Defincfcculiamp;ju dicio uenturö Domi-NI NOSTRI I E S V CHRP S T I, de® pencuh's noftri hui'us fecuH cop ruptifsimt grauilsihiis,SC tnia ratione fiant innoxia pijs, Öra^ nones duæ,

Habits in cœtu cien,per H E I N R Y- . chumBullingerum.

£xplicctntur in his uerba Sdludtoris Mitth.t4..de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■«

ne fcculi amp;nbsp;iudïcio extremo: uerba item DMiclis y, de regno Pa^£turbulenti('simo,lt;ic fine eiustdeniqi A-foüoli uerba i. Tmoth. ?. de cxtrcmi fieculipericn-’

liS)CX de ScripturtP fanâ^prje^M-tidc^plenitudine.

1 E s V s;

Hic eft filius meus dileftùsjin quo placata eft anima roea:ipfum audite.

Matth.17.

-BASILE AE.

M $ 7-

de Eine secvli

ET IV 1 CTO V E TL TV-RO DOÂIINI NOSTRI lEsr c H 1^1 sr I ,de^^fericulit noßri huius Jeculi corruptip pmi grauißimis^

HEINRYCHI B V L L I N‘ geri Orado Prima» gt;/

E s ipfa pofciï, exempla docét Prophedca,ncc non ÔC Apofto' li'ca, fcrmoncss omnes ecclelîa* fticos ( do(S:ri* nasinquam,ad*

monidones, increpadones, exhorta^ doncs, conülia ÔC confoladones) pro radone têpon's efle formâdos : denic^ omnes ecclefiafticas aâ;iones, ad ædi-fîcadoné eflereferendas» Quod fi noz a i bis

4 II EN R. BVLLINGERI bi's ïam quoqj agêdum ÔC di'cendû eft pro præfcntistêponsratione, pro utilitate omnium noftrum , qui ferè ccclcfiarum miniftri fumus , cam potiisimum obcauiam hue eonfluxp mus, ut aliquid, quod in primis feire référât, de noftro ofFicio audiamus: non opportunius,noutilius aliud,amp; neeeßariü magis fe nobis oflert argU' mentum, quàmadmonendi ueftram pictatem (uiri patres amp;nbsp;fratres hono* Propofi- randi, rjdem'cp dileÆisimi) de fine fe' (‘0. culi, ÔC iudicio uêturo Domini noftri

lESV CHRiSTi: quodep in primis noftri fit muneris, fedulo amp;nbsp;coftanter Chrifti populû noftr^ fidei concrediz turn, excitare ad fobriam uigiliam, ne » fecurum amp;nbsp;derepentè opprimât dies illaDomini,quæhauddubiè procul abefiè non poteft : quam maiores no* ftri,do(ftorcs ecclefiaftici,ante mille aut nongentos annos,prg foribus elfe putarunu Quâto iuftius uero nos, in quos ipfifeculorum fines inciderunt,

ÔCqui

ORATIO PRIMA. 5

Sc qui plun'mas interea prophctias dc fine feculi amp;nbsp;rebus proximè antecefEi ris iudidum éditas, manifcftifsimè uiz dimus adimpletas, eleuabimus capita noftra, fciêtesiam nücappropinqua«-re redemptionem nofiraniC Doniiz nus IE S vs CH Kl ST V s adhucplacp dus in dcxtera Dei fidelium pontifex, aliquandoautem feuerifsimusjfediu* ftifsimus intérim,totius orbis terrarû iudex futurus, conférât facultatcm op portunè quidem diccndi mihi, uobis autem audiendi ubere cum fruct u, ad gloriam nominis fui, Sc Ecclefîæ fuæ ædifîcationem.

Et quoniâbeatus Petrus apoftolus, primarius huius Ecclefiæ dodor, amp;nbsp;fidelifsimus CHRIs TI lESvDomP ni noftri difcipulus, Si quis loquitur (inquit)Ioquatur utoracuîa Dci:relf giofe conabor omnia huius negotij, uerbis Chrifti Domini,deinde pro^ phetarum ÔCapoftolorum eiusfentêz tijs demoftrare, 5^ quâta poflum per^ a 3 fpiz

6 HENR* ^^VLLINGERI Ipicuitate illuftrarc^Etenim bead pro phetæjn quibus crat fpiritus Chrifti, Danielin primi's,amp; Zacharias (ut làiam amp;nbsp;Ezechieleni noncommemolt; rem ) de extremis feculi ternporibus,

de Chrifti Domini iudiçio futuro, diligctiisime fimul copiofifsimè CC'' clefiam Dei fuis crudierunt oraculis» Chriftus ueró Dominus, lux óó im^ pletio legis ac prophetarum, de his a-deó prolixe acdilucidèjdiiferuitjUt fi quis adhuc clariorem defideret expO' fitionc,uideatur omnino afole,alio^ quiilluftrifsimo,illuftrius petere lu--men. Rogatushic â dilcipulis luis, in monte Oliuarum,acin eonfpedu urbis Hierofolymorum celebcrrimje, quod'nam fignum adueptiis fui amp;nbsp;co' fummationis feculi * relpondit: Vrbe HierolblymorS fanélam an^e omnia capiendam, folocp æquandam: ipfum ueró populum Iftdaicum ducêdum in omncsgetes captiuumn'nterim etiarn Euangelium regni recipiêdum agen^ tibus

ORATIO PRIMA»

tibus in toto mundo»indeueturosin orbcm p(èudoprophctas,qui'fal{ado órina Sc cófidis rniraculis feduéluri fint orbem terraru: id'cß tanta proba* bilitate,felidtate(^, ut ipfis etia ekdis Dei fint fadun' neootiu. Inter alia co^ o

memorat pfeudododlores Scpfeudo chriftoSjafcß adeô antichriftos illos,!-pfum uerum Chriftum Dei æterni fi^ lium deferturos neep fincerè hunc fiz delibus ad dexteram patris oftenfu* ros:fed in terris,in deferto,in locis di^ uerfis,atcp adeó etiam ip Tois 'TCcp.amp;oiSy id eft in clauftris uel fcrinijs, in pene' tralib.uel ciborrjs. EtenimGraccira^ appellant loca thefaurorum ab* ftrufa munita,deniep penetralia do mus, ipfuml:^ penu uel promptuariu. Aepontifierj jædiculas facramêtarias feris amp;nbsp;repagulis diligentifsimc mu* nitas,appcllitant ciboria, unde uelud c penu proferunt uiaticuin, quod uo' cant» Dominus autê nofter in Eua-gclio magna uoce,Nolitc(inquit)crc* a 4 derc.

I

8 H E N R. BVLLINGERI dercjiiolite exire,nolite credere, Ecce prædixiuobis. Addi'c inox, exorp turas perfcquuti'oncs côtra pietatcm graues : dïdcinfram rerum perturba^ tioncm futuram, ßgna quoque in foie amp;nbsp;lima ftelliscp apparitura» Et mor» talium quidem alios anxietaCe per dc/-Iperationê torquendos: alios uerd ni*’ mia amp;nbsp;fupina quadam fècuritatc diflb ïutos,ultima ilia die adobruêdos.Taz leenimomnino feculum fub fine mû' di futurum, quale fuerit ante diluuiû, temporibus Loth, Gigantibus èC Sodomitisfecurèj'nfæcc fcelerû ftcr' tentibus,omnemcpbonâDci admo-nitionem, per pios fadam patres, a^ Ipernâtibus : quos etiam inopinatum oppreiferit exitium. De impia ilia fecuritate loquutus etiam apoftolus rhclf. Clirifti Paulus : De têporib. ( inquit) quo tempon's articulo uenturus fit Dominus ad iudicâdum, no opus eft ut fcribâuobis, fratres* ipfienim pla* ne icitis,qudd dies ilia Domini, ut fur innox

ORATIO PRIMA. ' in noâ:e,i£a uêturus fit.CS em'm di’xe-* n'ntjpax amp;nbsp;Gcurttas, tune repentinus cis imminebit interitus: ficuti dolor partus,mulien' prpgnatimec eftugiêt. Profequiturautem fuam inEuagelio uatidicam expofitionê Dominus, adiun^it : Abundabitiniquitas,refrix gefcet^ eharitas multorum :adeó ut, cumfilius hominis uenturus eft,uix reperturusfitfidemin terra. Deim luc. if. pietate enim poftremi huius ièculi ex^ trema, etiam beatus Petrus uaticinas; Excitomentes ueftras,ait,utmemo^ i.Pet.j. res fitis uerborum quæ prædidla funt àfandtis prophetis : ÔC madatinoftri, quifumus apoftoli Domini ferua* ton's : illud primum fcientes,uêturos in extremis diebus illufores,qui iuxta propnas concupifcentias ambulent, dicant: Vbi eft promifsio,aut adue tus eiusÆx quo enim patres dormie^ runt, omnia fie perfeuerant ab initio, ficuti cónditafunt. His uerd omnix busaddit inEuangelio Dominus’, fe a y dercz

IO H E N R. B V L L IN G E R I dercpentc amp;nbsp;inopinatuin gloria uciv turum, ad iudi'candum tu'uos motquot; tuos : Sgt;C pfjs quidê daturû præmi'a ui-tæ,i'inpios uero tradituru ignib.gebê» næ fempitcriiis. Sicut cnim fulgur, inquit,exit ab oriête,amp;S rclucet ufcp m occidentêa'ta cri't adurntus filrj homb m's.Cauete ergo uobis^ne quâdo gra-' iictur corda ueftra crapula Sc ebrieta* CLiris huius uite,fubûocpingrua£ uobis dies iUa.Etcnim laquei l'nftar fu perueniet omnib, inhabitantib.terra» Vigilateitac^, omni têpore precâtes, ut digni habeaminï.qui effugiads hæc omni'a quç futura funt, Sc ftare'ante fi* liumhominis* Certèînftat ÔCurget boc loco DomînuSÿUt nullo alio agt; crius, omnis amp;Icxus ÔC actatis homb Kdrc.i}. nés adhortans adfobriâuigiliâ.Apud

S* Marcum, Vigilate( inquit)nefcids cnim quâdo Dominus uefter uêturus fit,ucipcri an medio no(ftis,an in galli cinio, an in diluculomc fi ueneritre* pctCjoffendatuosdormictes. Apud Matthæum

ORATIO PRIMA» u Matthäum plurimas profertparaboz las, quo hâc rem animis omniuinfigat altius»Producit enim patrêfamilias ui gilantê,ne fur nodurnus, f des eius ir^ rumpêsjfacultates i'pfius deprædetur» Producit fidelem amp;nbsp;prudêtem leruu, fuppeditantê famulitio fibi cómiflb ci bû in têpore fuo. Opponit huic fèruS nequâjturpiter profundêtem domini fui facilitates: infùper iniurium ualde in conferuos fiios,tcmulentuprætez rea,nec uigilantem, nec tantilluin doz mini fiii aduentum curantem » quem ille deprehenfum in ièclere,ceu prodP torem,confciderit in frufta, Produz cit decem uirgines, quarum quinque fuerint fobriæ amp;nbsp;prudentes: quinque Herd fatuac amp;nbsp;focordes, ac ea de caufa excluiæ à gaudij s nuptialib» Produz citpr^tereanobilê quendâ patremfaz miliâs, peregrè proficifeentem ,prius tarnen facultates fuas per talentorum diftributioncm, ad negociationem lucrofam deponentem : ac malæ fru^ pis

iz HEN R. BVLLINGERI

gisferuum, malignum'amp;Sfocordem,' fempiterm's conftringéiem uinculis» Singuh's auterq paraboh's fubiungic memorabilem, dC jmis reponendam fenfib.fententiam: Vigilate itacp,quia nefcitis neep diein neephoram, in qua fih'us hominis uenieu

vr^êddcr nbsp;nbsp;Qtiis ueró dixerit porró,hanc Do^

inculcandd miniSC fcruatoris noftri dodlrinâde feculo amp;nbsp;iudicio futuro implp iirind. catam eflcjaut obfcuram Luce merh diana clarior eft, faperc quidem uole-' tibus» Cæcisfemper ôd omnia tene^ bræ, utpote quifua fibiiponte Cime^ n'asafciicunt tenebras* Debet autem hæc Domini noftri diligês cura fo' licitudojialutareitem exemplu,om-' nes nos eius feruos cxcitare ad fi'milc pietatisftudium,utóónos fumma de amp;nbsp;diligentia uniuerfum propè fe^ culum noftrum ueterno fopitum gra^ ui,excitemus,concutiamus,óó acriter inftâdo urgeamus: uigikt.oret. Salua toris doftrinam expcndat : dcnicp ca quæ

• ORATIO PRIMA» » c|uæfadaRintolim,8dhodiequoque ■ nbsp;’

fiûr,obferuet» Vidimus certc ea quç prædidafuncà Domino,reb4ipfis,c5 Uiuflrdtur tinuo'que Ôd longo temporisruccciTu untidnium cHe adimpleta, impleri quotidie» y/ rbs enim fanôla^graui gentium obz fidionc fatigatajâdem capta, direpta, inHammata,amp; funditùs eft exciià : uix reliélis pauculis ueftigijs.Iudæiuerd, qui fame, perteacgladio non funtfu' blati,àRomaniscapti,amp;pertotûtergt;’ rarum orbcm in omnes gentes ïunt di Iperfi : fed ôd Euâgelium regni,inuitis ludæis amp;Sgétibus,atqueadeô ipfîs in» ferorum portis, pertotummundum crt receptum» Vidimus deinceps,ex ipià Tartari abyrtb erupirtc ingentia pfeudoprophetarû agmina,locurtas Apoc.^, illas fatales, quæ totam Chrirti Eccle» fiam corruptifsimo ÔC nouo prorrtis docendi généré pcrturbarunt,difcidc runtjfeduxerunt adde ÔC infandis rc^ pleuerunt calamitatibus. Hæc fi non» dum uidetis, obfecropauld attentius

quse

14 ' H E N R, B V L t î Pî G Ë RI Do^itt£ quaedicScofideratc* Doélrineueter/s ßmpltatas nbsp;nbsp;apoftolicc fimolicitasÔCinteoritas,

ratali illo tempore prorlus eit corru^-pta. Vih's admodum, parum magi^ ftraliSjparumcp CathoKca uidebatur, adhuc cêfetur lus dodlorib.dodri-na,quç c làcrofanélo peti'ta Euâgeh'o, Sc fîmplidfsimê ad Apoftoheum plûhomi’nib.propofitatradit, foh'us D EI gratia, per fidem in Chriftû,iufti ficari credences» uel, per mortem fili) f nbsp;nbsp;Deihominespeccatores â damnation

neabfolui, remitti eis peccata, dona' ri'cp uita eterna:que quidem beneficia fola fide recipiant, fidem cp ueram bonis operibus exprimât atep teftentur» ïtanoniâtis expenfiim amp;nbsp;planum up debitur illiSjfi dicastSolius Chrifti regt; gulam, abfolutifsimam elle reélè ere^ dcndijbenccp uiucndi regulam : item, fblum Chriftum pfjs fuftîcerc : èC hiïc folum manere caput, regem amp;nbsp;pontP ficem fuæ Ecckfiæ, cui fit præfens, amp;nbsp;quam optimè regat Ipiritu ÔC uirtute.

ORATIO PRIMA» ' if iiftpad confummatioiicm fecüIi:Ec-ckfiam lUi foil adhæreire, httiïc colcrd fjjirituSóyeiritatetadorarc ucfó non in tkmehti's , aut re’bus corruptible libuSjfed in gloria , ac ad dexteram Deipatris» Siita credas, acita finie pliciter fidem tuarn confitéàris pa' rum catholicus, inio de hærefi fulpC' élus, quinimó Sc hæreticus babebèe ris* Illis enim adde re necelTc eft.Chrk ftum quidem iuftflicare nos y fed non gratis : accedere ei lim mérita noftra, ac ita perfici falutc. noftra. Ideocp rho* dis omnib.hanc piropofitionerii,Pcr fide in Chriftum fc dam , no per opera legis iuftificari pec catorcs,utheretica oppugnat Sc infecl âtur. Prçterea ma* giscatholicèloqui amp;fermoriêitafór mare docent : rem itti quide hominib* peccataperChrif tu, fed no fine clauc cocefia facerdotit j.quæadhibeatin c5 fefsionib. legitim é: rertiitti itê peccata bominib. quoad culpa,no quoad poc tia;hanc minui au t tolli fatisfadionib»

aue

ié HENK, BVLLINGERI aut ponüfictjs indulgences : ac feruagt;-n’ quidem crcclentes, fed probe exco^ idlis purgatisq^i: antea animabuseoru jgni aqua lui Iralf Addunt,Euan/ geliurn lESV c‘hristi eiïêquidem regulam reélè er edendi,amp; bene uiuê* dl f ièd non uique' quaque perfcctain, Defe(fluin autem eius farciri tradia tionibus uiuis, ôcS Conciliorum pa^ trumc^ iîatutis» jProbatißimas auté .■æ perfeótiisïmas cfle monachorû régulas; utpote qu 1 uerientur in iîatu pcrfedionis^jfcilic et» EflequidêChrp ftum caput in cœl îs iupremiï:icd eunz dem, Ecclefi'æ iùa î caput in terris fibi iubftituiflèRoma num pontifîcem,cu plenitudine potei latis ; adec) ut qui hoc caput non agi loicat, ne Chriftum quidem in cœlis h; ibeat» Eiîè enimox mninode iiecefsica teiàlutis,Romano ftibeflèpontiiîci. It afatentur,efleiànè Cbriftum in cœlis s ipud patrem, Bde^ lium intercelîbrem ôâ patronu ; mox tarnen adtjdunt:,Se dnoii iolus eftpa^

troniiSr

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO PRIMA» 17

tronus. hocipfumcnim datum eft coclitum dïuüm meritis,utfui' quoc^ interuentu propitium reddant pccca^

Î toribus,nomina dïuorum inuocan^ Î tibus,Dominum * Siccocedunt,cox lendum eflè Chriftum fpiritu èc ucriz tatc:fcd contendunt interim, eundem nihilominus uenerandum auro, argêx to, rebus quibufcp preciofîs, orna* tui templorum ofterendis atc^ dedp candis» Sic aiunt,adorare quidem credentes Chriftum ad dexteram pa^ tris in gloria:fed eundem nihilominus etiam adorari oportere fub fpecie pa» nisinlarario,uelaris, delubris óó fcri» nio:cum uirtute Dei amp;nbsp;uerborum co» fecrationis,fubftatia panis amp;nbsp;uini con uerfa,imó transfubftantiatafîtin fub/ ftantiâ corporis amp;nbsp;iànguinis Chrifti, ne hilum quidem fubftâtig panis amp;nbsp;ui ni remanente,folisqi duntaxat accidé» tib» apparentibus» Hic hic ergo in ter ris,amp;:fub elemêtis adorandû eifeChri ' ftum,ex traditione Innocentij ÔC Ho» b nori)

l8 HENR. BVLLINGERI norfj Vrbani aflcuerantjeundcmc^ oftendunt,ceudigito,in terrishi'c amp;nbsp;ilÏic:oftenduntdcnicp eundemin de^ ferto in fuis folitudinibus, in pafla^ gijSjSd in fuisillis cocnobfjs.Qiiinimc) ne obfcura fit Domini noftri i E s V CHRISTI admonitiojdicêtis in Euan SeIio:Dicent uobis,ecce bic Chriftus, ccce illicjecce in deferto eft, ecce in fcri nijs aut penetralibus eft: fupra the^ cam aut ædiculam,quam uocant facra^ jnentariâ, aurcis, 80 quidem maiufcu^ lis infcribunt literis: H i C D E VM ADORA, Si aperiant alicubi extra Romam,peregrinationem Romanam ( ein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fa Vt) id eft, ficubi promer

cales uenum exponât indulgcntias il-' las fuaSjin frontifpicio lucorum, facel-Iorum,arcarum ÔC offîcinarum indub gentiarum maiufculis Sf aureis rurfus literisafcribuntcHic EST PLENA-

RIA REMISSIO OMNIVM PECx CATORVM, Et becquidem cognita funt omnibus in orbe Cbriftianobo* minibus«.

ORATIO PRIMA. ip minibus.Sed quid his adrjcit Chriflus Dominus;Ne cxiucritis,necredideri dsjccce praedixi uobis. Porró audiup mus amp;nbsp;uidimus mille in locis, amp;am-pliuSjftupêda ctiâ miracula ad ftatuas mutaSjSc ad panem deificatü, efle edp tazomnia in hue fine deftinata,ut noua ifta amp;nbsp;magiftralià dogmata de panis trâflubfl:âciatione,de cuku fîmulacro* rûjdeinuocandis dfuis,8c diuorûmc^ ritisredimêdis comendent fîdelibus.

Iftis uero qui non crediderit, uellcx perfe^tm^ tiiter côtradixeritjprotinus rapitur ad tio eedejt^ carcerê,mortiscp fupplicium. Didicp mus ex hiftorijs, nullam unquâin po^ pulum Dei commotam efle perfequu tionem grauiorcm, diuturniorem dcz nic^ èC atrociorem, quàm hanc Antiz chrifti extremâ. Aegyptia populi Dei affliëlio non extenditur ultra ducenz tosannos.quadringentos quidem an nosferibunturfuifle in Aegypto,aut percgrinationefua:feduniuerfumhoc tempus no tribuit pcrfequutioni Ifrac

b Z litaz

20 HENR* B VLLINGERI liraru^Perfecutionesuerô quas fuftp nuerûc fub iudiab.amp;: regib.breues ad modü fuerunt .Babylomca captiuitas abfoluebat 70 annorû curn'culo. An^ n'ochica quoq?,uel Grcca affli(ftio,fuis côtinebaturterminis. Porrd perfecu tiones prïmitiuæ ecclefiæ decê, cxten-dunt per annos tr^cêtos,ad fmperiu ufcp Côftantini Magni;amp; habent intc rim fua interualla,8c fuas refpiratioes, ' tranquillioracp têpora. Cætenîm ab eo tempore quo Pont. Romanus re-* gnûChn'fti inuafit,amp; fibi dominium in ecclefia ufurpare,poftremd amp;pleni tudincm poteftatisôbiuendicare cœ pit,nulla fuit per annos feptuaginta amp;nbsp;amplius,requies:nullæ,aut breues ad/ modum,fuerunt induciæ:fed luges in/

O

fidiæ,perpetuæ pradicæ, tormentac^ uelutifempiterna. Scripta eft fangui* nefideliûatrox inquifîtiotideft, plus quàm Diocletianica ratio inquirendi in fideles, qualem non ulla uiderunt le culaàmundi exordio.immîxta eftamp;

CX/

ORATIO PRIMA.' 21 €xc5municatio,perïccudonisneruus. Hæcperfequutio concufsitetïâ reges potentifsimos, Heinrychos, Frideryx chos,horufiliosamp; nepotes, Ludeuy^ choSj óó innumeros principes uiros. eadem Papafubdiditfibi populos fe^ rocifsimos alioquÉeadcm fuftulitfanx óifsimos doólifsimos in orbe ui** ros:fimpliciores ueró amp;nbsp;imperitiores uel filere prorfus,ueldifsimulare com puilt. Tandem enim tyrânide hacfua abominanda obnoxiosSC obfcquen^ tes fibi fecit reges amp;nbsp;principes, ut cer^ tatim omnes arma tulerint, Sd ferant adhuc c5fertim,pro nouo ifto deo,ód pro noua religione aHerenda,omnP buscp per uim obtrudenda. Nihil hic fingo,nee bile releuo,necjj quiequam odio aut gratia cuiufquâ adfcro.Deus iudex omniû, hic mihi teftis eft.loquu tur hæc preterea omnes hiftorie cum ueteres,tü nouæ. Denii^ quid fiat no/ ftra ætate, amp;nbsp;quantis perfccutionibus premantunnonblafphemi, non berb

3

HENR. BVLLINGERI kgi,nÓ ao'ulteri,nó inceftu, ßupris fornicati'onib.ponuti f ut nc quid ad-* iungâ his fcedius )nó parrfcid^,aut uc nefid,autproditores, noimpoftores, auarijufurani autfures,pauperüqj up duarû ô^pupilloru opprcflbres:fed uc ræ rch'gionis cöfcßoreSjpönfidarüqj abominanonû confutatores: qui non uident,amp;r cû dolorc obferuant, ludf is funt ccciorcs,qui cum audirent, Chrp ftuscû uencrit, num bgnaplura edec ijsquæ hic cdidit'Tamp;Sres ipfabæc in^ teriin maniFeiUrsimè teftaretjuullo ti' men modo crcdidcrût in ipfum.Quid quódlatronib.St^’pam'cidislogèmino ri negocio parcit, quàm ueritatis Euâ gelicg ftudiofisCToIerantludæijTurz ce ScSarraceni, amp;nbsp;pefsimi noccntifsp inic^ hominesifoli Euangelici innoxi) nulia un^ uenia digni iudicant.foli hi abftpulla mifericordia tollêdiuidenu uthicqcp uerbûChriftiagnofcas.’Eri tisinuifi omnib.^ptcrnomémeû.Itê: Efit,ut qui uos occident,uideat cultu præ^

ORATIO PRIMA. IJ pftare Deo. Rurfus,gs ignorât quata hodie prefTura in papifmo,in monaftc rrjsmaximèjtorqueantnoomninoma li amp;nbsp;cofcientrjs perturbatiorib.multiC’ Quis nefcitj^bos amp;nbsp;pios homines no paucos moerorib. cotabefcercC Quis ueró comemorabit nobis feculu, pro* ximis aliqt Sc noftro hoCjGgniSjprodi gi)s amp;nbsp;oftentis infigne nbsp;memorabilc

inapisCBelIa inteftina ÓCexteraTeditio O

nes,fchifmata,fadion6S,(ïmultateSjtu multus,in(îdias,proditiones,pcrfidiâ, focdera ncphâda, truculentia hominu extremâ,ac cxcidia horrêda,nec pauca quidêina,nucnon comemorabo. Ex bis aüt quis n5 colligat, fidê amp;nbsp;charita tem in terris refrixiflc,iniquitatem ex* trcmaminhonjinum feruere peólori* busîquot; Accedithis,q? cernimusmundu hodie in horrcdis huiufmodi difcrimi nib. Dei cotcmptorib. amp;nbsp;omnis iieri* tatis irriforib.eiïe refcrtifsimu, Religi* o(ifsimis,id eft ijs qb. hoe nominis inédit, óó quib, uidus Sd qftus eft religio, b 4 ipfa

24 HE NR. BVLLINGERI jpfarcl/giomerus eftlufus. Bonano^ bis eft pcrfuafjo,aiebat beatifsimus ib k,quænos facie orbis dominos. Ac pudet referre,quæ à docfii's nbsp;nbsp;religion

fis patrib.in hoc argument! genere db cuntur. Epicuri de grege porei, uirtu turn ftudium,8c calamitates,quas fide Ies religionis ergo patienter fufiinent, immortalitatem animarum amp;nbsp;refurre drionem corporum,adde amp;nbsp;præmia piorum amp;nbsp;impioru fupplicia, 8^ cunep dicuntur de rebus fpiritualibus amp;nbsp;C0Gleftibus,rident, fuauiter quP dem deridêt.Præterea uidemus apud uulgus promifeuum fecuritatem fupb nam obtinuiire,acideo prodigiofum crapulæ ebrietatis ftudium régna* re.Pollicentur fibi plericç adhuc fecu* la plurima, ideo'eç rident, uel difsimu* lando prætereuntomnesdepœniten tia,dc uipilia amp;nbsp;fobrietate, de fide 8C pre cibus, de fine feculi imminente, 8C defugiendo malorum contagio con* ciones» Quod fi quis porcos iftos paulo

ORATIO prima; 25r paulolibcn'us propter pudendamfœ ditatem increpitet, auditmox,quod Loth à fuis ciuibus Sodomitis audie^ bat: Nuperhue ueniebas peregrinus, Gcn.t^. amp;nbsp;nûc iudex nofter,nos ludicabisfAt, qui ( obfecro) funt dies Noe amp;nbsp;Loth, fihinonfuntC Summus eft omnium admonitionum amp;nbsp;ipfius uerbidiuini contemptus.Quid ergo rcftat,patres Sc fratres in Chrifto honorandi Sc cha n'fsimi.quam non procul admodum abefle diem illam Domini ultimaieacp decaufa, omnesnoftræ fideicommiP fasouesaddiligentemSc fobriam ex^ citandasefleuipiliamC Fruftra clama-o

bitur ipfa iam die ingruente. Derepe^ te cnim fulguris inftar occupabit om^ nia: mature ergo præparadc funt men tes omnium hominum, amp;nbsp;quidem do dlrinanon alia, quam ipfius Domini noftri IE SV CHRiSTi,de qua hade/ nus qua potui breuitate diiferui. i^cßnirino Cauendum tarnen hic in pn’mis mo poteâ (Ikj neo,ne in definiendo temporc,aut e^

b 5 tiam

HENR. BVLLINGERI tiam anno aut die confummationïs,au daccs nimiSjimótemerarfj ßmus»que-' adinodum reperd funtfupen'orib.an-’ nis male fer/ad quidam, qui die 8C ^rn' num iudicij uldmi,ceu digito demons ftrauerunt.’flulddam udque fuam om nibus deridendam propinantes. Do ' minus nofter lES VS CHRiSTVS,iu dexuniuerforum,ÓÓ confciusiuxtadi uinam naCuram omnium confiliorum patris, inEuangeliofecundum Mar^ cum dixit: De die illo ac tempore nez mo nouit, ne Angeli quidê qui in coc^ Iofunt,nec ipfefilius(quod humana uidelicet natura attinet)ied folus pa» tenEt paulo póft: Nefcitis quando Ge tempus illud. Proinde ficut ipfe nos. Dominus loqui docuit, Ioquamuramp; dicamus:Cauete,uigiIate,amp;:orate:ne» fcitiscnim quâdo dominus uefterué» turusiÏt:uéfperi,an medio no(ftis,an in gallicinio, an diluculo: ne ft uenerit rcpentèjinueniat uos dormientes. Er» g»o cum uiderids h?ec, quæ futura pre» dixi

ORATIO PRIMA» 27 dixifieri, fcitote quod inftet regnum Deit ideo'que fufpicite,amp;f tollitc calt; pita ueftra, Appropinquat enim demptio ueftra.

Sufficithæc breuis Domini noftri IEs V c HRiSTIdo(ftrina,difcipuliscu rabilibu?,amp; curiofis,ac minime gau^ G dentib.prolixistradatibus. Quonia uero nihil dubito,quofdâ de his adhuc copiofora defidcrare ac expelt;ftare,agc percurramus breuibus bcati Daniciis de hac caufadoftrinâ.Huncex alhsjamp;f untidniunt ante alios deligimus:q? Saluator diflez ßne rens de excidio urbis ôd orbis,ad hune prophetam nosrelegauit,nullo negOz utempori-cioeiusoraculûjfipaulofucrimus atz ti«. tentiorcsjintelleduros. Daniel ergo uifione edodus coelefti,quatuor com memorat in mûdo exorituras monar* chiaSjinter quas ultima appellitat be^ ftiâ,quam Ôcdecc cornua habiturâ ait: inter quæ paruulû exoriês corniculu, tria derjciat: ipfum uerd mirum in mo dum excrefeat, cæteris'que longe fiat'

28 H E N R* B VLLINGERI illuftn’us« Huicnêaitoculos fui'fle ho minis,amp; os loquens grâdiajintuIiiTec^ Tandis bellum graue amp;nbsp;perpetuum, quibus ÔC præualuerit nullo negocio, regnaritcp potentifsimc èclicentiofiP fimè,ufquedum pofiti iînt throni,amp; confederit indicium* Tune enim unv uerfum illudregnum couulfum; amp;nbsp;be ftiam in ignem proicdam,ut fern pi ter nis torreatur ignibus» Ifta expofituz rus beatus Hieronymus, dicit: Per quartam befliam intelJigit uates Rox manum imperiû:quod ideonec leox nem, ut Babylonium : nec urfum, ut Periîcumaiec pardum, ut Macedonia cumzfed beftiâ appellat,ut quicquid ferocius cogitauerimus in beftijs, hoc Romanos intelIigamus.H^c Hierony mus. Cum uerd ipfe Daniel femina genuinç expofitionis iparferit, ilia ip^ ûfequendo,amp;hiitorias conferendo, expofitionem adferam uifîonis huius prophetic^ nô coadam, fed ex uerbis propheræ,ipfîs(:^reb.petitam:6dideo obuiam

ORATIO P R I Ä1 A» 2^ obuiam, fuacp fponte fluentcm. Con ftat fané,Imperium Romanum cxer-cuiflc in totum orbem terrarum, plus quam beluinam rabiem» V t enim non commemorem,Iub hoclmperio(cu^ ius uafalli erant Herodes) capite tru^ catum eflc Ioann€mBaptiftam,denic^ Chriftum ipfumfub Imperatore Tp berio , practorc Romanorum Pontio Pilato,adum in crucem, Apoftolos p tem Chrifti omnes grauifsimè afflix ólos,tandem etiam erudelifsime truci datos,ac primitiua illam ecclefiam dc' cem atrocifsimis perfequutionibusp gni ferrocp attritam,imó amp;nbsp;propemo^ dum c5fumptam:quis nefciat,nullam fere habicati orbis parte fuifle, ad qua non irruperint fæuifsima Romanorû arma,camlt;:^fuaina libidine fceda,fu^ perbia intolerada, ÔC auaritia inexplc^ bili diuexatam,demü deuorarintCRcz pendit autê tempore fuo lànguinariæ Romæ, pro merito fuo, iuftus Do^ minus,ac fchifmate concordiam,ac ita

etiam

30 HENR» ßVLLlNGERI cn'am uircs eius diftraxirn'd quod pro imperiHdc phcta pcrdccecornua lignihcaumUc firui-^um. ficientibus cnim a Romano Impen'o prouincqs, alfjs quidem reges fibi' creantibus,alijs ueró hoftih'a arma Vr bi impcratrici óóimperatorib.fuis infc rentibus, intra paucos annos fadum cftjUtVrbs orbis domina,fppius à bar bans capta amp;nbsp;dircpta,Iudibrio quoc]^ habita,tandem etiam à Totila Oftgot thojprincipe fempiterna memoria digne, amp;nbsp;feruo Dei celeberrimo, fuerit inHammata Sc uaflata.

Eo temporcjóó antea quoque, cum Vrbs perueniflet in poteftatem Gen-fcrychi Vuandali,moxautê agnouii^ fet Odacrem Saxonem regem,deinde boe extindo parêret Dietrycho Ve-* ronenfiSc OftgotthiSjOullus fuitin-tcrea Imperator legitimus aut Cæfar in Italia,ut antea Rom^.Conßantino* polidutaxat, in urbe Conftantini Ma gni, principis prjfsimi,imperitabant Orientales Imperatores ; ufquedum

Io-

ORATIO PRIMA*

Joannes PalæoIogus,ManucIisfiIius, Imperator Conftantinopoleospenul imperium timus, in concilie Florentino agno- fubuerfmu. feeret Eugenium pontificem Roma-num,8cfefuos'cp illi fubderet. Eratis annus Domini 1439« Moxenim bl in s' eius Conftantinus 7,Draco cognomi natuSjà Muhamede imperatore Tur-cico uidus, uita, urbem ÔC imperium amifît.Ita ucro in turpifsimædefedio nisuindidam uetuftifsimum Greciæ Imperium,quod mille centum amp;nbsp;no-uendecim annis ftetit,a Turcis deie* ólum, amp;nbsp;crudclifsimè eft fubuerfum* Incidit h^c calariitas in annum Domi ni 1453, ut à concilio FlorentinOjßC de felt;ftionc,i4 duntaxat anni intercefle^ rint. Hieronymus autem annotât in Cbronicis,urbem Conftantinopolim

Conftantino dedicatam efle anno Domini 334»

Côfiderate interim hic mihi uin' prç ftantifsimi, Domini Dei noftri boni- D« coBd^4 tatem ac iufticiam,fimul ÔC ucritatem

HENR. BVLLINGERI admirandam. Fideliterferuicrat Deo ucroamp;filioeius lESV CHRiSTO.in idololatria uniuerfa'que fuperftitione ethni'ca eliminada, opprimendaq?,óó rurfus inreh'gi’one Chn'ftianaplantSz da, propagâda amp;nbsp;côfîrinanda, beatus Imperator Conftantinus: ca de caufà, quod amp;nbsp;alibi di'uus commémorât Au guftinusjuoluit illû Honorare Deus, mumficus omnium bonorum retri' butor,non modo fempitcrno incœlis gaudiOjfed gloria etiam in hiCce terris amplifsima» Nam urbem illi donauit in orbeccleberrimam,Ôlt;^regnum de^ dit diuturnum inuilt;ftifsimû. Deus ctenim abftradum à fatali terra Italia, à fanguinaria urbe Roma, àquai-pfum principêquoc^ abborruiiïe ue^ ri(îmileeft,Byzantium,in ipfam ufc^ Thraciam abduxit,ubi conderet ur^ bcmiuo nomine iniîgnem,amp;^ qugmex moriam optimi potentifsimi'q? prin^ cipis clariisimâ ad pofteros in ünem uß^feculi tranfinitteret» Vndeamp;dp uina

ORATIO PRIMA» 3^ uina quads prouidenna,amp; per quod^ dam qua Cl uaticinium illS ab ipfo Cox ftantino, atcp adeó ab ipfa Chriftiana conftantia denominari oportuitificux ti amp;nbsp;Romam quidam nominari ai'unt à Romulo parrici'da»* alij ueró à robox re tyranmco,uel ab immenfafuperbi'a (quid fi addaSjV om bvâtncit/uffvu^ men Vltö bcfc^y Ifêtt ) quibus tod or^ bi cdm Ipiritualiter turn corporaliter infefta fuit» Certè Dominum Deutn noftrum Conftantinopolim fingulari fuofauore profequutum elfe, teftanx tur omnes hiftoriæ» Vnum modo c5x memorabo» Vtcunc^totus inter ie orbis, dilapfa lam Romanorum mox narchia,bellis inteftinis cocurrerit, SC pleraq? régna miras fenferint muta#: tiones, Côlf antinopolitanu tarnen re gnu amp;côftâs permanebat,amp; inuiédï, repulfis iæpius barbaris, ipfi's aded Sarracenisjhoftibus alioqui potentiO iimis j ferocifsimis'que» Tum dem um uero protritione Dei nudatum, Tur' c cis

34 HENR. BVLLINGERI cis diripicndum amp;nbsp;conculcâdumfuit obicci:um,quâdo principes Conftan* tinopolitani' ab Eugenio pontifice fin oulari maxinioru principü calami'tate (nam codé têporc per Ainurathe cofi* li]s prauis Ladislau Hungariæ Po* loniæ uiftoriofifsiiTiûprincipê cûunx ucrfo delcuitexercitu) decepti,in con cilio Florentino à ucro capi'te Chrifto recedentes, confefsi fiintRomanunl pontificem uerüi'n tern's Chrifti uic3' riUjPetriqj legiti'mü fucccflore (recito ucrba Plati'næ) pn'inu in orbe locS te* nere, cui Sd on'êtalis occidctali's Ec* défia mcritó pareat,Cætcriim cui'IIlk ftrifsime uetuftifsim c hui'c urbi hec

c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€

iufto Dei i'udicio cuenen'nt, uideant quidhodieagant, qbonoru princi'pu fide amp;nbsp;dilioenti'a liberati ab hac beftia Romana i'mmam', fupba, ftngui'mscp opuincxplcbili focda deceptri' ce : rurfus fe eius pedibus calcados, o* mni'cpimpoftura proluêdos prouol* uut, Scdredimiw modo ad Daniele»

Con*

ORATIO PRIMA* 55:

Confiât ex hiftorrjs (quod dicere cccperam^) in occidcte,urbe Roma amp;nbsp;Italia,Impcrf) fede antiqua,nullû fuilîe C^fàrem uel Imperatorein ,per anno s à defolatione occidentalis Jinpcrpad Carolûufcp Magnû annis trecctis amp;nbsp;amplius.Cornua eni'm fubnata,cxfchi fînate RomaniImperi] juaria mub ta,acritcr inter fe côcurrebant, amp;nbsp;fefè. mutuo elidcbât : ita ut nue dominarê-' tur Italiæ ac Romç Vueflgotthi,mox VuâdalÉ indeSaxonesJiincOftaot^ thijitem Grgci, Logobardis quoq; Franeis ad Jmperiû afpirantibus.Hoc iierd têporeinfelici, dum infani principes mutuis caderent uulneribus, merfit in medio certamine cornicuIS illud uile contemptum Danielis,iagt;-cerdos uidelicet ôô parochus Roma' nus, qui paulo ante hæc tempora per artes pefsimas inauthoritate efle coggt; peracquodad Imperium confequengt;-dummirumin modum faciebat* Ez tenim habebatur nunc propemodum

Q Z ab

HEN R» BVLLINGERI ab omnibus in Occidente, pro pafto^ reuniucrfali, utpoteeiusfedis epifcoz pus , quain poft longam contentio-' nem primo quidem cum Aphricæ Cd' clefiis, deinde cum Conftantinopoli'' tana fufceptam Phocas Imfierator, princeps omnino infamis infelix, primanijSó caput omnium in orbe ec^ cleGarum efleiufterari Valebat ergo Papæ iudiciamodoj ceu Apoftolici, plurimdm apud principcs:qui tarnen par haftenus reliquis cpifcopis, regiu habuit nihil, amp;nbsp;iccirco uile amp;nbsp;cotem^ ptum omnino corniculum*

Cornu ui- Nec difsimulat Daniel, quomodo le deijcit homouilis, quiolim principumRoz tria cor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— i,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

manoru pedibus proculcabatur, nuc uerdintatam amp;nbsp;dignitatem ôd potez ftateemerferit, nempeper trium cor' nuumin acri illaaliorum cornuû co' certatione,deie(ftioncm. Ac dilipez ter hie obferuandum moneo, Dame* lem in hac caula explicada, non unica uoce,ftd tribus ufum efle,Dicit enim,

cornua

ORATIO PRIMA. 57 cornua euulfa elle, humiliata elle, ac cecidifle: id eft, unû ex trib. euulfum, alterum uerd humiliatum,ac cecidifte tertiû. Nam Gregorius pont.Romagt; nus eius nominis i i,natione Syrus,amp;S homo ingeniofus ualde, Leonem Ifau ricum Imperatorem Conftantinopo' litanum,bonum ÔC forte alioqui pringt; cipem,propter fimulachra ètemplis fubmota Chriftianorum,exçommu^ nicationepercufsit,atcp ita etiam euul lîtpepuHtcp Italia. Regnarant in bac Saxonesamp;^ Oftgotthijiomines bar^ bari, annis circiter centum feptuagiii' ta quinque ♦ Dcbellauit autem hos Belliiarius, uir rei militaris peritifsp mus:Narfes uero bellator Iàoaxamp; for dpiballos Italia prorfus pepulit, ipfe proconful Italiam principis nomine poft hune Lôginus nouum in Italiam magiftratum, cxarchatûfcilicet,ipfe ^xdrcha^ quiConftâtinopolitani principis uica c 3 rius

59 H E N R; . B V L L I N G E R l’ nus ac prorex m Jtalia erau Exarchus uocabatur, fcdem Rauennæ habe^ bat,non Romæ, quôdfcedaadmodu ex Gottbica uaftatione ucluti defo lata eiïèt.Ncc poft Narftte amp;nbsp;Bafihu, ucl coufulcs Roma habuic, uel fenatu Icoftimè coaAum : fèd duce boim'ne * O

Greco,qucm exarchus Rauennamit^ tcbat,res Romana prorfus attrjta,pcr multa tempora admim'ftrabatur. Et exarchatus quidem no Romanus, fed Raiiennas appcllabatur* ExcômunP cato autem Leonegr^co Imperatore, pontifîcc Gregorio defculïone fua^ dente omnibjtaliæurbibgt; coeperunt be fibi duces præficere: unde mox ab^ ie(fto exarchatus maoiftratu, Paulû e' xarchum unàcufîlïoRauennæper fe^ didonetn mterfcccrunt,Græcoscpez ïcceruntex Jtaha. Ita uerô hoc cornu euulfum eft. Porrd Zacharias pontL feXjCum â Francis amp;nbsp;alqs gentibus fah fo crederetur uerus eße Apoftolicus, ^c uniucrfalis in terris Pontifex, dcic^' dus

ORATIO PRIMA» 59 ^us eft arbiter, qui pronûciaret, uter regno dignior effet, Hilderychus'ne aiiPipinus pufillus. Humiliauitaute uerum regê Hilderychii, amp;nbsp;in humP liati locum fubuexitmaiorcm domus Pipinûîquâobrem 2Sa'chariæ fucceft for Stephanus, eius nominis fecûdus, cxarchatû Rauenn atê,nupcr prafticis defolatu pontificis,à Pipino rege, Lâ' gobardis repuliîs, amp;nbsp;Græcis quoque fpretis, pro mercede iniquitatis acce^ pit» Itauero alterû ex trib» cornib.hu^: miliatum, ac corniculû in eminentio^: rem locû eft exaltatû. Accedit bis ia Carolus ille magnus, Pipini pufilli lius : qui ab Hadriano potifice contra Lâgobardos euocatusin Italiâ, Defies derium ultimuLangobardorû in Ita^: lia regem, PapiæuelTicini obfeditac cæpit, regnucpLangobardicu ruftu** lit.Qtio nomine tertiû ex trib» cornu redè dicitur cecidiffe» Vrbemucro Româ Carolus S»Pctro,pontifîcicp S» Petri fuccefsori ôc Romanæ ecclcfiæ

c 4 doua-

40 HENRi BVLLINGERI donault : quæ maiores ipfïus dudu donauerant ,ipfe nunc quoqueauxit èc confirmauit,

Priufquam ueró ad aha hiuus caufe progrediar,prgterire non poffum ex^ pofitionemDanielis, èc iudidum de Gregorio p. alijscp pontificibus Romanis clanfs.3lt;; pqfsimi uiri D. E-berhardi Salisburgenfi's archiepifco-pi : qui circa annum Domini 1240, in publicis regni co mi tij s hæc inter a* ïiadixifle,7.Annal.lib.Ioan.Auentini legitur:Flamines ill i Babyloniæfoli re gnarecupiunt,ferre parem non poC iuntrnon defiftent, donee omnia pedi bus fuis proculcarint, atc^ in templo Dei fed cant, extollanturt^ fuper om^ ne id quod colitur. Fames opum, fi'tis bonorum inexplebilis eft.Quoplura auido conceiferis y eo plura appétit» Porrige digitum,amp; manum concupF feet. Licentia omnes fumus deterio' res. Qui feruus feruoru eft, dominus dominorum,pen'nde ac fi Deus foret, efle

ORATIO PRIMA» 41 cflc cupi't.Sacros ccctus atque confilia fratrâ imó dominoru fuorum,alperx natunTimet,ne eorum quæ aduerfus le^es Indies magis atc^ magis gerit, ra tionem reddere cogatur» Ingentia lo^ quitur, quafi ueró Deus fiuNoua cq' filia fub pedore uolutat, ut proprium fibi conftituat imperium« Leges com/ mutat,fuas fancit, cotaminat, diripit, Ipoliatjfraudat, occidit, perditus holt; mo ille, quem Antichriftü uocare fo' lent:in cuius fronte blafphemi^ nome fcriptum efl:,DEVSSVM, errare non poÀum.In templo Dei fedetjongè la' tecp dominatur« Sed ficut eft in arca^ nis fanctarum literarû : Qiii Icgit, ingt; telligat. Dodci intelligent: omnes im-' prj impie agent, neque intelligent» Et mox : Romani maieftas populi, qua olim orbis regebatur, fublata eft de terris, imperiû in Afiâ reuerlum cft.Rurfus Oriens dominabitur, Ocx cidens feruiet« Regnum multiplicatû, fumma rerum poteftas per plures diC c lîpata.

4i henr; bvllingeri fîpata,con(cîû,mi'nuta, nc dïcam dila^ cerata, difcordiæ ciuiles in perpetuii feruntiir, nee ullam requiem bellis c' xitialibus ciïè fcntimus.lmperator,ua na appcllatio amp;nbsp;fola umbra eft.Rcges decem pariter exiftunt,qui orbem ter ræ, Romanû quondam imperium,n5 ad regendûjfed confumendum parti'd lunt» Decem cornua,i'd quoddi'uo Aurelio Auguftmo i'ncredibile uifum cft, T urcæ, Græci, Äegyptrj, Apbri, Hilpani,Galli,Angli,Germani,Siculi, Itali, Romanas prouincias pofsident, Romanoscß in his excidêre colonos: cornu que paruulum fub hi's fuccre^ ui't,quod oculos habet, ôô os loquens grandia» Tria potifsimum, Sicih'æ, î' taliæ. Germanise,régna l'n ordinem redigit, fibicp ferui'rccogit. Jnfuften^ tabili domi'nationcpopulum Chrifti, fanAos'qîDei uexat: diuma, humana mi'fcet: infanda,exccrabilia molitur. Quidhac prophetia apertïus C Om^ nia portenta atque prodigia,quæ coc^ leftis

ORATIO PRIMA* 45 kftisnie mapifter nofter cantauitno-bis ( euoluite Annales ) lampridem fiunt. Audacia amp;nbsp;ui's omnia pofsidêt, boni in omnibus contumelijs atep in egeftate iadlantur, confunditur omz ne ins, amp;nbsp;leges pereunt. Non fides in bominibus,non pax, non humanitas, non pudor, non ueritas, atep ita neep fecuritas, neq? regimen, neeprequies amalis ulla eft. Omnis terra tumul* tuatur »fremunt undique bella: om' nes gentes in armis funt, amp;nbsp;fe inuicem oppugnant. Ciuitates finitimæ inter fepræliantur,eruuntur régna, ciuitaz tes funditùs intereunt : non modo ferro atque igni, uerumetiam terz ræmotibus afsiduis, eluuie aquaz rum, 80 morbis frequentibus, nbsp;nbsp;fa

ine * Fiunt ubique prodigia miran-da,per omnia elementa mundi. Aer uiciatus èc corruptus amp;nbsp;peftilens eft: modo importunis imbribus , mo-do inutili ficcitate , nunc frigori-bus,nunc æftibus niinijs : ncc terra homini

44 H E N R. B V L L I N G E RI hotnini dat frucflû, nec feges quicqua, non arbor, non ui'tis ferunt. Cumin flore fpem maximam dât, in fruge de/ cipiunt* Deficiunt in terra quadrupe/ des,in aere uolucres,inmari pifcesgt; Crines cometarum,folis tenebræ, co/ lor lunæ,cadentium fîderum lapfus fii bito Sc no ufitato modo, fànguine ob fufum cœlum mentes hominum ma/ ximo terrore confundunuPer ira Det aduerfus homines f^uit ferrum,ignis, fames,morbus Jmpij tarnen iufticiam Dei non apnofeuntzimo maais infti'

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

gantur, ut oculos habeant, èc non uk deât» Hec ad uerbum recitaui ex An* nalib. Auentini : quæ fi quis ueftrüm legere cupiat, inueniet in exeplari In* golft adf) imprefio annoDomini toL684 amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Congruunt autê

ifta omnia Ârchiepifcopi,caufæ no/ explicât ipfam:apparctc:j?,non folos nos in hac efle fententia, quod a* lia régna reponit in locum trium cor-nuû : qua nos iudicio cômittimus Le/ (ftorum.

ORATIO PRIMA. 45 étoru. Cum noftra expofitione con--grint numerus nominis befti^ Apoc* 13.De qua re alibi copiofiïis: modó ad Danielem noftrum redeo, explicatu-* rus per compendium amp;nbsp;reliqua.

Âd hune ueró modum ex deïecfbo'-ne trium cornuum, corniculum illud Danielis humilis Chrifti feruus, a* deoep feruorum feruus, non modó in fummumcmerlïtfaftigiumjfedfaólus eft præterea potentifsimus Italiæ,terx ræ illius fatalis,princeps,Ô6 Romæ fe^ Apoc.tr, pticollis palatrj'cß Antichnftiani do* minus : quod cum fuis , annis iani feptingentis quinquaginta reparauit 8c ornauit, ut uetus Roma per hos dp gnos fe patriarchas, modó regenita efle uideatur. Atc^ hue uidetur diuus refpexifle Apoftolus, qui difertè in । Epiftola ad Theflaloniccnfes dixit: Tantum hoc tenens nunc,donee è me dio tollatur, amp;nbsp;tue patefiet iniquus ib le.Quod perinde cft ac fi dixifiet.’Hoc folummodo, quod nunc detinet,Ro''

manum

4^ HENR^ BVLLINGERI manum fdlicet ïniperium,tonetur é medio.amp; cum to' iLoiTiy^oy^iA eft,inud impedimentum èmedio fuerit fubla-tum j tune erjgctur Romana fedes, amp;nbsp;collocabiturin fedenouailla ÔCfecun da bicornis bcflia ,duobus uidehcct infïgnita clauibus, ÔC utroque munita gladio«. Nee ego hune Pauli locû fo^ lus fie expono: expofuit ipfum eodem modo ante annos mille amp;nbsp;quadringe^' tos Tertullianus, qui in libro de refur redionc carnis : Qj.iis bet de medio, l'nquit, nifi Romanus ftatus,cuius ab^« fcefsio,in decem reges dilperfà, AntP chriftum ruperinducatC Eundem fen-fum reddit Sc beatus Hieronymus, quæftione ad Algafiâ n.qui manifefté Româ appellauit ßabylonem, beftiæ Sdpurpuratæ meretricis federn,

Sicautem in regno fuo confirma-» pontifex,rex nouus, cœpit 8^ipfe torrr^o- reges create, maxima'que gloria Chri non, ftianisprclucercprincipib, omnibust pojftea ÔC omnia perturbare régna».

Etc*

ORATIO PRIMA. 47 Etenim Leo papa eins nomim's tertP us, RomanûimperiûinoccidêtecoL lapfum, defolatu Bc deictû per annos treccntos 80 amph’us, reieélis penitus pn'ncipib. ConHatinopolitanis,reftp tuit, aut nouû potius exdtauit. Nam Carolum Francoru regemjmperatoz rem eße I'ufsit: itatamê,utpræterina^ ne nomen cotulen'tparum, Ipfe enim fibi Romam,8ó Italiæ partem optima, qua Græci occupauerant, Bc Exarcha tus nomine appellabatur , rctinuit; partem ueróItalie(titulosaliquotRo manos) recuperatâàLâgobardis,Bc inane Imperatoris nomê Carolo com cefsit. Itaqueiuxtauaticinium i E S V CHRiSTiàloânein Apocalypfipro-latu,imagobeftiæ cxcitataccrniturà pfeudopropheta. Fadum id eft baud dubie miro antiqui ueteratoris artifi^? CIO. Etcnim cum tota uetuftasexpe' tftarit Antichriftû fub fineni Romani imperrj, atque is illo ipfo tempore nierfchtjô«: îèCe in Cede Dd collocarit, coUäz

48 HEN R. BVLLINGERI collapfum ille ueluti rcpararc cona^ tus,effecitne agnofcatur à fidehbus; fed hl' poti'usehis dementati ambus, nefci'o quem Babylonicum expeAent Anuchriftum \ quem amp;nbsp;libn's editis adhuc uenturum annunciant a. critcr uituperant. Non ab err ar ent ta^ men aucro fcopo,fi cum tota uetufta^ te Romam appellarent Babylonem if lam,ac pro futurotempore præfens reponerent,

, Porro fti'rpe Caroli Pi'pim'qj fubla/ ta,utparum aut nihilpræfidq fuper^ cflet pontificibus in Francorum pn'nz cipibus, ficuti olim potentia Gr^coru abufi fuerant, amp;nbsp;Longobardorum. à quibus deinde defecerunt ad Fracos, ita nunc totos feie in Germanorum principum amicitiam infinuant,utita res fuas coficiant. Maximis ergo labo ribus amp;nbsp;fumptibus Othones Jtaliam inftrudlis acieb4inorediûtur.Inft:ituîfgt;-

**

tur iub his ieptemuiri,quos uulgo ap^ pcllant EledoreSf Cælàrem hi eligût;

~ atAu'

'oratio prima* 49 at Auauftah's maieftas non confertur ' nifi à Podfice» lam cnim monarchiani fibi paraucrât Pontifices* Vnde edam paulo poft Imperium abducût Hein'* rychisjTiderychiSjLudouicis, alijs nonnullis Germanorüm eximijsfan* disep principib* perturbads interim, ferro igni'queuaftads,regnis inorbc Chriftiano omnibus,ut non fruftra fi-* Ifi perditionis fint appellati, Nihil nuc dicam de bello, quod uulgo Sacrum uocant, Podficum podfsimum opera conflatum. Commifsi funt eo bello o* mnes edm Orientis,tum Occidends, adde amp;nbsp;Septetrionis ac Auftrigentes amp;nbsp;régna :tantuscpefFufus eft languis humanus,ut nullum unquam in mun-» do bellum animisinfenfiorib* pertina cioribuscp,amp; tanto rerum diipendio geftum fit,quanto hoc bellum iacrum Pondficiû» Cœperunt præterea fuis hæreditatib.auids, regnisep, per pro* ditiones SC cedes eficere reges, aliosep profuo fubueherc arbitrio amp;cûmo*

d do*

JQ J4ENR*-B V^LLINGERI ^o.Qua re reges inter fe regnatji^ a-* ftrocifsimè commiferuntjta quidcm Hungarorum reges, Gallorum reges, ‘Germanorû item reges,aharum'que jiationum principes conci'tarunt con^-tra eos,quosipfi habebant pro hoftp bus»Sicereptaeft SiciliaôC Neapolis Friderychi Sucui lmp. nepotibus, cox ^mifsicß funt inter fe graui bello Gerz ■ manijGalkatc^Hifpant Sed ôcGab lorum regibus non femel malam retu lerunt gratiam Pontifices.Gertè Boni facius VIII miraimpudentiaregnura Galliæ,pontificig maieftatis bénéficia afferereaufuSjhoc Pbilippo Pulchro régi Francorû ademit, ÔC Alberto Au firiaco donauit, fcilicet. Sed paucis exponi non poteft,quantu totum terz xarum orbem conculferit nouum hoc infelix Papç regnum,amp; monarchia perniciofilsima. Satis autêfitattigifle hæc faltcm, ut ex ipfis ueluti per tran* , fennam cernatis,no aliud cife autfuif-fe regnum in orbe Çhriftiano turbu*

'ORATIO PRIMA. 5t kntius Pôdficatu Romano. Hiftoriæ copioiïus ilia profequunturego nunc ad Danidern redeo.

Videamus porrorcgis huius noui cxadifsima amp;nbsp;perfpicua per Daniele defcriptione,amp; cöferamushuicres ip fas:ne cui ullu remaneac dubiS, Danie lis uaticiniû node alio quam Pontifi/ ce Romano amp;regno eius efle cxponC' dum,omnialt;^ eiusiam plene efle adiin pleta:undenon queamus aliud expe* dare,quàm iudicium extremum,amp; fi-nemrerumpariter omnium. Quo no mine meritó uigilemus ipfi omnes, o-mnescp excitemus ad accuratam uigi-liam. Oculijinquit Daniel, cornicugt; li illius, hominis erat ocuIi.Nam exergt; citatus, aftutus, uerfipellis, omnigez nist^artib. ac pradicis inftrudus eil hic rex, amp;nbsp;præcellit familia eius hac in facultate omnes omnium prindz pum pradicatores, ut uocant. Et hæc quidem facultas promouit illum in re^ V gnum,auxit eius potentiam,texit item 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dz

H E NR. BVLLINGERI nequitiâ,amp; feruat adhuc incolumem. Adçlic uates: Os eius loquitur gradia» ïtem,Contra dcum deorum ïoquetur mirabilia.'adeóutualdemiretun'mpu dentiatn propheta. Si ueró,domini colendi ÓC fratres charifsimi,aliquid audire uukis uerborum grandium, a^ Que doce nimaduertite.Rcfcram quidam exipz antur in forumIibns,Papa(ai'ût)eft fuprai'us, Décréta et gß- foJutus à Icgibuszpotcft scquitaquot; Dccrctäli- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° r '■

biaetGlof^^^''^ lcriptam,exlui interpretation fis,de Ro- nepr^ferreiuri fcn'pto. luraem'm om ’«•f'opo»- nia in fcn’nio pedion's fui habere uiden ^maieiiate' 0-^°^ ergoPapa uel approbat, er regno, uel reprobat,amp;^ nos approbate uel ren uel nionar probare debemus. Nemini eft, defen dis Apoftolicæ iudicio iudicare,aut illius ientetiam retradlare permiflum: uidelicet propter ecclefig Romany pri matum, Chrifti munere in beatoPen tro apoilolo diuinitus collatum.Nec^ à Concilio, ncc^ ab Augufto, nelt;^ ab omniclero,necpdregibus,necp apon pulo iudex iudicabitur, Aliorum hon minum

ORATIO PRIMA. nbsp;nbsp;y ƒ

minum caufas Deus uoluit per homp ' nes terminarufed fedis iftius præfu^ lern fuo, finequæfti'one,referuaui'tar-bitrio:adeó ut fi innumerabiles popu* los cateruadm fecum ducat ad gehens nam, hui'us culpas ifthic redargucre præfumat mortaliu nullus. Quia cun/ élosipfeiudicaturusjànemine eft i'ux _ di'candus.Ecclefîam Romanam Deus non finit errare. Et omm's qui non o-bedit ftatutis Romanæ fedis,eft hærcx » ticus. Quinimd Adrianus: Generali, inquitjdecreto cenfemus conftitui-muSjUt execrandum anathema fit, ueluti præuaricator fidei catholicæ, Temper apudDeum reus exiftat, quiz cuncç uel regum uel epifcoporum,uel potentum deincepSjRomanoru ponz tificum Decretorum cenfura in quoz quam crediderit uel permiferit uiolan dam. Sic omnes fand iones Apoftoliz cæ fedis accipiendæ funt, tanquain iz pfiusdiuina uoce Petri firmatæ.Maz gnauoce(ait Leo 4)pronunciaren5 d 5 timeo.

5'4 HENR. B VLLINGERÎ nmco,quia qui fanélorum patrum fta tuta,quçapud nosCanonum nomine^ præciiulantur,no indifferenter recipe reconuincit: neccathobeâ apoffo^ h'cam fidem,nec fancla quatuor Euan gcli'autiliter amp;efficaciterad effecflum fun retinere ucl crcdcre probatur. Fp dem quippe uiola^qui aduerfus illam agit quæ cE mater fidei. Etquamuis apoftolici aiiquando non lint boni,ta^ menfemper præfumuntur elTe boni, Peccat Papa dum adulterium uel boz mici'dium committit, fed accufari non poteft. Sacrilegi] inftar effet, difputa^ rje de fadlo Papæ: cuius facinora cx-cu{antur,ut homicidia Samfonis,amp; furta Hcbræorum, adulterium la^ cob. Quinimo ii clericus ampleéla* tur mulierem, dicatur quod caufa bez iiedicendi earn hoc faciat. Nemo quicquam hicame confingi arbitrezquot; tur. nam ipfa uerba Canoniffarum in forma recito :• qua? Sc in libris coz runijfirequiras,commonftrare pof fum.

ORATIO PRIMA* ƒlt; fam. Omnes digm'rafes,inqin’unt, 8C ’■ omnempoteftatem quam habucrunt omnes patriarchæ. Papa (olus haber* ’ Maior efthuius autontas,quam fan^ ólorü.Quia quem côfirmat,nemo in^ firmat,Habet hic utrûcpgladiû,nec co ' gitur à quoquâjCtfî dicatur hæreticus» -foiusrenûciatin manib.Dei proprijs, quia eftuicarius Chrifti:amp;habet ple^‘ nitudin^poteftatis àDeo, Poteftpar Qzrz cui uult.SoIius eft ius,uniauferre, -ôdalteri conferre.Totüs mundus eft diœcefis Papæ, Sc Papa eft ordinaz' rius cunlt;ftorum,plenitudinem pote^ ftatis habens in fpiritualibus amp;nbsp;tem-poralibus.Eftenim dominus domP nantium,habens ius regis regum in’ fubditos. Ipfc eft omnia, ÔC fuper om^ nia:eft'que de necefsitate falutis,fubz cfle Romano pontifici. Dcienim amp;nbsp;Papæ unum eft confiftorium. Di-citur Item Papa coeleftc habere argt;' bitrium , ideo etiam naturam re- ' rum immutarc , fubftantialia unius ..

i gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 4 rei

HENR, BVLLINGERI rei'apph'cando alten'. Et de nihilo po-teftaliquidfacere:5i: fententiam quæ nulla cft,aliquam faccre.Quia in his ci quæuult,eft pro ratione uolutas.Nec eft qui ei dicat:Cur ita facis‘:'Ipfe enim poteft fupra ius diCpenCarejSc de iniuz ûicia facere iufticiam, corrigcdo iura, amp;mutando. Audiftishadcnusoslo quensgrandia, ftercoreprofedo dia^ bolico obduradum: ueriim fuo ipfius indicio ita ie prodit forex.

Dum autem fcetidifsima hæc ege^ rit in medio Eccleiïæ ftercora,adhuc tarnen uidcriuult loqui ex parte altif fimhcuius fe uicarium in tern's prædigt; cat:qui Sf tepora amp;nbsp;leges, ficut ait Da nieljiTiutare fe poife exiftimat.Reuera Dei inftituta poteft amp;nbsp;debet mutare nemo, ergo Antichriâus putabit fe pofle mutare: er ïViröö îV^rtlteil» S.Hieronymus in hæc Danielis uerba annotat, Annchriftum fuæ poteftati fubiedurum uniueriam Chn'fti relb gionemzin quam quidem uidimus Pa* pas

ORATIO PRIMA, ƒ7 pas Gbi permififle quidlibet,

Quoni'am ucró omnia têporapro* ferunt fidos Chrifti praccones,Eno/ chos amp;sHeIias,qui fehuiufmodi op* ponunt abominationibus,redè Da* niel: Ac prælium,inquit, fecit cum fan diSjamp;^ præualuit eis.Dcquoprælio, cum fuperius uerba Chrifti Domini exponentes dixerimus, non eft quod illarepetamus,

Cacterumquiapij,quorum hume* nshoconeris,mokftiæqîinfidet,ro* gare poterant,quàm diubeftiahecal* tera fitfæuitura,ôô uaftatura regnum Chrifti,amp; blafphematura nomen Dei æterni.'’præoccupat hoc Daniel,amp; di* cit: Tradêturinmanûeius ufcpadte* Adtempat pus,amp; tempora,amp;: dimidium tempo* cr temporis. Quoquidemænigmaticodicendi ^‘^erdimi genere,aliud nihil fignificareuidetur, quàm fandlis in ilia pugna elfe perfeuc randum,fiue uerd pugnandum fît Ion go,fîue breui tempore: nam nullû de* finitû edi,ergo nec expedari deberc.

d ƒ Pic-

HENR. B VLLINGERI Pkn'cp intenexerunt per tempus, tetn pora, ÔC dimidïum temporis: annum unum,duos item, cum dimidio,quib» Antichriftû regnare,deinde ucró abo ' leri oporteau Verüm eiinterpretatio ni répugnât docflrina Euangelica,que conftantifsimcafleueratjdiem iudicq nemini efle cognitum» Sed ÓC Daniel illo ipfo capite dicit, fæuituram be^ ftiam,ufqucdum ponantur throni: id eftjufque ad iudidum^tum dcmum proturbandam illam in ima tartara: liberandos item amp;' glorificandos fide^. les, qui propter Chriftum quæuise^ ' tiam fubierunt fupplicia. Certè Pau^ lus congruens cum Daniele: Quem abolebit Dominus, inquit,claritate aduentus fut Quis autem certó red^ diderit nobis aduêtum Chrifti, id eft, diem iudicfjC Cæterùm reddiderit pla nlt;^,quifquis dixerit, Antichriftum re-onaturum annos tres cum dimidio, mox deinceps abolendum. Finis e* nimregni Antichriftiani,eftipfa dies ultt

'oratio prima. ƒƒ ultima iudidj extremIdcirco ænig-matico illo dicendi genere nullum de^ liniturtempus ccrtumtfed admonen tur pi] magis patientiæ Si. longam'mi* tatiSjiicue cun'ofius fcrutemur tempo ris huius articulum,fed permi'ttamus potiusChrifto alibi difcipiilis fuisdi* centi: Noneftueftru nofle tempora, articulos temporum, quos pater in fua ipGus conftituit poteftate:fed uigi late,ut quando Dominus uenerit, iigt; ueniatuosuigilantcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Port irta tertat Daniel copiofifsimè, finienduefle feculum,amp;riudicrj diem certó futurum,deturbandum(:ç ad inferos Antichrirtû.Cuius quidê trada tionis cómentarium edidit copiofum Dominus Chrirtus, peraportolu fuu ïoan.in Apoc.cap.ip Ódio.qug uertre diligétig excutiêdarelinquo,breuita-tisep gratia nûc no operoiîus excutio.

Nunc uerd côrtare arbitror exillux rtrifsima christi iesv Dni nortri dodrina,ex oraculis itc iàndifsimorû

Dei

6o H E N R* B VLLINGERI

Dci prophetarû cuidentib^amp;ex intcr^ prctationcgfpicuafekdtifsimorûChri fti apoftolorû,denicp ex dilucida colla tioneipfàrûrerû, quaspartim ïamdiP dû fadas hiftorica teftat fides,partini uerd quotidie fieri oculis noftris cer* nimus,prophetias de uldmis tempo-hbu'am efle adimpletas,acpropterea inftare diemDomini,ô^ appropinqua re redemptionem noftram. Vndc iam omnes uos intelligerc exiftimo, ueftri efle muneris,monere,horcari,inftare, amp;nbsp;urgerc fideles,ut uigiîcnt, èc capita fua cleuentjcxcuflb ueternotne alia fix gnaalia'uc tempora cxpedent,fedEx uangclio ,Prophctis Sd Apoftolis, re^ bus'qj ipfis omnium oculis fefe inge^ rentibus credant,nec alium AntichrP ftum uenturum cxiftiment.’fedaprsc*' fente, rcgnante,amp;S omnia conturbanx te,nuncfibicaueant:ad christvM lESVM, qui eft plcnitudo fidclium, c5fugiant,amp; in hoc omnia iàlutis quçx rant, ab eius ore ôc ope totipendeant, in

ORATIO prima;

in hune folum rcfpiciant, ab omni imz .puritate recedant,fandè 3d honeftè ui uantjôd in primis à iècuritate impia Sc ab ebrietatc fpirituali amp;nbsp;corporali fibi caueâtjUt cum iudex Dominus nofter IE s vs CHRIST vs in nubibus cocli cum potentia gloria magna appa* rueritjlætiobuiâ ei rapiamurin aera, 3d fie femper uiuamus cum Domigt; no, Cui gloria in fecula fecu-

lorum. Amen,

^eettata xi/ Septemb.^nnt mini

ORATIO SECVNDA

h£^K.lCI

ri^ex uerbfi ^poftoli z. Timoth. docent,

qtiaratione ferrcula foßremi nofln ß-cult grauißima, fiji inno-xiaßant.

N SIG NI s cft locus apo ftoli Pauli, qui in pofterio ra epiftola ad Timoth. ca^ pite ad uerbum ita ha^ bet: At tu periiftito in bis quæ didick ftijamp;quætibi cohcredita funt, feiens à quo didiccris:ôôquôdàpuero facras literas noucris,quæpoiïunt te fapien^ tem reddcre,ad falutem, per fidem, in ,c H RIS T o IE s V, Omnisferiptura diuinitiis infpirata, utilis eft ad dodri

nam,ad redargutionem,ad corredio/ nem,ad inftitutionem,qu^ eft in iuftf cia,ut integer fit Dei homo, ad omne opus bonum apparatus,

Eximia Dei in genus humanum be-nignitaSjCÜm in multis, turn in co relu

eet

ORATIO SECVNDA, cet maxime, quod dodhnam (àlutis, .mundo adminiftratâ, per homines ex celletifsimoSjita moderatus eft, ut co.« gruat non ei duntaxat feculo, cui per prophetas amp;nbsp;apoftolos propofita eft: fed nobis etiäjinquos termini feculo^ rum inciderut. Et quidê poftrema tê-pora omniû pcriculofifsima futura,te ftatur unanimi confenfu amp;Propheta rum amp;nbsp;Apoftoloru ccetus omniu Ian difsimus. Idem omnium diligentifsP me Sc copiofifsimepericula ilia no de^ fcribit tantUjfcd oculis quocç contem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

planda fubrjcit:certe ne pij malo Sc pe riculis inuoluantur Sc pereant « Ex eo numero eft eledionis uas Paulus, qui in præfentiarum pulcherrimo progre dies ordine, principio quidê diligêtif Argument fimé exponitpericula poftreminoftri feculi:deindeuerómedelaoftêdit,qua ilia pi]s reddatur innoxia» Res eft non tantum ekgans,memorabilis ac laluz bris, fed etiam maxime neceflaria, no. bis in primis Sc noftro feculo ♦ Delegi

ergo

à4 HENR. BVLLINGERI

crgo hune locum modo tradandum apud uoSjhonorandi patres amp;nbsp;fratres I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Domino charifsimi, ut ex dodrina

Apoftohea eruditijipiritu diuino con firmemur in uera pietate,Ôô gregem Domini noftræ fidei commiiîum ex periculis. Domino noftris benedieen te laboribus, liberate pofsimus. Doz minus gratia fua afpirct nobis, ÔC dh rigatnosièmperin uiafâlutis.

ntferiptio Quemadmodum uero medici in liz fceleru zx bris fuis morbos etiâ fœdifsimos dez ^s^ptu- diligentifsimc,non ut hos lau rw. dent atlt;^ corn mendent, uel etiam apz probentjfedut exaélè cognofeantur, amp;nbsp;curêtur rediusn'ta Scriptura in prg fenti, ininfinitis locis alfjs,fcelera etiam abominanda,amp;S non abfq; uerez cundiæ fîgnificatione nominâda aper tifsimècommemorat, no ut ea doceat atep commendet, fed ut ea reeflius coz gnofcamuSjamp;Sdeijs noniecundûcar-nem,fed fecundum ipiritum Dei iudiz cemus, ÔC religioie caueamus: denic^

ccr*

ORATIO SECVNDA* cernentes palam eainmSdo complex n', quæ futura prædixerut fandi prox phetac Dei èc apoftoli Chrifti,cogitex musnunc illa adelTe têpora corrupta èc periculofa:8d ea de caufa precemur ardentius,ac uieilemus diliaentius..

Apoftolus itacpante recitata quæ audnn'musuerba,à capitis initio,com memorat longo catalooo fcelera,S£ fcekratos homines : adeocp dicit omx nes ætateSjOmnes iexus,8c omnes or-* dines poftrcmi illius noftrifeculi,cor ruptifsimos futuros.lllud(inquit)ici' Dcfcn'ptio to, quod in extremis diebus inftabut ’«cram kJ tempora difFicinima,amp;periculo(ifsix ma.Eruntenim homines fui amantes, cuU. * uehemcnter fibi placetes,rebuscp fuis ftudentes,amantes pecuniæ,corradêx tes hanc per phas amp;nbsp;nephas,nelt;^ ab k pfo fibi tempérantes (àcrilegio, non à fimonia fccdifsima.Erut homines uex hementer faftuofi, turoidi,elati ac olo riofi,blafphemi item,in Deum in prix mis, deinde in homines iandos, ôd , - i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e inuc

HEN R» BVLLINGERI in ueritatê,amp;S res fanAas.IlIi ipfi erunt immorigeri parentihus, magiftratib» præceptoribus, magifths ÔC doélorp bus fuisiDeo amp;nbsp;hominibus no fngra/ ti tantiim, fed optime meritis pefsP mam quoque references gratiâ.Erunt homines fcelerati, nihil utiep habêtes timoris aut reuerentiæ, amp;nbsp;qui impu^ denterin quæuis proruant flagitiofà facinora, Erunt açofyo/, (îneuilcerib* hneamoris,pietatis,humânitatisqjaf' fecflionc: ne fuos quidem,ut parentes, liberos, coniuaes, nbsp;naturaliter coiv

iunlt;flos,amâtes:fed acerbfcrudeles amp;nbsp;inhumani, feris omnino morib. præ^ diti, qui etiâ ad comunem naturæ feiv fum obiurduerût,omnia affe(ftu, aua' ritia,ambirione ÔC cupiditatate metiê' tes. Erunt foEderû,fidei,paôtorum 8C promiiîorû immemores,perfidi,amp;fua ni(simi,ac plane inconftâtifsimi leuifsi miqi hommes : deniq^ calumniatores obtre(flatores,Luciani quidâ,amp;rfà crarû bonarû'q? uel honeftarû rerû ib lufores.

’ORATIO S E C V N D A, luforcs, peruertentesitcm reclè dióta tnfcnfum peruerfum,Ód contorquenr tes fîmplïdterdi(fta ad prauos fuos af fcólus* Erunt homines inteinperâtes, in cultu utiqi corporis, in ædificijs, in ueftibuSjin cibo amp;nbsp;potu,foedi nimiru gulones,potatores,fcortatores, aduP leriSc Sodomitæ, fuperbipauones, molles acflulti Phryges, Erunt præ^ terea cci/«/4ifo/,immites,inculci, barbagt;-ri, adeolqj lÿ'lueEres homines, VOîV/ TVtlb vnb hit, amp;nbsp;ideo cx.({gt;iÂâ^ -ya^o/jqui non admodum curant ucl a* inant bonos honeff os uiros,neque horum confortio deledâtur. V t enini à rebus optimis abhorrct, pefsimis airueucrunt, ita fidelem monitore fer* rc nonpoterunt.Eruntitaq^prodito* jres èC ueritatis Só pietatis amantium hominum. Non IcQÎtimè amp;nbsp;candide o

quidpiam agent,fed inuoluent omnia pra(ft(cis,ut uocant,infidijs amp;nbsp;artibus proditorijs, Sed amp;præcipites erunt, jiihilagentes cumratione iudicio; r....., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e z fed

68 HEN R» BVLLINGERI fed omnia temerè audenter amp;nbsp;præfra* élè.Nam erunt inflati, amp;nbsp;prorfus turz gidi fpiritus» Plusamabuntuolupta' tes,quam ipfum Deum 8c res diuinas: quippe qui ipfam religionem couerz tent in quæftum,ut habeant quod pa* tandis impendant uoluptatibus, Vi* deas certe innumeros, qui impenfius amatpopinas quamtempla: pluris fa ciant inftruda amp;nbsp;delicata,imó temu' lenta côuiuia,quàm cociones Eccleiîa fticas, Spiritu Deiplenas amp;fobrias» Hue enim recidit res, ut plericp ipecic uel formam pietatis habeant quidem, amp;nbsp;appellari uelint beatifsimi, fpiriz tualifsimijcatholicifsimi, orthodox/, optimi Chriftiani : fed uirtute intcz rim careat pietatis amp;nbsp;uerae religionis, achypocritæ fintuanifsimi,homines fine omni religione amp;nbsp;humanitate, a' bominadi Sc execrandi. Ethæc quidc expofuit nobis Apoftolus hucufque, de extremi ieculi hominib, corruptis, deprauatis que omnium fexuum,actaz turn

ORATIO SECVNDA.

tumatqueordi'nummoribus. Anue ró non cadem antea quoque prænun' ciarunt Prophetæ,amp; ipfcpropheta-rS Dominus IE s VS CHRisTVS^r'Jn Euangelio enim , ut nihil ex prophcx tis adferamus, manifeftifsimè loquu' tus, dixit: Verumtamen filiushomP lmc.i?. nis cum uencrit,an reperturus eft fidê in terraC Et iterum: Abundabit om' Mutha^: nino iniquitas , tefrigefcet chari' tas multorum» Et adhuc elarius.’Si' cut erant dies Noe (inqiiit ) ita erit amp;nbsp;aduentus filrj hominis. Sicut enim crantin diebus qui præceiTerunt dix luuium, edentes bibentes, contra^ hcntes matrimonium,amp;Snuptum dâ' teSjulqueadeum diem quo intrauit Noeinarcam , amp;fnon cognouerunt, donee ueniflèt inûdatio, ôd fuftuliiîct uniuerfos: ita erit amp;nbsp;aduentus filij hox minis. Confirrtiliter etiamficuti acci'LKc.i/. dit in dieb. Loth, edebant,bibebant, cmebant,uendebant,plantabant, edi' ficabant : fed quo die exijt Loth è Sogt;

e 3 domis.

7Q II E N R» B VL L IN GE RI domis, pluieigni amp;nbsp;fulphure c cœïoj Sdomnes pcrdiditritacrit etiam dies quo filius hominis reuelabitur. Ergo non eft quod pluribus exponamus, quales fucrint homines temporibus Noe amp;nbsp;Loth, cum ipfe Dominus id nobis plcnifsimc expofueritjfuiflcuL dclicet prorfus carnales homines, qui prorfus diuina fpreuerint, nihil nifi carnaiia quæfierint, adeo ut in beftias amp;nbsp;bruta fera quædam animâtia dcz generaHeaueperuerfi eile uideantur, Quis uero negaueric,hodie talem elTe uulgi partem optimam, optimates SdfapiétespenèomnesÇ' Videtequid faciant reges amp;nbsp;prin cipes, fpirituales Ite patres, dotfli ÔC exccllêtes in mudo homines. Audite quidloquaturuuL PUS de relipione, deiufticia SC hone/ d:ate,ac ijie futuri feculi. Cogemini cla ^oiM.3. mare cum propheta,0C dicere: No eft

iuftus, ne unus quidemmo eft qui in' ' relligat, noneft qui requirat Deum» Omnes deflexerunt, fimul inutiles fa*

di fun t:

ORATIO SECVNDA»^ ’ 7t di funt : non eft qui faciat bonum, no eft uftp ad unum. Sepulchrutn apertu guttureorunijlinguis fuis addolum ufi funt, Sc uenenum aipidum fub la-bijs corum» Quorum os execratione amarulcntia plenum eft, ueloces pedes corum ad effundcdum fangup ncm » Contritio 5c calamitas in uqs corum, ÔCuiam pacis non cognouc' runt ♦ Non eft timor Dei coram ocu--lis corum»

Pcrgit Apoftolus grauiora comcx PcricuLt morare difcrimina, quæ oriunturcx

» I » '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f • c' (ioétritiiC

corruptis nominib. corruptaqj iplo- poslremi rum amp;impia dodrina» Futuros cnim /ec«/u dicit blandos aliquot, ingeniofos,ucr futosSc fubdolos inecckfiaimpofto res,qui fubeât nobiles familias, captP uascp ducant mulierculas,alioqui ua*-rijs agitatas concupifcentqs. Âddif, dodrinam illorum nullum inuentu* ram portum,nullum habitura modiï» neque ex ea cuiufquam parari uel tragt; quillamrcddi pofte confcicntiam. Et

e 4 quo

H E N R. B V L L I N G E RI quo melius agnofcanturquum ucnc-' rint, afsimilat eos magis Ægyptiacis, quiloquentia fua,maleficis artibus èC iierfutifsimis impofturis apud regem Ægypti Pharaonc eflecerunt, quo mi nus liberu dimiferit Ifraelitas Dei po' pulum,ad culcum Deo exhibcndum» Et Chriftus Dominus de illisipfis impoftoribdoquenSjinEuangelio di cit: S urgent pfeudochrifti pfeudo^^ prophetsCjamp;dabuntfigna magnaSd prodigia,ita ut in errorem inducatur, ii fieri pofsit,etiâeledh Ecce prædixi uobis.Neq? uero eft quod hæc abûdè compléta efle iam fcculis aliquotjpro' lixo illuftremus approbemus'cp com^ mctario. In templis,in facellis, in fcho lis, in aulis, in collegijs atcp coenobijs papiftarum mille inuenire licet exem' pla atque teftimonia»

pcrfe^uu - nbsp;nbsp;Ad periculorum extremi feculi po/

accedunt iam perfequutiones cuii, ueritatis lànélorum crudelifsimæ, quas futuras prædicit Apoftolus: fed ôd adz

ORATIO SECVNDA. 73 addit,multa cum felicitate progreß furos impios,pios contra omnis gene ris calamitatib.opprimêdos: id quod dcmentet atq^ in errore retineat plu^ rimos» Hocipfum etiam prædixit fu , turS in Euagelio Dominus i E S V S :amp;S Daniel, qui de Antichrifto,eiuslt;:p re* gno diflerenSjEt profperabiturf inlt; dmcUs s quit)8(S facietjamp;interficietrobuftos, populum fanlt;ftorum,fecüdum uo' luntatemfuam,ód dirigetur dolus in manu eius. Item:Do(ftores populi e^ rudient multos, ÔC corruet per gladiu amp;nbsp;per Hammam, per exilium Sc dire.' ptionem, ulque ad tempus ultimum.

Hæc autem compléta elfe amp;nbsp;ip{a,a' bundantifsimè teftatur proximorum aliquot feculorum hiftoriæ: teftatur hodie Anglia in primis, martyrum fe' racifsima.T eft atur Gallia,teitatur ïta lia atep Germania. Et hæc quidem ha(ftenus dilTcruit facer CHRISTI Apoftolus,de grauibus extremi fecuz li periculis. Quæ omnia ad nos maxi;« c y mè,

H E N R» BVLLINGERI mé , amp;adnoftra tempora pcrtinere, qui nodum uidet,nihilprorfus uidet» In morbis tarnen his cognofcendis,ó^ reélèiudicandis, tametli momentum fit non leuiculumrfalubrior tarnen fru

élusexiftit cxdilipenti cófiderationc mcdicinæ,ab Apoftolo nobis fidelP terfuppeditatæ.

Kedicind, Qiiid ueró medicinæ profert ac ud curd fubminiftratApoftoIus,cuius bene*-ijlorum. morbi ilti curentur,perieula que maxima reddantur innoxia CEt ifios

(inquit^auerfare. Rreuc eftconfiliiï, amp;nbsp;medicina minime operofa,fed miré efficax. Qiios ueró intelligit, dum di cit. Et iftosCNimirum dcploratæ im/ pietatis homines,hoftes ueræ religioz nis,acfophiftasin primis, impoEoz reSjCruentos perfequutores, pfeudoz prophetaSjamp;fucceiTu fortunab^ htu ius feculi ebrios, Iftos inquam,amp; om^ nes eorum coplices auerfare. ld quod perinde eft ac fidixifiet, Huiufmodi perditos homines f ó^perditores,ut flagitium

ORATIO SECVNDA» 73 üagitium infandu abominaberistnon dmebis, non magnifades eos, nee ap^ probabi's,neque imitabens nihil illis credes, cum his non colludas aut com ponas ; breuiter, auerlaberis cos ftu' dio perpetuo,mentecç fana,intrepida atq? obfirmata.NâôCinEuangelio di xit DominustNe credideris,néue imi ten's aut fequaris pfeudoprophetas* Excipis:Hoc ueró opus,hic labor eft* VerùinDco amp;nbsp;credenti nihil impoft fibile aut diftidle eft* Clamat Joannes Apoftolus,amp;ait;Maior eftquiinuo/ biseft,qudtn quiinmundoeft^Etite^ ruin:Hæc eft uidoriaquæ uicitmun^ dum,fides ueftra» Quoniäprior da' inauit in Euangelio Dominus nofter: Ecce ego uobifeum fum omnib» dieb» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2»;

uJc|5 adconfummationefeculi.inmu' do aftlidionem habetis:fedbono ani' lmc.h/ mofitis,egouici mundum» Capillus de capite ueftro non cadet» Dabo uo^ bis fpiritu mcü paraclctu : Sgt;C reliqua, qug huius generis leguntinEuâgclio»

His

76 H E NR. BVLLINGERI

Hl's omnibus accedic,quód Apos’ ftoluscommodifsimam rationemno bisoftcndit, quomodo corruptosi^» ftos homines auerfari, amp;nbsp;corruptelas religionis omnes,grauiacp ilia difcris» mina fubterfugcre ualeamus:fi uideli^^ cetinhæreamus fanóla quadam pertp nacia exêplo Apoftolico:mordicuscp apprehenfa Scripturacanonica, non patianiur inde nosuel latupilumdez At mp/o cutiautabftrahi. Et exemplum quide Apoftoltco Apoftolicum commendat nobis afl'edlatus es genus ingeniumt^ doélrinæ meæ, inftitutionem meam,propofitum itê, in docendo utiq;, in uiuendo, in niuerfo meo officio, quid in his fpe^^ ' ■ 0:em,Deiutiquegloriam,amp;animaru ialutc. Denicp tenes, quae Temper fuc' rit fides mea, quæ longanimitas, quæ perfèuerantia, que itê in perfequutioz nibus patientia.Hçc imitare,nufpiam àChrifti, meo'iç difcedens exemplo. NaminEuangelio quoque dixit Doz minus;

ORATIO SECVNDA. 77 minuszEgo fum lux munduqui fèquigt; Joan.t. tur me, nonambulatnitenebris,fed habet lumê uitæ.Et Apoftolus ad Co nnthios : Imitatores mei eftote, ficut ego Chrifti, Qiioniam ueró ho?= mines poftremi feculi non magnifasJ ciunt Chrifti Apoftolorum exem^ï plum,pluris faciunt patru nefcio qua^« lium èc monachorum fordidifsimo;« rum exempla: ideo tot funtfeó:ae,amp; oberrant ac palpant cæcorum inftar multi,nefcientes quid uel quos fequa* tur,aut quid tradant. Cotineamus erit go nos, qui falui efle cupimus ,in plo Chrilli Äpoftolico»

lam, quatum attinet ad dodrinam 1« doâri-Apoftolicam,monetnos Apoftolus, principio in dodrina Apoftolica eft'e perleuerandu.’deinde cauias oftendit, propter quas in eo do(ftrine genere fit perfeuerandum pio cuique« Simpli;^ citer enim pronûciat, fed magna cum uirtute præcipicns dicit: At tu mane, uelperfiftito, Quafi dixcrit; Vtcunc^

proz

73 HENR» BVLLINGERI proficiantin crronbus fuis impofto-« resamp; feducftijUtcunqj magna homp nu copia à fimplicitate Apoftolica re-f cedes, fequatur corruptam docftrinâ, fophiftas iftos Ægyptiacos : tu talt; mê,amp; quilibet qui Deo placere, amp;nbsp;ue ram falutem côfequi cupit, perfifte ôd perfeuera» In quibus obfecro C Sub' iungit Apoftolusdn his que didicifti, ôôquæ tibi crédita funt. Didicerat autéTimotheus fcripturas, ÔC ex his facroiànâium Euangelium: ficut mox ipfe fefe interpretabitur Apoftolus» Atc^ hocipfum erat preciofum ilhid depofitum,quod ipfi fueratereditm In feripturis ergo amp;nbsp;Euangelica do' tflrina efl; prjs perfeuerâdum. Jta enim fîet i ne præda fiant impoftoribus, èC deprauatifsimis poftremi feculi ho-* minibus*

Nec^ uero exiftimandum cft,quod inepti quidam fingunt,Timotheo c5lt; créditas eile traditiones non feriptas; quafi Apoftolus fenferit, fine tradigt; tiorfï

ORATIO SECVNDA; 79 tionibus fcripturas non fufliccre ad pietatem: autaliud tradidehtuerbis uiuis , aliud ueró fcriptis ♦ Eteniin prodnus ipfe dcmonftrabit Apofto^: lus^plcnifsimas, ucl abfolutifsimas eQ fe fcripturas ut quæDei cultorê pla#^ nè poisint formare amp;nbsp;perficcre. Alibi ‘•Cor.4‘ Apolïolus aflcrit lanótifsimè, omnia fua fibi per omnia Gongruere,8(f quód in omnibus ecclefiis fimiliter doceat» Idem dicit, fe amp;nbsp;apoftolicos uel difcp pulos fuos eadem uia ambulare,eo/ demep fpiritu adios, omnia facere hu^ militer* iderurfusad Corinthios:Nô t.Cor.«. alia(inquit) feribimus uobis , quam quælegitis,aut etiamagnofeitis. Spe-« ro autem , quod uiquein finem agno^^ feetis* Et iterum : Qiiales fumus fer?quot; z.cor.to-monc perepiftolascumabfumus, ta^ les fumus amp;cum adfumus fadto. At confiât palàm,ea quæ ifti refèrunt ins« ter traditiones non icriptas, fed quafi permanus ab Apoftolis acceptas, ta non congruere cum ijs que continents

tur

80 H E N R. BVLLINGERI tur m Icripturis Apoftoli'cis,ut ex dia^ metro etiam pugncnt» Cuius generis (unt,qu2c infarciunt de ufu imaginû in Ecclefia,de Mifla,de coelibatu mo^^ nachatu, dc id s^nus innumeras alias impofturas ♦ Vbi etiam amp;nbsp;illud non ofcitanter obfernandum uidetur, quod non dixit. Mane in his quaedi^s fees adhuc : fed, Perieuera in his quæ didicifti.Nihil ergo ad nos pertinent, quæ poft fecula aliquot didicerunt ho mines miieri,a patribus,reuera(quod dicifolct) uitricis , amp;nbsp;maleferiatis perftitiofis'cp monachis*

Sequitur autem,quare huic doélrP næ unicè inhærendû fit. Multæ qui?-' demafferri poterant rationes,uerüm ex multis hæ funt potiores.Principid, Cû fciaSjinquit, à quo didiceris. Péri? multum lànè refert,àquibus præce;^ ptorib. aliquid didicerimus. Etenim dodlrinaexdoftore, uelauthore,au;J thoritatem accipit.Creditur,ex exceP lentioribus peritis Tandis hominis«

bus.

ORATIO SECVNDÄ* $i buSjproficilci excelkns aliquid,doó:u amp;fan(fï:um. Certè ex hominibus hu?^ inana,ex Deo proferuntur diuina* A' quoautem didïceratTimotheusC aut unde profeéla erat dodnna,recepta à Timotheo C CertèexApoftolofani^ difsimojamp;organo Dei electifsimo, Icdrcoauthoritatem ei dodrinæcon ciliauk non homo Paulus,fed fpiritus potius Chrifti Paulu infpirans. Pro«: inde’fciuic Timotheus, fciûthodie quoep fideles omnes,do(flrinam Apo ftolicam no ab hominibus,fed ab ipfo Domino Deo noftro efleprofedam: ideoep ei crededum, eicp indiuulfe ins^ hærendum, Dicit enim in Euangelio ipfeDominus:Amenamêdico uobis,. iorfu.u. qui recipit Apoftolum,aut quemeue^ mifero,me recipit: qui autem me reck pit,recipit eum qui ne rnifît» Et iteru deApoftolis loquenslNon uoseftis Matth.io, illi loquentcs,fed Spirituspatris ue-ftriquiloquiturinuobis. Etiterum: Qui è fupernis uenit,fupra omnes eft: lonn-j,

f Qui

8z HENR. BVLLINGERI Qlh' è terra profedus eft,terrenus eft, è terra loquitur. Qui è ccclo uenit, fupraomneseft: amp;rquoduidit SCau' diuit,hoc teftatur» Quoniam ergo co fiat, doéirinâ Apoflolicam cœleftem eiïe,ac diuinam, merito credimus ei, ineritôinhæreniusiUi indiuulfè. nec^ fine caufa maxima dixit Apofiolus, Ideo perfeuerabis in docffrina recepta apoftolica : quia certó nofti illam te accepifie amp;nbsp;didicifle è coelis» Illud'ne dicerepoflumus de traditionibus no fcriptis,amp; de conftitutionibus huma' nis^NulIo modo^Quare itaque crede remusillisC quare recipcremus ilIasC curperfeueraremusin eisçSoli ÔC uni cæ diuinæ ha’c debemus fcripture Jn* faniuntprorfus, quidiumis Humana scquantià diabolo uero agitantur, qui Humana diuinis præferunt, diuinatp deprimuntôif extenuat, quafi incerta aut dubia,impcrfe(fia amp;nbsp;obfcura. Da' uid rex gloriofifsimus , amp;nbsp;propheta Dei excellennfsimus,contra huiulîno

diho'

ORATIO SECVNDA. 8^ di homines fpurcos,extremetp blaG phemos,clamat, amp;nbsp;ueracifsimo ore pronunciat : Lex Domini integra eft, conuertens animas.’teftimonium Dogt; miniuerum/apientiam prcftanspar^ uulis.Décréta Dominirecftafunt, cor exhilarantia : præceptum Dominilu» cidumjlluminans ocuIos.Lucerna pc dibus meis uerbum tuura,amp; luxTe-» mitis meis,

His accedit,quôd dotftrina apofto^ lica fundata eft in fcripturis prophetic ciSjPaulo teftificantc ÔC dicête: Score gatus fuminEuangcliumDei, quod ante promiferat per prophetas fuos in fcripturisfandis. Scimus autê,has ideo fancftas appellarijquod infpiratæ funt à Spiritu fantfto. Sequitur ergo inuerbisApoftoli:Et quod à puero facrasliterasnoueris, Solebant olim fandi patres, liberos fuos erudire ex authentico libro legis Dei,ac prophe* tarumeius. Quia itaque Timotheus ex matre ludca,licet patre ethnico, na f z tus

S4 HENR. bvllingeri tus eratu'n fcripturis à puero exercita-tuSjfjfdem aflucucrat: cum'cp audiret Apoftolum prædicare Chhfti Euan* gelium, intellexit protinus exinfpiraz none diuini {pin'tus, ac collatione monum Pauli cum fermonibus proquot; phetafum^dodrinam apoftolicam de Chriftojpetitâ efle ex lege amp;nbsp;prophequot; tis, ôd horum teftimonfis confirmata. Proinde aonouit fe fidem Chriftiana non didicine ex uagis rumoribus amp;nbsp;le uirsimis fermonibus uulgi,fed ex li^ bro autheticodioc eft, ex literis facrisî hoc eft,diuinitds,quod 8d modd dixi' mus, infpiratis : Sc non nifi à fanctifsf mis hominibuSjde rebus omnium pu rifsimis, fände traditis atque conferi' ptis. Reliquihbriomnes quifuntegt; xtra Canonem ufum'cp Ecclefîafticû, fub n'culum referutur prophanorum librorum.Eft autem hæcratio effieax, , quæ omnium mentes permouerc poisitjdodrinæ Apoftolicæ credenz dum efTcjeicp unicè inhærendu,quôdl pro

ORATIO SECVNDA. Sj* profeda fit à Deo, confirmata fcri^ pturis authendcis omnium uetuftifsiz mis at(^ fanólifsimis. Quofcunq^liz bros, quorumcunçp tandem authorü cum his libris contuleris, uix plumbu autlutum ipfumcum auromundifsP mo contuIeris.Reétifsimc ergo credit muSjOmnium mortalium ftultiisimos cire,quiuel præterita doctrina Apo* ftolica,amp;: fcriptura prophetica,diuer-tunt ad Humana commenta,uelutip ftis abfolutiora clariora ÔC certiora tradantur amp;nbsp;contineantur:uel fcriptu ris prorfus non credunt. Memorax bilis, èCimis mentibus recodenda eft increpatio Domini, ad difcipulos inx credulos dicêtis:O' ftuIti,Sc tardi cor^ de,ad credendum omnibus quæ lox quutifuntpropHetæ»

Ac fequitur in Apoftolo alia non Scrifiturd minus euidcns ratio,cur unicè dodri' næapoftolicæ,fcripturæ(q^ fanélç cre^ dere amp;nbsp;inhærere oporteat : Q_uia in* quit, pofliint te fapicntem reddere ad

f 5 falu'

Sói HE\R. BVLLINGERI falutem,per fidem in C H R i s T O i SV* Multum difputaruntdeueraamp;^ falfafapiêda philofophi,ac fc ita inuol uerunt cornicando,ut uix femetipfos intelkxerint,nedü ullum ex fuis difpu tationibus frudum retuierint. Pau lus fimplïcicer æuerè den'uat ueram fapiendam ex dïuinis fcripturis , do-* ^podolica, Ecenim fummè fapicns Deus, præcepta fua dotflri' nam lege fuaamp;^ àpropheds tradicam, frequendfsimè in ucrbo fuouocatfa^ piendam ueram. Et Mofes,fenior ijs quosGrçei andquifsimosputanr, Homero fcilicet Hefiodo, Troia' nocp bcHo y ac multo fuperior Hercu-: le,Mufæo, LinOjOrpheo, Mercu/ rio, ApollinCjôd cætcris drjs gentium, facriscp uel uatibus,fenior itemipfîs Græciæfapientibus, nedum Platonc amp;nbsp;Ariftotelc, fignificanter in Deute/ ronomio:Cuftodietis,inquit,amp; facie/ ds præcepta Domini, Hæc enim eft fa pientia St prudcda ueftra cora popuf lis.

ORATIO’’SECVNDäJ’ 87 ljs,qui audiêt omnia ftatuta ifta, amp;nbsp;di-» cêtîDûtaxat populus fapiês ÔC prudes eft populus ifte, gens Celebris. Sed 8c Apoftolus in præfend finepariter fruôcumc^ueræfapientiæoftenditjfa* lutem,dicens : Q_uæ te fapientem red* dere polTunt ad falutem. Ac fine lute uera hominis, quantulum quæfo fueritinane nomen, aut uanus titulus fapientiæCSapientiajCognitio eft reru diuinarum amp;nbsp;humanarum,amp;iftaruni quidemin primis,ut uidelicet cogno^ fcamus fupremum bonum , ipfum Deum: cum hoc,in Chrifto, coiun* gamur.Quæ quidem uera eft beaticu/-do,8ó félicitas fuprema. Vt nunc non commemorem,ex coonitione ilia Dei oriri iufticiam,ucræ'qgt; uirtutis aut uc^ rè bonorum operum ftudium,exerci* tiumcp.Sufticitautem abundefcriptu ra doftrina'qi apoftolica,ad conferen^ dam hanc fapientiam,ueram'que falux tê. Decet ergo nos ilia efle contentost Ö

imo expedit, omnem uitam noftram, £4 om*

gs HENR. BVLLINGERI

amp; omnê operam noftrâ facris impeiv dere Iibris,ab bis pêdérc totos,ad hos ut cerdfsima cynofurâ omnes nauiga* ti'ones autgreflus noftros dirigere,ad bas ut ad afylü tutifsimu recurrere ar^ que côfugere. Clamat enim Daui'd,ólt;^ PpU teftatur djcens: Beatus uirille qui de' Iccflatur leoe Douiini,amp; in ea médita^ turdie Só node. Namamp; inEuange^ j,ßc,n. Iio dicit Dominus : Bead qui audiunt , uerbumDeijamp;cuftodiuntillud, Et quidcm erit haîc unica tutifsima ra' do effugiendi omnia pericula quorum libet temporum , amp;nbsp;fedudiones ac impofturas omnes, etiam acutifsimas illas feculi noftd poftremi.

Sdf«; p^Kc Quoniam uero falusfperari pote* ccelefti fapientia, adeoq? ex Qhriftum, kdione autcognitione nudafcriptu' rarum facrarum, uel ex medto uirtugt; turn, quas ex fcdptuns didicimus, pie fane ÔC prorfus Apoftolice fubiungit Apoftolus,amp;ait:Per fidem in c H Ri' § T o IE s V f Salus ergo difcitur ex

ORATIO SECVNDA* S9 fcrip tun’s, quód in folo Chrifto fit pox fita, Chriftus ueró, qui panis uitse eft, lalus Ô6 plenitudo fandorum , falu* tem ueram unus Sd folus conferttrecP pit autem,uera ex fpiritu 8gt;C fcripturis inftruda fides»Fidei ergo,n5 ullisalijs rebuSjtribuenda cft falusznec cuilibet fidei, fed ei quæ obtingit nobis gratia amp;bcneficio Sandi fpiritus, quam ex fcripturis ueraDeifapictia diicimus, quæ tenditacinnititur in unumfoz lum Dei filium,qui eft ïuftitia,redemz ptio, fatisfadio, fandificatio, uita plenitudo nofira unica,abfolutifsima, certifsima æterna»

Simul ueró atcp hæcexplicat Apo* rinif ftolus pulcherrimè dc fignificantifsi- fcopusfcri mè , oftendit quisfit finis ódfcopus, ad quem oporteatomnem iandarum fcripturarum ledionem dirigere, np mirum adfidem difcendam : ÔC fidem quidem in Chriftum, qui eft uita noz ftraamp;ialus. Ad eundem finem collie inauit loannes apoftolus uniuer^

f 5 fam

po HENR. B VLLINGEr/ fam hiftoriam fuam Euangelicâ, dum ipfamconcludens, dicit:Hæc fcripta funt ut credatis,quôd i E s V s cft Chrp ftus, filius Dei:ÔC ut credentes, uitam habcatis in nomine eius,

Pergit confequenter Apoftolus breui, fed eximio,multa'que complet (fiente,ÔCea de caufamemorabiliengt; comio, nobis commendare fcripturas canonicas,non tam ut probet bas ad falutem fuffîcere, ciim ad difcendam, tum confequendam:quàm, ut omniu mentes bis coglutinet arlt;flius,dum os« mnesintelligimus, nullam prorfusrc* ftare partem iànæ, utilis, falutaris atx quenecefl'ariædo(flrin^,quamfcriptu rafacra non tracflet amp;nbsp;tradat abfolu^: tifsimè . Pronunciat ergo apoftolus Paulus,amp; dicit: Omnisferiptura diup nitùsinfpirara,utilis eft addocflrinâ: ÔCreliqua, Significanter autem dicit, Omnisferiptura. Etcnim fifingulos, licet breues, fancflæ feripturæ libros diligenter inlpexeris, deprebendes in fin-

ORATIO S E C V N D A» fingulis,omnia ea que hic commemo/ rantur:ideft,fingulos pofle docere, redarguerc, corrigere atque inftitue^ re. Prudentifsimè uerdadiungit,^tox TTi/tvsoîjà Deo infpirata. Extant enim Scripfurj pafsim authores èc libriinnumeri, no infpirati à Deo,fedhumano editiarlt; bitrio: cum quibus nihil bic nobis e* rit negotrj. Habent enim hoc peculiar re amp;libi proprium duntaxathbrifaz cri,quód à Deo funt infpirati,ficuti ctiam paulo fuperius dixi,8c Peirus quoque Apoftolus teftatur, amp;nbsp;ait: Omnis prophetica fcriptura , non J.Prt.t, propria interpretatione fit. non clt; nim arbitrio aut uoluntate hominis allata eft olim prophetia : fed à SpP ritu ßindlo agitati, loquuti funt fanz dli Dei homines. Atque hac in re diz fcernuntur libri noftri canonici, ueï facri, ab omnibus omnium aliorum fapientum libris nonfacris.Et eftrez ligionis fidefque noftrac principium, fcripturas diuinitus cEe infpiratas.

Vnde

H E N Rlt; B VLLIN G E ri'

Vnde frequentifsimè i'IIud nobis in prophetis occurrit: Sic didt DomP nus,Hæcdicit Dominus Deus exer^ cituum» Vep'fsimè itaquelofephus, licet ludeus fuerit,de libris ueteris T c ftamenti loquens, contra Appionem Alcxandrinum libro iJnSnitipiiquit, libri non funtapud nos difcordantes, fibimet répugnâtes : fed folûmodo duo amp;nbsp;uiginti libri, habentes tempo* ris totius confcriptionem, quorum iu ftè fîdes admittitunPalàm nanque eft ipfîs operibus , quemadmodum nos proprijs literis credimus: tanto nancç feculo iam præterito, neque adrjcere quicquâaliquiSjnecauferrejnectranC formarepræfumpfit» Omnibus enim iniertum eft mox ex prima generation' neludæisjhæc diuina dogmata nomf nare, nbsp;nbsp;in bis utique permanere :

proptcreaji oporteat, libenter mori* Merito ergo nos libris noftris, u* triufque Teftamenti,abfque contra* didionc amp;nbsp;curiofa perueftigationc aut

ORATIO SECVNDA* 55 aut perfcrutatione credimus . Satis cftjfî quid nobis dixerint fa ere fcriptu rxyôc nos legitime intenexerimus» Id enim nobis credendum eft»

Verurn audiamus modo,ad quas resutilisfit fcripturafacra» R.ccen£ct quidem Apoftolus quatuor fpecies, fedfubhisßmilesomnes alias intellp git*Certifsimu eft enim, fcripturis fa^ cris nihil deefle, quod modo ad abfox lutifsimâfapiêtiam dodrinamcp per' tinerc uidetur, Ac principiô,Scriptu^ radiuinitilsinfpirata(ait)utilis eft ad^ doiftrinam» Nam in ucra amp;nbsp;plena do^ Scriptttra (ftrina fapientiacp percipienda, opus ‘ioccr.i eft ante omnia rcrum refta cognitioz ne,utfcilicet doceamur,quidamp; qualis litres quelibet, adeofp quid fit Deus, quæ eius uoluntas,quid requirat à no bis , quid nos faciamus aut omitta-mus , quod'nam fit uericultorisDei officium : quid Sd qualis fit homo, quæ eius corruptio aut reftitutio:que fit hominis falus,in quo fit fita,5c quo'

modo

5gt;4 HENR. BVLLINGERI modo cam cofèquamur.’quis fit ChrR ftus,quæ ci'us redêptio, quam late pa*-teat. Infinita autem huius generis a^ liafunt,quæquidem omnia,quantum pietati fan's efi,enarratnobis,ôô docet nos Scriptura canonica. Inde legi' mus in Euangelio,Dominum toties rogatum , quomodofaluifieri pofsi-tnusC quidfaciemuSjUt regnum Del ingrediamur C quæ funt præcipua DeimandataC’quænoftra officiaC'qui-busdeledatur maxime DeusC' perpegt; tuo fibi fimilem refpondifle Dornin num ex fcriptura facra, ac remifiiTc ad fcripturam facram. Diuitem epulo-nem cupientem apud inferos,inde re**, direôcinltituereacadmonere fratres fuos,relegat ad legem ÄSprophetas: hoceftjOmnes fideles erudiri cupien-» tes de iudicqs Dei, amp;nbsp;de ftatu anima^ rum in alio feculo, no ad laruas uel ad Ipiritusin Ipecie Humana apparentes relegat, fedadScripturas. VndeS^ Paulus Romanis fcripfinQuicqd fcrigt;

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptum

ORATIO SECVNDA» 95 ptumeft, adnoftramdodn'nam fcrilt; ptumcft. Pctamusergoexfcriptun's dogmata religionïs noHræ neceflana* Quæ fcriptun's non traduntur,ne pu^ temus nobis uel neceflan'a efle , uel falutaria.

Deinde inuerafapiêtiarequiritur, Scnptur^ ne duntaxat quæ uera amp;nbsp;bonafunt do ceamur,fed ut intelligamus etiam qug fintfalfâ,atqueuthæcrefutentun Sez quitur ergo in Äpoftoli uerbis, utP lern efle hie quoc^ fcripturäTTfostÄty^ hoc eft,ad redarguti'onem,ÖC falz fi conuidionem confutationem'que* Denique ad increpationem , accufaz tionem, amp;nbsp;obi'urgati'onem * Proinz de fi' impoftor aliquis dogma profez rat non genuinum, neque diuinumi fi corrumpatßncerum uerbi Deifenz fum, protinus fuppeditat fcn'ptura faz era argumenta, quibus pq reuincanc errons ôôcorruptioni's impoftorem, Ita uidemusi'n Euangelio fadlitafle û pfumDominum IE s vM,qui quoties

reu in*

96 .HENR. BVLLINGERI reufncendi eflent uel Phanïæi, uel Saquot; ducæi, fcripturæ machæra lugulauit falfàs ipforum opini'ones interpre' rationes» Ineptifsimi ergofunt,qui exiftimant fcripturis fobs hæredcos fuperari non poiïe: Cócilijs potius, Sc conciliorum decretis,aut anathema^' tifmis fore conficiendos. Nam deprez hendimus Paulum apoftolum quo^ que, in Adis apóftolicis, 8d ludæos rebelleSjöt^ omnes Euagelq hoftes.nó alqs armis quàm fcripturg oppugnaf-feamp;Suicifle. Aecömmodumamp;: per^ opportune incidit hic mihi beatiAu' guftini fententia nobilis, qua contra Maximinum Arianum utiturhb.3.

ait:Sed nunc nee ego Nicenum,nec tu debes Ariminenfe,tanquam praciudigt; caturus, proferre concilium : nee ego huius authoritate, nee tu illius detinez aris.Scripturarumauthoritatibus,no qporumcpproprfjSjfedutrifque com munibus teftibus , res cum re, cauia cumcaufa,ratio cumratione concer*

tet.

ORATIO SECVNDA^ ^-7 tet. Videtis itacjibeatum Auguftinff fenfiffe, fcripturis, non concilies,rcfu-tari pofle Arrjhærefim deteftandam. At eandem hodie fcriptura habemus: quid ergo prohibebitffcripturis qua-kfcunq? crrores amp;nbsp;hærefes, quocun^ que exortas tempore, fortiter réfuta' re'TNam dixit Apoftolus,Scripturani ad refutationem effe appofitam»

Porrdfi quidcorruptufitinEccIc' fia (ut non raró optimæDeiordinaz . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ir n.’ ■ ’'format.

tiones, uel temeritate, uel luperltitiox neccfle eft ut reparetun Sequitur itagt; qucin Apoftolo , fcripturam eflehic quoquc utilein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ad

integrandum inquam, uel(fi ita lo» quilicet) adredificandum atque re-* ftaurandum. Vfum amp;nbsp;exemplume^ lus rei , exhibet nobis multiplex hp ftoriafacra. Quoties enim perneglft gentiamSC maliciam, infcitiam, aua-' ritiam'que principum facerdotum, fïnceritas religionis uiolata effet, ac

2 mittcz

pS HENR. BVLLINGERI mittercturàDeoprophctæ ÔC reges, qui uulgó receptos errores corrige-' rent, non ad aliam forma uel régulant legimus eos reformaflc aut correxifle ccclefiâ, quàm Scripturæ diuinæ.No/ ta cft hiftoria facralofaphaqEzechiæ aciofi'æ. Sedamp;DominusiE s VS fui feculi uicia, matrimoniû fandum cor^ rumpentia, corrigitfcriptura diuina. Idemrepurgans templum Hierofoly^ mitanum, àfacerdotûauaritiain forû fœdèconuerfumjper fefcripturasad-ducic, ôi. ainScriptum eft,domus mea domus orationis uocabitur: uos autê feciftis illam fpeluncam latronum.

Præterea oportet eosquiredè doz di ac reformati funt, cÔtineri in difciz plina iufta,necubi irrcligiofius inucz recundiusC^ diffluant» Paulusitaque oftendit, neliacquidem parte in fcriz ptura iàcra quicquam defidcraripoP le» Vtilis cft enim,inquit,7rfô2 wazz addifciplinam fcilicet,ÔCcafti-, gationem,5Ôr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nb mcp

ORATIO SECVNDA.

Suppeditat enim redas uiuêdi formas, oftcdit feueriores cafti' gationes.Inde ui'delicct petierüt i'ufta difciplinam Ezras amp;nbsp;Nehemi'as» Inde petrjt dodn'nâ Apoftolus,quoties i'ngt; crepat Ecclcfias errâtes, quas in uiam reducit.fcripturis'que retinet in ordi^ ne. Ex Scripturis petit Apoftolus, quæcûque fingulis ordinibus,fexibus éc ætatibus officia præfcribit. In fum' ma,fcriptura fandla docet amp;nbsp;erudit in omnibuSjin quibus eruditione uel in^ ftitutione nobis opus eft. Eademar^ guit,obiurgat,accufat,protrahit,con» uincit Sgt;C réfutât errores omnis generis, amp;nbsp;hærefes.Eadem corripit,emengt; dat amp;nbsp;reformat, denicp ne diffluamus retinetin fanda difciplina:8d eftabfo» lutifsimus canon,ccrtifsima optimacp fände uitæ ueræ falutis regula.Cur ergo hæc non fufficeret ad gubernan» dos in Ecclefia homines feculi poftre^ mi,eos(:p ab omnibus corruptelis afle-rendos Nec eft quod afcifcamus g z nobis

wo HENR. BVLLINGERI nobis monachorum régulas, id eft a^« poftafias. Non eft quod hæc ad falute neceflan'a emedicemus aliunde, ex tur bidis hominum lacunis,exementitis hominum traditionibus ÔC conftituz

tionibus. Eft nobis aDeo propofitus amp;nbsp;apertus fons aquæ uiuæ»

Habent autem omnes illæ fapien-tiæ diuinæ Chriftianæ dodrinæ partes fcopum certum ÔC unicum, poftolo adfjciente ôi. dicente:Quæ eft in iufticia. Scimus autem, iufticiam fidelium efle Cbriftum.Huc ergo omnia ifta pertinent, ut uiuat in nobis Chriftus, amp;nbsp;nos in ipfo: ut ipfe recon-cilians nos Deo, noftram iniufticiam tollat, fuam nobis conférât, adeo'quc ipfe fit iufticia noftra coram Deo pagt;s tre: per quern deinceps,per omnem uitæ decurfum , ambulemus in iufticia , perpetuam agentes pccnitcn;« tiam^Nam fuperiusquoque oftendi, hunc efiê unicum totius fcripturæ fcopum»

Cæte^ï

ORATIO SECVNDA. loi

Cæterùm fufpenfa tenetur adhuc Scriptum uerborum Apoftolicorum fentcntia* Dixit enim Apoftolus : Omnis fcrp pturadiuinitüsinfpi'rata,utilis eftad Ddculto-doólrinam ad redargutïonem , ad corredionem, ad infticutionem, quæ cft in iufticia. Sequitur ergo , quod fententiam abfoIuat,amp;S negotium hoe

O

terminct: Vt integer fit Dei homo,ad omne opus bonum apparatus, Omgt; neSjinquitjdoélrinæ partes hue inch'* nant ,amp; hocefficiunt,utei qui uelit efic fidelis SC perfedlus Dei minifter autferuus,nihil defit:fed ex fcriptugt; rarum inftitutione confequatur, ut integer fit,Sc apparatus ad omneo* pus bonum, Obferuemus in his A-poftoli uerbis, Patres honorandi SiC fratres charifsimi, qudd Scripturæ tri buiturmanifeftcabfolutifsima perfe^ Aio, contra omnium infanias amp;nbsp;furox res, immo furiofas blafphemias,qui pCammentianturmutilam eifeSd ma-

g 3 cam, ,

loi HEN R» B V L L I N G E RI cam , amp;nbsp;ideo lârciendam traditio* num amp;nbsp;dccretorum Ecclefîæ futegt; lis» Paulus, Vt integer (ît (inquit) homo Dei : Integer inquam, dicit, curios, fanus,omnibus numen's abz folutus , Sgt;C cui nihil defit omnino. Quid ergo habent traditio narij,quod farciantC' Præterea addit. Ad omz ne opus bonum apparatus» Nondiz citjAd unum öl'alterum,fed ad om/ ne:Adomne inquam opus bonum t/Mf, apparatus , perfedlus, confummatus, expolitus,

abfolutus» Nihil ergo relinquitur monachis Baaliftis traditionarrjs, quod poft aliquot demum feculaad perfelt;ftione comminifeentes adrjeiat, Abfolutifsima eft fcriptura diuina, plenifsime omnia eatradens,quæad uitam piam, falutem confequedam pertinent.’eademcp abfolutc formarc, au£inftruere amp;nbsp;confummare poteft uerum Dei cultorem.

Vincit

ORATIO SECVNDÄ, lo^

Vîndthic quoquc philofophiam scripture uniuerfam , Sc omnes philofophos, uindtphi-'diuina Scnptura, nedum fophiftas amp;nbsp;lofopbum traditionarios Papifticos, uel BaalP cos. Elegantifsimé enim fimul amp;nbsp;ue^ rifsfmc Chriftianorum Cicero Firmiii anus Ladantius, de falfa fapicnt. In* ftïtutionûlibro tertio,capite uicefîmo fexto: Sola,inquit, doctrina coeleftis, quæ folafapientia eft,efiicit, quæ php ïofophi facere non potuerunt ♦ Dei præccpta, quia fîmplicia amp;nbsp;uerafunt, quätumualeantin animis hominum, quoddiana experientia dcmonftranu Da mihi uirum qui fît iFacundus, ma* ledicus, effrenatus : paucifsimis Dei uerbis tarn placidum , quam ouem, reddam. Dacupidum,auarum,tena* eernaam tibi eum liberalem dabo. Da timidum doloris öd mortis :iam cru^ ces, öd ignes, öd pericula, öd taurum contemnet. Da libidinofum, adulte* rum,ganeonem:iam fobrium,caftum, g 4 con*

I04 HENR. bvllingeri continentem ui'debis ♦ Da crudekm, amp;fangui'nis appetentem :iam in ue^ ram clementiam furor illemutabitur* Da iniuftum , mfipientem , peccato^ rem : continuo amp;nbsp;æquus, ÔC prudens, SdinnocenserinTanta diuinæiàpienz tiæ uis eft, ut in hominis pedus in^ fufa,matrem delicftorum ftulticiam uz nofimul impetu expellat. Numquis hæc philofophorum aut unquam prcz ftitit,autpræftare fi uelitpoteftC Qui cum ætates fuas in ftudio philofophig conterant, neque alium quenquam, neque feipfos ( fi natura paululum obftitit ) poflunt facere meliores. Itaz que fapientia corum, ut plurimum ef* ficiat, non excindit uitia, fed abfcon' dit^Pauca uero Deipræcepta , fie to* tum hominem immutant, amp;nbsp;expolito uetcre nouum rcddunt, ut non coz gnofcas eundem efTe ♦ Hæc autem Laólanti) præmodum elegantia , miz rum in modum faciunt ad encomium

Scriptuz

ORATIO SECVNDA* lOj Scripturarum noftrarum, uel Verbi diuini : quod quidem abfolutifsimam huius mundi fapiêtiam infinitis antcz cellitpardbus . utfeledus Chrifti A-poftoluSjiuftifsimé omnes fideles uo'' luerit unicum Dei uerbum fpecflarc in omnibus, eidemcp inhærere ad exz tremum ufqs fpiritum.

Reftaret porró , ut breui collige^ rem compendio , quæ paulo fufius expofui hadenus , excitarem'que a^ nimos ueftros ad ardentifsimumSaz crarum literarum ftudium , quo in-' ftrudi redius pcricula illa noftri fez culi extremi, amp;nbsp;ideo corruptifsimi, calamitofifsimfque , à grege ueftrae commiifo fidei, auertere ualeatis»

Cæterùmcumpro fingulari gratia uobis à Domino concefia, alioqui ui-gilantes fitis,amp; intclligatis,acfentiatis etiam, qualibus amp;nbsp;quantis expofiti fiz mus ac premamur periculis, quæ non pofsint nifi ardentibus precibus ad g 5 Deum,

io6 HENR. BVLLINGERI Deum, amp;nbsp;finccra fedula'que docflm na,€xfcripturis petita,depelh’,arcex rijUcl reddi prjs innoxia: concludam modó fanélis 8c uehementibus beati Apoftoli uerbis, quæ mox illis quæ nûc rccitauimus expoiuimus, fub^ iungit, Sc fingulos noftrüm alloquês, dicit: Obteftor igitur ego coram Deo amp;nbsp;Domino lESV CHRISTO, quiiiP dicaturus eft uiuos ÔC mortuos,in ap^ paritione fua Sc in regno fuo: prædp ca fermonem,infta tempeftiuè intem-* peftiuè,argüe,increpa,exhortarecuni omni lenitate amp;nbsp;doftrina» Nam crit tempus,cum fanam dodrinam nonfli ftinebunt: fed iuxta concupifcentias fuasjcoaceruabunt fibi dodores, hi quibus prurient aures : Sc à ueritate quidem aures auertent,ad fabulas ue* rd conuertentur. At tuuigila inomquot; nibus, obdura in afflidionibus,opus perage Euangeliftæ, minifteriû tuum ad plenam fidem facito^Quoniam ue-

ORATIO SECVNDA. 107 ró omnis donatio bona, dc omne do' num perfedum , è fuperni's eft,de--fcendens à patrc luminum ihuicfup^ plices fadi, petamus ab illo, quac ad hoe negotium, certè arduum,perfi^ ciendum neceflan'a funt: ac oremus. Pater nofter»

fe

Hedtata xxviiKTanuar^',AnnoDomini M. D. L V 11.

LE^E, ETf, 10^^. nem Oporinum^^nno Salutis huma^ na: M. D^ Li^ m Menß J^artio.