ADVERSVS

ANABAPTISTAS PHILIPPI ME.

Unchthonttludicium-

ITEM

A» Mägtlirdfttt iure pofiit occidcre ^nabapliftdi, lohannif Brentij SenteniU'

ITEM

Articuh, infpeâioms Eccleßdrum Saxonu,emettdaib

KEVEREN

DO P AT RI,FRIDERICO AB. ' -gt; BATI AD SANCTVM

Acgidiiim Ncribct« gæ, Philippus Me hnchrhon

S. D.

Cripfi ante aliquot menfes breué difpu« tationc aducrfus ana baptifta^ ■ Sic em erâ eo tempore occupa» ______________ tus, ut non uacatet mihi ci uni argumento adfidcre. Et qui meum indicium requitebant, adeo ut» gebant, ut uel uacuo non uiderentur rc lifturi fatis temporis adlongiorcmcó» mentarium, permifitamc.ut edcrctuc hocquakcuncßfcriptum.ut interca ex tarer mea fententia. Multas peftes fecû trahit illud dogma,nec unain reran* tum fallûtur ifti fanatici homines. Id qlt;f Dupetxefciuicxquodâ quiinitiatus illis

A ii

CONTRA AN ABA« ( ’ itnpüs myftcriis,q.ltro rcfipait. NulU eilueterühærefium.quænon uidçatuc his autoribus repullularç. ProdeÄ igitut hortari impetitos hommes ,ut fugiant Antibapti/lte Anabaptiftas ;qbambulatSatan,tanfj fugiendifunt leo rugiens, quxrens quem deuoret.

Quid enim aliud funt illorü difputatio nes, quam infidiædiabolicæ. Non fæpc fctipturas citât,’plerûcç rónibus nitunf. Stillis quidc male inter fc cohæiétibus. Quod indicincftcortuptajtmcntiû.ut Pauli ucrbo utar.Nos uero rogem’ Chri ftû ,qui dixit Petro, fc pro corogafle, ne dcficerct eius fides î ut St corda noftra eu ftodiac,Stut exafeitetin nobis fidé,ne «fimplîcitatc Verbi Dci ad impiasopi niones abftrahamur. Vak focliciter* CONTRA ANA8APTISTAS PHlLtPPt ME- ' lanchthonis Indicium.

^Aepe alias diximus,quorû locoruni. ^notitia maxime neceffaria fit «Ind*“ cauic

f Tl ST AS FHH,.. HE L-

cauât ctn eos ChtiftuSiCumiubet prae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

dicari pacnitentid 8i remiffionem pecca torum. Et uoluit Paulus oftendere prin« iCipaliacapita doâiinæ Chnftianæ,ubi inquit; Finis pracccpti eft cha ritas ex cor de puro,amp;confcicntiabona,amp; fide no . . .. fida. lidem loci proponunt apud Pro/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

phetas ; Mifericordiam uolui, non facri ƒ „iZdbttl ficium,amp; fcientiam Dei plus qu«niho= ° locaufta. Ad hunc moduni amp;nbsp;alias fæpe fctiptura monct, ut maxime cognofca» mus hos locos .dodrinam pœnitentiæ, ité fidei, patientiæ, charitatis, et omniö bonorü operfi. In hos locos intueri nos oportet, his excitâda funt corda amp;nbsp;exet^ céda, ut fimul in nobis timor amp;nbsp;fides aiH geantur, amp;nbsp;crefcat cognitio Dei, amp;nbsp;quo ties aliquâ partem Scripturæ in manus accipimus, illi loci quos recenfui maxi» me lequirendi funt. Et eft quædam fum ,ma doftrinæ Chriftianæ informanda.

Sed hoc feculo plane prarpoftera quadâ fapientia dcledantur homines .rixanf de eaetemoniis, item de traditiôibus hu

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' A. iii

CONTRA ANABAJ mänis fine 6ne, interim de pcenitehtbj de fide ,de Cruce.de Charitate.amp;orâi» bus bonis opetibus magnum filentium eft. Nos autem fummam doârinæChri ftîanæ fæpe alias tiadidimus, amp;nbsp;fortafte fuoloco repetemus. Nuncquiade Sa» cramétis ram multæ ac pnitiofæ dillenfi ones funt.uifum eft hoc loco attingcre il las contioueifias, ut pmuniamus aliqua ex parte impitos aduetfus hætefes,quæ magna numero fubinde nafcuntur. Eft em difficile retinere uerü inter tot fcan^ dala.in tot diÛenfionibus.amp;fetefit,ut error gignat errorem, quemadmodum fignificat 8i Paulus, cum inquit, proficc K hæreticos in deterius.

QVID SIT SACRAMENTVM.

E St autem Sacramentûfignum diul nitus inftitutû promiflæ gratiæ Dei. Et placer mihi olimufurpacauoxlt; Accédât Verbum ad elementû, amp;nbsp;fit Sa cramentû. Nam bæc d uo funt in facra^ mento, R.es quæ fignificat promiftam gt;nbsp;gratia, Si Ycibû guof mittitur gratia,

Si quo

f TI s T A s PHIL* MBL«

amp;quoDfus inftituit fignum. MuJtä Igl tur facramcta numerari pcflent, fiquis ! omnia figna promiflionö dluinaiu dili gentcr uelkt colligcrc. Adfliftio cftfa cramcntü «Eftctnrcscuiadiunxit Deus uerbö quopromittic gratiam ; ut,Cum iudicamur ,adno corripimur. ne cum hoc müdodamnemur. Item .Filiü qu6 diligit, corr ipit. Ité ,Inuoca me in die tri bulationis, amp;nbsp;eripiä te.Quanquä igitut fcnfus carnis reclamet,amp; iudicet adflifti onem fignö effe irae, tarnen ftatuere de bcmus nonexnoftrofenfu,fed ex Verbo Dci adfliftionem fignum efle gratiae, feu mifericordiæ. Sunt item facramenta Sderdmettié officia charitatis ,quia accedit uerbum deiquo;pmittitur gratia : Date amp;nbsp;dabif uobis, remittenri remittetur.Vt etn ar eus fignißcat terram non eife periturä amplius diluuio. Ira fignificat opera cha titatis, qd* Deus uejit nobis ignofeere* SicutuellusGedeonis fignüfiiit promif fæuiftoriæ.ita adfliftio fignum eft pro« inifl«gratiæ.Nelt;5tarnen uellus iuftifi

A üii

•’CONTRA AN A B A»

' cauit Gcdeonem.fed fidcsquacrcdidit Deo, ita adfliftio non iuftificat ; ita nec Oga charitatis iuftificant, fed figna funt promiffae gratiæ. Oporret igitur fide ac cedete quae credat promiffioni Dei. Ad hunc modû, amp;pleræ(^ aliæ res colligi poffent ƒ quibus additæ funt promiffiôcs gratiæ ,quàe reAeamp; utiliter Sacraméta uocari poffint. Nos autem Sacramenta comuni confuetudinenucupamus hæc duo, Baptifmû ,et Cœnâ Domini, quia funtcæremoniæ quædâ diuinitus infti tutæ.quibus funtadditæ promiifiones gratiæ.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pofteaquim de uocabulo Sacramcn

, tidiximus .dicendueftetiam ingenere vftuSdcrd* de ufu Sacramentoru. Primii igitur hoc tmntorum- feiamus, Sacramenta non tantu inftitu ' la effe i n hoc, ut notæ effent, quæ difeee nerent Chriftianos à gentibus, ficut to ga Romanosdifeernebat à GræciS; aut ficut ueftitus difeernit Monachos. Sic crâ feribunt nônulli Sacraméta effe infti •tuta,utôer hæcoltendamus gentibus*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

P TI s T A s PHIL. MBL

nos credcre Chri fto, amp;nbsp;profiteamur fidé coram hoîbus,amp; noftroexcmplo alios înuitemus ad fufcipicndam dodrinam Chrifti.NosucrofscfcntiamusSacramé taeffe uoluntatisdiuinæfigna erganos, 'nec tantû figna effe noftræ profefTionis crga homines.Vt cm uellus crat Gcdeo ni nô tantû pro nota qua exercitus cius ab hoftibus, tanquâ Caftrenfi teifcra dif ccrneteCffd magis fignû uolûtatisdei, amp;nbsp;ptomilTae uiftoriæ pignus. Ita amp;nbsp;nobis Sacramcnta funt figna uoluntatis Dci, Sicut amp;nbsp;Chriftus docet, cum inquit; Hoc facite in mei mcmoriam.Mcmini(re au temChrifti ,noneft tantum docerc ali os ,fcd meminifie beneficiorû, quæ ac •'ccpimus amp;nbsp;ipfi ab co per mortem eius.K rciurreftioné. hoc eft, meminifle remif fionispeccatorü.quamperefi cöfequi ■ mur. Sicut ein uokintas Dci oftenditut in Vetbo, feu promiftionc,ita ctiam . oftendif in figno tanquâ in piftura. Ec , ut Verbum pcrcipitur auribus, ut exu* feitet hdem in corde, fic incurtit fignu

lt;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A V ■

CONTRA ANABA-

in oculos.ut amp;ipmcxuTciret fidem in corde. îdcocç A uguftinus fcripfit facra/ nientû ciïe uifibile uerbum ,quia idem fignibcac quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft canqua

piâura diuinx uolütatis, ficut uerbum ■ uoxcftuolötatisdiuinæ. Hæcdeufu ’ facramcntoiû iudicauikftorccflemo-nendum , quia quidam docent fic tancâ uti factamentis, ut coram hoïbus pro6 Sjcramentii teamur tidem .-Hanc parte praetermit-^uamodeutê tunt.cffe utcndû illis, quia montant Si fignificct quid « Deo accipiamus, quia crigant 8: exafcitent fidem. Erit autem hic locus magis perfpicuus, cum expo* fuerimus uniufcuiuflt;^Sactamenti pro/ prium ufum.

Secundo, prodeft Si hoe moncri ,Sa cramenta non iuftificare. Fallunf enim qui exi Umant fe mcreri remiffionem peccatorii ifto opere , cum manducant Cnena Domini. Paulus ein docet iuftifi« cari nos non ex openbus, fed ex fide. Et ficut audire ucrbû fine fide nô iuftificatt ita uti facrameto fine fide non iuftificat.

Nam

P TI STAS PHIL. MEL*

Nâiîîamp;ipfutn facramentûcft, ut ante diXi. ucrbum quodda uiGbilc. Sicut cm uox percipitur auribus, ita facramcntû incurvitinoculos .utmoueat corda ad crvdcndû : Et cum facramcnta contine= Saenmentd ant promifsioncs, ita dcmum rede utc» continet pro mur illis, cum crcdamus nos ea cófequi tnißiones quæpromittunf, nam promifsioncs rc= quirunt fidcm.Sicut Paulusdocct Ro« ... iüi.Et ibidem docet Abraham non efse juftjficatnex circücifionc, fcdCircüci» fioncm fiiifse fignum iuftitiae.id eftquo Deus teftatus fit fe mifereri A brahx, ac iuftificare Abrató-Hoc teftimonio con« fitmatöcftSi alitur fides Abrahæ,pro5 ptet quam iuftificatus eft. ideoqj adpel» lat Paulus Circûcifionem figillum iufti ciæ, ut etn figilla nos de alterius uolun/ täte ccrtos faciunt, ita per Circücifionc cettior fit Abraham de uoluntate Dei* Sicamp;nosuti Sacramentis noftris dcbe$ mus ,amp;iudicare ea cfsefigna iuftitiae, qusexhibuerit nobis Chriftus.uttcfta (erurfe temittere peccataamp; iuftificare.

CONiTRA A N A R A.

,Quiabaptizatifumus, geiimusnotam iqua teftatut Chhftus fe cemicterepecca ta agcntibuspqcnitentiâ, feu tenitiÿ cô’ tfcienciis.nonfecus ac fiquotidie nouo » nbsp;nbsp;’ t fignodecœlo idem teftaretur,Nec çft

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fomniandû uniusefse temporis Baptif

t,,. jb. ■ mum ,femper hanc nota gerimus, cuin pocnitentiæ.tum promifsægtatiæ.

.DEBAPTIS

*■ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i MO.

Aptifmuseftfignum pœnitétiæ.S^ Bapitjinut p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatotum.Principio

gnum J_jçnim cp fit fignum pœnitentiæ ,te/ *^”^**’ ftatur loan.Matth iii.quiait;Ego bapti izo uos aqua ad pœnitentiam. Et fie prs 'dicatio Ioannis eftprædicatio poeniten • tiæ.Sicut Efa.xl fcriptûcft. I ta amp;nbsp;baptif» . mus cius uerbi fignum cft, quod « loan ine prædicatû eft. Deinde, quod baptii» .musfit fignumremiflionis peccatorû. adpa re t ex uerbis Chti fti ; Qqi ctedide^ . lit.ôi baptizatus fuerit,faluus erit.Et

Pau.ad Tituni.iii.uocat baptifmû laua^ ciutn

PT IST A 5 PHït'IMEL.

ccum regencratióis, Eire nou atiohisfpf. ritus fanfli. Non igitur folius mortiftta, tioois fignum baptifmus eft .prsfertim CÛ prædicatio pœnitentiæ in Euangelio non fit tih cóniinatio, fed habcat coniû flarripromiffioncm gratiœ.Sic ein ait Ioan.Agitepœnitenriâ, quia appropin» quat rcgnum coelor um. Et loan.î. Eccé agnus dei, qui toll it peccata mûdi. Noft_ fignificat igitur baptifmus pocnitentiâ ita, quin fimul oftendat remifTioné pee catorû per omncm uitdm ,ficut Paulus inquir.-^uicûtjbaptizatifumusinChri ; '*0« fto Icfu.in morte ipfius baptifati fumüs.' côfcpulti.n. fumus cû illo per baptifmÖ in monc.Cû igitur baptifmus figniHcet’ mortificationé feu pœnitétiâ ,eaç efïicî debeatpetomné uitâ donee moriamur^ fatisconftatbaprifmû nô efseopus.ad unum quoddâ certu tempus pertinensj* fedfignificansin omni uita pœnitentiâ.

, Nihil igitur nccefse eft repetere fignum, alioqui quotidie baptizati oportebat. Semp ctû agcrc pœnitentiâ amp;nbsp;terreri iu

CONTRA AN AB Ai dicio Dei, fempcr erigi Si contirmid per fidem debemu5lt; 1 a

DE VSV ET FRVCTV SACRA menti Baptifmi.

Ic igitut utendö eft baptifmo. Ter« rere nos debet,amp; ad poenitentiam hortati,amp; oftendere iram Dei ad.' uerfus peccatum.Et cuminChiiftum baptizemur. iubet uidere in Chrilto ira Dei aduerfus peccatû * Sic enim irafcb Oper4fio de tut Deuspeccato.ut nulla creatura ,nul ^ittpcc(at4' lus angelus, nullius fandiquantuuis bo na opera dekre peccatû potuerint, lté ut filium (uum uolueiit propcccaiisof“ fetti, fic ut non folum ifto mortis gene tefotis adficcref, fed etiam intus tan^ abieftus «deo expauefceret. Cum itacg tantopereodent Deuspeccatû,admo=* net nos baptifmus,qui confepeliit nos cum Chrillo in mortem, ut uerc expaz uefcamus amp;nbsp;terremur magnitudine irae diuinx, ficut amp;nbsp;Cbriitus de fua morte in guic.'Neploiate fupei me,fcdplorare fupec

PT IST At PHIL* Mel*

Riperuos,amp;fupctfilios ueftros.Transi fettem mortis fuæ caufamÄ exemplû in nos, q. d. Ego patior, fed pro uobis, fuftineo iram Dei. non qua ipfe merui, fed qui uos meruiftis. Nifi plotabitis Si agecis pœnitrtiam.dabitis pcenam .Si manebit ira Dei fuper uos. Eft ergo hic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘“-»d

baptjzmi ufus, magnitudîe iræ diuinae ' ‘ ad exemplû Chriftitcrrcri,amp;prophar)âc ~ bapcilmû, qui fecuti fine metu Dei, G / ne pœnitentia uiuût, ctiain fi quotidic abluerenf, femel eft nobis traditum fu gnù iudicii Dei,8l mortis noOtæ. Itacj rc.nibüopuf ipfumfignumrenouarenihil opus eft. cfi amp;d hue refpiciamus quo fignum pertia neat. Acccpimus enim tanq códemna» ti capitis, fignum mortis noftrac, amp;nbsp;iudi cii DetExpauefcere igitur nos oportet, amp;agerepocnitentiâ,amp; fentire qd'Deus iure fuccéfeat nobis, amp;nbsp;iure puniat nos* Ne^ uero fatis eft baptifmo pertcrr efic ri, fed in his tcrroribus oportet nos fide concipere.amp;intueribaptifmû.ac fen» lire fignum elfe pcomiftæ gtatiæ amp;nbsp;le;

‘Contra anaba?

mifTionis peccatorû. Et adprchend«^ uoccm Iohannis, A ppropinquat rcgnû cœlo)e.i.gtatia,Iapiêtia,mifericordiaÿ iufticia,uita.Ité:£cce agnus Dei /qui tollit peccata mundi .Ita quocies labo/ rat amp;nbsp;luftatur cum dcfperatione confci Deffteritu entia.intueridebemushancnotam uo* confcientM luntatis 8l mifericordiae Dei, quae tefti/ reweilM« nbsp;nbsp;nbsp;tnoniû cft promilTæ gratiæ, modo etc-

damus Deopmittenti,atqg cafides fie nos erigehs in his pauoribus.eft iuftitia corâDeo,hancpoftulat Dcus,h®c be/

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne de Deo fentit. Hac uidet nos diligi i

Deo.nos curaceffeDeotanq patri pro pter Chriftû.Sic igitur baptifmoute» dum eft, etiam ad confolationcm. Et fi eut Verbum eft traditû.utfitaducrfuS dcfpcrationem præfidium, ita amp;nbsp;bapttf mus inter armanumerandus eft ,quae traditafuntcum depugnantibus cû de fperatione amp;nbsp;incredulitate. Sic enim cô firmare nos debet ad credendâ, quead modutn fi noua miracula de cœlo ofte deientur, 3l ut Gedeonem uellus ad cre dendum

PT IST A J PHIL. ME L*

dcndum cxufcitauit.Ita 8i nos hortart bapt jfinus amp;nbsp;ad crcdendu ctigcrc debet.

Seciidohicanimadueitcndu eft,cu baftifmus fit fignum mortificationis* omnes adfliftiones * dcnitj morte ipam figni6c,iri à baptifmo,amp;ad hoc trad! tumetfe,uttcftaref adfliftioncs amp;moi tern’lt;Jii3E naturae impofita fucrat jipter ^eccätu ,.nunc falutaic elTe , nee adfligi nos Qt^rdamut, fed ut faluemut 8i in feitaVefle adfliftóes noftias morte Chti Monchti/Ü fti.Sicut autem mors Chrifti facrifkiu ficnßcum* éftiitattnoftra: adfliôioncs .quiafunt inferti Chrifto per fidem, facrificia funt Deo grata .Et quemadmodé glorifica tus eft Chriftus, ita hgniheat baptifmus ac teftaturnos exaudirijiberari, iuua ti » glotificari. In omnibus igitur adfli âiohibus refpicere ad baptifmum debe nius.qui admonctplacere Dco,ut hu iniliemui et adfligamur, ct fignificat promittiiA omnibus adfliftionibus au xilium«

C O N R A ANABA-

DEBAPTISMO IOHANNIS r etChrifti.

j-( Xternus baptiftnus queni adminî« ■*-^ftratlohâncs, ninil diîFirt ab cxtet no baptifmoqué Chriftusadininiftrat» fiue Apoitoli. Idem enim fignû eft infti tutumdiuinitus perminifteriû lohânis, qui eft minifter noui tcftamenti,ficutin quitChriftus ; Lex8d Prophcræ ufcj ad lohannemamp;c.Chhftusigitur fignoiam inftituro amp;nbsp;ipfc ufus eft, Iohannes ucro nô diftinguit extcroû baptiTmum ,fcd fuû minifteriû ab officio ChriftI.quia to bancsbaptizat tm aqua,hoceft,cxtci* nû baptifmû adminiftiat, Si prædicat Vcrbû. idem faciunt A poftoli. Sed Chrj ftus nontm extcrnû baptifmû admiOi' ftrat.fed fatiffacit propeccatis noftris-Tollit peccata ,datSpiritû fanftû.Ni’ bil igitur fignum externu adminiftratfi ÄChrifto,diffère ifigno adminiftrato à lohanne , idem fignificant amp;nbsp;effidunt littacç, fed perfonæ differunt ac officia, lohânes ern miffus eft trn ut prædicaref, ficut Si Apoftoli. Chriftus uero miffus eft ut tollat.

PT IST A s PHIL. MEL*

Qt tollat peccata , ut det Spiritûfanftû Non igitur noftris operibus, aut fatisfa-ftionibus delcri peccatû , fignificauit Io Iwncs. Se'd dotuit filios Dei tied no pof» fe.nifiChriftus mittat in corda, noftra fpiritu fanftu.perquc fanftificemur amp;nbsp;renoiiemur ,ac guberncrour. Et ficut Verbû cxternû quifquis tandé prædicat flue lohànes, fiuc Chriftus, fine Apollo li, idem ell, ita amp;nbsp;fignû idé eft. Sed hoc ÿptieChrifti opuseft,darefpiritû fangt; ftum. Datur autc fpiritus fanôus ,quâdo Deus uel per Verbû, uel per fignû pertcr refacit,amp;confolatur ac uiuiticatcorda, nam amp;nbsp;uerbû amp;nbsp;fignû adhibentur.ut per eaDeus moueat corda, pcrterrefaciatac ruifus erigat per fidem, cum intuentur uel Verbû, uti fignû. Hæc de ufu baptif mi ttnere nos ac icire prodeft, ne fomni emusbaptifmûopus cfle,quod ad unû aliqd'tépuspetrineat,feduc eo utamuc inomniuita,iuxta Pauli doflrinâRo. yi, cum ait i Confepulti fumus cum illo per baptifmuon in mortem. .

B ii

CONTRA ANABA.

D E BAPTISMO INFAN« tium.

Aptifmum infantium conftat « uc |-lt; teribus fcr iptoribus ecclefiæ proba .NamOrigeneset Auguftin^fcri bunt ab Apoftolis rcceptûeflc.Et pria nus, Chryfoftomus,« A ugufti j ad

Veterum opi ucrfus Iulianû. Item de peccatorâ meri «0, de bapuf tis clare probant. Hoc præfati uolui, qa moinfiWtM- prodeft feite quid ucteres indicauerint de re tanta, nec eft ab illis (i ne certis et perfpicuis fcripturacteftimoniis diflen/

. nbsp;nbsp;tiendum. Hoc tempore improbant qui

dam baptifmû infantium, et poftulant adultos denuobaptilari. Hæc dogmata cû nulla firma teftimoniaex feripturis habeant, tarnen aliqui amplexi funt. Et hui^ erroris authores, alia multa impia dogmata fparferunt De rerum cômu/ nicatione, de tollendis Magiftratib^. Gû auté hæc Cigna, et has notas impietatis» îfti Phanatici fpiritus præ fe ferant^meri to debuit etiam fufpefta effe nouitas tn aliis dogmatibus.Sed Çhfiftus piædixic

P T I s T A s P H I L M E t« •

de nouiffïmis temporibus fore ,ut mol rifeducantur, hoemagis uigilare debc mus, et nullum dogma recipere fine cee tis et petfpicuis feripturis. Nvnc adeau famHoc confiât, promiflîonc gratiae et regnîDei etiam ad infantes pcrtincrc. Huiusfentcntiæhabemus manifeftate- Promißionet ftimonia in feripturis. Primu * quia prac eiüad mfan» ceptum eft, ut etiam infantes circûcide« rejparwenr tentur. Fuit autem circuncifio fignum promiffæ gratis, et promifïi feminis, in quo benedicendæ funt omnes gcntes.Et Paulus Circûcifioncm uocat fignum iu« ftitis.Roma. iiii. Et Gcn.xvii.fcriptum eft: EtoDeus eorum. Item : Mafculus eu ius præputii caro nô fuerit circûcifa, de lebitut anima illius de populo fuo. Hæ fententiæ quid aliud funt quàm promit fiones gratis ; Nam cum ait.Ero Deus eorum , fignificatfe uelle mifereriamp; fer uatc eos. Et poftea eum minatur iis qui noncircuciduntur.certeteftaturfe cir/ cuncifosin gratiam recipere, non circu cifos non recipere « ut Citcûcifio pro ue^

lt; B iU

CONTRA ANABA-

ro, acccrtofignogtatiæ habeatur.nó» dum de bapcifmo dko, cantü hoe colli« go.quod promifliogratiaE amp;nbsp;uitbater nx pertineat etiam ad infantes. Ecctûfî Circûcifio, qux eil ßgnum graeix, ad in tantes pertinuit.necefTecft etiam gratii am ac retniflfionem peccatotû ad infan tespertinere. Secundo Matth.xix. feri ptum cft : Sinitc paruulos ad me uenire, amp;nbsp;nolitc cos prohiberc, talium eft enim regnfi cœlorum. Hanc fententiâ ita clü Refcllitw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidam, ChriHum non hoc dice*

5«on/n(i4 c= K. quod regnum cœlorum fit puerorô,i lulîo de bip. fed corum qui pucris fimiles fint, ucrum. tifmo ptrutt* hxc interpretatio praecedentibus uerbis j loruai- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refellitur.Chriftus cm iubet paruulos ad nbsp;nbsp;nbsp;'

fcadferri,quarc neceffe eft; ad cos ctiâ gratiâpcrtincrc.alioqui non crantad« ferendi adChriftû,fedabiicicndi inteC inimicos Dci. Item, ut maxime Cbrifti uetba.nondc paruulis interpretemur« fed de his qui funt illorû fimiles, adparec umc eum adprobare amp;nbsp;reciperc paruu» los, alioqui em ne^ eos ptobaict, qui il

loiû [

P T 1 s T A s PHIL* MB lotûeuafifTentfimiles. Poftremo Marcus inquit; Bcncdicebat cis,quod accipi nôpctcft aliter .nifiqcîreceperit in graj tiam, quodcômendauerit cos patri fan ftificandos Si feruandos Sic. Hue excpla rtiâ funt accerfenda. Non crâ dubiu cft quin regnum Dci pertinucrit ad pucros, qui funt intcrfcâi abHcrode, ficut fignî ficatEuagelifta, citans locû lercmia: de Qÿi^ut pêr» fanftis martyribus, Cum ita^ hoc côfti- tmcatycg»« tucrimus,q»rcgnûDei pertineatetiam Dd* ad puetos, iarn uidendu cft ad quos pue ïos pertineat.namfi ad omnes puetos Ctiam extra Ecclefiâ pertinet,nihil cis opus eft baptifmo : fin aute remiffio pec catorû no cft, nifi ubi Verbii cft amp;nbsp;Sacra mcta,remiPrio petórö ad cos pertinebit,* quibus aut Verbö, aut Sacramentu ad« hibetur. Nullû ante e fetipturis teftimo niu adferri poteft, quod ;ptnifliogratiae pertincat ad pucros qui funt extra Ecclc fiam .Et in cófcffo eft rcmiffioncm pec» catoru no efle.ubincc^Verbû eft,nc9 Sacraméta,ficut Pettus inquit Aft. iiii.

B iiii

CONTRA ANA

Ncqj cm aliud nomen cd fubccelo datü bominibus, in quo oporteat nos faluos beriiCum itat^ibi tantum fitcemifsio peccatorum, ubi aut Verbum eft, aut Sactamcntu, confequitur, falutê ad eos infantes pCttinete, quibus adhibetur Sa« ctamentu, quod cft fignum ac tcftjmo» Vbiptremif* nJupromifsacgratiaeomnibus «tatibus fiofnciUoru non tantû adultis ; nullam firma ratio» nem, nullum perfpicuum fcripturæ tCquot; ftimoniö uideo aducrfus hac rationcm opponi pofle. Cum rcmilfio peccatoiu ibi tantum fit, ubi Verbum eft.ae Sacra mentû, cófequitur,adeos infantes pet tinerc remifsioném peccatorü ,,qui Ee» clefiæ infcnnur, quibus fignum promif«* fx gratiæ adhibetur,quod fi non fatis fitmahæc ratio aduerfatiis uidef.oden dant ipfi ac probant remifiïonem pecca torum ad infantes extra Ecclefiam p«t tinere. Nifi forte hoc malût fentire pro» mifsionem gratiæ, omnino ad infantes non pertinere • Sed nos diuerfum fupra pftendimuStSed inquiunt. Baptiimus

PTlsrxs PHIL. HEL.

tcquirit Verbum ac fidem, infantes au tem cum nihil intelligant, ncq? Verba habcnt ,neqffidcm,huic aducrfariorü tationi exempla Circûcifionis opponif^ quæcum etiam Verbû ac fidcmrequi? leret, tarnen adhibebatur infantibus di ni no mâdato. Sunt autem plane gtatiæ eiufdem, Chrifti figna, Circûcifjo amp;nbsp;ba lt;■ ptifmus.Non erâ fuit Circûcifio tantû promifTionû corporaliû fignum,fed po tiös fmifsi feminis .fcilicct Chrifti ,ficut et Paulus ad Ro.iiii. teftatur.cum' uocat fignum iuftitiae. Et ad Gal.docec ante le gemfuifsepromifsionem gtatiæ ac iu« ftitiæ. sicut igitut Circûcifio teftabatut tune remifsionem peccatorû ad infanz. tespertinere, tametfi nondû uterentuc tatione, nondû intelligerc Verbum pof fent. Itaamp; nunc baptifmus teftatutad in fantes rcmiffionem peccatorû petunez te, etiam fi prædicationem Vetbi non« dumintelligant. Quodfi magnoperc (ontendant aduerfaiii infantes nihil in telligetc, eodem modocolligerc po»

B V

CONTRA AN AB A«

t'crunt, aut infantes omnes ad regnum Dei pettinete, aut nullos omnino, Quod cum fit abfurdö, fateantur ad eos infan tes pertinerc remifliionépeccatorû.qui busSacramcntu adhibetur. Sed nullum pracccptö, inquiunt, cogit baptizare in fantes. Adhoc refpondeo.tametfi prae ceptumcxprcfTum nó habeamus ,tamé habcmus exemplö, quod ualere debet, cum feriptura diuerfum nó præceperit. Habcmus itacçcaufasex feriptura fum? ptas. Primuigitur oftendat aduerfarii, ubi feriptura prohibeat baptizare infan tes . Deinde oftendant, cur non lieeat transferri excmplü Ckcucifionis ad ba-ptifmö, cum eundem Chriftöfignificet uttöq^fignum. Poftrcmohanc caufam fioftra ,quae ex feriptura fumpta e ft, con futent. fcilicct.cum pertineatpromiflio gratiae ad infantes, nee fit extra Ecclcfi am remifTio peccatorü.cfFicitur.utfit adbibendü fignum infantibus, quod te ftetur ad cospcttinerc remifsiopeccato cunxHxccaufa cumficde feriptutafum

pta

PTtSTAS PHIL» HEI»

pta ƒalfo adcufant nos aduetfarii, quod lineautoritatc ferjpiurae baptifmum in fantium probemus, ac uidetc qu«m nó fit tutuni adentire iis qui uetant baptiza rr païuulos, nufquâ nec^ feriptum, piâumcft remiifioné peccatorû ibi cf» fe, ubi nclt;5 verbû, neqp Sactamentû cft* quare nunq poterût affïrmare Cataba? ptiftæ, (p illi pueii, quibus nô adhibe£ baptifmus, feruentur, aut confequanf remiffioné pcccatorû, quodteftimoniû feripturae fquod cxcmplû i* quâ ex feri/ jfâorKm» v ptura tationem adferant, ut feiamus in fantes extra Ecckfiam confequi remif» fionc peccatotû fHincintelligi poteft, quxm incerta doceât aduerfarii. Et hæc una res Catabaptiftis 6dé detrabere pof fiC,quod cû improbant baptifmû par» uulorû, affirmant rem incertiflimâ, rc» initfionc pcccatorû alicubi efse, ubi nec Verbum fit, nec Sacramentû .Cura igi/ tur tam fmt incerta dogmata eorum, adpatet .quantû periculû fit ea rccipcrc côtra ueterem Ecclcfiac côfenfum , qui Igiauifsimas caufas habet de fcriptuia *

•contra a N a ß Aw

fumptas. Sed hie obiter etiatn dicendd eft, quod peccarum retnittaturinfanti* bus. Video autc ueteribus fcriptoribus hoc placui(re,temitti peccatum origins Ie infantibus. Sic ein fcribit.cumtepe alias, cum maxime aduerfus lulianum Auguftinus, citans etiam aliorumfcti* ptocum teftimonia.eami^ fencentiam nos fequemuemonetn accipiendus eft Biipiipjtut p* baptifmus pro inani figno,fed pro fign» gm«n remtßi rcmiffionispeccatorû,prolt;5teftimonio »nispctörnm diuinæuoluntatis,utfupradiximus.Eft igitur hoc loco exponendû, quomodo rcmittatur peccatum originale. Vocant autem pcccatû originis Chriftianiferi» ptores corruptionem hutnanæ natur« i quod fine noticia Dei, fine timoré, fine fide nafeimur. Et ptætcrea adfcrimus nati concupifeentiam ,qua adtrahimut ad manifefta fiagitia. Hæc autem cor/ ruptio human« natur« fequuta eft ma lediftionem poftlapfum Ad«.tPorro, funt hoc tempore quidam,quidumni» mium philofophanf, neganthanc cor«

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• - cuptionem

P T I s T A s P H I L. H E L‘

tuptioncm peccatura effe ,fed bi proifus diflentiuntàfcriptura.Auguftinusmira tur fuis cemponbus fuiflc, qui peccatû originisnegaréticum nemo antca fuc rit in Ëcckfia qui Gc fenferit inquit: Ab initio uflt;$ ad praefens tempus, quo iftanouitasortaeft.hocdeoriginalipec ... *,n cato apud Ecclefiæ fidem,tanta conz ftantiacuftoditumamp;c. Hocmagisno-ftris tcmporibus uituperâda eft quotun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nlt;ie^

dam calliditas, qui uctus dogma de pec cato originis irridentScd coUigetîîus ex fcripturis locos, qui docent amp;nbsp;naturam corruptâ'm effe ,amp; cam corruptioné uerc peccatumeffc, Ro.v. Perunum homi ncmpeccatû intrauit in mundü, 8i dein de in omnes homines mots peitranfiit* quia omnes peccauerut. Et Ephe.ii. Eta mus natura àlii irae, Gcut amp;nbsp;cateri. Effe autem filios ira, eft eiufmodi peccatu habere,cui Deus irafeitur,amp;quod daz mnat. Et in PfaI. feriptû eft ; Ecee eniin in iniquitatibus côccptus fum ,amp;in pec» catis côccpit me mat« mea,id €ft,cû fos

Contra anAba* ttiarcr ,eram immundus, 5i contrahèbi peccatö. EtGen. vüi. Fotmatio cordis humani malacftotpucritia .Significat etn nos nó imitatione, feu cxemplis ma lorum corrumpi.fientPclagiani fenfez runt ,amp; iudicant Philofopbi i Sed natu^ tamhumanicordis.fecumindeufc^ ad pucritiam adfetrecócupifcentiam, q. d. prius exiftere in natura concupifcentia, quim’fenfum imitandi. Si haud fcio, an nomen formatio hic de natiuitate ad formatione foetus fit accipiendu f Hut pertinet amp;nbsp;lócus Ioan. i. Q^ui non funt nati ex fanguinibus. Damnat em Euan gelifta omnes qui non funt ex Deo nati. Et lohan .iii. Quod natum eft ex carne. caro eft. Et Paulus Roma.vüi, Caro nö' poteft legi Dei fubiici.Poffer autem legï Deifubiici.fi nonadferretfecum corra ptionr.ac peccatönafcens.Sentire igi« tur debemus quod natura corrupta fit, hoe eft,quod nafcamur fine timoré Dei.' finefidutiaerga Deum.-Item,quodad feiamusnati concupifcétiath nobifcöi quat

P TI s T A s P H l L. M E L-

qua: eft efficax.ut inquit Paulus in mettî brisnoftris.Siparituitia. Praterca fen» tiamus eam corruptioné eiufmodi pec» catum cfsc,quod damnet Deus. Philofo phi niirati funt quid fit caufic, eut homi nés tanta ut ad uitia ferantur.nec pofgt; feutobtemperare rationireda monen» tijfcddocetnosCliriftianadodrinacau (ant efle pdm originis, quia poft Adæ peccatum maledifta fit eius pofteritas* ccttttgt;lt;a'4fio. hinc ilia naturæ corruptio cft. Vt cm ar bot fit ftêrilis, fi inalcdicat ei Deus, iU naturacorrupta eftet debilitata,poft»

eaquàiit filii iræ faftifumus. NuncrcS •

deo ad inftitutû. Remittitur peccatum '

originale infantibus, non ira ut morbus

totus ftatim fanetur. Sed ignefeitur e is « nereihabeantut iftius peccati; feu ,ut ueteres loquûtur,donee inhaccarne uî uitnus.manct morbi reliquiae,fed rcatus tollitur.Reeipiunf em in gratiâpueriSt fanftificantur à Deo .Sicut cm de Circû cifione feriptû c ft; Ero Deus eor ö, qd eft Kcipiameos ingraiiam, euftodiâ cos»

Contra an ab a.

örfanftificabo eos.gubcrnabo cos. F ta St ifti pueri commédati Deo .recipiutuc in geatiâ, fatiAificancuc cuftodiuntut « Deo. Quan^ enim ratione nondû utan« tut,tarnen agitateosDeus pro modo ipforum, Nam necj in fenibus ratio efft citiuftitiam Chriftianam. Sed Deusin cutit uerum timorem » 82 oilendit pec« catum hisquos ad pœnitentiam rcuoca “ ' '1 uit ,€o[c^rar(a5pct(iiicmerigit,3ciuAi ficat.EfTecit fpiritufTanäus, uefentiret loannes nondii natus præfentiâ Chrifti lt;nbsp;InfM»«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiri«fets.amp;aliiinfao

invrd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxiliopoffiit. Hafte

nusde infantiü baptifmodiximus.Pro quibus inquit Augirflinus.ideo uehe/ mentiuscontenderedeberc,quia pro ft ipfisnonpoflunt dicere.Fuit autemno ftræ ratiocionatióis hæcfumma.Cunî temiffiopeccatorûnonfit, ubinec Vet bum eft, nee Sacramento : Sequitur, ul fld illos infantes remiflio pcccatorö per« linear, quibus eft adhibitü Sacramentä, quodtcftaturpertincic adiemüTionein

f Tl st AS PHIL« M 6 L«

pcccatorö.Et fiquis contendat Sacra» tnentutn nó cfTe adminidrandü his ,qui V erbum non intellegunt t aut folum Sa cramcntü non fignihcarc rcmiflioncm pcccatorü, huic exemplum Circuncifio nisopponatur, quæ fignificauit ad infan tes gratiam pertincre, lametfi Verbum Bondum intelligerct, atlt;5 hoc exemplü Quidbaptifquot;» tcftaturfoIiusSacramentiufumalicubi mut con/eret efse apud eos, qui Verbu non intellcgüt. pucrts» Si quis interroger, quid conférât baptif« muspuerisf Huic rcfpondeo.qd' figniz ficet ad eos pertinere promiffionem gra liæ. Porto cum nen fit remiflio peccato rum.ubi nec Verbum, nec Sacramentü eft, fit ut illi cófequantur lemiffionem peccatorii, quibus Sacramentü adhibe/ tur.nam tota Ecclefia credit remiflîo» nem peccatorum hic efse, ubi Verbura ac fignum eft. Et hanc fidtm præ fe fez tens .commendat infantes Deo , quia Chriftusinquit .-Siniteparuulos ad me uenite ,amp;fignumadhibet,quianoneft certum remiffionc peccatoiu alibi efse»

CONTRA ANABÄ-

ubi nrc Verbum, ncc fignum eft. HanC Ecclcfiæ fidé nulla caufa prorfuself îcut implorent Catabaptiftæ, nclt;ç enim po« tcruntunquamoftendere remifTionem ecclefi peccatorü extra Ecclefiam cfle ..Qui po« rfm nulltteli ftulant ut dcnuo baptizemur, banc unä rfiw/w* nbsp;nbsp;nbsp;fequuntur caufam, quia nó liceat infan

tes baptizare. Atqui nec 4)hibet fcnptu raeos baptizari.amp;Chriftustcftatus eft cos adregnum Dcipertinere.Iubeterii adfe adferri ,dicittalium efsc regnö coc lorum, fjgnificat eis cuftodes angelos ef fe datos à patre, fic enim inquit ; A nge« li eorü in cœlis Temper uidét facie patris mei in coclis, funt baud dubiefilii Dei qui cuftodiuntur abangelis. Quæ cutn ita fint, cur excludunt eos ifti ab Ecdez fia, amp;nbsp;à Sacramentis, cum nó conftet rc miffionem peccatorü efse, ubi nec Ver bum eft,nec Sacramentum . Cum igiquot; tut nulla fit caufa cur improbetur baptif mus infantium,nihil necefleeft denuo baptizari, fed qui poftulant ut dcnuo ba ptizemut ,hi cogitant baptifmum certi

alicuius

P T IST A s PHIL. MEL.

alicuius temporis opus effe, uidelicet,câ cocpcris agcre pœnitentiâ Si credcre ,ta demum iubent baptifmo uti, ut fignum cum animo cófentiat. Quidfacient ifti? totics nc baptizabunt, quoties relapfi a

! guntpœnitentiâ. Sed ifti non fatis neç

figniofficium,neiÿpœnitentiæ natura Si^tidte/limo intelligere mihi uidentur, ipfi figna ad» niafuntdiui^ hiberi arbitrantur, ut fint teftimonia ft’ m uolutatii^ dci noftrae apud holes. A t nos fupra do* cuimus, fignano tantû efse teftimonia fidci noftræ aduerfushoîcs.fed ttadita cfsc utfint teftimonia diuinæuolunta» tiserga nos, ficutipfum Verbum .Sicut igiturdoftrina alicubi præcedit iuftifica tionem, ita etiam fi baptifmus praecede ret alicubi pocnitentiam, tarnen non ef fet jipterea damnandus, Multa difcunc aliqui antequàm perueniant ad iuftifi* cationé.num Verbum .pptcrea quod di dicerût, falfum eft, aut ex animo eiicic-dum^ Itancc baptifmus, etiam fi ante tepusadhiberetur, proptcrea abluendus eric,nihiloenim Verbum minus habet

C ii

CONTRA ANABAR dignitatis quim fignû. Porto ut VcrbS quoi femel didiccris, poftea ctiam cxu feitatS; confirmât corda, itaetiamba/ ptifmus femel adhibitus,per omncmui tamcxurcitatad pocniteniiâamp; ad fidcï Quarc non ad iinü aliquod icpus perti» ' netbaptifmus.ficutnecpoenitcntia uni us alicuius temporis eft, fed per omncrn uitam caro mortificari debet, amp;nbsp;carna • lis fecutitas exui, amp;nbsp;contra crefcere fideS Vtilttas doi-: amp;nbsp;pax fpiritualis cordis debet. Ex his col dringe Cata^ ligi poteft.non oportere baptizatosit» baptt/lM-um. infantia poftea rurfus baptizari. vjde au tem qua nihil utilitatis adferat doârina Catabaptiftarö, de ipfa caeremonia ual de rixantur.De ufu figni magnö filentiö eft.nos potius ufum cóff deremus,ac uet ba baptifmi intueamur.quæmirabili’ ter crigereSe cófirmaretetritascófcien« tias potcft. Quo pertinct em illa uetba i In nominepatns,amp;filii,amp;fpiritus fan» fti baptizari f Teftantur qut^pater lius.St fpiritus fanâus recipiantnos ,St ita iccipiant,ut quanquâ fentiatnus nos efse

P Tt s T A s PHIL. MBL»

cfse meritos aeternam iram .quanq mo liamur ,tamc adfint nobis, rcmitrat pec cata, uelint noua uitam donate, fic pa-cifeitur nobifeû Deus,amp;per fignum Si per Verbum, quod noftri miftrtus fit, S£ in hac merfione uelit nos afpergere fan/ guine fill! fui, Si mortificaia carne, uitâ fpintualem in nobis efficcre. Qiiado ig| tur ptoftratacófcientia qu«m maxime territa eft ,amp; fentit fc nihil nifi mortem, ac iram meren, tue refpiciat ad hoc fpe Vtililat uni ftaculû.amp;feueremergiinaquâfentiar, baptifnu^ ßifeiat adefte patremamp;fthum amp;fpiritû fanftum.qui uelint ignofcere amp;feruare Ideoenim ut crederetur remiftio pecca torum, iuffetunt in fuo nomine bap-tizati, fuum nomen nobis oftendi, ut inuocaremus ac credcremuspromifsio-nibus diuinis, figuram orationis, In no mine partis, Si hlii Sic. I ta intelligere po teris,ucin Pfaimis accipitur,Illi enim in curtibus Sr in equis, nos autem in no« mine Domini, id eft,nos mandaro Dei । ^pioptetea fxeti cius pfxfentiaamp; auxi^

C iii

•’CONTRA A N A 6 A.

Iio pugnamus. Ita baptizamur in nomi ne paths,81 Hlii, 8i fpititusfanfti.quia îufTu eius amp;ordinatione baptizamur fen lire debemus, quod nos rcceperitingra tiam, quodadfit,quodiuuet, quod fit feruaturus. Eodem redit res fi expo a nas in nomine,id eft ,uicc, quia qui ui/ cc Dei baptizar, teftatur Deum baptiza le, ergo fi mergit nos ipfe pater in mor* tern, 8i afpergit fanguine filii fui, Si fsa ftificat pet fpiritu fanftu, uiuificabit nos baud dubie . Nee alia erit fententia, fi, legas, in nomen patris, ut fignificet nos cfseiamfaftos pcculium Dei, amp;nbsp;recon» ciliatos Deo, ut poffimus inuocare no^ men domini Dei, Si fciamus nos ei curae cfse, nos ab eo feruari, Si gratis i uftifica ri, Haec uetba baptifmi funt côfyderâda ad fidem excitâdam, in quibus uidere li« cet, quomodo fc cffundat crga nos diui na bonitas, Sioftendatfe nobis ut crcda mus Si ferucmut. Oremus itacj Deum, Utexufcitet ac prouehat in nobis fidem, ' ut

iti

PTISTAS PHIL. MEL.

Ut tantam uim bonitatis cerncre amp;nbsp;praej dicarepofsim^atq? hæc fidei excrcitatio cft.utuerbis Chrifti utar,inter grauio ta legis, Cærcmonia ipfa eft in altero gc ntre. Quantum poiuimus hoc tempore oftcdimus, quà m fit inane dogma A na baptiftaru ,namamp; infantes baptizare li cet, cum ad cos remiflîo peccatotû per» linear, qu æ non eft, ubi ncc Vcrbn ,ncc Sacramentu eft. Etut ante tempus bas ptizatetur aliquis.non proptereabap» lifmus eft improbandus,ut netj Verbii dedifcendu eft.aut improbandu, quod anteiuftißcationcm didiceris. Habcnc autem Anabaptiftæmultas alias notas, quibus declarant quo Spirituagantur. P aulus iubet probare fpiritus. Itacç fibi male côfulunt hi.quifccumea faftiôe conuingunt priufq totamcognoucrint acinfpexerint qualisfit.fimplicitet im pium eft, quod docent, no liccrc Chrifti anis gercre Magiftrat’.aut obire officia

C iiii

CONTRA ANABA-

magiftratuum .cxcrcete iudicia , gla** dio uci aducifus fotitcs ,8l fimilia.de quo loco alias fæpediftû eft. Eft amp;nbsp;hocdogÿ maimpium, quod exigunt,ut Clnilh* am conférant rotas facultates in commune, de qua re obiter hicdicemus. Eft enim Si hoc dogma de cômunicandis fa cultatibus,uaainter feditionum faces, quasPhanatici ifti fparguntin uulgus. Ego no minus pro feditiofis habendos cenfeo, qui publicas amp;nbsp;receptas leges de return diuifionc improbant.quàm iU los qui protfus negant phasVfse Chriftia no gerete Magiftratus.Sic igitur ftatuo Chuftianis licere proprias facultatestc nere, aut diuitiaspoftidere, Hoc conöi mat Paulus ii.Corinth.ix ubi docetlar# gicndumeftequantum quiflt;ÿ uelit.nó ex mœftitia aut coaftione.ubi dare Pau lusteftatur non efse cogendos Chriftia# nos ad deferendas facultates fuas. At fi peccatu efset diuitcm efse, profedo exi» geret ac pciperet eis difcedereàdiuiti» is, nec pmitteret arbitrio uniuscuiufi^

largiri

PT IS TAS PHIL. MEL.

brgiri quantum uelit. Et.idTiinot.in« quit ; Præcipe diuitibus ne fuperbiat, ne ueconßdant in incertis diuiciis amp;c. Hoc no præcipit, utdifcedanii facultatibus, uttotas in cómunc conférant. E'tfidiui tescffe peccatum eft,cut numeral eos ibi inter Chriftianos.oportuerat enim antca abdicari polTcfiionc rerum, fi id poftulabat dodrina Cbrifti. Et Chriftus Mattb.xix. Non ait impoftibile efse diui tes intrate in regnum coclorum, fed dif» ficilc. Poftremo utadprobatEuangehu Magiftratum, amp;: rebquas civiles ordina tioncs, itaetiamemptionem ,uenditio nem, ac legit imam return diuifionem. Id unit Paulus, cum inquit ; Ementes tanquam nonteneatis.licet emere.au gere poiîeiTionem ,fed fine cupidita^e ac auaritia :amp; adfimiles cafus uitæ huius ciuilis pertinctquod fequitur, Vtentes niBndo fic , ut non abutamini, hoc eft, gerite Magiftratus, contrahitc matri» monia, Laborate, exercetc alii alias ar/ KSf docete liberos, curate cis uiftum.

CONTRA ANABA«

fed bæc cum timoré Dfi, ac fide gcrite. Eft aiitem fequcda Salomonis régula irt Oeconomia.quam traditcuminquit: Elbe aqua e tuis fontibus,amp; tui fonti$ riuulos bibe, fontes tui foras deriuétur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

amp; riui manät in plateas. At tu dominus nbsp;nbsp;*J

cfto horum folus, non alieni tecum. Bc nedicenturenimfontes tui. Eftautem hæc fententia præcepti, Vnöquenc^ fui Vitufquifi^ fôtisdnm dcbere efTe, hoc eft pofleffiöcs dommusgc fundos retinere debere, fed ex il /lurMa rerü. jjj fgrgj deduccndos efsc riuos, hocefti largiendü efse egenis, quantum ufusno ftri patidtur. Et pofttemo eft addita pro miffio, pollicetur enim fore ,ut Deus bc nedicat facultatibus cotü.quiillas hoc modoadminiftrant. Ita fcriptura officia charitatis præcipit, non ut perturbet ci uiles ordinationes de rerumdiuifione, aut alias. fed ut conferuet eas. Sed obii citur locus in Eudgelio : Si uis perfedus cfTe, uade uende quæ habes, Si da paupc tibus, Si habebis thefauru in carlo, amp;nbsp;ue

oi

PT 1ST A s PHIL. MEL.

pi fequere me. Hunc locum kuiter in/ ' terpretabimur, ne longa difputatione res fiat obfeurior. Præcept um eft perfoj nale,quodad illam proprie perfonam pertinuir, non adomnes. Eft enim adie âum, Veni fequere me, qua: uerba te/ ftancur eumadmunusdocendi efte uo?

catum, Si ficutnon omnes ad munusdo Priuot^ per, cendi accerfit, Ita ncç oinibus prsecipit font prace» f acukates diftrahcre, Hoc eft mco iudis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» St uis

ciofimplicifsima interpretatio.nam Si circûftantiæ teftantur non generale præ ceptumtradi.fedtemeritatem illius iu ucnis caftigari .fpeciali modo uocatio-nis.Cum eriigloriaretur fe omnia præ» cepta feruafle, Chriftus fignificat, quod neprimum quidem præceptum ferua» uerit, quod iubet Deum diligerc, ex to» to corde.At is itadiligit fuas facultates, ut propter illas grauetur fufeipere mi/ niftetium Verbi. EtChriftus cum uel« let ei oftendere, quod diuitias praferret Peo.iufliteumillaspropter Deumdif/

CONTRA ANAB,A-irahcrc. Prxtcrea hic locus præcipit dif trahifaculcates ,non autemdifccdcie« facultatibus.caûç iiTcómune con/me, nam etianifi uendidiiTet. Ëracerh pecu niafuturapenes Dominfl,non collata in commune. Eft amp;nbsp;Augu ftinusincerro gatus alicubi.-Liceacne Chnibanis tc/ tincre diuirias . Non femel em hac de re diffenfióes in Ecclefia ortæ funt Sic igi Chrifiidnit tur enarrat hüc locum Auguftinus, per« Milieeith4 i feftionem quandam effe Icnnt difcede» bere (UuitMs- nbsp;nbsp;i facultatibus, ficut amp;nbsp;uirginitas quae

dam perfeäiocft. Aut ficutdonum lin/ guarum quaedä pcrfeäioeft, amp;inhanc Sententiam iudicat Cbiiftididum acci piendum elfe, Si uis perfeftus elfe. Caete rum polfe elfe Chriftianos fine hac perfc ä:ione,ficut fine dono linguatö, na uera perfeAio Chriftiana non eil fica in uUa

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re externa, in diuitiis,aut inopia.incon

iugio, aut alio uitæ genere, fed in timo re, fide, fpc, charitate peifeda. Obiici« tur amp;nbsp;exemplum A polloloiû, qui contu leiûc

P s Tl s A s PHIL. MEL*

lcrunt omnia in cômunc. Ad quod rez (pondeo , Nos de præcepto difputare, V trum præccptû fit à facultatibus difee dere.potcft fovtaflis alicubi interpauz cos tabs cómunicatiofacultaiQ ficti, fi* cutin prima Ecclcfia fiebat inter Chrifti anos, quos cogebat etiam hæc caufa, quia enpiebantur facultatcs bis, quos Com««ioyew côftabat Chiiftianos effe fados,quarc rumdebctffi ipfi anteadiftrahebât ,ne prxdæ efsent felibera^noa tyrannis-fcxemplûueto ilïorûnonim/ ponit neceflitatem aliis :ficut nonfc» quitur, coebbatum pracipiendû effe mi niftiisEcclefiæ, quia Paulus uixerit coc lebs. Non igitur ncccffaria eft ilia cornu nitatio facultatû, (cdbbcra inter pau» , cos ,qui ultro tuas res in cômunc confc» tût. Ananias ucro occifus eft, quia men titus «rat,non quia tetinuerat pecunia Nam Petrus aperte ait, futur am fuifse pecuniam in ipfius poteftatc. Et ideo (c irafciinquit, quia Ananias métitus erat nonhominibus ,(ed Spiritui fanfto amp;c. Obikitui Sê illud, da omi petéii Sic.Sed

w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facile

• CONTRA ANABA«

L facileînteüigi poteft.hanc fententiattl non poflulare «ucdifcedamusàfacuka tibus fine poffeffionibus : Cum enim iu« bct dare, certe retincre poffeffiones per« mitiit, ex quibus fumatur, ut fubinz de largiamur. Et Paulus.ii. Corinthio« viii. interpretatur banc Sententiam ita • largicdumefse.nefit aliisremiflio.no« QuomoJoJe bis affliftio. Eft itatj fie accipienda bare facultaùbus fentetia iutnôtenues eleemofynas.fed proprijt fît copiofas largiamur. Abutuntur bac fen tarÿcndum- tçntja, qyj ^am detorquent ad talem cô . niunicacionem facultatû, qu a ciuilis or dinatio de return diuifione perturbatur, Sicut autequiaduerfus Magiftratusar» ma capiunt, fcditiofi funt, ita feditio eft tollere illas ordinationcs . quæ fuum unumquencç tenere iubcnt,amp; ab alieno abftinere. Nibil ad nosSocratis fomnii um pertinet.quiin iliacômentitia fua lepublica fuauiter nugatur de rerum cô munione.Cbriftus enimdocet nos,ne pertutbemus légitimas ciuitatum ot/ . - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dîna»

P TI s T A s P M I L* M E t« iâinationes. Intcrca tarnen liberaliret iu ueinus egcntes, ac præfertim miniftros ' tccicfiarumac doftores, nam iismaxï medebemus.ficutfcriptura fopcdo.cer« Scd nûquani in Ecckfiis ilhbcralius ha» b'ci funtfacerdotcs quàm hoc tempore. Quidam uehementer Euangehci inua» dunt in poficffionesdonatas ufibusecclc fiæ, a ut itudiis, fine quibus dodrina reli • gionis confcruari non pote ft, amp;nbsp;uulgus ubicçdetraudat fuos paftorcs. IdqjFaci» unt hi maxime, qui (e glotiant'efse Euî gelicos,c«m doftores Euangelii nufquä inhumanius traftentur. Paulus hos du» plici honore dignos efse fcribit, quatc omnia charitatis officia erga hos maxime oportifit exercer«, ^c igiiut fcntia musChriftianos reftefaccre.fi iuxtalc gitimasciuitatûordinationes maneanc in poffeffionibus.modo pro facultatibus unufqfcj Iiberaliter largiatur cgétibus. Talibus ofticiiseft propofita mcrces in Pfah Difperfit dédit pauperibus »iuftitia

contra a N a b a.

eîus manet in fcculiim.Hoc no lui obiter admonere, quia coperi inter impia Ana bapnitarû dogmata hoc quoç efse,Chri ftianos opotterc difcedere «facukatib^, cafiÿ in commune confcrre.Porro qui huiufmodi impia dogmata docent, hos fatis adparet non efse ex Deo. Nullum

Clt;üaha(gt;ttllé : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuitpericulofius tépus ’

nonfuittex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unquam.hocma

gis uigilandû eft, ne quos Spiritus inex-ploraros reci piamus»

• ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1

FINIS.

ANMAGI

; STRATVS IVRß POSSIT oa

/, cidcrc Anabaptiftas.aut alios Hærcticos,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iohannis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

* Brcntii Sentcntia. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

iKtcraliahuius fcculienata.quæhoe A actatis ob fide m Chriftianam paffim cmctgcre uidemus, non minimum eft ' ' ' \ Corum, quos Anabaptiftasuocant.Etc nim illi ob non fanum facti baptifmi in . telleftum in cam uenerunt Scntctiam ütdocfant, nullum infamem pucrum, amp;nondumrationis ufu prxditum bapti îandum eße, neque talium baptifmuni üllius momenti effc affirmant. Quocir# ca iam grandes nati femetipfos iterü ba ptizandosofferüt, acdeinccps bonafua habent cömunia, nullis gladiis accinfti incedentcs, neij femet ullo iuteiurädo, aut fide M agiftr atibus uolunt obftringc re .conftantej affirmantes, nuUö Chri/ ftünöpoffe aut debere fungi MagifttA»

» “

C O N T R A A ri A B Ä-tus ofdciis. PrjEterea id genus alios artP culos pcrtinaciter aflirmât, quos ex fcri pturæ facræ ignorantia fuxerunt. Quia ucrofatis firmis fcnptura:teftimonüs,p bâti ac platiû 6cri poceft, hotû rcbaptif» moSacramentû baptifmi côtumelia af ficiJnfuper talium Anabaptiftarum do ftrina nouum, phaiifaicû, tnonafticn* amp;nbsp;fedudionis plenûordinê iteru crigi» îllud in quæftioncm uenit, qua ration^ huic phanaticæhætefi occurrédû fit,in hoc, ut eradicetur amp;nbsp;extinguatur. Et funt nônulli Magiftratus ,qui igné amp;nbsp;gladio huic malo mederi uoluerunt, exiftimari tcseamreftamcfse uiatn eiufmodi hae» refescxtinguédi. Ad quodcitare folent jusCæfareû.quocautû 81 fcriptumeft, ut Anabaptiftæ morte muldentur. Hœc cum ita fint, primum uidebimus, num facræfcripturae authoritateamp; permiflu Anabaptiftæ , aut etiam alii hxretici â Magiftratibus fupplicio affici debeanti Deinde an uerus 8i germanus Cxfarcas legis intelleâus hoc fibi uelit^ ut otnnes

I s -T À S-

Anabaptiftæ citra difcrimen ad fupplîcî óm amp;hïortcm rapiantur Principio duz plicia fuht peccata.iniufta fine fcdera a nimaducrfioncdigna.amp;primô quidem peccata fuht fpûalia, deinde quæ iiocac frcularia. (nKt fpiritualia numeranf in trèdulitas, defperatio .pufillanimitas, petuerfus facræ feripturæ intelleft us, hæ refis,occuirû odium amp;nbsp;inuidétia.alieno rum bonorû côcupifcentia , aut etiam ptoximi thôri appetitus. Præterea oîâ alia quæ corâ Déo peccata eenfenf ,quæ quanq fieri foleant, nihil tame cómuni amp;nbsp;ciuili tranquillitati ofât ifit. Seculari-buspeccatis base annumctanf.ptoditio« bomicidiû.latrocihiû.furtQ ,adulteriû, adhæc quœcûcç aliorum flagitiorû reli quafunt, pacern amp;nbsp;cômuné tranquiilita tis ftatû côturbantia. His duplit ibus pec catis puniêdis duplicé qlioc^ Ùeus inftitu îtamp;pccnàamp;gladiû, videlicet fpûalibus fpûalctn.qd'eft ucrbûDei ,fecularibus ueroamp;cxternisfecularem ,hcmpe Câ?lâ tis gladium. Etetû unuquod«^ peccatû

D ii

CONTRA A N A B A»

coinfl-rumcnto puniendumcft,quocO crccri poteft. lam fpirituak peccatû fub tile eft ÿ amp;nbsp;gladius magiftratus adeo eraf lus amp;nbsp;carnalis, ut mulco uehemencius il lo cûrroboretur, q u«. m débilité tur. Ne^ fpiricuale peccatûadeo malam façieni præ fe fert,atlt;5 homicidiû aut latrociz niumjed inceditquadampuichta hone ftate Si prudentia exornatum. Quippc » Qutuis »lulla incredulitas adeo malaeft , qu« refis honefld nonfuascaufashabeat, amp;honeftutnali pr£fefertf4 quem ptætextum Si faciem. Ncqg uU* ’ cum- hærefis in tantû falfa eft, quæ femet non ftudiofifsime facrarum literarum fub ■ fidiisati^teftimonio corn are t Qu a pro pter ,ri gladioincredulitaicamp; nudashæ tefes coercere uelimus, nihil aliud age-mus, qua cp diaboli conatû iuuemus, ut fubinde maiori tragœdia rem détériore faciat. Adhuncenim modumdeilloin Hiob meriioriæ prodituni eft, capi. xli. Cum apprehendcriceumgladiusjuftinc ' rc non poterie, ne^ hafta neque thorax« Repucabic enim quafi paleas ferrû, St

quafi n

P T I S fA S.

quafi lignû putridû aes. Non fugabîteîî uirfagittari^. Porto tuni'demû uiflusin fugam ucrtitur, quando Verbo Dei ini petiius fucrit, ac cius impofturæ 8i men dacia rctcguntur.amp;propalam confutan tut, amp;nbsp;fie non amplius poteft c on filtere. Nam quandocunlt;5 diabolus pet fuos cô citato bello ueritaté impugnauerit.ficut fieri folet incredulitate amp;nbsp;hærcfibus, nul la lepugnationc 8i reluftatione perindc opus eft.quàm ut propalam eius infr’ .o Deteâif Jm» fæ ftaudesamp;raalitiofæ feduétiones deteJ boli fraudi^ ftæ indicentur.Eftenimpatermenda/ bus,Mncitur-cii, amp;nbsp;luci inimicus, quocirca quàmpri mumlux uctitatis addufta fuerit ,tenc« brarum prîneipi fuga prripienda eft, nô potenti fubfiftere. lam uero mundano gladio non ea uis eft S potentia, ut quan turn ad uim fuam attinet, occultum ali

quod malûautuitiû ueîutapcrtûcoar« guère amp;nbsp;planûfaccrepolfit. Necç oecul tæiniquitati fuam apertâ Si formofam honeftatisfaciem poteft dettabete ,fcd quo fortius cara irapugnauerittanto D iii

CONTRA AN.ABA

m agi s crcft it honefti facics,Ex hocfit, uj incrcduli amp;. hætctiti externa amp;nbsp;nuda in» fedatione .tantu uehemetius fqo in er« Xore côfirmentur. Nara curnilloruopi nio ratione amp;nbsp;cauils carere no uideatut* eftej facris liter is uerfitaine falfo intelle ftis exornata, nec illoru prauus amp;nbsp;male fanus intelkdus diuinæ gratiæ inopia ü lis dare cóuinci pote ft, ht, ut in earn uC niant fententia, amp;nbsp;animi pcrfuafione « Utpurentfe iuftitiæamp;uetbi Dei nomine Anabdptifta» infeftationc perpeti lt;nbsp;Ex quodcincepso rum tttfruéU xitur quædâ infrada pei tinatia, amp;nbsp;in oi pcrwmtcM, nbsp;bus auciaribus et tormetis conftans pel

uitdt* duratio, quæ quidem f ibi iphs eft exitio* aliis ueroeorundem conftantiam uiden Xibusaut audientibus,fcdudioni. Qua/ propter h?c côpendiofifsima et optima uiaeft hxreticos impugnandi.uttantö Euangclioet façræ fcripturac hoc duellu aduerfus hxreticos cômittatur, per qlt;f adeofolum haereticoru honefti praetex/ tus produnC ct illius manifeftatióe fub« pioucn^Pjactereaaeque promptûeftin

crcdulil

P T ' I s T A ‘ s* credubs et hærcticis corâ mûdo uiru pro bum ec integiû referte, at«^ refte etede» t« .Quarefinonuacant bomicidio, fi non latrocinanf, non furantur, nullo fe tótaminant adulterio, nemini uim infe runt, fed pacate uiuüt in ciuilib^et extee nis ordinationibus, foluüc qtf cuit^ dcx bucrint, cenfum cui ccfus reddendus eft, timorécuitimor,honorécui hotxjt ha bcnduscft.ficut Paulus Roma.fcribiCt i«lt; Mlt;lt;gi/ïr4 turn nihil iuris aduerfusillos Magiftraz tuiin Anabtt tui lelinquif. Paulus em dicit Magiftra ramminiftrö Dcicfse.etuindicé in ira ei qui male agit. Quae uerba oîbus circû ftâtiis de malis et externis hominû a âi» bus, et non de fpirituali incredulitate in tcUigenda funt. Homicidae, latroncs, et aperte facinorofi,magiftratus poenis pk ftendifunt. Portoincreduli et hætetici qui alioquicqrâ modo honefteet incul pâte uitam exigunt, Euangclii fupplitio, et Dei poft hanc uitâ deftinati funt.Inde Chiiftus Mat. xiii.fuis pcepit difeipulis neetadicaiét zizania, fed finerét utraqgi .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D iiii

CONTRA A N'A B A»

fimul exctefcete uf«^ ad tépus meflis Sic». Qutbus nerbis illud innuete uoluit ,ne Ghriftiani inctedulos amp;hærecicos, qui hoc loco uocâtur, zizania gladio cona/ rctut € medio tollere, fed aduerfuseofdê fpirituali pugnaréc, donee appetat mef« fis, amp;nbsp;tune iuftam pocnam.finoncon/ uerfi« prauaSententia difeefferint ,in» ucnient. Nam fi quisob incredulitatetn amp;nbsp;haerefim ftatim morte muldanduscf fer, ille non corporail folumuita priua« retur,red de animx quot^ falute in diferi menuenirct. Potuiflet enim fottaflein tépoterepudiata incredulitate, amp;criO‘ rcpriftinoabiefto refipuifle,amp; ad uera fidem conuerti .qua in re pet magiftra» tustyrânidem præpeditur. Quin etiam Paulus ad Ticumfcribit cap.üi. Hæreciî cumhoiempoftunamat^ alteram coc reptionem deuita, feiens quia fubuerfui eft qui eiufmodi eft, amp;nbsp;delinquit cum fit proprio iudicio côdemnatus. Hic non d i eit Paulus homitié hxreticum fiammis concremandû,aut gladio occidendum

I i: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' efsc

■ P‘ T I 'S Tl A S»

cfse/ed cum nolucrint cum alils rcfte amp;nbsp;fane fen tire, deuitandu efle. Sed dieet a« Induis,chriftusamp; Paulus etiam homiciz dam adulterû tefipifcenté recipiunt.nec quenq fui officii nomine morte puniût, quodcun^ tandem facinus feu grande, feu modicum admiferit. Refpondeo.ue Peccaforer, rumeffe.Euagclium nullumpcccatorc Eudgeltumfu morte adficit.uerum quamdiiVaperte peccant, uitiofis operibus indulgctcs,cx cómunicati reiiciuntur ab Ecclefia, ac pro Ethnicis St publicanis r eputatu r. Vi« la uetoper pocnitentiam emendata, itc rumin Chriftianamcômunionem reci« piuntur, o tqj pro Cbriitianis agnofeun/ tur. Interim tame Euangeliu Magiftra tibusfuum permittit officiû,quatenus fui muneris termines non excedit, fed in ordine legitimo permanferit, amp;nbsp;punit qukquid illi puniendu iure conceffum Sipetmiffum eft.Cæterû,fi gladius extra

, fuiiutisterminosfertur.amp;latiusquim u Deoordtnatii eft.puniendo progredi tur, uolens id quoij irrogata poena cor«

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D V

contra 'ANAB A.

tîpeie , quod foli Euangelio et Ver bo Dei corripiendum eft, cuius generis eft incredulitas cc hæreüs, fane hie facile plus maloy dare pot eft, quim pace aut tranquiliitacem retinere, iei^ tantum« modo per hoc facit hebetiorem, dum uioléter alieni operis et ofheii executio nem fibi uendicat.in alterius mefteni falcem fuam ( quod aiunt ) mktedo. Et quantum ego conieftuta augutoc, Ana bapciftarû bxreßs nulla alia re perinde corroborata et promota eft gt;nbsp;qua Magi ftratibus.quiaftutucitra Verbum Dei Ct facraefcripturteexpofnioncm tyran« niccaduerfus illosferro faeuieriit. Nam dum fpirituali uitio iniufta poena occur teteconatifunt,et ius gladii latius qua pat * aut conceffum etatprotenderc, propter abufum,cttyrannidcm gladii Dominus Deus nofterexarfitiraeödia# atr^infuppliciû hominû diabolo fubin« de magis atcj magisfœuirc pmifit, fem per^ efiicatius fuum etrorem excitace, « conftabilirc. adeo ut corporalis^illa poena

. P T I Sv T A S*'

pœna et correptio parû fruftus uulgo ât EukTit,paucis,aut potius nullis ad anim| tefipifcentiâpertraftis.fcd multo uehc rpentiuscrroré auxerit atcj promoucrit^ qûAnabaptifmi negotiû nulluexternû aut mundanû côftateffeflagitiû, ueiu faite intcrnû et octultû erroré fcriptur« tcftimoniisfuffultum. Exhisiamdiftiÿ PaMAtub^ dateliquet ctabundcdemonftratûcft, Incrcdulitaté et hxrefnn, quamdiu citra aliorû facinorûacceffîonem nudapeïlt; manferint, folo Dei Verbo punicnda efsc. A t fl in opus aliqdP malû et pernitio fum eruperint, at certæ alicuius feditio nis çôcitandæ, aut homicidii perpetran dicaufam praebucrint, aut alioqui fcek ratæetuitiofæ uitæ occafioné induxc» tint, tû primû in gladii poteftatc punié-da incidunt, de qbus nô alia ratione fu^ metidû eft fuppliciû gladio, q de feditio num autoribus, aut homicidis,auE aliis facinorofis fumifolet.pofteaquaper in credulos et haereticos in leges ciuiles flaz gitiofe pcccatum eft. Immo non fecust

C'O N-TRt A A' n’a B A i^uitn alius quifpiam ptiuatus homo» qui fubprætextufidei inccdcs feditionis aut cædis, aut aliorum puniendorû fad noium caput cxtiterit, fupplicio tur. Breuiter,incrcdulitasamp;: hærefis non ciuilis ,fed fpiritualisgladii pœnis fubic da funt.QuippCjfi incrcdulitas M agi lira * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«S gladio pledenda foret amp;nbsp;iudicanda,

aeque cito Magiftratus quàm fubditi ef# fentinuadendi.amp;adfuppliciumrapicn Uoncfjetào* Adhæc fiHærctici uiolcntia eflent lentaituudê çxterminandi, aut poflînt ui profligi» aofb^rttKot quorfumopusefsetfacris litcris nauare operam, cum bac in le conftaret carni* ficemdodoréefTeomniô litcratiflîmûÿ His contra opponituricx Mofaica Dcu» tero.ca.iii. Sifurrexeritin medio tui pro phetes, aut quifomniû uidiiTc fc dicat* amp;nbsp;praedixerit fignum at^ portentum, S euenerit qcPIoquutus cft, amp;nbsp;dixerit tibi, camus amp;fcquamurDeosaIienos, quos ignoras, 8i feruiamus eis, nô autres uet ba prophetae illius, aut fomniatoris amp;c. red|gt;phcta iUe aut bdoi fomniern inter bcief

P T I s T A S‘ ficietur, quia loquutus eft ut uos auette Kt i Domina Dco ueftro.Et mox in eo dcmcapite. Si tibi uoluerit perfuadeiè frater tuus,ßlius matris tux, aut (ilius tu us uelÂliâyfiuc uxor qux eft in finu ruQ^ aut amiçus quem diligis', ut anima^ tuam,clam dicens : Eamus amp;nbsp;feruianu)$ diisalienisquos ignoras tu Se pattes tni amp;c.nonacquiefcaseinecaudias ,nequç obttfiiolem parcat eioculus tnus, ut mifcrcaris Sebc gis KofoM. cultes eum, fed ftatim interficies. Sit pçi mummanus tua fuper eum,Se poft te omnis populus mittat manum. Lapidigt; bus obrutus necabitur. Hæ funt dux lex ges Mofi,quibus planû faccre conanf, baereticumciuiligladioiurc pofle occi« di.Namhærefirninfidem Chriftianam induccre .non aliud eft, qua à ucro Deo Se uetbo cius ad alienum Deum 8e men* datiafimpliciû animos adducere. Vetû longe alia eft ratio puniendi hxreticot inChtiftianifmo,atlt;5 olim fu er it iniu« daifmo. In ludaifmo etât extetnx Si coi poiales Ctotniftioncs, corpoialcs bçnc« '

CÔNtRA ÄN’Abquot;’a^ tJiftioncs.corporalis terra, corporale re ^niim et facerdotiû, erant ctiâcxtcrnae ec corpaks hoftifl cædes ,quæ tes figna étant amp;nbsp;ßgurx reAæ ulrtutis in Chriftia tiifmo manifeftandæ. Quamobrem quê Àdmodu corporalis ilia ludæorfi benedi ftio figura fuit Chriftianis fpititafisbe« nediftionis ,amp; corporale regnû fpir it ali® ' ’ ' ' regni fuit fymbolu : ita quoej externa il la amp;nbsp;corporalis Cananaeorû 8d Hiebufeo lùm cardes feu internitio.amp;pfeudododo rum monftrat amp;fjgnificat,ut Chriftiani tatiônefpûali hoftesfuos, nempe pecca ta, practerea falfos doftores 8i feduftores occidant, uidelicet ut peccatû in corpo*, te fpitituDei opprimât.amp;feduftoribus in fide fua non adharreât, fed quemad^ modû Paulus inquit, cofdé dcuitft.HoC idem innuit quot^ Chriftus.ubi Matt. Xviiificloquitur.-Simanustaa ,uel peS tuusfeandalizat te .abfcide eum.S^pro iicc abs te. Quae uerba nedum ad corpo talem manü ,aut pedem ,fed fpiritualê qüo^nempe doftotes, amicos, focios.

, P T l S T A ÿi-

tcfpiciunt.fii referenda funt.Nelt;j de cxn terna mcmbrotû amputàtione, fed fp i» tituali loquif.uthicuetborû fenfus fit, Quod fi tibi pdicatot, aut amicus, aut adiutotfuerit,amp;illetibicrtoneadoâti deutiinlt;ii,na naeritoffendiculo,aut perditaamp; mala occiäewü« uitatefeduxerit,nonadhibebis iliimen tem, fed ilium amputato ( hoc eft) eius confoitiudeuita, ac temet ab eo fegre-gato. Quin etiâ tibi fit perinde ut Ethni eus 8£ publicanus. Et hæcfpûalisdcuita» nbsp;nbsp;nbsp;,

tio, aut nos oftendentis abdicatio ,pes ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ço^poralé pfcudopropbetarûinterfedi« oné in lege Idicataeft.Fuerequoi^inlc ge Mofaicacoaftæ quaedâ cotpales ccz limoniæ amp;nbsp;cultus Dei, quotû neglige -tia cettis pœnis puniebatur, ueluti le gif Gene. ca. xvii. Mafculus cuius præputii caro citcûcifanôfuetit,delebi£ anima iihus de populo fuo, quia paûu meû irii tumfccit. Et bJume. ca. iiii.Mofes quen dam populo lapidandû obiieiebat, qui Sabbato ligna collegerat.Poito in Eua» gelio libellas quxdâ pccnaiû (eu utilita^

CONTRA ANABAR lls,popfita eft fidei feu incredulitati»cui^ locofucccflit Spûalis utihtas at£^ poena, uekjti Chriftus inqt: Qui crediderltifal - \ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uus erii jqui non cfedidcrit condemna*

c,, bitur.Seddicetaliquis.eftoutEaàngc^

■.i--- - 2 lico,feuprædkandiofficiodemandatn non fit hæreticos corporaJi fuppliclo af ficere jcum ci officio no nifi'fpiritalitef punircconcfeditum fit, Magiftratus mcnintcrcft poena haereticis infligetc »

f‘ P , Refpofio.Cuiufcj^Magiftratus officifi* ^onltoob utiamdiftumeft.nonlatius protendi^ quim i Lgt;eo ordinatQ eft. Qiiare fi qui^ increduloru aut hæreticorû externa coti uerfatione uitam integte et honefteco* ram mundo traducit, nihil peccans in cl uilescófticutiones, nihil iuris puniendi in ilium habebit gladius. Quidenimad Màgiftratû attinetincredulitas aut hæ* refis r Cut et potius ut pacem in mundo conferuetet externam motum honefta tcm.nccfeei rciadmifeeat ,quæ nihil ad fc pertinet. Eft quoquerespericulofae lt;nbsp;quod aiunt ) aleae, guando Magiftt^“

tus

P 'ï I « T A S‘

tus flffueuit ferro aut igné ullam aliquîl Üdem infeftari Nam tametfi nonnunq^ prauäHdem profequutusfuerit «attamS (i fieri poifit, ut illorum fucceffores infe» ftationibus iamaffueti» ueräfidem pro falfa infedarentut »quemadmodü cum Arrianis hætcticisaâumeffeaccepim^. Atrunn hé Siquidem co tempore Epifcopi fuis perJ fepi^ fuafionibus hue induxerant Romanum Imperatorem, ut paffim Arriahos petfc cutióibus pmerct ateg cxtingucretTao dem cum aliquot imperatores infedan/ di tationé multa aflbetudinc fibi peculi aremfeciffent,acnonnulliex illorü fuc cefforibus ab Arrianis fuiflent petfuafi, fuamopinjonéueramamp; tedameflctiti cipiebant reftc credentes, amp;nbsp;rede doce« tes Epifcopos infedari, hærcticos fûmo ftudio tueri. Quamobrem longe tutif/ fimumeft amp;certiffimü,utciuilis Magi ftratusfuofungatur officio, finatcjfpi^ litalia pcccata t ctiam fpiritali fupplido pledi. Multo. n. fatius eft 8i præftabill us,ucquatec aut defies falfa fides tolere

Ë

CONTRA A N A B Ä-tut ,quim quod femel uera fides infeâl cionempatiacut Jamucabhæiecicis in gcnere iterum orationé meam ad Ana» baptiftas couertam, dicunt picriq; Âna baptiftarum feftam non effe fimplititei malam hærefim, fed habere multa ad# iunâa, ex quibus in Magiftrarus fuppli ciû labantur.Docerecnimeos.quomo In Atto^dpit- do facultates omniû cômunes habende , lus quA^ fint, qua ex re fortalfe origincm trahere dohubêt Md polfitfcditio amp;c.C£Eterû huiusdoftrinae giflratus' gratia nullo iure de Anabaptiftis ultimû poteftfumifuppliciû.Nam qdiu non do cent homines ad rerum córnunionem, ftut æqualem diftributionem adigcdoi efle, nelt;5 ipfi alios uiolenter ad id copel lunt.nei^cum illis uiolenteragendum erit. Haftenusenim religiofi nimirum monachi amp;nbsp;moniales itadocuerunt.ut fiquis comunibus cum ipfis facris initia ri concupifiet, de return fuaru proprie» täte difcederet, amp;nbsp;cum ipfis cômunitet ftucretur. Quomodo ergo ifta quadrat» aui;

- P T' I S T À S* ' iutconucniunt .uthuius doftrinae gri lia Monachi pro doftis, fanftis, piis, 8£ pctfcftis Chriftianis probcntur, iam uc» 10 contra eiufdemdoftrinæ nomine mi fcïi Anabaptiftæ neci dentur amp;nbsp;perimâ-turc' Cum tarnen Anabaptifta: fuam mo nafticamamp; hypocriticam fententiam, nullamalitia autnequitia cômenti fût, fed ueliiti fimpUces amp;nbsp;imperiti ,e nônul lis facræ feripturae locis perperam intcl» Icftis traxerint. Si propterea ilico quifpi am morte mulftandus eflct^quotics irt fetiptuta locum unum atcç altcrum nô intellexerit, quis « gladio cetuicem fuam fecutam.autlibetam habere uelit i In omnibus fere fanftis doftotibus repe tiuntur multi loci non intellcfti propte rca ne effent occidendiÿ Quæuerohaec effet æquitas? Quocirca ad ha ne erroné am Anabaptiftarum intelligcntiam, az mica Chtiftiana pertinet inftitutio, Çtadmonitio, amp;nbsp;nullius gladii fæuitia. Iam fl peifuafi inftitutionem noftram

CONTRA A N A B A« ïcceperint, nos aliquot Chriftianos lu crati fumus »eftquc nofter numerus an flior faftus, Sin noftram admonitio» ncm contempferint, relinquendi funt fuæ ueraniæ,amp;pro Ethnicis Si publica nis rcputâdi .Verum, ne fie quidem Ma giftratus intereft cuiquam inferre ma« nus,donee errantesnô in fide folum er* rauerinc,uetum capitalia fiagitiaextec nedefignauerint.Iterum dicitur, fieri poiTe.utindecertaaliqua oriatur fedi* tio, fi Anabaptiftarum numerus audus fuerit,amp;ipfi alios ui poflint opprime* re,amp;c. Refponfio.Qui fit, ut hoc tepo* ristamacutiamp;ingeniofi faftifimus.ut ob Anabaptiftarûdoftrinam facilitates temporarias atcinentem.feditionis me* tuentesfimus.ne«^ idem illud ante mo* nachis docentibusfoliciti metuerimus Nonne idem uerbi tune locum habere potuiflet.Quandoquidc ita monachi do cent, amp;fuis facultatibus côiter utûtur, ubi iam illorû grex faftus fuerit nume/ lofior, hauddubie feditionemconcita* bunt»

P T I s T A s..

bunt,uolentes, ut quifqj fua bon a illpz xum cxéplocum ipfis in cômunc ufutn deponat. Et profeâo fine omni feditiôc, tantûdoftrinœfua: fermento amp;nbsp;uitæ hy pocrifipenc totius orbisopesad feperz traxerunt.pro quibus inipoftores illi cœ lum nobis uænû expofueiût, Si uitam æ’ tetnani urenakm habuerunt- Adeo, ut fi alterutra pars huius doftrinæ nomine Mow^cftipo. neci danda foret, citius ornes Epifcopi, tius^quùmA Si monathi extinguêdi effent, quam mi feriilli Anabaptifta:,qui nullum coclû, autimmortalitaté unquam fraudulen-ter hominibus uendiderût. Acccdit bis, fl omnia gladiococrccda effent, qua ex re temporis progreffuhaud dubie futuz ra feditio oriri poffit.turn oîapublica fympofia, oés comeffationcs amp;nbsp;cóuiuia, omnes cótiones et mcrcatus, omnes Ec clefiæ congregationes ui atq; pornæ irro gationeabolenda forent.Multis emex perimétisdidicimus, innonpaucis fym pofiisortas fuiffe feditiones, in non pa«

CONTRA A N AB A#

dtatos. Immo in multis Ecclefiis clan« cularias coniurationescflefaftas. Practc rea Daüidis interfuiflct, ut omnibus fa» crts ludæis interdiceret.quippcfiliuscius Abfolon fud feditioncm inter facrificâ» dum in Hebron conflauerat- Et quod plus eft, omnibus hominibus corda efi fent eruenda, pofteaquim omncs fedi / tionese corde fuam trahant originems Fieri potcft,ut multi facinorofi latrones fcâae Anabaptiftarum femet adiunge? Vlullus hîotn tent.qui nihil aliud quàm feditiofos mo flatuî^iteger ms,aut alia flagitiauoluuntin animo;

Nos uero iam de ratione eius rei ,amp; fcda ipfa quantum ad fe attinet,uerba faci« mus.amp;nonpriuatim de facinorofis la* tronibus. Videmus nullam ßdem,nul* lam hominû conditionem ,aut ftatum tam bonum effe, cui fe non admifccrent nonnulli homines nequam amp;nbsp;parum bo næ frugis. Qui fieripoffit ,ut non etiâ er* toneæ aliçui fefta: te admifcerent homi nés mali amp;nihili f Quarc fi omnino De cretû eft uti fujj^licii fæuitia ,maii amp;nbsp;cri minofi

P T l S T A S.

fnînofi afficiantur fupplicio, fimpliccs .uctoamp;impcriti nulla premâtur iniuria. Ceriumcnimeft,mira fimplicitate ui-ros, mulieres, uirgunculas, qui pet om» nem uiiam infenfi fuere difeordiæ , in eum errorem incidifle, qui ucro iuftum effepoCfit atque adeo æquum uc tales ili co ueluti feditiofi ad mortem taperen» tut?Deindeobiicitut amp;illud ; Si Ana» baptiftæ, inquiunt, Magiftratibus hu f iusdoftrina: gratia qua facultatum cô» munionem efledebere affirmant,puni endi non funt, in hoc tarnen noxam gta uiter animaduertenda incurrunt, docen tes nullû Chriftianû Magiftratus offici» is fungi poffe. A dhaec nolunt principib* ut fubditi in ciuilibus poffeffionibus fc» metullo iuramento,aut fponfioncobz tioxios facere. Sane ifta inficiari no pof iumus.ifta n.amp; docent amp;nbsp;faciunt, Sed fi Pptereaperimendi funt.autemedio toUendi, iamdudû à. religiofis nempe fa cerdotib9amp; monachisinceptû oportuit. Siquidé celigiofiquihaAenus ptæ aliis

' E iiii

CONTRA A N A B A« hoc nomen obtinucrût oïmmaxîehuîc culpæ fût obnoxii,qui hadenus femp ita docuerût, et opéré doftrinâ fuam quo^ côplcuerût Sunt etn îUi ipfi qui dixerût * MoWchorS et docuerunt, nullius teligiofi intereße doârin4^ ut pœnali iudicio morti quenqadiudi» cet, aut de fanguine ferat fententiam» ne^ citra difpenfationem eiufmodi ad fua facra et otdinem admiferunt. Quid uerohoc aliudeft.qu^motnibusChri* ftionis Magiftratusoßiciis auifundio* nibus interdicere, pofteaquàmomnes yv»ifîwç Chriftianosuetereligiofos eßfc oporteat, necj Magiftratus funftio citra fanguinis cfFufionem adminifttari po / left ? IUi qucxç taies funt, qui nullo iure îurando, aut fponfionc, autalio quo* uis cîuili onere cômuniter cum alüs fe* tendo femet unquâ Magiftratibus fubic dos obftringere fuftinuerunt.id quod nullo permilTu, aut fauore Magiftratus fadum eft, fed propriæ uolûtatis dudu atç libidine. Quin etiâ, fi ad talc aliqd quod ^^3gifli3tibus pcæftâdutn fucwt» adadi

P T. I s T A 2.'

adafti funt, Principes et Magiftrat^ ana thematis fui fulmine idos côpefcuerüc« quemadtnodû hoc ipfum ehre in Deere ris Pôtihciismemotiæ proditû inuenif. hmfî quis earn ob rem occidendus eft. qsiuftius fupplicio aßicienduserit.qua ordoreligioforû fPoftcaqteligiofi non minus hac in re erraucrunt, quàm Ana baptiftaru coUuuies. Ne«^ Àuetitatedi fetepat, quod utrilt;^ hac in re affirmant et leligiofi et Anabaptiftae. uerum neu« tra pats fane intetptetaf ,fed plane falfo exponut, ut pleracç oîa. Quippe Chrifti anus, ut Chriftian’ no poteft uti gladio* autquenqperimere. Efteth Chtiftiani effe mitem et humile, qui no prolixe aut gtauatim ignofcat.qui malum patien ter fufFetat, qui pro inimico Deum exo ret. In hoc tarnen errant Anabaptiftæ, cumdicunt Chriftianum ut Magiftra» tusfungentem officio non poffeuti gla« dio.SiquidemDcusordinem magiftra» tus inftituit, poteftrpChriftianus hoc of ficio «queat^etiaiuftiusfungi, quim r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' E V

contra a N a b a-

alius nóChriftianüs aut Ethnicus- Neeg illud difFiteri poflumusfpüakm Magi/ ftratum, hoc cft, Epifcopum, patrocbfl feu prÆdicatorc, fpititalis oFßcii gratia pofTe aut dtberc uti gladio. Na Chtiftus dum Apoftolis, feu prædicatoribus Eua gelium annüciandü in mandatis dedit» non cademquoo^ opera illisliberöfccifc ^priæ poteftatis Ufum ,quo indufti uela ti ciuilis Magifttatus uterentur gladio. Quocirca ne in cam ucnircnt cogitatio nem fufccpta potcftate Euangeliü prxdi candi,ac hominesVerboDeià peccatis ligandi amp;nbsp;foluédi, cadem ratione quofj potcftatcm haberent pro fc utendi gla dio, Chriftus illis intcrdicit ufu gladii.qd' non ad illorü perfonam tibi refercndö cft, fi ad Rcmp.capefccndam ,feu Magi ftratum obcundö digercntur, aut à ma gifttatibusadhocuocarcntur ,fcd ad il lorum officiû, nimirö Apoftolis ideo i ciuilis Magifttatus ofhciis temperandu cft.pofteaquä poteftatemfpiritalem fu fcepecüt, pciindc ut Papi in fuis Deere« cis

P T l' S T A J.

lis fe iaftitat. In hoc ucroteligiofi tufz pit« errantes impcgctunt ,cum docue lintfenedû ppter officiu.uerû etia ob unftatn perfonâ non andere ullam fenté îiamiudicio côdemnati pronôti.ire,amp; gladio uti. lam fi ob unum alique erroz ïemftâtim quifpiâ uita fpoliandus eft, parcendû erit nemini.Sed quidhac în re ftatueudû aut faciendû eft ? Etcm Ana* baptiftaç Magiftratibus, nCfj iurare, ne Qualis debe^ quefpôdcrequiçqdecreuerüt^ Refpon bo. Quemadmodû cumreligiofis hac in reagitur, pari ration? quoq; cû Anat baptiftis agatur. Etcumciuilemobedi entiam præftare reeufant, cinili quo($ H bertate priuctur, ac pro peregrinis fépu tenturÿtradentur.qui in aliqqodoppi dum delati habitant, neq? tamc eins loci Magiftratibus femet ullo iuramento, autfponfione addixerunt.aut fubiecez runt. Nec^ hoc cito facienteade recom pellati.fed ad earn exeufationem fngiÿ ent ,fc ciuitati aut Magiftratni fidemdc Hifleac iurafte, quare hic non pofte dc= nuo iurare.Itai^ fuma poena qua élus gc

CONTRA A N A B A# ncris aliquis pofTic affîci hæc efset gt;nbsp;ut illt; 11 ciuilibus cómfrtiis intcrd iccref .Quic Qdiiii ptereaper iniuhâobieâû fucric, ex tyrannideßcamp; ui,amp;nulla æquitate. Cur ergo in emfmodi cafu Anabaptifta accrbiore fupplitio adficienduscft i Cs tcriim fummû amp;maximû bac in re ius eft Cacfareum, quo fe tucntur nunc pkquot; riiç exiftimâtes Anabaptiftas, Magiftra tibus ob hoc punicndos eflc, adeo ut iuJ re cam pocnamfufFerrc uideantur. Quia ucrodeeius kgis intelkâu nobis loguë dum eft, opercpreciuuifum eft earn Ic/ gem hie fubiicere. Ad hunc uero mo* dum fcripca eft libro primo Codicis, Nc fanftu baptifma teiteretur. Lege fecudiu

Imp. Honor. 8i Theod. A A. Antho« nioprxfedo prattotio.

ST quisrebaptizarcquempiam demi niftris catholicae feâ-æ fuerit deteft’* uni CÛ co ,qui piacularc crime com^ mifit, fl tarnen capax çiiminis fit per aî« catem gt;nbsp;cui petfuafum fit, ultimo fuppU tio

P T I ST A S*

cîo pcrcellaf, Haec cft illakx Caefarea j utinlitcris côprehenfa eil. Ac primuin quidem non de omnibus Chriftianiscô muniter loquitar, qui rebaptizâtur, fed de miniftris tâtumEccIefiæ catholicae« quales funt Acolythi, Leftores.Exorci ftæ.Oftiarii.Subdiaconi, Diaconi.Ptcf byteri,amp; Epifcopi.Adco,ut fi hæclex nô alium in fe fenfum, aut intelleâum cô- Dr pleftitut,tantum illiporna percellendi telligèd4tex funt.quiminiftrum aliquem Ecckfix, C^larea* Si non alium quempiam Chriftianû rca baptizarunt : deinde de illis quoqß loqui tur.quiinipfo fafto Anabaptifmima« nifefto deprehendunf, amp;nbsp;non de illis qui îam rebaptizati funt. Ex hoc facile æftia mare licet, hanclegem magisproterro re incuticdo rogatam efse, quàm quod hi. quirebaptizati funt, fupplicio ullo afamp;ciantur.Nam cum fortafieid temporis Anabaptifmus ualde foret in ufu S crebro ficrct, necj tamê aperte fieret ,uo luit Caîfat Anabaptiftis lege occurrerc, ntpœnamquoqgtalibustertendis luenz

ç o JR T -R A A « AB À« dam proponcret, nimirû fi rebaptizad, manifeftqdephenderentur.Non fcc us / quâinkgc Mofaica Patrifamiliasperz mifliim erat, ut furem manifefto in îtdi bus fuis depræhenfum oceidere pofTiC/ Ortouero foie îpuucdimiteret. Tertio ut maxime haeciam difta locQ no habe# rent, tarne præfens lex de nudo amp;nbsp;fimpli Tripdrtitit ht ci Anabaptifmo intelligi nô poteft. Siq flo-lib’i^çdp»^ dem inantiquishiftoriis de ifto Antho» nio Præfefto Prætorio, ad que CaJares hanc legem perfcripfei ût, ad hune mo^ dum legitur, uidelicet ilium fuifse fua: atatis uirum prudentiffimu, ac Cafarc Theodofium fine eius côfilio nihil pror* fus egiCfe, aut ftatuifîe, fed Anthonii du B««?-!?* ftu amp;nbsp;aufpitio omnia fuifse confefta Si ordinata. Et poftea de Theodofio quo^g ita literis ac memoriæ proditû eft, uide licet ilium fuifse fûmapictateuirû.qui tàta honeftate, integritate, 8i fanftimo nia aulam fuam rexerit, ut aula fua ma giscœnobiu quim regia exiftimata fit; Adhæc ita fandam feripeura ad ungué

' calluiCse

f T I s ,T A Si

taïluifsc legitur, ut eandem ad Verbum mcmotiter recicare noflèt Sic. Quæ om nia illud non obfcure teftantut hac in k ge nihil imprudente! aut impie effe præ ceptumatcçftatutû« Illud ucroncdutn incogitanter aut infipienter, uerûctiam impie aftum effet, ut errantcm tantum fimplicis erroris gratia carnifici iugulâ/ dumobiiceremus.cumtaméadhucad • fanam mentem 8t fententiam poffit rcÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r ,

trahi, aut fl hoc non fieret, qui faltem Èuangelio punicdus referuatus fit. Quï obrem apparet hanc legem alia ratione fuibccôditam.acaliam caufam innuc te, quàm nude Si fimpliciter Anabaptb ftatû gratia fuifse rogatam. Sed huius

nulla fit mctio, Leges enim Cæfa leæ, ut nunc in libris extant, tantum c fontibusSt ueris libris iam nûc no ampli us extantibus epitomae quædâ funtfum matiniexcerptæ. Quapropternedûin baclegetantu.ucrûinmultis etiam ali isconttarixamp;pugnantes inter iuiifpeti tosopiniones oriuntur.pofteaquâfon«

U

centra anaba-tes non amplius extent,amp; uera exempü Xia, nee caufa pcedentis Bi fequentis rei lt;nbsp;adfenfumkgisplene intellegcndû feiti poteft. Et hæc lex nô nude de A nabap tifmo accipiêda Gt,ex hoc non ambigu^ notaripoteft.nempc ex lege hanc pro« xime pcedente, in qua Valentinianus Gratianus Ctefares ita dicunt, Epifeopâ Cap‘liefm» qui abufu nódebitodenuorebaptizaue* âü baptifntd rit, facerdotio indignum exiftimamus. reiferetM'» Illotû erii errorem condemnamus, qui Apoftolorum prscepta conculcant. Et illiqui femel Chriitianinominis Sacra« mentum fufcipiunt, multo plus Anaba* ptifmo, fub nomine baptifmi fernet tuf piter contaminât, quàmemundant.Hl duo Cæfares contenti funt, rebaptizant^ Epifeopû fuo officioindignû exiftima« ri, Bi cius erroré tefellere. Qui ergo alii duo tam efferatæ eCTe poffint tyrannidis ut propter Gmplicem Anabaptifmûmi ferumpopulum morte mulftandurncô demnarentiPoteiletiam hic fenfus ex fequenti lege certius cHci » nam in fubfc quéti

P t t s t À S. Qocntibusfcriptutn efthb. i. Codicîs tîgt; tulode Apoftatis.ad hune mödum, Sî quis in honefta lege compraehenfus fue^* tit, ac tandem e Chtiftiano in ludaifmû rclabitur. ac femet blafphcm« illorum Svnagogæadiunxetit iilîiuS bonà püb/ iicitus diripienda mandamus. Hic Cafâ teæ icgis fenfus eft de Apoftatis. fam ùt routrummaiuscftjfiquistantüuno Sâ cramento abutatur * autfiquis prorfui « fide defciuerit Hauddubie ftult^ quo que nullo ihditio præditus intelligeré poffitgrauius uitium efseàfidedefcifcè te.quàmfolû cX imperitiauho Sacra/ mento abuti. Qui ergo grâuiôrc amp;nbsp;aect biorc fuppîicio puniendus cfset ilk .qui Sacramento abutitur, quàm qui à rota fide femel defciuerit Si omtics illi mot* te forent afficiendi, qui Sacraméto non tefte amp;nbsp;indigne utuntur, quot nam quo tannisconcremàrldi, aut déco llandi fii iffent, qui parum digne ad üenerabitó Sacramentû corporis amp;nbsp;fanguinis Chti/ fti accefsetût^ Quinetiamne«^ ipfe nei^ P

Contra anaba»

Epifcopi manus carnificis pofsint aufügt; gere, quippe qui Chriftianis Sacramen tum (ub utra^ fpccie fumendum prohi* buerunt, quod non folum non refte fa/ öum.fedGirifti inftitutioni plane ex di ametrocontraiiü eft. Proptcrea iusCaz* fareum onines alios hæreticos grauioie pcena non adficic, qiiàm quod omnibus Caefareis priuilegiisorbi elfe cogantur. Qui ergo tam acerba poena Anabaptifta lum error elTet emendandus? Si tarnen omnino Anabaptillas excarnificarc de/ cretumeft ,tumiifdem tormétisetiaffl Papa, amp;nbsp;omnes eius facerdotes excruci* andifunt. Namillipermultos rebapti« zarunt, uidelicet fi puer recens natus do nbsp;nbsp;‘

mi urgente necefsitate baptizatusfuerit à mulieribus, hune de integro ad Ecclc . fiam delatum tebaptizant. Hoc uero nô t neæquerebaptizari eft.quâ quod Ana» baptiftæfaciunt^ Adduntequidem ifta uetba, Sibaptizatus es, ego tenonbagt; ptizabo .-finnon baptizatus es, ego te ' baptizabo in nomine patxis amp;c. Quorfû uero ,

P T I s T A s.

u«o opus tft facerdotibus hoc addita« mento ? Nouerunt enim plane e mulie-wmrelatu pueros efsebaptizatos, cur «go femel mulierû opéra baptizatos in Nantes rebaptizant JNecj dicunt Anaba» ptiftæ .fcitetumbaptizari, fedomniû primû rcfte baptizari-Exiftimant enim infantium baptifmû nullum efse baptit mum, qucmadmodû Papiftæ fere muli «um baptifmû ducunt pro nihilo, tam «fi hocipfum externe non indicent. Ac« cedit his omibus, quod de fanfto Cy pr ia no martyre legitut, que fpeftatæ fanâi» moniæ Epifeopû fuifse Carthagine cer» turn eft, qui un« cum toto Cócilio hab* ta deliberatione. ftatuit eos qui ante ab hæreticis fuiftent baptizati, ac tandé ue ri Chriftiani effedi baptizandos efse. Et quanq oés hac in fententiahallucinatos efse negate non poffumus,nemo tame proptereaà quoq diabolo manciparus eft.tantû abfitutquifpiam morte mul» flatus fit. Immo Cyptianus, quem eo îo cócilio caputfuifte hiftoiiæ peihibét,

F ii

CONTRA A N A B A.

etiamnû hodie ab omnibus fanâus mat tyi efse creditur. Ita^ cum Ânabaptiftæ fui atotis inftituti, cam prædarum, fandû, amp;nbsp;doft um uirum, martyrera cômunem quafi authoié babeant, quid fibiuoIuntChriftiani »utfemet inter fe tam crudelitet périmant f Exhisomni bus iâ fupra memoratis « facile eft.anim aduertere Csfarisconftitutioné, in quo Anabaptiftas capitis condcmnat ,non nude ad Anabaptifmû refpicere, fed ad aliud quoddamexternû flagitium.hic nufquam exprefse pofitum»quod tunc temporis Anabaptifmo adhæfilTc credi* bilceft. Alioqui criiomné hutnanitaté Si æquitatem tam démens Cæfar excefquot; fifset.Sinifta lex nuderefpidt ad Anabaptifmû,non aliunde qu«m cruentotû Epifeoporû inftinftu rogatam efse iura« re aufim, quorum magnû numetû fub Theodofiofuifse non ignoramus. Neqf reseratmagni negocii horfumCæfatû animos fledere. Cum .n. Cæfares adhuc cfsentCliriflianinouitii » ftatim Epifeo

porum

P T I s T A s.

poiû uerbis mouebanf, exiftimatcs ni« hil nonefseDei Verbum .quicquidab Epifcopisufpiamfuifsct prolatum. Le/ gitur cm in fidedignis hiftoriis, tempo» te Thcodofii Epifcopû fuifse Synnade,q. uflt;5adeo fettur infeftat^ efse haereticos quos Macedonios nominant, ut ctiam e poflcflîonibus fuis eos dcturbaret. In» fupct Conftantinopolim horum gratia ptofeftus eft,ubi tûcCaefarisaulaerat, ibi oés Cæfaris Præfeftos aduerfus haere ticos perfcqucndos fibi adiunxit. Quod faâiimca in hiftoria Epifcopo fumme probrodatumeft.uteiquihac inrepa turn pic aut Chriftiane cgerir. Ac poftea nô difsimilc faftum de Epifcopo Nefto» rriparti- hu lio Icgitur, qui cum Côftantinopoli cle fto-lbn-C’ • ftusefsetin Pratfulem.ad eûdemTheo dofium inter contionandû ita dixifse fer tur, O C æfatjda mihi regionem ab hærc ticispurgatam.SegotibicocIum dam tus fum, Sis mihi auxilio in oppugn an» dis hxteticis, amp;nbsp;ego tibi in Perfis hoftib® tuis dcuincçndis opem fctam. Hanc Epi

CONTRA AN AB Ai

fcopi orationc, multi cordati uiri agre ferebant. amp;nbsp;quanq nemo hæreticorûfa uebat uefaniæ, tarnen Epifcopi leuitas imo erga Caefarem audatia nemini non difplicebat. Quaproptetfi Epifcopi Cat« farem Theodofium, ica nare ueluti bu« balumtraxerunti aciUic«lum poUici« ti funt, mirabile nó eiit, fi eiufmodi lex fuo tempore aduerfus Anabaptiftas ro* gata fit. Sed eft ne proptetea iftalexpro fanfta amp;nbsp;inculpata reputanda, quæ fan guinolentorû Epifcoporâ inftinàu coa dita eft lt;nbsp;A n non potius illud hac in re te fpiciendiifuerit,quid ChriftianumMa giftratumdeceat.quàm qdquot; uiolentaty rannide extorqueri poflit. Multo cnim magisChriftiano Magiftratui côuenit,* ne tam fit fanguinis cupidus, atcç Ethni corum effc folent. Conuenit quoqs illi, ut etiam ueluti Cbriftianus animarûfal uandatû curamagat,amp; non, ut tyran« nus femp rem gerat fæuitia. Qui uero il lud dici poteft falutem animarû quæfif^ fe, fi miferi Anabaptiftæ,qui tantum

fimplici

P I s T X J.

fimplicitate peruerfi intelkâus fcrîptuo lae in errorcm prolapfi funt, ftatim gla» dio carnificis docentur Si corripiunf. Et profeftoàmifcris hominib^ nulla adeo timenda effet (editio, fialioqui gladio leftcutercmur. Quinpotius Magiftra» tus uigilanrius quæ fibi agenda tint, præ uideat.fuoi^ officiofungatur cogitans lius, ncçg mifetos per tyrannidcm oppri mat,nelt;5 cgcnum affiduis exaâionibus compilet.fed pupillos ac uiduasfidelitec defendat, citra pcifonarû rcfpcftû iudi» cct.id quod fui officii funftio defydetat, hoc fafto, nihil eft quod ullam feditio/ nem pertimefcat .Mali homines nullius fedition is authorcs funt. fed fi ueritatem fateri libéré uolutnus, mala Si uitiofa uî ta Principû Si Magifttatuum. Sunt qui« dem mali homines inftrumenta feditio» nis.cæterumala uita Magiftratuûuna pcipüa caufa omis feditioft tumultus Si motus effefolet. Eius rci côprobandae certiffimûexemplû exhiber rex Dauid, qui ft non peccaffet adulteiiû cômittems

E iiü

A R T I Cf E C C L B» dOjamp;Vriæfanguiné innocenter cffun* dendo , Abfalon filius (uus nunq tantu potuiCfet, utconcjtata feditione patren, jgt;requutus fuifTet, eciamfiadhuç maio lis fuiflet audatiæ 8£ malitiæ. Quäobrc Magiftratui fupplicii fæuitiacrgafim# plices Anabaptiftas mitigâda ôi tolléda eft, aceos Euâgeliopuniédosrelinquat. Aliasucrognauiter det opera, utpaca te 8l honefte concordes uiuantomnes« Namquiadqcrfus cómunetn tranquil» titatem 8i Magiftratum peccauerit,fiue baptizator feu rebaptizator fucrit, illc meritu fnppliciu ab illo fulTeiendu fibi ponignoret,

ARTICVLI

INSPECTIONIS eCCLE fiatum Saxoniae, emendati.

I

De decalogo, an doceant decalogö. ex quo tradant doftrina timotis. De poe niscorparahbus Kperpetuis.

Quomo

SI AE SA X O N I AB* n

' Quomodo (idem doccat,quid fides« n^omodocófequamuream,amp; quomo do doceant homines iuftificaii,

HI

Quid doceant de Sacramctis BaptiC* matis, Euchar jftiæ, 8i Pœnitcntiæ,

nil

Sit nc uerum corpus Chrifti in pane, uetufquc fanguisin calice, amp;nbsp;quomodo hocprobent.

V

Quisftuftus fit ex maducatiócpetcnd’.

VI

De baptifmo paruulorum,amp; rebapti xatione.

VII

Hé pornitentia, quid fit, amp;nbsp;quæ funt eius partes.

VIII

Decharitate.amp;obcdictiaergaMa^« fttatum.decruce.de patientia, amp;aliis fiuftibusfpiritus.^

F V

ARTIC* ECCLEa

IX.

De coniugio, de timoré Dei, quomo do fempei cü tide fit, de infidüs diaboli, X.

De traditionibus hominö.quomodo doceant, quæ feruandæ fint, quæ nó fet uandx,ciu fint (eiuandæ,de uitâdisfcan dalis.

XI.

Déforma Miflæ,dc contionibas.de Feriis.

xir.

Decafibus matrimonialibus.degra dibus prohibitis.

XIII.

De redditibus, amp;nbsp;ufurîs. xini.

De mortuis, quomodo doceant.

• XV.

De precatione,anenarienc oratio/ nem Dominicam,

• XVI.

A n Sy mbolon ena rrent.

XVii*

DeSchoUs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeAeditui^

SI AB SAX O Nt Aß*

XVHL

Aedituis.

XIX.

^cætarïo, de fundatîone pto dcfuns XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ftis.

Quis nam puniat adulteioslt;

PAftoies debentexemplûCbtifti fca qui ,qui quoniam pœnitentiam 8l Pa/lorum remiflîonem peccatorûdocct, dez officium» bcnttadéSi jpfi tradere Ecclefiis.Nunc uulgare cft uociferari de fide, S tarnen întclligi qd fit fides, non poteft, nifi prae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

dicata pornitêtia. Plane uinum nouum in unes ueteres infundût * qui fidem fine poenitentia , fine doftrina timoris Dci fine doftrina legis praedicat, amp;nbsp;ad carna 1cm quandâ fecuritatc adfuefaciunt uul gus.Et fecuritas eft deterior quim pleri« que eirores antea fub Papa fuerunt. Hoc genus concionatorû deferibit Hier. St uî tupetat eos, qui dicunt, pax pax, amp;nbsp;non eft pax, Quim grauiter minatut côcio« natoiibus apud £zech.iii. Dominus præ

ARTIC- ECCLE-

tetmittcntibus hanc partem ? Si dicentc meadimpiu .morte morieris.nonad» nunciaueris ei, fanguinceius de manu cua lequiram.itacß Paulus ait.fcriptura diuinitustraditam eiTead arguendum» corripiendu amp;c. At nunc ifti qui pocniré tiam negligunt docere, unam de princi palioribus partibus Euageliodetrahflt* Pœnjtentia uero fic docenda eft, ut inci tent auditotes ad contritionem, qua; eft f cipua pars pocnitenticE.Et eft in fcriptu ris uocatamortibcatio. de bac Ezecb. dicit ; CÛ ingemuerit peccator amp;c. Et Io« hel. Scindiie corda ueftra gt;nbsp;Et Efa. ubi habitabit domin^ ?in fpititu humiliates

Aliquando totum dccalogum enar« rentordine, quia prædicatio legis ad poc nitentià prouocat. Aliquando certû ali quoduitium uitupcrcnt,amp; copiofede« datent, qu«m grauiter offendaf Deus, Äquaspocnas minctur. Non enim fan's eft peepea enarrare, fed etiam pœnas cö memorent,quas Deusminatur pecca« totibus. Nec tantum de æternis pœnis,

SIAE S AXONlAfc fedetianidcpraefentisuitspoenis docc« ant. Quia dominus non tantû poft banc uitamjcd muka ctiaminhac uitapu/ nit exempli caufa, ut alios ad pocnitenti atninuitet.Gene.xviii.ait Angelus,fe fuppliciûSodomoïû idco Abrahae prae« dicerc, cp fciat cum eius lei me mor i am tranfmifTurû efle ad pofteros. ut cuftodi ant uiam Domini. Et Mofe pcipit popu Io Ifrael, de intctempto Pharaonc, deqg aliis.quae acciderant in cxitu de Acgy-ptoi Nairatc eafiliis ucftiis. Kam bæc omnia non propter ipfos, ut Paulus ait, fed propter nos fcripta funt, ut difeamus timotem Dei. Eft autem timor domini initiumfapientiæ amp;c.

PtodeftSthicexponctc.qualis ftatus fit hois qui no gubernaf a Deo, quia cu in poteftatc diaboli eft, impellif ad omis generis flagitia. Necj uUis uetbis explica ripôt.quâtamala ipendeant his,quos Deusnótegit, ut défendit aduerfus fata nâ, Quo tuit Saul, quo jilapfi funt Cain, Abfalon, Achab, amp;nbsp;fimilcs impii. quia

ARTIC. E C CL Ë.

Deus eos nd gubemabat, fed tradidetat in deßdetiü cordium (uotu,R.oma.i.Ita quotidieipellit diabolus defertos à Deo ad cædem facienda, amp;nbsp;ad alia facinoca. ut per cas occafiones perdat illos.

Haec exempla funtexponenda multita» dini,ut inuhentur ad pœnitentiam amp;ad petendû auxilium à Deo,amp; docendi funt id quod Chriftus docct.Haec inculcate« tnultitudini multofatius eft, qua quoti* die uociferari de monachis,amp; efu carniu amp;nbsp;fimilibus rebus, quas uulgus uix un^ rcfte intelligit

Secunda pars doftrinx, eft doftrinâ tcmiflionis peccatoru feu fidei. Hxc in* telligi ita demum poteft, fi ante doftti* nam timoiis, feu pœnitentix audierint quia fides non poteft concipi, nifi in cor de contrito. Sic igitut doceant fidem.

Primum quid fit fides.

autem fides,crcderc quod Deus nobis condonat peccata propter Chri^ ftum.amp;quia condonat peccata, adfit, teget amp;nbsp;gubernet nos, Sc fit faluaturus.

Sunt

SîAE S AX O NI ÄE.

Sunt ctiam moncndi homines, fidcni cffe non tantum crcderc remiflïoné pec catorum,fedetiâboc acccdete opoite-te ,ut credamus, nos poft condonatione peccatorum defendi amp;nbsp;rcgi « Deo. Eft id quocßdoeendum, condonaii nobis pec cata,nópropternoftramérita,fed pro pterChriftum.quia fimérita noftraiu No«fo^o«5i berentur refpici .côfcientiae corum qui nulla habent mérita, adigerentur ad de fpennoncm.

Item funt docendî, quod etiam fi ha« beamus mérita amp;nbsp;bona opéra, taméea non ualent ad placandû Deû, iuxta illud Dicite, inutiles ferui fumus * ftem, nô iu ftificabitut in côfpectu tuo omnis uiucs, îed quod Chriftifatisfaftioneiuftifica/ mur, Sic igitut diligenter oftédatur po» puIoChiiftus, eut miferit eum pater, ut feilicet fatisfaceret pro peccatis noftris, amp;nbsp;ut propter Chtiftûreceptis in gratia, detut fpiritusfanftus,« quo fanftificen» tur, regantur, amp;nbsp;cuftodiantui, eleâi cie dentes.

ARTIC. E C C L amp;'

Ooftoresfecerunttres partes pocnit^ tîæ, Cótritioncm ( de ea iam diximus y confeflionem Si fatisfaftioncm. Sed fatisfaftio non eft aliqua noftra opera, fed Chriftus, ficut Iohannes ait « ipfe eft propiciatiopropeccatis noftris.

Secûdo t femper adiiciant, in quibu^ pofTit efTe fides, fcilicet in bis quorû cot da conterrita funt, feti ( ut nocant ) coa trita. Et arguant eos, g fomniât fecrc^ dere .autfidcm habere cum non habe» änt, timorem oei * cum non habent cor eötritum, id enim neceffe eft,pra:cedere fidem, ficut aurora otiéte foie i diem ni turalitet præcedit,

T ertio doceant, quomodo corda cori cipiant fidem, fie enim concipiût.Quâz doDeusmifertus, perterrefacit cor^Ä incutitalicui metum iudicii, eàfciliccr^ feu poenitentiaj feu contritio,fitumau diat Euingclion , hoc eft, fi audiat fibi condonari peccata propter Chriftum.ÿ credat certo ignofei. Tune côcipit fidem cor,cum perterrefadum hoemodoeri gituf

s t AB S A X O M I AB» gîtui,amp; concipît cohfolalionem. me cum ucte Hunt in corde ,amp; non ïïz mulanter ,tunc fidem concipitcor, tune etiatnconcipitfpititû fan fl um, qui af» fertfruftus fidei, fcilicct humilitatem» caftitatem,paticntiam, chatitatem,amp; fimilcs frudus. Ibi cor concipît propofi lumbonæuitæamp;odiûpeccati.fic PauJ lus ait Rom.vi. Quorû nunc pudet uos, Romxviii, Si fpiritu fada carnis morti beads, uiuetis*

Debent autem paftoresenarrarc fym bolon Apoftolorû Ecckfiis. Quidâ fo# mniâtcredcre.efleid quod tencrehifto iram de Chrifto, ealt;5 cognita, iuftifica ri homines .ucrurn hi longe aberrant. Nameademum fides iuftificat, quum credit remiifionem peccatoru. Ideo in cnarrationefymboli ,iubeâtad cumar tfculûm refpici (Credoremiffioné pec» catoTüm ) ad ilium omneis articulos fu» periorés teferendos efle doceant.-

DcCruce.

Hadenus tradidimus dodiinamiu«

G

ARTIC. BGCIE.

ftificationis, nunc de fruftibus dicemuf* luftibcatur enim homo pec hdem.no en humanis meritis feu operibus. Sed fides non eft nifi in corde contrito, feu morti ficato ,feu agente pocnitentiam. I ta cói tritio, feu pocnitentia præcedit fidem« Nuncdecrucedicemus. Primû docen« di funt homines, omneis affliftiócs coï poiales^ fpiticuales,malam ualetudi'* nem, inopiam, amp;nbsp;fimiliaiefte opera Dcilt; ficutHierem .docet Thrc.iii.Quis eft qui dixerit, ut fieret Domino non iuben tc i Ex ore altiftîmi, nonne egredientM bona Sfmala. gt;

Secundo doccant j propter quam eaU fam Deus nos adfligat. Adfligit cm nos» ut prouocet ad pocnitentiam ,nam adfli âioncs fut partes legis,amp; pœnæ pro pec« catisnoftrisirrogatæ.Sedficut lex non arguitnosut perdat, ficut Paulus ait» Côclufit omnia fub pcccatû t non ut pec dat.fed ut omniû mifereatur.Itcm, No

lo mortem peccatorû.ita adfliftiones at guunt nos, utpiouocent ad pocnitentia idco

s t AË S A X O N t AËgt;

Î3co dixit Salomon,Quem diligit Deus, cerripit, E t Pa ulus, Du iudiea th ur, cox ripimur. Sunt exempla recirada Dauid« ^ui ait, Bonum mihi, cp humiliafti me, utdifceremiuftiBcatiohes tuas,lté Mas tiaiTe.ii.Paralip.xxxiii. qui poftij coan guftatus eft, otauit Doinihu Deum fu« urn, amp;egit poenitentiam uaJdecoram Deo patrum fuotû,deprecatus efteum« li obfecrauitintente,amp; audiuit oratio* hemeius. Item alia multa €x fcripturis petenda funt,

Tertio,in poena, feu adfliAiohe prat ftanda eft patientia, id eft non debemus itafci.feu maledicere beo.ficut Ifraeli cæinexitumurmurabat adueifus Den* Sed potius debemus agnofcerc fateri, ciufmodi pccnam meriti fumus pro peccatis noftris. Nos ein fumus adiudi* catimorti, ItaDauidpræftàt patientia « dumait.PræcepiteiOominus.ut male diceret. Et debemus Deo gratias agere « cp nos per hanc occafionem ad poeniten liamuocat.

G n

ARTIC. E C C L E« ,

Quarto, nihil horum, quae fupra di«, ximus in afiliftioe fatis eft præftare, fed oportet adcedere ad id, quod fummum eft, fcilicet, orationem 5: inuocatonem D ei, ut Deus aut gubernet, aut liberct ab hac afHiftione.ficut fcriptu eft PfaLxlix.' Inuoca meindietribulationis, Hucigi tur locum de oratione diligenter incul« cent populo^

De Oratione,

Oratio,eftpetere aliquidaDeo,aut Deo pro accepto beneficiogratias age/ re. Sunt autc hæc tradenda de oratione.

Primum.cp Deus nontantû permit* tit orari, fed etiam pracipit.Lucae xviii. ficut praecipit nobis non facere cædé, no tnœchari. Proinde ficut peccant qui cæ dem faciunt, qui furâtur amp;c.ita peccant etiam qui nunqorant. Hic exaggeran* da eft magnitudo diuinæ bonitatis, qua hic uidemus ineffabilem efle, cum non. tantum largiri uult bona, fed etiam præ cipit,utpoftulemus,cum pattern puta mus efie clcmcntem, qui rogatus liben« tec

SIAE s AX O NI AE.

ter largitur bona.Sed quanta dementîâ cft .præcipcre omnibus, ut quàmpluri/ mum poftulent.

Et quoniam oratio eft fidci exercitiö, hic maxime fentimus fidei infirmitaté, necjeni credimustantameffe bonitatc Dei, quantam pollicetur uerbo. Proin» de in hoe loco caftigada eft fidei noftrae imbecillitas, amp;nbsp;ficut Chriftus taxat im» becillitatem in Apoftolis modica: fidei. Secundo, in oratione promiffio diui» fiaconfyderandaeft.qi Deus pollicitus fitfenosexauditurö efle MatthJi. Da» bit bona petentibus fe. item, qaiequid petieritis pattern in nomine meo ,da» bit uobis. Requiritur igitur fides in ora tione, ut credamus Deus fit hos exau diturus, quia qui præcipit orate, promî fit fe uelle exaudire amp;nbsp;iuuare.

Ncc debemus abfterreri, quia nos Tu« musindigni.ficutcmnos iuftificat pro pterChriftum, non propter noftta mérita, ita quolt;5 exaudit nos propter Chti ftum Sc fuum præceptum, amp;nbsp;fuam pfo»

G iii

ARTIC. ECCLD.

nùfTionf.non propter noftra mérita. El tame hicdocendi funt homines, Q cot qui non agunc pœnicentià ,non exaudil Deus.qa oratio impii abominatio eft' Item, clamabut, 8{ ego nô exaudiâ, £ecl .xxxiiii. Orationé illP qs exaudietl

Peccata noftra nô debent nos abflec rere, quo minus credamus nos exaudirt Si tarnen pœnicentià agimus, amp;credi« mus nobis ignofei propter Chti ftöJdeO Paulus ait: Orate fine ira, id eft, cu pa* tiêtia, ôi fine baefitatione,amp;cu hdc.ciC dentes,(p Deus fit nos exauditucMSlt;

Tertio docendi funt homines, otadd tie aliquid petere, aut gratias agere pro aliquo acceptobencficio. Nóqrantqui longas orationes docent dicendas efle, ut pro peccatis noftris fatisfaciamus,fcd docêt,ut Chriftus uocat,mulciloquifi* Hoc potius agamus. ut poftulemus aligt; quid « Deo, Et funt horcandi homines, ut orent, nô tamé non tantû pro fuis ne ceditatibus, fed etiam publicis, ut pro Magiftiatib’,ptopacc,pro gloria Euâ gelü

s I AE S AXON f AB-gclii, pro annona.vit Paul’ iuflît.î. Thcf falonai. Et prodeft aliqn in Ecclefia cö« tnuncsorationes faccre, cxhortaric^ ho tnines,ut pro publicis neceffitatibus pre ccntur Dcum.

Quarto, docendi funt homines, ne dé fiftantorare.autdiffidunt Deo.etiä fi non ftatimimpetrct ,quodpetentamp; uo lunr, fed pergant orare, quia Deus ideo differtexaudire.ut exerccat fidemno/ ftiam,ßcuti apparet inSyrophocnifla. ItcmLucacxviii.

Aliqfl Deus nö id, quod petimus, fed meliora dat, ideo permittere eius uolö« tati debemus, hoc ipfum, qd? petimus, ut meliora uelit dare. Ideoeindicimus inoratione dominica ; Fiat uolütas tua. Etrogemus, utdet nobis obfdientiam. Credere enim debemus, preces exaudi» li.amp;non efle irritas. Sed aliquid impez traturaseCfc ,quod quale fit, aut qn con tingere nobis debeat, Deo permittendö eft • Breuiter, quo nos plura à Deo poftu late audemus, co lubctins largiur Deus,

G iiii

ARTIC. ECCLEa fîcuc tn Magdalena apparet .idea enini multa remittunf ei.quiamultû dilexit» ideft.multa aufaeftfperareSi poftulare. Et ficdoccndifunt homines exercerefi/ dem in orationc. Eft autem populo ora tio Dominica diligenter amp;nbsp;fimpliciter enarranda.

1.

Pater nofter qui es in cœlis lt;nbsp;Vbique ades,SCexaudisnos.

n.

Sanftificetur nomen, id eft cognofca tur,ut deinde praediceturamp; celebretur. Cognofeitur, quando feitur, ejiudicct peccantes, id eft. uere timere judicium Dei. Secundo cognofeitur, quando fen timus, cpignofcat propter Chriftu.id eft uere credcre. Sic definit cognitionc Dei Hierc. ix. In hoc glorictuj uir, noP fe me, cpfumDeus, facicnsiudiciumSC tnifericordiam,

in.

Adueniat regnum tuum, id eft, gu. berna nos, quia fine te nihil poffumi's fa cere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fiat

SIAE S A X O N I AE-

tm.

Fîatuolôtastua.idcft.da nobis obc àiétiam,uttoleremus uoluntaté tuam»

V.

Pancmnofttum quotidianû, îd cftj otnneis corporis neceflitates, pacem ,ui ftum, bonam uaktudincm, bonam faÿ mam .prudcntiâ in adminiftrandis cor poralibus amp;nbsp;ciiiilibus rebus, literarum Si fimilia.Hæcdoceantetiâdei dona efse, iuxtaillud; Inipfo fumus, uiuimus,84 mouemur.

VI.

Dimitte nobis débita noftra , 8i ne nos inducas in tentationem, id eft, ne fi ne nos uinci in tentatione.

VIL

Et libera nos «malo, id eft, ab oîbus aduerlîtatibus corpalibus Sifpûalibus.

De frudibus Spiritus.

Quum tradiderint dodrinam iuftifi cationis.doceant nô femel abfolui poc-nitentiam ,fed ulterius mortificandam efle carnem, amp;nbsp;timorem Dci debere cie

ARTIC. E C Ct E.’ fcetctamp;crefcente titnote, crcfcete etii debere fidcnii

Hie ctiitn ad officia cbatitatis dilig^ ter adhortenf cos, quos docent amp;nbsp;ad cle emofynaselatgiendas. £t doceant tidê cxercendam cÀTe. quum hac fpe largian tut cleetnofynas, qgt; Oeus uiciCTim nobis fuppeditaturus fit uidu 8i fimilia, iuxta illud; Date,amp; dabitur uobis. Item, libera li oculo Sic. Et hic docédi funt homines^ t^ornia iftaetiam corpotalia fint dona Dei, iuxta iHud : Benedidio Domini di/ uitesfacit-Itacp fi largianfelecmofynaSi Deus augebit noftram rem familiärem, dabit publice annonam uberiorem, pa cem,'5t fimilia bona mon quia facimus nos, fed quia talia ipfe promifit facienti bus. Inprimislargi erga facerdotes effe debent, quia fcriptûelt, Duplici hono* redignifunt, quotics aliqué locii affeit hidoria Euagelica, ubi uitium aliquod rephenditur, ibi hortentur ad pœniten« tiam ,amp; colligant argumenta, quanto/ pete Deus id uitium odcrit,quàm gtai

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiKt

ÎIAE sAXONIAB.

Mit« puniat. Addût etiam ex fciiptutb« ftut aliunde exempla, St contraexiganc bona opera,amp; doceât, qu«m feuere hoc ^eus cxigat, qui præmiafit leddituius ptoillis openbus.

Oicendû eft aliquando de aliis frufti* bus Spiritus, de caftitatc, de manfuetu/ dine, bumilitate. Non autem ita in his lociscómorentur, utnô fæpe rede ant ad dofttinam Bdei : ad hanc fxpe eft redcü dumamp;dicendüquomodo iuftiBcet, (1/ cuti fupra expofuimus, præfertim, quâgt; do hiftoriaEuangelii offert exemplu fi« dei feu promiffionis, ibi turn ita tradét fidem ,ut dicant, non poffe fine poenitç» Cia exifteie.

Nclt;5 tamc femper de fola fide dicant, fedtraôentetiamdoârina opcrûamp; pœ nitentiam in aliqua certa uirtute, non» nunq côtionem côfumant.ut in traftati dafobrietatc.amp;infeftationecbrietatis, intraffanda caftitate, infeftandis feors catoribus. Aliquâdo de elcemofynis disant . Et Geut fupra diXi, ptodetit aliqâ

A R T I C» ECCLB«

ordîncper aliquot contiones decalogâ cnairare, aliqnde oratione dicant, de qua camé quû dicunt, necefle eft fidei na turâ declarare, Et ibi populi praefentes neceffitates côfydcrent, ut inopiam,ad yerfam ualetudinem, aut fimUia. A ntc aduerfus morbum comicialetn colebât Valentinum.aduerfus morbum pecu» dum Antoniu , aduerfus peftem Seba* ftianum, Rochumamp;c.In his omnibus neceifitatibus doccantur auxiliû poftula reàoeo.quia Deus omnibus necefTita« tibus noftris uult opitulari, ut hæc amp;nbsp;ü/ milia populus affuefeat Dco commenda te. inhis paruis rebus fidei tyrociniû fa/ ciendu eft, ficut lacob ait Si Dominus dederit mihi panem,aquam,ueftem, er it mihi in Deum. item, lumcnta amp;nbsp;ho mines faluabis Domine. Valde etn inco« mode docent, qui non adfucfaciunt uul gusadpoftulandii auxilium^ Deo,etia in corporalibus affliftionibus.

De Magiftratibus.

• Intet omnia charitatis officia pràecî/ puum

SIAE S A X O N UE.

puum cft obedire Magiftratibus.Hic lo cusdiligentct eil traâacus Ronian.xiii. Tantum hoc agant côcionatorcs ,utcû fæpeenarrent populo, poteft cnim tra» Aaii in enarratione quarti præcepti, dè honorâdis paientibus. Et diligétct doee ant homines, etiam fi Magiftratus iniu riam faciunt fubditis, tarnen earn feren dam effe. Etnô parandam effe uindiftâ adueifus illos, iuxta fententiâ, Qui lefi ftit Magiftratui .iudicium fibi acqu«it.

Hic etiam exempla debent proponi, quibus uideant feditioncs diuinitusgta uiffime punitas effe, ficut Choie, Ame lecb.Abfalon , amp;nbsp;multi aliiteftantur. Hæcmulto utiliuseftinculcare multitu dini.quàmaffuefacere eos ad contem« ptum Magiftratuû, hoc'faciunt ,quj in« caute docent libertatemChiiftianam.

Hæc etiâ de legibus, (ententiis, amp;nbsp;edi ftisiudicum in fingulis uibibus jdocen-Ä funt, quod fint ediâa diuiiîa, hoc eft* cp Deus illis obediiitanq fuse uoci uelit. Sic enimait Salomon : Diuinatio inla»

Ä R T ! C. E C‘ CL Ei büs régis, id eft, quicquid reges feu Mi giftratuspronunciinc.idpro Dei uoce ampleflendâ cft S obtemperandû, tani quam manifeftæ uoci de cœlo.

Quidam indofti de legibus clamitaC t quod 11Ó liceac uti Gendlibus,feu Impe^ ratorumlegibus.fedmalunc res ùidica ri ex legibus Mofaicis. Hi quocç errant, quia Dcusapprobatgladium Scordina* tionemGentiliû Magiftratuutn,R.otngt; xiii.i.Timo.ii amp;nbsp;AAo.xv. Lucæ iü. Efttf cecontentiamp;c.-

Licet itatÿ uti gétilibus legibus gt;nbsp;quia Deus dédit nobis legem naturx^quam fequctcs j poflumus leges de ciuilibus rébus condere, Deo phcentes, ad Rorndt Habentlcgemfcriptamin cordibus. EC ficut Deus non exigit à nobis Cxrcmo» nias Mofaicas, ita nec TtiAïUKa Mofal* ca feu iudicialia,utuocanc.

Honore afficere Magiftratus ; eftnS tantû obedire, fed fummus gradus hona ris cft, pro eis orarc ,amp; Deo gratiat age/ tCiquod per eos qualicu^ pace fcuimur;

ner

s L AB SA X O Nt ABi ncc omnia btrociniis amp;csdibus infefta Ciant. Ineftimabik benebciû eft ,qual€gt; cnncj ofdinationé ciuilem cóferuarc iti» okando, puniendo fontes. prohibendo cædes, furta, amp;nbsp;fimilia. Huius beneficii magnitudincm diligent« inculcent po puloConcionatores.

De Tlmore Del.

Supra dixi (idem non exiftere fine ti f mote Dei, hoc ideo diligentius eft incul çandum, quia Chriftus his, qui iuftifi« cati funt tantum impendere pci iculi affirmât, ut dicat Satanamcxpulfutn.ço nati redire, ftipatum aliis feptem, amp;nbsp;acs rtderc aliquando, ut nouiffima fiant pri otibuspeiora.Has infidias diaboli debêt declataie populo, quia Euangcliu rcuc lat amp;nbsp;arguit poteftates tenebtaru, Ioan.

*vi .Spiritus fanftus arguctmundu de Peccato ,iufticia, amp;nbsp;iudicio.

De lufticia.

Mûdus.n.'iudicat iufticiâ effe tantö lt;x tcinaopa Jeuciuilc obfetuationi legis.

ARTIC« ECCLE«

Scdfpiritusfanftusdocctnos, noftra 0* pera non fatisFacere Deo, fed Cbriftum fatisfaftione Siptopiciationé eflejta^ 6de iuftiâcaii.

Deludicio.

Quîamundus noniudicat Satanam nobis nocere, fed fpiritus fanâus docct nos, poteftatem Satans debilitatam ef» fe à Chrifto ,fcd impiis cum dominari Si împellere ad omne genus flagitiî,

Eft autem duplex timor Dei, Quida cft fine fide credente, cp Deus mifereaF noftri, Ärecipiatnos ingratiam, ficut Satanas timet Deum » Et quanq credat Euangelii hiftoriam, tarnen non credit fibi ignofci à deo .Hue pertinet quod la cob ait, Daemones credunt amp;nbsp;côttemi* feunti Hic timor uocatur fetuilis.

Aliüsefttimor.cum fidecôiundus» ita ut cor perterritû rurfus erigat, 8i cô» foletur fides, credens deum efle placatû-Taliterfentiûturamp;exercent fefe mutuo , timor 8i fides, nec ociofæ funt cogitatio nés animi, fed neceffe cft reuera perhor-refeetc

SJAE SAXON!«*

animos timoré, amp;nbsp;pofte a iterutU cOnfolationem Si gaudium concipere« Hic timor uocatut 61ialis, de quo diâû eftDeû time, Si mandata eius ferua ltem,Timenti Ûeumgt;nôdécritullum bonum.

DE SACRA

mentis.

BApiifmus eft fignum pœ nitetiæ. Si eut ciû ïmergimur aquæ, fie opor* Ut nosfemp tcrrchcri,mottificare ueierc hominc, id eft, côteri nos,feu perterrefte Si. Ideo habemus in Euàgelio pdicano/ nem panitétix ; A gite pœnitentiâ, quia appïopinquabit regnumcœlorû. Item habet adnexam promiffionem .-Qui cre diderit amp;baptizatus fuerit.faluus erit. I ôoccantigitur cffeâumbaptifmipero tt'tiem uitam debere durare , hoceft, t fempernos debere pœnitentiam agere, amp;fimuictedere,quod Deusuelitnobis igtiofcere.Etfæpcadmoncanthuius ba ptifmi populum.

•a'r’t I c. E C d L ’

Item câüeat admittetc rcbaptizatio^ nem, quia prior baptifmusparuulonim Imptobati non poteft, ficut nee circun« cifio pariTulorum. Etcircundfio 8i bi* ptifmus funt eiufdem rei fignum lt;nbsp;Nee ualet argumentum, paruulos nondutn haber^e rationem, idea nee Bdem pofle habere ,quia Deus agit in eis, etiamß ratione non utantur, ficut apparet de cic cuncifione. Ego ero Deus eorum. hen)« Sinite paruulos ad me uenite«

j

' E V C H A R 1/

Pftiæ Signum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Rimum fic doccant, iuxta Vcrbfi Chrifti elTe cö pane uerû corp^Chri fti, cû calice uerû fanguinÿ, quia Domi’ nus ita uocauit. Et Paulus ait difeernen dû effe corpus Domini. lté Chriftusait; Hic eft calix nouum T eftamentû, Tefta mentumfanguine côditam,non figno fanguinis. Item.Panisquem frangimus eft communicatio corporis Chrifti, nd

s I AË SA X O N t AÊ*

ûît.cft communicatio fpiritus Chriftî* Hucfaciuntuetcrû fcriptorû fentcntiae* Sccfidodoccant^quodficut Chriftüs 'inftituit, ut utraqüe fpccic ütamur, fu» mendam eflc uirantÿ fpccicm. Cypriâ/ husait,($necmininiâdifcedendum fit « Chrifti mandato amp;nbsp;ptæfctipto. Scd ta men fl adhuc aliqui infirmi cffetit.ncc fatiscruditi.hi finendi furtt fuæconfer entiæ, ut altcta fpccic tantû utantur. Et hicdocendifunthomines,nealtct alte« lumiudicet.

Tertio, quod maxime nccctfarium cft.manducationccorporali non iuftifi cari homines, fed manducationem efle fîgnum, quod nos admoneat, ut crcdl mus nobis fcmitti pcccata. Auguftinus uocat Sactamentum uifibile Veibum, quia non alitet habet fc quim ipfutn cotpofalc Verbum, ut erii in aurcm ip^» Âim Verbum incurrit ,ut moncat, ik Sactamentum incurrit in oculos, ut mo

H i»

ARTIC. E C . C L .E«

neit nos promifTionu diuinaiutn, ilt citet ad crcdendum.Porropromiflïoad ncxaliuic Sacramentohæc eft,Corpus Domini ti aditum efle pro nobis .Item* Hie eftcalix noui Teftamcti.id eft,no uæ,pmiftionis,fcilicetpromiftæ gratiar« amp;nbsp;omnium bonorum fpiritualium.

D E POE N I-tentia.

I Amdixi pocnitentiam non eftediftiil -*âum Sacramentûabaliis.fedfgnifi* can turn a Baptifmo t turn « manduca* tionc corporis Domini amp;fahguinis. Ita pocnitentia per omnem uitam durarc debet, iuxta illud; Si fpiritu fada catnis morificaucritis, uiuctis.

Partes pocnitentiae funt contritio, id eft, dolor de admifTo pcccato.feu uerc perhorrefcerc iudiciu Dei, amp;fcntircqd’ fumusreiæternæ mortis.Talis contri/ tioinaliisfrigidior, inaliis uchemenrf» or eft. Eft igitur orandum, ut Deus effî» ciat ueriflimâ,ficutamp; Propheta Hierc.

dicit

s i AB S A X 0'N I AB*

dicit .Poftquàm oftcndifti mihi, percuf ß femur mcum. Semper auretn homi» nes ad cótritionem adhortâdi funt. Hœc ipla contritio uocatur Mortificatio uc» teris hominis, uocatur etiam cognitio peccati, eamcç Deus efficit.

’ Secflda pœnitctiæ pars eft Confcffio, quumDeo confitemur peccata, id eft, fatemur nos iure puniri .Et tarnen toga mus ueniam, iuxta Pfalmfi iii. Dixi con fitebor aduerfus me iniuftitiam , K tu tc mififti impietatcm peccati mei. Eft amp;nbsp;a» lia confePTio^quæfitfacerdoti.inhacnô j eftexigendafcrupulofaenarratio omni urn debitorum, eft enim impoffibilis iu xtaillud Pfal. Dclifta quisintclligit fSed tame ad Euchariftiam nemo admitten-dus eft, nifi antea explotatus. Jntenoga ri autem debent, non tantû quid de Eugt; chariftia fentiant Jed etiam an doleant fe peccaffc.quomodocredant fe con(egt; qui pofte remiffioné peccatorû, Poftea jhortandi funt, ut ptoponât, fi quo cafu ‘ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H iii

i

i

ARTIG ECCLE--maximc anguntut. Eft etiam cxponen» dum eis. quod oeus dedit daues ecdefi« nice amp;nbsp;loco Dei.ita^ abfolutionis fcn* tentiæ crcdanc proptec Chriftum.

SatisfaAioita docendaeft, non efse aliam fatisfaAionem, nifi paffionc Giri fti, amp;nbsp;fic a ugeatur in eis contritio, tanto pctedifplicere Deo peccatum.ut nulla cceatura ptopeccatis fatisfacerepotue« cit, fed ipfum folum Dei Blium ef$e mit tendu, qui fatisfaceret. Neccffe eft igi/ tut Deum uehemétei odifte peccatum. amp;nbsp;ualde dutoscfse,qui,cuni uideantfUiA Dei pro noftris peccatis occidi, non cd» moueantur.ncc cogitent, quantas poc pas daturi fint, quum pergunt peccare^ Secundoaugeii fides debet, cum audi anc tantam efse mifecicordiam, ut Chri ftus ipfe fuam mortem uoluerit pro no« bis ofFerre.Quappoteftalia uberiorcon folatio efse in corde afftifto, quàm cum audiant Chriftum peccata fiiftulifse.ót fnam fatisfaäioncmuellc refpici, noh

refpici

s I AE SAXON t AE-

*dpici noftra aliqua opera. Conkien/ lt;Ucnimhorrore iudicii tada, fentitea

cfsc fatis ad placandum Deum. Fi / eft certe fentite,quod propret ^litiftumpeccata nobis côdonata funtlt; Etquod Deus iam leceptumingratiâ * urlit tc^cte 8i dcfcndctci

ƒ

D E C O N 1 V=

Ex' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8'®’

tpligenrcr cria incukari debet coia»

■^gibus, ut cogitct,fe adco copulatos e{fe,pioptereacredantillud uitæ genus plaçere Dco, amp;nbsp;Deum pet omni a fortuna turumeiïe.Multæfunt côiugumaduet fitatcs. In his cxpeftcnt à Deo côfolatio ncm, ctedant Deum opitulatuium eflc, quâdoquidcmpetipfum copulati funt, iuxtaillud. Quos Deus coniunxit, homo non feparct. Item Salomon; bauxiet uoluptatf i Domino, quafidicat. Do minus in aduerfis côfolabitur coniugeslt; Saepc uii.fæpctnuiiçjjCjpcübcri péri-! ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H iiii

A R. T I O E C C L E« -

‘r

clitabuntur» Aliquandoangit cos inlt;gt; pia, aliquaodocducatio liberonim.In his cafibus recurrant ad banc authoiita« tem ; A Deo copülati eftis. Itaque fpére/ mus amp;nbsp;poftulemus ab authorc nóftfi focietatis auxilium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;'

Secundo hortandifuntconiügesjut alter altçrum tqleret, in tanta intirmita te animorum humanorum, fape caufaS dididii incidere, quas difeant per patien tientiam mitigate. Hacderc diligent« ptæcepit Petrus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Tertiodocendi funt.utuafafanftifi* cent, hoc eft, ut moderentut uoluptaté.

' D E C A S I bus prohibitis, ^Vpeteft, ut moneantur Paftores de ^cafibus prohibitis coniugii, qui uarii incidût ,ideo inillis diiudicandis caut{ efle debent .Primo, non admittatur^ ut côtrahant perfonæ cótra gradus pro» hibitos in lege Moli. Notum autem eft, qui

SIAE S À X O N I A'fe.

quigradus fint,Leuitîcix viij, A Jicubî a» Uunculus,aut patruus ncptem ducit,hic quo(j çafus in Leuiticoprohibitus eft. Propterca diffuadeant huiirfmodi coiw iugia.

Caurta diuortii, cft adultcrium. Sed hicpriufqu«m fiat diuoniumjfempcr rc conciliatio tentanda eft, neç licet difce» deieab adùlterio.aut reiicere adultéra fine iudicio Eccicfiæ, hoc cft.eôrdni, quibus commifit Ecclefia.

Item non licet ci petfonae, quæ difcef fitabadultcro, contrahere matrimoni um cum alia, nifi diuortiuni coram Ec défia, id eft, publice coram his.quibug eómifitcogmtioncm Ecclefia.faftû fit.

Quid fi alter coniugum alterum defe rit ? Refpondco, In lioc cafu nihil tez mereftatuendum cft;fed diligenter rc» quiratur petfona ,quæ difeeffit ,nec in» nocenti perfonæ permittatur aliud ma/ trimonium contrahere, nifi antea pet ,leglt;timos Magiftratus fit requifita per» fona,quædifce(fiu

.ART! C.;^ E C C L

. Quidfimulicr ægrotetmorbo GaW co,flt;ulepta,liceataliamducete f Re^ fponfio. Non licet, necmotbu eßecau (am refcindendimattimonii,nec fenc« âa caufa eft diuidendi. igitui PaftoteS in his cafibus iudicädis cauti fint. Quidi fiquis contraxitcutn aliqua, amp;nbsp;poftea ctianicontraxic cumfecunda, eanique ftuptauit, Uttam habebit Refpondeo, Pnmam, quia hdes data ualet, Secunda decepaeft. Nonenim poteft piomittcr ce, quod alteii ttadideric. Sic ptadentia luta decetnunt, quibus obtcmpetaie co uenitlt;

Quodfiquis ftuptauituirgincm, an cogédus eft ut ducat Charitas eftutdu cat.amp;uthoc faciat,hottanduseft, Sed finó uultducere,doteteam.Eaeftiniu te poena conftituta ftuptanti, aut du / cat,aucdotet.

Quod fi quis ducat contra parentum uoluntatem, debet rctinercf Refpon» dco ,æquum eft, ut tetineat,Quia quan

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quÀm

SIAE S A X O N I AE.

quÀm parentes habeant ius aliquod, ta« incn CO iutc uti dcbent fine iniuria alio» tum. Dcbent tarnen « Magiftratibus ali qua mcdiocri porna puniri, qui contra» bunt contra uoluntatcm patentutn, ß parentes hoc non ulcro condonant libe» tis. Item funt uidendæ caufxtcurpa« tentes cupiant refeindi conttaftum.

DE TRADITIO, nibus Humanis.

J. t

1 Nhocpoftremoloco traftando,ma» ■^^gnaparsConcionatorû plurimû col» (ocat temporis, quum loci pœnitentiœ, timoris, fidei, bonorum opcrum,obe» dientiæ erga Magiftratus, muko magis neceflarii fintad inftituendâ confeienti am amp;nbsp;mores, quàm haec difputatio de ttaditionibus humanis. De timoré Dei intérim nihil dicunt ; ifti quid aliud fa» ciunt.quàm quod ait Chriftus .glutiz uut Camelum ,amp;colant culicem. Pro i

, piercamonco Concionatotes,ut uulgo

ARTIC. E C C L E-teftedc hoc loco dicant amp;caure. Tra» ftent capocius .quæad ædificationem faciunt, nempc fupcriorcs locos. Nimia cnim infcftatio traditionum Humana» turn’, quid facit aliud, quàmutuulgus adfucfcat adomniûkgum humanarû, fiïdiuinarumcontemptum. Noncnim difccrnituulgusfatisinter diuinas 8i hu manas Jeges. iraep hoc genus fcandali famme cauendum eft docentibus»

Traditionum, aliæ manifefte praeci* piuntcontra diuina præccpra.hæc non funt feruâdæ, quia dicût A poltoH A Ao. V. Oportet Deomagis obedire, qu«çro hominibus.Huiufmodirunc nondinati ones Miffay, MiffiEprodefunftisNara MitTa eft inftituta uteifec Sacramenub feu memoriale uiuorum, ad cxerccndû coiumfidem, mortui ucro nuUo opère poffunr exerccrc fidem fuam. Sic etiam traditio cil; de cœhbatu , quia pugnat cumioco,ubi Paulus ait; Melius ellna betc quiim uri. Cogitenim traditio »1« la cos

SIAE SAXORUe.

h cps, qui uruntuï ad pcccandum. ' Secundo,quædam traditiones funt de niediis rebus. De his ira doccant, cas nô ctTenccefTarias ad iuftiBcationem, ficuc Chriftus ait : Fruftra colunt me manda tis hominum .Scd inter bas, quædam funt utiles ad pacemEcclefiæ ,ut obferi uatiQDominicæ,.3ut aliarum feriatum Pafeatis, Pentecoftes, Natalis, autfi» milium.Opoitetcertumdicm populo conft:itui,quo conueniat ad difeendu, nec femel tota hiftoria Euangelica traz dipoteft. Quarc aliaaliisdiebus tradiC alia in Pafeate , alia in Pentecofte , a« lia in Natali docencur. Ad hune ufum talcs traditiones feruâdae funt, quia præ ci pit Paulus : Omnia fiat in Ecclcfia de» core. Erit enim confufio, fi non confti« tuatur certusdics multitudini, quocó» ueniat. Huiufmodi ctia ordinatio canz lionum eft. Effet enim eófufio, fi fuatn quifej cantionem dccantaret, Si nô ccr{ tam aliquam Cantilcnam omnes cançr xtit.

Ä Rtl C. E C CLE-

Sic igitur hæ traditiones funt fcruart^ dacj non tanquam neceffariæ ad iuftific^ tionem, funt tarnen utiles ad paccm, St ficutlonga ucftc, non militari faccrdos libéré utitur. amp;nbsp;alia, alio labore ,uel nc-gotioutipoteft.

Si quis argumcntatur, potcftatibiiS effeobedicndum ,amp;poteftatcm prarci* pere omncs traditiones feruari. Item» Supra Cathcdram Möfi federüt fcribae» quicquid dicunt, facitc. Refpondcos Obediendumcllpoteftati, fed fi prxci“ piat facerc contra pracceptum Dei, iam Deo plus obediendu eft , Si Chriftus iuft fit Pfeudoprophetas uitari. Porto om« nes traditiones, etiam mcdiæ funt com tra Euangclion, quando exiguntur tan quam Dei prsceptanecefTariaad iufti“ ficatione, quia Paulus ait; Nemo nos iudicetin ciboaut potuamp;c,

Item uocatdoftrinas Daemoniorum* Sed in uiolandis traditiöibusferuan« da eft moderatio, ne offendamus infügt; mof

SIAE Sgt;AXÛNtAÊ.

mos. Infitmi autcm funtdupliccs, AIS accipiuntoccafionê licentiæ, ut magna pars uulgi, nefciens quam ob caufam H ceat uiohre traditiones, ncc difcernunt intet przcepta dei ,8;tradirioneshomi num, iuxta induit contemptum omniû kgum »diuinasamp;humanas traditiones contemnerc. De hoc gradu fcandali di âum eft : Væ horaini pet quern ueniunt fcandala. Alii funt infirmi,quinondfi tatisfuntinfttufti,amp; fufpicantut doftti nam falfam efie , itacp abalicnantut i. reliquis doftrinæ partib5necc(Tariis.Pau lusaitje malic mori.quàm ofFcndctc frattcm. Item, Si habere fidem, ut mon tes transferrem, charitatem autem non habeam, nihil fum'. Cedit igitut in tali cafuBdes aliquandiu charitati, propte tea huiufmodi oflFenfiones diligent« ui tandæfunt. Haec fatis eft monuifle.-

( Detraditionibushominûnô prodelt ufqueadeomultum quotidie dilputare apud uulgus ( Quate non potius hottan

4-RiTI Ç/^ C.CLE- i X tutreos ad fcruïtutem^ ut Paulus.ait« Qui uocatus eft incircûcifione.nôac« ccrlat praeputium. Qu» eft apud cos, qui uefcuntur carnibus, uefcatur in nominc domini, Qui eft apud alios non uefcen^ tes, non i Lid ice t cos, amp;nbsp;abft ineat. ,Hoc confilium dedit Ambrofius matri Au“ guftini.ut R.omæ feruarét ritus Roma nos.MediolaniMediolanéfes ritus.qa feitet quod non iuftiâcent,

, ^Diligenter etiam difeernant Ecclefia fticas traditiones, ne purent legibus ci* uilibus confeientias non teneri. De his cnim Paulus ait : Obeditc non folu pro« pter me turn, fed etiam propter confeii? entiam.

, DE LIBERTA teChriftiana.

I Ibertas Chriftiana primu hare eft,ha r--'bere remiflioné peccatorn per Chri ftmni amp;nbsp;confequi fpiritum fanftbm, pet qyuQ libecemui « poteftate diaboli J loh* iiih

SI AB i A X O N I Aß.’ nü5i ucs fili US libetarir,ucre libeti eftlS« De hoc gradu libeitatis diligeter docetl« dum eil, nam hæc alFerc cófcientiis malt;t ximam utilitatem » Nam qui ludantuc cumpeccatis ,quüm fciunt fibi ptomifgt; fum efse anxiliuni. aduerfus inBrmitatS cainis, aduerfus di abolum, ne uinca nf « nerapiancur adpeccandü,magnamha bent confolationem*

Secudus gradus, eil liberatos efse noä »lege Mofi,ficut Paulus ait ad Ephe.ik amp;nbsp;Colo(ïénfes.ii*

Sunt autem kgis tres partes, Decab* gus,Cæremoniæ, amp;nbsp;iudicialia.SumuS italt;5 liberatieaptelegis,quæ nóexigic iuftitiam cordis. Hæ funtcæremonia: 8i iudicialia. In lege Mofi primogenituS habebat du as partes hareditatis.Htere dilatesdiuiduturnunc iuxta Romanas, leges,licetenimuti gcntilibus legibusj quia Deus approbauitgladiumgentiö.

Item leges gentilium funt ex legibus naturæ colkélæ. Porto leges naturae fut

I

ARTIC. ECCLE.

rthmdiuinæleges,Rom.ii. Suntâuté talcs, Neminem lædere, fuum unicuiçp tribuere, ab alterius uxorc abftincre, est tis legibus matrimonia contrahere * ale re fôbolcm .ledderegratiam , obedirc Magiftratibus. Hæc omnia Deus feri« pfic in animis noftris.

Quum autem uocamns diuinas, fcH ptas infaxo.cutnonuocamus etiamle gesdiuinas, fcriptas incordibus nofttis f In lege Mofi Decimx tantum dabantuc facerdotibus, apud nos Decimæ illis di dæfunc.quibus eas Magiftratus noftri ttadi iufferüt, Sic legibus noftris fufpen dimus fures, Lex Mofi nonfufpendit-

Decalogus autem exigit iuftitiacor^ dis, ptopterea non eft ebrogatus, quis Chriftianaiuftitia,eft iuftitia cordis, n6 externa quadam ucl Cæremonia, uel teÄi'ni«.Sed ficut Paulus ait.

(£« iv »ü^txve7tf 4 Propteiea etiam Decalo guseft repetitusinEuangelio, 8t exigi« tut, Geut ait Dominus: Non peribit a/

SIAE S AX O NI AE.

pex de lege * Hæc pars legis, qus fetipta eft in cordibus, non potelt aboleri, cum natura Humana non fit abolitajn qua fetiptafemperextac. Hæc doccnturco piofein Aftis.xv.

Hune gradum libertatis, de politicis ordinatiôibus ,8liudieialibus,oportet icnereeos.qui docent inEcclefiis, que cum non tenetent ante biennium autho tes feditionis, magna alimenta furoris fumpferuntinde, qui Décimas uolebât eripete nobilitati, uolebant uenationes publicari.fyluas cômunes reddete, qlt;f erac ptxdam potius.quàmlibettatem Chtiftianam docere«

Pofttemo auté infimus gradus liber/-tatiseft.quodDeusnonexigitad iuftifi cationem traditiones humanas. De hoc unogtadu, quem facile eft ex prxdiâis cognofeete. tantum docent plerilt;ÿ de fu petioribus rébus magis necelTatiis, nihil aut tato loquuntur, quod eft plane glui .tûeCamelum,amp; dcuotare Culicem,

1 ii

ARTIC. E C C L B.

DE L I B E R. O

VArbitrio.

Oloctiamnóoihil de Libero arbi trio adfcribere, quomodo doccti debcat, de quo pleiilt;^ ualde ineoninro/ deloqMuntur.

Voluntas Humana eft ita libera, ut fa cert aliquo modo polTit iufticiam car/ nis. feu iuftitiam ciuilem, ubi lege 5 ui cogitur, ut Non furari, nô occidere, no mocchari.Paulus enim,cumiuftitiam carnis uocat, docet eflc quandam iufti* ti£e partem,quam caro fuisuiribusfa’ ciat, Rom. ii. Gétcs natura faciût, quae legis flint. Quid autem faciunt nifi ciui« lem iufticiam j'Exigit autem Deusiu# ftitiamhanc.i.Timoth i. Lex eft iniuftis polita.uult Deus coherceri rudes d;im« peritosdoftrina legis.

Proptcrea doceant, in noftra ma« riu aliquo modo cfse carnem frenare. amp;nbsp;ciuilem iuftitiam præftare,5e hortentut 4Uigcnter ad rede uiuendu, quia Deus hanc

SIAE SAXON! AE-lianequôcÿ iuftitiam exigit, Si grault«: punier illos, qui adeo negligéter uiuûc. Nam ficut aliisdonis Dei bene utidebe musiitaetiam uiribus,quas Deusnatu raE tribuit, bene uti demus.

Sed bas uires diabolus impedit, qui agitat corda ad peccandû ,amp; propemo-dum cogir, id ergo moneanf homines, ut accendantut ad petendûauxiliumx Deo, ita Deus adiuuabit etiam natura« lia dona.

Secundo,uoluntai Humana non eft libera,fl refpicias operafpiritualia , ut Veram fidcm habere erga Deum, habere uerum timoré, cor caftum, depone re concupifeentiâ, fuiamorem. Sicenim ait Paulus: A nimalis, id eft, carnalis ho tno.nonperçipitea.quædei funt.Ro. viii.Legi dei non poteftfubiici.Verail la fpiritualia nô poteft efficerc ratio, fei licet,timorcm dei,caftum cor,gaudi um.fidutiam incruce. Atcçhoc eftc^-tnum ueram Chtiftianâ iuftitiam diuipi,

I iii

ARTIC. E C C L E.

tus accipicndi cffe. Ciuilis iuftjtii no eft fatiscori Oeo,^uis ecii deus exigiteâ.

DE I E G E.

LEx eft docenda propter duas caufas. j habet enim duos eft*eâus,cohercere J carnetn,amp; tcrrere conftientiam.

Primumigitur docenda eft amp;nbsp;urgen da, ut coherceantut rudes homines, iux taiUud, Lexcft iniuftis pofita.Nonetn deleftatur Deus ifta uitae feritate quo.* tundatn »quicumaudierint noniufti* ficati nos uiribus Si operibus, fomni^ antfeueliccxpcftati «deo, donee tra^ hancuc, interea uiuunt impurifTime, bi maximas pocnas dabunt deo. Sunt igi^ ualdc obiurgâdi « doeétibus in Ecclefia*

Secundo, docenda eft lex, uttetreat confeientias, iuxta illud : Per legem co=gt; gnitio peccati, id eft, homines ad pœni tentiam uocantur, amp;nbsp;pet pœnitentiam .fldftdem ,amp;ad iuftitiatn Chriftianam,

Hot

s I AB S A X O N I AB«

Hos duos effcAus kgis oboculos«amp; Hl confpedu habeant, hi qui docent in £c clefiis,diligent« ttadunt doflii« oam legis, alioqui. ubi doa âtina âdei fine lege tra ditur.inBnita lean« dalaoiiun«

tur, uulgus 6c fecurutn,amp;fomni* ant (e habeie iuftitiam Hdei^ quianefeiunthdem in his tantudl cffepofle.qui habentcontet ta pet legem coidagt;

FINIS.

18^ ^-lt;5 ■ ■