SeuerusSulpi.in vita D .Martini.V n-

: i de apparetpopulumfcript.intellexiffe.Qupraodo n. V nbsp;nbsp;pars vnaacclamarctjSc pars altera côfunderet.fi neu-

p traquicq, intclligcret? Argum.igiturBcllarm.tale: ' ' AliquipopuliOccid.nôfciuerûtlatinè.amp;aliqle-gerunt fcript.latine,amp; fecerutfacra latine. Ergo nemo debet fcnpt.linguaVernacula legere, ne-quefacra publ.lingua Vernacula adminiftrare.

Tâtûn.cxTopogr.nac difputatiöc colligipoteft, verû Bellarmine in bunc modu côcluderc debebas.

' N ullus populus Occid.fciuit latine,Scocspopuli ' Occid.legctûtfcript.latinc,amp; fecerut facra lati-nc.Ergo nemo debet fcript.in lingua Vcrnac'da 1 legere,neque facrainlingua Vevnaculafacere.

Scdvtantè inonui, hæc argumenta tamputid* funt.vtrefutatione opus non lir.nudafle fufncir.

Quod vniuerfalis primitiua EccleGa fecit, hoC nos facere debemus. Sed tota vniuerfalis pri-mitiua Ecclefia legit fcripturam lingua nota, amp;racraadmini(lrauitIinguanota.Ergo amp;noJ idem facere debemus.

Maior illius arguméticftBelIarmini, minor probata eft argumente fexto amp;feptimo.Hæc adTopo-graphicumhoc argumentum fufïîciant.

Oâauum argumentum. Quiafacit ad vnitatem fidei (èruandam, vtomnespep/tbvnaLtn^Mafiriptih legAat, (^faciant facra.i^c.

Quod facit ad fidei vnitatem fëruandam, hoc nos conferuare debemus. Sedi'cripturamlegivna lingua , amp;nbsp;facra publica adminiftrarivna lingua, facitad, amp;c. Ergo nos hoc conferuare debemus.

Minor huiusSyllogifini cft falfa, Veteres cnim vfifûnt linguisvarijs, amp;tamcn conferuaueruntfi-dei vnitatem. Ergo amp;nbsp;fidei vnitas etiam nunccon-feruaripofTet, etiamli varijs linguis vtamur. Atq; hoc ipfum docet experientia. Angli enim, Belg«» Hungari.Poloni,Helueti),Çalli^ermani,Scoti,Dani vtuntur diuerfis linguis ,amp; tarnen beneficie Dei fidei vnitatem haßenus conferuauerunr.

Nonum argumentum,^/*«« ntdlAmvttlttatem ßript/trA in yirnActtla lingnaa plebe legi.

Christian. D OGM ATVM. Cxp.j. 1I7 dcbemus, fed fcripturam inVernacuUlin-gua à plebe legi,nullam vtilitatcm affcrt. Ergo non debet hoc fieri.

Maiore prxtermilTa negamus minorem. Nemo cnimefttam idiota , quin aliquam vtilitatem ex facrarum fcripturarum leélionc conlequatur, modo cùmCerio Dei timoré adearum leftionem accédât. Bellarminus probat minorem,amp; dicit,primam Icctionis vtilitatcm effe intelleétum : populum au-temlegendo nihil intelligere, ncquc Icgendopro-ficere.Sed hoc falfum eft. Omnes enimPatres nor-tantur populum ad fcripturarum leétionem,amp; affirmant populum multum vtihtatis ex facrarum litera-rûledioneconfcqui./ofe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7.^rj.»»M4f.

homil. J. Origen.i» E[aiam.homil.2.Idem in loj.hom.2o. Zde»» j» Nnme.homd. 27. literonymw in Nahum.cap. t,, Idemad(elloß'. |. Augu(li»us in Pfalmum 8 y.(^ in Pfal.

^i.IdtminDefialaParady/i.Idemfer.î.fer.6. pofipaf-fionem'Domini. inter estera in lof.hom. 10. Dicipottfi, firiptura funt difficiles (inquit) at nihilomi-nusffi CM legeris^profuerint tibi.Dominus enim lefusfi net in feripturit occupâtes inuenerit, huiufmodtfi'udijS vacantes,non folumipferefici nbsp;nbsp;pafet dignatur in nobis,ve-

J. Deinde quod dicit Bellarminus Eaicos prorfus nihil intelligere,hoc falfum eft. atq; hoc malo Auguftini, quiiriracis verbis explicate. Ille i-1 nbsp;nbsp;giturferm.i.fer.ô.poftDom.pafs. .Adhuc, inquit,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tie

188 Lib. g. De Pri n CIP II s ttoejîdutinit beatitu^nis. Inbtsînjjtecdlt howo j'ctpÇuM confiüertirepotefl.^ ijualufit, vel cjno tendat, Leclto ajstdua pMrifiemttmaia, ttmorem Gehenna tuent it, adgaudtafiipernet tor legentis tnnefligat, lego inûigat, Qni vftlt jemper cum Deo efie, freinent er debet orare^ legere. Namcum or amtet, ipficnm^Deoloquimnr. Cttnt legimus, ‘'Deus nobtfeum loquitur.

Quod damnum adfert, illudexpetere non de-bemus.Sed fcripturam in Vcrnacula linguale-gere damnum adfert. Ergo nemo debet fcri' ptura in Vernacula lingu. legere,eadéq; ratio-ne Icriptura in Vernacula lingua cxftarenon debet.

Hocargumentum eft plané lefuiticumjamp;dignu tanto auftorc. Nos refpondemus ad maiorem,il-lam veramefle, fi per feintelligitur. Siautemperfe amp;peraccidens(imul,tum caeftfalfa. Euangelium enim,quod per fe eft odor vita, per accidens eft odor mortis, i.Cor.2, i ö.Chriftui qui perfe eft iufitiia nO' fira, penccidemeii.Petraoffendiculi, i.P«zr.2,8.non tarnen proptereà non expetedus. Deinde ad mino-rem dicimusearn perfefaJfam elle, ira: cnira ua pcrfeSlaefi', conuertens animas. Tefitmontum lehoioe fidele efifiapientem efficieiis paruulum. Pracepta leheut recla, lattficantta cor. Praceptum lehoue purum,tllunti-uans oculos,PJalm. 19,8. amp;c tails eft Ictftio Diuini verbi, vt argumentofuperioreprobauimus. Si auteni minor per accidens accipitur, turn illaquidemvera eft, fed nihil fequitur, funt cnim quatuor termini.

Nam maior per feaccipitur, minor per accidens. Scholas vocant fallaciam accidcntis. Qjodautetn verbum Dcileélum aliquibus mortem arfert, fit vi-tio legentium,amp; non culpa'ipfius verbi,code mode» lt;jChriftu$ eftpetra ofFcnfionispion fit culpa Chri-iiijfedculpaolicndentiura.

Vndecimum argumentum. Qifia propter linguarum mutationes verfiones Vernaculx lingulisæta-tibus mutandæ eflent.

Si oportet fcripturas lingua vulgari publice legc-rejoportetetiam fingulisxtatibus mutare ver-fioncs. Sed hoc fieri non poteft. Ergo nequs illud.

ConnexumMaioris probat, Qiûalinguæ vulgares fingulis ætatibus mutantur. Horatius in arte.

Nosrefpondemus connexum Maioris infirmum efle,amp; eius probationcm nihil ad rem facere. Nam non intégras linguae immutantur, (cd tantum aliqua uerba, aliquando innouantur. Exemplo funt omnes lingux. Eadem enim eft nuncGermanica lingua, quas fuit tempore Lutheri. InLatina,Græca amp;nbsp;He-brxaling. hoc eft manifeftius. Politior n. eftlingua Latina teporeCiceronisamp;Saluftij ,quam tempore Plauti ; tamequi Saluft.amp;Ciceroné ^bèintelligit, illc amp;nbsp;Plautum intelligit. de fimilibus eft idem iudi-cium. Deinde quodadverborumquorundamin-nouationemattinet, non défunt fingulis xtatibus homines pijjamp;doûi, qui infua vernacula amp;nbsp;patria lingua,pro verboobfoleto vfitatumfubftituerepof-

font. Quod autemBellarminus dicitidprsbiturW occaGonemmultiserroribusjfitpcraccidcns.Verbu n.Dciin Vernaculas vcrfum per le nonafFerterro-resjed cos tollit amp;nbsp;adimit,vt argumcto fup.eft ofte-fum. Deniqjquod à.vÀtPapam'^ra. nonpojfedetar» tnnltislingnis indicare.lnde non fequitur Bellarmine, verGonesVernac.eflcabijciendaSjlèdPapaRom.nó lufGcercomnibusEcclefijs, ac proindenon efle v-niuerlalem. Atque hæc de tuis argumentis contra verGonesVernaculas, amp;niGpofsis fortioraargum-adducere,pronunciamusS.G:ripturäin oés Vemac. linguas verti deberc, vt ab omnibus intelligatur.

BEllarmini argumeta contra verGoncs Vernacu-las refutauimus canite fuperiore, fequitur vt de prccibusamp; facris publicis difputemus. Priufquàm veroad difputationem ipfam accedemus; oftendC' mus , quis Gt controuerfiæ ftatus. Principalis autem quæftio eft; Qua lingua facra publica Gert debcant. Papiftædicunt ,dla non debereUernacnld} fed tantum Latina lingua fiert. Nos contra af-ferimus ea non debere Latina, fed Vernacula lingua cclcbrari. Hae duæfententieexDiamctropugnâc, Ergo Gmul veræ efle non pofTunt, Nos prius more noftro Bellarmini argumenta examinabimus.Dein-denoftram fententiam immotis rationibus aflere-mus.

STatum controuerfiæ explicuimus capite fupe-riorcjfequiturvt Bellarmini argumenta,quç cö-tra prcces, cantiones, Si cætera Vernacula facra ob-iecit, expendamus. Verùm Bellarminus tota hac difputatione vfus eft argumentis communibus,eaq; amp;nbsp;ad Vernaculas verlîones,ad earu leftione, amp;nbsp;adS. publica accommodauit.niaautcmrefutauimuscap. 7.amp; ex omnibus illis tan turn vnum eft, quod ad fa* erapeculiariter pertinet, quod excutiemus hoc cap. EftaCit huiufmodi: Nos debemus latina lingua facra ficere,qisiafllasefireliqHtsgrauior veuerandn. Argumentum tale.

Sacra publica debent graui amp;nbsp;veneranda linguat fieri. Sed latinalingua eft grauisSc veneran* da, Ergo debent latinalingua fieri.

Hoc argumentum tetigimusc. 7. argum. a. Sed quoniam Bellarirdno libuit illud reponere, affe-remus ad illud diligentiore folutione. Acprimtitn iiegamus maiore. hpofk.n.exafflatuSpiritus'varifs lin-gutsloquebantur, A(fto. 1, quoSp.Sanétusfignificare voluit omnes linguas eflein Chrifto famäificatas. Deinde Apoftolus tollitdifcrimeninterludeü.iÿ'Grie-cttin;iia.rbarumamp;SchjtAmtQcgt;\.i.n.lnÏ3\è igiturPa-piftæinterillosdiftinguunt. Prætereà cum Tapa amp;nbsp;Cardinales no vellet Methodio amp;nbsp;Cyrill, côcedere, vt pop.Dalmatico fer. crudirét; Vox de cçlo audita çi\,O'tsSpirtt»s laudct^omtnüyi^ omnii linguacenfitta-tur et. Æneasfylu.Bohem.hift.cap.i}. Et vt ilia lingua tantum Barbara eft,quæ non poteft Deum lau-direfBed.i» i c.aqjta Si ilia ncq; grauis neq; veneranda eft,qux non poteft Dcû adorarej reliquç

omnesinChriftofànâificatæfunt. Dcniquc idem fénGtprimitiua Ecclclia. Nam vt inquitOngcnes libre S. contra Celfùm. Çr^ci grace Deum »orr/t»a»t, quot;jR^mamUttney amp;fingitli tttmPernacitlalingua^Letir» frecantur,^ laudibm fro je cjmjtjut exitlUt. JUe tnim

e/i Unguarum omnmm ‘JDomtuus,audit quauts Itngua or antes tdlt;j^ ne»fecus qttàmß vnam 'vocem audtret, ex -vanjsliHguisexfrelfam. 'Detu enim citmpraßt machina 'UntHerßy non eji quaß vnus alijuis, ijui lingnam vel Cra-Cam-veiRArbaram i,tjortit»s,vtcaterae »/yc»4r.Pouie-mô Deus non eft tanquamhumanus princeps,vtno-litpreces, niiigraui aliquaamp; polita lingua conce-ptas audire. Sed c^ntenn^ueenm inßttritu rß veritate inuocat, illeexauditurabeo,loh.4,2}. HæcadMa-iorcm. Deindenegamus amp;nbsp;minorem. Latina enim lingua non eft reliquis grauior, neque roagis vcnc' randa. hoc probauimusargumente fecundo,cap. 8. Nuncaddimuscam toti populo barbaram efle*Qii| enim quifque linguam non agnofeir, ilia ei Barbara cft, I .C or. 14,11 • ^iß igiturfciuero vim vocis,ero ei.c^xt loijuittir'Barbarus, ßqtiilocjttitnr, apudweBarbartU efi. Hieronymus in I. ad Corinth. 14. Omnisferme

ut MO» intelligitur,Barbaras indicator. Ouidius, B/»r» bartfshtc egoßtm,lt;ßnÖ inulligor vlli. Anacharfis,5c/;^-ta tyithenis^iiß x4the»tenßs inSchj/tta efi Barbaras. Sed ex toto populo nemo eft, qui intelligit latinam lin-guam. fcrgo toti populo eft barbarâ,imo nemo ex t’oftiseam intelligit, nifi infcholadidicrrit. Ergo omnibus hominibus,exceptis ijs, qui earn in frholis didicerunt, eft Barbara. Cûm igitur neque Nlaior neque miner veiafit, fequitur conclufionem veram

Christian. Docmatvm.C«.io. 19} effe non pofl'e. Hæc de argumentisBcUarmini,re-liqua relutata funt capitc fcptimo.

ARgumcntaBcUarniini contra lacra Vernacu-la refutauimus capitc fupcriorc : fequitur vt immotis argumentis oftendamus, lacra publica non debere ignotis,led Vernaculis linguis fieri.Pritnum noftrû argumentum eft,quiaDeu5hocmandauit.

Quod Deus mandauit, hoc omnibus hominibns eft faciendum, Scd Deus mandauit, vt pieces amp;nbsp;facra publica nota lingua faciarous. Ergo preces amp;nbsp;facra publica nota lingua adminiftra-rc debemus.

Maiorcitra omnemcontrouerfiam vera eft,Mi-noremponit Apoftolus,i.Cor.cap. 14,9.Stincertii finunttuha dederityCjuisapparabituraäbcllum,tta^'vos ntfiper Itnguam beneÇignificantemvocem edtderitis s quo-modo tnteUtgetur,qu0ddtcttur,eritis enim inai'ra loquen-tes. Hoc efle mandatum conftat ex verfu 37. Qt^ firibovobts/unt'Dowtnimandata. Bellarminus excipit, dicii hie agi de exbort at tone, nbsp;nbsp;nondepublicisof/

fieijs. Sed hoc falfum eft. verfuenim 14.fcriptum eft, Siprecer lingua, ßgt;tritus metu preeatur Jedintelligentia meae^ttnfruHuofa. Qi^e^igitur precaborjpiritu, fed. precaborntam intilligentia, pfallam^irttu.fedpfallame-tiam intelltgentia. Hoc de precious, cantionibus8c gratiarumaélionibusncceflarióintelligitur, amp;pri-mitiua Eccleftahoc ita intellexit. Chryf.Theopnyl. krnbrof. ad diäum locum. Bafil. qusft.ay S.ji/wrè

diett,hocdeysi»telltge»iiumejfe , qui lingua audieutibus ignota eratienesedunt.Clxm igitur Bellar. viderct hu-iusexceptionis inßrrhitatem, cxcogitauitaliam, videlicet nîc quidé deprectbus cMttentbus^ 0quot; tiarum a^bofuhus. Sed dicit, non effe necejfe,'vt omnes in^ telligu»t,fiif/icere n. vtiile qui loi um idioinJupplet nbsp;nbsp;re-

Jpoudet,i»telligat,\çA'.i 6. CitterumßbeHeäixertsJpiritu, quomodets,qutfupp[et locum idiotit, dtcet a^men. Sed itmwXiijS»Ti» To'îr«»T£iâ(iàjT«v'.non fignificateum,qui locum idiotæ fupplet; fed eu, q fcdet inter idiotas,h.e. ipfumidiotd. Hier.addidum ïocv,ßgmficatLaicum, quinuUo Ectlefiafitco gradu jungitur. Chryfoftomus iA«T»F Js nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intcrpres verthpromifcuam turbi-

Eodcm modocxpltcatTheoph. StOccumeniusad didû locû. 8c vt commodi’ intelligatur.T otus pop. olirarefpondebatj^awf». luftin.in i. Apologetico, wS{ inquitjt»r««®»if«««f«H».Hier.in i.Proœmioad Gal.7ôtlt;* Eceleßa. tnfltir tenitrui reboot j4men.\néc ap-paret hoc Papift.efiFugiô non fat is tutu eflc.Quod cû vidcret Bellar.excogitauit aliâ exccptionê, videlicet hicquidem ugidf preeibus dccxntioMibus, non tarnende diHinisofficß,8c nancfcntentiä mordicus tuctur.Scd amp;hocfalfum eft.v.n.ltf. dicitfeloquide ßprecibui,Ad quaru terminationepop.acclamaéat ^mcu. ho c aût nô fitnihin pub.prccib.fiucdiuinis officijs.Dcindev. ifi, dicitfe loqui Je ijsprectbHs,cantionibui(^gratiarii et8liontbus,quafiîit in fcc/^Ç^îJllaaûtptincnt ad pub, £uc diuina officia.Prætereà oês patres teftâtur totû pop.co tempore/« diuinisofficespubhcèpyecatü eße, équot; cec/»//f.Bafil.hexam.hô.4-^ror«,inquit,»/«/»cr«,/»e-rorum^ Tdeo preciesfun(^tiu,firepitû infiarßMus litt or a verberantis

Christian. Dogmatvm. Cap. lo. 295 verberantisvifamejfe.Chry.in x.adCor.iS. CÓmutuj» in quit,2) rrc« çrapop.Qj^a faceraloteoes v»â dtcut eratianem. Beni precatur/acerdos pop.et beneprccatnrpa.-pnlus facerMtt.ldc i bidê.é’r cuntSpirttn tuo, qutbus ver~ bispop.rejposlet jàcerdttt,nihil aliud ell-jinqviityqua ea qua funs Eucharijlia, Comunia funt ota,neqj n. tllefilus pya-tiasagitfedpopulusemnis.'iiiih'mmsxi infuneb.ora-tione Baiilij. Imperator,inquit, in Scclefam in^ grefßiSyin qua Baftlius pradicabat,pfalmodiafuit quafi to-nitruperculjus. Clemens Alexandrinus ftromatum libro 7. /» Orationibus quaß tmam vocem communent habent, CT vnam mentent. Chry.in i.ad Cor.hom.t 3. Non modo facerdosgrattas agit '^Deo , fid populus etiant totus ; quid autem mtrarts,quando facerdotem amp;nbsp;populum inprecibuscolloquentem vtdes^, BaGlius Epiftola 61,. ad N eocæfaricnfes. 'De nolle canfurgit apud »e^ populus ad domum orationis, eÎT t» labore ac trtbulatione, afsiduis lachrjmis confit entes Deo, pofiremumfurgentes adoratio.-nem Pfalmodiam perueniunt, nunc bifariam diuifi alterna vicifiitudine interfi pfalluntfimulquidemmedi-tationem oraculoru tnde corroborantes, fimul aiit at-tentionem,(^ cordis ab alijs rebus alienatam mentionemfi^ ^dpfi^ par antes.Deinde vni permittentes attfiicari cantu, reliquifubfinant, (^fic in Pfalmodiavarietate, nollem fufierentes precibus intermixtis,dieiamillueefiente, omnes in commune, velut exvnoore nbsp;nbsp;ex vnocordeconfefito—

nis pfalmumproferuntDomino, propria fuHpfirumv-^^J^^'J^‘^‘^^apoenitentiafacientes.la(iin.Mnrtyrin 2. Apologet. 7)« qut Solis dicitur,omnes turn quiin oppidis tumquiinagrismorantur , in vnumconuenimus, ô'ex

tum hcet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vhideflitit, qui récitât, anttfleiorationt

h^bet,quaadmonet adhortatur^ adpulchrarumtllaruttt rerum tmttationem, Pojtea.omnes’imuJur^imusacprectt' mnr, Pofiquam autem a precibus defltttmut, prefcrtur pautt or vtnum (^r aqua. Tumauttßesßmtluerppecatur, amp;nbsp;grattai agtt,quanta pottfl tntenttone, ptpulusd^accla^ mat,dtcens,.Amen, ijsjuper qutbusaüa juntgratta, v-uufqutsq^parttctpat. Si oppidanos Sc agrarios in vnû coDuenire, la in ifto conucntu fciipturamiàcrain pi ælegere,eamqucconcionando cxpliiarc, deinde totunnftumcoetumprecari, incoquecœnam Domini adminiftrarcjpoftccenamgratias agerc.popu-lum ad gratiarumadionem Amen acclamarc , non funt partes lacri, atqueadeô non ipfa publicafacra, velDiuinum of ticium in fe continent; tùm non cru-befeam, cum Bellarmino dicerc, Paulum non loqui hoc loco, de publico ofôcio. Deinde Chryfbfto-musdicit,Paulumagerede ijs precibus, quaruro ƒ-ntsefltnfieula feeulorum, ad quas plebetusreßtondet in i.adCor.bomilia 55. Lxcutiat Bellarmi-nuspublicas pieces, amp;doceataniftaclaufulaalibi, quàm in diuinis officijs inueniatur. Itc an plcbcius ad vllas alias preccs,quàm ad cas, quæ ad diuina officia pcrtinent,Amcn refponderit. Porrô diuinum officium eratcotempore latiùsdiffufum,fparfuinq! inter eos omnes, qui Spiritu Sanóto afflati vellcnt aliquidjVclad Dei]audem,velad populixdificatio-nem in medium proferre. Atquehocipfum munus reipravnumamp; idemerat.modo vero vocationis, amp;nbsp;ordineproponendidiftinétum. Primùm cnimor-dinarij dodores doeebant,deinde réliquiproponc-bant,

CHRISTIAN. D'oGMATVM. (ap. IO. 197 bant.quodiSpirituSanfto acccperant.neque quic-quani protcrcbanr, nib quodvelad doârinam, vel adDeilaudempertinebat. Erat enim vel vel dotirtmt, vcl proplaetia, vel »quot;««fittio, vel bcneddite, vel ^rlt;!C4fw, vel ^r4,'M»7*w aäto, quod ab i)s proterc-baturjVtexPauio colligi potcft. At base oinnianó minus pertinent ad diuinas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» quam ilia

qus ab ordinarijs paftoribus profcrebantur * imo erant patres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Et ob earn

cauffam cùm ilia debnerent ,ferff»ocinationesplcbis amp;nbsp;(acerdoiis in vetenbus liturgijs vlurpatæ in corû locum fucccffcrunt. Chryioftomus homilia

1. ad Corinth. ^œ/»»»jioquit,fcdlt;?_/Mn«»j«îf, Spirittt eunSta admtniflrante, cttuiia Ecclejt^ cgptta moderanti, afflatHjuovnum^ueiTi^uecompitnte, nuncvtrb vtjitgiA tAntïinnUarumrerfim tentmus. Dm lotjutmur atu tres, feorfimquidem-iO'^^terofileKttinuptt^ltJr'.reritm htee ßgna tantum junt nbsp;nbsp;moKumeuia rerum. d^bt tgttur net

cepmMsl9ijut,amp; cuSpiritutuopWs reßgt;on(iet;iffnjMon~ dam je loc ut »s fignéj'uMM lt;v9leiis. Manitellum igiturcas prêtes, cantii)ncs,bcnedu3tioncs, prophetias, gra-tiarumaftiones, 8ic.de quibusPaulusloquitur,cf[c partes »S»5««» x«*l»pvw». Hoc cùm videret Bellar-minus.Sc tarne in fenicntia pcrfcuerarct, addidit aliquant probationem,amp; dicit. 5lt;jcrlt;» publica tum ad-minißrataeJJ'elingua Grlt;£lt;», nbsp;nbsp;earn emues(ßrimhiostu-

tellextße. Ergo ^peßtdum noneßeiecfrtttm deSaerts pu-; blicfs. Hoepoteftin generc de omnibus facris, vcl infpccie delacrisCorintbiacis intclligi. Siputat Bellarminus omniafacra publica eotempore Græ-, cè «lebrata elfe, valde errat. Ittdos enimrcmdiumd

fecijfelinguaUernacula fatcturEccius in locis coffl' munibus. Lyra amp;nbsp;Thomas afltirmant tnprimitiuaEc-cleßa comnutue 'Vttlga.rt lingua celebratum e^i, in i.ad Corinth, capite 14. Hteronj/mumprecespublia nbsp;nbsp;;

cas^jDalmatfCtfactendajcuraJfefatetur Ecciusin loch ‘ communibusC.de Miffa Latina. Preces publicas f» primtttuaEcclefialtnguapepulari (ir^fitata necejfartifa' Has ejftteftatur Hardtngus, articulo j. S. 2S. contra lucllum. Ephremus Edeffæ Diaconus erat linguaignartts, Sjralinguavtebatur. ThcodorctiiJ Jibro4,capite ap. Ergo fecitfacralinguaVernicU’ la,idcft, Idem compofuit

. In funere Paulæ, Pfalm. Hebrao^ Çraco, Latino àquot; Syroferrnonecantataseffenarrat HieronymusinEpita-phte Paula.Teteresinoblatiomhusór trabiatibusyali^uä-do Hebraatalicjuando Sjralingua vfisfuijjitefiatur jdtn-brefisus'm i. ad Corinth, capitc 14. Bahlius cumre-cenfuiflet, quomodo omnes limul precarentur, ii plallerent,fubiungit: St nos propterea fugietis,fugietts tÆgjpttos,fugietüvtriHslt;}j Ltbjaincolas.Thebanos, Pa-lefitnos,Arabas,T^hlt;tniceSy Syros,^ eoscfui ad Suphratetn habttant,amp; inÇumma omnes, apudquos communes vigi~ lia,Tfalmodia, preces in honore funt, Vnde apparet, omnes populos Vernacula lingua (acra publicaad-miniftrafle. Omnes homines Imgua 'Uernacula Deiipre^ cari, auftoreft Origenes contra Ccifum.libr.8.Ide affirmatHieronymusadHcliodorum inEpitaphio * Nepotiani. Nune pafsionemChrifii, inquicns, c^rf-furreSltonem eius ,cunbtarum gentium voces amp;nbsp;littera finant, Taceo de Hebrats,Gracis amp;nbsp;Latinis, lt;]usu natio-

Christian. Dogmatvm. io. 299 nt!/uacrMntitf(li)Demi»ns dedtcaKit. Bejforwnferitat ^pelbtorit/K turba popitloritm, nbsp;nbsp;mortuorum quondar»

titferijs hefnines tmmolabantyflrtderem fuu tn dulce Chri-' fitjregerftnt melos,(^totiUsmu»div»A vox eJi Chrtjlus. Exhisapparct oinnes populos temporepriinitiu® Ecclefiæ facra publica fecifle lingua Vernacula. Si autem putat publica facra, quæ Corinthi Hebant, faâa elle gr xcè: feiat illa.partim ab ordinatis doâo-ribus,partim ab ijs,quiSpiritusSanâiinftin6tuex-traorainaricloquebantur,fââa efle; amp;nbsp;ab illis qui-dë græcè.ab hisverô linguis ignotis. Hanc confuc-tudinem reprehendit Paulus, amp;nbsp;vult vt quicqmd i» EccleßaexSptritustnfttnclu protulertnt, frétant bu^ua nota. Quodautem ijs qui ordinario munerc funge-bantur idem non præcipit.caufa eft.quôdexijs omnibus nemo tam amens erat, vt ignotalingua vtere-tur; amp;nbsp;quod multi putabant ca, qux exSpiritus af-flatu proferebâtur.pcrcgrinis linguis inculpatèpro-ponipofle. Dum verôPaulus ea reprehendit, qux ex peculiar! Spiritus inftindu,peregrino idiomate proferuntur : certc multo minus tolleratea, quæ ordinario modo profe runtur,percgrina lingua pro-poni. Deinde Paulus omnia qux in Ecclcfia bunt, iubet adxdificationemfieri,t.Corint. 14, i6.Qup-‘ ties conMenttis,^Mj^neveflrum canticum habet, doEirtna habet, hnguam habet,reuelationem habet, iuterpretatio~ nem habet : omnia qui oîa dicit nihil excipit adadtfi-cattonemfiant. At quod ignotalingua fit; neminem ædificat. Illndenimnemoattdit, i. Cor. 14,1. «fij«« tjittcijuarn prodeß .\.Cox.it^,6.(Jreß tans^uam voxinaë-retnprolatt^. ltCoï.i^,').imb eflaudtenttbut barbarum.

ï.Cor.14,11. Amb.in i.ad Cor. 14.«»«//«ƒƒ»»'«•’ ftilusefi. Quæcunque igiturprcces,cantioncs,in tepr€tationcs,bcncdiéliones,gratiaruni aélionesio publias Ecclcbæconuentibusfiunt, dcbent lingus ptomifcuæ plebi nota fieri. Et itafaôlumcffeinpri-niitiua Ecclcfia confiât ex prioribus. Sanè Thomas Caictanushocargumcnto ita motus efi, vtdixerit melttis effettei »tdificationem Ecclefut,»ratt«nts pkhliCAi,ciiit Audunte populo dicuntur, diet Uugua conmunt Clcncis tt populo,t^uam diet latiu'e. in I. aùCor. i4.SixfusSc-nenlis bib. 6,163. Hoc cùmBellarminusvideret, excogitauit aliam folutionem, amp;nbsp;dicit tcmpoie pri-mitiuæEcclefiæ/w^epÂWCOj Chrifiianos, eosomnti poiuijfereß)oitdere,etpropterealfugua populuri facra (de-bridafutjle. Nue vero diuifu eße diutna officia,et Jolis de. nets reltééumejjè, vt communespreces, et laudesmEcdt' ßa peragantS\s(Çtcçre igitur,vt Clerici intelligant pre-ccsjvtpopuluscasintelligat, non efle nect.Te. Sed diuifio bominumin Laicos amp;Clericos, contra Dei verbum eft.Omnesenim fidelesfuntclerusDomi-ni,l.Pct.5,5, Neque vt dominantes cleris.fed lt;vtfitis ext. pZ/*n4^rf^M.vbiiIli, quosnunc Laicos vocant,cleri vocantur. Deinde hæcinfiitutio, qua foli Clerici ca-nuntamp;prccantur, populustotustacet, efi contra Dei verbum, Paulus cnimvult vt Idiota refiiondeat .^men. Omnes item Patres in primitiua Ecclefia te-Hanturtotiuspopulieffeprecari,etcanere, Prætereà pa» tres Apoftolorum ætatem fecuri ftatuerunt,i/zpflp«- ' lus alternatim caneret, Augufiinus Iibro 9. confcfsio. C3pite7.dicit KyLmbrofium eamrationtm tJ^ediolant admultitudinisfolatium infiituifii. Theodor.libro î.

Christi AN. D OGM ATVM. Cap. lo. 301 Capitc t^.hiprimi, loquiturdcFlauianóamp; Diodo-ro «M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partei dtuißs cœttbus T'falmos accinentium i»~

ßitaeriitalternis Daatdicam A^elodtam decantare,‘^Mod Antiochia fieri ctxptum,peruagatumvfijtte ejieaijtee efi,^ adfineiorbis terrarnmperaentt. BaGUus Êpiftolaój. ad Ncocslanenfcs.'Dï tto^le l'nrgitapud noipopulus,^ addamuM orattonii contendit ßDee^fie inlaboreet afifii. blione,et eo»ti»»is lachrymn confitenm, poflre.nui» ex.-ttrgunt aprecibas, et Pfidmoitant iafiitaaat , et nam in duae partei dtaifi alternatimfibi tnmcem eanffnt.ty^teitie hoe confitetado oMnibasalijs Dei Ecclefiiscongrttebat.ï^o.. ftremo officia diuina nuc nó funt diuifa,vt diçitBcl-larminus;fed funt populo prorfus ablata. Populuj, ejnitu nunc nullas partes habet in Papifticis facris.yf t inprtmittuaEcdefia ftterant papule in dtutno officie tjoa-dampartestributa,tempore enim adpofiolorumtotui popa-lus reÿtondebat in diuinis officijs. quot;Bel/dr»»«»«! Iibro2, dewrbo^Deicapite i6. luftinusMartyr Apologet». fccundo,lt;iicit totumpopulär»rejpondere coujueuijfe, lt;nbsp;men, H'cronymus in prolo.libro x. ad Galat, dicit.

In Eccleßüvrbis'E^maejuafi ccelejle tonitruaudiri popu^ Ium roboantem, Amen. Chryf. in i. ad Corinth.hom. 18. Sitcerdoi in Sacra liturgia populum allo^uitur,et po-pulus Sacerdotem. idena ibidem. ATom woJoSujer^i»» grattai agit Deo, fid populus etiam têtus: i^uidautem mi~ raris cjuando Sacerdotem et populum in precibus coUet^ue-tem Vides. Idem ibidem. Sacerdos et populus in fiacra Itturgiacolloejuuntur.StLCçràmAtt Dominusvebtfium, Populus reipondet etcumliiritutue. Ob hascaufas populus debet preces intelligerc, reftè AugulVmus. Quamobrem Sacerdos vecem extollit,alte'^ue precatur in Ecefefioi

Eceleßa? NonvtJ)ei(S,fidvt populfts illftmexaMdMt:tJKgt; ipfius audita voce, et mente percepta admoneatur, et an' jinßone quadam coniungatur, atquead‘Deftm excitetnfgt; . CumhacAuguftini fententiacongruit CyprianuS) deOrat. Domi. IdeoSacerdos anteorationem, pnefatit' nepramiffaparatfratrum mentes, à\i:tr\àLO,ÇurÇHmcorda-. vtdumrcfpondet plebs, habemus ad‘Domtnfitn, admoncatur, finihilalistd^stàm Dominnmeogitarede-bere. Ex quibus omnibus apparet,hoc populo contra primitiuæ Ecclefiæ exemplum ademptum clTe, amp;nbsp;preces ignora lingua concipere,pugnare cum oei vcrbo,amp;primitiuæEcclefiæconfuetudine,acpro- ) ptereà ira fieri non debere.

Nam quod pugnat cum Dei verbo amp;nbsp;cum primitiuæ Ecclefiæ confiietudine, hoc fieri non de-ber.Sed publica fàcra adminiftrare ling, ignora pugnat cum Dei verbo, Si cum primitiuâe Ecclefiæ confiietudine.Ergo non debent ig' nota lingua celebrari.

Deinde quoniam hoc cum Apoftolorumfcriptis amp;nbsp;primitiuæ Ecclefiæ confenfu pugnat,neque Apo-ftolorum, nequeSanâorum Epiieoporum tempore vfitatumfuit; manifeftumeft efleinucntumnouû amp;nbsp;humanum. Nam quod publicæpreces,amp; cantio-nes Latina lingua fiunt, caufa eft, quia à Polis facrifi-cisfiunt. Sedamp;hoceftinuentûnouum Schumann. Humanum,nam fecundum Dei verbum preces amp;nbsp;cantiones ab omnibus fieri debent. Nouum.quia itanoneft faftumin primitiua Ecclefia. Eft igitur hoc corrigendum, amp;nbsp;publica liturgia ad præfcriptu Apoftolonim,amp;ad exemplum primitiuæ Ecclefiæ mutanda

Christi AN. D OGMATVM. €4^.10,305 mutandaeft. Hoe cum viderctBeUarminus, exco-gitaüit aliud fubfidium , amp;c dixit nunc effe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ «?

pnblicorum facrorü, 8c in primitiua Ecclelia aliû effe finem iftarum cantionum,precuin,bencdióionum, gratiarum aftionum,doétrinx, prophetix, amp;nbsp;rcli-quorum, de quibus Apoftolusin prioread Corint. capite 14. loquitur, amp;nbsp;qux ego partes diuinaium liturgiarum effe probaui. Horum enim finem in primitiua Ecclefia fuiffe populi xdificationem, N üc autempublicorura facrorum fine effe cultum Dei. Hoe miror homini do ft o potuiffe excidere. Dicerc enim iftarum pree»»», ctintionttm, kenedtÜtonum, ÿrA~ tiwunmüionttm, prophttiarum,8c reliquorûde quibus \poftolus loquitur , amp;c qux ego diuinarumliturgiarum partes effe antè ncccffarijs areumentis probaui,alium fuiffe finemtempore A.poftolorum, Scalium effe finem diuinarum liturgiarum noftra tcmpore.eftcumDeo 8c cumEcclefialudere. Ifto-rum enim de quibus Apoftolus loquitur, amp;nbsp;omnii publicorum facrorum duo erant fines tempore A-poftolorum. y nus refpeftu Dei, alter refpeftu populi. RefpeftuDei, gloriaSibonorDci. Refpeftu populi, xdificatiopopuli. GloriamDei effe eorum finem refpeftu Dei,docent facrxliterç,i.Cor.io,31. Omnia facitead^lorMf»‘d)ei. 1. Cor. 8,19. 5lt;d«n(W» eß , ah Sccleßü ficins peregrinationi} »0-hac beneficentia ,ciua admmiflratnr d nohis, ad

K ipfins Dor»iniglortam, Æaificationem autem effe eo -1 rum finem refpeftu noftri, etiamtraduntfacrxlite-rx. l.Cor. 1QiiS^'doqnidemßndieß efiis Spiritnu^ «ei ttdißcAticwmSccleßa quaritt vt exccllatis.Sc vcrf.ieS.

Omnialt;tJ‘sdgt;ficatienemfîa»t, Origenes in Leuit.ca,7' e[}e»i nece^aria htc leai in Eccleßa, nfiex his altijMi »ÄtficAtKandiettnbut pruberetur. Éidem fines publi-corum facrommadhucfuntjnequecxiftimoBellar« minum adeô contemnere poftericatis iudicium, vt audeatnegarc fàcrarum precum, cantionum, 8c tO' t 'us Ecclcfiafliciininîft. fine efle etiânumDei gloria, amp;nbsp;hominis ædificationé. Sanè quod ad Dei glo-riamattinet, earn adhuc affirmai efle finem publi-corum Sacrorurajquod verô ad proximi çdificatio-néariinctjcogiturcôcedere, velit,nolit. Apoft n. Paulus adeo perfeiâus non erat,quin ædificaretur, etiam cùm alios doceret.adRoin.i. cap, verf n. btc tßadiommunem exhorta!ioi}e2»perciptendam apud vts. Qnamdiu igitur Bellarminus non probauiiLaicos Papifticos efle Paulo doóliores, vel efle adeô dodos, Ttamplius difcerenihil pofsint, tam diufacroruni publicorum finis eft populi ædificatio. Equidem adeô fegniter inftituitur populus apud Papiftas, vt multos viderim Septuagenarios, cjtti nonpoterantera-tionem ^Daminicam, neijne Symbolum Apofloloruf», »C' ^ue‘DecalogumT)igt;ninirecitiire. An verô taies homines non opus habent ædificationé? Melius Apofto-lus l.adTheflal.5, ’ * •‘^dhartamini alij a(ioi,lt;^tedifici^-tefingulißngulos. Rclinquitur igitur amp;nbsp;gloriam Dei» amp;nbsp;populi ædificationcm etiamnum efle facrorum publicorum fines. Verùm cùm facra adminiftran-tur ignota lingua,tum nequeDeus honoratur.neq; populus ædificatur. Illudmanifeftumcft. Namig-notalingua cantare, vel precari, efi tjuaßaniumvect cantare. tß'^erHlienim amp;pßttAci, et corHi,etpiclt;tyethn-

Christian. Dogmatvm. Cap. lo. 505 infmedi volucres fipe docent itr alt homintbus catare^ qntd «eyc»»«t.vtdocctAuguftinusinPfal. 18. Vndeap-paret illos, qui ignota lingua prccantur, fimiles eue auibus, quæ vocesfonareedocentur, Sccarumviin ignorant. Sed ti quis aué doccat pronunciare Sym- ' bolutn Apoftolorum ( quod de Cardinali Afcanio rçfert Ccelius Rhodiginus)velorationcmDomini, vel falutatfonem Angeli, illc profanaret Deiverbu. Plane code modo, qui ignota lingua preculas quaD dam recitat,Dci verbum profanat, amp;nbsp;naturx ordi» neminuertit. Sermoenimhomini datus eft, vt per cum homo alijsfentcntiamfuamexplicet, amp;nbsp;pereu-demaliorum fententiam intelligat. AtquiPapifli-cxpieces amp;cantioncs non folùm indoftx plcbe^ culæjfedipûs etiam Sacrificulis fepè ignotæfunt. Quidenimifte facrificus intellexerit, quibaptiza-bat »» nomine Patria, óquot; Ftlia.dr Sfirita San£ia. Item quid ille intellexerit qui fcripfit , Cnitts 'Dominus humilttatem rejpiciens, eoncepit redemptorem mundt, iu^ dieet Bellarminus: Sane Sixtus Senenfn veritatc vi-ftus,cogitur fateri non folùm eum, ^ui fitpplet locum Idtew, verum etiam tpfos Presbjteros Diaeonos^qfti«“ rant,frpenumerononintelltgere,quidoretur.Bib, 6,, an-not. 26}. Dicat nunc Bellarminus, an tales facrifi-caXizmerultsamp;c pfittacis, de quibusAuguftinus lo-quitur.quicquam différant, imo annon ifti Sacrift-culiDcum amp;nbsp;homines rideant, ciufq; verbum pro-1 fanent? tantumabeft vtDcum pereiufmodiinep-1 tias honorent. Sed ncque homo per preccs igno-1 tas xdificatur, Ambrofiusini . adCorinth.14. Si 1 vtit^uead adtßcandam Eccleßam Q0MUtnitif,ea dietdebent,

306’ Lib. 3. De P R I N c I Pl I s ^uaifitelligantauciientes.ï. ad Cor. 14. verf.6.Sivi' ntam ad vos lingua loqtuns, quid vos iuuahof hoceft, vt Oecumenius explicat, nonfum vobis vlla in re vti-lis. Sc verEÿ. Nißper linguam benefignificantemßrmo-nemedideritiSy quomodo intelligetur quoddicetur, eritis tniminaeraloquentes, hoceft, vt Oecumeniusexplicat, frufirà 0“ inutiliter loquemini. vel vt Çhryfofto-musexplicat,homilia 3 j.in i, adCorinth.2)«ycfi//W nullum lucrut» caf tentes ex voce quant non tntelltgitis. Auguftinuslibro 12. de gen.adlitteram. cap.8.»«-moadificatur audtendo, qued non intelligit. amp;vthoc argumentum concludam,ipfaratio hocdocct.Nam cùmverba lint fignarerum, darum eftresnonin-telligi,nifi verba intelligantur: aeproinde qui verba non intelligit, ille eorum fenfum non per ci pit,amp; non xdificatur. Cùm igitur per preculas ignora linguaconceptas, neque Deushonoretur, néque populus ædincetur, manifeftum efteas abhomine Chriftiano vfurparinon debere. Hxc cft ipfa veritas.

Secundum Argumentum quiaprecesignotalifgua concepta inutilesfunt. Argumentum tale;

Quod inutile eft, hoc in Ecclefia fieri non debet. Sed pieces ignota lingua concepts inutiles fiint. Ergo precesinEcclefia non debent ignota lingua concipi.

Maior eft manifefta, Ex quo cnim nulla vtilitas colligipoteft, illudinfacroccctu vfurparinon debet. Minor probatnr. Mat. 15,8 ..Apprepinquat mthi Lepulus hie ore fuo, tîr labips honorât meteor autern eontm proculäbeßame, J.Cor. 14, 14. Namßprecerlingua Spiritus

Christian. Dogmat vm. Cap. lo. 507 Sfiritftsmeusprecatur , fid tntelligentia mm ejlittfru-Uuofit. Bellarminus negai minorem, amp;nbsp;dicit pubU-camEcclefiitoratittnemignota lingua concept am efi'e papula vtilem, quM non fit populo ,fid 'Deo: ac pratnde »0» efib »ecefii,t/t populus earn intelltgatfiatis e^efi Deus earn tn-telltgit. Hæc Bcllarmini refponfio primùm impli-catcontradiótionem. Earn cnim vocat publicatn Ecclefia orattonem quæ non eft Ecclcfiæ. Cœtus n. intemplo conuocatus,hoceft,tota multiîudoEua-gelij audiendi caufa congrcgata cftEcclefia. Hæc autem raultitudo tacct. Sc non precatur, ncque po-teft prccari. Ergo oratio papiftica, qute fit in tcni-plo.noncftEcclcfixoratio. Ncceftquod regcrat Sacrtficot pr«c4n.Illi enim non funt Ecclefiaifed tantum præcones ( dico non qui fint, led qui efle de-beant)inEcclefia.Ac proindeillorum precationo poteftEcclelixprccatio dici.nifi Ecclcfiaidem cunt illis velapcrta voce,veltacito conlenfu oret.Sedpo-pulus idem cum illisnccapertavoce orat; linguam cnim ignorât; ncc tacito confenlu, nihil enim intcl-ligit. Deinde dicit pubiicam Eeclefia precatianem »0» fieripopulo; fid Dee pro populo. Manifeftc igitur inter Eccl efiam, Sc populum Euangeli) audiendi caufa in teroplo congregatum diftinguit. Atqui ifte populus eftipfaEeclefia. Nifihoefateatur,doccat,quænam fit ifla Eeclefia ,lt;juam presbyter! debent pafiere^. Aöor. zo, zS. Cumigitur hxtBcllarmini diftinétiointer populutnEuangeli) audiendi gratia intemplocoft-gregatû amp;nbsp;Eeclefia falfa fit, cumq; hoc dogma ex ifta diftinöióe ortum fit; ipfum etiam dogma falfum ef-fe ncccffc eft. Prxtcre^i quoddicit Bellarminus pu~

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i blicai

blttasf reces »9» fers fopule, falfum eft. Deus cnim iu* betvt/lt;^«/(j,hocell, vt Chryfoftomus interpicta* tMT-tfremifcuaplebs AÓ. as reß)ogt;itieat.rimen, i.Cor. 14,16. Sed illudjad quod promifcua plebs Amen re-fponderedebet,fit populo. Populuscnim cbm A-mcn dicit, confirmât orationem. Nam,vt inquit Ambrof.in i.adCorinth. i4.cap.perAoj cenfirmatio frects, enm rejponcletnr .^men, vtomniAdi' üa vert tefltmenio in andtentintn mentibus cenßrmentur. Deinde Paulus iubetowwÂ,quæ in Ecclcfia fiunt, ndadißcutionemßeri,\.Cor. 14,16. Sed quæad ædi-ficationem fiûf, ilia fiunt populo. Non enim Deus fed populus ædificatur. Prætcrcàin publicis primi-tiux'Ecclcfiae conucntibusficbant faerie f reces,ca»“ ttones, le5ltoHes,conctones, Sacramentorum aehntniflratiO' nes,gratMrMm aRiones, lie prçtereà nihil, atq; his partibus omnisliturgia, hoceft,Ecclefiaflicummini-ftcrium tum3brolucb3tur,Iuftin. Apol.î. Plin.in Epift. ad Traian. Sed hæc omnia ad populi ædifica-tioneminftitutafunt.Ergofiuntpopulo. Hancob caufTam iubet Pauluseum, ejui ignota lingsea lo^ttitur, tacere,ß nonfit interfres,amp;c vult, vtfibi cèquot; Deo loqnatur, I.Cor. «4,18.hoc eft, vtinterpretatur Ambrofius, tacite intra fie or et, ant locjuatnr^Deo, qui audit mat a omnia, Sc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/n £cclefiaenim,à'iccr\s, tllelo'

qMidebet,qtti omnibusfrodefi. Idem docet Chryfoft. homil. 56.in I.adCorinth. Si, inquit,nonefiinter-fres,fileto: Namfuperttacaneum nihil fieri debet, necLad eßentattonem.Sibtipfi vero loqnatur ^‘Dee, hoc eft,x-nimoc^!' cogttattone,autfineflrepituprifiartm. Hincap-paret, omnia ilia, quæ in Ecclefia fiunt, Deo, non

Ch RisTi AN. Doom at vm. Cap.io. 509 populo,deberetacitè fieri ; Sccontrà omniaill5ijC|uç inEcclefiafiuntpopulo, dcberc alta voce, eaque omnibus nota fieri. Si igitur Sacrificuli jDm canttut amp;precantur,inquit Bellarminus, turn lotjttantwß-bi(^taceanti vt iubetPaulu’!,4«r ere«t taiite intrafe,\t docct Ambro fins, aut dcniq; letjuantnr ituimo amp;nbsp;co-gitatione,(è' ƒ flrepitn prtuatim, vt prxcipit C nryfo-fiomus. Hoc docet Auguftinus, generaliter cnim dicit «oiä oputejfe locutione, id ffi,f9»antibus verbis, cttm oramus, nififerteyficut facer dotes facittnt, mentis ßgnifi^ canda caufd, non vt‘Dens,ßdvt homines andianty^^ co-finfione^uitdam per commemoratt^em fftlpcndantur lt;» ‘Deum. DeMagiftvocapite I. AutigiturtaceantSa-crificuli.autorcnt linguanota.Nam qui lingua au-ditoribusignota orat, ille »»««few» ƒ«lt;«»» nenfignificat^ à nemine enim intelligitur, neque cum (jnijquam att-diqvtinquitPaulusi.Corinth. 14., i. Namvtdo-cct Cicero inijslingutSyCjuas non intellioimtts, fnrdifit-w»i,Tufc. Quïft.libro 5.in fine.Hancobcaufl’am luflinianus iubet. Authét. 1 owner E/gt;i/copgt;(no-taimperatorem poffe Epifcopis iubere,amp; Ecclefia-fticas leges ferre) pdrifer cÿquot; Prasbjteri non tacito modoy fidclaravoce,lt;jHiit'afideU populo eseaudiaturyftcram obla-tionem, preces in pacro baptifinate adhibttas celebrent : quomaioreexinde deuotione in promendis ‘Deilaudibus aMdientiumtiKimieff'erantur.\.tamp;cx\\mSi.'D.Vm\\is docet, dicens ini. ad Cor. Epift. Enimuero fi (blum-modobenedicasfpititu.quomodo is,quipriuatilo,-cum implct, dicct ad gratiarûaftionemDci, ipfutn Amen. Qujndoquidem quid dicas nefcit. Tu qui-dem pulchre gratiaj agis , alter aût non xdificatur.

Hisigitur decaufsü conuenit, vt inter cetera s preces, ^uat» fanüa ohiattonedKnntur, clara vece a reltp^toßßi' mis Epifctpis Presbjterts 'Eemtno nofiro lejst Chrtßo ctt?nPâtre nbsp;nbsp;Spirttu SanÜe proferantur.-fctturisrelipO'

ßßsimts facerdatthas, ejnodßijfttd horum ueglexert»t,(l!' in horrendotudtctomagndhet de hts ratwnem reddent,nc~ ^ue nos hec cognojcentes ( nota Imperatoré pofle Epi-Itopospunire ßrebntjuemusinulta. Cunihoclmpc-ratoris ediéto confentii Cypi ianus, in fcrmone, de orat.Dom.in ùne.Sacerdos, inquiens,4«zeor4t«»«* prafatione pnemtßd^ parat fratrum mentes dteendo, fur-fum corda ,^11 dut»re^ondetplebs, habemus ad Do* minuni, admoneaturjenthtlaliud, quàm'jDeminumco-gitare debere. Dupliciter igitur errat BellarminuSi primùm quod preces ignora linguafaciendas putet, Deindeqiiôdeas popvlo fieri neger. Etdumillud per hoc probat, peut principium, amp;nbsp;illudquodin* certum eft, probar per illuo , quod squè incertum I eft. Cæterùm publicasprcces, imô rota AnToue?«'«.

hoceft, Ecclelîafticum minifierium fit populo amp;nbsp;Deo, Deo vt glorificetur, populo vt ædificetur.Hi duo fines femperfunt amp;nbsp;fuerunrEcclefiaftici mini-ftcrij fines, vt præcedente argumento probauimus. Atqueinter eosgloria Dei eft vltimusfinis,ædifi« catiopopuliefi finis fubordinatus. Suntquehiduo finesitainterfe iundi,atquedeuinôli, vt alterum finealtcro, aflequi non pofsis. Nam fi minifterium ita infiituis, vtpopulusxdificari nonpofsit, tumex CO ad Deum nulla gloria redit. Et contrà fi illud ita inftituis, vt Deus per illud glorificari non pofsit,tu cxeopopulus non ædifîcatur.Hæcfuntmanife(fio-ra, quatn

Christian. DogmatVM. C4/).T0. jt» ra, quamvt probationeopusfir. Cùm igitur legitimus miniftcrij finis , fit populi xdificatio, negate illud populo fieri, nihil aliud eft, quàm dicere, Sole raeridienonlucere. Porto tempore primitiuæEc-cletiæ pieces fiebant populo ,amp; populus eotempore in pub beis prccibus fuas partes habebat ,preces item turn concipiebantur lingua audientibus nota, vtantc oftendimus. Cùm igiturinnoftrisEcclcfijs idem faccrc cupiamus, definant nobis rcligionis no-uitatem exprobrarepapiftæ, imo recipiantprifcos Apoftolicos ritus,atq; doftrinam, amp;nbsp;libentcr ad il-lorum focietatem redibimus; autfifcientcsamp;volé-tcsinerroribusperfcuerabunt,tolerent faltem, vt noscorruptam religioncm ad priftinam integrita-tem emendemus. Secunda ratio qua Bellarminus Minorem negat, eft. Qtùf Scclefi^ vttUter or at prfi ab~ [entibuSytjutfap'enonfciuntpro (iorari, tantum abefi vt tntelligant ejuid oretur : Orat itemSccle^a jipe vtiliter pro inpidelibuSftjui nonvolunt pro ft orarit nbsp;nbsp;contemnunt

noflras prcces, tantum abefivt intelhgant eas, vtrumtjut autemfit cumÇru^iu. Ergo amp;nbsp;prices tgnota lingua concepts inScclefiii, inutiles rjjenonpojfunt. Refipondeo eflc magnam difsimilitudinem. Vtenim pro alijsetiam abkntibus, amp;nbsp;pro infidelibus etiamboftibus noftris oremus, eftmandammDei, Schabet exemplum in lcriptura,Iacob.5,i6.Orate alijpro al^s. Matth.s ,44. Orate pro per^etjuentibus dos. Lucæ 1orat pro ijs, à tjuibuscrueißgitur.V^Qm. i, 9. P4«I«rorlt;itpra Hmtanis^qa'i aberant.Sed ignota lingua in Ecclefix precari,nequeeftmandatumDei,nequehabetexc-pluminfcripturis. Mandatumveroeftinferiptura, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V 4 vt

vtpreces fiant lingua nota, vtantèprobauimus.’ amp;nbsp;itafaâum eft apudoinnes gentesin totaprimitiua Ecclefia. Deinde inter quxftionem,amp; medium ter-ininumnullaeftcohærentia. Longé enimaliudeft» «rare pro alto vt absente amp;nbsp;ignorante, amp;nbsp;precart cttw ait» •vtprafente feiente, vel cum Eecleßa vt Ecclefia ipfiigt;^ Kiemhrum communespreces ad ^Deumfundere. In Ecclc-fia enim docemur excmploChrifti amp;nbsp;Apoftolorum» nonalij pro abléntibus amp;nbsp;igntirantibusprecari ; fcft ifxadvfia.^ot rü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;csù tk itiret, COnCOrditlf

velvnantmiterprecart. Vnde apparet preces qusab Ecclefia fiunt, ita fieri pro Ecclelia, vt ab ipfa Ecclefia proficifcantur. In Ecclefia enim nihil fieri debet, niß atota Ecclefia, amp;nbsp;nomine totiusECclefix confentié' ti$,approbantis amp;nbsp;re^ondentis ez^»se»,ac proinde in* telligentis id,quod agitur: amp;nbsp;ita fadum efie in pri-mitiua Ecclefia docuirous ante.Tcrtia ratio qua Bel-Jarminus Minorem negat, eR:.QtfiaSacerdos in ludai-CA Eccltßa, Leuit. 16.ingrediebatur tnfianEluarium citrtt er ar et, populus autemß’abatforis, necjue audtebatetus ve-cem, tantum abefi, vt tntelligeret, e^utdoraret. Ergo,in-quitBcllarminus,preces tgnota lingua conceptaaSacri' ßco tnutileseße nonpoßunt. Refpondeo cffe magnain difsimilitudinem,illudenim erat à Deo mandatum Leuitic. i lt;S, 17. JVullusautem homoerit in tabernacul» Sccleßa, dumingrediturtpß (loquiturdcSacerdote) ademundandum in SäS:uario, donee egrediatur ipfi,SiC. Oftendat Bellarminus exprelTum mandatum exSa-crisliteris, quo Deuspræcipit facra ignotallhgua ceicbrari, amp;aflentiemur ei. Deinde illud eft typicu, quemadmodum in epift, ad Hebt. copiose explica-tur.

NuncveroChriftusmcdiatorem agit inter Deum amp;nbsp;homines, amp;nbsp;in cœlefti facrario pro omnibusEc- ' clefiæ membrisappaiet, eorumqueprecesDeo patri gratus efficit. Prçsbyteri igitur amp;nbsp;EpiCcopi nuc non ampUùs mediatoris officium adminiftrant ; fed vtEcclefiæ membravni cum ipfa Bclt; lefia cômunes pieces per vnum ilium mediatoré adDeum fundut. Acproindevclo feiffo non ampliusquali pro abfê-tc, amp;nbsp;atri) interftitio exclufa Ecclelia precantur; fed. more Apoftolorum, amp;nbsp;totius primitiuæEccleliac confuetudine pieces fuas cum plebis prcclbus con-iungunt,Heb.xo,9. Cgt;»gt;» igtturfratrts habeamusbber-tatemingreditndifacrarittmper fartguinem fefu, occedA-ntus ettrnvero coïde^i eft, acccedat to ta Ecclelia, Per verbum enim AccedAmMi intelligit fcipfumjquifcri-bit, amp;nbsp;omnes eos, ad quos fcribit. Porro exhoc loco apparet noftrum pontificem fuum facrariû omnibus credentibus aperuiffe»Et ob eamcauffampo-pulum nunc non loris expeöare vt in Veteri 1 efta-1 mentoquot;, led intus cum facerdotibvis vnam 8c com-muncmorationem Deo offerte. Cbryfoft.in a. ad

I nifi cam intelligat; Quarta ratio qua Bellarminus 1 minorem negat.QHu htdatcolebant'Deum varijseere-1 monijs (^figurss.^uamm ßgnificationes w«lfi non intel- , \ lioebant. lÊ,rg° ignota lingua concepts inutiles ejfe 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i non

»enpoffttnt. Relpondeo,eft magna item difsimilitu-do. Nam vtludæi Deum Hgurisamp;cercmonijs colerent, erat mandatum Dei.vt autcm ignota lingua preccmur,eft contra mandatum Dei, amp;nbsp;contra pri^ mitiuæEccleliæ exemplum. Deinde nemo erat in populo ludaico, qui prorfus ignoraret, quid iHi ri* tusfibi vcllcnt, quotidieenim inftituebantur àLe-uitis, facerdotibusamp;prophetis. Sed fun t multi qui nexequot;quidem de omnibus ficris papifticisintelii-gunt. Nam vtantedixi, noui ego multospapiftas fenes, qui neque erationemdowinicam, neque Çymboli ^pofloloram, necjue decalogttm Domnit tcncbant.Quid autem tales homines proliccrent ex precibus ignota lingua deblateratis? Quintaratio, quaBcllarmi-nusminorem negat, eft, precesharetiaffecuudif ^ugttfltnnmfunt vtiles , ergo preces igHotalmgua con-cept£,iiogt;t poßunt inutiles eße. Hoc argumentum in-dignum iudico ad quod refpondeatur. Deinde hoc ipfum argumentum Bellarminum réfutât. Dicitn. ex Auguftino vttiMtnprectsfuperars ahaffeBupreca»' Its. VndeapparetafFetftumrequiri, Sed fi affedus requiritur, turn etiam intelligetia requiritur. Nemo enim eo, quod non intclligit, afficitur. Debent igi-tur preces nota lingua concipi. Sexta ratio negats Minoris eft. QtdanMus homo perfeble intelligit pfal-mos, df ta,mcn mnltt vttUter orant pfdlmos Dattidis. Ergo dicit Bellarminus preces ignota lingua conceptas non eßeinutdes. Refpondeo efle fallaciam à dido fecun-dumquidaddidumfimpiiciter. Nam nemo pfal-moslegit,quinaliquidintelligat, amp;nbsp;fi diligensefle volet, poteft quotidie proficere. Ergo plalmorum

Christian. Dogmatvm. (ap. lo. 515 'j Icüio eft vtilis.Muki veràdeprccib* ignotalingua t conceptisprorfus nihil intelligunt,ncq; quicquana , 1 poffnnt proficere. Ergo preces ignotalinguaconcepts hint prorfus inutiles.

His pofitis refpondet Bellarminus ad fcripturæ tefti[nonia,quibusminorem piobamus^acprimum adilludMatth. I s,^.P(ipnhs hie labijs me honorât, cor torumlongeabefi Âme, amp;nbsp;putatprecesignotalingua conceptas non flagcllarihoctcftimonio ,dicitenim ees reprehendt, tjUtoreiaHant pietatem, quum faSiisnon preflant. Sed erratBellarminus toto cœlo. Chriftus n. reprehendit eos, qui per traditionesfuasDei mä-datumirriiutnfaciebant, vel qui homines docebant doctftnasSc mandatahominum. Verf. enim4.amp;j. (criptum eft, Honora patrenimatrem , e^tjnimak' dtxerttpatrtaut matrimortemoriatur^-jos autemdicitis, Q^untjuedtxerit patri aut TMtrt‘Donumefl ,(jMocunlt;j', 4me ianaritioflisjtnfonsertt,HrrjXiKj««»»honorauerit patremÇuum aut matrem fleam. Hos ita pertraditio-neshunianasDci mandata violantes,dicit Chriftus, ore ad^Deum appropincfuare, corde ■vero non 4cceJere,hec eft legitimahuiuslociexplicatio,amp; ita explicat Hieronymus in 19. empire Vnde exftruimus hanc maximam.

Quicunque per doélrinashumanas Dei mandata violant ,illi ore propinquantad Deura ,fcd coreorumlongèabeftïl Deo. A.tquidocent folos facrificos debere inEcclelia orare.idquc ignota lingua,populum autem iubent prorfus tacere ; illi per l'uas humanas doftrinas Dei mandatum violant. Deusenim iulsitvtldio-

Lib. 3. Db Principiis tarefpondeat ^me». Si vniuerfa primitiuaEc* clefia obferuauit, V t totus populus in Sccleßa ca-neret, (^.Amen reß/ondtret, amp;c vt omnia fièrent lingua nota. Ergo qui docent prcces à folis fa-crincisignota lingua concipi deberc, illi ore propinquantadDcum, cor verôeorum longé abeft ab co.

Haec eft genuina (êntentia huius loci ,amp; fàtebitur hoc iplc Bellarminus, fi omnia diligenter expedet, lam verô fubiungimus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Qinpreccs ignora lingua in Ecclefiaconcipiunt, I illitantùm ore propinquant ad Deum. Sed non debemus ore tantùm appropinquate ad Deum. Ergo non debemus preces ignoia lingua concipere.

Deinde refpödetadalterum teftimonium, quod ad Corinth. 14,14. St precor lingua,fpiritits meuf preMtttr,fedinteUigetiamta ejtinfruiluofa, Sc dicit hoc teftimonio««» ctmprebenJi preces ignou lingua conci-ftaSf/iii his die it prapeni eas, ^ua Junt nota lingua conct-pta. At hoc nooisiufficit, cum n.modum debemus vfurpare in precando,ex quo plus vÿlitatis confequi poflumus. Sed quando precamur lingua nota, inde plus vtilitatisconfcquimur,quàm quado precamur lingua incognita. Ergo debemus preces nota lingua concipere. Deinde dicit Bellarminus,Paulum non dicerc erationemeßeßnefruElu, quiaaffeSluproficit,ßlt;i TnentemeßeftnefruElu.cjutanihilinselltgit. Athæcduo : ncmpeproficere afFeäu ,amp; tarnen nihil intelligcre, funtcontradiâoria, amp;nbsp;fimul veraeflenonpoffunt. 1 Defiderium enjm no iuuatur ijs rebus, quasprorfus non

AN. D OGM ATVM. Cap. lO. 317 non intelligit. Nihil enim affcftus vel defidcrium tuum proheit, fiue aliquot ignora verba recitas, fuie non recitas. Deinde vera oratio cum fide indiflblu-bilinexueftconiunda. Sedfidescumbrutaamp;craf-la ignorantia fimuî conGftere non poteft. Hucac-cedit Bellarminum petere principium, dicit enim fl rujticMs latina Unguaprorfus imperitas er are t y.pfaima latine^eum proficert affeUtt , (j* bona intentiene. Erg» preces ignora lingtta concepta, non funt inutiles. Sed illud antecedens negamus verum effe , amp;nbsp;fuo loco oftendemusfalfumeffe. Eftigitur inter nos con-trouerfum, dum igitur facra peregrina lingua cSce-ptaper prcculas ignotalingua côceptasprobat,pro-bat illud quod controuerfum eft, per illud quod æ-què controuerfum eft. Praetereà quod negatApo-Roiamreprehenäerepreces ignora lingua conceptas, hoc falfum eft.Et vt hoc commodiùs intelligatur, expli-cabimus hoc Apoftoli tcftimonium.S» prectr lingua t f/irirusmeus precatur,felt;i intelligentia niiaefiinfruiluo.. fa. Precer, accipiturinnatiua fignificationc, amp;in-telligitur de ijs precibus quæ fiuntb tïîxkx^ci'iç, verf.

verf. 16. Vnde apparet eum loqui de publicis precib’ , amp;c de ijs que fiuntalta voce.L»»g»M,loquitur de lingua incognita. Hierony .ad dióium locum.lingua, fcilicet incognita. amp;verf.2. Q^loi^tiitur lingua, nonlo^uiturhomrnibuSt ' nbsp;nbsp;nbsp;feaTko,nullusenimaudit. Cum quo congruitillud

C iccronis Tufculan. 5. i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wow I

l mu5,fureiiÇumus, Vnde apparet eum loqui de lin-1 guaignota,fenfusigitureft, fiinEcclefiaprecesig” \ • nota lingua concipiam. Spirituf meus precatur. Bel-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;larmi

518 Lib. J. De PrIx'icipiis larminusperfpiritumintelligit intentionem, affe-étum vcl delîaeriû precan tis, vt fitfenfus, affeßuamp; defiderio precatis proficio, fed hæc in tcrpretatio no cftfana. Spiritus n.feptiesvfurpatur in hac difputa-tione,(cdnunc[ua in cofenfu. DcindeSp. hoc loco amp;nbsp;V. •i.Sfiritu loqKiturmjfltria, ponitur in code fenfu. Sed SptntM ifticlignificat afflatu queSp.dedit.Ergo amp;nbsp;hoc loco Spiritus talé al’flatum qui à Spiritu datur, ßgnificat. Eodemmodo explicantfcrè omnes Do-élores,Bafil. quxfi.iyS.SpiritusahcuiusoratjideeCt, atque alic^uis orationem edit lingua omnibus igneta. Eo-dé modo cxplicat Ambro.in Epiftola i.ad Corinth, capite 14. ad ca verba.Ä benedixerisSpiritu, hoc enim lecundum Ambrofium eft, Silaudes'Deiloijuarislin' gua aadientibus tgnota.Hierony. eodem modo inter-pretaturin i4.adCor.Epift. i.Spirituloquiturmjjlt' ria. Spiritusjnquit Hictony.iterumlinguam Jignificat, at lingua in eodem veriu hgnificat linguam ignota. LLamquiloquiturlingua . Ergo amp;(piritushtc lecundum Hicronymum lignificatlinguam ignotam. Et vt omnia in pauca contraham, óp/m^rhoc cap. per Metonymiam ponitur pro co,quod à Spiritu datur, videlicet pro afflatu, quiàfpirituproficifcitur, vel pro ignotalingua, quxabciufmodi afflatu proficit citur, vel pro verbis ignota lingua coneeptis. Atq; itaSpiritus toto capite accipitur,nili quodverfu p. Spiritus Prophetarii ponitur pro doftrina Prophetarum, quae àSpiritu proficifeitur, cadem Metony-mia.fenlusigiturelt, cum inEcclefia ignota lingua prccor, edoorationcs lingua audientibus ignota. Stdmensmea eft infru^uofa. Hæc ferè eodem modo papiftæ

nobifcum applicant. Infruftuofum cnim eft ex corum numero, quae funt »f«« t». Nara infruftuofum eft J quod alicui infruétuofuracft.Papiftçboc intclli-puntdclolo prêtante , amp;nbsp;dicunt cius mentemeffe infruéluofara, quia per preces ignotalîguacôceptas noncruditurille,quiita orat. Sed haec interpreta-tiopugnatcuraPaulo.Verf.n.4.dicit Àpoftolus,lt;2^ lutgua , Jeipfitmeedificat. Nos igitur diciraus Orantisraentë cfteinfruéluofam.non fibijfcd abjs.

Atq; hæc interpretatio conucnit cura textuPauli, vult n. alios refpondere Deinde doftifs.Patrcs itaexplicant,Balil.quxftione. 178. Quxrit tjuomo-da Spiritus aliewHS orat, mens efiinfrnStuofa? Hoc de his g«i lingua aitdientib.ignota orationesedîit,di£Hi efi. ‘Dicit fi.fioremlingua,Spiritus mens orat,mensverb meainfrn^ [luofaefi. Cism ». ignetafuerint prafiutibus verbaora-^ t ionis^infruEiMofa efl mens orantts, cum nemo vtilitat?ca-piat.Qu^verbpraflntts intellexertt oratione prodefleau-dientibuspotentem, tuncisejuiorat,fruEiumhabef, ejuod hi lt;jui vtilitatem capiunt, meliores redduntur. Similiter loquitur Apoftolusvetf.é.5»iie«er»d4'voî/olt;5«lt;'«J lin-guis,qutdvos iuuabo? Chry. illud cxplicat in büc rao-à.ii,dipceditis nullumfruilu percipientes ex voce ejuam no intelligiUs.\pniic apparet euloqui, non de fruftu lo-quétis,felt;ide fruftuaudientiu.Scfusigitur eft, cùm

1 in Ecclefta preces ignota lingua fundo.profero ver-balingua omnibus incognita, idque ex afflatuSp.

1 tern confequuutur. Apoft.vero reprebcndit,amp; vetat \ ilia Geti,quæ non affcrunt vtilitatë.vult n.oroniare-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferri

jio Ltb. 3. De P r I n c 1 p 11 s fern'ad ædificationé.ErgOjphibctprcces ignota lingua cócipcre.Haecetfiveraiünt, conatur tamcBel-larminus jpbarc preccsignota lingua cóceptas non effcinfrugiferas. VerGn. 17. digt. tn qmdet» ^i»è^r(«/wj4^«,loquiturautem Apoftolus degratia-Tum adione ignota lingua fada. Ergo/^wz quot;Bel-larmiHus, prcces ignota linguafadænon funt inutiles. Refpond. cfleignorationemElcnchi.Nam nó rcdèopponuntur, funtenim fimulvtiles, amp;nbsp;non vtiles.fednonijfdem: loqucntifunt vtiics, vtantê probauijCX vcrG4.fed audientibus lün tin utiles,Di-cit enim éodem verlu,/èlt;ialtnsnonadtficatur. Rede AmbroGys adifta verba; Tutjtttdem benegratMfagts, de eo dicit,^«» cognita Iwguttßbt loejnitHr.ejteM dteat. Si ad ca verba. Bedajtm »0» tdificatur, redè i-dem Ambrofius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad adtficaudamEccleßanf

ioauenit(t,ea debentdtciy quaintelltgant audtentes. Nom ^ftidpr.odefiy vt qaisUng^ loquatür, i]uamfêlasJett, vt qaiaadtt, nibflproßciat^ IdeotaceredtbttinEccleJia,vt

Quinonprofuntaudientibus, debent tacerc in EcclcGa, ftd qui ignota lingua vtuntur in Ec-cleGa.illi nô proGint audiétibus. Ergo qigno-ta lingua vtuntur, illi debéttacere inEcclelia-

Expende hoc argumentum Bellarmine, amp;nbsp;refpó-de AmbroGo. Deindedicit Apoftolumloqui dcea Engua,quam nemo.imô ne ipfe quidem loquens in-telligit. Sed lingua latina, qua papiftx fua facra ta-ciuntjintelligitur àSacriGcis.Ergo Apoftolus non iQquitur de Sngua latina. Reljon. Maiorcrafalfam

Christian. Dogmatvm. Cap. lo* jii effe, verf, enim^. dicit. Qui lo^uiturltngtMi/eipfum adtficat, Sed aedificatio non eft abfquc intelleélu. AmbroGus ad iftum locum annotat,Per id quodfor-iefolusßt, lego leit, locjuttur,fijoluadificat, Nam qui prephetat^omnem piebent adißeatfdupt intelbgitur ab omnibus,quid loquatur. amp;nbsp;verf. 17. dicit. Et tu qutdem bene grattas agts, vbi Ambroltus, deeo dicit,quicognita fibiloquttur,quiafiit,quoddicat. Vnde apparet maio-remfallam eflCifalfa igituramp;cöcluGo.Sedamp;minor quandoq; falfa eft. P Icriq; n.M.onacbi amp;nbsp;facrlGci nihil intelligunt,neq; quicquam bene pronunciant in Ecclcfia. Exemplum iftius facrinci,qui dicebat,Ba-pu:;^ te in nomineTatria, Filta, ßr Spirita Sanüa, amp;nbsp;ille fuit inter Monachosdoétifsimus. Nam multi funt,quitantiim nonpoffunt pronunciarc. Vnde fequeretur omniaSacra ab indoétis Monachis faûa, elfeillicita. Non n.intelliguntlinguam ,quautun-tur. AdditBellarrainus, licet mens‘F^uflicorummanet fine fruSu, tamenaffe^us eorum non manetfinefru^iu. Sedante probaui, hoc effe principium peterc,amp; co-trouerfum probare per controuerfum. Poftremo dicitBellarminuSj/yMfl«?» mentis,qui deefiidtotis,mul-tisalijs fit^ibus compenfari. Primb quia jacraillisfape communt^imalingua, idefi, latinapraleguntur, Sedhoc eftridiculum Scfalfum. Ridiculum.ftue enim igno-ta verba (erael, fiue millies, ftue nunquam audiant, nihil confequentur vtilitatis. Tales cn’im Sacrifici ' funt £lt;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palfum , quia latina lingua

fimul fciunt, amp;nbsp;vfurpant illam linguam. Quod au-tem alicuiusnon cft,nequ£ vfu, nequepoflefsione, hoe illi cum nemine commune cft, imó hoe prorfus ad eum non pertinct. lam vero latinam linguam non fciunt, ncque vfurpant Idiotae, nequepoflunt vfurparc.Ergo illa noncftïdiotiscum alijs commu-nis.lmènullomodoadidiotaspertinct. Etvt vno verbo dicam.tam eftidiotislatinacommunis,quant hebræa.Imô latina lingua non tantùm non cômunis eftidiotis cumdodis, fedadillos nullo modo per-tinet. Eftenimillisprorfus incognita, amp;nbsp;ob earn caufTam Idiotæ nullam vtilitatcexeapercipercpof-funt. Sacra igitur publica ca lingua prorfus fieri non debent. Tertium argumentum. Quia precespubli-cae ita inftitui debent , vt populus illas intelligcre pofsit.

Quod à populo intelligi debet, hoc nota lingua concipiendum cft. Sed preces publics à populo intelligi debent. Ergo preccs publicç nota hngu a toncipiendæfunt.

Maior non opus habet probationc,Minoré pro-bo,».Corin th.14,14.locum debet reß)o»tlere^men?u\e verb eft iplc Idiota,Ani-brefi ad diôum locum, eum, ^ui /dieu locum impleh vocatimperitum. Hieronymus ad diâum locum di-cit, IjUicum iutelligit,^ut nullogradu in Scclejtafun^iiur. ChryfoftomusHonjil.; j.in i.ad Corinth. rAaM»?« xiixarAevii. InterprcsChryfofto.vertit.IdiotamXff' mifiuamturbam, Ze reftè. /diotaenim perSynecdo-chen, promijeuam multitudinem fignificat. luftinus cnim in Apologctic.s. »SçJ x«»{ it;svçgt;ii^ir Aftin.Hicro.

Christian. Dogmatvm. C4p. to. ja} inProœmio, i.libr.adGalatas. Tetuspopulus infiar tenitruirejpondet Amen. A-Uguftinus inpfalm.54.flt;^ num pjalruum clt;tntamM,vnHm reßiendemMAmen.ßeC-farion de Sacrament. Eucharift. Sacerdotc verba il» la pronunciante, populusajiifiens in vsra^uepurtert' Jpondet lt;iAmen, Vndc apparet totum coetum debere acclamare Amtn. Et ita faftum eft in primitiua Ec-clelia.Sed nemo poteft refpondere -lt;4»»f»,nifi intel-ligat, quid dicatur. jReß)oelere enim Amen eft confirma-re beneddiionem, vt Ambrofius interpretatur, vel eft benedt^ioni conftnfi«J» vel teftimonium perhtbere vt explicit Hieronymus. Hos autem nemo facere poteft, niliintelligat id, cuiconfenfum veltcftimoniû perbiberc debet. Reftc Ambrofius ad diftum locum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(juod nonintelligit ,nejcitfinent

crationts,lt;i‘ firmetur benedtilte. T^erhos tnimimpletur confirmativ precis, nbsp;nbsp;reftondent Amen, vt omnia dsila vers teftsmo-

5. in 1. ad C orin th. Sgt; f « bene dixe risftiritu, id eft,ft tu peregrina Itngua grattas agis, quam necipftintelligas, neg ceteris interpreieris.plebeius nonpeteftfiuhijcere Arne. Au-guft.de Cate. Kudib.

hd quod populus debet refpondere Amen, hoc debet intelligere, fed ad preccs publicas debel refpondere Amen. Ergo populus debet pre-y ces publicas intclligere : amp;nbsp;ob earn cauflam de-I bentprecesealinguaconcipi, vta populo in-telligi pofsint.

iubetyVtEpifiopi populis dmerjarum ItngtMrum amp;nbsp;diuinafMractlebrent,ficttn(lHm dtnerjitatcjnItftguarftfi*

Magna equidemPapaehabcndacft gratia,dû ho^ permittit,quod Deus mandauit.Bellarminus relpO' det tantum agi de Itngua (jrtca Latina. Sed hoc no eft verifimile.Nam quiConftantinopolin cepeiant, erant ex Gallis, Germanis, Anglis,ltalis amp;nbsp;alij s gen-tibuscolleâi. Dum igitur promittit fe veileidonets 'vtrosproMtdere, qut dintna officia diner fis linguts admtni' firent, manifeftum eft eum loqui de omnibus amp;nbsp;ho* gulis populis,qui iftam vrbem fubegerant,amp; ibi ad-huchaerebant. Deinde dicit,lllud nunquam in Italia obferuatum efle. Refpondeo non efle nouuw» vtPaparumcoftitutiones in ipfa Italia negligantur, amp;nbsp;propter hanc vel ncgligentiam, vel tyrannidein conquerunturfaniorespapiftarum doâores. Lyf* in i4.adCorinth. Qnèdfipepninsintelhgitoratiener» vel benediblionem Sacerdotis, meltns redncitnrad Dlt;n»gt;gt; denotinsrefiondet.Amen. Lt paulo poft ,Q^prO' ficitpepnlnsfimplex nbsp;nbsp;non intelligent ? ejuajidicat, nihil)

ant modtcnm^i^uodnefeit fe confirmare tibi.^ui es tniniflef Ecclefin, refiondendo Amen) propter i^nod in primitina êc-défia benediütones^^catera communiafichant tn vnlgarigt; Caictanusin i.adCorinth.cap.14. SxhacPaulido-ßrtna habetur ijnodmcltns ad Ecclefta adificationetne^, orationespublient ijuaaudtentepopulo dicuntur, diciltn-gua communt clertctt dr populo, quam dici latine. HinC intellige nô reûum efle, quod fit in Italia, fed quod fieri debet.

ofamp;ciorueft popuViinftruftio,conroIatio,amp; çdifica- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tio.fed exfacrisignora lingua conceptis nequein-ftruftio, neque confolatio, ncque xdificatio perci-pipoteft. Ergo non debent ignora lingua concipi. Minor probatur ex t. adCor. 14,16. Omniafiunt ad adificattonem, i. Cor. 14,19. qatnijue verba ex inteUigentia mea loqHi,vt alios infiitnam. Bcllarminus negarMaiorcm, amp;dlcitxdibcitiooemnoiYeffefa-crorumpublicorumfinem. Hane negaiionem de-ftruximus argumento 1. Ibi eniin oftendimus duos effe fines diuinorum ofamp;ciorutn,vnum aparte Dei, alterumapartenollri, àparte Dei,ciushonorem amp;nbsp;gloriam, aparte noftri.ædificationem ,inftitutiorrê amp;.confolationem. Gloriam DcietVe finem diuinorum officiorum concedit Bcllarminus, ædificatio-nemveroillorum finem effe negat. Hoc etfi à nobis probatum eft argumento primo, tarnen nunc diligentiùsprobandum eft.Et vthoc reÂèfiat,ofté-demusquidnamfit diuinum officium, vel facrum 1 publicum, lllud autem ex nulla re commodius col-ligi potcft.quam ex mandato,quo fipoftoli aChri-ftoinftruftiillud adminiftiMrunt. Mandatum verd illudefthoc,Matthæix8,x9. Doccteo}n»esge»tes, baptismes eos lu nomine Patris Fthj ó' Sp,Saniît,lt;jr docentes eosferttare omnia^cjua mandaui vobis. Marei 16, t^.’PradicateEuangeliamomnicreatura, Luc® 14,47. Oportaitineias nemtnepnedicarirejspifcentiam i;^remt]'-( fionempeccatorum apitd omnesgentes, Aûorumç, if,

K.omä.1,1« ^poflelnsfeparattis ad pradicandnm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y Sttan-

Euangelium ‘Dei. Hoc Apoftoli tantîim fecerunt. Aôtor.5,42,^ cjMotiâie in templo domatim ntn ceß^ ' rMntenangeltz.are le fut» Chrtfium. Paulus cùm reddit rationemfuifaCti,AtSo.ao,z5.inquit, £r»nncec-fii» non eimflttts vifitrosfaciem meam vllts ex vobH ommhm, per quos tranjittiprlt;tdtcans regnum Dei. IdeD tefiorvobishodiernodte mepurumeffe a fangutne otnnid-î^on emmjubterfttgt quo mtnus vobts annunctarem tmne Dei conßlium. Idem fecit Chriftus ip(e, Lucæ 4,4J« Çeriee^ alipsvrbtbus oportet me euai^elizMre regnûW, uamadhtcmißusfum.'^nAe neceflariô colligo; Eu-angelizare Euangelium eflcdiuinumhoc officium* Illud enim facrum quod Chriftus primùm admini-ftrauit, Sc ad quod ille milTus eft, ôc quod fuis Apo-fiolis præcepit, St quod Apoftoli folùm cclcbrarut, illud,inquam,eft hoc diuinum officium, de quolo-quimur. Sed euangelizare Euangelium Dci eft illud facrû quodChriftus ipfe celebrauit,amp; ad quodChri-ftus miftiis eft.quod C hriftus fuis Apoftolis manda-uit, amp;nbsp;quod folùm Apoftoliadminiftrarunt. Ergo euangelizare EuangeliumDei,eft illud diuinum officium, dequoloquimur.Hocadeoccrtumeft, vt nullus vnquamPapifta fit contrarium veldiuerfum ex facris literis probaturus. Anilesautem nugas extra amp;nbsp;contra Dei verbum excogitatas, nunquapro facrodiuino, vcl pro diuino officio affumemus, Sc ad ilia omnia quod attinet, dicimus ea eflè inter nos controuerla. Itaque de illorumfinibusnonfumus folliciti. Vbi verô ad ilia refutâda acceflerimus,pro-babimus ca contra Dei verbum inftituta efle, neque effcyllihominiChriftiano obfcruanda,Gal. 1,8.

Christian. Dogmatvm. CapAO. 517 pr^dicautrit anathema fit. Iftit igitur mifsis vel in aliud tempus reieftis, loquimnr de co facro.quod àChrifto immediate in verbo fcri-ptoexprcfliim eft. Quoddenique ipfe Chriftus in-ftituit,quod idem C hriftus adramiftrauit, quod,in-quam.idc Chriftus fuis Apoftolis præcepit,amp; quod Apoftoli adminiftrarunt,amp; prxtcr quod Chriftusamp; Apoftolinullum aliud celebrarunt. Hoc autem factum vno verbo,eft Euangelium prxdicarc. Huius autem funt multæ partes, vt adhortari, docere, con-folari,orare,Deo gratias agere, eundem celcbrare,amp; laudarc,idque vel fubmiflavoce,vtloquendo,velal-ta voce,vt canendo,Sacramenta adminiftrare, difei-plina honefta omnes cocrcere. Hxc inquam omnia prxdicatione Euangelij contmcntur,amp; ita iudicauic primitiuaEcclefia. luftinus Martyr Apologctico fecundo. ‘Die ejui Solis dicilar , omnestami]utinop~ pidts, tamijaiinagrismorantar , in vnam conuentmusy txcemmentarijs e^pofiolorum velPrephetaramfcri~ ptis recitatur quantum licet.‘Deinde vhidefiitit quireci-tat, jlntiflesorationem habet, quaadmonetadhortatur^ adpulchrarumillarum rerum imuationemi Pefiea omnes vnaÇargtmus precamur. Pofiquamautemaprecibus defiitimaSyproferturpaniSf'vinum amp;nbsp;aqua, turn Ratifies fimihter precatur amp;nbsp;gratias agit, quanta potefi ctntetione, populm^ acelamatdtcens ty4men\ qsfuperqmbusa^a funtgratia,•vnufquifqueparticipât. Horum autemomnium 5 imo omnium illarum rerum quxcunq; tempore primitiuæEcclefiæ in Ecclefiafiebant, ‘inis eft sedificatio. Ideb dicit Ambrolius illos wceredebere, qu9S nemefgt;ftelligit,vfyloquantur yquiprofantstudie»ti~

I.adCor.i4.Hocctfi verum cft,tamcnlubet audire,quibus argumétis Bellarmin us probet finein diuinorum officiorum, non efle ædificationem,fed cukum Dei. Ac primum argumentum effiQma lorum clcricorum eft facrificium laudis Deo immo-lare, N urn igitur fob clerici non opus habent aedifi* catione? At omnes hiftoriæ teftantur eos maxime fl-pus habere. Sedadrem, Bcllarmini Argumentum tàle eft.

Quod foli clerici faciunt, cius finis non eft ædifi-catio. Sed foli clerici immolant Deo facrificiu laudis. Ergo finis publicorum facrorumnon eft ædificatiojèd cultus Dei.

Maiorem credo efle veril'simam. Eiusenimoffi-eij, quodfoliclerici adminiftrant,finem nonefle«-dificationemteftaturtotus mundus. Qupdveroad minoremattinetjcft ilia ambigua. Nam li perSacri-ficium laudis intelligit commemorationeni benefi-ciorum Dei,amp; pro ijs gratiarum a(ftioriemgt;quç pro-priè facrificium laudis eft. Turn ilia eft lalfa, hocn. conuenit omnibus amp;nbsp;fingulis hominibus, Hebr.i 5, 15. Per ipfttm tgitur afstdiie eff'eramus Deofacr/ficw Im-£its,fdefi,fru£lum labiorumconfitentium nominieim.O-{cx,i^,l.reddetfgt;iti (loquiturde totolfrahele) ziitides Ubtorum noltrorum. Vnde apparettotius multitudi-nis efle Deum laudarc ,amp; ita fadum eft in primitiua Ecclcfia. luft. Martyr, apologct.2. Pofieàomnes vnà fnrgimnsacprtcamnr. Bafilius horn, ój.fx nobleenms conjsergit apud nospopstlns ttd domnm oratienis in la-bore ac trihulatiane continnss lachrymis eonfitetes Dee. fo/lretrtejnrgentes aborationeadPfxlmodsam tenneniut.

Idem ex omnibus alijs Patribus probari poteft. Si verb intclligitdeMifla.petitpnnciptum.NcqucJhoe pugnatcum Efaia,qui cap. 62,9. dicit Cttfiodeinetjue äiene^tte}i0iietacere debere. Nam fi Sacerdotes Temper debentpro populo Deum laudarc jOrare, amp;nbsp;vi-

I gilarejiftidc nonlequiturpopulumipfumneqjlau-dare Deum, neque orare, ncque vigilare dcbere.V-trumqueenim fieri debet, fed cumhacdifferentia, vtfinguliferèpro fefe, facerdotes provniuerfocœ-tu gratias agant. Secundum argumentum eft. Quia

[ nemo eft nifi imperitifsimus qui non intelligat lati-L nbsp;nbsp;nbsp;nc. Hocitafalfumeft vtfolanegatione deftruatur.

teaslegunt.amp;dumillxindoftis àcôcionatotibusex-plicantur.Hocetfi verum eft, magnam tarnen vtili-tatem afferunt,etiam cùmindoâieaslegunt.vt cap. oftendirous.

i Sextum Argumentum. Quia Chriftus amp;nbsp;Apofto-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liVernaculalingua in facris publicis vfifunt.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blica adminiftrarunt ,ita etiam amp;nbsp;nunc admi-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niftrari debent. Sed Chriftus amp;nbsp;Apoftoli ad-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miniftraruntfacra publica nota lingua. Ergo

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nuncnotalinguaadminiftrari debent.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc argumentum Bcllarminus eludit, amp;nbsp;dicit i

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen vn^ tantû lingua nempe ^racafiripßJfeNerùni

3JO Lib. 3. De Principiij quod Apoftoli vna tantu lingua (criplerunt.hoc alij ctiam Apoftolorûfæculojn innumeras linguas trä^ ftulerûtjVtantè often dimus-Deinde contradiâioné imp/icat.Hîcn.dicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gracefiriffi^e,ii

Aut igiturKoc.autillo loco errat Bellar. Prætereàhæc rcfponlio ns anifefte arguit eii non tantu hærcre,fed etiä tcncri. Nos igiî hoc argum.paulo magis illuftrabimus. amp;nbsp;dicimus Q^niadmodû Chrift’ Sc Apoftoli amp;nbsp;vniuerfa Ec-clclia primitiua, lacra publica adminiftrauit, eodé modo moderni miniftri ca adminiftrare debent.Sed Chriftus, Apoftoli amp;nbsp;vniuerfa pn-mitiua Ecclefia adminiftrarunt facra public» lingua omnibus nota. Ergo moderni miniftri debet f. publ.adminiftrare lingua omnib’nota. Qui Maioré negat, oftédit fc non elfe dignu, qui in Ecclefia loquatur. Minor eft trimembns. Vnum membru eft de Chrtfto,illfiadminiftraftefacra lingua nota, fatebûtur oés,quicunq; 4.Euangelia perlege-runt. Alterû membrû eft, .^poßolosjidminidrsfle facra lingua nota. Hoc nemo negabit, qui faltem aâa Apoft. perlcgit. Tertiu membru eft , Kmuerfameri-w»7/«4w£cc/eyMadminiftraflcfacra lingua nota,noc etfi expræccdctibusnoiû eft, tarnen quibufdS tefti-monijs illudnuncprobabo, amp;exijs,quæantefpar-fimdtdafunt, quaedaiterabo. Primii oeshomines in primitiua Ecclefia celebrafle facra pub.lingua om-nib’ nota fateturHardingusarttc. 5. §.zS.cotraIuel' lit. idefatentur Lyra amp;nbsp;Thomas /» 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I4.1dein

Ep»ƒ.63.lt;^^iiVMMƒ(lh^wyé^. GmiledocetThcodoretus ] I.2.C. lA.Dcinde Hieronymûcompofuiffe^D«/»»^:« fubUcas frects Itngutt DaLmAttca duett Eccius in locis cap.de Miffalatina. Si Indus feci]fe jdcra lingua Indies, docctEccius ibidem. Ephremum Edetlae Antiftitê feciJfefacrahngüiSyri docet Theodoretus iibro^. cap. 19. In funerePaulæ cantatosfuiffePfalmos lin-gua^r«clt;i,14»»»4,fcei’ri«lt;i, e^J^rrtdocelHieronymus in EpitaphioPaul«. Veteresin oblationibus èe irafta-tibusaliquando foetriW, aliquando fyra lingua vtbs effe teftatur Ambrof.in i .ad Cor.c.iz^.Bafil.cùm r«-cenfuiflet quomodo ocs fimul amp;nbsp;prccarëiur Si pfal-lerent, ( quod nifi nota lingua fieri non potuit) dicit ty£gyftt»s,Ltbjus,Thebanus,Pallt;tfitn»Sy Arabos, Phani-ccSfSyrus,^ Puphratis tncolas,^ umnes komtnes in ejuibus vtgilia.p/almudtit amp;nbsp;preces in honorefu»t,tdemfacere, ad Neocïlarienlcs.epift. 6 3 .Huiuftnodi multa exempla funtapud Patres. Qmn in ipio publico officio crant cert« partes populo attribut«.lüft.Martyr in Apologetico fecundo.Tot«i populus rejpondet, nA^me. IdemdocetHieronymus in Prooetnioi. Itbr. adGa-latds. Sedhocfieri non pofle ,nifi populus eaintel* ligat,ad quæ refpondet eXwe»,probatum eft.Chry-foftomusin i.adCorinth.homilia iS.Sacerdosinfa-craLiturgiapopulumalloijuitur, nbsp;nbsp;populus facer dotent.

Idem ibidë, Non tantum Sacer dos grattas agit ^Deo,fid populus tutus, (jutdautem mtrarisquando Sacerdotem populum tn precibus colloijuentem -yidei.Idem ibidëjSA-cerdos 0!“populustnfacra Liturgia celloquuntur, Saccr-dos ait ad populum,7)o»»»»«5 vobtfeum, populus refpondet, wm Spirit u tuo,Cy\gt;gt;^.ia N at.D om.S4cer-dos

Âos ante orationem prafatienepramißa parat fratr ant tfH' tes, dicendoSttr/ttmcorda, plebs rcfpondet ad^Dominum. Similia pafsim apud vcteres. Ex his liquide conftat,facra publica in vniuerfa primitiua EccleGa faótaefle lingua nota. Manifeftum igitur aut eosnon errare, qui facra publica nota lingua celebrant, aut Chriftum Apoftolosamp;vniuerfampri-mitiuamEcclefiam.quiidem fecerunt,erraffe. Imo aut Chriftus, Apoftoli aut tota primitiua Ecclcfia er» rarunt, dum facra publica lingua nota adminiftra-runt, aut Papiftæ errant,dum publica facraignota , lingua adminiftrant. Scd Chriftus,Apoftoliamp;uni-uerfa primitiuaEcclefia non potuerunt errare, Ergo Papiftas errare ncccffe eft.

Septimum Argumentum. QuiaMoraui,Ruthe-ni,Anncnij,Æigyptii amp;alij vjeuntur lingua nota in facris publicis. Ergo Proteftantibus hoc negarietiam non debet.

Refpondet Bellarminus fc horum exemplo non magismoucri, quàm Luteranorumamp;aliorunihï-reticorum. Hoc refponfum dignum eft Dodore lefuitico, plenumenimeftChriftianæ manfuetudi-nis amp;nbsp;pietatis, fi veilem tibi,Bellarmine,eodem modo refpondere, dicerem Heracleonem amp;nbsp;alios Hae-reticosinufitata verba in publicis facris vfurpaffe, vt eft apud Auguft.in lib. de hxr. cap. 16. Papiftx idé faciunt,nos igitur papiftarum exemplo non magis moueri, quàm illorum hæreticorum. Sed non vtar ifta refponfione, verum longe alia, nempe; Totaamp; vnluerfaprimitiua Ecclefia vfa eft lingua nota in publicis facris. Ergo möueat tc audoritas vniuerf®

Christian. Dogmatvm. Cap.ïo. 355 tcclcGæ.vt idem nobis concédas. Si verb hæcte noncommouet. Omnes Apoftoli celebrarunt facia publica lingua nota, moueat ergo te horum au-doritas. Si verb neque horum audoritate moue-risjipfe Dominus amp;faluator noftervfus eft lingua notainpublicis facris. Moueat igitur te huiusau-ftoritas. Qubd ft te neque lelu Chrifti audoritas commouet, palam oftendiste nonlefuChrifti, fed Antichrifti miniftrum effc. Verùm fiuete huiusau-doritas moueat, fiue non moueat, nosmalumus -cum Chrifto, Apoftolis amp;nbsp;tota primitiuaEc-clefia vulgari amp;nbsp;nota lingua populum xdihcare, quàmcum Papiftis insb ni incognitoquefono ac-rcm verberare.

Ibr o fuperiorc difputauimus defacro Vernaculo, fequiciir vt de Obfcuritate canonicarù Scri-pturarum difTeramus. Statum nuiuscontrouerfix vel ignora-uit Bellarminus vel peruertit. Nonenim noftra fententia cft,

fcripturaniaûeôperfpicuam elle, vtnullainterprelatione opus habeat,neque dicimus earn adeô faci-lemefle, vt quilibet idiota earn perfeâe intelligat. Palam enim aflerimus donum interpretationiseffe in Ecclefia neccflarium,fatemur etiam in facris fcri' pturis multa adeo obfcuraeffe, vt non tantum idio-tis, lèd etiam doftifsimis quibufque negotium fa-ce($ât,necànobis nifi in altera vita perfeâècogno-feipofsint. Intereà tarnen negamus omnia obleura eflejvel ita obfcura efle, vt vel nihilin iis abfque Co» mentariis intelligi, velvtldiotae excarum leâione nihil proficere pofsint. Errat igitur Bellarminus dumdicitnos aflerere totam fcripturam adeo per-Ipiduam efle, vt ad eam intelligendam nulla opus fit explicatione. Dum vero hanc fententiam Luthero affingit

DePrïn. Christ. Doom. Cap.i, 355 affin git ,€acit ,fanftifsimo viro iniuriam, amp;nbsp;eius fcn-tentiam peruertit. Lutherus quidem in praefatio-ne atTertionis articulorutn à Leone damnatorum. Oportf t, inquil , Scriptura ittdtee hanc fententiam ferre^ ^uodßtri non potefi, ntßfcriptura dedertmtti principem lo~ cum in omntbus,cjult;t trtbnttntur Patribus, h. e.vtßt tpfa per ft certtfsima,facillima,apertifsima,fMiipßns interpret, omnium omnia probans,iudteant,^ illftminans.Sci hoc non iuuat calumnia Bellarmini.Haecn.fentcntiacft bimcmbris*. Vnu membrum de iudice cötrouerfia-rû.akerû dcfcripturxpcrfpicuitate. Pofterius nue tantum in controuerfia trahitur. Itaq; ad illud tantum refpondebimus.Dicimusigiturbanc fententia neq; noua.neq; falfam effe.modo rede intclligatur. N oua non eft. Chryfoft. n.homilia t. in a. epift. ad Theffal.dicit,«»»»»»« clora perßneua ejfe in diutnit fcri~ pr«r«.Clemens in exhortatione ad Gentes, j4udite, inquit,g«»ejî« loge,aitd(te^aieflitpropi,nulliscelatiteß verbum'Dei, Inxeß cömttnis, etbus tUncefeit hominibtts, nullus efi in verbo Cimmerius ,feflinemusad jdlute. Epiphan. contra Ariomanitashxr.ó^.OÏ«* funt, inquit, clara luctda,tt nihtl contrariu,ne^ neorliscoplexus ^e^ de habens in diuina fcriptura. Idem contra Anomaeos ber.yó.OwMw/«»« clara, inquit,«« diuina fcriptura bis, ^uiratiocmatione fermonemdiuinumadtrevolunt, nbsp;nbsp;no

diabolicam »peratione infeipßs conceperut.acfeipfos in ba.-rathrum mortu con^cere conantur .Laftantius lib .6 .ca-pite iI. A7»w,inquit,Dlt;«« mentis vocis (fr lingua artifex diferte loi^ui nö potefi^./mo verb fumma prouitutia carert voluit fuco ea tjua diuina funt.vt oes intelligeret tjua ipfeoibus loijuebatur.CiiryCofi.höai .inCen.Scripfura tnquit

556 Lib. 4. De Princip n 5 inquitj/f/pyäw expomt,^ audit ore err are nonßntt.Q^ ipfe Bellarminus lib.i.c.a.dcverboDeijó’rfcw^W' pp«r«jinquit, qua Prepheticis ^pofioltcis Utens conti’ nentur,»ihilefbnotius,nthil certius. Exhisamp;fimilibu5 apparetbancfcntentiamnoneflenouam : Sedneq; falfam earn effe probabimus fuo loco. Priufquam autcm progrediamur, Lutheri mcntempaucisex-plicabimus. In fcriptura funt duo confidcranda, Verba amp;nbsp;Dogmata. Verba lunt obfeuraSe exeoru obfeuritate faepc Dogmatum obfeuritas nafeitur. Cùm verb verba, hoc eft, grammaticûfenfumreâè j intelligimus, turn iplhm Scripturarufenfum reftif-limèallequimur. Hioc infert dogmata efleperfpiquot; cua.In lib.de Seruo Arbitr.î^«lt;p/lt;c, inquit,funttn luce, noncurandum fiquadamrerum ftgnafunttn tent’ brts. h.e. In Grammatico lenfu fæpè eft difficultas; Dogmata verb, quæadfalutemneceflaiiafunt, li quorum fumma Symbolo Apoftolico côprehenlâ cft,funtperfpicua. IdedocetTheodoret.libro j.dc græc. affeâ:. Pafsim•videos,inquit,«o/?rlt;«rM dogmata, non à ‘Doüoribus tantum-,fed aplebeis intelhgi. Bdlar. deverboDeijlibr. 2.cap,5. Mjfleriafmc\vt\z,redim’ ptionis etiâ rufiiei amp;nbsp;mulieres tntelligunt. Sed, iHquiS,ois fcripturædifficultasfecundum Lutherum ex igno-rantia fenfus grammatici oritur. At Origines amp;nbsp;Hieronymus fuerunt optimi grammatici,amp; tarnen fub- , indein dogmatiserrarunt. Refpondeo fuifle illos quidem bonos grammqticos, fed non optimos.Er-raruntenimfæpè in fenfugrammatico; quid mirum igitur ft amp;nbsp;ipia dogmata interdû non intellexerunt-Scdipla etiâ dogmata, inquis, fæpè obfcurafunt.Vent

Christian. Dogmat vm. Cap. i* 5i7 J Hoc fit per accidcns. i. Corinth. 4.verfu 5. 5» teSlum 1 «ƒ• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijfttpereftnt,te£l/imefi, Quemadmo-

dû n.Soleft lucidus;led C2cis,8£ ijs qui oculos clau-dunt,noneft lucidus: ita verbum Dei pcrfpicuueft; fed peruerfis amp;nbsp;cxcçcatis perfpicuû non eft. Deinde dogmata duobus modis, nempe externa amp;nbsp;interna perfpicuitate perfpicua funt. Externa etiâ quibufda non regeneratis perfpicua funt, ïaeob. a, 19.

cre^MHt centremifcunt. Interna vero nonnifiijs innotefcunt.quorura mentrbus Spiritus S.illa révélât Scobfignat. Qui igitur gramaticumfenfum reöè intelligunt,amp;à Spiiitufanfto illuminati funt, illis dogmata Chtiftiana funt perfpicua. Sed hîc obfer-uandifuntaliquigradus. Quo n.quifquein grammatica plus profecit ,amp;aSpirituf. magisillumina-tus eft: eo etiam plus de dogmatis intelligit. Hane effe legitimam Lutherifententiaraexprælat.pfalter. colligi poteft.Sc»o,inquit,»»»p«lt;^»t«/fi»»i« rjp temertM-titaffirmare/tvnHm Sertptura Itbrum in omnthus perfe-S« iutelligere. Ibidem, Noltm,inquit,abvUo hociie me prajumi, cjuod nullas fandsfsimorum dolltfstmorum adhuc prafiart potuit. Psalterium videlicet me in emntbui iuSuo legitime fenSu intelligere,cir docere.Sat eft aUtjuos et eojdem ex parte tntelligere. Adultafibi rejeruauit Spi~ litus,qui nos femper difiipuleshabeat. multafolumoße.-dit,vt alliciat. multalradit^vtefficiat. Exhis,opinor, ' rnanifeftumeft, non effe Lutheri mentem, omnem fcripturam ita facilem effe , vt niilla explicatione in-digeat. Deinde €æpèaccidit,Bellarmtne,vthomi-nesdoôii non vbique xque perfpicuè loquantur. Quidfi idem accidcritLutheroWttaceamLutheri

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y opinio«

opinionem non cffe noftræ fententiæ regulam. Sed fruftràhæc dilputo. Palam cnim fatemur in facra Scripturaquædam eflcobfcura, donum item inter-pretationis effe in Ecclclia neccflarium. Dum igitur Bellarminus hancfententiam oppugnat,pugnatfine aduerf3rio,amp; dum cam nobis tribuit,facit nobis in-iuriam. Cæterùm an Bellarminus crrore, an verà malitia fecerir, committo Dei iudicio: Difsimulare tarnen non polfumcum in principio tertiilibri di-ccre quaftionem cfle, Sint ne facra Scripiuraperfefa-cilltmlt;tiatque apertifsima^an verointerpretattonetndt^eäil amp;in eodem capite, Argumentofexto concludere. Non igitur Scripturafelafttfficit dirtmere eontrouer(tas, Vnde ccadducor, vt eredam Bellarminumhaeccó-tra confeientiâ fcripfifle, neque aufum fuifle verum controuerliæ flatû proponere, ne eins argutiolœ amp;nbsp;paralogifmiinnotelcerent. QuïHioenim amp;nbsp;Con^ clufio re amp;nbsp;fubießo idem funt; differunr autemfola ratione,amp;liabitudineqiiadam,vt Dialefticiloquü-tur. Siigitur reöè conclufit Senpturamnon Jujfeere adcontrouerfas dtrimcndM, tum quxftionéantenon reâèpropofuit. Nosautem exhaccondulione vC' rum controuerliæ ftatum formamuselTcbunCjSint neomnes controuerliæ in Chriftiana religione ex Dei verbo feriptodirimendæ ? vel quod idem eft. Sufficiatne Dei verbum feriptum ad omnes contro-uerlias in Chriftiana religione dirimendas? Haruaf-firmationes nosfuftinemus. aduerßrij veroearura negatiuas defend fit. Hocitaeflefatebitur ipleBel-larminuSjfi rem diligentiùs expendet. Non n. con-trouerfiaeft, anScripturaitalitperfpicua, vt nulla inter»

interpretatione opus Gt. Hoc enim amp;nbsp;Papiftæ ’ Orthodox! negant. Neque controuctGacft an Seri’ j pturaitafitpcrfpicua, vt idiotæ earn citra omnetn explicationé intelligat.Sed cötrouerGa eft,AnScri-ptura ita clara, ceria, amp;nbsp;perfpicua Gt,vt indodi ex ca doceri,amp; contumaces ex eadé refutaripofsint« Vel quod idem eft, AnScripturaita clarajCertaamp;pcrfpi-cuaGt.vt controuerGæ in Chriftiana rcligione ex ea dirimi pofsinß Huius negatiuam defenduntPapi-ftx, eius vero afGrraatiuam veramelfecontendunt Orthodox!: Nos prius aduerfariorum fententiam proponemus.eorumq; argumentadiluemus: deinde noftram fententiam expheabimus , camque im-motisargumentis aftruemus.

^rgttme ntapro obfiurttate (^anonicarum Scripturarit ex‘jDei ver bo penta réfutant ur.

QVifnam Gt huius controuerGæ ftatus, oftendi-muscapitefuperiori. Sequitur vt argumenta, quæBcUarminusprofuafententia adduxit, dilua-mus. Eiusfententiaeftjtotamfcripturam adeoetfe obfeuram, \tabfqueinterpretatione nihil in eain-telligi,amp;. Idiote ex eiusleétionc nihil proGcere pof-Gnt. Hancprobatmultisargumentis, qux omnia ad quinque clafies reduci poffunt. Prima clafsis eft eorum,quæ ducuntur ex facra Scriptura. Prim urn argumentum VumiturexPfal. iiç.xerfuiS. Retege oculos meoSyVt intuearmirabtlia ex lege f«(».Et verfu ^4. intelligâ, vtcußoeiia,conferueni^eamex totaani^ ma. Etverfu X} J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuaferuo tue,

Quod abfque pcculiari fpiritus reuclatione non intelligitur, hoe adeo oblcurum eft, vtineo abfque interpretatione nihil cognofci, Sc Laici ex eius Icétione nullum fruâum cófcqui pof» fint. Scdfacra Scriptura abfquepeculiari Spiritus illuminatione non intelligitur.Ergo Scriptura adeo obfcura eft, vt in ea abfque Interpretatione nihil cognofci, amp;nbsp;Laici ex eius le-âione nullum fruótum capere pofsint.

BcllarminuspræteritaMaiore probat Minoren). Eius probationcs fuprà allegauimus. Sed nos re-Ipondemusad Maiorem,eam efle bimcmbré.Vnutn membrüeft.nihilpofle in Scriptura cognofci abfq; interpretatione. Alterum,Laicos exeiuslcâione nullum fruétöconfequi. Nos advtrumque diftin-ôè,amp; primùm ad pofterius refpondcbimus. Si Ma-iorin huncmodumformatur, Quôdabfquepeculiari Spiritus reuelationc non intelligitur, hocadeo obfcurum eft, vt Laici ex eius leôione nulluna fru-ôum capere pofsint.Si,inquam,Maior,in hune mo-dum formatur,tum eft falfa. Deus enim vtrumque, hoc eft, illuminationem amp;ftudium priuatum con-iunxit.Studium,i.Timoth.4. verfu i i.attendeleSie^ ni. lohan.s.vçrfu 3 ^.Serntaminifiriptnras, Aótor.17. cap. verf. 11 .fnerunt ait ilUIndatgeneroßores Ulis t]ui e~ rantTheßalenica, vt cjni reet per tntfermonem cum emni alaeritate, tjuotidtefirntantes fcripturai,a» hoc sta fi ha-herent. Illuminationem, Aft.i.cap.verf. 17.^««^4 tjtSpirttnmeo in cjuamnis carnem. lonan.i 6.cap. verfu 15. Spmtttsilltvtritatis dncttves in omnem veritatetn.

Christian. Dogmatvm. Cap. i. 34t Cùmitaque Deus vtrumque coniungat , amp;velit nos Seri pturæoperam dare, ac protnittat Spiritus 1] ilium inat ionem; raanifeftuin eft nos malè argumê- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

tari ab vnius pofitione ad altcrius remotioné.Perin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

de enim eft, ac fr dicam, nemo poteft abfque pecu-liariSpiritus gratia conuerti. Ergo miniftri fruftrJi laborant in docendo. Lodern prorfus modo non fcquitur , Scriptura abfque Spiritus illuminatione nonintelligitur. ErgoLaici in ealegendaoperam pcrdunt.Imö,Bellarmine,Vicetbomo abfque peculiar! Spiritus gratia non conuertatur, vtiliter tarnen minifter ad conuerfionemhortatur, 8c miniltcrium illud Deus fortunat fuo fpiritu, iuxtaillud,P4»I«î plantat,j1polUrtgat,^Deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.Cotint.

5. verfu 6.Lodern modo licet ScripturaabfqueSpiritus illuminatione non intelligatur, vtiliter tarnen Laicifeineiusleftione amp;nbsp;meditatione exercent, amp;nbsp;ftudiumhoc Deusfuofpiritu fecundat, iuxta illud Luc.ii.verfu 9. Q^üi tir inttenittis.'Vt\\im(\vtz igi-tur coniungi poteft,imo coniungi debet. Kequirit enim Deus fummum ftudium à n ob is ac diligentiä, amp;fimulvultvt fuumauxiliu quotidie imploremus. Etfr igitur abfque peculiar! Spiritus gratia nihil pof-fumus, priuatum tarnen noftrum ftudium inutile non eft. Hoc adfecundum membrum, nunc ad pri-mum. SiBcllarminus ita intelligit Maiorem, quod ex Spiritus reuelatione intclligitur.hoc prorfus ob -feurumeft, tumfequitur ex noc argumento ,Scri-pturam non tantumLaicisJed etia doélis, itnö omnibus, qui non funt diuinitùs Illuminati, obfçuram elfe, ac próindc vi huius argument!, non tantum

Laici, fcdetiamdoâiab eius ledionearcerentur, Quod vt intclligatur, formabo argumentum in hue modu. Qupd exSp.fanâireuelatione intelligitur, hoe prorfus obfcuru eft.ac proinde legi non debet, fed facra fcriptura abfque Sp , fanâi illuminatione non intelIigitur,Ergoprorfusobfcuraeft,amp;leginó debet.Rcfp.aut effe puras parti culares.aut exclufiua addendameflemedio termino, vtaequipolleat vni-nerfalhverbigratia; Quod ex Spiritus f. reuelatione tantïim intelligitur, hoeprorfus obfcurum eft, fed Scriptura exSp.fanâireuelatione tantum intelligi-tur,ErgoScripturaprorfus obfcuraeft.Sediam Mi-norfalfacft. Licet n.ScripturaabfqueSpiritus reue* latione non intelligatur,tarnen non p folamSpiritus illuminationem intclligitur.InfVituit n. Deus mini-fteriu, prxcipit, vt ipfi fcrutemur amp;nbsp;legamus. Quod vtiquenonfeciffetjfi omnis leflio ,amp;omnepriua-tum amp;nbsp;publicum ftudium effet fuperuacuum. Er-goMaiorcorrigendaeftinhunemodu. Quodabfque Spiritus reuelatione nonpoteft intelligijhoca-deo obfcurum eft, vt folaleftione vel humano Audio cognofci non pofsit. Deïde refpódemusadMi-norcm.SiillaformaturinhuncmodüjScripturafola Spiritus reuelationeintelligitur, turn eft falfa. Multi enim partim per minifteriu, amp;nbsp;partim per illumina-tioncmfcripturamintelligunt, vtBcroênfes Aüor. l7.amp;Lydi'a Ad.iö.amp;päfsim. SiautemMinorfor-maturin hunc modum, Scriptura abfque Spiritus illuminatione nó intclligitur,tum nihil aliud cöclu-ditur,quàm folum humanü ftudiü ad earn intelligé» dam non rufficere,Sed hoe concedimus.Fatemur n.

Christian. DogmatVM. Cap. i. 545 omne noftrutn ftudiu efTe irritum, nifi Spiritus au- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

xiVium acceflerit, neq; diffitemur Sp.illuminationé fufàcere. Scd Deusnonfemper immediateagit.ali-quandoenimper feipfum,abfq; medijs.hominem inftruit, vtMofen.Ezaiam,Paulum, amp;nbsp;alios: aliquä-doverôcummediisgratiamfuamconiungit, vt in BcroënGb.Lydia amp;i aliis. Prætereàfcripturapoteft dupliciter cognofti, extcrno modo , amp;nbsp;interno. Externo modolçpè abfque peculiar!Spiritus reue-lationcintelligitur,viTacobi, i.verfui9. ^Dnmonia hoc eft,hiftoricèintelligunt ea, qux in fcripturts nariatur. Interno vero modofcri-ptuvanunquâ abique peculiar! Spiritus rcuelatione intelligitur.Hic aût intelleétus cft,cùm fpiritus no-bis teftatur ,non tantùmomnib.fedetiâ nobis vera e{re,quæ in fcriptura narrâtur,amp; in nobis générât taies motus,ex quibus certb cognofcimus, ea, quæ in-Rripturistraàuntur,ad nos pertinere,qui imellcâ.* Temper cum verarefipifcëtiaconiunftus eft.Dehoc loquitur Dauid.Petit n.fibi iftam Icgis intelligentiâ-dari.qua Icgem ipfam obferuet amp;nbsp;faciat. Hæc aût in-telligentia vt nondaturabfq;pcculiariSpiritusgra-tia, Ita Sp. {. multis medijs ad earn nobis infti'landa vtitur.Nö rcétè igitur ab vnius pofitione ad alterius remotionem argumentatur Eellarminus. Deniq;lï fcripturs intelligétia ex folaSp. rcuelatione conci -pitur tuinutiliseft omnisinterpretatio.Siigiturhçc eft Bellarm. fententia, viderit ipfe quot gradib.abfit icaftris Suencfeldii. Si autem vult ftudium noftru non effe inutile , 81: fpiritum per illud efte cffica-cem, turn non contradicit nobis, illudenimfatei Y 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mur,

rnur. Formandum igitur argumentum in hunc modum. QuodabfqueSp.fanöi reuelationeintel-ligi non poteft, illud à nobis priuato tantüm ftudio cognofci non poteft^ fed ncceflc cft,vt Spiritus gratia ad noftrum ftudium acccdat. At Scriptura abf-que peculiari Spiritus gratia à nobis cognofci non poteft. Ergo priuato tantum ftudio non poteft à nobis intelligi; fed neceflc cft, vt Spiritus gratia ad ftudium noftrum acccdat. Hoe ita eflefatcmur, amp;nbsp;ob earn cauflam docemusfummû ftudium à nobis ad Scripturam intclligendam adhibèdum effe, Si ad-dimuSjdiligenter nobis orandum efle,vtSp.fan(ftus oculos noftros retegat, vt verbum Dei rede intclli-gamus, Sc vitam noftrâ ad regulam in eo præfcripti pièinftituamus. Si vero hoe argumentum adcon-trouerfiam accommodari debet, formandum cftin hunc modum:

Quod abfque peculiari Spiritus f. illuminatione intelligi nequit,hoc adeoobfcurum eft,vt ve-ra fententia in rebus controuerfis exeoerui. non poßit. Sed verbum Dei abfque peculiari Spiritus f. illuminatione intelligi nequit.Ergo verbum Dei ita obfcurum cft, vt vera fententia in rebus controuerfis ex eo colligi non poßit.

RefpondeoMaiorem pofte duobus modis intel-Hgi. Nempèex vetbo Dei veram fententiam in rebus controuerfis fimpliciter eruinon pofte. Et ex verbo Dei veram fententiam in rebus controuerfis absque Sp. (andi auxilio erui non pofte. Si illud di-cis, tum negamus Maiorem. Nos enim verbum Dei àSpiritu

àSpiritufanâo nonfcparamus : Si vero hoe dicis, ■ lum concedimus Maiorem. Sed tum nihil aliudfe« 1 quitur,quàm vcrbumDci àSpiritu f. feparatuma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

deö obfcutum eflegt; vtyeralententiainrebuscon-trouerfisexeocruinon pofsit.At hocnoftram eau- ï fam non Ixdit. Erfienim verbum Dei à Spiritus f. j auxilio feparatum non fufficit ad veram fententiam in rebus controuerfis oftendendam ; fuffieit tarnen ad veram fententiam inreb. controuerfis oftendê-dam,quando cum Spiritus fandiilluminationecon-iungitur. Eft igitur fallacia à fecundura quid ad fimpliciter. amp;nbsp;eft perindaac fi dicas, verbum Dei abfque Spiritus f. auxilio non fufficit ad veram fententiam in rebus controuerfis oftendendam. Ergo prorfus non fufficit. vel quod idem eft, ctiam cum Spiritusfaniäi illuminatione coniunftum non fufficit ad veram fententiam in controuerfiisoftendé-

1 Quod abfque interpretatione intelligi non po-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcft,hoceftadeöobfcurum, vtLaiciineole-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gendo fruftrùlaborent. SedScripturaabfque

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interpretatione intelligi non poteft. Ergo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scriptura eft adeó obfcura,vt^Laicis legendo

1 priuatumftudiüm, amp;nbsp;publica interpretatio confi-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftcre poffunt, ita etiä interpretatio amp;nbsp;priuatalcftio

3^6 Lik De Prtncipïis femutuônon tollût, fedfimulcôiungi poflïint. Ad Minorédico.non omnia prima leétione à nobis ap' prehendi; Sed quæ primû erantdifficilia, ea deinae reddifaciliajî diligcns ftudiû, Sc ardcnsIefuChrifti jnuocatio accefleiitjmô vt Eunuch.primû iegcbat, amp;accedenté interpretationê nonafpernabatur; ita cria noscumpubl.interpretatione priuatum ftudiû coniûgeredebemus.Dcinde ex hoc loco colligi po-teft eo tcmporc nihil fuifle vfitatius,q,fcripturâlegi à Laicis. Eunuchus n. erat Laicus, amp;c in via fcriptura legebar. Pretcreà difcipuliquosChrift’inftituebat, triftifsimo fpeâaculo quafi ftupore quodâitaerât pcrculGjVt quod verû erat,id nemine môftrantc vi-dere non poflenr.Huc accedit eosnô de externa in» telligcntia fuifle follicitos, externum enim fcripturç fènfüvtcunq;intelligcbât;fèd de interna laboralTe. Hoc con flat ex iis verbis Luc.i4. v, ix.nos aüt jperakimus dlum ejjit (jui reJemptttrus eßet [fraét Atquchanc internam •fertiorationcm à nobis pri-uato ftudio apprehend! non pofle,jam antè oftédi-mus:non igiturfi omnia diligenterexpcndi'itur.cx hoc loco plus colligi potcft, quàm interpretationê fcripturxcfleinEcclefianeceflàriâjat hoc nunquam negauimus,fieigiturargumentum corrigendum.

Illud fine quo ftriptura intelligi non poteft,eft in Eeelefiaretinendum. Sed fine interpréta» tione fcriptura in Ecclefia intelligi non potcft. Interpretatio igitur in Ecclefia reti-nendaeft. Hocaufem libenter concedimus, neque a^iud quippiam ex hoc argumento colligi poteft.

Poftremo Eunuchus fuit valdèrudisinfcriptu- . ra,quod confiât ex verf. 5 4. capitis 8. AÛor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt

deejKoT^rophetahocdicit^de [èipfi , an deaUo quopiam. Difcipuli vcrô obftupefadiluppliffio Chrifiividt-re non potuerunt.Qui,d mirum igitur,fi intcrpreta-tionc opus habuerût^Si verô argum.adcôtrouer-fiâ accôinodari debet, formandû cft in hune modû,

Quod abfquc interpretatione inteUigi nequit, hoc adeo obfcurum eft,vt vcrafenteniia,in rebus controuerfis, cxeocoUiginequcat. Sed verbum Dei abfque interpretatione inteUigi nonpoteft. Ergo verbum Dei adeo obfcurum eftjVt vera fententia, in rebus controucr-fis.ex eo colliginequeat.

Refpondcovtfuprà. Maio rem pofic duobus mo-dis intefiigi.N empc veram fen tentiam in reb us con-; nbsp;nbsp;troucrfiscxfcripturafimpliciter coUiginôpoffe.Et

( ptura coUigi nöpofle.Si hoc dicis, tii non oppugnas noftra fentent.uiUuddicis.tûargumctarisàfecûdû

\ Pet.^c.v. 16 . ■ui (j«t in omnibus fere Epift. lo^uatur de iflis,inter cjttafnnt nonnulla dtffcilia intellellu, lt;jmlt;«»»-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indo^lif

348 Lib. 4. De P r i n c ip iis indotl'ts in/i'abilibfts.'vt hterttici exponunt, [ed difficikf Abfelntè.

Quæ abfolutè difticilia iunt, ea opus habent in' ‘ tcrprctatione, fed quædamin Scripturaabfo' lutedifficiliafunt. Ergo quaedam in Scriptu-ra opus habent explicatione.

Refpondeototum argumentum à nobis conce* di. Nonenimcxcludimus interpretandi munusex Ecclefia. Quod autem ex hocargumento vultin-ferre, totam Icripturam effe obfeuram, nimis inful-fiim eft, à particular! enim ad vniuerfale nihil fequi-turaffirmatiuè. Vtn. nonpoffumdicerc,aliquod animaleft rationale, Ergo omne animal eft rationale. Ita etiam non poffum inferre, quaedam in fcri' pturafuntdifficilia, Ergo omnia quæ funtinScri-ptura funt difficilia. Imo ne fequitur quidem, quaedam in Scriptura hint difficilia, Ergo ipfaScriptu-ra eft difficilis.Quemadmodum non lèquitur,Quç-dam in mari funt pifccs,Ergo ipfüm mare eft pifeis. Sæpè enim accidit vt auélor res difficiles perfpicuè explicet. Poteftigiturfcriptumperfpicuum effe, amp;nbsp;resferipto comprehcnfæ,obfcuræ. Si hoc argument turn ad controuerfiam accommodari debet,forma-dum eft in huncmodum,

Quod ablblute difficile eft, hocadeo obfeurum eft , vt vera fententia in rebus controuerfis ex eoeruinon pofsit. Sedquædam infâcraScri-pturaabfolutc difficilia funt. Ergo tota Scriptura adeo obftura eft,vtvera fententia in rebus controuerfis exeaeruinon pofiit.

Christian. Dogma tvm. Cdp.i, 349 mifsis. Si autetn dicis,faltcm quædam inScriptura cflc adeo obfcura, vt verafententiain rebus contro-ucrlisex eaeruinon pofsit .• turn dico eGe quatuor terminos. Aliud enim eft , ipfam Scripturam effe difficilem, ti aliud,quxdam in Scriptura effc diffici-lia. Si verb dicis, in quo funt quædam difficilia.hoc adeo obfeurum eft, vt vera fententia in rebus con-trouerfts ex eo colligi non pofsit : Sed in Scriptura, Ergo .Turn refpondeo Maiorem cGc falfam.Non n. li quædam obfeurafunt, ideo omnia obfcurafunt. Si denique dicis, in quo funt quædam obfcura, ex co in quibufdam vera fententia erui ncquit. Sed in Scriptura,Ergo. Turn etiam Maior eft falfa.Res n. obfcuræ in aliquo lib. pcrfpicuc tradi poffunt. Dei-' de aliquodpoteftdifficile effe, amp;tamennon pror-fus obfeurum. Denique uihilde ifltsobfiuriiatil/Hi e-‘ rititur, ijitoii»öaltbi planifsimedo-cet Auguftinus de doft.Chrift.lib.a.cap. 6. Diffici-lia igitur per facilia explicari poffunt . Sed hæc fuf-ficianl ad ilia argumenta , quæBellarminus ex Dei verbo petiuit. Quibus fi exiftimat fe poffe Laicis fenpturam exmanibus excutere,valde errat. Perin-de enim eft,ac fi diceret,Scriptura eftdifficilis.Ergo omne priuatum ftudium abijeiendum. Cùm po-tiiis contrarium fequatur,nempè, Scriptura eft dif-ficilis.Ergofumma nobis diligentia adbibenda eft, vt cam difeamus. Sin verb Bellarmin us voluit ofté-dere, omnem feripturam ita obfeuram effe, vt pet ' folam reuelationë intelligi pofsit, viderit ipfe, quid fitSuencfcldiorefponfurus. Sin denique vultquç-dam in ca obfcura, ac proindelégitima interpreta-tiono

tionecxplicandaeflc, oftcnditlibidinem piignanà Quxrit enim pugnam , vbi nulla eft controucrfiä, Omnes enim vitro amp;nbsp;(ponte etiam Bellarmino noO moncntc hocfatemur.

ARgumentis,quæBellarminus ex fcriptura pro eius obfcuritate adduxit, refutatis, diluemuJ ea quæ pro cadem fcripturarum obfcuritate ex Pa-tribusfumpfit. Primùm cft ex Ircnæo libr. i. cap-»•T. Poflquamdocttiffet itirtbnscreatis tjtuihim ebjinni ejfe, addit nos per Detgratinm tn firipturts quednm jcirt, ] eptutdam a,ntem quot;Deocommtnda.re^ vt in hac vtta t tnra ‘Detts fern per doceat^homofemper dificit.

In quo quædamcognofcimus, quædam ignoramus, hoc totum cft obfcurum. Sed in fcriptura quxdam cognofcimus, quædâ ignoramus, Ergo tota fcriptura eft obfcura.

RcfpondeoMaioremcflefalfam. Non enim fi quædamfunt obfcura , ideo omnia funt obfcura. Vcrbigratia: Quædaminhomincfuntolîa, Ergo quicquidin homine cft,eft os; non fequitur. Si ve-rô Maior in hune modum formatur. In quo quïda cognofcimus, quædam ignoramus, in eo quïdam funt obfcura, quædam perfpicua, turn ilia quidem vera cft.Sed nihil aliud concludit, quàm in fcriptura quædam obfcura elfe,quædam perfpicua, fed hoc nunquam negauimus. Deinde nó hoc vult irençus, quod colligit Bellarrainus, fed propter quædâ ifta • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfcura

CHRis'riAN. Dogmatvm. Cjp. 3. jçr. obfcura, qus in altera vitaabipfo Deo difccmus, vult neminem inhac vita perfeétam lacrarum htera-rum cognitionemconfequi. A-t hoe non negamus* Si hoe argumentum ad controucriiam aecómodari debet, formandumeftinhune modum.

In quo fun t quædam obfcura, ex eo vera fenten-tia in rebus controuerfis eruinon poteft ; In fcriptura funt quædam obfcura, Ergo exfcri-ptura vera fententiain rebus controuerfis crui non poteft.

Sed turn maior eft falfa, illaenim obfcuraalicubi clariïis cxplicantur, ex quorum coUatione veritas crui poteft. Atqjhanceffcmentemlrcnæiconftat ex lib.^.cap. lï.Difertèenim doceloßeußones.ijMfunt inStriptura^ non niß ex Scriptura ofiendi poj/i . Deinde propter quedam obfcura dicere omnia effe obfcura, ' eft cum rationc inlanirc.

Celfum . QuhJocetccriiiatos viros ßrittandofiripturam intelleÜum ttm invenire potuijfe, licet in ea mnltaßnt ob~ fiura.Idem\Aom\\,ii.in Exod.J»cit nobisjemper oran-ej]i,nt veniatagnus deTribit, Indu csquot; nobis librstnt ßgnatnm aperiat.

In quo funt multa obfcura, hoc totu obfeurutn eft ,fed in fcriptura funt quidam oblcura. Er-, go fcriptura eft tota obfcura.

RefpondeoMaiorem iterum effe falfam. Nam no feqiiitur,vt dixi,quædam in fcriptura obtcura funt. Ergo tota fcripturaobfcura eft. Si autêvult quædâ

I in fcriptura obfcuraeffe, tu pugnatfine aduerfario , \ libenter cnim fatemur quædâ in fcriptura obfcura i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe

551 Ltb.4’ De Pr inc ï pii s eflc. Hoc argumentum ad controuerfiam accom-modaium ref utauimus cap. 2. arg.’3. amp;(, cap.5 -arg. i-Ex. 12. autcmHomi’. inExod. Argumentum tale formari poteft.

Qupd absq; agni reuelatione non intelligimus hoc prorfus obfcurum eft,fedfcriptura absq; agni reuelatione non intelligitur. Ergo prorfus obfcura eft.

Priufquam refpondeam.dico dupliccm eflcrcve-Iationem,vnam vniuerfalem, qua Deus vniuerfali' ter omnes homines illuminât,hçc illuminatio eft naturae , ipfi naturae Ic. ab initio gencrationis infita. Alia particularis,foils elcftis propria. Hxc illuraina-tio eft interna, amp;nbsp;fempercu fandificatione coniuB-äa. De hac loquitur Origenes, amp;nbsp;fi Bellarm. argumentum de eaintelligit, concedimus illudtotutn. Fatemur enim nullum dogma eflein fcriptura,quod nos noftris viribus fëcundum intelleâû fanâifica-tionis intelligere polTumus, Temper enim valet ifta régula,hema ho (Htelli^ttea,^ult;tfttnt ßgt;iritns,»(( fotefiinte'digere. i,Corinth. 2. v.14.Debemus igitur fempcr orare, quemadmodû docet Origenes, MMS vtniat de tribu Iftda,(^ Aperiatlibrîi.yioctù, vtdet nobis Sp.Sanâum, qui noslândificet, amp;nbsp;mentes noftrasilluminetjVtpiè viuamus,amp; verbûDei reôtè intelligamus. Hoc argumentum ad controuerfiam accommodatum refutavimus cap. i.arg.i.Tertium argumentumducitcxRuffino,qui. lib. ii.cap 9. docet ’Baßltum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omntb. /ecnbtrikus

fiitHtiji expolitas,pofl^iiam / 3 .annos collegit ffti(lint,ßicre fcriptKrtoperamdedijfe^id^ longo tempert.

Cui dodti viri opcrara dant,id^; longo tempore» hoc eft. totum obfcurum,fedS.fcriptura eft id, cuidoftiviri opcram dant, idq; longo tempore,ErgoS.Scripturaefttotiobfcura.

Refpondco adMaiorem, non fequiillud totum obfcurum effe.cui docti viriopcrara dant. Poffunt enim in eo quxdamperfpicuaefle, quædam ob feu-ra.A.d Minorera dico, eos doctores non qualem-cunq; cognitioné dcftdcraffe.utquælaicisfuffice-ret‘, fed detideraffe eximiam eruditionem, qua alios erudite poffent. Erantcnirododores,amp; alios do-cebat, fed qui tales funt, ab iis requiritur maior feic-tia. Quid mirum igitur, fl Bafllius amp;nbsp;G regorius ma-iorcmdiligentiam adS. litcras dtfeendas adhibuc-runt. Sane amp;nbsp;hoc tempore maior cruditio, maior-q; diligetia requiritur à doftoribus, quàm ab idio-tisldiotæ enim multa cum laude nefciunt,qux do-ftores line turpitudine ignorarc non poffunt. Si hoc argumentum ad controuerfiam accomraodari debet,formandum eftinhuncmodum.

In quo difeendo dofti viri multurainduftriæ po-nuntjhoc adeo obfeurum eft, vt vera fententia in rebus côtrouerfi s ex eo erui non pofsit. Sed facraScriptura eft illud.in quo difeendo dofti viri multum induftri« ponunt. Ergo facra Scriptura adeo obfeura eft, vt vera fententia

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed turn minor eft falfa. Nam amp;nbsp;in rebus Mathc-

l matidis, naturalibus amp;nbsp;luridicis difeendis dofti viri 1 multumlaboris ponunt. Et tarnen ex qs vera fen

jgiturmodo, (îquisdebitumlaborem adres facras cognofccndas cotiiert, amp;quotidieDeuin de Spiritus fanâi gratia interpellât, non dubiuni eft, quin vcram fenientiatn in iis inuenire pofsit. Quartuin argum.eftab auâoritateCbrj’foft. Is Homi].4o. in lonan.ad ilia verbaScrutamini fcrifturas dicit, No» fcrurafK/ni. IDtutna ».ftimma »»digentiliügefaóc,: ^iChrtßta relegautt litdios non adnn-dam le£lionet»,ßd ad dtUgentemmtaßigattonem.

Quod fine fumiri'a diligentia intelligi nequit,hoc tötuitieftobJcni-umjScdS.fcripturafincluni» ma diligentia intelligi nequit, Ergo totaS^ fcriptura eft obicura.

Refpondeo adMaioremi Ex fumma diligentia non fequi totalem obfeuritatemi Poffuntn. quædâ efleobfeura, quxdamperlpicua. DeindeChryfo-ftomus iftic noivconcludit totam fcriptura elle ob-feuram^fed tjntùmconcludit earn non efle otiose, nequeofcitanterlegenda. Quod nos non negamus. Fatemurcniinfummam fimulamp;diligentiainiamp; pie* tatem à facraruin literarum ftudiofisrequiri.

Quintu argum.fumitur ab aruäorirate Ambrofij, is Epift. 44. i'crr/rÂr^jinquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efl,mare haben: in

Quod habet quosdam profundos fenfus, hoceft toruni obfeuru, fed fcriptura habet quosdä ,p-fun dos fenfus. Ergo tota fcriptura eft obfeura. RefpondcoMaiorem efie fallam, nam vt fæpèdi-xi,propter quædam obfeura, non eft neccffc.vt omnia fint obfeura, nequehancefte Ambrofij fenten-tiam,poteft colligi ex fcquentibus, vbi praeter profundos

Âtfitfinemagifiro.idcmin præf.adGal.dicit,2«lt;«f» fiudia fntceptores audterit. fit quodiam-vir e^lexan-drtam prafeiiusjit, vt'Dtdymum de quibufiam ambiguit interrogaret. ideminEpiCtolai 19.capite^l.diciteƒ)»-y/fl/^l»» 4«/obfiuritatibus inuolutamefie.

Sed ex his omnibus nihil aliud colligi poteft, qu'am eos, qui volunt inTheologia cxcellere, debcre do-ÔOS viros adiré,ac diligêter difccre;amp; efse inTheo* logia quxdam obfcura. At neutrum vnquam nega-uimus.Deinde ab omnibus hominibusnon requE ritur tantafcientia , quanta ab Hieronymo-

Septimum Argum.duciturabauftoritate Augu* ftini. Islib.a.de DoólrinaChrift.capite

I«,inquit,multtpltctbtti obfiuritatibus, ambiguita» tibus deciftuHtur,quf fernerelegunt,altud pro aliofentie-tes-, i^bufilam autemlocis quidwlfalsofujjncentur, no inuentunt, ita obfiurè qseadar» dibla denfijsima caltginem obducunt, totum prouiÇum diuinitus efse nan dubito adedonMn^mlabarisfuperbiam, intelleblum afa.^ fiidio reuacandum,.cui facile inseeftigataplerunque viltte.. runt. Refpondeo Auguftinu dicerc non omnia,fed quadam effe obfcura,atquchoc ex eodem cap. colli-gi poteft. Adagnifice, inquit, falubriterSpir.fanRus firipturas modifa:autt,'vt locisapertioribus jami fuccurre^ r(.t,obfcurioribus aiit fafiidia detergeret. Nthil enim fere de lilts obfiuritatibus eruitur , quod non planifsitne di^ Humalibireperiatur. EodemEbro, capite 5« *»^ty inquit, qua aperte in firiptura poftafunt, inueniun-

35^ Lib. 4. De P RI N c I PI I 5 turilUtmnM , qua conttntnt fidem morejqne viutnii, ^m/cilicet,atqffecharitatem. Secundus locus eft ex 12. lib. Confefr.cap.14.vbi idem Auguftinus, mir«, mlt;\\y\t,prefu»dttaieloqntorHm tuorum,qHorfim eccenntt rtssJkftrficies blandiens p«ruitlis, Sed mira profunditAt 'Deus wefts,mir A proftinditM,horrer efi in tenders ineam, horror honoris, nbsp;tremor Awons. Refpondeo nos hoc

non negare.Fatemur enim multa efl'e obfcura in fa-CTaScriptura,fednon omnia. Idem enim Auguftinus lib.a.de doft.Chrift.cap.S.iw^/Jnquit,^»«^/’«'-te infiriptsfrispoßtA ftint, inrtenittntftr üIa omnia,qua co-ttnentfidem,morej^ vinendi.'T ertius locus eft,Epift.3 • ibi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,#y? profunditas Qirtflianartm liter«-

rum, vt in eis quottdteproficerem, ß eas filae ab ineuntt pueritia v/que addecrepitam feneüutem maxima otio,fi' mofiudto, welioreingenioconareraddifiere, non quodtii eA,quAneceßariaßtntßtluti, tanta ineisperueniaturdtf-ficultate,fed citm quijque ibifidem tenuerttßnequapi'ere-éièque non vtuiturjtam multa, tamque multipltcibus tnj-fieriorum vmbracuUs epaca intelligenda proficientibus re-ßant,tantäque non felum in verbis,quibus ifia dt^lafunt, fedetiam in rebus,qua intelligendafunt, latetaltitudefa-ptentia, vt annoßßimis,Acutißimis,flAgfanttßimis cupidó-täte dißcendi hoc contfngat,qued eadem Scriptura quodat» loco habet, cumconjummauertt homo, iuncineipit. Re-fpondco ex bis omnibus nihil aliud fequi, q quæ-dam,non oia obfcura efle in Icriptura. Auguftinus enim eodem loco alTerit , Ea qua necefßria funtfa-luti,nenmagnain eisdffficultateinueniri. Deinde dutipfi,\r\(\M'it,dicendi,quoßinila Scriptura contexittsr, quam omnibus accejsibilts,quamuü paucißimispeneira-btlii

bikt ytaquaapertacötinet«J«*/»amicusfantdiarisfinefu.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

co ad cor lotjuttur indoBorum 4tg«e doiierum. Ea vero ijuain mjflerijs occultât,necipfaelocjuiofuperhoerigitjijub nonaudeataccederemenstardtufculatwrudita, quaji pauper addtuttem,fidtnuitatom»es humtlifermo»e,lt;juos non Jolum mantfefiapafiat, fed etiam fecreta exereeat ve^-ritate.hoctnpromptts, quodinreconditishabens. Vnde necefsario fcquitur non omnia,fed quædam tantum effc infcripturis obfcura. Idem rcfpondeo adGre-gonum,hom.6.inEzech.Etvtomniainpancacö-traham. Si Bellarminus ex his colligit, Quœdam hint obfcura, Ergo omnia funt obfcura, tumabcr-rat, quemadraodum oftenfum eft : fi autem vult tä-tùm quædam effe obfcura,non omnia,8c proptercà inEcclefraneceffariameffc interprctationcm , turn pugnat abfquc aduerfariojlibenter enim fatemur in fcripturis multa obfcura elfe, afferimus etiam donû ! nbsp;nbsp;nbsp;interpretandieffeinEcclefiaretinendum.Si deniq;

in rebus controuerfis eruinon poffe, turn contradi-cit Auguftino. Elle enim afferit de ifiis obfcuritatibus nibdferè erui, tjuod non alibi planifsimi dt^lum reperia^ »»r.l.i.deDoét.Chr.c.6. At quæ obfcurafunt,ilia per ca, quæplanifsimè diÄa funt, explicari poffunt. Et ob earn cauffam vera fententia in rebus contro-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C APVT l 1 I t.

1 ^rgurut»torum 'a re fumptorum pro Obfiuritate fa-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonicarum Scripturarum Refutatie.

PAtrumauâontatibus de Scripturarum Obfcu ritatibus explicatis, diluemus argumenta qu* 1 ,

558 Lib. 4- De Prîmcipiis re fumuntur. Primuniargiim. Qtüa in Scripture fnmma tnj^ieria traduntur.

In quo tiadunturlùmmamyfteria , in eo omnia funt obfcura, led in fcriptura tradunturfum-ma myftcria. Ergo totafcriptura eft obfcura.

BcllarminuspræteritaMaiore,probat Minorem, de qua non eftcontrouerfia. Fatetnur n. in (enptu-raefle multa inyfteria,^«« nemoj^rtneifnm hniusjiculi cog«o«ir,Sed nos conceisa Minore, negamus Maio-rein.Non cniin fequftur omnia efse obfcura propter .quædammyfteria, quæ in ijs obfcura funt, vtnon । fequifur omnes homines efse Philofophos, etu quidam P.hilofophi fint. Deinde myfteria, quæinfcri- i pturis traduntur,duobus inodis iunt obfcura,amp; no obfcura. Primumenim in fe,Guefua natura funt obfcura, ftcundum moduautem do(ftrinæ,quiamp;faci-limus eft, amp;nbsp;fimplicifsimus, non funt obfcura. Per fe fiuc fua natura funt obfcura, vt Denm eßevnHJ», et trinnm, rem ipüm vel naturamhuius rei nemo pe-nitiiscognofcerepotuit. Modo doétrinæ non funt obfcura. îd:menim,nempè Deume/ievnumamp;tri-»«w,tam (implici perfpicua 4o(ftrina traditueft, vt amp;nbsp;pucris amp;nbsp;fenibusjviris amp;nbsp;fœminis,doâis amp;nbsp;in-doftisignotumeffeneepofsit necdebeat. Deinde eadem myfteria, fecundu ocnlos n^ttnra fun t obfcura, Iccundum oculosfidei non funt obfcura. Secundum »cuIestMtura fant obfcura. Quis enim vnquam naturae lumine affequi potuit, hæc omnia efle creata ex ftihilo,^^ quis vi ingenij fui intellcxit,quomodo5lt;lt;-r4,^»lt;e t» iuuentMte eratfieribs, in feneSlute failaßtft' ftttfda, Eadem credenti,hoc eft ei, cuiDeusfidem ------- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;------- jedit

fcrè intclliguntur omnia ilia difKcillorain fcriptu- ' ris. TeftisApoft.adHebr.cap.ii.v.j. Terfidemin^ telUgimus canflritüumejIemundumverbo'Dei, vt tjtM cerntmM,ßntex nonapparenttbtisfitUa. Idemteftatur Paulus ad Romanos verfu 18. i^cow(rlt;i Jpemfub

credidtt, vt fieret pater mult ar urn gentium :fiecttndutn tdyijuodenliliitmfiiierat , itaentfimen tuum. minime tmbeciliisfide , mom confideranit fitum ipfiuscorpm iamemortuum , c»m centum circtter natutefifiet annosy nee emartuam vuluam Sara. t^duerfius autem pro-mifiionem '^Dei non dificeptauit infidelitate : fed robu-fiusfablus ejlfide, trtbutcigloriii‘Deo ; ac plen'e perfua-fium habens, eum quod promiferat, pofise etiam facere, Exhisapparetilla quæfecundum uaturam obfeura funt, fccundum fidem non cQc obfeura. SedLai-cisquèbabent fidem, arque homines dofti. Quin ipfe Chriftus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patri, quod hac myjieria reue-

11, 15. Pofsunt igitut amp;nbsp;Laid ilia myfteria inrelVt-gere. Poftremo iftorum myfterioru eft duplex (cié-tia; vna perfeda, altera quæ ad falutcm fufticit, fiuc quæ ad laluté eft necefTaria. Perfeftam nemo in hac vitaconfequitur.i.Corinth.cap.i j.v.9. Expartecog-nofeimus, 1;^ ex parte prephetamiu. Etl'i igitur multi Vc varie rorqueantin illis vel euoluendis, v cl inuof-uendis: ramen omnescogimur cum Auguftino di-cerc ipluraefie in Theologia, qua nefeimus, qudmqua

1 feimus. Salutarem verb iftamfdenriam, quxin fl-1 de , amp;{anfta fimplidtateconfiftir, etiamLaiciin , hac vitaaflequi poffunr, Non-igitur omnia my-

ïóo Lib.4. De pRiNCipiis fteriaitafuntobfcurainfacrisliteris, quin Vcritas in rebuscontrouerfis cx ijscolligipofsit, ScLaici, ' prxfertim fideles in illorura meditatione, leótione, aufeulcatione,amp;ftudio cum vtilitate verlari pofsint. Secundum Argumentum, Quiafhrafisßuemodusdi-(tndt efiin firiptura ebfiurus.

In quo quædam dicendiformulae funt obfcurs, illudtotumeftobfcurum . Sed in fcriptura quacdam dicendi formulæ funt obfcurae. Er* go tota fcriptura eft obfcura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Bellarminus difsimulata Maioris vanitate, probat Minorera, quae non eft controuerfa, amp;nbsp;oftendit in facra fcriptura cfle quaÇdam uonveras , fidappari»tff tantum antilogMS', efse item ejuafdam hj/flerolo^ias Ht'“ bratJmts.Tropos fimtïia, amp;nbsp;probat illud, quoa non eft necelTarium, amp;nbsp;quod nemo negauit. Sed nos có-cefla Minore, negamus Maiorem. Etfi cnim qus* dam dicedi genera in fcripturafunt obfcura, ifthinc tamcnnonfequiturtotam fcripturam efle obfcura. Deinde ilia talia funt, vtadhibito diligent! ftudio, amp;fcdula inftitutione facile addifeipofsint. Poftre-mocxiftis multa funt, qux quide dodori funtco-gnitu necelTaria, fed tarnen à Laicis citra periculum lalutis ignorari poffunt. Tertium Argumentum, Qt^Luthiranifcrthunt multos Qimmentarios in vni-uerfam fcripturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;1

In quod Lutlierani multos Commentariosferi- , buntjhoctoturaeftobfeurum. SedLuthera-ni multos Commentariosferibunt invniuer-fam Icripturam. Ergo tota amp;nbsp;vniuerfaferiptu- | raeft obfcura.

Kefpondeo Nlaiorem cfle falfam. Poffet enim I fcriptuia intelligi, etiamfi tam multi Commentarii I in earn non fcribcrentur.Deinde Commentât, fcri-buntur vt ilia quae mediocriter intelliguntur,melius intelligantur. His addo hoc feculum laborarc mul-titudineCommcntariorum. Leétores enim perle-dioneraCommentariorum ab ipfotextuabducû-tur,amp;funtnonnulla,quæiniftis Commétarijs (lo-quor non tantiim de Commcntarijs Lutheranis.led etiainPapifticis) non euoluuntur, fcdinuoluuntur;

amp; obfcurantur, nonilluftrantur. Quartum Argu-mentum.ßwM ipß Luthfrani fateittur in firiptura eßt mulu obßttrn.

QuodLutheranifatentur , hoc eft verum, Sed Lutheranifatenturin Ccriptura effe quædam obftura. Ergo in fcriptura Cunt quae dam ob-fcura.

l quitur falfum effe, quod dixit Bcllarminus in prin-I cipio huius difputationis, Luthcranos dicerc warn I vnifierfamfiriptwameffefactle;» p«rjJ)i£«lt;tw.Effe I nbsp;nbsp;nbsp;enim quædam in fcriptura oblcura,amp; totam ac vni-

l uerfam fcripturam effe perfpicuam, hint contradi-t doria,8cfimul vera effe non poffunt. At hie Bel-\larminus ex eorum fententia dicit quædam in fcriptura effe obfeura, Ergo falfum eft,quod illic ex il-lorum fententia dixit, totam fcripturam effe perfpicuam, neque opus habereInterpretationc. Deinde

jôz Lib. 4. De P r i n c I p 11 s ex Luth.nunquamprobabitBellarm.omnia in fcrî' ptura eflcobfcura. Si igitur ab aliquibus obfcuris, omnia obfcura efl'e difputat,tum errat,quemadmo-dum ante oftenfum eft. Si veto contcndit quædam in fcripturisobfcura efle, amp;nbsp;quædam perfpicua,tum pugnat line aduerfario. Idé n.aiferimus, amp;nbsp;docemus Interpretationem in Ecclefia neceflariam cfle.Libé-tern.cum Auguftino faremur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itamoMfi-

cafiefirtpiuras, vt locis apertiortbits fami fnccttrreret, ob-fcurtortbusfaß'täia deteraeret, nec ijutcijuâ ferè deMsob-fiuritattbuserui, quodnon planil'simèdiUumaltbtrepi-’ riatftr. de Doétrina Chrift. lib.z.cap.d.

SVperioribus capitibus Papiftarum argumenta de Scripturæ obfcuritate refutauimus:, fequitur vt Orthodoxam Ecclefiæ Chriftianæ fententiâ pro-ponamus, amp;nbsp;defendamus. Ilia eft huiuftnodi.In fa-cris literis elfe quædâ,non omnia obfcurajac proin-dc opus elfe interpretatione, quædam tarnenabfq; interpretatione intelligi polfe. Deinde ea,quxob-'fcurafunt.lifuntad falutem necelfaria^per ea,quep-fpicuafunt, explicari.Ac ^indeferipturam ita pfpi-cua eflsjVt vera fententia in rebus controuerfisex ea erui pofsit. Hac fententiam elfe veram primùm pro- nbsp;1

babimus exf.literis, Deut.jo.cap.v.i i.»am hoc prie- ' ceptü, cjuodpriicipio tibihodfe,nBnefi occulttt/n 'a te,neque eft remotum, Non in cœlo, vt ejuis dicat, cjuis af cendet fro nobis t» cœlum, vt tollat illud nobts, recitet tllud »obis, I impleamusillud.neti', trans mare eft,vt dicas,quis tras-fretabit

Sed verbum Dei non eft occultü à nobis , ne-que remotum à nobis, fedeftnobispropin-quum.in ore noftro, 8c in corde noftro. trgo verbum Dei non eft prorfus obfcurum.

BeUarminus conceffa Maiore refpondct ad Minoré, ac primùm dicit Mofen loqui non de ^aciLitate inielligendifcriptura,feddefacilttatt »OTpIe«dlt;,boc jpbat teftimonioTertuUiani,A.mbrofij,Chryfoftomi.At fl hxc refponfio vcra eft, turn etiam de faciiitate in-telligendilegem non intelUginô poteft.Nam quod faäufacile eft,hoc intellcftu difficile non eft. Sed. verbumDei fadu facile cft,fecunduhos doftorcs. Ergo intelleftu difficile non eft. Maior eft manife-fta.Nam quod prorfus non intclligimus,hoc facere non pofsumus. Intelligentian.aÛioncmpræccdit. Minor eft veraexhypothcfi.Hacigiturrefponf. no contentus Bellar.addit alteram, nemp'e paffe etiâ intel— bgi de facilitate cognffcetidi. Quod fi ita eft, habe-ntus quodvolumus. Nam fi verbum Deifacile in-telllgitur,fequitur illud prorfus obfcurum non effc. Sed dicit Bcllarminus, id tantum de Decalogo in-telligi debcre, hoc probat quod omne ■verbum^Det., 1 quod nfnacextat, eo tempore no» extabat. Quod enim I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nondum eft,hocncq; facile neque difficile efle po-

Ergo ncque facile, ncque difficile cflc potuit. Mi' norhuiusSyllogifmicftfalfa. Verbum enim Dei, quod ad falutem neceOarium erat,tum erat. Fuit n. in Paradyfo promulgatum, amp;nbsp;omnesfanâi, qui an« teMoièn vixeruntjllud obferuarunt, neque vllaeft differentiainter verbum Dci ante Molèn, amp;nbsp;inter iilud, quod eft poft Mofen.nifi quod ante non fue-rit literis comprehenfum, poft verô literis côfigna-tum. Nam quod ad fubftantiam attinet, verbum non feriptum idem eft, quod verbum feriptum. Si igitur omne verbum, quod tempore Mofis erat,facile erat; (èquitur verbum non feriptum facile efle. Verbum cnim Dei quod turn fuit, non eft difficile, fed turn fuit verbum non feriptum. Ergo verbum non feriptum non eft difficile. Sed verbum feriptû quo ad fubftantiam, amp;nbsp;modum falutis conlêquen-dæ.nihil aliud eft,quàm verbum non feriptum. Ergo amp;nbsp;verbum feriptum quo ad fubftantiam, amp;nbsp;modum falutis confèquendæ,non eft difficile. Maior eft vera ex bypothefi. Minorem amp;nbsp;eius confequen-tiam non negabit Bellarminus. Deinde quoddicit falfumeft. Cùmenim Moles Deuteronomiûfcribe-ret,quatuor priores libriilcripti erant; vocatur enim îiÛTif «« ni|U®«,quod lex in priorib.Iibris feripta in hoc libro iteratur. Manifeftum igitur eft quatuor priores libros, amp;nbsp;triginta capita quinti lib, eo tempore feripta elfe. Siigitur illud verbum, quod tum feriptû erat, eft facilcjtum ifti quatuor priores lib. amp;nbsp;maxima pars $.lib.hoceft, 50.prioracap. quinti lib.funt facilia. Iftienim4.lib.cum jo.prioribuscapitibus quinti lib. eo tempore Icripti erant.

Christian. Dogmatvm. Cap. j. 56$ Quicquid tempore Mofis fcriptumfuit, hoc eft intelledufacile, fed tempore Mofis 4. priores hbri,amp; maxima pars s.lib.fcriptafuit.Ergo priores lib ri amp;nbsp;maxima pars 5. lib. non eft in-telleftu difficilis.

Maioreft vera exhypothcfi, MinoremBcllarmi-nus negate non poteft. Prætereà quatuor priores libri Mofis cum . capitibus quinti libri non funt intelleftu ditficilcs,fed in ijs fcriptafunt,quxcunq; funtadfalutem neceffaria. Ergo quæcunque funt ad falntem neceffaria, ilia non funt intclle^u diffi-cilia. Minorem non negabitBellarminus,Maior eft vera ex hypothefi. Sed amp;nbsp;alia ration« probari poteft turn plura, quam (olum Dccalogum fcriptum effe. VorCuenim lo. meminit non tantiim pr^ctpiorum,. qux lunt decalogus, fed etiam fiatutorU Mc\ceremt~ »Mr«w,qu3: non funtin dccalogo.Etverfu 16. me-1 minitnon tanthm praceptorur» amp;nbsp;flatntoru^üà amp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ etiam non funt in decalogo. Kt fta~

' tMta Ittdicia eo tempore fcripta erant. Falfum igitur, quod dicitBellarrainus.prxtcrDecalogumeotc-i pore nihil fcriptum fuiffe. D einde fi omnia ilia funt \facilia,qu® illo tempore fcripta erant, turn fequitur omnia pracepta, ftatuta, ittdicia /cho«lt;eeffefacilia. Illa cnim omnia turn fcripta erant. At quicquid eft ad falutem neceffarium, hoc praceptis,ßatittis, dicyt /ehoua continetur . Ergo quod ad falutem ne-'1 ceffariumeft.hoc non eft intelleéku difficile. Deinde fi quis difputandi gratia concederet folum De-calogum effe intellcftufacilem, tarnen obtinerem* quod volumus.Non cnim dicimus totam fcriptura • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facilem

facile eflc/cd quædâ tantùm in fcripturaeflcfaciliä* Quod ncceflariô verû eft, ß Decal, eft intelleólufa' cilisjVt in quit Bellar. Decalog.n.eft pars fcripture.Si igiturhaECcftBellar.fcntétia,fruftrànobifcù litigât-Prxtereà totafcriptura diuiditurin Lege amp;nbsp;EuangC' liû, amp;nbsp;quçcûqj in V.amp; N.TeftaniétofcriptafuntJI' lafunt explicationcs Legisamp;.Euagelij. Vndefeçtur dimidiâfcvipturæ parte, vtpote quae vel lege traJiG vel cam cxplicat,etiaex Bellar.fentêtiaeflefacilé.SeJ vt pede paulo propius figamus.Bellar.conccdit ver-bû Dei de quo Mofes loquitur,facile eflc.A t loqui' tur no de aliqua parte, fed de totoDei verb. Loquiquot; । tur n.deprttceptts.jlatutisamp;itutiicijs.

Sciudteitt funt totu Dei verbû.Deindeloquieuinde cocedit Bellar.Et loqui eii de Euang.docet Paulin Epift.ad Rom..c.iQ.v.6.Loquitur n.de ea lege,^»^ Kobtsaffert tnjinta ßd^.IIla aût Lex eft Euang.Si igi' tur illud verbu.de quo loquitur Mofes,non eft ob* fcurujfequiturncq; Lege,neq;Euang.eire obfeuru. Loquitur n.deLe^eSc Euigelto, KtLegeScEuang.có' prehenditur totii Dei verbu- Ergo omne Dei verbu eft intclleâu facile. Vbi tarnen notandûeft,multain Dei verb, jjpter corruptioné noftrx naturç efle ob« feura. Quævcrô inijsitafuntadfaluténeccffariajVt citra corû cogni tionê nemo fàlu’ fieri pofsit, ilia re-generatisfut facilia. Atq; hçc fent.cx hoc locoMofis c. JO, 11 .Et exPau.ad R om.i o,6.cuidetcr coliigipt. I

Secundum argumentum,exPfalni.ip. v.8.7^lt;-montum lehotfiefidele eß, Japientem efficiens paruuluiHt frlt;tceptum lehoHiipttrttm efiftllurntuans oeuloi, Pfal. 119-V. IO 5. Lucerna.pedt mee verbi tui, leerff^fir/ttu tuet. Prou. 6,23■ Qfiiavt Iwern^ efimandeiti, lexvthtx-

Christi an, D ogm atvm. Cap. j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Quod etficit hominem fapicntem illuminât 1 oculos noftros, item, quod pedcs noftros di-ngit,amp; in via lumen eft, hoc adeó darum eft, vtveram fententiamin rebus controuerfiso-ftenderepofsitJcdverbûDeiefficithoîemfa* pienté, amp;nbsp;illuminât oculos noftros, dirigitpc-des noftros,eft nobis lumen in via,amp; affcrt nobis lucé.Ergo verbû D ei adcö darû eft,vt verâ fententiâ in rebus côtrouerfis oftcdere pofsit.

Bellarminus conceflà Maiorc refpondet ad Mi • nôrem,amp; dicit hoc non de totafcriptura, led de ali-qua parte, nempe de kge'Decalogtintelligendumef-i le. Sedhoc eft falfum. Dauid cnimloquitur de tota lege.Pfalm.enim iç.v.S.mcminitLe^ùamp;Te/îiwo»^« v.Q.mcminit Praceptt. Hoc Hieronymus cxplicat NoMumTeflamenian». v.i o.meminft/lt;*«/»C(0r»lt;?w. At hæc omnia non pertinent ad folum Decalog. Dein., de v.8.dicit I,f^f»wc9«»«rtfr£Â»»wlt;i»w,athocderolo, Decalogo dicinequit. Cùm igitur legem nominet, amp;eiufmodi propria addat, quænon niG de Eu an-gelio intelligi poflunt,manileftum eft,eum non nift de totoDei veiboagere. Vl'al. autem 119. meminit Veri»», Legis, Iudiciorum,Tefltmonioram,Pritceptornm, fiatHtorunt. At hæc omnia de Ibio Decalogo accipi non poffunt. Deinde iplè Bellarminushocdc to-ta Icnptura explicit i»lgt;.vc«p,2.‘Z)lt;»«(£l,inquit,»owjj«e legis nen intelligit tlecew» ilia pracepta fôlam,jéii omnes di-uinas feripturas. Idemdocct Auguftin.Sermone 2^. in Pfalm. 118. Quidefi hoc •verbttm,\nc\\iit,ejuodita l/t-mendicitur.'Vt LM:ernafit,KißverbieminteUtgamus,^feoii faElttm efiad Pfopketas,'velejM»dprlt;tdicatftm efiper yipo*

ƒn’iptttftt efi, fides ex audit u auditus autem per verbat» Chrtfii- Kam verbum Propheticum lucerna comp»~ i cydpofielus Petrus^ habemus^ inquit, certioremPre^ j pheticum fiermonem, cut benefacitts iuteudeutesvelat lacer »a lucettti t» obfcuro loco. ^^d ttaque hic att lucerai^ pedibus mets verbum tuum, nbsp;nbsp;lumen jemttis mets., verba

efi, t^uod fcripturtsJanÜts omnibus continetur, Hac igi-tur Refponfionc non contentus Bcllarminus ,con-cedit Dauidem agere de tota fcriptura, amp;nbsp;hanc dicit efTe/«ƒ»£« amp;nbsp;lucem, ècc. non tjuod lumen in fie habeat, fed ^uodintellebla lucem afferat. Sed hic admittit fal-laciamconrequentis.Eflfeólumcnim dicit caufçcaU' fam efTe. Vult enim fcripturara ideo lucidam,veIlU' ccm eflc.quod intelleila illuflrat. Scd hoc eft mani-fcfte falfum.Non enim quia Icripturaintelleftaillu-ftrat,ideo lux eft, Scd quia lux eft, ideo illuminât,amp; lucem affert. Quod item dicitfiripturam luctdam 'W’* efii,nifi nos intelltgamus Mw.falfum eftjqucmadmodu enim Sollucidas eft, etiamfi omnes homines elTent caecijcoderaetiam modo fcriptura lucida eft, etiamfi omnes homines (iios oculosabeaauerterent.Ne-que tarnen ncgamus ficripturamtntelleüam tlluiniaaf* mentes nofiras^ fed non proptereà lucida eft, quod i nobis intelligitur. Ita enim illius lux penderct à no-ftra intelligentia ; amp;nbsp;ft noseam intelligeremus,effet lucidajSi vero nonintelligeremus, non effet lucida. Vel quod idem eft; ft hic homo earn intelligeret, effet lucida; ft alter earn non intelligcret,non effet lucida; atque ita vno codemque tempore effet lucida, amp;nonlucida. Vtrumque æquè abftirdum. Vtau-tem hoc reftius intclligatur, explicabo paulo latius.

Scriptura dicitur duobus modis lucida, \ao,relpt^M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

fiti,AÏtcïo,ir{jjgt;ciluu0firh Rcfpeftu fui,(cmpcrperfc eftlucida, amp;nbsp;lucem femper infchabet. Kelpeótu noftri, eft nobis lucida, quando nos cam pcrcipim*. Hoceft,qux femper in fc lucida eft,illa etiamnobis incipit lucida fieri, chm nos eius lucem pcrcipimus.

Quod nobis lucidum non eft, Koc omnlno lucidum non eft, Scriptura non intelleöa nobis lucida non eft. Ergo fcriptura non intellcÊfa prorfus lucida non eft. .jH

Admittit fallaciama fecundum.quld, ad fimpli-dter.Maior enimfimpliciter intçîùéfa fallaeft. Nâ quemadmodumSolinfcluciduseft, ctiamfi.nobis non fitlucidus, hoc eft, ctiamfi noseum non videa-musfitaetiam verbum Dei in felemper lucidum eft, ctiamfi nos illud non intclligamus . Intereà tanaen non negamus cos, qui fcripturam non intelligunt, vcl quibus fcriptura propter ignorantiam lucioa no eft,non pofle controucrfiasTneologix ex fcriptura

fiasTheologicas exfcriptura iecidcrc, quitus Illa per Spiritum fanftum lucida eft. Prxterea quod Bcllarminus dicit fcripturam non effelucidam, nifi intelleä:am,verum non eft.Scriptura enim non tantum lucem in fe habet,fed nobis etiam lucem aftett, Pfalm. 19. verfu 9. Praceptum lehoua purttm, inquit Dauid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ocules, hoc eft ,aperit oculoi noflroSf

vtft i»telligAmMSyamp;c.v. i.Teßimonium Demtnifiiiele Jâpitntem reddens parnnlumßioc eft,jgt;»pfnt«»M tnftttutt, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trndst, Atque hæc eft differentia inter fcripturam,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a ficrcli-

570 Lib. 7. De 1’ r i n c i p i ï s amp;nbsp;rcliquas Idcés Quod reliquæ luces fplende^ qiîidem,’(èd csEcisnon fplendcnt; Scriptura vero ijs etiam, irl c^tltate’denierfi funt, lucem afFert, amp;nbsp;intelligentiam^ Cum igitur feriptura non tantiiiR in fc ltrcidafit ;-fed trojtretecnletetiamillumfnet, Óquot; parftÀlifjefficiatfi^itgt;tfeF,rc£[è dicimus earn in rebus controuerfis ad yeramfententiamindagartdamfuf* ’'''Tertiumargurterrtum eft ex Matth, y.cap, v.lj* 'Voseßisiuxmitntii.i^^

, Oiqnislqx eftdara. Sed ApoftoHca dodrinaeft j,lux mundî. Ergo Apoftolica doftrina itada-, ■ ■ M eftjVttqtiebrts à luce, id eft, efrores àveri-tatediftin^èrfcpôfsit.

MaKFeftriranifefta. Vt enim tehebrae obfeur« fuhfi itâ Itix clarà eft-, et viarri oftendit MinorprO' 'batutex loco allègato. Quod autem Apóftolifin^ •firtmündi’dc illöitim dotftrina intelligi debet. DO' 'örin^ enim vniueüTummundum illuminât. Hiwo-^ynausaddiöum locbm. T^ocet,tne^uim, fiducie ßr^itMdt, »tj^pöftaßd^condaniureb rnttM, .'»nletlttcernafiib modio;' fed, tot a libertatefeprotUtitiVi i^uodaudterunt tnctfbicttht) prttdicetti intebiti. Bellar” ■minui relp.bndei,^^? i^atiene vira efse Ince mundt.lioc ‘quidém non negamqs, fedàddîmuseos amp;ratiooe doftrinae efle liuccm mundi. Nam qua re munduin illüftrantjca re funt lux mundi. Sed A poftoli fua do-ârinamundummaximèilluftrant. Ergo Apoftoli fua dodrinamaxim^ftmt lux mundi. Maioreftextra controuerfiam pofita. Minoris firmitatcmcùfli videret Bellarmmus,concedit earn, Si faMurA.pO' - ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftoloruffl

Christian. Dogmat vm. Caf. j. 371 I ftolorumdoólrinam efic lucem mundi: non GmpH- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

rum doânnam eflc lucem mundi, «0« (jHoclßtfactlts adintelbgendum, fidtjuod i»ielle£lamttndumtllußret. Hoc etfi à nobis ante refutatum eft, itcrum tarnen à nobis excutiendum eft. Ac primum inquirendum eft,an Apoftolica doótrina non fit in fe luxl hoc eft, •annonfiifus natur« rationeclaraamp;lucida. An verb turn tantum fit lux,cum à nobis intelligitur’iÊcl-larminus dicit, earn tantum lucem effc, cùm à nobis intclligitur. N on autem in fe, amp;nbsp;rationc fu« natur« lucem effe. Nos verb affirmamus cametiam in. fe lucem effe. Omnis enim lux in fe lux eft. Sol enim lucidus eft,ctiamfi nullus homo cum vidcat. Ignis item lucidus eft, ctiamfi à nemine videatur. Vanum igitur cft,quod Bellarminus Apoftolorum doclri-namnegat effe lucem mundi, nifi i nobis intclliga-tur. Etvihocrcftiùscognofcatur, meminerimus ante inobis diélum cfse,oronem lucem duob.mo-dis lucidam efsc, nempe fuiy Zc rejpeilu xo-firi. Retpeftufui Apoftolorumdoftrina femperlu-cidaeft, neque vnquamlucidaefsc nonpoteft. Re-fpeftu autem noftrilucida eft, quandonobis lucida efsc incipit, vcl quando nos earn apprehendimus. Sol enim refpeftu fui femper lucidus el't,amp; quamdiu Sol eft,non lucidus cfse non poteft. Homini autem lucidus non eft,nifi quando ille eumintuetur.Eodc modo Apoftolica doftrina refpcftu fui femperlux eft,amp; quamdiu Apoftolicadoétrinaeft, non lux efse nonpoteftmobis aût turn dcmiim lucida fit, quado earn intclligcre incipimus. Dum igitur Bellarminus Aa X in

in hune modum difputat. Nulla lux eft lucida, nifi videatur, Doftrina Apoftolorum eft lux. Ergo A-poftolorum doftrina nô eft lucida,nili intelligatur-Dunijinquam, hoc modo difputat, admittit tallacia àdiftofccundum quid,adfimpliciter. Potefteniin Sol lucidus effe, etiamfi homini cæcolucidusnon fit. Deinde omnis lux data eft, amp;nbsp;omnibuslucem affert,nifi fit impedimétum, vt, Sol omnibus hoini-nibüslucem affert ,nifi inter noftros ocülos Si corpus folarc fit nubes interiefta, vcl nili homo fit cx-cus, vel oculos Ipontc aucrtat: eodê modö,Dodri-na Apoftolorum eft nobislucida,nifi quis lit natura deprauatus, aut à Sathana excaccatus, aut data opera fcirenolit. Vt igitur homines Solis luce illuftrati, poflunt inter tenèbras, amp;nbsp;lueem diftingüerejta ij dé lumincApoftolicædoârinæ illuftrati,polTunt inter veramamp; falfam doftrinam difcernere. Intereà tamé nonvolumusreliqua omnia, doörinam,ftudiuin, illuftrationem,illuminationêèffefuperuacua.

non eft noftra fcntentiaifeddicimus eos omnei,qui per Spiritum fanéhim funt iHuminati, amp;nbsp;qui diligé* tem operam, ftudium, Sc laborem in fcriptura cog-nofcenda pofucrunt, pofte ex fcriptura defalfaamp; veradoftrina iudicare. Indoéiis autem amp;nbsp;impüs hominibus hoe iudiciu non concedimus, Sc vt aper* tills dicamus; dicimus fcripturam per Spiritum fan-ftiim noftris mentibus patefaftam adeo perfpicui efte, vt ex ea in fingulis controuerfijs vera fententia àpijs,diligentibus, amp;doélis hominibuseruipofsif» Qupd autemBellarminus dicit, eamtntelleüam tAX-iMmltiCidam e^e, falfum eft. Nam vt ante diftum cftgt;

afterat,fequitur eara ita claram effe, vt in rebus con-trouerfis ex ea verafententia erui pofsit.

Qiwrtum Arguraentura ex j.Pet.i .v. 19. Habanf ßrmifstmii fermonem prophetitu,c»i facitif.^uoJ at-ttndatitvelnt Incarna ^plendenti in obfcnro loea.

Omnis lucerna fplcndcns in obfcurolocotene-braspellit,amp; viammonftrat. VerbumDeieft lucernafplendcns in obfcuro loco, Ergo verbum Dei tenebras peUit,amp; viara mon U rat,hoc eft,errores patcfacit, amp;nbsp;veritatemmanifeftat.

Quod errores patefacit, amp;nbsp;vcritatem manifeftat, hoc eft ita perfpicuum, vt ex co in rebus con-trouerfis verafententia indagari pofsit.V erbu. Deierrores patefacit,amp; veritatem raanifeftat. Ergo verburaDeiadeo perfpicuum eft', vtex co in rebus controuerfts vera fcntentia indagari pofsitl

Eellarminus rcfpondet ad Maiorem, Prophetarttm dolirinamvocari lucernam (plendentem ■,»«» lt;jitodfacilt intelligatur, fidi^nidintellelilatllwMtnet. Ergonifiin-telligatur,non eft lucerna fplendens. Idemfophif-ma quod prius .Perinde enim eft,ac ft dicas,Sol non cftlucidus.nift videatur. At fthomofaciem auerte-ret,vel Solem intueri nollet.nurn proptereaSol non 1 çffctlucidus’r^ft lutemfallaciaa nocauffa vtcauffa. 1 nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa 5 Non

Non cnimquia intclligitur,ideôeftluccrnafplen-dens; Sed quialucem amp;nbsp;claritatem in fe habet, earn* quealijsjnquibusnoneftimpedimcntum, affert, ideo eft lucernafplendens. Afpedus n.non eft can* fafplendoris,fcdeiuscffeftus.Splcndoraut,amp;clari-tasfunt caufæafpeâus. Poteftetiaeflefallaciacôfc-quentis. Nam no quia facile intelligitur.ideo eft lu-cerna fplendens,{cd quia eft lucerna fpledens, ideo facile intclligitur. Q^niàigiturjplen^iet i/tob/c»ro loco,[deo facile vidctur. Sc non contrà,quicquid dicat Bellarminus; Nam non quiaBellarminusSolemvi-det,ideoSolclarus eft. Eft cnim lucidus amp;nbsp;clarus, etiamli Bellarminus eum non videret. Sed quia lucidus eft, amp;nbsp;clarus, ideo eum videt. Plane eodcm njodo. Non ideo verbum Dei lucidu eft, quod homo illud intelligit, Eft enimlucidum, etiarofi nullus homo illud intelligcret;red quia lucidu eft, ideo homo illudintelligit. Poteft igiturdoânnalucida eflc, etiäß tibi lucidanon lit.Dum igiturquodtibi lucidum non eft,fimplicitcr lucidum clTe negas.ad-mittis fallaciam à dióto fecundum quid ad fimplicitcr, vt anteà oftenfum eft. R elinquitur igitur, Sen-pturam amp;nbsp;in fe lucidam efl'e, amp;nbsp;nobis lucem afferre, ac proinde fufficere ad veram fententiam in dogma-turn controuerfijs oftendendam.

. Qyintum Argumentum ex i.Corinth.4.verfu J« Quodƒ te^am efi Suiingtiium no(lrum,ijs qui pereugt;it,te-Uumtfi. Vnde appiretilludfidelibus apertum elle amp;nbsp;clarû. At quod darum eft, amp;nbsp;apertu, hoc fufficiC adveräfententiä in rebus controuerfis oftendenda» . Sed doólrinafcripr. clara eft, Sc apta. Ergo dodrina . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenpt

Christian. Dogmat vM. Cap. fcrip.inreb.côtrouerfisadvcritatêoftédédâfufftcic.

Bellarminus Maiore cócefla refpondct ad Minoré, amp;nbsp;ncgat firtptararum hoe loco per Ettan-^ geltum Çignificari.Scà hoc eft faUum.Onines n.P atres hunc locum de doftrina accipiunt. Ambrofius ad ; diftum locum, ^Denm^ jècularmm hominuttt oculosoccicare,nevideantgloriamaießatis Chriftt.Viit-ronymus itcmhuclocum^ie pradicata doElrina\nK\^ ligitj/fd manifefinm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apud omnes howines^ve-

fftmeßeyquoddictmHS, vt eorttmconfcientiateßimoniHtn ptrhibeatnobii, qutrejißant. Deinde ad verba allegata dicit, Q^iilUalitjuis obiecißet,^uodhanc non oësinteL Itganf’jerttatem.Sid non credentesßnc\\x\t,wl Jfibdoli,n5 Jï^ieleï.Cbryfoft.Homil.S. in fecundam ad Corinth. A7il)i/,inquit, habetnus adumbratum, ne que invita joli ißa.jedetiam in ipfapraäicatione.amp;c paulo poft, Nos ve^ ro,inquit,prilt;lt;jlt;C4n«»em nudam facimuStVt omnes illai» cognoj'cant,qMautem insredtdt illitss virtntem ignorât, hocnonfitnoßraculpa, ßdillornmfiupore, Theophy-laftus inquit, Euangeliumadcbclarume^se, vtetiar» impiomm oculos perßrtngat, atqste itafere explicanto-mnes do^iores. Deinde Paulus hoc eodem capite , verfu 1. ait , fenon falßtre fermonem ‘Dei. Per fer.-monemautemDei intelligit totara doftrinam.Hoc pono extra controuerftam. Atloquitnrverfug.de cadëre,dequaverfu i. Nam cum verfu i.diccret.fc nonfalfarefermonêDci,poflet obijci, quareigitut omnes non intelUgunt fermonéDeP, Hoc préoccupât amp;nbsp;dicit, Siqutbus Ettangehum opertum eß,boe non fiert propter Sttangelij obfcuritatem,fed propter edtamcan-~ appwet aut Apoftolumnonfatisfaccre

57« Ltb.4- Dt Principiis tacitæ quæftioni, aut Refpenfioncm debere intelli-gi de eadem re, de qua quærebatur. Sed quircba-tur de Sermone Domini. Ergo voxEuangelij etia de Sermone Domini intelligi debet. Sermo autem Dominiert doétrina fcripturarum. Falfum igitur eft, quod Bcllarminus dicit.Euangcliühoclocode dodrina ßripturaruro intelligi non debere. Hoe cvim videret Bcllarminus, excogitauit aliam Refpó* fioncm,amp; dicit bic agi de ttttelbgentia, fide in Chri^ fium. Qupd extftimoilli velimprudenterelapfum, vel à veritate extortum efTe. Ftdem enim cognitit-nem Cbrifli accipit per ]Vletonymiam,pro doârina fidei amp;cognitionisChrifti.Concedit igitur doâri-nam fideiamp;cognitionis Chrirti clTe apertamamp;fa-cilem. At hoe tantum volumus. Concedimus enim in fcripturismulta obfcuraefle, fed qua; ad fideinamp; cognitionemChrirti pertinent, caeffcperfpicu3amp; çlara. Si igitur hxc ertBellarmini fententia, inter nos non eft controuerfia. Quoniam igitur ilia qu« ad fidem,amp;cognitionem Chrirtipertinent, perfpi-cua amp;nbsp;clara funt,fequiturfcripturam ita perfpicuam çfle,vt in rebuscontrouerhs vera fententia in ijs dolt; gmatis, quae ad fidem cogmtionem Chriflt'peiùnét, exeacrni.pofsit. Deinde dieit Bellafminus homines in VeteriTeftamento »onvidiffèmjJteriaChrifii, Mtfiper velamen figurarum vmhrarnm. In Neue aH' tent Teflamentodictt nos fignris omnibus i/npletisreuelaM faciegloriam ‘JDominiJpeSare, nonefie anum,velpsse' rum Chrtfiianum^ ejuinon fctatDeumpaffurndncarn*' turn, (Ire. Vnde apparet myfteria Chrifti.Incarna-twnera, Pafsioncm amp;c. fecundum BcUarmini fentê-tialD

tiam it a effe clara amp;nbsp;perfpicua inNouo T eftameto, ' vttjfMltbttamis puer eaintelligat. Quod fiita eft, turn equidem verafententia in rebus controuerGs, præfertimadChrifti myfteria pertinentib*, exfcri-ptura colligi poteft.

SCripturam ita perfpicuam effe , vt cum Spiritus lUuminatione ferioq; ditccdiftudioconiunfta , Gifiiciat ad veram feutentiam in rebus controuerGs oftendendam,probauimus ex ipfa kriptura. Idem nunc probabimus ex teftimonio primitiuæ Eccle-Gæ. Ac pnmùm exAuguftino,quilib.i.de doftr» Cbriftiana cap. 6. A/lt;i^»»/îcè, inquit, ^falubriterSpi^ ritusfanilusita[criptwAs madi^cauit, vt locisaperttori^ busftimi occurreret, obfiuriorihus autem fajlidia deterge-^ ret,nihil enimferedeiflts ob]curitatibuseruttur,quodnon planifstm'e Alibi diiium reperiatur.

Qus doftrinanihilterè obkurum traftat, quin i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ide alibi planifsirae explicct, ilia ita perfpicua

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft f vt vera fententiain rebus controuerGs ex

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaeruipofsit. Sed verbum Dei nihil ferè 'ob-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcurum traâat.quin idem alibi planifsime ex-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plicet. Ergo verbum DeiIta perfpicuumeft,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt verafententia de rebus controuerGs, ex eo

funt explicata, vt Principtum finis Pachte lis, kt hoc nos non negamusjfedaddiiniis, ilia quae obfcu« ra, amp;nbsp;nufquam explicatafunt, nonefle adfalutê val* de neceflaria. Quæ vcro ad falutem neceflaria funt, illanon efle obfcura,fed planifsime explicata.Ethoc ex Auguftino colligi poteft. Dicit enim earn ad/lt;«-mtm fiedandamjufficere. Atillafamcm nonfedaret, nifi quæ adfalutem neceflariafunt, intelligcrentur. Hane efle veram Auguftini men tern, confiât ex fer-monedc blafphcmia inSp.fanótum. inquit, Scriptitru loesspafi:imtty,obfienris exercemar.^t Tradat. 4J.in lohann. Pafiatnos, inquit, mansfefiis,exercetoc-csslsis. Ex quibus fequitiir Bellarmine,ea,quibus pafeimur, efle manifefta amp;nbsp;clara. At hoc voluinus, nempe quç ad falute neceflaria funt,nö efle obfeura, ac proindc veram fenteritiam de rebus ad falute per» tincntibus in dogmatiscötrouerfis.exfcriptura colligi pofle. Cùm igitur Bellarminus videret fe Augu-feini audoritate plane conuinci, defledit ab Augu-ftino,amp; producit duo exempla,quibus probare co-natur,Scripturam,ad veram feutentiam in rebus co-trouc^fis oftendenda, non fufficere. Primii eft Mat. i6.pPofijeJicorpsis messm. Hæc dicit Papiftis clara,Zuî-glianisobfcuraefle. Qi^d vocatnosZuinglianos, facit nobis iniuriam. Etfi n. Zuingliumhabeamus profideliChriftiminiftro.vtquiChriftum non tan^ turn fidcliterprædicaucritjfedfuum etiam fangui-nemproeofortiterfuderit; tarnen non in Zuinglij, fed in Chrifti nomine baptizatifumus, neq;Zuin-gliura Ecclefiæ noftrçcaput vel Spöfum vllo modo, ftdChriftum folü agnofcimiis, amp;obeamcauflanó

Christian. Dogmatvm. (ap, 379 deZuingUo, fed de Chrifto nomé gerlmus.Deinde quoddicithunclocumnobis obfcurumeflc, ineo errat. Explicamus n.hunclocum, vt totaprimitiua Ecclefia expUcuit.Tertullianuslib.4.cont.M.arcio-nem,ez4’tcept«?w,inquit,e^ diftrtbutum diJttpulisterpMt jMum,tiluntjiecit, hoc efl corpM meura dttendo, hacejlfi^ gura corporis wó.Origenes inLeuitic. Homil.y.y^^-nofiite,mc[\xit,lt;]ttMfi^ttrafM»t ,qmtin diHinisvolumint-bttsfcripta/unt: ^tdeo tancjnam^ir it Males nbsp;nbsp;non

quam car nates examinais intelligite, qiM dicu»tMr,fi n, ^Majt car nates iftafufcipit IS, laduntvos, ^nonalunt. Eft ewîw» in Euangelto liter a qua occidit: non folum tn teri Teftamento litera occtdens deprehenditur : Eft in Noua Te^tamento litera qua occidtt eum, qui non qua fft~ ritualiter dicuntur, aduertit, S» eaim fecundumliteram ßquaris, hocquoddiLlumeftiUifmanducaueritis carnem f li] hominis, non habetisvitamin vobis, occidithaclitera, Cyprianus Sermone de Chrifto, Dedittgitur*^Domi-nus nofter in men(a,in qua vltimumparticipauit cum ' peflolis conuiuium, proprqs manibus panem é“ vinum: in cruce vero manibus militum corpus deditvulnerandu. riinApofiolisfecretiusimprefsa fineeraveritas, (^vera finceritasexponeret gentihus, quomodovinumamp;panisca^ roefset^fanguisietquibus rationibus caujaeffeShbusco-uenirent, diuerfia nomina vel fitecies ad vna reducere-tur efientiam, e^rfignificatia fignificataijfdemvocabu-lis cenfirentur. Kuguftinus contra A.dimantum cap. lx.AZo»^i«fciflt;»««f,inquit,ii»7»»»«j dicere, hoceficorpus meum,cum daretfignumcorporisfui,Se inPfalm.^.SDo-»»»»»«,inquit,ZMtistw adhibuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quo corpo*

SerttMer, in quit, nofter nomina mutauit: cerpori ijut' fUm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eratßmbolty acfigm nomen impefnin/yml»“ ,

loa»tem,ejnoderat corperii.V,x his apparet nobis hunt locum oblcurum non cfle, nifi velit Bellarmin us e» totiprimitiuæ Ecclcfiae obfcurum fuiffe. Nam vt primitiuaEcclefia,itaamp;nos cum intclligimus.Hacc nunc de ifto dido fufhciant. Vberiùs cnim id fuo j loco cxplicabimus. Alter locus eft, quem profcri* pturarum oblcuritate adducit,Marei 14. Btbiteeaif omnes. Hunc locum Papiftis facilem, nobis autein obfeurum efle aflerit. Sed errat. Non efle cnim illu । obfeurum oftendcraus fuo loco. Deinde quod di-c\t,folisdnedecimj4pofiolts hoc lococaltcemc»ncedt,k\* Îjfumimplicat. Nam ft tantum duodecimdifeipU' . , is calix conceditur,certe adrafos Sacrificulosnon pertinet. Illi cnim non tantum ex iftis duodecim difcipulisjfcd nc quidc omninoexChriftidifcipulis funt, quemadmodum fuo loco oftendemus. Deinde ad quos dixit, £dite, ad eofdcm dixit, Btbite. Sed (dtte dixit ad omnes adultos fideles, Ergo ad eofdé dixit btbite . Sed nunc nonftatuimus hunc locum peniths excutcre. Sufficiat oftendilTc, eum obfeuru noncffe,amp; orthodoxamEcclcfiam eumreöè cum primitiuaEcclefia cotra Papiftas intelligere,ac jpin-de ftripturam ita perfpicuam efle, vt vera fententia , de rebus controuerfis ex ea erui pofsit.

Secundum Argumentum, Quod Chryfoftomus Homilia 3 . de Lazaro, ^pofioli, intuit, Prtpbeu omnia contra fecernnt, manifefta claraiy^ yuaprodideril, expofnernnt nobis, 'velnti communis orbts doHores, vtptt fiqtti/^uedißerepoßiteajynadicuntar velfiht leiiione.

Christian. D OGM ATVM. Cap. a, jSi Qu«itamanifeftaamp; clarafunt, vtvcl folalcêtiöe intelligi pofsint, ex ijs in rebus controuerlis vcrafententiaerui poteft,Sacra autem fcriptu-raitamanifefta eft amp;nbsp;clara ,vtvelfolaleäione intelligi pofsit. Ergo ex facra fcriptura in rebus controuerfis vera fententia erui poteft.

Bellarminus conccffa Minore refpondet adNla-iorcm,(ÿcew«»lt;ilt;t ex Chrj/fifiomi finteatia mHltae(ß obfiura in facrii Scripturis. A-tquihocnonnegamus. Concedimus n, libetct in facris Scripturis effc multa obkura.Sed ilia quæ ad falutem neceffaria funt.non

I effe obfcura contendimus. Etillud probamus ex Chryfoft.Homil.^ in pofter.adThefl'akilleprobat fuam fententiain, amp;nbsp;dicit Cbryfoftomum ad torpo-

legere,G vcllcnt,»!/« ampltficationibui, vti. Sed dum Bellarminus probat quxdam in fcripturiseffe obfcura, probat rem non neccffariam. lllud cnim vitro fatemur. Deinde quum dicit, multospoffe/acram Scriptuyamctem frubiu ledere,G vellcnt,feipfum impli-cat; Per»gt;«kor enim,auteosintclUgit,quos Cnry-foftomus aftoquitutjaut errat. SedtantumThcolo» gum aberrate à mente Cbryfoftomidiccndum 11011 eft. Ergo eos intelligit quos Cbryfoftomusallo-quitur. Alloquitur autera futwes ,ptfcatores,Sii vt vno verbodicam,W»otlt;!W. Ergo ex Idiotis etiam multi Gint,qui fecundum Bellarmini fententiam, fcrintu-ram etiam cum fruftu legere poffunt. Quqd ft iw eft,fequitur fcripturamadeo obfcuram non effe, vt contendit Bellarminus. Ex cuius enim Icdlone Idiotç proficerc poffunt.hoc non eft valdè obfcurû.

Sed ex fcripturae Icélione Idiotæ proficci'c poffunt. Ergo fcripturaadeoobfcura non clt: Deinde didt perjpicMa,lt;jU£ infiriptaris funt, de htflorijs int eiligen-ia eße, idquc lècundum Chryfoftomifcntcntiani-Si Bellarmin, proptercà indefinite loquitur, vt do-ccat quædam hiftorica cfle pcrfpicua, amp;: præter ills etiam, ifta quæ funt ad falutem nccelTaria, efie per-fpieua, non habet nos aduerfarios. Si autem indefi« nitam iftam locutionem intelJigit exclufiue, amp;nbsp;fentit hiftorica tantum efle perfpicua in facra ScriptuMj turn facit Chryfoftomo iniuriam. ChryfoftomuJ enim dicit, Spintum fan^nmiß'adtßxnfaJJ'e,^ attent-perafse,^ieà pnblicani, pifcat»res,tabernacnloritm opißcet, pafiores, Idiota illtterati per hot Itbros faluifierent, ne ^nit idtotarnmadhancdifficnltatis conftegere poßet exenf/t' tionem,vt omnia facil/aconßnliueftent ea,^uadicnntar, vt nbsp;nbsp;epifex,drfamulus,vidua, mulier, emninnt

hominum indoüifsimüs, ex audita leSlione ali^utdltieti commodtreportareti\ Ex hoc loco apparet non tantum hiftorica, fed amp;nbsp;ilia per quae lajui fieri debernS efle in Scripturis perfpicua. Quod amp;nbsp;totidem verbis dixitHomil.?.in pofter.adTheflal. Similiadi-cuntur in Homil.i.inlohann.amp;Homil. i .in Matth. Concludimus igiturex Chryfoftomi fententia,ills, pcrquæfàluamur, velquæ funtadfälutemneceffa-rià,eflc in fcripturis perfpicua amp;clara. Idem docct Epiphanius contra Ariomanitas Haerefi 69. Ontnia, inquit,y«»r clara lucida, nihilcentrariu nep, ntot' tiscomplexus ßteciem habens in diuina firiptura. idem contra Anomcos }ÄxrcCy6.0mnia claraßentjinqvit, tndiuinaßriptura, HiS qui ratiecinationefermenent dt' uinttttt

Christian. DOGMATVM. Cap. 7. jSj tttnum adtre vtlttnt, tt non diabolicam eperattonem in fit-fpiiconfiiuernnt, ac fiipfis in barathrum mortii eonycere ctnantur. Laâ:antiuslib.6. cap.ti. Num^DtMSy 'xn^ vocis, lingua artifex, diferti loi^ut non potefi} imb verb fumma preutdentiacarere eafuee valu»,(jua diuina funt,vt omnes i»telligerent,(jua ipje omni-builolt;jHtbatur. Idem docetChryfoft.Homil.il. in Gcnef.5cr«pf«r4, inquit,feipfam exponit, nbsp;auditortm

err are non fin». Sc in Pfalmum 9 5. Netjue oportet, quit,g«»cg»jt7Wfine tejlibus dicere,/ola^ antmicogitatio-ue. Nam fi quiddicttur abfijue fcriptura, cogitatto clou.-dwat,nunc annuens,nunthafitans,^ interdumfriuolum firmonem auerfitns,interdumvt probabilemrecipiensJUe.. rumvbie fcriptura diuina vocit prodijttefiimonium, ö-loijutntisfirmonem, amp;nbsp;audteutis animum confirmât'. Ex his amp;nbsp;fimilibus cum primitiuaEcclefia concludo fa-cram Scripturam ita perfpicuam efle , vtadvcram fententiam indogmatis controucrfisoftcndcndam fufficiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; t.i! id;.

PKimitiuxEccIefiæ ludicium de Scripturæ per-fpicuitate oftendimus,amp; BeUarmlui contra illud exceptioncs refutauimus capitefupcriore,nuncide ratione probabimus ,ac primùm,quiafumma totius Scripturæ, quæ in oratione Dominica, Decalogo, Symbolo amp;nbsp;Sacramentis cofiftit, habet infcriptura apcrtifsima teftimonia.

Qus in fcriptura habcnt apcrtifsima amp;nbsp;clarifsima teftimonia, ilia adeo peifpicua funt, vt ver» fentcntia

584 Lib,4. DePrincipïi» lententia ex ij s in rebus controuerfis erui pof' fit, fed quæ in Dccalogo, Symbole, amp;nbsp;Sacra* mentis continentur, nabentapertifsimatefti-monia in facris literis, Ergo vera lententia in rebus controuerfis ex Scripturaeruipoteft*

Bellarminus neâit Enthymema, vt tantô faciliù® incautumlcdorem dccipiat, amp;nbsp;dicit »osprepterifi^ ferJpictM cenclttdere, totamfiriptttrum ejsepef’* fitcMm. Atquc itanegatconfequentiam. Bellus ho* mo, cùm non polsit elabi, fingit fibi fomnia, cum quibusreliélacontrouerfia bellum ineat. Nos au* tetn non dicimus omnem vel totam feripturam elfe pcrfpicuam,ye«/*/4»«/« perß)icflt;a, cjMinJcripturab^ igt;e»tmagt;iifefia,(^rclara te/ttmo»M,amp;.hoc nunquamre» futabit Bellarminus, etiamfi omnes fophiftarum ar-culas excuteret. Deinde negat Minorera, hoceft AntecedensEnthymematis, amp;nbsp;dicit, fi omnesarti* culiChriftianæ fideihaberét tamraanifeftaferiptu-raEteftimonia,tum nullæeffent inEcclefiacontro* uerfiæ,q.d.

Dequibus efteontrouerfia, ilia non funtmanî* fefta, fed de omnibus articulisChriftians fi-dei eft controuerfia, Ergonulli articuliChri-ftianæfidei funtperfpicuiamp; clari.

Sed hîc Bellarmine te implicas contradiâione. Paulô cnim ante dixifti, anut piteros/cire‘2)tumefst incarnatttm,pafsum,(^c. Argumente etiara 9. dixifti, '^fitfesintelligeremjfttria ^edemptiomi. Atfihæca-deô perfpicua funt, vt ruftici, anus, pueri ea intclli-gant, turn vtique non funtobfcura. amp;viceverfa, fi obfcura funt, tum ruftici, anus, amp;nbsp;pueri ca nô intel-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligunt

ligunt. Deinde Maior eft falfâ. Non omniacnim oofeura funt, de quibus aliqui controuerfiam mo-uent. Multi enim fuperbia, amp;nbsp;vanitate inflati.etiara ilia, qujE data amp;nbsp;perfpicua funt,fuis quçftionibus in-uoluunt, amp;,obfcurant. Alij per liuorem, ali j ex præ-iudicio multiscontradicuntjftint etiam,æiiàDia-bolo excæcativeritatemagnofeere no polTunt. Logici vocantfallaciam Accidentis. Deinde ft omnia controuerfa funt obfeura,turn nihil ift totaTheolo-giaeftperfpicuum. Nihil enim eft into taTheolo-gia, de quo non aliquando fuit controuerfia . At hoc non vultBcllarminus, fatetur enim in fcriptura quxdam effe perfpicua. Ergo hoc argumentum eft infirraum. Cum igitur omnia ilia, quae in Decalogo,OrationeDominica, amp;Sacrametis continentur, habcant perfpicua amp;nbsp;clara teftimonia infacris litcris; fcquitur multaeflcin facra Scripturaperfpicua, amp;nbsp;de ij i poffe Vfcram fententiam in rebus controucrfis ex fcripturis erui.

' Secundum Argumentum. ^2*'^ fntntoltbereratfignatMSi^ïüx.ï9. v.ll.InNoMoaute Te^amentoltbereltafertMS,K^OCi\y'^. Quoda-pertum eftjhoc adeo perfpicuumeft, vtfulftciatad veram fententiam in rebus con trouer fis oftenden-dam. ScdverbumDei apertura eft. Ergo verbum Dei fufftcit ad veram fententiamin rebus contro-uerfis oftendendam. Bcllarminus conccftaMaiorc rel^ondct ad Minorem,amp; dicit non totum Dei verbn aptrtum eße,[edmyfieria redemptionisafertae/se eonce^ dit,ealt;^iiaapertaefseafserit, virtiflicidr muUereteai»-tellt^ant. ht nos fatemur totamîcripturam apertam

38’6 Lik 4. DePrincipiis nonefle, amp;myftcriaRcdemptionis apertaefle cum BeMarmino agnofcimus. Ergo li Bcllarminus animo k)quirur,nullaeft inter nos cotrouerfia.No' ftriaddéfcndendam orthodoxam fententiam prO' ducunt Hicronymum in 4lt;j.caput Ezechielis vbi ü' le’hoc codé modo explicat, atq; noftri. Bcllarminus noà refpöndct ad locum Hieronymi allegatum,ftd allcgat^alium locum,exEpift.i ï.adPaulinum. Vbi Hicronym.usdicit uonjoiutne^e wlameni»facitMo' fis,fed étions in facie Estan^lfiarstns, ac protnde orandui» nokscnns PropheM.renelaocstlos nseos. ^ttj',ita Htert' tijirisumepponit Lieronjnso, Hoe difputandi gcnusetfi ridiculum efr; tarnen in gratiam Bellarminicxcutie-mus. Hieronymus in 44. caput Ezecliie’.is. Poß^uit, inquit,»//fpependitin crnce, óquot; lotjstntstseftadLatrontt hlt;/dse mecstm erts in paradfo, fiatins velum. mplifcifat^ tfi, df apertafunt ensnia, ahlatoi^', velanstnedicimus ntl «is reutlata facie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Domini contct^planies in etu

de f aai transfornsamur à gloria »»^/or/rfw.IdemEpift' I ï.ad PauHnurn, ‘Dtcttadhuc hediemanere velameno» foluminfacieif^ofis,fedetiaminfacie ^pefieïerusn Euangeltfi/truns. Ïdéè cuns Propheta vrandsmt, reneli ‘oculos'meer, V tiqueilla Awoyelamcablatum eft, Si vt' ~lanse ntifkeiadhuc hodie in facie A/ifis nbsp;nbsp;nbsp;^^poftélorsnn

ex diametro pugnant. Idcófecundumidéamp; adidé vera efle non pofiTtint? Proinde fi Hieronymus hxf codem modo intclléxïtjtumautcrraüitinEpift.fp aut inCom.mcntàr.ad 44. caput Ezechielis. Elig« 'BeHarminc.quam fentenitam voles.Ac proindedegt; fine patrumallegap’ones tantoperc poithàt contra nos iaâare. Nam fi intellexifti hæc p ugnéregt;amp; tamé ' -*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;allegafti,

allegaftijtum manifeftum eft,te banc difputationera inftituifle.non vt lucem aft'erres, fed vt tenebras cf-funderes. Si autem non feiuifti Hieronymum de diuerla intelligentialoqui, turn fequitur te non effe beneverfatum in fcriptis patrum . Hieronymus e-nimin^^. caput Ezechiclis loquitur àc Intelligentta earn Sp. Sanölo contan^a. Nam cùm Spiritus Saniftu? nobis metes illuftrat,velamen ablatum eft. In Epift. verb I ad Paulin urn loquitur de IntelligentiaaSp. Saniio dtfiunüa. Nifi enim Sp. fanftus nobis mentes illuftret, omnis fcriptura nobis difficilis eft, amp;nbsp;ob-feura. Mio igitur modo fcripturaaperta eft, amp;nbsp;alio modo reuelata. Cùm enim SpiritusS. velamen au-fert ab oculis noftris,amp; nobis veram fidem largitur, tumnobisferipturaapertaeft, cum verb velamen non aufert^neque fidem largitur,turn veram fenté-tiam fcriptura; aflequi non poffumus. Hane effe mc-temHieronymi patetexlocoallcgato. Dauidenim eo tempore habebat externam intelligcntiam feri-pturarumffciebatHebraicc, Sc hiftoriam mediocri-ter intelligebat. Sedpræter illampetebat etiam internam intelligctiam, hoc eft, illuminationem à Sp. Sanfto, non quodillam omninb nonhaberet.fcd vt illainfeaugeretur; Eodem modo aperta eft nobis fcriptura Venfu externo , fenfu autem interno aperta non eft,niftSpiritus Sanétus oculos noftros reuelet, ac proinde orandura cumDauide, renfla oculos meos. Etquibusoculi rcuelatifunt, illis etiam orandum cft,vtSpiritus fanélus illorum oculos quotidie ma-gis ac magis reuelet. Vnoverbo, vnuslocusdeln-tclligentiacuraSpiritu fanélo coniunéla , alter de B b X întelli-

Intelligétia à Sp.Sanöo difiunfta, vcl vnus de prio» cipio illuminationis, alter de eius incremento intel* ligi debet. Atque hæc de conciliatione locoruw Hieronymi. Ex quibusapparet neutrumlocum re-âèintelletäum cum noftra fententia pugnare. Etli enimmyfteria Redemptionis externo fcnlu nobis clarafuotjnterno tarnen fenfueadem nobis obfeu- , rafiint, donee Spiritus fandus oculos noftros reue-let. Nequenoshocnegamus.' Non cnim volumus Scripturam à Spiritu fando difiundam fufticere ad veramfententiam in rebus controuerfis oftenden-dam; fed contendimus verbum perSpiritum fanôu intelledum fufticcre ad veramfententiam in rebus controuerfis oftendendam.

Per quod Patres fiia fcripta probant, illud eft no-tius,quàmfcripta Patrum, fed fcripturaeftil-quot; lud, per quod patres fua fcripta probant. Ergo Scriptura eft notior.quam fcripta patruro.

Bellarminus exagitat hoc argumentum tanquaffl Sophifticum, amp;nbsp;audorem Sophiftam vocat : fed in ciusrefutationepræbetferidiculum , amp;nbsp;oftenditfc philofbphiaeimperitum efle. Refpondet adMaio-rem per diftindionem, 8e dicit Notiusaccipi dupli-titer,nempe tjuoadverba, amp;nbsp;quoad veritatem. Equidé omnesPhilofóphfqui hadenus in Scholis audori-tatem habuerunt, dicunt aliud natura notiuscfTcja-Jiudwo^H. Ariftoteleslibro i .Phyfic.Aufcultat.cap« 1.6: libro i.pofter. Analyt. cap. 2. amp;nbsp;pafsim. Ita lo-quunturomnesdodiTnomas,Albertus,ZabarelIa,

cam.ornncs do(5lorcs,quihaö:enus inScholisPhilo-fophorum auditi funt. Dum igitur BeUarminus* communi loquendi confuetudine difccdit, iudicet ipCe, an Luthcrusfan potiùs ipfeSophiftïcescondé-naridebeat’: Sanè quoniam inuGtatis amp;nbsp;haftenus inauditis phrafibus vtitur, idcô diificiliùs intelhgi poteft. Quid cnim per TVohw veritate^ic »otiusver— bis intcUigat, nifi ex fubieftis exemplis percipi non potcft. lUalunthæc,îZ^Mj?wlt;!i»gt;o«et«J’»amp; Ansmavi^ vit. Inter quas propofitiones dicitiUatnfccundutn W«fici(»»»T/erjf(ifiinotiorein efle. ErgoNotius fecû-dum veritatcm eft illi idem, quod nobit. Mo-ueri enimeft etfeâium vitÇjac proinde notius nobis, quàm viucre.vt ex A.riftotcle libro s.dc Anima cap» x.amp;exeiusexpoGtoribus, Alberto,Thoma, Auer-rhôeJaucUo,Titelmanno,Vclcurione,amp;cxaiijs cô-ftat. Deinde amp;nbsp;resipfa hoc docct. Viuere enimeft ' nbsp;nbsp;naturaNotius.Nam non quia homo mouctur,idcö

ueri non funt nobis æquè nota. Ergo mqueri eft nobis notius. Quodigitur nobis notius eft,hoc dielt Beilarminus fecundum veritatem notius eflè.V n-dcfcqultur quodNaturanotluseft.hociUlfecundâ verba notius effe. At dielt facram Scripturameffe ' fecundum veritatem notiorcm, qulimfcripta patrû, hoc eft.facramScrlpturam elîe nobis notiorcm,qui feripta patrupn.D einde dielt facramScrlpturam non «ffe fecundum verba notiorem , qu^m feripta pa-ttum, hoceft, Scripturam facramnon effe natura

590 Lit. 4. De Princïpiis i notiorcni, quàm fciipta patrum. Vtramque fen* tcntiam examinabimus, vtemur autem phrafibus vfitatis. Prima fenrentia eft, facram Scripturam effe nobis notiorem,quàmfcripta patrum. Quodfive- j rum eft, tum conliftit non tantum noftrum Arguw-ftd etiam (equitur fcripturam apertam amp;nbsp;pcrfpicuî cfle.Namquod nobis notum, hocetiam apcrtuniamp; manifeftum eft. At fcriptapatrumfecundûBellarni-funtperfpicuaamp;clara. Ergo Sc fcripturaeftpcifpi' cuaamp; clara.Scripturan. nobis notior, vtBellarini-nus vult,quàm fcripta patrum. Deinde quemadnio-dumexftriptispatrûin reb. controuerfis verâ feß* tentiâ eruere poffum’ : ita etiam ex fcriptura in reb. controuerGs veram fcntentiaeliccre pofliunus.Na ß vera Centétia ex eo elici poteft, quod nobis ignotius eft,tu fnultô magis ex eo,quod nobis notius eft,col' ligi poteft. At fcripta patrum funt ignotiora quoad nos,amp; tarnen ex ijs vera fentétia,fecundum Papiftas, in reb.con trouerGs clici poteft. Ergo verafentétia iß reb.controuerGs,muIto magis exf.Scriptura(i!laß' fecundura Bellarm.cft n otior quoad nos^colligi poteft. Sccunda fententia eft. Sacram Scripturam non efte natura notiorem,quàm fcripta patrum. Sed hoC eftfalfum. Scripturaenimeft caufla omnis veritatH, quæ eftinferiptis patrum. HocdocetBafiliusEpi' ftola 80. Non patdmus tuflum, obttnentemapfti^ confitetudinem lefem m regnlamfacerereEhedoilrifM'^' gitf/rScript/tra Muinitffs injpirata arbiter À nobisco»ß^ titatur,z-r apud (jnos innentafuertnt dogmata dtniniifrquot; monibus toncordamia hü omnino iieritatisfuffragin^ ttiam accedit. Idem in Moralibus. Summa 79-onP'.'’, ■ ■ érudit*

Christi an. Dogmat vm. Cap. 7. 591 £ruiliti,inc]uiti auditores debent eaprobare, qua àdoSio“ rtbus dicuntur, nbsp;nbsp;qua confona funt firiptura, fufctperei

quaaliena,reqcere. Origcnes inleremiam j wecejsewo-bii eß', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Script uras fanÜas in teflunoMum voeare:

Senfus quipps noftri, enarrationct fine hiJ tefltbus «0» habentßdem. Idemin Matth. HomiUaij. Adtefii-menium omnium vtrborum, nbsp;nbsp;nbsp;tn delirina quaftmus,

debemus fenßtm Scriptura referre , quafi eonfirmantem-quemexpontmus jenlum. Sicut enim omneaurum, quod fuerit extra templum, noneflfanEiificatum,ßcomntsfin-* fus^quifueritextraferipturam, noneflfanilus, quianon-tontinetur'afenfufiriptura. Chryfoftomus in Pfaltn.

9 5. Si lt;5«j4i£iic(t«r, inquit, abfique firiptura, auditor um coÿtatieclaudicat. Kerum vbt i Scriptura dtuinavocit frodttteßimenium,(ir loquentis firmonem, ziraudientts animumconßrmat, TertuUianusaduerfusHcrmogc-nem Scriptum efie, induit, doceat Hermo^enis officina, ß non efifiriptum, timeat va tllud adijcienttbus, aut da., trahtntibus defiinatum.l^-x.\\\i manifeftum eft.facratn fcripturain per fe veram effe, fcripta patrum pro-ptcrfcriptura. Deindcamp; ipfa ratio hoc docct. Scriptura enim cft cauifa omnis veritatis,qux eft in fcri-ptis patrum, amp;nbsp;ob eam cauffatn natura eft notior, fcriptapatrum. Poffemhxcprolixiùsperfequi ,fca quoniamBellarminus inufitatis terminis vfus eft,i-deö pluranon addam. Hoc tantum dico, fcriptura cife Temper natura notiorem, q fcripta patrum, non autem fcmper notiorem quoad nos. Quaodoque n. Scriptura eftnotiornobis qfcripta patrum , quan-doq; non eft.Palres n.fæpè ea.quæ inScripturis ob-tcurafuntjfüisCommentariisiliuftrant; fæpè etiam

59* Lib. Dé P rin cip ii s ea,quæ in fcripturis perfpicua funt, amp;nbsp;clara, fuis có' xncntariis inuoluuncamp; obicurant. CnmigiturfcH-pturafemperfècundum naturamnotiorbt, quàm fcripta patrum, quandoque etiam nobis notior ÛG quàmfcriptapatrum,amp;cxfcriptis patrum, fecundu aduerfarios,vera fcntentia in rebus controucrfis eli--ci pofsit, manifcftum eft fcripturam in reb’ contre« uerüs ad veram fententiam oftendendam fufficerc.

Quartum Argumentum. Q^a patres in primi' tiua EccleGa fçnpturam abfque coramentarij s intel-Icxerunt,

Qupdabfque patrumcomraentarijsin primitiua Ecclefia intelligi potuit, hoc ita perfpicuum eft, vtadveram fententiamin dogmatiscon-trouerfis oftendendam fufHciat. Sed feripW-ra tempore primitiu'æ Ecçlefiæ abfque com« mentarijsintelligi potuit. Ergo feriptura it* perfpicua eft, vt ad veram fententiam in dogmatis controucrfis oftendendam fufficiat.

Bellarminus côcefTa Maiore negat Minoré ,amp; diquot; cit illos quidew^^i^«///? fir/pM comment.Sed hoeni-hilfacit ajd rem. Nonn.doârinam, neqjlnftitutio-nem ex Ecclefia cijcimus, neq; quaeritur, vtrum In-ftitutionein Ecclefia opus fit,necne ? Sedquæftio eft,an in Scriptura quædam itafint perfpicua, vt ad-hibitodiligentiftudio amp;Iaborc, vera fententia in rebus controucrfis ex ea elici pofsit. Deinde dicit in primi tiua Ecclefia commentar.fcriDtos efse ab Irenao Ù lußino^z^jnraferttin ^pocaljiigt;ß»i iaq; próbatcx Hierin Catalogo de viris illuftribus. C.Iohan, Sed hoc non fatis liquet. Hierony.n. in cod. lib.C. Irenaeus amp;capitc

C. luftinus, omneseorumlibrosreccnfet, hu-iusautçm nullam facit mentioncm: quod vtique no fecifletdi fciuiffet aliquid ab ijs in hunclibrumfcri-ptum efle. Et ft maxime fcripliflcntin Apocalypfin, tarnen ifthinc non fequeretur, earn ab illis illuftrata efle.Fucrunt n.aucloreserrorisCbiliaftarum. V ndc non tarn illuftraflc,quàm obfcuratfe fcripturam me-rito dici poffenl. Dcniquetotum argumcntu nihil iuuatcaufamBellarmini. Namctiatnu Apocalyplis fuerit diligentifsimè ab ijsiUuftrata,num proptereà totafcripturafuitab illis illuftrata? Sequitur igitur etiam Bellarmino tcfte fcripturam excepta Apoca-lypfi,à veteribus,abfque Commentarijs leftam amp;nbsp;intelleftam etfe. Dcniq; fcquitur antcluftinum 8c Itensum vniuerfam fcripturam abfque commenta-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentarijs legi amp;nbsp;intelligi pofle,ac ÿinde quç-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam in fcriptura ita perfpicua eue, vt ve-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra fententia in rebus controuerfis,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab hominib.mediocriter do-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftis, ex ea colligi amp;nbsp;e-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruipofsit.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riNis.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

Criptvram ita pcrfpicuain efl'e, vt vera fententia in rebus controuerfis ex ca crui pefsit» oftendimuslib.luperiore. Nüc ^^explicabim’, quötuplex litfen-fusCanonicæScripturæ. Hanc controuerfiam mouet,vtoften-dat Scripturam nullàmfirmam fententiam prxbe-rc; fed in varias formas fledi, amp;nbsp;nihil certicx ea colligipoße, vtGbiaditumftruat ad alteram com-trouernam de viGbili interpretation um iudice : fed quemadmodum fuperiore libro oftendimus, Sacra Scripturam ita perfpicuam effe, vt vera fententiain rebus controuerGs ex ea cruipofsit; ita hoc libro oftenderrus.eamin varias formas flecti nonpoflê, fedGrmam aliquam Si certamfententiampraebere. Priufquam vero ad ipfam rem accedemus, explican-dum eft, quifnam Gt verus cotrouerfiae ftatus. Ad-uerfarijconteduntqnadruplicem eGe fénfumlâcra-rum Scripturarum. Nos vero dicimus, easquidem ad res varias accommodari pofle : verum tarnen, amp;nbsp;Icgitimumearumfenfum efle tantum vnum. Hx dux

duxfcnienûæ inter fe pugnant. Ergo fimul verx ■ etfenon poCfunt. Nos morenoftro prius deftrue- ■ mus aduerfarij fcntëtiam deinde amp;nbsp;noftram immo- ■ tis argumentis afferemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ôdemus.Dicit igiturBellarminus, Scriptura/ènfum ijftmultiplicem; Lueralemßue GramwAtiCttm., ^hpirt-tnalem fme Aijflicum.iAoc probat quatuor argumentis, qux ordine expendemus. Primumargumentû. QuiaPaulus dicit, ifta omniaaccidtf/i tudats in figaray amp;firiptaejfeadcerreUionemnofiram, i.Cor.ro,vi.At boc loco P aulus,neque direâc,n eque indireôè do-cet,multipliées effe feripturarum fenfus ,eofque germanes amp;genuinos-.Sed veterem hiftoriam, quæfe-cundum literam tantùm intelligenda eft,accommo-datad Cotintbios,amp; docet ilia, quxveteribus acci-derunt, eße tjpos^ id eft, imagines, amp;. tabulas, vt in ijs videre pofsint, quid fugerc, amp;nbsp;quid fequi debeant. Itemquomodo Deus ergapeccatores affedlus fit. Deinde à,\cit,eaadnoftrameorreÜioneßriptaeßc, q. d. lllaexempla literis mandata elfe, vt inijstanquam in imagine quadam videre pofsimus,qux pœna nos maneatjftiliorûfaélaimitabimur. Secundum argumentum. Qma Hieronymus infecundumcap. Ezecbielis dicit, lihrant jeriptttm fmße ante nbsp;nbsp;retro, de

fuluris, amp;nbsp;prateritir,vel cert'e foris in hiftoria litera,in~ t^iintelligentiaSpiritnali.Sçdnç([\xcex.hQc\oco pro-bari

Ip(é enim Hieronymus dubitauit, quid fignificàret txternity amp;nbsp;interna fcrtptura. Hoc docet particub. velcert'e. DeindeHieronymi verba de fenfuexter- ( no, quoetiam impij fcripturam intelligunt, amp;de fenfuintcrnojquoSp.fanótusfolis credentibusfcri-pturarum intelligentiam obfignat, accipi poflunt.

Tertium Argumentum. Quia Philo dicit in libro de vita contemplatiua, EJfenosexifiimare,totamle^iigt;^ habere animalisfimilitueltnem, epnodpracepta corpus rt^t' rantyanimam ver afententta retrufioreSyfub vtlamine vet' gt;, boramahdita. At hoc nihil notat,quàm Papifticido-gmatis infirmitatem.Si enim alia pro multiplicifcd-pturarumfenfuargumenta haberent, non peterent patrociniumabEfTcnij, iuratis Chriftianaereligio* nishoftibus. DeindeElTeni apudPhilonem docet, totamlegem habereßmilitudtneanimalis,hoc eft,habere multiplicem fenfum. At hoc eft falfum. Sunt enim multa in lege Domini, quæ nullo modo admittunt multiplicemfenfum.Bellarm. lib.j.cap.j. Noni»“ uenitur Spiritualisfenjus in omnifintentia (iriptura, nic in Tefiamento Z)eteri, nec in Nouo. Illud eninty D ili ge* Dominum Deum tuumextoto corde tuo, liapracepta,no hahent nißvnam (enfum, id cïï,literalem. Prætereà anima corpori præftat*. amp;nbsp;Philo Spiritual^ fenfum cum anima, literalem cum corpore confert. Spiritualis igitur Literal! præftantior eft. SedBel-larminus dicit c-üpslo fenfu literali petiargumeuta effca^ ciaySi enm fenfumy ejui ex verbis immediate colligitur.efsi fenfumSpiritusfânélif ih.^.CAip.^. At fenfus Spiritus Säâi,amp; illc,ex quo efficacia argumeta peti poflunt, eft

Christian. Dogmatvm. Cap.^, 397 eftpr«ftantior eo, qui non eft Spiritus fandus, amp;nbsp;ex quo non polTunt efficacia argumenta pcti. Ergo fcnfus literalisSpiritualiprsftantior. Imprudcnter igiturfacitBellarminus,quôdPhiloncmad hoc dogma probandum allegat.

Quartum argumentum. Nazianzenus ad Ncmefium ƒ c«/ver^«w,inquit,Igt;elt; ƒ««lt;lt;»»» habet »a-fwamdiuiKaminuißbflem, h/tufanamvtßbile»! ; ita verbum Deißriptum habet fenjum externum, (Ir inttr-»«w.Sedin meo.exéplo nihil eft NazianzcniadNc-inefium.Deinde bocipfum intclligipotcft de externe fenfu,quo impij fcripturam intelligunt,amp; dcin-terno,qui cum plerophoria coniun dus eft. Præte-reàcx hocargumétofequitur jfcnfumallegoricum, qui cum inuifibili verbi natura confertur,effe litcra-li præftantiorem. Sedhocfalfum efle, docuimus ar-gumentopræccdente. Vt taceam talia media nihil probare. Atque haec funt Bellarmini argumenta pro multiplici fcripturarumfenfu.

GRammaticum foofum definit cum efle, ^uem verbammeihatepra feferunt. Hunc diuidit in rimpliccmamp; figuratum. Simpliccm dicit cum efle, ^uiconßfiitinproprietate vtrborum. Figuratum, tjuo verba transferunturanaturali ßgnificatione adalienam. Athçc,Beilarminc,fimplicitcrfalfa funt,amp;fc mutua contradidione toUunt. Primùm enimdicis, matieum fettßtmeume^e,tjuem verba immediate praßfe-r«»i.deinde aCTcris alteram fpeciem feufus Grammatici

matici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verba 'a natiftaßguificationeyadalie-

nam transferuntur.W'zz duo fimul vera efle non pof» funt, neceflario enim fequitur,te au t genus,aut 1'pe-ciem malè definiuifle. Nam fi illein genere eftlite-ralis fenfus, quem verba immediate^rafe fernnt, tuin ille non eft literalis, que verbad propriaßgnificatione ad alienam transferuntur. Et contrà , li ille fenfus eft literalis, nbsp;nbsp;nbsp;verba a propriaßgnificationeadaheMW

transfierütftr,t\xm ille in genere non eft literalis,quer» verba immediate^afieferüt.Duo n.contradiétoriade eodem fubiedo Gmul vera efle non polTunt. Deinde definitio generis debet omnibus eius fpeciebus conuenire ; vt definitioanimalis conuenit homini» amp;beftiæ. At hæc definitio generis non conuenit omnibus eius fpeciebus : ad fenfum enim figura-tum prorfiis accomraodari non poteft. Bellarmi-ni igitur definitione reiefta, dicimus cum efle literalem fenfum, ^fiemlitera, hoc cïz, verba fine pro-prie, ßueimpropriefiumpta praß fer ant. Huiusdeferi-ptionis funt duæ partes: Vna, eum efle literalem fenfum, quem verba propriè fumpta, præ fe ferunt. Altera, eum elle literalem Icnfum, quem verba im-prOpriè fumpta praefe ferunt. Thomas prima Parte, Quÿftione I. articulo lo. Senf as paraboltcas, in-quit,y»^ hteralt continetur. Nam per voces ftgnificatat aitepaid propriè, cfr alirpaid figaratiaè. Nec literalit ßnßtsipfiafigara, fiedipfiumfiguratam. Non enim, cdm ficriptara nommât Dei brachtam, efi fenfias literalis, lt;puoâ in^beofit membr um huiufinodi corporale, fid id, ^aod perhocmembrumfignificatur,fi. virtus eperatiaa.

icnfus Spiritualis, vtBellarminus definit, eft is, qui alio refertur verha mediate pra fe ferunt, hoc cfi,^M0 verba 4 propria ßgnißcatiene nbsp;nbsp;aliénant trans—

feruntur. Aut igjturfenfiishtcralisfiguratuslSpi-* ritualinondiffett, autfalfte (unt eius definitiones.

Spiritualem fentum dicil effe tripltcem, z^4llega^ riCMw, oy^na^gKunty Trapolagicum. Allcgori-cumvocat, cum verba Scriptura prater literalem fin-fittn fignificant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«w N. Tefiamenio, quod ad Chri-

, jium, velad £ccie^4wpfrf»we4f. lnhacdefinilionc pene totfimt errores.quotfunt verba. Nos vnum atq; alteru indicabimus. Primus error eft, quod fenfum allegoricum à Grammatico figurato diftinguit.^/. kgoria enim de arte (jrammatica efl j Vt inquit Hieronymus in Epiftolaad Gal. cap. 4. Vbitarnen pauló poft Hieronymus fenßum allegoricum vtcat Spiritualem. Sed fi Miegoricusfenfus de Grammatica eft, amp;nbsp;Allegoricus fenfus eftSpiritualis • turn amp;nbsp;aliquis fenfusSpiritualis de Grammatica eft. Sed Allegoricum fenfum effe Grammaticû, docêt omnesRhe-tores. Eft cnim nihil aliud, continuata

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metaphora»

400 Lib. 4- DePrincipiis mctaphora. Cicero in Oratore, Cum fluxerttutalU fluret trunslutiones,aliaplunefit oratio. Itaquigenushot Çract appellant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et licet Fabius lib.il.cap.6.

aliam adducat definitionem allegoriæ, fatetur tame eimfiguramefse^Sc in co confentiunt omncs Rhcto-rGSjamp; Grammatici. Vnde fcquitur, orationem Allegoricam elTe orationem figuratam : ac proindc,aut Spiritualem lenfum non eflediucrfum à Gramm»-tico,aut Allegoricum fenfum non efle Spiritualem. Deinde dicit in definitione, Allegoriam tumefc citm prater literalem fienfum alKjuidfignificatury ^uode^ ChriflMm,(!radEcclefiampertinet. At hoc totumfal* fum eft.Nam quæ in alicuius rei definitione ponun-turjlla, velfuntiftireieflentialia, vel funt ifti rei, in cuius definitione ponuntur, propria, idque quarto modo. Vnde (equitur, non pofleAllegoriam efle» nifi quando fignificatio eft, de Chrifto, amp;nbsp;Ecclefii' Sed hoc eft falfum. Omnes enim prophani libri funt allegoriarum pleni. Horatius,

O nauis referent in mare tenoni FlnUus,o. ^uidagis, fortiter occupa Portum. Et multa fimilia. Vbi tarnen nulla fignificatio de Chrifto,amp;Ecclefia.Quinipfe Hieronymus fatetur in prophanis feriptis efie multas allego” rias. Ad Gal. cap. 4. Prætereà, quod in definitione dicit,eum fenfum elfe Allegoricum, cîirn verba fcri-pturxprater literale finfium fignificant aliquid in No-uo Teftameto,quod ad Chriftum Si Ecclefiam per-tineat,hoc poteft ita refolui, vt in Allegorij s, amp;nbsp;lite-ralisfenfus fit femper verus,amp;ille etiam fit verus,qui præter literalem intclligitur. Athoc non eft femper verum

Christian. Dogmat vm. Cap. j. 401 S verum.ln Alle go ria enim plcrumque«/lt;«lt;^ti»f(tMr,cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

ulittJßgnifßMtftr. Eratm.aaGal. 4. vel,vt inquit Hieronymus, alfudprtttendtt in verbit^ aliftdtntelligit «m J«M/*,adGal.4. vel,vt Auguftiuus inquitin Pfalm.

1 o ).Ckz» alitjuidaliud videtttr fanarein verbüß ó* i» tHtilltüu fignificttre. A.t fi in Allcgori'js aliud dici-tur,amp; aliud intelligitur,tum non vniucrlalitcr vcrû eft,amp; literalem fenfuminielligi, amp;nbsp;prxtcr ilium ctii aliud intelligi. D einde Allcgoria eft continua tJHt' lt;lt;«pfcor4,vtdocetErafmusadGal.4.amp;Cicero in O-ratore. At fcrmo totus Mctaphoricus fccundum proprietatem vcrborum intelledus de codem fub-reftojplerunquefalfuseft. Ex eocnimfæpènullu» commodus fcnfus elici potcft, nifi verba à natiua G-gniamp;cationc ad alienam transfcrantur. Scnfus igi-tur Allegoricus,qui propriè amp;nbsp;vcrè Allcgoricus cft, fccundum proprietatem verborum intcllcftus, ple-rumquccftfiaitius.E.G.S«fer aßiidem,^^ baßbfiwn ambulabis. Hocallcgoricèintelleétum verum cft.Si . vcröfecundum verborum proprietatem accipitur, fcmpcr falfum cft. Chriftus cnim propric loquendo fuper afpidcm, amp;nbsp;bafdifcumnunquamambulauit. Huiufraodiinnumera exempla ex facr is literis affct-ripoffunt. Dcnique cùm prætcr literalem fcnfum aliquidinNouoTcftamcntofigniftcatur, quod ad Cbriftum,8i adEcclefiam pertinet, illud non eital-

« f*îxx«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sfienim tjpui txpt^andorumde—

claratio,per imitationem ofiende»s,tjuodfuturunt e/J.Iftic vide innumera exempla typka, quæ aduerfarij alle-

gorias efle fomniant. Exemplum, quodBellarminu^ adducit, caufam non iuuat. Nonenimeftallcgori-cum.Quod autcm Apoftolusea vocat adGal.4.14.hoc fitperCatachrcfin. Chryfoftoro« figitrnfmiixtt allegeriam. Erafmus ex Chry* foftomo docet, Paulum abufum hae voce jillegort^y jgt;rotypt,(ßßgura, Atinftas, liuetypicum dicitur,flue allegoricum, rcs^eodem redit. Sunt enim duo fcnfus nuius loci. Vnus Literalis, vt verba fonani; alter Typicus,qui prajtcrliteralem fenfum intelligi* tur. Relpondco, in ipfis verbis efle vcram hiftoriaw, j amp;nbsp;iüam niftoriam efle typum , flue figuram alterius cuiufdammyfterij. Reêtè Erafmus, Zipoflolus, in-quit, Axe ver am hifioriam refert,CjUa tjfusjtt altertui}^^ Gal.4. Hincintelligitur,illumfenlum,qui ex verbis immediatè colligitur,non aboleri,neque nouoslen-fus, eol'que varios amp;nbsp;multiplices affingi j fedliteralé fenfum manere integrum amp;nbsp;raluum,atqueex eoalu quid quod fcriptum non eft,per flmilitudinem col* ligi.E.G. Abraham habuitduasvxores,Agar,amp; Sira. Ex ijs genuit duos filios, Ifmael amp;nbsp;Ifaac. 111c na-tus eft vi naturx. Si fuit ab hæreditate exclufus: hic vipromirsionis,amp;fuithærcs. Hxc eft litcralishu-iusloci fentétia, àquaneutiquam difeedendum eft. Veriim exea perflmilitudinem aliud colligi poteft, nempe eosludæos qui per legem iuftitiamquxrût, non iuftificari ; eos vero, qui cam per fidem appre-hendunt,iuftitiam obtinere. Abraham enim eft ty-pus Dei: Agar eft typus legis:Sara Euangelijjfmaël eft typus Iudxorum,cx lege quxrentium iuflitiam. Ifaac vero eorum, qui ex hde quacrunt iuftitiam. Vt igitui

Christian. Dogmat vm. Cap. t. 405 ièiturlfmaëlnaturaligeneradonccx gcnitus, ab hxrcditate exclufus eft jita ludxi quxrentcs iufti-tiam per legem, ad iuftitiamnon pcrucnient: Sc vt Ifaac vi promifsionis genitus cft,amp; hsreditatem ob-tinuit; itailli,qui promifsioncm ftde ampleftuntur, gratis inftificantur. Hie verb non eft nouus fenfus; fedcftconcinnaquxdam deduótio ex priori.

\ Llegoricum fequitut Tropologicus . Hunc -Zxdiciteffc,c«?w vtrba y autf^lartferuntttradali-

15. Bouitritnrantios nonobligabtt. Verus buius loci fenfus eft-.N OS boui,qui pro nobis triturât,ali mentù debere. Vnde optimè per Gmilitudinem colligi po-teft,eos etiana effeànobis alendos,qui pro nobis laborant,ftuefintbrutaanimalia.noftrisvlibus infer-uientia,vt cqui,bouesiliue fint hommes, qui aliquo munere funguntur,vt coneionatores.doftorcs,amp;c. Verùm hæc deduckio non eft nouus fenfus,fed tantum accommodatio ad alia. Simile eft; Çalamitt» ^Mdßatnm nan confrinM , £f. 41, trgo hominem fraftum,amp;pcnèdefperatum, non abijeiet. Item t^braham pericnlofttm beUnmfafeepit, vt Lathum Ube.-rlt;iret.Ergo amicosnoftrosin periculis deferere non debcmus. Idem exiguamanudebellauit (juimjuertges. Ergo viftoria non pendet Ù multitudinc pugnan-tium. Hscamp;fimilia non funtnouifenfus, fcdlunt quafiinftitutiones,fiueapplicati5es, quxex genui-nofenfuadpopulum erudiendu commode deduci

404 ƒ• DePrincipiis poflunt. Ob hanc cauflam Auguftinus in libro de V tilitatc crcd.capite j.otnncs fcripturx cxponend« modosrecenfensjcum præterit.

tneät à qmbufdtimfcripturarum trailaiorthus traduntitr Itgii expoHtnditi fecHndttm Utfteruimj ftcandum jiiltpt' riam,fecuHdum j1»alogMr»,JecnHdum yittielogt^m, Idé docctin lib. Imperf.de Genef.ad literam, cap.i.

Poft Tropologicum punit Anagogicum. Eum dicit efle, citm fg£lx, vel verba refer/entttr ad vitant ttternamJtgKificattda»e. Pro excmplo adducit Pßl. 94. QjtibMS iterautiniramea,ßvHquam ingredit' tur tnrt^Miet» meam. Atrelatio diôorum amp;faâo' rum ad vitam actcrnam, non eft nouus fenfus/ed eft eorundcm ad vitam ætcrnam applicatio. Quodad exemplum attinet.ilhid eft figuratum. Âelt;juiejeniio perMctonymiamfignificattcrram Chanaan. Terra enimChanaancrat finis laborum Ifraêlis, amp;ob eam cauflam requiesdicirur.Deinde terra Chanaan per eandem figuram fignificat regnum cceloruW' Eft enim typus regni ccelorum. Dum igiturà typo excludûtur, etiam àre pertypum fignihcata exclu* di iudicantur. Manifeftum icitur , hoc excmpluw fub Gramaticolenfu comprenendi deberc. Nam no ille tantûGrSmaticu5fcnfuseft,^Âf»wrer^lt;/«^cegt;»*' xt,^ vßtataßgnificatioxe referxnt.'kd ille etiam Gra* maticusfenfus eft , ^xemverbajMb metaphor ica figuß' catioM reprafextant, vt docet Sixtus Senenf. lib-? Biblioth. Vttaceam.nosantè ex Thoma docuifle» altéra®

Christi an. Dogmat vm. Cap. S. 46y j alteramfpedeGrammaticifenfus, Mtmpefinftnnfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lurittitrft,n»Htfsefigitrami fidipfumfigwMum. f^tcutit Jcriptur/t‘DeB brachtitm tribuit, no» viilt‘Deumhabert tulemembrnm-, lidfignificafDeuin habere virtutem 9pe~ ratiiMm, cjut per t^emembrum fignificatnr. p • p. lt;!• I. a.io. Plané eodem modo; Chmdicitfcriptura, Deumnon patijt/tZwiieiww^wnMre^w'e»» fuamquot;, in-nuit.Oeumnonpati, vtludæi perueniantad tUud. quodper requiem fignificatur. Hic eft verus fen« filshuiusloci. Abhacfcntcntianon videtur Augu-ftinusdiffentirc. Ille cniminlib.devtilit.cred.cap. V Omnesfcnpturx explicandx modos recenfet, Sc bunc prxtcrit. Idem facit in libro imperfeét. de Genefi ad literamcäp. t.. Sedamp;Hieronymus eunai prsteritadHebidiam q.ia. amp;in Amoscap.4.

^tlegtricum, Tropetegicui», Cf jitMgogicum »«gt;» ef-fe legitimos Scriptttrarum (iufitt.

HAftenus oftendimus, qus fitaduerfariorum fententia de multiplici Scriptutarum fenfu.

Nunc oftendemus Allegoricum, Tropologicum,amp; Anagogicum non cfle legitimos, nec genuinos fcti-pturarumfenfus, Ac primùm is eft genuinus, amp;nbsp;legitimus Scripturarum fenfus, ex quocfftcacia argu* mentapetipoffunt; At ex folo hterali/infu efpcacia argutwntapeeipaßuni-. Bellarm. de Verb. Dei,lib. cap.?. Verum ft exfolo literalifenfu cfftcacia argumenta peti pötrunt,fcquitur,ca ex AllegoricOjT ro' pologico,8c Anagogico fenfu peti non poffc. Deinde is eft genuinus, 8c legitimusScripturarumfenftis Cc ?

^leßSpirituifanlli. ßellarminuslibro 5. cap. J,de verbo Dei. Âtfinßtsmj/fltci, er SfirttMles vari}funt, er Itctt tuiificegt;tt,cum »0» funt contrafidem,aut bono! mo^ res: tarnen non femper conßat, an fintäSpiritttfanSo intents. Bcllarminus dc VerboDci, libro 3 . capite 3. Ergofenfus myftid,amp;Spirituales, vtAllegori-cus(loquor non de vera Allegoria,fed de ea,qu« fc-cundum aduerfarios talis eftJTropologicus,amp; Ana-gogicus non funt legitimi, neque genuini Scriptu-rarutnfenfus. Deniquegenuinus, amp;nbsp;legitimus feri-pturarum fcnfus,non ex numano cerebro,lcd ex Sp. fanclo proficifeitur. Seriptttra enim debet perenndei» Spiritumexpltcari,per^Memfiripta eft, Bellarminusde verbo Dei,lib. 3.cap.}.Atfinfns Spiritualesdeductnf^ tnr exhnmanocerebro. Sixtus Senenf.Biblioth.lib. ?• Deinde genuinusamp; legitimus feripturarum fenfus non eftfibicontrarius : fedvtipfxfcripturafibiper omniaconfentaneaeft; ita veruseiuslenfusfccuni per omnia confentit. At fenfus Spirituales faspè inter fè pugnant. Addo eos aliquando ridiculor, ineptoseffe. Hieronymus in 7. amp;nbsp;in 10. caput EftiÇ* AuguftinusEpift.48. ad Vincent. Vt taccameos quandoque ipfam feripturam peruertcre. Sanè Hieronymus docet, etufmodt explanatione vitandam eß, imeejfe harefin vt qssamamfefia fubuertit nbsp;nbsp;nbsp;prefti^ias

quafdam Ecclefiis conattsr indwere: in i g.cap.IercmiX' Ende eoram dehramenta conticefiant, lt;j»s vmbrsu amp;nbsp;( imagines in verslate cjsexretes, ipfamemanturettertereve' | nrarew, vtfluminaer arbores, paradsßtni patent tyillegorsalegthsesdehere^ubrnere. Hieronymus in lO-caputDaniclis. Idem Hieronymus miratur quos-d«n

Christian. Dogmatvm. Cap. !. 407 diim/gt;ropbet»4»»,g«4»» Euangtlifia tJ\Catti}ausad T)«-minitmSalftatiremrefert, ôquot; tufic catnpletum eße dtcit, àtmi^poflolt‘Domi»nmfueere»t, ./iUegoricis tnterpre-tatitmbus veile (enttare, dttm plus CMpiunt vtdert nef-fiy ^uàm cateriiveritatisre^ulam non tenere. In Zachar. cap. Poffcni ego hæcpluribus probare ; led non eft necefle. Hxc enim fufficiuntadoftcnden-dum, Spirituales amp;nbsp;myfticosfcnfus non effe genuines Sclcgitimos feripturarum fenftis. Deindepri.-initiuaEccleHa nihil certi de bac re ftatuit. Augu-ftinus enim z/4mipogicum, cÿ’Trojp^iogiCÂwprxterit, deVtilitate credendi.capite V Et in eorura locum fubftituit Analogicum nbsp;nbsp;Ætiologieum. Idemfa-

citin lib. Imperfeô. de Genefi ad literaro, capite t. Sed amp;nbsp;Hieronymus ad Heb. quaeftionc i a. A-nagogicutn praeierit. Idcna facit in Aittôs cap.4. Quin Origenem, quem vocat ylUegoWc»»» (lego A« nagogicum exemplum enim videtur Anagogi-cum efTe) Interpretern, delirare dicit, in caput x^.Ic-remix. Origeneslibro 4. nu» «fx“’» capite x. tantum meminit fenfus literalis, amp;nbsp;Spintualis. Alij plûtes comminifeuntur . Vid.libï . Biblioth . Sixti Senenfts. Vndeexiftimo dchac re in primitiuaEc-defia nihil certi ftatutum fuiffe.

AUegorioi Tropelegias non in Çola S. Seriptura'. fed ’ ettam inprophants libris intteniri.

AutemBellarminus dicit, Scripturam pro-ptered habere multipUces finfusytjuod Deum auEtore Jjdfcertfjidicülu eft.N ft ideohabet multiplicé fensö.

4o8 Lih.j. De Principhs tum omnis fcriptura habet raukipliccm (ênfuni. Omnis enim fcriptura à Deo cft, x^Tün.3,1 «J. Tm firtpHiraeßdMinititiiMßiirat^,!. Pet.l. 17.

Satiita lociftifuntfanEli ‘Dti homines. Kt omnis fcri' ptura non habet multiplicemfenfum. Nam, vt in-quiiBellarminus, SpintsMlis fenfus non innenitur i» Omni fententia Scripture, nee in Tefiamento Veteri necitt Kfono. Illftdenim , Diliges DominumDeumtuuni extotocordc tuo,Deut. 6. amp;i Mat. n.^^fimilupri-cepta nonhabentniß vnumfenfnm,i.literale,i/rrfßflt;/»-cetÇafsia.(plias, g.cap.’,^. De Verb.Deilib.j.cap.J« Sed nequefolaScriptura taies applicationcs admit-tit. Omnes cnim prophani libri funt pleni Allcgo-rijs.amp;Tropologijs. Allegorijs plenos efle omnes poctarum,amp; oratorumlibros,fatcturHieronymus hb.a.adGal.in cap. 4. Et,ipfa experientia hocte-flatur; vt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc cft, viri potentis

iracundiam non efte conuitijs irritandam. Et, /«'nï' dines fub eodem telle ne habeas, hoc cft, ingratum con* yiâorem effe ablegandum. Et,; .^ouacula incetetnt hoceft, homolædendi cupidus, inciditin cum,i quo retundi poteft : amp;nbsp;multa (ïmilia. Tropologis ferèfuntin fingulisadagijs, apologis, fabulis. donnmtjnodcnnijneprobato, hoc cft, omneconGlium, amp;auxilium,quodabamicooffertur,boniconfulere debes. Et, ne allia comedos ^fabas, hoc eft, non de-beste in bellum conijeere, neque adRempublica, vel ad indicia acccdere. Quamuis in hoepoftremo, Allegoria cum T ropologia copeurrit. Et, »V fKHtm Tlt;(lt;(ri{ar*Jirs(,nlt;s'7ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vndcdi-

Christian. D’öcmatvm. pp. lo. 409 ea,qu«pr«(entiafunt,neg’ûgere. Et, E« Rhoäiitt tttfaltits,hoc cft, non debes gloriose de tuis rebus loqui.nifieas è vcftigio probate pofsis. Et, Scara-^ IfMS atjuiUmvlci^cipotMt. Ergo non debemusvUÜ hoftetn, quantumuis infirmum contemnere. Simi-lia pafsim occurrunt in profanis libris. Errant igi-tur,qui dicunt, Allcgonas, ScTtopologiis tantùm infacris litcris inucniri.

Am cum no Gnt plures fcnfus, qulm quatuor: tres videlicet Spirituales, nbsp;nbsp;vnus Grammati

cus , amp;nbsp;tres ifti non Gut legitimi; fequitur hunc vnu legitimum ctTe.D einde is tantùm eft legitimus fen-lùs, ex quo elbcacia argumenta petipoffunt. Sed ex folo Çragt;»maticoefficacfaargfmre^f‘ipffgt;pofigt;*gt;gt;f'^^^-’ larmiuusde VerboDci.hbro i.cap. ^.Thom.p. p. q.t.a. to. Prxterea ille eft legitimus fcrlpturarum fenfus, qui eft Spiritus fanfti. Sed iUe, ^niexverbit immediaticolligttur,efifeHfusSpiritus/à»£ii.^c\\irmi-nusdeVerbo Dei ,lib. v cap. ^.Deniqueille eft legitimus (cripturarum fenfus,qui ad dogmatum pro-oationcm vim habet. Sedie/tllaexpofitiead degmatuf» prolMtitnemvim habet, »ißiUa, lt;]iMliterlt;t fintentiam ve^ r'e,pMre(^ germaneexplicat. Sixtus Senenf.lib. ^.Bi-blioth. Hucaccedit,verbum Deicffep«r»»w,lt;r^e»-tHmexco£lKm infornace terrea,defitcatHm feptemplieiter Pfal.ti,7.hoceft, efsecertnm,verfim,ratHm,atijueiM dabitatanf,idem effc, repnrgatam valde: Vfal. 11?• ’

ï 40 .hoc eamp;.,eJleäoElrigt;iamperfiigt;uramy (jr repur^at^ ab ommbuslftäts, (^Sophtlmatts, Idem efle exp»r£4z«»,;Prouerb. jo, j.Ergo facrafcnpturahabet tantum vnamquandarn , certam amp;nbsp;(implicero fentertiam. Nam oratio, qnlt;tnon habet vnantM^ti^ plicemfenttnnam,nthd certteiocet. Si quæfigurxoc-currunt, hæ non debent multos fenfus parère: feo iuxtaconfuetudinem fermonis vnam quandam fequot;-tcntiam,qu3E ad caetera quadret, quae dicuntur. EÇ adhuncvfumdodrinadefigbrfc , amp;nbsp;omnidiceni ratione reperta eft, vt difeamus iudicare de fcrmafl‘gt; amp;nbsp;vnam aliquam , ac certam fententiam ex qualibet orationc colligere. Proindc in lacrisliteris eaicf*-tentia retinenda eft.quam confuetudo Icrmortiïp^' rit. Âtquc baec eft differehtia inter oracula Dei, Sathanæ. Quôd hæcfunt ambigua, in varias formas fleéli poflunt. Vt,Z)/wreeÆ4clt;4?4';^o»»d»«rt'lt;*' cerepoffe. Incertumenimeft gt;nbsp;an Pyrrho, an verà R omanis vidoriam promittat. Item, Cræfus pénétra»} f jnagnamperuertetopttm'vin. Dubitabate-nim,an Creefus fuas, an verb hoftis copiaseuerûlrus effet. Ilia verb funt certa, rata, firma amp;nbsp;indubitata. RedèAuguftinuslibro i,démentis, amp;Reniifsio-ne peccatorum, Cap. zj, Sanblafiriptnranefeitfd-' lere,nec fallt.. At fi in tam varias formas poflet fle-dijpoffct fallerc Sc falli. Idem epiftolan adVoIu-fianum, Jnquit, fcrtptttra fincera^ felidares eß, nec fucatit eloij»^} ambtt ad animnt» , necvUoli*-' gna teSlorio inane alttjuidy ae pendulum crépitât, htkt' mo qui varié exponi poteft, ncque fincerus.neque Solidus eft, neque ab omni fuco j. amp;nbsp;inanitatcliUr

lib.è.cap. tl. Num Deus öquot; mentis^ (jr vocis.dr lingsta I anilor dijerte loqut neu poteli: imo verifumma prouid^n-lid cnrerefuco voluit ea, quadtuinafunt^vt omues inteU ligertnt,quedipje9i»n»hus leefuehatur. At , quod tam variosfenVus admittit,id difertè diÄura non eft.ne.-que fuco carere (vt iam ante diftum cft ) rcftè dici poieft. Fall’umigitureft, quod papiftx fomniant, JcripturameffèijuaJi uafum clt;treum,Me» prabentem certi immoiam fintenttam’, fedi»varias farntasfleilipofjè»

Cenf.Coion.Diaiogo 4.Habct cnim fcriptura tan-tiimvnum.vcrum, gcrmanum, amp;nbsp;genuinumfen-fum. Scd Wc interroget aliquis , an nufquam alijs 1 fenfibus locus fit? Ad hocrelpondeo: Si omnia fi-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne difcrimine velimus trasforraarc invariosfenfus,

diturOrigcnes.qui omnia , quantumlibetfimpli-citer diéia.tamen.in Allegorias transformat. Hxc interpretandi ratio maximè labcfccit auóotitatero I Scripturx. Nam amp;Porpbyrius boe nomine ttrifit ebtiftiana doftrina,amp;feripfit earn nihilbabere cer-ti.Si quidë non aliter atq; fabulx poêtarura in alios ' quofdam fenfus prxter Grammaticum,omnia tras-ferenda effent. Literalis fenfus itaque,qucm alias bi-ftoricum feu Grammaticum appellant ,fempercrui

1 debetjquando isfolusccrtasamp;perfpicuas paritfen-tentias; folus aptuseft ad ducenda argumenta, qni« bus dogmata religionis confirmantur : folus proba

tiones neccffariasfuppeditat, Neque vnquamfim* plicem amp;nbsp;germanam verborum fententiam licet re-îinquere,nifi aut verbis infint tropi; aut oratio ipfi proprièacceptaabfurdi, nefcio quid, fignificet, qua ob cauflam neceflcfit ad tropiim confugere. Verùm ne tum quidem à Grammaticofcnfu difceditur.^»-ftts emm ParahoUcMS fub Ittentli continetur, vt inquit Thomas p.p.q.i.artic.io.a.j. Vel Penfus literalis non tantîim eft is, ^uem verbafub vfitata profrùtfiquot; , gttificatime reftrimt- fed illectiamliteralis fcnfuseft» ^Met» verba fubmetapherica, hoc eft, imprepriafi^mß' eatiettereprafintant. SixtusScnenP.lib.j.Biblioth.Re* ôièigitur,amp;prudenter ftcit, qui fenfum literalem , redèfequitur. Ilia vcro'interpretandiforma.quain ! Auguftinus Aetulogicam vocat ; de Vtilit. cred.cap. Î.amp; lib. Imperf.de Gcncfi ad litcram cap. x, ad hoc ipfumgenusrcferri omninô debet. Neque enim in ea à (enfugrammatico difceditur: fed tantum eX' ( poGtacaufta faâi,vcl didi,illuftrior redditurfenté^ tia. Equidem hoc ipfum eft valdc neceflàrium in cuiuflibct fcripti explicationc. Nam vtile cft.vtaii-ôoris conGlium fæpè ante oculos ponatur, atque velut digito intcnto monftretur,quô tendat oratio, quo fit inftituta, quantum ponderis fingulx proba-tiones habeant. Alteram intcrpretandi rationem vocatAuguftinüS-/4««fo^»Mw.Sed neque ilia ab in-terpretatione Grammatica diuelli poteft. Nihil n. aliud eft,quàmcollatio quædam,quaquædiâavel faftafuntin Veteri Teftamento, conferuntureum ijs, quædiâa velfafta inucniuntur in NouoTefta-mento.Ytfi quis demonftrec, verba Chrifti amp;nbsp;Apo-ftolorum

Christian. Dogmatvm. Cap. to, 41) ftolorum congruerc cum ijs , qus à Mofe amp;nbsp;kPro-phctisprædiâafunt. Qutuis enim intelligit, dum illudfit, nequaquimutarialiquidinfcnfuGrama-tico, fed tantum nfta coUationc, adhibitifquc do-cendi caufa exemplis, fplcndorcm, euidcntiamquc orationi acccdcre. Interpretatio Trepologicazûim non eft remota ab eofenfu, quern verba orationis pariunt : fed eft accomodatio eius, quod verbo in-nuitur, ad vitxacmorum inftitutionem. Vtquan-do obuia eft hiftoriainebriati Loth; reâèadijcimus

per T ropologiam,ebrietatc effe modis omnibus fu-giendam. Vcl ft quisexpUcethirtoriamDauidisamp; Barfabæ,amp; adijeiat, occalionem peccati effe ij s vita-dam,qui peccatum vitare cupiunt. Hoc modo fcri-ptura fecundumliteralem fenfum cXplicatur , amp;ex ea colligitur,quod advitiafugienda , amp;nbsp;advirtutes expetendas inducit. Bt quifquis vult cum fruftu facras literas legere , is optima quæque ad fuam vita reâè inftituendam colligere debet . Reftius bxc forma Ethica.quamTropologicadiccrctur. Btfi n.

gnificat; tarnenfæpifsimèpro orationisfebematey-furpatur. tAnagoge reipfa non differt ab Allegoria. Hoc exvtriufque definitione, amp;nbsp;ex primitiux Ec-clcfrx auftoritateprobabo: Deinde oftenda quo-modo cum literal! fenfu congruat. Dicunt Anago-gicam explicationë effe, ^nafiriptnra iia expltcatftr ,vt àprimitiaaverborumfignificatione paululxm (hfieditio, «liqMt J colligitnr , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4 ctxltfi'emgloriatn pofi hane vi-

tamixj}gt;e£landam pertinet: vel, vtinquitRellarminus, (Hm verba j velfa(iaalt;ivttamatir»artfßg»gt;fica»daM ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;referantitr.

rtferutitfir,dc V crbo Dei, lib. j.cap. ï. Allcgoricj verb intcrprcratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbajcrtpiHri^ a bterabje»'

fureferuntur ad ali^uid Çigntfica»ditm,eiMod ad eir adEccleftampertinet : Bcllar. de Vcrbo Dei, lib. }• cap. j. Vndc apparet, Anagogen, quod ad artificiu» amp;nbsp;explicandi tormam attinct, ab Allegoria non dif-ferre. Quod verb ad matcriam attinct, difcriffit” quidem,lêd perquàm exiguum, idque non necefTa' rium incidere. Ob cam caufam primitiua Ecclefi» hasduasfpecïesconfundit. Sanè Auguftinus Anagoge vel prorfus reijcit, vel cam fub Allegoria com-prehendit; quodpoftcriusetiamipfe Bellariiiini'5 agnofcere cogitur. de Verbo Dei,lib. j .cap. dccap./o.devera religione, ita definit Allegoriani. vtea, qu3E funt Anagoges propria, difertè ponatin definitione Allcgori«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modus

pretanda AUegona? Ktrum a vtßbdibm anticjuioribus,^ •vtfibtlia reeentiora ,eam perducere Jufficiat.an vfyutadi' nimaaffeElwnes atijue natitram,an vftjueadincomnudei' bslematernitaiem, . vbi pofterius membriimad Anagogen pertinet . Hieronymus ad Hcbidiam quæft.i j.triplicem agnofeitinterpretandiformam, nempc Hiflortcd,Tropologicdy^Sptrttualem.Vce Spirituale intelligitvcl folä Allegoriam, vel Allegoria amp;nbsp;Anagoge finiul. Et obeacauflam.vcl Anagoge non agnouit, vel earn ab Allegoria feparandam elle non cenfuit. Deinde in Comment. eafæpèvocatAna-fOgi ca, quæ funt Allegorica.Vt ECcap.l.adi^lavcr'

a, cognoHtt bot pojjejferem fuum, Bos per Jlnagogen, m-c^vdz^ ßgmficat djraèlytjuiportauit »»MS legis : Et ad ilb verba , ^htrtliwiMttMrßliaSion, ßcMt vmbraculMmi»

ca reftc expendct, videbit omnia ad vitam prxfcn- ' \temreferri, ncc quicquam in ijscontineri, quod ad

vitam alteram pertineat. Q^m ob cauffam Allcgo» rica bxc funt,non Anagoeica. Quinctiam in mul-tisa'ijs locisHieronymus nxc mifcct. Vndc appa-ret inter hllegoriam amp;nbsp;Anagogiam realem differen-

\ »xJift« contineri fub Icnfu G rammatico, iam ante 8c Hieronymi auftoritate, 8c ratione probaui, 8c nunc \ paulo plenius oftendamln facris litcris extant quç-1 damlaäaSc ceremonlx.qux ad idfuerunt inftitutç, 1 vt aliud quiddam ftgnificarent. In bis eft locus Al-I nbsp;nbsp;lesorix, ( Allegoriam dico ex communi opinione}

äatio Agni pafcbalis, 8c alix ceremonix. In bis vcro non eft bteralisfenfusabijcicndus , funtenim tnandataDei,quxnon licet mutare fineauftoritate

\ diuina: Sed iplafaôa, 8c ritus conferuntur cum alijs rebus fimilibus, qux alibi fimpliciter,8c fine figuris

bant, qux deinde in NouoTeftamcn to cxplican-tur. QuareinEuangelijfermone confifterc nos o-

fènfum, vbi res Gmiles ad literalem fcnfum, velutad ' exemplum, aut imaginera cöparare pofsumus. Bd' larminus pro exemplo adducit htfleriam ßlijs ^Abrahit, ex qua Paulus ad Galat. dcducit,éos, qui per legem iufti tiara quærunt, ab haereditatc eX-cludi,eo$ veró,qui eandem per Gdem apprchcndut, adhæreditatcm regnicœleftisperuenire. Vcrùmnj hoc exeraplo Paulus à literal! fcnfu non difccdit.ft“ «X co per Grailitudinera quandara aliud concinnè colligit,qucmadmodum in prçcedentibus oftenftu’* eft. Similia exempla pafsim occurrunt in facris ^^ prophams literis. VtGquis Apologiam deAqud? amp;Scarabsoenarrat, illeàliteralifcntentianondil-ccdit/cd ex ea per Gmilitudinc aliud colligit.netnp^ nullum hoftem quantumuis impotetem, amp;nbsp;inGrip“ contemncndum eflc. De Gmilibus eft idem iudici“' ipla non differat.atque hæc ipfa, vtamp; Tropologies, Anagogica, amp;nbsp;Aetiologica nullum nonumfenfuni afférant,fed literalemfènfum faluumrelinquant, at- ' que ex eo aliud per fimilitudinem deducant; nnani- I feftum cftjtantùm vnum cfTe germanum,amp; genuinu , Scripturarum fenfum, eumque literalem velgram-maticum. Sedhicobfcruandum eft, vnum amp;eun-dem feripturæ locum quandoque fecundum pro-prietatem verborum intclleâum, abfurdu fenfum parère,Gverô verbaad alienamGgniGcationctrans-fcruntur, nihilincoromodiex eofequi. VtPfal.91, t^.SxperaJpiiiemzlr bufihfium MnbuUbts; hoefecundum proprietatc verborum intcllcdum eft falfum, G verö verba ad alienam GgniGcationé trinsferutur,

eftvenfsitnum. EtEla.65,i6.L«/i»JI ttirßnu^l- Hoc in proprietate verborumeftfallum; 1 ft verbairaptoprie.hoc eft, Allegoricc accipiuntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

eft verum. Quandoquc verb verbain naciuafigni-ficationcintelleâavcrûfenfum pariunt, amp;nbsp;ad rem alienaro translata nibilincommodi affcrunt.vf.i’o«* trüuranti non obligabts os. Siue enim de boue,qui triturât,accipis, is alcndus eft. Siue de hotnine.qui pro telaborat,amp; per bouem triturantem figniftcatur,accipis,is etiatnalendus eft. Verum in vtraque fpccic i literali fenfu. non difeeditur. In ilia non difeedii literal! fenfu manifcftum eft. Ham» vt ante probaui, ille etiamlitcraliSjftueGramtnaticus fenfus cft,q«r»» 'verhti in aliena^fute metapherica JignißMtione repraßn-tanf.vt cum fcriptura Deo bracnium tribuit, non vult D cumhoc membrü baberejfed illud, quod per hoc mcmbrqm (ignificatur. Italopus agnus.in N. T eftamento non limul paftencurifed illi,qui per lu-

I pumamp; agnum ftgniticantur. In bac veroaliurali 1 fenfu etiam non difeeditur. Locus enim intclligi-1 nbsp;nbsp;nbsp;tur,vt verbafonant ; deinde ex eo aliud per Gmili-

' eft. trgoperftmilitudinern , quiconque protcla-\ nbsp;nbsp;borat, ei ahmen tum denegare non debes.

■^Tficxprxcedcntibus fatisintclligipofsit, quid JlL de Allcgoriafentiendum fit : tarnen paulö ple-nius de ca differemus, 8c fimul oftendemus,quando

I adeatnconfugerc debeamus, 8c quomodoàtypo '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dift'erat.

différât. Ac primùm videndum eft, quid fit? Au-gufiinus vult cam cfTc trepum quo aliudexabo intelü' dcTrinitat.libro 15. cap. 9. At hsti definitio nimislatè vagatur.Namamp; perSynecdochen,amp;per Metonymiam, StpcrMeiaphoram amp;■ perlroniam ex alio aliudintclligitur. Hieronymus dicit,yf//f-^ortam altudprateudti'ein'verbis ^dliudßgmficartiit ß»ßt,zd GalataSjCapitt 4.Sed amp;nbsp;liæccftlatior,quàtn pareft.Omnes enfin'tropi,quos iam nominaui,aliud prxtcnduntin vcrbK, ''amp;■ aliud fignificant in feniu. Bellarminus dicit cam efle , cufn verba Scripture prater Uteralem fenßum aliquid in Noua Teflawenttß’ pnificant , quod ad'Chnfium eßquot; ad Eccleßam perdnth de Verbo Dei, libro capitc j. Sed iam antè 0-ftenfumeft, non omnernAllegoriam prçterliteralem fênfum aliquid àüùd fignjncarerneque omneiu Allegoriamefic inNouoTcftamentojnequcoinoi Allcgoriam fignificare aliquid de Chrifto. Vtta-ceam hapc demiitionjfin magis conueniretypo,qu5 AllcgdHæ. HiS'îgitur,dcfinitioffibüs pofthabitis, d^clmus Allcgoriam nih'if,aliud cfle/qtràm continuai» Afetaphoram, amp;nbsp;irgt;höC différré àMétapbort, quod -hîPcVnum atqpC älterum verbum in dliqua fenten-tiajilla vero totaiii'fentcntiam à n’ifiuafignificatio-ncad alienam tran^fe/at, Vz, Q^euseripuitme ex ere Legnis, i. ad,Tim‘.ca'p. 4,* 17. Efl Mctaphpra; osn. Leonis pofuityro poteftate Ncrônis : reliquaacd-piuntur propriè. At, hæcfententîa, Jêw?» tnulieris conteret caput ferpintit, Gencf. }.eftAllegoria.To-ta enim fentcntia à natiua fignificatione ad alienam transfertur. Semen ntuherts, proco, quiexmuliere nafcitu-

aliquidçoUigitut. Exempla funt parsim obuia. At tabs collcétio, quæ ex Grammatico fenfu per ßmi-litudiné deducitur,non eft nouusfenfusjfed'eft tantum eiu6, quod explicatum eft, ad rem prs tentent applicatióivt ante oftenfum eft. Hsc de AUegotiai dcfinitione fufbciant. Nunc oftendemus„quando fctipturam per Allegoriam explicave debcam.n.^,^ Jèx licet ea rcs ccriis regulis coerceri v ixpo(sir,dabimtKï tarnen'oV^tam, vtijs, quiveritatem inielbgere eu-piuntAéxam viam oftendamus.Dicimusigitur,trçs caufas cffciob quas ad Allegorias confugiendum cft, Prima i çùm verba propneintellecta, ablutditatcni pariünt,.vj,Kbm.ia, zo^,Carilt;f/ies igntf ceaceruabtf [uper capitt eiuî, hoc eft‘, ibimisi apimus ^molUetur

intelléâ^aftagitiumnotant,vtîohann.6. Ntfi man-duMueritistarifem filijhotninis, hoceft niGpafsioni Domini çofomunicâueritl^xÇc mcmotiarecolueri-\ nbsp;nbsp;nbsp;ûsjCarnetn eius pro nobi^ ^zrucitixam elle. Tertia,

91,1 î.S^per cr'5«^/»y£«w«wfcwllt;ttgt;(j,hoceft, incolumis euades ex omnib. periculis tuis, vel quod idem eftstu;perabisea,qux per Afpidem ficBalilifcu figniftcântur.ïn rcliquis rcâ;èfeceris,Gab Allcgo-riaabftinuerisjnifi exaliquafententia.per Allegoria \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ D d i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliQvdd

aliquid commodè ad rem præfenté acccmmodan pofsit.Sed turo,vtdixi,non ntnouusfenlusjfèd tan» tùm fit enarrati foci ad rem praefcntcm applkadO’ Cæterû Allegorie^ iftæ amp;nbsp;explicatiôesamp; application nés né habet vim argument!, nifialibi manitefta ali-quflfcriptura confirmentur.' Augpft.n.inepH'tola iad Vincent.dicit, efmtimjyffdentißimi'facn'ej ijuid in Allegoria poßtum{»reß interpretatur, mfi mantfeßißima tefihntnia y quorum Intnitie illttßrantitf otßftra. Chryfoftomits in 5.cöputÉrai®. Î/m Itx, inquitj vbtcitnqftelecorunt dtninaßripturit efi,ßcjuan^ ^llegoriceßenf» qnidnis tegit,fnb»eiiertcoKjuttnt,(i!'iii' lerfretatuniem jUlegtrite/vt volunt omn^a fro hbidi' tie ad j^llegoriam trahere, non verfentnr in errore- H't' ronymus in 15. capütMatthæi dicit,paraboiiiin, dnbtam antgmatutn explteationem,nihilpoßead dogmufX ■prob(ttionempr6ftctte.Gij\'nipfeTbódnasdifêrtcdicit, ’ Sßritnaletnfinßtnttfihd't'oniinereßdeineeeßdrinm, xfß äeriptnra iekm perliwakm finßutii altbi manifeße irtt-dat.^.pre\.i .a.i o. Haecdt Allegoriafüffièiapt. D«' finilio vero illa Allegorwe, quam Bellaritoift. pöfuit, magisconucnitTy^jCjuamp;fh AlkgÖriäti Eit efiHü Typus,cùmfaâûaliquodaccerfiturè VewriTefta-mertto,idque oftenditurprÆfigtuficaflè vel ôbuni-braflealiquidgeftum , velgertndüm in NouoTe.. ftamento.Vt,Ionaideuoratus àpifccjSf pofttriduü cieftus^eft typus Chfifrifcpulti,amp; pofttriduö fuRi-tatii Serpens æneus eft typusChrifti. îudæi, qui perafpeóumfanabantur, lunttypl'êörum, quiper fidem in Chriftumiuftificanttir. Duo filij Abrahs funttypieorum, qui per lege, amp;nbsp;perfide quærunt iuftitiara.

Christian. Dogmatvm. Cap. t/. 421» iuftitiam. Mare rubrviefttypwsPctta eft typus Chrifti. Etmukaalia. Vérùminhisnongi-gnitur nouus fenfus, neque literalis fenfus eonuelli-tur,nequeeinouusfenlus amngitur. Sed literalis fenfus manetfaluus,amp;integer, vt antèdiélum eft» amp;nbsp;ex eo per Gmilitudiné illud cplligitur, quod iam ante per eum obumbratum ,amp; prxtiguratum erat. CiimigiturA-llegoriafitde Grammatica, amp;typus nullum nouum fenfum afferat ; fed illud ex literali fenfu colligat, quod per eum iam ante fuit praefigu-ratum, amp;nbsp;obumbratum. Cum deniq; Anagoge amp;nbsp;Tropologianullum nouufenfumpariant, fedlite-ralemfaluumSc integrum relinquant, 8c ex co alU quidperfimilitudinédiducant, quod ad rem, præfentS accómodent; manifeVtum eft, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum vnû efle genuinû amp;lcgiti- ,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mumfenfumcanonicarum /'quot;i

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scripturarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ~

i , 'r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;;rr

HEnurnum amp;nbsp;legitimup fenruni Cs-nonicarum Scripturarum tantùm ef-fe vpup, cftcndimus libro fuperiori. Sequitur/vt,quifnamillefit t often* damus. Aduerfarij dicunt eum effe legitimum verum Scripturarum ferffum , ‘jutnt apprehat ‘Papa TioManitscum Conctlio. Bcllarminus de Vcrbo Dei, libro 3. capife 5. Vclqueni folus Papa approbat. Vtidem Bellarminus docet in con-trouerCa de Papa amp;nbsp;de Concilias. Orthodoxi vc-ro dicunt approbationem Papæ necveram caufam, '«ec verum lignum legitimi fenfus cfle; led veruni eius fignumefte analogiam fidci. Ac proindcaflc-runteum efte verumamp; genuinu Scripturarum fen-fum, qui ex verbis fine proprie fiue iinpropric acce* ptis immediate colligitur, amp;cumfideianalogiacó-gruit.

J)e^ruuntvrargKmcnta,(ju'tbus 'Bellarmhms ex nteri Tefiamento probare conatus eß, JnterprelatioHera Pajit ejjè ßnfumSpirüMSan^th

STatucontroucrfiæ cognito, aduerfariorum argumenta deftrucmus. lUi probantfuamfentcn-tiam mukis argumen tis ,quæomniaad6. claffes reduct poffunt. Noseaordincexpendemus. Prima clafsisefteorumargumentorum, quæ ducunturex VeteriTeftamento. AcprimùmexExod. cap. 18. verfui^. amp;deinceps, vbi^jM^ofef dicttur omnescau~ fas düudicalfe.

QuicquidfccitMofesin Ecclçfialudaica,hocc-tiam Papa faccre debet in EccleGa Chriftianat SedMofcs inEcclefialudaica iudicauit omnes cauffas. ErgoPapæ interpretatio in Eccicfia ChriftianaeftCenfusSp. fanfti.

Refpondeoabudefie in conclufione , quàm in pramifsis. Quæftio enim eft,anPapx interpretatio

I fitverusfenlusScripturæ.Huiusncque fubiectum, nequeprxdicatumeftinprsraitsis. üeinde amp;Ma-iorfalfaeft. MofesenimfuitTropfceM, Deut.iS.v. ï 5. Papa autemnon eft propbeta. Deinde Mofes eft immediate à Dee vecatus, Exod. ?. v. 10. AtPapa nequemediatè,nequeimmediatèàDeo vocatuseft^ quemadmodum fuo locooftcndemus. Præterei -vertuvirgamincolubrum ,Exod.7. v. IQ. Et vcrtit atjuam infanguinem,V.XQi.quot;j ,7,19. Hxtenja ma-nuÇuferdijiidip^e^^itranas, Exod. S. v.6. Percnße

fuluere adduxttpédicules, Exod.B.v.17. Sparfictutf^ fornacisconcitauit varia vicerIt, JLxod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iQ.Sxtenft

manstprodttxitlocuflas, Exod. lo. v. iz. Exteiifaitet» mantiproduxittenebras, Exod. 10. v. 22. Eir^adiKifi^ w4re,Exod. 14. V. 16. E percuffa petraeduxttacjiMnf) Exod- J 8- V. 6. Eleuationemantisprofligatiit Amelecb-Exod. 18.V.IT. SiigiturPapa8cMofeshabentidem officium,faciat amp;nbsp;hæc Papa Romanus, amp;nbsp;habebiro’ ei fidem. Si autem hæc facere non poteft, manifeft^ eft eiim cumMofeno habere eandem vocationem-Denique Mofesfuit extraordinarius, amp;eiusofficiu ffiit extraordinarium. Papa autem eft ordinarius,amp; eius officium eft ordinarium . Non igitur Papa amp;nbsp;Mofes habent idem officium.Prætereàiî omnia qu? in ludaicaEcclefiafaâafunt, debent fieri in EcdS' fiaChriftiana, fumomnes ciuileslites ab vnociuili magiftratudeterminaridebent. Nam itafaftunieft apudludæos perMofem.Sed hoc apudChriftianos fieri non debet. Ergo neque omnes Ecclefiaftics cauffæ ab vno determinaridebent. Deinde Mofes habtiitexprefliimmandatum de eo, Exod. 3. v. 7-Oftendat Papa Roman, expreffum mandatum. Po-ftremodifputatiodeMofe nihil facit adrem.Nam fi Mofes rationeofficij iudicauit omnesütesEccle» fiafticas,hocfecit vel refpelt;ftuRegni,ve]Prophetiç, velSacerdotij.At nôfecitrefpeéturegnijludicaren. cauffasEcclefiafticasnon pertinct ad Regem. Neq; refpeiftu prophetiæ. Aaron enim amp;nbsp;eius fucceifo-res id etiam fecerunt, nec tarnen fuerunt prophets. Ergo fi fecit, fecit rationefacerdotij. Voluntenim

Christian. Dogmatvm. 41$ I hocfupremum iudicium pertinerc ad facerdotcm. I MNVofesnon fuitSacerdos. Aaron cnitn erat Sa- I cerdos. Sed dicis exPfalm.99.v.6. Moles amp;nbsp;Aaron nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

intcrSicerdotcs eius.Kcfpondeo vocem ^^13 apud , Hebrsos effe æquivocam. Quandoque enim figni- ( ficatSacerdotcm, aUquando Principem politicum vt x.Sam.9. v.7.S4!l«gt;l^tgt;erà/i/lt;*î j4ehttuh,(^r Achime^ lech films Ehiathar erant ßtceriiotes. Et v. li.filtj^Daui* thserantSacerdotes. Atillierantèttibuluda. Ergo Sacerdoteseffe non poterant. Deindei.Paralip.i8.

V.17. ijdein vocatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primt admanttm regts.

Keg.4.v.5. qui tarnen non erat è tribu Leui, ac pro-inde Saccrdos effe non poterat. Hine apparet non effeSacerdotem qui apud Hebrsos nbsp;nbsp;nbsp;dicitur.Ac

ad id probanduhabemus rationç.euidentemdn , V.cnimTeftamétOjVno amp;nbsp;codé tempore,non crant piuros fummi Sacerdotes légitimé eleûi, q vnus. jhratihtypuiChrifti. Ab co igitur temporej quo Aaron fummusSaccrdos creatus erat; Mofcs iuni' niusSacerdoseirenon potuit. Sed tota hicdiCpu* Jatio nihilfacitad rem. Mofesn.amp; Papa Romanus non plus fimilc habent^quàm quilibetSacerdos îcrisTeftaméti, amp;Epi(copus N. T. Nifi igiturhabeas firmiora argumeta, manifeftucft tecxtraneûp çxtraneûjpbarCjamp;principiûpetere.quoticsàMohs auâoritatejpapç.iudiciûcflelntcrpretationisregu-iamadftruis. Secundum Argumentum (umiturc’^ Deut. cap. 17.9.

Quicquidfecit fummus Sacerdosin V.T.hocde' i:(Ct Papa Roman, facere inN.T. Sed fummus faccrdosin V. T. habuitfumniam audorita-té fcripturarum interpretandarum. Ergo Papa non potcft errarc in fcriptura interpretanda.

Rclpondco MaioreefTcfalfam. Sumus Sacerdos n.in V. T. fcmcl quotannis ingrediebatur in fanâû Sandoru.Summus it ê facerdos in V.T.ofFerebat vi-öimas cruéras. Hçcaût no facit Papa Rom.Deinde fummus Sacerdos in V.T.fuit à Deo cóftitutus.Papa auté Rom.non eft à Deo conftitutus, vt fuo loco o-ftcndcraus. Non igitur habent idé officiu PapaRó. amp;nbsp;Sacerdos fummus in V. T. neq; eundé audorem. Imo ne fimilc quiequa inter eos eft.Summus n. Sacerdos in V.T.crat vniucrfalis Sacerdos toti’Ecdf-fig.papa aütRom.nó modo nóvniuerfalis Sacerdos,

minata. Dcut.i 7.C.V.11 .öquot; docfterint te ittxta le^ eius. ïdé multis alijslocis præceptû eft. Leuit. 19. c.v. 15. IniufittMiudic^his jgt;roxw»M«»t«»».Leuit.i4.c.v.li.t»t »xpowereteij iHxteiferfMoneIehouitSyc\s.t.l..c.v.\6.Iudi^ cate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deut. 17 .c.v.19. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;3«« puertitiueii-

clt;«.Hinc apparet fumrao facerdoti prxeeptu effe.vt fecundûlcgéDominiiudicarct.Bellar.ref^ondctil-lud iuxta lege eins,ttonefse in I/tbrito,fed MMtMm invub-£ata. Athocfufficit.V ulgatam enimhabent pro au-thentica.Ergo cxea fortiter repellipoffunt.Deinde c^uod dich wlfum cft.ln hebrço n. eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b V

Hacigiturrefponfionc dcieftus, affert aliam,amp; dich iilud /«CMWfi«»» le^e»»,»o»e)î«w»«»d4tww, fedpre-‘ ?»»Jj»o««»)».Num ighurBellar.vultfummûfacerdoté in V.T.non errare.ctiatnfi Contra Dei verbu ^nun-cietAScdaccipiarauseffc promifsione. At qui Bellarmine quod Deus jpmittit,hoc prçftat.Non ett n.ho-mOjVt mëtiatur.P romifit aut facerdotes (loquor ex hypothefi) fempfecundûlegcfuâ jpnunciaturosef-fe.Quxro igitur cûCaiphaspronûciaretChriftido-ftrini effe blafphemiâ,Chriftû effe populi

338.7. Lib. 6. DsPtiNcinu Chriftum item vt blafphcmum cffc è medio tollen? | dum;an fummus Saccrdos turn côtra legem iudica- i uerit,3n non 2 G negas, blafphemus es ? Si affirmas, , falfa eft tuafentetia. Sequiturn.extuarefponfione I autcum fecundumlege Deiiudicaflcjaut Deumefle mendacé.quippe qui nonpïxftiterit, quod proæi- I ferat. Vtrumq; æquè abfiirdum. Ergo abfurdum | ex quo hoc confequiturr C urn igitur Sacerdos fum-mus in V.T. non habucrit abfolutam fententiaruffl ferédarum auâ:oritatë,fed mandatum ei fit,-i/t iuxM

Domini iudteet, amp;nbsp;Bellarmin us ex hoc loco Papaeaudoritate adftruercconetur. Manifeftu | eft, no Papç indicium quatenus ti\e, fielle^tmDo»fgt;‘ | »i,hoc eft, congruétiam cum facra Scriptura clTeo-mnis interpretationis regulam. Tertius locus eft Ecclefiaft.cap.i 1. v.i i. rerhafafientumfunt muli,aHt clatti infixi/in£lorHmcolleèlionnmftjutidaufigt;it àpttfiorevno. Stetmplius his cente qult;tras. Priufquam argumetum formabo,explicabo quis fit ille vnus pa-ftor. Hieronymus diciteum effe ‘Deum. Etnecen' tem»eretur,\.n(\\iit,omniMmfapienttaMteam ab vno pa-ftore conceffam ,idefti licet piurimi doceant, tarnen doilriquot; naaaSlorvnMS eft Dominus, Factt hie locus aduerfus hetgt; tpuialium Ugis veter is.alium SuangeUjexiftimant Deuntt ^uid vnuspaftor confilium prudentium inftruxerit. dentes autem tarn Prophettefiunt, e^seam iy4poftoli.\.dèào* cctMcrcerus, ó'fi pluresfunt ,inc[Uit,fitpientiaverberi auPlorts,(fr doilrina coeleftis, eft tarnen omnium vnusM' Plor., nempe Dominus, omnia à Spiritu SanPlo dilata. Neq; fola audoritasjfcd amp;nbsp;ipfa ratio hoc docct. Nemo n. eft à quo omnium fapictium verba data funt, quàm

Christian. D ogmatvm. Cap. 41^ uàm vnus amp;nbsp;folusDfivs. Nunc argumentum órmabimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ •

QuodfccitDeus in VcteriTeftamcnto.hocfa-. nbsp;nbsp;ciet Papa Komanusin N quo T cftaraento,. Sed

Krgumcntuin aliter (ormaii. non poteft. At Maior non tantumfalla, fed cûamblafpKemaamp;irrtpia eft. Ncquè tarnen hic conqueraturBellarminus nos eius fententiam peruertereLicet enim nuncPapit ftæ italoquinon audeant.tamen ita eos in corde Vu0 fentire.teftantur eorum Vcripta. Décréta enim do-cent Plt;ipâ »0» tfeWe ï quoquam iudicari etiamfi mul-tospopalas perti«yer,pittinâi.4O.G.SiPapa.9. quæft. 5.C.alloruin, amp;C-. ficomneSk-Diftinô. 1% ÏJeiwtie dtcuntTapameantra^ei verkam iiijpffsfare paffe, de CO-cefs.præbëdæ C.Propofoit,amp;'ibi gloffa,^Dift. 54. C. leftori amp;nbsp;ibi glolfa. Diftinét.S x.C.Presbyter amp;nbsp;ibigloffa.15. quæft.6.C. aùftoritatem. Hscqmnia , quoniamblalphcma èffe negarè non audes, ;tniror , nbsp;nbsp;quodhoc argumentum Contra nos repofueris.PoV-

fémneeodeinmodo argumentât!. Dcuscteauitres omneSjÈrgoSiPapacrcouit .reS.omnes. Lft;enim cademratioconlequentiï. Deinde .Eccleûafteseo

' fed de caiom origine . Ncmpè vndefcriptura pro-, nbsp;nbsp;feÔa fit,amp; relpondel ah vMo‘D.to omnium /apientium

verba profeitae^e. non exiftimo te codera modo di* ôurum efle.omnium fapientiû verba à Papa Koma-

430 Lib.f. De Principiis quàm in praemißis. Nam ncquc fubicdum conclfl« £onis, nequepr3cdicatum,cft in antécédente.

Quartuslocus cft Aggçî ».cap.v.i a. InterrogaSi' «erdottilegem. Verushuiuslocifenfus eft,quemad-modumreétè explicac Hieronymus, Sacerdotis o/fi' eittmejfelegemfcire, deeainierrogamtKjpendere, Si Sacerdot eß,ïnciuit, fiutiegem ^omtni.. iüignoretkge, iffiargnit, nott epe ''Domun Sacerdotem. ^aeerdoW gt;gt;• «fifetre legem, «d inwrogatio/tim ref^ondere de legt-Deinde dicit hóe nontantiim pertinere ad dodores VeterisTeftamentij Jèd ctiam ad miniftrosNoui Teftamenri. Et ne \^tnrfittM,mc(a.ït,inveteri felumi»’ flrnmentohac freceptawdenntnri loijuitnr (fr ^gefithet ndTimeth , Epijcopumnon filitm irreprehenfibilitn tjk debere,JidstiamdeRerë.^t Ç2[ûô po{ï,hlt;a:prolixiits,^^' cpiïX,pofiti,^ttam'exJ^teri , ejuètmexNojtoTejitime^f^ Sacerdotnm ofßciftmefse nduerimns fiére legem ‘E)ei: refiondere, ad ejuafnthnt interrogati, Nunc fornut’*’ argu m en turn» gt;. • '. Î. '■

Q^lc fuit officium Sacerdotum in Veteri Te-ftamento , tale eft officium Papje Romani in Nouo Teftamento. Sed Sacerdotum Veten’ Teftamenti officium erat.de lege refpondete. Ergo amp;Papç Romani officium eft, de lege re-fpondere.

Si aliter colligis, faciès loco adduâo vim, aut a-liud colliges quàm fuit in antecedente. Totumau-tem hoc argumentum Bellarmine caufTam tuatnno iuuat. Nam omnes miniftros.qui funt légitimé vo-lt;ati,debere legem explicate, amp;nbsp;de ca refpondere,vitro conccdùnus, addiinus ctiam , ß quis in EccleW (, “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irrepferit;

îrreç{erit,qui hoc faccre non poteft, cum non effe ' idoneutnEpifcopum.Sed totum hoc argumentum, vt dixi, cauffam tuam non iuuat.Ita enim inferri dogt; bebat,

Omeunque habet poteftatem interpretandiferi» pturam.dhus interpretatio eft vera.Sed omnes SacerdotesVeterisamp;NouiTeftamenti habéc poteftatem intei^rtftandi fcripturam . Ergo omnium miniftrorum Veteris ScNouiTefta-menti interpretatio eftvera.

Maioremhanc vides falhfsimam efle.quemadtno-dum rchciuæ omnes fuerunt. Nam apud Matth, c. 5.1egimus,'Uefer«J InttrpretaMMi , qtta ab »mnibut

1 Saeerdttibtts eo tewpwe apprèbata trant, reijci 'aChrifitj amp;nbsp;reprehendi. ^uisncfcit'muftorum patrum inter-pretationesfaifas, imo impies efle, vt Origenis //e Paradyfi, Laftanti) de t oov. annh amp;nbsp;fimiies., Hxc igiturarguméta licet per fe corruant,amp; indigna fmt, qui )inobis refutentur, tamëh ahquid commodi 8t vtilitatis ex ijs percipimds. Videmus enim qulm infirma fit veftra religio, amp;nbsp;chmalia argumenta ad cam probandam inuenire non pofsitis, lane often-ditis earn deploratam penè effe .quot;' Omnia énim principia debent effe certa Sc indubitati , aiioqui enim principia effe nonpoffunt. Veftra autem hæc principia, non tantum dubia funt , amp;inccr-, nbsp;nbsp;ta;feû pal^im etiam'falfa amp;nbsp;abfurda. fiacilè igitur in-

tclligere poffumus.cuiulmodirlla dogmata fint,quç extaiibusprincipes exftruuntur. Nam quödtui-gnorarenon pûtes qutftio, A.n omnisPap« . nbsp;nbsp;Interpretatio fit ctrta^.in^es nos controuerfa eft.Tu

4J1 Lib.f. De Principiis cam probas, quodamargumento, quod non magis facit ad rem,ac fidicas, Cæfaris Romani officium cft Rempublicam adminiftrare, amp;nbsp;hoftes imperi) af mis coërccre. Ergo Papa Romanus non potefter-rareinfcripturaexplicanda. Licct igitur principiä deberenteflc indçmonftrabilia,tarnen cùm tuea^p-barc velles, debuilTes fprtiora argumenta adducere, aut caufiain tam deploratam,amp; certo exitio deftina* tampon attingere,nequccius vanitatem tamniani« fcftè prodere.

Qüintuslocuséft, Malach. t.y.y. labiaSMirdtdi ÇH^odiafKfaptenttam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ore eius reejuirant le^-

bot loco defcribitur verum Sacerdotis oniciuni. Dicitenfm Malachias non quales fint, debeant. Nam in eodem capite, v.S. Votaatemiledgt;' naßnde vta me^, nbsp;nbsp;inßrmos ftcifiis multos in lege, cotn^

Qui Jebent euftodire Icgem Dei, illi eam fempef reôe cxplicant, fed Sacerdotes dcbentlege® Dei culiodirc. Ergo Sacerdotes cam femp«r reftè cxplicant,

Minorcmbançcqpccçlimus, fed Maioreft falfa-Non enimProphetæ femper fcceruntin VeteriTe-ftamento,quodfacere debyerunt. Eza.28.v.y.Â*' cerdos .Propheta neßeiuerunt pra ebrtetate , ftuiid'vino,errarunt t»ebrtetate, ncfcitteruntvidenttin, tgnoraruntiudtcium. lerem. a6. cap. v. 8. StfuitcKiif finem loquendt feeißetPeremtast omnia ijua praceperat ißi Peho/ea, v.t loejneretur ad vntuerßum populnm, apprehe»' dert/nte/f/n Sacerdotes (^Propheta dtcendo,mortende »gt;lt;’•’ ri(risgt;

poUMruHtJattEluarM mea,i»ter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frefa»gt;tm »5

tntellexerunt, er a fabhathumeuAutrterttnt oc/tlosjitos. Zophon. 3,v.4.0«cfrdot«JO«J pollfteruKt fanîiitatentf trans^refstfant leiet». Michex j.v. 11. ôlt;Kerlt;iofeie)M4 frette decent,^,fecHnM accepta docent non verttatem^ [edc^uodcnnqtu placet ,^uos docents vt intcrpret^tur Vatablus. Ex his manifeftutn eft.Saccrdotes Veteris Teftameniinon fuiffefemper talcs,qualesefle dcbe.. bant. Idem de doöoribus MouiTeftamcnti affirm mari potcft. Qui enim A poftolos fequuti hint, non itaverbumDeifempercxplicucrunijVt debuerunt. Proindeexhocloco nihil colligerc potcs. Perindc enim eft,ac (i dicas, Monachi amp;nbsp;Bcginx dcbcnt effc cadi, ergo hint cafti. Hoc ctfi fulficeret, tarnen fubneftam argumcntuni) quod Bellarmirrus intcn-dit.

Quicquld feccruntSaccrdotesin Vetcri Tefta-mcntOjhocfaccrc debet Papa inHouoTefta-mento. Sed Sacerdotes in Vçteri Tcftamen-to cuftodiuerunt Icgem.Ergo quxcunque in-terpretatio a Papa affertur, ca elt vera.

Hane tffeveram mentem Papiftarum,nranifeftû. eft ex C? Sic omnes. diftinft, 19. Ibi enim docent 0»;»« Paparnm tonßitutiones efse acctptendM, acß Petri ereprolata eßtnt. Sed nos hoc negamus. Nam vt fxpe diftum eft, interPapam ScSacerdotesVctetis Teftamcnti nulla efthmilitudo. Habent enim di^ uerfa ofamp;çia, 8iauäoies diuerfos. Ueinde aliud eft 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec in

in Çondufjoncjquàm fuit inPrçmifsis. Corrigendum igiturargumcntô in hnne modû.Q^madniO’ dum (aterdotumin V.Teftaincnto officifi erat,vcr- ? bûtnterpretari, itaamp; njiniftioruniNouiTeftanicti I officium cft vcrbii interpretari-. Et ob earn cauflâm, । qui legemDei rite interpretari nequit,ille nequefä-cerdotio,neque minifteriofdignus cft. Hæc eft ^era confequentia. Sed quidfcsc ad Papam Romanum^ Natb iUe non cft minifterEcdeftæ.quemadmoduff fuo kx'co ofîcndemus. Irrid quid hoc arguiuentuŒ ad caufam præftnterih? - Nàfft vt facerdo tes Veteris Teftamclitifçpèaberraruntiitaamp;miniftriNouiTe-ftamenti fæpè aberraffiht j vt tefponfiofacerdotu in VeteriTéftamcniÔ^ii Idrô-fcratvera, quiai*’' cerdote pl’oft^a cfâtlt;^'t|tliA rti lege Dei congme-batd’dÈb^Fàt'vera iitài'e^Jiofttio miniftri in ‘Teftanaèhïb Son proptereà eft vera,quiaà miniftri profèéteiéft J fed qüiaqum lege Dei congruit eftvera. An autcmexpofitioaliquaPapæRonUD® probe tur vel impi-óbèïü?, amp;h't«m curamus, quantu törrentia ftufnina ripaif^jSfifi quod pene verum lit quodPap3édifpIîcet,amp;4 tontrÄfaIfum,quodeiplä' eet. .Siibiiingit Bellarniinüi incodem argumento, non ej/efrifiiaiorfifn hemfgt;tnmigt;(iiliearefinteti/nlt^igt;‘^^'

facer doits,i^ut citrnftt^ngelns ‘Dei,^d e um fff' tinereex officio explicare fenrentiam ‘jDet, Hoc iplu® contra quenïdicatjcquidem non aflequön-Fateinur enimfaeerdotum proprium elTe fcripturasexplicä' re,quinipfeBellarm. ante faflüs cft internos con-yictnr^,firif inram dehere eodejfiriintxplicari,^ff^[^^^ j»rlt;r^,lib. j.cap.j.foLai v.io.Et add ucit locum

Christian. Dogmatvm. Cap-, i. 455 I a.Vct.i,io. atq; ad illius loci explicationé addit,«o» debere fcripturtu expont ex propria ingenio, fed fecxndut» diiianff» SpiritusßnSli quia non lunt (cnptæ huma-no ingenio,fed ex infpiratione Splritusfancti.Vnd® apparet hoc ipfuro.quod hoc loco die it,nihil ad rent facere. Deinde ex hoc ipfo colligi poteft, omnem interpretationem, quae non eft fecundum diftamcn Spiritus fanâi, effe priuatorum hominum. Sed plc-læque interpretationes Paparutn non funt fecungt; dum diftamcn Spiritus fanûi, Ergo plcræquc in-

' RatiocDcmanifcua. Pleræque enim Interpretationes Paparum ex diametro pugnant cum lacraScri-ptura, amp;nbsp;ob eamcaufam non funtfecundum diöa-menSpiritus fanéti. Si dicis Pap am effe pevfonam publicam »nihil dicis; nam amp;nbsp;facerdotes,qui Icrcmia apprehendebant, amp;nbsp;qumegabant Chriftum effe fi.-hum Dei.erantperfon« puamp;icç-.amp; tarnen illorü in-tcyirctationescrant priuat«, nullam aliam ob. cau-fam, quàm quódnóeffent fecundum diöamen Spiritus fanâiquot;. Plané codem modo amp;nbsp;Paparum interpretationes ccnfcnturpriuatx, quando nonfuntfe-cundum diamp;amenSpiritus fandti. Et ob earn cau-fam,an Bellarminus dicat, an Papa dicat, an lefuita dicat, an Monachus dicat, fufque dequehabemus. ■Nonenlmquiavel Papa, vclMonachus , velalius quifpiatndicit,ideó verum eft; fed quia cum verbo Dci congruit.ideo verum eft. Hoc volui tibi fubij-cerc, ne pofthac priuatas interpretationes nobis exprobrares, amp;vtvideres, tcilludnegare,quodantc affumafti,aclimul difecres Papæ interpretationem

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee 1 cum

cum fcriptura pugnantem cfle squè priuatain,atlt;iu' tuamji à fcriptura aberrat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sextus locus eft, x. Paralipjp. v-'i.ôi deinceps*^ rex lofaphat Zehadtum ftcit praßdem conctl^ foliwi, ^y^morrhiam conjittMtt pri^tdem conctl^ addit.Tz/^^r clare hie rexÄtßtnguat ßcis aboffieiore^ts. Sed quis nefciuit)Bellarniine,W' ficium régis ab officio facerdotis diftinftum f“®’ TLlieinde3Ldlt;iït,JiltPo»tificitribnitiudtciumàedubijS^lt;' ^is. Sednequchoctuam cauffam iuuàt. Argum^»' turn cnim tale eft,

Cui tributum eft officium refpondendideüquot;' bijs legisjille errare non poteft. Sed fuæni’ facerdotiin Veteri Teftamento tributum officium refpondendi de dubijs legis. Et?® Papa Romanus non çotefterrareinferiptuU® explicandb.

NosnegamusMaiorem. SacerdoteseniminVe' teriTeftamento fæpèaberrarunt in doârinœex]jlgt;' vatione. i.Paralip. ^ô.r.i^.Omnei principes facerdetuio 0“ pepnbts anxerunt prauancationem fecundHtn abominntiones gentium, poUuerunt domumbben^ tjuamfanüificauerai in /erujalem. Deinde Chriftu® clTc filiumDeijamp;eireRedemptorem Ecclefis,pr®' cipuaEcclefiafticæ doôrinæ pars eft. Ar banc do* örinam dixit ipfe Pontifex maximus blaßihtmiiiio ejyê,IVlarc.cap. 14. v.64. Plura exempla ante attuli®'' Deinde oftendimusMinorem certis limitibusdr' cumferiptam efle. Sacerdotes enira Veteris Teft’' menti non habebant poteftatem de quolibet lot® quidlibetrefpondendi ; fed tantumhpbebantpote-ftatem

Christian. Dogmatvm. Cap.3'. 457 ftatcmfecundum/«^e»»T)« refpondendi. Præterei à facerdote V eteris T eftamenti ad Papam argumcn-tan.ridiculum eft. Summus enim facerdos in Vete-tiTeftamentofuitfacerdos, PapaautetninEcclefia Chriftianafacerdos non eft, nedum fummus facerdos. Solus enimlefus Chriftus in fua Ecclefia eft fummus facerdos. .Deinde fummus facet dos in Ve-teriTeftamento à Deo fuit conftitutus, Papa autem îtDeoconftitutusnoneft. Cùmigitur inter Papam amp;fummumSacerdotem nulla fit fimilitudo ,neque fummus facerdos in V eteri T eftameto habuerit po-teftaté quidlibet de quolibet refpondendi, cum etii iu doôrina fæpè ertauerit,manifeftum eftPapæ in— terpretationem non effe, propterfummum pontifi-cemVeterisTeftamentijOmnis interpretationisre-gulam.

jirÿtmentt,ijMtbtts Bellarminns ex NouoTeß:amen2 to frobAfeconatus efi.'PaptiMtitcium ejje omnis terpretatioms regular», refutantur.

P^Eftru(ftis argumentis.quae Bellatminus exV e-X-.'teriTeftamento adduxit,fequitur, vtargume-taexNouoTeftamento pioeadem readdufta,ex-pendantur. Primuslocuscft.Matth.i6.v.i8.Etttbi tiaboclauesregtucœlorum, 6quot; tjuodcuntjue Itgabtsfupra terragt;n,erit Itgatum i» cœlo, ijuodcun^uejolfieris fuper terrar»,eritfoLutuinincœlo. Ex hoc loco voluntpro-bare, omncmintcrprctationemPapçcffelegitimam amp;reâam. Ärgum. abfque profyllogifmo cöamp;cinó poceft,formabimus autcra illud in hunc moduni,

Qincunq; habet ligandi amp;nbsp;folucndi.poteftatemi cius interpretatio eft omnis intcrpretationis regulx Sed Petrus habet ligandi amp;foluendt potcftatem^ Ergo Petri interpretatio eft oiH' , nis intcrpretationis régula. Deinde, |

Quicquid dici poteft de Petro.hoc etiam de P’P’ [ Romano dicipoteft.ScddePetro dici poteH» , quod ipfius interpretatio (it omnis interpre^ tationis régula. Ergo amp;nbsp;de Papa dici poteft, quod ipfius interpretatio fit omnis interpre' tationis régula.

Nos primùm negamus Maiorem. Non enim qu'* eunque habet officium (bluendi amp;nbsp;ligandi, illenon errat in dodrina.Omncsenimminiftri legitimevo-catihabentpoteftatem ligandi amp;nbsp;foluendi. Vnd« fequcrcrurnullûminiftrûpoCrc errare in doârina-Deinde non quiconque habet officium ligandi^ foluendi illefemperrcftèligatjamp;foluit. Hierony* mus n.addilt;9:um locum, «7?«7»Zöc«»»,inquit,P/'(/t'’^

‘Tresbjieri non intelli^entej,alttjuid ßffi de Phari/eefK ßumunt Jupemlio,^! vel damnent innocentes, vel felneft fenoxiosarhitrentnr,citmapud7)enmnon fententiafi' erdotumjed reorum vtta tjnaratitr. Vn de apparet E-pifcoposnon rcâ:èfempcrligareamp;foluere.Prætef' ca argumentum totum nihil facit ad rem. Qusftio enim eft non de ligationc, amp;nbsp;folutione peccatorum; fêddevcraamp; légitima fcript. interptatione. Perin-de n. eft, ac fidicas: Apoftolorum officiü fuit bapti-iarc,ergoPapanori poteft errare in (criptura expli' canda, eft enim eadem vis conlèquentiæ. Deinde faepcaccidit, vtaliquiireâèdoccat, amp;nbsp;tarnen non leâè

teftèliget; contingit etiamaliquando, vt aliquis re-aèUg«,amp;tanien non per omnia rcdèdoceat. Ergo'a ligatione addoârinam, amp;è contra, non valet confequentia. Quod autem Bellarminusdicitl’cri-ptum efle,non ßwwcMw^wj/ed

kitrioems, qui hairet ligandi ^foluendi officium,pendere^ ridiculum cft. Antè n.oftendimus,omnes Epifeo-pos habere hoc ofEcium, amp;nbsp;tarnen Bellarminus non. vult,nullosEp'ifcopos pofle errare in fciipturaex-plicanda. Deindequiapud Matth.i6.v. iS.dicit,

i j. dixit, quorumremifertils pneata , remifaj'unt, quorum retmumtis,retenta fuut. Ergo-neque de diC-pcnfâtionelegum, neque de pcenarum relaxatione, neque de dogmatum explicaxione agitur,vt fomniat Iefuita.-fedde fola folutione, amp;c ligatione peccatorû* Et fl quis difputandi gratia dice ret, hoc etiain Ad in-terpretationem pertinere , nontanaen iuuarctBel-larminum. Nullus n. Apoftolushabuit poteftatem pro libitu cxplicandi verbum Dei, qualcm fibi Pa-paarrogat; fedquemadmodum oftendifummüfa-cerdotèmin Veteri Teftamento habuiffc mandata certis limitibuscomptchcfa; itaetiamin NouoTc-ftamento, Apoftoli non habuerunt poteftatë quidli-betttatuendictiamcontraDci verbum s lèdhabue-runt mandatum ccrtislimitibus amp;nbsp;terminis bnitum amp;determinatum,Matth.'i8.v,ao.Dofe«t«iMr feruare omma, non quæcunque vobis videntur, fed qua ega vobis maudaui, Aëtor.a. v. 4. jipofioli loquuti funt va~ rijs ïiu^uii, non qukquid illis in buçcam veniebat,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te 4 fed

fed pront SpirifMi tilt tUbat eu tlotjMi.Kamp;.zS.v.i *• lus pfTtâicauit, non quælibet, neq; ca, qux erant contra Dei verbum ; fed ita temperauit fuam prxdica-tioncm,vt nihil d/teret extra eu, ^uaProphetaactJ^*' fis futur a pradtxerant. Vnde colligi poteft,fi Apoftoli qulcquam dixiflcnt, velcxplicuiflcnt aliter, quini Chriftusmandauerat, ac Spiritus fanótus dabatelo-qui,ac Mofcs prxdixerat, eam Interpretationen! fü' turam fuilTe contra mandatum, ac proinde illegi-timam. Gal. t .8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nyingelus ecalo euangeli^'

uertt pratercfuam ^uodestangeliz^uimusvobis.auathtia* ftt. Ét ob earn cauflam cuidcnterconcludo.tantùni eaminterpretationem veram efle, qux cum maneJ^* tisconuenit,vel qux cvimijs,i^uaSpiritusfa»ilfi!fri' gerit, vel cum eo ipfo Euangelio , quodexipfaDO' mini reuelatione Paulus acceperat, veldcniq; cum jjs,lt;^ut 'Tropheta :tr A/ofispradtxeruut, congruit.Qu? veto cum mandatisChrifti.vel cum ijs.quxSpiritus fuggerit,velquxMofesamp; Prophetx prxdixerunt, vel cum Euangelio non congruit, earn non efleve-ram neq; legitimam,etiamfi omnes Papx Rom.eam approbarent, imo earn effe pro anathemate haben-dam,etiamfi ab ipfis Angelis, vel ab ipfis Apoftolis, nedum à RomanisPapis proficifeeretur. Qupdad Minorem attinet, ilia non de folo Petro; fed de omnibus Apoftolis, imo de omnib. Epifeopis vera eft. Nam omnes Apoftolihabucrunt officium ligandi 8r foluendi. Qiiod enimChriftus ad folum Pfir** dicit, Matti). 16. V. 8. hocapudeundemEuangelifta, J 8.v. 18. ad ofuws f^poHolos dicit. ^mendice vobts, ^uacntKjtte ligaueritisfuper terra,erugt;tt ligata in cixlt,elC'

Etloan.i.o.v.ti.accipiteSpirititmßtnbiftm, Qftt^um remilerttupeccata,remittuntttrets, (^quorum retmueri-tis ftccAU, erunt retentAtu. Hine apparet foli Petro nihil peculiare datum efle, fed quicquid datum eft, omnibus Apoftolis datum efle. Hoc etiamprimi-liua Ecclefia agnouit.Cyprian. de Simplicitate Prelat. Q^muis'DtminuSy pefirefurreUtonemfMa tmmhits jiptflolisparempotefiatfMtrtlfMt, tamenvtv nitatemmaHtfeflaret jvmtaüsetftßkmortginem , ab vno fncipientem faa auEiorttate äifpefutt. Hob eraut vlitjae tatert Apoflob, ^uod erat Petrns, part conjortio praditi henoru,(ÿ ptteflatis, Sed exordium ab vnttate proftcifii-tur, vt Ecclefia vnamonflretur. Origenes in Matth, Traftat i. Hoc dtSium, inquit, ttbt dabo claues regni clt;£lBrum,ctterü ejuotjueeflcommuue. Cyrill, inlohan, lib.^.cap.io. Àpofiolts, inquit, (^rdlorumm F.cclefta fuccefiarthusplenamcoMcejiitau^iorttatem. Bafil.lib. de vita folitaria, cap. i j. Chrifius Pitrum pofi je Ecclejta fua paflorem conflituit,^ confiejuettr ommbus pafioribus, ^doiloribustandtm tribuit poteßatem, cuiusßgnumejf-, tjuod omiaesex aejuo (nota ex xquo) ligant nbsp;nbsp;ahfiluiit,

tjuemadmodumille. Ex hismanifcftumeft,iftampo-teftatemomnib. legitimis miniftris concelTam efle, amp;ob eamcauffam, li eorura interpretatio eft vera, quihabent ligandi amp;nbsp;foluendi olamp;cium;tum fequi-l turnullum miniftrum in doftrina crrarc pofte, fed I hoceft abfurdum. Ergo amp;nbsp;illudcxquohoc fequi-tur. Cum igitur ligare amp;nbsp;folucre non fit hoc loco ' fcripturasinterpretari, necomnesreftèligét amp;fol-uant.quihabentillud officium.nequc folusPetrus, j fed oés Apoftoli .imôoéslegitimiminiftribabcant I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee 5 ligandi

ljgandj,amp; foluendi officium. Ciim denique Apo-ftolisnon licueritquidlibet diccre , fed ca tantùm, ^jM^ChrifiusmanelaueratfVeï quit. Spiritus fuggtrebat,'/^^ ^uxA^ojisProphettepTitdfxerüt, manifeltum eft,hoc argumento Bellarmini caufl'am non luuari. Nunc ad alterum Sy llogifmum, ac primùm negamus Ma' iorem. Petrus n.tuitApoftolus,Papa non cftApoquot; ftolus. Petrus fuit inamediatè aDco vocatus, Papa noneft immediatèàDeo vocatus. Petrus paralyti-cura fanauit, Alt;ft.cap.p.v.3}. Tabitamcxmortui» excitauit, Aét. cap.9. v. 40. faciatidcm Papa Roma-nus.Cùmigitur Papa non fit Apoftolus ,nequeimmediate à Deo vocatus; neque pofsiteafâcere, qu® Petrus fecit, fêquitqr aPetio adPapam non tnagb valereconfequenitani j quàm àPeiroadqucmlibct Doctorem. Quod ad Minorem attinet, iJla quidetn eft vera, fed non defolo Petro, verùm de omnibus Apoftolis.Nonenim folusPetrusjfed omnesApO' ftolinôpoteratindoârinaerrare.Deindequod/’C' trus in doärina non errabat, caufla non erat, quod iHequidlibctprofuo arbitrio docebat, fed quod Loc docebat, quod Chriß’us madauerat^ vel quod6/gt; fanSlusfuggerebatfVe} quodA^ofes Prophettpreiii.ti-rat.Kc talé interpretationé libenter admittimus.Sed Line nó fequit,quaflibet interpretatiöes etiacu ver-boDeipugnates.cuiuImodi funt papales,effe veras, tantü ob earn cauiTam,quod Papa eas approbet.Etfi n.Papanihil habet cum Petro comunejamen fi quis exhypothefi aduerfarioru dicat eum eflePetrifuc-ceflbi em,fcquetur eum non habere plus poteftatis, quàm à Petro accepit. At Petrus non habuit potc-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftateffl

Christi AN. Dogmatvm. 3. 445 Raté quicquam docêdi,quàm quodCfcn^«i ntMelâ^ rat,ic eaCola doftrina Petri erat vera,quæ cum man-datis Chrifticongruebat; nifiigiturPapaRomanus eadédoceat, (\MxChrifius manthmit tranfgrcditur officium fuum, amp;nbsp;docet mendacium. Ai Chrifti mandata funt literis Vcteris amp;nbsp;NouiTcftamenti c5-prehenfa. Cùm igitur Papx intcrpretatio cum tcri-pturisVeterisamp;Noui Teftamenticongruit,eft ve~ cùm verb ab ea difcrepat,cftfalfa. Nam vt Petri dodrina non proptereà erat vera.quia à Petro dice-batur,fed quia cum mandatis Chrifti congruebat-. eodem modo, Papx doftrina non proptereà eft ve-ra.quia à Papa profcéla eft ; fed quia cum mandatis Chrifti,id eft, cum exprcffa facraScriptura côgruit, ideo vera eft,Cùm igitur inter Papam amp;nbsp;Petrû nulla fit fimilitudo, amp;nbsp;nô tantùm Petrus, (ed oés Apo-ftoli nô pofsint errare in Script .explicâda, neq; pro-ptereà doûrina Pétri fit vera, quia à Petro diéla eft, fed quia cû mandatis Chrifti congruit,ideô vera fit: fequitur Papæ indicium, propter hoc Argumentû, omnisinterpretationis regulam effcnonpoffe.

Secunduslocuseft,Matth. 18.V. 17- StEccle/iam i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonMiiierit,fit tibiveïut £thnicfHtamp; Ptiblicanus.\A\nc

y ttgo Papx iudicium eft omnis interpretationis re-' gula. Acutum 8c prorfuslefuiticum argumentum, ad nullum enim modum, neque ad vllam figuram cogi poteft. Ne tarnen quid præterire videamur, priùs illud explicabimus,deinde refutabimus.Chri*

1 ftusaglt iftoloco de difciplinaEcclefiaftica. Hoc \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omîtes

omnes antiquiores patres affirmant, amp;nbsp;res ipfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Qin moribus formandis prxfunt.illi lunt audien-di,fed Ecclefia, vel eins presby tcri morib. formandis præfunt. Ergo Ècclelia amp;nbsp;eins prcsby-teri in vitijs corrigendis fünt audiendi.

Concedimus totum Argumentum. Presbyteri enimaudiridebent, cïim vitiaex verbo Deireâè corrigunt. Cùmverô vifianon corrigunt, fed vel inuidia, vel liuore , vel aemulatione, vel alia iniuftä cauffa hune vel ilium corripiunt, tum illorum indicium non eft magnifaciendum . feitè Hieronymus in i6. cap. Matth. £ptfiopipresbjtjrt no» intelb^en' teSf inquit,altqnid âePharißtorunt Jibt fumnntßuperci* lio,vt veldamnent tnnocentes, vel ßoluereße noxtos arht^ trentur, ettm apud Deum »o» fententia ficerdotunt, marnm vtta tpnaratur. Ex his apparet presbyteros ali-quando in raorum cenfura aberrarc. Non igitur fequitur. Qui morum cenfuræpraefunt, illi femper légitimé præïunt. Aliud enim e(i,debere,lt;^Hod non pnt-ßet.amp;i i\iud,prafiare,(j»oddebet. Vbi igitur presbyteri bene præfunt,ibifunt audiendi, vbi verb male pr2- | funt, ibi valet illud Apoftoli, Oportet Deo magisobt' dire,(jitdm homintbns. Poftremo totum hoc Argu-roèntumnihilfacitadPapamKomanum. Chriftus , enim loquiturde Apoftolis, amp;eorura legitimis fuc-ceiroribus.Sed Papa Romanus, neque ipie Apofto-tuseft.neq; vllius Apoftoli legitimus fucceflbreft» quemadmodum fuo loco oftendemus. Bellarmi-nusquidéfatcturhîcagidc morum cenfura, difèrtè | enim i

Christian. DOGMATVM. Cap.f. 44$ enim dicit, fifeccauitin te frater tHfts. Sed ex eo per confequen s colligi putat, agi etiam de fcripturarum interpretationc. Qui cnim fcripturan) nialè inier-preiatur,ille peccat in totam Ecclefiam. Ergo amp;nbsp;ab Ecdefia admoncri debet. Hoc etfi falfumnoneft, Hsretici enim ab Ecclefia amp;nbsp;cius presby teris admo-neri debent, tarnen non iuuat caufTam Bellarmini. Eftenim argumentum tale, Preibyteri debent hæ-reticos arguere, ergo Papa non poteft errare in do-ârina. Si quid fequitur,debet he colligi,

Quicunq; debêt hæreticos admonere,illi no pof-hinx in fcriptura explicanda errare. Sed om-nesEpifeopi debent hxreticos admon ere.Er-go nulli Epifeopi poffunt errare in fcriptura explicanda.

Hæc Maio'r eft falfa. Vidlor enim.qui circaannii xoo.Ecclcfiæ Komanac prxerat, fuit Epifeopus, amp;nbsp;kæreticos admoneredebuit.Sedin AliaticisEccle. fijs excommunicandis aberrauit. Irensus apudEu-febiumlib. 5.cap. 24. rt^iorem, ïn(\VLït,argitit,lt;jaiel non reilifecerit, ahfemdere 'a corporii vmtate tot ac tantôt Eccleßas^Dei ,^ua moremßbiantiquitMt tradnumcnflo-dirent. Laftantius amp;nbsp;Irenaeus fuerunt Epifeopi, amp;nbsp;debucrunt hæreticos admonere, amp;nbsp;tarnen in Chi-liaftarumerrorcs inciderunt. .Cyprianus fuit Epifeopus, amp;nbsp;debuithçreticos admonere, at in rebapti-zandisijs, qui in hærefm lapfi erant, errauit. Augu-ftinus fuit Epifeopus, amp;nbsp;debuit hæreticos admonere,at fæpè errajiit, docent hoc ciusRctraamp;ationes. Anaftafius fuit Epifeopus, 8c debuit hæreticos mo-nere,at grauiter errauit Diftind.i{).cap.Anaftafius.

Manifeftum igitur, eos, quihæreticosdebentad' ' moncre, poflc in fcriptura cxplicanda crrarc.Qup*^ ' ad Minorcmattinet, illacftvcra. Noncninihic» vclilleEpifcopus tantum , fed quilibet Cpifcopus habet poteftaté arguendi Epifcopum, adT it. cap.

v.9.Quam ob caulam hocarguméto Bcllarmini cau-fa non iuuatur. Nam nó quicunq; ex officio arguât» fempcrreâè arguunt,vtoftendimus. Deinde argu« mctum prorfüs nihil facit ad Papara Romanum. W® enim non eft Epifcopus, quemadmodum fuo loco oftendcraus. Vndelic colligo. Qui non eftEpifco' pus,eius officiü non cftarguere hçreticurü,fcd Pap* non eft Epifcopus, ergoems officium nóeftarguei® hçreticum.Maioré non negabit Bellar. Minoré pro-babo fuo loco.Etfi maximè Epifcop’ effet Papa Romanus , non tarnen propter hoc argurfi, plus ault;âo- ; ritatis haberct, quantfinguli Epifcopi. Singuloru® autéEpifcoporum fentétia, non ideo vera eft »quia ab Epifcopo profeóta eft, fed quia cum verbo Dsi congruit, ideô vera eft. Eodc modo fi Papa Romanus effet Epifcopus,eius fentétia non ideô vera effet, quiaàPapaprofedaeflet, fèd quia cum Verbo Dei congrueret, ideô vera effet. Dum igitur ex hoc loco colligisPapæ indicium effe omnis interpretationis regulam, pttis principium. Papx cnimlnrerpreta-tionem effeautnéticam,inter nos controuerfumeft. Hocprobas,quia Epifeopusin iudicandoerrarenô potcft.fedhoccft æquccôtrouerfum: fubinngis Papara Romanura effe Epifcopura,fedamp; hoc contro ■ uerfura eft. Nifi igitur probes, nullura Epifcopum poffe in fcriptura interpretanda errarc, Sc Papara ef- |

Christian. Dogmatvm. Cap.j. 447 fc EpifCopum,fruftràagis,amp; cùm hoc probafti,tuni tarnen nihil profccifti. Nihil cnim aliud probafti, qu^im non cfTe maioreni auótoritatera Paps , quam fingulorumEpifcoporum, acproindenon loliini Papæ,fed bngulorum Epilcoporum Interpretation nemeffe authenticam. Si exiftimas Bellarmine nos tua argumêta minus reótè tormare,lhme tibi ipli eo-rum tormandorumlaborem.

Tertius locus eft, Matth.a 3 .v.a. S«per (athtdmm A/oßsfedetitScrtba (ß- Pharißti, qnMttnq-, dixerint-vobtSt taferttate, (^facite.y/cïA fententia eft,Scribx amp;nbsp;pha-rifæi,quifunt doctores veftri,amp; vobis Mofis dodri-nam proponunt, ftint audiendi,etiamfi malè viuant. Sedereenimin CathedraMoüs, ejlAfofisdoblrinam tradere, vt inquit Hieronymus in aj. cap.Matthæi. Hine educit talc argumentum,Scribç amp;nbsp;pharifei do. centes doétrinamMofis funt audiendi. Ergo Papa no poteft errare in fcriptura cxplicada.Sed quid hoc ad rem?Népè,fi îllifunt audiéQi,quiledët inCathcn draMofiSjtû illimultó magis funt audiédi.qui fedét in Cathedra Petri. At Papa fedet in Cathedra Petri, Ergo Papa nö poteft errare in fcriptura cxplicanda.

, Quicunquefedent in Cathedra Mofis , illinon 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflunt errare in fcriptura interpretanda. At

phapfxi amp;nbsp;fcribx fedent in CathedraMofts, Ergo pharifei amp;nbsp;fcribx non poffunt errare in , fcriptura cxplicanda.

RefpondeoadMaiorem. Si federe in Cathedra Nlofis eft idem,quodMofis dodkrinara docerc,tuni ilia eft vera. Quatenus enim quisMofis doârinana , docet,eatenus nqn eirat. Sed vumMinor eftfalfa. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ Pharin

Pharifæîenim ócfcribatin dcxârinæ cxplicationes» J |iquando abcrrarunt. Matth, enim cap. s.amp;cap.î^ ' reprehtndtt Chrifliuterum ftdjdm doürinMm,amp;. tandem àMofisdodrina prorfusdcfciuerunt. Nam quem I Moles cap. 18.verf. 1 i^,aueiiendnm ejfe dotet, hunc ilH I incruccm egcrunt.Si vero Maiorintelligiturdeijjgt; ( quiin codemloco docent, in quo Moles, velqm Moli in doccndo lucccdunt,tum Minor eft quidem Vera. Pharifæi enim amp;nbsp;Icriba: fucceflcrunt MoG in doccndo ; Sed Maior eft fafta. Nam non qui' cunquc bonis fuccedunt, ijboni funt.Quodautem Bcllarrrjinus dicjt, ^ttemadmodH r/onnrant,tjin fis cathedra fident, tta etidnonerrantf qutin Tetrtc*'be~ dra]edent. Nihil iuuat,nifi probet Papamfemper fc' dcrc in C athedra Petri,id eft,femper docerc doäri' nam Petri,amp; ab canunquamdeflcderc. Argumentum tale,

Quicunquefedent in cathedra Petri, ij nonpof-funterrare in fcripturaexplicanda. SedPap» fcdet in cathedra Petri. Ergo Papa non poteft errare in fcriptura explicanda.

Rcfpondcojfi in Maiore cathcdram intclligisde do(ftrina,V.G. Quidoccnt doärinam Petri,ij non pofl'unterrare in fcripturaexplicanda, tumillavera eft. Qui enim docctdoörinam Petri, amp;nbsp;ab canon dilcedit,illc non errat in fcriptura explicanda. Sed tum Minoreftfalfa. Papa enim non docetdoftii* 1 nam Petri. Petrus enimini-Epiftola, v.j.vetat,« Presbytert dominenturClero. Papa autem dicit feefle Domtnnm omnium h»minum,Xyt Maioritate.C.vnam Janiäam. Idem dicit Papalcm dt^uitatemefiit^uaärfi

Christian. Dogmatvm. Caf. 3. 445 gtfiesfextesmAtoremdtgnitattlmferatorta, De Maiori-tateC.folitæ.amp;ibi glofla. Idcmdicit , omnti.Ecct^-Jiaßtcos EccUfiii anUeritAte rtgi. DiO:vgt;ôàonlt; vigclima lecunda. C.Vnara fandam.

ftione vigcfiraa fecunda.Cap.V nam f(bn^aio* Itdloco dicit, ow»»fj Metrnrcb^s ejfe Bfinuni Po«tißcii,et^ueipfuf» pojfeextoUere,cjMemvelitT/ir. mere,ijMemveltt, DcMaioritatcC.foUtas, Id«»dicit, ƒ« «»11» te»ert,i^. Quxft.a.C.ideoper-niitiente. Idem dicit ,ƒ« ewwi fcewlt;w^«»d»«Äre, non afttem dtherea ^uoejuam ituiicari, 9.Quxft. a-liorum. Idem dicit, fe reltquis omnibus in ittrtfdditefit pr«JJê,a4.Quæft.i.C.eft aliud. IdemdicitJ'eiwkr« jumnMmin EccUßa RepJi(rtseiaHeM!m,ï)el\idicijs. C.Nouit.Idé dicit,/e habere coeltßiset terrefiris Imperij poie/}lt;tte,DeMaiorit.C.Vnamfanda.ldë dicit,/«»»» , debere refrehendi, etiamß tnnumerabtles pofulos dedet^ ut ingehennam,ap.Si Papa. Vnda ap-. paret Minorera faKara cfle. Papa cnim domiaatut Clcro. Deinde non tantum Papa fedcns in caibe4i3 Petri eft audiendus, fed etiam omnesEpifcopi f«» dentes in Cathedra Petri, hoc eft docentes dodrina

\ Petrifuntaudiendi. Non igitur cxhoclocomaios auftoritasPapx, quîira fmgulisEpifeopis concedi« tur. Prstcrelhoc argumentum eft fortifsirau» ad Bellarmini nugas refutandas. N am û ilh, qutfcdctU incathedi aPctrijid eft,qui docent dodrinamPctri, ' funt audicndv,tum iUi qui non fedent in Cathedra . Petri,id eft, qui non docent dodrinam Petri; no» \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf fttW

fontaudiendi. At/’apa non docet doârinamPe-tri. Ergo Papa non eft audiendus. Maiorcm non oegabitBellarminus. Minorem probaui antè. Dc-niquc fl Papa proptereàaudiri debet, quôd fedctin cathedra Petri, fequhur non ipfum iudicium Paps, kdcathe({ram‘Petri, id eft, doärinamPetn,efleoni-nislntcipretationis regulam, atquc hoceftvetuni. Nam quandoPapç interpréta tio cumPetridodrina congruit, eftvera, quandoab ca difcrepat, cft falfa. AtPetridotftrinaeftfcriptain f. Scriptura, amp;pr«-ftrtimin Euangelio Marci. Niccph.l.i.cap.45.Plt;-^arnn t tyyCarchm, vt conctones 'a Petro habitas in montt-mcMtstmfcriftisrelatasipfss relinejueret, Euftb.1.i.c.i f• LxeratsttJ^arcstm,vtea,lt;}ttaille,(loqunurdePctio) verhopradicabat, ad perpetHOut eoram commoHiiioiittit habendam,Scrgt;ptstra traderet i ejaodomifons^i» htiiaf-modiverb, méditâtMmtb.permanerët. amp;nbsp;1. j. c.4.

^ua ex ore Petrifaerät pradicata, cöfcripßt. Irenç’ I.5.C. i. /l/«rc»r interpresPein tradtdit nobis^cripta, ^»aanni' ciataerat. Quodcunq^ igitur pugnat cum f,Script.amp; CÛ Euang.Marcijvelquod ex ijs deduci non potcft, hoc no eft verö,nön.eft fecundü caihedrS Petri.Pro-indelt;iuädo quis docetfecundüf.fcript.eft auditd’, quadovcro no docet fecundüS.Scripturaro,noncft audiendus.Hinc manifeftum eft, folam amp;nbsp;vnic.am ß-cram Scripturam eflenormamamp; regulam omnisln-tcrpretationis. Siautem Maioremintelligis deijs, qui in eodcm loco docent,in quo Petrus,vcl qui cû in docendo (equuntur,tum Minor cft inccrta.Non-dumenimfatis liquet , an Petrus vnquamRoms fuerit. Maior vero cft manifeftdfalfa. Petnis cnim difertè dicit, ƒ«ƒfe ventnros e^e fatßs dolores, 1 .Per. a •

Christian. Dogmat vm. Cap. 3. 45» r.l.Quocunqucigitur flcftis hoc argumentum, nihil iuuas caufum tuam. Deinde fi vis à Mofis cathedra ad Petri cathedram arguraentari, potes eodem modo adPauli, Iohannis, Andrex, Thomæ, amp;nbsp;reli-quorum Apoftolorû cathedramatgumentari. Nam Vt non errant,qui in Petri cathedra fcdcnt,id eft,qui Petri doârinam docent ; ita ctiam non errant, qui inIohannis,Pauli, lacobi, amp;nbsp;reliquorura Apoftolo-rum cathedrafedentjid eft,qui Pauli,Iohannis,amp; re-liquorum Apoftolorum dodrinam docent, atque hoc verum eft. Si verb perrexeris, amp;nbsp;cathedram ac-cepcris pro loco, atque inhunc modum argumen-tatusfueris, quicunque fedetin cathedra Petri, id eft ,ineodemlocofedet, vbi Petrus docuit, turn falfum affcueras.Multi enim lerofolyrax, Antio-chixdocueruntfalfum, etiamfi Petrus ibi docucrit verum.Sequeret etiam eos non pofle errare,qui fedet in cathedra Pauli,amp;Ioan.i.quidocct in ijs locis, vbidocucrûtPaulusamp;îoan.amp;c. amp;nbsp;multomagisfe-queretur eos no errare,q docctIcrofolymx,Capcr-naû,amp; in Samaria;Nä in iftis locis Chrift’ docuit, 8c Apoft.Scdhçc oia funt abfurda,crgo abfurdaex *^b* hic cófcquuntur. Siuc igitur cathedra acceperis pro dodrina, Gue pro loco, nihil iuuabis cauffam tuam; nequeiuuabis eani,fi cathedram accepcris pro offi-cio. N am ft tibi in cathedra ledere, eft idem, quod 1 in eodem offtcio effc,autidem otftcium adminiftra-re,tum argumentum eft tale. Qui fedent in cathedra Petri, id eft, qui adminiftrant cum Petro vnum amp;nbsp;idem officium ,illierrarenonpoGunt. SedPapa fedetin cathedraPctri, id eft, adminiftrat cumPe-tto vnum 8c idem officium, Ergo Papa non poteft

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F f X errate

45^ Lib. 6. De P R 1 N c I ri I î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

errarc. Refpondeo Minorera eflefalfam. Petrus n- ' eft ApoftoluSjPapa no eft Apoftolus,Petrus eft imquot; mediatè à Deo vocatus, Papa non eft immediateî Deovocatus, Petri officium eft extraoidinarium, PapjE non eft extraordinarium, amp;c. Vndemanife' ftumeft,eos non habere vnum Si idem officium, re-torqueamus argumentum.

Qui non habet idem officium cum Petrojillcpo teft crrarc in dodrina, fed Pap a non habet idc officium quod Petrus, Ergo Papa poteft erra* re in dodrina,amp; per confequens,eius iudicjura non eft omnis Interprctationis régula.

Maiorem non negabis. Minorera probaui ante, quocunqueigitur Bellarmine, te vertis,hæres; nam dum à Tetri cathedra difputai , petis principium. Papæenim Interpretationcm effeauthenticam, eft inter nos controuerfum. Hoc probas, quia Papa fc' det in cathedra Petri. Atfi cathedram accipis pro dodrina, turn eft falfiim, fi pro officio, tumetiain cftfalfum. Papaenim cum Petro ncque idemoffi» cium habet, nequeeandem dodrinaoi docetdi pro loco,turn eft incertum, Sc nihil concludis. Inctrtuw, non enimfatisliquet,an Petrus Romaefuerit, neeß Roms f uit,quicquam fequitur. Quia amp;nbsp;Simon magus Romw docuit ,atque haec de tertio argumento.

Quartttólocus eft lohan. x i.cap. v.i6. StmonTt* i irtfufit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senfus eft, Petrum deberehomi- ,

nesQhmftiftflosdocere, Petri item fuccefforesdebe-rehpnines Qhriftianos docerc. Haec ira effefate-mur. Quod atuera dicit Bellarminus,««»»» Cbri' ftiauM à Tttrv tiocttulaf eßt^ hoc quidsmde Petro verujn

Christian. Dogmatvm. Cap.3. 455 vcrumeft, fed non tantum. quot;Nam amp;nbsp;reli quorum A.po(Volorum idem officium erat . Argumentum tale, qui homines Chriftianosdocere debentjUino poffunt errare in Scriptura expIicanda.Sed Papa de« oet hommes Chriftianos docere, Ergo Papa non potefterrare in fcript.explicada.Refpondeo Maio^ rem effe falfam. Matth.n tq. v. iq. Excttabnnturenim P^CMiioprephetit, et Pfèttdochrifii.ijfù edentfigntt mira-vtjiducant fl fieri pojsityeetam elelios.Kdi-ies.'/, ilt;).‘PoltmeMmiiifcefiMmlttpi graues non parcentes grfgi inuafurifitnt in vos. i.Theffal.i. Nemo vos fiducat^ non enim prius venietdiesChrifii, nifiprtus venerit defeHio, deteElus fuerit homo fceleratus, ftlius inijuam tile per-ditionisjefe oppones efferens aduerfius quicquiddicitur ^Deus,aut numen, adeovt in tcmplo''ßei jideat, tantjuam 'J)eus,priifi ferensfeeJfe'Deum. i.Tim.q. v. I. Spiritut autem dtferte dicit, fore, vt pofieriortbus temporieus de-Çcifiant quidam àfi.de, Spiritibus deceptoribus attenden-tes, (fi- doiirinis ‘Damonioriem. x.Pet. t. v.i, F«er«»rlt;««-

tern etiam Pfieudopropheta in pop, vtetiam inter vos erunt falfi doHores, qui fiubintraducent harefies eieitiales. D einde experientia leftatur hoc verura efle. Arrius enim Eutyches, Neftorius 8c alq debuerantqaidemEc-clefiam docere, idque ex officio •. fedimpleuerunt hasfupri fcriptas Prophctias,neqtteh.octanthm;fed fidelesetiam doftores, vt Augufttnys, Cyprianus, Bafilius,lrensus,Hicronyntus, 8c ah) in quibufdi aberrarunt. Vnde appatet, Maroretn effe falfam, Nara non quicunque debet docere,reftl döcet. At-que h«c de MLaiore;nunc ad NlinoTem;lff'a non tantum de Petro,fed de omnibus Apoftohs,atque adeo

ROmanuin papam poflc crrare, ncccffe idoneu intcrpretem Scripturarum,oftendimus capitc fuperiore, fequitur vt oftendamus, quifnamfitiftc fuprenius Scripturarum interpre$,amp; iudex ? Sunt autcm quatuor, quxab hocinterpretatiotiisiudicc rcquirimus. Primum, vt non pojsiterrare. Sccundutn, vtaheo nonpofsttprouocari. Tcrtium, Vt nonfitptirtiit-/«.Quartum, vt partes ad obedient ta cogerepofitt. Quod ad hanc obedientiam attinet, illa eft tota Spiritua-lisjamp;confiftit in voluntaterantiim. Voluntatcm au-temhumanam nullus homo cogere poteft. Hoquot; mopotefthominêcogere.vt taceat,amp; vt non contra Ioquatur,vtvero adfcnrum præbcat,amp; voluntatem immutet, nulla hiimana vi efficere poteft. Deinde fupremus ille iudex debet talis cflc, vt omnes ab a-lijsadeum prouocare, nemoautem abeoad alium prouocare pofsit. Si non, fequitur ab coprouocari pofle, atque ira non crit fupremus. Prætercà iudex nie non oebet elfe partialis, hoc de omni iudice verum eftjj.j^^. C.Q^djitfi/eÜi. Multo minus poteft aliquis in propriacaufaiudexcffe.^.Q. 4.C.Nullus. Et ft talis eft, poteft ab eo prouocari,ad eum qui par* tialis non eft. Poflrcmö fupremus hic interpretatio-nis iudex, debet ois erroris experse(re,amp; nobis có-ftare debet, cum crrare non pofte. Dogmata eniT TheologiaEfuntneocirariaamp; immutabilité! vera. At haec omnia exiftis interpretationibus cxftruuntur, Vndefequitur amp;nbsp;ipfas interpretationesneceflarias amp;nbsp;imtnutabilitcr vaas eftc debere. Propter quod n.

I îliquidneccflarium 8c immutabiliter verum cft,idî-' pfum ncceflarium 8c immutabiliter verum effe ne-I ceffeeft.Deinde de hacveritate amp;nbsp;certitudine nobis , wnftaredebet. In omnibus enimTheologiædo-/ gtnatis, prælèrtimijs, quæfuntcognituneceflaria, Sfcitraquorumcognitionêfaluifierinonpoflumus, f^quiritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,certa quædam perfuafio,

^tlcertioratio.ColoiC ï.'c.i. Hæc aût nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflè

: teconftet. Sequitur ergo ipfas interpretationes non ! ^wtü in fe, fed etiam nobis immutabiliter verasefle 'leberc. Hine facile apparet qualem interpretatio-8«(nrequiramusin facrisScripturis, nempetalem, quïeftcerta, immutabiliter vera, amp;nbsp;extra omnera îontrouerfiam pofita. Nam quemadmodum iplc

i ^*xtu$ immutabiliter verus StcertuselTe debet, ita *ius interpretationcm immutabiliter veram, 8c cer’-'Jm-fle acbere aflerimus, alioqui non poteft efle principium verse amp;certaEfcicntiæ, quemadmodum lib.i.oftendimus. Ex his oftendi poteft , quifnam fit legitimus index , 8c quis non, item qusenam fit légitima interpretatio, amp;nbsp;quae non. Quodadiudi-temattinet, negamusPapam eflcfupremumiudtcc-. Licetcnim Canoniftxcum in Deum transforment,. Umenpurus putus homo tantum cft,amp; ob eamcau-fim nullius voliitatemcogere, vel immutare poteft.

I Deinde omnes homines non polTuntadipfius indicium prouocai e,Concil.Afric.Can.95.amp; 105. Et ab ipfiusiudicio ad aliorumiudiciumprouocare licet. DanatMeMima A^eltiaiieEpifiapo proagcatad thumiudieem. Auguft.cpift. i6a.amp;prouocaiioifta admit-

456 Ltb.t. De Principiis cere,Pap* neminem docct. Petri officium erat O' nes Chrirti pafcere. Papa easiacerat amp;nbsp;difsipat. Dei' de Petri officium erat extraordinarium, Papæ officium non eft extraordinarium. Petrus fuit imme« dwtè à Deo vocatus, Papa non eft immediatè à Ueo rocatusjcligitur cnim ab hominibus, nempè àCar' dinalibus. Petrus fuit Apoftolus.Papanon eft Apo-ftolos. Prætercà fl Papa eft Pétri fucceffor, often-dat tabulasfucceisionis, doceat in qua refucceffe-rit, nam in doftrina non fuccefsit, quam cnim do-drinam Petrus docuit, earn Papaperfequitur, neq; in officio fuccefsit, Petri enim officium erat prædi-care, baptizarc,Papa non docet.ncque prædicat,ne-que facramenta adminiftrat. Si Bellarminus putat Papam ideô effePétrifucccflbrem.quôd PetrusRo-mæ fuerit, amp;Papa in eadem vrbe habiter, turn non ignorathoc valdè controuerfùmcfïe. Dotlienim non immerito dubitanqvtrum Petrus vnquamRo-mæfuerit. Eum verôfuifTe iftiusvrbisEpifcopum. pugnabat cum Apoftoli officio, erat cnim omnium homiiium dodor. At qui omnes hommes docet, ille noneft vnius vrbis dodor tantùrri. Siueigitur Petrus Komae fuerit,fîue non fuerit,manifeftum eft eum non fuifIéKomæE.|)ilcopum, ac proinde “Papa -non fuifle Petri fuccefforem. Nemo dubitatCoffl-moduro,Diocletianum ,Neronem, amp;Caligulain fuiflê Komæ: illorumautem induftriam Si bencuo-lenriam, in pafeendis ouibusChrifti imitator, imô iupat Papa Kô. Viderit igit Belfar. nùmne horû fuc-lt;eftbr fit Tapa Rom, Sanè quod ad externam vita,S -mores attinet,nullaintec Papa,amp; eos differétia,-inter

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tapam

Papatn verö amp;nbsp;Petrum nulla fimilitudo. Petri n.ofli-ciûpalcédo dcfiniebatur. Papa ^rCusncminé pafcit. paUeren. eftdocere.SedPapa neminëdocet. Ergo neminépafcitjtantûabcft.vt oës pafcat.Nä qui pror-fus nonpafcit, iUe non pafcit omncs. Bellar.concefla Minore, dicit Papam præfcribcre alijs quid docere debeant, fed hoc cft tidiculum. Pafccrc enim non eft alijs præfcribere , quomodo debeant pafcerc. Deinde Petrus non tantùmprxfcripfit alijs, quomodo debeant pafcere, fcdipfe etiam pauit. Praeter-eà præfcribere alijs, quid debeant docere, non cft PapæKomani. Si Bellarminus rcgerit, hoc per p4* /cerelignihcari, tumargumenlor inhuncmodum. Quicunque debet pafcere oues Chrifti, illius eft o-mnibus miniftris præfcribere, quomodo debeant pafcerc. Sedomnium miniftrorum cft pafcere oues Chrifti, Ergo omnium amp;nbsp;fmgulorum miniftrorum officiu eit, rehquis omnibus Epifcopis præfcribere, quomodo debeant pafcere. Sedhoceftabfurdum-Ergo amp;nbsp;abfurdu ex quo hoc confcquitur. Præteteà omnibus Epifcopis præfcribere quid debeantdo-cere, eft foVius Ghrifii, Matth. aS. v. 9.‘Docere ew/»r-uare, cjMcttufjfte tgo pracepi votw. Dum igiturPapa hoc fibiarrogat.quodfolius Chrifti eft, oftenditfe effeeum, lt;}«« jèextolltt/npra «mneiJ, ejuoJ Dem efl', a. Theffal. a. Et vtfinemfaciam , abijeiat Papa iftam tyrannidé ,fnbeat ipfe munus docendi, doceat do-ftrinam Petri,8c habebimus cum pro Petri fuccefso-

I tc,fivcrôAdocendoabftinete , 8cPetti doéktinara \ oppugnare pferrcxcrit.non poffumus cum pro Petri

458 Lib. S. D E P R I NCIP II s agnofcerc, tantum abcft, vt cius interpretationer® habeamusproauthentica.

Quintus locus cft.Luc. ii.v. 3 j. JeßceretßJesuM. Ergo inquit Bellarminus,Papa ex Cathedra doccns non poteft crrare.

Pro quibusChriftusoiat, vt illorum fidesnô de-ficiatjillinon poffunt errare in Icripturaexpl'-canda.Scd Petrus eft illc,pro quo orauitChn* ftus,necius fides deficerct^Ergo Papa non poteft errare in fcriptura cxplicanda,

Ivefpondeo effe aliud in coclulione, quam in prç-»lifsis.Tantiimn.fequitur, Petrum no poffe errare infcriptura interpretanda. DeindcMaior fallaeft' Nam fl omnes ifti non poflent errare in fcript.exph-canda,jp quibus Chriftus orat, ne eorum fides clefi-ciatjtum nulli fideles poffunt errare in fcript, expli-cada.Chriftusn. orat ^omnibus fidelibus, neilloru fides dpficiat.Ioh.iy.v. 11. Paterßaitäeßtrva (os per neme» tiiUfn,^f{os tiedt^fi mihi. lE.tv.iOt »an tantum autent fro iflis rogo, fed pro ijs, tjuiper[ermtnem e»r«m ertdi-turifunt lume. Romanorum B. verfu J4. Chr.ifine interpellât pro nebit, Hebraeo. 7. verfu, a 5 .Chrtfim fèmper wuit^vt iu^rpelltt pro nobts, i. Iohannis S^jmdß quit etiam pecca/terit, aduocatum apud Patrtni hab^emus lefum Chrtflumifium tufiunt. Hine mani-feftumeftjiefum Chriftum orarc pro omnibus fidc-libus.Sicigiturargumentor, •

Pro quibus Chriftus orat, illinon poffunt errare in Seripturaexpliicada. Sed omnds fideles funt ifti, proquibuS'Chriftus orat. Ergonullifideles poffunt errare in Sifriptura cxplicanda.

Athçc conclufio eftfaira,Ergo aliquaexpraetnif-ûs eftfalfa.Falfumn.cx verocolligi non poteft.Noa autctnMinor, extruftaeftenimex manifeftisScri-ptuix teftimonijs.Ergo Maior,nain non omnes pro quibus Chnftus orat, no poffunterrarc inScriptur* explicanda. Caufa quæPapiftasdccipit,forte eft, cf fidemhoclocoaccipiuntprodoétrina, amp;dcficere in tide,pro errare in doéh ina, ncque ncgari poteft, quod ftdesitaaliquandoaccipiatur.Vt i.Tim.4.v.

Pro quibus Chriftus orat.vt non erré tin doftri-na.illi non pofl'un t errare in Scriptura explica-da. At Petrus eft ille, pro quo Chriftus orat, vt non erret in doÔirina,Ergo Petrus non poteft errare in fcriptura explicanda.

Sediam Minor non eft vera. Autenitn Chriftus non orauit proPetro,vt indodrinanon crraret,iut Chriftus non eft affecutus, quod petiuit, Petrus n. poft hanc orationera in dodrinaevrauit. Argumentum talc.

Sichriftusorauit pro Petro neindodrinaerratet, turn Chriftus no iinpctrauit quod petiuit, fedhoc eftabfurdum. Ergo amp;nbsp;illud.

Confcquentia eft manifefta. Petrus enim poft i orationemhancàChrifto faétam tthneganit (irabin-1 ramt Chriflnnt. Matthæi 15,, y. 74. Ef voiwt j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matthæi 46. verfu ji. Pm-

1 v.6.Sed abiurare Chriftura, exiftimare regnura Chrifti effe mundaQum, eft erïarc in dodrina.Ergo

Iides pro dodrinaaccipih. 1.non poreft. Accipitur igitur in natiuafignificationc, ncmpe pro tideiufti-tican te,amp; defedus fidei accipitur pro finali defeâu, atque ita explicatTertullianus in lib.dcluga in per' lcquutionc,cap.2. Sed turn nihil (equitur, nara vnû amp;nbsp;cundem hominem non pofle finalrter dcficcre, amp;pofle aliquandoerrarc, fimul vera efle poflunt. TeftesomnesApoftoli, omnesPatres, imôomnes Chriftiani. Cum igitur aliquis pofsit in dodrina errare,amp; tarnen non finaliter dcficere, fequitur Ma-iorem primiSyllogiCmi non efle veram. Deinde to-tum argumentum nihil facit ad rem. Nam etiamfi concederemusPetru nunquam potuifle in dodrina errare,inde tarnen non fequereturPapam non pofle errarcin dodrina.Papacnim non eftPetrus, neque habet vllam cum Petro timilitudinem. Quod autetn dicis, Papam efle Petri fucceflbrem, rrdicuium eft. Petiscnimillud, tjuodeftin principio. Argumentum tale,

Qinnopotefterrarein dodrina, eiusetiamfur’-celTorcsnon poflunt ermre in dodrina. Sed Petrus non pc/teft errare in dodrina, Ergo Petri fucceflbr non poteft errare in dodrina. Deinde,

Petri fucceflbr non poteft errare in dodrina,Papa eft Petri ftlccoflbr, Ergo Papa non poteft errare in dodrina*

Si Maior eft veri ,- tom omnes rcliquonim Apo-ftolorum fucceflbfW nopofliint errareiff dodrina, atque enim de reliquïsApoftö)is,3tque de Petro di-citur,quôd non pofsinterrarc-indt^drina, fedho^ fon

Christian. D OGMATVM. Cap. 3. 461 non vukBellarminui, amp;nbsp;ob eamcaufam conclufio vera cfl’e non poteft. Atque hocfufficit ad oftcndé-damfalfitatcmhuiusargumenti. Sivcro conclufio primiSyllogifmicft falfa, tumamp; propofitiofecun-diSyllogiftnieft falfa. Hæccnim exillaexftruitur. Deinde amp;nbsp;Minor proximi Syllogifmi eft falfa. Papa enira non eft Petri fuccefror,qucmadmodü fuo loco oftendcmus, poteft igitur in dodrina errarc. Pix-tereà multorum Taparum fides defecit. Zcphyri-nus enim fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ertull.contra Praxeam

Cap. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tune, inquit, Epifespimt Romanum

«gno/centtm iamprophetias Montani 'Prifca Adaxtmtlla^ amp;c. HÎC Rhenanus ad marginem notat, Tapa mon-taniz^at. ^ixccWinutfacrificaHitldobs. Damafus in vita Marccllini. Vide plura in l .Tom. Concil.loco de condemnatione Tapç Marccllini. Liberius fuit tArriattus. Damafus in vita Liberij, iugreffus Libels nbsp;nbsp;n»J,inquit, in vrbem,confenftt (fonfiantino haretico. K-

thanaf. in Épiftola ad folitar. vitam agent, Ltberiuf dtintie , inquit, pofiexaölumin extlio biennium mflexus tfl,minis^ mortis ad Jubfiriptionem adduiius eß'.Hiero-nymus inCatal. C.fortunatiano, Liberium, inquit, l ’Romana vrhis Epifiopum pro fide adexilium pergentem l primusfillicitauit,acfregit, (^adfubferiptionembarefios l nbsp;nbsp;cowpxldjfimiliter narrat Liberatus in Breuiario Cap.

1 Acatius, vt in Liberij locum inquit, Roms Eelictm , ^ma.num Epifcopum fonfiitueret. AnaftafiusaDeo \ reprobatus nutu diuine percufsus eß,Diftinft. 19. C. \ Anaftafius, gloflator iftius rei caufam dicit effc,^«od cornmunicaurrat .Achatio in maleficio. Achatius propter 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;harefin

ï.C.Achatius- Ho-noriusfuii J/o»fzW»Z4.Canuslib.6. Cap.S.Et apud «umTfèlIus in Cariuine dcfcptem Synodis, quot;1 rafius adfummosftccrdotes Antiochiæ. Eius cpi* ftola danatur in 6.Synodo,Aft. i ï. Eadem 6. Syno-lt;}us, Aâ. 12.,Â»atheMatt,inc{\iit^fitb!jctmus Theo^^J''^ fïr ^ttri, qui Qnflanünoptthes pritjulatu çr CjrHm,qMi amp;Älexa»drinoritmfAcerdotiutgt;tgeßiff amp;nbsp;cum eil Hofioriü,quif Utt Romaprafufvtpotequieot yf5«»z»jz^.LeoinEpift.adConftantiû,quçextat)n Alt;ä. I S.SextæSynodi. ,/4uathemat't:^mus,incfli^^^‘ txtcramur omnes hArefes,om»eiq^ earum auEiorei toret,quiaiiuerfus ^poßoltcä, orthedoxamfide Di^bc-iicu deceptifallacqsfalfitatis err ores in Eccleßam i»trt^' cere cortatifunt,ideß^rrium,Sabelltu,z^c.pariterq^'f”*’ thematinamus nout erroris inuenteres^'vt QrumfThtti') • rumt^ßc.necnoncßHenoriii, quihane ^/^pofioliciFccltquot; । fiam, (finos non ,^4pofioliclt;e äsilrtna traditione luftr^i^-fed profanajiroditione immaculata fide fubuertereconatm eß,Lcofuit^rrianus. Vincentius lib. 1$. cap.»?' Huiufmodi exempla polTunt multa adduci,fedh2C fufficiant, ex ijs fic argumentor.

SPro quibusChriftus orat, illonim fides non po-teft deficcre.fed multorumTaparum fides de--fecit. Ergo multi Tapz non funt illi, pro qui* bus Chriftus orauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

Maior eft manifefta. Quicquid enim Chriftus petit aTatreCuOjilludimpetrat. Mijjorpatetexfu- ; pràannotatisallegatis. Torro, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Tro quibusChriftus non orat, illipoflimterrare inScriptura cxplicanda. Scd multi Tapae funtilli« pro

Christian. Dogmatvm. Cap.j', 46^ pro quibus Chriftus non oral. Ergo multi Tapx poffunt crrare in Scriptura explicanda.

Maior eft vcra. Nam fi fola Chrifti oratio eft cau-fa,quarc quis non errat, turn fequitur cum errare, quo Chriftus no orat. Minor fequitur ex præcedêti arguméto. Cùm igitur multfPapæ non fint ifti, pro quibus Chriftus orauit, amp;nbsp;ob cam caufam à fide de-fecerint.fcquitureorum interpretationem vcra non elfe.'Jdura de hoc argum.dicemus,cùmdcTapâdif-feremus. Prçtereà pleriq; ‘Papç nunc nunqua docct, neq; interpretatorScriptura. Logo n. tempore nullus'Papa fuit,qvelfcribcdo,vel concionado,vcl prlt;j-legédo inScholis vel Ecclcfijs docuerit. Diccrc igitur eius, qui nihil interptatur, Intcrprctationé vera efle,nihil aliudeft, q cum Deo amp;nbsp;hominib. ludere. Qnpd aut dicis, ‘Pape interpretationem,^»«»» tx Qm.-thedra docet, veram effc, oftcndis non omnem Tapx interpretationem vera effe,fed illam tâtùm,quçfit ex

1 Cathedra. Sed Cathedra aliquando fignificat fede, aliquando dodrinam. Siigitur intelligisfcdcm.fal-fum eft, Simon enim Magus docuit Romæ, amp;nbsp;an-

\ nine fequitur non‘Papxiudicium,fedlt;i«flr«»ä‘P«tr» \ effe omnis interpretationis rcgula.Tropter quod n. \ interptatio eft ver.i ,illud eft régula amp;nbsp;caufa veritatis I ininterptationc.SedCathcdra'Petri.i.doélrïaPctri 1 eft illud, jpptcr quod ois interpretatio eft vcra.Nam 1 quado interpretatio cu hac cathedra congruit.tû eft 1 vlt; ra, quando difcrepat, eft falfa. S ola igitur amp;nbsp;vnica \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Petri

Petri doörina eft régula amp;nbsp;norma omnis interpre-tationis. Hoc concedimusBellarmine,nequequif-quara ex nobis id vnquam negauir. At Petri do' ârina eft libris Veteris amp;nbsp;Noui Teftameti compte* hen fa. Ergo ilia doârina quæ in Prohetarum amp;nbsp;A-poftolorum libris fcripta eft, eft omnis interpretation is régula. Sed Papa Cathedram Petri.id eft.do' Surinam Apoftolicam fçpè oppugnar.quemadmodu fuolocooftendemus. Vnde manifeftumeftciusiu-dicium,non magis quam Caiphç,eftc interpretatie* nis regulam, Quemadmodum enim Caiphas non errat,cum docet ex Cathedra Mofis, fed errarcù® Chriftum condemnat.-ita Papa non errat cum docet ex Cathedra Petri.id eft, ciim docet doârinamPetri, fed errat, cum Cathedram Petri, id eft, doârina Petri oppugnat, eamq; flammis amp;nbsp;incedijs perfcqui-tur. Et ob earn cauffam quando Papae interpretatio cum facra Scriptura congruit,tum eft bona,ciim verb cum ea non congruit, turn eft mala. Noiiigitur Papç intcrpretatio.led dotftrina Prophetica amp;nbsp;Apo-ftolica facris literis comprehenfa eft omnis interpre-tationis régula.

Quicquid videtur Spiritui fando hoc eft verutn, fed quicquid videtur Spiritui fando, hoc videtur Papae Romano. Ergo Papæ iudicium eft omnis interpretationis régula.

Refpondeo Minorcm elfe falfam. Spiritui enim fan do vifum eft folos Propheticos amp;nbsp;Apofiolicps libros efte Canonicos, Ephef. a.v. 20. Superflridli

[ufer funinmentnm Propbetarftm (Sr Apoltolornm. At PapxNicolao yiCum eft, non folùra libros Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum, fid ttMm‘Decretalei EpifiolM eJfirecifiendM. Cap.Si Romanorum.Diftinft. 19. Vclquod idem eft,»«/«r^4»»»»clt;M Sfripturat Dtcreta-lesEpifiolas recipiendas ejfi, C. Canonicos. Diftind. ead. Spiritui fando vilüm eft,caufam Canon ie æ au-ftoritatiseflc diuinam infpirationem, s.Timoth. 5, '/dó.Teta Scripturaefi diuimttts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AtPapæ

Romano vilum eft , cius caufam tfie PapA Innoctntij fentenbam, C. SiRomanorum.Diftinct. 19. Uttm AZog«w^,inquit, Tiiflamentnm recipienda /uni, (jttod de hisrectf tendit Snnâi Papttinnocenttj ejfi prolata videtw je«fe»t«4.Spirituifand.vifum eft^Apoftolosverèac-cepiffeSpiiitumfandum, Ad.x. 2.4. Repletiautem fuut omnes Spiritit faniio. AtPapæRom . vifum cft, non Apoftolos ,fcdMontanum accepiffeSpiritum

i fanftum. TertuUianuscontraPraxeam.cap.i.ATir»» idem tune, in quit, Epifiopum Tl,omanmn agnofiente iam frophetiae Aïontani,Prifilt;t, é'C. SpirituiSando vifum eftjfolîDco facrificandum efse.Iud.i v v.iô.Sitzerô fneris holocaufiumfiehoua off'erilbtd.KtPitp^'^Qmino vifum eft,non foh lehouæ.fed etiam Idolit faertfitan-«iHwfJfe.Damafus in vitaMarceUini. Spirituifando vifum eft,cum neminc in maleficio communicandû effe.i.Pet.i.Srt»flie/îote,i^uoniantegofanüusfum. At PapæRomano vifum cft.cum haretteo jichatio leftciocommunicandntn. Diftind.i9.C. Anaftafius, ÔC

1 ibigloffator. Huiufmodi cxemplorum plenifunt \ omnes hbri decretorum, decretafium, amp;nbsp;concüio-' ïum.Manifeîtum igitur non cpiicquid vifum eftSp, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G g fancto,

466 Lih. 6. De P r i nc i p i i s fandojid etiam vifuni eftPapæRô.Prætercà papae judicium eft régula omnis interpretationis, 3uia vifum eftSpiritui fando.T urn fequitur non iu* icium ipfum papae, {eâiudictfimSpfritMJjanliient'll“ gulam omnis intcrpretationis, amp;nbsp;obeamcauflan* quatenuspapç iudicium-cumSp.lânûiiudiciocon* gruit, eatcnus eft fequendu, quatcnus verb non gruit,non eft fequendum.Hoc verb iudicium Spin* tusfànâieftProphcticis amp;nbsp;Apoftolicislibriscôpre-henftim, x.Tim.î.v.ï ^.Tota firiptwadfutnitiiseßi»' pirata,'vttltsaddoSlrinam,ad redargutw^emiddcord' üioner»,Adinftiiutionem t}uaefi in titfntia, vt perjtiiuifi h»mo ‘Dei adomne opfts bonttm perpeèle injirubtns. Galatas,Cap. i .v.ç.^z quiszvbts eMangebsLauertt^fdd idf^uodacceptßü, anathetnaefie.XicvLt.e^, cap. v.2.»*** ^ddetisad‘verbum ijuod tpoprlt;ectpio vobis, neip^ dirni»»^' tisqHidjHdmexeo.Leuit.io.v. i. Nadab^hbuob' tMlertintcoram Jehena ignem alienttm, quad non pritceff rateis; tum egreßus eßignisafdcie iehonie , con/dmfßt e«corlt;JwZc^o«lt;ï.Ergoquicquid cumfacrisliteriscó-gruitjidcft recipiendum, Sccongruentia cumfacris Kteris eft omnis intcrpretationis régula. Qnpdauté dkitPetruro pracfedifle in Concilio Hierofolymita-liOjfalfum eft,ratio item,qua hoe jpbat,falfa eft. Di* cit ri. ßetrüprimum htjuutnm eße ineo^oneiho^mée in-fert,eum praefedilTe. Ergo fi illud falfum efle often' dero, manifeftum critamp; hoe falfum efle. Sed Aélo-rum 15.v.7.fcriptum eft. Cumautem multadifcefita-tfoeßet,ßargenf^PetrMS dixtteis, Vnde apparet Petrum non eflepriniumin ifto Concilio loquutum. Nili igitur alia argumenta habcat Bellarminus, quitus

Petri prasfidentiam prober, manifeftuerit, Petru in ifto Cöcilio non prçrediffe.Et licet non conftet quis ■ præfedcrit, tarnen vcrifimile eftjacobûpræfedifle, namcùmilledixilîet, oésiuerunt in eius fententia, vt ex V. 1 nbsp;nbsp;nbsp;ii.colligi poteft. Sed etiâliPetrus prç-

fediffet, tarnen hoc nihil faccret ad rem. Papa enim noneftPetrus, neque cum Petro quicquam habet commune,vt luo loco oftendemuj.Prçtereà fi Petri luffragium idco vet,um erat, quia à Petro dicebat.tû. reliqui Apoftoli male fecerunt,quód non fimulatq; dixerat, iuerint in eiusfententiâ.EquidêSp.fanftû ira efle alligatum Petro , vtquicquidvilumeratPe-tro.idctlâ vifum effet Sp.fanâ;o,ignotumfuit Apo-ftolis.Dcniqj non quia Petrus hoc aut illud dixit,!-

I iG.v.-Ji,nonnottthominem,Si!.'i.quot;J 4. tunccœfttjeiffum 1 deHOMere,^iurare,(bcens,non noutheminem. Sed quia I Spiritus landus per Petrum dixit, ideö verum eft.

Plané codem modo, non quiaPapaRomanus dicit, ideo verum eft, fed quiaSp. fandus dicit, ideo verû cft. Spiritus autem Sanctus fuam de religione fenté^ tiam tradidit in verbo feripto , amp;nbsp;iam per nouas re-uelationes non doceiEcclefiam. Ergo quod cum Verbo feripto congruit, hoc verum eft, quod non l nbsp;nbsp;congruit,hoc falfum eft. Hocadeoverum eft, vtft

1 quid ab Épifeopis contra D et verbum afferitur, id \ nullam auctoritatem obtineat. Auguft. deVnitate ’ Ecclefiæ, capite 10. AZtc Çatheltcis, inquit, Ppffcopii €on/iuttenclam efi,ficuti (lego ficubi^forù«r,ut centra Qtnonicas Dei firiftaras aliejatdfentiant. Jwofi lt;jutd d tetQ concilie contra DciverbHm 4/ier»t«r,H.icron.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G g X ad

46S Lib. 6. De Pm NCiPi I s ’ adGalatas. S[iirttfnfatt^i,'mc[MÏt,âoürinaeli,i^tuQt' j nonicii librif profita efi, contra tjoem fi quid fiatuant ton-ctlfa,ne/asducot Cùm igitur non idem videaturPa- • pæ amp;nbsp;Spiritui fanéto ; neque Papa cum Petro quic-quam nabcat limilc,amp; pleraquc conciliorum papa» lium décréta pugnent cum decretis Spiritus fanâi, fruftrà nobis 15.caput Aö. obijcitur.

Septimus locus eft ad Galatas z.m.ï. temexreuelatione, ^expofuieis £uangelium,quodprt^ to intergenteSy/èd prtuattm cum ets, qutfunt in preüo, ni quomodofruftracurrerem, autcucurrtfiem.

Quod fuit Petri officium, bocctiam fuitofficiu Papæ Romani. Sed Petri officium fuit de do-ôrina fidei iudicare, Ergo Papa Romanus nó poteft errare in fcriptura interpretanda,

Rcfpondco Maiorem efle falfam. Petrus enim fuitApoftolus, PapanoneftApoftoIus.Pctrusfuit : immediate à Deo vocatus, Papa non eft immediate àDeovocatus. Eligitur cnim àCardinalibus. Por-ro Petrus prædicauit, St facramenta adminiftrauif, at à multis annis nullus Papa prædicauit, neq; ftcra-menta adminiftrauit. Prætereà PetrusamhuUrntfiu' fer aquas, Mattbæi »4. v.j). Paralyticum verbofanamt, Aamp;.^.v.^i^.Thabitaexmortuisexcitauit.

Vmbra infirmesfanauit. A ft./, v. 15. Si igitur quic-quid fecit Petrus jfacere debet Papa, faciatbæcPa-paRomanus. Ex his apparet Maiorem efle falfam« AdMinoremdico.pofleeamduplicitarintelligi.né' p^ vel Pauli doftrinam propter Petri approbatio-nem efle veram,neque futuram fuifle veram,nifi Petrus earn approbaflet, vel Petrum dedifle Paulo .

C HRISTIAN. Dogmatvm. Cap.^. 469 teftimonium confcnfus, vt falfifratrcsconfutarcn-tur.amp;gentcsfaciliïiscrederent. SiigiturMinorcm . accipis in primo fenfu, turn cft falfa. Nam vt inquic ipfe /’aulus,Gal.ï,6.eXt tjs a»tem,cjui exilHmantur ef^ fe aliijuid,(jitaUscunijHe fuertnt, nihilmiht dijcrepat. ‘juifuftttM pretio, nthd mecuMpnttered contulerunt, «w» icontrario, cum vidijßnt mihi concredaum fuijfe Euan^ geliumpraput^: ficui Petro Circumcißonis^dextrM de-dtrunt fecietatis . Plané eodem modo Chryfofto-mus. Ipfi,,inquit, nonerat opusdifcere, an invanum cucurrijfet,fid vt ijs, (^ui ipfum accuÇabant, ad plenum perfuaderetur. Et paulo poft. JVon enim, inquit, cu^ piebataliijutd dtfeere,corrtgere'uefuoru dogmatu, fed occa-, nbsp;nbsp;Jione adimere cupietib.alios decipere. Et paulo poft.C«»»

\ *gi(ur,inc[\xit,off'enderentur,palam ^uideaccedere,luamfj prttbcationemaperire nonfufiinebat,ßd[eorfum contulit ! cumhis,^ui erantalicuius opinionis, prafintibus'Parna-' ba Ttto, vt hi apud eos, qui eum crtminabantur,effent idoneiteffes^ne Apoftolis quidemvifum,Pauli pradicatiO“ Mm ingentibus peraHam pugnare cum Apoflolorum Jen-‘ tentia. Etpaulö poft. 'pofiquam cognouerant, inquit, giM pradicarem,nihtladiecerunt, nthtlinde correxerunt^ idq^cumfeirent, meeagratiaveniffe Hterofilymam,vt cti

1 ipjis communicarem, acTitum tncircumcijum habebam \ mecum, itaque nec illi mihi quicquam dixerunt vitra ea^

que pri'usfiiueram, »ec ilium circumcidi. SiC paulö poft, in tantum,\nc[\iit,abfuerunt ab incufando,vt comproba ' rent etiam.Si paulo poft, lam^ßceteris,inquit, hono-‘ re parem ofiendit, nec fe reliquis Ulis, fid ipfi fummo copa~ rat,declarant quod vnufquifque parem fttfortitus digni-1 tatem,^tpaulópoft, öprwdewtww»,inquit,

470 Lib.S. De Principiis ' è concordia demonflrationem irrefutabtlem, eßenJit Öquot; hrftrndoilrtnumtpfitts, ^ipfinstllorum eßse,eademenit» vtrtßjueplac2bant.'lt;f nbsp;nbsp;nbsp;apparet efle fallaciam à non J

caufavtcaufa. Non enimvt Paulusfe vel fuamdo- ' €trinam confirmaret, fed vt falfos fratres, qui dice- j bant Paulum non idem docere, quod reliqui Apo-floli docebanc, refellcret, Sc infirmos confirmaret, , profeólus eft Hicrofölymam. Deinde amp;nbsp;res ipf* i hocdocet, i.Corinth.9.v. z(î. £^e,inquit,lt;wc«t- I ro,-yf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refpeduigiturfuj, amp;doólri- j

næfuænoncurrebat,vtinincertum,amp; obcamcau- ! fam non opus habebat confirmatione.refpeftu ante falforum frarrum amp;nbsp;infirmorum,vtilitcrei Apofto-liteftimonium confenfus in dodrina prxbueruot, atque hoc modo Auguftinus amp;nbsp;Hieronymus expli-cari debent. Nam fi quod lentit Bellarminus.intcl-ligerent Ecclefiam Paulo fimpliciternon fuiffe cre-dituramjUificiusEuangcliumfuiffetä Petro confit- ■ matum: aperte ab ipfo Paulo amp;nbsp;Luca confutaretur, quihanc.dequaquaeftioeft, confirmationem, in-teriedo I4.annorum interuallo, lerofolymaedemu contigifTe fcribunt. Atqui confiât Paulum ante illud tempus lucrifecifle Domino infinitas Ecclefias.De-indeetfi verum effet(quod tarnen falfum effeoftcn-di) eas Ecclefias non fuiflePaulo credituras,nifi do-drinam eius Petrus approbaret;tamen non inde ef-ficeretur eas ita facere debuifle . Conftabat enini ' Pauli Euangelium , non ab homine neqtte per ' mmem ; fid d le fit Chrißo patefaHum efie, Conftabat item Paulum ab ipfo Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non minus, quä

C HRISTIAN. Dogmatvm. Cap.}. 4.7t Kpoftolatumnon modö Pctri A.poftolatui comparée,(ed nonnullis etiam nominibus anteponat, Sife neger cum carnc amp;nbsp;fanguinc, amp;nbsp;ne quidem cum primarijs Apoftolis fuum Euangeliutn contulifle, neque lerotolymam ad eos abiyfle vifendos , fed continuo profedumeffe in Arabiam,atq; ibi impo-ficammuncrisfundionem diligcter obijffe, Falfutn igiturcftquodBellarnucx Hicron.Sc Augufti. col-ligere conatur^ecclehasnö debuiffe Paulo credcre, nill eius doârinapriùsàPctrocôfirmatacfset. Deinde falfum cft,quodBellar.hincinfert.Petriamp;eius fuccefsorü munus efse.de doétrinis iudiciü ferre, amp;nbsp;^pter illud iudiciü doftrinam effe veram.HocPault amp;oim^poftolorü,qPetri confirmationem ignora-rutjCxemplis liquet. Si verb minor in bunc modum formatur.fed Petrus præbtiitPauU doftrinx.quæ p feveraerat,teftimoniumconfen{us,turn ilia quidem eftvera, fed nihil aliud fequitur , q papana debere doârinæ per fe veræ teftimoniuna confenfus prx-bere . Dum igitur colli gis Bellarmine papx iu--diciura effe onanisinterpretationis regulam,fcias te aliud concludcre, quàmfuit in prxnailsis.Quxftio enimcft,an.panxindicium fat omnis interprétâtio-t lais régula?. Se ohuius neque fubieclum,Twque prx-1 dicatti cftin atateccdente.Chm igiturMaior fat ma* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nifeftcfalfa, 8c Minor aaon fampliciter vcra,.atque a-

I liudcolligatur , qu^lm fuit in antécédente, videris , ipfe Bellarmine, quantum fat tuo argumento tribu-endum. Deinde non folus Petrus,fed amp;. Iohannes amp;nbsp;lacobusporrexeruntPaulo dextras focietatis.Sa igitur pioptereà Petri eft de dodrina iudicare, eft idê

amp; Iohannis amp;nbsp;lacobi, amp;nbsp;fi proptereà eft Tetri fuO ceflbrumdc doctrina iudicare; e(t idem amp;nbsp;lacobi, amp;nbsp;Ioannis fuccefforum de doctrina iudicare ; amp;nbsp;ob earn caufsam fummum illud iudiciura non ad folius Tetri , fed etiam ad Iohannis amp;nbsp;ad la» cobi fucceftbres pertinct. At hoc non vult Bel-larminus ; Ergo hocquot; argumentum non cft ido-neumad illudprobandum , quod Bellarminus in-,tendit. Trætereàtotum argumentum nihil facit ad rem, nam ira colligi debet.

Cuius eft de doctrina iudicare, ille non poteft W' rare in fcriptura explicanda . Sed Tapa; cft de doctrina iudicare. Ergo Tapa non potefter-rare in doctrina explicanda.

SedhæcMaior eft falfà. Longe enim aliud eft, od-fîcium aliquodadminiftrare,amp; illud perfecteadini-niftrare. Caiphæn.eratde doctrinaiudicare;fednô rectè iudicabat, cùm Chrifti doctrina vt blafphetna condemnaret. Cypriani erat de doélrina iudicare; fed non reélè iudicabat, cùm Anabaptifmum con-ftitueret. Irenæi amp;nbsp;Ladantij erat de dodrina iudicare; fednon reftc iudicabant, cùmChiliaftarum crrores conftituerent. Vidoris Romani erat de do-ôrina iudicare ; fed non rcdè iudicabat , cùm Orientales propter obfirtMtionem morts antii^uiiits tradfti excommunicaret, Eufeb. lib. y. c. 14. Etibi Irenæus. Anaftafij Romani fuit de dodrina iudicare; fed non rede iudicabat, cùm hærefin foueret, ! Diftind. 19.C. Anaftafius. Similiaexemplapafsim j occurrunt. Non igitur cuiufcunque eft de aodri- J na iudicarcjilleredè iudicat, adMinorcmdico,non folius

minem ex his omnibus hunclocum ita interpretari, vt inde colligat Fapam non poffe errare in interpre- ' tando. Deniquedicere, Petrus non potuiterrare in interpretando. Ergo amp;nbsp;Papa non potuiterrarein interpretando, perinde eft, ac fi dicas, Mofes non potuit errare in iudicando,Ergo amp;nbsp;Caiphas non po-teft errare in iudicando. Non enim maior necefti-tas eftjinter Petrum amp;nbsp;Papam, quàm interMofen amp;

1 Caipham. Cum igitur Maior falfa, amp;nbsp;Minor non [ fimpliciter vera fit, fequitur conclufionem veram 1 non efle.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O äauus locus ex I. C orinth. 11. V. 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datnr

1 J*r SfirftttmJirmofapieMtia,alijfermofiuntilt;i, alij Pro-I phetia, olij interpretatio. Hine infertTapam non pof-I fe errare in feriptura explicanda, q. d.

Rogandus eflct Bellârmînus,lt;'t nouum organum confcnberet. Na Ariftotelislogicaapudeumiâpri-dem euiluit. Equidé Ariftotehsorganu, amp;nbsp;eiusEx-pofitores Arabas,Græcosamp; Latinos legiamp;,relcgi,at hseclefuitica myfteria in argumétis formandis.apud jllos nondu repperi.Scdextraiocum.Maioreftfal-fa.Nequc exiftimo Bellarmine, te adeôperdidifle oêm pudorem.vt audeaseam defendere. Scquere* turenira omnium amp;nbsp;fingulorû Chriftianorûdona cflcin vno papa coaceruata. Ethæc quidécft interna veftra fentcntia. Dicitis enim 0mniîifideltifalntt pafiDeumpeniiereàT^apa.T)'Ainâ. ^o.C. Si papa.Et owxew religtonem dsbere a Çede ^dpoßolica, hoc ejl, àptpt »ormamff/meye.DidinCt, 12.C.PraEceptis,»e^/«ift( (niqua de iudiciofummi ‘Pontificisdtßiutare. 17. Quæft« 4.C .fl qu is fuadéte,amp;: papa peffe fupra ius dtjpeufare- de Concefsione prxbendæ.C. propofuit. Tapai» itei» poÇecontra UetusacNouuTeflamentû dißgt;en/are. ibid, êiibiglofla. Si Tapam habere omnta turatn/criuK) fC' üorisfut. infext. de Conftitut.C.Licet.Similiapaf-fimoccurrûtin papifticislibns. SedintataEuîgelij luce nemo métiscôpos hæcalTcruerit. Et 6 quis hxc aflercre vellet, eu tarnen paparû vitaamp; doârinare-futarent. Vitas eorum defcribût Balæus, TlatinaSt Barnfus,easdéattingût refutator Brutifulminis,amp; IfaacRabbothcnupart. j.cap.d.Doftrina eorû dc-monftrat prouerbium, Afonacho indfblior.Deinde a-liud concludif,^fuit in antecedéte,nam neq;fubie-lt;âu, ncq; praedicatû conclufionis cft in praimifsiJ, jneq; quicquâaliudfequitur.quàm papâliabere donum interpretandi. Si quis autcm nine cuperetin-ferre

Christ ian. Dogmatvm. (ap. 3. 471 ferre, PapamKom.non pofTe errarc in inrcrpretan-dojformare deberet argum. in hunc modum.

Qnihabet donutn interprctädi, ille nöpoteft er-rare in doftrina, vel eins volütas cft régula oîs interpretationis.Sed/’apa Rö.habct donü in-tcrpretandi. Ergo Papa Rom. non potefter-rareindoftrina, vel Paps Rom. voluntas eft régula omnis interpretationis.

Hoc modo argumentum formari debebat, fed Maior eft falfa. N am Cyprianus habuit donum in-terprctandi,amp; tarnen aliquando errauit, ideaccidit Tertulliano, AmbrofiojChryfoftomo, Auguftino, Hilario,Theodoreto,Damafccno,Thomç,Lyræ,amp; multisalijs. Hoc adeö manifeftueft, vt nemo aufit negare.Deindc amp;nbsp;Minor falfaeft, Quotusn.quifqj papa nunc eft, qui habeat donü intcrpretandi, amp;nbsp;vt tnaximè haberct ill ud, ipGus tarnen interpretationis eumpuderet. Quidn. interptatus cftGregorius 13. Sixtus 5.Paulus 4.amp; j.Clemés, Adrianus, Leo de-citDusamp; multialijùn vnquäconcionatifunt.?an vl« los viua voce docuerunt.vel vllos Commentar.fcri-pferunt,autquomodopoteft eius interpretatio vcra effe, qui nihil interpretatur’, Prstcreà donûinterp-tandi datur pcrSp. fandû. Scd cxcutiat Bellar. vitas paparum,vt ills funt Platina,Barnfo.Balæo ,,amp;alijs defctiptæ,amp; refpondeat,an àlongo tempore exifti-met vllumpapamhabuifle Sp .fanCtum? At quiSp-' nbsp;nbsp;nbsp;fandum non habet, quomodo poffunt donu inter

pretationis habere î Cùm igitur neque Maior, neq; Minor vera fit,fcquitur concluGonem vera non elfe.

■S;.; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jfirftui

^l6 Lii. 6. DePrtncipiïs Spirttui credertyfcd probate Spiritus, an ex‘Deofint, ntn multt Pfiudopropheta venerstnün mundum, hinc intcrt Papam Romanuin nonpoflecrrare inScripturaex-plicanda, quafi dicar,

QuosSpiritus debemusprobare, illi poffunter-rarein Interpretando : led qucmuisSpirituni debemusprobare, Ergo Papa Romanus non poteft errarc in interpretando.

Sed quiseftharum nugarum finis? Quis ex omnibus patrib.ex hoe loco colIegit,Papani Rom.non pofle errare in Scriptura explicanda? Refpondeo Maiorem eflefallam. Paulus enim probabatur a quot;Bc' vheenßb. Kamp;.. 17. cap.amp; tarnen non poteraterrarein Scriptura explicanda. Similia exempla adducipof-funt. Eftigitur fallaciaànoncaufa vt caufa. Nam non proptereàdoftrinaeft mala , quod probatur, fed quia à verbo Dei difcrepatjidco eft mala. Ad Mi-norem dico, Si ilia vera eft, turn amp;nbsp;Papam debere bari, nam fi omnem Spinquot;turn probarc debemus, amp;nbsp;SpiritusInterpres eft, turn fequitur, velamp; Papam probandum efle, vel papam noncfse Interpretern. Eligat Bellarminus quod volet. Deinde aliud eft in conclufione,quàm in prxmifsis. Quaeftio enim eft, an Papæ indicium fit régula omnis interpretationis, led huius neque fubiedum, neque praedicatum eft in praemifsis. Quod vero Bellarminus hic de priua-toSpiritu dicit, puerile eft; priuatura enim non op-ponitur hîc publico,fed diuino,vel fpirituali.vel de-niqueei, quod à Spiritufando profedum eft. Et priuatumhic non eftillud, quod publico opponi-tDr,fcd eft idem, quod humanum, vel quod ab ho-mioe

Christian. Dogmatîvm. Cap. g, 477 mineprofcftum eft, i.Pct.ifio.St ilbtd tuprimit n»-utrttts nullam prophctiamScriptftra effe priuaiatxplica-tionu.Non tntm kbidint hominijallata eft eltm prophetiaf fed atii à Sp.frnilo lotjuuttJuntfanUt'Det homines,Hiac •pparet pnuatam explicattonem efle idem atque il-lud, (\\ioà bbidtne hominumallatum efl, id eft, hu-manum, amp;ciusoppofitumefteilUid, quodprofc-ôunieftàSp. fancto. DumigiturBellarminuspu-tat earn effc priuatam expheationem , quam affert homo priuatus, amp;nbsp;cam non efle priuatam, quam affert Epifeopus, hoc eft homo publicus, pucrilitcr fophifticatur. Namamp; Cyprianus erat Epifeopus, tarnen cum docerctbaptizatos debere rcbaptizari, cius doftrina fuit priuata. Auguftinus fuit Epifeo-p'JS,tarnen cùmdoceret, infanttbus exnamporrigenda eße, eius doélrina eratpriuata. Viâor Roman, fuit Epifeopus, tarnen cùm doceret Orientales Ecclefiae propter rttum ab ,Apoflolts accepta ejfe excommunicadasi eius doftrinaerat priuata. Anaftafius erat Epifeopus,tarnen cùm doceretfCommMnicand/emeflecumha.. reticis, eius doftrina erat priuata. De fimihbus eft idem iudicium. Non refert igitur an interpres pu-blicam an priuatamperfonam fuftineat, cùm inter-pretatur. Nec ilia interptatio eft publica, quae à publica perfonaproficifeitur,neciliapriuata, quæab homine priuato proncifcitur.Scd ilia eft priuata in-terptetatio, quæ ab humano cerebro proficifeitur, amp;nbsp;ilia non eft priuata, quae à Spiritu fanfto profici-I Icitur. Hoc adeoeftmanifeftum, vt nemofanaB ’ mentis illud negaturus fit. Prætereà quibus Chri-' ftusdat poteftatem probandi Spiritus, illis dat iu-dicaudi

dijcandi poteftatem. Doârinam cnim probare.cft cam iudicare. At Chriftus non fobs Epifcopis, led omnibus Chriftianis dedit iudicandi poteftateffl' 7^etrusenimalloquitur omnes fideles. Ergo non foliEpifeopi,fedomnesChriftiani habentproban« dipoteftatem, amp;hoc veium cffedocet exemplum Jitrhoi'nßum. Aft. 17. Neque tarnen diferimtn inter indicium doftoris Sc auditoris tollimusjfed lim-plicitcrcxhoc loco colligimus,probationcm fpiri* tuum ad oesChriftianospertinere, amp;non adfolum papa. Si putat Bcllar.eam interpretatione efle falfam. quæprobaturjamp;eamcfleverâ, quænon ^batur.ï^ fubiungitPapæ interpretationcm non dcbereptO' bari,amp; proptereà cam efle veram, turn nititurfalfô fundaméto. Nam vt antè oftendimus,amp; vera amp;nbsp;lal^* doftrinafiinul probari debent, neque quia dcâri-pa non probaturjdcô vera eft,fed quia cû Dci verb, congruit, ideôveracft. Deinde petit id quod eft in principio. Papae enim doftrinam nôeflc probanda» inter nos confrouerfum eft, amp;nbsp;hoc ipfum pugnat cû doftrina Petri, nam fi Spiritus probare debemus,amp; papa Spiritus eft, certè amp;nbsp;papam probare debemus, vttaceampapam nonefle maiorem'Paulo,amp; BaP naba.Illi aûtpalsifuntfuam doftrinam à Berhoén-fibus probari. Ergo non indigneferet “Papa Rom. fuam doftrinam à proteftantibus probarLQupd di-cit nos iiiüd,haceficorpus meum, ideo explicate,pro hoc fignificat corpus meum, quia Spiritus id nobis reuelat.non autquiapoteft probari exfcript.SihoC intelligit defpiritibus priuatis, facit nobis iniuriaiii, nonenimadipiritus priuatos, fedadlpirituinfcri-ptura

Christiän.'DAömätvm. Citp.j, 479 ptura loquentem rccurrimus. Deinde^dicitfalfum. Trobaraus cnim illud ex fcriptura,cx alijs phrafibus facramctalibus,quç in fcriptura vfurpantur, cxarti-culisfidei, amp;exvnanimiconfenfuprimitiu« Eccle-fiç) quèmadmodum fuo loco oftcndemus, amp;nbsp;ob e5 caufam nö eft ncceflc, vt àTapa Rom. huiuamp;facra« menti explicationé petamus. Quod additdc Apo-ftohs amp;nbsp;antiquis fidelibus, illi hoc ita cxplicucrunr, vt nos explicamus.S i igitur eorü iudicio ftandu eft, falfa cft ftntétia papiftarû,vera orthodoxorû. Addit ft oftédifle “PapamRom.fcmper dirigiÀSp.fa»So,nt ■ysijÄÄfyrer.Atnoc non fccit hislibris,nuUû n.Argu* merttû artulit,quod lit argumenti nomine dignum, quèmadmodum partim oftenfum eft, partim adhuc oftendetur.Püftremo/î Spiritut,WC[mt,ipforKn*(,\o-quiturdenobîs)^^»»«^, e^'ettdemcnmlpirttu^po^ polorum primorumfidebHm,feeljptrttus eorfin non vo-lebat effè iudex,fedrecnrrebat «d 'Petrum, é“ concilnttn, (^eorum fententix acquiefcebat. ErgoSpirituseorutnijui ft tudicemconjtituit, nonefißtiritus bonus. Quod mirer Bellarmino excidere potuifle.Totis enim 50.30-nis nihil aliud quim concilium vrfimus. Quoties proteftantesGermaniæ Cæfari fupplicesfaöifunt, vt Concili um conuocari curarct, quotiesTapa fallo promifit, fe liberum Concilium in Germania indi-öurumefle,quoties proteftantesGalliæ concilium expetiuerunt,amp; adhuc expetunt. Verùm Bellar.nos cupimus Côciliûjin quoCathedraTetri.i.doclrina Pétri fit iudicij norma,nô aûi in quo Cathedra .Xn-tichrifti,hoccft, doctrina Anticnrifti fit régula iu-dicii. Imo Bellarmiire, fi veritastibiadeô coidi eft, effice

48o Lib. S. Db Piumctpiis effice apud papara, vt liberum concilium indicatur» in quo non tantùm papifticis.fcdetiam orthodoxi» Epifcopis liceat (cntentiam dicere, in quo proteftâ» tibus liceat fuam doârinam proponerc, amp;nbsp;tueri, amp;nbsp;papiftæ cogantur de hærcfibus obicftis rationem redderCjin quo Epifcopi à papæ iuramento liberen« tur, vtpofsintlibéréfententiam dicere , amp;inquo papa tyrannidem per vim occupatam nonvfurpet, amp;nbsp;videbis proteftantes non fugerc Iucem,neque re-formidarc indicium, imô videbis illorum Spirituna à Petri Spiritu non difsidere. Si autempofthaclu' ccm fugere, vobis de omnibus iudicandi partes fu* mere, nemini de vobis iudicandi poteftatem confédéré, amp;tamcn quotidie concilium clamare, amp;ve-ïlros aduerfarios indicta caufa bello perfequi perge-tis. Scitotc vos nihil aliud profeéturoSjquàm vt loti mundo oftendatis, vos régi ifto fpiritu, qui dice— bit, i^fiidatihuc nebts epusefitefitbusyattdiutfitsblajjiht' miam, quid vobis videturî tlU vero omues contra eum iu“ dicarunt, ipfumtenerimortispœna. Define igiturnu-gari, amp;nbsp;veftram turpitudinem amplius detegere, an non concilium palam clamando,amp; illud occulte fu* giendo hoc eft'eciftis, vt tota Dania, Sueuia, Anglia» Scotia, maxima pars Germanise, Gallix, Belgics, Poloniæ, Hungarise, Tr3nfyluaniæ,amp;Heluetiæve-liras fraudes intcllexerint, amp;nbsp;à papifticis haerefib. fe-cefsionem fecerint?Qmn breui videbisipfamltaliaffl Si Hifpaniam veftrasnserefes abiefturasefle. Plura de hac re dicam,cùm de Concilias difputabo.Vt au-tem omnia in pauca contraham, manifcftum eftex praecedentibus, non foliPetro, fed omnibus Apo-

Christian. Dogmatvm. Caf.^. 48t ftolis, imo omnibus miniftris légitimé vocatiscla-ues datas cffe, amp;nbsp;inter Papain amp;nbsp;Petrum nullam efl'c Gmihtudincm, nequeclauesfignificare intcrpreta*-tionem, neque omncs miniftrosfempcr rectè ligare amp;foluerc. Deinde oftenfumeft,mores forraarc, amp;nbsp;vitia arguere cflc aliud,quam fcripturam intcrpretac ri.idque pcrtinerenôtantùm adPctrum.fcd »domines A.poftolos,iinô adomnes rainiftros legitime vo-catos, cosque in eo officio adminiftrando fæpè cis rare. Denique oftcnfumcft,CathedramPetrifjgni-ficare aut locum, in quo docuit, aut doctrinam Petri,aut eius officium. Papam verb neque docere doctrinam Petri,neque adminiftrarc officium Petri,8c quodadlocumattinet, Simonemetia Magum do-cuiffe Romae. Neq; doctrinam Petri propterca vc-ram effe, quod à Petro profecta crat, fed quia cum mandatis Chrifticongruebat, nequehabuiflceum poteftatem quidlibet.etiam côtra mandatum Chrifti docendi.fed habuifle mandatum certis limitibus comprehenfum,ncmpe vt doceret ea, quxChriftus mandaucrat. Neque folius Petri doctrinam, fed amp;nbsp;reliquorum Apoftolorum doctrinam fuiffeveram, neque eos ftderc in cathedra Petri, qui in ijs locis docent, vbi Petrus docuit; led omncs eos,quicunq ; eius doctrinam docent,federe in eius cathedra, idq; vhiquclocorum amp;nbsp;temporum. Prïtercà oft,’nfum

I eft,non{blùm Tetrum , fed omnes Apoftolospa-feere omnes onesChrifti, Reliquos omncs Epifeo-pospalcerc quidem ouesChrifti, fed pon omnes poffeetiamcoserrarc,quipa(cutoues Chrifti, Pap etiamnonfolùm nonpafeere oës ouesChrifti, led

4^1 Lib. tf.’ D E P R I N C I E I I S ■ nepafcerequidem ömnino. Qinnto oftenfum eft» amp;iilospoflecrrare in doctrina, pro quibus Chrift’ orat. Petrum etiampofthancorationemindovtrlquot; nacna{re,neque.Chri£tuinoraHe pro folo Petro,fed pro omnibus Apoftolis, imo pro.omnibusfidclib' •multos ctiam Papas ifidedcfeciflc. Sexto oftenfuffl «ftjPetrû non praefedifle in primo Concilio,neque papa quicquahabere cum Petro cömunejiabereitc poteftatem approbandi doctrinam omnes EpilcO' pos legitime vocatos,amp;cos pofle errare,qui ea potc' ftatemhabent. Septimo.oltenfumeft,Paulidoctri* | ram non proptercaefle veram,quód à Petro appt*’' hataeft, fed per fc effe veram,neque V-'aulum rnagis opushabuifle approbatione Petri , quam Petru® approbationc SPaiili 7-’aulum vero fuiffe lerofoly* mam pro£eflutn,vt falfosfratrcs eohuincerct,amp;in' firmos confifmaret.Orääuo oftenfum eft/oluin/’a' pam non habere donuinterpretandEfbeos qui donum intérpretandihihent y pofleerra'fe.' Nonoœ ftenfumeft ,amncmdGlt;[trinam dtberéprobari, O' mnefque fideles habere iftam probandipoteftatc®'» pofTcetiam eos.errare;.quidoólrinam probant. Vn* de apparet doft tinaih'papifticam de régula interpre* tationis adhuc aequè ibeèrtam, amp;. dubiam eflc,atque anteàerat, ’ n; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

fapijltca interfr.etationisreggt;ilaab EC'' cleßi confitetudtne duEla réfutant ur.

DEftruftis argumentis pro papiftica interpre-tationis recula ex Nouo Teftamento duôis, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fequitur

Christian. Dogmat VM.Caf. 4'. '485 fequitur vt ea rcfutentur.qux àpraxiEcclefiæ peti-t tafunt. Primum Argumentum quia papa icmper præfuit Concilijs, ôi in ijs, controuerfiasEccleha-fticaidiremit. Argumentum tale, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

mutn-.fedin vniuerfa Eççlcûifemper obferua.«-tumeftjVt papaConi.ilijs prxfideret, amp;in ijs controucriiaidirimeret. Ergo papa nonpo-teft errare in i criptura interpretanda.

Refpondemus aliud concludi, quamftiitin prae-raifiis . Pratdicatum cnim conclufionis non eft in ‘ antécédente. Deinde dicimusMaiorem elle talfam;

In totaenim primitiuaEcclelia, calix dabatur Lai-cis, in tota autem papiftica Ecclelia calix negatur Laicis. Tota item primitiuaEcclefia libros Macha« bæotum,ludith,Tobiam,Ecclefiafticum, Sapientia amp;nbsp;Baruch non habuit pro Canonicis. papiftica Ed cleliaeos habet pro canonicis,huiufmodi plura exë-plaadducipoffent. Aut igiturtota primitjuaEccles liacrrat, aut tota papifticaEccleliaerrat. Deinde cùmElias clamaret, Je folum reltèium ejji, nbsp;nbsp;facerdotet

ttnneifacrißcarext Baaltm, cum omnes facer dotes cou-demnareni Chrifium, dicat quxfo Bellarminus, num

quehatur. Qupniara verb Bellarminus addit iftas voces, ƒ«wpn•^2r««»c, videtur Maioretiaminhunc modù toimaripoflc. Quod vniuerfa Ecclelia femp fecit,amp; adhuc facit, illud eftlegitimu.Sedlu often-datBellarm.vnum dogma de fide, in quo vntuct-(aecclefiafemperù nobis diffenfit,amp; adhuc difsen-tit. Et cùmho.cfecit, tumcogitabimusderefpon-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hh X * lione

484 Lib. 6, DePrincxpiis fione. Deinde amp;nbsp;Minor falfa eft. Papa eniffl noA praeiedilinomnib.Concilijs,neq;omnes contro-uerlias dircmit.Sed quoniam Bellarmino libuit Mb norem probare, nos eins rationes expendemus. Prb ma Minons probatio eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrusprafidti

Petrus præfedit in primo Concilio. Ergo papa ' non poteft errare in Scriptura explicanda.

Relpondemus antecedens nuius argumcntilalsu effejEiusfalGtatemantè oftendimus. Deinde Pc' I trus non fuit in ifto Concilio vt papa Romanus -Eo n.tempore papa Romanus nondum erat in reru natura. Et fi daremus Petrum in eo Conciliopr?-fediffe,nihil tarnen iuuaret caufam Bellarmini.Papi enim non eft Petrus, neque quiequam cum^ff° habet commune. Cum igitur antecedens lallum fit,neque confequens cum antccedente vllomodo cohaereat,facile apparet, quantum huic argumenta ; tribuendum fit. Secunda probatio, quia^rfler^O' ' manus direntstcentrosierßam J^plt;^ƒc/^^^^f.EquidemBeI' . larmine^fi frontem habuifles, abftinuifles ab hoc ar-gumento. DeeoenimfaétoEufebiuslib.5.EccIef. nift. cap. 24. nbsp;nbsp;nbsp;hoe, inquit, non omnibusplacebaf

fifcopis, ipuinpoHusècontrarwjcrtbentes esiubebant, vt mugis t}U£ pacis junt ageret, atcjue concordiaQr vnammi-tatiftuderet. Et paulo poft.£xrlt;i»r,inquit, etiamipfrquot; rum litersi,putbus ajperius obiurgant ViRortm,'velut inUquot; tthter Eccleßa commodis conjulentem. Nota Epifcopos habuifleeo tempore poteftatem iubendi,amp;obiur-gandipapam. IrenæusapudEufebiumcodemloco

C HRISTTAN. DoGMATVM. Cap.4.. 48j deViâoredicit,quôd fecerit abfcindere acorfiirrtsvni-tatetat titntas Eccle/ïas'Du, quamortm fibtanttepti-tnitraditumeujiodtrent. Etpaulô Ulf omnes, in-quit,Soteremfrtsbyteri, (}fff Ecclejit, cut tu nunc frtes^ frcerdottum ttnuerunt, Anicetumdico , amp;nbsp;Ptunt, Htginumjj, (j- Ticle^horuutf tÎT Xtflutn^neijue tpfi ita te^ Hutrunt, neejue hi qui cumipfiicrant ; dr tarnen cum tpft it4 nanabferuarenttpacemjempcir habuerunt cum dits Ec-clefits, qua hunc obfiruantia marem tenebMt : cum vttque dr ipßs coHtrarium vidtreturtquod non etiam catcri ßmt^ literobleruarent. J^unquam tame» eb hocrepulfifunt 4t Sccleßa ßicietate ^aut venientes ab tilts partibus nonfunt fitfi^pti; tmopatius df cmnes presbjteri, quifuerunt anti te.o’nnibusfemper qui no» ita obferuabant presbyteris Ec~ ciefiarum , Eucharifltam folenniter tranßmittebant. Et piulo . Nequc enim A meet us Poljearpo fuadere piituit,^! »0» obferuaret ea, quanouerat lohannemdiÇci» I fulum Domini noflri, wl cateros Apoflolos, cum quibus , i femperfuerat, obflruafse; neque rurfum Polycarpus A»i~ , ' cetoperfuafiteadeflerereyquaille dicebat a ßemaiorum mo-. , . referuari. Cum^ hoc ita inter fl habuiffent,co‘nmuni-, i carunt ßbti»uicem,itavt concéder et Anicet us Polycarpo-, tt'iamfacerdotali minifierio honorisduntaxatcontempla-tiowperfungi’, dr ita à fl inuicem plena fide,pace inte^ra^ (Irfirmacharitatedifledunt , vt omnes Ecclefla, ßue qua ita de Paficha, flue qua non itaferuarent, inter fl tarnen eoHcordiamcu^dirent. Hine apparetViftorctninu-ûVnerEcckfiæconfuluifre , amp;nbsp;fraternam vnitatem diffolaifle,non autemhxreCcs diremilTejdu'nigitur ^inc infert,papam non poffe errate in fcriptnra in-ttrprctandij pcrinde cftac G di cat,

Victor dilToluitECcleGævnitatem, amp;nbsp;fraterniti' tem,Ergo papa Romanus non potcft crrarf in lcriptura interpretanda.

Qua'iafunt labra, taies funtlaôlucæ. Deinde non j folusviétor præfuit in,Concilio Romano, fedcuni eo ’’Talmeas. Tcftis Enfeb. Z. Ecc'ef, c. i vextran* fl itione Ruffini.Prçtereà Viôtoris nô crat co tépore in omnibus Concilijs prælidere,fedtantùm inlUi?» quiterantigt;iftt.i(iiœcefi. Irnô ne quidem ex Eufèbio probaripoteft, Viftorem Romano ConcilioprS' luifle.Dicitenim ix-iirx.ori» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prçfidcO' '

di auctoritate nullû verbû.UeideÇçlàriéfi prælujt Theophilus,Gallieolienæus, AchaicoBacchylw-Teftis idem EusebiusItb.j. EccleJ. hifi.cap. 2^. Vnds apparet Viâorem non plus iuris habuifle inCïfi' rienfcTijGallicam amp;nbsp;Achaicam Eccleliam,qu3in vel Bacchylus , velircnæus, vel Theophilus habuit in Eccleflam Rom.Et lî quis rem diligenterexpendit» ille videbitipfum Conflantinum inNicçnoConci-lio præfedifle. 111c enim Epifeopos con voc3uit,eif'' que præfcripGt, vnde probationum amp;nbsp;fidet eleinéta def'umere debeant.idem (ententias audio it,fuflfragin moderatus eft elFrene contenticnis ftudium coer-cuit, libellos aceufatorios in ignem con iecit.epifto-pos ad concordiam hortatus eft, amp;nbsp;pcnc coegit, v-traque parte vnanimiter auditafententiam pronun-ciauit,amp; contumaces pçnis coercuit. Ruffin.lib. 1« cap, t.8e 2. Eufebius in vita Côftantinilib.;. Theodor, lib.i. cap. lo. Tertia probatio , quiaÇorneliHi priti^nit duobusfioncitqs bornants, in quibus bVouatus el^

C HRVsViÂN. Dogmatvm. Caf.4. 487 batexEufebio, illud ex//A.tf ?.hoc z'x.ltb.7.cap. Ä. Sed neutrum dicit Eufcbius. Cïimigiturfalfum allcget Bellarminus.fidem non habet ciusprobatio. Deindeetiamhiftis Concilijs EpheopusRomanus prxfuiffet.hocneq; effet nouö, neq; faccretadrem. Nouum non erat, crat enim in fua dioeeeß, ijs vero Concilijs,quæerant extra (ham dicecefin,vtCxra-rienlï,Gallico, Achaicononpræfuit , fed Epilcopi, quierant iniftis locis. Neque ad rem facit. Non enim fequitur illos non poffe crrarc.qui præfunt có-cilijs,alioqui n. amp;Bacchylus,amp;Theophilus,amp; Ire-nçus,amp;multr alij errare nó pofsét.Sed hoceft abfur-dü.Ergo amp;nbsp;illud.Quarta probatio.quia papa prælc-ditinSynodo Nicænajcamque approbauit,amp;jn ea Arrianifmum fuftulit.

Papa præleditin Concilio Nieæno. Ergo papa nonpoteff errare in fcriptura interpretanda.

Refpondeo antecedens hoc effe falfum. Nam vel Euftatnius vel Hofius præfedit . Euftathius enim inter Epifcopos primum locum infelsionetenuir. Theodoretuslib. i.cap.7. Idem poteft colligi ex Eufeb.lib. 3. devitaConftantini. Hnfius veró in fubfcriptionibus primum locum tenait, neque vt legatus papçfubfcripfK,fed vtEpifcopusCordubê-^xi.HofniS Epißopus- ciuitiitis Corduhenjhproitinciic Ht' j^Mudixit.ttacredoßeut fuperifts fcriptftm efl'. De Vi— âore verô amp;Vincentiorcriptumcd,quodpro Pi-pa Romano fubfcripferint.'t/ißar ^Uinctntius pres^ bjterivrbii'jR,omlt;e pro 'vetterabili vtro Papa Epifiopa Sjltteflro fabferipfi»}»!. DeindeTheodoritus lib.i.c. Tt difertè dicit,‘^?»4»»»» Spifioput/t mißß’e preibjteroi-,

no treSjfed duoi.Kt fi Hofius fimul à papa miflus efgt; (êt, turn tres ab co mißi effent, Houus (c. Viâof» amp;Vincentius. Vnde apparet Hofij amp;nbsp;rcliquorum duorum fubfcriptioncs effe diuerfas, acproindefi illc qui primus affedit, fuit præfes; tumEuftathiuJ præfeditjfivcro ille,qui primo rubfcrip(ît,tum Ho lïusfuitpræfes. Sozomenus Romani Epifcopi le-gatisquartum locum attribuit, vt eft in Tripartit« Tjifl'.lilgt;.2.cap.f.TLxomnibus autem antiquis fcriptO' ribus nemo eft, qui dicit Papæ Romani tum fuifli in omnibusConcilijs præfidere. Præfatorquidcm in Concilium Nicænumin i.Tom.Cociliorumdi-ç\t,hancSynodummedianftbitsTt^manit fedts presbyteria ^rrijvenenadefiruxiffe. Sednemo eft idoneus teftis in propria fua caufä. Deinde idempræfator ineadé præfatione dicit, Petrum P^ttlnmtodem die,eoiier»^ tempore occifose/fe, idque fub Nerone. Idem in cadem præfationedicit, Pacobumfratreml)omitgt;i t[!eà Petro, lacobo, lohanue ty^poflelts Epifcopur» ot' dtnatum. Vtrumque tam verum , quàm verum eft papamin Concilio Nicænopræfediffe. Paulus enim non paffiis eft eodem die, quo Petrus, neq; lacobus ab Apoftolis, fed ab ipfo Chrifto immediate voca* tus eft. Matth. 10.V.5. EtMarc. î.v.18. EfLuc.^. V. 15. Q^d autem dicit décréta tftius (yonctlij efse a papt approbata,miii\ facit ad rem. Eadem enim approbâ-tafuntabEpifcopisinlllyrico, vt docet Theodo-retus lib. ^.Ecclef.htfi. cap. i. Sedamp;Siculi Nicænam formulam approbarunt. Sozomenus Itb.f. cap.t. Num hinc infertBellarminus Epifeopos Illyricos, Si Siculos, corumque fucceffores orancsamp; fingulos non

Christi an. Dogmatvm. (ap. /. 489 non poffeerrare in fcriptura explicanda? Deinde no papa; (cd Holms, Euftathius,amp; Athanafius Arrium lemtarunt, neque formula Nicæna idcó veraeft, quiaàpapaapprobataeft, fedquiacumDei verbo congruit, ideo vera cft ; amp;nbsp;obeamcaufametiamft Oullus papa earn approbafTet,tarnen veraeffet.Quöd autem Synodales petiuerint Romanorum appro-bationem, nullam aliara obcaufamfccerunt, quam vt Arrium communi confenfu facilius euertcrent. Eft igitur fallacia à nö caufavt cau(a.Quintaproba-tio, quiaPapa Romanus prçfcdit inConcilio Con-ftantinopolitano, in eoque hxrefin Macedonij di-reinit.boc probat ex Theodoreto /«k ƒ. cap.8. At falfum allcgit , nihilcnimtale docetTheodoretus. Ergo fidem non habet eiusprobatio. Deinde nec Papa Romanus, ßil^eSiarntsprtfedit, ille enim primo loco fubfcrip6t,vt ipüctfx. i. Tomo (oncil.Vr'S-tereï legimus Ncókarium maxime effe auftorem Canonum Conftantinopolitanorum in argumento 1 huiusConcilij, ScDtßtHÜ:. /tf. Cap. Primaautem l Synodus. Ex his manifeftum eft, Papam in iftis l primisConciliJsnon præfedifle.Reliquasprobatio-l nes excutiam controuerfia quarta, hx enim 8c ill® l nihil faciunt ad rem. Nam etiamfi papaprxfcdiffet I iniftisConcilijs, ifihinc tarnen non fequereturpa-1 pam non poise errate in fcriptura interpretanda. 1 D iofcorus enim prxfedit in Ephefin o fccun do Jre -l nsus inGallico, Cyprianus in Carthaginenfi,amp; ta-l men hi oês aliquando errarut. MLanifeftu igitur pa-l pam Rom. nonprxfcdifse in omnibus Concilljs.SC eos qui in Concilijs prxfident.pofse errate.

■' jirgttmenta propapifiicaregulainierperationisaP/i-parumaHcloritatedacid, ‘

SVperiori capite refutauimus argumentum,quod ex praxiEcclefiæ attulit Bellarminus, nuncrc' futabimus illud, quoda paparum auftóritateduxif* Çiimum argumentum,quia 2\\(\MïpapttdtxerHntcutt' fas^rauioiresad indicium i^4pofiolica (idis pertinert.

Quorundam Paparum difta funt vera , aliqui Tapæ dixerunt caufas grauiores ad judicium Apoftolicx fedis pertinere. Ergo Papa non poteft errare in fcriptura interpre» tanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Refpondeo aliud concludi, quangt;fuit in praimif» fis. Prsdicatum enim conclufionis non eftinan-teccdentc. Deinde infertconclulionem negatiuain ex præmifsis aftirmatiuis. Deniquc Maiorvniuer-ialiterfumpta cftfalla. Vidtor enim condemnauit Ecclefias Afiaticas, fed erraffe cum in careantea ex Eufebio, amp;IrenæQdQCuimus. Idem docet Hieronymus in Catalogo.C.Irenæus, Sc Papam peße htre-ikum fieri, Cy à fide deuiare docet G ra tian u s,‘jDiJh»il' 4.O.C. SiPapti, Quofdam etiam à fide defeciffete-ftantur Achatius, Anafiafins, Liberius,Felix,SciXt] pa-pæ,qui in hærefin prolapfi funt. Quin amp;nbsp;Papa Romanus in Concilio Africano falftatis conuidluseft, vt\gt;!itetexfip.iof.ifiifts Concily. Hineapparetnon verum effe, quicquid dicit Papa Romanus. Quod adMinorem attinet, earn probat 5. teftibusDama-fo, innocentio, Leone, GeUfio » amp;nbsp;Iulio,3d quos 1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prios

Chrîsti an. Doomatvm. (ap. y. 491 priùsin généré , deinde in fpecie refpondebo . In genere dtco, papas in propria caufa non efle idoneos teftes.Nam cuius rcs in aliquo negotio agi tur ,ille in in CO ( illius cnim intereft ) non ell idoneus teftis. Inflitutton. de Tiilawuts ordtn^ndu 5 . Jed ne^ue. L.. Nullus. 10. ff. deTefftbus. L. om» bus. p. Codi te eodem L. i , §. t» propritt. ff. cjusudo appellant dttmltt. lam in fpecie. AcprinauinquodadDa-mafufnattinet, fuit homo iffearrogans, fidtitofuSt^fr /uperbus. AmmianusMarcellinus27, narrat,««»» 1 cumUrßmcode Epiffop^li jede itJtpugnaffe,vt Tincentius vrbts prtt, eHus tn juburbunum fecefsertt^et in Bafiltca Ser-utnt^vbiCkrtffiantconuentebant 12f. hommesJint tru~ ctdatt, vnde apparct cum non per vocationem Chri-ftijfcdperiniuftam viinEpifcoparumKom. inua-fifle. DeindeipfaEpiftola eftconfièlitia. Damafus enim fcripfit earn Sttbcone Fhtuio ffonjultbus. Kt taies confules tempore Damafi nullifuerunt. Qnod adlnnocentiumattinet, dicit Erafmns inhacEpi-ftola 0quot; diBione n tngentum ^^erudtttonemre^uiri-mtts talipfitledtgnd, cuius iudicio 8c nosiùbfcribim*. Leo fuit homo arrogans,temerè cnim amp;nbsp;arroganter Eutychetis à Conftantinopolit. Synodo legitime damnati caufam fufcipit, idque contra Decretum SynodiNicçnX'Eandem arrogantiam amp;nbsp;impuden-tiatninfedelLomanacontravecerescanoneseuehc-daetiam in Gelafio amp;nbsp;Gregorio inuenies. Iulius e-tiain præter fupradiftam arrogantiam fe faljariunt probat. Allegatenim in primo ConcilioNicæno conftitutum,o»»»ei controuerßasgrauiores ad fedem fertinere. Dura igitur Bellarminusluliumcumeo-dcm

demdecretoNicaeno s’ilcgat, eiufdem faifi crimen efFugcrenon potaft. Cùm Apianus aSynodoAfn* canaelTctcxcommunicatus, prouocabat adSozim^ PapamRom.hicrenon audita iubet eumadcorn* xnuntonem admitti, Sc mifsa legatione docet Afros male faccre, inconciliocnim Nicsnoconftitutum efTc, vt res grauiorcs nö nifi cum confenfu fedis Ró. diiudicentar.Fauftinus eius Icganonis princaps So-lirai(ententiamexfcripto legit,i.Ce»cil. Jfri' €Am. SedEpifcopi Afri, vt Auguftinus, amp;alijvifi doâi, ciim décréta concilij Nicæni legerent.dicunt feifta,quæ perFauftinum àSozimo afFerebantur, non inuenire, £ap.4,£oncilij yifricani, Itaque Fraudé fubolentesmiferunt Innocentium ad Cyrillum A« lexandriæ Epircopum,amp; Marcum ad Atticum Có' ftantinopoleos, vt authentica exempla decretoruui Nicxnorum afFerrent. In librisautem.quos illiat' tulerunt,plane contrarium fuit inuentum, nempet»‘ fmeriigr^oMs clmeoi Epifc»pos fuit archtmetropoli^ tAuit aperti/stmètommifiteffe.Cap, tor. fouctl.^frK' Scribuntigirur Afriad ßonifacium,amp;reprehendüt eum,quôd7e 4/lt;ew tmmtfitat. Deinde ad-dunt, in nulla Pâtrum Synódt ctnflnutum eße,vt alu^uii tancjuam a Papa latere mittatur, 8c ftatuunt canone 91- vt excommunicetur , ejut adtranfmarinaappellat. Vnde fole clariùs apparet Nicaenum illuddccretuni efle manifcftum rnendacium, amp;quoni3mpapirt3rü fcntcntiadeinterpretationis régula mcndacio niti-tur.fequitur earn ipfam falfam mendacemque elTe. Atquchocad Bcllarmini argumentum de Paparum audoritatc, in quo quoniam Maior particularis eft.

Christian. Dogmatvm. Cap.«, 495 amp;nbsp;Minor idonea probationc deftituitur, fequitur dep\oratampapiftarurn caufam eononiuuari. ’

BeUarmini fro paftfltca iHttrfrotationit rtgula ab Imftratornm auiiorttatedejumptartfit^ tantur,

KEfutatisargumêtis à Paparum auftoritate pro papifticæ intcrpretationis régula, fequuntur ca quœabImpcratorura automatefumuntur. Primii tale eft,

Quod aliquiimperatores faciunt, boccftlegiti-mum 84 reftutn. Sed aliqui Imperatores fta« tuûtEcclefiafticas cauffas ab Ecclcfiafticisper-fonistradari deberc. Ergo Papæ iudicium eft omnis intcrpretationis'régula.

Refpondeo aliud concludi. quàm tuit in præmif-fis. Deinde argumentum ad nullam form am poteft rcduci.Prçtereà,Maior vniuerlaliterfumpta cftfalfa. CaligulacnimjNero,Domitianus,amp;alij multafta-tuerunt,quaE non funt vera. Hoc ita manifcftum eft, vt probatione non fit opus. Quod ad Minorem at» tinet illa nihil facit ad rem.Quôd enim Imperatores Epikopis concefferunt iudicium Ecclcfiafticarura eaufarum,iftinc non fequiturjEpifcopos non polTc 1 etrire,neque fcquitur,eos quidlibet debere contra ! Dei verbum ftatuere, neque fequitur debere efle ra-

tum.quicquid ab Epifcopis ftatuitur.Idque ob cam cauffam, quia ita ab Epifcopis conftitutum eft, (cd imperatores iftos fuiffe modeftos, neque voluilTc (c ' alicnisnegotijs immdccre rede fequitur, eft igitur

Quida qbus Imperatores aliqui iudiciü rerü Ec-cle iafticarumÉommifcrunt, illinon poffunt r ' errarein fcriptura explicanda. Sed Epifcopi funt ifti,quibus Imperatores aliqui iudicium reriim ecclefiafticarum commiferunt. Ergo Epifcopi non poflunt errare in fcriptura interpretanda.

. Tum tarnen nilailfèquitur, funt enim purs particulates. Si veto Maiorem vniuerfalitcr formas, turn -ea eftfalfa. Aliqui enim Imperatores,vtNero,Doquot; tnitianus,Caligula, Commlt;-dus amp;nbsp;alij non homini-feus ecclcfiafticis,fedgentilib.hoc iudiciû permife' runt, atq;illiinChriftianis perfequêdis grauifsimè crrarunt.Sed neque Maior particulariteracceptaeft vera.Ipfen. Deuscômifitfummo facerdoti cumfuo collogio judicium rerûecclefiafticarû in pop.Iudai-co.Er tamé idem fàcerdos in Chrifto condemnin-do,amp;eius dodrinaprofligada grauifsimèaberrauit. Plura exépla (untin prôptu. Siueigitur Maiorvni* uerlàliter, bueparticulariteraccipiatur,eftfalfa.No cnim cuicunque iudici indicium légitimé comiffum cft,ille hoc légitimé adminiftrat. Eftcnim perinde ac fl dicas,Omnes Monachi debent efle cafti, ergo funt cafti. Vel, Nulîi homines debent peccare, ergo nullihomines peccant. Plane codemmodocongt; cludis, Omnes epifcopidebent rede indicate, ergo reétè iudicant, vel, Omnes epifcopi debent Scripturam r dè interpretari , ergo rede inter-pretantur. Sed quid verbis opus eft ? epifeopos 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QuibuJ

quitus iudicium ccclefiafticum comxniffom erat, in iudicando, fcriptura interpretanda (acpè abcrraf*-ft docent Hiftoriae vetcres amp;nbsp;rocentes-^Pottremà totum hoe argumentuth et(i verum efletgt; tarnen nt-feil iuuaret caufam papifticam ; Imperatores enim np foli Pape Kom. fed Stalijs eplfeopis iudicium ec-clefufticarum rerum conceffeuunt;.! Siigitur pro* piereàfPâpa Kó. non poteft'errarc,fequiturSireU-quosepifcoposnonpoiTeerrarc. Atq;hæcde Magt; lore. Minorera probat Bellar.oâo teftibus. lUoruai primus eft. Aurelianus, fedhuius teftimoniumnon iuuat Bellarminum. Aurelianus enim non foli epi-fcopoKomanoJed/drerriofi^’x«/f4/« tàem comeätt.Si igiturexbäCKoneefsione Papa non potefterrarcin Scripturainttrpretanda, fequitur nullum facerdot^ Italie polfe errate in Scriptura interpretanda. At hoc non vult BcllarminUsV' Deinde expende tuum »rgiiraentum Bellarmine. Aurelianusrefpondet,vt ttmflnmcoHcedatiri- ijs,tjuibus facerdotes Italtaet Epifco.. j«j/î»«j.fcocfr44i«»«te»r.Ergopapanon poteftcrrarc in Scriptura interpretanda.

Muko equidem efficacius colligeres, fi conclu.» deresinhunemodum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Baculus ftat in angulo , Ergo Papa Komanus non poteft in Scriptura interpretanda er.» rare.

Eadem enim in vtroq; argumeto vis confequen-tiæ. Dein de quod Bellarminus dicit, ridiculum efr, Cui n.perfiiadebit Imperatorê gentile contempto-ïem, irriforê, Scperfequutoré Cbriftianac rcligionis \ voluiffeVumtnum iudicium lerum ecclefi^ticarum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concc-

conccdcre Epifcopo Romano? Prætereà fi fibi pi' ' pa eo tempore indicium rerum Ecclefiafticarurt fumpfilTet, derifa amp;nbsp;explofa fuiflet cius ftoliditas, H fatuitas,etiam ab Epifeopis Chriltianis. N am pauld j poft in Synodo Nicaena conftitutum eft, Ckrtcestih prioru arib»fi,et b pifcofosJftisAfetropolitanucntfmi^^^ ? tjfe. Epift.cócil. African.ad Papam Romanu in fa»® jftius concilij. Deinde multisannis poitin Con* cilio Africano conftitutum eft, vtß^MtstuitranJtni' rigt;taprotiocet,excomf»unicetur.Concü.kinc»n.\.iaoD^ 42. Etcùm Sozimus Papa Rom. mittcret in Afai^^ Fauftinum.vt per cum hoc decretum impediret,fuil falßconttt^uj. codem concilio.cap* j .4.5.6.amp; 7.Pi'?' tercà Bellar. hoc codem capite voluit Iulius pap* probare,fc efle fummumiudicem controuerliaruß txdtcreto Nkmo^ Kt nunc doces,y«w,OT«»»lt;//«lt;flt;*‘^^ cittm tempore j4urelianï ad ‘Tapam pertmai^e. Auti* gitur erraSjdum dicis,illud pcrNicænum concilium ad Papam pertinere, aut erras dum dicisilludtem« pore Aureliani ad papam pertinuifle . Nam quod tempore Aureliani ad papam pertinuit, hoc per Ni’ cçnû concilium papæ acquifitum non crt,amp; contra. Quod per concilium Nicçnum papae pnmiim attrk butum eftjhoctempore Aureliani ad paparr nonp-tinuit. Nifi concédas, fêquitur eandem rem finul efle amp;nbsp;non efle,id eft, duo contradiéloria efle fimul vera. Hic obiter notandum eft,6. ImpcratoresfuiP fc inter Aurelunumamp;Synodum Nicenam,ncnipe Tacitum.Floreanum, Probu, Carum Dioclctianû, Conftantium ,hos demùm fcquutus cft,Conftan' tinus magnus qui indy turn illud concilium in Ni- '

Christian. Dogmat.vm. Cap. 6. 49^ Cæa congregauit. Si dicis fumtnum iftud iudiciutn pertiviuiffe quidem ad papam tempore Aurcliani* fed in pofterioribus Synodis hoc fuiffe maniieftatû* tum oitendis aliam fatuitatem. Nicaenienira Patres aliter ftatuerunt, quemadmodmn ante docui. Vn-de neceffario colligo,

Qiit tempore primitiuæ Ecclehæ fummum in Ecclefia iudicium non habuit, ei nunc non competit.Sed papa tempore primitluae Eccle-fixtummum iudicium in Ecclefianon habuit* Ergo einunc non çompetit.

Deinde fi omnes ifti funt hxretici, qui paps fura-tnum hoc iudicium in Ecclefia concederc nolunt, turn tota vniuerfalis primitiua Ecclefia cum omni* busdoftoribus amp;nbsp;Epifcopis efthsrctica. Ex omnibus enim illis nemo voluit Papam Romanum pro fummo indicé in re Ecclcfiafticacognofcere. itatn cumTridentinum concilium dicat illis anathema* qui non agnofcant papam effe fummum in Ecclefia i iudicem, neque agnofcant papam non poffc in fcri-* pturainterpetranda errare, turn duo ilia vniuerfalia conciliaeXfnc«MW»fc. amp;nbsp;NtcMttm funt malcdiäa amp;nbsp;anathemati obnoxia. Sed hoc haâenus abfque blafphemianemo docuit. Ergo fatendum cftTri-dentinum cocilium efle blafphcmum amp;nbsp;anathemati obnoxiura.Et vt nugs Bellatraini detcgantur,Co»* cilium Nicanum, (^arthagi»enfi fixtum^ ^fricanum ƒ«»(àpapaapprobata. Oiftmâ. i6. C.SanétaCap* Quoniara.C.prima,amp; Diftinft. 15.C.Sicut. Atm illis ftatutum eft , non effe fummum iudteem.

Qu®fi fimul verafuntjequnur papaW cffcfummum iudiccm , amp;nonefle (ummi’m iudi* cemjd eft, duo contradiôoriaefle fimul vera.

Secundus teftis eft C onftantinus,is teftc Eufeb-'* 5. de vita Conftantini,in concilie NicaenoMw/rw^

Epi/etpi anKuißent . Hinc infert Bellar-minusPapani Romanum nôpoffe errareinferiptu-ra interpretanda. Argumentum tale,

Conftantinus Imperator non priùs afledit, quàm Epifeopi annuiflent. Ergo Papa Romanus non poteft errare in fcriptura interpretanda.

lt; Mirum fi lefuitam, qui logicus videri cupit,huiu$ argumêti no pudeat.Scd pergit B ell a r.amp; dicit Con-ftantinûin iftocôcilionôprxfedilTc,indcinfertPapara Rom. non pofle errare in fcripturaexplicanda.

Conftantinus non fuit praefes in Nicænoconci-lio. Ergo Papa Romanus non poteft errare in fcriptura explicanda.

Argumentum ftmile priori. Deinde antecedens falfum efle iam ante oftedimus. Sed addit Bellarmi-nus,amp; dicit ßonfluntinum Jmperatvrimßripfißc lt;’W-fies Epifcopes,vt ijutctjtàdin faniits EpiJcej.orumConct* It^s decernitur, id dtuime Tjolûtati in Dntuerfnm tribnatur.

Quod Imperator refcriplit hoc eft Icgitimu amp;nbsp;ob-Icruadfl.Sed Imperator refcriplit,vt qcquidin fanftisEpifeoporu Synodis conftitutu eft,id diuinæ voluntatitnbuatur. Ergo PapaRora. non poteft errare inferiptura explicanda.

Refpondco Maiorem nontll'efmp'iciterverani. Nam non omnium Imperatoru rcfcripta lunt nobis - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfer-

Christian. Dogmat vm. Cap. e. 495? obfcruanda. Semper enim tenenda eft régula, O/)ar-UtT)temapii obedtre, ijnóm hominibut. ItaqueMaio* remaccipimus cumhac conditione.Omnium prin-cipumcdiâa,^uano» pugnantcnm^Deivcrbo, eafunt veraamp; nobis obfcruanda. Quod adMinorematti-net,non ncgamus ca obfcruanda eflc, quae in fanäis EpifcoporumSynodis conftituuntur. Sedquid hoc AnpapamRomanum? Ilie enim ncquc fanftuseft, nequc Synodus eft,ncquc lanftçSynodi fanflia pars eft.Dcinde fi ilia obfcruanda funt,qux in fan ft is E-pifcoporüSynodis côftituûtur.rww papa no eßfUmas fieerdosAii n.ftatutu eft in fynod.Cart. 3.c. 16. Neq; bbrt apocrjphi fnnt(^anoniciAtin.ttitutû eft infynod. Laod. c. ^g.iiecç,app{llandfiefl ad papa ÄJ.ita n.ftatutu eft in côcilio Afric.c.9 i.Ucniq; hoc argum.ni-hil facit adcôcilia papalia, ilia n.nô funtfanûa.Præ-terei aliud côcluditur, quàmfuitin prxmifsis.Nain neque prxdicatum.neque fubicftum C onclufionis fuit in antécédente. SedaffcrtBellarminusamp; quar-tumargum.ex Ambrofio, Epift.p.vbi Ambrofius dicit,(pnßant.dedijji Epifetptsliber»ittdicia. Hinc infer! Bellar.papâ non poffe errarc in fcript.explicamp;da.

Quibusimperator liberû iudiciû dédit,illi nô pof-funterrare in fcript.cxplicâda.Sed Epifeopifunt ifti, quib’ Imperator dédit liberû iudiciû. Ergo folus papa non poteft errarc iqfcript.explicâda, Sanè pudet me horum argumentorum Bellarmi-ne.Vides enim ipfe aliud concludi,quàm fuit in prç-mifsis. Deinde Maior non eft vera. Sæpè enim errat ôclabitur, cuilibcraiudicandipoteftasconcefla I «ft. Caiphxenimiudicandipoteftas dataerat, led li a in

in ludicandoaberrauit. Diofcoro libera iudicandi poteftas ab Imperatorc amp;nbsp;Impératrice data crat, iniudicandoabcrrauit. Similia exempla pafsimoC' currunt. Dcindeamp;aliuserrortftinMaicrc. Nam noncuicunque Ecclefiafticarum controueibaruni indicium conceflum cft,illc nôpotcft errarcin ferp pturaexplicanda. Multi enim Epifcopi habuerunt judicium controuerfiarnm Eccleiiafticarnm, vt Au-guftinus in concilio Africano, amp;nbsp;Cyprianus in con-cilio Carthaginenfi • Et tarnen hi quandoque in Scriptura interpretanda aberrarunt, plnra exempla funt inprcmptu , fedhaec fufficiantadfalfitatem Maioris oftendendam. Deinde amp;nbsp;Minor nontft ftmpliciter vera . Peteft enim ita intelligi, qeôlt;i Imperatotjijs nihil prxfcripferit, fed permiferit, vt fecundum verbum Dei libéré iudicarft, amp;nbsp;tnm Miquot; norem concedimus .SiverôMinorem itaintcHigit, vt exiftimet Imperatorem eis concefsifl'e pottftatem quidlibet iudicandi, etiam centra Dei vei bum,tvni ilia eft falfa. Imperator enim cîim patres Nieçæ con-gregatos alloqueretur, dixit, futitlibri prof hetici^ ^foßolici, ejuiaftrie e^idcretiefidfim fit, docent, defoßtn igitur om nt kofltltdtjcordia,^ dtteinitui mfittratisfcriftu-rtsfitmamusearttmrertim^ejmitn controuerßatn ■vocMur, foltitioncm.Nriâtapparet Bellarmine eorrminiudi-candopoteflatemfuiflecertis limitibus amp;nbsp;terminis comprehenfam. Dcindeetiamfi Imperator hoe non cdixilTct,tarnen ita fieti dtbcret.A pofloli enim ipfi. non habuerunt poteflatem quiequam prcnuncian-di,nifi ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ckrtftusmar.dßtterett, Matth, a 8.Ergo

C HRtSTf AN. Dogmatvm. Cap.6. 501 I quicquam ftatucndi, nifi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrijlus mAniiauerttt. I

buerurtt libcratn iudicindi potcftatemjfcquitur lm- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

peratoremeffèfupra Plt;tpam, Qui cntm ab altera potc- I ftatena habetdUc inferior eft illo, à quo poceftatem | habet. Antécedens ipleBcllarminus ex Ambrofio I pokiit, Ergo vt confequens concédât eft neceffe. । Benique li epifcopihabcnt liberumiudicium propter banc lm peratoris indulgentiam» fequitur ialsti elTe, quod in argumento praecedente dixit, «Xm-ItMitmedoftü eflie lùmmû iudicium efte penes papa Koman.Mam li fummum indicium dédit epifeopis Conftantinus.nonhabuerunt illud tempore Aure-liani,et fihabueruntillud tempore Aureliani, turn Conftantinus hoc illis non elargituseft. Poftremo fihicMiiorSc Minor funt vera.tum lequitur non folùmpapam, fed nullum cpilcopum pofle errareia (criptura explicanda. Sic enim colligi debebat.

Qjibus Conftantinus liberum iudicium dédit in eccleftafticis çontroucrftis, illi non polTunt errare in feriptura explicanda . Epifeopi funt ifti quibus Imperator hoc concefsit, Ergo epifeopimon poftunt errare in Sc riptura explicanda.

Hanc conctuftonem qnoniam Bcllarminus non concedit. Manifeftumeft illamlmperatorislibera-litatem non elfe idoneum medium ad probandum illud,quod in manibus cft. Hue accedit toium hoc beneficium effe perfonale, eidem enim epifeopi veî finguli, vclcohiunélipoft concilium illud folutum* uonhubuerunt iftampoteftatera. Singuli non ha-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li. 5 bueiuwi

te},ftierunt abScclefiareieili. ConiunóH etiam œcu» nicnicè non habuerunt. Poft folutumcnim concilium non licuit illis abfque Imperatoris mandato rurfus œtumenicè conuenire. Adde totem hocar-gumentUiT- nihilfacere ad rcm.Quicquid enim imperator cpnccfsit, hoe concefsit Epifiopist At Pap* Romanus non eftepdeopus, ergo ilh ab Ijnpcri-tore nihil conctlTum cft.

His non contentus Bellarminus addit quin-rum Argumentum, ncmpcquod Conftantinusw-dicinm de ‘DonnttßtstjyCeltiatMlipm.Epifiopocemmh

Cui Imperator iudicium de Donatiftiscoroini* fit.illc non poteft errare in Scriptuja explican-da.SedIrnperatorhoccommilitMehi*ds£pi» fcopo Romano,Ergo Papa Romanus non poteft errare in fciipturaexplicanda.

Refpondco Maiorenaefle lalfam. Namantè o-ftendi iftosindicesIxpèaberrarc , quos ipfeDcus conftituit,vt taceam cos errare pofle, quos homo conftituit. Ad Minorcmdico, Imperatorem non foliEpifcopo Roinano,{èdpofteum amp;nbsp;EpiliopeeA' retatenfihoe iudicium eommififfe amp;poftvtrumqu« ipfrmImperatoremtttdtcaße. Vndefi(êquiïureosnon pofleerrare inScripturacxplicanda, quoslmpera-toreain reiudicescóftituit ,tumnequc Epilcopus ArelatenGs poteft errare in Scriptura explicanda. Sed hoe non, ergo nee illud. Deinde totum hoe cft perfonalc,amp; in exemplum trahi non debet. Namvt epifeopus Arclatenlis propter iUud iu^cium poft

*pifcopum Romanü Temper iudicare non poteft, it» Papa Rom. propter idem mandatum no fem-

P^rpoftAfricanos iudicare poteft. Si Bellar. hoe P'ttinaciùs negat, fequitur Arelatenfemeflefupra ^''nianum,amp; Imperatoremeffe fupra vtrumqj.Sed '‘•fTe hoe totum perfonale manifeftum eft. Nam in ^°ncilio AfricanoCanoneçz.ftatutumcit, ne^uis iranfmttrina fronocaret, 8c in concilio Nicæno, ^’noneó.ftatutumcft, vt papa Romanus tantùm fuM ScclefiM tudicaret. Deinde ex hoe ’fguinen to fortius colligi poteft, papa nequcfuifle ^^prcmum, neque competentemiudicem Donati-.

Nam qui ab Imperatore in caufa particular!iu-dcxdatur.illenon eftipfoiurecompetens iudex. SedepifcopusRom . eft ab Imperatore in hac cauiTa iudex datus. Ergo epifcopus Rö. ipfo iure in haceötrouerfia competens iudex nonerat.

, Maioreft manifcfta, Inquaenimcauflàquîsipfo 'Ure iudex eft,illenó habet opus, vt in eadem cauiTa, ^ugiilan priuilegio iudex conftJtuatur. Minorera poluit Bellarmin US.

Deindeàquoprouocarelicet, illenöeftfummus iudex. Sed ab epifcopo Romano prouocare licet. Ergo epifcopus Romanus noneftfum-mus iudex.

Maioreft manifefta. Minorem docet Augufri-uusepift. i6z. amp;nbsp;Donatiftæ fuo exemplo proba. ^nt. Denique li PapaeiTet fummus iudex,potuip. ^«Donatiftarocogere, vtinfuafcntetiaacquiefce-

ret. Sed hoc non,ergo nequc illud. Autfilmpcra* torexillimaflet Komanum pontificem efle fuprc-' muni tudicem, ipfé coëgifl'et Donatiftam, vt in Romani epifcopi (èntentia acquiefcerct. Sedhocnon, Ergo Imperator non habuit ilium pro fupremp Indice , nequç ille le gefsit pro fupremoludice. Po-ftremo,qui in controuerha Eccleliaftica indices dare,appellationesfufcipere,poft priores Indices,alios Indices dare poteft, amp;nbsp;poft cos omnes lüpremarn fcntcntiartiferendi poteftatem habet, iliccftfupra papam Komanum. Sed Imperator potuitepifeopo Romano mandate, vt earn cauffam cognofeeretjide potuit poft lata fentetiam appcllationem fufeipetc, potuit tandem poft iudicium epifcopi Romani œâ-darc epilcopo Arelatcnfi, vteandemremcognofcc-Tct,amp; poft vtriufque iudicium fupremamlententia ferre. Ergoimperator eft fuprapapam Rom.

TertiusteftiseftGraiianus, Is in cpiftolaadepi-fcopum Aquileienfem dicit ab Eptfiopts difeordan-tias äijcordiierttditionisJoîki debert. Hine infert Bellarmin us papam Komanum non pofleerrareinferi-pturacxplicanda.

Imperator conftituit epiftopos Intcrpretesjtan. hoc imperatoris ediftum interpretatur Am-hrpfius.Ergo papaKom. nonpotefterrate in Scriptura explicanda.

Equidem Bellarmine dici non poteft, quantope-rè huiufmodi argumentis noftram caufam iuucs, videmus omnes religionem veftram elle deplora-tam,videmus doftifsimos viros, inter quostectiam n unicramus, magnis ctiam vigilijs nihil pofle exco-gitare,

Christian. Dogmatvm. (ap. 6. joy gitare, quod faltem fpccicm aliquä vcri habcat. Vtide euidentcrcolligtmus, vobisaut aDeo mcntein excœcatam eflè, vt lumen Euangelij non vidcatis; velvoscaufam perditam non andere deferere , nc 'otum veftrum regnum corruar; vel denique pro-ptet lucrum amp;nbsp;regnandi cupiditatem feientes Sc ''oleatesmendaciumdefcndere. Hic nihil pronu-damus, tantum rogamus.vt Deus, licuti cœpit, ita pcrgat euangclium luum defendere, dum enim hæc feibo, de GuilioinGalliafuppliciumfumitur, Sc paulo ante languinaria ilia clafsis no ab hominc,fcd aDeoopptelTacft. Illi tit honosamp; gloria. Scdjd »rgunientum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quos Gratianus dicit difeordis erudicionis in re-ligionc interprétésefle, illinon poflunterrare in Scripturaexplicanda. Sed epifcopifuntil. li, quos Gratianus interprètes conftituit. Ergo papa non poteft errare in fcriptura expli-canda.

Maiorem etTefalfamiamante oftefumeft. Dcin-aliud concluditur,quàm fuit in præmifsis. Papa fnim irruit in coclufionem, de quo ne gry quidem, ^uod aiunt,fuit in antécédente . Deinde tequetur itonfolùm papam, fed quemlibet epifeopum non PolTecrrareinfcripturaexplicada. Hocauterri ^uo-num non vult Bellarmin. manifeftumeft,hoc mc-“æmnon efleidoneum ad Bcllarmini fententiatn ™t)ilicndam . Denique licetifta conclufiofallafit, i taitien G vera effet, non iuuaretcaufam Bellannini, I ftquereturenimfolos epifeoposeffeInterprètes, at P*pa non eft epifeopus, quemadmodum fuo loco

Jo6 Lib. 6. D E P R INCIP IIS oftcndcmus. Vnde colligeretur cum non cflc Inter* Eretetn. Cùmigitur papa non fit intcrpres, nequc abeat jus interpretationis.fcquit eum

dum illud fibi arrogar,amp; quoniam aberrat dum in-tcrprctationem(ibifumit,credibile cft, euminipfi etiam intcrpretatione quandoquc aberrarcr Etfi papa effet Epifcopus, hoe tarnen eiuscaulamnon luuaret. Nam amp;nbsp;illi, quijusinterpretandi habent, fepè errant.

QuartusteftiseftTheodofius. Is inepift.Nifo* laiadMichaélemdicit, eum quinonefi exordmefan-öf^iimorum Epifioferum, non debere Eccleßafttcis mmi' Jceri^raclatibus. Ergo inquitBcllarminus.papanon poteft errare in fcriptura explicanda. Argumentum prorfus lefuicicum, vt priora. Eft autem medium duplex. Vnum, Laici non debent fèecclefiaftici* traöatibus immifccre. Alterum, foli epifcopi fàn-ôi debent traétatUi Eedcfiafticos tradtare. Qimd ad primum attinctj Argumentum tale eft,

Qui non funt fànâiepifcopi,illi non debentfra* ôatibus ecclcfiafticis immifceri, fed Laici non funtfancli epifeopi, Ergo rare in fcriptura explicanda.

. Ridicula côclufio, cîira nihil fimile fit in prsmif-fis. Hoc autem concludi debebat. Ergo Laici non debent ecclcfiafticis traâatibus immifceri, quod concedimus. Sed quid hoc,ad papam Komanum? , Laici non debentecclcfiafticis traclatibiis immi-, nbsp;nbsp;nbsp;fceri,Ergo papa non poteft errare in Scripturi

Ergo papa non poteft errare in fcriptura explicanda. V trumq; medium æquè forte. Alterum argumen tä.

Qui debent cccleliaftica traétare , illi non pof-fiint errare in fcriptura explicanda . Sed foli EpifeopiCandi debent ecclçliaftica tragt; dare. Ergo papa non poteft errare in feri* ptura explicanda.

Maiorem effe falfàm iam antè fæpè oftendimus,amp; •'^sipfadoceteosfæpèerraffe, qui eccleßafticatraant. Deinde aliudconcluditur,quàm fuit in pr«-®'ifsi$. Subiedum cnim conclufionis non eftin an-'Wedête.Hoc autem fequebatur. Ergo foli fandi^ P'icopi non poffunt errare in fcriptura explican^C ^tdhanc conclufionem effe falfam docent Augufti-

Cyprianus, Chryfoftomus, Ambrofius, Balt-alij, qui omnes funt fandi epifcopi,amp; tarnen ’Hquando in fcriptura explicandaaberrarunt.Dcin-deetiamfi conclufioveraeffet, tarnen non iuuareC f’ufam Bellarmini.Papa enim Romanus neque epi-^copus.neq; fanctus,multà minus fandus epifeopus ' nbsp;nbsp;Sic igiturargumentû colligendum erat.Solifan-

,Hoc multô cÔmodiîis ex Theodofij edido colli— pP'^teft. Vt autem de confequentiacôfietjfcit Bel-' quot;•'■fEinus Miiorem veram efTcjSt Minorem doceri à I Platina, Barns. Baixo in illorum vitis, amp;nbsp;nos eam ’ “’bimus, curndepapadiCputabiraus.

Quintus teftis eft Marcianus, ille L, Nemo.' dç r^®â^inKate, amp;nbsp;fidç çatholica,

inquit,iudicio rtMertndifsinutS^noiii facit, quifimeliitquot; tiicata ftuoluere iiiJpfttarecb»te»Mt.]Amc intert Bcl-larminus papam non püÜe errare in fcnptura expli' canda.-

■ Refpondeo Maiorcm non efle vcram. lam ante enifnlt;gt;liêdimiKlmpetatorümédicta tumhaclimi-tatione recipiendaeffe, G cum verboDeicongruût. Séperenimifta régulaferuSdaeft, Oportn'Dto ntAÿ[ ebeiiirt ^uàm hoMimbus. Ergo qux ediéta cum Del verbo pugnant , illa debent Dei verbopoftponi. Deinde aliudconclüditur.quàm praemittitur, Nam i«que (übicétum neque prædicatuni conclufionis ••in ancccedentc.Qiipd ad Minorera attinct,ilbm non bona Gde pofuit liellarminus. Marcianus cnim dicït.mc^ucfintelindicata, rcbli dtßitßta iftAtcando rvHoluat, tMinttltttsaMt perfidiit occaßonemindt ijuitens, HæcBellarminus callidè praevermiGt. Exhisappa-ret non omnium Synodorura décréta , fed tantùna ca, quæ reôl'edißioßtayw«r,non debcrc reuolui, idqne non Gmpliciter, fed hoc non deberc Geri cuntfind» epucrendt tamHltfts nbsp;nbsp;ferfidiata. Ergo in, decretaSy-

nodoram »fff» rfüèdtjßoßta, inquirere licet. Deinde ctiam in décréta rcctè difpoGta licct iuquire-re, modo lt;^uis ex inquifitiotte non quxrat tumult us perßdtam. Nos autem Bellarmine tantùm inimpio-rum conciliorum impia décréta inquirimns, idque cum fumma modeftia, amp;nbsp;abfque omni tumultu amp;nbsp;perGdia. Deinde Bellarmine totum hoc argumentum nihil facit ad rem. Sic énim colligendum erat.

Sandtorum ConciliqtnAi décréta reftè difpo-fita nonfunt rcuQltiWa.Eapaeft fanftam concilium

Christian. Dogmatvm. Cap.f. 5^9 ’ cilium, Ergo P»pœ décréta non funtrcuok uenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

At nunc vides Minorcmefle falfam. Papa enim ’''4Ue concilium, neq; (an0us,nequc vllaparsfan-^‘‘^ôcilij, nequc vllum cumfanfto cocilioconfor-habet,multo minus fànôûcôçiliumeft,vtfiio Qftëdcmus.Deindcctlipap33 décréta fcruäda tarnen non omnia, fed tantum illa,qux rcâè i '^ilpofita funtjcruanda eflent. Nam non exiftimo ßdlarminum veile, vt etiam ea, qux malè difpofita ^^JritàPapa,fcruemus. Sed vndeconftabitca redè difpofita efle^num inde,quod à Papa profeftafunt? ^oc quidem vult Bellarminus, fed blafphemum elf, ^impium.Soli enim Deo compctit,vt eins verbum vcrumeflc credatur, nullam aliam ob caufam,quàm ^uiaàDeo profeöumeft. Sed quamdiu Papa non tft Deus, non eft nccelTe, vt Papx verba, proptereà quöd Papæ verba funt, vcra efle crcdamus. Huius äutem rede difpolïtionis régula tfilelum, (ir vmcum redè docuit Conftantinus in Synodo Nicasna. Proinde quatenus alicuius epifcopt intcr-prctatiocumDei verbo congruit, catenuscenfetur I redè difpofita efTe, amp;nbsp;à nobisrecipitur ; quatenus Jutem cum Dei verbo non congruit, eatenus cenfe-turnon redè difpofita efl'e, amp;nbsp;à nobis non recipi-*ur. Vnde necefsarió colligirur,illam tantùm inter-, pretationem efsc redè difpofitam , quæcumDci I ver[)ox«T’«»«x«7;a» cögruit, quçvero cum Dei ver» I lgt;o non congruit,earn non efse rede difpofitam,he-■ que feruanaam ,eti3mfi millies fitapprobata à Papa Roraano. Atque huepertinet, quodinquitGra-tianus

t janus, Diftinô.zo.cap.DccretaleSé ïnexplic^daf^ lt;r4 fcriptnra potiores eße expltcationes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÛH'

roMjmiexpofitionesy i^uàm'RmitnorHm L^ontificumt amp;nbsp;eieUn rationes tres, t .quod ißt dobloresfipi habuerint ma' itremgrattantßirttus, 2. quôdetiam matorem habiK' rtnt fcientiam. 3. quod et tant magis adhareantrationh quantipfiponttfices. Quod fi verum efl: Bellarmine, falfa eft tua conclufio.

Sextustcftis cft Vaicntinianus. Is apud Sozorae-num,lib.6.cap. 'j.nuhi,quiexparteplehis/um^ inquit, fas neneßtalta curiofius jcrutart. Sacerdotes qnibai ißa eurafunt, inter fe tpfiSfquocunquevelint locOiConai“ ^nt. Indchæc concludit.

Laici non debent Ecclefiaftica tradarc . Erg® Papa non poteft errarc in fcriptura explicanoi Item epifcopi tantum debent res Ecclefiafti' castraftare. Ergo Papa non poteft crrare in Scriptura explicanda.

Septimus teftis eft Bafilius, Is in S.Synodo dicît Laicos debere ab Ecclefiafticis negoti js abftinere,amp; «pifcopos tantîim debere res ccclefiafticas traâare.

Laici debent à rebus ecclefiafticis abftinere. Ergo Papa non poteft errare in fcriptura explgt;* canda. Item foli epifcopi debent res ecclefia-fticas traôare, Ergo Papa non poteft crrare in Scriptura explicanda.

Odauus teftis eft Theodoricus rexGotthornm Arrianus. IsinS.SynodoRom.lt;»ôj»o/4ï//, inquir,

Christian. Doomatvm. Cap. 6. jtf fßarbitrto, i» tanto »egatio/iijucftiiApritfcribere, lucati^ ^iüdadfeprater reuerentiam de eccltfiafiicù ueg»tyspera tinere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Qui fequendaprxfcribit* ille non potefterrareJ Concilium fequcndapræfcribit , Ergo papa Romanus non potcft errare in lcriptura eapli-can da.

RerpondeoMaioremeflefalfam, lam antecnîra ®l^endimus,eos, qui fequendapræfcribuntjfepèer» fälTe. Deindcaliud concluditur, quam fuit in prae-'»irsis. Sequitur aût concilium non poffe errare. Sed 'ftamconclufioncm cfle falfam, manifeftumcft. Illa 'nim concilia quT papiftae habent pro legitimis,fx-P'econtradißoria ftatuerunt. VtNicçnum primum

Tridentinum de Tapa poteflate. Carthaginenfe Laodicenfe de librit Canonicis , Africanum Sc tridentinum de ^.^ppel'attenibus, multa alia. ^nde apparet aliquam ex praemifsis falfam efle.

eft Maior , quemadmodum ante oftcndimus. deinde etiamfi hæc conclulîo vera effet , tarnen ''on iuuarct caufam Bellarmini . Papa cnim ne-W concilium , neque fanftus , neque Sanfti ^oncilij fanélum membrum , multo minus fan-

ConciliÛ eft, vt fuo loco oftendemus. Qród ’quot;'em Bellarminus dicit ex Bafilio , Imperato-Epilcopos fitbfcripßpe , inde non fequitur. Papain Roreanum non poffe errare in fcripturaex-P'lcanda , fed iftos Imperatores fuiffe modefloe «miles reamp;è fequitur . Eft igitur fallacia à non 'aulfa , vt caufla . Atque hæc de Argumcntis ’3Impsratorum auâoritate petitis. Cum autem hxc

Lib, f. De PRiNciPtiJ hacc media omnia,aut aliud condudant,aut nihil ft' ciant ad rem, manHèftum eft papæ iudkiiim pro' pter illa non elfe Interprctationis regulam.

^y^gimenta '/tCjracortm patntm tiuElorititte prop^ ptfltCit i»terpretatto»is rebuta addu^a reputttgt;f' tttr.

ARgumenta,quç Bellarminus ab ImperatoruiE audoritatc pro papifticæ Interprctationis régula adduxit,rcfut3uimuscap.fupcriori,nuncretu-tabimusilla,quæ à Græcorum patrumautoritäre adduxit. Primum argumentum ducitur ex Ircn«o, quidocctlib. j. ci^.z.controMerpas no» pojfe deßniri txJcrtpturis,lt;juta varû ab hitreticfstxponnntur.

Quicquiddicitirenæus, hoccft vcrum. SedIrenaeus dicit ex Scripturis controuerfias finiri non pofle . Ergo Papa non poteft crrare in Scriprura interpretanda.

Refpondeo aliudconcludi, quàmfuitin præmif-fis. Deinde Maiorem non efle fimpliciterveram. Irenaeus enim recevfet librum Herma inter (anonicos, Eufeb.Ecclef.hift.lib. 5. cap. S.patrocinaturetiatn errorimdlenariernm. Hieronymus in Caialogo. C. Papias, Idem in Ezechielem, cap. errat ctiam in qetateChrifti.lib.2.Cap.;9.amp;4o. Ergo ncmquio* quiddicitlrenaeuSjhoc eftverum. Denique amp;Mi« norcftfalfa. Non enim Ircnxus ex fua fentcntia, fed cxhçreticorumfententia dicit, Scripturam pofle varie explicari. Hæretici enim varias interpretatiôes

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corn-

Christxan. Dogmatvm. Cap, 7. yjj comminifcebantur, quas fe ab Apoftolorum tradi-xionibus accepide iadabant. Hoe itaeire,nianifeftü ex eodem capite. Cum ex Serif tuns argftuntnr, lo-^uttar de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tffa-

his tntteuiri veritas ah his, ^ui uefeiant tratiittoaem. Alloquin ipfeircnæus fateturveramlêntentiamcx ^cripturacolligipofle. Libro enim a.capite46. amp;nbsp;; ^7'dicit ifanumJeMfum, (îr quifine periculaefi, ipjui» e^uiapertèorfine ambigue,ipßsdtQunibMsinScrtpttt^ ^^ponitur. Et lib.3.cap.ix.o/re»/îp««, quafiuntinScri-fgt;nrisnonpe^untefiendtt ntfiex ipfis fertpturis. Quia ^ocipfoloco, poftquara de conftanti Ecclefiarum ^onfefsione difleruit, ad ipfam Scripturam, tanquâ ’d certain veritatis normam recurrit. ’Jijtuertamurt ^^^\t.,adeam,lt;juaefiexScrtpturis,ofi:enfittnem. lib. j.

Vndccolligipoteft,tantumvnutn eflefanû ''nfumScripturarura.amp;controucrfiasexiplîsScri-Pturis définiri poflë, fecundum irenæum. Deinde verum eft, quod irenæus dicit, hæreticos iaSlare '‘^tusexpefitiones, easque dtcerefiab t^^pofiolicatradi-''^»eaecepijfe, videat Bellarminus, an ne papiftæ hoc ’’I’eant cum hæreticis commune. Si autem Bcllar-■quot;iQus argumentum in hune modum format.

Quod varié exponitur, cius vera fententia eft ilia* quam habet Papa Romanus.SedfàcraScriptu-»avarié exponitur, Ergo illeeft veruslènfus I nbsp;nbsp;nbsp;facrarum Scripturarum,quemaffertPapaBLo-

yum refpondco Maiorem efle falfam . Eft enim ntitio principij . Deinde multi papæ attulcrunt

expôGtiones, qu3E ex diametro erat contradiâofi*, amp;nbsp;(imul vers efle non poterant,neque vnquam ptOquot; babitBcllarminusMaiorem ex Irenaro. Deinueamp; Minorfalfa eft. Scripturan.non admittit variaseX' poGtiones, easque on^nes légitimas, neque hoc vn' quam probabitur ex Irenaco. Nam fuprà notauK Irenæus,Â;4»c^j(7fScriftuntexphcaiicnimi^f^* eßfecundumfcrtptttrM, Ub. 4.. vel ffisdtEliombuspojitaejiinScrifturts.Wb. 2,46. amp;doCCt non orthodoxoSjfed hæreticos, vtiam dixi,fcriptu-ram varie explicate. Secundum Argumentum pC' titurexeodem Iren3eo,quôd illelib,3.cap.3« tit htereticos ad Eccleßam Rontanam.

Ad quos hæretici ab Irenaco remittuntur, illio” poflunterrare infcripturaexplicada.Sed Ro' mana Ecclefia eftilla,ad quam hæretici ablrc-nso remittuntur,Ergo Papa Rom.non poteft errate in fcriptura explicanda.

Refpondeo Maiorcm efle falfam. Nam antè 0-ftendimus, eosfàpè aberralTe.adquosalij iudicandi remittebantur. Deinde aliud eft in Conclufione, J quàmin præmifsis. Si autem dicis,hocfàltemfequi, i Eccleßam Rom.non pofte errate in fcripturaexplicanda, Rclpondco hocquidemfequi, fed propter Maiorisfalfitatem hoc verum efte non poftc,deindc verum non efte,manifeftum eft'.ecclcfiaenim Rom. quæ tempore Irenæi fuit, immeritodamnauitEcclcfitt Orientales. Hieronymus in Catalogo,Cap.Irenæus. , amp;Eufeb.Ecfleßaft.Hift.lib.5.cap.i4.amp; 15. PlurJ ! exempla pafsim occurrunt. Deinde Irenaeus nonfo-liim Romanamecclefiam producitteftemveritatis;

Christian. Dogmatvm. Cap, 7. fij fed amp;nbsp;Afiaticas ealefîas eodem nomine in teftiraogt; nium producit, amp;nbsp;Polycarpi teftimonium eodem \ ordine, quo Romanam ccclefiam collocat. Hie, in-1 quit, docnitfemper, tjute lt;ib Apofiolttdidicerat,tjna ec-tradidtt,^/olafunt vtra, amp;nbsp;te^imonittm hts perhi-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i» j4ßa eceUßtt omnes, amp;nbsp;tjnt vfqut adhua.

ftcctßirttni Pel^carpo. amp;paulöpoft,Ält;/c^,^«fc«e//jE-' fkijitccleßa, t Paulo quidem fundata , lohantu autem fermant Ute apudeos, vßjue adTraiani tempora, tefits efi Was Apofiolerum traditionis. Vnde appare t Irenæum non in Ecclefia Rom. aliquamprxrogatiuam, fed 1 in dodrinae fiiccefsione omne veritatisrobur collocate. Prxtereà etiamfi ambæ præmifsæ veræ effent, tarnen hoc non iuuaret caufara Bellarmini. Na

fana in doârina,ifthinc tarnen nonfèquitur iftacol-luuiem quae nunc Konnae eft,eflc fanam in doólrina. Perindc n.eft,ac fi dicas;Cùm Petrus Antiochiç do-teret.erat ifthic fana dodrina. Ergo amp;nbsp;nüc illic fan» doftrina cft. Itë cùm P aulus Corinthi doccret, erac ; ifthic fina dodrina, Ergo amp;nbsp;nunc iftic fana dodri-naeft.Planè eodem modo non fcquitur, té po re Irc-næi,Romaî,SmirnaE,Ephefi, amp;in rcliquis Afiaticis Ecclefijscratfana dodrina, Ergo amp;nbsp;nunc ifthic fana doftrina eft. Qi^madmodum enim Ephefi, Smirnç I ^Corinthi propter religionis corruptionem nunc 1 fsnadodrinanoneft, itaetiamRomaepropter religionis corruptionem nunc fana dodrina non eft. Profiteantur igitur Romani eandemdodrinam,qua temporeirenæihabuerunt, adminiftrent cadem fa-cramenta.idque eodem modo, reftituant totum re-gimen

regimen ecclefiafiicum , quod tempore Irenæi fuit, relinquant omnia ifta, quae tempore Irenæi ad eccle(iamnonpertinebant,amp; fatebimur RomæelTe veram ecclcfiam, neque inter nos amp;nbsp;Romanos crit vllum difsidium. Quôd autem Bcllarminus cxifti-mat fe hac Itropha poffe euincere.vt papiiticas inter-pretationes etiam cum Dei verbo pugnantes pro authenticis accipiamus, longé errat, amp;nbsp;dum hoc per Irenxumprobat, prodit intolcrabriem verfutiam. Iren XUS enim ]ib.4.cap.6j.dicit,/e^lt;rm74«i exflicatie* ntm e([e earn, tpta eftftiundHinftriftttram. Ac tales ex-pofitioncs cùmpapa nobis offert, recipimus; ciini verb alias affert, quçnonfunt fecundum fcripturitffff eas cum bona venia papx repudiamus.

Poft Irenxum producit Athanafium, qui dicit in cpift. ad folitariam vitam agentes, iudicinm Eccleß* Mcipereftuam aniiorttatem ab Imperatore.

Quod non accipit auöoritatcm ab Imperatore, hocaccipitauftoritatcm àpapa. Sedecclefi« indicium non accipit audijritate ab Imp-Ergo fentcntia papx eft OÎS interpretationis régula.

Rcfpondeo, plané Herculeum Argumentum» Quodenim eft in conclufione, illud non eft in prs-mifsis. Deinde Maior eft falfa, Multa cnim funt, qux ncqueablmperatore,ncquea papahabentau-ûoritatem. Ergo Maiorem efle vniuerfaliterveram noneftnecefle. Et ob earn caufàm neque conclu-ftoncm veram elfe pofte. Deinde non fuitAthana-ftj fentcntia, authcnticam interpretationero ab Ec* clefiafufcipere audoritatem. Multo minus voluit Athanafius,vt authcntica interpretatio fuam aufto-ritatem

C HRÎSTTAN. Dogmatvm. Cap. 7- $17 ritatem à Papa acciperet, amp;nbsp;vt hoe commodtùs in -telligatur,quæftiocft,an papælententia htinterpre-tïtionis régula? Tu ais, nosnegamus, Tu procoii-firmationetuç lêntentiae adducisex Athanafio^wM ituiicmm non capiat auEloritatem ab Imperatore. Hoe vtique medium eft negatiuum, quomodo igi-^'irexeoaffirmatiuam conclufionem neftes? Sanè ^^oniam negatiuumeft,fequiturrxMwe«/» cfle, at lt;iebebat domelttcum efle. Ergo hoe totum, H^od néque antecedens, ncque conlèi^nens papalis in.. ^rprcfationls eft, nihil facit ad rem. Perinde enim

PoftAthanafium adducitBafilium. Is epift. 51, ld Athanafium, fuadet AthanaGo, vtillefcribatad tpifeopumRomanum fnaauSlerttatediJfoluat ^aconcily Ariminenlis,

Quiequid BaGKus dicit, hoe eft verum, fedBafi-lius voluit, vt epifcopusRom. difsoluereta-ftaconcilij AriminenGs, Ergo papa non po« teft errare in fcriptura explicanda.

Refpondeo àliud efle in cÔcluGone,quàm in prç-®™i(sis. Deindequodeftin coneluGone, illudnun-'1'um voluit BaGlius. Ille enim inMoralibus.füm-

18. capite I. dicit, tfuod non oportetßnspliciter, ne-^fteeitra examinationent corripi ab his ejtti fimnlant ve-titatem,veruntex dato nobis à fcriptura charalierevnii-^aemt^ne cogiiojcere. Idemfummaió. cap; t. Oportet^ inquit,ow»ff verbum^aut rem conßrmare facra Script»^ Tt teßintoniOi ad certitttdinem qnidem perfeEHonem bo,

nor urn, adconfußonem vero malor um, Vnde apparct ex Bafilio nihil tale colligi poffè. Si autem quis argumentum in hunc roodum format.

Qui tentât ada concilij Ariminenfis deffruere, illenon potcft errare in Scriptura explicanda. Sedpapa tentât ada concilij Ariminenfis dc-ftruerc , Ergo papa non potcft errare m fcri-ptura explicanda.

Turn Maior non cft vera.Nam non (cquitur.euna qui in impio concilio euertendo laborauit,non pof-fc in fcriptura explicanda errare. Vtrumqueenim nempe errarein fcriptura explicanda, amp;nbsp;laborarein jmpio concilio euertendo poflunt effe in vno eo-demque, idque fimul, amp;nbsp;codem tempore. Deinde non folus papa in concilio eo euertendo labora-uit, fed amp;nbsp;Bafilius amp;nbsp;Athanafius , amp;nbsp;multialij i» eo concilio euertendo laborarunt. Vnde fcquitur amp;nbsp;eos non pofte errare in Scriptura explicanda. Sedhoe non vult Bellarminus,ergo nee illud veile debet. Denique fi maxime fcquerctur epifto-pum Romanum, qui fuit tempore Athanafij non potuifte(quod tarnen eftfalfifsimum)errareinfcri-fjtura explicanda, nihil tarnen iuuaret cauftam Bel- ‘ armini. Papa enim neque cft cpifcopus, neque cum epifeopo quicquam habet commune, vt fuo loco oftenJemus. Bafilium fcquitur Nazianzenus. Ilie in orationc qua ft excufat.quod diu ab ecclefia-fticafundioncabftinuerit, dicit fOaes non Mere pa-ßoretpajeere,neqfee fe fupra terminas eornm elenare,tiioC infert Bcllarminus papam non pofle errare in Scriptura explicanda.

Oues non debet paftores pafcere.id eft,ones debent ab omni polypragmofyne abftinere, Ergo papa Romanus non poteft errate in fcriptura explicanda.

Mirabilis amp;nbsp;prorfus lefuitica logica , nihil c-’'im eft in confequente, quod fuit in antécédente. Ettamen, fiDijsplacet, eft firmum Argumentum, ^'dad rem.

Qui,non debentabouibuspafei , ilfinon pof-funterrarein Scripturaexplicanda. Seapaftores non debent ab ouibus pafei, Ergo papa Romanus non poteft errate in Scriptura explicanda.

Refpondéo Maiorem effc falGm.Non enim qui-tunq; ab ouibus pafei non debent, non poflunter-raretAuguftinuscnim.Irenæus.LadantiuSjCypria-nusjBalilius, amp;nbsp;multi alij nondebuerunt ab ouibus psfei, potucrunt tarnen errare, imo errarunt etiara . Ergo amp;nbsp;conclufio eft falft . Deinde etiam-ficoncluno vera effet, tarnen non iuuaret cauflam Bellarmini , nam iftinc efficerctur nullum pafto-tera poffe errare in Scriptura explicanda. Sed hoc non volunt papiftæ , volunt enim folura ‘Papam non poffe errare in Scriptura explicanda , reli— 'Vuos autem omnes paftores poffe errare. Quod ^iverum eft, manifeftum eft, hoc non efle ido-neum medium ad illud probandum, quod Bel-larminus intendit. Deinde totum Argumentum nihil facit ad rem . Nazianzenus enim de filis pa^ ^w»t«Hoquitur, papa autem noneftpaftor.quem-îdmodum fuo loco often demus. Haec ad Mi-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kk 4 iorcm

iorem . Ad Minorem dico, illam pofle dupli* citer intelligi, vno modo quod oucs non debet fibiper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doccndi partes fumerejllud

fatemur. Altero modo, quod oues nullo modo in doftrinam paftorum inquirere debent, (ed permit-tere paftoribus, vtquidlibet afFeratSc doceant.Sed hocnegamus. Contrariumenimlegimus,Aâ.

l.Ioan.^.Matth. 1 J. Cùmigitur exnisconftctnoa debereindoftrinam propontam inquirere , falfos doftores obferuare, amp;nbsp;cauerc, ne illorum doârina decipiamur. Nodebet Bellarm. xgrè ferre, quod in papae doftrintm inquirimus.ille enim falforum do* (ftorum caput eft. Sed amp;nbsp;alterum argumentumeX codem Naziateno affertur, isn. in orationeadfuos ciucs metu perculfos dicit, Imperatorem (^ciueselft faeimperte fMbteSlos, Hine infert Bellarminus papam Kom.non poffe Ärare in fcriptura explicanda.

Imperator amp;nbsp;populusfunt Nazianzeni imperio fubieifti, Ergo papa non poteft errarc in fcriptura explicanda.

Cuius imperioprinceps amp;nbsp;populus fubieiftus eft, ille non poteft errarc in Scriptura explicanda, Sed Nazian zenus eft ille, cui Imperator amp;nbsp;populus fubiedu s eft, Ergo papa Rom. non poteft errate in fcriptura explicanda.

Refpondeo aliud concludi, quam fuit in praemif-fis. Si dicis, hocfaltem fcqui. Ergo Nazianzenus non poteft errare in fcriptura explicada, tumrefpo-deoMinoremefleambiguara, amp;nbsp;pofle duobus mo-dis intclligi, vno modo, quod epifeopus habet imperium

Christi an. Dogmatvm. (ap. 7. yai perium feculare in imperatoren),amp; tum Minor fim-pliciter cft falCa. Notumenim eiiiïïud,prtwipesge»^ twnniomiM»mr, vosautemnonßa. Matth, zo. v. ay. Mirci io.v.4X.Luc. ii.v.i5.Si autem Minorintel-1'giturde rcgiminefpirituali,tumilla quide cft vera, ^EdMaioreftfalfa. AmbroGo cnim hocmodo,fub-^itiamp;princepsfubieftifuerunt, amp;nbsp;tarnen errauit« Wem de Auguftino, Cypriano , amp;alijsdicipoteft. Deinde etiam G Maior Veraeflet,tamen nihil iuua* fetcîufam ßellarmini, fequereturcnim nullum epi-fcopum poffe errare, omnes cnim epifcopi habent fpiritualc imperium in fuosauditores, led hoc non *ult Bellarminus. Ergo hoc medium non cftido-nemnadilludprobandum, quod Bellarminus in-tendit..

Nazianzenum fcquitur Chryfoftomus, is homtJ lia vltima in lohan. dicit, T*etrumejft toti orii à Chri-gt;

Petrus eft toti orbi magifterpræpoGtus, Ergo papa non poteft crrarc in Scriptura cxplicada^ Equidcm Bellarmine hs ftrophae Helleboro po-i ''us,quàm logicis rationibus purgandac funt.

Petrus eft totius orbis magifter. Papanon eft Petrus, neque cum Petro quicquam habet commune, Ergo papa non poteft crrare in Scri-p pturaexplicanda.

Qui eft totius orbis magifter , ille non pq-teft in Scriptura explicanda errate, led Petrus eft totius orbis magifter , Ergo papa non poteft crrare in Scriptura explicanda.

Refpondeo fubiedumconclufionis non eflein præïnîfsij.Sùntigitur 4. termini.Deinde amp;Bafilius oicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«î)e(«^tt»'®*»Theod. lib.4« c.i6. Num

inde inferet Bellarminus Sc Bafilium non pofle er-rareinScriptura explicanda? Prætereà fi dicis fab tem fequî,Petrum non pofleerrarein Scriptur»explicanda, hoc quiderti verum eft, fed non tantiim, nam folus Petrus non fuit totius orbis magifter.fed omnes Apoftoli habuerut hoc cum Petro commune., Si igiturhoc eft idoneilm argumentum, quod quts non pofsit errare, fic colligendum eilet.

Quifunt totius orbis magiftri, illi non polTunt errare in Scriptura explicanda. Sed oés Apoftoli funt totius orbis magiftri. Ergo oesApo-ftolinon poflunt errare infcript. explicanda.

Hoc argumentum quidcm verifsimumeft , fed nihil ad caufamBcllarmini. Papa enim noneftA-poftolus, neqjquicquam habet cum Apoftolisco-oiune. Officium cnim Apoftolorum fuit extraor-dinarium, papas autem officium noneftextraprdi-narium. Deinde Apoftoli fucruntdiuinitùsàDeo vocati, papa autem ncque diuinitus neque huma-nituseft àOeovocatus. At dicis, Papam clTc Petri fiicccflbrem.Sed hoc eft falfum. Petrus cnim pr«-dicando pauit oues Chrifti.Papa autem occiditoues Chrifti,Teftes omnes hiftoriæ. Deinde Petrus prç-dicauit doftrinam C hrifti. Papa autem dclendit do-ârinam Dæmonioruin, vt fuo loco oftendemus. Ergo quod iaÄat de fua fuccefsionc falfum eft, amp;nbsp;fi maxime verum effet, Papam effe Petri fuccefforem, tamcn nihil faceret ad rem, effet n. talc argumentu.

Christi AK. Dogmatvm. 7- pj Qiÿnon poteft errare.eius fucceflbtes etiam non pofTunt errarc.Sed Apoftoli non pofTunt erra* rc, Ergoeorumfuccefloresnopofliinterrare.

9yod fi verum eft Bellarmine, fequitur nullüm j'l^opum pofle errare omnes cnim epifcopi legi-vocati funt Apoftolorum fucceflbres. Cypria-’quot;’scnimlib.^.epift.p.ad Pupianum dicit,CT»w/or,e-

i ^ßiosApoflolisvieariaerdinatione fucceäere. Sed noc Vult papa Romanus . Quare igitür per hanc

I 'fopham probare contendit fe non poffe errare, nequcepifcopus fit, neq; cum bono epifcopo 'î'^cquam habeat com mune? Sed ad rem. Nos dici-Maiorem efie falfam. Nam Paulus dicit Ad.i o.

^'^Iffiantf^earndilacereut. Petrus dicit,extrémiste-j Musveaturoselfefalfisdo£lores,elt;f)iit. l.cap.x.Quin 'Pfe Chriftus docet, Matth, z futures ejfe Tfeudo^ ^quot;fhetas, ^ui fi fieri pe/sit, etiam eleäosfint decepturü Jödeapparetnon omnes fiiccefTores Apoftolorum ‘Ore bonos, nedum tarn bonos,vt non poßint erraff« Et quid Opus eft verbis, ipfa experientia often-'otquosdam Apoftolorum fucceflbres multashæ-f^ejfparfifle, amp;ecclefiasquasdä funditùscuertiflc. At dicis, Petrus docuit Romç,et papa docet Roraç, ^rgo papa eft Petri fucceflbr. Sed amp;nbsp;Simon Magus ^ptuitR_oinae. Viderit Bellarminus, numnepapa “'nionisMagi potiys , quàm Simonis Petri fuccefi» for Gt.

foftChryfoftomum adducitCyrillum,Isin the-. f®*PudThomam in opufc.cont.Grçcos inquit, ÎÇr 4 Papa ’^^toçcipere debere ^tfid tfneudu et credendii

ßt. Sedhoc teftimoniumnondignaborrefponfiO' ne. ApudCyrilluminThcrauro nonextat. Quod adThomam attinet, eum dolemus non vixiflè xuo feliciore. Atquc hxc dc argumentis, quæ Bellarmi-nus exgrçcis patribus attulit,quç quoniam vel aliu J concludunt, vel nihil faciunt ad rem, manifeftura eft, thefin xquè incertam effe, atque antè erat.

e/4r^«w»/lt;i à Latinorum Patrum aM£lorit4te fr» ptflicit tmerfretationisregitla adduPla refutantitr.

GRaecos patres nonpatrocinari lèntentiæ Bel-larmini oftendimus capite fuperiori, nunc idé deLatinispatnbus oftendemus.Primo loco addu-citTertullianum, is didtiib. de præfcript. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»0*

^dfiriptftrits proutcattdMm eß, nee in his conßtnenditi» eertamendn^uibusnnlla, aut incerta vtüortaeß, HinC infert papamnó pofle errate in fcriptura interpretanda.

Nulla certa viftoria ex Dei verbo , Ergo Papa non poteft errate infcriptura interpretanda.

MirabiJe argumentum lt;nbsp;Nulla entra pars confe-quentis cura antécédente congruit. T amen forma-bimus illud fyllogifticè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

Quod ex Dei verbo conlèqui non poflumüs,hoc aflèquemur ex papa Romano. Sed certam in-tclligentiam ex Dei verbo afsequi non pof-fumus, Ergo eam afTequemur ex Papa Rom.

•Re(p. Maioré in quibusdâ verâ'efTe.in qbufdSfal-ûm,nullæ n. fraudes,nulla mend3cia,nullæ haerefes, nuUa flagitia ex Dei verbo deduci poflunt. Atta-liï

1 Christian. Dogmatvm. Cap. 8, 515 Kimulta oftcndi poffunt ex papa Romano,funtigiquot;. tur quædam,quæ non ex Dei ver bo,fed ex papade-i ducipofsunt. Non tamen ncgamus eflequaedam, quï ex vtroqueprobaripolTunt, vt efle hominem roortalcm. Hine apparet Maioremfecundum quid ''ffanjjfecundum quid falfamefle,amp; hocfufficitad Wncluûonis falfitatem oftendendam . Sed ncque ^inor fimpliciter veramp; eft. Nam non vult Tcrtullia-“us, non poffe fimpliciter veram fententiam ex fcri-pturis colligi, fed non poffe contra Z)lt;o'e/icwquifcri-

I Pturaj negant, certam fentétiam colligi ex Icriptu.-f's. enim quifque principia ncgat,contra cum 'ïiftis principijs difputari nonpoteft, vtreâèintuit Tertullianus. Quod fi verum eft Bellarmine, j 'luorfum tua tam operofa difputatio defalfis 8c per-principijs nobis obtrudendis? Hane autem ^fram effe mentem Tertulliani conftat ex eodem ‘Wulliano, dicit enim diftolibro,»}?» harefisnonre~ ‘‘fit quafdam fcriptttras, ^fiqnas rcetpit,aduili»nil:»ts Itbtra^ionibus ad dijpofitionem infiitnti fut interiter~ '’’•Deinde idem Tertullianus dicit contraPraxaan*, ^tobareautem debebat tam aperte ex firipturis, quamnes M4»»«j.Ibidem,4«r exhibe probationem meisfimile^täi %y»f S cripturas eßende. Ex quibus fequitur T ertul-'?num no Gmpliciter negaffe, veritatem ex fcriptu* ^’^^lici non poffe,led tantîim dixiffe,non poffe con-eos,^»» firipiuras nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certam viâoriam ex fcri-

Pfuris reportari, vt u quis ex Nouo Teftamento J'lletluaæum conuincere,ille operam pcrderet,Iu-æüs enim NouumTeftamentum non admittit.Al-'ruai Argumentum eftexcodemTertuUiano. Is ...... nbsp;nbsp;lib.

lib. de præfcriptionibus. Q^datttn», inquit, dicaueriMyideßfi^Midillis Chrtfifts reuelauerttytt hicff^ ßrthumi non altier frebart aeberi nißper easdem eccleß^gt; ^uastpß ./ipoßobtondiderunt. Hmc infert BellariP*'' nuspapani non polTc errare in fcripturaexplican^ä*

Hæretici qui fcripturas ncgant,acab(urdosfcfi' pturarum fenfus excogitant, amp;nbsp;tarnen volunt pro Chriftianis cenferi, non pofliint melius rcfclli, quàm eadoârina , quam ApoftolicS ccclefiae profitentur,Ergo papa non poteft er* rare in fcriptura explicanda.

Rurfus nulla pars confequentis eft, quæ cum antécédente congruit, fed fledamus argumentum au formam.

Quod Apoftolicæecclefiæfaciunt jhocfacitpa-pa Romanus, fed Apoftolicæ ecclcfiae verum ftripturarum fenfum explicant , Ergo papa Romanus non poteft errare in Scriptura explicanda.

Refpondco Maiorem effc falfam. Apoftolicaee* nimeccleGæadhxrentverboChrifti. papanonad-hxret verbo Chrifti. Deinde Apoftolica ccclefia verbum eo modo intellexit, quoChriftus amp;nbsp;Apo-ftoli intellexerunt. At papa fæpè contrarium fenfum adfert, vt fuo loco probabimus. Cum igitur Maior fàlfaGt, fequiturconcluGoné verameffenon pofle. At dicis, Rom. ecclcfiamefle Apoftolicam,amp;pro-ptercà fem per verum fenfum afferre.

_ Apoftolica ecclcfia verum Scripturarum fenfum affert. R om. ecclcfia eft catnqlica, Ergo papa non poteft errare in fcriptura explicanda.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refpondeo

Christian. Dogmat’vm. Cap. g, jîy Rcfpondco Maiorem pofse intelligi duobus mo-dis, ncmpè de ea,quæ ««rAât Apoftolica cft, atque

I tum Maiorem concedimus.Deinde de ea quæ gt;13^^ Apoftolicacft, amp;tumearnnegamus. Corinthiaca ’niip ecclcfia fuit Apoftolica, amp;nbsp;tamé habuit graues *rrores. Galatarum item ecclcfiafuit Apoftolica^amp; Milliliterhabuit graues crrores. Quatcnus igiturec-clefiæ funt Apoftolicæ,eatenus non pofsunt crrarc, ^Uîtenusautemnonlunt Apoftolicx, eatenuspoC-Munt errare. Hæc dcMaiore, vnde tantum fequitur, Ecclefiam non poffe errare, quatcnus cft Apoftoli-fa. MinoremfiBellarminusintelligitdecaccclefia, quæ tépore Tcrtulliani erat, tum concedîmus earn. Komana enim ecclcfia tum erat Apoftolica, quem-admodum amp;nbsp;Corinthiaca, Philippêfis ôi Ephefina. Si verô Minorem intelligiteo ccetu, qui nunc eft R-Omæ, Tum earn negamus.Romanaenim præfens Synagoga non eft Ecclcfia Apoftolica,nam non habet doftrinam Apoftolicam, neque Sacramenta A-poftolica, neque regimen Apoftolicum, neque mi-

i piftros apoftolicè eledos, nequevitam Apoftolicaj into nihil pene habet cum vetere Romana ccclefia commune praeter locum. Qui fiad Apoftolicæec-clefiæ conftitutionem fufficit, tum refpondemus amp;nbsp;Corinthi,Philippis,Ephefi,amp;alibi nunc effe apofto-^icasecclefias.Quod fi fequitur.tum non folumRo« ^Hänaecclefia non poteft errare in feriptura expli-canda.fedreliqusB omnes ecclefiænon poßunterrare in Scriputra explicäda.fi non lequitur,tum amp;nbsp;Romana non poteft nö errare in Script.explicanda.De-^dc Bellarmine, hoc argumentum non nobis, fed yobis

pS Lib. 6. De Principus vobisobijddebcbat. Difputat cnim TertullianÙS contra cos^cçaï'icXScrifturasrKtabant, velnonpirft' Has ej/edtcebant,\e} maieexplicabant. Siceniminquit, Étfialiqttatenus intégrasprafiat, nshilominns tarnen ài-nerf as expeßt tones commentata pernerM. At hoc amp;nbsp;vos facitis, prætergenuinosenim libros,amp; apocryphes adducitis, amp;nbsp;præter eos,multas abfurdasFabulas fub nomine tradition um adducitis. Hosautcmhçreti- | cos dicit Lonuinci pofsc, modo conReteie'i/ere Sert' j ptnrarnm Jenfit,atqstc eum dicit hune eße, quem C/itP ßusprotultt atijne ^pofiolns doentt, ^nem ^poßolsfnis Eccleßtsprtwsîtjm vtuavoce, detndeper eptflelastrasMt' runt^ Vnde colligit earn efse veram dodrinam,qu« cum illis Apoftolicis ecclcfiis,matricibus origina-libus fidci Confpirat. Et paulo poft hanc dicit efse îWÂff» rigulam,in i]Ma incedere debemus^quam ecclefia ab ^poflolts,e^pojiolià Chrifio, Chriftses d'Deo acceptant tradtditNnàt infert,non ciseadmittendosharettcotaii inetindamdelcripturisprottocatienem^ e^uosßne /cripttt“ risprobamuSfOd/criptnras nonpertinere. Hæcnos rC' ■eremur 8c amplcótimur. Maledidus cnim efto,qui ncgat eura efse verum Scripturarum fcnfum, quero DeusChriftOjChriftus ApoftolisjApoftoliEccklijs tradiderunt. Et quoniamfcimus eum efse vcrun» fcnfum, idcô ncgamus fenfum Romani papx efse verum. Tapa enim non tenet earn doärinam, quan* DeusChrifto,ChriftusApoftolis,Apoftoliccclefijs tradiderunt. Et quoniam primo loco produxifu Tertullianum, age definiamus hanc controuerfiana «xTcrtulliano. Ille dicit, Z,»»c eße verumfenfum, ^Dtus Chriftof Chrtßus Apofioltsf^poßeldecißßttf^^’ derttnti

Hocfatcmur. Acquiseftille^ Refpondct Tertullianus ez4^«/?«/w enm frttnftmviuavotetnuii-^ dtmde hteru conßgntt^e.XWz igitur cft verus fenlus, lt;luiliteriscon(ignatuselt. Atdkis, ille potefc ali» ’l'iando efle nsultiplex, ex illis igitur vari js (enfibus, ^Uifnam genuinus eft^ refpondetTertullianusin li. lgt;ro contra Praxcam, ^uit tf, vt »o»pttteiaccipientia, feripta/unt, maxime ijua non t»aUfg«~ ’^lyfedindeßnitioati. eer tu ßmflietbiukabentßenjttm^ HancTertulliani decifionem firecipis, lublata eft tontrouerfia. Hunc cnim dicimus cfse genuinum fenfum,qucin verba velfigurata, vel propria prarfe ftrunt, boet ft , qui cum Dei verbo 191T «»«Atpi»» fongruit.fi autem banc répudias, fruftrà nobis Ter-lullianum obiji’is, Q^d addis Romanam ecclelii tfse Apoftolicarum praecipuam, non eft apudTer-*ullianum. Tertullianus cnim non dicit Roman ana 'tclefiam efle inter Apoflolicas praecipuam, fed di-dt , ßcomnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omues frtma , dum omnes

'/»am pribant vmtatem. Et paulo poft,/;«T»rre, intuit, ecclefyu ^pofle icas, apxii ^uas tpfie (athedra j4po~ fdiuadhucfitis locu praßdentnr, t/4pud (jttat HMthem-litera ear urn recitantxryfenantes vocem, reprafentam-^tfiietem,prexima tibiefi t/4ehaiaf habet £ortnthitm, ß ^ietenlone'efs à Macedoma habetT^htlippos^ßpattiite ttH^e, habet Epheftim, ß ver o Jtaham adijctris

^anam rcliquis Apoftolicis non prxfcrri, fed in eo-öem cumillis gradu conftitui. Ergo falfum tuura •^legatum.

PoftTertullianum adducitCyprianum,islib. i* tpift. 3 • NequetntT», in quit,4/«a»àr htrtßs obigt;rufu»t, AHt nata funtfchtÇmata, quaminde, ejMod SacerdotiDtt MO» obtemperatur, necvMUii» ccclfßa ad tempus Sneef' dos, ad tempMsistdex vice Chrßteogitatur. Hine in-fert Bellarminus papam Romanuin non pofle erra-rein fcriptura explkanda.

Qui in ccclefia epifcopus vnus cogitatur,ille non poteft errareinScripturaexplieanda. Sed Papa in ccclefia epifcopus vnus cogitatur. Ergo papa non poteft errare in Scriptura explicada.

Refpondco medium ternninum efle ambiguuni. Poteft enim ira intelligi,quöd in tota amp;vniuerfafe-clefiarantùm vnds epiCcopusefrè debet. Atquiit» non intellexitCyprianus. Pofiit enimfein codent •graducum papa Romano. Nam vocafeumftatreni fuum,neque voluit illi in doétrinade non rebapti-zandoccdcrc. Manifeftum igiturquod non agno-ucritComclium pro vniiierfafi cpjfcopo,neque iu-dicaucrit eum in ludicandoerrarenonpofle.Deina de amp;nbsp;itaaccipt poteft, quod in fingulkparticularib. ecclefijs vnus tantum debet effeopifcopus. Atquï haeccftmcnsCypriani. Eandem enim féntentiant ijsdem fcrè verbis repetit lib.4.epift.9. ad Pupianó. 'Uude,'inc\\iitißhijmata hareßs obortiffunt, esf mùsut' tMr,nißdstmepißigt;pMS,cjs» vnus efl,eß eccleßapraeflfapef' baeiMorte»dampràj»mptie»econtemntt»r. Vbi citra o-- mnem controuerfiam de feipfo loquitur, A dir it in . fingulis ecclcfijs tantiim vnum epifeopum eflede-berc. Similee^cetSocratcslib.ö. cap.iî.^Â-^î'r^A srtC[\M,non debet duosepißopos habere, Vnde coljigo

Christian. Dogmat vm. Cap. S. ’s^i Cyprianum veils in omnibus amp;nbsp;fingulis ecclcfijs ^ïntum vnum epifcopumcfle debcre, quern vniuer-^fnternitas audire debet, amp;nbsp;ex cuius contéptu hæ-feles amp;nbsp;fchilhiata nakuntur. Hoc ita pofitOjterpcnquot; Maiorem cfsefalfam. Cyprianus enim fuit cpi-' ^fopus, vt amp;nbsp;AmbroGus, 8i Auguftinus, amp;nbsp;tarnen liiquandoquein Scriptura cxplicanda abcrrarunt. Igt;«ndeamp;Minor eft f^fa. Papa enim hoctempore ’’oneftepifcopuSjnequecumbonoejlMcopo quic« ‘lüâm haoet coramvne. Prætereà G ambae præmiffæ ''eræcfsent, tarnen hoc noniuuarctcaufamBellar-roini. Sequeretur enim nullum cpifcopum pofse ^rrare in Scriptura cxplicanda. At hoc non vulr papa Romanus, Ergo hoc medium non cHidoncum ’dillud preband urn, quod Bellarmirius intendit. ^yprianumfequitur AmbroGus. Isepift.31.

ffferatoresiJe eptfcopis.t.deeorftmfitieiudicare poße. Hïc 'oiett ßellarminus papam non pofse errate in feri-P'Ura interpretanda.

Imperator non debet de epikoporum Gde iudi-care, Ergo papa non poteft errare in Scriptura explicanda. .

^efpondeo nullam eße confequentiscum antece-tohærentiam,amp; argumentum ante à nobis re-‘««um eft.

^tnbrofiumfequiturHieronymuSjIs in epiGola iJamalum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft placet, obfecro, 'M»ti^

'quot;^quot;»tres hjpoflajes dtcere,ß (»^erü.Hinc infcrtBclIar-’’quot;'lus papam non pofse errare in Script, cxplicäda.

quo Hieronymus petit conGltum an liceat tres hypoftafes dicerc, is non poteft errate in feri-

ptura expIicanda.Sed DannaLeft ille,à quoHiC'* ró.petittonfilium an liceat ^.hypoftafcsdicerc? Ergo papa no potefl errarc in Script, explicada. Rcfpondeo Maiorem non tantbm effe falfam, led etiam ridiculam. Quis enim vnquam dixit eum non poffeerrarejàquo quis conlilium qusrrit? Cypria-nus cùm J j.epilccpistottßhhmlelutG^ ikMurtiale or Bafihde lib.i. cpill.44Magnus ccnjtilnit Cjprian,an nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/^’emtiano b^ftiS^ti ernnt^rthai if^art

Mbebit.Li.ef.^. lanvariuscum i S.epi(copisce»j*-luitCjfpriaKÛ, MuijijMi «bh)treticiibafti:^tijMm^ reba^ pti3i^ri(lebeM?tt,iib.i.epi{{. i i. ]p{e'Dagt;r.aJi(S thcro«]-tnumdtijMtbHfdatn co»Jgt;tlttit.Lctf papa teüaf fc ao abttl^s eptjccpiscomjilitttn f ehmfse. cp. 17. ad epifcó-pum Rauenatem. Deinde Hieronymus ab tlijs etiä mulmrum rerumexplicationcm petijt. In procemio enim,epiß. ad Epbef. tyflexAndriam, inquit, nxfif ftrrexi, vtviderem^Djdtmum, (ir «bettnScripturiJ tnntbui.cju« hahebam dnbi«^exi^mrfrem. Simiüa exempla palsim ofcurrunt. Nurn bmcfequitur Feli«m amp;AeJiumnon potuifletrrare? num, inquamhinc fcquiturCyprianumcum baptizatosdenuôbapti* zandoscenrcretjnoncrrafle? Praetereà non tantum ab epifi opis Romanis, led etiam ab alijsEpifcopis conlîliû petebatur. Ino ferènullusepilcopusfuir» quem non aliquis de quadam re confuluerit. Si igi-turhocargumentum obtincret, /equercturnulhim epilcopum errate poflc. Sed hoc non vult papa Romanus. PrxtereàipfumDamarum fsrpcerraffe ofté-dimuslib.;. Vndeapparetconclufionemhuiusar-gumentifallam cffe,amp; ob earn cauffam aliquamprç-

Christian. Dogmatvm. Cup. g, 5;^ midimfalfamefTe, Falfum cnimexvero colligi non potert, Deniqueipfe Hieronymus inepift.adGa-lat. Spirttus/MÜi, ïnc\uit,4oéirtMefi.,^int(anonictslt-^ue/iproihta .coMtraquam fi f»tiiKca. Ecin Matth, cap. 1 j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in*

»on habethoceadem facilitate conté.-»tiMf^^ttaprobatnr.Vndcapparet, non papatn.fed i* plamScripturaiTifecundûHieronymum efleomnis ïnterpretationisregulam. Poftremo Damafuscrat Komanx ecciclix epifcopiis, ciufdem eccieiix pres* ter erat Hieronymus. Quod igitur Hieronymus Bimafum devocefufpectacunluluerit, inde non Sequitur Damafum no potuifle errare, fed eum apud Hieronyraum in magna auftoritate fuiife, reôièfe-quirur. Ed igirur fallacia à non caufa vt cauG.

Hieronymum (cquitur Augudinus.IsJib.t.cont. Crefcon. cap. a 5. ^niscinis, inquit. falltrnttnithntut ^bfiwitate tjnafltontt^ it ecclefiam detllaconfiolat ,cjiM»io fine vlla ambtgtMate Script ttra deneonfirat. Sed h xc ver-tadifto loco apud Augultinum noninueniuntur. Ueiade nihil faciunt ad rem.

Quern de difficili re debemus confulere, illenon poteft errare. Sed ecclelia eft ille,quem de dif« ficiliquxftione confulere debemus. Ergo pa* paRo.non poteft errareinScript.explicanda.

Kefpondeo efle aliud in conclufione , quam in Pfæmifiis. Deinde nontuuatargumentum caufam Bellarmini. Non enimdocet quamlibetecclefiam Wnfulcndam efTcjfed earn, ejuam ofienJit S. Scriptara-At quid hoc ad papam Romanum ? oftendat Bellar-niinusprxfcntemSynagogam amp;nbsp;tyrannidem Rom.

exScrîptura, amp;nbsp;confuleinus cam. Praeterea non vO' luit Auguftinus papam Romanum eflc omnis inter-prctationisregulam. Hocenimeodemlib.cap. îl« Monfinecaufay , tam/Alttbrivigilanttacatienec“ cleßnjiicusconß-itutusefi, adquemceru Profhetarum^lr ^y^poflolortmt Ubrt pertinent, qnos emnino tudtcart mn . ttndefnus, ÇccUndum qnes de cuter it velfidebnm vtl tn-fideltifn Ubris ItberettedtcamMS. Hine apparet non iu* dicium papæ, fed eanönem Scripturarum eflc omnis dudieij regulam. Nam li omnes Hdclium libri debet fecundum cîanonem iudicari, turn aut paps no funt fideles, ayt illorum librifecundumcanonemSeri-pturarum iudicari debent.Deindc quodfecundum -aliud iudicari debet, hoc non eft omnis iudicij régula,fed eft id ipfuna, quod ad regulam examinatur. At paps iudicium fecundum aliud, nempè fccundû xanonem Scripturæ iudicari debet, Ergo paps ivf-dicium non eft régula, fed eft idipfum, quod ad regulam examinatur.

. ) Secundus locus eft ex epift.toó. vbi Auguftinus «d emnia, in q uit, tlienobis rejpondebatficutftis ernt, amp;nbsp;oportebnt ^poftohea fedis epijeopnm refpon^ . HinC infertBellarminus papam non pofle crrarcinScri-■pturacxplkanda.

•i Innocentius ita refpondit ad poftulata Africano» rum.vt oportebatApoftolicsfedisepifcopumjEr-go nullus papa poteft errate inScriptura explicada.

Rcfpondcoconlèqucntiam efseralfàm. Eft cnim perindeaefi dicas, Plato fuit bonus philofophus, ergo nullus homo ignorât philofophiam . Deinde ttfi in ifta controuerfia Velagiana bene refpondit

Christian. Dogmatvm. Cap. g. Innocentiusjtarr.enaliji lock non bene refpondit. Inepift. enimregulari adDccentiumEuglibinatn, tnûmKemItaliam,ÇaUias, Ht“ ^a»MS,ylfrKam,'Sicgt;ltam, infulasep, imtriacentes nullam »tfiitut^eecckfias^nißeos, ^«o(lego quot) venerabilis htrui^ au(eius fucerßeres conftttuère facerdotts. Hoc manifeftè falfum elt. In Gallia enim praedicauk Qrefiens. Auâor Hieronymus in catal.C. Crefeens. AtCrcfccqs non Petri, fed Pauli difcipulus eft. i. sdTimotE. cap.4.v. lo.Eufeb.lib. i.ecclef.Hift.c. 4.Epiphan. cont. Alogos. In eadem Gallia docuit Phihppfts,auftor Gildas. AtPhilippusnon àJ-'etro, ftdàChrifto immediate conftitutus,Quam ob cau-fttn Pameltus«»»» primum (jalUarumeptfief um vacate incap.7. Tertull.cont.Iudæos. In Germania prae* dicauit./4^a/ro/«j77?a»;lt;«/.Hicron.inCatal.cap.Tho-mas. AtillenonàPetro , fed àChriftoimmediatè vocatus eft,Matt.i8.v.9.Qui^n Si Auentinus in Bo.-iorum hiftoria dicit, Luctum Paulicomitmt Suange^ bum in Germania annunctaße. In Anglia ^poftolut Paulus Euangeltum prxdicAüit, teftisTheodoret.de corrrigend.Græc.affeâ-. lib. 9. In eaderti inftila prç-dicauiteuangeliumvt docefi Gildas. At file no à Petro, fedàPhilippo Apoftolo 'exGalliafubmifsuseft, vt docet idem Gildas. In Mia prædicauit Taulus ^pofiolus. Aft.aS.cap.v.ao. Atillenôà Tetro, fedaChrifto immediate mifsus eft.Aft.g. amp;adGSlat.cap.i. In Hifpania/ziwP^«-Iwprædicauit.Chryfoft. hom.y.delaudibusPauli. In eadem HiCpania przdicauit lacobus AEaier t^p»-/to/wjteftisllidorus. Atlacobus non à Petro,fed ab

ribiis cpiltolis, qux pro principio àpapiftis obtru-duntur. Docuitigitur hoc ex Cathedra. At quod in ijsepiftolisfcripfitfalfum eft. poteft igirurPapa errare ctiam turn,cum docct ex Cathedra,amp; obearo caufameiusiudicium non eft omnisinterpretatio- nbsp;nbsp;nbsp;,

nis régula. Ad ipfum argumentum non hbet refpó- j dere. Eftenim refponlione indignum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

£^o inquit, Euangeho non crtderem.,»ilime Calhf । licit Eccleßt moueret auiloritat. HunclocumC iluinus ficinterpretator, ego noncredicU/ser» Eua»gelio,mßmt ■ , tccleßtmouißttauüwttas^ 'Vtdt tllud depritterito, ne» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Ch»i$ti an. Dogmatvm. /. îî7 quiamp;non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde cap. 14. eiufdem lib.

«M,inquit,nas tHuHant ^itts credere^tjMÂ fundHm v^lemits t»fueri,vt ipfafide valetioresfitcli,lt;jMod fftimut intelligere mereamur,no» iam hominthusßd ffi'De»me»(et »ofirat intrtnficut illinni»agt;tte tenfir^ ^«««.Vbi dilèrtc dicit fe hominihuscredtdtfie.ctonnÔ-valeret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde veto fide valenttorefaâitni

»»mh hamiutItuJtfid d'Deo co»firmatttmefie.\fnlt;ic ne-'«fliriocolligo, Auguftinum loqui defe vel nondü fnme!'fa,vcl nondum confirmât«,Sc qui huic interpre-^tionicontradicir, ille tantum oRendit pertinaciâ luatn. Sedeftojloquutusfittantùm Auguftinus de

Auguftinus propterecclcGx auâoritatem habet Èuangeliotidem, £rgo papa non poteft erra-rarein (criptura explicanda.

Attende qu«fo Bellarmine,amp; vide,num vel præ-’'tatum vel fubieélumlitin antécédente.Item num antecedens conlcquensfitvllacohærcntia. «ntileeft Iohan.4.v. 4 i.Samaritanipropter mulierem ^litbant inChrifinm^num inde fequetur nullam fœ-®quot;nam poffe errarc in Scriptura explicanda? Petrus '’''•epift.cap. vMlt mnheret cafle vittere, vtmariti ^'^nmcotnterfatienemlMcrtfiant. Num inde reâè , ’'’^«Bellarminus,nullam mulierem cafté viucntë 1 {’'‘‘’'errarein feriptura explicanda?

nrilt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,zpyMgt;» j4pofiolum Paulum

voce profiratum dr infiruSitm tjfemiffum ad vt Sacramenta acciperetatciue copidaretur Ec-^ CfnturuHcm (ornelium,(}uamtiiscxaftdttai ora-^

yjS LA. g. D E P RI NCip IIS tiones eins cleemt/jnas^ reJpeSfat ejfe jingelitt aitttitiuU' Utt,Petr o tarnen iradttnm tmbttendum.

Paulus adhominem mifliis eft, vt baptizarctur, amp;nbsp;Cornelius Petro datus eft inftituendus, Ergo papanon poteft errarein Scriptura 'xplicäda.

Equidcin Bellarmine in bis argumentis tantun-dem eft necefsitatis.ac fi dicas, baculus ftat in angu-lojErgo papa non poteft errare in Scriptura explitä-da.Ettamen hæc eft iftalefuittcaTheologia, qus non tantum oninia didi'cit, fed (ola didicit omnb« reliquiomncs fcilicet ab ea diflentientesfunt fungi, indorfti,ftupidi,afini. VerùmmiBellarmineconli-dcra quibus coniiitijs contumelijs papifcxnos eflcnt excepturi, fi ira argumentarcmur, quod fi fe-ceris,laudabis patientiam noftram,qua hæctualegi' raus amp;nbsp;refellimus. Hoc polTum cum bona conicien -tiaaffirmare metuislaboribus efle valdèconfirma' tum. Namcùm tu homo tantæ leâionis non poP fis melioraargumcntaafferre, fatis oftendisveftrï caufTx infirmitatem.Aperiattibi Deus oculos,vt has mcas refponfionespofsisabfquepræiudicio legere, itafperarim te reliôa falfitatc veritatemagnituriim eflc. Vtautemoinnibusconftet, quæfit Auguftini dchacrefcntcntia.ex eius opcribus vnumatqucal* terum locum adfcribam . Sicigiturinquitdebono viduitatis cap. i. SanglaScrtptura nofirafideirégula» figit. Idem de Ciuit. Dei, lib. 19. cap.i 8. Cwitas,in^ quit, ‘fiel credit Script uns fanSlts, veter Aus z^nouis, e/Uiis Qmonicas appellemus, vndefides ipfit conceptaeflfi ^uatufiusviutt, per cjuamfine dubitatione anAulamus, ^eMmdiuptregrinamurdfio!»!»«, Idem contraliteras

PetilianiJib.J. Ci^.6.SiquisßMedeChrifto,ßHedeeiftt *(cltfia,ßMde^fMCft»i^uealta re , qua pert met adfidetit noßram, tiondfcamfinos,/edijUoäPa/elusadie-*'•. Si ^iitgelus ecœlo vobu annnnciaMerit, prxterqttam in ßriptMris legaltbus (Ir EttMgebcii ateeptfits, antt-^^xtfMßt. Idem de doamp;.Chntt,Tttitbat,inquit,,fides /“biiinarMm ScripturarnmvMdletauSiorttas.ïdem 1.2. ’^®Baptif.cont. Donatifc. c. 6. non aff'eramtts,mt\mT, ^•uenudolojdsfvbiuppediwtustjnodvoiftt»’', amp;lt;^Momoda '^titnuu arbitrh noßro, dicetes hoc graue efi, hoc leuey ^“^»fferatnns dtamamflateraw de Scripturis/anSlistMt-^tamdeJhefatfri} dominicis: in ilLa tjtadfitÿranius

' ^ffendamns,imo non appendantits,fed à‘Domino appenßt • ’'ftognofeamtts. Idem cont. Maximin.libro 5. capite

Sed nunc nec ego Ntcenunt, nec t» debes tyiriminenfo ^^ntjMmpreiudicatnrnsproferre concilinm, Nec ego hn-

I ''gt;!anldoritate,nectMdliusdetineris.Scripenrarum attSlo-I ^'tatibtunon ^noritmcnnijuepropriis,fed vtriiiseiite C9m~ ^»nibnt leßthies, res enm re, canfa ettm cattfa, ratio rattone sertet. Idem de Pcccatorum Mentis, «oro t. capite ^6, vbtde re, inquit , obfeunfsima '^^atat/tr, non adtnnantibns dtninarnm Scripturarum ^‘ttitfirmißue documentts,cehiber efi debet hnmanapra-!^ftio,ntbtlfactensinalteram partem dec ItnandoAdsm y Vnitate Ecclefiæ cap.3. nbsp;nbsp;nbsp;4«iÏMwwj,inquit,fc«;

^'‘^hecdicis , fid hac dicit'Dominus . Sunt certi libri (.^»Dntcbejwirum auSloritati vtritjueconfentimus.vtritj^ Vidimus,tbi lt;juaramus ecclefiamy ibt difiutiamus caufam ^^am. Idem in eodem lib. cap. lo .NecÇatholicis, '■'quit, Epifcopijconfintiendumefi,ßcubi fortefalluntur '‘^(futraQtnonicas Dei Scripturas alitjutd fentiant. Idé

$4» LA. «. D«Prtncipiis { epift.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifgo, vf quanta hktfa»'

polieatit »ou täe« vtritm pntem.ejm^ gt;* ’ fßita Jenferunt:jeä qttia mtht vtlpertllet auttores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tiieotf vtiprobaMt rattoue,^ à uer» »5 abhorreat, perj»^' * ^lerepotutrintt. Idem de DotX.Chrift. lib.cap.»«-Plt;rô'lt;rlt;pz«r4J,inquit, dtutMasmulte tuttitsambftlatitft ^uas verbis traifsûtù «ccupatai ci(»t ferutari esnthociinieexeat, tjitoä non habet ctnireuerßam: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

habet,exeatiemfcriptttravbicnMejiieiniieHtts(^aiihtbi' I 1 tiseinstefiibns terminetnr. Exhis amp;nbsp;Gmilibuseuidé' i ter Colligo ipfamScnpturam fecundum AuguftinU । eße omnis dodrinæ,arqueadeoomnis interpréta' ( tionis regulam. Ad reliquas allegationes ex patri* bus nihil refpondeo, non cnim liber ad eofdem *«' slifF»« tam faepe idem itéraie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

C APVT IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^rgnmenta'SellarminiàraiionetbiSlarefMtaiititr. j , ARgumenta quae Bellarminus à Latinorum patrum auftoritate attulit,refutauimus,fequituf !

Non ignorabat Deus mulras in ecclefia difficul-tatesexoriturascirca (idem, debuitigituriu-dicem aliquem ecclefix praeuidcre.

Ex hocargurriento, quod conccdimus.infertiftu iudicem non eSe/jnritiimprinainin, nequeeflei/»/«»« Script nr am, neque eiie priwipem fecnlarem, Ergo efle Papam '^mannm. Refpondeo ßnritnm prinatnmSi fnnciDem fecnlarem non elfe controuerfiarum iudice, quoJ verb attinet ad reiiqua duo membra, nenipè

Papam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfle controucrfiarum iudicé,

'''Icflc interpretationisregulam. Illud probaboex ‘''^mentis, qus Bellarminushîcpofuit.pofteàple« ®quot;gt;$probaturus.Primum argumentuni, '“fttefiatem coaQutam. Hoc eodem argumen to ille ?fobat,Spiritum priuatum non efle interpretationis J'”liccm. Ergo li ego poflum oftcndcrc papam non !'*lgt;erc poteftatem coadiuam,fequitureumnon cfle quot;’terprctationisiudiccm.Piiufquann vcrôargumen-rormabo.oftendcndum eft,de qua poteftate lo-1'Jar. Potefias enim coaâiua alia eft inttrua, iVnex^

Extcfnanonconftituit controuerßarum iu» ’liccm. Namfiquicunquchabetexternamcogendi ^teftatem, effet conrrouerliarum iudex, turn qui-princeps in fua diiione éflet controuerfiarum Mex. Sed hoe non cfle verum etiam ipfi papiftæ fa-'fntur. Ergo externa cogendi poteltas non facit cö» 'fouerfiarumiudicem. Deinde papa non habet exgt; ftrnamcogendi poteftatem. SanèaDominonoftro l^fuChriftoeä non habet,Luc. aa. aç. amp;nbsp;Mar. 10. 4i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiomi»iafttMr,voiauttm »tttfic, l.Pet.

5'J. Nettie dominafftetcleru. 1. Cor. 1.34. non^uod ^ifiamur fiäet, ftd cjuod admtntftri fimtts, Sed neque ‘'’bet internam cogendi poteftatem . Solius enim ^«ieft animos intus mouere. Ad. 16. i4.2?eM4^-WctrLjditi. Icrerti. 3 i.i 5. Indamlegem meam tncor» ttrum. Deut. 2 9.4. Ntcjue tatnen dtdit Ieh«M ^iWédintelligendum, ttetjue ecxlot advideudxtHt lures ad audiendstm, vJejM tndsem haue.

Mofen.DauidemJofiam, amp;nbsp;alios pios reges neminem ad hanc vcl illam religionem coegifle , neque Prophetas doaiide, vt reges quemquam cogèrent. Prophetæadhortanturpopulum, du en do, Ào«r»-w/»lt;,Ezech. i8. îz.Ier. j. ii.Tren. j.4O.Ier. j.I. Neminem verô externa vi cogunt. Apoftoli monét, petunt, amp;nbsp;obfecrant nos, vt ad Chriftum conuerta-mur,Matth.).2. Marc. 1.3.Luc.). ).Rom.ix.i.amp; a.Cor. 5.20. Neminem aût externa vi cogunt. Quin mfcChriftus cum lachrymisrogauitludæos, vtre-lipifcercnt. Matt. 25.57. lerujakm, Iern/alemim(\M\h putties volw tt conmgare ? (Sr nolxtftt. N ullam tarnen externam vim adhibuit. Doceat igitur Bellarnai-nus, quo iure amp;nbsp;qua auftoritatc aliquem ad hanc vel illam religionem perextemam vim adigat?Qilinan-di Bellarmine,Fidcs efl donum Dei, Ep. 1.8. Ergo nulla humana viimperari poteft. Et ob earn can-fam vanum eft, quicquid de vi coaftiua difputas« Poteft papa permulta toritcnta hominem côadi-gerc,vt taccat, poteft etiam per externam vim elR* cere,vt homo aliud dicat,quam fen titjvt autem hoc velilludcredat, non poteft facere papa Romanns, «ft cpim,vtdidl:umeft, foliusDei, animosnoftros fledere, amp;nbsp;ad fe conuertere. Quoniam autem feciin-dum ipfum Bellarminum,ille non eft controuerfia-rum iudcx,qui iftam vim non habet, neceffariofc-quitur, papam iftarum rerum iudicem non efle. Secundum argumentum. Quia papa non eft imme-diatè à Deo. Hoc ctfi leuiculum eft, valebit tarnen contraBellarminum. Nam illedicit papam ideoef-fc eötrouerflarum iudicem, quia it»mediati à 'lgt;eoefi.

Christian. Dogmatvm. Cap. 9. J4? Siigituroftenderc poflunicum non efle immcdiatè I \lJeo, fequitureum non efle controuerfiarum iu-^icem.Non efle autem Papam immediate à Deo ma-’quot;feftum eft. Eligitur enim ab hominibus, ncmpe à ^Minalibus. Dîcercverô illud immediate eßei quot;fo,quod ab hominibus conftituitur, eft infanire. P«indc Platina dicit, Sjluefirnm II. adiuMa»u‘Dta-elfe, hadere, vtpefimorte effet, cMiffs/rattdibfts tantam di^mtatemade.-ff»i(rat,-In vitaSylucftri II. Idem fcrtptumeft i» I ^'*Pflt»ie»to Chronictrftm ad annum Chrifii 991. An ‘ '^^fo ille,qui adiuuante Diabolo pontificafum con-^uutüs eft,fit immediate à Deo, vidcrit Bellarmi-j •’usiCumigiturille (ècundumBellarminumfltcô-'fouerfiarum iudex,qui’àDeo eft immediatè,amp;pa-P’ non fit immcdiatè à Deo , neceflarium eft ;

non efle fupremum Controuerfiarum iudi-'«n. In Peroratione dicit Bellarminus , Eptfeo^ tanto praftantioretu ejfe fecuUrt principe, ^uantocoe.-^terntprapat, atque inde infert, Interpretatienem J*gt;iinereadpnuetpemEcclcßafiicum. At Bellarmine,ft ’®tum Ariftotelem, St omnes eius expofitores per-‘'gtres, nunquam redigeres hoc argumentum ad formam.Tot enim ferè funt errata.quot flint ’ttba. Quxftio enim eft,an papa fit fupremus con-'quot;gt;iierfiarum index. Médius terminus, quia Epi^ ’^npus printipi fecubri prsftat. Conclufio,ad prin-’^ipem Ecclefiaflicum pertinet interpretatin. Si ta-'nenhicParalogifimus ad form am Syllogifticam in-flefti debet, formandus eft, opinor, in hunc modu.

Qni.fcculari principi praeftat, ad eum pertinet in-1»; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terpjetatio

terpretatio Scriptur«« Sed Epiftopusprinfi'» pi fcculari praifrat. Ergo adlolü papam per« tinet interpret anoScripturaiutn.

Qui feculari pi incipi pracftat,ille eft fuirimus con« trouerfiaiuin iudex . Scd EpiltopU' lecubri principiprxftat, Ergo folus papaeftfuinnius controuerGatum iudex.

Aliter, vtexiftimo, argumentum formari nequit. Refpondeo vero ad Maiorem vtriufque Syllogifmi, in ea nullam efle conlcquentiae vim. Namnonqui-cunque principi feculari prsftat, ille eitfummuscÓ« trouerfiarum iudex,neque ad cum pertinetScriptu« rarum interpretatio. Angeli enim omnesprincipi-busfecularibusprsftant, Et tarnen à Scrip iura in« terpretanda in NouoTeftamentoabftinuerunt.ne« que illud fummum iudicium fibi vnquamarroga« runt. Deinde non ideô Epifcopi Scripturam inter« pretantur, quod principibus lecularibusprxftant, fed quod Deusillis hoc officium mandauit. Ad Mi« norem dico.Epiftoposprxltare principibiisin qui-bufdam, no in omnibus,imo ipfos principes in qui« bufdam prsftare Epifeopis. Poltremoaio conclu« fionem non quadrare cum prxmifsis. Papaecnim nulla fit mentio in antecedente.Dcniqueex hisprç« mifsis fequiturad orrnemEpifeopurr pertinerein« terpretarionem,amp; omnem Epifeopum efle contro« uerfiarum iiidicem. Hocitatffe alfirmabitipfcBel« larminus, fi rem diligenter expend«. At hoc non vult papa Romanus, illeenim fibifolihocarrogat. Deinde nihil facit ad rem. Nam non ad quemeunq;

Scriptuxarum interpretatio pertiner, illcnonpotcfè errare in Scriptura explieanda. Pertinuit enim ilia *dCyprianum,AugufBnum,Hieronymum,Tcrtul-^wnum, qui tarnen omncs quandoque àbenarunt. ^tque quicunquc eft controuerfiarum iudex, ille. rede iudicat. Nam Cypriahusj Vidor, ^iofcorus,amp;alij fuerunt controuerfiarum iudices, ^hmen aberrarunt. Aliud enim eft, vtanteàdixi,.

Sc item aVmdfrafiart fuoä ^‘^-Ciim igitur haec Bellarmini argunientx wl nihtf ^*ciant ad rem, vcl contra eum concludant,Ä.illa ’’icliora afFcrre non poßit, fèquitur papartinon eflef ®ninis interpretatiôis regulam. Loco córönidis ad-'Johanc fenteniiam ab ipfb Bellarmibadcftrui. hb. ^m^.ap.^.docetex/ololtterabfenfiifitidebertar^tiJ efficacta, Sc cm um eße eum fenjum, nbsp;nbsp;ex 'verbid

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colltgttur, .eßijinfitm Spirttut fimiSt . jiht:

: ^'nfus Spiritus Sandi eft verus amp;nbsp;legitimusifenfuar I ^(^ripturarum. Eodem enim capite Bellarminusdo-i ftt,5cr»pnar4/w ^ebereiutelligifeufuSptritus-Sxuäi. Su-Psruacuum igitur eft indicium papx. NaraiHekn-» ^Us, qui ex verbis immediate colligitur, .eft Icgiti-■äus,fine papa eum approbat,fiue nó probat.amp;qui-^ljïtlinguarum peritusabfquc papæauxilio iudica-f®poteft,quid verba immediate figni{icët.Quod a«! 4‘Wenibrum attinet. üiàmusSenfturam iÿe emutf quot;'^’’^etattouisreguiam.Quæcunque enim intcrprcT cum S.Scripturacongruit,ilia eft reda, amp;nbsp;qu^ ^iinquedifcrepat,illaeftfalfa. Ncque in æternum fontrarium probabit Bellarminus . Concedimiw ‘tijm Scripturam effe omnis interptationis iudicé,

ftd npopnorfus eodcm modo.Neq; valent contra* riæ rationes,quas affcrt Bellarminus.Striptura n. It' ^Mtnri etianili nojiloquacrarßcHarmino . Nam ß efulo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^rophetai gadtrrdeixt, Luc. i6,19'

Sequitur Mofcn amp;nbsp;Prophetas cilo-quLquonnodo n» audiretfcos^ û non loqueitnturL DjeindeAugufti-nus dicit,‘2)eÄßgt;»o^»/r;«TO lßcp»f,,cttm Script ttrilegintm-E€xia6î:£er*i,poft Dotninrpafs. PrætcreàAnltot' dicit, legemfcriptam e^e iffchciitifMnimatitm.Miinifc'

1 ftum igitor’ amp;nbsp;verbum Dei fcfiptum nj •»lt; iudkem i efle. Çætcrùrfn iudex intcrprerationn.eft duplex, Supcriocr.amp;InferiorjItaloqHGrdoccdigratiajSüpe’ «or eft ipfc Deus, liic crrarenon poteft,.Inferior«ß

‘ i eius iniruftcr,ruïpè homói H'icrurfus eft duplcx.Ali’ immediatè à Deo vocatusjSr^Toptere^ diuinitnsiO’ fpiratus^iVtprophctæ amp;nbsp;Apoftolik Aliusnon imme-dAtè aiDcA, v«catu$,vt caAcflOwiftiani, ftucEpi*' fcopi,: frtKiLaiciiïàlu o tamcü'jofficrorum difcrirainp' Ille errarmdn-^oteft. Num nihil loi^uitMn Sp^'S^inûtefiidiit-elo^nh-/i,(\ji^4t.liit vero poted M-rare. Exempla-Tertiill. BaffliusçGyprianus.Augu-ftinussLiadtantiài, Hieronymus y A alij omneiPa«’ tre5^Qiimiplt;«Gr3nanirKhacex Auguftinorfànqiii regulans’protulit,Diftipft, lo,'! inquihw« ftÿjttft, tiecdekev, ftcM t» tpßi mitioitiiins ita mnlemifiit* TMm mteltifm )fii ûpu/cttbs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;null» iudfliv,è'-gt;t-

werftatevft^arb Ergo non Cuicunqueiudii arc licet deinterp^aPione, illenonpotcfterrareinScriptu« ira eKphcandai.fijdtum non errat, tîim fccundumle* gern (criptarhjid eft, feriprubm îudicat, C ùm verô non {«cundüm Jegem fcripiam iudicat,tum aberraf)

*ûifitn£i, tv, C. tgofabt, C.Q^tneßMt^C. Noli,C.Ne-^Mt^turenttbiiet. Voram quoniamde hacre deinde pleniîi$dicarti,idcô nunc plura non addarri. Suffi* ’^iïtoftendiflè papam non eflc omnis interpretation ’'isiudiccm,amp; ad omncçdoétores, paftorcsque le* gitunè vocatos percinerc interpretandi munus,omn nibus itemChriftianis, fdluóbfficioruna difcrimine Hcercdeinterpretationibusiudicare.-. . v*

- I , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jî ■ z:- OJnijcJ :

Orthoiioxa fententia tie Scrifture interfreMliotte fetütttr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.lo'

ARgumenta quibus Bellarminus probare voluit,Papam R omi non poffc crrarc in Script, ttplicada rcfiitauimus, fequitur vt oftedamus papa inScripturis explicandis errare poflc, crrificètiam, turn etiam vt oftcndamus, quaenam fit facrarüScri-! pturarum légitima inrerprécatia,DicimÙ6 igitar pa-

P=irnpofle crrarc in Scripturaexplicanda,amp;proba-pimusilludinhuncmodum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«w' ,7 .

Qoi,potcft à Chrifto deoiare Sc fieri hæreticus, I die poteft errare in Scripturaexplicanda. Sed

Papa Romanus poteftà Chriftodeuiare,amp;fieri nœrcticus, Ergopapa poteft errare in Scri-pturacxplicanda. .1

^t^prObo. Debetenim refrth(»di,ßtiefreheKdatMf ^^deutHS, C.Si papaDiftiô.4O.Ethocrcîp{aprç-II. ^amob CMtJam d‘IIeofercitfsnt fn^f,C.Anàftaf.Diftinlt;ft. 19. Ettafciculus Temp. ffif videtHr Jecnnduitnfamu papa',fiiMehat enim Ne.

548 Ltb.' De PJr ic 1 Pi l’s i^efierianis. Platina in vitaAnaftaGj lï,. fiavfßbrt» ftTMnt haminem dtniMO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morbo corrffinmt»“

terijjji, SupplementüChroojcorü ad annum Çhrifti i^^^.H^tncebrtm, vt etiam Çratianus tejt^tftrt-.

vt nature tme/fitatt abtemper^rtt, tntefitnit tßuti/t, vt habemus‘Difiuiü. ip. nbsp;nbsp;^ttafiafius. Isftatjueficundiss

papa infamtsfuit. Idemfccit Achatius,quaro ob cau-famàGelalio excömunicatuseft.24. Q. i.C, Achatius. VbiGlofla dicit, Papampofepapat»hcare.ldeta fccit Liberias. lUeentm faue^i .^rrgt;ams,Paii:icu]as Temp.fol. 5j./» .Anafaf amp;fol.48,inLibefio, Libtriut'ts^riamsfitueb^,, idco Felix, cum Catholi-cis eumadtntftttum, tir otntuntaetm tautpuaptharnieatit (k Ecelefia tieeerunt. Et paulftgt; poft* «»/w «fuèiiprimant eirca hoc tempera Romanaeteltfia iufatntm Papam ba-buitï Damafus in Pontiftcali dicitturn hardtce co»JiHßJfe..Platin2 in vita Liberij dicit , eumcum.bert' ticismrebus mmbusfitfifte^ Supplement.Chronicor. dicit,tArriantsfittfifie, ad annu î 5t lt;nbsp;PJura exempla nunc ntxnadducam , amp;nbsp;h«C fufficiutitad Minoxiivctitatemoftenderidam. Ciim igiturpapa haerctieus fieri pofsit, fequiturctiäcum inSc-tiptura explicanda crrarc pofte,-;Secundum Argum. Quia traditcontradidoria.

Qm docet contradidoria , ille poteft errare in Scripturaexplicanda. Sed papadocetcontra-itüdcwii. Poteft igitUr papa errare in Scriptu-raexplicanda. j lt;:

Maior eft extra controuerfiam pofita, Minorem probo. InConcil.cnimCarihag. 3. Can.47.Mt-ehahttz

ChrÎsttan. Dogmatvm. Cap. lo. 545» fhabaorum, Indith, Tobia, Eccleßaßicus^f^r Sapientia li.. brifuHtin^anonent relati. lidem libri in C ôcilio Lao-diceno,Canon. extra(ßtKonemreliili. At v-trumqueconcilium eft àConcilio fexto generali, amp;nbsp;«?4p4lt;ip/Tofeir«»gt;.C.Qupniam.Diftinâ:. 16.Statuit igitur papa contradiftoria. Item in Concilio Sardi-cenft conftitutum cft, vt omnesEp/ßoptdepoftti appela ^etpapam Ti^omanftm. Sed in Concilio Nicæno con-trarium ftatutum eft.Epift.Concil.Afric. ad papam cœleftinum, qu® efteapite io^.Etritmtjjautem(ß»^ cilium à Papaapprobatum cft. Ergo papaftatuitcon-tradiôoria. Item papaPclagius veut, nevUiti Epißo-puj,ne ^mantu quidem vuiuerptlis.vocetur.Ç. N ullus. Dift.99.Idem docet Gregorius.Cap, EcccDiftinô. «dem. Atomnespapæ, qui poft Bpnifacium fue-runt, tantum hoc nomine vocari voluerunt. Sunt iutem ifta contradiôoria.: Pluracxemplain fingulis controuerfijsannotabimus,amp; hæcfufficiunt ad Minoris veritatem oftendendam. Cùm igitur papa cÔ-tradiâoria ftatuat, manifeftum efteum quandoque inScripturaexplicandaerrare pofte. Tertium Argumentum, Quia papa »dducit multas falfas ôc inc-ptas interpretationes.

Qui multas falfas amp;nbsp;ineptas interpretationes ad-ducitjille poteft errare in Script.explicada.Sed. papa Romanus adducit multas falfas amp;nbsp;ineptas interpretationes, Ergo papa poteft errate in, Scriptura explicanda.

Maior cftextra controuerfiam pofita. Minorem probo. Ac primum huius diéti Genef.i. I»pri»cipio-^eauit DcHscœlum et rerrrflccundum papa Rom.vera

'jfjo tib.t. De Prikcipxis interpretatioeft, Papamefse Dominumemmunthonti-««/»,Clement4ib.5.dcMaiorit. cap.Vnamfandani. Itemhnius dióli, ‘Dewfecit duolumiMriamagna,Gc' ncr.1,16. fecundum papam K^om. vcra cxppfitio eft Ponttßcalent dignitatem effi cjuadragfßesJtfties maioTd» imperatorta digniiate. De Maiorit. cap. Solitæ.amp;ibi Qlofla.Item liuiusdiétiGenef. 19. 9. Ingre/fmesvt 4duena,lt;;^iudKas ? fecundum papam Romanum ve* ra expufitioelt, nullum ClertcumJubteHum efst (iutH importa. TI .Q.i.C.N ullus.Ité huius didi. Lcuit.xo./. SanPli efiote, fient ego fanElw fum , (ccundura papain Romanum, vera expoGtio eft, mmijlrum Eccle/iem J/^frezzxorewdwere.C.PropofuiftijDiftind.iS.Hu-iusitem didt, PfaIm.Sa. 6. Vos‘Dijefits,i'ccmàüm papamRom. vcraexpoGtioeft, nondebereconciliutn conuocarifinepapaauPiorttate, DiftindionCjij.C. Sy-nodum.Huius item didi Pfalm. 9^. 6, Adofif ron inter Sacer dotes, fecundum papam Romanuinvc-la expoGtio c{{^,omnes Ecclefiaftitos regi aucloritate E-ylt;yce/’»7lt;ow.Diftind.Zi.C.Sacrofandam. Huiusité didi. Efaiæ 10. ^.tyidquernfugietfiproauxtlta, ^vii reltnquettiglortamveflram, fecundum papam Roma-num vera expoGtioeft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scclefiamefieçaput

(fr auxilium omnium, debere omnes iudtcare,neque de-berea quoquamiudicari,^. Q. C.aliorum hominu. Huius item didi lereni. i. to. Ecce confiituitebtdie fupergentes, vt eusllas, nbsp;nbsp;defiruoi, fecundum papam

RÖ. vcra expoGtio eft , omnes Reges or A/onarchasefie ‘uajdllos Rom.Potifi€is,atq‘, tpfiumpofise extollere que velit,

eprtmere quern 'veltt,dc Maior.Cap. Solitæ. Huius item didîMattlï. 2^,Pefus doctbattanquamhabens aufleritateiu

»HÜeritatem, fècundutn pap«m Rom?vWà expbfitio eft, Papas Tamanos efst 'Dominos J'aorftm tiecretorami é”pofsecanonibusobodtre,v«ltgt;ifringert i j.Q. j.C.Ideo perm itten te. Huius item difti Ma t th. i a. ro.Chrifius '^urauitmantsm Sabbatho, fecundum papam Roman. Vera expofitio eft, Tapas Tinman. nallis 'legilnts tenerif ^5'Q.î.Cildeô permittentc.Huius ftcmdidrMat. ^^di.TftesTetras, fecundum papamRom. vcra expofitio eft, PapamTpmanttm pofst omnes homines iudU f»re,ipfttmautem anemine tudicaripofii,^. Q. 5.Cap. Aliorum hominum. Hutus item didi Matrh.ij. Mitte /?lt;aw«w,(ecudum papam R om. vera expofitio eft,Plt;fp«»w, omnibus hominibus in iurisdiTlion'epratfse, M'Qj. C. eft aliud J-Huibs item didi Marthæi 19. lt;5. Q^s'Deusconiunxit,'homo nonfiparet, kc\lT\dusn pspafn Rom. vera expofttfd eft, neminem fine auTld-^itatePapadebereab vna tcdtfia in aliam trans^ri^ttia-7'lt;lt;i£cc/^.c'yrlt;/e7îr,Dc^i'arinationib.Çï(^âantio'peê-ftgt;nam ,amp;C.Licet. Huiusitemdidi Luc,ax. j8. £(ceduogladij htc, fecundum papam Roman um vera expofitio eft, Tapam-haberetn-Iieclefia in Republic'a 'urtfdtTliOnem. Defudib^s'éap. Nouit. Huius iterh 'liftilohan. 18.l i.Ï^cowiaïf^^iil/wwrwww.fbcqAdum pîpamRomanum vera'éxpofitio eft’, Papit^ habere fde/iis f^ terreßrisimper^poteßatem. Clern^deMaiorr. ^•Vnam fanda.Huius item didilohari. 11 ‘.tiÜ.Paßo •’Wj«;4/,recundumpapam Röm vera expofitio eft, befsefupraImperatorem, De Maiotit.' C.Sblitæ, Hüiusitem didi i.CoT.i.xlt;i.Sptrituattsditudicatota, ftcûdumpapaRom. veraexpofitioeft,ô«A9/fj/«^-^f^csefseimperio papitjillamaueem nttUiiosimper/otenerif

De Maiorit. C. VnaniSanâ:a, Huius itë didi, R-óa« lt;j. Teflts efimtht T)eus,quodintiejinenter meminerimvi' firi, Iccundum papam Koman urn vera expofitioeft» Romaniim Scctejiam ejie ontntum Eecleßttrum primât relt^uasautem omnesEccltftAi'Epm. SedtfubieSastfsf' Diftin. 2X. C.Sacrofanda èc ibiGlofla.Huiusiteni diâi J.Çor.7.^.NefraudatealtM altum.ntßß conßenßu /td tempus , vtveicetts ietunto prectbus, amp;nbsp;rurjiitt»ß»fulconuinite, fccundum papam RoroaDum Vera expolitio eft SMerdotes no» debere vxeres ductte, Diftip.S.Ç. Propofuifti. Huius item Didi i .Pet-»' J i.Stibse^kfißottcuiuis ordtnationi Z;«W(ï«lt;,(ecûdû pa* pä vera expplitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;principes papa fsabteEbas

efsedeb£re^üe Maio.C.ocs.Talesfunt iftçexpofido' nes,exquibustotumpenècorpusCanonicûexftfU' dum cft.Sunt autem papalçs.Papa enim easprodu-xix, quodcxfingulis(criptis tjoceri poteft. Vulte-tiimpapa easab omnibus obferuari,/f.Q^.C,Nß' lifas fit C.Pßlatores.C^Cjenerali.C. omnta.Et Difi.i9-^‘ SicomnesC. emmuero, Papa item retuliteasinterCa-, n o nicas Scripturas, Dißtrnbi. 19.C. Si 'R^anorum.C-Sicomnes.C.iußationicü.Uenic]; vult papa,vt qui décréta, huiuimodiexpofitionib. exftruda violât, grauius puqiatur,'^ qui verbû Dei violat.A^lt;i tjuiT)» verbi* violât, tillßes veniafupereß, ijui veto hac ‘Décréta vieiatiesnuUaßtts veniaßupereßt. Dift. 19.C. Si Ko« manoru.Et z $ .Q;j.C. Violatores.Ex bis roanifeftü efl Ç eas expobtiones eße papales. Porro ex bis amp;fi-milibus interpretatioqibus exftruda ftint décréta papalia,amp;h«ipfæintcrpretatiqnes funt apapisca-nonizatixfunt igitur Catbedrales.Et quoniam Bel-* nbsp;nbsp;nbsp;.....' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;larminus

Christi an. Dogmatvm. (ap. tt. 555 lirminus docet, T’apam ex Cathedra docentem »onpof-fterrare.Vifierit ipfe quomodo illud dogma, 8c has intcrprctatiöes dcfcndere pofsit. Eflcenimcas ine-ptas amp;nbsp;falfaSjadeö manifcftum eft,vt non exiftimem hellarminum quamuispapæ mandpatum,adeo pu-doris oblitum efle. 8c pofteritatis iudiciaicontemnc-r.e, vthasineptiasamp;mendaciadefendere aufit. Sequitur ergo papam inScriptura explicanda crrarc pofle.Hocctli fufficeretjam^n oftcndamad papam nonpertincrcScripturaruminterpretationem, Eft 6nimDeiamp; omnis numinisderiforamp;contemptor. lt;ie Tranflat. Epiftop. C . Quanto, SeibiGlofla. ptum eft, Papa habetcœlefte arbttrium, naturam rerum ttnmtttat^ßibjtafUtaha vnim reiapplicando alij, deti/tlle flt;iteptiUejMidfacere,I»hütjua'valt,'volitntaieJeei pro ra^ ‘‘one^pote/tfitpràtMdijjxnfare, de conceff. præben-propofuitin glofla.o^hwr plenitudinepotefia-' tgt;hni»to debetdtcere,curitafacts, dißtenjät contra K. Tefi. he dtcit fe efse Deu in terris, domtnü dominorum,et re^ tepü, Negat fe deberereprehedi, etta/i nulle antmas detru-lt;l» in Çehennam, contendit fe Deum creare, efse ^ntinuTninferorum cl;' Jüperorunt,pernsittitdiet,‘Ifo~ ntntu Deus nofter lapa ; item tu es omnia fit per 0^ t»nia, omnis poteftastibtdataeft in coelo tn terra, luConcil. Lateranenfi fub lulio adfciuitfibi nomen ^ti,ac fe tansptam Deum d »emsne ludicaripojfe aferuit, öiftinél.96. C. Satis euidenter. Exhis amp;fimi!ibus ^olligo , Papam efle omnis numinis riforematque contemptorem,amp;ob cam caufam interpretationem ^cnpturarum ad cum non pertincrc.

'j ƒ4 •' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D B P R I N C I P 11 s

ROmanuin papam pofle errarc, neccffe idoneü interpretem Scripturarum.oftendimus capite fuperiore, fequitur vt oftendamus, quifnamfitifte fuprennis Scripturarum interpres,amp; iudex? Sunt autcm quatuor, quxab hocinterpretatiotiisiudicc requirimus. Primum, ff »o«/gt;o/n/nr4re. Secundum, vtabeo naapofsttprouocari. Tcrtium, tt nonfitportia-/«.Quartum, vtpartei adobedientiacogerepoßtt, Quod adhancobedientiam attinet, illa eft tota Spiritua-lis,amp;confiftit in voluntate tantiim. Voluntatem au* temhumanam nullus homo cogcrc poteft. Homo potellhomine engere, vt taceat,amp; vt non contra Ioquatur,vtvero adfenfum præbcat,amp; voluntatem immutet, nulla humana vi efficere poteft. Deinde fupremus ille iudex debet talis efle, vt omnes ab a-Ujsadeum prouocare, nemoautem abeoad alium prouocare pofsit. Si non, fequitur ab eo prouocari pofTc,atqueiranoncrit fupremus. Praetercà iudex nie non aebet elTe partialis, hoc de omni iudice ve* rum eft,?.C.Q^d/itfpeüi. Multo minus poteft aliquisin propria caufaiudexeffe.^.Q. 4. C.Nullus. Et ii talis eft, poteft ab eo prouocari,ad eum qui partialis non eft. Poftrcmà fupremus hic interpretatio-nis iudex, debet ois erroris experseflè,amp;nobis cö-ßarc debet, eum crrare.non pofte. Dogmata eniquot;! Theologis fun t neoeflaria amp;nbsp;im mutabiliter vera. At haec omnia exiftis interpretationibus cxftruuntur, Vndefequitur amp;nbsp;iprasJotcrpretationesneccftatias êcimmutabilitcr veras el{c debere. Propter quod n. - . ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-'u ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliqutd

Christian. Dogmatvm.'^/». tt. ’''quidneceflariumamp;immutabiliter verum eft,idi-Hurn ncceffarium 8i immutabiliter verum effe ne-'«ffe eft.Demde de hac veritate amp;c certitudine nobis '®nftaredebct. In omnibus enimTheologiæ do« S'nitis, prælèrtimijs, quæfiintcognituneceflaria, ^'citraquorumcognitionêfalutficrinonpoffumus, '*4Uiritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,certa quædam pcrfuafîo,

; ’dcertioratio.CololT z.'i.i. Haze aûteflè ' ’onpotcft, nili de dogmatum certitudine amp;verita-’ ‘sconftet. Sequitur ergo ipfas interpretationes non ! in fe, fed etiam nobis immutabiliter veras efle j ’itbere. Hinc facile apparet qualeminterpretatio-’tmrequiramusin facrisScripturis, ncmpetalem, ’lHeftcerta, immutabiliter vera, amp;nbsp;extra omneni ^ntrouerfiam pofita. Nam quemadmodum ipfc ’*«us immutabiliter verus óicertusefle debet, ita I ’ills interpretationem immutabiliter veram,amp; ccr-lt; 1 'ümelTe debere alTerimus, alioqui non poteft effe principium verse amp;nbsp;certs feientiæ, quemadmodum lgt;b,i.oftendimus. Ex his oftendi poteft , quifnam St legitimus iudex, amp;quis non, itemqusnam fit ^gitimainterpretatio, Scquænon. Quodadiudi-i temattinet, negamusPapam eflcfupremumiudicc.. Uetenim Canoniftscum in Deurntransforment,. timenpurus putus homo tantiim eft,amp; ob earn cau-hmnulliusvolûtatem cogéré, velimmutare poteft. Deinde omnes homines non polTuntadiplius indicium prouocare,Concil. Afric. Can.9 j.amp; 105. Et atgt;/ ipfiusiudicio ad aliorumiudiciumprouocare licet. TianatMCMtm a AieltiadeEpifiopo T,wgt;mho prouecatad tliumtudKem. Auguft.cpift. 16a.amp; prouocatioifta admit«

Lib. S. DePrincipiis admittitur. Prætereà papæ interpretatio eft fepï falfà/vtpræcedenti capite oftendimus.Poteftigitur crrare. Poftremô papa ipfe eft, quem adultérais amp;nbsp;dcprauatæ religionis accufamus, vnde appareteum reum efle. Quomodo poteft igitur iudex efTeddque in propria eau fa ? Concludimus ergo papam non eflcfupremum interpretationum iudiceni. Porto folus Deus poteft voluntatcsnoftrasadfuam obe-dientiam cogéré. Ille item folus eft ipfa veritas, Si non poteft errare , neque vllius partis ftudio trahi-tur, neque vllihomini ab ipfius iudicio prouocare Ircet.Ille igitur eftfupremus interpretationis iudex. Deinterpretationc eft idem iudidum. Pap^enin interpretatio eft fxpèfalfa,vt antè oftendimus,amp; eft idipfum de quo difputamus . Ergo papæ interpre-tatioauthentica ,amp; fidei principiumfiuc régula elfe non poteft. Siquîspertinaciàs contendit nosillud quod falfum amp;nbsp;controuerfum eft, cuiufmodi eft pa-pæ interpretatio, pro principio fidei acciperedebe-re,eumiubeo Anticyramnauigare, vt ifticcerebru £urget, amp;nbsp;deinde ex Ariftotele difeat^ principia de-ere extra controuerfiampofita ,amp;i(nmutabiliter vera efle. Si dicis Deum non pofle quidem errare, eiusq; interpretationc efle veram, amp;nbsp;extra omnem controuerfiam pofifâ,fed nihil facere ad rem. ^Deum eitim»ihilloijui, neij; ejuici^uaminterprefarif ’iWiTe^'^on-fumvelim , Oeum ohm immediate fuamvoluntaté vcl per vifiones, vel per fomnia, vcl per apparitioncs patefecifTe. Deindefanftoshomines, /’rophet3samp; ApoftolosinfpirafTe, Scpereofdemconfignafte fua yoluntatemliteris, quas Vêtus amp;NouumTeftamé-tum

Christian. Dogmatvm. Cap. ii, 557 turn appellamusjin ijseum adhucloqui,amp;fùam vq-’ luntarem interprctari. Scripturam igitur cfle Dei voluntatcra litcris conlîgnatam, quæcunque in-terpretatio cum Scripturacongryit , eaincumDei volm]tatc«gt;nfcntire,amp;effc ban,aro,quæcunqiicvç-lô ab ea dtTcrepat, cam à Dei voluntate diflentirç, i amp;nbsp;non cfle bonam i HuiustScriprurae interprétés ; ^^ntduOjdu« item intcrpr«tati(MJCs,vna externa^l-j tcrainterna. Internus intçrpres-eftfolus De.us^ç-®'oenim poteft nos intus doccre., niû folus Deus. ; Ille non potefterrare. Externqseft duplex. AJiqui ^mediate vocati, amp;habentcsteftimonium,quod ’’on pofeint errarcjvt Prophetæ Sic Apoftoli. Aliqui quot;OQ vocauin)Baediate,ncquehabcntcs taleteftimp-’’’Unij vtreliquiChriftiani.JlUPQU pofliint errare. ^on cnira quicquam dixerunt, nifKjuodSpmtMfa»-

illü dedft Aö. 2'.4lt; Stfudrunt talibus criti-’’hinftrudi, vt omncshominesplcnêperfuaficf-Ifotjcos non poffe errare. Hi talibus critirijs inftn^-I ’Hinonfuntjamp;fæpè loquuntur, quæSp.fanétus/ZÂl Poflunt igitur errare. Dcinterpretar ’’one eft idem iudiejum. Illa cnira interna , quæ à proficifeitur^eft ver^. Externa autem eft du-fc. Vnaimmediatè vocatorum. Altera eorum qui '’onfnnt immediate vocati. Hæcpotcft errare, ilia quot;onpoteft. Quod ad indicium interpretationis au ■ ^quot;’etjiliud eft duplex. Vnumfummum.altcrumin* ^dus, Illudfummumeft foftus Dei. Solus cnim “O’in extremo amp;nbsp;vniuerfali illo iudicio omnia, ^«4 fandamentum txfirfdiafunt, txplorabit ptr ï»tm. Hoc inferius fit in hoc mundo, amp;nbsp;eft omnifl

Chriftianorum. Söd inter cos funtcertialiquigr^ ' Alij enim.vt antcdixi, funtimmcdiatè vocati, äöti fünt.Hi iniudicando errare pofluntjillino'*

■pbflunt. ïilipro iudicij noriïia Si régula habcnt nmamiM^irationem: hit^r««ö*NeuumTeßawentiiif pfoludkij' norma amp;nbsp;re’gula habent.Ncq; proptcrei Téraiheft illorum iudifium, 'quod ita iudicauerioti ffcdlt;{«ta}illi,^c«»/Ä»»» ÂiMtnam inßfrattonemßihfec»’'' i jtri/ï/ww iudicarunt,idôô Voruiti cft illö' ! lumludicium . Porro cuiliber Gbfiltiano licet in ! quaflibctinterpretationis inquircre^modèhoc ! ftudio probcicndi,abfqueoinni proteruia,amp;penit- |

EitcitipJunj BêihoênfesjAft. 17. Atquehæc ' ■ncrftra eft fententi* de interpretationc,Interprété,amp; ■ interpretationum iudke. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-iJn3?udii.-. i( C,APv;i? XII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■lt;

OStctidimus Setiptinarum interprétés eflè du' ' pliPCs, alios 'externos, alios infernos. Internut eft fblûsDeus, Efaiæ 54, 1}. £rerunt omnes ecioS:i f ; 4Deö.Ierem.^i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legem meaiMcorellbfhetr'tt»).

/i.amp;Aiiie^/J^eMapérukcerLydit. Hüne dodoretn lionpoffe errare extra eontrouerfiam poniiïius.EX' tefnüs doótor cft duplex: Alius immediate vocatus, Sc Habens teftimonium, quod non poßit errare, vt lt;PropHetæ 8c Apoftoli. z.Tez, i .21 .Nanenim ItbidM homif/Mmallata efielim Prephetia ,feel mjpiratt à Spirits ßancioloijHKtifuntfatiüthomines. ï.Timot.j.16. aw»»' ƒ’rtpturatftdiuintttti ifißimta.Kamp;..z.^.ceepernnt^ laqui ailÿs IfngfiiSjpreM Sp .ßtnSifnillifdAbateloqm. Hi non •i.i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potue-

, potucrunt errare.Eiufmodi enim critirijs fuam do-ârinatn probarunt,vt omncs-hommes intelligerent cos à Deo ^fcöios effcj Si ettare nópofle. Alius non Vocatusimmediate, nccjucHabens tale teftimonur, vtquilibet æiniller, quivelabipfisApoftolisirtfti-tutus cfv/vei ijs,qui ab Apoftolis inftitutifunt, fuc*gt; ccfsit,A6t.ae.î8.-^«f»lt;/»u/^»/»r.î/w ïpytgt;j, (-r- totu»

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn/juovotSfiiritfiS Stmciuscenßitftnepijcopoi,

I /^(ßiontvaca/ite/.Hiiomnesratione officij.funt-acqüè ; t)igni,adminiftrant enim idem officium,idq} eodem tiiodo, amp;exeadenjault;äontatCi amp;poffunt crrarci Suntcnim'homines,amp; fatpè aliquid loquutur, qubd Spiritus ÛDjâus illis non-fiigocra . Rationc vero circuniftantiarum ncmpè.cruoitionis, vitæ, statis» loci,amp; (imilinm,alij aüjspraÊfcruntur.Doftuscnini Epifcopus mer^o-.præfcrtuT iiidofto, pius impio; fenex iuueni,. Asqui in cclebri loep viuit gt;nbsp;faepè pfifi. ferturei,quijcfi;in obfcuroJoco. Sed hæomnes ciri cunsftantiæ nôcfficiunt, quin talis epifcopus errate pofsit.Difrujt9iGinegarc,docet Auguft.^wfWÂwiwoù itt ipßt niimnigt;us,iia infitislihrffmu/ta

ßoiftäicio reprehiitdt poßutit.C', cgo foli srD ift in ft. ead. docecHicronymcgt;Je fiibsfertptertbut, tjtti (ananici «tp-fellaatur^eao) hontrem trthuert^ nbsp;nbsp;truliiim earur» /cri-

^ndaerrajfe artdâtf»bof /uarM eücitißiu lepere,vt lilihet/aiithtarr^^aura/^ iic£bieMpoUe4Mt, no» idee t/e-^tmptttetf^uidilltéfa/en/iru»t',‘ j»äijeeociei velptralios tuclores,velper (anomcol (Jr akos rationes, tjteoa à ibert ”igt;itabhorreat,perf«atierepotuernnt. Idem doccturCâ Quis.amp;C.NequCidiitinft.€ad. §i quisregcrit papaj^

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ró.hiscanonib. non cóprehédijillcfciat Auguft.lo

qui de emntb.jcrtptortbus, Sc Hicrö.de otufitb, Sequitur ergo amp;nbsp;papas Ró.hiscanonib.cóprehendi) .vel eos inter fcriptores amp;nbsp;epifcopos cenferi nódebe-«.Deindcin fcript.explicanda minor cftpapsaii* âGtitas.quàm doâiamp;fanétialicuius dodorisjDi' ftiniâ.,io.C.Décrétales. Ibienimdifertè dicituf. »oaHMllorumpo»ttficumco»ßitfttis,^M^i^tu)i,h’ierlt;»iJ‘ mi eiltorum dtbia^eße.prafereHda. Ex bis apparct tri* |)licesefle interprétés, primum internum, nempci* pfumDeum,quiérrarenonpotefr. Deinde exter-

i pos,;fed eos immediate voca tos, dicO. Ib j li Dei voluntatemexplicuerunt fecund um

11 igt;tßgt;iratfo»em,id eft,prout5p/ygt;z«j»//HreueLiuit,(è‘ nfeflare iitfstt. Huius interpretationis régula erat di- ' ninainfpiratioi Quando enim cum ilia congiuebat, pMtreéta, amp;nbsp;quando ab eadiferepabat, erat mala. ■ Aliqrtulla caufa à priöre âllegari poteft.A pofteriorc verofuerunt alia documenta, vt miracula,amp;c. per j quxdemonftraripotuit, »//or 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

bejutetti e{fe. Nequc tarnen negari poteft^ibroiMof I lisiuifle prophetkae expofitionis regulam, amp;nbsp;Vet us Teftamentum fuitfe regulam expolitionisApofto-licae. Poftrem0externosamp; eos non immediate voJ catos:hos voco »»«ipiiT«», horum vnica norma amp;nbsp;régula eft verbum Dei fcriptum. Debent enim omne Itiam dodrinam,. amp;. interpretationem ad normam

, verbi ftripti accommodate. C. noli. amp;C. ego foils. Diftinâ:. 9. Difertè n. dicitfl non ideoverumpfttare, ipfi it a flnflrtint, fed tjuod per (flnotticos auclorei frtbabilej rationes perfetasUrepotiterttnt, Sedfruftra hoc

Christian. Dogmatvm. Caf. 13. jffi Humanisrationibus probo. IpfcDcusitapraecepit J ‘Pet. I. ! 9. Re^èfacttiSji^uôâartenditfSfirmant frophe-fica, i.Timoth.I. j. TiemtactanedtnerJamtitUrutam ^ceantiiè. Gal. 1.9. Si ^ftisvahisaUHdeuan^elmmati-»itiutanerit, anathema fit. Rom. 12.6. Prophetemtu frofroportienefidei,hoc eft, vt in cerpretatur Bellarm. «?»• vaticinetur ali^uid contrafidem, ne^; interpretetur firipturoi inalttjnemfinfiem f4r^ö/;c«Ccatholicum non proP4p»)ï/Cö,eflct enim petitio principij jfed pro eo, «piod reuera Catholieum eft, accipio)/i'J!f« contrartS, lib.}.cap.io.de verb. Dei. Cum igitur omnes mini' ftri verbum Dei doccant, amp;nbsp;non dcbeantaliam do-ftrina doccre, quam cam,qui ab Apoftolis amp;nbsp;Pro-phetistradita eftjmanifcftûcft.folumverb.Dcifcri-ptû elTe omnis interpretaciois regulS ac normam; obcamcaufam, quscunque interpretatio cum ver-bo Dei congruit,illa eft vera, amp;nbsp;quæ ab ea diferepat, MeftfaUa.

fit Index in interpretationtbnt diiudicandit, QVæ fit légitima interpretatio, oftendimusca-pitefuperiore, nuncdeiudice interpretatio-Oum amp;nbsp;doftrinarum dirseremus.Supremusiudcx o-mniuminterpretationum eftlefus Chriftus. i.Cor. i'll. Namfnndamentnmalitidnemo patefi ponere,prater ^t^Modpofitumefty ^uodefilefits Chrtfias, ^uodfitjiM ^•[icet fiprafiun^mentum hoc^aurnm, argentum^ lapides prectofis,ligna,fœnumfiipnlam, cutustj^ o pu s mantfe-ßnmfiet,dtes entm declarabitynam per ignem retegetur,(lf (niusi^ue opHS cjiialcfit, ignts probabtt. Hoc eft fupre-mum illud iudiciû, quod folus Icfus Chriftus exer-

cebit.Hiciudex conCtituit inferiores indices intct-» ra,amp; horum aliqui funt immediate vocati,amp; habcnt teftimonium,quodnon pofsinterrare,vt Prophet« amp;Apoftoli,Aliquinon funt immediate vocati, vt reliqui Chriftiani . llli fuerunt interpretationum amp;nbsp;dodrinarum iudices in hac vitâ,amp; non potuerunt crrarc. Hoc ponimus extra controuerfiam. Prætet Prophetasamp;Apoftolosfuntamp;alij iudices dodrina-rum, amp;nbsp;illi duplices, alij publici,alij priuati. Publiçi, omnesminiftri legitimevocati. Priuatijfingulifideles. Ad hos omnes pertinct indicium interpretationum in hac vita. SednospriùsagemusdcJnini-' ftris, deinde de fingulis fidelibus, amp;nbsp;vt omnis «qui' uocatio tollatur, accipiominiftrumproEpifeopo: quicunqueenim verbum Dei inEcclefiadocet, amp;nbsp;•ciusfacramcnta adminiftratjfiue papa, bue presbyter,fine paftor, fine epifeopus vocetur, ille mihi mi-niftereft. Hos omnes amp;fingu!oseffe indices interpretationum manifeftû cft. Volt enim Paulus i.Ti-irroth. 1.3.vtvideanty nediaérÇadeffrina doceatur.

* qui debent caüere ne dinerfà doftrina doceatur, illi polTunt amp;nbsp;debent de dodrinis iudicare. SedTitus, amp;nbsp;per confequens omnes miniftri ( quod enimTi-topræcipitur, hoc omnibus epifeopis praecipiturj debent cauere, ne diuerlà dodrinadoceatur. Ergo omnes amp;nbsp;finguli miniftri debent, amp;nbsp;pofsuntdedo-drinaiudicare. Hiomnesratione otficij habentsi-

• què magnam dignitatcm,amp; pöteftatem, amp;nbsp;inter eOS ‘■nemofuperioreftiiSuntenim omnes vniusminift»-rij miniftri,abeodcm domino conftituti,amp;propter cundemfincm vocati, imoidem officium codem -i ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 ''i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo

modo ex eiufdem auéloritate fanunt. R.atione vcrd circumftantiarum, ticnipc ætatis, cruditionis, vitae, loci,amp;c.di£ferunt, quemadmodum antè pfiêdimus, fchiftoria antiquitatis teftatur. Hosoimnès vt in 'nterpretando errare pofle oftendimuS, itactiamin 'udicando errarc pofle aflerimus. Atquehxcdc publicis iudicibus. Priuati iudiccs funt iinguli fi-^eles.Hi ctiam haben t poteftatem iudicandide do-örinis amp;nbsp;interpretationibus . Deus epixnitapræ*

QuodDeus mandauit,lioc omnibus fidelilaus ïï~ citumeft. Sed Deus mandat, vt finguli amp;nbsp;omnes fideles de doârinis iudicent. Ergo o~ mnibus amp;nbsp;fingulis fidelibus licet dedodnnis iudicare.

Maior cft citraomnemcontrouerfiaravera. MU ’’^téprobo. i.TheCr. 5.u. omnia probate^quod bonum yretinete. Ccrtè qui debet omnia probarc, amp;nbsp;bonji reliéto tenere, ille habet audoritatemiudican-I Sed omnes amp;nbsp;fingulifideles,Èrgo, amp;c; Bellarm. ''lpondetMinorem de dötäoribus tantum, non dc “‘’gulis fidelibus inteliigendaöacflc ,,idquc probat 'l'^ädamfimilitudine, ^utmadmodfim, inquitjïr ina-etiam tn tccleßafieri debet. Sed ctim Itber ali^ examtnandui mittitur, illa examina-fiudiofis iuueneStfed ad ‘Profiefsorei y^^facttitatis. Plant eodem modo, ejttando dofilrina ab ^’^^fi'^iMdteaturilludt/edicittmnon pertinetadfin^ula ^^^‘^membra, fed ad folos pafiores. Sed hoe argumen -® ridiculum eft. Liber enimifteab ijsexaminari ^°et,quibus iftacura impofitacft. Illa aucem eu-

ranunquamftudiofis, nifi ijs valde doftis, ftd fol’u i proß:fsoribus,vtpkirimüm imponitur, aliquando ctiam ijs,qui non funt profefsorcs. CognofcituraU' S tem vel ab ipfa academia, vcl ab ijs,quibus academe c iftam curam impofuit. Autenim Academia in qua* I libet facultatc certos homines conftituit, qui ifds J exaniinationibus præfunt, aut illi qui cupiunt in fu’ t inquiri, à cert is hominibiïs illud fieri petunt.Illi igi' turvel quos academia côftituit, vel quos i'pfiauâo' respetunt,debent miflum librum examinare. Nan* li adeostantumiftclaborpertinct. Si quisexalijsf' £ ingeritp illt eft atXvxfiiyfutt. Plane eodê modo,quos- ii cunq; Deus ad hoc interpretationis iudiciumcon- c ftituit,iHi debent de mterpretationibus iudicare, Ij vel quod idem eft, ad quos iIta diiudicatiopcrtinet» C ifti debent de interprétatTonibusiudicare. Hoc in* fi ter nos extra côtrouerfiamcïl. Nunc videndum eft li quinam illi fmt, quibUs. Detis hoc mandauit. No5 jn dicimus omnes Sc fingulos fideleseo^efic. Bellai' Iç minusdicir, hoc foRim pèrtmerc adfólumpapam ir R omanurfi, amp;nbsp;quos papa ad cam rem conftituit.Nos ii exDeiverbonoftramfententlàmcruemuj, aepri' H mum nori eft dubium, quin adcosiudiciûhocper- ir tinear,qCTOsPaulusfratresvocatj verr.14. vbihanc d admo'nitionemorditnr,prfc/ïgt;»»rizor/»'4rrer. Sed 0- v mncsfidelcslunreiusfratres. Ergo amp;nbsp;ad omnes fi- d delespertinethociudicium. Deinde verf. ix. allo' tj quitur cos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed illi non Ç

funtpaftorcs,nam hiàlijspræfunt ; fed funtfinguH t, fidelelifiUiseriim alijpfefunt.' Deniquede quibiis jj dicit Apoftolus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it

^ttm,fjui(iebenttndefinent(rerare, Jpirit/tsftonexßift-^«err,de ijs ecianx dicit, quod'dcbentora»»Mprobare. Sediftaornniadicunturde fingulis fidclibus- Ergo deijsetiamdicitur, quod debent omnia probare. Hoc adeo cuidens eft,vt alia probatione non fit o-Pus. Deinde Spirituo) fimûum formare fidcm in Omnibus fidelibus ipfi ctiam Papiftæ concedunt.at-qui hæc fides coniunda eft cum

'lt;»S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3fS tS vt ait PaU-

liis adCol..c»a.V.a.Exhac vçrô rutint è nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oritur

licultas iudjcandi, quinimó eftipfum illudinterius ‘udicium Spiritus fand/. Pprtinct igiturhociudi-dum necefl’ario ad opanes fideles, led vtgradus in-Ipirandidilferunt : ita etiam ordinesamp;gradusiudi-Oîndi dift'crunt.Qyosenim Spiritus itaafftat, vtijs lumper præeat, ncq; vnqua deferaf.cos not^ibi fb-''s.fedvniuerfaeecdcfiæiudices conftituitjta vt co-laimdodrinam velit oijanis dodrinærcgulamellè; IQuoj verb non vbique nequ«;femper ita afftat, ços '^ult itaiudicare,vtiudicij£uirationemad kiperio» fomiftam regulam dirigant. Hinç fit, vt, quiaSpi-dtusprophetarum prophetis fiibiedifuni^ Paulus. ‘0 ecclefia certum iudicij xjrdinem efFesyelit} 8c tä.-men quiafinguli fidelesàDçodadifuBt,^habent ^nftionem, ideô fingulis fidelibus tn ijs.quæ ad fi-^ doiamp;falutij n-x^fcpufieu) fpçdant, datû eft deSpiri-dbusiudicare^an ex Deo fint? Côftatigituromnes Melesbabere audoritatem de dodrinis, amp;nbsp;interp-'«ionibus iudicandi. Hoc cîirn BeHarminus vident, excogitauitaliamrerponfionem , nbsp;nbsp;dixit, hoc

Ccrtasi At quis vnq'jain ftndo audiuit de rebus fl* nimó dubijs, certis, èi minimè controuerfisiudicii* inftifui?Subiungitdcinde fola dubia indigercprO' baticyheiAccipimus hex «tiam, Kàànlihrtrtm^f^ hibiterum tioSrinam ejle apertimalam » btam', do^ finttm «MtiQmutiWHm paparttm eße aperte imumjfjr minime dttbMM'i taeproinde haec omfiia nofl indigereprobatione. Àtgdmentum tale,

Qiise funt mantftftèb^na amp;nbsp;mala, ilia non indi* ‘ gent probation©Sed dodrina librorum prohibitorüm-eft âpertè mala''i Doârinâ ' alitcm paparum /lamp;eonciliorum^eft aperte ” tbriàî ErgohsÉc (wnnianonindigêntproba* tione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 'U. u • n- ' :i

' Rslportdeftius Minorem elTe ßmpliciter falfam, quortmdarti enim prohibitorum librorum dodr^ nçi no'ri efbapertc mala,' éft enim hoc ipfutn de quo conténdiWus.Bellârrninns dicit eam efle apertè ma* lamiAfoinrics Eeclefîr/quaefunt in Anglia, Danis» Scotia, Suctiamaxima parta Germanise,Heluetii, Gallisfe, Belgicæ, Poiôniîî'i Vngariæ, Tranfyluanis «ücùnt eam dodrinam efle bonam. Deinde hsec do* ârînainnulle legitirnoconcilioyel iudiciolâlfitagt; tij vllius cônuida efti Erço vides eam non tam ma-nifeftcfaMàm efle, vi tu affirmas. Dodrinampapa-rum amp;conciliorum tu quidemmanifeftèveramef-’ fe diets, fediam antè oftendi, multa concilia docuif-fe contra’didoria, Sc multos papas docuifle e'a, qux fûnthæretica. Ergo non tarai manifefté vera cftjpa-parum amp;conciliorum dodrina,vttu autumas. Imà Bellarminc,tupetisillud,quod cft inprincipio, Pa-

Christian. Dogmatvm. Cap. tj. ^67 Pis enimamp; concilia non pofle crrarenondura pro-oafl:i,amp;:ob eamcaufam nondebuifti hoctamauda-âerconcludere. Et vt vno verbo finiam.doflrinam protcftantium dicis cfle nialam. At proteftantes dh cunt earn efle bonam. addunt fenuaquampotuiffe ipapiftis obtinere, vt in vllo legitimo vniuerfali Eu-fopxarum eccleliarum iudicio fuam doélrinam le-gitimadifputationc aöcrerent. Illafanè'tergiuerfa-tio arguit cam, etiam vcftro iudicio, non tam mala îffe, vt VOS dicitis. Sienim tam manifcftè mala eflei* i non ita vobis ab cius defenfione metuerecis.Paparu , amp;nbsp;conciliorum doßrinam tu dicis eflebonam. At proteftantes can dem dicun t efle malam.Et 1 icet nul-luni vniuerfaleiudiciumeade re inftitutii fit, tarnen difputatio Oxoniêlis,Pofciacena,Lip£cnfis, Berné-’ fis,amp;aliæ{àtis oftendunt,eam infenontam verani cffe,atque vos iaäatis, vel certe non tam certam eC-fe,vt VOS vultisjfcdadhuceflc controuerfam. Dein-de Bellarmine vos damnatis libros protcftantium. At caufa nondum eft. cognita.Luthcrusfuit damna-gt;us priufquàm auditus.Ploc an ita in fupremo ChriF ftiiudicio pofsitisdefendere,vos videriti's. Noftros Hbros prohibetis, no quod vos probare pofsitis eos fiialoseffe, ftd neveftri homines ex ijsoculosape-rianc,amp; veftrashærefcs explodant. Vcftros-libros no Prohibemus, imô patimur, vt omnes eos Icgat,voilant amp;nbsp;reuoluât. Non enim metuendumnobis eft, vtquifquamexnoftris per veftroslibros, modo vis abrit,commoueatur,tanta eft vis veritatit. An verà Boftris librisaliquis commotusfit, docet Anglia, Scotia,Dani3,Suetia,Pqlonia, Germania, Heluetia, ’'-uuj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Nn 4 Belgica,,

Belgica,Hun garia, Tranfy luania, iinô ipfa Italia amp;nbsp;Htfpania. Sic igitur argumentum retorqueo.Quod dubiumamp;controuerfumeft, de eo habentomnes fidelesiudicandipoteftatem. Sed quorundam pa-parum amp;nbsp;conciliorû doélrinadubia 8i controuerfa eft. Ergo de ea habent omnes p'roteftantes iudican-di potcllatem.Sed inftat Bellarminus, amp;nbsp;docet omnium conciliorum amp;nbsp;paparum doétrinam cffe mani-feftèbonam. Quia Paulus concilij Hierofblymita-niaâa iufsit no» frobari.fedobfirtMri. Argum.tale, Doftrina concilij Hierololymitaniefl-manifeftè bona. Ergo omnis omnium conciliorum amp;nbsp;paparum doélrina eft manifeftc bona.

Hoc argumentum Bellarmine refutatione indignum eft. Si ego cùm in fcholadialedicam puerdi-fcerem, ita difputaflem, vapulafTcm cquidem. Pet-jndeenimeft.acfi dicas. Aliquod animaleftratio-nale. Ergoomne animaleftrationale. Pueridicunt à fpccic ad genus non valere confequentiam. Seconda probatio Minoris eft i. Iohann.4. i. Nolitt Spiritus exßin^uere, fed probate Spirit us an ex Deoßnt.

Qui debent inter Spiritus diftinguerc difcer-nere quinam ex Deo fint, illi habentpotefta-tern iudicandi de Spirit!bus,id eft, de doâori-bus, amp;de dodrina. Nam pcrdodrinamdi-ftinguuntur.Sed finguli fideles debent diftin-guere inter Spiritus amp;nbsp;difccrncre,c{uinam Spiritus ex Deo fint. Ergo finguli fideleshabent ifta m iudicandi poteftatem.

TcrtiaMinoris probatio Iohan.7. n.Siquisve^ lueriteius voliitatem exetjui, cognofiet de doblrina 'vtrmit ex ‘Deo ft tan ego ex meipfo loijuar. Argumentana tale. Qui

Qui debent cognofccre dedoârina, an ex Deo lit, illi habent auâoritatem iudicafidi de do-, drina. Sed omnes fideles debent cognofcere de dodrina an ex Deo fit, Ergo omnes fide* les habent au doritatem.amp;c.

Maior ell vcra extra controuerfiam. Minorera probo. Nam quicunque debcntDei voluntatem 'xequijillidebent dedodrinaiiidicare. At non tantum miniftri, fed omnes amp;nbsp;finguli fideles debét dus voluntatem cxequi.Ergo non tantîim miniftri, fed omnes amp;nbsp;finguli fideles debent de doótrina eius iudicare. Bellarminusconcefla Minore, refpondct adMaiorem, amp;dicit Chriftum non veile omnes amp;nbsp;fingulos fideles omnia amp;fingulaScripturarum loca anteiligere debere, fed tantùm aflcrere, viros bonus '^‘irtrempedtmentts ejutbuÇdam, propter ejuxalij non pof-l»»tßdetveritatei»teiltgert, quod notandû eft, hoc n. illiextorquetVeritas, vtfateaturviros piospofte fi-dei veritate intelhgere.quod fi verii eft, pofTunt er iä deearedè iudicare. Deinde quod ad iiludattinet, feut certi grad* in iudicio.Qul ob causa fi putat ne* ®iné pofte de omnib. perfecte iudicare, nifi omnia Perfeótè intelligat, aftentior. Scd tum neque papa l^omanuspotcft de omnibus iudicare. Nam amp;ille

omnia fcripturarum locaperfedè intelligit.Sé-P^rcnim valet illud Auguftini, Pluranefcimusqiiàm fcimitsinfacris literis. Si autem cxiftimat neminem quicq vllo modo iudicare pofte, nifi oia perfecte in-’®lligat, errat. Satis enim eft,fi hoc intelligit, quod Micat, etiamfi omnia non intelligat. Alioqui nuD feshomo poftet iudicare. Sunt enim multa, quæ o-®nes homines ignorant ; Bcllarminus probat fuam

fcnten tiä ex loh. 5 .^uamodo vospote/î-is cretlere tjstia gh-rtAm quitrisis abinutcem.'Lt Luc. i6.^fiditba»shtte oîi PhariJitiejMterantauari,^detridebanteHM,amp;C putat h«C duo habere eundem fenfum cum hoc loco, ^ogno' fcet dedoblrinaanex^Deoftt, Vbi ego non indicium, «juodnuUum eft,fedmentem defiderö. Sanè Bellarmine fl ita iudicas.non miror eos, qui à te tuique limi!ibusinftituuntur,ad veritatem non perucnire. Nam quid ifta duo habcnt fimilc, Pharifii propter4' ftaritiam nin poterant erodere. Si., cupientes patrts volitn-tatemfacere, debet de Chrißi doblritia iMdicare,an ex^Deo ßt. Item , ludatpropterßue ambttionem non pot(raHtcredere,Si,cttpientes patrts voluntatemfacerede^ itent dedoblrinacoggt;toßere,anex Deoßt,non necelTe cft vthæc rcfutcntur, folaenimnotationcrefutantur, neque tarnen negoargumentum.perquod Chriftus Riamdoörinam examinari vult.naberesliquamcû diâo Iohannis fimilitudinem. Quemadmodum n. ludxi non poterantcredere, quia propriam gloriam quærebant, ita Chriftus potuifletiudicaricxDco non efle, fi propriam amp;nbsp;non patris gloriam quxfi' uiflct. Doélor enim amp;nbsp;difcipulusfuntcorrclatiua. Hincacciditvt Doftor, quinôeius.àquo mittitur, fedfuam gloriam quærit, fidemnon inueniat. Plané eodcm modo difcipulus, qui propriamgloriam quxrit, doârinæ à doâore traditæ fidem non adhi-bct.Hæclicet ita fe habeant,tamencaufamBellarm. non iuuant. Eft enim contra eum adhuc cuidens argumentum.

Nam quipotcftex dodrinacognoftcre, anali-quisfuam,an verô mittentis gloriam quxrat, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illc

ille poteft iudicarc de doétrina. Sed fïnguli fideles poffuntexdoftrina cognofccre, an ali-quisfuam,an veromittentisgloriam qu%rat. Ergo finguli fideles pofluntdcdoclrina iudicarc.

Maior eft manifefta. Minor eft in textu.Ergo có-clufionon poteft non vera elle. Secundum Argumentum àproprietate fidelium,Ioban.10.27. Oues tncit vocem meamaueitu»t,^fi/juuntur me.hem lohan. 10. ^IterumautemMijuaqiMm fetjuentur, fed fuitent »hto,lt;juia ttonnerunt vocem alienor um.

QuiaudiuntvocemDomini,Steamnorunt, a-licnorum autem vocem ncque audiunt , neque norunt , item qui léquuntur Do~ mini vocem , alicnorum vero vocem non fequuntur,fed fugiunt,illipofluntiudicaredc doÂrinadmo iudicant de doclrina.Scd finguli fideles, amp;c. Ergoamp;c.

Bellarminusconcefla Minore refpondct ad Ma-iorem,amp; dicit dominum loqui d; pradefiinatis,i}uiian-temortem fequuntur vocem ^Domint. H oc nos conce-dimus.Nemo enim eft ouis Chrifti,qui non eft prç-deftinatus ad vitam æternam . Dicit enim verfi 18. Quodneme tolletouemabt eo. Sed hos prxdeftinatos dicimushidicarede doârina. Nemo enim poteft paftoris doélrinam fequi, amp;nbsp;alieni doftrtnam fuge-iquot;?, nifi pofsitvniusdodrinam ab alterius doârina diftinguere. At hoc nihil aliud eft , quàm indicate dedoftrina. Hoccùm videret Bellarminus, exco-gitauitaliamrcfponfioncm, nempèChriftum lo/^ui multit médis fùm outl)'’, videlicet perfcripturd,vel per ar-canam

CAHAm ifjjpiratfotjemt ztldeni^jucperos vtCAriorm», Hoe 8gnofcimuï,amp;nunc prçcipuè loquimurde ca voce, qu$ Ut per o/vicariorum, id eft, per miniftros. Sed hïcinidem recidis. Vicarij enim Clirifti viuavocc Chriffiouesalloquuntur, amp;nbsp;vicarij Antichrifti caCi dem viuavoce alloquuntur . At oues fpreta voce Antichrifti, velvicaiiorum Antichrifti, fequuntur vocem Chrifci, vel vicaiiorum Chrifti. Ergo iudi-cant dc vtriufqucdoótrina.

Qui enim fpreta vicariorum Antichriftivoce,fe-quunturyocemvicariorumChrifti, illi iudi-cantdeChrifti amp;nbsp;Antichriftidodrina. Sedo-uesChrifti.Ergü. '• ■

Et quoniam Bellarmine in hanc controuerfiam incidimus, expends num Chriltus amp;nbsp;eius Apoftoli ita vnquam docuerint per Bella ciuilia, per eoedes, proditiones,flammas,va(tationcs,direptiones,amp; incendia , vt papa Koroanus hïs annis in Germania, Gallia, Belgica, Scotia amp;nbsp;Anglia docuic. Deinde vide quinam ex omnibus Italis,Siculis,amp; Hlfpanis cP lèt papæ vocem fequuturus, fi vis abcfTrt. Per vim auiem plcbem cogere.an Apoftolicum fit,potes di-fcere ex t. Corinthior. t. 24. i Scdhaechadenus. Ille viderit quam rationemfit 4 IcfuChrirtoredditurus.Similccft i.Cor.a.iy.^p^ ritualis iudteat omnia.

Qui omnia iudic3r,iudicat de dodrina. SedSpi-ritualisiudicat^omnia. Ergo iudicat dc do-drina.

Bellarminus primïim relpondetad Maiorem, amp;nbsp;dicit hemtnemSpiritHalent non fojfe indicarttie doSirina.

Christian. Dogmatvm. Cap. ij, 575 ^rimô ijuia nos nonfumuscerti, tjnina fintifii Spirit »ales. ^cfpondco, hocdceo iudicio verum eft, cuialijs ftandumeft. Alij enimnon poflunt alterius iudi-^10 ftarejuiftceitifint cum bené iudîcare-, Si no pof. fterrare.Sed de iudicio (ïngulorum hoc verum non «ft. Nam vtegonon teneor BcUarmini iudicio fta-ff.itaneqUe illemeoftare tcnctur.Poftum enini ego promeiudicare, quidfitmihi ampleôendum. Sed Hon pofTumalium intneamfententiam cogcre, at-nuehancpotcftatcmhabentfinguli fpirituales : vel vtapcrtiùs loquar, Deus dedit cuilibet fidcli non ^aniïim Spinrum intclligendi, fed etiam fpiritutn difeernendi fa I fam dodrinam à vera. Sed quemad-niodum finguli fideles pofluntveram doârinamà falfà diftinguere, ira ramen non polTunt alios infuâ fentenrîàiin per vimcogcre, ncque hoclicitumeft; fedfipofiunthociuftis rationibusperfuadere.debcC iiocfaccre, ncque eftnecefle, vt egocertusfimde alterius fpiritu, modo demeo cerrus fim, hoc Paris «ft. Deinde fi ille non poteft iudicarc, de quo alij non font certi,an fi t fpiritualis, turn neque pap3,ne-que concilium poteft iudicarc,nemo enim certus eft an papa fit fpiritualis limo nonefle papam fpiritua-lcm,teftatur vita ipfius, docet doôrina, nouit totus mundus. SedneqtteconcilijsClociuordcpapalibus «oncilijs)vrgcrrpoirumus. Èa enimeftepapaefimi-lia,itanotumeft, vtnegarinon poPsit. Deinde df» fit Bellarminus cos, qui Punt maxrmc Ppiritu31cs,nó ftmpcr illuftrari. vr 4. Reg. 4. Eljfansdicit/fianMnui ^oc alàitità nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonindicaffit mihi, Ergo non pofle

Qyiquædam ignorât, illenon poteft iudicare dî dodrina. Sed maxime Spirituales quædaffl ignorant, Ergo maxime Spirituales non pof* funt iudicare de doârina.

Rcfpondeo, Maiorcm non efle vniuerfaliterve-râ. In vniuerfalienim indice, qualis eft Chriftus,re-quiritur omnifcientia. ludicabit enim vniuerfuin mundum, amp;nbsp;omnia occulta reuelabit. Scd in his iu-dicibus inferioribuSjhæc omnifcientia non requirrf. Satis eftjfi homo fpiritualis intelligit illud, quod iu-» dicat,etiâfimulta alia non intclligat. Deinde fiMagt; ior eft vera, Bellarmine,tum fequiturneque papain, ncque côcilium poflc de dodrina iudicare. Papa n. eftræpè indodus, amp;nbsp;concilia faepc ex indodis (lo-quor dcpapalibus concilijs) monachisconflantur, vt nunc non dicam papam amp;nbsp;concilia fibi ipfis fæpè contradicere . Deinde Bellarminus rcfpondet ad Minorcm, amp;nbsp;dicit t» o m n i a non propric accipi. EfTc enirn multa, quæ ctiam fanétos patres, qui maxime funt f^iritualeSjfugiunt. Hoc ex nobisnemo negat. Imo Hcmmingius, Bcza, Caluinus amp;nbsp;ali/ dicunt \\ocJecHndumfubte£iam materiamaccipidebert. Hinc tarnen non fequitur Spiritualem nonpofleiu» dicarc de dodrina. Licetenim non omnia intclligat, dodrinam tarnen intelligit, amp;nbsp;decaloquiturPau-lus.Ergoeâàfaira dodrina diftinguerepotcft.Ter-tium Argum. à Praxi veteris Ecclefiç, Ad 17.11 .'Be. rhtenfes tjuotidie ferutabatur Script.an hoc »a f habertt,

Adquosinprimitiuaecclefia pertinebat iudiciû dodrinarum, ad eos illud adhuc pertinet. Sed in primitiuaecclefia illud iudiciumpertinebat ad

Bellar.conceffa M inore refpondet ad Maiorc,v.g. tiß Panlw erat yipe/ioltis,(ß’ m» poterat errare,tameeiHt ßo^rina debebat exami»ari,neutr»m ».coi^abat,hS.cn-tior.De quon.non confiât,anreólèdoceat,amp;aner-fîre pofsitjciusdoélrina cxaminanda eft.Et quonia Berhoenfibus de Paulo amp;nbsp;eius do^^lrinanihil côfia-b3t,tdeoreftèfccerüt,quôdeiu$ doélrinaadS.Scri-pturâ examinauerint.Planè eodémodo nobis côfiat pîpanoncflc Apofiolû, côfiat ité papâpoflèerrare, ‘’ne errare,amp; erraffe in multis.Ergo in papç doâri-quot;äoes fideles inquirere,eainq;cxaminare debet. Nâ ‘‘eiiisdodiinacxplorada efi:,de quonôcôftat,g,fit ^poftol’,amp;ip nôpofsit errate,tûmultô magiscius '^oftrina cxploradaeft,quê côfiat nôeffe Apoft.quô errare,amp; fæpè erraffe certû efi. Sed papa non eft ^poftol*. Papa itéfçpè errauit,amp; in multis adhuc er-fät.Ergo in cius doärinä cuilibet fideli inquircrc li-

Maioreft vera, Minoréprobabo in fingulis cö-jfouerfijs. Hoccùm videret Bellar. concedit nos in ^‘pxamp;concilij Trid.dodlrinä innrere pofie, modi ^^eüflftdiecjuartndtveritate.Kt nos nullo alio (tudio ‘quot;'yimusjimofi quis tumultuâdivautcôuitiâdiftu-,°inqrit,eû auerfahiur.Verùfn Bellar. quonia nos ^quot;pneero varitatis inueftigSdæ ftudio in concilium '■'dentinum inquiiimus, amp;nbsp;in co nulla veritatê in-quot;^'’imus, ideàillud tanquamhumanumcommen-

cum bonàpacepapæ, Dei verbo,in quo verita-inuenimüs, poftponimus, neque vrgemus vos, dideniEciatisjtantum pctimus,neàveritate in Dei verbo

verbo inuenta ad Humana mendaciain concil. Tn* dentino ftabilita,contra confeientiam vrgeamur.Et ob earn caufam his jo.annis tot cçdes,flammas,incé-dia,vaftationes,jpditioncs,latrocinia,direptiones,amp; cxilia fuftinuimus. Domine lefu quando exurges,amp; iudicabis ccclcfiam tuam? Deinde Bellarmine Be' rhoënfesideô receperunt Pauli dodrinam , quod videbant earn in fcripturis traditam efle; docetc vos nihil aliud, quàm quod nos in fcripturis inuenire poflumusjamp;eadcm reuerentia recipiemus veftram dodrinam, qua Berhoenfes Pauli dodrinam receperunt. Si vero aliud docebitis, quam quod in Dei verbo traditumeft, amp;in eoper(êucrabitis,tumfal' tem patiminijVt dodrinam lefu Chrifti veftris com-mentis præferamus. Q^rtumargum. Quia papa non eft fupraScripturam.

Si quæhbctScripturarmterpretatio eft vera propter papæ iudicium , turn papa eftanteamp;fu-

ConnexumMaioriscftfirmum. Propter quod enimaliquid verum efl, hocefl eo, propter quod vcrumeftjnfcriusamp;pofterius. Inferius. Minorn, eft eiusdignitas. quod pcraliudtaleeft,quamilliu$, quod perfe talé eft. Pofterius. EfFedum enim natura caufam fequitiir. Minorem vrgentipfipapiflas. Vnde apparctpapas iudicium efle vnicatn Stfolani caufam,propter quam omnis intcrprctatio,vel vera, ' vel falfa eft. Quöd igitur ex Dei verbo interpréta- , mur,mundum à Deo efle conditum, ChriftumelTe DdfiJium,Hçcideô verafijnt,qui3papaitaccnfiiit; j

Sipapaitanon cenfuiflet,veranôefl'ent. Caufaenim pofita,propter quam res eft.cfFcdum ponitur,amp; ea-*^ein caufaablata,cffcótum tollitur.Politaigiturhac papsinterpretatione adhunclocuni/Zgt;f»^ypc«/^/«ö ^quot;minaria, Tapaefiquadragits feptiesmaior,lt;iuan3lm-^ator^manns. Pofitainquamhac papsinterpre-^tione, amp;volutate,illud verum cft,amp;eadcm inter-ptetatione ablata, illudfalfumeft.Papsigitur inter-pretatio amp;nbsp;voluntas eft omnis veritatis régula. Hoc «ftBellarminepapam in Deum transformare. Nam folus Deus eft illc , cuius voluntas eft veritatis régula. Quicquid enim Deus vult,hoc verum eft, amp;nbsp;proptereà verum eft, quia Deus id vult. Sed papa illc, cuius voluntas eft veritatis régula. Quamcû-'luc n.interpretationc papa vult,illaeft vera,amp; quam *”gt;0 vult,ilia non eft vera.Ergo papa eft Deus. Hoc luidem vos ncgatis Bellarmine, et cum vobis eiuf-’»odi ex Canoniftarum libris exprObramus, dicitis Vosipfos ilia ridere. At ft hoc ita eft, quarcnonana-thematizatisillos libros, in quibusilla fcriptafunt?

quare tribuitis ilia paps.ex quibus illanecellàriô« foUiguntur.? Deinde hoc totum pugnat cum praxi primitiusecclefis.Berhoenfesenim Alt;ft.i7.ii.non ’dcó ampledebanturdodrinam Pauli, quodpapa Romanusita cenfuiflct, turn enim nullus erat papa ^oinanus.5flt;/ lt;juia videbant tllam dtürinam congruere

Script»ra,cjuam ejuotidiefirutabdtnr.Nnée. fie col-^'go,quod téporeApoftolorûnô fuit caufâamp; régula yers interptationis,illud amp;nbsp;nûc caufà amp;nbsp;régula vers mterptatiôis effe nô poteft. Sed tépore Apoft.papae 'udiciû non erat verç interprctatiôis cau(à Sc régula.

578 Lit. t. De P r i n c i Pt t 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ergoneq; nûceirepoteft.Dcinderolafcript.velciuS analogiafuiteo tépore caufa amp;nbsp;régula verx interp-tationis.Bcrhocnfesn.idcorecipicbant interpréta» tioncPauli,quod videbat earn cum fcript. congrue» re.Prætercà quod in controuerlia polîtûyimô quod impium amp;nbsp;falliim eft,illud non poteft certae amp;nbsp;indu» • bitatædodiinæcaufa amp;nbsp;régula cffc. Sedpapxiudi» i cium eft in controuerfia polîtum, amp;nbsp;eue idipfum felfum amp;nbsp;impium probabimusfuo loco. Ergo cerium eft , illud indubitatæ amp;nbsp;certæ doûrinæ caufara amp;nbsp;rcgulameffi: non pofle, Si ob earn caufàm aflererc papae ludiciiim, quod nos falfum amp;nbsp;impium efte fei-inus,eflc ptï amp;nbsp;vers doélrinae caufàm amp;nbsp;regulam» perindc cft,acfiquiscontendat, tcnebrascucluciî jegulam.'Fruftràigitur illud quod in principioeft. pro principio atlegalur. Bcllarminus refpondet, , Papam iusiicaredeScripturis,eJJiie!puiitocum.Poffe cnim ÂcScriptura, amp;nbsp;de tinsinrerpretationeintcUigi ■ De Scriptura, videlicet Scripturam eflè veram propter papæ iudicium. De interpreiatione, videlicet Inter» preTationem Scripturæ efle veram propter papæindicium. niuddicit eflefalfum,hoc ventm. AtBd' Iarminc,lib. i.dkocüiüi libresej]i itacenfHiJfet. Sedlibrum efle Canonicum, amp;libruni elle verum,idem eft. Si igitur liber non eft verus, vcl falfus propter papæiudicium,fequitur cum neq; canonicum,neque non canonicum efle. propter p3-pçiudicni.Dcindc dicerclibrûcfTeveru.^pterpapî hidiciû,amp;’ libri interptationè veramefle^pterpapç iudiciû,idê eft. Liber n.interpretat* nihil aliud eft,5 liber cxplicat’jvel liberfuftùs amp;magispfpicuè enar-ratui.

Christian. Dogmatvm. Cap. 13. 57lt;gt; ratus. Porro librii no intclligimus membranaamp; apices,q in libro funt,fed fensu iftis apicibus côprchen* au.Sed interptatiolibri nihil aliud eft,^{ênfus expli-catio, amp;nbsp;liber interpr ctatus eft fenfus cxplicatus. An igitur ille fenfus cxplicatus verus fit propter papae iudiciurn,an verb fenfus ille non cxplicatus verus fit propter papae indicium , fere idem eft. Deinde quod dicis,verum non eft. Non enim liber aliquis ideo verus eft, quod à papa approbatus eft, fed quia i Miratuieß, ideo veruseft. Plané codem modo lènfus libri, vel cius interpretatio non ideb Vera eft, quia à papa approbata eft,fed quia cum ver-ho fcripto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Congruit, ideo vera eft.Hoc

cuidenterexAâ:. 17. ii.celliçipoteft, de papaibî nulla mentio. Quod autem dicis papam hoc modo non efle fupra (cripturam,fcdfupra inteUigentiam pri.-’tatarnm, hoc primum eft in prin cipio, Scis enim 5c ^ïoe inter nos controuerfum effe, amp;nbsp;ob earn caufam pro principioallegarinonpofie. Igt;eindeeftcontrgt; Dciverbum x. Cor. 1.X4. quad (lominemitrfidei Vfflrt, I.Pct.^,i.Ne^t(evtdominantesCleris.liic addis Scriptiiram non eapereali^ttod rebar dpapa f»dict«,Mt^ ^aeejß ver tere,vel certtere propter papatudictam. Quof-fum igiturhaectua difputatio? Si verumeft, quod dicis,turn omnia ifta,quxcunq; his 4.1ibris de prin-dpijs difputafti,induc vna litura. Libro enim i. co-^endiftilibresApocryphos propterpapæ iudicium tlTcCanonicos. Libro x.affirmafti, Vulgatamver-f'onem propter papx iudicium effe authcnticam. Hoc libro fomnias , iftam interpretationem efie Veram, qux papae probatur. Libro quarto afTeris, O o a omnes

omncsconfuetudines Romanas propter paps ap-probationem eflc Apoftolicas, amp;nbsp;regulam bdei.Hçc omnia inducis vnalitura, eïim aflcrisfcripturam nó acciperc robur à papa, nequc propter paps iudiciu fieri vel veriorem, vel certiorcm. Poftremo cùm vos explicationem Scnpturs affertis, qus congruit cum facris litcris, cam nos cum fumma reuerentia furcipimus,ncquedceacontendimu5,tantùmaflcri-museam non propter paps ludiciura, vt vosvultis, fed prcmtcr analogic cum fcriptura,vcram cfTe.Cùni verbaffertisintcrprctationem,qusex diametro cu fcripturapugnat, earn nosrepudiamusctiafiomnes paps earn approbaffent. Qupniam igitur papsiu-dicium inter nos controuerlum eft, manifcftum eft illud authenticsdodrins regulam effc non poflc. Quintum argumentum. Quia veritas authentics in-terprctationis non pendet ab homine.

Quod non pendet ab hemine, hoc non pendet à papa Romano. Sedve'rkas authentics inter-pretationis S.literarum non pendetabhomi-nc. Ergo non pendet à papa Rom.

Maior eft manifcfta. Minorero probo. Noftra n. fidesnititur Dei verbo, amp;nbsp;redaeius interpretatio-ne. Atfequeretur noftram fidem ab homine pen-dere.fi veritas authenticç interpretationis ab homine penderet. Sed hoc fieri non poteft, fides enim noftra eftimmota. Aeproinde mobilifuiidamento innitinonpoteft. Omnisautem homo mobilis eft, amp;mcndax' Ergo fides ab eo penderenonpoteft. Sed ex quo confeques non pendet, ab eo amp;eius antecedens |gt;endcrc non poreii.hides autem eft authé-tics

Christian. Dogmatvm. Cap. r/. $8i tiC3E veriratis confequcns. Quam ob caufam fi fides non pcndctab homine, fequituramp;authcnticam Ventarem ab homine non pendere.Bcllanninus co-cefla Minore refpondet ad Maiorem,amp; dici t, Papam »oaej]eßmplictterhgmi»era eius verbum non effefim-pliciier verbum hominis, e^erraribusob»oxtum,fidver.. bum^Det. Et vtres effet illuftnor, dicitTapaex(a~ thedra locfseentisverbum non ejfeerrorsobnoxium. Pudet me Bellarmine harum principij petitionum. Ita n. ludere in referia.imô in Dei verbo,graue crimen cf-fe exiflimo. Sed ad rem. Exiftimo Bellarroinum loqui de Cathedra Petri, amp;nbsp;cathcdram Petri accipe-re pro HodrinaPetri, Senfus igitureft,quando papa dodrinam Petri docet, turn non errat. Quishoc vnquam negauit? Sed papa nunc non docct dodri« Dam Petri, Ergo non docet ex cathedra Petri.

Qui non errat quando docet dodrinam Petri* ille nunquam errat,ne turn quidcm,cum doceC contra dodrinam Petri. At papa non errat cu, docet dodrinam Petri. Ergo papa nunquam errat,ne turn quidem, cum docet contra do-drinam Petri.

Plané hoc idem eft,ac fi dicas, cùm Bellarminus. ieiunat,tum no edit,Ergo nunq edit,ne turn quide, cùm vel cœnat, velprandet.Itcm,cùm Bellarra.dor-mit,tum non fcribit,Ergo nunqfcribit.ne turn qui-, dccùm veritatemfuocalamo pcrftringit.Equidem tibiprobandumnon erat, papam non crrare, quando docet dodrinam Pétri. Sed probandum tibie-ratjomnemdoftrinam papæ effe dodrinam Petri. Ulud «niiaconcedimus, hocnegamus, amp;nbsp;fuolocxr

oftendemus, papim non Petri, fed Dacmoniorum doârinamaliquando tradere. Bcllarminus probat papana ex cathedra 'Pétri docentem non errare,fci-licet probat hoc ipfum, quod vitro côccdimus. lam cnimfafsifumus.papamnon errate, quando docct excathedraPctri, fed ncgamus cûfèmper ex cathedra Pc tri doccre. Excutiamus tarnen etiam hoc argumentum.

Quod Deus in Scripturis reuelauit, hoc eft vcru. Sed hoc, nempè papam doârinam Petri docc-tem non errarc tradit Deus in Scripturis,Ergo cftverum.

Concedimus totum hoc argumentum, fed addi-mus hoc non de folo papa, fed de quolibet hominc verum eflc. Quicunqucenim docetdodrinamPetri, ille non errat. Deinde fi ille non errat, qui docet ex cathedra Petri, fequitur cum cn*are, qui non docct excathedra‘7''ctri,N3m fi ille non errat,qui docct doôrinam Pctri,tum ille fane errat, qui non docet doétrinam Petri, Vnde apparet non papam, fed cathcdramPctri, id eft, dodrinam PetrielTe norma amp;nbsp;regulam vcræ interpretationis. At hoc volumus. Probate igiturveftram dodrinam congruere cum cathedra Petri, id eft, dodrinaPetri,amp; recipiemus earn .Si veto noncongruit cum cathedra Tetri, turn patiminijVt earn cum bona vcftra pacePetri cathedrç poftponamus. Bcllarm. Minorcm, quam vitro concedimus, probat. Ad. iç. vifum tflSpirituiSmÜ» uobis.^z Luc. 13. rogaui pro te, ue deficiatfidei tua.Km^ pledimur has probationcs, ftdnihiliuuant cauftm Bellarmini,

Christian. Dogmatvm. C4p. 581 Qmcquid'Cnim Spiritui Sando vidctur, hoc eft verum. Ergo li paps aliquid vidctur , quod Spiritui Sando vidctur,hoc verum eft.

Sed hinc nonfequitur, verum eflè quicquid pa.-Pæ vidctur. Nam illi fæpè aliquid vidctur, quod Sp. Undo non videtur.Dcinde h illud verum eft,quod Sp.fando vidctur, tumilludvcrumnoneft , quod Spiritui fando non vidctur. Ac proinde non iudi-diun paps.ftd indicium Spiritus fanÔi eft regul^ amp;nbsp;’'ormaautbenticæ interprctationis,amp; ob cam causât cumpapsinccrprctatiocumSpiritu fàndo cögruir, tunieam ampledimurj cum verô cam Spiritus fan-ôiiudicio nonebngruit , tum eamreijeimus . Vt sntem intcHigamus, qusnam fie mens Spiritus fan-^i.tUa eft nobisiu S.fcriptura cxprcflTi.. Ergo quat interpretatio' cumS. fcripturacongruif, eaeftpro-ha,amp;quæcumeanon congruit.ca eft mala. Altera probatio Minoris eft, quod Chrtfius rogautt fro fi^9,ntiiusßtütJtficeret. Sed hoc non pertinet ad pa® pamR.omanum.Multienim pap«fuerunt,quorum fides defecit,hocprobauimuAntè . Interci tarnen nego multos papas effe, quorum fidesdeficcrenon pateft. Multfenim funt, qui fidemprorfus nullam habenc,ncque vnquam babuerunt. Docent hoc Ba-tns.Balæus,Platina, amp;alij papiftici dodoresin illo-I tütn vitis. Horum ccp-iidem fides deficcre non piT» ! teft. Nam quodnon eft, illud deficcre non poteft.

HîcBellarminus inuehitur in hærcticos, amp;nbsp;dicit eo^ firent, id eft, äo£lri»itm nttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proprtf Spirttui.

Si hæreticos vocat proteftantes, male facit. Imme-ntà enimeoamp;hsreticosvocat.quos ex omnibus pa-

piftis haûcnus nemo hærefèoî conuincere potuit. Et cjuoddicit,verum non eft.Illorum enim dodri-na non nititur iudicio proprij, velpriuatiSpiritus, neque hoc vnquam in illorum libris IcgitBellarmi-nus. Sedcorumfidcs nitituriudicioilIiusSpiritus, quiinSacrisScripturisIoquitur. Atillenoncfrpri-tiatusjvcl proprius alicuius hominis Spiritus,fed eft Spiritus Dei. Vel eft ifte Spiritus, quoProphetæamp; Apoftoliaâifuqt, ciim verbum Deihteris cóiigna-rent. Secundum hunc Spiritum verbum Dei intel— Jigi debet. Debet enim eodem Spiritu intelligi, quo fcriptumeft. Porro priuatus vel proprius alicuius hominis Spiritus eft,qui cum verbo Dei pugnat,ne« que refert an mulei an pauci, an priuatian public! homines eum habcant. Quiconque enim Spiritus non congruit cum ipfo Dei verbo, ille eft priuatus Spiritus. Sed Spiritus papæKomani in multisnon congruit cum Dei verbo. Ergo Spiritus papxR.0-inani in multis eft priuatus Spiritus. Minorera nos in Gngulis controuerfijs probabimus. Maior eft certa. Et ob cam osufara quando papiftarum in-tcrpretationescongruuntcumfacraScriptura, reci-pimus cas,quando verb cum Script, non congruut, tu eas vt à priuato Spiritu profcdasScripturæpoft-ponimus. Hæccùm itafehabeant, fruftràpofthac nobifeum difputabis de Scripturarum interpréta-tione à papæ audoritatc. Non enim quia cum papa, fed quia cum Spiritu fando,qui in Scripturis loqui-tur, vel quia cum fcriptura, per quam Spiritus fan-öusloquitur,congruit, ideo vera eft . Et quia cum Spiritu,qui in Scripturis loquitur,vel quia cum fcri

ptura.per quam Spiritu« loquitur, non congruit, i.. deófallacft. Sola igitur fcripturarum congruentia eft régula omnisauthenticæ interpretationis, amp;nbsp;fo-lusSpiritus eftfuprcmus iudex omnis interpréta-tiôis,amp;hic iudex errare non poteft.Ocs fideles fiant iudic« inferiores. Atque hi partim immediate vo-cati,partimnon vocatiimmediatè. Illinon polTunt etrarc. Hi errant, quädo interpretantur contra feri-pturam.vcl quando loquuntur contra mentcmfii-prcmiiudicis, quæ in feripturis expreflaeft. Non autem errant, quando interpretantur fècundû feri-pturam , vel quando loquuntur ex ore fupremi iu-dicis. Sextum Argumentum. omnts Prophet

Adquod quælibet interpretatio congruere debet,illud eft norma amp;nbsp;régula authentic^ interpretationis. Sedanalogiafidei,id eft, doâri-na facrisliteris comprenenfàeft illud.ad quod quælibet interpretatio congruere debet. Ergo analogiafidei, id eft, doftrina facrisliteris comprehenfa eft norma,amp; régula omnis interpretationis.

Bellarminus videturhoc totum argumentü con-cederc,^fed addtt neminem magis fide akundare, (jttam ^i^nm , ac proinde Papamejfe normAm regulam veri^

Sed hoc totum eft controuerfum, amp;nbsp;nihil facit ad rem. Hoc videns Bellarminus affert aliamfo-I lutionem, ScconceflalVlaiorenegatMinorem, ac ' dicit Prophetiam htc non accipipro iuterpretatione , fid pofAcultateprtedicendt fittura. Sed hoc non eft veru, Paulus enimdifferit hoc loco, de muneribus ordi-

$85 tttf.f. DhPrïncipih narijs amp;nbsp;pcrpetuis.Facultas enim prxdicendi futuiï» nequeordinaria cft,nequc perpétua. Deinde pro-phetia hïefumitur eodemmodo, atque Connth.

a 9. Prtpheta aitteM duo, Scc. Item, pottfitsfigtïlatit» afunesprophetare. At ifthic accipitur pro dono inter-pretandi.Hoc cùmvideret Bellarminus^alfert aliam folutionem, amp;nbsp;concedit prophetiam hïcaccipi pro riono interpretandi, (cd ncgitproponiMemfidetdc' bere coniungi cum /gt;lt;«/’«;f«,fed debere coniungi cu (it fcnrus,/gt;ro^/)«Mw»lt;i^/xlt;^wgt;«*' Jirart/ecuudunt prepertwnemfielet , ita vt »ttno iuttrpretatienemcatholicafideicontrarMm. In quacx-plicationeficatholicumaccipit pro papiftico, tum accipitillud,quode(Hn principio. Dodrina enim papiftica à nobis accufatur hærcfeos, amp;nbsp;eft illud, de quo controucrtimus.quam ob caufam norma amp;nbsp;re. gulavcritatiscfte nonpoteft. Si autem catholicum accipitpro eo. quod reuera catholicum eft, hoc eft, pro dodrina (arris litcris comprehcnfa,tum ilia fen-ten tia eft vera,amp; ft Bellarminus ita exanimoloqui* tur, turn internos de hac re non eft controuerlia. Dodrinacnimfacris literis comprehenfa eft régula amp;nbsp;norma omnis interpretationis. Sane textuslegis eft régula G’oiTx, amp;nbsp;quatenus Gloffa cum eo con-gruit,aut difcrepar,eatenus eft bona, vel mala.Plane eodem modo verbum Dei fcriptum eft régula omnis interpretationis, amp;nbsp;quatenus hxc cum co con-gruit.vcl ab codi(crepat,eatenus eft bona,vel mala. Septimum Argumentum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EuÂu^elturu^

Qui aliud Euangelium a(fert,quàtn id quod Paulus cuangclizauit, id eft, quod f. literis comp-henfum eft, ille eft anathema. Sed qui Euangelium aliter interpretatur, atque verus amp;nbsp;ge-nuinus ciusfenfus requirit, ille affert aliud Euangelium. Ergo eft anathema.

Siuc igitur Epifeopus, fine Monachus, fine Papa •Ihm interpretationem affert, quam ipfefcnfusprx [•ftrtjille fecundum Paulum eft anathema. Omnis l‘?hur interpretatio debetcongruerecumEuange-'liojideft,cumfcripturaCanonica. Deinde fi pri-' ‘»ittuaccclefia non habuit poteftatem mutandi eua-îslium. num papa Romanus fibi hanc audoritatem ''■ndicabit ? Etnequisregeratpapam, non »»»»«-

Refp. eum immutare fenfum, amp;nbsp;hoc '’^•mefle. Galataeenim nonmutabant lihroiiiPr»-

Pgt;nti Paulo accufàti.fèd mutarunt dodrinä à Pau-1 euangelizatami,idem facit papa Romanus. Eodé “Ptur anathemate tenetur. V nae apparet euangeliu quot;’'itari, fi interpretatio cum euangelio non confit, amp;nbsp;illam interpretationeefle malcdidam, quç euangelio non congruit, ac proinde euangeliu oranis interpretationis normam. Hie cogor rc-P'ttre quod ante dixi, quandopapa affert interpre-’Tonern,quæcum euangeliocongruit, nos earn reuerentia accipere,idque non propter papam» propter congruentiam cum Deiverbo, quando •to affert interpretationem à Dei verbo diferepan-t'.noscamreijcere ,etiamGomnc$ paps cam ap-*'ûoarcnt, OdauuraArgument, QuwScri^tura

Quo fpiritu Scriptura fcripta eft,eodé(piritu de^ bet intelligi.Sedeft ftripta fpiritu Dei,Ergo ic Spiritu Dei intelligi debet.

Maior etfi vera eft, vno tarnen atque altero tefti-monio à me probabitur. Hieronymus in Epift. ad Galat, cap. i . Qt^Scripturamalaertittelligtt, i]uà/» fenfiu Spirituifanitt fffUgitat , hierettcus 'voeari peitfi' Bernhardusin orat. adfrarrcsdemonte, tuuttjfMff Pauli fenfum tngredieris, nifi Pauli Sptritumtmhiberts. Minorem probat diftum Pauli, a. Timoth.?.»^'

Omnisfiripturaefiebuiuiiusiujpirata. Et 1.Pet.l.ax. tyiSlt d Spiritu IDei loquutifunt. Hoe argumentum concedunt papiftae.fcd aiunt in folo paparefidere iftum fpiritum, Sc ob earn cauläm indicium paps cf* fè regulam amp;nbsp;normam omnis intetpretationis- At hoc eft illud, quod eft in principio.. Eft enim inter nos controuerfum, amp;nbsp;ob earn cauTam pro principio abalteraparte afferrinon poteft. Deindetotusor' bisclamatin papa nofpiritu Cbrifti,fcdfpirituAn' tichrifti habitare.Pretereàfi Bellarminus vnunaftt*'

pturaelocu producere poteft, in quo difcrtè cft,papam nihil,nifi quod aSp. ftinélodidatur,lo-quufurumcfle, dabo manus. Siverohocfaccrenoo poteft,amp; experiétia teftaturmulta à papa tradi.quj àneminc,nifi àfpiritu Antichrifti producipolTunt, non ægrèferet Bcllarminus, fi paps iudiciumpf^ authenticaeinterpretationis régula accipcrc nópoi' fumus. Deinde fifpiritus Chriftifemper habitat m

feticum. Multi enim papæ fuerunt hxretici, vt antè iprobauimus. Deinde ii quicquid à papa Romano proficifcitur, à fpiritu Chrifti proficifcitur,tum fpi-ritus Chrifti eft mendax. Papa n. fibi ipfi fçpc côtra-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne quis hoc vel illud prætendat,dico hoc iu-

‘ 'licialiter faftum efle. Et vt taceam de Foi mofo,Io-' tiännes XXII. amp;nbsp;Nicolaus tradunt contradiâo-’ ria. Vnusenim tradttChrifinmffr -/Ipofiolos nihilpro^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alter hoc amp;nbsp;dicit habuifle. Cele-

' ftinus concedit coniugi, cuius coniux prolapfus eft ' ^^^xrefin,ficnndai uMptias. Innocentius hocw^^r. ' i^'Quantodediuortijs. Pelagiusftatuit, vtdiaco-’ ’’iab vxoribusabftineant, quas ante conftitutione ' ^iixerant.C. ante Triennium, Diftind. 51 .Grcgo-' riusi.ncminem admittitad eum ordinem,nifi qui Iquot; 'aftitatem vouiflet. Huiufmodi multain dccrctcw

’'analibris. Verùm cum contradiftoria fimulvera 'ITenonpofsint, fequituralterum mendacem fuilTe. ’atnh papa nihil dixit iudicialiter, nifiquodafpiri« jj* Chrifti profeftum eft, fcquitur amp;nbsp;fpiritum C hri-ftiefle mendacem,fed hoccftblafphcmum. Relin-^uiturergo papam non (emperloquifecudum fpi-'’turn Chrifti, ac propterea aliquando errare.At di-''MifpiritusChrifti non fempereft in papa, vbi igi-^''cft?Refp.cum efle in fidelib.A: mentem fuam per “rides patefecifle, idq; multis modis.peraliquosn. if'rfefte,peraliquos imperfeftè. Perfedè,perPro-phetas amp;nbsp;Apoftolos. Hos impulit vt mentem 8rfen-’^ntiamfuaiT) literisconflgnarcnt.Quodigitur cum ^sProphetarum amp;nbsp;Apoftoloru 1 iteris copgruit.hoc !^veru amp;authenticum. Ac^inde interpretatio c^

'5JO Likt. DbPrincïpi!» incnteSp.fandiperProphctas amp;nbsp;Apoftolos prodi' ta congruens.eft bona,amp; quç ab ea difcrcpatjcftraJ' la. Impcrfeftè amp;nbsp;minus plenèfuamvoluntatcmrc' uclauitrcliquisfidclibus. i.Iohan.2. to. EtvttvH' iitonemhabttts. ïohin.6.erunttgt;mneietioblià‘I)i«, ï’ Cor. 2.15 ,SptrttMaUs lt;Mlt;4M/m»M.HabitatigiturSp' ftnftus in fidelibus, amp;nbsp;ob cam caufam fideles dein* tcrpretationibusiudicarcpofsunt. Sed quoniainb fpiritum Dei non plene acccpcrunt, ideo interdu» in iudicando aberrant. Quando igitur fecundum fpiritum iudicant,tum non errant. Indicant auteffl fccundum fpiritum, quando fccundum fcripturaift iudicant. Spiritus enim in feriptura loquitunQ^ti-do veronon fccundum fpiritum iudicant, tum aberrant. Non enim iudicant fccundum feripturara, per quam fpiritus loquitur. Si hoc ad papiftas accommodas, rccipimus corum inrerpretationes.quä-docongruuntcum fpiritu, qui in feripturis loquitur. Quando verö non congruunt, non recipimus eas. Nonum Argumentum. Quia non eft tanta auóforitas papalium decretorum, quanta Canoni-carum feripturarum.

Cüius interpretati o eft régula authentic« verita-tis, ille eft in eadem cum canonicis feripturis audoritate. Sed papae interpretatio eft régula authentic« veritatis. Ergo papæ interpretatio eft eiufdemcum canonicis feript. auöoritatis.

Hoc ctfi Canones amp;nbsp;Canonift« affirmant,tamé adeô abfurdum eft, vt non cxiftimemBellarminum adco pofteritatjs iudicium contenerc.vt hoc defen-dercvelit. Idcohuitis argument! abfurditatem non ■“ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrgebo

Christian. Dogmatvm. Cap. ij. jpt Vrgebolatiîis. Dedmutn Argumentum. Quiapri* ’fitiua ccclcfia ftatuit vnanimirer veram regulam ic. normamauthcnticx interpretationis cfle (criptur® *nalogiam.Iren.lib.4.cap.6 ^.Itgitimam cr inimmèpt-^icitlojàfntxpigt;/iti9nefiriptitra eJfe/iCMnäi ipjam firiptu-

Eufcb.de Polycarpo.lib. j. cap.xo. Et tarnt» »Ta cum firtptttrij cou/óna proftrtbat. Or «genes in Mat. Homil.i 5. omnisfiufuSyCjuitfitxtrafiriptHram.inneli

Bafi). cpiftolaSo. Stemusarbitrai»facrar»»ii firipturarum , ap»d^»osin»eHt»nt»riiegmata di»i~ traculis ctMjoua, ill» gmMis veritatit atbudiecturfi»-‘iniM. Hieronymus in Matth, cap. t.^. QiMildefirt..’ ftura »0» habet auileritatem, hoceaekmfactlttaiereyci^ ^»r.^uaadmiititur. Auguftinus contraCrefcon.li-’’to i. (^ano»Eccleßaßic»sco»flit»t»sefl,atiijuemPr9~ f^tiarum yipefielorum libn pertinent, ficH»ti»m q»tt heater» hbr» vel fidelium , -vel infidelium iudicamuj. Auguftinusdeciuit.Dci.lib. ii. cap. ^\.^Etßh»i»s Vitalem libri indagare nt^jutuim»}, à régula tame»fi.. ^i,^ua per alias eiufdemauäoritatit literalfidetibusfa~ ^»netaeil-ynanaberrabimM. Auguftinus de Gencfi ’^litcram lib. i. capite il. Et cum diuinot libres legions in tantamultitudine •vtrorum iMtelleiluum, ^uidt f^ucis verbis eruuntur, amp;nbsp;/a»itate Catholicafidti mtt.. quot;'UHtur, idpoti/simum eligamus, lt;f»od cert urn apparue-' mm fenßfse , ^uem legimus ß autem hoc latet, id ^te, tjuod circumßantiai Scriptitra »0» impedit

fina fide concordat. Si autem (fi- circumßantia firtrailari ac dißuti »0» potefly fairem id folum, ^»od fana pra/ertbit. Hoc Argumentum etfi necef^ '’rium non eft, tarnen ex eo apparet, qu« fueric

primitiuæEcclcfiæ de hacfententia iudicium.Etvt omnia in vnum contraham cùmDeiverbum,acre-ôa ratio, amp;nbsp;primitiua Ecclefia vnanimitcrftatuant, fcripturæ analogiam cflcomnis intcrprctationisre-gulam,amp; eam interpretationem efle bonam,quæ eu feriptura conuenit,eamque malam,quç ab ca difere« pat,nosequidcm contrarium ftatuere nô poflumus. Ac proinde quando aduerfarij interpretationem af-ferunt, quæ cum feriptura pugnat, noseamrcijci* , muSjCtiamli omnes papæeam probarent, amp;nbsp;cùm ex huiufmlt;J|li interpretatione aliquod impium dogma probant, tum pctuntprincipium, amp;probantiUud quod incertum eft,per illud,quod çquè inccrtûeft»

Omnia principia Chriftianorum dogmatum funt certa, ante concefla, extra controuerfiam po* Eta,vera,immedi3ta,amp; diuina. Sed interpre- j tatiopapæeft incerta , controuerfa, ab altera . parte negara,falfa,ineptaamp;humana. Interpre-tatio igitur papæ non eftprincipium ChriftW' j norum dogmatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

j E vero (ênfu Canonicarum fcriptu-^^rarum difTeruimus libro fuperiore, nuncadTraditionesacccdemus.Hç funt quartum principium papiftico-___dogmatum. Reliqua tria non fiifficiunt ad illorum dogmata defendenda. Nam ncque exlib. apocryphis, nequeexvulgataverüo-ne, neque en papseinterpretationepoffunt ca oia defenderc.Ideo excogitauerunt hoe quartum,quod Eccio,Emzero, Stalijsfuitignotu. Dicuntferiptu-I ramefleimperfedam,StTraditionesdocere, quac I inferiptura prstermiffa funt. Per Traditionesin-' telligunt omnes ritus, ceremonias,amp; dogmata,quç 'n papifticaEcclcfia funt vfitata,amp; verb. Dei exprei-hnonfunt. Dicere ergo Traditioneseflecumver-Dei eiufdcm audoritatis.cft idem, atque omnia ‘iogmata,ccremonias,amp; ritus papifticos collocate in wJem cum verbo Dei auétoritate. Quod G obti-nuennt,nihil crit tamimpium,quodfub tituloTra-' ‘litionum tueri non pofïinl. HinctantiCommen-tiiijamp;ApologiæproTraditionibus. Canus affirmât Traditiones flus -virium habere aduerfus hureticoSf Serifturat», lib. 3 .cap. 5 .Idem con tendit om mm

fww harebcii Âi^utatioHem tid Tradittfncs reftrendat» e^e, ibidem. Hint apparet quanta lit papiftaium pro Traditionibuslblicitudo. Veriim Bellarn.int, om-nesTraditiones de quibuscQntciidimus,luntln co-trouerlia politx. Deinde non lunt vtrique parti co-inunes,fedalteriuspartispropri« . Pnmipia vcro non funt tn controuerlia polita, ncque funt alterius partis propria,fed vtrique parti conmiVQ)^ Dtird« papiftici ritus, ceremoniæ, amp;nbsp;dogmata funt muJtis erroribuscontaminata. Affirmant hocSanazarius, Pctrarcha, Mantuanus, Erafmns, PaJingenius, amp;nbsp;a-lij papifticidoâorcs. Idem ttftanturomncsortho* doxaEEcclefiæ, quæfuntinTranfyluania, Hunga* ria,Bohemia,Pclonia,Liuonia,Suetia,Gallia,amp;HeI-uctia.Agnonit hccipfc papa Adrianus, Sleidan.lib-4. tn principio,papa Adrianus m'huila ad proteftan-tes Germanos. At qàôd'ervoribuscontaminarum eft,hoc verat amp;nbsp;certæ docirinæ principium elfe non poteft.Hoc fufficeret ad totam tllam tuam dcTt adi* tionibusdifputationeminducendara. Sed nos ve* ftigia tua fequentes, etià hanc partem explicabimus, ac primtim oftendemus, quid nomen fignificet.

TRaditio hie non accipitur pro adione traden-di, quam propriè fignificat, fed proeoquod traditur.Etin hac fignificatione primtim notâtqd-quidabhominibus immediatè votatis, amp;nbsp;diuinitus infpiratis, id eft, Apoftolis traditiim eft, fiue hoc fa-dum fit viua voce,fiue literis fcriptis. i.Thtff, i. t Ç.

TèntteTraiitttonesquas acctfifiit^ftHtper fermonemß»e fereptftolam. Deinde magis in fpecie norat iplum Dei verbum litcris comprehcnlum.uCor.ij. 3 .Prout acceperam traduii vobu, Chrillum vMuet mortuueße fropeccatts noftrti. Cyprianus cont.epill. Stephani ad Pomp.5/frgo,inquit,À««//»£«rf«^eijô praetpttur, aut in Apo^nlorumtpßolts^utaPitbuiconHnetur, tbferue.^ turetiant hac /anétaTraduio, Prçtereà lignincat amp;nbsp;ritus litcris feriptisexprefl'os, AÄorum ö. 14. St tnutabtt Tradttiones,^}UM tradidit nobis APo/es. Bafilius lib. 3.cot. Eunom. Hoc palÀmoppugnatfacri baptifi»a~ tis Traditgt;onem,eunt{s bapn'^te tn nomine Patris, Fi-lij.,ÓSptrttHsfanbii. Tertio lignificat etiä illud,quod fcriptum non eft,fed tantùm viua voce ab ApoftoKs traditum cft,i.Thefl'.i.i5. Tenete Tradit tones fiueper /frwo«cz»,Irenæuslib.3.cap.2. EuenitnequeTraditioni neqnefirtpturts confentire eos. Et cùm hoc modo Tra.» ditioaccipitur.fubdiftingui poteftin doftrinamab Apoftolis viua voce traditam, amp;. in ritus ab ijseon-ftitutos. Indolt;ftrinam,Luc. i. Prout tradiderunt nobis,qui tnprinetpioJpeblatoresfuerunt.ln ritus, i .Cor. 11.2. ^ficut tradidt vobts, traditionesretinetis. Atque hoc modoaccipiturTraditio.quado aliquidab ho-ininibus immediate vocatis , amp;nbsp;diuinitus infpiratis traditumlignificat. Porro Traditio lignificatamp;il-lud,quodab hominibus non immediate vocatis,ex-cogitatum amp;nbsp;traditum eft. Matth. 5.3. Quare vos ^’'‘tnfp^rediminiTradittonts T)et per Tradittones tiefiras. amp;nbsp;verf 6. irrisumfect/fts mandatum ^Detper Fraditto-nesveflras. M arc. 7.S. Nam omifo mandato^Det tenet it quot;^radtttonet hominum. Mar .7.9. e^brogatis manda tum

DeiyVt TrAditionet veftrof feruetis. Deinde Traditio hoc modo accepta, velcongruit cum Dei vcrbo,vel difcrepat ab eo. Congruit, vt multæcxpofitiones, conftitutioncs, Sc ceremoniæ à fandtis patrihus,cpi-fcopis.amp;concilijsconftitutæ . Difcrepat, vtmults item Paparum amp;nbsp;Monachorum expolitiones,con-ftitutiones, amp;nbsp;ceremoniæ. Porrôhæc Traditio fub-diftinguituriniitumhumanitusinuentum,amp;in do.-ôrinam ab humano cerebro profeciam. In dodri-nam, vt Marc.y.j.In ritus, Matth.iy.a.

NOminis æquiuocatione explicata, diftingue-mus rem ipfam in fuasfpecies. Accipimus au* temTraditionem in genere pro eo, quod non lite* riscomprehenfum, fed vjuavoce.aut alio quolibet modo ab hominibus immediate vocatis, amp;nbsp;diuini-tus infpiratis, velab ijs qui non immediate vocati funt,traditum eft.HancBellarminus duobus modis diftinguit, videMcetfecundumauEiores, ^ficundum materiam. Secundum auftores, dicit cam efle tripli* cem,nempe efi^pofiolicam, Lcclefiafikam, 8c ‘JDiMintt»i‘ Diuinam vocateam, ejtuim Chrtflussy^pofielii tradi-dit. Apoflolicam vocat, ejuam i^Apofiolt ex infitit^tt Sp.fiMÜi tradiderttnt. Eccleliafticam dicit antiquum CDufttetti^ner», ziel àpralattsvelapopulis itichoatam, 0quot; faitlatim tacite papuloram confenfit vim legts obtmente, id eftjVtvno verbo dicam, ad Eccleliam pertinente. Primi generis exempla ponit formalta materialta Sacramentorum. Secundi generis exempla ponit ie.. iunium

Christian. Dogmatvm. Cap. 2, iMnittmlt;}i(adrageßma,'Slt;. te’mniHmtjMAtuor tempornm.ln tertio gcncrc exempla nulla adducit. Nos diftribu-tionem ipßm priùs examinabimus,deinde ad exempla progrediemur. DifFerentiæ hæ neque acciden-taliter,neque eflentialiter rem diftinguunt. Simul enim coincidunt. Quiequid enim Apoftoli ex diui-nainfpiratione fecerunt, hoceftdiuinum. Apofto-licum igituramp; diuinum’nö differunt, tanquamop-pofitæfpeciesjfed tanquain genus amp;rpecies.Onine enim Apoftolicum eft diuinum,fed non omne diui-numeft Apoftolicum. Porró Apoftolicum amp;Ec-clefiafticum ferè differunt eodem modo. Omne n. Apoftolicum pertinet ad Ecclefiam, amp;eftEcclefia-fticum, fed non omne Ecclefiafticum eft Apoftoli-t cum.Dum igiturTraditionesin Diuinas, Ecclefia-fticas, amp;nbsp;Apoftolicas diftinguis, perinde facis, ac fi animal diftribueres in fêntiens,brutum,amp; hinniens. Hæc de diftributione.Nunc ad exempla relponde^ bimus. Dicis formalta materialia Sierament or nm n»ne/fe ex Zferbo fcripto,fedex tacita traditione. At hoe eftfalfum, quod vt intelligatur, repef\im rem illam pauló altiiis. Sacramentum citra omnem contro-uerfiameftexeorumnumero,quæ funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illo.-

rum fundamentum eft materia, Kelatio fundamen-tiad terminum eft forma. Fundamentura autem o-mnium facramentorum eft ritus à Deoinftitutiis. Inbaptifmo, Afperfioaquæ in nomine Patris,amp;Fi-lij,amp;Spiritus fânâi.In Ccena.Manducariopanis amp;nbsp;vini, cum annunciatione mortis Domini. Vtrumqj in Dei vèrbo expreffum eft. Illud Matth.i 6.ï5^iHoc MattH.i^.I9,Proindefsiirum eft, quod dicis,Sacra-

mcntorum materials non clTe in verbo Dei expref-Ci,fedex tacitaTraditionc profefta. Terminus fa-cramentorutneftcommunio Chrifti,amp; omnium eius beneficiorii, quæ per externa iita fymbola nobis obGgnanturamp;repræièntantur . Eorum forma eft relatio facramenti ad rem facramentijd eft, ordi-natio externi ntus ad tcftificationem in mente Dei, amp;nbsp;eorum qui facramentis vtuntur . Sed amp;nbsp;hoc in verboDeiexpieflum eft. Proindcfalfum eft,quod inquitBellarminusformaliafacramcntorum extra-ditione,non ex verbo fcripto profcfta effe. Dcin-lt;ie fi omnia materialia amp;nbsp;formalia Sacramcntorum funtex tacitaTraditionc , amp;nbsp;non ex verbo fcnpto, perfide fané agunt papiftæ, dum fua facramcnta, amp;nbsp;eorumformalia, atque materialiaex verbo fcripto probare conantur. Atque hxcde exemplisdiuinç Traditionis. Nune ad exempla Apoftolicæ traditio-nis, Exhacdicit fluxifle teittmum Qi^dragefir»* • amp;nbsp;utunwm ijuMuor tempor urn. Nos priùs refponde-bimus deieiunio quadragefimx, Deide de quatuor tcraporum ieiunio. BellarminusdicitilludclTe ex ApoftolicaTraditione.Sed hocfalfum eft. Apoftoli cnim nc ye» quidem de eo in fuis libris, Seite Socrates 1.5 . C.aa.s î«5 tiitat

Quam ob cauflam rcéfè dicit Cyprianus, non viden' dum eßtyCjuid uliejui ante neifeeertnt, fed tjutd tllef^ut an.-te emtses eflyfaciendum mandamt. Et vt nulla dubitan-di materia fubfit,dicit Socrates 1.5.c.ix.

»»'«(loquitur de ieiunio Quadragefimç) tÏ «««« ftf itfôtciff'rti ijrirpt-'l'“* t! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde neceflario fe-

Christian. Dogmatvm. Cap, 2, ^99 ftolica Tradittone fluxtfle, Sed nequc de ipfà iciunii fpecie qcqua ab Apoft- ftatutû eft.Eufcb.n,!, j.c.Ky.

f*!l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KvptancîîffffV»

^teuó«; vD$-i(gt;»7lt;r. c« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óx» th 'fXX4^ (e tl c^tfXf*

lt;‘XK«fH»lt;*ûrHv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;üx^tt iïrl« th« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tk,

amp;iTi^9t j cÀtvtlrrtç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thgt; «f/*«!'«

Hoc 1 jfticit ad vanttatc oftendendä, qua Bellar. af-feritjilliid 40. dierü teiuniü efle ex Apoftolicatra-ditione. Sed neque quatuor temporum ietUniura tftex Apoflolicatraditione. Apoftolosenimhoc re^ liquitTe cuiuflibet iudicio docetSocrates lib. y. cap. Jï.Origeneshomil. 10. inLeuit. Auguft.adCafu-bn.cpift. 86. Oeindc Gratianus docct veterem £c^ eUß.tmta»titm trtbits temportbus teiunafse , Diftinéli

Idem docet Calixtus epift, i.Et Bellarmifius lib. ^.cap.j.de verba Dei.Vndc fatis apparce amp;nbsp;hoe quatuor temporum ieiuniiim non efle ex Apoftolica Traditionc profeélum. Quod enim Apoftqlorum ïtate liberum fuit,neque ab illispræeeptum , amp;nbsp;ab »V)s,qui nonfuerunt Apoftolijnftitutumeft, hoc

I non eft ex Apoftolica traditione . Plura dciciunijs dicemusjCumad concrouerfiam deicîunijspcruç-tierimus. Tantum nunc concludo.Diftributionem Bellarmini neque logicam,nequc exempla vera çfie. Ueindc partitur Traditioneifcc«dumraatcriam,8^.

didnbuiiçasin tradttieties demtrtbus de fide- Scdfi loquitur de traditione non fcnpta, tum errat, NuU la enim eft traditio de fideadfalutem neccflaria, quç non eft fcnpta. loh, ao. j i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuatyvtcreda-

tis,Ieff(meJJiChrtß'ftmfilium‘jDei, vt credentes ha-heatisvitantitterHam. Cyrill.lib. 12. cap. 68 . inlo-hannem. Nentgitur omntaqua'DsminusfecitjJcrifta funt^fed^ua firtbentes tamadmoret, tjxämaddogoMta ffftarunt J^itfßcere:vtreElafide operibxs, acvirtuteru-tdantesaa regnxm cœlorxmperuexiamxs. Dura igitur Bellarminuscontrarium profidei principio ponit, fumit illud quod eft in prineipio. Tradition is de fide exemplum ftatuit, quad Beata Adarta fueritfempef Virgo. Atcontrarium docctBafilius hotnil.deNa-tiuitatcDomini. Vfc^ue addißiexfitiouis

fier tarn »ecefidria erat virginttas ; quod vero deinceptjt' cutum efi , nxllam curtofitatem rat tont wjficry exhtbet, Traditionis de Moribus exemplum dicitefle, certtsduhusieiunia^fefiacelebrentur, amp;c. Sed neqiæ hoc patrum memoria pro traditione habitum eft. Socratescniralib. 5.cap, ji. amp;Sozomcnuslib.7«C‘ 1Ç. dicunt Apoftolos cxibbet coxcefitfise liber am polt-fiatem. Si tarnen quis pcrtinacms vrferit, ille Iciat Montanumeflepriw«»», ejuttetumorum leges impofete-rtt,vt docet Eufebius lib. y.cap.i 8. Pöftea dicit, rurfusaxtfixntperpetua^xttemporales : (^'vel'vniftet'fi' les,velparticxlares: vel necefiaria, vellibera. Si hoc re-fcrt ad traditioncSjdefidc amp;nbsp;morib. firaul.tum rur-fuserrat. Omnes enim traditionesdefide,adra-lutem neccflàriæPurit perpetuæ, vniuerfales, amp;nc-ccßai iae, nequc vlla daripoteft, qus fit temporalis.

Christi AN. Dogmatvm. J. jot particularis amp;nbsp;libera. Si verb has poftcriores très partitionestantùtn de riiibus intclligit, tum funt ver«. Atquehæcde partitionibus.

T)Apifticam fententiam de Traditionum varieta-I tercfutauimus capitefupcriore, fequiturvtorthodox® Ecclcliæ fententiam explicemus. Illa eft huiufmodi.Traditiones omnes efle vel diuinas, vel humanas. Nam cùm omnesTraditioncs.quarum in Ecclcliafticis fcriptoribus mentio fit, vela Deo, vel ah homine profedæ fint, quemadmodum cap. pri-gt;no oftendimus, fequitureas omnes vel diuinas, vel

' humanas efle. Diuinæfunt vel immediate à Deo fcftæ.velmediate. Immediate,vtS.Cœna,amp;c. Et hæomnes funt literis confignat®. Nulla cnim eft immediate à Deo profefta, qu® non fit litcns con-fignata. Qu® verb mediate à Deo per Apoftolos j tonftitut®liint, ill® vel pertinent ad tidem, amp;nbsp;motes,velad decorum. Fidcm vocoipfam doftrinam, moresdico vit® honeftatem. Hæc omnia funt liters confignataamp;immutabilia. Vtrumque certius 8c tiotius.quam vt vlla probatione opusiit . Qu® ad decorum pertinent, poffunt fubdiuidi, velineflen-tialia decori, vel in accidentalia. Eflcntiale voco il-lud morale, quod in decoro eft, accidentalia voco ewernas circumftantias . Illud eft literis configna-tum,amp;immutabile. I. Cor. 14.40. Ootwmtifceww Verdine fiant, Horum quxdam funt literis confi»

gnata , quædam non funt litciis conlîgnata. S: funt varia, atquc mutabilia. Exempli gratia, non deberc infirmû offcndi,eft morale amp;nbsp;çternü,atq; li-tcri$confignarû,Roni.!4.‘5.amp;i.Cor.i4. Hocveio non deberc fieri in fanguineamp; fiiffocato , extema circûftantia eft .111 a vero eft exprellâ, Aét. 1 j. 29. Et eft mutabilis. lam enim ante multa fecula abrogata eft, Eodem modo ieiunare eft morale, amp;nbsp;æternum, atquc litcris exprefsum. i.Cor.y.^. Ne frattdetisal^ aIks niß ex conßnjii adlempat, vt vacetis leiunto, prC' Ctbni , (ßrarJitsßmMleofiMenite, ne tentet vos Sathanas fropter tncontinentiavefiram. Debcre aût illud hoc vcl illo tempore,his vel illis cibis fieri,literis expreisu no eft,fed fingulorû arbitriorclidû elt.Eufeb. lib 5-c. 36. Socratesl.j.c.xa.Orig.hom.10.inLeuit.Aug. ad Caful. Ep.ê!6.j2«^o^/c/«»gt;,inquit,«o ietunofab-bathoy'juâdo Rogt;najnm,tetunoJabbatho ; fß'ad lt;judcunij\ Eeclejiâ venertttsÿmlt;^x...eftts Tnorejeruate,ßpattJcantbdft SMvultit,ant facere.\dë epift. 118. adlatuia.c««»^'’’ mamventotetnnefabhatho, cttmhîcJutMaonieia»o. HiC ftiam ttt ad tenant forte ectlefiam veneris, eius mtrtm ferMa,ficuiqt(am non visejse ßiandalo, nec^neni^aamti-bi. Irenæus apud Eulebium libro 5.capite26. Por-rô quæ funt in Decoro effentialia, ilia funt omnibus hominibus obferuanda, quæ vero lùnt accidentalia, ilia funt fèruanda quatenus faciunt ad çdificationenv, Auguftinusad lanUa. Enift 118 . Sit aliijaisperegrtnas in eoforte loco, vbiperßaerantes in obpruatione Qnadra-gefttna, nec chuinta Sabbathi leuant, relaxâutqtte teia* ninm. Non, inquit , hodie ieiunaboz Quariiftreaitfa, tjnit nonfit, in quit, in meapatria. ^ifid edi/ed iUf »'ß

Christian, Dogmatvm. (ap. 4. 6oî uißteiUiltnem fuam confuetudtuialteriHS prlt;tpo»erec0~ KAtur\non entm mthi de Itbro ‘Dei hac récit at urns efi, aut '’^»tuerja quacunsjue dtlatatur, Ecclefta plenavocecerta:-^'■^.aut ojtendet turn contrafidem facere , fe autemfecuu-‘gt;»nißdegt;»mores^btncopttmos, autfi vtolare,autfecu~-Itfdire tonaincet, Utolant fane tjutetem pacemfuam japerflua (juafiione rixando. Aiallem tarnen in rebus ’»ijmutit, vt (ir tile in hums, (fr hie tn illtus pairla,ab eo M clt;eterifactu»t) non abhorreret. Aliud exemplum “Joemus in Paulo , iï]eDirMOtheumcircHmcidit.kQ.Q. 15. i. Tttum non voluit ctrcumctdere.^dt Gal. i. }.Qjy-Itnus veronon faciuntadædificationem, poflunt lilui couldétia omitti,amp; (i forte p occaGonéimpe-^iût çdificationé,debet omniqo Sc necellario omit-li. Prçter has Tradttiones, eft amp;nbsp;alia humanaTradi-'io quæ pugnat cum Dei verbo, amp;nbsp;cum bona con-^dentia obleruari nonpoteft. Haec prorlusabro-§anda eft. Atque hæc eft orthodoxx Apoftolicx McGxdeTraditionumvarietatefententia.

Votuplex Gt fecundum orthodoxos T raditio, \lt; cxplicuimus cap. fup. Nunc ipsa controuerfiä ’ggrediemur.Ac primùm oftendemus quis Gt huius 'ontroucrGxftatus.HuncBellarminusitadcGnit.vt Phnèapparcateum répugnante confeientia dehac controuerGafcripGffe.Dicitn.hunceffecontrouer-liæ ftatura, Ota ad falute necefsaria Dei verbo exprefse ^»iineri, amp;nbsp;huius fententiæafGrmatiuam nobis tribuit, negatiuam vcrôGbivcndicat. Verùm BcM ^rmincx G proprtó loqucns, amp;nbsp;ka fentis, ^umlà vis

via abcrras. Non enim dicimus omnia ad faluteni neceflaria cxprefsè contineri in Dei verbo. Afleri’ muscnimquædamcxprefsèinDei verbo contine-ri.quaedam ncceflano ex eodeduci. Exempli gratia, Baptifmus puerorum, confubftantialitaspatris amp;nbsp;blij non exprcfsis verbis in fcriptura pofitafunt, fed neceffariö ex ea colliguntur. Atque haec non tan-tùm eft noftra fentcntiajfed amp;nbsp;veteres idem nobifcu hac in refentiunt. Vid. Nazianz. lib. 5. de Tbeolog. Bafil.de verafide. Auguft. deBaptifmocont. Do-natift.lib.2,cap,i4. Etlib.4. a^. Idem docent ora-nes noftridoftores.Chénit.in Exam. Concil.Trid. Part.i.in 5.gen.Tradit. Caluinus lib. i. inftit.cap. 15.$.$.Sadel.de verb. Deifcripto. cap. 5. Si igitur Bellarminusftatum controuerfiæ fc ita habere pu^ tauit,valdè errat. Si verô fciuit rem aliter fe habere, tum verum eft quod dixi, eum mala confcictia fcri-bere, amp;nbsp;dumftatum controuerfiæ peruertit, eutn hocagcre, vtimperitorumiudiciaperuertat. Non igiturille eft ftatus controuerfiæ, quem pofuitBel-Jarminus. Sedftatus hoccardine vertitur.omniane adfalutem neceffaria vetbo Dei fcripto fiueexpref-se, fiue non exprefse contineantur. Nos aimusamp; dicimus, omnia quæad falutem neceflaria funt,verbo Deifcripto contineri,idque in huncmodum,vt vel in co expreflafint , vel ex eo neceflariodeduct Î)ofsint. Papiftæ hoc negant, amp;nbsp;dicunt omnia adfa-utcm neceflaria non contineri verbofcripto, ita, vt ilia omnia neque in verbo fcripto ciprefsè pofita fintjncqueexeoneceîsariôdeduci'pofsint. Præter banc controuerfiain Bellarminus ftatuit amp;aliam, Kz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nenipè

t t

(

it 11 ll t i«

(

Christian. Dogmätvm. Cap. 4, 60^ nempè omnes t^peß’olitM traäitianes ejfe omntbui hergt;tt~ omnt temporefentandoi. Qued-miror liomini literato excidifle. Yi^prohtbitto/anguintsor ' S^ff^ocati, Aft. 15. ip.efttmditio Apoftolica, amp;iain ’nte multa fccula dcfijt. Quodipfe Bellarminus ne-^re non poteft. Pofl'em alia cxem pla adduccre, (ed ■'oc vnum eft ita illuftre.vt fit inftar omnium.Quod ’Wem adrcmattinct, dico Apoftolicastraditiones ’liäs efle dc doélrina Si moribus, de quibus non cö-Mimus,anathema cnim fit,quicasncgat obferuä-’l’scfTc; alias »«p^Ti«?j»r«gt;7®-;Etinhisdicimusduo 'Je, vnura eirentialc,vtpote ipfam vtilitatem, vel x-’ificationemproximiealtcrumaccidentale, vtpotc 'Wernas circumftantias;videlicct,pcrfonas,tempus, ■^cum amp;nbsp;materiam. Illud dicimus omnibus homi-'’ibus efle obferuandum, hoc efle à nobis referenda Jiædificationem proximi,quemadmodum antè o. ‘'en di. C*»» tempore teiunij tjttadrageßnM hoßxj ejMtdetm 'gt;ddè fefiusdifterteretadSpyndonem, Spjrtdoneicar» ^‘tuberet apponi,recufaMit hoßies, dixit, fi ChrifiiA-^ejfe-, refponditSpyridon rxin ftäÄÄtt i

T«z«,Mt#«e»lt;quot;{.Sozomenus lib.i. cap.i l. Mem modo Paulas circumcidit Timotheum, Sc ntumnon circumcidit. Verum totum hoc eft fu-ieruacuum. Nam fi prior controuerfia decidi po-''ft,tum hçc noh eft neceflaria,amp;: fi prior non poteft 'oinponi.tum hxc eftfuperuacua. Bellarminus etiä 'ettiam controuerfiam adiungit, nempè efftrationem '^teiiiendarftm .^^poßolicariem Traditionum . At hoc f'orfus nihil facit ad rem. Coenaenim Dominiert 'poftolica Traditio. Namin 1. ad Corinth, cap.

11 .v.z 5. dicit fl b f A Dornwo trAditftm effè. Quis au--temnegat efferationcm, quapofsimuscognolcere hancelTc Apoftolicam? Bellarmin.ergo hic pugnat fmc aducrfario. Si tamcfl quis rem ipfam intuetur, ille vidct hune effe eardinem controuerfiæ,videlicet fintne omnes ritus, cercmoniæ,doâ:rinœ,amp; onincs doélrinæpartes,quæcunque in papiftica fynagoga vfurpantur, aequèobferuanda, atque feripturn Dei verbum? Namcùmdealiquo dogmate controuer* fb contendimus, vident papiftæ^an illud ex facris li-teris probate pofsint,fi hoc faccrenon polTunt, tras-euntad Apocrypha, fi ilia non habet auxilium, pet-gunt ad verfionem vulgatam, Gneque ilia auxilium afFcrre poteft ; pergunt adpapæ inferpretationcra. Verùm fi neque ilia auxilium habet, contendunt ad vltimum eft'ugium, nempe ad Traditionen! . Hoc modo purgatorium, cœlibatum facerdotum, inter-cefsionem fanélorum, adorationcm mortuorum, e-leuationem amp;nbsp;adorationcm Dei panacei, amp;nbsp;multa aliadefendunt. Vnde apparet huncefle verç con-trouerfiç (latum interorthodoxos amp;nbsp;papiftas. Sint-,nc omnia ifta,quæ in papiftica Synagoga vfurpantur a;quèob(cru3nda,atquc verbum Deiferiptum? hoc eft,an confuctudo Koman ç Ecclefiae fit Chrifiiano-rum dogmatum principium ? Huius negatiuam or» thodoxifuftinent. Et exiftimo Bellarminum non it4 contemnerc pofteritatis iudicium, vt audeat af-firmattuam tucri. Et vt omnia in pauca contraham. Quaêritur primùm an orania ad falutem ncccflaria verbo (cripto contineantui? Nos hoc contendimus, PapUtæ negant. Quæriturfccundb, an omnes traditio-

Christian. Dogmatvm. Cap. y, 607 ditiones Apoftolicæ fint omnitcmporeamp;loco,ab Omnibushoininibus obferuandæ. Noshoc negamus. Papiftæiwzij affirmant. Quæritur tertio, an omnes papiftici ritus, cerenioniç amp;nbsp;dogmata fint ïqué obferuanda, atque verbum Dei fcriptum, hoe tft,num confuetudo Romanae EcclefiæfitChiiflia-Horum dogmatum principium ? Nos negamus, Pa-piltæ affirmant» Atque haecde ftatucontrouerfia^

STatum huius controuerfiæ explicuimus capitë lupenore , fcquiturvt ad Bellarminiargumenté fefpondeamus. I He autem primo loco duo proban.^ da recipit. Vnum,5cnpr«rlt;w» non ejfenecefftriam.M-^ ^crum, Stripturam non continerefitfjictentem (loürinant Vtrumque aliquot argumentis probare conatur, amp;nbsp;argumenta ilia inter fe mifcet.Nos vero feparabimusargumenta eius, amp;nbsp;prius refpondebU ■ons ad illa, quibus contendit fcripturam non clTó ■'eceflariam. Deinde refutabimus amp;nbsp;illa, qüibus aP ftnt.fcriptutam non effefufficientcm . Primum arj gumentum quo probat fcripturam non efle necef* Isriam, eft. Quia SccUlia longo tempore fuit abfqnejcri-l»ura.

Sine quoEccIefia aliqoo têpore efle potuit, illud' Ecclcfiæncceflariùnoneft. Sed finefcriptura' Ecclefia aliquo tempore effc potuit. Ergoferi-pturanon eftEcclcfiasneccßaria.

Bellar.præteritaMaiore ^batMinoré,amp;dicitef-^Itßant ludaica à tepore créât tonis nbsp;nbsp;nbsp;ad atateAdoßs ah/^^

^oS Lib.y. DePrincipii» tépore Mofis fuifle primö fcriptorcmlibriCanoni' ci. Deinde dicit ecclefiam Chriftt/tnam lenge temport fniJJeab/tjueJcriptura.Scd lioc iaHum eft. Tempore cnimChrifti crat vetusTeftamcntum, excoChri-ftus amp;nbsp;Apoftolifuam doélrinam piobabantjlludamp; in Synagogis Iudaeorurn,amp; in Ecclcfijs Chriftiano-rumiempcrlegebatur, loh. ^.ScrMtamiMtScriptttrat. Luc. I (t.Hnbent Mejen ‘Trophetas. Aét.l7,^erhoen* fes^crtitabanturJcriptstram. Vnde apparct falfum cfle quod inquit Bellarminus, Ecclefiam Chrifti longo tempore fuifle abfqucfcriptura. Hæc de probatio-nibusBellarmini. Nunc ad Argumentum refpon-debimuï, amp;nbsp;dicimus in Maiore cfle fallaciam à fecû-dum quid ad fimpliciter. Et eft perindc ac fi dicam. Bellarmino infantt prætcr vbera materna nullus ali’ cibuscratnecelTarius. Ergo amp;nbsp;nunc ci nullus alius cibus eft neceflarius. Item, Deus poteft nosalere abfqucciboamp;potu. Ergo cibus amp;nbsp;potusad vitam fiifrentandamnon eft neceflarius, Vel, Deus poteft nosabfque inftitutione amp;nbsp;induftria dodos redde-rc. Ergonequeinduftria, nequeinftitutioaderu-ditionem aflequendam funt neceflaria. Vel denique in hunc modum . Mofes amp;nbsp;Elias potucruntvitam 40. diesabfque cibo retinere.Ergo illis cibus amp;po-. tus non fuit neceflarius. Neque tarnen affirmarous fcripturam cfle abfolute neceflariam. Et fi hoc Bellarminus VHlt,nulla eft inter nos controuerfia. Si au-tem exiltimat earn prorfus non efle ncccfl'ariam,in grauiyerfatur errore, quemadmodum deinde 0- ' (ten dem us.

Christian.-DtiGjrtAT.VMi-.Grf/./. 6ogt; ttru Tefiamtnti abj^ntfcriptura Ja IfMtiJ/t»t. .'s ■ Sine quo genees tempore veteris T.iMuaripo-tueruntjillud non eftneceflàriü. Sed fcriptura non vfæ funt gentes,amp; proindc line ea falvatx funt.Ergo fcriptura non eft neceftacia.

' Ad Maiorem nunc nonrefpondebimus,fed fimt pHctter negamus Minorcm. Aft. n.;8, ti, tÆthiapt ^ÿebat SJatatit. Ptoloraæus item Philadclphus rex Ægy p t i curauit fcripturam in grçcam linguam con-uerti.Vnde apparct Minorcm lalfam eire.Ncque tarnen negabo maiorem cognitionem fuiCfe in Iftaelc, quam in gcntiUlmOb. i

Qasid Chriftus non pr3Ecepit,hdc non eft neceC-fariii. Scdvtverbû Deifcribefetur,non prçce-pit Chriftus.ErgQ fcriptura non eft neceffaria.

SiBcllarminus Maiorem intelligit de manilefto præcepto.tum Maior no eft vera. Multa enim Deus non manifeftèjfcd occulte præcipit,quæ tarne funt iitcenaria, a.Pet. i,31. TVa« enim Ubtätue homtniJ ^lt;tefioltmprephetia,fedabl'i àSpiritu Saniloloeim funt ff^i'Dei horninet.QvLtamnen de omnibusprophe-’istnanifeftum mandatü nonexftet .Sed boeman-eft interna illa Spiritus Infpiratio, de qua lo-qiiitur in a. ad Timotn. cap. j, Dcirtde 8c Minor fftfimpliciterfalfa. Exprefliim enim mandatum eft, ' Apoc. i,ii.Scribequitwdt{h.8c Apoc.14,1 '’Kem(iiceHtem,fcrtbe. SiBcllafminus regeritin reli-quis libris non effc cxprclTum mandaturpt Kefpon-«oneque in omnibus libris V.T.cffc exprelTuin

^SiO .i.çZiiÂ.'.-?.'DboPrimcipi IS mandatû. Deinde G exiftimat rcliquos libres nullo iTiapdaco neque manifeflo, neque occultofcriptos effe, veheméter errat. Scniper«niin valet ilia régula, totafiriptttraelidMiniffisin/pirata, hoc cft,quéadmo-dum Syrus înterpres reddidit t^Schptmaefl per fpiri‘ . tgt;tmfiriptn. Gvua igiturneqne maior, neque minor vera Gnt, fèquitur concluGoném veram non elle«' Quartô:|rgttrtientû. QtMludüvßfitnttrMittunAiU' fgt; ludari vh Ginttraditionifans. Ergo Scriptura non -! ‘ eftoecéifaria. ’if- irjn ■;

Antecedens probat Be;Harminuscxteftjmonii$, quæordinc expendemus.Primum.eft, Exod.n,8. J^mttenciabitfiUf tu« Mfßit iiia,äicens,hm;e/i-, ^odfecit mthi T)omintu, tjuando egreßusßmdet^eypto.ht hoc localoquiiurMofesdöPaGïha,quod eft memoriale liberationis ex Ægypto. Hoc verb tótvrmlcriptum eft. Secundum, Deut.? ï,71/««ncowp4Zre»»r«*gt;w.t^ Munciabiftibi^ilHAndo excelfiivdtfitibreit gentibut httre-dftaus. AthocloColoquiturprimüm ck diwfitturt-giontem (irpairMrte»r,vt inquit Vatablus. Illa verbdi-viGo eftferiptaj Genef. ii, 8. Deinde dehareditati ttataJfratdkvtiden\ Vatablusdocct.Scdamp;hsechi- . Aoria fcriptaeft. Tertium, lud. zî, t;. rbtnemßnt omniit mirdbiha, (ifM fMrraMem»t nobis patres nofiri, ds-e'endo, natsne de éÆgypto edstxit kos lekoteal A t hoc loco loquitur de libcratione ex Ægypto : Ea verbtota ftripta aft.QUartumjIob.g,8. /»/errfl^4ier4«wprie-rempéfstüi.ib,htrifHipfus,^nefiimus , eut»velstivmbrtt fintdiei kaßrt n A t hoc lo co BUdad n ihi 1 aliud dooct, quamiplam experieniiam teftari, vitam noftra efle breüeßl i'^ taoquam vmbrana. Id verb non eft tra-dituni

ChI^I^T IAN. P OOM ATVMj f. dicuHi àpairibus ,;fed ab ipfo Dco itaFCsçtfftitutum. Qujntum Pfalm. 44, i . 'patres nofin\narr(nurunt »obisoffttj/ Ci^odeftratus tftfn manttgentes expultfif hoc locoj locjuitut* de .exftirpatjoQe Chananæorum ..Illayerotocaïcïipt» eft. Sexwap.Pfal.

amp;c. At.liocjoco loquitur-de promulgatione Icgis* de fccdercânito cumlacob«, de lib.eratîorifejeacEgy-pto,4edonationeterfi5e)Cb?oaao,,amp; littiilibus. Éa verb omnia fcnptalunt.Dicereautcm, mbhaörjs;

ludæivfifunttraditionibusfcriptis. Ergo Scri-ptura non eft neceflariaj eft infanire. Scriptura cnim nihil aliud eft,quàm tradiMö ft'Hpta.

DeindçlQdæihabebâtduplkestraditionits.Vnas ,fcriptaS('.;^lfcralt;inon fcriptas . ScriptaeTjra^litiones funtip(^fcriptura.Exempl?antèex Bellarniino po* fuLNpa fçnptx funt iU^,qype ab hQipjnibùs.^àeà invéncæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trarfgretbuH^

tur tra4tti0u(mfeniorui»., Nait ina» latent tnaa/ts, citm fanem cattted/Mt, amp;nbsp;ûmitçs.J^læ funt horma t régula omnium dogma|Mn).iwIwdaKarcl»gilt;iHgt;C!.Bfa.8,io. •tAd Itgem tejltfrtûntfivffiAQ.1^ dùemtxtra ea^ Profh^^. K^f^fiifr‘tdtxtruiit.\Â ç verb non funt rpgvU v^ncque nornia dogmatum. Quandôqùêenimpüghant cum fcriptura, Matth. 1$, 3,. nbsp;nbsp;nbsp;fr^J^edtmtmprMeptftm domiHt'per iraditio-

»tm.Ezejç|ï| ■'patrum lt;vefirarMmne 0gt;Kf4ttts .,^ob eandçm cavfam harû régula amp;nbsp;nor^ maeft verbum fcriptum,^ !Qiiatçnus,enhncnm eo lt;ongruunt;, funttol}erpftd¥.gt; .quatenuj verô ab co dilTentiunttfunt abijciepdæ.5|ue igUuxtraditionec - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c£q 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inprim»

in prima figoificatiohc atciph ,'f5uc in’ frtédajfcm-per (cqwturfcripturamcffe rieeeflariirti/Kïiriifidc fcripristradirionibus accipis , turn fcrtpturacftnc-ccffaria.fda:c enîm nihifaHtidett, quam kripta tra-ditioiSivero denonfcriptkaccipisjum etiafnfcri-pturaefrneceflaria. lUat'jénW exfcriptüradijudi-capdiæfunt Manifeftüm igitur iplam kripturam efle neceiliriam , Atque hart font Bellarminiargu-xncntB^^ijtiibus voluit ptobatejrcripturafn non effc ncceflariam. r; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

£•; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fi.G.AIlWiff!. vi- li 'li.-ir

BEllaitnini argümeiHä\lt;juibns voluit^ probarc ScrtpaJram non cffe tléCtflariam rèîutâûûnus capitcifopöriare- r Seqü4tijV Vf oftendarriuÿ Canti cfle ndcc(Eiri8m.'PriafquanViulfe^B6c fecicmbi, opers pretium Brite«plicarc7dÇcqUà’ neteßitate hoc in-telligamuyi Noti igttur ftyóintelligimus de abfoluta ncceftitatevfed dccaWcefsirate quàrh^bc'antcx hypothcC;Po(ito Cfiim«ö; Cftiöd Deus vcrb-Èfuuin voluitfcribi ncccflartóftfr^ttmeft.Hóéhà eïTevno arqucdreroargumentooftendcmus. Prihibtft ar-gumentqtrt. p/^iMS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfqhejçfipi'urin

Sine quo Religiofris'purftUî' fcódfèru'ari non po*-teftiiUudeftneçc^anvim . Scd fine^criptura puritas réligîonb’Cfenferuari non pbteft.Ergo

4 Scriprur3eftnccdTafin?'’'(''^-‘- ■ -di- ■ jn Maioremlibentcr dabifBcllarmîniiSi‘amp; né qu«

t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ 4 'pJ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neccf-

Christian. DiOJGMATv-M..Ï5(^. e. 6i\ ’'ecéfsJtace hypóthericaalMinamp;rem fgt;roI»»V Adain taaquim Epifcopus in fua tamilii dbcuit focJS filws ''fruiw Dei cukum ;;iEiüj'poften nfïn tutotùm ex Cairtj fed cnitn ex SeciXttTfliperUTTOtefigiöneih » lt;iuani àeinccps Enochui rtdintegraviP.GeABf.4,!»6. illeceptt ifiiacAreSequitüÉefso End-îhum GoHapfifnKeli^otiemreftituifTBVifinc coU ligi poteft i rreccntelifnQ annbàeondrtô öfbe Cül-ïunùûéiyqiii 'pcrimiooatiöniem fyneedóchicws in-a telHfjitairÿfercplanèilitBrijflè'. Eôcwtm toipietatis «tiatn Adâfhadhùt viuMtciprogtefii ftirtPttêpbtei Adsp; wt Eteuni jnuwjire deiierinù. Guleana igitor DetcaJUpfutn rc ft i cùic Etwî’ch j Hle rurfiis tempore Noêpenè corruptüsfiQîn',j Genief. tf, eorr'ftptt.viam y»«)«. î»iôBifiltiruit cuitiimlt;Ööi.- Hûne cius pofteriferè eadem aetàte-, quadilaniiuM fconti-git.rliidùscôrriipcrunt.Nimrodenim fafffetdolo-latrim ttftatur BerofùsUb.'^^cdamp;pöftertSemlt;ul-tu^IOet corruperawlSlo6-âdküC viuetke. Nithlh^ egt;tt»f^T''h4refMrf(iKgt;/^tal«fra,'i^arai^' * ■ Poft Nachdr Abraham rcftituîcfiultôm diainuttlv Eins pofteri poft pauco$.a«nol4nar{üs cOrruperpht ’CüU turhtXei, amp;faólifun,tIdóhplatr«.Ezech.' ibyS.Idói lolatriam Ægypticam àbrogauitMofes JteTéftkuit veramDci cukum. Sedprnè codenifeiWpore re-hpfi fakjtâd IdolofatriBmƒExod. ? lyfjBx ni« appa-retrcrhmPeicukurn nôn potuifle cohferaari i ni(î fubinde ßniäos h o mines excita{ret,lt;{ü ÿc^l Wm ccd lapfum SnftaurafTentf. ■ Hoc autem'càm Vfcrti crebrô facere non reikt, ipft legöm lt;nbsp;(ecundum qùam colt voluitÿ ce^it feribefe. Ç,*4od. j i, if?. fit præcept’B Qq 5 Moli

JHjHî^udiemïcrtberetiiHinûrnanifeftiimcftjScri' pt.viftNvr's-ita.effc oftendam. Nam cùmfAppftoH yjya’iaotùtn.voce dolt; erct, fubingrcfsi funt pfeudo-apQftoJijquifgKàm doâKWâmtèràinabaat. Ob Mnç caufâfnApoftftli ccmucnexunt Icco(oly(nisamp;,vtieirei rpmedHiminUjenirent latquc iftjc firaul cóngrcgaci CŒperUb(%iberamp;,idq: auö)OrcSptrtto.Saoiat».ßgt;* çynt 0nim wyifw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noks T j, M’

Vadeapparet èc in N-T^wermnDcicultflfihcfcri-ptiM-^ttWjfwjtXiiJïccôfcntari.Spquuurecj^ôSfçiptu-ramnlt;mFFfrftawertti.ieflfeôtccflariam;jvSecùndtini 4rgpTOenrju.np,4iijaPcus pr»ccpit Icnbert.n jo ; Qlt;î51d(DcwsprÆcepiCjlK»z eft neccflàrium^-Sed ~ Jno:U«Whpif«^ccpit .v^rbufiium inVkamp;inN.Te-hh ft4méntofcritgt;i.i£r'go fcriptura cftneccflaria«

», Maiozçfflquot;non degahitißeUarminusjrjMtnoreni probq.F.id^lis Jegatus nonalitcrexplicat mandïtam îuj PpBijpiiqwànlDooùhùstiMecepitjramp;rtadaui''-SedîPi:Qphct»: ’'amp;;’Apoftoli fucrunt fidcks kgatî, ErgOiApoftQliamp;Ptopbetæ non aliter ôxplicuerût Domini f f fri mandatû, qâàbl ipfé præccperafcHoc itamanifefl;mn«ft lt;vtnon Iperem , Bèllarminum quicquatu ex hoc negaturuott ôfle. Subiungtiigitur,' ApoftoH filt;|agt;alircrexp!icuenunt mandatû Domini. |clu, quàm D'Ominus mandavit amp;nbsp;præcepit. Sedilli cxplicueiVnç 'mandatum, fuum viua voce amp;nbsp;(criptis litteris. Ixgp vtrumque eftex Dei madatoDeinde manifeRû mandatû exilât in fàCris literis. Apoaji. $(rtbe qult;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apo. k 4gt; i J • jittdiHt vttemdtctntem,

ph^e.Prœtercà Aâ?. it’ÿ.cx dccrcto Spiritus Saadi ptimütri fcriptû NoiiïvTeftamcnti ürihlturJMatth'. iü.vjcrf. 19. Dominus iuÜitx«j doctre omkisigeKtesXed hoc face re viua voce non potuerût.Etfi h^plürimas gentesadierunt, onmçs tarnen adireoxon pntuerûti neqnc orani tempoce potuerûc.Omnfcî enim A po-ftoli ante mille quingfmDsannosmôrïuijiJnt.Nej ctfsanóigifurfcriplcrunC , vt abfooc^ Âpofteros ^crjptisdocerent ».Hueaccedit emnemfçripur^nteßi •iùiuutùfJiiJfiratam ,1 boemelt fer(firrt

Tim.5,1 iiCum hoccóngruU illud Auguïimi-lib/u de Cohiènfu Êuaogelittaïuni cap. vhn Q«iût}âid'ca^ put eptrantemafinfaciti hoc caputfèciffe ee/tßturj^ed poftolifunt membraChriÛilt;Ergô quodilüfcripib^ runt, hoc caput fcripfit. Cùmigituripfe Chrifrus fcripferiiN. T. pèffliosapöftolbs.quisncgabit il-ludeÏïe’be'cèrsarlöi'Tcrtrum^ Quia ooblSTêriptura Uccefsariôfervanda.

Quodaùtèib ncoefsariäfütvaFcdebenn»jhoc eft • jtînecefsarium nSdàScnptura nobisinecefsario tl m'fernandaeftjErgmfcripturacft'neçefsarjaiiVi -MaiaremfätebiturBcllafroinus.'Minorctnptobo, î.TheGi.'JUiTewZf trlt;idilii)ues~'ßeiefer,ßnm»tKm,ßue lQhan.\gt;x^. HèC'JèrtftafuHttvi'irtehutj^ó'

Qusrtuna Argumencujti 4.Quia finelcriptura veJ f’UnDei «ültum àfajsodiltinguere nonpofsumus*

Sine quo veruni Dei eukum à falfo diliinguero “■ O mon pioßumus^gt;iUud.e(l necefiarium iSed fine

■ X Scriptlira verumgt; Dei cultû àfa Ifo diftinguere mon polsumus,Brgi» feriptura eft ûaeefsaria.

• “ sd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q q 4 Majo»

€»ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.pRTll CIPIT S

Maiorcmnon negabit.-BcllaTininus. Minorem proboî Ef. 8, io. -lt;4lt;s! legem Tifiimemum Jlofaphat collapfum Dei cultum inftauratad normamlibri legis, tParal.iz.Ezechiasitcmcollapfum Dcicultum inftaurat-ad nortnam libri legis, a- Paral. ji.Jdcffl fecitloiîas, a.Reg. 15. Idem fccit Chriftus. Idemfc-cerunt Apoftoli, Aft. ï6, la.Si igitur Volumus feli’ citer errpresabi ogare.codem modo nobis faciendu eft . Cùnj'jgitur vera religio abfque verboferipto conferuari'non potucriti amp;lt;ùm verbû exmandato Dei feriptura lit,amp;necefsario à nôbis ob/eruaride-beat,amp; tintt verus Deictdtut àfàlfonon polsit diquot; ftingui,nifiçxverbo feripto» manifeftum de iScfi-pturamersènecc(sariâm,lt;iu Jetu j uu'iiJ;;'

■Iri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ .lilqiit,; '

, ,, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVTr, Vit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijî

ficteutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ci ■- uhif’I.-■

SCriptoram efse neeeßariam probavimusciqiit^ fupcriore.Scquitur,yt Bel larmmi argumenta ex-cutiamusjquibus negat integram amp;nbsp;fufftcierafcm ß-lutis dodrinam contineri in fCriptura.Primiunêâis argumentum eft huiufmodi.

fuffiexastfi, netjueßngult libn-fufficitfins[uni-Z Qùod fingûli libri fufbcientesnôfuntjhocfatcmur.QSP^^ verodicitnequctotumcanonemfufficicnteTncne, hoc negamus. Ille hoc probat f»er»mfi)icitno»e,perterugt;tt.'ii^Qrr: .

Illeoânon, exquo aliquilibriperierö^/noncon-,U’tinetintegramSefuffitientom falutis dbâri-nanuSed ex iftoCanonc, quem nosnuncha-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bemus,

Christi AK» Dogstatvi«. ?• 517 . 'bemus',perieruntmultilibri -Ergoillecanon noncontinet fufficientemlalutis dodrinana»

' Nos primùra negamusMaiorcmJRoteftenifnea* ^emdoétriiiavclin divettis librisfcripta eflè , vel potuit etiam in aliis librîs iterari. Maior igitür vera **00 eft.nili formcturin huncmodutn.lllc canon es ^Uoaliqutlibriperierunt, non cötinetintegramöE perfcttamialutis doärinam, fc. fi doä:rinalilutii.j quæ in libris p'erditis comprehenfa erat, non exftat aliis libris, vcl ijtdê verbis, vel divcrlis verbis,vel

lt;ieniq;tTiftado(ärina non eft in aliis libris repctita. Et ne videamur hanc rem quafi incertam prçicrmit-tere,often demus doârinâfalùtis'in V.Teftatncnto, tiuod none èkftat, perfeâè contine'ri. Ac primûm fixtracontrouerfiam pono exftare nunc eoftlem li-l'ros V.T.amp; prorfus eodem modo, atque tempore Chrifti exftabant,amp; qui libri nue perditifunt,etiain tam perditi étant. Sed tempore Chrifti pcrfeiftaamp;’-lutis doârina exftabat in Canone Hebræo.Luc* i4, 19. //«téüwf ^T‘rû^tas, tllosaudiant.^a^Çx dl’catjSi-non voluotin eum locnm venire ^audiant Molên amp;nbsp;Prophetas.Vndccomprobauit Molen amp;nbsp;Prophetas habere perfeólam dodrinam falutis.Do-îet enim quomodo porsimusi candcmnatîonem .•€€« fugcrciEt nefitnecefle faex: muhis argumentij pro» We, Apoftolus dirertèdicit,Ad. 36, iL.finthtldi-

extra ea, 'tfsta .jMofis ^raphetafuturapradixe.-»■««r. Avilie annunciauitperfeftamfalutis doftrinâ. SequttnrcrgoinMolè ôc Prophetis efle perfciSàm ftlutis doârinam. Deinde controuerfia eft de libris perditis’Sedfunt magni viri quiiudicant nullos ' ‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qq 5 omnino

«18 Lib. 'zviD-ß Pr iurtTJia, ' ömninolibres candhicós perijflcii fif.inier, eos vir doétifsimus, amp;nbsp;ficrarum Icriptu ratura inoerpres n* delffsinuK Prandfcos lonius, hoe docet in Go6i-raentario ad Epiftolam ludx. VerïihietiamG.ftatua» tftusaliquos libtós.vetcrisTeftanientipcrijflc,t3mé ex imtcdiétis argumentis apparct lt;nbsp;pcrfeótana falufl ris'dodrinatn in'fiipcrftitibuslibrisVjetcrisTeibw wentiexftare. »? .-j .n... ..1 óPiïjjif n.

Sc« nndunj argumentum; Qtàa mulMin riteifi Ttrgt; fl'onun») »on exfiantiÿ tjtfti tarntfjint aÜfal/tuMceffart».

Ih quo multaidcruntixjuaeiunt oddälutcm neeeß» -j.nr. fâf ia, hoc.nan habet perfedam doétrinam fa-» ,oin'-lutii.Sed'inîYiiI)eftàinento,multa.defunt,quç ir‘-' funt ad. Cal utem nécéflària. C.rgó'écüus Teftas -n nicntünon habttperfeâam daéhcina falutis..^^ -ï Minorera probitçprimûra, tuntraâtturquo mtdtfiemiuttpur^aia à ^tcttta eri^tualt. Nonentm cinutffKtdehantitrf atm^cfi.li^qur per circumeißaneni liberjtb^nrà piccoiafmÿnalt,. putat licnarrainus.raafculoS-liberatàs çffaÀ pcccata original i, per. circunici(ionBopereopeTatO{rtt'aiunrr tum errat, quemadmodum fuo lotio oftendemuS. Qu^ vero adfemèUdsattinet, illæ noh piroufuscrät incircuracifei'CiröumcidTbäturehitnio.viiris.Gcn.j ^4,14. Norrpeßitmta ßroremi»afiramrb.rt'hlt;t^tniin-^ cireMmcifo.^T^OTiQTt iudicarötcam pbheiflcitfuni-' ciamp;meflc. Opponunt cnimeara incircunuifo.Der. inde femellx liberabaturà peccatooriginalfcperïà*, tiïfaftionerafuturi Meftîxi’Magifter ftntentiarura' lib.4.Diftin(â.i.C3p.4tdictt»,«/«r«4^/èw perfide»

..Qnpd dicit adültas pér fidempro^i priaminftiticataj cli'c, accipirous»; Qpod.Verpidicic pHuulas per Bdem parentiuniuftificatas eBe^in Dei ''trbo non «ft. Reétilsimumcft dicere vtrafqüç^pcit ^«Kfadioneôi futuri Mefsia54uft|6cataseffe. Et hoe, 'ftexprefRim in fac. litterisi ;Ef. ^ i.Propterfieluspt» fplimei perctt^t^um. At non tantùtn adulti, (ed'amp; in-‘’ntcs, neque taritïim inafculi,lèd Sc femcllxad po-Pulum Djei pertincbanb Ergo quicunque in Vcteri ^eftamcntoamp;ruati funt, illi.propter paCsione Chri-^ilêruati funuSecundo dicit non-exfittrt in

infantef/j»! ante oüanum diet» m»riebantxr,a pec^ ertÿiahitbèrabantxr k ^dmodum iftu m docet Thomas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}. Si tarnenabqxt inctrcHmctfimertui

^HmctfióniS’ inflittttionem,. Qued ettam intelligendnm ’ßdepueris,^ui moriebantter anteeilauxm diene tetnport

. Htt.vera^afide Chriflifnturiinfitpeatestfe do-'uitarguméto pracedéte.Ergoftatuit iftosinfaivtot Î fidë in C briftu iuftificatoseflc.Idé docet G,regor\ lt;le c0fesctat.DifE4xc.Quod »pud.Sed ex hacThoinè. ^fponfionc fumcm'JS illud,quod vcrü cft. Infantes 'Situr ,ctttA Donhabcant fidem.reÄius dicuntür pert Chriftifatisfttdionem iuftificatiefrc,vtantèd«mù-l'cribus öftcndirtius.Quomodovcrö illafuiupa iü'^'? ftificatiofueritillisapplicata, 'doccbimusfuo loicoj ^trtio, dicit nenextare in KettriTeftamento, eiteomoda, ^refelytÜMfiifitattfuertnt.Sed. hoceft falfum.Profclytii *nitn codé modo 5uftificabantur,atqueIudiEiiNanigt; Huod ad pafchä,facrificia, öquot; oblationeiattinet,eadem lex, ^»thdait prefelytiti Nurn, p, t4.amp; i j.ij.ap. gt;0^

amp; Î5,i ç, Vnde feqiùituretiim ad eæ, q«a2 per ücriquot;* ficiaftgnîficabantur veandem vtrifqae legera ftiiflc« Ethoc vider»tur îp^ genres non ignoraffe.Num.î ƒ• Mtmume/t morte /ulhrum^f^rfitnonip faHtimmeMmficuttpJe\i'\fndc apparet*Bileam exifti* maffefèeodem modafalaandumefTc (fi tarnen fâP vandus crat)quo.Ia(iœifftluabânrur.Gùin igiturin veteriT.lcriptûîih qubmodomulieres amp;nbsp;infantes, aoteôâauùdicm mprtuijtem quo^nodoprofelytl iuftifican foerint^aan ifeftumeft Kanc obiedioneni falfànl eflè. Tertiunrw'gmnenrüm exßriptun MOftceaflitt ,i]uinam4ibrißinjacraferiftftra\'^' '* *2Exlt;iuo non conftatgt;,'quin»m librttincfacraScri-

. ptura, illud non continet psrfcäS-doÄrtE^'^ V .0. fâlutis. Sed exveito fcripto ffo«' confiât, qui-«• nbsp;nbsp;nam libri fint CiCvStriptara.EFgovwbunifi^r''

îT ptum non côtinctperfcdam falutis doânna. - NosnegamusMindrem. Scripniraenim vtreli-qua omoia principia per ft nota eft.; Deinde Sen-ptura ipft clamatie ptnfc notam efle Ç t. Pfet» •» ’ Serif ttira eft lucerM imxtrs i» obßttro Htaf i. Sed quic-quidin obfcurokicolucet, hoc per ft notumefti ErgoScriptura perte nota eft.Pfal.ri

Mm rmts verbum tKnm , Sed lucema oftendens pc-dibusnoftrisviamper ftnotaeft. Manifeftum igi-turferipturam perftnotamefTc. Hac ratiône rciegt; ôum eftEuangefium; Bartholomsi quiatidiplun» lignificabatjfe noiicß« purumEuangeliiim. Idem dico de Euangelio Thomae. Quod vferô ad Sfi/hlar» eld Laoäicenfes atrinet, tabs nun quam fcripta fuit. Et cum Bellarmînus hsefcribcrer, credibileeft, cum p;.*; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paul»

e '4 lt;nbsp;J i 1 i t S 11] i t t J.

n, 3 3 fi fa lt;1!

»1 ƒ« «f,

Pauli locum non infpexifft. Difcit cnim Paulus ; Et Umejaafippta efiexLaodtcaa^vt^toi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Col.

4gt; tó.h.eJRon dicit legitecamfquam ego ad Laodi-^enftslcn^.Tcd qyçèxLaodic'æa fcripta eft Quara ’quot;ultiputantfuifteipforum LaÓdicenliujïi'.Chryfo-ftomus amp;0tcunlcnius ad diétum locum.Quod au-'«mBellarminus praetendit : Scripturam non eile ’jninibus æquè notam, ergo non efle per fe notam ; f’diculum eft. Principia enim alia Punt naturalia,alia ^piritualrar. Naturalia principia omnibus naturali-I I'ushortiinib. per Icxquè notafunt.Principia vero fpiritualia tantùm fpiritualibus per fe riotafunt. ^eque refèrt, quod Bellarminus regerit, hæc prin-'ipia non efle omnib. fpiritualib. æquè nOta.omnes 'nimhom'ines non funt æquè fpirituales.Nonenini ’ccipiuntfpiritum eadem menfiiraomnes,quid mi-

igitur, SÎ in difeernendo diferepant. Sane non '’fgabiîl3eliarininusOrigenem,Ëulebium,Cypna-I quot;»in, Athànâliùm, Melitonem, Hieronymum ,pa-^esLaoditéhfcV, Nazianieemim, EpiphaniumjCyi-Alum Augbftinum habuifleeundemSpifiturtt Wnim. Et tarnen hi omnes non idem ftatuunt dé ''ninibus Itbrrs canonicis. Proinde etiam'Lutherus ^Caluinlis pónicröt habere eundeSpiritum Chri-*gt;. Ehtafnen ipçjtxxcryixiz àLÇ Epifiolalaeobizöntn.^ biim fentire. ,

.Quarturrt at^Utnentuin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alia ptpop-

Ex qöa'föïa amp;nbsp;vnica recognofclmus quînafh libri . JjntCanonici^abfqucilhftripturanon eftfuf-ficicns.

ficiens. Sed,traditio cR fola amp;nbsp;vnica ilia res.rf quacognofçimui, quioam libri fintçanonici' Ergo fcriptura abfq; traditiôe nócftrufficiéS' Minorem, quam negamus, probat Bellarniinus aliquotteftimoniis patrum , quæ ordine expends' miis.AcprimùmdUit hoc vcrumeflcj

. ;QqicquiddicitSerapîon jhocycrum eft .ScdSe» rapion dicit ,cx nulla aliarc pofle cognofci, quinam libri fint Canonici, quàm ex traditio-nc. Ergo ex fola amp;nbsp;vnica traditione cognofci-tür, Quinam libri iintCanonici.

Qponiam Serapionis nibil exftat, ideo non polTu-mus dcMaiorc quicquam dicere.Eàm igiturin du-; biorclinqucntesrclpondcmusad Minorem gt;nbsp;amp;di-cimus eam falfam elle . Serapion enimnequidcm Traditionis meminit. Dicit n. yoainejii'Tis ïtlt;t« « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HocRuffinus vertit,7c/f«/« ^uodtali^

itobitnonfuattraditM. Deinde Serapipn dicit in ipfis librjsXuiflcjpcr quodreprobaripotuerunt. Acpri« mùm cjichlei^wiezirwyi^iï/« eo ( Ipquitur (JcEuan' geliQPtzriyfcriptareffttaJfe. Deinde dicit in eolibro fuilTe quaedam (ccundum redi rationem ,

apparet Scrapionem EuangeljumPetri tepriQbafle propter falfa quædam, quibus afperfunt erat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hincfic colligo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

, Per quæ Serapion Euangclium Petri a reliqub zy 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aifiinxit.per eaipfa amp;nos malos li-

biosà Canonicîs diftingucre debemus. Sed : jjj; S,er^iondiftinxitEuangeliurn Petri aCano--■ui) gistslibrisj^crfalfaquædammendacia,quç

in eo pofitaeraiYt .-Ergogt;amp; nos ex ipfislibris .... peterc debcjrnus, per quod jllosab Apoftoli-

■' Secundaprohatib Minoriamp;,4 QuiaClcmens dicit spud Eufebiuin lib.6icap/i \ iStficMtniMm tradttio-’‘(mßti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ce'mmetiïiittém/iffere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uamfint

verlig,130:3:5.r.zû. uM Lt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• .;n

funta Sed uaditio eft JUudt fccundum quod. 'lil V Clemens docct quxnam fintvcra Euangclia, ‘ij.. .Ergoperfobm amp;nbsp;vnhcani. tràdifioQë cognor n^ ,.nfcimus, quænam fintveraEuangelia. , (in ' Refpondeo Maiorcmnöcflèveranl.Potcfteniffli

vt Clemens vnum atque altcrum argumcntüoÀ ^llcgarit, quobocipjobari potuil .irreliqua pr«tcr-» •iiiftrit. Et ipfcBcllartpinusIib'.i.eap.». plura argumenta protulit.Dcindeamp;Minor falfecft. Nonn. dicit Clemens^ per Traditioncm'4ccepifle, quænam fint vera Buangelia, fedepto triinefinf poneneU, Et vt hoc meliùs videasBclbr.mioe,fubiungam eius *crba. Exp»nit pntiereâ idem Cltmeiti m if fis libellis de sr^ne Ettangeliersim, tradstionefibiafemoribus freß by ieristradit^im, Esdicitpriera ejfeilla EKasugelsay qssa de ItneratiombMS emitinent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..mir

Tertia probatio'Minoris»Qm* QrigentsapstdEst--fibiumItb.Gtcap. iS.Ex Tradittonedsedtit, ifstisutm libri figt;UCavOHietii’\,M\l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iHHbZ.

lllud ex quo Origines didicit, quinam libri fint 'ihmCanonici*eftfolum, amp;vnicum gt;nbsp;exquohoij

difcerc pofsimus, Sed traditio çft Ulud.ex quo Sri-.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Origenes

Origenes hocdidicit. Ergo' ex fola amp;nbsp;unica traditione difeere debcmus 5 quinani libnfint Canonici.

Rcfponded Maioretn non cflè vcram. Poffunt n» plura argumenta eflè,' ex quibus hocdifcerepofsi-mus, quam illafint,.cx quibus hoe Origines didice-rit. Qiiod verb ad Minorem attinet, fàtcmur, Ori-gioem diccre, ƒlt;? ex'tratitttoneaccefifi, qttinam bbn'ßnt £an«nici. At haamp;cTraditio nihil aliud eft, quàm Ec-Clefiæ Teftimonium J Höc verb no'« non improba-mus. Ludit igituirfiellarminus pucrili quadâæqui-uocatione, quafibi valde placet, amp;nbsp;plus quàm iuue-niliter exfuftat. Sed'explicata æquiùocatione,ifta in Breîitiumamp;Cbcmnitiuminfultatîo corruet. Traditio in hac difputatione fonat dogma feu ritum.feu dcpftrinamab aliquo tra'ditam . Ik nos nonimpro-ballfiuS'Omncinmdittbnem, fed tahtiimeam , qu* pugnat cum Öèi Verbo. Traditio hîc idem eft,quod doctrina côtra Dei verbum ab homme tradita. Bel-larminus verb acquinocè per traditioricni fignificat Htßortam Tefitmoitiufn wteris . Eqiiidem teftimonium veterisEccIeGae cum fumma venera-tione ampleftimur, 8i diligenter exquirimus, atque «xpédimus .Diligenter ctiam indagamuSjquidnam Veteres non tantùm de libris Canonicis, (cd quid de omnibus amp;nbsp;fingulii rebus teftentur. Non ita tarnen ,vt prœter veterum T eftimonium nihil ampliijs defideremus. Namnon quicquidfinguli patresie-ftantur, hocideb verumeft .qubdilliitateftanftir, fa?p^ enim contrâi'fô'téftanturiiniô vnus amp;nbsp;idem di-uecfislocis fepè contrariû teftatur. Scddehisaliàs.

Nuncdicimus,nos minime rcpudiare vctcrisEc-defiaeteftimonium. Sed tantîimrepudiaredoftrû pas contra Dei verbum ab hominib. inventas.Dum ■gitur Bellarminus dogmata contra Dei verbum ab liominib. excogitata défendit iub nomine teftimo-pij veteris Ecclefie,idcm facit quod ille,qui de allijs ’nterrogatus, refpondebat de cepis. Prætcreànos Hane Traditionemde qua loquiturOrigencs, rcci-pimus.Agnofcimus cnim cos libros pro Canonicis, puos ille ponit. Sed non proptereàquôdOrigenes ita teftatur , vcrùm propter longé aliam caufam , quemadmodum deinde oftendemus. NamfiOri-geneshoc non teftatus elTet, tarnen iftilibrifuiffent Canonici: amp;nbsp;fuerunt Canonici priufquam Origenes Hoc teftaretur. Prçtercà Origenes ex traditione do-cet,V.T.tantu i a.libros elTc. à« «-/»«.itA» , inquit, î* «gt;«lt; lis f.âpaîi«

apud Eufeb. lib. 6.cap.2 5. Idem Machabaeicos dicic 1?« Tilt;r«gt;agt;iielt;,Iuditb vero, Baruch, Tobiam, Sapien-tiam, amp;nbsp;Ecclcfiafticum ne nomine quidemdigna-tur. ErgohinonfuntinCanone. DeGnantigituf papiftætraditionemcontranos-iafliarejaut corrigat fuum Canonem ad nortnam huius traditionis.Idem Origenes Epiftolam ludç amp;nbsp;laccbi extra Canonem telinquit. Si igitur hæc traditio vera eft ; non debet Bellarminus Lutheto fucccnfcrc, quod epiftolan» lacobi Cum Pauli epiftolis candem auftoritatem habere negat. Idem dicit fccundam Petri Epiftolanj Et dicit duaspofteriores epiftolaslo-Hannis “ »«»thynirtnsHI«»,Siigitur hæcTraditio vera eft,male faciunt papifts, quod his tribus cum Epi-

6tlt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principiis

ftolis Pauli candem auétoritatem tribuunr. Aut igi-turhocmutenr,amp; non ira(canturMufculo,Hcfhu-fio, ÔC aliis, qui inter eas diftinguunt, aut dcünant traditionescontra nos iadare. Poftremo ipfeOri-gcnes non voluit, vtaliquidcredercmus txtra, vel

Séripturam. Libr. enim lo.in i6. cap. ad Roman. V-tde, inquit, (juamfroxtmipericKlisfiant hi, ^tti exeretri in dminis litteris negltgttnt, ex qutbui fiolts htttufinodi examinationis cognofienda dijcretio ejt. Idem Homil. I.in leremiam. Necejfe efi nobts firifturat^an-in Teftimontum vecare. Senfitt enim nefiri enar-rationesßneqs tefiibns non habentfidentA^i in F,pift.ad Rom.in cap. 'TanlutdoUoribnsEcclefiaexemplnnt prebet,vt ea qnxloqnuntur adpopnlftnt, non proprfiprlt;t-fumptafintentijsfifeddininis munita tefitmonijsproférât, Namfitpfe tatftus actahfi^poftolus auèloritatem firi' ptorum fttorum fitfficere pofii non credit, mfidoceat in le-geç^Prophetisfiriptaeffe, quadocet', quanto magisnot minimi obferttare debemtts,vt non noflrM^citm doctmns, fed/anSiiSpiritusfententiasproferamus.Cùm igiturhs f)robationes Minoris aut fint falfæ, aut contra Bel-arminum ipfuin concludant, manifeftum eft, fcri' pturam fufficientem eflc.

Quintum argumentum. QniaBafiliuslib.dcSpir« fando cap. ij.dicitnegleElistraditiombusfcrtpturat» magnum detrimentumpati.

Qui,cquid dicit Bafilius, hoc eft verum. Scd Bafi-lius dicit fcripturam magnum detrimentum pati,fl traditronesnegligantur.Ergofcriptura fine traditionibus non eft fufficiens.

Christian. Dogmatvm. Caf. 7. nâtiuitate Domini dicit, Zachariatt inter altare Temflnm ùJeoecciJitmejJè, çinod dixerat tjMariampoß nattnitatem‘Dormnfe(]e,^ manerevirginentyamp;i hoc di-tit ex traditioneid fc delatum efle.At Hieronymus in Î J. cap.Matthæi dicit /70c ex n^pocrjphcramfomnijt hauflame[je ,ldtAdd\t, Qnia hoedefcrepturanonhabet auäoritatem,eademfacthtare contemmtur.ejtta prohatur. Si hoc modo quxlibet traditio debet examinari, ttianifcftu eft, nos n on errare, qui recipimus omnes traditioncs, quæ defcripturahabentauâoritatem, amp;nbsp;reijeimus eas,quç de feriptura non habehtaudo-ritatem. Deinde negamusamp; Minorera. Hic n.totus liber non cft eiufdem audoris,habet enim in medio ûyli quandam diuerfitatem,tefte Erafmo in præfat. Verfion. Bafil. Deinde ipfeBafiliusingenuinis fuis libris hanc doftrinam deftruit, Illeeniminlib.de Confefs.fidei dicit manifeßum mfidelitatù crimen, vel teijcereali^aid,lt;jnodfcriptnmejî,vcl addere abejntd^ijtiod »oneßfiriptnm.ldem ibidem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domtntisnofler le-

fnsOjri/lus dtcat^OMesmeavecemmeamaudntnt, alte-»nm antem non andintit,fedfnginnt aheo j ejutntam non norantvocem alienoritm; df apoflolus per humanum exemplum vehementer prohibeat ali^uid divimi feripturis veladdere^ vel dem ere: cum dieu, Homiws tarnen tefia-mentum corroboratum nemo reprobat, auf alitjuid ei ferflruit,omnem igitur vocem crfententiam d domini do-(Irinaalienamfemperfugiendameßecognouimue.'Pofdre-mô in citato loco Balilij numerantur inter carreras, ternaimmerßo, amp;flandoprecandumeße inter^Tafcha 8c Pentecoßen, tanquam Traditiones, fine quibus Eu-angclium detrimentu patcretur. At cas non feruant Rt z papift«.

6i8 . Lib.1,7. DePri ncipiis papiftae.Ergo fruftrà nobis obij ciût BaGliiim.Cùm igitur de hoc Rbro dubitetur an totus fit Bafilij, ac ipfc alijs lociscontrarium doceat,amp; ipfi papiftç non oblcruent illas traditioncs, quaeifto locaapud Ba-filium onumerâturzManifekum eft hoc argumento nihil concludi, ac proinde fcripturam continerc fuf-ficientem doÄrinam ad falutem.

Sextum argumentum. Qjüa ^u^u/iin»s induit cap-5. contre tpiftolam fundajKenti, Sge non crederemSu-^ngelto,nifime£ccleßacoinmoxeret au^oritas.

Quod Auguftinum permouit ad Euangeliocre-dendum,fineillo Euangelium eft imperfeôû. SedEccIefiæauétoritas commouit Auguftinum ad Euangelio credcndum. Ergo Euan-geliù eft fine Ecclefiæ auâoritatc imperfeftu-RefpondemusMaiorem eflc falfam. Nam Ioh.4» 41 -CMttlurSamaritanacommowx fuos populäres, vtcrederçntChrifto. Et ramen Chnfrus erat fuffi-ciens feruatorabfq; muliereifta.Planè code modo Ecclefia commouit Augufrinurn,vtcrederei Euangelio , Nihilominus tarnen Euangelium erat fuffi-ciensdoiärina ad falutem. Ucinde vt Samaritani primum credebant Chrifto permulicré ; ita deinde credebant rill per fe.Dicunt cnim vtA.^i.Nonam' pliiiscredimus propte?fermone tuttm, ipfi vidimus ^4»-eliuimus eumeffe Jeruatorem mundi . Eodem modo Auguftinus credidit Euangelio per Ecclefiam .Deinde credebatEuangelio per fe. Dicit enim cap. 14. ciufdem Hbri. Nos cumeredtmus , fide valentteres faHißtmusfid cjuod credimus tntelbgere,non iam hemini' ^us,Jid tpji ^et intrittjicus mentem »«firam illuminantt ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;for‘

amp; formante. Idem A uguftin. in codera libro dicir. Si A/anichitiprofipreferrepoßtnt confiante doclrinlt;tve~ ntatem, fi veile Ecclefia nomen,ac genttum^eß p»pnlo~ rum dejerere, atqueadiUos redire. Vnde manifeftu eft Auguftinum primum per aliud ,fed jam confirraa-tumcredidifle Euangelioperle. Neque fanènega-mus Ecclcfiæ integrosamp; fanflos mores magnum sfFerre adiumentum ad fidem Euangelio concilian-dum.Nam amp;nbsp;priuats perfonæ integritas plurimbm facit ad infidèles lucrifaciendos, I.Pet. j, i

' [ubteSlafint propres vir is ; vt etiam.fi tjut non ohedtSt fer~ motti,per vxorum conuerfationemabfijaejirmone lncri-^«»«.Quidmirum igiturfilanftx Écclefiæteftimo-niofucrit commotus Auguftinus? Poftremô hoc intelligendura efi de Primitiua Ecclefia, cum adhuc penè cadem efletdodrina amp;nbsp;mores,qui fuerat tern-, pore Apoftolorum. Nam fi Auguftinus nunc viue-* ret,dicerct cum Driedone lib.4.lt;ap.4.£^o^«/»r Ec-^ tlefia homines non agnofeerem effe Eccltfiam Çhrifiianam, «i/i doceret me t^iMtuor Euangeliernm auÜoritas. Quam ob caufam nunc non creditur Euangelio propter Ecclefiam,fedcrcditurEcclefiæ propter Euangeliu. Vnde rcdifsimèdicitur, Euangclium effeEcclefia notam. Exhisapparet Maiorcm veram non efle ;amp; ob earn caufam neque conclufionem, ac proinde manere immotum, fcripturam continere fufficien-temdodrtnam falutis.

His pofitisBcllarminus infultatGhemnitio, 8e Brentio.quod cogantur fateri hanc traditionemEc-defiæ efle vtilem, 8c probam. Sed hie ego pudorem «ielidero.Hçc enifn Ecclcfiçtraditio.^ua cognofei-

mus quidamliBrifintCanonictnihilaliudefl-.quàm üctlefiîtteftimQnium dçlibris Canonicis . Athoc omnesnoftridoâoics l'atcntureflc argumentum à pofteriori, quoprobeturquinam librilintinCa-none.Caluin.Inftit.lib.i .cap.8. $ i î.Mufculusin locis. Vrfmus inProleg.inCatcchifm. amp;nbsp;in locis. JSucerus inpræfat. Epiftol. ad Roman.Mclancht. iniocis: amp;nbsp;aJoinnumeridodores. Sedhîc notan-dumeftBellarmine, hoc tocum argumentum efleà pofteriori tantum, amp;nbsp;non à priori. Nam teftimo-«ium Dionylij deEccliplî, quae contigit tempore Chrifti.nöeftlolaamp;vnicacaufla.ob quam iliafuerit totalis Ecclipfjs: imô ne caufla quidê cft. Quis cnim vnquam teftimooiumde aliqua re iam facta , eius cauflam, loquor dccauffa prqprièficdiéta i, elleat-ürmauei jt?P:knè codem modo teftimeniû Ectlefiç de feriptura,nèc (cripturæ,neceius certitudinis eau-là eft,tantum abeft,vt fit eius vnica caufa.Iamenim verbû Dei fuit, pnufquam Ecclcfia de illo vnquam teftata fit. Eft enim perinde,ac fi aurifaber teftetur, purum aurumefle purum aurum. Sednûmne aurii propter aurifabri teftimonium cft purUm?ncrao,nc ebrius quidcm,hoc fomniabit. Eodé m.odo nûmne verbum Dei àProphetisamp;Apoftolisfcriptum,propter Ecclefiç iudicium cft verbum Dei ? non opi-nor. Nam quemadmodum aurum purum eft aurum purum,etiamfi omnesaurifabri hoenegarent;ita criam verbum Dei eft verbum Dei, etiamfi omnes homines id negarent. Deinde Bellarmine totahatc difputatio nihil facit ad rem. Per traditionem enim intelligimus dodrinam traditam,non teftimonium j ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de ali-

CHr’1 STIAN. DoGMATVMr Cof. 7. dealiquadoârina . Ludis igiturin bacæquiuoca-r tionci Doétrinam traditam non omnem reijcünus, ncqueomnem recipimus ; fed earn üuedodrinam traditanidîuetraditionërecipiniusjquçvelin verbo Dei expreffaefr, vel quae pecefTario exeo colligi po-teft, vel denique quæ cum eo non pugnat. Exempli gratia: Mulieres accederead facram Synaxin, toti-dem verbis in fcriptura traditü non efc; tarnen quo-Hiamcx eadeducipoteft.libenter recipimus. Ita procumbere in genua inter orandum,neq; exprefle 1 in Scriptura tradituni el t, neq; neceflai io ex ea col. ligipotelt,tarnen recipimus,quia non pugnat cum fcriptura. Veriim h,æ non funt apud nos codé loco : Illïenim funtneccflariæ,hælibcræ.Primùmigitur facis nobis iniuriam,quô d dicisnos omnes traditio-nesrcijcerc. Deinde fophifticaris.Manifeftè enim 1 traditio in hacdifputationc fignificat doclripa tra-I ditam, vt iam dixi. In tuo argumento fignificat non I doâ:nnam,fed teftimoniurpde dodrina,velaliaali-nuare. Exempli gratia. Vêtus amp;nbsp;Nouura Tcfta» mentum eft doûrma. De bac autem veterum tefti-moniuniefc tibi traditio. At ita non loquimür , quandodicimus purgatorium elfe traditionç.Non tnim tumiintelligimus teftimonium de purgatorio, feddpdrinam jpfam. VerùmBelIarmine,duixiconM cedocffealiquastradiriones feruandas, non, tarnen ''olofçripturanon comprehendi lufficientem do.-ftrinain faJutis. Ills enim traditioncs quçneceftàriç funjjvclfupt in fcripturaexpreflæ, vel exeadeduci polTpnt, amp;nbsp;proindc funt iplâ Scriptura. Reliqux ''’erô,quæ non funt Scriptura exprcl^, ncqueex e»

«ÎJ Zill.r. De Principtis deduci poffunt, illæ etfi propter decorum fcruandç funt; cùm non pugnantcum fcriptura ! non tame« funt neceffariæ ad falutem. Ex his apparet non tuifle necefle probare, potuifle etiam alias traditiones ad nos peruenire.lihæc ad nos peruenit. Illudenim vitro côcedimus.quemadmodum iara dixi. Sed illç» fi non funtfatis litterisexpreflæ.nequeexijsdeduci poiruntjnon fnnt necefl’ariæad falutem; nequc ver* bum Deiproptereasdefinitfufficics cffe.Poftrcmô conaturUellarminus nos adablürdum deducere; amp;nbsp;dicit in hune modum ! Hac tradttio zielefiverbnnf ^J)ei,velnonefi, Siefiverbum Dei, lum verbum non eft fieffieiens^fed pntierillndeftettam verbum nojcrh ptnm necéffarium. Si no» ejlverbum Detjum fides no^r^ nititur eo,ijuod noneft verbum'Dei, Sed hocifiinconue-Mtens. JFi'des enim eft ex aUdttu, audit us per verbum ^Dei gt;nbsp;ad R.oni; lo. Sed nos iam ante oftendimus aliud effe verbum Dei, amp;nbsp;aliud effe teftimoniû de verbo Dei. Libriprophetici , amp;nbsp;Apoftolici funt verbum Dei. Hæc traditio eft teftimonium huinanû de iis libris. Teftiraonium autem alicuius rei non eft res ipfa, cuiusteftimonhimeft. Sed inftatBcllarminus, amp;nbsp;dicit ,noftram fidem tarnen niti hochumanotefti-monio. Refpondeoefle cquiuocationem in verbo fidei. Fides enim , quam Apoftolus dicit ex auditu effe , eft fides iuftificans ; næc autem fides , qua propter teftimonium veteris Ecclcfixcredimus, lu brum Mofis amp;nbsp;Prophetarum , Euangelia item quatuor, Aiäus Apoftolorû, Epiftolas, amp;nbsp;Reuelatjoné effe verbum Dei, non eft fides iuftificans, fed tantum hiftoiicus quidam aÛenfus, Theologi vocant

fidcmhiftoricam. Nam amp;nbsp;hanc Üdem habent diagt; I boli.Creduntenimhoslibrosefle verbum Dei, amp;nbsp;tarnen non habent (idem iuftificantem vno verbo. Fidcs noftra iuftiticans nititur verbo Dei, fides au» tem hillorica,praeter verbum Dei,nititur etiamEc-clefiae teftimonio;imó nititur etiam eo teftimonio, quod prorfus humanumeft . Hoe autem non cft abfurdum Bellarmine.

! Sine quo fer pturam non poflumus intclligere, abfquecoScnpturanon eftfufficiens.Sed fine traditione non poflumus feriptura intclligere. Ergo fine traditioneferiptura non eft fufficiés.

Maior non eftvera. Nam fine grammaticaflon poflumus Rhctoficam intclligere, neque fine eadé pofliiniusDialeéticam intclligere. Et tarnenRhc-torica eil ars fufficiens,amp; Dialeólica cft ars fufficiés.

I Non igitur fcquitur, verbü Dei non efle fufficiens, ; etiamli concederetur, illud abfque traditione intel-, ligi non pofle. In Minore eft fallacia aequiuocatio-I nis. Traditio enim cùmScripturæ opponitur.figni-ficat doclrinam, quae neq; in Scriptura exprefla eft, neque exeadcduci poteft ; eaque duplex. Vnaquç Cum Scriptura non pugnat, vtconuerfio adorantis ' idorientem. Altera,quaecumferipturapugnat, vt ' inuocatio mortuorum.Et fi de hac traditione intel-ligit Minorem, tum ill a falfa cft. Hæc enim prorfus

I nihil confert ad Scripturam rede intclligendam. Deinde Traditio fignificatilludj quod in Scriptura quidem non expreflum eft, (êd tarnen necelTario ex

■eacolligipotcft. Atqde htccnon eftdiueidaàScri- j ptura,kdeftipfaScriptura. Atq; kucpertinccillud 1 , NazianzenideTheolog.or.j. Qt^amfnntinScri* ( ptura, »0» dicuntur dtScrtptura. Et Balil. hb. de , Spiritu S. cap. 2 7. Noti tgiturƒiU‘tban« dr. ah. ipfo ^D»-miitt ore progrejfam ràffere aai expwtgere cutsjKam fut nbsp;nbsp;nbsp;।

e/i •.amp;atjiuipoUe»»mip/i.ajfumi»ihgt;lvttat.axc autcnx Traditio nihil aliud cft ,quàm Explicàtio veræEc-'clefiæ, SHit TeftimoKiiini de vçtcriî Ecclefiæ expli-catione.Sed quando traditio ita accipitur, tum non pügnatcum noftrafententiajamp;eamcffèaeceflanani non ncgamus. Nam libenteramp;diHgjentcr inquiriquot; nbsp;nbsp;1

magnant vtilitateroex ijsaflequi.Verùranon volu- • । museamcum verbo Dei efie in cadena aiiékoritate. Verbo enim Dci pccfe crcdimus,tiadittonibusliis id eftjVeterum IntcrprCtationibus per verbum.Dei. Nam quando illæ cum verbo Dei congruunt, reci-pimus eas;quando ven 0 cum eonon congruunt,rc-ijcimus cas. Reétè Oiigenes Homil. 2j.'in Ma«h. Templum glorilt;t7)et eß- omnnfcrtptuta diuiuitiin rata,auru»t anten» poßtus [enfus in ea. 'Dehemui ergo ad tefiimoniumommttmverhornm , ^^naproferimnsjndo-Urina yproferreßnfnm Scripture, ^naß csnfirtnantet» fjœm exponimusfenfum. Sic/it enim om»te awnm, ^nod ffterit extratemplnm, noneßfan£itficatfim ; Sicomnit fenfm,tjuifttertt extra dtutnamferipturam ((juamttis vi-deatnr qnihujdam admtrahilts) non efifanStm, lt;jnia non contineturaßnfnScripture, ejuaßleteumfolumfenfutn fanhlificare, e^uem habet in je,fient templnm proprin an-rnnt. Non ergo dtbemus ad canfirmandam deSlrinatn na-firatn

Christian. Dogmatvm. Cap.j. 63$ ßram no[tret propriosintelle^iusmtrart^ 0“ teftmto-atfumere, tjttos vKufquijiptie nojtntni tnteUt^it, ]'f' ^quot;»ditmveritatemiijttmatejjeÿ »ifi oficueierueosfaaiioi eo, ijMod in Scripturtf cotinetnr dMinis,lt;puaJt in tem-f^is (fuibH^dam'jDei. Deinde in Minore eft fallaciai fccunduni quid ad fimpliciter. Abique veteris cnim tccleliæ interpretatione, inulta diinculter, ac ne ''ii quidcm inteUigimus. Ergo abfque veterum In-^frprctationcnihilprorfus inteUigimus. Non fe-^uitur. Aut fi Bellarminusputat nos abfque vete-funi interpretatione nihil prorfus in Deiverboin-^lligere.tumncgamusMinorcm. Multi enim funt, ^uivcterciinterprètes nunquamlegunti amp;nbsp;tarnen luipturam mediocriterintelligunt.Hocetli ad hoe ’fgumentumfufficeret: tamequoniam Bellarmino ‘ihuitMinoreni probare aliquot cxcmplis , eaexagt; 'Oinabimus, deinde progrediemur. Primum exem-Plumeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtutnarum perfonarum. Hæcdo-

ftnna, Bellarmine, aut eft facris litcris exprefla, ''elexijsdeducipotcft : aut non eft fac. literis cx-Prelîà.nequc ex eis deduci pot efl. Si eft : Turn nihil ficit adrem-Iamantè eninn oftendinon tanthm ver-J tgt;um Dei effe, quod in fcripruracxpreffum eft : fed üludetiamverbum Dei eflè, quod neceflarioexea tolligipoteft.Sinon eft.tumcontradicis tibiipfi .. öicisenim hcicc[\iidemdedn(iexfac.Iiteris,fednonita /«o/è.Verîimfiuefacilè, fiuc non Facile deducatur , deduciturtamcn. Eftigiturdogmanon fed •iyfitiptf, amp;itaiudicauitantiquitas .Tertull. contra Praxeam.Epiph.hxref. 60. Ambrof. de fide contra Arrianos cap.4. amp;nbsp;cap.5. Auguft.contra Maxim.lib.

üanéb à Pâtre Füte, Scd amp;nbsp;hoc dogma vel eft facris literis exprcffum, aut ex iis deduci poreft : vcl nô eft» neque ex ijs dcducipoteft . Siprius, turn nihilad xem. Nam,vt antèdixi,non tantùmverbûDeieft» quodinfcripturaexpreffumeftjfèd amp;nbsp;illud.quod ex ca neteflano colligi poteft.Si pofterius.turn con* tradkistibi ipli. X)ici'ienimilluiij»gt;J]ii^ui^mexjcrt' ftieracelligbfidnonfaàle. Coiligiturigiturex ea, aC proinde cft dogma i'yy4»lt;p«»,nó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita iudicauit

antiquitas. Aüguft. Tradat. 99. in lohannem. Ter-tium exemplum eft; Peccatum originale.Qund fni-ror homini dodo excidiffe. Pfàl. 51,7, Eccetn tätegemtm. £t tnpecctitis concepitme water • Rom. 5,1 i.Pervnum homtnempeccatum tnmundu» itttra^t,^ per peccatum morse amp;nbsp;itaiucmwshominfi mors tranji^t,t)Hjuo omxespeccauerufit.^iiî jgitur quis data opéra vult eoecutire^facilè vider,peccatum originale effe in (criptora expreffum. Quartum exemplum eft, defceujus Chrifiiad lt;»/lt;rör.Hoc’equidê neq; inScriptura eft ,-nequeex ea neceffariô deduci po-’ teft.Sednihil etiamfacit ad Scripturam illultrandä. Nulla enim pars.vcterfs ScnouiTcftamenti eft,quç fine hoc dogmate intell^non poteft. Idem dere-liquis traditionibus,qus neq; in Scriptura exprefsç funt,nequeex cadedneipoffunt, fcntienduiTieft. Cùmigiturtriapriora dogmata lint ipfaScriptura, amp;nbsp;hoc pofterius nihil conférât ad Scripturam intel-ligendam ; manifeftum eft fcripturam finetraditio-nibuseffe fufficienttm.

(

,1 i 1

(

' Ex quo non poflumus dilccre Mariam cflcfem-' per vlrginem, illud non continetfufficientem dodrinam falutis. Sed ex Scriptura non pof-fumusdifcere, Mariam efle fempervirginem. Ergo fcriptura non continet fufficicntcm fa-lutisdoârinam.

Maior non eft vcra. Satis cnim eft ad falutem, fi 'fedimus, Mariam virginé fuifTe, donee pcperilTet. Quid poftcà ei contigerit,nullam curiofitatem my-fterij rationiexhibet. Intereà tarnen libentercredi-pus. earn nunquam defijffe virgincm efle. Reftè Wlius in concione de Sanda Cnrifti natiuitate. Et in quit, c^4»»ore, amp;nbsp;omni ad cohabitantes perti-JiMdio,vxore fttam e^e.loquitur de lofepho *»nptialibusopertb. ahfiinnit.Non tnim cognouit ipfam, ’Iquit, doneepeperijfetfilinm /numprimogenitnm. Hoe f^rro MW fnfptcionemprxbet^ cjuafipoflea, (pnam purage-I *«rationt domini, fer fpiritnmÇanâumperfebiainferttie-''tt,débita nuptits opera tJPiCaria non abnegartt, etiamß pietatis ratienem nihilvttiet ; nam vß]ue addifpenfa-'»nisminificrium neceßaria erat vtrginttas, Q^d-verè ^wepsconßentunteß', nullam enrioßtatem rationi my-hijexhibet. Dcindeamp; Minoremnegamus. Ulan» ’utemdiftingiiimus in duo tempora. Vnum, ante partum. Alterum, poft partum, Ante partûMariam ‘UifTe Temper virginé, exprefle docetfac.Scriptura, Hfa. 7,14. £fce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eritpragnans, (ÿ- parietfilium,

l'OKabijnomeneiusEmanueb Lue. i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erit

iind, tjnandoejuidemvirum noncognoui. vcr(. ; Etre--fftndent angelus dixit ei,Spir.fanldusfuperueutetinte,(^ virtus

Lib. 7. De Principiis 'virtusaltißimi inw/nbrabit te proptereaid etùtm nafietur ex tefr»5iMm,vocabiturfibtts 7)«. Matth.i. 10. Namquodtneagenttumefi, exSptrituSatiileejb.Mi^^’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;»oco^noutteam^doneepeperfffetßliumtUit/itKi»

prtmogemtum. Mariam igitur fuifle virginein cùm parcrct, diferiè teftantur fac. liter». Et hoc credere eftad falutem neccflarium . An vero poft partum manferit virgo, hoc credere non cft ad ûlutem ne-ceflariiim. Nam, vt inquit Bafiliusconcione de Na' tiuitate Domini. Hocptetatis raMnem nonwtiat.Nam •vfcjue addiÇpenfationis mtnifiertttm neceffaria eratvirß-nitas. Qwdziero deindeftquKtum efl, nuLlamcuriofitatt m'jßerij ratio ni exhibet.Tamen vt ne eorum,ejui Chrtfln»t amant, auresfußcipiant, ^uod ‘Deipara aliejuaudo virgo ej]idefitt,illateßimoniafufficientia putamus. Adhaaiitt-dem, Noncognoutt earn doneepepertßit filtum/uum.'ijttod particula donee in maltis tjutde locts c^uandam tentforis determinationemßgnificare vtdetur.Reuera autemtnde-finitum indicat. QiMle eft illud, Ecce egofum vobifeurn ‘ffefueadconfummattonem yêc«/lt;.Similiâ docet Ambro-fius ex (àc. Scripturis lib. 10. Epiftolarum. Epift- 8t • Vnde Sequitur,Si Ambrofius amp;nbsp;Bafilius locaScri-pturç reélè adducunt, hocetiam non efle, (èd‘yyî«?’»».

jNonum argumentum. Q^ex Scripturaprobare non poßumuspafcha celebrandum effèdie dominico.

Ex quo probate non poflumusPafcha celebrandum efle die Dominico, illud non continet fufficientemdoólrinafalutis.Sed exScriptura nonpolTumus probare Pafcha celebrandum efle die Dominico. Ergo Scriptura non con-rioet

Christian. Docmatvm. Cup. 7. 659» linetfuffidcntem dodrinamfalutis. ’’ '■

Nos negamus maiorcm.Diftinftioenim dierum nihil facit àd falutem. Rom. 1 ^i^.QMCurat diem,do-^»0 cttralf^ejut »tgt;tCHràt ditm^Dommo no ettrat.GAÏ, 411 o,7)f« eifjerttatts menjès] CoUof. a, i C.Nei^tuir ^os damnetVefpeil» dietfefl-i,ant mndnnï], antfabbathe d turn,Socrates lib. 5.cap. 12. döcct »e^ue0!rifie,netj»e ■djiofi-olisfni^propojitum dediebtts leges ferre.Idem do.^ tet Auguft.dc doét. Chriftian.lib.4.c3p.2O. Eulcb. ^ib.5.cap.34.t 5.amp;X6. docet vctercs non codé tenv pore obfcrualTe pafcha. Hoc confirmât Socrates lib. J.cap.ii.Quod autem Papa orientales proptercà txcommunicauerit ,arguit Viftoris arrogantiam Sc fuperbiam .Irehæuscnim cum cæterisGallixEpif-topisfcribebant/e«»» wwreflèyàcïre gt;nbsp;i^nbdabfitnde-tet à corporis vnitate totac tantas Kcclefias Des, tjseamo-temßbs antdjfsitiss tradittsm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Eufeb.lib. y.

fap.iô.Eufebius dicit essmpertsuacists egtjfe. Ibidem» Epifcopi {cnl:se\iinte\yCß inbebant,,vtvnttahfitsderet, Prætereà eo tempore libcrumfuit,vtdiuerfis diebus pafcha celebrarctur.Polycarpus enim feruabatmo-tem, t^nem Iohannes tradiderat, amp;nbsp;Anicetus feruabat ntum,ciuem àfssperioribstsacceperai. Intereà tamêingt; ^exfeconcordiamcssflodiebant. Eufèb.lib.5,26. Vnde 3pparctcertialicuius dici obferuationem non cflc ’dfalutérnnecefTariam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nam quod vtriq; parti liberum relinquitur, hoc non eft ad falutem nccelïàriu. Sed pafcha hoc vel illo die feruare, vtrique parti liberum relinquitur. ErgoPafchahocvelillodicobfcr-uare,non eft ad falutem nçceflàrium.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremo

Poftrcmô ex hoc loco difcimus,nihil effe fallaciÙJ traditione hac,de qua contendunt papiftæ. Nam o-nentalesdicebant Apoftolos tradidi{Ic,vti4.diece-lebraretur.Occidentales item dicebant, fc illud die dominico ex tradittone ./dpojîtltca celcbrarc . Sed hæcduo fimulvcra efsc non poflunt. Errant igi-tur, vel qui hoc lohanncm tradidiflc dicebant, vel errant, qui hocàPctro traditum efle aiïeuera' bant . Sed vtrofqucerrafle docet Socrates lib. 5, cap. 1J . Dicit enini, hoc nonextr/idttfont, fedexco»' fuetudmenatum ejfe. Deinde amp;nbsp;Minor non fimpli-citer vera cft. A poftoli cnim ferè conueniebantprt- 1 »My4^^4f/»«,Ioh.io.i.Luc. 34,1,Marc. lô'.a.Etno-ftrum Palcha eft memoria amp;nbsp;rccordatio refurrectio' nisDomini. Ergo æquum iudicabantvt iftarecor-datio eodé die fieret, quo Domin us refijrrexit, hoc eft prima fabbathi. Videtur igitur hoc ipfum aliquo modoexScriptura colligi pofl'e. Decimum argu» mentum. Q^a ptdobaptifmus »okpoteft ex ferifturn I demonfirAri,

. non continet perfedam doârinS falutis. Sed , ex Scriptura pacdobaptifmus doceri non po-■teft. Ergo Scriptura non continet perfeftaæ doârinam falutis.

Nos negamus Minorem. Sunt enim manifefla Scripturæteftimonia , ex quibus pædobaptifmus doceri poreft. Marc. 10,1 ^..Sinttepueros adme 'venire, n»nprohtbeteees,taliMmentm eft regnum ctlorum. Quicunqjcommunionis Chrifti participes funt, illi eti^ Sefigni conjmunionis Chrifti parti' quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ticipes

Christian. Diojg mat y «.■£lt;»ƒ. 7. 454t cipes funt. Sed infantes funt communion/s Chnfti participes. Ergo amp;nbsp;Baptjfrni \ qui cR eius (îgnunii participe» lunt.

Quod ad omnia Ecdehag membra pertin et, hoc etiam ad infantes pettinet. Sed Baptifmusad omnia Ecdebae membra pertinet; .Ergo amp;nbsp;ad . inftntcs.

Ad. 2, î8. 'Bapti^tut vtutßjttißfuvtfirut». Kobit liberts vefirufaüaeß pr^gt;mlfiio,

Ad quos pertinet promHsio, ad eos pertinet Ba-ptifmus. Sed ad liberos pertinet promifsio. Ergo amp;nbsp;ad pueros portinet Baptilmus.

Collof.i, 11 .Baptifm’ fuccefsitcircumcifioni. At inßtcs funt circumcifi. Ergo amp;nbsp;infätes baptizSdi« Exhisamp; fimilibus apparet pidobaptifraumefle dogma Hyyf“?*’ non^c»‘?egt;’.Idem iudicauit antiqui-U$. AuguR.contra Donatift. lib.4. cap. 23.amp; 24. Cypr.lib.j.Epift.S.

Vndecimum argumentum, j2^'« purg^tartum non ptteflprobari exfu. literu. Hoc vehfsimum eft. Pur-gatoriü cnim ex fac. litcris non tantum non aftrui-tur, fed cum ijs ex diametro pugnat, ideö abijeien.» dum:vtfuo loco docebimus.

HÎC tarnen notandum,/gt;«r£4fcn«w«fl« poßeexfac. Oterisprobari. Quorfum igitur ifta teftimonia, quae fac.literis ad purgatorij defenGonemadducunt. Autenimilladeprauant; aut falfum eft, quodBeU , hrminus dicit,illud ex ßc.literis probirt non poCTc,

Qu(aliquid necéflarià cilt;elt;iendum tradunt,quod ex Scripturaprotnrinon poteft,illi ipfi faten-tur fcripturam nonçckitincrefufficienté do-ftrinain falutis. Sed nostradimusneceffario 'J' o‘«denduinefle,Scripturameflc pcrfcdam,amp; hoceX feriptura doceri noapoteft Ergo nos oftendimus fcripturam non contincreperfc-quot; âamdoârinamfalatiSk y».

Nos ncgamus minoré™.Scripruracninii'pfa do-cctjfepcrfeftam effc. Dcur.4, nNonMieietisativerbum, t^ußdegopracipio vobix^ ueciuttlmnnuetis cjuicquM» exeo. Ét cap. 1z.-verf.3a. Q^^uide^opnecipie vobts, cufiodietttiifÀCùt/is: nonadäettsaätllud, aequedimi-nuetisexeo^ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i.rin

Ad quod nihil addi, amp;nbsp;dcquo nihil detrahi debet, illud eft perfeftum. Sed ad verbum Dei fcriptumnihil addiy treqlie de coquicquam detrahi debet. Ergo verbum Dei fcriptum eft perfeftum. u ro;;

BellarminUshegatM™6remjamp; dicitj iUudxe» de vtrbofiripVe-, feddeverbo uou fir 'tpto i»telligendlim elfi. Hocenim dicit perfedum efle! illud non item. Sed hocfalfum eft. Idem enim mandatum iterator,lof 1.7. atqu6 îb}//^/egM difertèexpreftiis eft .Idë ferè iteratur»Deütyi7,î6. tJ^aledtèlus ijui uonfl-atuerit verbale^siflius ]facieudoea.Sed regerit Bellarminus, hociJluafeffenon fcriptum. VerùmPaulus ad Gai. 5. verC 10.'difertè cxplicat de verbo feripto. Vndc appatet hqt dogma non effe

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capvt

Capvt,i.vhi. r'iim ^rgumtntorum , ^/ntpro imptrfelltontverbifiriffi exfiripturapetitajunt,refitt(UiB,,:.-\^ ■:

Quos Chriftusnon omnia docuit adfalutetn ne-ce(raria,illinon potuerunt omnia adfalutcm ncceflariafcribere.ScdApoftolifunt ifti,quos Chriftusnondocuitomnia a4 falutemneceP faria. Ergo Apoftoli non potuerunt omnia ad falutemnecenariafcribere. n,

Priufquam refpondeam, dicä ex Auguftino Ho-njil.jö.inlohan./Äerfr/cwyä/wf Zwc argnmetttovth Óquot; dicerefitajtrKmMnilittas, ejjiea, qnit Chrtfiuj ait ,adhue habeo mnlta dteere,fe(l non poteflis omnM portare.'Ë.t fanè nulla tam tetra haerelis cft, quæ non ex hoe loco poflet defendi. Sed nos negamus Minorem. Nam ctiamfi Apoftolos tum non docuit Chriftus omnia, non fequitureum neque pofteà docuifle, verf, enim t j.fcriptum eft. SpintusilleveritatitiMtrodMetvoii» om»emveritMem.Qyios autem Spir.Sanâus introdu-xit in omnem ventatem illipotuerütomniaadfa^ lute neceffaria fcribcre.Sed Apoftoli funt illi, quos Spir.landus introduxit in omnem veritatem. Ergo potuerunt omnia ad falutem neceffaria Icribere .Eft igiturignoratio Elenchi. Nam cïim Chrifti difta non poiTent ferre,tum non potuerunt omnia ad falutem neceffaria fcribere. Vcrùm cùm àSpir. ftnéto in omnem veritatem introduâi effent, turn potuc-runt omnia ad falutem neceffaria fcribere.Dcinde fî

lt;44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. D É P R I k c I p 1 I « ■

onines termini effent vffri jfeqndretur codé modo, Apoftolos non potuiffe opttiia ad falutem netefla-ria viua voce tradcre. Namƒ

QupdChriftus nondocuit, hocillinon potuc-ruBt ,neque viua vocc, ncqce ffripto tradere. Sed Chriftusnon docuit (loquorex Hypo-. nbsp;nbsp;theHQomnia ad falutem neceffaria.ErgoApo-

Athocpügnat cum proteftationePaüli, Aö. 20, 2’j, No»e»tm/gt;^ierf»gt^ q»o mi»»f annnnctarent -voèts tmnel^iconfiltum. .itl

Qiu enim omn c Dei confilium annun ciat, iüe do-cet omnia ad falutem neceffaria. Sed A poftoli annunciant omnéDei confilium.ErgoApo-Aoli docent omniaad falutem ncceffarra*

Prxterea.Si Chriftus non omnia docuit, hoe nihil iuuattraditionespapifticas. Non enfin fi Chriftus quxdâreticuit, idcô traditiones papifticxfunt illa,quxipferctkuit. Reâc Auguftin-.Jn loLan. H om. 9 6. QtM cam iff r tacftertt. - (^u nofirm» nbsp;nbsp;nbsp;t

ifia,vel tftafuut^. atttßdtcert audtat., vndeprobat ernt» eft tam 'vantn,tain temerartus, i^»i cttm atxertt etta vera, qutbtts voltiertt, c^qua volMertt.ßtit'vllo.teßtmonto ditttno affirtMt eaejfe, ^ua tiiw ‘ï)on3tKits atcere noluit ? Qteis hocMojirttrttjactet, »e« ntaxma temtrttattscal-pam tmurrat^» ejua »ec ^^rophettca, »ec ^poftolwa ex-cellitattbioritasi Papiffæ igiturcùm audcantdicerc has vel illas traditiones cflé ea,quç ckriftus reticuit, êcquæ Apoffoli non potucrunt ferre? Secundum Auguftinum vont funt A temerar^.

ttenmxdwn e^itidem tpfiimofinor capturumeas-, quifiri-kert»titr.^lgt;bros. '' ' Argimientuni'tale|ijnlt;.

Qaod non cominet óinnia tfta,qTis Ghriftus fc-r;i'j ^cit-,illud non continet doärtnamadßlutem

quot; :oiifla,quxChrirtusfècit. Ergo Scriptura non . continet omniaadfalutemneccflaria. »

b-jNasnegamus Maiorému Interaftioncs enim dofttinam fidei magnadifferentiaelhMatn aâion« non flint doârirtalidci. Potuitiigitundoftrina fi-dei tncegrà fcribi ; iSttimen oés a^fcioties non (cribi. Qetndoper iÜa, qaa Chciftus üeciüihtelliguntur 9ii^cu|a.rquibus-Chnrtus fuam delóitinara prob» ycroferipta'tion funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntftinJt/i

«w c*/K»vr,Sed exijäca fcripta fuf»t./tqqfB fiiffitiuni^ ad Gdemiioftrana conHimandam^olbja^^.loi^A/«/^;

alMtfigtM tJuid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eogt;tß!eSbijint4f»di/cipitla^

fitat,jit£raibrtitfeftinre^èChrifHtnt^l(ian:‘J}ei , ententes vitam halvaiis'petKomat'eittr.n^reïtcuvuBk, argùmeûtnm niiûlfaidlt ad tpaditneticspapiftieps/ gt;nbsp;Papifticaeeirim tradiieiones non föhtHlia miracula,' quæfecitïefnslt;Sed.ôIan,quænonfiiBtfqriptaij funû -iHairtliraculaqnafecBiIdfqs rErgo Hfaaion firripea: nonTuijt papifticjB traditiones-• Niftt igitu r probeitTfc ißa rniraCuUfiue.Gghai« quæ lefut fecic,pf(e dö£|nHgt; namifidei: amp;nbsp;traditiqne's fuas elTe'näiaiiula illanetv fcript«,inifïràlaboVarft* r-’ j^n fnatnlAb: .tmo -iiEertium ai^montüittex Aâon;«ttp4i*:j.'/’«’«élt;tfj t^ttaJn^Mtaafpeiltn^k^i, é'diwnn^itit âdr^tfof:

.nd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S f} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï)ft

Q^dvcro non continet «quot;j quae pertinentad regnum cœlorû, hocnota continet pcxfcâam

3 doclcinamiaJu tis. SedScriptura non Continet lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;éa,cpJKadTCgnû Dci^peöan t.Ergó Scrip tura

r,. Nos nega«ias Minorcm u -Bellarminus probat earn,quia Sciiptara non Cotitinet ea, quæ G neiftus pErquadragintà'diesapudxdifcipulosftiosdixrt.Selt;i ea pertinçhâdcàdregnumcoclorunxAâkijjMBrgiii firiptura non continet petfeéram doiâririam falutis^ Sed nosnegamtisMinorem,amp; ad çiusprobationein dicimus .Chriftum poft refut-ceâionetn.docaiamp;fe lt;ixrerefitrrtxiji:gt;iA3rc. 16,143

iewiß^ua2.j^igt;p6^.Jüiidmddcvn([e,ftreMera^eChri~ ^««»,vcrf.59tIolb.to,ab.tt»idcm'docet/«(^Bjj^a(//,' , verß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«rw»»

apT(im^toHent.^lK4tor»m itittomiimßtopradicarii^ veTC' 47.ibiaé döcctfi'pelie^peßohsxsiiiRoitnb/ifeK'Spirt^^ jÉnlt;fltf,verf.49.Ho«autemeftdoc«ré quç ad rc^uffi Deipertinent y Nam Icfum efleChriftum, amp;nbsp;lefum vefè reforrexiire,'amp; in fuo nomine nos accipere Rc* - nrifsionem peccatorum, itean débere pati amp;nbsp;refiir» gère, amp;nbsp;intPoiVè ingloriam fdam.Hæcinquam.fiint ôa lipft,per tftiÇ rtgnum Dei adipifeimur. Ergo funt aàipfa, dequibutLucas dixic,Ââ. r, ^.Falfumigs-«wcftjeanowefifercripta . Aeproinde falfum non omnia ad ûlutem neceftaria effe fcripta. Nam quæ pwtinfcnfadragHÛ Deî,fQtwfcripta.Sed qu-æC-Hri-fttrsdixit-àrefprfeâione, ifl»pertinent ad regnum

nd J 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei.

Dei. Ergo ilJft fno,t fQtpU.gt;;D.einâe fi fcripta non efl fcnt,nihÂl\QÇ iqvuöjt K^bmo»« traditiohe» / Diccrc «nimMpiftjçaiS.ïraditioneamp;iefl« ea, qiwe jEÜtiftuj poftrcfsr«e4tiQnein lociitu^eft« eft ptiftcipiura.po* tcrfi «Namhoc iocertu-e^tâamp;î ftb adüwf^ jsprobafi non pocçftramp;atgt;ruf4yin^ft,P«kp»tbc««nimiTradt-r tion€amp;œukxa«,impedtttftt.s ine ad regn«mfl«Ionira pcru«ôi*nv,q.uemadrpolt;luna fuoloco pfi^ndQDtus, tantum î^.e.ftjvt ilU fmt, qu«iC hriftuslpofttcfiwre-’aionfim dpf tti • iï'.iï nif:u3 ij 1 .cuH^n Um* '•

r«i^tif( Ar^ unxotum pad c-'J’QypçleftlûudabiIfi.hoç oranesChriftiani^accre c , 4^1?Rnt/$edtcneteiradUiC(nes Ap^91icas,tfi,

-, , Jajudabile.Ere^onanesCbr.iftiaßi!dcbBniA» poftöHvastraditiQncs tcnepev ^u.^xj u;

Noscoocedimu^Pin^m arf^mentum^âdqu^^t««-cutnhac diftinâione^twEnpe alias traditiones perpétuas,alias t€n)por^s.Jt^rpetu»ruogt;t fenri^ jgt;€r «^ferv^dsiMtu .,Ç(^in thf iLv*»d»nOT^nif«ilt;«f»tt eovfq; flWienudndæ ♦ quo.Apôflsôai Xçlu^rqî»vkAlt;î^’ lt;

diftinâîiQnc diçMÙuj ônathemaefi®, *^“\P?g4ntiApnftolica5rtoi^lt;iöft€s obteruâdas clTc. At mqpit BfilIafmiuusp^iirMiifaÿMwerreMfndeymsrir^

Pt^spÇ’î.qAJPd alttid tenendumeftiillüd nanconi . I, , ïin^p ^«îfeâam doâniwro felutis.SadpràtH b'gt;2.«.VG(:hult;uJkriphjni.,iattt^i nempe tradt^êones ■tii; tçrtçnd^fttatKEdrgdTârlnUiiamp;ripoBSïObiCô?!-^oH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf4 tincc

Refpondemus, MaiWttTïtflè falfam .Suntenim qüsdam ornatu$amp; ördinh gratia feruida,quçnon pertinent addoétrinaffli'amp;41ia pro tempore, loco, amp;nbsp;peripmspofTuht miitàfÇ.Non fequittiriigitur.do-étrinarrt non eflb'pcrfeâ'am vetiamli^üêéaarticerc--moni^non lèriptae fintferûândae. Deinde totus hit locDS-hihiilatit ad relti'.'Qu'seftio enim inter nos eft, TTura Gldhs doiSririalit pèrfèdè feriplfa ; Nos affir*-raamuSjtu negas. T u tuam fententiam' probas, quia aliqu'œtercmoniç'nonfunt ft rip t ç. Eftné höC egrc-gièdifputare? Loqui autem'Apoftolum de céremo-nijs;ipfefaterisj bföm-dkh eum dilputare de eraiiwi»i£di/f/îgt;Hhôc«ft,vt égö interpi’tftoti deritu, quem deBemós ittËôtflcflà öbfèrüare. Et fi non fa-tcrerw/tamen Vbrum effet, Nam' Apoftolusex ijs quædam explicat verft 4. f'frdelret aperUcâpife orttrcy rHulf^4i»o'P4piteoferf»\/ Selt;d dicis hocftmul dedo» ftri»aiamp;''cerBmonjjsintell»gendu effe .-Pauliis enim dicit omtita MM. Sed neiqne fola dodriha^fteq; cere-moniæfuntiftai Rdfpondeo, cffê fallaciam figntx diâionis. Nonenim dreit,. quôd«wéwiw^»f«w»’lt;j , quôd Memoris efiih, fiike memiMßis metfir ^aia^vtrcamp;è reddic vêtus-interptes. Eft éhim eÙi-pfis *«»(« . Simile exemplum. i. ad-Cö'pib'thïió, Î5. ««Av(-ian^i»v»i7«?r«mgt;-«(ùiui.hôceft lutU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HoC

madoredditHierönymds i Quin amp;SyrUs inter-prcsita explicat t ‘Jwm ta »Mai re memereî efiis mei. Quinctïam græcâ pkrsfié. videtur hoc poftulare.

fûfttnriti alic«foJ dicendumji*f»ü»-*2gt;(,. Sed Ptiaaiff daremus Apôûetum loqui ^^dbârina.

•;iî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;’•* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc

Hoc tartieo non' iuuaret caufam tuam. Eft n. ignoratio EknohbU ifputas chinhi itvhuncmodumj^po-ftolusnon (cripfit perfeéUm (àlutis dóétrinam ad CoritïthioS’,Ergo adalio^rión fcriplitlt; Vel^Paulus tum nonfcripfit perfeäamfalutisdoftrinam .Ergo nunquaffl fcripftt.vcl,Paulos nort fcripfit perfcâsim falutis doârinam, ErgoŸèliqui Apoftolinonlcri-pferuot.Expttide ipfé nos päralogiftnos,amp; animad-vertcsfraudem . Deinde eft petkioprincipij.Nam ideo ,qudd Paulus non fcripferitomnia adTalutem neccfsaria,dicere,tradi tiontfspapifticas elle id,quod Pàulült;tum’5;iuà voce tradidit, 8inon fcripfit, quis (anus concedct ? Necefte Jgitur eft'vt hocoraculo diuino probes; nifi fecèri?) dicemus te pctereillud, quod eft in principio. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mui'!.

Qui adhuc quædarii difportct , ille non fcripfit omnia ad faluterrtrtecersaria . Sèd Apoftolus ■ adhuequædamdifpônet.Ergo Apoftolus non ' fcripfît ômniaadfiltttemneccfsaria»

Nôi-neganàùsMinofem. Eft enim ignoratio E-lerithirApoftolus tum adhucquaedam oifpoliturus eraCjErgo deinde non’ftrîpfit omnia ad fakrtem ne-ceftarla.ftem? ApOftolùstümquædamdif^Gturus tt'ât.Ei^'PaûiTuè amp;nbsp;réliquî apoftoli nonfcripferunt omnîâ àdfâlùtê necefiaria. Deinde eft fallacia con-fequeiitî^.'Non enimfèquitûr. Apoftolusnôn per-feâum Ecclefiae ordinem cohftituit, ErgO doélri-•am fafutisnon perfed^trâdidit. Et fi quis dédo-Äfiäa iWdlîgit jnihil tamen pro licit. Non enimXe-

quitûr. Apoftolus tum non omnia tradklit » Ergo lt;lein4enon omaia.(Da4tdit.,Neque fqquituciPaulgs nonomQiatradidiMEigpreltquiApoftolijji^Oüîa tradidçrUnt. Deinde cdpeXitibprindpjj.^.Qi^æ poftôlusjdifponerqypifbatjûoofontfôiipift.j^rgo MHamp;,amp; funilia fun4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.Jw îmmobs fcri-

ptQre.teftimonijjpffQbeot« femppr, dicemüs illos petere principium, Atdixdt Bellarminiis rm. «nttra-riMM wnfx^efrobar^ y:’ Ôinç^d ûibprhpft^iei'lpgwo cxadiflcllle fufçcpi|t4çfeftdi^«,Miflàmiamp; qpijxjilft aliorum, Sacramentorum^ornias eflè ijilûd»q».pd A.-poflçlus mm nondnni u^didcrat, 8i qupd yokbat difponcr«.(Hoc yeriQ55«p».t)§gt;n poftit probare.mw” tat ftatumdirputatiqoê..3i-4^t hw nen.p^flis.con-trarium defendcre. Quidhocaliadeftcqy^mfaWfi caufaÈinpfpitatë,;^,nc.impcritusIeâxirho^amin' aduertatjVrget, vtnos contrariû probenaus»Verùm Bell3rmineinositusHgt; rft|p6qfion«m i^^qçipjmus, amp;nbsp;difpwamusin hut^c noodwtjîultl bc rinmo

Cùm Apoftolus banc Jamp;piftoûfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum

Ti^4we»tit Sed.nondum didiccpnt:^!raiB.o Miflàm»ncqiic.reli«moïMm (Bapîifiw^lSif*'» «îrart) CœnameîüpipiôySacramentqBÛ fo was. Ergo Mifla, amp;nbsp;rql^u^pçn pertinent adînPF^

. .ûtiamCbriTtiaois pqvififl^iam. : rnnÇ’^i Maioteft ip rextu. Minp^^ BellarmiWN^^^WP»

tradiderat Cohnthijs iliudBuangelium ,per ^ued jtru^udteraut^ i. Corint. i j. z .hoc eft, vC Hieronymus explicat,

Sed non tradjdic Mi{ramj4i'reliquorü,'(:Clt;xgt;‘ nam amp;nbsp;Baptißnü rurtüs «xcipio, ) Saccamen« toruformas . Ergo per illa non erant faluandi, neque Çonnthi,’per iliafalutem fperabani. 0.

• Hine icquitur, vel falfum efle, quod Apoftolus '’•citjfe dodrinamfalutis.illisuadidiflc, velfalfuin

, quod Bdlarminus dicit^^ilTam reliqua iila J^Teadfalutem ncccffaria. Sed fit Apoftolus veraji^». ^ftenim fidus Apoftolus ipCus , qui mentiri non Poteft. Bcll8rrawts,quisfit, ex oppolito colligat. Çùm intellçxerimus abs tc , hoc non fufficer^ ad '“ntrariumdefendenduin, tum addemus aham re-5^afioné.ppft;q|PQ:Àpoftolus dicit,cap. 15 .verGi. gt;iiiis tradidida j^^^ngthum, ffrquodjaluandi erént. ^Ügitur fecunoABellarminifentcntiam pcrfeÖam ^utisdoäriaan^nontradidit, tum illa doärina, per quam làluîdi.i^mus, pon eft pqrfeiäa falutis do^ tritia, fed hqp,eûabfurdurn.. Aut.fi adhucaliud eû. ''cceflarium, prstçr iUud,quod Apoftolus tradiditt 'öm fcqui tur prseterjUaiTi doârinapi, per-quam/àj* '*»mur»adhiiK aÜaMçftedoftrinam adfalutem.ne-^dTariam. Sed'b.PÇ^ftæquèablûrdvm. Siue igitur doârinaiftue de cererponijs »^ue de vtrilquehiçr ^u$ intcUigiTur,^ftiQiliuua£caufamBellabmini;bh,-Sextum ar,gumentuin eft ex4»Thtffgt; a, 15. Twu.

^fudtfiofus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, fitte

4.Quqd debemus ftru*e, hoceft. Sed traditionel i-jr* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debe-

îvGoncedimüstbtum argumentum'‘•'Et iâmantè c dnimusefTe quafdam traditiones eafepic feruindas. Vcrùm Bellarmifius dicit has tradinones effe non (è«ipta$,amp; efle à verbo fcripto diuerfts. Refpondeo, j hocextcxtucolliginon pofle. Deinde traditioncs, de qnibus loquiturApoftolus, vèîfont dé dodrina, vel de ritibus.Déinde vel cum dt/drina feripta con* , uefiitlot, vel ab éadifcrepant. Si ab eâdifcrepanf, j fèmper fèruanda eft régula. Sl-ûtl ^ngtlus de Ceele etlitedSnaMgelfftm docuèrit-iaffathennt nbsp;nbsp;nbsp;Galat. i ,9- 8^ i

pturaconüeniunf.tumillarurarêguïa cftScripturàj St quatenus cum'vcrbolcripto ebnventunt, catenus recipiendæ: quatenus verb ab eo diferepSt, eatenut j, abijciendæ.Hispofitis rcQ»oodértlusŸtaditioncmi^ dequa loquitur Apoftolus, effe eäridtifil cum verbo; nbsp;*

fMTticula dißien^fiM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßgnificat difia«-

ijua non ’riißneedifparatis löit^ hab(t. Sed hoC falfUm eft-.Narh ih’F.Cor.i L?« accipiturcopula* tiuè «« W xxr'dp'i^rttrtii. 2rt4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

1.10.««-îVîjySjjf«»«tIîI»T«7e‘â^i«»*rt. Hincapparet j «HrtOnfempcr fignificare difiiin^óhê’ac proindc Bcllarminïcxceptionem nulliUS lïtóméhtl eflè. Séd addit Bellar'minûsamp;alîtnl rationérrt’.Nempefihoc • 10ro'Traditioïi^nilicateandédoftrin5,qu3Efcripta éft. tam lcquituptotum Euangelium cótineri epi'J ftola prima.Scd totum Euangcliumnqncótincwr Eplftola priaftf!,-ét!gö-'T raditiOböd ïbctonon figni-

Scat eandetn doórinam, qu« fcripta eft.Ad hocrc-fpondcmus ncgando confequcntiam. Namnon (e-quitur, totam doârinam Euangelij ,amp; oinnes cius partes contineriepiftola prima. Ncque hoc ex I, £pift. cap.i. aut 1. colligi poteft. In primo enim capita non docet, quod totum Euangelium, fecundu ooines eius partes ijs tradiderit;fed narrat fuum Eu-’ngcliû, i. annunciationêEuangelij non cenfiitij/ele-^Ktione,fe(ivfrtute fpiritu.In fctVindo vero cap.do-tet, quod cnpiertiilhi non tantum EMangelium, fed (à“ ^tamtmparttri‘,Si in toto capite nullum verbum eft, 'lnooftendat feillis totum Euangelium fccunduni °™nes partes tradidifle. Falfa eft igitur hæc ratio, amp;' fälfum, quod cxea colligitur. Haec ad rationes Bel-’srmini. Nunc oftendemus hunc Iocum,fiue intelli-^aturde doârîna, fiue intelligaturderitibus, non ■uuare cauffam papifticam . Nam fi dicunt verbum ^riptum non continere omnem falutis dodrinam luod illiopponatur traditio per fermone trefpon-^0 neque verbum traditum continere omnem fa-'ütisdodrinam ,quia eiopponitur traditio perepi-ftolam. Sed hoc eft abfurdum. Ergo amp;nbsp;illud. Dein-dicerejoïa ad falutem neceflaria, non funt fcripta, ^rgoTraditionesPapiftiexfunt illud,quod in do-^rina ad falutem neceffaria non feriptum eft , eft Ptincipium petere. Et nifiBellarroinus Apoftolicis ’W propheticis teltimonijshoc probare poteft,fru-ftri laborat. Deinde Traditiones non feriptæ, vt ^spiftæ docent, fnnttacita , ^filenttotegenda { hat '’erô,dequibusPaulusloquitur, non funttacit«, filentio ted«,fed toti Ecdeftx, tam Laicis, quàm

6^^ Lib.y.'D^ P R INC I PI IS I quam præfbyteris cogaitae, amp;nbsp;propofitæ. Praetereà Niccph.lib.2.cap44...^wPlt;ï«Z»j,inquit,prafenstr^- ( tionefMa dilftcieïè doctttratiettdem percomiiendi/tmahfaii tn memortam reuocans, epifiolasdedtt. lu verb ea tjuoque ^H^fecretioris myjitrij, magtßjue abßrufa anteaßknM fr^terierat, pofieaperßucrajcriptafua , aut ff-atiduris fapientM verbis^ aut accurate nbsp;nbsp;dtlucid'e declarautt, aat

faltem parabolarum more per antgmata adumbrautt, H is præteritis,adducit Bellarminus rationem aliam,qua probat,nonomnem doftrinamfalutisfcriptäefle. 1 Inquitenim zyipofiolumtradtdißiviuavoce, quotetrt' fore effet venturus Auttchrijlus.Sci hoe fcriptum non eftjErgo omnia ad falutc neceflai ia non funt {cripta. Refpondeo hoe ad falutemnon efle nceeflarium. Nemo enim hoe tempore illud nouit, amp;nbsp;tamë multi faluantur. Deinde hoe non eft apudPaulum .Non enimdicit, vosfeitis, ejuo tempere fit venturus chrtfl-usi fed dicit, vosfittts quid eum detineat. DeptS' uauitigitur Paulum in hoe loco, eodcmquemodo eum eum Auguftino cgifle afhrmamus. Namamp;lUc lib.20. cap. 18. de ciuitat. non dicit, vos fiitist ^**0 tempore venturusfitffed fcribit (ƒ eum quid dettne^ffi*quot; tis, id eft, qutdfit in mera, qua caufafit dilationis etus, vtreuekturfuo temporefiitis. Prætcreà,hoc eft contra traditiones papifticas. Dicunt enim SynagegamRe-mandtenereomnes tradttiouesapofiolicas. Sed fcirc quo tempore fit Antichriftus venturus ( difputo ex ny-pothefi) eft traditio apoftolica. Ergo fciunt,quo tempore fit Antichriftus venturus. Sedhoc diftrtè negant omnes papift;e. Ergo aut hasc non eft traditio Apoftolica,aut falfum eft, quod dicunt fe habere

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• omnes

I Christian. DoöMAtVM. Cap, 8. 655 omncs Apoftolicas traditioncs. Scd ego exiftimo , vtrumqucfalfum efle.. Atqoe Haêfc de fcxto argum.

lubemur depofitum fcruare.! At depofitum non ell.ipfeScriptura, fed:]doiârina non fcripta. Ërgodoârinam non (ctipte feruare debcmua.

Minor habet duo membra;, iVnum, Depofitiim' non eft fcripturaI alteruin.,.depolkuineft vcrfjum non fcriptum. Si in primo mcnaiwo fcripturain a£lt;* dpit projpfislittert5,quibus verbum Dei fcriptum »ftjaffcncior.Si autemferipturampro eo,quodfcri-ptis litteris continetur, accipit, turn Minor eft falfii Nam,vt inquit Ambrofius ad diótum locum, eAdem »ämonetivt ta (jtdtfuntfitprà diila/trittntur, amp;nbsp;centra^ rtligtoniwttntitr.CvLra hocfacitTcrtull.dePræ* fcrjptionibuscap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedepo-

fito loquitur) practpium, tjitlt;t dtnitnciatio, txfitprà.^ •»fràfcrtpttsufttlligctitr. Hine apparet Minorem fal-effe. Deinde eftfallacia confequentis ; diccre, Öepofitum feruandum eft. Ergo papifticç tradirio-nes feruandæ font. D icere vcro,hç aut iftæ traditio-nes font hoc deptofitum^eft petere principium. Nifi «nim hocßellarminus per Apoftolorum aut Prophetarum feripta probare pofsit,fruftra laborat.

Oäauum argumentum, 2.Tim. i,i 5. Exprtjfam formatn tenttefanorttmftrmenttm ijuos à mt autitut/ti. Argumentum tale,

lubemur expreflam fermonura formamtenerc. Atilla forma non eft Scriptura, fcdpapifticæ quædam tradiciones « Ergodebemuspapißi-.

Minor rurfus cft bimeinbris.Vnuin;cxprcCra fer» monum forma non cft fcriptura. Altcrum, exprcfli fermonum forma cft traditio .Si per Scripturamin-telligitmcmbranam extemam^uentior. Si verb per Scripcuram nitelligit ipfam doârinam,quæ ca con-tineturitum Minor efifatfa.lpfaeniro doâ;rina,quç in ücScripturis continetur, eft hæc cxpreflalcrmo-num forma. Th«op|iy. Jgt;foH emwftlum ex tfieis bttn rfS,/iäetMmex ore inet kde^ceftfiii Haiuiqxa^iu» italt;]ueexyitmemiii Pauli Sfiftolas maMcaseßi,^tuiie ac fi nonfiut cunüu ctutfiexi, Hoe fcrè ijfdem verbi» docet AmbroGus ad didum locum,amp;Tertullian.dc praefcriptionibu»cap. 35. Deindedicerepapifticaî traditiones cfle hanc (êrmonum forraam, eft petitie prînciprj.

Nonumargumentum,cxa.Timoth.i, 1. Etijue uutbutßi a me ctra multts tejhbusy ea commutefieleltbitf-

Audita funt euftodienda, Verûm-traditionespa-pifticæ futit audita ilia. Ergo quædS non feri-pta.ncmpc traditiones papifticae funt feruâdx* Refpondeo,Minoreftfalla.Nam cùm dicit//lt;», deeis dteit, de putbus iupreßntia jeribebat, Tertull. dC' prçfcript.cap.25.Dcinde,dicerc,p3pifticastraditio-ncs efle illa,quçApoftolus mâdauit fervari,eft prin-cipium petere. Et vt femel Gniam. HæcApoftoli diâ:a,aut de ritibus intelligenda funt,aut de doâri-na. Si de ritibus; turn nihil adrem.Illi enim jp tempore,amp;alijscircumfrantijs pofliintmutari iNcque funt ad falutem ncccflarq . Si verb de dodrina; turn lt;k-cadé,qu£ feripta efc,vcl de diueifa. Si de diuerfa, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anathema

anathema eft. AdGal. /, 9. Ergo fi de doârina, de cadem intelligi debent.At traditionc«,quçcum do-órinafcripta conucniunt,non reijcin)u$,amp; iUas,qu^ tumdoârinafçriptapugnant, non recjpimus. Eft igitur verbum fcriptum omniu traditiunum vnica norma amp;nbsp;régula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Decimum argumentum, x.Iohan. 11. Cum wMlt^ fiaherem jerthendaad vot, neltttatr amenta (ÿ chttrta ; Jed fpero me ventttrnm ad vat, or prafentemprafenttbui locu^ turum, vtgandmm nojtram (it completam.

Iohannes multa non fcripht. Hæç funt traditio» nes papiftics. Ergo obferuandæ.

Refpondeo , argumentum non poffe redigiad formam, amp;cftfallaciacon(equentis.Nam,quaedam Iohannes non fcripfit.Ergo quçdamad (alutem ne-celTaria nonfcripfit. Item Iohannes quædâ non fcri-pGt. Ergo reliqui Apoftoli non fcripferunt.Deindc eftpeiitio principij,diccre, Traditionespapifticas cfTeca, quseIohannes non fcripfit.Nili cnim Bellar-minusperaliquemapoftolum probare potent,fidé non merebitur . Atque hinc apparct pro Traditio-nibus nihil folidum allatum efle^fed eas adhuç^què incertas efTe,atque antè fuerunt.

\ Rgumenta, qus Bellarminus pro Traduioni--LVbus ex fac. literis adduxerat, refutauimus ca-pitc fuperiorc.Nunc cxcutiemus ea,quæ à paparum amp;conciliorumaudoritateadduxit. Primiim eft ex

Fabiano.Illem Epift. 1.. ad Orientales, dicit,/ir«w/-fores fuos àfAndis J^pofinlis aecept^e, Chrißnn» tneadtf» »ode, ^ftaprodttMS efi, slocnijje, ^ttemodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfici

debeat. At de Chrifmatc nihil in feriptura legitur, Ergoqüædam, quæinferiptura nonexftant,fùnt crcdcnda.tanquam ad falute neceflaria. Refpondeo iffasEpiftölaiincptaseffe. Dicit enim primam epi-ftolani feriptam efle, »yi^^axinuno ^fricano confr' W«r. Sedhiduo mortui funt, biennio priufquain Antherus moreretur. Ergo falfum eft hanc epifto-lam efle à Papa Fabiano feriptä ; vel efle eo tempore feriptgm. Ego vtrumque falfum efle iudico.Deinde dicitur ibidem, ex Pontificali Daman,e«w fxijfegpifceptim. Sed hiftoriæ vix i i.conccdunt.Prç* tcte^Ÿa.biinuscamp; àpromifi:nAplebeeledus. Damafus in pontificali,fi hçc oia obferuanda funt.Quarc non faciunt idem papift2?Poftremö dicit in eadem epi-ftola, emnes debere à fuis prouincialtbxs istdtcari, nifi ftient appellAtum,{c. ad PapamRomanutn. Sed hocfal-fum eflenorunt omnes ij , qui vel extremis labijs guftarunthiftorias. Nameo tempore, nequcpapa arrogabatappellationes ad fe fieri,nequequifquam Epifcoporum hocei concefsiflet.Denique interdicit (icnlaribus, vt non Accufentfacerdetes. Ridiculu; Naiii lt;0 tempore nullam lurifdiftionem fecularem habe-bat Papa Romanus ; imo omnes Epifcopi tum nihil poterant,nifi perfecutiones pati,amp; perferrc.Deniq; idem Fabianus feripfit Epifiolam ad HtlahnmiCüm ta-menFabianusfereducentisannis mortuusfit,prju{^ quam Hilarius nafeeretur. Hine apparet, quantafi* des huit petTonato Fabiano adhibenda fit. Sanè tan-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tundem

tundem fideietiam in Chrifmate meretur. Nifi igi-* tur Bcllarminusmeliorcs tcftes addult;ercpof$it,ni-hil iuuabitur à Fabiano fiio.. Alter teftiseft , Inno-centius primus.Is in Épift. i. ä'iw^filnßnutaKcclefi-

vt/u»t a. btatuapeßolti tradita, inuara veilttßer-‘ Mare ‘Domini Sacerdotes, nulla diuerfitas, nulla vartetat in ipßs ordtmbus, confecrationibus haberetur, Sed hoc Teftimoniupanihilfacitadrem. Nam nos non con* tendimus de Apoftolicis traditionibus;fcd de papi-fticis. Illas recipimus; hasreijeimus. DcindcTradi-tiones, quas ille Apoftolicas efle nominat, nos propter eum tales efle, non credimus. Nam idem Inno-centius irt cademcpiftola docet,#« Italta, GalUa.Hi^ ßiantaßicilta, e^fricUjidr Infulistnteriacentious, nemi’‘ nem docutße, ntfiquem Petrus conßttuerat. Sed hoc fal -fum eft. Paulus enim dicit fe omnia loca vß^utad /llj^ riumtmpleMiJfe,Kom.i y Et hic à Petro inftitutus no fuit.£«a»r Tauli comes (jermaniddocutt. Auentinus inHift. Boiorum.Pdx/M^m^rTiovmm Dalmatiam, 1. Timo th. 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nathanael (ÿ Saturntnus prime

nunciauerunt Euangeliu in Çallia, vt quædam Hifto-riæ tradunt. Paulnsinftitutt tsAngliam Theodoret. decorrigendisGrxcorumafledibus.Deindedocet in ißis nominatesprouineß nullum «^poflolumdoeutjjèf ^uamPetrum.Sed hoc falfumeft. Nam amp;Paulus'Pp-madocutt i Qjjod nemo negate poteft : amp;nbsp;t.^arcus, vt omnes affirmât veteres. Ex his apparet,quantum .fideihutc Innocentto tribuendum fit. Nifi igitur Bellarminus meliores teftes habeac, manebunt tra-ditiones xquè incertae, atq; antè erant. Sextus teftts eft Leo, Sed ille eft multis annis pofterior. Ergo ad 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T t i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilium

Poft papasadducit concilia. Ac primùm adducit cónCiliuih nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exdoiirinanojcri'

Quödfècitcbcilium Nicoenum,hoc amp;nbsp;nos faccrc dêbemus, Sed concilium Nicœnum condemn ' ' Hâuithirefin ex doÂrina hoo feripta, hoc eft, éX trâditionibus.Ergo Si nos exdoftrina non fcrîpra,hoc eft, ex traditionibus hsrefes dam* Aare'debèmus.

Noi fèfporidemus Mâiôrem non elfe fimpliciter veram. Nilm amp;nbsp;concilium N iccénum,fe mutuis con-uitijs penê conlcidit. Quod non opinor nobis imi' tanduni cflè.Deindc Minor eft fimpliciter falfa.Epi-feopi enim ex feriptura allegarunt teftimonia, qui-bus Arrt j hprefin iugularût .Theodoret. lib.i.cap.8. Idem docetBellarminus lib.4.cap. i i.dcverboDei« pag. J14.110.5.ƒ» »//«(loquifur de corilio Nicceno) (fMtittKera»t,extabat inScripturA clanßf»^ teflimoMA.kt hic fui oblitus contrariû docct, amp;nbsp;ptgt;* gnâdi cupid* dicit ilia verba t£» »«»{î tI iJ» Smi, nôexftafèin feriptura. Sed rcfpôdét patres Nicœni, 9^tfMe««’,hoC eft,ez///f' feriptura teftmeniAtdefignificAt. Vnde ap-paret patres nihildocuifle ex traditionc non feripta, fed necefikriam feripturarum explicationem attu-lifle, veldixiffe illud, quod neceflario cx feriptura colligi pOtefï, Et nealiquld viderentur immutafle, addunt patres ,/ftosAutefi idtm tpfUeta ‘verhts decuij/ti Faciant idem papillae, doceant nihil, nifi quod nc-«tlTariôoX feriptura probari poteft 5 amp;nbsp;norreë^tfa-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicetur

Secundum Coneijipm eftNicœnumfecundum,. EtConftantinopolitanum odauum, ad qiiat nihil refpondebimus . Cogeremur enim eadem iterare* Ad eafdcm çnim ftropnas refutandas, idem merité refppndctur.

yC RgumentaBellarminiàPap^rum it CQnicilio-XKrupi auftpntate Uelùmpta refutauimus ,cap. jupjcribrct nunc argumenra^quæ à Pat^iimauftorj-tate‘(jucuntur, cxcutiemusi, Ac primum pr'oducit Ignjj.V.yin, Qm apudÉuieb» tib.j,36. djeit, vt.teua^ t^^po^alerùmiradttionibus.^ùas ~ tmesx 'auteHigiatia j ne quot;^i4‘apuii pefierosrem^mrei tn~ certifetiamfiriptasjêrelt/ju/jllfalferit, QuocLignatiusferipfitj^hoc ab Apoftolts fcriptu non eft .Sedlgn^t;«^^ inquit adnærêhdum cflè Apoftoîorum traditionibu?. Ergo Apoft.plo-rujqatraditione^ôliA^poftolis fçnptænSÇunt.

Kefpnndpo cfle aliud io ç,Qi:lufîpne,quàm tn pre-tnifsiSrScquitur cnm-t^pfiolffrum traditionibusaa' httr^ndurn ejjegnon efle uriptum ab ApoftpIis'.Éed amp;nbsp;Maipr fàlîà eft. Nam Paulus ftribit, teneietradittone, ßueper.E,pifiolam^ueperfirm(gt;.ne, i.TheCi,ij.At hoc idem eft.qypd inquit Ignatius; adharete ylpQ^alorum tz4^lt;ir^AM^^einrlt;^Af Minorfalfa eft.^pngnim di-cit Ignatius. A dh?eretçW*dit'mnib us. Seâtr^ditioni, pcindclg^ia^iftic Ipqtur öCj^ärina.

quot;Dicitenim,Je EfMftgelicucohortationtbftstiocMiJfe,lt;vtitt ßJe ferßfierent^-vt ohjeruarént ab barericorttM Cotagiji, vt ^peßolornm Tradttiotti adharerent. Deinde die it Poly carpu^'in fine eiufdem capitis,Epifiolai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con-

ttnereperfeSam deßde patientia infiruilionem : Et Vt omnem dubitandi materiam tollcret,addit. Secundi ^omintpraceptum. Verïira Bellarmine hæc dodrina, quam iRis epiRolistradidit Ignatius, aut eft eadem cum doéirinafcripta , aut aliaquàm dodrinaferi* pta.Si alia jum Anathema eft, ad Galat, i, 9','$i Radern; turh non coritradicîmus, fedhoc tantum 4ici-nius^verbüm Deiferiptum eflèeius normâni', amp;re-gülam. HÜc àd Ignatium füfficcrent. Sed quoniam inpatribiis Valde exultas^ excîjtiam tibilignatium. Acprîfhü’m dicit Eufebius, /^natrurntfiditradititnes, ^uibijèmn^ hominesadhafetedebent, fcrîpfl^e^ yteHent pre 'cdufita', ÿ ne tjuid apud poßeros incertt remMtW,Et PpIyci(rpiUMn eodem capite docct,ißasepiflolascen' tinerepirfeilamdeßde ^patieMM tnJbruShonem Jecuu' dum ‘îiomtni praceptum. Ftinc apparet eum dinnes traditiones'confcripfifle..

’ continetperfcÄaffl fidei inftruÄionemfc-çundum praeceptum Domini, amp;nbsp;eastraditio-nes.quibüsomnesadhqBtcrcdebcnt, amp;nbsp;qu« contra haereticos funtlótocaute]ae,.necquic-quamapud poßeros incertum relinquutit; il* lud Continet in vniuerfum omnem doftrinam fcriptam,amp; non Feriptam. Sed Epiftolç tgnatij confinent perfeétam fidei inftrudionem, Si cas traditiones, quibus omnes adhaerere dc-bent5amp; quas contra hweticos furit loco cau-- nbsp;—r- — --

Christian. Dogmatvm. €4^/0. 665 telx, nec apud pofteros quicquam incertum relinquuot. ErgoïgnatijEpiftolscontinent :lt;iin vhiuerfum omnem doûrinam fciiptam, Si non fcriptam.

Maior efl citra omnem controuerfiam vcra. Qui enim omnia ita accuratè fcripfi t, vt nihij inccrti reli-querit., amp;nbsp;omnem fidci inflrudionem complexus fit,die omnem doörinamfcriptam amp;nbsp;non fcriptam complexus eft. Minor efl in capite à Bellarmino al-legato. Verùmquod» continet omnestraditiones, præterid nullæ alls traditiones funt recipiendæ. Sed IgnatifEpiflolaecontinent omnestraditiones. Ergo pratter eas, nullæ ali® recmiendæ font. At hoc Ron vult Bellarminus . Ergo fruftra nobis obijeit Ignattum. Dciadc hæ Epiflolæ magna ex parte non fontIgrtatij. Hieronymus enim in Gatal .Scriptoru Eccl«fi»fticorum.C.Igna«ius,f4»/4w»ww#rlt;«ye/»to». Et fané non plurcs nümeratEufcb.libi^.cîap. î6. At nunc extat duodecim i Manifeftum igitur,magnam partem jftarum Epiftolarum eflè fuppofititiam.De-ftiquciftæ epiflolæ,qu««xtant,funt deprauatj;.Po.. lycarpus n,apudEu(«b«4ib. jóï dkit.flablgna' tio per Epiftolamrogatum efle, vt Eftfiaianiferatati PliiltpfXMfii..Sed hoc in IgUatij Epiftola adPolycar-pure nuaronon exftat. Ergo aut-Eufobiu?', Si Poly-carpus apud eumteftantut falfum : autEpiftola ad Polycarpum eft corrupta . Deinde Theodoretu» dialogo .a*afFtrt teftimonium ex Epiftola Ignatij ad Smirnenfes.Sedamp; hoc in ülaEpiftolanunc non cx-ft»;,Yqde fequitur, aut.Theodoretum allegare faU fu(m,*t«Jgnatii.Epiftolam ad Srairnenfes âfe cor-i?iîqnfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T t 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruptam

ruptam.Sed amp;nbsp;Hieronymus in j. dialog, conf.Pc* Jagian. dicit: Ignattusvir^poflalictti, (ir Afartyrfiri' bttaMlaéler: etegitdo»ti»us yiptßelas , t^utfitper om»es homines, peccatoresertiint. At hoc nunc in eius epifto-lisnon reperitur. Hincapparet, hasEpiftolas'de-prauatas, amp;nbsp;corruptas efic. Prætcreà nonquicquid dicit Ignatius, hoc verum eft. Nam in Epiftola ad Philippen!.dicit estm eße Cbrsßsinterftäorem, eiuiteitt-«4f^^«ei^o»M«;co,SedhocfaHumefl'e, Si ratio docet, amp;nbsp;papiftae fatcntur. Poftrcmo, fi omnia vera fünf» qu3E Ignatius in ijs Epiftolis docet, turn nullus Epi-fcopu s fubcft papæ Romano. In cpift. enim ad Pni-ladelphenles docet, nullum EpifcopumvlU Epifrop* fuheße i neifue teneri vlliEptfcepo rationemreddere, nifi EbrifloAn eadem Epiftola dicit » Epifcopum deiure stb Ecclefia ehgtSx hoc verum eft,tum Papa non légitimé digitur; nam non eligitur ab Ecclefia. Cùm igitur papiftae ptures vrgeant traditioncs quàm Ignatius, Cumq lelgnatij epiftola fint magna ex parti fup-pofititti, amp;nbsp;deprauatæ; manifeftum eft eum contra nds adduci non debcre. Et cùm ipfi Papifti non velintea ftruare, quae Ignatius praecipit ; malèfa-ciunt,dum nos ciusauétoritate vrgent, qua ipfi te-ncri non volunt. Atque hic de Ignatio ,■ Secundus pater eft Dionyfius Areopagita.quicap.i.Hierarch. Ecclefiaft.fcribit,primtillt noßrtjacerdotabs muneri! duces fumma illu, fuperfuhßantialia ,purtintfcriptis, purttm nonJcriptis Inßstuttenibusfuis nobis trudiderunt. Argumentum tale,

C^icqüid dicit Dionyfius,hoc verum eft.Sedille dicit Apoftolos ilia fuperfiibftantialia partim fcriptis,

Christian. DogmaTvm. Çtp, to, 66^ fcnptis, partim non fcriptis conftitutionibuf tradidifTe. Eigoqusdamadfalutem nçccflà« rianon funtlcripta.

Nos rc(pandemus Maiorem cfle falfam. Nam ide Dionyfius m uka fcribrt de charts, (atechumenis extra cher urn cellocandts. Sed tempore Dionifij.Chriftiani neque templa, neque akaria ha-bebant. Ergo ifta omnia falfa. Idem dicityî aÀfistJft Aiariavtr^tnt morietttt cum Apoflolts per aérer» ad earn »r(igt;yl»rtj.AtEpiph.in hæref. An.tidicomar.de eadem dicit,«*’ ’■* •*’ T»«»»«»»,»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igttur mortua fii,tg»ar

ramus • Inlibro de diuinis nominibus cap.^.ciiat Ignatij diótum exepiftola ad Romanos. Sed,fgna-tius earn epiftolamfcripfitin itinere, quo Romam captiuus ducebatur ad fupplicium; Euleb.lib. j, 56, Hoc autem faâû eft anno (iequor Funccium)Trar' iani 14.Sed Dionyfius oceitus eft fubDomitiano^ priufquam Traianus ad Imperium perueniret. ftis Methodius in Martyr. Dionyf. At quomo-do potuir ex Ignatio citare, quod Ignatius turn nondumferipferat ? Sanèhæc non reâè cohaerent. DeindeSc Minor falfa eft . Illaenimfuperfubllan'» tialia, neque fcriptis, neq; non fcriptis conftitutio-nibus tradiderût Apoftoli.Paulus enim x.Cor.u,4. dicitßraptuminparadtfum, cßaudtutßeineffdiitlia, qua homini loquifas»e»efi . Vndeapparet Apoftolos ea non reuelafie. Deinde Irenaeus lib. x. cap. 5 5. dicir neminem hoc dteere poffe, quifibi hoe arrogat, tos dtcit dtlirare. Quin ipfe Auguft. in Enchirid. ad Laurent, ^p. s8. dicitfitgnorareangelorumordmes. VodeScr nuiturDionyfiumhuncilla amp;nefciuifle, amp;çùrailtgt;

fcriberet, delirafle.Prstereà hi Ifbri non funt Arco« pagttæiftius.£ufebiutcninilib.4.cap«13.eorûnul« {-lam facit mcntioncm. Sed ncque Hieronymus in Catologo eorum mentionem facit'. 1 Hieronymus J cnurtrerat aliquot epiftolas fub nomine Dionylïj, ? (èd jïlc Dionyßus eft Corinthiorixm Epifcopus» n non ille Areopagita.Plura vide apud Erafm. amp;nbsp;Val-lamin ly.cap. Aöor.amp;apud VVittakcrura, cont. 1 Duvæum. Poftremà hic Dionylîus dicit cap .J.

ftiam-, idem docet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prectjpubltcai nbsp;nbsp;nbsp;/

faillsejfelingtta vernatMlaSi omnes Dionylij tradi-titonesobfcruandaE func, quare has non obfcruant papift» ? Si ipfi ncgligunt qux volunt, quare nos eius audoritate vrgent^Et vt vno vcrbo dicam/ùm nbsp;nbsp;nbsp;.

nê^jüc Maior,ncqj Minor vera fit, fequituramp; con-clufioné vcrafheflênonpolTe. Et cùn4 hi hbri Hbui ' Areopàgitæ non fint, fequitur nosjuppofititij alii nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Tertius Pater eft Egcfippus. HuncEufèb.lih-4-càp. Î. dicitTradifiottej^pofiolicMltlgt;rn pfvlMMltJft, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Q

Quod fcripfit Egcfippus,hoc non RripferuntA-ft- poftoli .SedEgcfippus fcripfit quinquelibris jntcgerrimam Apoftolica prçdicationistra-ditionem.Eu(eb.lib.4,8.Ergoquædamtradi-» tioneS nonfcriptçfuntadiâlutem ncccfamp;riae.i

Refpondco aliud eflè in conclufionc quàni ia prxmifsis.Sequiturcnim Apoftolos non fciipfiflh traditionem Apoftolic-c prxdicationis. Sedhoceft falftim.Ergofalfum ex quo hoc cófequitur.Deinc^ «aOnjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maiof

^»ior in argumente non eftvera. ApoftoHn.ipfi f’^ripferunt fux prædicationis traditioné.Ergo Egt-^ ^'ppus fcriplit earn matcria.quairt Apoftoli. Deindôt ’fgumcntumnihilfacit ad rem. Teftaturenim Hieronymus in Cat 11.C.Egelîppus,tum omnts EceUßA' ^gt;ctritmapaßugt;Me‘J)omtnt vf^ue adfuam titatem tontt^

htjieruti , Quid hoc ad traditiones ? Poftreffid' ‘'Ulus libri non fuperfunt, quodBellarminusfate-rur. Ciim igiturcius libri non amplius fuperfint i'8c '^ripfèritcadera.quæ Apoßoli,amp; aliarum rerum hi* ^'orias attexuerit, manifeftum eft, eum nobis non ’duerlari. Apoftolicx enim prædicationis traditio-quot;ein libcnccraccipimus. bn

Q^rtus pater eft Polycarpus. Irenaeus apud Eu-^fbium lib.5 .cap. io. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oudtuttaTolycarpo de vir-quot; •

‘»iiimt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dotlriM,/]»»! uonift charttt,fid in

^finbebat.'.'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( nbsp;nbsp;nbsp;1.

Quae Irenaeus à Polycarpo audita non in charta* (èdin animo fenbebat; ilia non funt ab Apo-ftolisin charta fcripta. Sed Irenaeus quædaitv dlftadc Domini daärina amp;nbsp;virtutibusàPo» ■ lycarpo audita non in charta.fed in corde fcri-^ -•1 bebât .Ergoqux de Domini doârinsamp; vir-tutibusad falutemnece(rariafunt,nonGintab Apoftolisfcripta. o

Kefpondemus Maiorem falfam eûe.Tn animo n.amp; *u charta fcriberc, non funtoppoGta.Nam ca verba, quae Domin’ad Matrê fua dixit, Adartam antmo jert^ ffit, K poßöli in charta,Luc. a, 5 i.Dcbcm’ ocs In cor-lt;lefcribcre,qHç Apoftoli in mcbranafcripferut»ncq} (p: dubiû^ quin Apoftoli illud in corde, amp;nbsp;in charta

fimMlkripCerint, Hine apparet hÆc non reôè op-ponûac fi fimul vera eflenon poflcnt.Quod.ad Mi-Dorem artinet, dicit, Eufebiu $ Poljfcarpuiiclafuiffe^ Cffr^tr,4lt;gt;^rina vir.tutibns, jitijftfac.Scrtptfttif confrfttf. At ifta ownia à nobis probantur4 fed papi' fticæ traditiones non funt Scriptors confions. flt^ ohim, lt;juæ fcriptursconfonafiint .pofluot ex fieri« ptura doccri. Sed papi/tics traditiones non poflunt exficriptura doceri. Ergo papifiticæ Traditiones non funtficripturisconfions. Deinde PolycarpusficripCt detielJritu Chriftt; papifiticsautera traditionesfispè continet anilcs fabulas, amp;nbsp;fomnia otiofpr um homi« num,qus non funtdcdoélrina Chriftùjjlcfpondct Bcllarrninus »onomrüafcrtftHr^confotta prebMitX Scriptura, omnia enim veritati côfiona,6{ft feriptw« coa(btnagt;fied non omniayeritariconfona poflfepro-baricxScriptura. Ergo non omniaScriptutscon« fooa.poflie probarièxScr^tura. Uoemirorhotni-nidoßoexcidiffe. Omnisenim veritasnâeftScri-pturæ confionajntqüedifTona. Qusdamenimefiti diflbna.qusdam confiona, vt Bellartninumicfu fo-cium oppugn are editisilibris CathoücamhVcritaté, veritati confonumeft. ; Verum cnraiefle agnofeit tota Gallia, Anglia, Scotia, Germania, Heluetia, Belgica,Dania, amp;innumersregioneamp;i Sedtamen hocipfium Scripturs(Jiff«num eft . Socium n. lefu oppugnare doftrinam left», non eft Sc tip curs con* fonum.Hinc apparet.eflè aliquid veritati confonii, quod Scnpturç cóhfortum non eft, caufaiftius rei efit, quod veritas latius patet, quàmSjcnptura» Fru-ftrà igitur Bellarminus oppugnat Gbemnitiuin.

' liiU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde

ChKiSTiàn. DogmATVm. Cap. la. 669 feinde Euftbids normam amp;nbsp;regulam diôohi Po-y^arpi tradtt Confinanfiam camfac .Scriptwit. Nam ^gt;n irenaîus reijeeret Florini dogmata exPolycaf-P'auétoritaie addtt rationem , qttia nonerant confina ^'^Itfiafltca fida . Ergo quæ diftn, feripta amp;nbsp;tràdita “'tipturae ftitii eonfona, eà récipimus. Quæ verè [quot;ntdiflbtiâ àScriptura,eareijcimus.Sihoc non fert Mlarminus.rcijciatPolycarpum, reijciat irenæô, ''ijciat Eufebiurn, reijciat nos omnes.

pofirtdie Satwni, ijuiSolit dicitw, enm ey^pojltlis, ^fttpulifgjuefnisapparmjfit , hoc iHittradidit .(^ttavobu confideranda permit timnt.

Quaeluftinus Imperatori i Si alijs confideranda permittit, ilia noh fiint ab Apoftolis fcripta. 'Sedlefum Chriftum refurrexifle die Solis , amp;nbsp;crucifixum efle die Veneris, Si fimilia, fiint ilia, quçluflinusillis confiderandapermittit. Ergo quxdam ab Apoftolis fcripta non funt, quae ad falutem requiruntur.

Refpondemus aliud efle in conclufione.quam in fræmilsis. Sequitur enim, ^hrifinm refnrrexifie dieSo-^“»onejfefcripttimalt ^pofiolii. Sed hoceftfalfum . ^rgo falfum , ex quo hocconfequitur . Deinde amp;nbsp;^hiorfalfa eft. Idem enim amp;nbsp;luftinus iftic fcribit, Sc ^poftoli ante feripferunt. Deinde dicit deijs , quæ (^nßus i^poßolos docutt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T«»T«. At ca

''l’enter recipimus.Et fi papiftç non docebunt alia, liàm quæChriftus Apoftolos docuit,colemuspa-'em cum i js.

trtbitSfVt ea, qua a, Prttj by terts.t. a futcejjertb. ^pofielori ftUvoceßbttnulttafftnt, defcrtberet tnltbru rts trader et.

Quæ A poftolifola voce tradiderunt, ea non /cri-prerunt.Sed quafdam traditiones fola voce tradiderunt. ErgoaljquæTraditiones non funt ab Apo-ftolisfcriptç.

Refpondeo nos pofle totum argumentum conce-dere . Quofdam cnimritus amp;cercmoniasabApo-ftolis inftitutasnoneflefcriptas non ncgamus. Sed eas non iudicamus omnibus hominibus,neq; omni temporc,amp; loco neceflarias. Voluerunt enim Apo-ftoliin ijsefle fummamlibertatem, nçq; quicquain inijsfpeftauerunt, quàm publicam vtilitatcm, k «dificationcm.Voluerunt igitureasferuari, quate-nus illud expediret. Exemplum, 'TrohtbitioJnffeMti. A â:.i 5 .Si veto Bellarminus hoc intelligit de ijs, quç ad (àlutcm neccflaria funt.tumformandû argumentum in huncmodum,

Quicquid Clemens dicit,boc verum eft. SedCle-mcnsdicit,Apoftolos quafdaTraditionesfola . voce tradidilfc.Ergo præter fcripturâ funt ali-

' quçTradittonesnôfcnptçadfaluténeceflariç. Refpondeo aliud côcludi,quàm fuit in prxniifsis. Non n. ex hocargumento fequitur quafdam traditiones ad falutcm neceflarias non efle fcriptas;fedfe-quitur,Ergo vcrum eftApoftolos quçdam fola voce tradidifle.Deinde amp;nbsp;Maior falfa eft.Nam non quic-qiiîd dicit Clemens,hoc verû eft.Lib.ç.cap.x5.dicit tUa verba,qui tâgit mecû in patina, is eft,qui me tra-I ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ diturus

ChriSTIAN. D OGM ATVM. Cap. 19. diturus eft,à^r»7?c iii£la ejji ^uinÇjditbMsantt Pn/ch^. Scd Matthzus z6,i. dicit Chriltura tatadeneütdi.. *ifft^ejMafredgt;tuseft.\.éè\.ni.Yï\3Sixo[aat,óxi:ït,Chrijtii ftrvfmm annum tantamdecai^t . Sedomnes Euan» gcliftæ vnanimiter teftantur ,eura per tres annosamp; dimidium docuifle,vel vt alij iudicant, per quatuor »nnosamp;dimidium. In eodem librorcribitxsÄref/w fhilofiphiamfiruatasejfc . Sed hoc manifelre oppu-gnant Apoftoli. Dicunt enim noneffe aliud nomen fuh toelo,ptr ^uod jioßtmusfaluifieri quam fer nomen lefie (hrijhAdcm lib.v dicit; Chriflum ueque vere tfurir. uifie,neque ver'eßtiuijfe,fed tantumfiecundum ofimonem. Sedhocimpugnantmanifeftè facraelitterae. Exhis Maioremfalftmefleapparet. Sed ncq; Minor vera. Nam illud Sola-.vece, non eft apud Eufebium. Extat quidem apud Latinum interprétera, fed de fuo ad-ditum,in Græco enim non cft. Prztereà illæ tradi-tioncs,quasconfcripfit Clemens,autfucrunt de do-ôrina,aut de ritibus. Si de ritibus, tura f uerunt li-beræ, Si ad falutcm non neceflariæ. Si de dodrina, tum fuitinijscadcmdodrina iterata , quam Apoftoli litteris tradiderût,vclalia.Si eadem .Ergo eius, norma amp;nbsp;régula eft fac.Scriptura;fi alia, turn Apo-ftolus ad Galatas dicit earn anathema cfle. Deinde ipfisClementis libris non eft multum tribuendum, funt n. intereos, qui Çatholicitvitandtfunt. Diftind. 15. cap. Sanda. Deinde Epiphan. hzref. 50. dicit hereiico} ohm multa fiumffifie ex hltrisClernentis.Qüim-obrem in concilio Conftantinopolitano fextQ.(;..a* damnatifunt. Poftremo ipfi EpilcopinonlcruanC Clementis tradixione$.pici£enini CaD.5. £fijioput aut

6-^1 -»gt; Lib.^. DePrincipiis fré/bjfter, aitt diacenin vxorem fxamfrttextxi'tit' ^nis HM db^at», St ab^crt ,fiffregetur a communttntiß fer/eutraHerttftiepMittr. Cant. 6. diciî, è'ptjfopui,agt;ft prit/ bjttr, attt dtactntts cffras fecalares nonjujctptto, alfO' ^utnMponttor, Poftrefrô liber Clementis de palchât® prorfus perijt. Ergo afbrnrarc non pollumus, quîs traditioneslcripferit. Cùm igitur Clemens mul» falfanomine traditionum inculcarit, Sc falsô à Bellarmino allegctur, 8i eins libernunenon exfter,inî-nifeftumeft, cum contraScripturam pro traditio-nibusallegarinon pofle.

Septimus pater eft Origenes. Ilie in cap.tf.ad Roman, dicit pddobapttjmumejjè ex ^poßolorum tr^~ ditione. Sed hæc traditio eft fcripta, quemadmodum antcoftendi, neceffarioenimexfenpturadeduci-tur,amp; nos earn libentcr rccipimus.Idem Homii. f -in Numeros dicit, in Scckfiaßtcts obferuattonib. ejfemitl-ta^quaomnes Jeruare debent, quorum tumen rutto non omnibuspatet. Et hoc pofliimus concedere, Bellar» mine .Nam non eft inter nos quæftio, num omnes qui pertinent ad Eccleliam intelligant omnesEc» clcliafticas obferuationes; Sed quaeftio eft, num fint aliquætraditioncs ad lalutem neceflariæ , quæ vel non funt Icriptae, vel non necefl'ario ex fcripturadc-ducipoffunt.Vt autem vidcas,quamparumtibifa-ueat Origenes , vnumatque alterum locum ex eo Jxroducam.Ille igiturHomil.iç.in Matth. ^dTe-ßbimomtun omnium verhorü, quutn dobirina profertmus, dtbtmusJinfnm ftriptune pro ferre, quaß conßrmuntem, qmmexpontmus.fenjum. Stoutenim omneaurum, quad fioorttrxtf^ tomplum j t»gt;» eß/nnäific^ttm ; fic omnis

Christian* Dogmatvni. Câf. is. feKjKS,ijutfuertt extra cüuinam Seripturam,ejHamuis ad.' mtrabdii vtdeatttr quibajda.n, non ejtfanci us, i^uta non conttnetur afinjit^cripiurie. Idem Horaîl.. i -in Icrem. Nece/Je nobis eftf :rtptnrasfantias tn Tifiimontumvocare. Senjtts enim nojin, enarrattonesfine hts tefithus non ha.-bentfidem. Eodem modo, Bellarmine. Qualcunquc traditiones exScripturaprobare,velftxip dcducere potes, eas libérer recipiemus.quas verb cxfcriptura probate non potes , eas prout putamus expedite EcelefiæjVclaccipiemus, vel refpuemus.

Oótauus tefliseft Eufèbius.ls inEuangelicade-monftrat.lib.i. cap. 8. liicila^pofiolos^uiedamChrtfii mandata palam tradtdiffe omntb.qnadaoccnltafiè tra-didtfieperfebltortbus.Sed hoc ex diametro pugnat cum doétrina Chrifti. Ille enim dicit,^».«»« aurtbusaitdi' ittftis,eafiupertebla domorurnpradicate. Mams, Luc. 11,4.hoc cft,quemadmodum Hieronymus in-terpretatur, Q^d vos didtcifitsabjcondtt'e, hoepubhee losjutmint ; Et ifta m occultiorem doftrinam prorfus repudiatTertull. depræfcriptionibuscap.2s.amp; i6. Cùm igitur Eufebius Chrifti dodrinæ palam con-tradicatjà nobis hac in re recipi non debet.

Nonus teftis eft AthanaGus.ls dicit in lib.de De-cretis .Nicœni concilii,yïy«i«»wyê»/^»tww(loqnitur

tS »fitxniis, ) à Patrtbusper manus tradttam accepifii, Sed illud dogma eft in Scripturaexprefliim, quem.-admodumantcoftendi; Ideo libenterà nobis ad-mittitur.Imô non hoc tantùmjed quicquidBellar-minus ex Scripturis vel probate,vel cducerc poteft, æquè libenter admittimus. Et vt videas , quàm pa-rum tibifaueat Athanafiusjille contra genres inquit,

fitfßciaKtfiera,drÂiftinitftsin/piratitfiripturaad smfunt Infir/illienemuerttatis.

Decimus Patefeft Bafllius.Illcin lib.de Spinfanlt; fto, cap. 27. 'Dogmata, qua tn E-cclefia ÇerUAntur,partim tx confiripta eioilrma hahemus,parttm ex traaiiiont ^Apqfiokrumtnmjflerio ad nos delata accepimus. Qua vtraquteandem adpietatem vim habent,ótnemo hiscon-tradicit, qutvelmedtocremEccleftaficarum rerttm expe-Tientiam habet.

Quicquid dicit BaGlius, hoc eft verum. Sed Bafi-lius dicit dogmata Ecclcfiaftica partim fcri-4 ptacfTe.partimnon (cripta.amp;vtraquc ad pic-tatem habere eandem vim.Ergo quidam dolt; gmata Ecclcfiaftica Cunt ftripta, quædam non funt fcripta, amp;c vtiaque ad pietatem habent . . eandem vim.

RefpondeoMaioremefle falfam. Nam Bafil.in oral, de Natiuit.Domini, dicit Zaehariam patrent Iohannis,efi eum.qut inter altare rff templumefioccifis, Sed hoc eft falfum . Deinde ad Minorem rtfpondc-raus,primùm Bafi]iumloquidcritibus, quosfatc-mur non. omnes feriptosefle, non auté de döótrina. Refpondet Bellarminus ,eumderitibus,^ de deblrina fimulloquit-Quii inter estera dicit, quedcredimusiit Patrem,amp;Ptltum, hoc nonfcriptum,fedextradtttoneefi. Verùm (i BafiliushocCcrio fcripfit,tùm errauitjhoc enimCcriptum eft. Ioh.14,1. (redittsinDeum, óri» me crédité. Aut igitur Bafilius loquitur dcritibus rantùm, auterrauitin eodem capjte,acproinde no-Bis non fequendus-Deindc hie liber eft deprauatus .in medio, vt teftaturEraftnus. Ergononpoteftex . J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc

Chrijtian. Dogmat'Vm. C(tf. te. hoclibrocognofci, qux fit vcra amp;gcnuinaBafiUj fcntentia. Adhocrefpondèt Bcllarminus,Ï)lt;twlt;jyce-numhoc tionvidijfe ,(^fuilfe£ra/modoült;orem,'Verù.m an DamafcenusfitErafmodotlior, iudicctdoétio-’ res. Quod autcm Dadiafccnushoc nort vidit jcaufa eft,quód cumnon (atis attente legit. Verùrrifihæc refponfio non fufficit Bellarmino,tum opponoB««-ftiium »0» controuerjum Bafilio controuerfo. Illc igi-tur in fcrmonc de fidci confefsione. Sifideliscß^Do-minustn omnibus ßermonibus fuis, fideltaomnin mun-. data ems, manifeßa eßelapßo àßde, fujierbia crimen^ Mt reprobare ^juid tx hts ijua ßripta ßini,ttut fisperindst.-ceree^mdexnonßriptis, Citm Chrißus dixerit, Ouesmea vocem meant attdtunt, altenum autem nonfiqttentur ,ßed fugient, ^uta non nouer uni vocem eins, Idem in Mora-lib.fumma73.cap.i.pronunciat,^«oü^ö/?er/«fa«^^j-tores erudites infiripturisprobareea, qua d doblortbus di~ cuntur : cj* quaquidemconßinafuntfcripturis ßtfiipere quaverbaliena, reijcere, Si ad illam régula accommo-' dat fententiam illam, Gal. Ä Angelus e cœloettangeli^ lt;gt;auerit vohis, prater id, quodpradicauimus vobis, anathemaßt Aàcra'ï\i'ïàcm,S]im.io,cti^.iz,Qf^efipro-priu credentis! nihil audefe,reiphareaut inßtper addere.Si n, omne quod non eflexßde peccatu eß, fides autem exau^ ditu eß,audit US autemper wrbum Det, omne quodefi ex» tra ficripturam diuinitus infpiratum, quia nonefi ex ßde, peccatumeß.ldcmEpift.8o. Nonputamus iußumejße obtinere apüdipfos conßuetudtnem, legem, ac regulamßa— cerereEladoblrina . Igitur Scriptura diuinitus inßirata arbiter d nobis conßituatur, apudqueminuentafue-rint dogmata diuinisfirmontbus eoncordanttOyhis ononiue y V z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiat»

CjC .Lib. 7. DePsincipiis tttamverttatts fuJfragtumaccedtt.Ex his apparct, Bellarmine, quàm parum Balilius faciat pro veftris tra-ditionibus contra amp;nbsp;extra Dei verbum cxcogitatis. PoftremoipfiPapiilx nunc non obicrvant traditio-ncs à Bafilio iftic numeratas. Quare igitur nos vrgêt ad illudieruandum, quod ipfi teneie reculant ?

Vndeciinus Pater eft Nazianzenus .Is in orat. !• ad Iulian, ait, Semiratttmeffi Ecclefit do£irinam',filt;i maxime figurai, ^uastraäiiieue acceptas Ecclefia firMt' Kefpondeo hoc nihil facere ad rem.N on enim inter nos quæftio eft, propter quas res doiftrina Ecclelis fit Nazianzenomirabilis viTa,Sed anScripturafac. contineat omnia ad (alutcm necelTaria, an v tro non contincat omnia ad falutcm necclTaria.

Duodecimus Pater eftChryfoftomus.Ilie in i.ad ThclT. I. in quit, ‘Eatettjuoduott om»ia per Epifietant tradtdenut yJpeJloli , fid mttltafine htieris. Sademvero fidedigKaftittttamifia yijuàmtlla. Verùmego Chry-foftomum Chryfoftomo oppono.Illeenim Homil. 49. in Matth. !^ullaprobatiopotefielfie verlt;t tatis, neque(thudrefugtumpoteji (fhrtjtianorumfideive-ritattmcogKoficerevolentiüynifiScrtptuntdiuint.ic^ivXo ^o^yffhrifiiani quifuut 1» Chriftianitate voleutesfirmi-tatemaccipere fdet.adnullam rem fugiant Hifi adfiriptu-yrfj.Idem in Plak 95. Siquiddicitur abfquefcriptura, auditorumcogitatieclaudicat. Kerum vbi èScripturadi-utnlt;t 'vocts pradit tefttmoutumy nbsp;nbsp;loqucntisfermenem, GT

auduntisantmum confirmât.hi'C refponlio non fuf-ficit Bellarmino, rcfpódco illas traditiones, de qui-busl.QquiturGhryloftomus, vel eflede doârina, vel de ritihus. Si de riiibus, tum non pertinent ad

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfcn-

Christian. Dogmatvm. Cap. to. ^77 prxfentem difputationctn. Sidedoftiina^tumfunt idem cum doÜrinafcripta: velaliud. Si idem,reci-pimus cas,fed ira vt à nobis per fcripturamdijudi-centur amp;nbsp;examincntur. Si aliud, dicimuseascllea-nathema cum Apoftolo.adGal. i, 9. Quod vcfo ât-tinctad traditionem ex ?.Homil. adphihpp.allega-tam.adeam refpondebimusfuo loco.

Decimus tertius'patcr eft Theophilus. Ilie lib. t. amp;nbsp;-i, dicii le^em Iei»»iorur»eßi ^yfpoftolicam tradido-»e»«.Refpondeo in leiunio cfle duo,internu,nempe iplam ieiunij fubftantiam, amp;nbsp;externum, nempe hoc vel illo modo ieiunare , videlicet hoc vcl illo die, tempore,loco,amp; bis vcl illis cibis abftinerc. Si nunc de ipfo morali loquiturjquod eft in leiunio,turn Fa-tetnur cum verum dicere.Si vero de externis circun-ftancip loquitur,nempc decertis Iciuniorum tem-poribusamp;cibis, amp;c. turnillud eft ftilfum. Contra-riumcniminfac. littcriseftreuelatum,ColloCi,i^. Noncvostudicet inctbaamp;fotn EtGal.4,10. ‘Dtesob» fer Halts (y menfis? Sicîgiturdifputo.

Quod cum Apoftólórüm feriptis ihanifcftè ex diametro pughaf,illud nOn eftex traditione Apoftolica .Sedcertisdiebus leiunare , amp;nbsp;à certîs cibis abftiriere rrianifeftè pugnat cura doôtrina Apoftolorüm . Ergo nonefttradigt;' tio Apoftolica.quot;'

Deinde Apollonius apudEnfebiurn lib.$.cap.i8. dicitietttinj legesprintum d tfi^ontanoediiàïefie. Prx-tereà Apoftoli hoe libérum reltquerut, vt antè pro-batum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^7^ -, Lii). 7- D B .P.R ï NCip n« Il larminusdebuit ex co aliquas traditioncs profer* fe • .Olipd cùm non fecitnon opus cQ his immo-jari: Vtruinamcn Çyrilliis par.um iuuattraditioncs papifticascontraDei verbum cxcogitatas, Quarta enimCatcchef dicit , in rebusadfidempertinenttbus riihtl omHinoextraScrifturamfiatuendum effe, Equidé laoclibenterampleôtimur, et fiBellarmino, amp;.alijs papiftis idem placet, tuin inter nos hæc controuer-ïîa efteompolita. Hoc vnum cniin volumus, vtin rebus ad fidem pertinentibus nihil extra ScriptU' ram ftatuatur.

Decimus quintus pater çftEpiphanius. Is hæref. 5 5. inquit \7ermtnt nebis poßti funt,^ Çunddmenttt, (ß tidificatio fidei,(ß i^püßebDrum tradttioneSy facr£, (ß fncceßiunes do£iri»lt;e, Qr vnditjuttiiue‘veritas Dei munitaéfli'vt nenft) dfciptatjsr noutsfabulis. Refpondeo hQc jnCôlJigenduméffedeiistraditinnib. quæcum Scffiptura cof)gruuht,vel'(x ijsdeduci poflunt.Nam cùm Meiçuizçdcçliianioseodêcapite réfutât, dicif, ixf;^;l(îè xalà TKf f^Tà( y§a»^14îioîi»51o(jtTt(î.Si hpC BOO ft* tis facit Bellarmino, tup) traditio de alia dodrina, qdc ea,qnam-Apoftoli£crjpférunt,intelligendaeft. Sed li hoc volpt.audiant Pauln ad Galat, cap. i .verf. 9. dicentem , Sivelt^^ngelstseMlovobisalittdEttait' geliftmeuangeltßauertt, anathemaßt.

VltimolocoâdducicDamafcemim . Sed ille cft rccentior,amp; fibi non codât. Aliquando enim valdè extollittraditionesgt;non feriptas. Aliquando verô dicit in feriptura comprehend!.ncceflaria. Difcrtc enim dicit de fideOrthod. lib. i. cap. i. CttnSla lt;jult;t tmdttafunt nobis perDegentteè^ ptrProfhetaSi^ ^pofio-les,

Christian. Dogmatvm.':Clt;tp. lo. lt;79 /w, i^-'EtMftgeltfiASfafiipimus, »ihilvitra ilia pere^uiren-rw.Atquehçcde PatribusGrçcisÆt vttotamhanc difputationem in pauca contraham , dicimus nos omneseas traditiones , quas Apoftoliin verbofuo exprelTerunt, velqu® necelTarioex veiboDeide.« duci poflunr, libenterrecipere r cas veror, quæex Dei vetbo deduct non poffunt,modQ nonpugrient cum Dciverbo,non alpernari ; imo’vfurpare etiam cas., quando, amp;quatenusEccle(iævti!e eft. Qux~ cunqueverb Traditiones cum verbo Dei pugnanr^ cas nequaquam recipimus, quantumuis f plendidos titulosamp;auâores præfe ferant. Hxede Pati ibus Græcis. Nunc dcLatinis.primo loco producitTcr-tullianum de corona militis,cap.4./Aizw)i»lt;^'.r/»m/w» tiaf»gt;oiitdi(ciplinarftnt,fi legem expo/tftlasfcrtpturarum, »ullam initemes, tradnio tfinpritteniietitr auEirtx, Argumentum tale, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quicquid dixit Tertullianus ,id eft verum . Sed Tertullianus dicit , quafdamdiftiplinas non IcriptaSjCed traditas efle. Ergo qutdam tradi-tioncs non fcriptxfunt ad falutem ncccfl’aria?, vcl omniaadfalutencccfl’aria non fontfcripta.

RcfponderausMaioremeflcfal(am,amp;ne hoc par-ticularibuserroribus cogar probarc , oftendain in generc.Hieronymus cont.Heluid. di\c\tTevtullia-»amncnéJfeEcelejiieheminem, Eodem inodo Sc nos poflemusrcfponderc. Nam cum Hieronymus vr-gereturTertullianiauâ:oiitate,reijcit totum argumentum, dicendo, deTertulltano titbilamplius dico, ^Hamëc(lejiitf3or»gt;gt;tê no»ftttf[i, Idem in Catal.C.Ter-tiillianus.dictt eumitt fj^ontam dogma cecidijß, or in

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vv 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muliii

MftbisItbrnrncmmßenoult;e Prophetilt;t,(^fpectaliterfirt‘ pjiÿtdduerjur» £cc/^ilt;ï.Hihr.canonc 5.in Matth.ïff-tubianMS de hac re apttßtma fcrtpßt volumtna, fed conje^ tjuem error homims detraxtt jenptis prohahdtbus attélo-ritatem . Qïiam ob caufatn Tertullianus inter cos numeratuseft j o^utfdtholicisjintvttundi, C-Sandta Diflinâ.. i $. Deinde in conelulione plus eft, quàm in præniil5is.NaiTi cxhocargumento nonfequitur, aliqua ad (alu.rem neceflaria non e{Tefcripta,fed tra^ dira; fed quafdam difeiplinas non efle feriptas , lcd tradnas, loquitur autem de corona . At ilia non pertinetad lalutem, amp;nbsp;apud multos luit adiaphora. Et hoc tem pore prorfus eft licita. Deinde cap. præ' cedente notât,ex eodem fonte efe ternam tmmerßo-nem orarejtand.» , non teiunandum duhus ‘JDomtntcis, Hçc fîmilia aut funt ad lalutem neceflaria,aut non funt.Si funt,tùmex omnibuspapiftis.nemo léruari potelt: nemoenim ex papiftiseaobfcruat. Sinon funt, turn non reéfè nobisopponiturTertullianus. Non enim de rebus indifferent ibus, fed de rebus ad falutemneceflarijsdifputamus. Deinde nonnega-mus quofdam ritus non efleferiptos . Sedneq; Minori multum tribuendumeft. Nam hunclibrûfcri-gt; pfit poftquam in hærefin prolapfus effet .Eft n. feri-ptus contra Ecclefiam,cap. t. dicit. Noui Taftores eorum in pace Iconcsdn pralio ceruos.Çfiirc dixit eorunA Certè fi Tertullianus adhuc dcEcclefiafuiflet, ho-neftiuslocutusfuiflet , aut faltem dixiffet, noftros. Eodem capite, tJ^€ußitantdettique tam bonam eß Ion-gampacetnfihipertclttart.Çf^mim illi? Certèpaftores Ecclefiaî,ad quamfi tumpcrtinuitTcrtullianus,aut

C rtRiST I AN. Dogmatvm. Çap. lo. 6^t Valdèmalifucrunt, aut Tertullianus valdèiniquus in cos. Denique in codêcapite dicit: Planeßtpfrefi t ettam martjrta recujare mednentur ■, ejut propheuas tinJdemSp. Santtt refinerunt . Autloquitur de l’ro-phetijs feripns , aut de nouis Montant prophetijî non feriptis.Si de feriptis, turn contradicit fibi ipli. Capite cnim quarto ditit hartemdtfitplinarttm nullam feriptam legem /»«fwr/.Loquitur igitur de prophetijs Montané. Maniteftum igitur Tertullianum fuiflô hæreticum, cûm hune librum fcriberet.Sed numne, Bellarmine, pro traditione ad faluté neceflaria ob-! trudcs.quod hærcticus exMontani prophetij s prô-duxit ? Poftremo loquitur de paftoribus Romanis. Si verôilli taies tuerunt tempore ifto , qualcjTcr-tullianus eos dcfci ibit.quis nunc mirabitur cos prç-ternudum nomen (ibi nihil ceferuafle ? Secundus locus eft exlib.i .cont. Marcionem cap. 21. fed cum non notât, amp;id prudenier . Nihilenim dicit Tertullianus , quod cum iuuare pofsinSimilitcr amp;nbsp;locu I exa.ad Vxorem ,develandisvirginibus,cumlîlen-tio præterit. Poftremó annotat amp;nbsp;locum ex libro de prxfcriptionib . vbi dicit haretteos non exStriptara, I fidex tradttionibets refatandeteffe.Q^d equidem mi-ror. Nihil cnim fortiuscftadpapiftas refutandos, quàm liber Tertulliani dcpræfcriptionibus .Ille eo libro difputat contraeos, quivelScripturasnonrç-cipiunt, veîeas mutilant,velaliquidapponût,amp; eos docctnonexScriptura refutâdos effe.Qui n.Scri-pturas negat, illi ex ijs refutari non poflunt, princi-piaenim debent effe extra contiouerlîâ pofita.Dicit igitur cos ex traditionibus refutados cfle,At ex qui-

ïjSl Lik 7. D B PRfNClPlIS bus traditionibus? Refpondet Tertolliahus cap. ïi« ijMamEcclefttAb e^//o/i»lis^ fgt;Afgt;oflolta£brifto,Q}rtjiiu ^^£gt;eo accepit^ hancefle vcram doótrinam,quam antè Traditioncappellautt. Atquaenam eftilla^Refpon-Het Tertullianus codenic.'ip.^«4«»4^lt;ÿZoùpr4i/;f4«' runt ,jgt;rimitm VIM voce, fofieaper EptfiaUs. Athanc tradittonem qui non recipit,anathema fit.HanccCTc véram Tertullianifententiam conftat cxlib. dcRe-furrcft.carnis:y/»^;r, inquit, hitrettcis’,iiMcttniEth-nicis fapiunt.vt deffiti/vriptiirts fMsqu£flianesfiflant,lt;èP .filtre »onpotermit. Et in lib. cont. Hermogen. e^^dor» Scripmtiplenituiiine» ,■ fcriptumefii doceat Hermogettis^ difciplin^,fi nonefifcriptftm.timeatEit ilhtd , adtjcteatf-htj vel detrahentiiiKj defiinat/tm.

Secundus pater eft Cyprianus. Illedtcitlib. i. Ep i ft'.i 2 Engi tjuoejite necefie eft eum,qut haptizJiius efi, vt accepto-Chri/rnatei ,i.vn£lio»e,ejfevnU»s'^Üei, hn-ieretnfefbrifitgratiampofit.iiocnïh'ü iuuatpapifti' castraditiones.Nam coderacapitedicit ^ eos, eiUiab hireticis bapri^atifu»t, debere dtnuo lMpti^ri . Num hocetiamab Apoftolistraditum eft? nbnopiuf^t-ImoacciditCypriano, quod noftrisaduerfarijs-Ule enira vnumeiTorem probauit pcralium . Nam voluit probate, hærcncos non habere Baptifraum verum, quianon pofTunt vngcre. Plane eodem modo noftri aduerfarij probantfcripturaro norkcontinere ömnia illa,quae funt ad falutem nefe{raria.QuiaEc-ciefia Romana multisritibus Si Ceremonijs vtitur, qux nonruntferiptx. Deinde Cyprianus ad Pom-i peium, ea, faaendaefie^fiefenptafunt, Vein lefiatnr.Oiïeaóit Bellanninus,vbi feriptû ßi,oleum

Christian. Docmatim. Cap. to. ‘ in Baptifmo adhibendum cffe, aut deGnat Cypria-num contra nos vrgere.SecundumCypriani Tcfti-nioniura eft ex lib. i. Epift. j. zy^dmonites au:cm nos [cias, vt tn calice offerenào,cleminica traditio ferne tur, ne~ tjue aliudßat à nobis, (\uam cjuodpro nohis dominus prior ßcit, vt calix, ^ui in commemorationem ents offert»r,mi* xtns vino offer at ur.

QuicquiddicitCyprianus, hoceft verum. Sed. Cyprianus dicit, vinumaqua mifeeriinEu-chariftiajefle traditionem Domini. Ergo quç-dam ad falutcm neceffaria non funt feripta*. Vcl,QuædamTraditiones non feriptæ funt ad falutcm ncceflari«. .

Refpondeo aliud concludi, quam præmittitur^ Tantum enim fequitur.Ergo yinum aqua miftcriin tuchariftia, eftçTraditionem dbmini. Sed hoc non efttamftrmum, quàm dicit Cyprianus.Thomasn.lt;. dicit in tertia parte quæft.y^.Art. ó.inrefponfione ^cneraii.Reßondeo dice»dnm,:]Hod vino,ijnad offertnrin k.oe ßtcramento,debet aqua mtjeeri, primo qntdem propter inftitutionem. Probahiltterentm cred/tnr, tjuodDominus tnf tituerit hoc facramentum in vino aqua permixto , fe-cunduns morem iftius terra. 'ündepronerb. f.dtcttur hi-bitev.inism,^iiodmifiui vobis.Eodemmodo,ßvina apttd nos abßjtte aqua hihi non poffenty non negarim tllud moderate diluendumeffe.Vioi vero tarn generofum non eft, refpondeo cum eodem Thoma, P. j. Qnæft . 74. artic.S.in Rcfpöfione vniuerfal.parum aquæ appo* nendum efle. Deinde fiaquatam eflet neceflaria, vt Euchariftia non Gt fàcramentû,niG aqua adGt ; tum malè Thomas^ .j.Q-74.Art.7.ncgauitlt;lt;7»(i«»f/7êlt;ifc

necefitatc hwHsfacramenti. Nam fi Chriftus æquèin* ftituit aquam,atque vinum, amp;nbsp;panemftum aqua eft de Sacrament! necefsitate . Vinû enim amp;nbsp;pants funt dcSacramentinecelsitate.Sednequemaior vcracft* Multa enim dixit Cypii3nus,quæ ipft etiam aduer-, farij ialfaeflefatcntur.Prçtcreàpapiftæ non poflunt lortiiisrepelli, quam ex hac cpiftola. Dtcit enim ab-£ Hangeltet! praceptts omnino reccdcndatn non

dem, ijua magtfier dotuit Q-fecit, dijcipnlos tjuoejuefacere ohj'eruare debere conjlantws (^forttus. lt;;^lio tn

beat us c^^pofiolus decet,dtcens,iyie[tror ^uod tarn cito di-mtttammt ab eo,qui vos vocautt adgratiam,adaliud Eu' angeltum,niß funt altejut, qui vos turbant, volunt con-uerttreEuangehum Chrift. Sed licet nos aut Angelus'e cceloaltud annunctet, pr^terquam quod annunciautmtts vobis, anathemafit. Artige hîc aures Bellarmine, amp;nbsp;annuncia idem quod Apoftoli annunciarfit,aut Cy-priani Anathema extimefee . Poftremo Cyprianus ex aliquot Scripturæ teftimonijs probathanctradi-tioncm . Videtur igitur fecuodura Cyprianum efle fcripta traditio. Ab hac opinione noabhorret Tho-masP.^.Q.74.. A.6. in Rpfp.Generali; dicitw»«» aqua mifiendum ef’e,qHia hoc conuenit reprafintationi do-mtnica pafiionis.'Vndedicit Alexander Papa :Nonde‘ het in calice domini, autfolum vinum, aut aquafolaof-ferrijfed vtrumquep'ermixtum: quia iJtrumque ex latere etus pafiionefua profluxijfelegitur . Quod fi ita eft, non eft quod Bellarminus Chemnitium carpat , quihoede fcriptatraditione explicat , fed fi vult quemquam carperc, carpat Cyprianum,carpat Alc-xandrumPapam, carpatThpnaam, Illienimidem dicunt.

Christian. Dogmatvm. Cap. io, sSj dicunt, quod Chemnitius. Ide Cyptianus ad Pom-peium contra Epiftolam Stephani,fatis difertè dicit, «9» omnem Traiittgt;o»em ferttandam tjÇe, fed earn qua tn EiMn^elio,ty^pofoloruM Epifolis,e^ adütbusfundatur. In cademEpiftola dic'it ebfiinatianem ejfe , huiaanam Traditionem anteponere dttttit. dtfpoftnont. In eadem E-piftola , Necconftetudo , qttaapudquojdamirrepßrat, impedtre debet , quo minus verttas praualeat vtncat. Nam confuetudofineverttate/vetufiiserroriscfl-, propter quodrebbloerrore,ßquiminiveritatem . Si ifta régula obtinet, iacent papifticæ Traditiones omnes, quæ extra Dei verbum fcriptum excogitatçfunt.

Tertius paterefl: Hilarius.Illedicit inlibro cont. Conftantium ; Nolt vtrba qua nonfunt fcripta legt, R-cfpondco . Hie tantum rogo quit ^pofiolus tubeatj tjuis yipofioltea pradic at touts vetetformam ? die prius, ß reble dietputas,nolo aduerfus noua lt;uenena ,»ouas medtea~ mentorumeoMpofttiones. Bellarminus his verbis duo #b Hilario fignificari aflerit. Vnum ,pradieationecon. fubftanttalitatispatris amp;filij, efi ^poliolteapródicatio^ nif,lieetexpreßenonfitfirtptum, filium ejjè patt t eonfub-ftialem. Kltcmm,nomen iftutmtf ejfe quidem nouum , fedtamenretinendumjicet aonjitÇertptti,quiaeft ^po-ftolieapradicationieonforme. At mi Bellarmine nosv-trumque fatemur. Scimus, enim, ea, amp;nbsp;qux in feri-ptura expreffafunt, amp;quæ neceflariô excadeduci poflunt , elTe in eadem audoritate. Concedimus igitur.id retinenduraelle , ncqueho.ctantum,fed quafeurique traditionesBcllarminus fac. literis congt; formes probate poteft, cas recipimus, quæ verô t)s non funtconformes, cas rcijcimus. Hilarius enim * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lue

636 Lib. q. Ds Principiis lue regulamTraditionum ponir, nempe cenformiM-ttmCKm fams litterts . Proptereà etiatn dicit vocem ifitKritf retinendam efle. Ergo quicquid cum illis conforme eft, recipiendum eft, quod non cum illis conforme eft, illud abijeiendueft. Haec régula Hi' lafij ft obtinct, pericrunt oés papifticæ traoitiones.

Quartus patereft Ambrofius,Ille lib. de initian-discap.i.amp; 6.item lib,i .deSacrament.cap. i. amp;nbsp;i. explicat multos ritus i» Sacrame»tis,t]^i no» funtfirifli-Sed nos non de ritibus difputamus. Fatemui ciiim multO5 ritus non efle fcriptos. Sermon, 34. 3 6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijuadragefimam a Chrißo praceptä. Sed dequa-

dragefima fatis refponfumeft, Sc pleniùs dicemus de cafuo loco. Hoc nunc tacerr non debet; Ambro» fiumhicallcgatum pugnare cum Bellarmino. Bcl-larminus enim fupràdixit ejssadragefimameffe ab poßolts tnflttutd. At Ambrofiushic dicit, tarn 'a Chri-fiopraceptam e/fe. Idern Ambrof.Sermon. 36. dicit fjmbolume^poßoUcumeßeTraditicHem. Fateor, fed Icriptam,nihil enim eft in fymbolo, quod fcriptum non eft. Deinde Ambrofius dicit lib.5.HexanJ.cap. 3. Q^d aperteßnpturarum aubîoritate »0» dtdici, ejuaß fecretumpratereo. Et lib.i. Hexam. cap.6. Satis ejlad feientiam, cjuodfmpturarum dtuinarum[cries compre.-hendtt, N on reótc igitur eötra nos allegatur Ambrofius. Nam fecundum cumScriptura continetperfe-ótam feientiam.

Quintus pater eft Hieronymus. Ilie in Epift, ad Marcell, inquit, nos vnam quadrageßmam ex .Apeßo'^ Ika traditioue,temporenobiscongruo,ieiu»amuSi Sed de Iciunio ante diximus. Et aduerfus Luciferianos hx-

Christian. Doomatvm. C4p. te. 6S^ r^ticos, ixiquit,g«lt;epfr traditions tn EccltjiA tbferaantnr, anbioritatemftbt firipta Ugts vÇwparunt. Refp.orthodoxus; 7Ve»^«»^](r abnuo hdcejfeSccleJtarif tonjuttudinem, Jidtjnale efi,vt leget Ectlefia, ad harefin tTansferai^Scà Wç loquitur Hieronymus de ritibus, nos auccm difputamus de doiStrina fidci,ad falutem necelTaria. Fidei autcm doélrinam totam contincri fac.litterisdacuit Hieronymus fans manifcftè. Ad Tit. 1. Stne antloritateScrtpturarttmgarrnlitas non habet fidem. Idem ad Galat. Spirit us SanElidoElrinaefi, canomcis bbrts predtta e/}:c0tra lt;puamß quidftatuunt concilta,neßasducoAdcra in Matth.cap. 25. de Scrtpturts non habet auiloritatem, eadetu facilitate con-temnitur, qua probatur.

SextusPatercft Auguftinus.llleEpift.ilS.cap.i. dllaautem,quanonfcripta,/ed tradttacuftodimus, qua quidem toto terrarum orbe traditaobferuantur ,dantur futelligt -vel ab ipßs ^4po ft o h s,vel plenarips concilqs, quorît tft in Ecclefia faluberrtnta auEloritas, commendata atque ftatutareiineri ,ßcuti qHod‘Dominipaßio(^'refurreäio, amp;nbsp;aßenßo in eœlumyCr aduentus de cœlo Spiritus San^li, anniuerfariafolennitatecelebrantur ; (^ßquidaliudoc-currerit,quodfiruatur ab vniuer[a,quàcunque fe dtffun-

Quoniam magna eft Auguftini auftoritas inEc* clcfia; ideô diligentiùs ad eum rcfpôdcbo. Quæftio inter nos cft Bellarmine , an quædam Traditiones ( nonfcriptæ fintadfalutem neceflariæ?Tuais. Ego ! nego.Tutuam fcntentiam probii.Q^ailla^quavni-I lier fa Eccleßaßruat^ea vel ab j4poßolis vel à cöcilqsple-^arijscemmendataßfnt. ÂT^wacnïümtaïe,

Quæcunque à concilias, Vcl ab Apoftolis proditâ funt, illafuntneccilariaadfàlutem. Sedqus vniucrfaEcclefiatenetjillavelab Apoftolis,vel à Concilijs tradica fünt.Erga quæcunque vni-uerfa Ecclclîa tenet, ilia lunt neceflaria ad la-lutcm. Hinc

Aliud infers. Quçcunque ab vniuerfa Ecclclîa fcruantur ilia (unt neceflaria ad falutem. Sed quædîm traditiones nonferiptæ abvniuerlà Ecclcfia feruantur . Ergo quædamTraditio-neS non feriptæfuntadfalutem neccflariç.Et perconlèquens feriptura non continet integrant doófrinani faluris.

Priufquam hoc argumentum excutiamus, viden-dumeft de quareloquatur Auguftinus , ne vidca-mur extra fepem vagari. Auguftinus igitur docet la-nuarium.quid agendum fit in ijs,m quibusconfue-tudines regionum amp;nbsp;Ecclefiarû variant , amp;nbsp;in qui- . busconfentiunt, putadeSacramentiritibus, feftis , diebus, Ieiunioamp; Eiichariftia; verùm non de ipfo , ieiunio, nequede ipfaEuchariftia, led quo die vel nbsp;nbsp;,

tempore fint eelebranda. Hæcomnia diftribuit in tresciafles. Quædamfcilicetfcriptafunt, quædam non funt fcripta. Non fcnptafuntduplicia, alia vni-uerfiili3,amp; obferuanturà tota Ecclcfia,quçdam par-ticularia,amp; oblêruanturà particulanbus Ecclefijs, cap.I.In primoordine ponitSa^ramenta, inqu it, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numero pafeetfimis,obferuatione^a-

CtUtmis ,ßgntßcatwneprlt;rßanttj)imts ^focietatem noui po~ fuit eolligauit, Sieuti eH baptt^musTrinttatis nomine con^ ficratus, communicdtio torporu Janguutis tpfius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^uiJalind 'tnfcrtptaris ca/iünuiis^co(tgt;menóiatur . Hine «pparet, licllaiinine,oniniaSacrain6lUa nouiTefta-nxenti cflè-fcrapta. Si igitur apudA'sQsin aliquo priQq tio cft Auguftinus/abokle.caSawanjcpt^, qu?c npn^ fiintferipw «De horum,qu«fcriptar«nt , obfcrqa-, tione , refpondet Auguftinuscap. 5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hacitaque

*ta reJpoadeOfVt ijatd horumfitfaaendum ,ß diuittfScrt~. ft/traprafin/fit’iutiiorttas, »onßt dabttandum ^quin ita faceredebeam/is^vt legtmus. In fecundo ordinç ponic certum diem celebrationis Pafsionis gt;nbsp;amp;nbsp;Atcepiioni» r)omini,itemMifsionisSpir.lànlt;ïIj.///lt;ï(lt;«r«,inquir, ‘jfM nonJmpta, fed tradtta cnßodftttfti i ejna cjutdem toto^ ^rartttnorbe obferitantnr dantMr.tntelUÿ velab^pfif.^ ^poßolts, 1/(14 fknarijs Conctl^Si^ttorrtv/ tfl in'Ectl^/t falnberrinM aufioritas commendataattjue fiatnt^reti^ »trt,ficMti^aod^Domtni faßto.^r^fitrreÜto t^jpenfto-gt;« Coelam,amp;adaentas de.coslo Sptriias §an ilt, anntatrßt-fta filenn'ttate celebrantar.Stfi^atdaltad tale eccarrerit,^ ^aod leruatar ab vniaerßtjtjaaeanq^fe dtjfundttild.eclcßai Cap, I. Vnde apparet eum non,loqui de doä;rina,G;4 lt;ic obferuationedicrum , poftqnamenim aliquos dies enumeraffet, addit generalem clauiularp,;CZ _/i i^atd aliud tale. Ad hoc refpondet cap. 5 . Stmiltter ttiam ob feruandumfi quid horamper totum erbem fre.. lt;laentat Eccleßa. Nam hoc cjutn itafactendaßt,(hfputare^ fifilenttßimie tn/aniaeß. Intertia claflcponit certos diesleiunij ,amp;Euchariniæ.eX/M-t/ero, inquitj,iy«tf fer loca terrarum,re^io»eß]ue variantur,ßsutt efl, quad »llj teianantßbbatho, all} vero now^ ah^ i^aotidte commu.r •licant cerportiür Jan^^umt domtntco,al^ certis dtebus com^ »»unicanti altbi aullas diesintermtttitur, ^ao non offeroy

6ço Lih.7.D^ Principtis turyalibiSabbathetatK^m ^^DominKOyr^ß^incialiitii hmHjmodtamnMdUertipotejt. cap. t. Ad hoc relpodct ibidem . Tar«» hec^enus rerttm bberat habet objentH' tiones, nec di/ciphna vlla ejhit hts meborgrMt,prMdentt^' (^hriflutfto, qMM» vt eo mtdo agat, tjMo a-^ereT^ulerit EC' cleßamyadtjuamcKmjwjortedeftenertt.y biannotonon voluifleAuguftinu,eas prorfus liberaseflc,itavtgli-ibcrjn quibuflibctlociseas velobfcruaret, velnon «bfcruaret. Sed itaefl'e libéras,vtvbi nôobfcruaba-tUGpoüentliberè ntnitti,vbi verb oblcruabätur non poffent libéré ómitri,(êd.propterfcaodaium vitan-dumineo loco feruandaselle.cap. n.x.dicit;

enii» netfue contrafidegt;»y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra hones mores mnt/t'

ÿtMr,tgt;tdiff'erentere{b habendstm,dr pro eor tun,inter tfitos vitttinr'y'joctetate ferttandttmefi. Et in eodcm cap. innt ’J(omamventOyIeiùnelahhatho,cnm hîcfum ,non leinno. Sic etittm tff,adijnamforte €cclejtam nenerts, etus more» firna.ficttiqttam nonvifejfe[candalo,»ec tfnetntjuam ttbi. Hane efle veram mentem Auguftini tatebituripfe Bellarminiis.Iarnexcutiemus argumentum.amp;prius reCpfidebiinusad fyllogifmum principdem, deinde adeum , qui ex eoducirur. Acprimumnegansus Maiorem. Nam non quicquid ab Apollolis,amp; ion» cilijstraditum eft , hoceftad falutemneceflariuni. Intercçteracnim tradiderunt multos ritus,qui funt indifferentes, amp;nbsp;pro rationetemporum, perfonaru amp;locoriim poffunt mutari, amp;nbsp;tales multi in veteri Ecclefiafueruntin vfu , qui tarnen nunc àpapiftis non obferu mtur :• Hoc non negabit Bcllarminus . Hæcigitur Maior.corrigenda eft ; amp;nbsp;dicendum . Quædam ab Apoßolis, amp;nbsp;Concilijstradita funt ad falutem

lutcm ncœdaria. Quam ob caufàm Si concIuGo debet cfle partkularis.Eigo qU3edam,quæ ab vniuerfa Eccleüaobferuanturjfuntad falutcmriecclEiria.Ex laliautcin côclufione pfoximus fyllogifmuscolligl non poteft.Verùm ncerret Bellarininus,dumdito qusdam àconcilijs tradita ede ad falutem neceïïa-ria, non volo, concilia alia quædam ad falutem nc-ceflaria tradidifle,prætcrea,quaefcriptafunt, (cd ea-dem,quæfcripta funt, vcl iterafTe , vel explicafTc. Hæc ad M aiorcm. N une ad Minorera j quæ prorlus nihil facit ad rem, quam agit BcllarminuS. Et quo-niam oftendit fe maxime niti ifto principio, quod vniuerfa tenet Eccl.eGa, hoc eft feruandum, ageex-cutiamushoc principium. Auguftinus dicit.

vniutrßt tenetEccUßa-thoc velalfApofloUi,^^^ (ancüijt *ccepu.E.r^o fcruandü.Ergo,inquit Bellarmin’,ij«ad Etclefia Epmanti tenet,hoc alt Apofiotit Conaltjs accepte oh earn canjnmjirnandnne. Argumentum talc.

Quod tenet vniuerlàEcclcfia , hoc ab Apoftolis vcl Concilijsprofcâum cft.Scd KomanaEc-clefiaeft vniucrfaEcclcIii. Ergo. Hane ede mentem tuam, Bellarmine non negabis.

Verùm in Minore eft petit’o principij.Komanam n. Ecclcfia effe vniuerfam Ecclefia.eft inter nos con-trouerfum,amp;nos, hoc cfTefalfum, oftendemusfuo loco.Hçcdc piincipali fyllogifmo,nucadillum,qui ex co ducitur. he primiini negamus Maiore.Eam n. non effe vniuerfalitcr veram oftendimusantè. Ciim verb Maior particularitcr formatur, turn funt purae particulates. Hæc ad argumentum, nunc quædam de re'ipfa. Toiura argumentum nihil facit ad rem.

N®\çQitn,difceptamu5 dedoârinafidci, Augufti-nuavcrpdifpUUt dcpbferuatione quorundam die» xupip, Hpc difërtè dicit, ne Bellarmin us dicat amp;nbsp;doûtnnam fideifub ifta parte comprchendi, addit ^uguftinus generale daufulam. Etfiqntd altud tale-claufula omnis dodrina fidei cxcluditur. Nulla enim dodrinafidei, eft aliud talc. Ergo Auguftinus ftuftricontra nos adducjtur. Deinde hæ dierum oWcruationes non funt nçceffariæadfaluten), fed feipfa funt indifferentes. Qiiod verb tenöndse funt, non fit propter falutcm, fed propter vitattonè fcan-dali.Hocquoniam negat BellarminiH; diligentius explicandum videtur. Apprimum cius relponfio examinandaeft. «y^lea ver» , inquit ex Auguftino, ftr Itca terr ar am regtontenf^^ variantnr., liberos ha-•hentohferttationes . Si Bellarminus hoc dc quolibet loco intclligit, turn errat, amp;nbsp;pugna't cum Auguftir no., Auguftinusonim vult, vt ea feruentux,inijs locis* io.quibus inftituta funt.Hocprobauiante. Vndç^pparetjamp;ptrriculares obferuationcsefsene-«ffarias fccunduni Auguftipum, Sed. qua nccefsi-tate^num falutis?Non ;fed necefsitatcfcandali-Di-fer t è cnimdicitcap.2.4d^»4i*« venent £ce left am, eins mvremferna,ficMteiHam non visejji/fandale, net ejne»-ejuamttbt. Sunt igituriftjeparticularesobferuatio-nesneceffariç propter fcandalivitationero . At hoc .nfiodPi Sc iftçvniuerfalcÿobferuationea funt tantum neceffaris ,Nam quod particulares requirutlt inijs locis, in quibusinftitutïlunt^ hoc vniuerfales re-quftuntin omnibuslqcjSTgt;i,Scd particulares in ijs loci» Lin .qyibus inftitutKrun.tiaoc.quirijntobftr«a» /. Z “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionera

tionera propter fcandali vitationem. Ergo iftç vni-uerfales requinint in omnibus locis obferuationcrtr' propter fcandafi’ Vitationcm . Per feigiturlufttli-berflejpMptef fcandalum funt feruaridi’. Hoetüftï Bretiriusdiccret,dcbuifsesacquiefcere;VeTÏimquia tibilibuit contra Brentium infurgercjageafieremüs noftrhm ftfittntiarrt argumentis Bellarrn'itllâKa et-ccptiowenfiaióribus.Auguftinus adducit exemj^lum folennctifcP/^ycfci*, quodamp;Bellarmin’alkgat.Padha igit.pttietto die óbferiiare , dïcOpcr feliberunicfse' amp;ihdiffétóhs,propter feandaH vitarionem ef5enegt; cefsariurrr. Höcprobaboek t'.dib.Ewfèb.Ecrl.-Hifr.. capit,‘Jf. «hm enirti irftvP ’Afiaticos amp;nbsp;Europæos orta effet conteotiodeibePafchatis, in qtiaViâ’br Kotnanu3’per/i»aei/er(^»sy ‘reS^( vxor vctbÏsEufe-bïj ) pôfteà’ cgit, ita lis œmpbfita'eft, vt Affdtièi Kéd tinettrttfuuiti morem,StÉUtöjpaei i'etmèrentitem fuum moreni,amp; colerent inter {e'concotdiaimildem narratSocräf-es lib; p.Tripirt.hift. câp. iSj'Sed Hbc Anicötus amp;nbsp;Polycarpus'facefé’lion poftiißent Vfi' ccTti diei obferuatio elictad faffvréneteffytiàlt;Neq; tamcnHecego difputO, quôd »tnprobem4kum-ri-’ tntOi Verùttl enim alicuiüs rcfvtum often den;',‘’fioit efr tent ittiptobare . Et qnôd ad rem iplàfrf attirtet / cfico ncctfç.q-iiSfti efse ad falutem, recoidla?ipiftió-i nis do'mint,‘amp; commetrfo'rare eius bönefici f.-Sdd hbc* ftcerdïertóallqurt dlepton ertnccefsariufn’ptopter* fahrtenFidèdtântùm propter ordiné.Etvtvn'bverbó' dicam;iq0àfcanque obfet Uatioiies neque*3um fide, iTcqmteonibionis mOrib’u'spugnäntes'obfethat vrfî*. tterfa'Eccle(îa,cas cuhi Auguffino'libcterinomnib.

ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xx 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locis

.çgt;. Lib. 7, Df. Pr IN CIP II« ri D lacis Qbfcruabimus; 8i quaS obferuationesnequc cum.fid€,nequecum bonis moribuspugn^nt^sob-feruathæç vel illaEcdefia, cas cum Auguftino li-bentcrobfcruabimus in ijs Ecclefijs gt;nbsp;in quibusler-«antur. Verùrri ne,quis ftariin inférât, hoc vefilliid Apoftpliçum eflc,qiiôniam ab Ecclefia (eryatur.in-quiram in illud pauld diligcntiùs. Nemo ramen ex* iftimetbæcin Augufiinum fieri:eiusenim memoria eftapud me in benedi)ftione.Scd tànrîim verita-tis indagandæ ftudio facip. Auguftinuslt;dicitc^jîr* iMttentw certt dietpafchatii ebjeruanab vtnntrfa Ccslt-fta, tdeo efffvel ab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vel a tonciltjs pieaarijs pre-

je^iam. Hine facit BcHarminus vniucrlalem régula: Omnia (jua v»inerfa Eccleßa objerMal,ea ej}e z^fpojtcltca. Verùm tempore PolycarpiA’ AnicctiyA.ponoli nullum crrtuni diem ftatueriunt. Polyçarpys cnim amp;nbsp;Anicetus prætendebanttraditiones maioîûiEufeb. lib. cap. 24. Eccicf. Hift. L e^jue tmm attt Anicetas Tolycarpojuaderepotuit^vt tufiobjeruaretea , cjuanone-rar lohaimem diJ'cipulftm^J)(ifwnt,veirelt^Mos ^pejioles, cumtjHibM/emperfuerai^obJirßaJJe; Ketjue rttr/atPelj-earpuij4nicet9perpMalit.ea àeferere, ^uatlle dicebata fi tnatorutnmorejeruari. Neqjco temporeînvllocpn-ciliodeeareaâum ôrat.Nam terrporePoIycarpiirt Ecckfia Çhrifïiana nullum concilium, pratter illud Hierofolymitanumjn quo Apoftoli fuerunt.habi*: tumfuit. In eo verô de hac re nihil aéfum eft : vt confiât ex eiusadis, quæ referuntur à.Lücàicap.-i y.

Apofto’icorû .Sequitur ergo certi diei pafeb« obferuationem non effeab ApoftoIisprofeÖam Et ne crimlnctur Bcllarmin'us me detrahere Augu-ftino.

j ChRIJTJAN.. DoGMATVM. Cttp. to, Â9Î ftino, rcfpondeoipfum Auguftinum hocvidere,amp;

1 ob earn caufàm dubitanter loqui, w/ ab Apoftolis, vel àConcilijs. Hoc poteft efle Vei um de concilijs, quæ Polycarpumfcquuta funt, depræcedentibus verum non elt.JHinc apparet nequc omnia Apofto-Hca eileadfalutem neccHaria, Sc aliquas vniuerfàles obferuationcs noneflc Apoftolicas, neque valere l argumentum ab vniuerfali ËccIeGa ad Romanam tcclcfiam . Fruflrà igiturex hisprincipijs pugnat Bellarminus. Alterum argumentumexeodem Au-guftinoexlib.i.dc ]iapn{mocotra‘2)onattßjs,ca{gt;.j. Qmm cenjuetutitnem credo ex zyipofiohcti tradittone ve^ ntentem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inueniunruri»litterijeor/em^

wlt;jMe w CGnctliji pofierorum, ^umen^quta cufiodinntnr per vwiter/am EccleftaM,nan ntft abi^foßolu tradtta.c^ (ommtndaucretbtuiur. Simile eftapud Augudinum Iib,4.c9p.6.amp;cap.i4.amp;lib.5,çap.a;.amp; inalijs logt; cis. Ex his locis iofcrt Bellarminus, quædaro non fcripta efle ad faluté neceflaria. Argumentum tale.

Qiiod vniuerfàEccleGa tenec,hocad falutem cft necefTarium, Sedquxdam non fcripta tenet ,1 ,R vniueidâEcclcGa . Ergo quædam non fcripta V funt adfaiutçm neceflaria.

.'/ Maiorem htûu.s argumenti efl^e.faUâm docuimus a(gqmétO;fuperioïc.Ergpamp;;4^0clùGqy;ra eflc non jaiitoft. Scd ad rçm. Controuei^Ga'eft apud Augufti-nuir.;NiimiJti,qaiabhærcticisbaptizatifunt, rç-baptizari Qçb.çiot. Et rcfpondebat Auguftinus , qpodnon.Iamqaçfiturdeprincipio.exquo Augu-ftinus hqç probat, amp;c afifcrt primùra Scripturam. Vcindc.cotifuetudinemEccleGæ. Negatenim ani-TwWou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xx 4 baptifmum

lt;S9Ô Lib. 7. D E P R T N q.iP 15 s baptifmum fieri debere, primiim qüfe contra pturam cft;deinde quiacontraccwifuetudinertl clefiæ eft.Primam conclufionem pooit,’lib.$.tÔtFâ Donatiftas cap. z j. Centra mandatum '^Dei ejty qtiod Tirnientes ab hitreticiSifiöunt tfltc haftijmum Ghrijtiaccf' feritibaftiT^ntitr, quiaScriptnrarumttfiintonijS non jé' litmofiendftnr y Jid flanèofienditnr multos pfeudoChri^ ^Mtuis, qttamuti non habent tandem chàri'tatïcumfa»-éiis^net^ua nihtlprofiint, ijuacuntjuefanCla haberepO'* tuerunt, haptißnmn tarnen commune habere cum fanblis^ Hoçautem probafleAuguftinum ex fcripturaiilâ-«licfrum eft.Epift.ioj. Feilet ergo Samaritanus,ejuet» Samaritant circüinciderunt, fieri ludaus i vacant cerit iterationts audaCia, (fi id fiuedapud'hitrffiftfia^iurn nbsp;nbsp;nbsp;i

ejuodpritceperat'J)eus^nonabolire , fidap'probare cogti^^ i»ur . Quodß»icarné circuméifihominis noninuenireut locum, ^vbtcircümcifionehtlrépeteremiijma ésnur» efiillntl rnembrum, muite mindsiitueniturlóeusin torde, vbt'Bà* ptifimusChrtfiirepeMut‘:^\.r'g-a.rriC'a^\îCAŸclrimc\ÇiCsni ad Baptifnium .• Vt ÇîirCumcifioab hi'reiicis fada non poteraf iterari ‘dta amp;t baptHhVü^itjüt-GirCumci-fionifuccefsit » aBhxfeticisfadii's nÖpiotuit iterari. DeindeAugufiin. in fenrentijs,Sentcnti ^50. Zgt;na ititiliuitasejtdemfi'fertîè ^fiœminafitlia-èfi^de Deo amp;£(• tleßa,t^ ipfiaÜtttt^f^ùlitres‘fu'fit','-vtergid)tirifsnonpoi‘ tefirepetl,tia neçbd^ttftXiesSlrtrAe în'Iof lib.ô'.quçft'.^^ Prïiereà lib.dè véra St falfa pcenftêntïa'j.tap. 5. Qfil baptisaitur, mortem Qrftcis eiffipttltdraChtdftireprie/ni^ tat,inimmerfionefiua , Infignoenimffificis tjUifejuts in aejuafiubmergitur,tfifiubmerfiusfilpultusoßenditur,Roml 6,Sicut enimfemelQhr'tfi^us crucifixusefi, fie Bt^ifmus

C H RI S T I À N. D^b MÄ Vv RV 10. 6$^ itei^tiusn»» eyî-rArgumentiinTà.re ad-SgbiimitlBnc, efle lcgitimum AnguftinJ ratiocinaridi raodü ne'tiio negabit, qniextra pïæiudiciurfi de hac rccogitabit* Imdipfc Belfarminus fatetnrnon fuiflc eoiMrvjUKf-« fiarndfl-faâo, fed de law-lus- autem eft mandatUaJ, Dei Jitfjaia contra mandatum Dei eft,cqti»I»s.cfti' Ljcetauternhoc non eft palam in verbo Devpofix lurti ^ tatnan martifefte ex Dei verbacoHigi potftft* Hafefcifatiseflentad BcUarinini ^afgumcntuniiciaij AuA güftiökJUJfamen quón’iam dicit BellarmjirmsjqUaB-, Ibonem eflc:, an hæreticorum baptifmanfiitiv^tuni b^piifmfl ? Hoc etiani probat Auguftinuset:Sfi'l‘ prarä'IibwrpiæftionunT.'fcxnginta lexvq.usft» sg*. Pitum'StiprifMaefihar'eticorum , ^EccUßif.i eor/tW' ^y^zte4»rWx-.Epher.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J -'Gxabó; ,

: • ßnäibaptizamftfipvrttnnBäptxffaaeftisiSäred dltQd'qnohgEretiici'amp;siUi jpqui funbin BCtWljs

gt;ii -bâpriaantifr.fiïî'n'nomine Pattis,amp;ipiIij(amp;Spl ■ 'i;ßn(fti. Ergo iftudbqao haferctici SaJCfl^oHci. f’di.-'baptlzarrttirvmim.'öapTt'm'aeftJ inimb’

‘IcêrtJ de Baptifmojcóntib4j)onatifta^ Bb.t,oaÿ^.'l« Extf:a(ßthBlrcam Etolt^ihn JärtpitefP/japtifinftii^^-i fiämoiittfft'extra tat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afXvvt,tUfgt;rxf^'

^ietv BaptiffApojhttas\vjf»i»if “vntfitti pefypunittnfutivrEotiueyßs ;i dthx’ttett hfd-ditai»,t(rffit'(i'ns»^tuißiMifdicafiir ; Et rat)o«éïsrclt;WiC ftb.r.Cöp’. îVibidem

wEb a nthistxitrunt, fitxti èta f^erV Mo» 'vetamt^xn^-^ulévti ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xx 5 antem

.c Lift. 7. D b Pr r nc I pi I« t ■ ) ÀHtein Holnjcnm »oftfmttyVt 'verttentioacctpiantf^ reJt'» ftndoreciptaut t»dhortagt;tfMr,Vllt;ar.aex jjläem libris col-Mgi poflaoc Propterhæc verô apodiétjcaargumct» ex Srriptora coHeétajdicit lib.4.cap.7.j2ÿ*4wpcr-ßieilij ex -vtrtijue latere diJfgt;Ma(tenibui, G-jcrtptxtarunt teftmtoxijifpotejiettam dici,ijxoa veritat deelaraiett, hee (eii}»t»tttr.E.t lib. i. cap. y,Nevidearargxmextuagtf(i exExaxgelaprefero certa i^cx/nenta.C oncludoi iguur Afigufüinutn cx Scriptura probafl'e, hacrdücorüBa-ptifma in nomine Patrra Si Spinitusamp;ndi cönfecr«tum,e{Ie vérumiBaptifma; Cpncludo-iteiri AugnftiPiumexScripturànrobafl'ehoniincmabhç-reiico'bâptizatumnoncflerebaptizandwm. H«ita pofitis non negamuSjEGclclixconfuerudinem mul« tomftfccread tidcmnoftram confirmandam . Nam quodcxDei verbodeduccrepoCTumus.etijillud ita eflêperfe credcre debehamus ; tarnen .valdccom-mouemurËcclefiç confuetudinc,qnando formet ea cum Dei verbo congtult. bTcque fuiflec nccefle vt Bellarm i nü* hoc rarti anxièprobarct. Om hem fenim confuetudihe cum Died iverbo congruçnté hbenter admittimus. Fatemucefiatn , vbi res ex Dei verbo probata fuît, earn ftcûndario ex perpétuaEcdefiæ côfuetudinc'prôbari pofle. Dt^re verô rem quam-JibetpTOspterroIam-cónhtctudincm. vel bonam, vel mxlam cite,, magm timeritafeen:. Eft cnifh aliqua cbn(uet«sdd tnala.Diftindik ii.cap.confuctudinis. Cdr^txvtfdtrni t vffij^fie iengiixti’ixen vdis axSoritatefi, Wr/it» »en-vfcjxeadei ^htftra momexto : vtautirafioue ViMt!dt^a«tiêgemtpÇam.^xmvfrèxecfacris(ane»ibus^ net huntanif legibxs cenßtefttd« ebutare o\/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? ■' -lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fiticx^a

C HR ï ST t AN. Doom A'TYm. Cdf. io. 699-ttncMffacenfuttudoÇeriMiUefl^.}ît-C,.conÇ\itt\xôÀncm, fiiQCiii.Conjuethatnetn laudamHt,ijM contrafidtm Ca^ tholicam nihilvjurparedtgnojcttifr^Et, cap. Frurtrà, Diüinamp;.S.Frnißra,inqiiir,^tttda»ilt;^)rationC^ifi»fii^n-tur, conjMttteUnem ttebis obijnnnt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coJbetHdomattr

fit vtrttatezfmtnotifitinJpirv^gt;Mj.tb-ßcjntendttm,lt;jnodgt;pe\. lifts aSptr,. Santto reftelatstm eß .• ■Hgç, plane z/erttm efl^ ^nódraiio vtrttas conjitetudtniprappnendafint.Sedß ttnjfietfidint verttasfnßxagatitr ,ffiMpponletfirtntttt re^-hwn.SimiliaC. Conluetudo lt;Ci St folus.tl.Mala. Ci vcniate. C,, Si côruetudinecn.C.qui conicmpta, Dtftinftgt;cadem.Hine apparetnon quamlibct con-fuetudinem efle veram, neque conluetudtnem efle rcgulam dógmartum Chriftiaoqrum, fed facra Sefî-pturanvefloregulam amp;nbsp;CbriAißt^otum dogmatuna, omnivn» çonfuetudinumlt; Proinde omnisçonfu-ctudo éxDei verbo examtnaoda eft ,amp; quadó cums Dei verbo epngruit , tuna eft rçcipienda, quaiwdo veroabea difcrepat,tum^ftrcijcienda. Deindcl’ Çonfuctudiïie, quae fuit tempore Auguftini in vni-ücrfaEceJ,efia,argurt)entariadcóruetudinemBccle«i fiacRomânaeiquae nunc eft; eft primuni agertere ad gt;nbsp;fpeciem aftirmatiuè argurnetitari.Deinde eftpetejre. illud.quodeft inpn'ncipiokPleraeqücenim confuw-j t.udines,primitfuçEcclcliæ)cpfn£gt;ci verbe» côgriie^l bant: l^apifticarum verb conriierudinunïplerlt;fqùcà! Dei verbo difcrepant.Hancçflè.veram mentom ArU-guftinimanifeftum eft. Di'it enim de vnit^eEevN clefiae cap. j. F^onatidiamfis,hMdifo, hacdlcist^drihat diett Dorntntts, Sttnt certtltbrßjDontiuici, ^ftorfttif dftbio-rttati^trilt;itttconfentimus, vtrttjuecredtmtts, tbi^^uara^

e . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mtu

•quot;Lib. 7. B P R iNCiPits • mfu~£ciitfi4»i;ibijdtlchtliimuscattfam noftyam,

.i£,^/^»tMrM'^7»€XMLgt;eUarmt»tÀratùtiefrfidf(itit^-^-.Rgumcinta lt;^iE Belîàrmiflus ex^MtftbojcGtra ./ïXiiws addusw, rtfetaftiimus captte fuperiorc.Se-qüitur-vt cxamineirtkseîàiquæ à rationepétiuit^Pfi**' mpm^argumenttirH tili^Mi hafWici rnearKf^ ‘ 7nlt;z/«ww«f. Argniwcntliltt taie.

Quôd aliqdi hçsifeti^i Wiftiunt hoc eftfiïndainen« .Ei j turn:fidti.iSed-âtfqUiivxretici reietfepôtitTra-' n. chtioncii. £.fg«9 l’îaditioncs funt ftifidameri- , oTb tum fidei.'IOJ 3:;p gt;n. rr. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;::i..T^ni. ■

HoràrgunM;nCBmieftMlt;îd!ieùIum,îlt;Iiïnïfi'(!ODclu-fioi oft vniueVfalbî («ftittitt iramp;ftcïalftlj Si ftutidfrt pattiu ' c«laris;gt;«iTnnih}l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clt;wiclôditvr7lt;V«butn

cninv Ôdipnùs vtuaf4lt;«Wi(fedittfi«' j'Ac-dblndefci'i'J' peointflc JundartiiéWiûîIftdei tiutiqiiam'ficgfiVinnus/ JJcif»de.'Maior cfV lÜftsflNon cniip qùicqtlid'reii’-^' CHint biMtifci.bohum eftjhequé qlt;ïkqtilt;?dii4tinlt;enr? malumieft. MHiffa’enimUbônâ f«pè dôquealiqiûd' (iWiitpi rttfhentDtiildb Minor aflyllogfftog. Alî^uienim'hæreticiifeicc^urt't'fra-0 dit jonosgt;,amp; âiiquirpMfelfHintTftidtrionlesq^ per Casi RcvrqrbutrtViofjAlrîü/Mïtth. 15»^ 07MàW.7ÿ}ysgt;.' i^sCJöi’niqSt' 'ibui^'-ki' • ■ • fiuic.'.i;i:q(,M;;-r • 'Sèoundurw Argviwftw'w'fri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentif ifit-

b4)tt}:»ii^idaudtne[i»fw/9itià/ds. Àïgüfh^tüffl'fhio;H -q , hoc eft^pfpcipinm o^ixftdei .Scd offlwss^hiies habfefM^ afUqireswiv--foetudinesncwiçriptas. E.rgoÿHqllæ'conibé*-;

’ /w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tudines

• Argumentum eft incptum. Bellarminus præten-miffa Maiore , in quaCrinomtUQn eft, probatMl-norcra, dequanulläxontroucrfiacft. Nos auteni negamusMaaorem j ricquoiWKiuara earn probabit Bellarminus. Scquerctnr enim excaomnes genres habuifle fidem, quodfalfilsiraumeft. Si autem JJei-larminus ita format argumciitum.Quea)admodum fit in oinniRepublica,ita eti'ameft inEcelcfiaChri-ftiana.Scdin.omni R,cpub.funt quædam leges non fcriptæ. Ergoamp;inEcclcfiaeft aliqua dodrina fidei non fcripta,.Tum eft æquèridiculum. Maior cnim eft fimplicircrfalla. Deur.4gt;8. QMaefigenstta magna, CMtfintflatnta, iu/iicia tufta,fient ejiyninerfa lex ifta, ^namegodo coram vobubodte.ÿ..eVic[\iorum igitur po-pulorum leges fuerunt impcrfeftæ. Lex autem lu-daica eftpcrfeifta. Hoc diferte dicit Dauid, Pfti 19. Leyf /ehoMptrfeiia eft . Et ob earn caufam noluitad earn quicepratn’A^/d/, neque ab ea quicquam detrahi. Minoris'probationem non dignamur refponfione. Excap.cnim Matth.i6, amp;nbsp;y.Marcimanifeftumcft, ludasorumTraditiones eflcmalas. Hieronymus in Habacuctap.u;diciteas camp;Jiercora. Tertium Ar» gumcntùm. Qma Philofiopht non omniafuafiapientta myftertaficrfpftrMnt. Quemadraodum faciunt Philo-fophi.eodcm modo amp;nbsp;Prophctæamp; Apoftolifece-run t.Scd Philofophi non fcripCerunt omnia fua my. fieria.Ergo amp;nbsp;Apoftoli.ac Prophetænon fcripferût omnia fua myfteria. Bellarminus praetcrit Maiorci quae eft controuerfa, amp;nbsp;probat Minorem, qtiæækm eft controuerfaf-Nos autc neganaus JVlaiorem-Nairi

702 Ltb.-'j, De PaiNCiPl is amp;nbsp;Philofopht nonagnoucrunt Chriftumjnum pr»-prcrca Apoftoli SiProphctxChriftum non agno* uerunt? t.Corinth.ijir.

Qüartum Arguraentum.»^i«4 eonftuttttl» vimiegtsfcrtptit. C. cotifuctudo, Djft.i i. Dc confuc-tudine fatis diximus capitc fupcriorc,ciim ad fecun* -eundatn rationem ex Auguüino refpondercmus.

QuintumA^gumcntum.^hlt;^ƒ^£ccZfƒlt;(^ƒ«^rtwlt;/lt;• gmtas, quam altar umfe£l4rum.

Si omnia ad (alutem neccflaria eflent fcripta, tuoi Ecclcfiæ non cflet maior dignitas ,quam alia-rum fcdariim -Sed Ecclcfiæ eft maior dignitas , Ergo omnia ad (aiutcm neccflaria quot;non funt fcripta.

Hoe item argumentum eft ridiculum, amp;nbsp;videtur Bellarminus ignorare , in qua re veraprærogatiua Ecclcïiaefitafit. Illavero nonconfiftit inridiculis, amp;:dubijs incertifq; (cuiufmodifuntpapifticxTra-ditiones) T raditionib. Sed in cognitione.quæ cum coniunétacft.Nudam enimfeientiam non tantùm habent fidcics, fed amp;nbsp;infidèles, imó ipfè Sa-tan.lacob.a. t^.^Diabeltcredunt citremijctttttquot;. Neq; quiequam eft iftorum papifticorum rnyftcriorum, quodSatan non nouit. Eft enim quorundamexijs axiftor. Vel, quod Bellarminus mihi non negabit, totamfcripruram,amp;omncs Papifticas Traditioncs hiftoricè nouit Satan . Si igiturin hacrefitaeftEc-clefiæprærogatiua, viderit Bellarminus , in qua re Ecclefia Satanæ præftet ? Sed cius prærogatiua in ca xe fita non eft. Habet enim hoe cum impijs homini-bus amp;nbsp;impuris (piritibus commune.Venim in alia re

Christian. Do^màtvm. Cup. /t. 705 hxc prxrogatiua (ita nbsp;nbsp;nbsp;,quæ eà Eccleßs propria ;

nempe in cognitionc. i quaejconiunâa eft turn xAiie«‘Plt;i{«.Hxc tantum ad Êdel«s,pextinct.,CÎLni igi-tur Mjiorfalfa lit. Sequitur amp;concliifioncm veram cfle non poflc. Seirtiih Argümchrum . QMacjtm^ d»m mjß’erta ChriJitaM»»»^beptrtMelari.Ç^oé non debet reuclari.hoc non eft icnptum. Sed quxdam myfteria.Chriftianereligionis non debent rcuelari. Ergo quaedam myfteria ad frdem neceffaria no funt fcripta. Nosnegamus Minorem. Bqllarminus pro* bat earn. i .Qum tn mtjfa funt ijMJumßenitetcfultäda^ Refpondeo^hoceflepetereiliud, quod eft in prin-cipio. Nosenimnon loquimur deemeniitisMiflas facris; fed loquimur deijs, quxChriftus adfalutein Aftdem noftram inftituit. Quod vero adEuthari-ftiamatttnetjéius ritus, amp;(ubftantia quæcunque ad earn pertinent, fufficienter ab Euangeliftis , amp;à Paulo deftripta lùnt.Deinde Apoftolus aft.uCor.x. ftpientia lo^juimur inter perfeQtit. Prætereà hoc modo hxreticiargumcntanturapudTertull.dfiPræfcript. Et apuft Irenæum lib. 3,cap. 2.Ex hisomnibusap* parct, omnes traditioneseftereijeiendas, qux pu* gnant cumScriptura, cas verb retinendas, qux non pugnantcumScriptura , amp;nbsp;funt ad xdificationem vtiles. Conftat item Scripturam effeomniumTra-ditionpmnbrmam amp;nbsp;regulam ; denique omnia ad falute ncöeflaria, vcl exprefsc contineri in Scriptura, veliuftisraiionibusex ea deducipoflc. Ritits item omnies-ex Scriptura examinandos, amp;nbsp;ad ædififïtjo* ncm referfdos effe.Vndclequituraducrfanos prin-cipium petere, quotiesaliquid probantperTradiR !tioncm.

tionem i t|ôæ veljA-Scnpiuiafxprefla non eft, vel ex ca dedoci non porefr,, vel deniquecum Scriptura pygoat,amp; contrauerfum probate per cotrouerfum.

y itsonc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.'s'j. _

Reÿthe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijMliuiTradittones dijudit^iri-vult,

•(? Vperiorc capite excufsimus argumenuà re,quaî OBellatminirs pro traditionibus attulit.Nuncex-aminabimus eius régulas, lt;|uibus omnes Traditio-nes dijudicäri vult. * -y

PriraaRegula. Quando •ywÄoyä Eccleßa ampltilitttr,M)tlt;juam de^ffuifidet, cjnod non reper-ttnr i» Scripturit dininis y hoc ofiex^pofiolorumTradttiene. HancRegulam probat, quia Ecclcfianon poteft er-rare.-Hociamrefutauiin’ antè, amp;nbsp;prolixiùs fuo loco refiitabûnus. Quantum verb ad præfentem locum attinet-, dk'imus eum petere principium. Deinde exempla non quadrant. Primum exemplum eft, ^Perpetua Ktrgtnitat tJM^artttMatris‘Dotnint. Sed hoc non fempcr tenuit vniuerfaEcclelia. Bafil. Homil. de blatiuitat. Domini. Deinde implicat contradi-äioncm. Dicit tnim,mhil ejfe de fide,ntfi tjuod ‘Dens per Prop^ietAS, t^pofiolos reuelauit, vel quad eui-denter tndt dedncitur . Sed hoc Deus ncque per Prophetas, nequeper Apoltolos reuelauit, nequc .eijidentcr tx eorufn fcriptis-deduci poteft, neque prïHiftluÆcclelîa ita iudicauit.Alterum exemplum eitCanon Scriptnra, De eo etb fufficicnter diflcrui-mus primo libro, tarnen quadä iteranda funt. Dicit «öimCanonem,quem fequitur Syn agoga Romana.

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflc

Christian. Ûog’matvm. Citf.n. toj cITe reccptü ab xn jucrfa Eccleßa, amp;i ob cam cauûant efleApoftolicôiVerùm Ecdeiîa,quçApôft.olos{c» quuta eft,non tcnuit iftû Canoncm. loIeptamp;n.Jib.fé.-cont.Appioni longe aliter numerat.IdéfacitEufebi, lib.5- Cap;8. Et Melito apud ßufeb. lib. 4. cap. 16. Sed neq;Origcncs numerateutn.Canoncm,Euftb. Iib.6.cap*i8. NcqucCypfianus in SymboloîNeqj AthanaHusin SynopCnnequcNazianzcnus in Car-minibus de genuinisfac.Scripturçlibris:nequc Hilarius in prxfat.in Pfalm.neq; Hicronymusio Prologe Gaieato-.neque Concilium LaodiceuinCwJ?« ' Vnde neceflarià fcquitur, aut It omanam Ecclefianti non effe veram Eccleliam, aut antiquam iûamEc-cleliam non fuifle veram Ecclefiam.Naro lîExclefia non potefterrare.amp;illeérrat.quiTraditionesApo-ftolica»gt;qu3efunt.fidei dogmata, vel n^ligicj: vel corrumpit.ncccflceft.velRomancnfesnon efiève-gt; ramEcclefiam, vclprimiiiuam Ecclefiam , in qua Melito,Origines, Cyprianus, Athanafius,Nazian» ïenus, Hieronymus ,amp; Patres Laodiceni vixerunt, non efle verdm Ecclcfiam » .Eligat Bclliritiinus,^ quod volet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;.

t^uidferuatftjuodnemo confia turc potuit^n^i Dc»s, Probat eandem regulàm,codcm modo, vt prîoré .Eius exemplum ponit])^cdobaptilmum,8c. baptifinnm hiereti-^ coram effe ratum. Sed næc exempla non quàdran». Bellarminuseniinloquftur de ijsTraditioriib. qu« prorfusnon feriptæ funt. Hæ veroferiptae funt, non quidé explicité, Scdita.vt vtraqjexDcivcrbo necelTariô dcduci pofsit, quemadmodum antéprOA

70«$ V Lik 7« De Pr I NCI pi is bauimus . Qtwd àuteih4icit^a/lt;’/;'lt;u»»o» /)0j^ bt-ft^mo uiiäontatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;iam a Çhrifia habeat. Hoc '

veraiii» eft;Etir(deTnferimusMatrin3onium,amp; rcli-Qua emencita ßcratnenta non habere auftoritatem afctEGclehaRomana,qùiaeam àChrifto nohabent.

• ' Tcröa régula eft a Id ejued igt;t vmtterfii £tcleßa , •mnibiaretri Utnponbtts obJerftatU eß, meritb ab ^fo-flehtcreditMrt»fittMt«j».\Ä.\xi\x3 exemplû ponit. ^«4-» drt^ßmam. Refpondco nullum dogma inter papi' ftas äz noscontrouerfum-efte, in quo vniuerfa Ec* elefia omnibus retto temporibus diucrftim à nobis fenfît.lt;J^d ad'Quadragefimam aitmet/conftituc-' ram hocfoco nihil de eadoqui,ne ordinemdifputa-tiohisgt;turbarem . GogOr-tamen Bellarmino aliquid refpotidcre. Dico igicur,vel Quadragelimam papi-fijram-non efleTraditionem Apoftolorum Sc Ec-clefiaitjpapifticam non efle veramiEcclelîam; vfl primitiuam Ecdeiiam non efle veram Ecclcfiam,amp; QuadragefimamEeélçflçPrimitiuæ non cflcTradi-tionera ApoftoIorûJRaîiôieft mantfefta. Primitiua cnim;Eccfefia non^Habuitr talem Quadragefittiam, qualem habetSy nagoga papiftica. Hoc derhonftra-uimBS ântè. Sngitnr'non eft vers Traditio Apofto-lica^^Uiwn tenet vniuerla Ecclefla ? tum-.Quadrage-fima papiftiça non cft Traditio Apoftolica. Nam earn non renuit t'ota primitiua Eccletia. A ut fi ilia rfbn eft vera Ecclefia, quæ non habet Traditioncs A poftolicav.t um vel primitftia Ecclcfi anon eft vera Eèclefia, velSynagogæRomananon eft vera Ecde-fia J Marh'quam Quadragefimam Papift« habent,( cätfii'^n habent omnesyeteres : amp;quam vetercs . ■-uiu- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habile-

Christian, Dogmatvm, C/tp. ti. •jap habueruot,ea non eft tpfa , quamhabentpapiftz. Deinde tres hæregulæ non funt ver« Poteftenim tocavifibilis Êcclclïa errare,amp; moribus amp;nbsp;doârina, quemadmodum fuo tempore probabimus. Alterum exemplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmagiuftm, quern conftituitSy*-

nodus Ephefinafecunda. Refponderous cam Syno«-1 damimpiamefte ; aeproinde nos eius-aodoritate. non teneri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;, ... 7;

- Quarta Regula. QttoJomnei patres velinvnttml«’- ’ cumtengregatt, velt» shtterßs leas tie ea^em refdrsbentes vnanimtter dtcunt ab e^poßoUs co»fittM»gt;»eßi ihoc eß ab e^poßolis tradttam .Scd nullum dogma inter nos ficpapiltascontrouerfumeft, dequoomnes Patres cumpapiftis idem dicunt . Deinde omnes patres nunquam fuerunt in generali conciiio congregati. Poftremô dicimus generale Cocilium poffeerrare, amp;nbsp;f»p£ erraffe.quemadmodû fuo loco oftendemus.

Quin ta régula. Qwd tenet ifia EceUßa, in ^ua efi c»ntta»a fuceeßto abApofiolis, hocefl verum i .Hoc fei-liûec eft illud, de quo contendimus : Nempe quic-quid tenet R. omahaEcclefta, hoc eft ab Apoltolis traditum. Yerùm Bellarmine, Si puer in fenolis tê-cum difputans dicerct, Domine prcfbytcr ego tecum difputabo,modó concédas omnia vera elfe,quç egodico,an nondiceres ridiculumeffê.Iudicaigi-tur.quid de vobisfentiattotus mundus .Nos accu-famuamp;RomanamSynagogam multarum hçreleum, amp;nbsp;hocprobatum fuit indifputationeLipfica, Pof-fiacena, Qxonienfi , amp;aljjs innumerabilibus, ponitispro principio, verum ejfe ,lt;^uictjuid tenet^Rp-mana Eccleßa. Si guftafti vnquam principia dialeéti-

7o8 Lib. 7.DePrincihiij ces,refponde,nûmne hoc fit,quod pucri in fcholit difcunt, petere illud, quod eft in principio .Hocide' tuis rcgulis. Nos veto nullam ex omnibus ijsàgno-fcimus.Ergo vt veftræTraditiones funtcôtroucrfçî ita etiam hs rcgulæ funt controuerfx. Si autem ligt; bet,redpe vnam rcghlam diuinam pro quinque tuis Icf bijs^Noidtcimus vntCM» (^ftlamSacram Scrtfttt' ram effe regulam norntam omntnm papifitcarum traJi-’/toHum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatenus^um hac régula congt;

gruuntjftint bons, quatenus verô ab hac régula dif- ' crepant.funt mal®. Atque hæc de his rcgulis.

n; i:.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' *

Verbum^tt eentinere /trjfßam tieilrinam falatit prtbatMrtx'Deivtrbt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u;

Ç^Vporioribui capitibus refatauimus argumenta, Oquibus Bcllarminusprobarc conatus eft , ver-bumPcifcriptum non contincfcpcrfcftam doftri-narti faJutis. Sequitur vt nunc noftram (cntcntiam Sc explicenjus, amp;nbsp;probcmus. Nos verb dicimusbniné doftrinam fidci,amp; quicquidad falutcm neceffarium eft,con tineri in verbo Dei fcripto. Argumenta qui-biishoc probamus, funthxc.Primum , Quianon dcbcmus ad verbum fcriptum quicquam adderc , necab eo quicquamdetrahcrc. Argumentumtalcj

Ad quod nihil debcmusaddcre. Sc de quo nihil dcbcmus detrahere.hoc eft perfcftu, amp;:omni-busnuihcrisabfolutum . Scd ad verbum Dei fcriptû’nihil debemus addere, ncc ab coquiclt; qua dctrahcre. Ergo verbum Dei fcriptum eft perfcdûÿamp; omnibus fuis numchs abfolutum.

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perfc-

ChUITTAN. Dôr.MATVM.'C«^. /ƒ. 70J ’ Perfect io verbi Dei in eo côfiftit, quôd continet integram doörinam falutis. Verbum cnim Deicft doótrinaralutis.loh.ao,31. Rom.i, 16.Si igitur per-feâumelbcontiiKt perfeâam doétrinamfalutis.Si verb npn continet perfeftam doétrinam falutis, non eft perfedum . Bcllarminus Coneefla Maiorc ne-gat.Minorcm.Nos probamusMinorem.Dtut.4,2. Non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbitm cjutd ego prMipio vobis,nee^ue di-

ini»uetalt;jutclt;jieamexeo, Et i 2, i2.prMi^ fwvobis , cfijiodietà vt fäciatis, non addetù adtlludt noijttfdimtnHetis exeo.aclhrminus refpondet,primo. Molen nö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de verba jeripto .fed de verba vina vane

ttadito. Hoc verb elfe perfeftum.illud non item.Vi-dendum igi tur,num Mofes agat de verbo fcriptOjan vero de verbo nonferipto. Ac prinnim extra con-ttouerfiam pond, Molcnageredecoverbo, quod iDpiriino audiuerat i Sequod populus obferuare debebat, Exod. 14, . Venit er^o tJM^e, nbsp;nbsp;narr nuit

populo omnta verba lehoua^OfnniatfMe indtcia;^ répandit totus papal us vocevna, nbsp;nbsp;dixerunt, omnia verba^ijiM Io-

cututejUeheua, faeiemut. Dcu.i8,j. vtcuj}odtM omnia pracepfas ejjta tibipracipiobodte. Deut.iy, i6.(J^ale-diiiui i^iti non flatuertt verba legis ifiius, faciendatlla^ Dcutf i 4.Ä4 Thanite cor vefirum ad omnia verba, tjua ego te/hßcor ödsterfum vai hadie.vt pracipiatiieafilijs ve ‘ fnisi pt cajlodianti sfr faeiant omnia verba iegis tfhus. D e hoednquam verbo cuius Molcs bislocis mcminif, loqui Mofcn.extracontrzSuerfiam pono.Quod nifi RéUdrminusconcèfleritjént aliquod Dètvcfbum, qoodlt;nçq«e Deus Mofe praecepit, tseq^epopulu» ohfeniàrè'dobuit'.Vtrumque ablurdutn.'Loquitur

710 • ' . Lib, T. De PUdNciPiiJ IT 3 igitur Mofes de co vcrbo, quod Deus przcepit, amp;nbsp;populus obfcruare debait. Sed hoc eft fcriptum. Nam vbi ille dixit. Exod. 24, î • Vemt er^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cf

narrautt populo omuta verb^Itheutt,omma^ i/tdiciaiSiC. ibi paulo poft in eod.cap.vcrf.4.dicit,er feripfitMoß emnMvtrbalehoua. Deinde verbum illud , de quo •Moles loquitur,cft hoc, de quo fcriptum eft, Dcuf« Zjiió, tj^alediiiutcjuinonflatuerttverba legi}hmtU‘ Sed hoc eft fcriptum. Paulus cnimad Galat.cap. J. J o. hoc cxplicans,inquit. Execrabilis^utftjuisnomafi' Jirit tnommbus, tptufcriptafunt'in Itbro legtt gt;nbsp;Praetcrei de quo dicit Moles, Dcut. a 8; i. Ktcnflodtasomnia ^pracepta, t^uae^o ttbi pracipio holt;ite,hoc eft verbum id* de quo loquimur,led illud eft fcriptum. Dicit enim -eodem cap. verf. 58. 2V«/î cufladtensvtfacias otnnnt verbaltgfsiflins^efuafcriptafHnt tnlibroifi9 ,'lt;ftsdt ne* ceflario fequitur, Mofen loqui de verbo Icripto. Qui.n Deus hoc difertè docet apud loEcap.i. vcrf.8. J^onrecedatltbertßeaboretuoyfed meditertsin eedieac noile.vt CMfledtas,e^rfaciasficundum emne, ^ttodfiriptit tßineoÄdcm docet lofuecap. a j, 6. rtcußodiatis,dr faetatis^niei]utdfiriptum eßinlibro legis tyÇCofi, vt non recedatts abeo.neejue ad dextra,netjue adfintßram. Con-cludo igitur, Mofcnloqui.de verbofcripto.Hac re» fponfioncBellarminusdeiedusquçritaliamjncmpc Deum non mandate, vtnihilaliud lèrvemus.quàm id,quod ille nobis præcepit,fed vt in co, quod pr«* cepit, nihil mutemus, veladdendo vel minuendo. Sedhoccft limpliciter làKum : difertè eniin dicit, Q^dpraeipto tibi,hoc tantîtmfacita, nec addas ejuictpna, neqste minn/u. Deut. 12, 3 a. Vox enim cxcluhua, in - i.,j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo

primo mfembfoJ amp;nbsp;vox generalis in fecunda mcnï-Dro,oninciftam Bellarmuxigioflam tollit. Deinde ilia Glofla licet faKàfit’.tamenBelIarminuni non ill' uat.Traditioncstnim»delt;](Uihnscum papiftiscon-tcndimus^ mutarunt en j us prçcepit^iitnp plané ex.dwmetro cum Dei verbo pugnanc» vtfuo loco ofteodemus.Poftremofi Deus prseccpit,vtin gt;co,quod nobis mandauit, nihil mutemus ^addéndo Yel minuendo; turn verbum fcriptum eft Lydius. la-.pis ,amp; régula omnium iftarum rerum, qUäepraftcr verbum Dei obferuantur . Ac proinde quatenus Traditiones congruunt ad ißam:rcgulan),funttol-lerandæ,quatenus verb non congmuntjuntabijci-endae. Sed hoc vult Bellarminus. Ergo pugnat eupa Jua gloflaiEtfi hae refponfroncs vcræ funt; tarnen li-;huicBellarmino fuam fententiamaliquoargumcto probarc,quodexcuticmus.Djicit, Lictrt ali^ttùiad ■verbuf»/ctiptum /tdtitre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fPrafhett, -niÂpaftdii

Qiuod cnim Prophet« amp;nbsp;Apoftolî ex officio fibi jnandat'ofecernnt,hoccltamp;papxlicitunuSed Prophet« amp;nbsp;Apoflioli «x officio fibi maodato addidcrunt aliquid adrcriptaMofis.^rgo.ad-'ijü i dcrc aliquid adverbu fcriptucft papæ licitû.

NosnegamusMaiorem. Najn nohquicquidli«-lt;iiitgt;Propbetisamp; Apoftolis,hoc licet papç.Illicnira fijßfuntcx Deo, papa non eft ex Deo. Ulii'ucrunt ^Deo immediate vocati, papa verbncq; mcdiatègt; nequc.iminediatèvócatus eft, vtfuoiloeóQftcndc-iitus . Dcniquc, Prophßt«amp; Apoftsoli h^buemnc T eftimoniuffijqùod non polsift t errare in doftrin.-»»

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yy 4 Pap*

Papa.‘verôhocTeftinioni«m non habet. Imô vtilli veritäterti propagauàtont, ita papavcfitatemoppu-gnic ,.vt Cuo loco dêmonfirrabimus. Oititnus igitur ►maiOTcm eflc falfatn i Oeinde amp;nbsp;Minor non cft (îm-pliciier-vcra. Eft enimambigua.Addereenim figni-ficatialujüid apponJere, quod priùs prorfus nô erat; deinde addere ligniftcat, id quodpriùserat,clariùs expJicare,veI ad id, quod priùserat, clarioremex-plicationé adiungere. Thom.par. î.quæft.Âo.Art.?. Arg, i.Hçcitanorafünt, vtjpbationenon fitopuS. Si'de priore fignificâtione agit Bcllarnunus, tum Minor cft fimpliciter fâlfa . Oodrina cnim, quatn prophetxtradiderunt, illà non eft alia dodrina , quàm illa,quam Moles tradidit.Sed prorfus eadem. Éfaias enimS. 20. «XdLw^fwf^T^/wtfwÄ.SiEfaias omnia vult ad legêm examinari,ncque quicquam in dodrina fidei recipi, quàm illud. quodfcriptû erat in lege ; tum fcquiturà^rophctis non aliud in dodrina fidei tradi, quàm Mofes ante tradidcrit. Deinde lofias cultumÉXeireftituit ad exemplum in lege præfcriptum, 'i.Rc^ajjj.EtEfdrasNeh.S.i.Hinc apparetprophetas non tradidilTealiam dodrinam, quàm quae eft in Mofe.Sed ne Apofioli quidêaliam doârinam tradiderût.quàm quæ in V.T.erat, Pau-lusenimapud Luc. Ad. 16,22. proteftaturfenihil docuilTe txtra en,, ijunfient in tj^oje(fr Prophètes. Et hocpercnumerationem omnium articulorû Sym-boli Apofrolicidemôftrari poteft.Namomnesarti-culi fidei in Mole comprehenduntur, amp;nbsp;omnis dodrina Apoftolorum contineturSymboloApofco-lico. Ergo omni$ dodrina Apoftolorum etiam in fpecie

ChrisYTam. Dogmatvm. (ap. ij. 715 fpecie continctur in Mofc.Deinde Chriftus amp;nbsp;Apo-ftoli Icmper ex Mofe, amp;nbsp;Prophctis fuam doârinam probarunt, Luc. 14,17 . Etincipiem a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;db

emntbus Prophetij interpretabatur tlUs inammbusSm-ptnris, ^ua de Jifiripta era»t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Suadem ets,^M

de Chrifiefttnt, ex tj^oje Prophetis à mane ad vejpe^ ram.Prxtert^, Apoftolos non docuiflcaliam do-drinam,quàmcam,quam Mofes amp;Prophetæantè tradiderant, conftarex A6I:. 17.11. Bcroënfesenim fcrutabantur rcnpturam,amp; Pauli concioncsad (cri-pturani cxaminabant,amp; quoniam cas cum fcriptura congrucrc vidcbant, ideô rccipiebant. Vndè mani-feftè fequitur Apoftolorutn , amp;nbsp;Prophetarû dodri-nam non diucrfarn cfle.fedcandem. Poftrcmo idem iudicauit primitiuaEcclclîa. lufl.in Qüxü.Qu^efi lex; e/i EtMngelium prlt;tnM»ciatit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efi',EMdngelidm t

Eßleximpleta. Eodeni modo Ircnæus lib^ 4. cap. 6^. Legtte dütgeuttfts Exangehum ah ^poflolts »ehtsdatXMt (Jr legiteddigentiM! Prophetai (Jr tnxentetis vuixerfam a^ionem, omnemdoilrinam,(^ omnempajüonew‘Do^ minipradi^iam i» ipfis.Viieronymas inepifti adDa-mafiim. Qj^ijttid tnl^.T. legitur, hoc idem in Euange-lia reperimus, (Jr lt;]uod in Enangelioftient leilitatxm, boe ex riT.anüontate deducitnr.Vndc lequitur non aliam dodrinampolitam clTe in N.T.quàm quæinV.T. «rat. Si igitur adderc in telligi tur in prima ligniEca-tione, falfacft minor. Siverô addereintclhgiturin fecunda fignificatione,tunc pugnat line aducrlàrio. Fatemurenim N.T. efleexplicationem V.T.No-uumenim Teftamentumninil aliudeft, quàmira-pletio amp;explicatio V.T. Ab Jrac item refponlione y y ç deiedus

deiedus Bcllarminus.cxcogitat tertiam 8e dicir Ve~ tus 1 efiataentum txf lieert fer Neuum, N.Ttllamtn--turn fatentia ejjii» vetert, vel tnvMnerfalt, c^reodetMtàe Traditiottes ejfe iit Notto Tefiamento. Sed quod dicit falfutn eft. Vetusenim Teftamentumnon tantùm potcntia continet nouom, nequc tantum in vniuer-fali; fed etiam adu, amp;nbsp;in fingulaii. Nullus enitne^^ articulusamp;deiinN.Teftamento, qui nonexprcffus fit in V.Teftamcnto .Hoc per indudionê omnium articulorum poflet oftcndi.Et Chriftus atque Apo» ftolihocfuoexemplo comprobarunt.Nullum enim fere caput eft in quatuor Euangclijs, vbi non ftn-ptum eft, hoefaSittm eß, vt intpleretttr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firip/tau

erat.lrenxus lib.4.C3p.ö6.LeciteMigenttfisProphets, ((7 inuenietis vninerfitmaÜtonem, omnem do^ritM’^f, (iromnem paÇtonem‘Domini noßri pradicatam inipßs^ Deinde Traditionespapiftkæ non explicant N. Tc-ftamentum.fed illudobfcurat.imo illud^vtar phrafi Chrifti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Nam ex diametro pugnant

cum verbo Dei,vt fuo loco oftendemus.Prætcreàfi Traditionespapifticæ funtexplicationes N. Tefta-menti, vt vult Bellarminus, turn illorum rçgula amp;nbsp;norma eft N.Teftamentum. Omnis enim textus eft fuxgloflæ régula , amp;quatenuscum coglolFacon-gruit.eft bona, quatçtjus cum eo non congr uit, eft mala.Eodem modo, quatenusTraditiones cum N. Teftamcnto congruunt, funt bonæ, quatenus ab eo diftrepant ^funt malæ 1 Sed hoc non vult BelUrmi-nus.Implicatfeigiturcontradidione.Hæcctfi vera fiint: tamenlibiutBellarminofuamfenrcntiam tribus argumentis probare x ftUS nobis examinanda lt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• vY nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt.

torefl tnfimtne ^ tta traditio»esjjtht i»N. Tiflamentt, Sed hoc drgümentum iudicamus indignum elle fponGone. Secundum'Arguipentum, Q^prohi’^ huiofanguims fH^ocatt non efi, in K.Téfidmento.Nttf^ ^namtntmtn^U.Teflarnento/irtpinm e^, nonUcereTi-fiamentt nom temporeedere fangutnem /M^ocatum. ht hoc dilerte ßriptum eft, Alt;ä. 15.Sed quod dicit, eft falftim. Sçandalum cnim in Vcîcri T .prohibitum eft. Num.p. I ó.Proucrb. 18,10. At infirmiludxi pcrefuinfufFocatiofFcndebantur.Ergohocfuit titum.Etvt hoc comm odiùs mtclligaturdn ifto prç-ccptofuerunt duo,vnum morale, alterum circum-ftantiale.Illud fuit vetitum, amp;nbsp;adhuc eft vctitum, 8c eft immutabile. floc verb non eft, vetitum, amp;nbsp;pro rationctempoium, locorum amp;nbsp;perfonarum muta-tur.Infirmumigitur offendere fmapliciter,fuitvetitum .Hoc verb per eCum fuffocati facere, non eft Veïitum.Verùmcum fetalis daietoccafio,vtaliquis perefum fuffocati offenderetur, turn illud etiam «rat vetitum. Vbi verb lalis occaGo non amplius metueda erat,tum deGnebatefle vetitum .Tertiuns argumentu, QntitSitcramentaN.quot;Teflamentinnfljuant fitnt iny.Tfftatftentomandata, Eftigitur aliqua dlt;r4 ' ârinaGdei NouiTeft.quæ non fuitin V.Tcftam* Sed Antecedeqsfalfum eft . Paulus enim in i.ad Gof.cap. hOs J. dicit omnetin Alt;iofinlgt;aptii:Mt0S efli nnbe mari, omneseandem eflam Spiritnalem edifle, G-omnei euhdem pot urn Spiritualem bibifli.Vnde appa-hetBaptifroum amp;Sac. Cœnam etiam fuiflein V. T. Quod autem reliqua papiftiçaSacramènta quinque

non funt in V.Teftamento.inde non (cquitur altani cfle doctrinam fidei in N.Tcftamento,atque in Ve-Mri;Scd ifta Sacramcnta fa Ifa efle, 8i it C hrifto mini-mè inftitura red-è fèqu itur. Hinc igituT apparet V«' terk'amp; N. Tcftamenti eandem dqdfinameffe.Qili» igititrad vetus nihil addi licuir,-m3nifeftmn eft,amp;«d nouum aliquid addi, illidtum effè. - •

J' Secundum argumentum , Qüia. non dcbcmuJ qukquam cuangdizareprçter id, quod ab Apofto-liseuangelizacumeft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-l. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Illa dodrina, praeter quam aliud nihil debemu* ■ docere , perfcöam habet falutis doärinam* u Sed EuangeHiim (criptum eftillud, praeter quod aliüdnihildebemus docere, Ergo Evangelium fcriptum habet perfedam falutis tquot;--- dodrinam.

Doddnae Euangehc« pcrfediö eft; vt antè dixi; eontineredodrinamdälutis. Aduerfarius conceffä Maiore, ncgat Minorem. hc primum refpondet ad ftibiedum Minoris, A: dicit /joc »an Äe Euaitgelioferi-ftiK,fed de Efun^eito (redite Mccipie^dmn r/yè.Vidcndum igitur , de quo EnarigéltolôqtiàtUi^Pàytus » an de Tradito, an verb de fcripto 1 Bellarmibus dicit eum loqui deEuangelio non fcripto, fed tradito , qura, inquit, tjtiod euangeiizauimus fripfimusvobis. Argumentum wlei quot;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quod euangelfzatum eft, hotf* habet perfedana dodrinam falutis.Sed quod fcriptum eft.hoc ' '' non habet perfedam dodrinsrnfalntis. Ergo .■ quodfcriptumeft , hoc norieftilludjiqiiod tuangelizatum eft. •• r iio.îl- cetp

Christian. Dog'maTvm, Cap. ij. 717 *WorrcRa rcfercnii hoc argumentum . Quid re« (pondebinfus Machometanit, quando audient, nos Habere aliud Buangcliura, qùàniillud,quod fcriptû eft?Qucgt;d fi icxercs hzretici reuiuifcerent,qui idem iHîrmant, an non in manibus habcrent viâoriant Contra orthodoxosi Verùm mihiboc tempore di* *putare, non queritari propofitum eft. Negamus. igitur Miqorem^amp; dicimus Euangelium à Paulo Cuangclizatumeflcfcriptura. Primasatio.Quiaipft Apoftoli alftrmantle omniaillafcriberc.quælefus docuitamp;fecit.jLûc. I, V Vifum'efieiMm mthiemma firilKre,vtaitMifeaf earHm reram veritatem, ^aiaaäi-tioaeaceefijrt. i.Ioh. u ^.Qaed vidimaty^aadtaimast^ liteannaneuiatas v»lus,Sit hocfsrilfimMJ vobif. Argu*-mentum talcifi« ).1.1 gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.r.nt'.T

■Diâaamp; faôaChriftiluntftriptajSed quz ApoM ftöli cuangélizarunt , ie», funt difta amp;nbsp;fada (• Ghrifti. Brgo quod Apoftoli euangelizarunt, hoccVpfétipcum. i i. i.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

I 'Maior cft'manifefta ex locivfuprà notatis. Minor potcltprobarreX omnibusconciooibus Apoftolo-» rum. AtdiCet BeHarmirms/w« omnia dtSa (^faÏta Chrtlh.ejfe firépia-. Hocnon negamus. Sed refponde-museafcriptacfleiquxad ralutemfufficiöt,Ioh.aoM }I'Auguft. in îoliamTradat. 49. 'DemmajChrifiat malta dixit feoit^ qaa/iripta non font , (leila aatt faat^ tjaaßila/i credenttarafiefficerevideitaatar, Ac proinde Icriptum Euangeliumcontinetomnia,qiizad(alugt; tem neceflaria font. Sccunda ratio, Quia Apoftoli idem (cripferu r,quod przdicarunt. Phil. ), i. £adem, firibere volrù mt i^aidem haadpiget : vobu aatem tat am '

t Joh. 1.4. Et htufirtbimHivobis. X.Pet. i, 11. JVoM ntgUgim vos tieißisfemper cemmonefacite. Vnde cut- • den ter colligo, Apoftolos eandem doârinam pitf-' dicaiTe, Sc, fcripfifle ; :Sed prædicarunt Euangeliuitl Chrifti. Ergo amp;nbsp;fcripfcrunrEuangeliumGhrifti« T ertia ratio, lt;2**^ èy^pollvbaihitprteiiicaritnt, niß^ued inK.TifiamentotJeriptsifnerati|gt;i .Separates EstattgeltHm Dti,lt;]fiod ante promifirat per prophetasfitos. Vnde apparct Euangeliü iam ante à propnctis pr«-nundatum fuilTe. Et Heaquis hor deprophetijs noo ân'iptis accipiat p addit Paulus in Scriptttris Sanblis. Deinde Berocnfesquotidiè fcrutabantur Scriptstrai, anhae itafe haberent,, vzPiix\\is amp;nbsp;Silas, euangeliza-bant / Aft. 17, ii.Manifeftuoii^icurcos nihil an-nunciafle.nifi quod fcriptum erat.Ob hanc cauflani: Paulus afleuerat ^'fe nihil dicere exfra ea, ^uafanti»

Prapbetis} Aamp;. 26,21. Riirfus igitur eui-denter colligo, illud quodPaulus euangelizabatj fcriptum effe, imo nihil quicquaip abcocuangeli-zatumefle, nifiquodfcriptum ecaC. Quarta ratit», Qma eodem moddiiudicauit primidua Ecclcfia .' Auguft. cont. literas Pertilianilib.5.cap.6.5lt;^«ù/*^ dehubrtllo,ßMedtei»sEalefia,ßMe decfuacMnunc alta rt^ ^saepertinet adfidaii, vitam^ nofir am, non dtcamfi noSf fid cfnodPanlns adiecit'Si angelus è. calo vobts euangeli* :^auerft, prater^juam^uod infiripturis. kgaltbus ea-angelicis(nota, m firipiuris) accepifiis, anathemaßt. Ba-' ßliusin Moralib.Surama 7I.C. i. Quodoportet attdia torts erudites in firiptura probare ea, cjua à doblortbuspro~: poseuatur, lt;}ud ijutdem confina ßtnt frripturis fußipert,i ^siavero aliéna re^re,^ eos,qui intalibusdoSrinis pefgt;‘ [entrant,

Christi'an. Dôgmatvm. Cap. ij. yiy ft Heran t,veheme)tn'as auer/àn. Tertull. de prælcript. C. 5. Nohts vero nthil tMitofiro ar bitrip indMcere licet,fid Htfpltgere, ^tiod ali^Hude arbttrtejuo iHeiiexertt, ey^p0-fielet 'ßomtni hitbemnsauéioret,cjui tue ipfi qwc^fiamex fii» arbttrtv, ^ued tnäiecertnt, elegernnf, fid acceptant à Chrific deSlrtnamfideliter naiiontbitt afiignaue/unt.Ita^ ttfieyiogelute cale »obis aider eHangeln^aret, anathema dteeretur à nobit. Côcludimus igitur, Apoftolû loqui deËuangeIiofcnpto.ScdinfutBeliarniinus,amp;dicit tAuguftmum ‘Bafilium nen duere f hic agi de Enan~ gtliefcripte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonex profefio traüaht huHC gt;

texenm. Sed hue nihil faett «d rcm.Siue enim ex pro-feflohune textumtraftent , fine non traâent cum ex profeflb , perindc cft. Deinde dicit ^Bafilinm^ ■rlHgufiinam non veile , nihil addendum efieprater illud, pned /eripl nm efi ,fed tantnm veile, mhd contrarinm ilh, ^Hodfiriftnm efi, addendum effi. Sed hoc eknugari. Auguftinusenim dicit, in nulla re, hucChrfftum, hue Eccleham,hue hde,ßue vitam fpcöes, in nulla inquam re quicquam euangclizandum cÖe præter id, quod Ccriptura cft. An hoc non fatis darum eft ? Atomnes papifticæTraditiones,de quitus conten-dimusjfiint præter id,quodferiptum cft.ErgO Ana-thematiobnoxiæ.BaGHqs verodicit, doblotandite-ret tantnm debere ea recipere, ejna fcripturit confinafnnt, ïeliqua vt reqccre . Sed omnes papifticae Traditiones,de quitus contendimus,non funt fcri-pturisconfonx,ergovtixxMf«*«, reijeiendae. Deinde quod dicunt,falfum cft. Auguftinus enim non dicit iCowtrM »d, fed prater id. Et fi concederemusy tantum illud,quod contranunielt, recipiendunon «(Te

7 »o ’gt; Lib. 7. D e Plt; I h ci vu» cfle: hoc tarnen non iuuaret caufàm Bellarmini. Omncsenim papifricxTradiiiones, dcquib.con-tendinius, funt Euangelio (cripto contrarix^ vt fuo loco ofrendemus .Deinde quicquid traditurpritcf Dei verbum, tanquam ncccfTarium ad falurem, hoc cft contra Dei verbum . Doârina enim falutis non cft multiplex; fed vnicawntùm. At ilia cft intégré amp;nbsp;pcrfeâè fcripta in fac.litteris. Quicquid igitur præterid, quod in fac.Jiteris cft, traditur, tanquam ncccflariumadfalutem, hoccft contraillam doârp nam falutis. QuodvcrôdicitTraditionesetiamex hoc loco, tanquam ab Apaftoliseuangelizatasne-ceflariascffc: Refpondcmusnos omnes iftasTradi' tiones,quas Apoftolieuahgclizarunt, rccipcre. Sed hocnihil iuuatpapi(ticasTraditioncs,nam illasnon cuangelizarunt Apoftoli.Vt verb eas,quas Apoftoli cuangelizarunt.abijs, quasMonachiinfuisfpclun-ciscoaxarunt, pofsimus diftinguere, obferuabimu» régulant Bafilij.Quæ funtfo«/é»4fac.htterts} ca reci-pimus, quæ vcTO non funtconfona fac. litteris,illa funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à nobis rcijciuntur . Ab hac igitur

rciponlîonc deieâus Bellarminus,excpgitâuit aliâ; amp;nbsp;dicit non fignificarc hoc loco prater, fed cëtra. Proinde non quicquid cft prætcr vcrbumfcrtptum, fed quicquid contra verbum feriptum cft, reijcien-dum efse;amp; ob cam caufam licere alia dogmata cu» dere, neque referre, an fint praeter dodrinam fcri-ptam,fed tantum attendendum efse, an fint contra Dei verbum . Sed hie Bellarmin us feimplicatcon-tradidione. Hoc enim eodem libro, cap. ç.regula prima dicit; uihtlejfe tie fide,niß tjuedDettjper^pefielet

Christian. Dogmatvm. Cap. 13. yzi tittt Prophetat renelattit, attt cjttod euidenterindededuci-tftr. Non enm noutsreuelationtbus nuncregttnrEcclejia, I nbsp;nbsp;jed in ys permanet, qua tradtderunt Uli, qut mtntjirtjue~'

runt jtrntonu.Et proprcrcà dicnurEphcl^!.lt;««/;ƒ (uper fundamentum Prophetarum sy4poflelorum , At nunc dicit , non prohthert noua dogmata pra-cepta . Deinde illudtotum , quod poft Apoftolos cxcogitatum eft, vel eft ex arbitrio facrarumfcri-pturarum, per quas nobis Spir.f. loquitur, vel non eft. Si eft de arbitrio iac. Scripturarum , turn non eft praeter Scripturam, ac propterea recipiendum.Si non eft cxarbitroSacrarumScripturarura, turn eft praeterfcripturam,amp; ex arbitrio noftro, aeproinde eadem facilitate reijeiendum, qua admittitur. Hæc etli vera funt, amp;nbsp;merito in controuerfiam dcduci non debent:libuit tarnen Bellarmino fuam fenten-tiam aliquot argutijs confirmarc , quasordine ex-pendemus. Prima; Q^a a^pejioluspofihancepijiolam multaaliafcripßt,8i Iohannes fuum Euangeltum,ór Pe~ uelationemfirtpßt poßhanc Eptßolam .Scd relpondeo, eos nullam aliam fidci amp;nbsp;falutis doârinam fcripfifle, quàm quaeiam antè fcriptacrat. Proinde quod ad falutis amp;fidei doârinam attinet, non Icripferunt alia, fedeadéjhoc probatu eft ante. Sccunda. Qt^a agit contra eos, qui legaliaferuanda effeaßerebant.At Ula nonßtnt prater f/ed contra ßripturam, Relpondeo.funt praeter amp;nbsp;contrà fi mul. Tertia ,Qtßa eadem vox apud PaulumadRem.täy/j.vertiturper contra . Sednoc nihil probat.Noncnimfequitur,haec VOX ifthiefo-nat contra. Ergo amp;nbsp;hoc loco. Poteft enim in diucr-fis locis diuerUm habere fignificationem. Quarta :

patrestxpbcantper contra. Sed hoc eft falfum, vt oftendemus.Hicronymus enim lcgit^rlt;wamp; inter-pretatur/jrrfW. Idem facit Anibrolius.Theophyla-äus dicit non contraritim,felt;i prater.

Per quod pofTumus vitam œternam habere,illud continet perfeftam doftrinamfalutis.Sed per verbum fcriptum poftumus vitam ætcrnaiB habere.Ergo continet perfedamdodrinaW falutis.

Bellarminus concefla Maiore , negat Minorent. NosprobamuseamexIohan. cap. 30.5o.tgt;W#/w sgiturettamalia fignaediditlelusindifitpulortim Juornftf confpeSn, ^uanonfuntfirtpta inhoc Itbro . Hacantetn frtpta fnnt.vt credatts lefnm ej^e ^hrtßunt, (^^vt creden-tes vttamhabeatis per nomen eins, Cùm igiturea,qus fcripta iunt, pofsint in nobis fidem gignere, amp;nbsp;qui-dem cam ftdem,quam vita xternafcquitur ; necef-fario fequitur, verbo fcripto ca comprehenfaefle, quaead vitam aeternam afl'equendamfufficiunt.Bcl-larminus refpondet, lohannern non lo^nide doiirinat fed défaits miracnlis. Videndum igitur, an Iohannes loquaturdefolismiraculis. Bellarminus air.nosne-gamus. Et ratio eft. Qma Iohannes dicit ea fcripta cfle,quç ad fidem falutifcram gignendam fufficiunt. Sola autem miracula non fufficiunt,ad fidem faluti-feram gignendam. Ergo non loquiturdefolis mira-culis. Minor eft vera. Maiorem probo. Dicit enim ; Hac fcripta funt, vtcredatis vtcredentesvitam ater~ namAuguft.Tradat.49.in lohan. m ek£la . . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fans

Christian. Dogmatvm. Cap. 72; fuM vt fcriberentar, quafalutifcribenttumfufßcere vi-elebantnr. Cyrill.inlohan.lib. 12. cap.6S. dicit ea fcriptaeJJijqaa ad mores dogmatafttfficiunt, vtre£{a jidtyOperibas, acvtrtuteristtlantes, ad regnum cœlorum ptrueniamus. Dum igitur Chemnitium hæc docen^ tem ineptum vocat,non Chemnitium,fedlohanné, Cyrillum amp;. Auguftinu ineptos vocat.Quod enim dicit C hemnitiusjhoc illis audoribus dicit.Dcinde loquitur Euageliftadc fine totiusEuangelij,ncmpc de vita xterna. Ergo non defolismiraculis. Nam vita xterna non eft finisfolorum miraculorum.

Illa fcripta à Te efle dicit Iohannes, quorum finis eft vita xterna. Sed vita xterna non eft finis folorum rriiraculorum. Ergo non dicit fola miracula à fe fcripta efle.

Minoreftcerta.Maiorem probo .lohan. 20,30. Hiufcripta (unt.^vt credatts, nbsp;nbsp;credentes kabeatis vit am

ateruam. Cyrill, in lohan. lib. 11.cap.6 t.QtMfirepe^ tendo intenttonem Euangelij manifefiat^vtemm credatts, f^credentes habeatts vttam ateruam,hacmihiedtta funt. Auguft. in lohan.Tradat. 1 ii. Hoe capitulum veluti Itbrihuiusindicatfinem. Cùm igitur folamiraculafi-g'gt'cre non pofsint, Sz vita xterna non fit finis folorum miraculorö , manifeftum eft lohannem non agere de folis miraculis .Hoe cùm videret Bel-larminus, excogitauit aliam refponfionem, amp;nbsp;dixit, lohannem lequi tantum de rebus d fe fertptis ; Ilias autem non continereperfellamdellrinam falutts, vel reliques libres e]fe fuperuacues. Videndum igitur primïim.num Iohannes agat de fuo libro tantùm, deinde de con-fequentia. Ad priraum quod attinct.dico me hïc ni-

hil definire veile;diccre tarnen crcdibiliuselle, vt hoc de toto fcripturae corpore intelligatur,amp; ita ex-plicat Cyrillus iulohan. lib. icap. 68. igitur em»ia,^Mt^jD0mtnusfecit,co»firipta jHnt,jed quaÇmben-tts tunt ad mores,quam ad dogmata putaruut fupficere,Si de iolo lobanne intelligeret, non diceret,firtbentes. Sed vt vt lit, loquitur Iohannes deco fcripto,quod ad fidem amp;nbsp;vitam œternâ fufficit. Siuc igiiur loqua-tur de fuo libro tantum , fiue de toto corpore, fta-tuatBellarminus.Ncutra enim fententia videtur effe impia.Tota cnim feriptura continet perfeftam do-(ârinam lilutis , amp;nbsp;Euangelium Iohannis continet perfeótam doéirinam falutis. Si eftim aliquis, vel ita viueret.vel ita crcdcretjVtIohannesdocet,faluus fieret. Hoc de antécédente, nunc ad confequentiam. Eam verô prorfus negamus.N am non lequitur.Eu-angelium lolûnnis continet pcrfcótam dodrinam falutis.Ergo reliquilibri funtfuperuacui.Nam libri Mofis continent perfédam dodrinam falutis ; neq; tarnen prophetarum libri funt fuperuacui.Item, VetusTcftamentum côtinet nerfedam dodrinam falutis; Num proptercàNouum Teftamentumfu-peruacuum crit ? Imô Bellarmine Mofes continet perfedam falutis dodrinam ,amp; VetusTcftamentû continet perfedam dodrinam falutis.fcd non æquè perfpicuè. In prophetis enim fucrunt multa illu-ftrata,quæ in Mofefueruntobfcuriora. ItaVetus Teftamentum continet perfedam dodrinam falutis, Ôc nouum amp;nbsp;vetus fimul continet perfedam dodrinam falutis, fed non æquè perfpicuè . Qi^dam eniminN.T^funtilluftriora, quàm in VeteriTefta-mento

Christtan. Dogmatvm. Cap. rj. yxy mento ante fuerunt.Planè eodem modo diccre poG-fémus, Edangcliiim Iohannis continet peifefta do-élrinam falutis, amp;nbsp;tota Biblia continent perfcélam doftrinam (alutis; Sed non xquè luculcnter. Quæ-dam enirain alijslibnsfuliùs explicata'funt, quàm in lohanne.Veruntamen vt in antécédente nihil volui definirejta tarnen immodeftè facit Bcllarminiis, quôdClwmnitium mendacij infimu)at,cùin tarnen nihil aliud dicat, quàm Cyrillus ante eumdixerat. Hæc de Antecedente. Nunc ad confcqucns.Bcllar-minus dfCftiftiswrbiSiVtcredmiis , creäentes habeatiî 'vitantater»am,fionßgmfjcart,dlaß^ftitfKfficereaä'Vita»t lt;eter»am, fetiilla ad hoc referri, orditiari, (ß'tff’evftunt «xmediji recjnißtis adjalutem , etßfolum nonfafßciat » Verum iam ante oftendimus, illud/Tkcde folis fi-gnis irttclligi non debere. Quod verô dicit,.per ea, quxfcripta fünf,non habcrifalutem,fedtàntùmcô referri,cire cnim ex medijs requifitis adfalutcm,effi folum non fufficiat. Si hoc in genere de omnib. ijs, quae fcripta funt, intelligit, eft falfum. lohan-ncs n; dicit hMfcriptaeßi^vt habtamttsvitam aternam. Auc igiturhabemus vitam æternam perça, qua fcripta funt, aut errauit Iohannes, dum dicitliawfcripta efle v'tfl'itam sternamhabeamus . Deinde fola ca , qusftriptafunt, funtmçdrum ad vitam vamp;hochis verbis ïeKprefsu cft.ncmpè'crcdereîcfurncfieChri-ftum filium Dei. Hæc eft illafalutis doftrina, crc-dendocnim Icfum efle Chriftum falutcrrt affequi-murrUludverofcriptum efts, manifeftntneft.Non igiturpoteritnegare, perfedamfalutis doxftrinam fcriptain cfTe. At cum per ea ; qusferipta^funt, ha-

beamus vitam æternam , ftatuimus facra ScrîptuM plenam amp;nbsp;perfeftam falutis dodrinam comprchen-famefle. Poft hæcrefpondctad di(ftaAuguftiniamp; Cyrilli, amp;nbsp;dicit e«s loifui defolis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifli.

htc vero no» fufficereadjalutem. Quod miror Bellarmino cxciderepotuiffe.Chriftusenim pcrfeâus ß-lutis doclor toto quadriennio docuit ca quç perti-nebant ad ßlutcm,amp; falutis doârinam ab eo pcrfe-élèdoétam effeextra controuerfiam pono.At dilt;Sa Chrifti lùnt illa,qu3E Chriftus docuit, amp;nbsp;hæc fcripta funt. Quisigitur negabitperfcâamfalutisdoétri-namfcriptameflc? Argumentum tiIe,Ea quaeChri-ftus dixit,comprehcnduntpcrfeâam falutis doâri-nam. Sed ea quç Chriftusdixit,funt fcripta. Ergo ea qu3Efcripta funt, continent perfedamdoélrinam falutis. Maiorem extra controuerfiam pono. Mino-rcm ex Auguftino amp;nbsp;Cyrillo afferit Bellarminus. Hoc ctfi ira fe habet •• tarnen contrànititur Bellarminus,amp; dicit foladtUa fa^a Çhrifiinon fnfficere nd falutem .Nam Altonjui omnes Itbri AC T. item aÈia sApo-fiolerum,!^ Epiflola Petri,Pauli,Iacobi Iftdtejjentftt-pertt/ictia; Sed hoc non fcquitur.Vtrumque n. confî-ftere poteft: nempe ea, qus Chriftus dixir,ad falutc fufficerc,amp; tarnenreliquos libros efTeneceflarios. Didaenim Chrifti,amp;ea, quæadChriftididaper-tincnt.pereos libros explicantur.Dc VeteriT. hoc probo. Si Afofi crederetis,^ mihicrederetis, Ndm Aïoli de me dixit.T^tL\xc, cepit tllis expltcare , deillo erantt» CAlefe (fr Prophetis, De libris Noui Tcfta-mentiita verum eft , vt res probatione non egeat. Paulus cnim ad Rom.i .verf.i. dicttfeadEitangeliMm

Christian. Dogmatvm. Cap.i3.7‘t’j Chri/ltfeparatttm eße,0' Aólor. 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iffttm ej/i

CÂny?«w.CùmigituromnesV.amp;N.Tcftanientili-briChrirtuni doceant, manifcftum ed,hanc Bclbr-mini argumentationem cffe infirmatn. Dcindc Bel-larminus (c inuoluit. Dicitn.fe//)4iyffj veluijjeßcripta fjje/ftffie^enter t »oh omnut nbjolute , Jed omnia ditia (Jr faUalJhrtJit. Vcrùm lî vult cam effcmentcmhorum patrum, non omnia quæ adfalutem fufficiunt, eda fcripta, fed omnia quae (criptafunt.fufficienterfcri-pta efle, turn errat. Difertè enimdicunt ea fcripta elTe, qua credent lumfabtti Jufficmnt, item qua ad mores ffraddogmatafufßctunt. Deinde fc implicat. lUud n. fnffictenter eft ex coru numero, quæ lunt ad a liquid. Quicquidenim fufficicnterfaftumeft, ad aliquid fufticicnter faólü eft.Dicat nunc Bellarminus quid-nam illud fit, ad quod di^aChriftifufficienter fcri-ptafunt? Et ft Auguftinum interrogabit, videbit nihil aliud effe^quamJalutemcredenttum.S'i Cyrillum interrogabit, videbit illud nihil aliud effe, quam mo~ rcs^doomata . Si verb lohannem interrogabit, re-fpondebit Iohannes, illud eflcer vttam aterna, Concludoigitur,QuoniamdidaChrifti fufficien-ter fcripta lint , amp;nbsp;illud fujficienter ad nihil aliud pofsitfçferri,quàmadfidcm amp;falutem.oroniaqHæ ad fidem amp;falutem faciunt,fufncientcr fcripta efle. Hoc C'ùmitafehabcat,vanumeft,quod Bellarminus regerit,«Z/4, quaadfaltttemHeceffariafunty ejfe quidem Scripta,Jed in vniuerfali, quia Euangelmmmonet, vtin rebus’dubqsEceleßamconfulamus. 'Unde-vultcolligi,no» omnia adfalutem necejfaria exprcjfaejfejac. lit tens , Sed partMesipteJfteJfefac.litteriîjpartfmex Ecclefia decretis Zz 4 petenda

7i8 Lib. 7. Db P RTN CIP II s ) peientlaejfe, Hoc n. implicatcontradidionem .Nam 11 ex Ecclefiçdecrctis pctendafunt, turn non funt fufficienterfcripta,Sedlunt fufficiêtcrlcripta,etiam Bellarmino telle. Ergo ex Ecclcfiæ decretis nôfunt pctenda.Deinde adilîud,7?/c£ct/^lt;«,iam anterc-fpondimus, amp;oflendimusillud ncqucadSynago-gam Romanam, neque illud, quod Ecclefiæ dicere dcbcmus,ad T radiiioncs.pertinere.

Quartum argumentum. Quia fcriptura eft vtilis ad Doótrinam,adIlt;edargutioné,adCorrcétionem, ad Inllitutionem, z.Tim.?,i6,

Qupdeftita vtile addoârinam , ad redargutio-nem,adcorreâionem , ad inftitutionein, vt perficiat hominem Dei, amp;nbsp;ad omne opus bo» num fufficicntcr inftituat, hoc continet Culfi-cientem doôtrinam falutis. Sed totaScriptura eft ita vtilis,ad doélrinam, ad redargutionem, ad correélionem , ad Inftitutionem, vt perfi-ciathominem Dei, amp;nbsp;ad omneopus bonum fufficienterinftituat.Ergotota fcriptura continet pcrfeétam dodlrinam falutis.

Bcllarminus primum concedirtotum argumentum,addita hac ex explicationc, totaScriptura continet perfeélam doctrinam falutis,ilia fitinScriptaraexpreJfa, partim i^/t'odSiriptTtraofienilat, 'vndedebeat pett,nempe à Papa Romano, amp;nbsp;eius Syna-goga. Sed hoc fæpè diximus cfle principium petere. Deinde implicat contradictioncm. Narti has dux propofitiones.Scriptura perficit homine Dei, amp;nbsp;fuf-ficien ter inftruit ad quodlibet opus bonum ,amp;,Scri-ptura non perficit hominem Dei, nequefulficienter inftruit

inftruit hominem Dei ad quodlibet opusbonum, fedablegat eum ad Papam Roman . amp;ciusSynago-gam.vtab ijs perfeólè inftituatur,funtcontradióto-ria, amp;nbsp;fimul veraefle non polfunt. Hoc ciim Bçllar-minus vidcret, excogitauit aliam refponfionem , amp;nbsp;negat minorem i.Q£[a Paulus dicit, Omnisfiriptura. Hincdeducit nos adabfurdum,dicens,Äoz!gt;»wycrlt;-ptnm efi It A vtths nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; turn et idßnguhltbrt tta adtlht

■vtilesfuHt. Ex vniuerfali enim affirmatiua redèin-ferturparticularisaffirmanua. Sedßit^ttlilibri »of/tut ifaadtfiavtiles . Ergo netjueomnis Senptura, Veiùm Bellarmine, illud non contranos affertur ,fed côtra Dei verbu t Si melius fuiflet Dei verbo acquieCccre, quam contra illud argutari . Deinde antecedens tjiû falfum eft . Nam owwrhîc fignificat tota . Vtrfu enim præcedente loquitur de toto fcripturae corpore . Sacras lifteras nouifii^puero tjaatepoffantfa-ptentem reddereadfalntem. i.Tim. j, 15. Vnde hoc ar-gumentum Colligo.

Quod poteft aliquem fapientem reddere ad falu-tem, hoc conttnetperfeftam doélrinam falu-tis. Sed fcripturx poflunt aliquem fapientem reddere ad falutem. Ergo fcripturx continent perfeftam dodrinam faliitis.

Maiorem.nemo negabic, qui mentem habet, mi-noreft in textu.Deinde taliscft communisloquódi confucrudo,Ephef.4, 6. Ex c^uo totumcorpusenngru-enter coagmentatd. Ad verbum for/i«i.Hic ctiam vécus interpres vertitowwe . Similialocapafsimoc-currut.OmnisigiturScriptura poft ta pro totaScria ptura. Secundo refpondet illud,omnis Scriptura, de

tottt Scrtptura, intelliiifio»pojfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^pocalyfislohan-

nit Ettangtltum/ohnnnis tnm nondnm etcji^bant. Kt hoe non cftrefpondere,redcfFugium peterc . Lo-ouiturenim de eo corpore fcripturç,quod tum ex-ftabar, amp;nbsp;hoc poterat hominem Dei perficere, Sc ad omne opus bonum inftruere. Neque obeft, quod Euangelium Iohannis, amp;nbsp;Reuelatio eiufdem dein-ceps accelTerunt. Nam iftilibri non addiderûtaliara doârinam, quàm priustraditaerat,Sedillam,quæ priùs traditaerat.magisexplicucrunt. Ergo quod Scriptura antè facere potuit, hoc deinde luculentiùs facere potuit. Tertio, probat hoc non de tota Scriptura intelligendum efle, ^uia^Modeyfpofl^olnsde tota dieit, ^uèd tota Scriptnra poßtt homtnemperficere, hoc pan!o ante de parte, nempe de K Teflamento affirmanit. Sacra,in quiens,littera pofiitnt tefaptentem reddere adfa^ Intem.Vitnm Bellarmine, nihil fortius eft ad Serb* pturæ perfeólionem probandam, quàm hoc iplum. Nam quod poteft hominem fapientem reddere ad falutem,hoc continet perfeéfam falutisdodrinam. Sed V. T. poteft hominem fapientem reddere ad falutem. Ergo V.T. continet perfeftam dodrinam lalutis. Maiorcitracontrouerfiamveraeft.Minor eft in textu. Hine verb deduco.Si vetus Teftamen-tumlt;ontinet perfedam dodrinam (alutisjtum Vêtus amp;nbsp;N. fimul continent perfedam dodrinam fä-lutis .Sed primum. Ergo fecundum. Pofthæcarro-dit Bcllarminus rationem Chemnitij, qua ille pro-bauit, hoc non de omni Scriptura, (cd de tota intelligendum efte . Quia quxlibet Scriptura non eft vtilis ad dodrinam, ad rcdargutioné,ad corredio-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem,amp;

ChRI ST I AN. DoGMATVM. CxIp. /ƒ. 7jX nem, amp;nbsp;ad inftitiitionem. Hæc negat Bellarminus , amp;nbsp;dicit quemUbet Itbrttm ad hic cjMatwr vtiLem efft, Hoc probat;quia fecundaEpiftola Iohannis eft bre-uifsinm Scriptum in Canone, amp;nbsp;tarnen ad hçc quatuor vtilis eft. Sediilafolaamp; vnica epiftola non eft ita vtilis,vt pcrficiat hominem Dei,amp; eum ad omne opus bonum fufficicnter inftruat.Malè igitur carpis Chemnitiu,amp; vt hoc commodiùs intelligatur.Quç-libet fcriptura eft ita vtilis ad ifta quatuor, vt hominem Dei perficiat, aut non eft. Si non eft, turn in-iufte mordes Chcmnitium .Si eft, turn contra con-fcientiam oppugnas doftrinam noftra. Elige quod voles. Deinde, quod dicis,ridiculum eft. N on enim quilibetliber Noui amp;nbsp;V. Teftamcnti poteft Scri-pturadici; Scd amp;nbsp;quodlibet didum V.amp; Noui Teftamcnti poteftScriptura dici, Marc. 15, i8. Et tm-pleta efiScriptura, tffta dicit, Etcumfieleratit nameratut tfi. 'L\iC.^,ii.HodieimpletatfthacScrtptura audtenttb. vobis. Loquitur autcm de dido, Eli. 61,1. Spiritus Domini fuperme,amp;c. Iohan.17, iz. Et nemo ex ijs perijt^ ntfifiUns perdttionis, vt impleretnr Scrtptnra, loh. 19.24. vtfiriptura tmpleretnr, dicens, partmfunt ve-flimentameafibi,lt;i'fttptr vefiemmtfiruntfortem ..Hine manifeftumeft, etiam paruumdictum vocari fcri** pturam. Quodlibet autem dictum ad hic quatuor non ita vtile eft. Ergo Bellarminus potiùs debuiG-fet hæc priùs magis expendere , quim Chemni-tium immcrito perftringcre. Hæc ad fubicctum. Nunc refpondet Bellarminus ad prædicatum ; amp;nbsp;dicit, illudt/h/eey/, nunquamfignificabity«^«e»f tfi. Ergo nullum vtile eftfufficiens. Quodmiror,

Lib.^. DePrincipiis Qmnecnimfufficienscft vtile . Ergo faltcmpueri agnofcuntjaliquod vtiJeeÏÏe fufficienSjquiequid di-catBcllarminus. Deinde Apoftolus non tantùm dK^Scripturam vtüemefle, fed addit,earn etiam ptrfiftTf -, nbsp;nbsp;ad. emne pfns bonumfufficievtertnßruere,

Comun^itigiturcujnvtjljfatefnfHcienciam . Nam quodita vtile eft, vtfmul pcrficiat amp;perfcöèin-ftruat. Hoe cft fufßcicns, Sed fcriptura ira vtilis eft, vcfimulperficiat,8eperfc6tèinftriiat.ErgoScriptura eft fufficiens. Hoe ciun Bellarminus foluere nö poffel, rider, amp;nbsp;d ici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad, nntnendnnt vtüts ta

rnen joins adttHtnendittm non fnffictt. Eodé modo Scri-pturaad hie vtilij.^ft/Et.tarnen fola ad hæc non (üf-ftcit. Ycriim Bellarmint ftimus, non quicquid ad nutliendüm vtile cft,hocfolum ad nutriendura fuf-fiecre. Sed quod ad nutriendura vtile eft, amp;nbsp;fïraul Iwminem naturalempcrfiçjt,amp;r.pl^fftùinftruit, hoc folumfufficitfld nutriéndum, amp;nbsp;hoCfConcedent oés medici,amp;phyfici.firgd^tJod vtileeftad doéirinam ctc.amp; ftmul perficit horriinem Dei, Sc peüfeâè in-ftruit, hoe futficiéter inftituit hominêDeirEi vt hoe commodiiis intellig3tur,.Scripturae pcrficnintho -minera Dei, amp;nbsp;eum(ufficienterinftruuntadornne opus bonu.Homo Deidicitur prophèta, amp;nbsp;voluntatis Dei interpresHoc pono extra qpntrouerfiara. Ergo’Scripturæ pcrficiunt miniftrum Ectiefiæ, Sc eum ad'omne opus bonura fufficienter inftruunt. Quod verö doéiorem Ecclefiæ perficit, amp;nbsp;ad omne opus bonu fufficienter inftruit, hoe continet omnia ifta, cjuæ funt adfalutem ncccflaria. Minifter enim, vthomo Dei.debetaliosiftadoccre, quæfuntadlà-srnr.t) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lutem

Christian. Dogmatvm. Cap. /j. 7^5 lutcmneceflaria. Ergoipfe iftafcire debet. Deinde quod miniftro ilia omnia fuggerit,quaE populu do-cet, hoccontinet perfcâam faluti» doftrinam. Sed Scriptura miniftroomnia iftafuggcrit.traditenim ea,qu3B pertinent ad doftrinam.ad rcdargutionem, ad correptioncm , adinftitutioncm, amp;nbsp;his quatuor capitibus ifta omnia comprehenfafunt.Deinde nt quisadhuc quidpiam requirat, dicit fcripturam'haet ita præftare, vt hominem Dei perficiat, amp;nbsp;ad ortne opus bonum fufficienter inftruat. Vnde fic colligd, Quod omne illud, quodhomoDei doccre debet, fuggerit , hoc continet perfeöam dodrinam falutis, Sed Scriptura fuggerit omnia ilia, quae homo Dei docere debet. Ergo Scriptura continet perfedam dodrinam (al utis.

Maiorem extra controucrliam pono. Minor eft Vera, autfalfum eft, quod inquit Paulus.Scnpturam poßiT'mtthftif» fapie»iet»reeii^a^ifalttrem;itcm fcrt-pturapoßeh emiiiëDei ^ßccre é“fufficieter tnflruere, ^c. Idemiudicauit Antiquitas. Sanè, Chry(oftomus amp;nbsp;Theophyladus hunc locum ita interpretantur.

Omnis dodrina hominum abijcienda.Sed omnis Traditio præter Scripturara cxcogitata , cft dodrina hominü.Ergö omnisTraditio præter Scripturam excogitata abijcienda.

Maior probatur. Matth. 15,9. Sedirufira me eo* ln»t,docentes do^lrsnas, Cfna funtmddata, hominnm.Bel' larminus refpódet ad Minorem.amp;dicitCZm/iww non tS^oßs ProphftarHmßd recentiornm quorundaTra-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtitones,

iitttofies, ^unerént centra[criptHram,reijcert.Kt hoc eft pro nobis .Nam amp;nbsp;nos non Chriftiamp; Apoftolorii, ledaliorum hominuro Traditiones, ealque prxter Scripturam excogitatas rcprehcndimus. Ncquc iu' uat, quod aduerßrius docet, tjuofiam patret eii~ cere eas ejfe t^poßoltcas . Hocenim non omnes fa-tcntur,amp; quinocdicunt.faciuntpropterea, vtijs audoritatem concilient.

Quintum argumentum , Quia Apoftolicadem, amp;nbsp;omnia ftripfcrunt, quæ prædicarunt.

Sed qu3E prædicarûtjeadc amp;nbsp;fcripferunt. Ergo Apoftolifcripfèrûtpcrfeftam dodrinafalutis. Maiorcm extra controuerfiampono. Minorem probo, i.Iohan.i,4.]2*2^'^^^'”’*^’ bee annunciamus vohts.L.\ic.i,i. 'Utfum eßmihienema adtejcribere cognolcas earumrernm, cjuasamittione accepijit, quot;veritate. Vnde apparet Apoftolos omnia ifta fcripfifle, qu« auditorcs audiuerunt. Sed vi rclationis auditorcs omniaiftaaudiuerunt, quæApoftoliprædicarunt. Ergo quæ Apoftoli prædicarunt, cadé amp;nbsp;fcripferût. idem ante dePaulo amp;nbsp;Petro probauimus ex patrib*.

Scxtum Argumentum , Quia Scriptura docet, quomodo pofsimus æternam damnations cffugere.

Quod docet quomodo pofsimus æternam dam-nationem cffugere,hoc continet perfcéfa do^ ôrinâfalutis .Scdfcriptura docet, quomodo pofsimus ætcrnadamnationscffugere.Ergo Scriptura continet pcrfectam doctrina falutis.

Maior eft extra controuerfiam . Effugcreenim damnationem ,eftfaluari.Quicunquc cnimnon in

«ternum damnantur, iili faluantur. Ergo quod do-cct.quomodo pofsimus damnationero cffugere, hoc docet, quomodo pofsimus faluari. Minorent probo, Luc. 16,29. Habent CMefen cr ProphtMS,illot tiluiMnt. Epulo volebat fuos admoneri, ne in iftam miferiamvcnircnt. Refpondet Abraham illospep Moicn amp;nbsp;Prophetas doceri, quomodo pofsinr hoc pcriculum cffugere. Deinde iubet, vt Prephetasaftdiant, neque vllo alio modo cos crudiri voluit. Vnde manifeftum eft, vcl Abrahamum fuifle valdc immitem amp;nbsp;inhumanu, vel per Mofen amp;Pro-phetas perfeâèdoceri, quomodo pofsimus dam-nationcm vitare. Atque hinc concludo folam amp;nbsp;vnicamfacramScripturam continere perfedam fa-lutisdodrinam. Hincvocaturpotentta'Detadfalu» tem, Rom. 1,16.

In quo habemus vitam ætemâ, hoc continet per-fedam dodrinam falutis. Sed in Scriptura ha-bcmus vitam æternam . Ergo Scriptura continet perfedam dodrinam (alutis.

Maior extra controucrfiam cft.Minorem probo, lohan.Î,,9.Scrutamittifiripturasjijitia videmtniia •Vitam aternam habere.

QuæChriftus fccit,amp;docuit.illa continent perfedam dodrinam falutis. Sed ilia omniafcri-pta funt.Ergo quæ fcriptafunt, ilia continent perfedam doctrinam falutis.

Maior extracontrouerfiam c(t. Minorprobatur-A Ct. I. verf il. Tnrnnm hbrum confect de ommbns, cepit lefusfaccre docere.

Nonum Argumentum. Quia omnia dicta Apo-ftolorum flint in Mofe amp;nbsp;Prophetis.

Dicta Apoftolorum continent perfectam doctri-namialutis . Sed dicta Apoftolorum funtin Mofe amp;nbsp;Prophetis. Ergo in Mofe, amp;nbsp;prophe^ tis eft perfecta doctrina falutis.

Maior eft extra controuerfiam. Minorem probo. Act. 2 6.2 2. Nihil dtcens extra ea, (juafnnt tn zS^ofe T’rophetts. Hoc veródefcriptotantùniintelligi pote ft. Nam nifi Apoftolus deicriptodixiflet,excepif. fent ludæi.non penes Apoftolum , fed penes fe efle veras 'fraditiones.cùm igitu r verbo fcripto nihil addendum neque quicquam detrahendum fit, amp;nbsp;cum in Scriptura habeamiis vitam æternam, eaque vtilis fit ad doél.redarg. correû.tSc inftitut.cùm denique perficiathomincDei; amp;ad omneopusbonum per-fedèinftruat. Deniq; ciim Chriftus damnetomne doctrinam hominum, amp;cum Scripturaomnia ifta contineat, quæ Chriftus docuit. Poftremo cirrn oia Apoftolorum verba fint in Mofeamp; Prophetis, ma-nifeftumeft, fcripturam contincre perfectam doctrinam falutis.

HÆc teftimonia allegamus, non quod exifti-meraus à patribus apodicticum argumentum

Christian. Dogmatvm. Cap. 14. yjz produci poflc . Sed vt oftcndamus , quid nam primitiua Ecelefia de hac refcnferit. Irenaeus igi-turlib. tertio tap. 1. Nonenimperaltvsdifpaßttfne/» ßtltttisco^noutmus,^uawiitretSy per lt;^mos

tttnCj/rtecofffauerfMtf, po^ jteaveroper Deivoluntatew inSfriptMrts Mohu traeiûit-rum, innoamentKm tolMtnnam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neßrti f^turii.

Hislrcnæusdocet Apoftolosidcni (criptifie,quod, prxdicai unt,amp; hocipfum.quod ab ilhsfcriptuni eft effefundamentum amp;nbsp;coJumnam fidci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Qapd A poftoJi praedicarunt.hoc continet perfe» âam fàlutis dodrinam.Scd quod prædicarut, hoeferipferunt. Ergoquod feripferunt^hoc Continet perfedam falutis dodrinam.

Bellarminus pnmùm negat Minorcm , Si dicit i^fpeßoli tjihtdajcrifßße, ^ult;tpr4iiicaMtt, fed ne» At hoc pugnat ciim Ircnæo. Difertè enim dkitcos /crifßjfe(juodpracomauernnt. Deinde dicit lib.i.c.47,, Crtdere antem hoc taha dehemus ‘Deo^ejui nos fecit^re-ütjstmefcttntes, ejuia/crtplnret^uideperfeSitfunt, ^uippt d wbo ‘Des, (psrstsi esnsdstiit. Hoe tiim, vidcret Bellarminus, cöncedit Minorem, amp;relpondet ad Maiorcm perdiftinétionem in hunc modum : dasneßiemnsbsis honssnibsisadfalsstem neceßussa, dits» nose eße omntbsts homsnsbsts ad (alutem neeeßarsa. Deinde infcrtM, tjssa omnibus homtmbusadfatuiene-teßar'safunt.eß fcrfpra,ijuavero nen/unt omnibus hemi* »ibusadfa'utemneteßaria,no»(ßefcripta . Sed hsc di-ftindio eftfimplicitcrfaira . Nam vt inquilPaulus ad Ephcr.cap.4,5 Knus Dominus,zinaFides,vuum'Sa-pf»ywlt;»,^c.Eadcm igitur omnibus ad falutçm necef-

A aa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;farià

fâriafunt. Deinde, quod dicitM,.^*lt;lt; omnibus ad fa^ luttm necejfariajunt,jmfta^e, hoe nobis fufficit, nc-queplus deüdcramus.Vcrum igitureft, etiamBellarmino concedente, ea, quæ omnibus hominibus adlaluténeceirariafünt,fcriptaeire,h.c.caomniaeirc fcripta.perquae omneshomines faluifieri polTunt-Deinde dicit, e^feahatjuadam adjaluteneeeffaria, lt;jua »««^«r/cryiM.Sedhocimplicat contradiótioné.Pcr quodenim Omnes homines falui fieri polTunt, hoe tantïim eft ad falutem neccnariü,fed per illud,quod ftriptueft,omnes homines falui fieri polTunt. Ergo illud quodfcripiumeft,hoc tantïim eftadfalutem neceflarium .Velin hunemodû; Abfq; quo omnes homines falui fieri poftunt, illud non eft ad falutem neceflarium-.Sed abfqueeo, quod fcriptum no eft, omnes homines Glui fieri polTunt. Ergo illud, quod fcriptum non eft,non eftadfalutem ncceflariû.Hoc etfî verifsimum eft : tarnen probat fuum argumentum duabus rationibus.Vna.Quia illi.qui Act.a,4i. baptizabantur, dicunturperjeuerajje in ty^pojtolorum doärina. Sed ptrßuerarein iy4fgt;oflolorufn d0ctrina,eß altaißadi/cere, qua nonßmpltctter ad ßtiuumnecelfarta Junt. Ergo Jitnt quadam non firipta ad(alutem uecejfaria. Hoc genusargumenti, Bellarmine, non noui.Mn-dignum eft, cui refpondearur. Suffit it diccre, in A-poftolorum doctrina perfeucrarc , non effe, non feripta difccre . Secunda ratio. Quia Paulus i.ad Theflal.^, i o. cupir vidcreTheflalooicenles ,vtfup-flerit, quodeorumßdet deerat. Refpondeo, aut fides hic fignificat fidem iuftificantem,aut doctrinam. Si fidemiuftificantem, tum nihil adrem. Nonenim ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicimus

Christian. Dogmatvm^ Ca.f. 14, 759 dicimus hominis fidem cffeperfedara, fed verbum Deifcriptumcire perfcftum. Si doftrinam iigniti« cat, turn eftfallacia confequcntis. Nam non fequi-tur,Thefl'alonicenfcs non omniadidiccrunt, Ergo Apoftoli non omniadocuerunt .Secundo refpödet alutitdftlutem uectjdria d»etftj]eemnes,alia ^J'alittemHeceJJariadoctttJJitptJcopot, eâ'^tu,qtu amm^ bus ttdfalutem neceJfarMjitnt^ßriptit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero eptfio ~

pts adjalutem »eceJ]ariafH»t,Hon ejfe firtpta, Sed hoc eft lalftim. Vnaenim tantum via adfalutem, vnafalus, Vnum medium ad (alutem, vna fides, vnus faluator, vnus Chriftus. Deinde implicat contradiöionera. Illudenim, TèncteTradittones.i. Tiro.i, » $• pertinet ad omncshomines, tamidiotas,quàmEpifcopos, Vtamp; illud, laMdovos,^Mod7radittonesretinetis.t.Cor, II, 1. AutigiturcrratBellarminus, dumdicitTra-ditionumcognitionead folos Epifcopos pertincre, autcrrauitPaulus, quihasTraditiones ab omnibus hominibus feruari vult. Eligat Bellarminus, quod volet. Hoc etfnta eft, probat tarnen fuam opinio-ncm tribus argumentis,i.^MP4»/»r feorfim euecauit ipifcopfs, io,i7.Scd iftosnihilaliuddocuit centterßenem ad'Dettm, Scfident nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ofirftm

Jefitmi.Sed hæc omnia fcripta funr. Deinde Epifcopi ddsebant plura fcire, quàm laici, no propter falute, fed propter officiu.i. Quia dixit, 2 .Ti m. a, 2. Hoc comm ittefide lib. homimb.^Mt tdonei fuut adaliosdoccfidos. Sedhçc oîafcripta funt.Tcrtull.de Prçfcript.c. 2 ^.Nam^ttstm dicit h^c,de ijs duityde^uibut in prafiuti fcrtbebat.De occidtis aute i^^abfintibits apttd cottßie/ttiä.fiohxCffediiiAdixtßit.i.Qnia. docet r.Cor.

l,6.SafientMi»loi^ftimitr inter perfeclas. Hoc argurticn-tum mutuarus ell Bellarmin us ab haereticis. Quærat igitur eius refutationem apud Irençuro lib. 5. cap.i. Cum igiturßcllarmini dihindio In cotraScriptu-ram, amp;nbsp;eius probationcs lint infirmae,ac ipfe fatea-tur lt;//4 omnietferiptaeße, ^«4fnnt »mmbut necejftriei ad cap.i i.l'ol.joó. v. 18. Sequitur perle» äam lalutis doctrinam fac.litteris cornprehenfam eile. Nam fi ilhfcriptafunt, quæ funtomnibusne» celTariaadfalutem.tumctiamillarcripta funt, quae funt epifcopis ad falutem necelTaria.

Secundus tellis eftOrigenes. Is Homil.i.in lere-miam docet. JVeceffinobtstfljcnpiurai/anihstnlefli^ moninm vocare, Senfus emm nojiri,(^eraiieiies noflrefint his tefltbstsnonbabentfidem.E.zü illud, quodin fupe-riore argumeto nobtsconcefsit Bellarminus, nobis ßtis en.nempeilla oïafcriptaefle.quçfût omnib.nc-ceflaria ad làlutcnamé pgem’ ad reliqua refpondere.

Sine quo fenfus noftri, amp;nbsp;rationes nollrae non ha-bent fidem, hoc eft régula fidei. Sed fine Scri-r nbsp;nbsp;nbsp;pturafenfus noftri,amp; rationes noftrænon ha-

Bellarminus ad hoe argumentum nihil refpödets tantïim dicit hoe de ob/curisintelligendum efieJUaenim non ntfiexScriptura probartpofii.Scd hoe eft falfiim.In tertio enim eapite ad Rom. dicit‘^Paulumpreberedo^ Utortbus exemplum,vtea.ejualotjuuntur adpopulum,non froprifSprafumpta (êntentifs, fed dtuimsmuntta ttfltmo.-mon^f proférant.Loquicar itjiturOrigenes in genere de omnibus.Deinde eftridiculum, imó contradi* ctoriuia.dicere, quæ omnibus funt neeeftaria ad fa* lutem,

Chrijttam. Dogmatvm. Cap. 14.. 741 lutem,ca elTe inScripturaj quat vcroEpifcopisad falutem neceflariafunt,ca non efle in Scriptura, (cd inTraditionibus, amp;nbsp;tarnen obfcurioraper Traditionen, non per Scripturam explicari.

Tertius teftiseft Conftantinus magnus.Hle apud Theodoret. lib.i.cap.y. Euangehet amp;nbsp;i^po'Miahbrit (^anlt^juorittn prophctaritm oracula.plafi'e trtßthunt nas^ ^Mtcl dt rebus diftimsJiutiendumßi. Proinde hoflihpojtta difiordta, ex verbis diuiuitus inß/iratis f lenta mus qstafito -numexplicatioues. Hisduodicit. Vnum: fac.Scriptu-ras non plane inftruere, quid de rebus diuinisfen-tiéndum lit. Alterum : Quæftioniim folutionescx fac. Scripturis petendas efle. Argumentum tale.

Quod nos plané inftruitde rebusdiuinis, amp;nbsp;ex quoquçftionum folutionespetere debemus, hoc commet perfectara doctrinam lalutis.Sed ßc.Scriptura nos plané inftruit de rebus diui-nis, amp;nbsp;ex ea omnium quxftionum decifionej petere debemus. Ergo fac. Scriptura continet perfcctam doctrinam falutis.

Bellarminus primùm dicit. Coußautinum ACagnum uigt;»fuiJfe8pifeopum,fidh0CMihtlfacitadrem.S'iue enim fuerit Epifeopus, (lUC non fuerit, hoc ipfum tarnen bené ab eodictû eft. Deinde ifta vox non eft Con-ftantini, eft enim approbata à tota Synodo . Licet igitur à Conftantino prolata fit, tarnen poftSynodi approbationé.totiusSynodielTî cenfetur.Prçtcreà, omnes docti vno ore laudant amp;nbsp;predicant hoc dictum; amp;, quodfeio , ante hunc diem nemo praeter folum Bellarminum inuentus eft, qui tllud vitupe-raùit» Cùm igitur totiSynodo , Sc tana multis pijs

Epifcopis probatum Gt hoc Conftatini dictum, îm-meritô elcuatur à BeHarmino. Deinde Bcllarminus admittit auctoritatcm dicti,amp; dicit cas quaftiones, Mturam Deipertinent, pejfe ex Scripturts dijftlui.

Sedhocnoneftadmentem Conftantini.EtG cnim loquitur tantum de ijs quæftionibus, quæ ad natu-ram Dei pertinent, Aflerit tarnen omnes in vninetr lum quæftiones Theologicas pofle ex Scriptura folui. Alioquinon Grmacfletimperatoris ratio .Sic cnim dicit, Quod nos plané inftruit de diuinis rebus, ex eo debemus quïftionum folutioncs petete. Sedfac.Striptura. Ergo, Conclude igitur omnes quæftiones de rebus diuinis ex feriptura diffolui pofTc. Qnpd addit Bellarminus,^*«7/ tenet pojfedecidi exfcriptftntfficundxm trnditiene nonIcriptam tntelle£laj G intelligitTraditioncs Romanas, tum petit illud, quod eû in principio, 8i totum illud argumentum eft à nobis iam anté refutatum. Quod poftremô di-ci t, patres non petuijfe jlrrttem ex verbeferipto refxtare, ac proinderefutajfeenm ex tradftionibns,i'icit (anctis pa* tribus iniuriam,amp; oftendit,fe patrum difputationcs de hac re non legifte. Deinde non dicit verum.The-odoretus enimhb.i.cap. 8.amp; Socrates lib.i. cap. 6. teftantur Arrianos exferipturis damnatosefle.

Quartus teftis eft A thanaGus. Is contra gentes dicit; fufficthnt fanila Scriptura adomnemveritatit in-firttSiienerrLj.

Quod fufGcit ad veritatis inftructioné, hoc continet perfcctam doctrinam falutis. Sed facra feriptura. Ergo.

Christian. Dogmatvm. //. 74? vocem, fl/w»fw,in AthanaGo non exftarc.Sed fenfus xquèeuidens eft. Dicitcnim Athana(ius;7»^««»t equtdem ftrfefac. Ittera. diuimtus i»fpiratlt;i, tid verita-tts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc idens eft, quod in quit Chem-

nitius. Deinde dieit Athanafiumtantùm dicerc, lt;*lt;/ duarum qu/tfiionnm infirni^tionem/i/fficere firipturam , K9n ad omntsi^uaflienet.Seà hoc eft ialfum. Loquitur enim in gcncre.p« quidem, inquit, religionis writa -tisdevntMrfi ratio cogmtioi^Me »0» tanundigethumanit inflttHtione (jftàmipja fif»is notit, ittdtctjftjueprodit. Tertio dicit Scripiuratnjufficere adiudicattonemveri-tatiStfednonßnetnterpretatfone patrum. Sedamp; hoc eft fallum. Dicit enim,pw religionis ^veritatisdevni-tterß rattonem ctgntttoneper Chrißi doQrinam fifile clarius demor^are. Deinde dicit,»am quamuis tu hae ipfaejueasexjac.Schpturis colligert, tame» alios benigne audts. Hine apparct religionis vniuerlæ cognitioné ex folisfac.fcripturis cognofeipofte. Tandêaddit, Sufßciunt qutdemperße, tum Çaera (ß dtuinitus inßpirata litera, adverttatisiudicattonem^tumplurimideeadem re libriafitn^ltß.magifirtsfiriptij^uosfii^uiseuoluat, inteL-liget aliijuo modo Scripturarum mentem, for ta fi eam^ quam cupitßcripturarumcognittonÖadtpifietur. At hoc, Bellarmine, non eft Ccripturam abfq; patrum inter-pretationc intelliginonpo.fte ; Sedpatrum explica-tionem prodclTe ad 1'cripturam intelligcnda, quod non negamus.

Quintus teftis cftBafiliusMagnus. Is inferraone de fidci confefsione dicit, Infideldatis argumentum efi,^ fignum fuperbia certifsimum ^ßquis ear urn ,^ua firiptaßint,ali^utd velit reijc«re^auteorum,tiutt uofiripta

Ad quod nihil debcmus addere, amp;nbsp;de quo nihil dcbemus detrahere, boe continet perfectano falutis doctrinam.Sedftriptura. Ergo.

Refpondet ßellarminub ad Minorem, amp;nbsp;dicit^rf-filtum tAtttitm vetiire, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contrarium 4(ijac, igt;cri~

ƒt»rlt;^wlt;l^/ÿCwt«»'.Sedhoceft^alfum.Nlhlln.omnino doceri vult.nili quodeftin fenptura. Et i^peflolns in exemplo httmanovehenunttut contr»tbxitappo»ere,ant iktrahtre in dtuintsfiriptttrisehtmattz Tumen homtmiconfirmatumTeßAmentnm ntm» reprobate ant altqutdadda. Omnem itaquealienam à doctrinado-minivocemamp; fententiara vitare ftaiuimus. Vnde tpparet eum non tantùm non veile, vt aliquid con-ti ariumdoceatur, fed etiam nolle , vt aliquid alie-Tiumdoceatur. cuin quo congniitillud , quod cft fumma quot;ji. cap, i. OportetauditereserndttetinJcriptn-ris, probire ea tjua à doEloribits dtcnntftr, tÿ- cjntdem coujina funtlcripturisrecipere, -vero aliéna, reijctre. Diftribuit igitur omnia, quæcunque de rebus diui-nisdicunturinduasclafles : nempe in confona cum Scriptftrts,it in aliéna, Confona debent recipi, aliéna abijcÏ.Et hoe manifeftius docet in Moral. Summa io. cap. Î4. credentijpropnum efl tn tall certttueUneco-affici adpotentiam di^orum, nihil andere reprobare, autinfuperaddere.Si enim omne,^uodnonex fide ejf,pee-cat urn efi, velnt nApofiolns ait, fides antem ex audttu efi, auditus antem per verbum T)ei:omne, ejuod extra diuini-tns infinratam Scriptnram efi:, exfide non efi, proindt peccatumefi. Quiequid igitur fecundum Bafilium non tantum contra fcripturam cft, fed etiam ex/M

Christian. Dogmatvm. Çtf. 74; Scripturameit,peccatum f^.Deinde fi omnia dogmata debent fcripturæconfona efle, manifeftum ell(cri-pturam efleomnium dogmatû regulam.llludenim, cui aliquidconfonum eft, eft confoni regula;amp; ob eameaufl'am omnia debent ad fcriptura examinari. Sicongruuntcumlcriptura.runtlulcipienda, fi non congruunt,funtreijcienda. Vana igituromnisBcl-lai mini ad hoc diótum refponfio: Deinde dicit Bel-larminus, Bafilium loqui lieTradititinbus apriiMtit hominibnsexcogitatisi»ondeijs, tjuas vninerfa Ecckfin ab i^pofiolit perjacceßtoite;» accepte. Rclpondeo, Bellarmin û hic ludere. Loquiturenim Balîliusdeomni eo,quod eft extra Dei verbum, fiuefitabhoc, vel ill o, ii ue à priuatis, liue à publicis hominibus exco-gitatum.Quod vero addit de ApoftolicisTraditio-nibus,talcs nullas habet papiftç,quasnos negamus. Non enini Traditiones à nobis oppugnantur, quas Ecclefia ab Apoftolisaccepit,led oppugnamus eas, quæ pugnant cum Apoftolica doólrina.vcl quçfiint extra Apoftolicam doélrinam . Quic^uidenimin fac.litreris non difertè expreflum Gft,amp; ramen reélè cxijsdeducipoteft, hoe nos non negarrms. Quod verö addit, ipfiim Bafilium in eadé orationc de fide dicere, fe vfameJfeßepeSertffoatbai »0» fcriptts.fed cam Scriptaraco»fi»tte»ttbut,hoefiWameù . Nonenim dicit fe vfum efle fermonibus,fcd dicit fevfum ejfevo-cibas.r^Vis vox eft Tal ia vero amp;nosnô ne-gamus.Manileftèensm exfcriptura deduci pofliint. Probent papiftç fua dogmata omnia ex fcripturis,amp; pace colcmus cum illis. Aker locus eft epift.8o.7Vó» pMamaj tnltam eHe, obtinente apud tpfis c»»fuetudi»em, s legtM

legem m re^ulamfacerereSadoltriM . St enimfertûret e/f adreibtudtms demonfiratione, oportet nos omteino itlosfiqni. Igitttr Scriptara dinintttts inipirata arbiter à »obis confiitaatur,lt;^apud^uesi»itentaf nennt dogmata diuimslérmonihusconcordantia, hts ommuoetiam vert^ tatisfitjfragiumaccedet. Refpondet Bcllarminus, Ba-filiumnon agere de tradittonibns tn vniutrfa Etclejta recepiiSffed tantitm de Traditionibus particnlaribus. Sed hoceftfalfum.Bafîliuseniin in gcnere dicit, apnd ^uosinuenta fiterint dogmataScriptnris confina • Vult igitur omncs confuctudines ad Dci verbum cxami-nandas efle. Nam fi illi conibnæ fiint, vuk eas recipi; fi congruæ non funt, vuk cas repelli.Deinde omnes Traditioncs papifticæ, dequib. iioseosaccufiimus, veinon habent teftimonium à primitiua Ecclclia, vel confiât eas olim non eodem modo ab omnibus obferuatas fuifie j Sed in alijs locis aliter atquc aliter fuifleobfèruatas , quemadmodum fuo locoofien-denaus. Proinde fi diferepantes conCuetudincs funt exDei verbo cenlendæ, turn omnes papifiicæTra-ditiones funt ex Dci verbocenfendæ.Fuerunt cnim omnes ifie olim diferepantes.

SextusTeftis cfiChryfofiomus .Is Homil. i. in Matth, dicit. Scriptnris opus ejfe.ijuia multi Euangehum corrumpunt. Et Homil.t j. in Gencf.dicit. Scnptura non finit hominem errare. Ibid. Ad amufitm Canoncm fiu.Scripturafi^uamur. Homil.t.in i.adTheff.^,«-cuncjueneceffaria fint, tlla funt m Scripturis mantfefia. Ad hæc omnia dicit Bellarmin’, ejuorfiumhac^acmpe horfiim. SiEuangeliumideoferiptumefi , vtnon rorrumpcretur.tum totum feriptum cft. Et fi Scri-

Chri st r AN. Dogmatvm. Cap. 14. 747 ptura non Gnit hominem errare, turn debemus fcri-pturamrequi.Item,Gfcnpturaeftcanon,tum omnia dogmata ad cam, tanquam ad Canonem examinäda funt. Deniq; G ilia Gint manifclta in Scripturis, quae funt neccflaria, turn Rriptura poteGefleiudexdo-gmatum controuerfórum de rebus neceflarijs. Sc Laici pofTunt earn cum Iruétu legere. Deinde alle-gat ilium locum exH0mil.49.in Malth.Twwc^*/«« lnAta. funt, fugtunt aä montes, Apontes tiutim funt Scri-ptunt'Propketarui»ey^’poßolorutn.hdhanc locum refpondet,e«»» »onefeQsrjJiflemi. Ncquehocego GmpliciteralGrmo, led tarnen difto tarn piolatisra-âuin non eft, amp;nbsp;in cditione PariGenG expungi non debuit .Nam G iratraiftatis patres, Bellarmine, vt, cùm aliquid in ijs contra vos eft, illud expungatis, quisnonalGrmabit veftra caulam niG corruptione amp;mutilatione patrum defendinonpoffc. Deinde jdemdocct Auguftinusin librode Paftoribuscap. 11. Dicit enim confit tun montes J fail. ^u£ieres diui-narum Scrtpturarum, tbi pajcite vt Jermoue pufctttts, qutctjutti inde uudiueritis, hocvobis bene fitpmt ,i]uici}Ufd extratfi,reiputte,neerretisin nebula, ^udtte vocempa-fiorts,colligne-vosadmontesfàc.Scripturlt;t. Et qux le-quuntur .Si igiturrefpucre debemus, quicquid eft extraScripturam.perierunt omnes papifticæTradi-tioncs . Sunt enim omnes extra Scripturam. Idem Chryfoft. inquitin PCàhgS.SiijuiddicaturextraJcri-pturam,auditorum oral 10 claudicat,nunc aunuens, nunc hafitans. yerum vbi ex Scriptura dtutna vocisprodyt Te-fttmonium.dr lotfutnttsjermonem (jr audientis animum Cßnfirt»at.l\.e(fQndct Bellarminus,Chryfoftomum vtlle

veiltillndf tjttodex projgt;rM i»ue»ti»nedicitttr, tiintam fMili ptrftMtiert, ijuttm tjMtdex /irtptxrti duntnr. A t hoc nihil aliud eft,quàm oÜcndcrc, ie non pofTe refppn-dcre. Non enim hoe vult Chryfóftomus , léd vult nihikj(/r4/cny)r»ri«wdicendumenc, quia non vult auditonsanimü hælitare. Deinde paulù antèdixit, nogt;ioptrtetlt;jMic^tMmdicereßne ;'ey?i^#gt;.Intelligitautefn Teftiaionium fac.fcripturaruin.Sed quiequid extra (cripturam dicitur,hochnc teftibusdicitur. Ergo extraScripturamnihil dicendü. IdemdicitHomil. 14. in a.ad Corinth. Cftrnhakarnttsomaittmexa^hf-fiinAm tritnna'ti.gnomonem^eir reguUm, dittinardle^um aßtrtto»em,oro vos omnes,vt reltnqxatis,quid hutc,vtl tlli videaiMr,drdehisex{'cripfwts htecomntatnqutrtte. Re-fpondetBellarminus Chryfoftomuni non loqui de dognMtisfidei,fiddeopinio»ecarsMbxm jtfut antepoMunt opes pauper t4tt.Seâ hoceft falfum.Loquiturenim de haCre, fednonfola. Dicit enim nozommum habere exa^lißmaru trut tuant, amp;nbsp;omnia ex Scripturis intfuireda ejse. Ergo non tan turn de ea re loquitur,vt vult Bel-larminus. Cum igitur omnia ex Scriprura exquiri debeant,manifeftum eft,Scripturam efle perfeâam. Cum item Icriptura Gt omnium trutina, gnomon, amp;nbsp;régula, (cquitur omnia dogmata ad earn examinari debere. IdemChryfoft.dicit in cap. ax.Matth.in Comment. Qu^iajuid {juariturad/alutem , tetumtam impletumeß tnferipturis . Refpondet Bcllarminus, Chryfbftomum loqui devitiorum remedtfs, Qquot; dicere, nullum vitium eße, adijutdfanandum non repentur in Scriptura remedtuat. Sed quid velitChryloftomus adeo certumeftSc liquidum, vcilia Bellarminire-

Septimus teftis eft Gyrillus. Is in libro dereâa fide ad Reginas air; Ntcejiarinm nobtsejl, ditttnas ftqui Ittttrasy ^ttf uttlle/ibearûfrafit'iptoclijceiiere. Refpon-detBellarminus ,liceremgt;ua Jo^matatratkre ,fed no» liceredigt;^mataScriftftr»tonirartatradtre.Sed amp;c illi.qûi noua dogmata præterea ,quæfuntin Scriptura tra-dunt, ab fcripturarum præfcripto difcedunt.Exemplum nunifeftum apud Matth.cap. 15,x.lbi n.lotio manuum extraditione accepta , reprehenditur t amp;nbsp;tarnen non eftperfe fcripturas contraria. Deinde Cyillus dit it, omuta ill», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fide/», mores (if do-

^maiaf»ffici»»i,fcriptaefiedn Johan, cap. vit. lib. i a. Non iyitur opus eft, vt nouum quid adijciatur. Ide dicit Homil.j.inLeuit. Egopwoinhoc bidModttoTe-fiament» po^e intelltgi, incjMibuslicetomne verbum,ejuod »d’Deum pert mes re/j»tri(irdtfi:Mti, atquetxtffis omnem rerum fete »Siam capt, Sitjuid autem Juperfuerit, quod fir Ips urA diutna »0» decernati nullam altamdehere ter tii Scripturam,ad auiloritatemfiieMtta/ufiipi.Hellarminus rcfpondet.hunc librum non elle Cyrilli.féd Orige-nis. Sed hoc non rcfert.Vtriufque enim par auâori-ta«. Nam quando eorû fcripta cum Dciverbocon-gruunt, turn pcrinde eft, vtrum Cyrillus an Orige-nes dixerir, amp;nbsp;cum à Dei verbo dift repant,turn etia perindceft.quis dixerir.DemdcdiritCyrillum hoc 1 oco n on excludere verbum ‘Det nonfi rtptum Sed[olum excluderetertiamScripiuram. Sed hoc tantum eft cf-fugium quærere,cùm refpondere non pofsis. Dick enim omne verhum, quod adTieum pertmet, i» vtroque Tefiamento reqMtrt,(^ difiuti fofie. ïLrgo per conrrapo-fitioncm

750 Ltb. 7. D B P R INC I PI I s fitionem, quod non eft in his duobusTeftamentis, hoc non pertinct ad Deum. Viderit Bcllarminus.ad quem pertineat cmcntitæ papiftarumTraditiones. Nam non funt in illis Teftatncntis.

Odauu» tcflis eft Theophilus. In i. n. Pafchali illeait, ^jDiabohci SftrttMiefl, extraÀtMinarMmScriftti^ rarum aMRorttatem,ali(jMtd(itttinifm ptttare, Relpödet Bellarm in us, eum lo^ut de bbru z/^pacrypbts, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

dam pro diMintj7«^/icw^a«/.ScdThcophilus in generc dieit: Omne tUudy quodefi extra Scriptaras, »on ejfedi-itinum . CumigiturTraditiones fintextraScriptu-ras; fcquitur eas non efl'e diuinas. Deinde dicit Bellarm in us ineptntn ejje, quoddeßngiilaritatedtcitur, ad aliam rem torquere. Hoc quidem verum eft, Bellarmine. Excutiamusigitur, num commodèàChem-nitiohoepofitum (it. Theophilus voluit oftendere libros Apocryphos non efle diuinos : medium po-fuit, quiafuntextrarcripturas.Iam Maiorformâda eft, vel vniuerlàliter, vel particulariter. Si particula-riter; Nempe quædam extra fcripturam non funt diuina.Sed Aporryphi.Ergo. tumfuilTet cimerito refponfum, efle puras parti culares. Proinde, vt ratio procederet, Maior vniuerfalitcrformandaerat, videlicet. Quiequid eft extra fcripturam,hocnon eft diuinum.Sed bbri Apocryphi .Ergo amp;c.Hanc efle veram menté Theophili.dabunt omnes,qui librum infpexcrüt. Ergo non ineptus Chemnitius,qui hoe itaaddixit; fed ineptus eft, ne quid grauius dicam, qui hoc in tanta luce videre non potuit, vel peruer-fus, qui hoc videre noluit.

Christian. Dogmatvm. Ca/t, /j. 751 5. cap. 1 ÿ.âicitfelengo temporedifiulijie/crtbere contra ^.^ontam hareßn, ne videretxr ttlitjuid aätkreverlro Luangeltco. Bellai minus rdpódct.hacnone^e in omni* lMtsltbrts.Kt(mt inGrxco. Ethocfufficit.Secundô dicit non dicere Apollinarcm, vrr^o firipto. Sed hoc per fe intelligitur.Dicit enim fc metuere.vt adderet aliquid Suangelico NoMtTeßamontißrmo»i,e\\xod non nifi de verbo fcripto intelligi potcft.Tertio refpon-det intelligi additioni noiti degmatiKontrary. Sed hoc eftridiculû.Nam non metuit, vt aliquid verbo Dei contrariumlcribcret, fed metuit, vtaliquisfuum li-brum pro Canonico arriperet; quemadmodû multi Montani libros pro Canonicis accipiebant. Deinde dicit EtMngeltcoNouiTefiamenti verbo nihil addt^ nihil detraht debere. Dicit igitur Euangelium Noui Teftamenti verbum elTe perfeftum , 8c omnibus numerisabfolutum.ac proindeomnia dogmataex co (bio diiudicanda effc.

HAftenusdeGrsEcis patribus ; nunc de Latinis Ac primo loco Tertullianus. Is lib. cont.Her-mogen. cap. zî. dicit: oAdoro Scriptnra plenitudinem, firtptum eße doceat Hermogenis officina.Si non eß Jcriptiy timeat vatllud^ adijeientibni,vel^trahentib. deßinatnm. Omni non fcripto metuendum vae illud, adijci-entibus,amp; dctrahentibusdcftinatû.ScdTra-ditiones papifticæ funt non fcripiæ . Ergo Traditionibus papifticis metuendu væillud.

tant eßt indtutdualem. Hoc etiamantcaliquandore^ fpondit : ÖC palam oftendit, fe reuera nihil refpon-oere pofle. Nam fi Tertullianus voluit, illa,5» nonefi fertptum, metuat -vti illud adijctentihus (ß dttrabtntibut dtjiinaiunt , tantum de vna reintelltgi, ineffieax, imoiDcptum fuiteius argumentum. Fuitenim à purls particularibus, propter quod etiampueriin fcholis vapulant »videlicet. Alicui nonferiptome-tuendiim 'i'X illud. Sed hoc eft non fcriptum. Ergo kuicmetuendum væ illud.EtfiBellarminushoc ex animo fcripftr, reducendus eft ad ftholas Lcgicorû, vt difcat illud , quod pucri impune ignoratc non poflunt.Siautem feiens amp;volens ita(cripfit,viderit» quid fit Deo in vltimoludicio refponiutus. Sed ad rem. Hermogenes dicebat mundum effe ex pixex-iftente materia conditum . Tertullianushocnega« bat. Medium, quo Tertullianus vtcbatur;quia non erat fcriptum . Argumentum TertuHiani tale . Quod non eft fcriptum , hoc eft reijeiendum. Sed mundum elTe ex præexiftente materia conditum, non eft fcriptum. Ergoreijciendum.Eodcm modo amp;nbsp;nosdicimus.quod non eft fcriptum .eftreijeien-dum.SedTraditionesnon funt fcriptae. Ergoreij-ciendæ. Hoc argumentu neque Bellarminus,nequc vllus papifta refutabit, nifi palam omnem omnium patrum amp;ipfiusfcriptursEaudoritaté velit reijetre.

Secundus teftiseft Cyprianus. Ilie inEpift. ad Pompeium dicit; vndeeßifiaTradttio ? vtrnmdt Do.-mtmea cß EHan^tlieei auäoritatt de/cendens, an de .Apo-fiolorn^m mandatts^ait^ne Eptflolis'ventens f Saenim fa-fHilda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firiptaJnntiteßamr Titm, (ßproponit ad

Christian. Dogmatvm. Caf.tj. yjj lofue dicens, non receiitt hber le^ii ex ore mo. St igitur, tint tn EuangeltoprMtfttttr, attt tn tyifoflolorurn Sptßolts

Quod non eft in verbo fcripto, hoc non eft ob' feruandum . Sed papiftic« Traditiones non fiintin verbo Ccripro. Ergo Papifticæ Traditiones non funt obfcruandae.

Rcfpondet Bcllarniinus ad Minorem,amp; dich Q-frianttm elefenätßeerrorem, cttm hlt;ccßrtberet, Sed hoc nihil ad rem. In eo enim non errabat, quod omnia exfcripturis probadaefte dicebat; fed in eo errabat, quod putabat rcbaptizationcm hçrcticorum efl'e in Icriptura. Et hoc docct A uguftinus lib.5.de Baptif-mo contra Donatiftas cap. 2lt;f. Quodantem nosadmo-net,vt nd fonte (loquitur de Cypriano) nd tyfpoßolorttm tradttionem,^ indecnnalem innoßra tontpom dtrtgnmns, optimum eß, Cr.finedubitatioxefn-df«J«w».Hinc apparetprincipiû Cypriani non effe malum,fed illud efle malum,quod ex hoc prinfipio cduccre conabatur. Argumeutatur enim in hunc raodum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- gt;r

Quod in fcriptura non praecipitur, hoc non eft faciendum. Sed venientes ab hæreticis non Baptizari,nonpræcipitur in Scripture. Ergo venientes ab hæreticis non funt no baptizadi.

HÎC veto errabat Cyprianus non in Maiore.nam ilia eft verifsima; fed in Minore. Deinde dicit Bel-larminus e^ugußtnum refellere hanc Epißolam lib. j. cont. 'Donattfl. Hoc verum eft »«t« 1». Sed Augufti-nustantum Minorein prædiâi Syllogifmirefellit,

maiorem vero approbat, vt ante demonftraui. Hoe cïirn videret Bellarminus,redit adfuum coceyfraü t nempe Cyprianum uenm genere dtxiße,iieomntre non Jcrii)ta,/eeitantt(m de alterna re non jmpta. Verîim hoc indignum eft,cui tam læperefpondeatur j amp;nbsp;often-dit, quertiadmodum iam dixi, fe non pofle ad argumentum refpondere.. i-i ‘J.

Tertius Teftis eft Hieronymus-. Ille in Matth, cap. 13. Qi^od de Scripturu auitorttatem »on habet, ea-dtmfacilitatecontemnttur ii^naprobatnr. Argum.tale,

Quod de Scriptura non habet auÄoritatem , hoceadem facilitate contemnitur qua appro-* batur. SedTraditiones* Ergo.

Bellarminus ciim nihil pofsit refpondere» dicit locum hunc infideliterallegatnm eße. Sed hoc non do-cet.Deinde rcpetit veterem Coccyfmum;ww^f^»c non ingenere,fid tantîtm de vna re, nempe de Sacharta

Veriun,authocfairum eft ,autHie-ronymus difputatexpuris particularibus. Quæftio enim eft; num Sacharias pater Iohannis, fit die, qui occifuseft inter Altareamp;Templum. Hieronymus hocnegat. Medium, quo vtitur, eft, quiailludnon iiabct dcfcripturaauéto'ritatem. Argunrentumtale. Quod deScriptura non habet aü(ftorit3tem,hoc ea-dem'facilitate contemnitur,qua approbatur.Sed an Ssclxirias ille,fiicrit pater Iohannis, de icriptura au-«ftoritatem non habet. Ergo eadem facilitate con-temriitur, qua approbatur. Si aliter format Hieronymus', admittttparalogifmura ex puns particularibus, amp;:'eft ineptus. Hocita efle n unquam refutabit BellarnAinus.Idern dicit in i.cap. Aggxi, irnnon'-m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I'-l J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anSle~

Christ tän. D ogm aiVm- Cap. is» Tfs auôleriiaie^ tiftimoN^s/êripturarMf», ejuafi traditiOfie t^poßoUMyj['poßU rtpertMMt atlt;^fieco»ßngf(»t, percatit glaätus ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»le «X^ncquid abfqufe

auä:orit«eamp;tcftimonijs frtipturarum cöfingitur, illud gladio Dci percutiendum eft. Sed T raditiöTirt papifticÄ abfque auótornatc 8c teftimonijsfctif^u-Tarumconfidæfunt.Ergo gladio Deipcrctrtiendç. RefpondetBellarminusJioc tantùm intelligendum cfle de ijs,ipfi aliqtfidcenfingûfii, tarnen •volant tUudeßtM^tdpojMfcaTradfttone .Sed hoc nobîi ftiffi-cic.Talia enim funt Papiftica,que nos oppugnïitriù^j vtleiuniorûcôha tempora,amp; variae obieroatjonèS); humi dormitiones, tres quadrageïrtnîæ, ^gt;i(olt;?ii^,8c fimilia. DeirideüludyS/ww non eftin Hicronymo, fed à Bellarmino appo(îtüm.Hieronymus enim agit in genere.^jdcquid defcriptufçauôoritatèjamp; Te-ftimonijstioncft, iilud ^làdiô'Dçî percutienddm. Sedljcioniorom certa teia^p'ô^aâl«{»4»7/lt;«;huWïdô?J minoti’es, amp;nbsp;alia non funt ex ScÜpturæabiâbrib'tèJ ^’’8° d)ei percutiendâ'.'^’Iuem ddcètin'P.fà'l. 86^ rî exeeptt) Apoftohs qaiei^ieipoßiii alinci dtcetur‘^ n»n'hitl?eafiàu[i9titatem,âèfe'inlt;iafMt'i^-

Qi^cquid aliud eft $ qiräm illud', quod dixei'uhC ’•'i'Apoftoli.abfcinde'ndurnJSéd'Traditionës

■i quot;■ ; pifticÆ funtaliud, quàfri illud, - 'lApoftoli.Ergoabfèihderidæ.'

Béllarhiinuîcùm non pófsic refpondtre , ïtèràt veterem' coceyfmum, nempe Hieronymum veUe'j^ vtnihticonirafiumfcriptHrisdKeatàr. Hoc quidèm verum efti fed non folùm .'Ncjii'eniin tantùm vblt, vt nihil contrarium docçätu^^ Sed etiamy vt-mM

• I S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bbb i aUadf

Q^rtustefti» tft Auguftinus. Is lib^a.dedoö. Çhùû.cap.ç. /»yseMi»f,inquit,^f/aaigt;frtet»ScriftMra foJiufMntjtnMMMr.tur ilia omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;continentfidem j

Qux fadem amp;nbsp;moxeÿ v.iuendi continentjillacontinent perfedam doörinam falutis. Sed fcri-ptura fadem, amp;nbsp;mores viuendi continet.Ergo Scriptura coptinet perfeôamfalutis doârinâ.

Bellarminus refpqndet ad Minorem, amp;nbsp;dicit fcri-fturam continert omnta tjla dogmata,tjua omntb.homint-1gt;MJJimf better necejfanajnnt. Sed hoc eft fatis.

Nam quod continet illud,quod omnibus homi-nibusfimpliciier neceflarium eft adfalutem, ... hoc continet perfeöamialutis dodrinam.Sed M i fcripiura. E(gß, . • ■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Minor eft Bcllarroii)i »i Maior eft vera.Nam quod omnibus hominibu? fimpliciter neceflarium eft ad falutem, hocfuffacitomnibus hominibusad falute. Si igiturfcriptur4hoeconhnet,quodomnibusho-ininibusadflilutemiufficit,manil'eftum cft.plenam perfedam dodrinl falutis efle infcripiura. Quid jgitur contradicupt? Deinde, fi fcripiura ifta omnia continet, quae omnibus hominibusiuntCmpliciter adfalutem ncccflaria,hoc eft,per quae'Offines homines failli fieri pofftipt., StiquiturTraditiopes nullis hpminibus eflefimpliciter neceflarias ad falutem; fcquituritem omnes homines abfq;Tradiiionibus laluos fieri pofle.Imo,fine quo omnes homines (alui fieri ppflunt,hoc non eft ad falutem neceflariu .Sed Éne Tradition jbus. Ergo. QuorfumigiturTradi-.Vih. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ones?

Chrîsttan. Dogmatvm. Cap. /X tiones? Nos îllud, quod hîc Bcllarminus regefsit, li-benterrecipimus gt;nbsp;ncque opus fuifleùprobatione. Qupniara tarnen probattonem àftulit, nos cam ex-pcndemus. Auguft.lib. a. cap. 56. dicit. (redo/^uoJ tttam hinc diumorum eloijuiorum clarifsima auüarttas homo illftd ßne dtfpendio falutis ionorare non pojfet. Ergo infert non omnia exfcrtpturajnmipolÇe .fedopHS tffiTraditiont. Illud prius côcedimus.Scdaddit Au-guftinus, illaßnedilpendtofalfttisignorari pojfe . Hoc pofteriusnegamus. Namamp; illaexTraaitione Co-guofcercnonpofTumus.Docçtenim Augufttnus in eodemcapite, vbi enimde reob/curtfsimadtfputatnr, nonadtnnanttbusdiuinarumfiriptttrarttmcertis clari^^ doc/tmentis, cohibere fe debet humana prajamptio, nihil faciens in partem alteram declinando. Quod non dixif-fct, Gexiftimafîet nosea exTraditionibus difcére polTe, quæ ex fcriptura difcerc non poflumus. Ré-linquitur igitur,omnia ad falutem neceflaria ex fcriptura difci poffe.Idem Auguft. dicitlib.5.contra litterasPetiliani Zip.6.SiqHisßue de Chrijboßue deeias Eceleßa ,ßuede quacuncfue alia re, qiM pertinetddßdev» vitamqne noßram, non dicamßnos,ßdtjnod Rattlusad-iecit,ß Ingelns ecaelo vobisettanoeliz,averit,prater^ftam ^uodinß:riptMris ettangelicis fe^altbsts aceepißis, ana~ thema fit.

Quicquid prçter fcripturam efl,eft anathema.Sed Traditiones papifticæ funt præterquam illud, quodfcriptum eft. Sunt igituranathema.

Bellarminus cum non pofsit refpondere, dicit fe ante docaiffe prater ijaam eße idem ijftodcontra.Verhm milefuitajPrsterqua eft aliud, quàmcôtrà. Deinde

Lih. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NCJI4tilï

iurf'criptura non tanium iHud, quodcon^r^^rium eft dawnatdr:Sedctiamillqd,quod abuti fiue/)r««rcft, quçmadmodum ante prolixë often dimus.ldpm do-cçt'debono viduitatis cap.i. Sanilafcriptura »oßrit äotirina regulamfigit »(ÿç^Et paulôpoft . Nonßtergo »fthi abud te doccrcyntfi verba, ttbt doäoris exfonere,amp; de ^s,qgt;(iid7)smtnusdéduit,dtffutare. Bcllarminus cùm nihil pprsitrefpödcrc, itérât veterem coceyfmum. Si, dicit hoc MO» inge»ereßidtantumdeviduftale i»tel~ ligendumeße.SediWtid refutauimusiamfæpè.Nam AuguftinusautJoqpitupin genere ayt argumen-taturex puris partteularibus, quod eftineptire lt;nbsp;tloccùm videret Bellarminuî, afferrnouam fplu-, tionem, nempe eßß intelligendum deijs,(jui neuasdoS:ri-naif^ngunt. Hoceftverum Bellarmine.Omnis n. do(âfina,quænon efiiin Scriptura, eftnouadodri-na. Verùm hoc modo flagellas omnesTraditiones p^irticas.Illçenim.cpioniam non funt in feriptura, jÇbnf ,nouæ doâtrinx, ac proinde abijcicndæ. Idem ^citlib.5. cont.Maximin, cap. 14. Sed nunc neceg» Nicaenumy nec tu debes Artmi»enfe.,tani^Mampraiudtca-tttrtts praferre conctbum.Necego imiHsattS:oritate,nec tu iliius teneris, Scripturarum aubioritatibus non eiuorum-cunque proprijs,fid vtri^ue communibus tefiibus, rescum re, caujjd cum cauffa, ratio cum ratione certet . Argumentum tale.

Quod controuerfum , alterius partis proprium, amp;non vtrique parti commune eft:, illudnon poteft principium efle. SedTraditionespapi-, , fticae funt côntrouerfæ, alterius partis propriæ

Christian. Dogmatvm. Cap. ij. 759 tioncs non poffunt cfTc principium alicuius dogmatis.

Bellarminus cum non pofsitrefponderejW^^f hoc diilo oppftgnartTradittones, Verum iudicct poftcritas, an hoc arguraento impugnenturTraditiones papi-fticae. Ad hçc diéta.cùra neque Bellarminus, neque quifquarn papilla potueritfçfpôdçrc, non exiltimo neceflcellepluraadiungere. Multa cnim feiens amp;nbsp;yolcnspraEtereo.Deindedicitdehacre, quamhoc locotraâat Auguftinus, exftareillftflriatefitmontatn fic.Scrtptura . Sedhoc implicat contradiâionem , î^imantè neg^üit,patrespotwjle^rrtanosexfiriptura consttttfetv , t^o coati es futjfe adTradtttonescoufagere. Hîcverodicit contrarium . Quod vcrôaddit.hoc làpit plusquàm iuuenilem arrogantium . Primùm ■ô\c\r,fe duplo pluraTiefitmonia pair um pro Jradttionthus allegajJçipittaMKos .Qüiü in multitudineallegati'onu lita fit veritas ,amp; non potiùsexpendcnduru ,quàm appofitcfucrint allegata. Dçindedicit, no^co^ifa,. teri,elJialsi^uas Tradttionef.QüaÇi verô nornen Tradi-tioncs non fit amp;nbsp;çqs proptercà papillicas Traditioqej.agnofcamys,. quod verasagnofeimus. Deinde exhacrc noflra,ipgenuitasiudicaii poteft. Quæ cnim feimuÿ vera elle , ca liben ter admittimus. P oftreniô dicit ƒ «0» poj/eadsgi ex vUa parte, vt affr-met traditioues non elß sffcpßarias-^ Modeftus hqmp{ Paulus dicityäcw literas poße nos fapientes redderet» ßalute. Idem dicit wr reddere homtnemDesperfe^lein-firuilumad omneopus bonum. Athanafius dicityâ»-^çr/ptftram fuffic^re ad .veritatts infir^itqnem.

■f'r; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6ht» 4 recipere^

Lik 7. 'De Principii« i.s reciperiyô' nbsp;nbsp;nbsp;aliéna fnnt reijcere .Idem dicit inßdeüta*

ùi^jHperbm argumentum ejjeali^^ttid ear um quafcrtpta [unt., abijcere, nbsp;nbsp;ear um quajcripta non funt introducere.

Idem dicïiexpeccatoejfe, quod efl extradiuinitusinfli-rafam Scripturam,Jsiem à\cïzScripturamdiuinitus tn. fpiraram efle arbitrum conflttuendunt, apudquern tn-uentafuerint dogmata dfHtnis firmontbus concordantta, éi -veritatis I'uffragium accederedebere. Cyrillus dicit emniaiUa,qaaadfide, mores dogmata filefficiiityflripta efle.Origines dicit omne verbum, quodad'^Deumperti-net,difrutiab vtroqueTeflamento . Theophilus dicit Diabolici Spiritus eflè extra dininarum Script urar urn au^ iloritatimaltquiddtutnumputare. Hieronymus dicit, quod de Script uns aubloritatem non habet, eademfactli-tatepoflerepudtari,quaadmittitur. Idemdicit^/4d«»w Deipercutereifla, quaabfqueteflimonqs Scriptura quaß k^poflolicatraditioue recipiuntur. Auguftinus dicit, inqs,quaaptrteinScriptura pofitafiunt, inueniri omnia ilia, qua continentfidem moreflque viuendi. Idem dicit anathenfaeflequicunque de Chrtflo.fiue de Scclefiafltue de quacurique alia re,qua periinet adfidem vitam^noflram, euangeliTpauerit praterquam quod Euangebcts legalib. Scripturistraditumefl. Et tarnen BeHarminus dicity? nullaexparteadigipofle,vt aflrmet traditiones,nemipe cas, de qviibus nos contendimus, non efli neceflarias. Eftnehocinfigne exemplumIcfuhicaE modeftiae?

Apîte fuperiore oftendimus expatribus Lati-riîs,vèrbo Dei fcripto comprehenfatn efle per-feâam

feftam dodrtnanifalutis; Sequitur vt idem aliquot rationibus oftendamus. Prima ratioeft : Quiaabfq; fcriptura craditiones tam diu côleruari nöpotuerür.

Quod non eft fcriptum, id tam longo tempore conferuari non poteft.Sed traditioncs no funt fcriptæ. Ergo tarn longo tempore conferuari nonpotuerunt.

Bellarminus negat Maiorem. Et dicit, ^Deus Ion-glare tempore conjiruauit Eccleßam. SrgoettamTradttia\ net ktemporetyipo(lolorfim,vß]»eati htic tempora confer^ Harepotuit. Sed eft magna differentia . Eccleûæ enim conferuationem promilit Deus; Tradition urn vero conferuationcm promilit nufquam. Deinde Eccle-fiamDco curæeffe.certum eftjTraditiones veto ci curæ cffe inter nos cotroucrfum eft. Dicere igitur, Traditiones conferuari, quia Deo curaefunt, eft ib lud petere, quod eft in principio . Poftremo dicere, Deum poffeTraditiones conferuare.Ergo coofer-uauit.non eft magnimomenti. A poffe enim adcflc non valet confequentia. Deus poteft facere, vt Bcl-larminusfiat Papa Romanus. Ergo fiet Papa. Non fequitur, opinor j amp;nbsp;ft Bellarminus fibi hoc perfua-fit, hallucinabitur. Deindedicit , StcMt'Deuspotuit feruareTraditioneiab dama ad Mofen, t^Scripturam d ad (^hrtß’Hm , ita potuit Traditiones confer--uare à ffirifiovj^ue ad nofiram atatem . Sed illudeft longé diuerfum.T raditiones enim ab Adam ad Mo-fen funt Dei verbum, quod perirenon poteft.Traj' ditiones veto Papifticae , de quibus nos contcndi-mus,funt doftrinæ hominum. Deinde Traditiones ab Adam ad Mofen non fcmper integræ conferoacç

fùnt,Gen.4, î6. Tttnc cœptum efttmtecari nemë lehout, hoccft,quemadmoduniVatablusexplicac,r«»cccep»ï refittut culmsâtntnus,i]itipropter imptetafempette tnteri-erlt;r/,Genel'.6, i i.Owww caro corruperat yiam/ufint ju-pra ttrram . Deinde poft diluuium poften Sem cor-ruperuntTraditioDesDei,adhucNoa viuente.TVrf-choremm amp;nbsp;Thareferutuerunt^jDijsaltents.loC 14,1.Et Laban iuratpcrTJfofMtcAor. Gen.Ui5J»Quin ipft ftiijlacob coluerunt idolacïiin eftent in Ægypto. Ezech.zo,8. Et vt Colophonem addam. Cum Mo-fcseflet in monte,amp; acçipei et legem Domini, totus populusTraditiones corrupit, amp;nbsp;coluit idola. Exo. ^z,t.Vndeapparet ,Traditioncs ab Adam ad Molen non fuifte intégré cóferuatas. Deinde Deusfub-indealiquemexcitauit ante Mofen , quicollapfum Dei cultumreftitueretjVtSet, Enoch,Noach, Abraham. Poft Apoftolos vcro nonfuiff; nouas reuelattones canceiiit'JSellarmtnus.Deuidc, ft ludicafTet DeusTra-ditiones commode fcruari potuifle, non fcripfiflct, fed quoniam videbat verbum fuum viua voce tradi-tum,non tam facile conferuari pofl’e,ideo ftriplit, amp;nbsp;fcribi iufsit, Exod. 17^ i4.Scrtlgt;ehttcati monumtntum in /z^rOjPfalm. loz, let^Scribaturhocadmemoriampo-^ fiertrum, Luc. i. 'Utfumefimtht hoc omnia fcnbere, vt habeas earumrerum, t^uasauditioneaccepi/bi irpaxnitt. ConcIudimusigitijr,Traditionesnon fcriptas dif-ficulterconferuari pofte. Hoe cùrri,iviilcret Bellar-minus, cxcogitauit aliam refponftonC|in, amp;dicit. TraduionesinpatrumlibrisfcriptaseffèSçd.qvLOii eft in patrum fcriptisjioc non habet eandem auâioritaté, i|,iUud quod eft in Scripturadiuina.Mift igiturBel-

J fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iarminuj

C HR I ST t ak. Docma-T7m. Cap, iS. 76} lî^rmir^isprobeteandem wdöïitatem cfle Scripto-rum pacrUiSn, amp;nbsp;Canonilt;prurpi,fruftràlaborat«Nam quod Apoftoli dicunt^fe'Ä‘£liMKino(iccipiße, hoc eß zieritaf, non^nim pptjUçrqnt mçntiii.Sed non quic-quiddicunt patres, verum cft .^Èzcch. 10. Inflatunt pair Km vffi/erKm noliteambulAre,V[3[.ioG .Errauimut CKmpatrtiftsnofiris.E.ugi^ùir\.tybCKltahKiK/mo^i propter Konnullpr Km JanEiorKmpveltKrbulenrorttmfcaneLtla deKitAKiiia ltberMS tmprobàre AKdee. Hieronymus lt;;onp.HcbiiidFdicitjîrÂ)e/z?r/(;4««w£/!('e,£^ moremde-clamotppiKmpaKlKlftm Ik^JJc . Q^dvçrh'is opu'seft, hoc dpcet antilog'ia.quæfæpè cft in patri^us .Nam quodynus pater dicit.hoc alter negat; imp fæpè àc-cidit|vt,vn.usamp;idem, quod in vnoloconegauitjil-lud in plio loço approbçt. Hoc cùm videret Bellay-minusjcscogitauitaliamrefpôfionem, amp;dicit7rlt;»-eiitfones inco^ttnKovfKpoßtas.effe^ Sedhoccftiàlfum. Multae cnira.Traditione,s;paucis cognitæ funt, amp;. nifi rarifsimè vfurpantùqneque nunc amp;nbsp;olim eçdem funtjoeque eodem raodo.ob{cruatæ,quemadmodû fuo tempore demôftrabirous. Quqd vero de lin guis vulgaribusaddit,eftridiculû.lllæenim funtomnib. hominib, in vfu. Traditioncs nô funt omnjb. homi-nib.in .yfn.Deindeimplicatcontradiélioné.Nunc n.dicit/lt;»ff»i«r 'VKlgarti coßrKart-, ante dixitamp;arjï/^a/^ï ittanb.KittftmKtari, Capu gt;.lib.2. Argum.ó.ConjCiliet ifta BeJlarminus. Hoc cùm viderçt Bellarmin 9S,ex-cogitauitaliam rcfpanfionem.,^ dicit Tradit tones eße anttujKUmonKmerttis i^/ßts ; Sc exemplum ipjrofertde ara ^alfoli i»Flandri^^ßrKÜaAlQC exemplum qui-dem mihi ignotum eit. Interea certum eu tempore

'4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti,

7^4 Lii.f. DsPrimcipiu * Chrifti, Apoftolorum, amp;pnmorumpathim non fuifle aras* quicquiddicat Bellarmtnus. Origen.lib.

4. cótra Celfum.O^^c« Me{fii,tiuoel noft habtamtn gtMes,aut4ras,aMt /«»pi*. Amob.lib.4. cont. gentes, t^ccftfatis »0S, ejuoä nie templa habeamns nee aras, nee imagtnes, Hoe cùm videret Bcllarminus, excogitau it aliamrerponGonem, amp;nbsp;dicit, mnltajemper hareßsfnerstnt, idee etiam femper debit vtrtexcttatt fttnt, tjni Tradttiones è tenehrts eruerent, vt pereas haretkos re^ frUerent. Sed hoe éft ndiculum. N uHa enim vnquam haereGs perTraditionem non fcripiamrcfutataert; neque Bcllarminus vllum exemplum producere poteft. Deinde multi errores, per Traditiones in ÈeeleGamintroduöifuntjVtlmagines.earö eukus, mortuorö inuocationes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Gmilia. Po-

ftremo nulla haereGs perTraditionem non feriptam refutari potuit.Eufêb.lib.$.eap. 14, Necjneentm ant ey^nicetus Teljcarpo perfnadere potnity vt non objeruaret ea, tjtta nonerat fohannemdifcipnlnm^Demtninoflrt, vel cateros iy4^peßoles, enm ^nibns (emperfnerat, ob/erttaße ; neque ritrfns Poljcarpus «y^niceto perfnaßt ea deferere, qua iUe dtcebat a Çe mater urn mere ob/eruari.

Sceundum Argumentum ;QinaSeripturaeft régula Gdei, Sc quoniam eft opus Dei, amp;nbsp;omnia opera Dei funt pcrfeä:a,cft régula perfeda.

Omnis régula eft regulato adçquata.Sed verbum (criptumeft régula, fides regulatö. Ergo verbum feriptum cftfideiadaequatum . At quod eft fidei adaequatum, hoe fufficit ad fidem gi-gnendam amp;nbsp;conferuandam. Sed vetbum feriptum. Ergo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Christian. Dogmatvm. Cap. tlt;!. 7^3 Bcllarminus priiriim ncgatMinorem , amp;nbsp;dicir, non eÿeScrtptnraproprium,vtßtre^ula.'^ios more no-üro eiuf rationes priùs cxpendemus, deinde fcntcn-tiaiii noftraiD probabimus. Prima eins ratio. Quia Scriptnra tnulta continet,nonjitnt neceffariocredeäa, hoc ell gt;nbsp;qua perfe non pertinent adfidem. ‘Ai ■

Quod continet aliquidnon pertinens ad fidem, hocnon eft fidci ädaequatum. SedScriptnra continet aliquid non pertinens ad fide L Ërgô Sciipturanoneft fideiadæquata.

RefpondcoadMinorem, amp;nbsp;dicofidem duplici.* terconfiderariivnomodojquatenusfidesfitjgcne-ratur,augetur,amp;confirmatur:alteromodo, quate-nus per ädern meritumChrifti apprchcndimu$,amp; luftificaniur. Si fccundo modo accipis fidem, turn conccdimusefle multa in Scriptura,quac fimpliciter ad fidem non pertinent. Intcreà tarnen ilia omnia, qus ad fidem hoc modo acceptam fimpliciter per.* tinent,.funfin Scriptura, quemadmodum nos antè oftcndimus, amp;nbsp;Bellarm inns affirmauit lib.4.cap. 11. in Refp.ad diélûIrcnæi.Si vcrô fidem primo modo accipis, tum Minor falfa eft. Quicquid cnim fcriptû eft, facit ad fidem gencrandam.augendainamp;confir-niandam. Atque hoc modo fiera Scriptura non tan-tùm eftfideircgula yfedeftetiam régula onlnisdo-ôrin», ex qtia fides naftitur. Hue pertinet illud ad R omanl i;. Qwcunquefirtptafuiff,ad nofir am doüri'i^ namfcriptafnni, 4. Tim. 5,16ÎTbta Scriptttra efl dfiiini-' tastnfl)irata,(^ vtilis ad doSlrimmtfredargntionemfinfli.quot; tntionem amp;nbsp;correptionem. Et tantum abeft,vt hæc Tc.

flimania faciant |gt;r6Bcl}armino«v() Boflram fenten--iiani:oinnino contîrmçrrt.t'Omnis eniro cdrreptio, redargutiojmftitutioyij'fkïófcriDa, debet ad fcriptu-rtiu,tanquainairegùilaraaccommodatâ,’curn quafi congru it, eftproba, Sinmcongruitjéftmala. Hine concludimus,omnemamp;(ôlatnfcriptttpmçffèrega-1am dOjârinæ üdei.Quicquid cnim cfl: in Seriptura, pertinet adfidci'doétrin^; amp;nbsp;qnod rioti eft irrfcri-pttirä/h'oe non pertioet äd^del'dtJiaMrtS. Sécunda ratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertitii'fii^adßdem , jyà nofi^ufit i»

.[ Qyodnon contîneçomnia illgt;,'quçfunt ad’.tidcm neceflariashoenoneft fidei régula 4 Séd feri-ptura non continet omnia iljagt; quaefunt.ad fi ♦

„dem neçeflam., BrgojSeripturanon eft fif m.'j: , dei-regula. .n. j . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-lUir.r.jrl.

;, Bellarminus non ptobatMinoreiîi ,gt; fediirelcgat pos-âd priora, in qOibq^j^ earn probairedieit.Etgo amp;nbsp;nosnnne ^antniiirçgamusMinorem cË.ifqiîonian) Hla priora funt à nobisfatis réfuta ta,' nonellnccefle plur^ yerba de hac riç façere , nifi ftellarminusfcri-pturarûinfijfficicntii^ljjsarguraentisprôbet.atque pafl’enus.fecit. J.iO.üj*, mil/quot; .ih .i.Tprtiaratio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noNefiep^ssoNtinnu^,

.nQpwis tegula eft çonüinua . Scjiptura nomeft copiinuft. Ergo fçripturanon eft régula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

bcî^OSrefpondemusprinaùmjMaiorem vçram efte,, dgiPSguJis Mecha.iJÂQs, J .lt;fe alijs non item» Corpus, çpiflj.si^ile eft rcgulafewj ciuilis, Schamen non eft botçfliodocontim^i^.,Çontinet çnim amp;hiftoria$

fiinom: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacra

CHRirriAN. D OGM ATVM. Cap, ji. 7Ä7 Sacraenim fcriptura, hooeftÿVetusamp;Nouutn Te-ftantientum non tantum contMietcötiniiam doétri-nam, ftd etiain eandem. Ad. ai*Quod vcrô in ilia fint quædam hiûoriæ,concioncs, carmifla/vatl-cinia, leges, prQmifsionesi,amp; fimilia, ilia omnia ad vnumkopum referuntur, nènipevt ßiem hahcamus Rom. 15.HXC (tint Bellarmini argumentaÿquibus negatfac. Scripturamcflercgulam. Nunc immotîs rationibus oftendemusearn eflfi regulam. Ac pri» mùm ijpfa Scnpturadicitfcefle regulam,Pl'almn 19^ Luternapedtiits mets verbum r»«OT.Pfal.cod.verf.45^3. Dirige fxdes tr.eostn fermone tuo. lof. j. 7. Serua le^em meamiMecjuedeelfKaab ea,Keque.adlt;kxtram,neifM xdfi-nifiram. Dent.11,5 t.Q^dpritcrpto tibi,hocfacito ^Dlt;s-mi»o,neca{biartjMici^uara,necmi»ttas. Argum. tale. -

Adquod oronesgreflüs d. adioncs nolbrasdiri-gerc , Scad quod omnes adiones noftrasao» commodare,amp; à quo non difcederc debemus, illud ett régula. Sed verbum feriptum. Ergo,

Maiorem nemonegabit, quimentcm habet, mii norefein allcgatistcxtibtisi Deindeomnes dodoi-rcs.Græci amp;nbsp;Latini à tempore Apoftolorumvfquc ad hanc ætatem vocarunc feripturam Caftonicam i neque.quifquam fuit ante Bellai minum.qui dixerit iftamappcllationéjetTemalâiAiUgult.co'nt. Ccefcon. lib. l'âLtap. Vi. Egohuiusepi^al».-,du£lor.itatesugt;ritenesgt;'/i ejutalttteras. Cjprtani uonvt Cartvnicashabeo, ßdeaseie Canonttts conßdero, efuod in eis dtutnarum feriptùPat^ auUaritatiesBffrfàt ,cum la»f(fviMsrectpio, gt;^uedau(enf nen congrMti,cum paceetusrefpseo^ idem in Epift.aç/ad Hierenymum J E^o felts ets Striptttrarum Itbrss/jvüittiif

de^erre.vt »ullumtorum aMÜorem jcrtbemio altcputd er^ ra(li,ßrmtjjimieredam,altes a/ttem nbsp;nbsp;levant, vtijuan^

talfbet janüttate doärtna^ polltant, no» ide'o verum pu~ tem,(}utaipß tta /eftfirut,Jedt]UMmthivel per flies autio^ res Cauemcos^vel prebabilt ratteuefejuodaveritate »e ab-horreret, perfuaderepotuerunt. Idem in Lpilt. u i. ad Paullnum.amp;z//«^)»lt;^r«»^amp;rlt;ƒ/«r4r«w^, earum je. qua Canentca tn Eecleßaappellagt;ttur,perfptcua altqutdfirma-tur auäoritate.fine viladuiutatione eredendum eß.Altjs verb tefitbus nbsp;nbsp;teßimonqs, qutbus altquid eredendum effe

fuadetur^ttbf eredere vel nen credere Iteeat, quant» ea me-menttadfaetendam fidem vel habere, vel non habereper-fettderts.hx.cpüi hoc modo omnesEcclcGæ vnanimi-ter omnibus temporibus amp;nbsp;locis fac.Scripturam ap-pellarunt. Si iam vera eft iftaMaxima, quam pofuit Bcllarminuslib.a.cap. i 5. Illudverumejfe^quodvni-uerfia tenet Eeelefia , tum Bcllarmini hæc refponfio fallacCt. Deinde Bcllarminus fe hîc implicat contra-diftione. Nam iftic dixit, omnemvntuerjahsEceleßa ehjiruattone efie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vero negat fac.Scripturam

cfl'e Canonem fidei, ciirn tarnen hoc vniuerfa teneat Ecclefia. Tertio ratio, Quia omnesferè patres non tantüm vocant Scripturam Canonicam,fed ctiam Canonem.Tertullian.contraHermogen . dicityäc. Serspturamejfiere^ulamverttatis. Baßlius dicitfaeram Senpturam eße normam re£litudtnu, normam vertta-rw.Cyprianus in Symbolo.//«funt quapatresin leonemconelulerunt. Auguit.cont. Crefco. lib. z, 1.

nullam faeimusQpriano iniuriam, eum etusquaflt-lnt Isttertu à Cantnica diuinarum/eripturarum aublori-täte

Christian. Dogmatvm. Cap. te. 769 ritate diflinguinms. Netjut enimfine caufia, tamfialnbr* vtgtlitntta Canon Eccltfiafitcns cofittuttts efi, ad qnem certi ‘Prophetarum (^t^poJtolorUlibrt pertinentomntno iudtcare non audemui^f^fi’.cundum quos de cat erts Ittterù tielfidelium,velinfideltum tudicamus. Thom.in i. ad Timoth. 6. left, i. Doilrina Prophetarum cr i^pofio-lorum(anontcadtcitur , quta efi quafiregula tntede^ui nofiri. Auguft. de bono Viduitatis,cap.i.54gt;,;74/crlt;-ptura noftra do^lrina regulam prafigit, C hiyfoft.in 2.ad Corinth.Hom 11.ij. C«x» haheamus omnium exa^tfsi^ mam regulam amp;nbsp;normam,diuinarumlegumafiertionem, oro VOS omnes.vt reltnejuatis,c^uid huic vel till vtdeatur,^ debts ex Scripturishac omnia tn^utrite. Hoc pertinent amp;nbsp;teftimonia ad fuperiorem rationem allegata. Deinde hoc implicat contradiftionem.Hic enim dicit, non efii firipturaproprium^vtfitregula, amp;nbsp;lib. i. cap.2. éoc\s,\x. Prephettcos «y^pofiolicos Itbros ejfecertam tèquot; firmamregulam /î^/ri.Hoccùm videretBellarminus, conceditScripturam cfle fidei regulam, Sed adijcit earn efie tantumpartialemjugulam^non integram. In tc-gram regulameffedici™crbum Dei .Hoc veroefle duplexjaliudfcriptum,aliud non fcriptum.Hinc in-kxx,verbum ficriptum non efii totalem regulam ^fid tan^ turn partialem.Sçà nos antè docuimus,idem cfre verbum,quod traditum cft,amp; quodfcriptum eft. Ergo hoefruftra eft. Deinde partialem regulam ftatucre abfurdum eft. Regula enim vel ««»»»(vt reftè ex Va-rino docuit Chemnitius ) nftrinrtt i(^ aÇalfir», Chrvloftom. Homil. I J. in a.adC^finth. docct hancregulame^ »xrfßi/ftww.Oecumenius in j.ad Philip. Fides efttn-C c c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiar

Jtar(^ationii. Qtamadmtdumfid Qanone ahquidabjlu-lern.wl et altqutd addtderisjotum canonemcorruptfif, (ic etiammfide. Theophy laól. ibidem. Ee^ula netjue app o-Jitionem habet, neijueablattonem. Aut igitur fac. Stri-pturanöeftregula.aut eftpfeâa régula,amp; talii,cui nihil addi, ncque quicquain derrahi debet. Sed eft régula. Ergo perfcfta régula, nequeci quicquam addi, necdetrahi poteft .Cum igitur lac. Sciiptura fit régula,Sctalisrcgula, cui niniladdi vel detrahi pofsit,lùperuacuæfunt omnes Traditiones. T*ertia ratio . Quia ex Traditionibus nihil certi cognolci potcft. Pugnâcn.intcrfe.Teitullianusn.in librocô-tra Plychi.laudat îgt;i/gt;»î’«7^«’.Hieronym’ earn vitupe-rat,in i.cap. Agg.Tertull.lib.cont.ludæosc. 8. Et Clemens \.Stxom^t.i\c\ix\tChrifiumortuiieJie,Ânno 30 Jine lt;lt;r4i«.Irenæus lib.I.cap.40. diciteum ay^nno Matts jM^utn^ttageßmemoTXvum cfl'e. Vtrumq; fal-fum .De Pafchate docuilTe Kamanos amp;nbsp;Aliaticos contrarifi amp;nbsp;vtrofqjfuam fententiam defendifle« Tradittone, docctEufcb. liK t,Z4. ^Decjuadragejimis, ibidem. Et apud SocrateirÄSalilius ex tradtttone do-cet Zachariam interTempltem aram occijitm,ejji patre /ohaitnts.Hieronymui hocridet in i^.cap.Matth. TcrtuH. de corona , dicit eßeSabhathotetunare. Ignatius dicit,Sabbathoietunare, Chrtfium occidere, idee^e, ad Philipp. At aliud Pafsim obferuatur.Hie-ronym.Serm.deNatiuitat.Chrifti,dicit,fiuehoc dit natttsfit Chrijius ,fiue baptix^tus, diuerjafertur homi-nu'n optnto. At vtrumque nunc fine vlla dubitarione afleritur . Nunc omnes cum fumma afleuerationc ftatuunt,tßl^ttriit cumfiukmo honore ajfiumptum cfle.

Christian. Dogmatvm. Cap. i6. y-pt cffe.Sed Hieronymus illud inter refcrt,lib. dcAfliimptioneMariç Virginis adPaulamamp;Eufto-chium.EtEpiphanius dicitfehoc ignorarein hæreC Antidicom. Baiilius d\c\t inter T^ajcha Pentecoße» ßandoprecanctnmeß^e dcSpir.S. cap.27.AthocnuHC negligitur.Tertullianusdocet,/»p«nrfCf»j »4r(7,»wf/ (ÿ lac tiandion eße, de corona, ledamp; hoc nunc con-temnitur.Quid? quodipfæTraditioncs non ab hæ-rericis/edöf ab ipiis ortnodoxis patribus pofitçdint fæpè falfae. V t illa deZacharta apud ßahlium.de Spir. fancto cap. 27 . Etilla4^Jtwerz«7)o«ilt;»x,apudCle-ment. Stromat.i. Et apud Tertull.cont. lud. cap.5. amp;c apud Irenæù lib.2. cap, 4.amp; Hiulta Similia. Quod verb dicit, in fcriptura idem fieri pofle, falfum cft. Scripturaenim fe fuisnotismanileftat, amp;illuftrat, quod non faciun t Traditiones. Deinde Sei iptura in fe habet.per quod ab adulterinis diftinguitur. Hoc inTiaditionib.nonhabctlocum.Namfæpèambæ, licet contratiæ fint, falfæ funt. Fateortarnen, facilè Traditiones probas à prauis diftingui pofle, nempe quando ad reeulam faoi^rum Scripturarum exami-nantur.Quodverb dicit, SccleßampoßefalßasTradi~ tionesà verii dißinguerefi de Romana Ecclefia loqui-tur, tum petit illud, quodeftin principio.Romana, enim Ecclefia nobis falfasTraditioncs inuexit, amp;nbsp;adhucobtrudit .Ergocarum iudexefle nonpoteft. Quod verb dicit EccleßamnunquamfalfamTradaia»-nemvelltbrumpro Canontcis accepiße , fi intelligitde’ Ecclefia Romana,eftfalfum.Hla eninh cpiftolasDe-cretales rccepit inter Canonicas , amp;obferuatcerta» temporalciuniorum, quod Patres dicunt ab hæreul

ticis cxcogitatü eflc,amp; cffe cótra more primitiuç Ec-clcljç.Quintaratio.Quia verbûDcifcriptûeRTe^xJ-TOf»/« jO«.Sed ad hois Teftamctû côfirmatûadderc nihil licctjGal. 5 .Bafil.de fidei cófefs.Ergo ad Dei Tcftam.confirmatû aliquid addcrc,vel ab eo aliquid detrahere,graue facious efle arbitramur. Sextaamp; vl-Zimiratio.Qüiahæretici, fkm exJcrij)tMriic^/iere non /»e/Â»/,docuerût Chrtflii doemde tiuadapalam.cjMdaoc^ c»tó.Ircn.i,i5.Bafilid.Eti,ï4.Carpocrat.Idédocet Tertul.deprçfcript.Refp.Bellarm.Wrrz/cwfjyffôr/Âo-doxorHmfimMs,tta(p^^fuasTradttiones»ccftLtare,(iuem-admedftm orthsdoxt factunt. Sed tllorum occulta dtfficrre fint.QMa tf. ab orthodoxis occuLtanturjdeo occultart,quia Lawt tllorum no fttntcapaces, ijuavero ab haretids occul-täturddeooccultartyquiafuntturpia. Et adducit exem-pli'idéManichçisex Auguftino,de Hçrcfib.cap.aô. Yerùm fiquis diccretPapiftas propter eandêcaufa fuasTraditiôesoccultare,ilIe forte nôabcrraret, fût n. qui affirmât hoftia papiftica cq^cïcx adipecanine^ quod fi verum eft, fane nô eft multô melius. Sed vt vt fitjfacra Chriftiana nô fun« occultâda.Chriftus n. difcrtc dicit,Math.c. io.verf.17. Qttoddico vobisin te-nebris, hocdiciteinluce; ejuoddtxtvobis inaurem,hoc pn^adfcaie /fßlt;i.Hoc eft vt Hieron. interp.^«elt;/lt;i«-dfuijltsabfiödtie,publice loi:juimini-,ejuodaudtutflisinpar-nuloludaaloco,hocvosin vniuerfis vrbib^ylt;:^in toto mudo audaüerdicite .Eodê modo hocexplicatTcrtull.de præfcript.cap.zd. Dominus paid dixit Jineßgntficatione tacttiSacrameti.ßijuidin tenebrts^^inabfcodttoaudtßet, in. luce di“ tn te5btspradKarent.Y.t Theophyl.ad diftum locum,ejuaexme audtuißis,ea dtcitecumfumma hber-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• . - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tate,^

Christian. Dogmatvm. Cap. iff. 775 1^11,0“ vocis claritate,vt omnes lt;««!5?M»^.Dcinde implicat contradidionc.Hic n. vultTraditioncs no pertinerc adoes; amp;nbsp;antè voluit Traditiones dcfen-dere per iftu \ocü,Ttf^teTradtitona. At hoc diâum ptinetad oés fideles,vt ante oftenfum eft. Aut igitur hoc, aut illo loco errat Bcllarm. Ego eum in vtroq; erraffe cxiftimo.Cùm igiturTraditiones tam longo tempore conferuarinöpofsint,amp; verbû Dcifcriptû fitjVt effet fidei amp;nbsp;morû régula ; Deinde cum verbû fcriptûfitTeftam.DeijCÛ deniq; ipfçTraditiôes fint fæpefalfç,amp; hçretici iadct occultas Traditiôcs.cùm exScript.côfiftere nôpoffunt.Manifeftû cft nôTra-ditiôcs.fed verbûDei fcriptû cffe régula ois Chrifti-anæ religionis, amp;obcâcaufâcôtinereiftaoîa,q lunt ad falutê neceffaria, ob candemq; caufâ cùm papiftç aliquodcontrouerfum dogma cxTiaditionib,progt; bant, turn petuntprincipiû,amp; quod controuerfum cft,probant pcrillludj quod æquè côtroucrftimeft.

PrincipiaChriftianorûdogmatumfunt cérta,extra omnemcontrouerfiampofita, indubitata, vera, amp;nbsp;diuina.Sed Papifticæ Traditiones funt iocertç,in controuerfia pofitæ,dubix,ridiculæ,inepta',fallç,amp; humanç.Ergopapifticç Traditiones nôpoffuntelle principiûChriftianorû dogmatû.Soliautem viginti duolibri V.T.Hebraicè fcripti,amp; vigintîTeptë libri N.T.grçcè fcripti,funt certi,indubitati,extra côtro-uerfiam pofiti,immediate vcri,amp; diuini.Ergo hi vi-ginti duo V. T. 8c viginti feptc libri N.T.funt prin-cipiûChriftianorumdogmatum.Ac proindcexiis tantùm firmæ8c immotæ rationes in dogmate con-

I KD EX PR AECIPy^RVM R E R V M. Pttmus »utntrus fa^inam ,alltrligt;seamß^nituM.

Errata,qux inter eicudenduntadmiflafunt, ficcorrige, rcliqua ipfe facile vidcbis.

Hn.n. legt,Contant, l, 2S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Dtle non.

L3i,PtßptßremtJtgt,et,^.qutfi,^,C,c»ntret, 28.31.eer. 3a.20.ar, 39,25. Jele,tlli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lege, ante ^«gußinum vixttunt.ilr. 67,t3.fcß

tjlli^ege,nen. 103.1 i.d«/e,Laäantij ScClementis. 1.13.petinetunt, L3.7. Ctncilium. legitur. t49.it.iniieant, 169.1t. vti^ae. i!9. zf.ctn-^at, 204. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»08.21.njsan î»». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210.7. fajJÙMh

litflS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227.9.Alt;»i»er/i, ^^i.^/lf^ouiTaßamentix 313.7.XM-

20.denfiJiima/n» 36S4t46firtfta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;587.13. velata,

^2^. 1$. ^tttcuntju«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poß emm oßenäemtif,

486.li.îi}AÎ'o’«. 4S8. 29.pr9 Sfi^mtnusbb.i.cap.z, ltgt ScctA^ tei^bb.^neap.iu 492. ii.pTO^'SoaifaCitimtlege tC^ekßinum, 500. 23. ex.

Sl(t.\o.6^pigt;ß9lica. ^ij.pesifbbitäum^aädg^ccnfe^ttentit, lt;98 24. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61^, 20,pro'J^m.legehf, 617,23. docent, 619,

25 pro iußificattoßege^fattifaÜto, 6^9.io,pro,fixtur, lege, TerttUJ, 660^ 21, Tf TOK 693.19,^9. 696, i9.corvmu»em. 729, 29. dicit, 724.29. 7t.i,t3,âele,ex, 738, f. falutem, 7^0, n. doSioribm, 'Porrb ad hutufinodi feriptiones opfit eS^ngenti Rtbbotheca ,talt verbogt JeßttHor , itatptefape abenit librts,tif^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re wnif, vtt coaUui

protêt tgitur iHi vartant, ita fape nxmertts capittfW,tn Teßimontorum aPo» ttonibxi vartai,hoc te etiam,teiieT,fcire volui.