CONFESS IO

CHRISTIAN AE FIDE I,

ET EIVSDEM C O L L A T 1 O

C V M PAPISTICIS HAERESIBVS.

PER THEODORVM

Bezam Vezelium.

EX TYPOGRAPHIA

IOHANNIS EONAE FIDEI.

M. D. LX.

0.1 2 ? 3 3 M OO

•J a.Ci 13 SA MARZIN HO o i T A 1 ï o 3 M a Û Y i d ta uvsièa»a*P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u'fy/

■^ '‘ ' '■ s ■ ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

M^y'^ioaoaHT

jr lt;nbsp;■ 4üttil3X3Y XBSXr^ff

THEODORVS BEZA VEZE-

lius Meliori Volmario Rufo,præce-ptori parent! plurimum ob-feruando Gratiam pacem à Domino.

V o TIE s anteadæ vitx meæ recor-dor 5 recordor autem fæpifiime fient par eft, tories nee elfe eft vt innumcrabilia tua in me beneficia mihi in mentem veniant, pro qui-bus quum paré tibi gratiam referre nullo modo poffim, habere tarnen conftitui, ficut gratu hominem dccct amp;nbsp;acceptorum beneficiorum memorem. Quoniam autem hue libellum pla-cuit Cofeflionemvocarc,volui cum fidei meæ profeffione coniungere fupcrioris ætatis meæ narrationem, amp;nbsp;quidem ab ipfo, quod aiunt, ouo exordiri. Patieris enim me,vt fpcro in iftis repetendis, quafi rcpuerafcere,quorû nar rationé nee tibi iniucundam nee mihi inutile, fore confido. Anno Domini 1519. die 24. lu-niijloh. Baptiftæ natalibus facro, Vczeliis,vc-tufto Heduoru oppido,placuit Deo Opr. Maximo vt mundi lucem primùm afpiccrem, P. a Bcza cius oppidi præfeôlo amp;nbsp;Maria Burdclo-tia,vtroque,Dei gr£u:ia,gcnere nobili,(vtinam j, ii.

E P I s T o L A.

verb potius vcri Dei cognirione imbuto) amp;nbsp;integræ famæ parente njtus.,amp; in paterna domo tenerrimè eduearus. Erat mihi per id tempus patruus Nicolaus à Beza in fenatuin Pari-licnfein alledus, cælebs quidem'illc ■gt; fed qui fratris fui id eil mei parentis filios ità charos haberet, vt oinnes datim donium fuam cupc-ret trâflatosjamp;in iis honedhüme edueädis nee fumptibus vllis nec diljgcntiæ parcerct.Is quû fortè Lutetia ad fuos vcniflèt,lîngulari quodà mei adhuc infanris amorc captus, Dco iam tu faluti méa? profpicientc, non deditit donee à pâtre impôtraretvt rne quanüis adhuc à nutri-cls vberibus pendehtem Lutetiain abduci fj-ncrct.IdvcrôjVtiæpcaudire memiiiiægerfî-rne quidem tulit matcrjqualî venturi màli pra.’-‘ fcia,fed tartienmariti imperio obfecutâ,Lute-' tiamvfquc me receiis abladatum perduxit .Ihde domum reuerfa, no ità multo pod alterum fémur ex cqui lapfu confregir, amp;nbsp;ipfa fuis ma-' njbüs redituit. Erat cnim,vt accepi,ad phylîo-Ipgiæ dudiumprofœminarû captu,qu0dam impetü naturæ propéfa, idcôquc fcfc in idiuf-^ modi rçbus ab infantia exercuerat , amp;nbsp;liben -tiflîçnç fdlebat non dnc quapiam dexteritate paupercs variis eiufmôdi fubfidiis fubleuare,' adeo.quidem vt quafi communis quædamil-lorum parés ab omnibus diligeretur, amp;, quod ad me attinet, id quoque inter fingularia Dei benefî-

EPISTOLA.

beneficia numcrem, quod me ex ilia mulîere nafci voluerit. Sed, vt ad rem redeam, paulo poll; ardete fcbre correpta,c vims exceftitima-gna CLi familiæ noftræ iaCtura, annos nata cir-citer 52,fcptcm relidisfuperftiribus libcrisj nempc foeininis quatuor , rnaribus tribus, quorum ego minimus natu,tertium annum nondum impleuera. Ego intcrca Lutctiæ qiia-uis fiimma cura educarer,tarnen moriebar po-tius quàm viuebam,pcrpciuis languoribus ità proftratus,vt vix ante quinqucnniti c cunis proreperem. Etvixdum emcrleram quumcx pcdiHequi cuiufdam, qui cum puellus lufita-bam,non animaduerfa cótagione,porrigo me miferum corripit; malum fuapte natura pcrui-cax, led turn valdc acerbum, quod imperitia medicorumjquauis invrbe ccleberrima, eiuf-modi turn eflet ,vt nonnifi validifiimis atquc adco crudelißimis medicamétis ad abigédum id malum vterêtur. Itaquc horret animus me-minifle quantos eo tempore cruciatus, mifc-rante patruoamp;fruftrà omniaexpcricntc,fu-ftinuerim. Ef placet hîc quoque lingulare exe-plum diuinæ in me bcneuolentiæ comme-morare.Quitm Chirurgus qui me fanâdum fu-fccperat, foleret domum noftra ventitare, ncc omnino pati pofTct patruusvt abfentefe vel digitum mihi admoyerct, (adeô ille me teuere (Sc ardenter diligcbat,)uon potuit vir huma-j. iii.

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I s T o L A.

niflimus’tantorum dolorû diutius efïè fpcda-tor. Itaquc cubiculario fuo mandauitvtquo-tidiemevna cumcognato quodameoquem mecum alebat, quique code malo fucrat cor-. reptus,ad Chirurgum deduceret, cuius nc co-fpedum quidem ipfe pofTet fuftincre. Habita-bat patruus in ea vrbis parte quam appellant, Vniuerlitatem: Chirurgus ante non procul ar-ce regia quam Luparamvocat, medio interie fto ponte qui à molitorib’ denominatur.Erat igitur pons ille traiiciendus nobis ad quoti dianos cruciatus,illi præfertim ætati intolcra-biles,properantibus, profequente quidem fa-mulo,fed,vtferui fæpc fo lent,non fatis dilige-ter nos obferuante. Hie verb memini, amp;nbsp;animus horret mcminifle, meum ilium co^natu, qui iam turn militate ingeniû totus fpirabat, fæpenumero me cohortatum vt in fubiedu flu men infilietes tantis doloribus nos femel cxi-mercmus. Ego vt natura timidior , primùm quidem exhorrefccrc, fed tame poftea vi do-lorum cogente, amp;nbsp;illo vehemeter vrgctc, pol-Itceor me fubfequuturum. Iam Igitur hoc vnu Ripcrerat vtnos milcros perdcret Satan, quu Dominus noftri mifertus cffccit vt nobis forte redicns c Curia patruus nihil eiufmodi fu-fpicans occurreret, amp;nbsp;valde procul fequentem feruiim animaduertens, domum nos reduci amp;nbsp;Cliirurgum dcinceps ad nos potius acccdere iuberct.

ËPISTOLA.

îuberet.Ità me igitur Dominus iam tum mira-bilitervelutexipfîusSatanæ faucibus libera-uit, .amp; quû ab co morbo cfTeiri fanatus, patruo inanimuminiecitvtme domi perpædagogû doceret lirerarum figuras dignofcere amp;nbsp;{jdla-bas coniungere, ità fauente amp;nbsp;propiuo Deo, vt iam turn omnino decerneret patruus meto-tum lirerarum lludiis côfecrare. Hic verb rür-fum idem Deus infigni «amp; inexpedato prorfus modo me conferuauit. Quum enim in ea vrbe habitarem quæ iampridé habita cll pro ‘gym-nafio totius orbis terrarum fiorentiifimo, fa-ôlumefivt contra omnium noftrorum confi-lium,amp; impetu potius quodam quàm iudicio, Aureliam ad te, mi obferuade præceptor,mit-terer qui turn ludum illic feledis quibufdam inftituendis adolefccntibus aperueras . Eras autem ipfe patruo meo penitus ignotus , fed fingulari Dci proüidétia acciderat vt turn forte apud ilium cœnaret quidam ex noftris co-gnatis, Ciuis Aurelienfis, amp;nbsp;fegii maioris cô-filii Senator.Is vbi me confpexifretamp; filiû mihi prorfus æqualem fc habere dixiflet apud Vol-maiium quend am, hominem in græcaetiam lingua, quod tunc plané nouum eratjcruditif-fimum, amp;nbsp;in iuuentute inllituenda miræ cuiuf-dam dexteritatis, Nicolai Beraldi amp;nbsp;P. Stellst dodliäfimorumhominum iudicio: illico pa-truusj Deö proculdubio id illi infpirante,non

j. iiih

EP I S T o L A.

modo omen acccpit, fed fanftc etiam promifit fore vt mox Aurcliam me ablcgaret, roga-uitque vt me filio fuo fodalcm adiungi pate-retur. Ita igitur fadum vt ad tc perueniré anno Domini i528,Nonis Deccmbris, que diem ego non aliter quam alterum natalem merito foleo celebrate. Fuit enim ifle mihi profedo omnium bonorum principium quæ ab eo tern pore percepi , amp;nbsp;deinceps in futura vita me percepturum confido. Nam ab co tcpore quu me penitus pucrum domum tuam vna cum ma gnæ fpei difcipulis iam proucdioribus infli-tucndum acccpifics quern laborcm non vitro in me formado fubiifli ? quas molcflias in me docendo non pertulifli, Autcliæprimùm, deinde Biturigibus, quum in cam vrbcm Rc.lt;;ina Nauarræ te honcfto fiipcndio ad græcas litc-ras profitcndas euocafict? dcniquc quid non tentafli, ne mihi vlla in parte vidercre dcfuif-fe? Hoc enim vcre pofiiim affirmarc, nullum elfe nobilem vcl græcum vel latinum fcripto-rem qucm ego intra feptcnniumquo apud te vixi non dcguflarim, nullam ex libcralioribus illis difcipl inis, nelurifprudcntia quidcm excepta , cuius faltcm elemcnta te præceptore nondidiccrim. Volcbascnim paucosquide difcipulos habcrejfcd quos omncs ità inllitu-tos dimittcres , vtinfinitæcuiufdamdiligcn-tiæ tua; tot domcfticos tcfics habercs. Ncquc vert»

Ê P I s T o L A.

Veró hæc expeólatio te fefellit, quum hoc tibi quod paucijîimis aliis contigerit,vt ex fchola tua vix quenqua meminiffc poflim præter me vnumdifcefliire, qui non ad infignem erudi-tionem peruenerit. Scd hoc eft omnium bene-ficiorum quæ ate acccpi longé maximu,quod veræ pietatis cognitione ex Dei vcrbo tanqua limpidifTimo fonte petita tu me ita imbuilU, vt nifi te non dico pro præceptorc fed pro parente colam amp;nbsp;obferuem -, omnium hominum fim maximé ingratus amp;nbsp;inhumanus. lam verb quum te focer ex Gallia i n Germaniam rctra-heret, quern non mouiftis lapidem tu amp;nbsp;fua-uiflima vxortua, vt mihi per pattern liccrctin Germaniavos profequi ? Ità enim ab vtróque veftrum diligcbar amp;nbsp;ego vicilfim ità vos ob-feruabam,vtnonnifi pcrinuiti me relinque-rctis, amp;nbsp;ego non fine fummo moerore à vobis auelli poflem. Itaque hæferunt mihi fernper amp;nbsp;adhuc hærcnt in animo CalcndæMaiæ quo die quum à vobis auellerer, amp;nbsp;tu quidem Lug dunum, ego Aureliamverfusexpatris impe-rio difcedcrcm,memini ac fempcr mcmincro nullum vnquam diem mihi triiliorem amp;nbsp;lu-duofiorem illuxifie . Aureliam igitur triduo poft quum iam ageretur annus Domini isjy, perucni, vtluri Ciuiliopcramnauarem . Tbi verb quum ab illo ftudio quod amp;nbsp;barbare amp;nbsp;fine methodo illic tradebatur nefcio quo

EP I s T o L A.

fnodo abhorrcrem, ità fum illud amplexus, vt tarnen mulrö maiorem temporis partem in politioribus litcris., amp;nbsp;vrriufque linguæ fcrip-toribus legendis confumerem.Deledabar au-tem Poeticcs Hudio mirum in modum, ad qua naturæ quodam impetu trahi me fentiebam : quæ res cffecit vt eius academiæ dodilTimos quófqucmihi coniunótiihmos haberem, qui nunc omnes in Gallia ampliflimis honoribus fruuntur,turn verb me fuo exemple ad politio rum lirerarum ftudia cum lure Ciuili coniun-genda amp;nbsp;poeticos lufus,mirificè incendebanr. Hie igitur à me intrà annum ætatis vicclimum perfcripta fere funt omnia illaPoemata que a-liquot poft annis edidi amp;nbsp;nomini tuo inferi-pli, in quibus eth nonnullafunt paulo licenti-oiius, ad Catulli videlicet amp;. Nafonis imita-tionem, fcripta, tarnen minime turn verebar, at ne nunc quidem vereor ne qui me turn no-uerunt qualis fuerim, mores meos ex fidis il-lis luf’bus aftiment.Sed de hac re poftca. Au-reliæ igitur ità vixi cum honeftiffimis amp;nbsp;doftif fimis hominibus tantifperdum adLicentiæ, quamvoc3nt,gradum promouerer,quod qui dem fadum memini annoDomini i539,n.Cal. Augufti,quum annum ætatis vicclimum clTem ingreflus. Inde Lutetiam venio,mortuo quide ante feptenniu meo illo patruo ac Mecœnate,

E P I s T o L A.

fed altero adhuc fuperftite Abbate Frigidi montano, qui me nihilo minus quàm alter il-le diligebat. Scd, Deus bone , quanti noftra intereftvtnontantùm diuitcs amp;fidos vervim etiâ vere pios ac religiofos amicos habcam’ ? Namprofcdd nihil propius fadum cQ quàm vtii me perderent qui mihi maxime prodeÏÏe volebant. Eccc cnim, quum Lutctiamvenif-fem,primvim omnium multos prçfertim ex Se-natu,partim cognatos amp;affincs,partim nollræ familiæveteres amicos inuenio, «Sceos quidê valde mihi priuatimbcneuolos quod nefeio quam fpem de me, ex quorundam opinione, concepilTcnt .Hue accedebat quod duobus pinguibus amp;nbsp;opimis beneficiis me alioqui ma crum adolefcentem,amp; præterea,quod verè te-ftor^iftarum rerum prorfus ignarum amp;nbsp;abfen-temonerarant,quorumvedigalia aureos co-ronatos annuos plus minus feptingetos æqua bant:amp; patruus ille meus cuius Abbatia non minus quàm quinque coronatorummillibus annuls æftimabatur,certum me fibi fuccelToré animo defignabat : frater denique meus natu maximus,homo iamtum deploratævaletudi-nis,alia iterum aliquot facerdotia mihi defti-nabat.Denique infînitas mihi tendiculas cir -cumquaque à Satana obiedas comperio. Ego verb hîc ingenue,vt par eft, fàtcbor quod res cltOmnino decreueram antea fimulàtque mei

EPI ST OLA.

iuris ciïcm,amp; nonnullæ mihi facultatesnon tlccncnr,ad te difccdcrc,amp; puræ confcientiæ li bcrtatem cætcris rebus omnibus ;uneferre ,amp; fæpifsimèà Deo cum precibus amp;nbsp;lachrymis püftularam vtmc huiusvoti reiim exaudiret. Sedquum mihi amp;nbsp;iuueni,amp; amcis, otio,pecunia,rebus denique omnibus potius quàmcon-filio abundanti ,Satanas om.niaillaimpedi -menta derepente obiecüret, fare or me inani il larumrerum fplendoreamp;vanis blanditiis ità fuilfe pclIedumjVt me totum hûc amp;nbsp;illûc abri-pi facile paterer.Quid hic verb commemorcm infînita pericula in quç ipfe me fciés ac prudes conieci?quoties amp;nbsp;domi «Sc foris,corporcamp; a-nimo fum pcriclitatus''Sed quum mihi nôpof-iitnonelfcmultisdecaufsis acerbifsima omnium illorum temporum rccordatio, facit è contrario fingularis amp;nbsp;incredibilis in me Dei Opt.Max.bencuolentiavtvicifsim quoties illorum recordor,totics incredibili quadam VO' luptatc perfundar,quum in me ipfo agnofeo clarifsimaac maxime pcrfpicua eins paternæ olicitudinis exempla,qua fefe optimus illc pa ftcreledosfuospro'ecuturö promiht.Is enim me quauis extra viam fponte à mcipfo abrep-tum,nunquam tarnen ità paiTus efterrarc,quin fæpifsimè ingemifccrcm,óc meum illudvotum de Papifmo penitus tandem repudiando,rétine rcm.Eifccit denique vt ità vitaminllituerem

vt,

EPISTOLA.

Vt,fîngularî quodam ipfius bcncficio, quQ neu tru mererer, nec pietate poftremus inter pios, nec bonarum artium prorfus rudis inter erudi tos haberer.Qiuimque mihi præter ilia iinpedi mentaquæ ante commemoraui ,triplicein la-queum Satanas cireumdedifret,nenipe volup-tatum illecebras quæ funt in ea ciuitate rn;txi-inæ:gloriolæ dulcedinem quam ego non par-uam,ex meorum præfertimEpigrammatum c-ditione,ipfius quoque M. Antonii Flaminii do ; difsimi poetæ, amp;nbsp;quideinItali, iudieio eram confequutusrfpedenique maximorum bonorum mihi propofitam ad quos ex ipfis aulitis proceribus aliquot me voeabat,incitabat ami ci^pater amp;nbsp;patruus hortari non delinebannvo-luit Deus 0pt.Max. vt mifer ego amp;nbsp;qui feiens aeprudens inhaneviam tam perieulofam era ingrcflùsjtâdem ex his quoque periculis eua -derem.Primiimenim,nca turpibus illis deli-deriis fupcrarer,vxorem mihi defpondi, fed clam,id tarnen fateor,amp; vno tantum amp;nbsp;altcro ex piis amieis confeio,partim ne cæterosoffen derem',partim,quod adhuc non fatis poflem à fcelerata ilia pecunia quam ex facerdotiis, de quibus ante dixi,pcrcipiebam, vt impurus cams ab vndo.corio abllerrcri.Addita tame ell fponfalibus exprelfa promilfio fore vt ilia primo quidem tempore, reiedis impedimentis omnibus,in Eccleiiam Dei abducerem ; amp;nbsp;pa-

E P I S T o L a;

làm cum ea matrimoniumponfirmaremratque etiam interea nullo ex facris illis Papifticis or dinibus initiarer, quod vtruqu'e poftea fandè præftiti.Gloriolam autem illam amp;nbsp;propofitos honores vt pertinaciter reiiccrem idem deme tifsimus pater efFecit,amicis non modo miran tibus,fed etiam reprebendentibus plerifquc,amp; nouum philofophum per iocum appellatibus. Ego turn interea Temper in luto hærerc,inftan-tibus meis vt tandem certum aliquod vita? genus ampleólerer,amp; patruo mihi omnia defe-rente,adeô vt,quum vna ex parte me premeret confcienria,amp; coniux de promifso appellaret: ex altera verb perfonatus Satan mihi placidiT-fimo vultu blandiretur,amp; ex fatris morte au -diores mihi redditus effent faâi: quafi omnis confilii inops inter iftas animi curas iacêrcm. Hîc verb quam mirabilitermei mifertus fit Do minus libétifsimè commemorabo. Ecce enim grauifsimum morbum mihiinfiigit, adeb vt pene de vita defperarem. Hie egomifer quid facerem, quum nihil mihi præter horrendum iuftiDei iudiciu ob oculosobuerfaretur?Qmd multa?poft infinitos amp;nbsp;corporis amp;nbsp;animi cru-ciatus. Dominus fugitiui fui mancipii mifertus ità me confolatus eft,vt devenia mihi con-ceffa nihil dubitarem. MeipTum igitur cum la-chrymis deteftotjveniampeto, votum reno-uodevero ipfius cultu aperte amplçdendo-de-

epist;ola. deniquetotumilli meipfum confecro. Ttà ßum vt mortis imago mihi ferió pj opolna,ve-rævitæ dcfideriuminmcfopirum ac fepultum excitaret : amp;nbsp;morbus ifte veræ fanitatis mihi principiumcfl'ctradcó mirabilis eft Dominus in fuis vna eademque opera fimuldc deiicien-dis amp;nbsp;erigcndis,vulncrandis amp;fanädis. Simu-latque igitur licuit ledum ielinquere,abruptis omnibus vinculis, farci nulls cópofitis, patriâ, parentes, amicos femel defcro vtChriliumfc quar,méquevnà cummca coniuge Gcneuam in cxiliûvoluntariû rccipio .Itaque anno Domini 1548.9 Cal.Nouembris in earn vrbcin reli da Aegypto ingrcirus,inueni quod nefufpica-ri quidem antca potucram,quanuis cam ciui— tatem iampridem audiuiiTem à piis quibufquc hominibus maxime commcndari. ibiquc do -micilium pofui . Porro quum de vitæ gencre cogitarem,amp; tc,mi pater, Tubingæ inuililTcm, eccc me nihil tale cxpcdantc Laufanefis aca -demia ad grçcas litcras ibi profitendas vocar, cu? iudiciû quû amplexus eflctamplifsim’ Se nat’ Bcrncfis,neccire mihi fuix Clirillu vocante fequi. Laufana igitur anno infequeti veni, vbi ità me,Dci gratia , vixifle puto cù dodifsimis amp;optimisviris collcgis mcis,vt nulli bono vi-ro difplicuerim. Inde verb tandem, idert poft annum dccimu, partim quod meipfûcuperé Theolûgiætütumconfccrare,partim alias ob

E P I s T o L A.

cauflas quas nihil hic attinet commcmorare^ bona cum Scnatus venia,in hanc vrbem irerùm tanquam in placidifsimmum portum redii,vbi me non tam-mea voluntas adduxit,quam ma-ximorum virorum indicium hue adegit vtfa-criminifterii munus fubirem, cui quidem loge maximo oneri fuftmendo vtinam mihi Do minus tantas vires fuppeditet vt cum nonnul-la Ecclefiæ ædificatione co defungi pofsim.

Habes, mi pater, breuem totius vitæ difei-pulijimo verb filii tui à tc nimium intempefti-ÙC auulfi, narrationem, quam ego vcl hanc ob Caufam cotexui quod non line maximo frudu foleam tot diuinæ prouidentiæ ad me confer-ùandum exempla libcnter intueri, amp;nbsp;te præ c£ tcris non dubitem mcis commodis non aliter quam meipfum alfici folere. Hanc autem fid ci mcæ confelfioncm Gallicè initio edideram vt parti mco quern riohnullorum calumniæ à me tanquam ilr.pio amp;hæretico abaiienarant,fatif facerem, ac ilfom ctiam fi poirem,in extrema feneólutCjChrifto.lücrifacerem. Suadentibus autem poftea nórmullis vt illam in publicum cderem,non magnbpere fum relu(Satus,amp;hoc quicquid eft latirte exprefliû modo difertuli nonnulli patientur vt latinum appellem quod fimplici potius,amp; incondito quodam dicendi generc explicate malui,quam proculaccerfta amp;nbsp;rccondita quâdam facundia exornare. Sunt

ta-

EPISTQLA'.

tarnen hæc eadem, fateor,à multis,hoc noftro præfertim fæculojfeliciter declarata, amp;nbsp;quidS in primis (dicam enim quod res eft, vt crepec inuidia)à magno illoIoh.Caluinoaltero meo parente: quiamp;infuainftitutione copiofiiS-mè, amp;nbsp;in huius Ecclefiæ Catechifmo breuilfi-mè quidem fed accuratilTimè omnia ilia per-tradauit, ex quibus etiam libris hæc à nobis profîteor defûpta. Sed nihil impedit quo minus magno cum fruólu in ifto multorum fafti-dio, eædem dapes mutato tantum nónihilap-. paratu reponantur. Vtiliflimum autem eflè e-orum ftudium arbitror qui breues amp;nbsp;perfpi-cuas harum controuerfiarum fummas cofcri-bunt, vt qui ad facrorum librorum ledionem acceduntjcerta quædamcapita velut numera-to habeant, ad quæ poftea lingula quæ legunt referre amp;nbsp;accommodate poflint. Denique futurum fpero vt ex ipfa ledione nonnulh fàte-antur fefe nonnihil fruólus ex hoc meo labore percepilfe. Volui autem hoc quicquid eft tuo nomini confecrare,partim quide quod æquif-' fimum fit vt eins agri quern ru primus'feuifti fruftum percipias, cuiufmodi quidem ex aruo nonadrriodum feraci colligi poteft : partim verb vt pro meis illis Epigrammatum libellis, quos à meiterurh edi volebas , hune infinitis pârtibus melioré amp;nbsp;fanétiorê accipias. Quod enim ad illos attinet, quis tandé eos vel prius

* i, *

quam ego îpfe infelix illorum audor damna-uit, vel magis etiam hodie deteftatur?Vtinam igitur tandem perpétua obliuione fepeliâtur, amp;nbsp;mihi,quod fpero,côcedatDominus vt qua-doquidem quod faóhrm eft infedum fieri ne-quitjqui deinceps noftra legent ab illis pluri-mum diuerfa, mihi de tanto in me Dei beneficie potius gratulari, quàm fua fponte culpâ adolefcentiæ confitentem amp;deprecantem ac-eufare malint. quod vt libentius mihi concédant, placuit etiam Epigramma fubiieere vt quàm fandæ nunc fint Mufæ noftræ re ipfa in-telligant. Vale Geneuæ,quarto Idus Martii, anno Domini 1560.

RELIGIONIS NON PAPI-

STICAE SED VERE EVANGELICAB

pidura, per Theodorum Bezam Vezelium exprefla.

Quænâ age tam lacero veftita incedis amiólu? RELLIGIO, fummi vera Patris foboles.

Cur veftis tamvilis? opes contemno caducas. Quis liber hic ? patris Lex veneranda mei.

Cur nudum pedus $ decet hoc cadoris amicä. Cur innixa Cruci ? Crux mihi grata quies.

Cur alata ? homines doceo fuper aftra volare. Cur radians ? mentis difeutio tenebras.

Quid docethoefrenü? métis cohibere furores Cur tibi mors premitur $ mors quia mortis ego.

INDEX.

pl ici prafJîcatîonc verbi.

• 31 Definitie Sacramenti.

jî Quod fit diferimen inter veteris amp;nbsp;ftoui foederis Sacramenta.

• 3 J Quibus notis vcraSacramcta ab adulterinis di ftinguantur.

• 34 De i i s qux communia funt verbo amp;nbsp;Sacramen-tis.

• 35 Quid habeant proprium amp;nbsp;pccuIiarcSacramen ta.eius quidem finis rcfpcftu propter quern à Deo funtconftituta.

• 3 (J Duo tantum efle Sacramenta Chriftianx Ec-clefix.

• 57 Quatuor efleprxeipua capitaconfideranda in Sacramentorumexplicationc.

• 58 Primum caput,quid fit fignum amp;nbsp;quamobrem Deus res penitus vulgares in Conftituendis Sacra-mentisdelegerit.

• 39 De illorum errore qui fubftaatiam fignorum aboient in Sacramentis.

• 40 De mutatione rcrum corporalium in Sacrame tis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

• 41 Vndcpioficifcatur mutatio rerum qux in Sacra mentis adhibentur.

41 Mutationcm banc non elfe perpetuam. 119 43 Secundum caput in quo agitur de re ipfa Sacra ' mentorum.

44 Tertium caput,in quo quxriturquomodo res ipfa,ideft lefus Chriftus.dicaturcu fignis coiugi.in 45 Diftinftio fignorum Serci.

4Ö Quartum caput,in quo quxritur quomodo tu figna,turn res ipfaspercipiamus.

Applicatie fuperioris doftrinx ad Baptifml Sacr amentum.

*.iiii.

INDEX.

48 DcinfantiumBaptifmo.

f 49 CurBaptifmusnonrcitcretur.

• 50 Applicatio fupcrioris doftrinae de Sacramen-tis,ad CoenamDominj.

• 51 ConcIufiorciSacramcntarix.

• 5X Cur Spiritus fâft us voccturparaclctusgt; amp;quis fitaftlidionumnoftrarumvfus.

DE ECCLESIA.

Caput Quintutn.

Scâîo I Semper fuifle !i fore aliquam Ecclcfiam , extra quamnon fitfalus.

• 1 Vnamduntaxatefle veram Ecclefiam. quot;

• 3 CurEcclefiaCatholicavocetur.

• 4 Defandorumcommunione.

• 5 Ecclefiamvnumduntaxat caput habere, quod uullo focio ncque fucceflbre nequevicario indi -

• 6 CommunJonemfandorum non impedire quo minus varii fintmuneru Ecclcfiafticorugradus.141^ 7 Defignis quibus vera Ecclefia dignofeiturab adulterina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

• 8 De veris Ecclefix membris.

• 9 'Signa Ecclefiae non efle femper in codem ftar-t“«

• 10 DeAudoritatc Eccicfiz.

• II De audoritatc conciliorum vniuerfalium ac primum quidem quid hoc nomine intclligatur.154 Ji, Penes quem fit iu$ conuocandi vniuerfalis concilii* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . \55

It Quomodo Gnt cligendi qui ad concilia mit-tuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.^

Quemui

.INDEX.

t4 Quemuîs poffe audiri, in Concilio, modo id rite Scordine fiat.

• 15 Quis præefle dcbcat aâionibus conciliorum vniuerfahum.

IS Qu^antum tribucndum fit auftoritati Syno-dorum.

• 17 Cur indici confuciierint Synodi in Eccicfia Chriftiana,amp;quac fitcarumpoteilas.

• 18 Q.uid primo loco lit confiderandum in politia Ecclclîæ conftituenda.

• 19 Quidfecundo loco fit confiderandum in po-liticis Ecclefix legibus.

ao Quid tertio loco fit in politicis Ecclefiæ legi busfpeàandum.

• 21 Quid fit iis refpondcndum qui conciliorum auäoritatcm nobis obiiciunt.

• 22 DcSynodisparticularibusddeft Prouinciali-bus vclNationalibu$,quas vocant.

25 Quotfunt fpccies ordinariaiaim funftionum in Ecclefialcgitimæconftituta.

• 24 De munerc Apoftolorum,Euangeliftarum,8£ Prophetarum,inprimitiuaEcclefia. • 188 25 Demunerepaftorum amp;doftorum. 190 26 Difcrime elfe inter paftorcs Sc Doftores. 191 27 PaftorcsScDoftores cfleduntaxatinftrumen taquibus vtatur Deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;192

• 28 Q^iibus fignis diftinguantur vcri Paftorcs Sc Doólorcs à fallis.

• 29 Aliquem ordincm conft itui oportere amp;nbsp;pafto rumcollegio.

• 30 De fccunda fpccie publicorum munerum in Eccicfia,id eft officio D iaconorum,amp; ærarii Ecclc fiafticiadminiftratione.

Jr De inferioribus ordinibui quosminores vo-

INDEX.

5

cant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2oS

31 Detcrtîa fpecîc Ecdcfiaftîcarum funftîonum caruiB videlicet quævcrfanturiniurifdiftione. îoj 53 Quis lit fcopuslurifdiélionis Ecclefiaftica:,amp;: quæ ipfius partes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^

34 De fingulis partibus officii Prcsbyteroru.2o3 55 De clcftoribiis Ecclcfiafticis.

36 Cuiufmodi elle oportcat qui cliguntur. 214 37 Dcrationcfcrcndorumfuffragiorum.

38 De confirtnatione eleftionum.

39 Dctnatrimonio,amp;Cælibatu amp;nbsp;diuortio. 216 DeTeiunio.

41 De dicrumamp;cibonimdclcftu.

42 De ea pâte lurifdiftionis Ecclefiafiicæ,quae ad corrcftioncs fpeftat.

43 Quid (it excómunicatio,amp;quis fit ipfius réélus amp;nbsp;legitimus vfus.

44 De Chriftiani Magiftratus officio. 254 4j Dcobediétia quæ Magiftratibus dcbctur.237 DE VLTIMO IVDICIO ^CaputSextum.

Qiiid fit nobis crcdcndumamp; fperandum deventu-ro vltimoiudicio.

BREVIS ANTITH ESIS PA-

patusamp;Chriftianifmi. Caput Septimum.

I Papiftas pro veroDeo colere fiétitiumamp; ima-ginarium numen, quod ncquepcrfeélèiuftum,ne-que perfeétè lit mifcricors.

• 2 Si vera eft papiftaruni doélrina Cbriftum de fiifle hominem elfe, ac proinde fpcm noftram elfe prorfus inanem.

• 3 Papatus encruattChrifti oblationcm.

• 4 Papiftæ aboient Chriftiintercefsionem.

• 5 Papatum negate Chriftiprophetiam

D E 'T R I N I TAT E, .C A-‘

Oilff’ ArticulasprimuSjDc.uniynuineflc.^fj.. ”/

Redimus vnam efie diuinam ef-r 3/ îôntiam quam Dcuappellaipus^ non eó tantum quia rerum natu

I talium êôtemplatio afpedus' nö^iHkföCö't,'* fedinultórnagis quoniäScri-ptùrâïâcriùôbiseîdsreitertiscft.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

II. Ynuref bcum tribus pcrfonisnondiuidi, ‘'f'’‘ ft'ddiftingui.

Scripturafacraperfpicucnosdocet hanc • -diuinä lt;^çpt^ in trc^ perfonas vere elfe di lHndam,nempe Patrem, ' Filium, ac Spiritu fandum,qu2 tres perfonæfunt vnus Deus, ^2cternusgt;,infinitus, infeipfopcrfedifli-mus.Suntquehæ pcrfonæ confubftantiales cO^teffiæabfquô ylia propri'etaturn aut re l'atiohufn confufione itcmque abfque vlla inter fe itnpâîitate fiueiriçqualitatc,ficut dé finiit Ecclefia ex Der verbo cöntra Sabelliu^ Samofatenum Arium, Neftôrium,Maiçio-nem,Eutychete reliquos eiufmodthære-ticos,qudrûfurorestoto co^çde çxecramur.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À.i.

x' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT II.

/ ^III. DcætcrnaDeîprouidçntjâ. (

Nih il temere * fine iuftiflimo' Dei de-bph.i lf IX

cretoaccidit.tametfiDeus nullius omnino

peccati fit author vel particeps. Eius enini tum potétia,tum bonitas tanta eft, adeóquc coinprehendi non poteft , vt tum quoque quurn Diabolum vel prauos homines adhi-bet in opere aliquo p -'rficiendo,quos poftea meritópunit,ipfe nihilominus bene iuftc-

b nbsp;nbsp;que fanólum fiium opus c fFicia t /

Cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

jo

DE DEO PATRE, î

CA?. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! fî--,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•

Articulas primus,DcperfonaPatrit;quot; ; ••

rifi*

Redimus in Dcum Patrcmj cuius per-V_gt; fona 'ncc Filius eft, vt pote qucmab æterno gcnuit,nec Spiritus fandus, vt qui à Pâtre ôc Filio procédai

IL Patrcm eflc creatorcijj Sc confcruatorcm o-mniumrcrum, P

Is eft qui quo tempore ei vifum eft o-mnia

C A P V T II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

mnia per çternum fuum Filium Patri coope-rantenic iiihilo creauit/ôe ordine dilpo-fuit : quiquc ètiam vi fua infinita con-fubftantùli,ideft Spiritu fandö,a Pâtre ac ^i lio procedcnte,omnia pro æterna fua proui-dentia tue tur amp;nbsp;adminiftrat. .

in. DeAngelis.

Credimus hune ipfum condidilTc non tantum hune mundum afpe'dabilçrn, ideft coelum amp;nbsp;tenam amp;nbsp;omnia in eis compre-henfa, fed etiam fpiritus illos inuifibiles,* quorum vni,id eft li qui fingulari conditoris gratiafreti in fua integritate permanferunt, lunt beati ac fclices Dei Angeli,id eft nunciî ' adconfemâdos Elcâ;os?altcriverô,ideft, Diaboli,quum exciderint‘abfque vHa fpc reçu perâd£Efalutis,idque fua ipforummali^ eia,adiudicatifunt damnation! æternæ quæ ipfosmanet/Itaque Sadducæorumfurores * detcftamurquinegâtvllos elfe Spiritus fub

flftentes: 'item Manichæorumqui arbitran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

tur Diabolos àfeipfîS ortos ,.amp;natura7non âutem naturæ corruptione,malos efte/ftnuM'in

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MaNfJ.'jsot

A.u.

4 c A P V T in.

1111. O'pcriTrinitatis infcparabilia.

Sic tribus perfonis, Patri, Filio, Spiritui farnäo fuas diftintäas proprietates tribuH muSjVt quod attinet adprouidentia,crea-tionem,ac gubernationem mûdi,cæteraque omnia ad effentiamipfam Deipertinentia, ncc Filium nec Spiritum fangum à Pâtre feparemus.

DE lESV CHRISTO,

VNICODEIFILIO,

-J .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cfi.P'VT TERTIVM.

? 'r; J Primusarticulus,de Diuinitate Filii.

CRedimus lefum Chriftu, quatenus eft

Dcus,‘‘efle Filium Patris vnicUj^iUM^es^ genitum non faduin, vnum Dcum cum Pâtre amp;nbsp;Spiritu fando,co£ternum,cófubftan-tialcm, amp;nbsp;omni ex parte Deo Patri fuo æ-qualem,

II. Filium ab ætcrno conftitutu eflc vnicuMc-diatorem inter Dcum amp;nbsp;Eleólos.

Is vrius eft 'quemRaterab ætcrnonatu-ræhumaAe participcm facere ftatuit, vtper eumfuo's Eledos conferuaret, idque eo mo

C A P V T HT.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

III. Deus eft perfcâè’ iuftus Sc pcxfeßc mifc-ricors. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Deus fumme ac perfede iuftus eft,'quoä quumitàfit, fequiturvt nullaul iniquitate p/Vç.«., probet aut inuîtam relinquat.{dem pr^terea’.'.4 ïummc ac perfefte mifeticors eft ? vnde fe.:^ quituromniabeneficia,quibu$hùinanû ge--^- ’ nus afficit,exmeraipfius gratia ac münificeri tiaproficifci.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’a..,'.«,

IIII. Deuseft immutabilis. ÎC-Deus in fuis confiliis proHus eft immigt; tabilis,neciniisfalliautimpcdirivllomodó poteft.‘'Q^ofitvtquicquidaccidit,id ipfe^*^'quot;‘‘A ' ab omni çternitate dccreuerit.Mdenim confentaneum eft ,quç fuperius diximus de çtcmaipfiusprouidcntia.quot; quot;nbsp;, Secundas caufasDci confiliô non excludi. .

Ncqueverohçc impediutfcdpotius fta biliuntcaufasfccundas interrtiedias, perquot;-quas omnia .cueniunt. Deus cnim quumab eterno quicquid fingulis momentis euentu rum erat decerneret\fimul etiam rationcm ac viamdecreuitperquamita euenire vellet: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

vfque co vt etiam fi quid in caufa fecunda vi ?7u« tii rcpefiatur,nihil tarnen in çterno Dei con filio vitii aut culpç infit.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.nu

'lt;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T in.

VI. Homincftiad declarandamDciiuftitîamac mifericordiam creatum efle.

Hoininum alii beatam vitam ac falutem, • ’ alii fempitçrnam Mortem ac miferiam con-{equentur,idque propter Dei gloria, vt paf» ' fimliteræfacræteftantur.Itaque quum ne-quefortultôquicquamaccidat,nequeDeus ' vnquam confilium mutet, perfpicuum ell Deum non modo preuiclifle,fed etiam ab ç-temo decreuilTe genus hominû demonftran Gr» ‘d ,6 tlælquot;iiæg^cgt;’'iæcaufacreare,''alios quide gra-* tisferuâdopermifericordiam,‘’alios verô iu ftofuoiudiciodamnando.'

cxi^dts VIL Qua de caufa primum hominem oportuc k.''-9.c‘i2. ritpururacreari.

’Vt Deus hoc confilium exequeretur, 0-portuit pnmum hominem purum amp;nbsp;bo-niimcreah. Nampræterquàmquôd Deus, quifummèbonuseft,nihil nifi bonumpo-* nbsp;nbsp;teft efficere,quot; 11 homo prauus amp;nbsp;malus condi

’’ tus fuilfet,videretur Deus nullâ habere po-tuiflefatisiuftam caufam eius improbitatis puniendæ, cuius ipfe creator amp;nbsp;efFedor fuilfet.

vni.

C A P V T III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

VIIL Opoituiffc hoiflinerffpuritatcamp; intç-gritàte fua exciderc.

Præterca oportuit hominem ira creari bonumacpuriïm, vt effet tarnen mutabilis, amp;deifto integritatis gradu(fua qiiidcmv-nius culpa )dccideret.Nifi enîm pcccatum i-taingi-cffum effet in mundoni,*non habe-ret Deus tantû argumcntûncquead demon ftrandamfuam mifericordiam in iis feruan-dis quos adfalutem deftinauit : ncquc ad di;7 clarandamfuamiuftitiam,condemnandisiis’’= 2 quos mentis pœnis propter ipforum pccca-» tafubiiceredecreuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

P» ?'^•'7»

• IX. HomincraaDco purum ac bonumcfca-tumefle.

quot; Itaque Dominus, eo tempore quo ipfi vi fumeft æternum illud fuum confilium exe-quijCreauit hominem,tum marem, turn fœ -minain,ad imagine fimilitudinémqus i uam, id eft,iuftitia vcraquc fanlt;âitate præditum?

lt;/,57

• X. Quomodo fefe primus homo cum vniuer- 30 fa poRcritatc tum prim« turn fccuudx Mor ti obnoxium fcccrit,

Homo verô quum eiufmodi creatus effet,‘Diabolo tarnen fefe fuafponte nbsp;nbsp;nul- ,

lo pepitus cogente coniunxit per pecea- “

A.iiü,

C' A P-V Tl in.

tuni, idêóqiiïTé rötr.mque fliam^rógcliicm priori amp;nbsp;poftcriori Mórti obnoxiiim ;ed-qidit; 5propterea etiam iis rebus omnibu^ qug turn ad priórérn' tuin ad'po'Âdriore MÔf-temperdueuht. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•.lt;

• f ‘ A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» »►*(

Qua via ad priörcm Mortcmpeniéni’tüf. ' P'itlf nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;■''^Huinoimiï torruprio ßd-alia ififinitä ib-

tiiDtciui- córiimoda ex Adaini amp;Euæ pecGatoquafi góttfiHtio amp;hæreditario quodatti 'iure'pfói-rntódntia',vniuerfuin genus hóinitküïl -pilö^ t'iMöi'ti(id eft migrationi anitii^est'C-orp^ re móx in tinéitm ÿértèndd'} ôbnôîüùiîliép-

'' ficiunt.

X II. Priorcm Mortem fempiternam çffeinon pofTe.

r H gc prior M ors fempiterna efle noq po-teft ijta eniinfaltetn corpus vel Mortcni.ç-ternain,id eft fempiternos cruçiatns,quibuS dignum eft,effugeret,vel à perpétua ilia Felicitate, quç donum Dei eft, excludcretur. Quod fl itaaccideret, certe gterpü illud Dei decretuin de mifericordia iuft itiaque fua dc-inonftranda,iiTitumac inane fieret.

XIII. Quæ via ad fecundam MortemÆeducît.

Interiorcorruptio^totius hominis,ffo‘ xius 5 inquam, honrfinis it à ythe partïçulam

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem

C A P VT ’ III;

quidem eius excipiam, )quam peccatum O-« riginis vocat^eum ab ipfo conccptionismo-mento reum facit irç Dei^c proindc poften rions Mortis quæ eft az-tcrna/Etcni, vt rem nbsp;nbsp;nbsp;I’-f

inpauca'cqperam^acorniptionos ad omne veri bonifpeciemineptos,imó etiam ab-'o-mni vcro bonoaiierfos amp;nbsp;peccatiferuoseffi cit.QuapropterpreclarefancAuguftin?cuni ’ j Scriptara confcntiés,Vilt;fta, inquit, vitio in quod cecidit,voluntate,cœpit carere libcrta te natura? Item, homo libero arbitriomale vfus,Se fe Sc illud perdidit ; ‘ Item, laborant, inquit,horhines inuenire innoftra volunta-te quod noftium fit Sc non ex Deo: amp;nbsp;quoV rtnttitnij modoinueniripofsitignoio?

XIII t. Giiiufmodi arbitrii libcitas homini psftpcccatuinrcliquafadafit.

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;/* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 wißittnt» ‘

Interea tarnen non innciamur tantum Iu cisreliâumeflchomiriibusvt fint£trot5rïAÓgt;n7TZ quot;nequefpoliamus eosfacultatibus naturals bus,vtpote quas nô ademptas fed corruptâs ^^,^.,4.1. fuifledicimuSjVelutiratione, iudfcio,volun tatelquafi fadi fint ftipites-.iraóne libem quidê arbitrium eis adimimus,fi modo illud adiiciatu/qomnia^ ifta nihil aliud efle quàm

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T in.

tenebras amp;: odium aduerfus Deum : ndquc Iibcnarbitrii nomme inttll gamus faculta-tcm aliquam naturakm cogitandi, nolen-di,faciendi vel bonum vel malum, fed po-, tius voluntatcm non coaâ:am,quæ tarnen nihil nifi malum nequevelit neque poifit.

4 ^Bonum cnim Scriptura longe aliter quàm ■^'ifîjkrhumana ratio definit. Adeo eft natura ho-minis non regenerati, id eft, non lanati nec ï.C.r.j. hpergratiaminftaurati,non modo vulnerata

■*^ acf3uciata,fcdpenitusconi’ptaamp;feruapec ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;càti,lubensac voluntaria. Reâèigitur Au--

guftinus,' Per libertatem,mquit,faófum eft, homo cum peccato, fed iam poena-’ lis vitiofitas fubfecuta eX libertate fecit ne-j ceftitatem. Nec minus præclarcalibi tefta-‘■ÿ'-. nbsp;nbsp;tur? liberum arbitrium, ità vt eft feruu p ec

cati non valere nifi ad peccandum, nempe quod necelfario quidem fed tarnen fpon-te peccct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

r» XV. Summa doclrinx de peccatoOriginis.

• Itaque pcccatumOriginis eft vniuer falls quædâlabes ac corrupted totius human? naturse, ab Adamo in omnes ipfius pofteros pro-

G A P V T ni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

propagata,quæque in iis tria peccatomm gc nera quafi frudus profundit.

Horû prima fpecies côpledituromnê inte-rioremmotûac conceptû in intclligétia vel affeéribus,etiam fivoluntas non confcntiat. Vult enim Deus tota intelligentia tota ani-ma^totoquc corde diligunos autem antea o-ftendimus omnia hæceflcdcprauata. Altéra pcccatorum fpecies turn incidit ,quoties voluntas cum motibus amp;nbsp;affedibus confen tit.Tcrtiaverô,quotiesreipfa exequi cona-mur quod cogitamus ac volumus.

XV I, Qi’omoJo Deus pcccato hominis ad gloriam fuam vtatur.

Hoc vnum ergo fupererat, vt omnes homines inexitiumrucrentVcrùmDomi-nus,qui non tantum fummè iuftus eft,fcd e-tiamfummèmifericors,pro infinita fua fa-pientia ab æterno decrcuerat quo modo omnia næc mala ad infignem gloriam no-minis fui conuerteret, id cft ,ad amplio-rem declarationcm'', partim infinitæ bonitatis in cos , quorum falutc ab t;çrno deçreuit gloriam fuam illuftra -

lî.: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇAPVTilir.

ftrai’efpartimfummçfuç potentiçamp;s iræûi iuftacondemnatione vaforum quæ.funt ad interitum comparata/ Nam pi æclarè in-£*•9 a.iiS quit Auguftinus,'fi omnes libcraretur, fore

vt abfconditum effet Quod peccato debctur àtxtmn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . Z*

propter iufhitiam fin autcm nemo liberare-tur,fore vtnon appareret quodper gratiam donâtur.

X V 11. Icfus Chriftus cft vnicus Mediator à Dco conftitutus ac promiiTus.

' Modus ille,de quodiximus, vnicus eft,n^ pe My ftcriû incarnationis Filii Dci cû omni

„ bus quæ cohærent cum ipfa MimpiUi'a-ei, Isi-c-’i’’-.'/,’ giturcertis reuelationis gradib’ fuit promif Ü- lo (/.i8 fus iam inde Adamo ad lohannem vfque

quot; à Prophetis ac Ratriarchis annuntiatus ' at-diuerfis figuris lub Lege adumbra-tus, quemadmodum ifta copioiè deferipta veteris Teftamenti libris, vt eorum rffçculorum boipinesferuarêtur per fidem in Chriftum îefunt yenturum. .

tJrk.Zi, i , XVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod diferi-

'î meriveterii amp;nbsp;hoiii Teftamcrtti.

gt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ' ' 1 taque,fi rcm’ipfà'm fpedemuS, vnûfem

: homi-uis cir-

CAP V T Irt.

cunftantias cófiderct^duo fantfœderafiue Teftamenta,quorum tabulas plane authen- -ticas habemus,nempe faciamScripturam 0-ue verbum Dei. Vnum igitur vêtus,altcruiii nouum appellatur,^ multo melius vetere, in quo videlicet lefus Chriftus non nifi emi- x nus proponebaturvmbrisamp;figLU'is tedus, quæ ad ipfius Chrifti tâquam folis aduentû cuanuerunt.' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

XIX Curoportuent Chriilumeflc vcrtim ho- cy.14.

ininem,lcd abfquc peccato. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Oportuithuiusfœderisac recpnciliatio-

nis Médiatorcm effe vevû hominê, fed nulla vel peccati Originalis yel altéra quapia labe infedum,ficut ex fequentibus rationibus intelligipoteft.Primùm enimquot; quum Deus fitfummè iuftus, amp;nbsp;homo propter corru--j ^^ ,^ ptionem fit iræ ipfius obnoxius, ficut paulb antèoftendimus,neceffe fuit aliquem verè ’ hominem exiliere,in quo ruina ilia inftau--Hl°..,.« rata,genus humanum I)eo reconciliaretur?’°’“ Deinde tenctur homo^mplere omnem il-lam iuftitiam quam Deus ab' eo requirit glo * riæ fuae caufa.Ex quo efEicitur oportuiffe hd minemaliqué exiliere qui impleta omhi iu-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C.APVT in.

ftitùDeoacceptus effet. Tertioquot;^vniuern hommes funtinfinitaomnis generis pccca-rt nbsp;nbsp;J. t cgt;’'um multi tudine cooperti,ac proindeDei

ô „ ’^■‘^iedióiioniobnoxu.Öportuit ergo hominem aliquem exiftere qui prorfus Deo fa-A.m 8.4.1. tisfaceret,vt ei gratus eflet. Quarto/ nullus H'i'-4.-i gt;5 homo cormptus ifta vel aufpicari, nedum

-n- nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1-

là t c^^î^ncerc potuiliet,imo veto propi u media-toris opéra indiguiffet,tantùmabell:vt alios potuiffet Deo conciliare, aut quicquam Deo

lt;•».^4. lucundum ac gratum effîcere.'Confequitur ergo oportuiffe vt hominumredemptor ve-rè homo effet id eft, vcic humano corpore ôchumanaanima præditus,ac nihilominuS tarnen integer amp;nbsp;nulla prorfus pcccati labe inquinatus. \

X X. Cur Chriftum oportucrit verè Dciim efle.

Eundem illum Mcdiatorem oportuit non tantum hominem,fed etiam verum Deura cf u.i î .M. ft/ob cas laltem rationes quaslubiiciemus. f.'p.'à'i. Primumenimnifi verus Deus effet, feruator noneffet, vt qui potius lcruatore indigcret? b.u Deinde neceffe eft vtcoràm luftitiaDeiin-ueniaturproportio interpeccatumôcpecca-ti

C A P V T HT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

tipœna. Atqui fi infinita eft Dci maieftas, qu æ psccato offanditur, pecatû quoque in-finitucft,ac pœna infinita meretur. Exquo efticitur oportuifl'..,vt isqui pœnam tanqua homo lu .'rctjfimul elfict infinitus, id cfi,vc-rus D:us.T crtiô quû iraDei fit infinita /nul- ƒ./, ,4 i.i» la VIS tanta fuit liue Angelica fiue Humana quæ tâtopodeiiparelfe potuerit.Oportuit ergo eum non hominem modo fed etiam ve rè DeumexiftercjCuirefurgendum fuit,Diabolo, peccato 5 niundo, morte denique ipfa eum iraDei côiunâ;a,profligatis ac fuperatis. Deus denique,vt incomprehenfibilem il-lam fuam bonitatem patefaceret noluit duntaxat fua gratia peccatum noftium æ-quare,fed longe etiamfuperare.'Itaque Ada quidem ille primus noftrorum malorum au-thornta fuit conditus adimaginemDei,vt, nilulominusteiTcftris cfset ficut ipfiusfra-'n *7. gü jas re ipfa comprobauit: è contrario veto fccunJus illc Ad3m,ideft lefus Chriftusper quem liberamur, ita eft veins ac perfedus Homo , vt interca fit Dominus è cælo, ideft,verus Deus , in quo omnis plenitu tudo Deitatis corporaliter habitat. Népe vt

I(Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT nk-

fi Adami contumacia nos perte rrefacit,iufti tia lefu Chrifti nos multo magis confirmet: vitam in lefu Chrifto acquifitam fpere«.

mus melioremea quam in Adamo perdidi-, mus,tanto,inquam,meliorem quanto Chri-

llus Adamo præftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,t

„XXL Quomodonoftrxfalutis myftcriumfuc-ritimpletum in lefu Chrifto.

Agnofeimus igitur propriu illum vnicum ôcæternumDeiPatrispiIiûjtêpore à pâtre çonftituto,vtratum effet fœdus illud anti-.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r *

• quis patribus promiffum* orc propheta-f.tb rum promulgatum ƒ formam ferui affumpfif 7° fc/id eft verâ hominis natura omnibus hu-b

infirmitatibus,exceptopeccato, ob-i)oxiam,conceptum in beatæ Mariæ virgi-nis vtero ‘‘ ex Spiritufando, nulla viri aôtio-ü- ne interueruentc,

XXII. Duænaturx/diuinaamp;hnmana, in vna gt;a,eMÔ •'* perfonaraifurit vnitæ,ah ipfo conceptionîî czrf.*5s^^ carnismomento.

Maiü,., i nbsp;nbsp;nbsp;Fatemiir perfonam Filii, “ ab ipfo momê

to,quocaro ipfius concepta fuit, vnitam '' fuiffe human^ naturæinfeparabiliter, ità vt non fint duofilii F)ei,necduoChriffi,fcd vnus fit proprîè Dei pilius Jefus Chriftus,

verus

Ç A P V T III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17,

verusDeusamp;verus homo,inanentibus ta--menacdiftinôlisvtriufque naturæ proprie-; tatibus.Nain Diuinitas ab,buinfirutatc,vel c contrario hunianitas à Diuinitate feiunda, vclalterutiacum altera confuU nulli nobis vfuie{fet»;Q J.'æ • . o I • • lt;;o' j

X'Xin.^Maru virgo cft mater lefu Chrifti Dei, amp;hóminis’''

Itaqueîcfiis Chriftus'*’verus Deus Sc rus horft*ó'(ïd vft verè Humana ahirtaa, amp;nbsp;hu-manó’c'èrpore conftans 'êbc virginis Mariæ,^ FiliæDaüfdisfubftantia^idqueviràiteSpiri-, * tusfandî êolnpofito)verèconceptus,eft ac' natus éx èi ïpfavïrgine,vn’gine,ïnqba,amp;' an- , te amp;nbsp;poft partïim: eaque 'órilnia proptér no-^- ? ftramfalutéitflmplériOpöii'nit.’'’ '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ 1,

XXI [ I L'CB 'enis dèfcfiiptio , cîdôttiodo Chri-ftus falu^eafl noh-is attuleüu, -

Venitigiturhi terras Chriftus,vt nos in cælum eueh^'çtƒ ; pertulix noftrorum pccca torum pœnas à moanento, Conceptionis ad ‘ refurrediQOeniyVtnosab iisiminunes efte-mus'':perfeâè irapleuit omntm iuftitiam, vt noftram iniuftitiam obtegeret pat e'«etiUA g.en nobisomnempatrisfui voluntatem amp;nbsp;ver- r» 5

18 CAP VT nil.

bis,amp;: vitæ exemplo,vt veramfalutis via no ' biscommonftraret''. Denique,vt plenifli-mefatisfaccretpro peccatis noftris,quæin fuoshumeros recepit\vindusfuit,vt nos folueref.danatuSjVt abfoliiefemur : afFedus infinitiscontumcliiSjVt nos ab omni infa-mia eximcret:affixus crucijVt in ea crucifige-rçt peccata noftra : mortuus eft, fuftines ma ledidionem nobis debitam,vtvniva obla-

tionefuifemclfada,iram Dei in perpetuum pacaret ; fcpultus eft,vt verè mortuum efte rf.-r’’ cóftarct,amp;: mortem vinceret in intimis ipfi-c gt;4 us penetralibus id eft in fepulchi'o, in quo nullam fenfit corruptionem, vt nobis lique ret mortem ipfamab eomortuo fuperatain’: refurrexitvidor,vt extinda fepultaque o-mni noftra corruptione,renoucmur inno-uâ,fpiritualem ac ærernamvitam’:amp; nobis X»17/.' dcinceps prima ilia mors non fit peccatipoe i'y«.4. na,nequeingreffus in alteram mortem,fed è cótrario fit mortificationisnoftræ compte mentum,aditumque nobis ad ætemam vita A patefaciat . Denique,poftquam refurrexif-fet,0c confinnandæ fuæ refurredionis caufa J.Zf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

CAP VT nil.

per quadraginta dies in hoc miindo eflet co-

moratus ' j vifibiliter, ac re ipfa afcedit fupra

omnes cælos,vbifedet addextram Patris, pofTeflionem ætcrni fui regni noftracaufaa-deptus’”«quorum ctiameft vnicus Media- -toramp;Aduocatus”,gubernans hccielialan-öofuo Spintu,quoad vfque numerus cledo mm Patris impleatur ’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ƒ’♦

XXV. Qnomodo Cliriflus fefe in cælum fub-lt;/.io ' duxcrit.Se tarnen nobifcuni adhuc verfetur.

Arbitramur glorificationem attulilfe cor pori IcfuChriftiimmortalitatem cumfum-magloria coniundem, non autem veri cor poris naturam fuis dimenfionibus circun- m fcriptam ademifle\ Itaque Chriftumdici-'^ t * ’ rnus naturam fuam humanam fiuc luum il-lud verum corpus à nobis vcie ac reipfaabf-tulilPein caelum, vbi permanfuru eft,donee veniat iudicaturus viuos Semortuos.V crùm

diuinç nature refpeâu, amp;nbsp;efiPicacic Spirit’S. qua nos fim us non dimidii fed totiusamp;inte-gri Chtifti omniumque cius bcneficioru par ticipes,ficut mox dicem’ ', agnofeim’ cu ef-fe,ac feper fuiiiru prçfenté cfi fuis ad côfûma Kii.

20; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P V T UI.

me iuftum in eo quod fummo iure vltus eft omnia noftra peccataineo qui fefe pro nobis vadem interpofuerat, id eft inlefu Chri-h fto.*quot; Deinde quod nos non agnofcit pro ïI-'Zi.’ fuis,nifi cocpertosac indutos eiufdem.Ielu

Chrifti innocentiaifa(ftitate,perfcótaqoc iy-, ftitia '. Exaducilovcio file lummc mi(pri-

cordcmdeclarauit,meoqudd-quutoti^lTc-mus æternæ damnationisrei, voluit^famcn Filiumfuum aflumerc naturam noft^-^i, vt ,, in eo inucnirctmodum pacâdæ iiiftiuiæ luç^ nobis vidcliccteumgratisimpai tiçiido cum

CAP VT nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2f-

omnibusipfiusbeneficns',vtfuavniusbo-, A . nitate ac milericordia namus ætcrnæ yitæ participes,Chnfto per fidem apprehenro,fiy cut mox a nobis dicetur. Religio igitur o-mnis^,quæ aliud quicquam iræ Dei oppo: nit quam vnicam innocentiam, iuft itiam öc nbsp;nbsp;*'•»

fatisfadionem lefu C hrifti,per fidem appre-henfi, Deum fpoliat pcrfedta lua tu iuftitia, tummifericordia-.ac proinde falfa eft Sead fàl quot;*;* '•:2 lendos homines comparata,ficut infra expU, cabimus,capite huius 1 ibri feptimo.

DE SANCTO SPIRITV,

C A P V T Q_y A R T V M.

b Articulus primus,depcrfonaSpiritus fanfti.

CRedimus inSpintum fandum,quieft elîentialis virtusParris ac Filii‘',coæ-ternaöc confubftantialis,inquibus refidct,t^«*s .lt; s, amp;aquibus procedit‘,itavt fitvnus Deusi“c.V» cum illis quot;nbsp;,perfona tarnen ab vtroquediftin-dus ficut rede ex verbe Dei definiit Eccle fia aduerfus Macedonium 6c alia eiufmodi monftra'* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B.iii.

îx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap VT iiii.

• II. Dceffcdibus qui inSpiritu fan ft o propriê confidcrantur.

Eins vis ac efficacia infinita fcfe exeruit

in creatione amp;nbsp;confcruatione omnium crea-« tu ramm iam inde à mundi initio quot;nbsp;,fcd præci J*i.104^^1^ pueinhac tradatione à nobis æftimabitur ex iis quæ efficit in filiis Dei, cuius videlicet dona fecum aduehit, vt eos faciat illorü pai-ticipes , ac,vt paucis dicam,vt eos gradatim ad cum finem perducat, cui funt ante iaëfci mundi fundamen ta dcftinati \

O’ I*

• III. SanftusSpiritus folafidcnosfacit Chrifli ifh.t.-.}, participes.

Itaque Spiritus fandus iseftper quePa-ter elcdos fuos mittit in lefu Chrilli Filii fuipo{feflfioncm,amp;ineodcm ipfos confer-uat,acconfequenterfacit eomm omnium compotes, quæ funt ad falutê neceflaria.Sed nccelïe eft in primis vt idem Spiritus fandus nos ad lefum Chriftum recipiendum aptos idoncos reddat. Id autemnobis præftat PM/.... quum intra nos créât, ' amp;nbsp;gignit pro fua mc-rabonitate amp;nbsp;mifericordia,id quod Fidem vocamus*,vnicuminudinftnimentuin vi-delicet

CA P V T IIII.

dclicet,quo lefum Chrift um oblatum apprc hendimus,amp; vas vnicum ad cum percipien-dumcomparatum.

111 [. Quibusniediis vtatur Spiritus fanftus ad fidcm in nobis crcandarn ac conferuandain.

Vtitur Spiritus fandus duobus ordinariis mediisjtum vt crcet, tum etiam vt indies ma gis ac magis conoboret inftrumcntum iilud quod Fidemvocauimus ,ita tarnen vt fuam vim ad ea non tranfferat ,fed pereadunta-xat operetur-.nempc prçdicatione verbi Dei, amp;nbsp;facramentis'', ficut fuo loco oftendcmus. nbsp;nbsp;lt;

Pnus enim explicabimus quid fit Fides ilia tam preciofa,amp; quænam fint ipfius effeda.

i.Per.u

V. Quantopcrc ncccrtaria fit Fidcs,amp; quid lit.

Nos propter infi tam in nobis con uptio ncm it à aduerfum nos ipfos coniurauimus ', nbsp;nbsp;nbsp;k.7

vt fi Deus nosduntaxat admoneret,forcvt falutcm noftram in Chrifto inucniamus, fi-mus eumludibrio habituri,ficut fempcr con fueuit Mundus .Quod fi prgeterea id vnum, addcret, nos credend'o in Chriftum lefum f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.20

perciperc polfc frudumvniciillius remedii , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B.iiii,

î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap VT nil.

aduerfus mortem æternam comparât!, ne id quidem nos iuuaret. Nam,quantum ad hæc attinetjdici non poteft,quatopere fimus mu

E/.6fc.7 ti\lurdi“,amp; cæci naturæ ip'fiusvitio' :nec , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • rr* *1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 * r*

, minus diracile nobis ruerit veile credere, dirncilerueritcadauerivolare.^Hic i-’’ ^itur necefle eft,vt præter ilia Omnîa bonus '•ƒ’ ille Pater cçleftis qui nos ad gloriam fuam e-legit,duplici gratia erga fuos hóftes vtatunSc ni, Li ii quumnobisannuntiat� itadilexiflemun r. 4^^ dum,vt pro eo vnigcnitumfuum Filium de-’ deritca conditione,vtquifquis in eumcre-

■' ■dit,nonpereat/edbabeatvitametemam,pa nter in nobis creetFidem illam quamà nobis flagitat. Fidcs autem, de qua loquimur, non ea eft qua duntaxat credimus Deum ef-fe Deum,amp; verum efle ipfius V erbum ( ha-bentenimipfiquoqueDiabolihancfidem, amp;nbsp;eo magis tremût )fed Fidem appellamus ccrtam quandamfcientiam,quara Spiritus fandusfua vna gratia ac bonitate raagisac magis infculpit cordibus Elcdorum, qua fcientia fit,vteomm vnufquifque in corde fuo certior fadus fuæ eledionis, fibiipfi ap-

•CAPVT' IHT.

plicet promiffionê falutis in TefuChrifl:o\ ,.c.Lc. Fides,inquafn,non tâtùm credit lefum mor-tuû fuiffe ac refurrexifle pro peccatoribus fed etiamampkditur lefum Chriftû, in quo vno confidit qui verè crédit, ôc ita certùs eft fuæ falutis, vt,quoad e'iusfieripoteftj^^«-?/quot;- * de ea nihil dubitet '. Reólc igifur Bernardu$ cum verbo Dei prorfus confentiens * ,Si cre dis, inquit, peccata tua non pofie deleri nifi ab eo cui foli peccafti, amp;nbsp;inquempeccatura non cadit ,bene facis : fed adde àdhuc, vt amp;nbsp;hoc credas quia per ipfû tibi peccata condo-nâtur. Hoc eft teftimoniû quod perhibet in corde noftro Spiritus fandus dicens ,Dimil' fafunt tibi peccata tua.

V I. Q^od fit veræ Fi de i obieftum, amp;nbsp;quæ cius efFicacia.

Quum Chriftus fit fidei feopus, Chri-ftus,inquam,qualis in verbo Dci nobis pro-ponitur,duoconfequuntur magnopere di^«//.'is.f. gna,quæab omnibus obfcrucntur. Vnum^, vbicunq ue nullum Dei veidiû extat, fed hu- v „

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O.i/168.,

mana duntaxat authontas jbi nullum effe ,, , fidei locum, ledfomniis Scopinionibus quç nos nonpolTuntnon JeCipere. Altcrum^fi-

ti-i»

iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ÇA P VT Ilir.

dem ampledi,ac fibivt proprium aflerere Ie fum Chriftum amp;nbsp;quiequid ci ineft, quonia videlicet nobis polTidcndus offertur, cum w.nA.n. bac conditioneel credamus in eum '. Itaque riuorumalterum necefTariumeftjnempe vt vel non infit Chnfto quiequid ad falute no-ftram requiritur,aut,fi omnia in eo infunt,is omnia poflïdeat quiChriftûperfidempoflî det.Atquiprius illudnemo fine infigniblaf-phemia dixerit,quoniam cófequeretur,Chri ftum non elfe Iefum,id eftferuatorem,nifi ^bqua ex parte *'. Efficitur ergo pofterius ve-rum elfe, nempe vt qui Chriftum obtinet per fidem,omnia in eo obtineat quæ adfalu-tcmpoiruntdefiderari',ficut fignificat Apo ftolus,quum teftatur nullam elle condemna tionem iis qui funt in Cbrifto Icfu '.

VIL Q.uomodoaccipicndiimGtquodexPaulQ affirmamusjnos folafide iuftificari.

Ratio, qua nititur fuperior conclufio, hæc eft,quoniam Fides eft inftrumentum

cr.’j nbsp;nbsp;nbsp;quod chriftum recipit, ac proinde iuftitiam

“ eius,ideftplenilTïmamperfelt;ftionc. Quum y Ti, ’gbur ex Paulo ' affirmamus nos fide fola, fi-gratis,fiuc fide,flueoperibusiuftificari

C A P V T un. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

(funtenimhæcfynonyiTia)non eft hoc di^ dum pcrinde accipiendûac fi diceremus, Fi-dem elîe quandam virtuteni quæ nos in no-bis coramDeoiuftificet.Idenimefletfidem fublHtuere in locûIefuChrifti qui vnus cft noftra perfeda amp;nbsp;integra iuftitia. V erurn it à loquimurcum Apoftolo,6c fidefolanos iu-ftificari dicimus,eô quodamplcditur eum qui nos iuftificat,nempe IefumChriftû,qui-cum nos vnit ac copulat,vt fimusôc ipfius amp;nbsp;omnium eius bonorum participes,quæ qui-dem nobis imputata,prorfus fulFiciût ad hoc vt coram Deo abfoluamur amp;nbsp;pro iuftis cen-feamur.

VIII. Certum cfle fiiæ fa 1 ut is per Chriftum fide apprehenfum, nihil minus elTc quàmar-rogantiam.

Ex hoc efFicitur non modo non efle arro ■» gantis hominis nihil dubitarc defua tequot;, fed ctiam è contrario fola hac ratione Z ? ‘ homines omnem arrogantiam deponere, vt omnem gloriam Deo tribuant.Fides nim vna nos docet quafi ex nobis migra- têt.4 re, ac plane cogit nos agnofeere, nihâ in '

c A P V T inr.

nobis inefle prsfeter damnationis caullas Sc argumentumtideóque nos ad vnum Chriftu ablcgar,pcr cuius folâ iuftitiam nos certiores facit lalutis à. Deo obtinendæ, qûoniâ vide-

fuinma amp;nbsp;abfolutilTimi iuftitiæ perfedio, tum quia peccatum in co nullum ineft, tum etiamquoniam omncm legis iuftitiam im-

' noft rum efl’et,fi modo per fidem ipfum am-pledamur.Ideo pulchrè Bernardus ,Gloria, i inquit,noftrahæceft,non quidem tale tefti rnmepr- monium.quale fuperbus ille Pharilæus habe batfeduda Sc feduólrice cogitatione tefti-monium perhibens de fcmetipfo,amp; teftimo niumeius verum non erat:fedquumSpiritus teftimoniumperhibetfpirituinoftro.

*IX FidemiunenireinvnoChriftoquiequidad falutemrequiritur.

Dignum autem eft hoc argumentu quod figillatim explicetur,vtfciamusan per fidé ' nbsp;nbsp;apprehedaturfatis idoneum remedium quo

freti poftimus vitam æternam certo fperare, quemadmodumferiptumeft,Iuftum ex fide fua

c A P V T , HIJ. ;

fuaviâ:urum‘'.Dicoigitui; quicquid dithoiîiincin,quominu8 illi ciuBJ)eocon-4’;^'^' ueruat^adtria capita polte reuocari,quibuamp;‘^‘'^‘^‘^ “ totidem parata remedia nancifeimur nort in nobis ipfis , fed in vno Icfu ChriRo ta tarnen y tnihil magis propriè fit noftrum quàmChriftus,amp;: quicquid Chrifti n3odo pçr fidé cum eo vnitï ac coniundi foqn.'^-2j^°lt;f cietaum vnà çoiuimus.. Hæcwim caufaeft cur Ecclefia, id eft fidelipin pætus, vocetur fponfa Chrifti çiii tanquarâ manto. nup fit % nempe :Vt,n^^fiLis appareatjaix3bifiima ilia fo-cietas ac coniundio quapimtermm SCifided*^^^-les intcrcediu^Namhuiubjfpcißtatis ac fpwU tualis.conjygii^lcx eftcvt.offîncs noftrap miferias infe recipiat*np^?utein ,ç eontrarî»; oinnes bonorû thvfauro5f çx bonitate; aQ ni.-; fericordiaipfius percipiamus,fient ex ira fubiieiaminiclbgilacilèpotent;f i îi r:nr.( l

X. De prirti® tcntatiopls 'prtmfcrdfïftilttr/iei^qWó^ ; noliis i'nnumcraBiliapc.ccatanoftia propöO nuntiir;amp;vmcorcmedio quodin viio^t^cfuy. Clirifto ad'aerfus hune'infuitif'm per fiderii' inuenitnrr •» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;: 'i'*!«'* *

Nunc igitrir propius confidcremti$.arriH

30 c A P V T nn.

vno lefuChrifto pofTinius certa remédia nâ-eifeiaduerfus omnesSatanæ,8«: confeientiæ noftræ infultus. ftimùm omnium Satan amp;: confcientianoftra,vtnos penitus indignos efle probent,qui ferüemur,digniflimos autê quipeream’,nobis ob oculos ponût Dei na turamfummè îufti,amp; omnium fcèlerum ca-' ' pitalishoftisacvindicis.Quodquumitafit^

Ôefatisconftet nos infinitis fcelcribus efle coopertos,quid aliud nobis merito exp^étâ dum quàm psccati ftipendium, id eft Mors R. 5æterna'?Quid autem poteruot miferi morta lesaduerfushâncSatanæ amp;confcientiæfuæ conclufionem opponere? Nihil profeâo quodvlliusfitmométi,præterid vnû quod mox dicam.Nam primù m omnium fi præte ri ta Dei iuft itia ad eius mifericordiam confii-gerinr,fcipfos decipiût. Certilfimû enim cft I )eum ita cfte mil ericordém,vt in terca fum-raâ ipfius iuftitiam oporteat nos profite! i, qua de rediximus paulo antc,idcft articulo xxvi.tertii capitis.

‘Sinautem tegendis noftris peccatis libeat pr. adSandorumerita(que vocât)côfugcre,pii mùm

C AP VT un. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jt

mum omniu magna eis iniuria facimus. Da-uid enim clâmat*, Ne intres in iudiciû cum , * . leruo tuoiamp; alibi cô fi tetur opera fua adDeû' vfquenonpertingere\ Paulus verô quid cô memorat de Abrahamo iliofideli,atque dtô fidelium Pâtre' ?fi Abraham, inquit, ex

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.4.gt;9

operibusîuftificatus fuit, habet de quoglo- e^} rietur,ât non apud Deuni.’Quid enim di-cit Scriptiira?Credidit Abraham Deo,amp; im-quot; putatum cft ei ad iuftîtiàm. Imô quid de fci*’ pfo refert Paulus Sane,inquif,nullius mihi|4 fum confcius/cd non ineóiuftificatus füm.'* Quomodo igÏtur potériinus pro noftrortinl-pcccatorum fatisfadionepróferrevlla San-^ dorum mérita , quum ipfimet Sandi nofp alio confugerint quam ad vnam mifericot“' diam Eki perChriftumi’econciliati'?* PraE*-’j’'’“'F î-^ tcrea'etiâfi Sandi fuis mentis vitamctemS^^quot;quot;’“'' euent adept!(quod tarnen falfuni effe ex do-' rum fcriptis conftat ) nonne iarn jK’rfólü^''- ■ ta eilet ipfis meritorurri merces ? Quo iii- f re igifur iterum illa coram Deo profera-mus*? Nam fi quis cxcipiat, tantum il-los habuifie meritorum, vt aliquid etiam

C AP V T

'fupcrfit,quod^ipcifl]nt niutLiaji,nonne id porinde çft ac fl yniueifain Sqjptiffafalfi ac-quot; culàret?Imonô.njieidperindeeftaçfidicat, , ƒ Sançâos illos morte Chrilli nihil indiguiflc, quumfapsfuperque meritorum in Icfe ba-

j^*rt4 quot;*-Se,dage,etiai^nfi[daremus5quod p,etut.aduer foi! Sandorû. iperita fupcrabùd aîTe, quo tamp jurej^xiftiiçi^jnus illa'adnps pprtine-rç?Anquian0sitàcircfomniamus^autquo-nwro.pecunii^s-iHa re4emimqs,?jAtqui fatis cpn^ H^idm aqç^bp Petrus Simonem illû lylagum fpkifyaVa.iwrcantê reprehendcrit'^ ^ci U10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pereat, qui exifti

maris Dei dona pêcuniis çomparari.

Epßpoinodp;San(äos co ipfo alficimus con

•' • ,tup}lt;^ia quô:maximè-volumus,eos colère .

' Qypd b nullush:c locus cftSandtonim ops *'quot;fihus,quid t^ndê aut in nobis,aut in quoqua alipcpperipmus, quo aducrlus.illum Satana: infultumfatis fimius-inftrudi?Sed vt femel iftis,falfisimaginationib’occurratur,agefe-quentes rationesexpédamus-Primb, nonne penitus infanuçn’eum elfe iudicarcmus,qiii obru-

Cap VT Jill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ

obrutus ære alienojpiopterea fe nihil crcdi-toribus dtbere ferio contenclerct,quôlt;l fó niaflet vel fefe,vel alium quempia fuo nomi neillisfatisfeciire? Atquinon aliter agimus cum DeOjquoties in vnius Chrifti fatisfadi oncnonacquiefcimus.Cætera enim omnia quo tandem fundamento nituntur,qu(due funt aliud,quam vana hominû fomnia,quafi Deo arrideat quicquid nobis lubet ? Nos igi ture contrario audiamus,quid Filius Dei ore fuo pronuntiet.^Fruftra,inquit,mecolunt, obferuantes hominum mandata . Et alibi*: (, Quum,inquit,apparetis coram mc,ecquis i-fta requifiit ex manibus veftris?

Secundo, quum dicimus nos invnaDcimi-fcricordia confidere,amp;: nihilominus aibitra-mur nos illi vel penitus, vel aliquafaltemex parte fatisfecifle, an non tantum ipfius mi-fericordiç derogamus,quantum ipfi nobis anogamus?

Tertio, quifquis invnoChrifti meritonon acquiefcit,amp; aliud quodpiam cumeo coniun git,an nonpeiidefacit,ac fiaperteclamaret Cbriftura non elfe Icfum, idelt feruatorem,

C.L

j4 C A P V T nil.

nifi aliqua ex parte .

Gui.z.d.n. Quarto, quones eôimpudentiæcleucnimus vt audeamus iræ omnipotentisDei oppone-re hominum opera,in quibus tantum ineft labis,etiam fi excellentiffima quæque fu-

mas'',an non hoc eft Deumfua pcrfeda iufti-tia,ac proindefua quoque Diuinitate,quan-tü in nobis eft,fpoliare'”?Ideó clamabat Da-uid, Ne mtres in iudicium cum feruo tuo.quot; Difcamus igiturad Satanæ argumetum alio prorfus modo relpódere ifto videlicet. Tu hoe pnacipium lumis Satan,Deum efle fum mè iuftum Se omnium fcele rum vltorê.Hoc

egoitaeffe concedo: fed aliud quiddâ adii-cio,quod Se ipfu luftiti x côuenit. Se à teeft prætermiflum,nempe,quum Deus fitfum-mè iuftus, non ferre iuftitiam ipfius,vtv-num idémquedebitû bisfibiperfoluivelit. D?inde,illudquoqueminime inficior quod aifumpfifti,me nimiru infinitis peccatis to-tum featere, quibus morsæterna debeatui'. Sedhicrurfumadiicio quod malitiole præ-teriifti,Deum videlicet omnes meas iniqui-tatesfeueriffimè Sgt;c fummoiure vltûefl'ein lefii

C A P V T Ilir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

IefuChrifto,qui meo nomine fefe punien-dum Patri exhibuit’Itaqueconclulionécol ligotuæ prori us contranam,quandoquidé 15eus iuilus eft’,nequc bis idem dcbitû vult fibiperfolui:amp;:ChriÛusIefusDeusôehomo ’infinitæ Dei maieftati infi nita fua obedien-tiaTatiffecit^^ex his pofitis confequi, fieri iä nonpoifevt iniquitates meæ animû meura'”'^'7*'” concutiant,vt pote que fint penitusdeletç ôeexpunâç Chrifti fanguine,vt inrationé coram Deo nunquâ veniant'.Elf enim Chri ftusprome faâus execratio^morru’ iuftus proiniuftis’.Hic verônon dubium eft quin Satan nobis ob oculosponat varias affliâio nes,amp; mortem ipfamob oculos\quafifint totidem teftimonia Deum nobis peccata noftra non condonaifè . Sed duo funt quæ refpondeamus.V num,quamuis affiidiones omnes, amp;■ mors ipfa per peccatû introierint in mundu,Deum tarnen non féper eo rcfpi-cere quoties nos aifligit,ficut liquere poteft in hiftoria Iobi,amp; aliorum multorum'.

Habet enim Deus varias,ac multiplices eau-fas^quibusgloriæfuæcôfulitjôefuorûfaluti

C.ii.

Jlt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T IIII.

vtdicemusvltimo articule quàrti huius capitis. Alterumcft,Deum ne tum quidem quumfuos affligit propter ipforum peccata M.ij amp;nbsp;eos mortis doloribus inuoluit aduerfus illos fuccenferejtanquam iudicem ad eos dâ-nandos paratum, fed vt patrem clementiflî-mû,qui filios fuos caftiget,ne pereant“, vt-que exemple in vnum quempiam édité mul tosadfrugemreuocet'\

XI. De rcmcdio,quod vnafides in vno Chrifto nancifeitur aduerfus altcrumciufdcm tenta tionis infultum,po(itum in eo,quod nufqua in nobis extat i u ft it ia ilia,quam Deus meri-toànobisrequirit.

Secundus infultu s,quo nos Satan adoii-tur,argumétoànoftra indignitate fumpto, eft ciufmodi. Non fatis eft non peccaftc, vel pro fuis peccatis per aliu fatilFccifle:fed præterea requiritur perfeda Legis præfta-tio,id eft vt Deum amp;nbsp;proximum peifede di-lexerimus *. After igitur,obiiciet Satan mife ris noftris confeientiis, iuftitiam iftam, aut « nbsp;agnoice te non pofte iram, ac malcdiaione

*♦ y-“ Dei effugere.Cçterùm aduerfus hunc inful-tum quod tandempræfidium in vllishomi-nibus,

C A P V T ini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

nibus inueniemusjvno Chrifto exccpto?Re quiritur enim h ic perfeda obcdicntia,quam quidemnemo vnquamhomo,præter Chri-ftum lefum præftitit. Hic igitur rurfum difca mus nobis per fidem applicare alterumhunc Chrifti thcfaurum,id eft ipfius iuftitiam. Sei mus enim hune vnum cfle qui omnem iuftitiam impleuit'’ ,quoniam amp;nbsp;Patrem perfe-diflimc dilexit ac reuerit’ eft, amp;nbsp;hoftes fuos m«* .*.ij adeô perfed» amauit%vt fuftinuerit ctiam maledidio pro eis fieri ƒ id eft iram Dei fufti-nere ,,vthacipfiuspcrfeótaamp;omnibusnu-meris abfolutiffima iuftitia induti.vtpote * quæ per fidem nobis imputetur/ Deoacce-ptifimus*^ ,vt Chrifti fratres ac cohæredes. Hie vero prorfus necefle eft vt,quantum qui dem a^hunc infultum attinet,Satan penitus obmutcfcat , fi modo fidem illam habemus s quæ nobis lefum Chriftum cum omnibus ipfius thefauris applicat.

XII. De tertio eiufde tentationt j mfultu.quàd natura fimus corrupt!,ac proinde Deo cxofi.

Supereft Satanæ inhac tentatione quida præterea infultus ex noftra indignitate fum-

C.iii.

38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T IITI.

ptus.Nam,obiiciet Satâ,ctùm fi in Chrifto lefuiatisfeciftipœnæ quampeccatatua me rebantur,amp; eiufdem iuftitiam induifti per Fidem,nihilomini]S tarnendiffiteri non potes, quin fis natura deprauata,adeô vt omnis uitiifernentibi fit inïitum'. Qua fronte i-

•“-O-d..,. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;...

gituraudebiscomparerecoramDeiraaiclta-fy*-!- te,capitali omnium fordiumhofte,*amp;ipfo-rumetiamcordiumfcrutatorc? Nos verôad ''•'°' uerfus hune infultû nufquam alibi,quàmin vno lefu Chrifto promptum remedium inue niemus,in quo poftîmusacquiefcere.

Eft autem eiufmodi refponfum,quod nobis Chriftus inhac tentationc fuppeditat.Nos K.gt;.j.ca7. quidem inclufos adhuc teneri corpore ifto R.-r'-in, moitali/quo fit, vt nô faciamus bonû quod ■ volum’jôe adhuc fentiamus peccatum in no jî. bishabitans,amp;ca^nemaducrfusfpiritûde-/*. 5 ƒ 9 certantem adeô,vt corpore,amp; animo a-liquatenus in illo vetere luto hærcamus’'* Eph.\.j. Verùm quoniam per fidé fumus Chrifto vni il/., i. ,9. incorporât! ’, amp;nbsp;in codé radicati^' jSZ c.i!^.i,.9 . infiti ‘y in quo natura noftra à primo momen to, quo cóceptus eft in Mariæ virginis vtero multo

C A P V T nil-

multô fuit pleniore fanctif cationeinftau-rata quàm olim quuin in Adamo pura con ••• dcretur '’,(fuitenimAdamusduntaxatcon- jj«'quot;'-ditus ad imaginera Dei ’ Chriftus autera vcrus Deus camera noftra aifurapfit ex Spi- \ ritu fandocôceptâ, )idcircofandificatio i-fta naturç huraanç in Chrifto nobis per Fide imputata,efFecitvt reliquiae cormptionis il-liusquæ in nobis etiaregeneratis infidet, in rationênonveniât coram Deo^propterea quod Chriftifandimoniaabforbentur acfe-peliuntur:Chrifti,inqua, cuius robur ad nos fandificandos coram Deo^ infinitis partibus fuperat corruptionis vires ad nos pol-luendos.

XIII. Dc rcmedio aduerfus fecundam tetatio-nem,in quaquæritur,an fidemhabeamus.

Adea,de quibus diximus , excipiet Satan, Chrifti mortem non prodeffe omnibus peccatoribus,quum innumerabiles pereant. Nos vero vicilfim regeremus, folos quidem fideles Chrifti paftionis ac fandificationis efte participes, fed tantum abefte vt propte-rea defpondeamus animum, vt c contra-

C.iiii.

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T HIT.,

R».«!,, no nulla res æquè nos confoletur',quonia fcimus fidem intra nos efle, fidem, inquam, illana qua non modo ingenereamp;confufecrc dimus lefum venifle j vt mundi peccata tollere t:fed nobis ipfis figillatim Chriftumap-plicamus,adeô vtvnufquifque noftram ità apudferariocinetur,Ego fum in lefuChri-i nbsp;nbsp;ftojidcoque non poflum perire .

crTis“’' Hic verojVtpommus certum fundamentu fubfternere fuperioribus vidoriis5 amp;nbsp;alte* ram iftam tentationé fortiterfupcrare,quæ-retur,Fidem habeamus nécne, quç cÔtrouer fia non aliter poteft à nobis explicari ,quàm fi ab efFeâûs ad efficientem caufam afcen-damus.SuntergoChiifti à nobis per fidem apprehéfi, 6e intra nos habitâtis effeâa du plicia. Piimùm enim Spiritus fandus tefti-monium reddit fpiritui noftro nos efie fi Iios Dci,adeovt intrépide clamemus Abba Pa-^^r'*l^eindehocquoqueconftituendûeft, îf n.nquot; Sl^ando nobis Chriftum per fidem applica-mus,id non fierivanaquadam8einaniopi-nione fiue imaginatione : fed re ipfa èc plane efficaciter'^ ,quamuis totumhoc myfterium

CAP VT IIII-

fitfpirituale,adcôvtqucmadmolt;Ium anima phyficomodocorporiadiundaefFed’ fuos éditaità Chriftus lefus per fide intra nos ha-bitans fpintuali modo ac virtute, vires fuas in nobis exerat, quæ quidem in facris literis intelliguntui- Rcgenerationis Sgt;c fanélifica-tionis nomine ', quoniam per illas noui pror fus homines euadimus,quod ad qualitates f-*»-**« attinet.S ût auté huius regenerationis id eft nouæ originis ac códitionis ties partes. Que admodum enim ^natiua ilia corruptio nos pe nbsp;f

nitus amp;nbsp;corpore amp;nbsp;anima captiuos retines, edebat in nobis peccata, S)C mortemzità etiä ex adueifo virtus lefu Chrift i fefe nobis cffi-caciter infinuans, amp;nbsp;nos fibiliberali, quod aiunt,caufa manu aflerens, tria in nobis cffi-cit, nempe Mortificationem peccati, id eft natiuæ illiuslabis,quæ vêtus homo dicitur: Sepulturam eiufdem: noui hominis Refur redionemificut ifta copiolcinprimisaPau lb explicantur.^

Eft igitur Mortificatio comiptionis fiuc pcccati,effedum Chrifti in nobis,quo fit,vt cafenfim in nobis perimatur Sc extingua-

42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T IIII.

tur, adeô vt nô fit ità efficax ad ciêdas prausl raotiones, côfe nfiones,amp;: adiones Dei vo-lûtati contrarias .Eiufdé veteris hominis fe-pultura*’ ,alterum eft Chrifti opus intra nos, nXj?’ cuius videlicet virtute vêtus illc homo, acce pto lethali vulnere,paulatim euanefcit. l?c nique quemadmodum fepultura corporum nollrorum eft quidam Mortis progrcflus ,i-ta veteris noftri hominis fepultura eft quæ-dam continuatio ac progrelfio moi tificati-onis illius cuius ante meminimus. Ad eam remautem mirificc nos iuuant affndiones, quibus dicitur Dominus nos relpiccreSi-témque eicrcitationes illæ turn Ipirituales turn etiam corporales,quibus nos alTiduè v-ti oportet vtrebellantem carnem opprima-mus . Dcnique Mors prima, quod ad Fidc-lesattinet,complementumeft iftius mortifi cationisacfepulture peccati,quatenus cer-. i, tarnen camisamp;fpiritusdirimit'.

. r • • r I

Refurredio nom hominis , nue hominis, quod ad qualitates facultatumattinet,pror-fus rcnouati,tertium eft effedum Chrifti intra nos viuentis,qui,corruptione naturç no-

C A P V T nil. 45 ftræ perempta,nouum nobis robur infpi-rat, adeo vt intelligentia noftraquot;, ôc facul- » tas ilia ingenii, qua de rebus perceptis iudi-camus, gratia Spiritus fanôtiilluftratæ, amp;nbsp;à noua iftavirtute Chrifti gubernatæ”, inci-«.»xt-M. piant intelligcre amp;nbsp;probare quod anted pro ftultitia’ amp;nbsp;abominatione ducebât'’. Dein-, de voluntas noftra eodcmrobore corrigitur g ac côfirmatur vt peccatum fugere incipiat, amp;iuftitiam ampleób’. Denique vniuer-r./ix, fæ facultates hominis vitare quod vetuit Dominus ,amp; quicquidpræcepit feétari in-cipiunt’’.

Itaque,vt ad rem redeamus,fi duplex hoc effedum in nobis fentiamus , neceflaiiô colligitur nos fidem habere , ac proinde e-tiam lefum Chriftum ad vitam æternam, fjeut anted diximus . Nihil ergo nobis arque curandum eft, atque hæc duoinempe vt iugi amp;nbsp;alTidua inuocatione foueamus pretiofum illud teftimonium, quod reddit Dominus fpiritibus noftris : dein -, ! de vt quotidiano quaft bonorum ope-’**«-tum vfu pro fe quifque ,fecundum vocatio-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P VT nu.

nem fuam,in regenerationis dono proficiat. Hue refpexit Iohannes ’ quu dicerct eum,qLii natus eft ex Deo non peccare, id eft feipfum non dedere peccato, fed illi magis ac magis übfiftere vt fefe elelt;ftionis ac vocationis fuæquotidie magis ac magis reddat certio-rem “ .Omnino enim ad frudus veniendu eft vt de arbore indicium fiat. Quifquis veró,vt modo diximus,à feruitute peccati manumif wZ.js fiiseft'^jideft abilla Originah labe,incipit »Vir/it'cos frudus edere,quos Bona opera voca-mus,amp;hæc caufa eft, cur optimo iure dica-mus,Fidem,de qua nunc agimus, neceflario w5 coniunäam efle cum bonis operibus^ que-o-M.'r’ admodumluxcumfole,amp;:calor cumigne ’’^**cohçret.

X1111. Impudentem efle calumniam eoru,qui dicunt Bona opera à nobis reprehendi.

Boni igitur illi viri nimiiim fane impude-ter nos calumniantur, qui diditant b ona o-pera a nobis reprehendi,propterea quod af-firmamusnosnulla re alia iuftificari,quàm per Chriftumfola fide apprehenfum. Interim vero non diftimulam’ nos, vt Deo fuam glo

C A P V T nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

gloriaminfolidum vindicemus, tribus maxime in rebus ab eis diffentire in hoc bonorum operum argumento, quum alioqui tantum abfimus ab eo, vt dicamus Chriftianos nondecerefanlt;fhmamp;honeftamvitam,vt c contrario affirmemus eos turpiter mentiri, qui quumfefe Chriftianos voccnt,nibilomi nus tarnen nec veras viitutes feâ:antur,nec vitia fugiunt à Deo damnata. Hæc autem funt in quibus nos ab iftis diffentire vitro amp;nbsp;aperte profitemur.

XV. Prima controucrfia in argumento bonorum opcrum:Quxnam frnt pro bonis,ôi tjux promalishabcnda.

Primùm ab eis diffidemus in bonorum

ôc malorumopemdiftindione coram Deo. Nam,quod adnos quidem attinet,in vna Dei voluntate prorfus acquiefeimus , tan-quam ccrtiffima régula eorum, quæ vel probat vel iraprobat : neque aliam vllamdiuina:

voluntatis declarationem requirimus,quam facrofanlt;ftam ipfiusLegem',cuivel adiiee-re,veldetrahere quippiamnefas putamusL Itaque inter bona opéra coram Deo nihdre-

4 nbsp;nbsp;' CAP VT nil.

ccnfemus eorum quæ nuda hominum vo-, nbsp;nbsp;luntate nituntur,qualefcuque fint ipfi '. Af-

firmamuspreterea vt aliquis dici poflit be-ne egiffe,non fufficere fi quod egit in verbo Dei mandatum inueniatur,fed hoc etiain re-quiri, vt opus illud agendo quod a Deo prç* fcriptumeftjVoluntatemipGus nobis ina-gedo proponamus,Sc certi fimus ex eius ver boinanimis noftris,illud quodagimus Deo placere. Na,vt inquit Paulus,quicquid fine fide fit, id eft qu icquid à nobis fulcipitur du bitante confcientiaanDeo placeat,ac pro inde, à Deo fit preceptu necne, pcccatû eft.

XVI. Quæ fint opera omniumexccllcnti.sima, amp;nbsp;quæprccumfit præftantia.

Itaque, hoc pofito fundamento,dictmus Legem,qua Decern Mandata nuncupamus, diftindam efle in duas tabulas : quarum vna dcclarat quid Deo, altera quid proximo de-bcamus:ac proinde duas elfe bonorum ope-rum fpecies.Nam vna proprie cultum Dei,al tera proximum refpicit. Sunt autcm ilia tan to iftis prçftantiora quanto Deus homini-nibus pr^ftat. Sed inter omnes fmdus quos Fidcs

C A P V T un. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

Fidcs vniuerfaliter in omnibus verè Chri-Itianis hominibus edit, principatumnolïro iudiciofacile tenentpreces, ideftinuocatio nominis Del per lelùm Chriftum, neque vllum opus ei gratius efle arbritramur fiuequidab eo poftulemus , fiue laudes e-ius canamus, fiue gratias ei agamus proac -ceptis beneficiis . Sed in precibus ifta re-quirimus quæ fubiecimus. Primùm vt proficifcantur ab co animo, qui nondubitet fe exauditum iri,quatenus expedit. Nam , vt inquit lacobus “, ro-gandus eft Deus cum fiducia abfque fitatione.Nam qui h ç G tat fimilis eft fluôtui

■ nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Heè

maris a vento agitato, Sgt;c cum impetu un- lÂjCr. 1O« pulfo.Ne quis igitur eiufmodi homo exi- mJAu.c ftimet fe quicquam à Deo acceptu rum . Ex hoc âutem aliud confequitur, nempe inutiles efle preces quæcunque cum ver-bo Dei non confentiunt.Preces enimabfque fide nihil aliud funt quam peccata^, necibi fides vlla elfe poteft , fed funt va-naduntaxat Se ftulta quædam opinatio,^’ vbi nullum Dei verbnm ac præceptum

48 C APV T I III,

, cxtat % ficut paulo ante probauimus. Quac-cunque igitur preces ab aliquo concipiun-tiir eo idiomate quod ipfe non inteUigat, proDeiludibrio funt habendæ: quibus verb quippiam poftulamus Dei naturç ac volö tati repugnans,cum Dei blafphemiafunt co iundc, tantum abeft vt fint opus Deo ac-ceptum.

Præterea ex iis quç diximus confequitur,pre ces quæadaliumdeprecatorem fiue Media-torem referuntuvjquam ad vnicum ilium inter Deum amp;nbsp;homines conft itutu m, Chriftu lefum videlicet,in extremum Dei amp;nbsp;Gndo-rumeiusdedecus redundai-e. Primumenim nullus apex in facris literis inuenietur qui moremiftumconfirrnet,imb verb exprelTe edicitur Dei verbo,vt quicquid à Deo peti-muSjin Chrifti vnici noftri Mediatoris nomi ne petamus.Pr çterea fi quçrendus eft intei-CelTor qui nos amore quodam fingulari com pleólatur,quem tandem inueniemus cum eo comparandu,qui vitam fuam pro nobis pro* iecit,tumquoque quum ipfius hoftes eramus? Sin autem eo nobis opus eft qui pro fua '

C A P V T nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

fuaaudoriutefit gratiofus, cuius tandem potentiacum eius audoritate conterri pote rit,qui adPatris dextram afTidet’? Aquo^^^J^, veto fefe potius exorari finet Patei',quàiiià Filiofuochan{rimo,inquo vno acquiefcit, Si fuos omnes diligit ? Dcnique quuæ de funCtorum Sandorum fpiritus fint in cæ-lis,corpora in terris,quonaodo tandem con ftitucm’ noftras prcces ab eis intelligi,quin, vel fl prçfentesefle dixerimus,infinitos fi» mul efle conftituamus:vel, fi malimus eos quâuis abfentes animum noftnim infpicere

SOS efle arbitremur?Atqiii infinitum KS^p/i, fTOn» elfe in vnumDeumcadit, quo fit vt Sândos bac vita dcfundos inuo care non poffimus,quin eos fimul deificc-mus. Nam quod garriunt nonnulli,Sanâ;os iftaomniaarcanainTrinitate,qiiafifpsculo, intueri, quàm inepte ac ridicule dicitur ? Quis enim hoc eos docuit ? vtque it à efle demus , profedb intuerentur ctiam Sandi quid decreuerit EXcus facere vel minus , vt ipfos minime oporteat preces fuas inter -poneredn Chrifto verb qui Spiritu fuo in-

D.i.

$o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT UIL.

tet hos inanct,amp; quctr.vnùm inuocare ccr ta cum fiducia iubemur, nullum eujfmodi argumentum valct.Ifta igitur mortuoru ß-. doruminuocatioprorfus inaniseft^c Deo ingrata, vtpote que nullo ipfius vcrbo ni-tatur,amp; cum infigni etïam Chrifti contu-meliaac dedecore fit coniunda,atque adeo part im ab ignoratia,partim ab hominû dilFv dcntia exorta.Atqui charitas(inquiüt)nun-quaexcidit^,acproinde faluté noftrâ fitiut fandorum fpiritus in celis verfantes ld hos veie conccdimus,fed quisproptereafa ni iudicii homocollgerit vêl noftras preecs cosexaudire, vel,ctiam fi cxaudiant5(vt de Angclis qui nos circumftant fateri nos o-portet, idcirco cos fibi vnius Mediatoris officium arrogare, vel tanquamlubalternos quofdam fcqueftres à nobis effie inuocan-dós?A(q ui ad Mirtyrura fepulchra iam olim edita funt miracula.Efto.Sic voluit Dominus Ndartyrum fidem nobis commendare, non vt inuocarentiir,fed vt in cis adorare-tur ipfius viltüs,quçMartyres teftabaturin rælo viuerc per eiim quem ipfi viuctes co lucrunt

. C A P VT UIL luerunt,amp;cuius veritatcmfanguinc fuoûn ciuerunt.Sed hoc tarnen ingenue cófitemur, eos qui miracula ifta nimium curiolc coni-mendarunt,nobis videri ftrenuam opcraqi Satanæ in ftabiliendo myfterio iniquitatis nauafl'e:neque quàm vetufta fît hçc i upçrl^i tio,Iaboramus. Excipiunt autc rur'us aducr-farii,nobis liceie, ac ctia prçcipiunt, aliipio aliis precemur,nec tanten proptcrca Chrdlu dici ofFicio fuo fpoliari quonia( vt inquiût.) vnus quidem cft redemptionis Mediator, at non intercefsionis. Atqui nos palTim legi-inus Chriftum non vnicum modo eife rcr dcmptorem,fcd vnicumetiam apud Patrera âduocatum. Nequetame quumiddicimus, Chriftum imaginamur tanquam fupplicem pro nobis deprecari,fed perpatuo vnici lacn ftcii odorenos Patri recorxiliarc, ac prcces noftras coram Deo efficace s rcddcre.Quuip autem mutuas preces aliipro aliis concipi-ra’,nullos mediatoresChriûo fub ordinam’, fed côtrà coniundis animis, ficut charitatis régula Sc verbum Dei iubct ,vnico Mcdia-D.ii.

CA PVT UIL

tore freti,communcm patrem inuocamus. Q^æ ratio,vt antèdiximus,in iisqui hacvi

quot; ta defundi funt, obtinere non poteft. I-mo veroquidaliud afferre folent ifti cur ad Sandos mortuos confugiant, quam quod fe indignos efle queruntur qui reda amp;nbsp;fine fubordinatis intercefsoribus,ad Chriftü 'accédant? qua de re paucis ctiam dicendum * eft,quidfcntiamus. Primùm omniû igirur quuin preces noftræ nulla re nitantur no -bis infita,fed vnica dignitate ac præftantia Chrifti qui per fidem vna cumomnibusfu is bencficiis nofter eft fadus,obicdio ilia plane eft inepta,n£c poteft aliude quàmab incredulitate proficifci.Queadmodum enim nûquâ nobis poffum’viden fatis indigni in nobis ipfiSjità è contrario nccefle eft antc-quara precemur,vt,nifi fruftra precari vo-luinuSjCerti fimus fore vt quum nos Filius vnicusilledignus nofter interceflbr Patri re conciliarit,nô poffimusnó obtinere quod petimus in ipfius nomine,quatenus quidtm i^noftra intcrcrit:amp; abfque fiducia ifta nun-“''.uV-HuamaDeo exaudiemurquot;. Deinde fi recu-/•A 14.6 n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

Wft.4^.14

C A P V T nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5J

fat ifti nobis credere,faltem Chryfoftomo Anibrofiocredât.Sic crgo Chnfoftomus, de Cananæa ilia muliere diflerens’. Cedô, „ ' i, inquit,mulier,quomodo aufaes ad illum ac cedere,quum fis pcccatrix, amp;nbsp;iniquitatû pie na?Noui,inquit,quid fadura fim.En prude tiam huius mulieris. Non precatur laco-bum,non fupplicat Iohâni,non aditad Pe trum,nec Apoftolorum cœtû refpicit,aut vUum eorum requirif.fedpro his omnibus pœnitentiam fibi comitemadiungit, amp;nbsp;ad ipfum fontem progreditur. Idem Chrifo-ftomuseodem in loco'’,Quû,inquit,queni-piam hominem es precaturus percontaris quid agat, audis illum dormire , vel ei nonfatis elfe otii, aut fortaffis etiam fer-uus tibireeufat refpondere. Sed iftis nihil opus eft apud Deum. Is enim te audit quocunque fis loco amp;nbsp;vndecunque inuo-» cetur. Hie nobis nihil opus eft atrienfi fer-uo, vel intercelfore,vel feruo. Sed dic,M ife-rcmei Deus.Sed amp;nbsp;ide alibipræterca’,NÔH.».’ar opus eft,inquit,patronis apud Deû , neque vllis ambagibus, fed etiam fi folus es, omni

D.iii.

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C AP VT ini.

. patrono 8ó aduocato deftitutus, Sgt;c feorfim Ocum precaris, obtinebis qucxi pctis. Ain-

• brofius verb banc ipfam fimilitudiné repre-quot; hendens,quam tainen pene vnam ifti folent

•' o in ore habereSolent,inqiut.pudorepaf-

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 n • T'. • -r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I- -

in pnn,nm inB neglecti Dei,milera vti exculatione,dïce cap.tfiß, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tes, per iltos polie ire ad Deum,licut per Co mîtes pcruenitur ad Regem.Age nunquid ta demes eft aliquis, aut fuæ falutis immemor, Vt honorificentiam Regis vindicet Comiti, quumde hacre fi qui etiam tralt;ftare fucrint iuuenti,iure vtreidamnenturMaieftatis ?I-dem paulb poft. Ideo ad Rege per Tribunos , Comités itur,quia homo vtique eft Rex,

amp; nefcitquibusdebeat remp.credere. Ad Dcum autem(qucm vtique nihil latet,o-mnium cnim mérita nouit)promcrehdum fufiragatore nori opus eft,fed mente deuota. Vbicunque eriim talis loquutus fuerit ei, ref pondebitillii

1

Itaque,vtpaucis hanc tradatione abfol-uamus,arbitramur ex verbi diuini audorita-

. tc nullum hominis opus efle Deo gratius quam

CAP VT mi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5y

quàminuocationem nominis ipfius,fiqui-dcmntcconcipiatiir.Rcfpicit enim hoco-pus priorem Lcgis tabulam^amp;compleóliiur expreflamconfeflionemdiuinæ tum poten ti3E,tummifericorlt;aiæ,cum timoré ac rciierê tia quæ vni ipfius Maieftati de betur.

eh^nttUtt firtxinjum.

In fecundum ordinem rciiçimus opera cb a ritatis ergà proximum, ex pofterioris T abu-læpræfcriptOjfed ea demam conditionefi proficifeantur ex vero Dci amore nobis in Chriftoreconciliati, propter quem Fratres noftros,etiam quum nos oderunt, fingu-laricharitate profequimur. Nifienimfub-fternatur boc fundamentû,nibil aliud quàm peccamus, quantumuis fpeciofa fint opera iiofi:ra,qucraadmodû iudicat Cbriftus pro-pofitoFbarifæorum excmplo“. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

»pertbmin^iff'erenttbtit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Tertium quoddam eft opcriim genus, quæfuapte natura nec bona funt propric née mala, Fed finis duntaxat reFpsdu, cuius cauFa FuFcipiuntur,quatenus videlicet nos reddunt aptiores ad ca præftanda quæ bona Funt, vel in faciendo officio nollro lt;

D.iiii.

56’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T IIÎI.

conftantiorcs.Huius generis eft ieiunium, fobrietas, amp;nbsp;fiquæ funt alia quibus carnis lafciuia coercetui',itémque rctinendæ vir-ginitatis ftudium, in iis qui habent conti-nentia: donum quot;. Itaque hoc dicimus in gc tafiuftni neredaudabilia efle hæc exercitia, modo ad-fit quodprçcipuum primarium eft,ideft animus nulla ambitionc tumens,nec fuper ftitione imbutus,fcd Dei timoré præditus proxiini eharitate:deinde fi ità vl'urpétur vt fie poffimus promptiorcs amp;nbsp;alacriores cuâ dere tumadDcum colcndum,tumad iuua-dum proximum,pro noftræ vocationis ra-t.cgt;r.7.j tione''. Ncque etia ambigimus quinChriftia

ni omnes teneantur vitare quicquid ad Chri ft ianævitæ officia tardiores eosefficerepo teft.Sed abfit,vteorû erroreprobemusqui in iftis rebus externis obftupefcût,quafi in iftiufmodiexcrcitiis pofita fit pietatis fuin ma.Malumus enim Paulo aftentiri qui te-ftatur regnum Dei fitum nonefl'e nequein 17 cibo,neque in potu nbsp;nbsp;nbsp;ifta omnia parui efle

momenti præ ftudio pietatis in Deum, Si *•*’ charitatis offîciis

XVIÎ

XVII. Altera controuerfia de bonis operibus, in qua quæiitur décorum principio amp;nbsp;origine.

Altera cótrouerfia de bonisoperibus quæ rit de veraeorû ongine.Neque verb nos ne gamus fidem ac bona opera manare ex no-ûra intcllîgcntia ac volûtate,quas Dei gra tia præueniat,immutet,adiuuet,amp; comite-tur.Sed hoc in primis affirmamus,quûquæ ritiir de prima origine eius boni quod cft vt cunque in nobis inchoatum, tantum abelTe vtvllafit in nobis naturæ difpofitio ad pri ma gratiâ recipiendam,quæ difpofitio po-fteàfuperueniête altera gratia adiuuetur,vt è contrario nihil aliud nobis infit à natura, ità vt nunc omnes conupti nafeimur ,præ ter tenebras“amp; Dei odium.'’ Oportet igi-tur in primis amp;nbsp;ante omnia , non vt Deus præueniat noftrum liberum arbitrium debi 1^*;.^. le amp;infirmü,(ficut loquütur Semipelagiani) fedvt nos totis viribus renitentes trahat idcft,quodadqualitatesfacultatumnoftra- 7'’'

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 '•'’■«•'M

ruattinet,nos penitus nouos hommes red daf'.Idautemfitdum nos non aliquatenus duntaxat, fed penitus cæcos in iis quæ ad redemptionem fpeäant, Spiritus fui luminc

53 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP’VT un.

illuftrat dürti corda noftra lapidea in carnea f 7, conmiutat dum cor mundum créât in vifcc ” ribusnoftris,idcft,noftramvoluntatepror-

fusdeprauatarainftaurat-^ Deniquedumef nobis Sc veile Sc perficerc'’, vt coftet i/À ,.d.,s ApoftolumveredixifFe nosne ad cogitandfi ph,l’.b.,i quidemquodbonum eft,ex nobis elfeido-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neos',Sc filios Dei nibil prorl us habere quod

«.C./.4 b non acceperint, acccperint, inquam, non nafcendo,fed renafeendo, non ex nature fed

ex regcncrationis gratia,qnægratis quoti-die in cis opcratur, vt Pclagianorû cauillum cfFugiamus. Oportet igiturvt gratianoseX pu tribus ôemortuis truncis viuas Sefruduo fas arbores cffîciat,antequam vHos bonos

b'iidus edamus.Ex quo cohfequitur nullum çffe poiïe gratiæ libcri arbitrii concur-fum'quum Spiritus Dcimera fua gratia nos manumittit à pcccato, quot;'dum nos videlicet Chriho perfideininfcrit,exquo nouam vi-tarn haurirnus,vt Deo viuamus”. Qui c-nimconcurreretliberumarbitriü, quod nuf

quam eft,antequa à fernitute peccati fit ma-numiflum? Deinde hoc quoque adiieiedum

CAP VT UIL

eft,quod liberata noftra voluntas bene veile incipiat, amp;nbsp;in co curfu perfeucret,alten rur-fus Dei gratie infolidûdeben.Denique quû manumiftiàpeccato bene agerc incipimus, nuUûhic meritumcogitandumdicirrius ,fed gratis promilTâ mcrcedc gratis dari. ‘Na pre-ftantiftima etiam opéra noftra,nifi interueni .Vi/ retDeigratià,nihil nifi æternas poenas mere rcntur,quoniamfandiflimi quique,fi fûmo iure cû eis agerctur, deprehenderentur dona Dei fibi côcefia infinitis modis,ctiâ quû ftu-derêt bene agere,pQlluiffe ac côtaminafte''.

XVIII. De tertia cotrouerfia in bonis operibus, ncmpe,quænam fit corum vtilitas.

Supereft tertia controuerlia longe mor xima, in qua difeeptatur de bonorum ope-rumvtilitate,dequa nosquidemità ftatui-mus.Si quæritur quo iure,amp; titulo fiamus ç-terne vitæ participes,acquiefeim’ in vno le-fuChrifto nobis oblato, per folâ fide cô-municato,idquc ex mera Dei gratia amp;nbsp;miferi cordia'.Itaque abhorrem’ à Meriti nomme, Seferio cordis affèdu agnofeimus ac profi-.temurnos,qiwtumuis iuftitiæ ftudeamus, '

6o C A P V T nil.

feruos cflc inutiles ,vitanK|ue ætcmam pc nitus amp;nbsp;Omni ex parte gratuitum efle Dei donumquot;, cuius rei vnicum præterea argu-jjiçntuiT, adfcribam.Bona opera certum eft manare ex Clirifto in nobis habitate,cuius viitute 5cefficacia gratuitafreti incipim’ bene veile amp;nbsp;operari,quéadmodû è cótrario na tiua ilia veteris Adami corruptio nobis infita profert in nobis vitiofos omnes mot’ ex qui bus praup adioneseduntur.Neccfleefteni vt Chriftu poftideam’ qui nos efficiat bonas arborcs,antequam vllos bonos frudus pro feramus, quum Paulus teftetur peccatûefte J quicquid fit abfque fide“' ,amp;eff.da necefla

rio efficies caufl'a antegi'edia tur '. Quod quu ità fit,confequitur fidem necefsario præire ’ bonis openbus. Atqui quifquis fide habet, iuftificatus efteo ipfo momento,nififorte iuftificatus non eft amp;nbsp;pacem non habet S qui Chriftum habet.Qui fiet igitur vt bonis openbus iuftificcmur , ac proinde fer-ucmur,quum nos prius oporteat iuftifi-cari ac proinde dignos fieri qui feruemur, quam vcl vnicum bonum opus edere pof-fimus?

• c A P VT nil. (Si fimus?Iuftificamur autêamp; digni falutcred-dimur,vt ante diximus,non in nobis,fed in Chrido lelu cui per folam fidera coniun-giniur,vtomnia ipfiusbeneficia,nepe iufti tia/andificatiojôe redemptio nobis impu-tentur.ltaquCjVt paucis omnia complcda mur,agnofcimus nullis promitcivitam eter nam nifi qui ftudent operibus lufticiç , nec alios cenferi iuftos coràmD£O,quàmquife rio refipuerunt': led longe diuerfas quæ-»-^ ftiones elTe dicimus,quinam iuftificentur^ Z'i''quot;/’ qua iuftitia iuftificentur: amp;: cam iuliitid quâ Spiritus Dei in nobis inthoauit no cau-fa, fed teftemelfed’cimus eius iuliitiç qua vnafreti coram Deo comparemus, amp;nbsp;vium æternam ad nos vt ChrilH cobæredts iure h quidemfed gratispertinere contendinius^'. Iuftitiaautéhçc , fifpeâ:emus,cui proprx inbæreat, vnius Chrifti perfona includir tur.Sed quoniam is nobis datus eft vt quif quis eumperfide ampleólitur,fiat dus par ticeps in vitam æternam, quoniam fadius eft nobis à Deo pâtre fapientia,iuftitia,fan lt;ftificatio,rcdemptio ‘ ,idcirco noftra etiam

Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.CA PVT Ilir.

eft per imputationc,amp; in ea vnà,vtppte qu^ fola fit p£rfeda,piorfusacquiefcimus.

XIX. Qnorfum nobis vtilia Tint bonaopcraa-' pud Deum amp;nbsp;apud homines.

Ex iftis facile cognofei po teft,quam fint - impudentes quicunque caluranianturbona opera à nobis vitupéra ri, quum è contrario nulfi rei æquè ftudcamuS âtquC huic vni, vt dcmonftremusquænamverè bona fint ope ra,amp; ex quo fonte promane t, ne miferi mor J talesfibiipfisimponat.Quamuisautcmne-qu£infoliclu,nequcvllaprorfusex parte ni-tamur bonis opcribus ,quû quçritur quo iure feu titulojVt loquuntur,vita æterna nobis obtingat quot;nbsp;: quanuis,inquam,in vno Chrifto acquiefcamus, tarnen agnofeimus rege-O.I.4.4 nerjtionis noftræ frutftus nobis multas ac magnas vtili ta tes afferre., nbsp;nbsp;Primuna enim

hac. ratione folemus proximos noftros ycl Chrifto lucrifaccre,vel inC'hrifto retincre: ipfofqueadco Chrifti iuratos hoftes coginf J gloriam Deo tribuere . Secundb^bonis ope nbus certiores fimus noftræ falutis, non tan quamcaufisjVtpaulbantcdixijfed tanquam teftibus

c A P V T un, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3

tt -ioîis: âffcâ:is çauflæ inftrumcntalis Pgt;'. '-‘Jn aàipilcimur falutcm fidei vidclp r eft a nobis antcà demonftratum. , b . «.rumcaufa cftûur teftetur Deus fe fr ■nuinvnicuiqucfecundumipfius oplt;? r -■ cur Abraham dicatur ctiam ex operir nbsp;nbsp;'■

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■, I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I l Mutth. 1().

'•‘SUiitihcatus' .Neoucenimhæc itaacciri'^ pienda funt,quafi opéra noftra frut caufla l'tOiLi æ laiuris vd infolidum, vel aliqua ex parte\(nain tertc fi itacfiet,nonfatis fir- , mum eilet noilræfalutis fundamentum) vel qj.ifi ex operibus nollris pofsimus corain pco lufti cenleri fed quoniam bona no- f ftra cpera funt cffcdfa,cx quibus fides no-fc-a inteiiigitur fides,inquam, 3pprehcn-clens Itfum Chriftura,veram amp;vnicam iu-fiitiam noftram,fieut anteà diximus. . nbsp;nbsp;,

T ert .6 J neceire efi vt fa.teamur quandara cJr ■fe cognationem aquæ amp;nbsp;eius (caturjghi^SjCy q ua promanat. Quoniam igiturregçiji^a-tionôftra,quandiu in hoc mundo vcrfamfir, nunquâ tuadit in fummû gradû, 6c fupereli in nobis pM'pctuum illudSpiritus 6c cai'nis certamen ƒ quoniam, inquam, adhuc rcû-

«4 C A PVT Ilir.

'dcnt denfiffimæ tenebræ in noftra intelligé , tia\amp;: maxima aducdus Deum répugnance Vcfficitur’fore vt fi fûmoiure inquireret

Dctis in ipiaquoque prçftantiffimahominû bpcfa,nihil'aliudpoffitdeiis côftitui quàm meras efle’donorum Dei pollutiones,qu£m . admodum f^piffimc accidit,vt riuus alioqui clams Selimpidus inficiatur cloacçfordibus per quas decurrit. Hec igitur caufa eft cur ex-clamet Dauid, Non iuftificabitur in tuo con fpedu vllus viuens “ : Si Paulus hac querela effundar, Non facio bonu quod volo,fcd fa cio malum quodnolo\ Mcmiferum, quis ■ me libefabit ex hoc corpore mortisîHâc for rnulâiudiciide optimisetiânoftris operib’ nobis fanótifemi Dei piefcribût,tantû abeft vt Menti nömènvfurpêt,quod fane nunquä ih'Ecdléfia Dei if repfiflet, ft fatis expéfa ftiif fet veteribus Latin is ThcolOgiseius vocabu li propria ftgnificdtio.Na quod adGræcos at tinet,quaviis hoc illis perpetuum fuit,Theo-logiç fótes perturbare humanæ philofophiç luto, quæ res effecit, vt fuum illud * plus æquo femper extule rint, tarnen nulla

CAP VT nil.

apud eosyoccm inuenioquægloriofoMeri ti nomini latis refpondeat. Hoc tarnen profite mur, tantam efie Dei nofti i bonitatem, vt,quoniam adoptiuos fuos filios non in ip-fis, led in vnico fuo filio charifsimo lefu Chriftoconfidcrat, cum quo videlicet con-iundi funt ardifsimo illo Fidei vinculo ; ne-queinæftimandisfuorum donorum fiudi-bus rationem habet eius pollutionis quç à noftræ carnis imbecillitate promanat,led pu rifsimi illius fontis à quo profiuut,id efi Spiritus Chrifti in omnibus credentibus effica-cis, vt peccato mortui ,iuftitiç viuant : tantam, inquarn , efie Dei noftri bonitatem vt idcirco opera noftra quanuis imperfedifsi-ma, tarnen non modo non improbet, fed e-tiaeovfquc probet, vt mercede dignetur”, turn in hac vita turn etiam in futura, ficut in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

talentorum fimilitudinc declarator mini-’ '’V * me îd quid: m quail nçc mcrces operibus no ftrisdebeatur’,iedpromenfu3 sratia mi- c.« lericordia; licut Deusinipla ctiam Lcgetc-ftatur, fefe nimirum pro fua mifericordia, non autem ex iure quodamdebito ,b£nefa_ “

B.i.

SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T nil.

durum iis à quibus diligitur,quique manda-taipfiusobferuant'’.

Quarto, quum bona opera fint Fidei no-ftræ telbmonia, confequitur etiam inde petendam aliqua ex parte teibficationem çter-næ noftræ eledionis,quoniam Eledionem neceffarib confequitur fides Chriftum ap-préhendens,perquemiuftificati amp;nbsp;fandifi-cati,fruamuf‘ea gloria cui deftinatifumus an-».teiadamundifundamenta’. Eftautemhec dod'rinaeôaccuratius obferuanda quo ma-gis {blet à mundo negligi, quafi nimirum do dvina de particulari eledione vel fit curiofa, Vel comprehendi non pofsit, quum c côtra-rio Fides nihil fit aliud qua illud quocertio-res fi mus,vitam eterna ad nos pcrtinere,quo niam ante iada mundi fundamenta fumus à Deo tante huic fal uti ac gloriæ per Chriftum pofsidend^ deftinati. Itaque quicquid an-tea de fide amp;nbsp;eins elïedis dilferuimus, inuti-leforet-nifi hçc dodrinadeçternaeledione fubfternatur, tanqua vnicû totius Chri-ftianac fiducia: fundamentum.

Quotics

C A P V T mi.

Quoties igitur Satan nobis litcm mo-uet de noftra particulari elcótione,non eft eins controuerfiæ explicatio ftatim fcrutan-da in ætcrno Dci confili.o , cuius niaiefta-tem non polsinius iuftinei'c: fed c contrario initium taciendcini cft ab infimo gi’adu, nempeà fandificationc quam in nobis in-choatani re ipfa fentimus, vt altius inde confeendamus. Quum cnimnoftra fandi-ficatio , ex qua promanant boni motus amp;nbsp;bonæ adioncs de quibus an tea diximus, fit certLim Fidei, aut potius Chrifti in nobis per Fidem habitantis,cffedum ' quicun-que Chrifto eft vnitus, neceftariô quoque fit efticacitervocatus,ac proindc faluti de-ftinatus : ncc falli pofsit Dei prouidentia, ac proinde nullus ex eledis perçât ' : ex bis confequitur , fandificationcm veluti pri_ mum elfe gradum à quo progredi incipia-mus ad declarationcm primariæ noftra: lalu-tis caul ç,id cft çternç illius ac gratuite noftre elcdionis/lu^ifquis enimdicit fc crcdcre,nc , que fccundû Spiritû viuit, feip! um vt meda-ecm coar^uit ‘. Tdcirco Petrus diligenter nos

È.ii.

lt;rs c A P V T iiir.

admohet vt noftram vocationcm amp;eledio-« nem bonis operibus fîrmamreddamus-,mi-‘•gt;o ' nimè id quidemquafiillænitantur operibus , noftris(quum Paulus contrarium afFinnet LiV/fcd quoniambona operacertô teftificantur noftf æ confcicntiæ lefum Chriftum habita-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re in nobis^ ac proinde nos perire non pof-

ih 's J P ^^ï^iJoniani eleâi fumus ad l'alutem.

XX, Remedium aducrfusTltimam camquegra-uifsimam tentationem, in qua quxriturarifi-miis ex Eleftorum numero.

pi æcer ilia de quibus iamanteadiximiis/u pereft Satanæ vltiina S)C omnium grauifsim a tentatioquanos impetat.Primùm enimeô-ftat vluucnire interdumvtChriftusEleôto rum quorundâ vocationcm multùm différât,atque adeô ad extremum vfque vitç mo-lt;• mentum ^quo fit vt ifti non fatis muniti vi-«4 “ dcantur præfidio ab illis Effedis petite quæ ‘ Pjulo antè commemorauimus, vt pote qui nunquam ilia fcnferint.Qui énim fenfifient eins caulæ cfFeda, quam nondum in fefe babci-cnt?

Deinde quoniam fàndifsimi etiam qui-

que

c A P V T un.

qucineas anguftias interdumrcdigunturvt effeâa de quibus diximus adaiodum langui-daacpenc nulla infcfe comperiant, Satan li-benter aiterutrumeis periuaferit,neinpe vel îd guod ipfi antea fidê eÛe exiftimabat, fidé non fuiire,fed inaneduntaxatfidei fimula-cbrum: vel ctiamfi antea crtdidorint, fidem taméfua ipforû culpa acnegligétiaarnifiire.

Quaercndum eft igiturdiligenter qua ra-tione pofsirnus banc. tentationem omnium grauilsiniâ fuperare, quauis de ea re iamnon nihil extremo articule fuperiore dixeritnus. Ac primùm quidem quod ad eos attinct quo mm tarda eft vocatio,fpes eorura tarnen iif-dem illis effed is niti debet. Quantumenim ad internum teftimonium fpedat, tarda vo-cationon impedit'quoininus illud perfonct' in eorum animis,amp; quidemfæpenumero cia riusacmagisfonoièquam miis qui mature' funt vocati,ficut ipfaexpefientia in Latrone iilocelebridcmonftrauit'.Qiiod fi quacritur de regenerationis effi. disitcfpondco præ ft â tifsima hæc efte opéraChrifti intrà'nos habi tantis, cordis côtrit ionem ex odio peccati ßc

E.ni.

•70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P V T un.

reuerêtia Dei proficifcenté, fiduciamquc in Chnftum amp;: cius inuocationem. Quifquis i-gitur in fefe percipit hos motus vel in ipfo mortis pundo,norit fe habcrc certa fideiiuç acproinde luæ quoque eledionisac falutis teftimonia.

Qui vcro funt in cas anguftias dctrufi,vt, quod optimis ctiâ ac Deo charifsimis homi-nibus con tingit,effeda ilia admodum langui da ac penè nulla in fe côpcriant diligêter ilta meditcntur, vt ex bac tentatione emergant.

PrimLim,quoniâEfFeda ilia quç duplicia elTe diximus,funtinfta rduarum anchoraru quibus vtrinque fuftincamur,quotics vna cx parte vacillabimus,ncceire fuerit nos in alteram parte eo fortius niti,tatifper dum vtrinque Hrmemur. Quid enim ? Quum Dauid ÔC Petrus tam turpiter clfent lapfi,an non in il-lis admodum languebant regenerationis amp;nbsp;fandificationis effeda? It à eft profedo, fed iidé illi in hac tétatione, quç ipfos profedo. ad defperationê folheitabat, incubuerunt alteri anchore,ncmpe teftiraonio quod Spiritus

.CAP VT nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7X

ritus fandus teftabatur ipforumlp!ritui,eos niinirum quanuis fœdilsimèlaptos,tamcn in numero filiorum Dei cenferi, ac proinde remifla illis effe pcccata.

Deinde etiâ li quis vtrinque vacillet tarnen non eft quod animum defpondeat. N c-que cnimadhoc vt Chrifti participes Ranuis requiritur perfeda Fides,led Fides veradun-taxat. Veraautem Fidcs efte non définit quæ admodum eft infirmaac dcbilis, adeb vt pe-nitus interdum fit 1 epulta.Itaque vcl 1 ola Fi-deifcintilla,acproinde etiamvel minimum^ Fidel in nob is efte dum, fi modo verum fit, amp;nbsp;ex vera Fidei fcaturigine promanet, ba-denus eft eft'icax , vt vere nos de no -ftra falute fecuros reddat. Quanuis c-nim nemo nifi interueniente Fide ferue-tur, lalus tarnen noftra propr;c non niti-turFidenoftra,fedeovnopotius e|uem ap-prehendimus per Fidcm ,nempe Icfu Cbri-fto. Tanta eft autem Fidei vis vt ,qiioniam Deus itapromifit ‘, vel minimum ipfius ve- nbsp;nbsp;f-

luti granum I, totum lefumC uriftum nobis

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F.iiii.

C A P V T ’IIII.

infinuet.Hoc tsmen conftat,quoplcniorcft Fides, eo maiorê ipfius vim elTe qua nos ma gis acmagiscum Chrifto copulet. Ac ftnc nîagnopere nos pudere debet quum nön mo do nihil promouemus,fedetiam refilimus. Non tame efficiturvióloïê fore Satanam',fi ii'odo res ipfa declarant nos ideo retro cefsif fe vt eo fortius poftea progrederemur, id e ft fj,quod generofis animis acciderc folet,hæc infamia vn tute in nobis non extinxerit, fed acueritpotius,amp;ex ipfa imbecillitate vires fumpferimus.

T ertió,quoties it à languebimus proftra-t i,propona mus'nobis ob oculos fandorum exempla qui non minus profundis gurgiti-, bus fuerunt immerfi quot;nbsp;,neque tame propter* ' ca deftitcrunt Deum inuocare, à quo etiam . flint exauditi, quoniamerant ex numero fi-liorum Dei, etiam fi grauifsimc peccaflent. Proponamus,inquam,nobis eiulmodi excm pla,non vr pergamus in peccatis,(id cnim il-li minime feccrunt poftquam funt à Domino cxpergcfadi)fedè contrario vteorum fi-dcmac refipifcentiamimitemur. Denique falfam

C A P V T . nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7î

falfam cfle Satanse conçlufionefn fciamus, quöties colligit falfam noftramfidem fuiflc ex eo quod certo tempore non appareant ip-fins effeda.Pcnnde cnim arguinentatur^ac fi quis colligerct nullum efl'e verum igné vbi-cunque nulla fiamma colluect j vel hyemc non viuere arbores, quoniâ nec folia nec fru âusedunt.

Quarto, confugicndum nobis eft ad verum amp;nbsp;ccrtum remedium,nempc ad firmita-tem æternæ noftræ Elçâionis ,quæ nititur immutabili Dei propofito. quot;V i autem huius tam certæ dedionis firmum teftimonium habeamus,eo etiam tempore quo nulla pene Fidei effeda in nobis comperiemus, memo-remusdies prïEteritos,l)auidcmimitati. Ità enimfiet profeótóvt tam multatamque a-perta teft imonia diuinæ ergà nos bencuolen tiæ inu?niamus,vt meritó dubitare non pof-fimus de patemo ipfius in nos affedu. Præ-terea comperiemus fupcrioribus tempori-bustot dmque illuftria Fidei ac proindec-tiamEledionisnoftræeffeda ftfe in nobis exeruifte,vt ne Satan quidem ipfc inficiari

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT nil.

pofsit nos co tempore fuiffeDco acceptoS) ac proinde veram hdem habuiflc,quum abl-que Fide nemo pofsit Deo veie placerc. Quod fl obiiciat Satan,turn quide nos fuilTe fide preditos,fed’ea amifl'a faâ:osDci hoftes: nos cotra intrépide refpôdeamusyfalfifsimâ elfe banc dodnnî.Sünt enim hæc duo axio-mata certifsima fine vlla cxceptione,Deum nunquammutare fententiam: amp;nbsp;,quicquid femel decrcuit,nece{fariôperfi ci. Addamus autem tertium quoque axioma,Fidé elfe Dei donum folis Eledis propriû ac peculiare. id autem ità elfe probatur ex eo quôd quifquis credit, Chrifto verè vnitur, ac proinde morî nunquam poteft.C^iæ quum ita fe habeant, necefle eft profedo vt fateamur donû ver^’ il bus Fideiquaiuftificamur,nunquâ à perfeue rantiç dono diuelli poire,quanuis interdû la-befadetur Fides ,ac proîde quoque perfcuc-rantiaquibufdâveluti interuallis interrûpa-tur. Quod enim de Petro teftatur Dominus , feproeorogalfene ipfius fides dcficeret,lo-cû habet in his omnibus qui,quod ad eledio ne amp;falutê attinet, pari funt cumPetro co-ditionc

CAP VT mi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

ditione : amp;nbsp;manifeftè déclarât quauis Petrus nonpeccarit ex Fide nequeex S.Spiritu,led ex came amp;nbsp;fanguine, co tame ipfo tepore Fide no fuifle penit’ ab co ablata ,ncc S.Spiritû penitus ci adcmptû,fed haclen'^ duntaxat vt tides in co ad tepus velut opprclfa lateret, Sc nihilominus ferae Spiritus adoptionis intrà cura delitcfccrct. Idem m Dauidc quoque ap paruit quûcfiet Prophetævoce velut exfó-no expergefactus. Neque enimtunc Dorai-. nusS.Spiritû ei reddidit quafiantea proiFus eripuiiret,veiura fopitas S.Spiritus vires in co cxcitauit. Alioqui non clamaliet Dauid, Spiritû tuû ne auferas à rae, fed potius dixif-fet,Spiritum fanttura tuû reft itue raihi quod ipfum tarnen ex fide diccre nunquara potuif let, fl penit’ fuilfet ßeto Spiritu deftitutus. I taque quod nonnuUi fæpe inculcant aduer-luseos qui in Fidci firaulachro Sc vrabra fi-bi placent, quique ex falfa perluafionc Fi-dei qua Sc tele Sc alios decipiunt'',pcccan-, dilicentiamampiunt,quafi iuftificari pof-fitaliquis quin firaullanóliftcetur.quodin-quanonnulliaducrluseiufmodimonftrain-culcant,peccatis cxciiii Fidcin ScS.Spiritum,

C A P V T HIT.

vel intelligendum eft dcepFidei graduquo peruenirc etiam poflunt rcprobi,eó vfque vi delicctjVt non modo in Ecclefia cenferi, fed

etiambonuinDeidonumguftare,nunquam autem concoqu’ereamp;eius participes re ipfa fieri pofsint '' quoniam hoe eft eledorü pro priüvel eatenus accipi edum eft vt intelliga m’,quodadefFelt;ftaquideSi frudus attinet,' ad tépus quodamodo tolli pofte fidêjfed itä vt fernen amp;nbsp;germe ipfum maneat, quod po-ftea iuo tépore erupat. His igitur pofitis fun damentisaffirmoeumquivel femel tota fua c'’rU'- vita fenferit certum vere Fidei teft imonium,’

equot;f.^°'fècurumcftedebcre de ea non modo permanente , fed etiam permanfura ad finem vfque ,tum quoque quum ea tempora iii ciderint quibus abeife penitus videatur.Nc-que enim infans recens natus idcirco non eft prgdit’anima rationis participe quod nullu cius vfunl experiaturmeque ebrium hominê dicimus rationed intelligentia fpoliatumje-tiam fi ncque mens neque pes in eo officiurn facitmeque vitalis omnisfacultas eumdefe-ruit quieftad tempus mortuo quam viuo fi-milior,

C A P V T IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77

milior,nonmodaex medicorum fentcntia, fed ex ipCius etiâ ægrotantis fenfu.Qmd igi-turêan proptèicaquifemel crediderint,impu i)è peccabùt? Vidco enim nônullos hoc modo infamare hanc doâxin^ de particulari e-lcâ:ione,quæ tarnen fi tollatur,quæ tandem dit noftra confolatio, quum Fides ea qua v-na iuftificarour non aliter in vniuerfales ,id eftpromifcuèquibufuis peccatoribus obla-taspromilsionesrefpiciat,quàmvt eas fibi figillatim fidelis applicet ? Refpondeat pro me Paulus, Filios Dei elfe qui Spiritu Deia-guntur, ac proinde non permanere in pecca-to quifunt à pcccatoliberati.Quifquis cnira eft iuftificatus per fide, idem eft quoque per Chrifti Spiritumfandificatus, ideoque pec-cato refiftit,etiam fi ad tempus interdum vi-deatur à Deo dereliâ:us,fiuepotius Deum deferuiife. Non eft igitur vox ilia eorum qui verè crediderunt : neque inhocprçcipitium nospertrahiî hæc dodrina,fcd hue potius adducit,vt quo pretiofiora funt Fidei effeda in nobis amp;nbsp;quo certiorafunt hçc arma adop pugnandumSatanaminifto tam periculofo

C A P V T 1 ÏIIÎ. certamine,eo maiore cura ac diligentia niu-murillaconfcruarc,idcftDco ac iuftitiçvi-uere, ex Spiritus fandi virtute quam accepi-mus,procerto noftræ adoptionis pignorc. Dcniquefciantifti qui hanc dodrinaoi op-pugnant,quafi aditum patefaciat ad peccâdi licentiam,fe non aliter id colligere quàmfi dicerét homines inftrui ad ablÜncndûà ci-

bo amp;nbsp;potUjVel ad otium inftitui, quum cer-turn elFe ac pre Fixum vitæ noftræ terminum affirmamus qui præteririnonpofsit. Ergo, vt paucis abfoluam, id apud nos vnufquif-que noftrum conftituat, falutem noftram pendere à decreto æterno illius qui Filium nobis,fiue nos Filio dédit,hoc nobis pro ccr tb aftirmäti, fore vt neminem perdat ex lis quos à pâtre accepit Omnino enim ne-ceflecftvt penes eum depofitafit falus no-ftra qui longe melius earn euftodire pofsit quàm nos ipfi. Neque tarnen ignoro multa in contrariam partem à nonnullis afferri, fed quæ facilefitdilucrc,ficutcopiofè demon-ftratum eft in libris de hoc ipfo argumen-to,noftra

CAP VT IJII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7;gt;

to,noftra memoria, confcriptis.

XX(. Q^ibus inftrumcntisVtaturSpiritusfan-Aus vt Fidcm erect in EleAorum cordibus.

- Antea demonftratum eft à nobis Spiri-ritum fanâum eum efte qui in nobis creet Fidem,vcrum illud inftnimentum quo Chri ftus apprchenditur,vt ex eo hauriamus quic-lt;juid ad nos iuftificandos ac feruandos re-quiritur. Nunc autem confequitur vt do-ceamus quibus inftrumentis ad cam rem v-tatur Spiritus fandus,amp; quatenus cis vta-tur. Binafunt igitur hæc inftrumenta ,nem-pe V erbum amp;Sacramenta,dc quibus figilla-timdiftercmus.

XX[I. Quid intclligatur Verbi Dei appcllatio-ne,amp;deduabuseiuspartibus, Lege nimirum amp;nbsp;Euangelio.

Verbi nomine hoc in loco ( nam alio-qui feimus ità ctiam vocari æternum Dei Filium ) intelligimus vtriufqucTcftamcnti libros Canonicos quos vocant,nimirum à Deo ipfo didatos’.idque diuidim’ in duas pri marias fiue partes,fiuefpecies, Legem vide-

ga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT Tin.

licet amp;: Euangel ium.Cætera cnim funt ad alteram ha rum fpecierum reuocanda.

Legem vocamus( quoties quidem accipi-tur pro altera Verbi parte quæ ab Euangelio diftinguitur )dodrinam cuius fernen eit na-tuialiter cordibus noftrisinfitum,quanuis ca fit poftca,luculentioris certioris expli-cationis cauifa, à Deo ipfo inferipta duabus tabulis,amp;: decern mandatis comprehenfa, in quibus obedientiam illam ac perfedam iufti tiamdefcribit,quamamp; ipfius Maieftati proximis noftris deb emusadque addita con , ditione altera ex his duabus * : nempe,vcl vi-’ tÇ eternç, fi perfedè Legem præftiterimus; /«.«.A.IO yelæternæ mortis fi vel minimum eius api-cem neglexerimus.Euangelium autem,id eft fclicifsimum nuntium,appellamus doôlrina I nbsp;nonquç fitnobifeumnata, fed quæ capturn

omnem hominis fuperat*,éftque nobis ècç lo patefada, in qua nobis teftatur'Deus fc »• « ’ veile gi'atis nos feruare in vnico Filio fuo fi modoeum per fidtm ampledamur vt vni-cam noftramfapientiam,iuftitiam,fandifi-

I. cationem 3c redemptionem : qua, inquam, dû-

C A P V T IITL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8i

dodrina Dominus ea omnia nobis déclarât, amp;nbsp;itàquidemvt nos fimul per earn renouct quàm cfFicacifsimCjVtoblata nobis beneficia ampledamur.

XXni. Q^iid inter fc commune habeant Lex amp;nbsp;Euangelium,amp;rurfus qutbus in rebus différant.

Siint autem ea quæ mododiximus fum-moperc obferuanda. Hoc enim verè poffu-mus affirmare,ignorationcmdifferêtiæ Legis amp;nbsp;Euangelii,plurimismaximifqucerro-ribus occafioncm prebuiiTe ,qu;bus hodie Chriftiana religio perturbatur. Nam quod ad Lege attinet; plerique homines, iufto Dci iudicioexcçcati,nunquam animaduerterunt cui maledidioni Lex ipfa nos fubiieiat quorfum inftituta fit à DeoiEuangeliû autem nihil aliud efle crediderunt quàm alteram quandam Legem pcrfcCtiorcm; ex quo errore poftea nata eft diftinéfio ilia inter Præceptum amp;: Confilium,adeô vt paulatim beneficiumChrifti fuerit penitus apudple-rofque oblitcratum. Sunt igitur ifta longe accuratius nobis expendenda. Ac primùm quidem hoc inter fe commune habent Lex

F.i.

8a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T nil.

amp; Euangelium,quó(lvnus illevcrusDeus' Htûx., amp;nbsp;fui feinper hums Scillius fitau-dor ; quo fit vt minime exiftimandum fit Legem ab Euangclio aboleri quod ad fub-ftantiam fiue rem iplam at tine t, fed è con-’’ trario ftabiliri.ficut mox oftêdcmus ''. Nam lt;•. 10.4.4

amp; Lex amp;nbsp;Euangelium vnum eundemque Deum,amp;:,fi remipfam fpedes',vnamean-démque iuftitiam nobis proponunt,earn videlicet quæ pofita eft in perfedo Dei 5c pioximi amove. Sed difcrimen magnum eft in iis quæ fubiiciemus,acprefertim in eius obtinendæ iuftit i ç ratione.

Pvimùm enim, vt pauloantc attigimus. Lex innata eft homini, cuius nimirum cordi

Deus ab initio inlculpfit eius cognitione**. Nam quod multo póft tempore Dominus illam tulit duabus tabulis perfcriptam,non idcofadum eftquafi noua lex aliqua ferre-tLir,fed vt inftauraretur vetus ilia legis co-gnitioquam natiuailla labes fenfim in ho-mimbus abolebat Euangelium veró do-dvina eft naturam ipfam tvanfeendens, de qua ne fulpicariquidem vnquampotuerunt ho-

CAP VT. HIJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j^

homines,adeó vt nunc quoque illam appro-bare non pofsint abfque peciiliari Dei do-no Patefccit autem cam Dominus primumVoM.e. omnium Adamo paulopoft eius peccatum,rf-gt;T ’ ficut récitât Mof es-: deinde Patnarchis amp;nbsp;« Prophetis, eaqua libuit menfura donee tandem lefumChriftu re ipfa nobisexhibuit'’. Is verb nobis plenifsimèannuntiauit impie-uitquevniuerfumEuangelium',quod nunc quoque patefacit Scadfinem vfque feculo-rum patef3ciet,prædicatione quam inEccle-fiafuainftituit'.

Secundo, Lex nobis maieftatem iufti- m-u.:». tiam Dei veluti nudam proponit, idcoque^'^s-nosperterrefacit atqueadcô occidit’”.Euan_^/’^^^ gelium autem eandem quidem nobis in Dco luftitiam proponit/ed quæ fit nobis per mi-fericordiam in Chrifto exhibitam pacata”, ficut copiofius oftendimus articulo tertii ca pitis vicefimo lexto.

Tertio,Lex iubet vt in nobis quæramus cam iuftitiamquamdcfcribit,quæ nimirum in perfeôla mandatorum impletione pofita elV.idcóquc nobis exitiumnoftrum ob ocu-

P.ii.

84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T Ilir.

los ponit’. Euangelium autem nobis indi-’ cat vbi tandem nancifei quod alioqui non' habcmus,amp; vbi inuenerimus,quomodoeo-potiri pofsimus : ideoque nos à Legis exe-, cratione libérât . Denique Lex pronuntiat nos Felices, fi plene earn prçRitcrimus: E-

y.b, uangelium vero ialutcm promitiit fi credi-derimus , ideft fi per Fidem apprehenderi-mus Cbriftum, in quo multo etiam plura in-Funt,quam nobis defint.Cçtcrum hoc amp;nbsp;illud,nempe,præftare quod Lex iubetiôc, per Fidem amplediquç nobis inlefuChri-ito ofleruntur, nobis, vt quidem corrupti j fumus, non modo dilFicilhmum eft, veiùm

1 etiam prorfus ’,quó fit vt quartum pretcrea legis amp;nbsp;Euangclii diicrimen fit iie-'„.y cefl'arioadiiciendum.

Quartum igitur diferimen Legis amp;nbsp;E-uangelii in eo pofitum eft,quod Lex hac-tenusin nobis per fe eft eftieax quod mor-bum noftrum nobis indicat, atque etiam exafperat : minime id quidem fua culpa,(eft cnim bona amp;nbsp;fandla, )fed ideo potius quod natura noftra, vt eft corrupta,quó magis rc-daimntur Q

darguitur^cô magis pcccandi cupiditate ex-æftuat,ficut fuo ipfius exemplo probat Ah poftolusC: Euangelium veio præterquàm quod nobis certumrtmediuin proponit ad-uerfus Legis execrationcm , hoc habçt pe-culiarc,ficut mox oftendemus,quódadiun-dam habet efficaciam illam Spiritus fandi, à quo vt fuo loco diximus,regcneran'»ur ac iminutamur,quando videlicet in nobis Fi-dem créât,vnicum illud inftrumentum quo beneficium oblatum apprehendatur^. age planius etiam hoc explicemus de Lite -ra ÔC Spiritu, quod peruerfifsime interprétât! fiant nonnulli. Euangelium igitur di-co.non efle Literam, id eft mortuam dun-taXat dodrinam quæ nude ac fimpliciter in fcriptis proponat, non dico que facienda fint ,(hoc enim eft Lcgis officium ) fed que credendafint,falutcm videlicet in lefu Ch'rifto gratis, promitti credentibusifed cf-fe Spiritum,ideft, potens illud amp;nbsp;cfficax Spi ritus fandi organon',quo nimirum is via-^.^j,,,^ tur vt nobis vires ingenerct iis ipfis bus credendi quse in Euangelio traduntur,

F.iii.

Sd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P VT HIT.

id eft g ratuitam in Chrifto lefu falutem am-pledendi,ade0quidemvt Lex ipfaquænos in nobis condemnat 80 occidit,nos in Chrifto per Fldem apprehenfo iuftificet ac fer-net “. Hæc porro caufla eft cur antea affirma-rim Legem ScEuangeliuminter fe nondifsi-dereqiiodattinetad ipfamiuftitiamqua in-dutos efle nos oportet vt à Deorecipia-mur,amp;vitæ æternæ participes fiamus:fed porius in eius confeqiiendæ iuftitiæ ratio-ne. Lex enim earn meritb quærit in nobis, quoniam non refpicit quid præftare pofsi-mus fed quid præftare debeamus*,propte-J, rca quod Homo fua vnius culpa co recidit vt non fit foluendo, ac proinde ex eo quod folucre non poteft minime abfoluitur. Ex eo verb confequitur nullam iniuriam nobis fieri à Lege, ne turn quidem quum à nobis exigit quod noftra culpa prcftarc non poflu-mus. Euangelium autem lus iftud acerbif-fimum veluti melle quodam Mifcricordiæ temperanSjita tarnen vt de fummaDei lufti-tia nihil detrahatur, fideiuflbrem ilium nobis demonftrat qui non modo exprefsis ver-

C A P V T IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

bis fideiu{rit,fcd etiamnoftronominequic quid debebamus ad extremum vfque qua-drantem cxoluit^, adeô vt illud ipfum Lcgis ixfiCojiKÿJOf quod nos in nobifipfis percellebat ƒ»ƒƒ ” ac plane deiiciebat,nos inlefuChrifto pror fus crigatac confirmet.Qiium enim vitaæ-terna iis debeatur qui legi perfekte fatisfe-ccrunt, amp;nbsp;Cbriftus lefusomnem iuftitiam impleuerit in eorum gratiamqui perFidera ipfum ampled£rétur’^,efficitur profeâ:ô,ex ïpfo etiam Lcgis rigore fieri non pofle vt a falute excidant quicunque per Fidem funt pWïpp.j. vnum fadi cum Chrifto,

XXIIir. Quorfum vtatur Lcgis prçdicaiione Spiritus fanftus.

Ex bis quæ diximus de Lcgis Euan-gelii diferimine facile eft intelligcre quor-îumamp;in quem finemSpiritus fandus,vtatur vtriufque annuntiatione in Ecclefia.Nc-que enim dubium quin hæc duo ad cum finem dirigat cui iunt dcftinata.Qwniam i-gitur, quandiu natiua ilia corruptio in no-bis dominatur,it à cçci fumus vt ipfamquo-F.iiii.

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT ini.

que ignorantiam noftram ignoremus *, nc-w ?!■»« quedefinamus extinguerequantulafcunque illas cognitionis fcmtillas in nobis reliótas fc vt efTemus ’ofwïreAó^iTï/^jadec) vtdecopotilsi-

R«.14gt;.ZC. nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

thamp;' mum ncbis placeamus in quo maxime nos * ’ oportuit nobis ipfis difpliccre:nccefle eft in priinis vt Deus ille fumme bonus ac mifeii-cors , nos ed adducat vt pcnitus intelliga-mus quatis quàm certis in malis vcrleinur. Id verb nulla meliore ratione præftaii po -teft quàm ft nobis velut indice commôftra-rit qualesefte nos neceftario oportcat,que-admodum ater color optime cognofcitur ft t cumalbo confcratur'.Hæc igitur caufta eft oV'c .T cur Deus initiumfaciat à Lcgis predicatio-ne,in qua vna videlicet animaduertere nobis liceat quid debeamus,neque tarnen vl-la ex parte exolucre pofsimus : ac proinde quàm propeabftmus ab exitio, nift nobis a-liunde -fubftdium aliquod firmifsimum ac certifsimum affuerit.Idautcmquamftt ne-ceflarium vniuerfalis ille ftupor fatis déclarât quoMundus iampridem tenetur.Quum enim Lex non fit poftta vt nos luftifi-

cet,

CAP VT mi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

cct, quoniam alioqui Chriftus fruftra effet mortuus‘',fed è contrario vt nos con-G^/i^.,, demnet amp;nbsp;apertum damnationis gurgitem nobis ob oculos ponat, denique vt corn -monftrata nobis noftra luperbia amp;nbsp;noftris peccatis ordine difpofitis manifeftaque i-ra Dei propofita', nos penitus conterat: eo tarnen infaniæ redadi funt iain pridem niiferi mortales , vt pro eo quod cos opor. tuerat in vno ChriftopcrFidem reniedium quærereaducrfusea omnia de quibus meri-topoflunt coram Dei tribunali coargui,non modo petant falutem ex eo quod ipl'os condamnât, id eft ex fuis opcribus,alii in foli-dum, alii quadam ex parte : fed etiam vitro nouis legibus quotidie confcientiasfuas ad-ftringant,quafi nimirum Lex ilia Dei abfo-lutifsima condemnandis eis non lufficiat Id vero qui faciunt, non minus certc in - - • ! laniunt quam captiuus quifpiam qui pa-';^*;^-tcntibus carceris ianuis ,non aliter libera-ri fe pofte exiftimaret, quam ft vitro fe -fe in intimum carcerem coniiceret,amp; pro liberaiione propoftta aróliores fibi com-

9Ö C A P V T un.

pedcs inducret. Ergo , vt paucis abfoluam, hic primus eft vfus prædicationis Legis,vt nobis patefiant noftra innumerabilia vitia, quibus cognitis incipiamus nobifipfis dif-plicere, Sgt;c ad gradum ilium primum refipi-Icentiæ pcrueniamus,nempe cordis contri-tionem,quam poftea confequaturplena amp;nbsp;apcrta coràm Domino confefsio. Neque cnim vnquam ad medicum accedet qui fe optime valere fibi perfualit:funtque omniû i hominum ineptifsimi ad lueem îalutis admit tendam,quicunque fe fatis efte perfpi-• caccs fibi perluaferunt, quoniam videlicet non intelligunt quantis in tenebrisfintna-ti,vnde tantum abeft vt emeifei'in^vt con trà nunquam deftiterint ex tenebiis in tene-,, x- bras fefe feientes ac prudentes coniieere^.

XXV. De altéra Verbi Del parte quæ Euange-; nbsp;nbsp;nbsp;*■ liiimdicitur,Cuius fit auéloritatis, quamobre,

' ' quomodo,amp;iu quemfiuem faiptum.

Lcgi fuccedit Euangelium, cuius vfus 5C necefsitas optime intclligitur ex iis quæ fub-iieiemus.

Primùm omnium ficutynus cftfema* | tor,

CAP VT lm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

tor *, îta etiam vna eft falutis doârina quæ Euangclium dicitur'', ideft felix amp;nbsp;optatus nunciuSjà Chnfto' eius Apoûolis plenè tu/’ declaratus mundo,atque adcô fumma fide-/’’ velut in publicas tabulas relatusab Euange-liftiSjVt fraudibus amp;nbsp;aftutiis Satanæ obuiam ‘‘'’-'f-iretur'. Is enim alioqui multb facilius miferis mortalibus fomnia propofuiflet fpe ^;c,r ciofo tarnen Euangelii nomine adornata : quod ipfum facere non deftitit,iufto iudicio Deihominibusirati,vtpote qui Temper fuo/.^' ’’ jnore tenebras Luci antepofuerint. Porro verô nos quum dicimus integram Euangeli-cam doâ:rinam ab Apoftolis Sc Euangeli-ftis fuiffe perfcriptam,hæc triavolumus fi-gnificare.

Primùm , quod attinet ad ipfius do-drinæfubftantiam,eos nihil penitusde fuo admifeuifTe ^,fed fimplicifsimè paruiffe buic ƒ Dei verbo®, Docetc eos lcruare quæcun-que vobis prçcepijficut conftat ex ipfius Pau li verbis*.

Deinde, nihil penitus ab illis eiTe præ-termifTum eorum quç ad falutem rcquirun- ' =j

9î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT ini.

tur.Nam alioqui perfidiofi fuiflentjquod ncfarium eftdc illis cogitaie,amp; quam in ea i refucrinc rcligiofi,ex Pauli'Petr/' tcfti-'■■■7 monio liquere poteft. Itaque Hieronymus

de hac ipfa re Icribens', line authorita-te fcripturarum , inquitjgarrulitas non ba-ip,ß.i.a, bet Fidê. Et Auguftinus multb etia expre-fsius” jQ^üjinquit,Dominus lelus multare gt;raa. ccrit,non omniea Icripta funt,ficut idem ipfe fanäus Euangelifta teftatur , multa lefum Chriftûôc fecide Ötdixifle quæ fcriptanon funt. Eleda funt autem quæ fcriberentur, quæfaluticredentium fufficere videbantur.

Tertium eft,ita eos fcripfifle quæ fcri-plerunt vt omnium etiam bominum craf-iifsuniamp;imp ritifsirai, inde pofsint pcrci-pere,ni{i per eos Ibeterit^quicquidipforum laluti fuffivit”. Nam , obfecro, cur alioqui x6-gt;7 nbsp;Icriptum cft Euangelium ea lingua quæ tunc

, j.^^quot;,4i,pofret a quibuluis intelligi°,ôc eodicendi geilere quod maxime vifum eft vulgare ac po pulare ?îdcô teftatur Paulus fiopertum eft Euangelium, iis efte opertum qui pcreunf, quorum fenfum excæcauit Deus buius fe-culi

C A P V T un. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93

culi,ideft incredulis. Sed amp;nbsp;ipfa expcricntia omnium tcmporum fatis demonftiat à Dco quot;nbsp;‘ norifuifle vocatos doôlifsimos Sgt;c fapi.'ntil-fimos quofque fed è contrario plçrofque maxime rudes ', tantum abeftvt dodrinanr^? luamvoluerit obfcurare ne quibufuis pâte-y ret.Quod quû ita fe habeat, duas conclufio-neshinccolligimus,ad id de quoagitur maxime pertinentes.

Vna cft,Euangelii nomine nihil corum eenferi oportere quæ homines fcripto Dei verbo idelldodrinæ in vtriufqucT eRaméti libris côprehenfæ,adiecerunt. Sunt cnim ea omnia potius merefuperftitiones amp;nbsp;profa- j-nationcs veri amp;nbsp;vnici Èuâgelii, ficut Paulus teftatus eft.^Sed amp;nbsp;Hieronymus hac de re lo-quens,Quodde fcripturis,inquit,non habet authoritatem,eadem facilitate contemnitur « quaprobatur'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mquot;*“

Altera conclufio eft,eos efle vere Antichri •lt; nbsp;nbsp;’’

ftos amp;inftrumeta Satanç“,qui veriti nc ipfo-rû fraudes patefiat, clamitât certis demûho-minibus fas effe facra Scriptura legere,ac pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

inde nefarium elfe facros libros inquot;'vulgata^Jp’,,.,.

9

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT UIL

idiomata transferre quæ ab ipfismulicrculis intelligi pofsint.

XXVi. Ad Euangeliumpcrtinere aliquaetiam cx parte libres qui veteris Teftamenti dicun-tur.

Prætcrea tantum abeft vt Euangelium vo cemusex vulgi more,certasduntaxat parti-culas temere amp;nbsp;plerunque fine iudicio ex quatuör EuangclilHs autApoftolorum epi-ftolisdeccrptasjvt ccótrariononipfos modo noui Teftamenti libros eo nomine figni-f cemus,fcdetiam quiequid de lefuChrifto predidum eft in veteris Teftamenti volu-mine “. Euangelium eniiTijVt iam antea dixi-j^.ii.’^muSjVnicumilludeftperquod Deus à con-M-ifssdito mundo feruauit cledos fuos % ideó-que itatim polt ‘ Adam peccatum cæpit in mundo promulgari ficut teftatur Mofes ' quanuis longo póft tempore fuerit re ipfa mundo per ipfum lefum Christ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolos^ Itaque vt paucis ab

foluam, Euangelium vocamus, optatum il-lud teftimonium quo Deus pro lua fingula-riSeInfinitabonitate iam inde amundiini-tio teftatus eft Ecclcfiæ fuæ fore vt qui

Chrifturn

CAP VT UIL

Chriftumper fidetn ampleâierentur, fièrent in ipfovitææternç participes'.

XXVII. Quæ fitlacræ Scripturæauâoritas, amp;nbsp;11 quamobiemdebcatinomniavuleata idioma-?atransfcrri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°

Quum affirmamus Euangelium,ità vt cft

àDeo in tabulas relatum Ecclefiæcaufa, v-nicum efle ordinarium inftrumentum quo Deus vtatur ad feruandos homines quot;, quo fit vt vocetur Verbum vite'’ amp;nbsp;reconciliatio- ,, \ nis^noritnbuimus banc virtutemfyllabis, j vel atramento, neque chartulis è collo fuf-pti/, penfis , aut certorum vcrborum recitatio- * ni, neque voluminibus prcciolè compatis Sic multo thureadhibito confecratis. Abfit enim vt eiufmodi fortilegia facrilegia cô probemus.Sed primo loco viam omnem oc-cludimus fanaticis omnibus reuelationibus quibus iampridem Diabolus conlueuit homines ludificari. Deinde hæc tribuimus E-uangehonteannuntiato amp;exphcato,vtge-nuinuseiusfenfus polfit percipianimo infculpi,vbiverosrefipifcentiç fi'uâ:uscdat perEidem'.Id enim aperte docent Apofto “'• li,quos quum rnitteret Chriftus nequaquâ

lt;lt;.19.10

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-CA PVT nil.

vfusefthis verbis, Ite, recitate Euangelium incognita lingua,amp; adorate librum in quo perfcriptum fuerit:fed his potius,ltc,annun-ciate Euangelium quibufuis mortalibus, vt ea præterrnittam quæ aduerfus Covinthios ex profclfô diflerit Paulus de præpoftero pe-regrinarum linguarum vfu in Ecclefia Dci^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abfque prophetia Sc interpretatione^.Enim-

verb quum fides fitexauditu%qui tandem credet aliquis quod nunquam cognouerit? quod peregr ina lingua cantatur, quomo-{ do percipi poterit ‘ ? Sed ÔC illud quæri po’s,«^'*- tcft,qui tandem poterunt mifcri homines in vcra doétrinaconfirmari,intêtationibus tarn variis Sc tammultisfulciri,aduerfusfal-, fas dodrinas muniri'', ni fl, Dauidis confi-liumfequuti',no0tes Sc dies confumant in p., ' meditando Dei verbo,Sc fcripturæ teftimo-. niis diligenter inter fe comparandis ? pro-Afc j.f.jjfedb ità fadtitare confueuerant Chrifiiani omnes, donee Deo nobis irato,Diabolus hanclucein nobis incogitantibus adimeret, Sedenfas illas tenebras itcrum inueheret.ld ita effe teftatur Petrus laudans fideliumdi-ligentiam

CAPVT Illi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 7

ligentiam co nomine quod prophetarum verbisattenderent”.Norat enim dictum il-, . iudChrilb,Pafce ouesmeas',intelligidepræ dicationeverbi, ficut Paulus ipfe explicauit, nbsp;nbsp;nbsp;* *

ôcreipfa comprobauitMntcreà tarnen mini mcvolumus vnicuique fas eflefacram fcri-;^gt;'‘j-*' pturam in Ecclefia doccre fiue interpretari, quum hoc munus ad cos propric pertinent qui rite funt ad earn funûiioncm vocati’,fi-cut infra c op io fi us die emus ,fcdlcgendam à quouis amp;nbsp;cognofeendam Scripn/ram dici-muSjhadenus vtingermana verbi explica-tione quae in Ecclcfia traditur feipfum confir met,8lt;:pfeudoprophetas dignolcere amp;lt;: caue-re pofsit.Sed ôc illud adiicimus,tantum abef-fe vt Icdtio facrarum literarum, adhibito co quodrequiritur .a fidis omnibus paftoribus, nempe vt cas fideliterinterpietentur', non, autem vtdeintegrb ChriftumolKrant^, vcl--^^^ lingua peregrina vociferentur tantum, in-quam,ab£ffe vt eares pariat difsidia Sc hære- quot;ƒƒ• '°' fes,vtc contrariocontendamusnulla aliara- ..c,', ,4, tione polfc ex hominum cordibus hærefes extirpari^Deniqucquifquisfacrorumlibro-’ii.X,/

çS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T un.

, rum ledione hominibus intcrdicit fciatfc-fe ornnem fpein certæ confolationisquot;' ac làlu-i.rïgjy tis^ illis adimere,

id. XXVIIL Quomodovtatur Spiritus fanftus, ^fht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prædicationc, ad fidem in

Eleftis gigncnda, indurandos rcprobos.

Qucmadmodum exterior prædicatioE-üangelii eft odor mortifer rebe 11ibus qui ad-. uerfus illam femetipfos obdurantntà odor eft viuificus filiis De? Jdvero non accidit i quafi vis ilia faluifica velipfis vocabulis jvd 7.«quot;’’^' ipfius verbi miniftris infit jfcd ideo potius quod Spiritus fanduSjde-cuius officio differ? , mus,bac externa prædicatione veluti canali * aç vehiculo quodam vtens, ad intimas vfquc [fu Î,'./.’ métis partes pénétrât,vt teftaturApoftolusquot;, vt,profua bonitate ac mifericordia^primùm a omniûreddatintclligétiâFiliorûDeicapacé cognofcédi myfteni falutis in Chrifto îcfu : ’•i'?- nbsp;nbsp;nbsp;Deinde etiam vt eorum iudicium inftauret

vt tâquam Dei fapiétiam approbét idipfum le tilus c arms habet pro ft ul tit ia ,.Præi-

ƒ g3t,adcô vt ardenti ftudio ampleélatur, amp;nbsp;fi-biapplicetrcmediumilludvnicûinlefuChri 'fto^oblatum,aduerfusdefperationé,inquanï

C A P V T IHR

necefle cflct incidere amp;nbsp;impelli per Legis prædicationemMtàigitur Spiritus fandus,' * ’6 per Euangelü prædicationeni, vulnus fanat quodprædicatio Legis aperuitamp;detcrius ef fecit ità ,inquam,Spiritus fandus per Euan geliiprædicationê in nobis créât Deidonû, cuius ca vis eft vt ftatini in lefu Chrifto appréhendât quicquidadfalutem rcquiritur,fi-cut antea demonftrauimus.

■ XXIX. Dealtcro fruâu prædicationis Legis qui cofequiturefficace Euagelii declarationc.

, Oftêdimus hoc elfe nô minimû effe du Iefu Chnftiï nobis habitât is, quod in nobiscrcet cormundû‘‘vtfciamus,'’veliinus,amp; faciamus quæDei funt,4dcft vt Deo placere libetcr ftu deamus,‘'pro eo quôdanteà eramus macipia peccati',hoftes Dei,^amp; ad omné bona cogita tionê prorPinepti^.Hçc vero cauffa eft cur,no ftra mutata côditione - prçdicatio Lecis aliter ƒ etiain nobisopcrctur,adeo vt quuantea nos x terreret,incipiat nos'’côfolari:quûque parata nobis côdcnationê oftéderet preeat nobis vt bonorû operû iter ingrediamur',ad quç vi-quot; ' »-delicet prçparatifumus, vt incis ambulemus

loo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T UIL

Deniquc vt,cum antcà nobis eflet durû amp;C intolerabileiugû,grata ôc lucunda nobis exi-ftat ':fi hoc vnum excipias quo magna in nobis triftitia rclinquitur ex eo quo propter reliquias Garnis contra Spiritum certantes, non polTumus Omni ex parte præftare « quodvolumus'quot;.NihiIominus tarnen quo-' niam fides quæ certum eft tcftimoniumSpi-» ritus Del clamantis in cordibus noftris \cer’ n'i- tô nobis affirmât maledielioncm Legis dele-tam cite fanguine lelu Chrifti qui cum per * fidemconiunólifumus’: eademfides cer-tiores nos facit fore vt tandem aliquandb Spi ritus fuperiorcuadat'’,ate]ue adeo vtmors i-pfanobis adeerta viéioriamaditumpatefa-ciat idcirco omnis ilia triftitia nullam in no M.5.i'-4bisdefperationcm gignit ,fed efficit potius vt eôardétius patrê illû cælefté inuoccmus,à quo Indies magisac magis conrmamur .ka MH-’S- fitvtquibufdamvelutgradibus vera in nobis conuerfio fiuc pœnitcntia,vel refipifeen tiapotiusperficiatur, vtpotequæ incipiat,fi cut (uo loco diximus, à ferio peccati fenfu (quetn

CAPVT Ilii. lot (quem vulgo contritionem appellant )amp; de -finat in veram emendationem hominis inte- / rioris ôc exterioris'.Quamobrem bine quo«--’!’’/ que colligimus cos quos ferió pœnitet, ne celTario fua peccata côfi ten apud eos quidera quorum intereft,M cft,quos priuatimoffede runt, veletiam apud Ecclefiæ coetum quum ità opus eft: arque etiam quoad eius fieri po teft illis fatifFacere,quoniamfi hæc abfint, fidam efle pœnitentiam confequitur. Ex-bis verb facile animaduerti poteft veram con fefsionem quæ à Deo conftituta elt non mo dó non repudiari à nobis,fed etiam vt nccef-fariam requiri: quanuis minime velimus con feientias torquere commantitia ilia Conk (-fionc auricular! ab hominibus exco^itata: amp;nbsp;quod ad Deumattinet,’nullam aliamfatifia-dionem agnofeamus quam vnicû îefu Chri-fti facrificium.

XW. De altcro inflrumcnto quo vtttur Spirt tusfancïusvtnoscfFiciat Icfu Chrifti participes, amp;nbsp;quibus dccauCts Dominus non acquie-ueritinnuda Sifimpliciprardicationc verbi. Diximus Sacramenta efle alterum illud p/;quot;;^, inftrumcntum quod adhibet Spiritus fan

G.üh

loi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT Jill.

vt nobis applicetquicquid ad falutcm noftramrequiritur.Quoniam autem vocabu cÄhL lo Sacramenti interdum fignificatur omne fi ’jX^^ ’ gnoru genus quç facris amp;fpiritualibus verbis fignificandis adhibenturndcirco eius vo cabuli fignificatio in primis acconiinodanda eft^diddequoagcreconftituimus.Illud igi-mL’Îâquot; turprimùm omniû fciainus oportet Deum nolhn, quü, pro funima fua mifericordia vti conftituerit mifera noftra natura ad bonita-tc amp;nbsp;patientiam fuam declarandani, noluifle nobis fimpliciter duntaxat feipfuin patefa-cere, amp;nbsp;viam nobis ad falutem quafi eminus commonftrare, quauis hac etiam in re vtatur incomprehenfibiliquadam dementia amp;nbsp;mi fericordiadû ad dedaranda nobis fuam vo-jpfQj.Q opeia-'^s^ po-^gt;ii'cu inftar nutricis veluti balbutitffed prç-«9 o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiifln jte bonu amp;demente fefe nobis

’ W-’-prçberet,ad Verbi prçdicatione adiicerevo luifle quofdam ritus ,quibus homines,ctiam maxime crafl'i rudes,excitarentur adeer-to fibi perfuadedum, Deum minime cum ho minibus ludere quum æternam vitam eis in morte

. C A P V T un

moite filü fui proponit.Ea enim vis eft ifto-ruin fiue fignorum fiue rituû,vt omnes fen* • . fus non aliter cogant Euangelii promiflioni-« bus a{fentiri,quamfi in rem ipfam præfen-tem addveerétur. N on dilfimili rationelt;n li-' beat incôprehenfam Dei bonitatem huma-nis quibuidam fimilitudinibus adumbrare, hune morem videmus in plerifque ludicum tribunalibus obtinere,vt quum rei cuiuf-piam vel dominium, vel polfefùonem alicui attribuerint,quafdam præterea cæremonias adhibeantquibus ille in polfeffionemmitta tur. Ità etiam in ciuilibus cótradibus,quan-uispublicustabellio teftium nominaadfcri-pferit,Slt;ipfiinftrumentofubfcripffcrit;folet taméciuitatisautprincipis figillum apponi, vt prorfus validû amp;nbsp;authenticû inftrumcntu babeatur,. Deus igitur nofter lâ inde ab ini- /(.•♦•m«. tio non cotentus Adamo fignificalfe gratia il laqua co nftitucrat Ecclefiâfuaferuarc infi-liofuo,adiecit facrificia,vt viuas vnici illius là crificii figuras, per quas videlicet Ecclefia tn fpefuturçredéptionis côfirmaretur^Deinde / Vero’quûhocipfûfœd,gratiçôcmifericordiç

G.iüi.

T04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T un.

cum Abrahamo rurfus fanciret, adiunxit cir-concifionis Sacramentû ' : ac demum etiam Mofis tcmporibus Agnum ilium Pafcha.’^, cum aliis cæremoniis penc infinitis, quæ to-tidcm erant imagines eorum quæ ChrilluS fuo tempore impleret,ficutApûftoluscopio le amp;luculéter inepîftola ad Hsebreos often -dit.Tandem autem quum adueniftet tempus à Deo conftitutumjefus Chriftüs omnes il-las futuri fui aduétus figuras aboleuit: fed ità vtquanuis veteres illas vmbras fuo fulgo-re difpulerit Zc mundum docucrit puriore quadam ratione, id eft, in Spiritu amp;nbsp;vcritatc J Deumcolcre-'mihilominus tarnen cralfaET il-liusamp; rudis noftræ naturæmaximahabue-rit rationem: atq ue ob cam caufam, quo me lius fidem noftram aleretac foueret, piuca quædam figna exteriora adiunxerit azterni verbiprædicationi. Namctfi Icfus Cbriftus nobis regnu æternû morte fuaiam acquifi-uit,taméquandiuinhocmûdohçremus-jion aliter illud pofsidemus quamfpe, amp;nbsp;expeóta-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^^ nccefle eft vt quotidie magis ac

magis cofirmemur,neanimû dcfpôdeamiis. ’J'*- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\XXÎ.

C A P V T HIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

XXXI. Dcfinitio Sacramcnti.

Ex iftis facile cft intelligere quid vocemus Sa cramentum in tota ifta tradatione : Certa nimirum figna, fiue certas notas, ac vifibilia teftinionia à Deo ipfo conftituta in perpetuum vfum Ecclefiæ in hoc mundo peregri-nantis-.amp;eius authoritate adiunda promil-fionibus Euangelii de gratuita lefu Chrifti fa lute,vt CO efficacius velut noflris extemis fen fibus de mon ft rar et quod nobis per verbum déclarât',Sc per Spiritum fanólum in cerdi-busnoftris efticit ,quum, falutem illam, quam fola fpe Sc fide in hoc mundo poflide-mus'',incordibusnoftris obfignaf ,præterca JXquot;,*.’* vtfacraScfolennis cærcmonia nobis quoti-diememoriam renouaret omnium officioru quibus prçftandis ipfius maieftati Sc pro-ximis noftris obftritftifumus'' ex foederis for nbsp;nbsp;nbsp;lt;1

mula,qua nimirum tenemur,eius Spiritus vir i n-tute freti', fortiter Sc conftanter âduerfus car

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n il’4«

nem,mundum Sathanam certarc, euii que 'r'quot;

’ nbsp;nbsp;ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’n' U' H'*

proDeönoftrocolere proximos noftros '7 '*/ propter eum,non aliter quam nosipfos dili-

io6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT un.

XXXII. Quod fit difcrimen inter veteris amp;no Ul fœdci is Sacrament».

Hæcdcfinitiovtriufque foederis Sacra-» mentis communis eft,in quibus tarnen hæc diferimina obferuanda funt. Primum, quod vetera lila eöftituta fûteacôditionevtChri ftum veturumcommonftrarent',acproindc vtinipfiusaduentu defincrenri:nouiautein /-i'sr-F fccJeris Sacramcntaadcófummationem vf-qucfrculi ftabilitafunt'.

Alterum diferime eft in fignis 6c ipfis ritl-«lt;■•124.27 bus multùm inter fe diuerlis,vtres ipfa de-«^»•'..owmonftrat''.

Tcrti6differuntnumero,ôcipfa,vtitàlo 7.^.7,» qnar,fignificandi menfura. Nam,vt prx-7,7m clarcinquit Auguftinus',pauciora baberaus Sacrameta quam vcteresdedfaciliora Sgt;i: vbe riorisfignificationisacproindemäioris effr caciæ ad fidem noftra confirmanda 6cpio-miftiones in cordibus noftris obfignandas.

Et hæc quidem funt diferimina Sacrameto ru veteris 6c noui foederis. Na alioqui vnus Hfó.i.x.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deus author eft vtrorûquclt;,6c idé om

nium

niû eft fcopus,nêpe Içfu Chrifti participatio ad vitâ æternâ,ficut teftatur Paulus®,amp; con- ,.c.rf firmat quoque difertè Auguftin ust. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sm

X X XIII. • QnibiisnotisvcraSacramcnta ab adulterinis diftineuantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hannem.

• /' nbsp;nbsp;nbsp;1 r* • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*

t^um ex ipla deiinitione liqueat Sacra- Ç- ftft éi-menta efle à Dco conftituta tanquam Euangelicsc dodrinæ qux in Ecclefia Dei annûciatur,ex eoconfequitur,vbi nullûeft Dei verbum,ibinullum vel fidei vel Sacra-mêtis locum relinqui'.Ex quorurfusduoef ficiuntur magnopere obferuanda.

Vnum, Cæretroniasomnes ac ritus ab hominibus excogitatos vt pars effent diuini cultus, tot idem effefacrilegia. Quemadmo-dum enim vnius Dei eft promittere, ità penes vnum ilium refidet authoritas figilli con ftituendi,amp;:fuispromiffionibus apponen-dft.Quicunque igitur eo proruperunt auda- f ciæ vt velnoua Sacramenta fabricarent, vel

iisquæ à Deo conftituta funtaliquidadiice rent vcl detraherent, crimine falfi tenentur, quo fitvtEcclefiæ noftræ in iis acquiefeat quæ Deus verbofuoconftituit.

loS ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT HIT.

A Itcrum, vbicunque verbum Dei non prædicatur in ipfa Sacrament orû adm ini ftra-tione, fedduntaxatrecitatur ,idque peregri-na amp;nbsp;incognita lingua,amp; infinitis bominum commentis atqueadeb blafphcmiis contami natum,ibihorrendam Sacramentorum Dei pollutionem interuenire, à qua fideles omîtes toto pedore neceffe eft abhorrere.

XX XI [ IT. Dciisqiiæcomunia funtvcrbo Sc , Sacramcntis.

Adilladequibus diximus adiicere etiam oportet tradatione,ex qua intelligaturquid interfe commune ôc quid proprium ac pecu-liare babeant verbum amp;nbsp;Sacramenta.

Primum igitur hoc eft vtrifquc commune,quod vtraque funt inftrumeta quibus vt i tur Spiritus fandus in eundcni finem,nempe vt nos m.igis ac magis cum Cbrifto vnum ef-ficiat, ex quo poftea falutem noftram hau-JT» 4 b.II. • riamus.

Secundô,quôd Spiritus fandus itâ vtitur prædicato verbo,amp; Sacramentis, taquam inftrumentisgratiæfiiç,ut nihilominus tarnen fuameffîcaciam in ilia inftrumenta non

tranffe-

»

CAP VT ,1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,op

tranffcrat,fcd cfficacicia amp;nbsp;virtus omnis ab eovnopromanet'’.

Tertio,quemadmodum anteddiximus verbi prædicationem nihil nos iuuare,nifi in primis ità nobis annucieturvt à nobis pof-111 inteliigi : deinde ,nifi quod per illud pro-ponitur amp;nbsp;offertur,idcftlefusChriftus,cuin omnibus luis donis perfidem applicetur au-ditorumcordibus:ità etiamde Sacramcntis fentiendumeft.Nifi enimadea percipienda fidemafferamus,ideft,vnicuin illud inftru-mentum per quod percipiamus quod nobis ipfa Sacramentaannûciant amp;nbsp;tefiantur, tantum abeft vtnobis ad falutemprofint,vtc cont ratio, quoniam ilia negligimus aut po-tius Chriftum in ipfis afpernamur ,condem-riationem in nobis ob lignent'. Intereà tarne nbsp;nbsp;,

ficut Euangelium femper eft fuapte natura d-ÎÂ. verbum vitæ falutis quanuisab incredu- î.rdïô.’ IS vertatur in odorem mortilerûiità etiambr^s'^ Sacramenta in lefe non dcfinunt veraefie Sa- » quot;quot;nbsp;'' cramenta,quanuisabindignis,aut teprobis etiam hominibus, veladminiftrentur vel per cipiätur .Nequecnim poteft hominum im-

naturam diuinæ ordinationis per-uertcrelt;

Quarto, quemadmodû præftantilTimum quoduis fernen frudum nô edit eo ipfo mO' mento quo feritur,fed necefle eft vt aliqua-diu in terra refideat : ità etiam inepte fecerit qui virtutem ócfrudum aut verbi aut Sacramentorum adilludtemporis momentumrc uocarit,quo prædicatur Verbum admini-fträtur Sacrameta,quum Seillius öciftorum frudus in eledorû animis eo demum tempo re fefe exerat quod eft à Deo conftitutum.

XXXV. Quid habcantpropriumamp;pcculia-ieSacramenta,eiusquidemfinis rcfpcélupro-pter quem à Deo funt conftituta.

Ethæc quidem præcipuè funt verbo amp;nbsp;Sacrametis communia,quibusnüc fubiicie-mus quid fit amp;nbsp;illi amp;nbsp;iftis proprium.

PrimLim,quoniam conftat Sacramenta ef veluti verbi appendices,quot; amp;nbsp;in eum vfum ij .»Im», adhiberi vtobfignetquodiam in nobisin-eft, nempe noftram cumlefu Chriftocom-niunionem,^ ex eo etiam liquet oportere vt inadultishominibusfimplicis verbi prædi-catio

• CAPVT ITTI.

catio antcgrediatur vna cu clara fidei pro-feflïone jantequam rite cuiquâ exibcantur. Namquodattinet ad paruulorum Baptifmu, peculiaiisquædâ efibabendaillorum ratio, ficutfuolocodicemus.Itaque in nullam Ec finptarti^ elefiamredé conftitutam vllus paganus vn-quam ruit admiflus nifi qui Catechumenus fuiflet, SiC fidei confelfionêprius edidilfjt quàm ad Baptifrtium reciperetur:quam ob “• eaufametiâPaulus âgés de Cœna Domini,re quirit vtquifquc feiplu probet'', quod fane, facerenonpolTit qui probationis régula, id ' cft dodrinam,non teneat.

Secund6,poteft verbû elfe abfque Sacra-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• «. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ihdmbftn»

mentis vt in quotidiana verbi explicatione

1 v r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ rr 9«^yAi(4.

turn priuata turn publica,eaquc etiam errica-ei,vt in Cornelio apparuit'tSacramenta verb abfque verbo nonitem'^. Nam inftrumenta ‘ noununquam valida funt etiam nonappo-

c]ue adeófigilli nomen non meretur, nifi fit appofitum inftrumento,eius confirman-di caufa.

Tcrtió,quum abfque fide nulli pateat

ÏO2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT nil.

J aditus ad Chrifturn vita eternam præ-dicatio verbi ordinarium fit inftrurnentuin «tu-4 6 Spiritus fanâ:i ad fidem in nobis procreadaquot;, confequitur prædicationem verbi tamque efficacem requiri in omnibus adultis, ad hoc vt feruari poflint,nifi quum Deo libuit extrâ ordinem operari in eorum cordibus. Sed alia eft Sacramentoruratio.Quum enimfolatide percipiatur res ipfa Sacramêtorû,fides ad eo-j rum perccptionem afferatur neccfle eft, ne percipitur Jam verb qui fidcm habet , Chriftiim habet, ac proinde vitam æternam^',qub fit vt prius nos oporteat VC lutiius titulum,vtloquuntur,in regnum cælefte habere quàm digne poftimus Scra-/ menta pcrcipere^, tantum abeft vt qui fidem habet,nec potuit Sacramentispotiri, pro-ptereàcertal'pefalutisexcidat.ltaquenonco vfque pcrtingit necelTitas percipiendoruin Sacrametot urn, vt fine exceptione quifquis Sacramsntisnonfuerit potitus,lalute exci-dat:fed haótcnus dûtaxat, vt quiea fpreucnt quum fefe infidelcm declaret,reus fit mortis æ ternæ nifi culpa agnouerit 6c refipuerit, Rede

CAP VT un?

Re^tè igitur teftatus eft Bemardus’”nó dam- . narç Baptifmi priuationem fed cótemptum. ,Non poteft autem videii Sacramenta cbn-templiftecui non licuit caita percipere,vti funt à Doniino conftituta, nbsp;nbsp;abfit vt vllos

neceftitatis cafus imagincmur inquibquot; lice-at ordinatione Domini violare,ficuti fane fa ciunt, vt mihi quidem videtur,qui l^ptii^a- ' di minifterium ad muliercs vel priuattó vlbs perfonastraiafterunt : quique extra publijoû,-coetum amp;nbsp;temporibus ab Ecclefia non præ-fcriptis,ÇœnamDominiadminiftrant. f

Qiiarto, quum fimplcx verbi prædica-tiovnùm duntaxat ex quinque illis noftris fenflbus feriaf.Sacrameta verb prætereàin o-culos incurrat, amp;nbsp;reliquos etiam noftros fen fus excitent, at que adco , adhibitis maximi momenti ritibus,adminiftrentur:facilc intel ligi poteft quantum illorum vfus ftdeino-ftre conférât”,vtpote qîiæ nos vcluti in rem præfentêaddueât quafiChriftû ipfum quo-dammodo manibus lam palpemus, amp;nbsp;oculis cernamus, 8c toto corpore fétiamus.Tâtum abeft igitur vt afpernemur Sacramenta, vt c

H.i.

C A;PVT nip

contrario fateamur illo^m vfum çoitt^ moda non pofle fatis commçndan, amp;nbsp;pro ' .fuadignitateprædicari.

XXXVI. DuotantumcflcSacramcnu.Çkri!-fliaùæ Ecclena:.

«r.-E-cclefia fit perpetuus amp;nbsp;vniuerfafis;, duo tantumeffc cenfemùs ex Dei vcrbô,confen--tïenrilîgt;us etiam nominatim Aiiguftino“ ÔC AiVibrofio \Baptifmû videlicet,qüicircûci-i«ZJ^fikïttîfucceflit amp;reliquis Legiipùrifidatio-tif,»9nf4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;A

ü,^/ùrü - nibus:amp; Cœnam'Domini.quam Arnus Pa-mtllttttlK, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-TT • nbsp;• nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

fchæ adûbrauit. Hæc igitur vt penîtus a no-bis cognofcantur,primùm de illis ingenere, deindede vtroque feorfim agcmus.'

XXXVI-I. gt;Ô«3ÎtüWi*cflc præcipuacapitaCort-lidcranda in Sacramentörutn cxplicatione.

J nbsp;nbsp;Quatuor præcipuc confideramus inbac

;traârationedeSacrainentis.

Primùm, quæ amp;: cuiufmodi fint Cgna, SC quofenfufignadicantur.

Secundo, quidnam illud fit quod per ilb fignifiçatur. i

Tçrtiô,quæ fit fignoru Sc rei côiunâio. Quarto,quomodo tuin figna, tum res i*

CAPVT Iin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iij J

pfaspercipiamus. ; r •

J XX X 11. 'Primum caput, quid fit Ggnum ly ^uaraobrem Deus res penitus vulgares in eöfti t tueiidfji^acramentfsdclcgerit.

Signôruna nomine vtimur in explican -dis Sacramentis, non vt inafte quidda figni-* ficemus perinde aefires qüaepiâ nobis vlt;l in pidura velnuda quapianota,velfi^ra fi-gnifi caretur,fed vt dèClarcmusDominu,prö lùa infigni bonitate, extemis^Sc corporeis rö

ad res maximas amp;nbsp;diuini{rimas,ç[uaisinnis nobis verè per fpiritûfuum cômunicat,ex-ternis noftris fenfibus adûbrandas-.adeo vt non minus verè donet ré ipfam de qua mox dicemus,'quâ externa ilia amp;'corporea figna* Prætcrea fignonim vocabulo non tantùnt eôprebêdimus corporea ilia, vt aqua in Ba-ptilmô, pane amp;nbsp;vinû in Crena Domini: fed hoc etiâ nomine cóprehcndimus ipfas cçre-monias,fiue ritus ipfos myfterioiù,qui minime funt inanes,quo fit vt iis quoque nihil ctiamaddendûautdetrahendûputemus.Sed » amp;nbsp;illudobferuandu eft,quot; Dominu cui perfpc daeftnaturænoftræ vanitas ad Idololatria ad pfulit

H.ii.

ii6lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT IIII.

procliuis,pauca omninoSacramcnta inNoquot; uofœdere, idcft duo duntaxat conftiïuere voluifTe, eaque fimpliciffimis tum fignis gt;nbsp;tum ritibus conftantia . Adhibuit enim a-quam ,panem vinum pro corporels fignis • Ritus autem funt, afpergere, edere, bibe-re, quibus rebus nihil eft inter homines fre quentius,nempe ne miferimortalesinifto-rum my fteriorü vfu,idcirco inftitutoru vt fe fein cælum vfquefubleuent:è contrario in rebus terreftribus hçrcant,amp; obftupefcant. Hoc igiturDei confilium vel non cognoue-runt, velde induftria conati funt impedirc quicunque cælefti ilia fimplicitate non con tentj,putarunt fcpolfefuis commcntis Sa-cramentorum dignitatem ornare, quod il I o-lum præpofterum indicium effecit vt Sacra-mentainfoedam execrandaldololatriain de^encrarinr.

XXXIX. Dcilloriimcrrorc qui fubftaiiamfi-gnorum aboient infSacramentis.

Signa,præterquàm quód funt veluti my fteriorum fubicâa de quibus res ipfa verc prædicetur,quQfit vtfublatisfignis totaa-dio

CAP VT UIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT7

dió cxinanïatur, mira quoque conucnientii’ amp;:analogiâ habet cunnis rebus quarû viuæ funtimagines,proptercharaderérllis ex Dei VC rbo imprelTum. Ex iis ergo confequ itur, i omne Sacrametorumratione ab iis tolli qui tradunt fubftantia fignorum quafi magica. quadamincatatione velmutari, vel aboleri.

Demutationcrcrum corporaliuminSa-cranientis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .

in Sacramentis neque quoad fubftâtiam, neque quoad qualitates naturales aut quätitates mutatur, fed dûtaxat quoad fine amp;vfum, cuius gratia in Ecclefia Dei proponuntur : quoniam videlicet incipiunt nobis vere fignificare res plane cæleftcs amp;di uinas,idque non exfuinatura,fed ex filii Dei ordinatione.

Eftenitn aqua ,fi naturale vfum fpedes, ' ad abluendas corporis fordes comparatarpa-nis autem amp;nbsp;vinum ad banc fuftinendam vi=* -tam:quærcsin Sacramentis longe aliu in fi-nem adhibetur, nempe vt noftræ falutis my fteria velut noftris oculis fubiiciant, ficut

H.id.

*•«8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT - I ni

mox cxplciabimus'. Q^od fi Übet qüibufiîa ÜA-humanis fimilitudinibus res iftas ta facras il-luftrare,nondiffimilem rationem cfle dice-musccræ,quævelprincipisvcl ciuitatis ali-cuius impreflb figno adhiberi folet publicis inftnjmentisconfinTiandis,vtpote quæ natura, vel fubftantia nihil à quauis ccradifïè-nt 5 fed vfu longe latéque diflideat ; adco vtqui cereum eiufmodi fignum corrupc-rit, capital! ladæ maiftatis crimine tcncatur.

' XLT. Vrdeproficifcaturmutatiorcrumquaein Sacramcntis adhibentur.

1 '

t Mutatio hæc minime pendet à rccitatio-ne vllorum verborum ficut Sophiftæ im-pofiorcs tradunt, fed à Dei ordinatione in ipfius verbo comprehenfa . Eft igitur verbum,idcft ipfa inftitutio Chrifti,ficut ab E-uageliftis amp;nbsp;Paulo explicatur,veluti ipfa Sa* cramétalium fignorumanima,quoniam, ficut in verbo nobis declaratur, aqua, panis,óó vinumfiuntSacramenta,ideft vera figna amp;

CA PVT Iin.'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,9-'

figilia cófürii quæ'nobis in vabd pröfnit-^ turitu^^Se per ipû verc figriificannir. ‘ lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lû'f. ■'□'■■• 'Î

.XL I !• Mutationem hanc non cfTe j'crpc-tuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt;■ .... ;

Quûhæcmutatio vfumdutaxateuinque publicûin Ecclefiarefpici,at,ex eo cfficitur extra Sacramentoru adminiftratione, fiue a-öionernipfam myfteriorijm,nullum ei locum relinqui^quo fit vt quicunque vel aquæ i Baptifmifan^itatcmaliquam affigunt, vel-panem Cœnæ vt rem aliquam exleftem,ne du vt ipfumDomini corpus,circunferûtamp; a-dorant,teneatur duplicis Idololatriae crimi-ne,cut nihil prorfus habent quod mento prætexât. Primùm enim,execrâda eft fuper-ftitio,ad figna quæ in terris funt, cum honorem tranfferre qui ad eum vnum fpedat, qui in caclis eft. Deinde quum extra Bap-tifmi aäiionem , nec.aqua fit Sacramen -turn fed aqua fimplex : nec panis aut vi num fint corporis amp;nbsp;fanguinis Domini

' H.iiii.

ï2o^ CAP VT 11II. j

fy mb fe4 p^s dutaxat amp;nbsp;vinum, ne Sa-cramcntaquidem adorât religiofi iftihomi-; nes quum hæc adorant, fed meras amp;nbsp;fimpli-ces Deicreaturas,quæfi loquiponent,pro-culdubio tantum fcelus fuis cultoribus ex-probarent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;■

XL 111. Secundum caput in quo agiturde rc ipfa Sacramentorum.

Promiflioncs quibus adhibcntur Sacra-mcnta,quafi authenticaquædam figilia,in vnum Chriftum refpiciunf'.Itaque ipfe Icfus

5 Cliriftus in primis,deinde omnes opes qiias ' infefehabet, vmcumilludfunt quod nobis clementilfimus pater donat ad vita æterna, ficütperfignavifibiliavcrcamp;certô nobis fi gnificat,amp; ficut fonat verbum fignis adiun-dum,vt fides,per quam vnam pofliimus ob latu illu thefàurû recipere, magis ac magis in nobis excitetur,ac confirmetur.Et quondam hçc noftri cumChrifto côiunâ:io fingula £c clefiæmébrarefpicit, ideo mutua ilia coiun-dio quæ inter eiufdem corporis membra vi* gere de bet, alter eft Sacramentorum finis.

XLIIIL

C A P V T HIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lil

XL Till. Tcrtiumcaput, in quo quxritur quo-modo res ipfa,idcft lefus Chriftus,dicatur cum ûgnis coniungi.

Non dubiû eft quin Deus, qui fummefi- r delis eft, præter figna vifibilia, rem ipfa quo que,ideft îefumChriftû vnà cum omnibus i-pfius opibus,verc amp;nbsp;abfque vllo dolo fruen- ’ dum femp;r offerat,quarationedicipoteft ac debet (Dei videlicet promittentis refpe-du )rcs ipfa cum fignis femper vere efte coniunda.ld autem fit non certa quapiam virtute vocabulorum vel fyllabarum,ficut magi amp;nbsp;fafcinatorcs exiftimat : neque vllo coniundionis modo natural! vel locali, vt lo quutur(neque enimlefu Chrifti corpus eft imaginar ium, vel inuifibile, vel incircumferi ptum vcl denique vllo modo infinitum: )ne-que propter aliquafandimonia eius qui hçc facra peragit,(pendent enim ifta à folius Dei, non autem hominum authoritate;) fed fola Spiritus fand! potentia Sc virtute, qui efticit vtilleipfe IcfusChriftus,qui nunc,quatenus homo eft,non eft alibi quàm in cælis,ficut Scriptura teftatur, nobis tarnen qui in terris fumus,non minus veie donetur quàm figna

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cÀPVT^nh.

r .

ipfa de quibus diximus : quatenus videlicet fides nollra eum contemplans in Sacranien-tisficuc exprefla promiflio teftaturjn cæ-lum vfque confccdit,vbi vere eum comple-ditur magis ac magis,amp; credentium animis infinuat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

J. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

-XLV. Diftinöiofignorumamp;rei.

Veriflima quidera amp;: ardiflima eft ifta coniundio, fed in qua tame illud magnope-reeftobferuandumjuoneftc abolendam fi-j gnorum fubftantiam,fiue materiam: neque ligna cum rebus efte cófundenda,fed diftin-gucnda,vtpotequæ coniundim quide,fed diftinde tarnen à Deo nobis donentur,ità vtfæpenumerojquemadmodûm mox often demus ,qui figna fumit,nihil minus quam rem ipfam percipiat.

X L V T. Q^artum caput,in quo quærîtur quo* modo tum ligna,tum res ipfas percipiamus.

Quoniam vt modo diximus it à funt con-iundac

.’CA PVT nil. nj ótacrcsipfecum fignis vt tarnen vnu ab alte-ro diftinguatur * ,affirmamus figna exteriora » naturaliroodo percipijtuma fidelibus,tum4quot;w‘ ab infidelibus,led contrario prorfus euentu. Quoniam pnim fideles,præter figna, res etiä iplas percipiunt, inde nimirumconfequutur fideiconfirmationem, ad falutem ôc vitam acternamdnfidelcs veró,quoniarn fola figna percipiunt, ôc itaquidem vt res ipfas quas Dsus illis non minus verè,quàm figna offerc bat ,fuo contemptu polluant quantum in fc eft,amp;contumeliaafficiant,iudicium ÔC con-demnationem fibi fumunt.Ethæc quidem de fignorum perceptione. Quod autem ad remipfam attinct,ideftad lefum Chriftum cum omnibus ipfius opibus ,iam anted de-monftrauimus fidem efle vnicura illud in-ftrumentum , per quod Chriftus à nobis apprehenditur.Hinc veto confequitur,rem ipfam Sacramentorumabeo nonpofl'eper-Profptr /L cipi qui fidem non alFerat , amp;nbsp;e contra rttm rioabeoverepercipi qui veram fidem aiTc-s ^pV-i rat J idque non dentibus aut ventre aut

«4 C A P V T un.

vllo craflb amp;nbsp;corporali modo,vel qui verita-, tiamp; afcenfioni corporis doniini répugner, i/f Carn-t fed fpirituali modo per fidem',eôque non mi nus certo amp;nbsp;efficaci quàm fi naturalis eifet. T âta enim eft fidei virtus aut Dei potius eu-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 •

Onfr«// lus verbo amp;nbsp;Sacramentis ndes credit,non ibaicap. vtChrifticarne e cæliseliciat(ibi enimmâfu ra eft donee ipfe veniat iudicaturus viuos ÔC mortuos, ficut feriptura teftatur^, eui fides reludari nec vult,nec poteft)fedè contrario Icfe in cælû vfque fubuehat,prorïiiftionibus Dei fréta,ibique verc nbsp;nbsp;efficaciterChrifto il

los vniat,amp; vt ità loquar,incorporer,! quorû animis ipfa ineft.Quâobré etiâ in vetere litur gia,iâ olim recepta fuit vox ilia S V R S V M CORDA, quibus verbis iubebatur fideles non obftupefcere in externis fignis ,fed illis potius tanquam fcalis vti,vt in cælû vfque ad Chrifturn penetrarent.

X L VT T. Applicatiofuperioris doôlrinx ad Baptifmi Sacramentum.

Signa Baptifmi vocamus,primùm omnium aquam,deinde Cœremonias eius fubftâ tiales, in verbo Dei perferiptas,quibus nefas elfe

• CAPVT nil.

cfle arbitramur quicquam adiicere vel dctra-hereinenipc afperfionem aquæ, morâ fub a-qua, amp;C emerfionem ex aqua.

Resipfa Baptifmi eft'jafpçrfio fanguinis nbsp;nbsp;*

lefu Chnfti,in remiflionem omniü peccatö-ru,amp; imputationemiuftitiç ipfius,quç velut oculis noftris fubiiciuntur’adhibjtoexternæ nbsp;nbsp;'s-

afperfionis figno.Prætereà ,mortificatio fepultura veteris hominis, ideft natiuçnoftrç corruptionis, quæin nobis perimituramp;fepe- Gai] t litur virtute mortis amp;nbsp;fepulturç lefuChrilH, quaob caufam dicimur Chriftuin induere in Baptifmojamp;cûco crucifigi ôefepeliri, ficut nobis inBaptifmorepræfentatmorailla lub aqua ,tantilper dum qui baptizatur cmergat. Denique regeneratio noui hominis in fpcm certam refurredtionis lefu Chrift'(quo 1 enfu 4 mihivideturPaulusdiccreeos quibaptizan- jfquot;“ tur,baptizari pro mortuis')verc reprefetatur co quod baptizatus ex aqua velut ex fepul-chro emergit.

Prætereà, Baptifmus compleólitur exter nam amp;: folennem Chriftianæ religionis pro-feflioncm,per quam videlicet obftringimus

. CAP VT lin.

nosIefuChrifto,agnofcéndo provero Zc'V-nicoferuatore,amp;vitæcum mutua charitatc tranfigcndæ,quum vno Baptîfmoin vnum ipiritum bàpthcmur vt cum viw Chrilto r coalefcatmus'v'-Ji-- . :rn irii,:; i-'i: nbsp;nbsp;nbsp;• i

’J»®?- IX. nbsp;nbsp;nbsp;Verbum Dei vocamus inBaptifmo,ordi-

nationem lefu Chrifti cum ptomiffîone vi-tæ ætcrnæ coniundam,cuius hæc eft for» mula, Baptizate in nomen patris,Filii, amp;nbsp;Spi ritus fanâi’.quicunque crcdiderit, baptiz.3 tusfueritïeruabitur'.- ‘rc'^r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

ïg J., nbsp;nbsp;Analogia fine conuenientia Rei cum ïi-»

r,«'/''*' gnomaxirnè eft propria amp;perfpicua.Neque cnim vllumeftelementum aprius abluendis corporis fordibus quàm aqua,ideôque ap-tiffimum eft fidei noftræ reprefentando fan* guini fini Dei,per quem vnum Ecclefia puri* “ f ficatur'. Prætereà vna cadémque Baptifmi forma, in vnum eundcmque finem omnibus commuais, optime teftificatur fum-mamillamconiundionem omnium eiufdc

I fX” • corporis mcmbrorum^.

X*quot; ’ nbsp;nbsp;Modus pcrcipiendorum fignorum natu-

raliseft. Res autem ipfæ nobis communi-cantur,

CAP VT HIT. 127 cantur,Dci quidem donantis rcfpcdij,pcr v-nicumSpiritumfandum,qui gratis operator j . in eledis omnibus^ .V titur aute Spiritus fan- fs';-'-dus ,feipfum imbecillitati noftræ accómó-1J '*• dans, primum quidem hoinine mortali ad m^.,* hoc minirteriû in Ecclefia defignato'*. Dein- i de,verbo' dare pronunciato amp;nbsp;explicato vt per fidem apprehedatur. T ertio fignis amp;nbsp;riti bus de quibus paulo ante à nobis didum eft. ,Sed hoc in primis eft obferuandum vim Sf efticaciam omnem in folidurn manare à Spi-ritu fandó, vt in genere Pauli didum illud retineatur, neque qui plantat eft aliquid, npque qui rigat,fed Deus qui dat incre -mentum^'.

Fides autem illud vnum eft per quod ho-?*-ƒ mines rem Sacramenti fibi applicant , vt /“J'” vere dixerit Auguftinus^ nos verbo purift-cari,non quod dûtaxatpronûcietur( idenim f m igicu eft )fed cui pronûtiato credatur.Por-. ro hæc fides,non oritur à nobis, fed gratuito nbsp;nbsp;'

cômunicaturçledis, quotepore Deo libuit-.f.^'^^' illosefficacitervocare”.Deus aute is eft qui

128

, T?«.!.», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eledos nouit’, q uod arcanuni illi,ficuti

par eft, integrum relinquimus, quoties de proximis noftris agitur. Interea tarnen chantas iubct vtpro fidelibusagnofcamus quót quot verc fideiconfeflionemeduntjtätifpcr t dumhypocritæpatefiant\ , d.n XL VIII. De infantium Baptifmo.

Quod ad irifantes'attinet quanuis nobis non conftet,præditos efle hàbitu fidci - quam diximus’requiri ad rem Sacramentoru 3«-37-^ percipiendam‘':neque verifimilc fit,illo habi tu præditos effe pofle, qui nullurn in tell ige-tiæ vfiim habent\nifi forte Deus in'illis pecu liaritercxtraordinemoperetur,qua de re no **•'7 bis non liquct:tameneos adBaptifmu admit timus, atque adco in magno e rrore verfari firmamus Catabaptiftas, qui pædobaptifmû ‘rcprehendunt.

Primùm,quoniameandcm efle dicimus rationem Baptifmi amp;Circuncifionis,quæ à Paulo vocatur figillum iuftitiæ fidei‘',amp; nihi lominus tarnen expreflfo Dei mandate iuben '7 *• tur omncs mafculi odauo die circuncidi'.

Secundo,pcculians quædam eft ratio infantium

CAP VT UIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K9

fantiumexfidelibus parentibus prognato-rum:Nam vt illüfidei habitum infefe non babeatqui in adultis fidelibus ineft, tamé fi dei fernen ôc germen non poffunt non habe re,quos Dominus ab ipfo vtero fandifica- ' uit, amp;nbsp;ab infidelium liber is difcreuit', quo-niampromilfiO à parentibus per fidem ap-prehefa,eorum quoque liberos cóprchendit Ex-iO'«-* in mille vfque generationes^ Quoiureigi-turquifpiam eis denegarit obfignationcm eius rei quam Dominus iara illis eft imperti-tus'’? Quod fiquis obiiciat,nó omnes efte e-, leólos, ac proinde no omnes efte fandifica- nbsp;nbsp;,p.

tos,quiex fidelibus parentibus nafeuntur,’*• quum ne Abrahami quid£m,neque Ifaacili-bcros omnes Dominus clegent ,non deeft quod refpondeamus. Et ft enim hxc itaef-’^' fe minime inficiamur;tarnen arcanu hoc indicium Deo relinquendum efte dicimus'quot;,8c h in genere ex promiftionis formula præfumi- x.i j. musfandificatosefte,quicunqueex fidelibus parentibus,veletiam alteroduntaxat fi-deli parete natifunt nift quid obftet,vnde

I. i.

130 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T nil.

trariumcoll.igi polTit'.NaminaduItis cxprcf fani fidei confeflionem rcquirimus -, non contend nudailia præfuinptionede quadi-» ximus: fine ad Baptifmum'quot;(puta fi forte non duni fuerint baptifati)riue ad Coenam Doinj I fv.u/, Pife poftulenc admitti”: quoniam videlicet quununtelligcntiaprædid fint,certiusinde iudicium fieri poteft,an fint facramentisdigne percipiendis idonci,quantum quideiri iert hunianum iudicium. Nam fiypocritas non pofiumus iudicare priufquàm illos Do -gt; . minus patefecerit’.

'■“f-- Præterea, fatis conftat minime inanes eff; Eçclefi^ preces,quum infantesEccle-fixp:r Bapt jfmum inferendi in publico cœ-tu proponuntur, quaeximia confolatione

’ nelasefledicimus,vel parentesipfos,velco-rum liberos priuare.Et banc confuetudinem abiplis vfque Apofiolisadnos manafle ve-, ‘ ’ tçrcs teftantur% vt minimè dubium fit quin

Dominus hoc imprefid figillpquod cû pre-cibiis Ecçlefiæ coniuncium cft,ætcrnam ado , ptionein in iis infantibus obfignçt, quôs ab

CÄPVT’lltl.

æterno’ckgît : fine moriàritur antcquàm adolefcant fiuéadeam vfque ætatem per-ueniant in qua verç fidei frudus edant,a Domino videlicet efficaciter vocati,quo tempo reamp; momcntoipfilibuerit.

»

XLIX. CurBaptifmusnonreitcretur.

Baptifmum diximus cffe facramentum noftræ infnionis inChriftumôc ipfius Ec-clefiam : ncque pendere ipfius efficaciam à baptifantis perfona . lainvcrô quum quif-quis fcn{el,Cbrifto verè datus cft,quanuis interdurh deficdat, nunquam tarnen foras eiiciatur*,acproinde fatis fit femel receptura cfle-.nullo modo iis alfétimur quibaptifatos ab hærcticis aut aliis impuris miniftns reba-ptifant :,nequc ctiamambigimus quinvc-rus in papiftica Ecclefia Baptifmus extet, quanuis à miniftris minime idoneis admi-nilfretur, amp;nbsp;infinitispollutionibus conta-ininetur .■ Qjaoniam enim Dei mifericor-diæ libuit Ecclefiæ fuæ reliquias intra ip -fum Papatum confcruare tantifper dum

I.ii.

IJ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pAPVT UIL'

illara rurfus crigerct, idcirco noluit Satan® tantum liccre vt Baptifmum , quo ele 7 .lt;äi omncs corübciantur,pcnitus ilhc euertcy ret. Nequc tarnen confequitur rede facerc qui liberos fuos papiftis facrifiçulis, olFerunt baptilandos, quû id facere non pofsint quin feie iifdem facnlegiis corruptionibus polluât: ac fit potius pioru parétû officiu, vel vc ris verbi miniftris in vera Del Ecclefiaftatini liberos ofrerre rité baptifandos:vel,fi minus id licet,liberorum potius baptifrnum differ-re : quum nequc eorum falus à Baptifmo pedeat, ficut antea docuimus*’, neqiie videri Sitprà tr. pofTint Baptifmum fprcuiffequibus non aliter licuit eum pctere quam cum Dci ofFe fio-nc, coniundum . Videant tarnen quid fint coràmDeo refponfuri,quidum fu^ infirmi-tati nimiurri indulgent, amp;nbsp;cum papiftis ha?-rct,fcfc Scfuosliberos malut vel Baptifmi beneficiopriuarc,velBaptifmiprofinationc inquinarc,quam aperte Cbnftumprofiter! äc compledi.E ft cnim iftiufmodi hominum neccfsitas quam folent prartcxere, non coa-da fed volurttariä, ac proinde coràm Deo

•' CAPVT'ÎIII. ' îÿ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

'it'ÄflvAoTfuf,'..'.J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

ç L. Applicatibfupcrions'dûftrinæde Sacratnc^ J tîs,adC^angt;poraini. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l'.'.îj/

Signa voeamus in Cœna Domini panerrf

amp; vmüm quibus bencdicit minilter eX Dei verbo : deinde Ceremonial fiue rituÿ aôtionise{fentiâl€s,vt ira loqüar,quibus ne-que adiiciendum,neque déttâhédum quic-qùam arbitramurïncmpejquôd minifter qui dem poft claVam explications diuinæ ordi-nationis,amp; inùocatum Dei nomen,parient fi'âgit,amp;fraâum fingulis ordine diftribuit,^ itémque pôfteàpoculû: qui veto âdCoena* accédant,panent iubétur accipcre, amp;nbsp;edere,’

ex poculo bibère, mortem Domini con^ cordibüs animisannuntianteS*. ''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

■ tResipfa,quÆ' fignis'illisvcrèamp; effîcaci-ter fignificatürVillud ipfumcft, quod amp;nbsp;in’t-n. limpliCi verbo amp;nbsp;in altcro Sacramento,^’’'gt;’o ideft , Baptifmo proponitur,nempe ipfe le h ’j-fus Chriftus*’,conceptus , natus , crucift-xus, mortuus , fepultus, qui refurrexit amp;nbsp;afeendit in cælos , vt omnibus credenti-bus fiatrapientia,iuftitia,fandificatio ôcre-

tiii.’

134 /!;ÇAPVT- IIII-demptio . Itaque minime ambigimus î quin, ficut ordinationis verba teftantur verum corpus,amp;verus fanguis Domini,id eftjipfe lefus ( '.hriftus cum omnibus fuis o-pibus , verè fine vlla fraude ofFeratur , non ore ,fed fide,per Spiritys fan(^i effica- . caciam percipiendus ad vitam æternam,id-, que,non minus vçrc quam corporéis no- I ftris fen flbus offeruntur panis,0lt; ÿinum, qu¥ propterea etiam vocaiitur Corpus fanguis IcfuGhrifti, quoniam videlicet ccr-tæ.funt notæ,amp;:te{reræ vifibilesamp;corpo-reæ,earum rerum quas nobis Dominus î'pi-ritualitcr offert,idefli,veri corporis Se fagui-

\ nislefu Chrifti.Vficatumenimeft,quumde Sacramentis agitur ad declarandam fa'cra-mentalis fignificationis efficaciam ac veri- [ tatem, fymbolis attribuere-’, rcrum ipfa-lt; ‘rum, nomina . Sic enim diciturj poculum eife nouum teftamentum , ideft , verum

J ' Se certum Symbolum noui teftamenti, quod effufione fanguinis lefu Cbrifti fanci-turn cft'.SicCircuncifio vocaturfQedus',id eftj s

CAPVT mt» , êft^vcfum foederis pignus.Sic alicubi Agnus dîdtur elfe Pâfcha;: PetradcfertiChnitus iquodChriftumvercamp; effieaciter rcprelcn-tarent quanuis eius caro, nondumin rerum ” natura extaret,adeo certa eft rerum ctiani ab fentium prcfentia^qua;verbö'T)ci,amp;fideniu.r '° titur.Sic etiam apud Paulum,pànisdicitur cdmmunicatio corpons Cbriiti, amp;r luiricommünicatio l'anguinis Chrifti’’, quæ , verba neceffe eft,’vt aliqua interprétatione/[ ^ ,j, ,. explicentuV , quoniam videlicercerta finr^'^^’’ fÿmboîa y figillâ noftræ cùm Cbriito éommunitationis\ Quid ämplius ? p,ti -tàm elfe banc lôq'uéndi ratiorïêpï, ex ip-fâ vulgi confùetudine pote3d éfrani ex i pfoHomcrö êömpföbari , qui llbïo Ilia -dos^tcrtiop vbi fattciendi fdeîïéti’s ritumr • defcrdait ,Jia bdc videlicet ,Vetficulo , ,1 ■ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ P, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘-.'it’ 'i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» i

ô’fxj^-nçà. î-wi. àv/tfjcy, viâiimas , qui -bus foédera fanciebantur non'dùbi - ‘ tàt. ideftqfœdera VQcare'J'Neque

. . ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’l.îîii. , '

. /- n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: IV i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

J, J J

CAP VT. nil

aliter Virgilius,fallere dextras dixit,pro falle re fidem amp;iufiurandura,quoddatis dextris concipitur.T ropus igitur ifte,quem confti-tuiinus in Chrilti verbis explicandis,non eft à nobis cxcogitatus,3ut à Scripturæ confue-tudinc aliénas,fed cuinVerbo Dcijamp;ipfa na tara Sacramentoram prorfas confentiens, neqae aliter Cœne Domini myfteriamà veterib* amp;nbsp;ortliodoxis failTc explicatu co-piofilfime demonftratam eft à maltis no-llroram temporara fcriptoribas.

, Analogiam aatem Rei amp;nbsp;fignorum fie expl icamas.Panis fradio npftris lefibas rc-præfentat Domini noftri palfionem, qai fradus eft doloribas angaftiis mortis, ladicii Dei,qaod pro nob js omnibasfubiit, amp;i: in corpore amp;nbsp;in animaV ƒ»

Eiafdempanis itemqae poculi diftriba-tio,noftris fenfibas teftificätar,lefam Chri jo.ftücumomnibas fais opibas^* nobis fingu lis donari à Pâtre in vitam æternam.

Qaód aatem panem accipimas amp;nbsp;edi 7 mus, amp;nbsp;ex pocalo bibimas, teftatar lefum Chi iftum verè nobis communicari,ficut an-tei

teadiximus.Nouit enimSpititus fanólus ar-diffimè coniungere fidei vinculo,quxalio-qui, fi locorum diftantiam fpeäies, longiffi-mc funt diflita. Quemadmodû igitur natu-rail modo accipimus,edimus Sc bibimus na turaliafymbola,qua: poftea,virtute natura-lis fac uitat is ,in noftram fubftantiam coale-fcunf.itàetiam,cælefti amp;nbsp;fpirituali modo, lefus Chriftusjquinunc eft in cælis amp;nbsp;non alibi fecûdumcamem', verè nobis commu-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZIP cr

nicatur vt limus caro ex came eius, Sc olia ex ipfius offibus”, Id cft,vt cum Chrifto vnu ” • faâ:iquot;,Scinfitieius corporipcr fidcm’,vitam çtcmam indehauriamus:atque etiam eius fpi ritu fandificati,nostotosipfius cultui,Sc proximis in eo diligendis confecremus*’.

Dcnique,quod omnes vnopane vefcimur, L.rZiu Scexvno poculo bibimus vt vna fide cumoi’n'^ii vno Chrifto magis ac magis coalefcamus : id ^ ’-9 ©■ j. Vero nobis ponit ob oculos fumm'am illam coniundionem,qux in my ftico Chrifti corpore vigcrc debet, Sc cui,foleni profeflionc, nos obligamus’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

, AnalogiafignoruScReiperfcmanifefta ‘i-

Ij8 ' C A P VT nîi. cft,præfertim quod vnus panis ex multis grA nis, amp;nbsp;vinum ex multis acinis confiaturmua: res optime repræféntat, nolham cum'Cbri-fto coalitionem, Slt; mutuam membrörüflV r.ithn. eiufdem corporis confenfionenr.

S^cr^mf» nbsp;nbsp;y erbum,quod totam banc adionem v^-

2.firiA Pa luti viuificatjillud ell, quod à tribus fuagc-lillis,amp;Paulocxprimitur,non iifdem quide lyllabisjfed eadem prorfus fententia'. Domi nusenim(inquiunt)ea node qua fuit tradi-tus,accepitpancm,8lt;: quum gratiastgifler, fregit,amp; dixit.Accepite comedite. Hoc eft corpusmcûquodfrangitur pro vobis.HoC faciteinmeimemoria.Simi'dter poculu poftquàmcœnaflet,dicens:Hocpoeulum, eft nouu teftametum in meo fanguine. Ho(^ facite quotiefcunqucbiberitis,inmei com-mcmorationem. Namquotiefeunque hunc panemcdetis,amp;hoc poculu'mbibetis',n or-têDomin'î annunciabitis tanfifper dûvcniàt.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inftrumentum quo Chriftus recipitur fl-

eft ficut anteà docuim’';Rcde igitur Au guftinus fcripfit ,abeonon comedi corpus Chrifti

C A PVT Illb

Chrifti qui non fit inChrifti corpore, amp;nbsp;hæ reticos qui fuut extra £cclefiani,poffçqui dem hab ere Sacramentum’,fed rem Sacrame-ti non item*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21-

Hine ergoconfequitur,oportere vt,fin-gulifefe explorent,quemadmodum iubet A-poftolus'^num videlicet cos pœnitatantc-^iquot;';;’ adt vitæ, à Chrifto toti pendeant, tan-J^^dZ quanxvnicb mediatore.Neque hie tarnen h-des p:rfeda(quis enim morcalium ea prædi-tus eft?) fed veradûtaxat requiritur,ideft,nó fimulata. Itaquc,nondubiumeft,quin vir-gt; tute Spiritus fanóti,quicünquc vcram fidem afferunt,m3gisacmagis cum Chrifto coalef cant^quum ad facram hanc adioncm nbsp;Dei

mandate,accedût:ficut teftatur Apoftolus’,'1« » Circuncifionê fuiffe-^ iuftitiæ fidei figillum in Abrahamq. E contrario veto ,qui alium animum afferunt,quum ôe figna ôc promif’ fiones fignis adiunélas atquc adeô lefum Chriftumrideant Se afpernentur, mentô rei fiunt contempti corporis ac fanguinis Domini,! quo migis ac magis abalienantur'. ,.clt;,rit.F

Annûciatio fiue aperta côfeffio amp;■ côproba tio

morris léfu Ghriftt,ac proüidc omnium qux noftracaufaimplcuit: irémqtic gratiaruma-d-io,pro omnibus beneficns ab tornnos col ».c/n.,J^fis,funtpars ipfiusCœne nonminima*’, quo fit'vt fine lummo facrilegio,pec omitti nec pcrucrti poflint. Ex hocautcm efficirur^ Coenâ Domini iis non côpetereyqui fe ipfos^ non poflunt explorare,vel quôd nullum ha-bcant rationis vfum,ficut infantibus accidit ' nbsp;nbsp;mente captis’.vcl quôd in fdci myfteriis

nonfatis fintemditi :ncqueitcm'iis,dequi-büsnonconftaf anfatis fint Chriftiani ,vt-l pote qui fidei confefTionem expreflam non^ edîderint“:ac dcmûne iis quide qui legitimo' Ecclefiæ iudiciofuntextra Ecclefiæ cômu-nionéeieâ:!quot;', neque adliuc eî fatiffecerunt.-’

L !• ConcliifioRciSacramcntiriaE. .11

■ ‘Ex iis omnibus confequitur^Sacrarnentà' non efle à Domino inftituta vt quicquam ei offeramus, fi excipiasSacrificiumgi'atiarum aCfionisifedpotiusvtex mcra ipfius gratia, ôc liberalitare percipiamus, quod pretiofius eftcxlo terra,nempe, fidei nóftrsïconfie mationem, vt in dies magis ac magis Chrifto capiri

CAP VT HIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14,

capiti noftro vniamur, adhæreamus in vir , tamæternam.

L II. Cur SpiritusfanftiisVocetur paracletuj, Sz quis fit affliftionum noftrarum vfus.

Ex iis quæ diximus, facile eft intelligere, quarp obcaufam Spiritus fandus paraclctus, ideft, Cófolator vocetuf. (.^um enim is fit ^''-9' p qui C.hriftum nobis per f dem applicat^'-Sc qui ebriftum habet,nihilamplius poffit ad falutem requirere': cófcquitur ab eo vno ha- î. btj. f. denus pacificari noftras confeientias ,adeó vt in ipfis afflidionibus gloriemuf', quo-niam videlicet didicimus illas fortuito non ’• euenire,fedab eo imraitti,quinos fibi reco-cilatos, partim his ftagellis beneuole cafti-gat,.partim ctiamcoforraes facit imagini h-hi fui' paulatim nos hac rationc docet pcccatum odilfe , mundum afpernari^, pa-trem cælefteminuocare cum gemitibus in- * enarrabilibus',nos ipfosagnofcei'c,amp;magis acmagisconfirmare'':cuidenique in nobis, i 7 taquamfpedaculis quibufda vniuerfomu-do propofitis,placet oftêdere quæfitfuiSpi ritus infragihbus iftis vafisvirtus amp;nbsp;effica-cia,ad gloriam nommis ipfius fempiternam’.

’bE îccle’s ia

CAPVT QVINTVM.

I. Semper fui(rcamp; fore alicjuanaE tra quamnonücfalus.^j,.

^^Ruftra inftituta effent à ÔeOjquç ^cunque atihuc expofuimus nili ^qiii herent omnium illorum bene

^hciorum participes. Prçtereà quû perpetuum fit lefuChrifti regnurn,necefle eft aliquos femper exiftere,qui eum pro Rc-f?^‘'’g^ofcant'*.Itaqueabinitiomundialiqua, femper fuit Ecclefia,ideft,cœtus multitu : o- iio.i- 4 Jo hominum à Deo feledorum, qui verum | Deum agnouerût coluerunt ex ipfius ver- j bo,nempe,invno lefuChrifto per fide appre 1 hcnfo,ficutcopiofèfuô'locooftendimus:amp; ( hanc Ecclefiam neceffe eft vt iifdem de cau-

Pf-ir.c.U- fis perpétua fore confiteamur\ quanuis ni- 1 bd nonmoliatur Satan vt illam euertaf .De-nique iifdemargumêtis cfficitur,quumex-î?'' nbsp;nbsp;nbsp;leftimChriftû falus nufqua extet,aliènes I

effe à Chrifto àc proinde ccrtópcrpctuo -que exitio deuotos, quicunque prius mohu tür

C APVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

tur quam Chriftimébra fiant'. Vir tus enim illaiaiuifica,quæ eft in vnolefii Chrifto in iU lis fobs eft efficax jquos ipfi donat Pater, id-eft qui ineûcredunt',ac proinde funt Eccle-fix membra, quæproptereàChrifti corpus vocatur.

II. V nam duntaxat ctfe vcram Ecclcfiam.

«

; Quum vnus fit Dcus‘',vna fides,vnus Dei * 5-bominum mediatorlefus Chriftus, vnicu

Ecclcfix caput,confequitur neccflario vna quoqueefleEcclefiam.

Co/.l.f.lt.

• III. CurEcclefiaCatholica vocetur.

Quoniam Deus , fparfo per vniuerfum mundum Euangelio fuo,filii regnum ad ex-trcmos vfquc mundi fines propagauit ideo agnofcenda eft nobis vnica Ecclefia,eaque (3atholica,idcft,vniuerfalis,fiue per quafuis « mundi partesdiffufa‘':non quafi vnumquen- nbsp;nbsp;gt;igt;gt;-

que hominem figillatim cóprehendat (con-ftat enim ab hoc beneficio plurimos fcmpcr homines fuifle exclufos , fi vnumquen -que figillatim fp:â::mus fed quoniam

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A r V 1 V.

fidcks fparfi funt per vniuerfum tcrrarum ot bemprout Domino libuit, eledos fuos qui-bufuis temporibus 5amp;exquibufuis gétibuS fibiadiungcre.

IlII. Dcfandorum communionc.

Quonia Ecclefia vnicü Dominü óeprinci pem fupremü agnofcitquot;, fideles vniuerfi,quo ï.rf.y. cuque in loco verfenturxiues funt vniuseiuf demque ciuitatis ,vt eius legibus amp;nbsp;benefi-«.fr nbsp;nbsp;fruantur,ideft lefu Chnfto,amp; cundis ip-

cJ?,.?'■r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oipbus. Meritó igitur Chriftus caput ho

rum omnium inembrorumdicitur,quæ vi-, delicer in vnum corpus coaluerunt, quorum caput eft,fuam illis vitam infundens': quod quum illevnus poflit efFiccre,vnus e-k’ sX'o-tiam capitis nomen meretur^.Hæc igitur eft Sanólorumcommunio. Namfolet Scriptu-ra fandos vocare fideles adhuc in hoe mudo I c/14 ^uperftites,vtpotc in Chrifto per fidem ap-3°- prehenfo iuftificatos,amp; fandificatos'.

V. Ecclcfiani vnum duntaxat caput habere, fjuod ntillo focio nequefucccflorcncquc vïca-rio indigcat.

Icfus

CA.PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

lefusChriftuSjVnicum Ecclefiæ caput ob earn caulam quàm paulóantè expoiui-* mus^cum nullo prorfuscommunicat hunc dignitatis gradû',quêadmodû prob’ amp;nbsp;legi-, tim’ marit’ nullü ferre poteft rluale^Ecclefia vero viciifim, qu£ infpirituali iftocónubio perfonâ caftç ôepudicç vxoris fuftinet,nullû aliû dignatur mariti nomineMdénullûfuc- i ceflbré requirit vt qui Deo in æternû viuat’': neque item vllo vicario eget. Primùm enim ƒ

_ O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^» lt;1. ÿ.

plene nobis patefecit volûtatemfuanY .De-indcjquum fit Deus æternus,perpétue præ-fensverfatur in medio Ecclefiæfuæ,idque fingularicumefficaciadirigens fingula cor-j ^^-poris fui membra,ficut promifit'^.Nequeeft f quod quifquâ minifteriale caput, vt loquû-tur,in Écclefia requirat,quû ex verboDeiex-preifo nihil tale polbt cóftitui\amp; tot feculo 'V’ ru experietia latis luperque probet, quato- » w-pcre fint hallucinati,qui in Ecclefia vniucrfa lê quêpiaEpifcopum conihtuêdü putarut. Deus enim folus eft qui huic oncri fuftincn-do par elfe poflit.Neque de eiufmodi prima-

tu prius cogitatuni eft in Ecclefia,quàm mi-K.i.

I4lt;? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

feri mortalcs iufto Deiiudiciofuerintin rc-

probü fenfumtraditi,velipfo teile Gregore *gt;.7? rio,qui vniuerfalis Epiicopi nome vni An-tichriftodixitconuenirc\ öcHio lymoqui jî'i/ amp;nbsp;Eugubinû Epifcopû ôôqucuisdeniqiiealiû 14,1«. 29, facit paré Komano': amp;Cypri4noqui vnum eireteilatur Epifeopatum, cuius à finguliS in folidum tenetuf'.

VI. Communioncm fanftorum non impcdirc quominiis varii lint muncrum Ecclcfiafticoiuni gradus.

Chriftus ità Ecclefiam gubernat per fpi-ritum fuum,vt interea vtatur hominum ope-, /•isdplantandum rigandum, ficut ioqui-‘ tur Paulus^Prseterca dona fua diftnbuit quo «sa?ƒ■ tempore,quamenfura, nbsp;nbsp;quibus libuit,ad

i c.r.a.i, vniusrfi corporis confcTuationem'':ôc præci pitvtomniadomifuæ nteamp;ordine admini ilrentur'. Ab fit igitur à nobis vt vllam

‘^■Cfr.i4,j inuehamusinEcclefiamDei,quæfinè inue-haturnecciTecftjG omnia Eccicfiæ munera

inter fe paria amp;nbsp;æqualia faciamus. Imb verb quid eft quod maiorc contentione pctamus,

quam

CAP VT y-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147^

quam vt politia Ecclefiaftica ex Dci vcrbo reftituatur?Neque etiamvetuftos patrum ca nones repudiamus,inodoad præienptû ver -biDeircuocentur, amp;nbsp;magna ratio habeatur locorum,temporum perfonarum, vt cun-âa ad ædificationemreferantur.Id, inquam, nos afliduè flagitare nunquam deftitimus, nedum vt fimus A-rlt;iK'nt Sgt;c legitimorum con-ciliorum , vetcrumque canonum contem-ptores, ficutnondefinunt quidâ vociferari. Quumautem ii præter cæteros nobis refti-terintamp;adhucrefiftant quosprinios opor-tue rat de inftaurandis Ecclefiç ruinis cogitate,quid mirumfi,omnifpe adempta publici amp;nbsp;communis confenfus,nonnulli principes amp;nbsp;ciuitatcs quæda, cognita veritatc, fibi amp;nbsp;fuis priuatim confuluerunt ? Nam profedo qui ab iftis Ecclefiæ vfurpatoribus expcftat legitimamSynodumOecumenicâ, non mi-, nus inepte facit,quam fi fore fpcret vt com-muni mcretricum ôc lenonuiii concilio liqia-naria abrogentur.

VII. De fignisquibus vcra Ecclcfia digno fciturab adultcrina.

K.ii.

I4S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T V.

Duo requ'TÎm’ igi tur in primis. V nu jVt vera Dei Ecclefia difccrnatur ab ea quç tâ prctio-fum nomen fibi falfo vendicat. Alterum vt qui nontâtùmfuntin £cclefia,fedetiamex Écclefia,diftinguantur ab iis qui ex Ecclefia non funt quanuis in Êcclefia vcrfentur,qua-tenusquidcmab hominibus cognofci pof-funt. Conftat cnim Satanam totum cite in fuaSynagogavariismodisSc artibus ità fu-canda amp;nbsp;exornanda vt pro vera Ecclefia ob-trudi polTit : Se fatis liquet nunquam in hoc feculofuturam adeo fynceram intc-gram Ecclefiam, quin palea Scloliumtri-ticopermixtum reperiatur*. Itaque operæ-pretium efteerta quçdamdifcrinnna de qui-bus diccmus,obferuare,nequis facile circû-ueniri polîit. Sciédum elf igitur verum g r-manæEcclefiç fignum elfe prædicationem verbi Dei,in quo fefe nobis patefecit Domi ' nus ficut declarant Prophetarum amp;r Apofto iorum fcripta, quo fit vt à verbo neque Sa. cramenta,ncque difciplinam Ecclefiafticam à D co cóftitutam,feiungamus .Neque enim aliud verbum Dei agnofeimus, neque aliam r cius

CA PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14,

cius adminiftrandi rationem, Quamobrem lefus Chriftus teftatur fuas oues fe fequi, quod vocem fui paftoris agnofcant'’: neque/.kit. quumApoftolosfuosinorbcm terrarum di“’’ mitteret ,poteftatem eis fecit annunciandi quicquid eis libui{fet,l'ed potius,itc, inquit, amp;nbsp;docete feruare omnia quæ prçcepi vobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sed amp;nbsp;Apoftolus teftatur fefe non aliud Co- ’’• rintbiis tradidi{re,quam quod à Domino ac cepiftet,ac ftatim fubiicit hift riamCocnæ Domini,ita prorfus vt eft abE uageli ft is per-fcripta‘'.Et idem alibi fcribit fideles edifica-tos efl'e fupra fundamentum Propbetarum amp;nbsp;Apoftolorum',ideft,nitidolt;ännaab Apo j. ftolisamp;Euageliftisplatatain Ecclefia,cuius bafis ac fulcimentum eft lefus Cbriftus Petrus quoquediferte déclarât,non aliud ef fe verbum Dei quam illud ipfum quod ad nos peruenit per Èuangeliipraedicationem''. Neque dubium eft quin Apoftoli non tan- k.uo.m turn annunciarint, fedetiam perfcripferint quicquid ad falute noftra neceflario requi -ritur', vt veriftimum fit quod ait Paulus,vni uerfam fcripturam diuinitus infpiratam,fuf-

K.iii

1

CAPVT V-

i nbsp;ficere ad hominem Dei perficicndum\ Ideo

ctiam Cyprianus'jfi folus ( inquit ) Chriftus ' cy^ t(..yyaiidienduseft,nondcbemus attendere quid ’ aliquis ante nos faciendum putauerit, fed

quid, qui ante omnes eft, Chriftus prior fe-ccrit. Nequeenimhominis cófuetudinem,

fed Dei veritatem fequi oportet,quum per I-faiam Prophetam Deus loquatur amp;nbsp;dicat,fi-ne caufla colunt me,mandata amp;dodrinas

kJu.c. hoininu docêtes.Deniqucvbicunquc verbu „ 4, DJ pure annuntiatur,Sacramêta pure admf-niftrantur, difciplina Ecclefiaftica ex præ ■ ïcripfó verbi Dei vfurpatur,ibi germanam

1^10.' EcclefiamDeiagnofcimus ,etiamfi paruus 1^4.,.. d. fit grex'', 8c in fpeciem prorfiis afpernadus^ ' VIII, DcveripEcclefiæmembris.

er * Verafunt Ecclefiç membra quicharadc-i'cm ilium habentChriftianorum proprium, M. nbsp;nbsp;nbsp;idcft,Fidem’.Fidelis autemaliquisex eo a-»

gnolcitur,quód vnicum fcruatoreni lefum Chriftumagnofcit\fugit peccatum 8c ftu -e iuftiti4:, idqucexpræfcriptoverbi Dei“*.

Epfienimfupdrfuntin quibufuismultæpec C^catomm reliquig': tarnen per magnum eft dif ■ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crimen

crim n inter filios Dei in quibus Spiritus pu gnataduerfuscarnem,amp;eosin quibus pec-catunircgnat . Denique ii demiimfuntEc-clefiæ membra, in quibus Spiritus (Spiritus, inquam, proprium eledorurti donum ) pu - rTp gnat aduerfiis earned amp;nbsp;qui cum Paulo v.erè i.ur.74. poflynt teftari fe facere malum quod nolût^,*' 5 ideft,cui nonaflfentiûtur nifiquatenus non-dum funt perfede regenerati. Nam quod ad reliquos homines attinet, cuiufciinque tandem fint flatus vcl côditionis,non funt nu- a«;'?

merandi inter Ecclefiae membra,etiamfi ( vt itàloquar)Apoftolatufungerentur'.Sed hic ‘’lt;^'.1°' cauendum eft , ne vel vlterius progredia -muv quam par lit, vel temcre ludicemus .

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;.rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.« Mat.y a^t

Expedandumenim eft Dei iudiciuminde--tegendis hypocritis ÔC falfis fratribus ,amp; ■‘•■y-'i-Dóminus poteft fuo tempore vocarc quof-cunque illi libuit \ amp;lt;: prolapfos ia viam reuocare*.

IX. SienaEccleGajnoncffefcmpcrincodcmfta-*- , tu.fiuc gradu.

Conftat quide hæc efte vera germane Chri fti Ecclefiç figna ,fed quæ no in vno fempcr K.iiii.

ftatu permaneant. Accidit enim plerun -que vt Deus profua incomprehenfibili fa-pientiavindicans hominumpcrfidiain lucis luæ radios quadamtenus occultet adeo vt nonnûquâEcclefiafunditus periifle videa-tui’,ficutcuenit eopotiflimü teporequo fi-lius Dei in hunc mundum eft ingrefl'us.Tuc enim certumeft,veram religi onem fuifle in Iudæa,tanquani in extremo quodamangulo conclufam. Ibi verb quæ fuit dodonim ig-norantia?quæ doâiinæ corruptio ? quæ ho-minum improbitas^Oftendit tanaen res ip-fa firmumpermanere Ecclefiæ fundamentû, ^^aliquemfemperextitilTe fideliumgregc, quiuioJoexcreueritjOaodofuerit imminu-i nurus^,amp; vni penè Deo interdum cognitus, ficut apparet a Eliæ hiftoria^Hinc ctiam ac ».««•/ij iciditnoftristemporibus vtnulli magis hal-lucinenturquàm qui EcclefiamDei alligant certolocojamp;eorumfucceflioniqui fefe fak fó vocant Epifcopos, quum nihil minus elTe

di,amp;’ ex Dei verbo,amp; ex vetuftis canonibuf

omncs

CAPVT. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

orancs illos Hierarchas â maximo adminimu ipfo iure millies effe excommunicatos, ideft ex communione fandoram eiedos , tan -tumabeft vt abeorumveldignitatevel fuc« celÏione pendeat Ecclefia. Quid ergo ? dieet aliquis,quoderit fidelium officium in eiuf-modi perturbationibus?nerape vt vbi eft dauer ibi congregentur omnes aquilæ'',idcft M4»u4.e Vt vbicunquefuerit fidelis quifpiamjamp;quç-cûque fit Ecclefiæ externa facies, cum Chri-fto capite cohæreat,adhærens nimirum vni-cocius verbo fiuc dogmata fiue vitam Ipe-des .Quod fi quis fit in orbe terramm angu-lusinquo Dominus ,qui nulli neque loco, nequenationi,neque tempori adftriduseft, fceptrum vexillumque fuum, ideft verbi niiniftcrium,erexcrit,tuncveró filiorû Dei munus eft ducem vocantem fequi,amp; relidis jdolis, fefe copiis Dei exercituum adiugere, nbsp;nbsp;nbsp;’•

ficut paffim admonent prophetæ'.

X. DeAuóloritatcEccIefia:.

His pofitis,confequens eft vt videamus quæ fit veræ Ecclefiæ poteftas 6c audoritas.

i?4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

quam quæftionem pofliimus vnoverboab-lolucre,{idicamuscam omnem potelbtcin pofitam in eo vt vni fuo marito, ideft, 1’1 «.«,«5 lGlu(dirifto,pareat‘': tuineo quod omnibus membris cum vnocapite cohærennbus cô~ aL, si.iè raune cll,tûetiam in propria cuiufque mcbri funciione\ Sed plane dignum eft hoc argumentum quod particulatimexplicetur.

Itaque primo loco de vniuerfi corporis Ecclcfierpofteà de fingulorum raembrorii vfu amp;nbsp;facultate difleremus, eorum dico quæ publica quapiamfundionefunguntur.

XI. De auftoritate conciliorum vniuerlaljiim, ac priinum quidé quid hoc nomine intelligatur.

Concilii fiueSynodi vniuerfalis nomen proprie declarat cœtû fingulorum fidelium qui fimul conuenerint, ne vno quidtm exce pto .Verum propterea quod Dominus fuos 11 cut ei libuit,pGr varias mundi rt gioncs.dif perfit,necelTc fuit,ordinis caufa,totamillam multitudinem,quçvnum corpus conficit,in Varias clalTcs diftribucre, quas diçcefes p^i roecias vocat'.Prçtereà minime expeditquo-j , tiesagiturdcvnîuerficEcclefiænegouiSjfin gdlos

C A PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

gulos fideles conucnire.îtaquein hoc argu-mento concilium vniuerfale id vocamus,in quo omnes Ecclefiæ,quoad eius fieri poteft, conueniunt; quanuis finguli fideles non ad-fint,fed vnus quifpia interdû totius alicuius Eeclefiæ,aut etiârcgionis nomine cópareat*.

XII. Penes quem fit ius conuocandi vniuerfalis * concilii.

Omnia rite amp;nbsp;ordine fieri in Ecclefia De?, i.c/hx acproindeetia cocilia légitimé côuocari de-bet.Conftat aute præcipuûhocefle munus Magiftratus,vt tranquillitate Ecclefiç con-ferue?.Itaque fiquis eft Monarcha Chriftia-nus,hoc onus illi incuffibit,quoties præfens requint neceflitas’.ficut etiam in vetere Ec- /il» VtlK-clefia fuit fine vlla contvouerfia fub Chriftia nis Imperatoribus falt;ftum',donee ambitiofi Patriarchx,ac præfertim Romanus,amp; Con-ftatinopolitan’ ,omne politia euerteret. Sin autc,vt nûc videm’,plures fuerint principes 'MnnKfinff eorû mun’ eft,fûmo ftudioin rêiftâ adeô piâ ôc fanda cofpirare^Quod fi vt plç-rûqüeacciditjofficiûfuû neglexerint,atcertè paftorû munus eft profpicere quatûin fe cft

CAPVT V.

ne quid EcclcfiaCbiiftianadetrimentiacci-piat,amp; inutuo fefe cxcitare,vt quoad eins fie ri poterit,communi con fill o confulaturEc-clefiæ commodis, amp;ità quidem vt nullus hîc fit ambitioni locus,amp; omnis illathrono rum fediumprærogatiua, opus Domini / ne tantillum quidem remoretur'.

XIÎ I. Quomodo fint elîgendi qui ad Concilia mittuniur

Qiium olim felicibus illis temporibus rerum Ecclefiafticarum curatioidoneisho-minibus magna cum follicitudinc commir-tebatur in timoré ôc tremore Domini, quo-ties cogebat necefsitas Ecclefiarumcoetum conuocare,amp; mittendierant quivel parce-ciæ veldiœcefeos veletiavniiierfæ alicuius gcntis nomine comparerêt, quanuis proba-bile effet nullos elfe procurandis illis nego-tiis aptiores quam qui docendi partes in Éc-clefia obibât, tarnen magnus erat in ea re de-leólusineC mitti folebantalii quam quos collaret commun! confenfu,amp; dodrina,amp; vi-tæ integritate cæterifque Spiritus fand! do-

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157

nis excellere, ficut ex Adis Apoftolicis abu-dè liquet'.Nunc igitur,itàpcrtuibatisôccô-^^‘« fufis rebus,quum eorumgrex qui fefe hodie Prelatos Ecclefiæ vocant,non tam fit homi-num coetus quam porcorum Sc afinorum ar métum,ficut nimium aperte conftat: quüm-qusomnes ifti à minimo ad maximum cx-prelfo iurciurando fefe adftrinxerint ifti Ty rannidi modis omnibus defendendæ,,aduer- t fus quam neceffe eft Concilium conuocarf: rifiurandi quum, inqua, omnes ifti,fine vHa exceptio-ne, per fcneftram, data pecunia, fmt ingref-fi in ouileDomini, cotra expreflumDei verbumquot;, contra Petri minas\ contra omnem“quot; ‘“-purioris Ecclefiæ morem,côtrà vetercs om-nes legitimos Canones amp;nbsp;Sy nodos finecó-“*’ trouerfiareceptas,ex quibus facillimumfue rit cuincere omnes iftiufmodi homines nihil adEcclefiam Dei pertinere,nedum vt fint e-ius gubernatores':inifta,inquam,non tarn perturbationequam euerfione rerûomniu,/7.r;XÎ quis tandem ftuporeft pro concilio Oecu-menico habere cœtum ilium in quo vix repe tire Vcl vnumliceatquimcritopolTitexEc-

158 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V*

défia Dei cenferi, fi vel in ipfius vocatio nem vel dodrinam , quæ pleruinque non tàm falfa quam nulla efi;, vel mores quo -uis Epicureo indignos inquirat ? Itaque profiteor me non fatis videre quomodo poflint hodie controuerfiæ in caufa reli -gionis fufceptæ dirimi , indido cum Romane Eccleliæ Apoftatis concilio, fiqui -dem illi in fua non poflcfiione fed vfurpa-- done velint permanere , quod faduroscf fe non dubito , quoniam certum illis eft quiduis potius pati quam vt Deus regnet. Si qua tarnen cocordiæ fpes ex vniuerfali Concilio fperaripoteft, id demum mihi vidctui* , hacrationepofteinftitui,flexfynceroCx-

faris amp;nbsp;Chriftianorum regum amp;nbsp;libera -rum ciuitatum confenfu , nulla habita ra -tione iftarum laruarum quæ titulum Ec -clefix falfo prætexunt , fingulis Ecclefiis liceret probatæ dodrinæ ac vitæ homines deligcre , qui amp;nbsp;de Apoftaticæ Romanx Ecclefip ÔC de ceteris controuerfiis ex Dei

ver

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

verbo décidant . Sed hoc fané pcrinde eit ac Platonis remp : fomniare . Quis enim hunc confenfum à principibus nbsp;nbsp;ciuitati~

bus expeólabit ? quis illos ventres ad eas conditiones pertrahet ? Vnus Deus nimi-rum qui corda regum habet in poteftate , Seiftaperficietquum volet . Interea fciant aduerfarii Concilium à nobis non no -ftra led illorum caufa expeti. Norint hoc quoque principes Sc Relp • necbene nec prudenter eos facere qui veram Sc luftam cognitionem de his controuerfiis in idvf-que tempus differunt quo futurum fom -niant vt ex Antichrifti audoritate veritas ftabiliatur . Norint denique pii omnes , nunquam fibi inagis ab Antichrifto , Sc cunâiis ipfus mancipiis elfe nietuendum , quam quum aliquod cogendi Concilii 6c inftaurand^e Ecçiefiæ defiderium fimu -labunt.

X 11 I I« Quemuis poffc audiri,in Con-cilio,modo id rite amp;nbsp;ordinc Hat.

Ilt;îo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

Spiritus ûnâius feipfum patefacit qui -«.c«quot;«. bufcunque libuit\amp; quidem fscpenumero iis hominibus quos alioquin nemo non af« ( pernaretu?.Id enim iani olim accidit quum i 1' omnes Pontifices amp;nbsp;Leuitæ aduerfus verita-temconiuraflrenf,amp; noftro quoque feculo ecquis eft tarn cæcus qui hoc ipfum non per-yJ, i„ii, fipiciat'^c'Itaque non dubitamus affirmare ne-S«»“quot; fas efle vt Ecclefiafticum concilium, præfcr tim vniuerfale,vtpotc quod non nifi maxi-mis amp;nbsp;necelTariis de caufis indicendum fit, certorumhominum etiamab Ecclefiis rite

amp; legitime deleólorum audoritati adftrin-gatur,quin niliilominus cuiuis etiâ inftmo pateat dicendi locus,ità tarnen vt, certo ordi Fi/wi« necôftituto,nec temere quifquamadmitta-tur,nec SpiritusQndus in vllo prorfus ne-gbgatur'.

XV. Quis præeffe de beat aâionibus Conci* liorum vniuerfalium.

Sicutvniubimperatoris mandato coge-bantur olim vniuerfales Synodi, ant equàm RomanusEpifeopusipfam imperii corona fuis

CA PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tlt;fi

Tuis pedibus fubiiccrcf^ità ctiam nemini du biû eft quin velimpcratores ipfijVel ii quos?ZH. ,' ipfispUcLiiffet dcligere,rogâ4isS(: colligér dis fuffragiis præeftent, vt ex yeterum Sy -nodorum adis liquere poteft'quot;. Quid enim»/'quot;»-tantopere decct Ecelefiæ nutricios, quam'quot;’ fuam audoritatem interponere vt Ikus pace amp;nbsp;tranquillitate colaturî’Sed hic tarnen videntur quædam obftare. Conftat cnim di- *ƒ» fcreta efle mûdi imperia à verbi minifterio. Deinde res ipfa oftendit pcriculofiffimum^'^quot;’ efle principum audoritati Cocilia fubiicerq multis de cauflis.Ita enirnaccenditurcorum ambitioqui principibus volunt gratificari, è contrario multorum fimplicitas perter-refieri poteft, infolita principum præfentia: vt tacea quod vtinam verum no eflet, pau-cos femper principes fuiftc qui vel tata tum dodrinatumpîetate effent præditi quapta ad moderandas ciufmodi adioncs neceffario requiritur,velde his rebusffçi iofibi cogi -tandum putarint,quum aut quibufuispotius intenti effe,aut malis potius quàm bonis, vc lut fatali quadam mundi calamitatc , aurcs

L.î.

tCi c'a igt;VT • V.

præbcrc confueuerint. Sed non admodurn difficile vidcturlftis argunientis occûrrere. Primùm enifticauenduiu effie iudico^neità difeernanius principes huiusmundi a verbi |tiiniftfis,vtctiam illostâquam prophanos fcparemus,qùî primas fuit gradus pcnquem Pàpiftica T y rannis’in hoc faftfgivlm côfcen-quot;dit vnde iam viîf dctiirbari poteft. Quù aute nepuoinfi'çiari.pôffit l^incipcs dtbere in pri-inis curare vt verbi miniftcrium inoffen -fo curfu pergathd quos,obfecro,potius per-tineat in maxitnis tempeftatihus quaeab ip -fis miniftris plerunc^ue cxcitanttir,Ecclefias Conuocare , ôtnïtarumcoétuprbrprccrevt ôfnnia rite amp;nbsp;ordine fiat, atque adco fua prc-fentia bonos cofirmare,malos detcrrcre? enirncqetui Apoftplorû SepriinarüEcclefia-rû nulli Magiftrat’ politici prçfuerut.Fatéon 0bos enim aduoeaifjnt? Ncque ccfco vt ah illoru edidis vel audofitate pcdeatEèclefia: fedhocdico.peffim? mihi videri de Ecclefia mercri qui prçfidio præfentium Magiftra-tuûpriuct Ecclçfiâquoties idaDeococedi-tur.NacftquidéfateoraliudciuiliûMagifti'a

tuum

C APVT r Vlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I/ÏJ

tuü, aliud Miniftroru mun’, fi quod fingulis propriu eft fpedes : fed hoc vtrorumque cô-mune cfle dico vt Ecelefiç paci.cófulat,amp; ità quidem',vt illi(quoties Deo vifutn eft hoc beneficie Ecclefias afFicere yt piumhabeât Magiftratû)præcipui fint euftodes wVaCw' îftiverôexpuro Dei verbo ,hbtrcamp;fände, tanquamos Dominiquod à pio Magiftratu confulitur, omriia conftituât, quibus ità po-ftea fubfcvibàt principes, vt fua etiam audo*. ritate quod ex Dei verbo conftitutum fucrit apud fuos confirment, amp;nbsp;accurate obferua-dum prçcipisnt. Siquis exempla requirat quibus id confirmetur,refpondebo, non aliter mihi videri Dauidcm,Solomonem, Eie-chiam,lofiam egilfe cumIfraeliticæEcclefiç fenioribus,amp;:ex veterum Synodorum adis omninoliquere veiercsillos orthodoxos ad vnûomnesdeciuilis poteftatis Ecclcfia-ftici minifterii finibus regundis non aliter cêfuiffe. Itaque difpiciendu cenfeo non qua-tenus piorum principum præfentia cxclu-datur,fcd quatenus fuis liminbus circun -fcnbatur.vthicfibilonsè aliter faciendum

L.ii.

1^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G AP VT. V.

mcminerînt quam fi in fuofolio ciûilib’vel audiendis controuerfiis vel legibus conden-dis confiderent,quumin Synodo interfint nonvt regnent fed vtferuiant:non vtle - ■ ges codant,fed vt ex Dei verbo per os mini-llrorum ipfius explicatas, amp;-fibi amp;nbsp;aliis ob-' feruandas proponant.At enim,dieet aliquis, periculuefi: ne quis aditusambitiofis inge-niis hac ratione patefiat. Refpondeo verü id quidê efre,ficut ex turpib’ illis Seadulatoriis acclamationibus Synodicis apparet, vt pote quæTheatricispotius ludis quam Synodo conueniant : fed refpondeo , prætcrquàm quod fieri no poteft vt omnibus incommo-disprofpiciatur,experientiam ipfam often-dere multo maioribus offendiculis aditum aperiri Principis abfentia quam præfentia. (^idnon enim audebunt ambitiofi,leues, teincrarii homines,cuiufmodifepernimium multi inuenti fût inter ipfosEcclefiç minif tros,nifi,quoties id à Domino coceditur, ali qua pr^fetis Magiftat’ reueretia in officio co nneaturramp;quam verè id à me dicatur non modo ex Seleucianæ,Lampfacen^,Ephcfinç prx-

CAPVTzVà '

prædatoriX) ftdetiam ipfius primæNicenæ Sy nodi aétîs apparet.ltaque vt paucis con-cludam,fi cogenduni eÏÏet vniuerfalc Conci lium,quuai neque vni pnncipi omnes Eccle •fiæ nunc pafeantrnec maxmia pars principû (quodeorunapace diôluin fit)ad gubernaij-dâ totâhanc aâionê in tantis controuerfns é aniàîo rû quoque di flidiis latis apta videa--tur.ncc'inpræfidù multitudinequicquam fa. ftisliberè vel pacatè poflnconftitui: necefla riûid videretur vt omnes iipenes quos eft fuvnma rçrû,fiue principes,fiue liberaium ci ’•uitatûMagiftratus,vtrâquc ex parte,omni /depofita ambitionc, côrauni côfenfu, in ti-• more Domini,tu de collocutorû nuraei o,tû -de Synodi tepore amp;nbsp;loco,atque etiam in pr -mis defuturo eius mQdcratorc,totaque aticó aótionis forma, iis conditionibus ftatueret, ' q[uæ amp;nbsp;verbo Dci confentaneæ,amp;: inftaura-dæ Eccleftarumconcordiæ maxime fint at-^ commodatæ‘'.lam vcro quod ad Epifcoporû ideft, eorum qui ab Ecclefiis miffi fuerint,'^^;;; feffiones amp;nbsp;prærogatiuasattinet,quidam-’

-net veteraEcclefiæ Cbriftianç dedccorare -Liii.

CAP'VT-'V;quot;»

nouarc?Eï primarüspatnarchis qui inferê-dis fufiragiis prïcjbant ,quique hocpractaC-tu non deftitcrunt fcfè mutuo cónfodcre, doncc tandem fecum Ecclefiam lt;,’Imperato-rum ignauia fréti,pcflundederüt,ynus' pfeu-dcpikopus Romanus lupcreft, de cuius au-doritatc præcipuc quæritur.Quo iure igituf ille non modo inter iudices fcdehit^ fèdalüs etiam præibit, nonquafi vnus exaliis fcntc-tiamdicensrogatus,fed velut älter iquidam Chriftus fefe proDeo venditans?ifnaquidia-liud fuerit quam adftabilicnda eiuSi Tyräni-dcmconuenire,nifi quotquotex ipfiusfaj« dione conuenient,in primis ab: eo iureiura* do abfoluantur quo fefe Antiehriftianç illi fediamp;fandiflimo Domino füo obftrinxc-runt?Quid fi valeatilla Tyrannica vox,Papa Romanum à nemine mortalium iüdicari, Sgt;C füpra concilium effe?Audimus quide quam muka ipfe garriat de Rômanæ ledis præroga tiua,fed cxfuis decretis,amp; iis quide maxima cx parte,eade fide cófidis qua iamolim vfus cft,quu Nicenæ Sy nodi decretu fupponcret

T . • Vt

CAPVT V. -J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSj

vt Apihicanas Eeck^gs inuadçrçt'.Et tamç miuiiix tum agebat dç dQ^^r^a fuo arbitrip mutanlt;la,äe vetenbus Cadonibus configen ‘ dis,de omniumbcnebeipruiti Èçclefiaftico-rumepllau^qçjde iure tranffcreiidpruni re^ gnoru^,de patriippnio Petri, denicjue de horrenda ifta Ty rannide ex qua nbsp;nbsp;nbsp;non patitur

fe depelli, feddunt.axat y|,adeum prouocarc ex Aphricaliçeret.Quod fi DH verbo nititur ipfius prirn^.tus, quidattinebat NicænæSy-nodi. auótoritatein af^ud Aphricanos'præ texere f ? amp;nbsp;qup iure NîcænaPi Synodurti habebimus pro ortliodoxa , quæ Roma -num patriarçl^m iubet fuis finibus efle confentum, nec quicquam illi^vtPatriar-chæ,ampliùs çoncedit quàm vt in certas fibi vicinas Èceletias ex veterum Canonum prç-fcripto,quum ita opus crit,inquirat,vt oin -nia ordine conftitutoRrucntut--?amp;: Cartha-ginienfi illi Sy nodo quid fict,cui fubfcripfit Carthj^i-Aüguftînus in qua falfi coarguîtur Roma-sS^KIMnî nusEpilcopus ,oc dilerte inhibetur ne puis •quot;•m-/»«;-trans mafe prouocet ? Quid amplius? etu/;/“//''-îBagnusolim habitus fuit honos Romano

L.iiii,-

ilt;î8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT V.

Epifcopo,propter vrbis dignitatem, tarnen non femper aliis præiuifTe ne in dicendaqiii-dem fententia/inauditum enim crat vt vni-ucrfale Cocilium quifquam indicéref, vel ei aliuspræefletqüâm vel Imperator ipfe,vel ai) ImperatorcdeleÄi, )partiï’il ek Synodo-rum adis, partim ex Leonis ad Martianum imperarorein Epiftolisapparet. Imoin Pro-üinciali quoqueconcilio'Carthaginiêfi, Fau ftinus Romani Epifcopi legat'üs ,non nifi fecudus ab Aurelio Carthaginft Metropoli -tano inter fubferiptores inuenitur. Definat igitur ille T yrannidem fuam adeo impuden-tervrgere,aut àpiisprincipib‘üsità,vt çquu ' eft,compefcatur.Quemautem ordinemhoe quidem tempore ab iis obferuandum arbitrer in conftituendo vniuerfali Concilio,a-bundc iam à nobis di dum eft. Et conftituta etiam Ecclefiç pace, quam amp;nbsp;periculofurn . Sc ineptumfitjcertis fedibus attribuerce-iufinodi infinity pene calamitatesEc-clefiæ,acpræfcrtimifta Roniani pfeudepi-fcopi Tyrannis,declarant.

• ' XVI.

CAP VT V.

XVI. Quantum tribucnduna fit auaoritati Synodorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;,.t

Sunt qui Ecclefiaftkâs Synodos *, vt res nihili afpementuræcôtrario vcrô nô défunt qui fine exceptione quîcquid ab illis rece-ptumeftjproDei oraculo recipiendum pu -tent. Vtrifque quod mirum cft, Romanus Proteus afléntKur,vt qui non dubitet quo -tieslibuit,ideft quoties profe aliquidpoteft inde coiradere,Synodorumaudoritatc ver-bo Dei opponcre:amp;rurfus,quoties vel inde c.onumti potcft ipfius Tyrannis', vel aliqua fpes lucri oftêdi tu?,Canonum omnium au-doritaiem palam ac hominatim abrogare. Nos verb longe aliam rationem nobis fequé dam arbitramur . Neque enim dubitamus ^7X^7’ quin Dominus, ficut promifit, ità etiam in- ‘tJihrü» terfitfuorum coetibus rite in ipfius timoré co'ngregatis, etiam fi duo vel tres duntaƒ xat conuenerint': ac proinde non ambigi raus quin multo magis vniuerfum aliquem Ecclefiafticumcoetum fando fiio Spirit'ure ga^.Sedhoc quoque nÓ ignoramus, verita-tcmDeilongè folidiore ac ^iiorc futida-

170/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, CA P VT V-

mcntonitiquixnhoniinuni ppinione, fiuc

. c*r J fuerint fiue multi': nequetxt^à-côniu-muncm hpminu^fçrxem qui 6lt; ignorantie ôc erroriLus fUpt; pppoxii^lios pônerq didi’ cimusquàm eos-ynos qui Dciimputfiijip funt loquut!,vt fint omni exccptiöne i^ajo-rn'w.'ij rcs^:Prophctas videlicet amp;nbsp;Apoftolos s^Def

g quos nobis Dominus voluit volûtatéfuam î/»o 1 ƒ’ P^’-lcribi in vtriufquç teftamenti libris quos

Canqnicos vocant.Nainipfaquoqdc cxpe-‘J.'v ’quot;' ricntia côfirmat nô tpodo hypocritas igna-* ros,malitiofos ,pf£udopropbetas in Ecclefia faepenumero audoritatem obtinereded ctiâ optimis quibufque npn omnia vno tempo* re amp;nbsp;loco patefierijfiçut ex earurhquoque Sy nodorum icpugnatia eonftat, quibus do* di iTimi etiamSe religiofimnd homines çpn interfuerût tantum, vêrum etiam pryfuerût« Itaque modumhunc tenendum arbitramur, vt neque Synodorum iudicia datinl aftrerne mur,nifi quas palam apparuerit non legiti-mè-coadas ôc aduerfus, yeritatem compara-tasgt;cuiufmodi iatoolimiiimium muîtæ fue-• ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ ..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fartt

■■gt;71 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CABVTAJV.

âperîfur quod'clafufumerat, amp;nbsp;cognofcitur cjüöd lâttbât: finû vlló typp facrileg^ïuper-

Vila inflata cerüice arrogantiæ, fine Vila róCcntioneliuklsB inuidiæ , cum fanda htitóilitótfjCutrj pace CatbolicaChrtftiana • Ffadetttis41le, amp;nbsp;quidemde Cvprianolo-«^MClétjiquód aH’éivdircefl'ioncifectfirnus. Qüafl Vé?^nô ilh nbsp;nbsp;fri^ifeftc:èGhrifto,amp;

’Ottittlbus veteribus' orthodoxis defecennr, ^uód-ft'Hègafe audènt^agG^cur cöngrelFum ; pdùfàht^QuidcümfAmbrö^^^^ dica-’ ïftitó'^ftVlëribus ptéhürfféffe quicqiiid ab A-

‘|:toftolïs-t^irtjtt4hött èftfCcrtè li^ws pbri-ftd$ daïnnatus ef^ a prificipe facerdötum SiC CoàiBiîiô legitime öebg^gatö ^CffAîWam 'Cîtteî^iofeni^ föböëflTröFltM, vt? vóliJnf, hóiïaüt^ fuceiJTdfes^fpede^ cenfuit CèHKM^tirb' Africanum ëüin Cy^iaho, fide-4i CbhftirnaftyHJ^itbaptifahdösMeqüi ab • bàîl-eticis funtbaptifâtu An propterea Çhri’ ftuïnitctum crût1’figcmus ,amp; Cum Anâba * ptiftîs cônfentièmus?Arqui, inquient jEc -clefiaCa^holica poftca aliter decidit. Reôte

CAPVT'V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7 J

fané.Curigitur nobis quoquepertôt annos omni crudelitatfs genere vexatis, non conce ditur,vt Romariæ meretricis fcortationes in dubiura'vocentur,amp; coram Ecclefia Catho-’ lïca 5 fub Icgitimis iiidicibus coar^antui? Sed ne tonuiciis certare veile videamur, age, quænam fit Conciliorum au(^oritas,amp; qui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1;

bus finibus circunfcripta,diireramus.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i /f

îXVn. CurindiciconfucuerintSynodi inEç clcüa Chriftianajôi quæ lit carum potcftas.

Affirmamus nullam vnquam Synodura Chriftianam vel fuifle indidam vel indici ’ polfe ad nouum aliquem F idei articula con-dcndû,idque duplici de caulfa.Primùm cnim vnius Dei eft exponere quidvel fit vcl non fit peccatum,quoniam vnus habet imper : uni in hominum confcientiamac fidem, quo fit vt nullus vnquam hoc ius fibi arrogarit quin Deum ipfum quodammodo voluerit é fuo folio deturbarare'.De inde ambigi nô poteft quin Deus iam olim veterem ilium popu - nbsp;nbsp;’

lumabundeindodrinafalutis erudierit,pri- j“quot;quot;’ mùm perPatriarchas quibus fefe variis vifio-

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA.PVTvy./.j

nibus amp;r oraculis pateôçijtjproy t tpGus^jpï-. cntiæ vifum eft:deinâçpc»' ofê, aqvönon ore tantum, crefcente.nimirumrhoH^inutn, improbitaté, amp;nbsp;decrefçête vita,fed lt;tt»a fcfj * ■ Hf A MA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voluit\tum cjûæcunque fupcripri-^

byg feculis ad lalutê neteflarianiiferis morX au“?.' tailbus declarata fuerant,tum etism quæ ad

Chri fti vfque aduentum fufficcrcnt ad Ecclc fiæfalutcm:quofitvt difertè Dominus cdi--cat ne quis huic dodrinæ quicqüam adiiciat f aut defrahaf,tantürn abcft vt fas fucrit cüi -

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • • 1 •

3 II,d. quamnominumaliquidinea mutare -, Suc-Ey-.y, Il ceflerunt autemMofi prophetæ,non quite gcs conderent,fed qui Legem explicarent amp;nbsp;fuisfeculis applicarent, verum vfum tun) Legis tum promiffionum oftcnderent,ficiit ex corum concionibus liquet .T andern verô cxpletis vmbiarum ttmporibus,Dominus ipfead nos defeendens plenilfimam lucein , in hune mundum intulit,patris cæleftis vo-îîeKdûtâte prorfus nobis patefada':amp; quum rur-fus à nobis ad pattern rediret, miniçnè nos re liquit orphanos , fed Spiritum fuum tanta - K. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.menfur^

r

CAP VT V? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;

* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f t

menfuTa cfFudit in Apoftolos amp;. alios à fe dclcdos ,vt omnem Veritatem ( qiidriturn . quidcrafalutisnoftræintererat) ipforurn’aj^ minis inftdlarit, vnde in vniuerium orbem terrarum inundarei^, ab illis nimi - f rum amp;nbsp;verbis explicata, amp;: fcriptis huri - ’«am quam intenturis tradita ne tam racilciQ. Satan miferis mortalibus iniponeret, fua-rum prælbgiarum obtentu\ ApoftoU igi-turomncin operam I'edulo adhibuerunt « y- ,, ne quid vel celarcnt vel adulterareiit, amp;C omne Dei'confilium nfundo apcruefunt? Id veto ipforum fuccelforibus , ideft fyn -ceiis palioribus dodohbus , fimili rations neque datum eft neque dari debuit. Fuerunt enim illi Spiritus fandi interprétés , omni exceptione maiores , ad plan -tandas Ecclefias : ac proiride fatiseftillo-rumfucceftoribus, fi in fua quifque Eccle-fia fupcr illorum fundamentum redèædi-ftcet'’,nequeaddextram dcclinans neque ad finiftram. Nam,obfcci'O,fiquidignorarunt,'f,’;:îX Xpoftoli quod ad falutcm requireretur, quis

tandemhominum illud fibicognitumcflc, j fine extrema impudentia5iaâ:abit?Ôc qui co-

ftabit veritas fermoniChrifti contranum af firmantis?Imo qui tandem ipfi falui fadi ef-fcnt?Reftat ergo vtconfiteamur probe illis cognitamacperfpedam fuifie vniuerfamfa Iunsdoâ:rinam.Quodfiitâeft,vti fanèeft: ' earn illi fubticuerunt, quid obftat quomi-M*? X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfidiofi danentur^'?Sin autem illam

' quidem integram voce anuntiarunt,fed edi-tis libris aliqua tantum ex parte explicarunt, q uis tadé merito in ipforû dodrina côquief Çet?autcur bis verbis vtiturAuguftin’de tra jYCÏnt ditionib’agês quas vocâtApoftolicas?Siquç . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit ille\reticuit leP Chrifi:us,quis noftrû

tlicet hoc vel illud efle?amp;, fiquis hoc dicat, »x.’i xiquomodoprobabit? Itaque ex bis effîcitur

Ecclefiæ fundamentû euerti, amp;nbsp;lefû Chriftû I c/t b i vnicumEcclefiæ caput”,fpôfumquot;,Domina', I« Z1*. legiflatorem'’, ipfosque adeô Prophetas EFP.rfxo Apoftolos’vnà cum ipfo Dei verbo' amp;nbsp;ûmnibus orthodoxis patribus, infigni con-tumclia affici ab iis qui fas elfe exiftimant cuiquametiam Angelo', nedumhominilice revt

CÄPVT V. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

tevtveltantillumverboDei fcriptovcl de-irahatveladiiciac.

Cauflaveroduplex eftcur iam olim vnà conueneriut Ecclefiç.Vna,vt puramdodri-naminverbo Dei comprehenlamjaduerfus baeretitos a{fcrerent,amp; quod à Prophetis amp;nbsp;Apoftolis tum annuntiatum,tum etiam feri-ptum eft,3pertofuo teftimonio apud omnes bonos approbarent:minimc idquidemqua-j fi verbi Deiauótoritasnitaturhominum te-ftimonio, vel vt quiequamad iceret Dei ver bojfedeo confiliovt amp;nbsp;fibi amp;nbsp;fuis potteris aduerfus Satanam Si eius fynagogara confu-i lerét'. Credimus ergo veræ Si germanæ Eclt; ' clefiæ Dei, cuius notas fuoloco decripfi-mus.Credimus,inquam ,Ecclefiæ, no quad Dei verbû,quo vno nitimur,ab ilia pedeatquot;, fed è cotrario quonia ilia verbo nititur inquo extatfolidaSc firma Dei veritas hac ra-tionc dici pot eft Ecclefia columna firma ** mentum veritatis,cuius videlicet fidclis eft•*.e. teftis’^.Et bac ipfa de caulfia no habemus pro Ecclefia fed pro Satanæ Synagoga omnes j ilios cœtus qui ab haeveritate deflcdunt«V‘*)-^

M.i.

neque pro veraChrifti fponG,fedprorne-* retrice ducitn’ilia que extraneï voce audit'» quatumuis fefe pro vera Ôt cafta Chrifti fpó-Xoó.to»'44: fa venditet. Altera cauflafuit çÔuentuunj Ecclefiafticoruni,vt difciplinæEcclefiafticp canonas, amp;nbsp;vt paucis oinniacôprehendatiî, vtpolitiamEcclefiafticam pro diuerfatem-porum,locoium,amp;: perfonaru circunftantia eonftituerent.Necefleenimeft vt in doino »:c.quot;4,2 Dei omnia ordine fiant“, cuius ordinis vna quidem eft vniuerfalis ratio ex verboDei pe-tenda,fednon vna eadcm forma quibufi; uis ci rcunftantiis coueniens. Sunt autem in condcndis politiæ Ecclefiafticæ legibus hçC tria præcipuè confideranda.

XVITI. primo loco fitconfiderandum?n ' politia Ecclcliæconftitucnda. ' i .

Priinùm omnium danda eft opera vt dodrina ipfa in cuius cognitione ôc vfi|’ pqfitaeft falus accurate diftinguatur à ri-, ‘ tibus , qui. etfi ad ædificationem pcrti -, nent, tarnen proprièrefpiciunt ordincm deconam illud quod debet in Ecclefia Dci

■. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' feruari

CAP VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179

feruari.Namdodrina,cuius partem memo facimus adminiftrationem Sacramen -torum , Confeientiam attingit, amp;nbsp;tantum abed ab eo vt ab hominum nutu pen-deat, vt côtrà nefas fit illam non obfemare, Sii vel tantillum ei adiicerc vel detrahcre. Regulæ autem illæ fiue canones fpedant potius Tieymi- in rebus extcriorib’,ideóque neque funt vniucrfalcs, magna ex parte, ne-que perpctux.Quodenim alicubi prodeft ad ædificationem, alibi potius noceret : amp;nbsp;adeb quoque diuerfa eft temporum ratio, vt quod optimis de cauflis aliquandofuit con-ftitutum , nccefte fit interdum abolcre quo fit vt magna in veteribus Canonibus non tantum varieras,fed etiam repugnantia inueniatur.Quumigitur eiufmodi conftitu-tiones,etfiquodattinct ad finem amp;nbsp;fiinda-men turn,nempe generale illud dccorû quod nobis obferuandû pçrcipirur, diuinæfunt ac ‘ cæleftes, tarnen humanç fint ac mutabiles fi fpecialê forma fpei^emus ,côfcquitur illas non per fe proprièobligare confcientiâ,{èd, fi quidem probæ amp;nbsp;iuftæ funt, haólcnus

M.ii.

î2o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V.

nos illis obligari vt ædificationi Ecclefiæcx dantjôe ofFendiculum vitcmus, cuius rei ex-emplu hoc efto.In Sy nodo Apoftolica qux Hi;.rofolymiscoiit,declaratur nos fola Dei gratia per fidem iuftificari, aducrfus eos qui Circuncifionem volebant cum gratuita pec-catorum remiflïone coniungere:ôe præterea * inbibztur fcortatioquot;. Hanc dodrinam di -

cp ab huius Concilii audoritate no prodiif-fe^led ab co duntaxat merito fuifle compro-batam, quoniam hæc eft dodrina quam Deus ab initio patefecit mundo: amp;nbsp;prophetarum voce acfcriptis fanciuit. Præterea in cadtmSynododecernitur vt qui ex præpu-tio ad Chriftum accelTerant, ablHneant ab ïdoloihy tis ôc fanguine Sc fufFocato. Hanc polleriorem partem dico à fuperiore diftin-gucndamefle,vfpotequæ fimpliciter Sc per fe non refpiciat cultum Dei, fed exteriorein dûtaxatvitâjidque excellétioris finis refpe-d’j,nemp?' vt hoc modo ludæi ab incircun-ciforumconfuctudinenon abhorrentes, eo facilius fefe perfuaderi patercntur,8cin v -num corpus in Chrifio coaicfcerent\ Nam alioqui

C A P VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSi

alioqui diffentîrent à feipfis Apoftoli,vt qui initiopræfentur folam gratiam nos iuihfica re per fidem^abfque operibus Lcgis' Chri , ftorepugnarent,quiteftatur ca quæ intrant X'.’’*’ in os non pollucre hominein‘':ôc Paulus qui ,s.b, huic Sy nodo interfuit fibi contradiceret, vt qui poftea fit teftatus omnia munda cffe mû dis:regnum Dei non elfe pofitum in efca potu': amp;difcrimina ciborum elfe diaboli cam dodrinam^: amp;nbsp;hoc tantum requirat vt * omnibus fobriè vtamur cum gratiarü aôbo -ne,amp;noftram libertatemad Ibbiliédos in-'*‘ƒ firmos accommodemus, ficut lex charitatis iubet^.lftiigiturqui hoc difcrimcn non ad-mittunt,vel nobis oftendantcurApoftoli-*lt;-f«-cum illud ftatutum nunc nonvrg.anr, aut».^ curfibipîusliceat quàmApoftolis, vel Dei verirati cedant, amp;nbsp;nobifcum deincepsftu-deant gloriæ Dei verè amp;nbsp;ferio inferuire, pro CO quod abutentes Ecclefiç auâoritate^ven tri amp;ambitioni fefehadenus manciparunt.

XIX. Qiiid fccundolocofitconfid-.TandLim înpoliticis EccleGælegibus.

Qi^um iftiufmodi conftitutionum hic

M.iii.

181 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

prxcipuus fit finis, vt du omnia decenter Sc ordincfiunt,quiuis indodrinalalutis pro^ ficiatjconfequiturfedulo caueduiu elle non modo nevel inutiles fint vel ineptæ , neue quid in fe fup er ft it jo nis habeant ,fedetiam vt tales fint quoad eius fieri poterit,vt hoinï nes fuaptc natura proni ad idololatria hy-pocrifin, non facile polTint illis abuti» Idque vtdiligentiuscaueamus,adinoncrenos de -bet miferabilis ifta Chriftianæ Ecclefiç de-formatio,quam lanè facillimum eftet oftcn-dere maxima ex parte ex torum prxpoftera diligentiaortam,qui dum voluerunt Cere-monias ludaicas ôe propbanas ad noftros v-fusaccommodare,nonanimaducrterunt fife aditurnpätefacere Satanæadlucem Euan-gelii prorfus ob Icurandam.

XX. Quid tertio loco.fitin politicis Eeelefiaî legibus fpeâaiidum-

C^ium homines fuis commentis mirificc deledentur,amp;: ad fuperftitionem vehementer fint procliues , 8c fublatis ceremonia -rum vmbris felix illud tempus nobis illuxe -ntjquo vult Dominus coli in Spiritu öc veri täte

CA PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

tâte^ideft puriore quodam 8e ad natura Dei propius accedente cul tu“, cäuendum eft in primisne multitudo Ceremoniarumfiueri-^X7/,yî’ tuum inuehatut:deindc ne quidftatuatur eu*“ Hràrtfôf, jus vel rieceffarius vcl maximus non fit vfus. Itaque , quod ad noftras Ecclefias attiner, profitemur maxime nobis piobari puritatê Ecelefiarum qüæ fub ipfis Apoftolis viguic, idque non ideirco dûtaxatquodcertûfitillos fuifle omniûhominû Sgt;^ prudentiflimos 8e lanéliflimos: fedetiam quodEcclefiarû rui-nam quæ mox excepit illorum tempora, nullis potiusimputandamarbitremur quàm iis qui in lllorûfinrtplicitateacquiefecre nolue-runt,quafi in rebus mediis(qualcs funt fuap-i te natura Ceremoniæ 8e ritus ) fas fit nullum inodum tencre.Sed ad hunc errorem acceffit poftea vel ftoliditas vel improbitas corum quos non puduit Apoftolis tribucre quic -quidabincertis initiis profeâ:umerat,quû pleraque fint ciufmodi vt ne in mente quide Apoftolis venire potuerint:8e quideeoru au (ftonbusdifputâtjCÔtrariis inter fe teftimo- rrA,.., nils facile polfint eóuinci'’.Certc nemofani JaflMéUiif

4S4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT. V.,

iudicii inficiabitur optimam efïe fimplicita-tem amp;nbsp;paucitatem rituü,in ea religiorie quas homines c terris in cælum attolbt : amp;nbsp;lefum

Cdiriftum quonudior eft,eo nobis melius pi terejquumecontrario fallæ omnes religio-nesfoleant cxterionbusquibufda geibcu-lationibus homines à rebus diuinis auocave.

Quod fl fefc res aliter haberet,quæiO)quid opus fuit Mofaicæ Legis ceremonias abt o-gari, quxDei ipfius voce fuerant côftttutæ? anvtaliæpoftea ab hominibus excogitatæ, MI -c .1 illis luccederent'?Meritó igitur Auguftinus quanuis homo effet patientilTimi ingenii, '' tarnendeCeremoniarummultitudme con-'7- queritur^,qui fi vidifl'et quæ poftea non ex Ecclefiæ autoritäre fed ex cuiufque arbi-trio introduta funt, qiios tandem fuftulif-fet clamores?Et hæc quidem di ta fint de lis quæ prorfus vel inutilia vel inepta funt. Na quodartinet ad impia amp;nbsp;fuperftitiofa cuiuf modi funt pleraque.quidattinet de iis dicc-re?Scimus tarnen nihil elfe tam impiû,quod obietaEcclefiæautoritäreàquibulda no defendatur,quafi videlicet fit fatis obtedere inane

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

inane amp;nbsp;falfum Ecclefiç nomen.Scd age,de-tur irobis locus ad dicendum, nifi plera-queoftendamus à Diabolico fpiritu inueda, in quibushodie homines imperiti fummam pietatis ponunt, temeritatis noftræpœnas demus.

XXI. Quid (it iis refpondendum qui Con-ciliorum auftoi katern nobis obiiciunt.

Hic eft igitur Conciliorumfcopuszquod quumita fit, vt paucis omnia compledar, tantum abeft vt, quod nonnulli diditant, Concilia repudiemus,vte cotrario parati fi-mus oftendere Concilia à nullis turpius amp;: impudentius conculcari quam ab lis qui nobis hunc contemptu obiiciut. Sed hoc tame profitemur, nobis nefas vidcri eo vfque Co-cilia extollere vt fidcs audoritate illorum tanqua fundamento nitatur, quum Paulus i-pfe,qui tarnen multoruminftar erat, hoc ius vniChrifto lefu integnim feruef. Primùm-ç*?:*!« igitur obferuandum dicimus quaenamCon-cilia proferantur,quomodo,quo tempore, quoloco,aquibus ,amp;quo fine conuocata 6c celebrata fuerint,quoniam multo plura il-

ïSlt;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V-

légitima Concilia quam légitima compc -rientur, fi quis omnes iftas circunftantias expenderit î nullum ius eft Vcl diui -num,vei humanum quod nos cogat non fatisidoneis teftibus credere.Sed in primis cxpendcndû eft ipfum doârinç genus, num videlicet haufia fit exDei verbo, amp;nbsp;cum bac ç régula veritatis prorfus cÔfcntiat ficut olim

fadum eft à Berœenfib’‘’,amp;Apoftolus fieri iubet' i Denique credimus Ecclefiæ vt tcRi, quatcnus verà eft Ecelefia amp;nbsp;verbo Dei c6-fentit : amp;eos à quibus hodie oppugnamur, vt Ecclefiæ amp;nbsp;Conciliorümboftes auerfa mur,cuiufmodinimirumerant olim Phari -fæi:vtpotequi videri volebant columnæ Ec elefiæ,quüm tarnen fuis traditionibus mandata Dei abrogarentjSc neque ipfi in regnu eælorumintroirent,nec alios ingrcdi patc-rcntur*

XXIT. De Synodîs paiticularibus : idert, prouincialibus vel Nationalibus,(juas vocant.

Quid olim fuerit conftitutum de prouincialibus Synodis à Metropolitano cogcndis, • abund«

CA PVT V.

»87

abundè liquet ex veteribus canonibus. Nc que verb nos ii fumus qui, fi inftauratæ ef -lent Ecclefiarum ruinç ,vel hunc vel alium nondiffimilemordinem repudiandum arbi-^ tremur. Sed duo hie requirimus in prirais, nempenequa rurfus Tyrannis inEcclefiam 'inuehatuv,quaficertsecuipiam fedi vel per-fonç fit alligatus Spiritus fandus: deinde vt omnia ad ædificationem referantur , vc -teribus ipfis Canonibus ad hunc fincm rc-uocatis.

XXIII. Quoi fint fpecics ordinariarum fun ft ionum in Ecclcfia legitime conftituta.

Hadenus à nobis didum eft de vni -' uerG corporis Ecclefiæ poteftate. Super -eft vt de prçcipuis eiufdem corporis mem-bris difteramus , quæ quidem mihi uiden-tur commodiftimc diuidi pofte in quatuor fpecies . Nam eorum qui publico munerc funguntur inEcclefia, alii annuntiando ver-bo, alii diftribuendisEcclefiafticisbonisjalii difeiplinæ amp;nbsp;polit ig Ecclefiafticg pr^fut-.alii

188 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T V.

dcnique partim adminiftrant ciuilia negotia, partim fccclcfiæ tfanquillitattm in glt;ntre procurantactuciitur,amp; quidtm accepta in

• hosvlus gladii potcihte'.Nam qui abÈcclc-fiafticisLaicos,quosvocât,lcpararunt,qua-V fiamp;ifti non fint Ecclefiæmcmbra,planèk’-crcucruntquæ Deus COI.iunxit ,quum pafi’ J nbsp;nbsp;fim in feripturis Reges vocenturC brifti Do*

rnnji^,perinde vt prophetç ôi: fideles reliqui ;

Z'quot;iCii Petrus appellat ione Cleri./quo nomme fi-gnificaturhærcditatisportio)totam Eccle * ’fiam Dei,vt ipfius videlicet pcrtionemac ;.4} peculium,comprehendat‘'.

XX1111. De muncrc Apoftolorum, Euange-Prophetarum,in primitiua,quam vo-cant, Eeelelîa.

Reperimus in verbo Dei quinque gra-dus eorum qui poft Chrifti aduentuni,dcce-dis Ecclefiis præfuerunt.Recenfcntur eniin Apoftoli,Euangeliftç, ProphéTæ,paftorcs, ph,/.KaA. Doiftores^qui omnes gencralinomine in* terdum vocâturEpifcopi,idcft infpedores*: ^^;,c.4interdumDiaconi,ideft miniftrfiôc interdû ^.,quoqueprelbyteri5quafiSenatoresdicas''.Ex

C A P VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

his autem quinque gradibus nonambigimus quin tres primi tuehnt temporarii,quatenus videlicet inlHtuti fuerunt adidtepus quo plantandç erant Gentilium Ecclefiç,amp; If-rael à Mofead Chriftum traducendus .Nam

Apolloli fuerût Af^TW' ab ipfo Chrifto defi-gnatijxquali interfepoteftate',futuri çdifi-cii velut primariiarchitedi\nullicerteEccle fi£ adftrivli,velut nonnulli de Petro fabulan Aiu.t.t.

tur quem ex ApoftoloRomanum Epifeopû faciunt, fed in vniuerfum orbem terrrarum léUtrùttt, rnilfi, prout Spiritus Domini eorum gref- jl“ a-fus reg-bat ,licutex Adis Apoftolicis con-flat, non autem ex fabulofis amp;nbsp;blafpbemis Abdiæ cuiufdam Babylonii,vcl alterius cu- nbsp;nbsp;«s-»,

iufeunque fcriptis,qur nuper non puduit nonnullos Ecclefiæ Dei obtrudcre.Euangc-liftæ verb,comités amp;nbsp;lt;MJcpygt;i erant Apoftolo, rum,cuiufmodi fuerunt Timotbeus, Silas, Titus Sc alii Pauli comités,quorum opera in

iis rebus vtebatur quibusipfevnus fufticc-renonpoterat'. Propbetas autem conftare poteft exiifdem Adis Apoftolicis,certolo cofuiffemagis adftridos, Se fingulari qua-

ipo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V.

dam intelligentia myfteriorum Dei fuiffc donates, adeó vt interdumquoque poUc-rentdono prædicendires futurasjquatenus Domino videbatur fignis amp;nbsp;miraculis naf-j centem Ecclefiam confirmâtes Superfunt igitui Paftorcsamp;Dodorcs quorum munus perpetuum eft in Ecclefia , fed ea menfura qua Domino libuit, ficut fuo loco expofui-

XXy. DcmunercPaftorumamp;Doftorura.

Horum Dodorum officium eft in gene-re , adminjftrando fermoni, precibus Iia-bendis incumberequot;, fubquibus etiamcom-prehendimus Sacramentorum adminiftra -tionem , Se Nuptiarum benedidionem ex perpetuo Ecclefiæ vfu, quanuis fæpe Diaco-ni in bis rebus fuppleuerint Paftorum vices . ‘ HæcfuntigiturquæChriftus vocabulis fol-uendi ligandi, apcriendi claudendi Si clauium quoque nomine fignificauif .Quo-J^iamenimCælum nobis tanquam domici-lium quoddam perpetuum proponitur, ad quod vnus eft aditus per lefum Chriftum\

Óerurfus

rurfus adChriftum vna fides nos deducit', cZi.j., quæ quidem in nobis creatur ac fouetur à Spiritu lanclo per Verbum amp;nbsp;Sacramenta,fi- f eut fuo loco explicauimus^: idcirco Paftores quibus commiffum eftmunus prçdicandizj?“’'*' verbi amp;nbsp;Sacramentorum adminiftrandorum

dicuntur geftare claues regni carlorum%quo niam per fermonem reconciliationis'’ ,Mun dus ad yitam æternam adducitur . Præterea

quoniam pcccata,tanquam vincula quedam nosconftridlos tenent,amp;prédicat io Euan-gelii annutiat nobis liberationem à pcccato, . morte,amp; Diabolo',ideo dicûturMiniftri liga re amp;nbsp;foluere,exDei auótoritate .Sed tria hic obferuandafunt quæ moxfiibiiciemus.

XXVI. DifcrimeefleinterPaftorcs amp;DocIores.

Primùmigiturfciendû eft all quo Je (Tc di” fcrimêinterpaftores Dodores .Na Do-dorumunus eft,verbü Dei fimpli citer enar-rare^vt ver’ fenf’ eruatur :amp; Catechumenos, c nbsp;nbsp;«

præfertim inftituere, quo munerefund’ eft Origenes inEcclefia Alcxadrina.Sed paftores lôgi’progrediûtur,vtqui in fu iscÓcionib’do diina verbi applicêt Ecclcfiæ vfib’publice

»

CA P VT V.

ac prîuatîm precando, exhortando, cÓfolan-do,increpando:denique dies amp;nbsp;nodescxcu-bando pro grcgis falute qucmillis Donunus ^s.s^^verbovitæpafcendumcommifif.

c!-- !

*XXVII. PaftoresScDoftoresclTcJuntaxat

14, inftrumcntaquibus vtaturDcus.

T

iuj. V Alterum præterea tenendû eft, nepe nec »6,‘ ‘ Paftores nec Dodores propnc pofte que -jXi giî qua vel ligare vel foluere, velregnum cælo -

rûcuiquâaperire velclaudcre.Propriûenifn eft vnius Dei qui corda noftra finxit ,e3 im- ' • mutarc'',amp; trahere^ : rcmittere vel retinere «« peccata': corpus Se animam vel perdere vel t-i'. 44 fcruarc'':amp; ità quidé proprium, vt hâc glo -^‘•’■■e^-7 riam cum nemine prorfus cômunicct. C^o-niam tarnen,pro fua bonitate, vtitur homi-numminifterioadpatefaciendamfuam yo-luntatem,tum in pi çdicatione verbi, tum in H4-4c: ,adminiftrandis facramentis', quibus veluti canalibus vtitur vt in eledorû cor-^^-‘'■5'6, da gratiam fuam inftillet^: ideo magnifica elogia minifterio Ecclefiaftico attri -

buunturS adeô vt inhæcetiâ verba erum -

CA P V T V. i9f ' ’’|iatfiliös0ei',lt;^iVosreciptt,merccipit:qui *VôS-ireîkîit‘^, mereiKit^^.habira videlicet eiys uor, i^rióne'4övperèöè*agit*l N miniftros ini ■quot;fefequantumüik didelkotes ■confideremus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

acóüièfcêdüm efîtîrib6éPi'^'i^diâ;o'', Qui te. *5.^. ‘''*'** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*»1 M \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10,010«

’ pUtat amp;nbsp;qui figàt hinfl ëltÿ fed Deüsqüi d^A iriéi'éftîehtürtï fqüod'jpfofïî ebnfiTi¥ôfat !lt;gt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4=

hannés • qiiüm dichtet 5* nbsp;nbsp;nbsp;quidénâ bapti-

fo vbs'â^â','fed qui pqftble venir, förtiór

îpfë vós baptifabrt Spiritu fimâio ôc

P Caüéndum^lt i gitur fedulo nemini*-■fóÓi^'yeïb'r veî'afp'ememur quatenus fûnt ‘rnii^fttfy^itPPëôuique eucbaUius, vf qüafi ‘prö'Dëóipfósvcricfèbpur ,fient plerumque ÏGlëtfâtâüijamp;'ftupidus hic mundus adpfeu-dopröphetas preferring obftnpefccre.Sequa mûr'pótiiis,quod requirit' Paulus , vt vcros Chrifti mmiftros babcanrus pro difpenfato*

ribus afeanönim Dci^^'ac proindc'voceni Paftoris perosipforu loquentis audianius”.

J? C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ I O... . nbsp;nbsp;nbsp;..

. XXVIII. Qviibus fignis diftinguantur.vcri paftores amp;nbsp;P.octorcs a faills. ■

e '■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i J.

Tertio loco obferuandum cft.qnod ibi-* N.i.

194 1 ca pvpT y.

,dem diçitApoftolus',neppe id yiçifïïmr«-quiri à difpeniaiGfibus^ vt fidi iquçniantur* Itaque indigni fpnt piniftjormn noppe,

i .C'r.ltf. proinde etiara ho/gt;or?^ui/efcfalfôjpipj^-_ (itros vocantquupA

11 ,ideft qui vel rite non font elelt;äi ab JÇçfle--fiai^fiqujs eft in Eccfofia legi tip jOJ-dçyçp .ftjtutus)velà Deo non funt ^xtrÀjOpdinem cxçitâtijficutnoftroquoqüe teppqr^Cjei-dK,re,bùs ità collâpfis vt ordpaj/j^j'qç^tiçf P nullus cfletlocus reliól’. Quopodoepen

, prædicabunt,, inquit.Paulus , nifljpitta^r tur'? quis tandem çft’prinçeps quiratum liabere velit qüodipfo non tapdm.inicio fed'etjiam vetantç ,[quifpiam cgent^ltaque feribadmoncmus pios omnes vjt, diljgcnter inquirât in eos qu i,prætcrita légitima ôlt; or-r dinària vocatione, quotiesaliquis çftcilo--eus, vitro ad minifterii funûione accedunt. Çertum enim pft eiulpodi homines, quum non nifi àmalo Ipiritu impellantur, etiam fl ad tempus fimulct paftorum vocem ,tame lupinum ingenium tandemprodere , cum fii^ plorumque miferarum ouium pœniten-tia

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;195

tia.Piætereapro pa tl on bus h abc di no fun t, quos res ipla ollendit ad paftons mwnus nullo modo efle idoneos: nt que etiam iiqui fccleribus funt infames,amp; ad offendicula no tollendafedponenda c(5parati,amp;qui fuum officium non obeût. Qui enim paftor fuent, qui non pafcit?Eft tarnen audienda Cbrifti vox,etiam fi per mercenarios impuræ vitç miniftros nobifcum loquatur: vt hie valeat . didum illud, Quæ dicût facite,fed fecûdùm -Opera eorû noh te facere: quatenus videlicet -fuperMofis cathedra fedebunt,ideft quatenus verbû Dei annuntiabunt,quauis coru vi taamp;didanonconfentiarif'.Tolcrandi funt mAi, igiturmercenarii,iis quidem qui facere ali- t ter non potfunt.Sed quibus id onus incûbit, vt eieótis mercenariis veros pah ores coftitu at, ii viderît quid corâ Deo refpofuri fit, ni-fi officio fuo fûgâtur.DeLupis verb fine pfeu » doprophetislôgè aliter fétiedû,vtpotè quos totiesiubeatDomin’vt fugiam’amp;omnib’ modis vitem’.' Pro lupis autéamp; Satanre mini ftrishabem'’ quotcûque extra verbû Dci va gâtur,ideftquiverbûDeifyncerè nô explicit, J

N.ii.

»96 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• CAPVT V.

ffedaut plane reiiciunt^aut fuis commentisa--dulterantjVelaliquidei adiiciunt aut detra-hunt.Q^cquid autcmiftiufmodi Lupigar-riantjCtiamfi mille canonas amp;nbsp;totidem huilas amp;nbsp;mille luccelfionum gradus oftentent, prorfus inane Scfriuolumideffeaffirmamus, amp;nbsp;à pi is omnibus ,Chrifti Apoftolorum exemple,fecurè contemnendumf. Poteftas

«o e-^ riendi non eftinfinita,neque arbitraria,fed 4.'lt;.} limicihus a verbo Dei circunferiptis defini-

- ta amp;nbsp;conclufa, ncque Lupis fed paftori -bus eft attributa:atquevt maxima pars homi num adiuuet approbet iftorum rabiem amp;nbsp;crudeliratem,non tarnen confequitur ratû ef feincæîisquodin terris geritur contra Dei mandatum.

XXIX. Aliqiicmordincmconftitui oportc' rc il) pallofum collcgio.

Quanuis æquaîis fitPaftorum interfeau-â;oritas,ficut vnaeftfundio, tarnen necefle .eft vtomnes cœtus ccrtoquodâordine gu-bernentur. Itaque videmusHierofolymisih Apoftolorum collcgio Petrum cætens pfæi-

C AP VT V. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197

uiffe‘'.Sedhinc non cfficitur quod nonnulli contendunt,Petri videlicet Apoftolatum ef fe à collegaruin raunere diftingucndum, tan^^^'' quamprinceps fuerit fuprà Apoftolos,aut^ velutiEcclefiæ caput. Nam ordinis tantum cauffa collcgis fuis præibat ,idquc in com-municœtu,quoties vfus fcrebat. Idque ita effe vel ex eo liquet quod coram Ecclelia re-« prehenfus ab iis qui erant ex circucifione, ra, tionem reddit obitæ fuæ Icgationis' : Sc An -tiochiæ a Paulo coram redarguiturî,neque vl ' ; lumvelleuiflimumteftimoniumintota ilia * * biftoria inuenietur, ex quo primat® ifte coU ligipolTitifedc contrario parem Apoftolo-rutn vocationem, amp;nbsp;a:qualem funélioncm fuilîetotabiftoriæ fériés conuincióltaque nbsp;nbsp;j

agnofcimus neceffarium efle vtaliquis in- »rrn-ç. terfratresexiftatqui collegium congreget,'/*' de ncgotiis referat, collegas mittat in fuffra gia,collegiidenique nomine quum opus e- j?' ’ * rit fcribat Scloquatur.Eiufmodi fuit in vete re Eccle fia quem luftinus 'n»* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideftan-

tiftitem vocafmune alicubi decanum clalfis

Ndii.

15,8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

appellat,cui^annuü cft mun’,vbividelicetEc clefiæfût in clafles diftributæ:alibi nuncupat Superintédentê,ad vitanda opinor,Epifcopa lis T yranidis inuidia .Neque verónos ignoramus quàm multa fint â VctcribuscóÜitn-ta de Epifcoporü,Metropolitai-um,amp; Patriar charum fedibus,idquc optimo z,elo,Scdefini tis cuiufquelimitib’,certaqueattributa au-óloritate.Sed tarnen propter horrendam ilia Tyrannidem quæ ab his initiis exorta ,(vt rede iudicauit Hieronym’^,amp; extotailloru tepofum hiftorialiquet, ) vniuerfaEcclefia perdidit,6c ei’ inftauratione hodie pene vna rcnioratur,acquiefcimus inApoftolomm or dine amp;nbsp;confuetudinc quos fatis apparet in procura tione negotiorum eos delcgiflccó-municonfenfu,quosaptiirimos efle iudica-bant,prout neceifitas requiitbat:amp; ita qui-dem vt eiufmodi hominum poteftas tempo raria effet amp;nbsp;définira,amp; Ecclefiæ inter fe aliç «aliis ex officio,non autemex regio quodam impcfio,veuerentiam deferrent,quum videlicet hoc vnum quærercnt vtfefemutuo in propaganda Dei gloria iuuaret,tatum abeft

vt

CA PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

Vtcuiquariiîiceret èxfüo arbitrio quidlibet tctarc^aut quifquâ diccfet fclc à nemine lu-dîvâdt]fn',etfâm fi omnes inTartara præcipi-tes traheretjVt Romanus ille Antichriltus nô modo dixit jfcdetiamfcriprum rcliquit, vt perpetuum Romanæ Apoftafiæ mori -mentumcxtarct.Hæc autcm ita fuifle ab A. -poftolis faâitata cuiuis Ikjucre poteft ex ^,3« hiftoriaeleâionis MatthiæS Diaconorû'’, itémqüe ex eô quod Simon amp;nbsp;lohânes in Sa-maria à reliquis Apoftolis mittuntur’,amp;’ Bar « óm nabas'\Iudas amp;nbsp;Silas Antiochia',atqueadcó ex ipfa Hierofolymitanæ Synodiaóbone”,^» SciisqüxàPaulo multis locisfcribuntur”. ’

' XX'X. Defccunda Speciepublicorum muncrum 's-in Ecçlcfia, ideft officio lâiaconorum,öc ærarii Eccleliaftici adminiftrationc.

Sccûda fpecies funftionû Ecclefiafticarû re fpicit diftributionêbonoiû Ecclefiæ,quod?T^/.' onus à fe vitro reiecerut Apoftoli, quod tam multis reb’ fufficere fe nô poffecrcdcrêt,tâ-tumabcrantabeoiû fordibus qui fe vocant illorûfucceflbrcs,amp;: foli volunt pro Ecclcffa cenfer?. Primùmigitur in EcclefiaHieiofo^“ « - ». lymitana deledi funt feptem vi|i 5 pleni

ÎS.iiii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

200 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P Y T , V. J

Spiritu fando amp;nbsp;fapjêtia,amp; vitj idoneis tefti. bus comprobatXjqui peculiari nomine voca ti {untDiaconi,idfd'Miniftn,quüdmcnfis, ideft côuiuiis quas Agapas vocabaRt,amp; reli— quiseiuimodi vfibusinferuirent ,quû alio-qui Diat;onorum,ideH:miniftrorum nomen i nterdum latifl iniè pateat\Hunç qrdine po-

fteafequutæfuntreliquæ Ecclqfiæ, non ta-j men quod ad numerum attinet, ne quisin'

fçptenario numero cuholè pbilofophetur ,{ , nbsp;nbsp;fed habita cius fundionis ratione,quæferè

‘■^blinda fuit à verbi minifterio, vt veteris

Ecclcfiæhiftoria demonftrat. Imo etiarnex t‘*t veteribus Canonibus liquet bona Ecclefia-fiff.iM Rica in quatuor partes diuidi confueuifle“'. teretism. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

ji.mgu, Harum autem vna diirribuebatur Clericis, 4^’ 5 parentum confenfu,furapti-Ecclefiæ alebantur inftituebantur,

tantifper dumadaliquod munus deligeren-D,./,,,,tur:vç4iamreipfaferuiebant Ecclefiæ . Eft

enimoperariusdignusfuamercede'',amp;ècô- . trario æquum eft vt qui non laborat non ma

’ nbsp;nbsp;ducet'.Sed magna hic cautio adhibebatur,ne

quifumptus inutilité r fièrent, ne multitudi-

CAPyTq

ne clçrkorum.gi'auarçtur Ecclefiœ^:ne deni-quç ex püblieq alerenturtjqi iuo fumptu mqdc pQterani feipfos fuiUntare^. Alter au- f ten) 4qa4rans paupenbus alendis-.tertius tue dis sediftciis amp;nbsp;aliis eiüffnodi vfibus inipen- quot;’’L dcbatür jit4 tarnen vt piæterquarn quôd fum ihacummoderationeifti fumptus fîebant, onaniaetiamtempliornamentaji quando id tequireret inopia,inpaupeium vfus vçnirct, quanuis Hieronymus^’, amp;nbsp;A.mbrofius*, iam/”#»'j8-olim fintçQnquæfti multos plus æquo iam2quot;^iquot;„. tumfuiflededitosmultispompis,quæ pro-phanispotiushominibusquàm Chriftianis „ conuenirent. Denique 'quadrans qui fuper - !;*ƒƒƒ“ eratjEpifcopo conccdebatur\non vt co abu teretur pro fuo arbitrio',fed vt fobriè amp;nbsp;ho- ,.t.”.lt;•» neftè viuens ,captiuos etiam fratrcs ,quum opuscflèt ,folaretur”’, Sc pauperes aduenasîZ^f’^’’ exciperet’‘,ficut récitât Gelaiius°,amp; Hicrony mus quoqueperfpicuè fignificat’’-Oneraigi --mp/,?. tur iftiulmodi committebantur Diaconis «’quot;'P'#

... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^eobü

eôfqué oportebat rationes edere acceptiôe expenfi coràmPrefbyteris quorû collegio, pr^erat Epifcopus vt alios aliorum au- •

202 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CÂPVt’^

âoritâte vtî in- rébus ómniUl^ 'opôftctètÿ querRâdmodum inGÔcilio Afitiöcfeeffe ca-î^ uetur'^iFeeit autempofteapartimo^üffi ak.-plitudo,paitim ortèris m3gnifudo,vtDjaëô-^ nis adiunôti lint- Subdiaconi quibufdarn in* locis,Sf,oidiniscaufrâ,inlbrutiArêhîdiaco--ni 5quorum fitmenno apudHiéröhytïium^

''°' amp;Gregoriuir/.PoflutauttmDiaconis ad-jungi Viduæ^quæ paupcrum amp;: holpitumv-^ fib’ferui 'bât,præfertim2Egrotorum,qua]u

, * fit ment io exprefla turn apudLucam^jtum a-pud Paulum/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■

. 1

XXXI. De inferioribus ordinibus quos mino- . resvocant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Fitprætcreamentio apud fcriptorcs fatis ' vetuftos quarundcm fundionum-, quæ po* ftcavocari cœperût Minoresordirtcs,’amp;ab' aliîs quatuor, amp;nbsp;ab aliisplures numerantur. Erât enim quidaexCkricisHoftiarii,quiad’ têpli fores erant ,cathecum£norumcaufi3 Sz cxcômunicatorû amp;nbsp;pœnitentiû,quos à my-f.„.c.rG fteriisarcebanf. Quidâ prætcrea dicebantur

Acoluthi,quail Epifcopi comités ac pedinc

C A PVT V.

20 J

^u’jVelut omnium ipfius didomm fad:o-rumteftcSjVtpaulatim Ecclefiæ innotefce-rent, Si tradandisEcclefiæ rebus alTuefce rent,quorum etiam opera leuiculis quibuf. da in rebus in publico coetuvtebantur\ No k decrat etiamLedorcs,qui locum Scripturæ«»:? apaftore veldodorc explicandum publiée legebant“^. Fit quoque metio exorciftarum/ fed quorum munus aut defiit aut defincre fa nc debuit cum miraculorum dono. Erat au-tê inftitutæ omnes iftæfunâ:ioncs,non tantum ordinis feruandi caufla , fed etiam vt Clerici aliquot induft riæ fuæ fpecimen pau-latim ederent antequam illismaius aliquod onus imponeretur , adeo vt non temerc aliter quàm his gradibus admaioresfun-dioncs pcrucnii'c tur,conftitutis etiam tern-porum interuallis,quibus oporterctinillis fingulis perftitifle, vtex veteribus Cano-nibus apparet.

XXXII. Detertîa fpccieEccIeGafticarumfun dionutn, carum videlicctquæ verfâtur in iurif-diaione.

Tandem ad tertiam fpcciem munerum

Ecclcfiafticorum peruenimus, quæ ad Spin ?. tualem lurifdiótionem pertinent. Commit-tcbatur autem illa Prefbyteris pcculiariter. fic vocatis,quafi Senatores fine Seniores ap-. pelles,quos etiam Apoftolus alicubinuncu-- patGubcrnatores^amp;quorumcollegiüChri j flus Ecclefiæ nomine fignificat*,quôdpe-nes cos refiderct fumma politiæ verè Eccle* fiafticx, vt fatis appareat t otum hunc ordi -nemex Ifraelitica Ecclefia fuifle defumptu. Deligebantur veróPrefbyteri fufiragiis,aut ßltemapprobatione vniuerfi coetus,vtfatis aperte confiât ex Ambrofio, conqueren-te quod eertihomines hoe ius ad fe tranffer-f*nïi’'’rent':amp;exCyprianoquoque‘^,ex quo illud j nbsp;etiam intclligcre licet,Epdeopum præfuifTe.

Pref by terorum collegio, non vt ibi régna--ret led vt ex eorum fententia Ecclefiafticam

politiam regcret,quum prçfertim per id tem pus Ecclefiæ Aphneanx non adiuuarentur à,. Magiflratu, fed potius crudelifTimè vexaré-tur.Scd fciendum eft hanc itirifdidioné non

pertinere ad res terrenas amp;nbsp;caducas,ac pror fus diuerfam efle à Ciuili,ficut Chriftuste-ftatu-^

C A P V T V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207

ftatuspoftChriftumPauIus^,quanuis , Vtraquefigillatimvniuerfos fideles fine ex-ccptione comprehendat.Nam amp;nbsp;Ciuili Ma- r-a giftratui obnoxiîfunt omnes', cuius etiam^^^ fquot;’* poteftas cft fuo refpedu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatenus «-Zr*’

pacem Ôc dilt;7«S/cU' procurare debet præfertim y r. in iis quæ primam tabulani refpiciûf': amp;: vi-ciflim nemo eft qui verbo Dei ac proinde Ec elefiafticæ difciplinæ non fubiiciatur'. V ult „ tarnen,fateor,Apôftolus vc,vitandioftendi-culi caulfi,ChriRùnifuas controuerfiasabf-que ciuili Magiftratupriuatim diiudicent''. Sed fatis apparet Paulum qui Chrifti amp;nbsp;fan - nbsp;nbsp;ƒ’

dorum omnium veftigia fequutus cft, nihil propterea detrahere Ciuili iurifdidioni, ne-que côfunderequæDominus diftinxit ,fed . cius duntaxat temporis habere rationé, quo fieri non potuit vt coràm infidelibus iudici-bus contenderent fideles,quin variiscalum-niis effet obnoxii, quam ob cauffamCorin-thios admonet vt eiufmodi potius contro-uerfiæ omnes vel femel tollantur, vel dome-fticadifceptatio^nc componantur.Nihil ergo fauet ifta Pauli admonitio furiofis Sc ver-

tiginofis Anabaptiftis, qui nullum ciuili Ma giftratui locum inEcclefia Chriftiana relin-qunt. Ergo vt ad rem redeam, quædam eft iurifdiâiioEcclefiaftica, fed à Ciuili penitus diftinguêda.Côftat tarnen fubChriftianis c-tiâimpcratorib’ Epifco'pos ciuiliûcauflaru cognitione fuifle multû impedito s,led vt a-r mica trâfadione tolleientur diflidia,quâuis i nbsp;nbsp;nbsp;dubiû no fit quin quorundâ Epifcoporû am-

bitioni iam tum nonnulli Impcratores nimi-umindulfeiint,vndepoftea fadumvt paula tim omnia fuerint perturbata. Neque enim omncs Epifcopi fimiles crant Auguftino conquerenti fefe iftiufmodi cogninonibus per populi importunitatem,à fuo munere a-uocari:ôc de bac re extant tam graues ôcacer ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bernardi querelæ', vt pene fit incredibile

nonfuilfeiampridem inter hæreticos relatum ab iis qui vtrumque,quem vocant, gla-dium fuo Antichritto non minus fallb quàm i mpudentcr alferunt.

XXX in. Quis fit fcopus lurifdiólionis Eccle-lian:ica;,amp; quæ ipfius partes.

Totaiurifdiftio Ecclefiaftica huic vnû

.ÇA-Py.T^V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i07

.fçQ^ra^bçt piQpofitp/iijVt corpus vni-ii4erlHU)'Eccléfiæ^^ fingulaeius mébracon-u^^uç^D )îO|iimuniædificai;ione,çx verbi j4wini^r^fçrip!toilaro;vero quuin bæc ædifi-.caUQ^^ifituJiS-pöfKafit.inbonislegibus amp;nbsp;jJCCuf^^ ipfarumobfçr-UiUipne : leges autem ipfæ vet]^.Qpyi^;refpici!^tfalutis doôtrinaiii, ideft, Dei cultum ôc amorem prox imi; vcl ad cijas pôlitiæratiôiiem fpeâent-qüæ ihEccle fia debet, ordinis caulTa, obferuari : efficitur iiuhs.éfre;p,rlt;pçipuashuiusjurifd/â^ par-Xô8|Kw,^ç^ipjS^lQlt;^itur, iuris^ ôdédi pot.e-Ûatei» îy W^odaddogftiau Seniores, tuin QllaiD qi^4.aà.?^ic jr^a politiâ att inet;, altera ycjQ poGtäfft' ih eoriu^iicoercione qui pofi-tasleges.tranfgredrûturiJSedquodattinetad priore p^rte^aanteadernofttauim’ D^ü.ßbi ynitotûhoc jus integrûfcrualfe, côfçientiæ pérlegésadftrigéde, ytexvnaipfius volun-tatenobisperprophetas ScApoftolos plenif fimè nue patefaôta debçat côftitui quid fit co rànjDeo fuftum vel iniuftû.ltaque fupererit altéraduntaxat particula Ecclefix guberna-toribuseocelfa, legû videlicet côftituédaiû

Ti'itfiiTrtr fpedât inEcclefia,amp;: ità quidé vt

«VcApVt' 'V.

omnia particular ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lïiec'pei^Jètüaïiec

niuerfaliä eflë pöffüt^proptercH^üRftatitiaró diuerfitatem ^ad generales'pôliti^'^fêgUlâ^, quæ amp;nbsp;ipfæ in verbûDEéi rdrÂ^îpréflSae,ffe0fiigt;^ per feuocentur, fictït fuo locô’dètfef^irfi’“*.

•7 *8,iÿ.»o,Sed age totam hanc Pr cfby tbforüÿi tem per fingulus faites nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J - v i n i

; • .Lv.;n ■ iqrnyjornn x

. X XiXlllI. :D e fingpâ ietp ar tib Èï^fflciiCff fiigt;ytgt; rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^ido .tlltj'?inib ip, Judûb wl

. DebêtigiturPröfibyteri^^ïj^ÿvigilare Sgt;c omnem operam adbrbefiâWBüébfiàÂpfiS câi nilîâ certô o^d^Iîe guberöetjuf^ 8^ ömnès kgöS de ea rélt;6âitü£^îab Vtllt;^ult;^’ijt)crfGdü* lo oblèruentvmltéiÿiftïtjti^ fitlfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jneos

ïnquiratur,amp;;fi^dtóv€lpriu^{ltidfnö;fjitro^ ne vc4 in comurapfeibyteroffix^etu pttem? peftfta redargtitiône ,3ùt êtiartî', quurrvopus erit, coercione jdcqUapluribbi poftca dif-fereniuSjinviâm reuÖcèntur^Q^öd fi quid nouieincrgatjGorunl munuseftj tempeftiuè ôccurrere imminenti vel iam præGntrmalo^ tôftituta videlicet Eege, quç rêligionïs placi tisôccharitatî{id ainuflim relpôdcat, ità v£ J ■ -quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ ù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' neque

CAP VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209

ncque imponatur iugumcófcientjis,neque multitudine legumvcl obruatur Ecclefia, vel cultus Dei in fuperftitionem dcgeneret, ficutfuoloco cxpoluimus-.fiue ingrues malum fit eiufmodi,vt perle poflint ei medcri: fiue aliæ Ecclefiç,ac præfertim vicihæ, con-fulendc fuerint,vt commun! confilio rescô-munisadminiftretur,quiim vniça fit tâtùm EcclefiaCatholica,ideft,vniuerfalis. Præte-rea vt Ecclcfia polïit inolféfo curfu pergere, (quod fieri nequit nifi Verbû Dei pure amp;nbsp;di-ligéterdoceatur,fynccrcadminiftrenturSa-cramenta, bona Ecclefiæ incorruptè diftri-buantur,difciplinadeniqueEcclefiafticacô-fcruetur) officium Pref by terorû eft vel præ-cipuum, homines deligere ad eas funâiones idoneos,quoties nouis crit opus. Vtor ante Eligendi verbo de induftria,eo fenfu,vt om-imperium bominibus adimam, quoniam nufquam inuenio in Chriftiana vl-la Ecclefia iam xdificata vllum elfe vel ad minifterium verbi, vel ad «n«mZ!tp,vel ad Pref-by terii gradum alia ratione quam publica ôc libera eledione promotum,ficut mox dice-O.i.

I 1 1

I

MO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

mus, ni fi quû Deo libuit extra ordinem age-re,vt in rebus Ecclefiæ fuæ veluti perditis ac deploratis oftenderetfefe, contra omnium Conjuratorum conatus,Ecclefiam fuammi-rabiliter pofic ,quoties libuit, côferuare .Sic enim Mofê,Aaronem, Danielê,Iudices,Sau-lem, Dauidê,prophetas,Apoftolos eos de-nique fere omnes delegit quorum opera in plantâdis amp;nbsp;cÔferuâdis Ecclefiis per ilia tem poravfuseft,amp;: nuperquoqueinruinis illa-rum inftaurandis non diflimili ratione vfum efienemodubitarepoteft,quinonfit para-tus affirmare folem meridie non lucére. Vi -denturautemiftæ quæftiones in hoc argu -

• nbsp;nbsp;nbsp;\ r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ r ® n-

mento prçcipuc coliderandæ, quoinam eue oporteat eléâ:ores,quales finteligédi,quæ fit elecâionis forma,amp; à quib’fit côfirmada.

XXXV. Decleâroribus Ecclefiafticis.

Iterum repeto quod antea dixi,nunquam receptû fuifie in Chriftianis Ecclefiis iâ con-ftitutisvtqüisàdinitteretur ad funôiionem Ecclefiafticam nifi libéré amp;nbsp;legitime eleólus ab Ecclefia cuius inCeferat“. Itaque tota ifta nudiqatio præfentationû pleni vris patrona-tus

‘CapVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zu

tus,collationum,rcfignationum,amp;aliorum huiufmodifcelerum,à Satana profeda eft quanuis ambigi non poffit quinifta ab ini-tiis magis landabilibus profeóta fint.Quo-' niamenim plerunque multitudo amp;nbsp;impen-ta eft Sii. intradabilis nbsp;nbsp;maior pars fæpe me-

liore vincit,ne inDemocratiaquide legitime conftituta omniapermiffafunteffiçni vulgo, fed conftituti îùnt ex populi cófenfii eer ti Magiftratus qui plebi præeant,amp; incondi-tam multitudinem regant.Quod fi hæc pru-dentia in negotiishumanis requiritur,multô fane magis opus eft certa moderatione in iis rebus in quibus hommes prorfus cæcutiunt. Neque cauffa eft cur quifquam fani ludicii homo cbmitet nullumhiceffe prudentiælo cum,nifihâcprudentiâdequaloquor,oftê-dat cum Dei verbo pugnare, quod fane non arbitror.Neque enimfimpliciter fpedâdû quid fit ab Apoftohs fadum in politiaEccle fiafttca,quum diuerfiffimæ fint circunftatiç ac proinde abfque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nô poffmt omnia

oranib’ locis ac têporib’ ad vnâ candémque formareuocari'.ledpoî? fpeólad’eft eoruni

O.ii.

jn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V.

finis amp;nbsp;fcopus inuariabilis, amp;nbsp;ea deligend^ forma ac ratio rerum agendamm quæ rcdà eô diducat.Quid igitur fpedarunt Apoftoli quum Paftores ôc Diaconos cofiituerent in Ecclefiisquas ædificabant?hoc nimirumvt quieligcbantur,effent,quoad eius fieri pof-* fct yinuito gregi non obtrude-rcntur. Idquocies fieri commode potuitmif fismfuffragium finguli s, ea ratione fadum eft:quotiesautem non potuit,nunquam, vC opinor,eft fadum.Apparet enim quum eli-gendus effet qui in ludç proditoris locum luccederet,fuiffemultitudini propofitos ab Apoftolis ,eos quos maxime idoncos cenfe-bad'.InDiaconorumeledionevideturpaulo ’X- nbsp;nbsp;nbsp;aliter adum^nevllo modo fufpeda effet eo

tempore Apoftolorû fides' .Sed etiamfi de -Apofiolorumtcmporibus totamEccle flam ,quumde his rebus ageretur,femper nrllam fuiffe in fuffragia,nemo tarnen, opi-nor,adhanc vnam formam adftringet om -nes^Ecclefias, fi manifeffum fuerit propter vulgi multitudinem,amp;:imperitiam, Scmul-torum etiam improbitatem ità fore vt lupis aditus

C A P V T V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n?

adituspatefiat. Tum ergô ne in ædificatis quidemEcclefns crût omniafuffragiis mul-titudiniscômittenda,neque tarnen abfque totius Ecclefiæ conlcrfu deligendi fuerint Paftores: fed àPrefbytens , amp;nbsp;Magilh'atu Chriftiano,fi talemDeus conceflent, ita e-runt omnia moderâda,vt neque ipfi T y rar-nidem inuebant in Êeclefiam,(quod fane He ret fifuo aibitratu negledo confenfu mul titudinis quenquam ad publicam funótio- fif»* nein vocai'ent,)neque etiam Democraticus ftatus EccleHæ incx'^Kflt;t7/agt;d generet.Huc nimirumfpcdauitLaodiccna Synodus qv;û cenferet populo nô elfe tribuendas de â:io-nés ,qoanuis neminemabfque populiceni-'^*;;^;;; probatione admittendum iam olim fiareôc cenfuerit,'adeô vt non alia etiam ra. ' tioneEpifcopum RomanumcôHitucndum tradiderit Nicolaus fecundus . Quodautem a,,: , Atbanafius 6lt; Auguftin’'nuucuparunt quos ‘r maxime putabant ad fibi fuccedendum ?ppo fitos,minime idfecerunt vt fœdam illam Symoniacam nundinationem refignatio nunijquasvocât, in Ecclefiam inueberent^, O.iii.

214 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

fed vt haberct Eeclefia iudiciumquod tutn demuin fequeretur, fiiuftu[namp; vtilevi-derctur. ■

• XXXVI. Cuiufmodicffc oporteat qui cli-

guntur.

Quales autê elle oporteat(quoad eius fie ri poteft )eos qui cligedifunt,Spiritus ûn-- dus plane ac perfpicuc defcripfitquot;, cuius au-doritatcniinuolabilemefiearbitramur.

ï.,.4

• XXXVII. DcrationeferêdorûfufFragioru.

b.y.lO,

Veteres confiât primumquidem à leiu-niis Sc precib’ feipfos ad elediones Ecclcfia-« fiicas præparaflequot;,deinde pofi diligêtem do-drinæ morum inquifitione'',in ferendis j.c^J«»-fufiragiiseam rationemfequutosin timoré reuerentia Domini, qua: maxime efiet vfitata, Sc calumniis minime omnium ob-

, noxia. InMatthig eledione fortitio inter -uenit/fed pcculiarem ob cauflam, quoniam videlicet Apofiolos oportebat ^Do

mino defignari. In Diaconorum eledione non adfcripfit Lucas quid Ecclefia obferua-rit\ Alicubi colligere licet ex Paulo vfos fu-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ifie

CAPVT V. ') nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy

ifle Afiiaticos protefione manuumSqui nios in plerifque negotiis àGrçcis obferuabatur, quot;» lt;nbsp;Cataigiturregulamnoneft quod nimium curiofè quifquamhic præfcribat/ed, fi reâa fucrit confcientia,facilefuci'it pro tempo-rum ôcjocorum circunftantia definire quid expédiât.

XXXVIII. DeConürmationc clcélionum. ''

Tmpofitio manuum olim fub Leffeadbr- Ahht bebatur in vióbmisDeo confec tandisquot;,amp; vn .ƒ ’ , l^tdr Ex» gendis facerdotibus\quam poftea Chriftus ‘‘ ‘j»-fuo exemploin ChriftianamEcclefiam in *-troduxiv, quoties aliquis publico ritu Deo commendabatur''.Scmper enim adhibeban-turpreces, ne inane fymbolu elfe videretur. Adhanc confuetudinem adiunda paulatim fuerunt plurima infigni profeélo Satanac fraude, qui præpofteri zeli fpecie homines alioqui pios amp;nbsp;eruditos ita fafcinauit vt aliis etiarapraeierintadChriftianifmi fimplicita- ’ tem adülterandam , partim vfurpatis Paga-norumritibus,'partim Mofaicis Ceremonüs

O.üii,

216 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT V.

in vfum reuocatis, quum amp;nbsp;ab illis prorfus abhorrere,amp; iftos femel abolere oportuerit, vt vni Chrifto locus eflet qui vult in Ipintu amp;nbsp;veritäteadorari.Profitcmur ergo nos lu-pra Chriftum nolle fapere,amp; fuainiapietiam carni amp;nbsp;mundo relinquimus.Confenlum au tem pii Magiftratus in fua ditione,amp; populi approbationem,cumPrel byterii audorita-J te‘',amp;: publicis precibus côiungimus, vthæc «4- Ceremonia fuis omnibus partibus conftet.

XXXIX. DcMatrimonio.amp;Cælibatu.

Certumeft olim extra ordinem indida fuifle Ieiunia,quumneceiritas vr^eret^ex pio rum principum audoritate^Dei ieruis in co-cilium adbibitis'. Itaque in hunc locum di -ftulimus tradationemdeleiunio amp;aliis c--iulinodi reb’.Primum ergo teftamur nullam lalutis noftræ partem in iftiufmodi rebus collocari,quales funt,Matrimonium ,Coeli-batus,efca amp;nbsp;potus\Nam in vno lefu Chri-7'.ftofpemomnenoftram ponimus.Bonaau-r« » nbsp;nbsp;tern opera in quibus nobis ambuladum eft,

' longe alia efle dicimus,ea nimirum quæ no-

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

bis in duab’ illis tabulis funt pcrfcripta'.Nc-que tarnen iUadamnamus,fedde iis itàlenti-musjVt mox à nobis explicabitu r. Quod ad Cælibatumattinet,continentiæ fedcmloca mus in ipfis cordis penetralibus,ac proin de nô alios habemus pro verè virginibus quàm eosinquib’itàeftextindus libidinis pruritus,vtquanuistitillentur,tarnen non vran-tur,ac pi oinde matrimonii remedio nô indi-geât^Deinde didicimus turn ex Dei verbo,, nbsp;nbsp;h

tum etiam ex ipfa experiêtia,quam miramur ’ ne ftultorum quidemmagiftram efle pofle, continentiæ donum peculiariter donari à Deo, non modo certis hominibus quibus li-buitjfed etiam plerunque adcertumtemp”’. uc-r.i-r Prætereanec virgininitaté nec matrimoniû habemus in earumrerum numero quæfim-pliciter amp;nbsp;per fe nos reddât meliores amp;nbsp;Deo gratiorcs, fed hadenuslaudamus continentiæ donum quatenusqui cçlebs cft nec ta -men vritur, plerifque in reb’ aptior eft adeu-randa quæ Dei funt, quum priuatis familiæ negotiis non diftrahatur^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ‘7^^’

Q^odautemattinet ad Matrimoniû ,af- .

j firmamus conftitutum efle à in quO uis vitæ generclaudabile\ adeó vt quifqjuis efh.fg p contincntiæ donum non habet, ideft ità ex-æftuatimmoderatisillisaffcdibusvtadpra-uascupiditates trahatur,matrimonii rçme-lt; dio vti teneatur'. Deindeadmonemusinip-»^rJX’foetiammatrimonio quandam efl'e fcorta-

tionis fpeciem, fiquis puro Dei dono pure ßndc non vtaturjadeum fine cuius cauf-la efl: inftitutum'\Præterea patriam potefta-tem in liberos ûlua amp;nbsp;integram retinemus ficut par eft',ea tarnen adhibi ta exceptione, nifi patres fuo iureabutantur. Graduum di-ftindionem ità vt in yerbo Dei deferiptaeft inuiolabiliter feruädä arbitraraur”, neqqefu pra Deum fapere volurnus^quanuis hic qupr que fpedandum putamus non modo quid U

ceat,lcd etiam,quidexpediat,amp;; noftra liber-., täte ad ædificationem vtendum efl'e fcdulo

^iocemus”. ’ ’ -Diuortia ad cande m amuflim,ideft ad

Verbum Dei exigimus^vt non nifi ob cauf-Mx/ijei fiasinverbo Dei expreftas ,idquc légitime '.c.,7 G-j præeunt? iudiciojconcedantur’. Quibus y/e-ro

legitime conceffum eft diuortium,eös nondeüibmus ad rcconciliationem cobor-tari, quæ fi impctrari intià præfcriptum fpa-tiu.nnon poteft,poteftatem facimus noui coniugii,illi prœfertim quidiuortio cauflam non præbuit: idque à nobis rcótc concedi tû exDei verbo,tum ex veteris Ecclcfiæ vfu docemus’’.Nam alioqui diuortium nullum effet,neque in folatium fed in pœnam inno-xü concelfum vidcretur . Adulteriaamp;orn-ne fcortationis gen’ publicis Sc acribus poe-nispuniendadocemus,neclupanariü vfum inChriftianis Ecclefiis vllo modo tolcrabi-lem arbitramur'. Denique prohibitionem

coniungii ac proinde votum perpetuae con-tinentiæ cenfemus cum Apoftolo, diabolicâ effe do(ârinam% vtpote quæ expreffo Dei verbo,amp;purioris Ecclefiæ moribusè dia *■ Hif?»’’-quot;'’ metro repugnet'. Id autem ità cflc fi mon ex alio teftimonio,at certe colligi pot uit iam olîmac dcbuitexiisquæ funtiftamdiaboli-cyr.can-\9 cam legem co-nfequuta, quum nullum fit tam horrend um libidinis genus ,400 non^';;;;?-

220 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT. V.

fefetnutüo polluant qui Ggr gio ifti votofc fe adftrinxerunt,idelt qui dtos conipedesG-bi ipfis itxipegcrunt. Ac funt quidem plun • mi quihac occafione arreptaclamitct Jibvr-tatemcamis à nobis quæri : fed quam ifti fint impudentes fi nolunt ex noftris amp;illo-rum moribus inter fe collar is iudicare, ex re ipfa faltem colligatur. Neque enim conti * nentiam quifquam noftrum vrsqua repre-hendit, cuius certe exempla poflemus mul-to plura in noftro ordine,t)ei beneHcio,pro ferre,quam ifti Cynædi pofsint: fed earn legem vt prorfus Satanicam reprehedim’ qux qiiûimponatur affeduinontam volunta -rioquamnaturali, nihil aliud quàm extre-nam amp;nbsp;certifsimam pcrnicie omnib’ afferre poteft, nifi continentiæ donum, quidem perpetuum, habuerint . Dicant igitur ifti quod ad hunc vfque diem necefle eft vt fate-antur fe vel nefeiuifle, velfciieneglexifte, , quomodovidelicetintclligerepofsitaliquis hoc donu fibi collât urn efle in perpetuum. Nàfn fl obi iciant, fe id futurum fperare, parata eft duplex refponfio: nempe neque fpe-

CA P VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;121

ran rede pofic quod nemini Deus promifer lit, atque adeo quod nefcias an cum tuavo-cationepugnet: neqiieàtcmciitate poffe excufari qui rem tantimoraenti,Si nó pofitä in noftra voluntate.aufi fuerinuvouere. De- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nicjue ollcndant lib ,magis idudcre libertati carnisquivnumquemquemoncnt vt ftcóti-nere le non potelC qucmadmodum monet . Apoftolus',vnam vxore fibi adiungat quii.c.r? '-cum caftc amp;nbsp;pudice viuat: quam qxu caeliba- ’ tusobtentu homines ad turpiflima quaeque patranda cogunt.Sed quorfumattinet,obfe- ' cro,de cotincntia cum iftis putidiflimis pro-ftibulis contendere?

XL.^ Dcleiunio.

Q^odadleiuniumattinet,primum omnium ad fobrietatemSe temperantiam per-petuamhomineshortamur .Illos verb non dicimusieiunare qui femel duntaxat in fin-gulos dies ventre faturant,quod olim pleri-que Veteres tota vita faditabatzaut qui pifti-bus potius quam carnibus vefeuntur, quum miiorcs fint frpe pifeium quam camium delitiæzfedeos potius qui genium fraudant,

- ziz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT V.

amp;contincntiam folitofeuiorem fibiad cer^ • tum tempus indicunt.Deinde hypocritica leiuniacü Chriito amp;c prophetis damnam’“. V era au tem leiunia non commédamus quafi diuini cultus fpeciem,fed quatenus præftan-tioris finis cau{rafufcipjuntur\nempe vel vt óZp'.c?’ lafciuienscaro velutifame dometur',vel vt ’.quot;^quot;'^i.adpreces ferio cordis afFedu concipiendas , nos ipfos præparemusZ', vel vt nos totos »j.lsjv.cumveroanimi dolore coram Deo abiicia-tefiimoniis etiamexternis turn nof-OH-iZ.i} iplbs tum alios ad refipifcentiam acuamus'. i.Cftr74y 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeniquenuHam ordinariileiuniiLegeprac-

/v4m.71. lcribimus,quoniam id potius Iudaifrr.o co -uenit,quamChriftianifmo^,fed quodatinet ^.fÀ.Ec nbsp;nbsp;priuataleiunia,fatis eft nobisvnumquém-

que fui officii admonere : publica vero leiu-” nia quoties ità poftulat téporû ratio amp;nbsp;im -mincscalamitas peccatis noftrisdebita,çquif fimû effe cenletn’ vt ex Prefby terii Sgt;i. pii Ma giftratus audoritate vniucrfaliterindicantur.

XLI. De dtcrum amp;nbsp;ciboruni dcleftu.

Superftitiofum elle docemus arbitrarivnû al que di: altero fandioré nbsp;nbsp;ceffationcm à

quotidia-

CAP VT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J2J

quotidîanis laboribus per fe à Domino corn probariMnterea tarnen feptimum quemque diéjlîcut iulTit Dominus'’,fandificam’, ideft habendis cœtibus audiêdo Dei verbo to-^.r*.' turn confecramuSjfed abfque ludaica vlla cC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

renionia,vel ftulta,de qua dixim%fuperft îtio ne,quâ ob re etia non Sabbatû fed dié quem Dominicû vocat, ex veteris ï.cclefiæ cófue-tudine‘,adeârêdelegim’.Ex reliquis diebus feftis quotcunque potuim’. expunxim’,præ-’/'^ fêrtirn per manifeftâ idololatriâ inueâ:os,vt infinitäs inde exofiëtes corruptclas corrige-remusgt;amp; fratrû inopiæ côfulerem’. Quonia tarnen nonnulli celebrandis quibufdara re-demptionis noftræ myfteriis iam olim füe-runt confecratijVtimur Cbriftianalibertate, omniaadædificatione refer!mus,prodi-uerfalocorû téporû, amp;perfonarûcircûftan-

'• tia.Quod ad cibos attinet, fobrietatem in»'.cmî/: primis vrgemus.Vtirauràutérnquibufuisci- « b is'cumgratiarûaôlione,abfque vlla noftræ cofciëtiæ offenfione^Didicim’ ènim ex Pau- nbsp;nbsp;nbsp;• quot;•

lo nobis id li cere modo ne fratri îfirmo pona nbsp;nbsp;quot;

tur offédiculû,quoniâregnûDei no eft pofi- J* * *'’’* tû in efca vel potu,amp;: omnia fût muda mudis'.

224 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• C APVT V,

Itaque dèlcdum iftum ciborum inquonon-nulli cultü Dei ponunt,nondubitan'ijs cum Apoftolo diabolica dodrinam^jamp;i niflï-mam fuperftitionem vocare^.

dtifittft

XLII. Dc ca parte lurifdictionisEcclcfiafticx, quæ ad correétiones fpeólat.

In coercionibus Ecclefiafticis primo lo-, nbsp;co putam’ obferuandum qua in re différant à

ciuilibus pœnis.Différant autem prçcipuè . quod neque carceribus,nequemultapecu-f.' niariaautpœna corporali vtûtur'Prefoyte- ' ri,fedvnoDeiverbopeccatores caftigant\ î c.Ji» idquevtadrefipifcentiamadducant‘,quoniâ omnisEcclefiæ iurifdidio fpiritualis eft Sgt;C confeientiamm ædificationem direâc refpi-cit.Quod enim Apoftoli interdû pœnis cor-porabbus vfi funt‘',peculiare Sgt;c extraordina-riumfuit, quoniam eos oportuitliac ctiam poteftateinterdumarmari ,vt quumimpius adhuc effet Magiftratus.

Secundo locojcauffas vcrc Ecclefiafticas, ideftquanimcognitio propricad Prefbyteil um pertinct jintresfpecies diftinguimus.

Auf

C A P V T V.

Aut enim agitur de dodrina,aut de moribus, autdeviolataEcclcfiafticapolitia. ' nbsp;nbsp;-y-,

Ponoindodrina poteft aberrarivelfola fimplici ignorant UjVel lt;juæ cumimpi'obita-tc coniunda fit.Edit autem improbitas fuos frudus,prout excreuic:amp; habendaetiam ratio eft eius dogmatis quod violatur,vt à fini-pliciignorantia difccrni poftit improbitas , amp;nbsp;fceleris quoque magnitudo melius intel-ligi.Eft autem in bis omnibus tenendus hic modus vt à mitioribus remediis initiu fiat. Oportet enim ignorantes paulatim eiudiri',«^«j^* èi malitiam coargui,turn priuatis,turn etiam tr* fi opus erit,publicis adrnonitionibus,amp; coram Prefuy terio 5Vt,fi fieri poteft, re fipifcat homines è Diaboli laqueo^Quod fi nihil ifta.'^^t^. profecerint tumad vltimu remcdium venic-dum critjde quo mox dicenius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quod autem attinet ad morû corredio - nbsp;nbsp;nbsp;’

nem,difcrimen poncndum eft inter ea dida I vel fada quibus c erri duntaxat homines læfi funt, amp;nbsp;quorum publicum no eft ofFcndicu-lum:amp; eaquæ publica funt,vel fuapte natura vel propter offendiculumpublicum. Præ-

P.i.

CAP VT V.

tereâquifæpiuseftrelapfus ,vjtiofiorcft eo qui femel dütaxat humana imbècillitate lap-fus eft^ae proinde afperius eft cum illo quam cum i fto agendum.In priuatis autem deli lt;ftis quid fit agendum plane ac perfpicue traditu

M4t.is,i. eftab ipfo lefu Chrifto\ Publice veto ideft cum offendiculo publico peccates iubet Pau lus coram omnib’argui'jôcfuo ipfiusexem-plo hanc dodrinam in reprehedendo Petro

H- confirmauif\ Quod fi reprehenfiones’iftx fatisprofucrint,quiefcendum erit profedo amp;gratiæ Deo agendæ teftibusipfis angelis „ incælo'':finminus,pauîatim veniendumerit ad vltimum remedium’”,ità tarnen vt omnia î/h o-“' fiant in timoreDominijamp;adædificationem

i.T/»«.6.rererantur\

Quod autem attinct ad ea turn dicta turn T«.’facta quæ publicas ipfas perfonas attingunt, 2-th,J ), idqueobfuæfundionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;violatam, ex-

lt;/..o tant veteres Canones iis de rebus accurate intelligi poteft quis fuerit veterum patru zelus, vt omnia in do-mo Deiritè amp;nbsp;ordine fierent. Itaque non recufamus qiiin,fi inftauratæ eflentEcclefiair '

rum

CAP vT* V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7*.

rum ruinç, omnia ilia diligenter'expendan-tur,amp; coercendæ prçfcrtim* èorürn quos oportuit cçteris prçlucere, veldurif-fima quæque frçna iniiciantur : adhibita ta -lïien hae yha mdderationCjVt fpeéletur quid Cüm vèrbo bei confentiat, quid expe * diat,ne dûm volumus Epicureifmum, ficut pareft,vitare,in.Pharifaifmum fiue Mona-chifmumincurramus. 1

XLin. Q^id litcxcommutiicàtio, 8c quis fit .. ipfius reéhusôc legitimus vfus.

CorreftioEcclefiafticaduos habet gra-dus,quorum p rior eft Admonitio,ad pecca-ti magnitudinem amp;nbsp;peccatoris ædificationê accommodata.Eamcôfequitur,quû ità opus eftjExcommunicatio, in qua putamus hæc præcipuè obferuanda.

Primùmomniû fpcdandûquid declaret Excômunicationis vocabulum,nempe Prel-byterii fententiam ,præcunte légitima co-gnitione 5 prolatam in Dei nomine au -doritate ex ipfius vcrbo , qua declaratur quifpiam iuftè exclufus ex Sanâorum corn-' munione fiue ex Dei Ecclcfia , ac proinde P.ii.

• gt;î8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.CAP VT V.

traditus Satanse, quum extra Ecclefiam non. fit falus:adhibita tarne exceptione, niG refi-puerit^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 3

• - Secundo fciendum eft hanc potcftatera nonniti huinana ordinationejteäexprefTo. Dei verbo. Hæc enirn pars eft iurifdi(^onis clauium Apoftolis,amp;,in Apoftolorum per -fona, omnibus veris PrcfbyteriSjUaditaru, Paul’ ipfe Corinthi amp;alibiexercuitV ’7/» • Ex hoc autemefficiuntur duo. Vnum, hanc ’•'’ ‘■'•''•’“fcntentiam quse ità profetur in terris, ratam eife incæhs.Alterum,nullomodo nobis ef-feaudicndos qui difputant an fit neceftario reuocandus légitimas excómunicationis v-fus, amp;r,vt fuam hanc opinionem tueantur quamfciuntplerifque maxime efle plaufibi Jem, qusedam etiam argumeta comminifcu-tur.Nam certe qui de hoc dubitat,de audo-* ritate verbi Dei dubitat:amp; iftos faltem opor* tuera t ex ipla experientia ccgnofçere,ibi ne^ çeftecftcvt ad judicium amp;nbsp;çondemnatione plurimorum prsedicetur Euangelium, vbi re pudiatur Ecclefiafticæ difeiplinæ formula , quam Scipfe Dei fil jus conftituit, Ôcomnes

Ecclefia;

CAP VT v; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz^

Ecclefiæ perpetuo confenfu exercuerunt,a'-= deo quidem vt veie nobis liceat hoc affirma^ re,non polTe dari nobis Ecclefiæ vllius exem plumfubcælo adhçc vfque tempora, in qua dubitatumfitan excommunicatio fit cxer-^ cendainiisEcclefiis vbi Chriftianuseft Ma giftratus.Quid enim eftdubitarean ChrilV Et audiendus taquam Ecclefiæ caput,fi hoc non eft,quum verbum ipfiuS expreflum, perpetuam omnium feculorum confuetu-dinemhabeamus?Imo vbi tadem fatis corn-mode poterit exerccri, nifi vbi Chriftianus eft Magiftratus,qui amp;nbsp;falforum miniftroiû Tyrannidem prohibeat,amp;veramEcclefiæ auâoritatem contra illius contcmptores af* ferat?Sideilli’ vfuamp; executioncquçretetur, tum verb refpôderem quod verum eft, referenda efte omnia ad ædificationem,amp; fpeda dumdiligenterquidquifqueferrepolfit.Sed obfecro, quam funt hæ quæftiones non modo diuerfæ fed etiam répugnantes, quær ere an fit excommunicationi locus in Ecclefia Chriftiana: amp;rogare,quis fitexcomunica * tionisvfusîDeillo enim affirmo ncmineni

P.iit.

CAP VT V.;, ) vnquamdubitaâe,riifi vel non Gtis exerciw tum in Dei verbojvelfuis affedibuS extra fa j ni iudicii metas abi'eptû:de:hqc hoc auté nul la vnquâfuit inter fanos homines cótrouer-fia,quinIpedandum fitquidferat eorumca ptus quibufeum nobis negotium eft:fed ad-? dita ea conditione,vt hominibus nô feruia -mus fed Deo:amp; in hominum gratiam, etiam fl Cœtum ruere oporteat,noH putemus no-bis licere polluere quæ finótafunt,amp; facere mala vtbonaeueniant:atque adeo pofitis à Deo terminos amouere. At enim, inquiunt, quod ædificatû eft,alioquin euertes. Refpo-deo,oportuiffequidemin ipfisinitiishune errorem cauere,fed,obfecro,quid debet iis ef feantiquiusquiinipfo viæ ingrefluaberra-runt,quàmvt primo quoque tempore ani -maduerfo errore in viam rcdcant?amp; quç h^c eft dementia,putare nos alia ratione pofle fu perficiemædificiiattollerc,quàm fi archite-diprçfciiptû in ipfis pr^fertimfundametis fequamur:amp; c contrario metuere,nefi excm plar ab ipfo architeâo deferiptum penitus imitemur, infeliciter edificemus?Deniquc

prouo-

CAPVT V* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijt

prouoco ad ipfam experiêtiam,S^omnes eos quihodiehanc quæftionê yerfant ,obteftor in Deinominc.vt fuis faltem domeftic-is nia-lis confcient iam fuam erudiant. Cæterum fi Ecclefià ius habet eiiciendi,confcquitUE eam quoque habere ius iterum recipiendi pccca-tores de quorum refipifccntiaiatis conftitét-rit,quique,fipublicumfüerit oflFendiculum 6epalam,vtab omnibus caueantur promul-gata fuerit eorü excómunicatio,publicèquo-que,ficut par eft,Ecclefiæ fuerint rec öc ilia tf. Nequeenimiisalfentiorquinônifiex ton’ Ecclefiç côfenfu Sgt;c rogatis fingulis,quéqua cxcômuniçari,amp; omniûexcômunicatorum nomina publiée promulgarivolût.Nam fani iu(liciihominibusconftat,Chriftumde bac re differentem,quam fatis etiam liquet ex Ifraelitica Ecclefiaadnos tranflatam,Eccle-. fiæ nomine fiue lt;y!slt;lt;u-t5e«» ideff Se -niorum collegium fignificaffe'.Et vaiii quoque funt Excômunicationis gradus pro va riis non tantum peccatoruin inter fe , fed etiam vnius Ôe eiufdem peccati circunftan-tiis quo fit vt nonnulli hadenus tantum P.iiii.

2JZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA P V T V. gt;

ex communi ccetu eiiciantur, quaten’ eis ad tempus interdicitur Cœnæ participatione. Eftautem nobis diligenter curandum non modo vt ofFcndicula tollantur, fed etiam nc vulnera porius,noftra feuentate,exulcerem’ quàm fanemus : quum præfcrtim certifsimu fit hæcadhiberivtremedia quibus homines feruentur,non autem vt cauteria quibusfe-melamputentur^.

Tertio loco tenendum eft hanc potefta • temnulli certo homini attribui,(nififorte Domino libuerit extra ordinem agere)fcd to t ti Prefbyterorücollegio*. Pieterea iusiftud «7-^ J non efle fallæ S)C apoftaticæ Ecclefiæ,qualis eft Romana fiue papiftica,cócefl'um,fcd Pref byterio canonicc amp;nbsp;legitime eleólo.Ex quo confequitur omnes Antichrifti Romani pfeudepifeoporum excommunicationes cf-feipfo iure nullas.

Quarto, diligenter obferuandum eft, nc vcroquidemac legitimo Prefbyterio licere pro fuo arbitrio fpirituale hue gladiu ftringe-re,fedtotâhâcporeftaté efle fuis fininib’ cir cûicriptâ vt non nifi iufta prçeûte cognitio-ne

CAP VT v; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2JJ

tic, amp;nbsp;iuftis de caufl’is,ex praefcripto verbi di-uini, in timoré amp;nbsp;tremorc Dei cum charita-te excrceatur.Nam quod inique agitur in ter ris,ratum efle non poteft in cælis: quamobré etiam lefus Chriftus cum Apoftolis omnes à Scribis facerdotibus in fe pronuntia -tas cxcommunicationes merito contcmpfc-runt, quanuis illi fuper cathcdram Mofis fc-derent''. Sic quoque Irençus Lugdunéfis E-1«*-«««-. pifcopuscirciter annum Domini 19^^, feuere èc acriterreiecit cxcómunicationem aduer-fus Orientales Ecclefias à viâore Roma -no Epifcopo temerè pronuntiatam’. Et fatis conftat ob earn etiam caulfam indi -dasfuilTe prouinciales Sy nodos femeftres,’^^’’ Vt audirentur eorum querelæ qui fibi àfuis Prefbyteris iniuriam in huiufmodi Eccle - KuentCS' fiafticis fa(äam piobarent\ Nam Epifco -5 pos oportebat fibi mutuo opem ferre, fine vllaambitionis aut Tyrannidis fpecie:amp;Me tropolitis erant fui limites definiti, nec quic quamillisagerenifi exfuicollegiifententia licebat',donee paulatim certi Patriarch æ, ac

/* nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1* nbsp;nbsp;nbsp;• A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

prælertim Romanus, reliquis itcrtamp;ntibus

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT V.

Epifcopis,aut cumto coniurantibus, omma adfcpertraxerunt.^ ;; i; ï;' ' .

Denique annotandi ,funt fines quorum gratiainltituta fuit cxcommunicatio ex Dei vcrbo.Primùm videlicet vt Ecclefia pura fit non pollutis præfertim facramentis ^quoad „ eius fieri poteftmeque male audiat quafi fit quoruuis fceleratorûfiautrix Sgt;c admtnx^.De inde,nemorbidæpccudes fuacótagionereli . quasinficiat .Denique vtquiaberrarût.alU

i.Ci.fJ, e r \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo laite pudore Victi in via reuocetur’,Sc re

’’:^«f ^ Hiquitimeant^.Hos fines quifibiproponet, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animaduertet quanta feueritate fit o -

I r;:j a, pus,amp;quopado fint ad ædificationem tum publicam tum priuatam accommodandi.

XLIIII. DcChriftiani Magiftratus officio.

Supcrcft Vt difleramus de Magiftratu, v-no videlicet ex Ecclefiæ membris,eóque,tn fuo gencre,præcipuo,ac cæteris,fine vllaex-raunuscft publicam paccmac tranquillitatem confer-i.Ti.tx.i uarebldveio quum fieri fatis reótènonpof-fit,quin primo loco vigeat verus Dei cultus à quo vno vera omnis Felicitas promanat,co fcqui-

CA PVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;135

fequitur nihil antiquius elfe deb ere apud Chnltanos Magiftratus quàmvt Ecclcfiam o«], habeant ad prælcriçtum verbi Deiconftitu-tam,cuius auâoritatém aduerfus omncs'e-p/.io..6.s ius contemptores ac prætïados perturbato-res tueantur ac vindicent,Dauidis, Solomo - nbsp;nbsp;»•

nis,Eiechiæ,lofiæ,omnium denique pio-’^';*;^ rum regum ac principum exemplum fequu-t?. Neque hie nobis audiendi funt qui, falfæ dementia: obtentu,amp; argumentis non tarn j turn vanis 6e ineptis led etiam cum magna lo. impietate amp;facrilegaaudaciacôi€iâ:is,pfcu- Ew’’i.f. doprophetas amp;nbsp;beret icos eximunt Chii - u- u *-ftianorum principum gladio,quum c contra- n-w.ij.*. rio nullum fit hominum genus maiorc feue-ritate à Chriftiano Magiftratu coercendum ficutexprelfum Deiverbû iubct,amp; pii prin-cipes Temper faditarund.Sedhæc triatamen in primis diligenter obferuanda docem’. V-num,vt ex verbo Dei, ÔC légitima cognitio -ne,diiudiceturhan'efes,ne pro malispunian-turboni.Alterumvtqui per fimplicemim- Nr füttciti peritia errat,ab us qui per trnprobitatem vel arrogantiam peccant : itemque fadiofi, à

ïjó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPvf. V.

fimplïciter pertinacibus difcernantur:amp; ïp-* fa et i am dogmata de quibus quæftio erit, ac* curate diftinguantur,qq,oniam alia funt aliis grauiora,aliaaliismagis certa ac perfpicua, ex quibus circunftantiis nó modo facile fue-rit fimpliciratem à malitia difcernere ,fede -tiam quanta fit improbitas quantum ab ea immincat Ecclefiæ periculum, diiudicare. Denique iis omnibus diligenter expenfis,id quoque diligenter erit confiderandum, vt, neque præpoftera dementialupis parcatur, non modo in alicuius srems fedetiâ inEccle 11 æ vniuerfç pcrnicicmzneque tanta fit afpe* litas,vt noftra culpa velvnamouiculam a-mittimus.

Sed amp;nbsp;in negotiis quç propriè ad bac vi-’ tam fped:ant,Magiftratui profpiciedum eft, liuedepriuatiscontrouerfiis agitur, fiuedc publica amp;nbsp;communi,fiuedepublicis arcendis iniuriisivt leges ftatuâtur quàm æ-* quiffîmæ amp;nbsp;ad verbû Dei tanquâ vn iuerfalc , regulam quamaccommodatifîimæ,pro di-Kfm.q xîUerfa temporum amp;nbsp;locorum circunftantia: 5c ex iis legibus incorruptè iudicetur', earutn audo-

C A P V T V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.57

audoritas afleratur,maleficiapuniâtiir,ad ar ma nonnifi iuftiflîmis ôc neceffariis de cauL fis veniatur,bellum cum fumma integritatc amp;pura confcientiâ adminiftretur'^j denique cum fummo Dei timoré omnia procurentur quæ ad pacem publicara cum gloria Dei cô-iuûdam fpedant’,eiufque rei procurandæ'T«-^.-* Gau{ra,ea vedigalia Sgt;c tributa exigantur que publicisoneribus ferendis fufficiant\ b

XLV. DeobcdietîaquæMaciftratibusdcbctur. »?•

■/quot; nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 Ko.ij.ir*

Quilquis Dei ordination! parère debet, «•?= (débent autem oranes fine vlla exceptione, ) idemquoqueMagiftratuumfuorum impe-rioeftobnôxiuSjVtpotequos Deus ordina-uit*. Sed aliqua tarnen explicatione indiget ƒ hæcdodrina, quoniam facile eft Magiftra- ' tus nomine abuti, amp;legitimiquoqueMa -giftratuspoteftas noneft infinita.Quoniâ igitur folent homines Magiftratuum vitia fuærebellioni prætexere,obfcruandum eft inprimis,fitne vitiûinrc,anverôin pcrlo-na. Vitium rei appelle,quumipfa poteftas velperfe Se fimpliçitercftàDco damnata.

25? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

vel certo duntaxat rel pedu,veluti fi legibos Sgt;c inftitutis certæ ciûitatis repugnet, cuius rei fithocexemplum.Latrociniafunt inter-clieta omni non tantum diuino fed etia huma no iure.Siquis ergofefe inter latrones princi pern faciat,in re ipfa vitiumeffe cófequetur.

Romæcautumeftne quis Regiam potcib-temaffedetjfed vt omnes comuniiureQui-ritû viuat vel priuati,vcl pro fuæ dignitatis^ gradu quam more maioru acceperit. Ibidem cautum eft quo quifque interuallo fungatur fuoMaaiftfatu . IuliusCæfar Galliaminui-O

to Senatu vult retinercjconfulatuni ambif manifeftè contra Leges ,aduerfus Confules arma capi t,denique remp.euertit * Eft igitur in reipfa vitium,etiam fj Cæfar omnium ho-minum elfet clementi{rimus,amp; modis om -

nibus optimus. Ide affirmât quoque nonulli de muliebri imperio,fed quibus no poffim af fentiri. Etfi enim fexus muliebris códitus eft vt virili fiibiiciatur*,quo fitvt ingenue fatcar fapientius mihi videri rebus fuis pro -fpèxiffequi caueruntne fceptrum mulieri-bus vnquam traderctur: tarnen non videtur hoc

CAPVT V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2J9

hoc c(ïe ex earum retû nu mero quas ità præ-tifccoflftituiiDeus vtqui præter eas^aliquid faciat^iuri fuo renuficiet ^impic feciffe deaturjquum Dominus vt Vitorum ignauiâ eaftigaret,çiufmô(ii rhaferibus imperiis po-femel benedixerit.Nam filibeat tam tangu d ftc id intçipretari,multa cétó- abfurda coofç quêûtur^nempenuUamedemàtribus in raa-î res liberos potetlatem^nGqucfiliabusvnquâ ' licere paternam hæreditàte'adireqüç fit po-^ fita in fendis,-quæ Vï2gt;Câ{fft^ïfobilibus r nec olim ins vllum vnquam merito fuiffe fœ -i minis in feruos màres': qdîg omniamiroran-quifquâ inueniatür,qui nô dico vt irapia,fed etiam vt iniqua velit fcprebèndere. Confe -quitur ergo non ità'vniuerfalcm effe legem illamquxfexum muliebrcra virili fubiicit, vt nulla exceptionêadmittat, quû amp;nbsp;matris amp;nbsp;hæredis nome,quorû neutrum temercôc abfque Dei prouidcntia mulieribus obtin -git,plena fint dignitatis nomina,quæ ipfas mulieres,certarum perfonarûrefpeélu, augu I nbsp;nbsp;ftas amp;nbsp;vcnerabiles ip fis etia viris reddût.Cur

240 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.CAP VT V.

igitur,obfecro ,vbiexpopuli vel tacito vet cxpreflb confenfu régna funt hæreditaria, fi mulier hæres extitent,vitium in re ipfa elTe dicaturêQuod autem ex Mofe citatur,de viri, imperio in muliere poft Adami lapfum con-ftituto,nonfatis appofite diciturjbienim agere Dominum de ea 1 ubiedione,quç in ma trimonio duntaxat locum obtinet partim ex circunftantiialcÿii cóftat ,quû codé inloco fiat partus metiozparfim ex ipfisDomini ver bis.Ncque enim fimpliçiter inquit,ad virü e-rit appe titus tuus/ed ad viru tuu érit appétit’ tu’,amp; ipiê dominabitur tibi.Cçterum ex iftis vt opinor, cogOofti facile poteft quandoin re ipfa vitium elfe dicatur. ld veió quotiesob tingit, nego pro Magiftratu habendos qui Magiftratus nomé fibi falfô vendicät.Nemo igitur Latronû principieft obnoxius,amp; Cx-fari iure reftiterunt Cófules.Sed hoc tarne ob feruandum eft, rei vitia interdum purgari pof fe,intcrdiimnon pofte. Neque enim quic-quam obftat quominus rite mutatis legibus licitum fiat quodanteaillicituracrat,amp;ra’ tum habeatur tacito vel expreftb confenfu,

C AP V T V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241

quod contra leges factum erat,ac proinde neminem initio obligabat.ltaqueC.Cæfar quum fafees haberet, ôc T ribunitia potefta-te tutus effet,omnifquepoteÛas ad eum effet delata,Romanos tandem habuit fibi iure obnoxiosquos iure ab initio hoftes habuc-rat:amp; Brutus cumfociis coniuiationis mérité fuit interfeófus :itérnquecçteris Cæfaris fuccefforib’Romani vtfuis pnneipib’ obe dientiam omnê iure debuerunt.

'Côfcquês eft vt de perfonarû vitio dicam”. Eft autéillud duplex. Aut enî exteri’ eft vitiû perfonis potius adhærens cpiàm inhærês, aut intus refidet.Prioris fpcciei exéplum no-bis præbcnt quicunque violatis legibus amp;: inft itutis,per vim feipfos Magiftratus créât, vel extraneos opprimunt.In bac autem fpe-cie officium eft legitimi Magiftratus, ïibi commiffos populos aduerfus domefticos externos graffateres tueri,atque etiam, cef-fante Magiftratu,vel ignauia fua remp.defe -réte,cuiurque eft priuati,fiquam via aperue rit Deus,patriam libertatem dcfendcrc,ficut nobile Mattatbiæ exe mplû déclarât, modo

141 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T V.

nectemerc nec priuatoaffcdu quicquaag-grcdiatur.Scd quid fl vcl incxttrnum 1 y-rannum,vel domeftîcum eiufmodi graflato-rem confenferimus ? ncrnps notier cófenfus vinumpargaueritjamp;clamanduni critad Do minum,quihociugo nos quoquo modo H-» b.ret.Sedamp;diligétcrcauendumerit ne par-ticulariafaâ:a,cuiufmodi multainheßarg'j-mento vel vnusiudieum liber flipped.tab?, in exemplum trahamus.Quid fi vero nosDo niinus in eiufmodi hominu man’ tradiderit? nempe Deo parendum erit, penes quern vnii propriè lus eil amp;nbsp;attribuédi auferendi im-; peria:amp;r libenter acquiefcendum in illius vo-luntate,quç eft conftantiifima iuftitiæ regit la.Sic iubetur Scdechias fefeBabylonioruni regidedere',amp; quoniam nonparet,merirô ji ’’' punitur: èc abduelis incapriuitatem ludæis

pnrcipitur vtorent pro Ncbucadnçzaris fa-iute,t?ntifperdum os crip’at Dominus''.

ƒ4,»«A i. Sup gt;r ft vititim perfonis eo;'û inhærens qui funt alioqui vcri Se legirimi principes , iiu'* ex legibus amp;’inft:tutis,fiue ex confenfu tacito vtdexpreiTojCuiufmodi vitiafunt,im.r pistas

C APVT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14;

pietas^auaritia,ambitio,crudelitas,luxus, li-bidines,amp; cxtera eiufmodi monftra quæ 1 o-Icnt ryranni in pedoribus circunferre. Hic conftituendum?Refpondeo, luperioribuspoteftatibus ,cuiufmodi nunc funt Septenuiri in Romano imperio quos Eleâores vocant,amp; legni ftatus in omnibus ferc Monarchiis,hoe onus incumbere vtfu-rentesTy rannos cohibeanf.quod ni faciant ipfos vt patriac fuæ proditores, rationcm fuæ perfidiæ coràm Domino reddituros.Quod autem attinet ad priuatos homines,à quibus etiam vel nihil vel non multum abfunt inferiores Magiftratus,tencre illos oportet, plu-rimum inter fe dilfcrre iniuria inferre amp;nbsp;in -iuriam pati.lniunam enim pati noftium eft, fic præ cipiête Domino,amp; fuo exemplo nobis præeunte,' quum nobis illam vi arcere m/,, non licet ex noftræ vocationis præfcripto, extra quam nefas eft nobis vel pedem po -ncre: neque aliud vllii remediü hic proponi-tur priuatis hominib’Tyrano fubieâ:is,prç-ter vitç emêdationê,St preces Selachrymas, quas Domin’ fuo téporenonafpernabitur.

Qdi.

144- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT V.

Iniuriam autein infcrrc nemini debemus,ncc volentes,ncc ab aliis iuffnatque adeô ne pri-uatamquidemvocationemdeferere fas eft, cuius certum habcamus teftimonium . Hie enim firma eft ac conftans hæc régula, Deo parendueftepotius quam hQminibus,quo-ticshominuinimperiis parère non poflum’ quinfummiillius Regis regum amp;nbsp;Domini dominorum auótoritaté violemus:ita tame vt memincTimus aliud efle no parère, quam refiftere, vel ad armafecomparare quæ à Do mino non acceperis. Sic laudâtur obftetrices Ex,.U. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pharaoni non paruerunt^, amp;nbsp;Apoftoli

omncfque adeo Prophetæ amp;: Martyres à nul lis Tyrannisadducipotuerunt,vtfuó filcn-tJO veritatem proderent, nedum vt operatn luamTyrannis accommodarét, eorumexe-plo qui fi quando immanis illius crudelitatis acculanturquam,reluâ:antectiamconfcien-tia, in homines innocentilfimos cxcercent,

cgregiamexcufationemfe naôtos aibitran-tur, fi refpondcrint le non ex fuo lenfu fed ex regiorum edidoi um pi çferipto iudicare. Quidigiturfenîiamusde fubiedorû er-gà fuos

gafuos Magiftratus officio,ex iftis cognof-cipoteft, muit o ccrtius ac verius profcólo quain ex corum calumniis quibus nullus eft pudornos inuoiuerccum vertiginofis Ana-bapriftis qui Magiffratus audoritatem tol-lunr,iurifiur3ndireligionemcuertunt, indicia amp;bclla per fe illicita eße contcndunt : à quibus fceleribus quantum,Dei bcneficio, abfimus,ncmo poteft ignorare,nifi qui luce recufat intueri .Äuget autem illud quoquead uerfariorum noftrorum impudentiam,quód quum ipfi palam contra Dei verbum, régna Sc reges fibi fubiecerintmec vllum fithominum genus aduerfus Magi -ftratus magis rebelle , audent

tarnen nobis illud ipfum fce-lus impingere, quod fi-bi licerenon obfcu-rè iadant.

CAP VT VI.

DE VLTI MO IV-

D I C I O.

CAPVT SEXTVM.

Quid fit nobis credend urn amp;nbsp;fpcrandu de ventu ro vltimoiudicio.

ex Dei verbo, fore vt té côftituto^quodne Angeli ^orût',lef ChrilVpoft 3^quot;' M'-X^^^âî^expletù Eledorû'numerûamp; hui’ mûdiniachinâignérepurgarâ“*veniatècçlis,

-.1.». icàvt eft vifibili Scverofuohumano corpore maieftate,pr^dit’':amp; corâ côpareât quicûque àcôditomûdohoini-

, nesextiterint^.Nâquosanteamoricôtigcrit, irerû refurgét,iifdé videlicet corporibus quç f ad tepus quieuerint,cû eade anima rurfû,id-,x.‘quot;‘”‘'’queinfeparabilitercóiundis:quivcró,inip-rT.l.xu IO Chrilîi aduétu fiiperftites fuerint deprebé fijVnomométOjimrnutabûturjidefl-in cam .‘ta./4 conditionétranfibûtquafuturaellbominu ^•-4 »-. natura poft refurredioné’'. Deinde Domin’ •lt;»»» fff, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ûmnes fine exceptione iudicabit ex verbo fuo\Quicunqueigiturcrediderint, ficut ex fidei

CAPVT Vï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î47

fidei frudibus cóftabit,fient Cbrifti cobæ-redes'',nó tam urn anima ten’, quæ à luo ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

ceflb ex corpore inDominifui gaudiü ingref fa,tùc deraù,coiporefuo refûpto,plenafelici l»u täte P rfruetur 'dediiploetià corpore,quod cnibi depofitainfirmit3te,inconuptioneôe ‘h.-yn gloriâ nobis nunc incôprehenltbile induct'. E cótrario verb iceleiati ôé increduli,fi.iç co-fcientiæteftimoniocôuiâ;i’”,pcrenne quidé ^jt natura induent,fedomnis ignominiæ plena, 6c in cû tantum finem vt perprtub torqueri » pofiint cum Diabolo amp;nbsp;ipfius Angelis 4 *4'? ' Hæcfuntin fummaquæde futuro iudi-cio didicim’ ex Del verbo. Eorum autê furores qui quando fit venturus illedies,dcfinire le pofi'e cxiftimant;amp; aniles illas fp; culatio-nés de fióbtio quodâ Antiebrifto, paradifi gaudiis,amp; inferorû {uppliciis,non n iodo af-pernaniur,fed eiia toto pedorc auerfamur. Nefas enim putamusabfconditafcrutari,ôc fua commenta cum Dei veritate permifeere. Malumusdenique perpétuas excubias agere ne nos dormientes opprimât qui veritur’eib ficut in diebus Noe , ôe ficut fur in noéfe”.

Qdiii.

ï48 C a P V T vn.

amp; ûds nobis eft intélligere incomprehêfibi leeflegaudiumquod fperamus'’,amp;: infinitû cruciatuni qui omnes incredulos manet.

BREVIS anti

thesis PAPAT V SET CHRI-

STIAN ISM I.

CAPVT SEPTIMVM.

I. Papiftasprovero Deocolerefiél:itium,amp;ima ginariiim numen,quod ncquc perfedc iuftum,ne quepcrfcótéfit mifcricors.

X üs quit adhuc expofuimus facile fuerit cuiuis attentoledori iudicarequàm iuftis de cauflis à Papiftica Ecclefia ad Chriftiana tranfierimus quantopere ballucinentur qui nos putantde leuiculis quibufdam 6c in-differentibus rebus contendere, quum c co-trario de ipfius doârinæ lalutis fumma ex diamerroà papiftisdiflideamus .Hocenim affîrmo,atqiie vtinam non poflem tam iuftis decauflisaffmnare,album nigronon magis repugnare quamPapifraum Chriftianifmo: quodnuncpaucis probare conftitui. Neque hic

.CAP VT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249

hic ego de iplorum ftagitiis nbsp;nbsp;perditifli -

mis moribus difputo,fcdipfum cauffæ iu -guluni peto, dodrinam illorum nimirum, qua nihil impurius amp;: corruptius ne fin-gi quidem pofle affirmo .Omitto illud quo-que,quod tarnen vel vnum fatis probat Papi fticum regnum nihil aliud efie quam tene-brarum regnum,qubd videlicet luamy fteria nolint cuiuis patere/ed ignotalin^aomnia peragi velint,nec quicquam çque reformident atque hoc vnüne verbu Dei tranfllatu m cuiufuis gcntisidioma,aquibufuispoffit cognofci.Hoc,inquä,nunc omitto,amp;dcfcc-doad præcipuas Chriftianæ doamp;inæ partes Ac primo quidem loconumen illud imagi -narium ac fiâatiumelfe dico quod Papift ç ve ftiuntfummoillo ac gloriofiffimo Deinomine .Nam illud omnibus confiât, verum Deum fummè ac perfediflimè iufium elfe ac mifericordem. Atqui nec perfeôla efi ea iu ' fiitia quæ humanis fatilfaâ;ionibus acquief-cit ,nec perfelt;fia mifericordia quæ tantum fuppletquodhonïmummeritis deeft. Eant igiturPapifiæôciaifient feverûDeû colere.

îjo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT VIL

IL Si vcraeß Papirtarum doârina Chriftuni dcliifTchoininem eire , acprpuidel'pem noliram elfe prorfus inanem.

lnkfuChnfto,inquo vno verc col.tuf Pater, duo piæcjpuè Iptdanius, perfonani officium, quorum vtrûque Papiltæab ip-fisfundamentis conuellunt, ficut figillatim explicabimus.Namquod ad perfonam atri-net,quanuis verbo fateantui Chriftû Dcû amp;nbsp;hominem eflc,rc tarnen negantcum Eu-ry chianis,quum ei tnbuunt coi pus inuifibi-L,immenlum,atqucadec) infinitum, vtpote quem fimulinfinitislocis corporaliter præ 1 entern efle volunt.Nam fi vniusDei na rurç id proprium eft, vt fit vbique,quoniamvnL'S eft inhnitiisxonfcquitur carnv m ('hrift i ef-fe in Deum conuerfam fi placitis Papifticis acquiefcamus.Nam vbiquc amp;lt;i plunbus fi -mullocisefle,pari3fiuni.N quecftquod ad Omnipotentiam Dci confugiant, quumde' volûtateDeinôautéde potentiahic qima-tuf.Noluiffie autê Dlt; û qiiod ifti volu’fl'e af-firmât,cxeo côftat quôdfilium iuum volu’t veram hominis naturâ infi:parabilitcr, amp;nbsp;di-

Glori-

C A PVT VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25t

Glorificatio veró corporis Chrifti, natu-ram carnis non fuftulit,fed infirmitatem ade mit : amp;nbsp;fruftràhic agitur de glorificatione. QuumcnimdiceretChriftus HOC EST CORPVS MEVM,nondura erat ipfius caro glorificatazneque nûc aliter vera elt hæc propofitioquàmtùmerat, qua de replurib’ ïuo loco dilputatumeft. Qui verb fiatvt ni-hilominus Êdeles qui in terris funt non alibi verè in Sacramenti perceptione per fidem fiant participes carnis amp;nbsp;fanguinis Domini, quæ nunc funt in celis amp;nbsp;non alibi,fuo quo-qgt;jelocoexpofuim’,nequis nos arbitretur Sacramenta euacüare.Ia verb quod attinet ad perfonr vnitatcm,quam tradunt nonnulli la cerari,nifî vbicunque eft diuinitas ibietiâ hu manitatem elfe concedam'’,ex quo elficiunt vbique etiam elfe Chrifti carnem, fie pau -■ci s refpondeo.Primum quçro an fuerit Ghri-fti caro in cælis antequàm in cœlos afeen-deret.Sihoc affirment,amp; ilium Iohannis lo- nb cum \ nemo afeendit in cælum nifi qui defcenditècælo, nempe filius hominis qui in cœlo eft , propriè acceperint , quum oinnino fit explicandus per

1

2^z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT. VIL

quid aliud crit afcenfioquàm inane fpeârû li duntaxat difparuit Chrillus, nee verc locû mutauîtêNaracertèniutatio loci in id non cadit quod eft vbique. Afeenfio vero aper -tein fenpturisdiftinguitur a lefiione,ità vt iliamutarumcorporislituni,quum de vero corpore dicatur : feflio veroad Dei patris dextraiTi,infiniti imperii confortium declarer.Deinde vero an fimul came Chrifti mor-tuainfepulchro, viua in cælo conftitue-mus?puderetenim,opinor,mortua in cælo collocare .Et ipfaChrifti refurredio cuiuf-modi tandem crit, fi Chrifti caro fepulchru nunquareliquit? Nunquam enim profedo verc illudreliquit,ac ne nunc quidem abeft à fepulchro, fi àconiundione duarumnatu -rarum,vbicunquefuit diuinitas ibi fuit caro. Non eritigitur fimpliciter fed noftroru duntaxat oculorum refpedu verurn quod di cunt Angeli,Surrexit,non eft hic\Quæomnia quum fint abfurdilTjma,amp; eorum hærcfi certumfundamentumfubfternant qui corpus imaginarium vel Spiritual is naturæ Chri fto tribuuntjac proinde fpem noftram omne euer-

C A P V T' VIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*55

euertûf.côfequitur faifilTimû quoqucamp;:ab-furdilfimû elfe dogma de camis Chriib vbi-quitate. SedinquicSjnôdûeftexpedit’ nod’, quomodo nô feparetur naturç,fi vtraqueno ett vbique. Id ego vero crafla quada fimulitu dine explicari po{fecrediderim,quæ ctfipcr omnia nô refpôdet (cui enim fimilé faciem’ AltilTimum?) tarnen ad id de quoagimus vt-cunque pcrcipiendum,fatis mihi videtur ac-commodata.Ponamus Solemduabus côiun-âis naturis diuerfiffimis conftare,vnafolida amp;nbsp;côfpicua, orbi fuo affixa;altera verb te-nuilTima Sgt;c inuifibili,per hemifpherium d i r-fufa^radiisfuis nimirum ad oculos noftros verè pertingêtibus. Sit quoque Solls corpus denfîlTimis interpofitis nebulis noftro con-fpedui ereptum,cuius tarnen radii in noftros oculos incurrant.Obfecro,an non veredice-tur à nobis Sol abfens fecûdùm corpus, quu fit in cælis,nos autem in terns,Sc neprocul quidem confpici à nobis poffit?Erunt tame eius radii nobis adeb præfentes vt oculos e-tiam feriât. An verb propterca à Solis corpore fuos radios per fe feparatosdicemus? Mini

254 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT VII.

nièprofedó, quoniâm infeparabilitcrcum Solis corpore lunt coniundi. Verum igitur crit vbicuque eft Solis corpus, ibiefle ipfius radios,fednone contrario,quoniam natura corporis id non paiitur. Neque tarnen di-cemusdimidium tantum Solern nobis addle ficut dici poteft , ac debet quum dimi-dius tantum ortus eft : fed totum amp;nbsp;inte -grum-.quanuis totum Solis, vt ita loquar, id-cft quicquid Solis eft,nobis nonadfit.Sic quoquebumanitatem Chrifti quæ corpori, diuinitatem quæ radiis Solis in hac fimilitu-dine refpondet,affirmamus,ficut par eft, in-feparaliter amp;nbsp;hypoftatice coniundas,quo-niamalioquifpesnoftrainanis effet,vtfuo locodeclarauimus. Fatemur etiam vbicun -que eft caro Chrifti ibieffeçterni verbi diuinitatem, fed non è contrario,quoniam hoc no finit diftinda veræ earn is proprietas,quç eftluprà cælos extra confpedum noftrum eueda,quanuis interdum eiplacuerit,fiffis cælis,extraordinano modo fefe quibufdâ veie demóftrare.Dicimus tame totû Chriftum nobisadeffejnôdimidiûffedtotû Chrifti a-deffe

CAP VT VIT.

défisnegamus,quoniâcarofuprà cælos nûc eft, nos vero in terris: nec propterea perlonç Vnitatendaceramus.^’i ■ J. i

lu. PapatLiseneruat æternuChlifti faccrdotium.

De Chrifti officio nunc nobis diffcrendû eft, quod amp;nbsp;ipfum à Papiftis prori'quot; eiadimi-tur; Eft “ante illu’d tribus in rebus pofitum, neinpein Sacerdotio ,Prophctia, Rj gno, de quibus figillatim difleremus. Duæ funt igitur Saeerdotii Chrifti veluti partes ,neiu-pcobiatio fuiipfius femelfa(fta,ncc vnqua repetenda,quonia eft omnibus modisperfe-intcrceffioapud patrê,quæ adhuc ma- , netWtrâqueveroà Papiftis tolli ficprobo-f .i/;!'.

Pi imùm quod ad oblatione attinet, fi ea ’4-^ repetêda eft,vt ifti volût qui Chriftû dicùt in Mid a offerendûpro viuis amp;nbsp;mortuis,confe-quitur oblatione quæ femel falt;fta eft à Chri-fto effe îperfeâ:â,ficut reifte colligit Apofto- , ?,deLcuiticisfacrificiisdiflerés manifcftè coteiidés oblatione Chrifti vnica effe nórao lo“« do fpeciçfed ctia numx;ro, Sc ipfû oblationisi'C“*’ , aiftu fpeftadû.Sedvrûtur patres facrificiiSc i oblationis nominc.Fateor,fcd alio rcfpeftu, \ nep: preçu Sc gratiamaftionis, muneru,.

25 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C APiVTs VIT.

quæreficiendis viuis non autem redimcndiS mortuoi um animabus,in Dei nomine, amp;nbsp;fide viLia,ofFcrcbantur. Neque enim ad facr^ myfteria accedendum eft vt Chriftu facrifi-cemus aut offeramus patri,(èdvt femel obla turnpcrcipiamusperfidem. 5 üï • ’

Secundo,fi ordinandi funt facrifici qui Cbriftum'quotidie ofFerat Deo patri pro re-mifiione peccatonini ,non eft Chnfius V-nicus facerdos ad reconciliandum pati:em,fe-cudùm ordincm Mcichifedcch : fed?erit tantum vnicahoftia,quod.amp; ipfum^taitien po-’ fteaPapiftæeuertuntp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

■ Tertiói fi oblatio lefu Chrifti amp;nbsp;à lefu Chrifto femel fada,omnibusmodis eft integra Sc perfeda,(vtifanc eft, fi Chriftus verb eft Icfus,ideftferuator,)quid eft quod iftos docere non pudet,fatifteci(re Cliriftura pro peccatis precedentibus Baptifmum-.quodau tem atrinet ad peccata Baptifmum confe-quentia,remitti tantùmculpam per Chrifti paifiônem,pœnam autemex infirrita finita fieri, quæ in purgatorîo quot;quod vocant, lua -tur,tantifperdumnoftris coram Deofatif-.àj . J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i fadionibus

P'V.Tq /VJI.

fe(âioraÜ’^âfinbuftiMan®scximantur?Qu6d

prorfy'^jnjpj^iquaks runt,çQrû indulgctiæ.' (^odfi puügatoviuni ojorientibusoninibus-fübercftlYWie übh'âlïtef coflint q uÀm viuo-’^ o-A it,;gt;'.O3 3ir3}ur^’[. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J ƒ. 3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 'u

ryçn mqjîuislibgr^ri:vnde (^ctorum mérita quæ ifti'çam'Carè'Vendut ,quum vel ipfi fan-^ â:i,quoÿvÔca'rit,idcft älbo-rcghafiu cûChri-' ftôbeâVôfüi^'*cl1pforurriatiâoriiatc,irifcrip’ vîuorùmpï^çibtis iridigiierint; ycl falfunï

fiÇ^qüôd affirmait,Purgatôriuhl omnibus H'ôc mödb niigfantibtis effc propo fitüm, ^ïîodCbriffâcùipain düntaxat aboleuefk? Tmo qualis^crit DetiÈ iftt^ t^i inculpatos tàm fëücrèpurttât,iiieft5d6ft‘èc^ad ultimum qua-drantem'fàtifïecerint qui nihil(lcbent?Sic z-qîmfQl^qftîlôcumMatthxi'jadfuumdog^- i -ma detorqucre^ quum tarnen conftct nihil nifiràtitih^’culp^deberi.Sedquoniamiftrad Patres contugiunf , authamus quid teftetur ‘ AhlbrÔuUS\ Qui Hic ho r.cccpcrit rcmifl'ioné pcc

‘ n-gt; . t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 drktni •

catorum,ilL K nofl crit (videlicet in communionc mirm. falt;nftoriim.)N‘oii crit aiitcm quoniamaJ vitain æter-nam,i|Qn potuci it pcrucni/c» quia vita ætema i cnûf- trà DctTtt~ fio pcccatôrum cft. Quid auttm Cy prianus'?«”quot;«quot;^'

’ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;■ R.i.

is? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p'v T y ft. ’

Quado 1ST Iisxccïfôfuàrj'tïîèullu® i^lfeinis pœoi tétiiç,nulliijsfatiXf»iâilt;wis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amiFr

titurautterjctùr.' ftïcraiûtî æter.Àæ cultüîjéi fidcïprouidetur^. Etâ^OX,Tu ft’Igt;^tp^nc^«iitu’éf vi t« t é P O r a l'i ÿ oie c aü H- nbsp;nbsp;nbsp;d d 1 î ftii Tï e u,‘bô§{: i qui

amp;5nus eft c^fc(ri^h^amp;fid,ç cius^ijgnÿ^ûîJiiS |p|orc?^ veuia datur cbnfitenti^uæ fit aut^æc CO.fcfTiojfoo Ibcb declaïaiiifrttts)'quot;amp;el'-cdentiinct«Ig'éiîâîaYalbl!a^‘ MS de dîuiila pietatcûqiMt'ditup/^radffmçYJnalita^ tei^ fub ip/aiHortc^taulJtur. Qgi4i314j^|^^i£rp^

Ôé?irttie (nu}jt^ £ubiipk.,eÂ^guit|j^fiinirurnni iiçréticiffimug àP^iftisi^^firiii)r.Sç^ quQH niain vix quiçqM^9i/?0;^lt;5U4^,i4ipp?içauill^ turiproferaii) apcX^fp Aq^uftU^hpûsimôpi^ liîius ipÇius.QEç'iprii, qui^^çcxîjif clUrrorê de purgatçwigne pluriown çcjPjj g , finnafle.Siç ergp.Auguftin’, Prifuupjdnquit;^^ ûr^»‘Ay^4cgt;C.athQliçoiTimdiuinaauâoiifajc/Reg^HmeI‘-fe crédit eæIorùm’.Scc'tfndum,gehCh'riânT,‘vblôn«ijs apoftata veUiXihriftt fidcalicnusjHppU|0iaj5c{{cri,tI lt;ur.,T.crtiuni penitns ignoramusjpcç efltpo ft;dp.tHj:i risfailuftisreperinaus.Scd ÔC idCltl alibi\lcribit chir.ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ifîf} . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

co.?,quj purgatorium igncmcfedunt,huma-na quadam beneuolentia decipi. Denique^ Cregorium ipfum audiamus,cui ficredimus, non cxtinguetur ,quidcm peni tus ignis jSüf-' gatorius, ad purgandas potius emmenas quàm

■'c apVt'^ Mi.

gn® ipßus V-fus relinquetu amp;vcnialibusp© tiiß yt loquuntùrjtjüûm’niôlrtâlibt ŸùerH’diftïnatus.Siçi^îtà ilfé fcribit^ totîâç i

.. rû;,2fî^Lrgt;'K:-.p-muTüiilcrp.«. VCIDIS .Conltatc]^uiac|uaiis fvrïc quuque egrcdi. Dw/.^wi tur;rabs itiï dificio’ priîenVa^vf? i S ed tamcn'^de'qui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**'

tijfdS kuibiis culpisautcâttdidiii^urgacQriüsiigniiK cenCqiidiwcfti Çt mÔX.ÿf^‘Vt eftr^pquitÇji^ndiws otiolusfcrrpp, iflimqdôç^USsrifqs^ v/el pccqaîu çuf* tciràmujafisquæ vtx lînc culp’a\ef aÜ iis agîtur ^ui qualitcr declinare debeantdcSurfijSMit non irt ‘grdûii-bu^jÇrtqc i bnqrantiæ^ua^quin^ jEljfliml po(ft(i^or te grauatjfi adhuc in vita poiitis non fucvint rtffaxata, lam ergo^hâb^ritPâ'piftsÉ exluô Gregonp^ purgaröfï^ igÂeni'fôbi ii*»Vn;misïpcccani ex.Cûgt;^qettdiMefùifê;'^'^üidé^^^ tiônè'jnifivruis'fueniït içlaxa?a ,quæ orhnia etfi mepta fall a fünVytatrfçb b.ftédunt què tûc fuetit de purgatbrio fenténtia,in îpto paru cciî iftëpræfuit. Sed audiatnùs è^ïa afi-quid^mpïiàs^Statîm cni hæc wrtyaGbifcit. lt;nbsp;Quùrn Paulus dicatChrifturi?i cÙe fundamentui atquefubiüng|t')fi qnis iupledaJdifiyaùeritramp;c.quati-uis hoc de ignç fi ibulationis in haç.Acdjis vita tdhi-bita poflît in'telligi» tarnen fiquis hoc de ignefuturx puigationisaccipiatjpenfandumfôlicitècft'^uia ilium per i^npmdixit pofle fcruarigt;nou qui fupet hoc ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R.ii.

Ido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ApyT. VII.

fundamentum,ferrjum,æs vel plumbumacdificat,î4- nbsp;nbsp;nbsp;I

clFpeccata'mailt;9rÀ,'^ idf if cô^duriofaÇ âtîtjtië tÖc iaiÀ nbsp;nbsp;nbsp;(

(injfi91ui)!iiw»fed UXPi*’n,foqnum,ftipîi}am4dcà pcQ-(Cata ini^uta amp;nbsp;lçu^^im^,^û^ij^nis façUç consumât»

,0 11. locum detorquens.led latis tajnen déclaras

, U. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'', P ■) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îirfm tiwr, uicu ■ *?\'r

_^u^ turn tue;rîç depurg^tono.^p^Wii^per nique ft Chrifti vilida oblaûo ûtneâ nos fâdifiçat ; quorfum-dicif uï a^uälalß df-tuferè peccatà’ivtâliâ bmïttarh'öüónjbn-iièc £.'gt;.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;lt;■ • £l'jv ßriiii:gt;’Mni;,'iv xuj A ; /'ll .cTT,.

ftnis^eftnecnup^enjsfiirodobj.r.rHjjL -jjür.qj 33 ; Ô«od autwiâd àûcirarn'fâciii;dôïii baf- ■

tarnen nlumhpicfuojnuneré Ipphant^uin

ïMPt.^ïi,anno i

nunt?£c ciuum cain clamant * itm’nam cæli, .ii: iidin ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;fn un..., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■:ïîquot;,r.7îgt; »

j),ortam.p3rad^ü,yitarr^ ^^dulcedmein fuani, gratîæThcftyrànâYrqfugium^peccator^ m'éâiatricem höiÉrnum,quid airtplitis Chri-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J jofhiijpiln^ri.T ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-t- ~ -ii-

r'.-i-5r;,.j.' / i. ,i,q

•jod Ac ße quid conftngérc y idear, adftribam

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfas

CAP VT Vil?

ipfâsbîafpliètriias ,vt Papa tus; omnibüs pïï^^ foteaf.SrÖ eVgocaniturihMiflali parifièbff' inprdfaMiflxdeannünviatiörte,' ‘-L'pi p

SâluedééüsMFgtnüm, ' •ip'.qi, gt;3 '-quot;j ’d

Mçdiatrixhominunb . , ƒ• |j niï.iifi Salutispuerpcra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ.

Item iiTprofa MiiTæ de conception«;,bTC ‘ canuntur. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■. ,

Tu fpescerta miferorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

VefematcrorphânorumiçUnjgi i .

Tu lcuamenopprcffoïMni» , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

'Medicamen infirmófum,

Omnibus es ómrtia. '.-i

Qmd eft,obfecro,Chriftura çxcludere,G gt;nbsp;hoc non eft?Sed audiamus quod omnes omnium ætatum blafpheOaias fuperat .Exta nt e- • nim hçc quoque in profa qux incipit^MariiC gt;

præconio^ gt;•?

o felix puerpera, ?

Noftra pians fcclera, *

lüre matris impera RedemptorÏ. ,

Sedhorrendarum impietatumplus fatis.

Et tarnen ifti^s fumus impii,amp; Mariæyirginis,

contemptores.

V. Papatum negare Chrifti prophetiam.

Qi^ autem attinct ad propheticum Chriflimunus jcuius prienuntio fpiritulo-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R-üL

CA P,VT VIL , , ■ qyvti (int pr,opl|etçtâtifper dû ipfe vçnjfct, amp;nbsp;otpnê patris voluntaté nobis^pâtefaceret quiqueApoftolis fuisomnê veritatê,amp;no-bispofteaper Apoftolos omneDei côfiliû pie niffimè aperuit,cui tadéfano homini perftia-feriatPapiftæ fe illû vt vnicû perfedû prophe tâ,ideft patr’is intcrpretéadniittterc? Vnde e-niminfinitaillacôge^ies traditionû legû quotidie cmcrgétiû,lt l^mtl omnia ad falu té amp;perficiêdûhomiri^D'éi nccèlTariaCbrilV voce primùm,deide fcripturis tradidit- quod fl fecus^eft,quomódó prophetico fuo rtiune-ri fatiffccit-NamSynodorum quf fitauâoi'i tas in Eeclcfiafticis côdendis legibus, abun-de à riobis explicatum eft.Quod fi etiam tan ta ilia eflet quantam ifti elfe contcndunt, quomodo tandem probabunt Sipritum Dei pr^fuifle illis Synodis quæ à Dei verbo ex diametro diflident^ vnde tanta illarum inter fercpugnantia? vndehæc Papæ poteftas vt quicqu'idSynodiconftîtucrunt pro arbi trio re{cindat?AtenimPapaeftos Domini.Itane veroimpurilfimeAntichriftcpcurigiturante tot fecula qtium myfterium tuæ iniquitatis inciperes opcrari, tota Synodus Aphricana

C APV Ti yillt;

tevti manjfcfte;£a,lßriun)co?rgüit 5 Quod fi 4iu«.«(au45 erratleöon pQrfunt,cur faltcm vc-^iMagçiGregQni doâ;rinâ nóadmittitis, qui vniuerfalisiEpifcopi ÿç) ipfunome tefta-lus eft vni Antichrifto\;onncnire?

^VI. Pàfotùs 'Chrïftumf^öiiatfuóRegno.

Si Chrifto. tributa eft omnis potefta? fn cxlo ScintOTftiVtpote qui fit vnicû Ecclefi^ Catholkgecapgt;.ut,, quaæ viuificofuo Spiritu pi'çfens nioderatur, amp;nbsp;vnus çoiifcientus im-peret:vndehæ€Papæ poteftas lt;?jdiÇÔfcientiâ ' Legib’ adftringendâ? Nâ ne ipfe quidé Chrir ftus ft nûç.quoque corporaliter inter nos ver-faretur\ quicquâ Euangeliqfuo adiiccret vel detraheret, quod teftat’eftplenâpçrfe^âque doârinâfslutis copledi'.QuoffftaUte prçiér Jji.if r-’l tivôc omnipotêti vllû vicariû caputrepugnâte Deiverbo ,amp; totaîlla veterç Metropolitaift defcriptione.quæ in Synodo Nicçna extat tótquecófequentib’ Synodis eftcôfirmata? Qui denique dicetur Chriftivicari’ qui quo-i ties libuit, amp;nbsp;Dei ve rbû amp;nbsp;Apoftolorû do* drinâ rcfcindit,amp; ipft’ Petri,cui’falfb fticcef foré fe iaiftitat, omnê auiftoritatcm côuelli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» lt;lt;■

2(?4 CAlÿ’VT VIÉO

E xempla fi W^üiruftt 5 düoOtèm pfofe-ramjqua^nècdpfi'porsintïoficiaïf^ögéffïVf-dclicet Cœlibàtus, amp;nbsp;Sâcfâméntifùb vïia f duntaxat fpecie adminiftrfttiôinetfi'^quâs eÓ^-e. T.'’}- Hat non tâtum verbo Dei ‘/ed étiaiYi totius mxA.«. ■ veteris illiüspurHsimæEcdéfiæ'dctrctis ôi • c.r.».»rnionbus jdi'dîâ'mt^rorcpugnarc''.- ■ • Nù/ Et nbsp;nbsp;nbsp;Eapani tamenfateor vpa iffUePtW Hic-gt;

ccfsifle, riempè in Chrifti abîliegâtwne. Sed t’n.^zrbuiusfcelcnsPctrum ftatîmpoenitüit: iftû bbm-it. iA vero perditumjfuarum blafphcmikum ne poHtotquidcmfeCulajpoteft'pÊéàiteFe.^

VIL Papatus ignorât .^uam ùiilcra fit hor; minis conditio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i;' pgt;u'Oj. : ■* 'quot;i.

Mirumnon e.ft ignorari autetiamcon-» gt;nbsp;culcari Chrifti »beneficium ab'iftis qui pc-nitus feipfôs’ignorant, amp;'quàtn'lethalis fit morbus quem ex ipfo viquc conceptu cif cunferimus. Primû enim quû omnes natura firnus filii iræ'jamp;ne àd cogitandun quidem ». nbsp;nbsp;nbsp;bonum idonei‘^quod adDci cultum attinct:

c tôti denique fimus mortui in peccatis ‘ : ifti voîunra-“ tem læfas efl'e duntaxat, halt;ftenus vt finei gratiæ

•GAPV.T/ qVII.

gratiæ prçuenientis auxilio no pofsint,pro-piter£uiitnbeciHixâtem/raergerq.*Kcfciunt enim quid fit Caro totw liorninepa non rêge neramm domprfcbèhdcns ; queni non dicit rdrij^TaoporuîTe a fpirâ^u Dei adiuüari, fed «contracio potius 5î^peiimiamp; aboleri. Ignorant quoquc quid fitSpiritus, Ôc quid nouus hômoï^qui ccrtè nouus non eft, fi quacx partûJcft vêtus,idcft fi vcltantillum veribo-nî in homine inucnirl pôtcft ante rcgene -rantem gratiam . Nam quod ad^naturalefn Dei eôgnitionem attinct, tantum abeft vt ea nos iüuet,vt è contrario condenmct ficut aiti Apoftolüs'^ÿ damitans onnes cffc «s««? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ante Cbrifti cognitionem', quam cavonec faöguis patefacit^.ybiigitur liben arbitrii Ef'’ “ reliquiae quod iftifomniant,vtcxeius cum gru-tia coticurfu Merita fua ex congruo Sc cbndigno ftabiliant?Neque vcronos quum b^creprehendimus,homines facimus tixin-cos vél ftipites ,fed ad malum totos fponta-neo Sc^voluntario motu feipfos ciere dici-mus', quoniam naturae corrupts vftio fadu eft vt fint fub peccato venûdati,ferui pecca-

0-7

266 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P VT q VIL

. ti^liberiiuftitiæ^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jqq'Xijcgt;'i9

quod iidé Papjftæputat aliquâreflç in homincprçparationênaîuralc âd'pninani percipiendara gratiarïi,amp;: Dcû noûris imri* tisad altéra concedendamiprouocari?JE^t il-lud cuiufiTiodi eft^udd originis peccatû vp-lunt in Baptilino non quodad^ius imputa* tioné dühtakatjfed çtiâquôdad ré.ipfâaiÆi-î net,’vnQraomctoprorPelûi,amp; reliquosin nobis prauos mot^,perfe,peccataefleùegât nifiaccedctcconfenfuèjdverô fi ira eftjvbiil lud pçccatu peccâs,amp; féfim quotidiemoriês inhôminib’etiâfanâ^iflimrs’’? vnde caro.Spi J l'itui répugnas'?vnde acerbi ifti rruótf,fi.prcr . nbsp;nbsp;Pmoituaeft amarailla radixèDenique vtluâ

infcùiâ iftiprodâtjamp;mortiferûiHèmorbû extenuêt que nunquafatis poftumus jhtelli-! gcre exhorrefccre,docctquædam elle, vamp;t: nialiapeccata, ideft qui- mortem nô mereâ-. tur. Ignorant enimquæ fit Dei maieftas,Slt;iu ftitia:quid fit non imputari pcccaiüm:quale H..5.M4. dcnique fitilludPauli\regnauit morsab A*. damadMofen,etiâiniis qui non peccaTUnt ad fimilitudiné tiâfgreffîonis Adami.Qui fie veto

CAPVTVn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i67

( ♦ * '

Vcro de morbo peccati loquütur, an mim cft eos quantum fit Chrifti beneficiu ignorare^ . VlII.Papiftæ ignorant quid fitHdes,ac proin-de qùô'paCto poffit Chrifti beneficium mileris amp;nbsp;perditishotninibusapplicaril

SicütvnaextatChfiftiiuftitia cuius gra-tuita imputationc iulb fumus, ita etiam vna fides eft per quam poffit Chriftus fuiselcctis applicaii,ficut fuo loco copiok declarauim’. Sed illudoftendimus, fidem illam de qua hic agitur,non efle quandamhiftoricam no-titiamkruma 'Deoproditarum,fed certum teftimoniumquod Spiritus perhibet fingu-lorum eledorum cordibus,vt feiant quæ fibi pater in Chrifto donarit,quoniam fint à Deo eleóti ante iaifta mundi fundamenta,cum quo Spiritus fandi teftimonio neceftario cohæ-ret veteris hominis mortificatio,amp; noui hominis creatio,vnde promanant iuftitiæ fru-(ft^’.At miferi Papiftæ Fde putat nihil aliud ef fe,quàm credere vera effe quç inferip turis di cütur, idque in genere implicite duntaxat, Vt loquûtur,quû ipfeDiabolus figillati illa no rit nee tarnen fidelisdici poffitzquibus deinde adiûgût quiequidlibuit quibufuis cominifei,

2lt;ÇS cXpv't. vit

modo fit ex confuctudine vel exeiu^ côfen-fu quife Deû terreftrem vocat,approbaturn. Nefasenimputant verbum Dei permîttcre Laicis,quos vocant,legendum Sgt;c eos iubîcnt credere quodignorant.Imo verôquot^quif queeftipforum facrificulorum qui verbum Dei non dico interpretari,fed vel legere fatis expedite polfitrFiducram aiitem falutis,arro gantiarn vocant,quum interim ex fuis fan ólorum meritis , falutem hominum fufpen-dant.Mors autem Chrifti cedo quopac^o æ-gi-otis applicatur,ncmpe confelfione auricu lari,peregiinationibus, certis ieiuniis, dieru amp;nbsp;ciborum difcrimine,cuculla,numeratis precibus,fed in primis oblatione ipfius Chri hi in miira,idque ex opere operate , vtlo-quuntur.En in qux præcipitia ferantur, qui, à viaveritatis aberrant.

IX. Papiftx nequcLcgis neque Euangclii v- . fumnorunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

^.Oftendlmüs Legem Deivnicam clfeac pcrfedamiuftitiæregulam,^: vni Deo fas elfe leges confeientiis ponere. Ifti vero quid

non

CAPrV.T; VIL

nop audcnt?Legcs Icgibüs quotidic cuinu -UntiEripfis jdecein prçceptis illud ip^quo tam t^prefle^^.prohibetur omnis imaginum cultus,il|ud,iHquam,maclatum quo nullum frequent! us iplcripturisinculcatur ,prprlus expunxerunnSe,mytatis tantum vetefuDeo-rumnominibusjomniidolorum genere fua templa oppleuerunt:Deuip jpfum corporali figurarepfefentarunt, nec bommibusdun*: taxat omnium ætatum amp;nbsp;ordinum, amp;dçâb; omnisgeneris meretriciocultu fabricatis,fed etiamcquis,afinis,lupis,ceruis,canibus,por cis,draconibus, diabolis denique altaria lua onerarunt;ÿamp;, putribus. cadaucribus. omnia oppleuerunt, tnque omnium iftorum cultu fummampietatispofuerunt. -ît; j £ , Çérçmopialis legis iugum docuimus ad^. nbsp;nbsp;*i. «.

uentuÇhrifti excuffumUfiorum autemrre-li-j^'^’if gio quid_aliud complclt;äitur quaminfinitam;®g''^

inexplicabilem Cercmoniarum fan;igi^'5,%’;' ’’'‘' nem quaspartim excogitarunt^af tim ex Ju-. daifmoPaganifmo Jumptas in Ecclpfiani ' Dei tranftulerunt,Cbrifi;o amp;nbsp;Apoftolis.fiiu*-:!«’?’ ftràid prohibentibus'.^ r. ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ ,

-r.'-

27® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• CAP VT VIL

U Præterea quû, fieut fuo loco declaräuirn’^ nunquam tradita fuerit Lex äd nos feruâdos, fed c contrario ad nos coarguedos, vt aidniis fenfu p?c Catdrum vulneratis ad vnum Gbrt--ftum accurram’, qui noftmm bnbsîn fe réel piatnfti contra non modo quærunt -falufem in lége ,idèft vitam in morte,fedetiâiïî,vt fut omnium hominum minime fani,non cefFant f nouos quotidie laqued's miferîscdnfciéntiis iniicere,quafi videlicet Lex Domini omhib’ condemnandisnonfufFiciat.’^i • nbsp;nbsp;'

‘ In altera verofpccie verbi Deiqüamdixi-mus Ë uangelium vocâti,non minus eft per-niciofus Papiftärum eiwr.Quâ enim £uan-geliu à Mofefubfiguriälegali'buspropofitu, j amp;nbsp;pcrprophetas'promîffûjà Cbrïftoexhibi-

■- ’ ,tu',amp; noui teftamenti libris côprcherifum,iH । ' ' 'i,citeo-fitpatefachimmundo vt inChriftoper

_ 'fidêapprehenfogrâtisiuftificeiTOTTamp;fan^i-■ \,’^ccmur,ficutcopiofè fuo loco demonftt'aui- ;

musiifti c contrario* éxiftimant Euangclicä

*• dodrinamnibilaliudeftequamLcgequandä ‘ nbsp;nbsp;nbsp;perfedioré Molaicà.ldvcro fi itâ effet,nepe

nos docerct non in Gbriftoqui fmftrà effet

mortuus

.;CA PiV/T A ¥11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271

râdfftbafi^fed innoûcd.idfEtiafpenoftra cól-lócMlt;£ï^pröindï^, vt ait Paulus, irtitâ-f^çerGt pKomiftüJfaç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mim lex iuHificat co

pirn J^eamb-à quite perfaiäiÖime prçftatur: quâjçôndtctoiliéïûiîplcfc homines poruifféti HoqupGliciftó wqueEuâgelio fuilTet op’, vt alegis)i30^dK^opurlt;?liroerei'iiur.QiUarfo ve PO^ö^ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itàletiti dignus

clfchuj-^ïiftianus cenfeatur- Scd hune ei ro-re ftolqfeiasalia çonfcquituPiNequeenim eu ça jüiS-eÂ^Eiaartgdlii pridicandi, fed ;quafi in ipfisfyllabis magicaquedâvisinfit,îcogni-tîiHngua Sgt;^ fruftillatim rccitandi,multo cum fuffbuadorândijè'collo denique fufpêdcndi, vtR^enchcjfolentiQuód fl quando per inter-^ UâUacotlçiônes habentur;,tum verô quibus eoembentis ôc façrilegiis polluiturab lis qui nonaSiundß quàinexEuangthi cauponaeîo -n6§C;cnifcrtxvimhorninum pernieie viuunt’ • ! Xf^gpqiî^tb^pacosbiAa^lWtbona opera j amp;nbsp;qvus ri'iteorumfruftiis.'.'

-lui it ijx.- J lt;nbsp;P 1 '■•j ruv .• nbsp;nbsp;nbsp;. 'fiJ' • P ..J

Çonfroucriias de bonis op'^ibus juo rbcQ ^ûlatini eXplicauimus , .amp;‘’ çaluni niamp; illbrîim diîuiæus, qui claraitant fgt;oria opera lt;1.110015 damnari quum e contrario, Éeffe Apoftolo , doârina de gratuita per

fideminthriftoniftâ-fi^râtioio le^aDWÛaJwH J iât ,qii£C alioquiii'éuertcr^ür;. Atj^p^auis qiiæ de hcc arguthentoralibFexpiwJuimtis^ cuiuis^ cop1feréipi)amp; dicö^mcrcênir^^itiis bononim opcrum patràpigînô tftögisftpjaip oliincæcisi lilis Pbâiiflâs'jconftara^hèqupcïî quo fonté.fint bonö opera peteodä^ö:qpd:t namillaänc,najqui^ciids^Ö0b^WyliacbtÄrt tur^ quó;fit vt difputàtiô deiîÂWîù; bpöïfbÜï hon magisajeos ptHîineâüqüâtîïd^ùtàttô de pudiertia amp;nbsp;calVirat^, ââ-ÿecaîit^âitfeiî incretpicè^;H ■ ibÇjjpLt ’idcllyl gDqf i Sed eft in primis- con’fideraiîdàiiï-'qoHiît horrehdià ilûerilegiis excêUéntifl hîîunw lllüd opuamp;prccuihf fiue'inuocati\Aii?Dèi Contartii nenc. Nam prætevquain quod hdâtiàtîaéricï quorumeunque libuit ^ólêtcurh Èî-iriftï fâH guine,manifeftiflinia impfëtate, peiiTgt;ücore^ Scripturæ centones nuUâ'piîôrfüs.rutiônêc^' luQreiœrfoS'liomines adprecaridum co'ndu-ccrennçognita lingua nefeio quid îhcdndi-'quot;ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tu.atqne adeo aperças blalphemiasblatcrare.: - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i' ■■

vtmquam.ilta prætcrmittam, quidejlt h/PP ! ,r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ; ..-uiihu A ■ur yH *,

ludibrio habere h hoc non €lt quod paiam eo r .ic.a'i-.p.iunnr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

•UJ .r ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'quot;C e C' •')=; .

.T , G AP VT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175

faditant quumvolunt numeratis precibus Deum dcmercri, piccata tum viuorum tu mortuorumhac compenfatione redimipro-fitentur?

XI. Papiftæ non fatistencnt quarfintSacrame-tajamp;in quémvfuminftitutafuerint.

Qüifquisea quædeSacramétis diximus comparabit cum Papifticis tradiliombus, fa cilècognofcctquàm horrenda fitSacramcn torum profanatio apud Papiftas. Earn verb per fingLilas partes explicate quoniâ valde fuerit operofum,præcipuaduntaxat attingä.

Primiimigitur magniifti Thcologi,non côtentiBaptifmum infinitis modis polluif-fcjSc Cœnam Domini penitus aboleuifle, Vt fuo loco docebimus'.podca ex vna fimpli-ciCçremonia Impofnionismanuû,quatuor fecerunt Sacramenta,Côfirmationem ,Poe-nitentiam,Ordinem, Si extremam,quamvo cant,Vndione.Deinde,quoniam feptenario numero mirû in modu deledatur,Matr imo-nium etiam inter Sacramenta rctulerunt,vt numerum ilium expièrent. Quanta verb fit eoruftupiditas,nc quidacerb? dicâ,quibæc

S.i.

capvt vu.

portentadefcndunt, agedum côfidérèmus.

*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deßjptitmo'Papiftico.

- ■ Quod igitur attinet ad Baptifriauni, qua-lus conftet Dominum fingulari bénèticio confcruantcm Ecçlefiæfuæreliquùs inme*-dio Papatu,noluifle tantum licere Satanævt Baptifmû illic âbolerct,-quû ibi quoquc Bap tifetûr in nome Pattis,6c Filii,6cSpiritus fan hilbi perionaitäfne piorû mentes no poflut hó magnopefe cohorrefcere quoties ferió co gitant quibus façrilegiisSacramentum illud noftræ initiationis in Papatu contaminetur.

Primum enim,vbi cognitio nulla eft, ibi nulla fides exiftit. Atqui non min’ indigne abfque fide fumitur aut pctitur Baptifi us quàmCœnaDomini.Ibiveroquænam co-gnitio efle poteft vbi omnia peregrino amp;nbsp;plc rifque incognito idiomate peragutur?Dcin-de,etia ft vulgata lingua vel omnibus cogni-taillicadhibcretur, quid tame inde accede^ ret emolumenti ad inftitutione vfu baptif mi cognofcendû,amp; promifliones per fidem dpprehedendas,quuinea formula baptifadi qua

• ICAPVT'VII. 275 qùaPapiftæ vtûtur,nihil eiufmodi nifi pror-iùsfêiunèeïtplicetur? . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

St'çûdo, quöt figna amp;nbsp;ritus adiunxerunt fimplici Dei ordinanoni ,quibus obftupef-caïnt hbminfcsgt;^potius quam proficiat in Sym bölis àlt;fiho Dei conftitutis ?Atquiquûnul-bres'fignisillisfubfit,propterea quod vni* Deiefiïtp|ötfiittere,Sc fuis promiffionibus figiUumfuüm apponerexonfequitur omnia ilia cómenta,inanes effelaruas, amp;vana opi-nione miferoshomines illis propofitisfignis deludi. Aiidefe vero fua cómêta cuDci vcrira te cómlfcetc,amp;: in fimplicitate cui’audoreft filius Dei, nó acquiefccrc,3nnó,obfecro,fa-crilegiüeft^Hoc tarnen non ignoramus,fole re ifta vetuftatis obtentudefendi. Sedfi vc-tuftas quçritur,quis eft antiquiorlohänc ba ptifta,amp;: Apoftolis?cur igitur iftos poti’ non imitamur?cur vn? Chrifti ault;ftoritatc cótcn ti non fum’ ? Na quod Chrifma eiufmodi alia nónulliad ipfos vfque Apoftolos referut, cxipfaLucxhiftoriarefelli poteft .Vetuftos auté patres quoru fanè,quod cü piorupace di ótü ftt,nólatis magna fuit mhuiufmodi rcb’

CAPVvT VIL attentio, conftathuiufmodi ritus nuqua co dé loco habuifle, atque iplaChrifti ordina-tioncm, Itaque vel fola fuperftitio quæ ab his initiis profcda omnium mentes nunc oc cupauit,amp;Cdirifti beneficium prorfus ob-r fcurauit,omnino efficçrc debet vt ittis omni* bus feme! abrogatis fua ilia puriflima fimpli* citas Baptifmo relinquatur,nc ainplius in cX ternis fignis homines obftupefcant,quumc contrario inftituta fint Sacramenta vt homines c terra in cælum fubuehant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Tertio quum gratia non fit Sacramentis alligata,fed promifiione amp;nbsp;veritate Dei nita-tur,adeó vt vbi contemptus non intcruenit, liifficiat adfalutem promifiio fideapprehefa quç patres amp;nbsp;fobolem fandificatnfii è contrario fignis Ôc operi, vt loquuntur,opcra-to tribuunt quod vnius eft Spiritus: ôc Baptif mumadeoconftituunt neceflarium ad falutem, utmulicrculisetiam concédant Bapti fandimLinus,ingrucnte quam excogitarunt necelTirate . Fatemur tarnen hunc pofterio-rem errorem no vulgaribus audoribus niti, fed quum ipla Sacramentorum inftituendo-ruro

’CAPVT/Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

rum caufCa id refellat ,quorfum au dor itatcm hominum aduerfusDei veritatcm?Mulierum aüteraBaptifmusnonmagis eft certè tolera-bilis quarnfi loqui illiamp;psirmittcretur in Ec-clefia^quum abutatur Baptifmoqui dodrk nam non coniungif.ôc iam pridemboe vitiû Cartbaginiê fi cóncilio fuit meritó damnatû. ? Qüattô,qùûBaptifmus in nobis obfignet namiffionc peccatorû,amp; fâdificationé in no bisincboatâ,inquanos quotidie proficerc ôportd:iftific=omniapertuibât,vt originis pccdâtafn,euiusmalimagimdinem non in-telligunt'^leuiilquæ afpergine velint ftatim 3Cpenitus.in nobis elugamp; eius reliquias do-ceantpçccatlràtioncm nonbaberc,nifi con-fenfus accedat,quam dodrinam prorfus dia-. bblicam Æ affirmamus.

- Dé SiÆtameiito altaris Papiftico.

Bâptifmumoftendiraus mifcrèpoUutum inPapatw,Tion tarnen penitus fublatum, quo. niatnDomino placuit Ècclefiæfuæ ædificiû inter ilhs ruinas fartumtedum tucri .Cœnâ autem Domini affirmo non tantum horrendis facvilegiis ab illis contaminatam elfe, vein l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S.iii.

178 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T VIL

rum etiamin cxccrandum idolûm’commu*^ tatam quod ipfi faci'amencuiii akatisivo *î cant, pecüliaijxultucolunt’j'quétïiMi^* fâm appellant’ * Huius autçm’ tittfani:fcé leris piæcipua tantum capita iiunc attin -) gam* ‘ i f i* - J 5; ru,k;lt; jrojfj fît . Primùm igitur,quum in Sa cramçtis dud neceflariôfpedé tur, fign umvidelicct^amp;ï rcs figni fie at a,ficutipfû Sac ramen ti'nQmlt;tnde-lt; clarat: ifti,vt fuamyfl;eria fcilicctaeddcienfl auguftiora,docêt figna,idcft,pânüb. amp;wmà penitus aboleri,^ fobaccidenDia-ptrtàiaEHioq dincm, faporetp relinqui.Id:vef9ÛitaiH(4 fer, quaratione diei potcrunfiSâcramcntaj; ôc vbi tandem ilia fignorum ôe^rci fignifica-j tæanalogia? n 1 ’ f raritbLz^-jepuIml

SecundôjConiundio rci cutn nîti«' tur Dei ordinationejamp;r corporeumaut naturalem fitum non déclarât, fed hue .duntabtat refpicit vt feiamus verc nobts fpiritttakpäer-r do per fidem comprehendendû donai'iquodi lymbola verè fignificant,idcft corpus amp;’fan guinem Domini. At ifti volunt arcana iquadl pronuntiatione verborum quæ Sacramçntaû» lia

ÇA P VTq V'W. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z70,

Ha voçantjjjanem Sc yinyip tjanffubftantia^ ri amp;; trMifelçW€iitari in rea|e corpus amp;nbsp;fub-gt; ftantiakjn fanguinerp Chfifti,, quodtQtuip magicun) çft nop C^iltianum: vt tacçara quoi antcatxpofuira\ChriftuiBhoçluo4q fualîpmaniçatefpoiiftrûni --jfir ' ,oj i-i ;T4i;tiPi^l^b£t-or4in^tioDçj.amp; my fterio* rum ,cj(pjiiçatip plane ap pçd pipuç populo de^ çlaravi,vt totam adjopeœ intG,Uigat,ôcddcSç fuiün habeat obie^q ip quQdXcratur, pro,*^ nuflioné videlicet verbo jXqfcripto,^; plicap;)coæprehcnlâçn,8cœrporçisftdhibu tis lymbolis, maiorisefficaciæcawlïa, velut;^ veftitaip^.Apiftb Deus bone ,quàm indigne profanarunt banc iniliitutioncnid'cedo-üo, fuo ôlt; nbsp;nbsp;nbsp;aijdo çapone?amp; quotaeft pc^tiq

Miffatiç5ea,viionis,i;pfaiaftitutioniSrp9^-^ ni demprnnjraUo?Egt;pinde qp^jç-fum il^ rçcÿq tatio^etiai-pfi alioqui pura c{}{n;_quura.fi^ p.ç^ regrin9§c.incognito idloni^c, ôcfivçjtjain illis Veljgio.,' façrofanâ^â,fuas iyllabîi çlara, voc^q pfppuntiarçè piæGlaraip illaip; çopfj fecratilopçinjproptçrquanvlâcnficiclami,-. tanï fs'e.tfs ipfa M^r wyirginqf^ô:iojrcs,^;^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Snüi-

Igo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’CAPVT VIL

inquiût, Maria tâtùm cócepitGbiïftu quem nos cieain’.Sed cxcipïre faite polfct Maria,fe ftudiûG nutriui{re,quc ifti crudeliter votât.

Quarto,Gœna Domini eft Sacramentu communionis fidtiiàm', cumGhriftô amp;nbsp;inter feconiundorumJAt ifti contra natüram huitis Sacrament! quod' proptërea vocatur amp;nbsp;contra Veterem omnem‘Eccléfiæ morem,publicam adionem in fuas • priuatas Miflascommutarurtt-^vnde'poftea orta funt iftalacrificulorumagmina,quorum nec ven-n‘i facuitates jhec libidini mulieres totius or-Hs iamfufficiaritL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;drr, .•

Quintb,ad Cœnam'âccedimüs, vt fi am’ torporis amp;nbsp;fâguinis Domini per fidem par-tièipes^quomfymbola corporaliter fingu-li fumimus, ex Domini mandató, AC C I* PIT E, COM E DI T E,B 1B1T E ,qüæ vet ba adhuc iftiafinienutiant,vt feipfos gladio fub ivgulent. At ifti in fua Mifta nee panem ncc vinumcuiquam præbent,fcdfoli conui-uantur. Vbi verb tandem comperient licerc per vicarium fümere Sacramcnta?amp; quo’lo-conumerabut Calixtû difertè exeómunica-

tem

C A P V T VIT.

té omncs iUos qui facris intcrfunt,ncque fa-ƒ-

cramcnta 1 umunt?

Sexto,fundamcntum totius iftiusadio- tttnf. in niscft oblatio ilia Chrifti femel fada, cuius memoriâmaximo cû frudu celcbramus. Ifti c contrario docét fefequotidie Chriftumof-ferre patri pro viuis amp;nbsp;mortuis, que abom i-nandum errorem fuo loco refutauimus.

Septimo yDeus inhis my fteriis duo fym . bola diftinftè,maioi is cfbcaciæ caulfa, infti-tuit,amp; de poculo fütrendo difertc cauit: que vnquâ aliter in vetere Ecclefia fuit fadi-tatum,adeè vt etiâGelafius Papa eos omnes cxcômunicafit qui alterû tantùm fymbolû fumerent. Atilfi fuafacrilegâ audacia freti, omnibus Laids,quos vocant,vfu poculi in-terdixerunf.amp;dtafunt impudentes vt nunc ctiam aufint fuum illud facrile gium tueri.

Odauo, conft ituit Dominus vt feorfim panis frangeretur ôcfradus diftribueretur, quamfradioniscercmoniam minime inanê cfle,fuolocodeclarauim’. Atifti pancmfuû nullidiftribuendumfrançunt, amp;nbsp;ebrioforû inftarvinomacerant.Sicaufam roges,ftatim Cereris amp;nbsp;Bacchi my ftcria intelliges nô Chri

jgi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT VIL

fti,quçpudetattingerc .Certè non pofTunt ipfi infiClanquinhoe difertè inhibucrit falte lulius,quem inter fuos Papas numerant.

- Nonô,inftituta funt facrameta vt omnes fenP excitent adcælclbûrcrûcôprchéfione quafi in ré ipfâprefentcadducamur ,cu? rei teifirnoniû efle oportuerat vel illud folenne SVKSVM CORDAquod ifti quoque Catillant,vt fua tû ignorantiâ turn impuden-, - tu prodat.At iftî prorfus è côtrario teftantut fe pane vinû magico fufurro tranflfubftan-’ tiare,amp; (proh Idolomaniâ ipfis ctiavetuftilfi mis Idololatrisexecrandâ)iübçttanquâipfif fimûÇhrillû adora ri cruÛulûquod impuris nianibus oftentant, donectandemcrudcli-ter vorct.Certe debuerat faltcmeospropb^ '^‘niaJioquifcriptoris Ciceronis audoiitasab hac infinia rcuocare ,quandoquidemChri-^ium audire nolunt clamantem fc in çælurn abire,nec indc rediturû ante quàm orbe terra rum iudicet.Nam, inquit illc alicubf, quern tam amentem efle putas qui illüdquoVéfc^-“ turDeajmcreelatefleîHæc illc,qui fi hpdie elïet fuperftes, iure profedo iftos-redargue-

CAPVT: VII. 285 Kt vtarnêtçsquihôc éreàutjdânarét vt im-nuqes ,qui ferro amp;nbsp;ftainmis hanc fuam infa-niam.uietiturf. .ifji p Hl • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• x

nf gt;Ijgt;eciiiwgt;.,quü ad fierit^u yfixodeftinatafint f^CBapiépta,(;ui’ vni,- c-aulTafacramepta dicut; tui\lt;»ï(ya^iïö)cft'«:itur ejçtr à adioqé ipfâfacra mén öQßfföi’A-t i^ytréjquanda iniefc fan-âiffiWïffidinqvtâpfifldnMwÇhriftûoinois fant^iitati5iâuÀo.rçpK,çoluirt rnagicum luum CîihÂdû,àriiiaiiioiQeludût^ircûgeftât^ado-nihiVnqnJacA^t vttt^ftétur fe nó aliuiDeU'agnófc'Ctesidqup prçfcrtimin fa lênrii illo diefeftö quéïpfim’,Y rbanus quart’ c-óftituitflORO ' ïö' vAt eur fànguinô quoqi^r. huicpôpç nÖf efevwdt?? n quod vercätur nc--acefcat^atqui rioi;iiara;cft viriUjfi ipfij$ crcdi-l muffed fangui? Ek;^ihigloriofus_amp; incor-^ röpt’gt;ari'qiwd vereaUrr^ue tbite çffundatur? j AtquiHi^ronyrn* idnô vprçbatur yExuperii Thólof^s Epifçopî fpgalitatclaudans qui fâguinê Pomini io Vitre o cal iced corpus veto in vitnirteo calatho,4id?fl fägyin^ p.05brfÿwW^) ablqueylla popa^r eJpopcrct.--Quidii^at y^rp.qüQrujinusvéterê etiâ i nbsp;nbsp;cïöfwji vt non fatis religiofam,coarguant qu^

284 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• capv-T* ■'vir.

panemoliit) ori non irldéfcty Vtiftrlölónt, led traderet in manüs?Idénim ità el|e h'quet faltcm exillo Carthaginenfis SynodiCano* ne in quoprohibetupÉemoïtüorumCörpori bus Euchariftia prçbeât-ur,quoniam,inqùit, fcriptum eft,accipite cofneditejCörpoïaye-rb mortuorum neque-accipcrepdlïifnf nci** que comedere.Vbi tumefat igitur tanra ifta religio non dico panerti/ed nè cal iCcni: qui«-dé attingédi?vbiquc denique omrtïs lomania quæ iâ pridéipfis’prophahis gétib’ Gbrifl:ianâreligibne-mderidéndafn|irçbet?

J ’Vndecimb,quüniyboklinatione DeiüO aûtetn ab bominibufs'pendeat Saeramenti vc' ritasi,'iftic contfaHö füa#i‘cbûf^t^îoTtôn’ lülpcndunt à confeeran'tis,vt loqûüntur^ln« tenf ione; Ecquis-Vçfô iftius iritentionisido-'’ netis iudex erit?]ta fit vt mifcri'Pïfpift.^cxip fofuoi pîac'itis,verfint idololatrÆ’^(’pânj$.€-‘ niipadórationeirineipfi qtiidtm inficiâbu-fur'cfl*e ickgt;iolatriäna')vb1tiönnifi fub côiidi-i tioné;SI PORTÉ- AF F VERïTsTuffo-i ratéülhi'îllud fijutjrf nûnnçn polTint’ âddi^i^e{[ qùutïi de corifécranti-s animoïiôn p^ôlïit iUîs ’ yup j-i.-.rp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rn?,du£ on3v

CAP VT VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îgj

certóconftare. n

. . Duodecimo,Reiri Sacramcnti ideft Chri ftum ipfum vna fides percipit vt fuo locode-clarauimus. At ifti volunt a quibuluis perci-pi,quodquidemnô minus ineptû eft quàm fl dicerent cæcos fine oculis viderc,vel clau-dosabfque pedibus ambulare. Denique que tandem,eft conuenicntia Cœnæ Domini, quç quo fimplicior eft,eo quoque purior eft acdiuinior,cum' ifto hiftrionico apparatu? eanimirumquælucicumtenebris, Ôc Chri-ftôcumBclial.Et tarnen iftisfumus Sacra -mentafiiexecrabiles, qubdSacran^ntalem facrilegiis pollui.

De prorfus fiôtiti is Papifticis Sacratncntis,ac pri mùm quidem de Confirmatione.

Conftat vcteres Epifcopos fiueEcclefia-rum paftores, fedulô curafte vt fidelium libe riininfantiabaptizati, amp;nbsp;quiconque etiam adulti ad Chrifti cognitionem acccdebant, primùm omnium inftituerentur in Cbriftia-nadolt;ftrina,vndc etiamCatecbumcni greco vocabulo dicebantur.Sed amp;nbsp;antequam vel

CAP VT VIF.

ilH ad fynaxin,vel ifti ad baptifmurn »adi'nittc rentur, publicam fidei confeffîoné ab vtrif-que requireban t, vt,quOàd eius fieri pößetgt; . facramcntorûprofanatioilê vitarcnt .Quos igitur in ifta inquifition^ comperjebant ita profecifie vt dign i vidt^retur qui reliquo coc tuiadiungerentur,eosin’fidc confirmatos, imp ofitis manibus,publice fuis precib? Deo

Êcclefiæ commendabant.Idem quoqucin iis fieri folebat^qui quumadhæreticosdefc-ciflentjvel extra communionemfuiflent eic di,ad Ecclefiæ gremium redibant,amp;: adhibi ta manuû Impofitione poft fedulam amp;ardê-tem admonitionem cum Ecclefiæ coetuin gratiamredibant .Hunc igitur Catcchifini ritum vt prorfus neceflarium,inEcclefiis no ftris fmgulari DeibcneficiOjinftaurauimus. At iftiafini aptiores ad ftiuâquàm adguber-nacula Eccclefiæ tenenda,catechifmü ne dc nomine quidem norunt:infantes à fe,nonfi-ne horrenda pollutione,baptifatos, monent ab igne amp;nbsp;aqua diligenter euftodiri, amp;nbsp;latino tandem idiomate,fine vil a prorfus inter-pr£tationcDominicamorationem,Symbo-

. lum

CA PVT VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2S7

lutn Apoftolorû,fed non nifi adiundafaluta tione.Angelica,amp; inuoçatione Mariæ Virginis,doini vel in fchola doceri. Addûtur a pau ciffimis quibufdam pr^cepta dccalogt vuJga to rithmo ineptiflimo deprauata,amp;: îublato de nullis colendis imaginib'’ mandato decur-tata:fed quibus neceffe fit attexere Eccleliæ prçcepta quæ vocant,ideft Antichiiftianæ dodrinæfummam.Hiceft Papifticæ Eccle-fiæ Çatechifmus, donee fuccedatConfelfio-nis auricularis carnificina dequa poilea diec-mus.Proinquifitione veto ilia quam expo-fuimus fubftituerunt egregium illud Confi r mationis facramentû, abfque verbo, abfque yllapromiirione,abfque vllo Dei mâdatoJt quoniâimpofitio manuû vifa eft nimiû leuis, adiunxerunt etiâ facrofanâû fuû chrifma,Sc quafeunquelibuit amies nugas amp;hiftrioni -ças ceremonias.Enegregiûillud facramcniû Cofirmationis Papift!cç,tâtopcre ab illis de-çantatû vt ctiâ aufi fint,fubFabianiRoinani E pifeopi ôc alterius cuiufdâ Melciadis nem-nc,Baptifmo anteponere.

De pœnitentia Papiftica.

Quid de pœnitentia feu pot? refipifcen-

2g8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT vn.

tiadoccamus cxDei verbo,quaïfit eius fè-deSjquis vfus,quç partes,fuo loco explicaui-mus. At ifti confundcntes cum illla omnibus fidelibus conimuni amp;nbsp;perpétua vitæ corre-dioncApublicam Ecclefiæ difciplinam qusc inlapfispermanuuni Impofitionem pcc^ cati veniampublicèpetitam,cæterâfque ex-ternasfatiffadionesexercebatur, ficut alibi demonftrauimus,nouumrurfuspœniteniiç Sacrainentumcxcogitarunt,cuius tres partes conftituunr,nempe cótritionem cordisicó-felTionem oris,eamque apud facrificum fc-cretódepofitani’.ac denique fatiffaiäionem pro remiffione peccatorum. Nos autena in hac vercdiabolicadoôlrinapræcipuc ifta re-prehendimus.

Priniiimquódnimium aperte abutantur Sacramenti nomine, quum ad hos ritus id tranfFerunt,etiamfiiilis daremus,nihil hic ab ipfis fieri quod non fit à Deo præfcriptû.

Secundo , quod ilia omnia rcquirant in omnibus adultis tanquamneceflaria ad falu tern,qua in re declarant fe nonefieconfcien tiarum medicos fed crudeliflimos carnifices.

VC

CAP VT VH.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î85,

vtmoxdicemus. '.'Of k -=• Tertio,quod tria ilia perfcclcvclint præJ fl:ari,vnde efftcitur,promptuin illuditer elle ad'defperationem.

Q_iartó,quód in his rebus doccant pofi-tam euc'peccatornm remiibpncm ,infigni cumGhriib contumelia.

Ethæc quidem generaliter dîda funto. Quidautemdefingulisillis partibus poeni-tentiæ ftatuamus,Gc cxplico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Decontritionc.

Agnofcimus veramrefipifcentiam inci-pcre à ferio peccati fenfu,fiue triftitia fccun-dum Deum, vt loquitur ApoftolusTed adiu-gimushanc contritioncni feu vulneratione cordis, iter.clfe duntaxat ad gratuitam Dei mifericordiam , idque non fimpliciter, fed xalt;j«’lt;n/^lt;rif»j»f,quoniam videlicet quo acrius pungit morbus,eo ardentius requiritur me -dicus, ab iis quidé qui de falutc non defpera-runt. Nam in aliis, vt in luda apparuit, con-tritio ifta tantum abeft vt fit falutaris, vt è cô traiio fitprorfusmortifera.Itaque Papiftarû

Î90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oKpvtvö/^

doclrinä vt bkfphcmamin eorcprtbçclimrgt; QÇod ipfàrii'cëtPitioné docét^witcelL

vbônts pi'ô holtrts peccans çôtàm PtOî^ itâ rranfferuntad hommes quod,vojilS|ÇbJ-'i fti prôpriûéftiOvihde,obfeefoj^0j^lîris ap ré p^lTùt dc-Côtritione cordis.prççiper^^qwi pr^terquâ quod nô teriéc quodfltpriginis vj trù quata vis otnniû pçccatoiûgt;adnlt;bs per-dedos^certiffimti ctia peccata pmpiû inaxi ma,cuiufmodi lüUdololania,ôlt;n)ortuorû il) liocano,amp; cætcra infinita,nô modo nôrtprç hédût,fedetii.(prohinauditaim'pudentiâ)vt certa aduèrP æterna danationérêflxdia miïê nquot;smorralibult;proponunt.;,7^-(;or; •' lt;r

• ■ rjDeCoDfcfTione.

^bexcoteiiionu gencr^yrgcrn’cxDei ver bo^nÔAamç quafi ia üs pofita-fit vlla ex par* tc’fatifkâao pro peccatis ^ed quod/verâ refî , pifcentiam taies fruâusconfequantur.

_ ,f Prima igiturcofclTio pubii^aeft tofi’Èc- ; x:lefiæ,flfîcoràm Deo peccatriçç in cômuni I cœtu profnêtis, præeuntc verbi miniftïo .ÿgniâ à pjtrzf ç^lefti icrib ßagitatis iri ChriJh Vflius fcitiatoris nomine, Itaque Papifticam formula ÇonLlTionis à qua folent exccra'da

fui

. CAPV’T VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipi

fua façra/aufpicari, quæ vulgo vocatur C O N F1T E O Rjtoto pedore cxecramur^ nó raódo vt inepta quu peregrino amp;nbsp;incognito idiomate cóncipiatur, (cd etiavt aperte blafphêraa in filiü Dei5quonia mortuoru Sc abfcntiü intcrceflioné rcquirit,quû vnus fit Dei amp;nbsp;hominü mediator lefus Chriftus,in çuius vni’ homine eft inuocadus pater, ficut

nobis Spiritus fanótus ex verbo iuggerit.

AlteraconfelfioeR priuata,quum vnuf-quifque vel domi velforis corluumelfun-

dit coram Deo, amp;nbsp;veniamprecatur, ficut vni pf-.ju.s cuique fcduló faciendum eft omnibus pene ’ momentis , Dauidis Publicani illius ÔC »•.

omnium faiuftorum excmplo'.

Tertia confeftio priuata quidem eft led à fuperiore diuerfa,quü videlicet quifpiamvc- ” “i ro Dei zelo incéi'' palam fefe peccatoré pro-dif’,amp; mifericordiam Dei implorât,quod ta4®* O-f.' men nee palTim nee tcmcrc faciendum ef-fe vel ex co intelligi poteft , quód non a - m. liuditer fitad dccipiendos fimpliccs,ad dc-uoradas,amp; fubuci tendas intégras domos,ad Eçclefiâ dcnie|ue quibufuis {uperftitionib’

T.ii.

19Ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C A P V T VTI.

perdendam,ceitius ac compcnd’ofius.

Q^artum confefTionis Chriftianæ genus addilciplinam £cclefiæpertinet,cui videlicet turn demum locus ell, quumii quorum excommunicatio publiée fuit patefada eX Prefbyteni audontate,palam peccatum ag-nofeunt vt publico offendiculo medeantur, amp;nbsp;Ecclefix reconcilientur . Eft autem hæc confcftio in plerifque Papifticis Ecclefiis ità penitusfublata,vtnede nomine quidem fit cognita.Reliquiæ veroillius in paucis qui-bulda Ecclefiis feruat£,quid tadem habet cu vera Ecclefiaftica difciplina cômune?quid-ue aliud teftantur quam miferabil c Ecclcfia: ruinam?Nam,vt omittam indulgcntias a-lia id genus, quideftiftapopa magis ridicu-lum?Adfuntcer'to die ante Pafcha in Ecclc-fiaCathcdrali quam appellant, quos vocant pœnitentes, pauperes Sc obfeuri homines, velata facie ne agnofcipolTint’.prçit illispoc nitentiariusfacnficus fuamtriftitiam pleru-que amp;nbsp;vultu ventre fatis declarans, amp;nbsp;fep-tem illos pfalmospoenitentiales demurmu-ras'.fequuturilli trifti facie,6cgenibus nitê-

tes

C AP V T VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î9J

tcs,àvaluis Ecclefiæ ad magnum altare. Ibi recitatutexccrandaLitania,inqua tot pcnc funt blafphemiæ infiUum Dci quot infunt fyllabæ-.habctur côciuntula ad omnesftabû liendos veræ pœnitcntiæ abufus: tandem ce Icbraturfacruminquo iterû offcraturChri-ftus. EnPapilHcamfandimoniâm poeni’ ,tcnttam,qua tradunt rcdimi peccata.

Quinta confeifionis fpeçies omnium eft corum qui proximum offederut, ac proinde culpam agnofccre amp;nbsp;priuatim ab eo quem of fenderunt veniampetcre,ex charitatis Chri-ftianæ régula tenentur.*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-

Scxtum deniquc confeifionis genus ad cos fpeôtat qui vt confeientiarum fuarum paci confulant, vel cum fatribus a quibus folatium expcâ:ant,vel cum paftonbus corn municant quod eos premit, ôc fuam triftitia .velutin eorumfinum deponunt ,vt corum amp;nbsp;confilio amp;nbsp;precibus iuuentur, quam con-fellionem meritô commendat Iacobus\ Sed / quorfum hoc ad fulurratoriam illâ côfelfio-ncra Papifticam?Primùra enim vnde iftius confeifionis necelTitas adfalutcm? vride Lc-

T.iii.

î^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT VII.

ges iftæ plus quâirïTy rannicx,xic fin^Iorû pecCatorumenumeratione,quafi în bôc pofi ta fit illorûremilTio? Na quodoliroRorrianâ prçfertini Ecclefia fa6litabat,deleâ:oPrel'by tero qui poenitentium,icleft eôrum quibus publica pœna ex Prefbyterii audoritate pfocfcriptaerat,exomologefin audirent vice totius Ecclefiæ,vteorumpudori parcere -turdongè profedb diuerfum fuit ab ifta co -fcientiarum carnificina. Nequc enim hæc confuetudo ad omnes pcrtinebat, neque de fingulis peccatisibi rrientio fiebat ,’ncc ità tum crat deprauata dodrina dè giatuita pec-catorum remilfione 'fvt hominès Iperâteiit hacrationefc illampromererii^Nondumc-hîni exor tus erat égfegius ille Pontifex Innö cétiustertius,quihoc intolerabiliiugocon-'fcientias opprimerét, amp;nbsp;Chrifti beneficium •aboleret. Et nimiû rid'iculi funt,vel’ipfis te* •ftibiis Canoniftis lt;qui auricularem iftam cq^efTionem putant ex verbo Dei conftitu tam.Nam vt prçteream quod hifto riæ Eccle fi.ifticæ fcriptores a perte dicunt, pœnîten-Bari'jiîi ilium Prefbyterum Nouatianorum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eau-

. C.APiV/T . V,n.

cauffa primLim faifCe inRomaùaBcclefia in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

!ilRü\umïgt;.aïiii«ïpéÉatiOife ï^i»p9jQ4?ua,lt;ijua waV.J '•Côniuetu^iinlt;ijalvJ^po(teai|^^.^lt;i»^Çi^E^pcUrj^ .vlaôrcqujatçfKat|Vt-hlt;x^^i^^\4jivrf{ûmittâ,Çi lt;iüiLlt;ri-o.ilta,^â«jsiî)L|l|û4we}ja ab^a .lt;^uä :ltinódeutiui'iini|lt;(Ki^y eibö pöi px preffo c o ’-ftituta Rnjiilt;pioiùre.IS.Çlt;^tffti’r,.l b^ody^lu

:gï^i. leporibi'ß^oft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E(^l'eß^

i-pifcop'’bUäfuili}litlt;2p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç^ûniari p^

-fit illû.prçtçç 0.ff(c.iu4ef b^ftpr laEç 'X Wias Orw ntis (tjejatas-il'çi^içXiÇplû'. amp;

■iiütom'' Ncôt^ufuçcçffoij^pC; façtû inultjs ” locHfâtiûïpn^fei^raprQb^it'.f^æc lunt £b'-ƒ 4gitur çonfeifiphiiWÇbi iûfaiïavuin genp-ra, 411 hoc^ qiudiW-^'-'ra^-'nto, bUpi aboqqi -ÇonfçÆobjLS;pQÆplt;nfâtis£oàpcat ûitcfrjiJurn prQGbrii^iaqiâni proteffiQnçîJlWTiqqe prp faGiifKio'la!idi$,amp; gratiat^nij^S^iQnis p^Ç- a., i.k. fnn in façri.s Ut^risyl urpai-i,quo 6fvt ridiçuli «phnè fint aduGriàrii iqui quou^s.auJim}tc0-•£iffionî$i4onien,potles fuainillàp) ^uriçula-iieni confç{rL9ncm.nomtnan pata^iu Sç4 lii^ in præfe'ntipQluiiiaurS attii,igetè,qv\onianiuô funthuius argtuijcnti. \ ,,

‘ Tâiii.

*i‘GAPVT' VIT.

‘ IjODcfatiifaélione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Jn cÓtroqerfia de lâtiffadione afini i fti Cu mani plane auriculas fuas produnt, quoniana h)c necefle eft vt Satanas ié Satana declarer. Nullus mentis compos vnquamde his duof-bus dubitauit:nempe,quin iuftitiæ Dei fit

tinon poteft:qviin' fida fit pœnitentia quX Vitæ emendatiQrtem,ac proinde cuîpæ agni-quot;tioncmaccompcnfationem feCutunon tra -,, hit.Sed quoniarh homines nee quâta fit Dei . iuftitia,nec quanta fua inipötêntia cognofcc re vnquampotüerunt nifi in Dei fchola eru«-diti,idcirco falfilfimas conclufiones veris' il-lis principiis pförfiis repughantes college i. runttPutarunt enim fe pofie quadam eópen-lt; fiitione làtifiacere Dei iuftitiæ, qua in re pla

né ac perfpicuè fe prorfus ftupidos Gmul amp;nbsp;'ihtolerabili arrogantia præditos déclara * runt.Nartlquiseftifte ftupor,hominem in animum iriducere fc non modo pondus iræ 'Dciperferre,fcd etiambene de Deomercri

tremafuainopiaplacere malle,quam gratis

CA PVT vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197

cxâlieno fumcrc?quàm incrcdibilis auté cft arrogantiæ,audere quenquam cum Deo venire in difccptationem, fuas, quas opina-tur/atiûadiones ei opponere?Sed hæc infa-niamukomagisfc prodit,quum adremip -fam ventum ell,amp; de iis quæritur quibus ho minesconfidunt.Quidcnim hic profèrent Papift»,vt cæteros omittamus?aquam bene diftam, cóftruóta t£mpla,numeratas pieces apud hoc vcl iliud cadauer,hunc vel ilium la-pidem,cæreos,lampadas,cucullas, dcnique, vt ad grauiflima venram,ieiunia,X‘‘f«’'’‘'«)Cih-cia, eleemofynas, peregrinationcs, Miflas, em'ptas denique i ndulgêtias annulo p ifcato-ris obfignatas.Sedquid (i relpondeat Dominus , O curuæ in terris animæ ôccæleftiû inanes,quid mihi nifi impurû profertis? quorfû ifta quç partim expreJïè teftatus fum me exe-crari, partim nunqua in eu fine rcquifiuiè quandiu veftras ineptias feram qui me veftri ■fimilcm facitis?Certènon haberent miferi mortales quod hifeerent. Et tarnen hæ funt fatiffadiones per quas remittuntur peccata coram Deo ƒ1 fummis iftis Theologis credi-lt;•7

CAPVTtVîL ’ mus. At nós£x Dei verbodidicim’^quodad Deum'atnnct.vna (Jinfti làtjfiaâTiouejiifcij , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t .

que vna omnibus modis perfcda cRamp; ablo luta, Sgt;i: riobis per bdçm imputatufrlnterea tarnen d ôccmus neminem iuÜi£cari,»i ipiiti ta Chrilli iullitia , quin fniiul eiufdernSpï ritu fandibcetur : acsproinde veramracde* riam refipifcentiam neccflario cumfideço* hære re. £x hoc autcm cfficitur peccatori; rc f 'hriftum per fidem amplexo, ac pJÎoiiîdc percundem refipifcenti,nihil efle ant»qujus quàmvt^fieut lubêt expreß um Dei verbiß 6c chafitatis régula prä^nbit, omnibus es quos tifFïndit^fiue cumaliquo priuittim^fiue cum toto EccleGæcœtufiiei negot.ürii^pro viriîi fatiffaciar.Hæfuntigitur latifiadione5 wttribus Ganonibus expieffç, Yt hypocritç à verc pœnitcntibus'difcernercntur^V't.toilé rÊntiïroffendicula,vtdenique,pudorçteltem ipfovinccreturquorundâcôtumaciainôaute ivrEXîofôtiffieretpro peccatis. At ifti quia ni h i l h orû inteU i gunt^omnia Vertui bant, amp;nbsp;men nondefihunt fuasfatiftadiones iaiâaW,

. Jgt; DeOidiuibusPapilticis.

Or-

CAP'VT VIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295

” OrdincS vocantPapiftæ,ritus SeCeremo nias partim à fe excogitatas, partim vero à maiotft)’ accéptaSjquib’ Ecclefiafticos fuos miniftrôs confccrant. Qœd fietiam eis con cêderemus nihil ab eis hàc in parte nifi rite ôc fanâ'c fieri,non definerent tarnen ineo fiim-* ma fuâ infcitiâ prodere,quôd Sacramentoru nomê iftisritibus applicât. Sacramctaenim inhoearguméto certû eft nô quæuis facrarû rerfifigna vocari,fed ea quib’annexaeft pro*, miflio de gratuitapeccatorurnremiflione Sgt;c noftrain Chriftofantäificatione, quib’deni que noftra cû Chriftocoalitid fancituramp;ob-fignatur iquâobiê duotâtumfaciametanej pe Baptifmû ôeCœnâ Domini numerauim’. Quêd fi ifti refpondeât fe generalius vti facra méti nomine,quæfo /|uid proficient ? Na fi itaeft,cur tandc fepté duntaxat facramenta recê^lênt'jquû infinita'amp; ïnurncfabilisfitifti-ufmodiSignorû ini'pforû Ecclefia multitu-’doHnió ipforûSacrifici none toti ex facrame tiserûteôftati,fiipfis credim’,quû nulla fit pars hiftrionicarû veftiû quib’ fuos mqrio -, nbsp;nbsp;nés induût yfub qua non tellentur magfia amp;:

500. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT. VII.

cælcftia my fteiia delitefcereèQuod fi rurfuS excipiant (c deledum quempiamhabuifle, cur,obfecro,inter ordinum facramcnta non nuraerarunt luoruni Epifcoporû,Archicpif-coporum,Cardinalium,ipfiusdenique omnium iftarumcreaturarumcreatoris amp;nbsp;vica-rii Deifui ordinationen),potius quàm Oftia-rioriû Ledorü,AcoIuthorum,amp;aliorum e-iufmodi,quos ne ii quidem agnofcuntà qui-buscreantur^Sedage adremipfam veniam* ne de nomimbus duntaxat contendere vi-deaïnur.

Omnia in dOmo Dei rite amp;nbsp;ordine fieri oporterc extra controuerfiameft. Sedhuius ordinis rationem vnde tandem fumi par eftj nifiexipfopatrefamilias ? Proférant îgitur ifti paînffamiîias mandatû,ôc quû fatis con-ftctApoftolosfuiireipfius œconomos,oftc dant fe ifta ab Apoftolis accepifle, aut Apo-ftolorum fucceflores aîiquid perfedius ac meliusquàmillos conftituere potuifle.Sed age fingula figillatim confideremus. gt;

De clcricali tonfiira,quam vocant.

Clericos olim pcculiaritcr didos fuific qui

CAP VT VII.

qui in finguUs Ecclefiis publico fumptu ad niinifteriumalebantur,quafiEcclefiarumfe-minana, ex omnibus vetuftis canonibus amp;nbsp;Chriftianorum imperatorum [s^ouellis dar? perlpiciturquàm vtquifquaminficiari pof-fit.ProferantautcmPapilîx vel tenui Aimas eius laudatiffimx confuetudinis rcliquias. Qm funt ergo papiftarumClericP nêpe qui-cunque quofcunquelibuit,modo vel Do minoEpil'copo velipfiusfuffraganeo nó dif plicuerint.Quorfum autê creantur^vt cogni tioni {ecularis,quem vocant, iudicis eximan tur,velvtEcclefiafticum aliquod beneficiü po{fintemere,quoniambabent bcftiæ cha-raderem.Cedo verb quod examen præcedid an fint ex legitimo matrimonio procreati. Quorfumidveró^vt alioqui priuilegium e-mant quod difpenfam vocant. Qmd ampl?? an fint bigami,ideft,vt interpretantur,an vi' duam duxerint in vxorem,aut mortua priorc iterumfaóti fint mariti.Magnüprofedófa crilegiü.IubetApoftoP Epifcopos vna vxo-

1 nbsp;nbsp;re effe contentos, i ft is verb repetitum poft

prior is vxoris mo item connubium inter cri-

302 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT VIL

mina numcratur,amp;qui(lem multórnaiora quàmfiquis fimul cumviginti meretricib’ vixerit. SedquæCeremoniahic adlubctur? num preceSjautmanuum impofitio?Apage-fis.nimium fimplicia funtifta . Toixientur potius aliquot capilli in vertice, vt fint Nazâ ræi Domini .imponitur capiti linea veftis, fed mox cxuitur,quoniam illis adhuc licct ad Laicos t ranfirc. edunt luculcntam profeflio nem fui clericatus incognito idiomate eX pfalmisiDominus pars hærcditatis meæ,in-quiuntjamp;calicis mei, tu es qui reftitues hæ' reditatemmcammihi.Nempequoniam Clc ricivocantur à Clerojideft hæreditate quæ fortito obuenit.Quid v'cro?2ncert^EcclefiÇ attribuuntur?rainimé.Nameorum locû oc-cuparunt Canonici, fed iubentur horas cano nicasaut faltempfalmos pœnitentiales quo-tidie peregrina amp;nbsp;Barbara lingua recitare.Ta dem Icui impaólo colapho dimittuntur,vt Ecclcfiafticæ difciplinæ fcilicet fe addidos mcminerint.En egregiura Hierarchie Roma næ fundament um.

1

CAPVT VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joj

• O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Minoribus Ordinibus Papi -

' 7üfnü.'jolt;- i ; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.L. j.

-óCjuffan)alibiredlt;limus,curveteresEccle fiæ in Uuifliinisetiamrebus vtci’eniurCleri coxunipotiusquamquorumuis alîorû ope-rauieippc vt iliorum ingenium,indultr.a,vo luntas pauUtiin perfpiceretur. N^qu;’ vero dübitqquinquumad hacc obeunda mun; ra €X Prefby lerii audoritatc dcdigcrétur, admo nérenïui- fui officii,amp; ca Ulis publice traderc-tur quæ fui muneris illos adnionerent,quum in domo Dei nulla fitlcuis aut negligenda vo catio . Oltiariis igitur tradebanrur rempli claues . Lcdoribus,bibliorum liber .Exor-çiftis, certæ adiurationum formula:. Acolu-this,cêrei,vnde etiamCeroferariia nonnul lis vetuftis fcriptoribus vocantur,nifi forte inter iftos quoque nönullüfuitdifcrimé. Fuit autem ccreorum lampadum aliquis vfus ad nodurnas vigilias, matutinas, ve-fpertinaspreces ac concioncs, quærcs po-fteainludaicamSc Paganicam fuperftitionc tranfiit.Atnoftræ fimiæPapifticæ, totidem

.7' K-di ■

304

hic nobis facramentafabricant,amp;iftas Cc-remonias in quibus toti funt,nô modo mordicus retinuerût/edetiam fuis fpeciofis co-mentis pro virili exornanjnt.Sed vt cætèra omittam ,quæhæc dementiaeft,Oftiarios create quibus nullum templum committa -tut claudendum vel aperiendum^Ledorcs, quibus nullus legendus liber, nulla Eccle -fia, nulla ledio tribuatur? Exorciftas de -nique vllos conftituere,fublato ex Ecclefia miraculorumdono? Acoluthosideft Epifeo pipediflequos defignare,quince Epilcopu noruntneccumEpifcopo quicquam prorf’ negotii fint vnquam habituri^Curigitur i-fta retinent?dixcrit aliquis.Nempc, quonia vetuftis Canonibus caurum eft vt in iftis gra dibus probati adEcclefiaftica muncra proue hantur,idcircôreligiofihomines nolût quic quara iftarumfacrarum cercraoniarum pre-terraitterc . Sed compendium inuenerunt quod veteribus nuqua venerat in mente. Sût enim ta diligêtes vt vno Sealterodie omnia ifta munera fimul obcant,vt moxdigni inue-niantur quib’ maxima quæque cômittantur.

De

CA-PVT y II.

..V pçMaioribusQidinibusPapifticis. L ,

InMaioribus aütcmordinibMS qnos yp--cantjideft Subdiaconaru, Diaconatu,amp; Pref 'byteratu^maiörtu imptidentia tum infcitia 'velîpfiscæviSjVtopinor,liquidepoteft de-jfnonftrari.Nam pro eo qubdîn yctere Eeelc ■fia ôe Pref by tcriamp;: Paftores ßiaconi ritp eledli ôc tonus Ecclefiæ luffra'giis poft dili-'gentemdociihiæ amp;nbsp;nprum inquifitionçm 'comprobati,publicè per Impofitioncm ma-ïiuumDeocorifecrabantüricui Papiftæ non monftrofum videbitur fi quis affirmet ele-^ionem publicam amp;nbsp;legitimam oporterc confecrationipræircrNequevero id mirum viden débet,quumfola ôe nuda illa nomina rébus ipfis penitus lublatis, apud cos manfe •rint,vt nimii'um fupereftet vnde poflent tan ■tôfaciliusredârgui.Scdage illud etiâ propi’ îéôfideïGm’quomodo fimpliciftima illaCcrc moniamanuumlnipofitionis,cuiustcftiseft Lucas ôc Paulus, paulatim fit ab iftis adul -terata. i. ■

OleO'tanqiiam fy mbolo quodam vfos fuif fé Apoftolos initio quum ægrotos non vt

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V.i.

•G A PVT VU.

medici ,fed vt Apoftoli dopo ûnationu praï* Mlt;rx4.;ditijfanarent jteftiseft Marcus. Apoftoloru j autcconfuetudinê alios fcquutos fuifïequi eodé dono prçditi erâtjlacob’ déclarât. Hinc verô quot lupcribtioncs îuexerit in Ecclefia ‘Satanasjoccafionê expaftorûignauia naâ;% ‘res ipfa patefacit.Primùm enira quibufdâ fuit religio aliquid omittere quod priores illi fe-' ciflent: aliosVerb fuperbia ad eundc fcopulû , impulit, ne illis inferiores vidcretur. Itaque | poil fublatû illud fan ationis donû, fy mbolu tamé remanfit.Hoc autemaditu patefada, quid non raoliruseft,aut potiusquid non pcrfecit Satan? Quid cnim?an iftud oleum

ftinguPInuenta igitur conlecrano,amp; qui-dem eiufmodi vt penè ipfum Diabolum pollit eius pudere .Nam infinitis adhibitis ' plufquam Magicis ceremoniis,olcuniipfum millies adoratur,amp;:prccari non pudet difer- । - tis verbis vt in illam pinguedinem Spiritus fandus cmittatur . Deinde puduit Çhri * ftianx fcilicet Ecclcfiæ miniftros fine vn -clioncconfccrari, quura àChrifto denomi-

nentur,

.CAPVT quot;VU. 3«7 nctur^amp;turpe fit min’ folenniter ïpfos inau guranquàmolimAaronisfucceffores Sgt;c rc^ ges ac prophctæ folerêt.Itaque inuentum e-tiam.altcrum oleum quod Chrifmatum,amp; tertium aliud quod Sanâum vocant : nequc apud eos vllum facnim inyfterium abfque magico ifto oleo peragitur.Ita deniquc fa -ótumvt pro paftoribus haberct Ecclefia vn-guentarios amp;pigmentanos,quihoc pretex* tumiferas ouiculas nontantùm vngcrét fed etiamemungerent. Sed agecxhac tandem lórdium offtcina emergamus.

} Diaconorum,quibus poftea adiuncH fut Subdiaconi,tnunus crat,vt fuo loco expolui-mus.roenfarum minifterio vacate, in com -munibus videlicet conuiuiis qu^ CœnaDo-mini prçcedebant: amp;nbsp;oblatiOnes totumque îerarium Ecclefiafticum ex Prefby terii audo ri täte admin i ft rare.! taque quum deligeban-turamp; Impófitione manuum confecraban -tur, tradebantur eis nimirum quæ ad co -rum munus pertmeban t, nempe vrccoli, mantilla , calices , amp;nbsp;alia eîufmodi.lam veto quum ptidein fublata fint ilia conuiuia ,

V.ii.

C A’P VT VIL

quum nullum prof füs ærariufn traiâêt Dia -coni,quum tou îLiturgia in execranda MiO fæ faltationem fit C0mutata,quoffutn Diaco ni', vcl Subdiaconi in Papatu? Operæpreti u efiautemaudire aliquam faltem earum Cœ-remoniarum partem quas ifti Sacramenta vo cant.Diaconis imponitur ftola quam appellant barbaro amp;nbsp;incognito nomine, fdque ad lat’ finiftrum: traditurdeindeliber poftilla^ rum vt Ledons officium cum Diaconatu ‘ confundatur. Tandem D. Suffraganeus vt videatur aliquidretinuiffieex Apolfolicori-tu,manus imponit,amp; Magicum nefcio quod carmen fufun’at. Subdicacom vero ealiceni Scpatenamquamvocantex Tpifcoptvtdfuf fraganei manib’,abArchidiâCôno Veto vrceo j los cum aqua accipiunt.Sed præterquàraj quod omnia iftanullapræeûteelediöne,no in publico cœtu fed ædibus Epifeopipriua-ti/,p£regnno idiomate,admixta palfim infa-na Idoiolatria peragunrur quis iftefuror eft ; rebus ipfis penitusexhominu memoria fu-blatismon modo fiana illarumretinere, fed ctiam pietatis fummam in eis collocate?

Quod

..C/APVTaW. Î09

- iQupd adPrcfbyteros;.attinet,quid ynqua^injtçr homines ext it it cum tanta iivr fciçiâÿ impudéntia irapietate .coniunCtpm? Naiujllud conftat, fiPapiftafs roges quid fit Preihyterwm eftejvix ex centum milUbu? vel vpypi alirerTefpôturuni,qvàmPrçlby çe-ros illos.'êffc quihus fas fit Milfam canéregt;iVi derinttauuthipfi quomodo catusaif tis milfjjFÇonueniatjquarum tame caußg cçr-r tum eft infinita ilia pfeudoprefby tGrQçui\i agmina quotidie emergeçe^Çætcrum quid eft Miifam canere? nempe Chriftum offeree pro viuis nbsp;pro mortuis. Cedo vero ad hoe

fcelus quonullymtetriusSol vnqua afpexit autdeinceps afpiciet,quibus tandem Sacra-mentis- inaugurantur, ? rafo capjfç, Sc yiidis digitis,nempe.vt nec pilumboni vlrinec pu rasmanusliabeant.Ethæc monftra diutiu$ Vel ipfe'Satan tolerab it? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ 1-5

De Matrimonio*

Quanturn tribuamuslegitimo matrimo-njo, amp;nbsp;quo pado foleat in Ecclefiisnoftris promulgari, ôc adhibitis precibus publice

V.iii.

po- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l-’CAPVT VIL

cx laiidabili Ecclefise confuetiïdiric confir* mari: quantopere’damnetur â nobis non tan tùni adiilteriù fed etiain quodüife fcörtatio-nis gënus, liquide conftare poteft) Dei benc ficio, ex noftris feriptis amp;nbsp;ex noftrorum Magtftratuû edictis, Si cx ipfa matrimonio* rumformula quætypis exeufa p/oftat in li-brariorum olficini s.Nimiùm eft Igitufdefpe ratacórum impudentiaquinos ctiam-audêt vt feortationum fautorcs traduccre,Ôe vete-res illas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis expr ôbrâré$,ideft râci

das ilhs calumniasrefricare qüàs ipfa faltcm vetuftate oportuerat obliterari.Quafiverô fl nobis feortatio probaretur, deferenduS fuerit Papatus , in'-quo flagitium illud ne inter leuilïimaquidem vitia numerari quis tandem ignorât? Sed ad rem. Matrimonium Papilla: quotieslibuit inter Saeramentanu-merant ,fed quo pretextu ? Nempe quoniam vêtus Pauli intei presf^we'«»' conuertit Sacra mentum in Epiftola ad Ephefios, vbi agitur de coniugio. Sed quæ hæc infeitia eft, non potius ipfum Paulum loquentem audire quàm latinum ilium Interpretern? Nam cer

CAP VT VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JU

tè nemo'ignorat tuvMA»? grçcis non minus late patere quàm arcanum latinis . Fatean-, tur igitur illi omnia arcana effe Sacra -menta 5 fi coniugium eft Sacramentum. Et ne videamur illis iniuriam facere 5 eccc eundem interpretsmipGs iudicemfcnmus. -Sit igitur voluntas Dei Sacramentum oda-uum ; vocationem gentium numcremus pro nono Sacramento . Sic cnim idem in -terpres in eadem epiftola idem vocabu-lumgræcum eft interpretatus. Imo nonne m.i i, Paulus ipfe nuic criori cxprcfle medctur, quum tcftatureo ipfo in loco fe vti myfte-rii nomine, ad defignandam Chriftiamp;Ec-cleGac 5 non autem mariti amp;nbsp;vxons con * iundionem?pudeat igitur tandem iftos aG-nos rudere inter homines rationis compo -tes.Qj^d G ctiam illis largiremur quod pe-tuntjquo tandem iurc,ob!Àcro,comproba-bunt perpetuum votum quo fefe quifpiam priuauit EcdeGaftici SacramcntibeneGcio? amp;nbsp;quo iure docent nonlicere Gmul EcclcG-aftico minifterio fungi, amp;nbsp;coniugio, id „ eft vno ex Eccclefiæ Sacramentis frui ?

Vdiii.

312 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C-ÄPVT’^ViL

Imô, vt tandenrdefinam veile Aethiopas U uarc,quomodo conciliabunt hæc duo, Ma-trimoniurrieflevnum ex leptem Sàcraniêti'-*' O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ■ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Y*

^^s,ô^,quod ait impurni in^us eoruni papa Sî^ XcIJ'' rîcius,intclb'genduinefledecohiugio qùôd pla-gt; cerc non pofte ? Nam ^akerum eÏÏe fai -fum necefle ell:,aut illos convedere ex fuiPa^ pæ fententia Sacrameta aliquÎHTi'non modof lion ton ferre gratiam,fedetiam fefficerévt Dco fimus exofi.Hunc igîturnodum illis eiô pediendumrelinquo.Qùod aütern ad iîloru benediâ:ionesattinet,quibusSffponfoS3^ annulum,amp; leduin caÛi ifti pOntificcs con-fecrant,eas nunc inalo non attingere, quaflï his fordibus chartam inficttó • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-gt;

De extrema Vnôtionc. n f ■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .n'i- ri.

Si tenetur Midifter vaîentcs ouiculas paf-Cere, multô cerrè niagisquot; illi laborandum eft de illarum fàlute quof les vel corporis vel arii mi morbo corripiuntur:néc paftoris nominé dignusekqui hanc munefis fui partem ne* gligenter curat. Remedium autem quod a pafto-

C A P V/r i VIT.. » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.5,5

paj^ibus afFertur, vnieuxu èft,ncmpe verbum Déi ad vlumægfoti acccommodatum. Aliis tyiim dodrjna,aiii^exhortaaonc , a-Ihsconfolatione^aljisdenique redargutionc amp;nbsp;increpatione opus eft.E t hæc omiua con-fcquuntur preccs quas miRimè iniras efl'e tdtatur lacobusÆaei't is quoque olei men-tibnem^fcd ad ianandum ægroîum adhibiti, qurotemporenu'nirumvigèbat fanationum donum,quodtempQrariumin Fc de fia fuif-fGantçà.ollcndimus tacêtibus ctiam no-bis,res ipfa clamat.At mjfcri Papiftæquonia CcremorMarum laruis niirum in modum dc-leâ:antur,rc ipfa fublata,non contenti fue-funt fi gnümquanuis inane vanum ac iam prbrfus fuperlHtiofum rctinere,fed etiarno-lèû fîbi magicisîcartninibus incantandum pu taranv,quod nimirum polïit cx ipfo opéré, vtdoqûqtur, operató,peccata eluere,vt alias impiifiimas iftius vndionis ineptiasomittâ. Sed'bene habet qubd ifta; fimiæ faîtem fefe ineo béftias prodLint,qubd non aliis quàm môribundis'îlluddpfum oleunl' applicant, qüód Apóftoli tum demum adhibebant quû

314 CAPVTiVIL

aliquêeffent valetudinireftituturi. Eratigi-' tur Apoftolis oleum iftud, vitæ fymbolum, quodiftj preclari Apoftolorum imitatores , cxtremam ideft mortis vnótionem vocant. Quod 11 etiam libet egregio illi fcriptori Dió nyfiocredere,vnâ:ioilla perid tempus non' nioribundis fed mortuorum cadaueribusâd-bibebatur.Quid igi tur^ nempe mortui iftife-peliant mortuos fuos.Nos autem in vno vi -tæ verbo acquiefcamus* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; -

XTT. Nullum'cfle verbt miniftcrium Icgitt-mumin PapitticaSynagogai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Satis,vt.opinor,apparet,ex iis quæ dixi-mus,6e verbum Domini amp;preces nbsp;Sacral

menta mdigniffimis modis pollui ac perdi in papifticaSynagoga,quæ. CathoUca; Eccle-fiæ nomen fibi falfó vendicat. Sed quoniam folcntilli nobis obiiccre- fe fuceeffores eflb Apollolorum,ac proindc Ecclefia apudleha bei e,fupereft vt videamus quæ fit conueniên tia inter Papifticâhierchiâ de qua tantojierè gloriätur, Ecclefiaftica gubernatidne eX verbo Dei per Apoftolo s côffitutâ,ôe à veris, corû fuccefforibus diligenter cuftoditam, tä tifpei?

CÄPV'T VIi; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI5

dumiüfto Dei iudicio horrenda cofu-fioamp; Oricntem amp;Occidentem inuaderet ' quot;nbsp;Primumigiturdicoiftosi» hocargume-fo'fbndämeiitü ponere minirfle firmüquot;»Putät enim vëritaté Dei certægenti Sgt;i. fcdi, viàelu' Cet Romanæ,certifqüe âdeo'perfonis alliga^ tam-,cui falfiflfimo dogmati non tantùm vni-ùerfakriptuTajfedipfa quoque experientia ftultorürn magiftra, apèrtiâ'imè répugnât. Namquodattinet ad Dei verbû ,vbi tandé rcptneturtale quippiâvlli penitus vel vrbi vel genti pe dum Romæ concefliim ? Nam certèquæde terreftri Hierufalem dicuntur, tempôraria fuerunt: amp;nbsp;Hieriifalê fpiri tualem per totum orbem terrarum diffundenda adû brarunt, vtnorunt omnesqui velà limine Theologiâ falutarût.Iâ vero quû duo fint ex quibus intelligiperfpicucpoteft vbi fit Dei regnû, nepe pura doCtrina amp;nbsp;integri mores, vtro ifiorû fefe ornabit Romana meretrix? Nâdoârinâ illicefieimpuriflTimaper fingu las cius partes dcmonftrauimus. S in autê de morib’'qu£ritur,age cû ea ipGRomanorû pô tificûhiftoria quâconfcripferunt pontificu

QAPVfF^^! VIJ.

Gnatbones,côfcrgntîirqaæcpôtiû^jjdipjnût monftra à côditQmûj^ ynqqaro^xûterynt, èi: côperietur in b^c vaafede plus rlicui^eSa- nbsp;nbsp;nbsp;(

tanæ quàm ih vlla ynguaip -Tyratinidje qua^ ( orbem terrarum oppreiïcrit. Deipdpquid jl-;

los.itinat iaôtaçede in locum vcteruni.J^pifeo^ poruni,fucceflifle,nifi per idem oftib fint,-in-grclfi^NIeque enim ços^(Jui per fenpftr.4, aut dirr utis.etiara dom’Dci mœnib’4ti^r^lfi,îni feras omculas vorant,filiusDei pröpaftorib’

i.a.,Ó.4 babet;,fed latrone$'amp;: lupos appellat'^ nbsp;nbsp;eos

b caueri iubctbirnô Paulus eó vfque progredi-F

Anathemapronuntiejt in ipios etiarn *’.3 4T ' ang^o$,fi aliud EuangeliumannütjauennG s^i.î.i.8 Et tcriôpudebifRonaanamcretriïcum tuis

Cyn^dis fueceffionemApoftobeQro iadare^ quum ncipfos quidetnAiigelosPaulüs pw fuccefiorib’ agnofcat, fed vf DiltbQft^^S'êxe-ccetu.r- ;$é omnibus execrabilés efle ^velit 5 fild’ipjum faciant quo vno niteris ^Denique nefall i poficniüsd n templo DeffefTurum idé , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolus teftatur. filium perditionis qui fe-

fs pro Deo venditet'^eEt Iohannes aperte furs nbsp;nbsp;nbsp;prà fepticollem vrbemdicit fefTuiaiïi heftia’

quæ

•C'ApW 'Vil

517

cjuîè'Bîafph’smîa’ nomina habet front! infcul ptah Séd' i^üôdnâ illudhèmeeft'^ Réfpódeat ipfefànâ;iffimuspapàGfe^rius^,chinitans Epifeöpi' tniuerlali^^ idélïcâpitis Ecclefiœ noriiOTtfeïnini(fiGhrîftû-vnû excipias)præ-terqüâ Aiïtiehrifto Couériire-. Atehim ifte fe-féô contrario feFuû'feru’orô vocat.Egregiâ certcfl-auâem.quafi vèrô ho^'vocabüîanon remipfâmfpeâ;emus.Percuflît nûmos Iiili’ tertiüs Romanus pontifex cum bac infcri-ptioné,Gehsqü2 rtôferuiefittibi,peribit.Et hune omniumTyrannorum impudent iffi-mum non pudebit tandem féfc feruum feruo rum vocando,totimundo illudere? Ethxc quidem de ipfo Antichriftianæ Ecclefiæ capi te.Quqd autem adipfius’creaturas attinet, hbcègo dico,hoc vóeiferöfjOmnes illas pl•0-uifiones,præfentationes,'cbllatiönes,flgna-turas,huilas, mandata, prçuentiones, datas, confenfus,permutationes,concordata,refi-gnationes,deuoluta,pcnfiones,annatas, vacantes , proceffus fulminatos,di(pcnf3Sto tiderri elfe feneftras perquas vi pcrrumpùt in ouilè Domini , ôe''totidcm cuniculo s

518 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÇA PVT VU.

quibus domum Dei,quantum infefuit jfub-» ! ruerunt quum nequc ,in vcrbo Dei ntquc in vllo purioris Ecclefvæ fcripturæ yçLgra’ço | gt;nbsp;vel latino vel tcnuiflinia fiat iftarufu rerum j mentio,quas vnus Satan çuqmuiç vt Ecclçgt; fiæ puritatcminficeref.ideôquenondçiftiuf j modi rerumreformationcjfed eieâione ^a ■? bolitione,amp;: vltima intcrnecioneferiô jora-nibus pi is hominibus effe eogitandum.,,

Tertio qui pofiunt iftimeritodici Apo-ftolorumfuccelTorcSjquum præcipui giad’ Papifticæ hicrarchiæ Apoftolis amp;nbsp;omnib’ Ecclefiispcrtotfæculapenitus fuerint inco gnitiiôcin iisgradibus quos ex verbo Dei amp;: veterc Ecclcfia videntur dclumpfiflè , fola nomina retinuerintjquorum obtentu fœdif fima amp;nbsp;tctcrrimaquæque monftra tegerent? Numero autem in prima claffe,Papam vni-uerfalem , (nam olim papæ nomen omni -bus Epifeopis erat commune ) Cardinales, SuffraganeoSjOfïïcialcSjProcuratorescuriç EcclefiafticæîVicarioSjCapcllanos, Prefe -ôlos,Priores,cum tota eiufmodi monftrc-mm colluuie^quæ pçnitus ignorauit vetv$

Etgt;

CAPVT VII.

Mcclefia.Infecunda vcroclafic rccenfeoAr-chiepifcopos,Epifcopos, Cuiatos, Canoni-coSjPrefbyteroSjArchidiaconos^Diaconos, SubdiaconoSjClericoSjamp;totam iftam ca terua jquorum nominibus ifti tam impuden ter abuttintur,vt certum fit non ma gis con-trariam effelucem tenebris,quam iftifunt iis répugnantes quorum nomina mutuâtur.

Primùm omnium igitur quod ad lepidu iftud Koman æ Sy nagogæ caput attinet,qui-,bus obfecro,fuccc{fit?Petro ôcPaulo,inquit. Sanè veto,Nam ante natumRomanûponti-ficê,biceps eratfcilicet Ecclefia Chriibana, quum,vel ipforûconfeffione,Paulus nô fue-htPetrominorjVeliniuria infigniaffïciatur Petrus,quum ci pro collega adiungitur Paulus à Romano pontifice.Duo igitur ilia capita fupereft vt dicamus in vnum fuiffeRo-mæ conftata . Sed quid fi probcm hoc vnum caput rurfus in duo fuifle aliquan -do diuilumex ipfius Romanæ fcdis côfcn-fu ? Nam fl creditur hiftoriæ Ecclefiafti - lufl. . çæ,Romæ vno 6c eodem tempore federunt i?.

Libcrius 6ê Felix, vt de Antipapis taccam.

/ 510 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT vn.

Vbitumigitur vnicum illud caput^bi fuc-' ccflioniscurfusperpetuus'^Sedne ludêre vi-deamur in re fcî ia,an poffunt ifti inficiari Eü gubinuinEpifcopumd’deftininimç cuiuÜuis ledis paftorem æquiriRoniano Epifcopo ex ipfius Hierony mi verbrs,amp; cundem affirma re nullum olim fuiffe inter Prefbyterum amp;nbsp;Epifcopûdifcrimé?an poffunt ignorare inter Metropolitanos numerari Romanum Epif-copum,Scfuam ei ditionem ficut alus'eir-cunfcribPEftovero, numeretur propter vr-bis Romans dignitatem Romanus Epilco-pus omniu primus, amp;nbsp;ei tribuantur in Synodis vniuerfalibus,an proptefeadicc-' mus vllam in alienæ ditionis Ecclcfias auólo ritatemfuiffeilliattributaiiTQuum Trcnae’ V'idorem Cyprianus vna cum Epifcopis Aphiicanis Corrieliû,Romanos Epifcopos acriter reprebendcrcnt5an alitereos appellat t]uàm frâtres amp;:coêpifcópos?vbitiimfacra--tiffima ilia fanditasj?vbi fandiffïm’ Domin’ nofter ? vbi palÜi v'ènditio? Imó Gregorius quem ifti inter fuos fandoS adorant, an alio qiîàm Domini fui nomine Imperatorem appellat?

CAP VT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjt

pellat? an non teftatur feexipfius volunta-te Epifcopum ? Tum enim amp;nbsp;multis poft feculis Pontifices Romanos popüli'lùlîra-. giis éleôlos confirmabat Imperatoria; Maie** ibs,ncdum vtillisius vllnm in régna amp;nbsp;iniiJ peria huius feculi concederetur,quum ne vr-bis qfiidem Domini effent.Vbi tum igitur ctaht egregiæ'pfeudoclemcntis pfeudana cleti cpiftolæ?Vbi fabula dédonationeGon-ftailtini-V b i fatellites, tiara,crepidæ pileus, cathedra, excrcitus ,bombardæ SanâîffifM Domini noftriPapæ'^ Synodos anttJtÙMîâs oëcumefiicas ^quas gu’otîes'ipfis libuit'cùm quatuorËdagcliis per ludibriunfckSmparâr, quispapacôuocatrit?n6nrie vnus Imperator? imo 'quis aliusïpfos Romanos‘Epifco -pos eoiùffit conuenife-gt;cui fe exeufat Leo primus,Se à quo prccatur vt fibi per fuos vi carids liceat Synodo interelfe?ôc tamê Leo -nem confiât ex îpfius cpifidlis iain tum Ro-manæfedisântichifiianæ arrogantiam plane fpirafle.Dicam ctiam aliquid âplius,quod ifii iam pridem diffimulant fe întelligere.T poribus Confiantirii in caufia Cæciliani, «LiÀ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xz *

pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT vn.

quam fæpe inculcat Auguftinus aducrfu$ ponatiftaSjEpifcopus Romanus delegatur i udcx cum aliis aliquot Epifcopis.O facinus horrcndum.DelcgariS.D.N. ab Imperatore? hoccinepatil’edem Apoftolicam?.Uaeft tarnen. Ncque murmurât Epifcopus Romanus,nec proteftatur de fuç fedis primatu.Nó; dum enim erat hoc lus cogni turn in orbe ter rarum.Quid amplius?prouocatur à iudicu delegatorum cognitione,amp; Epifcopus Are-b tgnfisjterum dçlegatur qui de prouocatio-neiudiçç^’.Dcus. bone,quidn;onftri audi. -} tnus?diqcnt iftioptimi Sgt;c fandilfimi defen-fores pnmatus Petri. Sed quidfaciasèltares, eft tranfada,boni viri ,ab lmp era tore Chri -ftiano,nemine contradicente,nemine tumul tuante vel propterea quiritante adum elfe de ChriftianaEcclcGa.Quid vcrô,quumLeo multa arroganter effutiret de fuæ fedis præ-ftantia apud Chalcedonenfe concilum, an no çft acrirer'cobibitus?Et in SynodoMileui-tanacui inter fuit Auguftinus, an nôdifertè interdicitur prouocatio tras mare:amp;: tres po rificcsRomani,Zoz.imus,Bonifacius,Cclefti

nus

CAPVT VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj

n’,,vtfalfarii redarguûturgt;Imô poftquaCó-eiliu '^Aphricanü adCæleftinû papa Romanû fcribés mukisde caufîis oftédit intolerabilé elfe anogantiâEpifcopi Romani in Aphrica nas Ecclefiasiurifdidionê vfurpatis,hoc e--tiâaddit.Vt,inquit,aliquitanquâàtuæ fandi latis latere mittatur,nullainucnim’patrü Sy-nodo côftitutû.Et mox.Executores etia cle-ricosyeftros quibufque pctétibusnolite tere,nolitc cócedere,nc fumofü ty phü feculi7,7jquot;‘^‘ inEcclefiaCbrifti ,quçlucé fimplicitatis ôç humilitaüs die Dcûvidcre cupiétib’ prçfert, videamur inducerc.Haec illi ,quorû vn’ erat Auguftinus.Et tame qua de re agebatur? de hoc vno dûtaxat vt Apiarius quidâ prcfby ter que dânarat Aphricani,audoritatefedis Ro-manæfretus, itciûrecipcrctur. Quæ omnia-quûitafehabcât quatandé iuftititulifpecie Tyrann’ ifte pretexet,amp;quo iurefibi tan-qua.Pétri amp;: Pauli fuccelfon id ipfû vindica -bit,à quo vfurpâdo tâtum illi abfucrunt,vt c . côtrario vêturâ iftaTyranidé Sc prçdixerint amp;exprelïedânarîfRecurrct igitur iftcnimi rûadimperatoréPhocâ impurilEmû illudôc

X.ii.

524 CAPV'T VII.

tcteirimû monftrû,Slt; dignû plane ftabilien-dæ pa'pirticæ T y rânidis audorêzà qüo videli cetBonifâcius quartus circiter anhuDomi-^ ni 607 Epifcopi yninerfalis Si capitis Eccle-fiæ nomen redeinit.Profcret preterea quod Z-acharias êeStephan’fecund’ fuis proditio^ nib’ circiter annû Domini 751 funt côfecüti. Na eraêtitas FpiRoIasmultorû,amp; falfos ca-nonasab ipfispapis Romanis partim c'onfi-• lt;îlos,partim in fuum ipforum emtolumêtum

Tyrannicc conftitutos,quis faniîudicii homo velrcfutationèdignos cenfuerit ,’quum vcrbû Dci expreflum^amp; totiuSvéféris Ec cîefie purioris audoritas repugnét? Sed de* iftoAntichriftohadcnus. '

lamverô adCARDINALES progrc-diàmur, amp;nbsp;hanc qüoque camarina quando itit néceife eft,moueamus.Iftiigitur quorum tàndtmfefe fucCéiforcs iadabunt -Ncmpc 'îquot;i- difcipulorum.Atqui mirum eft ac mifera -bile quôd nemo purioris Ecclefiaé fcriptor Cardinaliummagis meminit quàmeom qui nufquam eflt nt in rcrum natura. Edita qui-demeftSynodi Romanæ fabula fub Syiue-ftre,

jÇAPVT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij

ftre^tcmporibus videlicet Conftantini ma* gni.V er um quid e os res ifta iuuat, quû lepte duntaxat Cardinales ibi cóftituantur,amp; mœ nibus vibis Romanæ includantur?Quodfi qüa^ tum erat vel minima ipforum audorii tas in Ecclefias qui fit vt tot polka feculis ne tenuiflima quidé fiat eorummentio'dilud er go cóftare potcft nÓ fuilTe tüadhibitos Cardinales adverbi minifteriü,aut' Ecclefiafticç iurifdidionis tuêdæ mun’ .feddûtaxat Dia-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1

conos fuifle qui ( ficut olim Rom r fingulis regionibus præerat fui cuftodes )per vrbis Cardines diftributi^fuo ideft Diaconorû mu* nere fungerentur, quod quidcm cuiufmodi effet,fuo loco expofuimus.Sed poftea,crefcê te Epifcopi Romani potentia, creuit nitnirû totius collcgii dignitas, vt videlicet prçdo ~ nesifti inter fe HcclcfiamChrilbdiuid;rct. Sicergb Cardinaliumetiam nomen faótuni eftauguftius,ôe cû Epifcopis amp;nbsp;prefbyteris fuit cômunicatum,quibus nimirû vêtus pref bytcrorum amp;nbsp;Diaconorumnomé fordebat. Et vt fordida hæc origo pofteroslaterct, in* uêtumfuit nouum huius appellationis cty -X-iji.

CAPVT VIL

mó,quafi videlicet Ecclefiæ finit cardines. V c rùni bene habet quod partim veteres Titulos ab his vel illis teplis denominates rctinucrûr, partim nouos excogitamt,ex quib’intelh'ga-tur quod cælatû volût.HæcfuntigiturCar-diniJatus primordia. Sed tame multis poftea fcculis res erat môftrofimilis Cardinale fi-fnul effe amp;Epifcopû, quoniâCardinales o -portebat Romæ permancre , amp;fuomune -te,pu ta Diaconatus vel Prefbyterat’ defugii ScEpilcopisnolicebatexverbo Dei amp;nbsp;vete ribuscanonib’vcl à gregibusdiutiusabefTe, veloucsfuas non paicere.At noftrinuneno Cardinales fed CarnaleSjCuiufmodi tandem funtbeluæ^Hifünt per quos impuriflimû il lud fcortûRegû amp;nbsp;principû potétiflimarû quarûuis ciuitatû animos pro arbitrio luo ver fat,àdeô vt quoties ei libuit fuos riuales mo -do iter fe cômittat,modo rurf’ôciûgat^modo fuis lepidis munufeulis dcliniat,modo min is perterreatjamp;fuæinexplebilis tu auaritiætû crudelitatisadminiftros elfecogat. Ifti vero lenocinii fui mercede hâc auferût,quod pm-guiflîmis quibufque Epifeopatib’ ôc Abbati is deli bu ti vnà cû fuo creatorc in ftagnû i gni s

CA PVT VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317

óefulphuris præcipites abeût.Qupdenim eft tâtùmfeel’,quod ta immane flagitiûeft,quo îftorû Cynxdorû amp;nbsp;Hermaphroditorâ colle giûnôfit vniuerfo mûdo iâblim execrabile? adeô qui dé vt quéadmodû olï ad pileû yocari dicebâturferuiquiliberificbât,itàfuosiftos Cynçdos Papa merito pileo donet,fuæ videlicet infinitæ licétiæ Sgt;c verc carnalis liberta-tj5pignore,acfymbolo.EndifcipuloiûChri ftilucceftbres,amp; Ecclefiç cathôlicçcardines quorû vel ipfos profeâo Diabolos pudet. Quodautê attinet adfuffiaganeos,officiales, procuratores Ecclefiaftici fori,notaiiosApo ftolicos,promotorcs,auditoies rotæ ,bulli-ftas,copiftas,curfôres,datarios,vic3rioS, ca-pellanos,priores,amp; infinitaeiufmodi collu-uié,tâ facile profeéfofuerit Diabolos incçlis rcperireAngelorûthronisinfidétes,quâvllâ veltenuiflimâiftorû mcntioné,autin verbo Dei,aut in antiquisSynodis,aut in vllo puro feriptore vel Grçco vel Latiiao.lmo qui velit iftacÔciliarecûEcclefiæ Chriftianç morib’j perinde faciat ac fivelit lucemeumtenebris ventatem cum inendacio coponere.Nunc autemaccedo ad Ülos qui videntur fpeciem X.ïïii.

I

3x8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT Vir.

aliquaßl habere Apoftoliçæ fucceflionis noaiipa^non autem rem ipfam,ïpeâ:es.Oftc dlimuscpnftitutoscflein £cçlefns paftores ac doi^ores qui fermonem Dci annuntiet, adminiftrent Sacraméta.ItàcnimiuÛït Do-niinus,amp;: certum eft veterem Ecclefiam hoc diligcntcrobferuafle.Namquodpaftoreste poris prc^refludiftinäii funt in Metropoli-tas,Epilcopos,amp; quos nunc vocantCuratos ideft fingulis parceciis prçfedos, id minime fadû eft rcfpeótu miniftcrii verbi,fed potius habita Ecclefiafticæ iurifdidionis ac difci-plinxratione. Itaque quod attinet ad verbi piædicandimunus,amp; facramentorum admi-niftrationem, nullum eft inter Archiepifco-poSjEpifcopoSjamp;Curatos difcrime.Omnes enimtcncnturfuos gruges eodem cibo paf-cere.ideoquc comnKini non]inc,Paftorcs Sc Epifcopi in feripturis paffim vocantur. Quç veio iftorum inipudentia eft facra nomina v-, furpare,amp;'propterca Apoftolorum nbsp;nbsp;vero-

rum Epifeoporum fucceflionem iacâare ? Nam, oblecro, fi porcum vcl fimiam ve -iim regis habitu induerc,amp; regem vocare,an

pro-:

C A P V T VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;319

proptcrca Rex dicetur, S)C verorum regum fucce{ror?Apagefis,inquies.aniftifuntcanes Zc porc igt; Sane funt,fi verbo Dei credim’ qui pfeudoprophetas amp;nbsp;veritatisofores,nôaliis nominibus votât,amp;monet vttotis viribus cos fugiamusmec funt ifti dequibus agimus veris paftoribus fimiliorcs,quàm vensregi-bus canes amp;nbsp;porei fimilcs effent fi coronam amp;nbsp;feeptrû geffarcnt.Piimùm cnim quis iftos creauit Epifeopos amp;Paftores-per quod oftiû funt ingreffPquis eos vocauit\bi examê do lt;ârinæ Se inorum?vbi cledioPrcfby terii ^v-bipopulifuffragiagt;an verb vnuscx centum inuenieturqui verbum Dei,vel à limine falu-tarit? qu i ad pafeedum gregem fit accomino datus$qui denique gregem vel tantillum curette contrario verb fiquiseftqui interdum conciuculamhabeat,quam tandem dodri-nam proponit?an non toxicum pro cibo mi-ferisouibus præbetèannon oues deglubit? Sacramenta verb quomodo tandem admini-ftrarent, qui ad ilia polluenda coniurarunt -Synodiprouincialcs vbi,quomodo, à quib’ conuocar«ur?quotus quifqneex Epifeopis

530 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT VIL

aptus eft ad res iftas curandas ? quotus quif • que Curatus quid hoc rei fit intelligit?Dcnt quevt paucis abfoluam,duoexillisquæro'i Vnum, an qui excommunicatus eft,debeat pro Ecclefi æ mébro, nedum pro paftore ce-^ feri.Alterum an non fint fatis ipio lure exco mumcati quos Chriftus iubet,vt fures,vt la-troneSjVt porcos,vt cancs fugere,quique co trà expreflam difpofitionem verbi Dei,amp; to tius veteris Ecclefiæaudoritatem inuaferût inDciouile,amp;luamTyrannidei'n fola vi a-pc rta defendunt vt autem omnes intelligant aniftifint eiufmodi,qui tarnen plenis bue -cis iaiftant Apoftolicam fuccelfionem,confu latur in primis Dei verbumideindcjVt ex infi nitis teft imoniis pauca commémorera,infpi ciaturep.3,amp;4primilibriepiftolaru Cypria-ni,8c tertius eiufdemtra(ftatus,De firaplici-tate prælatorura. Item Leonis pnmi epiftola 85.Niceni Concilii Canon 4.amp;, 6. Antioche-ni,2^amp;25.SarJiccnfis,T4amp;ij.Item,c.clfri pie bifque,dift.23. amp;nbsp;S.q.i.e. plerique facerdotes, amp;.7.q.i ficut vir,paragra.Epifcopum verô,ôi ç.q.^.c.Archiepifcopusnihildbi enim Scaliis innu-

’CAPVT VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BI

innumcrabilib ’ locis inucnietur q nam vcrc iftifefeArchicpifcopoSjEpifcopoSjCuratos vocent,amp;: cuiufmodi fit ipforu Hicrarchia.

XIII. InSynagogaPapifticänullameflc Dia-’ coniam*

‘ Et hæc quidem dida funto dc iis quos o-portuerat fermonis prxdicationi èc admini-Itrationi Sacramentorum totos incumbcrc. Nune ad cos progrediamur à ærariûEcclefiæadminiftrari.DiaconoSjSub-diaconos , Archidiaconos habcnt quidcm Papiftæ, fed nomine ten’.Nam quid ifta fibi velint non magis tenent quam Indicas vel Arabicas literas. Nam Archidiaconos créât pontifex Romanus , quoniam aliquid illic prædæfubeft. Verum quid Archidiaco -nis opus eft, vbi nullus eft Diaconus ? Sed tarnen in Archidiaconorum vifitationefa -tcor apparere veteris monsveftigia,ex quib* deprehedi poffit quod iftos coarguat. Solet cnim ifti per parœcias certis anni temporib’ difcurrere,quæ res oftedit Archidiaconos o-lim no fuilfe inanes laruas,ficutinuc funt/ed Î fuç regionis Diaconos diligeter iquifiuifte:

3J2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap VT. yii.

idque magis^eüam Hquet çx inquißqonisfof ma quam ifla imprudentes obferuat. Neque cnimfolcnt in doärinamvel mores inquire re,fed an lint farta tecäa tcmplorum çdificia, an facrofandum cruftulum commode rcpofi tum,anfatismundi calices,amp; alia id genus. Hie verb licet quafi in fpeculo intueri quan * topere fint immutativeteris Ecclefiæ mo-res.Quod enim ifti inCuratos inquirût,prç* ter officum faciunt,quum ea res ad Epifeopû pertineat. Eratautem nimirum Diaconoru officium quum lam conftituta effent templa Chriftianorum coetibus habcndis, procura re ex publico vt farta tedaçdificia conferua rcntur.Itaque Archidiaconis hoc onus incû-bebatvt acceptas à Diaconis corû lumptuu rationes ad Prefby terium referrent.Hinc ilia inquifitio quamdixirn’a Papifticis obferua-uari:fed,Deus bone,quam pcruGrfè,quû eo -rum templa ad quiduis aliud potius quam ad Dei verbum audiendum fint accommoda ta^Nequcipfictiamhoc exigunt à Diaconis qui nufquam funt,fed à Curatis, qui nimifö relióto fuo muncre ad Diaconatura redieiut,

vt

CAP VT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;535

Vt fefe potïus quam gregem pafcefet. Scd illudcôftat, quum DiaçoÜbs ôporteret méfié inferuire,pênes cos etiam depoÈta fuiîfd vafaquæ illi minifterio fücrarit cÄfecrata. Verumquidhoc attinet ad ckéérândi illius cruftacei idoli armarium infpufiflimos ca lices folis iftis Cynaedis 5c fcöitatótibus,fo-lisinquamiftis filii Deimaóiatöribus coh-’ fecratos?Sedhxc ipfaquoque quam diligenter curent Arcbidiaconijvelcx cômuni pro-* lierbio intelligi poteft,qüô Arcbradïacónó -rum prandia,non aliter quàm veterum pon’-« tificumCœnæcclebràntur. J 'I

At miferis Diaconis Sc Subdîÿcônié ni hil præter'inâniifimum nonicn relï'îïum eft'.^ Quoffum ehimÜiacohi Sc'Sùb'diab'oni^'vt in altis,quas-vocânt,miflis,idèft ludis Mcgalcn fibusjhiftrionico habitu'ihiniftreiit menfe ex quafoiusfacrificusVéR;ifùŸ;'iÜeft vt'Ieluj Chrifti reppetendæ oblationi facrifeio féruiantivt fruftulû aliquod Eua^elii 5c Epi ftolaiumPauli peregrino idiomate,5c abC-que vllo interprété, cant illent : vt caliccm, vrceolos,mâtilc facrifico præbcant:vt obla-

334 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT VIL

tionem recipient cuius ne minima quidem particula pauperibus deciditur: vt denique canantiTE MISSA E ST.Cedóveró, in quo tempio?in quocunque vifum fuerit, amp;: tantifper dum ad maiores ordines promouea tur.C^oniam enim edidum fuit veteribus CanonibuSjVtnulli ad Prefbyterium v,oca-rentur ni G qui in inferiobus fundionibys Ee cIeGafticis,diligentiam amp;nbsp;integiitatem fua approbafletjidco Simie iftac vt vidcantur vc-tcrumCanonumaflcrtores,etfi re^i ipfam penituS;VtGjolocooftendiraus,fufluleiunt, tarnen infuis perturbatiflfimis prdinibus vo-liint vcterurn.Eççlefiafticarum fundionum gradus yideri accurate retincre,quod quum-faciunt,quid aliud quàmfuam ignoranpam amp;nbsp;impudentiam ipfisetiapipucris produnt? Quid enim ifti retinuerunt ex Diaconoruffl muncribus^vbiina Ecclefialdici ærariidiftri-butio in quatuor quadrantes, quorum antea mcminimus?vbi quadrans ille qui Epifeopo committebatur': nempe horum fumptuum potius red Jiderint rationemlenones/corra,, cuped’ariijcoqui jGrtore'SjCaneSjCqui, acci-pitres

CAPVT VIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;355

pitres, quàm vel Epifcopi vel Prefby teri,vcl Diaconi. Vbi vero quadrans Clericis alendis deftinatus'ïlmd vbi Clerus vllusï Rogentur Canonici,qui prædam inter fe diuidunt.Vbi quadrans paupehbus alendis deftinatus'-eua-nuit pirnirum.iniftoruinpr.rdonum faccu -lis. NatnPtocbotropbiorum ScNofocomio, rum fumptus aliunde peti nemo eft qui nc-feiaV. Et tarnen bic quoque pûdor eft me-, minifte quæ facrilegia committantur, iftis barpyis ità in bæcquoque inuolantibus ,vr vixfitquicquamquod ipforum vngueseffu giat.Et bæc quidemeft apud Papiftas bonorum Ecclefiafticorum procuratio.

XllTT.* DefàlfoPapifticæSynagogæPrcfby-lii tetio^ • ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■gt;. .

•f ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.' . .

Quod attinet ad Cbriftiani Prefbyteriif cùmPapiftico collationcm,quid diflimilius’, iurifdi-dionem Ecclefiæ Spiritualem cum Ciuilis magiftratus audoritate confudcrunt?

Secundo,quorfum totPrefby terorû a g -mina in Papatu an vt difciplinam Ecclefiæ^

35« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT VII.

tueanturhiihil minus.fed vt Chriftum facrifi cent pro viuis amp;promortuis,ideft vt Chri -ftuin fuo facerdotio fpolient, Sc noftrç falu-^ tis fundamentum pro viribus conüellant. Sunt âutem multaiftommgenera. Namalii funt beneficiarii,aflignatis yidencjet*^ nóh V-nius Ecclefiæ fed quotcunquê póflurit Ecclc' fiarum lêdditibus feipfos abühdè lâginan-’ tes:aliifunt famelici amp;-omnibus modis mife labiles Miflifices,qui vel in diem viuunt ar-rodendo fuo cruftulo,vel vicariam fuam ope ram pinguibusillis porcis accomfnodanr,ta-tifper dum ipfi cibum ê ftamma petant. Àlii variis ex rebus lucrum fibi ScEpifcopócaptât. Nam Officiales, V^ic^riiDomini Epifco pi Promotores, Sc cæteri id gen’ occuparut Lcuiticoium facerdotum locum, quadam ex parte.Canonici fiüe DónbciTi inClericorum lócum feipfos furrogarunt,homines plane re Ifgiofi, amp;nbsp;Jigni qiii ad ÉccÏéfiarum guberna-cula voccntur,fifnodo prius nobis demon-ftrarét quod fit inter ipfos Sc bipedes porcos difcrünen.Sed inter omnes iffos prçfbyteros velpotius facrificos ecquis cftqui preiby -

tcii

CAPVT VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;537

terimunus adminiftret? An ifti cogitant de co quod pl œcipuum eft , nimirum de doftii-' na Chriftianæ leli^ionis à tot corrupte -lis repurganda?Sane veroquafihocfit offi -cium facerdotum ac non potius Magiftrorû noftroru.Nam iftis loge aliud eft T heologû quàmPrefbyterum fiue facrificumefle .Et tarnen quum ad Synodurn venitur ,folis Epif copis voxdeliberatiua conceditur. Quid fi i-giturÈpifcopis quiduis potius venir in men-tem quam vt Theologiæ operam darent? qualis erit eorum deliberatio in decidendis tanti momcnticontrouerfiis^ nempe fubfi-dium petentà Sorbonæ Sealiarum fcholarû doâ;oribus. liane veióChriftianam Ecclefu eórecidiflre,vt quum de conuellenda quapiâ hærefi,5c componendis in religione dilfidiis agiturjuonpencspaftoies, quinullifunt,fcd pênes impures Sophiftas, penes Monafterio rum,id?ft, Sodomç cloatas, penes inferorû ftercora,rit earum rerum cognition Nam hoc ipfo tempore t]uo hæc fcribebam,inter Sor-bonagros amp;nbsp;EpifcopumParifienfem magna exortam côtrouer fiam conftabat de hærefeo

5,8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT VIL

amp; hacreticorum , quos appellant, iudiciïs. Quafi veró in Ecclefia vnquam fuerit auditu Doélorcm Paftori præire:aut quafi pro Ec * clefiæ doótoribushabendi fint quiinfcho-læ pulucrc ve rfantur,amp; quibus nulla dumEc clefia docenda attributa eft, Conftat enim inflitutas fuilfc fcholas vt inde tum paftores, tumdodores adEcclefiasrcgcndas alfumc rêtur. Magnü igitur eft difcrimê interSchoIg Magiftros â quib’ Clericos eiudiri oportuit, amp;nbsp;Ècclcfiç dodores de quoru officio copio-fius alibi differuimus.Scdquid attinct iftaad Papifticas nó Theologiæ fed Matæologiç,va nitatisjimpudentix, Sophiftices officinas ?

lam vero fi de morû corrcdione amp;nbsp;offen diculis tollendis quæritur,cuirei præfuiffe Preibyterorucollcgiuoftendim’: quo mo^ do tandê ad id præftandû idonei fuerint, qui omni turpitudinis gcnere cælumôc tcrram ip fbfque adco inferos i ta opplcuerunt,vt amp;nbsp;ip fl fuarumfordiu foetorem vix ferant, amp;nbsp;Dia-boiis ipfis fœteant 'Q^od au tem ad Eledio* nes attinet,quam pridemfunt abolit£,inquc fcedifllma illa nundinationera cômutatæ ?

CAPVT Vir. 35^ Quae veró inMonafteriis amp;nbsp;Ecclefiis Capitu lanb’quasvocant,alicubi adhuc fuperiunt, quidhabet cum veteribus illisclcólionibus purisac fynceriscommune? Confirmano-nes autem quid aliud funt quam hiftrionicæ quædamadioncs?

Dcnique fi decauffarûEcclefiafticarû di-fccptationcquçritur,ac prçfertimde corre-ö:ionis difciplina,vbi quæfo,in Papatuinuc-nias prelbyterorûcollegium? vbilégitima iudiciorum forma,quibus erudiâturindodi, psccatores ad renpifeentiam adducantur? vbi Dei vcrbum?vbi veteres Synodi S:Cmo nés ad conuincendos hæreticos? penes que-? cft excômunicandi poteftas?quinâeKccm-‘ inunicâtur,amp;quib’decauflis?qu2abfolutio-nû amp;nbsp;fatiffaâ:ionû. Ecclefiafticarû formula?

Hæc eft igitur Papifticæ illi’ hierarçhiç di gnitaSjhoc illorucft planèBabylonicûchaos.

De Monachis.

Ad conuincendos monachos qui -bus nihil hodie frequentius ir omnibus compitis apparet , vcl folo ipfo mona -chorum nomine opus eft, vt inteiligi pofl'it

j43 cap VT VII.

nihil eos cu:n veris Monachis commune ha-bere.Sed hoc longe melius ex re ipfa quam cx nomine cos^nolcetur.Monafteriorü vfuni p ;rueruituiTi eile conftat,fed qui mox in infa nam prorlusfuperllionem degeneraueritjfi-cut ex SynodiGangrêfis canonibus apparer, aduerfus ea ipfa confcriptis de quibus hodie pfeudomonachi gloriantur . Multis tarnen msgnis pris hominibus placuit folitarise vitægenus,fed duabus præcipuè de caulfis: nempe vcmaiore cum quiete cognofcendis fcripturis operamdarent,Sefefeadpaticntia amp;nbsp;crucem perfcrendä feuerilTimo qüodam vitæ geilerealTuefacerent. Interea veronon folebant perpetuo voto fefe huic vel illi foli-tu Jini adilringsrejfed ibi tanquamin fcholis tranquillioribus ad funóliones Ecclefiafti -cas fefe præparabant,vt exNauzianzeni,Ba-filii, Auguftini amp;nbsp;aliorumexemplisapparef. nifi fi quibus folitudo illa perpétua placeref, quorum tarnen inftitutum videtur cumChn ftianæ charitatis régula parum conuenire, Sgt;C melancholiaramoibum refjpere.Otio null’ illic iocus relinqucbatur,adeó vt fefe Scpau-peres

CAP VT VIL j4t peres alerent manuuni fuarvm Icborc Monachus manibus non kborar.s pio iaiio- h,,k, m nehabereturLParciffimêquidcm at bvgabi'^'quot;’ ’ fimè viucbant,fcdncque infuis abftintntiis.'.^'‘1 ’’ fpemfalutis vllatx patc Kpontbsnt*,ntqve quifquam fuprà v irt s pre nu batur, It c fi cpii nonlatismagnsipfui ranoncmbabibint ad monebantur frateire nc vara fi poOit c'r.e debiliores potiuscuam fardicics berenf. Coniugiumron datr.nabant vtnn ifed vtîolitariæ illi vitæ picdus n pvgnars ■ non2irplcdtbantur. Ir.tcrcavtic pcipitt 'Continentie: vorvm quale poftca inutxn Satan ne in monialium tpndcin conutntibi s fuifle vfurpatum,vel ex iftis Cv priani vc i bis 'liquet''.Sife(e,int]uit,ex fideCbriRo dicaue- cp-vi. runt,pudicæ ôc caftæ fine fabula perf uei et, lî. itàfortes ac ftabilcs prçinium virginitatis

• expedient.Si autcmpcrfeiierare nolunt ,vel !nonpoffunt,mclius cft vt nubant quàmin ignemdeliciis fuis cadât.Hæc ille, qui fi bo-diefuperftes effet,non dubium cft quin vt bxreticus damnaretur.Talis ergo fuit ob’m vcrorùtn Mo naGhoiûrcgula,ad quant fi no -ƒ Y.iii.

}4gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT VIL’

ftrç ætatîs monachos reuocemus , quæfo, quiddiffimilius fingipolïitèllli folitudintm pacatam amp;nbsp;tranquillam captabanr, ifti quid potiusquàmpopulofiflimas quâfque vrbcS quçrunt,non modo vt ibi habitent, led etia vt intégras vorcnt?Paupcrcs illi parce fuis la-boribusinfuistuguriolis viuebant:iftifu -pcrbiflima palatia incolunt,vrbes,pagos, rc gionesintégras poflident,omnium labo -rum adeô fugitantes,vtetiamin otio falutcm collocent:adcogulæamp;vino præfertim dcdi tivtamphoraspotiusquàm homines refe -rant,amp; nullam eiufmodi ingluuiemnccma -iores noftri à côdito mûdo viderint, nec vê-tura porteritasfenfura videatur. V irgines e-rantilliamp;- rara virtutum cxemplaria : iftoru verô lultrajtefte vniucrio mundo,quid aliud funtquàmfuperftitionis,ignorâtiæ,blafphc miarum, inuidétiæ, ambitionis,proditionû, cbrietatis, homicidiorum ,amp; teterrimaruin acmôftrofilîimarum quarumuis libidinum ofFicinæ,vel fœdiflimæ poti” cloacæ ,quaiû fœtore ne Diaboli quidc ipfi poflint ampli’ fuftinere$In primisautem quatuor illi mcdi-cantium

CA PVT vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;545

‘ catium ordines, quid aliud funt præ cætc-ris quam alteri quidem Kfî-n? id 44??«/ ,

Et fanè nifi iam pi idem fatis tf fet nota iftorum del pcrata hy poctifisjmira-ri mcritópolTent omnes Papam faltemïuis creaturis non crcderc.Nain vt omitt am om niumfcholaru ac præfertimPaiificnfis iudi -• cia aduerfus iftas harpy iasamp;rcoronatas lottr-ftas cditaanno Domini 1389, non ità pf idéni, ideft,anno Domini 1538,confulti Cardinales delediàPaulo tertio tum pontifice,difeftè refpondcrunt inter cætera videri fibi Conuê tuales omnes ordincs tollendos.'Cur igituril lis faltem non eft cteditum^cur pbllea impu-riffimus illc Iulius terti us Pauli luccefibr, Sc quidem Vnus exdcledis illis Cardinalibus, fcntentiamillamnon cft amplexus ? aut cur ifta falte môftra,quod ab hinc annum fruftrà conat’ fuit Paul’ quart’, intràfuas caueas nô abdidit,vtfefc mutuo poti*cÔfumerêt,quàm viuos omnes ac mortuoi» vorarêt^Nêpe quo naim hæc-eft vcluti fatalis pemicies Ecclefiç vt vorentur ones à lupis : ôc Romæ nihil non,Plutone intercedente , obtinetur ,quia Y.iiii.

344 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT VTL

Satanæ cum Satànà optime conuenit. Sedtic hisfordibus fatis,autetiam nimium muit^. Vnum tarnen præterta a perfcâ:iffimis üHs cucullionibus pctâ, vt nib fodan illis mole -, ftumelljad hæc quotuor refpondeat jtantd-perdum aliacomparamus.

Vb^um,an non fit vtrilfimumMonacbos „qwdiu non impuiifiima fuit Eccleüa, fuil-û pro Laicis, quos vocant,habitos.

' Secundum , an non ipfius quoqueGre-goi ii magni temporibus monftri fi mile âiê-, rit Clericum fimul cfleôc Monachura\ne-'T^’Audum Diaconum vel Prefby terum.

Tcrtiu.ipan nqn difcrtè lubcantur otdi-nai'iis fuis lubelfe ex.vniuerfalis Chakçdo* nenfis Conciliiqanonibus exprçfiis, quo iure cuiquâfas fuerit celcbratiirimæ Syno-di audoritatem,filcôiifulta faltcm Ecclcfia conueilere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ‘‘'Li.'

Qiiar t U m, an n onqüptq iiot fiodic y iu u t ociofi Monachi ideft^quotquot manuurn laborcm à fc abdicant, tot fint,cy fuarütn rcgularum conrextu,periuri Sc Apoftata?.

Kæc vbi nobis expîicarint, dabirtius o -peram

CA P VT VIT. ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^,

pcram(Dco fauente ) vtinaliis cxplicandis j difFicilioribus nodis defudent, amp;nbsp;ita ialtem •fpintualiterdifcantlabürare.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.n

'XV.’ Papiftx MagiAr^tqurQ contemptorcs manifcftiffimi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ i ' •

-•frquot;* ƒ

Miram amp;: incrcdjbikm Papiftarura iin-pudentiam eflc oportet yfakcm in co quod nos audeant apud Reges amp;nbsp;principes tan -quam perfides ac rebelles accufare. Quam •cnim hpnonfice de Magiüratuiim imperip -fentiamus amp;nbsp;loquamur,amp; quantum illis tri-buamus, non modo feriptis led’cti3m'rcipfa’;,\7gt;' 'teftainur,quod ne ii quidempofiunt igno 2. tarequinosomni crudelitatisgenere perle- , '• xjuuntur.Libcrtinorum autcm.jAnabaptifta-rura,Bellianorum,amp;aliorum id genus furores tantum abeft vt approbemus,vt ctia fupt plicio vindicandos aibitrcmur.Sed quorfum fiaclt;lefenfionc apud Papiftas vtamur, quvm nullum hominum genus apertius Magiftra-tuirebellet^Quisenim fibi Régna amp;nbsp;imperia terr.t ad pedes fubiecit ? quis cb vfque progrelTusefl; vt Imperatoris collum pedi -

caVvt vil •

bus GÓeulcarct?quis flôrentifTîmaltaliæpaP té ipfämquc ädeo Romam Cœfan adeinit?an no Roman’ gt;Uitichrift’ ?Omncs hui’fcculi dignitatesannóhodie fibi Abbates S^Epif-^ ' ‘copi védicâtnraô,anquifquâeli: vel viliflim’ monach’jvel impuriflim’ Sacrifie’,qui nô fe^ feeximatlèculariûmagiftratuûiurildidioni? Dicat igitur ifti cauflamanifeitæ rebcllionis poti’quàmnosaCcufét.Profitemureninosco ? iàmDeoamp; hominib’,IefuChriftiexéplû fe 4ui'‘,amp;Paul?,acPetr?monitisobfequi,amp; de •‘»''‘'J' papiftis vaticinatûludâdicim’',vbide iis agit côuiciisin

celTûr.Quodlî reculât iftinobis accufâtib’ rc «h4 e' fpôdere,age duos illis accu latorcs prçbcbim’ \ quorû auâoritatem necefl'c fit cos i eueren', 5lt;Bemardû.Sicigitur

Cbryfoftom’,quâuis illi cû ftolido impera-tore Arc3dio,amp;fupeibiirimaiili*vxore Eu^ doxia negotiû eflbt. Sic,inquâ,illePauliiocû explicâs vbi iubeturomnis aniinafuperiori - , b’poteftatib’fubiici.Omnibus,inquit,ifta pr± ' cipijfacerdotibus qiioqueamp;monachis,nô ante foHs 1 feciilartbus , Apoftolus exipio proœmio dcclarat» ! tjuum inquit, Omnis anima poteftatibus fiiperemi-nenti-

CAPVT VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347

Bentibu$fuLiiciatur,etiamfi ApoftolusfiierisjCtiâ fl Euangclifta, eliamfi Prophcta, vel quiuis alius. Neqne enim fubicólio euertitDei cultum.

Hæc ille.Nunc autem Bernaróum audiamus prorfus confentientem,quum adipfum pa-pamEngeniufcribcrcf.Qiïo iure ,inquit,de temporaii glâdioloquens,Papabæc fibi vendi-cat?noncettè Apoftolico iure.Ncque enim Petru* quodnon habuit daie potuit, led dedit fuccefCo -ribus quod habebat, folicitudinem Eccleliarurn. Item. In criminibus, inquit, non in polltffionibui poteRas veRra, quoniam propter ilia non propter nas,accepiCtis claucsregni cæloruna.Quacnamtibi 'videtur maiordignitaSjdimittendi pcccata,an prx-dia diuidendi? nulla comparaiioibabent hxc infima amp;nbsp;terrena, indices fuos,reges,amp; principes terrx. Quid fines altenos inuaditi$?Item.Dlfce tibi farcu loopuselTcnon feeptro,vtopns facias Propbetx. Item.Planumeft. Apoftolis interdicitur Domina-tus.Iergo tu,amp; tibi vfurpare aude,aut Dominans A-poftolatu,aut Apoftolicus dominatu.Hçc iaollITl Bemard’totidc verb is. At ego præterea vt rei coram cçlo Sc terra peragantur, profcro Gre goriipapç adMauriciûImperatorê epiftolas, Sc Papç Pclagii refcriptü adChildcbertum ij.q.i.c.ûtagcndû^amp;Lconis quarti refcriptü a q.I.c^4osf^ncópetenter.Quid3dbçc Papi -ftæ quç iam per tot annos funt illis inculcata^

• ^48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT. VII.

ncmpefrontcm pcrfricuerunt, amp;nbsp;Arelatenfe ConciliunijKegum dortationcspartiin tal-ias partim emcntitas,1ongi denique tempor ris præfcriptioneni opponent. Sed quoriuni illaaducrfus cxpreffuin Dei verbum De -^finant tandem igitur iih nos calumniari, de obiedis criminibus diluendis potius quam de nobis criminandis cogitent.At -tollant quoque oculos Reges terræ amp;nbsp;principes , filiuin Dei ofculantes, ab ifto rum,Tyrannide fuam aflerant dignitatem.

• .1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concludototius opens.

  gîtent. Reges

Speramus forc^vt quicunque luper'ora diligenter ôc attente perlcgerit,finiul quo^ que ex noftræ dodnnæ cum verbo Dei SZ Papiflicaimpietatecollatione facile intelli-gat ab vtra parte ftet Dëi veritas , Sc qui-bus calumniis immeritd obruemur. Ita -qùfeper Dei nomen omnes eos obteftamur qui ad vfque diem perfequuti funt Euanceliùm æternurn Filii Dci , vt dein-ceps de fua falute Se venturo iiidicio co -igitur ac principes deinceps atten-

CAP VT VII.

549

attentioribus animis cum loqucntem au -fcultent à quo rcgna imperia iefe acce piflbprofitentur,amp;abillis fibi caueant qui religionis obtentu coronas illorumacfcep-tr.i luis tiaris amp;■ padellis fubiecerût 5 nec illis aliter quam carnificibus Sc fuorum fcele -liim adminiftris abutuntur . Confidercnt quoque ludicesceterique Magiftratus,quid coram fummo illo iudice fint refponfuri, fl camificum manum ad fundendum pio -rum fanguinem armare pergant. Omnes denique tandem intelligant vbi nulla eft cognitio flue feientia verbi Dei, ibi nul -lum elfe zclum qui Deo probetur , led ra-biem duntaxat cruentam infaniam , cu -ius tandem aliquando reddenda fit ratio coram Deo amp;nbsp;Angelis ipfius . Is enim fuo tempore viuos Sc mortuos iudicabit non ex opinionum vel traditionum , vel con -fuetudinum humanarum præfcripto , fed ex aeterno fuo Euangelio quod mundus exc cratur . Sed pudeat tandem Chrifti no -men profitentes , Chiifti doólrinam ig-norare , nec temporis fairem aliquid dare

35° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CA PVT VIL

cognoicêdæ com dodrinç ac vitæ quos ferro amp;nbsp;fiammis immeritô periequuntur.

Quantum autem ad Epicurcos amp;nbsp;apofta-las illos attinet qui fcientcs ac volentes repu gnant Dci vcritatgt;,amp; principum animos no definunt ad omnem crudelitatem incitare: vnius Dei eftEcclefiamfuam,ficut adhucfc cit,amp;faóturum fperamus jaduerfus illoruin rabiem tueri ac conferuare. Concntur igitur illi quicquid libucrit,mentiantur,inïânianf, fæu iant vt volet, quid ali ud quàm nobis ma xi mè proderunt, fi crudelitas illorum nos eX hoc mundo ad perpetuam illam felicitatem obtinendamincælumvfque amp;Chrifti no-ftrifinum expulcrit?Interca tarnen ne hanc quidem vitam, nifi Deo noftro volente, no-bis eripient : amp;nbsp;quandiufuperftites erimus, no defincmusDei regnuminuitis ócfruftra ringentibusillisjamplificare.lllorumjinquä, flammas chartarum faltcm multitudine op-^ primemus:calamis hebetabimus illorum gla dios :patiêtiadenique, Deo duce, omne illo rumimmanitatemoppugnabimusamp;expu-gnabim’:amp;fuis oculisinfeliccs illi triûphan tem

tem veritatem Sc euerfum fuum imperium tandem aliquando confpicient. NecelTe e-nimeftdidum illud Chrifti, velint nolint, impleri,Omnis planta quam nonplantaue -rit pater mcus,radicitus cxtirpabitur.Hæc fides, hçcfpesnoftra eft pro qua affli -gimur,in qua nunc viuimus, Si nos morituros fperamus vt vitam viuamus fempi -

ternam. Amen.

.ÎIV 1 vqA9 rpn-T- rj'fïi ff’ïj'j: t/tnii'-Lo irpîuw î-î ;

fjfïuornHiwtUlnrï' gt;nbsp;huHi rriL'Óihir^n’.ii’f

- ^.f!' rnchfionmbi;:- i.ïyjifqzinü.Ofi

-ri. ' f h’’.iJi-:-ipnz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. pil

. ;!'ttnu.'po'c’ï' '• ;.''gt;iicjqLy(. ƒ'■gt;lt;■'

, ; .gt;a,2Uiinui7 ; JL'rcï.'piH. iuiE j ^iUiriOïTi 20i: ,'

- iqrnJi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro^hV

■ -Al

INDEX CAPITVMET SEC-G rionum huius Confefsionis.

- DE TRINITATE.

Caput primum.

SeAio. I Deum vnum cHe« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pag. i

2 Vnum Dcum tribus perfonis non diuitji Ted di-ftingui.

}- De.ætcrnaDeiprouidcntia.

DE PERSON A PATRIS. „

Caput fecundum.

I Deperfonapatris. ,

• 1 Patrem efle creatorcm Sc conferuatorem om -niumrerum.

• 3 De Angelis. '

• 4 Opera Trinitatisinfeparabilia.

DE lESV CHRISTO.

/ Caput Tertiura.gt; i 1' Dediuinitatefilii.

z PiUum ab xternoconftitutumelTc vnicumMc-ditatorcminterDeumamp;Elcólos.

} Deus eft perfcdcioftusjamp;perfedcmifericors.ç 4 Deus eft immutabilis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:t

• 5 Sccudascauftas æternocofilio Deijno excludi.5 6 Hominem ad declarandamDciiuftitiam acmi fericordiantcreatumcflc.( . . i,.

•J Qua de caufla primum hominem oportuerit pu rumcrcari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

8 Oportuiftc hominem puritatc amp;nbsp;integritatc fua excidcre.

Hominem à Deo purum ac bonum creatu effc.7 IO Quomodo feïe primus homo cuni vniuerfapo ftcritatc turn prinue turn fecund« mortiobnoxium

INDEX.

fecerit. ,, iï Qnrvia ad priórem mortem pcruénieur. 8 12 Priorem mortem fcmpïtcrnameflenoa poflc.8

Qijæ viaad fccuijdâMttip'rtemdcducit. g 14 Cuiufmodi arbitrii Ubertas homini poft pec-c^tum.reliqua (it faéla.

15 Summadoddnæde peccato origini's. ’ lo

QuomodoDcusad glóriamfuamvtaturhomi-nispcccato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it.

17 leGw.Chriftus vnicus mediator qüomodopro-miflTus fub fege.

QuæGt conuenientiaamp; quod difcrimen vererft StnouiTcftamenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ri'rnqi“:: u

19 CurópdrtucritCbriftumfieri verumhominé, fedabfque peccato. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

20 CurChriftumoportueritvereDbumefTe. 14 21 Quoniodo falutis noftrae myfterium inCKriftrf exhibito fuérieimpldtüm.’ ' i 'tl id 2ï Duænaturæ,diaina8rhumana, invnamperfo-nä vnitæ, ab ipfo conccptioniscaonis momento. 23 Muria virgocft mater lefu Chrifti Dei amp;nbsp;homi nis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i;5ij . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]■ n,, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

24-’'i Breuis defcriptio,quo modo Chriftus falutem nobis attulerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1 j 18

2j Quomodo Gbriftu« fefe in cælumfubduxerit* amp;tamen'nobfrcum adboc verfetur. m 19 2d Nullam aliam effe pofte veramreligionc quant ChriftïanamJ''*'’J.;.. oHrnj... j s-. J ' j ao

• DE SANCTO SPIRITV* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CaputQuartum. lt;

• 1 De perfona Spiritus fanéti. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

• 2 DeeffeHibus qui ih'Spritùfatifto própriécón-' fidcrantur/^ ƒ“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m-iics. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

• 3 Spiritiis fanftuf folafidénos heit Chrifti participes

IND EX.

«Iper? ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

• 4 Quîbus mcdiis Ytatur Spiritus Fanflus ad fidcm in nobis creandam acconferuandam.

• 5 Quantopereneccflaria fit fides,amp; quid fit. . 24 6 Quod fit verat fidci obieö:um,amp; quæ eius cffica-cia.

•] Quomodo fit accipiendüm quod ex Paulo affir-mamusnos folafide iuftificari.

8 Certum cflc fuæ falutis per Chriftum fide appre hcnfiim,nihil minus cflc quàm arrogantiam. 27 9 Fidcm inucnire in vno Chrifto quicquid ad fa-lutemrequiritur. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.28

IO De primætetationis primo infultUjin quo nobis innumerabilia peccata noftra proponuntur;amp; vnicoremedio quod in vnolcfu Chrifto. aduerius huncinfultumperfideminuenitur.

II Dercmedio quod vnafides in vno Chrifto nan cifeituraduerfus altcrumciufdem tentationisinful tum,pofitum in co quod nufquam in nobis Cxtat lu-ftitia ilia quam Deus à nobis fu o iure requirit. 3 lt;î 12 De tertio ciufdem tentationis infultu,quod na turafimuscorrupti,acproindcDeo exofi. 57 13 Dercmedio aduerfus fecundamtentationem, an Fidcm habeamus.

Tmpudentem efle calumniam corum qui dicut bona Opera anobisreprehendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

• 15 Prima cont7oucrfia in argumento bonorum o-pcrumjQuænam fint pro bonis,amp; quæ pro malis ha-benda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

• 16 Quæ fint opera omnium cxcellcntifTtma, quæ fint vcræprcccs, amp;nbsp;quanta fit carum præftantia. 46 Dcoperibuscharitatiscrgàproximum. Dcopcribusindifferentibus.

* iii.

-INDEX.

t7 Alteracontrouerfiade bonis opcribuj,tnqu* quæritur decorum principio 8i origine.

18 De tertia controuerfia in bonis opcribus, ncm pcquænamfiteorumvtilitas.

nobis vtilia fint bona opera apud Dcumamp;apudhomines. '

io Remediumaduerfus vltimam camque grauilfi-inamtcntationcm,in quaquserituranfimus ex Ele-ôorumnumcrozamp;quisfit vfusdoârins departieu lari Eleftione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68

ai Quibus inflrumcntisvtatur Spiritus fanólusvt Fidcmcrcetin Elcclorumcordibus.

iz Quid intelligatur verbi Dei appellationc, amp;nbsp;de duabus eius partibus Ecgc nimirum 5c Euangc -Iio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yp

ij Quid inter fe communehabeant Lex 8c Euan-geliüm,5£ rurfus quibus in rebus différant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

aq QuorfumvtaturLegis praedicationc Spiritus fandus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

aj De altera verbi Dei parte quz Euangelium di-citur, cuius fit audoritatis, quamobrem, quomodo amp;nbsp;in quern fincm fcriptum.

Ad Euangelium pcrtincrcaliqua etiam ex par te libros qui veteris Teftamenti dicuntur.

zq Quæ fit facræ Scripturæ audoritas, 8c quam-obre debcat in omnia vulgata idiomata trafferri.^j j8 QuomodovtaturSpirituslandus,externa E-uangeliiprædicatione,ad fidemin Eledis gi-gnen-dam,8cindurandosrcprobos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;98

ap Dcaltcrofrudu prsedicationis Legis qui con fcquitur efficacem Euangclii dcclarationcm. 99 Dcaltero inftrumento quo vtitnr Spiritus fan dus vt noscfficiat lefu Chrifti participes,8cquibus decaulTis Dominus nonacquieueritinnudaSefim-

• plici

» index.

lt; Papatus CHriflumfpoliit fuo Regno. 26^3 'J Papatus ignorât quam mifcra fit hominis conditio. 8 Papiftæ ignorant quid fit fidcs, ac proinde quo paftopofsitChriftibeneficium miferis amp;nbsp;perditis nominibus applicari.

5) Papiftæ neque Legis nequcEuangelÜ vfum norunt. to IgnoratPapatusquæ fint bona opera amp;nbsp;quis fit corum fruótus.

II Papiftæ non fatistcnent quæfint Sacramcnta, amp;nbsp;in quern vfuminftituta fucrint.

f De baptifino Papiftico

De facramento altaris Papiftico,fiuc de Mifla.

Papiftica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ayy

De prorfus fiftitiis Sacramentis Papifticis ac pri-mum quidem de Confirnaationc.

DepœnitentiaPapiftica.

Decontritione.

DeConfeffione.

Defatiffaftionc.

ßcOrdinibus Papifticis.

De Clericalitonfura.

De quatuor minoribusordinibus.

Demaioribus ordinibus Papifticis.

De Matrimonio.

De extrema vnftione.

• 12 Nullum efle verbi miniftcrium legitimumin

Papiftica Synagoga«

• 13 In SynagogaPapifticanullaefleDioconia. jjt

• I4 De falfo PapifticæSynagogæPrclbytcrio. 353

Monachis.

• 13 Papiftæ Magiftratuumcontemptores manife-ftiftimi.

Conclttfiototiusopcris.

errata sig emendato.

pag.i.lin.nonjpro fcnideo tantvm,pag.2.1in.æ-terno,fcr:genuit:necpag.8.1in.decretum,fcr.de æterna mifericordia pag.13. lin.nouûîfcr.idque multö rneli’.pag.i6.1in.rir3fcr.Chrifto exhibito. lin.noxia. fcr. obnoxia.pag. ïj. lin.tusjfcr.con-ceptus eft.pag.i5.1in.hendimus fcr.hendim’:lin. tam. fcr. pretiofa, lin.vt. fcr. admoneret fore pag.25.1in.nos3fcr. Altcrum,fidempag.26. lin. vcjfcr.lïue fine operibus pag.34.lin.nifi fcr.par-tc? pag. 47. lin .vbi fcr.verbum pag. yi.lin.farii i fcr .præcipivtalii pag.yy.lin.noftra,fcr. indi-cat Chriftus pag. 58. Im.manumittit fcr.manu* mittat. lin. tam.fcr.Quï enim pag.6i.lin. iuftitia fcr.fpeólemus cui.pag.ój.lin.teftibus fcr. amp;nbsp;cfic ólis pag.64.lin.plus fcr.tamcn nullam pag. 68. lin.nunquam fcr.Quï enim pf. 94, lin.que fcr, Adami pcccatum pag.96. lin.verö fcr.quï tandem lin.teft,fcr.quïtandempag.99.lin .nobis, fcr.oflenderet, pag.ioo.lin.ftat.fcr.quód ma ■’ gnalin.nobis, fcr.ex co quod lin.tam,lcr. quïcumper pag.102 . lin.gnorum fcr. fpi -ritualibus rebus pag . 103 . lin . verb , fcr. hoe ipfumfoedusgratiæpag.105. lin . mus y fcr.obfignat:pag.n2.1in.indignèfcr.pcrcipiatur pag.144.lin. bé fcr.orbé, prout Domino libuit eleólos fuis. fcr.opibus. pag.172.lin. quod lin. fcr.vllo typho pag.176.lin.fine fcr.amp; qui'lin. fir^ mätcs^fcr.imb qui pag.i95.1in.ofl'ïciû fcr.Quîe-’

nim

nimpag.2o8.lin.lo fcr.vt fiquifint.pag. 210. lin .nundinatio. fcr.pleniiuris pag.216.ilin . Xxxix. fcr. cælebatu amp;nbsp;diuortio.pag. 219. lin. conÏAingii fcr. coniugii pag. 221 lin. Apofto -lusfcr.quïcum pag.222.1in.amp; fcr.feuerio -rem pag.227.lin.fima fcrdrena pag.2zp4.lin. ties 1er. pag.rêre. lin. vt fcr.parêre, pag.251. lin. hi-lominus fcr.qui nunc in terris funt nó alibi,lin. cis fcr. Chrifti pag.2j5.lin.1n. fcr.eneruat vnica Chrifti oblationem. pag. 257. lin. prorfus fcr. indulgentiæ? pag.2j8.lin. amp;nbsp;vnus fcr.vnus eft, lin.ris fcr.alibi fcribit pag.26o.poft lin.finisfcr. iiii Papiftæ abolêt Chrifti interceflionê.lin. fto fcr. relinquut? pag.263.1in.Quï fcr.Qiu denique pag.267.1in.lt;ftus.fcr.Fidem pag. 280.lin • fcr.«Jrf^/f pag. 290. lin.ris.fcr.proponunt? pag. 3i4.1in.fcr.Hierarchiam.