^cA^emiarum 7JoHores,populum^^^ Chrifiia^-hUiLihri^ntiß^hiHicitresßripti ar heo-i)OElBLi^NDs^o contTASopki^icen, hoc eH ßucAta amp;nbsp;tniAginAriam

t Argumenta hbrorum, in fine primx adiom's contra Sophifticcn,tn* dicabuntur fufius.

Et prteiicabitur quot;Euangelium hoc rrgni in untucrfo orbe,in tefltmoniSomnibufgcn' tibiu : (3- tune ueniet côfummatio,lt;tit DO' minui Chrißuii Matth. cap.i4‘

Anglorum E D v ARDI VL optimum inititutorem, Dominum i O A N n e M c HE c V M,uirum clarifsimum, equitcm auratum »

LIBER PRIMVS DE LEGITIMA uindicatione Chriflianifmi ueri crfeinpiterni:in lt;jua expenditur fentèda E.fdiæ prophete cap. i^.crapo üoli Pauli i.Corinth.c Perdainfapicntiafapiëtium, Cr prudentiamprudcntiumrcprobabo, çrc. Vacatur autè Sophiflicein iudiau titulo falß,/raudii, impofturæ, adultcrij, ucneficij, facrtlegij, çf ^uói oinnw mala in Ecclefiam inuexerit : fummatim ueri cxplicatur uindicatio légitima Cbnftianifmi ueri crfempiterni.

c c E p IM V SjOrnatifsi'' me Chece, morem atq^ confueaidinêfuifle A thenis, urbe fapientif''

inter ethnicos, ut præco diifruris in concione intcrdice ' ret uti proOEmijs 8ó afFecftibus.ldquod in caufa publica Chriftiani populi ob^ feruandu mihi efle animaduerto, Itaqp in finehuius adlionis caufas redda,ob quas te primo appelle in caufa publica a Jr Sc maxi'

8if maxima,8(S Sophifticen primogcni • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam Gtanae, parentem omnium malo'

Tei^aatio fiuenni aduocatos amp;nbsp;patronos Si Ifp« (fwi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, c.

nanm de qucmigitur no pigeat paulo prelsius uindicddit inipiccre leges, quas Diuina Maieftas reliÿone, pgj- Mofen tulit de uindicâda religio ' ne, quæDeuteronomij cap. iz. i8gt; amp;4'n libro Leuinco cap.zo. leguntur: is animaduertet, feu eras illas quidem cfle admodum,amp;r ianguine fcriptas,ut olim de legibus Draconis ferebatur. Nam pœnam capitale, ôôquideatro' cifsimâ decernunt, nô modo errorum amp;nbsp;haereièon ôô impiæ culturae magi ftris, iêdetiâ ijs quipfeudoprophetis auicultantôt obtempérant, iè^ àueri Del cultu Icsitimo fînunt abduci ad fu perftitiones, Iis etia capitale irrogant iupplidû, qui abf(^ duce ficmagiftro impietatis uiolant iacroiàndâreligio^ ncm: obnoxios^ faciunt ultioni diuP

Dei prophens, Dei uerbutn fincerum annunciantibus no aufcultant, fed re--fpuunt contuttiaciter * Quin totas ci uitatesjin quibus aliqui palam deos fal fos coluntSc uenerantur,alii autemci-' ues ad manifeftam conniuent impieta-' tem,ac ferunt apertam ciuium fuorum dcfectionê à Domino Deo, Só religio^ ne liera,iubent anathema fieri, quali percuflaeft impientifsimaurbs Cha^ nangorum Hierichus: ut ciues uniuer^ ficum fupelleétilióópecoribus fundi' tus extirpentur.Cfterumadlio capita' lis, quæ uiolatam religioncmuindicta iuftaperfequatur, non modo côcedi' tur, fed etiaminiungitur,amp;S imperatur ciuibus in ciues, amicis in amicos, fra' tribus in fratres, coniupibus in coniu'

ges, parentibus deni«^ in liberos » Et grauifsimeprgcipit,ut fepofitoin cau' fa publica religionis gloriætp diuinæ, affedu nufericordiscjuiolatores facro' a fandæ

T head, '^dbandri fandhcrcli'gionis cogni'd indi'ccntur iu dicibus ordinarijs, protrahancur in iudicium,8d conuidi pœnas dent con^ dignas» Seuerèquidé omnia hgc preci piuntur, 8ó iudicio hominumquorun dam etiam crudeliter. At rurfum leges diuinæ de relim'one uindicâda funt ita O

copiofeamp;r diligenterSô cautcatcp cir^ cumfpedtis probe omnibus circûfhan' tijs fcriptæjUt mites humanas efle appareat: quippequæhominû fingU' lorum amp;nbsp;ciuitatû falute'mprouehere, obfiftere 'que malis uelint. Indicant C' nim qu^ Gt uera amp;:Deo placita religio, hominib. falutaris, quam ab omni labeamp;S iniuriaconuenit uindicare:amp; turfum, quæ nam Gt falfa perGiaGo de cuIturaDei, quamidoneis rationibus oppugnarc amp;nbsp;cucllere oportet. IndP cant etiam, quæ Gt uera pietatis dodîri' na, quæimaginariaSc feducGrix: quis item uerus Dei propheta, quis impo ' ftor facrilegus : ÔC quomodo falG do gt;• dores

^^fttißphißic. Ä-ik I. 7 öores à ueris pofsintac debeaftt non modo difcemijucrumetiacaueri» Por* ro uindicatio religio nis non foli pon * tifici maximo, aut facerdotibus Sc uitis,miniftris facroruniamp; prgiîdibus coinmendatur, non duntaxat regi aut fupremo iudici,amp;S principib.tribuuni XIL quib» politia fuit crédita: fcd,cùni illis, tum uniuerfo populo imperatur uindicatio religionis. Et ne quid per-peràmagatur inremaximi mo menti, neu facra ÔC prophana permifceantur, ne afFedlibus humanis aperiatur ianua fefe effundendi fub titulo Sc prætextu religionis uindicandæ,iudicii ordi-nis author Deus, non confufionis, pr^finit metam, quoufc^ progredi uin dicatio debeat: nempe dum obtineat ea religio,amp;r ea dodlrina pie tatis,quani ipfe DominusDeus inftituit,tradidit, fuoc^ uerbo fempitcrno præfcripfit,(î^ ne Omni additamento humanæ confi -dionis,ßnc detrimento,fine corrupte-a 4 nbsp;nbsp;nbsp;^3-^

ïa dcprauatione. Dici't eni’m Lcx | »» Quod ego præcipi'o tibi hoc tantû fax' ?gt; cito:necaddasquîc^,necniinuas. Eç »? rurftim: Auferes malum de medio tui»

Modus quocp definit : ut feduló qui demamp;S ftrenuèagant hominesinuin^ dicâdareligione:lèd cautè,fed circunv fpedlè, ne cui fiat iniuria: fed maturaii^ do,non præcipitando. Vtcp negligcti tialocumnô habeat, fubinde rationes honefti óó utilitatis aiperguntur, quæ ad opus diuinum extimulent. Quin Sgt;C régula ucrbi diuini traditur in manus, quæ adlionem præcipuam regat ac mo deretutt Neq^omittitur indicatie citquot; cumftantiaru loei temporis * lubent enim leges diuing exercere uindicatio^ nem, quoties, quâprimùminnotuc riq aliquos labefeciffereligionem, aut moliri nonnihil contra inltitutaDei^ Etiubentin rjslocis exercere, in qui bus uï'olau eft religio, cœpit que lues graffarijnec tarne in aliéna republica»

ligionis imperatur, quamipfi accepiP fent à Domino ♦ Minime uero, ut cor* reptis armis Ægyptum, aut Babylo * niam,aut Syria inuadant, titulo^ reli* gionis uindicandæ fpolienthomines, èc iugulent, amp;nbsp;permifceant omnia fanera Sc prophana fasnguine óóigne,amp; uaftitate Barbara, ut Mahumed,amp;: ante ilium rex Parthoru,amp; ludæorû and çhriftus Barchozba, religionis prætc-xtu latrocinati funt. Gentes autê Ifrae-litæ ad reÜQionê ueriDeiinuitaredc - ' bueruntfuadêdojhortando, exempio fandifsimac uitæ,ôô ofFieijs atlt;^ benefi . eijs : illudeç lumen falutare ad uicinos

80 remotos populos dilFundcre. Quo modo Hyramusrex Tyri amicus fuit religionis fadu», Sc regina Æthiopiï, multi cp profelyti diuerfis teporibusgt;

deuindicandarcligione, uidetur Chri ftianisetiamomnibus falutaremamp;Sco nbsp;nbsp;nbsp;/eg«

primis neceflariâ dodlnnatti u,^rtU- ingerere ♦ Si enim lex Dei, Sc uerbum gione uitt' acfcrmoDeieftexprcGiodiuinæ uo^ éianda. luntatis ac nature, utq? liber Sapientig dicit, uapordiuinæuirtutis, amp;nbsp;emana tio claritatis omnipotetis Dei finccra, candor lucis ætern^, fpeculuni line macula Diuinæ AIaicftatis,amp; imago bonitatis illius : hie liquide perlpi-citur, Deum, qui per fidele fuuni pro-• phetam Mo fen leges dedit, no efle ma Dfitont- lum, 5ó crudelem,amp; fanguinarium,ut tnnnfer' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manichæus,ècalrj quida

ßfidturex hæretici impfi blafphemarunt: fedelTe bonuniDeum,amp;beneuoluni, cpiÄciui' ëycoTTûp^ id eft, hominum amantem, ut Paulus uocat:amp;

marum amantem, ut liber Sapientiac uocat» qui nomen pat€rnum,beneuo-Icntig erga fuam creaturâ teftimonium clarilsimum, fibi fumpfitpeculiariter, infinitis bénéfices bonitatê effufani prolixèoftendit.QuipcrEzechicleni damat,

Aib. T. ii dartiat, Nolo mortem impq, fed ut ui^ uat, amp;nbsp;conuertatur: per Efaiam, E-go Dominus Deus tuus,doceo te dun taxatutilia: amp;nbsp;per apoftolu Paulum, quoduelitomnes adcognitionemue^ ritatis peruenirc, faluos fieri. Vn/ de etiam ex legibus,quibus uindicatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res»

religionis accuratifsimedefcribitur, in telligimus religionem,quæ conftat no titiaDei,amp;animi pietate,amp;uitç fancli monia,rem effe Deo in primis gratam, 80 falutarcmhominibus: contra uerb, fimulatamamp; falfamreligionem (nulla enim gens quantumuis immanis amp;nbsp;fe-' ra,nullusq? homo eft fine omni religio ne) elfe Deo maxime aduerfam amp;L ini^ micam, amp;nbsp;hominum gcncri pernicio/ fiisimam : quæ confiât ignorantia ueri Dci,amp;r animi prauitatc,amp; morumatcp alt;flionu turpitudine. Deinde quiare^ viniicatio ligio uera homines cum Deo fumme reltgionis, uniccbono, religatamp;deuincit, ho^ a^ioutitif. mines^ ipfos fandifsimo ÔC ardifsiquot; mouin-'

mo UI neu I o coniungit: falfàautemreli gi'OjUni'tatis deftruélriXjDeunihomi' • nesep dilTociat; uindicationem religio-' nis iuflam legitimam, efTe adionem præcipuam tum Principum uirorum, tum priuatorum hominum,animus fa eile per fe colligit» Quæutfalutempu blicamamp;S priuatam, li rite adhibeatur, prouehit : ita, fi negligat, aut exerceaquot; tur perperam, non potefl non ingens malum dare»

candlt;ereli- ÔC typicæ,utdûtaxatufqî ad c H RI s TI gi'onwptr- f^ruatoris aduentum debuerint duraquot; fi'cutmundorumamp;Simmundorum lii. animalium diicrimen,amp; ciborum dele duSjamp;S certa forma uefèitus,aliæcp cscquot; rimoniælegales,quæChriftum præquot; nunciarunt, in ipfius falutari aduentu abolendæ, quado ueritatis corpus prg fens umbras fignificatiuas fugauiuNo fùntlegespoliticæ,'amp; Ibli ludæorum reipublicg accommodatæ: ut qug pracquot;

^ntißphtßtc. Lib. I. IJ fer ip ta füllt de uftiris, de ferui'tute, amp;nbsp;manumifsione, de conubio, alrjs id genus rebus : quæ pro loco Ô6 tempo -rc,èc perfoniSjSCnegotqs pr^fentibus poftDomini christi aduentupof-funtex æquoamp;S bono publico,8^ad normam perfcótg rationis conftitui,ut bumani amp;nbsp;pofitiui iuris dicantun Vc^ rumdiuini naturalis iuris lùntb^lc ges, pertinêtep ad Decalogi præcipua èC prima capita, ut unus Deus rite co latur,amp; non plures dij cxiftant:utnul lum idolum ad uenerationê amp;nbsp;religio-* nisuluminEcclefiaDeiproftet: utnc mo abutatur uenerando nomine Di gt;nbsp;uinæ M.aieftatisgt; Attingunt ctianiar^ ticulos fidei Chriftianæ orthodoxæ, catholicæ,perennis fempitern^, qui confitentur unum Deum, in quo folo fiduciaamp; fpes falutis collocet: Deum patrem, conditorem uniuerfîtatis rectum: Deum filium,Dominû lESVRï CHRisTVM incarnatuajîDcumfpi-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritura

14 Tljeol. ^tblianilri ntumfànAû, quilocutus eft per pro ' p h etas in unam Gntftani catholicam SC apoftolicâEccIeGâ. Neep fine maxima eaufa in lege de iudicio 82 cenfura pro^ phetiæinierituruaticinifiluculentifsE mumdemaximoprophetadmo prOquot; phctaruni 8c ipirituuni omnium Do* minoamp; Deo:ut Stephanus protomar tyr, Petrus apoftolorum princeps, Mofisfententiamcap. 18. Deuteron, pofitam exponuntin Atftis apoftoli* CIS. Querncætehetiamprophctæla*' torem legum appellat : cui Deus pater omnipotens uoce cœlitùsmifTajdum baptisareturin lordane, iuftit aufcul* tare cundtos homines. Et Petrus Mo* fen interpretans ait, omnem animam à Deo extirpanda è plebeiua, qug Chri fto non obtemperauerit. Et ipfeDo* minus to ties proteftatus, fe non aduer fumeifelegi Mofàicæ,non abrogate uclle,fedimplere8ó ftabilire, afcêdcns ill codujpro fua Diuina Maieftate im* perauit

^nnßigt;hißK. Ltb. i» ly impcrauit difcipulis : Docctc omnes « Sentes jferuare omnia quæcuntp man^ lt;« auiuobis,

Itacp leges Diuinç Maieftatis, qua» perMofen promulgauit dereligionc uindicanda, in aduentu Mefsiac per Euangeliunon funtabrogatæ, fed ma gis illuftratæ amp;nbsp;confîrmatæ. Hodiccp tam pertinent ad fingulos populos, ec clefias,ciuitates,regna,imperia,qoliin ad Ifraeliticumpopulumôô ecclefiam» Et fi ullum fuit tempus, quo Chriftia^ Téponm næreipublicægubernatorcs,amp;r cum il lisfubditipopuli,extimulari debue runt ad uindicationemreligionis hifce défit tw^ diuinislegibus,etrjfdemlegibus régi, ut legitime uindiccnt:hodie idipfum fieri, eft in primisncccifarium» Nam ut non al tins repetam à prima origine, quantum agmê maloruminuexeritin mundû fimulataamp;S falfa religio Sx!: fab fareligionis doâ:rina,quæ fimulat 8c mentitur thcofebeiaii ÔC tbeofophian, ueram^

î ueratn^Deiculturamamp;Sfàpientiatttt duntaxatuelim infpici tempora, quaè infècuta lunt morte Gregorrj magni, quando M.ahumed,cum ecclefîæ Ro^ manæprimatu, ab imperatorc Phoca conceflojinfurrexit : èc tempora Grcgt; gorrj icpti'mi, quando unusChriftia^ nus imperator Henrichus quartus, fègt; xagies bis collatis fignis Chriftiano ' rum,in acie pugnauit: Ô6 tempora Bo-nifaci) ocflaui, quando cum lubileo regt; i uocato in ecclefiam Romana, iniurre^ 1 xitin Afia Ottomannicu imperium» ! Maxime autem confiderari uelitti hos [ proximos ^8. annos,in quibus diuini I Sapientia, coeleftis Patris bonitas mundu arguitde iudicio,amp;S iuftitia,^ I peccato,pcruerb5 fempitcrnæ uerita tiSfó^: per fandû ipiritû,omrtes^ mor tales tuba Euangelici præconq uocat adrefîpifccntiam ÔC ialutem, ÔC cÓibr' tium diuinæ hæreditatis in c h R i s t o I Esv» Bgit^ illuftrilsinms Concor* dise

Alb. I. 17 diæSd Mifanaulæpnnccps, D,Frangt; cifcus Picus, oratione grauifsima cau' famEcclefiæ Chrifti, Romæ coraiii ” Leone x. papa, 80 collegio presbyte gt;nbsp;rorumcardinalium, admonens amp;nbsp;c'a.' HôrtanSjUtreformaretEcclefia: ælu^ culenter oftendens, quomodo refor lt;nbsp;mari poffetaedeberet abfcp inora,ôô prouideri in pofterum, ne tantalabès iteruminualefceret » Inde pafsim fiiègt; re in ïtalià, Gallia, Hifpanià, Anglià, Germania, Pannonia utraep, Sc in Sar rriatia uiri fapientes, amp;nbsp;pi], ac uirtute' ex alto indnti, qui caufam publican! Chriftianitatis fumma diligentia amp;nbsp;fi de egerunt. Eoqj rcs per Doniini prggt;-fentem ope adduôra eft, ut multi nunc ueluti appofito perfpicillo utriufqué T eftamenti, uideant errorcs amp;nbsp;corrùgt; ptclas in Ecclefîa, quas anteauiri ocu gt;nbsp;latifsimi etiani non uiderunt: multi e gt;nbsp;mendarunt etiani cp plurima» ïpficp Romani potificcs aliter nûciudicaht b' aliter

aliter loquuntur, aliter fcribunt de re ' bus Ecclefîç, ante annos quadragin ta, Ô6 retro ieculis aliquot fit fadum» Quod AdrianiPapælegatio Norini'' bergæin comitrjs împerialibus, quod diplomata Pauli tcrtf) deconcilio Tri dêtino, quod diploma lulfj tertrj men-' fe Maio publicatû Romæ, ut omnes Chriftiani cumipib preccnîur,aliacp pietatis opera faciant, quo pax répara^ ri tandem queat inter monarchas po tentiisimos nominis Chriftiani,clarè amp;nbsp;abundc omnibus teftant. Eafi quis conférât cum Apoftolicis fcriptis Eu^ genij quarti, Ioannis x x 111, ôé x X i L Éonifaci) viii. Gregorij noni,amp;: fepti mi(utinnumGi'a filentiopræteream) apparcbitcitb cordatis hominibus, a*-liud Ibnarc noéhias , dum occupant terramtenebræ: aliud fb nare pfitacos, quietiam uocesliominum imitantur, dumcorufcatlumê Euangelrj jn mun do, Sed in multis locis quid eft reform

tim'» Scribunt quidê libri multi,8c be nelongi, dc acerrimi, Sx^ præcipuètra' dunt inmanus fummoruprincipum: qui fatis acerbe inftigât omnes ciuiles vinJicatla niagiftratus 8^ populos ad cædê 8c op prefsioncmhominû, qui àpræfcriptis Romanæuel curiæuel ccclefi^receflc' runt nonnihil : 80 negant amplius di-* fputandû cumLutberanis, ut uocant.

ceu uncp conuicli finthærcfeos:amp;: ara* putantnô gladio fpiritus,quodeftuer bumDeijkd Tenediabipenni, om-^ nemcognitionêmaxiniæcaufæ» No* lo hic-rça'yctK/lè// y nolo quiritari j nolo Camerinam altius commouere. T an*

tuniopto,amp; orojôô obiecro,8c Dcum feruatorem amp;nbsp;iudiceni omnium obtc * ftor,ut turn alfj, turn maxime authores eiufmodiuoluminûjperpendantexa* â:ius , quo iure diuino uel humano , quo fpiritu, qua modeftiaChriftiana, qua rationc probabili ,quo cxemplo b i hæc

zo Theod. ^iblidndri hæc fiant. Inquifitiones exercentur itt omnes ordines principû Chriftiano rum, populi J pleruiîcp à monachis imperitis rerum ecclefiafticarû, impe

‘ ritis diui'ni humani iuns,aKquaiidai cti'am abhorrentibus à commun! fen--fu: ne quid grauius dicam. Et in caufa,, quæ pertinet ad gloria amp;nbsp;culturâ Dei, ad falutem animaru, ad publicam inco Iumitatcm,conceditur èc tribuitur ali^ cubi dclatorib. 80 quadruplatoribus longe plus,^ aliqui prudentes inter C' thnicos principes in leuiculo negotio permififlent. Edidaetiâ Chriftiano/ rum magiftratuû extât, quæ horren da grauifsima quæq^ niinantur ijs, qui uel digitum latum à traditionibus ec' clefiæRom. dcflcchut. Et minas haud^ quaquam efle uanas, res ipfa nimium probat gt;nbsp;tot millibus hominum exutis ' patrimonio fuo »autetiapenitus extin (fiis, per Chriftianos, ritulo religionis uindicandæ» Religio autcm fehdtct hifcc

^^nüßphißic^ Lib. i. 21 hiCce modis rationibus inftaurat C ^bene purgaturEccIefiaC’ Exohunt denu6,amp; in orbem hunc ab inferis regt; deunt, aut qui fuerunt lamdudu, incrc icunt numero, ÔC uircs fubindc maio res accipi'untjPhari fei, Saducci, Simogt;' niaci,Ebionitæ, Cerinthiani, Gnofth ci Borboritæ, Mani ch ci, Marcioni tæ, Montaniflæ,Enthuiîaftæ,Ariani,Se-' miarianijSabelliani, Monarchici, Pe' lagiani,Donatiftæ,Mafraliani, Epieu ræit Et quis enumerct omnes iftas pe^ ftes 11nterea uero têporis quot amp;nbsp;q ua bella fuere,tum extera, tû inteftinaÇ' Etperquos commota, fi origines ipfe inueftigenc; Quot clades ChriftianO'-rum terra 06 mari C’ Quanta? pafsim ca-lamitates C Quæ mala omnia nullus calamus èc liber caperet,nullum os lingua enunciaret: nullus animus ab humanitate et pietate Chhftianahaud abhorrens,fatis deplorarc poteft» Hgc profedb mala, hi morbi Uthiferi, qui - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;membra

mêbra Ecclefîç tam exteriora i'nteno ramedulli'tiis abfumiït, poQulatmcdi ci’nâ aptiorê^ haAcnus nônulli adhi^ buerint, magisinteiidêtes mala, re^-pellcntes » Quos Hicrcmias propheta ut imperitos medicos reprehendit, quidé grau ifsimc, cap. 6, fimulcp often dit medicina cfticacê,inquiens: Hæc di ” cit Dominus: State ftiper uias,amp; uide^ 5» tCj^amp;S interrogate de femitis antiquis, 9gt; quæ iît uia bona, ambulate in ea,

inucnietis refrigeriS animab» ueftris» Scd quæ nâ mihi uideat efte caufa om--nium maloru hodie in Eccleiia,amp;r quo modo pofsit ac debeat diuinitus mom ftratis rationib. acuijs fubmoueri, 8^ quid me impulerit, uthomuculus uix ingcnio mcdiocri,dolt;ftrina modica, Z' (oquetia exiliori, authoritate nulla in' ftrudlus,tarnen ultro publicam totius Chriftianitatis caufam in me recepe' rim,expona nuc breuitennam ad infti pitû maxime uidet pcrtinere» Etenint plane

^ntilophtßic. Ltb. i« 25 platteconftituerä pofthac ittfcribedo abftittere ab argumentis, quæullâfpc

— 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;. .ri' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nntiidit'

ae habentcDtetttioniSjCxiltimansme hacitt parte abuttdèfuttdû effe officio adurrfutfa meo,libellis aliquot editisjin quib^ad/ tuli in mediu rationes acceptas è libris diuinis, 8c ex alqs bonis authonbus, quibus Chriftianarefp » inftaurari, 0£ in pofteru conferuari poffe uidet. Ma-* ximècÔfcripto nuper libero uniuer faliConciliOjin quo Dominus CHRP ST VS, cu eo deleäifsimi principes Ecclefîæcatbolicgdicunt (cntêtias au^-thenticas, ut pofsit ac debeat Chriftia' no populo fermèextindlo fuccurri pet légitima Ecclefiæ reformationc. ïtacp reliquû uitç meg têpufculû per Domi* ni gratia ftatuerâimpendere catholicac Sc côpendiofæ interpretationi facraru literaru, intcrpretado fimulres Sc u-er^ baEbraica,amp; Grgca,8c Latina,qug ex tâtinlibris diuinis prophétarû apo ftolorw, Ac fi taihi fas eft crepare etiam

24 7beoil. 'Biblidndri illud grade croç©^,in animo erat,pofi:-f hac me totu applicare ueccri finceræ philofbphiæ ÔC theologie mftaurädggt; uthomo ftudiofus, ingenio faltêmc^ diocri præditus, no admodû logo tem pore, neq; laboreingett, polsit rerum di'uinaru ÔC humanaru noti'ti'am com' prehedcre ani'mo ÔC linguis lacris, aut uernaculo fermoneeloqui proprie Sé perlpicue,et apte:quam diuinamfacul ta tem lt;ro({)(xp Sé ra.picntia.mdixcrcLiC' teres, Quuniq?hifceferi-js Thcopha' ni'orû, quibus Ecclefia Dei landlaper totum orbe célébrât natale Chrifti 1er-* üatoris Sgt;é principis opt. maximi lau -lt; dlbus Sé gratulationibus captato au* Iplci'o felicilslmo aggrederer llylo pro fequijuniuerfi mundl côpendlofam,et ßluti corporum atc^ animaru accom* modatam expllcatlonem. Opus lam' duduprincipibus mei populi,Sc Keb uctiæ patriæmeæ charilsimæ dedici' (um, iplîuspræfationis meditatioite'

Lib. I. 2j yum me abripuit in grauifsimu ccrtax nien.Conabar enim præFaiido aniinis cogitationibus hominu fubqcere, ut machina hæc pulchcrrima,tcrra,ma ’* re,cœlû, illecp mundus, qui à pulchri* tudine accepit nomen, fit domus am' plifsima, omnibuscp rebus inftrult;fi:a copiofe, Sé ornataundequaCp, uel pogt; tius templum auguitifsimu, operibus admirandis fapiêtiæ Sié bonitatis Sé o mnipotentiædiuinædepidum, Sé ex^ culptu ab omni parte : in quo Diuina Mai cftas hab ere domiciliü Sé conuer^ fationem atcp confuetudine cum mor talibus dignata eft.. Hominem uerb i ' pfum paruum effe mundu, et fecunda* rium, acuelutiepitomen uniuerfitatis rerum,in quo amplifsima Fabrica muti di uelut in (rtu/^4-^ conFpici queat. Nec modo uernulamefie hominem in ma^ gnailladomo Dei, fed etiamfiliumfa* milias, Sé hæredem omniû bonorum Dei,ac dominum Sé regem: in templo b $ autcm

maginem pilt;flam aut (culptam, Só for^ maxam ab homine artifice, fed Dei ui •' uentis imaginem utuam,manu ipfius opificis Sc parentis, ad ipfius etiam fi ' militudinem Sc imaginem faberrimc faélam : efle denique iacerdotem altiP (ïmi, iub pontifice max. rege fùprcx mo c HR I ST o i qui,utfilius Deicom fubftantialis , primatum in omnibus tenet iurc optimo, tamdiuino quam human©* Quas equidem rationes tam euidentes, tam que cximias , uincula cfleiudicaui, quæhomines cum Deo, 6^ ip ids inter fe homines in fummam concordiam Sc unionem deuinciant, itaut fanftioribus firmioribuscla^ uis deuindri nequeant : quæ 'que ani mos hominumhonorifieis de opt.ma^ ximo Deo Sc parente ccelefli ienten-tfjs informent, uoluntatcm fledant uirtute quada etiamdiuina adomnes prædarÂSâÂionçst Iult;$cogitatioil-lade

'i^ntißl/hißic. Lib. I. 27 lademundi opificio me extra mufeo^ li mei parietes fublimem euexit, ut iu'^ uaretpaulifper expaciaripcr mudum jpfum, præfértimper orbemChriftia' num in Europa. Eteueftigib animus fefe proripuit ad caput orbis quongt; dam, ad urbem fanÄam, ad uetercm federn atop domiciliumChriftianæ re-* ligionis,ad apoftolicam Petri Sc Pauli catbedram. In qua non pauci aflerunc iam federe Papa pro rege regû c krijst O, 5d{timmo,fanclifsimo,çternocp pontifîce : atlt;^ adeb effelegitimum uerum Christi pacifici principis ui^ carium. in cuius natali cecinit anpelo' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

rum chorus Içtifsimum Euangeliumt Gloria in cxcelfis Deo,Slt; in terrapax, hominibus lt;lt;l/’c/loRZ«,id eft,bonauolun tas, gratia, fauor^ fuperni numinis:8^ edixitjferuatoremnatum omni popuz lo. Inde percurrit animus ItaliamtOquot; tam, Gallias,Hifpanias, infulas'que obictflas wbiquCjGermani^ quoque èePan*

Etccce uobis ubique ferme (entire mihi fumuifus pro pace difcordiani, ê^bella etiam ciuiliaamp;: inteftina inter ipfos Chriftianos, pro diuina beneuo kntia erga nos miferos homincsjngra titudincmfedifsiniam.’pro ftudio glo næ Diuinæ Maieftatis, contemptum, bla(phemias,et fceleratam uitam:uc dedecus etiam nominis Chriftiani, re^ dundetad hoftes nominis Chriftiant Qui uel earn ob caufam maxime ab horrent à Chriftianiimo: quiauident, Sgt;C audiunt,amp;r percipiunt omnibus (en fîbus, Chrifti difcipulos, amp;: commili' tones, confortes, cohæredes, fratres, deni(^ membra, furiofiusin mutuam pernidem ruere, quam ullæ belluæ fa^ ciât* Namcß odijs capitalibus, amp;: atroz dbus probris, quibufdam etiam nez fandis, (poliatione fortunarS, cxilijs, uinculis, carccribus, infamia extrema,

,_^ntijophißic. Lik I. 2^ criminibus atrocifsimis perfidig, de feótionis, hærefeos, fchifmatis,facrik-grjjimpietatis, adhæc cædibus, Sc tor' mends exquifids* extremabarbaric atcß immanitate mutuum perfequunt, idc^ dtulo amp;r prætextu religionis Chri ftianæ uel tuendæ, uel inftaurâdæ, uel propagandæ » Quum tarnen altj uindi cationemlegidma Chrifttanifini negli gant^ali] perperamexerceantex animl prauitatej ftudio que immoderato ûia comparand! comodaquo iure qua be iniuria,uel ex errore amp;nbsp;ignorantia. Vt fitin fedidonibus, dum multi accurrut. ad partes, amp;nbsp;tarnen nefeiunt, quid dcquot; fendere,aut quid oppugnare propofi^ turn fit » Vtep paucifsimis uerbis mea peregrinatione abfolua, in orbeChrb ftiano earn mihi fum uifu s Ecdcfîæ uE dere faciê,qualê Hilarius amp;nbsp;Eufebius, amp;nbsp;ali) feribût fuifle têporibus Arianae perfecudonistdüChriftianiChriftia^ nos perfequercnt nihilo clcmendus,^ fecerant

fecerartttyranni, cxprofeHo nottiinià Chriftiani hofles, Di'oclcnanus, Dc^ dus,Domi'tianus,Nero,8ó alij» Nunc proh dolor ( ait Hilarius, fortifsimus catholicæfidei aflertorôô uindcx,cuni Athanafio beato) diuinâfidemfuffra' gia terrena comendant: inops^ uirtu^ tis fux CHRiSTVSjdumambitiono^ mini fuo cociliatur, arguiu T erret exi' Ifjs 80 carcerib» Ecclefia,credi^ fibi co git, quæ exilfjs amp;nbsp;carcerib* eft crédita» pendet addignationem coinmunican tium, quæ perlèquentiu eft conlècrata terrore : fugat facerdotes, quæ fuga tis eftfàcerdoüb» propagata: diligi fegio riat a mundo,quæ Christi eflenon potuit,nifi earn odiflet niundus» Quid aût iliud fit quod ignorandu ultra non fitjbreuiter exponat» Secundû plaÆita Deo plenitudinê coartata funt tempo ra» Circûftripta enini ratio eorû cœle-^ ftibus libris docetur» Acnecefîe eftin ipfainnos ætatem Antkhrifti incidif' fe;cui

Lik I. _ jr fcîcuijfccundum Apoftolutti, mini* ftris fatanæ inlucis feangdumtranf-formantibus, ab omnium ferèfeniu ÔC cofcientia. is qui cftcHRiSTVS abo* letur ♦ V t enim errons affirmatio cer^ ta fit,incerta uero antefertur opinio: fitcp Antichrifto iamperuium, c H R I* s T V M eum effe fi falleret,de quo nunc ufcg difcefTum eft »Hine illæuariæ o^ piniones:hincfubunius CHRISTI dc,prædicatio plürimorum:binc Arij fpiritus nuper ex angdo diaboli traf* figuratus eft in angelûlucis.Cuius hg* reditas omnis ad Valente, Vrfatium, Auxentiu, Germiniü,Caium,fuccef* fitatc]^ defluxie, Namipfi nunc c hrp ST V M nouu, per quem Antichriftus fubrepcret, intulerunt. Hæc Hilarius* Porrb maloru omniü,qug c h r is t i Ecclefiamdiutifsimeiamamp;feculisali* /or« in ec quotconficiunt,prineipêcaufara.8co* riginemdiu inueftigando, aliamnon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

, dief) diui'ni» Si'cutDominusChriftus 9gt; dicit loan» 15^» cap» Si non ueniflem, dó gt;» locutus fuiflem eis, peccatum non hagt; »gt; berent» Nuncautcniexcufationênori habent de peccato fuo » Et tarnen Pc gt;nbsp;trus aitjPerignorantiam ludaicægen^' tis c H RI s T V M crucifîxû efle» De qua idem Petrus apoftolus libro quintri viyoc.yvui(n(t)y y feu Recognitionum mentiSjRomani ciuis,ita difleruit: Inff délitas dumnon credit futurum iudP cium Dei, peccandi licentiam præbetî peccatum uerb hominem pafsionibuS obnoxium facit» Fides autem futuruiri efle Dei indicium credens, eötinetho' mines à peccato » Non peccantes uerb non fblum liberi funt àdæmonibus èC pafsionibuSjUerùm 80 aliorum dæmo ïgnoraniia nes Só pafsiones fugare pofiunt» fcitntMfi- his ergo omnibus colligit,qubdorigri totius mali ab ignorantia defcendat,Óó ipf*

c^ntijôlgt;hi^îtc, Lib. I. 5 j ipfa fit malorum omnium mater.Qu^ irtcuria quidé amp;nbsp;ignàuia gignitur, ncgt; giigêtia uero alitur, 8c augetur,atc^ irt ienfibus hominum tadicatur ♦ Quant fi quis forte doceateffugandam,uelut antiquisamp; hæreditarqs fedibus mole ftè ÔC indignanter auellitur. Et ideo paululum laborandu eft nobis ^ut in* dagantes ignorantly præfumptiohes* fcientiæ ratione refecemus in his præ* tipuè, qui in aliquibuS minus réélis o* pinionibus præüenti funt ,per quas quafifub fpecicalicuius fcientiæ igno tantiain éis uehementiusradicataèft»

Nihil enim graüius,quàm fi id quod ignorât quis, feire fe credat : defen* datuerueiTe^quod falfumeft . Quod SdtaJiintU taie eft, quale fi quis ebrius fobrium fc putet, amp;nbsp;agat quidê cunéla ut ebrius: îbbrium fe tarnen ÔC Ipfe pûtet i 8c dici de conioU à cæteris uelit » Ita funt ergo amp;nbsp;hi * qui nbsp;nbsp;nbsp;pM/o

la quafi bona gerut, atcp ad permaenl yeviutis quafi ad lalutê feftinât. Propter quod cognitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omniaproperandueilad açnîti'o

nor^i- nemueritaustutpolsimusqualilumv turn- ne nobis inde luccenfo.errorum tene^

bras depellere* Grande eni'm malum Tfcfo/o^i eft, ut dixi'mus ignorantia Sed qui'a docent, mlt;t fubftantiâ non habet, facile ab his qui funt, effugatur. Non enim a/ ejt enim ti h'ud eft quidem ignorantia,nifi non a^ lt;« toni pri gnouiffcy quod expedit» Vbiautem a/

gnoueris,péritignorâtia.Quæriergo magnoperedebetagnitio:quâ nemo aliuspoteft adfignare, nifi uerus progt; clrifliu u- pheta»Hæc enim porta eft uitæ,uolen ntcH« magi tibusingrcdiramp;Siteroperiimbonoru, ÿer uerita pergentibuamp;adciuitatem falutis» Et libroprimo,quum de mudo plurain' terrogafTet ClemenSta.(iea refpondit Petrus* Breuitertibi,óCJemens,re , rum fcientiam tradam:8d aufculta iam i nunc» V oluntas ÓÓ cofilium Dei latuit homines multis ex can fis » Primo quP dem.

4em,pro inftitudone mala, pro fodali tatibus pefsimis, pro côfiletudinc ne* lt;|uam y pro colloquijs non bonis, pro præfumptionibus minus redis: pro his inquam omnibus primu error is, inde cÔtemptus, tum infidelitas amp;nbsp;ma litia, auaritia quocp ÔC uana iadantia, MunJutu^ aliacphis fimilia malauelutfumus quiz »wopimo-dam immcnfus uniuerfam mundihu* iusdomurepleuitjamp;habitantibusinz mut oppie trinfecusintuendicoditorem fuuma* tafumo.si fpedum liberum non dedit,necp quæ ci client placita pCruidendi.Quid igi? calyp.^.pu his qui funt intrinfecus conucnit, nifi teutabyßi ut exintimis precordrjs clamore prolaC^J^^^' to,auxilium innocent eius, que folum^ domus fumo repleta no claudit:ut ac* cedens aperiat ianua domus,quo pof* fit fumus quidequi intrinfecus babe* tur,excludi, lux uerô foils quæ extrin* fecus refplendetjinduciC Hunc ergo qui ad auxilium domus caligine igno* rantie amp;nbsp;uitioru fumo repletg perqut*

ritur J ilium efle dicimus, qui appella-* ’ tur uerus propheta qui folus inlumi' narc animas hominum poteft,ita ut culisiuis uiam falutis eiudenter infpi' ciant. Aliter enim impofsibile eft de rc j bus diuinis æterniscp cognoicere, niff quis abifto uero propheta didiceriu nam Quia ficut ipfe paulo ante mcmora'' iudtcia di- fides rerum cauiarumcK iententif homines de nbsp;nbsp;nbsp;mgcnps magis defendentiu pon/

refcjH maxi dcrantur ♦ Vnde eadem caufa nunC wc Attww, iufta,nuc iniufta putatur: quod mo dó uerum uidcbatur, alterius adfertio ne falfum uidetur. Ifta de caufareligio i nis ac pietatis fides ueri prophet^ prX . fentiam poftulauit, ut ipfe nobis dice' | rec de fingulis, prout fe ipfa ueritajs ha bct:amp; doceret, quomodo oporteat de fingulis credf HæcPetrus,fignP ficans prophetam ilium maximum, Dei fapientiam,amp;r uirtutem,0(S ueri' tatem fupremam ♦ De quo antea di* âum eftgt;

Lib. T. 57 SopHiftice igitur.hoc eft,imaginaria sopliflicJ fifticiafapientia, quç diuinâlapicnx tiam amp;nbsp;religioncm fimulat ac mentir maîoruw lur ,nata è cerebro ferpentis, qui pru purent, mos homines in hærefim perduxit, ut guftando pomumuctitû à Deo,ucb knt Dei fimilcs euadere fubito, caufa eft præcipuaamp;S unica omnium malo^ ru,quibus Chriftianuspopulusamp;toz tus mundus hodie atteritur. Hacc Atc ilia eft^quæ interturbat omnia.Hæc C' nim primogenita fatanac, principis te^ ncbrarum,amp; parentis mendaciorum, amp;nbsp;cædis, atep omnium fcclerum. Gain impulit ad parricidium,amp;: totum mun dum corrupit ante diluuiû, ut omnis caro fuam uiâ corrumperet,fpecie bolt; na quidem, fidelibus cum infidelibus contrahentibus matrimonia:unde na^ tifunt ôôeducati homines ambiguiin religione,amp; ncutrales,ut uocant. Ea^ dem pofteafeduxit genres,et diftraxit , in diuerfas feftas perniciofifsimas : ut \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 3 Paulus

Paulus tcftatur, cocionans in Areopa go Athcnis» Eadem Ifraelitas affli’xic iæpifsimèjUt prophete conqueruntur de fuis temporibus, Hæc ilia parens infeliXjamp;Tnutrixeftiftius portend,tn cuius manu dolus profperatur, utaic Daniel : Sd myfterium iniquitatis opc^ ratur in (ignis Sóprodigr)smêdacibus, amp;nbsp;omni feduefdone iniquitatis, ut Pau lus adThefîàlonicenfes feripfit. Vocat autem (apien tia huius feculi, quæ ftuh titia fit apud Deu :

trip, id eft, falfi nominis feientiam, quo? pugnetcumfacris Domini CHRisTi fermonibus,amp; cum doétrinaueræpic tatis.Et rurfum ad Romanos fcribens, iftam æmulam diuinæ fa,' pientiæ reprchendensin philofopha/

9» ftrisethnicis,ait:Dumuellentfapien' 99 tesefle,ftultifalt;fi:ifunt,0Ceuanuerutin » cogitadonibus fuis, lacobusauteapo (tolus 3,cap,uocat iapiendam terre* pam, animalem,diabolicam, haudqua quam

Lîb.ï. 3^ quâuenientê fupernèà Dco patrelu^ Tninû,quæ eôtentiones pari'at* V eram aût fapientiâ, quæ fupernc uenit dicit pudicam, pacificâ, modeftam, morigerâjpknam mifericordia, amp;nbsp;bo^ nis frudlibus. CæterS Solomon rex, omnium mortaliù fapientifsimus, fub imagine matrone honeftiisimc uerani fapientiam: æmulam uero ipfius fophi fticenfubimagineimpudêtis mcretrP culæ, iaólantis fefc, magnifiée pollis centis,côponit,cap.9.1ibriProuerbiogt; rum. Sapientia,inquit,ædificauitfibi “ domum:excidit coîumnasfeptem:im molauit uidimasfuasunifeuituinum: phi^cr propofuitmenfamfuamzmifitanciilas “ So(gt;hiili fuas,utuocarentadarcemamp; admocz« riia ciuitatis.Siquiscit paruulus,v.ex « fuif coh niatadme»Etinfipientibuslocutaeft: “ ribufde Venite,comeditepanemmeum,’amp;bi “ bite uinum, quod miieui uobis^Relinx *« quite infantiam,8c uiuite,8lt;S ambulate peruias prudentiæ, Atqualcm fecx «

»» aduerfo ladlitat adultcrina fapientia» ÎÏ Muller fl:ulta,5c clamola, plenacp illcquot; »gt; cebris, nihil omnino feiens, fedec in »» foribus domus fuc,fuper fellam,in eX' 3gt; celfo urbis loco, ut uocaret tranfeuiv 3gt; tes per uiam,pergentes in itinere fuo. » Quis eft paruulus, declinct ad me, Et gt;» uæcordi loeuta eft: Aquæ furtiuæ dul 9» ciores funt,amp;fpanis abfèonditus fua** j gt;9 uior» Et ignorauit,qudd ibi fint gi^ 9» gantes, èC in profundis inferni conui* i 9» uap eius»

Hæcigitur Ate ècerebrodraconis i furU' jrifgj-fiaJjs nata, ut Minerua c cerebro tiorü dtqi louis natâpoetæ dixerunt,ducit exeP /((((ruftf, citum non Amazonum, ut olim Peii' tefilæa:nonPaIçftinorum,utGoliath» fed furiarum,fed uitiorum omnium» fed flagitioru, idolomaniæ, fuperbitC» inuidiæ,odf),auariciæ,luxuriaç,impo' i fturæ,iniuftitiæ,difcordiaç?,feditionU»

, Quæ hydra Lernæa nifi armis cœlefti bus conficiatuF, nullus finis malor um ) in eçcle*

Zib.ï. 4X in ccclefia fperari poteft,nulla p^x,nul la cocor dia,niilla reformatio, nulla in^ tegritas. At quibus' nam armis » Qui- Amii w. busDominus CHRISTYS fatanàten^^'*’'” gt;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 '/!• * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pciena4 ùd

tatorem, iftius portent! Sophntici pa^ yentem,in deferto fuperauit:fenteiv tqs nimiru diuinis,ex armamentario

legis Mofaicæ depromptis» Hæc tela funtjbi funtlapides in peranoftri Da* uidis paftorali repoGti, quib, immanc Goliath proftrauit.Eiufmodi lapidi* bus,funda fermonis GmplicisSd per* fpiçuiexcufsiSjLernæummonftrû pe terc,ferire,plagis conGccrc, uindicarc cft Chriftianifmum uerum öd fempi* ternum:in quo Gmul Dei gloria,amp; ho minum falus potifsimum uerfatur»

Et quidviocem legitimam uindica^ tioncm Chriftianifmi, fummatim hic cxplicaboiNamlibrumpoftulattotu, nifmi uin in quo leges diuinæ, amp;nbsp;theologorum, ÔC imperatorum,amp; canones pontiGci) cxcutiantur ,dc uindicationc religio*

nis. Verbum qui'dcm uindi'candi na tiuo fuo fignificatu nihil nefarium, ni' bil uiolcntum, nihil iniuriu menti of' fert : fed tantum quod bonis legibus, amp;iuri diuinoconfentaneum eft. Vim dida enim,utfcribit diuus Bocthus in T opicoru Cic.enarratione, uirga fuit, quam prætor im pones capiti ferui ma numittendi, uerba folennia quæda pronunciansjcundem feruum in liber tatcmuindicabat. EtrurfumidemSe uerinus Boethus : Vindex,inquit, eft, qui alterius caulam fufcipit uindicaii' dam:ueluti quos nuc procuratores uo camus. Quaproptcr uindicare fignifi' cat,iuftè liberate, aflerere, amp;nbsp;tueri à. malo : quodc^ nocet, idoneis rationi' bus licitis depcllcre : itêcp ulciici, 8C punirc ÔC caftigare illos qui funt come riti » Quomodo Cicero in priori libro de Inuetione oratoria,uindicationc iu ris naturalis partem finit: per qua uim [ 8^ contumeliam, def€ndendo,aut ulci I fccndo.

^ftttjophißic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

fcendojpropulfamus à nobis, amp;nbsp;anoz ftris, qui nobis chari eflc debet, Sc per quam peccata punimus* Itacp uindp cationem Chriftianifmi legitimam uo co,aélionemEcclefiæ publicam pri uatam, quam Deus inftituiuut religio uera conferuetur ab omni labe amp;nbsp;iniu ria, amp;labefaä:a inftauretur, amp;nbsp;recupc retur penitus amifla, uiq; promouea^ tur etiam ad alios, maxime ad noftros

pofteros amp;uicinos*Eadê propulfat, quæcûcpincômodât religion! uere,uc doftrinæ corruptæ, ÔC fuperftitiones, èc cxêpla praua: cohibetcp nbsp;nbsp;caftigat

uiolatorcs facrofanctc religiones.Mi' nimè ucro nouas rcligiones gignit,uel inucbit, uel confirmât, nec^ diuinitùs traditam inftitutioné pie ôdfancftè èC

Eius uero diuinæ adlionis partes r , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J nw part«,

iunt plures: quarum abac pertinent ad omnet tiniuerfos Deicultores,aliæ duntaxat fodos rtU-ad eos qui munus publicum 2crunt,2?‘’'’«F«'-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-x, . tWCnKÎ*

Omnium enim eft,Chriftianifmum plurimi facere, amp;nbsp;admirari, ut incom' parabilc donS coeleftis bonitatis* Vc Dominus oftendit in parabola marga rit^ prcciofæ,quam ftudet homo com parare fibi omnibus rebus diuenditislt; Deinde omniu eft orare, ut tanti bo/ ni tum nos, tum alrj exiftât participes, Quomodo ecclefia Hierofolymis o/ rat:amp; christvs iubetorare,utdo' minus mefsis protrudat operarios, Adhæceniti fummaope ad Chriftia/ nifmi cognitionê folidam, legendo,aU fcultando, meditâdo, ut Maria fedens ad pcdes Domini, audit uerbû,amp;: laU' datur,ut quæ partem elegerit optima, quæ non auferatur, Confitcri quoc^ oportet Chriftianifinum, etiam cum periculo,fîufuueniat,Sicut præcipit •» Dominus: Qiii me non confeflus fue^ »y rit, abnegabo amp;nbsp;ilium, Et exempla utriufc^ ecclefîæ plurima nobis funt propoîîtazinprimis beau lob exem/ plum.

Lik. r. 45 plum, cuius confefsionem fuoloco rc-citabo. Sanda ctiam uita ornare opor tet,atcp comcndare inftitutionê Chri* ftianâ, èc fanda conuerfatione alliccrc ctiam alios:quod Petrus ÔC Paulus,ÔC alij fcriptores diuini præcipiunt fæpe-« numero,8lt; grauiter. Omnium quo(^ eft, qui notitiâ Chriftianiftni per Do* minigratiam affecuti funt,lucernahac non lub modio celare fed ponere fu* per candelabro,ut alqs ctiam luceat, qui uerfantur in domo. Nam beatus • MofeSjdum zelo inepto lofue peteret cohibere Eldad Mcdad in caftris Iß raelprophctanteszQuis det,inquit,ut « totus Ifracl prophetet C Maxime pa* trisfamilias eft,domefticos luos ad pie tatem excitare,amp; earn inftillare » V tcp omnes ftudere debent,alios Chrifto Iucrifacere:ita etiam repugnare conuc nit fjs,qui falfam adferunt dodrinam, Vnde pfeudopropheta caftigatus, ut in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legitur cap» 13 ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

” plaoîs affcftus lum in domo diligert' »» tiûme ♦ Cerrèminimètuen decet,aut recep tare, multumcp habere cum illîs commercij,qui Chriftianifmo palàm aduerfantur, Qiiandoquidê loan nés, ne Aue quidem illis dicere permittic* qui non adferunt CHRISTI doârinf» Extant leges Chriftianorum prind püm,aduerfumrcceptores hæredco' rum» Fauere autê SxL iuuare illos, qui fideliter infiftunt dodrinæ pietatis,ô^ qui funt alioqui fîdci côfortes, Paulus non femelpræcipit* Ethæfermèpar tes (tint tam priuatorum,quàm geren - tium munera publica, uel ecclefiafticâ - uel politica, in uindicando ChriftianP - ßno» Peculiariter ad magiftratus fpe in 'u-ndican ‘^^dopcram dare,utpublicè doceant, do chriHii SiCfacramentaEcclefi^ dilpenfent,uiri pi), ßndti, eruditi,amp;S alijs chariimatiE necefiarijs inftruxfti, quod Apoftolici canones Paulbamp;conftitutiones impe ratoriæ docent » Deinde, ut in feholis edueen*

K^ntißph^ic. Lib.ï. 47 educcntur idonei paftores 8^ doÄo* res ecclefiarü,qugres Samucli, amp;nbsp;pro* phetis,ÔCbonisregibusinprimis cu* ræfemperfuit. Tumutbonaecclcfia* ftica inufus pios collata ,bene difpen* fentur« quam rem diuinus Mofes» con deiis iamteftamentüjpræcipuè com* mendauit ducilofuc,amp; reliquis princi pibus:funt'cp Imperatorum Chriftia* norum ea de re grauifsime conftitutio nes. Danda eft opera etiä,ut difcipli na èC cenfura diligês côferuetur, maxi mèperfynodos ftatas,aut coceptiuas» ut Apoftolorü canoncs,amp; principum Chriftianorum fandioncsuolunt,bis annuatim fynodos cclebrari» Alioru etiâ reli gi o amp;uita,m oderata feueritate per cenfores ecclefiafticos emêdari de* betjfi res poftulat.cuius rei exemplum eft in cpiftolis Pauli ad CorintbiostSi morem Ecclefiæ ueterê Tertullianus defcribit in Apologctico. Facilelt;:p no* ftro feculo,quantüuis €xulcerato,cen* furam

furatti difdplinamEcckfîæreducCC politici Sc ecclefîaftici proceres,fi con/ filia operas mutuas conférant» Jtac^ bonas leges oportet extare contra ma los mores,amp; contra impietatem,easc^ fände conferuari, amp;nbsp;uioere » cuiiis rei documenta copiofeRippeditatcodex Iuftiniani,amp; Nouellse conftitutiones»

fi uiri, Sc fpedatæ fandimoniæ adhP beantur gubernaculis reipublicæ»ut Mofeseligi iubet quatuor uirtutibus beroicis ornatos uir os, religiofos, uegt; racesjfortes 8c prudêtes^qui'c^ abhorgt; reant à ftudio priuati emolumeti» Ex/ tat etiä lex eoregia in Codice Tbeodo fiano 2.de ludæis, Samaritanis, haeregt; ticis amp;nbsp;paganis, Porro inquietos, qui aduerfus dodrina fanam tumultuan/ turSc ferociunt,maxime fchiimatunt capita hærcfiarchas,moderatis poc* nis ad iânitatê reducere eft par, SC clefîæ utile atcç neceflârium» ut Apogt; ftoltif

^ntißphi^ic. I. 4^ ftolus dicitfe Hymenæum èC Aîexan* drum fatanæ tradidiffe,quo dedifcant blafphemare» Et Äuguftinus coercen dos effe docetDonatiftas: lex M.ogt; fis incurabilempfcudoprophetam amp;nbsp;tonuidlum îubetoccidi.quamlegéE* lias cum populo cxecutifuntinconcp li O Carmelitano. Et quia magiftratus oerit oladium ad uindidâ malorum« O O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ôd defcnGonembonorum,uticpdefen dcrc debet pios,qui ftudent quietâ fandam uitam in CHRISTO agere,amp; uiolentos comprimere. ut Apoftolus etiâàRomano præfidioaduerfuscoil fpiratos in cædc ipfius, defendi curat»

Sumetdeniqs magiftratus Chriftiagt; nus arma,fi res poft ulet, nÔ ad uim in* ferendam ,fed repellendara à. focis ÔC ariSjà legibus, â facrofanlt;fta religio* ne. Quomodo fe Bcthulia défendit cÔ traimmanêOlopbernem’.amp;Maccba^ bæi arma fumunt contra impiû tyratt* hum Antiochum, ÔC Côftantinus ma* d ximust

Ximus,que i(rct7t^soAslgt; ÔC digt;' cunt,aduerüis colicgas in iaiperioôô affines lues Maxcntium S)C Lidnium, perfeeutores Chriffianorum» rgt;oecre,Mn Porró inter uindicationis partes frlt;ecipua obtinetprimatum,aocere Chriltianp P“»’. çr fmum purum putum : quod officium ßbießi; in primisàpatrecocleftiman'' datum jCHRiSTVS ipfc confitetun Idem quoep difeipulis mandat, ut do' ccant omnesgentes.Et Paulus dicit, fc miffiim ad euangelizandum,amp; non ad baptizandum. amp;nbsp;rurfum : Væ hi, mil euangelizauero. Additep, fa' pientiam expugnandum elîè prædica tionis ftultitian'd eft, dodrina de Ho Dei incarnato Sc crucifixo, in quo funt omnes thelauri fapientie uere co'' cluffi Docere autem nihil eft aliud, ut Auguftinus in cxplanationc Pfalm* n3.dehnit,quam feientiam dare.Scien tia uero, amp;nbsp;notitia, amp;nbsp;iapientia, eft in'

Ltk i. 51 ‘ tnonftratiuo confirmata: ut Clemens Aicxandhnus definit libro 6*de uera fapientia.Eiiisc^ organumponit libro primo dtaledticam intelligentiam,quc unumquodqj fubieólum oftendit firn ccrè Óé abfcp confufionc,diuidensea que mente percipi queunt: Et faculta^ tem diuidendi rerum gcnera,quæ de* ■fcendit ad fpecialifsima Sd proprqfsi-ma,exbibcns unumquodq? purèinfpi ciendum quale eft. Ideocp folahæc de* , ducit ueluti manu ad ueram fapientiâ: que eR facultas diuina, conferens noti ! tiam eorû quæ funt,ut funt,babês per* feétionem,feiunóta amp;nbsp;feparata ab om* ni afiectionc:non fine feruatore, de* tranente nobisuerbo diuino tenebri* colam ignorantiam animæ, qua parte uim cernendi habet,quæ ignorantia .ex côuerfatione praua infufa cft: quicp nobis dédit quodeft optimum, ut be* ne Deum noucrimus,amp; hominé Js eß enim,qui reuera oftendit, ut nos ipfos d Z nolle

J 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^heoJ. quot;Bihlianiiri

noflê oportetjis omnium pafcntem rd uelat, cui uult, quatenus eius intcHi gentiæ capax ell natura Humana, Ncquot; moenim nouic filium nifipater, nec^ pattern nifi filius, ÔC cui filius reuelare dignabitur, Hæc dodilsimus ccclefia: doAor Clemens, libro primo Stroma tcon, Sapientiaigituruera,lcientia diuina, return diuinarum Humana^ rum notitia folida, Chriftianifmus ell, uirtus nimiru coelellis diuina, qua; fola poteft teterrimambelluam SopW llicen abolcre,

Süp Sophilliccn autem non uoco illarri loculate uerbigcrandi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

loquuntur, dilputandi pro ÔC contra, j ludicram lane amp;nbsp;theatricam, fermé dicerem circulatotiâ,quæ mctas quaf dam prællituit,'ad quas tendiculis uef borum amp;nbsp;fentcntiarum fallarum cona tur aduerfarium adducere , Quum'c^ ad finem aliquem pcrtigit,gellitinfogt;’ lenter admodîj,amp;exclamat lopæan.

Lib. i. 55 amp;triumphattanqu am Babylon as cacz périt* Scdiftamdicoæmulamamp;adul terinam fapientiâ,præpotentcm magi cis præftigris: utqj Paulus uocat,opez rationem faianæin omni uirtute fi' gnis ôlt; prodigps mêdacibus,ÔC in om ni fedudione iniquitatis, his qui pcrc' untteoquôd claritatcm ucritatisnon r ecepcrûtjUt falui fièrent* Cuius orgaz numcftduntaxat uerbofa ilia ôô rixaz trix Sophiftice,8C'îffQ^ai/oA9'ylt;a philo' fophaftrorum, inanibus uerbis homiz nés incautos dccipicns*

Htenim ut diuinafapientia propter Sophiüices fuam mundiciê ubiq? attingit,amp; difpo nit omnia nbsp;Ksäs, id eft,cômodè ÔC uz

tiliter: ita etiâ Sopbiftice omnibus rez bus fe ingerit, nec finit quicquâintenz tatu,Non parcit agricolis,non opificiz bus,no negotiatoribus,n5 ftudiofisli teraru,n5 facerdotibus,nô monacbis, non epifcopis,nonrcgibus,amp; ali]s ma giftratibus ciuilibuszomnesq;, nifi aiv

tidoto coelefti præmunianturjimbuit fuis mail’s ucneniSjUt lapienfes fint ad male agendû, bene aût agcre nefciant, ut Heremiasdici'n Inuaditautê facra

prophana,publica ÔC priuata ncgo^ tia,omnia corrumpens Só labefacicns* ISleq^uerofe una duntaxat forma ccc^ tibus hominu offert : fed uelut Empu^ fa, aut Vcrtûnus,aut Proteus, modo blanda,modo tcrrifîca : modo humilf ter,modo fuperbiufcule.Iam Curios fimulat, amp;nbsp;Catones tcrricos : iam fcur/ ras et morioncs imitat,ipfamcp Moria repræfcntat.Aliàs docet,alias impcrat

cogit. Nunc pollicct bona, nu nc nii natur pcfsima quæq?. Mille fiuntuub tus amp;nbsp;forme huic monftro præffigio^ fo : quod fimulacris falfis boni aut ma/ Ii,item(:p ueri falfi præftringit acicm animorü,amp;S affedibus turbatas men^ tes ducit, trahit,rapit,impcllit, qud^ cunc^ libitum eft. Ea Sophiftice do/ cuit mortalcSjin omnibus contradE bus

bus amp;nbsp;toto uitæ cômercio fîmplicita-' tem cauere, ut rem perniciofifsimam: docuit falfoseffejaliudcp promptum habere in ore ôc uultu, aliud retrufum inpedoretbonumgerere uultû erga quoslibet, bonavç uerbadare, animu autem habere maleuolum:fuum quac^ rere commodum, 8lt;S non aliorum : fu* ramnonpropioremducere quàmge* nu fit,necp pallium propius exiftima* re interula : utendum cÂe foro : palliû obuertendum elTe, proindc ut uentt fianumentem habere polypi, ut homo Cretizet cum Cretcnfibus,etuulpine^ tur cum uulpibus, occinit'c^ uerficulu iftumcrebro:

Ea perfuadet uiolare omnia uincula humanpfocietatis, contemnere amicb tiæ iura,hofpitii iura,fanguinis èc aftp nitatu iura.Ea perfuadet hominibus rumperecouentaS^ padaSc foedera, ob priuatum cmolumentumzSc non

modo falfum, fed cdâ periurum fieri. Quia uidelicet lingua iurare poteft,ut tarnen iniuratus fit animus. Vtcp puelt; rifalluntur teiferis ,ita grâdiores natU fallendi funtiureiurâdo. Ea docet fia^ rc kgcs,Strengere,ex priuatocomlt; modo, non ex æquo Sd bono publico. Ea difpêfat iusrefpedu perfonarum. Ea dictât, ipfam religionem in qux’^ jftum amp;nbsp;cauponationem uertere. Vn^ demultis habentibusmagna fpecierrt pietatis , cuius tarnen uim ignorant, Ignis, ccra, fumus, coclum cft uænale, Ôeusep. Extruitep molitiones Gigaii tæas aduerfus feientiam Dei:utolim Nimrodica fadio turrim Babylonica molita cfi:, contra Domini Dei confî' lium. Audetcnim terminos iàndifsb mos,antiquifsimos, «x/i'«T»5,quos po fuerût Ecclefic patres Apoftoli et Pro pbetæ,fubmouere: ôd conderenouos articulos fidei, noua dogmata, nouas leges uiuendi.Necp ücretur fraude, SI

Lib. i. ^7 malignis interpretationibus amp;nbsp;uîolen lentis, diuinas ôd authcndcas fcriptû* ras àfando Spirituprolatas,arcum^ fcribere,inuertere,corrumperc ♦ Mini fcntentiâ, pofîtam injo.cap^Sententiarû Solomonis, cugt; rat: Omnis fermoDei ignitus clypeus « eft,omnibus fperantibus in eo.Ne ad-- « das quicquam uerbis illius, amp;nbsp;arguai «• ris,inueniariscp mendax. Eadenicç « foecunda matercula eft pfcudopro^ pbetarum 8c pfeudapoftolorum, qui uenîunt in ueftitu ouillo, intrinfecus autc funtlupi rapaces : qui feftas per-* ditionis introducunt,ôC ncgât redem* tionem generis bumani pcrunicâho^ ftiamiESV CHR i ST I fili] Deijamp;C fummi atcp æterni pontificis, oblatam Deo patri in ara crucis,pro peccato to tins mundi : qui gcrentes nomen Chri fti, C H RIS T V M ncgant î qui glorian^ tes in nomine lE s V Nazareni,Mefsig amp;nbsp;regis ludæorum,ilium tamê rident, d 5 ut

utHcrodescumfuo præcbro famulp tiorqui fub Ipeciofo pacis nomine, pa^ cem auferunt homi'nibus : qui CHRP s T V M oftentandojÄntichriftum ingt; finuant.

®PP“- Hoc igitur portentum,hocfcelus, ttunda So 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• »

fhiüice. n^nc maxima peltcm generis human! Sophifticcn,nediutius impunè graf' fetur, protrahendam eflêcenfui iniu' dicium totius Chriilianitatis, reatn agendam effe falfi,fraudis, impofture, uenefîcibfàcrilegqjimpietatisjlæiæ D* uinæ Maieftatismt pofteaquam argU' mentis ueris, ccnis , perfpicuis om' nium fcelerum conuicfla fuerit, à regi' bus nominis Cbriftiani, apotificibus, à dodloribus Scmagiftris cccleiiarunt academiarum, amp;nbsp;omnium fchola' rum, Sc à toto populo Chriftiano lapi dibus obruatur ex lege diuina. Quip' pe qup fuis innumeris maleficrjs, maxi mèquódregnumCHRISTI filijDaui dis fibi uendicare aufa eft, mcrctur u£

^ntißphi^ic, Ltb. i. 5’p {iipcr cadaucr extindæ ucncficæ acer^ uuslapidum fcmpiteriuis cxtruatur, ad perpecuam rei mcmoriam:haud fe» eus quàmlfraelitæ perfeuerantes in de fui regis Dauidis, parricidam Abfa lonem, qui regnum paternum fcelcz rate affcÄarat, fuacp ambitionefcelc^ rata bellum ciuile cruentifsimum citauerat grandi lapidum aceruo tw mularunt»

Lapides autem quibus Sopbiftice LtrpiiW-Mi, petcnda,amp;interficienda,amp;tandê fc^ peliendacife uidetur,eademq; opera Chriftianifmus legitime uindicädus, oenJendrf fumi oportetex armamentario coele^ eßsopM/U ftis amp;nbsp;diuinæ fapientiæ. Equidem ut caufæ publicæ totius Cbriftianita^ tis non deeilem, quantum mihi Domi ni gratia concefTeritjboc feripto fenz tentias tres diuinæ feripturæ in Sopbi fticen,prolcm fatanicam,ôd featebram uniuerfî mali, quod orbem bodie ( ut Temper fccit)miferis8c horrendis moz dis

Argumtn- J/g perdit,contor(î* Nam in Iibro pri mohacccnus oftcndcreftudm, quan^ turn maloru deden'c Sophifticc pr^cfti giatriXjfiC æmula ucrc fapîêüc:quod'q; fitcaufà primaria Sc unica omnium in Ecclefîa CHRISTI malorum, 8c quo/ SffMflJt. modo fit conficicnda. In Iibro au' tern fecundo,apoftoli Pauli dicftum in cpiiiola. priori ad Timo th * cap» i, ex^ »» pêditur; Finis præccpti eft charitas de »» corde puro, ÔC confeientia. bona, SC 9» de non fitfta, A' quibus quidam aber/ »» rantes, conuerfi funt in uaniloquium, »gt; uolentes efte legis doeftores, non intel 9) ligentesnccpquæ loquuntur,nccpde » quibus affirmant. Oftenditur autem ftatus. Sc caput, acfuprema quæftio, in quaconfiftit controuerfia maxima Sediuturna Chriftianorum hodie in' ter ipfoSjde religione ,8c corum qui Rom . pontificem efie caput ecclefix Catholicæ aftcrunt. Sc eo rum qui hoc

^y/ntißphi^ic. Lib. I. Ci penditur apoitoli Pauli didtum in epi ftola adEphefios, cap* 4. V num cor^ «lt; pus, unus fpiritusjunafpesuocatioz lt;« nis, unus Dominus ,una fides, unum « baptifma,unus Dcus,0Cc* Defcribi- « tur autem certa methodo, ex euangc* lica hiftoria bead Marei, Chriftianiz fmus ucrus amp;nbsp;fempiternus : in quo fo* lo condngit hominibus per c H R Iz s T V M,mediatorem unicum Sdferua . tore,pax et gratia Dei,remifsio peccaz torû,iuftitia,fanédtas ,amp; uitaæterna. Alio aûtin opéré,fi uitam concédât DominuSjSC meam diligentiam amp;nbsp;ftu dium ergarempublicam Chriftianam uidero pi^s probari, exhibebo librum quartum:inquoexpcnditur apoftoli Petri didlum ,in epiftolafecunda cap» 2*Fueruntamp; pfeudoprophetæ in poz « pulo, fîcut amp;nbsp;in uobis erunt magidri « mend ves,qui introducent fedlaspcrz « ditionis» Vbihæreticorumdogmaz turn elenchus théologiens exhibebiz t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TheoJ. quot;BiUiandri

tur, 5ó refutatio compendiaria. Naffl adulten'næ amp;nbsp;Sophifticæ opinioncs dcipfoDeOjde Ecclefia, defined of' ficio hominis, per capita Symboli apo ftolici dillributæ, uclut ad Lydium U' pidem ucrbi diuini explorantur,ac rC' darguuntur : ut quiuis ftudiofus uer3C pietatis nullo ncgocio eas difcernat à ueris rcccptis, amp;■ probatis in iäiv óaDei ccclciiadogmatibus: quomœ do pecuniæftudiotî, facile difccrnunt probam monetam adultcrina nU'^ Qtdnti miiinata. Libro quinto expendituV

mandatum nouifsimum DominiDeï Scruatorisnoftri iesv CHRiSTli quod inccclumö^thronum Maiefla»' tis fuc diuine afcendenSjdiicipulis fui® dédit,ut Matth, cap. ultimo Îegimusî ” Data eftmihiomnispoteftas,amp;qua:

fcquuntur. Examinantur autem Ic' ges diuinæamp;T humane, thcologorurn, imperatorum, Rom.pontificuin, ' itemq? exmepla infignia uindicädirc/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ligioncm,

ïigionem, 8d delendi falfas doélrinas atcp religiones» Sextus liber expen^ dit elooiübead Petri de IBS V CHRix O

ST o, editum Hierofolymis in conci* lio^quod Adorum cap»4,legimus: Non eft in aliquo alio falus, Nee enim aliud nomen eftfubcœlo datum ho- ‘® minibus,in quo nos oporteat faluos fieri. Demonftrat autem euidenti ragt; liocinatione, Chriftianifmum uerum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

effe eaufam principem amp;nbsp;unica adeó, quætum finguloshominesbeatosfagt; ciatamp;conferuet,tumciuitatesamp;^ im* pcria. Vt contra Sophifticc,religio-num falfarum architedrix, uniuerfis èc fingulis hominibus maximam adgt; fertperniciem.

V elim tamê,priufquam edo libros Ponoktio, ' tres pofteriores ,hofce editoslegi, 8if examinari diligenter, ab fis maxime, tio com-quiGontendunt,omnesCHRISTI ZC' fe clefias iure diuino amp;nbsp;humano fubicz das cflç deberc Papæ ôc eeclefîæ Rox

quentibus abundêt tot fchol^, tot c(X' nobia, tot collegia fàcerdotum,æquil' fimam ab eis rem mihi uideor poftulagt; rCjUt ßltem aliqui ob falutem commu riem,amp;CHRISTI feruatoris gloriam, fubeant eum laborem, Sc cx libris aU' thenticis eCclefiæRomanæ,exDecre' tis,Decretalibus,Clementinis, Sexto, Extrauagantibus , ex libris quatuor Sententiarum magiftri Petri Lombar di,autex alijs etiâciusgeneris fcripto' ribuSjUel deniqj zx fcrinio pedoris Pa palis fummatim exponatjamp;certame^ thodo,quid nam præter Chriftianif' ' mum ex Marei euanpelicahiftoriaca^ I tholiccóC compendiofe defcriptunia melibro tertiojicccßarium credituamp;^ obferuatu exiftiment.Etquidemdó'' gmata periymboli Romani capita dß ûribuant : præceptiones uiuendf, bonalt;q?opera,amp;^peccata per Decalo^ gi capita: ut etiâ u

Lik I. ’ tclligcre tandem pofsint ea (juæ ad fa^ lutem ipforum pertinent.Et ea metho do nobis defcribant papifmum ( fic e^ nim aliqui appellant Chriftianifmum, • aliquot iam feculis interpolatum à Ro manis papis, amp;nbsp;eorum conforcibus) fî modo cognofci eum cupiunt, amp;nbsp;con^' feruari, ÔC propagari : qua ueterem iL lum, à c H RI s T o per euangeliftas SC apoftolos nobis traditum expofui'» Sin uerô nihil addendu cenfent, ni^ hil effe fuperuacuum,nihil uanum auc perniciofum, quod in Euangelio tri apoftolorum principis à Marco eft fcriptum: pacem uidemus eile répara^ tam inter ccclcGam Romana amp;nbsp;omnes ecclefias ubic^ terrarum^que Chriftia' nifmum ilium à diuo Petro 8d Romæ» Hicrofolymis, èc Antiochiæ, ôc in Afîa prædicatum agnofcunt SCreti r nent, colunt. Inde proximum eC^ feuideo, optimum faftu, ÔC Ecclcx fiæ Chriftianæ in primis falutare, uc c placidé

placidé confultemus de refti'tuendalp brorum diuinorum interpretatione, quail's fuit temporibus Apoftolorû, èc ante CHRISTI Domini aduem tum, prophéties temporibus, idc^ inftituto diuino» Rebus autem in i Ecclefi'a conüitutis, ut oportet, tem^ peftiuura erk ctiam iam cogitare, u£ MahumediciSjSó Iudæis,amp;: paganis fnedkan* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftiaiio

apudin innotefcat, Quod mihi tum alijs fideles oraculis diuinis, tum illo in reuelatio^

ne Domini capite to. pofito non ob/ feure aut ambigue prædiôtum efle up i detur.Loquens enim Dominus de nO uifsima tuba, in qua refurreciio mor' | tuorum, amp;nbsp;nouifsimum atq? generale indicium erit, loanni cuangehftæ êC

’» theologo fummo dixit : Oportet itcrit gt;» te prophetare gentibus, amp;nbsp;populis, »» linguis, regibus multis. Quod

Marcûs,quod Matthæus,Lucas, Pcx trus, Paulus,amp;r alfj diuini patres 80 do (flores Ecclefiæ fcnpferunt,iterum fo^ net non modo in orbe Latini fermo^ nis perito, fed cdam in alt-js prouincfjs totius orbis: è quibus falutarcnr uo^ cem Euangelr) pcpulit Sophifticc,pcr Mahumedc,ôé aîios malcferiatos ho* mines» Qiiibus nos oracuîis decebat magis attendere, nos ad ea implcn* da accommodate, quàm pleriq? facia* rnus»utetiam ViennenGs concili] de* cretum fapientifsimc fadlû, Chriftiani nominis principibus iniungit, errâtes in uiam ueritatis inducere, Chriftoep per ipfius gratiam lucrifacere.

Porto quia infimæ fottis homun* oamp; ciocaufam maximamin mcrecepi,amp;f maiori animo quàm uiribus feien.' tia pugnandi, fretus Domino qui do* runturin ceat manus meas ad prælium, amp;nbsp;digi* Ang/w. tos meosad bellum,procurri,utop* pugnarem Sophidieen , uerbo exo* c i fam

fam apud pier ofqj homines, fed quæ I mukis benigne fouetur:amp; indicarem, quibus modis legitime uindicaripof fit ac deheat Chrifiianifmus : uidi mf hi quærendam elle aduocationem Sgt;^ patrocinium ualidum ♦ Non enim de* futuri funtmyftæfiîi reæ Sophifticscv amp;nbsp;patroni : qui coloribus adquifitis earn defendant, metp acerrimè oppu' gnentinconfiflorio R.omæ,quodRo’ tam uocant,in confilijs Sc curijs prh marijsImperf),in Sorbona theologf ca.^S)C alibi.Nam quid Laurentio Vah læ acciderit ob donationem Conftaiv tini fidtitiam, recenti memoria teneor èc mihipræiagio, quid Satan molitu^ rus fit contra me in oppugnationefi^ liæfuæprimogenitæ. Vbi autempri us quærerem,non tarn mihi quàmcaü fæ publicætotius Chriftianitatis,ad^

uocatos èc patronos,quàm in eo rc'. gno,quod Regi fuocum ipfacorona imponit auguRifsimu titulum Defen foris

îoris Cathoïicæ Hdei : quod Prouiden tia Diuina opportunitate fîtus èc co^ * pia omnium rerum inftruxit,ut pofsic iuuare plurimu alias Chriftiani orbis prouincias : quod €tiam uellc iuuare Chriftianam rempublicâ maxime de-* bet,quia facultates cas benè merendi accepit à Domino : quod multis non obfcuris argumentis fæpe declarauit, fe pvodefTe uellc : quod in diffîcilimis tcmpohbus Ecclefiæ maxima im-mortaiia benetîciaex diuina benioni^-täte faepenumero contulit C E' quibus duo duntaxat eômemorare uifum eft, quæ ad exempla uindicandi legitime Chriftianifmum pertinent.

Conftantius enimin crapulaillaim pietatislt;^fic enim loquitur Nicephogt; rus,alumnus ecclefiæ Conftantinopo litanæ,libro feptimo biftoriæ Ecclcz fiafticæ, de pcrfccutione Diocletiani) fobrietatem conferuauit,amp; c h R i s T i rcligionem obtincre plurimùmftu^ c 3 duit.

duit, atq; in ingenti ilia iniquitatis elu/ , uioneigniculus permâGtinextindlus»

Qiium etenim plurimum efletubique piaculoruin,amp; cædes ciuiks per or/ bem uniuerfum grallarentur, qu.æcun que fubeius ditioneeranc urbeSjitn/ munes ab ea contaminatione amp;nbsp;da/ de erant »Etimperium eiusueluti tip tifsimusportus erat pietatis Chriftia/ næ:inqucm,quicunqî propter CHRI S T V M affligercntur, rcctifsinic pep fugiebantjibiqjconfcruabantunldcin imperator Conftantius Eboraci mo/ nenSjbifcc uerbis imperium filio Con ftantino maximo tradidit, elapfo è ma nibustyrannorü,qui infidias illiftru/ xerat ob Chriftianæ pietatis ftudiùm, quod aperte præ fe gerebat à primis ’» annis:Nunc mihi morsuitaipia dul/ ” cioreft futura:nunc optatus adefto^ »’ bitus» Teneo fiquidem maximum c/ »» pitaphium,amp;S fepulchralemonumen/ »gt; turn, meum filium : quod in terris TmpC/

Zak i. 71 ïmperatorem relinquo ,qui Deo be-' lt;• ne iuuante, Chriftianorumlachrymas lt;« abfterfurus, patratam ab impiis ty* « rannis crudelitatcmuindicaturuselb « ld ego fummæ mibi felicitatis loco ef* «« fe duco* Et ad principes atc^ mub lt;« titudinem præfenxem conuerfuSjbo-' no animo cffeomncs iufsit,qui à uc* ra pietatein christvm non dc^ feciffentï quem christvm etiatn in ar mis fore cum Conftantino filiodi cebat. Neep fefellit principem Chrp ftianifsimum præfagus animus, Con' ftantino enim ducenti excrcitu ad Ro^ mamlibcrandam,quâ horrendis mo* dis MaxentiusCefar diuexabat,c h ri ST VS Optimus maxim us in ccelomon ftrauit crueem ,id eft, figna uidricia, cum huittfraodi oraculo, tp tvt£ü t/io’ x« Jn hoe uince^ Et oraculo refpon^ üit euentus» Quia Maxentius fubmer fus in infidqs, quas Chriftianifsimo imperatori paraucratjncruentam ui/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 4 ftorianx

Äoriam Conftandno reliquit, Et ui ' ôroriæ coelitùs collatæjopdmuslm'* perator digna gradtudi'ne animi re fpondi't* Qiium enfin fenatus popuz luscp Romanus laudibus, ÔÔ ftatufs, omnibus honoribus,ut uindicem fuæ libertads, cettatim profequi fataz gerent : religiofifsimus princcps nez quaqua uoluit, ope diuina partam faz lutem fuæ ufrtudattribui,fedmunez ri diuino. Legemcp publicauit, in qua Romæamp;inalrjs Imperfjlocis CHRP s T V M prgdicauit uniucrfe uirtutis at^ que fàlutis authorê:amp; edixit, ut d euh tum uenerationem cunéli deferrct. Maxima funt hec Dei beneficia,colz lata Chriftiano populo per Conftanz tinum Cæfàrem. Sed fjs maiora du' co,quód Arianam uælâniam amp;im' pietatem in concilio Nicæno legitime compefcuit,amp; epifcopos à contentioz nibus indignisamp;perniciofis ad conz cordiam amp;nbsp;unionem Chriftianam

^ntißpy^ic. Lik i. 73 nocauit : eftcp patres c c d x v i n Np ceæ congregates grauifsima orati’onc exhortatus, ut ex diuinis libris Euan* gcIfj,8ôApoftolorum,amp;ueterû Pro* phetarum,ex dodln'na Spiritus fänÄi, religionis fàcroiàndæ doomata expli* carent,amp; définirent* Ex qua iynodo Ecclefia fymboluin fidei accepit,perc^ manus etiam nobis tradidit. De quo fymbolo Chakedonenfe cocilium gra üifsime pronunciauit: Sufticere ad ple nifsimam pietatis agnitionem Sc con* firmationem, cautiisimum ÔC falutarc diuinæ gratiæ lymbolum.

Eft aliud beneficium orbi Chri* ftiano datum cx Anglia, illis Conftan* tinianis par.Quumenim Bonifacius oftauus Papa, circiter millefimo an* no à pace ilia Ecclefîæ, quam Conftan tinus reparauerat, libertatem Chri* ftianam penitûs opprefsiflêt,rcgibus etiam Sc imperatoribus formidabilis, qui Romæ îêdens in templo, in maxi* e xima

in a Chriftianorum frequentia, pri*' mo iubilgo ahno,palam duosgladios, duocp penes fe efle cornua oftentauit, êc (ànxit, omni creaturæ neceflariûef-(è ad falutem, fubeffe Romano pontiff ci : Armachanus, immortali gloria di-gnus uir, /n Academia Oxoniêfî Cbri/ îtianac fidei amp;nbsp;dodrinæ, Eccleffæ palàm fcunidicem amp;aflertoremexhp buit.Isaccendit ignem ilium non pe^ titum ex purgatorio S ♦ Patricij, lèd ex tabernaculo Domini,quem CHRP s T V S mittit in terram, uultut ar/ deat. Ab eo tempore nunquam defue/ runt prj amp;nbsp;fortes uiri, qui lampada coe ïcftê ueluti per manus tradentcs,banc nobis Euangeirj optatifsimam lucem, amp;nbsp;c H R I ST I notitiam pepererunt» V t in {{lem bonam fîm ereeflus, Euaiv gelium Dci, 8c regnum Christi longe late«:^ promouendum efle bre* ui tempore»

^ntißphiÜic. Lib. I. yy Orbe Chriftiano,quod habeat tot pria ci'pcs ciuilesjtot eccîefiæ præfidcs,qui de rebus Cbriftianis reélifsimè iudica re pofsintjamp;egregiofint animo erga religionem ueram,quot habet,Dei fin gulari dono, Angliæ regnum, Tc autem , clarifsime Domine Joannes Chece,appeUarefum auJuSjimpudejv tius fortaJTe ( quorundam iudicio) amp;nbsp;audacius, non tarnen fine caufis hone^ ftis pq SjUti ipero me tuæ Cclfitudp ni probaturum efle. Accept enim ex fermonibus 80 fcriptis multorum,te cximièafFcéhim efl'c ergapietatêChrî ftianam,Sc bonas literas.Eaqj ingenij acrimoniaamp;iudicij præditum eiiejamp;S dolt;flrina multifaria,ut retftifsime iudp care pofsis de literatis negocrjs: ac uir^ tutum eximiarum Jâpientiæ merito poliere Rimma 80 authoritatc amp;nbsp;gra^ tia, turn apud Regiam Maieftatem, tumapud regni proceres,Tename^, pignus longe præftantifsimum,regis Henrp

Henrichi auguftæ memoriae unicum filium, maximi regm' hæredem,fidei tue à principibus commifEimdta præ^ cepris optimis amp;:exemplo uitæ ince/ gerrimæ ad iàptentiam ueram Si. om-' nés uirtutes heroicas per diuinam o^ pcmformaiTetut edvaRDVS Vi.An glorum ferenifsimus Rex, non modo admircturamp;amec literas uerè huma^ ' nas amp;nbsp;bonaSjid cft,honeftas,pias,iànz «fias, magnoej? fauore adiuuet atque prouehat, fedetiam præclarè calleat: utep, Ircet adolcfccns,plurima fæpe dû cat ac faciat,quc ôd indolem optimam» amp;rc(fdfsimam inftitutionem copioic teftentur, Vt multi uiri cordatiiudû ccnt,exprincipibusChriftianis ED v/ AR D VH Regem ad Solomonicam, hoc eft, è throno ccelefti uenientem fa pientiam ÔC uirtutem maxime adlpi ' rare : omnes autem expcclent optimu pi^tncipemjqui regum fuperiorum uir tûtes relaturus fit abfi^ næuis, qui hu^ manû

^nüjophiîîic. Lîl. r. 77 manitüs (ut Ht) aliquando in fummis uiris oboriuntur, 8c refponfurus titu^ lo fan(ftifsimo Defenforis cathoHcæ fi dci. Rurfus accept etiam, tuamCelz fitudinem fcripta noitra humilia non afpernari,necç improbare admcrdum» Vnde fpem non exiguam concepi,pri mùm libellos noftros facilcm aditum inuenturos efle ad tuam præftantiam: deinde caulàm ipfam quæ mea non eft folius, fed omnium piorum,fed Ec clcfiæjfed CHRISTI etiam,aduoCatos ÔC patronos in Anglia rep er tu ram eC-fegt; Itacpfupplexorotuampietatem èc cruditioncm,'ornatifsime Checc, ut non dedigneris hos libellos, ftudio iuuandi Chriftianam rempublicâicrh ptos,fi quando uacarit per occupatio^ nes publicas, legere, amp;nbsp;iudicare : ÔC fi quid lolijaiperfi ex ingenio meo,fe-' minibus mutud acceptis è prophetagt;-rum amp;nbsp;apoftolorum horreo,ea mox dcratione euellere, ut bona feges ad inaturp

maturitateni produfta, fruó:um opgt; tatum fcientiæ diuinæ,pads èC con^ cordiæ, ÔC uitæ Chriftianæ pariac a^ pud illos ctiam Chriftianos, qui cir-' cumuenti à Sophiftis, fanos Euange^ ïi)(èrmones horrent,aut perfèquuiv tur etiam^ Caufàtp uerd ipfam, fi ia^ fta,fîpia,fiad gloriam Deiamp;incoliP mitatê Ecclefiæ fpedare uidebitur, o^ ro,et ôbiecro,amp;obteft:or,ut earn quo^ que ftudiofccommêdes Rcgi fercniP fimo, ôc uiris principibus : maximè ib lulirifsimis principibus,Duci Nort-^ humbriæ,ôd Duci Sufïblchiæjôôip' fiusfratri Domino IoanniGraio,nec non Domino Gerardo Buclero, fere^ nifsimæ Reginæ Dominæ E l i s a b £gt;• T H AE à confilfi s: quorum uirtus,utà multis accepijipedatifsima elî inpa^ cis belli negoctjs» Commendcs e^ tiamnominatim earn reuerendifsimo archicpifcopo Cantuarienfi D. Tho^ mæCranmcro, amp;:^ali)spijsDeoq^ cba

ris cpifcopis : qtrfcp Iiteras lanflas do^-ccntn'nprimis D*Petro Martyfi,æ D.Iacobo Haddonogt;Sc M» Barth olo^ mæo Tr eh er ni o,

Equidemipfè dumrcpeto memogt; ria. EccleQ'x afflidiones,amp; quibus mo dis atcp rationibus Deus fæpe rcddp derit meliorcm ftatum,ficaffkior,uÉ mihi dubiüm non fît, quin fi monarz chæamp;S populi,quibus Euangelq cla^ riras illuxit, èc libertas Chriftiana con tigit, uticp dona incomparabilia diup næ benignitatis, totopcdlore incum-' bant ad legitimam Chriftianifmiuinx dicationem, alioscp monarchas 8lt;f po pulos fuadendo, monendo,hortangt; do,amp;aliisoffîcrjsatq5 bénéfices Chri ftianis inuitent, ad felicifsimum hoc Euangelq falutaris confortiuni : idcp exemplo principis CH RISTI,quitOi* tus in hoc fuit, ut feruaret hominest exemplo Pauli, qui ob id faólus eft o^ mnia omnibus; exemplo Chriftianifs» princigt;

principum Conftann'ni 8c Theodor frj, fore breui, ut omnes Chriftiani re' éli'us iudicent de controuerfa religion ne, SiSlibercntur multi àpræftigqsSo phifticis, amp;nbsp;ueterem, fincerum, atquc fempiternum Chriftianiimum ample • ó:antur. Qiiod faxitquamprp ■: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum pratia uirtus ab

ßtima uindicatione Chrißianißiidn quo expen ditur diBum apoßolt ‘Pduhiin epißolapriori ad Ttmotheum cap.i. Finis praceprt eß char it ai de cordepurOjQ^c. OBenditur aute ßatuscon^ trouerßte inter ÖjriHianos hodici ßper religione.

AD NÖMlNiS CHRISTIANI Reges, Pontifices, Doctores fantfia* rum Ch rifti ecclefiarum,filt; Academia* rum, nec no ad omties ordines popuii Chriftiahfi

Î quis forte, Principes pö puli Chriftiani, ferio uobis in comitio aut concilio gene rali 3c frequentißimo cori* fultantibusde inftauranda amp;nbsp;confer*' üäda republica, ultro fe ingerat, ac pol liceatur, fi ei paulifper accommodetis ueftras aures óóanimi fenfum,nöob* fcure demonflraturutti efTe uobis ri' tiories, nbsp;nbsp;uias, amp;: rrtodos,quibus ö*

Df chri- omncs inftaurari Gmul conïéruari i’^poftcrum : credo, uiri Chriftianï', brrantium Quodeumhomineni non ftati'mrepel siudiünon leretl's* EcquanquatnforufTeChri'ftia Armenicæ aut al îus lê(fkc;uel ludæus, uel T urea, uel Tartarus, mo^ dó non præleferrctmanifeftamuecor^ diam, aut mahciam : tarnen iudicaretis fuperbum efle inhumanum, ueftra^ que fapienria ÔC ui'rtute indignum, ci non paulifper accomodare benignas aurcsamp; oculos,aniniicp ueftriatten^ tioneni,qui polliceretur ieid adferrc inmedium, de quo maxime confulta^ tis:quod urfiat, net^ Deus, nelt;pnatugt; ra negauir(alioq«i enim,quid i uuarct, ca de re coftiltare“» ) quod fît uobis utigt; le8óhoncftum,dcniqï etiamnecefli^ num : quodcp intelligere homines fagt; no iudicio præditi omnino pofTunc Deinde, fî maxime conRiItorille, qui fê ultró in concilium ueftrum ingef' fit,erret,aut conctur opa-a dedita in fraudcni

lt;gt;4ntjjophißic. Lih. il. 83 fraudem uos inducere, iudicarctis ta-* men nullum periculumfore, fiaudia^ tiseum: uelponus utiliracem fore all-quam, ut per occafîonê iftam quædam exacflius confiderentur»

Fingite autem,oprimi Principes, Só quicunque nomina dediftis fripremo Regiatq? Pontifici lESV CHRISTO, Deo ac Domino cœli Sc terra?, impc-trata copia explicandi rationes illas uias, amp;nbsp;modos inftaurädi labcfadfam rempublicam, uel potius recuperandi paulo minus amiflam ÓÓ perditam, quibus diutifsime poftea confrruari queat, hunc promifforem ÓÓ confril-torem,quifeultro incœtum ueftrum concilium fàcratiisimum ingefsit, habere fermoncmhaud abfimilemei, quo Achiordux Amonitaru ufiiseft ad Olophernê, cofultantem cumfriis magnatib. Jdc ex tirpanda natione Ifrae litarum* Si dignemini, Chriftiani prin cipes, ÔC popuii fribditi, audire me;

^4 Theod.' ^ibliandri dicam ueritatcmin confpedu uefèro, deinftaurandis polittjs Chriftianis,amp; non eoredietur uerbum falfumexore ^3

Rnp.cfc« meo. Populiis Chriftianus,populus fiian£ in- £)gi eft ui'ui, nbsp;nbsp;ueri, ÔC unici illius, qui

rlt;jf/o côdidituniuerfà,quicumAbrahamo èc ipfius pofteris fcedus ièmpiternu pe pigit, qui liraelitas libcrauit è tyrânide Pharaonis, qui reduxit eofdê ex Baby lonica feruitute,niagna^ Sóportento^ fa. operêL edidit iæpe, ut feruaret popu^ lum 1115 Gbi addiÂû peculiariten Idem quoqî Deus, fi quando populus liracl tranfgreflus leges diuinas, fîmulachra coluit, autaliaicelerapatrauit, no diu^ tius impunèabire fiuitimperr) fui eon' temptû ♦ Efi: enim Deus fandiiamp;imus, Dfult; qui odit iniquitatc. Quotiefcunc]^ igf ^otes. turîfraeîitsc prêter Deumfiaum, colue runtaliûDeû, dati fiant in prædâ,amp;in gladiû, in opprobriu ♦ Quotieicûq^ ; ucro eos pcenituit,recefsiiTeà cultura Dci fui,Deus cleniens ôcimnieniæbo nitatis

,gt;4nnfifhißic, Lib. ii. Sj nitatis redq t cum eis in gratiam, amp;r de-, die uirtutem refiftendi, quantumlibet potentibus hoftibus. Necp uero ille tantum ludæorum eft Deus, fed etiam omnium gentium atq? populorum » Qui uiru dedit lESVM Na:^arenum, pollcntem fermoneatep operibusdi' uinistóó per hunc dedit legem prorßis Mofis amp;nbsp;prophetarumdoclrinæ con': uenienteni, iufsitep illam propagari to to in orbe. Eius autem difeipuli pauci numero, fed concordes nbsp;unanimes,

cœlefti afHatu incitati, legem à lES V CHRISTO, cuius nos nomen geritis, profitemini,acceptâ,intra quinqua' ginta circiter annos in ludæa, Syria, Afia,Romæ,amp; in Italia, Ægypto, Li' bya,Græcia, in alps prouinerjs Ro' niani iniperq, licet ludæorû principi ' b\ts pro. bus amp;■ imperatoribus Rom. ualidèrC' pugnâtibuSjlôgèlate^propagarunt. Quoniam ergo rjfdem artibus ôô uir ' tutibus imperia conferuanturacrepa'

SSquot; • T'heoJ. Tilüdndri rantur, quibus fiint condita : refpi’cerc nos Chriftianos oportet ad initia re gni amp;nbsp;imperij ChrifèianirSd Icgib. uc' Irri principiSjitemep actionibus ipfius Sc doniefticorum diicipuloruni eius iam res præientes conferre in templis, in fcholis,in curia Sc fenatu, in foro,in collegijsSc curijsopificuni,in caftris, incommcrcio uitæôô cÔtradlibus. Et flquid diisidet à prima ilia amp;nbsp;integerri inftitutione idipfum conuenit re-' nuiatn rfX ducereadprincipia.Hifcerationibus, commoJan quæ flmplices Sc plana? funt, Sc omni^ bus uobis admodu probabiles, Sc bo-' na præientia retinebitis: 06 qua? funt a^ miffa,proculdubio recuperabitis.Fuic refpublica Chriftiana teporibus Dio^ cletiani S^Maximini turbatiisima, Vc rum Coflantinusille Maximus ado' Conßäntt- pern CHRISTI conuerfus, iê^ totum ttiuitnp. ÇJQ5 gubernationi bona fidetradens, T^folt;/p rempublicam reftituit, S)C auxit» fius. Ide fccitTheodoflus Chriftianiisimus

Imperator: iacniluftiniaiius,quiRo-' luftinw-manu quoc^ ius èC leges ad c H R i s T i quot;“** principis ueftri lumrru optimi niaximi doclrina correxit, amp;çniêdauit. Cuius diuinâ præfarionê in cÔftitutionc V k Nouella de ordinatione clericorS 8Ccc clefiaru expenfis,operepreciu eft,fi uo bis loco epilogi recite. Maxima quide interhominesdonaDeifunt, àiùpcr-^ lußinUni nacollata clemêtia, facerdotiu ÔC impe pr^clar^ num. Quoruillud quidêdiuinis liras, hoc aut humanis præfidês ac dili gentiâadhibês rebus,ex uno eodem^ principio utraq? procedentia Humana exornantuita. ideoep nihil ficerit ftu^ diofum imperatoribus,ßcut facerdocu honeflaszcumutiq^ amp;pro illis ipfi fem per Deo fupplicet. Nam fi id quide in-culpabile fit undiqj, nbsp;erga Deu fidu'

cia plenu, imperiu aut redle Sc cop eten ter exornettraditäfibiremp. eritbella. quædam conlonantia,onine quicquid Utile eH,huiiiano conferens gencri.

Indeadeómaximamhabenius {ôlliqgt; tudùiê circa uera Dei dogmata, óó cir^' ca fàcerdotum honeftatem : quam il 1 i obtinentibus, credimus, quia per cam maxima nobis dona dabuntur à Dcoi ea quae iiint, firma habebimus : æ quænondum hacflenus uenerunc, acgt; quiremus. Bene autem uniuerfa gerun tur,amp;S côpetenter,fi rd principium fiat deccns amabile Deo. Hoc autem fit turum efTe credimus,fi iacrarum regu^ larum obieruatio cuftodiatur, quam iufti, laudandi, amp;nbsp;adorandi inipecfto^ res miniftri Dei tradiderut Apofto li: fandti patres cuftodierunt, 8gt;C cxquot; planarunt» Hæc,Principes, omnes^ fo cij nominis Chriftiani,fi' ad uos con/ iultantes de repub» referat homo igno tus uobis ha(flenus,00is quidem uel Chriftianus è fecfta quapiam, uel Iugt; daeus,uel Mahumedicu$,nonimperigt; tus omnino rerum Chriftianarum: ne/ mo ueftrum,ut equidem opinor,dice-* ret,

^ntißpl^ißic. ZzZl ITgt; Kt, hunc uanum promifforeni fuiffc, lt;iut abfcp magna amp;nbsp;honefta caula Ipon te fua in (acrolandlum coetum ueftrum prodrjffe: fedplericp uoluntatematq? ftudium illius fauore ac laude profe-* quendum efle exiftimarent,

Nunchomo quidê peccator, quo4 Petrus amp;nbsp;Paulus,amp; multi alii cultores Christi uoce libera de feconfeisi funt, tarne profelsione amp;nbsp;fide Chriftia nuSjàChriftianis ortus parentibus,la^ crameiito baptifini Christo riteini tiatusjauthoratusjinfitus, à tenera gta^ te in Ecelefia Sc fchola Christi edu-» catus, amp;nbsp;in gradu profefloris lingua^ rum lamftarum canonice pofitus, nuk liep felt;fî:æ addiefius, led catholicâ orgt; thodoxamfidem bona confeien tiare-' tinens,qui^ mea fidem diligentiam ftudiumiuuandi Chriftianamremgt; publicam libellis aliquot hadlenus e-r ditis apud æquos indices, uti confido, ütis declaraui:nunc, Principes,popu' f 5

liep Chriftiani, cum débita reuerentia nobis ofïèro, amp;: peto fupplex, ut non dcdignemini legere amp;nbsp;expêdere hos li bellos de uindicatione légitima Chrp ûianæ inftitutionis : quo nihil maius geri poteft, nihil honeftius, nihil uti^ lius, fi rite fiat: fcriptos ea moderatio^ nCjUt arudioribus,non tarnen Latinæ linguae prorfiis ignaris, facile intelligi polsint: amp;nbsp;ab elegantiæ ftudiofis, atc^ dodrinam liberale requiretibus, non faftidiri qucantob naulèamruditatis-Res autemSc fententias èpromptua-* riocoelefti,exlibris Apoftolorumamp;^ prophetarumutub accept, ex theogt;' logis noftris præcipuis,itcmcp fapien^ tikimis cthnicorum» opere hoc toto nihilmihi arrogem.quam labo^ rcinfcribendijScdifpofitionem, amp;nbsp;ftn diumiuuadi ecclefias Sc politias Chr? ftianas. Cuius mihi telles elTc uolo, quicunc^ legere hos tradatulos ÔC Ccr^ moncs dignabuntur^

Catholicus proficifci ÓcSpendereaflerit tum ïmpcriû, id eft, ci uil ê magiftratü, jmperî/ qui legibus, iudicrjs, iuftitia, æquo fdcerdot^ bono, itemcp gladio Sl armis tuet fîbi cÔmÜTumàlDeo populû: tumfacerdo tiir,ideft,Ecdefigminifteriu,quodre' ligionêiacroianftâdocet, rê^ diuina, Sc fàcramêta,amp;r uitg fàtiftimoniâ, 8^ a^ nimaru cura gerit. Ea qui fep arant, aut tollere penitùs conant, ng illi certâ per niciê hominib. moliunt. lunxitenim cas gubernationes, politiâ, ecclefia-' fticâ hierarchiâ, Deus legib, 8c aftiont bus quibufda c5munibus,ut liber Nu meroruindicat: iunxitin duob.fratrP busMofe et Aarone,et pofteain lofue difcipulo amp;nbsp;miniftro Mofis, iiiElc azaro filio Aharonis. Eximiè uerb iti CHRISTO rege rcg5,amp; fuprenio pon tificc oniniû ecclefîarû» Acceptaenim perfo/

gt;» nibus, edixit: Regnum meuni non effc 9i dehoemundo. Sufeeptus ueró in glo^ riâ patris omnipotenris adorari uult, fibi quot;que morigcros efle omnes Pn'ncp pes Sè populos. Quæ unio fi diflolua^ tur,{bluta cft concordia populi,amp; fun damentareipublicæ labcfaclata funt. Confuditamp;: permifcuic eas perfbnas Hieroboi. Hieroboâyrchiûna.tiscxitio(i author. AnßoTH^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VziasrexIudaicuSjamp;plaga

lut. leprxfenrù, Fecit Ariflobulusponti' fex, Sc celerem occafumgentis accerfi^ MahutneJ. FecitMahunied,ôômundumbeh lis infîâmauit. Prædixit^ Dominus, in tempore nouilsimo aduenturû fui çmulum, quo nihil in mûdo fuerit un^ quam exitiofius. Idê praxlixit Paulus, Zacharias, 8c Daniel, Eiras, SC

Sibyllg,alrjcp uates.Eum^ nominant tetris nbsp;nbsp;infauftiisimi ominis uocabu-'

tititichri' lis, iam Belial uocantes, iam nequa, fi' lium perditionis, hotuinê peccati, rc' gern

lt;^ntißphißic. Lib. II. 5gt;j genipcrnidofum,pfèudoprophetani, paftorem ftultum èc idolum,aduerià' num amp;nbsp;hoftertiDei, plèudochriftum Anrichriftû, qui fein populo eti'ani Chriftiano, in Ecclefia, in templo Dei oftentet, tan^ fit Deus. Isneiamucx nerit,an nonduin,ego non pronuncio inpræientia. SedcôftatjmultosfuilTe aliquotiam annis,qui non occulte,fèd palàm, non fermonibus tantum,(êd e^ tiam libris in lucem cditis,PapaiiiRo-manumelTe AntichriftûalTeuerarunt, multi^ ex populis idipium credidegt; jruntmec défunt hodie, qui hoc ipfum afférant. Contra pontifex Romanus, qui ei funt iurati, amp;nbsp;arcfiifsimo dere côglutinati, no modo id negani^ fed etiamhæreticos fceleratifsimos uo cant eos, præcones at(^ præcurfbquot; res Antichrifti,amp;S Antichriftianos, Sc mali dæmonis organa, quotquot ilia tradunt, aut recipiunt. Hæfuntigitur partes, Chriftiani Principes,amp;:^ popu^ ii,qu3e

De Yeïigi-11^ quædereligioiie Chriftiana hodi^ pugnant : nempe Romanus lt;^Jccer^rfft. pontifexjôô quotquotRom^jin Italia, hum par- S)Cin alrjsprouincijs contendunt,ne^ mincm eïTe Chriftianu orthodoxuni ÔC catholicum, fed apoftatarncfi'e,amp; hæreticum,erroneû,fchifîmticuni,regt; bellem, feditiofum, quidniali nonC qui Romano pontifici, ut legitimo CHRISTI ôô Deiuicario,non pero-mnia obedit: neep Romanæ ecclcliæ, utlbli Apoftolicæamp;S Iàn(ftæ,ôô catho^' ïicæ, per omnia obtempérât» Altera pars eorum eft Chriftianorû, qui Rœ-manum pontificem aipernantur, uel M etiam criminanturôôdamnant, utinn ^i/mpan- naicû aduerfum C H R i s T O. Quan^ tid,etiain~ quam U traque pars membra fua etiam habet. Nam inter Papæ aifeclasniulta reperitur diferepantia dogmatum. Vt uerbi gratia, ordo fin cti fs imu s Domi iiicanorum,amp;rordo Seraphicus MP norumfratrû, diu funtaltercati, maxP nia de

^ntißploiß'ic. Ltb. II. 5)5 hia dc re,quæ peccatum attirigit,amp;r gra tiam Dei, utrü Maria uirgo mater Do mini fitconceptain peccaco öriginali, an non';' Sunt Albertiftæ Sc Scotiftæ, Occarriftæ,amp;: Thomift^, Suntrea*' les,amp; nominalesjatcp modemi.’Ex ab Paps atttv teraparte, répudiante Romanum ca-put,præter ueteres fècftas, ut uocant, ** Græcorum, Abafianorum,Syrorum, Armeniorum,Gcorgianorû, Nefto* rianorum, lacobitarû, Maronitarum, nouitiæfuntLutheranorû, Sacranieii tariorum , Anabaptiftarum : quorum fu n t prop agines,Liberian i, Dauidki, Silentiarq, Sabbatharrj,amp;: ali).

Ethæquidem partes controuerfân tes , Chriftianorum Papæ adhæren-tium, ut fuCCcHori Pétri , Apoftoli- dem abhor co, èc catbolico, uicario Christi atque Dei: SC Chriftianoruniabhor-rentium à Papac confortio nbsp;nbsp;commu-'

imo cœluniamp; terra» Quanquam boni quidam uirï amp;moderati,amp; tranquillîgt; tatis oppido ftudiofî, conanturhas partes raultum inter fe dilsidentes con ciliare,amp; in ununi quidda cogéré» Älij fpcm omnem concordiæ abiecerunt» Àlrj amorepacisamp; tranquillitatisjuo^ lunt hæc dilsimulari, neq; moueri Ca^ merinam : quando publicani 8lt;C ethnP ci poiTunt inter Ce ob commoda quiicÿ fua pacem aniicitiâ I eruare » Alq pu^ tant qucmcp in fua religione fàlutê cort fèqui,modô illi propofitû fit, Deo ier^ pire, fine ludæus fit,fiue T urca,fiue Pa ganus, fiueChriftianus ieAarius» Ve^ rùm cp rccftèilli omnes fendant, paulo póft res ipfipatefaciet»

PorróinhacdiuturnaSó graui corî tennone uehemctcr foleo adniirari, ab erudius hominibus no cife dili^êfius indicata capita ilia controuerfiæ,aqup bustotumnegoriû pendet, inquibus côfiftiq^d quponinia funtinj[trumengt; c ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UÔé

^n'tißphißic. Lib. If-ta amp;nbsp;caufè Hrnianaêta utrincç referéda: t|uæ nifi cögnita fintjis dccernî haüdgt; quacppotelh: tam longe abcft,ut finiri polsit. quodciuiliumcaufarû boniagt; .dores ante omnia prouidenu Equiquot; dem pro medioehtate mea, conabor , bac in parte aliquid opis conferre» Et * prima quidem congrefsiö partium liti ptiohes m gantium dereligionis uerirpoEefsio- lt;^ontrouef ne,confiftitin caufe ipfius information ne,amp;uelutimodificatione,quam iuris eiuilis peritiamp; rhetores uocant caufæ translationem,amp; exccptiones» Quægt; ritur enim, an caufa hæc maxima, quaê JZ)ei cultumattin2it,amp; hominumfalUx tem, ab ullo queat homineexade co^ gnofci: an àpauculisquibufdamingé nio precläro,amp; dodrina,óó rerum ufü pollentibus, aut fingulari afflatu numi his ca?leftis,quibus donatü eft cognögt; fcere arcana Dei * Deinde qui 'nam lus habeant agendi caufam non tam prigt; üatain,tp publicam, ÔC ius dccernendi

aliquidin ncgoti'o gloriæ diui'næ Sc fàt lutis hominis', quod etiam alrj fèquangt; tur: (àcerdotésne ibli,Sc dodores theo îogiæ,an etiam laici. Et fî per homines deiedos agi oportet, an à fola parte Romani papæ dandi fint indices , an ctiâabaltcra,anabutrilc^4. Adhæc,an fingulijUel pauculi etiâ, an potius qua-' plurimi fîmul colledi, u clin locali,uct prouinciali, uel uniueriàli côeih'o age^ re debeant cauiampublicâ iàlutishu^ manæ. Suntqui armis rem decerni uc'-lint, iuntquifermoneamp;rationib. agi uelint, funtqui utruncp admittantfuo tempore ac modo. Quæritur etiamj quo iure, quibus he legibus difceptan dum fit in caufareligionis : legibus'ne diuinis tantum, uel fcriptis in utroque Teftamento, uel non fcriptis, fed per manus fraditis, an legibus humanis in qualibet ciuitate8óimperio,an utriilt;^^ Minime etiam couenit de loco tempore, ubi controiierfia communis o-mnium

Lib, ir. 5,9 mninm Chriftianorumagi debeat, Só quo tcmporCjóó cui potcftas fit tempus atcp locum præfîniendi'» Hæcia-ctari non modo inter procercs Chri-rtianos, fed etiâinuulso, manifeftum eii. Quæ omnia pertinent ad legiti-* mûChrifèianilmi uindicationê, quam hoc Opéré ftudeo explicare,fî Domi^ nus annuerit. Ac in quinto Jibro qui'-dem cxplicari commodius uidentur Ic gesdiuinæamp; humanæde uindidtare-hgionisiufta,exemplisubiep idoneis appoßtis: utin actione prsccipui mo* mentifimus animoß,8ccautiatcp civ' cumipeeßri. In tanta cnim opinionum diferepantia, neceflariu eft legibus di-uinis, Sóprobatifsiims exeplisdirigi, ut regia uiaingrediamur,Sc non defle-clamus uel ad dexträ, uel ad finiftram» Interim ratiocinädo, ÖC inlpiciêdo ftri dtim res geftas ab origine mundi, con-fideremus morem atep cöfuetudinem Ecclcfiæ, in religioncuindicanda,

Q_u i putant comunioncm Gncfla-' runi,amp;: cœtuni ilium lanclißimum an-* gelorum bonorum , fimul oC homi' num,cui paratumeftregnum cceleftc, quem^ uocamus Ecclefiam fantflani catholicam,primùm incocpilïêin ba^ ptifrno ÔC prædicatione Ioannis , èC CHRISTI aduentu in carnem, longe Sfwpiïfr- falluntur, Quod thcologi ueteres flunifinM demonftrant euidcnter, cft^ tc' ftatifsimum in Cacris libris gt;nbsp;Etenim Deus pater caput Christi æternus eftiæternumeft uerbumDei,amp;filius Dei eft côfnbftâtialis patri, per queni omnia fafta funt. Is eft princeps ChrP ftianæinftiÉutionis,amp; caputamp;fundagt; mentû : in quo fumus clecE ante muiv di conftitutionê, ut docet Apoftolus* Quamobrem ftatim ut conditi funt an geli Sgt;i. homincSjCœpit Deus filius iam in tempore adfumere fuos coibrtes, SC participes Sc cohærcdes j adeo 'que iua membra corpus,ideft,Ecclefîâfan-’ dam

^ntißphißic. Lil. ir. T®r Æam Cathohçâ: quod regniim ctiani in fine ieculorum, dcuictis omnibus nimicis, trader Deo patri : ut fit Deus omnia in omnib» lanóris, fidelibus,amp;' clecfiis. Itacp Adam Sc Eua protoplafti homines fueruntmêbraEcclefiæ, fiib capite filio Dei,00 reuera Chriftiani:i^ tcm^ Abel,Seth,Enoch,Noe,amp;r dein ceps reliqui pofteri,quotquotnonde^ fecerut ab hoccapite, utfecerutangeli rcfugf,RurfumCain,Q’'V^Q3nephilim id cir,apoftatg amp;nbsp;defe(fi;ores,aut ut uer bummagis exprimamus,deciding ca ’duci, quos Gigantes interpretati funt, ante diluuium:Sf poftea,Cham,Nim^ rod, amp;nbsp;alij dilapfi uarias in ieótas Sgt;C hære(cs,quia caput no tenuerut c h r i s T VM, ad Ecclefiam ueram non perti rient. Dédit au tem parens Deus legem Adamo E uæ, ne deguftarent de fru lt;fi:u arboris feien tiæ boni èc mali, pro^ pofita pœna mortis. ïn co mandato principalijSc matrice omnium legum, g 5 utTer^

ut Tertullianus uocat,fumniatim con^ tinentur capita omnia,qug8ó in Deca.^ logo exprimunr, amp;nbsp;copiofius funtexquot; plicata per Mofcnac prophctas,rur^ funiq; in brcuifsima epitomen à c HR i 8 TO incarnato redaâra: Quod tibi uis fîerijfacito ÔC alijsrquglex ctiâin corda naturam honiinû inicripta cft ab O' pificeDeo* Fuitigitin Ecclcfiaftatini ab initio mundi dodlrina fidei, rcau labeneredecpagédi, acuentas fempi^ terna, in qua IcfcDeus patefacit ration nali creaturæjfccp impertit. Fueruntc^ tiamin paradifo,ôô horto illo amoenif-iîmo, ac delicijs omnibus referto, cor^ poreæ quædam rcs pcculiaritcr uerbo Dei adhibito infignitæ,quf per fenfus exteriores ingererêtnienti,ÔL rcprffcn tarent fubinde res illas uerbo Dci coin preheniàs,quæcp fîgnaculorû uim ha-* berent, homines ad obedientiam amp;nbsp;fî' dem præftandam obligantes, amp;nbsp;illis uiedsim bona diuinitus promifla coti FrmaU''

K^intijophiftic. ir. 103 firinantes, utc^ loquuntur uulgb, ra-tificantcs ♦ Vt arbor uitæpropofitain medio paradifó, altiori fignificationc Christvm Deiucrbüamp;Sfapicntiam figurabat, in quo (blo uita exiftit, ficut in patrc Deo, Só per ipïutn fblü cx pa* treDco confcrr eHentrjs creatis. In cotr iugio etia Adami Eu^ magnû lacra^ mentum fuit c h R i s t i amp;nbsp;Ecckfîæ,ut Paulus indicate Fuitigit in primordio Eatini mundi Cliriftiana inftitutio plc naamp;f perfecia, cognituq; obleruatu neceiTariajamp;lîifficiens ad beatâuitam,. Earn igit Chriftiana religionê hoftis îttifiunrSe» Dei ÔC generis humani diabolus, cor^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(t

rumpereamp;Sabolere.conatus eE, foliici tans in ièrpétis inuolua'o perfona, ut deficcrent homines à tradita inftitu-' tione,8ó ea uia defcifcerêt à Deo paréte

Domino optimo,acfelceutotapo^ fteritatemâciparêt tyrâno maliuniuer fi authori. Suadente igit cacodgmonc, utprimihomines cderêtpomû uetitû,

er promfttente fi'militudiiiê Dei', Ez«ttindi. faentiamboniamp;S niah', quuini'nftiup bdntrcU- tioianidiuitiitus traditaincontrouer-f gioncm,ac fiam Sódubiu efletuocata, cuius narn wf/wt con- fuit tune temporis iudicare de religio-' ^re’l:!krd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adami amp;r Euæ, in quibus

(f{lt;(toZwM. eo tempore Ecclcfiaamp;: totu genus hu-t manumextitit, quorum dó fa lus ageba turC Autpotuerunt ne iudicare primi parentes noftri de maxima controuei? fiaÇ Vtiq? homines illi protoplafti po-' tuerunt èc debuerunt iudicare in Para difo, adillamipEm arboremfcientiæ boni amp;: mali, cui fe cacodæmon in fer^ pentis induuio applicauerat: Só ftatim iudicare debuerunt, firmo graduretP pentes inEitutionem à Deo conditorc (ibi traditam, dó diabolum cum fua no paperfuafione impietatis 8^ facrilegq 8c apoftafiscdamnare. Id^decretutn fatum elTeoportcbat apudonines polt; fteros. Sedenimquiadiaboli fbphiftb ç^pperfuafionem prætulerunt uerbq

^ntifo^ihißic. Lib. ii» loy Oei fimphcifsimo iuxtiamp;Tuerifsimo, retftè quocp Tertullianus deliólü hoe primorum parentum uocat hærefim» Eadem eft ratio,duni Cain amp;nbsp;Abel fra Atef« cr tresCÔtenduntdercligionc,fatanain-ftioante Caiiium, utrationibus fanis delritutuSjparricidioAbelenicumfua religtone cxtingucret: fuani uerb,quæ diiplicebatDeo, aflererct atqj ftabili-ret,fîbicpprimatûuindieareL Eadem G/g^nt««» eft ratio in longa deinceps cotentione erpiorutn RliorumDci^hominuRdciiam.amp;^ (an-(Ttorum, Seth,Enoch, Mathu(àlé,La-mech, Noe, amp;nbsp;Cainorû apoftataruni ufe^ad diluuium»

Pofteacum Nimrod, Babylotiicæ n imrodi' monarchie conditor, fîmulcp nougre-ligionis authoramp;hærefiarcha,ut 'quc Dominus eum uocat in ApocàlypG, nions magnus lt;Sô ardens miflus in ma-

rc huius mundi fuaderet, hortaretur, imperarct, cogeret hominesignê pro Oeo uenerari:po tuerunt ne homines,

aut dcbucrut iudi'carede cótroucrfÏa, fc^falfæreligioniopponercjuel cum uitæôô omnium rcrumpcriculoC’ Fe^' cit hoc Abraham, pater omniu creden tium, ut Philo prodidit: hmc.Etquancp àtyrâno impio propte rea cÔieéhis fuit in igné, ope tarnen dP , uina (èruatus eft rebus maioribus» Ahdromcit ta • J i J - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n i

CT idolo nata per Molen, quu Aaron lummus pontifex aureu uitulu proftitueretco^ lcndum,illiq^ feftS diem inftitueret, ac fâcriRcia, fub titulo ueri Dei, qui edu-* xerat Ilfaele è Pharaonica tyrannidc, cuius nam fuittuc iudicarede religio^ neC Aharpnis nctantij,autMofis,aut . Iàcerdot5,autprincip{ïuirorû^anpo--pûcdrc, tiusuniuerlipopuh^ öimilitcrincon^ Gquot; coniu- tradilt;ftioncCore,DathanôôAbir5,amp;S Morum, OnyinCurgcntiu in Molen Aaronê, ïmo cotradiuinâ inftitutionê,lî fadlio^ R fthilmatici iiii prius iudicalTent, potuC'-

K^^ntijophißic. LiL ii. 107 potucrütSc dcbuerütiudicarc cx con--oonediuinaquä audiuerâti'nmôte Si nai, nô pcrdidiHètcx eis plus tp niillia XIIII, tum hians terra,tum ui tor ignis*

Quâdo Hieroboâ Epbraimitijpriquot; mus decern tribuum rex à Deo per fan schema et lt;fèumprophetamordinatus, fedmetu ni rcgniamittêdi lapis oft'enfi'onis fadlus populo Ifrael côtraDei uerbû templa ædificaret, acuitulos aurcos colendos proponeret, exêplo pôtificis Aaronis peisimo, cuius nâ tune fuit indicate de religioneC Annôiuxtalcgêdiuinâpo pulus uniuerfus debuit euertcrcuitu^ los,aras,tcmplo, Mofis uiri Dei exem ploCDum Elias magnus^phetarepre hcditcultûBaal, querex Achab ôôin/ numeri facerdotes atep prophetæ fab fi tucban‘tur,accufàntes Eliam rebeb bonis, impietatis, feditionis, facrilequot; gij, ÔC ubicpinfeó:atcs,utfupplicio ub timo uirum Dei afficerent, cuius nam crat dereligione côtrouerfà iudicareç'

Vindicatio certèreligionis antiquæitt concilio Carmelitano fatis oftendit, quid fitagedum, Sc quomodo» Quam breuiter cnim,^ fapienter,qj religioiê determinauit cauiam una uoce excla^

mans: dohinvs ipse estdevs» Hicrcmias Dei propheta fan-^ucrfut fa- lt;^ifs»certatcum Phafl'uramp; alqsiacer^ ceréoteset dotibusde religioneSó do Arina, po^ rf^fw. pulo applaudente falfis doAoribus, loachimo autê regeetiam exurentelP bros iàcros prop h eta?, cuius tum fuit iudicare Sc uindicarc relipionem Regt; Ae neproceres politici abibluerüt pro phetamDei, Sc iliumtutatifuntCRe^ rmmar- Ae nefeceruntiberj Daniells, quando edlAum régis Nabuchodo'' noibr,dc ipfîs prçclarè meriti, ftatuam auream adorare noluerunt,Sc unius iè Dei cultores efle palam teftati fiint^ Quum Antiochus Syrierex, adiuuan te potificc max» 8c aliis multis perfidis Ifraelitis urbem Hierufalcm occupaf' fet.

^ntißphißic. ii. lo^ ièt, aboleret^ religionem diuinitus in ftitutam, obtruderet autem uiolentia tyranica fuperftinones ethni'cas,quód nam ius turn fuit religionem uindican^ di-rQuis bonus Sc fapi’ens reprchcn-' dit Machabæos, religionis ÔC leguni fanStaru patriæcplibertatis acerrimos uindicesC OraculumcertèdiuinumSc ipibs laudat, Sc omnes qui exêplo pul Gherrimo aduerlus Antichriftum pu-gnant. Daniel cap. in Populus feiens lt;• Deum fuuni, obtinebit Sc faciet : Sc lt;* reliquat

Porrbfilio Dei præconium facicngt; chrîâi le te, ac ccditùs adferente nouam, ut ad^ uerfarij dicebant, docT:rinam,quumfè nerod^ illi opponerent lècftæ omnes ludæo --rum,Sc pontifices cum facerdotibus, Sc magiftratus ciuilis, SC rex Herodes, O

potueruntbe homines illius têporis, aut debuerunt indicate de caula C h r i STi principis noflriC Aut quibus legibus, Sc canonibus, ÔC regulisuten*

dum fuite’ Dominus c h R i s T V S pro* uocatad Mofen prophetas, omnP bus^ liberum facit fècundû illosuetc resSôauthêticos Ecclefîædocloresde fua doctrina iudicarc.Imo C H R l s T VS ‘ ipfè poftulat, ac iubet, ut omnes de ma ximo negotio èi. gloriædiuingSc falu' tis humanædiligëtiisimè inquiranf,æ ex ueritate iudiceuEtgratias agit patri cœlefti, quod idiotp myfteria regni cœ lorû intdligât,quæ filij (àpiêtig intelli'-^poSiolo^ gerenoluerunt» Côtenduntetiâiàndti lud^is 8c gentib. de reli èlt;^»ùbut. gione:ôôhortantomnes,utabic(ftis an tiquis (utdicebant) àmaiorib, fibt traditis fuperRitionibus,Chrifti fidë atq? doedrinâ amplcclant. tûc quidé nemo uiâ perditionis relinquere,aut fa lutis iteringredi potuit,qnô iudicafic*' pnus,qd uerû aut falÂim,qd bonû auc malû,quidgratûDno Deo aut aducr^ fum,quid fcquêdû autftigiendû eifet;

^ntißphißic. Lib. ir. in pofloli prophetæ Gnlt;5î:i pra^cmue Neuißima runt, omnibusquidêctatibusno defo re,quiChriftianifmûoppugnentom- ^cckfite, -nibus machiniSjScarribus,ÔCuiribus: aduerfm innouifsimo tarnefeculojlùbmûdi Anttcfcngt; nem, amp;r gloriolum Domini aduetum, cS/^ir^ta^ maximasfore dimicationes ♦ Quod^ rfteins. horrcdu eft cogitatu, præmonêt infur recfluros efle paßim pfcudoprophc-tas,qui nome Christi pre fe gerät, amp;S lienditctjUtdicät,Hic eft C H R i s T V s, nos plenißima ipfiuspoteftate habe-' mus, nos tencmus eum, nos dare au * ferre poflumus : qui talé tam foedârui^ nam dédefcdbonê moueant,utplericp omnes à fcmitis uitæChriftianæabrcgt; ptijfèóis perniciofïs fèfèadiügant» Sp mul aut Korean r, cauendiïelfe, uigilan dum efre,orâdu,per{cuerâdü in uerita te,recedêdü àfàlfis doftrinis, ailtu, pugnadu effe aduerfum boft es, c H R i-gt; s TI principis, libéré côlîtendû elle no inenChriftianû,quantQCÛlt;^pericuIo.

Neminem enim falutem confequi pof-le qui non pericueraucrit ad finem: neminem coronandum efl'e, qui noil legitime pugnau cric

summd de £x quibus omnibus liquide peripi wndtcada nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium efle hominum iudicarc

coUtaa né de religioiie, oC iudicandu eile ex uer-fuprrioru ßo Dei fimplici,amp; quod planu amp;nbsp;per--pietatis:oz mniüm etiam eiTe, legitime uinditare rcligionêjfuo quidem modo. Nam aliquot; qua ordinario magiftratui peeuliaritcr iniunxitDeus : utgeftare gladium iugt; flitiæ ad bonorum defenßone, èc magt; lorum uindilt;flam, quædam uniuerfis imperauit ex æquo : ut orare Deum^ qui religionis cura gerat: fidemcß pro^* fitèri apud homines, amp;r ianöa conuef^ fationc ornare doóèrinaChriftianam, atcp incredulos inuitare,amp;r pellicere, uthantamp;ipfiper christvm ialui» Vindicanda eflautem Chriftiana in-* ftitutiojwbicunque locorum uiolatuG fiue

^ntjßpy^iic. Lib. ii. nj fîucRomCjfiue alibûet uindicäda quo^-uis tempore. Sed hæc,ut antea di'xi, li bro quinto ex legibus diuinis ÓÓ huma nis,amp; exemplis probatifsimis illuitra^ buntur. Et nonnulla dióta funt in primo libro. Hocautemßitis coftatiam ex ratiocinatione per feriem temporis deduda,à mûdiprimordioad finem* non modo lus amp;nbsp;fas efle,ut homines a* depti rationis ufum,iudicêt de religio-ne:fed etiam utile amp;nbsp;neceiîâriû, ut exa-dè indicate pofsint,8ófaliam religions difcernere àuera,confi(ftamab homi-nibus â diuinitûs tradita, noxiam àia^ lutari. Dcu enim ignorare, amp;nbsp;dogma-ta reli2ionis,amp; leoes redè uiuêdÉcraC fa elt ignorantia,quæ non excufat, fed damnat in die iudicrj. Venit enim lux inmundum, queilluminat omnem ho mine. Scd quia homines incfcati mudi delicijSjmagis diligunt tenebras quam lucem, iua culpa etiam non illuminan-tur. Et qui ueritatis amorem atqj ftu-h dium

dium non habent, ut fiant (àlui,meren turpræda efie lupis SC impoftonbus. Et qui C H RI s T V M uitæ dueem feq ùi recuiànt, culpa fua maxima fequuntur cæcos duces, ut cum illis cadant in fo^

statut COU' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipitur ftatu exceptionum

troucrfi^ , , P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.

»nferch«-t’'anslationis,iam ultenus progrcdia* Pianos de mur inueftigando,in quonam capita fu/nma «^’confiftat controucrfia totareligionis, quæ intercedit Chriftianis(liceat mihi cum pace omnium uerbis uulgo progt;' tritisuti)Papifticis,ctLutheranisatqî Zuinglianis,qui Papæ ÔC Roma næ eu riæ minimèaddiAifunt. Quod Ki(plt;x^

Âoaop^ut rhetores uocât,in magna turgt; ba queftionu de quibus côtrouertitur iam diu,non multi cernunt.Hahcnt Cquot;

nim aliquid fimile coniefturis, duitî quæritur, utri fint orthodoxi autherc tici:aliquid repetundarû acî:ioni,duni Papiftici petût fibi reftitui plena in Ec défia poteßatem, alq contrà fibi refti' tui

Lib. IT. Try tin* petut priftina ecclefie libcrtatcalp quid lté definitionûOmnes tamê quçx Articuh ftiones in duo genera poflunt redigi:

r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir 1

ut alic lint cognitionis,quc ad lymboli funtgme capita pertinêc:aliæ adtioiiis, quæ De-' rum. calogi mebris cotinentur. Cognitio/ Cognitio-nis eniin queftioncsfunt,in quibus ex^ nK^iKtltio cutitur uerû ÔC falfuin : aut quid fit pie credendum,uelquidabqcicndü» Vt, dudncfintccclefie facramêtainftituta à DcOjbaptifinus ÔC cocna Domini,an feptcC’An fymboliceres in euchariftia, panis amp;nbsp;uinvf, comutentur uerbis cole cratorqs, in fubftantiâ corporis Ian guinis CHRISTI? An fit mifla expiato hum facrificiu propeccatis uiuoruamp;S mortuoru? An fit ignis purgatorius, qui animas folutas à corporibus muiv das faciat,amp; immunes peccati?An de^ funôlorûanimædormiantC An Papa Romanns fit caput uerum Ecclefig ca»' tholicæ,et legitimus CHRISTI uicarh us» Alt;ftionis aût quæftiones funf,in

quibus cxcutitur, quid fit faciendurngt; aut fugiendum,quid recte fadlumamp;Z bonum opus, quid peccatum ÔC malc' ficium.utjNum fint inuocandi diui* Num fimulachra diuoru imagines fint uenerandæ C An fit uxor ducenda facerdotiC An liceat carnibus ÔC ouis tempore quadragcfimg uefciC' An eon fiteri oporteat fingulis annisapud ia^ cerdotem fua peccataC'Baptifandfnc fint infantesa:ut homines femel baptp fatiabindignis miniftris,iteru fint ba^ ptifàndidn quib ♦ fingulis crimen hæ^ refeos quidâ folcnt impingere * V nde maximecontendit,quis'nam fit ortho doxus 8Ccathohcus,aut quis hæretP eus. Nam Papa cum fuis aficclis edf cit,fubeflc Romano pontifici,eum au^ dircxipfi parère,credere ut præcipit credendum,uitam Chriftianâ ducere ut prcfcribitjde falutis efle necefsitate» Et definiuntjhærcticum effe homine qui difeordat in fide à fanda Romana catholica

'Zib.iï. 117 catholica eccklîa, quænon poteft erra rezqui non credit, quæ credit SC credk dit nbsp;nbsp;creditura cft Rom. ecclefîa : qui

non tenet, obferuatcp ritus amp;nbsp;cerimoz nias, quas tradit, amp;nbsp;tradidit,amp;f tragt; ditura eft Rom. ecclefia. Eos uero qui ecclefîg Rom. no aufcultant, amp;nbsp;obtem perant,erroneos Sl fchifmaticos,hærc: ticos,apofl:atas,rebelles,feditioibs,ho ftes ecclefiçjhoftes omnium fancftorû, amp;^ipfius Dcihoftes declarât:eoscpuel ad obedientiameccIefiæRomanæ co^ gendos pœnis etEipplictis,ucl,fi obfti natèreluAcntur, extirpandos efîe. Id Uerd uniuerfumncgant amp;pernegant cgteriChriftiani, alierentes inlibris di üinis Apoftolorum amp;nbsp;Prophetarum, in ueteri nouo T eftamêto, in uerbo Dei copiofe luculenter expofi'tâ elîè fidem Chriftianam. Ideocp nihil credP tu obfèruatu efle neccITarium ad fa^ lutem,quàm quod in facris literis difer tèfcriptum extat,uel quod expronuii h 3 ciatis

ciatis ibi difertè fcriptis, cui'denti rc • éta ratiocinatione colhgitunQtiemad

modû ex principijsnotiSjpcrfpicuis, confefsisjcertjs amp;nbsp;indubitatis,aliæ fen tentiæ, quas uocant conclufiones, rc' ôrè inferuntur,in omnibus fcientqs: fidem paratam habcnt, quia manifeftc uerisinfitæamp;infixæfunt. Vtdodlor gentium Paulus Corinthijs exfiideiar ticulo,quód CH RI ST vs rcfurrexità mortuis tertio diefecundûfcripturas, adftruitalium fidei articulum : omnes homines mortuos in fine mudirefurrc 0:uros eile. Qiiod plergcp philofopho nigcntilium leélæ negarunt, multc in Ecclefia hærefes ante C H R i s TI ad-uentum,ôc poftca»

Stdtiaeamp; Suprema igit quæiîio eft in diuturgt; naamp;T maxima controuerfiareligionis hodie,quæamp;^temporibus Apoftolf cis fuit, quid fit orthodoxia^uel haere^ fis : quid homo pius, orthodoxus, ca/ ftiolicus : aut quid impius, hærçtieus, plane'cp

plane^ rcfcvlus ab Ecclefiæ corpore«. Qiiam dcfînitiuam côftitutionem ap^ peilantoratores forenfes. ut fi Dauid accufetur facrilegq, quia gladium Go* liach acccpit ex tabernaculo Dei^coce* dente facerdotuiu collegio : ÔC panes propofitiôis,quibus ucfci erat lege di* uma laicis uetitunudeßnireoportctrc (ßeSs^ propric,quid fitfacnlcgiü:dein* dc factu illud Dauidiscum definitio* ne accurate coinponcre: amp;nbsp;fi perom* nia quadrat Dauidis falt;flû cum defini* tionc,Dauid conuiétusfacrilegfi tene* tur: fin difcrepatfadtumDauidicum,

Gcrilegq definitiOjDauidab atro* cifsimo chmine utiq? abfoluendus fuc ritjUt tandem finiatur cStrouerfîa. Et fi Paulus accufet læfæ maieftatis, quia pôtifici, ad cuius tribunal ftabatreus, dixit, Percutiat te Deus paries dealba te : quid fit lædere maieftate, finitionc propria explicandum eft. Ita hodie quoq? nullus erit finis aut modus liti*

gandi Sc infcôandi mutuü ob religion nem Chriftianamjinteripfos cnam tP tulo Chn'ftianos, quamdiu non defini tio uera ÔC propria, SxL ab utrifq? partP bus reocpta in mediû profère, quid fit Chriftianifmus uerus ÔC fempiternus, quid catholicusSCorthodoxus amp;uex rus Chriftianus.Cuius oppofîta etiaiu fefe ultro exhibcnt,hærefis antichri flianifmus, hæreticus ÔC antichriRia' nus ♦ Quibus deinde Papiftfeam inRp tutionenijitcmcp aliorû fidem, dodtrk nam,eccleiïani oportet conferre*

Tfeßnitio Sedquiadcfinitio proba,nô eftLefi Zhriflinni' régula, quam utraep pars torqueat adeommoditatem fuæcaufæobtinen dæ, fed immutabilis ucritas, agè certâ Scliquidam Chriftianifrni finitionem perueftigemus.Et Hilarius quidem e^ pifeopus Piâ:auienfis,in Ariana perfe cutione eu beato Athanafio,cuius fym bolû quotidiein ecclcifjs recitatur,orz ihodoxæ fideicôftantifsimus uindex, ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duo

^ntißphi^ic, Likii. I2I duo reprehendit grauiter in Arianis, Chriftianorum per(ecutonbus,quum ipfi nomen Chriftianum profiteren tur. Altern fuit, quod fidei ÔC rcligiogt; nis atep doiflrinae componerent defini tiones, ÔC régulas, amp;nbsp;præfcriptioncs fubindenouas, amp;à iÿmbolo Nicæno diferepantes : in quo CCCXViiLpa^ tres Ecclefîe feleófifsimi fide fumma diligentia comprehenderät, quicquid in diuinis fcripturis hominibus ipfe Deus tradidit cognitu obferuatti neceflarium ad falutem. Alterum fuit, quódifti nouarum definitionû archiz teefli, CK formula de fuo cerebro 06 opi nionibus afleiflibus produdla,ieuez riter,fi dfis placet,iudicabant de ortho doxia hærefi » Nam fimpliccs Chriz ftianos amp;nbsp;firmos, qui antiqua credenz di præfcriptione contenti,nonrecipic bât ambabus (quod dicitur) manibus neotericas iftasSc mala fide confarcb natas præfcriptioncs, damnarunt hæz h î refeos.

rcfeos,amp; contumadæ,amp; feditionis,8£ principibus atcp populis Chriftianis obieceriït modis omnibus perfequen dos. Vnde faélS cd,utChriftiani cum Ario negantes c H R. i s T v M cHè QuotS' lt;r/o//,i'd eltjCÓfubftanti'alem patri Deo, alios integros, orthodoxos ÔC catholic cos Chriiuanos pronunciarent heren cos feélarios homoufianos,qui uer^ ba in fcripturis fandlis non pofita inue herent in Ecclefiam èc in dodlrinam fidci,eacppertinaciterdefenderêt,nia/ ximocum dctrimento reipublicæ tO' tius. Simulq? inftigarûtimperatoren! Cóftantium ut beatum Athanafium, oculu columen Ecclefic,eicp homo» doxos, totis Imperrj copijs 8^ uiribiis conaret excinderc. Quæ res, ut nomi» ni Chriftiano fuit indignifsima, ita rui namecclefisE rebus attulit maximam, quam Hilarius prguidit, ut decebat fidelem Christi feruû,prædixit. Et ra quidem Hilarius non femel egit,fed t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquo»

Lib. il 125 aliquotics: non fermombits,fed fcrp pus pubh'cis : non apud fidei cofortes tantum, fed paritcr apud integræ relp gionis tenaces,adepifcopos Aria^ nos, amp;nbsp;in fcripti's nominatim Conftan ti'oimperatori dicatis. Indem cgerût Donatiftæ* Quum cnîm decreuiffent filiumDciCHRiSTVM efteminorem patrCjôu fpiritum fanftum minorem ft lio,ex eo decreto ftatueruntfe catholic cos efie folos,amp; in Numidia fola domi cilium habere catholicâ Ecclefiam: Só rebaptizandos eife, qui à cætcris Chri ftianis diuerfa crcdentibus acccpiflent facrum baptifmum» Secutæ funt e^ tiam catholicorum cædes : ut Aupufti nus,malleus iftius fcctc,memorie pro^ didit» An fimiliafaâra fint annis iain quingctis,amp; amplius, à Romanis quP bufdam præftilibus ,amp; alrjs præfidi^ bus ccclefiarum, ufcp ad hodiernum diem, malo ex hiftorrjs recognofei, cxpcricntiaquotidiana,quàm ut ego pronungt;

pronundem, i'ta omni'no rem gcri, Si geftam efle uiolentius , quam deceat profeflos nomen Christi: qui uenic no ad perdendum, (cd ad feruandum homines peceatores»

Itaqj Tertullianus amp;nbsp;Irenæushære ticorumpræicriptiones fidei cófutan/ tes, manu ducunt nos ad purum ÔC im dubitatumChriftianifmum,rcfoiutio ne iuccefsiôis et traditionis, retro teil' dentead Apoftolos,ad CHRISTvM, ad Deum. Quæremus,inquit Tcrtul Iianus,in noftro,amp; à noftris, amp;nbsp;de no* ftro Jn quo Z Duntaxat quod falua rc' gula fiderpoteft in quæftionê deueni' re. Régula fidei appellat dogmata con ninda,quæ in iymbolis orthodoxæ fi' dei ponuntur.Sic enim fcribit:ReguIa cft autem fidei,utiam huic quid creda' mus, profîteamur : ilia fdlicet qua cre/ ditur,unû omnino Deum efre,nec aliii præter mûdi creatorê: qui uniuerfa de nihilo produxerit per uerbû {uum,pri

mo omniücmiflumJduerbum filius cius appcllatü, in nomine Dei uarie ui fum patriarchiSjin prophetisfemper auditü, poftremo delatü ex fpiritu pa-tris Dei ÔC uirtute in uirpinê Mariam, carnem faórumin uteroeius,amp; exea natum,egilÏc hominem, amp;nbsp;efle i E s v M CHRISTVM. Exinde prædicafle noua legem, noua promifsionêregni coL' lorum,uirtutes feciiïejfixum cruci : ter tia die refurrexüTe : In cœlos ereptum, federe ad dcxteram patrisrmififlèuica riam uim fpiritus fanéit, qui credentes agat; Venturû cum claritate,ad fumen dos fanéfos in uitæ æternæ ôô promif-forum coeleftium fruAum : ad progt; phanos iudicandos igni perpetuo : fa^ da utriufqî partis refufcitatiôe,cû carz nis reftitutione, Hæc régula à C H R iz S T O, ut probabitur, inÜituta, nullas habet apud nos quæftioncs, nifî quas hærefes inferunt,aut haereticoslàciût» Etpaulopoft; CHR I STVS iesvs Domb

Dominus nofter,quid effet, quid fuiß feqquam patn's uoluntatcadmim'ftra^ ret, quid homini agendum détermina ret,quamdiu in tern's agebat,ipfe progt; nunciabat, fine populo palam,fine db ApoRolicd fceribus feorfum. Ex quibus x i i.præ» laterifuo adlegerat, deftinatos poüûlicie. nationibus magiftros. Itacp uno eO' rum decuffo,reliquos xi.regrediens adpatrem poft refurreâ:ionem, lufsit ire amp;nbsp;docere nationes tingendas in pa trem ÔC in filium Só ipiritum fandtum. Statim igitur Apoftoli, quoshæcap^ pellatiomillos interpretatur,adfuim pto per fortem duodecimo Mathia in locum ludæ, ex authoritate prophe tiæ,quæ eft in Pfalmo Dauid,c5fecuti promifla, uim fpiritus fandti ad uirtu^ tes amp;nbsp;eloquium, primo per ludæam coteftatafideiniESVM ChristvH, amp;nbsp;ecclefrjs inftitutis, dehinc in orbem profedlijcandem dodlrinam, eiufdent ftdei nationibus promulgauerunt,amp;r

^ntilophiÜic. Lib. ii.’ Ï27 proinde ecclcfias apud unamquamq^ duitatemcondiderunuA' quibustra^» ducem fidei,amp;r fcmina dodrinac,cxte^ ræ exinde ccckfiæ mutuatæ flint, ’ quotidie mutuantur, ut ecclefiæ fiant» Ac per hoc Sc ipfie Apoftolicæ dcpu^ tantur, ut foboïes Apoftolicarû ecckx fîarum. Otnne genus ad originem fùâ cenkatur,nccefie eft Jtaqj tot ac tantæ ecckfiæ unam efle illam ab Apoftolis primam,ex qua omnes: fie omnes prb mæ, omnes Apoftolicæ, dum om^ nés probât unitatem» Hanc igitur dp rigimus præfcriptionem : Si dominus ÏESVSCHRISTVS apoftol OS mifît ad nbsp;nbsp;wS

prædicandum,alios non efie recipient- pa, nullus ' dos prædicatores,quàm quos CHRP nomothe-STvs inftituit* Qiiia nec alius patrê

nouitnih hlius,excuinlius reuelauitr^4,py^fe^ nec alrjs uidetur reuclafîe filius, ép Apojîolos.. Apoftolis, quos mifit ad prædicandû, nticp quod iilis reuelauit» Quid augt; tem predicarintjid eft,quid iilis c h R i

ST VS rcuelauen'c, amp;nbsp;h fc præfcribant non aliter probari debere, nifi per eaP ecclefias, quas ipfi Apoftoli codi (iitioApo- deruntjipheis prædicandotam uiua /io/onlt;m4 (quodaiunt)uoce,quàm per epiftolas g«« in fcri poftea^ Si hæc ita funt,c5ftat proinde, extat. omnem doctnna, quæ eu illis ecci cl ij s matricibus Sgt;C originalibus fidei cófpp ret, ueritati depucanda, nbsp;nbsp;fine dubio

tenentem,quod ecclefi^ ab Apoftolis, Apoftoli à Chrifto, Chriftus à Deo fu fcepit:reliqua uero omnem dolt;ftrina de mendacio præiudicandam,quæfa^ piat contra ueritatem ecclefiarS, Sc Pt.' poftolorû,ÔcChrifti,amp;DcÉ Supers eft ergo uti demonftremus,an hæc no ftra doctrina, cuius regulam fupra edi dimuSjde Apoftolorü traditione een/ featunóCex hoe ipfo,an cætere de men dacio ueniant^Communicamus cum ecclefrjs Apoftolicis,quod nulla do/ lt;ftrina diuerfa ♦ Hoe elt teftimonium ueritatis»

Obfècro nos perimmortaleDeünii fcges Chriftiaili, epifcopi' Chriftiani* dodores Chriftiani, populi Chriftia* ni, attendite Chriftianifini hanc défini tionemtquæ partialis non eft, ftd cont hiunis partibus deChriftianifino uingt; dicando contendentibus ♦ Noua not! eft, fed uetuftilsima» Sophifticanotl eft J ftd theologica* Ficla non eft ftd uerifsiina, Nenipe religionis cenfiira^ ut aliæ res oinnes, ad prirnamftiam ogt; hginemeftreuoeanda, 56 indefinitio deriuandaeft* Chriftiana igiturreligt; gio adCHRiSTVM principemfedugt; ci debet, Euin uero no modo Ecclefiæ Gefinifiä dodlores unicû ueritansmagiftfûÊéfle unauoce prædicant, ftdexteri quót^ ’ hoftes: uthscretici,ut lofephusfä-* cerdos ludaicus, ut Mahumed,ut da*gt; niones quibuidä relpon{ädantes,Negt; tno igitur nifi hæreticis * èC Mahume-* de,ip(îsq^IudæiSinfenfiorChriftian£e ûiftitunoni,audebit negare c h R i s t ï

Gruatoris noflri dolt;n:rinâ efle catfioli-' cam Sc orthodoxanï:5óquotc|uo t earn funtampkxi uel ex ludæis, ud ex gen tibus, catholicos Scorthodoxos fuifîè. Sc uitam æterna cÔfccutos,fi uicp ad R-' »gt; nemineafideperieuerarunt.Inipfbe^ 0» nim uita erat,ait Ioaiies,Sc uita erat lux 9gt; hominu : lux uera, quæilluminât om^ •gt; ncmhominemuenientcin huncmun^ gt;» dum» Quotquotreceperuteum, dédit »» eis poteftatê filios Dei fieri his qui ere 9» dunt in nomine eius» Sedquiddocue

rit Dominus c h r i s t v s in tern's uer fans, quid egerit, quam fide rdigio-' nem tradiderit, quatuornos EuagelP docet. Quiiquis igitur earn religio-' nem corde puro tenet ,ac ore confitet, catholicus 6c orthodoxus efl:,8cuitam setemäpoisidebit» Eandê fidemôc do élrinam Apoftoli uoceuiua, èc epifto FMiitjfKM lis tradiderunt» Vt^ de alrjs in prgièn P’” tia. taceamus, Petrus, de cuius dodrP

^ntißphißtc. Lib. ii. 131 qüæcjp primas partes inunidiêada re^ hgione fibi arrogat,illam ipfam relP gioncma chrisTO aeceptamdocui'c HierofoIynliS, Anciochiæ, Cæfàreæ, in Afià,Romæ,lt;Sd alibi, Et eandemli-ten's ApoflolicisduabuSjquæ inter ca tholicas canonicasepiftolasnumc/ tancur,no.n modo quinq? prouincqs Afiæ cômendam't, fed eciam alijs omnibus ecdefijsubicp gentiu, quæfutu rg Rint uf P ad confummationê fcculû Cærerum loaiines Marcus,difcipulus ÔC fîlius i aut ex Ibrorc nepos, Petri a-poftolorü facile principis,rogantibus Chriftianis fratrib ♦ Romæhocipfum euangeliû Defquod Petrus ubicp do-cuit, nionimentis literarû ad pofteros trâfinifiqSô approbate Petro in publicum edidit.Neq? aliud euangeliû Mar eus Alexandriedocuit, dc in prouin-erjs Aphrice.ab hac igit Chriftianiimi origine ueram deßninone petere con-uenit; cui repugnare quenq c h R i s T ï i nomen

nomên præ fe gerentem,fît nefarium, nijmtisue enim abfq? dubio Chriftianifinus rui,perfe- fimplex, puFus, abfolutus: ueruSjCer-' dm, inE- tus Jndubitatus : antiquus, fèmpiter-^ fccundïm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immutabilis.quem bcatus Mar

M4KKm. eus à Domino Christo, per ipfius apoftolum Petru acceptuni, in Euan^ gelica hiftoria perfcripfit. Et ecckliæ l'ancflæ, orthodoxæ, apoftolicæfunt, quæfidem doôlhnâ illamreti'ncnt, ac profitentuFjüue Romæ,fiue ni Gab lia, fiueni Hifpani'a, fiuci'n Britannia, fiueinGermania,fiucalibi, Neq? negt;-gari poteft, quin homines reuera Chn' îriani fiat,amp; non ha'retici, non aJieni à teftamento Dci, quicunqj corde rclb gionem illam tenent,amp;f ore profiten' tur,Ôlt;uitaexprimerefedulô ftudent» Quibus redbfsimè etiam quadrant a^ poftoli Petri definitiones: utfortitiæ^ qualem cum Petro amp;nbsp;omnibus fanétis fidé, in iuftitia Dei ialuatoris i E s V CHRIST i,eledi fînt iècundû præfcien , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiara

Kgt;4ntijüf)hißic. Lib. ir. 135 tiam Dei patns, in Gndtifîcatione fpiri tus, in obedientiâ afpcrfionem fan^ guinis lESV CHRISTI. Sihæcdefini tio Chriftianifini reprehendêda uide-* turaltcrutri parti, uel Papifticorû jdP CO, uel ceteroruinChriftianoruuKase proférant illi, quid hic fit falfum, quid noxium, quid alienum à Chriftiana fi^ de atcp doclrina : uel quid præterea fit necefiariû cognituôc obfcruatuadfa-' lutcni,id in’mcdiumadferant. Sin par^ tibus fuis integradefinitio confiftit, li^ cebit hifcegradibus ad noftrâ quoque ætatem dcfcenderc. Quicunq? komg, aut Alexandrie,autHicroiblyrnis,aut Antiochiæ, autEphefi, aütquocunq; in loco temporibus Apoftolicis tenue runt ChriËianifniuni, à Marco in E^-uangelicahiftoriadefcriptunijOrtho^ doxi ÔCcatholici fucruntjamp;f falutêctcr nam fiint adcpti.Eademqj ratio eft im peranteConftantino maximo,amp; Roz nianatn ccclcfiam adminiftrante SyE i 3 ueftro:

1^4 7heod. quot;Bibhandri ueflroîautimperâtc Maurino, pon tifice Gregorio magno:aut iinperantc Carolo magnOjSó pontificatum geren tc Adriano : aut imperative Henricho quarto , ÔC Gregorio feptinio papa: autimpcrante Alberto,æ Bonifaçio ocflauo cathedram Romanani tenen^ tc, Igituramp;f^hodieCarolo v, imperan tCjIuliouerb tertio Romanam ecclc' fiam nubernantCjChrifliani orthodox yiamp;lcatholici, non hæretici,nonim^ pi],non fccicrati, non Ecclefiæ Dei holies funt,quicûq;ufpiâ loeorû bona fide ampledutur Chhllianifmum

çxtatin Euangelio fecundü Marcum^ coüdtio Adfumanius igii loco minoris pro in- pofitionis,uel papiftica inftitutioneni bcnc,rc(ftc, beateep uiuedi : uel eoruin çhriüu- qui à léde Apoftolica,Só dodrina Pc-vifmo. nbsp;nbsp;nbsp;defecifie dicuntur. Et terminata eft

Lib, ir. 13^ func contentiofum perpetuo nedlerc-Qucniniorcmamp;confuetudine Ecclc fiacHRiSTinöhabct. Eritenimhu^ iulhiodi argumentatio minime ibphi^ ftica,uerum plana Sc demonftratoria.-Chriilianiimus ucrus amp;nbsp;fempitemus eft, in quo fàlus obtingit hominibus, que bcatus Marcus delcribit in Euan gelicahiftoria: InftituriorcétcSóbc^ ne ac pie uiuêdi, colcdi Deum optiquot; nium niaximü, qua Romani pap^ alle runt cum fuis conforribus amp;nbsp;iuran's.

cum.’Eftigitur uerus Chriilianiimus, Omnibus nationibus,amp; fingulis mor-' talibus obieruandus. Etcontra,noup Luthen^

tiorumEuangelicorum(utendumeil er cnim inuidiohs ill is norninibus ) ÔC Lutheranorum atep Z/uinglianorum ftitutiocol inilitutio, pugnat cum Euangelio feri pto per Marcum amp;nbsp;reliquos Euangc^ liilas: Non efligitur Chriilianiimus tiquo. uerus, fed nouitia öc perniciofa feda*

Quod (Î uero eukerint hi fidem 5d do* (flr/nam leges uiuendi èc dogmata, facramentorum ritum, quæ i pG ob^ feruant, per omnia quadrare E uange* Iio,quis erittam iniquus Sc inhuma* nus,quinoniudicet, abloluendos efle à teterrimo ciiminc hærefeos, Sc red' piendos in gremium lànAæ matris A' poftoIic^Só catholicg EccleGæ'^Quem admodumin caufâ poetæ Archiæ, na* ti Antiochiæ, fe tarnen gerente pro ci* ue Romano , quum homo importu* nus Gracchus contenderet, ciuem Ro eicrrontf i^nanumnon cH'c,M.Cicero côful Ro* oratio pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

manuSjO^ patcrpatnæ,anenteumciui porta, due tatj Ronianæjege Syllaniamp; Carbo* p.fimlt;tno, fiis:id^ apud prgtorem,amp;: indices de* ledoSjeiuGnodi fyIlogiGno:Ciuis Ro manus eft ex lege Syllani 80 Carbo* nis,qui foederatæ ciuitati adfcriptus eft ciuis, domicilium habuitin Italia, quum lex fcriberetur,eftœ profeflus gpudprætoreniintra lx. diem: AuL

^ntijoplnflic. Lib. I T» 137 Licinius Archias adfcriptus eft ciuis Herach'sc, quæ focdcrata eft populo Roni^ amp;habuitin Italia domicilium, quuni lexca lcribcretur, neq? profef' fionem apud prætorem aliqua fua culgt; paomifit: igitur Archias eft ciuis Ro^ manus. Et fi non effet, tarnen ob inge niuniamp;rdocflrinani liberalem,donauquot; dus potius foret ciuitate, quam repek lendusgt; Ita profeó:ó inhac paucitate Chriftianorum, appedicem earn cum fyllogifmo probe c5fe(ffo iugi uelim: ut, fi qui nondum Chriftianifmo per cuangeliftam Marcum deferipto, nu^ meris ÔC pundlis omnibus refpSdent, ab ijs qui fpirituales Sc perfeefliores funt, uelut errantes ouiculæquaîranti nepenitus fiant prædamalidæmonis, qui circuit ut ko rugiês, quærês quem deuoret: fed placide reducant adeau^ las beataSjUt per CHRIST V Mfernent: qui linum fumigans non extinguit, 8c calamuni quaffatum non cofringit, èc

138 Theoâ. ^ibltandri lôganiniis præftolat meliore frugcin, Holens aliquos perire, fêd omnes ad pceni'tcntiârcucrn, ut Petrus teftatur»

Ediuerlb etiam,hærelèos hærcti corumdefiniuonemfolidâ amp;nbsp;firmain tenemus. Qui cnirn confîngit dogma^ ta fidei Chriftianæ,aut prgcepta uiucn di, rcpugnantia Chriftianifmo perfc' éldsimo, quem Euâgelica hifton'a ucl Mard, uel al îus diuini (criptoris pro^ ponitjUel ab alijs côfidaredpit,amp;: per tinadtcr tuet,cacodoxus cft,hf retiens cftjà iàndo piorû cŒtu auulftis reiê tfluseft, Vt^ueteru thcologorûpo' tius uerbis utar, H^reticus eft(Augu/ ftino finitorc,ad Honoratu, de utilitaquot; te crededi) qui alicuius têporalis com-' modijóómaximèglorifjprincipatus^ fui gratia, feliâs amp;nbsp;nouas opiniones ucl gignitjuel ièquit» Eam definitionc reijccre Papiftid non audebuntjquipquot; pequæin corpus iuris pontifierj infita cft. Idem AuguftinuSjinalleus hærcti-corum

Lib. II. 135 COruniJibaS. deCiuitatcDebcap.^'n Videns diabolus templad^nionû delt; fen,amp;^ in nomen liberantis mediatons? currere genus humanû, hæreticos mo lift,qui lub uocabulo Chriftiano, do» élrinæ refifterêt Chriftiang, quafî poP fent indifferenter fine ulla correptionc haberi in ciuitate Dei: ficut ciuitas con fufionis indifferenter habuit philoib» phos,inter fc diuerfâ ÔC aducrfa fèn» tientes. Qui ergo in EcclcGa Christi morbidum aliquid prauumcjuc fapiuntjfi corrcpti, ut fànum reélumcp fapiant, rcfiftunt contumaciter, fuâ-quepeftifera ôô mortifera dogmata e» mendare nolunt, fed defcniàre perfî» ftunt, hærctici fiunt: foras exeun-tes , habcntur in excrcentibus inimi-cis. Proinde idem Auguftinus alibi offendit,inter hæreticos nonefle ha-bcndos J qui inciderunt in errorê cafu quodanijUtfi parentes fuifTent irreti-ti : quærunt autemcauta follicitudine ucrita-

ueritatcm,5vparan' funt corrigi,quunt inuenerunt ueritateni ♦ Eandem hæ^ refêondefinitionê copie(c adfèruitlp bro 7»deueraphilofophia,Cleniens, ccdcfiæ Alcxandnnæ abipib Marco euangeliftaconditæ, eximius doôcor» Et Philippus presbyter, Hieronymi HifcipuluSjinterpretans dicflû illud lo^ bis cap, zq.. T ermines tranftulerunt, cxponit, ftatutaEcclefiæ cÔuellentes, Hæreticos eflefignitîcauit, quinouita tedojfbrinæ peruerfæ,Euangelicæ le^ gis amp;nbsp;Apoftolorum termines præfini tes excedunt, fine traniponunt : amp;nbsp;ita deceptoriafuaiîonediripiûtgreges do minicos,ideft,populos credences in CHRISTVM circumueniunt, iîc^ cx' tracaulas excluibs Ecclefiæ, iamquafî proprios greges paicunt : atcp fublato ab eis nomine ueri paftoris,eos fuo no mine con(ecrarunt,amp;S fuo dogmate re^ pleuerunt, Eosdicic Philippus,lïcut

^ntißphißic. Libm. 14T lt;^uos terminos, quos pofiierutpatrcs^ tranl^edijamp;f hærefes c5dere,qui rccc-dunt àlibris Apoftohds,ÔC nouacooi Hientahomînib. ingerunt* Eamquo*' que definitionem hærefèos imperato* res Chriftiani, Gratianus, Valendnia nus amp;nbsp;TheodofîuSjin Codice de funi' ma trinitate amp;nbsp;fidecatholica exprefTe^ runt, unà cum definitionc catholico-' rumzCunólos populos, quos element tiæ noftræ régi t imperium, in tali uolu mus religioneuerlari,quamdiuinuni Petrum apoftolum tradidifle Roma^ nis,religio ufcp adhuc ab ipib infinua--ta déclarât : quam^ pontificem Dama fum fequi claret, amp;nbsp;Petrû Alexandria: epifeopum, uirum ApoftolicæianéH* tatis, Hoceft, utiecundum ApoftolP camdifciplinam, Euangelicam^ dogt;-drinam, paths filrj ipiritus ianfti unamdeitatem, iubparimaieftate, ÔC fub pia trinitate credamus. Hâc legem fequêtes, Chriftianorû catholicorum tiotuca

nonieil iubemus ampkdi : reliquotf ueró dementes uæfanos que ludican^' tes, hæretici dosmatis l'nfamiamfuftk nere, diui'na primùm uindiAa, pbft C' dam motus am'mi noflri, quem ex cce^ lefti arbitrio lumpkrimuSjUltioiicplc élendos

Spero, catholici, Cbriftianîfsimi, Chriftiani,fereni(simi,potetißi'mf,ui^ cfloriofi Imperatorcs,Reges,amp; omnes qui ciuilêgeritis magiftratû in populo Del fànéto : Reuerendißimi Domini 8^ patreSjCCclefiarum antiftitcsrfapieii 'tiaep ccelefti excellentes ecclefiarum SiC academiarû dodores:amp;r quicuncp nogt; men christi principisopemaximi geritis, perlpicuè dcmonftratum elle, caput præcipuû, in quo confîftit fümgt; ma controuerfiæ illiusmagnæôd diu-* turnæ, ôd funeftißimae inter Chriftia^ nos. Quod 11 dcfinitioncueramChrp ftianifmi ÔC hgreßos nô ueluti Mercii tij caduceû, fed uirgâ oris c h R i st r, amp;nbsp;fcc^

Lit. ît. 145 8lt;r fceptrum diuinum, inter partes diß fidentes, pro authoritatc ueftra inter* pofueritis, cito minuetur, aut penitùs fubmouebitur contentio indigniisi* ma Chriftiano nomini,amp; quæ certam ruinam adferet,nifîkgitiniis rationi* bus ei finem atque modum ftatuatts» Vt fîlentium imponatur f)s qui bla* fphemant, quæ ignorât: utdiicant, qui ignorant de quibus aiTeuerent, aut quæ negent ♦ Audiant^ Apoftolum ' C H RI s T r, amp;nbsp;Organum eledum,amp;S do dorem gentiû : qui Timotheo epifeo* po EpheßnOjamp;f omnibus epifeopis^ omnibus in Eccleßa principibus, omgt; nibusinuoeâtibusnomen christt^ hæc præicribit’Finis præcepti eft,cha* ritas de corde puro, amp;nbsp;confeientiabo^ na,amp;: fîdenon fîcfèa. A'quibus quidam aberrantes , conuerfi funt in uanilo * quiûjuolentes efle legis doélores, non «* intelligentes ncc^ quæ loquûtur, neep de quibus alErmantt Scimusautem, quia

9» quia lex bona eft, fi quis ea legitime ilgt;. »» tatur» Scienteshoc,quialexiuftonoil 55 eftpofita,fediniuftis, ÔC non fubditis, 55 imprjs, amp;nbsp;peccatoribus, fteleratis 55 çontaminatis,parricidis amp;nbsp;matricidiSi 9î homicidiSjfornicarijSjmafcuiorû con^' a cubitoribus, plagiarijs, médacibus öC 55 periuris, Sc fiquid aliud fànædodlrin^ 55 aduerlàtur, quæeft ftcundum Euan-quot; 55 gelium beau Défi Audiat Ôô Petrus j gt;5 in priori catholica epiftola : Charifti' 95 mi, obfecro uos tan^ aduenas Sc pere 55 grinos, abftinete uos à carnalibus dcfi gt;5 derrjs, qu^ militantaduerfus animant, 95 conuerfationemueftram habentes bo 95 nam inter gentes : ut in eo quod dctre--95 (fiantuobistanquam malefacfioribus, 95 ex bonis operibus uos confideranteS, 95 glorificcntDeumin dieuifitationis * 95 Subiedi igitur cftote omni humanx 95 creaturæpropterDeum,fiueregi,qna 99 fipræcellêtijfiueducibus, tanquamab

^yinttßphißic. Lib, II. 14^ landein ueroDonoru, Quia fie eft uox tç luntas Dei, utbenefacientes, obmutex «« fecre facians imprudenti'um hominum «« ignorantiam. Quafi Iiberi,amp; no quafi Velamen habcntesnialitiæ libertatem, « fed ficuc ferui Dei Omnes honorate, fraternitatem diligite,Deum nmete,re « gem honorificate. Nemo autêueftrûm « patiatur quafi homicida, aut fur, aut «lt; nialeficus,aut alienorum appentor. Si « autemut Chriftianus, non erubeftat: «« glorificetautemDeum, iiiifto no mi- « ne.Quoniam tempus eft,utincipiatiu diciumadomo Dei. Si ante primuni à « nobis,quis finis eoruni qui noncre^ dunt Dei euangelio^ Audiatur rur- « fum Paulus; Obftcro primurn om-nium fieri obfecrationes , o ratio nes, «a poftulationes, gratiarumaftiqnes pro omnibus hominibus , pro regibus, “ amp;nbsp;omnibus qui in iublimitate confti- “ tuti funt, utquietamamp;ftranquillamui “ tam agamus in omni pietateamp;caftita-

,14^ T'heo^. Tilüandri » te^ Hocenimbonum. cftamp; acceptumf »» coram (aluatore noftro Deo : qui om' gt;» nes hominesuùlt faluosfieri,amp;ada' »3 gnicionem ueritaris uenire^

Quæ leges Chriftianæ, amp;quot;nbsp;euangeli cæ, ÔC apoftolicæ, uel potius diuinæ, cruiks ftabiliunt leges, ac iubent magi ftratui ordinario fuo Chriftïanos pa' rêre, iubentleges bonas ciuitatum co^ lere,honeftè uiuere, neminem lædc' rc, ius fuum cùiquc tribu ere. Iubent fi dci myfterium bona conicientia feruà ■ rc î ac uetant quenquam afïîcerc contu melqs ÔC iniurisLj prætextu religionis. neque fcrunt, cuiquam hæreièos,aut impictaris, aut lcliiimaris,aut rebellio' nis criminaimpingi, qui uitam honc' ftam iàn(flamôô tranquillam degit, fidei^ Catholicæregulamôc teflêratn ÔCfymbolumconfîtctur* Siquis aU' tem lànam Christi Apoftolorrt doArinam deièrens, furatur,autrerrt ueneream illicite exercet, aut latroci' natur,

^nttßphißic. /.iK ii. 14/ hàtur j aut prodit, aut peierataut no-menDeiblafphemat, utmaleficus pu uiatur, nonut Chriftianus, uel Pa-pifticus uel papifino aducrfus» Ne-Uioctiain uiolcnter ad fidemconêdus cft, fiue ludæus, fiue Mahuinedicus, fiue hæreticus : fed uehtans demon -ftratione, authoritatediuinaducen di funt homines ad Ecdehæ catholicæ rcligionem. Quomodo Imperator lu/ ftinianus Icclione diuinorülibrorum ïudæosàfuperftitione fua abduci,Sd Ecclefîæadiungiuult. Quomodo ue-tcres Öd eximri doctores Ecclefiæ,ô^ eptfcopi ( ut diuina ipforu monimen-ta prolixe teftantur) egeruntcum Na 2oræis,Ebionitis,Manichaicis,Aria-nis, DonatiRis, Pelagianis, Mahume dicisjcumiudæis, cumgentibus: ut rcligionem noftram faaofandtam tue rentur, ut cius confortes in fidei officio retinerentjamp;S ut alienos placide ac more Chrißimo adduccrent, Atqp k z utinam

148 Theod. ^ibhandri utinam hodie Chriftiani, præfêrnm quibus Rexregunijóóprinceps oni'' niumpaftorum, fui regni amp;nbsp;Ecclefiæ gubcrnacula comifit, moderationem Gregory theologi fèruarent,in Ecck^ (îæ fundionibus. cuius uerba cx fep ïTionibus,quos ad patrem fuumcpf fcopum, amp;nbsp;ad ßafilium magnum, amp;nbsp;Ecclefiamhabuit, quumad epifcopa-' turn effet uocatu's,coronidis uice appo ncreuifumeft: Pafcendiartemme,ó amici, docete. Erga gregem nos tuam doce dilccrioncm,tuam curam ac pru-' dentiam, tuam præfec'luram, uigilias tuas, amp;nbsp;carnis fubacftioncm fpiritui o-bedientem, coloris tui qui ob gregem languet, florem, manfuetudinis deco* rem,in negotijs tranquillitateniamp;hu^ nianitatem,rcmquæ nequaquaapud multos reperiri poteff, nec quæ multa habeat exempla, prælia progregede--pugnata,ui(^orias quibus in CHRP ST cgt;fuperafli»Enarra,ad qu£ iiampa

K^ntißphißic. Lib. il. 14p fcua grex fît copellendus, ad cjuos fon les eundum, à qua paftura fugiêdum, qu^ aqua decliiîâda,qui nam ducendî fint baculo,aut qui fiftula:quâdo grex adpafcuafîtagendus,amp;S quando reuo candus: quomodo cû lupi's fit pugnan dum, 8c quomodo cum paftoribus in pace degendu: præcipuè tcporeifto, quo P art O res faÂi funtinfenfan,amp;di^ fiperîæ funt oues gregis. Etpoftea: Nil utilius eft, fecurius, cum uo^ lentes prgfunt uolëtibus. Quoniam ui adigijiiequa^ legis eft noftræ,nec ali' quid quod uiolentû cft,fcd uoluntari-' Um, hoc enim nec fecularê principatu ftabilire poftet. Quod enim ui fubigit, id fe oblato tempore in libertaté uendi care iblct. Noftram aût non præfiden^ tiam,id eft fed hoc cftjinftitutionem, nil niagis cufto dit,quàm uoluntarium. V olentium e-‘ nim,amp; non coa(ftoruni,(àlu^ tis eftmyfterium»

TET^TIVS^DE LEÇh untA uindicatione Chrißianißti : quo expends tur K^poßolt diBum EpheJ. cAp. Enum cot pufyunufßiritus,un4uocationu,uniu J)Q' minusunaßdeSy unum baptißna, unus EeuSy pater omnium, quißper omnes, ^pcr ont^ ma, eir in omnibus nobis. Eejcnbitur autem Chrißianißnus ex Euanpelica hißoria

Pi'ftoIa,quaiTi Paulus apo* ftolus lESV CHRISTI» Romæ coniedlus muincu laob nomcDonunijàNc'' rone truculcntifsimo tyranno, fcripfit

ad ecclefiam Ephefina, fummanni ex'-ponitChriftianam'inftituuonem, np intricate obfcure,utaliqui putant, fed perlpicuè:modó ledlor accedatno rudis omnino, amp;nbsp;imperitus principio rum thcologig,quæpueris ctiaminftd lantur in catechefi,8(f attentus,amp; cupi* dus ucritans cognolcendae* Quume* nim

K^^ntijofrhißic. £4^ iir. lyr tiini Ulderet inftare tempus fui tnarty-* î'ij, ut mortem obiret prop ter Euangc bj præconium,iudicauit Apoftolus, ^uem cura omnium ecclefiarum angcgt; lgt;at., non tam utile quam neceiïarium, ut ecclefîam Ephciïnam,quam ipfc col legerat ex ludæis Sgt;C gentibus, ac præ-dicatione Euangclfj Christo fund» Uiento prophetarum Só apoftolorum impoiueratjamp;Tquidem magnis labo-nbus atc^ periculis,ut Aétorum capi^ te 18» Sc cap. 19. legimus, confirmât et fcripto in eadodlrina,quam ab co prg-fente acceperant. NaminurbeEphe-fo, totius Aûæ tunc temporis famige^ ratiisima, plurimi ludaei, ex rjs alp quotdoólifsimijfefetotosopponebac Euangelrj præconio. Idem faciebanc ethnici, uidentes minui culturam Dia næ,ex qua ciues uberrimum quæftum tolerabant. Confluebat illó ctiam phi^ lofophigentiliu,præftantes ingenio, Sc doqucnüa,0^ aodrina. Ex quibus

febus omnibus imminebat Ecdefiaf CHRISTI magnum periculum, ne ho mines complures à fide fufcepta rela^ berent in IudaifiTiü,autPaganifmum» præiërtim quia Nero enamRom» Iim p erator, quemplurimi Chriftiani, ob feelera iæuitiem, fuipicabant fore Aîltichriilum, perfoqucbatur fideles, lam^ Paulum in uincula conieceran Itac]^ Apoftolusin hac epiftola, ficut Sc in ea quam ad Ebreos fcripfit, amp;nbsp;Pe trus in utraque epiftola, iuadet,horta^ turcp diuinis rationibus,ut fideles in recepto Chriftianifino conftantes ma néant: extra quem nullus honiinum falutemqueat aflequi ætemam» Nam camipiamrationem relt;fteamp;S beateub nendijDeumcp colendi,amp;: non aliam, docere omnes alios Apoftolos,amp;r qui demaeceptâà iesv Christo,ipfo Dei filio: eandemquocp docuifleMo len Sc prophetas : eandcm obforuailc àprimordio nxudi patriarchas, Sc om/

^ntißpKi^ic. Lib. iir» ijj nes Gnlt;flos:im6 fempiternis temporis bus fuifle reconditâ in diuina mente, ïam autê clarius patefada in aduentu Seruatoris: ac proindc ufque in finem niundi, amp;nbsp;per omnia iêcula duraturâ efTe» Simul edocet,quibus armis up gt;nbsp;ribus Satanam,amp; eius copias, uinccrc poisinnnimirumfpiritualibusamp;Sdiui nis,uerboDei,fidc,cliaritate,ipe,iufti tia, iàndbtate,flagrâtiftimis^ad Deu precibus » Exponit etiam fummatim Chriftianifinum, in memoriamreuo^ cans ea quæ præfens docuit, ÔC in quilt; bus oportet perfeuerare ufcç in finem» Cæterùm capite quarto commémorât Chriftianginftitutionis mêbraamp;Spar^ tes: ac definit eam,dumexhibet caput, corpus,uitamamp; uirtutes Ecclefîç, uin culumEcclefîæ,alimentum Ecclefîæ, facramêta Ecclefiæ,finem denicp amp;nbsp;ofgt; ficium Chriftiani hominis» Sunt enim hæc Apoftoli uerba *

” Doniitio,utdignèambuleüs,uocatiogt; ” ncquauocatieltis, cumoninihuniilp ” täte Sc maiafuetudinCjCum paüêtia fup ” portantes inui’cem in charitate,(bllicp ” tl fcruare unitatem fpiritus, in uinculo ’* pacis.uniïcorpuSjSc unus fpiiïtuszfic-' utuocatieftisinnnaipeuocationis uc •’ ftrg. VnusDominuSjUnafideSjUnurn •* baptifina, unus Deus amp;nbsp;pater omniu, ’» qui iupcronines,SCperomnia,Sciii ” omnibus nobis* Vnicuic^autemno^ ** ftrùm data eft gratia iccundunamçniu *’ ramdonationisChristi. 8creliqua.

Ethunequidem locum prægnantê cflê myfterqs regni codorum, attentas leftoranimaduertit. quipauculis uet'-bis compleftitur uniucriam doftrina c H'R IS T1 Domini,Petri,Pauli,Ioan^ nis, lacobi, Sc omnium apoftolorumt necno n Mo fis, Iob,Dauidis, Solomo nis,Eiâiæ,Eiræ,8c omnium propheta rum. Vndc ii res diuinis ftripturis obgt; ieuritatetu conciliât,^aclocumopor

^nnfiffhißic. Lib. iii. 15 ƒ UbatefTe pci'obfcurum,in quo tb colo gia uniuerßi paucifsimis uerbis conilt; prehendit. Aut Ci clocijitio paritintek Ilgen tiæ di fficukatem,ut fcripturæ ne^ queant nifi apauculis quibufdam in^ telligi, hic ctiä illud maxime euenifTeu Namancgoriæ uclamê expanfum eft, hyperbatô uerba collocat non ordi ne naturali, fed traijcit in alia loca. nölt; nulla etiam uerba omittunt,quæ requi ritabfolutioftntcntiæ. Vcrùmleftorsropaîe-attcndês Apoftoli fcopû,adquc collilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad

(èrmonis figuras actropoSjftntiet hicctiam, utubicp, diuinûuerbumnô cffe tenebras, ftd lucem: no auferre ho ttiinib. rerum eognitu nccefïariarü ÔC utilium noticiâ, ftd patefacere. Habeç aût propofitû Apoftolus, tum Ephe fîosjtum alios etiâ Chriftianos exhorlt;' tari, ut permaneant in fàlutifcra Domi ni CHRISTI docftrina : neep feabduci ab ea fînant,uel ibphiftas Iudaicos,aut

Jmifginf ItaCp feita in primis fimilitudine cor want cor- poris aniniati,putahoniinis,Chrifi:ia' oculosanimi producit:in Hitmifmum ^^anonmodo phyfici,óó to tins natu' frofon/t ræperiti, led etiam quiuis hominum, nonabhorrens àlènfu coniniuni, per--Ipicere poteft Chriftiang inftitutionis partes,ac to tarn ration cm* Eft enini in homine corpus: amp;nbsp;in co primatumob tinct caput, quippe fenfuum omnium fedes,habensoculos,aures,osdingua, cerebrum,alia organa fenforia: eftq? uelutofficinaipfius animæ. Truncus autemadhærens capiti,habct brachia, pedes, 60 alias partes, omnes inter ft harmonia decentifsima coniuneftas» Porro uitam ôé ftnfum motum omnes agendi facultates corpus no ha bet ex ftfe, uerhm ab anima: quæ ubi corpus reliquit, no plus ftntitucl agit corpus, quaui truncus reftdus,aut fa^

^ntifophißtc. Lib. iii. ïy/ xum. Itacp anima præftanrior pars ho^ mini's lurè habetur, Sc uerus homo: cui corpus Famulatur ut inftrumentû, aut in quo degituclutindomuncula. Vin culo etiani nexu quodam corpus 8C anima coniunguntur,ut unumquid-dam ex tot corporis partib. Sc anima fiat:Sc quo fublato extinguitur, diflogt; lutioneanimæSc corporis facia, Idqj uinculum Scriptura indicat in fangui^ iiepofîtumeflepræcipuc. utcumdicit cap.iZ.Deuteronömij: Hociblum ca.' ue,ne{ànguinemcomedas, fanguis nim eorum pro anima eft, EtaiTentit uulgare iudiciu: fiquidemexpcrientia docet, animal expirareeffufo fangui-ne, autpenitus corrupto in corporeez tiam.Necß repugnat,fi uinculum illud efle dicatur calor temperatus in hump do radicali:autipiritus ille, qui faculta tem animalem Sc uitalem Sc naturale diftribuit per totuni corpus, Huie au* teniuinculo conferuando alimentum

cftdeflinatum : èc nnmutandis qiialP tatibus afFe^ionibuscp corpon'Sjpara ta funt mcdicamina. Quia em'ni contp nuo motu agitatione corporis abfu initurillud,quod aniniæamp; corporis fbcietatcm confcruatjindigethomb unumquodque animal nutrimcntOj quodfubindereftituat quod abfumb tur,nepcnituseuanefcat» Quiaueró morbi accerfuiit mortem, funt^ uelu-' ti uiæad mortem: quorum alrj partent corporis uitiantjUtlpafinus neruos,ut ucrtigo caput : alij to turn corpus obn-» dcntjUtfebres tertianæ, quartanæ, pe-* jftilentialcs: indiget homo ctiam mediquot; cina,quæ fan i ta tem conlcruet,autlabc faólam inftauret,morbis depul fis. Sp^ éèaturigitur inprimis,ut recflè ualeat homo,et bene habeatjOptimecp uiuat. Quod ah} ponunt alia in re, dum iudi cant homines de fummo bono,amp; felb citate, u t fcmifbmnes aut ebriofi dere/ bus Icnfui oblatis» Sapienter au tem Sa tyricus

tyncus dixit: Orandum eft,ut fitmcns fana in corpore fano, Et in hoc (ana Mientc prgditi Sc fobrij confentiut,qua tenus ferrno eft dehomine animah\ Nam de iummo bono, quo fruatur ho mo ftmpiternis temporibus,poftcadi cctur. Manus etiam corporis hincfaci Ie perfpicit, efte, ut fe promptu aptuc^ præbeatorganû anima;, amp;S oculus cer-' natjdu iubet anima,amp;r auris fonos per €ipiat,amp;r manus élaborent id quod in^ iungiï, amp;nbsp;pedes geftent corpus: alia^ mêbra ÔC partes fibi aisignatS officiu peragant. Et hæc, u t an tea dixi, n on funt eruêda ex penitioridoftrina phy ficorum, fird uulgo nota funt. Itacp faquot; pfcnter Apoftolus Chriftianiimit to^ turn hac imagine depinxit, amp;nbsp;ob ocip los animorum pofuity exhortans om^ ncs, uf ex mu nere diuino Ibrtiti Chriquot; ftianam fidem, conftanter in ea periè^ Herent: neqjargutqs fophiftarum,qui uerbis res mirifice uerfant,ut lufores te fieras

tcfleras 8^ chartulas luforias niffcêt ia fraudem colIudentium,nGc^ uiokntia perfêcutorumabftrahantur. Eadem ctiatn opera fiiadet ac hortatur,u t aliC' ni àChrifti'anifino hadlenus, unicam hanc faltiti's uiamingrediantunConfi deremus igitur ianideinceps finguias partes Chriftianæ inftitutionis»

aifimx. peculiares habet deos. ut Ephe/ fi} magnaniDianani, Athenicnfes Mi neruâjRoniani lanum, ÔC Quirinuiu, £gt;C Martern,amp;Capitoh'num louem;

Syri Atargateni uel Aftaroth, amp;nbsp;ali} ali'os. Neqj unus efi: Deus, ut MonaP chici hæretici Sabelliani, utcp ludçi

Mahumedici de natura diuina fabu lantur: fed Deus unus in eflentia, tres autem hypoftafèsÓó perfbnæ diftin/ dæ:non confuficamp;r permixtf,ncq? fcquot; paratæ,

t^ntißphißic. Lth. iir,' lö'ï paratæ,Deus pater,Deus fiKus,DeuS Spiritus findtus. Eacp dnnna nicns necplocorumnecp teniponini {pacijsf Conclufiijueruminfinita l'mmêfa to^ tuni corpus Ecclefi'æ fàndiæ ani'niat amp;* Uiuificatubiq? gcntiûaborignicmun dl, ncc no in carlo bcatos fpiritus gt;nbsp;Et IS fuppedicat ui'tam fpi'ritualcni, fa gt;nbsp;cultates bene agendi, amp;nbsp;motuni ♦ De quo Apoftolus in Areopago AtbenP enfi', uerbis quidein poeta; Utens, etix ait: In ipfo ui'uiin.us,amp; moueniur,amp; lix niuSjCiuscpadeb Eimus genus. Et peteftanturfcripturæ,utDeusagatiil hominibus, Queniadmodumamp;hoc loco Apoftolus dicif, Deuin patrem ac Dominum Ri p er omnes effe, quio^ mnibus creaturis imperat,ommacp nu tu Rio regit;idcmamp;per omnes eft,om nibus proui'dcns : in omnibus fide^ libus, uidelicet inbabitans utin tem-* plis gratiCsiniis, Sicut etiam in utraque' adCorinthios epiEoIaexplicans my-

» ftenuttitabernacuh'Só templKAnncgt; 9J fcitis, i'nqui't, quoniam membra uegt; 99 ftra templum funt Spiritus fanóri, qui 99 eft in uobis , quem habetis à Deo, amp;nbsp;99 noneftis^ueftric' Mortui ergo funt,amp; duntaxat fimulacbra hominum, quos Deus fons omnis uitf deftituitEtpec catamortalia, fiue capitalia reclifsimè dicuntur,acriones quac Deum itaoP fendunt, ut recedat ab homine, ficut receftita Saule: Sd iïibeat malus iilafpi ritus, impellês adomniaflagitia,86 im ferens mortem æternam.

CapiUEc- Ex eo autem, quód unus eft Deus, ckßte Crf- ideni Apoftolus in'priori’ad Timo-' infert,unumegt;-ru est ebri tiam prorndc mediatorem elle Dei öC hominum,hominemcHR 1STVM lE' s V M, qui dedit fem6tipiumredcptiogt; nem pro omnibusgt; Idem quoqj in dificio Ecclcfiæ angularis eft lapis,cogt;' tinens parietes Sc fundamentum,præ^ ter quod nenio potsft aliud ponere:amp; infiquot;

Lik HT, in (imüicudincarboris,eftradix» In corpore aurë fpirituali myftico, eft caput, ut Paulus difertèamp;copiofe cio quiturcap, i, huiusepiftolæ: Omnia lt;t fubiecitpcdibusCHRISTI»Etipfuni dedit caput fuper omncm Ecclefiam, quæ eft corpus ipfius, amp;nbsp;plenitudo C' ius,qui omnia in omnibus adimplet. it A.C 4. cap, Veritatem facientes in cha^ lt;« ritatc crefcamus in illo per omnia, qui « eft caput CHRIST vs: ex quo toturti «c corpus compaftumamp;connexumper « omncm iunfturâ fubminiftrationis, lt;« fecLindumOperationen!inmenfuram a uniufeuiuiep membri augmentuni cor « poris facit, in ædifîcationcm fui in cha ritatc. Et ad CololT. cap. x. Ipft eft ante « omnes, Be omnia in ipib confiant. Et « ipfc eft caput corporis Ecclelig: qui eft « principiû,primogcnitus ex mortuis: « utfitin omnibus ipfc primatu tenens, a Be qua? fcquuntur. Vnde Gregorius Hiagnus grauiterobiurgatloannc Co

Rantinopoh'tanû, quia uniuerialis ca^ pitis Ecclefiæ c H R i s T i membra cun óta fibiconaret fupponere uniuerfa^ lis eptfcopi'appellauone*

TccleP^.ß renonpoteE,quiuel Apoftolumau^ deJcsßpgti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epiftola diflerentem, Vt e^

nini caput c h R i s t i eft Deus pater, ita unius Ecclefiæ catholicg capiti unb co fimul cohærent omnes pfi èc fanefti homines, fpiritus defunftorum, mentes illæ cceleftes, quos angelos ob minifterium uocat eloquiudiuinum. Et de homi'nibus quidem di'cit: Ipfc CHRISTYS dedit quofdä apoftolos, quoldam au tem prophetas,alios euan geliftas, alios dodores paftores ad confummationem fanftorum in opus mmifteriijin ædificationem corporis CHRISTI: doneeoccurramusomnes in unitatêfîdci, agnitiom's filq Dei, in uirum perfe(ftum,in menfiiramæta tis plenitudinis Christi, Eacp mem

bra copiofius recenfet in epift.i. ad Co hnth. cap ,12. Sunt igi tur membra Ec^ clefiæ catholicæ tum anseli boni, tum am'mæ defun(^orumin fide Chriftia^ na,Sd in tern's homines qui crcdiderût innomen Christi ab origine mun^ di, tum credituri funt ufqj in finem mu di,patriarch^,prophetg, apoftoli,mar tyres,côfefToreSjEcclefi'æ pij docîrores paftorcs,amp;r magiftratus ciuiles om--tiiuniordinû,monarchf,optimates,amp;C principes in liberis populis, qui rem' pub. fanAè adminiftrarunt ullo tenv pore, inCHRiSTVM credentes, homi nes^ priuati. Quæ membra uniuerfà fingulauitam accipiunt,5ô motus ad bene, iànâ:è,pie^agenduni:amp;: cha rifinata Spiritus fancli, atep facultates. Ut uelimus, poisimus agere quæ Deo placita iunt. Nihil enim boni ha' bemus,quodnon accepimusè manu Domini j ut Paulus nofter docet. Om nés auteoi accipimus de plenitudine

CHRIST l,u t loänes docct. Qiiamob-' rcmctiam Apoftolus illosqui rcliclo ludaifiiio, aut fuperftinombus genei-' h'bus, in C H RI s TI religionem coqcc^ dunt, focians prophetis 8^ patnarchis ortinib. fanctis Ecclefiæ ueten's aii' fc aduentutn C h r i s t i , uocat a-vosut'’ eft concorpores : 8c cryyy.\H' fci/o/xz^s’jid eft confortes 8c cohærcdes; utlît unafandha, cathoîica 3óapofto' hea Ecdefia, quæ eft fandtoruni coni' inum'o, ut Symbol! articulus nonus profitetur*

lani uerb, quod ham putcnius illud Kec!ep^ uinculum, quod numcn præpo-' tens Sl homines niiferos amp;nbsp;peccatores in focietatcmSc fœdus Sc unionem, alt; dcoqi in corpus unum myfticum de^ iiinciaqquam religioneniv Quæ arclp gando eftdidta, utdiuus Auguftinus edißerit etymologiam : quia Deo rcli-* gatjobftringitephomines. Etiancre conftat fapientia diuina, amp;Î uerita'

t^ntißphißic. Aih, iir. lóT/ ùcritate, acucrbo Dei, èc fide, charita te, fpc timorc Dci, axque alifs uirtutp bus, nccnon uitæ fàncTdnionia, Sgt;C bo^ nis operibus (quæ omnia donat bomt nibus gratia Dei, amp;nbsp;tarnen accipicnti-busItberalitercollata, ut propria im* putat: neepindignatur,fî homofibi ut propria fumat,uer'ùni ex gratia Dei mera ßbi dona ta: ßcut Paulus dicir, ■ Mcum Euangeliû) tum intelleélum hominis, tumuoluntatem, tum facuP tates reliquas quæ exhis proficilcun-tur, amp;nbsp;adbones Deo alligat, Deumq? unit hominibus,ar(fliisimec^ fœderat, 06 ipfos inter fe homine« nexu (an ' «flifsimo Sgt;C brmifsimo conglutinat. Quanquam ucro ca. quæ religionem Chriflianamablbluuntjitacohærent, utinuicemnequeantfeparari: tamêfy n,ccdochicôslæpcnumero unaresautlt;«f^ô,^ duæproalrjs omnib.ponûtunQuod, jUiicatio^ meo iudicio, præbuit anfàm al tercan-di non paucis in ddi^utatione de liomi

nis mftifîcati'one,qui tropum non ob' fcruarunt, quo unares pro alfjs plurp bus ahquoties ponitur* Vt hocloco Apoflolus ponit uinculuni chantatis, quod corpus Ecdcfiæ conglutinat.

. Quemadmodum loannes epift» i* ?» cap. 4» dicit.’Deus chantas eft : Scqui ?’ manctin charitatejn Deo manet,æ

Deusineo:8ôcætera. IdemApofto' Jus fidei primatum in cofortio Dei honiinuin,amp; falutis negotio deferttut J, cumfcribitiLcapitead Ebræos: Sine J, fide impofsibile eftplacere Deo. CrC' dereenim oportet acceden tern ad Dc' . um^quia eft, amp;nbsp;inquirentibus fe remu nerator eft.Etad Galatas z.cap. Viuo ?» iamnonegOjUiuituero in me CHRP ?? s T V s. Quod au tern nunc uiuo in car' ?» ne,in fide uiuo filfi Dei. Rurfum capi' ?» te 8. epiftoIæadRom. Spefàlui fadi ?» fumus. EtEbr.y.Nihiladperfeftum ?» adduxitlex:introdu(ftio ueromelio' gt;nbsp;ns ipci, per quam proximanius Deo»

E t cap. 12. eiufdemcpiftoIa’rPaccm,in quit, fequiniini cum omnibus, amp;nbsp;fan^ « Àimoniâ,finc qua nemo uidcbit Deû» Atuero cap.Z.adEphef.gratiscSómi'-fericordiæ Dei uniuerià tribuit,inquE cns : Deus qui diues efl: in mifericor' «« dia, propternimiamcharitatemfuam, «« quadilexic nos, 8c cum efïèmus mor^ « tui peccatis, côuiuifîcauit nos in c h R.I « s ro,cuius oratiaeflisfaluathEtmox «« adiungitfidem: Gratiacnim^i'nquitje^ ftis 1'aluati per fidem,ô6 hoc non ex uo « bis: Dei cnim donum efl:,non ex ope-- «« ribus,utnequis glorietur.Etadiungit « opera: Ipfius enim{umusfa(flura,crea « ti in CHRISTO IE SV inoperibus bo- «« nis:quæ præparauitDeus,ut in illis « ambulemus, Petrus autemconiungit « timoremDei,amp;Siufl:itiam,Adorij 10» capite, inquiens : In ueritatecomperi, quianôeftperlonarû acceptor Deus: « fed in omni gente, qui timet Deum, « êc operatur iuflitiam, acceptus eftillt «lt;

Thebâ. ^ihlianârî Loquitur autan de Cornelio cthnico Rom* ccturione. Et epift. i. cap. i. Deî uirtutem Sc fidem coniungit, dicens: , 5, Deus Sc pater Domini noftri i E s V „ ç H RI s T ijlècundû mifericordiâ fuani ,, magnam regenerauit nos ia fpemui^ „ uam,perrefurre(ftionemiES V CHRP 9, STI exmortuis jinhæreditatemiiKor 99 ruptibilem,amp; incontaminatam, 8gt;C im 99 marcclsibilein, côfcruatamin ccelis,in 99 uobis qui in uirtute Dei cuftodimini 99 per fidem, in falutem paratamreuelari 9gt; in tempore nouifsimo, Eteodêloco, ■ut Deo fimus infiti per coeleftcm rcgc' tîerationem, tribuit Petrus Euâgelio» QuemadmoduÔô Paulus ad Rom.n dicitEuangeliû elïèuirtutem Dei, ad falutem omni credenti. Et capuo.con neÆtuerbumDei ôcEuangelq præ^-conium,8c inuocationem Dei,amp; R' dem,ÔC gratiam Dei. Nec fèmel Domi nus CHRISTVS ueritatiÔCuerbo fuo tr^tücribit aiaicidâ honiinis cum

.^ntifcphißic. Lib. ht. 171 Dco.Quod Solomon etiam facit in li^ bro Sentcntiarum,amp;Seius paraphraquot; ftcsinlibro Sapiennæcap.y. Sunt au temhæcucrba: Sapictiauaporeftuirx « tutis Dei, emanatio quædamclarita tisomnipotcntisDei fyncera: ôôideo nihil inquinatuniincamincurrit.Can dorcftcnimlucis ætcrnæ,amp;fpeculum fine macula Dci maieftatis, imago bonitatisillius. Et cum fit una, omnia potefèjamp;T in fe permanens omnia inno uat,amp;pernationes in animas fandfas “ fe transfert. Amicos Dei èc prophetas conftituit.NeminéenimdiligitDeus, nifi cum qui cum fapientiainhabitat. Et lîæc haefienus de rcligione, uinculo fôcietatis inter Deum homincç.

lamuerbadreligioncmipfam obli gant Sô obftringût rerumdiuinarum ligna, quæ myfteriaamp;S facramentaamp; fi nej ad unà gnaculaiuftitiæfideiappellantur. De quibus Auauftinuslibro t9.aduerfus Fauftuni Manichæû^iôxantemfiiper rantbomi-

Domini II erb o, Non uem' loluere k-« gem,fed implerCjita fchbic: In nullum nomêreligionis ku uerunifeufalfum coagulari homines poHunt, nifi ali'' 9^0 -fignaculoru uel lacramentorum öuminft' uifibiliumconlbrtiocolIigerent.Quo crametito- rumiàcramentorum uis inenarrabili' rum cotem terualctplurimum: óóideo,cótempW facrilegos'facit. Impie quippc contc^ rn.utHie- mnitur, fine quo non poteftpcrficipic ronymiu Additigitur Apoftolus partib» ^^ifacra'- Chriftianifiiii unû baptifina,quoiiV menta uio- lèrunt homines per fidcni Christo, tint, eutn per quemfolumex niera Domini Dci oratiaobtingithominib. remifsiopec funt fiera- catorum,iulntia,laius,Só oip.nebonu, mèti.E.t i. De quo Apoftoluscap.^.adGalatas:

'1' Omnes filii Dei eflis per fidem,quae indtgnèàu- eitin CHRISTO lESV. Quicunq^C' dicM, cTf. nim in Christo baptizati cllis, cHRIsTVMinduillis.SymbolumNi camumautRomanuiungit hanc par* tern Chriûûuifnuarticulofideidc rc' tnilsionc

Lil. III. I7J tni’Gionepeccatorû,dicens:Confîteor uiiû baptißna m remifsionê peccato-rum. Etfî uero dictû Apoftoli Catis do cet, baptifma nô cHe itcrandû,neep di^ uerfarü ecdefîarû diuerfum cfTe bapti^ rrna,qd in nomine christ i,aut in no mine Trinicatis adoradgcollatumeft, ücolim Donatift^ bac in re tumultuati funt, hodiecp nônulli agitant intempe rrjs illorû excmplo:magis tarnen Apo ftolus infinuat, unâ rem efle (piritualc coeleftê èc diuina, quæbaptifmo re* præfentatur, fidelib. autem collataeft per fanctum Spiricum, tam in Ecclefia Dei ante aduentS c h R i s T i in carné, quàmpofteajd quod inalrjs etiamfâ-cramentis obferuatu eft : utreélèquo^ que dicatur,unum pafcha,una circûci^ fio,unafynaxisamp; cœna Dominica. Quod non modo finis 06 ufus facra-^ mentorum liquide arguit,fed etiani ri' tus Sc uerba folennia. Res enim dunta xat fy nibolicæ, ut aqua,panis,uinum, caro.

174 ' Theod ^dliandri carOjSónonniliil acti’o feu ritus uariató fignificat^ aût res perpetug Scimmuta^ biles funt, 8gt;C utriq? comunes populo* Itaqj non tani acute rcligioîê, utoin nia,fcripfît Auguftinus, facraniêtauc' terispopuli nûciatiuaamp;prenûciatitta promi{siuafuifle,amp;figuras rerum nonduniimpletarû: Euangelio prædi cato per totummundtfjritus fàcros in^ dicia elfe rerum completarû, quas an' nunciant inipletas elle » Neqj plus in ' terefTcjtpinteruerha temporis futuri pr^teriti: ueluti,c H R i s T v s nafeitu rus ôôpaflurus «Sfrefiirreclurus eft^aut CHRISTVS natus palfus eft $c fiirrexit* Sunt ein hçc ipfius uerba co ' dem libro * Primafacramêta,quæ ob' feruabant Só celcbrabant ex lcgc,præ'' nunciatiua erât Christi uêturi. quæ cura fuo aductu c h R i s T v s impleuiC fet,ablata funt: ôô ideo ablata^quiaim-pleta. Non cmucnitfbluerelegcm,fed adimplere» Et aliafuntinflitu ta uirtu'

fe niaiora,utili täte nieh'ora,a0lu facilio ra,numero pauciora: tancpiuftitiafi' dei reuelata,amp;m libertateuocans filijs Dei iugo leruitutis ablato, quod duro carni dedito populo cogruebat. Ac paul'opbft * Interim aduerfus calunio fam imperitia Faufti demonftrare luF fecerit, quanto crrore delirent^qui pu-» tant fignis làcramêtis^ mutatis ^etiatn res ipfas effe diuerlas : quas ritus pro-* pheticus prænunciauit promiflas, amp;S quas ritus euangelicusannunciauitim pletas. Aut qui cenfent,cum res e^dem fint,non eas alijs facrametis annuncia^ ri debuilTe complétas, quamijs quib.. adhuG complendæ prænunciabantur» . Sicnimfbni uerborum,quibus loqu^ mur, pro tempore commutantur, ea^« dem^ res aliter enunciatur facienda, aliter fatfla, ficut ifta ipfa duo; uerba quædixi, facienda amp;nbsp;faéla, nee pari ■* bus morarum interuallis, nec rjldeni uel totideni literis fyllabis fie fonuc-'

T'heod^ 'Bibltandri runt: quid niirumjî alrjs my ften'orum fignaculis palsi'o refurredfo G H R i ' STifuturapromiflaeft, alfjsiam falt;fla annunci'aturC Quandoquideipfauep ba,futurum ÔC faólum, paffurus amp;nbsp;paf fùs,refurre(fturus ÔC refurrcxit,nec tc' di æqualîter,nec fi'militer fbnare potuc runt. Quid em'mfunt aliud quælt;^ cor poraliafàcramcnta,nifi quædam quafi uerba uifibilia,iàcrofàn(fi:a quidcm,uC

JJr runtamenmutabiliaamp;ScorporaliaC’ fr^mrnto - Porro quum E bræi Pafchatis riai, rum pria ~ quem Dcus per Moiên tradidit,ferua ris populi 11 crin t uiqj ad mortem reiurredio/ (kß^hri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrilli annos MD l-x: Sc circuiir

cifîonis ritum quadringentis annis am plius: portend fimile uider, fàcramen^ taEcclefiæ peripium MeßianiDeifi hum incarnatLmî,æternû pontifîcera tradita non modo cife prorfus tranf-formata per humanas traditiones, fed etiam ufùm eoruni inuerfum per^-mutatuni cfre,idlt;ç breui tempore poft niisratio^

Z/A. iir. 177 hiigrationeni Äpoftolorü C H R i s t i. Quod Guliclmi Durandi rationale diuinörümabundearguit, Sgt;C alrj ciuf-demfarinælibri» Vifum eft igifur ad Apoftoli diclum Chriftianiimum totum illuftrandum pertinerc, fi uete^ ris ecclefiæ Sc fecundariae,nlyfteriorS CHRISTI fignacula bfeuiter compo^ ncrem. Et Paulus quidém cap. 10. prP oris epiftolæ ad Corinth. docet,eös quos Moles eduxitex Ægypto,bapri fatos efle in nube nbsp;nbsp;mari î comediflc

quoqi in manna eandem efcam Ipiri^ tualcm,quæin coena Domini editur in pane Dominico: bibifle idem pocu Ium (pirituale^aquamuideKcet proma nantem ex pctragt; C H R i s T V M figuran te, quod poculuminEucharifticacä' lice Dominipropinatur. Sed cjuia pic tatem non habuerunt ipiam^Deo non placuerunt,qui eos proftrauitin defer to,ne ingrederent in terra pronuffam^ Et rurfum docet, in EccleGa CHRP m. STi

STI ctiatnnum efle circumciGoncm ritualem^non nianufaâ:am : amp;nbsp;c h R p STVM inirn«ylatum, eflc noftrum pagt; £cha: Sf azymos panes,ueritateniat(^ lynccritatem.

taptifmi ft Verba folennia bapriGni di/tauic Dominuschristvs,iubens baptP tiff, nbsp;nbsp;z^urcin nomêDei patris, ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ipi^

ritus fànéli, Quæminiftcr Ecclefiæ reddit non imla fide, cum ringens a-* qualuftralr,ait: loannes, ego tebaptP zo in nomen Dei pratrisjäc filrj, amp;nbsp;Spi ritus làndi » Myfterium autem expli' cans Apoftolus, uocatlauacrum rege nerationis:ôô dicit per baptifîna indue re homines christvm,amp;: fepeliri cumCHRi s T O, nbsp;mon' pcccatis, amp;-

refiirgere in uitam nouam. Et Pctrùs dicitin epiftolapriori, diluurj, perqd Noccumfua domo ieruatus eft inargt; ca,baptifinanoftrum efle ourrirviffcpi quod fàluos faciat per lESV ch Ri' STI refurredioncm,duni bona con* fcicntia

fcicnnaamp; fine prædi'tarefpondet pro-» -bèDco fcrutanncorda,ôônon refpigt; eien tl ad externam. fpeciem. Circunid fionem uero Dominus Deus ßnxit,et tradidit Abrahamo patri credentium, hifceucrbis,quæGencfeos capitc 17, lcg{mus:Ego Dcusomnipotens:Am bulacoramnie,amp;: efto perfedus. Et “ ftatuampadummeum inter meSc tc, “ amp;nbsp;inter fernen tuuni poft te in genera^ “ tionib. fuis ibederefempiterno : utfim lt;« Deus tuus,amp; Deus feminis tui poft « te. Et tu ergo cuftodies padunimeum «« fernen tuumpoft teil! gencrationi- “ bus fuis.Hoceftpadummeum,quod ” obferuabitis inter me amp;nbsp;uos,0d fernen tuunipoft tc. arcumeidetur ex uobis ** omnemafcuIinumiamp;Treliqua. Etcir-' ** ‘ cumcifos effe cultro petrino,feu acuta faxojteftatur circumcifio fafta per dtp cem Io file in Gilgal, ex diuiilo præcc^ pto, MyfteriumautemcxplicatMo-fes cap.^o,Deuteronomi) : Gircumci-

9» datjinquit. Dominus Deus tuuscor »gt; tuum,6ócorfeminis tui: utdiligas Do 9, minu Deum tuum ex toto corde tuo, 99 in tota anima tua, utpofsisuiuere» 91 Et Hierem.cap. 4.Circumcidimini in 9» Domino,00 auferte præputiacordiu 99 ucEroru» Similiterquocpmyfteriuni explicaticgis diuinæ peritiisimus poftolusCHRiSTi,adCoL cap. y In

»•»CHRISTO circucifi eftis circumcifioe non manufacflaincxpoliationecorpo ris carnis,fèdincircûcifîoneCHRisTl

»» conIèpuJtiin baptifmorquæq?fèquun tur. Et cap. epiEoI^ ad Philipp.Nos fumus circûcifio, qui fpiritu ieruimus

»» Deo, non in carne fiduciani habciv 1 tes. Et hoc myEcriuni circumcifionis uulgo etiamnom fuillein fchoIaMoquot; faica, teltantur uerba Iblennia,quibus ctiamnumutuntur Saniaritani Mofis dilcipuli, quælcgunturinlibro deco^ gnitione Dei, Samaritana lingua èC charadenb,fcripto, QucmGuil.Poquot;

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftellus.

^ntißphißic. Lib. iir. i8r ftellüs, uir de faiictis linguis Sc literis benemeritus, in orbemLarinS ex riente attulit. Quæ uerba literis Ebrai cis tranicriba, amp;nbsp;intcrpretabor, feiens remgratam fore ftudiofis Chriftianæ doctrinæ. nö^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aranum

îmsann nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w-wx \gt;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aii,d,qu4,rt

5 Vein T3*'y’^ «'pain nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;snicœ;o~

Quæ Latinis uerbis id fonant’ Conçu '^ocu^^t'ur.. pifcentiatuaeftpr^putium cordis tui, nuhsnäm. quod obtegitaniniamtuam, quo nai^ era. nus capiat feientiam: ÔC abfeonditani-mam tu am, quo minus capiat fapiciv liam. Proin circumeide præputium a^ nimæ tuæ humilitate, amp;nbsp;libéra fpiritû tuum à contentione. E t reuelabitur ti^ bi admirandum ÔCfingulare arcanum, ôf uidebic oculis tuis quod abftrufum eft. Ex his ergo liquide patet,unum eftebaptiftna, itemq? unamcircumci-' fionem in Ecclefia Dei,

coetneTio- St cccttatnmyfticamuetcrispopuli* tnmic£ er Euatigeliftæ quidem tres, amp;nbsp;Paulus, ^puti^com nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memo/

fes cap. iZ.ExodhMyftcrium aût coZ'' næ Dominicas cxplicat Apoftolus i» SS Corinth.io.cap.Calix hencdiâ-ionis, SS cui benedici'mus, nonne communica-' ss tiofanguinis Christi eft'^ Etpanis SS quemfrangtmus,nonne pardcipatio SS corporis Domini efte Quoniamunus S’paniSjÔCunum corpus multi fumus Oquot; »» mnes, qui de uno pane Sc de uno calP Si ceparticipamus. EtcopioGusDomP nus c H RI s T V s àoiPtoi/iâM'jhoc cftjCom munionematepeonfortium ftii docet capite 6.EuangcIq fècundum loannc, conferens interim manna,amp;:poculum fpiritualis aquæ in deferto. Oftendic cnim, nullum hominê pofle uitam cœ lcftcmobtinere,niG qui edatcarnemP piïuSjSc bibatipGus fanguinem. Edegt; reautemamp;bibere, exponit crederein

Lib. III. 185 fîlium Dei incarnatum, amp;S pafliim, ÔC tnortuuiTijamp;r rcfufcitatumî cuius uircu te amp;nbsp;merito gratia condonatur pecgt;’ catuin, öC donatur uitaæterna. Quod uerba etiam fblennia expriniunt,duni miniftereuchariftiam diftribuicCor^ pus noftri Domini lESV CHRISTI proficiat tibi inuitamæternâ: pax tecum. Et Dominus quidê c H R i s T v s in typico liraeliticæecclefiæcpulo nu lus quiddam celeb ratû elTe, quàm me-moriamliberationis ètyrannide Pha-raonica,indicat hifee uerbis : Defide-riodefideraui hoc pafeha manducare “ uobifcum,antequam patiar. nempeul “ timum illud,quod iam rebus ipfis im-plcndum,ueram amp;nbsp;pcrfecflani liberca-tem filiorum Dei adferet. Ipânes quo-que didlum illud de agno pafeh ali, Os eins non comminuetis, C H R i s t o accommodât. amp;nbsp;Paulus ad Ebr. cap.w teftatur,fide in CHRISTVM celebra-tuni elTe pafeha. Et t. ad Corinth. 5. Ex m 4 purgatc

»» purgate uetus fcrmentum y ut (îtis no^ »’ uaçonfpçrfio,ficut eftisazymi, Etelt; ” riitri païcha noftrum immolatus eft »? Ç H RI s T V s. Itaqj epuleniurno in fcr^' ’’ niento ucteri,ncqï in fermcnto inalici? ” êé nequitiæ, fed in azymi's fynceritatis ’’ ueritatis^ Quódautcniucteres in myfterio agni pafchalis ChristvM pcrceperint, haud iêcus quam ecclcfiæ fïln per fymbplaeuchariftiæ èc fyna^ xeos,probatEidras propheta,6c legis Mofaicæoptimus interpres : qui fex^ çentis a.nnis circitery ante pafsionêDo minijde Meisiæ crucifixione, Sc de fa.' lute quæobtingit crcdentib. inillurn, paicha interprétants eft » ludæi autem P erfîdi, cqni luculentiisimû de c h R P s T O IE S V teftimonium fubdolis mal ignis interpretationibus obicura^ renon poiîênt,iuflulcruntpenitus èli bris diuinis,ninurum ex cap. d.libri K Eidræ, maiori piaculo ÔC facrilegio fe^ fealligantes, quàmqubdBarrabamla

K^näßphißic. Lib. iii. iSy tronern à morte libcrarunt,amp; uitæ auquot; thorem tradiderunt in mortem cru cis.ld autem fadiim efle, teftatur prO'' batifsimus eccleßac fcriptor, 8crerum liraelitiçafû peritißinnus luftinus, in diiputatione quam habuit cum Try^ phone, principe ludæorû. namquum is urgeret, ut luftinus indicaret, quos nam fcripturæ locos ludæi corrupc^ rint,hi fee uerbis refpondit* «;3è

Vj^Hy^cncTB àf givvófuiv 'fv 'tè Tm^ic.y'jiui t/^iynaiv'irw'j{us à.4gt;eî A5vtb.K9Ù ciTrav Aa V' CÏb® “ï* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hfxamp;rKsù m

XgLTOcpuy« tipMv^’i(sL\wi 2lcf.vonSiiTt^ii^aijfciiCf vfjbàv TLji) Kcif/foui ( 071 [xifÂopSbi nù'^v TaTreivocuï oi m ) K9Ù pj^'irw'm ihTniSpSjf Itt’uù’fiv, »[Jiii

Ó tÓttamp;'ovT^ ftf'fiv xTTowm ^óvev, Ätye ó »*5iof nbsp;nbsp;nbsp;Jkücié/ixtöv.eatr àï pH ts-is-^johti hù'^jPhX

^imKiunnTV KH^vyfj.a.Tamp;' eui7ÿ,im.cdiiTnxf*^l^o^ TBÎffc^nzn.Quæ latine id ualent: Ex corn rnentarijs, quibus Efdras legemdepa fehate expo fuit, hancfuftuleruntenar rationêîEt dixit Eüdras populo: Hoc pafeha ieruator nofter ( çft ) ôjT confu gium noftrum » Qubd fi confiderauc^ m y ritis.

ritis, afccndcrit^ fupcr cor ucftrum, uencnïcp uobi's in mentcm Ç nam hux O? Hffcrii rm'Iiaturi fumus eumin cruce) 5ó po' rftâï’îîyX'z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipem habuerimus ncquac^

*i»,/îg«««, uaftabitur hic locus inætcrnum,dicit guodßgnb Dominus cxercituum. Sin minus crc' dideritis in cum,necft obtemperauerp cem. utNu nbsp;nbsp;eins prxconio, critis gaudium oC la

wert 11. de bulagcntibus. O' cæckatiem 06 duri-' fer(gt;ente£~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cordis Iudcorum,öui tarn claram.

ie princi^ prophctiamdcCHR ISTO, uel potius pih incru- cu3Lngciiä, agnolccrcnolucrut, tamlt;^ ctm fußten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueritatêabolcrc conad funç.

Sedi'mmortali Deo gloria, qui omni' bus prouidens ubicp, tandem ueritatc banc dariïsimam in lucemproduxiu

Quamobrem Gpiedlsimc diuinus Paulus inter Chriftianilrni ueri 8c fein piterni njembra poftn't unum baptP iina: eadem^radonc, cômunialàcra* menta utriulc^ popuh: ÔÔin iumma, f^cclelîæcatholicf Nam unus amp;S idem «ft finis ûcrainentoru, quæ Deus ipfc tradidit

Lib. Tir, i8y tradiditEcdcficJicctrcbus fignihcâti-buSjÔd fymbolicis mutans: cydcm funt rcs perpetug amp;nbsp;fempi terne. Sunt enini figna tcftimonfa diuina bonorum, quf Deus promifi t uerbo fuo credentî bus in nome unigeniti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignacu-

lamyftcriorû hdcî catholicæ, ôô regni Del, utép Paulus uocat(rÇ'yay/lt;/lclt;b‘ lu^ fti tig fidei.Et funt TcÂtTîô,non tam ini tiationes q confummationes: que mor taies homines Deo immortali, pecca^-tores iàn(ftifsimo,miferos ibli beato in fèrûtatqj iàndlificât: utnô modo ferui ôé cultorcs fintDci opt.max.uerume^ tianifili) amp;hærcdes amp;nbsp;cÔ fortes omniiï bonorû. Nam Dci ^pmifTa obfigUcât, atqj ob oculos animi ponunt,8ô fideni excitant,fpcm Hilciunt,charitatê accen dunt. Sunt 8ôfymbola,tefreræcp pro lt;nbsp;fèfsionisjquæardiusobftringût ul lafœderaamp;iuramenta,ut præftentho mines officiû fuum erga Deum ho' mines, memoriaep grata célébrée De« optP

Additetiam Apoftolus intermem^ u:rj,iluehi braChriftianifini, unamfidcm* Efti' ftoncji,ßue pfiimquidemnomeina-zs/s’, autni’\'cK »«Æ;/ï«nî, ßpolylemû in diuina icriptura.in UrtM rell- r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- 'r- nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^ionttßr- lt;luauis autemlignihcationc, uuadun^ mu{4gt; taxat cil ucraamp; ièmpiterna fides.Qua quam in mundo extitereàprimordio innumer^ fidcs,8ó profefsiones,amp; phi lofophiæ. Vt fingulæ icô:æ philofo^ phorum gcntilium,amp;S hærcticorû con ciliabula, fingulæcpgcntes fuamquan dam peculiarem habucrc formula nu-* mina colendi uiuendi iandfè: ho ' dieqj fubinde nouæcxoriuntur. Nam fiue hiftoricam fidem ipecfiemus, ilia eft unica fides Chrifliana, quam do* ecntlibri ApoftolorumSó Propheta'* rum.quanquamfutorcsfabularumin libris apocryphis plures comenti funt fides. Siue intelligamus dogma, pncceptum, 5: formulamatq? profeP fioncm

^ntiß^hißtc. Lil. iir. fîonemfîdei,autresomncs jquæpro-* ££sio compleÆturjUna efè fides catho lica 5ô orthodoxa, quam Athanafius

Damafus Sd Tertullianus èc alfi ca^ tholici patres cdiderût: quam Apofto lorumfymbolumÔC Nicænûôi. Ephe finumôc Conftantinopolitanum con fitentur, aliacp conciliorû fâmftorum

ccclefiarum fymbola» Siucanimi dt uinam uirtu tem acdpimus, qua lufti fî catus eft Abrahamjôc Noe, amp;nbsp;Adam,

Melchifèdec, lob, M.ofes,Dau;d, Petrus ÔC Paulus,una effc ctfam fides omnium fàncftorum» De qua Petrus fcribitepift.2.cap,i.adludæos8ô gen tilesChriftianos fa(flos,his qui cox' qualem nobifcum Ibrtiti funt fidem,in iuftitiaDeinoftri,amp; faluatoris lESV Christi. Quam fidem non femel thnicis etiam côcedit Dominus c H R i s T V s,dicens:Non inueni talem fidem in Krael.

Inminum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coinprehcnfuni in fymbogt;

uerbn Da, ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

lis,quippc CHRISTVM panenicŒle' jfteni adferês, alimcntü efle uiui ficum, niultanosdocent fcripturæfanâræ te* ftimonia. V t cum Dauid Pfal, ii8. di^

” cit : Eloquia tua faucibus meis dulcio/ ” rafuntnieneamp;fauo. Et bCorinth.^» Paulus inquit:Non potui uobis loqui ” tanquaniipifitualibus, iedtanquâcar ” nailbus »Tanquamparuulisin CHRP ” s T o, lac uobis potum dedi, non efca»

^eiicinn Idcrnquocpniedicamciitum cftani * Vndeucrbum falutis aliquogt; ties dicitur. Et Plalmo lOÓ.Mifit uergt;'

” bum iuuin, ianauit eos » Præclarc ” quocp liber Sap. 16. cap. In memoria ” (crmonumtuorum cxterminabantur, ” SCuelocitcr fanabantur:nein al tarn in-” cidentes obliuionem, non poiTenttuo utiadiutorio.Etenimnecpherba,ncqgt; malagina ianauit cos : fed tuus Domi-

” neicrmo,qui fanat omnia. Similiter dodrina iana,ôu fana uerbæ,amp;S ßmiler

aflerunc amorbis. Morbi iunt,falif perfuafionesjdiffîdêtia, animi uitia, ut fuperbia, utauaritia: perturbatio^ ncs anirni,utira,metus: aÆ'ones tur pcSjUtfrauSjUt crapula, utadultcria* Quos morbos, ipiam tandem mor^ tem, inferuntfaliædocflrinæmndc pollolus dicit ad T imotheum fcribes: Corrumpunt mores bonos praua cob «« loquia. Et in altera epiftola,prophagt; lt;« nos fermones dicit proficere ad impicx tatem, amp;nbsp;ierpere uelut carcinoma Sc gangrænam. AtcpinhacadEphefios epiftolagentes aliénas dicit auitaDei perignorantiam,uolutantcs per om^ niaftagitia, Quamobremuehementer fuadetac hortatur tum alibi fope, tuni in hac epiftola, ut eruditi fermonibu» CHRIsTI, fcriptis apoftolorü atc^ prophetarum, quæ poffunt uere fapi^ entern facerc, non cirenmferantur uen

tis dod:rinæ uanæ ÔC peftiferæ. Quin yoNTlt;lt;V etiani, id eft, præftigiatores SC nialeficos appellat falfædoctrinæniaquot; giftros : quales fuere lanines lanv bres, làcerdotes Ægyptij Ibphifta:, qui reftiterût M.ofî apud Pharaoneni, donee eorû ftuluhaöóiniprobitas degt; tegerecur.,

rinis homi Paftremo Apoftolus unam quo gt;nbsp;nts cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbem uocationis, unani

OTttUlPon«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;.1. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ t

diuinitM^ ucram beatitudineni, lummumcp bogt;-numhoniinis: quod7tÀ^,idcft,ab-' folutionein ÔC perfe(ftionem hominis etiani dicunt.Et iophiftice quidc fum^ mum bonum, quod fummopere fît ex petendû, 06 propter quod omnia fiât, monftrat ftolidis mortalibus in hoc mundo, uel in uoluptatibus, uel in digt; uitrjSjUel in potentia, uel in gloria, uel in fcicntia, uel deniep in uirtute,autho neftis aftionibus Quæ res diftraxit maxime in fectas èC h^rciès munduni, èc pcrturbauit totamuitâ humanam.

,^nrißphifiic. Ltb. in. I5gt;3 Scd uera fapientiademonftrat cuiden uisiniisradonibusjin folo Deo,qui funimc5lt;'um'cè bonus eftjefTcpofica hominis bcatitudinem, SCobtingere non poflc plenam ante reftitutioncm corporum:uttotus homo compofîtus ex anima corpore,in coclefti patria ' colors atqj particeps fit diuinitatis^Et I nbsp;nbsp;quia fideles ipciampolsident, quo ali

quâdo pŒnitilsimè fruentur, Apofto lus uocat fpem uocationis:ôôin Adis ' non femel fpem Ilraelis dicitrefurredi onemmortuorû. Initibautê epiftolæ propriè magis eiiuciat fiimmu bonu in Christo pijs hominib.propofitû, uocans ^oôicri«y 8iov : hoceft,utcredcn tes in C H RI s T V M Dei filiû fint per il-lû fili) Dei adoptiuiamp;S cohæredes. Et adRo.S.amp;TadGalat.^» cap. Cui ad' ftipulatur loannes apoftolus in cpi' ftola prima,in Euangeliodices,fi' niiles fore Deo,8ô filios elfe Dei. Pc' trus etiâ epiftolæ lècundæ cap.i, finem

1^4 Theod. Sibliandrt dicituocatioms noftræ,üt naturæ di’ui næ confortes euadamus, Quod domp nusc H RI s T V s aliquo tics teftatuf uer bis etiâ diuerfis,u£no modo fuos feda tores Dei iîmiles, fratres fîios dicat, amp;nbsp;Dei filios, fed etiâdeosrid^ uerbis Dauidis. Quod in illo die fauftiisinto côferetur,quâdo c h R i s T v s oninibgt; inimicis iupcratis confeéîris, iplac]^ morteui(^a penitiis, regnum acquifi tumtradetDeo patri: ut lit Deus om^ nia in omnibus* Quamipem ante ad^ uentû c H RI s TI in carnem adeo nota ôf ratamhabucrûtfanc'lijUt etiam an^ tediluuiû fideles diccrenturfilrj Dei: fîcut Genelèos hiftoria docet*

officium E,x fine hominis conditiad imagp tt^atqjfimilitudinem Defperfpicp imitari cr turetiani officium hominis,Guius par-' ptircmca: tes autlpccies funtuerèbonaopcra,amp;^ tefièiniUo. JioneftæSôprædaræ acfiiones* Qiiod quid aliud dicemus, quàmtenderc ad fîtt|ilitudinem, Dei per c h r i s t vm, fperedif*

Lgt;/ntißphißfc. Lib. ni, loy f)erfelt;ftifsiniâ Dei imagineni,ad quam nosperipfius opem amp;nbsp;gratiamfubin de renouari oportet, ut noua tandem ilia ercatura producatur, quam Solo--mon indiuino carmine uocat Schulamith, hoceft, perieeflihabiam, amp;nbsp;ab omni parte beatä. Paulus autem hoc loco üoeat uirü perfeAu in C H R p s T o.ad quäimitationem uocat Domi nus CHRiSTVs: utcüdicit,Exemplu uobis præbui, ut fimiliter faciatis » Et «« rurfuni:Difcitcame,quiamitis fum,öc « humiliscorde» Etrurfum: Perfeéli ftote, ficut pater uefter cceleflis perfe- tc (flus eft. Hue impellit Petrus, iubês ue^ ftigtjs CHRI STi Dominiinfiftere.Ec Paulus:Imitatores mci eftote,ficutego imitator Christi fum. Hucuocat Moles: Sädi cltote,nä ego faneftus fum ** Deus uefler.Huc extimulat prophete omnes, dum iubent ingredi per Domi ni Ilias, quod eit ^fcij’er//.Quod inftitu tum, uitæ cp rationem, ut fumma ope , , n ar adiones

Theod. ^ibliandri adionesfuas legi diuinæ,acuolutati, amp;nbsp;naturæ acconiniodaret,Iob uir Dci fibi propofitû fuifledicitcap.

,, ftigiaeius fêcutus eft pes meus : uiam « eius cuftodiui, non declinaui ex ea.-», A'mandatislabiorûeius nonrecefsn

Et quia per adiones, animi pietas fêfc alrjs quoeç conipiciendam 8c fru^ cndamexlubet,Magnus Bafilius,amp;^ Eufebius, alij præftantes theologi Chriftianiimû definiere, fimilitudine autconforniationemDei,quatcnusid præftari queatab Humana natura. la^ cobus autê apoftolusin catholica fua cjpiftolacxigitoptimo iure, fidemadi onibus teftatam fieri, pronunciat fi demabfcp bonis operibus mortuam efle. Ethic eft Chriftianiimus uerus, èc fèmpitemus, Sc immutabilis. Necjp alius fuit in mundi origine, aut poft rnortem Adami, autfub Mofè,amp; po^ fteapropheticis têporibus, quàmfuit CHRi s TO feruatore ipft) doc€tc,aut eius

ci'us apoftolis in toto mundo cuange^ hum prædicantibus» Quod Tcrtullia-nus,PhiIaftrius,Auguftinus,Epipha niuSjEufebiuSjSCahi thcologt excelle tes copiofe demonftrarunuEt in epi'’ ftol^huius principio Paulus fempiter num oftend i t Ch ri fti ani frnü, hi fee uer bis:Benediä:us Deus amp;nbsp;pater domini « IE s V CH RI s TI, qui benedixit nos in lt;c omnibenedictionefpirituali in cœle^ « ftibusin CHRiSTO,ficutelegitnosin ipib ante mundi conftitutionera,ut eC c« femus iancfli öc immaculati in confpc- te (flueius in cha.rita.te. Qui prædeftina c« uitnosin adoptionemhlioru per lE^ lt;« svMCHRisTVMiiiipfum:regt; lt;«• liqua. PorrbDominus iesvs afcer; des in cœlum,diicipulis impcrauit ut omnes gentes doceantea omniaferua^ rc,quæipièmandauit, Scnon alia. Et funditiis eueria urbe Hieroiolymita.« na,regno^Deitranslato adgentes,in diuinafuareuchtione quam per angc

hinifiiumcoelo demi'fît ad loannê uanQeliftâamp;rfecretahumrcQni Dei,ugt; niucrfàm dodtrinam Prophctaruin œ Apoftolorum fuoruniin compcndiÛ concrahenSjac ucluti regio Sgt;C impera^ toriOjSó pontificio diplomate robo-ranSjOrauifsiniamadditobtcftationc:

qua clariisimc oftendit, fibi omnino pîacerc, ut hæc ipfa ChriEiana fides uicjîad fèculi fine illibata conferuetur» ut caput ultimum Apocalypfeos diui Proinde utmêbraomnia, jcinpiterni quib.doclor gentiûamp;T organu CHRP licldefini. STI eledtû abioluitChriftianitatCjhoc tio,uel de. QQQ exprimeré, exiPtimaui uten^ dum efle fufiore dcfinitione,uel

lt;rQ SC deferiptione : quam pofui tertia in parte cocilfj Chriftiani, amp;nbsp;generalis liberi facrofanâ:i,ad hune modu: Chriftianifmus eftinEitutiobenè, rc' élè,iàncftè, pie ac beatè uiuendi, à Deo peruerbû ætcrnûpatcfaétajSd tradita, Si^ côfirmata.quâ fanéli omnes ab origi

,yinttjcphißic. Lib. 'm. p ne niïïdi feruarnt, feruaturi finit uf' queùi finê.’in qua uerabeatitudo,quæ eft fimilitudo ôô confortium èc unio cum Deo, item^ remifsio peccatoru, Sc luftitia 8c fanctiLis obti'ngunt ho^ lîiinib. ex ruera domini Deiac patris cœleftis grada,propter nieritum i E s V CHRISTI, perfidem. Quaî ofiîdaamp;S opéra bona omnia complecftuntur le-' gum diuinarum Decalogo: régula aut fidei X11 articulis fymboli Apoftolici: \ quæ unam fancflam catholicam ecclefi am agnofeit, quæ eft communio (florum omnium cume h RiSTOca^ pitefamftifsimOjamp;r ipfius pâtre Deo, ô^fpiritu fandlo. Quæin facrofanctis libris utriulcp teftamêti,ceu in organo fuo plenifsimè,amp; fyncerifsimè,acfidc certilsima explicatur, Proinde Chrifti anifmum ueruôô fempiternû,in quo folo per unicum mediatoren! Só ferua partàta. torem c H R i s T VM homines liberan-lürà ttialo nancifeuntur falutem,

per Domini gratiamex euangelica hi ftohabeatiMarcideferibameerta me thodo,quam Paulus doeftor gentium fua nobis paÆonc monftrauit. Nam primo thcologicü organu proponä, in quo uerba amp;nbsp;res fimul digerantur per fuos locos amp;nbsp;clafles. Deinde ca^ put eeelelîæ membra exponam : Po ftea fineni hominis Sc fummum bonu, cundis interim bonis ac mails diftrP butis per fuos gradus genera, T um officium hominis, Sc opera bona, ß' mulcp peccataSc fcelera Indlcabutun Poftremb ageturdefide,fpe,charita' te, atqj cæteris uirtutlbus,ôô iàcultatP bus,qulbus homines officiû fuum præftare quean t,amp;: boni atq?

.^ntißphißic. Lih. iii. 201 COTSIFESSIO FIT) El Q li.-(hoilox/e cathohcte bean lob, amp;nbsp;^mbo'

] Æteru inter cthtiicos etiS fuiffe notiti ä Christi, no pauca diuinæ fcripturæ xcmpla amp;nbsp;teftimoniaprogt; ------ , . nihil dicam de Sibyllaruni foliisôdfcnptis,quæres Christi Oquot; nines propemodû in diuerfis gêtibus præcinuerunt. Denionftrat hoc etiam, Äuauftinus, doiflor catholicus.no u-' no in loco.Etinomnib.nationib.atc^ populis fuifle cognitionem aliquani CHRISTI feruatoriSjlicetobfcuriorê, hauddubièà patribus ueluti per ma^ nus traditam, ueftigijs non obfcuris patct. Copiofeauteniamp; luculctifsimc id conuincitliber beati Iob,Idumæi ia ccrdotis èC principis Efsitarû, qui augt;-thcnticis amp;nbsp;diuinis libris adnumera-*

Xur, magno tonus EcckGccconfenfu» In eo enim proponitur lob, no modo ut exemplum patientiæ,fed en'am ut il ïuftrc amp;nbsp;eximiû Ijaecinien hominis pij reh'giofî,boni,fàpiêtis,denicp beatû Definit enimbeatusIobcap.zS, iapk cntiâ, timoré Dei, hoc cù öiO(rißamp;x^, ÔC intelligentiam, uitare malum . Et Deus quidemipièteftimoniumei red didit,amplius etiam quàm intimo fuo amico Sc confœderato Abrahamo,palt; tri omnium credentium, Dixit enira Dominus ad Gtanam,poftquam ten' tatuseft lob uariè,amp;per tentationes »» probatus : Nunquid confiderafti fer' gt;’ uum meum lob, quod non fit ei fimi' ” lis in terra C uirfimplex réélus , ac ” timens Deum, rccedens à malo, ” 8c adhuc retinens innocentiam C ,Et poft omnes têtationes dixit Dominus »» ad Eliphazem: Iratus eft furor meus »gt; in te,8é induosamicos tuos:quoniam », nÔ eftis locuti coram me reélum.ficut feruus

^ntißphißic. Lib, ni. 205 leruus meus lob.De fàpietia ucro îob, amp;nbsp;religtonc, atq? doclrina {yncerifsi^ nie theologiæjita pronunciaui't Hiero nymus:Iob exemplar paaennæ,quæ non myfteria fuo lèrmone compleétix turCSmgulain co uerba plena funtfen nbsp;nbsp;nbsp;'

fibus.Etut de cæteris filcam,refurrcgt;' ÔM'oncmcorporûficprophctat,ntnul lus de ea ucl manifeftius uel cautius fcripfcht. Cæterùm diuinus Paulus in dogmate refurreiftionis mortuorû reâiôe car hominum,concluditfuniniam'prædi'- humA-cationis cuangelicæ,uocans fpem Ilra^ elis.’ficutin Chrifèianifini partibus Z' numerâdis,uocationis ipemdicit.Nâ in concilio Hierofblymis,dum. caufa eiusagercturcoram iummo pontificc

faccrdotibus,exclamauit:Defpeamp; “ refurrcÆone mortuorû ego iudicor. “ EtRomæludæisfratribus dicit: Pro--pteripcmllraelis cathenahac circum^ ‘‘ datus ium. Et apud Felicem Rom. pre fidciiî Syri^ caufànidices : Hoc tibi co lt;» fiteor.

gt;» fiteor,inquit,qu6dfecundum (èdam, 9, quamdicüthacreßm,ficdeferuiopatri »» amp;nbsp;Deo meOjCredens omnibus quæ in 9» legeSc prophcds fcripta funtjljsem ha 9» bensinDeum,quaamp;hiipfi expédiât, 9» refurredlioncm futuram iuftorum ód 99 iniquoru. In hoe ipfe ftudeo fine of-99 fendiculo confcientiâ habere ad Den 99 8ó ad homines lèmpen Eandê fenten^ tiam copiofius etiam cloquitur coram . Fefto præfide,amp; rege Agrippa. Et i» Corinth. ly. demonfiratione ualidifsi ma 8c fiimma contentione adftruit rc' furredlioncm corporû humanorum: ut nufpiâ ferme dialedlicum tam acre præftet. Nam propofitis theologicis principijs,utniathematici problema^ ta amp;nbsp;theoremata fua demonftrantes faciunt,«7r«ycoyK gstû xTOTro/f^ideii, obliquo duclu argumentandi ad ab^-fiirdum impofsibile aduerfàriu dc^ ducente, oftendit aut rcfurredlioncm » cfiè confîtcndatn,aut dicendum qubd

^ntißphtßic. Lib. iii. îoy CHRlSTVSnon refurrexerit,amp;S uana fitomnis Euangelij prædicatio» Nclt;^ obfcura eft conncxio articuloru fidd ommü,cumhocfundaniento amp;Spriiv cipio de mortuoru refurredlione» Dc quo,nelongiorfim,nonfaciam plura uerba. Etquialaluns humanæ cardo maxime uerfatur in uitaætcma ex rCquot; furredione mortuorum:ideo cacodg^ mon feculis omnibus doétrinâ banc maxime oppugnauit, utucl ftirpitus camdelcretjUel ob (curare t. Nâutgeti tium perfuafîones dilsimulem, philo* fophorumfeftæ picræcp, amp;nbsp;multæ in Ecclefia hærefes ante Christi incar nationemamp; pofteareiurredtionis ipe labefâceremolitæfunuEamcp peftem illufbrum abundaturam eiTe nouiisi* mis tcmporibus, uaticiniû diui Pétri nos præmonuit,amp;r præmuniuiu Ve* « nient, inquit, innouifsimisdieb. illu* « forcsjiuxta proprias côcupifcêtias am “ buiantesjdicentes: Vbi eltpromifsio, «

»» aut aduentus eius Ex quo enim pa^ gt;gt;nbsp;tresdoruiicruntjomnia fic perfeuerat ab initio creaturæ» Vos loitur fratrcs 9gt; præfcientes cuftodite,neinfi'piennuin 3gt; erroretradu(fti,excidaus aprophafir' }gt; mitate^Crefcite uero in graciai cogiiî tioneDomini iesv ChrisTi.Haclc nus diuinus apoftolus Petrus, qui uP dit ruinam Ecclciîæ in hoc articulo. Egt; tenimqui negant,autrident etiam,5ó cxibilanc CHRISTI gloriofumaduen tum,negantiimul indicium uniucrfa-* le^iegant mundi fincm,negant mortu orum rcfurreclionem.neoant uitaxquot; o

tcrnam : negant diicrimen bonorum óómalorum, ÔC pcccatorum rennfsio' ncm,amp;: c H RI s 1quot; V M, patrê CHRP s TI Dcum, ÔC ipiritum fanclum, öC fcripturas fancflas. Atep utinam hodie non reperiantur eiufinodi portenta in eaurbe, in qua Petrus Paulus margt; tyriumfeceruntjimpenfaiiita pro nogt;^ mine CHRi sti»

Bas ob res iudicaui coufcfsioneni fymbolum beati Iob,quod ediditamp;S c c. annis antequä Mofes fcribcret,in cri minibus atrocifsim!s,quæ impinge bant illi eo qüód diris 8c protentofis acrumnis efletafflidlus aDeo.Naniby pocriieos infinlulabant, Sc impietatis, feel erummaximorum.Quæ omnia refellit ïob,proferens fidei orthodo gt;nbsp;xæ cohfeßionem. Simulcp præbet emplum profitendi fuam fidem fimpli citer, libere, ingenue, fine præfèigfjs uerborum,quunirespoftulat» Defcri pfi autem earn confeßionem per coquot; lumnaSjOrigenis exemplot utiymbo lumuetuftifsimûjSô ab ipfoDeo apx probatum ( quod lob ipfe optât in ta^ bulis filiccis cxarari,ut adomniumor taliunotitiâperucniat, ôc uocatnego' ti} falutishumanæradiceniatcp funda nientum) redderem illuftrius,collati one triwi» traiislatioiiuiu, fed uerfa-rum

2o8 Theoil, ^ibliandrt , rum in Latin am linguam,cuni ucriti/ te Hebraica, loitur confefsio faiv

Vdicaui magnu opcræprc-* B^^ ciumcilc, S)C ad Chriftianigt; fnii æftimationemcxadliorc pcrtinere,fi huic fyiubolo uetuftifsi* mo

212 T^eocl. ^iblianJri mo îdumæi lob fubijccrê quo(^ fytn/ bolumorthodoxæfidei',quod ArmV niorum ecdefiæ innunieræ propemo' duni habent,amp; in liturgia fua récitant uniuerficongregatiin eccleiîam,poft kdlam epiftolâ ÔC cuangelium c facris libris. Et tamcn ab ecclcfia Rom. dam nantur non folû fchifinatis titulo,fcd ctiam feétæamp;:hærcfèos. Sicenim fcrt bit Raphael Volaterranus, cardinale fancfti Georghjlib. x. Commcntario^ rumurbanorû: Armeni christvM Orthodo ctiam colunt,uerùm citra ritum ortho xumritum doxum, à Græcis quoQî differentes. cardinalis Præfulcm habciit, quem catholicum faccrdotibus populoc^“u' niucrfb præfit. Sacrificant èC more fc/ c^ÿid igi- rè Latinorum. Vna tantum utuntur NatalcmDominicumminime celebrant, fcdnec ipfius baptifinum, rittbiK fc- di(ftitâtes CHRISTVM expiationeno cgere.Qiiadragefimamfeuere colunt, ‘cs/ruS’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» pifeibusjoleo uf

^ib. in. 213 lio.Quamuis frudtibus, Sclcguniini bus,quancumuis intcrdiu uelcendo, gt;Kluiinlt;(p ieiuniö minime ferucnt.Die Veneris

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 Ittbiectto-

carne uelcuntur: utkiræcosnonuide' antur imicari. Aquam facrificio non iuxtucano admifeent. *Olim pollicentcs Rom* Pôtifîcis authoritati obtêpcrarc, qua-do uidelicet rex eorum à præfule Mo-' ïoriMfe u-guntino diadema fimul cuni regno ac-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

° nbsp;, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TT • 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V/um lm

cepiCyConlcntientc Henricho imperaquot; tore,minimè præftiterunt. Sed amp;fub vialèccl^it Eugenio quarto Florentiamad concili hocconali umuencre,rurfus Chriftianæ rcligiO' nisdocumctatpoftulatum.Hacrenus „g Cardinalis eeelefiæ Rom. Suntautem tori,er om inultisdecauiîsres Armeniorum pau lodiligétius exponédæ, antequâfym bolûreddo. namq? Armenibqui ho^ flui^rt? u dieidnominisretincnt,nô funt pofte ««oj?oo. ri Aramfili] Sem,ncq5 Aramnepotis Eber: à quibus originem duxerunt ampüut. Arimi, fiuc Armeni) ,amp; Syri. ucrùm ^x. TartîirorUttJjfiue Thotharorû funt

3t-r4 TheoZ ^bïiandri popuïOjUtTurcæ, Sequihodic Perfg uocâtur,Se Georgian!. Et Haytonus quidêmonachus ordinis Præmonftra tenfis, àregibus Amienfjs oriudus in. iibro de Tartaris,mores efTc commué' îles Se habitum Armenfjs Se Tartaris, diuq; dominatum atc]p imperium tegt; nuifîc intcrT artaroSjteftatur hiiee uer bis: Gentes in terra Armeniæ habitan

ItH^Miur tes,diuerfis nominibus nuncupantur, ^tJis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Se regiones, in quibus

ttreà^Do- degunt. Et fimt équités Se pedites ftre tnini aniiit nui bellatorcs.In armis,equis,Se uefti

X Xgt; ducc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

chingisaut tarorumtquilub eorumdominio Ion chonigafi go tempore funt detenti. Hæc ille. Cæ oriente terùmhngu«îuulgarê Tartaris ôcTur

tientaliorè tuniGeorgianorû icrmonem,tcftan' tniferèaffli turi},quigentiumillarumSelinguarii die^'inh^r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habentiiotitiam.Inrcau*

dMdiuiß tcmdiuinalinguam habent Armenilt; cognojcuii c^tn.DequOjfuolocopluriidicam.

Vcrùni quia Tartaricæ originis SL Tartdri ftirpis funt Armenn Cliriftiani, cft ip

/-Tp» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t hotmtîcs^

lorumquocp 1 artaroruorigo inuelti ganda, plerifqj ctiâ eruditis haÂenus ïgnota:fedcognitu perutilis,nifî totus fanor,ad niultos fcripturælocos rcdti^ üs intelligcndos . Quæ Tartaria iam annis aliquot uocatur, olim fuit Scy^ thia. Nomen fadlueft zx nw fycoth, ideftjtabcrnaculis atquetentori]s:fub quibus ctiam degerûtuita patriarchæ ïàndiGimi longo tempore» Nominis autcmignoratio gentesetiam ipfas amp;S populos inuoluitignorantia» Vtnoii paucioriundi àGothis,ignorantqup nam fint Gothi Gutbones,amp; Gutal li,amp; Gctæ,amp;rubi Cedes antiqua fuerit, aut quæ fuerint eommigrationes co-' igitur eftmiraculijfi res ludç^ orum,pofiEfilentiumprophetiæamp; fa^ cræliteraturæ,ignorenturhodieàper^ quàmmultis^Quas brcuiter à tempos re wltùîioruiîi prophetarum Efræ,Za

21^ TJieoâ. SM'anJri • chan’æ, Haggæiq; peruefli'gabo ♦ Ac prirnùni fî redigantur in unum nuniC' rû ludgei*, qui redierût in patriâ,Cyro concedente libertatê, omncs qui cuni ÎZorpbabel amp;nbsp;Efdra Nehemiare^ dicrunt,ad quinquaginta milia uiroru fortafle perueniunt. Verùm quum a-* nimæ L X X cum lacobo in Acgyptn defccndentes, uiri foeminæ,adulti pue ri,creuerint intra CCX annoSjÆgy^ ptrjs etiâ ultimisannisxc marcs fuin mo ftudio delêtibus, ut icxccnta milia uirorû bellatorum afccdcrintcumdii ce ÔC imperatore Moiè ex Ægypto : quotoportetmyriadas creuifle ex tot milibus uiroru, quos SalmanafTar Nabuchodonofor monarchæ abdu' xcrunt captiuosC De illis autem liraeli tis,qui amorepoiTcisionû tcrrënarum inter gen tes remanieriït, quartus liber E/dræ,quê eccleiîa Christi repo' fuie inter facros libros, cap ♦ y, dicit;

Kyfntißphißtc. Aik iir. 217 lîîsquadringcntis, Nempe dumrcdu «• ces ludæi in patria,niodó per Camby fen regê Pcrfarû, modo per Saniballat , Samantanos,modo per Antiochum tyrannum,Sc per alios uexantur, in fi' nu gauifi funt,quód non redierut cum alfjs adreædificandumtcmplumamp; ur bem. Etcap.i^»Væqmderelidifucgt;' lt;t rintindiebusillis:amp;multo plus uæil lt;« Iis,qui nofuntderelidi.amp;T cetera. Reli lt;« di aut fermone Græco dicûtur ÄciTroiy aut Traf«AeiTTo/iti^o/ : Ebraico ante fcr moneQ''7kn’Sznotharim, aut 'D’'7P’Sr\ucr bo deriuato ex nbsp;nbsp;quod fignificat fu*

pereflc, ÓÓ relinqui: quêadmodû àaw’' hoc eft, fedit, deriuatur 2^quot;$^ incola, iiel inqlinus.Cuius plurale eft thofthabim,ut thotharim. Ethocno mê,q corrupteuocâtur Tartari,agno fcûnut thotharim,id eft relidi,aut rc^ liquifadidclftaelitis captiuis in oriS te, appellêtur.quod etiâ orientales hi ftoriætcRîUitur, Semper autem religi

2iS Theod. ^BibHandA ofî uin ex ludæis ubicÿ locorum gentiSjftuducrut eu ecckfîa Hicrofoly iTiiuna piam fancftani^ (beietatem co fcruarc. Vndc in Aélis apoftolorum Chhfti legimus Z. cap. Hieroiblyniis fuiiTe in fefto Pentccoftes religiofos ïudæoSjParthos, Medos, Elaniitas, ÎMeiopotamios, ôô ex onini nationc quæ fub ccelo cft. Porrb quù tempus cHec euoIutiïjUtimpleretur uaticiniu BaIaamiauguris,Num.Z4..cap.Oric^ »’ tur ftclla ex Iacob,Sô cÔfurget uirgade IfraeljSc reliqua: non modo urbs Hic' rofblyma cft eucrfa,ÔÔ in ludæa funt diuexati Iiraelitæ,icd etiâ in AegyptOf

in oriête,amp; in omnib.regionib. tur bâti funt ludæi. Vtuniuerib mundo côfpicuù cfTetjCam gentem cfTc repudi atâ à Deo,propter contemptum McG (îam: donee plcnitudogentiû in com fortiumpromifsi mediatoris ôô fèruaquot; ton's lES V CHRISTI ingrederetur, atepita totus faluaretur IfraebutdiuP

nus Paulus cap, 11. cpiftolæ ad Ro' manos uaticinatus cft. Ab co têporeia «flati funt IG-aclitæ uarqs calibus, ct co aëli iubinde nouas iedesquærcre, Vo carûtaûtpopuloSjamp;sfamilias gctcs fuasgt;quæ plurimæfucrut, M.oglos,u£ ait Haytonus,n’'’?X’^'QMugl^nl aut Ex bræis dicutur, qui Græcis /4tTô/R0»,amp;S #itTXpa5z3u,Latinis aducnæ, percgrini abducfli c patrio folo, ÔC adaAi mi' grare in aliénas regiones. galah e^ nim fignificat iziToïKQiJymigrArc amp;L trâf migrare. Quiuerb ab eis cLbdrâétiôC feparati funt,amp;rueluti colonias dedux cêdo in alias prouincias migrarût,uo' cati funt o’nyp ketziriniSc gezi rim:quos icriptores uocant Gasaros 80 Caz^aros.Etqui paisimpr^das egc rut,Se latrocinati funt,ctiâ Gaselli uox cati funt. gozlimnâcpraptores amp;nbsp;prædoncs fignificat. Et Cazaros uo catos efic,qui ucterûT urcaru,ut Plini us uocatj^ut Turcorû, ut Ptolemgus ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* iioca^

uocat,fède ad montes Ceraunios occu pata,uctcrü colonoru nomine adopta to,T urcæ uoluerût appellari, teftatur Paulus Diaconus, qui de bello Hera' clrj contraChofroê ParthoruautPcr' fàrum regem fcnbit,HeracIium in La' sicam rcgioncm properaflcjubi quon damColchijAlbanijôd Ibcres:8ôTur cos ab oriente,quos Casaros uocant, iiiauxiliû aduocafTe, Vocât etiâTur' c£ Sclauos,qui Sarmatiâ reliquerunt, uetcrêfuam patriam, Gasarosndeft, abfciflos. Ad cundem modum Tho' tharim, qui Armeniam utramq; occU' parunt, Armcniorum appellationcni fibi adoptarunt : bc qui Georgorû ic' des obtinuerûtjGcorgiani dici uoluc' runt, Quemadmodû ctiam Gothicæ Germanicæ gcntes,hodieqj uetcru colonoru nomina retinentes, dicûtur Q«;joAr Hiipani,Galli,BritoneSjamp;f Hcluetij.

^ntißphißic. AjL IIT. Î2I adChriftumfintadduä:i',no pofîum pro comperto dicere. Verifiinile tarne eft, tetnporibus Conftandni,quando Audius Melbpotamius, ui'r eximi'æ fandinioniæ,fcd uehementior, ÔC anquot; thropomorphi'ta, relegatus eft ad Scy thaSjinultostpdocuit Clirifti'anam R' de, ôô poft cum ali] ultró ftptentriona les populos ad CHRisTVM adduccrc fategeruntjccclcfia chri STi ex geiiquot; tib. maxime côgregata iâ triûphâte:mi fericordiæ cœleftis ianuas efl'e patefa^ (ftas i ut Ifraelitæ répudiât! agminatim ingrederentur in regnû Dci,Ô^ redun darct gratia, poftquâ redundafletiniquot; quitas. Vt certè Mahumedenouâicquot; (^â amp;nbsp;deliriû fuS armis propagantc, Armenios fidcmChriftianam tenuift feiam, conftat:qui cum Gcofgianis Mahumedi fortiter reftiterunt,maxi-inèquiHaloen prouinciam habitante Air) commeatu donis belluam pla-carunt,OmnesauteniArnieni] Chrû

üianos ad fc confugfentes fraternè e)cgt; ccperuntjSôtutati funt, fouerunt» Armf«to - Eorunietiamreges non uioicnna, no rum reges f2cuitia.,non cædibuSjiion prodirio^ t/arori f«-nrâfuctudine,fed prudêtia, fed officqs trißcerut. ôi!; beneficijs Chriftianis,aliquos Targt; taroruni,id cli, Ifiraclitarum relidoru fuorurn fratruni principes cum infini^ tiscopiishominum christo addu-* Tf Mango xeruntjUt HaytonusMangoncni: ut pittmpc- tandë effet unus paftor christvs, tha7crma unumouilc» Semper^ Armen ij iu* gnus chà, uerût Chriftianos occidentales inre-» cuperandaterrafancla,zelum haben^ tç^ quidc pro nomine c h R i s T i, fed non pcrindefecundûfcientiâ* Quamgt; obrem ctiamlcaati Armeniorum Vi' terbij papam Eugenium tertium congt; uenerunt, qui copias Chriftianoruin viJe^edp. contra Saracenos COmmouerat» in nauigdti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«de funt illæ gloriæ de fubiedp

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bedien*

chcnamccclefiam, fuam nietropolimt in qua nomê Chriftianum eftortum, in qua Petrus apoftolus primus cathc dram fanctam tenuit : unde nimirum digrcfsi apoftoHci uiri, eos ad c H R P STi notitiam Sc. regnum traduxeruu QuodfortafTequoidam Romaniz^ati tes tam male habet. Cætcrû epifcopi, Sc metropolitan!, Sc omnes Armenfj, fuum antiftite primariu KixêoÂiv.û(/yC3.' tholicum,ideft,uniuerialem uocant, non utuniuerfalis cpifcopus omnium epifcoporum , amp;nbsp;omnium ecclefiaru CHRIST ijfalutariSchaberidebeatt Vtinfelixifteloannes patriarcha Co ftantinopolitanus uoluit, ob id à Gregorio magno epifcopo Ro. crimi nationem Antichrifti diaboli re^ portauit: led propter infinitû, id eft, plus quam mille epiftoporum nume^ t5,quos fub ft habet : ut ftribit Ottho FrifingenGs libro ftptimo, de regno mundi

^24 T'beûâ. ^ibb’anJri înûdiSdccclcfîæ» Nccmodoin utrac^ Armenia dcgût Chrifti'ani Armenq, fed etiam per Afiam minorem pafsim, SiC T urchïamj'teni^ ad Cherfoiiefum Tauricam, amp;nbsp;in Syriajn Mcfop o tamia, in Pcrfia, in India» Omnes auterrt in rebus facris habent communem lm gua Armenica,amp;l literas: ut Occidentales Chriftiani Latina linguam Sgt;C litc ras.Domini Christi circumcifione religiofe celebrant, quum ipfi non cir-cumcidatur. Sed baptifmi elTentiales partes,quas Dominus tradiditjCoftan ter fèruant,baptisantes in nomen Dei patris filrj ólt;rlpiritus ianifli. In ri' tu rcliquOjubi funtlibcræ obferuatio-neSjOperofius etiam peragunt lacruni lauacruni,quàni occidentales Chrifti' ani. Si quid eft in ieiunioipibru luper-ftitiofum,id aliquando eniendabitur, Zacharia, amp;sEiaia,SC Paulo, inpri-mis autem c H risto magiftro,do-centibus eos reclèiduaarc» Cæterùm

^ntißphißic. Lib. lîT. 225* Ârmenf) diuinæ fcnpturæ non modo in fymbolo tribuunt fummâ autorita-tem,cofîtentesProphetasamp;Apoftox los impulfu fpiritus fandifcripfifieiue rumetiâ in totauica.Et ex traÀàtorib* facræ fcripturæ plurimu deferût Grcx gorio Nazianzeno, Cyrillo, loannf Chryfoftomo. quod eft ipiritualis iu* dicrj. Eorum facerdotes caftitatem fer liant in matrimonio.Verùm duin eft memoria pafsionisDominicy recolen da,quod fit dominico die amp;L fabba^ tho,religiofiuiriabftinêt triduum ab uxorum legitimarû confortio coniu-gali. Vt triduo fandifîcantur auditu. riconcionantêinmonteSinaiDeurai ut Paulus docet agendum effe tempo re precationis:ut lex Mo fa ica didauit fandimoniâ facerdotib. faduris rem diuinâ. Statuas in templisno habcnt ad uenerationê proftitutas,fedtantu crucê,fignumCHRISTI feruatorisuL ^oriofum. Quid multis^Burcardus

■226’ 'Theo^-^iblianilri fnonachiis in defcn'pn'one terræ faifi. «flæ,ilIosChriftlanos orientales longe præfercnoftrishominib. Hæc cleAr-menrjs Chriftianis memorâda efte du xi,priufquam recitarem fymbolûipfo rum:ut ex ofticioChriftiano fratres in Domino purgarem ab infamia hære. feos:8ôrefdlerem ludæorû atcp nom nullorum Chriftianorû opinionc ua-nam,deconclufis decc tribubus Ifraegt; litarum intra Cafpios montes,qui no mine Gog amp;nbsp;Magog,ut lu dçi opinan tur,aut nomine rubrorû ludæorum fub finêmundi fintinfeftaturi terrain ïancftam amp;nbsp;populum Dei:ut^ præbegt; rem anlàmexadiuscogitandide uati cînijs nonullisjde uocandis ludæis ad reonum iesv CHRiSTi.unicimedia-'

toris Dei hominû. Nolui^ diutius latereuuloares Chriftianos hoc lætif* lîmum Euanpelium, rot efte ccclefias, imo epifcopatus Chriftianos in orien te, Sgt;C innumeros fandos c H R'i s t j feruos.

féruos, quos ipfè in frôtibus (ighauit, ne lædâtur per angelos «ÄÄSüfÄfjSC per. Antichriftum.Cum plérique purent in Europæ duntaxat parte, non fané maxima, Chriftianos effe conclufos* Symbolû igitur fie habet, ipfis etiam fermé uerbis,non modo articulis fîdei côgruens cum fymbolo Romano,feu Nicæno, quod ecclefîaRomana récitât in Iiturgia.

CredimusinunumDeum,pati'em Onlnipotcntcm,crçatorem cceli ter /i.-ræ,uifibihu ôôinuifibilium. Additur in alijs fymbolis,omniû : quod fecunx dus articulus exprimit»

EcinunûDominû IE SVM CHR I. a' ST VM,fih'um Del, gettitum â Dco pa-tre,unigenitum,hoc eft,ex natura palt; triSjDeum de Deo,lumen de luminc, Deum uerum de Deo uero.’aenitum, non fadum,confubftantialem patri * per quem omnia faéla font in cœlo ôô interra»

Qui propter nos homines, prö^ pter noftram falutê defcendit de coe-lis. Etincarnatus eft de fptritu fando, ex Maria uirgine, Sf perfedus homo faduseft,

AtibiiU'4-dexPilatut etiàno' -minatur

7^ ludicare uiuos Só mortuos. Cuius regninon erit finis* Planius efh,iudica turus : ut^ Nicænû fymbolum dicit : Etiterumuenturuseft cum gloria iu. dicare uiuos amp;nbsp;m ortuos*

g . Credimus in Spiritu fandum, non fadum, fed procedentem ( exprefsius aIibi:Qui ex patrefilio^procedit,qui cum patre filio fimul adoratur, ÔC conglorificatur.) Qui locutuseftper ProphetaSjSC Euâgeliftas: qui defcen, ditinlordaneiuper CHRiSTVM.’per quem Apoftoli prædicauerût : qui ctiam

Etrefurredionemmortuorum. ‘ 1» Et indicium cum anima SCcorporeî U regnum èC uitam æternam. Amen. Qutdnam obfecro uos Chriftiani omneSjinhocfymbolo fpiratNefto. num.aut Arium, aut Macedonia, aut Eutychen,aut ullû hærefiarchâc’ Hane fidem catholicam amp;nbsp;orthodoxam cor de credunt ad iuftitia,amp; ore confiten^ tur ad {àlutê,amp; uitæ fandæ ofFierjs or. nant atep teftantur Armenfj.Chriftia* nifadi exThotharisSC ludæis capti. uis. Et funt adhuc, qui audeant hos Chriftianos orientales afpernari Jios fratresamp;membra Christi uilîpen’ dere,^ hos catholicos 8C orthodoxos hærefeos damnarec'Viderint illi,quorum culpa impedituefthadenus fan^ p 5 dum

ó:um in Domino confortiu, quod illj Cbriftiani cum ocddentaÏibus no femel conan' funt inftituere. Admoncri cti'am fe patiantur, amp;nbsp;reßpifcant, ficut amici lob refipuerunt, Sd in gratia ar. ébfsimam rcdierut cum ueteri amico» NÜï maluntexperiri iudicium Dei ter rificum : quod lob luis amicis coram, amp;nbsp;omnibus perfcriptum fuum inter-minatus eft,qui catholicos amp;nbsp;orthodoxes Dei cultores perfequuntun Quanqua feculis aliquot iam luimus ‘ iftius tartareæ fupcrbic pœnas,nifi tal

pis cxciores fumus, 8C plané ftipites» Olim,inquit Iob,dicetis:Cur eum per fequebamur, in quo fundamentû ne-gotij lalutis deprehendebaturc'Timc-teigiturgladiumuobisimminentemt quiairainiquirates parit, iniquitas ub

Vandoquidcmlibn tertrj caufe,oi Antifophifli'corü titulus qult;itchri' polli'cetur mcthodkä de«.

il Icriptioncm ChrittianifiTH fcriptm ii ueriamp;fempiternicxeuangelica hifto «oquot; riabeadMarei,noluiomittere,quinti bi,Chri(iiane ledlor,caufas redderc.

obquas in haceditione pars illa,uel præcipua,nô ueniatin publicum.Mi, fera equidc organi theologici, quod (fateor) no finelabore magno paraue ram,aliquantam partem ad Oporinu typographum, fimul admonês, quot paginas gftimationemea reliquum o-pus uideretur occupaturum eiTe.Is re-fcripnCjUtuirumbonûdecebatjÔôami cum fyncerum,nö tarn ex fuo iudicio, quam aliorum piorum amp;ieruditorum hominü,fe ucrcrijCram grammaticarn p 4 öulo’

6^ logîcam uerborum rerum tradîï tionê,ueluti fpinis quibufdam aculei's non paucos offenfuram cflè: non* nullos etiâ iudicaturosinutilem amp;nbsp;fu. peruacaneam,parum^ theologicâtra dationç. Equidem ut iudicio piorum ui'rorum,8^preferti'm amicorû tribuo plurimûjamp;çilibenteracquiefcOjdum

m diuerfam fententiârita nequeo dilsi rnulare,me penitus in ea hgrere fenten tia, Chriftianifmû nequaquâ certa ôi abfoluta methodo poflè explicari,nifi noces iingulg uelut eleméta in fuos or dines diftribuantur.Italt;ÿre diligêtius perpêià, uifum eft exemplo multorii, ctiam theologorû ucterum eximioz rum,hanc partem libri tertrj aliud in r : tempus difFerrc,8i expc(ftare iudicia hominu deOrgani theolpgici ratiôe, cuius fpecimcexliibui nuperin expia natione fermonis diuinæ maieftatisz Q^ôd fi CQgnouero pijs amp;nbsp;cruditis ui risuQn

^ntißphißk. Äik iir. 235 ris no difplicere cam tradati'onê,8ó in hacpartemeamoperamno ingratam forCjprimo tempore daboChhftianf-finu defcn'ptu certa methodo exEuan geli'ca hiftoriauel feparatim,uelcon* iundim cum libroquarto,qui theo-. logicû elenchum copendiariam co-futationem hgreticoru dogmatS exhi bebit. Hancmea defenfiunculä,Chri* ftiane ledlor, quæfo expende no ofcL tanter:quæ,uti fpero, apud æquos iu-dices omneSjliberabit mc à prauiori reprehenfione : præfèrtim cum uerba diuini Apoftoli expIanando,Chriftia niimi formam exhibuerim,ôôantea co piofius etiam in tertio libro Concilij facrofandlh

Vcrû ne uel iniquior aliquisullo iure coqueri pofsit,operis præcipuâ parte /lo metex^ omiiTam efie, age fupplemcto eximio rerardäj quod honeftis de caußsiam non exhibeo, ut promiß, Et pro ChrL (iianifmi ucri ÔC fempiterni methodi

Theóil.' *Sillieindri ca defcn’ptione ex hiftona euangclics beatïMarci'jdabOjiïme adiuucc Do^ mini gratia,Chriftianifmû ab ipfomet principeCHRl ST o non modo côpcn diofedefcriptum,fed etiam uiuis ima-ginibus amp;nbsp;coloribus deptdij atqj cffï-giatumïimoadionemyfticaóócockfti per angelos fandlos repræfentatü. Et-cnim Apocalypfim IE s V CHristI no eile figmentumCerinthi,aut ullius hæretici, non deliramentum apocry-phum Papie epifcopi,difcipuli loänis Euangeliftæ,aut alterius cuiufpiâ fcri-ptoris fuppofî titiu opus,fed libru tem poribus Apoftolorû fcriptum ab ipfo loanne, qui amp;nbsp;euâgclicam hiftoriam, SCcatholicas cpiftolas fcripfit,amp; efïeli brum facrum, ecclefiafticû, canoniciï, authenticû, diuinum, tcftantur copio fe turn hiftoriæfidcifpcdatpjtum ceii (lira theolooorû ueterum amp;nbsp;recentio-rum,Græcorum fimul Latinorum, tum ftyluSi tum ipfæ res, Quem libru Domi-

Dominus iESVS,urbeHicrufâïêcum têplo 8ó umbratilib.cærimonijs euen fa iam.Sc reono Dei ad oentes transla. to, ac pr^dicato Euangelio per totum orbem,amp; monimentis litcrarûcxpofi to,è throno diuinæ maieftatis fuæ de^ mifitpcrangelûfuum,adloannemdi fcipulum dilcctifsnnu,8C archigr.îma-tea Ecclefiæ catholic^ jper^ uirum fpe ôatifsimum uulgauic ecclefijs. In quo Prophetarû 06 Apoftolorû omnis do drina compendiofe comprchcditur: ut nullum theologiæ copendium ab-foIutiusSCpræftannus pofsit cogita, ri. Omnem quocpdodlrinam utriufcç teftamêtifpiritu fànâ:o impulforepu. blicatam, ipfe Deus amp;nbsp;Dominus fpiri tuum amp;nbsp;prophetarum omnium,uelu* ti regio.èc imperatorio, 86 pontificio, 86 plane diuino diplomate confirma-uit : fimul^ præcidit in pofterum, uel occafionem Ô6audaciam fingendili-^ bros authenticos, uel mutandi Ô6 abo

pu blicatit requot; UelatioJeßt C H K. I ( T I,

23' T'ljeod. SiblùtnJri lendi ca, quae tradita funt cccïeQx ßnlt; dæ cathoh'cæ per i e s v M c h R l-s T V M uerfantcin terris,8ôpcripfîus fanÂifsimos Apoftolos, amp;nbsp;per Mox fenatçp cacterosDei Propheças uetc* resjtat^ CHR 1STvs princeps, ip-fius Ecclefia fànda catholica tam milû tans in terris,quàm tn’umphans in coc Iis,omnia^ inftitutaô^ fada ecclcfiae ufque in mundi fînem : ex oppofito CHRISTI amp;nbsp;ecdenæhoftes,primuea* codæmon,deinde ipfius fynagoga fa» tanica, poftremó tragœdiæ êé bella, quaecunque malus dæmon mouit per fuam primogenitâSophifticen ab ori ginc mundi, ÔC moturus eft ulquç ad mundi fine,ut antea dixi, ÔC uerbis di-uinis defcribuntur,amp; uiuis coloribus fandi fpiritus penicillo pingûtur,gra» pHicé iconicè fculpûtur fimulacnris cœleftibus, deniquc uelut in theatro auguftifsimo amp;nbsp;fcena Domini exerct» riûrepræfentantur» Vbinon Rofcius

Só Æfopus, ôc hiftriones fcenici fabu. lam aount tragicam.aut comicam: fed angeli Dei fandti perfonas CHRISTI amp;nbsp;ecclenæjitem^ aduerfan'orûperfo has^induti adione cœkfti,res gcftas gerendas mirificè repr^fentât.Itaq^ patrumexcclIendfsimusEpi'phanius, ' réfutasAlogianoshæreticos,8ôEuan gelium èc Apocalypfîm Ioannis refj. pß., cientes, quos ipfe redè «Acyzff eù/evtee uocat, præclarum ufum diuin^ reuela tionis nobis oftendit.Quum enim illi pingues crafsi rerum cceleftiû æfti* rnatores blafphemarent, Quid me iu-uat Apocalypfîs Ioannis, loquens mihi de feptem angelis amp;nbsp;feptem tubis i Ad hæcrefpondetftndifsimusôôdo difsimus epifcopus Epiphanius : Ne* fciunt ifti, Trwf iw«yKcûct »y iijiÎÂtuit 7« 791(0/-Ttc vTTÎlfJÿv tii TH ogSàTHTt «Ttf Kn^vyiAKTamp;.oQie yl*

if) 7(^lt;Ji97titi! (TiôTaiztè «q eùvtyytccTi» «/fÿjTPÔÎT« i Hveiamp;’ »Hsviyifin jßf ■? «yta Trif^'/me 7»t Bf HfiSiy (flüTHZÎeuf^a^ J^sÂlt;u cd/Tt^ 1 »«W'V« irtv-

Quid ex di ttind reue' lutioe hue fit tranferi ptum.

(/STTretuT« i^Ki póiza. Quæ Cornarius ita latine reddi* dit: Et nefciunt,qui talia dicunt,quôd neceflària amp;nbsp;utilia huiufmodifunt in prædicationis recflitudine. Narh quîC in legeaeProphetis obfcurius Sé in æ-nio’natetedafuerunr.ea Dominus di ipenfauit, ut per fpiritum fandum ad noftramfalutêferuo ipfius loanni re* uclarêtur. Et quæ illic obfcura fucrût, hîc in fpiritualia SC manifefta prædi-eanSjfpiritualiter nobis eadem difpen fauit, Quâobrcm ex reuelationeDo-mini,ac Dei feruatoris noftri i es V CHRiSTi,hoceft,ex compendio theo logiæipfius longe præftantifsimo, ex diplomate in primis authentico, ex Oz pere ipfius dramatico, myfteria fimul regni ccclorum,amp;^ inuolucra fophifti-cainfernalis aulæ fub oculos produz cente, imagines illas SS alt;flus proferâi quibus CH RI ST VS ôdEcclefia repraC fentantur, Latina uero interpretatio-»

K^aißphiftic. Lib. m. 23^ neueteriutar,amp; ß quid Grcci'codices diuerfum habent, quos plures inter fc cOntuli, parenthefeos notis inclufum etiam indicabo, 80 in margine annota tiunculas apponam, quf fint uice com mentarii,Porróimagincs,qug malum dæmonem,eius^ conlpiratos often* dunt, illis reliquam excuticndas,qui contenduntChriftianifmum non plc nètraditumin facrislibris Apoftolo. rum amp;nbsp;Prophetarü, fed maona ex par te in traditionibus ecclefiæ, præfer* tim R.ômanæ,contineri,

Go loânes frater ueftcr, amp;nbsp;vHfyqttM-' do hivc n Ki quot;

particeps in tribulatione^ 9 amp;regno,ô^ paricnria lESV CHRIST ijfuiin infulaPa. tmo propter uerbum Dei,Ôu tcftimo. nium

X V. Domi tioni, i Chri ßo Mto fe^ XtUI 0“ «0-tugcßmtu.

■f Angtiur •nyflagoguf rcprtrfcnM Chrißuin. Eßtß imago bgt;fc partim ex Danielit

•J. CT to, tap. partim ex I. CT 8. t-Xech. cap. ubi intjuadri gatleàrifpe cits Chriflii rcfcrt.Ofltn dit autem, ut C/}rißus in cxlodegms, tame» eccle fiamfuiietid M terris gu^ lemetrexet fontifex.

mum IE SV CHRISTI’ Fuiinfpiritüi in dominica die : èC audiuipoft meuo cem magnam tanqua tubæ,dicentem: Ego fum alpha « ÔC w primus dC noLiifsimus, Quod uides, fcribe in li-bru,amp; mitte ecclefij s feptem ( nbsp;nbsp;qui*

dam no habet) in Afia, Ephefo,Smyr næ,8C Pergamo,8ó Thyateiris,óó Sar* dibus,amp; Philadelphia?, amp;nbsp;Laodiceæ, Et conuerfus fum, ut uiderem uocem, quæloqucbaturmecum. Etcouerfus uidifeptem câdelabraaurea,amp;iii me-dio(amp; inter Ebr.)feptê candelabroru aureorum ( Græci non habent aureo-rum, quidam etiam no habent feptê) gt;nbsp;ftmilem filio hominis ueftitum pode. re’f', èC præcindtu ad mamillas zona au rea. Caput autem eius,8ô capilli candi di,uelut lana alba(amp;)tanquam nix,8i oculi eiusuelutflâma ignis, amp;nbsp;pedes eius hmiles aurichalco

K^nüßfgt;l)ißic. Lib. I it. 241 mino ardenn(reó:ius,ceu in camino igniti.) Et uox illiuSjtanquâ uox aqua rum multarum. Et habebat in dextcra (manu) fua ftellas fepte. Et de (ex ip-fius)ore gladius utracjp parte acutus exibat. Et facies eius, ficut fol lucet in uirtutefua.Etcumuidiflem cum,ceci-

diad pedes eiustanquâ mortuus. Ec pofuit dexteram(manum)fuam fuper me,dicês(mihi)Nolitimere,Ego fum primus nouifsimus, amp;nbsp;uiuus, amp;nbsp;fui mortuus, Etecceuiuensfum in fecula feculorum(Amen,)Et habeb claues mortis amp;nbsp;inferni. Scribe ergo quæ up difti(uides)amp;quæfunt,amp;quæ oportet fieri (futura funt) poft hæc. Sacra-mentum fcptem ftdknimgt; quas uidi-ftiin dextern mea, amp;nbsp;fepte candelabra /?j. aurea: (fubintelligejllud eft) Septem ftenæ,angelifuntfeptem ecclefiarum: epifiopos, amp;nbsp;candelabra feptem(quæuidifti)fe- qui angelt pKmccckRxfmt.

rxpofitia cidelabro»^ rum crjiei luru^ (juod eandelabrtt figurent ec clefiut, ut in Zach^i^ rite 4.cap^ ej' in tuber nuculobla

Septen epi CHRISTI gerens,di Aat epiftolas ptof ^repticas ad ecclefias fcptcm,quædanl in eis uituperâs,quædam laudans,alia iubens feruare ÔÔ facere,alia uetansî uccp moueat ad obediêtiam uerbi fui,' tum bonapollicctur,tum ininaturpee' nas ÔC fupplicia.Vt^ autoritatêfuam obtineant breuia hæc pontificia amp;im peratoria èC diuina,epiftolf non modôadAiîæpertinentes eccle-fîas,fedetiamadomnes Christi fan ólas eccleiïaSjCpithcta uaria fibiDomi nus furriit,quibus natunï 8d uirtutem, amp;nbsp;opera fua declarat. Et crebró apoz phthegma peculiare fuum, in Euan-* gelio pofitum aliquoties, repetit: Qui habet aurem,audiat quid fpiritus lo/ quatur ecclefijs : quo prouocat atten-tionem in rebus momenti præcipui, Proinde ut Chriftianifmi defcriptio. nes hæ compendiariæ, uelut ob ocuz los fubfjcianturjdiftribuam in partes, per iingulas epiftolas deincepsindica

Èiïf. tl T. 2'45 turus epitheta Christi, 8óquæ probet uelimprobet:poftremó quid pol* liceatur boni, Si. cominetur malt Pri-mum^ ponam epitheta ex apoftolic» falutationé Ioannis:

tpitheli ittituU »A flri Domi' nilefuChri fli,

Ex'ZMk, tt.cap. W*

Qui eft teftis fidelisj primógenicus mortuorum,princeps regum ter. fac : qui dilexit nos, 8C lauit nos â peo catis noftris in ianguine fuo : SC fecit nos regnum amp;nbsp;facerdotes Deo,amp;S patri fuo. Ecce uenit cum nubibus,amp; uix debit eum omnis oculus,amp;qui eum pupugerunt,0^ plangent omnes tribus terræ.

Qui tenet feptem ftellas in dextera fua: qui ambulat in medio feptem can delabrorum aureorum»

Filius Dei,qui habet oculos tanqua flamma ignis,Si pedes eius fîmiles au. q 2 richako«;

n'chako. Ego fcrutans renes corda, dans unicuicp fecundum opera fua* Qui habet feptem fpiritus Dei,ói feptem ftellas,

Sancflus uerus^qui habet clauem Dauid, amp;nbsp;qui apcrit èC nemo claudir, claudit èC nemo aperit»

(ittiJ Chri ßuf in ecquot; deßct pro' betjaudet, iubeat,prte tnijs ajfi-' dit : quid contra, ui' tuperet ac Çnniut^ctc,

Probat in Ephefqs opera,laborem, patientiam propter nomen c H R is T f, quod non defecerunt,quodprobarüc falfosapoftolos, quod oderunt faóta Nicolaitarum hæreticorû. Improbat uero, quod priftinam charitatem reli-querint. Hortatur igitur, ut memine^ rint, unde exciderin c,8ó pccnitentiä a* gant,amp; faciant opera priora.

ProbatinSmyrneßbus, quod per* ferät tribulationem,amp; paupertatem, amp;nbsp;blafphemiam eorum, qui fe dicunt ludæos, cum fatanæpottus fynagoga fint, Hortatur uer6,ne timeät,fcd con ftanter

Lib'.' HT. 24^ ftanterimminentes afflitftiones perfe. rant, amp;nbsp;fideles perftentuf(çad morte» In Pergami epifeopo 5ô ecclefia lau datopera,quodcp nomen CHRISTI retinent,neque fidem negant in ea ur. bc, in qua fatan tenet federn, ôô Antb pam CHRISTI fidelem teftem occî* dit, R.eprehenditautem,qucgt;d aliqui Nicolaitarum dodrinâ tenerent : hor

dem,charitatem,minifterium,patien-tiam,quod^ indies in bonis promolt; ueant. Reprehenditautc,quôd ferant pfeudoprophetiflàm, uelut lezabelc quandam,feducentem fideles, ac do* Centern feortari, ôô idolothyta edere.

InSardiêfibuslaudatpaucuIos fyn ceros, qui non coinquinauerunt uefti mentafua,ôôambularuntcum CHRI

quod nomen quidam gerant, ceu ui* uant, cum (int mortui: quod^ opera corS non funt plena coram Deo, Hor tatur igitur ad uigilandum, ut^ côfir* menturquæ adhuc ftant,m mortem tarnen uergût : ut recolant,quomodo acceperint inftitutionê Chriftianam, bC audiantjôé feruent,8u refipifcanc

Philadelphios probat nomine ope rum,quôdoftiumapert5 à CHRISTO apud eos nô claudatur,quôd habeant uirtutem, 8^ feruêt uerbum patientice ipfius,amp;Snonnegarintnomen CHRI STI. Quare illoshortatur, ut teneant quod habent,Slt;nemo as coronam præripiat.

Laodicêfes uituperat,utambiguos, quod neqp frigidi nequc calidi fint : 8ô ftultoSjfibi arrogâtesopes fpirituales, cum fint miferi,miferabiles,pauperes, nudi,amp; cæci. Quamobrem hortatur, êôfuadetjUt emantà CHRISTO ipfo aurum ignitum probatum, nimirum uerbum

Lik iiT. 247 ucrtum Dei purum, amp;nbsp;charifmata fpi ritus : utcp ueftimêtis albis induantur.

rum ; collyrio inungant oculos, ut üifum recipiant:amp;cxemplo bonoru cnitantur ad refipifcentiam.

Quoniam lezabel, quæfedicitpro phetifTam,non uultpcenitereà fornL catione fua, ecce mitto earn in ledum; amp;qui cum ea mccchantur, in tribula tione maxima erunt,nifi pcenitentiam ab opcribus fuis egerint : öd filios eius interficiamin morte:amp;fcient omncs ecclefiæ, quia ego fum fcrutansrenes amp;nbsp;corda, ÔC dabo unicuie^ fecundum opera fua.

Sumpfûti vwre/uffra gandi per *:‘ilculos.

rfat.î,

f’^tWaChri eji^ ut J'ftruii.e' ft/ktxpa-lt; où.

fur^S^ nefcics qua hora,ucni'am ad tc« , Qtu'aneçp cahdus,neqj frigidus es, incjpiam te euomere ex ore meo.

* Ego quos amo, arguo, amp;nbsp;caftigo. Sed h^ccommi'natio potius ad Domi ni CHRISTI beneficiapertineu Tfon.iiju^ Bona uero maxima Seruator pollicc poüKstur. tuj-ufpcentibuSjamp;cuftodientibusuC que in finem opera ipfius.

Qui uicerit, non ïædetur à morte iècunda. Eftofidelisufiç ad mortem, dabo tibi coronam uitæ» Dabo edere manna abfconditum, æ calculum candidum in calculo nomen nouum fcriptum,quod nemo fcit,nifi qui accipit.

Dabopoteftatem fupergentes:amp;f reget eas in uirga ferrea,ÔC tanquâ uas figuli confringentur,ficut ÄSegoaccc pi à pâtre meo:amp; dabo illi ftellam ma^ tutinam.

Qui uiceritjueftietur ueftimétis ab bis : ÔC no delebo nomen eius de libro uitæ:8cconfitcbor nomen eiuscoram pâtre meo,amp; coram angelis eius,

Dabo de fyna^oga làcanæ,qui dû cunt fe ludf os ene,amp; no funt/ed men tiuntur, Ecce faciamillos uc ueniant, öd adorent ante pedes tuos: öd fcient, quiaego dilexite,

Qui uicerit, faciam ilium columz nam in templo Dei mei, foras no e, gredietur amplius.Et feribam fuper eum nomen Dei mei,Sd nomen ciuita tis Dei mei nousc Hierufa!em,que dez feendit de coclo à Deo meo,öd nomen meumnouum,

Eccefto ad ofl:ium,8d pulfo.Si quis audierit uocem meam,öd aperuerit mi hi ianuam, in trab 0 ad ilium. Öd cocna,

gelio: Qjii me cofifjut fiieritfCr^,

quot;Vt Prouer* 16. Sj Deo placuerine ui£ homi-' nii, inimi^ coseiiK co uertet, etc.

Vt Apoft» li columns dicutur in epifl.Gal.

. Sumpt(tlt;i tnore ciui'^ li,^uo no' mina ciuiit feribuntur iitalb.eyc,

Vtloan, 14. l/ianßo nem facies mut,ex Eß

Tiomi' Qui uicerit,dabo ei federe mecuni thronomeo:fîcut ô^ego uid,Sgt;i^fedi tur, seMi cum pâtre meo in throno eius.Quiha ■ bet aurem, audiat, quid fpiritus dicat cccleftjs»

Chrillhtenenti’S ç^cxplicantù librum torum ^^preedeftinationi'Siin pio nomina JcriptaJùnt clc^ornm cinium coeleßiutnt i^ui credunt in nomen CHRIST proborumipU non credunt, Apo.

ttunclibru JDominmfi gnificat di fcipulif y di cens: GaU' dete guod tutnina ue ßra in ciX' la font [cri ptlt;t,ExD(t niel,

T uidi in dextra fedentis fu per thronû, librum fcriptu intus Só foris ( aliqui libri oTn^TVjpone) fîgnatum fîgil

gillis feptem.Et uidi angelum fortcm* prædicantêuoce magna tQuiseftdv-gnus aperire librum, ÔC foluere figna-culaeiusc'Et nemo poterat, necp in cœ lojuecpin terra, necç fubtus terra, ape-rire librum, nc(5^relpicere(53As7reF ui* dere)

^ntjßphi^ic. Lib. 111. 'lyr dere)illum.Et (ego) flebam multum: quoniS nemo dignus i'nuentus eft ape hre,amp;legere librum,necuidereeum, nbsp;nbsp;. *

Et unus de fenioribus di'xit mihi : Ne fleueris.Ecceuicitleo(ó àJj;exiftens)dc tribu Iuda,radix Dauid,aperire libru, êc foluere fepte (îgnacula eius. Et uidf, 80 ecce in medio throni quatuor ani maliû,amp;in medio fenioru,agnû ftantc tan^ occifum, habêtem cornua fepte, , SCoculos fepte, qui funt feptem fpiri-tusDei,milsiinomnem terram.ctue nit,ôdaccepitlibrumde(è)dexterafe. rere cor^ dentis in throno.Etquum aperuiffet ««‘tJtto, 0Aa!é'çvaccepiflèt)librum,quatuor ani malia amp;nbsp;uigintiquatuor feniores ceci, derunt coram agnOjhabentes fînguli citharas, 8ó phialas aureas plenas odo ramentorum,quæluntorationeslan-dorumjSó cantabant canticum nouu, tèplo^mtcr dicentes: Dignus es acciperelibrum, 80 aperirc (îgnacula eius:quon iam oc# cifus es,ôlt; redemifti nos (Deo)in fan#

ExËfa.ëi. ^^■•juodre petit Pe^ trusepifi.i

Chrißutd' peritpigil^ la, cottigës filios Dei in regn um cmnib/ecu lit. Contra tubjeadbel lu excitant gerendû ad tterfüteccle fiam.

Zquus ßgu rat homi' nügenut, utiumentit txpónunt,

Domi

2^2 T^heo^. ^ibliändri guinc tuo ex omni tribu, amp;nbsp;lingua, popuIo,amp;natione.Etfeciftinos Deo noftro reges, 6C facerdotes, Slt;régna, bimusfuper terrain. Et uidi,8óaudiui uocem anoelorummukoru incircui-tu throni, èC animalium, 8Ó feniorum, Sc erat numerus eorum millia milium (codex Complut.Kflà«(zô«elt;9/-‘ôf«i'^Ç7 ptr eatxJksiivçailt;Auigt;,centies millena milium) dicentium uoce magna: Dignus eft alt; gnus,qui occifus eft, accipere uirtute. Öd diuitias,Sd fapientiam. Öd fortitudi. nem,öd honorem,ödgloriam,öd bencz didionem, èC omnem creaturam qua? in coclo eft, öd fuper terram, öd fubtus terrain, öd (ùS; in )mari, öd quæ in ei9 funt omnia.Et omnes audiui dicentes fedenti in throno Öd agno : Benediz lt;ftio,öd honor,öd gloria, öd poteftas in feculafeculorum.

Et uidi, quod aperuiftetagnus unit defeptem figillis. Et audiui unum dc quatuor animalibus dicens, tanquam uocem

^ntißphißic. Aik iir. uocem(ceu fono)tom'trui:Veniamp;ui de.Et uidi : ôô ccce equus albus,amp; qui fedcbatfuperillum,habebatarcum:et data eft ci corona,8C exiuit uincês(ôô) utuinceret,

Etcùm aperuiflet (Tgillum fecundu, audiui fecundum animal,dicens : Vcz ni amp;nbsp;uide. Et exiuit alius equus rufus: 06 qui fedebat fuper ilium, datum efl: ci,utfumeret (Aafêp tollere) pacem de terra,Slt; utinuicem feinterficiâtrôC da tus eft ei gladius magnus.

Et cùm aperuiflet Iigillum tertium, audiui tertium animal,dicens: V eni et uide. Et ecce equus niger, 80 qui fedcz bat fuperilium, habebatftatheram in manu fua. Et audiui (tanquam,Græci nôhabent)uocem in medio quatuor animalium, dicentem : bilibris ( chœ. nix) tritici denario ( uno ') 8^ tres bili-num amp;nbsp;oleum nclaeferis»

rmt ue^M iii urbë Hitruf. pri ntimfecu^ lum cr tn^ nocëtiut^ i mundoco' dito ad di^ luuium. Secundufe culü 4 dilu uioadMo-fin cr poli tiam ifrac' liticam. Tertium fe culum 4 I4 tioneltgii, guæomniit reuocat ad (equilibria diuittiC uo' lutatif ufcfi ad Chrißu.

Prohibet corrupere fcripturà, aliment U ui delicet ffi' rituale,in' terpretaquot; tionefalfe. Q^artufe

iquead Con iiantinum. Setjuiturau tc in/irnui tnortem, Hullit enim txcttfatio iucredulis eSl reliildf }Oiin.

dttintu ft' culii 4 Con fiàtino,qHi «cclep£ pa cëparauit, ufq; ad An' tichrißum adultit, cr aperte iant potentiam exerentêre fibta trib. fubadii, ut Dan.7.La' élantiuiita eoqueritur to defecu' h lib.7. ca pite tf.

^luichri aucliui uocen/quarti animalis, diccrt-» fionato,tii (jgj Yeni', 80 uidc. (Etufdi)amp;eccee-quus pallidus, amp;nbsp;qui fedebat fuper eum, nomen ill 1 Mors : èc infernus fe^ quebatur eum.Et data eft illi(quidam tüj-fiit iins)poteftas fuper quatuor partes terræ,interfîcere gladio,amp; fame,et morte,80 ( â)beftfjsterræ.

Etcùm aperuiiïet figillum quintUj uidi fubtus altareanimas(hominumi Arethas) interfedorum propter uer-bum Dei',amp; propter teftimonium (agt; gni)quod habebant.Et clamabant uo ce magna,dicentes : Vfquequo Domi ne faniflus 80 uerus non ludicas, et no uindi'cas fanouinem noftrum,de hi's O

qui habitant in terracEtdatæ funt illis fingulis ftolæ albæ : et didum eft illis^ utrequiefcerentadhuc tempus modi cum, donee compleantur( Sd )confer-ui eorum, amp;nbsp;fratres eorum,qui interfi ciendifunt,ficut8cinh

cccc terræmotus magnus fadlus Stxttmtje» eft. Et fol faÓtus eft niger tanquam fac eus ciHcinus, 8c luna (tota, non eft in tichrifli^uf Græc.)fada eft ßcutfanguiszSc ftellæ de cœlo CcciderSt fuper terra, ftcutfîz cusemittit(abijcit,âàÂij)groflbs fuos, i.Thejf.u cum à uvto magno mouetur. Et ccclû receftit ficutliberinuolutüs.'amp;fomis mons amp;rgt;nfüla de locis fuis motg funt. Et reges terræ, Ô6 principes (magna, tes) diuites, ÔC tribuni, amp;nbsp;fortes, ÔC omnisferuusSô(omnis) liber abfcon derunt fe in fpcluncis,ôôin petris mon tium. Et dicunt montibus Sc petris t, Cadite fuper nos, abfcondite nos â facie fedentis fuper thronum,amp; ab ira agnirquoniam uenit dies magnus iræ ipQus, ôôquis poterit ftarej* Deinde capite feptimo indicatur,utgratiaDei multitudinem bominû ingentem per CHRISTI crucem feruet, ne perda-tur Antichrifti ôc draconis machina* tionibus,

Septhnu fe gj curn aperuiflèt figillum feptimti, wd^SeAn eft filentiumin cœlo,quafi(cir tichrißi,uf citer)mediahora.

’.r»«D» 1M.AGC) i:esjgt;^ chri miniaduen ,STIpromittamp;ntisitcTumEuan^ehutn dihu^fi' pradicandumin orhctotoypodlupo ntm. Ilaßam : ut ^intichrifltts rcutîçtur, conßciatur, poc, cap,X,

Intiigo furn pta ex cap. ^■CTi. Exe •bieli/S,

^^:^capiteeius,amp; facies eius(e-rat)ut foI,iSó pedes eins tanquam cola mnæ ignis. Et habebat in manu fua li. bellum apertu. Et pofuit pedem fuum dextrum fuper mare, finiftrum autem fuper terram : clamauit uoce magna, quemadmodum cum leo rugit* Et cum clama{ret,locuta funt feptem tonitrua uoces fuas.Et quum loquuta fuiflent feptem tonitrua uoces fuas,S(^ ego feripturus eram.Et audiui uoeem de eoelo

lt;Je cóelOjdiccntem mihuSignajquae la cuta funt feptem tom'trua,ö^ noli (ne). eafcribcre.Etangelus,quem uidi ftan tem fupra mare, amp;nbsp;fupra terram, leua^ Ult manum fuam ad ccclum, iurauit per uiuentem in fecula feculorum, qui creauit cœlum,amp; ea quæ in eo funt: amp;nbsp;terram,amp; ca quæin eafunt:8ó mare,óó caquæ in eo funt : quia tempus non e-tit amplius. Sed in diebus uocis feptp mi angeli cu cceperit tuba canere,(ôd) çonfummabiturmyfterium Dei: ficuc cuangclizauit per feruos (Græc. fergt; uis) fuos Prophetas.Etaudiuiuocem decœlo(ôô uoxquamaudiui iteru lo quens) iterum loquentem mecum, èC dicentem: Vade SCaccipe librum aper turn de manu angeli ftantis fupra magt; re, Sc fupra terram. Et abij ad angelu, dicens ei, ut daret(quidam /os dato) mihi librum. Et dicit mihi, Accipe li. brum, amp;nbsp;deuora illum : amp;nbsp;faciet araa’. ricari uentrê tuum, fed in ore tuo dul^

Juramentii qnonullunt infcriptU'-ris £qûè fe fiîî CrgTA' ue. Opor-^ tet igitur etiam rem, gu^eiHoaf-feuer atur, effè momen ti mMimk

Tß^nniäici tur, duôJ iierit fit do ^urti^ ho^ nfines, non ut corpore præficntdo ce4t, (cd ut ficriptaipquot; fiut iterum fonctin mii do,cj‘intel ligantur^et autoritdtc bdbednt.

CIS ent Heut mel.Et accepi librum è manu angeli,amp; deuoraui ilium: amp;nbsp;erat in ore meo tanquam mcl dulcis. Et cum deuoraHem eum, aman'catus eftuen* ter meus.Et dixit mihuOportet te ite. rum prophetare( Ùamp; ad,uel fuper) po-puliSjSC gentibus, amp;nbsp;linguis, regi-bus multis.Inde certamina ecclefiæ 8C aduerfariorum defcribuntur.amp; capi-tc quidem undecimo proponitur con flidus maximus:beftia,hoc eft,AntP chriftopugnantc contra duosteftes, xiouum amp;nbsp;uetus teftamentum uidelp cet : quum Ecclefiæ intimû facrarium, nimirum illorum confpiratio, qui fibi arrogant primatum in Ecclefia, uerbo Deiredarguendum fuit, non efle partem fandæ Ecclefiædd ne faeflum fit in eo Concilio generali, quo loannes ui-gefimustertius conuilt;ffus parricidi), maleficr),iymoniæ,Sodomiæ, amp;dea-Ji}s,flagitqs,à pontificatu eft deiedusj loannesautem Hufsius,ôC Hierony.»

ÏMaQÇ) EQQLBSIAE /cin6lce)quct opc diuina. Cojeruatut äduer Jiisomncsttßukuscacodcemonü^

T ßonum maonum appa-' ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ Mulier ami.

ffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pedib*

eins: amp;S in capite eins corona ftellarum duodecim: Sgt;^ in utero ha bens(grauida)clamatparturies,amp;cru ciatur utpariat(quæ cruciabaturpa-riendo.) Et uifutn eft aliud fignum in coclo.Et ecce draco magnus,rufus,ha bens capita feptem,8lt; cornua decem. Etincapitibusfuisdiadematafeptem, 6^ cauda eins trahebat tertiana partem ftellaru coeli, Só mißt eas in terram. Et draco ftetit ante muliere, quæ erat pa-ritura, ut cum pepehilet, filiu eins de. Uoraret»Etpeperitfiliummafculü,qui r 2 redu

Éide(i4 Chrifiufo' lern inrluu cmitiafub' lunarù pe äibut cal'quot; cat, ediJit Chriflum^ Ecclefiice' nim fanäta membrum uel pr£ci‘^ puu eü Mlt;t ria uirgo mater DO' m'mi.

Draeo bolut per-“ fecutut eli Eccleßant per Hero'“ dentfCona' tut etiä iit' fintê ehrt Hum occi^ dert.

ió’ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

BdUd ^uo redurus erat (eft izÎxas) omnes gentes-udticbtd^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftfiliuseiusad)

, fupit in folitudinéiubihabebatlocum infolttuib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*t • ƒ* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J *

ncfugùEc psratum a Ueo,ut ibi palcant earn die -ileftdinge bus milleducentis fexaointa. Et faélu tes trdtisld cil prælium magnum. Et paulô póft; pêrfecgfKi Et poftquàm uidit draco, quod proie éil eccleftd lt;ftus effet in terram,perfecutus eft mu*

occidendo Stephanu,-iacobu trï{qj,crc. ut A bid te fidutur^ Per tèpiu,

niel. Cd.tl. ^uo pgnifi cdtur indc'

pus. ut Co ttiinus difci pulis dicit: ^on eft ue ftrîtin nofte fépord etc. TdndécÓ^

Kerem, quæ peperit mafculum. Et da* tæ func muli'eri alæ duæ aquilæ ma* gnæ, utuolaretin defertum,inlocunt îuum : ubi alitur (per) tempus,amp; tem pora, amp;dimi'diü temporis, à facie fer* pcntis. Etmint(proiecitfcéfltA7v)(èrpê5 exorefuo poft mulierem aquam tan^ quam flumê, ut earn faceret trahi à flu* mnie(pefrundaret.)Et adiuuit terra mulierem,amp; aperuit terra os fuum, ôi abfbrbuit flumen, quod mißt draco deorefuo.Et iratuseft draco in mui lierem : abfjt facere prælium cum râ liquis (de) femine (feminis) eius, qui eufto-

‘Äib: irr. 2 cuftodiuntmandata Dei,amp;! habcnt tc womiVn«-ftimonium iesv Christl

propu^nantiiproßiopopulo (27 Eccic. mrchdx in Jia, ßdpOCaL cap, XÏIIL ' perfecutio jj£.

PS PS®(^v r quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o tmitgo btec

En nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portùur in

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;centu quadragintaquax Efrælib.4^

men eius,clt; nomen patris eins Icriptu uu^ homi' (aliqui *quot;«F?'«i'inuftum)infrontibus ßrm^ • fuis. Hi funt qui cum mulieribusnon . funtcoinquinati: uirgines enim funt. deßEnft' Hi fequunturagnum,quocunc^ ierit, Hi(a iESv)emptifuntexhominibus, ' primitiac Deo,00 agno. Et in ore coru ponens, noeftinuentummendaciumriineniax cula enim funt ante thronum Dei. Et uidi ccclum apertum : Et ecce equus al chrißu« bus,ôôqui fedcbatfupereum(uoca.

' zSz , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'77’W. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ZC cum( fcpin)iuftit:iaiudicat, 6ó pugnat.Oculi autcm cius ficut flam ma igntSjôC in capitc dus di'ademata multa:habens nomen {cnptum,quolt;l (aliqui,nomina fcripta quæ)nemo nô uit,nifi ipfe. Et uefti'tus crat ucfte a-lt;pcr(a(tinda)fanguine.Etuocaturno men eius v E R b v M D E i. Et exer-dtus qui funtin codo, fequebant eum in (iip’ fuper) equis albis, ueftiti byfsi* no albo mundo,Et de (ex) ore eius procedit gladius ex utracp parte (qui* dam non habent yiis»ft©- biceps) acil-tus jUtin ipfo percutiat gcntes.Et ipfe reget(pafect)cas in uirga fcrrea:8C(ip-ie) calcat torcular uini furoris (8^)ira2 Deiomnipotentis.Et habet in ueftb mento amp;nbsp;in femorc fuo (nomen)

ECCLESIAE. ‘Jßonße CHRISTI adduces in beatißimu falatiwn re^ni JD ei^ nbsp;nbsp;uitce (eternlt;£ aü.

T uidi coclum nouvî, amp;nbsp;ter ram nouam. Primu em'm cœlûjSc prima terra abfjt, ( praeterijt OTorfHASTv) amp;nbsp;ma.

-defcendentêâDeo de cœlo, paratam (Beda,compoiîtam)fîcutfponfam or natam uiro fuo. Etaudiui uocem ma-nam de throno( è cœlo) dicentem : icce tabernaculum Dei cum homini.

buSjôd habitabit cum eis: èc ipfi popu lus (quidam,populi)eius erût,amp; ipfe Deus cumeiseriteorum Deus.Etab^ fterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum : amp;nbsp;mors ultra non erit, nequeludus, necj clamor, neque dox r 4 lor

IWrfgo fum pta ex cap. ^S.Ezech. Cr “Zachet.

12.14.0*4.

E)r,io.ex' planat my * fierium ur' hisliierupi lem^^cck. fià reßren tiSMt pfal. Sà.crfepc in Prophe tii. Simul explicatur typuttaber naculi teinpli.

VtâeSoJo twne guo' ^uefcriptu elk Ero illi pater i ipfe tnihi fiii’M. Qn» exclu danturàre ^rw Dei, piuq; rc' probi,crfi lif perditio nisieierna:.

■-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^illïan^ri ,

lor (labor) en'tultra» Qiiia pt;i* ma abierunt ( præterierunt.) Et dixil, qui fedebat in throno:Ecce noua facib omnia.Et dicit milii : Scribe,quia hæe uerba (Dei ) uera 80 fidelifsima ( fide* lia,id eft, firma SC certa '7n5o«)funt.Et di xitmihi:Fadumeft,(aIiqui fuit, aliqui^fc?®«'« fui,legunt)ego fum alpha 8C n,initium amp;nbsp;finis.Ego fitienti dabo de (cx)fonteaquæ uiuæ gratis.Qui ui cerit,pofsidebit(pro lt^Ks^vo{i9lt;ra hære’ ditabit:quidamleguot,dabo ei) hæcî

ero illi Deus,ô^ iplè erit mihi filius» Timidis autem èC incredulis(amp; pecca toribus)ôô exccratis,amp; homicidis,Sô fornicatoribus,8ô uencficis,amp;idolo* Iatris,amp; omnibus mendacibus,pars il lorum erit in ftagno ardenti igni fui phure.quæ eft mors fecunda.Et uenit ad meunus defeptemangelis haben« bus feptem phialas plenas feptempla gis nouifsimisjamp;locutus eftmecura, dicenszVenijamp;oftcdam tibilponlâiri

I ' Agni uxorem. Et fuftuh't me in fjîintu I jn montem magnû Slt; altum,et oftea ditmihi ci'uitatem(inagnam)fandajp Hierufalem, defcendentem è cdeIo ^DeOjhabentem daritatem (glp .-.nam)Dei.Etlumen ei'us fimilelapidi ..prenofojtanquam lapidi iafpidigt;ficut .lt;ryftallum (^/vsaWd'fct^TiJd eft,cryftaUu -,referenti)Et habebat murum magnet ^et akumjiabetem portas duodecirn, rCt inportis angelos duodecim,etnQx minainfcripta,quaE funtnomina duo-deci'm tribuum filiorum Ifrael. Ab ori

decim nomina,duodccim Apoftolp- rtîm^A' rum agni.Et quiloqucbaturmecunj, pofloiorü, habebat menfuram arundineam (

. tur ciuitatc, et portas eius, et muruna nêpechri' eius»Et duitas in quadro pofitaefttet

longjtudo cius tanta,quanta Ïatitu' do.JBcmenfus eft duitatem(de)arun dinc(aurea,non cftm Græc.)perfta-di'a duodecim müia (circitcr duodc* cim milia ftadiorum).Et longitudo, altitudo, 8c lati'tudo eius æquah'a funt.Et menfus eft murum eius een* turn quadragintaquatuor cubitorum menfura hominis, quæ eft angelb Et « erat ftruólura muri eius iafpis:(aliqui, ex lapide iafpide)ipfa uero ciuitas au rummundum fimileuitro mundo.Et fundamentamuri ciuitatis omni lapide pretiofo ornata.Et fundamentum primum iafpis,fccundum fapphirus, tertium chalcedonius, quartum fma-ragdus, quintum fardonyx , fextum fardius, feptimum chryfolithus, ©da. uum berillus, nonum topazius, deci-mum chryfoprafus,undecimum hiaz ^nthus, duodecimum amethyftus» Bt duodecim portæ, duodecim mar-garitæ font : per fingulas ÔC fingulæ _ V - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;portae

portæ crant ex fîngulis margantis(amp; •fingulæexfingulis erant),Etplatca ci «uitatis aurum mundum,tanquam uiz trum pellucidû.Et templum non uidi -in ca.DominuscnimDcus omnipo' tens templuillius eft,5d Agnus,Et ci-' uitas non eget fole,necp Iuna,ut luceât =in ea.nam daritas Dei illuminauit câ, '861ucernaeius(eft)Agnus. Et gentes (eorum qui feruantur)ambulaDut itï (ali) per)lumen eius.Et reges terræafquot; ferent sloriam fuam.amp;S honorem in il lam.Et porte eiusnondaudenturper diem.nox enim non erit ilIic.Et afFcgt;' rent oloriamôd honorem gentium in inam(ut ingrediantur,)Nonintrabit in earn aliquid cainqainatum,autab- uuurbè in ominationem faciens,8«fmcndacium: ^eJipo^ nifi quifcriptifuntin librouitf Agni, Et oftendit mihi fluuium(purum)a^ morte fuà quæuiuæ,fplendidû tanquam cryftal tolledpec^ lum,procedêtem defede(prodeûtem è throno)Dei ÔC agni,in medio plateg pti.

cius.Et ex utraque parte flumi’nis It-'gnum uitæ, afferens frudus duode-cim,per menfes fingulos reddens fru Ylumfuumtamp;^ folia lioni ad Gnitatem gentium » Et ömne malediélum non ent amplius:fed fedesDei ÔC agni in V ilia erunt. Et ferui eius feraient illcct uidebunt faciem cius.’et nomen cius in frontibus eorum.Et nox ultra(ibi) non erit.Etnon cgebunt(lumine)lu*

Camctrinam: crßc etiam fcribtn^ dum eß pug.ÿg.uerf.S. 'ij.j-txpatiari. 40.i6.Pin* theßlea. t. 4}.if.religionit.. jio.is.fapientiatn mun-* di. 6i.ult. exeinplit. ^S.i.hominum. ios.io.utn* dicaret. 107.6. temple io8. j. determinauitpopu.^* lm. ic^.n.D'anielis. ii4.i8.H46et ii6.ii.autha mines. 114.12. Quteramus. c^i^.iamhine, jjs, penult, infer te iss.penult.abducere.

ß A S I L E Æ, E X ■ lt;nbsp;offictna Ioannis Oporini, anno falutis hiimanæ

J/ieron. l'ttam lob ion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• cü ec- O CIO dent fett, Cr (reJ,t.i:rcen quod redetux Vtnj.exnt in j-z-w\|- /fjje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piVi. tft .rir^ndriM.	Èbraica. Noui óCego, quód uindex	Chaldatcd. Çrxcd. Noui Scio ôdego, ego, quód quód libera-' qui dif-tor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folutu' rusefl
aiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iléiült ét'j'erfndt con ITICUS ßitvfnmeii,a » » expend. p.e. UlUlU iXMojxo qui liefit. Notât aiitCiirtflum fromiftiipro- . toplalbf, ut in ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouifsi X mus, Ponam	meus uiuir:	meus uiuit:	me æternus eft;
	nouiisi	poll liberati	I
tnisnicitt.u, ]J2Q ' die furrc(flu u:mJita tdht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y beb,t,utopt. rus iuiu }tx muterm	mo (tempo re) ftabit	onein 'fuam flabit	reftituc^ re de

^»ttßphißic. 2		' ik II Té
Kieron.	Bbraica.	Chaldaic.	(jr£Cd.	et
de	fuper	fuper	fuper	Dominus la ^uitur loan.
terra.	puluc^	terram.	terram.	f. Tune qui funt m mo.^
	rem.			numtntis,ete
Et	poftqua			£t Dan. iz.
rurfuin	uero	poftqua		Circumtleil, numero igt;Ih~
circun^	ci’rcude f	obduxS-* quætole		rali ferfona» ires dttttnoe
dabor	derint	rit	rat	tJJ'entia innu.
	hoc	horren gt;	hoc,	it.ut Geneß 3. Faciamtu
pellcî	cute me-	dû hoc i * cutis	pelle mcgt;	hominë. Ca-fiteaute z6, t tresferfinat didsnouit
niea.	a.	mea.	am.	I Job^
amp;		Se	Hæccz	/iocdieiitôé informe hoc
			nini	quod corfut liumanudici
Hl	c	c	mihi	nequit.
earns	carnc	cute me-*	P ƒ■» Incoteblati-^ COtlreCta. oneDei po-
mea	mea	a.	huit	nit Isominis bfätttatem*
uidebo	fpedabo uidebo			Ht ClfriTitit f dicetiT»
		iterum		Dettm Hide
Deuni,	Deuni,	Deum,	à Domi	but:(y Pat» lsts,Ftdehi~
			no,	mus lüfacia
Quem	Quem	Quem	Quæ;	ad facicm t COWff»» platio nSelt
4			O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ci