Ûc omnibus as^riculturæ partibus, de Plantarum am mall Lima; natu utilitate lib.xii.non minus Pbi p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medianæ,quàm œconomiæ, agricolati’onis, paftionum^ ftudio*

*isutiles. Perlongo rerum ufu exercitatum optimum agn'colam Sgt;C Philofo# phum PETRVM CRESCENTiENSEM prindpemReipub, Bo nonienfîs,probatafideô^dodrinaconfcripriad Carolum

Sicili^ regem,ante An. cxxx.Äd autoris tempo refcripta exemplaria denub collati Sgt;C emendati.

F' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;. \ r-

(cjQij-jzQ 7nr!3jj'jno;; eudififfio

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- r ' •

'Jj.cn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

^'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ r- ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r- •

ifx 'i gunim nGn.iiX.cu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

___patoregnorü negotqs. Et tuis fubditisialijs^/ utilitatcm, quamfolamrefpexifemper/dumfcripfi. Necigno? Bi ro maculas inter nitentias,fpinas^/interrofasmixtaselTe, Tuæ autem maieftati/ad iudicandum trado , ita ut uiuat aut in^ ■O tereat/tuæ mateftatis/tuorum^ fapientum 5ó in his rebus amp;nbsp;in alrjs peritifiimorum- iudicio. Eft autem approbatus ab § uniucrfitatis noftræ Bononienfis/omnibus uiris dodiftimis innaturalium rerum fcientia, èCpræcipuemedicis, quibusima« gna eft cura Só diligentiain rebus in rure crefcentibus,exquibus i u omniseorum materia eft. Rogoigitu^ut (erena fronteäccipiat ¥ tua regia maieftas, quodad nutum nbsp;nbsp;uoluntatem eiuslfcripfi,

impeditusquidem/multisôôarduisreipublicæBononienfisne^ gotfjs,temporibus illisdifficilimis. Tarnen,non potui tuæmaie

ftatitâbenedememeritæinegare,onusfufcipere multo uiribus meisgrauius. Igiturmeadrurishabitationêtranftulviamplufi quàm feptuagintaannosnacus,utmorem gercrem tibirégiIIIus ftrifilmo, cœleftis regis auxilio /qui folus régnât amp;nbsp;gubernat o^ mnia. Valeat tua maieftas, Ôlt;f me humilem feruulum/gratia amp;nbsp;diledtioneamp;fauorepergat fouere,paratum femperad nutum amp;nbsp;mandata obedire. Bononiæ

^BictlslignG ma do àraatrcucniunt 308 habcant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;156 aqu« natura

gniufus 173 agni quSdo funt in gregem amygdalus ex femine mcli aquae locus

abics in motib. cSpcllcndi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;308 nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

acetofumuinumquopafto agrefta ficcaquo paQo fiat anethi uirtus in medicina aquffalff natura curctur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124 pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;120 nbsp;nbsp;pag, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;193 aquaturbida lapUcrog®’*

acctouafäuinariacorrigii2 3 agrum empturus quidfpc- anethi ferne quS diu durct rat

amp; qua uirtutc habcat 193 aqufaluminofæ natura animalium fernen 30 aqua cum aceto bibitaqo'“ anifiuis in medicina 1^2 profit

anifum quale folum poftu- aquar quali tas ex terra q“’’

let

anferes capiendi ars

alliumfacpcfarculandu lÿi allij natura ibidem alni lignum ad quem rem

utilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173

alnus quo potifllmum lo

co gaudeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173

alnus fabricisinutilis 19 aluearia qualia elle dcbcant

anfcris pafcuû amp;nbsp;ufus 317 cxiftat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

anferibus à quibus pericu- aqua quibus inßrumcOP

Ium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317 nbsp;nbsp;utiliterducatur quot;

anates quam naturam habe aquaquat j)fit fterquilin j' ant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;318 aquagrandinisamp;niuiuf''

anoruiarboris uirtus 173 limünocctphntis ƒ apes non pungunt qui lini- aqua frigidaplantisinul“

tus cftfucco rutac 242 eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*

apesundcnafeuntur 32^ aqux quopaflo clarifie^ apes qua optime fint 327 tur

apes quomodo cmcdæfint aquam ad rigandumJp®’’ 327 faciuntradij fohres 4* 330 aquarum cognitio 327 aquaduöusuari) '

arboristemperamenW aiborum mcciicaincnöï^? arbores qua ferredebtof amygdalus quomodo cola apoftemata rriaturat farina uites frumenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77 arbores quadocadfd®

amygdalus ad quas res roa- apoftemata diflbluit lolifi arbores quadamfrufluq“! tericmaptamprfbeat 136 pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82 nbsp;nbsp;danullSproducunt 11

agniquomodoteneri debe amygdala quam uirtutem aquilaqualisauis 342 arboresdiuerfigeneris*^ ant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;308 nbsp;nbsp;habeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13^ aquilofœcundatuites 96 arborci fruâus quoffiOi*'’

agni tondentur ftatim quä- amygdalaamara quam uim aq qu« fit optima plätis 363 colligcndi '1* ubofl“*

^ orufylueftriufruZl’363 Btriplex quandofcratur 191 boucs quando domandi caprarumutilitas 310 or« alia: in alijs locis atriplexquale locuamct 191 fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;388 capr, carnes duræ funt 310

nicliusproueniunt 130 atriplex que ufum habcat i boucs citopinguesreddun carduusquadofcratur 203 'loo.quædurabiliores 19 medicina

*il’orcsfceriores à fepten atriplicistéperamentfi

*done nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atriplicisfernenqudm uim

’ibordomefticaquomodo habcat

aucllanæ differentia

dicina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231

boumpafeuaqualia eflede caprac undediâae 310 béant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 capræ nunquam fanae ibid,

boum fiabula qualia cfleo- caprac quo cligendae 309

portcant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299 cap forma laud.quac fit 309

boum aetas quomo cogno- capraru ftercoris pftantia 37

featur 301 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(504 capriIcqualccfrcdebcat3O9

auena bonum cquorum pa bou quorudam carobona caprinum lacqualefit 310 bulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. '

“•III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307 nbsp;nbsp;antur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;348

’’^desqualescligendi 30^ aucs quomodoretibusca-’quot;dis lingua no debet effe piantur 344amp;343amp;34tf lüria

30^ aufiernobilitatuinûinui-

’’’'Gs probata form a 30Ä tibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

admiffura quo tem- aufter nocet granarijs 73

P^feprimafît 30^ auticaxequorûmorb’277

^''»inifecundaadmiffura autumnales fationes 34

brancacurfinftcpcramcntu cafeu quo paQofieri opor-bubuliadquêrcm (198 teat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307

idoncifint 305'cafciuitiaqup fint 308 bubulorum carnes mclan- cafeum faporcm affumere cholicac ibidem quemuisalicnum ibid, bubulciofficium inbobus cafe’qualcnutrimentu 504 domandis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;301 cafianea ex femine melius

buxus quo crefeat 23 quàmramis prouenit 3^ bux’qualelignuhabcati74 caftancæ utiles fuibus 311 buxus quo plantetur ibid, ca fia neæ differentiae 138 buxi ligni ufus 1 medicina caftanea quale coelumdilL buxilignuadquas (174 gat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

res utile fit ibidem caftaneae quo fcrantur ibid. CAlaméthi fpccics 20^ caff.quando colligendf 139 calamêthi uirtus 20^ caftaneaequomodouirides calaméthimutatioin nbsp;feruentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

mentam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 caftancæ lignumadquaeu-

calamus terram frugiferam nbsp;nbsp;tile fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

demonftrat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68 caftanearumtemneries 14.0

175 (at 218 bononiaurbsundedida 1 admiffarius qualis borago quandofcratur 197 ^“ædebeat 298 boraginis complexio 197 bonos habere q ftu- boues quomodo curentur P^'^dfacercdebeat 298 in morbis quibufda 302 “'gencraduo 298 boucsquado cmi debeant jl^^'quoexercendi 299 boucsalij alijs lo- (301 .quot;“quot;iniagtitudincs 299 cis conueniunt 303 ftercoris bonitas 37 boucs fani quomodo co-Pj^icomplcxio 246 gnofeuntur ibidem PMclu quihus alijs no- boum diferimen numero-^'®inibusappellctur 193 fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

r odeliuirtuj in medici bouesquado mutent den-r odelorum puluis uti- boues lienofi reddutur 303 ^*’“GftulâeqQQj-u ^9. boucs febricitates quomo-'’gfnusaccipitru 339 doeognofcantur 302

ribui mcdlclni« 207 cepa qualem dcfidcret tcr-

rani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;202

cepx quado fcrantur 202

ceparum coplcxio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;203

cepx comcflxquid faciant

crocus quomo fcratur 204 croco quf maximè noceant croci téperies 204 (204 croci ufus in medicina 203 crocus rcfiftitcbrictati 203 cucumer agreftis que ufum

habcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210

cucumeristemperies 200 cucumerqualem dcfidcret

terram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

ccrafoiuacriumufus 108 cerrus in quo loco proue, niât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;238

cerrus qualis arbor nbsp;nbsp;nbsp;170

cerui cornu uftum fugat fcr

feat 32 (ret 198 cucuibita qualE terra defide cueurbitas platadl ratio 198 cucurbitx téperametS 199 cucurbit*femina quandiu

feruentur ibidem curixquales inrure facicn-

dpfint II (20Ä cufeuta quali fittSperameto cufcutxufus ibidem cyminSqieuclitfolS 203 cymini complcxio 205 cymini ufus in medici. 204 cymini freqiies ufus difeo-

lorcm cute tfficit 204 cyminu qua uim habeatija cyprclTus quib.loeis folcat

tumcmolutnenci cu‘quot; rat in agro domorum matciics dragantca qualis herbs M EBuli temperies -'I .ebuli radices qu’“'^ habcant cbulum ubi proucnitfr^ fua, indi cat terra effe»^ métis aptam ,, cicphâtes quomodo

tur

endiuix temperies endiuia quern ufutni“^ dicina habeat jj. endiuix folia uiridiauquot;

funt

chelidonix temperamen

tum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209

chelidonix uirtus 209 cherefolium quado fcratur

amp;qu3diuduret 210

ciccris diuerfitates 75

ciccrubiutilitcr fcratur 73

ciccris albi natura 74

cornilignumadmulta utile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143

cornus quo fcratur 134 corni fruäus ufus in medi

cina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144

confolidx maioris ufus in

morbis cquorum 210

cyp.effi 11 gnu odorifer. 174 cyprefTi tcpcramcntS 173 cyprefTi fol. cui’ naturp. ib. cyprefTi nucem flipticâ cfTe

pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7Î

nAftyli quale tempera mentum habcant

cnulx complcxio cuulx radix qua diudu

in medicina cnulx ufus inmedidflä*'' epatiex tcpcramcntS epatiea quo loco crcfcai-' cqnilctamiuisbonilM ' cquarumbonaformJ ' cquorum pedes quoW^ cureturfifpinisauttl“* talilxfiisfuerit *' cquus,fi infufioadunf“’

defeendit,quomodo^ randus

cquis qui morbi inW^' ant 28 ^^’ equorum morbi qnfi'j'^ ribus nafeuKtur '

cquorum generales dines nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

equoqui cibi augeanth“’^

riant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290

dyftimnus quam uirtutcni cquoru xtas quoniodof'’' habcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211 gnofei pofiit

''l'*jlt;iaopaftodoc£di ibi. quo téporc curâdi 272 *^'*orû pulchritudo quib. ’’^tiscognofcatur 17^ '^''■bonitas quo pado co-S^iofcatur ibidem '^’^»tenipcramcntum 213 '’^‘^«feminaquam uim ha üCÎUt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21J

b^^ljffatione aliquando r 3gfû mcliorê fieri 118

ficus quo colcnda fit ibid, libusproucnit 49 ficus quomo ficcctur ibid. frumcntGquibufdamlocis ficuumdecoäioadquäuti fubterram conditur 73

lis fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem frumentisidonea terra 67

filixquoextirpanda 52 frumentum quale præbeat

i risnutrimcnticft 76 graminis uirtus qualis zii fœniculuro romanumquî frumenti diuerfitas ex ter- gralegxhcrbf natura ibid, uim habeat 192 nbsp;nbsp;ra contrahit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^ granarijs qjlocusaptus 72

fot;nicul’quïdofcratur2i4 frumentumquandofarcu- grilla uua

ibidem grauatamalafepibusfacicn jdisidonea'

grilli ufus

furma cquoru m.orbus qua grues capiendi modus J7J

lis

fïba fata frequentius.fi-

«einextirpât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32 toenicuPquâdolcratur2i4

S'daisutilis uitriarif 173 fœniculi fernen quâdo col differentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

.dualemterraamet 79 “*quoniodo faciles cou

'oöufiaut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80

^’lätanon jjdeftagro 80

‘^’ûuutrimétû quale 80 püo paäo coquâtut8o .jinipinguantboucs 80

.^lailigitî flore aquas 8i ilpiiiofain quibufdam

Abnibusnafeitur ibi. gat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

Tlignunnucrmibus ob- formicataiborib. nocet 70

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llAAlIlUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IXidltl 1

(^'Ifuâus qualis nbsp;nbsp;nbsp;ibid, fraxinellat complexio

lonesaues 378 fraxinus quo gcncrc h .quot;onutn diuerfitas .quot;Onumnobilitas

curent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290

gallarum ufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;123

gallat qua uim habcant 170 hord.dcmefliim grîdefcit ibidem gallinarum pituitac quomo hordeG quam habe- (8â

genus rrumeti 8i tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jbidcm gallmarum pjtuitac quomo hordeu quam habe-

'lt;^iiiusc5plexionis fit 81 fraxini foliorumamp;corticis nbsp;nbsp;medeantur 170 nbsp;nbsp;attemperiem

'oliqualcsfint ibidem ufus in medicina 17^ gallinatoptimf quf fint5i8 hordei nutrimentu

joliqualcmtcrram défi- fraxinagolus qualis arbor nbsp;gallinatum cibus ibidem hordei ufus in medic.ibidi

«rent ibidem nbsp;nbsp;pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175 gallinaru pulli quoraodo

resquafdamcuratfcylla frigida loca gignuntauda-' lis tertiana rc- (243 nbsp;nbsp;ces nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 garganicauocatauuarG fpe

fOiedium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22ofrufluscolligcndifuntde-

Wîsfetuarc iubet Varro crcfccnteluna i9ogariophylatachcrbatconfi-tusttiorb.cquorG29(î (19 fruftuum materia in plan- deratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21^

'Qmorbicura 2^7 tis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28 garpat quô fiant aquis 290

horreorum locus aptus 36^8 hortumbenedifpofitudc- ;

Icöarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^4

horti remedia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189

hortiirrigui utilitas' 6^

hortus quale aêt6dcfid.i87 1

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;borto

râ habilem fruméto 68 linguæ arietis herbae natura malua IftG indicat foin 68 lingua auis q habcat copie- malixia uua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94

LAcqlcnutrimctG 304 xioné 221 (beat2 21 madragorptéperamétG 227

aûucaquibus tempo- lingua a

—m. ... pngux auis ufus in medici

milijfeminisquantu'’', ficiatunijugcro

miliG quo pafto mili) nutrimentuinu'* miliciædiffcrécia morbi exuétisprout“’' morusin ulinumiD'^'h

morus quoacregaudtä’iji moricultura jj. mori fraäus qualis mori radicis mori radicis tnedicins

p muffauiniuitiurn , muli ætas quornodo^“’*^ featur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

muliebris capilli gat ferpentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

munitiones amp;nbsp;modo faciendï maniac’arborqualis j muniaci fruftusadqun lis amp;quandomatuf muras quado facifd«^ muftelæanferib.uocîl mufcatcll’ uuaru fpcci^' muftum quo cito

lauri folia ad quae fint utilia um 194 lt;thi22i

pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï47 lubricosocciditfucc’lapa-

lauri fruöus ad quae utiles lumbricos expellitalliu 191 fint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147 lumbricos cxpcllitgit 82

'ƒ Unde nocumentu ac-.'■*‘*^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I (Jo

’'‘llcriles qua rationefe ’^ocs fiant 1Ä0 ''^’’’quomodo ex oliuis “ctidcbcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

5’*'tSqu5c6ftitu£dG ly^ ’''‘«aeomendantur ^8 yüdJigétcr cuftodicn

papaucris 1 medic.ufus jjj papyri herbac ufus inmedi cina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2J8

paralyfi prodeft ruta 242 paftinaca duplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^6

paftinacacfylueftrisuis 2]6 paftorcs qualcs effe opor.

teat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jij

pafcua paluftria noxia joy

nccminores

“lifiitttend« funt jotf ’’’’Jsquandiu prxgnans fit ’'‘fimdioratas J04 (jo6 fanitas quo cogno.

“centenisunG arietem '^äfficcre adprocrcâdum ^''’squandiuua. (507 Iwntamp;uiuant J07 quot;'’Mclmn mulgcntur filen dumeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;508

*1*« hyemc ad pafcua non debent ire nifi pruina amp;

pithagoras prffertfinapi o. mnibus herbis 24^

pituitâgallinis noccre J19 pix grxca facitad ungulas cquorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29y

plantarum gencratio 2j plantf quopado attrahant

fapa quomodo fiat 120

farculatio quâdoopus hor fcrpilIiufusinmediC''q rofarum fucci ufus ibidem to fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;189 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

rofaria quo debeat coli 177 fatio quo tempore fieri de- ficomorus qualis pb'’’’ rofarum utilitas ibid. beat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj pag.

rofaccum mcl quo fiat ibi. fatiuusager nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ filcrmontanuquamW“

pifces quocapiaturjy6amp;c. rouer in quali terra prouc-pfyllij utilitas in mcdic.2j7 niat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2jtf

pulcinimorb.equoru 280 ruris cultus qdrequirat 2 pulegij ufus in medic. 2j8 ruris excrcitia quo paöoua

fifymbrij natura fitimfedant citonia ’iquot;

rubula qualcm locum défi- fcabiéfuccus laphati iuuat fitim nimia quidiuufi deret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242 fcalamati moibus c- (221 forbaquamuimhabcS'''

rubusquoplantctur iso quorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28^ folatri natura

rubus ubinafeitur, indicat fcalomæubiplantétur 249 forbaquoferuentut y.

folum habile uitibus 97 ~

Quercus qualis ar- rutafugatferpen- (242 bor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170 nbsp;nbsp;tesamp;oiauencnofa 242

Quercus foliorum uis 170 rutæ fuccus aduerfus feor-RAdix quomodo feri piones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242

debeat 240 rutaquomqdo feratur 241 radix qualis cibus 241 ruta quam uim habet 1 mc-

raphani uis aducrfus fcor- modo fiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

pionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;240 falicisligni ufus 181

raphani uirtus aducrfus fer falicis folia amp;nbsp;flores qucu, pentes ibidem fuminmcdic.habcatisi raph.radixuinum mutât in falicis incrementum 27 acctum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12J falixundcdicfla 181

rapa 1 qua terra jiueniat 2 j8 falfæ tcrræquando femina

quibusd; aninoalib-t^ deniat i*

fpcita quomodo part^f, fpinæ albæ ufusin®^“''^ na nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fpinæ albæliS'S“ dk ' i*

fpinarum femina dofintpræparandaa“^ pes faciendas

rigandi tempus 56 nbsp;nbsp;(.89 fambuci lignum ad quid u- fepes ex qbus fiat 70 (189 I

rifi fatio quâdo amp;nbsp;ubi bona tilc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;182 fercre oportet crefeéte luna beat

ki nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;index-

tuftuïcsquomodoalcrco-uinearum uariefas 35» gulhcm

324 uinearum plantandaru tern uinum medcturctiamani-. tulfim curat liquiritia 219

300

'iiuilinium debeteftein uafaquomodocurEtur 125

40amp;41 uencnorefiftitruta 242 wtiloco frondEilligne uenti orientales qualcs fint ’®iubctfubftcrncrc 19 pag.

^quot;gulationis cognitio Si uentorummutatio

277 uentorumcognitio p'fqualisarbor 184 uentorumcognitio

'’Hiiadmiffarijqualcs cfiTc dare debeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20

‘^'^'snt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29^ uilla: atdificandae ratio 10

*®'ilijnumadqua: utile fit uilla quibus partibus opus

p' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^0 uinacca: ufusin plantandis

‘«icniuscanisfatyria: fpc-nies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 30

iudai-

uinum quale quibus anni temporibus conueniat pag. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i2(j

uinidiuerfitas ibidem uini ucteris natura ibidem uini recentis uis ibidem uini uarictas in colore 127 uinum ponticum 128 uinum odoriferum quale fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;123

uinum nccbulliat 114 uinum quo loco debcat fer

iunus debet efle iiä uinum durabile nccncfit

quomodo cognofei pof-

fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n6

uino quæ nocumenta acci^

dunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

uinum quibus anni tempo ribus maximd corrumpa tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiyt

V M ex uirtute pr«denti’æ,quæ/i nter bonum amp;nbsp;malum eau z Ce dilcermc,humanus infornaetur animus,ad ucilis et deleda bills cogmtionem: in terrenis rebus/paeificus amp;nbsp;tranqi^f-lusftatus imprimis uti1fs,dulcisóe deleftabilis reperiatur: U mentofhictotis uïnbusquærendus eft, ôi inuêtusitanquam thelaurus inexcimabilisicum muka humilitate patientia fonferuandus:per eum nanque'facile benigna dei diledio prouocatur,uitâ ho-*ïgt;inisilld'attutererü3tur,lt;î\: rerum abiindaus copïa/utibter procuratur-. Hune t^tnenïmptj uiri non quærunt,ôf inuentumifiiperbia leu alio deteftabili uitto cœ f »ti(laccrant:quare/licet eorum fortnna profpcra fæpe uideatur ad tempus,pc-’■itt3ndem,nec dimidiatdies fuos » Viriaucépaeifici(ôc:humiles,licetquando(^ l^-’lifuerint» tarnen uiuunt, apuddeum hommes graciaminuenientes) tan-lt;^emimpiorum h.Treditantterram. Ego itaqjiPetrus exCrefcentia/natus ciuis ß^nonienfis, qui tempus adolefcenticVlm Idgiea, medicina,ôi fcicntia naturally totiim confumpli,ä;demnmhobili legum fcientiæ inludam,pacifici llatus anxiz ‘’spoftflendumfchiina ilbus egregiæ urb»s,fjuæuero/Ä;libiprcprionomme l'^ononia,id eft,bon3per omnia, momnibus mundi fmibus dicebatur,cognoui» inutata unitate, ac ftatu pacifico,in diflênlioné/odium/amp; liuoi é,non erat ’'jfiüiipllus peruerfæ diuifionis immiiceri negocijs.Ideocplanmstrigintadiuer'' fas per prouincias/cum earum reCtoribus circuiui, fubiedisjlibenter ïulhciam tribuens,re(koribus/fidele côlîlium, â: ciuitatesrtn fuo iure ac ftatu pacifiee pro polFecôleruans, multosq; libres antiquorum lt;5^ nouorum prudentumpcriegi, ßi;diuerfasacuariasoperationescolentium ruratiidi. Demum/ciuitatediuina gratiaquodammodorelormata,t«rdiolata? circuitioms ôt lælclibertatis affe-ftusiad propria redij,ac cernens,quod omnium rerum/exquibus aliquid acqui j '■itur,nihileft agncultura melius,nihiluberius,nihildulcius,nihilhomini hbe-Todignius:ucaicTullius:Etcognofcens, quodmcultururisfftatusfacilemuenp Eirtiâquilkis,excitatur de ignauia,«^ proximorû læfioeuitatur,amplius,quod tultiirunsiexquilitacp dodrinaiperquam faciliust^: abundantïusutilitasperci-pitur,i5(:deledaàoprocuratur;quoniaiTifi neg!igcncer(Ö!:linecertainduftriai1m giilaconfuetomore colantur,uiris bonis lt;nbsp;quiidelùarumpofleflîonumredditi-busjfine cuiuicun^læfione lutie uiïiere uclint)merito appetenda ell, ad culty m ruris(mentemanimumqiConuerCi.Etimplorato dci ommpotentis auxilio,adus/ commoda eiusiôi: cuiuslibecgeneris agrorum cV plantarum atque animalium

dodrinamobfcurc â: impcrfedc ab antiquis traditamiA: moderius fatis inco^ gnitam,defolaChnftiliberalitate confiïus,dilucideîtamfecunduprudétumiigt; turah's philofophï^ fcntentias ac rationes apertas,quâ ex approbatis expericn' tijs tradcrc m fcnpcis propofuû Opufculum hociporrb duodecim continet hquot; bros.Primus qnidemjcft de locis habitabilibus elegédis,amp; de curijs* dotnibus» ôt his qui habitationifunt neccfTariafaciendis.Secüdus dénatura plantarumÄ rerum cômunium cultui cuiuslibet generis agrorum.Tertiuside campeftribu* agris.Quartus'de uineis âi uino.Quintusfde arboribus.Sextusde hortis. ScpD rrjijs depratis ànemonbus Odauusde uiridarijs ôe rebus deledabihbus arbonbus,herbis,amp;fruduipfarum artifîcïofeagendis.Nonus idc omnibus ani' mailbus quæ nutriuntur in uillis»Dccimus/de diuerfis modis artibusq capientî* ■animalialCTa^Vndecimusderegulisoperationum ruris.Induodecimocôp^n^ fdiofafîtcômemoratiodehis omnibus/qup(îngulis mélibus inrure luntagcda.

Decognitionebonitatis loci habitabilis quidiç empturo agrum primo fpedandum fit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. I.

OVoniam cultus ruris, propter continuos eius labores, præcipue fof' titudinem habitantium requiribidcircoconueniens mihiuifumeto hoc pn'mo Iibro doârinam tradere de hisique ad cognitionemfalutis locorum habitabiliumlpeâant. A; de quibufdam/habitationine' ceflarijs. Nam corporahominum/quibufcunlt;^ commodis pecuniarijs debent prefèrri.Dicam icatj inpnmis/de cognitione bonitati« loci habitabilis iri cÔtnti ni;que quidem attendiçur circa quinlt;j, uidelicet penes aeii’s puritatem, uento' rum impctuofîtatem,aqu^ falubritatem, fitus qualitaté, ôcterr^ fœcüditatetn. quorum quatuor in hoc primo libro traâantur,quintum uero/traditur in fecun do,qup omnia;diligentcr confideranda funtlantequam in emptionem prpdiorü/ Ai fabricam domorum pecunia collata, uclox poftmodumtum perfonarum^^ trimento autreiûmiliaris damno,pœnitentia non fperatafequatur.

Er/medicisàphiïo' fophis teftibus, ell unum ex elemencs generatorum, cuius natura gt;nbsp;lis locus/eß circundâs aqua, ôtabelcmêto ignis circuda'' tus, dt eü eius naturacalida de humida fî nulla cxtrinfe^ ca caulâ eâ cÔuerterit,cuius quidem eiïein generatis iU'' uac, utalleuientur /Ä ratifia centur/de adfuperiora ele^ uentur,

ucntur.Circa cognittonem bonitatis aérisfanimaduertendum cft, ne ßt putrefa ’^us,(5i nimi's calidus,non dißemperate humidus,nec eti'am mmi’s ficcus. Nam ’erputrefadusiputrefacithumoresjóeincipit humorem putrefacerc quicordi fircundatus eft,quoniâ ad ipfum propinquius acccdit ; Ä aë r fortiter calefadus i Wnduras laxar,lt;i humorcs refoluitA in ßti augmcntum prf ftat,ô(: refoluit fpi^ ntum,(^ deijcituirtutes,â(:prohibetdigeftionem,propterea quod calorcm in natumrcfoluit,qui eftinftrumentum naturale,^ colorem citrinum efficit,pro^ pter quod hutnores refoluit fanguineosicolorem rubifîcantesjôi quia facit cho^ ‘«■amalios fuperare humores,et cor calefacit calore extraneo,et facit humorcs fluere,âi ipfos putreficit^â;: defcrt eos ad concauitates,ô^ mébra debilia,ôi cor^ ponbus fam’s non efl bonus jconfêrt tarnen hydropicisiÂparalit!cis,âifpafmo tumi'do. Aër uero fn’gidusicalorem innatum ad interiora redire facit,lt;St faci t ca t^rrhuiDj^c débilitât neruos,ói tracheam arten’am magno l^dit impedimento, ^digeftionemcfficitförtem/ â:omnes occultas operationes efficit fortiores, ^exiccatappetitum,0£: adultimum,fanis conuenienrior cft/qu'am aër multæ ca ^ditatis.Aëruero humidus plurium complexioniefl bonus,lt;5i colorem efFicit ^num cutcm A reddït earn möllern,amp; poros dimitti't apertos,fed ad putre^ tdionem pr^ paratEtfïccus quidem/exiftit huic contrarius.Pr^ didis italt;$ dilÉ genter confideratis,conflat/aëris tempcratam mediocritatem óe clan'tatéquan öitnpofTibileeftirequirendamefre.Aërnancjdï bonus eft temperatusâ:clarus, •ïecfubftantiaextranea temperamentofpi’ritus contraria eiadmifceturjeftfaluquot; temeffîciens habïtantium,lt;^ côferuans,ôi plantp(ut ait Albertus)ab eo propor Honabiliter conualefcunt,^ frudifîcant.Si uero malus eft,ôi ei mifccantur uapo teslacuum ftagnorû/quibus turbatur, contran'um operatur lt;3c triftificat anÿ

commifcet humores,lt;3c plantas corrûpit;ôc ideoluenti urentes,lt;5i pruP *1? mortificantesilpdunt ôe deftruunt plantas nbsp;nbsp;in fumma ƒecundum Auicen»

Omnis aër qui cito infn’gidatur,cum fol occidib â: cito calefit, cum ipfe oritur» cftfubtilis:qui ueroihuic eft côtranus, exiftit econtran’o ^deinde'deten’or efto^ y »nnibusilleaër’quicor conftn'ngit, amp;nbsp;aëri's anguftatattradionemypræter hæc uerodicit Palladius, quod aëns falubn’tatcm/declarant loca ab infimis uallibus libéra,âinebularum noëhbus abfoluta,ô: habitantium corpora côfiderata; fî e* nimeisicolor fanus ineft,capitis firma lynceritas,inoffenfum lumen oculorû,pu rusauditus,fi fauces/liquid^ uocis commeatum exercent:hislîgnis/benignitas îchs comprobatur,contraria uero noxium illius cœli fpiritum confitentun

De uentis,amp; bonitatis amp;nbsp;malitix ipforum cognitionc, Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111.

SErmo de uentis,^ de eo quod uentorum caufa gencratur,duobus exiftit modisjfcilicet uniuerfalis ôi abfolutus,ôd fermo fecundum illum/'qui uni' cuicß ciuitati proprius exiftit. Vniuerfâlis uero fermo eft,quod meridio' nalisfecûdumfitumplurium ciuitatum ^locorû/calidus eft nbsp;humidus /cilicec

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E S C E N T.

calidus propterea quoda parte fob's uenit, ôc humidus,propter marcmendio^ nale,quod pertranfeunt:quarejoperatur in eo fol fôrtiter,ôc: euaporantex co ua pores/quiuentis admifcentur. Et ideouenti méridionales débilitant (Maxantul' res,â: aperiunt poros,ôlt;:turbant humores,ô::mouenteos abinterioribusadex teriora,âiinfenibus efficiunt ^rauitatem,amp; exioiras corrumpunt,amp;quot;recidiua^ tiones çgritudinum efficiunt:febresputridaselFiciunt ôiidebilitantjàtnouenC epiIepfam,0£:afferuntfomnum,lednonexâlperantguttur.Septentrionalesue' ro uenti funtfrigidi,eo quod tranfeunt fuper môtes ô: terras frigidas multarum niuiumzâefunt ficci,propter quodeis non multi aflbciantur uapores,quoniatii rcfolutio aparte lèptentrionis fitminus,à tranfeuntuapores (ccundumpluri' mum fuper aquas congelatas,aut fuper defertà, quare uentus ifte corroborât^ induratj^qup maniferte fluuntprohibet,amp; claudit poros,amp; digeftiuamuirtu' temfbrcem efFicitjôt conftringit uétrem óiindurat, à prouocat urinam, rem putridum etpeftilentialem fanat. Cum uero meridionalis leptentrionaîetfl pr^cedit,etfequitur eûfeptentrionalis,accidita meridionalifluxus,à;afeptcii' trionaliexpreflîo,ideo^multiplicantur tune fluxus materierum capitispc' doris^pgritudines.Etorientales quidem inter caliditatem fri'giditatemfunt te mperatijfed funt occidentalibus lîcciores. Septentrionales quidem orienlis minus habent maria quam feptentrionales occidentis. Venti orientales lîmpo ftremo nodis amp;nbsp;in pnneipio diei flauerint,ucnient ab acre quiiam temperatus eftjpropter folé ôc fubtiliatus ab eo,â: eius humiditas iamfuit imminuta:ideclt;j funtficciores óefubtiliores,quod lîin fine diei amp;nbsp;principio nodis flauerintjCnl res contraria. Orientales tarnen occidentalibus uniuerîaliter femper exiftunt mcliores:occidétales uero parum plus funt humidi quam orientales, quoniaw fuper maria tranfeunt:quod fi flauerint in fine nodis ôc; in principio dieï,uenient ab acre in quo fol operatus non fuit,fpiffiores igitur d: groflîores erunt, quodâ in fine diei,^ principio nodis flauerint,erit res contraria. Predidorum autem uentorum iudicia propter alias res quandoque mutantur,eftcnimin quibuf

damciuitatibusdlocis conueniens,utuenti méridionales fint frigidi' ores cum eifdemfuerint montes niuoffaparte meridiei,d:cö' uerterint fe uenti méridionales ad frioiditatem, eo quod fuper eos tranfeant,lt;3£ eft cum fepten ti'ionales meridionalibus calidioz res exillunt, cum circa

Dcaqua,tîuaeanimaIibusconuenît,5C cognitîoneboaîtads iiel malicix eius, Caput 111 h

AQiu eft akerum ex dementis generate» rum,etei‘us quidem locus naturalis eft, ut fît cngt; cundans terram, circun^ data ab aëre cum in fuis f ti' bus naturalibus permanfc' rit,quæfngida eft A: humk da,fl nulla caufa extrïnfeca ei côtrana fuerit. Et ipfa qui dem in generatis luuamen-ad fgurandas formas,humidumenim Ir cetad formas figuratas cito 3tnittat,cito tarnen cas recipit,lîcut lîccum terreftre, licetdifFiculter eas recipi «jduriter tarnen retinet eas. Cunque humidum aqueum âi lîccum terreum ad le inuicemtemperauerint, adîpifcetur lîccum ab humido ut cito fufcipîatlt;^faci le lîguram:^^ humidum aqueum acquirer a lîccout recineatlc»rtiter,quod în eo accidit ex ratîfîcatione à æquatîone ôt lîgurationibus, ôc propter humidum prohibetur ficcum'a fuafeparatîoneA propter lîccum prohibetur humidum a fuafluxibilitate. Duplex eft aquæ conlideratio in hac fcientîa,alia cnim aqua conuenit incolis,alîauero plantis.Et primo quidem de ea qup hominibus eft fa-lubn's fermonem faciam utilem. îgitur,fecundum medicos, quæ funt al^smeliores,funtaquæfontîumterr3elîberæ,in quibus nulla diïpofitionum qualîtatum extranearumfuperat,aut aquæ quæ funt petrofæ quæ funtdignio-l'es, ne terreftri putrefadîone putrefeant, ilia tarnen aqua qu æ eft terræ liberæ tnelior eft petrofa,dum tarnen fit currens A: loliô;: uencis difcooperta:cx his e-nimnobilîtatem acquint,neque omm's difcurrens,led illa quæ fuper lucumlibe »■utn non fcetîdum nec lacuofum încedit, nam hæc melior eft ea quæ lîipra pe-tfas fluîc,lutum enîm mundat aquam ac extrahit â: aufertab ea res extraneas fi-biadmîxtasjô^colati'pfamdedlapîdes nonfaciuntillud quodfihæc aquafuerît tnultaôe fort! current motu,quæ propter lui multîtudînemillud quod eiadmî-feetur în fuain conuertît naturam,ôe quæ luo curfu ad orîentem tendit,erît me-Ilot alijs aquîs, quanto magîs a fuo multum elongabitur prîncîpîo, ôe poft banc qux ad feptentrionem uadit .Ilia nanque qu^ ad occidentem tendit lîk me-ndîetneft mala,Ô£:propriecum méridionales luffîauerîntuentî,amp;illaquîdem 4“ealocis defcédit altis cum alijs bonîtatibus eft melior,ôc tabs eft fere lemper Sulcis, CV eft in pondéré leuis ôi cito infrigidatur Ä cito calefit,propterea quod A 5 eftrefoluta

eft refoluta/rigida in hyeme calida in æftate,i'n qua nullo modo fapor ahq“’’ fuperat,nec ullns odor, à quod in ea coqui'tur, cito coquitiir nbsp;nbsp;nbsp;cito diflolu*'

Cur.DebesauCemfcire,quod pondus eft ex experimentis adiuuantibusad ccx gnofcendum aquæ di{poficionem:aqua emmquxeftleuion’n pluniTiis dilpo' îicione eft melior, Pondus autem per menluram cogno{citur,cognorcitur ecr am fl in duabus aqui’s diuerfis duo panni unius pondens madefiunt, ó: pofteaue hementer ficcentur,deinde ponderenturmam aqua cuius pondus fuent leuioG eft melior. Sublimatio quidem ói diftillatio aquas redificant malaSji'k fmilite*' decodio:aqua eni’mcoda(ut teftantur ßpientes)minons eft infiatioms Ó: uelo' cioris defcenftonis ,nam decodio fubftantiæ acquiric fubtilitatc, ideo clarifr catur defuper,^: groflum terreftre defcendit ad imum, nam commixtiones ter reftresleuiter afubftantiafubtili delcendunt: fed alpifto ôc uilcofo non facilei^e fcendunt.Ex aquis quolt;^ laudabilibus funt aquæ pluuiæ, amp;nbsp;præcipue illæ 9“*^ cum tonitruis in æftate defccndunt,fed tarnen aquæpluuiali cito aduemt putte faftiojicet fit aqua melior :pf opterea quod cft ualdefubtilis, ói fiteius putrei^“’ caufa putrefcendi humores,(\: impedit pedus ói uocem, nam omnis fubtdis lub ftantia promptius reci’pitpaftionem.Si aqua pluuialis plus ebullient eiïisputre' fadionis receptio minuetur. Äcetofa quoque cum comeduntur putrefadion* opponuntur,lt;\: ab impedimento eius fecuntatem faciunt. Aquæ uero putco* rum ôr aquæ duduumfunt malæ,comparatione aquarum fontium,funtenitn a' quæ conftridæ terreftn’tates longo recipientcs tempore. Ex ei’s tarnen iHæ teriores funt quibus ex plumbo uiæfadæ fuennt, quoniâ ex eius uirtute aliqud adfumunt,undefrequenter ad dyflenteriammducunt. Aqua autem paludis de' ténor eftaqua putei, quiamanatio aquæ putei acuitur, propter illud quodde ip{aextrahitur,unde perdurât eius motus d: non multum moratunnconfti' dione,nec manetin locis unde manat longe tempore. Aqua ueropaludis,ptoquot; pterea quod longo tempore moratunnforammibus terræ putrefacientiSjt^t' lus motus in manando de egrediendo eft tardus, de non eft nifi ih terra corrupt J de putnda,mala eft. Aquæ uero lacuales,ftantes, præcipue difcoopertæ mala^ funt d:graues, quia in hyeme non infngidantur nifi per mues : ideoqjgenerant phlegma.Et quia calefiunt in æftate propter folem,d: putrefadionem générant choleram.Et propter fpiflîtudinem quidem ipfarum de commixdonem teite ftrium cum eïs,^ propter refolutionemfubtilis earum, generâtur ineis qui eas bibunt fplems mail aff edus,de intehora ipforum ingroflantur, de eorutn extre' ma macrekunt,de humeri à collû,et comedendi defidenû tn eis fuperat fiCis,di conftnnguntureorum neutres,d: difficile uomerepoflunt,dequandoqiæp^’'' ueniunt ad hydropifimjpropterca quod aquofitas ineis retmetur, de quando^ ad apoftemata pulmonis de fplems de ad difienteriam, de ipforum epardebile reddit,tineis fnultæaliæægncudinesgcneranf’,de mulieres raro impregmn tur,de cumdifficiiltatepanunt,depanûtpuçros apoftemofosjdefrequeterlicm

tnola âi imprcgnatiö mendofa,^ eorum pueri fepe patf'untuf uarices lt;.V cru •■uminfanabiliaulcera,âequarcanis abundant, multas alias ægntudinespatP i’ntur, ô: i'n fenibus febres fiunC adurentes propter ficcitatem naturarum ipfa^ ’’Um. Aqux præterea quibus admifcetur metallica qualitas, aut eius firnile,(\: fanguifugales omnes maiæ funt uniuerfaliter, licet in quibufdamægritu^ ‘î'nibus afférant luuamentum: aqua enim ïn qua fuperat Uirtus ferri,ïuuamcn'' præffat tn hoc ut mtenonbus fôrtitudo tribuatur, ôéut dîflenteria prohibe 3tiir,0!; utuirtutes deffderatiuæomnes procédant» Aquæ niïiolæ 6;: glaciales ^Unt groflf:ni’x uero ôi aqua glacïaliscum mundafuerit,non cotnmixta alten' ’’fiuirtiitemhabentimalam,liue foluaturàliatexea aqua,fiuemittatur ipfa in î^uatnentbonajnocet tarnen dolores habentibus neruornm: led cum coqup ^^’•■adbomtatem redit.Quod ß aqua glacialis ex aquis mails fuerit,autnix uirtu contrahens malamódextraneamalocisin quibus ceciderit,ent mala. A-prpterea temperate fn'gida fams melior eft aquis ommbus,licet nemos im^ P^diat,(\: apoftemata in mterïon’bus habentibus Ipdat.'ipla eninl appetitum exgt; ^'tatjôc ftomachum fortem efficit. Aquaenimcalidadigeftionemcorrumpitj ’^facitnatare cibiimin ftomacho,^ ad hydropifim adducit amp;: hedicam A; con ^^tnit corpus. Aqua calefaiffa tepida efficit nauleam, lt;5!: cum fuerit calidior 4^am hæc,(îk in leiumo bibita multotiens, ftomachum lauabit, amp;nbsp;uentrem lob i’ft,eamtamenfi equenter bibereeft malum, quiaftomachi uirtutemdébilitât, ïlla Uero qu::c multum eft calida,colicamrefoluit A: Iplenis uentoßtates frangit, ^qiiauerofalfamacrefcere facit de exiccat,lt;^primo mouet uentrem propter ^’^iradendï qu^ in ea exiftit,poftea ftringi'teum infnepropter ßccitatemnatu •quot;F dus,de corrumpit fanguinem, ideoq; pruritum generat ♦ Aqua uero turbida ^’pidetn generat ôi. opilationes ideo poft ipfam res comedenda eftprouocatb ^ïjicet folututn uentrem habenti pleruncj conlerati'pf3,lt;5e omnes aquf groflæ graues,propterea quod inuentremoranturnec cito defeendunt. Eiusuero theriaeæ exiftunt res unduofp óe dulces. Aquxuero alumnïofæ muli'erum fiv perflijitgtetncurrere non per mittunt,nequefpuercfanguinem,ôe prohibent ib lud quod de hemorrhoidi busegreditur,led corpora que lêbribus funtaptafor t'teradeasperducunt,óeferbquidemfplenem refoluunt,lt;\: non coi're ualentes ’diuuant- Aerep uero corruptioni complexionis utiles exiftunt. Emendatur au teui aqua fi uehementer coletur, ôc coquere quidem aquam eam^quandoq; co^ l«,ütdi(ffum eft,inter pure aque fubftantiamôei'd quod ei admifcetur fepara ßonemfacit,5e maius hoc toco eft iplam fublimando ftillare. Aquam uero cum dno bibere utile eft,ex eo quod eins remouetmaliciam,cumi^!us maliciafue' '■'texgenerepaueeprnetrationïs.Aquaetiamcumpaucafueritóenómuenitur trmperata cum aceto en t bibenda,t\; proprie in eftate,quoniam hoc a multo ex cufac potu. Aqua proptereafalfa cum acetobibendaeft,lt;.\;lyrupo acctofo,i'n

aquam (V ponticam bibendumeft totumid quod naturamfjlui’t, innumquofj eft ex eo quod poft ipfam potatum confert. Super amaram quocg exhibédafunE dulcia ói: unduofa Ante aquam ftantem ä: paluftrem,in qua exiftit putrefaftio» nonfuncgufta.ida nutrientiacalida,fuper quamftjpticafunt exhibendacxfræ dibus lrigidis,ficuccitoniajlt;5(:maciana,lt;5(: cotula. Super aquas quoque groflâs ör turbidas utendumcft allioji^ ex eo etiam quod eas clarificateft alumen,àex eis quoqj que diuerfarum aquarum remouent malitiamfuntcepe,quoniamfunt ut theriaca,ói propriecepp cum aceco óc alleo*etiam à: ex frigidis rebusfuntb duce.Solet autem quando«^ (utPalladius ait) occultiorem noxam tedior infers re aquarum natura,que prf fàtis rationibus difcerni non poteft, Ideo(j ipfasex incolarumfalubritatenofcamusjfifauces bibentium puræ fint,fi fanum caput, û in pulmonibus aut thorace,autrara,aut nulla eft caufatio,fi uenter, autuilccrS) aut latera lîue renes nullo dolore^aut inflatione uexâtur,fi uitia nulla uelicf fmt. Hxc öt limilia fi apud incolas promaioriparte conftareuidebis,nec de aèreali' quidnecdefontibusfulpiceris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

HAbitationum feu terrarum f tus du' plexcófideratioeftjUna quidemn' tione lalutis habitatorum, alteran tione fcecunditatis agrorum,ó: primo dept* mi ftus natura dicetur.Sciendum eft itaque, ut ait Auicéna, quod locorum habitabiliut” difpofitiones/in corponbus diueriificantur caufa altitudinum öt: profunditatum in ipCs» ói, diipolïtionis ipfius terrp,lï eftlutofa, authumefada,autcretofa,3ut fieft in cawr tus mineræ, àdilpofitio multitudinis aqua' rum,aut paucitatis earum,lt;ï\: difpofitionis eorumquæ in eis uicinantur,ficut arboruin,

A: uinearum,autfouearumgt;autcadauerum,authorum lîmilium,ôi: cxmontiutn marium uicinitate. Loca habitabilia calida nigrificant capillos Ä incrifpaut, ót cum in eis maxima fuerit refolutiojdii minuet humiditas adueniet^feniu cito ficut in terra nigrorü,illis nanq^ qui ibi morantur aduenit fenium in annistngiu' ta ôieorû corda funttimida,ppterea quod Ipiritus multum refoluitur. Inlocis habitabilibus frigidis funt corda audaci^ maioris,lt;\; melius digerétes,qup fi fuc' rinf humida,erûtibimorâtes grofTietcarnojî, ôimulta abundâtes adipetquoru uene crût pfundp âi occultp,et ipfi crût teneri à albi.In locis habitabilibus hu' midis

t î B F H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

midis morantcs pulchrarum funt facierutT),quorum cutes funt lenes, A: cum ex. ercitantur cito aduenit laflîtudo,lt;3e eorum ^ftas non multum calefit,nec hyems Halde infrigidat nbsp;nbsp;eis aduenient febres multç in ore ôe uentr e, ôi. fanguinis mul

dshabitabilibusliccismorantiumexiccanturcomplexionesjâiiplbrum obfu' ^cantureûtes amp;:exiccanturgt;ôieoruincerebris cito aduenit ficcitas,^corum ïftas eft ualde calida,ôc: hyems multum frigida Jn locis habitabilibus altis mo-’’antesfuntfani àfortes,labons multum patientesjôeuiuuntdiu-In locis habita tilibus profundis morantcs, in uaporoßtate multa exiftunt ôi epatis debilitate, ''Naquis abundant nonfrigidis,âc:proprie fifuerintftantes, utaquælacuumauC ftagnorûjà eorum aër eh malus*Delocis habicab’libus petrolis amp;nbsp;dilcooper' tis ,horû aères in eftate funt ualde calidi,ô(: in hyeme multum frigidi, eorum corpora funt dura,lblida,amp; multorum capillorû,fortia,0!: iunduræ manifeftc'Vj Ruinât in eis ficcitis^ôi funt multum uigilances A funt malorum morum, ino^ bedientes,t\: eft in eis bellorum fortitudo, â: folertia in artibiis à acuitas. nbsp;nbsp;In

locis montuofis niuofs morantium, indicium eftficut indicium aliarum terras rumfngidarum, ôe eorum terræ uentofe, ôedum nix moratur génerantur in cisboni uenti,fedcumnixrefoluitur,fi môtes habeant quiuentosprohibeant* liantuaporofa. Inlocis habitabilibus marinis temperatur caliditas ôi: frigidi-fas, propter lùx humiditatis ad paftlonem inobedienàam.Habitantium in locis lcptentrionalibus,iudiciumeftficut indicium cinitatum«^: temporumfrigido' mtn,in quibus multiplicantur conftringendi ôi. comprimendi ægritudines, ôi multiplicantur in eis humores in occulto corporis côgregati, ôe folet in eis elfe 'ligeftiue bonitas,lt;'V uitæ longitudp Jn corporibusproptereaeorum ulcéra fa^ Hïiitur,propter eorum fortitudinem,e\: fanguinis eorum bonitatem,^!; propte foa qüod exterius nô eft caufa que ea laxat,aut qug ea detegat,fed propter mul tam caliditatem cordium eorum,funt in eis mores lupinu Habitantium in lo^ cis tneridionalibus ludicia funt indicia terrarum ât temporum calidorum,plu-•■iinumautemaquarum quæfuntin eiseftfalfumôi:fulphurenm,ôi capitamo' tancium inipfis funt plena humidis materijs, quoniam mendies hoc operatur; ^Ceorumuentres lunt foluti,propterillud quodab eorum capitibus ad ftoma-chos defcendit,membra quoque eorum funt lafla à debilia, À: fenfus ipforum graues, defy deria etiam comedendi ôi bibendi debilia, ôt quolibet uino gra-Hantur,^: propterea quod capita eorum ôe ftomachi debilia exiftût,ulcéra quo lt;lueeorum duriter fanantur öt mollificantur,mulieribus quoque accidie multus languinis menftrui exitus, nec conftringitur nilî cum magna difficultate, frequenter abortiunti propter multitudinem ægritudinumearum,uiris qno^ queaccidit'aneutre fanguinisexitusde hxmorrhoides,ôtophtalmiahumidaj que cito lanantur,lenibus uero in prima fenedute cum tranleunt quinquaginta annos,accidit paralilis ppter eorû catarrhos,ôi accidit frequenter eis,^pterea

quod funt corum capita plena,afma ôc epilepfia,amp; accidut cis febres, in quitus caliditasàfrigiditasconiunguntur ,lt;3e febres longx hyemales ôi noâurnæ» ) Acutf uero febres parum accidunteis,propterea quod eorum uentrcs multutti refoluütur,ôi diffoluitur fubtile quod eil in ipforum humoribus.De locis hab' tabilibus orientalibus,ciuitas quf eft ab oriente aperta,ôc: in oppofttione poßta, eft fana Ä boniaëris,fol enim in principio diei fuper earn leuatur nbsp;nbsp;aërem eius

clarificat,poftearecedit ab ea, aère iam clarif cato, amp;nbsp;exuffîant fuper eamuenti fubtiles quos permittit eis fol,deindeipfemeteos fequitur,âtconueniunteoru motus .De locis habitabilibus occidentalibus in ciuitatequæaboccidenteeft difcooperta,âi eft ab oriente cooperta non uenit ad earn fol nifî tarde, amp;nbsp;illico cum uenit ad ipfam incipit elongari ab ea,quia non ei appropinquando incedit, nô ergo eius fubtiliat aërem nec exiccat,fed dimittit ipfum humidum,grofiûnij ÓC fi uentos ei mittit, mittit eos ab occidente ôc in node,indicia ergo ipfaruW funt indicia ciuitatum humidarum complexionum,caliditatem habentium tcm peratam,gro(ram,äcnifi elfetpropterillud quod ex Ipiflitudineprouenitaeris carum natura ueris naturæ fimilis exifteret,fanitas uero in eis minus exiftit qua in terris orientalibus,cum diminutione multa ; Quare quiloca digit habitable lia cognofcere debet terram ciuitatis, uel loci alterius habitandi, ód quoinodo eins exiftitdilpofttio lecundum altitudinem amp;nbsp;profunditatem, de difeoopertu' ram, aut cooperturam amp;nbsp;cius aquam amp;nbsp;fubftantiam aquæ ipfius, quoinodo cxiftit fecundum fuipropalationé eius à: difcooperturam,aut fecundumfuioc' cultationem di ipfius profunditatem,di ft lit uentis expofita,aut in terra profuH' da,di debes cognofcere uentos ibiflantes, ft ftnt fanifrigidi, di quid ei lit uitiun) ex maribus,di pelagis,di montibus di mineris. Et debet feire qualis ftt terra fe' cundum fanitatem di ægritudinem, di quæ ægritudines illic commoratibus i' uenire folent,di debet cognofcere illic commorantium fortitudines,d:coruPgt; deftderiadidigeftiuam,dinutrimentorumeorumbonitatem.Etquomodoeius cxiftit ftrudura, di ft fit ampla di (paciofa, aut fit introitus anguftus, poft hoc o' portet ut feneftræ di portæ ftnt orientales di feptentrionales, ft’tque illud unde magis folicitaridebet,utuenti orientales ftruduras in2rediualeant,Ä ut folad unumquenque locumintrare queat quiibiexiftit,quoniamip{e eft quiaëremr® él!ficat,uicinitas quoque aquarum dulcium nobilium currentium multarUW mundar um, di quæ in hyeme caleftant di æftate infrigidantur d: diuerfe ab eU quæ occultâtur,eft resconueniens di adiutorium præbens.De ft tu uillæ,id dl, domus,tam rationc habitatorum quamfruâuum feribit egregif Varro. Vilh ædificandam potiflîmum intra fepta uillf habeat aquam,ft non quam proxiwd quæibifttnata uelperennis influatur. Siuero aqua non eft uiua,cifternxfacien' dæfubtedis, dilacus fubdiuo exalteroloco,uthominesex alteroutpecusiiü poffint. Dandâoperamutpotiflïmû lubradice môûs fylueftris uilla ponat,ubi paftiones funt latf,aut ubi uëtifalubcrhmiflabût,qnf pofita eft ad exortus f qui nodialc*

apertiflima,quod æUate habet umtram,hycme Toiem Si cogan's pro pf flumcnædificarcjcurâdumeft neaduerfus eumponas,bveme cnimfic uehe' *’’®nter frigida,lt;5e xftate non falubris. Animaduer cendumeH li luxta erunt loca P’liiftria,«^ propter cafdem cau(as,0e quia cum arefcant crefcunt animalia que^ ’Wtninuta,quf non poflunt ocuh colequi,^ per aéra intus in corpus per os «Si ’’’'■esperucniuntjvSi efFiciunt difficiles morbos,item fcropha,uitandum eff jin-*iygt;t,nein earn partem fpeftet uilla ex qua uetus grauior afflare folct,ne in con^ *’’llecaua,{edpotius in fublimi loco pdifices,eo quod cnmperflatur,li quod ell iBi aduerfarium facilius difcuhtur. Propterca locus qui a foie tota die illuffratur ^ubnoreft.quia öi bcftiolæ fi quæpropc nafcuntur ói infèruntur autflatu aut ’’■‘tudine cito pereunt. Nimbi repenttni ac torrentis fluuij periculo funt fi ilIis ^“Hnhumilibus ac cauis locis ædificia habent. Ob hoc amp;nbsp;propter predonum ’^anus fupenora loca tutiora.In uilla facienda ffabula bubula qup in hyeme pof ^ntefTe calidiora. lté cellas in loco plano ubi uafa uinaria ôé oleariaeffepoflint. ^tftnubi condantur Iruäus aridi,ut granum lt;5ifeenum in tabulatis.Itemubi uer ^^rfämilia prouidcndum,ut feffi opere aut frigore aut calorc poflint common '^’flitnefein quietcmreciperc,VillicipropeianuamcelIameffeoportet,eum^ ‘^'■‘cquis introeataut exeat noclu,quidue ferant,prxfertim fi hoffiarius eff ne ’’'’•Cato fcribit,uillam urbanä procopiaxdificato in bono prpdio:fi bene ædi* ^^’ucrisjibétius amp;nbsp;læpius ueniesjundus melior erit öifrueffus plus capies,fi te

CVrix fiuc tumbe faciende in rurc occalîonehabitatiônis domini A: ru' fiicorum öi ad cam fruduumporcandorum, amp;nbsp;animalium nutnendo-' rum,quadruplexeft confidcratio:aut enim locus ubi curiam facerecô^ ^t'tuimus ficus eft inter alios domos uillf ,auc eft ab eifdem remotus : iterum aut '^plano aut in montibus,rurRis aut eft in loco tuto,auc periculofo polïtus,lïqui--'ietn inter alias domos uillpf tus eft,curianQn tanta eget fortitudine lt;3i munition j’cdaufurf quia minus eft fiirum inlîdijrexpofituslocustalis: óiquiaproximu quot;îDCtuicinorum auxilium,li fuerit neceflïtas quxpiam.Siuero eft ab alijsdomi ^üsinloco folitario fegregatus, conueniencibus fóueis, ripis Ä fepibus undiq^ tingendus eft propter oppolîtas rationes.Quod fi eft in plano,li quidem nimw '^spreffo per totam curiam terra cumulanda eft aliunde,de pluuif in earn caden ifs indc poflint facile deriuari.Si uero in montibus fuerit,ubi mons foueis aquo f's muniri non poflit,eligatur locus cui nifi per ordinatum introitum fit afper ac^ wflliSjUtquf foflarum circuitu muniri nonpoteft,feueritaterupis0i altitudine •^niatxir-Si autem locus eft ab impietatc inimicorum tutus, tunc fufficit fi tali' I’l’s folummodo ualletur munitionihus quibus a furibus,qui etiam pleruncg pa' infidiantur tempore,fccurus exiftat.Et cum in parte periculofa fuerit, fi qui' demualde

dem walde potctibus mimiciscxpo£tus*tutius ent locum defertumad tcmpiil rehnquere,qua incaute (e Ós: fua morti ciuili aut natural! exponere, nifi fortepJ' tremlamilias ad fabricam inexpugnabjlis caftri uel arcis,diuitiarû moneat md' titudo.Si uero beronarij aut debiles mimici partes ill as quandoq; intrent amp;nbsp;Ipol* ent^curia muris autcögruo palangatocingatur .Ad quplidomini facultas non (ulficit,in uno angulo curipfiat riparum ac fbucat munitio fortis,0c fupereairp dificetur turris,in qua cum rebus fuis fe paterfamilias cum colonis téporc opor tuno recipere poiïît.Præmiflis itacj iam didis, confderationibus eligendusdl locus curiæ in magis idoneaparteagrorum,cuius magnitudo tabs die debebt, quæ proportionabibter colendarum terrarum menfuræ rdpondeat. Etin toto circuitu foffarumlatitudine def gnata,tantum infra tumbam quantum ell ditnr dipfoueplatitudoundic^ notetur,ibicpordine tempore congruo,uidclicetodo bris uel nouembris,februarij uel martij ,falicum uel populorum, autulmorutn plantæ quinlt;jpcdibus,ueletiamminus fubinuicem æquædisantes ponantur, deinde foueas perlequantur foflbres ad interius tumb^ terra uniuerlam ponen' tes,et terram folidam per uniim pedemiuxtafolfatam uacuam et dilcooperum relinquentes,ubi poftmodum aliquot ex didis temporibus Ipinarumplantpu' centes ponantur,lt;\:fuperdudaiterumdidaterra cum uangis accaronibnsi cum (ecundumformam riparum unumpedem luHiim excreuerit, iterutnip*' narutnplantis oppof tis luper eas terra iterum'ciimuletur,f c^ agendum eft do nec ad iummitatem rip.r ftierit pei uentum. Si uero timeatur de ruina riparuin) loco fpinarumuel inter ipfas plantas graminis uiridisponantur radices, Imtau' tern fpinarum plantx tales,quales fuht plantp fpinai urn. Inde f hab en pcfiîint, ip'æ enimlunt mirabiles ad pungendû, uel fint Ipine albæ,aut pruni i ylueftrcs, autplantp rofarum fyluefti ium,ueldomeftic3rumalbarum, rubus uero licet tis fortemlàciatfcpcm,tamen omnes alias fuffocatplantas,cum non magneexi ftunt,lt;5t ideo mihinon multum placet,li poßintalie ex prædidis haben. P“''*' mum autem cauendum eft ne inter prædidas fpinarum acics, arborum frn' difêrarum, aliquæ plantæ ponanfurgt;quiadefideriofruduumhomines lepes dertruunt,Â: foflatajita ut tabs curiâ nunquampotent claufa teneri.Plantpfinir liter infruâuolæ arboris ibidem nat^non procuretur 3ugmetû,quia eis creken tibus,lpinarumdileda cuüodia,exiplarumarborumumbr!setradicibus,anin' mnino periret,autmagnamlpfionemfentiret.rreterea p’rimoamp;lecundoanno eadem Ipmarû plantp bngubs eftatis menlibus herbis ibidem natis mundcntnr, ne ab ipforum radicibus humore uiolenter attradf plantule arefeere defedu nu triment! cogantur. Plante uero lalicum,populi uel ulmorum quibuspnusdixi elfe plantandas,Iine dubio in fummitate ripe prouenient,que ci m circa fe terre noue muIcitudinemhabeant,Â; per earum radices tranfeant aquæ curie defiu' entes ad foucas mirabiliter conualefcent. Inter quas fieri potent lepsfid3,uol quod melius eft ftatimcumulata ripa,inter eas multitudo Ipifla pbintularumdi darum

darum arborum infiguratur.Hec aucem cum conualeantjÄ; incifione atcj plica turadt IpifTat^ fuerint fortem conftituunt fepem, fbu quafi palangatym qiiod* dam ,quod longiflîmo tempore perdurabit. Stipites uero didarum arborum pn‘ mitus palangatarum inter decern pedes in alcum eleuare non patiaris, quia ub lramodumpnuaretcunam,quæ propter falutemhabitantiumaeremialubrem requirit/olis beneficio dcuétorum.Eoexceptoquod fuper quolibet tumbp an' gulo arborem unam quantum afcendere potent permittas in altum extollnquo niam hoc cun'am plurimü dccorabit, nec prpfatam propter earum paruum niv tnerum inferre poterunt Iplîonem.Prætcrea tV due fi mill ter fupra portas dimit tantur augen,ad quorum umbras quielcât hommes tempore magni æftus. His igîturdiligéterobferuatis, finemagms expenfis curia folïatis fpinarum lèpibus ôiarborumforti mumtionepræcinda cumlaudabili forma Acommoda habb tantiumcunamanebit in cacumine montis ,-Circa domos fiant fepes ex plantis «nalorum granatorum,hæc enim plant^ loca afpera non formidabunt,quiahpc ’tbuftula modico nutnmento contenta eft,0£: lepem conftituit fpiflàm amp;nbsp;fortem fx multa pullulatione radicum iplius. Et uolentibus per earn mgredi pungentf bus fpims eius uinliter fe opponit.Et nihilommus frudum utilem âi décoré fin' gulls annis pofTefloribus fuis prxftat.Magnp autem arbores in talibus non con' ualefcunt locis,quia plurimo indigent nutnmento, quod ibi fufhcienter haben uonpotefl ubi terra nimium eft iaxofa. Veruntamenin locis decliuis montium, ubieft lætumfolum,pofrunt prpdidp plantationes amp;nbsp;maxime fpinarum ôcuimo fumfatis côuenienter fierhfed falix âi populus in talibus loci’s non, nifi nuos amp;bulum,dc terram ualdefolutamhabeant,non conualefcunt ad uotum. Si uero locus cantp fn'giditatis,exiftat quod in eo punica arbof uiuere non poflit, ex eis claudatur arbuflulis aut fpinis quæ in regtone ill a loco fîmili experientia indi' cetnelius defendantur J?e claufura lt;3^ munitionecurïarum qupfupra didafunt utiliter dixiffe fufticiat,de nobibbus autem ôi. mirabilibus munitionibus ôe tum^ bis circa curias ex arboribus artifîciofe faciendis ad librum referuaui odauum.

De intrinfeca difpofitione cun'x, nbsp;nbsp;Cap» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v i r»

Vria prpdida intrinfecus difponatur hoc modozin medio faciei anterio ris fiat ingreffus in earn, lantudinis in oppofita parte decem pedum ad minus, ôc eiufdem latitudinis in oppofita parte fiat egreffus,per que ad

îrcam,uineam,uel agros pofteriores eatur.Nam latitudo prj^fata fufficit ad cur rus introitum fœno uel palleis inferédis. In locis eifdem portp fiant nobiles uel gt;gnobiles,fecundumplacitum domini, dum tarnen ferreisuedibus ôc clauibus poflint in node firman,fupra eis uero fiat coopertura uel domus,ut mundior ôc. lîcciorferuetur introïtus, ôeneportp plôuijs âzrati'one temporis breuipucre' difponatur, ,que lôgam

faciemteneatjói: adpofterius parum tendat:ór quod domus non capït/nppl^^^ fepis alta uel murus. Si autem domus magna uel parua, murata uel tegulis coo' perta uel cannis,fecundum dotnim uoluntatcm, Et in ea parte luxta ripas tumquot; Bæ pergularum ói uuarum genera nobiliora plantcntur, quæ tandem odo ud decem pedibus eleuare in altumpoterunt, decorumcp facere pcrgulanum per npas, adhærens arboribus ante didas deinde quincj^ uel fex pedibus mfr^ curiam circunquac^ humiles plantentur arbuftulæ,ueluti ficus malagranaw» 11 ièris illius qualitaspaptur,âemizelæ,lt;^ cieoniorum plante,per mediumucquot; ro illius loci plantentur aliquæ plantæ,pirorum de malorum uiginti pedibus minus diftantes,quæ procedente tempore diuerlis pirorum öc malorum genequot; ribus lîngulisæftatis c’^autumnimenlîbus maturandorum cum diligenti ftria inferanturjhorum enim uitium de arbor um frudus domino Ipecialiteri'^' feruandi,propter fortes claufuras erunt'a rufticorum uoraci improbitate fecuquot; ri .In eo eriam loco amcenum formabitur uiridarium, Öi dominicus hortulus,^ apiumdiledafocietas illæfaferuabitur:lt;5i:turtures,ericij de lepufculi fecundutn modos quosin locis liiis dicam.In alia uero parte dimidia fiat domus d: tugur*^ iuxta ripas circunqua(]^,uelduas partes aut unam tantum occupantia, fecuduni exigentiam familiæ colonorum de animalium nutriendorum, curia remanente in mediaexpedita.Domusmelioresinunapartedeputenturhabitationicoloquot; ni,d:aliæanimalibus eainpartequtriendis.Iuxta domos rufticorum fitputeu^» fifons dellt, in parte conuenientiori fiat fecundum modos de fbrmam confuet“’ modo conleruatasjdum tarnen puteus öi foflata curix bpalude letaminis qnan tumpoterit elongetur,ne folTarum aut letaminis humor putridus per occulto^ terræ ingrediatur meatus.In alio uero curiæ capite iuxta tuguria beftiarum,p iuslbrmetur letaminis maturandi,dominica quantum potent domo remota.^ fi tanta fitdomorumnobilitas d:potcntia,quod dedignetur in eadem curia cn*” fms habitarc colonus,poterit cömode in prædido loco li dilpolirio patitur mequot; rari cuftos,qui uulgo caftaldio nominatur, de feorfum in alia parte facere fuu®

locum palacijs de turribus ac uiridarijs decoratum,lccundum quod eo rum nobilitati de potentiæ crediderit conuenire. Dodrinam autem areæ,hordeorum,de cellæ uinariæ ac column bariæpallarij ftabulorum de tuguriorum fœni feruandi fuis locis tra^ dendarelêruo.

De puteis Se fontibus faciendisgt;5d qiiomodo aqua reperiatur probetur, Cap. vm.

I in curia, utprædidüeftjtum JL-Xquandoq? propter commua nem plunum aqu^ utilitatem, t'V alk quando propter commoditatem co lonorum.Etquiaplurimumaqua no inueniturin curia uelmpartibus ói locis propinquis, autmuenitur, led letaminis liquore mficitur,in câpïs extra curias fieri optatur,quod cum accident, prouidendum elf hoc mo tum profunde exiftit.Itac^demenfe auguftileptembns aut odobris fodt endus eft puteus,quia ubi aquahis non décrit menfibus,nullum alio tempore habebit defedum. igi tur fecundum Palladium ante fobs ortum his locis quibus aqua qufrendumert,equaliter pro nus,mento ad folum depreflb fpcdabis onentem, d: in quo loco fubtili nebula crifpum aercm furgcre uideris, dc uelut rorem fpergcre, fcias in ficcis locis ibi îquam latere. Sed terrarum genus conliderabis ,ut poflis de tenui tate amp;nbsp;abun* danciaiudicare. Creta nanlt;^ tenues nec optimi fapon’s uenas creabit. Sabulo fo lutus,exiles,mfuaues,limofas ä:fpacio altiori fubmerfas.Nigra terra humores ^ftillicidia no magna ex imbribus Ä liquore colleda,fed faporis egregij.Gla' gt;■€« mediocres de uenasincertas fed fuauitate prf cipuas. Sabulo mafculus are* naôc carbunculus certas ubertate copiolas. In faxo rubeo bon^ de abundätes funt,Sed prouidendü eft ne inter ruinas inuentx réfugiant. Sub radicibus mon* ïintnddin lilicibus uberes frigid^ ót; falubreszlocis campeftribus,falfe,graues,te pidx à infuaues pleruncjjquarum lapor fi optimus liierit gt;nbsp;nouen's earn fub ter* exordium de monte fumpfiflè, Sed in medijs campis montanorum fbntium ^Uauitatem frequenter æquat,fi umbrâtibus tegatur arbuftis.Sunt ói; hxc ligna inueftigandæ aquæ,quibustûc credimus fî nec lacuna eft,nec aliquis ibi humor fxconlùetudineinfidet, luncus tenuis,fabx fyluatica,alnus,arundo,hædera,cp terac^ quæ humore multum aquofa gignuntur.Locis ergo ubi prf dida reperis ^gna,pedibus tribus latitudine, alcitudme pedü qui neg fodi atur,ôe proximefo* ‘isoccafum uas purum æreum uel plumbeum,interius undum ponatur, immer ^ntnfolo foflionis ipfius,tüc fuper foffam crates fada de uirgulis de frontibus ad* ^'taterrafpaciumomncopenatur,fequentidie apertoloco,fnn eodemuafe fu inuemantur,aut ûille,aquamibi efferton dubites. Item fiuas figuli fîccû, B a nec codum

Iff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E s C E N T,

nec coâumeademratione ponatur,ac fimiliceroperia(ur, altero cîi'e fiaquarum uein proximafuentjUas humore concepto foluetur.Item uellus lane f que poli' turn ôi. coopertum,litantutn colligit humons,ut alia die ludet exprelîùmjCopiâ ibi efle teftabitur.Item lucerna oleo plena amp;nbsp;incenfa ibi fimiliter tedaponat, fi fecundo diereperiatur extinda,aquas locus idem habebit. Item fi ineo loco fo cum fecerisjâi terra uaporata humidû fumum nebulofumlt;ÿiadauerit,aqiias ibi fore cognofcas.His ergorepertis,certa fîgnorûfîrmante noticia,puteû Ibdias, caput aquç requiras,uellîplura funt»in unû colligas,tamen fub radicibus mo tium in feptentrionali parte quprendp funt aqup,quia in his locis magis abûdant utiliores'c^nafcuntur.Sedinfodiendis puteis eft cauendû fofl'orum penculutn» quoniam terra plerunlt;^ allumen,fulphur,à bitumen adducit, que fpiritûpeftis exhalant,àoccupatis ftatim naribus animas torquent,nifi f bi quis fuge ueloci' täte fuccurrat.Prius ergoquâ defcendatur ad infma, in eis locis lucerna ponas acccnfam,que fi extinda non fiierit,periculü non timcbis, Si uero extinguetur, locus mortifer eft cauendus.Fodi'endus eft ergo puteus latitudiné pedû odo ucl feptem quaqj uerfum,ut binos pedes ftrudura côcludat,fieri etiam poteft 1 atior feu flridiorjecundû quodplures autpauciores aquam exeo haurire intendût, fecundû multitudinem â: paruitatem uenarû.Si aqua Iimofa fit,falis admixtio ne corrigitur,fed dum foditur puteus,fi terra non ftabit, uitio generis dilîoluta, aut humore laxabitur,tabulas obijcies undiq diredas, iVeas ti âfuerf s iieditus fuftinebis,nefodientes ruina concludat, Poteft etiam in talibus locis meliusline foffjrû periculo fieri,uidelicet quod fat ex aflîdibus rota duplex amp;nbsp;f; rtis ad pu' tel latiludinemjuper aquâfiat murus altitudine unius punâi,antequâ puteus to diatur,deinde ipfius foflbr cum inftrumentis fèrreis in medio exiftcns fub muro fodiatjâ: ipfum uflt;j ad terre pqualitatéfaciàt alias afcendere, óciterum tandem murât dV fodiatterram óc tâdem aquâ extrahat,donec puteus litperfedus. Sed qui in alto funt putei,perfôratis ufcÿ ad inf mam partem terris, ad loca inferiora poflîntuitiafontis exire,fiuallis fubiede natura permittat. Aquam,ucronoiiani putei fie probabis in æreo uafe nitido Iparges,^ fi maculam non fccerit,prob3' bilis indicabitur Jtemdecoda æneo uafculo,fi arenamuel limum non relinqmt infundo,ucilis eritJtem,filegumina cito ualebit excoquere, ucl fi colore perlu' cido carens mufto ôeomnilabepallutionis alienp.

CVm uero ducéda eft aqua,aitPalladius,ducatur autformaftruâib^ut plumbeisfftulis,autcannalibus,autfdilibustubis.SiperformamÜru' dualem Iblidandus eft cannalis,ne per rimas aqua pollit elabi,cuius ma gnitudo pro aqup menfura facienda eft.Si per planum ueniet,intra centenos nd fexagenos pedes fenfim reclinetur ftrudura fexquipede,utuimpoflithabere curredi,fi quis nions interiedus occurrerit, aut per latera eins aquam ducemus obliqua,aut ad aqup caput Ipeluncas bbrabimus, per quas ftrudura perueniat.

L I B £R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

Seâ fl fe uallis intcrferat,eredas pilas uel arcus uflt;^ ad aque l'uüa ueftigia côftru emus,autpliimbcis {iftulisclaufam dei.jcipatietnur,â: explicitaualle côfurgere. Sed quod eft faliibrius ôi utilius/iâilibus côducitur, ut duobus digitis grofiî ex parte una reddatur acuti,ut palmi unius fpacio in akerutn poflit intrare,quas iun duras ulua calce oleo fubada debemus illinire.Sed antequâ his curfus aquæ adquot; •nittatur/auilla mixta cxiguo liquore decurrat,ut glutinare pofTit, fiqua funt uiquot; lia tabularû»Vlcima ratio ell plumbeis fiftulis ducere que noxias reddûtaquas, Nam ceruflaplûbocreatur,qu^plurimûcorporibus nocet humanis.Diligéter ' pr^ terea debemus aquarû receptacula fabricari,ut copia inops uena procurée*

C' Vmaquadeeft,cifterna,fecundum Palladiû,fiat,magnitudie qua domP nus deledatur,â:qu3efufficitad aquot; quâ omnium conducipoflît aqua tedorum, ceftaceum pauimentiâ fuperfulîone leuiget. Hoc pauimentû omnicura terendû eft ad niz torem,lt;ÎV;lardopingui codo aflîdueperfricâquot; dum,nc dedudo humore riuus in aqua parte fundatur,ô(:itapoft diuturnamficcitaté aquç præbeatur holpitiû, in eius medio formetur puteus,deinde circa eum omnis côcauitas re plcfltur infundo de groflîs lapidibus flumiquot; num,in medio amp;nbsp;de minuùs Ä: defabuloin fu premo.ubi auté défunt fluminù lapides, loco ®oriimfornacis petrpponantur.In quibufdâautem locis fitpauimentû de qua« ’âamcret3,qup cum mediocriter cft infufa,côprimitur ôi calcatur,quod aquam ■nfepofitam uel puluerem optime recipitâiconferuat, Anguillas fane pilcescg fluuiales in hanc mitti pafei^ côuenit,ubi corum natatu aqua ftans agilitaté curquot; '■ccismitte^.Rimas ôdacunas cifternarû,pifcinas,uel puteos farciemus hoc mo ^°,picis liquidé liquidæ quanta uolueris d^tantundé fumes laxungiæuel fæui ^cinolla utrunc^mifcebis'à coques donee Ipumet,deinde remouebis ab igné, fum auté fueritre£rigeratacômixtio,calccmfuperadijciesminutatim,ôi ad Uquot; uum corpus omnia mixta reuocabisjcumc^uelut lligmentû feceris, inférés loz ’^•scorruptisac manantibus,âiprefrumfummadenlitatccalcabis.Inlocispr^te ffa in quibüs aquis fluminû utimur,fiant cifternulp,cum quibus clarifîcentur ôi ‘■mpidefianthoc modo,habeat urceusterrg magnusinloco frigidofubfabulo ®!3rutus,fupra que fit uas ligneû uel terreum coopertû,latitudinem quandâ ha* tens quod foramen paruû cumeanna in medio fundi habeat,per unum digitum •nfundo eleuat3,fupra quâ ponatur ciathus,deinde ufij ad mediû fabulo implea lUbm quo poftea quotiens uolueris fluminis aqua ponatur, que in fabulo diftil

i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. D E C R C S C E N T»

latajpercannulamguttatimdefcenditinfênus inurceoinquo utenda fcruatur* Quod fi maiorem ctfternulatn habere uoluensgt;poteris tam infen'us quam fupequot; nus receptaculum de marmonbus uel lapidibns, â: cemento,aut teftaceo pauK mentofacere fecundum formam magmtudmem tibi gratam.

Vmfupradcdotni busàpdificijsmé' cionemfecenmû-' bricandis, quæ ex matcriJ murorû Iionorum funt, dicamcp ligna quæ cotupe' tunt æd'.ficijs, ôc quæ botiJ cementa,lt;\: qup côlîderatio infundamentis habendaeß-Fundamenta ipitur ( ut ait

quam panetis corpus excrefcat.Sifohda âe conflrida inuenietur argilla, quirta uel (extapars altitudinis eius qup lupraterramfutura eftfundamentis deputed Qiiod h terra laxior füenc,maioris altitudinis obruantur, dcncc munda fine ru' derum fulpicione occurrat argilla, que fi omnino delît,qu3rtâ mer lifle fuffiewt. Arena quæ côprehenfa manu æditftridores erjtutilis fabricanci, Itemfi pann*’ uel linteo câdido ueftis infperfa ôc exci.flà nilul macirfp relinquit,aut fordis egre gi’a eft Sedfifofllbilis arena non fuent,defluminibus rut glarea, aut littorc colh gatur.Manna arena tardius ficcatur,ôdideo non continue, fed intermiffs teni' ponbus confiruenda eft,ne opus corrumpat,camerarû quclt;j tedoria falfo hiP more diflbluit,nam foflîles tedorijs cameris ex celeri ficcitate utiles lunt,nie liores^ fi fiatim cum eftoflæ fuerint mifceantur: fed fi neceffe fit maris arenaent cômoda fipriuslacuna humorisdulcis immergatur,vtuitiumfalisaquîsfiiaui' bus elata deponat.Calcem quocp albeo faxo uel tiburtino, aut colûbino fluuiali coquemusjin duabus arenæ partibus calcis una mifcéda cft,in fiuuiali qiiocK ^re na fl tertia parte teflæ cretæ adddideris operum foliditas mira præftabitur. Ite' rum fi calx arena pquali menfura milcentur erit fortiffimû cementum,exinde cômixtum. Non eft præterea murus faciendus tépore magni algor is,qiiia con^ gelatus diflblueretur poftmodum adueniente calore.T empcre menfîs nouem^ bris aut decembrisfabricariâ materia eftcpdenda,cumlunadecrelcit,qui3ti:nc humor corruptibilis corrumpens confumptus eft,per præcedentemautumnU lunæ ætaté.e^ propter præfens frigus aëris fugit cum calore naturali ar boris » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad radices

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1»

radices ad calidû ucntremterræ. Sed arbores qiiæ c^duntur ufq^ ad medulla ^ecünbus recifas flare abquâdiupatiaris, ut per eas partes humor bquis in uems contmetur excurrat.Vtiles autemhæcfuntjmaxime abies uidelicet,efleni'mle Hisrigida,0i in openbus ficcis perfedcdurabilis.Salix uel latexlecundû Palladi *gt;inutih(rima,ex qua fi tabulas lûffigas in fronte atlt;^ extremitate tedorum, pre^ contra incendia confrrt,nec enim flammas recipiunt,autcarbones créant, Widern ait: Quercus durabilis,fi terrenis openbus obruat. Rouer optima tarn fub terns qu'am etiam fupra terras, Caflanea mire folidata durât in agns tedis operibus internis.Fagus inflcco utilis,humore corrumpitur.Populus alba ói

Û11X tilia in fculpturis neceflahæ. Ainus fabncis inutili’s, fed neceflana ^humiduslocusfundamentis planandus efl, Vlmusôifraxinusfificcentur,rp §flcunt ante curuabiles. Cipreflus egregta, Pinus uelpirus mfi in ficcitate non ^wat.Cedrus durabilis,nifi tâgatur humore.Quf cuni^ aute ex parte mendia^ cedunt utiliores funt,qug uero ex feptetn’one pcenores,fed facile uitiantur.

VIllicus difriplinautatur,fecundum Varronem,fênæ ferüentur, ab alie* nis manus abflineat/uadiligentiflîmcfeructjitibus famili^ fuperfede^ atjfiquis deliquens bono modo uidelicet,familia ne fit mala,ne algeab w efuriat,opera excrceat/acilius b malo prohibebit, pro bcneficio gratiam re-* ^wat,utalijsredefacerelibeat.Villicusnô fitambulator,fobnusfitfempcr.Äd ^ïKnam ne quocat,familiam exerceat,procurer ut quæ dominus imperat fiant, plus cenfeac faperefe quam dominum. Amicos domini habeat libi amicos.

Ql’ôd dominus credidcnt, erigat,mutuum nemini det, ne quid infciente domfr '’ûemac,iie quiddominû celauiiïe uelit, opus ruflicum omne ut fciat facere cu' id faciat f^pe,dum ne laflus fit,fi fecerit prouocabit familiam excmplo, ôc

■‘Ilanimoæquiore fâcient. Si hoc faciet minus libebit ambulare,d: ualebit meli/ dormitabit libctius:primus mane furgat,poflremus cubilû eat,pnus uiP lâtn uideatjUt claufa fit,ut quil^ fuo loco cubet, A ut iumcnta pabulû habeant, ^oues maxima diligentia curatos hab'eat.Bubulcis imprimis beneuolus fit,quo fibentius boues curent. Aratra uomeresc^ faciat,ut boues habeant,pecori âe bo l’Iis diligenter lûbflernatur, ungulæ curentur, fcabicm pecori ôi, lumétis caue^ Wjidexfame dtfi impiuit fieri folet,opera omnia mature conficiat. Namresru^ ftica fie eft,fi unam rem lero feceris,opera omnia fero facies, flramenta fi define Irondem ligneam legat,cam fubfternat ouibus bobus^.Sterquilinium magnum habere ftudeat, ô: per autumnum euehat, d: circum oleas ablaqueat, ac fimum ï‘^dat,frondem populne3m,ulmeam, querneam^ per tempus cædat, earn con ^atjnonperaridampropabuloouium.Itemfcenumaridumdeprato recondatgt; poft imbiem,âi autumnalia operapabulum lupinumljferat.

19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. D E C R E S c E N T.

Qiialitcr paterfamilias debet agrum emere, acuillici opcram 5^ ra/ tioneminquirere, Cap. xni.

CAto fcnl)it,prf dtum cum comparare cogitabis,(ïc in ani’tno habeto,uti ne cupide emas,néue opera tua pareas, nefatis habeas femel circuire, quotiens ibis totiens magis placebit,quod bonum ent,uicini quo pado niteancid animaduertico,â: uti eum introèas,circunfpïcias uti inde exire pollis, uti bonum cceIumhabeaGnecalamitofum,amp; li folo bonofuauirtutcualeat. Si poten’s fub radice montis,fi öc in meridiem fpedet,in loco fn’gido, loco faliibri, operariorum fit copi'a,li t\: bonumaquariutn,opidumualidumprope lit. Inhis agris qui non fæpe dominés mutant, qui in his agris prædia uendidcrunt quos pigeat uédidifle,uti bene pdificatû lit.Caueto ne alienam difci'plinâ temere ton temnes,^ dominobono colono bonolt;j ædificatore meli’us emetur » Ad uillam cum uenies uideto uafa àtorculariajt’Ç dolia,li'multa finbubi nonerûtfcitopro ratione Iruduum efle inflrumenta,multa uel pauca lint, uideto fumptuofusepa' gerne lit. Paterfamilias cum ad uillamuem’tfundum ea diefipoteft circumeat uel die fequenti,ut cognofcatquomodo fundus cultus fit opera^ fada infêlt;fr3lt;5 fint.Poftea Uillicum uocet ac interroget,quid operisfadum lit,c£ quid reliât, la tis ne tempettiue opera fint confeda^poflit^ quæ reliqua fint conficere, d quid fadumuinilit,frumentbaliarumcß omnium,ubieacogncueritrationeminireo' portet operarum, dierum,fi opus non appareat. Dicit u.llicus lè dolo caruifle, iênonualuiflejtempeflatesmalas fuiflê,feruos aufiigifre,ubi eas multas caulas di xit,ad rationemoperumoperarumqi uillifumreuoca.Cum tempeftatesdplu uiæ fuerint, quæ operæ per imbrem fieri potuerint, dolia lauari, picarû uillam purgari,frumentum transferri, (lercus foras efferri, fterquilinium fieri, lemen - purgari,funes farciri,nouas fieri,cétones, cuculiones familia fibi potuifle folTas uetcres tergen',uiam publicam muniri,ucpresrecidi,hortumfodi,pratutnpur garijuirgas uincin,fpinas trücari,cum ferui ægrotauerint# cibaria tanta dan nó potu,fle:quæ opera reliqua fint curent,ut perf ciantur,li quid defit in annum,ut paretur,quæ fuperfint,utueneant,quæ opus fintlocari,ut locenturAquf ope ra fieri,dV qup locari,ut imperet,ôi ea feripta relinquat,pecus omne confideret, oleum,uinum,frumentum à quicquid fupcrfit ucndat,boues,uitulcs,armenta, oues,lanam,pelles,paluftrum uetus,fieruû fenem à morbofum uendat, patrem enimfamilias uendacem non emacem effe oportet. Item quæ pertinent ad fa/ tionemfuo quoep tempore promenda,id eflgt;manifeflanda funt ,quæ uendenda uidendü,ea enimquæferuari nonpoflunt tuncucndatcumcaritaseft, antequamfecommutent celeriter promat,ô(: uendat,Sæpc etiam diutius feruata non modo ufuram adqcû

D V S DE NATVRA PLATARVM, ET de rebus communibus cuhui cuiuslibet generis agrorum.

num rura,quædam unlia'fcripïenm, confequenter/deiplbrum opcratiombus m uillis agendis dicendum elî, Verumiquia ru' ris exercitia uariantur fecundumuarietatem plantarum, loco' xum,lt;Si: temporum, quorum diuer fitas/fine noticia naturæ plan tarumpartiumvpi’pfarumjeorum etiam quæplantis neceflana funt, perfêde clt;3' gnofci non pote(l,de hisin hoc loco fecundo agendum eft. Et quia quædam/ funtcommunia cultui cuiuslibet generis agrorum, de his cham/in eodem libro ^icetur:dicamitalt;^ de his m pnmisiquæ omm plantf conueniuntffecundumge-' ’’frationispnncipia.

IN plantarû generati'onc lune leptem,lînequibus nulla omnino nafcit plan ta, calor uidelicet cceleftis circuli, qui eft primum ôi ui uificum pnncipiû plâtarum, fecundumeftautem conue^' mens calor loci, quiafiinlo' CO nô ftt uirtus frigoris mor tifîcatiua, fufcipietuirtutem calons cœleftis circulbSimi liter autem fl locus fituehe^ menter aduftus, ent here' ■iius arenarum diems quod uocatur mortuum fabulum,eo quod non eft tabs lo fils fufeeptiuus cœleftis uirtutis plantas uiiuficâtis. Tertium autem eft calor jqui ■niteri« feminali,quæcunque ilia lic,inhæret:quia line illo aut non eft receptiua f along uiuifici,aut receptum euanefeeret: nunquam formaretur ex ipfa plan* tirum aliqua iecundum euaporationem. Probant aut hec opera ruftificationis, quonia in quibufdâ plantis cum primo formant ôc funt tenell3e,umbracula opor teclieri,ur calore fobs non euanefeât, lient quâdo ex feminibus pullulât ciprelfi udficus.Tna autem funt miniftrantia fubftantialem materiam,quoru primueft humor natura’is inhxi ës ei quod formatur in plants fpecié,qui pnmû fpirando pullulât

IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. D B C R E S C E N T,

pullulât fuj fumâecrumpitaclterræfuperfîciem,qui cum pullulât emacuatab ïnferton materiam humons, totam fubftantiamhumons formans mflruu’ienta plantulæ,Â; inferius ad radicem in radicem:Deftituta autem uirtus calons fi’b' ieâo,attrahithumorem locis, ânfteeft fecundus humor miniftrans concept»^ plantæ nutrimentum,(icut miniftrat matrix fanguinê menftruum ïn côccptionc formatione animalium.Tertius eft autçmhumor pluuiarû ôi rons Ä niuiïin’ defuper uenientium,qui fe habet ad plantas, ßcut humidum nutnmentâleexct' bis fumptum in animalibus: ôi ideo humidum hoc delîderatur aplantis lamfûf' matis,à ad fpeciem ïam dedudis ficut cibus defideratur ab anima natis animait^ bus.Septimum autê quod exigitur eft aér conueniens cxtrinfecus,ille eninacon^ feruatfi bonus eft, autcorrumpit,fi malus eft, plantas: ôi ideo uentiurentcsA pluuip mort!fîcantes,lædunt ôc deftruunt plantas, ab aère autem tëperatoproquot; portionabiliter conualefcunt Ä frudificât. Amplius autem arbor in generefuo eft calida ôc humida,i\: calor quidé aperit meatum A impelht humiduin,hunii^ dumautéabundâs fufficienterminiftrat materiâei,ideoftatimexurgit mftipit^ A auget illam Ä roborat,A emittit ramos multos A in ramos plunmas uirgas»

Onlîderandum eft princi’paliter de diurlîtate generationis pla ntarum, exdiuerlîtate generationis eius fere fcietur tota natura plâtarum.Etde hac quidem diuerfitate ab antiquis fere nihil amplius inuenitur, quoddixit Ariftoteles quodarborum fcilicet A plantarum quædamgeneraD'' tur plantatæ,quædamexlêmine,Aqu3edamperlêipfas,exipforümelemenW' rum commixtionc A uirtuteccelefti,quæ tali commixtioniuitam influituegft’ bilem, A ea que plantatis aut a radice nata euellitur,aut ftipite aut Aramis anti femine nata transfertur de loco ad locum,fed hoc proprie non eft plantat!O,fed tranlplantatio dicitur: A iftp qup fie tranfplantantur qupdam propter duricæif lux fubftantiæaliquantulumcontunduntur A feinduntur inferius ubiinf gutur terræ,utfacilius A citius trahant nutrimentum. Atlt;^ etiam qux fecunduin p^*quot; tem aliquam plantanturin terra,ficut fît de uite falice,A buxorfreqnentiu? dam plantanturinaliam arborem,Ahpcplantatio uocatur infitio.Quodauteif in generationeplantp ualde nobis occurrit, eftquod plantarum qupdam minehabentgenerationem,qux nec producunt fernen fimile illi feminiex quo habent generationem: quxdamfaciunt fernen melius, A quxdam peius:ali' quando enim quibuldam malis iêminibus bonp arbores proueniunt,ut ab amyg dalis amaris Aacerbis aliquando fîunt dulcia, A aliquando contra, A fimih-' ter à malifgranatis fuie punicis accidit,aliquando fîunt dulcia A aliquandobeon uerfo.Qiiarundam autem plantarum fernen cum debile fùerit aut ex locoaut aere,tempore inconuenienti deficit. Et illarum generatio in tail loco non eft « femine,fed ex aliqua alia plantadiue ramorum fiue radicis, A hoc precipue eft in

L I b'é R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îî« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aj

pincis ôe paltr»s,ficubus ôi. maliïgranatis, lîmiL ter ïn omni abietû natura^ nub l^enimillarum fernen facit fantæefficaciæ per quodpullulare faciat, nifî raroî •’Jmexfemine palmaquandocj! pullulât amp;nbsp;cipreflûs,^maxime paltna fi plura l«tnma fimul côiunganturjcx uno enimfimplici femine raro pullulât, fed cipreP à maxime ficus pullulant ex uno grano femi nato admodum her bp pnmum tonualefcens paulatim. Non autem de facili fit quod ex femme maloproueniâc ^onaplanta,nececonuerlo,licetaliquando hocfiatded in ammalihoc contins git multotiens,proptcr diuerfitatem enïm hatationum aêns,^^: uentorum,â: nu tgt;‘itnenti,cum animal fit facilis alterationis frequenter fit quod fernen male corn plexionati animalis alteratur,âi: fitmelfus,ôibenp complexionati alteratur,lt;5£fit Pfius,^animal generatumfit fecundumfèminis exquogeneraturdifpofitio' ■’em,uel peius uel melius*cuius fignum eftquod omnia domeftica animalia uide ualde differentia inter quantitatem ôe colorem, quod non accidit eis,mfi propter fui nutnméti multam diuerfitatem,ftabulorum, amp;nbsp;aliorum locorum 'n quitus côuerfantur,propter quod etiam carnes earum in fapore diuerfifican-' turacarnibusammaliumfylueftrium.Talisemm diuerlitasin plantisnonel},aut tJntanon eft,quia radicibus terrp affixe funt,à nec^ loca mutât nec^ nutrimêta.

De fubftantia origine âf generatione plantarum, Cap» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lu»

LOcus in quo oritur planta eft ficut matrix in animalibus, àc fuccus fine humor i ri tali loco præparatus ôi attr aâtus eft ficut fanguis menftruus in matricibus animalium, uis autem cceleftisin eis eft, ficut uirtus indiftin' ^2 ôi:non determinata ad fpeciem, quæ quantutn ad plantæ naturam fufficieiv* ter deter minatuf à diftinguitur, per qualitatem elementorum âi: modum corn tnixtioniseorumiii materia feminis plantæ♦ Operaautemplantæ,fècundum rjuod planta eft,funt tria,fcilicet uti alimento, ô(. augere ôe gener are ♦ Vtuntur 2lunenfo Eue trahunt ipfum tantum purum conucniens dV fimile fibi, ôi hoc to* tntneftconuertibile in fubftantiam membrorum,lt;5iideo nonhabentucntres* Duenas,fed tantum poros,terra eft eis pro uentre,âi: in qua dimittunt utran* queimpuritatem ficcamuidelicet 0thumidam,0(: hæceft caufaquod radices quot;ifigant orifuo Emiles in terram,ex qua ficut ex ftomacho fugunt nutrimetum* ^dirigunt radices deorfum maiores plantæ omnes ubi terrpcalor melius com mifcetà dir I git nutrimentum:«^: fi aliquæ plantæ magnæin fuperficie fpargunt’ radices non in profundumdirigunt,cito arefcunt, quia nutrimetum quod eft’ quot;1 fuperficieterræ euanefcit ab eisinfumumper calorem fob's: ôi: non cogitur Ipirare in radicibus eorum per loci continentiam. Augere autem iplar urn plan taruiUjdicunt quidam effe in infinitum,afferentes planta augeri quandiu radici* tusterreadhpret,quibus non eft confentiendû,quiacertû eft,omniû natura co* ftantiûeffe quantitate determinata inter duos termines maximi in fuogenereói minimi*

mim'mi. Habent eni m ficut cgrepic die Jt Anlloteles om ni'a rationem maonitiK dims c\: augmente licetenim exnutrimentaliformenturamp; auoeantiir hiiinido plants,tarnen pars cui lacienda eft additio tantum adduratur proceflu tempons lit extendi non poflitjôi tunc conftat augmentum in longum, à: tandem ex ea* demcaufaftabitetiam ad alios duos diametros,qui luntïn latum àprofundum. De operatione autemgeneratioms plantarum hic folum dicitur, quod fugédo per poros habentnutrimétum,ôedeco quodextrinfecus ingemmis eleuatur a Ipiritu egrediente formant omne quod gignunt.

COnfequenter autem de partibus uegetabilibus plâtarumdeterminan-' dum eftjôdde his que accidût eis a natura,ót non ex cultu,defrudibus enim ^ecultudiceturpofterius.Oportet autem fcire,quodlîcutm3ni mailbus itainplantis,quoddameft quod eftpotentia,lt;\: capars plantpuocatur fuccusjà quoddameft quodeft pars plantp aâujicut radix,ftipes,ramus à hu lufmodi.Eft autem fuccus humor per poros radicis attradus, ad nutriendain totam plantam qup per partes plantp à uirtute nutriti'ua diftribuitur;neceire eft igitur,quod ad plante limilitudinem calore digeftiuo,per digeftionem ad lîmili tudinemcomplexioniseius membnuel partis qupnutritur alteratumcft,exhis autemneceflario relinquitur,quod humorcibalisplantpmagis fitinlîpidusin radice, fecundû quod magis ôi magis'a radice procedit, fie plus à plus accipit ßpore plante conuenienté,ficut aût accipit faporcm,i‘t3 etiâ accipit in fpjfïa nem,fubtiliationem,ô(: acumen.Ex adionecnimcalons in ipfum necefiê eftiK'C omnia euenire circa ipfum,nifi per accidés impediatur,ut infradocebitur.Etm quibufdam quidcm plantis calore exhalante plurimum humidum remanetjtei''' reftrejUiïcofLim,lucidum,propter multam eius materia?naturaminipfo,d dl odonferum propter adionem calons in iplo, eo quidem quod conuenienterdi geftum eft aromaticumeft: quod autem corruptum eftfœtidumôehumiduu’. Quando calore aperiente par um ftillat, frigiditate aën’s exiccatur, amp;nbsp;uocatur gummi:allquando etiam diftillat per uulnus fadum ferro in plantamjÄtunceß am gummi uocatur,fed non eft tantæ uirtutis,ut prædidum.Partes autemqug adufunt partes plantæ diuidunturin duo genera, quædam enimfuntadmetn' bra ftcut officialia in animalibus,quxdam autem funt fimilia,nodi enim à iunâu ræ uiæ per modum uenarum extenfp öt radices funt,ficut membra official^» ôd nutrimentri officio defèruientia,lêd lignum in habentibus lignum eft caro cl balis : in non habentibus lignum eft ficut membrum fimile in animalibus, cortex autem ficut pellis in animalibus,0c ad hunc modum eft de cæteris partibus plan tæ,fêd nodus ille qui uocatur malleolus eft fadus'a natura,ut in ipfo ftet fuccus» ôi ampliorem accipiat digeftionem : cuius fignum eft, quia fi in ramo fylueftris arboris fiat incifio ultra mediUjita quod medulla fitabfcilTa, dipoftealigatusco folidetur,

folidctur,tcmperabitur malitia fruduum,0i: melibr redditur fapor corum. Cau ^3autemeft,quod ibidem retortuporum inueniens nutn’mentu afcendensper tHincum,fiac dt diutius digeRû in meliores digeritur,^ transformatur frudus, Hiiiufmodi autem nodos habent præcipue in plantis eæ qux rarx funt fubftan^ l’æ A habent magnas medullas,aut in totolunt concaue A cum hoc funt ualde iîcut eft uitis A uiticella,^: cucurbitaA arundo,0i genera frugum,triti-' 'ntn d filigo,hordeum auenaA alia huiufmodi.Radices tarnen habent plan' ori f miles,quantum ad tradum nutrimenti, habent tarnen quâtum ad alium ’’’odumfimilitudinem d: effêdum cordis radices plantarum, quoniam cor nux • thmento attrado primum infundit calorem uiuificu,per quern ad membramo' incipitjd: h ocfacit radix in plantis, quoniam ex radice datur eis calor ôc for uitx potentialis, per quam ad omnes partes plantx naturali motu mouetur, ^^ntplantx uoraces didx,d: abftinentes didx, d: propter fuarumradicum di* ^politiones contranas,raras enim Aporofas,d:calidas habentesradices multu ïrahunt de nutrimento,plus autem quam conuerti poflitd: terminari a natura ”‘boris,d: tue arbor generabitfrudus uermiculofos, d: putrefeentes ft non exu ^et,uel aliter emittat luperfluum humidum. In iuuentute autem plantarum hoc ’’laxitne accidit propter calorem iuuentutis earum. Aliquando autem curantur ®xhoc quod perforantur iuxta radicem,ibi enim exit fuperfluum humidum, ft* wt per phlebotomiam. Si autem plantx calidx d rarx radicesftnt in terrafic' qua pluit raro,d in qua cadit cum impetu multa pluuia,ftcut eft terra dima lis fecundi d tertij,d: forte quaro,pro aliqua fui parte trahitur radix plante mul I’S utcibus interpolatis ex abundantia pluuip multum nutrimentum,quod ante-^”301 alia pluuia fuperueniat trahitur ad partes fuperiores,d compléta digeftigt; ®neperftcitur,dideo tales in talibus locis plantg ff pius forteflorent,d frudus ctnittunt Et hxc eft caufa,quare in terra Maurorû fxpe florent arbores in uno 3nno,fit autem hoc in noftris climatibus,licet nonproducant plantxnoftrx nifi p3ucosflores,quando poftxftatem humidamfequiturautumnus ualde calidus ’^liccus.Sunt autem quxdam plantx humidf ,aquofx,molles,d quocunc^ mo do infigantLir terrx de facili radices emittunt d conualefcunt ♦ Hoc autem faci' Untd quxdam durx propter ftmilitudinemligniradicis plantx corporis,ficut ^uxus, cuius ramus in terram inftxus de facili conualefcit, in quibus autem hoc ^on fit, caufa eft quod deftituitur lignum nutrimento, antequam ex fe formate poflitradices,eo quod aut porofum non eft » aut non habet calorem fufficienter l’‘3hentem,dideoarefcit antequam ex fe emitterepoflit radices ,d ideo qux' calidx funt ramis inftxis in terra conualefcut,ficut buxus,d fauina,d mul

I? alix Etiterum ft molies funt tadu,ab humorc terr^ nutriuntur,dimplentur, ^conualcefunt,ftcus falix,d tilia, quecun«^ autem neutram habent difpofttio' netn harum,frequenter arefcunt,quando rami earum terre infigûtur. Vena au' lem inplanta proprie loquendo non eft, fed nec fecundu multam manifeftam ft* C militudincm

militudinem habentjlcduïænutn'menti dicuntur uenæeius,que aliquando fini direde afcendentes, d: tunccrefcit planta quafi per quafdam tunicas herbaks uclligneas,quarum una fuppomtur alteruquæ aliquando funt tortuoff, d tune efficitur planta nodofa,aliquando autemdiffundûtur articulatim in plantam, d per uias diredas nuthmentum trahitur,dpertranlùerlâs detmetur,ô(: repnmi turin partes plantæ nutrimentûrueniuntautemuieiftp aliquando k radiceafeen dentes,aliquando ex medullaad ex tenor a plante,ficut lineç multf produdpb eodemcentrOjtahs eft igitur difpofitio uenaruminplanta.Medullpautemplan • tarum uidétur elle ßcut nucha in animalibusid per medullam arbons decurnt* pullatplusdelpiricu plantp quaper aliquamaliarumuiarum,dineaeftuigo’' rpïntualis plantf ,quia aliter partes liantes 'a radice non bçne uiuificarent ad lor mam Ipeciei plantijd ideo plantp habentortum d prïncipiû ramorum qui orn nntur a corporibus plantarum b medulla, quaßex uicano radicis fed qiiâdo h' gna fcinduntur per an'ditatem profundatur frequenter ft ifiura continue uflt;g medullam d ultra,dnôinueniturprofunditatilcilfuramïi raro. Plante aûtquX nutriuntur ex medulla per poros trâfuerfales habent medullas maiores,dquæ nutnuntur per poros direde afeendentes habent medullas minores, quandoi^ non uidentur medullas haberequando magne efficiuntur:propter hcc quodle gnep tumep ardatp per alias circum uelliences comprimât d quafi infènfibilem ßciunt uiammedullarum. Et probabile ell quod hoc fit una caufa corruptionis magnarum plantarum interius,fuffocaào uidelicet fpintus uitalis m medullaiæ dull,per hoc quod conllringit per circumllans induratum d: conllndû bguü» Ipfa autem fubflantïa medullæ uidetur cflê ficut purgamentum quoddameho' lericum,quod proijcitur de narïbus ammalium,dhoc fitpropter caloremlpin tus d: motum qui pullat in medulla, cuius lignum ell quod ler'e omnes tneduHx plantarum perledarum mueniuntur à principio luuentutis plantf eorum albx, humidf ,1*^ in proceflu ætatis declinantad acuitatem ôe ficcitatê.Suntautephn' te quædam lêrb totam fubllâtiam habentes medullofam ficut fambucus, ebulus

huiufmodi,d: omnes illp nodos habêtmultos,d: nutriunt ex medulla, dideo efl multum de medulla in e i s ; öd in hoc genere ell uitis, fed minus ell medullola qua fambucus uel ebulus,Alias autem experimur plantas in toto cócauas, ficut fillulas quafdam d: calamostd: hoe fit ideo,quia ille multum indigent fpiritufu' ■ mofo libero,qui eleuatur in concauo plantarum illo ex nutrimento quod alcem dit per diredos poros laterum plantæilicut arundo à calamorum genus dhuquot; lufmodi.Hpc igitur ell difpofitio medullarum.Cortices inplantis funt ficut cœ riain animalibus,nifi quod ade'ononcohprentplantisquemadmodum cormm animalibus d, ficutin animalibus pars corij cum ell excoriata feu abfcifanonre/ crefcitfine magna animalis cicatrice,led fcilfeper longüöclatumpelliscitocon folidatur,itaellincorticibus plantarum : propter quodexiccanturplantxfre' quenter quando in llipitibus in circuitu cortices ab eis abradant ufq; ad earned

plantp ligneam uel herbalem: non eft autem cortex ex cotextione uenarü, iicut cornu animalis, fed fubftantia corticis generatur ex terreftn plant^ expulfo ad ^i’perfidem ipfius.Eftautcm cortex duorum modorum/cilicet interior â: exte-' ’■ior,intenor mollior,exterior durior â: afperior,

De diucffitatc naturaltum ÓC fimplicium partjum planta;ó^ de caufa augment! eins»

S leut autem in animalibus interreticulationes uenarumâ: neruorum funt fupplementa partium fimplicium,quefunt carnes,uelea qug funtinloco carnium non habentibus carnes, ita funtin plantis ligneæ partes uel her^ qux ßmplices funt öc materiales, eo quod influuntper nutnmentum, ód cfiuuntper exiccationem platarum ad modum lanæ longæ candide, â: quïbus sudis augeatur planta, quibus deficcatis ôc diminutis planta uidetur exiccari àtninui. Et talia proprie di’cuntur partes lîmplices in plantis, ôt naturales eo S^'odinfluuntper nutrimentiim â: efHuunt perexiccationemplantarû: autma* ten alla fupplementa fient materia in animaîibus « Hoc autem quædam cômuni ufi tata anatomia cognolcif in urtica maiore,canapo ôi. lino,amp; multts alijs qup ugt;as uenales liabentmultum fortes uifcofâs à direftas:àquando aqua côpu*' tiuitineisàcaro materialisóepofteaexiccaturóicomminuitur amp;nbsp;confrieatur ^recedit,lt;3t remanent uenæ illarum plâtarum ad modum longæ lanæ candide, ^tnoliespropteruifcofumfubfl:antialequodeftineis,^fiuncexeispanni. Et eftmodus quem habebant antiqui philofophiin corporïbus hommû ali' anim31ium,quosligabant contra idum aquæ uehemétis, ôe tue abluta car/ natural! â: molliori,reminetreticulumex neruis ôi uenis, demonftratur mo ^nsdiuifîonis earumin corporïbus animalium.Sicut autem eftinurtica,canapo lino, ica etiameft abfc^ dubio in alijs plantis, licet materiale nonnpoflititaab officialibus partibus feparari in eis.Pars autem non fimplex in planta dicitur elfe duæex pluribus fimplicibus efl compofita,ficut radix,ramus,ôc huiufmodi. Plâ ta dicitur, \ Platoneeffe figura omnis uniuerfi, radices enim habet fubtus ori fi' ^ilesjfeddilatantur undi(^, ut nutrimentum accipiant,dt ideo dilatatur planta inferiusjfuperius uero dilatatur propter ramorum infufîonem, qui multiplican' tur ex duabus caufis,quarum una efl matcrialis, fcilicet nutriment! abundantia, altera autem efFiciens quæ eft calor folis unditj exterius tangens arborem,â: e' liullirefaciensfuccum Ä euocans ad exterius,ôi ideo erumpitin ramorum mul' titudinem,in fuperioribus ubi magis conftringitur,«^ per digeftionem amplius lubtiliatur.Huiufmodifignum eft,quodplantæ quæ circumfeptæ funt muleis a' phntis,ficut arbores in nemoribus fpiflis umbrofis crefeunt in altü ô: non niultiplicantur in eis rami nec non mul turn ingroflàntur eorumftipites,â:caren quædam ramorum eft,eo quod per calorem folis non poteft in eis euocari cbullire fuccus ad fuperfîciem,fcdpotius frigus umbræconcludit calorem inte' tins, qui intus multiplicatus ex fuga contrarij eleuat totum nutrimentum in ah

tum.Etcummotusfrigorisfit ad centrum,quoticns motus folis'acentronutri' mentumexpellit ad circûferentiam utimpingueturdk dilatetur flipes ,totiens refleditur a frîgore loci umbr ofî in fe nutn'mentum, impedit ftipitis in grof fationem fieri.

Ico ita quod folij in omnibus plantis materia eft, humor aquofus,non bene à fêce terreftritatis digeftus lt;3c purgatus,aliquantulû paftiis à co mixtus. Emails autem l’ntentio foliorum eft ad fruduum coopenmen' tum,eo quod natura purgatione indigeat'a fuperfluitate humidi aquofi, à cuni fit fagax ingeniofa eodem purgamento utitur ad fruduum defenfionem. Ma teria autem tamfoliorum quam fruduû eft,quoniam duo uapores funt in gene' re,tam in uentre plantæ quâ in alijs uaporibus omnibus,uapor fcilicet humidus ôcaquofuSjôe uapor fîccus ôeuentofus:uaporhumidus eft materia fruduu,proquot; ptcr quod etiam frudus lêcundû genus fuum uentofi efle iudicâtur,licet autem

Oioni quæ fit per lolem, Florum autem fubftantia generali ter eft faâa ex humi' do fubtihon,quod calore primo ebullit^äd propter abundantiam quæ eft iniplo dilatatur admodumfolij,ideo tarnen quta humidum habet magis digeftumft*^® naturaliccr eft odoris bom,quod nullo modo eflet nifi humidum optime digefe óe fubtile haberet,ftcut ói terreftre,^ quod in ipfo eft fubtiliflimum eft comtmxtum cum humido.Cum enirn ex uapore terreftri uentofo crcatiolittro lt;ftuum,eft in ipfo uapore fubtilius aliquid,Â; humïdius, öi minons terreftntatis quod non defacili conftat âiinlpiflatur calido digeftiuo, ôc hoc tarnen fit magis uaporabile quàm refiduum ciufdem quod eft in lubftâtia plantæ in loco getnmf in quo erumpit fr udus,primo calore ftatim erumpitôefbrmacur in florem.PrO' pter quod adhæret flori ros,qui mel producit ôi ceram,^ hoc miienimus in in^ terioribus florum profundo,quia natura format lubtilehumidum,quod paßuifl eftàfubtihAbenecommixtofîccofluitex ipfofubtile amp;nbsp;bene codû quoddatn humidum,aut per modumquandoq? dulcis phlegmatis in creationehumorum inammalibus conftat.Ergo quod florum fubftantiafit ex fubtili aquofo terrecij fubtilitatefuapotius formabile eft mfiguram florum quamingroflîtiem frudu' um:ôeideopnmo caloreuens flores erumpunt propter fubtilitatemfubftantiæ fuæ marerialiSjÔ!: facilius læduntur a fngore qu^m folia ôe frudus propter ean^ dem caufam,lt;\: funt multum redolentes propter fubtile humidum quod bftcco conuenienter paflûm eft,à quafî fpintualitenta refoluitur in ipforum lubftâtia. Et humidum foliorû magisgroflf aquf indigeft^eft,lt;\;humidumfrudûinpnn cipio fui magis eft ftipticû à rerreftre,indigens multa digeftione,propter quod ultimo completur poft folia âiflores,amplùis cum frudus cadûtgerminant nontra'

quot;on trahunt augmentum uel nutn'mentum ä carne illa,fed terra,cuius fignum ®ft,lt;juod cum aufercur tota caro circumpolîta melius germinant letnina qu'am lt;îuando eis remanet.Præterea nutn’mentum fruduum putrefcit facile,eb quod n’turanon excogitauitillud,mfi utputrefcat,completo femine, ôi cadens inlo' '0 femim's fimet,^ infûndat lutum,in quo fernen facihus côualefcat,cuius lignû opus rufticorum,cum enim uites feraces uolunt facere,fimant eas ex pampp

”■5 ài acinis,qux colli'gûtex l'pfaeadé uinea cuius uites feraces efle cupiût.H^c 'lumconfiderantur in openbusnaturæ,fî enimcarofrudus adfcecûditatem fe *^nis non confert,cum natura nonnûqnam deficiatneccfîarqsjproculdubio fe-psrarct femma per ceffuram ôc aperturam carne fruduû cadentium : ôt h unis 'Wanum uidemus in naturx opéré,oportet enim quodfimatio terræ quæ fit putridam carnemfrudus adfœcunditatemfemmiseiuldem operetur, con-autem frequenti'us depen’re fr udum qu'am florem ex aliqua trium caufar û;

’^iiando enim magnæ funt plantxgt;amp; humidü ponunt ad nutnmentum ex quo ^ortnandus erat fruCtus,fed fubtile quod tranfit in florem non eft incorporabile pbntæ,âi tune pent frudus ôc non flos,aliquando autem non ita citopotefl mo ‘’^igroffum Ä: uinci,fîcut fubtile humidum,ôi tune fecundo,tertio,uel quarto ’nnofrudificant,licêt omni anno floreant, aliquando autem non poteft ita tank’ll attrahere propter dun’tiem fuarum radicum,ôi: tune forte non attrahunt ^fficiens nutrimencûfrudiBus,nifi per duos annos,uel tres, â: quando congre §3tumfueritin planta lufficiens nutnmentum tuncfrudificatdcnonin alqs an-•^sdnoleis igiturpinguibustaleeft iudicium,fîcucdiximus:fed oleæ fæpepri-O’ntur frudu,eb quod ad frudû eius multus humor ôc pinguis exi'gitur,ôi mullus calor digerensjôi ideo ex didis caufîs frequenter impeditur.

ESt autem unus modus um'tiom’s qui fît per infitionem,in qua plâta unitur plantæ,ficut flipes r adici,ôc ficut ramus ftipiti, ô: continuatur cum ipfa, Ita quod per omnia efficiunt eiufdem ligni 0(. nutrimenti,cum tarnen lînt fiufdem fpeciei,aut forte eiufdem generis quando fit infitio. Et planta qu3e infe-’’•tur tantum trahit nutrimentum ab ea cui inferta eft,quod inferius cui fit infitio ’’aturafua nihil producitnifi radices,fuperius autem necj ramos emittit,neque ^ürculos nifirarOjdigeritur tarnen fuccus ad naturamôi modum inlîtæ,denon ^■us cui inferitur.Etexhoc feimus in arbore duas eflè digeftiones, licet ad inui-'cm fint fatis fîmiles,quarum una eft in radice,ôt altera in ftipite ói ramis,quia probabile eft meliorem effe infitionéinferiorem quâ lûperiorem,lt;?k quanto mag's fiat inferius tanto magis frudû lt;5i faporé eius immutariô(:domefticari,quan' lo uerofiat altius tâto minus,quia maior eft immutationis uirtus in toto qukm in parte,ôc maior in maiore parte corporis qu'am in minori: ôi quod his mirabilius *ft,caro frudus eft fecundû naturâ ât uirtutêdigeftiôis ftipitis,et fapor nuclei ôe

u'gor eft fecundiim naturam lt;5;; uirtutem radicis:cuius caiifa eft quod pulpa cat nis fruduum eft de proximo fluens,fubftantia autem nuclei non poteft de proxi mofluere,fed de ea parte quæ eft loco cordis plante,ex cuius uirtute tota arbor informatur,lt;5c hæc eft radix.Sitniliter eft autemin femmibus animalium,queex maximaparte abfemduntur de ccrebns ammalium óc attrahuntur,ut diftillantia per totum corpus uirtutem corporis totins accipiant : ficut em’m à nuclei tra^ hunt 'a primo membro arbons, ut accipiant uirtutem cotius,t\; maxime radios qux eft uirtutem tnbucns toti corpori plantaram, Dubitatur quare in anitnali' bus diuifa non conualefcunt, diuiforum autem in plantis utruntj conualefcitfo' lutio,quod uidelicet planta propter fimilitudinem fuarumpartium undi^ lient per os quod fugit nutrimentû à infe quafi in uétre amp;nbsp;uenis digeritur,ideo con^ ualelcere poteft,fed in animalibus quamuis habeant in multis fimilia corpora,di ideo diui a in utra^ parte retineant lenfum lt;\motü,tamen quædam organa di/ uifa a reliquo corpore habent for mam feut os,(^ ideo quxcunc^ partes ilbs de' ftituuntur côualelcere non poflunt,e'o quod nee nutrimentum poflîint fugere» nee ad cógruitatem fui corporis digerere f ne illis. In diuif one autem ifta tnagis laceratu conualefcunt,nifi fint ualde rare fubftantiæjficut uitis de falixquiacutn laceraturadinlêriusramufculis/etinet meatus apertos de uias intégras uerfrs nutrimentumjôe ideo ftatim ut uip illp ad nutrimentum attngunt incipiunt fug' gere,^ côualefcit plant3,cum autem fecatur uel infeiditur, tune pori dirigunt» ut pundumunum ad nutrimentû^ non per longitudinemaliam nutrimenwin' f gunt,â: in ipfa lèdione totum corpus plante conentitur^ôe ipf poriartant pct collifionem ôc côpreiTionem impetus lècantis, amp;nbsp;ideo frequenter arefcutinciü» prêter uitem de falicem qup funtrare lubftantip.Sed tarnen magis côualefcit tranfuerlo aliquantulû longo uulnere abfcilus ramus,quâ direde abfcifus circii' lariter,dlhoc contingitutdixi,quia poros plurestunc apertos habebit ucrius nutrimentû,quando extranfuerfolec3t,quam quâdo ex diredo. Cuius fgnuni eft quod quando diuidûtur radices anoquorû arborum fecundû longitudinem melius frudifîcant,eb quod per totam longitudinis diuifionem per poros fît atquot; tradus nutrimenti,li autem ex diredo lecetur in profiindû nihil omnino côfert, ^potius nocebitjtantû quod arefeunt arbores illæ.Atc^ àc huius alia ratio ef, quod longitudo diuifa non impedit curfum nutrimenti,fed latitudo diuifa llatim curfum ôc uiam nutriméti intercipit de impedit,de ideo fciflura in arboribus per longitudinem fada,nihil omnino in fapore,dc f gura uariat frudus,quandofue/ rit fanata,Si autemdiuidantur ultra medullamqupin medio eft ramufculorû confolidentur,ftatim uariabunturfrudusde fapor eorumpropter diuifionem quæcontingit propter impedimentumnutrimenti,quod fit in nodofitatequX nafeitur ex hoc fecundum latitudinem diuifa planta,de ideo diuifio iêcundumh titudinem eft quidam nodus infitionis,óe non diuifio in longû, ficut oftendemus infequentibus.PretereapIantis per ablcifionem de reftitutionem partium orgaquot; nicum

’’'cumredditur continue iuuencus,contigi't autem aliquam partem ami’ttere ra^ ’^’ccm ôi pullulabi t ex. flipite alla radiXjâ;: nutnct ramos,aut omnes,aut aliquos, ’^pullulabitexradici’bus ftipitis A: ramùôi lîmiliter contmgit amitcere recu^ pfrare ramos,ut omnes,aut aliquo's. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

VNus modus tranfmutationis eft,quod raro potefl præfcïdï fylua quer cinacompletorûlignorumàmagnorû, quodrecrefcatm eademfpe^ cie,nam prg fcifis arboribus pr^didis recrefcût arbores qu^ tremulp di £iintur,amp;: arbores qup dïcuntur miricp in partibus Germani^ ,quæ funt maïoris •gnobilitatis qu'am prime fuennt.Caufa autem huïus eft quod radices uetuftaru ’rborum folidp A:dur^ funt,i\: clauforû pororû,nec ualét ultra puilulare, pofl^ Suamftipites arborû ftantiumfuper eas pr^cifp fuennt:putrefcuntigitur,à ca^ lorexhalans exipfis amp;nbsp;fecum trabens humidû,efficitur maturus plantp altérais ^pecieùc^ quia deftitutus eft a uigore arboris antenoris » pullulabitin arborem ^gnobiléjôe aliquando non pullulabit omnino,ahquâdo non genera tur,ïnde nifî fungusuel gramen,uelaliqua alia herba.Eft abus modus ualde multiplex,fi' ^utcertiflîme probare potent omnis qui expentur intalibus,fëreenim quoti' ^ufcunij una ôc eadem arbor fruâifera in ftipite abfcidïtur,^ relïnquitur inferp pars in terra,ficut fît infitibne,amp;: ipfi eiufdem arbons fragum in eodem trûco 'nferitur,fiunt îndeplantp quarum frudus nec in fîgura,necin fapore cum prp^ feâentibus conuenîunt.Cum autem inferuntur fraga prunorû dt cinorum,uel ’liorutnfruduûolTahabentium in truncum falicis,efficiuntur frudus fine offi* bus.Similîter autem fl inferitur unis in cerafum,uel pirumin malum,mueniûtur Uue tT)aturp,quâdo cerala funt matura,uel pira uel mala.Et taies mutationes uab ^emirabiles oftendunt fe lus qui diuerfas ftudiofe faciunt infitiones. Item exce^ ptutn eft,quod cum inferûtur fraga perficnn pruni amp;nbsp;cini trûcum fine ftipitem, ‘iwdmutauturambarû arborum nature,ôe fiunt efcula maiora ôe meliora quâ fint alia efcula.Et uidetur hoc fieri fîçut in ammalibus ex permixtîone uicmorum lèminumincomplexiûne,ficutafini equi,ex quibus generantur muli,uel bur^ lt;lones,Non enim longe efl perficus a pruno uel cino,(^ ideo cum utracg arbor •quot;arg fubftantie lît,utra(^ uîrtutem fuam communicat alten : Ó: fie ex permixtis uirciitibus in loco infitionis £t fuccus permixtarum uirtutum,lt;3t ideo tune illud quodper Iocôinfitionisexcolitur,penr)utatur paulatimm fpeciem aliamquæ dlefculus arbor,quia per figuram foliorum agnofcitur,quod illauicmitas aliquot; quid habet ad cinum tV prunum,«*^ offa que funt in efculis etiam hanc indicant uicinitatem,.Eft autem præter didas mutationes ilia qua de fylueftrifît domeftiquot; eaxV doineftica lit fyluefins, cuius modum de caulam oportet cognofrere, eft enimde exploratis,quod omnis planta domeftica fubtradio cultu fit fylueftris: ôiomnis fylueftris domefticat^quando cultus adhibetur/vlueftresauthabent

Jt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 8 T. D B C R E s C B N T»

plures frudus quam domefticæjed habent eos minores A: acriorcs, fed dcmc fticæ habentdulciores âipaucioreSjUel minus acros,uel maiores frudus quaw fylueftres. Modus autem quomodo domefticafit lylueftris,eftper fubtradio/ nem cultus, d: lociindurationem d arefadionem, dpræcipue fi ad fabulofita' temd: arenofitatem conuertaturztunc enimduricies non permittit ad plantas diftillare uel euaporare nutrimentum fiifficiens. Areiâdio autem priuabit nutri mentum, fed fabulofitas d arenofitas undique faciteuaporare, d non confia' bituapor circa radices plantarum,d tuncmacræ dfpinolæ dplurimorutnfru duum efficiûtur. Multitude autem frudus ear um exficcitate prouenit, quialic^ citas eftcaufa diuifionis in multa âc parua, Vndi^ enim intercipitur nutrimentagt; le humidum ficco,d ideo in multa parua diuditur. Efficiuntur autem fruâtis a' cerbiuelamari, propter hoc quod taie nutrimentum non obeditdigeftioni,^ planta?,ficut facit humidum domefticationis,Modus autem quo fylueftres con uertûtur in domefticas ualde eft multiplex,d uerfatur circa tria in genere, hoc eft circa naturam plantarum,d circa umbras d foies ipfarum quoniam oportet ' fiindum ipfum conuertere d impinguare d folidum d continuum facere, d ta' men non depreflêtur,ita ut fuperius diftillantes bonitates recipere non poflît,d inferius ex terra uaporantes circa radices plantarum continere, d oportet co** gerere eum ex tali terra quæ cum ftillicidijs in fe fluentibus infundatur, d ctitn uaporatione moueatur aperte, d congrue contemperetur ad complexioncm plantarum«Circa plantas autem eft confîderatio, putando eas per abfcilîoneni fpinarumfuperfluarum,dperinfitionem,d aliquando per unguenta deinoh' tione eius ,d per diuifionem corticis cius,ut ingroffari polTit pl anta,d fit inft“’ fidebeatfylueftris domefticari. Oportet quodfragrumeiufdem inferaturfiipi' te fuo,aut fragrum alteriusjqux etiam eft fylueftns,aut fr agra eiufdem in fiipit® fiio manentia ultra meduilam ex tranfuerfo incidantur d religantur, quia tabs modus incifionis uel infitione generatus ex foliditate fua magis retinet calorctn naturalem,ficut lapis calefadus magis d maiorenidiuturnü habet caloremqw lignû.Humor etiam diutius ftatin tali nodo propter tortuofitatem d etiam pro pter foliditatem ipfius,d ideo melius ibi digeritur,d frudus fiunt tune dulcio' res d conuenientioresjd ifte eftpræcipuus modus domefticationis ♦ Confide' rationem autem diligentiflîmam oportet habere in umbris d folibus taliumlo' corum: quoniam quædam non bene conualefcunt, nifi in umbra * ut cucurbitaî d quidam non nifi in foie calido uehemencer,ficut uitis,d ita eft de ali)s multis, d ideo ifta funt ualde attendenda. Quod autë maiores d pauciores funt frudi'® domefticarum quamfylueftrium plantarum, caufa eft humidi nutriment! abun' dantia,quod non eft tot diuifionum,eo quod non in tantum habetin ficcis à acu tis partibus ficut nutrimentum fylueftrium, d ideo cum fit abundansnonhcilc diuifibilem in pauciora diuiditur,fed in ea in quæ diuiditur abundanàus fluit, Ä ideo magis crefeunt dingroffantur frudusearum.

Ecundum autem generattonis diuerfitatê,notanda etiam occurrït altéra' . nbsp;nbsp;nbsp;tionis diuerlîcas in plantis,eoquod ipfafrequéter caufatgeneratioms dï'

**-*'uerfitatc.Hoc traditû eft ab antiquis ,eo quod arbonpfa locifrigiditate antiquitate mïnis induratur,ât compaftû habet corticem, qui côcluditporos ^radices,per quas nutrimentum trahere dcbes,Â fi feindatur radixeius,prf' ^’puein tamis maioribus,ip{îus radicis âi fcjflurp illi lapis immittatur,ne iterato ^ûncludatur de confolidetur,incipit trahere nutrimentû per poros partiû fciflii •■æ di Iterato uegetari frudificare,(3e fie de fterili arbore fît aliquando fertilis, ^'^pliiis,quædaîrj arbores dicuntur mafeuli ôi. quædam fœminæ,de difeernun ïutinhoc quiapnus pullulât mafculus propter calidûfortius mouens, quod fo/ plantællriâiora de minora funt propter fccitatemmafculi,di:hochabetin plantis pluribus locum,fed maxime in palmis ,in quibus rami uel puluis mafeuli polîtus fuper ramos fœminæ confert ad generationem lt;ÎV: maturationem frudu ^'ai.Idem eft fi plantetur mafculus iuxta fœminâ, odor mafculi,beneficio uen' t'o’^cfetatur adfceminam.Similiter f arbores malorum punicorum plantentur *u«a oliuaSjUt uapor paulatim ad oliuas feratur confêrunt.Et per oppofitû,quaî ^atnpUntarum conlocatp ad alias impediunt generationem frudificationem ®arutn,ficut corilus impedit uitem,d(: nux impedit omnes alias plantas^propter pcrnotabilem amaritudinem quam habet. Etaltcratione etiam aliquando conti amp;f»quod tantum aliquando exfrigiditate,uel alia caufa alteraf planta, quod mu täCüromnino in aliamlpeciem, autfecundiâ totum, autfecundiâ partem* de hoc ’’’ododicitur calamentû mutari in mentâ. Aliquando fimiliter triticû in filiginé '^utatur,d(:'e côuerfo f ligo in triticum aliquando mutatur. Caufà aute maxima îlterationum iflarum eft per cultum,nutrimentû,de locum. Amygdala enim de ®’bgranata,d: quædâaliæ plâtæ'aiua maliciamutant per culturâ.Malagrana' t^etiä ftercore porcino fimata,0e dulciaqua frigidairrigata meliora reddutur. Amygdalæ autem præcipue quâdo humidum luperabundatgt;fi clauis infgatur, ‘•d etiam perforentur in aliquot locis,ut diftillct fuperfluu humidum cum gum^ '’^'»quod multû tempore emittuntpoft confixionem à: perforationemdeemun ^’tionem.Sic etiamplantæ quf uermiculofos faciunt frudus curâtur,fed ruftici ’’on faciunt nif unum foramen per quod diftillat fuperfluum, quod cum emitti' aliud melius digerif calore naturali, Hoc etiam artificio plantx fyluertres in hortenfes quandoiç conuertûtur,educitur enim ex ip fis humidû in cultum,de P^ cultum alterantur corpora coru,ficut per mcdicinam,di:tunc ad aliamcom plexionem conuertuntur,ficut medicus ducit humorem in alium,t\: poftea prç 1’etnutrimentum bonum dealterantibusftudetad generationem fanguinis bo-ni.Locus tarnen de labor induftrius in cultu multum conferunt, maxime ad tales ’Iterationes, de præcipue tempore anni in quo fuerint huiufmodi plantationes û^alterationes.Quædam enimplantarum non emundantur nifi tranfplâtentur, tempus

tempus autcmin quo præcipueplâtantur eft in princi'pio ucn’s,cümtota aclHuc lïïrcus eft in phnta,tunc enim tranlplâtata conualefcitjquiaiam in fe attraxithiv morem öi calorem,cx quitus pullulat^â: adhuc frigore iuuatur,ne humidum àc calidum eius euanefcat per euaporationem.Plantæ autem plantantur in hyefflï Ä melius conualelcunt quam ca quæ faéla lunt in uere. In hyeme enim calidutn naturale claufum eft in feminibus plantp,^^ calidum quod eft in uifceribus terre conclufumjfaciteuaporarelubtile humidutp ad radicem,qu^ in locum calidum terræ infigitur,lt;ÎV ex his planta côualefcit. Nam uifcera terræ magis funt calida in hyeme,quïim in aliquo alio tempore anni.Cum autem uifcera plantæ fie huquot; midouaporanteimplentur,impinguanturfole appropinquâte,emittuntàcon ualefcunt.Et hæc eft caufa, quod plantatio quæ fit profonde in uifcera terræ ptimeconualefcitinhyeme.Inautumno aujem paucilsime plantantur, quia tue humor euaporauit,óc calor,^;: terra redaâa eft in cineremfrigidû per calorem æftatis,lt;î^ fie nee ex parte terræ,nee ex parte plantæ côualefcere poteft Jnæfo te auté generaliter mala eft plantatio,propter calidu óe ficcum,quod euanefcegt; re facit uigores plâtarum,præcipue tarnen in cancro amp;nbsp;leone, poftquam oritur ftella quædicitur canicula, quia tunc tempus calidiflîmumiî^ ficcifsimumeft,amp; funt corpora plantaria aridaAuirtutes earum debiles, amp;nbsp;terra phuatahumiHo nutrimentali.In paucis tarnen locis,quæ tanto fêruoretemperâtur, fît plantatio in tempore dido ,fîcut locus qui eft totus ad feptentriones fi igidiflimus «aide

De diuerfitate plantarum fumpta luxta diuerfam fruduum pro/ dudionemgt; Cap. i x.

OVxdam arbores uno annofrudificant,in alio refîciuntur, amp;nbsp;tales funt multæ, præcipue magnæ arbores, ficut oliuæ amp;nbsp;pin’ fîculneæ, quæ 1gt;' cet ramos producant quibus cooperiuntur ôi dilatantur, tarnen in ra^ mis illis non eft abundasfrudus,nifialteriusfrudus anni,eoquod multitudo ramorum trahit foccum ad fui nutrimentû, ôc nonpermittit pullula' reirudum nifîin tertio annocum redundathumor inarborem, Sicutetiam ma' gna animalia nonfunttam fœcûda utparua. Atlt;^ etiamqu^dâiuuentutefîerilio res funtquâinprofedaptate,quod ideocontingit quod foccus totus tranfitm nutrimentû ipforum,cum autem fteteritnutrimentû tune melius frudifîcant/i' eut uitis qup uetula eft meliores d: utiliores producit uuas quâ iuuenis,dûmodo ad extremâ de decrepitam non perueneritfeneduté. Ilia enimin omnibus fitlle rilis,propter ficcum ôcfrigidû quod abundat in ea, quædam autem'e contrario melius frudificant in iuuentute quâ in fenedute,lîcut amygdali,piri.Harum aut plantarum natura perfeda eft calida öc humida iniuuentute, ex quibus quahtati bus poft iuuentute mutant in frigidü à ficcum,d: ideo primum tüc fteriles effi' ciuntur,deinde in tocum aridp,d: hoc plus patiuntur amygdali,qu'am piri.

O Mms planta tota in omnibus partibus quatuor in Jiget præci'pue ƒ cut A: ammaljfcminali fcilicet humido terminato,loco c0uenienti,amp; aqua liuehumore teperato nutricnte,amp; aère libi confimili à proportionals Cum quatuor perlêda ót cöuementiafuennt,optime nafcetur planta i\: crefcit* S* aiitem hæc uel aliquid eorum defuerit ab ea, debilitatur, generatio incre^

HErbæ aufem qui'cqiud ucgetatur ôi. crefcitradicitus I’nfixum terre, in diget uno uel pluribus de quinqi rebus,hæc autem funt fcilïcetdemen, putredo,hutnor, aqua, plantatio, quæ eft plantam lupèr plantam nalci ’l'Jtn.Horum autem quinqî primum eft quod in le uirtutein habet for matiuam eft in iplo materia Ä cfFicicns f mul.Secundum autem uirtutem inform accipit 'a uirtute ftellaru Humor autem qui commixtus eft ex element ,cibus eft Ä materia tarn generationis'qu^m generatæ plantæ* habetenim planta digeftionem depuratam quam trahit deterra: Aqua autem fcut in com* ’’’unibus nutrimentis non deferuit, nili in hoc quod eft alimenti uehicuium, nec fiuxutn haberet ad partes cibus,nifi per modum aqup,innutribilis enimexiftens infeipla nutribilem facit cibum ad membrum,amp; ad partes illas que nutriuncur, ^hntatio autem fuper plantain alia,eft qup fit per infitibnem,0(: conualefcit,pro pterea quod planta interius habens humorem putridum,uirtute fobs exhalat ih ‘“’’i.Et iic planta infixa altp plante in figura differens ahipfa.Sunt igitur tria ifto' f^’mgenerationiplantpdeferuientia,duo autem conferut,fernen amp;:putredo,ô(: pläntatio in plâta alia,quod enim generation!’ confert,oportet quod habeatfor *^ans in fe aliquid,^ ad fpeciem plante deducens, hoc autem eft formatiuum 'i '‘quot;'tuteuniuerfali fuperiori,ficut putredo. Et hæc quidem'duo fimpliciter con,-Eruntad plante generationem.Tertium autemeft,quod eftplantatio plants* in plînt3alia,confertfimiliter adgenerafionem (3ttranfmutationemipfius infigU' ''3. Similiter autem qup conferunt ad cibum plantp diuerfitatem habentdupli' 'fgt;n,quoniam huiufmodi eftut cibi fubftatia,aqua autem confertpropriu alium •’lotum ad partes nutritas. Sunt autem quædam adhuc quæ uidentur conferre phntarumgenerationiÄ incremento, de quibusetiamfupraeftfida mentio, Ecut locus conueniens,ôc aêr connaturalis, fed hæc faciunt aliquid ad elTeplam t®,fed ad bene eife non conferunt,nifi ratione feminis,aut putredinis,aut humo ’■‘Sjquffunttemperataexlocoóeaëreplat^ connaturalibus àconuenientibus Hemautemaer quiuenitin p’antæ conftitutionem,inuifcatur humore leminis ^putredinis ôc plantæ,ftcut fitetiam in animalibus, Fiantæ etiam uegetantur Jn calido tempore in umbra nodis, lt;3t lignefcunt ad folis feruorem gt;nbsp;coi^ calore humore

ói:hutnorcpcreuaporattonédefti’tuuntur,tn hyemeetiam quando conflrroim tur plantæ extenusjinueniunfintns fuccofx ualde magis quam in æftate. dens autem quod multutnuariat Ä: mutât naturam plantaru,eft cultus hominis. Et hoc eft ideo quod plants i n genere antmatorum, I’uxta elementa funt, à ek' mentorum uires óc materie multum habentes: ideo quod mutât qualitatcm tep ÓC humons in qua (ita eft planta,multum mutât naturam plant^.

Licet natura fob fit pn'n cipium rerum nature bum, tame in omnifcus his quoru fubftantia cranfmuquot; tabilis,multû I’uuatur artelt;^ cultu, ut in melius uel pems tranfmutetur.Hac jgiiur fideratiöe loquamur deagriJ 0;: eoru cultu, horti’s,amp;po' marijs öe cæteris per quæ fit cultus plantaru,d«: remoucn' tur'a fylueftri natura, adj u£ 1'C dicam,dome ftic a ttonem. Si:t autem maxime quatuor que circa h^cconlîderanda funt,cibus uidelicec,^a^a^ tio lîue foflàjfeminatio ót infito.Circa hec ftudét omnes agricultores prç ci pue, Cibus autem non eft aliquod fimplex elementum, oportet igitur cibumpbnt^' rum commixtum eflê, fi cnim fîmplici planta nutrireturgt; ex illo conftarct, omninoirratîonabile eflêt.Atcÿ cibus non eft aliquis qui ad membra plante pet duci per fe poflît,propter quod indiget planta rigato cibo,uthcc conteraturi'i' gatione, quod animalibus confertur per potum, quiuehiculum eft cibidecur-' rentis ad membrum. Cibus igitur propriusplâtarumerit aliquod comiwxtu*” humidum,res autem commixta humidainteontate ôt falute confiftens, nonelf inuia mutationis adaliquidjfed faluatur in fe ipfa,propter quod nihilnutritur a nutrimento in fua fpecie ôc in fua natura côftituto, fed potius ab eo quod ia tn am te corruptûeft,dk deftititabeflêproprio,auteftin uia ad aliquid.Propterquod animalibus creatus eft uenter, in quo cibus corrumpitur amp;nbsp;cxtrahitur ab eod quod nutrit animalis humidum nutrimentale, ipfaenimextradiohumidi ipbus quod attrahitur in cibum,ccrruptio eft eius quod nutrit quod in uentrem ingt' ftumeft per manducationem,omnis enim cçrruptio quæ eft fecudum naturam fie fît,quod extrahitur humidû,ôiremanet ficcum décidés in cinerem,ficut cito incineratuf

incincratur omnc ftercus ammalium. Cumigitur ncntremnonbabeant plante, fed terra pro uentre utantur,oportetin terra circa plantas eflê putrdcentem ci^ bum plante,^ tune attrahit'a radicibus eius humidum cibum. Hæc autem pro^ bantopera rufticorum,qui ftercore,quod letamen uocant,propè omnium plan tanimfimantgenerajquodnonadradicesdifiillât,nilî ngationcpluuij aut aqup deluper fulp.Hoc autem letamen ingenere duos habet humores, unû quidem feperenatantem amp;nbsp;aëreum,qui non facile eft incorporabilis planta:, fed potius ’ttrahitur ôiinciditura foie, Alterum autem habet adinuatiiium Â:immixtum febtili lîcco quod eft in ipfo,à: hoc eft uere cibus plantarum. Fianrp generaliter corpuslîccius dunus eft quàm corpus ammalium, ôi tali indigent cibo qui in ferreftritate indurabilis âi lîccabilis fît. Vltimus enim cibus nutrîens fimilis eft ’’utn’to.Iudieatur autem de hoc ab accidente plantarum,que enim nîmîs pmgui ^humido nutriunt,letamen plâtîs adfertputredinesj exletamine autemquod ‘^oadunatam cum fuo terreftn habet humiditaté ôiT bonampermixtionemcon-ualefcunt de roborantur frudus proferunt cognîtos à utiles,frudus enim eo ’‘utnfaporemexletamineôdfubftantia eorum contrahunt. Atcg finimishumF dumdepingue fit letamen à quo ïam planta attrahirhumiditatem.plurimam,c^ fexuriabitin folies d«: mollibus ramufculis infœcûdis,«^: non fufticienter profert feuéhim,à illc quemprofertentaquofus ôc inconueniens,hoc oftendüt omnes ^ylueftresplantp,qup nutnmentumficcum habentôi terreftre,frudus enim o^ ’’’uîumillarum calidiores Ä: ficciores funt ôifortiores odoris quam hortéfium, cibantur letami’ne aquofo. Ad hoc autem in philofophicïs didû eft,frudus lt;^reari exhumîdo uentofo, hoc autem non eft nifiquod terreftntati fortiftime 'otnmîxtum eft.Hoc igitiir eft maxime quod cibat nbsp;mutât fapores à modes

feuftuum.Propter quod ftercus auiumnon aquaticarum, âiprgcipue cclumba turn præcipit Palladius permîfceri cumletamine, ftercus enfmhoc eft feruens üaldcjfuo calore inlctamine fuperfluam confumit humidîtatem, de tune magis conuem’t plâtarum cibo,fdeo etiam afininum, equinum uel cuium ôc caprarum ftercus arufticis fumitur.Hgcem'mani'maliaficcashabent egeftiones,ô(; perin dudas rationes magis congruuntletamini plantarum,hac de caüfapræcipitur tauen aftercore porcino,quod tam exfpecie quàm ex accidente quia ficcû non tft,plantis afïert maonum nocumentum.Sic loitur in communi tradatîone leta-•ninum oportet quod ipfum letamen fit in uîa corruptioms,potius quàm ht ïam •nci’oeratum tV ad terreftn’tatem dedudum,^ calore naturali defticutum.Nam optime congruit,quum ïam per putrefadionem refudat ad fuperficiem fuam na turalehumidum,cum cnimhoc humîdum nutriat quandiu hoc ad radices plan^' tarum refudat,tamdiu debitû plantîs præbetnutnmentum,quapropter nec re^ tens letamen omnino quæritur,nec quod ïam uetuftateincineratûexilîit,quod eftanni uel tres partes annihabens optimû eflepronuntîaturà cultoribus plam tarum,recens enimadhuc inle claudic uaporem,uetuftûautin toto amifitin ad^ D miniftrando

miniftrando humorc fuum in nutnmentu,propter quod etiam pcrîtiores medi' corûjconfumptorû habitacula præcipiunt lub tall letamine fîeri,fomentû enitn huius letammis fumioatione fua aliqin’d carmbus eorum per poros prpbethu medatioms.Hoc etiam oftendûtmdunnæ alchimorû,qui optimas quafc^ matu rationes ïn clibano letaminis præcipiunt fien,uocantes clibanû letaminis caloquot; rem qui cum tali de quo didü eft humido expirât adfûmi fuperficiê.Ât«^ etiatH fîcco letamme polîto,^ non bene corrupto uidemus arefcere multas plantarU» mil multo prohibeant humido aqupo per contmuationé irngatiôis,quia lîccu^ calor qui extalifimogeneratur circaradices ïntenditmtaies radicesplantf,lt;^ exiccat ôi in ariditatc conuertit totam plantam. Propter quod ex omnibus his collïgitur letamé,quod inuitatplantg habïtudinéefle,dcberein difpofitionibu^ induâis.Sic igitur adminiftratû letamen mutât plantæ naturam,plusq cibus mH tat animal quod cibatur ex illo:animal enim magis diuerfum eft à lôgius ’a fe trahit cibum qu'am planta,ideo cum letamen hoc lit cibus plante, ôc uicmior^ limilior fit cibus qu'am am’mali, citius mutabitur de cibo quam aliquod anin^^' burn, lam quoque fæpius habitum eft quod planta terram habet pro uentre,^ in terra pn’mum cibus plantæ recipit aflimulationem,propter quod attrabit feplantarum mutationem: uirtutes enim terræ præcipue funt uirtutes planta^ rum,amp;fecundum terræ mutationem entcVplantarum mutatio, Neceftah quis modus ita conueniens ad mutandum plantæ naturam licutper letamen letamims contemperationem.Iam enim oftendimus quod in planta non numero digeftiones ficut in ammali» Sci’mus autemquod fimiliumin corpora facilior eft mutatio,quam heterogeniorum, öe ideouidemus quafdam ph”' tarumex cibo non folum mutari ad alterum modum faporis fruduum fuorutn» fed etiam frequenter trafeunt in alias fpecies,ex tenuitate cibi óe letamims, fupenïis de tritico filigine didum eft. Hoc autem oftendït artis induftria,q”” ma fi quis in arbore perforatïs ramis qui funt iuxta ramufculos à quibus depe”' dent fruclus, impleatpulueribus optime contritis foraminajita quod pulueres ipfe fint ex fpeciebus multum aromaticis,^ obftruatur ab utracj parte optime cum cera forti ôc fpiflàjfruâus er unt in fapore aromatice faporem pulueris ot' tinentes,qui tarnen ad fruduumfubftantiam nonperucniunt* nifipereuaporat* onena.Oportet igitur quod multo magis letamen cuius humor ingreditur pe” fubftantiamcorporis plantp ôifruétuum, mutet naturalem humiditatcm ip/îus, oportet enim diligenter cauere ne letamen congeftû fuper terram fumetadflo res ói;frudus,aut etiam ad gemmas plantarum,fumus enim ille ficcus intends t\:fcEtidus eft,ôe per poros ad interioraplantarû ingreditur,A plus corrompit quam njalus cibus,ficut Ä animalium corpora corrumpunt huius fumi àodo' res.Hoc autem iamexpertifumus inuitibus fuper quibus farmenta(^palee,amp; Quorum teftæ fumabantad gemmas,flores ôc frult;ftus,ôc multæ ex his perieruC omnino,poftea aruit ôt: exiccatum eft,talis enim fumus maxime nocet hisqux’ ranï

L I B B R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

faræ fubftantûr funt planti's/œiiteft uitiszfic eti’am plus nocet ui'n's quam fœmv propter raritatem corporis iu’rilis.,fumus enimhïcmdigeftus non alteratus pertingit intra corpus,ôi ideo corrûpit naturas tam plantarû quàm ammalium, ptopterquodid quod ex herbis plantarû eradicatum eft logins proijci abipfis ^^bet,ne corruptionis fcetcH'e plantis afferat nocumentûtOportet etiâ nos non htereexeadem caula paludes ab agricultoribus fieri debere,ficcaenimpalea, hi mentalt;.\:ftercora non aperte maturant/edpotius corrumpunturà corrnm punt per fumû luum quem emittunt,humefàda autem laxius refoluunt in fuper ^ciebus^ó^ efficiûtur molliora, perquorû Ipiritus gibboftatéexudetadfuper^ ^cicm naturale huimdum,â:maturetur in plantarû conueniens nutrimentum, Huîus auté indicium eft quod plantp etiam lîcut animalia attrahût humidum, ^cibifuiuehiculumjd: tarnen non potent fient Mammalia,paludalis enimpoquot; îus earumpermi'cet letamini,quifecitiplumin plantis undiçpflorere,^ipfarû partes infundendonutrire0^4TU]tare,Nec obftatquoduidemus quofdâruftico præpararelocacultuû fuorumper intenfos ftipites ligna,ôi tûc terrain Reluis frudificare in plâtis,hoc enim non fit propter plâtas,fed ad temperandû ‘^uplicem terrpmaliciam,friget enim terra ôc exfrigiditate fterilis, hoc modo ’liquid caloris accipit,quo femina in ea iadata melius côualefcantSimiliter aût humida nimis,â: ex hoc fcecunda intentione âe immixto cinere, in cuius po' •■is aqua non tenet,d: contrahit iiccitaté temperatam,per quâ magis habilis effi ritur adfi udificâdum, Ex omnibus igitur prgdidis confiât letamen unum efle ®orum quxprpcipue planta mutant fylueftritate,ut ita loquatiin domefticati 'gt;nem.Svlueftritas enim plantæ nihil aliud eftnifi neglcdus cultus eius,d: lapor fruftus eins,qui ulibushumanisnoncompetit Etdomeftica dicitur,quâdo per tültumeius fapor ad deledaàonédi utilitatemhominûredigitur,hoc autê fieri per letamen probatur,d: ea quæ in animalibus accidunt,quecunc^ enim anima^ lia funt domcftica plurimû funt cana propter nutrimenti abundantiâ, d: multa/ ’'ütnfuntqualitatû,ôcdiuerforû colorum,propcer nutrimenti diuerfitaté,^ fa* por carnium earum alius quâ fylueftriû. Oportet igitur ^portionabiliter hoc etiam in plantis accidere ex nutrimenti adminiftratione, Palladius auté refert, qüod ftercorû congeftio locum fuum teuere debebit, qui abundet humore, eSi propter odoris horrendaàprætorij côuertatur afpedu.Humor abundans hic pr^llabit ftercori ut fi qua infunt fpinarum femina putrefiant.Stercus afinorum primû eft maxime hortis,deinde ouium â: caprinûjd: iumentorum, porcinum igt;ero peflîmûjcineres optimi,fed columbinû feruidiflîmû ,cæterarumc^auium làtis utile,excepto paluftrium^Caftius uero fcribit,ut relért V arro,columbinû efle precipuum,poft ipfum ftercus hominis,tertio caprinû,ouium,d: afininum, equinum non bonumnifipratis.Stercus quod anno requieuitfatis eft utile,nec herbas crcatjfiuetuftius eft minus proderit,pratis uero recentia ftercora pro* eierunt ad ubertatë herbarum. Et maris purgamenta fi aquis dulcibus eluantur

mixta uicem Gereon’s adhibebût.Varro fcnpfic,quod propeuillâduo debent efle fterquilmia,uidelicet bifanam diutfa,amp; quod in uno nouuni eft debetdimit tl donee m3turefcat,alterü uetus in agrum tolIuNec no illud fterquihnium eft meliusjcujus latera ôt fumtnû uiïgis ac frondibusà foie eft dcfenfum,non enim fuccus quem quæntterra per folê exugi oportet.Itaq! penti procurant,ut aqua infterquiliniû fluat,que maxime retinetfuccus.Stereorandi funt agrifpiflîus m colle,incamporanus,cum lunaminuitunquæ res herbis fi feruetur proficiet, Vni lUgero aflèrit Columella 24.ftercoris carpenta fuffieere,in piano ueroiS. Ruftici tarnen noftri duplû ponunt â: ultra,fed Tufei non tantû.Item cumuli tot diflïpandi flint quotea die poterûtexarari,ne ftercoraexiccatanilprofintEi)' ciunt quidé letamina qualibet parte hy emis,fed fi tépore fuo eijei non polTunt, antequä feras more feminis per agros pulueré ftercoris fparge uel,capnnum manu proijce^cV terra fareulis mifce.Necproderit nimium ftercorareunotem pore,fed frequenter ót modice. Ager aquofus plus ftercoris quærit,ficcus tni'’ nus,fed fi letaminis copia defit,hoc pro ftercore optime ccdit,ut fabulofis locis cretam amp;nbsp;argillä ipargas,cretofis amp;nbsp;nimium fpiflis fabulü, hoc etiam amp;nbsp;fegeö' bus proficitjói uineas pulcherrimas redditNam letamen in uineis uintconfi’^ Ult uitiarefapore, Vel feminentur lupini in agris cultis öe uineis in menfe Augu ftijäeinmenfeAprilisuel Maij,ät cum ad debitûquaû augmentü peruenerint cucrtantur,fic enim loco letaminis uineam lt;3c terramimpinguant.Etduobus an nis ad plus ipforum durât in eis pinguedo. In partibus autem Tufeiæ cultores expertijiupinos ferunt tempore quo leminanfrapæ in terris cultis uel ftipubs bis aratiSjUidelicet circa tres corbes in iugerOjöe terra operiunt,deinde tepore Odobris ligonibus incidunt,lt;3t in fulcis ponunt,óc ibidem feminantes friimen' tumaratur,lemen^ operiunt,lt;\: deinde bonumfrumentum colligunt æftateft' quenti. Mediolan. uero feminant ranici as fpiflas,lt;5lt;: cum creuerint eas euertunt» Äkj autem fer unt gralegam öi euertunt cum ad lûbftantiæ uenerit complemen tum. Alij uero terras quç fua macritudine parum aut nihil frudificant, ad inulta fertilitatem cum irrigatione hoc modo reducunt,fcilicet quod extrada de catn pis fegete,inducunt in agros aqua per fulcos uel riuulos ordinatos,eft aute int^ lius fi aqua eft turbida de torrente,quæ fuper faciem agri terra nouam indticaf, ót replendo fulcos agrum æquat,c\: prpeipue fi fuerit ager cretofus,natn fi tus fiicrit fufficit aqua clara.Prodeft autem maxime tabs irrigatio in elbte cum aqua in agris fteterit fub radijs fobs feruentis,hoc enim modo tabs ager pluriquot; raumimpinguatur.Itemdicunt Mediolan.öt omnes cömuniter hoc obferuat, quod ubi linum feri debet, lupinos quos ibi feminauerant euertunt,non folnm fi iam magni ftmt/edetiam fi tune natifunt,lt;5(:ualdeterramfoecundant,à plus dicuntfi aliquibusdiebusmollificentur inaquaktaquod bonum gramen emit/ tant óe manu ferant,CV:terrâarant,eamualdefcecundâ.Itemdicûcde cincribus, óc ideo fimum côburunt manu feminant,äi: euertunt cum lini, óe tumfiiis alte

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rius femine

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,11* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-1

nus fcmtne, Ponendû eft autemktamen in campis ,uineis,horti‘s,ôe arbon'bus, præcipue a Calend» Septembns per omnes menfes fequentes uilt;^ ad menfetn Maij fubfequenter,^^ in tépore magni gelu fuper lam natis fegetibus poteft cq' grue fpargi,poterie etiam iêquentibus menfibus in terra IpargjJi eodem de ter n operi3tur,ô(: uineis,et arbonbus,fi fuerit ualde maturum. Et eft feiendû quod exüno curru palearum quinc^ ôe fex currus letaminis fiunt^ôd pro fex annis opti We una ftercoris ipariîo terram fœcûdat» Item notandü eft quod Ictamen abllt;^ înimalibus fit hoc modo,uidelicet quod in hyeme paleæ uel alia ftramenta pro ijciuntur in uijs lutofis,curijs uel fjfïatisjâ: quibufcunque foueis, cum ibi per Suindecim dies uel circa iacuerint,^: fuerint conculcatædf pe^ pluuijs madefa ftxcoaceruantur,Â: ad magnumletaminis montemlatum,ut pluuiarum aquas rccipiatpoftdies aliquot deleruntur,C\: cum fie per totam æüatemfteteritjfpar ganturinagris.

De aqua qux conuenit maturitatî letaminis, âf nutrimento plantarum. Cap. Xiii.

ÂQuapaludalis conuenienter letamen, quod eft nutrimentum plantarû, maturatjà plantas irrigat,aqua enim fluentenon bene maturatur,nec irrigatur planta, quoniam illa quidem frigiditate lua conftringitporos btaminis ne expiret in eo calidum aut humidum naturale ad fuperfîciem,fimili/ lerautemeadem frigiditate conftringit poros radicum,ói non finiteos aperiri intraftû nutriméti,â: quod eft circa radices leuat ôi deducitjôi: ideo fortiter iy 1 '’îftnbus aquis,paucas aut nullas uidemusnafciplantas.Terreftritas enimfun ^ileuatur lt;^educitur,necremanetnifi lapis durus â(:frigidus in quo planta na^ fri uel nutriri non poteft. Aqua autem ftans fîxum in fe recipit folis radium,ô; ca tótillocalorequoadiuuat ad letaminis maturationeÔ!: radicum apertionem, ^adpullulationem feminum,^: maxime aqua quæ defeendit in pluuijs ôc rorp ^usexniibibus fuper terram.Hæc eftenim calidaôiuaporabilis,^ ideo palus ex illa conuenientiflîme fit luxta letamen,quia calore maturat,^ uaporabilitate eommifcet fubtili commixtione,confert ei Icnitatem ôi motum quibus eleuare poflît in uenas à poros organicos plantarum.Si autem aqua lacunalis uel fontk umadhibetur in loco paludis, oportet quod ftet fub radio folis priufquam leta^ inijciatur,de commifeeatur cum ea fortiter, A: moueatur ita quod ex motu fpumam faciat,lt;\: uaporabilis fiat,propter diâam caufam. Aqua autem grandi-num ÓC niuium nifi diu ftet antequâfluat ad plantas, plurimû fui frigiditate plan-nocumentum affert, eft enimin ea frigid itas radices mortificans,ó«: humidû letaminis congelans,Q\: hoc nocumentum non de facili aufertur.Cuius fignum eft quod terræ niuofx parum proferunt ger minis,(.'k quod proferunteft imma-lurum,(3t licet calefiat aliquando aqua per folem,tarnen nocumentum quod in-lulitprima frigiditate non aufertur,quia hoc fuit mortificatiuû,hoc autem uide

mus in tern's grâdtnatis ôc agri‘s,quoniâ infra tres annos uix poßea reducunf ad cultü.Sedaqua pluuiæ heet fit frigida,tamen excellentiam frigons non habet» Ä habet caliditatem ex nubeex qua defcédit amp;nbsp;uaporabilitatem.Ros autemeft calidus Ôi. humiduSjamp;dulciSjqui facile mouetur ad membra plantarum. Palus de qua didum eft.non erit fita luxta plantas prope, qiioniam nimïs fufa plâta i peditur àfrudu conuenientijed mediocriter infufa conualefcit. Propter quod letamen cbnuenienterin altion parte liorti uel agri tenetur,ut iplîus nutrnneir turn Ä uirtus cumpluuia defeendente ad plantarum deducatur radices,ubi cS' lor terræ fumât in radices arborum aharum plâtarum,t\; fugitur humor eius natural! calore radicum.Et hæc eft caula, quod aquæ puræ cum impetu fluen' tes Renies efficiunt terras quas mfluunt. Aquæautemlacunofæ paludoff h' cmntcas pmguesjôipræ'cipue quandoexpluuijs accipiunt mcrementum.Pt^’ pfer quod excunt ab aluo in agrosjtcut Nilus qui crelcitm pluuijs lub æqui^ âiali defcendentibus,quæ funt cahd^ ôi humidæ,lt;\: ideo optime irngat lata gvpàorum.Aliaautem aqua grains eft potiusdefcendensà partibus letammis à'a radicibus plantarum qua uaporetur in ipfaSjÄ ideo non eR adeb conucni' ens in lacunis in quibus flctit. Aqua medicamcn accipit ex continuo radio fobs» c\: ideo putrefeentes in ems fundo herbæ quafi ih naturam conuertuntur letau^^ ni's. Prop ter quod etiam lutum de fiindo taliumlacunarû paludalium acceptun’ pinguem agrum amp;nbsp;fcecundumfacit,habens effedum letamims in ipfo.Omni'^*’ autem conuementilTimum plantarum nutnmentum eft letamen in palude peratahumiditate putrefadû,â: ex conuementi ftercore commixtum,prop^^ caufas indudas.Sed aqua falfapre omnibus cauêda eft, ne admifceatur letamquot;’* aut plantis,quoma ilia exiccatiua eft ôi aduftiua ôi. omnmo cotran'a plantarû lulationi.Licetenim acredo falls frada ft in humido aqueo,cu torrore tameIh' I IS conuertitur in acredinem à amantudmem,à: tale nutnmentu omnmo ph*’/ t^ refugiunt,0(:aliamhabetin fe fimihter ficcitatem potentialem ex combuft^h hs terreftreitate,0i: ex hoc contrahit poros plantarum d: obturât ôc exiccit men it a quod fuum humidum non ualet exudare in plantaru cibatione. Adb'’^' autem aquæ metallorum quf per mineras decurrunt autfiftulas metaUmasdiU aut longe fluxerunt funt mconuementes,quomam ex natura metalli corrodu ƒ potius quammfundantmteriora letamims d: plantarum. Aqua autem matur«^

letamen eftaquapaludahs ex pluuijs d: roribus congregata,fi ilia non habetur,lit aqua lacunalis fubfole diu calefadj,0£;fortiter mo ta,fi autem nec ilia parata eft,lit aqua de fontibiis aut fluminibus aut puteis haufta, for titer cô-mixta, fub foie calefada.

t I B E R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,

Rationes autemâ^foflî ones in genere quatuor conférât utilitates,qua rumuna elî terrp apertio,fccun da eft eiufdem adæquatio, ter^ tia eft agri commixtio, quarta eiufdem comminucio.Terratn autem aperiri necePe eft, quia

îliternecfemina l’nfe ia(ftarecipit,ncc eaquxinfe habet fufficienter expirans stnitot, de ideo aperin oportet terram in omm mutationc plant3rum,quâdo de fyluellreitate utita loquamur, in domefticationcm mutantur,foliditas quippe Superficiel per pondus ipfum terrg ôi, conculcationem hominum âi: beftiaruin, aut per imbrium idus ôe fluxum fada impcdit,ne aliquid in fe ab exterio ’^ii'ecipiat,3utetiamaliqiiid abinten'oribus fuis emitcat,unde planta in ea fixa ’utgertninet aut muteturadifpofitione una inaliam,propcer quod profcindi terram oportet,autaratro aut foflbno. Similiter autem nifi fueritadæquatanô ^ene mutabit plantam,fed potius contranp in ea difpofitiones forte corrüpunt: lt;^utnenim id quodeftcontinuem fuperfîcieterræ iuo pondéré fluxuhumo' •quot;'S lendat ad inferius in terrp ui{cera,eft terra infenus ad duos uel ad tres pedes •Uagispinguis quam in fuperficiejâ: ideo inferiorem fuperiuseleuan,âi fuperp utetndeprimi perarattoné ôi foflîonem oportet,utadæquata uirtusfuainuna Uirtuteunita moueat plantarum radices ^fcecundet, Nee non beneficium raquot; ‘Siorum fobs tangit primitus fupei fÏciem, led cum non fit retinens aliquid eua^« uelcit,(^ propter redundantiam conleruatur in inferiori parte terræ.Et ad hoc ^uodadæquatur quando infenus fupenus ponitur de 'e conuerlb,lt;Si muite aliæ ’deptiones terra: uirtutû fiunt per foftionem terræ de arationem. Commixtio ftiam neceflan’a eft quoniam nilï partes qupbbet fibi permixtf fnt,non ent ipfa

tercalidus,nifi fiat hoc beneficio fofluræ arationum. Comminutio etiam eft uecclïaria propter fubtilitatem ipfius, nifi cnim comminuatur non fubtiliabiquot; turj di nifÏ fubtibetur non ent conueniens cibus, dii maten’a plantarum. Proquot; pter quod præcipit agncultor Palladiïis quod non aretur tempore quo terra lu tofaelhquia tune in puluerë non reducitur,nec eft tempus congruû arationum tepus eximie ficcitatis,quia tunc glebf magnp non diuidunt, led potius tépore quoparum mollitaeft terra,nec tantü habet humons quo contineant fe partes ipfiusjtûc enim propi ie cominuif,fubtiliac à aptatur leminibus dt platis,f)pter Mufas indudas.Hacdecaufaperitiuiridi agriculcores ter uel quater crudum D 4 agrum

agrum arare præcipiunt,dicétes quod habet de tribus uel quatuor arationibus addere fr udibus proportionabiliter fui numen quantitate, ut quod lecunda ara tio addat alteram fruduum partem,à tertia tertiam,amp; quarta quartam,^ ultra non progred)tur,quia fufFicit quod per quatuor arationes eft terra fubtiliataad cibum pr^paratu.Hac de caufa prpcipiunt pen'ti in rufticatione glebas tnagnas malleis magms commmui,quia aliter ut diximus non conuenit generation! ph'i tæ» Quod autem diximus de tnbus uel quatuor arationibus uariatur fecundutn qualitatem agri qui colitur,fortis enim ôc glutinofusit\: adulterinis herbis repk tus,non excolitur ad emudationem ôc fubtiliationem nifi quatuor arationibus» porofam autem fubtilem A: mudam terram habenti forte fufficitunaaratio uel du^,aut,utmultu,tres,aut plus,Propter quod etiamprpcipitPalladius, terrain confiderari,quoniam labor frudus excellât utilitaté,relinquend3 eft, fi autem frudus cxceditlaboris merituminfiftendu dicitefle cultui.Sunt autem non arando fed fodiendo temperâtur,amp;hij font quorum multaeftpinguedom profundo quod uomere aratri per tingere non pot€ft,ad hos enim oportetadb* berifoflôrium,quodprofondius terram folcat qua uomer aratri, comperiu enim experientia rufticoru ufcj^ ad decern pedes pluuiæ humorem pingi’^*^“^^ fuperficiei terrg fomen deforre,cum in profundum diftillat, Atcg etiam iicuti’*' demus animalia aquatica quæ fob terîa profonde generantur in lacubus fubtet' raneis uenenofa efle,eo quod lucis expertia font,di uaporibus fpiflis nutrita?^’ etiam ^pingue quod in profundo terræ latet incongruum eft ôi.

frigidum,nili ad foperficiem aliquando toUatur,^!: luce fob's luftratum fobobi^' tur ód diflbluatfpirituale fiat,quo uaporabili Ipiritu ad radices ôc femina tingere d: penetrate poflibd: ufibus laborantiû adoptari,non enim omnis ag^*^ colitur uel aratur.Cum enim antiqui Ægyptij primo agrum menforis Geotn^ tricis diftinxerunt,quatuor genera agrorum efle dixerunt in quibus plantt^“ mefticantur per cultum,fatiuum uidelicet,confttum,compafcuum,d: nouakm» ex his autem duos tantum arando d: fodiendo coluerunt,fatiuû uidelicet ài. nOquot; ualem,uocantes fatiuum qui feritur continue fingulis annis,uel in eodem am’“’ pluries,noualem autem quialteratis annis,aut tertio intermiflb,aut quarto,a^t quinto,aut fexto,aut forte feprimo anno quiefcit,Et hos fodere d: arare piunt propter caufas quas diximus. Compafcuum autem d: confitum nonK“*' endos efle præceperunt. Compafcuum autem uocabant eum qui prata inpaftum animalium»| Confitum autem eum qui arboribuseratconfituM^^ portabantfrudus falubres ufui hominum, Et compafcuum nullo modo,con i' turn uero non fodiebant nifi forte parum circa radices,d: non ubic^,*^’’

ius nos inferius ratione dicemus,fic hie dicere fufficit quod faO' uus denoualis ager fodiendi «5^ arandifont,quia aliter fe^ minaineis non bene conualefcunt, propter caufas quas diximus»

luerfificâtur auté in araiî do amp;nbsp;cultu fatiuus ôc noquot; ualis ager, quoniam fatû tem habet magnam ôd fe racem frudificandi,in tantû quod fl continue non macerentur in par tu,pinguedine nimia luxuriabitin Ipuria diuerfaruna plantarû, quod poftea fine magno labore emen* darf non potent* aut forte in hu' more, ita qiiod ipfe humor abungt;-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dans fubmerget feminum uirtuté.

ƒ quot;nbsp;9^idé adeo ferax cft quod timetur luxuria adulterinarû plantariâ,continue Omni anno,aut forte in anno pluries^eo quod calidus ôt: humidus efi tagt; '^’ö^r»Ó!:folicalidoexpof tus,qui etiam fol ab equinodialidefcendens calore ad pullulationé feminû fufficienter immittit ♦ Nâ calorfoils cômiicct infe^ fuperiorihus ad generationé eorum quæ in terra nafcunt,à ideo quando calor inferiore terre humoré eleuat in fuperficiem agri ficcam,cffici€ ager ’^otinue calidus â: humidus,^' eft ille ager femper porofæ terrp,etiam bonp cô*' ’’’ixtionisjôc facilis cultLis,lt;5i paruo labore multâ profort fruduû iibertaté,lt;amp; ifo ^pi’oprie uocat fatiuus,quando auté uincente calore folis eleuatum de profun^ midû non cômifcet agrum ôd mollificateum,fed confumitur plus côfu *’^'1 fol de humiditate uel humore quâ eleuet,efficitur ager puluerulentus âi fa ^dofusjfalfus «Se pelîîmus,qui non recipit bonitatc per cultum, fed potius ficcfo t^tcredigi'f in herémi folitudiné. In qua nulla plantarum recipere poteft ad bo^ ’’unmfummutationé.Adhuc autemlîi tanta fit folis debilitaSiUt nihildeprofùn ^oterræeleuare poflît ad fuperficiem,fed potius côprimitur continue ager lo.* dfrigiditatemorcificante,quar)tumcun(ÿ illecolatur non reddit frudü planta^ iutn,niliforte iylu3rû,eo quod fyluarum arbores ualde in magnâ profunditaté ^ingunt radie es,ubieft calor fumans ex luperiore terrpconfiriâione,ad tanta 2ütem profunditatem nec foflîo pertingerepoteft,nec aratio,nec feminatio.Ec gt;deo taies agri nec arabiles,nec latiuidicûtur.Omnia hæc quæ in fuperficie ter lænafcunturexuaponbus de fubftantijs ad fuperficiem pertingentibus orîungt;-tur.Satiuus igiturageroptimuseft,quiuaporepertingente ôinon confoinpto fuperius eft calidus humidus,mollem habens fuperficiem lt;Se porofam,qui ôi cultu facilis eft ôc [erxt feminibus in eum iadis.Eft autem hoc imaginari per lîmilitudinem balneorum,in his enim fi quis calore moderate mouente quidem humidum,fed non cOiifumenteufus fueric,difFundeturhumidû naturale in mh xwmcibale humido per corpus fuüextendit carnes fuas*â(:impinguabiteas.Si

autem calorc immoderato à diu utaturexpirât humïdum eius, ô: deGruetur macerabitur corpus, Propter quod dixit Palbdiiis,maxime eligendiim pinguem óe rarum aorü,qui calore rariHcatus non diflblutus fit,v\; humido to fpirituali ad fuperficiem deflexus,impinguatus fit. Secûdi autem meriti dicit efle pinguem öii denfum,hic enim ói fi denlus fit,aratione eftfubtiliabilis amp;nbsp;faólibilis,!^; tune efFicitur cóueniens pingui ói denfo,hic enim labor cultus cum cultoribus nonnegligentibus ad uotarefpondebit. Cum autem iftæ duXi^gt;lp°' fitiones tnagis inueniantur in agro culto,pinguis ôi rarus magis uineis congrU' it,eb quod uites ran ligni fint,0!: ex denfo non ita fugere poflunt. Atc^pIunW® indigent calore â:humore uineæ, propter quod non conuenit ad uites tert? denfa, quæi^calorem impedit ad radices pertingere à: liumorem:pinguis temi^denfafrugibus magis congruit,quæ folidumexigunt fundumàcibuW propter gram' ficcitatem d:foliditatem,folum autem minis macrumA mclan^ cholica quadam ariditate,nec frngibus conuenit,nec uineis,hoc enimrefte' henfam in uicina fui profunditate habet humiditatem,ó:: hæc humiditas parlât’’ fpirat,nifi forte ad arboru^ ex profundo generationcm,óiharumfrudus aut nulli funt propter frigus,aut immaturijäd inconuenientes. Et ideo plantte »a tai* terra non domefticantur.Ea autem quæ nimio calore ficcitatempatitur ptæ°' mnibus peior eft,illa enim in profundo à fuperficie deftituta eft humiîlO’*^ ideoheremusuocacur,cb quod redafta fit infolitudinem,nec aliquid profert propter aduftionem ôi falfedinem fabuli,nifi forte herbas ualde minutas amp;nbsp;lit' cas exaliquo modico uaporealicuius temperatitemporis generatas. Pfopt^*^ quod optimus agricultorum Palladius dicit : id deterrimum terræ genus e**^ quod eft ficcum fimul di fpifrum,macrum’di frigidum.

Vm autem quidam agri in fe quidemfrigiditatefteriles,authuwot^» qui culti primo accipiunt medicinam, dipofteain eis optimeplantS præcipue fruges proueniunt.In tailbus enim terris argilla folfa terr^ iiniftretur,ex argilla enim terra frigid a accipit fcecunditatem,cb quod argilla calida eft ôi, ficca,proprietatem habens roafeuli. Terra autem frigida eG humida,eb quod frigus inducit humidum,di cum calidum ficcum pertniit^' turfrigido di humido fittempcramentum,^: tunc terra ilia ferax ita diu effic*'' tur,donec perilluuionem imbrium non diftillatur ab ea argilla,di tunc plantsu* talibus terris ad meritum ueniunt,mutantes fylueftriumproprietates in domequot; fticaruqualitates,tam in quâtitatefruâuû qin qualitate.Si terra ficcaeftdiaim /f nunq recipit medicina,quicqd enim ingeri poteft tali terræ totû in aduftion^ di failediné di ficcitate conuertit.Propter quod etiam terra ad loueexclamaus, le,in fabulis poétarû lpgit,conqueftû de incendioPhaétôtis,di no cóquefla de gelicidio

gehcidio Saturni, feiens quod malicia quf exfngore eft poteft temperan',non ’utemaduftio quæeftexficcitatefalfugims.Sitniliter autemfi terra humore fecundaeft,aliquodrecipittemperamentum,foditur emmfofl'atispertrafuer-' lüm,ad quæprimodefcendit humor fuperfluus,ut poftea defluat ah agro, tunc ’’ecipit temperamentû * Propter quod omnes foflâs agrorû ad unam maiorem ^decliuiorem deriuarilâcias per tranlucrfales arationes ôi. foflas, ut per declp üiorem ager è fuperfluo müdetur humore.Eo modo quo etiam ïmmutationes ^euacuationes corpora curât animabû ex humorCjà non qualitate tantum ni ßtmata.Sicut duplex caufa eft ægritudims in animalis corpore, quod uidelicet ’ut qualitatc aut humore mfirmantur,ita etiam eft m agro Et l’deo cum terra fri giditate fola uincibih eft fterilis,ftudeat agricultor infundere alterâcem argil I â, ^‘îutemexhumorefolo eiusmfœcûditas eft,ftudeteuacuantibus eamredigere ’tJcultum,per mod um folTarû qui didus eft. Sed terra quæ ïam fie deftùuta cô' ’’uftaeftjdefperataeftjfîcut animalis corpus mortuum àmemeratum. His igiquot; tur luodis ager fatiuus luuatur ad domefticatfonem plantariim,præcipue m fru^ cultu,quoniam de uineis 1ermo erit pofterius,cumde agro conlito traöa^ ^’mus,ïn talibus enim non optimis agris,qui medicinaplun'ma amp;nbsp;continua indri gentjdiligéter obfêruanda funt tempora cultus â: fationis. In terris autem frigi autumnalem tempeftiue oportet fieri lâtionem,ut planta aliquid roboris an^ ïehyemis aduentû acci’piat,nam fî debilis nimis ad hyemi's perueneritfrigidita tem,ipfa gelante glacie mortificabitur,ôc a fruâu optato deftituet gt;nbsp;hoc autem maxime eft in eo agro qui cum frigiditate etiam eft liccus, nifî enim tune tempe ftue prpuemat fatio,non habebit robur contra hyemé macram tenellaplâta--tio.In agro autem calido ôi pmgui dilferéda eft fatio quantû commode poteft, ^üodli præuematur in tali agro luxuriabit in herba, ôi. cum totum in herbapo^ herithumidû fubftantip,non habebit uero tépore undeproducat femma utilia, ’’3m ei’us fatio non accipit ab hyemis fngore aliquod nocumentû, eb quod loca turn lit femel in agro calido ót pinguijôt fie etiam'a frïgore hyemis lædi non po--teft,fed plantula potius impinguat ôi retinetur a frigore hyemis,ne luxunet,ô(: lucuerno fuperueniente calore multipliciaex fe formabit femma, amp;nbsp;fruâusin maxima ubertate producit. Similiter auté conûderandû eft m agris multû frïgri ’^isôehumidiSjquicircunpofitifuntmanbus 6: paludibus multis,hosemm non conuemt feminarein autiimno mmium autem laborant humorefrio'ido,^:: femi ’’umforma abluitur ôc pent,ïta quod euanefeût m uere,amp; afrudu deftituuntur, l^eduerno tempore fata multipliciter habent humidû,cum calor folis conuaquot; lucn’tjCito crefeunt àfrudifîcant.Et huius fîgnum eft,quod uidemus taies in fie citatetemporum,quæalios agros impedit,optimefrudifîcare,temporis enim ficcitas nimio agri humoriconiunfta facit temperamentum,lt;Sc fruduum reddit ubertatem.Propter quod etiam dicimus taies agros per fationem fabæ uel lini, fi aliquandoinfcecûdafint,redire ad ubertate,eb quodtalia radicitus euulfa fu--

pcrfluam ipfius temperant humiditatem.Propter quod ftudjum culturf ßt cir ca huiufmodi aoros,ut per congeftos aggeres afflucntem redundantiam impc diant aquarû,ne agri impediant fuperficiem,(.\: per foflata in extrcmitate agroquot; rum aperta,ea que iam influxit aut per pluuias uenit educât aque humiditatem. Nullo auteiningenio,utdidum e(i,curari ualet terra ex aduftionelongaàiiC'' citate (lerilis effeda,r3rit3s enim eius humorem indudum non retinet.Siccitas autem letamen abfumit appofitum,0c amaricudo innata impedit feminu 3Utpbgt;i tarum nutrimentum.Frequenter tarnen fuper huius falfugine fupcrficiem quan damterrælenis â:pinguis,quæ alluuione maris adduda eft,inuenimus quælo'’ ga putredine herbarum ibi eft generata flumina enim in mare intrantia plurima iecumtrahuntterram,quameraduntde terris optimis,quæ dum ad marepo'quot; ueneritrefiexu proijciturluperfalfugincmlittoris,ô(: dum hoc fit continue tcm pore longo fuperficies tab's terrx fcracilfima eft in frudibus,qui non in prcfun^ dumfiguntradices,easuero plantas qu^ in profundufigunt radices nutrirenon pofluntjdt idco tabs terra frugum quidcm fert copia m Jed arbores aut nulIc att paruulæ nafcuntur in ea,huius autem lignum cft,quod uidemus maria qux hs in die naturaliinfluuntàrefluunt,ô(: iuxtalittorafuatales habere agros,mana autem ftantia omnino iuxta littora fua funt ftcnba.

AGri autem in conuexitatibus mortium fitifrequenter patiunturfeot^' tern d: macredinem, quoniam pingue quod eft in ipiis deflu, t ad uallesj ideoualles quidempinguiflimi conuexa autem montium lurtanca, propter quod plantæ in eis non bene domefticantur per cultum,propter qucd etiam in tabbus locis præcipiuntur etiam ab agricobs per tranfuerfum fulcarJ, ut in fulcis ftet retenta pinguedogt;qux decurrit in prpceps fi ex diredo fukus fcendir Propter quod etiamfiunt retinacula per materias extranfuerfoante’' grum,ne humus defluat poftquamfuerit exarata,quidam autem fubtibori nio humum hanc ferunt non exaratam fed duram,«^ poftquam feminataenbu' mus euertuntearn fuper femina,aut aratro aut bgone aut abofoflorio, d non a' rant earn nifi femel,nec in eacomminuunt glebas magnas,quoniam fi araretur Ippius cominueretur cum pluuia quæ cum impetu defcendit,ex conucxu mo’’quot; t is tota portaretur ad uallem,d périr et quod leminatum eft.Semen igitur in P' liagro tenue d non bonum debet efle,tumpropter cultus defedu,tumprof ter impofli bilitatem retinendi pinguedinem d humorem ex quibus femina coniiaquot; lelcunt,d ideo etiam fimus letaminis lub terra in montibus non ponitur nbsp;nbsp;F°

tius in fuperficie,ne terra in intimis mota per humorem d impetum dekendat in uallem,nec letamen æquaÜter Ipargitur in motibus per totem Jed altics letaminis ponitur ubiplus de humore abluitur Jecundum quod déclinât conuc xitas de letamine ponitur quantitas.Inferiora enim per fe defeenfu humorufi”

guefcuntjfupenora aiitem pinguedme per alluiiionem reßituunturjdutr) antem plus letammis ponitur ubi plus dehumore abluitur, mïnns in loco ad quem plusletaminis per alluuionem imbrium apportatur,fit quædam tempérament! ætJ^alitas.Frudus aute m conuenicntiores liint montium quam uallium, quonn atnreuerbcratio fobs ad montem rnaior eft, à humor moderatus citius obediC ^■geftienijâi loca ipla montium funtuaporoia^quia uapor maturantem adiuuat calorem.Ex his ergo animaduertendum eft,quod quæcuncj plante aromaticos •^calidos ôi/îccos habentlruâus,hoc magis congruit in montibus plantari Ôe ieminari,propter loci calorem de fjccitaté,quæcunq! autem iolidos humides lîabentfrudusjhis magis competitinuallibus feminariqu\m in montibus,Pro pter quod uinaâ: aromatica meliora funt in montibus,deiii genere frugum aue •’S melius quam triticum,uel filigo in montibus prouenit.Frumcntü autem hör deum (3t filigo melius in uallibus proucniunt,propter fuorum granorum fobdp

In ualliculofo autem agro neceflarioeü fieri foflatumin medio ualbs ma^ §uumi\:multaparu3 adipfum defcendentia,per qup humoris impetus defluat, ’’cuenientes de monte torrentes fubmergunt lemma quæiada funt in ualle. Sic ’utemagro culto domefticum leminibus deradicibus plante ingerit nutriment ideo planta domeftica tuncelFicitur cum ager latiuus,ut didumeft repe ^tur,cum enim uenter de mater fint uegetabilium,oportet ut ipfa ad cultum re^ ’l’dafemina fecundum agros fuas mutent difpofitiones,Digerût autem cibum ’^faciunteum cholericum,autphlegmaticû,aut languineumApoftea per dp ^pofitiones cibialterantur corpus dt fubllantia plantarum,namficut arte medici '^‘Ipùftioneslaudabiles acquirit uenter,dt tune ad laud abiles difpofitiones mU' cibum à corpus, fie fapiens agricola laudabiles difpofitiones mutât agrum cultum,quo laudabiliter diipofitio etiam plantp laudabiles acquirunt difpo ^tiones.Eadem autem operatio eft inter partum de matricem,de agrum,d: plan ^’m,quoniam bcet operatur ficut fperma mafculbqui ficut artifex mouet de for partum, tarnen quia languis menftruus trahitur in nutrimentum partus in Mtisfequitur matris d: matricis dilpofitionem, inagris autem de plantis,hoc ®^gt;plulquâin matrice de partu,quia in plantis,ficucin ante habitis eft oftenfum, •'oneftpropriemalculus fcemina,{êd permixtæ funt hæuirtutes in eodem, propter quod terræ difpofitio tota eft qux alterat plantam ad domeftice iiel fyP quot;dlris difpolitionem.

AG«r autem qui noualis ab antiquis fapientibus uocatur eft duplex,unus quidem quiprimumad cultum redadus eft,alter autem ad quem interquot; pofitis quibuldam quietibus, neceflè eft fuam redire nouitatem, ficut rft ager qui duobus annis feminatur,in tertio quiefcit,aut in quaito,aut in quin: ^Ojaut in fexto,autin feptimo,ufij ad hune enim inuenimus diuerlïtatem quicquot; E tis aororutn amp;

tis agrorum, Noualis autem qui uno anno feminatur pluribus annis quiefeere uukjomnino malus eft,ôecultui â: cultori ad uotanonrefpondenslaboris,StU' dium autem quod habetur in agro noualium,qui nunc pnmû ad cultum funt xz' dadi,eft extirpatiofylueftrium,quarum radices nifi extirpentur omnem fugut agri humorem,â£: non permittunt femina nutn’ri,öe ad debitü uegetari,prop£er quod etiam prf cipi tur,agrum non feri diuerfis femiiîTbus,uel humidum adurat, aut exiccet alterum,3ttrahendo ad fe nutrimentum.Extirpatis autem illis, ferit agçr,amp; primo quidem propter non aduftamuirtutemterræ quam côtraxit Ion go in ipfa putrefadione herbarum ac ftirpium diuerfarum diu ferax eft,autfine aut cum paruo letamine,deinde oportet adhiberiletamen fi ferax debetperma' nere,à nifi fit pinguiflimus ager oportet aliquam interponiquietem. Pr^ iertitu quando cum fubftantia herbali uel paleari plante feminatp,aut metuntur,auin dicitus euellûtur:extrada enim agri pinguedine uirtuteineceflè eft ut nu^u® agerfolicxponaturtertiouelalioannocuius caloreôe lumine uirtutéaccipiat germinandijficuthabuit in prima lêminatione/piritus enimuiuificus plantp per femina amp;nbsp;plantas attrahitur humore amp;nbsp;fpiritu uiuificoterra deftituif.Et minato tempore quiefcit,ad agrum iter um reuocatur gt;ficut reuocat ad uterum uirtus concipiendi per quietem inter partum à partum. Ad unum autem 3grii redit citius,amp; ad alium tardius,fecundum quod ager magis â: minus fœcundus calidus,amp; humidusjâi: porofus,ô(: ficcus,amp; pinguis, Ôi fubtilis inuenitur. Hoc autem oftendit amp;nbsp;ipfum nomen,quoniam nauale eft quod redit ad uirtutem pt*'' ftinamper quietem innouatam^omnium enim operum phyficorum teftantopc ra,qux enim cum labore expreffa uirtute perficiuntur,nifi quiete interpoüw uim óc reftaurationemaccipiantjôi diflbluuntur amp;nbsp;corrumpunf.QuicuiKJ'g*^ tur agrieonti’nuatis iationibusfruâ:ificanr,continue ex cœlo à humore fuoruW principiorû accipiunt innouationem,qui inftaurati femper poffunt acopereput lulationem,amp;: ideo continue feminantur.Quicuncp autem ager continuo re non modo infûfus eftjed etiam coopertus illo in maiore parte anni, quod ita intelligas in hyeme fcilicet à uere,quâdo debent pullulare femina,amp; inautuno quando ferendûeftiCoopertus eft nimio humore frigido,ô(:groffoinfufus. Ab Ægyptijs quiprimitus agros diftinxeruntuocat hic ager fubteneus,autKmii^ lentusjdtillenec noualis neciatiuus,quia in æftate quando in fuperficieficcant fcinditurmagnisfciflurislutû,quodeftinfuperficieipfiusexaquafrigidagtc^’ quæ cooperuerat eum in fuperioriparte luti eius,ô(: hoc impedit pullulationem humons A m fefnme,amp; ih frudu deftïtuunt propter clefeäumhumidi,ex quo caufant femina â: fruâus. Atq^ Jgitur qufa tempus ælîatis non eft ad pullubtio' nemfruâuû,fedad maturitatcm âiexiccationem,amp;ideoproniinciantd€hcc agricultoreSjCjuod deferendus eftjquia nullautihs planta in ea mutaripotefif* fvluoft’’* t

fyluefln in côucnicntes domeßicis plantis proprietaces,ut fupra. Ahum autem îgrü uliginofum efle dixerüt antiqui cultores,de quo ratiocinatidixerût ipfum îi^ciritumrediginonpofle.Ethic eft qui heremi habet naturam, cumemmpar les in fuperfîcie non habeant folidatas âe côtmuitas non radicabicm eo^ flore'* ht,autfruâificabit aliqua perfeda plantarum.Nam planta quxrit locum foljdg fontinuitatis m quo radicetur ôi. floreat defrudum ferat. In uliginofo emm tota Superficies eflporusjôequod eftfubtilis humons infiindo tocum eu3porac,nec letmeturali'quid in fuperfîcie quod reflexum contineatur lt;3e conftet,d: planta perfede formeturexipfa,â:ideo quia tail's ager plantam non fufcipit,non po* lefteti'am per arationes autfoflas adhocredigi,utineofiatalïqua domeftîcatio -phntarumjde ideo relmquendus efle cenfetur,de l'n pifcinas ôe lacunas rédigent ^us.Alij tarnen dicunt quod terra uligmofain qua femper infeparata manechu* l’^'^îtasjdicentcs, quod uligo eftnaturalis humor terræ, ab ea nunquamrece^

utinfeparabile accidens,de in hac opimone uidetur effe Palladius,qui ait, omne tnticum folo uliginofo poft tertiam fationem in genus fîligmis corn

’’’utatür.Nam tails tranfmutatio ex fuperfluahumiditateprocedît. Etinmultîs ’'ijs locis idem Palladius fentit,Ôi: cum eo concordat Varro d: alij multi qui de materia tradauerunt.

De tempore SiTmodo arandi SC di'ffîpandi herbas malas, Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xix.

PIngues de ficci agri ift locis aridismenfê Februario de lanuario pofliint profeindi de arari,in locis uero temperatis ôi. humidis menfe Maij de pnlisjuidelicet quando eis fuperflua humiditas eft confumpta, à terra Um ad f qualitatem inter humiditatem de lîccitaté peruenit.Eodem menie Apri l'^Maiopingues agri,quidiu aquam tenentjprofcindantur, cum omnes hergt; protuleruntjde eorumfemina nondû funt maturitate firmata. Et ficcide qui ^us primo diximus,poflrunt fecûda uicc arari menfe lunio ôc. Iulio,fecûda uice a* umidi, quos diximus menlê Martio de Aprili,uel Maij effe fulcâdos. gufti humidi agri tertia,ficci uero fecûda uice arent.Menfe Septébri

P’nguis ager d: qui diu confueuit habere humorem tertia uice arabitur, quam* ’’ishumido anno poflît de ante tertian'. Nunc ager humidus,planus,exilis feri^ lur de aratur.Cliui graciles nunc primum arandi funt de ferendi. Boues melius collo qu'am capite iunguntur,quos ubi ad uerfuram uenerint arator retineat, de lugum propellatjUt eorum colla refrigerentur. Sulcus autem in arationibus fe--cündum Palladium longior qu'am centum uiginti pedum effe non debet,fed ex confuetudine cultorum Lombardiæ de Romamnniolæ ulcß ad ducentos pedes Multra lulcus extenditur, Cretofa terra profundius, loluta uero minus profun* ^careiur.Seruandumeft etiam ne inter fulcos terra nonmotarelinquatur.Gle

bf omnes funtdolabris uel malleis, aut ligonibus diflipandf. Sed æqualicer to' tarn terram motam efle agnofcis,fi tranfuerfum per fulcos particam mittes,quf res fæpiusfâdabubulcos abhac negligentia fubmouebit. Obleruandumeftn^ lutofus ager aretur,autqui ßtpoß lögas ficcitates imbre leui perfufus.Nam ter ra quæ lutofa tradatur in principio, toto fertur anno tradari non poflè,que roleuiter fuperinfufa eft,À fubtus ficca,fi tune aretur,affentur per tn‘ennium£c ri ftenlis, öi ideo mediocriter aoer infufus, ut nee lutofus ft, nee andus dekt

• profcindi.Si collis eft tranfuerfus fulcetur per lateraiquæforma tüc cum lemen acci'piteft feruanda.Si agros incultos apenïeuolueris,confiderabis an lithumiquot; dus,ageranßccus,fyluis,autgermine,filiceuel fruticis uenitus. Sihumiduse^ n’tjfoflarum dudibus ex omni parte lîccetur, fed apertp foflæ notp funt,cæterS hoc genere fiunt,impn‘muntur fulci per agrum ex tranfuerfo aîtitudme pedum thum,poftea uflt;j ad medïetatemlapidibus repletur aut glarea,lt;^ defuper terra equatur,fed fôflarum capita unam patentem foflâm petant,ad quam declines re currant,tta ôe humor deducetur, â: agri fpacia non peribunt. Si defuerinthpi' des farmenti’s uel ftramine cooperiuritur,uel quibufeune^ ui'rgultis.Hæc menfeMaiofiuntAehanaalijsmenfibuslêcundumqualitatemhumidiCatister ræconfumpte.Si hemorofüs eft, extirpatis aut rare relidis arboribus colatui'»

, Si lapidofus per multas partes fâxorum terra colleda purgan poterit,d: nuti iri uel muniri, luncusgramenamp;filicesfrequentiarationeuincuntur. Sedfihcem fi fæpefabam conféras uellupinos, amp;nbsp;fubmde nafeentem mucrone fàîcis reep das,interexiguumtempus abfutnes. Menfe lulio utiliter uel ante caniciilares dies filicem extirpabimus â: caricem hoc menfe cum fol cancri tcnebit holp'æ um,luna fexta in capn’cornifignopofita, gramen ablatum Græci afleruntn’^’'* deradicibus rediturum»

Efemi'm’s autem natura amp;nbsp;uirtutc in præeedentibus didumeft/edt^*^ attendendum eft,quod fernen duo continet, quorum unum eft un tus formatiua,quam habet de cœlo,cum calore amp;nbsp;fpintu inftrumctalftet formatiuæ deferuiunt, calor quidem dïgerendo ,fegregando ôi. fubtiliandojp*

ritus autem uehendo uirtutem. Alterum autem qued habet fernen eft fubftaoquot; tl a fôrmaliSjque immixto ftbi humido fufcipit formationé d: figurationémpl^n ta óe plate organa. Attendendü eft igitur in omni femmatione,ut feratur fernen quando adiutonummaius habet de cœlo,hoc autem eft quando luuatur calido humi’do àc uiuifico lumine folis temperato,quod in ipfo aliquantulû temperatô eft aduftiuum humidi,in foie enim eft coniundû ficco,»^; ideo eft aliquantulum aduftiuû humidi femmiSjàideo nouellafemina à plantas teneras aliquadoob umbrât afèruore foil’s ij qui hortos prudécer excolunt,fed inluminelunpedlu' meneiufdem

I L B E R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if

men eiufdem fob’s com'ûdum frigido temperato amp;nbsp;humido, ut ex luminc fobs habeatcaliditatem mouen£cm,lt;3t ex frigido temperato recipiat temperament tutn,ô:exhumido moucatur ficcitas ipbus Jncéfo ïgitur primo lumme inluna, cumipfaeft calidatemperata ôihur''idaiaaendafuntfemma, quia tune coniiet wentius luuatur uirtus eorum aluna,propter rationes ïam mdudas,mouebit mm tûcuirtutem formatiuâ, calor enim eius à fpin'tus adiuuatur a temperato calore Iun^,ôe ab humido lune luuatur matcria formabs qu^ formanda eft. Nec oportet attédere ad Hellas abas,quoniam uirtus illarum communicatur lumini foil's ôi lunæ per appbcationem lun^ ad eas,qu^ m omnibus applicatur relpedi buseorum quolibet menfe perreceflum ôi acceflum,ôiidcoantiqui fapientes bnamcœleftis mib‘tiæreginamuocabant,amp;uitreamDian^Iampadem, Ratio pnoris nomims eft,quia uicma nobis exiftés plus mfluit fiiper inferiora quâ aba coeleftis uirtusjâ: appbcâs le in fpacio mélîs,quobbe£ menfe perfîcit mutato liP '’iiiie,quod omnia perficiuntin fpacio multorû annorum, Propter quod egre-* g’usphilofophus Âriftoteles dixit,quodluna facit inmenfe,quod fol facit in an fio,hoc eflperhvememôe pftatem,uerâ: autünum.Quoniam'a prima aceeßio ’’^uf^ad diminutionem luminis eius eft calida ós: humida ficut uer,ôi'a diminua ^ioneluminis eius ufcjg ad plenitudinem eft calida ôc fîcca,ficut æftas ,Et a plenv ludine ufcp ad diminutionem fecundam,eft frigida ôificca* Et à diminutione fcquot; ^utida uf(^ ad efFedumgt;eft frigida Ä humida,corrupto feminali humore phleg ’’istico.Propter quod fi fatio eft,à fiet tempore quo eft calida «3e lîcca,exiccabi lm'humidumfubftantialelêminü,quodformaridebetinorganaplant3c,Ö!: non pfoueniet plantp perfedio. Si autem tempore illo fiet fatio quo eft frigida amp;nbsp;ficlt; mouebitur calor feminum,nec iuuabitur humidum.Et ideo fatio non c' ’■‘tcôueniens ♦ Si autem tempore quo eftcorruptp fenedutis frigida ói humida f’lt;iftens,putrefcent forte femina,lt;3£: non prouenietutilitasfationis. In prima au ' ^^mfatione omnia iuuâtur«\:proueniuntutiliter,ât ideodicitur uitrea lampas Diane frigida luce fuccenfa.Dianâ enim lumen aêris eflefabulant poëtæ, qui ’ër fpiritualiter exiftit in corporibus animatorum. Lampas enim huius fpiritus 'Corpus lunare eft, quod perlucemcôcepta «Sc temperata afole formata profun fpiritus animatorum,amp;: moueteos ,ut monici proférant uirtutes ad natu^ mies operationes,quas fol fî per fê moueret,diflblueret, propter nimiam fui iiv ïstnperantiam amp;nbsp;ficcitaté ideo enim frigus lung peroptime obfequitur,qui con l'uens extrinfecus ëV accidens intrir)fecustemperate,«3tmouetincerius fpiritus naturales operationes,óe non finit eofdem difloluiper euaporationé,quia fri gus temperatum circundans intrinfecus reprimit âe refledit fpiritus ut interio-nbus confortentur:maxime autem hoc eft inplantis^qux non agunt nifi natura les operationes,dc non funt fen!ibiles,fenfus enim magis confortantur extra,ôt maturalia magis uigent in interioribus. Attendendum igitur eft,ut in acceflîone lune feminet iftis rationibus. Oportet aût confiderare quartâ circuli decbuis,in

qua mouentur lumina uiuifica,cum in circulo dediui fitgcneratio ôi corriiptt® inuegetabilium.Non eft tarnen in omnibus partibus caufa generationisjedw quarta quæ eft ab ariete in cancrum. Omnis ergo fatio eft perfeda,ante(]uâ id accipiat arietem,quia tunc femina in matricibus fuis non inuenies,fed in mail'* ce terræ deuorabit ea,amp; uiuifico lumine mouebit.Et autumnales quidem fatio nes nunc radicate mouebuntur in debitam fue fubttantiæ quantitatemjâ: flore* ôt feminum formationem. Vernales autem feminationes etiam in matrice ter' ræ iacentes tune pullulant,amp; adiuuante foie temperate florebunt,amp;generabut ante tempus eximif ficcitatis,Nec oportet quod multû obferuentur uentijquo niam licet aufter euocet terramgt;Ä pullulare facitplantas, tarnen aquilo quâdo non eftmortificantis frigiditatis continet femen,ne cuaporans difloluatur.Sed plerunq? cauendum eft,quod ager non feratur diuerfo fimul fernine/æpeenim contigit quod unum fernen magis côtrahit quam alterumjâ: tunc unum adunt aIterum,0taliquandopcrappofitumtradumutruncf impedituragcrmine.Vi demus enim quod plâta iuxta helleboru uel fcamoneam pofita contrahit ppi'i' etateseius,^ zizania iuxta triticu pofita ipfum adurit/imiliter facit corilus,uel caulis circa uitem,^«:fic eft de multis alijs,0(: fic etiam aVflt;^ dubio diucrftas leini nis fubtilehumidumgt;quod eft in 3gro,contrarijsuirtutibus corrupit, quod non beneproficitadfruâum domefticum,fic etiam diuerfitas feminum animalmm, quâdo unumcoit cum feemina alterius fpcciei,corrumpitutrunlt;j,ita quod neu trum perficit fœcunditatem, Propter quod cauedum eft ab huius diuerfitatem pluribus.Quædam autem femina per experientiaminueniuntur feinuicemnon lædere Jed fimul fata conualefcere,ô(; fruâus ubertatem fucceffiue afferre,uelu ti cum ferunt tempore congi-uo in paftinato folo femina a tripl icum, fpinachi fceniculorum,laducarum,petrofilinbfatureie,bliti caulium,ex quibus prim” cuellunturatriplices,fecundôfpinachia,ôc excaulibus quidam uttranfplantenb uel omneSjUel nimis fpiflæ rarificentur amp;nbsp;farculantur, amp;fuccefliue colligimtui' remanetibus ex quolibetgenerequibufdam feminibus propter femina.Item Ie' runtur congrue fmul triticum Ô: lpelta,milium ôi panicum,lt;Siphafeoli,^Ji’^*' liter hordeum óc frumentum. Amplius autem fi ultra menluram iaciantur femi' na in agro,macilentia i\: non proficientia erunt.Sed fi feratur ager fecudumpm portionem cibalis humidi quod eft in ipfo,ita quod radices dilatari^conforW' ripoffintjtunc enim planta exurgens fortis erit,amp; profcrens frudu,quemquf' ritex labore culturæ.Hæc igitur diligenter efle attendenda naturalis fuadet ratio ôi experientia cultus. Oportetetiam attenderene forte uel ipfa lemina U' da lint corrupta, ideo præcipit Palladio,ne femina iada uetuftiora fint qua annua,fi enim uetuftatem habent ultra annum, nimis exiccata funt,0!: uirtus for' matiua proprio fubiedo deftituto,humoris radicalis fubftätip deftituta euanuit, d: ideo tali a raro proficiunt.Præterea frumentum ôc tail a femina elig3ntur,pre cipueinearegionequam colimus,uel probemus adueda. Nam omnium lur* culoruffl

culorum uel frngnm generaprxclara terris tarnen tuis expcrta coirmittcre de bes,in nouo enim genere feminumantc expenmëtum non eft Ipes tota ponen^ da,Et nota quod femma locis humidis citius quam fî ccis degencrant.Omnia le^ gumma'aGræcis autoribus fernubétur in terra ficca,faba tamen m humida ter^ taïubctur Ipargijicettemperatis agns {erenduml(t,tamenfi hccitas longa fit, femma magis in agns quam in horreis feruabuntur. Si neceflitas cogit de lalfa terra fercre aliquid,poftautumnum plâtanda uel conferenda eft ut malina eius übenus imbribus eluetur,ah’quid etiam terræ dulcis uel fluuialis arene fubijcien dumeft,fl 1111 uirgulata cômittimuslocis uliginolîs,aut exilibus,autfrigidis,aut opacis.Menfe Septembri circa æquinoâiû triticum ôc alia femina qux ante by^ ftnem feruntur,dum lerenitas confiât congrue leminantjUt eorum radices ante ^yemetn conualefcât,Siccisuero,autpinguibns,autcalidis, ant loliexpolîtislo tispofldida tempora feminentur,dummodo ul^ ad hyemisgelicidium nullate •lUsdifFcrâtur. Prætereafiuntfeminariain quibus nutriuntur tam femina qu’ain futcülijät: cum adoleuerintin al mm transferûtur locum.Hoc feminarium talem *’tfcribit Varro quf in feminario nata lui t:Si loca erunt frigidiora,quæ molli na flint,per brumalia tempora tegere oportet fronde,aut ftramentis,Si erunt quot;libres fecutijuidendum ne alicubi aqua confîftat,uenenum eft propter gelu ra^ ’^'cibiis tenellis fub terris à fupra uii gultis, ne eodem tempore aquæ crefcant, ratione terræ tempore propagantur,{îipra terram aère frigidiore cingun-' ^quot;•■.Quod ita eflê docent fylueftria,ad quæ fator non acceflit. Nam prius radp 'fs nafci folent,nec longius procedunt nifi quo tempore uenit fol, duplex caufa '^^^icum. Nam quædam arbores naturaliterlongius producuntradices qu'am

quia alla terra facilius uiam radicibus qu'im alia dat,Si autem feminarium ^fcul is confitum eft,cacumina quæ molliora erunt natura,ut oleæ,aut ficus in^ ^§^nda lunt binis tabellis dextra aut finiftra ligatis.Præterea fcribit Cato quod ^^’■tafetniiiarijtaliseflcdebetqualemdefîderantlêminadelurculieafta. Item ‘citqiiod furculi nondebent emincre nifi quatuor digitis fupra terram, dt cacu ’’’ina debent fimo bubalo oblinir û

Aftborû qu^dâ fruâû faciunt femen,in frudus carne reclufa:qugdâ ue ro nullü frudû ferunt in quo ferne aliquod inuenit, ex quo poffit planta (îmilis generari.Que frudû de femefaciunt,quedâgroflum de potens in ^quot;ntefta reclufum.Que fernen paruû debile faciunt, uirtutcgeneratiuâha^ ^^nt tam in femine quam in ramis diffufam, de ideo ex utroc^ plantari côuale^ poflunt,licet plantatio ex femine tali fit periculofior,lt;^ quandoc^ in longâ P^tetætatemAexeonondomeftica fed fylueftrisplâtanafcauFx ramis uero

ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s C E N T.

plantatio cùius óefacilius conualefcit,ó(:indedome(licaplanta proucnitnoa lylueftris, fi ex planta domeftica ramus fuent tails acceptus, ôi in hoc genere eft uitïsjmalagranata ôifïcus,lt;3emultæaliæ. Quæ uero fetren forte facnint,uiP tutemgeneratiuam habent,maximeinipfofemine collcdam. Ideoqucexip'o femine melius quàm in ramis proueniunt, â: huius generis funt nux,caftane3, amygdalusjâi: aliæ fimiles. Arbores uero quæmultum feruntfruâum,uirtu' temgeneratïuam diffufamneceflâno habent in ramis,cum natura eis fpecialem non deputauent locum, ubieorum Iperma (eu fernen colli'gerent,idebque ex ipfis ramis cum (uis gemmis,aut ex plantis cum radicibus uel fine radicutn mî' tre euulfis,optime conualefcûtjôc maxime que poros h abent apertos,per qnos facile tranfeat nutrimentum Siue autem ex femme, fiue ex radicibus plantas ali' unde diuulfas plantare defideras ,confîdera utrum locus in quo plantare inten' dis (îtinftdijs beftiarumexpoßtus,aut claufus,aut tutus anocumento corrofio' nisearum,fi eft inlidijs expofitus,melius eft quod in aliquo loco claufo, umbns tarnen libero,cuius terra fit foluta,clulcisât aliquantulumftercorata,lt;5!: optanc fubadali2onibus,amp; maxime noua furfum^^defubtus eleuata. Omnia feinina, rami aut plantulæ diiobus diftantes pedibus aut uno in feminario plantentur,«!' delicet fl fint fortia femina, ut nuces, amygdala, öt fimilia. Si uero lint debili^» ut uitis, mal3granati,plantæ, depinijóe fimilium, tria uel quatuorconiundim ponantur, ut debilis uirtus unius alterius auxiliofuftentetur,ó(; afiidua feufre' quenti foffione diflïpenf herbæ nafcentes, nee ibi aliquæ domefticæ leinincn' tur. Fiantctiam irrigationes tempore magni æftus,cum coeleftis diui negatur infufio. Sic autem aqua irrigans non frigida,mortificans,nuper de puteis baiy fta,(edde pifcinis (eu paludibus letaminis aut foueis corruptis accepta,nellit puteorum uel fontium,poftquam earn exhauftamótin aliquo locopofitatnre' dificaueritcalorfolis ,cuimultumproderit fi in ea modicum fimi ponas,eani' que (æpe moueas ôc impingues, cum earum fummitas iniuriam corrofo' nisbeftiarum duobus uel tribus annis clapfis euaferitcum uniuerfis radicibus transferantur ad ferobes, in loco uidelicet ubi eas poftmodum ftare difpo' nis, iuxta quas palos figas ex fpinis (î oportunum elfe uidebitur inimicis. Siue' ro locus claufus ab iniurijsbeftiarumtutus exiftat,fta£im femina,ramos ud plantas in loco ubiperpetuo ftare debebût confidenter pone,à eis eademtri' bue auxiliaquæfuper his in leminarionutriendis relata funt. Spacia uerointer arbores feuuitesferuentur fecundummultitudinem arborum nbsp;terrarum con

fuctudinem approbatam,lt;3e præcipue fecundum quod de (ingulis plantis aridis fuo locodicetur.Scrobes autem fiant late acprofiindp fecundû magnitudinem plantæ Sx. radicurndum tarnen in folo arido uel decliui profundius A do aut depreffo minus profunde plantentur, amp;nbsp;in mediocri mediocriter in(i' oantur.Si nimis cretofa eft,letamen ôt fabulum mifceatur,â: fi nimium fabulo' la letamen cum creta ponat ,ita tamc quod in macra terra plusjôt in pingui mr nus letamr

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jr

nus Ictaminfs apponatur.Sic autem fimus qui huic apponitur non porcinus, fed ïliorum animalium,bcne maturus, Cum autem planta trâsferrut domeftica uel fylucftriSjpars ad meridiemuerfa rubricafîgnet,uel aliter^ ut translata eiïifdem cœli quibus ante fteterat cardinibus apponatur. Cum uero plantas in fcrobe de ponis,quodde radicibuslæfuminuenerisamputabis. Obferuandumeft tarnen ne terra l’n quaplantatur fit ni'mis mollis,incongrueenim radicibus ad iptatur, quæ uero nimis ficca eft fua fupcrflua ficcitate radicumplantulx naturalem hiv niiditatem confumit,fêd inter utruncp prædidorum tenens medium,puluerifa' kill’s feu diflblubilis fit,amp;: conuenienter aptetur radicibus, aut ramis fine radice phntatiSià pedibus mediocriter conculcetur .Qiiod fi neceflitas te cocgen't in terra nimis ficca uel molli plantare,de locis alijs conueniens apportetur ufc^ ad omnem coopertionem radicum,t'V etiam ufij ierb fcrobis repletionem,fi habiv eris abundantiam cius, Fiant autem plantationesprxdide menfe Odobri,aut ^Jouembn’in locis aridïs àmontuofis amp;nbsp;calidis,uteiufdem terre fuperflua (ic* fitas cïrca plantas humiditatem hyemis temperet. In humidis autem à uallicu' lofis loci's ét frigidi's conuem'entms in Februario,â£ Mattiü menfe plantatur ne füperfiua hvemis à locihumiditas debilisplantæ calorcm extinguat,in tempe f’tis autem locis utroque tempore fatis congrue plantantur uel etiam tranf» pbntantur. Hæc quidem dida in his quæ cum radicibus plantantur proprie locum habent,quæ uero plantantur femine menfe lanuario ponenda funt, ion ampliusqu'im ternis digitis fub terra polt;îta,ut femine menfe fequenti Felt; kruario tumefado, ftatim cum primo ueris folis calorem fenfe’rit aperiatur Cortex, â: pullulet noua planta. Quod fi locus fit calidus à ficcus,conucnienti'

Odobri uel Nouembrimenfeponuntur. Et rami qui fine radicibus plantan* menfeMartioinfigantur,ab arbore nuper 3bfcifi,cumuiridisfuccus fit cor* Iciiam infixus. Quorum quidem plantatio fatis etiam aperte fieri poterit men * lcOdobripoflhumidumautumnum,cumnondum humor cSrîpiritusuiuificus planta; fugam habuit ad radicem. Nam tempore maximi frigoris calore natu* Câliarboris ad tsrræ uifeera calida fugiente,fecumque humerem fpirituum ^îhente, fi tune rami aut palmites plantandi recidantur'a matre, plantati debi* liter conualefcunt. Kamufculus qui plantatur torquendus non efl, nec aliquo Itodo uexandus, pars ea de qua radix fperatur, iniuriæ nullx fubijciatur, âi ’laximeinhis quæ amplos poros óeligni raram compofîtionemhabuerint, aut Medullas magnas, ut eft falix à uitis fimilia, hæc fèruabis. Sed in his plancis folidum fpiffum lignum habent,ut buxus (.\: fauina uel fimiles forfan proderit fi rami pars fcindatur inferior,ôc in fciffura mittatur lapillus,ut per Ion amp;tudinem pororum plantæ facile humor terreftris ingrediens plantam nutriat ^conualefcerc faciar.Caput inferius in terramfigendum non rotundo,fèd Ion* gouulneretranfuerfiim,feiTamentisincidatur acutis,aut ab arbore laceratus plantet,fie enim poros quibus attrahitnutrimentû apertiores habebit^ In omni plantations

phntatione qux poft hyemem ihlocis calidis â:ficcis facienda eft utile puto,fi fcrobes modico mature letamine luxta repleto fucco, aut lauatur a letammis a' Ipergatur leniter,ne terra condenfet,óe foffa modicum uacua relinquafjUt æfia tis tempore imbres colligatfaciliusgt;qui eius fuperfluam temperentf ccitatem. In his autem plantatiombus qup ante hyemêfiunt,erit melius terram circa plan tas exaggerare,ipfam fortius côprimere,ne ad plâtas fuperflua humiditas dp gefttonemimpediens colligatuni^ rami qui plätandi,fntpotius biennales,qua anni unius tantummodo exiftent, exceptis uitibus Ä quibufdam alijs in quitus um’us annitantummodo efle debenuAtqg tales eligantur qui lint l^ti,fuccoli,ni' tidijgemmis groflis äi pluribus oculati,lt;^ ad unam tantam materiam redadi,in pluribus autéamputaf congrue fummitas,lt;5c in determinata longitudine relm' quuntjUt in falice,uite,oliua ôi ulmo placet,óe in quibufdam alijs his firnilibw«

INlitio fitmultis mcdis,fedea quæ maxime proficit, ut per earn rudis R’lueftrium di^po^ fitio mutetur in domefticam,^ ufui conuenientc difpofitionem, eft quodfimilium liatinliuoin fp milia,fecudum genus, Ä:nonfc' cundû fpeciem,ficut piriin pitgt;^» (\: mail in malû, dV lie de alijs,fi nim diuerfa genere indiuerfaiæ ferantur,nutrimentum taliuw^“^ alteram dilpofitionem alteratuffl uix benenutriet,^ force corrum

pit plantam inlitam,per rationem quam diximus de corruptione feminis aniiM lium ör agrorum, quando diuerfa feminii genera permifeentur. Eft autem phuquot; tarumad inuiceminter omniaanimataplurima fimilitudo,licet enimarbores Ipeciebus fuis différant, tarnen lignum unius Ipecieinon multum diftat a fpecie alteriusjóe hoc contingitideo quod forma formalis plantaria inter animataplus eft immerfa materiæ, (Si quafi in nullo ucl in modico eleuata fupra earn,propter quod etia uita eius occulta eft,hac igitur de caufa ft quod arbor unius nutrimen turn digeftioné habet fufticienté, prima ut nutriat aliam,lt;ï\: fêcüda digcftioadhi bita per aliam côuertit fuccû in faporé ôc figura frudus, fecundü quod uenitfe' cûdp.Et ideo etiâ quâdo dilfimiles fibiplâtæ inferunt conualefcût frudhficât, optima tamé infitio eft,ut diximus,limilis quâtiâ poteft in fmilia,prpcipue in tru cumaut

cum aut ramos omnes incifos,utfæpe probaui. Item ait Varro quod meli'or eft •nfitioin arborem domefticam,quiim fylueftrem,quia meliores frudus produ' melior fîtimmutatiointotoquâ in parte,quia aut omnis mlitio fit per infixionem unius in aliam,ä: per fortem alligationé,ita quod infïta quaff uenas ’’adicales Ipargit in earn cui inferitur,fit quod ilbjcuius mollicies tanta eft quod citiüs conteritur qua infrigi à coUigari ualeat,non pofTet inferi alicui plantæ,à deo herbx molies habentes ftipites,ut olera amp;nbsp;nimis tenelli fiircuh nulli plantg: tales funt inlen pofTuntjquonia inferta non cito radicatur in ea cui inleri-' tur/ed oportet quod progreflu temporis confortetur ôe continuef’ cum ea cui ’ofèrta eft.Hæc igit eft caufa quod mollis planta,nec in molle nec in duram,neG ’nfimilcmnec in diffimilem inferipoteft, Nec etiam in earn qux multû dura eft fouenicnter infentur,multu enim dura no de facili in le uenas radicales recipit, propter ariditatéâ:difficultaté duræ perforationis,â:ideo tales inEtiones pie-' male proueniunt,fed infercntes quærere debent parua fraga óe recentia, -quitus fit multa fuccoEtas,0(: parua durities,quæ quidem fuftinere poflit cob ^'gïtionem,ó^ facile aperiatur calore naturali, Hæc enim cum inferit cito ape^ fè uerfus earncui inferit,ói:emittitin earn uenas radical€s,per qiias fugit me

^gt;Us nutrimentum quam fugeret ex terra,ât ideo tunc conualelcit infita melius qua lint terra effet fxa.H^c eft ratio in furculi infitione.Item funt furculi infer en ’^gt; ftcnles,quiaquiferentesfrudumtantum ponunt,non facile ad debituuenire poflunt augmentu. Item de nouo nati,propter rationes pr^didas gémis groP ^Sjfpiflis pluribus oculati,quia ibi abundantia generating uirtutis,qux maxi^ ’’Uf in humore digefte à Ipiflo ôi optime cömixto,in gemmis coadunato confix ^it.Itcm ab oriental! arboris parte decifigt;quia in ea magis qua in alia parte in ra* lUisproptcr illuftrationem temperati caloris fobs eft caliditas amp;nbsp;humiditas,qug omnibus animalibus funt caufa uite,fed etiam ex alijs partibus accepte conuale* fcunt.Oportet autem fcire quod infitionum multi funt modi,qui optime proue uiunt,(5e à lylueftritate ad domefticationem plantam trâfmutant. Primus quidé ^ttqnod fraga ciufdem arboris omnia ultra medium medullg extranfuerfoinci ’^întutjé^ tune alliget quod incifum eft,Ecut uulnera ligari confueuerunt,d: cir Cütnponatur cera uel lutum ad pluuiæ lt;Se extrinlecorû nocumentorum defenfo ne rumpi aut eorum plagæ aperiri agitatione uentorum pofrint,conue--uientibusperticis munianf,ftaàm enim côfolidato uulnere fuperior pars emun^ lt;lHuminfapore profërtfrudû,propter digeftioné fucci in nodo fadam,lt;3d hoc propric dicitur incifio,quo quidem plantam in alteram non trâfmutat fpeciem, * fcugcnus,fed cam de fylueftri domcfticam facit. Secundus autem modus eft, quod una A eadem arbor abfeindatur in truncojód fragum fupehus in eadem ar lgt;orcacccptumtrunco fuo inferatur,tunc enim conualefcens infita profert friv ftum alterius generis in fapore, A quantitate, «5^ figura, quam prius protu' de iftc modus fecit diuerfitatem omnem, qua: eft in malis dt pin's,ôc

Ceteris fruftibus,tantaenim eft uis nodi â: conuerfionis pororû qui prius afeen derunt,quodfuccumexnodis retentum dirigunt ad aliamformam plantalem, quæ forma monftratur in quantitate amp;nbsp;fapore fruâus. Tertius modus inuctus eft in uite,amp; quibuidâ alîjs qu^ ex medulla crefeunt, uidelicet quod gemma uni us uitis excidatur uflt;^ ad medullam profundo imlnerc tranfuerfo àc obliquaco, êt tantundemde gemma uitis alfen’us eruitur,ô: loco alterius ponitur,amp;htcol' ligatio ftcut in ali.jsgt;à tune conualefcit ôc frudificab ôc fteret forte in alijs arbori busjlçd inuite expertum eft. Quartus uero modus infitionis eftjquofraguW uniusarborisin aliam inferitur arboremconualefcitôefruâificatineapermo/ dum qui fepe diâus eft.Et ifte modus regulariter cum fuerit magis fmilium ent meliorjdc citius conualercens,lt;\:£t proprie in illis arboribus qup redos haben! poros amp;nbsp;per tunicas ligatas a radice accipiunt nutrimentum. Sed iftc modus amp;nbsp;fimiliter îècundus in plures fubdiuiduntur modos,óe unus quidem eftjquofur' cuius inferendus inter corticem à: lignum nouæ matris imprimit,fccundiis eit cum lurculus fciflb infigatur ligno:tertius quifit more emplaftri^quartusqui cituradbuccellum,quintus uero falicispertica perforata. Oe omnibus per or dinem dicendumeft. Primus quidem modus quofurculus inter corticem h' gnumlt;j deponitur,fit hoc modo,truncum ferra decidamus aaita,in loco nißdo Ó! fuccofo,ipfum^ cum falcia corticis defüper poliamus, deinde uimine lalicis autulmiligamusjibi^ inter corticem lt;Se lignum cuneumlêrreum,uelofieumiö acutum tendens ab una parte latum amp;nbsp;ab alia’qualîrotundum tribus prope digi tis confiderandum deponimus,ne corticis fafcia fcindatur,«^ in eum locum lu^ dudo cuneo ftatim furculummergimus ab una parte deeifum,falua medulh^ corticepartisalterius,pelliculaexterioriremota,ita quod optime truncoadhæ reat furculi incifura,qui fuper truncum quatuor aut fex digiti's emineat, uelullt;5 ad odo,duos uel tres,uel plures furculos pro trunci côftituimus qualitate,quî-' ternis digitis^uel amplius ad minus inter eos fpacium relinquimus,lt;\: lutumd«' fuper côuenienter ponimus ôe difponimus peciam uel ligamus.Hic autemmo' dus optime comprehendit iSe conualefcit,fed fieri non poteft nifi menfe Maroo uel AprilijCumiampoteft lignum^ cortice feparari. Sed neefieri poteft nifim trunco grolfo uel mediocrigt;0e in his arboribus quæ grolTumhabent corticem «Sc pinguem,utficus,pirus,malus,0cftmiles. Conualelcitautemmaximeiuxö terram huiufmodi fada inci(io,amp;: etiam in quacuni^ parte ftipitis,0c groflbrum ramorumfatis congrue prouenit,fed duobus ad minus omnis furculus propter uentorum rabiemadminiculis eget. Modus autem fecundusquifcjflofitfii' pite,hoc modo agendus eft,refecetur truncus di:defuper poliatur,ut didumeft in modo prædido,deinde lcindat in ea parte qux magis fuccofa uidetur,ó:: quç corticem ibidem planum ôi. adæquationi furculi congruum cernatur habcrc, quod maxime in uenis ubi magis eft fpacium inter corticé ôi medullam propter abundantiam nutrimenti quod ad partem illam acccflît,quod fi antequâ 1 ci ne as uinculum

^f’culum propcfutnmum ftipitis ligauens truncum cum minima fcifiura longi-' ^■nisdefendet,deinde cuncum duobus digitis uel modicum minus longü for

•’’äbisi'nfurculoab utrac^ parte decifumfaluamedulla,ö: aperta fciflura cum ali cuneOjäi de i’pfius fciflurcelabijs fublata omni lanugine,fi affuerit cum puni parui cukelliacuti,furculumimmerges,taliter quod cortex cortici adæquet parte exteriorCjCV lignu ligno interius,ut fuccus inter cortices amp;nbsp;ligna poflît 'Dcrius pertranfire.In fciflura etiam furculioptime trunco nouæ matris adhæ^ ^^ïtjdeindefubduftocuneOjôcin trunco fur culus Iponteconftnngatimmiflus, wper riuulas ôt, cortices coniungendas aliquid corticis eius arboris,uel panni li^ ^^gt;cer3ü ponatur,âe cum iunco fl ride lfgetur,deindc,ut ait Cato fubtili pulue-' •quot;e lt;nfuperiorem fcilfuram immiflb, cretaplurimum comprehenla cum pauca ïrena lt;Mïmo bubalo,ut idem ait,uel cum cera fuper trûcum à ligaturam ad dcquot; ænfionem caloris uenti ôc pluuiæ congrue dilponatur,^ peciafafcietur. Ego au ^etnplusq millefles prq|?aui 6: femper inuenifuflficere lolam cretam bene com' P^effam lînefîmo â(:arena,uel ceraâ:puluere,in fcifllirabæc etiam proderunt, ^'üapor a radicc afccndens ad nouum alendumiùrculum foras egrediens denc' getur,Notandum eft tarnen quod iftiufmodi lt;\: adus,ó: operatio diuerfifcatur ^^cundumdiuerfitatem groflîtudinis amp;nbsp;tenuitatis ftipitis inferendi,ö: cunei fur* îüliincidendi. Nam inferendus ftipes eflualde groffior furculo autmodicti aut ’’’^il.Si quidem flipes eft ualdc groflior,duobus poteft fcindi modis, uno modo abuna parte ftipitis uflt;^ ad medullamin tantumcumcongruoad hoc fcalpro ^ndatur,ubi unus tantum furculus infgatur, alio modo ut ab una parte ftipitis *'Jaliam fcifluram pertranfeatjibi^ duofurculijfcilicet unus'a qualibetparte po »atur,uel unus tantum f placuerit ab una parte altera uacua remanente.Si uero ßipeseft modicumgroflior furculo,neceflario per medium feinditur, d: unum , foliim recipit furculum, Vbicunlt;^ autem unus tantummodo furculus ponendus debet cuneus cius formariut in fcifliiraex utraq^ parte fada, tertia cum cor' fecconuenientiremaneatjin quarta ocro que intra ftipité ftare debet nihil cor' ôilatitudinis uideatur,aut modicum co modo melius quo furculus in corti fe,qu'am in ligni ftipite exterius amp;interius adæqnetur. Vbiautem duo furculi hnt poncndi ft in fciffura cunei k duabus partibus prope medullam, qux etiam *dtnedullatnd^ acumen accedat,ab alqs duabus partibus ft quaf eiufdem latitu dinisjita quod pars parupi latior cum omni cortice permanens extra cum cor' öce matns æquet,pars uero ftridior remota exteriori corticula uerfus med uh htnftipitis interius difponatur. Si autem ftipes eft æqualis firculo qui inférieur fcrmetiir cuneus,ut ab utraq^ parte ft cortcx,âi utrarunegf t æquatio, ôc. corti' ‘^cApeciola fuper riuulas pofita,fibtili uinculo fciflb uel cordula cum modica ftruduraligetur,lt;5i poftmodum cum creta feu terra amp;nbsp;peciola fafeietur. Et hic niodus iuxta terram in altiim äi in fummitatihus optime coualefcit, omnes jftf form^ qu^ ftunt fciflb trunco poffunt fieri conuenienter menfe Februario ói

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F Martio,

Martio,etiam menfe Apnli, fi fiirculus omni tenera parte priuetur, amp;nbsp;melii’s It colligantur antequam pullulennôi diu fub terra inlocofrigtdo umbrofo leruen tur fummitatibus non fubuerfis.Etetiam menfe lanuariocum calefadione ignis fadainlitio comprehendit^cum eius auxilio conglutinans curratfuccus,featuc temporis erit infitio cæteris mehor,^ melius conualefcens, cum iam cortici iß uindis fuccus intulerit,6: gemm^ incipiunt eflè fufped^.Ego etiam malorutn in fitiones feci circa principiû Auguftide furculis ilia æftate maturatis, Äfatis con grueproueneruntjueruntamen tabs infitiofacienda efl fub terra, uel modictini iupra eam,uttumul3tione terr^'atantoæflu infita defcnfetur,uelfupra earn «as aliquod flillans fulpendatur,amp;: hoc auxilio poterit hoc tempore etiam in altntn fieri. Fit etiam,ut ait Varro,hæc infitio commode in lolflitio æftiuo caniciifx figno,âi pr^cipue in fico,utin tradatu infitionis fici fcripfi. Potefl etiam præd*' da infitio fieri fub terra Ä: circa terram,feu modicum fupra terr3m,ubi fins bioinfitiramufculi proueniunt omnibus alijs locis ad incrementa maiora, qnu liai lignum öi. cortex maxime beneficio fob adh^rentis humcfcit, cuius infitioIo cimagis côuénit plantis paruulis in quibus infiuo célébrât,Si uero plâta medio' criter maona fuerit cômodius erit eandéin locis altioribus infercre, ubi cortex fit uiridis öc fuccofus qua ipfam circa terra inferere, quia lie frudus ex ea pluri^ bus annis tardius haberct, uerütamen quâto magis inferius fiat tanto magis tio mefticatur frudus,ut fupra probatum fuit. Siuero fuerit arbor magna,plurp moshabens ramos, nil ent utiliusquam ramos in locis nitidis refecare,ibi4'’® quotcunqj yolueris furculos inferere, Quod fi adeb uetufla eft arbor quod ra morumcortices nimium fintrugofi,achumore confumpti, arbor eademincida tur di relinquatur incifa ufque ad annum fequentem, ót tunc inferantur furcnlt quiinean3tifuerintlætiores,lt;S(: in cômodiore partelocati, circuncifis cætens öt abiedis qui tot numero effe poterunt, quot inferenti placebit j qüia oinnem numerum furculorum fufficienter nutriet tab's arbor, Modus quidem inferen-* di quem Palladius emplaftrationem uocat, fic ab eodem fieri affirmatur,ex no' uellis ramisincifis öeferacibus gemma quf bene apparebit finedutioproceffu ra,duobus digitis quadratis circunfignetur,ut ipfa ftatuatur in medio,amp; itafub «litercortexleueturacutiffimofcalpro,ncgemmalædatur. Itemexeaarbo' re cui geftimus inferere fimiliter cum gemma tolletur emplaftrum,nitido tau^c atque uberi loco, tune ibi conuenienter impreflum circa gemmam uinculis co' gitur fine krfione ger minis cohærere,ut ea qu^ appofitc redditur Iccogemirg prioris incluciit,tune luto fuperlinis Ä liberam gemmam rebnquis,cui multum pi oderit li peciola cum cera fuper iunduram öc riuulas corticum apponatuGad extrinfe corum nocumentorum defenfionem, lt;3c nutrientis fucci nbsp;uaporisui'

uifici retentionem, ramos deinde fuperiores eius arborisrefecabis, ne mater proprios uolens nutrireramosjabenumfibum fibi propter utibtatemradicutn per eundem relinquatur : deinde uero uiginti diçbus çxtradis aut pluribus,re'

folutisuincultsreperies externi femi'm'sgemmam mire inarborisali’enæmem^ tra trans£xam,hicautê modus menfelum'o fieri poße aflentur, licet à ante ó;: poft modicum comprehcndat,dummodo gemma côneniens habeatur.Et mo^ Qusigiturqiiiuulgariter dicituradbuccellum qinhuic proximo plunmum eft ’ffinis,fiat hoc modoibuccellu paruu groftitudine pollicis longum, cum gem' '’lain medio de nouofurciiloeleuetur,ïnnouo furculo eiufdem groflitiidims (uo cortice in tres uel quatuor partes fciflb à: denudato ponatur,0c tarnen ad in ^^nusconftderanter comprimatnr,quod ligno ftipi'tis mediocriterftnde adbp •quot;eatjóicortex appofiti furculi nonfcïndatur,ó(: line gemmapoftta fuper locum §etnmæfublatæponatur ftuenon,nihilominus fmealiquo ligaturæ uel altenus ’fl auxilio conualefcit. Abfcindenda eft tarnen omnis circundans foboles fur filorum,neinfite furn'pi'ant nutnmentum,dteitamen magnum adminiculum præftabitjfi cortex pendens taliterrefcindatur,quod remanentiappofttusbuc-' melius fubtiliter adæquetunâr propter didam caufam peciola,deinde crcta fu-pftiunduram Ä totum buccellum ponaturjibcra gemma relida,deinde ne ce ’’relida cadat,linea peci'afafcictur.Fiat autem hic modus meniè Martio, pcfb ^lam cortex feparatur'a ligno,amp; menfe Aprilï,amp; Maio,!! furculi antequâ gem quot;ifntcolledi ferucntur,ne pullulent in loco frjgido óc umbrofojub terr a pro parte fubmerft. Item expertum eft in menfelumo circa finem d lulio buccel 'quot;tnparuum cum gemma de nouiffimo furculo eleuatum,d: in nouiflimo fur cu' ^oauxilio ligaturf uel altenus rei optimeconualere. Ettamhic modus quam Superior proximus qui emplaftratio dicitur,locum habetinhis fob's arboribus, Seibus fuccus pinguis eft in corticcjUt ficus,oleis,caftaneis amp;nbsp;limilibus. Poteft ftiain fine abfcifione inferendi furculi cleuan' buccellum, ócdomefticumciuf' ^ein groflîtudims ab una parte fciflum,ibidem apponi,lt;5i cum f I o ligan, d pre^ P’rari,utdidumeftfupra,0icum ccmprehendilTe uideturfupra bucccllum ’tfcinde ,re’idaenim fummitas luccumadbuccellü fortius attrahit quam abquot; a àhocmodopoflunt plures eiuldem fpeciei d: diuerfarum in una uirga ^^mari, Modus uero qui fie in falicis,pertica,fic hoc modo: pertica uel bacu lusdidorumlignorum perforetur fubtili’terebra diacuta ,itaquod inter unurn foramen d alterum ftt fpacium lemipedis,d: furculus modicum rafo cortice inquot; trornifTus lacentcr lungatur in ferobe furcub’s eleuatis, ita tarnen quod pertice ^’Item fabcis fummitas aliquid remaneat fupra terram ,hinc uero poft annum ‘Hateria totaliter eleuata, d inter furculos incifa, plantam quambbet radicibus plurimis decoratam in ordinata ferobe depone, cui forfan prodent fi creta uel fera forami'na d eorum fcifturæ undique optime obturentur, Quidam autem *Mihi afieruit feexpertum fuifle hanc infttionem inpalo fabcis uin'diperforato i’fquead medullam lolumimodo dinfixiffefurculos æquabs groflîtudinis remo gt;nbsp;tQcortice,quatenus intrarcntm foramen, ut cortex furculi æquaretur cortîci

palcum cera omnem huulam obturafTe^â: pofuifle palum fub terra quatuor digitfs lacentem in loco aquofo,it3 quod de palo nihil apparuit, fed folum fur^ cull fupra terram, Ä: comprehendifle optime omncs, refccato inter furculos truncoplantafle bene conualuifle. Alium autcm modum inferendi retulit, Columella dicens:Gallica terebra u!que ad medullam arborem perforandam, plagainterius leniter inclinata, ubi didudo omni fragmine, uitem uel ramiitn ad modum foraminis deliberatumfuccidumtamen àhumidum firidumitii' primi,una uel duabus gcmmis fons relidis, lt;^tunc argillaA mufco locumdilp genter operiri,0(: ita uites in ulmo inferi pofle dixit. Prædiâi autem duo modi fieri poflunt congrue in menfe Martij óc in principio Aprilis ac Februarij,fine cum uiridis âi nouus fuccus calorc aeris diflolutus mouetur in cortice, Iteni fcribit Varro alium modum inferendi fuo tempore inuentum inpropinquisar^ boribus hoc modo : ex arbore qua uult habere furculuin in earn quaminfercre nuit ramulum traducat, de in cius ramo præcifo ac defixo, implicate in locum, quod contingitexutralt;5 parte,quod intus eft falceextenuatum,ita quod ex una parte quo cœlum uifurumeft corticem cum cortice fquatum habeatcius ramu 11 quern inleret,cacumen ut diredu fit ad ccelum poftero curet anno,cum com^ prehenderit unum propagatum ab altera arbore procedit. Exprædidisigiiur patetquod licet inftioin limiliafit melior, tarnen in diflimiliapiurimum con' ualefcitj(\: infinita mirabilia facit, quæ apparent in his quiexperiri dcfidcranti-V intalibusexercitantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ex quibus difpofitionibus Ôi. in quas tranfmutentur planta: fylue/ ftresindomefticafionem, Cap. xxiii.

EX his quæ fupra déterminât funf, feimus plantas fylueftresefle /pi' nofas ôc icabiofas in corticis fu’’' ftantia ,lt;\:paruorum ôi multoruffl foho' rum,plurimorum fruduum, de in quantP täte minorum,etacutiorum fuccorum,tV hæc omnia non dubitamus accidere phn tæ propter fuum nutrimentum,de ideo planta in omnibus his difpoftcionibus mu tatur per nutrimentum cultoris agri in oppofitas difpolitiones, fpinofitas enim uenitexhumido nutrimentaliintenfo, quod cogitur ad ftiperficiempertingerc ad medullam ipfa fua intenfione, de hæc in domeftica mutatur per abundant!' am humidi,quæ non pati tur calorem acui,led frangit eum,de non finit terreftre congregari, fed infundit d: currere ipfum facit in poros plantæ. Similiter autem eiufdem humidi abundantia fluit in maioremfoliorumdiuilioncm,hæc

facit ut maiores fint frudus domefticarum, óc quia humor iylueftrium '’nis óe fubtihs eß propter paruum earum nutrimentumzerit humor domefnca f^t'ifpiflus óiuifcofus ad phiegmatis naturamaccedens, propter eius abundan ^’fn,ói:letaminis adminiüraticommixtionem, tenue autcm A;lubtile difpergi-' ^^■■acalore,ó(: diuiditur in plurima,óe ideo in numero funt plunmi frudus arbo f^gt;ïifylueftrium,lt;?^non uermiculati,fedintegnin arbonbus diu perfeueran^ ^^^»^uoniam fubtile amp;nbsp;tenue non facile putrefcit,nec de fâcili claudit poros (ûæ ''f§etationis,perquamfugit ex arbore, præcipue cumin eodemhumidoficut ’^ptoximofubiedoßtcalor acutus:abundans autemâifpinum,lt;?^uifcofumhii unum, ât non eft facilis diuifionis, eo quod ca* ex CO maiores quidem âi non tot numerofru fcut ex tenui ck fubtili ôi: acuti calons exiftéte,ôi: cito hebes eius calor per *^‘£00 claudi eius porum, per quem fugit arbor,ita quod multi caliumfruduum '’‘lunt ante tempus maturationis, ôc de faciliattr ahunt uermes ♦ Qiiod autem ^'’lUndat fuccum â: digerit in domellicis, nodi præcipue iunt inlîtionum,qui te ’’^ntincorti’cibus fuisCktranfuerfahbus poris humidum, donee adfuauemmu' ^«iir faporem gt;nbsp;Ä talis quidem eft tranfmutatio earum per inlîtionem dome^ ^•farum arborum » Ille autem plantæ quæ funt de genere granorum ole^ ■^ntnex folo cultu ôc cibo domefticantur, in hoc quod fubftantiæ amp;nbsp;molliores, ^tnaiores efFiciuntur, tV fui fapores, ôd humores minus efficiuntur acuti,pro^ Pter caufam qukm fupra diximus fubolitas cnim corticis quæ eft in domefticis ^phnicies abf^ dubio ex bonitate ôd abundanàa prouenit nutrimenti.

P Lanta in generatione fua duobus indiget, quorum unum eft materia ex qua fit,amp;: altcrum eft locus fuæ generationis, quemadmodum eft pater. Et matenam quidem impedit loci falfugo,eo quod exiccat humidumra ^icale plantarum,cuius f gnum eft quod terræ lalfæ ucl cômixtæ j uel fale Icmi-’’îtç fteriles efficiunt. Loca autem perpetuis niuibus cooperta omnino non cô' petunt generation! plantarum,quia experimento comperimus niuem'atempe ^ïmentoeffe remotiflîmam,propterfrigusglaciale quodeft mortif.catiuum. Qportet autem feire quod fi aliquis locus in fe temper atus in hyemefrequéeer ^tniue coopertus,ifte eximietnbus ex caufis fœcunditatem accipit, quarû una 'ft,quod uis terrp euaporans refleditur fppius ad terram,propter niuis coope^ nmentum,alia autem caufa,quia niuis reprefla caliditas ad terra illam expirans, wnueniens generation! præbet nutrimentum hum!dum,quod paulacimper up tes d iftill an s fuper iohbus partibus terræ uigorem natiuum plantarum côtinue infundit. Tertia eft caufa,quia nix frigidilate fualocum circunftantem ôd uigo^ 'cm principiorum generantium plantam continet ne euaporetur, ôd continet terræ fuperÊciem ne emittatintusinuifcenhus terræ wapores generates, qui

congrcgatiad fuperfcicmingredïuntur radices plantarum, ô: praedanteinu/ trimentumc\fomentationem,c\:gencrationemmateriæ,qupingrediturplan^ tarum commixtioni.Sicutautem dixtmus,quod locus perpetuus inlrigorepro pter mïiofitatem non conuemt generation! p!antarum,it3 eodem modo in locis falfis ói ficcis non apparet multum generatio plantarum propter remotionem locorum a temperamento, Hæc enimloca multam falfugïnemhabentia multx funt ficcitatiSjÂ: per confequens multp frigiditatis,eo quod calor compkxionJ Iis non conualefcit retinet mfi in humido temperato, ß alius calor aliquan--do fit in talibus locis eft adurens tabs calor, non retnanet,fed euolat aduftusfrf giduSjôi mortificans ea quæ forte nafci debuiflênt,Ô£: fignû huius terrp eft quod mmoratur ôi. contrahitur, ex ficcitatc âc frigiditate, quia elongatur ealido óe humido,que eleuant â: faciunt crefcere loca dtf exaltare. Propter quod terra dulci’s quæ abundatm calido diflbluente de humido uaporantefrequentius elc' uatur in colles df montes,(3t terra falfugims multg dcpnmitur. Inlocis autemca hdis per couuenientiam materiæ plantarum ôd loci apte ôc bene natp prouenß unt,in talibus enim locis eft aqua fubtilis, nbsp;nbsp;benedigefta, eo quod a caloreloci

tabs ex profundo attrahitur terræ ôt bene commifcetur,amp; bene d igentur aca^ ' lore loci terminante,^ calore enim multo non adurente prouemt humidi deco/ dio.Calor cmm in talibus locis abundatexduabus caubs,quarumuna eft calor loci retinens calorem,lecunda caufa eft calor fobs,qui ex abqua reuerberatione

lor autem fob’s bcut terminans ôi. formabs, ôc quali uiuificans, ôi ideo formatur continue humidum in plantis, aër etiam immixtus eft humido locorum talium, iSt: luuat ad hoc ut humidum furfum fpirando educatur in plante fi'guram,monquot; tes autem qui funt fubtus concaui amp;nbsp;uaporofi,attrahunt a fuis côcauitatibus'hu morem,ôe adiïiuat ad hoc cabditas multa,quæ eft radiorum fobs de ftellarum,^ multa ad annexum montis reuerberatïo,de ideo feftinat inhis humidi decodio, præcipue in latere conuerfo circa cabdû fobs,hoc eft, circa meridiem,propter quod plantæ muite de bene decode proueniunt in montïbus præcipiie,nimiutn humidû enim attradum ad montis fuperficiem ex figura deuexitatis continue defluitA ideo fuperius uinumremanens optime decoquitur, quia melius um' citur calore ,quando non eft fuperfluumj hcc omnino ficcatur, quia continue attrahitur,ôt ex gibbo montis crefeunt uina odorifera de plantæ aromaticæ, amp;nbsp;funt plantæ ôi uina magis ficciores abquantulum, Ad pedes autem eorun' dem montium funt plantæ dr uina magis humida, d; minus digefta, d plantæ fpiftîores propter multum humidum annexe montibus,continue ad cabda loca defluens.Qiiædam tarnen loca fiue plana,fiue montuofa,perpetup lunt lier ili ta tis,di: hæcuocantur heremi,dc hæc funt arenofa à falfa,i^ hf c funtuincétemin fehabentia falfedinem d: ficcitatem,d:inter arenulaslocorumtaliumfuntra' ritates^eo quodpartes arenarumfuntcontiguæ non continuæ fibicompofitæ.

Planta autem non poteft generari ex uaporc continuo qui difïidûtur ex ctrcui' tulocijin multis parcibus loci contmuis'a uirtutc fobs cuaporantibus. In talibus igiturlocis aut non gencratur planta omnino,autrara,autdebiliseflent!æjicut dlfaxifraga,â(: quædam alia gramma parua. Parti bus enimloci non coherent^ bus propter adulhonem,ïmpoflîbile eft partes uaporis folidæ eflêntip lt;5t cohxquot; |■entlsel^e,propter quod etiam expirât inter arenas per diuerfas partes, ôi non Ibrmantur in plantam. Lutû autem nobile quod ingenuû eft äc liberum àgrofla teiTeftritate propter unduofitatem fuam, cito producit planta unduofam efi' biletn. Planta autem quæ fuper fobdos lapides nafciturpropter carentiam hu^ inoris uix longo contingit crefcit tempore:planta enim remanens d: crefccs indigct tcrr3,d: aqua,Â aére,lt;^ raro hochabet planta quæ in lapidum folidita' tcerumpit. Eft alia plantæ confideratio ex loco plantf proiieniens, quoniam fifueritinloco qui eft prope folem, hoc eftgt; ad diredum fobs refpedum uer fus °*’ientem amp;nbsp;meridiem, citius nafcitur amp;nbsp;crefcit,eoquod calor lobs diredius ôc ^!Utius manens fuper eam, côuenicntius ôt fortius moucïhumidûeiuszàquan/ 'iofuerit ad aquilonem occidentem, ita quod fol cito déclinât ab ea,tardabp generatio eius,ói incrementum diminuitur. Ait autem hoc dupbciter,natu •‘’liter fcilicet aut per accidens, quandolocus aliquis ex montibus uel alijs eau* proprietatem accipit orientis uel occidentis. Similiter autem fi in loco planta '‘^aqua frigida groftà in fe côcludens aerem,fiue uaporem aéreum,qui fua frigi Zitate amp;nbsp;fpiftitudine afcendere,(ïue uaporare non permittit, ille uero permittit plantas nutriri ad magnumincrementüm.Eodem autem modo impedit ficcitas •quot;etenta in loco aliquo incrementum plantarum,propter delêdum humidi nutri ’’leuti.Tüc enim calor naturalisdifFunditur ad extrema loci,d: agit nullos côbu •fndo dconftruendo poros uiarum, ficut obftruuntur terreftn adufto, dtunc ’^uanutriens etiam badefiet,nonhaberetmeatusper quosinplantp nutrimen •^nieuaporaretjdremanet deftituta nutrimento, dideo non crelcit in magna quantitate.

De terra cogm'ti'one fcecunditatis Si fterilitatis eius, Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXV.

Terra eft unum ex elementis generatorû, cuius naturalis locus eft in me dio totius in quo naturaliter manet quieta,d ad ipfum cû ab eo fepara-ta fuerit,naturabter mouet,eft aût frigida d ficca naturaliter,fed acci* ^«ntabter rebus intrinfecis immutaf,eius uero elfe ingeneratis iuuamentü præ ^3t ad retentionémfaciendamd fixionem,d ad feruandas figuras d formas, terris uero fecuqdü Palladiûfcecunditasquærendaeftgt;nealba dnuda gleba litinemacer fabulo fine admixtione terreni,ne creta fola,ne aren^ fqualétes,ne ‘^iunaglarea,nearenofi pulueris lapidofa macies,ne falla uel amara,ne uligino^ terra,nec mous arenolus,3tlt;^ ieiunusme uallis nimis opaca d fqualida, led fit gleba putris,et fere oigra,et ad tegendû fe graminis fui crate fufficiés,aut mixti F 4 colons

colons,quce ódlïrara fit,tamenpinguis amp;crctofi foil adiuâione glutinctur,quc -protulent nec fcabra fint,nec re£or£a,nec fucci naturalis egentia. Verutn quo-mam alia terra dandis frumentis utili’s eft, quæ naturalïter conuenit, amp;nbsp;alia mi' gis uincis arnica eft. Sciendum eft autem quod frumentis dandis utihs eft,quX naturaliter óe fua Ipontcproducit ebulum, luncum, gramen pingue,trifolium, calamum,rubospingues,prunafylueftri3,lappas,maluam,â: citeras huiufmo' dl herbas quæ latitudine A: pmguitate foliorum lætum folum de fœcundumdc* monftrant,Color tarnen terrf non magno tempore def deretur, fedpmguedo atc^ dulccdo,pinguem f c cognofcis terram, glebam parum dulci aqua confpcf gis,lt;5(: fubigis,n glutmofa eft amp;nbsp;adhpret,conftat ibieflepinguedmem.Itemfcro be effofla à repleta, fi fupcrauerit terra pi'ngui's, fi defuerit exilis, fi conuenerit pquata,mediocris. Dulcedo autem cognofcif,fi ea parte agri qug magisdifpli' cctjfi eiufdem qualitatis totus ager uidetur,fiftiliuafe dulciaquam madefada indicio fapons explores. Vmeis quolt;^ utilem per hæc figna cognofces,li cct' pons rari atc^ aliquatenus refolutum elL ui’rgulta^ profert lini nitida, procera, icecunda funt,ut pirus fylueftns,prunus,rubus,cætera^ huiufmodi,neqimtor' t3,nec debilia,nelt;^ macra,exilitatelanguentia. Et hæc in communi brcuibusin medium abfolutaqualitercunc^fufFiciantdeterraagrifuecongrua uineis,qu!a plenius dicam de ipfa inlibro uinearum.Sed cum fint genera terrarum plui ima, pinguis autemd^ macra dt fpifla uel rara,ncca uel humida, lapidofa, uel nonh' pidof3,montuofa uelplana,0i ex his pleraq^ uitiofa, tarnen propter femintimÄ plantarum dilFercntiamfepe neceflari3,maximctamen öi abfolute ebgendusdl pinguis de refolutus ager ubicun^fitus,quia hie minimum laborem petit,A: fm dum maximum reddit. Secundi merit! eft fpifltis de pinguis,quia licet labored maximumpetat,tarnen ad uota relpondet. Illud uero deterrimumgenusef, quod erit ficcum de fpiflbm, macrum de frigidum, qui ager more peftiferi fug^^ cnduseft.Veruntamen quod agrifntuarijsutilitatibus deputati Varro récitât Catonem in nouem genera diuif fle, ac graduum utilitatemfcripfifle,ai£ enini meliorem efle agrum illum,ubi uineta poflunt efle bono uino ac multo,iecundo ubi hortus irriguus,tertio ubi faliceta,qu3rto ubi oliucta,quinto ubi pratum,ic' xto ubi campus frumentarius,léptimoubiceduæ fyluæ,odauoubi arbufta,”®quot; no ubiglandaria fylua aliquidant prima cum bonis pratis, quia modicas autnul las requiruntexpenfasjccntra inuineis faccre,eo quodfrudum fæpe fumptus deuorat.

Situs terraria non lit adeb planus,ut ftagnet,ncc prpruptus, ut defluat,ncc obrutus ut in imum direda ualle fubfidat,nec arduus,ut tempeftates im^ modice fentiat de calores.Sed exhis omnibus utilis femper de xquata me diocritai

lt;3iocntas requirat,uidel icct ut campus apti'or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hutnorcm pltiuiarû cliuo fai

lente fubducens,uel collis molliter per altéra ïnclmata dedudus uel uallis cum ^uadâ moderatione amp;nbsp;séris cbrititeCubmiffs^ uel mons alterius cacumims dcx lenfusjôd liber moleftioribus uentis aliquo auxilio, uel iûbhmis, afper,fed ne^ Riorofus ôe herbidus.Prpterea pofitio agri qui eligendus eft,fi lîtin frigidis pro wncijsohentaliuel mendionah laten ager debet elfe oppofitus, ne alicm'us ma' ^nimontis obiedu hïs duabiis partibus exclufusalgorengeatJn calidisproum ttjs pars potiusieptentnonalis optanda cft,quæ utilitati,uoluptati faluti ôr C' luebonitati refpondeat.Item aitVarro,quod quatuor extra fundûconfderan ^ïluntquibus fundus utilioruel minus utilis redditur, Pnmûeft^fi regio proxi ’’’3eftinfefta,quâuisfèrtilisfïtfundusinut!lis tamêeft propter latrocinia.Sccun eftjfi in regione propinqua funt homines qui emant, quæ in fùndo iunt uC' ’’’lia,uel ne care uendant qup fundo funtoportuna,fruduolior enim fundus eft, ^fniuiT), fi nimis lôginqua eft,ut ex ea difficile neceflaria portétur ad fundum, 'J'nus fruduofior cenfetur.Quarto,eundem fiindum fruduofiorem faciunt ue' r funt quibus plauftra uel naues portare ac exportare neceflaria pof-t etiamad fundi frudus fpedandu quemadmodü uicinus inconfinio '°nfitum agrü habeaufi enim adlimina quercû habeat,non poflis rede lub earn Wam ferere,oleac^ ufi^ eo eft contrariûnatura,ut arbores non folum minus f'l’antjfed etiam fugiant,ut introrfum in fundû fe reclinent,^ in confinio uitein ^lùndumfâciunt fterilem,

Demunitionibus uinearu,hortor3 àgrorum, Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXVII.

I quot;TlnearumhortorumÓi agrorum muniti'ones multis modis fiunt,qui' \ / dam enim foffatis cingunt,quidam ffpibus ex palis âc uiminibus fadis, y quidam Ipinarum aut aliarumarborum plantis, Etfolïarumquidem ’’’ünitiones plurimum defendût ab ingreffu hominum lt;3c animalium rapacium, iniuria uicinarum aquarumadloca defênfafluentium,d:maximefiripas ’«entualde fufficientes apoere eleuatas. Multum etiam conffrunt aoris ôi ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OÖ

“’’’eisnimium humidis d aquofis,ut adeas fluatfuperfluushumoraquofus, '^es necans d in loliumd auenam conuertcns,d completam digeftionem '’’ipediens ♦ Et hæc quidem foflatamagna uel parua funt, lecundum quod ma' ^'^dminus aquofa funt loca ,d fecundum quod magis d minus hominum ^înimalium intrare uolentium timent noxiam, Fiunt autem optime toto æ' îtis tempore, fi aqua fubterranca uel infoflatis reparandis collcda non impe^ '’t,in quibus locis ficienda funtmenfe Augufti,Septembri dOdobri, OLii' *^5menfibusaquafoflarum dfiiperficieiterræ maxima conlumptaeft. Quali' autemfiuntnouafoflata notumeft, quodab utraque parte latitudinisfilum feu funis

feu funis extenditur ôd fignatur, deinde uanQts in terra â: bponibus in fabiilo fo'' diuntur,ód badilibus extra remanens contrita terra proijciturjód ripa? cumza'' pis feu uangis poliuntur. Vetera uero fofiTata reparantur hoe tnodo,pnmo qup dem omnia fôflô.xin impedientia cum radicibus extirpant, deinde cumligon^ fundus radatur,Ó!: terra cum herba rafa proijciatur ad uiam,deinde cum ligonp bus adæquantur ôi fôrmentur rip^,{ecundum quod flare debebunt,^ poftlibe refoflatum quantumpIacueritfodiatur.Notandumefl tarnen quod in terra crc tofa non debent fieri ripæ nimis dependentes,quia pofl gelidam hy emem niente ueris calorediflblueretur ôd rucrènt.Sed in lapidoia ód loluta terrafacib ruunt ripæ. Munitiones fepium qupdam palis amp;nbsp;uiminibus fiunt,prf cipue loci habent, ubi materip ipfarum habetur copia, de ubi arborû multitude fpinarutr plantationem ôi conualefcentiam impedirent. Qux quidem qua’iter fiant nœ tum efl,quod affixis palis acutis lemipede diflantibus,texentur uimine ddfpiws» ôi defuper muniuntur,ód poflunt fien cumpaucionbus palis de uiminibus .De^ biliores tame fiant affix is palis duobus uel tribus pedibus inuice m remotis, tres uel quatuor perticæ diflantes æqiialiter ex tranfuerfo ligantur, deinde furfum redis uiminibus pofltis contexuntur. Munitiones autem quæ deplantisIpi' narum did arborum fiunt,hocmodo faciendæfunt,uidcltcetquodfiatinlo^o munitionis fulcus unopedeconcauus dd tantund em latus, in quo pîantæaliun' de radicatæ uno palmo aut duobus diflantesponantur» de terra quæinderc/ mota fuerat optime trita operiantur radices,deinde fodiatur foffatum j ddtern fiipradidasplantulas eleuatur,dd cumtotafurfum eleuata fiierit infiimmitate fi placuerit alius fiat fulcus,dd fimilis plantatio fiat. Poterunt etiam multæ plan' tationes fieri propter fortiorem munitionem,fiplacuerit,fecundummoc!u!n in primolibro traditum, cum de tumbis dd curias loquerer, nbsp;nbsp;Notandumeft

tarnen quod ubi multum neceflaria efl claufura, ex fpinis tantum faciendxiunt plantationeSjubiueronon tanta efl neceflitas,dd lignorum habetur penuria propter ignem,poflunt congrdefieriplantationes ,â:præcipueexplantisul' morum dd prunorum,dd fimilium,lt;^ omnes plantattones tertio annocuKi conualuerint plicentur, ut fortes fiant ddfpiffxjdd ubi perditæ fuerintrepa' renter,deinde cum fpiflæcreuerint rarius difponantur,dd ligentur ubiopus fucrit,dd non iuxta terram,led uno pede fupra earn incidantur tempore0' öobris uel Nouembris, melius Februarij dd Martij, ufquequo incipiunt turgefeeregemmæ, hoc enim modo loca femper claufa erunt, dd fepsinfpifia' bitur pul! ulans,in fummo flipite,in medio dd radice. Ex his tarnen quæ in Ihpc' riori acie funt plantatæ,poterunt aliquæ quibufdam pedibus diflantes line ineP fione relinqui, ut frudum ferant, aut pro igne feruentur, uel ædificijs deputei? tur.Et plate quidem fpinarum qupin acieinferiori ponendæ funt,aut arborum, aut pri]noru,autrofarum fylueftriû Ipinas acutas habentium,qup uero in fuprc' ma ponedp funt,arbores ficutprunp domeflicp,que fpinis fuis defendût dd fpifla

'^lumpullulatione claudunt. Igni tertio uel quarto anno feruiurit,amp; pluntnum frnftumferunt,uelficutplantx ulmorutn uel falicum,ucl populorutn,^ cïto^ ’’'orutDjUel malorumgranatorumni calïdoaereuel temperato,^ fitnih’um ar' præcipue facilepullulantiumV radice. Notandum eft tarnen quod “terra litade'o fJ igida à dura,quod in ea plantulæ difficile côprehendantjplan fokimmodo citomorum cum radicibus uel fine ponantur ibidem,quæ non ttfugiünctalem terram,quod li eft campus,ulmus eft utilior omnibus alijs plan t's,‘juod «Si fepem fuftinec de attolht uuas, ôc frondem lucundiflîmam mimftrat bubus,ac fepibus præbet uïrgas ac fbco Ó:: fûrno, de eft muleis operp ^“soptimus.Si uero plantulæ deftnt in partibus illis,autaliunde portentur radi» t'^uscoopertiSjâ: optime prpparatis,utHcalore defendantur uento,aut ma^ ^'•ritatis fruduum tempore colligantur,dk foie ficcentur femina,c\: in femmai lo lanuarij t\: Februarij fata ut planta nutriantur, ut lequenti uel tertio anno 'pforiim copiafacilehabeatur«Palladius tarnen præcipitmaturacolbgifemina, tiibi fpin^rubus caninus uocatur^de cum farina erui ex aqua macerata mi ^tri,fîmes deinde Iparteos ueteres mixtioni ficïnduci,ut inter lunes lemma re^ ^tptaferuentur,ufc^ ad uerni temporis initia,tunc ubi lepis futura eft, duo lulci

pedibus fe fcparati fexquipides altitudine fiant, Â per utrof^ cum lemi quot;'bus obruant funes in leniterra,ita trigelima die procédant fentes,quos tene^ f^^îdtniniculis opus eft adiuuare, qui inter feper Ipacia relidauacua lungent»

'^Lumina fuo impetufæpe ripas poflêftionumfodiunt, ôi: ineis operiantur ruinas, amp;nbsp;quandoeg fuo incremento nbsp;nbsp;depreflîone uicinorum lo corum

' ‘ inundantamp;operiuntterrarum fuperficiem. Vbiigiturluarabiefacuiunt modicumfuperius penaculi fortes fiant,fecundûimpetum amnïs,autibp ^'’’tnerganturciftgcum magnis cornibus ligneis admodum cratisabutroc^ J’P'tefaä:iS,lt;Ä:uiminibus contextis,utlapidibus plenis^quf bergullp dicuntur, * b üero aquarum abundantia fuperficiem operitA fegetes necat,fiant agge^ tfs fortes magni taleslt;j eorum potentia aquarum iniuriæ côtradicant, quod û in aliquo locato debilitabi^ ager,antequâ deficiat alius conueniens

poftipfum£at, àdebilitatus in quibufdâincidatur locis, Âcurrus âtbeftie ac homines nouû aooerem Do percurrere ôc conculcare cogantur.

CRESCENTII LI-.BER TER T I V î DE C A M P E S T R I B“V « agris colendis,Slt; de natura utilitace fruduum qui ex eis percipiuntur.

AmpeRnum agrorum cultus/in litro fecundo generaliter tradi tus eft^4unc autem in hoc tertio libre dicam fineulan’terdc cul tu ôc utilitate cuiuslibet Icmi'nisfâ: frudus qui lêminatur in cis, ôi, ex eifdem percipiuntur,fecüdum ordinem alphabeti, àpr*quot; mo quidemdicam de area amp;nbsp;horreis,quæ:unicuilt;^femini coii) munia neceOària de utilia finL

Ôe ucfraus nô tiireaturdom^ ni uelprocuraton’s inciuiW' te fufpefta^SitautcmutPalIï dius ait,uel ftrata (îhee, uelû xo montis excifa,uel fubIp^^ trituræ tempore ungulis p«' corum ucl pcrcorû,Â aqu^ admixtionefolidata.Sitcu'i;’ hâc locus altus, planus ÂpUquot;

fa refrigerentur, ôc horrei’s inferantur,quæ res in eorum durabilitate profîci^^' Fiat deinde proximum teâum,uel habcantur fextan'a uel fimilia,ut tempore itf bris fubi’to munda,uel femitrita translêrantur uel operiantur.Sit autemloco fob limi amp;nbsp;pcrflabili undccunlt;^,Longe tarnen ab hortis âi uineis atqt pomerijs. Na fcutradicibus uirgultorumprofuntletamen dipaleæ, itamlidiantesfrondibitf perforant de corrumpuht.

Qltus horreorum fuperior longe ab omni olere de letamine, de ftabulispo' nendus eft,frigidus uentofus de fi'ccus. Sed fadis granarijs, ut Palladius k__Z ait, amurcaluto mixta pan'etes linientur, cui andi oleaftri folia uel oliuS pro paleis adijciuntur.Que ut ficcata fiien’nt frumenta condentur, hpc rcsgur^ gulionibus ac muribus et cçteris noxijs am'malibus inimica eft. Aliqui conandn folia frumentis mifcent,ad feruandum profutura:hpc ait Palladius. Nihil tarnen commodius erit diu cuftodiendis frumentis,quam fi ex horreis in alterû locum uicïnum transfufa refrigerentur aliquot diebus atlt;j ita horreis inferâtur.Neg’J ColumeU

t I B E R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7gt;

Columella uentilandaeflèfrumenta,quia magis mifcentur animalia toti’sacer* ^*s,quæ fl non moueantur m fummitateintramenfurampalmifubftdent,amp;: hoc corrupto uelut corio illpfa durabunt. Ab horrei's tarnen debet außer efle aduer ^us. Adliuc cauendum eft ne pauimentum fuper quo ponitur humidumft aut nrumjled fohdum óc bene planum, ne munbus præbeat habitaculum per foragt; ’’’en.Infupcr etiam diligenter attendendum eft,neftlocus excedens infrigore uelcalore,quia utruncp fegetes corrumpit «Si perdit in eis uirtutem naturalem. Aliqui puteos faciuntjhorum folum^ latera paleis fubfternût,(\: curant nehugt; ’’’or aut acr tangere poflît,nilî cum promit ad ufum,quo enim fpin’tus non per-’ **®nit,ibi non oritur gurgulio.Si'c conditum tn’ticum manet annis quinquaginta ’’’ultum ueroplus annis centum,ut Varro fchbit, '•

A Vena duplex eft,fylueftris ài domcftica,fyl ueftris nalcitur in frumento,cum granum e-lus fatumnimia mollitie Äinteperantia ter^ ræ conuertitur in auenam, quæ/ab eo in herba co* gnollt;:itur,quia latiores,uiridiores amp;nbsp;pilofiorçs ha* bet frondes, ôc huius granûinigrum ôi: pilofum eft, 6: maturatur â: caditjante maturationemfrumentû Domeftica eft alba non pilofa,d^Ièmm3tur tempo* rc feminû frumenti,ô(: eodem modo,^ melius men leFcbruan‘oä(:Martio,lt;3cetiam inmacra terra bo^ na prouenitjóc eunde m quærit aërem,ô(: f mile ter*

’’fidefiderat.Pen'tiores tarnen dicunc,quod ficcum quæn't agrum, ôi. modicû poftmelTem fruméti maturatur Ä colligitur, ôc tam herba utriuf^ auene qu'am *^eneftopti'mumpabulum equorumôd boum,ôlt;:aIînorum,Ô£:mulorum;neu* ’’suero ipfarum homi nés noftri l'n fuo cibo utuntur, Vïrtutem habet relaxandi ®*’’nemtumorem ô: duricies,â:facienmmundicias depurandû

GIcer notumeftjâ: eius quidam diuerlîtates funt,quia quoddam eft rubeum,quoddam paruum album, quoddamfanguineum : exhis quoddam grofliim,quoddam paruum,quod dam nigrum.Ex quibus fanguineum tantum rvgo* fum cor ticem habet, ôc eft melius cxtens, reliqua omnia corticem habent politum. Optime nafc.tur in aère temperato humido, amp;: terrampinguiflî* mam à folutam defiderat,ôicretam etiam non for*

’’’inatur menfe Februano in locis calidis, temperatis Martio. Cui proderit

ut citonafcatur,fî molle feratur,âi maxime aqua letamini’s cum tardefentiirjÄ Circa fulcos hortorum optime plantatur,ó(: cum maturû eft colligitur remanert n’bus herbis.Media corbc feminis uacca contenta eft.Sarculatur à herbis,luU' , datur ut faba,fed nebulis læditur,âi inde in eluuio facile périt. Colligit quidetfl granisexiftentibus ficcis öi cum luna multam proceftit in defedu. Cie«*” bumfecundumifaac calidumeftôcnimishumidumi fed Auicennadicitinmequot; dio primi gradus humidum Rubeum eft autem calidum ôt nimis hutniduiU» Sed Auicennadicit quod eft calidum âe ficcum in primo gradibd nigrû eft fof' tius. Cicer plurimieft nutrimcnti, amp;nbsp;uentrem humeâat fed inflationem rat Ä: uentofttatem, idcirco auget Iperma, Ä: coitum ualde confortat,qui3£’'fs habetin fe caufas ad coitum pertinentes,fcilicet ca!orcm,nutrimentum,d ifi^’ tionem,ideo(^ ualde competit admiflarijs equis,cum multitudinem equorûnc^ ceftàrio habuerit cooperire.Hippocrates di citjqcî ciceris poteftates du.r funtgt; ôc cum coquitur eas amittit, lt;3^ in aqua ubi coquitur redeunnuna dulcedinis,’-^ altera faliuginis. Cum dulcedine lua nutrimcto bono nurrit,ôe lac augmentât» Ó: uentrem humedat,cum falfugineuero humcrem grcflum difloluitacminU' lïjUrinam ôc menftrua prouocat,lt;Se ualet idehcis ôc hydropicis,lt;^ad totins cof P or is pruriginem. Et fi eius iure lauet impetiginem ôi iêrpiginem mundif rat* Item fecundum Galenum cicereducit lûbricos ÓC ualetad oppilationemfpl^' nis amp;nbsp;epatis amp;nbsp;fellis,lapidesfrangitin renibus ôi uelîca Jed nocumentumeftuul neribus renum de uefictt.Cicer niorum eft magis diureticumôe apperitiuutf»'-^

ideo plus ualet in apertione Iplenis Ä epatis fradura lapidû ôe lumbricis cendisjde præcipue fi cum aqua coquatur,ó^ ius ipf usbibatur, Album ucrofi^ melius in augmentatione ladis de Ipermatis. Auicenna d[cit,quod cicer cbnlî' catuocem de nutrit pulmonem melius quam res aliqua^ôe propter hocfiunifot bitiones ex. farina ciceris.Et oportet quod cicer comedatur neej in principle ci' bi req; in fine,fed in medio eius,lt;^: uehementer addit in coitu, de eius inamp;ûo ii' eiterigere membrumfortiter quandobibitur'aieiuno,

Icercula nota eft ,aérem humidum rat, ÔC terrampinguem de cretofam,lcgt;a’*^ naripoteft in folida terra,ut faba, deindea' rari fulcari, Tempore lanuarij de Februari) amp;nbsp;m principio Martij ieritur. Et media corbis complet uaccam, bonus cibus eft animalibus, de honpines utuntur elixa, de in tortis de in pane cum alijs gene* ribus fr umentorum pro familijs de his qui label ibus exercentur.

CAnapumeft de natura lini, amp;nbsp;ideo lîmilé aêremôi terramdefideratjfed nonoporgt; tetutfit totiens exaràta, Veruntaméqui dolunthabere C3napum,pro funibus, feminare de bentïpfum in locls pinguiflîmis,tn qüibuslongum ualdeprouenjet,â:groflàmlt;S(: multamftuppâ ha^ bens ex groflîtie cornas ciusiâ: quâto rarius femi' nabitur,tantomagi’srafnofumerit. Qui uultexeo fàcerepânos,fcih‘GCtlâccos,linteamina,ueftes,fe^ minet ipfum inlocis mediocn’ter pinguibus amp;nbsp;luti’s lpiflum,in quibus prouenietfineramuli's, qua ’**^3gnum Iinum,â: taiecompetens erit prædiâis openbus, ôt: iterum eritne' pifcatonbus pro rètibus eorum. Nam canapum ualde melius defèndi gt;n aqua quâ h'num,âi: fîmiliter rete ck ipfo fadum,feritur autem mêfe Aprili ^'nfineMartijjôi herbis farculomûdatur etmanibus,colli'gi’tur cum matura ^“ntfetnina eius, fcilicet mafculinum,óe in fafcibus ligatum ponûtur in aliquo lo ’^oduofafces limui,ut femina minus fint fupcr lêmina alterius,âi radices oppogt;-coopen’utur fummitates feminum cum herba,uel aliquo ftramine fuper ’]'’o ponuntur lapides uel terra,ut femi’num matuntas compleatur, â: fi per fex ('^‘ododiesiacueriteieuaturftramen et lapides, â:ponitur hnteamen fub uel feminajâ: excutitur fernen quod facilecadit,fed fœmininum,quod fernen ’’onhabetjtotû per decem dies ante mafculinû colligitur cû albefcit, deinde to' fittiul maceratur in âqua,ibic^ dimittitur donee ftuppa poflît a ligno feparari, ^’pfiitnlignum putrefaÄü côteri,ôc: maxim'e quod ex eo fubtile e(l,quod uero S'oflutTieft ualde longum,uelutpertice,depilanpoteft 'aligne ftuppa,qugfaci l^îbeocarpit,poftquâfueratmaceratûetinaqualauando côculfum,â(:poftea ®^'ccatum.Etnota quod ex eodem femine canapi nalcitur canapum ramofumj lt;]iiod femina infinita producitjâ: aliud nô ramofum,quod feminibus omnino ca piemen eiusoptimü eflpro auiculisjôcipfum libéter alfumuntfibiinefcam»

'Rumentum eftgranu,quod ceteris omnibus corz poris humani conuenientius nutrimentû efi,pro^

diuerfitas multæfunt. Nam quoddameft nouum,nem' pe unius anniuel minoris ætatis, amp;nbsp;hoc maxime conuc' niens prpbetnuÉrimétû, â: taie feridebet, à quoddâ eft maioris çtatis,Ô£: hoc minus laudabiliter nutrit, nec iemi tiibuscôpetit, quiàraro uel débiliter ilafcitur fatum.Ec G 2 cuiufi

cuiufdamgranum cH longum mediocn'ter óe album uel rubeum, fubtilem ba* bens torticem,amp; fan’nam intenus albam^äi hoc eft optimum. Quod uero eft groftum,rotundum,rubeumuelalbumautlucidum,eftminus bonum,^pafta quidem qux fit ex eo non eft tenax,nec ei’us panis crefcit in altum:qu3e uerofît ex primo eft ualde tenax,óeeïus panis multum augetur: fed ex agro collcftus, menfuræ minus relpondetquam groflum.Etgranu quidemquod in terra pin* guinafcitur,eftpînguîus grauîus^înpondereâinutribîlîusiquoduero in ter* ra macra on‘tur,contrarium exiftic.Et quod in regione uel terra calida nafcitur, eft calïdius,óe quod in frigida frigîdîus,quod in ficca fîccius,â: quod in humida regione uel terra prouenit eft humidius.Et eft quoddam in fpicis tôfum,amp;hoc licet hreues fâcîat lpïcas,ó* nebulam tîmeat,plufquam retonfuin ut quidam di* cunt,tarnen magis a radice pullulat,amp; fpicarum numerum duplat. Grofliim ue ro amp;nbsp;maxime Ipicas habens rubeas,licet eas magnas producat à grofTas atquc multumgranofasjtamenparumpullulât,ôtrariores inuenitur fpicas habere, in omni climate habitabili nafcitur, licet abundantius ôt nobilius proucniat in regionibustemperatis,ficutintertio,quarto,quinto climate, terram def* derat pinguem, aut mediocris pinguedinis ôt dulcis faporis. Cretam diP ligit, in mediocriter foluta bonum prouenit, minus uero fo!utam,autfa* bulum nudumrecufat,patenti campo lætatur ôt læditur umbris, locis humi'' dis ôt aquofîs dégénérât in lolium ôi auenam. Frumentû uerocum colligit ro* buftius eft,fed menfurf minus refpondet.Seminatur autemfrigidis à niuofs lo cis in fine Augufti,amp; toto Septcmbrûtemperatis in fine amp;nbsp;toto mcnfe Odo* bri, in calidis uero in fine Odobris amp;nbsp;toto Nouembri.ln quibus omnibus locis primo exiles terræ ferantur,utfrumenti fatiradices ante hvemem côualefcant» Vltimo pingues que fi maturi fêrantur luxuriant in Ipuna diuerfarum herbaru» quæfrumentanecant.Iniugerofeminiscorbisunafufticiet, Quod fi prædid® tempore terra fuerit nimis ficca,fparfa femina melius in agris qua in horreis fer uabuntur,fi uero minus,gelicidio fequentis hyemis corrigetur, ft extra agriim aqua poterit deriuari,ne germen extinguatur.Siterra fit temperata in odo die bus de terra egredit',uel paulo poft.Colitur campeftris frumentarius ager hoc modo:eo diligenter exculto,fècundum dodrinam in generalibus traditâ,àco feminato iterum aretur,ô(: ligonibus uniuerfum fernen operiatur,glebx rupcn tur,ôc ex eius lui cis mundaf’,tam direde minores,quâtrâfuerfales maiorcs pet inferiores agroriâ partes impreflî,per quos aquæ pluentes libéré fine obftacU' loadfoflatadenuentur,quæfi tempore quo granû eft in lade ôe incipitgcrtîH' nare in agro remanent,fernen extinguét.Menfe uero lanuario de poft gelicidiu Februari) d: Marti) poftquâ frumétû eft quatuor foliorü farculo Ä manibus ab omnibus adukeris herbis mundef,fiat aut hoc heVbofis locis maturius,nô her* bof Sjferius.Menfe uero Maio no funt tâgcnda frumenta,quia florent odo die busideindeflore depofito diebus quadraginta grandefciitufqj ad maturitatis euentum«

^ucntum.Itctn dici'tPalladius dehordeojód de ceteris qupfunt feminis fingula^ ’■•s,tnenfelunioinlocismaritimisó(:calidioribus,acficcis : temperatis uero ac ^■■igidis menfe lulio tritici meflis jabfcinditur.Qua paratameflê cognofcisji Sualiterfpicarumpopulusmaturatoruboreflauefcit.Etmodus quidé meten^ ^icófuetus notus eft,Pars uero Galharu planior hoe eópendio utit ad meten^ propter hominu labores unius bouis opera fpatium totius menfis affu-

J Ét ita^ uehiculü quod duabus rotis breuibus fêrt,huius fuperficies tabulis •^inuitur, quf for in fee lis decliues,in fummo reddutlpatia largiora ab cius fron tCjCarpéti breuiorefl: akitudo tabulari5,utibidenticuli plurimi ac rari ad fpica menfurâ cöftituunt in ordine ad fuperioré parte de curru, \ tergo uero e^ uehiculi duo breuiflïmi canones figantur,ubi bos capitein uehiculü uer iugo aptat,Ó£; bos manfuetus qui nó modo compuHore excedat,hic ubi uehi urn per melles coeperit pellere omnis fpica in carpentum denticuli compré-cütnulatur, abruptis ac reliftis paleis altitudine uel humilitate plerunlt;j bu^ ^'’Ico modérante qui fequitur, à ita perpaucositus à: reditus breui tempos ’’■slpaciotota meffis implet. hoe campeftribus locis uel æqualibus utile eft, ^’hineceflariapalea non habetur.Secata frumenta in maneufij intertiâ, uel toz ^’’’1 diem,cum aër temperatus eft ligantur,quia in horis nimiæ ficcitatis fpica: “dligaminafrangunt,deinde ligata portant ad aëram fafciculis numeratisamp; ('Joiedo aliquo difponunt,itaut aqua flues intrare nonpofllt,ibilt;^ congregan ^‘‘donec fuericuniuerfa mefli s expleta.Poftea triturât autuirgis aut equis,lëd ^’•■garü trituratio melius totûfrumentû ex palleis excutit,trituratio uero equo' '‘‘’tnexfradione uelocius paleas nutrimeto animaliü melius præparat, ab om-« •»tus folliculis â: lèminibus extraneis,euétatione mundant,amp; cöueniëter exic etrefrigerata iterum in areis ad horrea feruâda portant, cuius durabilitatt P'’oderit fi fæpeinquirat ne intra fe aceruiextraneo inficiant calore, quod quiz cü acciderit,per granaria fiue horrea moueant uel euctent,uel quod mek’ *■5 dl ad folé öi aërem defêrâtiir,à refrioerata iterum hor reis inférant,genera tarnen de omnibus granis præter milium compertum eft, quod in ftipulis diutius qua difcufla lêruantur.Frumentû iuxta Philofophos calidû eft à hu '’’•dum tëperate,cortex eins calidus (^ficcus eft óe müdificatiuus,nutrimëtum ^'Useftminimûin aquacalidamifliis atcÿ colatus,codus pedora ôipulmones ’^'Icofis humoribus purgatjôd fi aqua mittet in lac nutribilior fit,cum uino aqua ’^■xto coquat,â: fît cataplafma de eo mamillis duris,nam lac coagulatum diflol ^‘^•Farina fruméti cû melle mixta faciei puftulas fanat, Mamillis ex coagulatio/ ’’dafti'sindurafis cum adipe lt;î^ uino décoda duritié mollificaLcoallediones d: ’poftemata maturat,neruos induratos ôeindignatos âi quafi fpafmaticos rela* ’‘ât.Frumentum cum fale mixtû apoftemata maturat ôe aperit, Tritici recentis ^i^nouifrumenti parûcrudûphlegmaticûôtinflatiuû exiftit,rugitu doloré ’^teri commouet,aflàtum magis nutrit,uentofitatë minus facit,d: ftipticû eft, in

73 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T* C R E S C E N T»

aqua coâutn grauiflîmûeft,^ inflaciuum,digefttoni durum,0£:rugJtü ttiolict, humoresdenfiflîmos â: infcofiflimos générât : fed cum bene digeritur,muk tum nucnt,de membra confortât, propterea dari oportet eïs qui magnis labo'' ribus exercentur.granum fraâum cum lade coquatur,fanguinembonû ôc b« dabilemgenerat,ô(:nutrimentummultum,fi tâmen fæpe fumatur, oppibtio/ ncmepatisôeduritiemfplenisÂlapidemin uefica âirenibus faciunt,maxime fi renes calidos naturaliter uelaccidentaliter inueniat.Etpafta quidem frumen ti quampluribusutimur modis. Siquidem azimauifcolaellinflatiuaàaddigc rendum dura,ideo(ÿ inflationes d: dolores ôt; oppilationes générât,d: nutrimegt; turn durum â;groirum(.\:illaudabilegénérât,quare excrcitantibus tantucon* uenit.Si uero fuerit fermentata bonum d: laudabile générât nutrimétum, Si né ro frixa uel fub prunis coda mala eft,quia exterius dura â: interius uifeofa à fc^ micodaremanet,ideocßnec otiofis competit propter uücolîtatem Ä cruditt' tem intrinfecam,exercitantibus non côuenit propter aduftionê extrinfecatn» Panis in forma magnus cordeem fubtiliorem âi duriorc habet, proptereaeiw cortex parum nutrit,d: eftad digerendum durus^humiditatem deficcatjUndé amp;nbsp;uentrem côftipat,medullæ uero multum habet,Â; ipfa medulla eftgrofla ôl uifcofa, humida à inflatiua,^ phlegma uifeofumgénérât, Panis parui dfubtl lions Ignis interiora perforât,medull^ humiditatem deficcat,undc parum nu' trit,â: tarde digeritur, uentrem^ conftipat,pr^cipue fi frigidus eft, dunoue! duobus diebus a codione lôginquus,qui uero eft menfuræ mediæ in forma eft tnediæpoteft jtis.Etpanis quidem cuius ignis in codione magnus amp;nbsp;fortis fuit, habet exteriora exiccata à indurata, item interiora nonbene coda,quia cor' tex uelociter indurata non permittit focum ad interiora penetrare,idec^ cor' texeft durus non nutriensjfcut fereincenfa omnia folent. Vnde ficcil^mumfart guinem parit, amp;nbsp;côftipat uentrem. Et mica quidem uifeofa grofla amp;nbsp;indigeft’» undecrudos d: uifcofosgenerathumores.Sienimantequam codus fitextraha tur,uifcofus^ fi t,erit forti ter digerentibus d: exercitantibus tatum neceflâ rius» Et fl dimilfus fuerit ufqucquo codus fuerit,ficcus erit d: ftipticus,^^ durius digé ritur,mediocris uero focus teperatus eft,quia totü pénétrât corpus panis f qna liter,d:codus quidem in furno melior eft,quia totus æqualiter eoquitur,lubte llis uero deterior,quia focus inuna parte magis operatur,d: altera cruda renia net d: uifcofa,fi ergo fæpe comedatur poft multum temporis inflationes d do-lores lateris generabit. Similiter fubcinericius aut fuper carbones codus ueloci tcrextrinfecusdeliccatus,interius uerogrolfus remanet d:uifcofus,d muîtu cineris cumeo admilcet,maxime fi ligna fint mollia d: cito incendantur, d ideo inflationes d; grauitates membrorû d: obfcuritates facit. Et panis quidc calidus autreceiis magis eft humidusd:nutritiuus,qui poft unit aut duos dies accipit laudabiliseft,quiateperatuseftinterius,d:exterius ficcifsimus, raruseft dlé' MIS caufa ablatf humiditatis,unde humores deficcat, d générât fitim propter deficcatio^

Habens ólt;: fal,^: bene côfèdus amp;nbsp;ficut oportet coâus facile inflomacho dl gmtur,^!: fanguincm clanflîmum in corpore genérat,unde commodior eft ei’s 3^iinquietefunc «Se dehtiarumdeledatiorte,excrcitantibus delaborantibiis iiv ^onuenienseft propter fui fubtihtatemamp;facilitatem diflbliitionis ex membris *^lt;’i'Utn,Panis uero parum lêrmentatus ôifal non Habens nec béne codüs uifcofi créât tv groflitudmein,propter hoc aptnsefl: exercitâtibus dV lôrtiter di/ S^J’entibus.Panis uero luperfluû fêrméti à fall’s Habens minime nutrit,nec con-^°’’t3t,uirtus enim falls humiditaté eius deficcat,lërmentû côiûdione rarificat*

Aba quædam grofl*a,quxdam parua eft,que dam aIba,A: qüædam nigra eft, quædamfaci le coquitur, qupdâ dutf alba quædâ qUX, facile coquitur eft melior,ô(: parua faporofior eft de magis fertilis quâgrofla,groflà uero pulchrior eft, fed minus fertilis,In omniaére habitabiliprouenire dicitur,terrâdefideratpinguéde cretofam, de in e^. fubtiléfacitcorticéjde facile coquit,de in medioerf ter loluta fatis côueniéter nalcitur, Infabulo uero de macra nô prouenit bene,â: quæ ibi nafeit, groflam habet cortice, dura eft ad coquendum, nifi talis ager Ictamine impinguet ,tûc enim eins malitia emê datur,meliortamê Temper eft quænafciturin terra

P’^guidt cretofa.Seminat aûtin flipulis nbsp;nbsp;terra non arata,licet nbsp;nbsp;in arata feri '^ngruepoftit, Spargitur autem fernen inlocis calidis auttemperatis menfela ^luarioautFcbruario cum terra poft forte gelicidium talis eft quod poflît arafi P°I^Tparlum femen,A: melius quidéinhumidaquàmlîccaterra feritur. Sed amp;nbsp;^fHpoteftmenfe Martio, maxime in terra ualde pingui, cuimultum proderit '‘gt;«1 tarde feritur,fi madida feritur,fic enimftatim germinare A: nafci cogetur,;

h in aqua letaminis duobus uel tribus diebus mollificari finatur, quæ nagt; faturex melioris erit coâ:uræ,di: etiam talis mollificatio pinguis eidem contra macredinem auxilium exhibebit.Quidam dicunt aqua fabam cum feritur f^lperfam codura nonlinbere difficile. Nec eft neceflariü utnafeatur ut glebæ eiüs feminatione rumpantur.His enim nô obftâtibus,licet plurimû infra ter^ fubmerfa fuerit erumpit pullulans ad fuperfîciem terræ.Corbis una de mf •lus lugerum complet,nam late alpergenda eft,ut dilatari in ftipitibus poflîtjlu^ •’îautêplena melius lèritur faba.Hoc generc leguminis terra non læditurjde *’’Wime fi radices dimittetin ea,{èd tarnen fn eo non fœcundatur nifiperao tdens ager fuerit multum humidus. Nam Columella dicitjagrum frumen-^isutilioremprobari qui anno fuperioriuacuns fuerit quam qui calamosfabagt; G 4 nbsp;nbsp;nbsp;ceæ meflîs

«0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, P E T. C R E S C E,N T.

eer meflis eduxit, ód ucrum dicit duplici rationejuna quia meflïs de frumenti ahquid aHiimpfit,31cera quia non potuit in æftate fic comode cxarari» ut nudus.Faba fecundumPalladium* uncanda eft cum quatuor digttis emmet fuper terram, deinde alia uice farculetur,cumherbg nocupfuen'nt in earei^^tf, quo quidé no affligit,fed proficietamp; multufrudu reddit, amp;nbsp;flexa quidempf® pe nodumficut Integra refpodet mefe Maio d: lunio. Faba quadragmtadiebus floret,fimulq grâdefcit,idé eft in omnibus qui funt feminis duplicis,utpifu‘^®^ eptera legumina.Menfe lunio faba minuente uelletur ante luce,d: antequa luna procedat,dtexcufta ód refrigerata ponatur in horreo, amp;nbsp;fic gurguliones aut nul lomodoautminuspatieturinfeftos,utPalladiusaiLVarrofcribit quodfabaÄ cætera legumina in uafi’s olearijs cinere oblita perdiu incolumia feruantur.

Fabr ut dicunt Medici,aut comeduntur uirides,d: tunc fi-igidr funt,amp;huquot; midæ in primo gradu,ôi; humores générant groflos,crudos öc inflatiuos,unde uentofitates faciunt,ôlt;:ideoftomachoualdenociuæfunt:ficcæ uero à matuquot; ratæ, perfede frigidæ funt,ôe ficep in primo gradUjÂillaudabilégenerantfin' guiném,d: carnem inflât et dilatant,óc operant in ea quod fermentum in fnrP na,undc in fuperioribus udris plurima groflitiem générant d: inflatiua,exqua fumus in caput afccdens cerebro nocet,d: infomnia multa ôc corrupta inducit» Cum ergo huiusnaturr fintfabr,noneis aliquodecodionis modo potefi ferrbfed minui,experimento autem hoc probatur jquia fabis quothdie utentes indigeftioncmô(:inflationempatiuntur,etiam fi faniflimi iunt,mundificatiu5 autem funt,d: ideo ualent ad Ietigines,d: qui cutem fui corporis mudificareuo lunt ex farina earum lauari afluefcant.Diuerfis coquitur modis,qurdamenim aqua coquuntur,quædamigne afrantur,codpin aqualaudabiliores funt,quo' niam aqua eis plurimum aufert uétofitatis à groflitiem,maximefi' eieda aqu^ priori,aIteraiungatur.Hpc quolt;^ decodio duobus fitmodis,aut cum cortice» aut fine cortice, Ôc codp quidem cumcortice duræ funt d: ad digeredum grof fe,inflatiuæ,fpiflitas enim corticis egreflionem prohibet uentris, d: mora eius diuturna in uentræ uentofitatem d: inflationem generat.Codp uero finecorti ce minus funt inflatiuæ, d: cito digeruntur, lt;3^ fi ius fiat ex eis calefadiuis rebus appofitis,ut pipere, zingibere,uel oleo,perfeda eft medicina ad coitus operas tionem, Commefta autem cum menta origano,ciminod:fimilibus eiusuen tofitatem d: inflationem minuunt. Äflatr minus uentofitatis d: inflationis ha/ bent,fedaddigerendum duriflimr funt,ueruntamen fi aqua infundatur poft alTationem, d: cum ciminod: menta d: orioano comedantur duritiem amitt^ tunt.Fabrconfradrbobus in cibum,quotidie abundanter exhibitr,citoeos impinguantjd: hoc modo boues magni,d: fenes àperitisuacarijs impinguan^ tur in diebus quindecim d: renouatur caro eorum, Auicenna dicit : qtiod fi/ barumredificatio eft prolongatio infufionis earum,d: bonitas decodionis, d: comedere eas cum pipere d fale d fimilibus d cum oleo, ac meliores omnium

ôtnmïimfuntgroflæ albæ,non perforate a gurgulionibus. Et cxpropnetatp earum eft quod abfcindunt oua galh'narum cum nutnuntur ex eis, et quod fîciunt uidere lomnia cum ahenatione perturbata,et quod faciût accidere pru* turn proprie recentes Jtem emplaftrumex corticibus earum fuper femur l’n-fântiSjOrtum prohibéepilorum,âifimiliterquandofæpe iteratur fuper locum ■■slum.Et fabæ abftergût morpheam in facie^ôi præcipue cum cortice,amp; Icnti-' ginesjôefaciuntcolorembonumjôiearumemplaftrum eftbonum apoftemati, tnatTiiIlg,et caftitati laâïs, in ea â: qug ex eis coâa funt,cum aceto et aqua cô ffrunt folutioni antiqup, et proprie cum fuerint cum corticibus fuis, et côferût ^'Ihnteriæ, Plinius dicit,quodtaba coôlaetcolaturaeius potatapulmonémun '^gt;^cat,apoftemata mammillarum curat,cum rolls mixta dolorem etliuoremet l'Ppiciidinemoculorum curat, mafticata ettemporibus appofita,humorcs ad °culos fluétes compefcic.Item fcifla et fuper uenam incifam pofita, fanguinem ''ellnngi^lac efHuens de mammillis fifl:it,^fluere non permittitjpodagricis et ’’’teticiscumadipeeius décoda fubuenit,!! fuper doloris locum emplaftretur,. Juniores ôcinflationesapoftematûrepercutitfi in principio décoda in aceto tumori apponatur» Ite dicit,quod quando faba eil inflore aquas maxime conlt; ‘^pifcit,cumueroeffloruit,diligitfîccaté. Item dicitgt; quod in aqua marina uel uix coquitur,dicit etiam quod in infulis maris Oceani nafeitur faba fpinofa P^ffcjqu^ coquinon poteft Jtem in Aegypto nafeitur laba fpinofa longa decé ’■ubtorum,quâcrocodilifugiunt,timentes neoculieorumlpinis eius Ipdatur^.

F Ar efl lîmilefpeltæ,fed efl groflîor in herba â: grano,ferit tempore tngt; tici et fpeltæ,et corbis una lugerû complet,mundatur amp;nbsp;metitur ut triti cum.Far temporatæ complexionisefl, eteflbonus cibnsfanis ôi pgris* fatis enim nutrit et confortat,di:bonum generat nutrimentum, de potù •'s eft ftipticum quam laxatiuum»

FAfeoli noti funt,^ eorum quidam funtrubci,quidam albi, terram de aegt; remtalem defiderant qualem panicum à,milium, deinteripfa cicera* commode fcminantur,lërûtur etiam in hortis inter cepaset caules,fed minus foluta terra proueniût,eteifdemtemponbus feminantur,de quan' fotnagis terra pinguis fuerit,tanto rarius feminentur,herbis fepe mundentuu ^olliguntur autem fuccefliueipforumaliquaquotiens albedine fua maturitaté f^tentur, de fuper linteaminaad folem ficcantur :rubei calidifuntet humidiin •’icdio fecundigradus,albiueroparum minus calidi funt,fed magis humidi,te' ftatur hoc,quia grana eorum ut cætera ficcari non poflunt,de fi deficcantur diu ^eruarinonpoflunt. Humores générantgroflbs,de inflationemiUentofitatéfu plurimû caput implenté,defomnia peflima ac ternbiliafaciût et corruptalt; Auicenna

Auicenna propterca dicit,quod générant humoré groflum,fed finapis ^hibct nocumentu óe fomm'a peflima eorûjôd fimilitér acetû cûfale pipcrc öd ongano«

It eft fernen nigrunijôdquafitriangulujcuiusherba nafcifin frutncnOi ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öd fpelti's etfiligine,öduulgariter dicitur gittironus,ö(: fàcitflorcs rube

Jos admodum campànellarûieil aût calidum etficcû in fecundo gradu, uirtutem habet diflbluendi,côfumendi, contra oppilationemfpleuis öd renum,ö: iliacam paflîonem ô: dolorem ftomachj,öd uétolitatem, ualetpub lus eius in cibis.Contra lumbneos detur puluis eius cum melle, et fiat etuetuquot; plaftrumexpuluere eiusödfuccoabfinthij circa umbilicum.

LOlium fine ztzania nafci’tur inter tnticutn lîf' CIS corruptis^temporibus uim acutam habet etuenenofam.Oppilitat mêtem, perturbai amp;nbsp;inebn’at. Cum uino coda ô:ftercore afmmo öd femi'ne lini cataplafmate apoftemata diflbluit, fcrophulas,Coda cû radicis cortice et uulneribus lam putrefadis appofta fanat et mundifîcat. Item cftadu' ftiuatritid,quia trahit nutrimentû eiusficutpapaueG eftzizam'a auen^,ôd caulis uitis,qui adun't earn*

LEnticula nota eft, uult habere locum emetrefolutum uel eti’â pinguem,fedlîc' cum maxime quia luxuna ôt humorccorru pitur ufcç ad lunam duodecimam : méfe Februano fentur,quartariumcorbis in fationemiugerifuffi' ciet.Cum aût lens ualde ci’to pullulet,ô:incrciuen tumaccipiatjOportet quod fiagerfimâduseft,pi^quot; ufquâferatur,cumfimo ando mifceatur, ôd cutnil lo uel quatuor uel quinlt;^ diebus fteterit, tune Iper gatur in agrum*Palladiushoc præcipit fieri debc' re,utcitonafcaturamp; crefcat,fiigida eftin pntno gradu, ficca in tertio, nutn’mentum eiuseftgroflîim^ A: ad digerendum du' rum,melancholicû fanguinem générât, et fi cû corticibus comedat cerebrû fu^ mogroflbimplet,etmelancholico,undecaufaeftdolons ô:fallacium formido Ioforum^fomniorum,uentofitatemâd inflationem öd conftipationemfaciunl, propterea cæteris gram’s ftomacho nociuior eft,ö:pulmoniöddiaphragmaa

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1}

^pelhculis ccrebn cæteris^neruïs pelli'cularum, ói prp ci'pucoculorum, quoz ’’•ämhiimiditatcm eorû exiccacótexafperat,fanis oculis hoccfficit quanto ma §'sinfirmis:eftigitur complexioni ficcæ noxia,fèd eis qui funt humidf complet ’lt;gt;onis aliquando profiint,fi fine corticecoquantur. Item Hydropicis liaient, turn cortice uero nocent ni'mis, propter uentoli’tatem lt;5^ inflationem quam fa* ^iunt,orandist\:noua melioreftiV concodu faciliorad cibumd:medicinami

j nbsp;nbsp;Vpini aut terras aut uineas impinguandi, autfeminis colligcndi caufa fe

I nbsp;nbsp;runtur, qui prima caufa in uineis uel agris fpargütiir menfe Auguftouel

•V-Zcolledis unis ferédi funt,cooperiendi ligonibus uel aratro, deinde mengt; ^'Apnli uel Maio,cum ad debitum augmentii perucnerint euertendi, ßc etiam ’**neas öi agros letaminis more impinguant öi. feecundant à in agris tune feraquot; '’’’■fnilium Äpanicum ó(:temporeiuuantefrumentum,amp; uineis quidemmagis ‘^3menconfcrunt,quod eis non benecompeteredicitur,quiaconfueuicuini ui ^’fefaporem. Seruntur etiam optime poft colleäas mefles in ftipulis bis aratis, ''^Icircaprincipium Augufti,deinde menfe Odobriiuxta terram ligonibus inquot; quot;Guntur, A: per fulcos ponuntur, fuper quos feminato frumento uomere terra ^luitur,lt;î^ fie de uno grano optimum efficitur, ubi ctiam anno lequenti iter urn ^'•rtientumferi poterituel Iiligo,Poffunt etiam fen eodem tempore inter paniquot; ''’niinfgcunda eius farculatione qui colledo panico mânebiât,utagrumimpinquot; ^'’^ntfrumentarium fecundummodum prædidum. Duæ corbe uel plures in ponuntur,qui uero feminis colligendi caufa Icruntur menfe Odobri d: ^°uembri debent fieri,d: corbis una lugeru complet. Limofo agro lupinus no quot;’fcitur,cretamformidatjdexilem terram ac rubricâdiligit, Lupini farculanquot; funt d farculati extinguunt,quia unam tantum radicem habent,nec hoc Wem defiderat, quia herbas præter auxilium cultoris affligunt« menfe luniô '^hlio colligit, dftatim fi placuerit fertur ex area,fed eft ab humore longe poquot; quot;^^dus in horreis,fic enim diutiflime cuftoditur,maxime li granaria eius aftlaue fotnus aftiduus.Lupini calidi dficci funt in fecundo gradu,d eorum alius eft ’’’’arus qui ex natura fua tabs eft,d hic medicinæ compecit,alius diilcis d infipi ^’jguiexmulta morain aqua dulcoratus eft dinlipidus fadus.Farinalupino' f'quot;’’ cum melle ualet contra lumbricos ad idem ualet panis fadus ex farina eius melle d abfinthio pofitus luper ftomachum,d melius fi addatur modicum ’^Q^SjCadem farinaapoftemata maturat drumpit.Lupinus,utait Auicenna, f^btiliat capillos,d abftergit panos d morpheam,d faciem,d tue maxime qua decoquitur cum aqua pluuiali donee diffoluatur. Quidamdicütquod farina '^pinorü capillos natos aduritjd exurgerc alios nori permittit. In aqua dulces lupini nutrimentum groflum pariunt d ad digerendum durum, ideocj hiP

Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Linum defiderat aérem temperatum amp;nbsp;terram folntam lt;S(:pinguem,à quanto pinguior fuerit tanto ipfius ftuppa eric groffioi^qasnto uero nw crior,tanto eius ftuppa fubtilior entSed ex eo parum ÔC breueintali ter ra nafcetnr.Huius autem feminatione terram fatismacran óel^di credit,ideogj auxilio letaminis eget,fi tale fernen recipere afluefcit. Eius terra ante hyemem debet aran’lit glebæ propter gclu fequentis hyemisin pulueremreducantur, deindepoft hyemem cum pnmum potent fecundauice arabitur, deinde arper' gatur ôi iterum aratur quincj^ uel fex uicibus in tantum ut in puluerem redigat: 1 ta tarnen quod prima uice profundius aretur,fecuda minus profunde,0!:{ic few perptfundatio uf^ ad uicemultimâminuat : deindeamedio Aprilisufc^ adfinc eius fatio Ipfius eft optima,fatio^ in fummo terr^ fit minus uno palmo, terra fti' per lemen aratro reuoluta,in cuius fatione fecundum morem Alexandria ibi li' numoptime procuratur, poteft unus bos unum ducere aratrum, ótduolimul lundi poflunt ducere duo, ut unum aratrum per unum brachium uelparu plus qucidam fiine fequatur ad pn'mum,quorum unum quod(j habeatunumbubuP cum,qui aratrum teneat amp;nbsp;conducet. Tres corbes huius feminis uel paru plus fufficiunt lugero cui multum proderit fi tab's ager expexetur poftquam fuerit fc minatus,quod fi tempus fuerit magnæ ficcitatis ei ualde prodent fipoteritirri' gari.Poteft etiam feri ante hyemem in locis calidis,in quibus Imum natumfngf re non læditur,â: tue melius prquem’tin terra mediocriter cretofa quamniwis foluta,ncceft rtecefle quod fitpinguis,^ quod ultra duas uices aretur,dumo^o terr a*puluenfetur,amp; cum fuerit feminatu melius eft quod cum expexe foluwo' dode quibufdam Ipinis fado fernenoperiaf, melius etiameft quod homo unus cumfunetrahat expexem quamboues,proptcr nocumentuAhoceftcinlil’f^ hominifaciIe.Hæcherba bis mundandaeftquf maxime fuffocatur,ideocj^e’^'' tirpandum eft antequam circalinum inuoluatur,licetper ipfum ambulandolX' datur cum magnum eft, de I'deo mundatur dt debet ante fe manibus aperire,^ ire per eum optime eleuatis pannis.Sed cum prima uice mundat, quia tunc rum eft de conculcatum releuatur non læditur ambulando per cum. Colhgît^*' cummaturo colore flauefcit, A eodem diene rore tangatur fub tedoponarin , fafcibus deinde malleolis li'gnis excutiunturfemina, d: ipfum linum ad maturan' dumin aquaponitur,in qua quatuor uel quinc^ diebus fi putnda fit ftetilfcf^^quot; cïat,fi autem aqua nonfitcorrupta,uflt;j ad feptem dies ftare in eadem oportet utputrificatcaro herbalis,lt;3c cortex ex quo fit ftuppa remanet incorrupta. Vd poteft optime macrari hoc modo,ut Mediolanenles obferuant, cum maturuw eft colligit fine aliquibus herbis admixtis,dcin paruis fafciculis Iigaturcumber bl's uelfiligine aut uitijs,uel in campo ficcatur, A quantum poteftdefenfetur^ pluuijs,prxci'pue dum eft ficcum, poftea defertur ad domum de fub tedo pon? tur, feruat uflt;^ ad menfem Auguftidonee compléta trituratiom's neceflitas, tuncad

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

^iic adaqüäportatur,ölt; ineaponatur, acfæpcperticisfubmcrgaturuelpon' '^eratur quibufdam lignl’s ót: optime balneetur,ó[: in ea dimittatur per mediatn ’^■ein tantum d:fic bene balrieatumreducaturaddomum,Ä;totum ponatur in 'uiTiulo luxta murum fub teäo öc paleis operiatur ói: lie quatuor dimittatur die ®üsjin quibus càlcfiat uel macerabiturjöt tune cum infrigi’datum fuen’tuel tene ■■ümacleue effedum,uel femina in ea remanentia incipiuntgermmare^uel (lup pîeiusàcarne remota per fe non torquetur, compléta ent maturatiOjä: tune fafciculus diuidatur in tres uel in quatuor manipulos magnos Sc cuni 'pfolignoligentur^^inarea optime extccentur,^ reponatur, poftea potent S^olibet tempore paran* ut mons eft.En't autem ßgnum temperatæ maturatio 'quot;Sj quando maceratunnaqua cum tadu mollefcit adeb quodomnem ngü ^'tJtemamifcrit, cognofcitur etiamfi exeo aliquidextrahaturdeäqua ô^fiCquot; ’^2Ciitnprobetur,ficcaroherbalis'a fluppafacilefeparatur, Veruntamenfi mi-'quot;’squamexpeditmaceretur entftuppafortior 6: albior,fed non perfedefepa f’bitur caroherbaliSjöeeritdunoradfilandum. Deinde optime leuetur ât in ’^üaexcutitur,àad folem fîccatur,cum autem ficcatumfuent concutitur mal' l^dis ligneis ut ei’us caro rumpatur,^!: deinde ad folem cahdum ponatur,ói: cU lùeht calefadü in pannis calidis in domo fimul ponitur,äe cum per aliquas ho' f’sfic fteterit,gramolatur,höc enim modo mundatur optime,nec ftupa rumpi ^'’'■gramando,quod fieret fi ftatim gtamarent cum eleuarentur de fole. Quod tempus fuel ithumidum cum multis pannis madefadis ad ignem præparatur §''3men,deinde fpatulis eius mundificatio completur,deinde pedinatur ÔC filä' ^^^Virtus feminis lini fecundum medicos proxima eft uirtuti feminis feenigrp ''•Calidum eft in primo gradu,menfuratum in humiditate öc ficcitate, fi fuma' *^rcum melle öd pipere mouet coitum^

HOrdeum tolleratomne aërem, öd defidc' ratterrampinguemut optime profeiat# öd in mediocri etiam prouenit, öd patent! magis quam umbrofo loco lætatur.His temporibus öd eodemmodo,uttn'ticumferitur,öd öd feptem diebüs fub terra morat,ö: cum egredit^ ut ait Varro: Leguminauero quinque diebus præ^ terquam faba,fen etiam Alberto dicitur in princiz pio tiens öd utrunlt;^fieripoflet, fed huius fationis meflis tardius ad maturitaté peruenit» Hordeum tarnen margolum quodBononiæ margola uoca-» tur,ferit toto menie Martio öc in principio Aprk Jteminuenithordeüquodin trituratione mûdâ'

tur ntfrumentum : ôeiftud eodem tempore feritur quo frumentuti),in feminan^ do corbis unaiugerumperficitjCoIituróimundatur utfrumentum,ói matura£ modicum ante ipfum,ideo^ eius meflis primo recipitur,quæ confummédaeft antequâ grana refraâis fpicis lapfa decurrant,quia illis uelut tntfcum folliciilis uefliuntur,ei’usculmosquospinguioresdicimus in sgris ali'quandiu lacerefi' namus,quiahoc modogrâdefcicâi trituratur,uttriticum. Hordeumfecudum Auicennamfn’gidumellàficcumin primo gradu,uirtutem habet mundiftca/ tiuam,óicxcolati‘uam,plus tarnen faba deficcatjóe proptera ab inflatione libe' rat. Hord CU m ^tn'ticum nutribiliora öe laudabiliora funt cæteris grams, fed hordeum citius digeritur,óe ideo de membn's citius difloluitur : frumentum uc ro tardius digen'tur öi tardius à membn’s difloluit.Galenus de hordeo faba fecundtÏ medicina, didt,hordeü deüLaquoniam temperamento uicina fünf, inmultisfecundûmedicmam locûhabent,ficutcera amp;nbsp;oleum in cataplafmad'’ busjfit de hordeo cölêdioutiliSielixatur horded pnus aqua,pollea alTatur,de'' inde farina fada cum faccharo confïcitur,hocin æftiuo tempore ad ftomachi ôe epatis refn’gen’um ualet,ad fitim etiâ ualet cum aqua temperatum,ftue gtofquot; fum,utcumcochleariedatur,fiuelïquidum,utbibatur. Ex eo ptifana confié' tur hoc modo: ut cortex aufern poflît menfura hordei fumaturuna,aqupO'' uem ôe tandiu coquatur,donec redigatur ad unam,à colatum potui detur.hoc naletadfanitatemcuftodiendam,corpusc^humedat,ftcorpusrefrigeranplus appetatjparum aceti mifceatur,uel addatur fernen papaueris albû Ptifanaûnis crebro ufu clariflîmum df perfedilfimum fanguinem generat,nec minus quàt” panis nutrit,quæfam’s danda eft, infirmis uero diuerftsmodis prout cuiufgex pedit infirmitati.Si enim uelis fitim öc epatis calorcm extinguere,bibe fupra do modo. Siexcolatiuum di mundificatiuumptifanum habere uolueris cucof tice coque. Silaxatiuum direfrigeratiuumcodo in manefuppone mel molac® um.Si propter epatis oppilationem illud uelis accipere, cum eo coque lîtnul ra dicesapij di fœmculi,di accipeillud cum oxificcaria. Alij autem dicunt, ptifana fit hoc modo: Hordeum mundatum decoquaturmultum bene in aqua, di colaturperpannum.Farinaficfit, hordeum bene mundatum in molaponi' tur di teritur,mola tarnen aliquâtulumfubleuata utgroftàm operetur farinam, farina tails coda in aqua diu,eft optimus cibus febricitantibus,di præcipue la' borantibusin apoftemate fpiritualium. Auicenna dicit,quod habetproprieta tesdidasdefiligine. Itemfifiatlinimentnmexeo cum aceto forti, d ponituf emplaftrimorefuperfcabiem ulceratamjanateam. Item fit ex ço cmplaft*'“'’^ cum citonijs di aceto fuper podagram, di prohiber fluxum fuperfluitatun’ sd iunduras,di aqua eius confertegritudinibus pedoris,«^ quando bibitur cutn feminefœniculifâcitabundare lac,di aqua eius eftinfrigidatiua di huna^' diua febrium,in calidis quidemputa,in frigidis

LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I h. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

Mllica eßnotiflimaieiiisquidemduplexed different!a.Eftenim qux-* damrubea,quædarn alba« Iteminuem'tur tertia Ipeciesquæeftalbi or miliOjÔ!: iterumquedam in herbafnultumexcrefcitjqufdampa-' rutrijÂ: rurfus quidam di'u moratur.in agris,ut Ionga,qued am inpau ^smaturatur diebus,utmihumjôe hfceftque in herba parum crefci‘t,ut milp iiin.Terram defyderat ualde pinguem,ôi cretofam magis quàm folutâ, earn iidde macrat propter multumnutn’mentüm quodqugrit,lt;\:locis quafi paludo ^slætatur,ïbi(j optimeprouenitcum primo reducunturadcultum. Nam np •nia pinguedine tab's loci frumentum faba perïeret ineo,nilïpn’móperfatio ’’einmilicifuperfluapinguedoeonfummeretur» Sen’tur in paftinata terra in folida,poteft etiamfen’perfulcos fabarum, à ubicunqueraræ nâtæ fucnntin ^fcunda farculati'one,i’prarumc^fabiseradicatis,erit denuofarculandà* In tem^ Potato aère circa finem Martij amp;nbsp;initium menfis Âprilis,àparum feminis,Ici I'cetodauapars corbis,fufficit ad côplendû nigerû, in calido uero maturius et frigido ferius eft ferenda,fed eaquxparua eft toto temperato tempore quo

Miumfen'tur fub terra poteft fen, quia tanfundem moratur in agris,circa quot;^1 ao.diebus fernen eius fub terra moratur antequam naffatiir,^^ natum,licet ^'tparua milica,tamen runcatur circa finem Aprilis à initium menfis Maij,0^ ^nc iplaherba ablaqueat,ut melius germinet,amp; pullulet a radice,deinde men lunq larritur fiue runcatur fecunda uice,amp; tunc circa ipfius herbam terra cu ’’’»leturjUt'a cafu melius defendatunEtfolomcnfe AuguftouelSeptembri col l'§’tur,cis iuxta terram incifis,â: pofteaprope panocas fi melogaria habere uo 'peris,il uero eis non eges perticis fleditur,,A:panocx inciduntur,äi in fafcicu 'i51igantur,melogarijsfuper radices in camporelidis» Etin iugero mediocris •’’ilicæ drc2 fedecim corbes prouenient.Siccanda eft quantum poteft,poftqua ^“luabus fuerit tritura uel uirgis fada. Et in loco reponenda uentofo quantum poteft aperto,necnimium adunata caleftat,0(: corrumpatur. Melegaria com/ petunt ad claudenda tuguria,lt;amp; uias in temporelutifternendas, nbsp;nbsp;competunt

'§ni 6c clibanis faciendis,cum fuerint exiccata,Ä:plantisfalicum inuoluendis, *’e excorientur a beftijs, 6: ne foie urantur æftiuo,Semen milicf bonus cibus eft porcis ôebobus ói equis dan poteft,ód homines eo tempore neceflitatisu^ Guntur,âe cum alijs gram's inpaneàpræcipue rufticis, qui continuis labori/ bus exercentur,d:eftfrioidum ôc ficcum,amp; generat melancholicum

ianguinem.Item inflatiuum eft,propter fuum pondus facit defeendere cibum,quem in uen' treinuenerit»

Ilium notum eft, cuius duplex eftdiÂé rentia,quoddâ fcilicet, quod circa tres menfes moratur in agro,et aliud quod maturitatem reapitin 6o, diebus, poß quamfuerit feminatum .Terra defiderat ualdeara tarn, folutamÄpinguem. Naminfabulo et arena prouenit,dummodo foloirriguo ^humidoccelo leratur.Namficcum Äargillofumformidat agrû.

mit.Serietiampoteft per fulcos fabarû,â:intcr ip' fas ubirarf fuerint inferatur, in fecunda farculatio ne.Si terra fueritfoluta,uel media,uel cretofa,quod, quo euulfis fabisfarculadu eritmenfeAprili,Maiogt;äi lunioferipoteft.Palladius uerodicibóccumeo có' cordâtexperientia rufticorum,quod feratur milium menfe Martio,ôc erit ma' turum in menie Iunio,exquoprobabiliter fequitur,quod li terra ft bencpiu' guis poterit in eadem æftate iterû feminari.Corbis odaua pars fulFicit in iugC' rojherbis propterea liberatur aflidue,maturum eft cum totum albefcit, ab aui' culis non multolaboredefenditur.Cumficcatum eft in fafciculisligatumeriga tnr ad folem,ibi(^ per duos aut tres dies moretur, deinde porteturad area,amp; ftatimtrituretur,ne fi in magnum porteturaceruum calefiatdc corrumpatur, non bene ficcatum ftatim calelit ôc corrumpitur,optime uero ficcatum,eo tritt» rato,ficcetur optime antequam portetur ad horreum,optime uero ficcum Ion giflimo tempore feruatur,ô(: quidam colligunt lolumfpicas,ficutin panico fer^ uatur.Milium fecundumifaacfrigidumeftin primo gradu, ficcum in fecundo gradu,teftatur hoc leuitas Ä concauitas eius uifcolïfas,óc uentolitatis abun' dantia. Minus nutrit ceteris granis, ex quibus fit panis,gratia tarnen ficcitaW côfortatiuum eftftomachbôc aliorum membrorum corporis,diureticum eft, idem alfatur ad ignem,ót ad corrolionem doloremc^ uentris cal idu fupcrpo' nitur.Caufa eius hccitatis(3£paruinutrimenti,noneftaccipiendumab his,qu» carnes fuas augmentari óc impinguaridefiderantgt; nec ab eis qui in corporibiis laudabilem fanguinem generariuoluntjled tarnen à quibus refrigeratioaut co fortatio,et humorum fuperfluorum deliccatio appetitur.

Anicum defiderat eandem terrain aërem quem milium, Ä: eifdemfe riturmenfibusjóceodemmodo,^ tantundem feminis requirituriniu' gero,0(: eodem modo herbis fæpe mundatur,quod etiam inter fabas et faleolis àin uineis congrue feripoteft,leciädum dodrinam de milio tarditatn. Eft etiâ quoddâ panici genus, quod in paruo tempore recipit completnetum» ôc illud cogrue feminatur poft mefles cöpletas inftipulis bis uel ter aratis amp;nbsp;glc biscoiv

côfradisjn quitus optime prouemt,niß tempus ßieriteximieficatatis. Pa IleumfecundumIûac,informai:naturafimile eft milio,minus tarnen nutrit, ‘lentrem tarnen magis conftipat, Accipitur diuerfts modiSjCtper eorum diuer* ^tates adionem fuam mutat,qüocunlt;^ tarnen modo accipiatur melius eft mp l*o«Coqui‘tur autemfæpe aut cumpinguedine,cum olco,fæpe aut cum laäe ca Pnnouel amygdalaruni,etcodumquidemcumoleoautcum pinguedine laiK Katilius eft,quomam ficci’tatem fuam amitti t,äe faporofttatem bonumcp nutrp *^ntum acqüint,et conftipationem perdit,cum lade uero codum laudabilp ’•SjCo quod cum aqua fola coquitur.Sed codioms cum aqua duo funt modi,co Hiiitur enim utintegrumjautmolafradum,integrumablato cortice coquitur, **10 Una panici menfura qumdecim aquæ ponantur «Item codum groflum eft, ’^addigerendum durum,{ednoncftuentris cönftipatiuum,quia propter fuu Pendus ad infen’ora defeendit.Mola tritum coquitur,itä utfannæ mundatp de

tantum aquæ pÖnatur,poft quam bis uel ter bullien’t digi Cis fncetur d: cole colamentü fufeeptum donee durefcat excoquitur,fic^ comedi utile eft, ^ex’ten's fubtilius,dïgeritur^ facilius,magis ueroftipticum eft.

Ifum Ropellialunt alba Ö£ grofla,c\: femi'nantur menie Septembn’s lt;3^ Odobris d: lanuario öt Februario,ut puto melius in terra facili äc I \ foluta,iocotepido, «St aura humida. Dux partes corbis in lugero lperguritur,0i colligt debet liliquis exiccatis à gram's fortiter indura Miina decrefcente,poftquam multumproceflent in defedu, Fngidum eft in Priino gradu A temperatum inter humiditatem öe ficcitatem. Cortex eius ftip ^‘^UseftjCorticcergo mundatum laudabiles general chimos,nec inflatione auc quot;'tofitaté facit, lïcutfaba,ót ad ufum edendi bonû çft in pftate in calida regione.

SPelta nota eft,eius quide diuerfitates funt, quia quaedam eft grauior, amp;nbsp;hæc meiior,quaedam ueroieuior,äthaec deterioreft. Aérem defiderat quaiemftumentum,0(:terram,fed melius defenditur a macra quam fru^ '’’entum,dtin cretaódin patent!campooptime prouenit.Ethistemporibusfe^ '^^r quibus frumentum,lt;5(: eodemmodo, fed due corbes iniugerum lêruntur, ^»mexfrumento corbis una fuffïciat.Colitur ôtmundatur ficutfrumentû,me aût immediate poft frumentû,cum poft ipfum modicum maturet,amp;eodé liodo triturât,uerû feparata paleis, pluries uirgis ferne eius percutit,ut ab arp tnûdetur.Temperatæ qualitatis eft,et equis,bobus,et fimilibus praebet op ^inumnutrimentum,fed öi hominesutieacommodepoflunt, quia eius panis ^^rtiperatus eft öe ualdeleuis,óc:idéo fi tres partes fpelt^ cum quarta parte miP 'e«ur fabarum. Ex fuperflua grauitatefabarum ót multa leuitate fpeltæ Ft pa* JJis fatis pulcher ôt bonus,ôt familijs côueniens,fi in eius artificio diligentia ob^ ‘^‘■Uetur,qux fupradida eftin panefrumenti,

Iligo nota eft, â: eins quidem nôfunt diuerfÏMtw» aërem communem cüfrumento defiderat,€t frig*' k__y diorem tollerat,ut alpes,qui a citius matur at. In 1 ƒ moribus enim alpium mundancur menfe lunio à Mai^ omnes ramufculiarborum,deinde cum ficcati fuerint m cidantur menfe Augufto, ói uertaCur in cinerem,amp; ineis lêminat filigo,qug optime prouemt anno illojdeinde uf^ ad lêptemquiefcitannosj^^eademfatio denuo iteratuG fed ubinon funtnemora herbaicum fuis radicibus ÔC nio' dicoterrxinciditur,lt;^exiccatacombun'tur,in cuius cp nere ói: puluere filigo poftea præfato tempore femmatuG â: circa oäo annos quiefcit, öc idem opus poftea itérât. Terram defideratfolutä,fabulofam,lt;3e in pinguiö;: patenquot; ti campo molhor prouenit.Et bis temporibus quibusfru mentumfentur,conuenientius tarne antequamuelpoft»

Vnaquidem corbis fufficitmiugero.Colitur öc mundatur ficutfrumentüodo diebus»FIoret circa ftnem Apn'lis öi. initium Maij locis temperatis,quo tempo re tangi'a cukore non debet, óe quadraginta diebus depolitoflore grandefcit ufcj admatuntatis euentum.Maturatur metitur antequamfrumétutn,ó:trp turatur utipfumfrumentum.Eiusquidemfubftantiaefttenaxöi uifcofa ualde, óe ideo cóuenienter mifcetur cum millicajmilio, faba, amp;nbsp;Fmilibus ad pane,quo pro laboratorïbus amp;nbsp;familijs faciemus,qui3 coniungit amp;i. conglutinat paftas eo rum,quæ per fe coâo pane retinere non poflunt,fed franguntur terunturjf ligine uero fola in pane uel nunquam utimur. Auicenna dicit,quod eft de natUquot; ra hordei,fcilicet frigida ficca in primo gradu,eius nutrimentu eft minus nuquot; trimento tritici,amp; eius aqua frangit acuitatem humorü,ó(: fîmiliter farina eius fuperpannosponitur,ôcepithima eius calidum accipitur, öi fit ex ea decodio ficut forbitiones,cum pice emplaftrum fuper apoftemata dura,dlt;: cum folo furquot; “rapoftematacalida.

Icia dupliciter utimur,aut feminis conigendi,aut pabuli fccandi caufa, eft enim optimus cibus equis ôc bobus herba eius à; fernen eius,fercnquot; da eft menfe lanuario ôe Februario non in aurora,quando ros eft, fed quandofol abforbuerit rorem, quoniam compertumeftuiciamroremfuftine'' renonpolTe,fedeuancfcere uirtutem ipfius. Habet hoc uiciaproprium,qwa uiridis mefla li cii eo quod in terra remanet ager ftatim aretur letaminis mo re terram impinguet,fi autem exaruerint radices eius antequam terra

Qj A R T V Î DE V I T I B V S ET VINEIS ET CVLTV earum,ac natura (St utilitate frudusipfarum.

Vperius in libro fecundoimuka de natura amp;nbsp;cultu uitis dida in^ cömunibus cuk tui cuiuslibet generis agrorumgenerali' fermone dicere^Nuc w uero.in hoe quarto libro,de natura öd cultu uitis A uinearum*'

VItis apudnosnotaeftjlêdinfngt diflîmis regionibus, in quibus up uere non poteft i’gnota,ideo^di camus quod eft quædam humi-h's arbuftula,multû tortuofa,nodofaâ: fea biofajatiflimos habcs poros, ôi magnatn medulla,óe frondes latas de intercifas, qug fineputatione ôepalorumaut arborûauxî lio diu uiuere à commode ftare nô poteft, de eius quidêfruâuseftuua, excuius fucquot;

^°fituinumpreciofiflimusliquorumiFoliauitis funt multûmedicinaha. Naît» 'quot;’Inera mundant de fanant, m aqua decoclaj calorem febrilem refrigerât,^ftua Tonern de tumoremftomachicataplafmata fcdant,pregnantem adiuuât, '“'Dnum prouocant,lt;\: cerebrum confortant, Eius lachn’ma potata fæpe cak frangit,ut dicitDiaf uifum acuit,lippitudmem oculorum tolh't, morfibus '^^nenofis luccurrit,«^: uentrem fiftit,cinis eius ualet ad prædida cum fucco ru' ^?uelnucedeoleoadmixtus. Plim'usautem dicitur,quodfoha uitis dolorem ’'’pitisàmputant,inflationemfedant,de cum farina hordei calidam arteticam curant,dilfentericos ualde iuuant,fi eorumfuccumbibantpatientes. Cortex •iitisde folia aridauulnerumfanguinemfedant,ipfum^]5 uulnusconglutinantôi dînant, Cinis corticis per fe pilos ablatos reftauratdemultiplieat.

VInearum genera diuerfa funt, lêcundum uarias de diuerlâs confuetu/ dines regionum. Nam qupdam cum auxilio palearum perticarit in ordinefiût,ôe hoc duobus modis, uno quidé modo,ut cuilibetpalo ft uitisjde fie fiunt in plunbns partibus Lôbardip et Romaniolp,et hoc

^idë modo in cxili terra tribus plantent pedibus diftâtes qua^ uerfum, »npit* gui uero quatuor ,in mediocri tribus ôc femis. Alio uero modo, ut una uitis fii' per multos palos ôc pcrticas extendatur,ôi fie fiunt in pluribus partitus Icabæ» âi hoc quidem modo plantantur diftantes,confiderata pinguediue à exihtat^ terræ,adeo ut fpatium uniuerfum pofliint congrue opperire,ethæc quidc laæ turnligonibus coluntur,nifi fuerint alte amp;nbsp;plurimum diftantes.Rurfus quedani fiunt ut arbuftulæ,more Prouiriciaii,quas fine pâli auxilio Rare confiât, à hxc quidemautfiuht per certas actes, àdeo ab inuicem difiantes, quod araripob funt,ôif diuerfis feminibus feri, aut ^que difiâtes undilt;^,quod ararinô poflunt» â: hoc quidem modo tribus difiant pedibus,aut minus uel amplius fecundum qnod fuerit lætum aut exile folum in quo plantantur.Quædametiam fiuntina'’ ciebüs cumpalis lt;3c perticis^aut informa pergulariorum paruorum,quæ a paf' te ftipitis fiht depreflà(,et ab oppofito eleuata,0£: hic modus li quibufdam Mi®' np ôc in alijs locis pluribus,ôi maxime in hortorum Ipacijs obleruatur. Quf uineæ fiunt cum arbufiulis ad hoc formatis per agros,plus uel minus æqu's di' , fiannbus fecundû quod magis ôi. minus de uino uel de tritico paterfamilias tauerit. Mediocris tarnen modus difiantiæ fedecim uel uiginti pedum habetuf» Ce ifie modus maxime apud Mediolanum âd in illis partibus obferuatur. dam plantantur in ripis foflàtorum cum fiunt aut per agros iuxta magnas art® res,ut eas qup funt in agris aut ripis opperiant ódfrudificent,ó(: hic modus pl^ rimum obferuatur in partibus Italiæ.âd iterum fupra didis uineis quæ in ordm* busfiunt,quibufdamponunturpaliôdperticp,quibufdam uero pâli autfiafe®' nés loco iplôrum folummodo,à: farmentis in quatuor uel in duas tantum fduï perticp extendunturlt;Migantur,ôdhicmodusapudTerdonam Cremona®* et Pifioriû præcipuc obferuatur,et qupdam fine adminiculis iacere finuntuf «* terra,quod pro fola indigentia uel neceffitate prouinciæ faciendû efi,d hoc®® xime poteft in montibus ualde aridis tollerari,ubi uup nô putrefeunt in terra®' centes, fed 'afolenimio feruenteferuantur.;

Dluerfitates generum uitis multæ funt.Nam quædâ ualdetimentnebi las et pruinas,quædam parum,â(: qupdâ timent fie cita té d uentos, amp;nbsp;quædam facile tollerant,et quædam ualde fœcundæ lûnt, quædâ pa* rum,et qupdam uites funt quarû frudus cito maturatur,qupdam tardcjetquf' dam uehementer frudum fuum in flore perduntA qupdam non.Etquædâw® lumine frudupriuan€’,quædâ frudü fuû ab eodeféndût,lt;î^ quædâ facile uentis rumpun€',quædam ade'o tenaces exiftût,ut ab eis facile non Ipdant .Et quædâ 0 mentpIuuias,Âqupdânimiamficcitaté,lt;3e quædam funt fpilfos nodos haben' tes,quædam earum gemmas per longam internodiâ diftulerunt, ôi qupdâ funt groflôsôilongosfaâentcspalmites,quædâparuos,Et quædam magnam me* dullam faciuntjôi qupdam paruam.Et quædam frondes ualde faciûtintercifas,

parum.Et quædam rotundas ôi, continuas,lt;.\: quedam faciUnt uuas ab °’s»quaîdamrubeas,quædam nigras,etqufdamfaciunc botriones multos ôi P’ruos,quxdam paucos öi:magnos,ólt;: faciuntgrana callofa,qupdam mollia^â: H^^dam durum corticemgranorum,qupdam fubtilem amp;tenerum,etqupdam ‘ïciunt grana ualdepulchra ôe lucida,quædam obfcura,amp; qupdamdulcia, qug ^’tflacriaA quædamfaciuntuuaferuabilia,quædam corruptibilia, quas om* '^^sdiïieriïtates facile uiderepoteft uir induftrius àexpertus^

CPecies ui'tis ualde multF plices inueniunt, dlipfa'-k_z rum multp diuerfts nomi nibus in diuerfis prouineijs et ci uitatibus appellantur.Sed quo^ niam ex eis quædam funt melio res, t^queda minus bonæ.Prb ' mo meliores et earû bonas con ditiones aperte fcribam,â:earû ponâ nomina, deinde breuiter dicam de alijs minus bonis, ut

_____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habita utrarume^ notifia, fciant '“''lentes plâtare uelmferere uineas eligere mehores,dico itacp in pn’mis, quod 4^xdam fpecies uuæ qup uocatur Sclaua, que fatis tarde pullulât,à eft albà quot;“'î quafi rotundum Habens granum,ós: ßciens mediocn'ter magnos ód Ipiflos 'quot;'triones,et folium mediocriter intercifum,ctm quolibet farmento eham m ue '^dnato duos uel tres uel quatuor et quinlt;^ quandoc^ botros producitjet tan--^^elldünnes ligni eius, quod farmenta non fleäutur inferius,propter uuarum pondus, unde ultra modum ramulos implet,et uua eius eft ualde uinofa ói luci* 'l’jetcitomaturitatemrecipit» Etuinum eius eftualde fubtile Ä:translucidum ^ttiediocnterpotens, ód feruabileâi maturum, macram terram aut medio^ ^fetnetmontuofam deliderat,öc in ea melius quam inaliqua alia frudifcat, ft

putetur,nam longos palmites cum uuis nutn're non poteft, hoc apud ^rixiam et partes montanas Mantuæ præci'puefrequentatur,etpræ cæteris ut Special! ueneratione habetur. Eft et aha fpecies quæ uocatur Albana,quæ tar^ ’l®mepullulat,et eft uua alba modicum longum Habens granum, fan's facp ''lensmagnosbotros,amp;fpiflbs ólt;:lógos,etmediocnter frudificat, facit folia “’'ediocriter intercifa,d: eiiis larmcnta ui ponderis non fleduntur,tata eft dun’^ ^eslignieius,ôieiusgrana afoleplunmumcolorâtur,etualdefcito maturatio emscompletur,eteftlàtis dulcisin fapore,fed corheem aufterum aliquatulum ’Warum habet,et ideo melius eft quod uinum ex eaexprimatur quam quod fcrueat

ferueat in tints di’u cum corticiBus ôe racemis,ôe uinû quidem cius eft ualdepo^ tens amp;nbsp;nobilis fap or is, bene feruabile amp;nbsp;medtocriter tenue*ôe fi tempeftiue (i' ateiusincifioüindemiæ,melias feruaturuinumcius. Et hæc fpeciesuug prx cptens apudForliuium,amp;mtota Romamola in ueneratione habetur, ubi ftrb diflime putatur, nam cum longis palmitibus minus defenditur. Eft à alia Ipecies uuæ qup Tnbiana uocatur,quæ eft alba cum grano rotundo,paruose£ per multos botriones faciens,in luuentute ftenlis,lt;5eprocedente tempore fo' cundatur,nobile umum faciens,amp; beneftruabilc,lt;Si: hxc Ipecies per totaMar' chiam prxcipu'e commedatur.Eft et alia fpecies qup Grangnolata dicitur, quat unumos tantum habet in grano,et eft lucidiflima, longum habet aliquantu^ lum granum,â: facit uinum ualde limpidum ôi potens,amp; durabilc amp;nbsp;nobilisfa pons à odorïsjÂ: hoc apud Terdonam amp;nbsp;in illis partibus maxime commenta tur. Eft «S:: alia fpecies qux a quibufdam Malixia,'i quibufdam Sarcula uocatur, quæ granum album et rotundumhabet,etturbidumcum fubtilicortice, qux miro modo pondérât, à in terra fatis macra defenditur,ôi: uinum facit medio' cris bonitatis potentip,non multum fubtile,nec multû feruabile,à hoc apud Bononiam prpcipue in honore habetur,Eft ôi alia fpecies qup Garganicadicr tur,quæ alba eft et rotunda,mir abiliter dulcis,clara feulucida,^ colore aurea, et cum orofla cortice feruabilis ultra omnes alias,eft ualde fertilis fcemina,tia' fcul a uero nihil ualet,cuius grana funt longa,ôi colore aurea,fed Her dis eft oiH' nino,et eius uinum eft ualde fubtile et pellucidum,parup potentie,ôe fatis ferui bile.Et hf c apud Bononiâôi Paduam in magna ueneratione habetur. Eft di alia fpecies,quæ Albanicadicitur,quf eft albaetnôlucida,fcdmaculis plena,ro' tunda,0i mirabiliter duleis,0i uinum facit dulciflîmum, ôi quibufdam annis cß fertilis,ôt fppe fterilis,etprecipu'e fi ftride putetur,fed fatis fertilis fî cum lôgis palmitibus reÜnquatunEt in quibufdam partibus Bononip, Ôi maxime in Bur^ go Panitalis in honore habetur,Eft ôi alia fpecies quæ uocatur Buranexæ, qi’Ç eft uua alba, multum dulcis,ôipulchra,ôiin arboribus benefrudificat.

eft uua quæ dicitur a Frigno Africogna, qup non eft deleâabilis adedendii, et in arboribus miro modo fertilis eft, ôi ideo præcipue competitinlocis ubi hominesuuas inuadunt,ôihæ dup fpecies ad Piftohumprpcpteris diligenter habentur, Suntetiamqupdamalip uuarumfpecies arborumfatisbonpficutLl nodella,quæbonumôi feruabile facit uinum ôi multum, quæ apud Pifanutn prpcipue plantatur,ôiVerdigaqup paruos facit palmites ôi multum frudum, ôi Verdecl3,quæ grana facituiridia ôi parua, ôimultas fertuu3S,quædu$ Ipecies amp;nbsp;inferiores quæ minus bonpdicuntur inantiquis uineis ôi in quibuf damnouis,ôiper comitatum inueniuntur Bononip. Sunt alic fpecies uua^ rum albarum, quarum qupdam licet apud quofdam in magno habeantur honore, tam apud nos diucrfis rationibus, aut propter paucitatem frudus ipfarum,aut quodnimium multapericulatiment,minus bonæ perexperien'-tiamre*

tiam reperiuntur,ôebæc funt Mufcatellus «Si Linatica,quæ appofitæ funt â: ad efum ôi in arbonbus,fed m uineis fpiflîs amp;nbsp;luxta terram non refondent ad uo tum.Et Græcaôt Vernaciaquælicetapud nos bonumfaciun£uinum,faciunt ^menmmis parum.Etberbigcnes ô: cocen’na ôi gropofa âc fuxolana ôibanfa, ‘^uæbonum faciunt umumj^lt;: quibufdatn anm’sfunt miro modo fertilesgt;ôema xitnos botriones agentes/cdaltet nis anm’s fruâu deftituuntur,inflorenô mul ^spen'culis expofitp*Vuaium (imiliter nigrarum uelrubearum multæ funt Ipe 'gt;«,quædam ualdebonæ,quedam parum,Et bonp quidem funt Grïlla^Sifaga f'üelMardegenajquæfunt quafi eiufdemconditionis,fun£ em’m modicum niquot; §gt;'^,tnul£um fèrtilesjomnî anno habentes longa grana âiipforum corttcé fub' pulchrum^ôe deledabile uinumfaciûtjôi fatis feruabilejed prop£er niquot; ''l'anipluuiam crêpant eorum grana Am montibus non bene proueniunt, fed catnpeftribus locis iæ£antur,differunt tamen^quia fifaga nobilius uinum faquot; ''Med minus,quia parues facitbotriones amp;nbsp;rarosjfed multos, à parua gl ana-brilla uero facit omnium harumoppofita,^hæcfpecies abundanter inueniquot; 'quot;rBononip A in multis locis alijs, eft deledabilis ad edendum,ô: eft miro moquot; ^ouinofa,amp;uul£ terram pinguem aut ftercoratam,ô(: ualde timet umbras, Ô£ '''îturepullulat,amp; facituinumoptimum ôi feruabile amp;nbsp;potens ualde, nec audet quot;'traunü diem uel duos ftarein grapfis: ârhæc in ciuitate AftenfiA millis par ''busin maximohonorehabetur.Ellôealiafpecies quxuocatur Maiolus,qu3e '(^üuanigra,ualde citomaturabililis,ôtpulchros ôi fpilfos ôc longos botrioquot; ”'5 faciens,in fapore dulciirima,ôi uinum facit durum,tV fatis feruabile quafi ni

fatis ferttlis eft A in piano et in montibus prouenit,et hxc maxime apud I ^ononiâ in locisinfmitis habetur«Eft ôi alia fpecies quæ aduraelauocatur, qux

Mdenigra eft,ô:Habens longa grana, etuinum faciens ualde nigrum et boquot; quot;Hminterris humidis et aquofis,fed in montibus etiiccis locis non Ixtatur, de li?c apud Ferrariam præ cgteris fpeciebus eligitur,Eft de alia fpecies que uoca

I 'Hr Ginarefta,hec non eftmultumnioradonoum Habens oranum A ante ma I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0*0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

I 'quot;ritatem omnia folia perdit,in fapore accida,mediocriter fertilis, botriones fa I ''traros,e£ uinum optimum diuferuabile.EtHecuua non cômeditur abauibus I ’'dcanibus,nec libenter abhominibus,amp; cxea plurimum inuenitur in partibus I ’quot;ontanis Bononie. Et eft alia fpecies qur dicitur gimnaremus,prædiâæ fimiquot; I I'sin fapore deuini durabili£atedi:forma,fed maiores ualdebotriones facit, I gfana groffiora de abundantius uinu,fed minus nobile,de magis loco pinguilcquot; I '5tur,ethgc in pluribus partibus Bononiæ inuenif» Eft de alia fpecies uuæ nigt; I nbsp;nbsp;nbsp;que dicit padriaca,quæ groffos ct fpiffos facit botriones,fed in æftate nô

I ^urat,c£hæc in infinitis uineis Bononiæ inuenit. Sunt de allæ muite fpecies uua I •'Urn nigi arû,que propter uarias conditiones malas minus approbant, ficut eft I P'gnolus qui multü diligitur apud Mediolanum in arbuftulisjed apud nos non lgt;enefrudificat,Et albanca cum qua tinguntur alia uina,qux nimis melumen tû met, di ui*

irJet/A: uinum nimis auflerumfacit.Et uarana clentina amp;nbsp;portina,quaî licet Onf mirabilis dulcedinis adedendum,di£bonumfaciant uinum,tamen funtfereßeri ÏeSjóc: minus melumen timent.Et ualmin’ca amp;nbsp;tufca quae ualde nigre funtAmc legonus, qui anteomncs (pecicsdenigratur,amp;:caniculaquæ pulchern’mauua Ô: feruabilis eß^qup omnes alterm’s tarnen frudifcant anms.Eft ctiam qupdam fpecies uuæ rubea uocant canopum^ualde dulcis ài feruabilis, fed parum ferti' lis.Suntedam quædam genera Ä fpedesuuarum fylueflrium,quxlabrunf uo cantur,quarum quxdam 1 unt albf ,quædam nigræ,ualde parua faciunt grana, À parues grappes,quæfuper arbores â: fpecies Ipinarum ui'ridiumfuo natura limoruconfcenduntö^ nonputantur,fed fiputarencur,^ö:per cultum domefit/ carenturgrappos lâcerent maiores,etgranos grofliora quam prius.Eth^qux nigr^ funttinguntuinum,ô(: danficant li intégré uel cum racemis côquaflf po nanturindolijs,nec uitiantfaporemuini,ôtquf^albf funtclarificantetpun£câ£ alba uina.Sunt et quædam fpecies uuarum großfarum amp;nbsp;durarum, quæ dicûcuf pergulf uel brumeßrx,quar um quædam funt albp,quædam nigræ,quaedâru-' t)eæ,Â: quædam habent grana rotunda,quædamlonga ualde,quædam medio criter,quædam fpecialia habent nomnia,et earum quædam tempefliuc mattr rationem recipiunt,quædam tarde.Et ex eis eligendæ funt quæ magis placent ad elùm,quia propter nihil aliud plantantur,cum ex eis uinum non fiat, faosU'' men competunt ad agrcfiumfaciendum acerbæ *

bet,ficcumpotiusqu'amumbro' fum,fêd ante omnia uitis proceb las uentos^ nimis fôrmidatjA' quilo tarnen uites fibi fubiedas fcecüdat. Außer ueronobilitat, Ideo^ in arbitrio nofirö eß plus de uino habeamus an melius de litu uinearum.Etiamlciendûell, quod campiK môtibus remotià ualles nonaqnofelargiusuinuni ferunt,colles uero amp;nbsp;campi iuxtaeos exiflétest^: naturameorumhabentes nlt;gt; bilius uinum faciunt.Præterea eß fciendum,quod inlocis frigidis dV in mono* bus a mendie uineta ponenda funr,calidis a feptentrione, temperatis ab onen/ Se,uelfineceffefucric ab occidente,uchacindußriaexcellens qualitastempc' retur.

*^fliir,loco natur am fxpe uitibus mutant, ôi ideo earum genera frequenter ap^ ^^ntur. Plano igttur loco ftatues uttem,quæ nebulas fuftinet tV pruinas,collibus ^«‘ïperficcitatemduratjöe uentos non timeat,pingui agro graciles atcg fœcû macro fêraces öi folidas,frig(do ôd nebulofo,eas qux hyemé celeri maturi præueniunt, aut quæ dun's acinis inter caligines fecurius durent, cabdo Io ’^oteneriores ficco,eas quæpluuias ferre nonpoflunt.Etne multa dicajeligen' lunt genera qu^ pro defenfione uitiorum fuorum contraria loca diligunt his ^iiibus durare non poterant: placida fane regio ôi ferena caute genus omne ^“^cipietJnduftrius ergo uir probata diligat,0c locis talibus mandet, qux mu-^3repoflunt ea undefumuntur,ficmeritum quæqj fer uabit.

Olum ad uineas ponendas necfpiflumnimis,nec refolutum,propius tà* men refoluto elfe debet, nec exile i nec letiffimum,tarnen letoproximo, nec campeftre,nec prgceps,nec ficcu,nec uliginofum, modice tarnen ro l^dum^nec fallum,nec amarum,quod uitium faporecorrupto uinu contriftat, tophus amp;nbsp;alia duricra ubigelurelaxantur 6: folibus pulcherrimas feruntuine ’Wriocratis æftate radicibus humore detento,fed amp;nbsp;foluta olarea, ôc cab ^iilofus ager,à: mobiles lapides,fitameh^c omnia fe glebis pinguibus mifcue bftx circu terram fuppofitus,quia frigidus eft à tenax hutnoris radices ft^atc fltire no patitur.Item loca ad qux de cacuminibus terra decurnt,uel uaP l^squas fluminum faturat aggeftio, Argillofa terra cômodaeft,fed argillafola ^'■auiterinimica.Nigerfabuloóerubeusutiliseftcuifortis eft terra permixta, ^ïtbuncLilus nififtercoretur macras uineas reddit.In rubrica difficile compre ^fndLinc,quamuis poftea nutriuntur in ea,fed hoc terra: genus eft ualdeoperp inimicum,quia paruo uel humore uel fole,aut nimiu madefcit,aut nimis fic' '3tur,ideol^ maxime utile folum eft,quod inter omnes nimietates temperamen ^'gt;mtenebit,lt;^proximius fueritraro quam depreflb. Vtilem uineis terram per ^ïcfign3cognofces,ficolorisô(:corporis rari aliquatenus acrefolutieft,ungt; §tilt3 quæ protulitleuia,nitida,procera ôc flt;xcundafunt,ut pirusftlueftris,pru* '’^s,rubus,cxtera^ huiufmodi,neque intorta,neque fterilia,nec^ fcabiofa, nec ’’’îcraexilitatelanguentia. Ad paftinandum praeterea rudes agros uel maxime ^yliieftres eligamus. Vltima eft eius conditio in quo fiunt uineta uetufta, quod fineceflitas coegeritpriusmultisarationibusexerceatur,ut abolitis radicibus pnorisuinee,0iomni eius carieamp;:fqualoredepulfo,nouella uitis tutius poflÎÉ •nduci.

De paftinationc amp;nbsp;difpofitione terrpjin qua uinca plangt; tandaeft. Cap. vn.

En*eSeptembriuel Odobriin locis aridis,aut lanuario, Februario uel Martio locis humidis fieri debet paftinum fiue cultura. Vbi uinea eft plantanda,quod tnbus fit generibus,aut terra in totum foflajaut I fulcts

53 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S G E N T.

fulcis, ant fcorbiblis tcta terra debet effodiubi agernôeft mû dus,utfylueftn'bus truncis à ra dicibus/ilicjSjUel herbis noxi^s {pacia Iiberentur, Vbi autc funt mundæ noualesjfcrobibuspafti riemus autfulcis,fed melius erit fulcis, quia humorem uelut m totum fpaci'a paßmata tranfmit' tuntjfîantautem fulci longûudi ne qua deftmauens tabulæ lom gitudme tn'um pedum ucl qua' tuor,altitudïne unius pedis m b

CIS humidiSjUel duorum inlocisficcis.Oeindefi ligonibusper hommesuinea eft colenda tantumcrudofolorelinquimus,quod altero fulcoimpreflo uitium acies tribus uel quatuor diftet pedibus, fcilicet tribus in folo exdi, quatuorm pinguijôt; tribusamp;femis in mediocri.Si ueroarandp funtuineæ^quinqj uel pedum fpacia quæ non fodienda funt in medio relinquatur. Quod li fcrobes fieri placeat,tantum fiant longæ quantum uites diftare debebût, ut in quolibet fcrobis capite planta una ponatur^poffunt tarnen cômodiflîme fulcifieri diftan' Ces in triplo quam uinea Ipiflâfinaliter eife debebit,dV in quolibet fulco plante lO duplo fpilîiores quam effe debeantponi,fic^ acies ligonibus procurari,à fpi' cia per trienniü aut quadrienniû arari,Â omniû generû femine feri,cunlt;juites excreuerintunam trahi a dextrisjôe alteram à fmiftris,dV de utracp duos fieritti tesjficq fpacium totum impleri,fcrobesnonfuntultra duas pedes altiusfodic' dæ.Neque pangimusirigore,ne farmentalaborent,latera infcrobibusxqua' liter incifa,ne aliqua uitis fauciet,alte nitentibus ferramentis cum foflbr incum' bitjpaftinü aût omne quod uerlet duorum pedum altitudine uniuerfa terra b' diat ,in quo erit diligentia,ne crudû fôlû occulta fraude foflor includat, quatn rem per Ipacia que fodiuntur uirga cuftos exploret,in qua modus eft prædid? altitudinis deftgnatus.Et radices omnes ô(:purgamenta,maxime rubi amp;nbsp;filins infunnmumredigifaciant,qupcurain omni polîtionisgenereeft undicp feruan da.Poflîintetiam commode fieri foueæ parue à ftridx'* conuenienter tarnen profundæubicuncpuitesperuniuerfum agrum ftare debent, fecundum quod omnes agricultores expert! Bononip Ä in locis alijs pluribus obferuât,poflunt etiamfora mina in terra circa uit é fleri,in terra ubicunqj uitis plantanda eft, que quidemcumpalofiericôfueueruntjfedmeliusualdeeftquodfiantcûfortiter' ra,utuocant,quod eft inftrumentû ferreû per me primitusinuentum,quo terra educit,nec in foraminisparietibus conculcat,ut infixidhé debiliû radicû impe diat,ÖC hoc quidëmagno laboreperficitjiiilîager lapidofusfueht uel faxofus.

^°Cüs quidem qui paftinandus cnt,pnus impedimentis omnibus liberetur ar^ ^•■’busjnefofla terra poft calcatuaflïduo folidetur,illud quidem experimétis ‘duis compertum eft,uites melius prouenire fi uel ftatim foflæ terræ uel non poftpangantur,cumtumor paftininondum repetita foliditate fubfidit, quidem infulcis âefcrobibus eft probatum,

Quomodo ÔC quando debent colh'giplantar,SC quali'ter feruari, SC ad partes remotas portari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. v u i.

PLant^ uitis quætaleoli dp cuntur colligidebétquan doplantande funtjôeante etiam colligi pofluntli bene fer^ uentun Et meliora quidem tempora colligendi eas lîint tempus Oâobri,quando parsfoliorû ce cidit,ÓC pars adhuc retinetur inui te,tune enim calor naturalis uitis adhuc expenfus in r a mis, fed cum omnes frondes ceciderunt omni no,óe fuperuenit gelu intenfum in acre,tune rami eius calore natu*-rail deftituti funt, propter frigus aërisfugam habuitad radices ad '’Ida uifeera terræ,quare taies plantædifficiliuscomprehendunt.Tépus prg Martij,in quo iam calor de humor ad radices redijt,itac^ eorumgemmæ tumefeere incipiunt eft optimû ad plantarum colledionem propter ean^ rationem. Eligendarum quidem plantarum ratio multiplex eft, à primo Wem ex tali terra eligi debet,quæ non fit pinguiorAinea quapangi debét ^quot;fqualis autexilior.Nam fi àpinguiterraad folum exile transferuntur, utiles '^«nonpoirunt,nifi fæpe ftercore adiuuentur. Item eligenda funt pangenda ^’•■tnenta de nice media,nô de fumma,nec de infima,quin^ uel fex gemmarum ^’cia'i ueteri procedentia, quia non facile dégénérât, que de locis talibus col *‘§iintur. Summa flagella repudiemus ac furculosgt; qui licet loco bono nati funt ^’’lenferacitatisbeneficio caruerunt.Pampinus aut quideduronafcit,etiam fruftum protulit pro frugifero non ponatur. In fuo enim loco fœcundatur a '’’’tre,translatus uero tenet fterilitatis uicium,quod nafeendi conditione fufee pit.Sumatur etiam deuitefœcunda, nec exiftimemus ea brachia fertilia quæ ’’Has fingulas aut binas producunt, fed quæ multa ubertate curantur. Nam poteft ferax uitis infe habere feratiorcs materias.Eftautemhocfignum ferti i’iîtisjfi de duro aliquoloco fruducitabit,fifcetuimpleueritramulos ex om* ’’'parte furgentes,fedhoc fignis proprijs per uindemias eft notandum.Aflè*

lOO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s c E N T»

ncautem Columella uno anno exploran fertilitatem non pofle,fed quatuor, quo numero cognofcitur uera generolitas lurculorum.Ad pangendum nouel los palmitesjdebeteligjdun'in femhil habens^â: ueterisfarmenti, quomâ hoc fæpe corrumpitàputrefcit.Menfura farmenn unius cubin’ fecundum Palla' dium eflê debet, mihiautem uideturlongius eflè debere,maxime in locis dedi' uis,montuofis ecaridis,cumin foueis oblique pangûtur,ipfum^ramulis A: ca^ preolis fiue anchis efle purgandum.Seruandp funt plantp uiti’s taliter quod ucn to aut foie non urantur,aut aliquo modo lædantur,ô(; præcipuefub terraufjad dimidium partem mcrfæ,fi paucis erunt feruâdæ diebus. Si uero diu feruari eas neceflefucnt,âi maxime ïam multo aducnientecaloreufcj ad fummitates ipfoquot; rum terra ualdecontnta openantur,adeb quod terra tam intra quam fupradili genter pofita fingulas plâtas tangat.Quod h eas tranfuehi ad partes multu re^ motas oportuennpalep molles modicumlutofæcum plantis optimemïfceâ' tur,âc facco uel fextono quod eft melïus ïnuolutæ ftn'de ligétur capite groflio ricumpr^fatis paleïs,ôd fcoriocooperto,0!:cumportanturquâtum£en pot^l^ foie defendant de uentis. Quod fi nimia effet aëris fîccitas, poffunt quandoi^ corporagroffiorain aquamdemergi,ficenim difpofitx di’u fern poterunt)^ feruari fine læfione ipfarum,

Quando amp;C qualiter uineç SC uites plantandx funt, Cap^ ix, Empore Septembri, ôi Aprilisin locis frigidisuineæfunt plantandf» temperatis uero menfeOdobn,uel Martio,calidis méfe Noueiubn öd Februan'o,ita tarnen quod in omnibus præfati's locis, fi humido Ä campeflriadeprefrafuerint,poflhyemempangantur,ne calor naturalis ipfarü duplici aquofitatejoci uidelicet à hyemis extinguatur/i uero anda ôi môtuo fafint,loca pangenda antehyemem plantentur,utfuperflualocorû ficcitaseiP caplantas humiditate hyemistempereturJnlocisuerotemperatis ante mem,â: poft congrue p^ngipoffunt.Itemponendp funt uites placidis diebus tepidis,quando folum eft modice humidum,fed potius aridum quam lutofuiu» Cum uinea plantatur in ordine,autplantantur inforamimbus drredi’s, uelpani obliquisiduo farmenta in parte infen’ori,oblique incifa foramini imprimantur, ô: fabulum uel terra foluta ôi tnta,ôi cum paucomaturifîimoletaminepalearu uel uinacip mi’xta ufe^ ad mediumforamen ponatur,deinde creta uel terra ibide inuentarepleatur,utin paruis foueis conuenienterprofundispanguntur,c3pp tibus plantarumlonge pofitis in parte infima ôc. in fuprema luxta fignumjtutn fi mumundi^ proportionabiliterpofïtumex coniundis,^C terra contrita medio enterfuperinducitur conculcata.Caputfarmenticum deponitur retorqueiv dumnon eft,nec aliquo modo uexandum.Nam parsea de qua radixfperat in* luriæ nullæ fubijcienda ell,duæ gemmæ fertiles remaneant fupra terram,ncc dimerfa ponitur fcecundioriparte fupra earn quam eft,fteriliproximum relin-quatur» Vbipinguis eft natura terrarum maiora inter uites fpacia relinqua* * mus/cilicet

ïciltcec quatuor pedû, ubi exilis angufta, fcilicec tr tûgt;ubî uero mediocns, ‘'■lutnpedum amp;. femis,Preterea noneß uno tantumgenere uitium omne paftp ’’utnconferendum^ne annus iniquus genen uindemiæipemomnemexcludatî gt;deo quatuor uel quinque generis eximia farmentapangemus, ac expediet tabulatim difponi. Etficgenerumdiucrfitatediftinâe pofitaj potent operariorum minor numerus expedi’re,ôigradatimquæ uelorius matu* •■’ntur pn’us conderc,deindc qux fenmus,ac melïus puro fapore f ne admixcib ’’^alterius generis una que«^ ui'na feruare.Et fi hoc facere tibi difficile uideatur* ’’on alla fimul confer as,quam quæ fapore lt;3c flore amp;nbsp;matun’tate conueniant. In ^frobibus uero magnïs ôelatiSjUtuitiumdiflantia effe debet, per angulos qua' ^orfarmenta deponasgt; ôe uinaciam (ut dicic Columella) flercore mïxtam fi* ””11 fparges, à fi exile folum fuent pmguem inféras terram in fcrobem, fi uero ”inii's cretolâ,eidemmifceas fabulum,qnod fi arbuftantedeleâathabere,plan' ^nigenerofxuitis,prius m femjnario nutrire debebis,unde radicata transféra ad fcrobem cui arbor efliunâa,in feminarioautembreuifpaciodiftâtiam'-larmenta deponas,à cum conualuerinthi'nc poft biennium radicabitur up ”siielarbuftula transfertur, quas cum depones in fcrobem,ad fingulas mate fias rediges,putatis omnibus quæ fcrobi infunt curtatis etiam radicibus, quas Poterisinuenireuexatasjnfcrobe autem ad arbuftum faciendum duas radica ’asnitesdepones,obleruansnefuaradicecontingant,dc ipfas uites ad fcrobis latera difcreta côiunges. V arro afferit fcrobem non pnmo anno effe complen' ^atn,quæ res faciet uicem altius fundare radicc, Sedhoc aridisprouincijs forte ^®conuenict,humidis uero fata putrefcenthumore fufcepto, nifi Cerra ftatitn '”ltm‘dctur,Sed arbufta que ferent plantas arbbrum de hi’s generibus ponat, agro fupperitabundantia hl’s utatur,ulmo,oplo,falice,populo,fraxino,ce f’lo,nuce,prunod^fimilibus,fed falice à populo in locis humidis uti poffu' ””’^cacteris uero in hl’s à alijs locis,Ex hi’s autem generibusttruncos radica' ^°snel falicem Ä populum fine radicibus circa Icrobem uitis conftitui oportet» lilcrobe uitis ab arbore luafexquipedes, uel duorum pedumfpaciodiftare dc' ^liit Nam arbori nimisproximauitis autipfius opprimée incrementum,aut ’’Ppritnetur ab ea. Aliud etiam de transferenda uite ingenium fieri poteft,ex ui î”’neparuacorbiculaadarboremuelpergulariû fertur, cuiuitis adhæret, '”fiindi media parte pertunditurjdeindudoineam farmento wtis fufpenditur, ft terra repletur,quod farmentum exado anno in corbiculxfiindo incifum,c5 'plïcorbicula portabitur ad locum ubi plantare proponis, cum ipfa corbicula jlitiiitur circa arboris maritandæ radices,^: hoc fiet fine ambiguitate oftéden^ ”°»Caueis etiam munienda eft aduerfum pccoris appetentis iniurias,öc arbori

protinus alliganda ♦ Cum uero arbores riparum uitibus munire defidegt; optimum eft, ói facile fulcum in ripa facere,ibi(ÿ fpinas lt;3e taleolos mixtim ponere,äc follàco effoffo terram fupennducere, lie enim fpinis munier ur ager,

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 5 Äpereas

101 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E n C R E s C E N T»

öi per eas uitis tntc condefcendit. Optimum enim genus eft prouinoalium in^ nearûquæ funtadultesuelutarbuftule ftent,quæ quidéplantanturut hæque in ordine dilponuntur.Et hæcquidemaut undicß panguntur æqualiter,autu^ num ordmem tantum leruant ab alïo proximo,ut placet,remota, fed m his una fola planta in qualibet poteft poni,m duabus uidelicet aciebus,in tertia uero bo num ent ubi'cp duas poni^quibus proximp plantæ prxdidæ poflint annis fequé tibus reparari,quod fiin quolibctlocoduæponantuncumcbnualuerintdcbf lior auferaturutunafolareman’eatPretereafciendu eft quo naturamuitis lum folum^ fuftentat,fi genera conuenienter aptentur,ideo^in earum plantar tione præcipue obferuâda funt ea^quæ fupra diximus,cum de acre ócfituuinea rumloqueremur»

PRopagationes quandoquc m üineis,quandolt;^ ad arbufta funt.IntiineiS qi.i iem quandocp propagäntür in locum uacuum,ubi uitis fecundu of' din cm uinee debet elfe: quando«^ uero in locu altehus qug infamati gö neris eft far mentum uitis nobilis pfopagaturjâ: quandoqj per circuftantiasad' ducitur,ut uinea incrcmentumrécipiat.Et primo quidem modo ad ordinatuitl protrahitiirlocum,autftatim cumfarmerittim fufficientereft longum,autfuc^ cefliueper annos,ubieiulHemdeficit longitudo'iEtidemiêruandûin omnipro pagationis gencre. Si autemin locum eradicandum uitis propago ducatur, aut hoc ftatim fiet,aut primo anno per unumpedferrtprope uitem auferendampro' trahitur, ut habitouitis damnandpfrudu anni prioris,'0e fequentis leuiter in Io cum prius eradicatre tr'ahafur. Cum autem pertrahitur ad arbores uel arbufta? per unum pedem ad minus ab arbore fiat remota propago. In omnibus aût p^? narratis modislptamen in fouea fupra terram circa propaginem apparentera reltda ponatur, nec fub terra pèr contradum propaginis apponatur alioquiR fuperfluo letaminis calore debilitatur uelarefcit, nifi fuerit ade'o maturum tusgt;quod omnis calor 1^ taminis exhâlarit.Eft autem feiendum, prædidas pro^ pagationes fieri,autin foffionetotius uîtis quæ propagatur,aut magislîne eue uatura farmeti, ut uelut arcus fupra terram relinquatur,alia parte uitis in fofla^ qucxifi fiat,poft biennium recidatur aut triennium,quod fiettutius propter de bilitatem biennalium radicum,que uitem nouam fæpe non conuenienter defen dunt: uctusiSeantiqua uitis à quæ longe nimiû producit palmites frugiferos, renouatur per ftudiofum palmitis cultum,congruis temporibus eidem adhibr tum,Ô£: per fimationem lætaminis aut farmentorûm, aut fabuliin loco nimis cre tofo,aut cretp in terra nimiû fabulolâ,ôlt;: per ftridam putationé aut incifionéÊK ebâ in locoftipitis nitido uelfuçcofo.Columelladicit,quod fi uitispergularij et arbufti,que eft integro trunco in folo robufto ftride putet^d^ ablaqueata fimec - i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in terra,

’n terra,tertium uel quartum pedé a terra mucrone fenatur acuto, ac foflb H^iennus incitent ex eo loco gemmp,plurimû^producitmuere,3c matenâup fundit qua reparet uitis.Et fi truncus uitis eft nimia uetuftate corruptus,!«^' Martio luxta terræ fuperficiemjuel ftib ea modicu recidat,ut lurculus in ab^ trunco uitis eodé renouet,uel cum m’tis (qup fola efljnimiû löge produci't ^‘■i’giferos paltnites,plicet unum retnoau 'a uite,óc: intrans ibi in terra exeat, ap* podiatus ad uité,amp; poft bienniü ïncidat macer uitis renouandf, uites auté om-*^fslaudabilis funtgeneris,t\:tunc de omnibus f at,ut de lïngulis uitibus fupra proximedidueft. Automnes funtmalx,quo cafunihil ent utili'us, quam earn ^nïuerGlIter extirpate,atq^ fufti cienter uetuftis confumptis radicibus, earn de* ’’Ho plantare,«^ 11 quædamuitesfunt bonæ,quidam malæ,radicitus extirpa/ ï's peioribus,ô: appofitis palis in omnibus locis in quibus uites aptant,qux re^ ^‘défunt uites adebfodiant,quod làcilefledipoflînt,ô(; totaliter fubmerfg in du 3s üelin plures partes,lecundum exigentiam ôc:poflibilitatem ipfarû una quæ* diftribuat,amp;duobus palmitibusinfingulis locisadplus relidiscumdua* gemmis fupra terram,ceteri amputêtur,^: unicuicj^uitiexfmo aliquid ap ponatur.Neceftprptermittendum,quod denouis palmitibus tantum deuno ^uo(ÿ terra mergendumeft,quod radices in loco congruo nouas mittete poft ^’tgt;que in ueterinifi lit quafinouum facile non nafcuntur«Quodfi aliquis rema Hftlocus ad quem nullus poffitpalmes produci, eidem aliunde translat! noui palmites tribuantur. Omnis prætereapropagatio fieri poteftin menfeOâo hi,Noucmbri,Februario lt;3^ Martio,cum terra nec adeb mollis eft,utcommo ^eretraftari non poflît,i'^ eius partes comminui,nec ade'o dura, quod nimium hffioni relïftat Jn aquofis autem nimium locis poft hyemé,lt;\: in ficcis antehye •Hem utilis propago ducetur,ita tarnen quod in plano fub terra quo pede in cli H’sàniuofisàrimofisufcj ad duos pedes uitis trahendamergatur, uel forfan ®3quxfit ante hyemem in omnibus locis eft melior,dum tarnen in aquolïs ter ’■J circa earn bene difponatur, quia firmandis radicibus (ut ait Palladius) uitis incumbitjcumproferendipalmiteseam curam non permouet,

Vîtes'inferuntur,aut in uitibus,autinarboribus.Etin uite quiderii inlïgt; tio duobus fieri poteft congrue modis,in trunco uidelicet öe palmitCe Inlïcio in trunco hoe modo,eligatur truncus inferendus talis qui fit lo Iidus,âi:humorisexcuberetalimêto,nelt;^ ullauetuflateautiniurialaceratusare Icat,recidatur circa terram,aut ad pedem medium infra earn. Nam fupra terra difFicilius comprehendit. Varro autem fcribit,uiteminferendamliccari debe* 1‘etriduo antequa infer atur,ut qui in ea nimius eft humor diffluat a uite antequa inferatiir,autpaul'o infra infitaincidaóut inde humor aduentitius effluere poft fit, Iteminferendi furculi folidi^rotundi, gemmis fpiflis amp;nbsp;plunbus oculati, ; . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exquibus

éx quitus tres oCuli' uel duo inficione ponantur.Radicatur ergo farmentutnad duorum dïgitorum meniuram,ut abuna parte ft cortex,ne patiansnudanme dullam,{èd lern'ter rade,ut mciOura poflït fenfim in acumen exire,ó: cortici tris aptctur Jnfimus oculus ita infigatur,ut trunco iundus adhæreat, qui ocu' lus Bxteriorem debet recipere partem,deinde ligetur,ut in alijs infitionibuseß »iarratum,tegmento quo^ aliquo a uentis amp;nbsp;foie delEèndatur, ne hi quatiât,hic adurat. Vbi calor temporis ligaturam inuaferit, ipfi funiculo tenuis humor or ca uclperam debetfrequentcr afFundi,ut hoc alimento contrario uidelicet cceIi torrentis ngentur.Poteft etiam aliqiïid uetefis cum nouo conuenienter inferir Cumergogermen ccepcrit incrementum adiutorio calamiuel pali debet adne fti,ne motus aliquis fragilemfarmentiprocedentis quaflêtætatemdeui uincU' lo lt;3e non ftride ligeturjne adoleicentia molliflïmi oerminis nodo durxconftn öionis angatur:fi infra terram inferueris earn beneficio congeftionis acutwh, ut hec quolt;^ nouis farmentis minifrret alimenta.Aliquietiam in uite uel ratno biennali,uel ultrajinferunt furailó longüm,modicum ueteris habenté, amp;nbsp;trüO groflltudinem poflidenté, uel etiam inæqualem ôe fimul utruntj lundis abfcii' lam,uelfupradidomodo infciflïoneparataóc ligatura propaginum obferW' ta. In palmitcauteminfitioduobus modis fit, óeunoquidemquiomnibusui^' lior eft„ut nouum farmentumnouæ præcilTuræ addat,inciflura utrinl^in^®' dem iuxta gemma adhibita,loco ót ligatura cum peciola ex ccra imbuta à tl' uimine,deinde argilla congrue fubfecuta,alio modo utgemma uiti's unius ex cidatur uflt;5 ad medulla pro fundato uulnere,«3(: tranfuerfo utrunlt;^ obligato uul' here,amp; tantundem de gemma uitis alterius obruatur, ói loco primo ponat,«^^ fiat colligati’oiUt in alijs. à tune conualefcit ói frudificat.Quidaetiam expert»» mihiaflèrui^uf^ admedullam uitemparuamterebrpperfbrafle,â:ibi furoJ*^ conuenientem foramini modicum rafum infîxiflè,â: comprehendifle à nó ab' fciirauite,quæ quidem li abfeidatur debet melius prouenire.Eft Dalius modus optime proueniens utincidaturinferendauitis olique,ufque ad medullatn uel prope earn,in tantum quod cuneus duorum propedigitc detune furculus ad duarum gemmarum modicum habes lam rafusab una parte utincifrira in acutu tédat,«^prpparatus eo rnodoquome lius adf quet alterius partis, exteriora remota corticula imprimât in plaga*^» à ligeturjô: creta circumpofita,peciola poftmodum inuoluatur,amp;perquaW or digitos mater fupra infitamfit abfcifla,necfupra earn nec iuxta permitty tur aliquid pullulare,0cpo(runt circa uites plures furculi conuenienter aptari. Optime etiam prouenitfinouus tantummodo fiircuIusinfrratur,Ä: fi eiufdem grolfitudinis fit,cum trunco erit melius. Alioquin cu una parte corticis adpque Cur,uel fecundum rationes fiatadæquatio medullarum. Infitio in arbores duo' bus poteftfierimodis, di uno quidem ut uitis trahatur perceralum,uelaliam arborem, ubi uno tempore fruótus arboris maturetur.Alio uero ut inferatur in arbore,

in arbore,Gent omnis infitio in diflimilia fit quandoc^.Et primus quidem modus f ft,ut plantetur luxta cerafum,uel aliam arborem pirorum,uel malorum,ö(: per forantnrillp,â(:perfôramenuitistrahitur,ô(: cum creuent arbor uitis’, ita lt;înodefticiuntur ligna eorumcontinua,prpcidituitis ex parte radicis,ita quod nonnutntur mfiperradicemôcftipitem altenus arboris,amp;tunc maturaturunà cumfruâibus illius arbon'sjnferitur autem in arbore ulmijàforfan in quibuf-^atnalijs,fecundum Columellam,ut truncus arbons gallicaul^ admedulam perforetur terebra,ubique affigatur furculus uitiSifecundum modum fupra tra ditum, cum in communi deïnGtionibusloqueremur. Fiuntpreterea did.r in-* ^tioncsinlociscalidis menfe Februano, fripidis uero Martio cum uites non ’^nofo fed fpiflb lachrimantur humore, licet faâæ tempore quo aquofaseP fundunt lachnmas,autpoftquam emiferunt pampinosquandoqueinfite com prehendant. Poteft etiam fieri menfe Martio amp;nbsp;lunio lam confumptis lachri '’I's/ipalmitesmferendiloco frigido ó^umbrofo apullulationefuen’ntprpfer^ ,

Ahum inluper modum quo nuda gemma loco altenus cum melle uel aha ^uacunq? re ponitur a quibufdam uulgariter prxdicatum no pono, quia earn ’’lllatenus approbate uidetur naturalis ratio propternimiâtenentudinégem^ '’^æ.Veruntamé quidam Frater Minor milii aflêruit,quod menfe Apnli cum f°lgt;3 ui'tis mcipiunt apparere accepit fummitatem gemmæ remanentibus folijs P’ruiscum quadam concauitate, aci’n eodem loco pofuit aham gemmam IP Hilemrecentiflimamahundereceptamcummollifimo bubulco,ôdfine quolP allo auxilio conualuit,ideoc^probari poteftjicetuideatur côtra naturalem ■■ationem pofitam afratre Alberto Germano.pato autem fcnbit, quod uitis 'nfitiounaeftperuer,altera cumuuafloret^eaoptimaeftperuer,uitem fic infe f'fOjpræcidito quam inleres,eam mediamdifFïndito permedullam,eosfurcu-' præaeutos urcico quos inferes,medullam cum medulla compomto. Aha ïn unis uitem cotingat, utriuli^uitem tenerampreacuito obhquo inter ^^niedullam,cum medulla libro obligato.Tertia infitio terebra,uitem quam in ^^respertudito, eos duos furculos uirgineos quod genus efle uoles infedos alP ^jUos arcito,ad medullamfacito,his medullam cum medulla coniungas, arcito ^3quæterebraueris,alterum ex altera parte,eos furculos facito finelôgi pedes ^inos,eos in terra dimittito, replicato^ uicis ad uitem caput, media uitc uincu I's in terra defigitOiterrac^operito.Hxc omnialuto denfooblinito,alligato in-t^gitoc^ ad eundc modu tanqua oleas.Ego aut aliam infitionem uitis fæpe proba 'I’Aeaminueniinfalhbilem àfecuram, a pullulatione amp;nbsp;læfione öó feifluræ, ^3nc infitionem hoc modo facere debes,palmitem nouum, longum, habenté quatuor digitos ueteris præcedentis anni,ö(: remoue dimidiam partem ueteris ad medullâ,eafaluaremanéte inparteinferenda,^: ex alia dimidia, ueteris ^°rma manéte in parte cuneiâ longum tribus digitis ufi^ ad palmitem nouum ôc ’h fiat una cothercai^ cuneus ibi benefortis exiftat incifus, non b parte me-dullæ

io« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E s C E NiT»

dullgjfed ab altera tantum,ói fiat bene acutus ôi poftea feinde per medium flipi tem mferendum eiufdem groflîtudinis,û efle poteft,alioquin fit grofltor paru, öd de parte habéte minus de medulla dematurquantitasumus digiti groflijà in fciflura infige cuneum,ut cotherca fortiter adhgreat capiti breuioris ftipitis fciffijd^ alia duo capita gqualia fint aliquâtulum intra nouum, ut uinculutn pof' fit ftnngere utrunque caput uetens (armenti æquatum, deinde liga finde cu i'unco fciflo totam fciffuramjdceo modo poterss inferereduo uel tria uel plura brachia uitis reliquisomnibus amputatis,deinde totam uitem infitam demer' geinterram,lt;5etotfulcos in quam partem uoluen’s facias quot brachia funt in lita,ac in quolibetfulcoinloco,ubi locainfitain terra iacebunt,unam paruatn foueolam ßcias,in qua tot ligaturainfite dimittatur,ó(: terra cooperta pedibus fuauiter comprimatur,öi: ultra unam Ipannam ad minus farmentum fuperius eleuatum.Itempoterüt larmentanoua in nouofarmentouelueteriulitatomo doconiungi, Ä:eodem modo in terram deprimi, fed eft opus quod lundur» cannula fciffafîrmetur, ne fledendo facile rumpatur»

LOcis calidis menfeOdo bri,Nouembri*Februario dcMartio, donee earutn augenturgemmx iufta fîetpuW' tio uinearum, frigidis uero men' fe Februario à Martio tantumi'’ temperatis utroi^ potefi tempo' re fieri, Sed commodius ent montibus uineas,quæ feptentno' nem aut partem occidentis reipi' ciunt,uerno tempore putari, alu pars aduerfaclementioribüS ph' gisrefeidaturin autumno.Nam intalibusiocis ôi in omnibus calidis prunu' rum uislt;\: natura ueftitur.Sed femperfeeundum Palladium in putatione cure' tur,ut uitis fiat in cruce robuftior,ne debili uiticulx duo duramenta feruemus, Quod quidé expertiputatores noftri téporis in ordinatis lt;\:depreffis umeis no obfêruâtjdicentes melius eflê ftipitê uitis renouari frequéter. Aufereda funt h' ta,intorta,debilia,ô(: malis locis nata, à farmentum quidé inter duo brachia na turn debet infeidi.Qiiod fipinguedinebrachiû quodcûlt;^ debilitauerit,illud bra chiodecilb fuccedat,oportet tamé optimû putatorê larmentû inferius bonolo co natü fèmper uitis caufa tuer i,â: ad unâ uel duas gêmas relinqnere. In locis If tisdiclemétioribus altius licebit uitesexpâdere.ln exilibus aut fftuofis,aucde' cliuis humilior cft habéda,fed erit fapientisextimare uim uicis, Namqup altius colitur

colitur ôi pirtgufs amp;nbsp;fœcunda'eft,plusquâ odo palmïtes habere nû debet,ita uC ^^gt;^per in parte media unû autduos relinquamus cuftodes.Simacraâ: humilis ^ft^finguhs brachijs û'ngula flagella dimi tte,fed prouidendû eflnein una parce farmenta quæferuas,quod fi fîat,tanquâ ôi'afulgure tangat arefcit.Circa f'■us quicquid nafcit amputemus, fi nô deûderat uitis renouan'. Relinquenda ^unt larmenta,neque circa durum,nec in fummo,quia hgc uelut pampinana mi uus afferuntjilla uero uitemmmi'etatefrudus onerantA longius ducunt, qua^ •■e funt m loco medio leruanda,non lïixta gemtnâ,fed aliquantulo fupen’us fiat pI’gaAauertatur.'agemmapropterlachrymamdefluentem: ungues etiâcu^ fiodumliccosôs: anatinosrefcinde,^omm'a quçuetera ôc fcabiofa repen'es» Quod fitruncus uitis foleaut pluuijs auC noxijs animalibus eftcauatus,purge •uus quicquid eft mortuum, plagas^ eius amurca liuimus,aut terra, quod pro ^erit aduerfus prædida, cortex etiamrecifusô;: pendens a uitetollatur,quç *■^5 (ucaïc Palladius) minoremfêcemreddit inuino,mufcuseti3m radaturubi^ H'ærepertuSjfed plagæ quas in duro ui’tisrecipies oblique ac rotunde forede tebunt. Vetera igitu^ farmenta quibus primi anni frudus perpendit omnia '■^ddantur, ôi noua circuncifis capreolis ôe ramulis inutilibus relmquantur. ^fdfciendumefl,quod in quibuldam partibus farmenta quantum longa funt natura produda a putatione relinquuntur,utapud Cremonam ôc Terdo* nJtDjL^ialia multa loca.Inquibuldam folumfummitatesfterilesauferuntur,in ®hjs uf(ÿ ad unum pedem palmitum longi'tudorelmquitur,alibiuero adeb flrp

put3tur,quodufcp adfemi'pedismenlurampalmi’tesbreuiantur, Etprimus ^nidem modus non efl obferuandus,nifi hj locis læti’s^ubi perticæ nonponunt, unes uelut pertice uel funcs uiidic^ extendûtur: fêcundus uero apud Aft ob ^fruatur,cum palis tantum circa uitem alfixis,ad eos palmitibus paucis dudis* ^îj duo modi precipuetolleranturinlætis uineis, ôi inhis uiüum generibus, SUX fuasgemmasperlongainternodiadiftulernnt,^huiufmodi umeæ plun'/ 'Uümfrudumfêrunt,öe multos botros,licet non adeo magnos,ucuites ftn'de pntantur,multum^ à afliduefodid: fimari defiderant taies umeæ, ut frudum palmites congrue ferre poflînt. Hæ uero umee in quibus ufque ad unû pedé In'euiantur palmites,ut BononiæjMutmp,ôe in multis alijs locis in mediocri fo* lodefendûtur,lt;^ quafiinomnigenereuitis,lt;5e congrue palmites frudum fuum defendunt,qup ueroftridiflimeputantur,ut apud Forliuium, d:in quibufdam ’Hjslocis,ôe in Prouincia talitçr procurantur in uitibus^quæ fine palis à perd* î's uelut arbuftulæ injfuis ftant ordinibusjôein uitibus quæ Ipiflos ualde no* dosinueniunturhabere,0£: maxime in exilibus folis,^ in fpeciebus uitis quas ijocatur albanaôi fclaua,quæfi aliter putentur nimis miferasuuas iêruntjë^ liifticientes pro anno iêquenti palmites non producunt» Et hæc eft in ui* quot;fis putationis ratio : in arbonbus autem âi pergularijs tot maxime relin* luuntur, quot uirtus uitis poteft commode tollerare, ut tarnen non fint in

io8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

locoaliquom’misfpiflæ,â: m farmentis relmquendis omncs fummitates flc' nlesaulcrantur^putanturautema pluribus tertio in tertium annum tantum, utplures uuasferant/edfiannisfingulisputentur,easpingoes uel pmguiorc» producentj^longton’tempore ujtem défendent,quidam autem nnuquampii' tant uitesin magnis aut ra mo fis arboribus conftitutas propter nimiamdifficul tatem putationis e arum,fed uites fortiter percutiunt,ut quæ an’da funtexclitia' tur.Et quidam nullo modo percutiunt,{êdeasfuo naturah motu uiuere fount-Item fci'endum eftjquod incuïuslibet uitis putationetn'a confiderandafunt/c*' licetfrudus fpes,uttales palmites tantumrelmqu3s,de quibus percipîendoru fruduum fpes habet,ut funt ualde matun,rotundi,ôi: groflas amp;nbsp;rotundas getU' mas habentes ôd fpiflàs,fecûdum fpeciem uitis illius Jtem fuceeflura materieiu uidelicet cuftodesc\:farmentainbonoloconata, ex quibus matena fequcntis annïfperatur,breuia ualderelïnquas. Item locus qui uitem feruat,utcuftodérc' linquas etiam m parte infïma,uel alio congruo loco,cum propter uetuttaté aut deformitatem,autnimiam longitudinemuitismdiget renouari,utpoftquâ fu^' ficientercreuentinlococuftodisrefiduumamputeturjtemnotädunieß,quo‘^ fi uitis mature putetur,â: matun'us pullula nbsp;nbsp;nbsp;plura farmenta ôe maiora prodfl

cit,propter retentionem humons qumoneffunditur confolidatis plagis ante curfum ei'us,quaretotum ceditmramorum augmétum,quod fi tardeputetur» fenus pullulabit, frudus plurimos côfequeris,propter effufionem foper fin* humons aquofi,digeftionem humons uiïcofi,exquo frudiis generatur fope' .dienti’s.Idço^uitesamp;uinepexilespnus,pingues uero qup fuperfluo humore indigefto luxuriant nimium in frondes à palmites,ô: quæ pruinas timent fo' lus amputenturJtem poft bonam uindemiam ftndius puta,propter confutU' ptam uirtutem uitis,poft exiguam uero largius,propter côfumptam uirtuten» iiitis,poft exiguâ uero largiusjpropter uires eiufdem, altera refumpta requis Arbores uitiferp quædam nullo modo putant,ut qup ferunt labrulcas qup finit ui tes filueftres,qup nunquam putari confueuerunt,uel uites domefticg que per ticis tantum àquibufdamab aridis purgantur,quædam de témoin tertiup“' tentur annumjUt funt arbufta â: arbores magnæ, quæ uitas dotfiefticas fufo nenGnifi fintfrudiferæ arbores, quæ auiditatefrudus non putantur, utile W' meneft fieis anm’s quibus arbores putandæ nonreciduntur,nimialpiflîtudoamp; rami fuper flui amputentur.

De uitis æ uinearum arborum uitifcraruni formatione, Cap. xiii. N Ouellamuitem Columella dicit poft pn'mum annum ad unâ mater* amefle formandam,necrecidendamtotam,ficut Italiæ confuetudo eft anno fecundo compleo,quia uel intereant uites in totum recifx, uelmfcecunda farmenta producant,queamputatocapiteuelutpam pinana de duro coguntur exire,quare luxta iplâm cômilTuram ueteris larmenfl : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adunatîi

ad unamuel dnas gemmas inferiores capins relmquenda funt,quod cft men to inuiticülafortioreferuandum.NamdebilisnimisuiticuIa fecundo anno recp dendarelinquiturjóefaneadadiuiiaridatncalamis nouellam uitem uelexiguis palis,ut fequenti anno robuftioresacciperepoflitjôi tam diurecidendaeft ufÿ adunamuel duasgemmas,doneclætaÔcfêrtilia farmëta producat,quod cum fecent,liquidem uitis uelutdearbuftula formanda eft,ad unam tantum maten’ anireducatur,fiuerocum pali perticarum auxilioftaredebet,m eaduæma^ lenaî feruandæ funt,quæ tantæ longitudinis formentur quanta defiderat nipp tisaltitudOjUtuidelicet inexili folobreuions, fcihcet unius pedis,inpingui ue toâeleto maioris,duorum uel tnum pedum altitudims difponatur,Ànno dein lt;îefequenti quatuor ad plus matenas habere debebunUquæ in partes quatuor Âuidantur, deinde fequentibus annis totidem uel plures,fecundum doârinatn •neorum putatione traditam. Quod fi uitis fuper arbores uel arbufta confcen^ fleredebet, per ^tatem adhoc ducéda eft,donee ad ramos fuent perduda, ibieg incidi debet ut in ei'us fummitate nata capita iêquenti anno diuidantur,fecundû tliuifîonem quæ inuem'tur in arborû ramis,deinde confequenter per ramos eoz (^emmodo uitisprocuretur afcenfusjunamfempermateriam ad cacumen ar^ l’oi’is din'oendam.Formantur uineæ diuerfimode lëcundum uarias confuetudi ’’fsdui’tatumà locorUminaminqiubûfdamlocis formâtur in ordmibus cum pslisd perticis,aut cum farmentistenfis,aut fine aliquo auxïli’o,ut alibi didum fft.In quibufdam collocantun'n aciebus,ôe tune cumunaperticatantû uel dua ’’Us flue tribus cum fmt in Icto folo,â: maximein aciebus arborum in quibus ui medianCibus quibuldam palis fuftentantur,aut etiam flunt in pergularijs par tune ’a parte fiipitis funt depreflp,ôi: altera dirïguntur in altum quas muh toiuuantletamine 6;: labore,«3cplun‘mumfrudum fcrunt.Fgo autem pono unâ pcrticam folam in parte deprelîaA unam in parte altera bene fortem quæ om' uespalmites ualde logos âi fere ad terramprocidétes fuftinet,cum magna fer*-tûitate uuarum,Sed unam perticam diftare ab alia facio per unum brachium fo ’u9^modo,amp; tall a pergularïa facio in n'pis uinearum ôi agrorum,m quibus funt ff^es d arbores jfuper quas farmenta multa âc maxima pro anno fequenti, ô: ’’ocmodopaucisexpéiis multas uuas percipioinnpisd: fepib*uiridibus,que ’l’Js nifi pro claufura ligms pro igne paucæ ac nullius li till tad s exiflût,Que ^Uamutplurimumlocaexornantjin quibufdam formantunn arbufia humilp •Ui undic^ ordinata, uel in magnas arbores aciebus difti’ndas de arbufiâ humi ’'Uiauitifera formanda funt,ut eis plantatis poftquam biennio uel triennio ela^ pfofufficienterconualuerintjinfex uelleptem aut odopedûaltitudine refciU'-^3ntur,itaquodin exilifolobreuiora,inlætoueroôi;pingùi altiora formâtur, natis ramis anno fequenti omnes,excepti’s quatuor meli'oribus, amputent remanentes in quatuor partes diucrfascumperticis autuineis formen--^■‘»«Migatislapidibus fulFicientibus perpendicufaritercogâtur per latera egt;Cz

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E SC ENT.

tendi,ne din'gantur in altum.Qui cum fortificati fuerintjongitudine tnum uel quatuor pedum finan€ habere,in quorum capitibus erunt uites fortibus uinciix lis alligâdæ.Et hi’c modus prpcipue obferuatur m partibus Medio!anï,fed Per* gamenfes faciunt ftipitem magis depreflum,uidelicec trium pedum, ói ramos ibi natos etiamplureseleuantinaltum formantes arbuftulam uitiferam ad mo/' dum campanp muerfæ,in cuius medio fuper ftipite moratur,qui putat uitem et arborem,amp;ipfamuitem circum circa expandit,faciens palmites cmncs foras undicp ftaredecIiues.Magnæ uero arbores formandæ funtut in ahum Ä de' preflum habeantundic^ multos truncatos ramosfecundum poflîbil tatem uitis arborem operientis,fuper quorum capita ligabuntur uites,qup poft modû om nesonufte iacentjôeadinlêriorafleduntur. Pofliintetiam commodeformari utuitesferant,lt;Sdipfe arbores augmentumnon perdan,thoc modo uidclicet, cumpopuluSjfalix uelulmuserunt ficca,crafiritudinc brachij circa duodecitn uel quindecim pedes fummitas incidatur,Ôeramis ibidem nalcentibus uuis rs' diorpermittat in altü extolli,quantiJ uacat abea fola fummit3te,uoluentàfi' militer fmoulis annis alternatis ramufculi auferant ab ea,folaiûmmitaterclida. Cæteri uero rami infra dimifli formentur,ut in humilibus arbuftis uitiferis df dum eft,ad quos uites Iigantur,necindeiupracondeicenderepermittantiir. Item^ut ait VaiTOjUbiterra naturalitcrhumida eft,ibi akius uitis tollenda eß, eoquodinpartuàalimonianon utin calice qyæritaquam,fed fclem.ldcirco utiles effeputoin locis campeftribus humidis pampinare uineas temporibus congruisjfcilicet menfe Maioöi lunioóeipfas liberare ab omnibus fuperflws» d: inurilibus pampinisà farmentis, deinde maturatis fei e uuis poltmenfein Auguftumeas'fuperfluis frondibus denudare, ut fol uniuerfas uuas uidereÄ côcoquere poflit,utuinum maturius ôi, fortius £ïat,dk fuperflua humiditatecô' fumpta,fîat melius duratiuum,dt mclioris odonk.

Vlneæreleuandæfunti â:uites bgandæ, antequam gemmænimiutn, turgefeant. Etuineæ quidemqup in ordinibus cum palis Âperticis fîuntjita ut in eis uites fpiflê funt undiq; 3iftantes pqualiter releuandx funtjUt cuilibet uitipalo alfixo eodem in medio uitis cingatur conue* menti uinculo, fi uincaeft deprefla, li uero alta in duobus cingendaeft locis, prius tarnen ad nouempalos,fexperticisaut cannis conuenienti altitudincaP ligatis,ita quod una uitis fit in medio ói eptera circunllantes,fic emmdefendun tur acalu,^ uindemiantibus adomnes uites apertus aptet accefliis,deinde palmites in partes quatuor diuidätur,amp; forticres fortioribus perticisgt; debilio' res debilionbusalligenf.Inhisucrouineisquærariores habent uites,pali per totum tribus diftantes pedibus aflignantur,\5; eildé cannis uel perticis ligatis. fuper inducatur uites, öt taliter diUribuantur quodopenât uniuerfafpaciatV

^'gentur,lt;\:hic modusobfetuaturinumeismulti's Marchi’æ.Scd mihinon pla-ceCjUbiueropalmi tes ueliit fîmes tendûtuncuihbet ui ti circa earn tres pah par ponuntur medio pede diftantes,â: uinculum quoddam circa eos uelut fertu '^‘f’gitur,deindcpalmitesextendantur,interuitemi\: uitem furcula parua po-’’stur uel baculus ligetur,ne uuæ fledantur ad tercam,lt;3i: cam huic uineæ quam ^rteris in quibus palmites longi rehnquutur multiim prodent, fi fada prope pa ^^niligatura,extraeam,poftquam lamlachnmas elfundit, fuauiter modicum torqueantur farmenta.Namhuiufmodi tortura nafcitur infra li'gaturam fuccef materies,nec uuis nafcecibus aliquâ inferc l^fioné,ói hic mos eft apud Aft, ^laudaturab omnibus,flpalmites circa uitemfiueperticas ad duos, tres uel quatuor palos poft uinep foffionem fad's I'rrationabih'ter amp;nbsp;mepte li'gâtur Jn his ’utemumeis quæ in aciebus confiftunt,ficumperdcis autfarmentis tantum fi* “nt,no ta eft carum operatio. Si uero in paruis pergularijs alFixis paruis pahs *nxtauïtes,â:longistnbus pedibus ex oppoftto remods bacuhs fbrtibus inter “trunqucpalum paruum à magnumhgetur,'a parte ui'ds deprelTus ôi. ad op* pofitam eleuatus,fuper quibus fufficiendbusperdcis poftds uites diftribuantur Squales. Si uero in arbuftis uel arboribus funt uites nihil ahud agendum, mfi u€ “'tes in pluribus locis ligantur ad ftipites,âi earum palmites per ramos ôi. trun 'OS xqualiter diftributi ligentur. Sedprouidendum eft,omnibus annis uite re* dolin' achgari,quia refrigeratur,utPalladius ait.

MEnfe OdobriuelNouembri,Februario uel Martio hunt parux fbgt; ueg circa uitcsjói amputatis cundis radicibus quæ in fummitate fi* untterræl^tarnen imponitur,ôi maxime hoc in uitenouellaferuan* dum,ut3mputentur radices fuperuacux quasproduxit xtate : quæ ^conualuerunt inferiores radices pereunt in terra,öi:remanet uitis infummitaquot; ^ofufpenfa,qup res earn frigorifacit obnoxiam amp;nbsp;calori, fed hp radiculæ non ’^ftipitemdebentrefcindi,neaut plufesinde nafcantur, aut noua plaga cor* ponuitisimpreflb,infecutüro algoreautcaloreuratur. Recidatur autem reli* ^0digitifpacio, äc fi placidahyemseft,uitesrelinquamusaperças, cum an* tohyememhoceft fadum. Si uiolentaance menfem decembris operimus.Si pt^frigida modicum columbini ftercoris circa uiticulas largiamur, Sed cum äl'um iimum ponimus paruis parum,magnis uero uitibus plus apponimus.Plu ’■quot;tiiimigitur operatur in uineis lætaminis adminiftratio frequens, ad multum ptoferendum frudum,fedquiaconfueuituini uitiare faporem, óe durabilitaté ’fdere: qui nobilius uinum habere cupiunt, menfe Äugufti,ubi uinea miferi* 'quot;‘eftlupinorumcorbemunaminiugerum ferunCjöi cum ad debitü augmen* peruenerinteos euertuntjöi optimum ftercus præbere uineis dicuntur^

ucb’n foncis circa uites fadi's ponunt, à: minutatim incifum farmcntuApam pinos opcriunf*

MEnfeMartio noueila uineainciptaC puliien'zarj,quod tunc deinccps ufqueadOdobremfingulis mcnfibus agendum eft,non foliitn pro^ pter herbas,fed netenera adhuc feminafolidataterra cóftnng3t,Jéd in menfe luho maneói uefpereiani caloredepolîtodebeteftodi,à ommhcrbxâ: gramine diligenter extirpatoradicitus, quoniam radices pluri' mumobfunt.Fiuntprætereafulcipèrillas partes tn quibus aqua collt’giciir,u£ ad extremas partes facile defluatjquæ firemanferitnouellas extinguitjàanU' quas elidit. Eodem menfe Martioeft celebranda completarumuinearumfoP fio,antequam gemme minus turgefcunt, quiafi foflorem apertusuitis uident oculusccecabitur fpes magna uindemiæ. Deinde menfe Maio fit fecunda fof fio üincarum,eo tempore quo nondum floret,uel eo quo iam florere defierut, quia qupflorent confiât non eftetangenda.In qtialibetautemfoflione caucndfl cfi,ne fiat eo tempore quo terra nimis madida uel ficca efi, fed cu mediæ difpo'

fcionis exifiic,amp; quanto magis terra pulueri2abitur,tanto melius erit,fufficJtO men fimediocriter profunde fodiatur.Sitautem fiudium, ut uniuerfa terra fo' di3tureqiialiter,ut nihil in eacrudifoliremaneati maxime circa uitem,qu3(n rem (uirga in qua litaltitudinis pafiini modus deftgnatus) diligens cuftos in multislocis explored Nam hæccauteladolofosfoflbres abhac negligent fubmouebit.

ACcidlint nocumenta in primo anno plantatis uitibus ut pereant, miuiuæ remaneant,quod quidéquandoc^ fit propter herbas circa ejs nafcentes, qùàrum radices eis nutrimentum furripiunt,quod fi accidit frequentifoflibne amp;nbsp;herbarum incifioneiuuantur: aliquando uicinis arboruffl uel fæpiumumbris,tunc autamputandæ funt,aut frondibus denudandp, Sæpfî etiam ex nimio f^’s ardoredeficiuLquo C3fu,aut obumbratione,autoperimcn to terræcircaeasiuu3ndæfunt,neomninoficcentur,utaqup conuenientiseX' hibitionelæfionem euitant. Accidit etiâquandocjnocumentum uitibus ex ui' cinitate quarundam plâtarum,ficut caulis,corili,ólt;: lauri,compertum eft eniffl bæc adurcre uitem ideoc^in uineis plantari non debent. Quandoep patiuntur animalium corrofionem,qu^ plurimum lædûteas amp;nbsp;corrofitant. Ideo^ fi paugt; ce funt uites fpirtis congruis muniantur,fi plures foflatis cingantur ói ffpibus, quandocj uites in hyemcgelu pereunt,quarerefcindendp funtiuxta terram,amp; in talibus locis in putatione curandum eft,iit nunquam fiipes erigatur aliquid fupCr terram,ôi: cumapproximathyems uitesputantur,nonutcurtatisfragu^ lis omnibus fimul. In quibufdam locis cum iunco ligatis luxta terramfle' äuntur,ö^fupra capita ipforum ne furgâc aliquid terrjvponatur,deinde poft hvemetn

K'emcm dedudo Kgamine releuentur^AIiquando autem fn'gus non totû pen •^iituitem/ed folum nouos palmi£es,q«i propter li'gni tenen'tudinem 6: medul Jæmagnitudinemfedefenderenequeunt,quod cüaccidentfurfuminloco ido 'leo palmitibus procreandi's aut eammodicode palmitïbusrelido,fi aliquid •l'ndicatis ibidem habuennt,rcfcindatur,fic emmquafi renouabitur forma* titur uitisA^ôrfaneodem annoaliquéfrudumferet. Accidit etiam plurïmfi, “tpofiquam palmites ôiuuasprotulenntpruims uiriditatem omnemamittât, H^areintalibuslocistaliagenera uitiumplantandafunt,quæ tarde uirefcant, •ïliint albanagarganica,àmaiolusplun’mum.Aliquando ui'neas inuadunt ru quæ omnem uiriditatem corrodunt,ô(: uermes uindes lt;3c afuri parui qui ta ’aturïuocantur Bononi’e, qui natos cum uuis palmites deuorantóe deficcant. montra quefubueniendum efi,utper manusmuherumôe hominum colligâtur, ^pedibus conculcentunuel igne crementur.Accidit etiam ffpiffime,ut tcpo* calons deïcendat cûferuentifole paruapluuia uenenofalt;3e adufta,quæ uul* ganter apud Bononienfesmelumenuocat,qup multa genera uitiumadeb læ* ^•tjUtearûfrudûinmhûûomnino reducat,ideocgubi hoc frequenter accidit, ^aplantentur genera uitium,quæ modicum aut nihil lædunturabeo,utefl:ma* albana ôi grilla^d: quædam alia genera nota.Tempefias etiâ fæpe uïne* ^5otnninoconfumit,contra qu\mnihilomninoualerepo£eft,nififorfanpiaora ^‘oapuddeum,mundo corde direda. Licet quidam tam mares quam fœmin^ '^norantes naturam ôi generationem grandmum,imprudéter aut fallaciter ^^fsntcontragrandinesôifulgürquædâfieripoffe, Acciditetiam quandoque S^oduitisligone lædatur, ô: tune quidêuitis finde ligetun’n plaga,ôc ea cir* ’^utnfoIfaouinumuelcaprinumadmifceaturcumterralætamen.Acciditpr^te* uitistotpampinosprofert,quodcos Änuasaddcbitum produ ^ei'ctiequitaugtnentumjïn quibus menfe Maioconfderandafuntfarmenta, S^Knouella uel uetus uicis protulit,d:ei pauca ôi folïda relmquamus, d: m no* admimculis firmamus,donec brachia firmata durefeant, ne amplius relê^ d pullulant! uiticul.v quam duas uel tres materias relmquamus tVpropter uentorum iniunam alligentur/i relinquas in primordio pauciores^ hoc menlê P’ttipmari conueniet.Sed cum efi pampmatio neceflan'a cum tenen’ rami digi* ftringentibus crepabuntfine difticultate carpentis, hæc res uuas efticit pin* guioresjfuccefluram matenam corroborât, d: fi uduum utilitati confulit foie admiflb.Acciditprætereauitibus fppe tanta debilitas,ut miferanimis farmen lîduuas producant,quibus fimo di frequcti foflîone,d;findaput3tionefub* gt;!eniendumefi,Qnædam autem ade'o læte dlpmgues funt,quod magmtudihe pampinorumumeas claudunt,d: ïéuicinas^uites qualifuffoc3nt,nec frudum fuum maturari permittunt, quibus fubuenire oportetlarga putatione,rara fof* ^one,fimi priuatione,d: palmitum d: pampinorum amputatione, têpore Maij, ’^frondium fpoliatione in locis fn‘gidis,d: prgcipue cm uu^ putrefeunt^pan^P**

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

nentur per latera triginta diebtis ante uindenaias^ôc frons illa fola feruanda eft, quæ in fummitate polita folem ni mium défendit in uertice,«^ fi qug in terra iace antfurfumfinereuolutione fuauiterreleuentur,in locis autemardêtibusamp;ficquot; CIS obumbratur uua,neuf folis arefeae, fi modouineæbreuitas autfacultasper mittit operariorum. In quibufdam etiam locis nimium hominum â: canum pa^ tiuntur infidias,quas diligenter die nodu«^ maturitatis tempore euftodiriopor tesjôe in eisplantàridebentea genera quæ non funt deledabilia,fedauftcraad edendum,uc gnij arefta à gmaronus,quæ nô de facile tangunt ab aliquOjd no bile camen ôi feruabile uinû faemnt. A fturnis præterea fçpe plurimü infeftant, quod cum accidit fùnibus ôi fignis terribilibus per uineas appenfis amp;nbsp;perfonis gradantibus ôeeos terrentibus expellantur» Quodfi tanta eft ipfbrû inuafio, quodprædidis modis defêndi nonpoteft,iîat in medio uineæ fuper quatuor columnislocus eminens,fuperquo puer aliquis maneatjtrahat^ moueat fu nés ab alijs capitibus ad longos palos circa uineam ligatos cum cucurbitis Ä paruis baculis circa eas cum in alia parte uiderit oportunû,utin ciuitate Clœ gig: ab omnibus obferuatur^

VVas quas feruarc uolti' mus legamusillgfas,ncc acerbitate rigi'das nec maturitate defluentes,fed quibul eft granû luce penetr abile d Jplen didumjôitadus cum molli iocu« ditate callofus, fi qua funt uitiofa refecemus,nec patiamur interdît quibus in expugnabilis acerbitas contra blandimenta æftiui caloris induruit, tune incifos botrionuna tenaces calida pice ambiri opor^ tet,at^ itainloco ficcofrigido â:obfcuroiineluminisirruptionefufpédUtem aliter extra'dô panedefurno non nimis calido,ponetur in eo palea,Â fuper e' am uue,ibi^ per horami fecundum quod tibi melius uidebitur dimitte,donee aliquantulum'fiantpaflæjUelponantur fuper aflîde, uel aliqua crati’cula in fur/ no,lt;^poftquaminde fuerint extradp fubmergâtur inmuftodulciflîmo,dpo/ nantur ad folem'donec aliquantulum fint fîccæ,feualiquantulum muftædgut tatx,ponanturinuafe ueluti in lagena uel facco.ltem aliter:uuasfaledécodas pone in muftoferuenri adignem modicedimittendo^àpone ad folem iterutn, ô^funtoptimæ. Item uup faniflim« nbsp;nbsp;aliquantulum ad folem paflæ feruantur

infabulo ficcato ad folem.Item inpaleis uel fceno fubftratis. Item in folijs uitis iiccatis.lteminmellc, CatoaituuaminoUis commodiflîme condijôi: infapa ^inmufto. Rede uuampaflàm græcam fie facias, meliores âr dulces botrio nesinipfa uite torquebis,lt;5t patiaris fponte mediocriterlîccari,deinde fubla^ tos in umbra fufpendis, lt;5i uuam diftridam componis, ôc cum uas impleueris '^efuper pampinos addes,lt;St operculabis,ac ftatues in loco frigido,fîcco,quem ■^ulliis fimus infëftet. Salernitani autem uuam paflâm hoc modo amp;ciunC,elÉ guntenim meliora grana uuarum,amp; adfolemdelîccant,deindeinfurnum mo^ ^icum ponunt cum uuis dulcibus,deinde abluunt,Â: iuper afpergût puluerem ^■nnamomi,ât ligant in folijs fîci, amp;L leruant per annum, Hæcuirtutem habet l’nandi,«^ décoda in uino, «Se ipfum uinum ualec contra frigidim tuflîm, Et ^^‘awuuapafla optime hoc modo:torqueatur in uite, de fie torta per tres uel quatuor pendeat dies,deinde colledo quolibet botrione cum manu uel tenacu ^•ntnufto dulci feruentiporîatur,ôi ibi tantum teneatur,utbis poteft dici falu ^’f'obeatpuirginis,deindeficcetur ad folem,li calidiffimus eft, âc infiirnopa-’’'^extrado,caue tarnen ne pluuijs autroretangatur, deinde refrigerata in alp H'^otTmndouafeponatur,de optime compreffa defuper ponderetur. Quidam ’^'teiTiexeaexiccataadfûlemiteruminmuftodulci feruenti obruunt, de exic-aliquantulum amp;nbsp;componunt, Sed ad hæc omnia commode f eri poflunt ^üUis recentibus fine tortura racemi,omnibus alijs obferuatis,qux dixi,dum ^^‘^enfeiasquod difficillime ficcari poffnnt ad foleminregionibustempera^ 1*^’ Item Græcisdocentibus fiuua uel poma in uite uel arbore diuferuareuo ^quot;tris uafculis claufa fîdilibus conferuabis uel diligenter à fummo tedo fu' f^*i'3epomagipfocoopertainlongamferuabis ptatem.

VVa in duo diuiditur fecun,' dum Ifaac,cftenim acerba amp;nbsp;matura,acerba eh frigida in tertio grado,ficca in lecu do,hpc tres habet fubflantias in fe dk uerfas,fcilicet grana,corticem de fuc cum, Granorum natura ficcaefti^ dura,de nullius conuerfionis in corpo re, fed integra egredif, fêd farina ex eis piftatis fada dt bibita côfortat, de cholericâ eoeftione ftrinoit.maxime

«ifr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E C R E S C EN T.

eft ftomachi^â: epatis caloré ex£inguit,fîtim aufert,acumé call'd^ amp;nbsp;rube^ cho ler^ mitigatjUomitum amp;nbsp;egeftionem cholencam ftringit,oculis appolïtus pal pebrarü groffos humores attenuat ócexiccatJtéualetad prunginem oculoru óea{perïtatem,Succus uerouuæacerbæante dies cantculares ad folépom' de' cetjUt ficcetur öc lpiflretur,ut tTieï,hic ualet humoribus ad gulam defccndenti' bus óiginguinïs óiarticulis Si’ clyftere facias ualctuulncribus inteftmorum,Ä diuturnus liumoribus in uuluâdefcendétibus, Vua matura nbsp;nbsp;nbsp;eft in lua com'

piëta dulcedine, fanguinem laudabilem fsdtyó: cætens fruäibus queinadmo' dumfîcusmeliorcibus,plus tame ficus quàmuuanutrit.Teftaturaûthoc quia quidam fuis temporibus eis folis utuntur,unde pingues fiuntjóc clarent eorii cu CeSjdefiftentes uero ab eorum efu facile macrefcunt.Eius ofla funt frioida à fc' ca,granis acerbæ uuæ uicina,habent tarnen acumê quoddam propter quod ci' toexeuntanteconuerlîonê.Itemcortexeiusfrigidus â:ficcus,amp; ad digeren' dutn duruSjÔt fi cum corti’ce d: oflibus edatur indurat egcftionem à; infuffiatio nemóeuentofitatemgenerat,amp; humores longinquos b fanguine laudabih- Si commedantur in hora qua de uite accipiunt, ft quide inueniat ftomachü malis humonbus âtcibis uacuum,ô(:fortisfttdioerere,dioerun£jôc in laudabiléfan' guinem conuertunt,ôc uentris adiuuantfolutionem,corpusq^ a malis purgant humoribus : econtra fi ftomachuminueniantmalis humoribusuel cibisplenu, amp;nbsp;diocrere fit imbecillis,ih eo morantur ÔL inflationcm oenerant äi ruoitum,amp; in humores malos conuertuntA fumum noxium plurimum créant. Appenl^f Ô: ab humoribus fuperfluisdeficcatxcgteris uuis funtlaudabiliores, amp;nbsp;lubtili' bus dietis conuenientes, abinflatione löge funt 0!:fumofttate,necftipticp fuut nec folubiles,in muftumiifteuel fappamgroff^dietæfuntjôdftomacho minus conuenienteSjUentofttatemÄ: inflationemproducuntjpropter extraneos hu' mores ex fapa uel mufto alTumptoSjUU^ multum carnis habentes nutribiliores ôi. duriores exiftût,quâ hæ quæ plus humoris quam carnis habent.Itemuuacu ius fapor eft dulcis amp;nbsp;grofiTus melliq^ uicinus calidior eft,fttim^ generat» gi'o^ fibris eftnutrimentiAaddioerédumdurior,inflationemfâciens ac rugitum, amp;nbsp;oppilationem fplenis ac epatis.Et uua cuius fapor eft lubtilis aquofiis, frigidi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

or eft lt;amp;digcri leuiorftomacho,côfortatiua amp;nbsp;mundificatiua 'a cholericishu' monbus,fttis miti‘gatiua,A: conueniens coplexionibus téperatis. Et uua cuius fapor eft médius inter predidas eft leuis nutriture,0(: medie potétiæ^ Albauua claraÓCaquofafaciledigerituramp;leuiternutrit,uenascitopermeat, öi iirinam prouocat. Nigra grofla eft,digeri dura,fed confortatiua ftomachi,ói:ft bene di geratur nutrimentum bonum præftat.RufFa uel citrina eft media prædidoru. FaflTa ftcca eft ad cöparationé uindis,ó(: ex ea quxdâ eft dulcis,quæ calidior eft à: humidior,maxime ft nigra ftt,hæc ualet ad dolore pedoris amp;nbsp;pulmonis, luflim mitigat,que uero acerbitaté habet,minus nutrit et frigidior eft d ficcior eft dulcijdeo^ ftomachum confortât,calorem extinguit,0i uentrem côftipat.

APpropi'nquante uindemi arum tempore præparâ* dæ'âiaptande funt Cinee in his lociSjin quitus mons eft ui num cum fuis racemis ôi arillis bulliregt;in alijs uero Corcularia, Item corbeSjCophinijCiRpj^cg fera inftrumentad^ uafa qup uni cuiqüc necefTaria oportuni funtjecundum uarias di'ueigt; las confuétudines locorum, lt;3^ omnia uafa neceflaha optime mollificanda (Mauanda funt, iun ciueteresferuati querendi funt,quia meliores durabiliores^ funt nouis, qui ad liuc fetnimaturi exiftunt.

Tileeft agnofcere quP do uindemiandum lit. Nam quidam antequâ uuæ maturenturuindemiant,ôlt;: ideofubtile â: infirmum,nô per^ manens faciût uinum. Alij uero tai’diusuindemiantes,nô lolû up neas ledunt refolutis iam uiribus eius,fed ctiam talc uinû paflibilp us ôi minus durabilefaciût.Co^ gn ofcit ergo tempus uindemia’ ouftuâ; uilu.AiuntenimDeme ^‘usôe Africanus fex folû dies habereuuâ,â: non plures permanerc maturâjfi fnitngranû uuæ iam nô uiride fit,fedin eanigredine uel alio colore,in quo tan* detnefle debetfecundû naturâ generis illius uux,fignificateâeffe maturâ.Qufr ^îniaûtexprimuntuuâiâ: fiq'iidéaffluxerit grand uuænudû,noncôtinés car^ quot;^'^»maturas elfe ad uindemiâapprobatuuas,fi uero effluxeritgrand cd parte «tniücas nô efle maturas dicdt. Quidâ adt ex quo incipidtpaflæ fieri maturas ^•^onuntHuas. Alij uero probant ita,exuno denfiffimo botro unâ auferuntuuâÿ P°iiunumuelfecundumdiemcôfiderant,lîmanetin eadem forma locus acini, ^11 circunftantes nullâ recipidt augmentationé,uidemiare feftinât,fi uero acini hcütu minoré fadd confiderant,quafi his que de circuitu funt acinis adiundis, difFerût lu'ndemiâ donee augmétatione procedittPalladiiis autem ait, maturita

tem cognofci fl expreflauuæ grana qüæin acinis celanturfinC fufca,amp; aliqua prop'e modum nigra,quibusindicaturmatun’tasnaturali's. Oportet ergo niir demiare maxime luna exiftentein cancro, leoneâ: fcorpioneuelaquano, eauerofnienteâifubterraneaexi(lentefeftinarcoportetumdemiamfacere,ut Burgundius ait. Etm fumma, fciendum eft^ quod fi uuæ nimis pingues per latera frondïbus denudentur, uinumq? ex eis (iet, minus critaquofum fed po^ tentius â: melius duraturunâ. Si uuæcolligunturpoft tertiam,rorc confum' pto, aërc calïdo â: fereno,uinument potentius Ä melius duraturuin, coii' trarïa uero contrarium operantur,uuæ nimis mature fâciuntdülcius,fcd minus potens mmus^durabile.Vup nimi's acerbf faciuntuinumacerbius,mediocres faciunt uinum potens de melius duraturum Vuæin augmento lunæ collcde ui hum minus feruabileficiunt,in decrefcendômagis.Si uup nïgre ad biilhenduni ponantur 1 n fiindo tinæ,uinum erit rubicundius,fi maturæ maturius,fi acerbx acerbiuSjfi mel dulcius,fi laluia faluiatum,âf generaliter làporeth à üirtutcmac quiriteius,quod in eo locoponetur,fi diebus congruis fithul ebulIien’nt.Siuux colledæ quibufdam diebus in aceruo fteten’nbuinum matun’usent.Si muüutn indolijsfine gralpis ebulliatbonumdi durable en’t, fed tàrdïus clarificabitur, qu'amiî cum eis ebulliat.

O Vi’portât cophmosmaioresuelcorbesjôc qui inciftis uuas colligit eligantfoIiajÄfiquis acerbus autputridus uel (îccus inueniatur bo' trusauferatur. Oportet autem utcalcantes uuam liquid obliti iunt, quipræfunt cophinis aut corbibus ipfa eligere folia,ipfa enime^’ trita cumuuis aufterummagis faciunt uinum,ôi maximum nocumentûfitmiw»

IMmiflàs torculari uuas lîa' tim exprimi oportet pedib. abhis quiad hoc funt députa ti,ôe cum omnes uuas ç quali' tercalcaucrintjfurfum racemos ÓC grana eleuent, ô: attrahantut multû humoris fub torculari de' fluatjâîicum fecûdo calcauennt» ÓC in altum racemos erexerint à molles ac calides â: non ualdc humidos eos fecerint,ficfub lig' noamp;pr^loeosfupponât. Calidi enim Ô£. molles exiftetes facile flu

xibiles fiuntjlîuero humidi ualde dilponant,necefre eft granû fuperpofitû fein' dieorutn

eorum compolîtioncm, Intrantes aût in torcularfoportet ualde pedibus ef^ ’^tnundoSjâ: nonfepc exi’re ôiintrare nudis pediLus:amp; eflèt bonû quod j'n eis ’’oncomedant nec bibant,ôi: quod fint ueftiti â: cindi proptor Tudores fuperuê J’æntes, In quibulclam autem partibus,ut Bononiae calcantur ad uineam in cor *°us,Iicuc mediocnter poflunt,lt;5i^ calcatf poficx fuper curnbus in'uafis portaquot; tïnasjinquibus eas ftare ad feruendum permîttûtper oâo dies ót ultra, ad i5.uel 20. ex quo multum punfîcatur uinumjed fapore racemoquot; inficitur. Ideo^ melius eft,quod fuper tinam ponatnr cratis uel inftruméquot; ^’’’exaflîdibus perforatum ad hoc difpofitum,fuper quod ftet unus calcator, calcando perficiat,quod ïn corbe complete non poterat,0!: cum bene cal '3Uerit omnes racemos cum pedibus per unam partem in tinam emittat, in tantum bulliatquodpurificatum racemi fuper hquoremeleuati ab '°diuifi,quodin paucis euemt diebus, quofaóloreponatur in uafibus, ^'”saquæ ponaturparum uelmultum,fecundumquod nobiliores amp;nbsp;poten-* aut mêlions uuæ fuerint,ôifecundum quod hoc uinum mïxtum melp *isuel peius optatur. Sciendum tarnen qu'od quanto melius uuæ calcantur, minus detenus fiat muftum, fed de puro plus habebit,fi ueromalc '’lcatæfuerint,econtra ent,fecundum luftummodum uinum punficabi’tur, ^^ciendumdurabilefiet,necuitiabiturr3cemorum fapore. Eft autem fci'en* ^'^'«,quafdamlpecies efleuuarft adeb racemos fuos aufteros habentes,quod fUîTi eis bullire plurimum non poteft,fine detnmenfo fui, quafdam uero adeb Micum aufteros habentes, quod cum eis bullire plurimum poftet. Notanquot; eft etiam,quod quanto uux pinguiores d: aquofiores funtgt; tanto magis uim racemis bullire debent öd minus quanto nobiliores A: ftcciores fuennt, ^ïntomagisin eis ftare opertum.Item îciendum eft,quod poftquamuuæ col ôc in aceruum politæ funt,fi duobus uel tribus diebus fic ftetennt, ualde 'plarum amp;uiniaugeturmaturitas à dulcedo, ideo^ utile efti’n uineis habere titumeninquo ponatur,ubidiu ftare poterunt, amp;nbsp;extra in tina pariia exbitUz quot;linefada colligi maturum uinum quod Inde liquabiLquod ualde fuaue ôddele ^bbile ent,non tarnen in æftate facile potent conferuari.Sciendum eftetiam, ^uod omneuinum quod cum racemis corticibus uuarum no feruet eft aibu, ^uoduero cum eis feruettmgetur abcis,â^corticis colorem nigrum uel albû, ’Ut aureum aut rubeum acquirit.

EXuuis fieripofluntagrefta,paflrum,defrutum, fapa, uinum ôi acetum, de quibus omnibus dicendum eft, qualiter fiant amp;nbsp;conferuentur,de na tura ôi uirtutem quam habent in corporibus humanis.

no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R'E S C E N T»

AGrefia fîtduplex,liquida â: ficca. Agrefta liquida fit hoc modo, cum iv uæadhuc funt acerbc,fcilicec ad debitumperuenerintaugméntü cob ligunturamp;pinantuni^in maftellum uel aliud uas ponuncuradfolcm, in eis aliquid de fale ponctur,amp; poftquam duobus uel tribus diebus ad folé fteterint,accipiturfuccus,^refpofitusufuiconferuatur, ô: quidâdefale non portuntjfed cum eo melius conuerfatur,lt;.’V maxime fi ex talibus uuis faâumfiie rit,quarum uinuminæftatefanum feruaripoteft.Agreftaueroficcafic facien daeli,àccipcuuasaccerbiflîmasÂ: pifta exprime,â:poneinuafeextenfo,à foli oppone donee ficcetur,lt;^:ferua. Et quidam ponunt ad iîccanduminfolc abfq decodione aliqua,fi fol calidus adeft,quidam etiam agreftam iâciuntex uuis aliquid dulcedinis percipiétibus,fed prior Oipticior ôe frigidior eft» tertio modo fâcere agreftam lpiflam,utô(:mel,lt;^eftplurimumuirtuoi3 ut fu' pra didum eft deuirtutibus uuarum paflârum, Vniucrfa Africa pingueaciu' tundum pafliim fie confîcereconfueuitJeguntur uuæ paflæ quam plunmæ, ôi in fafcellisex iuncofadusaliquatenus contextis uirgis pofitæ for titer uerbe rantur,deinde ubi uuarum corpus iusconcuffioni?exoluerit,exprimitur, bine paftiim eft quicquid efiîuxerit,à conditumuafeulo mellis more feruatur defru tum^Coroenumamp;ßpa fîuntexmufto. Nam defrutum a deferuendo didum eft,ubi adfpiflîtudinemfortiterdilpumat, Coroënum cum tertia parte perdi' ta,duppartes remanlêrint. Sapa ubiad tertiamredada defeendit, quam®^ tiorem fimul faciunt citonia coda.

Portetomnesuwsï' cerbasuel qualitercu que corruptas reareliquis,amp;9'’°^ ex ipfis eft muftum, ita eft randum,aqup pluuialis uf^ dimidium eft coquenda Ä hacaqua décoda quâtaeftu’“ fti décima pars fuperinfundi ui no,rurfus autem cum uino de' coquant côfumatur in decode

non faciunt ita,ied ipfiusuuis immittunt aquam comifeentes ad futurum nW' ft um tertiâpartem,poft caleâtes uuas muftû coquunt,ut confumat tertia pars. De cura.

Iplutiialïbus imbribusmultum (ùperuementibus uu^adhuc inuinca ex diïlentes uelpoß umdemiamamplius qu^m oportet madefiantexneceP ficate ipGs calcabïmns.Si autem umdemiatum muRumïmbecilhus eße ’^'diceriSjdocebit autem te hoc guftus,cum uihum in dolijs nutritur poft prima ®tullitionem,confeftim transferantur in alia dolia, manet etiam in fLindo|omne htofum propter grauedinem.Quidam autem melius faciunt,uinum coquunt, 'lonec uiceiîma pars eius confumatur, imitentes gipfî centefimam partem, ^udarij uero eoufq?adignemuinumdecoquunc,quoufq^quintaparseius co ^naatur, A: eo poft earn confumpto utuntur«

Olia,antequam immatur muftum, aqua falfapura fpongiaablui opor tetjói: incenfo fumigare,oportet auteneque nimis facere ea plena, ne^ que nimis deficientia,fed opinari oportet quoufqj uinum bulliens aug *'ientationemfaciat, utnonfupra effundatur,conijcere poftea oportet quod in ’^olijs eft muftnm per quin que dies, ói manibus â: cyphis fpuma,lt;S(: fi all quid fu j^rfîuû fuerit auferre,amp; expurgationes omnes 'a cella educerCjÄ: longius pro^ ^^erejfienim propemanferint canopes inde generantunät malus inde exit o-^%quæ ambo uinum euert.ifaciunt,idcirco bonum odorem in torcuiaribus óc *^3jcinie in apothecis eflè oportet,

ANtequam calcentur botri^quod ex uuis ftillat muftum prefmonem qup dam uocant,mitteeodemdieinuaspiceperlinitum intenus àextcrius ut femiplenum fit uasjôd obftrue diligenter gipfo,multo enim tempore permanet muftum ualde dulce, Multomagisleruabitur, fl uafe perclufo corio puteiim uas immititur,quia non fuper ebulliens femper erit muftum. Si quis ’Utetn paulatim conculcauerit uuas A non comprimât forticer,6: hoc muftum Hille ad permanentiam habebit,ut Burgundus ait : atque hoc per experietiam uptime uifumeft, Alijuasut didum eft iuteriusóiexterius pice perundum *Hputeumponunt,ut labia fola fuper emicent. Et hoc per experientiam optk ’’’H uifum eft,Alij in arenam humidam uas infodiunt.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabiturabea, Cap. xx'ix.

1 ƒ T cognofcamus an uinum uel muftum habeat aquam, pira cruda,uel %/ fecundumquofdammoramittiin muftumdebent fiaquamno habet, Quidam cannamgr^camqugnafcitur in aquis uel linum uel papirum *’Hlfcenum uel aliquid aridum ungunt oleo Ain uinum mittunt amp;nbsp;extrahunt, fi ‘îHam habet congregabuntur gutt« in oleo,amp; quanto plus de aqua habuerit,

tanto ma'^'s eritguttaruni aquæ cogr^ gatio, Alij flmplicius faci’entes uinum emittuntinollam nouam nondum mfo fam,lt;5(: appendunt ollâ duobus diebus, ftillatemmolla aqua mixta. Quidam in calcemuinumfupra effundunt,^ fl dem aquam habetj-diffundit uinum cab cem,fi autem parum eft depreffabit ca. Alij ueroinfrixorio habent okum uens ô: fupen’nfunduntuinum,«^ fi aquam habet fonabit, amplius (sciensr^' filietu .Qdam uero fpôgiam nouam oleo ungcnces,e3 obftruût os uafis à euer tunt,IÎ aquam habet funditur in Ipongiam,eadem probad’one ôi. ïn oleo utuwr* Alij de mufto fibimodicum in manu mittunt, ôifricant, fi purum eft uifeofum eftàadhxret, fi aquam habet non adhæret. Aqua hoc modo feparabitut à uino, albumen humidum mitte in teftam uini, deinde Ipongia unda oleo ob^ ftrueos teftæ uel alteriusuafîs, ât incliuans fine effundi, âi effluit lolum aqua»

Oronam pulegq nepaticæ uelorigan® -z collo uaforumcircuiu pone,utait Burgundius. Q“*' dam autem interiora doliorutn circa labia perunguntladeuac cinOjdetinebit enim intus bulh ens muftum,ut dicunt.

CEllam uinariam feptentn'oni haberedebemus oppôfitam,frigidaiîi,o^ fcuram,uel obfcuroproximam,longe ab alueis, ftabulis/urnojüerqW Il nijs,cifternls,aquis,0£: cxten's odoribus horrendis. In libro tarne uin demiæ a Burgundio ædito didum efl,quod fortius iiinum fub diuo ponendum eft,auertac tarnen occafum meridiemparietibus qmbufdâ appofitis, reliqua autemin'na lubtedoponendaflint, feneflras autem excelfiores oporcelfacere ad a(]uilonem ôi orientem uerfliSf

Portée uinum trafuafare iti borealibus uentis, nequa-' quam in auftrali,0e imbeçil liora quidem in uere,fortio ra autem in ^ftate,uina quæ funt in a^ n'dis locis poft folftitium brumale* Cum autem tranfuafatur uinum in lu na plena £t acetum. Scire oportet, quod cum uinum feparatur fubtilius imbccillius fit. Affirmant expertiP limi uiri,quod fi circa feftum omniu fanâorum,cum uinum ebullirc cefla lient, â: fex ad fundum dependent.

*pium remoueatur'a fece grofla/aciet in hyemc matrem fubtilem,cum qua me I’us conferuabitur,ô(: poft hyemem facilius clanficabitur tempore uen's. Item '^'cunt,quodfi uinumdiu cum fecemoretur,aduenientecalore ei adeo incorgt; porabitur, quod eius fapore inficietur,ó(: non potent aliquibus clarificari mo ’^'s,nificoquatur ufquead pnncipium ebullitionis,lento igne ôc claro, '’ïfemundo ponatur cumfaluia bona, habente in fundo duos baculos uel ugt; •'ïm tegulam mundammuerfami^mantellumdegroflo panno,uel ponatur ''icina munda,ói in idem uaspofteareducatur modo pr^dido. Prouidendum Spidern eft ut in hyemequidem cale£at,^ftate uero infrigidet. Oportet autem ^■■änfuafare umum,cum luna minuitur 6; fub terra eft. Oportet etiam cum 'a do in paru a liafa tranfmittimus uinum obferuare ortus ftellarum,0c maxime in

^orerofarum Ä florefeenteuinea mouetur eius fex in occafibus ftellarum.Con ^^lunt autem fapientes cumaperirur dolium,uinum quod eft in principio doliji cpiod eft circa fundum confumetur,medium autem uinum feruetur quod for eft permanentius amp;nbsp;ad uetcrationem aptius,uinum enim quod eft prope dolij ac aeri adhærens eft imbecille,quia euaporatquod autemeft fatispro^ fundum feu appropinquans feci,cito uertitur. Oportet aût tranfmutatum uinû m teftis uel alijs uâfculis non uf^ ad labra teftarü immitti,fed ufque parum deor futn fub collo ut nô fuffbcet/ed refpirationé habeat, fi de acetofitate nô timet, fed fi de ea timeatur,quafi nihil refpiret,lt;3i fiat uétilogus de falice uiridi 'a cortk lt;:emundato. Item bonüeft quodiuxta fpinamficariam,fitunaparuafpinella, per quam fubtrahitur parum de uino temporibus calidis ôi: uentôfis,nam per i' phmegredituraliquiddefececum uino,óe ipfumclarificabiturparû melius. Item oportet aperientedolia feruaré ortû aftrorum,quia tune uini fit motus, Ôt non oportet uinum rimareÆtfi quidem uinum in die aperies oportet intended te folijUt non eius claritasincidat uino,fl autem in node neceflltate multotiens

prouocanfce dolium apenes,fuperintendcre oportetlutnenlunaf,Item oportet ’ euacuata dolla confeftim abluere aqua falfa, uel cjnere,uel argitlofa terra ficcaquot; rijfi uinum eft debile, fed li ualdepotenseft folummodo bene claudaturundi' ,que, quia odor amp;nbsp;potentiaeius tuetur uafa.

OVidam boreahbus exiftentibus uentis guftant uinum,mutabilia ói fin cera funt tunc Ulna, Alij ucro cxperticognitiones uim,auftrali iiento flante guflant uinum^Âuftralis cram uentus magi's uinum common uetjCk redarguitqualeeft.Ieiunum autem exiftentem nonopor^ tet guftare uinum,obtunditur enim gnftus,nec poft ultimam potationern àc co meftionem, ut Burgundius fcribit.Sed ex confuetudine Bononienfes teiuno macho, femper guftant uina.Item oportet guftantem uinum neque amaramef cam,nec falfam.neque aliquam quæ guftum corrumpit,comedere, fed pauca comedere ôc bene digerere.Quidam uolentes circumuenire emptoresjießain I nouam habent,quam perfundunt optimo uino ueteri bene redoléti, ài in ea ponunt uinum quod uenderc uolunt. Malitiofi autem quidam attnbuunt nuces cafeum guftare uolentibus uinum, ut comedanhut certifliinus falfificetur gu ,ftus.Hæc autem dfcimus,nonut faciamus,fed ne decipiamur, Oportetetiatn emptorem fxpeguftare uinum nouum amp;nbsp;uetus, ne obliuifcatur quid eftug^^'C debeaU

IMmiflo uino in dolia,per quoddam tempus tranfuafandum eft in aliuduas quiefeibiliter, in priori uafe relinquendaeftipfa fex,amp; diligenter uasind« datur,demum intuendum eft multotiens 0dorantes,ne aliqua tranfmutati® fiat circa fecem gignentes cenopesuel fangum album, quern facit butem,uel magis aliquid talium,extimandum eft uinum efle corrumpendi’®’» fl nihil tale generatur,credendumeft uinum permanens efle. Quidamaiitc*’’ calamum integrum perforantes immittuntufque ad fundumfuper feces,àpJ'f cludentes calami fuperioris foramen magno digi’to,poftea auferentes digitutP perolfadumattrahunt inferioris odorem, demum exugentes attrahunt fois partem ad qualitatem, ôi. fecundumqualitatem fecis futurum uinum reliquutn effe credunt.Oportet autem ex medio uafe futurum uinum efle opinantes, qm dam uero partem uini bibentes infrigidant ac guftant, à: qualecunquc inuenH tur inguftu tale futurum uinum reliquum efle credunt.Oportet autem ex me* dio uafe guftum facere. Alij uero ex tegmine uaforum fignum accipiuntjdifco^ operco enimuafe,quod eft in tegmineguftaf,!! quidem uinofum eftoptimu eft

«inum,fi uero aquofum non.Alij autem ex ipfo guftu,fi àprincipio aufttri fuerit fignum certum,fi autem molle contrarium*

L I ß E R in'r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»‘7

ACcidit uino propter aquofitatem corruptibile in uite, uel poftea fibi ad mixtum,uccorrumpctur,A uertatur propter uarias caufas extraneo calorein ipfo agente,quod fi fex uelmodicum talis uini eodem dolio c^traAo relinquatur in uafe, nec aperiatur uas,conuertitur in mulïam que uas ’nficit,deinde quodlibet uinum in eopofitumconfequentercorrumpitur. Et ft f^uinoin fanum doliumuel aliud uinum mifeetur aliquid feu imponitur ipfum ’nficitjAinfuamcorruptam naturam conucrtit.ltem uinum forte A potens A pt'^cipue dulce,groflum,ft tempore calido dimittatur in uafe,non plenum,nec defuper claufo,eu3porat calidum A humidum uini,remanet frigidum Aficcû, in acetofitatem conucrtitur,dc quorum omniû cura dicendum eft.

Mne uinum firpius uertiturcirca uergiliarum occafum,A cirça folfti tium æftiuaîe,A circa cams æftû,qucd uuloariter currus ipcatur,A generaliter circa ornnes uentos annualcs, A in pftu A in gelu,A in lar gis imbribus,uel propter uiolentum uetum autterrpmotum,uel propter durû tonitruü,uel quando florefeunt rofx uel uinex,ut Burgundius ait»

F Ales iiftimuinumûnmiflî id uertit^: ultra qu'am oportet bullire óefpu mam amplïorem fien’ prohibent. Amygdala dulcia ni'gn’s uuis immixta permanens illudferuant.VuapalTaabiatis grams öe cum arena immifla ucl in'no codo,pinguev.\: permanens illud facit.Qindâ uuâm ficcamin ui '’fan3tameligunt,lt;.\:fingulan'terutuntur.Gypïumimmixtumin primordioau ^«■utnumumfacit,tempore uero procedenteauneritatGeuaporat,utilitas au-gvpfi multo tempore permanet, ói permaneutiam uini facit,A; uerti non li ’i'tuinnm.Etciusquidemproportioeft,utfiumum fit lentum A: fapore hume-’^um,aiit pluuia agït3tum,centefima pars gypfi fufficiet, quod fiuinumnafci-ti’rmrtutefohdius,medietas abundefufticiet, Fccnumgrxcumfiteraturcum fileufloAcum uino,milceanturuinaqupuertuntnr afua malafece feparata, ^infecemboniuinn'mmiflapermanentiaerunt,qindamautem tgdasaccendê-tssinmufto extingunt, A nonfinunt umumeuerti,quidamcedri fruâum uflû *Tiilcent,A gallas ulbs milcentes umo permanentes hocfaciunt. Alij cineres ex firmento umex côbuftos, A fernen fœmculi terentes A in maflam redi'gentes mifeent cum uino. Qiiid a uafa quibus utunt in alia uafa A in aliam domu transfe funtji enim ex calore fintlæfa in refrigerantia loca ea reducut, fi autc ab humo te A fn'giditate in calidis locis Aficcis tranfponunt. Alij uero fernen lini, uelli gnum querci comburentes cincrem immittunt uino. Alij lac A mel mifcentes, utualdelunt leuia immittunt naufto. Argilla poft ebullitionem uiniimtnifla

118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E S C E N T.

expurgatdcorfumfecum deferens turbulentum ad {êcem,magi‘s aulemfi ufla fuen'tjôe bene redolés uinum facit ôe dulce,reptilia enim hyeme earn comcden tii uiuuntjdulcoratem'm argilla uinum ôc permanens facit, Vinum coâumuf(j ad tertiam partem immiflum muRo per mans illud facit. Elleborum nigrum albumpaucum immißumexpurgatuinumöt: permanens facit.Frumentifarina permanentia uina facit. Rcfina pim detinetuina. Alumen fciflumftipticauinafa acuentiauel acida fedat.Confediô mirabilis ad uinum feruâdumquæuo catur pannacia. Recipe aloes uncias a. incenf uncias 2, amomi uncias 2, melilo ti uncias 4. cafliæ unciam i.fpicpnardi uncias 2, folij uncias 2, mirrhp uncias du asihæc omnia pannoligata mitte in uno quolt;^ dolio poftquam uinum fueritibi miflum â: iam expurgatum,immitce autem in unoquoque uafe unum cocleariû harum fpecierum,de poftea pâno difiblue, ôe uino pulucrem immitte amp;nbsp;polka per tres dies radicem calami moue.Quidam autemaliamconfeâionemfaciût, recipe croci uncias quatuor hoc bonum colorem reddit^incenfi mafeuli cribra ti uncias tres, hoc auRerum facit,folq manipulum,hoc bonum odorem dat uf no,hæcomnia cribratamifce,âtinquamlibet amphoramuini mitte coclcaria duo,cum non uinum bulliat fed fubfiRat. In omnino uino hæc propria ferua, uC lam fubfiRentiaea ipeciebus condias^ Alij uero Rc uina condiuntiRecipe carda inomijireos illyricf, caflîæ,ipicenardbmeliloti, xylobalfami,fquinanti,coftgt;, Jpiep celticp omnia confimilipondere,tere à reconde,(5t in uino immitte. Item accipe femêartemifiæ, àherbâpentaphylonâtpulueriza,^^ cû uinûdcferbu It pone intusjâ: non uerfabitur. Alij ut non uerfetur duobus uel tribus diebus in grapfis bullif c permittunt ât in Februario trâfmutant,ôt ex eo tertiam uel quar tambulliunC,dt fimul mifeent,deinde ponunt unam communem parapfidemfaquot; lis in duodecim corbibus uini* Vel aliter in Februario tranfmutet «3t quartapats diminuatur,lt;3tiuxtafinemebullitionis, amp;nbsp;quartaparsebuUiaturad igncffl^ difpumetur donee 6, uel 8. pars diminuatur,«3t iuxta finemebullitionis pona' tur in quolibet caldarioin gamulaludecij ricci,uel linitumtantum,ita quod pa^ rum in uino bulliant,ât cum ea calido ponantur in uafe,Ä: R ponuntur cû ea^a pfp bene ablutæ prius in muRo poRtp clarius erit uinum,lt;3(: obturetur uas ut m' de non refpiret,ât fit bene circulatum dt hoc certum eR. Vel aliter, fit dclcdabi Ie öt mirabile ad bibendumhoc modo,quodcunq^ uinum fit exprimantur uux, ót uinum nihil cum grapfis bulitum totum ad ignem bulliat lt;3t difpumeturàm uafe ponaf,deinde accipe uiginti gariophilos pro quolibet corbc,lt;3t in filo nd peciapofitos in os ualis mitte,ôt eR certum. Alij diciatquod fi muRum expref' fumöt in continent! feparatum a grapfis ponatur intina,0t coopertumeutna' liquo panno mundo uel nouo fextario, fic ad dies quindecim uel uiginodimit'' tatur, amp;nbsp;quolibet die fpumetur, deinde in dolium mictatur,erit mirabile in daritatedl fapore.

ACci’pe cerafa acri'a in bona quantitate â: tota integra in uas ubi eft uinû uerfatum proijccjâ: fie uinummcipietbullïre, ôc. lie dimittâtur per tres dies uel ufqueceflêtbullire, quoniam in ipfa bullitione purgatur uinû âfecibus optiins’jâ: cutn darum uinum uideris in aliud uas transfer,certum eft» Siautemeumuino uerfatomelin bona quantitate tempe rauens, lt;3e inuafe ubi uinumuerfatum iadaueris per uendonem cumbaculo ipfum uinum cû meP ^eagitaueris,lt;.\: poftea dimiferis,darefeituinum proptêr md quod turbidum in uino uflt;^ ad fundum defeenderefacit,Qiiidam optime facientes tempore •’•ndemiæ racemos recentes non prefTos in magna quantitate in uaiê uerfati ui-'’utT)ponunt,ubiracemipro matrefuntipfi uino,nam racemi uerfum reducût ’^debitam bonitatem ôi: f3porem,poft aliquod tempus,hoc aût Iciendû quod ’ntequam fiataliquid de uino uerlato tranfuafandumeft. Quidam auté uerfum ^inuinin ßrapfis de quibus recenteruinum eft extradum iadatur,utin eis cla^ ’■fifeatibicÿ dimittunt quantum expedit,quodfi multum fuerit,non totû fubito particulariter per uices fuccdfiue agendum eft,ne calorem grapfarum exx ^*’guat,àebullitioncm qua clarificatur intotûprohibeat,â:quâto minus mu'-Öutn fteterit in grapfis tanto fortius operatur.Palladius autem dicit, uinum ea d'dimpidum fieri atlt;^optimum,fi grana piperis lo. piftadj 20. adiedo modi' uinifimul con£eràs,Ôe fex uiniièxtarios mittas,diu ante omnibus commotis, quiefeere patiarisjcoles,ufuimoxfuturum, Itemfêculentum ftatim lim P'dum fieri,fi 7»pininudeosinuinumuinifextarium mittas,diu^ cômoueas, ^paululum ceflare patianX mox fumere puritatem colari^ debere ôc in ufum •‘cferri. Quidam autem darificant cum nudeis perficorum, Alij autemcum claro Quorum amp;nbsp;pauco fale, Vd fecundum alios accipe lapides albos fliv quot;lAcos inclibanocoquedonecineis crepaturx incipiunt apparere, quofa' ^oinpuluerem fubtililTimum deducantur. Itemaccipe falemalbumôiconte '‘^iubtiliter, dt in uafe decem corbarû pone fex uncias pulueris lapidis, d: qua-falis,d inuas commifeendo immittas,d fi pro quolibet corbe duo addide i^’souaud tria eritoptimum,quodetiamdedidis lapidibus crudis fubtiliflîme püluerixatis éc finefalefieri poterit,d: hpc approbatiffima funt,amp; optimum eft aliquid de melle addatur,nam mel rubeumalbiuinireftaurat coloré per' ^*tüm,Ó£omnemd eft uifeofum Ó£:graue,at(^ omniumliquorumconferuanti' ’’’’’»quod finimisfuerit turbidum plus de unoquoep addatur, d: hæc retinent ^ce turbulentiam ad fundum fui pondéré,ut non poflit furfum facile denuo ele quot;’•■^äinullo prorfusfaporeuinum infciunt,Si uero in tâtumturbidû eft quod ^iciatur humidum d fluat ut oleum,calore naturali eius in toto extinlt;fto,nullà ^nquam mortuo medicina poteft ualere,fi ucro uinum non omnino extindum •^beum habens colorem ruptum d croceum cum uino albatico uel cum alio **iultum rubicundo, au( cum lauatura corticû recéàum uel ficcaf um uup albp,

iio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T,

uel cum cùlatura femmum ebuli rcflaurabitur, fuccus ipforum fetninum fi' poremuerfati uini corrigït,ôd {('militer meirofatû. Idem etiam fieri poterie eu lauaturadidorum ièminum ficcatorum.Item optime clarificatiir hoc modo in nale ao.corbium accipiâtnr 4o,oua in aliquo uafa frada cum manibus uel mun do grantello plurimum agicctur,deinde una cbmmunis parajJfis tartari mifcca tur,d: uino addito ponatur in uafe,quo fado cum claua per uendonem in uafa pofitafortiflîme agitatur,ô(: pluribus uicibus de fubtus per fefariam extrahat, ce in uas iterum ponatur,cum uero clarificatum fuerit omnis turbulentia per fpi namincofiisôedefubtus perfefariâextrahatiir, âein uas iterum ponatur. Sed eftfciendumquodinuinoalbofolaclara ponantur, in rubeo uero uiteilum d clara,ôein multum turbido plus de rebus apponitur. Item loco tartari optime lal ponitur,«?!: tandem modicum aquæfluminis in uafe ponatur, Alijcolligunt in uindemijs uuarum lemina,quitus optime ficcatis, ôi ex hisfada farina ma' num plcnam in quolibet corbe ponunt,d: diligenter permifcent,Glarificari o' ptime atquebfaporeuerfatiliberariabexperto ualde dicitur,fi incararioiiafe libra media aluminis de rofa clari d: tantundum facchari rofati cum libris odo mellis ponaturhoc modoiUel coquatur d optime difpumetur,quo réfrigéra' to albumen ualde puluerisatumdfaccharum dilfolutum in eo permifceattir, d cratère uini in h is commixto,cunda ponantur in ualê optime concifla perü' ca agitentur, d uas difclaufum ufque ad diem dimittatur fequentem,dinfecun da die ucl tertia darum ent. Quod fi ualde turbidum d putridum erit uinum, deunoquoqueprædidorum plus aliquid ponatur.Exacerboautemmaturutn eft'icitur modo prxdido,qug res etiam uinum facirbonifaporis, uel clanf ca' bitur optime,ac fit purum d odoriferum hoe modo: accipe mediamlibramde bono alumine roficjdmediam aluminis faccharini, d fubtiliter pulueriza,Ä pone mediam uhciamde prædidis pro quolibet corbe fi eft parumturbidiin^, lieft turbidummultum, pone unam,d accipe'unam libram cafi albi d rubei, fecundum quod eft uinum uigintidquatuor ccrbibus, d accipe plenam ma' numfalis albi,d tria ouarecentia pro quolibet corbe,d fi uinum eft album non ponasuitellaouorum,fieft rubeumpone totum, quibus ouislraftis in aliquo iiafe d fortiter agitetur,d appofita in ipfis ouis una fitula aquæ fontis uel putei» d iterum agita tis d fupradidis appofitis rebus etiam fortiter iterum agitetur, din didam uegetem24.corbiumpofitisdcum perticafciITa cum uino opti' mo in uegete agit a tis dpermixtis donee totum fuerit turbidum,d extrahendo defubtus perfecariâjin lecundadie clarueritj d ufepad ododiesquolibetdie iinus ciathus extrahatur,d fimiliter per Ipinam inferiorem in coftis ter in die to ta turbulentia cxtrahatur,donec confumpta fuerit. Sciendum eft tarnen quod antequam fiant prpdida,tranfuafari debetin aliud uas,da fua mala fece libera ri,poftea etiam clarifïcari,fipariim fiierit cum colatorrjs pannorum,ubi claretur d coletur.

Qiialiter ufnum album denigretur,Ô£^ in ah'um cöloretrt tranfmutatur. Cap. lx.

POftcjuam uinum album de fua uindemia m ahquod uas tranfmutauens, c\: per unum diem refideht, in tinam ex qua uinum nigrum extradû fue nciad3,0!;poft duos dies extrahasclariflimumd^ualderubeum. Item meins nuis tot albæ,quod parum eflèt rubeum,uindemientur diuillm ôiin tina cutnnigrg primo apponantur ât albæ defuper^Ôe totum nigrum erït. Palladius ^icituitibushancefle n3turam,ut albauelmgrafi redigaturin cinerem uino^ •mponatur ei unamquamque formam fui colons imponere. Candidum uero feddet ex rubeo ea ratione fcibcet,utcombufti farmenti cinis modij unïus men mittatur in dolium,quod habebit amphoras decem,lt;Si triduo [ic reliâis co operiatur,ent^ album uel nigrum quadringenta diebusexaâis,uelrubificatur optime tempore umdemiarum,cum uuis quæ uocantur albatic^,0£: cum labru^ benematuns cumlleterïnt circa duodecim dies conquaflatæ in aliquo uafe lî ponatur earum uinum nigrum in ill ud quod intendimus denigrare,lt;5i ex denp §gt;310 01^0 plureslauenturracemididpalbaticæ uel labrufcæ,t’k eft optimus •Oodusadmgrandumuinum purumôdmixtummUnis, ut cum grapfieleuati ^untfuper liquorem,quam melius fieri poteß premantur ineodem,lt;\:iteruin fiat idem, lie a corticibus uuarum niorarum augetur. Rubificatur autem

■'Hedenigraturamp;clarificatur,àeius color mortuus reuiuifcit hoc modo,pro ^uolibet corbe accipiatur media libra feminum liccarumebuli,0i inuino calido '’iollificentur,deinde manibus uel cum piftorio piüentur,conterantur, amp;nbsp;pluri 'scum uinolauentur cum ojiis, tartaroôs: bono rubeo ôi fale mittatur,0!: agP ^nm feruetur,

AO condiendum muftum Græcimuftum decodum ad medietatem uel tertiâ partem mufto adijciût,fuaue de duro fieri dicunt,fi hordeacei pol linis ciathos duos fimul cum uino fubados mittas in uini uafculo* hora

Ina ibiefle patiaris,aliqui uini dulcis fecem admi!cent,uel melius poftquâ unus 'Urrus uuarum pofitus in tinafuerit,melliquefadum adigneminbona quan* iadant,deinde quoque uue intina ponantur,quod fi puluere piperis meb 'omifcuerispotésfiet,ôigariophilos addidens uel aliud odorilêrum eorum ac ^oiretodorem.ldem erit,fi in mufto fine grapfis bulliétc ponatur uinum ad po^ ^ndum fuaue,fic dicuntfieri,fœniculi uel latureia’fingulorû congruum modiî **'no infundi ac turbari. Vinû quocj optimi odoris fieri intra paucos dies,fi bac^ '3s myrti agreftis modo tanas ficcas amp;nbsp;tonfas mittas in cadû ubi aliquot diebus lo.requielcere patiaris d: tûc coles öi utaris, Flores etiâ uitis arbuftini cob Iedas in umbra ficcare curabis,tuc dilioeter tonfos ôi. tedos herbis in uafculo *gt;ouo,etcu uolueris tribus cadis unâflorû menfurâ,quam afiriacâuocât adijee, ^doliüfupcrlinias öifextouellcptimo die aperies ^utaristPoteft etiâ recens

P E T. C R E S C E N T. ïriparuiflîmismanipulis adfumcdum ligarc habentem in capite lapillum quo mergaturin uino,A:totdiebus iriuinofufpenfumteneri, donee ipfuin odonfe' turn reddiderit,óe non ukra,quia malo fapore mfïceret umum. Velut uetus effi ceretdenouOjfi amtgdalaamara ôcablînthiûApini gummi fœnumgr^cutn fimul fricas quantum fuffïcere extimabis,^ panter fundas^etiam ex his unutn Ciathumin amphoram mi'ttas, Vmum quoque aflerunt ex molli forte fieri fie, al the^ folia uel radices auteiuscaulemteneratrtdecoftammitte,autgypfum aut ciceriscochleariaduo,autcupreflîpillulastres,autbuxi folia quantum maniis capit,aut lemen appij cinerem farmentorum,cuius uis flamms corpus relin quit exile cum folidicate detrada^ôc: generaliter quocunlt;^ tempore in acerbu uel forte uinumdulciflîmumponipotelijôiuinumacerbû in dulce, Sidulcedo dilpliceat lt;5e uinum nobile in ignobile ôi. potes in debili,quod fi uis ei addere ali' quem faporem cxtraneûjimponere potes,quod uoles ad flum ligatû cum par' uolapillo,ôt tentandoguft3,lt;.\: cum habet de fapore quod fufficiat,extrahere potes filum,lt;3^ probatumeft folium faporem optimum uinoconferre,

I uinum mulfam habeat uel aliam faporem malum,uicem albam cum ra» dicibus fuis accipe, amp;nbsp;fubtus botem inlùnde radices eius fub terra,iü quod ucniantradiceseius rede ad foramen dolij defuper, Ä immerge ramos in uino palmounoperlôramen dolij defuper,ita quod tribus diebus ibi permaneantjó^ perdent ilium malum odorem. Alijaccipiuntuitem albamlon gam,(3t procurant quod abuno capiceinfigatur,^in uafeinlocofpinæfeca' riXjdifledatur ad terram,ô(:fupereammergatur,itaquodftet firma, à aliud caputreuoluat duobus uel tribus digitis fupra terramjôeuidebisquotidieper porosuitisalbæmulfamexire,ôi fie minorabitur fapormulfc.Âdidemfacu' ‘ num panem panicij inter teftasjd: calidum pone fuper mufferos dolij. Item a muffa uinum curare fertur,fi diebus pluribuspane candidifllmo'obtureóquod quidam dicunt totiens faciendum donee appolïtus panis nullatenus dénigré' tur,uel accipianturfeminalauri,que dicunturorbata,Â:bulliât cumuino,amp;pO' nanturin uafe,hoc etiam modo dicuntur liber ari uafa ôd uina, fi uinum malo fa' pore inficitur, ô^ideo melius ell, ut rami lauri bulliant in caldario uini,à in uafe ponatur d: milceatur uinum, rami uero fimul uel diuifim ligati per iiendonem fufpendâturin uino,ibiquediebus aliquibus dimittantur,donccui' num fueritliberatum, deinde auferantur, à hoc modo non inficitur uinum ’a malo fapore. Item expertus fum, quod multa nefpula acerba in quatuor uel pluribus cordulisincifapercodionem,ut delcendant in uinum, ibiper quindecimdiebus uelunum menlemdimiffa, optime uasliberatur à uinum. Item curari fertur, fimaneé^fero manipulus faluiæ fufpendâturin uafe ne ui' num contingat, extrada aqua lauetur foramine optime obturato. Item a muffa uinum

^^ffauinumcurai'ifertiir,fifacculus (Indus plenus panico calido,in fbramine ’'■^ittaturperuinumnatans âi ah’quotiens permutetur,Item pro certoliberagt;-^'^icitur,fi accipitur,tnanipulus herbæ,quæ uocafur morella, ^^ƒuperior^ cum corbula ligatum,in mane per uendone m uafe ponatur, taliter quod ’'’obus digitis tantum defcendat in umumjd: funiculo fupra uas aliquod hga^ uas optime obturatur^óe fic per ilium diem (olummodo dimittatur,de de fero tollatur,ât ta'ntundem derecenti h^rba ponatur,ibi^ uf($ in ortum, ’’’sdiei fequentis dîmittatur^âcfic per,tres uel quatuor uices fiat, ôc liberabk ''quot;'uinum, Vel ponatur lacculus mundus lineus plenus Gleuel gypfo aut calce f^'^uendonem cum funiculoligatus,utin medio uinidefcendat,lt;5i: fic teneatur ^'’’per,0tconferet.Vasmuffainfedumhoc modo curatur,ponatur calx non '’'önéla/cilicet una quartula in u, corbi’um äe uafe bene ftn'do ponatur aqua ^lui’num firuens in eo,de obturetur ne refpiret,quo fic per aliquam horam di quot;’’^Ojpluries reuoluaturjâi aqua frigidata apenatur ôilauetur. Vel aliter za^ ’’pi'us m caldan’ouinidecodus in uafe cumferuenti uinoponatur,amp; fiat ut (u^ melius ent fi utrunlt;^fcilicetfecundum poft pnmum fiat, 6: optime fine curabitun Alij dicunt quod curatur fale in uafe pofito, lt;3^ tribus menfp ^^ibidem contraheremoram,idemfiet cum calce uel gypfo uel cinere. Vel li ^’’îbitur hoc modo,radatur optime uasinterius cum gratufa in rimulis amp;gre ’’’’’cum pundacultellijöeabomninigredineót muffa mundetur,amp; ponatur '’’Uafe io, corbium una quarterulacinerum farmentorum, cum omnibus pru^ ’'^iuiSjôiiplusfieritnimisinfedumjôeducaturcinis cum prunis tunc per fin^ ^'’spartes uafis,deinde claudatur uas per uendonem,in eo ponatur aquafer/-(^obturetur,ôiadomnes partesreuoluetur,^^ficdimittatur donee cinis

infrigidata erunt,0c tunc optime Iauetur,ultimo rotetur, cum aqua calt; ’’benefalita« Eodem modo curatur tinacia,fed quia non polTunt ita claudi, 'quot;^perianturfextorijsi^pannisjUtparumrefpirentJtemuinum amp;nbsp;uas a peri* Micitur liber ari 'amuffa fifolumpuluerizatuminfubtilifacco pofitumper ue^ ’’’em in uafe ponatur,ut in medio uini pluribus diebus moretur# ói non infici* *’”'itialofapore,âtunaunciainuafe quinque corbium fufficit. Item dicitur uas cum aceto fortiffimo bullito,fi ex eo lauetur lt;3e aliquantulum dimittatur* ^dicunt,fi fiat ignis palearumin eo curatur,uel forte melius curabitur cu ig* quot;'firmentorum.Conferuentur uafa amuffa fi cum euacuata eruntufeg ad par* '•'•’’mini quantitatem apcriantur extrahantur ôi optime ficcencur,uel aqua fall ta ueluinororentur, ueleo non extrade fi fortiter obturentur,ne uinï odor fumus exh aletjôe quod in mufto non ob* tinet,utputatur,in uafe audeat

Qiialitar prouide'tur né óinum fiat àcetum’quali'tcr ab acctofitatc ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’ liberetur.gt; Caput XLiu.

Cln'ercm de uite alba pone in uind,ïé nonfîet acetum, ut quidam dicûf, Melias tarnen prpcauetur,ne fat aceCutTgt;,fi tcneat in cella frigida, plc nis doiijé^jâ: claufis optime ne irefpiret, quod fi uas non eft plenum, Ä ett in loco'èalido^âi (îe aóetoiïtate futura timctur, accîpïatur fruftumlardi grof fioptimijótinalbaöi fubtilipecialiniligéfar,lt;5e abuno-capitc ligato funiculo per uendonem imittatur,«^ in medium iiéntris uini defcendat, à: cum uinu b* bendo mïnuetur,ipfius lardï fét delcenfus,â: defuper uas claudetufjA fi tenea turdonecuihumcoufumptufoeritjamp;quantopluslardifuerititanto melius pre feruabitur. Vt acetum mutetur ïn uinum in eum fernen porri debere immito oportet. Alij dicunt quod de acetoftate iuuatur fuper uendonê frondibus uiquot; tispoftis «jVfæpiuspermutâtiSjlapidefemper aliquofijperius exiftente. Alq dicunt, quod fi oleum oliuæ ponatur in uaie tantum quod operiatfuperficiétn uinijoptimc ab acetoftate defenditurjâ: cum ultima parte uini exibit oleum à poteft colligi,

ACetumfithocmodo,ponaturbonumuinumita quod femiplenumft uas, A præcipue uinum dulce in loco calido, ôe inuafe aceto infedo, de difcoopertOjâifîetacetû. Item fi ponas uinum darum uel turbidum ingrapfisundefituinumextraâum,âeparuamquâtitatemfuperaddisaceti,i^ dimittas per unum menfem uel amplius,optimum fiet acetum. Siuis cito fiquot; cere, calefacies calibem uel lapidem ponatur ad folem per quatuor dies cum uinoadditoßle.Vel potes adhuccitiusfacere hoc modo, acdpe quoduis uas dé impla uino optimo,ôi: bene oppila,de in caldario pleno aqua facias uas bulkquot; rediu,óeftatim acefcit. Ad faciendum acetum fortiflïmum,accipecornaqu3n do incipiuntrubefcercjdé centimora quæ nafcuntur in campis quando fimilitcf incipiunt tumefierijóc de pignolis fepium acerbis óe puluerixa omnia fubtiÜter fimul,lt;!V tune accipe de meliori aceto quod inuenies,lt;3£: diftempera amp;nbsp;cum pub uereillojita quod facies panes bene delïccatos,^ quando uoles facereacetum fortiflïmum dealiquo uino,fifuerit forte uinum ponéunciam i. defifuerit dcquot; bile ponas plusgt;fecundum quod uidebiturtibi de illo pane de ftatim eril acetu fortiflïmum,uel infra ododies. Item dicunt experti ualde figrapfi uuarum uin demiarum tempore bene lauentur dé a corticibus de omniimmundicia purgen tur,d!: modicum ad folem ljccentur,dé in aliquod uas ponantur, dé medium im pleatur,tantundemuini addatur,de defuper uas claudatur fietfortiflïmum ace' tum,cui utputomultumproderitfigrapfepriusmadefiant aceto, de toto tem/ pore poterit inde acetumextrahi de uinum addi. Si radices raphani fïccentur Ä puluerizentur,deinuafeponenturfictacetumftatim.Item accipiaturacetofade ficcetur dépuluerizetur^de ex eo cum forti aceto fictpanis dé ficcetur,de in uino

ponatur^dati'm fiet acetum,quod etiam in menfa fieri poterit,â: idem dicicur de •^ïdiceraphanh

ACetumfrigidum ôeficcumeftinfecundogradu, penetratiuam uircuté habetjó^ diuifiuamexfui fubftantia,^ conftridiuâexiuis quaîitatibus» Contrauomitûàfluxum fanguinis bulliantinacetogallguelrofæ uel ^‘n’ilia.In tali aceto ponaturlanauel fpongia,fifituomitus,fupra ftomachu: fî ^üxusuentris fupra renes àumbilicum.Sirupusacetofus quifitdeaceto,ualet ’dfimplicem tertianam amp;nbsp;quotidianam dephlegmate falfo,lt;5(: ad omnes acutas fimanedjetur cum aqua calida,diuiditenim naturam cholericam, fiet au ïetnfic:Saccharumdebetrefoluiin aqua ói aceto,óicoquatur donee adhærequot; ’t taciæ. Item ualet contra omnemmateriam calidamhic firupus. Sic fimiliter de aceto quâdolt;j fimplex^quando«^ compofitum,fimplexlit ex duabus par^-öbüs acetidt tertia mellis,compolitum fit hoc modo,recipe radices appij, fce^ ’iictjliôe petrofelinijà tere aliquantulum ói per diem ót nodem iaceantin ace ^i^cocjuefecundofimul,óipoftea colaói cum aceto pone mei ad terftaparz coque ut lupra. Scilliticum acetum fic fit,recipefcillam,amp;dimitteper '^iem âi nodemin aceto ftare,de coque dt cola,amp; oportet interioraamp; exteriora ’^eij^ mediana admifeeri, deinde admilce meljde coque ut fupra, fi uero non l^îbesfcinam loco eius pone radices raphani,ô(: fimiliter fac de eis» Datur oxygt;-’’’dlimplex uelcompolitu contra frigidam naturam, ficut firupus acetofus con ^îcalidam,quiadiuidit«3i digeriteam«Salfa ex aceto,falui3,petrofilino à men 0i:pipere,appetitum confortât Jtemfi carnes comedantur lolummodo cum ’ceto appetitus confbrtatur.Idem uero acetum fi inuenit flomachum plenum, '’’tat uentrcm,fi uero inueniat uacuum, tunc conftipat, Idemualet contra debi I'Utem ex egritudine,fi in eo ponatur panis afluSjd: ex eo pane mollificato tin* gantur os ôe nares paticntis,d: uenp pulfatiles in brachio,d: fuperipfis uenis li* gfturpanis prædidus. Plus ad hocualct,panisintindusinfuccomentæ. Va* lîtetiâ acetû contra lethargû de phrcnefim,fed fiatfricatio circa uolas manuû, ^plantas pedû cum aceto de fale, Auicenna autem dicit,quod acetum etiâ con fert adußioni ignis,quando mifeet cum uino olei aut cû oleo rofato.Et côquaf* latür deinfunditur in eo lana non abluta,de ponitur fuper caput confertfodæ ca lidf,ôeqris collutio ex eo ad idem ualet«Et proprie cum albumine ouiconfert gt;ftedicinædentium,de uaporatio aceti calidi, confert difficultati auditusd: a* tuitipfum,d(: aperit oppilatiôes collaterales fortiter,Ô£: refoluit fonitû,d^ quart ’ïoc^ bibitur calefadum pofl medicinas mortales confert ad membra.

De uino SC uirtutibus eius, Cap. L X v i, Inum fecundum Ifaac,bonum dat corpon Ianifatem,de fi accipiatur fe cundumquod oportet quâtum ualet natura fufFerre,uirtutemdigefli uam confortât, tam in ßomacho qu'am in epate,quiaimpoflîhile eß M ui'rtutc

iiff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E H T.

uirtute adionem dtgeftiuâ confortari abflt;^ calore, qui eft natüraîis uirtutiscó^ fortatiuus óe augmentatiuus fortitudinis,nullus autem inuenitur cibus aut po^ tus adeb naturalis uirtutis confortatiuOs Ä augmentatiuus ut uiniim propter fa miliaritatis confortiutti,qiiod cüm rlatürä habet, ideo cito côuertitur in natu ralcm amp;nbsp;mundiflimum fangüinem,unde uinum non folum naturalem confortât calorem,uerumetiamclarifîcatturbidumfangüinem: aditus corporis maxime uenarû aperit clarificat, epatis oppilationem aufert,^ apent tenebrofam fuquot; mofttatenijtr/ftitiam generatam a corderepelht,totlus^ corporis membra có fortat.Et non folum eius bonitas in corpore oftenditur, fed etiam in anima, fp citenim illam obliuifcitn’ftitiam dt anguftiam,«^ dat ei leticiam,amp; confortatea adi‘nucftigandamfubtilettircm,ei(«tnbuitaudaciam,neque abea fentiri dolo rem neque laborem pcrmittit- Eft l'gitur conueniens omnibus ætatibuSjtem/ ponbus ôt regionibusjcumfumptumfuen'tfecundumuim à confuetiidinem bibenti’s, à fecundum quod natura ferre poteft, Aâio erti’m uini non eoquot; dem modo operatur ïn fenibus,iuuenibils, Ä adolefccntibus, â: puens Jn feni' bus eft fecundum medicinam, quia calor uini eorumfrigiditati répugnât: iuue^ nibus uero eft fecundum cibum,quia natura eius eft fimilis naturp iuuenisiado'' lefcéntibus uero amp;pueris eft cibuS de inediciha,quialicetcaloreorumnatur3' lis fitfortisjfubftantialitertàmenhondiciturefleinperfeftione propter abuu' dantiam humiditatis eórum,pröinde uinum natur ali calori eor um dat augmcn turn nntrimentum,ô(: eorum deficcat humiditatcm,unde eft medicina. PrX' terea fciendum eft qüod in hyeme amp;nbsp;frigida regione conuenit uinum purum, inæftateuerocalida^regione uinum non üinofum multumé^commixtunr ceflàrio congruit,cum corpora refrigat dehumedat per aquamqux ei eft mix ta,repugnat etiam aëreo calori,ne calida ôi ficca faciat corpora,^^ perducatue lociter cibum cum fui fubtilitate ad totius corporis membra. Eftigitur contra duas caufas contrarias iuuâtium,calefacitenim corpora frigida,lt;?(:liiccatbamP da naturaliter,infrigidat calida âi humedat ficca acCidécaliter,quia cum fui tilitate ôtperforationeaquam ad membraportat,qu3ndonecefle habentrefr* gerari dt humedari.Diuerfitas uini generaliter eft triplex,recens fcilicetunius annijUetus quatuor annorum,amp;ultra,mediocre duorum annorum ucl trium. Recens uero calidum eft in primo gradu, unde unit fngiditati à liumiditaci,d^ circoeft cæteris nuCribiIius,malos^gerierathumores,inoppinata fomnia,uegt;^ tofitatesftomachiiS!: inteftinorum.Vnde tale uinum quodcunc^ recens fuerit, non habet ufm ducendi cibum per corpus,ne^urin3m prouocandi,oportet*' giturfrigidasd:humidashabentesnaturasiiludcauere,ideo^ fineceffitasfue* rit eligatur uinum clariffimumaquofum,diu atorculari expreflum.Vetusau' tern uinum calidum d: ficcu eft in quarto gradu,uinum huiufmodi habet quan* dam amaritudinc,parumnutrit,caputfcito afeendit, dimentem perciitit pro fuipundionis acumine, maxime fiexeomultumbibatur dtei parum aque tni*

-t I K E, R IIII- c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hr

‘ceatur^propter hoc ergo caueanc illud debiles neruos habentes, Ä: qui fenfus ’cutûs habent magnum eius nocumentum prpßaCjnifi multam in fuis corpo^ •■'bus humiditatem habeant^que ei refiftac,uride Gak multum eft, ihquit, uinu ^etusconueniens his,in quorum uafismultitudohumorum crudorumeft acquot; fumulata. Vmum mediocre eft bonum,utpotetemperatum,lt;^ hoc eftcalidu ’^iiccum in tecundo gradujpromdehuiufmodi uinum eligatur, à: antiquifli^ ’’lum tpernatur, limiliter nouum uicetur,quod ab ebulitione non quieuen't, gt;iec terreftread locum fuum naturalem defcenderit, nec quod eft aereumad hcumfuum,id eft quc\d ad tuperiora aftendic,nec liquor eius mundificatus ói lucidiflimus apparet. Prptereafciendumeft,quodcolor,ßpor,odor à liquor, débilitas fortitudodiuerfificantuinumineinsqualitatc^ adione. Et color “luidâ generaliter quadruplexeft,albus (St: ni'ger,qtu funt fimplices, rubeus ôc ’niceiius,qui funt ex his compofiti. Sunt ät alij colores inter hos fcilicet glau^ cV roftus,qui funt inter rubeum Ci album,ôepallidus à fubpallidus,qui funt quot;'ter aureum Ä cjtrinum.Qui omncs hoc modogenerantur: Vinüm quoqj de ’bisuuis fadum primo eft album pro aquoftatedc cruditaK.ddde^dione fui tolorisnaturaliSjfedcumaliquantulum inueterauerit,ut unumanupm tranfie^ f’t,color eius confortatur, Ci iplius humiditas minuitur,fic^ cciloçisfubalbidi, ^todfi plusinueta'auerit,ut duos tranfeatannos multopluscalpr eius cofor-* ^tur,eius^ humiditas minuitur,fttcf color eius pallidus, quod ji plus ftat ue^ quot;■SjUt quatuor annos,excedat,fuamlt;j digeftionem compleat, ^^naturalis calP ^'tasinftatumueneritcoloremhabelîitrubediniuiçinum.Cumcg uinum tran^ ^ffit unum annum confortât color óe digeftio eius,â:fit rolei cploris,0e ft du*-®sannostranlêat,lt;3efuam digeftionem compilât óiuirtutem,rufum habebit 'olorem, Quodfi uinum fiieritexuuis nigrisiniuitio eftnigerrimumamp;obfcu quot;quot;tn, propter terreftr em par tern fibi dominantem, à: defedionem fui caloris '‘'^d^eftionis.Quod fi uinum tranlicritannum,eiusc^calor^ digeftio confor ^’tur,^ defcendittertenum ad locum fuum,0ip}axime clariftcatur,fit inter ru beuinöc nigrum mediocre. Siautcm.tranfierit anpos duos,amp; eius calor com plpueric completionem Ä digeftionem,0i defcendatterreftre ad inferiora,ä£ dîniîcatum lit,fit rubeicoloris.Palàm ergointelligimus uinutn.albû Ci nigra quot;quot;nus cæteris apta, fed album magis qiiam nigrum humiditatis aquofitatis '’îbet,nigr û uero terreftreitatis Ci grolf tiei. 1 ?iucrlîtas uinieftpfopter fapo-* ■^^t^quia aliud eft dulce, aliud ponticum Hue acerbum,aliud inHpidum,aliud ^otte, Dulce calidum eftinfecundogradu,ficcumio primo,aliquantulum hugt;' quot;quot;ditatis habet, undeeft groflumamp;illaudabilc in fua adione,nifi quia uentrem ‘oluit,quia in omni re dulci eft uis laxatiua amp;nbsp;colatiua, quod uinum fi aliquid in quot;encrit,quod fuæ adionifitcontrarium, dccohibeturadhprendumfibkóeca* lffitlt;îkbulit,afcenditlt;g ad fuperiorcm partem ftpmachi,lt;3t in cbolpricos hump t^conuertitur,litim geiieFac Auencamp;Htaceminäatiuam,oppilationem fplc;

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 'M 2 nisöc

*2« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P È’T. C R E S C É N T.

Ills ôd epatis jôd lapidem m renibus crcac,ac maxime fi membra in talibas paflio nibus præparatainuencn't,autdigeftiuaminrtutemdebilem.Propterhoccaiie antilludij quibusgroflaädhumida natura dominât/uaenimgroflîtiefaeikfub tilesuenas oppilatepaàs,lèdpulmoni non nocet, quia non tfanfit adeum,niß quod de ipfo ell fubti!ius,quia ucnas pulmonis que ualde latæ funt oppilarenô poteft.Sed cum uinum dulceruborem âc chritatem Habens bibitû fuentquangt; lum oportet iêcundû quod naturæ fuflficit,conueniens eft ab ægritudine exe untibuSjâd quibus neceflària eft multitude nutrimenti.Ponticü uero uinû quod acerbum dicitur,durius,clanus ôe grauiüs eütardiusc^ digeritur,uenas quo(^ diHicilius permeat quam dulcc,quia ddee calidius eft, lt;5d acceptabiliorem ha^ bet faporem,unde difficile efl: ad perfor andas uenas,neque digeftioncm nbsp;nbsp;fu

dorem prouocàt,non ergo bonumfanguinem générât,uentrem inteftina cô ïôrtat. Vinum autem infipidum melius eft pontico,quia temperatiî eft ad corn' parationcmponti'ci,unde congruit calidas complexiones habentibus,maxime ftomacho,parum tarnen nutrit,cito^urinamcijcit,Vinumfortiflîmumeft cun éiis calidius,à fortioris aâionis,citoc^ caput afcendit,ôd bullire ôdferuereHcit corporis humiditaté.Vndcfumus afeendens aftomachonocetcerebro,men tem^ percutinnecefleeft ergoutillud caueant calidas complexiones habétes» nifi rnultum fuerit commixtum,âd quantu oportet amp;nbsp;decet acàpiatur, à fecun dum qvfodcoiiuenitætatibus, regio nibus À confuetudinibuslaudabilius,q“'’ ^oflbs humores diftoluit^âd uias uenarum 'a putredine mundif!cat,atc^faogui' nem clarificat,fenibus autem ôd quieorumaetatibusuiciâtur propter foperfl^ tatum coadunàtionem in corum corporibus eft huiufinodi uinum oportiinum, maxime fi puritati fuerit uicinum,quiacorum calorem confortât crudofume^ humorum abundantiam diflbluiti conuenitenimhis quibus groffi humores^ crudi colleâi fuerint.Diuerfitas uinipropter Iiquorêeft,quia aut fubtilc aquo' lüm,aut tereftre grofrum,aut mediocre: uinum autem fubtile aquofum inueniturcumalbedineôdclantate,undefacilein ftomacho digeritur Ä perforât,urinam prouocat,idcocç eft utile fêbricitantibus quia non fortiter cv lefacit, neqj mentem percutit,nullum etiam ccrebrouel neruo nocumentu ’*1' fêrt,âd fi mixtum non fuerit erit melius,maxime ad extenuandam fitim» Vini”” terreftre ód grofliim oppofitum eft fubtili aquofo, unde ftomachiâ grauat, q«*’ durum eft ad digeftionem ûciendam,ôd difficile ad perforâdum uenas, urina*^ non pfouocatôd tarde ad caput afcédit propter fui gtauedinem de duriticm,^ idcircô facit ebrietatem facile» Item uinum quoddam eft odoriferum, quod ci' to (enfum odorabilem in pellicula cerebri ftantem perforât,propter fui tem, Quoddam eft nullius odoris,öd prop ter groflîàcm grauitatem quoddam eft horribilcm Habens odoremiVinum odoriferum fuumfigui^^^ (iquorem temperatum effe amp;nbsp;fubtilem abomni fordc mundificatumjpcuiws^ digeftum,unde darum fanguinem generatgt;laHdabiletnlt;5d mundûjcordisij con , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortaiiouni

L I 6 E R HIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129.

fortatîuum eft,animam^lætificat, triftitiam â: anguftiam expellit,quoma mun ’^■ficatfanguinem aputredinc in cordeexißentem,propcereahuiufmodi uinû °gt;nnibus ætatibus complcxionibus conuemens eft,lt;3e fie accipiatur fecundû H^od oportet ôc fecunduin quod natura fuftinet.Prætereamutatuitium anP iiirtutem,quia auertit eamabimptetateinpietatem,abauanua m largû fiiperbia inhumilitatem,apigntia adalacntatem,detimoreadaudaci ^'’ijabtgnauia ad facundiatn,aftutiâôt Ingenium: fed hoc fit cum téperatepro ‘'toportet bibitur,fedfi ufqjad ebhetatempotetur,generabiturfupradidis cô frarium^quiaebnetasrationalis animpluméextingUit,unde permanet caput ••tnauisinmari finegubernatione^âimilitûfineredore. Vmum uero nullius Odon’s innuit fup fumofitati's groflîtiem ôt grauitatem ôe indigeftibilitatem, id^ nullius eft nutrimenti,öi turbidumóigroflam fangumemgenerat, óe fu' '’iütn turbidum óe obfcurum, quare fit caula tn'ftitie, fed non cito caput afeen ^iC-Vinum autemgrauemäthorribilcm odorem Habens,peflîmû eft,nam fui odonshorribilitate à grauitatccerebro nocetjamp;mentempercutit, à neruis cerebnfj pellïculis læfioneminfert,â: peflimum fangumem,ói: maxime fieft ponticum.

Vpen’us in IiBro fecundo multa de arbonbus generaliter dixi, cum de natura plantarum cuiuslibet generis agrorum cultu communifermonelocutusfui.Nunc autem inhoclibro quin to fpecialiter de fingulis arboribus eft tradandum,uerum quia quædam funt ipfis communia,qupdam propria,primo genera liter loquar de omnicultu fermone communi,poftea uero dicetur de cultu fin ^hrum arborum,qupinnoftris inueniuntur regionibus, fecundum ordinem ’lphabeti,ut facilius uniufeuiufi^ tradatus inucniatur,Ô£ primo de frudiferis la ultimo uero de infrudiferisàearûutilitatibus breuiterpertrâfireintédo, Ôicamitaquedefrudifêrisquot fiint, óedediuerfitatibusearum,Ó!: qualé tergt;-f’njdefiderantjqualiter plantantur,ôe quando,qualiter^ inferantur, ôc quali* ^colantur,lt;3^qualiterferuenturfcu formentur,d: qualiterS. nocumentis libe •■entur. Item de frudibus earum qualiter colligantur, ôd quando amp;nbsp;qualiter feruaripoflint,âequod exeisfieripoteft,dideuirtutibus quas habent in corporibus humanis.

P E T. C R E S C 'e N T» Déarboribus in communi, Cap* j* DEfcriptioncs arborum de diuerfitates earum narrare tn communi non expedit,qma faci’s unicuilt;$ notæ funt in rcgione propria, 6: per fingu lares earum tradatuS inuenitur,aeremuero quedacalidumualde deli derantjUtpiper ôi palma,quædam fngidum ut caÜaneæjplun’mæ uero tempe ratum ut fere omncs,quxdam in omni acre uiuunt,ut malus,pirusgt;óe quædam aliæ,de quædamdefiderant tcrramualde pinguem,ut morus de ficus amp;nbsp;fimH Ies,quf dam macram amp;:fabulo(am,ut palma de pinus. In hoc tarnen omnes ar' bores cortueniunt,quod defiderât tcrram in fuperficie ficcam, in uifceribiis hu inedam,ad quamdirigantur radices earum,magnaquippe corpora arborum multum deriderantcibum,præcipuecorpora domefticarum, quarum frud:us èxmagnis àpluribusfingulisdefiderant annis* Qualiter autemplantentur, diquando de qualiter inferanturfufFicienterdidumeft in Iibro fecundo,' Co' lend*^ funt hoc modo: circa autumnum oportet fodere terram circa cas uf que addenüdatiônemradicum,d: aliquid imponi l'Vtaminis, ut hoc ipfum ah' laqueatis arboribus perpluuiæfluxum radicibus appôrtetnrgt;Quod lînimium fabulofa eft terra,conuenienter recipiat terram uel cretam pinguedinem. Et nimis cretofa eft, eidemfabulum loco fimiponatur.Hecautem non folumfii' piti apponenda,fed tribus quatuor uel quinc^ pedibus circunquac^ fecundum màgnitudinem arborum de radicum,lt;^cumterra quf ibi primo fueratcôgrue inifceatur,quod fi hoc ufi^ ad extenfionem radicû fieret fine dubio plurimuar^ boriiuuamen afferret,exhis enimemendato nutriméto nitidior efficief arbor, redit ad ipfam aliquid iuuentutis ex tali cibo,propter quod in loco inter du' as aquas fito proueniunt arbores,aut in loco qui eft fupra riuos,de talium arbp rum planior dit fubtilior eft cortex,d: rami magi’s confortati de exaltati quâalia' rum.In loco etiam decliui ad quem fluit humor de montibus ôt pinguedo,prO' pter fimilê humoris abundantiâ,namin uallis uifceribus optime colif ager con fitusjdt nobilitat arbores locus talis.Si autem aliud habere non pofletpro cana^ leinducatur riuus,qui quaudotj claufus ad radices arborum inundet,lt;îStreddat terræ uifcera humeéla.Sin autem de hæc fieri apte non pcflînt,nelt;j terra fit bct-n3,proueniunt arbores citofpiflôs de hilpidos habentes cortices, quia fua fpif^ tudineincrementum àfrudumarborumimpediunt* Formandæ funt arbores utantequam plantenturfiquidem parua fuerit planta ab ea omnes circunftair^ tesrefcindanturramufculi,de folafummitaterelidaponatur in fcrobem Siucquot; ro magnà fît planta abea omnibus prorfus amputatis ramis ôt folo ftipite eide relido,plantetur.Siuerofuerit infita,qug duos habet ftipites debiîior aulêra* tur,ut ietior relidus folus in arborem erig3tur,nifi fit forfanfiais uel malufpu' meus uel fimilis,qu3epoteft unum uel duos uel plures habere cômodelbpites, pro domini uoluntate, Cum planta uero comprehenderit ufque ad trienni-

non pntetur,nifi forfan loco incongruo nafcerentur in ea ramufcuh’ adeo ‘Ftiquodlummitaticius optatum augmcntu nucn’menta fubducanc, quocafu ^les,relidis cetens, tanquam totius arbons inimici tollantur: poft prgenarra^ ^’tnætatemputenturquæcunqueïn parte ftipitis natæ erunt,uel minus fecun '^umnaturam arbon's,Ó!: pinguedinem uel macredmem,ut inpinguifolo altP ^s,inexih'depreflïuserig3tur,ibiramorumdiuifioin partes congruas procu' ''fttir. Si ftipes furfum diredus non perrexent,pertica cum uinculis corrigé' fl diuifus fupra truncum in partes non fecent ramüm, cuiïis futnmitas fur direda ccelum afpiciat, idoneorum fenlïm leuetur in altum,ót direde pertt alligetur. Qtiod ft commode fieri poterit, nihil utilius ent quam planta prg ^’^indere ubiconueniens ramus nafci fperatur,utcum natus erit öt conualuerit l'uibus uinculis alligetur,utquodfpontenoluitf3ciat iufticia uiolenta coadus, Feinde per tempora ubirami nimium Ipifli aut fcabri autnonconuenientibus na f^'intur locis,duris ä: acutisferramentis ab arbore refeindantur,^ fi aliqua ccc^ ''phgim delerentcs ad quafdam fe conspirantes contulerint, a prauo propofn 'Ofeuocati defer tum locum inhabitarecogantur. Si uerofuperbies humor per ’’tera non diffundes ramos inaltumcxtulcrit,in eo refeindatur loco ubi fragra ^’’tconuenientfusprocefiura.Sicergoab adolefcentiaeius ufque ad debitum ^otnplcmentum procnretur follicite ut ftipes in ramos,ôi rami inuirgas óc uir^* ^'^in fragra frudifira diuidantun Deinde cum minorata uirtutc aut fucceden ^^fenefcentis arboris impotentia pondéré fruâuum rami rumpûtur,aut humo •^^deficiente arefeunt,^:: alternis tantum proferantur annis,amputet ab ea om^ '’^l'atriorûfuperfluû â(:importabilepondus,utnontotus humor neceflariofed P3rs potius û) fubftantiâ conuertaf ramorum,A: alia nutrimento fruduû ne pe^ tribuatur,Confiderare tarnen oportet quantitatem nutriment! fulficiens ^Uod poteft prpftare locus generationis arbori5,in eaenimproportione opor ^^tdefalcandeuirgis lt;3cramis utnonrelinquâturniïitotquot nutrimentû fuffï f’cns poflît ex loco.Si autem ita non fiat,erunt arbores intermiflîs annis ferétes ^uftiiSj^non fatis facient cultori ad uotum.Didæ aûtputationes déformation fieripoffunt a principio Nouembris ufe^ ad fine Martij,ut naturalis de ma^ proprie loquar,atemporecafusfoliorû/éxcepto tépore frigoris maioris) ^‘4üequoincipiütpullulare.Acciditquâdo(^nouellisplantis ut quafi arefeât, pfoptcruehcmenté intemperantiâeftlolis, quibus fubuenire oportet foflîone ’^di'rrigationefrequenti, obiedisetiam defendantur umbraculis,de ftraminin ^sisligatis ad plantam,uel luxurious frôdibus de herbis,ueluifcofaemplaftren ^rargilla,uel feuoautoleo,uel unguento frigido cortices linianturauftrales, fortnicæ præterea plantam infitam teneram conualefcétem inuadere côfueuen in frondibus quibufdâ ab eis generatis uermiculis folia contraherè,ra-' or û etiam impedirc augmentiâ,cui fubuéiendum eft inter cifîs fokjs, que ^^fa lt;5£ contrada perlpicis,'a uermiculis diligenter manuum, feu digitorum M 4 conftridione

ÏÎ2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T« C R E S C E N T»

conflndl’one pwrgentur: quo fado,ab eis importuru’s hoftibus plantula libera^ ta in altumtuta confcendit. Et ut plantis paruis uel magnis,autetiam fruduû le ôonbus afeendentes formicp præfatam aut aliam non inférant lælionemeifdé, ne rurfum repetere poflint,tale obfiaculum faciamus, fuccum portulacæ cutn âceti media parte pcrmixtum præcepit Palladiusdebereinlhndi,uel uini feci' bustruncumarborisilliniri,autrubrica cum pice liquid3,fed moderate prof arboris robore,ne idem quod proremedio exhibitumefl fîat uenenum, Vel quod puto melius, uellus lanp aut lini uel fœni aut paleæ quantitas cira üiptt^ in altiorididarum parte ligetur,in inferiori fparfim,lt;3c qualî pedi'nata penden-' te. Velfiatuasfîgulirotundumamp;latum,in cuius medio fîtamplum foramen per quod planta figatur, fit^ ut aquâ undique poflît fine effufione tenere,iit ad plantam formicpaccederenonpoflint,fîc enim earum noauus exercitus i , nbsp;nbsp;folito impeditus afcenfu inuitusab arbore deuiabit. Ali) dicunt,quod fi arbor

cordula firiacaoleounda cingatur,prohibeturformicarnm afcenfus.Prpeni' ’ nibus autem cauendum efl ab animalium ingrefTu, quia illa plurimum^ plantas rodunt,ex quo planta plurimum contriflatur Aquandoeparefeit, autnimisno' dofa efFicitur,ita quod fubflantiameius crefeere impedit,â: fruélificarenô per mittit. Quod fi ell in tali loco quod ab ingrefTu animalium deféndinon pofiît, afïixo eodem congruo palo fpinis pungentibus muniatur. Contra impulfus Si rabiem uentorum,quibus nouellæ infitiones maxime in lods eminentibus fa' âæfaciledifîîpantur,unicuique uirgæ infitæ conueniens adminiculum fpiUis uinculis alligetur, Ôc fï fada fiierit infitiofcifTotrunco,dupliciuinculocum ad hiiniculis relinquatur æflate. Surculumuero inter corticem lignumcÿ depo' lîtum oportet trienniofub adminiculorum cuflodia remanerc. Oportet au' temin omni arbore attendere,nefpuria in arbore natagt;aut ex radicibus luxta flipitem erumpcnti’a permittantur,quoniamillorum nutrimentum fubtrahitur arbor ijà cum conualuericâtmultiplicata fuerint arefdt arbor, primutn quiquot; dem in ramis, poflea uero in flipite,oportet igitur talia in principi)s amputate, amputanda etiam funt in ramis quæcunque in uirgis aruerint. Accidit eO' am plurimum arboribus, quod humor fuperfluus indigeflusexpellituradcor ticem,ut ad cutem in hominibus ôi animalibus, id^ plurimnm uidemus,cuius putrefadiouermes générât, qui arboris falutemnequiterprofequuntur,idcO' que cum in aliqua parte flipitis corticem tumefieri uides,illico locumfeinde,ut inde uirus noxium elabatunQuod fi iam uermes crcauerit,unco ferreo curabis auferre,fi uero perpenderis in plurimis locishumores indigeflos,d:uidescor--ticemuitiari,preflatinquibufdamfcindilocis ab alto flipitisufqueadirciumjut putrefeentia in ipfa durefcant.SiIanguida efl arbor,utfrudus uermiculofos aut lapidofî generis férat,uitio forfan humoris,amalitia qualitatis terrp prodeûtis, fublata terra circa partem radicum^alia meliof is addatüt faporis, d: perforato circa terram flipite, cuneus ex quercu foramini imprimatur feu infîgatur,

etiam agendum puto, cumin arbore adeb nutn’mentum abundat, quod ^^lornaturaliseiufdemquafiexctndus diminUCa digeftione fuccum mfpirarc ’*1 débita tn fruduumgcnerationem no poteft,ideo^ luxunare cogitur in muk ^fudi’ne foliorum. Scd nafcuntur fuper arbore« aljæ plantar capillaresgt;uirt'des j ante eft rädere aliquiddehifpiditatecortlcis,amp;deponere uindia delt; f^pernatajA faspius ftcrcorare radices maiores,âiinfcindereeas bene apte lt;5i quot;’’ponere lapidem in fcifturam,uc melius attrahendo poflint reftaurare tempo f^hutnido fitim qubm exaridicace agri patiuntur.Si autem terra nimis concuk ^tacft,aut magnas habeatherbas,Ó£:profundasradiceshabcntes plunmû ge *’^atimpcdimentum,confolidataenim terra non pcrmictic ad radices defcen-' ^^ehumorem^â: fua compreflïone implet lt;3i obturât poros radicum à extras l’^cnutrimentumnon poteft,i’mpeditetiam cuaporationem,quæab infènori ^**5 fit ad radices pertingere, eo quod uaporis debihs calor tantam uirtutem P®tudinis loei penetrare non ualet. Hüic autem impedimento foflionefuo ''■Htur, non arationcj quoniam aratricontmnus fulcus multam infèrt radici^ lefionem, Herbp autem magnæ quæ radicibus ufquc ad ima pertingunt, P'^^iptunt nutrimenta arboribusico quodhabent radices molliores Ói. r2rio' f^qu^m arbores,ói ideo citius attrahuntnutrimentum. Oportetigiturera illas,lt;3c radicitus cuelli,lcdfortequialoco denudato pcnitus ab herbis ''^dele^abilis nimiscfficitur,dimittiponuntgraminafubtilia,lïcut filailla qu3e ’’'’nnifide fuprema fuperficie nutrimentum trahunt, Horum igiturgramk ^^iïinocumentum,automnino nullum eft,aut non tantum de quo fit curandu, ^'•ninum autem nocet erucarum genus,folia Ôe quicquiduiriditatisin eis eft j'*gt;’odens,0£ flores diflîpans,ut omninofruéhispereat. Igitur in Decembri ^’’uariodeFebruario ipforumoua qup fuper ramufeulis funtquibufdâtelis in^ ’'®''Ha,pnufquâ nafcant optime colligantur,amp; igné crementur, quia concuk ’^tiotie aut concuflione uix omnia deleri pofliint/ed ignis cunda côfumit. hcci ^'^öatn plerunlt;^ piris in decrepita ptate,ut duritie corticis radicum attrahcre quot;’’^itnentumnon pofluntfufficiensadnutrimentumramorum arborumà fru ^'itM,quare fequitur utalternisautrarioribus annisferant frudum,fcindangt; ^''«rgo per medium grofliores radices arboris, inftiflura nc claudipofllnt ^’^^’ales immittant lapilli,ut humor fufficienter digeftus, qui per compadum '°*^cemfubintrarenonpoterat,per fcifliiramaperti ingrediatur meatus. Ragt; M etiâ fuperfluus adeb minuaf numerus,qd* fuccus attradus lufficere poflit ’’’’^tueto fruduu ic ramoru, Arboribus ergo prpdidis modis excultis,fi ager 'jjnitnis humidus,proferent arbores ftudus ucrmiculofos,co quod humidum '°ccptü indigeftû putrefcitinterius,ï qua putredine cum fubtile humidu uapo ^*’‘cincipit,animaldegenercucrmiûprocreat,quod poftea arboris frudum ^odit,0£ inutilem reddit,cuius lignum eft,quod femper in loco feminis ubi ^Mior eft huuwr uermisgeneratur,oportengitur(lipoflibile eft) ut pro* portiona«

proportionabiliter exiccetur locus,uf plante non ultra tnodum cibeBtwrjf' tem forte faciliter ficrinon potcrït,peiîbrentur ftipites arbonsiuxtaterrâ,«^ ad Oipitemuniuntur radices maiôres,ut per foramen illud ftilletur humor lu' perfluuSjôi tune curabuntur frudus.' Si autem ecôtrario aridus eft focus Ä

' lis,ita quod cultucurafï ui'xpo{çft,arboresefFicienturfptnofe,d: frudus aw' rentparuos ôi aeidos,lt;3eidéQia,talibus lodsplantæexci’dendajfuntc coiligentur fine ratnorum fradura,d: coHigentis euitatiô cafu pr^cipà m arbo n'bus^quorum frudas perticis non excutiuntur,firami altiores debiles fut cou gruis fiimbus corn fortioribus aîl!gentur,inferi ores uer o longîs fecundû .quoi fufFiciatjfcalionibus ligenturcumuncinoferreo benefirmante ab.utroqj cap*' te, cuius unum caput ad ramum inferiorem debilem colligendum ponaiu*')^'* ud uero ad fuperioiem ramum fortem ubi melius aptabitur d confirme turXc guntur autem fr udus à præcipue pira diuerlis temporibus fecundum diuer^ *ƒ tem maturationis eorum,hac confideratione adhibita,uthi qui tempore maW ranturæftiuOjtunclegantur cum odore,fapore de colore fibi attributif matU' ritatem fatentur,qui fi aliquantulum ante legantur uidelicet cum prima indicia maturitatis apparuerint diebus pluribus foruabuntur ad ufum,quam hil quifaß runt ultima maturatione colledi, qui uero in fine maturantur autûmni adufun* ueris uel faltem hyemis feruaturi Odobri menfe legantur/ereno d: licco te***' pore exiftentCj cum luna fui fulgon’s minuta potiturætate. Et hxc de arbor*' bus in commune dixifle fufficiat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

AMygdalus ett arbor fatis nota,lt;3(: eius quidem diuerfitates in frududuf font,quoniamquf dam faciuntfrudus dulces, quædam amarosfoul«? ufoihominumin cibo competunt,amafi quia funtcalidores'magis ri’ petuntufuimedicinæ.Item quædamfuntgroiïumôidurûualdehabentescor ticem,d:quædamfubàlem amant aërem calidiflïmûjicetin temperato prou^ nientjin terris calidis multû frudû ferunt, propter abundantiam foi humons» ut ait Albertus» In terris autern frigidis inipiflàtus eft fuccus eius,ita quod fr**' dui non eft h^bilis. Et ideo in terris multumfrigidis natus, aut omninopent» autparumuel nihil frudificat,ô(:fruduseiusnon diu durât* Sedin hoc ge^ re ml utilius eft qu'am feminarium facere,formemus feu fodiemus ergo altatf fecundum Palladium fefquipede aream,uel fecundum Albertum duobuspÇ' dibus,mihi autem unius pedis foflîo fatis fufficiens elfe uidetur,deindc inip^’ areâ feu feminario obruemus amygdala non âmplius quatuor digitorum^» **’ quod cacuminafigamus in terrâ,fpacio inter fe binorû pedû, uel unius folumo do feparata» Sed ipfa amygdala ad ponendû grandia legamus,Â noua^no «mis groflam teftâ habentia,qu3e antequâ ponamus in mulfa maceremus multu aqua ta,ne germé extinguat ex multo melle mordacitas, Alq eas nuces priusîiquido fïmoper

L I B È R V/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ5

fitno per tridiiutn tnaccrant,detiium die ac node eas (lare patiuntur in mulfa, ^^4^? Jufpitionem tantum poflït habere dulcedims.Terra autéfeminarij de-' bet habere l^tamen admixtum,cui etiammultum prodentfi fabulü admifcea^ ut terra fit foluta amp;nbsp;molhs.Cum uero in feminario difpofita erunt, fi [jcci^ interueneri'tjter in menfe conuenienti aquan’gemus, herbis circumftâtibus ^^P^purgantes. Eft autem diligentis cultoris unicuilt;^ nuci eius pofitæ lîgnûpar infigere, ut feminarium fine l^fione germinum antequamlupra terram e* •’’itlatuel emineatfodipoftit. Proderit etia multo feminario fi antequam in eo ponatur amygdala terra noua quæ fubtus fuerat defuper eleue^ôi: optime puh ’’®nxata lemma recipiat.Cum in feminario adoleuerit duobus annis elaplis prç '^idis menfibus transferantur ad locum ubi perpetuo ftare debent. Stätuendx ’Wetnfuntutad meridiemfpedentuiginti autquindecim pédibus abinuicem f^Parate. Inferitur menfe Decembri lt;3i lanuario à locis frisidis Februario.Si wcülos colligis amp;: condas antequamgerminent,utiles autem lüntqui de fum* Zitate fumuntur,fub cortice inferuntur ôd in trunco,in le,inpcrficolt;2tfin pru ''O’Sed eius inlitio non eftitautilis, utlatio,utait Albertus. I Vimo anno quo pbntatur utoptime conualelcat menfe Februan'oufque adOdobremlingUx l'scircumfodiatur menfibus, lt;Se herbisiam nafcentibus liberentur, uel quater ’’Itninusdido tempore cum terra non nimii mollis eft,utinpuluerê aliquid ^»moris habentem conuertatur,0£:imbres accipere poffitiquia conculcata ni ’’’’utn terra denegat humorem. Tempore autem florum non fodi3ntur,quia l^^seius facile foffura excutitur, ut idemdicit, fi terra eiusmacra fuerit in auquot; •quot;nino effofa lætamen accipiat, fi nimium fabulofa,lapides uel lætamen'^ ere ^’Piaccipiat. Formariautem debet,ut fupra dixi, cumin communi de forma ^onearborumlocutus lui. Sit autem uno foloftipîte contenta,qui primos ra^ ’’’os afex pedibus ufque ad odo uel decem erfgatur 'a terra uf^ ad primos ra^ '”05. Eidemmultanocument3emergunt,qup alijs arboribus pluribus euenP quot;Ptâiearum cura fuperius eft fufficienter infer ta ♦ Præterea acciditeis fi ro^ ^întur quod fiuntfrudusearum amari,ideoplurimumfunt à pecore feruanz Itemcum timetur nepluuia feupruinalædantnr,nudentur radices caria ’•’tequamfloreant,ut Martialis alferuit. Albertus uero addit, quod lapidè albis paruis cum arena gr ofla operianf'.Et fi de pruina non timet lubmouea arena^reponaturhumus. Tenerasniicescreatedicit Palladius Martiale ^eruifTe,« anteflorem radicibusablaqueatis aqua calida per dies aliquotinfc fatur.Ex amaris dulces fiunt,fi circumfolfo ftipite tribus digitis fiat It radice ca *'6rna,per qua noxius humor exudet,uel médius terebret trucus,0(: melle ligni ’^neus oblinitus imprimat,uel fi etiâ circa radices ouis ftercus aut parui fuis in ^ndasjUtPalladiusait.Infixos clauosplurimüiuuatfrudus,ói: maxime fi auref ^PitjUtait Albertus.Sinô feracesuerofunttedecuneum terebrata radice im* “’ergatnusfeu iungamus,uel fi filiceinferamusiUt cortice tegece claudat.Hgc arbor hoc

iye nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T.

âfbor hoc habet proprium quod in lèneduteplus fruâifîcat eo quod humor ei’us tunc 'a cabre non exiccetur^îcutiniuuentute.Fruâus eiqs colligûtur per ticis exeuflî cummatunïint,hçetacerbiâeadhuc£eneriappetentur'a mulierp bus Ôt: maxime pregnantibus cum multa auiditate.Maturaautemfuntamyg-’ dal a cum coftex extra teftam exißens apertus (èpar atur ab ea,decon’ata autetn fl aqua faifa lauentur candida funtÔt duratura,iêd amp;nbsp;fine altquaindußnauelcu ra feruantunn Iongum,fi fuenöt exiccata» Si diffîculter corium amittant,pab 18 obruta,conûnuo relaxabunt.Ex uirgis amygdalis fîunt optimæ uirg^ clauo' runi quibus utuntur milites .Item ex ftipi te ear um luxta radices fîunt fortiflimi gt;nbsp;mallei ad feindéda ligna. Amygdala dulciacalidafunt,in medio pri'mi gradus, uindia teneriora ôt laudabiliora funt qu'am ficca,propter earum humïditatem, idcirco fi [ica in aqua calida una node excorticata iacent,fiunt in adioneuirk dibus uicina.Etnuiridiapriulquamhabeantaperturamedanturgmgiuascoiv fortantjôt ftomachi dolorem uel calorem refn'gerant.Diofcon’des confirmât, amp;nbsp;additquod caput grauant,caliginem nutriunGuenerem accendunt, fomnu faciunt,äiebn‘etatireßftunt. Amygdala amara calida eft ôeficca in lêcûdo gra^ du,ualet contra aßma ôc tuflîm ex frigiditate cum faccharo ad reprimendû ev rum amantudinem.Oleumiplârumualetcontrafurditatem faniem in aun' bus immiflùm.Item ualet contralumbricos cum farina lupinorum fupérumbili cum pofîta.Idem ualet ad menfirua prouocanda cum triphora magna fuppoßquot; torium fadum, Auicenna dicit, quod amygdala amara lûa proprietate interfi' ciunt uulpem,iî cum aliquo cibo comedantur ab eo.Item conferunt pofita fu' per panum,contra Ientigincs,dcatrices ôc pcrcuflioneSjdc applanant côtritio nem fâ ciei\d^ cum radix coquitur dt linitur fuper panum efi medicina fortis. Et cortex à folia funt mundificatiua ôt extenuatiua à fanatiua, ut dicit Dioß« comedere amygdala dulcia,impinguat.Galenus uero dicit,quod aperiuntor pilationes epatis mirabili apertione amara amigdala.

De Auellana, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

AVellanæ notæ funt,ex his quaedam funt fylueflrcs,qu^ nafcûturin ne^ moribus,qu3edam domeflice. Sylueßres funt parug f3porofæ,groirain teßam habentes:domeßicxqugdä funtrotundæ grofÊe,â: qupdâ bnquot; ge,ex quibus longe faporofioresfunt,ô: citius maturantur,Omnes tarnen ma^ turitatemfatentur cumfuis folliculisfpoliantur,â: cumfuerint ad folemficcaquot; tæ poflunt diu feruaruln omni fër’e aère proueniunt,loco gaudent macro,frigi' do,humidojfabulofô,licet in omni genere terrg fefè nafeantur à copualefcant, Ponendæfunt autemnucibusfûis,nec amplius duobus digitis terra fuper cas ducenda eß,melius autemplantis amp;nbsp;fabulo proueniût.Menfe Februarioplan^ tandæ funt,licec menfe Martio ôi Odobri amp;nbsp;Nouembri plantari poflunt amp;nbsp;conualefcant. Ex ligno huiufmodiarborisfiuntoptimicirculiuaforumuini,à

’’■fus ad fagittandum fan’s bonûAuellanæfunt calidæ amp;nbsp;parum ficcæ, amp;nbsp;nip ^'tus frigidiores öd potentiores,earû enim corpora funt fohdiora ôi:fpifliora, täte carentia, ideocjj plus ad defcendendum ex uentre nucibus funt nutri tarnen tardiores ad digerendumdead defcendendum ex uentre, ïnflario' ’’tmin corpore générant,maxime fi cum interior! coràcula cornedantur,ab' l^taea funt utiliores,digeftibiliores,et utiles antiquam habentibus tuflîm,prpci

pifiatæcum melleekndent.lcc eius cortexefi flipticus Ó£:ftrïngit uentré» De Berbens.

BErberreftfruduscuiufdamarbonsparuæ ualdæ Ipinofp, fimilis arbo' rinftaligrahati,«^: funtrotundï,rubei quafinïgn,ut frudusfpmæ albf, aliquantulum oblongi quafi fubm’grfiplantantur ut malapunica.Fngidi funt âiffcci in fecundo gradu,ualent contra febrilem difpolïtionem: Si' f^pusex cis A: faccbaro faâus,contracalefaâïonemepatïs. Puluiseorû cura l^tcofolatri coDficiatur,ô(:fiipponaturepatû Auicenna dicit,quod fint fngidi ûcci in tertio Prado. Dicit etiam ârfuntuincentes choleramôt: extingunt fp ^quot;’lualdehuiufmôdifrudus. Arbufiula optima eft pro claufuris ôi fepibus fi ^’beretur plantarum copia, quæ quidem per fationem frudus uel femvnis eius

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erafus eft arbor nota,ô(: defiderat aérera

quot; frigidum â:temperatum,calidum uero fuftiner^ non poteft,in tepidis tarnen rc' gionïbus parua proueniunt, cerafi montana uel in collibus uel prope montes côftituta regione læ tantur,folumautem defiderant pofitionis hume' dp.Quædamfunt dulcia,quædâ ponticajôchæc magnam faciunt arboré,ôe fua fponte direde lur' fumafcendunt,lt;3ehpc proprie dicuntur cerafa. A lia uero funtualde acria, ôc hæc minorera faciunt arboremidtf furfum non diriguntur, fed folummo do per latera diffundunt,lt;5d hpc uocant uulgo ma fiue raarcefchp,qup raultas plantas in circuitu faciüt fuper radices,ad plan habiles,plantant feraine eius pof to tépore Odobris uelNouembris, ’^quot;■gültis eitam ipfius paruulis pofitis,affîrmat a Palladio facile in arborera pro '''quot;■e,quæ autem feminibus plantatæfuerintprpdidis menfibus tranfplantant. ^’’Ptritur menfe NouembrLuel fi necefle fueritextremo lanuario. Ego autem quot;’nem eius infitionemfadam tempore Februario ài. Martio optime proueni' ’’^ilicet fit’melius,lt;3eomniumarborumgerminahabentiurainfitiô, quandohu ’’’otuel his nondumeft uelfluere definit.Varrofcribit,quodinleriturtcmpo brumalibusjhoc eft'adieduodecima Ôecembns ufquead calendas Fe

bruai ij.Infen'tur auCem optime fub cortice à trunco fÏfló amp;nbsp;in fummitatibuse' ius,{ed qui in trunco mleruntur omnem lanugmem auferrc debebunt. Inférieur irt fé, in pruno uel in platano,0t,ut quida dicunt,in populo,amant ferobes allas, öt fpacïa largiora uidelicettn'gi’nta uel quadraginta pedum, âi afliduas folïo-' nes,putart in eis putnda ficcadebebunt,amp; que preflîus ardata protulit,uta' l efcant Fimum non am3t,atq; inde dégénérât, formant utflipites dulciumab odo pedibus uf(j ad duodccim engatur 'a terra,plus etiam uel minus,fecûdutn quod inixto folofuerituel^ÊScipesuero marenarum acriû,fex pedibus uel circa eleuentur aterra.Si cerafus humoreexceptoputrefcatintruncoforamé accipiat.Si formicas patitur uelalio modo Ixdaturei fubuem'cndû^ftutfupn dixi cumlocutusfui de arbohbus incommuni.Cerafa nô aliter quamin foieamp;C' cata feruantur. Vt (me oflibus nafeantur fie fien debere aflèrit Maroalis, arbo-' rem teneram ad duos pedes refcmdes, d: earn uflt;^ ad radicemfîndes, medulla partis utn'ufc^abradere ferro curabis,âiftatim utrasij partes m'nculo flrmges amp;nbsp;oblinesjfimo fummam partem uel creta, à laterum diuifuras,poft annum fo lïdatur cortex uel cicatrix.Hanc plantam furculis qui adhuc frudum non attU' lerint inferis,d: ex his abfcp oflibus poma nafcentur.Cerafa dulcia cito de Homa cho defcendunt,d: earum iuuamento ftomacho çft paruum, amp;nbsp;poncica faciunt contrai ium harum,acetofa uero deficcantplus qu'ampontica,^ cum hoc inci dunt d: confer unt ftomacho phlegmatico pleno fuperfluitatc.Diofcoridesau tem dicit,quod humida molliunt uentrem,^ ficca reti’nét eumgt;gummi eius cu uino d: aqua mixtum curat tuflîm antiquam,ôimeliorem reddit colore faciei, d: acuit uifum, prouocat appetitum, d cum uino folo confêrt lapidi.

Aftaileâ éft arbor nota. Ex his quædatn funt domeftice,qupdam lÿî ueftres,d meftice funt mediocres frudus fâcientes qui caftanex dicuntui nbsp;nbsp;quxdam faciunt fru^^s

ualdegroflbs,quosMediolanenfes marronas uo/ cant. Diligunt cœli ftatum frigidum,d tepidu® non reeufant, fl humor aflenferit deledantur cl^ uis d opacis regionibus, ac maxime ad feptente*®quot; nalem uerfis,amant folum molle dfolutum non ta men arcnofum,d: in fabulone prouentût fed hume do,terra niora illis eft apta d: diligêter comminu' ta in agro Ipiflo d rubrica uix proueniunt. In a^gii la d glareanonpoflunt nafei. Seruntur plantæ d qux fpôtenafcuntexfemine,fed quæplantf ferun

turitaxgrefunt,utbienniode earum uita fxpius dubitetur. Serendp funtigit caftanex menfeNouembri d DecembriJtem lanuario dPebruarioiEligei^ funt

L 1 £ E R V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ»

^»01 caftaneæ ad ferendum récentes, orandes maturx, fed ita faciendum eft-ut durent uique ad Februariii,caftaneg in umbra ficcenturexpanfæ,tunc in angu ôe ficcum translate cumulatæéjj diligenter fluuiali openant arena poft di )0, cas arena remota inaquam frigidam mittas,quæ fanp funt mergunt,qug ^^JperenatantnonualencJtem quasprobaftifimiliterobruesjpoftjo.dies iteru Pgt; obabisjà hoc cum tertio feceris ad ueris initium lerere debebisjquæ manié '■'iitillibatæ,aliquiinuafculisferuant,arenapariter immifla, Paftinari ergo lo* 'Os debebitgt;qui huic députât arbufto^altitudiois pedis uniusâ: femis,uelduo foiïijfulcis in ordine deteftinatis. Aut terra aratris refolui debetglebis redadis ’^pülucreirîjcaftancarutn fernen acapjat nd’natrplius pedes dodrante deiner foin. Vnicuiç^ fernen propter nota furculis debetafHigi,ôi: ipfa feientia fimul tri ’oiuelquinaponantur, à inter fe quatuor ueltrium pedum fpacio feparata, cum transferreplacuerit binas plantas translérredebebit,itataméquod 'onemoribus fpiflîores^in agris uerofeminalibusrarioresputétur,fcilicetqiiagt; ’^'nginta pedes diftantes,utpoflînt per latera conuenienterdiflundi. Locus ta^ Oiendedudoriumliquorem accipiat, ita ne iufedens humor limogermen ex' nguat. Inferitur menfe Aprili, Martio lt;3c Maio in fe in falice,tardius pro^ Osiiit t\:maturatur,in cortice inferiturô^inoculaturjôi melius inferitur ad bue 'dium hoc modo,præfcindatur arbor nobilis generis, äi ad modûpopuli coh l'g’ntur furculiantequamgerminent,(\: infrigido à umbrofo loco leruentur °f” titi,ut poftmodum menfe Apnli ôd Maio habeantur,â: tune ex eis cômode infitio ad buccellû uel more emplaftri.Et li multas infitiones fieri oportet ex fofculisinferendismultifientbuccellicumgerminelôoi.lecûdum latitudinem Oolusdigitigroflî à plurimi,deindeinftiolurculiinlétendo in loco congruo, ^cortice in tres uel quatuor partes Icilfo cligatur furculus equalis ftipiti,qui deprùnatur inferius quod æquetur,ô(; cortex eleuatur,minus buccello formctur,lt;3e quod excorticatum eft fuper buccellû totaliter incidatur.Nouum ^’Haneû circüfodi debet alfi due menfe Martio à Septembri,incrementüm ma 'Osaccipitjfiputationibus adiuuetur,in nemoribus latfs depreflîus,in agris ue^ ''otjui feminantur altius in eisramiformétur. Caftaneæ colligunt cum propter JO'itüritatem fuam deericijs fuis deciderint in terram, uel cum ineis apparerc 'O'ipiuntexcutiuntur perticisjôd colledis ericijs in aceruum intra fepemtimo^ '^^porcorumco3ceruantur,ôecum ficin gazara aliquibus diebus manferinta-P'nuntur,Â; hæ meliores quam prpdidg funt ad feruâdum uiridcs,quia per to ^mMartiumpofliintuiridesferuari.Sed aliæ quematurg ab arbore cadût uf loeadquindecim dies folum feruantur.Viridesfiadfumumpofitæ,utficcen* lordiuferuari polfunt,amp; faporofiores cæteris elfe dicuntur,feruanturuirides quot;’hbülone,ut dixi,uelin cratibus adfumum duobus fæpemenfibuspolîtæjUt poftmodum ficcatæ mundentur â: diu feruâtur.Lignû caftaneæ optimumeft in ^oiîiibusjôimirabilis durabilitatisfub terraad pluuias extrateda,â:ideo

ex eis Hunt optimipali pro uineis âipergularijsjôeexcis fîunt optima üegeteS tmæôeuafam quibuscaftancacficcæ feruantur.Caftancæfecundum Ifaac call dæ funt in primo gradu,âi h'cci in fecundo.Significatio calons earum eft diik cedoearum,quomam faporolitas óiponticitas mnuit ficcitatcm.Et addigeren dum làtis fünt faciles nutribilesinon multum ftiptic^ éc diuretice funt,fi aflan tur earum corpus ranficatur,Â: fi aqua elixentunquia earum complexio tempe ratur ex aqua mollitie,ó(: humiditate,funt boni chimi in corpore generatiui, âc ficcitatisin corpore lt;Sc in pedorétempcramentumjdeurinæ difficultatem difi foluunt.Cholericieascum faccharo comedant,phlegmaticiuero cum mellc. Item h^fecundummedicinamuirtutem habcntlaudabilem,quia abomination nis amp;nbsp;uomitus conftipatiuæ funt,ieiuni(^ inteftini confcrtaàuæ. Cataplafma quoep ex eis cum hordei farina ôi 3ceto fiue uino fadum fuper mamillarum tU' inorempofitum,eis potenter auxiliabitur,Caflanearum uero corticibus uftis uelpuluerizatis cumfapatemperatis capiti^ adolefccntisinmodiimcataplafi matis pofitis eorum capillos confortât ài augmentât,âi contra allopeciam ua' Iet.Auicen.dicit,quod caftaneaeü abfterfioôiinflatioinuétre inferiore àfiip ticitas,d: confortatmembr3,dt eft tarde digeftionis,fed eft boninutrimenti,fi ergo cum faccharo mifeeatur eius nutrimentum eft bonû.Galenus dicit,quo'i eft nutribilior omnibus granis,adeb quod eft proxima granis panis.

CItonio eft arbor nota, ôi. ex his funt que faciunt pira citonia,lt;^: hæ ar bores maiores funt, ôt minora habent folia,di qufdâfunt arbores minores àlatiores habentes frondes,quorum frudus proprie uo* canturcitonia,amant locum frigtdum amp;nbsp;huiw dum,fiintepido ftatuanturopus eft illis irriga* tione» Ferunt tarnen ftatum medioerisfitusmquot; ter naturam frigoris ôdcaloris,lt;3t in planisÂ decliuibus proueniunt,magis tamé inclinata amp;nbsp;conuexa defiderât,terrâ defiderât fatis pingué, öeinfolutamagis quâincreta letânt, plantant plantis iuxta ipfas arbores cû radicibus inuentis: lté taleis de cacuminibus« Item locis call dis menfe Odobri ôc Nouembri,frigidis uero méfe Februario à Mar tio,in temperati's in utrocjtempore poffunt ferû Item longe ponendæfuntle cundum Palladium,ne alteraquatienteuento ftiUicidium tangatalterius.Men fc Februario infêruntur in trunco de cortice,in feipfas inferantur autem noueb læ arbores quibus fuccus in cortice eftifi maior eft circa radicem melius inferp tur,ubi cortex de lignum beneficio foli adhærentis humefeat. Item recipiunt in fe furculos pene omnis generis,fcilicet punici,forbi, omniumqp malorum me

flora producunLDum minor eft luuetur ftercore^maior uero cincre uel cretæ puluere,lêmel toto anno milToradicibus» Poma m his cito matura A: maioris prouentus afliduus humor citoefficiet, Rigandg funtquotiens cœleftis nega-^urinfuho, óicircumfodiendolociscalidisOdobrn^ Nouembn, locisfi igP Februano à Martio.Etm'fi circumfodiatur aflidue,aut ftenlis efFicitur aut ^I’spoma degenerant.Formantur utunum folumfti'pitem habeant, quatuor quinque pedibuseleuatis'aterra,putandæ funtà a nocumentis leu uitio^ fis omnibus hbcrandæ. Si ægra eft arbor amurcapqualiter mixta, aqua radi'cp debet infundi,quod annis lïngulis fadum à uitijs cuftodiet,fed arbores Ion* §$derogabitætati, Colliguntur citoniamenfeOdobri cumaduemcte prui '’ï tnatuntatem aureo colore fatentur,lt;5i: qua: magis odorifera funt,debent eli* §'gt;fed F per cotilidones Fulpendantur in frigida rcgione forte durabut per an^ '’utn ampliuSjUel feruant inter binas tegulas pof ta fi luto ex omni parte clau ^’ntur, uel ft defruto incoquantur autpaflb. Alij autem i^up meliora funt ficifo inuoluta cuftodiunt,alij ficcis locis tantum reponunt,a quibus uentus exclu ^’tur,alij in mellcdimittunGquogenerecondiendi fan’s matura eliguntur,aiij '’’ilioobruuntjuel in paleis feparatademergunt,alij uafculis optimo uinoplenis ^'inittunt,alij dolijs mufti immergunt, quod odoratum uinu reddit. Ex cito*-'’ijsfunt bonæ à fpiflæ fepes, fpinas tarnen non habent, fed ingreflus animali-'“n inhibent,^ quandoq^ frudum reddunt^c'V incifæ fatis igni refpondent» Ci* ^°nia,ut ait Ifaac generaliter in duo diuidûtur,uidelicet in crudum à ligneum, fi!perfedematuratum,crudum itaque ligneumpeftîmumeft^duriflîmum ad ^igerendum ât nihil nutrit,idcirco eA uitare omnino oportet, maturatum natu f’literfrigidumeftinfineprimigradus,lt;Mîccuminmedio fecundi, præterea ponticitas eius maior eft quim in alijs malisgt;ideo ualet ad fanguinis fluxum ôi. 'geftionemói uomitum.Confortatiuumeft ftomachi fimoretur in eo,ôi fi co* Matur fub uacuo conftringit uentrem,ft poft cibum accipiatur laxat compri Mdoamp; conftringendo osftomachi.Sedexhisquxdam funt pontica,qux' 'ijin acetofa,ôtquædamdulcia ponricaftiptica,Ó!:frigidiorafunt, ad digeren* duriorajôd ideo non funt cum carne fua edenda,fed liquor eius tantum na ^iinmftomachi confortatjamp;urinâprouocat,egeftionem uomitume^ côftrin* §'tAfi cum carne edatur,ingeniari,ut fie loquar,oportet utcarnis durities au f^3tur,uel elixando uel fupra aquam calidam apponendo,uel quod melius eft f^indan t U r »Ä: abiedis granis in eius concauitate ponatur mel,^; excorticentur, ^in lino uelftuppauel quod melius eft in pafta inuoluta in cineres calidos mit^ ^’ntur,fic enim erunt ftiptica ualde confortariua« Acetola fubtiliora à pénétra foliota funt,ideo fttim extingunt,ôd acumen choleræ rubeæ, uomitui choie •■ICO ôt egeftioni conferunt,urinam prouocant,amp; uim appetitus augent, odor

uomitum prohibetjôe fuccus poft uinum bibitum deponit fumum falien ad caput, Vndedicit Âuicéna,quod citonia conferût uomituiôi ebrietati,

i4i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pgr. C R B S C É M T.

â: fedant confortant ftomachum recipicntem fuperfluitates, Óe con^ ferunt iflèntcriæ,»^ quando fumuntur poft cibum foluunt ade'o quod quando plun’mumexeis fumitur extrahunt cibum ante digeftionem,dulcia uero funt magistemperata quiddam calons habenti3,undeuis eis manifeftanon eftadli timextinguendam uel calorem.

ARborci’ti'inota eft,defiderat aéré calidnm,lêd irri'gui's mantimislo cisgaudetó: quibus humof exiindat/ölümdefiderat tariotis naturæ» Si qms hoc genus arbons in regioné fn’gida nutnredéi'Ïderat,locop3 netibusmunftouelinpartemmendlonalemuerló difponathancarborem,hy bcrnismenfibus teftnm ftramincuelat agrefti\amp;ubi’ fftas redient arbor aeri nuda fecura reddatiir,terramrarioffS naturp defiderat. Menfe Martiofcri tiir multis modis/cilicet femine,ramo,talea à: claba.Si grams uehs fererei’tafa cies, terram in duos pedes todies,«?«: eidem cinerem miïcebis, breues areas Ü' cias,c^:utn'n«^ percannales aqua decurrat.Inhïs aréis palmarem fcrofccmtrJa nibus apen'asjó«: tria grana deorfum iierfo cacumine lundam conftitues, amp;nbsp;ob ruta quotidie ngabis, cltius procèdent fi beneficio aquæ tæpidæ utans, natrs ger minibus Temper proxima herbatruncetur,poteft trina planta transfert Si ramum uelis ponere non amplius temi'pedc feu fexquipedelt;debebis immergerc ne putrefcat,clabam feri commodius eft quæ fît manubrij groflîtudîne, Ion' gïtudine cübîtali ex utrac^ parte longa nodîs ôe acüleîs reciiîs,fed integra mîtatc gemmarum,per quas fpesfuturîgermînîs întumefcat.DîligentîoresW men fimum bubalum adhibentutrîne^ quod fummum eft,uel marina alga ueftt tint,uel argîlla fubada partis utrîusqj extrema coopcrîunt,atque ita înpatîinî' to folodcponunttaleam,«?^ gracilior 6: breuior eft« poteft,qu^ fimiîîterutgî’ bam mergétur,fed talea palmîs duabus fuperfît,claba omnîs obruîtur, alijs ir' borîbus non debentaduertifeu annefthTaleafiueclabacalidiflîmîs région*!’^ per autumnum ponîtur,frîgîdiflîmîslulîouel Augufto pofîtas,ô^ quotidianiîff fitatîonibus ammatas,Palladîus ufque ad poma ôe magna încrementa prodûxif-' fe aftirmat.Infentur menfe Aprîli calîdîs locîs,Maîofrîgîdis,nô fub cortice,fed feiflo trunco,circa îpfas radices, Ôc în pîro â: în moro fecundum quafdatn.ûaû dentaftidua foflîone,«?«: hîne prouenîunt poma maîora,nîfi quæ arîda funtrarîf fîme debemus abfcîndere,hf c arbor pomîs non caret cum humorîs abundart* tîa maturîs feacerbafubftîtuant,arborum uero ptatem florentîa confequâtur orbem quendam contînuæfcecundîtatîs admînîftrantefibînatura, Feruntur a* tres medullas mutare dulcîbus fî per trîduum mulfa aqua femîna ponenda tna' cerentur uel laâeouilî.Alîquî menfe Februarij truncum oblîquo foramineab tmo terebrant,îta ut altera parte nô exeat ex hoc humoré permîttût fluere, do hec poma forment,tûc foramen luto repleut,ficq^ quod eft medium dulce fieri affirmât,poma eîus în arboretoto ferè anno feruarî poffunt,ucl înpaleis uel me lîusfiîn

bis fi in ualcuh’s quibiifdam claudant.Poma citn'na fecûdû Ifaac ex quatuor re^ tins flint compof ta,prima eft cortex,fecûdo caro,terti’a medulla,quarta feme. Cortex eft calidusin primo gradu,ftccusin fecundo,quod acumen eius!^ odot* Oiiendunt,eius tarnen fubftantia dura eft amp;nbsp;fohd3,idcirco non eftpro cibo acck Pænda/edfiexigua pars eius pro medicina fumatur,ftomachum confortable, ^digefti’uam uim adiuuabitjbonumc^p odorem prxftabit,at(^ ent contra uenè ’^umtnortilêrûpotatücumuino datus,qui fuccusinterpannos miffuseos 'atP ^eis conferuat in columcs.ltem prægnantibus efui datus efearum irrationabilc ’Ppetitû curat.Caro aût fn’gida eft de humida iri primo gradu,unde eft ftoma-thirefngeratiua,«^: ad digerendumdifficilis propter eius dun'tié^quapropter ’’feefleeft ftomachoexinamtocummelledifaccharoaccipi anteomné cibuni, fl ïn medio aut fine cibi edatur fît caufa ac matenÎK durf (5e grolTe febris. Me ^ull3uerofubtilîslt;5eaquof3,omniq5 caret nutrimento,de hæc eft duplex,quîa “lusdam eft înfipîdajqufdam acetofa,infîpîda eft ôe humîda in fecundogradu, ^ïnde calorê refrîoerat de fîtîm mîtîoat.Acetofa uero frîoîda eft ôe fîcca în feeft ^ogradu^uirtutc habet incidente, extenuantem ^refrjgerantetn,idcircô fît ^’loris epatîs mîtîgatîua,ôe ftomachîconfortatîua,uîrtutemappetîtiuam cxci acumen choleræ rubeæ mîtîgatîonem prebet,{îtîentibtÂperfeâe fubuc ’’bfufpîtîonem ac triftitiam de cholerîcacardiacagenerata remouet, egeftîogt; *i6tnuomîtumcj cholen'cum fedat, împetigînes ôelentîgînes cum ea fricatas ^^ftruît,quod teftatiir quîa pannus în caufto madefaâiis,cum ea purîfîcatus ad '°loreinprîftînum redît. Semen calîdumeftôilfîccumîn fecüdo gradu,quod ”narîtudooftendît,îdeo^ fecundum cibum conueiiîens,fecûdum’medîcînam '^falubre,apoftematû qiioc^dîflblutîuumjd^ contra uenenum propîtîatu cum

Ornus cft arbor parua,qug heet nafcat in nemoribuSjóe fît communiter arbor fylueftn'sjtatr ë quia domeftica per ciil-' curatn facit frudu ad quaedâ utilem, ideo de ipfa dtcam,H^c arbor fêfb omnem aërem ftiftinebdè in omni terra maxime in pinguiÄ: m humida co* ualefcitPIantat fcmine fuo öt: platuli’s, quæ cum radicibus luxta ipfas inueniuntur, Frudus cius matun'tatemfatetur cumex rubedine colorem

nîgrum aflumpfît,^Ô!; facile ab arbore cadît. Ex lî S'^ohuîusarboris quia durîflîmüôttenax eft, fiunt optîmî détes molendînorû inanubrîa malleorum,â: uîrgæ ad trîturandumfrumenta (5i carmînandûlaquot; '’înijôe generaliter omnîaquæ lîgnîdurîtîem Âtenacîtatemrequîrût,îdcouti N 4 leeftex

Ie ell ex eis facere fepes,ubi non eft necclTana claufura fpinaru,n3mbxc arbor fpinas non habet.Et quia non habetur ipfarum plantarum copia fiat feminart* um,de femineeius tarde colledo^ôeadfolem ficcato/eminentnrautem menfe Oclobri Nouembrü Corna ualde pontica ÓC ftiptica funt, äs quanto minus funt nigrajanto magis pontica. Ad ufum cibi non competunt, fed propter me dicinamualent ad fluxumuentris ÔC uomitum conftringendum, qui fit ex acu* inine choleræ, propter ipfarum frigiditatem ós ftipticitatem. Item ex eis £t o* ptimum acetü fi piftentur,amp; cum fortiflîmo aceto mifceatur,ö(: in pane forma' ta ós ft ccata feruentur^ós um o cum opusfuerit mifceantnr.

Ficus eft arbor nota,â: eius quidem diuerlï* tates iunt multæ,ideo unufquifc^illa gene* ra eligat,qup in loco in quo plantaredefide ratjUelinfimili uideat melius prouenire: hoc ta* men prouideat,ut inlocis aridis, macris,non plan teteas.Iteminlocisnontutis,non planteteagene ra,quæ cum folijsuel ante folia ficus producunt. Hæc arbor aeremcalid um ós temper atumdelidc rat.ós in oriente à in mediocriter frioidocum ho * « minis auxilio fuftent’tur,uidelicet ft eft ab oriente à meridie cooperta,ós ab alijs duabuspartibus aliquibusobftaculismunita.Item non impingiic* tur terraeius ne earn nimis teneram hyems inue* hiatjäs tune ftipes eius paleis muniatur ufc^ ad ramos circumqualt;j ligatis,amp;fii' pra terram circa pedes fimus animalium recens ponatur,ós maxime colûbinus, qui recedente fiigore poft hyememauferatur,nifi fuerit terra macra nimis, gidum ualde aerem recufaLtcrrâpinguemuel mediocrem deftderat,amp; in ma' era etiam ós in ficca quedam eius Ipecies defendûtur,in qua lîcciores ós dulcm res frudus proueniüt,in pingui uero ós humida aquofiores amp;nbsp;minus dulces ma gisc^inlîpidi ôsgrofliores.PlantanturpIantulis aliûde acceptisjocisficcis men fe Odobri ós Nouembri,temperatis menfe Februario Jrigidis uero méfe Mat tio uel in menlè Apriliji taleam uel cacumen ponas ultimo Martij uel in menfe Aprili cum eis fcuiridisfuccusinfuderit,fiacumenponasramumbinû ueltn* numabauftralipartedecidesjôsficobruesjutdiuila cacumina terra interlace te uelut tres furculos reddant, taleam fie ponemus ut ei leuiter ab una par* te diuite lapide infiflo mergemus.Legendæ funt plantæ in quibus frequens nodus exuberet, quæ uero nitidæ funt ós oculos fuos per longa internodia di* ftuleruntfteriles eflê Creduntur, Si plantam fici nutries feminario, ós matu-; ram in fcrobemtransfêras,poma generoliora producer, Icrobes amat altas,âs tnagnainterualla propter longitudiuemradicumeius. In locis frigidis ficum feramus

feramijs,quæ cito ueniântjùt ante imbres genus hoc poflît occurrcre, cahdis nero ót aeftuoïisjèam qu^ fen’us maturat. Ficus infen’tur menfe Aprili inter cor ticem,uel fi noucllg fint arbores,fciöo ligno^ftatimcj cooperiendum ell ligari ne uentus introcat. Melius comprchenduntfi circa terram relcifa Inlèran tnrarbuftaialiqui ôd lunio menfe inferunt. Varro fcribit, quod ea quæ uerno tetnpore inferuntur,poflunt etiam circa folftitiümfcrl,utßcus,quoddenfa ma teria non eft, àideofequitur calidiorem,^ quofit,utinlocis frigidis ficetafie^ rinon poffunt,aquarccéns inimica eft,tenellumcito facit putrefacere,ita quod 'îniculæfîgnocômodiflime exiftimetureainferi. Que autê natura minus funt n’olliajUas aliquod fupra ligatur unde ftillet lente aqua, ne prius arefcat furcu^ ^nsquam coalcfcat.Cuius furculicorticem integrum ^fcruandum âe ita exacu* endum,utnon diuideturmedulla,neextrinfecus imbres noceat,aut nimius ca ^argilla obliniendum ôelibroligandum.Cato fcribitquod ètiam peruinde 'niani ficus inferipoteft.Surculus eft Icgendus anniculus, inutilis enim credit •naioris uel minoris aetatis. Item inoculari fiue emplaftrari óiad buccelld inferi potefl menfe Maio äe Aprili,Iunio à lulio. In'britur autem in caprifico,in ' niorojäi: in platanojôd oculis à furculis.Gaudetur aflidua foflibne,cui multum pfodentfipcrautumnumftercus apponas maxime de armentis. Formatur 'nsinlocis frigidis ut unum folum habeatftipitem 'a terra modicum eleuatum, ^'enimmelius\frigoredcfjndetur,inlocis uero calidisunuuel pluresdumgt; Mo non ultra tres uel quatuor ftipites habeat pro domini uoluntate, refein^ ^enda funt in ea qugcun«^ autputrida aut male nata reperies, nbsp;ea ratione pu*

Macftutinclinataper latera poflitexpandi, Truncus arboris fcarificandus, ^noloco turnet ut humor poflitfluerc,ne uermes crect,qui fi creati fuehnt un 'nferreis trahantur fcutollantur afico^Alijfolamcalcemuiuam latebris uerquot; 'n'ntn apponunt. Si formicæ molleftf fiunt,rubrica,butiro ôi pice liquida mix Mrcatruncuminducidebet.Si fruftus fuos uelut pgra proijeit, aliqui radici ^'rebratae cuneuminfigunt,uelfecuri arbor is coriumfæpeprofcinduntcû

incipit producere» Ficiutmultum óe pinguemfaciantfrudumin principio S^tninis cacuminafummadecidamus,uel hoc tantum cacumine quodex argt; I ^°ri'smcdietate procedit» Vtficus cito maturet,fuccum cepælongioris cum j Mói pipere mixto unge poma quando groflaincipiuntfubrubere. Ficus ui' ndes feruari poflunt ucl in melle ordinate ne fe contingant,uel fingulæ intra ui* '’dem cucurbitam claufæ locis unicuicj cauatis.Siccantur autem öe feruanf hoc Mo,quo Campania totacuftodit.Incratibus ficus expanditur ufiç ad merigt; dienijöc adhuc mollis in qualum refunditur, tune calefado furno ubi bis coda “cus fuerit ficut eft calida interpofitis folijs fuis in fas fiäile clauditur bene pica-*”*’1 denfius prefTajöt operculo diligenter obducitur.Si pluuijs abundantibus ''ïtes non potes expandere fub tedo cas ita compones,ut feinipedeerigatur ^'•■’■aAeas ad luce foil's cui fubiedus uaporet,fubinde ficus ficut eft diuifa uer;

tatiir,ut ficorum cona amp;nbsp;pulpe ficcentur,tunc duplicata in ciftellis feruâtiihaut loculis. Alij maturas mediocntcr ficus amp;nbsp;diuil^ in cratibus expandunt,codas foie ficcendas,äe recipiunt node fub tedo.Ficus ficcg cum pinguedtne fiia fer' uantur. Secundum Hilpanorummorem hoc modo, ficcentur mediocriter amp;nbsp;optime re/rigeratæ in uafe aliquo componantur,Ä: pondérât^ bene leruentUG Ficus ficcequas Cefenates optimas habent,procuratur hoc modo ab eis,cob liguntur ficus graffulæ mature,«^: ad folem per biduum integræ dimittûtur,de inde pinguiores lcinduntur per medium ex tranluerfo,ä:iterum parte inferior ri feuinterioriconuerfa ad folem duobusuel tribus diebusficcétur,uel duabus fimul iunâis,aç iterum duobus uel tribus diebus ad iolem relidis, tandem in te-fta ponantur ós: iterum ad folem triduo dimittunt,deinde in fcrinioper quindc' cim dies tenentur, Öi. poftea iterum ad Iolem fi neceflahum uidebitur rcpo' nuntiir, quibus poftea refrigeratisin aliquo uafe ftride fortiter ponderantur, ói caue cum ficcantur ut imbrem pluuium unquam tangant ♦ Ficus cxK' ris frudibus laudabilior eft di nutribilior, fed groffos créât humores,uiridesuc rofunt cruda,nonperfedematuraparum eftcalida magisgroßa propter do minium terreftris partis in ea» Vnde Hippocrates ficus quando longinquior a maturitate tato minus calida eft à grofla,perfeda matura eft calida in primo gradu, öe temparata inter humiditatem à ficcitatem, Ficus ex trium rerutn compofitione confiftit, fcilicet femine,pulpa öi. cortice, feminis nutrimcntum nullum,ut arenae uel lapidis, cortex ficcus eft ut cutis,propterea duriflimus ad digerendu, caro nutribilior falubrior^exiftit.Sicca ueroficus calida eft in prin cipip fecundigradus,ficca.in medio primi, quamobrem calefacit,amp;fititr’C*‘^ atätin cholericos mutatur humores,cæteris tarne frudibus nutribilior eftjW* nus^ inflationis habet,fed fi fuperfluos in ftomacho humores inuenit, dura ft ad digercndum,ad corruptionemc^mutatur, öiinflationem öi. uentofotetn generat,ac peflimumfanguinem,in fuperficieetiam corporum pediculos crc at,fi autem humoribus mundificatos inueniat,bene digeritur, ac fanguincw I audabilem facit,corpuscß,pulmonem, renesóiinteftina ab humoribus grof' f s mundificat. Qui uult eins uentofitates uitare, ieiunus accipiat, d pof^ pfas piper zinziberim,A;utIaudabilem fanguinem general, nuces fitnul ftquot; cas aut amygdala manducet, Item fecundum medicinam ualet fi cum hyffoquot; po coquetur, pedus pulmonem^ mundificaGtuflim diuturnamemendatjg^r' ganflata in hunc modum in cannalibus pulmonis apoftemàta diflToluit. Coda in uino fi clyftere fiat, ualet ad dolorem uentris,qui ex grolTis proccdithumo' ribus, Auicenna dicit,quod albaeft melior,deinderubea, poftea nigra,amp;fuc cusfoliorum eius uehementis eftcalefadionisö(:abfterfionis,lt;3einipfaquidem eft Ienificatioultima,0i lacquidem eiuscoagulatliquefadionemfanguinis di ladis, öi liquefacit congelatum,!^ illa quidem qup humida eft uelocis eft nutri tncnti, in ramis quidem fici ineft tantum fubtiliationis, quod quando caro

toquitur cumeis,diflbluitur,â: ficuum decoâio confertapoftcmatibus guttu--gt;■gt;5,01:apoftcmaribusradicumaurium gargariflata.Lac eius confert punduræ fcorpionis in u entre,amp;: fimiliter rutellæ,â: fimiliter ilia quæ eft immatura,aut fo lurecentia apponuntur fuper morfum canis rabidiamp; conferunt,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Lauro.

I Aurus eft arbor lâtis magna,cuius frondes latæ ôi longf à {ôlid^,lem-I nbsp;nbsp;peruirides amp;nbsp;odorilêræ ualde funt,cuius arboris eüfrudus quem orba

'V.Ztam uocant niger ôi. par uus. In omni fere acre prouenit, maxime in tépe calido deledatur,terramfolutamlt;^ maritimamdiligit. Flâtaturramis ^‘urculis autlêmineeius méfe Martio proprie cum humor ad corùcemramo-’^“’peruenit. Eius folia A: rami funt optima ut in eis ficus Iîcc^feruentur,âiin E^Mia ponuntur,utcam odoriferam reddant,circa diacitoniten parua ipfius ^^^raponuntur,inqu3cunqueautem re adcoquendum ponantur plurimüm '»gt;5 odorem aiigent,0lt;: ftomachum ac cerebrum odore ac fua ponticitate con fanant. Frudus eius quiorbatadicitur,in uinomufFa infedopofitus fanac, fed iKutn fuo faporc fatis incongruo inficit. Auicéna dicit,quod grana corticis ÖC eius fcca di calida funt,fed orana funt calidiora ôt ficciora.nam funt in fe '»ndo gradu,lt;3(: eius oleum eft calidius oleo nucum,âi: confèrt doloribus neruo ^»lomnibus^ nbsp;nbsp;refûluit laxitudincm,lt;5e quando de cortice eius autgrams bû

'gt;gt;»■ aureus frangit lapidem,ô(: interficit fœtum propter fuam amaritudinem ’^^gt;tamfuper amaritudinem aliorum,ô(: côfêrtmorfui(corpionum cum uino, J^fftbona uefpæ api quando pungunt,d: omnino efltheriacauenenis omni ’'5bibita.Diofcor.dicit,quod frondes lauri libres à ueftes cum quibus po* ’’'quot;'lur à tineis defendunc,lt;5i à uermibus ôc corrofione tutos reddunt.

rja,amp; eius quidemdiuerfitatcs funt muite, nam «110 Ä: lunio fnaturancur,qu^ fi ufqj ad çomplé arbore dimittûtur fïuncdulciaóeodorifera ual

de,quædam parua,qujidam mediocria,quj^dam rubeajquædâ cro '^4^xdam uindia,quædam dulciajÄ: quædam acetofa^â: qupdâ ponrica ôt quidam longa^âe quædam latajtV quedâ rotunda,à quedam diu (erua ^'^uædam parum,quædam dura folida,quedam mollia dcfacilefrangibilia, Wam’in arbore durabilia,ôi quædam facile cadentia.Suntaûtmalorû muk ^^Ip^cies, quorum meliores aut détériorés qui’ibet potent per expericnti’am '^’l^îlibet regione eligereuel refutare,hæc arborâeinomni aèreprouenit, /P'ngueaclætum folum diligit,cuihumoremnontam rigatio quam natura ^Ppediietjöe fl arena uel argilla ftirngationibusadiuuetur,tï^tanislocisde-meridiem uerfacôftituùMacer étaridus locus poma uermiculofa,ô^cagt; .'’^îfacit» Seritnr ramisàfemine;fed tardius ellinutroc^ proucntus,melius W in locis caiidis O^obri Nouêbri,in frigidis uero Februario âi Martio, Plantas

14-8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E Tlt; C R E S C E N T»

Plantas lylueflres maloràm ponamus, amp;cumconualùerint inferantur, fpacia ücro inter ipfas arbores 20.pedum efle debebunt.Malus infen poteft tn fc,pk ro,^ina,forbo,{icü,platano,populo,amp;falice,menfe Februano ôe Martio per folfhtium quinqu3ointadies,utaitCato,amp; alijs,quibus pirus,in cortice â:tru cajCmplaHro ói:adbiiccenam,(\:inatnidamuelfalicis pcrtica perforata, ut in gcneralibus ell traditum plene,libro fecundo.Hæ arbores primo plantationis fuæ anno circumfodiantur,lt;V ab herbis omnibus libercntur,quolibet menie ftatis,deinde quibufdamannisbisuel terqualibetcircumfodiantur æftate, fed pollquam conualuerintâ: fuas radicesfundauennt, neque exarari neque effo' dl deliderant: idcircomagis eis prata conuenient,ftercus nó exigünt quidem, léd libenter aflumunt,ói maxime [i eiscineresmifcésntar^ Amant moderatas irrigationes,putatio hisapta ell,^ maxime anda, amp;nbsp;male natatollâtur, forma tur,fexuel odopedi'bus llïpes erigatur'aterra,qut alioflipici nunquam locia tusexillat,curetur^ut fti'pes in multos diuidat ramos,rami inuirgas ólfra^ gra,quxfrliftum ferant,lt;^ quod æqualiter per omnia latera expandatur, tali' ter quodramiquandoquenïmium oneratilïgamïne appofito fuftententur,Â hæc incapitulocômunidearboribus plemusfunttradata, Accidit facile hu' ic plantp'quod poma eius fint caduca,quod fi uenerit fcilTe radici lapis iniedus poma tenebit. Si fpiflà'poma ramos onerauerint,menfe lunio de lulio ïnterlege da funt, quæ^uinof3,ut fuccus ad meliôra uertatur,generofis abundâtiammi' r l'ilret, quam numerofa ûilitate perdebant, ôe fi hoc commode fieri non polKt, palis,perticïsô: funibus defêndantur 11 ruptura ramornm,ne copioGipfaniml* beralitas uertatur eis in interitum (.\: perniciem.Golligenda funt, cum colore, odore fapore dulcimaturitatem fatentuf, fer uabilia uero colligenda funt cir cafinemSeptembrisià ulquead medium menfis Odobris,quandocafuplun um fanorum,ói riigredine feminum maturitatem prætendunt,cum longis Ica' lis,ufque ad ramos quosattingerepoflunt,ab indefupra cum manibus debih' bus ramis cum funibus uel uncinis ad fortes bene firmatis.Leoenda funt diligc^ ter que uolumus mala fe'ruare,d^ ea poneda funt in obfeuro loco ubi uentus no fit uel paruuSjUtait Var.Nam fi forte fint fenellræ claudantur fenefirpfiramen ÉiSjprius in crate fuppbfitis uel paleis aut loco aut in cumulos fecreta difponi' inus,aliquiomniafimul ponuntVinum öi aceturnficdemalis ficut de piris im fra diccturjPoma diuiduntur in duo,fcilicet in cruda,non matura, ac in complc ta,lt;^ perfede in fua arboré maturata,cruda dura funt öi lignea,mäle nutriunt, flomacho nocent,dolorem générant,amp;uenas non penetrant,^ eorumafiuefi äiocaufaell febris diuturnpjquedurediflbluitur,quodlt;3c decætens fruâibus intelligendumeft,^: quinófuntperlédejn arboribnsmaturati. Perfede in fua arbore maturatadiuerfa funtpro fui diuerfitate faporisjquædam enimfuntpon tica,quædamacetofa,qupdamdulcia, qupdâ lunt terreftha frigida à ficca,Ä ad digerendumdura leu tarda,multùmaüt ftomachüconfortatioa,propterea

t r B E R V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14»

quod ftomachum comprimant óe humiditatem fuperfluam ibi l’nuentâ defceii' dere faciunt,funt etiam egeftioni’s conftndiua,maximefiantecibûfumantur, ^conuementia his funt quorumftomacho calor Sx. humiditasdominatur* led funtgrofla digeri amp;nbsp;dura,tardepenetranti3 usnas,inflationem faciunt, neruis Uocentdiqaor uero eorum laudabilior fubtilior eft eV leuior,idcirco ftoma^ chum confortât ôc inteftma,^ ualetad fanguims fluxum amp;nbsp;ad dyflentenam ex cholenca digeftioncâ:: uomitum,proptereapomorû huiufmodi fuccus debet îuadendo expnmi,caro ueroeijci.Mutatur autemeorû alperitas amp;nbsp;duritia trk husmodis, aut ilIa elïxando in aqua, ut ex aqua humiditatem attrahat ôi mollp ticm, aut fuper fumum aquæ calidæ fufpendenda ut humedentur à maturen^ tur,autfeda per medium grams mtenonbus dunsreieâis eorum locïs mel ôi làccharum apponendo,fecundum naturam acci’pientium,à pafta inuoluendo, cineribus calidis 0:: prum's dimittendo donecpafta extenus decoquaf.Hu iuftnodi enïm ars mollitiempræftatjÂ; maturitatem,faporofitatem,d: ad dige^ tendumuelocitatem,âc noxitatem eorum inneruos aufert. Acetofis auté dogt; ftîihatur aquofa lùbftantia,cum terreftri exi'guo,quare frigiditate eorum «ÎV fie* citatetemperantiores luntponticis propter uicmitatéliquons aëreæ naturæ, önde adioeius compofïta cum fuaftipticitatc confortât à conftringit ftoma* i chiim,«^: uentrem à egeftionem cholencam d: uomitum inhibet,cum frigidi* lated: tenuitate Iiquorisfitimextinguït,«Sc acumen cholerærubex ôe cardia* Cf cholen’cç uires aufêrt, âi humores groffos qui calidi funtm ftomacho deftru ■tjdülces uero chimos tenuat,ut totum corpus ualeantpenetrare. Huiufmodi i potna ante cibum Ä poft cibum funt bona edi,fed pira ante cibum funt nociua, dulciauero quia téperata funt inter quatuor qualitates ftomacho minime no* ad conftridionem uel laxationem uentn's uim mamfeftam non habenu frôdesjramijcortices quiaftiptici funt «Si acidi confortatiui funt ftomachi,uul* »era fanant,A: humores malos ad ea concurrentes prohibent. Auicenna dicit, quod m eorum fubftantia dominât humiditas fuperflua frigi'da funt. fila quç funtuehementis dulcedinis,in caliditatefunttemperata,aut décimant ad earn, ’^»npomisquidcmeftinflatio,d:proprieineis quænonfuntdulci'a,lt;3(: infipida ^^ntaquea ualde ad partemhumidamfuperflue decliua. Et acetofa d: immatu* •■3 générant phlegm3,putredines,ô(:febres proprietatefui humons âefuæ cru* *^*tatis,quia facile recïpiunt putrefadiones.Et umumpomorum ôi reliquorum uum eft melius quam recens, propterrefolutionem uaporum malorû ab 'o.EtafTiduitas comeftionis pomorum facit euenire dolores neruorum.Etpro pne uernalia à odonfera confortant cor,ö«: fi fit ibi anguftia ex caliditate, funt •«agni iuuamentï,lt;5(: confortant dcbilitatem ftomachi,qup ftïptica funt aut pon ^*ca uel acetofa,lt;3t conferunt difrenten;e,maxim'e pôcica,^ tampoma quâ fuc* ’^usjôcfolia conferunt uenenis.

Alapunica funt tnalagranatï quæ nota funt, ex quitus quæ* dam funt dulcia, quidam acria fiue acetofa,quedamautemme diocris faporis inter dulcia acria.Regio illis apta efl calida aut quae temperata ex^ ftitjrigidam uefo fuftinere non poteft. So lum cretofum amat hæc arbor,à infoluto etiam côualefcit,item macikntû,licet etiî inpinguiproueniât, Albertus tame dielt, quod uultfolum arenofum^pingue.Seri tur plantis de matrum radiceeuulfs,tne' lius fi ramus eius cubicularis incifus manubrij groflitudine, acde utro(ÿ capita falce leuigatus acuta uelut obliquus immcrgitur,prius tarnen porcino ftercore lt;3c in capitc ôd in parte que ima eft liniatur, uel in crudo folomalleo cogatur ad inferioradefgkMelius tarnen proueniet,fi ponendus ramus gemmata iam tre fumatur,curädumcß eft ne uirgulta ponas inueria fiue corticibus fpoliata Si in fcrobemdepones tres lapillos in ipfa radice conftitutos,prouidetur ut ladiusait,ne pomafcindantur.Fiuntautem prædidæ plantationes locis tco^ peratis Martio uel Aprili,calidis autem tSc ficcis Nouembri inferi pofte dicunt. Et inferuntur ramorum cônexione,ut medulla utriusc^ diuifa fe iungat Jn fc turn infer?poteft circa finem Martij,Kalend. Aprilis, in trunco feritur in q“® furculus recentiflimus ftatim inferi debet,ne mora exiguum qui eft exicceth*’ morem.Circumfodidebent autumno c\: ucre,lt;\: formari ut duos uel tres habe antttipitesj'a terra modico eleuatos,dt fingulis annis refeindi omnia qupinft*P‘ te nafeentur, aut etiam circa radices.Plantæilliacciduntnocumenta,quagt;'^^ aridp fiuntrigentur afridue,namhumiditas moderatafuauitatempreftatamp;^^® piam,cuius tarnen radicibus cuneus feu clauus debet infigi. Alij algam marine obruunt ad radices,cui nonnulli ftercus afininum at^ porcinum mifcentSifl® rem non continet cum aqua pari menfura temperabis,dc ter per annum radici' businfundes,uelamurcammittcs infufam,uel radicibus algam iunges,bislt;51'* gabis in menfe,uel arboris florentis truncum,ut Palladius ait,plumbeocifcu^® debebis includere,uel corio anguis inuoluere.Sicrêpant pomalapidem in dia arboris radicefuppones,uel fquillam circa arborem feras. Si uermibus U' borant,0e tangas radices felle bubulo,continuomoriétur,autficlauopneo ucr mes eiufdem purges,difficile nafeentur, uel afini urina ftcrcori admixta poiquot; cino uermibus obuiabis.Lixiuio circa punici truncum frequenter infufo l^ta ôi ftuduofapunicareddit arbufta. Afferit Martialis candida in his granafieri,fgt;st gillg óicretaeparte quartamgypfi mifeeas,toto triennio hoc genus terræradi cibus

^•bseius adt'ungasJtem dicit miræmagnitudinis pomafïeri,fi olla fdili’s cir--punici arborem obruatur,amp; in ea ramus cum flore claudatur,ne refiliat liga ad palum,tunc cooperta olla contra aqup mum'atur incurfus^autumno paté f’ch fuæ magmcudinis poma uidebit.Mulca in punico ait poma procedere (i ti ^liitnaliàportulacp fuccusæqualiter mixtus antequam germinec ilh’matur ar ^°’’in trunco, Colliguntur autem cumfuorum granorum rubedine compléta *^’tuntatem prgtcndunt.Seruantur fi picatis appendiculis ordinate fufpendas; '’dah’terjeda integra inaquam mannam uel falfam mittantur utcombibant, P°fttnduum fole liccentur,utfubdiuo nodcpermaneanhpofteainloco frigi ^olïifpendantur,!.'^ cum cis uti uolueris,dulci aqua pn'die macerabis» Item li 'iiduantur argilla,^ ea liccata Irigido loco pendeant.Item fi olla fub diuo obru' habeat arenas ufq? ad medium,amp; mala cum tenacibusleâa imprimatur '’nnisfingulis,uelfambuciuirgultis,ót:itafeparata in arenis figantur^ut quagt; ^Uordigitisemineant ab arena^ó^: hoc fub tedo infcrobe fieri poteft,âi: utilius ^^adferuandumfi nonramolongiori tollantur. Aliter in feriola cui ad media mittaturfufpenduntur malanehumorécangant,d:feria clauditur neuen'

^üsirrumpat Jtem indoIio ficordinantur inter hordeum, ne fe inuicem tangaC dolium defuper operitur.Ex malilgranatis hoc modo fit uinu,grana matura ^ûigenterpurgatainpalmeâfifcellammittas,ôein corbea exprimis, ôt leniter ^oquis ufcg ad medietaté,â: cû refrigerefcerit picatis ä:gypfatis uafculis claiv '^'s.Alij fuccumnon excoquunt/edfingulisfextorijs libras fingulas mellismi ^'ftitA:inprædidouafecuftodiunt.Ex malifpunicisfiuntopti'mæ fepes fpilEc ^fpinofæ,fortes ôe multum ferentes frudum.Malapunica utiliora funt medi' quamefuijnutrimentumquippeeorumôifi laudabile eflkVbonum,tamen

Pîfutn propter fubtilitatem eoriä facilem^digeftionem.Hgc autc quatuor par ^'biis comporta funt,quæ omnes flipticæ Iunt,prima eft cortex, fecunda caro, liquor,quarta grana.Liquorfrigidus eft,fed diuerfis modis, fecûdü fuos '

^’pores d: liquiditates.Sunt nam pôtica,acida,muxa,dulcia ôc inf pida.Pontica ''’’poffibileeflaccipi fecundûcibû,quia propter afperitatéô: duritié abhorret ^^cis natura,nec recipit nifi fecundum medicinâ,proinde huiufmodi malagra-’’’tîfîparuminfuperficieexcorticenturÂ: ipforiä fuccus aut cum uino aut cû ^’^po laxatiuo potetur* fuperiora ftomachi exprimunt,â: expellunt humidita ^^’’iputrefadamdeinferionbusjà poftmundificationes ftomachum confor' ^’’’tabfc^læfioneneruorum eius,idcircoualet adfebres diuturnas,quæexpu ff^hdis humoribus procreantur,lt;?e ad pruriginem ôe fcabiem de putrrdine fal ’phlegmatis ortam, Acida in multis rebus propter paruitatem terreftris fub' ‘hnti^,melioris funt adionis quam c^tera,calores epatis extinguunt, membra 'onfortantjôt præfertim os ftomachi,epar à cor,unde liaient ad cardiacâ cho ad doloré qui nafcitur in ore ftomachi,ex choiera rubea, habet etiam ‘’ocpropriü,quodin oculis idericorû ftillatum citrinum ab eis abijcit coloré»

propterca lï ablato cortice malagranata acctofa omnia piftcntlir^ô: fuccus ex' traClus cum melle coquatnr,utunguenti fimilitudinemhabeat,ualet ad expub lîonemungiinim,purificatcpoculorumaciem'agroflis ôc uifcolis humoribus» Maligranatiliquordulcisgroflior eft nbsp;nbsp;calidior ôc digeftibiltor t ôt: propterea

calons aliqtiantulum ftomacho ingerit, citocp in choleram rubeam mutatur, t\:ideo febricitantibus eflincôueniens/ed humedatuentrc,peâ:onslenicafpe' ritatem,«^ tulTi mittgationem tnbuit.Muzum iiero quod eft inter dulce amp;nbsp;ace-^ tofum medium ad epatiscaloremnô minus ual et ôc ftomachi qu'im acetofum, fed uirrt uomitum compefcendi ac uentrem conftringendi nô habet. Infipidum quoquequod quafiaqup faporemrefert,propter fuiliquoris ôi. aquofitatisco piamad frigiditatem pertinet,unde eftinconueniens amp;fccundum medicinam ôcfecundum potumjecundum cibumquia faporem non habet,ut membris at trahatjfecundum medicinam,quia propter aquofitatcm nec ftomachum con' fortat, nec uomitum,nec folutionem prohiber, idcirco faftidium facit ftotra' cho,debilem ôtiexilem mollemcpipfumreddit,lt;amp;cibumin ftomacho digéré^ renonpermittit,undefitcaufa rugitus.Malorum granatorum nuclei a lucco expreflî funt utiles ad uomitum cholericum conftringendum,«^ egeftionéjpr? cipue fî aflantur,eorumcppuluis fi bibatur,caloréctiam ftomachi atquc choie ræ rubeæ acumen extinguût,eorum uero cortices frigidac ficcp de tcrreftr^s funt,quod fi in aqua coquantur,aut fiat clyftere, ualet contra dyflènteriamamp;(J* arrœham.Itemdecodio exeis faftagingiuas confortahde conftringitfluxutfl fanguinis hæmorrhoidarum amp;nbsp;mulierum. Item idem cortex in uino codus êc potatus lumbricos,afcarides âi cucurbitinos ex uentrc mortuos abîjcit.Ro^ eorum qux balauftia uocatur ftipticior de ficcior eft prpdidis omnibus, debet aliquantulum ficcarijôi uitreo uafe recondi,eft enimfrigidû de ficcumin fecunquot; dogradu,deferuatur in multa efficacia per duos annos. Valet etiam contra uo mitum cholericum à fluxum uentris ex debilitate uirtutis contentiue, naifl ro tra uomitum cholericum terantur balauftiæ,ôe coquanturin aceto, de fpong’’ in tinda ponatur fuper furcula pedoris,de contra fluxum coquatur in aguaplu uiali de fiat fomentum. Auicenna dicit,quod cortex maligranari de balauftix U' truncp retinet omncm fluxum fanguinis,decôfolidatplagas de ulcéra antigua* de fortes efficit dentes motos;

MOruseftarbofnota,plurimum uitis amica,quæcalidû defidcrataequot; rem aut temperatum,frigidum uero recufat.Loca autem quprit la* bulofa ôi pleruncp maritima,de in mediocriter foluta prouenit,fed in topha uel argilla uix comprehendit, ftcrcore uel terra pingui uab de lætatur, ideo^ inter domos in ciuitatibus ubieft multa pinguedo plurimii Ipt3tur,de magis uiridis^ effîcitur.Seri poteftlocis temperatis menlc Martio dt circa finem Februari],calidis uero menfe Odobri de Nouembri.Seri autem

PoteQ feminCjfed poma à uirguïta degenerantitnelius auté fen’tur taleis à: ca cuminibuSjt^melius taleis fexqin'pedalibus ex utra^ leuigatïs (V fitno obhtis, cumfcrobem ante lecerimnsjimmergamus,c\;cinere terre admixto tegamus, •lecampliu^ qiïam quatuor digm'sfupra terrainrelinquamus. Plâtam robufta tnnsferasmenfeOdobn óiNoueinbrijteneratn Februari) ö;Martij.Scrobes 'lsfiderantaltasè^interualla magna 50. pedü uelcirca,ne una umbrisprema'* turalteriuSjóiiin radicibus fe itnpediat. Infentur autemin fe,t\: in perfico, fe-' tDndum quofdam lt;?lt;: in ficu,ulmo etiaminfita,ut ait Palladius, comprehendit. Morus aWaqueandus efljöd radicibuseius uinifècesueteris recétiflîmæinfun ^endæ.Formanda eft au£em,utunoftipitefit contera,à rami principales cir* '2oélo pedes eleuentur 'a terra uel plus aut minus/ecundum quod in læto fue '■'tfolo uel exili: ut in leto altioresdn cxilideprefliores formentur.Ferace latio^ ffinc^mori arborem aliqui fieri tradiderunt,fi perforate hincinde truco,fingu^ j l°scuneos inferamus terebinthi,accidit præterea nocumentum magnum mo ’ ’'®,uteins impediatur augmêtû amp;nbsp;frudibus eius,ut omnino inutiles fiant,fi fuis

Mijs !polientur,lt;5i: maxime fi non fuerint quæ in fummitatibus funt ramufculo futnineisrelid3,uel quod peius eft,fi fint ipfefummitates cumfrondibus coP 1 l^jUt frpe importune nimium faciunt mulieres,cum eas propter efcas uermi '‘■^icoll)gunt,quæ uermibus funt Optimus cibus, Colliguntur ftatim cum uergt;' ’’’Esnatifuerintjufq^ quo acibodeliftuntjóeincipiuntopus facere, Frudus aut ‘^iitnfua nigredine àteneritudine maturitatem fatétur.Mora duobus funt mo 'iiMcrianon perfede matura,autperfededulci3maturat3. Acria frigdafund ^ficca,uimhabentftipticam,ftomacho ckinteftinorumconfortatiuam^diuen conftipant,quarehumoreficcata ualentaddiarrœamd: diflenteriâ, ma' ’''ttieficcatalicholericefint. Item eorumfuccus plurimum ualet ad gutturis äi f’Ucium d;urinædoloré,d: maxime cumfapa Óimodicofaccharó codus,matu “^^siitem de dulcia modicum ad calorem pertinet,ad humiditatem uero multu, ^üirecitodc ftomacho eijciuntur,uentrem humedant,^^ urinam prouocant. ^'tarnen cibumin ftomacho ante feacceptum inuenerin£,commoratæcibo re f'^ente,in corruptionem conuertuntur,d: ftomacho ac epati amp;nbsp;capiti nocent, ^'üero ftomachum uacuuminuenerint,bene digeruntunmodicum tarnen nu^ ^iunt.Ieiunis accepta in aqua uel uino refrigeratiua funt.Refrigerantia ualde ft ^■fiiauferunt d: incenfionemcalorisextinguunt.Radixmori cum aquacodaà potatauentréhumedat,d:lumbricosóecucurbitinos expellit.Si uero frondes *‘'’iul cum radice coqu3ntur,d:aqua eorum retineaturin ore, ualetad dolore 'Pentium,fl autem cum uino coquatur,d:gargarifmus fiatiualetcotrahumores 3d üuâ defeendenté d: guttur. Si piftata moriradix in aceto ponatur ad folé,d: diebus la. dimittatur,d: deficcata redigaf in puluere,hic dentes perforatos di putridos euellitappofitus, Auicennadicit,quod morum eft malum ftomacho, I’atncorrumpitur in eo,d:quando corrumpi£ur,ftomachouelociternocet. Et

P E T. C R E s C E N T. , oportet quodcomedanturomnesfpecies antecibum, ó^rccipianturin ftoma-' cbo in quo no fit corruptio,et morû quod falltu eft amp;nbsp;(iccatum, rctinet uctrem uehementerÓ!:prodeftdyflentenf,lt;^ in cortice eius eft müdificatio,óifolutio cius eft plurima,ôlt;: in omnibusïpeci’ebus morieft prouocatio urinx,à cortex mon eft then’aca hyofcyamû

MVniacus eft arbor quædam,qupeft quafi fimilis pruno,fed cftmagis nodofa,â: eius frudus eft magnitudinis cômuniû prunorû/iuTilisfru duum perlîcorû in forma,tamen eft ualde odoriferu, óc; in coloreaii reum eius pomum,aerem ôi terrâ defiderat ut prunus,folutû tarnen , folum defiderat non argilia,uel cretam.Serit femine,menfeFebruario,ôi: Mat' tio tranfplantantur,in (e uero,pruno à perfico,lt;3c forfan amygdalo poteft infe ri, Circumfodi debet aflîdue,^ fccis temporibus irrigari, atcß putrida ài iri' da in ea recidi,atq5 ut prunus formari.Minus funt humida poma eius quamper rica,autprun2,magis tamé ftomacho ôc cerebro confortatiua,cum optime ma tura exiftunt,quod eorum colonfapor,ô(: odor aperte demonftrat»

qupdâ funt grofl3,domeftica,medi3,po tica.‘âi quædâ funt fylueftria parua,ua^ de pontic a. Aêrem calidû, tempcraW ôefrigidû fuftincnt,^terrâ defyderâtfabulofam, amp;: pinguéjUel glareofam,cui arena permixta cft* uel argilla cum faxis.Serif menfc Martio ucl No uembritaleis,fed folo ftcrcorato,ita quod utrûç caput ftercus obruat.Seritur ôi femine,fed in Ion gam fperatur ptaté.Infent in fe,in piro,amp; porno, in fpina alba,â; citonio.Surculus aût eius ex arbore media debet aftumi, nâ cîo fummitatibus uitiofus eft« In trunco fîflo inferéda eft,nam corticis materiesieiu na nô poteft nutrirc,â: amatputari ôi circûfodi,fïmus amp;uitiü cinis,fi radicibus infundatur,eam fcrtilem reddût,format ut modicum fupra terram,fcilicetcir' ca quatuor pedes habeatftipitesfiueramos,amp; exteriora eleuati tendantur,ut altitudinem bonâ excédant. Albertus aût dicit,quod quando inlitio fît de cis in truncum alteriusgeneris, fcilicetmali,uel pirbueletiam alicuius fpin^magnp, quæeftfimilis fago,in ligno ac cortice,lt;St uocatur Ipina faginauulgariter,cre fcuntmelpila maiora,ôi meliora qûamfint alia,fiautemdefêceruntmelpilain aliquaregionc,expcrtum eft,ut dicit Albertus,quod feritur fagrum pcrJîci in truncum Ipin^ magnæ quæ eft lîmilis fago,crefcût mcfpila maiora à meliora, que non producuntofla. Ego autemfæpeinferui melpila in pirum,ÂmaIum in codanum,ôtlpinamalbam lt;3tnoninueni oflibus carere,necin quantitate

^ugen.Si uermibiis occupatur flilo æneo fecundutn Palladium funt purgandi, öiamurcauel Humana ueteriunna uelcalcc perfündédi,led parcius propter ^rboris noxam,uelaqua décoda cum lupinis.Sedputaturhpc arbor fterilis fié ’■Mifûrnucæmfeftæfuntjrubn'cacumaceto amp;nbsp;cineretemperatanecabunt» Si pomalabuntur fruftum deeius radiceabfcifumuelpræcifumin media truri' npartefigamus,Mefpila ad feruandum legantur nondum mitia,quæ ôi in ar^ l’orediudurabunt^uelinuafciilispicatiSjUel in ordinem fulpenfa,uei cum pen '^icülis femimatura óe aqua falfa per quinlt;^ dies maceraCa,itataméne innatét». Üielerena legantur ac media,óc paleis obruâturdifcreta,neea uiciflim tadus ®fficiat.Seruantur amp;nbsp;in melle,fi nimis matura coIlegeris.Ex mefpilis fieri bo' •li'fcpes pofluntjfi fpiflïv plantentur,uel uirgis propaginentunuelfpinis albis ^i'pius inferantur.Mefpila fiue frigida funt óilicca in primo gradu, proprieta ïfs ba bent ftomachum confortandi,ô(: cholericam egeftionem ac uomitû au^ fsrunGurinamprouocantjmagis^ ad medicinampertinent quam ad cibum, farum enimnutriuntamp;groflum faciunt cibum, Meliora funt ß ante cibü fu-* *aaant qua poft,quia ftomachifunt confortatiua,lt;5É: neruofitati eius no nociua^

MYrtuseftfrutexin littoremaris,fuperquo marefæpeexûdatprpci pue abundans.Aërem querit calidumauttemperatumaut frigidiJ, fecundum AlbertumÆerram autem defiderat labulofam,folutam, macram,ö(: heremi proprietates habentem. Seritur plantis ab ipfa •^atre euulfis»Myrtuli quifunt frudus eius frigidi funt in primo gradu, à ficci quot;’fecüdo,principaliter'cópetunt medicinp,fecundario folia öi. flores,amp; quato ffcétiores funt frudus öiflores,täto meliores.Frudus poft maturitatem colle in magna cfticatia per bienniu feruanc,adfole debent ficcari,flores autem •’ö poflunt diu feruari,lcd fol a folia diutius,uirtuté habet conftringendi ex pon ^'ntate,lt;3i: confortandi ex aromaticitate.Cotra uomitû t'k fluxum uetris öc pro *^üuiü mulieru ex debilitate uirtutis cotentiuf uel ex humiditate,deturipfi fru ad comedendu uel fuccus expreflus det,etiamfirupus exfucco eoru öi fac fharo addito,quod optimu eft contra prædida,âe potéft per annum feruari,lî ^sne coquatur fuccus.Si uero non habes faccharu adde mei ex puluereuel ff ü decodisjd: albumine oui,fiat emplaftrü circa os ftomach^contrauorni' contra dyflenteriam,circa renes,ôi pedinem,ô(: umbilicum^Fiat etiâ fo '’lentumexaquapluuialidecodionisfoliorû eius circa inferiora propter ftu* diffentenam,dt profluuiorû mulierumdté fomentum ex hac aqua circa fronte,ik tempora amp;nbsp;pedes,fomnû prouocat in febre acuta,óe foluit doloré ca pitis ex caliditate. Et fafciculi fummitatis eius in aceto uel aqua pluuiali codi füper os ftomachipofitirefrenât uomitum,lt;3e fuper renés,pedus de umbilicû, Halent contra fluxum uentris,de in acuta febre foluûtdoloré,quifitex acumine (folorisdiffoluentistSirupusexfrondibusfadusmiromodo ualet contra præ^

diâa,puluis etiamflorumipfiusdatusincibisad cadcmua!et/\;ulceritus fup' perpolitusconfohdât.ltem pulins myrtulorumamp;florûeius mane antecibûda tus, cölêrtlaborâtibus fcrîore on’s qui ftomachi uitio fadus eft. Auicena dicif, quod retinct folutionetn,ôe fudoréjói omnem fluxü fanguinïsjâ: omné fluxum ad membra,ói quando cum eo fit fncatio in balneo,confortatur corpus,delîc' cantur humiditates qug func fiib cute. Itê oleum amp;nbsp;luccus öc decodto ipfius có' fortant radices capillorum, prohibent calum ód perlongant eos ùk dénigrât. Etpropn'eeiusfruftusfemtnaÄfoliaeiusficca prohibent fœtorem axillarû Ä inguinû.Itcmfedant apoftemata calida,lt;Si aduftïonem l'gnïs cum oleo,^ fîmili ter emplaftrumexipfo frudu prohibera morbis ueficæ. Item emplaftruin fâdum exfrudibus eiufdem coftum cum uino,eft côueniens mollificationuun durarum.Eteiusßlia cum uinodecoquantur,ó:fitïnde emplaftrum,fedantfo dam uehemétem.Item fedat ophthalmia, ói cumdecoquiturcum hordeofeu oleOjfanat corum apoftemata. Item confortât corôdaufert tremorem cordis. Item confortât ftomachum^ôi propn'c robur eius,ôi: ei'us femina prohibét cur fum fuperfluitatum ad ftomachum. Item eft bonus in prohibendo menfiruî. Item eius fuccus conlèrt pundurp Icorpiom’s.

Vx dicitur 'a nocendo, eo quod umbra eius nocet alijs arbonbus. Hæc arbornullûrecufat acrem, nelt;j genus terræ, licet in pmgui folutolatiori^ maior efFiciatur.Senturex' tremo lanuan'onucibus fuis, eo modo quo feruntur amvodalaamp;eifdem mefibus.Sed quas Nouembri difponis aliquatenus foie ficcabis,ô(:exicceturnoxiû uirus humons. Quas uero mêle lanuario ucl Februario po

Ponenturaut tranfuerfe ut latus eiedo ca-' cumine,ideft,ipla tarmaCgaturin terram. Cacumen ipfum cumin feminariouel alibinucem coponimus ad partem dingt mus aquilonis,lapis fubtus uel teft3,ut ait Palladius,poneda eft,ut radice no fim plicet,fedrepercuftàreIpergat.TranfplantaturinIocis calidis ôc, ficcis menfe Odobri,cû cafum folior û pafla eft,0(: melius menfe Nouembri,in frigidis uero menfe Februario ôi Martio,fed in téperatis fatis comode utrocjtéporetrâfplan tatur,biennalisinfrigidis,ói:triennalisincalidisregionibus transférât. Radices aut plantaria in hoc refecare non debes, lætior fietfi fæpius transferatur,fimo bubulo planta eft obducenda. Sed melius cinis in locis frigidis, ót fabulum in calidis fpargeturinfcrobibus, ne calore ftercoris aduratur. Nam dt cinis creditur

•’ L i' fi E rquot; ~V4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5^

'^''cditür corti'cem Ói tenen'tudi'ncm procurare fruduu denfÏtatem, altis de-^^ftaturfcrobibus pro afbons magnitudine,(5tmtcruall3 maioradefideratjct-quadraginta uel quinquagmta pcdum ad minus,qina ftillicidijs foliorutn proximisucl fui generis nocebit arboribus.lnferitur autin fein trun-Februario menie, in pruno,ait Albertus.Dcbctaliquando circumfodi,ne '’’’äfiatuicio lenedutisjÄ cânalis longus afummo trunco uflt;^ adimum tépo-'‘eueris debet extendi,ut benefîciofolisâlucntidurefcantqutc in putredinem ^•■ïnfibant.Formatur autcmut fex uel odo autdecem pedibus ftipes earü ele-quot;ftur in altü ibicp diuidatur in ramos,qui primo furlum deinde procedente tem porefledenturinlêrius,lt;^per magna latera fc diffundent.Sidura nuxerit,ucl ’’odofa, ftrida, ut indenucleum facile auferrinon poflÏt, cortex circunciden-cft,ut uitium mali deducat humoris.Alij radicum fumma præfcindût. Alij ^^febratg radicipalumdebuxoimprimunt,uel cuprinum clauum, aut ferreü ^guntjfedea inutilia puto,amp;omni ratione carcre.Colliguntautem eas perti-''sexcutiendo,cuminter nucleumamp;:teßam aliquarubedoapparet,anted ex ^^n’oribus corticibus incipiunt poflê expoliari,utin acefuum congregatur,ut ^'’ibufdam dicbuselapfis polfint cum lapidibus autmodico ligno dudis cortict l’Iis facile remoueri.Deindeduobus tribus uel quatuor diebus in aërafecundd lUod fol magis uel minus calidus fueritponantur, ut ficcentur ói feruabiles fi-’it Et fi antcqu«ï ad folem ponantur aqua lauentur,pulchriores amp;nbsp;magis uena-l^sefficientur,ó(: cum ficcatefuerintutile critomnesperforatas dt'a uermibus ®fcüpataseligcre,öi ab alijs fegregare,utftatimrumpantur,^nucleis lÏcca-^sferuentur propter oleum faciendum, qui propter diuturnitatem temporis f^ifianentesin teßisauermibusconfumptiliiiflent,Reliquasautemeledas fer-''’*'e,quasin arena feruadasobruesuelfolijs fuis aridis,uel in area ex ligno fuo includes,uel cepis mifeebisquod ctiameisacredinemtollitur.Martialis ’»têexpertu fe ait,ut uirides nuces putaminibus fuis liberatas in melle demer-^lApoft annum uirides elfe, ôi ipfum mel medicabile fieri,utex eo fado ôi potio arteriâs curet ôi fauces.Ex ligno eius fiuntoptima ferinia,«^ ualde pul-'lira,ôidiudurabilia,â:cætera uafa ad res gubernandas, ôi fortes rotæ pro-’^iiiTibus,amp;tcnaces-diu^perdurabiles,Â:in his operibus excedunt omnia 1p qugin noftris inueniûtur partibus^Exfrudu eius fit oleum cum inftrumen ad hoc paratis,quod eft ualdepulchrûÔ!:deledabile,crudum in cibis fum-Ptüin.Exunoauté corbenucum fit tertia pars nucleorum,ex quibus fiunt 34. l'Fræ olei,fi bone fuerint nuces.Quædam furit uirides,quædam fîccæ,uirides ’^inus funt calidæ ficcis,aliqu3ntulum enim humoremhabent, ôe paru ftoma-^I’ofuntnociu3e,que manducatp cumrutafaciunt contra uenenum.Siccpuero ’’'ices calidæ luntfecundumAuicennâ in tertio gradu,lt;?kfccæ in principio fe-îUndi.Et funt tripliciter,nam qu^dâ funt uicin^ têpori,quo fuerût uirides,qu^-remotæjôc qu?edâ mediocres,uicinæ funthumide,modicû uétofitatis ha-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.......................bêntes'^

iS« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F É f4 C R É S C S N T.

bentes,c^ quanto magis abeodem remouentur temporc,tanto magis corutn humiditas confumitur,eisc^uentofitas dominatur.Idcotçtunc comeftæ citoi» humores cholencos conuertuntur,Quibusitalt;^uetuftioribuscxirtennbus, uentofitatc eis multomagis dominante,fit earutn fapor quafi ueCuftilTimutn oie utpjôecibinaturamamittuntNuces ftomacho funtconCrane,nifi cum inuenc rintftomachum temperatum,aut tantam habentem frigiditatem qui calore nucum ualet repugnare Jdcirco tait ftomacho fiunt boni nutrimcti^bonæq db geftionis.Sed caltdum habcntibus ftomacbiim,putrercunt leu prenant ullione, incholericos mutantur bumores,âi:furiofos, captti^ dolorem faciuntAcK culorum uertiginem,fed ut ab eis omne aulêratur nocumentum rnudari cas eß nccefle à per nodemunamin calida aqua poni,ut partem humiditatisaqoeac quirantgt;fiant^ quali uiridesnuces.Si ante cibumcum fîcubus edantur contra rem uenenofam corpus defendunt.Quod fi ex eis cstsplaÇmafecerimuscûce' pis,melle,ô(: faleprolïcietmorfui canisrabidûRurfuscataplafma lâdumex eis cum ruta à melle fupra apoftemata ex choiera nigra ea mire diflbluit,quæ^^ cum fuis tritæ corticibus à fuper umbilicum polîtæ deftruunt apoflema intrm fecus corporimanens.Corticis quoque uelfrondiûlîue arboris uniâ exagiu^^“* datus cum uino flranguriæ optimæ fubuenit.Et fi cum aceto potetur,rcpugn3t febris rigorem habentibus» Auicenna dicit quod folia A: cortex nucis lunt coiv firingentia fluxum fanguinis,ô(: eius cortex aduftus,eft deliccatiuus fine mode/ ratione,à eius medulla mafticata,ideft, nucleus uiridis ponitur lûper apoOe^ mata melancholicû ulcerofum amp;conlêrtJtem cum melle ôc ruta confertto*'' fioni neruorum,ôe facit fodam.Et oleum antiquum facit euenire dolorem gut' turis.Et emplaftrû nucis confert mamillæ apoßemofr,ä(: mixta cum melle con fert ftomacho frigidojät cum ficubus à: ruta eftmedicamen omnibus uencnis» Diofpræterea dicit,quod umbra nucis eft ualde mala dormientibus fubca,^ diuerforum ægritudinû generatiua,ót fuccus corticis eius d: radicum eiuspo^ tatus fubuenitdilFicultati urinæ,ad quantitatcmuniusexagijjt^cumacetopo' tatus répugnât febnbus uenientibus cürigore amp;nbsp;frigore,crines tingit Äiu®* dat äi prohibet cafum capillorum»

OLca eftarbo f nota,0(: eius quidcm wul/ ta funt genera, quæ propter fîmilitudf nem earum uirtutis numerate non expc dit, aërem calidû ôc temperatû requirit,Â in mo/ dice frioido uiuit,led ualde frioidiâ fuftinerenon poteft^Terram defideratcui glarcafitinixta,auC creta fabulonis admixtiôerefoluta,autpinguela/ bulum,aut terrânaturæ depreflionis uiuidp.Cre tam ligult

ömninorepudiat,ólt;:uliginofam,ót in qua Temper humor exifti’t,0c ’’’^crum fabulonem,0i nudam gl3ream,quamuis enim coprehendat in eis non ^°nüalefcic,Etfi£us quidem terrarum oleæ aptus eft hoc modo:Quod locis ^ofisjlèptentrionalicolle, frigidis mendiana gaudet, medijs cliuisdeleda^ ^^•■jneqj imumne^^arduumpatitur locum. In his eni'm continue propter defle ftillat ad earn humor,quern multu requint à fans retinetur ciixa radices ^’Uj,eo quod locus non eft præceps,fed latæ deuexitatisjue^ imum neqj ardu' 1 nbsp;nbsp;pltitur locum,quia in imo nimia eft aquofitas,in arduo pauca.Locis cali'dis

; '^ficcïsOdobri 0(:Nouembri,fngidisueroFebruarioamp;menfe Martio plart^ ^’otür,quæ uel paftmoconftituenda funt,uelfuum locum fcrobibustenere de ^^tiint.Seruntur autem ex radicicatis plantis auta ftipitibus euulfis,«^ ad infegt; laceratis,aut ex ramis pullulât,óc ex nucleo fuæ amurc^,fed 'a plan's euul*

lt;5^ ramis in terram infixis melius côualefcït.Pro ptcr quod miratus fuit Vlf-* * S'hus, ramum oliux qm lerb ficcus uidebatur pullulalfecum in terram fuiflet quot;’fixiis.Qu^ cumponunf in paftino autfcrobibus deciTis capmbus ôi. brachijs, ^intruncüredadgufi^ admenfuram cübitiunius,ôi palmiinfermentoterræ lofle defigantur,locumpalo ante deprimente. Hordei grana fecurtdum Palla-' '^'quot;nirubtus laceantur,^ deputetur,0c:amputetur,quicquid putndi uel areti's 'quot;Ucntum fuentjâ: tunc capita eorum luto uelanturötmufco,uinculis quibuP conftrilt;fta,fed maximum beneficium eft,utproueniatincremento,fipar' ’fsnibrica uel aliter notent,quibus oppofit^’ ftccerint,ó(: contra eas fimili ratio '’^ponantur,Cumplantanturinfcrobibus,fiant quatuoruel tribus pedibusla ^gt;cum duobus profundæ,in quibus ubi lapides funtglarea mifceatur, à: fterquot; 'lis 11 claufus eft locus,modice^ponanturfupra £erram,ut emineanc, Siuero f^oraformidantur,altioris truncieflèdebebunt.Si oliuetum conftituas fint a *'lininâeuigintiquinlt;$ pedibus fubinde,circaeas herba uellatur,óe quotiésfè quot;'’t’erinfunderit,frequentiflimisfoflionibus follicitenf’,óe fubinde duda'atrurt 'oterra atque permixta in aliquanto altiores cumulos congregatur leu congegt; autem frumentarius cftagerótpinguisquem cóferimus,oliueta inter ^4^adrigenis pcdibus diftent, fi macer uicenis quinis. Cui proderit fïorgt;

in fatione dirigamus. Siprouincia in qua plantare defideras indiget ’'‘Ueto, ôc non eft unde plants fumantur, feminarium faciendum eft, ut de L ^'•■atni ferroincifi inmodum fexquipedalcm difponantur, indem quinquen ’'Uin poteritualidaplanta transferri. Pleric^ autem quod facilius ôi: utilius eft f’^ices oliuarum quæin fyluisplerunquefunt aut in locis defertis,in cubita* '’•Utnenfuramdiuffasin fcminario,lt;5e poftmodum inoliueta inftituuntót: dfe ponunt óe admixtione ftercoris adiuuant, Quare prouenit âe ex arboris ’Illis radicibus numerofa planta nafcatur. Infcritur autem in fe,c3^ rami qui-» ’Uiin truncofubtiliinfiti illico conualefcunt,hec infitiofit optime per uinde» ’’’aSjUtaitCato.Colûturautçmutin fîngulis menfibus,quæ funtinfeminario

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel fcroz

ieo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E C R E s C E N T.

uel fcrobibus nouellæpaUinentur« Cumuero adoleuerint,terinaîftatc uelbis ad minus fodi cas oportet^ói omnibus herbis circum nafcentibuslibcrari,in lo cisaridisauttepidis menfe Odobri ablaqueandæ funt oleæjtautabeisfupc' riore parte poflit humor induci. Omnem fobolcm Columella prpcipitcôu»lli, Palladio autem uidetur dimitti paucas Temper, aut folidas,ex qiiibusin uetU' ftace matris loco noua fucccdat, uel melius nutritaó:: aooeftafterræbeneficio etiatn nias Habens radices ad oliuetumfaciendum fine feminarij cura transféra tur arbuflula.Eodem Odobri menfe locis frioidiSjd: exilibus lunt ftcrcoranda oliueta.Columella dicit odo annorum ætate tranfada,Palladio autem uidetuf unoquoque anno ficca infruduofacum aliqua debilitate nalcentia refecarcdc' bere.Cui magis alTcntio. Ait etiâ Palladius egregie quod hæc arbor amatme-* diocriter ab humore fulpendi/calpi, âflidue lætaminis ubertate pirguefcet^» uentis dementer feracibus agitari,formatur ut paucos habeat ftipites, d paru eleuatos a terra,ut per latera quantum poterit diffundatur. Accidit oleis ex ui' cinitatealiarum plantarum plurimumnocumentum,eoquodipfaoleaplunmo humido indiget,amp;: ideo quicquid iuxta earn plantatur ei nutrimentum furripit, â: ipfam macilentam facit: quare oportet plantas propinquas euellere, ncc ibi aliquas dimittere.Itemuult diligenter cuftodiri àbeftiarum acceffu, quoniam corrofioeam plurimum iædibnecradatur cortex eius, quia tune exudarctd efficereturftenlis «Farida Similiter noceteiplurimum tranfitus quorumeû^, ea conculcata terra d: indurata in tranfitu non permittit ad earn delcenderefuf ficienter humorcm, quare fodienda ôdlercorandaeft» Non uultautembæc arbor irrigari fontibus uel riuis,eo quod talis aqua grauis eftôe cito fluit aradi-' ce deorfum, Sed potius pluuijs gaudet qup aqua uaporofa eft, d: flatim fumât ad radices ipfius^Sifleriles eft olea,gallicaterebra perforabis,tunc duos frug* feræ arboris ab auftraliparte ramos eiufdé magnitudinis toUcSjd: ftridc in fo' ramine utrunque concuties, uellapide uel pini uel querci palo, d abfcifiô eo quod fuperabit,luto paleato curabis occulere.Si finefruge luxuriant oleaftri, palumradicibus eiusinfige,quodfifrudus arbor læta non fert,terebraturgd lica terebrauflt;^admedullam,imprefloforaminecui oleaftri in formistalea inv mittiturdablaqueatæ arbori amurca infunditur,uel uetus infundatururina. Hoc modofteriles arbores uberâtur,quastamé durante malicia inferere opor tebit-Menfe Nouembrioliua tollitur,cumuariaeflê ceperit uel manibusuel excutiendoperticis fuauiter ne ramufculilædâturdpfis eniml^fis fequentian-' nofruduiplurimumderogabitur,Ex qua primumfietoleum,fed cumtotani-grefeit melioreft,d: illudquodfpeimerito derogauit fceciâditate compenfat. Anftot.autem dicit,quod nunquam perfeftein arbore maturefcunt,etiamfi per multos annos ibi effent,fed ut ueramd perfedam conlêquantur matura' tionem oportet ut colledede arbore per plures diesiniina congeriecoacer^ uantur,ut fie perpreflionem mutuâ confortato calored retentoadinteriora

’’^plenatn maturationemproducantur.Phnius uero dicit,quod quandiu in ar^ ^^fedimittuntur eomeliores fiunt,femper enim nouas uiresfuir)unt,Ô!: diffp ‘^'liuscadunL Varro fcribit,quodolea de qua fit oleum debet congerit’k mnn^ feu aceruari per dies fingulos in tabulate,utibi mediocriter fracefcat, ac P'’ius quifcg aceruus dimittitur in fex partibus feu uicibus ad uala olearia,^ tra lubmittitur mole oleari;e,qug eft de duro â: afpero lapide, Olea Ieda ^”^iunimium fueritinaceruisicalorefracefcitJtalt;^hnequeas mature confîcc' ’’^inaceruisiadando uentilare op ortet. Item 1er ibit Cato, quod oleum quanto ’l’ïtnurca fteterit tanto deterius eritJtem die it quod olea purganda eft a fron.* ^bus,äi omni immundicia antequa oleum fiat.Item fcribit V arro,quod amur^ 'îeft huius uirtutis quodfideipfanimisponatur in agro terram dénigrât, amp;nbsp;^erilemfacit.Si modicum ad agriculturamuehcmenterpcrtinet,^: circa radi arborum infundi folet, à: maxime ad taleam lt;5^ ubicunq? in agro herba no^ Amplius fcribit Cato ueftimenta ne tineæ tangant,amurca decoquito ad ^•midiam eo ungito fundum arce, lt;amp;nbsp;extrinfecus pedes,óe angulos ubiea arue ''■tjfihocleceristineg non nocebunt.Itemligneamomne fuppellediléfi unges '’onputrefcit,0(: cum ea terferis fplendidior fiet.Ite ænea omnia ungito, fed pri Usextergito bene,poftea cum utiuolueris extergito,lplendidor erit,lt;3c erugo '’oneritmolefta.Oleumfiin uas nouum tardirurus es, amurca ita utenda eft, ’^alida uel crud a prius collinito,oppilato agitato^ diu,ut bene combibat,id li le ceris uas oleum no bibet,ó(: oleû melius «St: ipfum uas firmius erit.OIiuæ qu^da fnntdomefticæ,quædam fylueftres,öe domeftice quædam funt acerbæ uirp ^^s,qu2edam mediocres,Icilicet U3riæ,c\: rubeæ,quædâ nigrg amp;nbsp;mature. A-' à uirides nihil habent adhuc un(ftuofitatis,fed aquofitatis tâtum,«3t: hæ ^'Jntterreftresjponticeôefrigidæ(.\;ficcf.Vnde liintftomachiconfortatiuf,^ •ventris conftipatiuæ,ô«: ad digerendumtardæ,«Si corpus nihil fe?e nutriût,fed ^âsoliuas quidam pr.xparantcumfale ôt aceto, alij cum aceto tantum,lt;Sihæc liint frigidiores ôi tenuiores,quare choleræ acumen extinguunt, ôe uirtutem ’ppetitiuamexcitant,maximefi in medio prandij accipiantur,qua’ uirrutidige ôiüæ obedientes ualde ftomachum confortant,lt;Si uentrem ftringunt. Cato fcribit eas optime ufui conditas,fi fale lînt confricatædiebus quinq?, ôe tune fale ®gt;ccu{rofibiduoinfolefuerintpolîtf,ô(:manereidoneas. Etfolere eafdem fine Paie in defrutum condere.Nigræ quidem maturæ calidxfuntâ: teperatæ hu* '’Tidæ,quarc cibus earumeft multum nutribil«s,lt;Si groflus,mollificans ftoma^ ’:hiim,tardus addigerendum,ôe faciles ad egerendum.Et tardions quidem di geftionis propter unóluofitatem,facientem cibum uacare in ftomacho uel in o/ •■eftomachi. Facilitas uero egeftionis propter unftuofitatem accidit,qu^ fa* dtdomachumlubricum unde priulquam digeratur de ftomacho delcenditjód ■’onnunquam in choleram rubeam conuertuntur.Mediocres uero minus np §fis funcnutritiuæ,propter uentolîtatemfu^^ ponticitatispriuationéâ: pau^

citatem,Oleuin quidem quod de oliuis fitahud eft recens, nouiter de olearutn fruâibus expreflum. Altud uetus quod diudefrudibus manauerit. Cognofci tur autemlaudabile oleum inodore,fl eftodonferum,in fapore fi eftoptimi fa poris,cuius fcilicet ponticitas in lingua fentitur,acumims indigens qualitate, quia ponticitatis quâtum habet tantûfrigiditati ós: ficcitati pertinetjamp;obhoc ftomachum confortât, proinde antiqui aflîtnulauerunt ipfum oleo rofato,ik lud^in multis paflîonibus olei rofati uice dederunt- Oleum quidem recens ex oliuis nigris àmaturis calidum âi humidüeft,mediocriter ftomachià ueti tris mollificatiuum,cito^ incholeramrubeam conuertitur, quod uero longe ab oliuis maturis fluit omnicarebitmalitia, quo adaliquidretinebitponticita' tis.Sed ablata penitus ponticitate fît nocibile,cito^ in malos humores côuer tibile,Quod fi multomagis inueterauerit,ut faporis fiatafperioris hornbilio ris inconueniens erit efui,tarnen utile medicinæ»

îrus eft arbor nota,d: eius quidc diuerfitates infinite funt amp;nbsp;in qua libet ciuitate diuerfa inueniûtur pira. Ideo^ infinita ôc inutilia omilh, hocfolumhic dicere fufficiat,quodqup dam maturatur in menfe lunio, quedam in menfe Iulio,quædam Augufto, quæ' dam Septembri,lt;S(: quædam Odobn,d quædam fi funtcolleda amp;nbsp;feruata in fequot; quenti tantum maturantur xftate* ut pgt;' ra regina,hæc arbor omni cceli Oatum patitur,nam in calidoifrigido à tempequot; rato aërefatis congrue conualefcitjôefrudum profert. In macraA:pinguiplt;’ teft terra plantari,uerum in macro, arido ée cretofo folo pira minora d duquot; riora erunt,Ô£:ipfe arbores paruæ ôiquafi uetuftate confumptæ, d: maxime ubi falfedo eft,uel amaritudo terræ ad ipfarum radices» In loco autem dul' ci ôi pinguifolo ualidas arbores âifrudusnobilesôeplurimosconfequimur» Etmaxime fitalefoluminlateribus montiumuel in planis prope montes fuequot; rit, in quo pirorum arbores funt plantatæ,non enim in talibus locis degene-' rabit hæc arbor, nec infeaut in frudibus dçfacilipatientur delêdum. In lo' cis autemmultum'amontibus remotis,nimium humidisâ:aquofis,eruntar'’ bores magnæôi: frondolæ,frudus^ ipfarum turgentesGuindés,acuiuoca/ lore carentes,lt;3^ eorum odor à fapor quodammodo infipidus ôeobtufus.Plan laripoflîint rami pirorum,ut de oliuis didum eft,0!:eodémodo,fed quando«^ tardus efteuentus,lt;S^ non perfede frudificant. Item plantantur pira «5;: nafci quidem necefle eft originem fuamrepetentia,fed quâdoc]^ hoc eft huiufmodi homini

^ofnini expedare longmquum,amp;non domeftica led fylueflria nafcentur« Me' Illis ergo eft utpirorum plantas radicatas fer natrus agreftium,â^ cum compte lienderintinferantur.Spacia nero inter ipfas arbores ut melius cônalefcantjo; P^dutnefle debebunt. In aridis amp;nbsp;ficcis locis menfe Odobri de Nouembri,frt gidis Februariode Martio,temperatis utroc^ tempore congrue pirusplanta* ^Hi'iaut etiam tranfplantatur.lnferitur conuenienter in piro agrefti uel domefti malojinquibus optime prouenit. Item in fpina, fed in hac ad debitum ^ngtrentum peruenire non poteft.Item in quibufdam alijs arboribus infita co* J pfehedit, fed inutiliter,de ideo hoc omitto.Poteft autem inferi h^c arborfub tcrra,d^ fupra eamiuxta terram de in altumlecûdum diftindionem traditam iri lihro fecûdo,cû in comuni de infitionibus locutus fui. Fit eius infitionibus fub ^ortice,dein truncofciflo.Itéinfalicé perticaperforatad: fub terra fepulta.P temper ilium modum qui emplaftratio nominatur. Item per ilium qui dicitur ^'Ibiicellum.Horumautem nodorum dodrinam inlibro fecundo fufficienter ®ftendimus. Aflidue gaudetfofrione,ac lætaminis ubertatepinguefeere. For* t^atur autem utunumlolum habeatftipitem,quiufque ad odo uel decern pe* autplurcsdeuetur a terra,ibi^ramorum diuifioprocuretur.Accidunt pi tis irulta nocumenta,quf cum eorum cura nominata funt in principio huius bhri^ cum fermonem feci de arboribus in communi,amp; colliguntur fine pericu* rami debiles altiores conoruisfunibus cum fortioribus alligentur. hlæc *nitnarborualdefragiles habetramos decafui colligentium expofitos, di ma ’Hine cum ad ætatem decrepitam incipit declinare, Pira colliguntur diuerlis t^mponbus, fecundum diuerf tates maturationis ipforum,ut cum ^ftiua, tunc l^gantur cum odore ôc colore fibi proprio maturitatépr^tendunt,qug fiduo l’Iis aut tribus dicbusante legâtur,uidelicet apparétibusprimismaturitatisin* ^icqs,pluribus feruabuntur diebus ad ufum qua fi lint ultima maturatione col* ltda.Qux uero infine autumnimaturant per hyemem feruanda Odobhmen l^legâtur,ficco tempore amp;nbsp;in lunæ dccremcnto. Seruantur pira fi 'a caducis di l'gentereleda,integra d^ prope dura dit aliquantulum uiridia obruta inter pa* l^as uel frumenta ponantur,in loco tarnen obfcuro dt ficco. Alij cum tenacibus liiis ftatim Ieda picatis urccis condiderunt,ôe oribus uafculorum gipfo claulis ’Htpice ipfa fub diuo obruta fabulone texerunt. Alij pira diuifa dt gram's purga ^^in foleficcant,dt in frigida aquafalfa manerepermittunt. Pofteain aqua pu* to biduo macerentur,deinde in fine in uino dulci merfa cuftodiuntur,uel infa* pH Uel paffo ufui referuantur. Vinum fit de piris fi concuffa dt facco rariflimo 'ondita ponderibus comprimantur uel prælo,hocin hyemem durat,fed pri* '1’5aceffit æftate. Acetum de piris fie fit pira fylueftria uel afperi generis in cu* H^olo feruantur matura per triduum,deinde mittantur in uafculum. Cui fonta^ ’’Huel pluuialis aqua mifceturjdt opertum uas per triginta relinquitur dies, ut liibinde quantum fublatumfueritadufum aceti,tâtum aquæ ad reparationem

reddatiir.Liquâmcn depinsficfitjpiramatunflî'macum fale calcantiir,ubi car hes eorum fuen’nt refolute,uel in capfelhs,uel in uafis fiddibus paratss claudun tur,poÜ menfem tertiumfufpenfehæ carnes liqnorem dimittunt/apons lUx cundï,lt;^ coloris albiduli Ex ligno pin pulchræ aflîdesôi tabuLr fîunt qu^ O' ptimeleuigantur,exquibusmulta opera congrue fiunt.Pïraquædamdomeftr ca,quæd3mfylucrtnafunt.SyIueftn3,frigidiora,dunoraô(: ficcioria amp;nbsp;magi’s pontica funtdomefticïs.Rurfus pi'raquædam funt acerba pontica,ôi: qucdam tr!aturadulcia,3cerbaponticaomnia füntde natura fylueftrium, ô(:ftotnachû confortantjUentremcß conflipant^ôr funt fn'gtdæ ô: ficcæ medicine,non nutri mento conuenientiajdeo^ oportet operam dare ut mollefcât amp;nbsp;afpeiïtatcm ‘amittantjUt uidelicetelikentur,autfuper calïdamaqux fùmumlufpendantur, autopertapaftaaflentur,autcummelle condantnn Pira fine codafiue cruda lïntjUentrem confnpant,0!:fi coda funt fnaqua pluuiali pofita fuper osftoma chi compefcuntuomitumex choiera,âi fuper pedinem pofita flxum uentris conflnngunC-Pira dulcia matura temperatæ complexionis funt,quia minus ce ten's fngida funt,qua propter calefaciunt ó: augent digeftionem,ualentc^ in his, quolt;^ quorum ftomachifrigidi funtâ: ficci,habent autempira propnctatein, quod fi cum fungi's coquantur omnem auferunt læfionem,prpcipue fi fyliieftna funt,propter ponticitatem fuam.Cims arbon's pin' agrefti bibitus in his qui fun gorumfunt comeftione fiiffocati multum ualetFrondes pi'rorum ô: ratniftiptt ca funt,fed pi'rorum fliptidtascum aquofa dulcedi'ne mixta eft* Auicenna df cit,quod pira fylueftna exiccata confoli'dant uulnera*

PRunus eft arbor nota,Ó!: ei'us quidem diuerfitates funt,qui’a quædam eß domeftica,ä: quædam lylueftn’sidomefticp quædam faci'unt pruna ab ba,qupdam nigra,qupdam rubea,d^ rurfus quedam mollia,quedâ callo fa amp;nbsp;dura,Â: iterum quædam groflâjqupdam parua. Acrcm dcfiderâtteptdüm pn'ncipaliter,d: fngidumfatis commode fufli'nerepoflunt: locogaudent ^humidojôcfimiliter lapidofoô^glareofoiuuanturloco, lætamen recuto» quiaexhocfrudusucrmiculofos lt;S:caducosfaciunt. Serunturoflibusfuis aU/ tumno mcfe Nouembn',putn'fôlo, fubado duobuspalmis uel minus obroan tur ofla : eademponuntur ôc Februano,fed tune funtper triduum Iixiuio macc randa,utcitogermmarecogantur.Cui' rei prodent, fn'n feminario nutrhnt, ut poftmodum elapfo bi'ennio transferantur,ponantur etiam eifdem menfibus ÓC plantis quas fumemus de radi'ci’bus amp;nbsp;corticc matris,radicibus cumponun^ turfimo obli'ti's.Hpc arbor non multum profundasqupritfcrobes,quia no miil turn in profundo radices figit,nec multa magna fpacia,quia fe inuicem paru im pedi'untJnfentun'nfe ôcinperfi'co amp;nbsp;amygdalo,fed earn degenerem reddità paruam,lt;3cinlerecipi't amygdalum amp;nbsp;malum, fecundum quofdam,amp; optime perficum. Extremo Martij fit ei'us infitio,uel menfe lanuario antequa gummi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eins in^

®iusinci'pi'atlachrymare«Sed ego etiam menfe Februario expertus fum fæpe optimeprouenire,iuuaturfrequentihumore,ó(: aflîdua foflîone. Extirpand^'C fiintfoboles circa radices,exceptis reâ:oribus,quæferuabûtur ad plantasjor^ '’lantur autem ut unum folum habeant ftipitem,non multum eleuatntn li terra, ^'languid a eft arbor prum,amurca cum aqua equalïter temperata radicibus de l’otaffundïjuel cineres ex furno maxime farmentorum,fî poma decidunt o* Icaftiicuneumterebratæmfige radicûSiuermes aut formicas patitiir,curetur »tfupra in tradatu cômuni de arboribus dixiæruna ficcâtur etiamin fole,1cifla *n tribus uel quatuorpartibus circa ofla,alij in aqua marina,iiel aqua feruéte re tenter Icdaprunademergûtjôcindefublatain furno faciuntuel in foie fccarû ^prunis fiuntoptime fepes ôi utiles, quia ïua fpifla pullulatione eas fpiflas ôi fortes faciuntjôifrudum abundanter præbent,^cûduobus uel tribus uel qua tUoranniselapfisinciduntur,quibufdam rarioribus relidis multos præparant ■^inearum palos,d: igni fatisfaciunt abundanter.Sedut diuerforum prunorum plantp pro fepibusfaciédishabeatur copia,nihil eritutiliusquam tempore ma türitatis earum pueros ad forumplateas^mittere ubi uendûtur, d: 'a perfonis üilibus comeduntur,quia omnia ofla cuiuslibet generis inuenta colligât,amp;: hjic ficca fupradidis temporibus plantanda feruétur, ex quibus quatuor ufc^ ad leX ßtnul in feminarioponi poflunt,â:pofteainfeminarionutriuntur,amp; cum con^ Hîluerintad locafepiumtransfêrantur âe fulcos.Prunaparum nutriunt,d: al* 1^3 quædamdurafuntaddigerédum,ftomacho nociua,fed exiguum lolutiua. Ueoqj cum fint groffa non debent comedi nifigrandia ôi:perfede in arbore ’’^îturafa^Et pruna nigra quædam funt domefticajquædam agreftia,rurfus do '3ieilica,quedamlunt nigra,perfede in arbore maturata,amp; dulcia nimis,funt frigtda Ä; magis humida in fecundo gradu,ut Auicenna dicit.Nam eius frigidi eft in initio primigradus,humiditas uero in fine.Platearius tamé dicit,quod font frigida de humida in fecûdogradu.Auicéna dicit,quodfuntfrigidain prin tipio fecundi,ô(: humida in fine tertij,ftomachum humedant,uétrem molliût, ^choleram rubeamfoluuntàproijciunt,tarnen fînimiumutamur ftomacho Oocent. Cruda uero dura,uiridia de ponticapeflima funt in medicina d: cibo, ’^orum enimflomacho ualde nociuum eft A minime nutrit atlt;^ fatigat.Rufa ue *■0 magis funtfrigida dehumida.Nimis agreftia nimis ftiptica funt, ideo^ ualéc î'f diarrhœam de dyflenteriam,de quidam ca matura colligunt,defcinduntper ■’’edium ad folem lîccant,aceto alpcrgunt,d: in uafe reponût,de hæc magis ficca,habcnt uirtutéinfrigidandi,deinteftinaleniendi,unde ualentin acutise* §ritudinibus,de ad uentris conftipationem ex humore cholerico.Et (ifunt uiri ’^ia,denturadedendum,fi ficca coquanturin aqua,de pruna comedantur amp;a* ‘îüabibatur. Auicenna dicit,quod gummieius eft fubtiliatiuum de incifiuum conglutinatiuumdeconfolidat ulcera.Et cum ex folijs prunorum colluitur

PErficus eft arbor nota, quf parua cft,cito tarnen crefcitjôiparuo tempore uiu!t,in locisquibufcuni^ proueniunt, fedpomis âifrondibus éedurabilttate præcipua funt,ficŒ^ lum calidum,folum arcnofum,ô(: humidum forO antur.Frioidis uero ós: maxime uentofîs intereûf, nifi ahquodefendantur obiedu.MenfeNoueffl' bn inlociscalidiSjCæten's uero lanuarij perfici' oflampaftinatis arenis funtponéda,binisueluno kfe pedibus feparata,lt;3lt;: cum ibiplantp excreue rinttransferantur,^^ non amph’us qu'âm duobus palmis ueltribus fecundum Palladium obruaturjdumtenerafuncgerminajier bis perff pe circumfofla liberentur,plantâ bi'mam reâe transferimus breui fcro be,nec àfelongeftatuende funt,utinuicem à fecalorem folisexcutiant.laniiJ ri) ôi Februari) inlocisfrigidiSjNouembncalidi'sperficus inferieur, maxim« circa terram furculis plenioribusóeprope arboré feu ftipitemnatis.Namcaquot; cuminauel nontenebuntueldiudurarenonpoterûtJnferitur in fe,ô(:in atnyg dalo,^pruno,Aprilt menie uel Mai) lociscalidis.In Italiauero Maio exiftem te amp;nbsp;in lunio perficus inocularipoteft,quod emplaftrari dicit, pr^cifo defup«’’ trunco ô(:emplaftratisplurimisgemmis,eomodo quo didum eft.Egoaûtinu® nieiusinlîtionem in pruno fadam menfe Februari) optime côualere, ablaqu«' and^funt per autumnumiôe fuis folijsftercorandæJtem putandi funt, piitrida ôearida tantum uirgulcatollantur,nam fi aliquod uiride auferatur arefcunt»ut Palladius ait.Apudnos experientia contradicit,imb firamiuirides loco incon gruo nati tolluntur pulchrior amp;nbsp;melior elFicit arbor,fed forfan in fua region« 1lt;gt; ca erant arida nimis,hæc arbor ardore folis arefeit-Etideo cumuler apeftionc frequentijuelpertino iuuetur humore,à obiedis defendatur umbr aculis, ut i' dem Palladius dicit, quod intelligo in locis nimiû calidis ôe liccis,quia in noOt*® partibustéperatis nôeget.Vnumfolumftipité habere debet à terra moditit eleuatum, Languenti arbori ueteris uini feces aqua mixtas oportet infunder«* Contra pruinas ftercus ingeratur perfico,uel,ut modo dixi,uini feces cu aqua mixta,uel quod magisprodeft faba in qua aquadecoda eft, ut idem Palladius ait.Si uermes patitur, cinis amurcæ mixtus eos extinguit,uel bouis urina,cuni acetitertia parte confufa.Sipoma caducafiant,radices eius nudatæ uel truco lentifciuel terebinthi cuneus infi2atur,utaitPalladius,Velterebrate in medio palus falicis imprimatur. Si poma rugofacreabitaut putrida,circa unum trum cum cortex relcindatur,d: cum inde modieus humor effluxerit,argilla uel paP lea to lu to tegatur.Contra uitia perfei iërtur proflcere fpartea ad ramos fufpé* fa, Perficaferuantur fî detradis oflîbus in loleficcant. Item detradisoflibus melle conquot;

t ï B E ft V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l»j*

**gt;elle condiuntiinde fie faporis lucundi fiuntJtem feruan’ dicutur fï umbilicurti gutta picis calentis oppleueris,«?«: in uafe claufo reponas. Perïïca diuidun-ïörin duo,quædâ enim funt groflïa mollia,hæcfuntm3gts aquofa/cilicet fi t' 8gt;da(\:humida,lt;.\:quedâ fi]ntparua,folida,dura,óeh^c funt magis terrertna, Icilicet fngida,^: quodammodolîcca,«?^: maxime finô fuerintperfedein arboquot; *‘ematurat3,autfuerintomnmoacerba cruda.Frôdiumeïus fuccuspotatus lumbneos amp;nbsp;cucurbiti'uos eijcit.Perfica fn'gida amp;nbsp;humida funtin fecundo graquot; '^u.Phlcgma generant,ienino ftomacho funt edenda^Â pofl uinum uetus odo ■■•ferum eft pot3ndum,ïdem facit fi ex eo cataplafma fêceris umbilico,fecundû Auicennam.Etfuccus fbhorum eius in aurem miflius ucrmes mterficit.Matura ^Untbona ftomacho,j‘n eis eftuirtus faciendi appctitum cibi,âe oportet quP ut non comedantur poft alium cibum,quoniam corrumpütur poft ipfum, ^corrumpunteum qui præceflît,^ fteca funt tardæ digeftioni’s,êtnon boni I ’’utnmentsquamuis lînt multinutrimenti,t\: matura lemunt uentrem,lt;Si; ïmma

rX Alma eft arbor ferensdadylos,aërem defiderans calidum aut temper K.-^ratum,namïn climate calido ante h vemem maturat frudum,fed in frigt; gido,quodeft quintum uelfextum clima, nonmaturat, nifi poft hye^ ’’’em ad pnncipiumuens autæftati’s anni fequenhs. Sed ci’rca feptimum uel ^iJartum chma pullulât, led propter frigus non conualefcit, fed eft uenïisdp quod nec in fexto climateuiuat, uel in quinto difficile. Terramfolutani ^fabulofam requirit,nam conftat locum prope nullis frudibus elle utilem,ln î'Jopalmx fponte nalcuntur, Sentur plantis April! menfe uel Maio,tarnen ^uando planta ponitur circa earn uel fub ea pinguis terrafundatur.Itemfentur ’’’^nfeOdobri femine fiue oflibus dadyiorumnonueterum,fed recentiiim P'nguiumjin cuius feminario terrxjcinis mifeendus eft,uel notandum eft tame Wex uno nucleouixunquamplatacrefcens conualefcit,fed potiusex muP ''s litnul pofitis,0i hoc ideo eft quia platula quæ ex uno oritur adeb debilis eft, Wtruncum quiarboremportarepoffi'tfacerenon potcft.Sed multæ plan^» fimul exortp,propter compreflionem fib! inuicem cotinuate perficiunt illius

’fljoris truncum.Porrb cum femina ói nuclei ah'arum plantarum habent uir^ ^''tempullulatiuam,quædam in fummo,qupdam in imo,qupdâin circuitu,qu^ ’^’tn!nmcdio,nucleuspalmæquieftos dadylihabet quaft in dorfofuo,^ ibi foramen ftridum aliquantulum longum*per quod germen fuum egreditur^

Quare optima plantatio eius eftiquod hæc oflâ in facculo lineo in fabulo ponan quanto fieri poteft foramen unius foramini alterius 3pplicetur,ut plant« Vilnius coniundp perfediorem faciant arboré,palma enim unius uirtutis non P’'oficitgt;tam propter fexum qui in ea diftr!dior,qu^m in alijs plantis,turn etiam Pi’opter ligni debilitatem Jtem palma mafculus nunquâ facit aliqué frudu, fed

plâtatus mafculus luxta focminam inclinât fe ad eamjita quod tangût fe ratni ma ns âe feminæ^Â: comprimït bifurcatio ramorum femme ramos mans,amp; tune rede palmxdecedunt 'a feinuicem,tunc fœmina concipit non fubftantiam all quamemiflam a mafculo/ed uirtute ipfius. Similiter autem hæc oftendunt ope ra rufticorum,quoniam cum longæ funt abinuicem plantatf mafculus â( fœmi-' na abftrahunt mafeuliramos,lt;\: ponunt fuper feminam, ôi, ilia in furcis fuis ucl côprimiteoSjamp;côcipit exeis, Cum auté ftatfemina frudu onufta,peruétum qui fpiritum amp;nbsp;humorem mafculi ducit fuper frudus feminæ, ôd eius maturan tur frudus.Non autem eft arbitrandumquod iftainprpgnationeôdmaturatio ne fœmina indigeat,quando ex pluribus feminibus planta côualefcit, quia tue plures mafculos in uirtute à fubftantia in fe habet.Ânnuauelbimadebettrâf ferrime«ife Iunio,lt;\: Iulioinchoante,circLimfodiaturaflîdue,utirrigatio conO nua pftatis uincat ardores. Aquis aliquatenus falf s palme iuuâtur.Si pgraeftar bor,fcces uini ueteris ablaqueatp oportet affundi,uel radicum fuperuacuamca pillationem decidere,uel cuneum falicis intcrfoflîsradicibus imprimerc. Hxe arbor difficillime crefcit,^longi(fimo tempore uiuit,antecétum annos fruâü non facit ut dicit Plinius.Et eft fciendum quod frudus dadylorum non percua liones depedent a ramis eius,fed potius habent fedes quafdam in quibus imwe diate fuper ramos exiftunt.Et quod mirabile eft in una,fi aliqua profert fruâus fuos ramulos in quibus frudus fui confiftunt,quæ fi aliqua in fuperiori parte aperitur,lîcut fit in filiqua rofæ amp;nbsp;lilijs,amp;: aliorum multorum florum, lcd apen unturinfèriusex parte ramifuper quos funt,eo modo quo aperitur filiqua pa^ pauerisàporri.Infummo autem cacuminebabethæc arbor caflam,inqua eft fubftantia mellis,qur multum accedit ad fubftantiam dadylf,hpc^ cumabfci« ditur palma arefcit.Dadyli calidi funt ôihumidi in fecundo gradu, groflifangt; guinis generatiui,amp; difficilis digeftionis/icubus tarnen ficcis funt digeftibilio^ reSjd: magis urinamprouocantes,led illis afliicfcentesepatis âilplenis confti' pationem,duritiem at^ groflitiem ôc tumorem patiuntur.Gingiuis A dédbus funt nociuijdi dolorem in ore ftomachi faciunt.

Inus eft arbor nota,qux creditur prodeP fe omnibus qup fub ea funt,amaclocûgra cilem,fæpe maritimumjntcr montes à lior ^proceriorinuenif’jUentofis à hu/ midis loci’sarborûfîunt increméca lætiora. Sed huic genen deputabis eafpacia ueImÔ£esgt;qu3e alten utilia efle non poffunt. Exarabis ergo ea locadiliz

locadiligénter puroabfrumenci more fernen afpcrgae, ac Icni farcu^ lûcurabis opcnre,nec plulquam palmo debet abfcondi, ànata nontrâsferan^ tosqin’a non facile comprehendunt,â: uix crefcuntgt;nec aliquo tempore inci' lt;^w:ur,quia monuntur,lt;?e loeo ramt fîue radias mcifealiænonnafcuntimSe ntiirigïtur nuclei's fuis,aqua per tn'duum maceratis, calidis cVfîccis regionilt; tus menfe Odobn amp;nbsp;Nouembrï: frioidis uero ôi; humidis Februario ô: Mar^

tio.Alij dicunt,frudumpineumCranslationein multafemina duci',mcolliculis I terrafumorepletisobruunt,quæ ubicreuerint relidoeo qiiod folidius eft, ’uferunt alia,Vbiujftum cepentnutnmencum,trinam plantam cumipfis coh tcülis transferunt,in ferobe indulgent radicibuslargitatem terræ, tarnen equi ßercus admifcent.Seruandum eft autem ut radix ei'us quæ una â: di'reda eft uf^ ’^fummitaCemeius poflît integra’ôj; illæla transferri,defêndenda eft arbor te* ■'era 'ipecore/oliimcpnecalcetur inualida, Putatio nouellas pini arbores tan* t''tnpromouct,ut paucis annis in luftam magnitudmé crefeat. Item fert quod i ^»tcius cortice nafeuntur facile uermes,qui lignum corrodunt ôi deftruunt,ôi

■weo longiori tempore duratjfi iæpe corticibus fpclietur, nuces pi’nei ufej ad ■quot;enfemNouembns in arbore eftè poflunt. Maturiorespmeælegentur pri'us t'tnen quam putrefeant nuclei,qui nifipurgatidurarenonpoflunt.Tamenali* ^quot;iinuafis fidilibus nouis ôd terra repletiscumteftis fuis alTeruntcuftodirfPi* ■■eacalida eft l’V humidainfecundooradu,fecundum Auicennamin tertio,uir t^iteiTi habet leniendi,humeâandbâ: aliquantulum aperiendi. Optimus cibus ^ßlaborantibusininftrumentis fpiritualibus, ód apoftemate ex frigido humo* te,anh[naticis,id eft,ficce tufliêtibusjhedica fèbre laborantibus côfumptis* ^3nguinem augmentat,libidinem incitabper fepoteftdari,uel cumfîrupo uel ^leftuariojUelincibis. Contra tuflîmualet cortex exterior, cum primo pinea j’tarborefumitur,fidecoquatur benein aqua,d^pofteafuper carbonesponagt;

Piper eft arbor parua,âi: nalcitur optime,frudificat fub cancro,â: clp mateubieftmulta aduftiofolis,ô(:precipueinmonteCaucafo,ut dicit Ifidorus,dicit etiam quod eius fyluas ferpentes euftodiunt/ed incolp il* j tusregionis tempore maturitaiislyluas incendunt,ó(: ferpentes fugiunt,àex ■ncêdio grana piperis quænaturaliter erantalba,efficiunt nigra de rugofa. Dia t'or.dtcitquodSaracenicolledamponuntinclibano,utuirtus generatiuaaufë non poftit in alijs partibus mundi feri,in locis etiam temperatis nafeit, tdin eis frudum non facit.Ideo apud nos ipfius plâtatio d; induftria nullius uti* ttatis eft.Piper calidus eft ficcus in tertio oradu,uirtuté habet diftoluendi amp;nbsp;’■on{ôrtandi,puluiseius naribus appofitus fternutationê prouocat, d cerebriï ’^uperfluitate phlegmatum mundificat,uinû decodioniseius d:ficuû ficcarû.

ipiritualiâ mundifïcat'agliJtmofohumore,óc miro modo inlet contra frigidû afchma.Puluisetiäeiïis cum fcubus datusad idemualet,puluis etiamincibis datus digentjdc confortatjanguineis lt;3c cholencisnon eft utilisufus pipcris, diflbluit enim ôc cjuandoque inducit lepram.Item puluiseius fuper carné po-' fitus earn corrodit. Auicenna dicit,quod cum melle pofitus in palato eft coll' ueniensad anginam,^: pulmonem mundificat cum aceto bïbitumjóc Imitura eftbonum apoftcmatibus fplems.Item prouocat unnam,0i eijcitfcstumcutn forticudine«

OVercus^roucr ôi cerrus funtarbo^ res magnæ^quæfuntfer'eeiufdéna' turæ,multamcÿfimilitudincmhabà in foliditite,0(: duritie Iignoru, à: folioru forma ócfrudus, nam omnespro-ducunt glandesjomnesc^ profundas multas à magnas radices faciunt Jed in arborumfortna differuntjnam qucrcus breuem facit ftipitctr’, de ramos magnos,ab omni parte diffufos.Cer rus eft qup ftipitem facit longiflîmumjà ualde redum,de paucos ramoç.Rouer uerofacitßi pitem diredam amp;nbsp;altum,cum paucioribusra mis. Hæ arbores terram folidam de dura ac mediocrem quxrunt,d: montuofamuelmontibus propinquam,refolutamuc ro ôcaquofamôeprpcipuefabulofamrefugiunt. Seruntur glandibusfuisinfc' minario,uelinagro,uel ad ripas foflatorûpofitis.Menfe lanuario uclFebrua riodeetiammenfe Nouembri colliguntur glandes, tempore quo maturxuel ab arbore cadunCjód ad folem f ccatp leruantur pro cibo porccrum,quibu$ efl cóueniens 0:: bonus.Omnes prgdidf arbores in aquofs fub terra diu durabi' les funt. Supra terra uero roucr melior cerro eft.Glandes frigidæfuntinpn mo gradujficcæ in fecundo,nonutimur cis incibo hominum,fed porcorum. quia iunt digeftioniinobedientes,ócuentrium conftipatiue,deideo ualentdyf' fenterip,óe ulceribusinteftinorum,amp; fluxuiianguinis.Sed tarnen urinam pro uocantjöe corporis funt nutritiuæ,quafi quædam grana, tardæéj deftotna* cho defcenduntjôc capitis dolorem faciunt propter fumum earum ex ftoma* cho afcendentem,fed eius fuperftcies multum eft ftiptica, de fimiliter ipfarutn arborum galle,undeualetad fanguinisfluxum mulierum.ltemdecodio earu conuenitinteftinorumuulneribus,puluisctiam corum combuftorum in loco iiulnerum immiflîs humores putndosfllicntes deficcat. Auicenna dicit, quod earum folia funt uehementis ftipticitatis, de frudus quidem glandis confert apoftcmatibus calidis in principio. Folia præterea glandis faciunt coercerc

plagas cum teruntur â: puluen'zantur defupcr,Et gallæ ipfarum lim'antur cum ’cetofuper impetiginemôe auferunteam» Et puluisearum fpargitur fuper a^ quamôe bibitur aduulnera inteftinorum dead fluxum antiquum,de fimiliter ^uandoponitunnmedicmisconueniens eftad hanc operationem.

SOrbus cft arbor nota, cuius frudus duplex eft, fcilicet paruus,rotûduslt; de hicexlœminaproducitur,uelmaior parumlongusde acutus qui ex malcula proceratur,amatloca humidaideproximalrigida,d: in monta ”'51161 montibusproximi'slocismagis quamin ualhbus de remotis à môtibus ^ïleftatur,folumpinguinîmum deliderat,cuius indicium certiÏÏimû facit,quod 'quot;hiiiulmodilocisfrequentesuidéturnafci.MenfelanuanOjFebruariodi: Mar ”olocisfn2idis,calidisuero Odobn'deNouembri, forba feruntur esreaie,

'^’iitmaturatain feminan’oipfopomapangantur. Plantas etiâfï qui's ponere ''oluen't,h3bebî'tarbi'trium,dummodocalidislocis menfe Nouembri, tempCquot; P^ratis lanuano de Februario,frigidis Marti'o difponat^plantaeft transférendâ f”bftïor, ferobem defideratal£iorem,de fpacia longi’ora, ut quod illi maxime Weft à uétis frequentibus agitata grandefeat. Menïe Aprili uel ultimo Mar l^forbæ mleruntur in citonia,tpinamalbâ,licetinca parua proueniat,fub corti l'n trunco,uel,ut puto,etiam in piro,amp; in malis competenter l’nferi poteft» baudet irngatione teponbus ficcis,de aftîdua foffione.Formanda eft,ut unû fo ''quot;’ibabeatftipitécirca lo.uel la.eleuatûa terra. Si uermespatiatunnfeftos, ^^'inea ruft autpilofi’folent interna medullamfecare,aliquos ex hi's ab arbogt; ’^‘^etradoSjincêdio uicino cremaredeberePalladïus ait.Quogenerealij cre.^ '‘quot;ntur fugere uel peri’re.Sorba feruâtur hoc modo,leda dunora de poftta ubi ’'itefeere eœperint,f!dilibus uflt;j ad plenû clauduntur urceolis,gypfo defuper '^isAmbipedancafcrobeloco ficco fub foie mergentur, ore peruerfo,d: ^cfüper fpiflius terra calcat .lté feda per tf es partes ficcant in foie,de feruant,' quot;^Iper medium di'uifa ficcant.Cum uero uoles iitiaqua feruenti macerata reui quot;'^cunt fapore iucundo,31iqui tamépendiculis fuis uiridia leda fupponunt locis Wis lt;Se liccïs. Ex forbis maturis fit uinû ficutexpiris. Lignum forbi eft folidu quot;”1 corngenum,fed facile frangibile,quare optime leuigatur.Ideo ualde eft cô ’'Aliens operibus uaforum fcnneorum,de idoneum ijs quæfuperficicmterfam ^politam requirunt.Rubeumtarnen habet lignû. Sorba frigida funtdeficca, '’^itrisqj conftipatiU3,etiam fi fint perfede matura.

ZEzulus eft arbor quædamparna, multum feabiofa. CuiusTolia multa? quafi in uno ramunculo funt coniunda,fimullt;j tempore hyemis ab ar bore cadût.Eiusfrudusfimilis eftbaccisrofarum,uel frudui oliuarû. unam tantû habés os,aérem defiderat téperatû,neG frigidû formidat.

i7Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s C Ê N T.

Etintcrrapînguiôifoluta lætatur,fentur nuclei’s fin's in feminano mcnfe No'' ücmbri aut Februario/atisód diligenter nutnreoporceti quæ cum conualuc' rintbiennioueltriennio transferantunSeriturétïam plan’s fuper radicibus ma tn’s natis. Infer! earn pofleputato in fpi’na alba,0(:forfan in pruno menfe Februa no dcMartio fciffotruco,lt;^^formaturutunumfblumhabeat fii’picem,per fex pedes eleuatus aterra,ColIi’gunturautem zezula uindemi'aru tempore^quan dorubedinem uel uarietatémoftendùnt,âjqui’a fan’s funtdeleâabili’3,adeden dum tarnen modicum nutriunt.

ZAnipruseft arbuftula fan’s nota, qup aërem cali’dum aut temperaW defiderat,^ terram arenofam,folutam ôi ferèfterilem,amp; maxime O' n’turôf: frudificati’n li’ttore maris,ô(:i’nmôti’busfèr'efterilibus,i’nqui''' bus eft folutaterra,quæ lima uocaturjn locis uero aquofis amp;nbsp;uaih busnonui’uit,qui’ani’mi’a humïdi’tatecorrumpitur,ói nutn’mento ficco Ämo^ di’cofuftentatur.Hui’us arbuftulæfuntduæ lpecies,fed fpeci’es mafcula quS in altum porn’gi’tunamp;ualde modicum frudum facit,de fcemina qup iuxta ter ram ramos quafi ferpendo expandit, qup miro modo toto lèrb tempore anni frudiffcat,^ frudummaturat.Itemefttertialpecies pulchrior demelionFru dus fuperioris fpeciei eft paruus,rubeus,d^ grofliis,ut parua cerafa,fed frudus alterius fpeciei eft paruus de niger, Hæc arbuftula fylueftris eft, de in didis fpontenafciturlocis. Tarnen fi quis earn plantare defideratnncleis fuisferat, iiel plantulas eradicatasdeloco matris quo uoluerit transférât» Itemeius radi' ces multumfub terra demergac,quæ nec fofli'one lætatunubilocus nimis fue' ritraduftusjuel nimis ftccus de durus menfe Februario de Martio eft ferenda, putari aut formari non eget nifi forte quis mafculum uelit propter uoluptateni aliquam in altum extollere.Colligitur autem frudus,cum fuccefliue eiusnigr® dine uel rubedine maturitatem fatëtur, Eius lignum rubrum, pulchru dammodo uarium eft,odoriferum,competit^ uerubus,qup fuum faporemcat nibus exipfisaflatis conferredicuntur,fiuntenâex ea coclearia fans pukhra* Frudus eius calidus de ficcus effde multum ualet contra frioidum tuflim fi co' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, o

meftus ædatur. Rami eius cum frudu de frondibus in aqua uel uino codi,Äiii uafa ex muffa infeda,cum ipfo uino uel aqua calidiflima pofiti de obdurate «en doneineademagitatijUafamirabiliter libérant,ipfis^ faporem odorélau* dabilemprxftanu

CVfficienter didum eft fupra de arboribus frudiferis, de de cultu de uti-Iitate ipfarum»Nunc autem dicendumbreuiter de omnibus arboribus

X__y ôc frudibus infrudiferis que reperiuntur inpartibus noftris,dedeutilF täte ipfarum,fecundum ordinem Alphabets

t ï B E R r, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7j

ABiCsóe quæ uulgó uocatur piellaóe areßc fere eædem funt arbores, nonemm coluntur,ôi:in alplbus ódlocis niuolîs magnæ ualdeproue^ munt^ôi: omnes miro modo di'rede in altum extolluntur,frondes uirî des omni tempore habent.Ex ipfis fiunt arbores,antennæ nauiû ma* ggt;iarum,quibus nullf alig arbores futficere poflunt,optimæ funt m omnibus ®peribus ficcis ædificiorum,quia lenes ôi rigidæ funt À: durabiles,âi: affidés ex ''sfadeubi^plurimum domos exornant,fiuntetiam ex eis uafa ui'nan'a, tam •^^gna quamparua/edineis facileuinumin acetummutatur.Sedaref^ præci püe competit fitulis in quibus aqua defertur^ Nam Ipecies per aquam facile ‘iitiantur.

A Medanus qux alnus uocatur,ar bored qug non colitur,fedinloci'spä luftribus ÔC aquofis prgcipue deledaturjôe fabricis inutilis eft,fed nece( faria fi locus humidus fundamentis planandus eft.Nam fub terra ilico 'gt;■ •■adices infixa uirides emittit,àingroflataex pluribus palis propepoftisâi in Unumcorpusredadus fortiffimum 0^ diu durabile fundamentum facit. Item eji faconuenienterinciforiafiût,â:paffides,quibus rariffime accidunt crepature^

A2erus eft arbor fatis magna,qua?inalpibusinuenitur,que optime cort uenit cy phis,t.\: parapfidrbus inciforijs faciendis ualculis, à omni busdelicatis operibusjquia eius lignum eft magnum, albu amp;nbsp;folidum, ö^ualde politum efficitur,fed eius parapfidesfacile per caloremfcinduntur,ni fadæfint de quaterno,id eft,de ligno in quatuor partes fciflo aut de nodofa line neruolaradice.

ANoruus eft arbor parua,qupf militer circa alpesoritur,Cuius medianus cortex datus in cibis aut potibus,mirabiliter uentrem laxat,

AGnufeaftus eft f utcx,id eft arbuftula parua,que omni tempore uiridis repcritur in aquofislocis magis,«^: in ficcis minus,â: eius lignum eft du rum,d:folia eius funt ficut folia oliuæ,fed funt leuiora. Calidus eft ôd ficcus in tertio gradu, fecundum Auicennam eft calidus in primo (3d ficcus in lecundo.Flores,foliacompetunt ufui medicine A magis flores quam folia, â: flores quidem agnufeaftus uocantur,quiin uere colliguntur,^ per annum tan lumferuantur,ód uirides funt maiores efficatie, quam fîccatû Dicitur autem agnufeaftus,quia libidinem reprimendo caftum facit,leiftus enim ex eo fadus libidinem ftringit,prohibendo pollutionem,d: uirge eredionem,ut Auicenna dicit.Fomententur genitalia,etiam ex aqua decodionis eius,(^ fuccus poteu Contra gonorrhxam decoquatur modicum caftorij infucco eius, óe detur in

potu.Item folia óc flores cius decoquantur in aceto,addito caftoreo^^jf genita' lia cataplafmentur.Et nota quod quidetnextinguut libidinem infpiflando Iperquot; ma^ut fernen laducæ,citrulli,melones,cucumercs,cucurbitæ,portulaca, ace^ tum,agrefta,camphora,é^ fimi'lia,quedam muniédo fpiritus öe cófumédo fper^ ma,utruta,tT)aiorana,agnufcaftus^cyminum,calamentü,(5£:anethum. Hecfunt calida aperitiua,ói uentofitatem exterminant tV foluunt. Itemfomccumfadum cx aquadecodionisagnufcaftimatricis exiccat fuperfluitates, à ipfius angu' flat orifciû.ContraLethargiâualet decoftioagnufcafti,apijjôi:faluiæin aqua falla,fi ex ea fortiter capitis pars poflerior fricetur.Auicenna dicic,quod fuffu* migantur mulieres, cum uehemens deiidçrium coitus adeftjt'k liberentur,lt;3£ eius foliafugant uenenofa.

BVxusefl arbor parua,quefolidifliir)u, croceumt\:pulcherrimu habet lignH, pulchris^frondibus amp;nbsp;uiridibus letn' per ueftita eft,ex quibus do mi cel le fer--ta faciunt. Plantari poteft non folum fi plantule radicatæ de ftipite matris euulfæ ponantur,fcd etiamfi ramieiusdenudatis frondibus inlkinv tur in terram Rafura huius ligni quia frigida eft lt;amp;nbsp;ficca,decoâainaqua putæi conftringit flu' xum,utdicitDiofc.Tingit etiamcrines fieius decoifhone f^pius abluâtur. Ex ipfius ligno fiut optimi pedinesjâ: cochlcaria,lt;^: manubria cul tellorum,lt;5^calculi,lt;Xtabulæcereæ,â:omne opus paruumquod pulchcrrimu lignum Iculpendum requiritjrecipitenim â: rennet commode omnem forma.

GRillus eft arbuftula parua, qux inarenis fluüiorû oritur, quiepulcbras ualde uirgulas à multas emitiit.Qiie colliguntur menfe Aprili, cufuc eus in eis mouetur,â!: excoriantur.Deinde fiunt ex eis corbesj cauep auium,lt;\: cafei ficcandi lt;3i conleruâdùà caniftra,in quibus panes pot' tantur âlfrudus.Item exradicibus eius ligantur manubria falcium,amp;falcelli' norum,^quæ ad incidendum ligna amp;nbsp;putandas uineas funt neceftaria.

CYprefluseft arbor nota,«St: pulchra,quæ uiridis femper exiftit,amp; ideo in clauftris monachorumfrequeter plantatur.Eius lignum eftualdeo^ doriferû óc pulchrum,amp; ex eo fiunt pulcherrimæ aflides,quas homi nes libenterponuntinfundis inftrumentorum muficorû,ut citharæ^ Ä aliorû, ~ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;â: in omni-'

lt;5^ inomnibus openbusdeh’catikHæc arbor,ut ait Aiîi’ccrtnatjCah'da eft in pri ’ttogradUjâi ficca infecundo.Etquidâ dicunt quod eft frigida,folia nux eius ftipticafuntjâe folia eius delent morpheam,lt;3i confolidât uulnerajamp;nux eius confortât neruos,â: roborant mollificationem,lt;\'ftringijtetiam, ôe decoâio nuciscum aceto fedat dolorem dcntiüm^

CAnna lîue arundonotacft,tcrramdefideratmediocriter humidâ ôc pinguem,Canneta fiunt hoC modô,uidelicet quod paftinata æquali ter terra menfeFebruarioôibreuiflîmisfcrobibus unopede diftantP l’Iis cannarumoculi per fcrobes fingulas obruuntur.Si calida liccaprouin cia eft,uallesliumidas irriguas opus cil deputare canetis.Si efthumida regio, locis medijs inftituantur,led fucco uillarum fubditis.Ligonizantur ut uinep, ôc l'gonibus in æqualitatem terrf æquabimus menfe Oâobri ôd Nouembri. Sed l*3uafuntantiquacanneta,menfe februario farcienfur,recilîs quæfuntinradi cepürganda,amp;putnb)usmale porredis,ôi fiqua gignendi nô habent oculos» ^Xcannisfiuntpali,ô(:pert!'cæuinearum,àfcorea quibus intra fe domus pau' pcrum diftinguuntur,^^ fecundum Auicennam func uehementis infrigidatio^ *’is,Etlôliacannæ,radixôe cortex conferunt allopeciæ, nbsp;nbsp;abftergunt iordes^

’Siradix cum cæpæ lylueftrij extrahit carni infixa. Et lanugo quæ eft flos eius ^üando cadit in aurem, facit euenirefurditatem,quiinuifcatur in eaamp;nonclt; ^ceditur,

C'^Eneftaefl quædam arbuflula,adebp3rua,qup plurimum adherbæna turam accedit,quæ in monîibus «Si locis maritimis oriturjä: flores fa Jet ualde pulchrosi quibus profertis domicellæ utuntur ramufculis eius» Deficientibus iuncis poflunt palmites uinearum ligarû Item ex ^eneftispoteft fieri ftuppa,que loco canapiuel lini fuccedere poteft»

FAgus cfl arbor magna, nafeens in alpihus,ex qua optime fîuntlancef, amp;nbsp;fellarum aflïdesÓi librorum.Itemfabricisutilis eft in ficco,fed hu^ morecorrumpitur.Ifidorus autemdicit,quod glans liue fruftus fagi eft multumdulcis. Eteius medulla eft muribus amica,0iglircs impinlt; §uat,turdis óecolumbis conuenit,amp; eos nutrit,amp; eius carnes concodufaci^ les facit.Eius ligni fubftantia multum operibus eft apta,fed non multum durât, ^uia 'a uermibus corroditur»Item eft necelTariauitriariæ arti,fi nondum'a uei mibus corrofa eft, quia ex eius cinere uitrum cum aliorum quo' rundam appolitione per ignis conflagratione

179 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E 'T* C R E S C E N T»

FRaxinuseßarbor fads magna,quf in ptnguibus amp;nbsp;bumidis nemonbus deledatur,eius lignum fads igni compedt,^ eft opdmum pro circuits uegetum à: cadorum amp;nbsp;fcalis turrmm.Item ædificijs idonea eft bæcar' bor exi'ccata,non uin’dis,dum tarnen terram non condngat, quia ft a tim humore corrumpitur.Eius etiam fylua de tertio in terdum uel quartum annum incila optimas pro in'neis profert perdcas.Plinius autemdici’t, quod foliafraxt' ni funtutilia contra uenenum.Nam fucco expreflo potui dato contra ferpen' tes,tk eius umbra fummeauxiliatur,tantacjei eft uis contra ferpentesgt; lit eins umbram uelperdnam uel macudnam non atdngant.Ec fi inter ignem A: fraxini folia ponit ferpensijin ignem potius qu'am in folia fraxinifugit.Et eins cortices Ô: folia uentremftringuntjdtuomitum exdefedu uirtutis contendue fadum, ft cum aquapluuiali ôc aceto coquatur,óc fuper ftomachnmponatur,lêdat. Et eft arbor calida ôcficcainfecundopradu.

FRaxinàgoïus eft arbor fraxmo in frondibusâe inligno ft'milis,quf in Io' cisdomefticisfeu culds dcledatur,Hæc arborIruäiimquendä fiuegra nula parua producit,quæ nigra funt quando matura exiftût,â: ualde dul cia, fed fer'e nihïl fuper c^a ex pulpa habent» Item exiccata multi's mcnfibus tonferuantur.

*17 Vfanus eft arbor parua quæ in læpibus oritur, ex cuius ligno fiuntfuff O' Jl ptimp, äc alia hoc genus.

OFlus,id eft,taxus,eft arbor parua,quæ in alpibus amp;nbsp;montibus eis proxi' mis inuenitur,quæ optima eft pro baliftisligneis ócarcubus faciendis. De Opolo.

OFolus eft arbor fads magna,quplignû habet üâlde album ôc pulchru» ex quo ftunt optima iuga boum,inciforiæ paflides,ö(:aflïdes,pro deli catis operibus faciendis.

POpulus amp;nbsp;albarus funt fer'e fimiles arbores in magnitudine,0!: forma frondium,lêd populus magis in altum extollitur,0£: eius lignum nô po litur. Albarus uero magis per latera ramos extendic,amp;: eft lignum eins albius ôcpulchrius pro aflîdibus faciendis,ediftcijs inficcofatiscompetunt,ligt; cet longifllmo tempore in eis nöd uret. Locis humidis Ä: arenofis precipue po pulus deledat,in montibuslocis^faxofis ac cretofts durare non poflunt.Plan tatur ramis annalibus uel bienalibus*uel etiam maioris ætatis in terra infixis, amp;nbsp;facilime comprehendunt. Item compertum,albarü incidi óc quocun«^ inerint fragminaincifturp,indc quafilpiftàmlyluamnalcijpoteft etiam hoc euenire ex pullulations

pullulatione radicum,qüæ circa prçcifam arborem uniucrfam occupant terra m fuperfîcie ciüs,propter quod etiam præfâtæ arbores plunmutn inueniuntur obeflê uineiSjâi frumentarijs agn's^Poptilushoc habet propn’um,quodfi ^fti uo putctur tempore,aut pent,aut infirmatur,aüt fcabiofa effîcitur. Oicitur au tempopulus,e'o quod incifa pullulât admodum populi’,ut dicit Ifidorus, DeRofartjs»

ROfana nota funt.Exhi's autem quædâ alba, quidam rubea. Et iterumqupdam domeßic3,qugdam fylueftria funt, alba uero tamfylueftria qu'am domeftïcafor tes conflituuntfepes,quia multas â: fortes habet fpinas,^ omnes ade'o retortas uolentes ingregt; diretinentuioléter.Sed rubearofan'a debiles uir gulas prodücût.Plantatur autem plantulis uir» gultls ïnparüas partlculas diuifis, ôc mfeminario Gtis feminibus.Et femina quxdâ funtquæinpoz h: lorubeofunt colleda, quorum maturitasad pL *?ndum apta cognofcitur,cum poft uindemi îs colorcm fufcû ôc mollitié quand. labenr.Si qua funt antiqua rofarla ciïcun* fodiantur,à anditas recidi’tur untut. fa.Item quæ rara funtgt; poftunt uirgarum propagi'ne reparan’.Rofa fngida eft in primo gradu, ficca in fecundo. Viridis ûc lîcca competiï ufui medicmæ. Siccantur autem aliquantulum ad folem, pofluntper trienmum feruarûCumf eceptio rofarum mueniturjîccæ ponen-' dlt;^funtinmedicinis,quia facilius conterunt.Ex uiïidibus aûtfitmel, uelfacz tharum rofatum,aqua rolata.Mel rofatum lie fit,pnmo mel fpumatur, deinde 'oletur, poftea addantur folia rofarum,abieâisftipitibus,lt;3equibufdamalbis, Suæ funtin parte inferiorijÂ: minutatimmcifa ponant,ôe fiatdecodio aliquan lignum decoâionis ei’us eft odor â; colorruffus.In feptem libris mellis utia rofarum ponatur,per qninq^ annos feruari pcteft.Et habet uirtutem côfor Ï3ndi,ex aromaticitate,mundi£icandi ex melle,competenter datur phlegmati t'Sjcholericis melancholicis,in h veme amp;nbsp;^ftate,debilitatis,cum mulfa fada fx aqua Emelle rolato,d: facit mundificationem ftomachi exfn’gidis humo^ hbus mel rofatum cum aqua decodionis fôeniculi feminis tribus gram's fall’s ad ^itis.Vcl fit hoc modo: Suedrecentium rofarumunalibraponaturincacabo ignem pofito,cumbullire cœperit uiridium rofarum cum forficibus uel cul-^^Iloincilarum libræ quatuor addantur,â: dumbullierint, femper agitctur, ói ’’’fidiliuaferepolitisquantomagistenebiturtanto melius en’t.Cum aqua frigt ftomachum confortat,ôlt;: conftipat,à cum calida mundificat,detur in mane ^tneridie. Eodem modo fit mel uiolatum, amp;ualet capitis doloribus,febrp ' citantibus cum tepida datum, Saccharum rofatum fit fic,folia rofarum uiridi $ umpiftaw

umpißata conterantur bene,â: ponantur inuafe uitrco per uigintidics ad fo/ iem,(3lt;: quondie moueantur,^ bene comtnifceantur.lnquatuorlibns laccha n libra iina ponatur rofarum,ä: poteU pcrtncnnium feruari, uirtutein habet conftnnoendkóe cöfortandk^ ualct côtra dvflenten’amA h’enteriam,0e diar rhœâex debilitate uirtutiscontentiuæ fadam. Item ualet côtra uomitum cho lericum,contra lincopim,0(: cardiacam paflionem, cum fit ex calefadione fpb ritualiumdetur cum aqua rofata» Eleduanum de fucco rolarum fit ficlRc/ cipe facchan,fuccirofarum analib.a.de drach,4. fandah'triumgenerudracb, e.fpodij drach.p.diagridij drach.ii.camphoræ drach.i.tempera admodu etc duarijjCum firupo fado ex faccharo,0e fuccorofarum,ótf detur cumaqua call daadmodumcaftanepin matuttnali hora, ualct etiam contra guttam cahdam àcholen'cam rubeampurgatur,âi: conualefcentestertianan’os quotidiepur-' gat,fine molefha,ôt: reliquias malorum humorum,quæibi remanferuntpoten ter educit.Sirupus rofatus ficfihquidam decoquunt rofas in aqua, cVi'n tali a' qua rofataadduntfaccharum,A:faciuntfrupum.Alij autem faciunt,ponentes rofas in alio uafe, habentcm ftridum orificium,dlt;:fupereffundûtaquam fernen temA dimittunt ibi dare donee aqua fit rubea,à inde faciût frupum, hic eft optimus.Et nota quod lirupus fadus ex rccentibus rofïs^ prius aliquantulumh' xat,poftea conflringit,fadus ueroex ficcis in principio lt;3ein fine condringit* Contrafluxumuetrisjói: uomitumcholericum,deturcumaquapluuiali,uelro fata^Febricitantibuspod minutionem cum aqua frigidapotui detur.Côtra fin' copim fimiliter fecundum Nicolaum fic fit: Accipe rofas recétes,â: pone in ua fe per fe amp;nbsp;in caldario pone aquam donee bulliat,dt bullientem fuper rofas pt? didas infunde,0c: podea uas iplumtege,nefumus exeat* ex quo aqua ubirefti' guérit,rofas eijce,0i: alqs recentibus aquam bullitam eandem iterû fuperinfun' de,mutandorofas,donec aqua ilia rubea fat,de hacautem aqua quatuor libras accipe,Ä:ibilibras quatuorfacehariinfunde, cum autembullire inceperit,ab bum ouorum aliquod in aqua frigida multum concutias donee fpumefcat, amp;nbsp;lam Ipuma in firupo bulliéte Ipargendo infunde,dlt;: cû fere nigrefeere ilia fputna inceperit,fuauiter cû tacia remoue, lt;5tf iterû aliam infunde,donec clarus fiat fin» pus cumccepcrit firupus quafifilumfacere ß cum digito tetigeris aut tscis dependens adhæreat,codus ed,Valet calorilt;î^: ficcati febrium, fitim repritwt ô:côfortatàcondipaU Eodemmodo fit firupus uiolatus,de firupus ncnudri'' nus,quiualet contra maximos caloresinacutidimis ægridinibus. Oleum rofa' turn fiefit: quidam decoquunt rofas in oleo communi,^:: colant,alij teruntrofas uirides,dd in oleo ód uafe uitreofoliexponuntper dies quinquaginta, Ä hoc eft bonum, Sed fecundum Nicolaumfit hoc modo:In duabuslibris olei cômunis abluti libram unam uiridium rofarum aliquantulû côcuttarû ponant in olla plc na,pofita fuper ignem in caldariopleno aqua fufpenfo,^!: tamdiu bulliat donee aqup tertia pars indc minuatur,quod demum album pannû fini immiffum tor culari

culari depn’înatur,codem modo fit uïolatum fabatinum ôc mn tiniim oleum, â: üalertt ifta olea contra acutas febres,inunda fuper epar,Ô£ pulfus ôd tempora,e£ plantas manuû lt;^pedum,quoniamcaloremextinguunt.Âquaroratafit multis •^odi's. Nam quidam funt qui habentpatellampl'umbeam quamponUnt fuper qiiodamtexto euerfo,cuieftabunaparteoftium,undefubeo ponaturignis,ói •iitertextum «^^patellam eß cinis,gröflitudinis digitorû duorum,ne aqua fapo* ’■emfumiaccipiatjót circa textû eil fornacellaparua,de lapidibusac luto fada, deindepatella rofis impletur,d: capellumplumbeumponitur fuper ipfum, ita ^uod uerfus partem unde aqua rofata egreditur aliquantulum pendeat^ôi ignis continuo pendeat fuper ipfa patella,tantum quodrofædimittanturin ea,quod gt;n eis humiditas fit conlïimpta,Ó!: tune reijciuntunEt aliæ recentes in earum lo/ cumponuntur,â: in alio uafæ uitreo fuper pipeo capellæ pofito,aqua recipit^ deinde in geflarijs ad folem pofitisj quibufdam diebus decoquenda relinquit, ^feruatunAlij uolentes fucciomnemuaporem fumiamp; odoremeuitare,ina^ 9ua rofata ponunt patellamprædidamad capellamincacabo aqua pleno,at(^ ’nfornacelladifpofita,quod ab unaparte poflitineoaquaimmit£i,qu^loco C' ’üs que ab igné confumitur fuccedere poffit,hæc eft optima^Quædam in filo fo liarofarum pofitainuafæ uitreo ut fufpenfa inuafeexaliquaparteadhpreat,fo li expornint,defuperadeo clauduntutuapor rofarum exiri non poflit. Et hæc cft melior qu'am uJla poterit eflè, tarnen ualdeparum ôi cum nimio laborefie •quot;i potefl.Habet autem uirtutem conflringendi,^ confortandi fluxum uêtris, uomitum cholericum.Detur rofatafimplexuel aqua decodionis mallichis ^gariophilorum j amp;nbsp;precipue contra fiuxum ex debilitatp uirtutis côtentp ^æ,uel acuminemedicinp,d: quandoipfanimis ducit,fincopantibus ôi cardia catnpatientibus detur in potu,ô(: fuper afpergatur faciei Jn collyrijs competen fer ad oculosponitur,âi inunguentisad faciem quia abftergit panum faciei, ^fubtiliatcutem.Roff ficcp naribus appofîtæ cerebrum confortant, âirepa '■antfpiritus,contra fluxum uentris ex choiera detur aqua pluuialis in qua ro^» funt decodæ, ad idem ualet cmplaftrum de rofis,d: albumine oui amp;nbsp;ace' polito fuper renes ôi pedinem. Contra uomitum fiat decodio in aceto ói ^pongia marina intindaori llomachi fuperponatur. Contra fincopim detur ®^ua decodionis rofarum,dctnreti3mpuluis in ouo forbili .Item contra rubo ’■etnoculorum,fifentian£ur punduræ,ualent rolp codp in aqua ôi cataplafma f^.Flos rofæ,que interius reperietur,ualet contrafluxum uentris d: uomitum^ ^fcrnpuluiseiusîineefuperpofitushumiditatem eius confumit. Et nota quod *^^ccus rofarum uiridiumin uafe uitreo poteftferuari per annum. Auicenna di %quodrofaredificat fœtorem fudoris,quando in balneo adminiflratur. Et cmplaftrum de rofis codis ôi contritis,^ non expreflîs pofitum fuper apofte ffistacalida foluit ea.

ROfmannus eflquædamparua arbufiu laodonfera, quæ femper habet fron* des umdes,ôlt;: qug fimulatur zanipro à fcopæ,mannis loci's præcipue deleda tur,lt;\:ideo rofmannus appella£ur,plantatur au* templâtuliseuulfis de matris radi'ce. Itemramis in terram affîxisjiîs menfibus quitus aliæ fiunt plantationes.Calidus ôc humidus cft,fcdexcef fus eius non déterminât in pradu.floresôefron*

des eius mcdicinæ ufui funt. Et flos eius dicitur anthosunde dianthos eleduanumfit ex eoj ar* biiflulai'pfa etiam lanotides dicitur, uel detroli* banos.Vnde cumïftorum receptio tniienittir folia debent p oni.Flores aiiteni aliquantulum deficcatæ ad folem per annum feruanturjimiliter folia, uiP CUtem habet confortandiexaromati'citate,difloluendi ex caliditatejextergen* di,mundifîcandi amp;nbsp;cófumendi' ex ficcatejà diaphoreticam ex caliditate.Con* .tra lyncopim àcardiacâ dctur dianthos cum umojtem aliter fiat decodio florum in uino,ô:taleuinumdetur patienti contra fngiditate ftomachià ad digcftionem confortandam,deturdianthos uel uinumdecoâlonis florum Ä maftlchis côtra dolore inteftmorum ôc: flomachi ex uentolîtate,deturuinûde* codioniseiusôt cymini,ô(: contra cerebri fn'gidatcm fiat eius decodio inuino ôc patiens capite coopertofumûrccipiat. Contra humiditatem uuæ acetum ueluinum decoâionïs eius gargarizetur. Contra ftrangun’am ôi dvflent^ha, flores uel faltem folia décoda mui'no cataplafmentur.Admûdiû'cationesma* triCisàconceptumiuuandumfiatfomentum circa pudenda ex aqua decodio nis eiüs,flores autem in oleó decodes fupponunt fibi mulieres.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vbus notus eft,cópetit fepibus f3ciédis,quia eas fortes ac fpiflas àpü

gentesfacitjfedperfènonmultü,nifiplâtasarborûuelaliarufpi^aru admixtas habeat,quibus fuftineat,que adeb funt folide,qgt; nô fledant â: deftruant ab eo.Plantat aûtplantulis fuis,quæ facile inueniuntur, ubi capita “ tanguntterrâ,quia ibiftatimradices emittût.Itéplantat feminibus fuis mature colledisjdi: f ccatis,uf(^ ad initiû ueris feruatis,ô(: tûc feminatis,frudus eius funt mora,qu^ mulicres â: pueri comedût,fcd optima funtp porcis.Rubuscalidus eft ôi. ficcusjut qu idâ dicûtiCôftâtinus aût dicit fummitates eius efle lbpticas,à ualere côtra ufturas,d: c al id a apoftemata,unde uidet,^ fgt;t frigida amp;nbsp;ficca. Con traruboréoculorûturioneseiuscûuitello ouorû côterant,lt;\: addito croco fu pponanf oculis.Côtra quaslibet üfluras cera mûda rofoluat,poftea addat clcu rofatiâjdeinde fuccus tunonû eius cû maiori quâcitate.Côtra calida apoftemata folia fum*

I r B E R V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18t

foliafummitatumtricacum aqua rofatafuperponantur.Contra Jyflentenam ^uccustunonumeius cum aqua hordei pro clyftere inijciatur, uel ex. tunoni cum albumine oui êi sceto ftac emplaftrum fuper pedinem d: renes,fiftc ^itiofupen'orujlenticula aliquantulu exuftam fuccoeius det ad manducandû.

Alix eft arbor nota,ficdidaeo quod plan *^tata facile falitin altum. Hæc arbor m lo* k.'CIS humidisó(;areno!Ï? öi, folucis deleâa* datur,^^ non multûradices profiinde figicPlan tatur optime fine radicibus, û terra perforata cd paloaut cum fôratura. Plantabicnnali's i‘n parte inferiori acuta foramini fortiter imprimatur^ ■ ' ufque ad fuperficiem foramen ex fabulo implea^ tur,uel terra foluta. Terra ubi plantatur cretofâ fitjdeinde cretafupcrponatur,quodfi foluta eft terra in quo plantatur fufficic fi ex eadem implea turforamen.Cuimultum proden’t fieifdem car-* '3inibus,quibusinfali'cefteCcratapponatur,fitautceiuspl3ntaCio menfe Odo^ tfi Nouembri aut Februano melius menfeMartio,cum ïam ipfis plantis, fuper faliccadhucexiftentibuSjUindïsfuccus fe effundent.Eisaût planta tnen' Aprilt Maio abradatur quicquidin ftpite præter fnperiorem onturpar ^em.Tcrtio quocj^ aut quarto annodicit omncs æqualiterjfex pedibus fupra ïerram,fedlî duobus tantûpedibus fupra terra ipfiusformarent ftipites^proce ■■lores producerecperticaSjôclongioridurarçtcépore,quiahæc arbor tanto ’nramiseritflt;rcûdior,quâtoeftterrepropinquior,ô(;eft ad incidendü aptior, Veruntamé fi eft in loco animalibus expofito magis timet corrofio ipfarû,quç ®ftoueldecépedibus 'a le inuicédiftarcdebcbunt,nefinimis Ipiflæ fuerinc lu^ perfluis umbris périmant ea quæ feminâtur in agris.De tertio in tertiû annum pertic^ inciduntur,uidelicet fubtiles iuxta falicê,ôd grofle tribus uel quatuor di ^tis remota ab ea incidantiirrotundx,uel non multû oliquæ,ôc:quicquid eft ■nfalice ficcumuelmortuumamputetur,nec fiuntineis cannatæ remotæ fed pîulatim per omnia latera æqualiter diffundantur.Hocenimmodo perticas pi'oceriores,amp; minus ramofas efficient,â: cempore longiori durabunt. Et no^* U fieo anno quo non inciduntur de amputctur,nimif parua ôe inutilia remanen tfsuirgæ fufeipient mains incrementû.Ex ligna falicis folida properticisfâcû Mo non excifo,fiunt trabes de materixdomorum latis bone, de ex groflîsfp Unt aftides ôi. conchæ,di:inciforia,Ô!: uafa tpulta uinaria,ex concauisuerofiûc îoehlearia de fitulp ôc ftariajdtramis fiuntuimina,dcex uiminibus fiuntlepes t5i daufuræ curiarum, de porticorum,dc multa alia utiliat Hæc arbor competic ufuimedp

18z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P Ê T. C R E S C E N T.

ufui medicinæ fecundum cor ticem,folia de flores,h3bet uirtutcm côftn'ngenà’ â:côfolidâdïcôtradyflentenâ«Succus exprelTus ex folijs,à potui datusualct côtraulceratïoné inteftinoriJ,exdyflenteria faää. Puluis ulcerationem exteri orem partium confolidat,detur puluis eius corticis combufti in potu aliquor^ Item puluisjUt teftat Diofeon cum aceto potui datus ôi cum aceto cataplaf matus,neruos ôt: poros curat. lté folia falicis refperfa aquaponenda funteir^ cafébricitantes. Ifaac autem dicit, floris ôi feminis falicis hanc eflè uirtutcm, quod fi qua illud in potu fumpferitprolé nongenerat,fedefFicitur infœcunda.

SAuina eft arbor fatis parua, quje femper uiridis eft, à habet folia cyprelîo fimilia.Hæc arbor fstis commode uiuitinomni aère dt loco,Ä in uiridarijs ôi in clauftris religioforum, quia circulis âiperticis circa eampofî' tis ramos undiepeonueniéter expandit, plantatur autem ramus,fient de buxodi xi in terram affixus.Hæc arbor calida â: liccaeft in tertio gradu.Cuiusjfola folia competuntmedicinæ,^ perbienné niumféruari poftunt.Vinum decodionis eiusualet contra dolorem ftomacH ôiinteftinorum.Item décoda cum uinoualet contradvflénteriamôe ftrang“^ riam,cataplafmataualetetiam contra iliacum dolorem. Eft enimdiaphoretica ôlt;:diuretica,fomentatioautéex aqua decodioniseiusinuinoualet contrapr^ dida,t\:etiam menftrua prouocat,Ô£ féetum mortuum educit. Item décoda cumoleo ôe fuperpofita idem melius operatur. Contra tenafmon ex frigida caufa ualet,fifiat decodio eius in aceto âcuinOjô^fumumpatiensrecipiat»

SAmbucUs eft arbor qupdam qupin^^' pibus nafcitur,amp; ramisin terram affi' xis plantatur, ôdfacillime compr^hen-^ dit.Ex cuius ligno groflo uel mediocri fîuntarcusamp;ex groffion nonnodofa fîunto' ptimefagittp.Itéfiütcanelletinaciorûàuegc turn ex eius ligno. Virtus eius eft calidaÂ fiCquot; ca in fecûdo gradu,medicinp côpetit principa liter cortex eius,fecûdo flores amp;folia,uirtute habet diureticâd: attradiuâlt;\:purgatiuâCo tra quotidianampræcedente purgacioncjan^ tehoram

Hioram acceflionis detur uinum decoâionis corticis inediani fambud. Item 'uccus fambuci per fe datus uel cum melle,lumbricos interficit, Ad menftrua prouocandafuccus corttds eius perfan'gctur uel folia cataphfmentur/omenquot; fi’in ex aqua falfa decodioms eius cortieis tumorem pedum foluit ôc dolorem ^tenorum partium,

Ycomorus eft quxdam arbuftula paruula ßmilis fanguino * ôi forma h'--1 \ pulchras ualde producit uirgas,Â eius cortex ualde pulcher-^lt;-/nmus,adcb adhæretligno,quodex eo fjunt pukhra manubria culCek lorum, nafcitur in nemoribus prope alpcs.

SAnguinus eft arbor qupdam fimihter paruaqu^ multum pullulatin fepp bus,cas ualde infpilfat, fed Ipinis caret, ôlt;. pulchras äi folidas uirgas producit,ex quibus fiunt brenixelli ad auiculas capiendas,ôi uimina jplî '’stexendis telis optima funt,

SPina alba eft arbor fatis paru3,qup optima eft pro fepibus,quia ualde a^ cutashabetfpinas,nec in radicibus per agros pullulât, âi in fe optime recipitinlîtionem,mefpila amp;nbsp;pirus malus in ea facile côprehendût* fedaddebitum augmentum uenire non poftunt, propter inæqualitaté ®’îgnitudinum carum,Lignumhabet album ôifolidum. Ideoc^ competit py^ ’'dibus à cochlearijs.Frigida de ficca eft in fecüdo gradugt;ôe eius decoftio cô l^rt inftrumentis iundurarum ôc podagræ, confère ad mollificationem Homachû

SPina iudaica melior eft omnibus profepibus, quia in quolibet folio duas ha bet fpin3s,unam habet uidelicet magnam,redam ôi acutiflîmamjdealiam p3ruamretortam,â:fpiflamfua pullulatione conftituit fepem.

QPinaccruinanon multum lepibus competit, quia non eft bene fpinofa,fed ^exea pro uineisoptimifiunt pâli,quia fub terra multa tempora durant.

^Copa eft arbuftula ualde parua, fimilis Zanipro, Cuius radix eft rotunda ^ôcadebdura de nodofa,quod ex eaoptimifiunt cyphi,

yAmarixeft arbor calida de ficca infecundogradu.Vinumdecoâio* I niseiusualetad oppilationem fplenis de epatis. Item ftrangunâ diP JL foluit,de plus in cibo coda, ad idem ualet, frequens bibitio cum uafe tall ligno fadojcortices autem maionsfunt efficatif quam folia.

tl4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

VLmuseft arbor nota quf plantaturplantuliscum radiobus uiuends quæ facile conualefcuntjhæc arbor optima eft ut uites fupereamaf cendant.Ex liono eins fiunt trabesA materia domuumdicetnondjo durentin eis Jtcm ftuntmozoli rotarum A fufoft moIendinorumA Afcalæ turrium in IiisualdecompetunL Item fiunt mallei ad ligna fcindenda ód uafauinafia ftringenda,quiatenaxeftamp; non facile fcinditur lignum cius.b tem fiunt forcæ A competenter omnia inftrumenta qux tenacitatêrequirunï^ ut potius curuentur qu'am rumpentur aut fcindütui'A folia qüidemeiusop tima fiunt pro pabulo boum.

V Incus eft nota,qu^ plantatur,utfalix,quxeiufdemeftnatureA idea conuenienter in earn feritur.Etquxdam bat uiroas croceas, quX' dam nigras,quædamrubeas,item quæin loco calido amp;nbsp;exili oritur tenaciores uirgas producit,qup uero in umbris aut in loco pinguid fimo minus tenaces facit. Item eft alia fpecies uincorum qu^ go^rp uocantur, quæ optima funt pro tinis à uegetibus,quia longis ramuliscarcntcsAinfutn mitate grolfas ói uâlde tenaces uirgas producût.Et hpc quidem facillimeconr prehenditjfiexuirgi's fiunt frufta lemipede minora A in terram figantur duo bus lolumdigitis fupra terramrelidisjquæ nullo tempore in ftipite altius aP eendere debet,

VIndedus eft arbor nota quæ locis dèledatur aquofis,ex qua Hunt pro uineis competentes pali.

SVber eft arbor,cuius cortexgroflus eftAoptimus ad plancllas amp;nbsp;Z’' naros,qui finguJis tribus annis uel quatuor ab arbore lua tolli dicitur lt;3^ renafei, quod eft contra naturam corticum aliarum arborum,4ux Cxcorticatæ ficcantur.Eft enim cortex in arboribus ficut cutis in animalibus.

Cuius fi qua pars abfeifa fublatafuerit non renafeitur in eodem ft^' tu,fed cum de formicate d: maxime cicatrice.

TI I î, DE HORTIS ET DE NATVRA ET VTILI« täte tam herbarum,quç feruntur in eis quam c^terarum uxmalijs Iods finehominuminduftria naturah'ter nafeuntur, LIBER SEXTVS*

J bus herbis quæ propter alimentum humani corporis ferunt ^Wi’n eiSjdicatn de his mixtim,(ecûdum ordinemalphabeti,quje ^ finehominis minifteno exipforum elementorum commixtio ij neinalijs nafcunturlocis,quibus frequenter utimur,ut earum Hirtute corpora in aliqua ægn'tudme lapfa ad falutempriftmam reducâtur,uel änte lapfum fana feruentur,Iiuiufmodi namqj cognitio ualde utihs ent omniz bs præci'pue habitantibus rura, ubi medicinarum compolitarum copia lonhabetun

Dlcimus quod arbor fola perfedam plantæ contingit naturam,lt;5i in P pfaqualitates elementares maois receduntab excellentijs, quas ha-* bent inipfis fimphcibus dementis. Herbæ autemamp;olera fecudum bnorem fan’s rationem,accipiunt rationem ôi nomen plantx%lt;3e qualitates e* leinentales in feipfis rnagis funt acuLT^ôs: minus ab excellentijs fimplicium ele ’’lentorum recedentes,propter quod etiâfunt meliorcsjôequoda pn'mohuz ’ ■flore pmguefeente in terra minus recedunt,nec alte eleuantur, propter debi'z Ifinuirtutem anim^ uegetabilis m i'pfis,quo autem uiciniores funt dementis, fomciniores funtmateri^.Etforma,quæ eft uegetabilis animæ,minus uincitin 'isA propter hoc funtefficatiores ad tranfmutandum corpora.Et ideo magis liintadhibitæmedicine,quam aliæ,quod quafdam qualitates habent'a com* ponentibus,quafdam'a compofitione,quafdam autem 'a fpecie fecundum fyde ■’äia componentibus uerohabentcalefaceredt refngerare,humedarc,exicca compofitione autem habent has qualitates fradas óealiquando adheren fPSjód aliquâdofubtileSjd: penetrantes, quoniam multp earum nifi habent ca hres frados in humido præcipue frigido,abs^ dubio ea quibus adhçrent '’lt;urercnt mcenderent : idem autem eft de frigiditate, quomam mfifrada 'ffet mortificaret, limiliter autem eft de humido d: ficco, atc^ calor nonfta-* fEt adhprens in floribus,nifi teneretur ab humido d: ficco aliquantulum paflb, flee ficcumpenetraret,nifi fubtilitatemacciperetabhumidojd: acumen à call b,d:retinentiam'afrigido,d: detentionem b fpecie.Habêt autem qualitates operationes multas d: mirabiles,fic quod all qua uirtute purgat choleram, ,

ut Icamonia îôd ali'quauirtute purgatpblcgma,ut ebu’us: etaliqua melacholia, Ut(ène,€t Gc de alijs.Has cnim uirtutes non habent 'acomponêtibus elementis, necj ab ipfa compofitione,quoniam compoGtio non datuircuté,fed uirtus com ponentis ipfadatmodum agendi uel pahendi/edïuntcöpofitiones iflçóiqiw-litatcs 'atota fpecic caufatp,a uirtutibus cœleftibus à a inrtute ammp,non C' nimunquâ calidumpurgaret,fedpotiusconfumeret,niïi 'a uiïtute cccleßi cau faretur hæcopcratio.Sicut enitnin mtelleâu pradica funt forma? per fe mo-uentes corpus eins in cuius funt intelledu,ói inexterminationibusanitnahum funt formæ qua? mouent animalia,itafunt formp qup a motonbus orbnitnper figuras ftellaruminfluxægeneralibus,quæ funtlôrmæ per fe etiam mouentes ipfas ad quædam qualitates elementares,penllum modum nullo modo mouét» Expen’mentoautemfcimusformam fominæ intra exiftentem,mouere ad tie-nerem per feipfam,0(: ip fa fibi mouetur in corpora inß rumenta ôc membra per quæ exercet coitus,â:fimiliterforma artis perfeipfammouet^Ä qupritinßrii-menta conuenientia fini fuo: Ä fecundum hunc modum efficatiores funt moto res orbiummouentes formas influerefuis materijs,qiias mouentmotusflella rumâtcœli,quam fit anima ad influendum formas talcs corporis fibi conium di.Hx autem forma? obtinentes materias generabilium ót corruptibiliû mub tis probantur efFedibus,in 1 apidibus pl antis, brunt cnim multi effedus lapida ÔC plantarû,qup experimento accipiuntur in eifdem in quibusftudent magici, mira per eas operantur,^ iftp operationes funt que nec componentium ele-’ mentorum funt nec compofitionis ipfius fecundum fe,fed funt formarû fecundum quod influxp funt ab intelledualibus öi^fêparatis fubftantijs. Ampliusau tern fciendum efl,quod materia nihil agit per fe,fcd omnia patitur,^ non funt nifi tria formaliter in plantis,formæ enimfunt quæ funt in eisaut funt copie-xionales aut cceleflcs,aut animales ex anima uegetabiliqueeflin eis.Etforiua quidem complexionalis efl ineis abfoluta ät comparata. Abfoluta uero eftut calor,amp; frigus,humiditas ôt ficcitasjóe iflæ abfolutæ formæ uariantur maxi-me,lêcundum duo quæ funtinplanetis,quorûunum efl elementi componétis quantitas fecundû uirtutê,in unaenim efl plus caloris, in alia plus frigoris.Al-terum autem per quoduariaturifla forma in agendo,efl loci natura in quo er« feit : plants enim habent qualitates locorum inquibus crefeunt. Et fecundum diuerftates climatumuariatur adio qualitatum äi planCarum. Plantæ radici-tusterræadhærcntdlt; habent plus de qu31itateloci,quàmcæteraqupfuntmo biliadcloco ad locum, quamuisenim mutabilia funt fecundum locum,immobi lia tarnen funtdura,nififuggentia locorum proprietates que etiam molles funt primitus,öc maxime herbp, à fugunt nutrimentum fuum a locis.ficut à uen-tre quodam : compoGtæ autem iftæ eadem qualitates amp;nbsp;acuuntur ói frangun tur.Calor enim acuiturficcidominio,frangitur autem d: hæbetat dcabaquea humiditate,d^ inde fit, quod aliquando dupplantæ habent duas qualitates

AîqualcSjfecundum efl’entiâm,ât tarnen inæqualiter agunt fccundum eâ, quod caliditas unius acuta eft,ô(: alterius fralt;fta,inde etiam fit quod una fortius agit in profil nd um, al ter a fortius in fuperficie,qup enim eft in fubtili humido,fortius pe nctratin profundo,ôe illi adh^retjôt in eo congregatur uirtus eius, ôc quæ ad* hæret grolTo licco,forté maior eftA tamé non pertingit nifî ad luperficiem,co quod penetrare non poteftgroflâiiccitasipfîus.Hoc autem modo etiam frigt dum comparatur ad lîccum humidum,quia licet omnis qualitas adiua fortifiée tür in grofla fubftantia poftquam receperit eam,tamen ipfa groffities eius im^ pcdit penetrationem,à ideo minus agit in aliam,aliquando minor uel æqualis quæ eft in fubftantia fubtili. Atqj etiâ qualitas ilia adiua qux eft in fubftantia fub lilijlicet forte maior fit qu'amalia qug fit in fubftantia groflà,tarnen non perfi* cict operationem fuam,quia euaporabitur cum fubtili humido,in quo eft ante* quam côplet operationem fuam,fed fie earn diutius agit,quia retinebitur in fub ftantia groflà ipfa qualitas adliua.

Hijs aut irngationibus adiuuent,óc fimihter uidemus quod loca lt;5lt;: tépora morgt; tificantis frigiditatis toilerare non poflunt,item uidemus,quod inlocis umbro ^is nullius uel modice utilitatis cxiftunt.Terram defidcrant mediocnter foluta, ^humidam potius qua ficcam. Creta enim öi argillafunthortis amp;nbsp;cultoribus plün'mij inïmica,d^ herbæ in nimis foluta terra polity in pn'ncipio uehs optimö ^onualefcuntjfed in æftate ficcantur Jtem irnguus cfle defyderat,utfuper fe ri Hüm habeat,quo polïit per conuenientes fulcos cum opus fuen’t irriosri, quo^ fi hoc habere non poteft,habeat in fe pifcinam,uel foueam,fontem uel puteutn ^üimlocon'uifuccedantjôi finullutn habere poteft liant foueæmultæparuæ per hortum,in quibus pluuiarum humor aliquâdiu retineatur. Vnde Palladius fgfegie dicit,quod hortus qui coclo element! fubiacet^ôc; fontano humorepcr^ ^ürritur,prope eft ut liber lit,0t nullam ferendi difciplinam requirat, Ite requiz •‘itterram pinguiflimâjideoép in altiori parte fui fîmû Temper habeat.Cuius fuc' eum fponte fœcundatjôt ex eo femel quolibet anno, fi habetur copia eius, fingula hortorum fpacia impinguentur,eo tempore quo fen’ debebunt. Sit aute tortus domui proximus,longe tarnen ab area htus,nam puluerépallearû(quia ^erbarü folia perforât amp;nbsp;cxiccat,)patitur inimicû.Felix autem horti polltio eft, ^üileuiten’nclinataplanicies curfus atlt;^ fluentisaquæ per fpacia difcreta deri ^st.Sihabet copia terræ hortis expofite,partes eius lie diuidendæ funt,ut h^c Hl quibus autumno feminabitur,uno tempore paftinemus^dt quas femine »ere 'otnplebimus,autumnitempore debemusfodere,ita ututraque paftinatio de*

coqiiatürbeneficioalgorisóifolis.Inlocis autem humidis feminandis in ucrc utile eric circa finern Nouembristnultosimprimercfulcos concauos,ad quos labaturiuperfluus arearumhiimorteporefanoniSjUtmaturiustalislocus tunc fulcis repletis leminibus implea£.Si uero penuria terræ habetur, quocuncj tetn poreanniterra interhumiditatemô: ficcitatem inueniturpqualispaftinari po teftjói ftatimferi: fed fi optimefiuntimpinguata eaqupfata crunt, magis fufci pient incrementum.Paftinumuero fiat profundü prima uice groflum cumuan gajódfuper terramfimus fpargatur,deinde cum ligonibus iterum minutatim paftinetur,lt;3c quantum fieripoteftlætamen terra mtfceantur,amp;in puluerem deducantur.Cum autem fcminandum erit,cum fune fiât aree decern pedes am' plæ amp;nbsp;longp quantum uolueris,fuper quibus iadabitur fernen,(St raftro operie tur, ôt fiquid terræ duræ in fuperficie remanferit conteratur,»3t iterum areæ fi mo operiantur,maxime cum fit fatio hyemalis,impinguat enim tcrram amp;nbsp;à fri gore fernen defendit,herbæ auté,fcilicet laâuce,betæ,borago,colliculi,à cæ teræ qup in eo loco ubi fît feminarium prædidum erant euulfæ,cumf t paftinu commodeplantaf circafulcos arearum,utinfequéti habeâtur quadragelitna, ô{ feminario non auferunt nocumentum,ex quibus quas uolueris poteris ad fe' men prod ucendumferuare.Poteftaût in hortis fatioplurimumherbarumffn toto tempore anni,quoaerlt;5t terra naturaliterfeu hominis indußria inueniun tur æquales,aut abæqualitatenonnimiumdifcrepantes.Sedprincipialisdprc cipue fatio duplex eft,unauernalis quæfit menfe Februario uel Manio, altera autumnalisquçftmenfeSeptembriuelOdobri, ita tarnen quod locisfrigilt;^lt;s autumnalis fatio maturius fiat,uernalis tardior.In calidis uero regionibusautu' nalis ferius fieri poteft,â: uerna maturius. Hoc tarnen fcias,quod in tempet^ tis locis ót ctiam calidis præfata fatio uerna melior inuenitur,fi fada fueritin fi' ne Nouemb. uel in principio Decébris,qu^m fi Februario uel Martio méfe fiquot; at,licet ante aduentumFebruarij feminanon nafcuntur.amp;porri à: cepæ cious poterunt tranfplantari, polTunt autem commode feminari herbæ feparatitnamp; mixtim. Namfi mixtim feminant,cum conualuerinteuellent quæfuerint traf plant3ndp,utporri,caulcs ô(:cepp,lt;S!:exhis quæ tranfplantarinon debent,pri moeuellentur atriplices ót fpinachia,qup non durant in hortis,lt;Sc remanebunt fcetaötpetrofilinum,fatureia aliqui caules,amp;exladucislt;5i fceniculis ahqup, quibus ad congruamraritatemdedudisfarcuIabuntur,0(:ad debitum ueniant complemcntum,0i herbp quidem quæ tranfplantari non debent raræ fêrendæ funt,quæ uero tranfplantantur fpiffius feridebet,Et eft notandum,quodubi de bentplantariporri,cepæ,lt;5f caules,phafeoli,milium,panicum,cucurbitf,cucu meres,melones, à citrullipoflunt mofe Decembri,Ianuario ót: Februario fen, omnes herbf qup cofumunt ante predidam plantatione,ut funt fpinachi3gt;3tri' pliccs lt;3t laducæ,cauîes porrinæ Ä cepæ d: cæteræ fimiles.Cauendum eft ne quæ feruntur fêminafunt corrupta.Ideo^eligendaftnt quæ farinaminteriut

habent 31batT),amp; qur magis fuennt ponderofa amp;nbsp;pi‘nouia,fiue grofTa, ä;: in plu nbus funt utilia quæ non exceflènnCanniætatem.Sepe tarnen euenit quod fe^ ftiina quantumcunc^ funt bona,fî lada fuennt non nafcantur ex aliqua tnaljtia corporum cœleftiûimpedita.Ideo^utile eftdiuerfa feminafimul feri,ne tem^ pus ahcuifeminumcôtrarium ex toto terram deftituant,licetenim aliquandd plantælêinuicemimpediant,ut(ùpraprobatumeftin fecundo libro,tame her basjUtpIurimum uidemus, commode fimulnafci Ä: uiuere,ut aperte patet in pratis in locis cætcns in quibus diuerfis f mul herbis óc raro unius tantu ge^ Hen’s natura fuonaturali motu producit,quam quidemfêquidebemüsin omni bus tanquamducem Scias autem quodomnis herbarum fatio eft optima cum Luna fuerit in augméto propter rationem quam fupra dixiin libro fecundo, öc ræpeeuenit ut non fit utilisfatio cum Luna proceflerit in defedu» Fit autêm franfplantatio,ut fapor herbarum in melius commutetur ôedomeftice^jâc qugi Hitnis fpiflæ nafx fuerint,ade'oraræ ponantur utfarcularipoffint,«^ ad debK turn pcruenire augmentum,nec eft in traniplantatione necefte firmari radices, fedinquibuidam eft utile amputariradicumfummitateSjUt in tradatu cuiusIr bet herbe patebit.Sarculantur autem quotiens herbx nociue nafcuntur in eis, tam farculoquàmmanibus optime auferantur,ne melioribus herbis furz ’■'piantnutrimentum.Fit etiam farculatio cum propter pondus terræ,ac imbri Htncompreflîoneamp;ambulantiumconculcatione terra nimis fuerit confolidaz * ^2,dum tarnen fcias,quod quando terra fuerit nimis mollis non tangatur, fed fi Lieritnimisficc3,licetterra moueri non poflit,herbæ nihilominus farculoregt;' tidantur,quæ res multum proficithortis.Accidunthortis multü nocumenta, ^üandocg autem ncceflitas nos cogithortumfacercin terra nimis folida ôi cre ^ofa,cui multum proderit fi fabulum mifceatur uel lætaminis multitudo, à ter^ ''îfæpiflîme moueatur«Et quandoc^ terra eftadeb folutaquod humor conce^ Ptus facile refoluitur,â:hortus æftiuo tcpore nimiûexiccat,cuiproderitfi ei' .

i mifceat letamen creta,finon poteft facile irrigari aut diu negat coeleftis 'Hfufio.Si aûthortus eft omnino nimis aquofus,magnis cingatur folTatis d: per 'pftim hortû fiantetiâ foflæ quod humor aquofus fuperfluus defluat ad partes Alternas: fifuerituero nimis ficcusôiaridusfoueis noncingatur,quia horto ^^bducûthumoresjd: altx duobuspedibuspaftinet,quiahortus fie cultusne §bget ficcitates,lt;^ tepore magni æftus irrigetjôe plante paruule obumbrent» ^yeme uero frigida cooperiantur noue feminationes,ne fuperfluo frigore que fîtafuerint corrumpant.Contra nebulas ôi. rubiginé paleas à purgaméta plu* ’’’Fus locis per hortû difpofitafimul omnia cum nebula uideris inftare côbure, pontra limaces qui eas de horto remoueant fint ledores. Côtraformicas qui ^^bentin horto cor nocueforaminiapponamus, ut Palladius ait,uel origano, ^^1 fulphure tritis foramen alperge,fi deforis ueniantjomne horti fpacium cine aut creta cinoamus.Si fecetis lineâ de oleo,non audebût intrare donee fuerit

19® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E Ti C R E S C E N T.

exiccatum fed hoc eft difficile,fed utile en’thoc facere contra arbores patiétes formicas ôicôtraerucaszlêmina quæ fpargenda funtfemper fuccomadefiant cr ucarum,per manus puerorum colligantur occidantur cum hortû infeftaL Cicer eff inter olera propter multa portenta ferendum,ut olera infêfta nô gene ret animalia in corio teftudinis. Omnia lemina quæ Iparfurus es deficca,uel me tam locis pluribus maxime inter caules fere.Contra mures talpas prodeft inhortiscattas habere,autmanfuetas muffelas. Alij foramina eorum creta à fucco agreffis cucumeris implent,ôlt;: alijforamen cum paffino uflt;j ad terrafoliquot; damauferunt,deindeponuntaquâinforamineinterrafolidaexiffente, àinde eprediens animal occidunt.Prætereaomnia femina horti ferunf aori ab om

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö

nibus malis amp;nbsp;noxijs animalibus aut monffris intada feruari, ff fucco radicum agreftis cucumeris à erucarum mixta macerentur.Herb.r colligfftur propter cibum,ipfisrecifiscultellomodicumfupraterram,amp;ex multis fola folia coIIp guntur,qur ad debitum peruenerintaugmétum,utinbeta,fclarea,bor3gine, petrofelino,d^incaulibusobferuatur,fed in hyeme caules totaliter incidütur, Porrb in his omnibus excepto petrofelino,fceniculo,0£: faluia,ö;:quibufdaalijs, fif^peffipitescumnatifuerint uel creuerint aulêrantur,longiori tempore fine feminibus uirides habebuntur. Verum propter medicinam oportet colligere poffquam integram incipiunt habere quantitatem,antequam florum alteretur color de cadant,fed femina colligunturpoffquam eorum terminus ffgitur i3tex iccaturcruditas,ô(:aquofîtas,ô: radices fumendæ funt cum adeff foliorum ca/ fus:flores colligere oportctpoff aperitionem integram,3nte exterminatione Ä cafum:fed tota herba colligi debet cum ad fuam integritatem peruenerit. Et frudus quidem funt colligendipoffquam finitur complementü eorum,ó: an/ tequam lint paratiad cadendum,ó(: quæcuncj^colligôtur decrefcente Luna me (iora funt,d^ magis feruabilia his quæ colliguntur crefcente luna,d^ in eius au^/ mento,^fimiliter qu^cunqj colliguntur claro aërejmeliora funt his quæ colli/ gfftur in difpofftione humiditatis aëris,lt;3e uicinitatis ipfius pluuiæ. Et fylueftres quidem domefficis funtfortiores de minoris quantitatis,fecundum Plinium, amp;nbsp;exfylueffribus montane funt fortiores,dtillæ quorum loca funt uentofa dfub limiafunt præter alias fortiores,de illp quarum colorfuerit magis tindus dh por magis apparens,d(: odor fortior,eruntpotentiores in genere fuo.Atcjetia fcias,quod uirtus herbarum débilitatur poff duos uel tres annos,fed plurimum herbp,flores d femina feruanda funtinlocis ficcis, de obfcuris, de in faccnlis, aut inuafis conffridis melius fêruantur,neodor de uirtus eis exhaletur,de pre/ cipue flores,radices autem melius in fubtili arena feruâtur,niff fint radices quæ ficcatæferuantur,quæfimiliter in locoficcodobfcuro melius feruabuntur,fe mina tarnen porri, de ceparum melius,qu'am aliter in fuis

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Allio,

ALlium menfe Scptembn' à Nouébfi optime plantatur, in terra maxime alba^fofla â:fubada,fine ftercore,li eet inaba terra etiamftercora ta pro ueniat:fedinfenpote{l menie Odobn’, Sep-tembrijFebruario à Martio, ôi in locis calt-dis mçnfe Deccmbri,âi fi dimittantur in ter^ ra quandomatura funt,reperiunturcorû ra^ dices ôd folia,ô(: facùint fernen ïequenti anno, qnod feminari poteft,âi allia producit.Flan* tantur in areis uno pede feu palmo diftantes. Item pofliint poni in areis herbarum duæ aut tresacies inquaIibet.Sarculandafuntfrequenter,utmelius eorum capita ere-^cant/i bene capitata facere uolueris,ubicœperint eorum ftipites prodire,pro 'ülca,itaquod fuccusreuertaturadea. Colliguntur cumeorum ftipites fe am plius fuftinere nöpoflunt,in Lunar defêâu ôi claro acre. Fertur erim quod fi fc fünturLuna fub terra pofita,lt;S^fub tern’s Luna latente uellant,odoris feeditate ’^îrebunt.Item in paleis condita uelfimofufpenfa durabunt. Allium ficcu ôi. call' ’Jutn eft in medio quartigradus,uirtutem habet conlurnendûdifToluendiamp;exquot; fellcndiuenenum.Contra morfus uenenatorum animaliumjaccipe allia ôc tere ’^cataplafmentur.Succus eius interius receptus difcutit uenenum,ut theriaca ^■citurrufticorum.Contra lumbricosaccipe allium,parum piperis, petrofeli-i^ifuccum,mentæ ôe acetûgt;c\:inde fiat ûlfamcntû,ôlt;: cotnedecum pane uel car ’’ibvis^ Ad apcriendas uias cpatis urinales meatus,fiat falfamentum cum uino fiicco herbarum diureticarum,óc detur paticnti.Contra ftraguriam dyf-f^nteriamód dolorem iliorumaccipe alliai coque in uino.^oleo,amp; facias in' ^eemplaftrum ôd impone peâiniet circa uirgam â: loca dolentia^ Allium *’füiobeft,quia deficcat,lt;3(: toticorpori noCet,fi ultra modûfumatur,quia ge-'’^•■atlcpram,apoplexiam,maniam^multa alia.Auicennainfuperdicit,quod ’^■um codum clarificat uocem amp;nbsp;guttur, côfêrttiiffi antiquæ amp;nbsp;dolonbus Ffftorisexfrioore.llaac dicit,quod parum danthutrimentum, et funt nociua

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

’•Mericis, à calorem naturalemhabétibus,frigidis â:humidisfeuliquidis na hfaliter urinamprouocant,etuentremhumedant,etficcis natura côtrarium f’ciuntjfed uolentes caloris eorum nocumsntum uitare bis eaelixent,deinde ^'^ndiantea cum aceto.

A Triplex ferit menfe Februario ôeMartio,et Aprili amp;nbsp;ceteris menfibus, uflt;q^ ad autumuum,h poteritirrigari,et nondeliderattranfplantari,et'a quibufdâ ferit mefe Decêbri,in terra bene cultaet ftercorata,etmelius

prouenitlîraræ fuen'nt feminata,poteftautemfc ri per fein fuis areis fimul cum alijs herbis, amp;nbsp;ferti per amputandus eft ferro,quia pullulare nonccf fat.Sepeetiam irngaridefiderat,fi tempus fuerit magnæ ficcitatis.Semina eius per quatuor annos feruari poflunt. Artiplex frigida in pnmo gradu, humida in fecundo,parum nutrit,eius liquor eft aquofusjó: cito eijcitur,^ non eft uentrisfoluti uus.Cataplafmata fupercalidum apoftema,ilico réfrigérât óe fanat.Semeneius eft mundificatuiu o

0c:coIatiuum,0c:proinde utile eft idcricia haben tibus,quæ na'citurde epatis oppilatione,ex quo duabus drachmis cum mellc Ä aqua calida potui datus cholericis ualde prouocatur uomitus.

ANifum defiderat terrambene paftinaU ói pinguem,^: optimeprouemtfi humo re luuetur ôi. ftercore,îèritur menfefe' bruan’o amp;nbsp;Martio perfe,ô(:cum alijs herbis,ac fernen eius fulpenfum per trienniü dura't. Ani fumcalidum amp;nbsp;ficcumeft in tertio oradu,alio nomine dicitur cyminum uel fœniculum Roma num, ôe eft fernen cuiufdam herbæ quæ fimi' li nomme appellatur,uirtutem habet difloluen di ói confumendbpoteft autem confer uari per quatuor annos multa elficatia.Cumlauaturfa^ cies exaquaiplîusclarificat eâ,amp; fimiliter eins acceptio öd ufus cum menfura,fed nimisufus iplius faciem citrinat.Contraiien toßtatem,indigeftionem öd acidaserudationesdetur, Vinu decolt;fti'onis anifc fœniculi,ôdmaftichisuelpuluisipforûincibis, addito puluere cirinamomi, dolorem inteftinorum exfrigiditatemitigat.Contra uitium matricis ex frigi' ditate,ualetdecodio eius cum alijs rebus diureticis. Contra liuorem ex per' cuflîone,amp;:præcipue fi fit in facie iuxta oculos coquat cum cymiho,ö: fuppo natur cûceracalefaâa. Ad augmétationéladis öd fpermatis ualet puluiscius fumptus in cibo öd potu,ö: hoc operat aperiendo meatus laäisöd fpermads.

ANethumdeftderatcömunemhortorum terram,ä; feriturmenfeFebni ario lt;5d Martio,Septembri öd Olt;ftobri,öd in locis dementi bus etii méfc Decembriper fe öd cum alijs herbis,omne cœli ftatü patit.Sed in tepf diorilætat,rarius feratur,â: irriget fi non pluat,aliqui fernen eius obruunt,opÉ nantes quod ab auenulla tangatur.Anethum calidum eft öd ficcu in fccundô . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gradu.

gradii.Eius fernen pnncipaliter compctit medicina:* Secundari'o radix recés.Nam radix reces habet uir-* tutem diureticam,calculi fradiuam,ói uiarum urina lium aperitiuam.Sicca ue'ro nullius eft utilitatis.Tcr cio herba.Semen pertriennium poteft feruari, meli' us tarnen cft fi finoulis annis innouetundecodio her bg öi: feminis ualet ad ftranguriam ói: diflènteriam, ót; lac aupmentat.Contra dolorem matricis fafcicu* Ö

lianethibulliantinuino,ó(: cataplafmentur» Semen eius uentofitatemtumoremói inflationcmdiflbluit, c\; fi mi liter rami eius,lt;\: ipfum fernen uentrem de hu morum putredinemundif cat, habet etiam propric ^tem extmguendi ïîngultum de plenitudine faâum,quod fi ur atur,calidum âi ^quot;cum eft in tertio gradu.Etiam ualet contra uulneraputrefadaôediuturnain Centre nata. Auicenna dicit quod aflîduatio comeftionis anethi débilitât uifum*

APpium menfe Februario,Martio, prill amp;nbsp;Maio feri debet à multû mul* tiplicatur in circuitu,ôt eius uetuftio^ rafeminacitius nafcuntur, Appiumaliudeft domefticum,aliud lylueftre: domefticum ali udhortcfe,aliud aquaticum, Quodinhortis nafciturcalidûcftjinprincipio tertij gradus, amp;ficcum in medio. Ideoqicodum uel crudu elûi datum oppilationem aperit, urina prouo

uentrem ftringit,habetproprietatem conftipationem membrorum fol* uiam humoribus faciendi, unde nocet epilepticis ôc prægnantibus, e* ad ftomachum,uuluam â: caput attrahendi habet uirtutem,nocet epilepti ’■'sâdprpgnantibuSjôiuomituminducit.Vinum eius decodionis torfioné uen fadamex uentofitatecompefcit.Semeneftefficatip minoris,fecûdoradix, Mio herba. Aquaticum autem ranum dicitur,eo quod in aquis nafcitur ubira morantur,uel eo quod renibus opitulatur,parum eft calidum,unde digcfti* ^'l'üscftâicalidis naturis conueniens.Cataplafmatio fada deeo ôimicapanis ^^perftomachum pofituseiusardoremmitigatgt; fylueftre dicitur apium rifus, ^Q^^odmclancholicum purgat humorcm,ex cuius abundantiatriftitia gene--

Apium rifus in uino uel aqua decodus ftranguriâ ôi diflenteriam foluit, fütnigium ex eo fadum menftrua prouocat,uel fuccus eius fuppofitus.Etno quod apium rifus timoré fumi debet,quia in quibufdam locis adeo uehemen ïiflitnum inuenitur,quod fifumatur eft caufa mortis,

194 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s C E N T,

ABfindiium calidû e(l in primo gra* du^amp;fîccumin fecundo,duas dici tur habere uirtutes contrarias, fcP licet laxatiuam à conflriâiuâ, prû mamcxcaliditatc ôi amaritudine,fecûdam ex. groflîtie ôc: ponticitatc fubftantie, unde noneftdandum nifi materia cxiftentc dioc _

fta, Debet auté colligi circa mcdiû Mai), â: in umbra ficcari.Côtra lumbricos in in-ferioribus inteftinis exißentes de£ cum pul uere centaureæ,uel perficarie, uel nuclcœ rumperlîcorum autfoliorû. Ad menftrua prouocanda perfarigetur fuccus eius, uel fiat fuppofitorium ex eo,âcapioô(:artemifiacodis in oleo.Contra ebrietatetn detur fuccuseius cum mellet aqua tepida.Contra fufFocationem ex fangui' nCjdetur fuccus eius cum aceto à aqua calida. Ad duritiemlplenis abfinthiiî coâum cataplafmetur. Contra liuorem ôc dolorem mcmbrorum ex percuflio ne ex ablinthij puluere ôd cymini amp;nbsp;melle fiatemplaftrum. Contra duritiem uermes aurium,inftillet fuccus eius.Succus eius potatus uifum clarif cat,amp;ocLi lis impofitus ruborem ôi panum remouet,libros pannos a uermibus amp;nbsp;tine' is tutos rcdditjói tuetur earth as b corrofione âe corruptione»

Rtemifia,quæ alio nomine dicitur mater herbarum,calida ôi ficca eft in tertiogra du,folia eius magis quam radix competit medicinæjô^ uiridia magis quam ficca. Valet co trs. ftcrilitatem,quæ fit 'a frigiditate.Nam fi effet excaliditate magis obe(fet,quod fatis perpedipo teftexcomplexionemulierum,fi funtmacræ uel pingucs,detur ergo puluis eius cum puluere bi' ftortæjâtnucis mufcatæ,cû melle confcdus,uel tur in aqua in qua fit coda artemifia, uel ex tali a' quafômenteturuulua,uelcx ea ôd oleocômuni fiat fuppofitorium. Ad menftrua prouocâda fiat peflarium ex fucco eiulHem.Contra tenafmô ex frigida caufa, patiensrccipiatfumumciusperanû,ôiherba calefâdaâ: fuper lapidem pofitafedeat fuper earn.

Kiftolochia duplex eft fciIicetlÓga amp;nbsp;rd tundajôi: utrac^ caltdalt;^ ficca eft in tertio

tertio gradu,radix magis qu'amlblia cópetitme dicinx.Radixcolligiturin autumno, ód exiccata per bienm'ü poteft feruan' in multa effïcatia. Et fo ha CÛ floribus habet uirtuté difloluédi die côfumé di öe expellendi uenenum,de morfum uenenato^ rum animahum,detur fuccus rutæ cum pulueré eius,puluisetiameius carnes corrodit m uulne-re,^ mfiftula,ad expellendum fa turn mortuumi ^oquaturbenein uino t\:oleo,d(: radix eiusjde fiat Momentum iuxta femur, puh Ills eins aceto mixtus cutemoptime de fcabiem de faniem mundificat. Albertus ^icic, quod habet mirabilemuirtutem in attrahendo fpinas A alia carniinfixa.t 'temdicit,quod mundificat fordes auris,A; mundificat de confortât auré quail ponitur ip fa cum melle,prohiber faniem fi generetur in ea, fi linitur fuper * ’lenem cum aceto confert ualde,de rotunda in omnibus eft fortior»

Brotanum eft herba calida à humida pnmó gradujóe fubtiliatiua de apertiua ualde, Cuius

ad membra.Item frangitlapideminrcnibus,Ó!: prouo cetmenftruafedédo fuper eius deco(ftionem,ó(: côfert ulceribus eius,dk: eijcitfecundinam,à fœtum, amp;nbsp;con^ fertcoadunatione oris matricis,de apcn't ipfum, óc du n'tiem eiusbibitum,dtmoreemplaftri fuperpolitum, De Afphodelo.

eft calidum ficcum in fecudo gradu,fd lia eius funt fimiliafolijs porri, radix eius copetit medicine magis qua herba,d£: uiridis me^ lius quamficcajn radicibus eius inueniunt qux^ dam capita in modu tefticulorû,diureticâ habet uirtutem attrahendi,diffoluendió: confumendi, de ualet ad ea ad quæ ualct anethum,de eodé mo' do.Item ualet ad ea qux ualent cöcra maculas de omne uitium oculorum,hoc modo,accipe uncü crocide uncias j.mirrhæ, bullias in libra media _jboni uinirubeijde libra media fucciafphodeli ufig ad medip partis confumptionem, uel ponatur ad folem in uafe xneo, per totgt; dies ut ad

dies ut ad medietaté reducat miro modo prodeft,{i tali collyrioilliniant oculi. De Acetofa.

Cetofà frigid a à ficca eft in lecundo grâ du,inipfaeft ftipticitas fuperat choicz leramj â: eiushumoreft laudabilis,radix eius cum aceto confêrt feabiei ulceroquot; fæ,amp;: excoriationi inguinis. Exeafîtemplaftrum fcropbulis, ita quod dicitur fi radix eius fulpéda/ turincollohabentisea iuuetur,lt;3c eius decodio cam aqua calida confert pruritui,ôc fimiliteripfa defideriumcibi.

Litum defiderat terram pinguifllmâ,Iiu midam,ftercoratam à fubadam,Ôi: opti me proficiet.Seritur propter cibû menquot; fe Decembri, Februario Martio pre cipue.Sed poteftfêr'e toto anno feri, fi inueniat terra æqUalis,lt;.'Ÿ optime qup fpiflafueritrarifica turjôe alibitranfplantat,cum aliquantulum cre' uerit,utfitquinlt;^ uel quatuor foliorû,radicibus fuis fimorecenti obrutû,ôt quæinueniturinlo' CO ubi funt feminaria euulfa âc feminatis areis,pla tetur circa ipfaab utracj parte fulcorum* lté teft lêri in areis ubi funt melones amp;nbsp;citrulli aut eu curbitæ,cum I’ncipiunt ramos extendere,iïue fint ibi cepx fiue non, quxrS'' manebiint rcmotis melonibus,citrullis amp;nbsp;cucurbitis.Sarculanda eft fæpe,Â ab herbis inutilibus liberanda,fi per le Iblafuent Sedbh'tumquæ propter fctnnia colligenda ftntur optima ent, iïferatur menfe Augufto, deinde menfelaniia' rioper fulcos hortorum uel per areas tranfplanteturj hæc enim poftea nobi liora femina ferunt.Et nota,quod ex eodé femina bliti nafcuntur nobiks, qup' dam qup primo anno non producunt,fed folum anno fequenti. Ethæc debent propterefum feruari.Et quædam nafcuntur ignobiles, quæ prima æftatcfur^ gunt in ftipitem,ô(: fernen producunt,â:hæc extirpentur dehorto,cumleme proferunt. Item feripoteft â: cum alijs mixtim qup remanebit â: farculabifur remotisquaficfteris herbis.Eius fernen per quatuor annos durat.Blitumfrigi da ôi: humida herba eftin tertio 2radu,laudabilemchimum oeneratjUentretn humeâat,ô^ conuenit calidis natura uel accidentaliter calefadis,amp; fitimextin^ guit.Blitum lendes ôc alias immundicias capitis faciei maculas emundatCa pillos capitis reparatjôc conferuat, malos humores nutrit,fi nimiûfa:pe inufu habeatur.

IiabeatUFjUt dicit Di'ofcor. Auicenna dicit,quod fuper eius ràdiccm lîcut ôi fu per caulem poteft plantari furculus, qui tandetn roborata radicéin arborem ifanfmutatur^

BOrago feritur mcnfé Augufto,Septeni brhDeccbn ôe Aprili, ucl fola m arcis, circa nouellas areas aliarum herbarum^ nec apte alio tépore feri poteftjôd tranp plantatiir côgrue ferbtoto tempore annf: feiriï* na eius colliguntur femimat«ra,ne delîlïquis ca dantA herbacum femimbus per duos uel tres dies ponitur in aceruû,ut femina maturitatis rc' cipiantcomplementumjà fuper Imteamine cô cutitur feu conteri tur,fuper quo fernen facillime cadit,aliter emm haben’non polTet/emépei du

annos feruat.Boragocalidaô^hunudaeftinpn'mo gradujiabetenimpro* pn'etatem lætitiam gcnerandi/nnuinomifTa potui daturæorcnimualdecô^ fortatjUnde ualetcardiacis cumaqua coda,d: cum melle^ aut faccharo potui 'lata.Cannales pulmonis,pcdons à: guttuns optime mundat,optimum fangui ’’emgeneratjUnde conualefcentibus ex ^giritudine fmcopcm patientibus, cargt; Glacis ói: mclancholicis commefta cum carnibus uel condita cum fanouine, Có

^a lîncopim detur firupus ex fucco eius ói faccharo fadus^Contra cardiacam ’lt;Jdatur dido firupo puluis de corde ceruÉContra iäeritiä. comedatur frequé^' fei* coda cum carnibus,item fucco eius óe fcariola* utatur patiens#

Afilicon qu.r eß Ocimum,caiida ói fccS eft in primo gradu.Cuius tres funt fpeci esjfcilicet gariophilatum,quod habet fo lia minuta,amp;hæc maioris eftefhcatiæJtS herbaex aromaticitateuirtutem habet côfortan di,^ ex qualitatibus diffoluendbconfumendi, ex^ trahendi.exteroendi amp;nbsp;mundificaridi.Contra fin O

copim de cardiacam ipfus herbg decodio detur, cum aqua rofata. Ad idem ualet uinum in quo ea dem herba pcf nodem fteterit,^ fi in eo coda fue “ rititalc uinum multumconfortatiuumi^aromati 'üin erit,âe ualet contra prædida d: contra indigeftionem ex fluxu uentris ex •‘■'giditate^Sed contra fluxû ualet prpcipue fi herba uel fernen quod eft melius S decoquatuf

De Betonica,

Etonica cahda ficcaeft in primo gradu/olia eius præcipuecompetuntufui mcdicinf uirP dia à (icca. Ad dolore capitis exfn’gi’da caula fiatgargan'fmusex colatura decodionis eius cum ftraxigonia in aceto. Contra dolorem ftoma chi deturdecodio eius infucco abfmthij cum aqua cahda. Ad matn’cem mundißcandamiJVcöceptumiU' uandum fiat fomentum ex aqua decodioms eius,fiat etiam fuppofitorium ôc detur eleduarium confortari uum ex puluere eius ót melle.

De Biftortai

Illorta eft radix cuiufdam herbæ fîmilc nomine appellate,öd que frigidaetficca eft in tertio uel fecüdo oradu, uirtutem habet conftringendi lt;3t confolidandi à conförtandi. Contra uomitum ex debilitate uel feruöre, puluis eius conficiatur cum albumine

De Cucurbita.

V curbita defiderat terram pinguem,bene lubadam, ftercoratä dhu midam,pl3ntatur in fine Aprilis,d principio Maij,tribus uel quatuor pedibusdiftantes, hoc modo, bina grana fimul mittantur circa tres digitos m terra,dramideorfum d acuitas furfum maneant eleuata,fedper no demantc^

L I B E R Vh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 199

^etnantequam plantériturmiCMnturinuasaqua plenum,c!eindegranaeijcïan nat3ntia,ô: plantentur alu quæ non natant in loco ubi ponuntur, mifceant 'utn terra ôc lècamme» Ncc plantentur m foueis ne pluuïe aggrt'gétur in eis^ôi. gfrmenextiriguantcumbene natæfuerint,ô(: eleuata modicum fupra terrain l’rculantur,â: circa eas terra ponatur,«^ cum opus fueritpaulattm irrigentur» ftlîplantatæfuerintin terra parum mota,cum aügen incipiunt^uniuerfa terra ^ircaeas pofita fodiatur profunde,ut radices poflintextendere per fpaciaunp '’erfa,amp;cum creuentcoopertura fiatdefuperadmodumuineæad ftaturâ hoquot; ’gt;Hms,ô(: rami foliati ponantur dcfuper propter umbram,ô(: fuper ipfas cucur ^itaspropter caloremherbaponaturjUtmelius crefcant,uel f nantur irefuper ïerramearum uites fi piacuerit,cuimultumprodcrit,ut multa âi citius poma ficiatjfi ipfi'us capita prïncipaliaàgroflîora modicum infummïtaterumpant, ^’tramos faciant qui poma producant* Item inuentus eft modus plantandi ma ôin'us cucurbitasà melones, amp;nbsp;habendi ttiatunusfruâus,ponatur parum de ^«rra tn'ta fuper maflam fimi calidi nuperextrada’ deftabulis menfe Martio,ô: ^uperdïda terra plantentur femina,hxc cito nafcunt propter calidumfumum ^lîmumeiusjà natadefendantur in nodibus a pruinis coopertorio aliquo, ^tempore quo pruinacadere deftitit,ftatim cum modicoillius terræ âifimi ^anfplantenturubiuoluen'seaseflejquppro feminibus feruare uoluen's gi'of-I^ior3,quæ de primo natis fuen’nt ufque ad hyemêm ui'te fua indurare permit^ ^deinde ad paruum fumum fufpende ubifemina optime feruabuntur» Eù nota ^Uod groflîtieS appendentij futuram cucurbi tæ magnitudinem indicat,^: cum plantareuolueris âperias,â: fcias quod quâto in altioriloco curcurbitæ femina lùerintjtantolongiores creabuntur. Et nota quod femina prgdido modofer^ **ata per triennium leruabuntur, Cucurbita,frigida amp;nbsp;humida eft in fecundo ^adujphlegmaticum chimum generat,unde competit calidis natura ói pro' phe cholencis, nam ipforum caloretn mitigat, fitim extinguit, à eft eis '’ptima, maxime fi cum cotonijs aut maligranati fucco aut agrefta aut acelt; ^0 malorum granatorum detur, Phlegmaticis autem detur cum pipere, llnapi uel menta» Et fiinpafta inuoluta alfetur, â: fuccus in pafta inuentus potui detur,calorem febris mitioat, fitim extinouit. In acutis febribus da/ . ^raquaeius uelfirupus exeafadus,lt;^ ipfa cum carnibus coda cholencis in ^üate confert.Semina eius frigida ôc diuretica funt,propter fubtilitatê fubftan ^'^Apræcipuç competunt medicinis«Contraoppilationemcpatis,renum ôi 'gt;eiîcf,lt;5e contra apoftemata pedoris femina mundataâe'a corticibus fuis be/ *gt;eterantur,ätin aqua hordei aliqualiter coquanturôe aqua colata potui de/ tur patient!. Si autem non poteft bibcre talem aquam fietexea fi rùpuStEtnota quod maioremhabent efficatiamfi non bullierint,fed abladentur.

CVeumer àcitruîli defidcrât eandc terra cum cucurbita,et eifdetn men {îbus,eodem modo plantâtur et cir/ cunfodjunturj fed habere debet in/ cerualla maiora,amp; poftqua nati fuen'nt om^ nino nön rigétur,quia in rigatione facile de-* llruuntur, à cum plantata fuerint,coru fe' mina per fexuel ododies inquirantur nefint Eorrupta,quod feietur fi dura funt uel aperp cntur,quod fi mollia,non funt bona, ideo lo co ipforum alia funt ponenda,^: iterumpoft fex diesrimanda,ólt;:alia ponendafiinuenian tur corrupta.Herbis iuuantur,d^ ideo fare« io etruncationeno indioet.Sifemina omngt; o no lade à: mulfa maceres dulces nafcuntur,et candidi,longi teneri,^ fi aqna in patentiuafculofubeisponas duobus palmis inferiores tales hunt ut Marth' lis affirmai Cucumeres d; citrulli fripida d: humida funt in lecundo pradu,Ó£ funt ualde indigefiibiles,d:citrullideteriorcs funt cucumcribus, din utreque pars exterior eft duriffima addigerendum,fed medulla ipforum perfediorem generat chimum,habentibus calidumd:fortem ftomachum, d exercitâtibus in æftate conferunt cum fubftantia fua phlegmaticis, d otiofis nocent multo, dipecialiter ftomachodneruolitatieius, Sed aqua fine fuccuseorum cófert fcbricitantibus,d ftatim fedat,non comeduntur codi,fedcruditâtum.Sedca' curbitæcodæfolummodocomedûtur.CitrulIi quanto minores et teneriorcs etuiridioresfeuacriores funttanto meliores,necboni funtpoftquameorûfub ftantia ad duritiem d color ad citrinitatem accedit- Sed cucumeres meliores funt,maturi exiftunt,quod cognofeitur cum molies funt d: leuiores fiunt.

C Arles in omni aère proueniunt, d: terra defiderant pinguem mediocrem coratam,et profunde fofram,et amât po tius terram mediocrem qu\m labulum aut cretam» Caulium quidam habentfolia plana lata d: grofta,dt his communiter utimur in parti' busnoftris.Quædam funtfolia crilpiflima, d: hi licet boni fint, tamen funt minus mundi propter erucas Qc alios uermes qui nimis occultantur in eis. Sunt etiam caules quidam habentes folia magna,

’’lagna/ubtilia Ä: aliquantulum crïfpa per totum, qm'caulcsromanidi’cuntur, meh'ores funcomnibusmagistjcoquibilesjicerram ualde pinguem hiquot; ^uen'ntjïnmacrameliores funtSeminan pofluntóetranlplancari coco tempore ’gt;ini,quo tempore terra non fuentcógelata,autade'o ficcata quod coh nô poP f’tAduranteohim femina per quatuor annos.Et qui feruntur ménfe Decem^ l’rijFebruario^Martio ôc Aprili à Mat’o habentur coco pÜate hyeme,donee pruim’siScmmiofngidodenruantunQuodfiftipiCes corum non êuellantur,in Here producunc femina,qux cum matura fuennc colligâtur^ueruntamen fi plu' •■esjauferanturabeis ramulculifemmum cum nalcuntur^ica quod materia femi nis confumaturjumciunturiôf: pofteafohapulchra producûtjCV per annos pi» l'es eorum uita durable Quidam tarnen nimis facile lemma producût,^ ij non pofiunt lie facile feruari» Alij uero lunt qui non fie facile femina proferunthis proprïe competi t hæc cautela : Et qui feminantur ponmodutn Augufto ufque âdododies intranteSeptembrï,deindeplantantur de mêle SeptembróuelO-' ftobn, uel aliquâtulum creuennt erunt magis pulchri in quadragefima fequen tiApoRipfam,dcfemina non producunt k^igcluà prumam hyeinis non Cime l^unt.Si uero ante didum tempus feranturfemina producût in quadragefima, ^conuenientes erunc,quodfi poftdiftum tempus ferantur nimis tenen ôc de' biles erunt,quod fi poft didum,t\: ueniéte fn'gorehyemis non durabüt, ôc hgc ■ipartibus Tiifcie Bonon.funtprobata.Spiffi ualde fenpoffuntjÂirngari lîté' pusfuent nimiæfïccitatis.Ec nota,quod caulium feminaperquinc^ annos dieu turpofle feruari.Cuin uero plantantur m foraminecum palofadoamputetur futnmitates radicum,ne cum ponuntur furfum plïcentur, quod eis magnû nu-tfimentum auferret* Et nota quod ponendæ funt mcrementi maions quoque, lt;]üi3 licet fen’us comprehendanttamenfortioresfunt,nec eft neceffe quod radices fango uel molli lætamine lmiantur,nec quod terra fit mollis« Nam ôc in •nediocriter ficca plantæ uiuunt,licctarefeant folia,donee ueniente pluuia pri-' •lia confortabituruigoreorum.Et nonfolum caul es menfe Martio uél Aprili plantate,fed eiiam quæ Iunio,Iulio, Auguftolÿ menfe plantantur erunt in hye-

magnx,plantentur autem foli in loco ubi-nihil aliud eft.Et optime ôi fimili-proueniunt per fulcos omnium herbarum,ccparum amp;nbsp;alliorum,fcilicet una 3cies per fulcumuel duæ,û una in qualibet parte fulci per unum brachium uel •^inus ab inuicem fintfeparati.Sed quanto rariores plantantur. Canto maiores ®fticiuntur,c\: quanto fpiffiorestanto minores erunt. Itemcaules quo^ dixi-*^us pro quadragefima elfe plantandas,optime plantantur inter magnos cau/ lesin duplofpilfiores quamipfimagnifunt,priusoptime cultaterra,ôequafiin puluercmredada,quiremanebuntmaioribus refecatis poterunt rarificari, ut •^agni fiant ôi durant per totum annum,àtotaillaeftate femina nô producer, hetn plantari poflunt per agros inter m!lium,panicû,0!: fabas per fulcos frumé- *

A cæterorum granorum,âr inter cicera âi fulcos melonum ôc cucumerum, S 5 Item

iO2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T.

kcm poflunt phntari in uineis öiinhisbene proueniunt, fed éss maxime læ' dunt.Compertum ed enim caulem efle inimicum uicis,d; debilitareplunmum, adurere fueritiuxtaipfam» Item cauc cum caulem plantas,ne tantum ter ræfubmergasquodfummitas ftipitis plantul^non remaneatfuper terra, quia ftatimplantaperiret, Caules farculandilunt öcherbis inutilibusliberadi,amp;(. cU poft incenfionem, liccitatem æftatis ueniunt pluuig quibus renouari fperantur, auferancur âe ab eis folia inutilia quæ ficca fuerint lt;3^ perforata,Caulis frigida amp;nbsp;ficca in primo gradu.Sed Auicenna dicit quod eft lîccus in fecûdo gradu.Tur/ bidumamp;melancholicum générât fanguinem,«^ eius nutrimentumparudeft» Cum uero coquetur cum carne pingui aut gallinis fit bonus, parum ius eoruna uentrem humcâat,^ urinam prouocat,Eorû uero corpus eftficcum undecon ftipatiui funtjergo fimul recepti in hac adione temperati,fed folum ius datû fol uit,amp; fubftantiafola conftipaLNocumétumeorumauferturfî elixent,0!:aqua proieâa coquantur in allia cum pingui carnepecudü,aut fuis cumpipereaut cumcyminoautoleodentur» Auicenna dicit,quod eius decodioâ: fernen e^ brietatem tardant. Et ex proprietatibus eius eft exiccatio linguæ, nbsp;nbsp;facit fom

num, comeftio eius clarifïcat uocem, Galenus dicit fi caules aflati dentur pue' ris ad comedcndum,faciunteos citius ambulare, Plinius dicit quod foliacau^ liummire fanant uulnera canumjtem dicit,quod caulis paru codusfoluituen trem,de multum codus ftringit eum : d: dicit,quod caules confortant neruos, undeualet paralyticisôe tremulofis,ladis ubertatempræbét,0£: eius fuccusua let contra uenenum,(3t contra morfum rabidi canis.

CEpadefiderat terram folutamjpinguéÂopti' time fubadam,eorumfemina durât per annu tantum.Sed in matri fulpenfa per triénium fef uantur illæfa.Seritur 'a quibufdam mêfe Nouembri cu* caprincipium ôc maxime per uniuerfam Tufeiâ^ d fit fuper ipfarum feminarium uelutpergularium de aliqui bus ftraminibus coopertum uerfus aquiloncm,per unU brachium,^ per duos uerfus meridiem eleuatum,d^ multis feritur menfe Decembri, Ianuario,Februario, Martio,cum primumpofTunt ferûSole ferunt in areis, mixtim^ cum alijs herbis feri poflunt, cum aliquantu' lum creuerint fiue fit mêfe Aprili uel Martio uel lunio plantantur in areis per unum femiflèm uel fpannam ab înuicem feparata,amp; in area quatuor acies ponidebent.Quas uero uis ante matu f itatê comedere,plâtabis in areis ubi funt cucurbite,cucumeres, ci trulli uel me fones,Et cum hpc creuerint fæpecolligunt,ubietiâ fîdimittantur ad maturita' temperueniuntjlicetnonfint ita groflæ ficut hæc quæ in areis folp plantantur,

VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»oj

Cum plancan debenhrefcindentur radices uflt;^ ad groflitudinemunius ucl me digiti luxta cepam,Ö!: perunum digi'tum tantum fub terra mergécur.Hæc enim planta facile adeo comprehendit, quod fi folummodoponeretur uel ca ^eret fuper terram uel ad partes longinquas portareturetiamdifcoopertain terra quafianda,dum tarnen optime puluerizata plantenffumma facilitatena^-Icetur 6: augebiuSæpe circunfodi deliderant öc ab herbis quibuslibetliberari, ^Uodfï terra eodem anno ftercorata non fuent debet plâtatioms tempore fter corarijUt optime coualefcat. Colledis autem cepis maturis quod patet cum fe bllmere non poffuntóc: amplius non augetur.Meliores earum plantantur men ^6 Augufto ut anno fequenti fernen faciant,deteriores uero plantantur ut in qua ’âragelîma uindia habeantur,mediocres uero feruant,quæfiin augmento Lu l’teeuulfæfuen'ntclarouel ficco temporeexiftente,melius feruabütur in loco obfcuroô: ficco«Cepæ calidæfunt àhumidæintertîogradu,proindefæpius comeftx cum fui acuminc humores malos in ftomacho générant,ôi fitim, infla ïgt;bnem,uentoftaté,doloré capitis atc^ infaniâfaciunt,propterfumû ex eis ad '3put afcendentcm,^ cerebrûpercutientem.Vnde affuefcentcs eis,caduntin ’’laniamamp;terribiliafomniajôemelancholica cernunt,prgfertimfi ex egritudi ■le exeuntcs eas comederint,crudæ uero comeftg nihil nutriméti corporis tri* buünt,{êd fl elixéturlt;3cin aqua proieda inter alia coquantdantnutrimentû bo ''nm plurimii,maxime fi cum carne pinguiflima ôi cumbono côdimento odo •ifero condiant» Siautem cruda propter medicinam moderate fecundû quod ®portetfumantur,calorcminducunt,groffos uifcofos humores incidunt,ue '■ai'um ora aperiunt,urinam amp;nbsp;menftrua prouocant,âe appetitum augmentât, ^üenerem fuocalore lt;^humiditateaugent.Succusq;earumnaribus intrufus, M fl odor earum paticnti naribus fuerit attradus,caput optime purgat.Cruda “tto comeftæincrementa capillorumprgftant. Auicéna dicit,quod in cepis efl: ’cuitasincifiua,amaritudo,ftipticitas:à quod eftlongiuseft acutiuSjôd rubeû acutius albo,lt;^ ficcum humido,ôd crudû codo,ôe in ipfo eft attradio fangui

•’is ad exteriora,quare efl: rubificatiuum cutis.Cepæ prxterea cum comedanf pi'oprie prodefl nocumento aquarum,ô(: fernen eius delet morpheamjd: cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

iiicatur ex co in circuitu alopeciæ confertualde, ôc ipfum cum melle eradicaÉ •'^rrucas,ô(:plurimus ufuseius nocet cerebro, ôe funt ex eis quf nocentintelle iiui,proptcrea quod générât humorem malum»

CYminumdefideratterram pinguem,âj aëremcalidum,A:ferit mcri-' fe Martio,ficcum Ô£ calidumeft in tertio gradu,per quinlt;j annos po teft feruarijuirtuté habet diureticâ ôe fumofitaté fubtiliâdi, unde fum* ptumin cibis ôi potibusôifalfamentis digeftionc confortât,uinum decodionis ®gt;us0!:ficuumficcarumlt;5e feminis fœniculi dolorem öi torfionem inteftinoru «îcuentofi täte mitigat. Item uinum ualet contra frigidam tuflfim, côtra tumore

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 4 fäucium

fauciumcyminû ócfeus bene tritxinuino coquan turlt;3e emplaftrutn fadum fuper locum dolentem ïmponatur. Côtra frigidum rheuma capitis puluis ei'usamp;baccarumlaurifimul in tefta calefadus,amp;in facculo pofitus capiti fuperponatur. Contra ftran ouriamamp;dvflentenam«gallosdolores ex frigidû täte cvminum cum umo codum fuperponatur. Cô tra fanguiné oculorû nonïn pnnctpiofed poft pul UIS cymim' cum uïtello oui confedus fuper tegula calidam ponatur,óc diuifumper mediu fæpius fu-perponatur.Contra huoré, d: commi’xtionem,i!el allo modo fadü, dum recens eft puluiscyminifubtilisbeneconfedus ad igné, amp;nbsp;fæpius appofitus ccrtumremediumeft.Etnota quod ex frequêtiufu cvmmi fît dïfcoloratio cutis,ideofratres minores,quiamultumeoutunt,funt multuin crocei fic uolunt uiden multum leiunare â: de hoc fumme gloriantur.

Rocus eft duplex, fcilïcet fylueftris, qui fen'tur ficut aliæ hcrbæ,qui eftmodicp utilitatis,fèdfacitaltum ftîpitem,lt;3c multas maculas inquP busnafcitur crocus,qui cumapparetinortu folis colligitur. Item eft bonus crocus domefticus,qui non fent,quia feminanô producit,fe'i cepulæ eins collîgunturmenfe April! uelMaio,^ dimittunturododiebusin aceriio,utmaturent,ôe tunemundant ói ficcanfinloco calido,non tarnen ad folem,ne coquantur,cumfint maturæ,quod cognofcitur quia tune folia eoru funt fcca,â(:feruanturufqî ad menlem Augufti,d: tune uel ante aut poftunafe parata ab alia in areis paftinatis plantenturcum radicibus quas habent peril' namlpannam diftantes, quatuor digitis fubmergantur in fulcisuel duobus uel tribus annis dim!ttantur,ö(: quolibet anno menfe April! ft fuerint tue folia fïcca,óe menfe Maio,Iun!o,Iul!o,fi herba nafcitur !n areis immittatur,fuperan do terram per totamfuperftciem per duos digitos deorfum, ut non tangatur cepe.Etfi plantantur circa finem Augufti aut menfe Septembri raditur terra, ut area ab omni humiditate feu uiriditate mudetur,deinde nafcentibus floribus colligantLir, amp;nbsp;crocus ficcus ficcetur ad Icntum igné à aliquo loco claufofer' iiatur,d:elapfs duobus uel tribus annis totus euellatur mêfè April!, ó^iterum plantat,utdixi.Terrâdefideratcretofam uel mediocre,Ôi poteft optime plâta ri übi fuerint cepp,ubifunteuulfæEteft fciendum quod crocus nô multum læ/ ditur umbris,fed plurimû Ipdit amuribus,qu! fub terra corrodunteepas eius, côtra quos nihil qui fub terra tantû ualet côtra tendere,trapulas iuxta eorûfo^ ramen,amp; (ulcos inter areas concauos facere,qui eam defendunt abhumore a-queo,qué ualdetiment,^ propter hoc funtimpeditionestranftûmuriuamp;tal parû,qup multû appetût cepas eius.Crocus eft calida à: ficca !m primo gradu, in fuis

in fuis qualitatibus tcmperatus,ócideoconfortatiuusualde,unde contra debk licatenaâidefeâumcordismukum ualec.Ruborem oculorumexfanguineucl ftiaculatollit,fitritus cum rolls óduitello oui apponaturoculo,uc dicicDiofcgt; Item qui crocum prius bibit ebrietatem amp;nbsp;crapulam non timebit. Item co. tonse ex eo fadx non permittunt homines inebriari.Item fomnum facit amp;fti lïiulat uenerem,ut dicit Plinius.Itemdicit,quod curat morfus lerpentium dt îrenarum Äpunduras fcorpionum.

Epulæ Malixix plantantur ut porri cum palo menfe lunio fcilicet Uz na in foramen per unum pedem diftantes,que magnum, ut uulgo uo cantjcafpumfaciunt. Quopofteautimurçllate fequentipoftpafcha, ötfunt fere eiufdem coniplexionis cum alijs cepis.

Arduus feritur menfe Martio,terram fiercoz ratam diligit 0efolutam,quauis in pingui pop fet melius prouenireA hoc illiprodeft cotra talpas,fi no infolidori terra pangac,neab inimicisani mallbus facile perforetur.Sütin area iam perada car duiLuna crefcête ferendi,femina difcreta fpacio lemP pedis, Cauendü eft ne feminaimmerfa ponan^nam debiles amp;nbsp;curuos creabunt A: duros,nô alte imprimé' da funt,fed tribus digitis comprehenfa mergantur, do nee ad primos articulos digitorum e terra proueniat : herbis Iibercnturaflïdue,donecplantaturafolidentur, ôcfiæftas calidiorfuerit,irri2étur,lt;ï acuminafeminum tonftring3s,lpinulis carerePalladius affirmât. Menfe Odobri cardui plantx ponantur inter frumentum iam natum uel alias fegetescum palo,quod eft utili ^s,quam eas in crudo folo ponere. Quas cum ponemus radices fummas eoz tiitn ferro refecamus, ac fimo cingimus,ternorum pedum fpacio feparamus, incrementicanna pedalifcrobedepofitas binas aut trinas.Cineremfæpe ^'’I’hyeme ftccis diebus ftmum^ mifeebimus. Colliguntur autem non fimul, led fuccefliue maturantur,nam tune eft colligendus carduus cum habet adhuc ^ores in parte infcriori,ficut fertur non ante nee cum flores omnes ceciderint, ^iJudeterior eflet. Sane fingulis annis quotidie anferendæ funt plantx, ut macres fatigentur,0£; foboles per alia fpacia dirig3ntur,cum tarnen aliqua ^ünt radices parte uellendæ quas feruabisadfemina colligédalibcratasomni bus pullis,tefta fupertegeredebebis aut cortice,nam lolentfemina

De Chamomila. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Hamomila calida de ficca eft in primo gradujâe eftpropinqua uirtuti rofæ in fui fubtiliatione,ô(: ipfiuscaliditaseftlî eut caliditas olei conueniens,lt;St aperitiua amp;nbsp;fub tiliatiuafpiflîtHdinis,mollificatiua ôi: refolutiua abfque attradione,^ h^ceft eius proprietas in medicinis, lèdat apoftemata calida mollificâdo (^rcfoluendo,0!: confortât membra neruofaô' mniaiôi: eft ex medicinis plus conferentibus laxi tudini quamreliquæ.Eteft côfôrtatiua cerebri, quia refoluit materias capitis.

CVlcuta, ld eft, podagra lira uel grün' gus, calida eft in primo gradu,lt;^: Ixa in fecûdo,cû flonbus debet colligûd: per duos annospoteft feruari,pnncipaliter uir tutéhabetpurgadi melancholia, fecundo pWc gma,undeconuenienter poni’tur,in decodio' nibus purgantibus mclâcholiam â: phlegma» Aqua decodionis eïusuaîet contra ftranguri' amôe dyflentenam, cti’am herba fi poter» habere in magna quantitate^decoftam in uw àoleo renihus peâori«Aalijspartibus dolen* tibus cataplafmata, Auicennadicit,quod aqui cufcute eft mirabilis ad ideritiam,fed Ariftoteles dicit,quod de propn’etalibus cius eft expellere fuperfluitates antiquas 'a uenis, DcCalamcntho.

Alamenthum aliudcftaquaticû,Âuocaturmétaftrum,aliudeftmon' tanum â: uocatur nepeta.Monta num melius eft,quia eft magis liccu, cumflorefcit debet colligi,lt;5i m umbrofo loco ftccari, (^poteft per annum feruari, uirtutem habet diflôluendi,côfumendi öe côfortandi. Contra fngidâ tuflîm âd côtra frigidû afthma,uinû decodionis eius pulueris àl, fcuumlîccarû ualet,namexeo àalijs quibuldâ rebus fitdiacalamenthü,quod ad idem ualet Jtem puluis eius in ouo forbili amp;nbsp;in farina hordei ad idé ualet.Co tra doloré ftomachi exfrigiditate utat patiés puluere eius in cibis à in uino de codio. Item côtra frigidum rheuma ungaturoccipitiumex meîle decodionis pulueris eins, poftea fiat fatellatio ex puluere calefado in olla cruda,uel ex ipfa hetba,multum enim côfort. Contra relaxationé uur fatgargarifmus ex accto decodionispulueris eiusuelherbp,àponaf' puluis eius Ä puluis rofaru* Contra

Contra tenafmon ex phlegm Jte,nitro,ucl ex. alio humore frigi'do jungantur re ’’ss ex melle ôc: aqua decoâioms puluerïs eius uel herbæ.Et lie eham h'beratur '’iatrix» Vel fiat fometum ex aqua decodioms ei'us ad deficcandas fûperflinta' ^esmatn'ciSjôi multum ualebit.

CEntaurea calida ôe fi'cca efl m terho gradu# H^c herbaamariflîmaefljâ: alia efl maior^ alia minor,fed maior efl maioris elFicatiæ, competit medicinæ principaliterjecudum folia amp;flores,unde cum incipit flores producere de betcolligijôeinumbrofolocoficcarûPer annum in multa efficaha potefl feruari,uirtutem habet diure^ ticam attradatiuam ôi, confumptiua. Vi'nü decodio nis eius ualet ad oppilationem epatis, fplenis, rend, ueficp,flranguriam à diflenteriam. Vnde Galenus, centaurea eft ex melionbus lt;3^ nobilioribus medici^ nis ad oppilationem epatisjÄ: conlêrt magnifiée du *itiei fplenis emplaftrata bibita.Contra uermes aurium iuijciatur fuccus eius 'ütu fucco porrorum^ Ad lumbricos detur puluis eins cum melle. Ad uifum 'hhficandumfuccus radicumeentaurese maioris cum aqua rofata conficiatur, loculi liniantur»

CApillus ueneris frigidum i\: ficcum eft temperate,uirtutem habet diu reticamex fubtilifubftantia, recens multæ eft efticatiæ, parum poteft feruari,quia fubtilius herba eft.Contra calefadionécpatis detur aqüa decodionis eius.Item ex ipfa aqua ôc faccharo fiat iirupus d: fiftit cum ’’’tio fplenis,addatur aliquid calidum diureticum.Item plagellæ intind^ in fuc ’^oei'us uci ipfaherba tritafuperponatur.Auicennaautemdicit, quod parum ^sclinat ad caliditaté,à fie eft fubtiliatiuus, refolutinus amp;nbsp;apcritiuuSjôe in ipfo^ flipticitas,^ quâdo permiieetur cibo gallorum d: cothurnicû facit eos for^ ^^saddimicandumdlinterficiendum.Cinis eius cum acctolt;5ioleo confert alo

P^ciæ,^ cum oleo mirtino d: uino âi lixiuio prolongat capillosjd: prohibet ca illorûjd: eius cinis cum lixiuio confert furfuribus capitisjd: delet eas amp;nbsp;era ^'cat ulcéra humida in eOjd: confert pulmonipurgando ipfum,ualde prouocat '’finam^rangit lapidé,ôt prouocat etiam menftrua,lt;3i trahit fecundinâ à purgt; §at mulierum fôetumA abfcindit fluxum fanguinis.

CIcuta calida ôdficca eft in quarto gradu,uirtutem habet attrahédi,dif' foluendiet côfumendi, ea tarnen no utimur in interioribus medicinis, quiauenenofaeftôtin fubftantia in fuis qualitatibus,diflbluit enim hntum ut fpiritus minuantur, ôi quorum inanitione membra mortificantur, uirtutem

uirtutemhabet pôtiflitnam fecundum radices, dequot; indefecundutn folia,ultimo fecundum femina,un' de fernen etus quandocß ponitur in medicinis côtra uitium Iplenis,tails fit ufus: tota herba in aceto cü bolo armcnicoperdecemdies iaceat,deindebulli' antquoufquerelblutumfïierit armenicû,^ poftea , coletur per pannum,illa liquorofitas bulliatbenead ignem,ô(: addita cera lt;3^ oleo flat unguentum, quod eft potiflimum contra fplenis duritiem,ô(: contra du raapoftemata,ô(: contra arteticam amp;nbsp;epileplïamfi 'inungatur.Côtra podagram amp;nbsp;arteticam,turiflitwî remcdiumeft. Contra iliacampanionem,ftranguri âmôedyflenteriam exdecodione eiusinuino forti amp;nbsp;oleodolentialoca cata' plafmentur» Ad matricem mundificâdam ex frigidishumoribus glutinofis, ôt ad menftrua prouocanda fiat fomentum ex uino à aqua falfa decodionis cius.Contra fcrophulas ficcasfiat ufus herbarum diureticarû,pofteafiat cata plafma ex duabüspartibus cicutæ,^ tertia fcabiof^.

Ataputia calida eft in tertio gradu,di: humida in fccundo.Sed funt quidicut elfe calidâ ôcliccâ in tertio gradu.Sl autemfemécuiufdamherbp fimili nomineap' pellatæ,quæ remoto exterioii cortice feruat per annum,eligenda eft qupuiridis nonped^ rata interius,necliuidajfed alba,uirtuté habet purgandiper fuperioraex uentofîtateamp;Ieni' täte quam habet,unde qiiâdolt;j datur Ianis ad conferuationem fanitatis, quando^ ægn’s ad pgritudinem remouendam.Contra quotidia' nam dephlegmate falfo Äfcabieconteratca-taputia in magna quantitate,ä:pöftea caulium folijs inuoluta fubeinerepona tur,diuqî dimittatur,ut bene coquatur,deinde cötraä:acomprimatur,amp;oleu quod inde fluitferuetur,quod per annum ieruari poteft, et cum necefle fuerit deturpatienti in cibis,uelaliquoalio modo, öeitapofluntdecipi multi, ut fiat claretumexcataputijsbene contritis,óe cum melle decodis, deindecômifçea tur uinum ôd fiat claretum.Et nota quod in 20« lib.uini debet eflê cataputij una libra,idem in uncijs Ä alijs ponderibus minoribusjtc poflunt poni cataputiæ bene contritæ in iure carnium uel pifeium uel aliorum ciborum, ôe commeftæ multumualenlfanis ægrisgt; Gerardus tarnen dicit,quod cataputiaeftmub tum laxaquot;

t i B E R vh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209

laxattua purgat fupen’us amp;nbsp;infenüs Iaboriofe,ói cum anguftia, ynde ca^ ^cndumeftncdeturnififacilcuotnenti,lt;3e nifï fit matena digefta, nee funt dan^ habentibus rtomachumdebilemjói inteftina,qüonïâ fubuertuntipfum,nec ^enturmfidiftemperat^,nemora faciantm ftomachó,neceftfumpto hofcme/ ^icamento dormiendum,nec quiefcendum,ficut né in cætens uomitiuis medp finis.Et ufus eorum eft ut ex eis acuâtur medicinx»Item dicit,quod per fe poP ^unt dan' tn’tx à diftemperatx cum aqua calida uel uinó,ólt;: dicit, quod purgât principalicerphlegma Äuifcofos humores,âi maxinle^ftomacho inteili^ •iiSjUnde profuntcholericislt;cardiacis,iliacis,arteticis, febn' quotidiànæ, ôc sk nitnoueInaturah’phlegmate,Diofc.autemdicic,quod danturan,5« granïs uP ^iieadp. lt;5iquandoftomachus fueritfortis denturintegrajôd ft fit debilis den^ tür contnta.Item dicit, quod fi folia catapuciæ dentur coda cum pullis,aut cü oleribus autalijs cibis, laxantphlegma choleram»

CArtamus,ideft,n'nci matn'ni, eü calidû âilîccum in tertio gradu,herba eft qux locis man’ni's inuenitur,uirtuté habet ual dediureticâex fubftantiæ fubtilitate.Cô traftranguriam,uitium lapidis âc iliacam paflio-nem, herba in multa quantitate in aquà bullita fait naria ,uino et oleOjâd in ilia aqua patiés fedeat uf(j ad umbilicum, fi tantam qüantitatem haberc uonpoteÜjCataplafmaponatad loca dolétia,hef baetiam commefta uel uinum decodionis eius u-* rinam prouocau

CHelidonia calida amp;nbsp;ficca eft in quartd gradu,cuius duplex eft differentia fei licet indica,qug maioriseft efficatiæ, ôe citrinam habet radicem,â:eftcom munis,qux eftinpartibusnoftris,âc eft mino' ris efficatiæjUna tarnen pro altera ponitur, ôi. cumin receptionibusinuenitur radix non hcr ba debet ponbuirtuté habet diftbluértdi,attra^ hendijôd confumcndùContra dolorem denti/ um ex frigida càufa radix inter dentes aliquant tulum contrita,ö(: allium fuperponatur ad ca^ putpurgandum,ôi uuç ex frigi'dohumorera-T dixinup

di'xin uino décoda patienti fuperponatur,0c patiens fumum per os recipiat, deinde uinum gargan'zet^quod uuam delic cat, öi caput purgat. Plinius aut dicitquod l'ucco chelidoniæ oculi hirundinu eruti uel læfiad ftatum priftinumreducuntur.

Herefohum feritur menfe Auou-* O fti,amp; cftbonumper totâ hyemetn, ó^poft ipfam.

On’andrumeftherba fans cómunis,que call daói ficcaeft in fecundogradu,cuius lemen m recepnombus debet poni quod per duos annosferuatur,uirtutetn habet confortandi’ex aroma ncitate,ad digeßionem confortandam,lt;5e dolorê fto^ machï ex uentofîtate,detur fernen cius in cibisÄuP num decoâidnis eius in potu.Item puluis eius femP nisfuper carnes afperfus eas fapidas facit. Ifidorus di cit,quod ei’us fernen inuino datusdulci reddit homu nes ad uenerem prortiores. Sed cauendum eft ne nf mis deturquiaamentiam parit â: furorem,cuius her ba cum femine eftcanibus uenenofa, Äeos mterficit,

COnfolidamaior,ideftfymphitum,frigidp öd ficcæ Complexionis eft, fed proprie radix ipfius eß medicinalis,uirtutem habet conßnngen' ' di fubflantiam feu materiam groflam.Per quinque annos Jieniatur,pul uis eius datut in cibis, ualet contra fluxum fanguinis menfiruorum, öd fimiliter fomentum exipfaherba fadum.

CVeumeraoreßiseßherba fic uocata, ex cuius fucco fit eleduan’uttl hoc modo : In canicularibus diebus colligitur frudusiplius herbæ,cii eßfere maturus,0dconteritur,ödfuccus ipfius exprelfus fdi exponi' tur ö: deficcatur,t\: quidam decoquuntfuccum cum melle fereufque ad confumptionemfucci,öddantadmodüeleduarij,quodfatis laxat per infc' Flora, per duos annos poteß leru3ri,habet autem uirtutem purgandi phlcg* maöd uifcofos humores,fecundariocholeramni2ram,liue melancholiam,un de ualet contra paralifim ex phlegmateuitreo uelnaturali,fehiaticis,arteticis, podagricis

Vk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 î

podagn'cis fubuem't,attrahitenim maxime a remotis parcibus ôi purgat, lté codü paffio-' nibusexphlegmatc medetur^non tamé per^ fefolumdatur,purgat per os âipcr uétrem, amp;nbsp;ufus eius quidem eft ut admifceatur akjs côfedionibus j âiiex drachma medicina acuaquot; tur,amp; qui eleduarium accipit non dormiat, fed moueatur ßcut qui fumplcrit helleborü, quoniam folet fufFocationem inducere.ln üia ca paflione præcedat aliqiiod clyfteremollp ti’uum,amp; poftea fat aliquod ex aqua malua^ rum,oleoói melle cumuncia i.eraderi},amp;in gt;jciatur,ó: ent contra iliacam ói contra arteticam,chiragram, óc podagram, Item herba ipfali habere poterit conteratur aliquantulum,óc décoda in uino ôi:oleodolentiluperpolîta,ftrâgurif,ili3cæ ôi podagræ fubuenit.Admêftrua prouocäda puluis eleduarij conficia£cum oleo muftelinouelrofato^ödbom^ intindus fupcrponatur,d: apoflemata frigida maturâda eleduàrij uncias 5. tx farina hordei conficianturcum üitello oui,ó(; fuperponatur. Ad apoftema/ fï rumpenda ft optimum ruptoriü ex eleduario therebintina» Ad uermes ’üris conficiatur eleduarium in quantitate granorum quincj cum modico a^ 'ftOjA: modicum infundatur tepidum. Ad omnem dolorem ftomachi ex frigi caufa inungaturex confedione eleduarij aceth Ad létigines faciei amp;nbsp;ad o' ’’’nes fuperfluitates eiusremouendasjaccipeceruifam ötcamphora óc eledua in quantitate illorum duorum,âi conficias cum aceto in modum unguen* pifta in mortario plumbeo uel piftello plübeo,lt;^ ponaturin uafe uitreo quindecim dies,äc poftea in prædido mortario cum piftello eodem mouea addito acetó, fi durum fit,ex eo ungatur facies,omnem enim panum abfter lentigines*

DIdamnus qui alio nomine diciturfraxinella, qui frôdes habet ad modum fraxini,calida ôe ficca cftin tertio gradu,ràdixeius cft fimilis cuiufdam herbæ fimili nomine appellatx,quæin locis calidisjlapidolîs à ficcis prpcipue reperitur, habet au tem precipue ipfa radix uirtutem attrahcndb côfumen di Ä: diflbluendi uenenum.Côtra morfumuenenatorû animalium ipfa herbà uel radixtrita fuperponatur. Suc cusetiameiuscum uino detur,puluis eius cum fucco mentp conficiatur,d: iuperponat d: potui detur.Ifido^ rus infuper dicit, quodefttantaeuirtutis,utferrum’a

i 12 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P Ë T* C R E s C É N T»

corpore extrahat,undc^eiuspabulo feræ percuflæ cijciontfagittas corpon’ infixas.

ENdiuiafquf ahö nomine diciwr fcan'oz la)uelladucaagrcftisjfrjgida deficca eil in fecundo gradu, femina amp;nbsp;folia com' petunt ufui medicinæ,â: folia etiam ufui ciborS cöpetunt.Sed radix nullam habet uirtutem.Fo lia uindiamaximgfunt efticatiæ,ficca nullius î uirtutem habet confortandi amp;nbsp;alterandi, uu' de contra oppilationêfplenisói epatis excho' lerica caufa prouenicnti,ualet côtra tertianam duplicem amp;nbsp;fimplicem,0j ideritia öc calefaäio nem epatis,i3e apoftemata calida curant côme' ftp elixæ uel crudæ. lté frupus ex decodione eius âi. faccharo ualet ad idem. Item fuccuseius uel firupuscumrheûbarbaro datusïn quarto uel fexto die materia exiftentedigeftaualet.Ité côtra doloretn cpatis calida apoftemata ualetipfaherba côtrita âc fuperpolïta,^ adidéua' let fuccus appoIîtus.Et fi non habcs folia coque fernen herbæ tritum in aqua amp;nbsp;ponefuper eius locum.Albertus dicibquod aqua endiuiæ cum ceruflaÄace toeftepithima mirabileadinfrigidandum quicquid infrigidari debet.

EyNula nonferitur,quia fernen non habct,fed f plantatur corona eius tota,uel maiorpars eius in terra pingui amp;nbsp;alte foffajôd benefuba da.Calida ôc humida eft in tertio gradu,hu mida in primo.Cuius duplex eft differêtia,fcilice£ hortulana amp;nbsp;campana quæ eft maioris efflcatif, fecundumradices.Colligitur inprincipio æftatis, radix amp;nbsp;foie liccatur ne humiditate corrumpatur. Radix in medicinis poteft poni,per biéniü ôi trien niumpoteft feruari.Item habet uirtutem leniendi dil mundificandi,unde ualet contra neruos exfrigi gida caufa deturuinumdecoólioniseius/ecundum iftud:Enula campana red' dit præcordia fana.Contra doloré ftomachi ex frigid a caufa,amp; contra uentolÏ' tatemiV: contra tufli'm fngidam deturuinû decoâioniseius.Puluis cumpulue re cinnamomi delicatis foluituctolîtatemfpintualiû, Herba tota décoda in ui' no à oleo amp;nbsp;cataplafmata dolorem fpiritualium,iliacum,cholicum,amp;: ftrangu riam foluit.Contra frigidum afthma detur farina hordei in qua codus fit pid

T —y Patica fn’gida ficca eft in primo I y gradu.Herba eftci efcensin aquofis I ÎOC1S Ö!: præcipue lapidofis,habés fo lia multa terræ ac lapidibus adheren tia,uirtutem habet diureticam ex fubtili fub^ ftâtia,âi infngidatiuam,unde ualet cotra op' pilationem epatis ôc fplenis ex calida caula, ód contra calore epatis âiidenciam,(^ ideo detur epaticis. Sirupus ex aqua decodiom’s eius addito rheumbarbaro in fine decodio^ nis,optimus eft contra iden'tiam. De Eruca.

meftica maion’s efficatiæ quam fylucftn’s.Se mina præcipue competunt medicinp,fecun-dofolia,uirtutem habet confumendi, ói coi* turn incitâdi, décoda cum carnibus ualet ad coitum incitandum,ftrangunam amp;nbsp;dyflentenam foluitôd paralyfim Jtem in uino décoda â: rembus cataplaP mata libidmem mcitat,pedini fuppolita unna progt; uocat.Semen eruce d: maxime Mucftns facit uir-' gp eredionem.

cortices radicum c’V tunones præcipue com petunt medicinæ. Cortices radicum in ue-recolliguntur,lt;amp; ficcantur ad folem,per annum ler uantur,habent autem uirtutem difloluendi uV confu mendiàpurgandiiphlegma,^ uifcofos humores» Succus eius purgat attrahendo fuperiusamp;infenus anouftiofe,unde non debet dan' nifi di'oefta mate^ na(!k corpore fluxui preparato,utinalqs uomitiuis medicinis. Valetfebn quotidiane diuturne,tertianf ex cholera citn'na uitellina,item epatis oppi'latio-'

'^x^ïden’tiæ amp;nbsp;colicæ amp;nbsp;iliacp amp;nbsp;aquam leucophlegmaticorumeducit. Vfus quot;Useft ut detur fuccuseius pcrfeuelineiusdecodione diftempereturaliame fcna,uel addat frupoueloxymellilaxatiuiSjUelcoquaturcum melle ad con/ T 5 fuptionem

famptionéfuccùContratremorû extrcmitatû,lt;3e artcticâ, âi Icucopîcgmatica fiat balneû ex aqua falfa decodioms radicum eiusjà turionû uel totius herbæ♦ De Foéniculo.

Oeniculus fèritur menfc Occébrijanua n'OjFcbruano amp;nbsp;Martio,lt;3t toto tempo' retranfplantatunCalidus ôtifïcctis ellin fecundo oradu, uirtutcm habet diureti' cam extenuadi groflam uêtofitatemgt;Comeuit poftprandiû côfertacidis eruduationibus, qup fiuntexmdigeftione,0£hocfacït ex fubtih lub^ rtantia’âe qualitatïbus fuis.Semé eiusjolïa àflo res cortices radi'cû ufui medicinæ côpetunU Semen colligiturinprincipio autumni,ôeferua tur per tres annos,Cortices radicum colligun/' turinpn'ncipioucrïsjôcfcruantur per medium annum. Contra oppilationé e^ patis,fplenis,ttrangunâ,dyflentcriâ,amp; uitium lapidis ex frrgtda caufa detur ex aquadecodioniseiusjtcmfœmculuscodusôecommcftus ualct contra pv2e' diâa. Item eadem aquauel uinumfoluit dolorem ftomaehiex frigiditateuel uentofitate,ôc digeftionem confortat,idem facit puluis feminis eius. Contra panum oculorû à prun'tum fuccus radicü eius fœnïculi in uafe æneo per quin/ decim dies ad folé ponatur^âe more collyrij oculi’s apponatur. Contrapruritii oculorum certum eft experimentum,confiGiatar aloe optima cum fuccofo' niculijâ: ponatun'nuafepneoad folemper quindecim dies,deinde ponaturi» oculis more collyrij.

FLamulaeftcalidaâificcainquartogradUjflamuIa quia uirtutem habet incenßuanLeft autem fimilis uidallæin folies floribus, led habet flores concauos,uiridis multa efteffïcatiæ,fed exficcitatc nullius uel modice, AdcauteriumEueignem faciédum conteratur flamula^ fuperlocut» ponatur ôe dimittatur per diem,âf poftea inucnitur cutis combufta. Ad apofe ma rumpenda quandouerfum efi ad faniem, amp;nbsp;caput eft durum, conteratuf cum oleo, ôc fupponatur oleum, ponitur ad relaxationem ne flamula nifflis cxiecct,

FVmus cerrp eft herba nota, ficdida, quia generaliter quodam grofla fumofitatetcrræcalidumeftin primo gradu,ficca in fecundo, uiridis ficca'a quadam maonaeflFicatia.Principaliter purgatmelancholiamjfe' cundophlegmafaluimàcholeram aduftam,Ä eft diuretica,contra fca^ biem unciasduasfuccieiusadditiofaccharo,fiatfrupus,â: cû aquacalidade^ tur,ut addantur femina fœniculi Jtemfiat hoe unguentum cum oleo nucum,df ponatur

panatur puluis fuliginis fubtïlis, d: confîc/atur addito aceto fuecofutniterræ m maioriquâ atateqiïamde altjs, öc ungaturpatiens in bal-neo,optimûeft,Et nota quod ft fuccuseius de tur ter mfeptiman3,ut diximuSjOptimepurgat humores inducentcs fcabiem. Item herba fumi terrxmuino codaó^ pofita fuper locum po-daoricum multumualet.

funt parut, rotundijad mo ■,qui in principto Verts ap parent,lt;5£ in Maio deficiunt,nuquam enim iftitales aliquem interfecerunt, autmultu læferunt fubito,fed tarnen omnes malum generantnutrimentum.Mortiferi aut font quinafeuturiuxta ferrü æruginofum, Äli| autem funtmortiferi licet non ftatim inter-ftciâCjfcilicet till qui nafcuUntur iuxta alias respucndas,autiuxta habitatione alicuius ‘eptilis uenenoli,autiuxta quafdamfpecialesarbores,quginproprietatehabet îingos corrumpere,ficutoliua eft. Signum autem mortiferieft,quod in fuper fee eius quædâ humiditasuifeofa corrupta eft,ôlt;: quod citoalterat à: corru pitur,inter manus colligentium fungos.ln noftris autem habitationibus inueni fungus qui latus eftjôifpilTus aliquod ruboris Habens infuperficieô:in ill o fiibore habet multas ampullas eleu3tas,quarum quædamfunt fradx,óc quf da ''on,nam de tlle mortalis eft,0!: ftatim interficiens, de uocatur fungusmufea-^tn,eoquodinladepuluerizatusinterficit mufeas,

tOenum græcum calidumeft de ficcum,fubftantiam habet conglutinofam, unde uirtutemhabet maturandi die laxandi. Ad apoftemata exterius ma-lürandum farina fœnugræci cum uitello oui confîciatur, de fuperponatur,ma-^Urat enim ôc extenuat. Ad maturadum de rumpendû confîciatur cum terebin-^ina,defuperponatur, Herba etiâ coda inoleo fuperponaf admaturandum* apoftema fpiritualiû farina fcenugreci in faculo poftta de décoda in aqua maluauifco ponatur defuper. Ad apoftema ftomachideinteftinorû ex fagt; ’^’’îafcenuoræcià aqua praedida fiant pultes de fuperponatur,

DeGabufia. Abuftafuntdenaturacauliumdehabcntformam cauliû, donee claufa fucrint,fedpoftquamclaufî funt folia ipforumfiûtquafialba Agroflâ^ ficuttunicjç ceparum,aëremdefîderant frigidum, nam in acre calido T 4 uel tem-

üeltempersto nonclaudunturjfed aperça remanent fient cwles^terratn uero deïiderant qualem caiiles^exeishatac compofitaficutex rapis. Itemlemman' Suruccaules.^

GRamtnis uirtusefl {lipttca^äi uülnerum congîutinatiu3,ijentns cöRfi' âiua,uulncrum,renumlt;^ ueficæ fanadua^âi dotons fplenïs mitigad^ uajÂ etus tuccus potui dacus fua proprïetate lumbneos ocadit,hanc herbam nofcunC canes âi earn comedunt quando fepurgare uoJunty ucPlïntus ait.

GRalega dicitur impinguare terra fiuiridisuertaturineâ.ItemdicifqiJod eius temen mirabiliter facitouare oallinas,

I g nomine appellatæ, cuius fola radix ed I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jmedicinalis.In fine ueris colligitur^i^ ex

iccata per tres annos feruatur, Nafeicor autem frequentius ih môtibus lt;^in locis umbro fis amp;nbsp;humidisjcalida â: ficca edin primo gradu, uirtutem habet diflbtuendijConfumendiÄapen endi.Vndediureticaeftcôtraantiquumafthtna» detur puluis eiuscum uinoaddita aqua hordei, fuccus radicis eius abftergit morpheam,amp;fanat plagas ö; ulcéra corrofiua» Bibita etiam mulw

iuuateum quiceciditexaltoé^collifus eft,lt;3i ultima medicina eft contra mor^' fum fcorpionisjferpentium ôc uermium uenenatorum,3C canisrabidi,fi bibuii tur ex ea cum uino due uneix.

Ariophylata limilis eltnoucllisfoli)s ru' bi'Jeu flaponibusjô^ eius redolét folia, lïda ôe ficca eft tn tertio oradu Recés ma loris elt efficatiæ quam exiceata,à lerua turper annum,uirtutem habet difloluendi,confu mendiâjaperiendijôd dicitur gariophylata quia odorem habet fimilemgariophylts fecundutn fa^ porem uel efteâum. Côtra cardiacam poflioncm in aqua marina ó^oleocodaparti anterioriamp;po-' ftrion fuperponat ♦ Ad digellionem côfortandâ, dolorem llomachiôiinteftinorû ex frigiditate uel uentofitate detur uinum decodionis eius»

HVtTJulus,id eftjlupulus ôi h’atigo,flcs C' lus propter ficcitatc fuâ côferuatur per longitüdinem maxima tempons in uir-' tute fua, ita uulgaris opinio eft quod ntinquam putrefcit,amp; eft acuti odon's à fortis, lt;3^ eft calidum à ficcum,diflolutiuus uifcofitatft incifiuus, conferuat à putredme liquores quibus admp fcetui\

HYofcyamus eft frigidus in tertio gradu,fé men eius eftcuiufdamberbæquæcaftila'’ gouocaturfiue dens caballmus.Seminum autem triplex eft diuerfitas,eft enim albu, fubeum nbsp;nigrum.Album amp;rubeum competunt

medicinp,nigrum uero mortale eft. Nota quod fi hyofcyamus debet reclpl per os inten'us, ponendft eft fernen, A exten'us herba: amp;nbsp;lemen maioris eft elFicafi3e,uirtutem habetfommferam,conftnn2en dilt;3e mortificandi. Ad lomnumprouocandum ma* cüta ægntudiïiefiat foméntum ex aqua decodio* m’s ei’us herbæ circa, frontem âi tempora,ôi: pedes, flat etiam ablutio,poftea fiat hoc emplaftrum, pul-uis feminis fubtilis cum albumine oui ôi. lade mulie

'quot;'s puellam nutrientis ôc modico acetOjà fronti âi temporibus apponatur.Ite ^'llachrvmas conftriiigendas fiat idem emplaftrum ex ipfa. Contra diflèn* ^friam fiat emplaftrum exipfa herba amp;nbsp;fuperponatur,dolorem eius tollit. Cö'' dolorem dentium femina fuper carbones ponantur, óe patiens fumum per ^saccipiatàteneat fuper aquam, d^apparebunt quafi uermes fupernatantes. ^tillen fuperpofitum denti èi in caufa calida dolorem tollit, amp;nbsp;nota quod per '^ecem annos feruatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i ,

HYlfopus eft calidus ót liccus in tertio gradu.Habét uirtutém fecudum folia amp;nbsp;floresmon fecundia radices,diuretic a eft difloluendi, cöfumen di attrahendi. Cötra frigidâ tulfim ualet uinum decodionis eius fïcuum ficcarü.Item uinu decodionis eius óefeminis foeniculi, doloré ^ornachi öc inteftinorurn tollit; foméntum fadum ex aqua decodionis eius ma ~ tricem

P g T. CRESCENT, tricem,'afuperfluitatibus mûdificat, amp;nbsp;abßergit. Idemßciuntfuppolîtorium ex puluerc eius ào' leo mufteh'no, Puluiseius uel ipß herba in teßa calelàâaamp; fuperpofitacapitipeffe uel infaccu** lo ualet contra frigidum catarrhurn,amp; calûmu* uæ. Contra uuani fit garganfmus exaccto de coâioms eius. Item ipfa herba in ui’no décoda ôi cataplafmata tollit dolorem ex uentolîtate, Delrucntfs» hoc modon'n duabuslibrismdlis,amp; una truncio rummundatorumponanturpipenslibra ucldimi dia àdugxinzibens uel medieCaspiperis tant5,boc modo làuenCuriruncij Ôc abijciaf lignum deinde mp nutatim incidântur,ôi pofito mellead jgnem,amp; optt mcdefpumatoponantur in coiruncij xinzibcrfi* ue piper,ufquead fpiflitudinem congruambullwt, :t fiin finedecodionis addatur puluis femim's erucg Äipinei ent optimum ad coitumói mébri ercdi’oné.

Rus qui alio nomine dicitur barba Ioui’s,3gt; lias barbaron uel pes uituli^ calida Ä lîcca eftinfecundo gradua In locisIîccisÂbu' midis montuofis Ôc plants inuenitur,tnhvemed:r date magnam habet efficati'am fecundum folia, (orem fecundum radices, maxnnäm fécundû quaC dam tuberolitates quæ çolliguntur,lcindunf’ à de lîccantur,uirtutem habet dilToluendi, relaxandià extenuandû Contra tumorem aurinqi herba ipfa cum tuberolitatibus decoquatur in uinoamp;olco,ad dito cyminOjôd fat emplaftrum,auribu^ fuperpo' natur«Côtra frigida apoftemataipfa herbatotacu tuberolîtate ôi axungia urfinà terat,(\: poftmodû in tefta calefada fuperponau Contra ferophulasnoüellashérba ipli cum axungia üeterl fie fcyllauel axüiî' gi'j ürlina fi poteft haben teratur, fuperpOnatur fie liberabituri û recen' tes fuennt.

yr* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If 9

( ^’^fuerint. Ad faciem depurandam,lt;3£ cutim fubtiltadam ex tuberofitatibus de ’^atisfiatpuluisfubtihsât cum aquarofataconficiatur/V ponatur adfolem i aqua confumatur,ôi: I'ta fiat ter uel quater uel amplius ex illo puluere fo Mel cum aqua rofata,puluis eius carnem fuperfluam corrodit.

I Ris flue gladiolus,cuius folia funt fimilia enfi,cum floribus purpureis uel albis. Nâ in's purpuream habet florem, aut album, A funt eiufdem uirtu-* tis,radicetatumutimurin medicinis,infine ucn's col ligiturlt;îV ficcatur, per duos annosferuatur,calida öd ficcaefiin fecundogradu,uirtutem habet diurcticâ, unde dïlfoluitöd apent Contra uitiumfpiritualium, öd contra oppilationem fplenis,epatis, renum ac uefi cx,0e dolorem ex uentofitate uinum decodionis p reosiuuat Pultiiseiusleuiter fuperfluam carnem corrodit. Ad panum oculorum fiat colly* num ex puluere eius,0d a* qua rofata.

Iquii itia eft radix cuiufdâ hérb^, quæ! defiderat terram bene folutam,öepr^ cipue fabulum,ut in eo facile multas öt longas producat radices, quæ fi plantatur faciliter comprehendit,öd circa fe multu pul* lulat,amp;forte 11 hafta eius adhuc tenera fleda* tur ad terram öeoperiatur conuertetur in ra^ dicem, ficut accidit in méta, ruta amp;nbsp;gramine, calidacV humidaeft temperate. Eligenda eft non nimis grofra,ncc multum tenuis,interi* crocea,non puluerizabilis,nigra uero öc al ba eft abijcienda,fuccus eiufdem eftefficatig

^efiamfortioris,qut hoe modo fit: Cum uiridis eft bene conteratur,öd in aqua ^ülliat ÔC decoquatur ufqueadconfumptionem ferb,poftca expn'matur, ualet 'Wra omnia uitia pedoris* Decodio cius ualet contra euflim,^ ad idem ua elcduarium confedum ex fijcco liquiritiæöe mellc. Item liquiritia maftp caW öd fub lingua retenta^fitim öe afperitatem linguae ödguttun's mitigatf

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F g T. c R E S C E S T»

Ingua anetis (qux plantago uocatur) frigida ficcaeft,folia eiusficca confolidant optime uutnera ôc ukera,ôe ad hoc nihil eft melius es, utdicitDiofcon Etmirabilc uidetur, quodlî bibatur/ûccus trium radicum eius tribus uncqs uini aliquando curat tcrtianam. Et quatuor radicum fuc^ eus cum quatuor uncijs uini bibatur, aliquando eu* rat quartanamJtemdicit Diofeor, quod fanatuulnc ra canis rabidi.Hydropicos iuuat,ueneno répugnât, eius luccus lumbricos nccat,ôiuehemcnter eiusfo/ l utionem uentris mitigat, menftrua conftringit,amp; tU' tnores apoftematum in principiorepercutit,Ck diflîpat, gingiuas tumidas à fanguineas reprimitjôt fanat.

T nbsp;Ilium plantaf menfe Odobri,Septem

I bri,Noucbri in terra pingui à benc ^fiibatQa.Nam accipiûtur fpicifiucbul bi eius uirides, ucl lîcci ponûtur per unâfpau nam,uel unum pedem, quod eft melius/epaquot; ratilîcutfit de alqsjtemdicit Ariftot. quod fî hafta lilij quando nondumapertumeft,ib mcnftue flos eius fledat in terram,ita quod cepa nonradicetur d: cooperiatur terra, w fra paucos dies emittit in qualihet nodo ha' ftæcepam paruulam ficut funtbulli eiusCa lidumâehumidumeft, Aliud eft domeßicu, aliud IvIueftre.Scd iylueftre aliud 2erit flore

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö ,

purpurcum,quod effïcatius eft,aliud croceum habet coloremJZ)omeflicum autem cum axungia ueteri tritum uel cum oleo codum ôefuperpofltum fiv gidum apoftema maturat» Contra iplenis duritiem radix lilij in multaquan' titate cum branca urfina amp;nbsp;radice miiee, ponatur in uino à oleo per decem di' csjâe poftea coletur d;colatura addita cera ôe oleo,Ô!: fiat unguenturOiAd fa* ciem colorandum accipetuberofitates radicis lilij agreftis ôc ficca,d puluerem inde fac äd diftempera cum aqua rofacea,ói: deficcecur,quo fado ter uel quater ilium puluerem folumôdcû aqua rofacea confedum ducas fuperfaciem.Item abluendo mundabitfaciem ôd renouabit contradioncmrugarum,item folia C' ius fi trita cum oleo apponantur^qUia uirtus eius mi’tigatiua eft. Item educit purgationem menftrualem,quia eft aperitiua ex uentofitate,lt;Sc eft tumoris rc/ prefliua. Et ideoualet contra apoftemataexuentofitate,fi radix eius trita cutn

oleofæpïusapponaturTlinius dicit,quod cepæ cumuinodccodæôioléo ad^ mixco clauos pedum ói nodos foluunt,pilos^locis aduftis reddunt,in uino etia cociæaddito melle uenispræcilîsfubueniunt,foliaipfiuscoda m uino uulnera lanant,Ex floribus eius fit oleum óe aqua ßcut ck rofis,àfunt ucre eiufdé uif tutis cum oleo àaquarofata.

Linguaauis calida ficca eft mprimo gradu,folia habet parua amp;nbsp;acugt; ta linguæ auis fimilia» Vindis multa: eftefFicatie,exiccata nullius. Vir tutem habet incitandilibidinemjäihuntiedandi^Herba ifta cum carni bus coda,ueloleo coda,uelfanguine,libidincm incitat,ualet etiam de coäa,additofacch3ro,confumptis. Cotra lîccitatempcâoris detur aqua de* codionis iplius à addito tragacantho niagis ualet.

Auicen.Eft autem triplex lapathum (cilicet acutum acuta habes folia,uirtuté ha* bet diiroluendic\:rclaxandi,aperiendi amp;nbsp;ex tenuandi.Contra fcabiem fuccus lapathi a* cuti di oleum muftellinum dt pix liquida fi* mulbulliant,poftea coletur d: colaturæ ad* datur puluis tartari de fuliginis,dc fiat ungue tum quodfatis competenseftfcabioIis.Äui cenna dicit,quodradix eius cum aceto coda confère fcabtei ulceroff ,et impetigmi,et cius ^ecodio cû aqua cahda prurituï.Et fimiliter ipfa met in balneo eft optima^Con ^•■aimpetiginemâeferpiginemfîatdecodiofuccilapathi â:ex puluere auripp gtnenti. Ad apoftemata maturandumlapathum rotundum thtum ôi in oleo de ’^oftum uel cum axungia fuperponatur ad rumpendum,eodem modo fuperpo fiatur acutum. Contra ftranguriamamp;diflenteriam fiat decodio lapathi in ui* *10^' oleo ä:pedini fuperponatur, urinam prouocatinmulta quaticate. Aqua M uinum decodionis eius foluitoppilatione fplenis óe epatis.Contra ferophu las nouellasfiat emplaftrum exlapatho acuto dt axungia fimul tritis. Contra liitnbricos ualet fuccus eius datus cum melle.Contraphlegma abundans incc febro fuccus eius cum fuccorutae in modica quantitate naribus inijeiaturin ae ^ecalido uel balneo.Itemlapathumcrudumuelcodum commeftum ualet fca-' biofis.

LAduca feri öi tranfplantari poteft ferc toto tempore anniin terra pingt; gui bene fubada per fe mixtü cum alijs herbis, de qug fatafuerit in au*

tumno, utiliter phntat méfe Decebri,cifca a53li3rû herbarû quf tue ferunt. Ipfa cnitn non timet gelu,fed roboratur ck eo,ôi ent bona poft hyemem cû alijs herbis, quouf^ fernen produ-' cet.Sed quæ de natura paruarum non tranlpbn* tantur.Quæuerofuntex magnis quæ Romang dicuntur,quæ habent alba lêmina tranlplantart debentjUterefeant amp;nbsp;dulcedinemhabcant,mui tumiuuantur irngationetempore ficcitatis.La duca fngidaeft ^humidatéperate. Al^dicût quod eft calida A: humida temperate, ôe ideoeft melior cæteris herbis,âitemper3ti[rim3refpeâu3liarum herbarum,fangum nem generat lt;Mac,amp; un'nam prouocat â: choleram extinguit, fanguinis ebul litionem réfrigérât,ôd fomnum inducit» Item ualet contra calida apoftema^ ta, capitis dolorem de choiera rûbea, fangiu'nem fàdum amputatcataplafmagt;’ ta.Sed coda plusquameruda fît efui conueniens, quiaeius lac calore ignis mi' nuitur,per quod fit fomnum inducens, undefitaperitiua, Sanguinem tarnen peflîmumgenerat,idcircoeaafluefcentibusfit nociua, quia tencbrofitatem culis facit, amp;nbsp;fpermatis materiam corrompit. Sed cum eft adhuc tenera ualet multum in febribus clixata uel cruda in acetocolt;fta,addito croco,foluitoppil* tionem fplenis ôdepatis.Ad prouocandum fomnum fernen confîciatur cum h de mulieris puellam nutrientisd: cum albumine ouijôd fiat emplaftrum fupet tempora.Itcmpuluis feminis eius cumlade fomnumprouocat.Idemfacitfe^ briciîantibus datuscum aqua calida.Contra calidum apoftemacôficiaturcum oleorofatoâ: fupcrponaturamp;deftruuntipfum. Item cataplafma frondiü ip^'' ushabentibns cnïpilam fubuenit. Item fernen eius datum in potu fæpe poHu^ tionempatient!celeritcrfuccurrit. Itemeft quædamfpecies laducæagreftis quæ lôgiora ftridiora habetfolia,fubtiliora ôd afperiora ôd nimis uiridiajhpc eft amara öd eft maioris caliditatis t3d fie cita tis qu'am domeftica. Item dicit Plin' us,quod eft quædam fpecies laducæ (ponte nafeentis quam caprinam uocant, quæ proieda in mari protinus necantur pifces,qui funt in circui'tu uicini. Item eft alla fpecies laducæ quæ nafeiturin aruis,cuius folia trita cumpolenta confc runtuifceribus,ôdhfc Qƒƒlt;« Sfi/df grecisuocaf. Item eftalia fpecies qu^ leit in fyluis quam uocant uulgo fcaricion cuius folia trita cum polenta uulneri' bus profunt,fanguinemftringunt,ödputrefcentiauulnerafanant,Et eft alia fpc cies laducæ habens rotunda folia ôd breuia,quam multietiam uocant uulgo a^ criam,cuius fuccum accipitres fcalpando terram herbam extrahunt,öd intin^ gentes oculos,difcutiunt obfcuritatcm,(Jk caliginem cum fonefeut. Cuius her^ bf fuccus fanat omnia uitia oculorum,öd maxime quando ei lac mulieru admp fcetur.Serpentçm morfibus ôdfcorpionum idibus medetur.Si (uccus eius cum uino

L I B E R Vh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lij

Nino potetur â: folia tn’ca fuper uulnus emplaftrentuf, ohinemènim inflacio» nem difcuticà cotnpefcit*

Entilcus calidæ àficce compicxiô ms eftjUirtutem habet côftnngen* diôi confolidandhContra fluxum menftrüorum lt;3e diflcntenâ ôi. no mitumex debilitate uirtutis contentiuæ ,fl fciculi parui fadi cum fo’ijs decoquantur in acetOjó^ pedmi ^r embus cataplafma fa dumfuperponatur.Côtra uomitum fuper furculam pedon’s,Aliüs nfus contra præ didas tenentates, lentifci bulliant ufquê îdaccticonfumptionem, deinde ficcetur, amp;nbsp;fiat inde püluis, ôi detur in cibis

^tpotibus. Contra ulcerationem uirgæ puluis fadusexfolijseius fuper te*' ftam calidam deficcatis à puluen'zatis ulcéra confolidat amp;nbsp;fanguinem conlü* mitjfed non debetponimfiquando eft fanies.Côtra ulcerationem oris linguae öc labiorum in febre acuta, fiat decodio eius foliorum in aceto,de patiens læpe

Auréola efl; herba multum laxatiua, cal/ daÔ^ficcaeft m fecundogradu, Cui'uS frudus fiue fernen eius eft rotûdum, fub rufFum ad quancitatem pi’pen’s,quod eft adhuc magis laxatiuû quàm laureola^ôe tarnen ipfa her ba multum eftlax3tiua,â(;purgat tnukum phle-* gmaôe uifcofos humores,principaliter'aremo tis partibus de ïunduns membrorum, fecunda^ n'o mclancholicam,unde ualetifchiaticis,arte-' àcisamp;podagricis Jtem contra apoplexiam paralÿlim, Vfusemm eins eft cumalijs medick ms in oxymelleö^ hmilibus,datur etiamin apo* ^etnatibus,per fc non datur,quoniam habet naturam ulcerandi inteftina,ex nk *1110 fuo acumine,Si tarnen ea perfeutiuolumus decodioncineius damns, ad* ^ito gummi arabicojd: maftiche,ütmalitiaeiusexpnmatur,nonautcmeis eft ^anda nifi eis qui difficiles funt ad foluendum,ô(: carnofum uentrem â: intefti* •lahabentibusjeiufdem uirtutis eft fernen eins*

LAppa eft herba quæ habet in fummitatibus capitella ueftibüsualde adgt; h^rentia.Lappg multç funt fpecies omnes médicinales. Nam Plinius V 2 dicit.

dicit, quod iftibusfcorpionummedentur,necfênüC hominem,fî inundus fuerit fucco eius. Decodio radi cis eius confirmât dentes,fi tepida in orc teneatur.Sc men eius multa uitia rtomachi curat,reijciétibus fan-

De Liuiftico« luifticumeftcahdaôilîccain fecundo gradiu O Semen nonherba uel radix in medicinis po/ natur,uirtutem habet diureticam apenendi, extenuandi, unde uinum decodionis eius con^ tra oppilationem iplenisÂ epatis ualet, contra dolorem ftomachi,ät inteftinorum ex uétofo' te prouenientem aqua decodionis eius ualet» Puluis etiameius cumpuluere cymini datus ad prædiâa ualet»

Elones defiderant talem terram Ä 3^ rem qualem citrullï,fed minus pingué ôi ftercoratam,ut fapon'ofiores â: foquot; Iidioresfiantjôt citius maturentur,amp; eodem modo ôe tempore plantari debcnt,â:ciî nati funt irrigari non audét. Ex his quidem fimt longiqui comeduntur matun’/cilicet cum ind piuntredolereâ: crocei fieri. Ex quibus grolî qui habent feminaualdeparua funt cætcnsme' lonum generibus meliores.AIij uerofuntfubquot; tilesjuirides ualde longi,ôe quafi omnes curua^ ti^ôiuocanturmelanguli» quicomedun€ acerbi lîcut citrullijôi: funt eiufdé faporis, fed funt mi* nus frigidi magis^ digcftibilis^ôt: ideo meliorcs midi in fccundo gradu, d: qui dulces funt tenv perated frigidi. Auicéna dicit,quod radix me lonis eodem modoeft uomitiua,quo didü eftdc radice citrulli,d cucumeris. Oportet aût utenté melonibus,ut melo précédât aliquod aliud cibariü, ne nau feamfacit.Scd Ifaac dicit,quod eo cômefto oportet aliquantulûexpedarc,do'' neefit

neciïtdigeftum,ancequam alius fumaturcibus.Item dicitAuicenna,quod me lo eft tard^ digeftionis,nifi quando comeditur cum eo quod eft intenus cius,^ •pfius nutrïmentu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humor eius eft conueni'entior quam citrulli Ôi. cucume

res.Sedcum melo corrumpitur l'nftomacho conuertitur ad natura uencnofam, oportet ergo utcumgrauatextrahatur uelociter.Et de his qug luuant poft co. rum commeftionemincholehcis funt exicara,marathrû,maftiche. Phlegma-ticiueroaccipiant oxymel,zingiberconditumaut Zingiber folum,autdiacymi nuiTK^ purum uinum bibant. Semen autem melonum mundatum unnam pro «ocat,renes Ó: uelicam mundificatab arenis àlapidibus»

Elilotum calidum â: ftccum eft in primo grà dujierba eft cuius ferne fimili nomen appel latur^óedicitur etiam corona regis,quiafor matur ad modum femicirculù Semen cum

ipfis corticibus in medicinis ponitur, quia adeb par-uum eft amp;nbsp;coherens,quod uix feparari poteft, Virtu* tutemhabet confortandfex aromaticitate,Öidiureti-camexfubtiIifubftâtia,umn decolt;Sioms eius digeftio ___________________nem cófortat;uentofitatem excludit,oppilationem ue lt;3^ rcnum apcn’t«Semen eius m brodio amp;nbsp;cibis pofitum cos boni fapons ôc odorifêros facit»

MErcurialis fngida óe humida eft in primo gradu» Vifcofam habet fubftantiam, unde bnilïcando educit choleram ab epate,ftomacho ^intcftmis»I?atur autem fuccus eius cumfaccha-ro non codus,quia uim laxandi amittit ex p arte fi coquatur» DeMalua. •

gida óihumidaeftin fecüdogradu»Cu iusduplexed differentia,fcilicetdome ftica quefubtiliorem Äfrigidorem ha-bethumiditatem,ô(: fylueftn's quæ dicitur uulgo maluauifais biïmaluacrefcés altius,quç minus eft frigida,ôthabetfubftantiauifcofam»Côtra ca lidum apoftema in principio folia malug terantur, ôe fuperponanf ad matuârdû,à terant cum axun gia porcina recenti,e\: fuper tegula calefada ponâ —tur,hoc etiam ualet côcra duntiemfplenis amp;nbsp;epa

22» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E it C R E S C B N T»

tts.FomentUtti ex aqua dccodioni’s circa pedes ad proBocâdum fomnû in acu tis fêbribus multumualet.Malua codaôicomefta ucntrem foloit,ualet etiam in febribus propter conftipationêuentris,ex qua etiam aqua côpetens fiat dy^ ftere,maluauifcus plus mollifîcat ôe maturatjêcûdum folia fua,ô(: magis radix cum axungia trita aliquantulû calefada aportemata maturat fuperpofita, du^ ritiem mollificat^Herba etiam coda cumradice ufqj ad confumptionem aquæ apparebitquedamuifcofitas,quæ fuperpofita apoftematibus ipfa maturat, tV duritiem remollit Ä relaxat,^ ex aqua addita cera â: oleo fit unguentum côpe tens ad prædida.Aqua decodionis leminiseius demaluæ ualetcontratuflitn ficc3m,confert etiam hedicis.Seminaetiam facellatain oleo décodaduritiem foluitôemundificat.Ifidorus à Plinius præterea dicunt,quod fi aliquisfeinun xeritfucco maluæ admixto cum oleo punduris apum Ixdi non poterit,necpa^ tieturin membrisinundispunduram, neq^ morfumfcorpionumnec araneje.

MEnta eft ca lida fiC' cainfecun do gradu, cuius tres fimc fpcci es,eftenim qug^dâdo meftica,quæ propric hortulana dicitur,ôc hæc mediocriter ca-lefacit,ôi côfortat, ôf alia eft fylucftris qux mctaftrum dicitur ôi magis calcfacit.Et eftmentaqup longiora,latiora,acutiorahabet folia, dhsjc mentaromana uelfarracenica uocatur,uulgariter herbafandæ Marie dicitur, A hæc magis diuretica eft quam alia. Mcnta domeftica cftherba facilefetnul tiplicans,âi cito de terra pullulansjôtiafcendcnsâ: cum haftula in terram refle xa,lt;\: fi humo teda fuerit conucrtitur in radiccm,â: cito ex fe nouatnproducit prolem. Hæcefuimagis quam medicinæ competit,â(:uiridisÄcxiccatama gnæefficatiæ eft,debetautem ficcari in loco umbrofo,^ per annum in mulquot; ta efficatia feruantur, Virtutem habet difîoluendi ex proprijs qualitatibus, confortandi ex aromaticitate. Contra fcetorem oris lt;3cputredinemgingiquot; uarum amp;nbsp;dentiü abluatur es ôc oinpiuæ ex aceto decodionis eius mentæhor

tulanæ, deinde fricentur ex puluerementæ ficcpuel cummenta ficca. Ad ap-petitum confortandumj quando impediturex frigidis humoribus in orefto-machiexiftentibusjfiatfalfamentiimex aceto ôi mcnta, modico cinamomo feu etiam

feu etiam pipere. Contra uomitum ex debilitate uirtutis contentiuæ fadum Uel exfn'gida caufa,fiatdecodio mentpin aquafalfamentiua^ aceto,à fpon giaintinda ori ftomachi fuperponatur,â:etiatDipfam mentamcoftampatiés comedat. Contra fincopim ex debilitate ex febre uel fine fcbre,fiue ex mate-hafiue exquacunque caufaconteratur menta,cum acetoàmodico uinoj ii lîtfine febre,fi cum febre folo aceto,ôi ineo ponepanem aflum,lt;amp; aliquantu-lum diimttatur ut humedet appli'cetur nanbusjd: ex eo fncentur labia,den fuper uenas pullatiles temporum,ôebra-diioruin, patiens etiam mafticetâiihumofitatem trâfglutiet. Contra coagula tioiiem ladis facifculi coquantur in ui'no nbsp;nbsp;oleo,dc mammillis cataplafmentur»

ftnota cum aliqua medicina datur contra uenenû,debet dan cum fucco men tX'jUel cumuinodecodioms eius,finon habeas fuccum. Contra uenenum fo* lusfuccus mcntæ romanæ uel uinum decodioms uel fuccus cum melle commi ^tus ualet» Item ualet contra oppilationem fplems à epatis uiarum urinali^ um ex fnoido humore,ôi ex calido fiue febre, Succus etiam datus cum melle lumbncos interficit,aunbus mftillatus uermesnecat décoda in uino amp;nbsp;oleo, Hcrba ipfa óicataplafmatafoluitduntiemapoftematumfrigidorum. Menta-ftrumà caricecV faluiadecoquantinuino,lt;^ dctur patienti, contra Irigidam tuffim uinum decodionis ipforum. Item eius fomctum infrigidatam mathcem calefacit óemundificat.Sacellatiofada ex puluere eius fn'gidum rheuma capi lis confinngit. Et nota quodmenta romana pro hortulanaponi poteft»

MAndr agora fngi’da d: ficca ell, fcilicet eins exceflus non détermina-tur ab autoribus. Cuius duæ funt fpecies Icilicet mafculus à fœ-jTu'na, ôi utraque indifferenter utimur,d:quidem ut Auicennadi alij dicunt fœminam elfe formatam ad modum fœminæ, ôi mafeu-lum ad modum uin,quod falfumeft,fed mafculus habet folia longior3,fcemi-na uero latiora, Quidam tarnen operantur taies incifioncs,ut deci piant mu-lieres, Radicumautem cortices competunt principaliter ului medicinæ, fe-cündo poma,tertio folia. Cortex radicis colledus per quatuor annos ferua tur in mapna efficatia,uirtutem habet conftrinoendkinfnoidandLfomnum in ducendim acutis febhbus,Ad fomni prouocationempeluis corticiseiusconfi ciatur cum lade mullens puellamnutnentis,ólt;: albumine ouiö^ fuperponatur fronti âitemponbus,Contra dolore capitis ex caliditatefolia ipfius trita luper temporaponant,inungaturetiâoleo mâdr3gorato,quod fie fit: poma mâdra-gorgtnta in oleo communi diumacerétur,pofteafiat aliquantulû decodio, ôc coletur,ô(: illudpofteaent oleum mandragoratum,quod ualet ad fomnû pro^ üoeandum ôi dolorem capitis ex caliditate, fi frons amp;nbsp;tempora inungatur,

caloremfebrilemrcprimit. Item ipfius oleum repercutit materiam apofie* tnatumcalidoruminprincipiojfi-udusetiam uelfolia cataplalmetur fupra,uel Ialtem puluis eius cumfucco alicuius herbæ.Contrafluxum uentriseximpctu cholerxex prædidooleo uenter â;tota ipinaungaturàinqciatur modicutn cumaliquoleuicliftere.Auicenna dicit,quod maculp fricatpcumfolijseiusde lentlentigines ltem ftatimfacitic»mnum,óe pofitainuinoinebriat uehemcnti* us.Cura eorum âe omniumnocumentorum mâdragorç eft cum butyro,melle ötuomitu.Item nota quod publice prædicaturmandragoram habere uirtutem impregnandimulieres fteriles,fi ex eacomedanbquod uerumnoneft,nifi for fan eomedantcum fterilitas eflêt ex fuperfluamatricis caliditate,tunc enim rCquot; duceretur ad temperamentum matrix,ut fernen uiri non aduratur in ea.

Eu calidum de liccum eft in fecundo pradu-herbaeft cuius fernen fimili O * nomine appellatur, quæ præcipue poteft feruarijuirtutém habet diureticam ex fubtili fubftantiàfua,uinumuel aquadecodio niseiusualet contra oppilationem fplenis epatisex frigida caula,amp; ftranguriamdilTob uit,aqua uero competctius poteft darf in efca iuuenibusjuinö in hyeme fenibus.Puluis tneu cum iêmine fœniculi in cibo uel potu datus ue tofitatem intefiinorum à: ftomachiexcluditA digeftionem confortât.

Arrubiu calida et ficca eft in tcrtipg*'^ du,qug: alio nomine dicitur uulgante*quot; prafium,folia eius pr^cipuc compew| mcdicin^jfecundario cortices àradj ces, nero a fufpéia in umbrofo loco per annü fep uatur, uirtutem habet confumendi óc difloluen* diex qualitatibusjdiffoluendi óe aperiédi ex ama ritudine,Contra bitiüpedoris fcilicet afthmaex fitudinéjódpoftea ponatur puÏuis dragachâüdi gummi arabiciamp;liquintix,quod eritoptimutn cötr a uitium pedoris,uel ialtem puIuis «us con^ ficiatur

fiel'atur cum melle difpum3to,addito puluere liqiiin’tiæ. Contra tuflim ualcC decodio eiiis fîcuum ficcarum. Contra ftrangiinam ôi dyflêntcn’am dc' deturumum decodionis eius,amp;ficuum ficcarum,fiat ctiâemplaftrum ex ipfii herba coda in uino lt;5(: oleo fupra renes à pedinem. Item ualct contra colicâ fx fn’gida caufa^Contra hæmorrhoides ïnflatas influentes fiat cucanfma ex 3cjuafalfaÔ£:uino decodioniseius,ôipofleafuppofitoriumex puluere cius cô-lêdo cum melle,uelfiat decodio puluensuelfucci eius cum oleo mufteimo 0£ lgt;omb]X fuperponatur.Contra lumbn'cos detur puluis ei'us confedus cum mcl kContra uermes auriumfuccuseius aunbusinijciatur.Contra fplenis uidutn cortices radicum cum ïpfa herba macerentur i5. dies in uino ôi olco,pofimo^ 'Juin fiat decodioô^colec,ôicolaturæaddaturceralt;5lt;:oleûôi fiat Unguentum«.

_ Aiorana calida ôt ficca eft in fecundo /I gradu,alio nomine di'citur eferon, cugt; I y I fus flos àfûliacompetuntmedicinæ,. Colli'gfturin^flate cumfloribus,^ in umbrofoloco ficcatur,ôt per annû feruatur» Vfr-» tutem habet confortandi ex aromaticitate, diflbl uendi ôi confumédi ex qualitatibus amp;nbsp;etiam mungt; dificandûPulufs maioranæincibodatur,uel uiniî decodionis eius ftomachum infripidatumcalcfa* O citjÂldigefiioncm confortât, nanbus apolitacequot; rebrum confortat.Flores ôcfoliainteftacalefada ^in faculopofitaà loco dolenti fuperpofita dolorem ex uentofitateproueni '»temfoluit.Item capiti fuperpofita ualet contra rheuma capitis« Item nota W mures infidiantur radicibus eius,inde medicinam quærentes.

Apus omnemfere aërempatitur,terrâdefide* ratpingué,ôi: in folo ficco à tenui âtprope ri* uumamp;dcfexoàfabulofo melius nafcitloco»

Proprietas napiinrapam, amp;nbsp;econuerlo tranP mutat,fed ut optime proficiat lubadû folû ftercoratû^

à ucrfatû qu^ntjôiiin illis locis optime prouenit in qui* bus fegetes eo anno fuerunt.Si fpifli funt nimis intcrualles aliquoSjUt alij roborentui iquos in locis uacuis trâsièrre poteris«Serunt circa finélulij A: toto téporeméfis Äugu fti, fi pluuiæ défunt, irrfgatione iuuent,poflunt etiâcom mode feri inter milium ôdpanicum maximeferotanû,in

ccünda farculatione ipfius farculationc iuuantur napus âe rapa,ex napis no* Allions faporis funtilli, qui funt longi âi ferbrugofi, nongroflî, multas radi* ces habeiv

CCS habentes/ed unam tantumacutamà:redam. Ex napis Eunt optima oôpo-' * nbsp;nbsp;fita cumraphano à: modico ßle,aceto,melle Enapi Ä: fpcciebus odonfens,

Älïncfpcciebus pofruntEen' fattsbona^Cahdi funtinfccundogradu Ä mulw nutriuntzfêd durædigeruntur,mollem â: inflatam minus tarnen quamrap^fi^ ciuntcarnem,qni fi in aqua coquatur amp;illa eieéia in alia recoquaturduritiaeius fubftantif temperatur,ó^ mediocnterinter bonum malü generantnutnmen tum,qui benecodi funtnon difficiledigerunturjuentolîtatemfâciuntjàmucquot; fils pons oppilationem.ldcirco utiles funtfibi'scoquâtur,^ utfacjaquapro feda inalia recoquantur, cum pinguiflima carne^

to gradujfemen ei’us præcïpue conçe-' titufui medicinæ, per quinlt;^ annosfer uatur,herba etiam uiridis multæeft ef ficati'æ,fîcca modicp:uirtutem habet confumen'' dijdïflôluendi exqualltatibus fuis^Contra paralygt; lîm 1 mguæ cum oppilantur nerui replent ex bu miditatibuSjUtfoletacciderc in acuti's febribus,lc men nallurtij mafticetur ôc fuperponatur linguf» Côtraparalyïïmali'orum membrorumfetné eins in fâculo pofitumjâ: in ui’no codum membro do' lenti fuperpofiCumJpfa herba décoda cum car^

nibus amp;nbsp;commcOa ualet contra humiditatemfuperfluam cerebri,d: inlethar goprouocetur fternutatiocxpuluerefemims nafturtij naribusappofîto, Congt;’ tra relaxationem uuæ,Eatgargarifmus ex aceto decodionis eius ài. fîcuumlic^ carum.Contra iliacam paffionem calidam amp;nbsp;exfrigida caufa fernen eius l'n fa^ cülo pofitum eti’am in uino dccodo fuperponatur. Ad idem ualet,amp; ad ftrâgu^ riam,herba ipfa décoda in uino d: oleo fuperpofita. Contra tenafmon ex hu' Inorecongluti'nofocumanuscminet puluis fuperponatur ano,rencsetiâinun garitur melle d fupcrfpergatur pulm’s fcminis d cymini d colophoniæ.

Enuphar eft frigida d humida in fecan' do oradu,herba eft lata habens folia in aquofîsinuenitlocis. Cuius duplexed differêtia,una purpureos habes flores, d alia croceos. qup nô eft adeo bona,flos côpetit ufui medicinp,inScptébricoirigit,dperduos an* nos in multa efficatia feruat. Ex floribus fît firupus

in caliditate» Flores coquantur in aqua addito faccharo,amp; fîatfirupusjcontra dolorem capitis ex caliditate» Saraceni ponunt in aqua per nodemunamôi fflane talem aquam cum flonhus naribus applicant»

NApellus cQ napus marinus,inlittore maris crefcens,lt;^ eft uenenu peffimum â: pernitiofum,quod in fummo caliditatis ficcitatis eft, li nitumdelet maculas cutis,etiamcuminpotu fumitur reâificatû fin diomedicinæjUalet contra lepram»Eft autem uenenumhomini bibc reultra dimidiamunciam,ôt minus hoc interficit hominem,^ quod miracu' lofuin eftjUtquidam dicunt,musparuulus quipafcitur ôi inuenitiuxta ipfum Alillemusefttheriaca contra uenenum ipfius napelli»

Igella calida amp;nbsp;ficcacft in tertio gradu, fernen eft cuiufclam herbaî^ quæ in locis paludoGsâtinter frumentumrepcritur»Semenper do cem annos feruatur» Eft autem rotundum amp;nbsp;planû fubruffum â: fub amarû, unde habet uirtutemdiureticam ex amaritudine,difloluendi ^confumendi ex fuis qualitatibus»Emplaftrum faftum ex farinanigellxàfuc *^0 ablînthij circa umbilicumjót præcipue pueris, lumbricos necat, maioribus ^onfxiatur cum melle ôt detur farina nigellp fada cum aceto tepido,à auribus •nflata uermes necat. Vnguentum autem lie fitmigellæ in multa quanritate fiat ^ecoâioin forti aceto ufque adconfumptionem,amp;adaliquantulam fpifïîtudi-’’ftrijt’^tunc addito oleo fiat quafiunguentum,quod optimum eft adfcabiem, impetiginem facile tollit»

De Ongano» Ri’ganumcalidumôeù'ccûefl in Ccr^ tiogradu,Âhb nomme dicitur uuk go gonella.Cüius duplex eü différé tia/cilicetoriganû agreftc,quod latiora ha^

betfolia,fedlt;5(: fortins operatur^âi: eftdome^ fticû quodin hortis repent,amp; minora habet folia ôê fuauius operaf,ôe eftdomefticû quod inhortisreperif quodin medicmis pomtur» Colligitur autem in tempore pfodudionis florum, debet in medici'nis poni abiedis ftipi nbsp;tibus,per annum ferua€ ôd in umbra fufpendK Gccanf folia» Virtutë habet diflbluendi,confumendi à attrahendi.Con* fngi'dû rheuma capitis folia cum floribus in tefta fine li’quore bene calefafta '•’ftcülo ponantur â: faculum capiti fuperponatur^ôi: patiens coopenatur pan' ’’'sgt;utcaputfudet,umumdecoâioniseius garganzatum gmgiuarum ôi fauci' •’’0 confumit humidïtatem« Côtra frigidum afthmadetur uinum decodioms eius

eïus ôe ficuum Gccarum,ucl puluis cius digeftionem (yonfortat confedus cutn melle detur cum aqua calida, uinum dccodionis cius digeßionem confortât, dolorem ftomachiódinteftinorumexcluditltem fafcicuhfadi cxherbaipfius decodiinuino âdrenibus fuperpofitiftranguriamät diflèntcriam foluunt*

POrrifuftincnt fereomncm aercm,Ätcr' ram defiderant mediocritcrfolutâ,utopti me proficiant A pinguem amp;nbsp;ftcrcoratam» Seruntur autem in locis calidis ôi tempcratis pro^ xïmis rrienfe Decembri Ck tiienfe lanuario, amp;nbsp;Fc/ bruarioôdMartio in tempcratis ôefrigidis cû ter ra fuerit ad æqualitatem rcdada. Hæc autem fa* tiofîtautfola aut in alijs herbis mixtim in terra o* ptime culta,ôc defuper letamine coopcrta. Hæc fcminafuntipiflafpargenda,deinde cuellunt grof flores,primo nec aufertur aliquid de ipfarum radt cibusjcumfulcis plantantur, fed quando cum p»' lisdcbentplantariabfcinduntur radices à fumnn tas foliorum^ôi: plantantur menfe Aprili amp;nbsp;Ma* iopertotummeniêm Iunij,fed plantaripoffunt menfe luIiOjAugußo,Septem* bri ÖC Odobrijôeerunt utiles in fequenti menfe Martio,ô(:AprilùNec in plan tatione porrorum quærenda eft mollis terra,fed mediocris eft optima, à fatis bona eft illa qu^ fuerit fere ficca.Fit autem duobus modis porrorumplanta* tiojUno modo fubtilis,utBononiæ moriseft,ut fcilicet per unam compictam ipannamunus fulcusab alterodiftet, fint ab inuiceminfulcoiacentespofti quaternis feparatis digitis^ôc cum iequens fulcus terra trahitur fuper porrosà pedibus molliter concuIcatur.Secundo autem modo palo plantantur, fcilicet uC optime paftinatis ôc difpof tis arcis ftantforamina cum palo grolTo/ere ut lâcca amp;nbsp;concaua per unam fpannam,â: ultra uno femifle diftantia,in quibus ponunt præparatxporredf „foramina uero repîentur,autquicquid terrpineisponit, fed elapfis tribus feptimanis cum herba incis nalcitur farculant,amp;: herbis mun dantur^Et quod porri fie plantatifntmelioresalijs,nccpoflunt facile furtim c* uellblcd hic modus magis laboriolus exiftit.Item hoc modoplantaturoptime inter cepas iam quafi groftàs,amp;euulfis cepis farculantur ôe inueniuntur optime prouenire,cum euellentur,aliqui in uno loco rclinquentur,lt;5^ pro feminibus re îeruantur.Cuiusquidemlêminapofluntper triennium illæfa fuipenfa feruari, calida ôi ficca eft in tertio gradu,fecundum cibum illaudabilis eft, nocct enim ftomachofâciensinflationcmac uentofitatem,âd cumfuiacumine ncruos eins mordctjhabetetiamproprietatcmfaciendifumum nigrum melancholiægenc ratiuû,qui ad caput (aliens uifui tenebrofitatc facit,atlt;j fomnia terribilia ôe for midulofa

mtdulofa inducjt,undccaueantabïpfochalerïci,m3niaci,Â!oppilationéin ca^ pice babentes.Sed diligentes cos comedercaccipiantpoß Cosladucasjamp;por tiilacaSjendiuiaSjde lîmihà,ut eorum calor temperetur ab iftis, aut elixentur, deinde bis aut ter laucntur ôe efuipoftea denturjualent tarnen iecundummedi* cinarojcrudï cmmcomeftipulmonem'agrolTis mundifîcant humoribus,0i: op pibtioncm epatis apen’unt. Item fuccus porn' cum aceto,oleo de thure naribus itnmilfus fangulnem ex eis fluentem ftnngit,eis fcilicet quifn’gid^ funt nature. Item in aurediftillatus dolore exfngiditate de humiditate faftumplacat. Item porrum crudum cataplafmatum fuper morfum ferpentis bene prodeft, Ite co* dum cum oleo amvsdalmo conditum uenerem fufcitat. Plmius autem dicit, quod porrum contntum cummelleemplaftrâtum fuper uulnera/anatea.Cu ^ino bibitus fuccus eiuslumboru dolorem foluit,cumfale mixtum uulnera cP to claudit ÔC fanat, duritias relaxat de rupturas ci'to confolidat. Item porru cru dum commellum ualet contra ebrietatemjamp;ftimulatuenere.Itcm foloodore fugat ferpentes, fcorpioncs.Item ualet cotra dolorem dentium, de eorum in tfrficit uermes,fed aciem oculorum hebetat,ftomachu grauat,fitim créât,fan' guinem incendit de inflammat,fi ex eo nimi’um comedatur.Semen porri ficcius did:fortions aftionis,de quo tres drachma potui datæ cumduabus feminis dlijmircfangmne depedore fcreantibus fluentem flringit,

Apauerlên'tur menfe Scptembri irt locis calidisöi ficciSitemperatis ue* ro tV fn'oidis menfe lanuario-Februa

hoamp; Marti’o ôi Nouébri,poteftetiam cum alijs herbis fen,lt;^ eft fngidum de ficcû înpri mo gradujcuius duplex elldiïFerétia fcilicet album de m'srum. Album friPÎdum de humP O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

dum,nigrum fngidum ficcûjà magïs for tificat.Scmen eius colledumper decem an^ nos feruatur,habetautemuirtutem inducen di fomnum,lenicndi de mortificâdi. Ad fom^ num prouocandumfiatemplaftrum ex femi nçutnufc^uel alterius cum laâemuberis^ ^I^umineOUI circa tempora.MulieresSalernitane dantpueris pulueremlemi' dspapauens albi cum propria lade.Semen autem papauens nigri non debet ^*ti,quiamagismortificat. Contra calida apoftemata in principiodii contra ca 5amp;dionem epatis fernen papauens uel ipfa herba tnta conlciatur cum oleo ro-’turn di fuperponatur. Contra ficcitatcm membrorum,ut eft in hedica de in ^'^sinfirmatibusoleumuiolatum calefiataliquantulum,ôipuluis papauens ab d conficiatuf cum co,^ inungatur Ipina per totum,idem contra ficcitate pedo X n's mub

',j4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P É T, C R É S C E M T»

ns multiim ualct.Dicunt Plinius,E)iofcoriclcs ôi Macrobius quod ex fucco fo liorutn capitulorumeius fit opium, undefomnus febricitantibus prouocatur, quod cumcautcladari debet,quia multum oppilat,infrigidat êc mortificat,Ôi maxime nigrum papauer»

PEucedanus ed herba quae alio nomine di' citur uermiculus porcinus,quac calida ficcaeft.Etuinum decodionis eius ualet contra ftranguriam,dyfirenteriam âi oppiïaàonc fplenis amp;nbsp;epatis.Herba eius etiam décoda in uiquot; nodioleoâecataplafmatafpleni ^epati duritic eor um remollit. Contra frigidoshumorcs in fpi ritualibus exiftentes,detur aqua decodionis hor dei,ô(: fi fueritmultum frigidum detur uinumdc codionis eius dk fucciliquiritip,

PEtrofelinum feri poteft mcnfe Decembn, FebruariojMartio di Aprili,^ tranfpla«' tari fêrc toto tempore anni folum amp;nbsp;cutn alijs herbis fimul : femina eius per quinque annos pofTunt feruari, Efl autem calidum de ficcuin in fecundo gradu, diureticum eft, de incidcns uri' namdemenftrua prouocans,ucntofîtatem din* flationemdifloluenSjdeprgcipue fernen eius,Ga lenusdicit, quod cataplafmatum fuperpuüulas fcabiem die morphcammirc mundificat,unde cô fert hydropicis,periodicam febrem paticntibus, renum dolorem de ueficæ placat,âe corporis po

ros uiaslt;^rahfïcat,de humores extenuando cum fudore proijcit,de urinam,epardeuulneramundificat,oppilationem eorü apc nt,d(:apoftematacorum curat,maxime qux fûntinrenibus,uentolÎ£atem coH cæpaflionis difroluit,tritum de in uuluam immiffum menftrua prouocat,fccun' dinam demortuum fôetum educit,de expellit etiam potui datus, mundificat fœ tus abhumoribusgroffis deuifcofis.

PSyllium frigidum d^humidumeft in quarto gradu, herba eft,cwus fernen limili nomme appellatur,femen in medicinis debet poni,in æftate colligit, per duos annos poteft feruari. Habet autem uirtutem infrigidandi àc hume* dandi.Contra ariditatemlingux in acutisfebribus fernen in fubtiliflimo panno

ligetur,0lt;: in aqua infundatur,amp; taliaquailh’ni-' aturlingua, prius tarnen abrafa cum cukello ligneo.Contra ücciCaternfpiritualium àcon-ftriftionem uentris in acutis febribus ponatur pfylliumin aqua äidimittatur aliquantulu, de^ indeaqua abiedaillapfylliumdeturcum frigi da in firupo.Etiam contra acutasfebres cópe^ tenter plyllium ponitur,Ó!: multa fiat decodio, óepoftquam gutta adhæret taciæ,quæ cito ad ret propter uifcofitatcm ipfius pfylIij.Con^ dylîenteriam comburatur in aliqua teftijd:

puluis inde fadus cum ouo forbili uel melius Cüm aqua rofata detur,fifiat uitio fuperiorum inteftinorum.Si uitioinfcri oriimcum athanalia puluis eins fuperponatur:adidemualctemplaftrum ex puluere eius cum albumine oui,lt;^ modico aceto aqua rofata fuper pedinem, renes uel fuper umbilicum,fifituitio fuperiorum. Contra fluxum fanguinis ^naribus ualet idem emplaftrum fuper frontem de tempora pofitum, uel fcu' îdlum fadum ex puluere eius öc. ex fucco fanguinari^ naribus imponatur. Con ^■■Jcalida apoftemata faculusplenus ex femine pfylHj prodefh Itemfua frigi' '^itatç de humiditate conferuat camphoram, quia camphora nimis cft fubti-fubftantia.

POlipodium calida eft in quarto gradu, ficcum in feeundo,herba eft fimilis fili' ci,quæ crefeit fuper quercus,muros à: lapides,fed qlt;J crefeit in quercubus melius eft, Radix eius colleda de aliquantulum mundata, de ad folem per unum diem exiccata per bien^ niumin multa efficatia conferuatur.llla autem quefradainterius apparctarida,3bijciéda eft. Habet uirtutem difloluendi deconfumendi purgandiprincipaliter pblegma de melancho liam,de maxime 'a ftomacho de inteftinis,de eft parumlaxatiua, Et notaquod indecodione polipodij debet poni aliud exclu fiuutn uentofitatis ut anifum,foeniculus uel cyminum, quia polipodium folum oiütat humores in uentofitatem, Item utimur eo in apozematibus de eöfedio nibusdeiniuregallinf uel alterius carnis,dedamusetiampulueremipfiusad la xandü,de ualet quotidianæ detertiane,ex cholera uitellina de citrina, foluit etiä oppilationêepatiscxgroflisdeuifcolis humohbus:febrietiâ quartanæ côfert de iliacis de cholericis de habentibus phlegma mucilaginofum inteftinis uti 11 ter X 2 medetur.

2}« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F E T* C R È S C E H T.

medetur .Contra quotidianam ôc iliacam paflîonem amp;nbsp;alopeciam àc dolorê ar^ ticulorum ôi ad confer uationemfanitatistalis fitufus,conteratur poljpodium unc.i.uela.adplusfifit multumlaxatiuû,amp;fiat decoftioeius in aquacumpru nisâ^uiolis,addicofeminefœnicuh'óf anifiinmulca quantitate colatum ma^ ne uel fero detur patientû

PAftinaca fen'tur mcfe Decembri, lanuan'o, Februar 10, óf Martio in terra pingui, alte foITaóf foluta,óf optime paftinata. Alia eft fylueftri's,alia domeftica,ct utrac^ in radice dun' eft nutn'mentijóf minus quam rapa nutrit,habet auté aliquidacuminisundeeftextenuans ôi diaphorc^ fimfaciens Jdeo^urinam óf menftraprouocatjha bet etiam aliquantulü inflammationis,unde coitus iuuatiua,quæin frcquenti ufu laudabilem gcnerat fanguincmjgitur uttempereturbisinaquaelixari oportet,óf aqua eieda,tertio coque, Paftinacafyl ueftris dicit alio nomine daucus aiïninus,óf dome' ftica daucus creticus, earum radix fecundum Ifaac calida in medio fccundigradusjófhumida in medio primi,ólt;: folia et flores fe' cundum aliquos funt call da óf ficca in tertio gradu,Ä una pro alio in medicinis ponitur,quia ftint ferme eiufdem üirtutis,fed domeftica melior eft. Item eft qu? dampaftinacarubea, quæcrudapoteft comedi,óf coâacum napis optima eft compofit3,óf rubicundo coloredecorata,qu3e feritur utaliæpaftinacæ.Pafti' nacafylueftris habet eflFicatiampr^cipuc fecundum folia óf fecundum flores, modicam aut nullam fecundû radices,H^c herba debet colligi cum flores pro ducit abieftis radicibus,0f in umbrofo loco lïccari,óf per annumferuatur,uirta tern habet difloluendi,attrahendi ex qualitatibus,0f diureticam ex fubtili fub' ftantia,Contrafrigidumrheumafacelletur caputexpuluerefado cxipfaher^ babenecalefada.Ad dolorem ftomachi ex uentofitateuel frigiditateóf cótra ftranguriam óf dyflenteriam óf iliacâ paflîonemdeturuinum décodions óf herba in multa quantitate in uino óf oleo decoda/uper locum dolentem po natur,Contra ftranguriam óf dylTenteriamóf uitiumlapidis,detur uinum deco dionis lêminis eius faxiphragæ,Contra oppilationem Iplenis óf cpatis ex fri gida caufa, lt;amp;nbsp;contra hydropofim fiat firupus ex fucco foeniculi óf decodionis eius,Contra duritiem fplenis,óf epatisponaturipfa herba in multa quantitate in uino et oleo,maceretur ita per decem dies,in decimo die coquatur uflt;j redp gatur in oleum,óf exprimatur herba bene óf coletur,ó: colatura poftea pona tur ad ignem,óf imponatur cera,ctfiat ccrotum quod contra prxdida et con tra taliaapoftemata eft multum conueniens,

Ortulaca quocun^ fercteporefeminaf’.Nafcic aduenicte calore,àprfcipucnafcit méfe Apri-lijMaioàlumo.Poteftetiâ fen per fe cû pulue* ctporrutn,0£:inuinci‘scongruefeminauTerramtamen ualdc pinguemdefideratjUt optime conualefcetjubi fe--mel fata fueri t quolibet anno fequenti nafcetur,«^ maxime ti ibidem ad aliquam maturitatemprouenit.multum læditur nimia ficcitate acris,nifi frequenti irrigationc iu uetur,à fub umbris arborum non facit cefpices» Eius quidcm funt duæ fpecies, Eft enim quidam portulaca ualdeiataproducens folia qup Romana feuBeneuenta njdicitur,qu3emijltum eft humida,fed infpida, ä: eft alia portulaca commu' nis parua producens folia^ä^ haec minus fcft humida,fedplus fapida ,fcd fi inter îlias herbas fpiflê feminatis foratur in celpites nonpoteritdilatari, Porcuh' ca frigida eft in tertio gradu,in fecundo humida. nbsp;nbsp;Viridis eft multp efficatipj

cxiccata non tantum^uirtutem habetleniendi ftomachum,humcdandi à infri gidandijoptimus cibuseft febricitantibus crudauelcoda. Contra conftridio ncmuentris coquanturcum prunis in aquadiicomedatpatienspruna à por/ tülacas,^ poftea bibat aquam, non quod portulaca conuenientercum diureti dsponitur. Item portulaca aliquid ponticitatis habet, ôc ideo confortât fto^ machum inteftina,óif ualct contra uulnera in renibus âi ucfica nafcentibus*. Valet etiam fluxui fanguinis, ói undccunquc manatum fuerit ipfum ftringit, nbsp;nbsp;s

Itemfiincapiteuelinfrontibus uel temporibus inógatur dolorem ôc calorem aufert. Item ualet commcfta contra dyflènteriamjöi confertcholericas ege-ßioneshabentibus. Auicennadicit,quod ipfafua proprietate eradicat uer^ fuca s,IÏ ex ea confricentur,Ó£ delet ftuporem dentium,abfcidit defidehum coi lus,tarnen in complexione calidad^ iica additincoitum,

PApyrus dicitur quaftpabulum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,ignis,quia deficcâtus ad nu-*

trimentum ignis in lucernis âi lampadibus eft ualdeaptus,eft enim her ba exterius ualdeplana, habens intcrius medullam albam,bibula amp;nbsp;po* rofam,0e nafciturin locis aquolïs,öt dicitur uulgaritcr apudnos iunccus.Sic catur enim öt excoriatur parum remancte de cortice in uno latere, ut medulla fubftet,ôt quanto minus habet de cortice tanto clarius ardet in lampade amp;nbsp;fa cilius inflammatur,0iex eofîuntfportulæpulchræ,ât ex eofiunt inaliquibus locisuafa Genaues, uidclicet inMemphi 0dndia,utdidt Plinius,^ hfc teftan X 5 turhifto/

tur hifton'æAlexandrûDepapyns ctiam fiunt charta in quitus lcnbi’tur.t tem cxeis fiuntfportulg öc pulchra fextona,lt;amp; uan’a utëfih’a,^ligâtur eK eisiic bnauium,t^ quidamex eisfaciuntueftimenta.Etdicitur Plinius,quodeiusmc dulla multumualetadaquam de auribus extrahendam, quia earn naturalltcf imbibit,lt;\: ad ie trahit» A ideo cum papyro aqua de umo cxtrahïtur. *

i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,

PVlegi'u calida amp;nbsp;ficca cft in tertio gra' du. Colligitur tempore florum, amp;nbsp;in umbra ficcatur, ô(. per annum fenia tur. Folia cum flonbüs abieâis ftipitibus iiî medicinis ponuntur. Virtuté habet afîûmen-' di â: difibluendi. Satellatio capiti fada ex pu* legio calefada inteftafine liquore,ualctcon* tra Irigtdum rheuma,garganïmus fadus ex decodione pulegij ôd aceto âd ficuum ficca* rumualet contra fngidam tuflîm,quae eß ex glutinofo uel frigidohumore.Item umumdc codioms eius ualet contra dolorem ftomachi dcinteflinorumex uentofitate uel frigiditaW fadum.Item emplaftrum ex eodem fa dumm uino codum à fuperpolîtum ualet ad idem.Item fomentum fadum ex aqua de codionis eiuSjhumiditatemmatn'ci’sdeficcatjAuuluam coardat ,lt;kideo hac fomentatione muliercsSàlernitanæ multumutuntur.

RApa in omni acre habitabili proucnft,à defideratterram folutam ac pmguem: ade'o folutam quodfereinpuluerem litre dada,ut optime conualefcat, Seritur fe/ men eius,ne mmis fpifle IjjergatjCum puluere mix cum circa finem lulij lt;5c ul^ ad medium menfe Au* gufli,uelparumpoft, ôietiamper totummenfem Auguftijin pn’ncipio Septembns,in loci’s calidis ficciSjÂ: præcipub cum terra fueritroridaperplu uiam prpcedencem.Si rare feratur magis grande*

fcit,ôiideoubinimis fpiflæplantulæ eiusn3tpfuerint,cum aliquodroburaccc perinteuellantur aliquæ,utcætereroborentur,lt;\: in locis uacuis transférant, uel abijcianCur,Frequéti farculatione amp;nbsp;herbarum liberatione multü luuantnr. Seritur inagrisnudisjôiinfti'pulis etiamegregie,lenturfi optime fuerintexa* ratædc

I B I E R vf. T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏJ®

rat;v ócfolo opertæ/emen eius opcriédum eft ne nimiïitrj rtiergatur itl terragt; Poflunt ctiam conuenienCer feri inter panicum milium ferotinum, qux cu paniciim (^milium fublatafunt/arcuIaridebebunt.Lsetantur agro patent!, ualdelpditur umbns,quod fi tanta fiient aerfs ficcitas uttempore congruo feri non poftint,poteft in aliquo irngabih loco ôi etianrt umbrofo fpifle fen, ut cau-leSjdeinde cum côualuenntplantæeius,âipluuijs terra fuerit madefada, trâf* lern' poterût circa fînem Augufti,ó(: ufque ad medium menfemSeptembns m terra optime culta. Colliguntur menie Odobri,lt;^ quf pulchriofes erunt fub-latis frondibus plantentur,ut folia lequenti æftate producant.Ex rapis liut com polita cum aqua ut pro coquina tempore hyemis amp;nbsp;quadragelimg habeantur, hoc modo:Rapæoptimelauentur,deinde crudp componatur in uafe de folo ad i folutTijà in quolibet folo feminetur fal mixtum feminibus fcemeulorum,lt;îk fatu j reia,uelfalt3ntum,ultimoponderenturâ:feruabunturperododies dimitquot; tantur,deinde ponatur aqua frigida tarttu,quod cooperiantur,0i he feruabungt; ' tur per totum annum .Item fiunt compofita cum aceto raphano, fmapi, foe* j niculis tS: fale hoc modo: uidelicet in quantitate duarum commumurn fitularu accipiatur de rapis,una libra rapham uel plus fi bene fortes habere uolueris,0lt;: una libra lïnapisjóidimidialibrafoeniculijóetres libræ mellis,lt;5e una libra falls, raphani incidantur fubtiliter per longum ôc piftentur minutatim ôi cum Illis femina dtfal mifceantur,mel liquéfiât amp;nbsp;cumlinapi diftemperatlo cum optimo îceto circa medietatemuniuslitulæ milceatur. Deinde rapis uel napisuel radi dbus rubeis amp;nbsp;paftinacis iSd pin’s à pomis fiuolueris congruo modo codis ói optime infrigidatis dç diuifis fiat lolum de prpdidis ôi feminetur defuper rapha num cum feminibus öd fale prius pofito fmapi ufque ad equalitatem, deinde fiat ’liudlolumA: ponatur finapis 0:femina öd fic fiat ufque ad complementum öd feriicntur.Rapafecundum Ifaaccalidaeftin fecundo gradu,multum plus cete* hs herbis nutrit,dure tarnen digeritur,mollem ödinflatamcarnempropter fui nentofitatem Ä inflationem facit,proinde coitum fufcitat,quæ fi in aqua eoqua tur ilia eiedain alia recoquatur,duritia eius fubftantig temperatur,öd medio writer inter bonum ôi malum nutriet.Quæ ut bene coda eft,difFieile digeritur, nentofitatem generat,öd in poris oppilationem facit,idcirco utilis eft öd bis co* ^aötutraque aqua pröieda recoquatur, cum pinguiffima carne» Præterea f^cundum medicinameftcongrua podagris,fi in eius lure pedes coru lauenC

RAphanum non feritur,qui3 fernen non habet, fed plantatur corona recens tota uel media, uel fiunt de radicibus eius parua frufta, öd plantatur menfe Nouembri öd Decembri,Ianuario öd Februario öd Martio Terram defiderat profunde foflam, folutam, pinguem

amp; optime paüinatamjfcüCcæterae herbæ quariJ radices groffas ôelongas fieri optamus.Raphano prgcipue ucimur ad faciédum comporta de rapis. Raphanumcalidumdtliccumeßin fecundo gra^ du,radix cm'm magis competit ufui medicine,uiri dis âtexiccata/ed maois uiridis.uirtutéhabct in* cidendi à diflbluendi,«5: ex eo fît competens mel hoc modo: Cortex radicum aliquantulum teraturjôd dimittat biduo uel triduo in aceto,poft modum addatur ci tcrtia pars mcllis,Â tarnen o' ximel ualet contra quartanam de quotidianam, ni fl fît dephlegmate falfo,fî fi-igidi humores de indigcfti funt ftomacho.Cortices radicumraphaniperfufas melle dein aceto comedat patiens uflt;j ad faturitaté, poftmodum bibat aquam calidam de digitis in ore miflis,uel penna uel inunda oleo uomitus prouocetun Contra duritié fplenis de epatis herba ipfa décoda in uino de oleo cataplafmetur,pedini ctiam cataplafmata de ftranguriam diflbh uit.De proprietatibus eius eft quod fî fruftum raphaniponatur fuper feorpio* nem moritur.Et ideo dicit Democritus,quod qui habet manum infedam maW ratofemineraphanijfine fuo nocumento traâat ferpentes.Hermes etiam tra dit,quodfifuccus raphani mifceaturcum fucco lumbricorum terræ coneufquot; for um,amp; per pânum cxprcflbrum,deinipfo extinguitur gladius, ferrum ficut plumbum incidet gladius ille.Et nota quod raphanum dicitur efle uicibus inimi cum,d: dicitur quod fî propeferantur natura difcordâterefugiunt,utPallad» peritus agricultor affirmât»

. Adix eft herba cuius radix fîmili nomine ap pellatur» Cœli ftatu nebulofo lætatur,licet in omni aërcproueniat,amat terra pingue, lolutamjdiu fubadâ de profonde foifam, tof* fam deglareamreformidat.Seriturin menfelunioà Iulio locis temperatis de fîccis» Serendx font radk ces fpacîjs grandibus,dealtefoflis, melius proueniût in arenis. Seranf poft noua pluuiam,nifi forte poflînt irrigari.Quodfatû eft ftatim debet operiri leui farcu lo,Letamcn non eft ingerendü fed potius paleæ,quia fumigofx fiunt» Suauiorcs fîunt fi aqua fallafrequéter irrigëtur» Radices femi nini generis elfe putâtur,quf minus acres funt,habét latiora fblia,Â: cû iucûdp täte uirentia,ex his ergo lêmina colligcmus, maiores fieri credunt fi fublatis fo lijsomnib» Âfolotenuicalidiflimo fæpc terris operianf,unde optime plantant in fulcisjUt terra fîepius circa eas poffitamplius cumulari. Si ex nimis aenbus dulces

lt;3u!ccs fieriaelis^fetninadieac node melle macerabis^Calidû ôificcumeftin fe ciinclogradu,minus qu\mrapanutrit,propter{uum acumen,quod eft fortius scutnmerapf ,nutnmentû tarnen ciuseftgroffîus durumc^ttomacho â: indige ßioni nociuum,lt;S^ mconuemens oculis,dentibus amp;nbsp;omnibus uulnenbus ôi dolo ribusjfumpta fecundûcibû,fedfecundü medicinacôuenit.Eftenimlauatiua re nûjôdueficf, Ägroflis humoribus,â: urina prouocat^ôi mâducata lapides frâ coâacomedaturtuffiexfrigidaôi:humidacaufafubuenit^ôt: iccudum ctbumcomeftatorfionem âi inflationem générât A ftomacho fie illaudabilis, quod teftaturrudusputridus,quiex ea fit maxime ante cibum.Illaenim quæic iunis cfui datur eleuat cibum,Ó!: cohibet ne ad locum decodionis defcédat,un^ 'Jefitcaufa indurandæ digeftionis ôcprouocandx uomitum,maximeeis quina turaüter uétofitaté in ftomacho habent. Sed poft cibû accepta minoré agit uen^ tofitatem fuperius afcendentem,âi cum fuagrauitatead inferiora defcendit,de ponit^ cibum ad locum digeftionis,et digerit, ut oportet,proinde uolentes S'

pro uomitu accipere,accipiant ante cibum.Item habet uirtutem fimilem ra phano,^ contra eafdem caufas eteodemmodo datur,fed nô eft ade'o efficax, Wraphanum,

Vta fericur menfe Augufto,amp; melius pro pagatur de abruptis ramufeulis in terra po fitis,et fi fummitas alicuius ramufeuli eius incuruatiinterramftatiminterra fixa radi catur amp;nbsp;difficillime arefcit.Hg c herba,ut Plinius di* citjoditfrigidumhyememôd imbris humorem,fic* cis gaudettemporibus, Terralateritia uel cinere ^cû quod melius fubeo uel lefcit^uerno autem tempo icnfe Septembri,ô(: aflidue irrigetur,fi non habet imbré. Si permittafflorere, ^refeit, antiquata ôi lignefeit, fi rami eius bis omni anno terra ufque ad folia nÔ operiantur, Quando autem indurata eft ôi. lignea fada, non bene pullulât nifî ! ïbfcindaturiuxtaterram leu radices. Tuncenimrenouatis ramis redit ad

itîiiuuentus, Calidaàlicca eftin lecundo gradu. Cuiusduplexeft diffe-« rentiafcilicet domeftica à fylueftris, quæ TsrHyxvoi/ dicitur, folia amp;nbsp;fc/-minacompetuntmedicinæ ufui. Semina poflunt per quinque annos ferua* ri.Folia ficca per annum,uirtutemhabentdiureticam,difloluendi confumen di. Contra cephalæam ôi epilepfiam in balneo inijciatur parumfuccieius cale fidi per nares, quod phlegma lt;5i cerebrum mundificat. Item uinum deco/ dioniscius ualet ad idem. Contra defedum uifus ex fumofitate colleda in dolio ponatur cum uino ruta, patiens tali uino utatur. Item cum aqua rofata

rofata mixta ôe fupcr oculoslippos autfanguinolentospo(ita,mirabilitcr cos 6 nat â: mundat» Contra dolorem dentiû ruta coda cum uino cataplafmetur fu' per locum dolentem:uelahter,accipefuftem ei’us ôiexurc ahquantulum adr pnem àconcauitatemeius cauterâa.ôefatisconfêrLContra fnoiditatemfto-' machijamp;eius paralylîm amp;nbsp;aliorum membrorumdeturuinumdccodioniseius amp;nbsp;radicis fœniculi, uel puluis eius cum fucco .Item contra ftranguriâ amp;nbsp;dyflên* teriam ruta in uino coda â: oleopeâini cataplafmctur.Côtra tenafmonex fri' gidacaufajdecoquatur inuinOjôifiatfcj/j^g/s'« uel calefiat bonum uinum,à fun* datur fuper rutam,â: patiensreci’piat fumum. Ad menftruaprouocanda lt;?i: fc' cundinam dtfœtum mortuum educédum,detur triphera magna cutnfucco ru tæ.Idemoperatur fuccus eius folus pcrosreccptus,autpeflàritatus,aut tenc' ntateseius in olcofn’x^ ôdfupcrpoIîtg.Contraexterioremdoloremcx côcuf fione uel alla caufagt;ruta calefada fine aliquo liquore fuperponatur. Côtra lippi tudinem de dolorem oculorum,puluis cymini cum fucco eius confîciatufgt;amp; m eo bombix inti'nda fuper oculos ponatur«Ruta etiam bibita ualet contra ucnc' num bibitum,de morlum uenenatorum animalium,de etiam cataplafmata.ft no tafi quis eflèt totus circundatusrutauiridi,fecurepoflettrâfire adbafilifcum. Eiusodoredehortisfuganturferpentesjôeomniauenenofa, de ideo plantatt«* conuenienter in locis ubi funt aluearia apum .Item fucco rutx liniti a fcorpioW' bus,araneis,uefpis,deapibus,nonpunguntun

Vbuladefiderat terram folutamdepingu^ ut optime proueniat,0e in mediocriter pigt;y guiprouenit: qup cum uangis alte fodeni' da eft menfe Odobri de Nouébri,defequcn ti menfe Februario,Martio,uel Aprili, Seritur fpifi^ utfrumentum uel ipelta,defiuntareolæficutinhot' tis uel quaterni ut infeminatione frumentiubiraftns bus maxime gramine optime liberentur cumuanga tur,de cumareolgfîuntjdcinderelêcaturquotics her b^ nafcunt inea manibusuel farculo.Deindein Auguftofemina cum nigra fue rintcolligunturcum totaherbade bene fîccataferuanfadfumû.Etpofteainen fe DecébrûOâobrijUel mêfe Nouébrifodiunf fulciex ipfa terra,arec modicu openunt,deinde fequéti æftate runca^ quotiens in ea herbanafcuntur,(5i:méle Augufti iterû ut didû ellfemina colligunf, deiplïus herbæ radices,fi placetef fôflàeterrapaulatimfubradicibus colliguntur,dein foie ficcantur, fed melius eft quod ufcp ad fequentem annvi dimittanf in terra,ut grofliores fiant di mclio res,cauandoiterumfulcos d^operiendo areas utdidumeft. Cum radices ficca tf fuerintjcirculiuerberanf ut rumpantur,de a terra de'a puluere liberentur,d£ dare fiant,

îlare fiant,ôd fi de i pfTs fat puluis,plus ualebit» Et nota quod terra ubi ponitur fubulafolo aratro benelubmerfo fodi potcft.

Pinachia optime fen'tur menfe Septembri âd Odobri pro hyemeód qult; menfe Decembnin locis calidis,(anuano,Fc ^^bruano,ôd Martio,pro menfe Aprili â: Maio,lt;5dalijsetiâmenfibus po' ^«ftferi.Sen'turautemâdfolam areis âdcum alijs herbis mi’xta in terra pingui bene paftin3ta,cum colligitur fiuna uice inciditur medietaj cefpitis ôi alia ^'cealia medietas diu durabit utilitas cius, Frigida eft ôd humida in fine primi gfaduSjUentrem humedatjÔdualetgulæ doléti de fano^ine ôd choiera rubea ’^tnelior eft ftomacho quam atriplejd. De Soîàtro.

SOlatrum, græcis eftspvjt’'*’?, irigidu ôd ficcum eft,aliquantulum diureticû, uirideslecundum folia ôd flores muk 3efuntefficatia?,exiccatum nullius» Virtue em habet infi igidandi,côtraoppilationem ^lenis ôdepatisjôd maxime contra ideritiâ, uâdo oppilata eft pars fuperiorciftisfellis» uccus eiùs deturinpotu,aut fiatfirupus ex icchafO ôid fucco eins, uel quod melius eft, entur lib. 2, fucci eins cum unc.rheumbargt; ari.Contra apoftemata in ftomacho ôd inte inisôdinepatedetqrfuccus eius cum aqua '’01‘deuContra calefadionem epatis petia intinda in fucco eius fuperponatur, quod melius erit,fi cum fucco eius addatur acetum uel agrefta, uel oleû ro ‘’^uin.Gontra calidam podagram herba ipfâ fæpius fuperponat.Côtra calida ’poftemata in prîncipio ad repercuflîôné materiei herba ipfa trita fuperponat»

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Semperuiua/

SEmperuiuaeftherba ficdiâa,quiafemper üiri dis reperitur, frigida eft in fecûdo gradu,ficca in primo,uiridis multæ eft efficatiæ, exiccata nulliusiuirtutêhabet infrigidâdi,plagell^ intin dæ ex fucco eius ôd aceto uel agrefta ôdepati epithk mate multûualét côtra calefadioné eius,ôd côtra dogt; lorem ex frigida caufa»Itc herba ipfa trita ôd fuperpofi ta ualet côtra calida apoftemata in prîncipio ad reper cuflionémateriei.Contraufturasex igné uel aquaft —-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unguentum ex fucco eius,oleo rofato ôd cera, fed no

'betponiin primis quatuor diebus,fed calida appoiiatur ut fumi tantum fiat *^^poratio,unde prius ungimus fapone ôd fimilibus,deinde unguéto prgdido» Contra

Acyribndici'tur effè apium /ÿlucfire, Ä e(l cal/dû à fîccum in tertio gradu» uirtutem habet attrahendï a remow tibusjunde tefliculieius cum mellecon' I coitumprouocant, meh’us tarnen G fut feâio ex eis ôc daûylis «5: pidscijs â: md le» Item liiccus eius cum melle da^ tus prodcft arteticïs.

i lôliSiCichorea,incuba, â: lôllêquw,ber J cômefta ualet contra uenenum fi fit ex i»Item Tuccuscius fuperpolîtus ualet ad oppilationem epati's ex frigida caufa. Itemua^ let etiam contra calefadibnem eiufdcm.

CIIermontanum,fiucut uulgo offic/nf uocât,lî-' fêleos,calidumenlt;3tficcumin iêcûdo gradu/ Semé eius colledum per tres annos poteß léf uari.Semen ponitur in mcdicini*s, êc habet uirtutem diureti’cam diflôlucndi â: confumeiîdi â: attrahendû Contra aflhma exfn'aidacaulâdeturuinû decoâio^

m'seius àficuumlîccarum,uel deturpuluis eius cu fîcubus Iiccis à aflâti’s. Contra oppilationcm epa*' tis, rcnum ât ueEcaejUrangunam lt;!V dyC lenteriam^deturuinurndecoz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

âioniseius* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

oTaphißgria calida ôc Cicca eß l'n tertio gradii.Semen eins herbæ lïmili rtona One3ppellatur,m3gng efficatie eft,ât dicïtur etiam caputpurgiû^quiaipfum 'a phlegm

'a phlegmate purgac, uuam deficcat, iSi rhcuma prohibet, ftomachütn mundificat, uinutn de^ codioniseius à rofarum contra pr^didagarga nzetur. Contra fcabiemamp;pedtculos unguentu fadum expuluere eius ód aceto miet. Item ui' let contra par aly fi tn fi ex eo fiat inundlio.Se'’ men puluen’seius cum melleda tus lumbricos necat.

Cvlla calidade ficca eft in fecundo oradil* / ... ' nerba eft fimilis capulp,undetuberofa ma^ gis competit medicina,qu'am herba. Si fola reperitur mortifera eft.Habet autem uirtuté diu reticam,undc ualct addioeftionem materiæ tam in quotidiana quamin quartana,ualetetiam contra op pilationem fplenis epatis de contra dolorem iliaeâ d: articulorum,ut teftatur Ifaac.Contra didas paflio nes tail’s fit ufus:fcylla diuidatur per mediü, tot tu* nicæ ab inferiori parte abijciantur quot ab exteriori, di tot in medio refcruentur,exteriores debent abijei, quia uenenofæ funt di multum calid^ ,interiores fimi liter abijciantur,quiamortiferæ funt exnimiafrigidi täte, medi^ tunice funt temperate. Vndeiftarumfiat ^ecodio in furno pafta inuolutarum, poftea fiat decodio in aceto de in colatura ’ddatur mel.Siuisutoxymel fortius operetur fcyllf non fiat decodio in pafta, tantum in aceto.Contraomnem dolorem exteriarum partium ex frigida ualet*

Inapi's fen’turante hymemód poft,«^ terra pin ouem defiderat fi rara feratur melior efficitur. 11^1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

k__} quod fl nimi's fpi’fla eft poterunt aliquæ plantu^ læ inde transferred^ alibi tranfplantari. H^c herba ita Ie multiplicat,quodubi femelfentur,uix locus ille ab ea poftcaliberatur,óeubi fernen eius caditprotinus uiret. Calidüöd ficcueft in medio quartigradus,hagt; bet uir tuté diffoluendi,attrahendi öe extenuandi, non herba/cd fernen,quodcolledu eft per quin«^ annos poteft feruari.Cótraparalyfimlingugfemen eius ma fticatumdifub lingua retentü,ualet.Cötra paral y fim

«4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PET* C R E S C E N T.

âitorummembrorûponatur in facculo ói decoquaturin uj'no,ôefupcr locum dolentcm ponaturjâe præcipue in pnncipio ægntudtnis» Puluis eius nahbiK impofttus fternutattonéprouocat, âc cerebrum a fuperflui'tatibus mundificat Contra antiquum afthma ex gludnofohumoredetur uinum decodionis eins ^ficuumßccarüiCötraoppilatJonem fplenisamp;epatis amp;nbsp;leucophlegmatjam decoquatur in aqua cum radice fœniculi,aqu3 colata addatur mel,ói: tail's con/ fcâio detur contra fplenis duntiem. Herba ipfa cum axungia porcina bene triquot; ta fuperponatur.Fomentum fadum ex aqua decodtoms cius menürua educit, Itemherbai'pfa décoda inuino amp;nbsp;cataplafmatadyfl'ent€riam,ô(:ftranguru fob üit. Vmû decoâiomsfemims eius ôe draoachantû,humiditatem uuæ, cerebri ô: fauciutn exiccat,dragachantu ponitur ne uenemêter exurat lt;5^ excoriet Pp thagoras autem ultra omnes herbas finapim comendat, Vnde Plinius dicit de ipfa quod humores groflbs amp;i. uifcofos extenuat^â: punduras ferpentû amp;nbsp;fcor pionumidus addito aceto fanat,fungorumuenenafuperat,dentiumdoloré mi tigat,ad cerebrû pénétrât,lt;3i ipfum mirabiliter purgat,frangitlapidem,àmen ftr uis imperat,appetitum excitât,ôe ftomachum confortât, epilepticos iuuat,ôlt;: hydropicos curat,^ lethargicos excitât à eos multum luuat. Capillos mun ' dat,^ eorum calum compelcit,incongruos auriumionos ôi tinnitos tollit»^ oculorum caliginemdetergit,paralyticisfubuenit,quiaporosaperitamp;humoquot; rem prementem neruos difloluit ÔC confumit» Etdicit,quod maior eft uirtus in femine qu'am in her ba»

Cutium culiculus agreftis idem funt,calidum ficcum eft in fecundo • ^Wgradu. Semen,fuccus amp;nbsp;folia competuntufuimcdicinæ. Contra para'

lylim lingup feme eius mafticatum in ore diu fub lingua teneatur«Etfi alb qua in parte corporis fuerit,folia codainuino cataplafmentur,Contra lethaf' giam puluis feminis eius naribus infuffletur« Item fiat decodio feministnti ex fucci rutæ agreftis in fortiflimo aceto,ôe exipfo fricentur pofteriores partesca pitis,tarnen prius rafæ.Fomentatio ex folijs decodis inuino olco fi pedini et uirgæ fuperponatur meatus prouocaturinales.

SCoFdion,id eft,allium 3grefte,eft calidum ôiifîccum in tertio ^adu. So' lus flos eius competit medicinp,aqua ucl uinum decodionis eius IpiritU/ alia mundificat àphlegmateà ualet contra dolorem ftomachiôdinte' ftinorum ex uentofitate,lt;amp; contra oppilationem Iplenis epatis ex frigida can fajtcmftranguriam ôc dylfentcriamfoluiu

Asparagus caliduseftin tertio gradu,frutexâ: fernen competuntmc' dicinæ, frutices tenerrimi codi fcilicet cum carnibus fue cum aqua ualent contra oppilationem Iplenis et epatis, ftranguriam,et dyficn/ teriam.

tenam .Item contra dolorem ftomachi amp;nbsp;I'nteflinorum ôi contra ih'acam pafiio nem ualet.ltem uinum decoâloms eins ualct contra prædida.

Qlfymbrium calidum öißccumeftinterciogradu^ali’ud eft dotnefticumj aliudfylueftre quod calamenthum diciturgt; uirtutem habet diureticam confumendi à: diflbluendn Contra ln'tium pedons fiant pukes ex fa^ rinahordei äi aqaa^sddicopaîuereeiüs, dV detur patienti. Contra frigiduna rheuma folia eius inuafefme aliquo liquore torrefada ôeinfacculopofita capi tifuperponatur, Vinum decodionis eius ualet contra dolorem ftomachi Ó£ inteftinorum ex frigiditate^ôi contra oppilationem Iplenis 0(:epatis,lt;\: unna^ hsuiasapcn’t. nbsp;nbsp;Item herba in uino décoda d: cataplafmata ualet contra dolo

retn ftomachi ex uentofitate,menftruaetiam adducit d matneem mudificat, fomentatio eius conceptumadiuuau

SAluiaplantaturplantuIisautramulis lU uenibus menfe Odobn, Nouembri, Fe bruario dMartio, Calida eft m primo gradUjficca in fecundo. Sola folia com petuntmedicinæjUin'dad ficcaper annu fer-' uantur.Aliadicitur domeftica,alia fylueftnSj quædicitur eupatoriu,domeftic3 magiscofu mitd fortificatjfylueftnsmagis eft diaphore tica. Vmum decodiOnis faluiæ ualet contra paralyfim,d:epilepfiamm uino décoda d ca taplafmata fuper partem paralyticammultum ualetjcontra ftrangun'am,lt;5(: dyftèntcnâ,mun dificatmatn'cemjtemin falfamentis conucin enter ponitur»

Cabiofa calida d ficca eft infecundo gragt; dujicca nullius eft effîcatiæ, Succus eius cum oleo d aceto bulliant ufque ad fpiflitiv dinem aliquantulum,Ethoc unguentum aliquant tulum ualet contra fcabiem, balneum ex aqua de^ codioms eius ualet contra alopeciam,fuccus eius ualet ad idem,dlumbricos necat,d: aunbus cum oleo iniedus eas mundificat,fumus uini decodio^ ni’s eius ualet contra hsemor/

Enetion calida eft fie ca in fecu ndo gra du.Alio nomine dicitur nafturti û, aqua' ticum,coda m aqua uel cum carmbusfpi ritualiamundificat.Fomentumex aqua falfa de codionis eiusualet ad iliacam paflîonem,ad (Iranguriam amp;nbsp;dylTenteriamin ui’no etiam de/ coda amp;nbsp;cataplafmata adk dem ualet»

Erpctaria,columbina,dr3gachâce3 ide fünf. Dicituraûtlêrpérina ïïtie dr3gachâtea,ôuia haftacius m modum ferpentîs maculis rcple ta.Calida ôeficca eftin tertio oradu. Kadix

Clus per fruda minuta diuiditur ôi. ficcatur pub uerizatur, amp;nbsp;per pannum cribellatur, à tune coii' ficiatur cumaqua^ôi ad folem ficcctur,à ex tab un/ guento cû aqua rofatauel fine facies illimatUGipfam enim reddit nitentem ôt claram, panum etiam de^ fiftuhrimponatur in tantum foramen ciusdilatat^ut indeosfradum uelputreßdum extrahi poflit,pul^ lus etiam eiuscum cake ui’uaconfedusd: aceto fortiflîmo,optimuseft ad can^ crum,ita ut parsterti'a fitcalcis.Diofcoridesdicit,quod ipfa odorefiio ferpen tes fugat,nec læditur corpus aferpente fi eius fucco corpus inundum fuent» De Scrpillo.

duA aliud domefticûjaliud fylueftre. Dome k__fticû ramos per terra diffundit.Sylueftre cre/ kit m longum altû flores folia côpetunt medki np,quf m rudi olla calefadaet m facculopofita,etca picifuperpofita,ualetcontrafrigidum rlieuma capi tis. Vinû decodioms ei'us d: fuccus li’quin'tïæ ualet contra tulîim,^ contra dolorêftomachi ex uentofi tate.Icemumû decodioms eius ôeanifï ualet contra doloremflomachi’.Item fomctumexaquadecodio nis ualet ad ftrangunamâtdyflcnteriam,^ mundat matneemd: ca’efacitât côkrtat.Vinumdecodio

SAtureia calida àfïccaeftinfecundo gradin Seriturmènfe Decembri ôi Martio mixtimcum alijs herbis,' Et fola feri poteft. Puis ex farina 6: aquaeiusc^puluerefpiritualia mundificat, puluis ctiatnconfedusua let ad idem, D iofcorides dicit, quod ufus faturei'g eft conuéniens ad conferuationemfamtatiSjàponitunn cibis, Albumafardicit,quodpropne-’ tas eius eft expellere uentofitatem à mflationes ôi torfiones,Ö£ digcrcre cibû, ’^expellit fuperfluitates ftomachi,lt;5tprouocaturinatnôi menftrua*ôi acuicui fumdebilitatum ab humiditatemala»

SCIarca feritur menfe Decembri Januario,Februario,Martio, ôi AprP li,TaIemdefidcrat terram qualem aliæ herbæ communes,Optima het ba eftamp;eft perpetua,quiapoftquameftinordinibus rranlplantata,ficut cepæplantatur cum fecerit lemen ôc maturum colleâum fuent,fi mcidatur per tres uel quatuor digitos fupra terram reuiuifeit, amp;nbsp;pulcherrima efFicitur gt;n autumno. Et fî incidatur ftipes arefcic, nihilominus in Septembri puP lulatjuelinæftatefequentificut fœniculus,ôi optime uiuit in umbra.

Caloniæ plantantur menfe Februario, ficut allia per fc in areis,ôi in arc ^^is aliarum herbarum,ói unaquequefacit multas Elias,amp; maxime fiter L_Jra fuerit benepinguis cum plantatur, Itemdicit, quod fi fpicula allei Ponaturincepa fadisineaforaminibusin quibus ipfius fpicula poflîtponi, Ä fub terra plantentur fient fcaloniæ. Suntautem de natura ceparum,fed funt Piinus humidæ,appetitum confortant ôe malitiam ciborum uenenoforum egt; •nendantjnocent uifui lt;Se dolorem capitis efficiunt,Ó!: fœtorem oris indueiät, ÔC ’’on competunt habentibus calidas complexiones, fed cum carnibus pinguiz ^usfdipoflunt,quia malitiam ipfarum emendant.

TEtrada, id eft, herba Iudaica,calida amp;nbsp;Ecca eft in tertio gradu, Vp numdecodioniseius digeftionem procurât,^ dolorem, confortât ftomachum d; inteftinorumdoloremex acetofitate curat, Crifpelte cx eo «Si farina amp;nbsp;aqua fadç,naturalem calorem confortant,urinam prouoeât, Emplaftrum ex ipfa herba décoda in aqua ftranguriam foluit, Itemfomentum ex aqua décodionis eius ma-tricem calefacit mundificat.

y Hapfia eft calida iicci in tertio gradir, per tres annos feruatur,amp; inuenitur in Ara* bia,Irtdia,ót Calabria. In uomitiuis medici ms pomtur.Cautc pom debet.Si autem infla tioncm I'nde fieri contingit/ncetur cum panno ace* to infufojuel pars tumens inungatur cum populeo à aceto addiCo*

^T~fApfaeftherbatumcanorum contri'ta, facit cniffli jL inflare faciem ôc corpus ac fi effet leprofuSjtV ca ratur ut hic cum lucco fcmperuiup.

TApfus barbatus calidus ôc ficcus eft. Fomentatio ex uino decoéh'onw C' I'us contra hæmorrhoidas ualet, ad ide ualet fi anus patientis inde poft af-fellationem tergatur. Valet etiam eius decoâio in aqua ad tenafmon Ä coif tra fluxumuentrisgt;

TEfticulus uulpis eft bona dulcis inguftu, facit autem in uino fumptus ap-petitum coitusjà adiuuat adipfum,0i eft calidus öi humidus, (ï^ eft IpecP

—yEfticulus canis eft aliafpecies fatyripjôc eft in folijs amp;nbsp;ftipitc fftnilis tc I nbsp;nbsp;fticulis uulpis, óe radix ipfius eft duorum modorum^ habet enitu unu

f nbsp;nbsp;globum fuperius,amp; alterum inferius,â(: unus eft mollis,alter durus amp;

plenus,dt inillo eft humiditas fuperflua. Et fi ante coitum mafculus liimat maiorem teftcm,id quod concipi’tiir ex coitu crit frequenter mafculuSi.

Si autem foemina fumatminorem ôc concipiet, fiet magis fœmina, dicitur au-lem quod maior auget coitum, minor ueroabfciditiplum,ât fie uterqueain' borumdeftruit operationem alterius,â; hoc dicit Al bertus de plantis.

THimuseftherba ualdearomatica, cuius flos diet tur epithimum,äc eft flos medicinalis,habet chim üirtutempurgâdimelancholiam öc phlegma,amp;idco ualet contra quartanamdt alias melâcholicas paftîdz nes,ót ex eo debemus acuere medicinas,nô ipfumper fe dare,quia naturam habet inducendi fincopit» di anguftiam prsecordiorum*

Viola ed frigida lt;5d humlda,dé utohs fit facharum uiolace*-unii Sirupus autem uiolace* us £c deinde de uindibus dé fîcci's, Sacharum uiolaceum fit code modo quo rofaceum» Sirupus fie fit: uiolæ inaquadecoquantur, à ex co' laturadéfacharo fit firupusi Siautem exipfarûfucco ôi facharofiefet,me' hor eflèt. Oleum uiolatum ualét inten’us recéptum contra difcrafiam labo*» fistotius corporis, Iteminundioipfius fàdafuper frontem ôi. tempora remo net dolorem frontis ex calorefadum.VioIæ habent uirtutcmleniendi,hume-'

ftandi,infrigidandi,laxandi,fed parumfunt laxatiuæ,â: purgantprmcipaliter choleram rubeam,unde ualetfebri tertian^,amp; contra diftemperantiam epatis, in calore ôi, contra oppilationem epatis dé ideritiam, contra defedum ap^ pctitus ex choiera. Item uiolæ côtn’tæpofitæ fuper calida apoftemata in pn’n cipioconferuntjtdem facitipfa herba,Fomentatio ex aqua decodionis ipfius herbæ fada fecundum pedes dit frontem in acutis ægntudinihus fomnum pro Uocat, Sirupus uiolaceuseft magis coquendus quàm rofearius alioqum cito

Irga paftoris eft carduus fylueftrisi dé eft frioida dé ficca.folû folia eius O nbsp;....

di déinfrigidandi, Emplaftrum ex puluere eius amp;nbsp;accto dé albumine oui fuper pedinê dé renes ualet,dé contra fluxum uentris, Pul uis etiam datus in ouo forbili ad idem ualetj dé ad profluuium mulieris. Item ad idem ua^-ida apoftemata inpn'ncipiout ’ien'fipelâjdé cataplafmata capitiabrafo ualet contra phrenefim dé dolorem ^Calidacaufa. Item hæcherbamultum eft confolidatiuarecentiumuulnerû;. Semina dé üermiculos quæ funtin carduis fuper radices ficcatis quærunt aup amp;nbsp;cantant cum dantur eis.Ifidorus dicit,quod radix eius in aqua décoda ’^piditatem potatoribus adminiftrat,Item quod matrici utiliflimus eft cardu

Volubilis cd herbainuoluensfefuper plantas proxi'tnas.Efl autemps rumcalicla,fedmultutnficca,quodoftenditcius tortura. Quædâ au' temfpecieseiusquæuocaturfunuspaupcrû,^^ hæc tcrreftn'seftà aquea.Habens ex terrefin’tate fiia conftnftioné^ôi ex aquofitatemun difîcationem dclenitfonemjolia autemeius lûntcôfohdatiua uulnerû magnoz rum,nec cft eis par in illo effedu,coquuntur autem in uino amp;nbsp;empladrctur fu' per ca cum aceto ,funt etiam medicina aduftïonis ignis.Eft etiâ alia Ipccies qu» dicitur uolubilis maior,ôc lac iplîüs abradit pilos,^ interfîcitpediculos. De Vrtica.

Rtica dicitur, quia tadus eius corpus adu' rit,Eftenimigneænature,ut dici't Macrob, hæc duplex eft, nam quædam ed pungens, de quædam mortua,qu3e non pungit,à «us folia funt albiora de molliora de maois rotunda,d: utra que ed mcdicinalis,nam fuccus eius uino bibitus ualet contra idericiam de contra colicam paffionetn,cutn melle curat antiquam tuflîmde mûdacpulinonemà uentris inflationem,de'tumoremfedat. Folia eius cutn fale contrita uulnera fordida mandant de curant. Simi I liter morfum canis atlt;^càncrosfanat^Radixeiuscon' tritainuinodecodain oleo ualet contra tumorem fplenis.Succuseiusfluxutn fanguinis de naribus fidit,fernen eius cum uino bibitum præcipue mixwm mel le d: pipere mouct uenerem,uentrcm mollit fi comcdatur,de præcipue menfc Martio cum oleo coda»

VItriolû quod alio nomine dicitur parietaria, ed herbacalida ékficca in tertio graduj àdi cituruitriolumquia exeo optime uitramun^ dant.Exiccata nullius ed efFicatie,uiridis multæ. Vif'' tutem habetdiaphoreticâ de extenuatam. Contra frp giditatem domachideintedinorumde eorundemdo* lorem,de contra dranguriam de dyflcnteriam parieta n'acalefadain teda finealiquoliquore fuperponatur loco dolentijUel etiam décoda in uino albo aliquantu^ lumacidocumfurlûre.Contra dranguriam de dylfen teriamcoquaturin aquafalfad: oleo pedini cataplaP metur^Codadecomeda multum ualet contra dolorc domachi exfrigiditateuelucntofitatejtem contrita aliquâtum calefadacum uino de fiirlûre tumorem minuit»

Oftquaminlibnsfupen’onbusfufficienterclixi de cuitu c^pc' ftrium agrorum,üinearutTJjarborum amp;nbsp;hortorum, qug mukâ rcquirunt induftriam,dicamnuncdcpratis d^nemoribos,qup nontantam quærunt dodrinam'fed fere Ipontej'donea proue niunt'a natura,«^ primo de pratis,quarecreacafuerint,amp; qua^

aerem,terram, aquamjdt fitum defiderant, ad ampliorem copiam uber ïatetn herbarum,Ä qualiter fianc,ó(: qualiter procurentur amp;nbsp;renouentur,amp; de ^^no quod eft ei'us frudus qualiter colligat,d: côferueturjôd de utilitate ipfius.

PRatafucrunt^ natura diui’no^ mandate creata,ut terra quæ pn'monu dafuitueftireturôt ornaretur. Etut ipfarumherbætarnuïridesquam ficcx nutnmentum conuenlens ammalibus herbis utentibuspræftent» ^afcunturauteminipfïsdiuerfarum herbarum genera, ex diuerf täte humo--•■um in fuperficie terræ contentorum,qu3m quidem fagax natura, quæ nufquâ neceflarijs deficit,operata eft,propter diuerfitatem animalium nutriendoru eis,quorum appetitusin omnibus eft diuerfus.Äeremuerodefiderant tern peratum^ aut frigiditati ât humidicatiproximü,fî emmfuperfluafueritin loco ’■’giditas eruntibi perpetuoniuesÄ:glacies,quf omnino impediunt generatio •’em herbarum. Et fimiliter fi caliditas aut ficcitas fuperflua fuen't omnem uigo ■■emconfumit,nifieifuccurraturirrigatione frequent!. Terram deftderatpin^ guem ad herbarum copïam,uerumf!non fucrit multf pingucdinis faporofiogt;’ ’’es lt;3c maois odonferas à fubtiliores creabit herbas.Si flier it nimis macra, mo ^icas aut nullas producit,talis enim terra ót fimiliter falfa uel amara,fua imbecil Iitate aut maliüafe ueftirc non poteft.Aqua cöpetens magis pratis eft aqua pin üialisqupcalidacorufcationedefcédit. Et fimiliteraqua menfe Apnli ôiMaio fubtilisdefcendit,lt;Sc quæcuncj inæftate de cœlo prouenit bona eft, dû tarnen gelidanôexiftatexnaturagrandinis liquefaâf.Secûdi meritieft aqua lacualis, qu^ clara,calidaamp;pinguiseft.Tertioaqua fluminû. Vltimo aqua fbntium,«3t quanto magis a fuo elongatur principio,tanta melior,quia minus frigiditatis in le habet.Pratadefiderant fitû depreflum ubi côtinuo fit humor inclufus,uerû fi ade'o fit profundus talis locus quod ibiquafifemper aqua operiat fuperficie ter.-rx,nonerac aptus ad aliquas herbas,fed erit accedens ad naturâpaludis,pro^ ducet^

ducet^iuncos ôi, pannias,quadrellum,ô: ïïmiles herbas paludalcs groflas^m* fipidas,aquaticas,ôi: fere omnibusam’malibus inutiles. Et fi fuerit adeb emP nens quodirn'gari nonpoflît,facile ficcitaterndcanditatem patietur,ntfifucnt in alpibus amp;nbsp;locis frigidis*in talibus enim loci’s ôc. fipaucas proferût herbas,fub tiles tarnen fapidas dé odoriferas férunt,Felix autem pratipofitio efl,quæ fuper le riuum fluentemhabeat,quopoflîtquotiensopusFuerit irrigarû

P Rata quidem naturaliter proueniût ubicûlt;^ terra folis radijs ilIuHratur, âe fiunt etiam opéré manuali,aut ex locis agreftibus nemorofis,autcx: campeftribus agris. Et primo quidé modo «xtirpandus eft locus men le Scptembri uel Odobri,amp; impedimentis omnibus liberandus,non folum Ip* nctis ôi. uirgultis,fed etiam herbis latioribus ôifolidis,deinde cum frequenter cxcultus fuerit,ac multa rationefolutus,fubmotis lapidibus ôe glebis confradis ftercoretur luna crefcente, recenti letamine. Ab ungulis iumentorutn Fum-* maintentioneferueturintadusjprecipue cumhumefcit,neinpqualc folum red dant multis locis impreflâucftigia. Si uero ex campeftribus locis fiantfquan'-dus cft omnis locus,de glebis confraâis,tamhuicquamfuperiori lemenuicig cumfœni femine fpargendus eft.Rigari uero antequam durum folum fueritnÔ debebit,ne eius ptatem minus lolidam t^ateria fuperflui corrumpathumoris. Quiuerouolunt quibufdamannis habere pratum,di alijs fegetes,etiam ex ter ris macris cum irrigatione optime lâciunt, hoc modo : immittunt in aoruma/ quam turbidam,ut ex terra noua fulcirepleantur,ât ager æquetur,â: fiet optP mumpratü fineherbarumfatione,ôelîtaliterdimittaturper quatuor uel quin^ que annosjôepoftea areturomnianno ufq^ ad quinc^ uelfex,potent congrue de frumentoferi,amp; melius fi poft duos annos genus fegetistranlmucetur. Qui autem uoluntuno anno habere frumentum,dt Fequcntipratum conuenienter hoc modo procurant,immittût enim aquam in agro extrada blada ibi^ dimit' tuntin æftate,ô(: in autumno,lî aëris fûerit ficcitas,fequenti uero eftatecumfo numfecauerintterram arumpunt,dtfecunda à: tertia uicearant,^feminant. Sed fl etiam uolunt granum habere non arant,nilîcirca finem Augufti extraâo gramine,amp;tunc arant,fecûdo réitérant dtfeminantjd: tarnen bonumfrumen* tum ibi prouenit. Et quidam omni anno feminant, dd tarnen herbam grami* nisfœnifecacolliguntjhoc modo,fcilicet quod exiftentefrumentoincampis uel ftatim poftextradionemeius mittütaquaminagrum potius claram quàm turbidam,d(: a pccore cuftodiunhdeindegramen cum ftipula fecantjdt hyeme animalibusprxbent,quæ herbas fecernunt,â:de ftipulis fibi ledum dt fimutn facient,ftipula autem de herbafecata,arant femel,di bisjde Ciertio feminant,dt

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi bonutn

•h'bonumfrumcntiimnalci’tur* Procurator autem ut ex pratls eucllantur O' ’nnia impedimenta quot nafcuntur in ejs,^^ etiam herbf praii's incongruæ,pre fipuepoft magnas plumas quæ terra ade'omollificauenntjquod herbænoci' •^cradicitus euellantur.Plunmum etiam confertpratis fitemporehyemali re ccntifimenturletami'nead ubertatem herbarum,ampliusfi ftatim cum fecata fuenntcopiofeirn'gentur tcraut quater frudificabunt manno, fed cum uetu* ftafuerintmufcocooperta radantur,ad mufcum autemnecandum, ai't Palladi “bfepecineremmgerendum. Quod fiftenh’somnmofaduseft locus aretur pluries,(^ denuo æquatus formet pratum»

SEcandafuntpratacumherbæad debitum augmétumperuénerint,fló/ rcs^compleuennt,nam fimaturius,antequam ad caliim florum A folio rum ói f ccitatem peruenennt,fecentur,eritfcenum aquofum,nonprx bens folidum nutrimentum equis à bobus laborem tolleratibus,^ 1Î m-* fills fuen't maturum calore ôc humiditate natural! cufumptus, er it infipidum ÔC. fffodicum,0c abominabile nutrimentum anïmalïbus præbens.Sunt ante fecan* ^atemporeferenocumaen'scahditas ôr ficcitasduraturalperatur,fecatö ue^ foinpratis dimittendumeftperunumuel duos dies antequam uoluatur,dein' ^euoluendum àconuementerliccandum,dcmum colligendum, portandum ’^reponendumfub tcdis,quibus deficientibus fub diup ponatur, taliter prsçpa fitum^ut aqua m illudfntrare nequeat,quod fi eo nouitcr m partis fecato pluuiâ fuperucnerit antequamuoluaturmodïcumuel nïhill^ditur. Sed,ut ait Palladi-f’Sjpoftpluuiam non debet conuertiantequam pars ipfius fumma ficcetur, fiu6 *iinfuent fiue non fuerit reuolutumJ'^Si uero eo reuoluto fiipcnicniat* omni-”0 deftruitur,nullius utilitatis foenum eriL Et toto anno lêruetur, quodetiam F«r bienniumferuaricommode potcrit, amp;nbsp;bóbus,èquis, afinis amp;nbsp;quibufdam ^lijsanimalibus nutrimentum congruum præbet,utpûfli'nt fuflinere laborcs^ eis propter neceflitateshominuminiungantur, Ouibus uero tempore ni-f’lutnfubuenit, quo de terra nutrimentum fumere nequeunt« Si quod foenum Subtile, frondofum,odoriferum ôe laudabile fuerit, eritquafi annona folum a' ’’iiiialibusitam calido quam frigido temporefufficiens ad laborem.Si uero fue '■■tfœnum groffum,paludaleaut nimis mature uel ferbfecatum, noneritfuffi-oens animalibus multum laborem tollerantibus, nifi eis annong auxilio alP quandofuccurratur,uel nifi tempore magni frigoris inquoani*

S E C 7 N D A PARS L I B R I HyiVS DE NEMOgt; ribus Sgt;i primo de his qug naturaliter proueniutit.

DIco in pn'mis^quod nemora uei naturaliter proucniunt, uel hominutn ïndudria mflituuntur,Ô£ quæ a natura producuntur,fiunt exhumore â: femtnein matriceterr:fecontentis,quæuirtutæccelefti erumpunt ad fuperficiem terræ,âc enguntur m ftipites diuerfarum plantarum,fecunduni diuerfitatemhumons,fetninis,Ô!; iocorum,in quibus proueniunt,£iuntetiam fî ne homi'nis miniften'o ex femimbus,quæ 'a propmquis arboribus in tcrram de 'cidunt,aut ab auibus uel fluminibus de longe feruntur« In alpibus uero natura liter nafcunturlîluæ pinorum maximarum âe fagorum, caflanearum, quercu umiCedrorum ôefimiliumjinlocisuero depreflîs paludofis fponte nafcutur falices^populijôt: alni,cannæ fyluefiresAiindeâr,c\; fimiles plantf .In pluribus autemlocisnafcunturfpinetajôe arbores paruætortuofe,^ infinite Ipinetg di uerforum generu, piri ôj mali, forbijulmi, fraxini,populi à ßmiles arbores, ôi quantopinguior erit terra tanto procerioresproueniuntarbores,intnacra uero lî^falfauel amaranafcunturfpineta,ô(: arbores paruæ,tortuofæ,Ipinofe, fcabiofg ôi hyfpidp.H^c autem nemora procuranda funt diuerfimode.Naniea in quibus funtcaftaneæ,piri,maliôe fimiles arbores fruftumferentes cxtirpati da cV pufganda funt abominibus fpinetis^Ôi: plantis extraneis.Et frudifer.T bores rarificande,ubinimis fpilTæ fuerint,ôe incidendp in altiori loco,quâbe'' ftiæ attingere poflîntjô: ex plantis domeflicis Ôe nobilibusinferende fecundutn dodrinam traditam in Iibro fecundo cum de infitionibus locutus fui. Ea uC' ro quæ alijs arboribus ôefpinetisoccupata funt fi arbores nobiles amp;pulchras habuerint^dificijs âialijs operibus apras fimiliter funt extirpanda, dcubini* mis Ipiflafuerint fublatis turpionbus lignis rarificanda pauli per ut omnis bu' morconucrtatur totaliter in fubftantiam mcliorem.Et uero in quibus funtar , bores ignifôlummodocongruænon funt mouendanifi forte fpinis purgentuf ôc tribulis,quæ quolibet quinto aut fexto uelrarioribusannis funt incidenda, «Aligna ad focumparanda,

DeNemoribusqughominuminduftriafïunt,Cap^ nui OVi cupit nemus feu lyluam plantare üel fcrere, confyderet primofp turn à naturamterrae in quafacerefyluamconnituit,^ ubilt;ÿtales conférât arbores quæ illi loco conueniantjôd tantum uotum inftitu* entis adimpleât.Nam fifiunt in altis alpibus aut earum uallibus, fi quidem foluta terra eft,congruerecipiet plantas femina caflanearum,quÇ ad minus 40. pedibus ab inuicem diflare debebunt.Si uero terra cretofa uella pidofa intalibuslocisextitit,ei competuntprecipuequercus,rouer Âcerrus. Quod fi tabs terra fuerit in montibus calidis, remotis ab alpibus,amygdal3 ci conueni’cnter aptantur.Quod filoca fintpinguia congrue recipient piraria à pomanX

potnanajA: in lacis calidis oliuetû ôi ficcetum ôi. malorû granatorû fyluâ, in fri gidis uero ôc temperatis auellana,scoftana ôi. mefpila : fi uero locus fuen’t hu-» midus à depreflusjfrlutusjconuenientius rccipiec falicetü,alb3retutr)gt;alnutn,

populum.Et lî cretofus tails locus extitént,ci côuenietulmetum,fraxinetü, opulus cV rouer.Quod fi locus mannus arenofus ôi ferè ftenlis exüterit,deiïde •■abitpinetumjâiincalidisclimatïbus palmamfœminamôi mafculum, Inftitu* üntur autcm predida omnia uel ex plantis ahuride cranslatis,uel feminibus f»' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tgt;s,aut manu in congruis locis plantatis,hon tarnen ignores quod caftanep 40«.

latari Â:plunmû frudürerre,quercus ueronô minusdiftarecô.ueniet,qui3 na* turali'ter plunmû per latera fe diffunditjroucr ôi cerrus uiginti pedibus aut pau

bût.Oliuetû,ficus,m313granata,auellan3e,codana ôimelpila la. uel ufc^ ad ao» pedes dißarepoterunt.Salicetû uero aut ppter perticas minimas aut ,ppter na

nus qui nonmultû difFunduntfe^n altumuero naturaliter excolluntur,nô funt larpponendæ.Sed albarus utilior eßfi ingroflèt in ßipite, propter aflîdes quaî multis operibus congrue ex ipfofiunt,ôipropterearamos plurimum per late ra fpargit. Ideo^ non inconuenienter ufr^ ad ao. pedes uel amplius leparate plantetur,qug etiamexquibuldamramisaliqiiidcorticishabentibus fumma£» ulitatenafcetîpofluntetiamfpiflè poni ut ramos faciantfubtiles ôilongos,ub

•nus aût oplus ôi fraxinus non incongrue fpifle rare^ poni poffunt, quia tami groflæ quam fubtiles ôi lôgæ taies arbores diuerfis diueriîs operibus adaptan lur.Pinus uero ôi palma circa triginta pedes dißarcab inuicé fatis côgruepofr funt.Defingulisautemarborumgeneribusprædidorum plenetradatum eß inlibro quinto,prout difponunt in campeflribus agris,n,uncuero prout ex eis nemorafiunt^fyluæbreuiterde ipfis tetigifle fußiciat.

N fupcrioribuslibris tradatû eß de arboribus ôi herbis fecu« q^utilia corporihumano exißut^Nunc uero de eiidédicé^ eß/ecundu qüod animæ ratiônali deleâationé afferunt, confequenter corporis falutem conferuant,quia complexio

corporis animifemper adhæret affedui» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

25l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T« C R E s C E N T»

-y Indan’a quædam ex herbis tantutn,quædam ex arbonbusj quædatr» % / ex utrolt;j fieri poflTuntiÄ qux de herbis folummodo hunt defiderant terram macram àfolidâjUt herbas fubtiles capillares create poffint* . qup maxime uifumdeledant.Oportet igitar locum qui ad uiridariu tale parat primo bene libcrari ab herbis ôc radicibus adultennis â: magnis,qlt;^ MIX fieri potent, nifi pn’mum efFoflis radicibus optime planctur locus, amp;nbsp;ubi' que fortïcer mfundatur aqua fcruentilïima ut reliquix radicum feminutn in terra latentium germinatenullatenus ualeant,amp; deinde cefpite macro fubtihs graminis totus locus implcatur,ói: ipfi cefpites fortiflime comprimantur ligne IS malleis ói cöculcentur gramina pedibus,doncc uix de ipfis aliquid appai'e^^ ói tune enim paulatimerupent capillariteróc fuperficiem ad tnodumpaniuin* dis operict*Sit aüt locus uiridarij quadratus tantæmenfurp qcîfufficiat his qi« in eo flare debebut,in circuitu ucro eius herbæ aromaticæ omniü genetu plat* ten€’,utfunt rut3,faluia,balîlicon,iTiaiorana,menta,Âfimiles,â: fimiliter otnnis generis flores,ficut uiola,liliû,rofa,gladiolus ôt fimilia Jnter quas herbas ce Ipitem planü fit cefpis eleuatior,amp; quafiper modum fedilium aptatus,florés amœnus,in cefpite etiam contra uiam folis plantandp funt arbores aut uites de' ducendæ,ex quarum frondibus quafiprotedus cefpis umbramhabeatdeleâa bilemôt refrigerantem,in arboribus autem illis plus qupritur umbra quâ fin' âusjâ: ideo nô curet de eorum foflura fimatione quæ cefpite nocumentu afi ferrent. Cauendû efl aût in his ne fint arbores nimis fpiflp autplurimæ fecundii numerum,quoniâ ablatio auræ fanitatem corrumpit,ôc ideo uiridarium libcm^ aërem defiderat,ât fuperflua umbra infirmitates générât, Amplius nô fint avbo res malælîcutnuxôi: quædâ aliæ,(ed fint dulces,aromaticæ in flore, Âiucüdp in umbra, ficutfuntuites,piri,mali, malapunica, lauri, cypreflî i^huiufoo*^’* Poft cefpitem fit magna herbarum medicinaliû â: aromaticarû diuerfitas,cun’ nô modo deledét ex odore fecundû olfalt;flum,fed öt flores diuerfitate reficiunt uilum,inquibusruta pluribuslocisadmifceat,eo quodpulchrc cft uiriditatis» ôi: ipfa fua amaritudine fugat extra uiridaria animalia uenenofa.In medio auten* cefpitis nihil fit arboriâifedpotius ipfa planicicsliberogaudeat aère àfyncc' ro,quiaille3ërfalubrioreft,ôe etiam aranearû teleextenfo de ramo arbotü a^ ramum impedirentdc inficerent uultus tranfeuntium,fi arbores in medio uiri' darij fiue cefpitis plantatas haberet. Si aût poflîbile fit fons puriflîmusderiuctut in medium,quia ipfius puritas multam affèrt iucunditatem. Ad aquilonet« etiam ad orientem uiridarium fitpatulum,propter illorum uentorum fanitate lt;\:puritatem,Adoppofitos autem uentos fcilicetmeridionalem à occidenta km fit claufum,propter eorum uentorum turbulétiam,impuritatemÂ: infirtnt tatem,quamuis etiam aquilonaris impediat irudus,miro tamé modo côfcfuat fpiritusjôi fanitaté cuftodit,deleâatio enim quprit in uiridario ôc nô frudus.

, quot;nbsp;■ De uîridarqs medioenbus S^medioenum perfona/ * ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum, Cap. ii.

SEcundum facultates ôi dignitatem mediocn’um perfonarum menfurc-' tur Ipâciutn terræuindanodeputandæ,uidelicct düouel tn'aaut qua^ tuoruel plura iugera,ciiigaturfoflatis de fepibüs fpinarum uel rofarû, ôidefuperfiatfeps de mahfpunicis,in calidis locis,lt;3ein frigidis de nu^ clefs feu prunis uel mails citonijsJtemaretur,lt;\:ligoni bus planetur undic^ lo* eus,deinde funfeulo uniuerfus fignetur locus,ubi arbores funtplantâdæ,plan' tentürfneis acies pfrorum demalorum depalmarum,i’nlocfs calfdis cftonio fumJtem mororum, ceruforum,â: prunorû, à ffmilfum arborum nobflfum, Htficuum,nuclcorum,amygdalorum,cftoniorum,0!: fimilfum,unum quod^ uf delicetgenus l'n fuoordine,Diftentautemordines ufgfntf pedibus ad minus, ’Utpluribus pro domihi uoluntategt;inaciedtftent arbores abinuicem magnæ mgtntf pedibus,parus? decem. Inter arbores ab inuicem fn aefebus plancari poterunt uites nobfles diuerforumgenerum que delcdationem à utilitaté affe cent,ligonizentur acies arborum de ui tes tnelius conualefcunt,de uniuerfa {pa^ ciadeputentur pratis,atlt;$ fæpe deipfis adulterine fiue magnæ euellentur her bæ.Sccantur bis inanno prata uiridarij,ut pulchriora permaneant, planten^* luramp;formentur arbores,ut fupralibro quinto didum eft per ordinemdeu^ noquoquegenere.ltem fiant fn eopergülaria fn conuenfentfon parte ad moquot; dutn domus Uel papilfonfs formata.

De Viridarqsrcgum 6C aiiorum illiiftrium Sd diui'tum do/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minorum, Cap. 111.

OVoniamtalesperfonæ propter eorum diuitfas ôd potentfam poflunÉ fnhufufmodiufrfdarijs,rebus fntegrfsfùæ fatfsfacere uoluntatf, neC deefteispleruncjnfff fnduftrfaordinandbfcfant quod ufrfdarfû muh tam deledatfonem Habens hoc modo facere poflunt.Elfgantfgî ^rplanum locum non paludofum,nec^fmpedftumab fnfufflatfone bonorum *icntorumgt;fn quo fit Ions per locafluens.Sit autem locus ao.iugerumautplu' hiitnprodomfnf uoluntate,cfngatur mûris conuenfenteraltfs,planteturfn eo ®gt;^parte feptentrfonfs nemus arborum diuerfarum,fn quo fugiant de lateant a^ ’’imalfa fylueftrfa in ufrfdarfo pofita,ex parte uero merfdfef fiat palatium fpecfo fum,fnquorexuel regfnamorentur cum uoluerfnt graues cogitatfones effu' gcrc.Ab hacenfm parte facfcteftfuo tempore umbram ufridarfo,et fpfiusfe* ’’cftræ ad ufrfdarij temperatum habe bunt afpédum,non feruore folis fnfedû, eo fiantfn alfqua parte ufrfdarfa fupradiâa. Ffantetfam fn eodem pffcfna*, qua dfuerfa genera pffcfumhutrfantur,Atlt;^ etfam terreftrfa ut lepores, cer lii,capreolf,cunfculi,lt;^ fîmflfa^rapacfa ponantur fn eo fupra quafdam arbuftu* lasprope palatfum pofitas.Fiatficutdomus quædamteftû de parfetesHabens folioramcofpiflæ retfculatus, in qua ponanturphafianf,perdices, pHdo*

mcn^,merul^,icarddirium,fumelli,à omnia genera auicülarum canétiüm. Sint äutem aciesarborumuiridarij\patatioad nemus non ex tranfuerfo,utfacni/ Us de palatio uideantur quf cunque agunt animalia qup inuin’dano pofita funt» Fiatetiamin diäouindanopalatiumcumcaminatis teamensdefolisarboii' bus,in quo poflunt rex à: regma cum baronibus ói dominabus efle teporc nö pluuiofo, huiufmodi aucem palatium fieri commode potent tali’modo:Menfu rentur amp;nbsp;fignentur fpacia um'uerfa caminatæ amp;nbsp;camerarum, in locis parietu planfentur arbores fruftiferæ,fiplacet,quæ facile crefcant,ut funt cerafa amp;nbsp;ma li,uel,quod melius eft,plantentur falices uelulmi,ä:taminfitionibus qua palis lt;!V perticisdii uinculisperpluresannos eorumprocureturaugmentumintan^ tum,ut parietesÄ:tedumex eis fiant.Velocius uero óifacilius poterit palati' um fiue domus prædida fieri de lignamine fîcco 0£ undicp circa ipfum plâtari uites â^uniuerfumtcdificiumoperiri.Poteruntetiaminipfo uiridario fieri ten toria magna de lignamine fîcco uel arboribus uiridibus ôc uitibus operiri. Atlt;5^ ctiam multam afïert deledationem fi in uiridario fiant infitiones mirabilcs,amp; diuerff ineifdem arboribusgt; quas diligens uiridarijcultor facile feire potent ex his quæ infra in eodelibro dicetur.Propterea feireoportet quod omniage--ncra arborum â: herbarum in tali uiridariôfunt ponenda unumquodlt;ÿ feparaquot; turn ab alio,amp;: diftindum ne aliquem inueniatur habere defedum Jn tali autetn uiridaria non femperdeledeturrex,fedaliquandocum fériés neceffarijs'^ à' tisfecerit rebus,renoueturin eo,glorificansdeumexcelfum,quiomniû bono rnm deledationcm autor principium cft d: caufa.

De his qu2 ad deledationcmfïeripofTunt in munitionibus cun«** rumSCuiridariorum, ...Cap,' un.

Circa tumbas amp;nbsp;curias fiue circa uiridaria côgrue fieri pofliint munitio nés ex arboribus uiridibus, fimiles munitionibus murorum,feu palan gatæuelftidatx cum turribùs,modo in fummitate riparum cingetv tiumlocum,liberatum optime ab omnibus fpinis à arboribus uetuftisgt;prc^*’ de plantentur falices uelpopuli,fifolumcompet3teis,uelulmifidiliganttaletn terram Ipifle per unum pedem,uel mi'nus,d: linearede duda»Hæc cumopti' me conualuerintincidantur iuxta terram,lt;3efequenti annofurculorumproles per loca linep quaternis digitis infpifrentur,d: cum palis perticis amp;nbsp;uinculis ftff fumdirede ducat donee augmenta 8.uelio,pedûfufceperint inea altitudine, cumaliqualiteringroffatæ fuerint incidanc, infra locum uero munitionisp^*^ quinque pedes uel circafimiles plante tempore priorû primarû ponant lo.pc* dibus æque diftantes,quf cum prpdida fuerint altitudine incidantur,amp; cum au xilio perticarum uerfus proximas de uerfus pofteriores plicentur plantas amp;nbsp;ex terioresjfimiliter circa eas, ôt fie totiens quolibet anno fiat donee quafict’t*® quædam fbrtis effeda fit,fuper quâ poflînt hominesfecure morari,deindepars exterior dimittator augeriad modum murifupcrcurforiumpoliti,que inakp tudine

tl g I K Vtiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illi

tuinc congrua quohbct anno incidi cum forma merlorum fuper mures pofito fumpotentjâitali modo tenerûCircatalcmmunitionem in angulis,óc alibi fi placucritpoterunt quatuor arbores plantari,ôc:furfumdirede conduci,0£ fin* gulls 10.pedibus incidiA uerfusfeipfasplicaricum auxilioperticarum,àue* lutfolariaexeifdem fieri, ôe iterum inaltumextolli^dc eodem modoformari* tandem defuper plicariadmodum tedi domorum,uelcummerlis formari, fupra ianuamuero optime ftabit domus,âtante ipfam folarium arborum prg ^idarum.Incurijs etiam fiucuiridarqsfîeri poteft domus cum columnis uiri* ^■bus ipfis iam groflis optime tranfplantatis,ó^trabibus fuper ipfis affixis dt te Ö0 cannarumuel palearum opertis,dum tarnen aliquis ramus ex fingulis colu ninisemineatfupra tedum,quiipf3m columnam femperab ariditate tucatur* ^domum ipfam mirabiliter ab xfiiuo feruore defendat»

IN agris plurimumdeledatpulcheripforum fitus,qnod nonfintpluresdc formes agclIijSed magna quântas in unum fineinterualloredaâa diredos Habens confines.Etideo procurare debet diligens paterfamilias propc fugt; os agros potius quam alibi cmere,0£: in alijs partibusagellos ucnderCjôt cum ui cinis permutare partes fupcrfluas,ôe tortuofas agror um,âe fuum agrû cum ui* cino redificarcjôi omnem locum folfatis ôc fepibus fpinorum uiridium cum ar tonbus conuenientibus permixtim aque diftantibus cingere,atlt;j fofiata parua icolatoria quæ in planis neceflâria font intrinfeca rede formate,quantum pofii* tilc eft,feruata fomper utilitate agrorum,deledationcm enim utilitas præcede tedebet in agris: licet in uiridarijs oppofitum fitferuandum,lt;\:ideo quæcun^ ineis maioremfrugumpollicenturubertatemfuntmeliora,ôi magis eligenda* Atque etiam procuretur pro pofle quod per agros aquarumriui decurrât,qui tuspolTint cum opus fuerit irrigari,^ ab eis cum neceffarium fît auerti,per fpa tidfos agros formentur etiam itinera cógrua,quibus paterfamilias eques à pc des (3^ coloni cum plaufiris dt bobus commode accedere po{rint,ad omnes par tes agrorum,ha;c enim omnia plurimum cum utilitate deledant.

PLurimû deledat habere pulcherrima uinetain planis fiue in paruis mö* tibusorienti cxpofita,diuerforum generum uuasferentia,amp; ideo dili.. genter procurer dominus ea in congruo fitu plantare,âe in locis pingui tüsin arboribus ôi pergularijs eaformare,inexilibus uero iuxtafolumindire* ôisacicbusdiiponere, atque pluriumgenerum bonorum uuas in his confcgt; •■ercjinfitiones^ mirabiles in eifdemexperiri, quæ ab antiquis fapientibus, ô£ prajcipue Palladio,poflc fieri prædicantur,quarum unus modus cft,ut plante tur uiris iuxta cerafum uel aliam arbore, cum optime apprehenderit ôi côua*

î«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E‘T« C R E S C E N T,

lucnt pcrforetur arbor acuta terébra,ô(: per foramen uitis ducatur, ôd Juto ab utrac^ parte obtureturforamen,ne fol autpluuia uel uentus confolidationem impediat.Demde cum lignum üitis optime cum ligno arboris unitum fûerit,iii kta corticem arboris incidatur uitis,utdeinceps fucco arboris nutriatur,fic C' 'nimuuaferturtemporefruâuumarborummaturarbEft quidem modus fack endiuitemâ:uuamtheriacam autmufcatamuel gariophylatâ uel laxatiuam, uel alterius qualitatis,qnod fiefitiSarmentum quod pangandumeftinunapaf te feindatur^ôd fublata medulla loco eius thçriaca uel mufeus puluis gariophy^ lorum uel alterius rei ponatur^ôd terr^ mandetur,uini ulo diligenter aüriâumj’ quofaiflo uua qupnafcetur uirtutem Cius quod in uite pofitumeft tenebit.Sane fl farmentumdehac uite fumet ôd plantetur materni mcdicaminis potentiam non tenebit. Oportet autem theriacf uel alterius rei aflîdua infufione fenefeen' cis fucci uim reiterare^Sed in hoc idem breuins fieri pofle puto,fi in initio ma* turitatis uuarumfcindaturfarmentumuuæpendentisjôdmedicamineimmilfo ligexur.Eft quædam pulchra fpeciès uuæ quæ granisïnterionbus caret, iGræcis autonbus fie,recitante Palladio,fit, Sarmentum quod obruendutueft quantum placebitin terra debetnus tantum fundere,utomni medulla fubtrada ac diligenter cxculpta membra iterum diuife partis adunare ôd uinculo dimifla conflringcre,à deponere,Vinculum autem de papyro aflerunt efle faciendû, Âfic in humidaponcndum,diligentius quidem farmentumreuinâumquantû cxcifumefl inter fcyllxbulbumdemergunt,cuius beneficioaflêrûtfata omnia comprehendere pofle facilius, Alij tempore quo uitesputant far mentum fru* giferum putatx uitis in ipfa uite quam poflunt de alto fublata medullaexcauât non diuifim,ôd calamo aflFixo ailigant,nepoflit inuerti,tunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Grg

cific appellant in excauata parte iulfundunt ex aqua prius ad Tape pinguedine refolutum.Ethoctranfaâis oäo diebus femper renouant,donec uitis germina nouella procédant. Vt uitesbotrionesferantalbos ôdnigros,ficfieri GreciaP ferunt:fi uicinse funt uites alba ód nigra cum putantur farmenta utriufi^ fic dint* fa mter fe coniunge,utmedios utriufc^ oculos æquando poflîs reddere unitatû Tunc papyro flriâo ligabis,âd molli,atq5 humida terra linire curabis,^ inter* iedis trinis diebus ad aquare,doncc germé nouæ frondis erûpat,lt;St fic cû tem' porepoteris hoc genus eflFicereper plura farmenta.Quidam expertus mihiaf feruit,fe inferuilTe furculum album «3d nigrumin una uite continuatis fummitati bus gemmarum,corticula tâtum gemmarum de medio fublata,Ä optime com prehendifle, Vel poteft hoc fieri exceptis duobus furculis,d: diuifisiudisoeu* lis diuifis fimul optime ligatis tanquam fit unus furculus inferatur,uel duabus gemmis diuifis äd coniundis cum modica quantitate ligni,^ in loco gemmf in lertis. Plurimum etiam deledat habere uina diuerfbrum color urn ôd taporum, ôd ideo diligens paterfamilias tempeftiue quafdamcollig3tuuas,utuinûhabegt; at acerbum,quafdam bene ma£uras,utpotens,quafdam nimiu maturas,ut dul

L I ß E R VIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aff)

ce,faciat etiam Ulna dtuerforumcolorum cum rebus colorantibus öi faporemt non corrumpen tibus,facit ehameadiuer for um faporé cum rebus odoriferis, faporem nouumtnbuentibus,in quibus deledetur odor öcguüuSjqu^in alt qua parte mixti in caldario ad i'gnem mittantur,ólt;: demittantur donee optime uinum in illo fapore uel odore infedum fuenc.Et tune in uas in quo fit fimile ui numjuel alten'us generis immittatur/eruetur ufui mox futuru* Bonum eft etia fiabere uina medicinalia quibus utatur corpus,cxuus ad aliquam ægntudinem facile lit decIinans.Hocquidem fiet cum medicinx fimplices uel compofite co traiilam fgn'tudinem habentes uirtutem prædido modo mifeebunt uino.Pro curct etiam Temper habere mdomo agreftum,fapam,uuaspaflàs,acetum amp;nbsp;fi' *’igt;Iia,quæ facias fecundum modesfupra in libro quarto notatos, multu cnim deledatanimumtamprofe quam pro amicis,quæ appetitfacile itiuenire. Si toirio poftquamdeflorueritmittatin uafeuium terreumueluitreumparuum tatnen,ex toto botrione diciturfieriunum granum^

EX his quæ patremfamilias deledant,ell habere in locis luis copiam boquot; narum3rborum,âigenerumdiuerforum,ôeideoprocurare debet ubi cunc^inuenit arbores nobiles afferentes frudus inde ad loca lua tranf-ferre,(?lt;: plantare fiueinferere de eifdem, d: non inordinate,utfereomnes fact igt;nt,easdifponat,fedin congruisordinibus,uidelicet magnaru arborum gene l'are ut in ramis dilataripofiint, àfuperfluisumbrisnon confumant fertilita tein agrorum, eas uero qux parue natura proueniunt fpifliores ponerc po^ unumquodcß genus formatefecundum naturam ipnus,maiores apar tibus feptentrionis Öt occidétis ponere debebminores uero ab oriente à me ’‘idie^hoc cnim modo frumenta quæpatenti campo lætantur minorem fentiéc ■ l^fioncm,proptereaincifionesfaciétmirabiles ôe diuerfas,ineodem uel diuer gt;nbsp;fgt;struncis,qupualde admirabiles leoftendunt,hisqui expérimenta in talibus Pgt;'obant,nam infinitorum priorum ôcmalorum genera,citoniorum ôe forba^ fimiliumineodem truncoinfcripolfunt. Inferituretiam malus in falice populo,Ä: uitis in ulmo moro. Item fi perficus inferatur in fpinam uel fa* §inamproueniunt maiora CŸ meliora alijs. Et fi amygdalus ôi perficus coniun* ^soculisinferantur inprunoerunt eorum pomacarnemperficorum haben ipforum ofla mutabuntur in amygdalarum naturam. Morus etiam in* poteft in ulmo,fed magnp parturitinfelicitatis augmenta. AlTerit Martia* Candida genera in malilpunicis fieri fi argillæ öd cretp quartam partem gypfi '’^ifeeasöt toto trienniohoc genus terræ radicibus eius adiungas, idem dicit ’’^ir^ magnitudinis eius poma fieri,fi olla fidilis obruatur circa arborem punici,

gt;n ea ramus cum flore claudatur, ne refiliatligatus ad palum. Tunc co* °perta ollacôtraaquam quæminatur incurfus autûno patefada,fuæ magnitu* .^’nisexhibebit pomatSedetiâmenfeMaip«^ luniopolTe fieri cômodiusaffir*

2*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E s C E N T.

matur» Varro autem aliter fpecifîcatmodum diccns: Si mala punica immatura cumhæreantinfuauirga,dcmerferisinollamfine fundo,eâ^ li pofueris in tcr^ ramâ: Operueris circa ramum neextrinfecus fpintus afflet, ea non modo inte-» gra cximi/ed etiam mai’ora quam in arbore unquam penden’nt. Vc uan'os fru' dus ficus cxhibeat,ramos duos nigr^ albæ ita inter fe uinculo conftringes ac torques ut germina mifcere cogâtur,fic obruti ôe ftercorati âi humoribus ad* ïUti'jUt prodire cceperint,germinantes oculos aliqua adiundione conglutina, tunegermen adunatum partunet duos colores quos unitatediuidetÂdiuifîo ne coniungat. Rofas nôdum patefadas hoc modo feruabis,in canna uiridi ftan te fciflâ recludasjita utpatiaris coi’re fcifluram,Ô!: eo tempore cannam rccidas* quo rofas uindes habere uolueris.Aliquiolla rudicôditas acbenemunitasfub diuo obruunt relêruât, Cerafa ut fine oflibus nafcantur,fic aflènt Martialis, arborem teneramad duos pedes recides,lt;3t earn uf(^adradicéfindes,tneduh lam partis utriufc^ abrader e ferro curabisA flatim utrasqg |^tes uinculo fthn ges,«^: ûblinis fimo fummam partem lt;5i laterum diuifuras,ôê poft annum folida tur di’da cicatnx,inhanc arborem furculos qui adhuc frudum non atlulermt inferesjâi ex his fine oflibus pomanafeentur.Si ramus paruus cerafi feindatur öilocomedull^ ponaturfcamonca,frudus illius ramieo annolaxandi uirtutem acquirit. Affirmantibus Græcis perficus feripta nafcetur,fî oÛa eius obruas,à poft feptemdies ubipatefieri cœperitapertishisnucleos tollas,lt;3thoscinn3' ' bariinfcribas,moxligatisfimul cum fuis oflibus obruas diligentiusadhærctes.

Sine oflibus perfica fiunt fi perficus ôefalixpropeplantentur, deinde inclinato falice ad modumarcus perfore£inmcdio,ôiper foramenperfici plantapona* turjât cera uel luto perfëde obturer foramé, âe nbsp;nbsp;nbsp;fuper ipfum terra cumule^

tur,ôe cum anno uel biennio tranfado pcrfici de falicis lignum unitumfuerit,fub arcufalicis perficus incidatur^ut ex folo falicis humore alatur, |De deledationibus hortorum, Cap^ inn.

OVoniammultumdeledathortum benedifpofîtum âcinduftriafufil-' cienticultum habere Jdeo paterfamilias diligenter procuret habere hortûin folopinguidifoluto.Cuifonsuelriuus fi fieri poteftpcrfpa^ ’^^^*** cia decliua defluat,utpoflit irrigari tempore magni æftus*ibi o* mnia genera herbarû bonarû tam cômeftibiliumquâ medicinaliûnutriat,un5^ quodlt;5 fecundû quod requirit natura cius,in areis redis^ôe cû extéfo fune amp;nbsp;htl tudinis modo formatis f qualiter prout in hoc fexto plenc traditum eft, Fimum in eo femper habeat abundanter,neproptcr macredinem tedio confpicientem afficiat. Ètutpleniusdeledetur,resmufi’catas opereturin eo,pofluntenimiii eis quædam naturalia fieri',quæ quibufdam miraculofa uidentur, nam fi capriquot; ni ftercon's baccam fubriliter fubula excauaueris, à in earn fernen Iaducaï,na' fturtijjcrucæ, radicis immiferis, àc tunc inuolutä fimo baccam terræ optime cultx breui ferobe demerferis» Raffanus niti'tur in radieem, extera femina in fummo.

fuMmo,laducapariteremergéce,pro(iliunt,fingulorumfapofeferoaCo«Siplu'‘ rafcmma porrorum in uniimbgata depofueris grandis ex omnibus nafcet por-* rusJtem fi capiti eius rapæ fernen immittas fine fcrro^dV pangis multum mere* fcerc fertur,uel plantas femma in unum flndum foramen pof ta,omnium pul* lulati’o m unum grande porrum concrefcit.Si aqua in patent! uafeulo fub cucu^ mere ucl citrullo aut cucurbita ponas in flore tales fiant. Aliqui florem cucu* mens cum uiticulæfuæ capitc abfciflo cannæinferunt,cuiprius omnes nodos perforauerunt ibi cucumer nafeetur mmia longitudine tenfus. Oleam fie tuntjUt fl luxta pofîiens uelut arcus plicetur. Si eius florem fîcut in uite fua efl in forma fidili cl3uferis,ac ligaueris qualis uultus formam hominis uel animalis habuen ntalem cucumer is figuram pr^ ftabi't. Hæc enim omnia V irgilius,M af tialis afferuit.Rem mirandam deocimo Martial.affirmat,quod modo purpure os modo albos flores modo rofeos afferat, et fi ex eofêmine frequenter feratur tnodo inferpillummodoinfifymbriummutetur.Hermes autédicit, quod eu-* curbita in cineribus oflîum humanorumplantata ôt oleo rigata nono die habet frudum. Et quod mirabile efl, femina qug in uafe cucurbitæ funt,in fublimi na tâjfaciuntcucurbitas longas de exiles,qu^ autem in medio eius nafcuntur,faci* üntgroffaSjC^ quæinprofundoiacent,faciunt latas»

TI lîj DE RE P E e V A R I A E T 'b H N l B ? S auimalibus quç in rure nutriuntur,

N fuperioribus libris didum efl decultura agrorüm,uineatüi hortorum,arborum,pratorumô:nemorum,ô:deomniutili^ tateipforum,ôtetiamdehisquæaddeleâationé fpedant tam ögMi *1 ii’Uii'idarijsquàminmirabilibusexhcrbis à arboribus artifiquot; ciofe agendis,in hoc aû t nono libro dicetur de animalibus qu^ piopter utilitatem «Si deledationem nutriuntur in rure. Verum ne antiquitas '§noretur,fciendumeft (ut ait Varro egregiusphilofophus) quod pnmistetn poiibus foerint animaliafemperqug naturaliteruiuebant exhis rebus quas iil ''’Ita terra fêrcbat,ex hac uita in fecundam defcenderût,agriculturam uidelicet ^paftoricam,lt;3c propter utilitatem cœperunt colere agros,àfrudus percipe •'^plantare arbores utiles de colligere frudus : Item deprehendere animalia, '®ndudere de manfuefacere ipfa.Et primo cceperut oues propter utilitatem à i’cilitatem,he nancp maxime natura quiete funt,ad uitamhominum aptiflîme, ’‘^cibumcnimlac âecalêumcompetunt,ad ueftitumuero pelles de lana. Dein aût cœperuntde domefticauerunt animalia cætera quç humanogeneri utP , _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haefife

iea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T»

Iiaellêperpcnderuntjamp;ad hec ex omnibus generibus domeflicatis multa lyP ueftria effe affirmanturin locis diuerfis.NaminPhrifia multi dicuntùr efleo* ùiümferarumgregesjn Samotrace capræ.In Italia multas eflefues feras ne^ mim’ eft ignotum.In Dardania,Media Thracia multi boues fêræ» Afini feri in Phrigia dt Caonia,Equi feri in Hifpania citnore.Dicam itagj de animalibus nutn'endis quæ fare potui ex doârina prudentium antiquorum óc experfentia neotericorum.Etquianonomnes per omnia, fed certi Äper certape/tiores uel minus peritiinueniuntur.Supplementumhuius operis relinquo uiris maxü meexpertisintalibus,namut ait Philofophus,experientia facit artem,Ä plc* niuseacuinaturalisratioeftannexa. Verumquiainter cetera animalia equus cenlêt nobilior öi magis neceflarius regibus amp;nbsp;alijs principibus téporebellorü ói pacis cgterisjdica primo de ipfisplenius,de ceteris fub cópendio,quibus degencre equorö dida multa poter ut aptari, fipter affinitaté naturgipforum»

G Reges equorû amp;nbsp;cqiia' rum qui habere uoluent primûjUt ait Varro,fpe dare oportet ætaté,iiK deat ne fint minores trium anno* rum, maiores decern annorum. Aetas cognofciçur equorum amp;nbsp;fer'e omnium quæ ungulas indi ui fas habet, etiam cornata font, ut idem ait, â: lîmiliter Pallad. quod equus in triginta mcniibus primum dentes medios dicitamitterc,duos fuperiores,amp;totidéproximos,d(: primis eiedis,totidé inferiores incipientesquartü agere annü eijciunt,d toti* dem proximosjôeprimiei'edirenafcunt.Quinto anno incipiete amittût fimili* ter alios quatuor,lcilicetduos fupériores,ô(: duos inferiores prgdidispximos, qui renafcentes fexto anno impicre incipiunt. Septimo omnes haberefolet rela tos ôd côpletos. Cum aûtfunt maiores cuius ^tatisfint intelligi negatpôire,pre terquamcum dentes fintfadi plicatide fupercilia cana,defub eius lacus,ideft, côcauitas,quod cum apparueritdicitur habere annos fedecim. Vir autemprii dens öeexpertus noftris temporibus ait,quod equus habet duodecim dentes, fcilicet fex fuperiores,ôe fexinforiores,quiomnes font anteriores,cum quibus cognofcunturætatesÂ tempora equorum,deindehabent fcalones^d: poftih los habentmolares.Etpoteftèflc quod quidam equi plures habent,àtûcden tes font dupli,d:potefteflè quod equus eqciat ex his aliquos,d^ amplius nórc^ nafcunCund:nonnocetequonifiad pafcendum,quoniamipfiper dentes ante* riores

Icn'ores pafcuntur.Et ideo ent minons pretij, amp;i. mafticare equorum eft per dentes molares,dentes aute primi quos ibi mittantfuntduo fuperiores,lt;3^ duo inferiores,qui uocantur primus morfus,äe uocatur pullus primi morfus, quod quidamdicit fienlecundo anno,ói^poftea mutât alios quatuor dentes proxiquot; mos,fcilicet duos fuperiores,^ duos inferiores,qui uocatur medij,id ert,fecun dus morfus,tunc uocatur pullus fecundi : morfus deinde mutât alios quatu or,fcilicet duos fuperiores, â: duos inferiores,qui uocantur quadrati,id eft,ter tius morfus,óequando pullus nafeitur cum anterioribus nafeitur, à poftea na feuntur fcalones,^: quando ifti fcalones nalcuntur nimis longi ade'o quod equu itBpediuntannonammolere Äimpinguare,propter quod marifchalchi quos üoeant,fcalones refecant,Ö!: quando pullus faâus eft equus dentes eius Hunt ra Hores,ôe capita dentiumfiuntnigra ó(:elongantur,óeperaliquos annosftabût tanijóc cum incipit fenefeere color dentium reuertitur ad albedinem,«^ tranfic îdcolorem mellis,0!:poft hoc fiuntalbiut color puluertsgt;0t fiuntlongiôres.. Sedipfa dentium longitudo eft aliquado per naturam abfe^ lenedute,propter quicaufamrefecenturfenibus dentes, utiuueneseffecredantur»

F Ormameffe oportet,ut ait Varro,magnitudinemedia,quia nec uaftas nec exiles decet effe equas,clunibus ac uentribus latis: equos quos pro pter admiftura uelishabere legere oportet amplo corpore, formofos, nulla parte corporis incongruos,equorum pecus pafeendum in pratis Potiflimumherba,inftabulisac præfepibus aridofeno cum pepererint horgt; ^so adiedo,bis in die data aqua» Horum fœturæ initium admiflionis facere oportet ab æquinoftiouerno ad folfticium^ut partus idoneo tempore fiaHcp l'tetmultarum herbarum,ut mater habeat abundantiam ladis» Ex hoc enim 'Corpus à membra pullrgrandiora fient» Duodecimo enim menfe* die de^ 'itï^onafcidicuntur, quianteipfum tempus nafeunturinutiles exiftunt» Ad^ ’Hitti oportet cum tépusanniuenerit bis indiefcilicctmaneód uefpere, fed aL '^Hnis diebusequa alligata celerius admittuntur,neque equi fruftra cupiditate ’’^pulfi,fernen eijciunt» Satis autem concepifle fgnificatum cum fe defendüt, ^ftaftidiüfaliendi eftfcvHe mediûconterûtcumaqua admellislpiflîtudinétum '^’türa eque cum ea tangunt,t\: poftea cum eadé nares equi» Sciendum etiam H^od equus debetgigni a ftellione quem gnaragnû uocamusuulgariter,dilp Sinter cuftodito,parum uel nihil equitato,lt;V cum minimo labore poterit, quia 5^3nto magis cupiuerit equam,tanto plus amp;nbsp;complctius fperma emittet,â: ma ’°*'inuentrc matris gignet pullus» Amplius,mater cum fuerit prpgnans nônP ””5 pinguis nec nimis macra exiftat,fed mcdiû tene3t,quia ex nimia pinguedi' iHtnnfeca locus pulli ardatur^ut corpus à membra pulli fufFicienter dila--tari non

tar i,non poflÏnC,nimis aut macra non poteft fiiffïciens nutn'mcntu fïliö mim'fln quapropter màcilèntus amp;nbsp;debilis nafciturJterü,ut ait Palladius,equa prx' gnans non urget,nec faméfrigusï^ tollerat,nec inter fe locis comprimât angU' ftijs Jtemequasgcnerofas óe qu^ mafculos nutriunt alternis annis fubmittere debemusjUtpullis copiam puri ladis jnfundant,cæterg paflïm rcplendæ fünf. Item dieft quod admiflarius quincç annorû ad minus efle debet,fed femina refte bima concipiet,quæfîdecennium excedatiners ex eanalceturfobolcs.lté feri bitVarro,quodequasprfgnantescauere oportet nelaborctplufculû,nelt;^fri* ^dis locis fintjCo quod algor maxime prpgnâtib.obeft.Ideo in ftabulis huma aut ab humore prohiberi oportet^claufa^ habeat oftia ac feneftras,à m præ* lêpibusinter fmgulasponantur longarij,ideftlongaligna qu^eas difcernant, ne inter fe pugnare polTint.Item dicit prägnantem ne^ impleri cibo neque efil rire oportet.

De natura equi Äf natfs qualitcrtcneri debent,’ Cap* iik CVm pullus nafcitutileeft quod nafcaf’mlocopetrolo (Stduroamp;tnonî tuofo,eoquod ex locopetrofo ôedurofiunt ungulæ duriorcsiCxlo comontuofo fiunt crura meliora,propter exercitium eundi fupenus deorfum.natus pullus per bona pafeua matrem lèquatur duobus annis, non amplius,eo quod tune natur alitenncipit fe habere adcoitum,d^uolens matré uelaliam equam afccndereâtafcendensdeteriorredderetur,â: defacili poôît in aliquâ parte lædi,uerum fi fine matre ac cæteris equabus ftare uf(j ad tn* cnniumpoflêtinpafcuisplurimumfibiconfortet aderurium à totius corpoquot; ris falutem.Quincg menfium pullis fadis cum rcuertunt ad ftabulum dandâ fa* rinamhordeaccammollitamjdefurfures ói fi' quid aliud terra natum libenter edent,ut ait Varro, anniculisiam fadis dandum hordeum à: furfures donee runtladantes,necprius biennio funtremouendi alade^donec^ftantcumniJ tribus interdum tangendifunt manibus ne cum feiundi erunt exterrcantur,ca* demcpcaufaibi frenos fufpendentesutfimul confuefcant hominum uidere fa* des ÔC frenorum audireftrepitus*

Vm pullus eft duofutrt anno* rum laquearidebet molliter,Ia queo groflo ôi forti de lano cô pofito,co quod lana propter fuam mollitiem ad hoc habilicr eft lino uclcannabi.Debct autem laqueari re* centiuel nubilo tempore,nam fi tepo* ré calido infueta captione nimiumhbu tent,poflent facile Ixdi.Ipfo aut capto ^laqueato

^laqucato adfocietatemcuiufdam equi domiti conducatur» Tum cnim falu^ trius conducetur,quta fitmlia fimilibus gaudent, Varro autem djcit,melioretTi fieriequum qui tnémo completo domatur,ï quo tempore dan’farrago, id eft, fan’na,rolet,quæ propter purgationem equino pecuri maxime neceftan’a eft, quod diebus decern fieri debet,nec pati ullam ahum ci'bum guftare. Ab undeci uiouerodieufc^adquartumdecimum diem à: decern diebus ultra dandu hor deumquotidieadijcientem minutatim, deinde mediocriter extergehdum ôj: extrahendum,d: cum fudaritoleoperungendum,Sifrigus erit,faciédus in fta-* fiulo ignis erit.Ad domandum binisretinis de forti coriojÄ: humili præfepio 3Higetur,ne propter fuam fieuitiamfradis retinis lædaturincruribus, uelalia fiiiparte,^ donee in fuaperfeueraueritfæuitia femper fuifimilis domitifocie latem obtineat,â: cum manu fiepe tangatur leniter amp;nbsp;fuauiter, nec unqua cum cograuiter indignetur domans,ne obindignationemuitiumaliquod fibi aflu* uaatjfed enim cum magna perfeuerantia lenitatis manfuefcat,donec manfuetus cfficiatur,ut decet,«^ pedeslauarióipercutipatiaturadmodumferrandi, Imgt; ponendus eft etiamfupereum bis indiepucr autter uel pluries,

—y Quo tail's prebeatur cuftodia, ci' I J piftrumfadumde coriofortfipri' I nbsp;nbsp;nbsp;mo in equicapite imponatunà bi

nis retinis alligetur prefepio,ut fii perius eft expreflum, ód eius pedes anteri orespedicade lana fada uinculentur, ôi: unipedumpofteriorum alligetur, ne ante ire aliquo modo poflit* inde quidc fit pro fanitate cruriumconferuanda.Locuspræ terea ubi equus mbratbencmundus exi ftat indie, node uerofiateidemledus de palea uel grofliori fixno uflt;^ ad genua pro

quiete,fummo mane inde tollat àtergat eius dorfum lt;3e crural omnia mem* ^ncqui,decentiterforio,deindepropotu ducaturadaquam paruo paftu,te* lîeatur autem equus tarn mane quam fero ufij ad genua uel paulo fupra fpacio Hiumhorarum in aqua dulcifrigida uel marina, eo quod aquæ naturaliter c* quis conueniunt,uel propter frigiditatemdul cis,uel ficcitate marinæcoartan* do humores defeendentes ad crura que font ægritüdinum caulæ.Pofteâ uero ^ütnequus redit ad ftabulum no intret ullo modo donee eius crura tergâtur â: daficcentur ab aqua,quia fumofitas ftabüli ex fua caliditate foletadduceregaP ôt malos humores cruribus madefadis.Eft etiam utile ualde quod équus af ^due comedat in terra iuxta pedes anteriores,ut uix poflit fœnû ore capere,ita quod collû cogatur extendere pro cibo fumendo,quia ex hoc collum efficitur A a gracilius

iy® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F E T. C R E S C E N T.

gracilius pulchrius.Gomedatequusiuuenis fœnum,herbam,hordeutn,aiic nam,fpeltam âtfimilia,namfœnumâ:herbam propter humiditatem ipforum uentrem amp;nbsp;corpus totum dilatant ôi augent.Cutn uero fiunt in compléta æta^ te comedatetiam paleas hordei, ex quibus non fuperflue impinguatur, fed in competentibus carnibus retinetur,(3t f c poteft lecun’us fatigan,namequus effe debet necnimispinguis,nec nimis maccr,fed medius inter ea*Si enimfiieritni mis pinguisjhumores fuperflui facile ad crura defcendunt,0(: ægritudines crs' ant,qu^ folent in equoru cruribus euenire,^ praecipue accidunt eis facile cum fubito aliquibuslaboribus uexantur.ex nimiauero maciedeficiutuires eius, amp;nbsp;redditur turpior ad uidendum^equus præterea perfedæ ætatis in ueris tempo re circa melfem herbas folum comedatad purgandum,nonföris,fedfub tedo permanenSjgr oflo tegmine laneo coopertus,ne ex frigiditate herbarum infri* gidetur,uel morbos grauiores incurrat. Aqua præterea pro potu equi aliquâ^ tulum falita ft fuauiter,currens uel paru turbata eo,quod tales aqu^ lunt calid^

grcflæjdeo^ nutribiliores ôi magis congrupfunt equoru corporibus. Nî quanto aqua frigidior öc uelocior eft in motu,tato minus equu nutrit ôi reficit» Ferrari debet equusfcrrisf bi conuenientibus rotundis admodumungulxlc' nibus,ô(: ungulis in circuitu ftridis,éc bene adhprcntibus nam leuitas ferri red^ dit equum agilem ad leuandum pedes,ôeipfius ftridura ungulas maioresàfor tiores facit Equus præterea fudatus uel for titer calefadus no debet aliquid colt; medere uelpotare*, donee coopertus uel paulifperdudus afudore amp;nbsp;calorc fueritliberatus. Eft fciédum quod inlueta equitatio ferctina nocet cquo,fed ma tutina plurimum commendatun Oportet præterea equum habere cótmue cooperturam lineam tempore calido,proptermulcas,0c laneam,tempore fri gido,propterfrigus.Et nota^quod propter fanitatem equiferuandam,dc uena colli confueta quater eft phlebotomandus in anno,fcilicet uere,æftate, autûno Aihyeme^Notandum eft etiâ quod equus bene óe diligenter coftoditur,Ô£:mo derate,ut conuenit equitatus,ut in plurimû circa Ipatium uiginti annorumua* Ildus perfeuerat/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

IN equi morigeratione primum adhibeat et frenum leuiflimum 6: ualdc de bile,cuius morfus fit melle uel alio dulci liquore perudus, nam tale frenum facilius ói acceptabilius fuftinebit, ôi propter dulcedinem ipfum libentius iterato recipiet,^ poftquâ frenû fine dilficultate recipiet,aliquibus diebus ma* nc amp;fero ducatur ad manum,donec optime dudorem fequatur.Deindeabf^ ftrepitu fine fella quamfuauiusd: leuius poteft fieri potumcquitetpauli!per,et paruo paflu,0i a dextris amp;nbsp;finiftris fæpe uoluatur : amp;nbsp;fi oportuerit pedeftcr eft aliquibus antecedat,^ omni die per loca plana no laxofa mane tempeftiuc ufcg admediam tertiamequitetur:cum uerofpaciounius menfis fine lella fuerit e* quitatus,eidé fella fuauiter^ fine ftrepitu imponatur A cum ea ducat leuitcFj donee

donee tempus uenenthycmale.Cum autemcquitatorequû afccnden’t,eûnon moueatjdonec fibipannos aptaucrit,namequusexhoc quiecum ufum aflumit ad commodiimequitantis,pofl:Iiocaütfrigido tempore accedence modus ftruendi equû tabs lêquat,uidelicet quod equitatorfaciat ipfum per agros ara^ Cos lummo mane moderate trotare,utuulgusloquitur,tam'a dextns quam kfi niftns fæpe uoluendo habena freni dextera perunum pollicem ex tranfuerfo curtiore alia exiftente,quia equusnaturalitereftpronior adßniftram,amp; flex'-pedient mutet fibi frenum fortiusiadeo quod pro uclle facile teneatur.Trotare lubeoequum per terramaratami^:non aratamôcperequalem ôeinæqualem, lit affuefcat pedes amp;nbsp;crura leuius eleuare,0c idem fiat perlocaarenofa cade ra tione,amp; cum bene trotarefeiueritper eadcmloca,â£ eademhorabreuiori fal tu quo potent C31opetur,hoc autemnon fiat nifi femel in die,nam ex fuperflui tecalopandi fæpe retrogradi fiunt, Obferuet etia equitator in principio cur' fus c\; in trotando,Ä:calopando,utmanibusteneatfreni habenas inlerius iuxta ' dorfum,italt;j equus paulatimcuruâdocollum caputinclinetin tatum quod os fetnper deferat iuxta pedus,ex hoc enim clarius uidet greflusfuoSjôt: melius ad utranq: partem uoluitur,ói: facilius retinetur ad libitum equitantis,preterea confiderari cognofei debet durities (St moliities oris equi, fecudum eius duritiemót mollitiemimponatur eidem frenum, quorum multa funt genera, nam funtu31deleuia,lt;Stquxdam minus, ôt quæd3m funtafperrima Äduriffi-ma,quædam minus ôtquædam media inter prædida,fed ipforum formas feri ber eomitto quia nota funt apudfrenorum artifices, nec polTunt fie apte feri' bi,quemadmodum pofiiint oculata fide uiderûEft etiam plurimum utile per ci Hitates equicare frequenter ôtpræcipueubi arsexerceturfabrilis,uelfit ftrepi tusuel tumultus.Ex hoc enim definit effepauiduSjâlfecuritatematque audad ainfumit,quodfi prædiûa loca tranfire trepidat,non cogaturacritercalcari' büs,autuirgæuerberibus,fedleue uerbere blandiendo ducatur«Oportet etiâ fepe afcédere equum ôc. de ipfo defeendere leuiter,ut affuefcat in afcenfu ôi. de-Eenfu (lare pacifice ôt quiete.Et prpdida omnia feruanda funt donee dentes e-S^iperfeâefuerintimmutatùquodfitperfpaciumquin«^ completorumanno '■ntn,mutatisdentibusquamfalubrius poteriefibi de maxilla inferiori quatuor ^^tirpentur dentes,duo uidelicet ex parte una,lt;5i: totidem ex altera,qui fealio ’^^sdtplaninuncupantur ^pluribus,freni morfu continue aduerfantesjôt ante 911am frenum imponatur eidem permittant uulnera folidaripaulifpcr,0t tunc fi'enumbene fibi adhibeatur«Et nota quod os equi debet effe nec nimi? durum, ’’ecnimis molle,fedmediûinter eaJtemnota quod equuspropterdiââ den^ ^'um extirpationé fit pinguior,co quod ex hoc amittit ferociâ ôt furorem, poft ' ®xtirpationédentiûequitet,utdixiremouendo eum ad faltus paruülos,ôtf^pc ûbüiando ut affuefcat intrare in eos,amp; difeedere ab eifdem» Cum frenû inuen^ Itim eft conueniens equojnon mutef,ne ipfa mutatione os deuaftet equûEt eu-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a 2 retur

2^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T« C ’r E S’C”e h t,

retur futnmo manejemel quahbethebdomada per utam bene plana circa fp»«* tium quarte partis milliarij unius in principio,^^ deinde ufc^ ad unu milliarecur fus poterit augmentari amplius/i placebit.Et eft fciendü,q? quanto frequcn tius moderate curat tantoficcelerior agilior,propter ufum.Eft tamé cótra^ rium frequencato uiuicurrendbquod equusex hocfitflagratior defaciliAi*’’ patiensjfi nimis feftmatur ad curfurnjôtruæafluetæaffrenationismaximâpar^ tcmperdit.Sciendum eft etiam quod poftquâequusperfede doftus amp;nbsp;confue^ tus fuerit afFrenandi,eqiiitator frequéter ipfum debet facere caloparcjcurrere, óc falire,moderate tamé,quialôgaquiesdefidiâparit equo,amp;ca in quitus fucquot; ratinftrudus facile obliuifcettQuædiâafuntdeinftruâioneequorû locûha' bent in equis ad rem militarépertinétibus tantu^nam alij députant ad uedur^ alij ad admiflura,alij ad curfura^ut qui ad prgdida parant,alij ad quadriga, qui diuerfimodefuntadfuaofficiainftrucndi.Itéquidamequoshabereuoluntpla' cidos à quietoSjót tales caftrandi funt,quia dcmptis tefticulis quietiores fut, Decognitionepulchrftudiniscquorum, Cap. x’u.

Quus pulcher habet corpus magnum àlongum ôc fuæ longitudim proportionaliter omnia membra refpondent.Caput eius fttgracile,fic cumôt conuenienter Iongum,de magnum amp;nbsp;Iaceratum,habeat nares inflatasÓ£:magnas,ocuIos groflbs uel non occultos, auriculas paruas amp;nbsp;afpi^ dca s defèrat.Collû habeat longum lt;amp;nbsp;gracile,uelut caput,crines paucos d pla nosjpedus groftum, ôe quafi rotundu, dorfum curtû à quafi planum, lutnbos rotundos groflos,coftas groftas äe bouinas, uentrem longum,anchas lôgas à denfas,cnnem longum Äamplü.Caudam habeat longam cum paucisd ph'-nis crinibus.Cropas latas amp;nbsp;bene carnofas.Gareta fatis ampla ficca. Falces habeat curuas,ut ceruus.Crura bene ampla amp;nbsp;pilofa,iûâuras crurû groflasÄ curtas ut bos,ungulas pedum amplas,duras âtcôcauas,prout dccet. Sit ßtiatn cquus altior aliquantulû in partepofteriori qua in anteriori,ut ceruus,collum deferat eleuatum,0!: ft in co groflîties circa pedus.Depilo diucrfidiuerfa fen tinntjled pluribus uidef quod bouinis fturus fuper omnibus eft laudandus, Sci endum eft denicj quod pulchritudo equi melius poteft cognofci inmacie qua pinguedine equi exiftente,

Defignfsbonitatis equorum. Cap. viib Eliorequorûeftillequihabetuifumamplû^Â acute uidetin longiu* quû,ât habet quadratum corpus lt;3t fortes aureSjôt lÔgas comas, Ä curtas gambas deretro,ôi: fubtilemufellû,ôt caput faftû,à flaues pilosiöt amplas grappas,ôc collû groftum,ód comeditbenc. Equus habens nares magnas amp;:inflatas,amp; oculosgroftos,nonconcauos,audaxnatn raliter reperit : equus habens os m3gnü,maxillas graciles ât macras, dcollu longum ét gracile uerfus caput,ad frenandum eft habilis. Equus habens codas groftas,ut bouinas,dt uentrê amplu pendentem laboriofus fufferés indicaf.

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Equus

Equus habe ns garcda quf uulgo uocant ampla ôc extenfa, i\: falccs extcnfas â: curcas,quod gareda interius refpiciâtin greflu celer tV agilis debet eflê.Equus Habens garecla curta,lt;5i: fices extenfas anchas firmas debet naturah’ter am/ bulare.Equus Habens lunâuras crurïum naturalitcr groflas, Ä pafturalia cur^ ta uelut bouma forti’s efle cenfetur.Equus tenens ad le truncum caude ftride in tercoxas,forti’sâffulFerenseft,ut in pluribus,fed non celcr.Equus Habens cru ta ôi lunâuras crunum fatis pilofas,(^ pilos in eifdem Iongas,Iaboriofus exiftit, redagiIisnondefacih'reperitur.Equus Habens dunem longamÄ: amplam,ói anchas longas öeextenfasjqui fit altior poftenus quam anterjus,uelox in lon^ go curfu,utinpluribus repen’tur.

EQiius Habens maxillas grolTasamp;collum curtum non facilis affrenatur decenter.Equus Habens albas ungulas unîuerfas uix uel nunquâ duros pedes habebit, Equus Habens aunculaspendentesâimagnosjoculos concauoslentus â: remilîus exiftit, Quandofupremumnafi equi eft multumcrairum,non poteft refpjrarepcrnares,lt;3lt;:ideo minus ualet.quandocquot; quus uidetindie Ânom'n ne de dimidiatur pretium eiusjhocautemcognofci tur fl duel's equum in node ad rem quâ ttmet in die â: tune non timet,Ä quan dononmouetpedes indie,ficut innode.Si oculi equifuntalbiminoraturuaH ^e pretium eins, quiadudus ad niuem uel locum frigidum nonuidet/ed in lo cononlucïdoextempore calido beneuidet. Equus ladansaures fnasretror-* lütn in omni tempore minoris eftpretij,quia furdus eft.Qiiando equus nô hin nitneq; clamat necaliquemfonumcum ore facit furdus eft Equus Habens du^ tüm collumóiipfumeft femperextenfum,d:cum ambulat non leuat caput Hon mouet ad collum ad dextram uel f nillram eft peflimi uitij, amp;nbsp;eft magnü pe Hcülum equitantibus,quia non poteft uoluipro uoluntate eius,ideo^ pro mili le'non eft bonus,Equus cuiuadütgenua intra utarcus,paruieftpreti.j,quiapef' Hrn'e uadit.Equus cuius anteriora crura torquentur,ut arcus,teneri non debet fitpauciualoris, Equus cuius anteriora crura mouereuidentur Temper ’nalorum eft morü. Equus Ieuans caudam fuperius ö: inferius mali eft uitij.E^ qnuscui femper eft inflatiofuper genu breui non poterit ire.Si equo uidetur 'nflatiodurainpcdibusanterioribus uel poftremis tnfuaoperationenon noz ïet,lt;3e dicut quod fi in pcdibus anterioribus eft inflatio dura fecurus eft,quod ’liud malu non dcfcendit ad ea, Equus Habens in omnibus pedib.rapas amp;nbsp;non poteft curari,minoris eftpretij»quia turpioris aparitionis exiftit. Equus cuius pilideiundurisreuerfanturlt;3einfurfumin fua opcratione, lt;St non laeditur* ^ogulae eius fortiores exiftunt.Siequus mouet pedes alio modo quâ alij equi, ^‘^ditur in fua operatione,ideoc^ minuitur pretiu eius.Si unus pedum de retro ®ündo aliü tangit multu in fua operatione nocet eidê. Si tefticult equi funt mul tütn magni turpior eft,ÓÉ in operatione nocenttEt fi eius uirga fempcr eft pen*

dens torpibr efl, amp;nbsp;non eft ab honefto homi'nc equitandus.Morphe3,id eft,ab bedo in collo muftellino uelfupra oculos turpiorem facit equum,fed inopc' ratione non Ixdit.

Ko fuperius de pnlchritudine amp;nbsp;bonitate equorumj uidendu eft dexoritudiuibusÖ!: morbis eiP dem ueniccibus tarn naturalitcr qubm accidentaliter. Et primo de bis eisobueniuntpernatnram, quæ quâdo^' defcäuuel occafionc aliqua minutis,uel auomentarauoet tarnen raro.ut tarne na fcitur, Habens maxillam inferiorem fupe' riorelongiorcmamp;fimilia. Etquando na^ fcitur cumaliquafuperfluitatein pedibus uelaliqua corporis pa’rte,quæmurusuel callum dicitur uulgariter,quimurus llnecorio efficitur.Etquandoqjacciditqgt; Idin aliqua parte corporis quæ murus uel callum dicitur fiunt fuperfluitates car' nium.uelutolandulæfubtuscorium. Minuit uero cum nafcitur Habens ociilü uel auriculam aut nares alijs minores,uel Habens unam ancHam alia curtiorcm, unde totumcrus aliquibus minuitur.Prætercanaturaà fallitquädo equusna fcitur obliquis cruribus tarn in anteriori parte quam pofteriorijimili modo de ungulis amp;: pedibus,qui quando«^ naturaliter obliquantur,öi quandotj nafcitur tum zardis ót garedis gallis in crurib. p)uenientibus,ex patre uel matrcha' bentibus eas. Eft enim zarda quedä inflatio ad modu oui uel maior uel minor, quæ tam in parte inferiori qua exteriori nafcit in garedis.Galla eft qrf dâ turne fadio ad modu paruæ uefice magna ut nux,quæ circa iüduras cruriu luxta uu' gulas generat .Cura. In prædidis morbis qui nafcunt equo in uctre matris ex defedu naturp,nôpoteft medicina côgrua inueniri,nâcû equus nafcit obliquis crurib.pofterioribuSjita q» ipla crura obliquant interius percutiendo uel intus ferrendo unû pede adaliüinegreflu,equo in parte interior! coxarû iuxtatefticU los fêrris ad Hoc decentib. decoquat ,faciendo ex trâfuei fo tres lineas in utra^ parte coxarü,deinde quotidie more folito équitét .Tûc enim in fuis greftîb.una coxauelaliafricabitur,^exfrequcncitadu coxarû excoriabitur per codurâ, uelut pl3ga,ex quo equus crebros ardores fentiés perget apertius folito, fimili modo fiatin cruribus anterioribusfâciendocodurasprædidas interius in lacer tis obliquis ungulis uel pedibus,hoc remedium inuenitur,nam fêrrando equu frequenter poftunt unguli aptari deccnter,^ ad modû rotunditatis ferri diri' gi quoquomodo.Soletetiamequusaliquandoinfirmari de uno pedead alium propter macieidebilitatem cuipoteft adiundapinguedinçfubueniri.

L I B E R IX* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ »75

COntramfirmitaté muri dico g? ilia fuperfluitas car mû qua prg di'xi uflt;^ ad fupficié corij cautius incidat,deinde fi locus neruofus no fuerit fër^ n's rotûdis calefadis decenter coquat.Si uerolocus fuerit neruofus re falgarû puluerizatû pondéré unius careni fuper alpergatur aut plus uel minus ponatur,ut expedire uidebitur. Nâ refalgarü uelut ignis corrodit,deinde cor^ rofis muriradicibus funditus,in£romittaf’in uulnere lîuppa in oui albumine ma defaâa,ex ea tota impleatur uulnus c'V ad tertiû dié mutet lemel in die, ab inde Jn antea pro folidatione feftin3,3ccipiatur calx ui’ua amp;nbsp;tantundem melhs fimul milceantur amp;nbsp;ponâtur in aliquo panniculo mcendâtur léto ignc donee ex co antcarbones,(\: puluenzétur fubtilicer,à ïn uuînere ponatur cû lîuppa inuolu h in difto pulucre mane à fero,donec carnes fuennt folidate,femper pn’us ab Into uulnere cûuinoforti aliquantulum calefado in defedo refalgari ponatur cû calce uiïia £artarû,auripigmen£um ôi. uerderamus, puluen’zatafimul quaîi pôdere ter uelquatcr,donec radices mûri fuennt côuenicter côtulê,prius opti ’’’e ablutouulnerecum 3ceto,quipuluisefl minus uiolétus alïo fupradiâo, fed Uixautnunquâibidëpiîinaîcuntur/eddehisnalcendis aliquid infra feribetur^

Decpterisfupfluitatibuscarniûqufnalcunt inter coriûô^carnesquæ dicûturiiulgariter glâdulf fine teftudines fine ferophulx’, dico quod fciflb corioplongû nifieft aliqua glâdularû extrahatur manib. eâ priquot; ungubs excarnando, uel Iciflo corio lupalpergaf puluis calcis refalgarü tri ,lum, uel ferro câdéti coquatur, uclfupafpergatur puluis calcis uiu^ ,3uripigmé Il tartan’ qua in proximo capitulo mûri dixi,deinde utatur curain cap. mûri Eripta.Siucropoflprædiââincifionéuel excarnationé aliqua uena ^prumpit*, l’nfanguiné côftringatur hoc modo:accipiâtur thuris duæ partes,^ tertia alo^ CS epaticæ ôi puluerizata fubtiliter cû oui albumine agitctur,â: mifeeant â: cû pilisleporû ponâtur in uena,3didéualet gypfum cû calce tritûjamp;cumgranu^ lis uuarû.Ité ualet ad idé ftercus eqûi recens mixtû cum creta,t\: cum aceto for bflimo agitata. Et nota quod prædida fuper ucnâ côftringcndâ pofita nô debét ad dié fecundû uel tertiam remoueri.Itê fciédum eft quod falubrius eft pr^ 'iidasglandulas deflruerefuperdiftispulueribus corio prius feifloper longû ^u'am uftione uel manuû extraftione/i locis neruofis uel uenenofis exiftât.

Dcfgntudinibusaccidentibusequis,amp;curaeorum, Cap. xiiu OVpradidû eft de morbis (î^egritudinib. naturalibus, lequit tradatus acci^ ^dentaliûjdicâ ergo primo quæ accidût eis in capite^â: intra corpus, fecûdo his quæ accidûteis in capite,^: in tergo. Tertio de his morbis quf accidût cisinmembrisiàpedibusfupra.Quartode læfionibus ungularum ôi pedum. De infirmitatejqueuulgariterdicituruermis,ô6 cura eins, Cap. xi i ii» HAec infirmitas euenitequo in pedoreprope cor, A: in coxisprope te^ fticulos, ex malis humoribus calidis congregatis in quibufdam glam

±7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R B S C E N T.

dulis quas habcnt in pcdore àin coxis*qui concurruntad loca ûla,proptcr»' ïiquem dolorem ibi accidentalitcr ucnicntem,deinde defcendunt ad crura,Â in eis faciunt inflaciones,ôi ea crebris ulcehbus perforant»«^: qûando^ occafionc uermis prxdiâi fîunt in equi corpore,præcipne in capite diuerfa ulcéra, plun mum tarnen p3ru3,ïpfum caput inflantia,ó(: quandoc^ per nares faciût emittS' re humores uelut aquam,amp; tûcdicitur uermis uolatiuus» Cognofciturautem hæc ægn'tudo ex I’nflatione qup fit ex di'di's humonbus inlocis prgdidiSjA ex ulceribus quxdidï humores faciuteum exireconanf.CuraturauthacuiazCu diâæglandulæ tumefieriuelplus folito augmentari uidenCur,ftatimde cofuC' ta uena colh iuxta caput lt;5;: in utrac^ parte pedon’s uel coxarum confuetisuenis ul^ fere ad debih’tatem equi minuatur,äefuperflui euacuentur humores,dein-de ponantur decentes fetones in pedore uel in coxis,qui humores affidue attra hunt per crebram congruam agitationemfetonu,extali enim agitationefc dolor,cV inde propter dolorem exeunt humores,nec ad crura defcendunt,di' di uero fetones agitari non debet nifi duobus diebus elapfs,deindemaneamp;jfe' ro quotidie agitentur in t3ntum,quod duo iuuenes fatigentur, equo prius paf uo pafib^non modicum equilato,deinde non celfet equus die qualibetfatigar«, ^caue ne comedatherbaSjde rebus alijsadeoparufumat,quod uixuires reti neat dt in locis frigidis in node quiefcat.Si uero glandula ilia uel uermis per fu' pradidas curas nondecrefcat,fed per abundantiam humores tumefacientes/u perflue grauent tibias, tunc illf glandulp uel uermis extrahatur hoc modo,fein datur coriû à caro per longum ufi^ ad inuentionemglandularu uel uermis,de' inde uero illæ glandulæ ungulis excarnenf,ô(; extra manibus extirpentur, ita quod ipfis nihil ibi rcmaneat,uerme autglandulis radicituscxtirpatis,cx ßi’P pa munda Ä: albumine oui infufa,uulnus totaliter implcatur,â(: uulnus iuat, ne ftuppa pofTi t exire*quod fi uulnus ft in pedorc ligetur ante pedus pecia linea, propter uentum,deinde uulnus uflt;jad diemtertiam mutari non debet. Sedab inde iemper bis in die mutet,ftuppa madefada cum oleo amp;nbsp;albumine oui agita tOjUülnere tarnen prius cû uino abluto,ât 9, diebus talis adhibeat cura. Poflea uerobis in die abluatur uulnus cum uino aliquantulû calcfado,i^ intromittawr in uulnus,ftuppa in talipuluere iDUoluta,ut in mûri cap,dicit,quod fit de tneh le A calccuiua,0£:prædidoutaturpuIucredonccuulnus fueht folidatû/etoni bus nihilominus agitatis,âi equo quotidic fatigato, ut iuperius eft expreflûn’» nota tarnen q? equus equitari no debet ullt;^ ad diém tertiam,poftquâuerniis fue ritextirp3tus,fedpoftea ficcuretdiequalibet,utprædixi. Aliud medicamen fortius ad didumuermem omninotollendum,fciflbcorioperlongutn’-^ carni bus ufe^ addenudationemuermis,utdixirefalgatumbenc tntumÂpulueriza* turn ponat fiiper uerme predido,poftmodû bombyee os uulncris 13nat,ne rc' lâlgarum poflît 'exire,quod uermem in noué diebus potéter corrodit quo cor , rofoueldeftrudo curet uulnus,ut fiiperiuseft cxpreffum.Sipr^didisomnib.

humores conQn'ngi ucl exiccari non pofTunt, quin ad crura defcendant rammauelutueficas paruas uel ulcéra facientes, tune ftatimferro rotundo in capite lila uel ulcéra uelueficefundltus decoquantur, prius coquédo magnam uenam peâonsextranfuerfo,quæ tendit'a loco uermisinferiusufj ad pedê, poftea uei o decodis foraminibus crunü,ut dixi,fuper afpergatur in latenbus calxuiua folummodo in die bis lêparata pnus coduraforammüibi faâa.Quod Ij exuefme remanfit crus inflatum,tab fubueniatur cura,ponantur fanguifugg ad crun’um mflationes abralo prius loco tumefado uel etia toto crure, deinde fanguine quanta potent cutnfanguifugi's extrade,totu crus cumaceto d:cre^ ta alba fimul agitatis emplalïretjUel teneaf in aqua frigid a quotidie mane amp;nbsp;fez tOjói hæc fiant donee crura gracilia reddanuCpntrauerméuolatiuum,ut huz mores 'a capite fubtrahantur,de ambabus confuetis uenis temporum lufficie-' terminuaturfanguisjdeindefetones fubgutturc imponantur,amp; agitent,ôe nu triatur,lt;3c equitetur,ôe in loco teneat,d: omnia fiât,ut fupra in alio uerme dixu Si uero uermis uolatiuus in hæmoagrâ conuertatur, quod fæpe accidit, danda funteicalidapanno laneo,capitecooperto ôtinloco calido,proquietemoran tegt;ne facigeturaliquomodo,(5ifempercomedatcalida ut feenum óiauenum, quia hie morbus frigidus eft,

ACciditaliquando quod ilia glandula dida qug circa cor extatd: in tan-^ turn augetur propter humores ad eudecurfos more folito non defeen dentes ad crura,quod augmentatio ôdinflatioeius facit apoftemata,«^ ^uiapropinquum eft cordicrudeliter aduerfatur ei,d: hæc infirmitas autieax iiulgariter a pluribus antiquorum uocatur, Cura, Cum dida glandula uidec cum furore fubito augmentari uel plus folito ingro(fari,abfq^ mora de pedorc ’’adicibus extirpetur,utin cura uermis fupra expreirum,óe cum fitcordi proz pinqua,cautiflime ôi. cum fumma diligentia extirpetur.Si uero in extirpationc tgt;el excarnationeipfius aperiatur aliqua uena,ô(: prorûpat in fanguinem,tüc fta timcapiatur «3(: ftrida manibus filoferica ftnde ligetur, quod b propter fan-guinis abundantiamuenacapinon poifetjponantur in uulnere medicine ftrin-' Rentes fanguinemferipte fupra de cura glandularum.

Vntd: aliæ aliquotglandulp circa caput equi quarualiqup funt fubgut . ^ture,quae accidentaliter augentur propter humores equi infrigidati ad eas de capite defeendentes, ex quarum augmentatione totum gutz ^rinflatur,amp;conftringuntur meatus flatus cxeuntes per gutt,propterquod cquus uix refpirare poteft.Cura.Cum didaeglandulx uidentur fubito crefcegt;' •■CjUel plus folito augeri ftatim fetonesduces fub equigutture imponantur, lt;5c ’’’aneacferofufficienterducanfyponatur etiâ in equi capite laneacoopertaóe

' ■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guttur

guttur pluries ungatur butyrojprxcipuæftrangulonis locus,d^ inloco calido teneatur«Si uero didæ glandulæ per fetonum agicationem nondecumefcât,ex tirpenturradicitus,ô(: uulnera curécur,uciH cura uermisprædixi.Sedm appo (itione refalgari dihgés adhibeatur cautela,quia fi immoderate ponatur,mmi'' «m carnes corrodic*

SVnt amp;nbsp;alip glandulf quænafcûtur inter caput ^collqm fub utra^par te maxillarum quæ fimiliteraugentur ex fluxu rheumatis à capitc, coar dantes adeb meatus guttun's,quod equus uixpotent comedereuelpo tare,(^:hæcegritudo uocatur uuulæiCui nifi fuccurraturinftanterfubito mo netur.Cura.Cûdidaî glandulf fubitouidentur augeri tumefîeri uekit oua coardantes guttuns arteriasfèrrodecentei calidoin cufpidedecoquâturiuel acuta lancea cautiusincidantur,uelquod melius eft,mododido in uermetanlt; turn ex una parte quantum in alia fi expedite uidebitur,amp; uulnus eodemmodo curetutjd: nifi medicinis prg didis fuccutratur refpirare impeditur d: moritur«;

Obres acciduntequis multis modis,primo ex iuperfluitate biimogt; rum malorumin uenis fanguinisintercluforum:fecundo ex uentoiî tateingrediente in corpus equicalefadi per poros,uel orta inintclü ms exhumoribus uifeofis in eis exiftétibus: tertio ex fuperflua corne ftionehot dei uel alterius iimilis tumefadi in ftomacho feu uentre:quarto ex fuperflua lentione urinæ üeficatn inflantis,fit etiam,fed raro,ex nimia potatione aqu^ fri gidiflîmæ,cum equus fuerit multumcalefadus.Cura. Si dolor fit ex ruperfluf tatehumorû uel fanguinis,quod cognoicit quia torquet mouent ilia fine tu mefadione aliqua,ô(: frequenter cadit in terra d iacet d uenf plus folitotume' fiuntjftatim'a uena cingularia quf eft prope cingula ab utra«^ parte fanguis lîuatur.Et ex quacun«^ parte corporis fanguis haberi poteft ufi^ iêre ad debÜP tatem corpons minuatur,deinde ducafur ad manu paruo palTu, nec comedat, nec^ bibatjdonec ex toto ceflâuerit dolor. Dolor ex uentofitate cognofeitur, quia dolet intra corpus,d habet continue ilia tumefada,d fefe totum corpus plus blito tumefadum.Cum hæc apparent, canolus unus de canna quâ grofi fiorpoteritinuenirelongitudine unius palmiundus oleo fuperponaturin ah uum equi,pro parte maiori,d optime ligetur cumaliquo fpacio in capitecau* dæ,ne polïitextraexi'rcjdeindeftatimcumfeftinantiaequiteturdiujtrotando uclambulando uerfus montuofa,d fi tempus fri’gidum fuerit cooperta lanea teneatur coopertus : deum manibus oleo undus fricentur ilia fortiter,ex bis cnim calefit equus d per canolum extra uentofitatem cmittit, deinde dan--da funteicalidaprocommeftionedpotu,bibatenim aquam cum cyminod femme fœniculi codü æqualimenfurain bona quâtitate,cum fuerit aliquantulû,

infngidata âi Gnnâ Critici ei admi’xta,ôi: tam di'u fitiat quo àd huiufmodi aquam bibatjfîmiliter comedat calida,amp; moret in loco calido tegttune laneo cooper^ tus.Si autemdolor Eien’c ex fuperflua cômellione hordei ucl alcen’us fiïnilis tugt; mefadi in uentreequi uel ftomacho,quod cognofcit quia uentrem habet dura ^ilia tumefada,fiatdecoâ:iomalux,mercurialis,branchæ urlinæ, uiolarutn, paritariæjâi aliarû herbarû laxatiuarû m aqua,ôt addat de melle fale tV oleo Sc. fiirfuretntici â: tepefâdaponat in quodam uentnculo habente canolü decan* naconuenientcr longumtkgroflum ad modum clyfterijjâiper illud inftrumé* lüiumittatur dida decodio in uentrem equi per anumjd: tune quando mi'tti* turftet equusualdealtior poftenus quam anterius,i.\:aqua immifla oppiletur congrue anus,ne aqua poflît exire,poftea uero ligno rotundo bene polito uen lcrducatur a duobus homimbus exiftentibus ab utraqueparte,qui a parte an* icn'ori mcipiant d: ufe^ poften’us premendo uentrem ducant,eo prius undo eu oleOjUel realia liquida unduofa. poftquâ autem uenter bene fuerit dudus de* oppileturanuSjÂper loca montuofaequiteturparuopaflucontini’e,donec c* gcritomnia quæ in uétre fibi mifla fuennt d: de alijs magnam partem,ô(: fie do hr ceflabit.Si uero dolor fuen't ex retentione urinæ uelicam inflantis,quod co^ gnofeitur,quia fub uentre uel circa loca uirg^ aliquâtulum tumere uidetur, fÿpe fe ladat m terram,tunc accipiantur fenationes,curt3nia,paritan’a dlt;:radp ceiafparagi quâtïtateæquali,eklîmul coquantur,de décoda? cum quodam fa* longa à ampla calidæ circa loca uirge ponantur,^hoclèpe fiat calefacié*

lt;^0 emplaftrumcumfuerïtmfn’gidatum. Quod fiex hoenon prouocatur un* ’’3 experimétumtale fiat,uirga equi manibus undis oleo extrahatur,oleoq?fri* cctur,deindeteratur aliquantulumpipen'scum oleo^d:inter fôraméuirgæau 'iculari digito imponatur,uel quod melius eft tmices tn’ti alïquantulum codi lu ®lcoimponantur,quod fhocnonprofuerit,equus cum quadam pqua per fta* Wum libéré permïttatur abirejici^neceflano prouocabitur ad unnam.Etno b quod hoc remedium de lumento quod dixi ad omnes dolores utilerepen't, ^Hiauoluntas coitus ualdenaturam corroborât de confortât.

Hic morbus accidit equoex fuperflua cômeftione uel pot3tione,ex qui ' bus fanguis fuperflue augmentat^ô;: ad crura defeedens per ipfa (par* gitur de impeditgreflus eius.Itéaccidit ex immmoderato labore faeî ente fanguiné humores ad crura et pedes defcédere,greflus ei’us im pctliëtes,ex quo ungulp mutan cogent,nifi fuccurrat eidé. Accidit etiâ quan* ^pter dolores ex nimio labore de calefadione ueniétes ethumores ad cru b defeedere lâcictes^ôe hpc ægritudo uulgariter infufio nommât.Cura.Cum ®H^usuide€uno uel duobus autplunbus pedibus claudicare de mgreflu crura. ^^uiter mouere,in lua etiâ reuolutiôe grauiter fe habere,ea cnim lunt infûdfti

28» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P g T. C R E s C E N Tlt;.

£gna,fi cd pinguisamp;xtatisperfed2e,potuseidemadei’us libitum præbcatur, Ä poftea de ambobus temponbus amp;nbsp;fingulis crunbus,de uenis folitis uflt;^ ad de bihtatem corporis minuatur,deinde in aqua frigida current! ufc^ad uetrem e' qui ponatur,ueIociterÓ£:aflïducteneaturinea,nec aliquid comedat donee in^ tegcr fuen t liberatus«Si uero luerit luuenis aut macer,non detur ei potus præquot; diftuSjfed in tantum cumfrenoinaere lrigidoteneatur,quodcollumamp; caput cogatur extendere quantum poteft,deinderotudi lapides groflitudinis pugil 11 fufficienter pedibus equi fupponantur,ac fi ei ei fieret cubile ad ftratum, tiatu exaflidua appofitionelapidum rotundorum pedes àcrurammotu exidu^ex quo nerui crurium indignati propterhumores grauitatem expellunt,fed prius pänolineoin aqua infulofitcoopertus,nec comedat nelt;^bibat,nec in folemo^ retur,donec fuerit ad (latum primumredudus.Et nota,quodhæcægritudo pa turn uel nihil nocet iuuenibus equis,nam exea ipforum tibiæ ingroffantur.

AEgritudoifta fitexcaloreliquefacientepinguedinem,qux oppilat pul monis arterias tai iter quod equus uix refpirare potefi. Et cognofcitur quia fit narium magna fufflatio ôd iliorum crebra pulfatio,óe hæc e^' tudo pulfiuus uulgariter appellatur. Cura. Fiatpotiodegariophylisjiiucibus mufcatisjZingiberCjgalanga, æquali pondere,cymino,femine fœnicuîi,æqua ïiponderepuluerizatiscumbonouinojó^addatur crocus in congruo quantP tate,â:totuitcllaouorum quanta efl quantitas prpdiâorum,ôi didapotiopo^ natur in quodam cornu bouino,^ equotenentiartificialiteros apertumgt;amp; put altumfinefreno propinetur.Ita quod in guttur eius defeendat, equi capitc fpatio uniushoræifulpenfoyUtpotio ininteftinadefeendat, deinde ducaturad manumuelbreuiequitetur pafTujne ipfamuomere poffit, qui per unum diem uel nodem nihil comedat,ut dida potionon impediatur exequi fuumeffedu. Die uero fecunda comedat récentes herbas, uel canarum frodes autfalicis uel frigidarum herbarum,utpotionis temporetur calor,ex dida nan^ cura libc' raturequus,fi pafiTio recens exiftat.Si uero fuerit antiquata,incurabiliseflê cc fctur,tamen hoc modo curari tentetur: Vtraque ilia duabus lineis una fuper liamab utroc^^capicé coquantur,ut coardatione ignis iliorum pulfatio minua tur,naresetiam decenter perlongum (cindantur,ut leuius aê'rem attrahat di emittatjUel tempore uindemiarum cibeturuuismaturis,ueldulci mufto pote tur.Et fic curabitur à pulcina*

ACciditetiamhpcægritudo cum equus fudauit uel fuperflue calefadus ponitur in loco frigido uel ucntofo,nam per poros apertos uentus per os à membra fubintrat,undefcquitur neruorum attradio, parum tu^ ttioris habens, dolores inducens,ac impediens greffus equi, di uocatur hæc tCgiicudo

ægntiido equi uulgariter infcftatiis,qug cognofcicor quia equusuidçtur habe re collum parum extenfum ita quod digitis uix poteft capi uel aftrmgi,ôlt;: in fuo niotii ueluc infunditus impedire uidetur amp;nbsp;enis oculi lachrimantur,Cura,Tûc ponatur in loco calido,df inde aliquod uini lapides fiât calidiflimi prout poteft, lt;51: ponantur in terra lub equi uentre,pnus tarnen fit coopertus de panno lanæ longo ôi, latol’n tantumgt;quod in qualibet parte fatis fupertotam cquipcrfona, euius medium ftet fuper dorfum equi,lt;^: extremitates ab utrac^ parte deorfum pcndeant,que kduoûishominibusinferius teneatur,óddidi lapides paulatim lilepeafpergantur aqua calidâjdonectotum corpus â: membra equi redada fuei intin fudorem,ô(: tuncmuoluatur equusin dido panno, ôi cinguletur,ô(: lîctam diuteneaturquodfudor ceflêtjôitûc butyro ueloleo calido,uelaliquo alioliquidounduofofæpein die fingulaequi crura fricentur,uel fiat décodio paleæ frumenti,an'ftarum,allij,cineris amp;nbsp;maluarû,(3tf cum ipfa de'codionetan tumcalida quantum pati poteft,crura,Â: fpecialiternerui, madefiant,âifem* per in loco calido teneatur,ôi: pro commeftione utatur cibi’s calidis, donee ad ftatumprïftinum reducatur*

HAec mfirmitas interioracquideficcat,amp; corpus maceratjô^fimum e* lusplufquam homines festere facit,â: accidit eis ex diuturna macie, prouenienteex paucocibo exhibito,Ck multo labore calefaciente, ac membra exiccante,adeb quod non poteftimpinguari, nee^ aflumere carnes,nec etiam comedere curat. Cura. In hac ægritudine quæ fcalamatus Uülgaritcr dicitur,inftandum eft uniuerfaliter,ut corpus equihumedetur*fiat ergo decodio herbæ uiolariæ,paritariæ,maluæ à furfuris bordei,quibus begt; nedecodis,coletur,ôi in hac aqua ponatur butyrû inbona quantitate,â: pon dus feptem drachmarû cafliæ fiftulf liquæfadæ,accuminftrumentofuprafcri ptoadmodumelyfterij parum calida immittatur in anum equi, ôe fiat per o^ mnia ut in capitulodolorum rupradixi,eo excepto, quod hæcaquatenenda eftquantum poteft in equi uentre,poftea fiat de uitellis ouorum,croco à oleo üiolarum,agitatisdccentercumbonouinoalbo,ôi: ponatur in corno bouino* ÖC bis uel ter ei detur,ut didum eft in tradatu pulcini. Aliud exprimcntû:equus inftabulofolus ponatur,öi:per duos aut tres dies nihil comedatne(^bibat,po fleadeturciad comedendum lardum,uel carnes porcins falitx ad libitum e* ius,namipfa propter famemÖe lardifalfedinemlibentercomedetjótdetur fta firn ei ad bibendum aqua calida quantum uolet,deinde equitetur paulifper do* ncc uentrem de prædidis euacuet,quo euacuato detur ei frumentu bene mun dum,^ cumpauco falc codum,ë^ ad folem ficcatum.uel aliter,bis in die ante quambibat,nam tale granum adeo nutrit Ó£:reficit,quod equusex eo facile impinguatur.

IP Rec infirmitas aragaicus uulgan’ter dicitur,fît in equi uen tre adduces ei torfioncs,«.\ inteftinis rugitum faciens,cquu emiccere indigefta cogt; gensftercora^dtliquidajuelut aqu5,qu3ndoui‘xpoteftequus aliquid comedere quin emittatantequâdigeratunnuentreeius,quç quando queacciditcxcomeftionehordci uelalteriuslîmilis reicomcftæ necjdigcftf, âliquandoex potatione aquf frigid^,poftcomeftionem hordei fada fine aliquo interualÏOjói aliquâdo propter feftinum curfum feu galoppu fadum ftatim poft aquam prouelle ah equopotatam,quæ agitatur in uifcenbus propter curfum* fit eriam aliquando ex mmiainflatione corporis equi,dolorem habentis,ex qui bus caulisequus debihtaturintantum,quod uix poteft a crunbus fuftmerh Cu ra.Cum uidetur equus bisuelter ftercuslonge emittere,uelut aquam Ähor deumindigeftum,ftatimauferatureifrenum de fella amp;nbsp;liber per pafcua dimitta ruKabirc,donecfueritconftipatus,nec ante moucri dcbet,quia motus uetretn agitatjdi facit utcibumemittatantequam digeftus exiftat. Item quantu poteft cauetur apotu,namin hac ægritudine aqua ei nocet,propterliquiditate ipfi' us.Quandocgetiam ex dida 3egricudineinfundeturcquus,ôi tunc curetur ut in dido morbo docetur.

EStaliaægritudoquæcimona uocatur uulgariter, qup acciditcu equus diu ftetit infrigidatus in capite,in qua fluxus rheumatis fit per nares cógt; tinuCjUelutaqua/itetiam aliquâdo ex infirmitate que uermis uolatiuus dicitur,undefequitur ut equus per nares fere totam capitis humiditatemcmit tat.Cura, Fiât equo in capite cooperta,ô(: femper in loco calido teneaf,amp; pro cibocalidadentur.Prodeffefoletaflîdue paruaspafcercherbas,quia cum pro ea extirpandadiu teneatur caput depreffum maxima pars ipforum humorû per nares difeurrit. Valet ctiamfi fumuspeciarumuelbombicisper nares ad cere brum mittatur,nam humores antiquitus coagulates diffoluit.Sed utplurimutn hæc infirmitasincurabilis reperitur.

GApitis frigiditas dolorem equo facit in capitCjä: fternutationes, amp;nbsp;tuP fim adducit öi prouocat guttur,qug leuiter accidie cum equus in ftaba lofatis calido ponuur,lt;3c poftea fubitoadfrigidumuentum producit, â: plurimû quæ ex alijs frigiditatibus occafione aliqua iam recepta un de equus tuffire aliquâdo cogitur,lt;Se potationis atlt;$ comeftionis partem maximam perdit.Cura.Cum oculi equiuidebuntur paululum inflati,ät aliquâdo la^ chrimantes,auresfrigidf,flatus narium frigidus, öi ilia, plus folito comedere d^bibere fatisôi minusjôetufïireacfternutareffpius, frigiditas capitis elfe ccn fetur,propter quam coquentur glandulæ quæ mulæ uocantur,exiftétes inter coUum à caput fub maxillis cum ferro cufpido glandulas perforâte,âi fimiliter coquentur

coquentur in medio frontis ut humores frigidi calefadi extrinfecus uapôrare coganf.SctonesetiâcifubguttureponantjUtper eashutnores uiâ habeâtex' «undûTcneat infuper laneamcoôperCamincapiCegt;acdecenter fiat inter auri-' fulas fricatio cum butyro.Ad idem üaîet oleum launnumm pccia linea poftû, Ôi morfu freni decenter ligatu,cquo femper cum freno bibente.Et idem opera turfauma in freno iigatagt; ad idem uâlet fumus panni linei combufti, per resreceptus.Item ualetfrumentumbene codum polîtumin facculo calidum, «juantumpatipotentjamp;in capiteequihgatû,itaquod pofitis orednaribus in ter facculum per nares fumumrecipiat,öedcgranocomedat ualet,cui prode^-ntfididumfrumentum coquatur cumpulegio(.\:fauina.Itéualetfipecia üri* lt;^aiigetur ad bacculum, amp;nbsp;fapone faracenico liniatur Ce quantû cômode po^ tcftmittatur leuiter inter nares,ôe poft paulumextrahatur,quia ex hoc equus fternutabit,ôd humores frigidos amp;nbsp;liquidos uelut aquam emittèt.Item ualet bu lyrum cum oleolaun‘nomixtum,ôtpolîtum inter nares.Itèm ab omnibus ca^ Ueatur frigidis df utatur calidis aftiduè bibat aquam codam càlidam,ut in lt;îoloribus capitulo continetur,âeficpoterit libêrari.

De morbo qui auticax uulgariter nominatur 8C cura cius, Cap. X X y h ACcidit aliquando quod ex dida ægn’tudinc capitis humores defeen^ duntadoculos,facientes eos lachrimaregt;uelineis panum uel turbu» lentiam,acruborem uelcaliginem,propter que non ualet equus,ut de «et refpicere uel uidere.Cura: Si oculi lachrimâtur fiat ftridorium de olibano ôemaftiche puluerizatis,ôe cum oui albumine agitatis fuper unapecia quatuor ^igitis lato pofitis amp;nbsp;longa, quæpofi ta fuper frontem fub temporibus poflît li» gari,abrafo tarnen prius loco,ubiftridorium ponidebet,ô(: in tantum dimitta tur eiftridorium quod oculi defierint lachrimari, (Se quando lauari uoluerit «utnaquacalidacîV oleo,uel alia rcunduofa agitata fimuleleuetur. Ad idem »laletfiambæuenæutriufi^ temporum Intendantur cum igné. Si uero caligi-nati fint oculiaftolerifubambobusoculis imponatur,quatuor tamé digitisdor fumât falfubtiliterpiftus cümquodamcannalo inoculo fæpiusinfleturuel in füfiletur.Si ueropânus inoculorecés uel antiquus,accipetartarumlt;î^falgem ^a æquali menfura fubtiliflîme trita,bis in die oculis cum cannalo infufflet. Ad ’^em ualet falnitidumcum ftercorelacertarumtritum,â(:in oculos inflatum. ScdcauendumeftnefuperfluC ponatur in eis ne oculi deftruantur.Si uero px. fiüsuetuftusfuerit cum pinguedine gallinæbis uel ter prius ungatur.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ido de infirmitatibus quæ accidunt cquo in capitc,lt;3£: intrâ corpus di

I nbsp;nbsp;nbsp;I cendum eft de his quæ eueniunt eis iuxta tergum,fit igitur quolibet

læfio inequi tergo,rumpés aliquando aliquam partem corij dorfî in ^^gOjâc quandoque fodensdorfumuf^ad oira,quæex nimiaopprelTionefel uel alterius ponderis efficitur, quæ lefio cornus ii pluribus nuncupatur, Bb a Cura;

ï84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B Ti C R E S C E N T.

Cura.Folia caulium cumaxungia porci tn’ta fiiperponatur^ôi: fella ucl panncllû fupponaturjUtprematiirmedicinam fuper ïpfum cornu continue,ad idem ua^ let fcabiofa cum axungia porcina fimul tnta.ltem,3d idem ualet cinis fuppofr tus cumolco aoitatus Jtcm.ad idem fulhso cum fale oleo aoitata« Item, ad idem ftercus humanum recens fuperpoficum multum ualet.Etnota quodcor^ nus anus curatur radicitus,fi equus equitet fuppolîto aliquo medicaminc præ ,diâorum,â: medicinis fæpius renouatis deuulfo cornu à radici'tus extirpatôi locus ftuppa minurifiïme incifa â: poflea inuoluta in puluere de calce Ä melle, nt didum ell déuerme capitulo,impleatur,abluto tarnen pnus decenter uulnc re cum aceto uel cum fôrci uino aliquantulum calefado hoc fiat bis in die, donee fuent folidatum» Cauendum tarnen eftnealiquod pondus fuperpotia tur in tergo donee carnes uulnens conofucn’nç adæquate.

Demorbopulmonis cVcuraeius, Cap? xxvnn Fit ôe allalælîomequidorfofaciensinflati’ones ineo,deindegénérât ibt' dem carnes putrefadas,quæ accidit expreflîone incidentis lellœ uel ait' cuiusfuperfluioncn’sIrequentatûNam talisinflatiocum ueterafcit pU' trefadîonem inducit,quandolt;^ putrcfadione antiquata l’uxta ofla eftici' tur qupdam coagulatio carms ïnlède,eijciens côtihueputredinem,uekitaquâ, óthic morbus dicitur læfio pulmonis uulgo.Cura,Hic morbus circumquacÿ fundi'tus incidatur,poftea fupponaturftuppainalbumine ouiinfufa, de ufe^ ad tertiamdïem femel tantum in die mutetur,deinde fiat,ut de cornu didum cft fupra. Salubn'usuero curatur cum puluere refalgaris,ut ininfîrmitateuermis dixi,namlme incilionealiqua medicatur equo dolorem minimo patiente, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demorbofpallaticiamp;Tcura eius. j Cap. xxix.

FItamp; alialæfio in tergo,tumefadionem induces in fifmmitate fpallarum equi,faciens quandam callofitatem carnium circa fpallas equi,fuperfici' emiuperantemtumefadione fupra dida,eidem antiquitus imminente qupaccidunt fimiliter ex nimia oppreflionejutdixi,àhpc fpallatiædi cuntur nomen ex opéré fumentes.Cura, Curatur per omnia, ut didum eftin præcedenti capitulo de pulmone. Si uero Ipallatiædurpfuerint, mollifîcené .cum maluauifcojamp;canalibus tritiscum axungia porcina ueteri,additisetiam abfinthio,paritaria,ô(: branca urfina,^: fimul bene tritis. Et poftmodum déco dis in oUad^ fuppolitisihocautem mollificatiuumifiat antequam fpallatiæ nv cidantur, uel refalgarü fuper afpergatur,utdixi, Dcdiuerfisxgritudinibusquxtergoaccidunt, Cap. XXX.

IrTIuntdt alip multæ læfionesin dorfo equi,propter oppreflîonem prpdp dam,ineptp felle,uel ponderis ueloneris in humeris.Et quandocjfiunt ex fuperflno fanguine,uel humore uelut ueftee paruulæ plenæ fanguv neputrido,quprumpunt conum,ôe carnem equiin dorfo, deinde efficiuntur uulnera

Hulneraparuulanuemagnaquaeomnesdicunturuulgan’terlxßoncs. Séd eft Sciendum,quod læfiones prædidf quâto propinquiores funtoflîbus dorfi,tan-gt; lo détériores exiftunt,periculum aliquando inferêtes.Cura.Omnesfêr'e Igfio nesquætergo accidunt,habentprincipium'atumoregt;unde cum principijs fit obftandum,llatim cum uidetur tumor fieri in aliqua parte dorfi cum raforio »Ila tumefaâio abradatur,deinde fiat emplaftrum cum farina tritici comminuta ^ecenter,ôecumoui albumine agitetur,ôe eafuper lineapeciapofita/upertu ttefadionem ponatur,nec remoueaturinde uiolenter emplafirum/cd cum le^ uiter uidebitur tolli pofle tollatur,âi fi putredo erit ibi congregata, coriû cum ferro cufpideo aliquantulum calido in parte inferiori tumefadionis perforetur, ut inde egrediatur putredo,pofl: hoc uero fivpe ungatur in die cû aliquo liquid dounduofo,fiunt etiam quandoquidem rupturæ uel excoriationes in dorfo «qui ex oppreflîone oneris, ut pr^dixi,uel occafione alicuius baroli uel carbun «ulicx fuperfluitatcfanguinisgenerati,quæ ilicodebentradi,ôt fuperalpergi ’flidue puluis calcis uiuæ cum melle combufto^ut in tertio capitulo cdocctur, ablutispriusuulneribuscumuinocalidouel aceto.Et caueri debetfella, uel fîmilifemper donee liberatus exiftit. Sciendum eft tarnen quod ubicunej fiünttumefaftiones in dorfo uelintcrgo cqui, fubuenire debet cum emplaftro farinæ tritici agitatæ cum oui albumine,ut fupra dixi.Et in omnibus planis Igfio uibus folidandiSjfupponuntur ij pulueres fcilicet myrtum fiecum puluerixatu, Uclgolaleuispuluerizatauelpecialinicombufta, uelcorium aptatum combu^ ftüm,uel putredo ligniputrefaâi,quæcarolusuocatur,Â: fuper omnibus alijs ^upradidis didis puluis de calcc amp;nbsp;melle mirabiliter opcratur,antc tamé appo ^îtionempulueremprædidorum læfiones femper ablui debent decenter cum uino calido uel aceto.Etutpilipoft confolidationem carniumrenafcantur,tefta «‘Uellanæuel teftudinis cobufta teratur, lt;Si cum oleo agitato f^pe ungatur, ad idemualetchartabombycina, uel bombyx combuftus,ât cum oleo agitatus. îtem nota^quodfalinaqua fufficienter infufum,ucl in aceto, quod eft melius, ‘ Mtum ualet contra omnem tumefadionem incipientem in dorfo.

De morbis qui accidunt in cruribus equi 5C alqs quibufdam,8(f de morbo maleferruti ÔC cura eius, Cap. xxx 11 r.

COmpletotradatulpfionutergi,fequiturdehis qui accidunt in crurp bus amp;nbsp;pedibus dt qnibufdam alijs membris.Etprimo de morbo male ferruti,qui ueniens in lumbis equi,dolores in eis uel in renibus equi ingt; ^«ftattrahensneruos lumborûâe renum inceflanter, qui fubito accidit ex fu* perfluitatemalorum humorum,d: aliquadoexfrigiditate diuaflumpta,â:fæ^ pe accidit propter fuperfluum de immoderatum podus in equi tergo improui ^«pofitum,unde equus uix poteft fe ex parte pofteriori erigere, uel crura de^ ^«nterleuare,lt;3ehicmorbusuulgaritcrdiciturmaleferrutus.Cura,Inhac3egri ^dine renes uel lumbi equipatientis optime abradantur,deinde fiat ibi ftrido^-

21« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E M T.

num tait modo,accipiatur ptxnoualis,uelliquefadadecentcrin quadampellp cubicxtendatur ad longitudinem lt;Si latitudincm lumborum uel renum, deinquot; de accipi’atur bolum armcnumiammoniacum,pixgræca, galbanum* olibanû, mafliche,fanguis dracon]s,galla,æquali pondcre,Â: omnia ifta tcrantur ôe de/ center puluerizata (uperafpergant fuper picem prpd lââ aliquantulum calefa/ dam,ô^ ponatur fuper renibuspatientis,pilisabrafis,â(: inde non moueaf do/ nec leuiflïme potent remouerû Ad idem aliud ftriâorium melius,accipiatur confolida maior,bolum armenum,galbanum,ammoniacum,pix græca, maßt che,olibanum,fanguis draconis,fanguis equinus rccensuelîîccatus, tantum uerodomefticæpicisgræcp,amp;olibani,quantumdc alijs omnibus, à pulueri Zentur fimul uel per le uel cum albumine oui,amp; bona quantitate farinx tritici mifceantur,lt;3t fuper una pecia forti de lanabene extenfa ponantur,amp; fiat per omnia ut de precedent!’ lumbidixiemplaflro» Item ad idem remedium ulti/ mum renes uel lumbi patientis deccnti ferro calidiffimo coquantur,crebras Â multas lineas perlongum ôeex tranfuerfo faciendo,ab una parte renum, ufj ad aliam procedentes,nam fupradida cmplaßra renes confolidât,humores de ficcant,ncruos mitigant,â£ ignis carnes defccat,attrahit,ô(: coarâah

ACcidit hæc ægritudo quæ uulgo dicitur fcalamatus,qux mouet uel fe parat caput anchp de loco ubi ftare naturaliter debet in motu uel cur fu equijCÛ pes labitur ultra uelle,uel cum ucrlus terram prcmiturindi/ rede» Accidit ctiam quando pcdes pofteriores equi retmis mutilantur, Coraî Ponatur aflalata conucnicns perunû fcmiflemfub Ipfo capite anchp,uthumo res ad locum concurfi per aüalatumuiamhabe3ntexeundi,dt locus circû cir/ ca manibus fppeprematur,utegrediatur putredo, ôt paruopaflu moueatur e/ quus,uthumores facilius exeant propter motum,deindefiat ßridoriü talimo/ dô;Accipiaturpix naualisd^ graeca,olibanumäi:maßiche dt aliquantulumfan guinis draconis,lt;3t tantû de pice nauali quantû de omnibus alijs, de puluerizen tur,decum pice naualilimul omnia liquefiant,lt;amp; tantum calida quâtum patipo teritponatur in capite anchx lælp extcnfa,defuper ea ponatur ftuppa minute incifa,ad idemualetfi ponanturin locolælofetonesjqui afliduehumoresibiuc nientesexpellâuAdidem quod ultimum eftremedium, locus Ipfusanchç tam perlongumquam ex tranfuerfo decentibuslineis dccoquatur,ut reflringatur humores,

ACciditin fpalla læfio,ut in ancha,exeifdé caufis,A: etiâ exiducaîeiû ali* ƒ uius equi,qui curat eodé modo,ut in ancha,ut in eius If fiôe pr^didû efi.

ACcidit item quandolt;^ quod pedus equiex luperfluo fanguine uel labo re uel onere aggrauat,in tantum quod equus uideiur in motu anterius aliquam

L I B B R IX« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl?

ah'quantulum impediri.Cura,Côfuet^ ucng fufficientcr ab utra«^ parte pedo-* ris minuantur,deinde fetones ponantur fub pedore,quibus agitentur in die,ut in capitulo uermium dixijd: ufcp ad quindccim dies,

Licet fupra dixerim morbumzarde natur aliter equo euenire, tarnen etia accidentaliter ei contingi’t,cum immoderate oppreffus eft ôd crebris quitatibusfêftinatus, propter debilitate ôdtenentatem ipforum* citius tarnen accidie in eruribus eqiri fuperflue impinguati,cum oportet equitâdo fu* bito fatig3ri,quoniam diflbluuntur ex didis caufis humores fuperfluijód ad cm ta defeenduntjUnde fiunt zarde in garedo,ut fupra dixi.Curat Cum equus up detur in garedis tumefieri admodû nucis uel amplius exterius uel interius, fta limfubueniaturcum decenti decodione perlongum ôeobliquû in tumido lo^ co.Alia cura.Zardis decodis (lercus bouinum calidum cum oleo fuperpona* turjemcl tantum non amplius, deinde rctinis âtprædidistam anterius quam pofteriustaliteralligetur,quod equus codurasorenullo modo carpere poP Iit,nec ad aliumpedem fricare,nec in aliquo loco duro pedé fricare, ne poflint excoriari codur3B,nam per aOiduas coduras plurimum equus auide fricat,uel locum mordetdccodum,â£ die decodionis ufe^ad dies ii. erit hoc diligen 1er feruandum, Excoriatouelfeparato corio codurarum,quod in 9, uelin 10, diebus côtingit,equus in aqua frigidauelociflima teneauafummo mane uf^ ad mediam tertiam,ita quod aquafuperet amp;nbsp;tanget coduras pr^fatas, eoue^ toabaquaremotOjfuper lineis codurarum puluis terræ fubtilillîmus uel cp nis afpergatur,idcm etiam in lero fiat,ut teneat in aqua ab hora uelpertina ufqj ad folis occafum,ô(: puluis fuperafpergatur,ut elixi,A: cotinuetur hoc omni die öe mane ôc. fero,donee ignis fuerit folidatus decenter.Nam aqua uelox à frigi da humorcs deficcat ôi. ulcera,ignis consolidât ót conftringit.Etnota,quod in omni codura debet equus diligentiflime cuftodiri,ne co dur am poflic morde-« te,uel in aliquo loco fricare,quia ex nimio pr uritu locum dentibus ufque ad ner Bos ót ofla morderet.

De morbo fpaneni cura eins, Cap, xxxvr, HIc morbus fit circa garedumintrinlecus ex latere garedipaulo infêz rius inflationem adducens,circa uenam magnam qua dicitur fontanel la,trahenshumoremper uenam aflîdueprædidam,unde equus fatiz gatus cogitur dolere,d: hæc læfio contigit equo per omnia,uelutzar da,qupuocatur fpanenus,Cura, De prædida uena trahatur fanguinis tan* lum,utperfefanguinem non emittat,deinde tumefadio fpaneni perlongiââc obliquumdecentibus lineis decoqu3tur,fiat per omnia,ut in dido Zardæca* pitulo,

Itægritudo hæc fubtus caputgaredi in magno pofteriori neruo, alp quamputrefadionem faciens per longitudinemipfius nerui indignans, B b 4 continus

Ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E S C E M t.

continue ipfutnâelædens,amp; quia idem ncruus quad totum corpus cquî fufli* netjCogiturnecefTan’o claudicare^Acciditautemhæcfgritudo cum equus Ç' tare minor cquitctur indebite,lppiuslt;^ côtingit ex onere fuperfluo impofito ei, tune enim propter teneritatcm etatis incuruatur ncruus,ex quo nominatur tur ba,ex opere nomen affumens^Cura.Cum didusneruus qui incipit acapite ga redi ôeinferius téditiuxta pedes in pofteriori parte cruris uidetur aliquid in* curuarijuel plus folitoingroflàrijftatimingroflàtio ilia tam per longum quatn per obliquumdecentcrcoquatur,deinde fiat per omnia, ut fupra de coduris expreffuEt eft notandum,quod ubicun^ fiunt coduræ in crunbus equi,fîeridc bent per longum âiobliquum^lîcut pilus equidefeendit inferius, quia meliw cooperiuntur 'a pilis,de minus apparent quam li fièrent ex tranfuerfo,^ minus Ixderent equum, fi neruus aliquis crurium tâgeretur ab igné»

-w- le morbus qui fpinella uocatur, fit fubtus garedum in iundura oflîs U eiufdemgaredi in utrolt;$ latere, dt quandoinuno tantum,crcans os J I ad magnitudinem auellanæ, uel magis reprimens iunduram in tan* tum,quod equus multotiens cogitur claudicare, Ô£ accidit equo his caufis,quæ fupra fppedidæfunt.Cura.Didæ fpinellæ funtdecenter coquen* dpat^curandg diligenter,utprædidp coduræin omnibus curantur.

Fiunt in eius cruribus multa à diuerfa ruppreffa,uel cum mordet uel cal* ce percutif,uel ipfo de crure percutit rem aliquâ dur am qu^ non in tan* turn noeiua quantum indeformia funt in equo.Quæ ctiam in alijs parti* bus corporis,nô folüin cruribus fæpefiunt.Cura.Cum omnia fuppref* fa incipiât fieri ex quadam callofitate carniû,ex percufiîone aliqua adueniente, üatim cum fiere uidebifcallofitas abradaf,^^ accipiaf abfintbiû parietana,dt branca urfina,fcilicet folia tenera,ôe terantur fîmul cum axungia porcina uetc ri,dfcoquantur,décoda tantumcalidaquantum pati poteritfuper callofitate ponantur,dt bene ligentur.Et nota*quod mollificatiuum multû ualet ad omnes inflationes cruriumex pereuflione aliqua ucnientes.Item ad eandem callofita* tem omnino diflipandâ ualet radix maluauiïei dit radix lilij dt thapfi barbati trita axungia,di(: décoda,cum pecia fuperpofïta admodû emplaftri, amp;nbsp;plurics remo ueatur.Item ualet cepe affatû cum lumbricis terreftribus tritû,0£: cum oleo co muni agitatû,lt;îV codû àt calidû fuperpofitû dt renouatumin die.Si ucro callofi tas ilia fuerit antiquata dt dura efFeda,ea prius abrafa,fcarificet minute ad fan* guiné,deinde fal tartarû æquali pondère fubtiliter tritû,fuper callofitate ponan tur,dt ligentur'ftride,necuflt;^ ad diem tertiû diffoluantur,di: tune diffolutalo* eus ungatur butyro uel aliquo unduofo.Item ad idemomniûufj duritié de* eodumlt;^mundatû calidumfuper callofitatem abrafam ponator,admodum placen£ulp,d^ligetur uflt;j ad diem tertium,non mouetur fi uidetur expediens.

Item ualet flercus capn'num cataplafmatum cum fanna hordci,0t creata in ace to fortiflimo agi’tatum,ói poftea fuperpofitu ad modum emplaftn, Si uero caL lofitas lila dura non decreîcat,lêd fuppreflum redigatur antiquum, decentibus coduris,quod eil ultimum remedium,fucurratur.

Fit alia ægr.tudo in parte er un anterion'tumefaciens ód i'ndignans ner uumjàfacicns claudic are,que facile acciditequo m curfu,in motu,cum pespoHenorpercutitneruum anten'ons crunsjquæpaflîo attraâiouo ' catur uulgo.Cura,Cum neruus prpdidus cumelcit,ftatimde uena con-« fucta qup eftparum fuper genua in parte anterion mmuaturjdcmde fiat hoc iBollificatiuum ualens contra indïgnationçmâltumorem neruorum, accipia^ turfesnumgræcum ôi fernen Iini,fcylia,cëtaureaâ: radices maluauifci, pquali nienfura,ô(: cum axungïa ueteri porcina decenter terantur, fimul incorpo-» tentur,pofteabullientôd femper agitentur cum Ipatula, amp;nbsp;fufficienter coda ponantur calida fuper longitudinemnerm lælî,^ cumfafcia lata ligetur,ât bis temouentun’ndie.Ad idem etiam ualet fatis cepe aflatû cum terrelîribusiutn bricis Ä limacijs Ôi butyro liquefaâo fimul agitatis,ôt ufcp ad Ipiflîtudiné déco quentur,ô(:lèmperagitenturcumfpatula,ôi fiatficutunguétum,ô(:de iplo ab^ tafis pilis ter in die neruus læfus per lôgum ungatur.Si uero cruris attradio fit üetuibphlebotometurdeconfuetauena,qua; pofita eft inter lunduram âc: pe dem ex latere interiorijóc fiant pollea medicinjr quas lupra narraui.Sidiâame^ dicamïnaper aliquosdiesparumjuelnihil proficianr, tuneneruo læfoàcir* cumqua«^ abrafofiatftridoriumdepuluererubeo uel albumine oui â: farina, ütdocuiincap. Maleferruti.Crus ubilæfioellcum canabouel lino ôi: prædi* ûoftridorioinuoluendo,nec inderemoueatur ufcp ad nouem dies, ôd poftea cum aliqua calida flridorium àcrurecaute leuetur,ôlt;; neruus ungatur cû alp quo unduofo,lt;3i: fi prædida omnia nô profiierint codluris decécibus fuccurrat ♦

ACcidit quandoq^ quod iundura cruris iuxta pedes l^ditur ex perciifïio ne,quam facit in aliquoloco duro, uel expræcipitationeeiusin curlu uel motu,aut quia quandoq? pes indireâe premitur uerfus terram,qup palfiouulgariterdicitur fcortilatus.Cura.Fiant pultes defurfuretriticióe ace' to forti ad fpiflitudinembulligt;aut agitata decenter ôc calida quantum pati po^ leritponantur fuper locum lpfum,lt;^ cum pecia congrua bene ligentur,in quo hbetdie fæpius remoueatur» Si uero iundura tumefada patitur indignatio' nem neruorum, fiat emplaftrum fœnugræci,feminis lini d: fcylle ôialiorum, Ut in præcedenti capitulo dixû Sed fi occafione feortilati prædidi os à fuo loco mouetur, pes equi fedus claudicantis eleuetur in altum, cum èqui cauda ligetur, deinde ducatur ad manum uerfuslocamontuofa, quia ex ne^‘ celTaria

290 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E.T. C R E S C E N T.

ccflana opprefltonc lunduræ uerfus terram os difîundutn aliquod ab alto uelahquo modo motuminftanteradfuum locum reuertitur,ficut debet, men prius fieri debet molJif catiuum,quod pra^dixû Âccidit quando«^ quod unum os ab alio fie difiungitur,quod uix aut nunquam commode ad fuutn lo* cum potefl reduci,ex quo iûdura tumefieri cogiturinflatione duriflimacuico durp bencficio fuccurri oporteuNota qnod omnium curarum notarum fupe/ riuSjCoâura ignis ultimum eft remedium,

COntingit aliquandoquodfpinauel bgnum intrant in iûduraspeduw uel genua uel in aliam partem cruris,«3d inter cames remanet,propter quod uulnus uel totum crus tumefeitjÄ: maxime fi neruum tâgat, un' de cogitur claudicare.Cura: Abradantur undicj circa ipfum pili,Â perlinis trita capita lacertarum,aliquantulumtritaponâtur fuper uulnus,Äeu pecia fafeietur. Ad idem ualent radices arundinisjôe radices didamnitritxlt;5i fuperpofitæ.ldemfaciuntlimaciæcumbutyro tritp â: codæ amp;nbsp;pofteafupet pofitf ,quæ fæpe renouatp lignum uel fpinam infîxa carni mirabile exteriora de ducunt. Et nota,quod ad omnem inflationem mollem ôd recenter fadam,qu^^£ præter naturâex percufllonc aliqua ingenubus,uel iunâuris,uel in aliquapar tecrurium,fati's ualet decoâiomixturæfuprafcripta,uidelicetaccipiatur pan tariæ,abfinthjj,brancæürfinx defolijs quod detcrrimumeft,âicumaxungia porcina ueteri tamdiu tercantur,donec optime mifceanturjâ: poftea in aliquo uafe bulliantjContirtue agitata amp;nbsp;coda de calida quantum patipoterit fuper lo CO læfoponantur,d(: cum pecia fafcienturjd: fæpiu s remoueantur.

Fluntgallpnaturaliteriuxtaiundurasd: Ifpc accidentaliter ex fotnofita tefimi ftabulijCruribus madefadi’s,ex quo humores facile dilToluuntur, fiuntetiam quâdo^ in eqüo iuuene ex fuperfluo equitatu.Cura: Suntali qui qui curare uolentes gallasjd: cumlauceta fcirtdunt corium,ddein de gallas trahunt,uelrefalgariumintusponunt,quod malumeft,quia talis lo^ eus nimis neruofuscxgt;ftit,di^ ideointantû dolor augetur,quod fuperfluihumo res ad locum côcurrunt,ideo^ melius eft,ut equus gallofus ufi^ ad genua mane âi fero jn aqua frigidiflîma d: uelociflîma teneatur,totiens quod gaÜæ minu anturproptercoardationemaqupfrigidæ.deinde circa iunduram gallarum, fiant tam per longumqüâ per obliquum coduræ dccentes,d poftea curctur, «t pluries eft expreftum.

Fluntgarpæiniunduns crurium circa pedes,d:in parte poftcriorirum pentes fibi corium,d carnes extrâfuerîb incidentes,â£ quâdoqgper Ion gamfæpeproijcientcs,per fciflurasputredinemuelutaquam,ardere e-quû aflidue aftiigentes,qup accidunt ex fuperftuitate malorû humorû ad crura defeen-

dcfcendentium.Cura.Pilt lunduræ funt dcpilandi pn’us hoc modo: Accipian' tur calcis ui’u^ tres partes,lt;5i aun’pigmcnti quarta,quæ crita decéter cum aqua calidiflima agitcntur,äitamdiucoqucntur,quod penna immilTa fubito depile* tunEtljefaiunduragarparum exea tantum cah’da quantumpati poteritinurtgt; gatur,dt fpaciountushorædimittatur ibidem. Podea uero cum aqua calida locus garparum lauetur,utpih' cadant intotum,quibus euulüslauenturgarpe cum decodione maluarum óe furfurum ^ipforum fubftantia cum panno ligen tur circum circa iunduras,^ ibi dimittantur,a fero ufcj^ ad mane, ecöucrfo* Poftea uero fiatunguentum de feuo arietis,cera amp;nbsp;refîna xqualimcnfura, iuuicemdecenterbulliantjàaffidue agitentur,âi de taliunguento aliquantuld l’Js in die garpæ ungantur cum penna gallinae,0(: hoc unguento utatur donee IcifTurædtrupturæ garparum fucrint folidatæ,fempcr^ caueatur ab omni for ^cótaqua.Cumautéfuerint folidatæablaquetur óiincidetur uena magna furquot; ûim in coxa interius,utin fpanenæ cap.dixuSanguine auté, ut decet, detrado, garpæ coquentur,ôlt;: codurp curentur,utdidum eft fupra.Sciendumeft tame quod garparum infirmitas rarb perfede curatur.

Flunt fimiliter ægritudines inter iuduram cruris di ungulam,coriurumquot; pentes A: carnem*ad fimilitudinem fcabiei,aliquando putredinem emit tentes,ói ex ardore multotiens equumdolerc facientes,quæ folent eue nire pluries ex fumoftate ftabuli,cruribus madefadis, Cura. Curentur '•tdidumeftin capitulo præcedentiexceptoquod uena magna non laqueaf’, crepationc eis codis aliquibus funt coquendijin præcedenti tarnen capi^ additur quod euulfispriuspilis,modo prcfcriptohoc unguento utatur: Acci P’atur de fuliginc de uiridiramo,de auripigmento,amp; tantum de melle liquide, ^tde omnibus fupradidis,quf tritaÄ fîmul agitata ufc^ ad fpiflitudinem deco quantur,0imifceaturcumeis aliquantulum calcis uiuae,femperc^ mifeeanteu lpatula,donec fiat unguentum de quo aliquantulum calido bis in die unganquot; ^urcrepatipjipfis prius ablutiscum uinoalbo,Âaliquâtulumcalefado,cauenquot; fempereas 'a fordibus,ut praedixi.Hoc enim unguentum crepatias mirabi liter confolidat Aconftringit.Adidemualet fans fricatio fortis âefrequés ere patiarum,cum puerili urina. Item ualetfiequus paticnsdiu teneaturin aqua ftarina,fit etiam quædam alia crepatia longa amp;nbsp;magna ex tranfuerfo in bulefis inter carné uiuâ ôc ungulam,qup deterior eft alijs,ói: magisequos afïïigitjquK lion curatur unguétis nec alijs medicaminibus,nifi coduris,d:idco ipfa crcpagt; thin extremitatibus fuis cum ferro incapite rotundo funditus eft coquenda, nam bcneficio ignis ipfa crepatia non poteft augeri,fcilicet minui.

CAncer fit luxta lunduras crurium circa pedes,Ck quandoc^ in alijs par tibus cruriû uel corporis ueniés ex aliquo uulnere ibifad;o,lt;^ poftmo dum

dum per ncgligcntiam cum equus Habens uulnus in lundura pr^cliâa cqin'tat ' perciirpitudines autaquas.Cura.Inquacunc^ parte fit corporis,hoc modo cu ratur: Accipiat fuccus afphodeloruminbonaquâtitate, Ócagitetiirdiu, cutn duabus partibus calcis uiuaSjöc tertia auripigmenti lubtilifer triti,deinde pona^ tun'n quodamuafefidilioppilatojpoftmodumnefumus uel uapor inde poflit exire,Ä tantum dimittatur buJlire ac coqui,quöd in puluerem redigatur,amp; de tab puluere ponatur in uuInere.Mortificato cancro curetur uulnus cum albu' ' mine oui,óialijs,utfuperiuscontinetur,ablutofemper prius cancro cum acequot; to.Signum autem mortificationis cancri eft, cum uulnus circuquacgtumelcif. Ad idem ualetftercus humanum puluerizatû óc mixtum cum trataro combuquot; ftum æquali menfura.Item ualetad idem tartarum combuftum cum 0e,minu te mixtum,ôc fuperpofitum.Item aliud medicamen melius mortificas cancru, allium bene tritum cumpipere öc pirethro,óc aliquantulum axungiæporcinaî tritis adinuicem mittatur in uulnus cancri,äc ftride ligc£‘,dc bis in die mutet'do ncc cancer mortibcetur,deinde curet uulnus,utdixi.Etnota,quod prædidx mcdicinpfuntbonpinlocisneruofis,ói:in arterijsundic^ intricati’s â: uenis,nain talibus locisnoneftutendum coduris,fed incarnofiseisutinullatenus eftui tandum,imb cum coduris facilius curatur in ipfis^

SÎ uulnus prædidum cancri,amp; ipfe cancer ântiquetur de non cureC conquot; uertitur infiftulam,quæ eftdeterior àdifficilior ad curandum, fed foquot; lent curari aliquando cum afphodelorum puluere, immifcendo eidem tantum de puluere auripigmenti,quantum decalceuiua,utuiolentior fiat. Ite aliud adfanandum uiolentiusfiftulam,accipiaturcalxuiua óc tantundem auriquot; pigmenti,quæpuluerizatadecenter agitenturcum fuccis allij,ccpx amp;nbsp;cbuli, æquali menfura «Sc fufficienter bulliantin melle liquido, de aceto, lt;3e agitentur-continue donee fat unguentu,de quo mittaf’ in fiftulam,bis in die uulnere cum aceto fortiflimo prius ablutoltealiud uiolentius omnibus alijspr^didis refalquot; garûpuluerizatû,adidem accipiat auripigmentûuirideramû,calxuiua,^quaquot; li pondéré lt;3e de atramento die pirethroeû aceto óc melle aliquâtulu decoquan tur*de femper agitentur,«^: de illo magdaleones bis in die mittag in fiftuîam do nec mortif cataerit,abluto femper uulnere cum acctofortiftlmo.Éft autem fiquot; gnu mortificationis eiusquandotumefcitlt;Serubet,mortifcata uero fiftula cuquot; retur,utin alrjs uulneribus continetur.Si uero inlocis carnofis créât fiftula, fiquot; atper omnia ut in cura cancris continetur*

ESt amp;nbsp;alia ægritudo quæ uulgariterdicit malpiti'o,quf fit propnc irt bul letis ungülarû equi,ut carnes uiuæiungunt ungulis, qu.'C Uelut infufio impedit grefltis eqüi,ôe quandoc^ in unöpedum,äcquandö(^tranfita omnes/i non curet inftanter,ôe quando«^ facit ulcéra euenire in bngua equi.

eqiir,accidiCautcm de leuiex malïs humonbus ad ipfum locum decurfîs, piusexHabuh fumofita£e,pedibus ab aqua ^fordibus non ficcacis. Cura: Pri-* mo equi patientis ungulæ ulcß ad fubtilïtatem præparentur.Deinde diligenter fencftù fêrrea bullefia pedis uf^ quafiad unum ungulæ adnihiletunutbulleâa poflîcundKj uaporare: deinde ab utralt;^ parte bullefiæfic phlebotometur,ut m deeuacuentur humores ad locum concurfùuelcumferreo culpideo abutrac^ parte fundi’tus decoquatur,^ femper caueatur lifordibusab aqua, ôinondcz bct fatigarûPoftea uero fiant pultes de furfureàacetOjquæin limul bulliant, ô: continue agitentur,quæ tantum calida quatumpati potent fuper quadam peciabcneampla extendatur,ô(: circa pedem læfumponatur,â:bis indicmu tetur.Et ab herb arum co meftione caueatur omnino,^ etiam de alijs rebus pa rum comedat,donec fuentliberatus, Nam herbx cetera^ cibaria multa hu* mores augmentant.

Fitautemquædaminfirmitas quæfurmauulgariterdicitur,interlunfluquot; ram pedis Ä: pedem,fuper corona prope in pafiura,quæ accidit ex per cuflione mala,in aliquo duro loco,óeetiamoccafione mala äi indeccngt; ter im pedita folcnt fæpius euemre,quæ nifi cum adhuc fit recens curetur,cfFi* citur fuper os dunlîîmum cum ueterafcit,extendens fe aliqualiterfuper coro* nam,cuiuniucrfaliterfubueniendum eft,fiuc fit recens/iuefuerit antiquatum, ut prædiâum eft in cura fupprefli.Et nota,quod h^c infirmitas plurimu impez , ditgreffus equi, quia locus ubi fiirma oritur neruofus plenus ucnis arte rijs undilt;j intricatus.

Ompleto tradatu de læfïoni/ bus membrorum equi à: cruris urn, reftat uidere diccre de infirmitatibus unguloru pedu, à: primo de fica qu^ fit in equi ungula liue pedis ungula,uf^ ad tuellum intrinfecum per medium fcindens.Et quandocj incipit in coronapedis,lt;^incedit perlongum in^ ferius uflt;j ad extremitatem ungulæ uel pedis, emittens aliquando uiuum fangt; guinem per feifiuram, Accidit afttcum equus eft ex læfione tuelli intus ungula exiftentis.Cum hxc infirmitas initium Â caput habeat a tuello,»^ quandoque acciditcum equus eftiuuenis propter ungule teneritatem, Nam percutiendo uel acriterpremendo inaliquo loco duro If diturtuellustenerrimus,utprædi »,propter quæ claudicatequus,cum fæpius f quitat. Cura; Inquirant radices

244 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;E T* C R E s C E N t,

uerfus tuellum iuxta coronampedis inter ui'uum (5t mortuum ünguli cuni rofucda,ói defuper incidatur donee ungula incipiat fanguinarc,deinde accipia tur ferpés ót: ad minutum incifus,abieâis cauda à: capite in quodam uafc,oleo commun! pleno decoquatur in tantum,quod carnes ferpentis in oleo liqueant, ói ab oflibus ieparantur,Ó£ de his fiat unguentum,ex quo aliquantulum calefa^ doradicesficpbisindie ungantur,donec mortificecur fic3,Ó£ ungula in ftatü priftinum itcrum ducatur,Semper^ cauendü eft ne pes patiens a fordibus ud aqua tangatur,óe quodequus herbas ullo modo comcdat.

Fit hxc I^lio quæ luperpofita dicitur inter carnem äi ungulam,faciés ruquot; pturam carnis ibidem,fed fi antiquaturfaepe cancer efFicitur,0£ accidie cum cafu equi pes ponitur fuper alium pedem.Cura.Statim cum uulnus fitoccafioneprædiâajincidaturrofueda tantû de ungula circa uulnus, quod ungula carnem uiuam nonpremat,nectangateandem,namfi premerct confolidatio impedirctur omnino. Ablcifa autem ungula circûqua^ ablutolç uulnere cum uino calido uel aceto curetur,äi conlolidetur uulnus, ut in prgee denti capitulocotinetur.Semper^caueatur uulnus afordibus lt;S!:aqua,donec fuerit folidatum.Si uero per negligentiam redigatur in cancrum,curatur ut in capituIocancriconcinecur,Cautem conuerCaturinfifl:ulam,curaturutincapp tulofiüulæ continetur,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De infufione defeendente ad ungulas. Cap. tir.'

ACciditaliquando quod equiinfufio noncurat3,delcenditadpede$fub ungulis,cuifi recens eft, fuccurratur hoc modo: Extremitates ungu' lx in parte anteriori rofueda parua cauentur funditus,donec uenama^ gna qupilluc tendit rofueâarumpaturjâlfanguis fluat uflt;$fere ad debilitate equi.Et 11 expediretinalijspedibusclaudicanttbusidem fiat, poflextraâione fere fanguinis impleatur uulnus lale minuto, ÔC fuper ipfum ponatur ftuppa in aceto perfufa,deinde ligetur falcia,nec difloluatur uflt;$ ad diem lecundum,dcin decuretur uulnus cumpuluere gallæ uel myrtiuellentifci, bis indieabluto femper uulnere prius cum accto,d^ 'a fordibus ôc aqua caueatur, donee fiierit liberatus.

SI uero humores decurfi ad pedes unâione inlûfionis iam didg inter unquot; gulasex incongruacura fuerintantiquati,oportet pedes claudicantes penitus defolari,ut humores d^fanguisibidem indufieuacuenturin to tum,incidacur ergo fubtus ungula circa extremitatem ungulx rofueda,dein' de uiolenter extremitates ungulx extirpentur extrinfecus, à ftuppa in albu^ mine ouifufficienter infufa ponatur in uulnus,lt;S£:pes totus optime fafeiewr,de fic dimittaturufqueaddiem fequentem.Poftea uero aceto fortiflïmo aliquan tulum calido abluatur uulnus.dc de fale minuto di tartaro impleatur di fuppo — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natur

f natur à fupcralpergatur de pulueregallæ,myrci autlentifci,qui carnes confo hdanc àhumores con(lringuntur,ablutolemper pnuscum aceto uulnere. Et tails curatio fiat u fq; ad carnium conlôh'dationemgt; amp;nbsp;ungul^ rcnationem,ôc fetn “Per caueaturpeslælus lifordibusamp;abaqua.Adidemahudunguentum uten* dum poft appof tonem falis tartari,confolidationem carmumprohibens flu xumhumorJs.Âccipiaturpuluisolibani,mafticbis à puis græce,ôi aliquan* tnlum fanguini's draconis mïfceantiir,cum cera noua liquefada, Â: tantundem defèeuo aiïetis,«?^ bulliantfimul,utfiatunguentum.Calidoutatur incurapræ 'dida.Etnota quod multæ funtinftrmitatesin quibus oportet ungulas defola* rijin qinbus omnibus eftprfdida cura utendum.Item adhumedandum fingu las ungulas ut leuiuspræparcnt«r,accipiantur malua,parietari3, furfur â: fe^ num,omnia in fimul bulliant,amp; agitentur continue,ac de ipfa coâione fuffi* cientercalidaunguipcumpeciainuoluantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Acpeaccidit quod dcfidia manfclialci hiimores concurli ad pedes amp;nbsp;■ ^Wdiu inclulî tantum inter tingulamanti'quantur, a tuello intrinfeco fepa* rat,exeundiuiam quærentes.Accidit etiam aliquando quodungulape nitusâ:fubitofeparaturîituello,lt;5e cadit propter furoremmultorum humorû ad ungulam difcurforum,âi: quandoq^ paulatim unguia fe diuidit a tuellojâ: na fcif fequens noua unguia feparantem quodaccidit propter paucitatem humo riim,cui fie fubueniat. Cura. Statim cum rofueda circum circa uetus unguia inciditur aliquantulum,ubiiungiturcumnouella,ita quod uetus unguia dura nouam nonpremabnecinaliquolædat,deindeaccipianturduf panes feui agt; rictis amp;nbsp;tertJa ceræ,bulliantlîmul agitando,amp; addendo aliquantulum olei, do^ 'nee fiat unguentum,de quo aliquantulû calido bis in die noua unguia ungatur, Etnota quodhoc unouentûualet adrenouationemamp;auomentationem omni umungularû,fed caueatur Temper a fordibus â: ab aqua. Vngula uero quæ fubito diuiditur ktuello ôc caditjncurabiiis creditur,fed talis cura probetur. Accipiatur pixgræca,olibanüm,maftiche,bolum, fanguis draconisjäs: galba* numæquali menfura,puIuerizatafubtilitercumduabusparttbusfeuianetis,0!: tertia cere agitando coquanf,deinde pannus lineus infundatur in eis,amp; de tali panno fiat capellû feu fubcellare ad modütuelli,inquo tuellus ponatur,àbis itidieextrado capello tuellus abluatur cum acetofortiflimotepefafto, Aite* füm in capellum mittatutià eftualdccauendu,ne tuellus ab aliquo duro tan* gatur, à quandoep equus propter ungulæ amifllonem rede ftare non po* teft,ô(:tûc fiateidemftratum delongis paleis fuper quo pro uellc quiefcat,d: quia graue amp;nbsp;tædiofum effet equo femperiacere,accipiat fortis peciapanni, üelfortificef cûcingulisjôein capitibus optime Iiget cumfunibusjb medieta* le corporis ufqj ad pedus fubeo ponat,lt;3i:funusligent’ad trabes,taliter quod equuspedibustcrramtangat,ôifuftincatabeisjôc intantûeleuetur, Etnota

25 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E Tà C R E S C B N'T.)

quod hoc artificio poteH equus iuuari,quando propter aliquodïmpcdimétwn rede flare non poteft, .«

Fit quædam Ipecies inclauaturæledens funditus tuellum incrinfeeum,Ät ôe ali3,quç tranfit inter tuellum amp;ungulatr!,intrinfecus tuellum minus lædens.Fit eti'amtertiG,nonlgdenstuelluminaliquo,fed uiuam ungula attingi 11\: lædit.Prima fpecies fatis periculofa efl pedi,quia tuellû 1«^ dit,quf efl quædam tenen'tas oflis ad modû ungulæ fadf,ungulam nutnens óe radicemunouleinfetenens^Cura.Si tucllus fuerit funditus nimis læfus.fub ueniturei falubritcr,cumungulæ diffolutione.Siuero fuerit parum lodens,du fcoopcnaturcufcrreoinflrumentojfola ungula circa uulnus de in tantum cmgt; cumcifca læfioncmdeungulafunditus incidatur,quodlæfioattingatamp;difco operiatur decentcr.Quod difcooperta fubtilietur ungula fola circa Igfionem, in tantum quod fpacium conueniens fit inter lefionem de ungula, ita quod ipfa . non p*remat,nec adhæret Ixfiom. Quo fado uulnus cum fluppa albumine OUI impleatur, deinde curet uulnus cum fale minuto, de aceto forti,d: puluere galle acmyrtiautlentiïcijUtdidumcflmCap.præcedentû Siuero clauellus i inter tuellum de ungulamtranfien’t minus periculofus exiflit, quia tucllus non l^diturnifi ex laterc.Sic autcmcuraturinclauaturaprius ufijaduiuum fui^di tusdetegatur,ïncidendo per longum ungulam,de ampliando circa uulnusde center,d:circuncidaturungulalæfionipropinqua*utuulneri no cohæreatuP lo modo. In clauatura autem difcooperta uulnus abluatur,cum forti aceto de impleatur de faleminuto, de cooperiatur cum fluppa in acetopofto,amp;cum 'peciafafcieturdecureturlæfiobis indie,utfupranarraui.Si uero fittertiafpe cies quænon lædit tuellum, fed uiuum ungulam tangit amp;nbsp;lædit fiat omnino i' dem,ut infecundafpeciedixi, adiungiturtamen ei,quod difcooperta priusin clauatura decenter exterius ungula incidatur,ufcß ad læfionem clauellæ,ut ni hil turpitudinis ucl alterius rei inter læfîoncm modo aliquo rctinetur. ft nota quod omnes aliæinclauatur^ qug non tangunt nequelædunt tuellum intnnfe'' cum, poflunt leuiter curari, attends prius læfionibus prout debet, hoc mo-'do feuum ucl cera uel oleum uel aliud unduofum calida cum fale uel tartaro tritis fortiter mittatur in uulnus.Item ualet uligo cum oleo agitata. It^ ad idem albumen oui cum aceto de oleo agitatum.Et nota,quod omnes l^fio^ nes pedum de ungularum,quæ accidunt occafioneclauelli uel ligniuel alterius reiintrantis in uiuum ungulæ,antequ'im ungula uel pes tangatur inclauatura, inquiratur ut conuenit.Fiant etiam pultes de furfure feui d: maluis, quæ omnia bulliantcum aceto ufg^ adfpiflitudinem,decalida quantum patipoterit in qua-dam pecia polita fuperpcdemlæfumligent,dfc^leroufc^ad maneuelecon trario dimittantur, Nam hæc dolorem mitigant,d: poros ungulæ tempérant de humedantjUt facilius unguia incidaf ,feinperlt;5 nbsp;equitatu aqua de fordibus

L I B E R IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iff

caueatur.Accidie eti'atn aliqiiando inclauatura ex imperiti’a medicâtis quç non beneatti’ngitur,neccuratur.Vndecontingitqviodputredo lefionis inclufa ia' ter ungulamfacit fibi ui’am inter carnem amp;nbsp;urtgulam^utcxterius egrediat rum penscarnemfuperpcdemj cfficitur quoddam uulnus cmittens putredi* nem,quoduulnuscurartdebet,ut fcilicetmcapite eodem dixijnclauaturata-« Wen itcrum requiratur lt;5: attingatur ufque ad ui'uum, deindé curetur UC in alijs çlauatuns dixû

ACcidit quandocj quod pes If di'tur fubtus ungulam in medio folf cxfct rouelaliarc dura intrantem uflt;$ ad tuellumjCxquo tudluslæditur,ex qua læfione cum ungula non inciditurcircunqua«^,ut debet, nafcit fu/ pcrtuello quædam carnis fuperfluitas,qux fuperat folæ fuperfîciê ficus uub gariternominatur.Cura.Priusdeungula quæ circa uuInus incidatur in tan' turn quod fiat conueniens ipacium inter folam pedis â: ficu,pofteauflt;^ folæ fu perficiem incidatur ficus,extradofanguine, fpögia marina fuper ficû ligetur, litipla ficus ullt;^ ad tuellû funditus corrodatur.i^ fpongia non moueatur donee ficus fuerit in totum corrofus,pofleauero curetur læfio,utdiâum eft in alijs Iffionibuspedum.In defeâu tarnen fpôgiæ ualetpuluis afphodelorumuelrci alterius corrofiuæ,prfdido refalgariexcepto,quod immoderate uiolentum exiftit.Et eftcauendumne ibicoâuraomnino fiet,nam tuellus propter teneri tudinem fuampoflet taliter lædi quod ungula diuideretur abipfo.

EQuusclaudicans de pedeanteriori,finon prenait terram nifi cum pungt; da pedis in ungula patitur.Equus claudicans fi non plicat poftucalia uel iunduras,circa iunduras eft lefio. Siequus claudicans anterius in reuo lutione'adextris uel a finiftrisfit claudicatior,in fpatulis dolor exiftit, fi equiis pofterius claudicans in fua reuolutione fit claudicanor, in ancha fit paflio. Si equus portans dorfum deprefliim uerfus ter ram facit palTus in greP fii minutos amp;nbsp;crebros, pedoris læfione grauatur. Siequus anterius c’audp cansjcum quiefeit ponitpedem claudicantem autcalium fubfiftens fuper pofte riorem,non fuftineat fe nifi in pundo pedis pofterioris Ä in fuo motu iundurâ non plicatjiniundura eft If fio.Siequus habens anticar,flatum narium emittat frigidum, lt;3c habeat oculos quotidie lachrimantes quafimortuus iudicatur, equus habens infirmitatemcimorræueluermisuolatiuiin capite emittens per nares humores continueuelut aquam pinguemóc frigidam uixeuadit.Si equus habens infirmitatem aragaici,emittat in tantum per ftercora liqucfada,quod nihil in eius uentre fimi remaneat,amp; per eftufionem no ceflat infirmitas, in pro ximo morietur.Si equus habens ægritudinem uuularum fubito amp;nbsp;utiliter re .digitur in fudorem,amp; membra eius omnia tremant,non uidetureuaderepof' fe,Si equus habens ægritudinemfrigiditatis,caputinflatum, à: habet oculos

lumidos,^ caput defert ualde deorfum pendens,extremiCatcs auricularu pen dentes àfrigiditasjôt nares etiamfrigidas,uix autnunquameuadet. Si equus paciensmorbumflranguloniscumdifficultateaut fonitii narium,aut gutturis Ipintum cmittatjÖ!: totum guttur inflatum, difFicillime Iiberatur.

I quern mulorum genus creare deleâat, equâ magni corpon’s folidis offlbus,amp;forma egregii debet eligcre,in qua non uelocitacem, fed robur exquirat,eius ætas a quadn ennio uflt;^ ad decennium exiftat. Exe* quo ôi afina uel a'lno lt;5^ equa mull cregt; antur,fed generof us null urn eft huiuC modi animal,qua qdquot; ex afino à: equa nafcetur.Admift'anus ergo aiihusht huiufmodi,corpore amplolt;3tfolido,ma* fculofo,flridis de forti bus membris,nign uel mun’ni colon's autrubei,qui ta* men fidifcolores pilos inpalpebrisaut aun'bus gerit,uan’abit fobolis plurimu colorem,minor tn‘ennid«maior decennio,non debet admitti. Si afinus uifatn equam faftidit,oftenfam pn'us afinam donee uoluptas folli citetur poftea fubdo ci'mus. Et tunc equam incitata libido hon fpernet äi: raptus illecebris fui gene-* ris in permixtione confentiet alienû Aetas muli cognolci, ut cquoromdp ci'tur. Si' nafcantur amp;nbsp;rhorantur in montibus ungulæ durx fiant, ft uero in plan ftribus autubgi’nofis natifunt ungulas habent molies, ideo tales cum an-* mculifuntdebentb matre repelli,^ per minores afperos pafci,ut eorum un* giilæ dûrefc3nt,lt;.\: ne itineris laborum in ætate tenera folidatæ contemnent. menfibus duodecim ut equi, moratur in uentrematn's.Accidunt ïllisægriw dînes aliquæ,ficutequis,quæcognofci ôi curari poflunt,ut fatis plcne didum eftin traéiatu equorum,

Sinorum genus qui uult facerc bonum,primo uidédum eft ut mares firminas^bonaftate fij mat, firmas omnibus partibus

corporis, amplo femineo bono,ex his locis in quibus optimi exiftunt. Horfî genera funt duo,unum lêrumquodiio cant onagres, in Phrygi’a Ä Licaonia, ubi funt greoes multi fen» alterum man Ö O

femper cni'tT) fimilesparentibus n3lcuntur»Cömode pafcunturfarre äifurruri bus hordeacijs,admïttuntur antefolftitiumæftiuumut jn çodem tempore ab ternis annis pariant, la, enim menfe eonceptumfernen reddunt prägnantes,. Opere alleuiande funt prägnantes ex Iabore,eo quod nati’onem deterlorem reddit: mares üero labon alleuiandinon funt,eb quod remiflione laborum de* Cen'ores f unt,in paftu fer'e eadem feruanda funt quæ in equis.Remouedi a ma tre proximo anno,noä:ibus patiantur efle cum eis,0£:leuiter campeftris laquea tihabeantur lundi,tertio anno domari incipiunt àinftrui ad easres quas quif-queeos uulthabere in ufu,namaliquieosnoneligütnifiadhocut onera por tant,alij ut molas ducantinonnulli eos ad uehendum difponunt,d: plericp ad a* randumubileuiseftterra.Accipunt eisaliqux ægritudines quæ cognofci ôc. curari po(runt,utin equis curantur.

IN bubulo generegradus ætatum quatuor elfe dicuntur, prima uitularum, lecunda iumentorum,tertiaboum,quarta uetulorum.Quigregem armen torumemereuult,obferuare debetprimum,ut fintuaccæad frudus feren dosætatis potius iptegræ quam imperfedæ,benecompo(itg,utomnia mem^ brafintgro(ra,inuicemlîbirefpondeant,akiflima forma corporum,uteri capa* cis d:longi,l3tafronte,oculis nigris digrandibusjpulchriscornibusjôcpræci pue nigris,pilofi s auribus,compreflîs malis,palcarijs maximis,apertts naribus, ceruicibusgroflîsôelongisjd: collo 13tis,cruribus nigris paruis, cauda pro* fufa uf(^ ad calces,in ii;f;riori parte frequentibus pilis fubcrifpis,redis genibus, nirgulis breuibus,d: panbus,corio ad tadum nô afpero nec^ duro, led grolTo, potilfimum nigro,inde rubeo,tertïo caluo,quarto albo. Molliflïmus enim hic eft,primus durilïimus.Ceterû medij ætatis,maxime triniæ,quiauflt;ÿad deceâ niumfœtus procedit,ex his utilior. Tauricognofcunturhisfignis,utlintalti uigentibus membris,ætatis mediæ,d: magis qui in iuuctute minor eft, qua qui déclinant ad feniû,parua facie,paruis cornibus,tortof3uafta^ceruice,uen ire lubftridojô^ qui ex his orti lunt refpondent ad parentum fpeciem, ex qui* busregionibus nati funt,relêrt,meliores enim in una, détériorés inueniuntur in alia,ut experientia docet.

His armétis hyeme maritima, pftate opacaàfrigidaparemus montana maximejquia melius frutecis amp;nbsp;internafeente herba faturâtur, quam* uis circa fluuios rede propter amœnaloca pafeantur : fœturæ tarnen ' aquis tepidioribus adiuuâtur,unde utilius habétur ubi pluuialis aqua lepentes format lacunas,utaitPalladius.StabuIa utilia funt laxouelglareisaut sranca uellapidibus ftrata,deuexaaliquantulû,utelabipolfit humor. Partime tidiang aduerfa,ppter flatos glaciales,quib, aliquibus obfiftere debet obiedis.

Ciucrc oportetne aut anguftius fient aut feriantur aut concurràntiamp; quia cas ajfiate tabaniconcitarefolent óibeftiolf quædam minute fub cauda,ne con' citentur,inclaudantur lêptis.His fubfierni oportet fronde» ucl firamcn,aliud' lie in cubili’a, quo moihus quiefcant,çfiate ad aquam bis appellâdf funtin die. fed hyeme femel.cumparerccœperint quod fieri folet menie Apnli,iuxtafil bulum pabulumferuari oportet integrum.quod regredientes deguftare pof-fintjUt fufficerepoflint tributolaboris ôf:ladis/afitdiofiCenim propter par' tumfîunt.Et prouidendum quo recipiantie ne frigidus locus ßt, algor enitn öc fames easmacrefcerecogit,ànode ladantes cum matribusnô cubent, ob terunf enim,ad eas maneadigioportef.ut cum redierint a pafiu^ Cuftosdiîi' gens debet uetulis amp;nbsp;flerilibus amotis reparare nouellas ^fieriles aratroà laboribus deputare.Si qu3eamiferuntuitulos,eisfupponercoportet eos,qui' bus non fatisprpbent matres.

PRopcerfœturamhoc feruare debere ait Varro, ante admifliiratfl per unû menfem ciboôepotufe nonimpleanhquia xfiimanturfaciliustn’ erg concipere.Contra tauriduobusmeniibus ante admifluramherba, palea lt;5ifcEno debent fieri pleniores^óé fccerni^a fceminis^ deinde in ^egen redigi menfc Maio circa finem ueltoto lunio lt;3c initio lulij,iêcundumPanadi' urn,ut qux tunc concipiunttemperatiflimo tempore anni pariant. Vaccg enitn decernmenfibusfuntprægnantes, ante binamgtatcm cis taurus non debet ad mitti,ut triennæ pariant.Aflèruntgræcifimare» creare uolueris finiftrü taU' ri in coitu ligandum tefiiculum,fi foeminas dextrum,eo quod fernen dexter ge nerccmafculumjiÏnifier foeminam.Tauri diu ante admÜTura funtabftinendi,ut cum tempus eritadmittendiacrius in caufas feruoris incumbât,fexaginta uac cis duo tauri fecundum Varronemjed Palladius ait quod quindecim uaccx lufficiunt unitauro. Si abundantia pabuliefi in regione qua pafcimus poteft annis omnibus in fceturauacca fubmitti,ièd ii deefi funt alternis annis oneran dx,maxime fi alicuioperi confueueruntferuire.

Vmcreuerint uituli Icuandx funt matres, pabulo uiridi obijciendo in’præièpijs.Itemhisut fere in o' mnibus fiabulis lapides fubfiernendi funt, uel quid aliud ne ungulæ putrefcant, ab quinoxio autumnali una paicunturcu ma' tribus.Cafirare no debet ante bienniu, quia difficulter fi antefeceris ferecipiunt,qui au' tempofieacafirantur duriôt inutiles fiunt.

Caftranturautemlccundummodum Palladijfic:alh'gato enimuitulo, acdeie lt;^0 tefticulo/cifla pelle clauduntur,ignitis fccunbus aut dolabns, uel quod eß Welnisformato ad hocferramcnto,uc gladijfimilttudinemteneat,ita enim cir-' W iplam regulam lern acies itr)primitur,uno^ idu moram doloris beneficio ce ientatis aflumitjói: uftis uenis öi pellibus a fangumis fluxu cicatrix quodammo-' do cumiplb uulnere nata defenditur. Vulnera uero caftratorum cinere lärmen ti äi Ipuma liniantur argent/. A potu caftratus abft/neatur,ói cibis pafcatur exi tnijs âifequente triduo ei præbeantur arborurti tcner.r fummitates,ôi fruteta trollia,ôd hcrbæ uiridis coma. P/ce etiam liquida mixto cinere puto uel fine* ferroign/to caflrantunlèd fi cum ferro acuto ign/tus fiat non eft neceflaria pre fens cura.Semeftr/bus uitulisdenturfurfures tritici â: farina hordei,ô^ tenera herba,â: ut bibantmaneóduefperecurentur. Circa fîncm Martij uel Apniis initium domandi funt boues trimi,nam poft quinquenniû domari non poflunt, ïtatis duritiarepugnante.Capite ergo ftatim domentur,qui qu/déprius cum tenen funt frequent! manus attreâatione manfuefcant,fed ftabulü noui boues largioribusfpacijs habere debebunt,adftabuladucâtur, quorum fi nimia fue* ritalperitas unodie at(^ node uincul/s öi ieiunijs u/ncétur feu m/t/gentur. Tûc appellationibus àillecebrisoblatorum non à latere neq; a tergo pertradet, fed afironteaccedens bubulcus,admulccat narcç âi terra pertradet,fi tarnen neal/qucm calceuel cornupercutiant,quoduitiumfiin pr/mordijs affedaue^ rit obt/nebit.Aliquieos inter feiungûtÔ!: docent eosoneraleutoraportare,ôs quodutile eft fiarationi parandas fubadoprius folo exercendi liint in arena. Quos ad ueduram paras fac primum inania ducere plauftra,ô^ fi poflîs per up cum aut oppidum ubifitftrepitus ducas^ôi quem feccris dextrum fac etiamlî'' niftrum,amp; fie laboranti requies erit.(ybi terra leuiseftnon fortibus bobus, fed üaccisÄafinisutipofllimus, Etinjeuiplauftro fimiliterâ: admolâoleifacile, utnouus labor adhuctenera colla non quaflêt.Expeditior autem domandira tio eft,fi afperum bouem manfueto amp;nbsp;ualido boue iungas,quo oftendente,fàci-' lead omniacogeturofficia.Sipoftdomituram decumbet m fuico non afFic/a^ igne uel uerbere,fed potius cum decumbit pedes eius ita 1/gentur uinculis, Ut non poftitprogrediautftare uel pafcerejlt;juofadofici uel lamelaflatus,ca* febithocuitio« - ,• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

IN bobus cmendis hec figna expedctur,ut fint nouell/,quadratis «Si grandi bus membrisifolidi corpo ris, mufeulis ubic^ furgentibus, magnis auribus, lata fronte,amp; crifpajabijs oculis^ nigrantibus,cornib. robuftis,ac fine cur Uaturæprauitate,limatispatulis naribus,öc fummaceruicccoriofa atc^ cópagt; da,palearib,largis à genua circa fluétibus, pedoregrâdi,armis robuftis,uen

tre nö paruo,porredis latenbusjatis Iumbis,dórfo redo ód plano, cr uribus fo lidisóe ncfuofis,óe breuibuSünguh’s,m3gnis caudis,Iongisód fetofis,piloto£t-’ us corporis denfo ói brcuf,rubei maxime colon's óc fufci. Melius autem boues Ô: de uicinis locis comparabimus,qui non illa foli aut acns uan'etate cerrétur, uelfi hoe deert de locis fimilib.ad fimilia trâsferemus.IIlud ert enim ante omnia curandum,utuinbusad trahendum comparenturæquales,ne ualétioribus ro bur alten' procurer exercitiüm,inmoribus autem hæc confideranda funt,ficut arguti,manlueti,hortamenta timentes,clamores lt;3e uerbera,cibum appetétes. Sedfiregionis ratio patitur nullus cibus ert melior quam uindepabulü,ubi uc rodeeft,exordinemmirtretur quo pabuli copiajóe labon’s cogetacceflïo.Tc nendifunt boucs intalibusftabulis,utdeuaccisdidum ert fupra,uidelicetto tisàbeneclaufiSjUt pedesungulæ conferuenturillpfi, ac ipfi defendi pofliint bzentaliSjmußis amp;tabanis.Aetas ipforum cognofcitur quando mutant denquot; tes anteriores pod annumcompletum ante decern uel odo mefes,deinde port fex menfes fuccefllue mutant proximos,donecin tribus annis mutauermt o^ mnesjóe tunc in-bono rtatu exiftuntin quo perfeuerant uflt;^ ad decern uel duo* decim annoSjói m’uût ulc^ ad quatuordecim uel quindecim annosi^d: cum font inftatu dentes habent pulchrosdongos ôdequales^ôe cum fenefeunt minora« tur ôe denïotantur ac corroduntur.

SCïendumertquodægritudines multæ acciduntbobus,quarumuna ell quodin capitibus ipforum multiplicatur rheuma, tjup uulgan’terdicP tur gutta robca.Et fît ex fuperflua commeftionCi amp;nbsp;potu,proprie np mis humidarumherbarum,cxntmîa requie â: aërîs humidîtatefuper flua.Etcognofci'turquiamflatureorumuultus ^oculi.Ex quo bosmoritur,fi non curetunfed curatur,quia rtatim phlebotomandusert bos infîrmus,deue naqup eft fub lîngua,fcilfcet quod duæglandulæqupfunt îbifîgnenturînplu nbuslocïs curti punda cutellibeneincîdenti's, itaquod multusegredîatur fan guîsjôdcum thurcfiatfûmigium ad nares eius.Item accîdunt eisfebresexina moderato labore aut calore.Etmofbortim caufe in bobus,ut ait Varro, hæc fere funt quod laborant propter ærtus,aut propter fn'gora, aut propter m'mp um laborem,uel econtra,propter nullam exercitatîonem,aut'ficutnexercue ris rtatim fine intcruallo cibumautpotumdederis.Et cognofeuntur cum febri unf,quia funt calidi tadu âi maxime in lingua auribus,d: anhelitus ipforutn ert fpiflus ôccalidus.Quibusfubuenirc debet cum regimine frigido/cilicctqcî labore omnino celfentjd: in loco frigido teneantur,de frôdibus falicum d uï tis cooperti,comcdant frondes falicum,(\:frigidas herbas d hordeum infrigi datumjdfl uidebuntnr nimis repletideipforum fanguine minuatur. Itembfr bant aquam malorum acrium d prunorum d ipfa mala d pruna edant, uel fecundum Varronem curetur hic morbus, quod perfunditur aqua d perun^ gi'tur

gitiir olco ôi uino ccpsfaâOjdf fuftinetur cibo di inijcitür aliquid ne fn’gidus,cc datfiticnti aqua fr(gida,datur,{îhoc non proficitur,demitur fanguis maxime'l lt;apite.Item oppilatur«!^ mgroflatur fpicn ipforutn dequononliberantur,fecl diu fieinfirmiexiftanC.Ëccognofcilntur quoi bülliunt fiue tuffuntóe maxime cum trotarecoguntur Jteminflantur boues conftipaCione uel uétofîcate in ipfo f um uencribus generata,«5: cognofcûtur quod fi manu uel digito fuperfluo ucl ^is,quæfuntiuxtapofl:enores anchas percutiuntur/onat ut tympanumuelui-fumflati apparent dolore torquentur,â(: quandoeg in terrain le profternÛÉ ^^libenter iacent.Curantur autem cum clyfteriuel canulo^de quibus didumi eflfupra cum tradabatur de doloribus equorum,uel cum manu pueriol^o un âaextrahatur feccs,uelincidatur uena caudecum acuto cultello,perquatuor digitoslonge ab anode fubtis.Item læduntur in collo exnimia oppreflîonein decentis iugeris,â^ maxime cum pluuiæ ceciderintfupercollumæt quandoeg fit ibirupturapropter humorcsibiconcurlbs quæ curatur cum mediciniscô' iolidatiuis carnium,ôt gencratiuis cutis ftipitisin curis ægritudinumquorûiti pluribuslocisàetiam cumalijs quibus marifchalci boum utunt, à præcipue turn undione agrippæ intrantibus in pedibusipforum* uel alibi cafualiter ex quibus claudicarecoguntur,t\: curâturutextrahaturquodintrauit in pedeni üelinaliampartem,cumradicibus arundinis tritis,uel cumradicibus didam* gt;ii fuperpolîtisyd^pecia faüiatisyiiel cûalijs medicinis de l^Gone fpin^ feriptis in tradatu equorû,ôe curäturutplenedidumeß ibi.Item accidunt eis multæa» iifægritudinesoccultæôt aliqux manifeftæ, lt;3c laxicudines quæ proueniunt txnimiolaboreatque calore,qux cognofeuntur exeo quod non comedunt, Mfolitummodum comedendi mutât,lt;Silibenteriacent,âicx calorelinguam cxtrahuntjó^ mult^ alip mutationes pofluntin eis uideri ab his qui eos fanos ôc incoIumescognouerunuBoues autem fani fortes agiles cognofcûtur. quia facile fc mouent cum tanguntur ucl punguntur,ô(: habet membra groflajói an ticulas eleuatas,pulchri,tortes autem generaliter cognofeuntur fi omnia mem l^ra grolTafuntj^lîbiinuicem bene refpondent, polfunt etiam aliæinfirmitagt; lesaccidcrc bobus,quas cognofccre polîuntâi curare noueruntoptimi mari* fchalci boum,quimultis annis in talibus funt experti. Ego autem eaqup fe?e feire potui fideliter ferip fî.

De diuerßeate uarietate boum èCuaccarum Si de omni utilitate ipforum. Cap. lxvi.

EXgenere boum aliquifuntnigrûmagni, fortes âe quafi indomtti, qui bubuli uocantur, non bene habiles ad plaußra amp;nbsp;aratro, fed in tra* hendis per terram magnis ponderibus exercentur, ligati artificially ter quibufdam cathenisjibentur morantur in aquis, Eorum coria *ion funt adeo bona,ut aliorum boum,licet ualde grolfa funt. Et eorum car* ’’es nimis melancholic^ funt,ôi ideo non multû bon^,ne(j boni faporisjâ: licet ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crud»

î®4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 6 T. C R E S C B N T. .

crudæ fatis fïnt pulchræ,tamen coâæ turpes efficiuntur^ Item alij funt boucf quitus communiteruCimur, quorum quidam funt maiores qui proprip locis planisconueniunt,quidam minores quimagis proprie exercctur in montibus: amp;nbsp;quidam funt in magnitudine ac paruitate'medq,qui utris^ conueniunt locis, Amplius quidémfuntminorcs,quorum carnes tcmperatp complexionis funt, ideo humano corpore nutrimenfum bonum præftant,lt;5(: in eo robun^if fanita tem conlêruant. Alij funt ptatis perfêdp»qui proprie propter eorum uires funt laboribus deputandi, eorum coriaproioleiscalciamentorumfuntoptima,amp; corüm carnes mediocriter meîancholicæ non mukum conueniens,nifi haben tibus ftomachum fortem âi calidum,ôlt;: inhis qui grauibuslaboribus exercent tur,fûnc A; alij fenes quiadlaboresfuntpigri,âe minus utiles quamperfeâi,eo rum carnes nimis meîancholicæ lt;5c indigelhbiles iudicantur,led eorum coria bona funt,lt;î^: præcipue fi funt großa cornua boum,funtpedinibusapta,oflâta xillisjôc paruorum cultellorum manubrijs lt;amp;eorum fimus Oercorandis agni öi arboribus ac uineis,â: imbuendis gernarijs ôi quibufdâuafibus Ôi. caniftris. Item uaccarum quædam funt magnæ uel medip, quæ ab omnibus hominibus ' tenentur propter utilitatemgenerandorum ànutriendorum uitulorumàbo iini,qüiplauftris dcaratris humanogeneri necelfarijs deputantur, Quarûcar* nés àcoria funtfimiliamalculinis,fedearumlaclicet ad efum cafeübonus fiC,non tarnen ei's tollendus fed pro nutrimento uitulorum, quorum uita uires amp;nbsp;augmencumoptat,matnbusdimittendus,Alip uerouaccæ funtparuæjquf folum propter lac à cafeum retinentur, ôe ideo poil partum quindecimdie' bus elapfisoccidendi funt uituli A: efuihominûdeputâdp quorum carnes tetn peratp acdigeftibilesualdefuntjâ: optime his qui in quietemorantur, Lacue ro ôd cafeus fatis humano efui competunt, licet non adeb perfeâa ut bouina exiflunt. Eligendæ autem funt taies uaccæquæ non nimis parup funt,amp; utc* ta magna habent,

De ouibus qualesemiamp;fcIigidebentSf decognitione fanitatis ipfagt; rum acinfirmitatis. Cap. Lxvir.

OVes bonp cognofcûtur ab ætate,fi nelt;j uctulæ funt,nclt;^ meræ agnp, nam alercnondumpoirunt,nec dare frudum, Sed eameliorætas eft quamfequitur lpes,qu’amea,quam mors.ltemcognofcitur 'aforma, namouem elfe oportet corpore amplo,quælana multa fitamp; molli» uillis altis de denfis toto corpore, maxime circa ceruicem collum,uentrem quoc^ uthabeat pilofumelfe oportet, Crunbus humilibus,caudis prolixis,in Italia,fcd inSiria breuibus. Item cognofcuntur ex progenie fi agnos folent procurareformofas.Sanitas öi. infirmitas earum cognofcitur, nam fi apen'an turearum oculiôiuenpfintrubicundæd«: fiibtiles, funt lane. Si albpuel ruquot; bicunde ói groflæ,funt infirmæ. Item fi capite in pel li colli ói ante tradæ uix trahipolTunt funt fanæ,lêd li fequuntur facile, funtinfirmæ.Itemfi manu ca piuntur

piuntunnfchinâpropeanchasôeftringunrur,nec flcâuntur, font fane à for/ tes,ft fleduntur funt infîrmæJtem fi audader uaduntper uiam,funt fanæ* Si* tnolefte capiteinclinato/unt ægrsè*

Qualiterdebent tenen SC pafdacin quitus locis, Cap. LXvirr, De paftioneprimû ui* dendû éft,ut per to* tûannuumrèdepa* fcantur intus amp;nbsp;foris.In ftabu lo idoncofint,non uentolojCp magis ad orienté quâ ad men* diemfpedct,ubi fient folû o* portetefTc uirgultis aut pale* is aut alijs firaminibus firatu atlt;5^ decliuumiUt mundari ac purum fieri ab humiditate uri ng facile pofTitjUon enim folum ea uligo lanas corrumpit ouiû,fed etiam ungu* gulas fcabras fiericogit:cûaliquot dies ftetennt,fubqcere oportet alia uirgula uel palcas,quo melius requiefcant,puriores^fintdibentius enim ita pafcunt. Faciêdum quoc^ infirmis,^ his qui agnos paruos habent fecreta fepta 'ab alijs, quoeasrecludercpofTisjhecautem magis in uillaticis gregibus funt feruan^ da,naminhisqu^pafcunturinfaltibüs,cullödes fecum portant crates autre* tia,quitus cohortes in folitudinefaciant,cætcra^ utenfilia,longe enimó(: late uarie in diuerfis locis pafci folent.Pafcua ouili generiutilia funt qu^ uel in no üalibusuel in pratis ficcioribus excitantur.Paiu{lriaueronoxiafunt,t\:fylue* ftria damnofa, lai uerocrebrooblatusincanàlibus,debet pecoris leuare fafti* dium’.nam per hyemem fipenuria eftfoeni uel paleæ,uiciaùel facilior uidus ulmiuclfraxineisferuatisfrondibuspræbeatur« Aefliuis autem menfibus pa* fcutur fublucis initio.cum orami'nis tenen’ fuauitatem roris mixtiira comedab * D

quarta horta calefccntepotus purifiurtiinis præbeat,uel putei autfontis: medi os fob’s ardores aut uallis aut arbor umbrofa dcclinet,deinde cum ardor infnh giturd: folum prim'o umbræuefpertinid: hora roris humefcit gregem'^teuo cemus ad pafcua.Prouidendum eft in hoc gencre ut pabuli ubertatefaturent, Ô; longe pafcuntur 'a fentibus qüç etiam lanam diminuunt,0(: corpus incidunt, fed canicularibuslt;3^ pftiuisdiebusütpafcendæfuntouesutcapite gregis äuer tanturfemper'afolis obiedu.Hyemeautuelucrenonfolutis gelicidijs ad pa* fcua prodire non debét,nam pruinofa herba huic generi morbos created: tad* turn femel aquare fufficiet.Cum mcfles funtfadg teneatur in ftipulis,quod eft utile duabus ex caufis,nam d caducafpica faturantur,d obtritis ftramentis d ftcrcorationemfaciunt in annum féquenté,d fegetes meliores.Pertota xfta* teni aurora furgente feftinanter mulgeant,ne folitu paftum perdant,d cu dies

incalueritjducantur ut calor folis aut uentus urens non poflit nocôVc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uc^

fpere autemtamdiu foris fint^quod récupèrent paflumquem perdiderunt irt die,amp;cum redierintfempcr profpiciaturnefîntcalidæcum in ouilibus inclu^ duntur.Siautem magnusferuor fucn’teant in proximis pafcuis, ne fi longius abien'ntnôpoflînt recurrereadumbracula,nec paftores finanteas importune caloris,fi femper moderate diïpergâtjâ: cum adducant ca lidænonmulgeantur.Cum aurora apparuerit,mox agnïculiducantur ex um-* braculis,ubi foliate cuftodiantur,cum uiderint mane telas aranearum onera-* tas aqua,non permittantpafcere.Si feruor fuen't óipluuia ceciden’t,non finaiv tur iaccre,fed adcclfioraducanturubi tangantur'a uento femper^moueatur. Cauendf aut funt ab hcrbis,in quas uenit arena^tdicitpaftor expertus, quod menfe Apnh,Maio,ïunio,«Mulionon funt dïmittendf multum pafcere,ne nÉ miumimpinguent,fedméfe ScptébrbOdobn,Nouembri poft media tertiam funt tota die dimittendf in pafcuis,ut impinguent quantû poflînt,autûno debi' Ies pretio quocjmutenÖneimbecilhoreseashybernum tempus afliimat»

Quando debeâtfubmîtti ârictibds,ôif quaIitcr,Ôlt;^ quanto tempore fint pra^^ gnantesjôc quales debent efle arictes,ôif quod oues fumciuntunt, Cap. LXiX.

MEnle Aprili prima eft ahetum admifiura,ut agnos lam matufos inpc mat tempus.Hybernum: fit etiam menfe Iunio,â: etiam fi fiat in men fe lulionatiantehyememconualefcût.SecûdafîtadmiïTurapoft diummenfem Oâobris,ut pariant circa principium ueris, nafeentv* bus herbis. Ariftoteles aflerit,fimafculos crcareuelisadmiffurp tepore flatutn feptentrionis eligendû,ât contra eumuentu greges pafcendos.Si fceminas gC' nerare uelis,auftri captandos flatus,dt in eum pafcua dirigenda. Aliquiduobus menfibusantean’etesa coitureuocantjöefacem libidinis auget deledatio uogt; luptatis.Quidam coire fine difcretione pcrmittunt,ut ei per totum annum few ra non defit,quamdiu admiflurafit,eade aqua uti oportet,quia comutatio aquç öt lanam uariaiTijä: corrumpitutcrû,utaït Varro.Cum oues conciperint aric tes fecernendi funt,quia cum funt molcfti obfunt,nec oportet pati minores qua bimas faliri,necß natum ex his idoneum eft,nec non I’pfe fiut détériorés. Ouis . ptfgnans eft centum quinquagintadicbus,italt;j admiftura fieri debet tali tenv pore^quod partus nafcatur circa finem autumm.Cum aëreft modicc tempera tusjdtprimitus oritur herbaimbribus pn’oribus euocata,eligendi funtarietes candidiffimi in regionibus iliis,in quibus fiintoues albæ.Item mollibus lamSjin quibus non folum corporis fplendor cofiderandus eft, fed etiâ lingua, quæ fi maculis fufcatur,uarietatcm reddit in fobole,lt;3t finigra eft,nigros créât. De alboquocj nafeetur colon’s alterius,denigris nunquâpoteft alius creari,ut ait .Columella.Eligemus aut arietealtum,proceru,uentrepromiffo óe lams candi dis tedo.cauda logiffima lata,curtis cornibus,prom's ad roftru lana* apcrtis aunbus.

äuntus^amplo pedore,fcapulis à clunibus latis,üclleris deprcflî,frôte htâgt;mâ gnisteftibus,ætatisprimpquætamenuf(jadodo annos ucihcer poflit fufficö* re.Fœmina debet bimafubtnittJ,quæufcg ad quinquéniûfœturaneceflàriaeft, anno fepcimo deficit. lté ex progenic anim3ducrt3tur,anes fi agnos procréât formoloSjCentum ouibus unus ariesfufficere ferturjôe quot'cÿ (untcentenarii tot anetes fuffi'cerc,ait Varro.

Qiialiter debent tondi ôi quali ter fignari Si^ quandogt; nbsp;nbsp;Cap. l X X.

MEnfe Aprilt locïscalidistondeâturoues, ferotinifœtus fignenCur« tempcratis uero tnenfe Maio celebranda cft tonfurajâ: præcipue ca fudarcincipiunbquandocuncj idfiatabæquinodiouerno ad folftp tium,ut ait Varro,fed tonfas ones hoc nîodo luuabisïSuccumdcco^ âutn lupintjfeces uini ueteris,eis^ mifccbis amurcam, quibus tn unum corpus redadiSjtonfas oueslinire curabls,poft tnduum,fi mare uicinû eft,littorimer gantur extremo.Si uero alijslocis pafcimus,aqua cœlefiis cum fale paululum decoâa,(ûb diuo debebitouiû tonfarû ôe unda membra dïluere,hoc enim mo/ do fi curatur pecus anno toto,necfcabrum fieri dicitur,äi: prolixas lanas créa* refêrtur,d; molles,fed tribus diebus per annum lotas oues oleoamp;uino unge* re oportebit.Propter fèrpentes,quiplerumç^fubprælêpibus latent,cedrû uel galbanum uel mulierum capillos,aut ceruinum cornu frequenter uramus,fed qux in tonfuraplagam accipitjhislocis pice liquida liniatur,quidam in anno bistondent,utinHiipania,ac femiüres faciunt tonfuras.

Entes ouiummutâtur poft unum annum Â:dimidium,fcilicet duo an* terioresjâc poftea per fex menfes mutâtur duo proximi, ôi poftea mu tant cæteros,ita quod eijciâtur in tribus annis uel quatuor ad plus, donee fint inæqualcs funt iuuencs,quando æquales funt in ftatu,quando difcal cantur,âc minuuntur,lt;!^ corrumpuntur funt fenes,â:tunc in ufusearû fit bif* fus greflus, lt;5t ftantin bono ftatu ufij ad odo annos,amp; quidam ufi^ ad decem, fi copiofe pafcantur.fed quçfamempatiuntur neceflârio citofenefeunt.

VSlt;^ adfeftumfandi Michaé* lis bis in die mulguntur oues, ÔC poftea femel lac elici po* teft.ne nimis pingues cum a* rietbus mittantur,ne importuno tem porc fœtus emittant, fed poft coniun* dionem arietum ut pingues fiant eufto diantur,ut hora congruaducanturad pafcua,^ euftodiantur per totam pfta* D d 2 tem,fe/

jol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* c R E s C E N T.

tem.feftinantcr mulocantur aurora furgente^ut hora congrua ducantur ad pa feua,omnes filentium teneantdummulgeantoues,cxcepto magiitro qui tan^ tum ncceflâria Ioquatur,Cafeû coagulamus fincero lade,co3gulis agni uel hœ di âd pellicula,qux foletpullorum uentnbus adhf rere,uel agrcftis cardui flo' ribuSjUel Iade ficulneojcuiferum debet omne deduci,utexpondenbus urgeagt; tur:ubi cœperit folidan’ opaco loco ponatur,auc fn’gido,ôt preflus fubindc ad* icdis pro acquifita foh’dicate pro pôdenbus trico amp;nbsp;torrefàdo fale debet afper* •gijôi ïamdurïoruehementiuspræmi poteft.Poft ahquos diesfolidatæüfor' mulæ ftatuantur,ita per crates ne inuicemfe unaquæqîcontingat,lîtautem fo coclaufo,i'V èucntisremotOjUt tenentudinemöt: pinguedinem feruec» Vida calêïfuntjiautficcus autfiftulofuseft,quod eücnit,fi autparum præmatur^aut htmium falls accipiat,autcalorcfolis utatur.Item recenti cafeo côficiendo ail qui uindes nucleos pmeosterunt,at(J fie lade mi’xto congelant, aliqui cymi* ni tritum frequenter colatum congelant,qu31ecunqj etiam fapore uebseftice* re,potcns adiedo quod degens côdimentis feu pipenscuiufcuncj pigmentu

NAfcitureis gollumfub gulaex fluxubumorum'acapitedefcenden* tium,lt;^perfor3tur ibi pellis,ôi:indequafiaqua paulatim egreditur, de curantur.ltempatiuntur groffitiem fplenis,Âinflantur,dehoc(f pe de menfe Maio de Apnliexmultitudme fanguinis gi oflî d: ur fcofijCx quo fæpe fubi’to moriuntur, die confert eis unum ftetum, ut uulgo uo* cant,duorum digitorum,ponetunnternares,de facerequod multumegrcdia tur fanguis,ex quo quxdamliberantur, de quædam mhilominus moriuntur. Item patïuntur febresquæ cognofeide curaripoflùnt,utdidum eft de fêbri' bus intradatu boum,poffuntetiam eis alixaccidereegritudines,quas cogno feerede curarepaftores noaerunt expertiflîmi, qui eorum temporum info' la cuftodia ouium exercentur,ïn talibus folummodo ftudent.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deagnis qualitcr tenen'debent.SC quomodo caz

CVmnafeunturagniunaquaej feptimanaper menfem fal detur eis,dc inde poftea omni tempore quintadecima die.Quâdo autem feparan-tur bmatribus,mox tondétur propter pediculos,uel quia melius cre fcunt,deunaquælt;$ hebdomada fal detureifdem,circa natiuitatem dotnini iun* gunturcummatribus,uthoedeagnisPalladiusdicit, Varro autetnait:Cum parère incipiunt oues,pallores eos inijciunt in ea ftabula,quæ ad cam rem ha/ bent feclufa,ibi^ agnos recenter natos ad ignem apponunt,d: per biduum aut triduum retinent cum matribus dum cognofeût matrem,depabulo fe faturat, deinde cum matras ad paftum cum grege prodeûc,retinent agnos,qui cû créa tiad uefperum fucrint,aluncur laâ:e,de rurlîis fccernuntur nodu a matnbus ne conculcentur.Hocidemfaciuntmane antequ^m maires ad pabulum exeant.

tit 3gni fiant fa tun'lade circicer decern dies,cum prrten’en’nt palos affîgunt, ad eos allïgantlïbro conce,aut qua aliare leni dißantes,ne Cota die curfan tes inter le teneri delibcnt aliquod membrorum.Si ad matns mâmam nort accc dent, admouere oportet,^ labra agni ungere butyro,aut adipe fuiîloidt olface te labra lade: diebus poft paucis,obijcere his uitïam mollitamgt;authcrbamtegt; ncram antequa exeant paftum,öc cum reuertuntur amp;nbsp;fic nutriun^ quoad fadi funt quadrimeftreSjinterea matres eorum his tempon’bus non mulgent donee depulfl funt agni a matribus.Diligentia eft adhibenda, ne defidcrio fencfcant, itac]^ dcliniendum in nutneatu pabuli bonitate,âe 'a frigoreót ftu ne'quid labo rent curandum.Cum obliuione iam ladis non defiderant matrem,turn deni^ compellendi in gregem ouium»

VTilitas ouium magna eft, namexpilisearumfiuntindumentanccef' faria à deledabilia ad hominum falutem ôc. uitam,qui quanto funt fub tiliores,tantomeliores ôd maioris pretij, ex pellibus cum pilis Hunt pellicefpanorum temporefrigoris opportune, ód ex ipfis depilatis fiut calceamenta,0!: carni ipfarû lac adiundû eft conueniens,(.\:fatis falubre,qui quanto recentioreft,tanto melioreft,ôd quanto fpiflior,tanto amplioris eft nii trimentuEt ipfi’usaquofitas qupeft feru,eft folutiuauetrisâdcholeram educic ab eo.Cafeus autemquiex eo fit nutrimentum eft corporis humani,qui quan* to rccetior eft,tanto melior eft,à quanto uetuftior ôc durior tanto peior,äd qui ex eo eft nimis falitus uel nimis uifeofus uel nimis frangibilis no eft bonus,ut ait Rafis,fed ille bonus eft qui tenet medium inter utruq^.Caro aucem huius peco* ris eft indeledabilis faporis lt;5d humida nimis,at«^ inconueniens eft nifi forte ub lioribus rufticis afluetis,qui continuis laboribus exercentur,agnorum ueroc» rofatis eft conueniçns cum Hier it a lade remota,fed caftratoru optima,nutrp •îiêtum bonum dt multum probens,fi annalis fueritut ait Auicena.Sed fi eamx^ tatem excefferit fit deterior,lt;3i: quanto uetuftior,tanto peior,0d ad digeredum durior.Pelles aiitemde lanpagnorum funt optimæ,atcg ad operimentumhu-' *nani corporis aptiores quam matrum.

De capriSjhircis 8é hœdis,qualiter debet eligi,amp; quanto tem pore fint praegnan tesôddeipforumutilitate ÔC Cap. LXXvi.

OVi caprinum gregemcoftitue re uulc,in eligendo animaduer tere oportet,primo ætatem,ut earn paret quæ iam ferre poflltfrudum,dt de his earn potius quç diutius,nouellaquâuetus utilior eft. In D d $ forma

jta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

forma uidendum,ut fîntformæ magnæ,corpus leue,crebropilo,fub metico do ‘ as ut mammillas penfilcs habeant,quia fcecundiores funt, ubere glandiorc fintjôe lac multum â: pmguehabeât.Hircus cumfimilibusfub mento mammiV liSjgurguhone longïjbreui plenac^cermce,auribus flexis ô^grandibus,parua capite,nitido,lt;piflb àlongo capilIo^Ad ineundas fœminas ante annum côgru us efthircus,non aûtdurat ultra defcennium,ex capris meliores funt que bis pa riûtjCx his potiflîmü mares funteh'gédi ad admiffiiras.Huic pecori ftabola me^ liorts funt quf fpeâant ad hybernos folis ortus,quæ lapide aut tefte funt ftrata, ut caprile minus fit uliginofum aut lutulentum.Item fubfternantur uirgultis,nc obliniant tenen,âi:pafci hoc pecus debet quafîoufllum/ed habet propria que dam quod potius fylueflribus faltibus deledantur quâpratis,ftudiofeenim de agreftis faltibus pafcuntur,atq! in locis cultis uirgulta carpunt,ita(^ à carpendo câpre dicuntur,ideo(^jn lege locationisfundi excipi folet,ne colonns capramr in fundo pafcat: poft autumnum exiguntin gregem htrcos,quia quæ concipit poft quartum menfem reddit tempore uerno,hœdi cum trimcftrcs funt faâi fubmittuntunÖ!: in grege incipiunt eflê,fatis magnum putant eflè circiter quia quagenas,eo quod caprælafciuæ funtA fe diïpergunt,contra oues fecôgre^“ gant ac condenfant in locum unum.Singulis deccm capris finguli fufficiuni hir cijultra odo annos feruandæ non funt,nam hoc genus longiori fterilefcit æta* te.Sanas capras nemo promit£it,nunqu5 auté fine fèbre funt (utait VarrojAc ciditetiamfepeutin corporib»uulnercntur,quibusfubueniendû eft,eoqu«î ’ inter fe cornibuspugnant,ac etiam fpiflîsfpinofis locis pafcuntur,qnibus fubue iiiendum eft,ut in curis uulnerum equorumdidum eft pleris^ capitulis.

Eas caprarum eft præcipucin pelle ôc Iade ac hcedis, nam ex ipfarum pellibus fiunt optima calceamenta,â£æquorum fellæ operiuntur,Iac ipfarum multuta eft ôe humano corpori optimum,^ præcipue non coagulatum,parumcafeitar tishabensjôequi ex eo fitcafeusnoneftadeolaudabilisut ouiumgt; earumear^ «es nimiæ ficcitatis ad digerendum duræ exiftunt, ideo q; male.Sed heedorutn carnes fnnt opportun^ ad falutem amp;nbsp;deledationem,d: præcipue ladantiutUjdc ex ipforum pellibus ftunt optimæ chartæ,ac delicata calceamenta,his conuens entia,quiuoluptuofe uiuere cupiunt.

De fcrophis,uerribus,8C fuibus,quales debent eligi.qualitcr tenerijÔ^ quanto tempore funt praEgnantes,amp;de ipfarum fanitate amp;utilitate, Cap. lxxvii.

V Erres eligendi funt uafti amp;nbsp;ampli corporis,fed rotundi potius quâ Ion gi,uentre d: clunibus magnis,roftro breui,ceruiceglandulis lpifla,U' nius coloris potius quâ uarij,libidinofi anniculi qui ufq ad quadricu' nium inire feeminas poftunt.Scrophas uero longi latei is debemus eli gere,ôiquib. ad fuftinendü foetur^ onus fe magnus uentereffundat,cetera ucr ribus fimilia» Sed in regionibus frigidis depreflî nigriq pili fint,in tepidis qua* lefcun^

Iefcunlt;$ fint nihil réfère .Item ex bona progenie ut porcos mukos panat,hoc genus in omnibus locishaben’poteft,melius tarnen agn's paluftrn bus qua ficcis,prxcipue ubi arborû fruâuofior fyluafuppetit,qu^ fubinde matun's fructibus al ternaperannumutatione fuccurrat,locus magt;-ximegraminofis ôi. canarum radicibus nutnum tur.Sed dçficientibusalimentisper hvemé prg bendafuntpabula glandium,caftanearum,â: fp milium,uelfaba uel hordeum uel frumentum*. Hæc enimnon folummodopinguedinemefFp ciunt,ïèdeham carni lucuduinfaporem addût»

Äeftate mane tV antequam æftus I’ncipiat fubigunt in locum umbrofum, maxp me ubi fit aqua,poft meridiem rurfus lento feruore pafeuntur, hyberno tempore non pnusexigunt paftumquam pruinaeuanuit,0eliquefada eftglacies» Porci gregati'mmorealiorumpecudum claudendinonfunt,fed aras fubpor^ cibus faciemus,quibus mater unaquglt;j claudantur,qux aræ fupenori fint parte detcâæ, ut libcre numerum pallor exploret,öt:oppreflis matre fatibus fæpefubueniatfubtrahendo.Curabitautcmutfœtus proprios cum unaquæcj pr^cludat,plus ucro quîim odo (ut Columella dicit) nutriri non debet» Pallagt;-dib autem fex fufficcre uidctur,quia licet plures ualeat educate, tarnen 'maiore numero onerata ante tépus deficiat» Varro ait,quot tot porcos parère potell, quod mammas habetjfi minuspareatefleportentum.In quo illud antiquilfimu fuiirefcribitur,quod fus AcneæL3uin»triginta porcos peperit albos,nutricari odo porci paruulipofluntprimoiincremetofado aporcis dimidiapars remo Ueri,qui3 nelt;j mater fulbcieterpotell lac prçbere,neq! generatiroborari» Ad fœturam uerres duob.menfibus ante fecernendi funt,optimû admilTuræ tépus a Fauonio ad æquinodiû uernû,idell,Kal.Februarij,adidé i2»Martij,itaenim côtingitutfllatepariât,quatuorenim menfib. cil prægnans»d: tûcpariatcum pabulo abundat terra.Necj minores admittendæ,quam anniculp,melius uigin ti menfes expedarc,ut bim^ pariant»Cum cœperint, dicuntur hoc facere ufe^ adfeptimumannum rede.In luto uolutantur libéter,quæillorum requiesell, utlauatiohominis.Cû omnes conceperint rurlus feoregûtuerres,uerris odo menfiü incipit falircjidcj ulcj ad quadrienniü rede facere potell,deinde fagi'naz tus peruenit ad laniû.Sus ufe^ adeo pinguedine crefeere folet,ut fe ipfa lias fulli ncrenô polfitnelt;jprogrediufquâ»Nâ in Lufitania fert fus elfe occifus,quifuit inuétus uigintitnb» pôdo,id ell,quingentis feptuagintaquinc]^libris,eius^ fu^ is cute ad os pedem amp;nbsp;tres digitos fuilfe, lardû cum carne uno pede ôe trib» ' digitis groirum,ut ait Varro» Addit etiâfe in Arcadia uidilfe fuem,quiprp pin* guedinc nô modo furgere nô polfet/ed etiâ in earn muré nidum fecilfe à pepe

nflê mures.Fœcundi’tas fcrophas perpenditur,quia in primo partu agit, now multum in rcliquis mutat.SubuIci binis mefibus porcos finüt cum matribus, dc inde cum lam pafci pofliint (ecemunt. Porci nact hyemc fiunt exiles, propter frigora,ä^ quiamatres afpcrnätur cos,propterexi’guitatemladis,quia ex hoc dentibus fauciantur ab eis earum mamtnçzdiuilus eil earunr annus bifanâ, quia bl's pariuntiuanno,quaternismenfibus fercuentrem,binis nutrit»Aramfaeerc oportet circiter tri'um pedum altam à lataamplius paulo ca altitudine abs ter' ra,ne dum uelit exire prægnans abortet,altitudinis modus fitut fubulcus facp le circûfpicere poflît,ne quis porcellus à matre oppn‘matur,Ä ut ficilc pregna repoflit cubilemarisholh'umefledebetjamp;limen inferI'us akum palmipedale» id e(l,unopedeamp;palmo,ncporcelK ex aracummaterprodittranfi'repoflinte Quotienscuncß aras fubulcus purgat,totiensarenam mitfere oporteGaut quid aliud quodexugat humoremA cum peperitlargioricibatufufientet,quo fact liuslac luppeditarepoflitjin quib. hordeicirciter binas libras aqua madefadas dare folent,mane uefpere,li alia qu^ obijciantnon habuerint.Scrophæ bis in die ladiscaufabibant,cum porci 'a mamma depulfi funt,fi fundus miniftratda^ re folcntuinacepacfcropei ex uuis,a partu decern diebus proximisnoprodu cunt ex aris matrem,nifi propter potum'elaplis decern diebus finuntexire pa^* Hum in proximu locum uillæ, crebro reditu lade alere polTint porcos, Cu ere uerint lequunt matrem ad paftû,denilt;$ lecernunt'a matrib, ac feorfum pafeut nutricesjfubulcus afuefeere debetut omnia faciant ad buccinam,primo cû in'* cluferunt cum buccinatumeft aperiuntjut exire poflihtin cum locum ubi hor^ deum effufumfitinlongitudine,lic enim minus difperit qua in aceruospofiw» Et plures faciliter accedunt,ideo^ ad buccinam conucniredicuntur, neJfylu« ftri loco difperfi pereant.Caftrantur uerres comode anniculi,nec minores qua femeftres,quo fado nomen mutant,^: prouerribusdicuntur maiales,de fanK täte fuum unum folum exempli caufa dica,porcis ladantibus fi fcropha lac fup' peditarc non poteft,triticum fridumdare oportet,cradumenimfoluitaluum, uel hordeumobijeiex aqua,quo3dlianttrimeftres,in centum fcrophis decent uerres fatis efle putant,utilitasporcorum eft,quia earum carnes ad cibu com petuntrecentesd: ficcXjói optima pro calceamentis, ôeeorû lardus eft opti' mus in condiendis omnibus cibis, ôc eorum adeps optimus pro calceamentis ‘ côferuandis,ô(: in pluribus unguentis ad curâdas ægritudines opportunus.ké eft alia utilitasgt;quod uineis immifli nec dum turgentib, amp;nbsp;exada uindemia gra mine perfecuto uertunt folum,poftea relida foftoris diligentia mutantur,

Decanibus quales debent eligi'A qualitcr teneri êCinftruiSCdeipfonim utilitate. Cap LXXyiii.

C Anis eft cuftos ciuspecoris,quieo comité indigent, ad le defenden* di4,in quo genere funt maxime oues ô(:capre,eas enim lupus captarc folctjcui canes apponimus defefores,in fuiUo pecore funt qui fe defen dunt,uc

dunt,ut fues,ucrres,maiaIes,â:fcrophæ.Canû genera funtduo,unûuenaticu perti’nens adferas,alterumquod cuftodiæcaufaparaturjpertmésad paftores, de quo diceremtendo, Adformamhuius artis primum ^tateidonea parandi (unt,namcatuh'ôi fencsnecfibinec ouibus funt prefidio,amp;:lupis nônunquatti prædgfîunt«Debentefleformofï,magmtudineampla,ocuhs mgrantibus,nari bus congruentibus,labn'sfiibnigris,autrubicundis,mento fuppreflb,^!: ex. eo naris duobus denribus dextra finïftrapauloeminenribusfuperioribus,dire-* dis potiusqu'amtorris,habentes acutosdentcs,labro tedo’s,capiribusamp;auri- ( culismagnis ac Iaris,id eftgt;plicaris,groflîs ceruïàbus,ac collo,tnternodijs arri-' culorûlongi’s,pedibus magnis ôi alris,digitrs difcretis âiungulis dun's nelt;^ cur OiSjCorporefuppreflb fpina net^ eminula, l'd-eft lîma, ne^ curtia, cauda grofla, latratugrauijhiatu magno,colore potiflîmumleonlno,fœmineuero débet eP fcmammof^jpapillis æqualibus.Cauendu'meft nea lanei’s,néue 'auenatoribus-’ canes emas,Nam alijad pecus fequendûm inertes,ficut alten' lîuiderintlepo* temautceruumeumporius quamoues fequuntur,quarc apaftoribusemptus’ niehor cft^qui oues fequi confueuit,aut qui fine confuetudine fuent,canis enim facile aliquid afliiefcit: pane benç pafcendi cum' grege funt,ne propter fametn oolens quærerecibum a grege recedat: morticinx ouïs carnes non patianc pafi:i,ncdudufapore minus fe ab(lineant,feddenfeisofla bene coneufla^nam ex his dentes fiunt firmiores,lt;Sios magispatulum,propterea quod uehemen* tius ducuntur malæjacriores^ fiunt,propter medullarumfaporemjn diecibu capiantubipafcuntur,uefpercubiftabulantur, Catulæ tribus menfibus folent gnantes,in partu,h plures funt,eligerc oportét quos habere uelis, reli-* quos abijcere: quanto pauciorcs relinquuntur,tanto in alendo melioresfiunt^ hem fubfternatur eis aliquid quo moilin'cubili facihus educentur» Catulidie bus uigintiuidereincipiunt,duobus menfibus primis a partunon difiungunf', amatribus educunteosinunumlocum.Itemconfuefaciant ut alligaripoflint, primum leuibusuinculis,quæ fiabrodere conantur,ne illud confuefcantface^ i'e,uerberibus eos deterrere folcnt»Quidam nucibus Grecis in aqua tritis per^ üngunc aures,ôe inter digitos,eb quod muicç â: ricini pulices ibi flare folent,cp lînonfiateaexulcerentur:neuulneretur â: li bellijs,tmponûtureis collariafeç rijhabentia fub fe leue corium,clauulis infixü,ne collo noceatduritiaferri.Nu-^ tncrus canumpropecoremultitudincfoletparari, fedinregionibusfyluellrk bus remoris^uillisubibellirmaljcfuntmultorequirunturplures,nam in uih latico grege fufficiût unus,fcilicet mafculus,alter fcemina,eo quod fimul funt afliduiores,ôi idem cum altero fitacrior,ô(: fi alter ægereft ne fine cane grex lÎLquos confuefaciant noâcuigilare,lt;S(:in die claufos dormire,

Ad maiores pecudes neceflârij funt æcate perfeda, ad minores parui quandolt;^ fufficiunt.Et qui in collibus uer fantur fîrmiores rcquiruntur, quàmqui

quatn qui in fando quondie aduiUamrcclcunt,ita(ÿinfakibus licet uidere iu’'j uencutem^ó^ earn fere artnacatn,cuminfundisnonmodopuehfed etiatnpuei læ païcanc in die,pafcere greges fimulcômunicer omnes oportet, Pernoâa' re ad fuumgregemqucncgoportet.Maior natu amp;nbsp;cæterisperitior eflè debet magifter pecoris,ei^ omnes ali) parère debenuitac^ tarnen oportet cum alios - ætate præcellcr«,ne propter feneâutem minus fuftinere poflet labores,prfz (êrtimdumconueniunt formf hominum,difficultatcmac montium arduitaté e\: afperitacem facilefcrant,quodpatinece{faate habent qui greges fequûtur, pr^fertim cum conueniuntformp hominum armentitios atlt;^ caprinos,quibus rupes acfyluæ ad pabulandum conueniunt,Formæ hominumlegendp funt ut fintfirmijâtiêquipoflintjâf ueloces,mobiles,expcditis membris,qui nô foliim pecus lêqui poHîntJed etiambbeüijsacprædonibus defendere,qui onera ex tollere iniundapoflînt, qui excurrere,qui iaculari ualeant. Non omnes ad hâc rem apti funr,magiftrumprouidere oportct,uf lêquantur omnia infirumen-, ta,qup pecori paOoribus opus fint,maxime ad uidum hominum,de ad medi cinam pccudum,ad quam rem habent iumenta baflliaria domini,alij equas,al)^ mulos uel a(inos,auc aliaqup onus dorfo ferre po(runt,quiinfundo perpetuo manent,facile habencconferuariinuillaquæpadoribus neceflaria faciant,his autemquiinfaltibusâifylucnribuslocispafcant mulieres adiungere oportet, quæ greges fequantur,ac cibaria pafloribus expediant,eos^ aflîduiorcs faciîc» IMagifter pccorisfine Iiterisidoneus’noncft,eoqubdrationes domi'nicas cou fcccre,ncc aliud quicquam ratione lâcerepotefi, Paftorum numerus elfe debet fecundum multitudincm pccudum, genus earumjâe diuerlîtatem locorum pa nionis,d^uendentiüagnos,0eßcienciücafeos,uel non maior uel minor talisÄ

De teporarijs amp;nbsp;leporibus c^teris'c^ animalibus feris indu/ dendis, Cap, jlxxx,

LEporariumefi locus claufus,inquo clauduntur Ieporesamp;capreoli,i^ cerui,óc cuniculi,cætera^ animalia non rapacia fera tamê,li antiquitus appelhtus,eo qubd lepores pr^cipu'e includebantur in eo, fed omniiJ horum cußodia incrementumàpaftio aperta ôe nocaeft,ideo breuiterexpli* câda,italt;j fepta ex materijs circa locum magnum uel paruum, iccundû optiogt;' nem uel poflîbilitatem domini liant, ade'oalta ucl compada quod nequelu* pus neque alia beftiaintrare poflît, neque defuper tranfilire, ibi^ oportet ef îê latebrasin uirgultisâi: herbis, ubi lepores interdum delitefcant,^ arbores patulis ramis, qui aquilæ conatum impediant,in quo fi lepores mares uel fee minas paucos intromilêris, breui tempore locus implebitur, tanta efl fee* cunditas huius quadrupedis, Sæpe enim cum catulos habent récentes, a» lios in uentre reperiuntur habere, itaq^ qui fcireuoletmafculum afœminadi* feernere (ut Archadius feribitj naturæ foramina debet infpicere,nam fine du* bio ma*

liber ist. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)!lt;

tio tnafculus unum,fœmina duoinucnmntur habere,fi caucc à lubtiliter infpp ^«atur.Sedleporum tria genera fere funt,unum Italicum,pedibus primi's humi ïgt;bus,poften’orïbus altis/upen'ore parte baflâjUentre albo, auribus longis, qui lepusdici'turcumprægnansfit tune conciperejn Gallia tranfalpinajôe Mace donia fiunt permagni, in Italia â: Hifpania,mcdiocres.Itetn in Gallia reperiun tur alij alterius generis toticandidi. Tertij generis eft quod in Hilpania ôe in Prouincia à in partibus Lombardiæ fibi cohærentibus nafeicurjimilis noftro lepori ex quadam partejed humilis,quem cuniculum appellant. Lepus dicL liirabco,quiaIeuipedeambulat.Cuniculiab co quod fubterra cuniculos ipfi facerefolent,ubi lateant in agris,nemoribus à: pratis â: uineis.Apros habere pofte in Icporario Qi capreolos «Si ceruos non eft dubium.

DepifefnisÄf pifeibus includendis, Cap. LXXXl* QVi pifeinas habere defiderat,pritnum eligere oportet locumcoucnp entem,qui nullo tempore aqua careat,non enim alijs poftunt dura^ re locisjlcd pifeinarum quxdam funt paru^,qupdam magnæ,qua:^ dam mediocres: âe iter urn qug(îâfunt,fontaneæ,quædâftagnef, quædammarinfjâi quædametiamfluuialeslt;Siparupfuntmuniantur feptis ex bgnis ucluiminibus aut lapidibus côftruâis,ne lodria uel aliud animal nocens intrare poftityó^ uimina aut uites fuper earn tendantur, quibus aues terreantur f^aceSjin eis^ ponanf pifees illiaquæ conuenientes,ex his qui inueniuntur in partihus illis,nam quidam libentiusftantin fontium uel fluuiorum aquis, alq inftagnisôilacubus,nonnullideleâantur marina,fit autemparua pifeina pro-* fonda in quantum a foflbribus profundari poflit,fedinmagnis pifcinis commo de ftarcpoftunt.Quodfi marina fuerit aqua de mari edu(fta,omnia genera ma rinorumpifeium natura paruorum polTunt in eaferuari. Si pifeinam magnam habere uolueris,oportetipfam fienex magno lacu uel ftagno in quo funt a^ quæ plurimp congregatæ,niue ac pluuijsautfontibus,uelin eaflumenfluen' libus,uel etiam aqua marina,quod in pluribus euenitlocis,quod li ex ipfola^ eu uel ftagno aqua per aliquam partem exeat*ibi claudatur taliter quod im-* pediaturpifciumexitu5,dcnon aquæ,quod fiex aqua dulci confiftat, poterut in ea poniac feruari omnia genera pifcium,tammagnorumqu\im paruorum, in talibus aquis uiucntium.Sunt à aliqui marini pifees qui ad aquam dulcem accedentesdelçdantur in ea,ôi taies limiliter poterunt in dulci pifeinaferua ri.Siuero fuerint ex aqua marina,in ea ponantur omnia genera pifeium ma' finorum,fi fitualde profunda,nifi fitpifcis maximus,utbalenaquæ nullo loco nifi maris pelago claudi poteft,Ii uero mediocris magnitudinis fitpifcina, ex hisquædida funt facile potefthaberi dolt;ftrina,quales pifees poftunt in eain^ dudi.Pifcinæ uàlitas magna,quiaexpaucispifcibusincluf]s breui tempore ha henturpluresjexquibuspluresuendipoftîintjdic plures ad efcamhaberi.

31« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

COmpIeto tradatu animaliumquadrupedum nutriendorutri ac pïïci debipedibusamp; cætehs uolatihbuseftdicendum. Et primo dé pauoquot; nibus qui fuo dccore nobiliores funt ceteris, quos nutrirc, ut egregic aitPalladius,facile eft,nififurcnsaut animaliainimicaformides,quiper agros uagantur,plerunlt;^ Iponte fe pafcuntpullos«^ educunt,alciflïmas uefpere arbo' respetunt,una his curadebetur ut incubantes per agrumfœminas qu^Iioc paffîmfaciunt'a uulpe cuftodias Jdeocj in breuibus infulis melius nutriuntur, unimaiculoquinlt;^fœminpfufficiunt,quod lêruandum eft (ut zit V^rro) fi ad fruftum fpedes,nam tunc pauciores debent effe mares qu'im fœminæ. Si ad de iedationem côtr3,formofior enimeft mafculus,MafcuIi ouaô: pullos fiios pet (êquuntur,uelut alienigenas,priufquKm illis criftarnm nafcantur ïnfignia, AbP dibus Februarij calere incipiunt,faba leuiter torrefada incitantur ad libidinemgt; fieis quinto quocÿ die tepida præbeatunCupiditatem coëundi mafculus coiv fitetur quotiens circa fe amidumtaudæ gemmâtisincuruat cum ftridore p^ currenStSi ouapauonum gallinisfupponanturjexcufant matres, tribus uicib» ab incübationeper annum fœtus ædunt.Primus partus qüini^ ouorum,iéct«» dus quatuor,tertius triuttl uel duorum cïTcconfueuit.Sed eledæ,fi hoc placoe fit,gallinæ fintqug primoincremento lunænouem diebushabeantnoua oua fuppofita,quinlt;^pauonia,ceterafuigeneris,decimadieomniagallinaciafubtr3 hantur,â: alia gallinacia recentia tondem fupponantur,ut triginta diebus pofi fint cum pauoninis aperiri ouis. Oua autem pauonum contra gallinae fubieda fæpe manu conuertantur,quiahocipfafacereuix ualebit,unam^ partem oni notabis, utconuertiflecognofcas,maiores gallinas oportet eligerc,nam mino ribuspauciora fuppones. Cubilia debent eis fieri fub tedo difcreta,i^ 'a terra eleuata,utne^ ferpens ne«^ befiia 3cccdereadeapoflit,(ut ait Varro) prx«' rea locum antefe purum habere debet cubile,quo ad paftumexeant diebus a* ptis,nam utrûç^ locum purum eife uolunt hp uolucres. Itacj paftorem card cutn uacillo circumire oportet ac ftercus tollere natos,fi ad unam transferre pluri bus uelisjquindecim uni nutriti fufficiunt,primis diebus far hordei afperfum o' mnino pullis dabitur,uel undecunlt;]^ codo pulticula ôc refrigerata.Pohea cieturporrum concifumuelcafeusreccnsiedexpreflus,namferum pullis oo' cet,locuftæetiam inpedibus ablatispr^benturjtapafcendifuntufi^g adunum menfem,deinde hordcum poteris præbere folcnniter.Trigefimo quinto tatnc diepoftquam nati funtin agrum tutum eqci poflunt,comitante nutrice pafeen di,cuius fingulturauocantaduilla. Pituitates uerodteruditateshis remed^s fubmouebis,quibusgallinacurat,maximumillis periculu eft cum incipit Crtquot; ftaproduci,nampatiunturlanguores,ficut infantes cum dentes eis nafciîtur, utilitas ipforum eft,carnes fatis bonæ funt,fed ad digerendum duræ,m3fculo turnpennæfuncpulchre,ideolt;jpuellisprofertis Stalijs ornamentis apte.

IN phaftanis nutriendis hoc feruandum eft,ut nouelli ad creandos fcetus’pa rentur,ideft,annofuperiori funtæditi,ueteres enimfcecundiefle nonpof-funt.Ineunt fœminasmenfe Martio uel Aprili,duab.fceminis unusmafeu lus fufflcitjfemel in anno fœtus creant,uigefimus fefè ouis pariendi ordo côclu ditur.Gallinæ his meliusincubabunt^itaut iJ. phafiani ouanutrix omnia oua cooperiat,cætera fui generis fupponanCin fupponendo de luna diebus qup funtde alijs dida feruemus.Trigefimusdies matures pullos in lumen mittet« fed per quindecim dies difereto toto ac conlperfo uino refrigerate leuiterhor dei firre pafcentur,deindctriticüói locuftasprgbebis ói ouaformiex. Sana ab aquaprohibeanturacccfla,ne cos pituita concludat,quod fipituitam patian* -tur cum pice liquida roftra eorum debebis affidueperfricare,uel freut gallinis auferre.Eorum carnes funt optime.

Nfer aquam herbamc^ defrde*' rat,nec fineipfs facile fuftine* tur,locis confrtis inimicus eft, quia fata amp;nbsp;morfu ledit óe fter* tumnouellamus â: uere, uni mafculo tres fœmine fufficiünt. Si défit fîuuius, lacuna fornietur,lt;3£: fi lierba non fuppe tit,trifolium,fœnum grïecû, agreîlia, intuba,laduculas pro alimente ferc' mus.Albifœcundioresfunt,uarijuel fufciminus,quia deagreftigeneread do tnefticumtranfierût,incubant'aKal.Martij ufj ad folftitium eftiuum. Circa 15. oua uni anferi fufficiunt,incubant§o,diebus.Melius tarnen eft quod gallinis o^ uafupponas,quia plus parient,paritur^ ad aramproducantur,cum femel hoc feceris confiietudinem fponte tenebunt,ftgallinis anferis oua iupponasj'ne no/ ceantiuppofitisfubijciatururtica.Semine papauerisprimisdecemdiebuspa^ feendf funt intus,poftea foras easpoterimuseducere,ubiurtica non fuerit,cti iusformidancaculeos,â:prgcipueinprataâi pifcinas autpaludes. Aras eis fa* ciunt fupra terram in qua non inducant plus uicenos pullos,easlt;j aras prouidc antnehabeanthumoremjôe molle habeantfubftramen,ex palea. Studendum eftneaccedereadeospofTint muftelæ,nec ali^ beftiolp qux noceât,utaitVar ro,quatuor menfibus bene fagi‘nancur,nam melius in tenera çtate pinguefeût, polentumdabiturterindie,laceuaganturÂideo prohibeatur licentia, obfcu* roloco claudantur àcalido,fic etiam maiores obicuroloco pinguefcunt,nam paruulifæpedietricefimofaginantur, melius fiadfatietatémiliû præbeamus infufum inter anferumeibaria. Omne legumen prxftaripoteft excepte eruo.

J18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E Ti C R E S C E N T.

A lupis amp;nbsp;uulpibus fapiuntur,ôt ideo ab eis cuftodïcndæ funL Vtil'tas antéz rum eft quia carnes puUorum ft funt pingues,0i quatuor menfium noh cxcefic runtætatemapIuribusappetuntur,^eGrumpennf molles optimafunt prole dll's,duræ alarum fcriptonbus competunt ôe fagittis, DcAnati'bus, Cap, lxxxv.

A Nates funt de natura Anferum â:eodemmodo nutnuntur,ut anferes, Libcncer comeduntherbamanatiuam quæ in fuperficie aquae ftantis ex folisaduftioneorit,omniareptilia ôiuermesôe omnia turpialiben ter accipiuntdegIutiunt.VtiIitasipGrum eft præcipuejn pennis,ó(: carnïbus etiam illarum pullorû earum utimur,licet fàtis fint indigeftibilcs «Si: uifcofx, Degallinis ÔC gallis acfpfarum pullis quaks haben' SC qualiter teneri expedit. Cap. nbsp;nbsp;l x x x v i.

OVi perfeftas uult habere gallinas,eligere debet fœcundas,plerunc^ rubicundas pluma,nigris pcnnis,impan’bus digitis, magniscapiu* bus,criftaere(fta,ampla Haeenim adpartemfunt aptiores. Gallifine lacertoft,rubenti crifta,roftro breui,plene acuto,oculis rauis aut higris,palea rubea,collo uario,aut areolo,fcemoribus pilofis,cruribus breuib. ungulislongisjcaudis magnis,frequentibus pennis,uociferantes faepe,in ccr^ tamine pertinaces,lt;^:qui animaliaquaenocét gallinisnon modo perti'mefcût, fed etiam pro gallinis propugnent.à' ducentas alere uelis locus feptus paran^' dus eft,in quo dup caue^ coniundæ funt,quæ uerfus orientem fpedent, amp;nbsp;fmt longitudinis circiter decern pedum,latitudinis paulo minus, in altitudine pau* lohumiliores.’unaqupcjhabcat feneftra tripcdaliunopedealtiorem,ex uimû nibus fadam raris,itaut lumen præbeant multû,nclt;j per eas quicquamintra^ repoflit,quod nocere folet gallinis,inter ipamp;s duas ftthoftium quo gallinarius curator earum ire poflet:in caueis crebræ perticx tradf ftnt,ut omnes poflint fuftinere gallinas.Contraftngulasperticasin pariete fintcubiculacarum. Ad fitquo^ ftcutdixijueftibulum feptum,in quo diuturno tempore efle polKnt,0t in puluereuolutari,dida cubilia fint exculptainparietibus, autaffixa frmiter, motus enim cum incubant nocet,in cubilibus cumparturierint palea fubfterni debet,df cum peperint tollas fubftramen,0i recens aliud fubijee, eo quod pull ces à: alia nafei folent,quae gallinas quiefeere non patiûtur,ob quam rem oua aut inpqualiter maturefeunt aut corrumputur. Qu^ uelis incubet,negant plus 35. ouaincubare oportere,quamuis propter fœcunditatempeperitplura. Pal ladiusautem mulieres noftræ ultra 17. uel 19. oua non fupponunt.Fertur ta men quod in quibufdammundi partibus inueniunf homines qui furnos adeo temperate calefaciunt,quod eorumcaloræqualiseft calore galline cubantis, atlt;^ in uno ftirno feu clibano ponunt multitudinem pennarumparuarû,df mil legallinacea ou3,poft ao.dies nafeuntur ac extra profiliunt. Optimum elle partû ab «quinodiouerno adautûnale,ita^qu3eanceauel poft nata funt, non

Mjpponenc!a,ói gallinæqa^roftra aut ungues non habcntacutosîncubarc de-* bcnc,aliæinconcipiendo âjiouando potius quàm incubando occupatæ effe cô uenic, Aptiflime ad partum funtanmc«!^ aut bimæ incubantes includere opor tetjUt ie âc node incubent,præterqu'am mane Ä uelpere cum cibus ôe potio cis datur,oportet ut curator circumeatdïebus aliquot interpoftis,ôi oua uer^ t3t,utæqualiter calefîant,ouali plena atlt;^ utihafintnec ne aduertere potes fi di mifens in aquam quod mane ed natat,plenum defidit,quod intelligere’potes ü concutias. Itemfiadlucem fubftuleris,quodperlucetinaneeft,Oua oblonga acuta mafculûs,rotundafœminas tribuunt,infuper ponenda oua obferuant ut fint numero imparia oua quæ incubuntur, Habeant fernen pulli nec ne eu* rator quatriduo poftquam incubare cœperit intelligere poteft ß contra lu* men tenucritjói: purum quod huiufmodi animaduertit efle eijeere debet, ac a* liud fubflcere. Excuflos pullos fubducere debet ex fingulis nidis, à fubijee* re excuflos pullos ei qup habeâtpaucos,ab ea^ß reliqua oua (une pauciora tol* lere debet,â; fubijeere illis quænondumexcuderunt,lt;Se minus habent trigin* ta: hune enim gregem maiorem non faciendû,ait Varro,dïebus 15. primis pul* lis debet obijci puluis,neroftris noceat terra dura,eis^ milium optimum à lo lium d: grana minuta tritici fatis competUnt,fed gallinarum pabulafunt quibus præcipne deledantur,uermiculi, triticû,â(: fer'e omnia grana,amp; præcipue dan dum efi eis lolium,quod eis competitjöc hoc elt humano corporiinimicû« Vi' natix cibo fterilefcunt,ôehordeo femicodo parère iæpecogunturjôereddunt oua maiora,ut Palladius ait.Pulli parui proferendi funt ad folem,d: derquilini um,ut in eo uolutari poflint,quod ita ualidiorcs fiunt.Cum iam pénas habebût confuefaciendifuntjutunamautduasfedent gallinas,ut entere potius ad pari endum fint expedit^,quâ in nutricatuoccupatæ. Incubare oportet incipere fe* cundumnouamlunâ,ebquod pluraqu^ ante incubant non fuccedunt, diebus fer'e ao.excudût.Circa caueas gallinarum incendendumeft cornu,neferpês ac cedat,cuius odore folent interire.Multas b uulpibus ôc quibufdam alijs anima* libus noxijs patiunt infidiasn’deo^ circa loca in quib, uerfant extirpanda d: re* mouéda funt omnia,in quibus uulpes latere poflunt ad ponédas infidias.In no* de claudanf incaueis optime circûqua«^ d:{eptis,nec permittanf foras in node iacere,ferf enim quod uulpis fubdolaintuet eas,quantumcuncp in alto exiften tes loco,utuideant oculoseiuslucentes,utfaculas,dtcaudaquafi baculo quo* dam minât eis,ut ßc perterritx cadant amp;nbsp;eas rapiat, Patiunt etiam infidias mil «orum,ôiquarundamaliarû rapacium auium,amp; præcipue aquilarum, contra quas tendanturfunesueluites feu uitalbæ,fupra loca in quibus die morantur. Capianf etiam uulpes taliolis,uel alijs artibus amp;nbsp;milui retibus,fifco uel laqueis. Pituita hisnafcifoletjquæalbapelliculalinguam ueftitcxtremâ,hfcleuiter un guibus uellitur,ô: locus cinere tangitur,d: allio tritoplagamundata afpergi* Kur Jtern allei fpica trita cum oleo faucibus inferturydaphifagria etiam proded, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee 2 ficibis

)XO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C K E s C E N T»

ficibisaflîduemifceatur.Siamarum lupnum comedât,{ùboculisfuisipfagra na proccduntjUt aitPaIladius,quænifiacu leuker apertis pelliculis auferâtur, oculos extinguun£,portulacæ fuccus fonnfecus ôe muliens ladecuran'easaP firmantjUel armoniaco fale,cuimel cyminuin æqualiter mifceantur, pedicu Iis etiam plurïmummoleftantur,âi præcipue cum incubant,quos peritnitfta' phißgriaparicerinfufacum uino,lt;3£amari lupiniaqua/ipenetrat fecreta peu-« narum, Vtilitas gallinarutn eft,quia ex ipfis nafcuntur oua,quæ nutnût corpus humanum multum Ä fubito,quibus utimur in cibarijs infinitis,quæ optime fer uari poiïunt diu fi perfricâtur fale minuto aut muria per tres horas,deinde abla antur,Ó£: furfure ac paleis recondantur^uel femper tencantur in fale,ut quidam dicunt.Itemexeis nafcuntur pulli,quicumfuntadhuctenerifunt adcibû opü* mi,ô(: fl caftranturfiuntcapones,qui melius cæteris pullis pinguefcunt, à funl laudabilis nutrimentûCaro etiam ipfarumgallinariâ bona eft, Itadhuc iuueiKS lùnt Ä pingueSjpennæ etiam ipfarum culcitris imponuntur.

Columbaria duobus precipue poffunt amp;nbsp;rimodisaut fuper columnis parieti' busligneis muro circûdatis lapideo,aa£ fuper turride groflb muro conftruda, ôi utralt;^ nidos feu nidorum foramina poteft h»* bere.Sedmelior eft qug inturride muro quHm de lignamine côftruitur,(3i: melius eft interfusni* doshabere,namfi exterius habet nidos fîmiisi* pfarumperditur,qui magnæ utilitatis exi(lit,Â earumpullißcile a rapacibus auibys capiuntur» Fiat ergo turris lapidea lata uel angufta fecûdum dominiuoluntatemacpoflibilitatéjnon alta mul tum,cum parietibus leuigatis ac dealbatis, albo

cemcnto,habens ab omnibus quatuor partibus eius quafdam breuiflSmasfe^ heftras feu foramina, ut columbis folummodo ad introitum exitumque fiif' fciant/ubqutbus immediate fit circuitus quidam lapideus eminens circum circa, qui afccnfum muftelarum ôt aliarum nociuarum fèrarum impediat, fuper tedum feneftram habeat, per quam ingrediantur columbi, Ä excant qui libenter ad folem fuper tedo morantur. Sint autem cancellatade la* pidibus aut lignis, ne per ipfam rapaces uolucres alis apertis intrare que* ant. Nidilormantur interius quos quidam faciunt redos, Âmediocri* terrtridos, quidam obliquos occultantes incumbantes columbas, quædam præterea prouideûciuntfëneftrellas latas,âimodicum concauas feu longas, plures culcellos parues circa parietes^dt tedû aftigunt aiïerentes uahis coluny basliben#

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5;t

bas liLcntiusincuVarc.Sed expenmentodidici quafdam efle columbas quæ 1p bentius in muro quam ciftellis mdificant,quafdam uero côtranum appetere, amp;nbsp;lterumquafdameirelibennusinaperto,Äfuper quacuncg re cummdouelfme mdoincumbant,ó(:qupdam libentiusfe occultât Jdeo^ non inutile puto in co lumbario cuiufcunlt;j generis nidos habere,uc diuerfis columbarum affeâibus fatis fiat,quamuis qui in muro funt à fimo fexcupedibus mundentur facilius, quod crcbro fieri expedit eo quod ab eis cum augmentantur plurimu incuban tescolumbælpdantur.Elletiamopportunûquod intra columbarium ponanc trabes in pluribus partibus,Ä præcipue in circuitu A aflides fuper quibus tem porepluuiarum die niuiü A tempore fuperfluipflus colûbæin magna quantita tc morari ac quiefeere poflint.Sic enim 'a loco proprio nö facile deuiabüt, miä* deturetiamerebro ipfarumlocusA unditj fit decorus,nam in pulchro domo ficutdt homines moranturauidius.Et nota quod unumquodc^ par tres ueldugt; OS ad minus uult habere nidos, licet aliquando augeantur öi multiplicentur in tantum quod replent nidos omnesA^^lariü at(j trabes A cpteraloca omnia.

INcolumbarijsnouis columbifenesponendinonfunt^namreceduntót ad propria reuertuntur,led ponendi funt iuuenes cum pennas complétas ha bent,uel quafi complétas. Et ex his qui ponuntur meliores funt faxaro^ 11 depoft ipfosturgni, fic a uulgoex pennarum colore uocati, tales enim in columbarijs melius durare cernuntur qu'am cæteri,albi uero uitentur omni no,namdurare non poffunt,eo quod ab auibus rapacibus nimis remote uiden tur A quanto plures in primis ponetur tanto uelocius implebitur locus, ponen dæ funtprpeipue menfe Augufto à Septembrhuel etiam lulio,quia tunc facili Us inueniunt cibum in agris propinquis,propter quod non elongantur à colum bario,necperduntur.MenfeautemMartio,ApriliuelMaioponédi non funt, propter contrariamrationem.Circaquindecim dies ad minus teneantur clau fiuelinclufi,eritutilius,quia tunceruntpinguioresâ: adreuertendum pcritio res,naminprimfsquindecim diebus macræ efficiuntur,quia tunc bene uaca^ re ignorant, c’t cuminclufi morantur.Et poftea quibufdam diebus tribuat eis in columbario copiofe bonus cibusöt aqua,poft didum tempus aperiant tem porenubilouel fereno,fed commodius pluuiofo, quia tunc exeunt ót reuer^ luntur intcrius,non fubito euolant ad remota.

Qualiter funt tenendi ut libentius morentur A bene fru/ dificent, Cap. l x x x i X.

OVi nafeuntur in columbario uel parui ponuntur in eo non facile rece-dunt,fed uaduntquandoc^ad alia columbaria in quib.inueniuntefcâ* quandononpræbetur eis in fua necin agris inueniunt,di fere omnes quot;^**^-*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee 5 poftea

pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P g T. C R E s C E N T*

poftea tempore quo non cgent efca reuertuntur ad fujjamp;ad hoc ualent pîu* nmum habere columbarium pulchrumà bonum, Si temporibus quibus non J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnueniuntefcamcopiofe præbetur ei's in fua^quodeftcumnixuçlforttseftgla

ciesfuperterram,Â:menfe Aprïli â: Maioaratis ftipulisnonrecedunt,amp; pIu' nmos fœtus edunt»Cibus autemeis conueniens eft frumentum,faba,uicia»mi* lica ôc; cætera genera quæ libenter fumunt,centumqî parijs columbarumdetur granorum pars corbïs odaua diebusfîngulisjâ: duplû cum nihil omninoper feinuenuint,potusetiam in columbario detur eis lufficiens, quotiens aquâ nilî ualde remotam propter æftum uel glaciem inuenire nô poflunt,uel ponatur in aliquareprope columbaria,ad quam defcenderequeant,ita prgcipuum amp;nbsp;fe^ re neceflarium eis eft,quod ipforum mâfio fit prope locum ubi aqua influat,un^ de à bibere amp;nbsp;ubi lauari poflînt,permunde he uolucres runt,uc ait Varro.O^ ptimum eft quod de omnibus granisexhibeatur eis, ut funtfrumenta, faba minuta,cicercula,uicia,orobum,milica,hordeum,fpelta,lolia,ô:: cetera grana, ut uideatur quod libentius appetuntjôi id præcipue detur eis,ut auidius ibi tno rentur,^ pluries pariant.Palladius3it,quodfœtus fréquentant fi hordeû tor-' refadum uel orobum uel fabam fepe confumant, Dicit etiam, quod uihil expe tunt nifi ut æftate quæ maxime pinguefcunttriticum uel milium mulfa macéra^ turn femper accipiant.Eft autem mulfa aqua mellis in qua quæcunlt;j grana mol litafunteisq?datanon recedunt,ô(: alias illucducunt,ut^ non paucis aflêritur.^ Alij autem dicunt non refêrrc an fit mellita efca an nonjcum eis datur efca in ue fpere potius qu'am in mane,ut in die procurent efeam fibi quærere, â: qui non

' inueniuntintusinueniât.Namfidareturinmane non procurarent alibi inueni/ re,fed tempore niuis debetin manetribuere,ne exeant ad loca in quibus capi*' untur,cum certum eft alibi nô pofte inuenire»

PAftor columbarum fæpe debet eis mundarelocum,d:fimumreponcrc qui ad agriculturam eft optimus,amp; fi quem inuenerit uulneratum cugt; ret,fi quem mortuum eijciatjtem fi qui funt nimis feri ôi bellicofi, ut a' lios lædant,eos inde remoueat,C^ in alium locum fecretum ab alio le po nat.Si qui pullt idoneifunt ad uendendum eos prom3t,cibum amp;nbsp;potum cum œ pus erit fufficientef eis tnbuat.Qui folent faginare columbinos pullos quo pin ris uendâtjfedudent eos,cum iam fint pluma tedi cibant^illos pane calido mol lificato ôd mafticato uel molli: hyeme bis,æftate ter quolibet die,fcilicet mane, mendie ôiuefpere: eos ueroqui iam pennas magnas habere incipiunt,relifl' quuntin nidis,fradis cruribus,matribus nutriendos ói impinguandos, uel ex* trahunt de pennis unius alæ, nam qui ita educantur celerius impinguantur - qu'am cæteri,ut ait Varro,Item debet eos curare Ä tueri ab omnibus nocu* mentisjledunturenimóe capiunt ab accipitre,miluo,ôdfalcone,â(: cæterisqui bufdamauibusr3pacibus,quos occiderepoteftduab, uirgulis uifcatis in terra defixis

lt;3efixis inter fe cumati's, cum inter ipfas pofuit animal obligatum,fîc enim eafa eile deciperedebet à poteft.Palladius preterea dicitur oportcre rutæ ramu^ los pluribus locis fufpendere contra animalia inimicajtem lcduntur,a faginis, mullelis cattis,di cæteris pluhb, animalibus,qu^ de raptu auium uiuunt,con traquæ debet cuftos oftium lt;3e omnialoca unde intrarepoflunt optime claude re,lt;^ ftafas circumquaej^ eminentes procurare ne quid fuperius per pariere re^ pere poflit .Item læduntur ab auibus rapacibus tarn diurnis qua nodurnis,con traquasclaudatcullosdenodefêneftrâjuel li ea apertaintraueritauis rapax, öiiipfe audiat fpanentum à ftrepitum columbarum,intret audader in earn cum lumine,auemcj capiat à occidet-nec curetde exitu columbarum. Auesautem diuturnascumuilco uel parua reticula capiatlt;3eoccidat,feneftramautéde lub felliscancellet ód daudat,utcolumbiintrareualeantamp;exire,nóautem auisra pax,quf folummodo intrat alls apertis.Item moleftantur pulli pleruncjg fexcü^ pedibus quod cullos inquirat A nidum abijciat,aliumcj mundum ponat. Item nafcuntur eis uarioli circa oculos qui excœcant eos,maxime menfe Augufto.. Vendendi funtautcomedendicum folocapite funtinfedi. Item recedunt alp quando quia non habent quid edant, contra tribuatur eis : uel quia nimium ab animalibus rapacibusinfeftantur,auttcrrentur,contra qu^ iuuatipfe euftos,ut dixi.Item moriuntur ex fenedute,nam ultra odo annos non inueniuntur in co» lumbarijs durare,utdicuntexperti.Itemdebet euftos fæpeadeosaccedere,ôi qiiotiens in columbarium intrat aliqua efcam modicam fecum portare tempor re congruo,eos^ lemper aliquo certo óc conRieto modo uocare,ut magis do^ tneftici fiant.Item debet euftos tegulam fïgulipro aqua habere in columbario, qug aflidem habeat fupra lè aliquantulum eleuatam,habentem multos ôe fpiflos pedes incifos atep adhærentes,inter quos poftunt caput ponerCjôd aquam hau* rire nee in uas intrare,ut aqua munda permaneat.

Nihil columbis fcecundius,ut ait Varro,nam diebus 40. concipit, pa* rit,incubât,ôd educit,lt;3t hoc fere per totum annum faciunt, tantûmo do interuallant'a bruma ad xquinodiumuernum,pulli nafcuntur bi* ni,qui ubifîmul accreuerunt,dt habent robur cum matribus pariüt, fed expert! noftri tempon’s in partibus noftris dicunt,quod poft fex menfes pa riunt ôi non ante,de donee uiuunt quatuor uicibus ói quinque d: Iex,d: ampli* usfaciunt pullos in annofiefcaminueniant uel habeant abundanter, quod ft nihiltribuitur ter ad minus pariunt,fcilicetin eftate,pullorumcarnes ad efum funt ualde bonac ac deledabileSjd: libenter emuntur. Item ipforum fimus eft Optimus omnibus plantis d: feminibus,d: poteft fpargi quocunque tempo* reanniquotiensaliquidferiturcumipfo lemine, ac etiam poftea quandocun* que,d:unaquæ^corbisipfiusæquiualet£imi ouium quadrupedum uniplau** ftro,nam ex uiginti corbibus fatis commode,ex as.bene,ex jo.optime impin*

Jî4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

guatur iugerum(rumehci,fî mambus pcragrumfpargatur æquali’tcr, ôi cutn* uertatur.Et nota quod tria pana columbarum in anno faci unt corbcm fîmi,fi columbaria ni’dosintn’nfecos habeantjôe quanto magis ci' Eantur in co tanto plus fimi recipietur abeis,quia diutius moratur in ipfo, nec fcmper coguntur extra queerereuidutD. Item eft alia utilitas,uc generaliter prpdicatur,quod pofluntproumcijscumlitens Tub caudauel ala Iigatisadlo* ca longmqua tranfmitti,fi de loco ad quem deftinantur delati funt adlocum un demittuntur.Itemrcfert Palladius,quod nefciofi fit uerum,quod mducunt a* iiosfi cyminopafcunturaflîducjuelfi irici alarumbalfami liquore tangant* Deuirtutibus, Cap» xcih

Ro turturibus locum conftituendum prouide m3gnum,proutmultitu' di’nem alere uelis»Itemut de columbisdidumeft,ut habeant oftiû ac feneßras à aquam puram,ac pan’etes munitos tedorio,^ in eis habe*

ant multos palos infixos,fuper quibus commode morare poflînt,^^ locum pa* ratumcongrucinquopafcantur»Cibatui obijciunt triticum lîccum in cente* nosuicenos turturcsferefemodium,quotidiepurgantur eorumßabula a fter core,neL'edantur,quod quidemferuatur àefl bonumad agrum coIendû.Ad faginandum aptiflîmum tempus efi circiter menfem,^!: cum matres eorum plu rimosgignunt pullos in

Lombardiæ præcipue Cremonæ tota æüate turtures feras retibus capiunt A in domufculâ’claufam ô: quæ lumé habeatincludût,eisc^ dant côtinue aquâ pu ram,lt;^miliû quantum fumere uolunt,ôe uflt;^ fer'eadliyememuelpoßpartctn autumniferuant,ficlt;jquingcntas ôc mille quandolt;j congregant, quæ ineffabi liter impinguantur,ôc fie impinguatas optime uendunt.

QVi uult prædidas aucs uel alias qug pingues care ueniunt habere,lo cum faciat claufum ôt tegulis uel rete magno coopertum,magnû fe* cundum quantitatemauiumquasincludere uolet. Inhoctedûaqua uenire oportet per fißulam,0!: camper cannales anguflos ferpe* re,quifaciliextergipoflînt,nam filata diffufa efletaqua inquinaretur facilius Ä biberetur inutilius,ât qup fuperatadpotumauiumperfiflulamexeat,nelu' lo aues laborent,oflium habere debet humile ôt anguflum,quo euflos uixintra re queat,(eneßras raras,per quas non uideantur extrinfecæ arbores, aut aucs, eo quod earum afpedus ac defiderid macrefeere facit uolucres inclufos, tantu luminis locû habere oportet,ut aues uiderepoirint,ubiaflîdant,ubi cibus,ubia* qua fit circa ofiia acfeneßras,talisfitmunitio,nemusuel muflelauel alia beflia intrare poflît. Circa huius pdif cq parietes intrinfecus multi fmt palbubi aues afliderepolfint,lt;^: etiamperticæinclinatp ex humo ad parietes, quibus multæ pertice adneôhmtur extranfuerfo modicis interuaJlis ad ipeciem câcellorum, cibatui

cibatui (urdorum ponanturofFæglomeratæexficis à far re mixtó, cfteris trp buantur grana quibus uti con(ueuerunt,öi ea præcipue auide fumut, diebus ui gintiantequ^m tollere uukturdos,largius detcibum à: farre lubtilioreincipi' at alere.Cum opuseftutexhocfumantnrarmario,excludanturidone^ inmp nufculum armarium quod eftcummaiorecôiundum:oftiumlumine illuftriore ibi fitjCum numerum habet exclufumquem fumereuult omnes occidit,hoci' deoinfeclufo clam debet facere,ne reliqui fiuideantterreanturóe ante tempus uenditionis moriätur,VtiIitas óedeledatio inhiseft,quia multi parui precijin^ cluduntur,^ impinguaticare ueneuntói dominorum efui fatisfaciuntaduotü pro fe à quibufcuncj uoluerint quotienfcun^ fuerit opportunum.

De fedibus api'um ôif locoipfiscongruo, Cap. xcjiir, Deapib,tradaturus dicäprimode ipfarumftatione feu fedib.dequib.

dicit Palladius,quod locari debet in aliqua horti parte fecreta óe apri ca*ä^calida,0(: a uentis remota. Namipfi prohibent pabulum ferre domum (ut ait Virgilius) non longe ab ha bi tab il i bus domibus,ut furum ac^ ceflushominumpecudumqi fubmoueatur,ubi fit abundantia florum quos uel in herbis uel fruticibus uel etiam arbonbus procuret induftria. Sunt aut arbo^ resafeptétrionalipartedifpofitæjfonsuel riuusfit qui formet humiles tranfe Undo lacunas.Varro autem dicit federn earum efleoportereiuxtauillam do' tninicam/edpotiflimumubi nôrefonentimagines,ideft,uocesechi.Hicenim fonusfugeexiftimatur earum efle.Itemefle debere,dicit,in aeretemperato,ne quehyemenimiumfrigidojUt Ipeâétpotilfimumad hybernos ortus,id eft,ad earn partem in qua hveme fol oritur,quf propèfelocahabeât ea ubi pabulum fitfrequens à aqua pura. Virgilius uero addit,quodante ipfarum hofpitia fro dentes arbores debent efle. Item dicit,quod in aqua qup ibi ftabit iners feu profluitjdebentconijcitranfuerfæ falices amp;:grandiafaxa,utpontibus crebris poflint confiftere,ót alas pandere ad eftiuum folem.Iterum ait Palladius, quod podia trinisalta pcdibus fabricentur,Ô£: opere albario leuigentur, propter la-certarum cæterorumq animaliumnoxiam,quibuseftmorisirrepere,ö(: fuper podia aluearia collocentur,ita quod imbre penetrari no poffint,fpaciolis inter fediftaqtibus fegregata.Item ut Virgilius ait,a loco apumabelfe debent ones dthcedijquifloribus infultant.Item uaccæneroremdeglutiant,lt;5e furgétes at lerantherbas.Itéabelfe debent ftelliones lt;St lacertæ,ac hyrundines, cæterecg aues nociup,quæ infidiantur äi nocét eis. Abfit etiam grauis odor cœni öi qua-fumlibet aliarum rerum.

ALuearia meliora funt (ut Palladius ait) quxcortex formauit,maxime ra ptus ex fubere,quia non tranfmittüt uim frigoris uel caloris.Polfunt tarnen cxferulis fieri.Si hpc défunt,falicinis uiminibus fabricent,uel ligoo cauate arboris auttabulis.Fidilia deterrima funt,quæ öc hyeme gelant, ôi efta teferucx

te fëruefcunt.Anguftus tarnen aditus admi'ttat examina propter frigon’s imo* nam ât calon’s.Sane uentis fngidioribus panes altus obfiftat,adi£iis omnes folia opponantur hyberno,qui in uno cortice duo uel tres eflê debebunt,ea ma-gnitudine quæ in greflii apis magnitudmem non poflit excedere.Sicetiam no xijs ammalibus ingrefiii refiftatur anguftojuel fi apes uoluerint obfidere exeun tesalio utentur ingreflii,nam fiaditus nonfuntangufti (ut ait Virgilius) frigo remellacogic hyems,eadem^calor liqaefâdaremitti£,utr3lt;ÿ uisapibuspari-termetuendaefijfed pro magna parte hominesnoftrr tempons unofolo me-diocriutunturforamine,inframediam alueipartem, Itemdebentaluearia eife magna pro magno examine,parua pro paruo,Iicetinparuo fæpius examine e-mittant,quia duo examina in paruo fimul efle non pofl«nr,alt3 feu longa fnt .uno pedeöi dimidiojuelduobusjôc; lata circa duos femiflèsaut modicum plus uel minus.Virautemexpertiflimusmihi afleruit, quod meliora funt aluearia quadrata ex tabulis conftrudaqu'am rotunda. Et melius,quod iaceant anteri-us parum decriuiaquamereda,quo commode poflînt acies una fupcralucol* locari,amp;: h^c aluearia fùndum ab utrac^ capite habere debent taliter dilpoiitu, quod inde poflînt facile remoueri cum opus erit de melle tolli,fundus anterior habere duo foramina parua,Ä pofterior unuminparteinfimadebet,per qU‘^ ab utrac]^ parte ingrediantur ä: egrediätur apes.Retulitetiam feinuenireipf»« melius laborare cum aluear interius fit obfcurum,quod argumetum eft,quod foramina debent eflè paru3,ô(: rimule omnes aluei optimæfigillatæ, ad quod multum facit eorum induftria,uidemus enim quod foramina magna circa hy^ mem cera obturant,foramine folo relido ad formam ipfarum.

APes nafeuntur partim ex apibus,partim ex bubulo corpore putrefado (utait Varro) fecundum modum fimilem. Virgilius aitmagiftrum Ar chadiü primû huius rei fuifle autoré, ôe inueniflê modum,eligit ergo locus anguflu$,parietibus claufus,anguflolt;^ imbrice tedo^habés qua tuor oblique feneftras,tumuitulusbima qu^riu huiegeminæ nares Ä fpiritus ori multum reludanti obflruitur jplagis^ perempto tonfa uifeera foluûtur per integrampellem/icpolitumin loco clauforelinquunt,amp; ramea fragmdaco-flis fubijciunt,thymum uidelicet cafias^recentes,hoc geritur cum zephyrus primo fpirat,antequ'amprata uirefeantA antequam hyrundoueniat,nidi5lt;ç fufpendatjtunc humor uituli tepefadus æfluat,âi apes creat,qu3e primo line pedibus apparent,moxflridentibuspennis mifeentur.

Qiialiter emi debentjôi: qualiter deferantur SC qualiter in/ . ueniuntur. Cap. xcvii.

IN apibus optimæ funt paruæ, uariæ rotundæ (ut ait Varro) in emendo emptorem uidere oportet ualeant an fint ægrx.Sanitatis figna iî funt frequentes in examine,âdinitidx,A: fi opus quod faciûteftpquabileacleue. Minus

Minus ualentium ligna funt pilofeamp;horncl^,ut pulucrulente» Prouidendum cft utplenacomparentutalueana, quatn rem uel inlpedio uel murmun’s ma/ gnitudo,uel frequentia cômeanCis uel remanenti’s examims probacSi transfe-* rendæfuntinalium locum id facere diligenter oportet, à tempora quitus id potiflimum facias animaduertendum,â: loca quo transferas idonea prouiden* dum,tempore uerno potius qu^m hyberno,nam hyeme dilFiculter confuelcut translata manere,itacg fiigiuntplerunc^,li exbonolocotranftuleris,0iubi ido ueapabulationôfit,fugitiuæfiût Ex uicinapotius qua lôginquaregione trâC ferend^funt,neterreantur aeris nouitate^Si uero funtlongiusaduehendæ,col lonodeportentur,neccollocarenecaperire aluean'a debemus,mfi uefpereih ftante.Speculemus deinde poft triduum ne omnes fuas lanuas examine egredi antur,hoc enim ftgno fugam ampere meditantur,non tarnen credunturfuge rcjfiftercus pn'mogenitiuitululliniamus onbus uafculor5,ut Pallad^ait: men fe Apnli (utidemait)locis apertis apes quæremusgt;ac primo quam longe aut prope fint exploremus,rubricam liquidamuel quid aliudtmgens breuiuafcu lo geramusinfufam,A: obleruemus fontes aut aquas uicinas,tunc dorfa apûbi bentiumtanganturillo liquorc ti’nda lêftuca,ô(: ibidem moremurficito reuer fe fuen’nt quas tinximus, holpi'tia eorum proxima efle cognofcimus, fi tar-' de fpacio loglore fubmota quod pro moratemporis extimamus.Ad proxima facile uenies,adlonginqua hoc genere producimus, canng unum internodiu cum fuis recides articulis,ô(:latere aperies,ubi mcl exi'guu mittes,0t luxta fon^ tern pones cum adidperuenenntapes,atlt;^ingreirxfuerintpoftodorem fora^ men,pollice compofito claudes,ôe unam tatum patian's exire,cuius fugam per fcquere,eatibipartemdemonftrabitholpitij,cum earn cepens,nonuidere co linuoemittesalteram,0i:fequeris,ita fmgulpfubindedimiflpte faciétuf«^ ad lo cumexaminisperuenire.Aliquimelcirca aquas ponunt inuafculo,de quo cd apes aquam deguftauerint ad cômune pabulum pergens alias exhibebit,qua' rum frequentia fubi’ndecrefcentenotata uolantium parte ufque ad examina

Vftos apum procurare debet ut circa ipfarum locum fit abundantia florum,quos uel in herbis uel fruticibus uel arboribus procurer indu* ftria,herbas nutriat origanum,thymum,facureiam, ferpillum, uiolas, amaracum,hyacinthum,iris,uel gladiolus dicitur, ôinarciflus creticus, cæte* ras^ herbas fuauis odorisjôe floris,in fruticibus quoque fint rofp, lilia, rofma* rini,ederæ in arboribus, amygdalus,perficus, pirus,pomiferp^ arbores, qui* bus nulla amaritudo refpondet floris uelfucci.Sylueftria ueroglâdifera robo *‘a,buxus,terebinthus,lentifcus,cedrus,tilia,pinus,ó(: taxi remoueantur. Su* pradida enim dulce mel elficiunt,cæterafaporem ruftici mellis præbenc, uC Palladius ait.Ea prpeipue funtferéda,fi pabulu naturale no eft (ut dicic Varro) qupmaxi*

51» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T,

qm* maxime fequuntur apes,ut funt rofæ,ferpillum,apianfum,papaucr,fâb lens,piïum,eginum,medica,maxim'e ualentibus utiliflîmû eft,etemm ab nodiouernoflorcreincipit,óc permanetad alterum æqumoâium autumna^ le.Scdaptumadfamtatemaptiflîmum,admeUifîcium thimium,his aqua hquP dam unde bibanteflè oportet,ea'^ propinquam quæ nonfluat,uel in aliqué Io cum influaf^'ca ut ne profunda ultra duos uel tres digitos ft,in aquaiaceant te* fiæautlapilli/uper quibus aflîdereôebiberepoflînt.Dil'genshabéda curaeß, ut aqua pura fit ad bonum mellificium uehementer prodeft,ä£ quia non omnis tempeftasgrandinumuelpluuiarumautuentiuelfrigoriseas adpadumprodp re longiuspatitur,præparanduseft his cibusne melle cogantur folo uiuere, autrelinquercexaminatas alucosjgiturficorum pinguium circiter decépon^ do decoquuntur in aqua congés fex^quas codas in offas firpe apponunt. Alij quam multam in uafculisutfitpropecurant^in qua addunt lanam puratn,pct* quam fugant uno tempore ne potu nimium impleanturgt;aut incidant in aquam, fingulauafa ponunt adalueos,Alijuuam paHamóe ficum cum pidauerint cfFundunt infapam,atqueex eo fadasofFas apponunt ad quas inhyemeadpa^ bulumprocederepoflInt»Verno,tempore ôdçftiuo fer'eter in menfe mellear* usinfpicere debet fumigans leuiter eas,lt;3e b Ipurcicqs purgare aluum,i^uertni culos eijcere,Prætereaut animaduertat nereguli plures exiftant,inutiles enii» funtpropterfeditiones,Nam duo funt generaducu,ut Mcecen.^c Virg.fcri bunt,niger tSc uarius qui melior eft,debec ergomellarius interficere nigru, qui alten'régi feditiofuseftjde corrumpitaluum,eoqu'od fugatautcum multitudi nefugeturjóificfedabitur apumpugna,ut Virgilius fcribit.Méfe Maio(iitait Palladius) incipiut augeri examina,ói in extremis iauorurn partib. maiores ere antur apiculae,quas aliqui reges putant.Sed (græcis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur hoc genus a*

pl's,) quia requiem cortcutiunt quiefcentisexaminis.Nuncpapilioncs abundat quos necaredebemus.Itemcircainitiuma fordibus liberandi funt aluef,quia tota hyemeeos mouereautaperirenonpofTumuSjfedhocdieaprico dtepi^ do facienda funbutpennis maximis auium magnarumquæhabent rigore uel alio fimiliomniainteriora mundentur,quæmanus nonualebic attingere,tunc rimas omnesqug funtextrinfecusluto 0(:fimobubulomixti'sliniantur,dinfu per geneftis ôe alijstegumentis adporticus fimiliter operiamus,ut ^fn'gore poffintâitêpeftatedefêndûBonus cuftos menfe Septembridebet alueariaue tufta cognofcere,ôe plena dtgrauia quæin f date no ædiderût examina uédere, ac apes occidere,âifacere mei eorûeo modo ficutinfirafuoloco dicetur. Item debet cußos,ut experti afFirmât,tcnerc in ædate alucaria cû fubtilibus fragmé tis tabularum,paululü eleuata,quo apes uix ingredióiegredi pofiTintjfed non lacertulæ.inhycmcuerocum fimo bubulo peroptimeobturataJtem cum ni mis depauperantur melle,quod cogrtofeitur uifu fifubtusinfpiciatur,6dofu* pra partem mediam paruo lôramineacperipfummûda uirgula intermiiïaex' hibeanC

Ïïibeanteis meluel puUum aflàtum,uel alias carnes.Item dicunf,quod fialuegt; ws pinguis eft dimittantur hyeme fuper fedibus fuis,fi macer,ponatur in medio in Iocoobfcui;o,præparato ne mures obfint.

PRouidendum eft (uC ait V arro) ne infir miores 'a ualétior ibus oppriman tur,coenimminuiturfrudus,ita^ imbecilliores fecretas, occiîb rege ocioibjfubijciûtalteriregi.Si crebrius inter fe pugnabût afpergieas o' portetaquamulfa,quo fado non modo defiftunt a pugna,fed etiam confort! üntfe lingentes, eo magis fi melle funt afperfæ, propter odorem auidiusap^ plicant featlt;^ obftupefcunt.Si ex alueo minus frequentes euadût, aut fubfidic aliqua pars fubfumigandumö:: propeapponendumaliquidbeneolentiumher barum,maximeapiallrumôi thymum.Prouidendumuehementer ne propter aeftum aut propter frigus difpcreant.Siquandofubitoimbriin paftufunt op^ preflî,3Utfrigore fubito,quodraro acciditutdecipiantur,guttis offenf^,iacéc proftratx, colligendum eas inuas aliquodjôereponenduminteâo loco tepigt; do Ä bono cinere tepido,plus calido qua tepido,eijciendum fuper eaSjôe excu tiendum leuiter uas amp;nbsp;apes,manu non tangas,lt;5£: ponendû in foie quo reuiuifcât iuxta fuos alucios, ut ad domicilia redeant.Si uero ægræ funt,quod h is cogno* Icitur fignis (ut Virgilius ait)quod côtinueeftin ægris alius color,horrida ma* ciesmultumdéformât eas, corpora mortuarum extra efferuutur : aliæ pedi* bus annexæ ignauæ^ ad limina pendent, aut intus in ædibus omnes certant, ignaucij fame funt Ä contraâo frigore pigrx, tune fonus auditur grauior 5 fufurrant,ut in fyluis immurmurat aufter,à ut mare ftridet refluentibus un* disjàutclaulïs fornacibusrapidus æftuat ignis. Tuncgalbaneos incéde odo* res à etiam canalibus arundinis melle exhibeas,ôi proderit fi gallæ contritg fa porem admifeeas,aut arentes rofas,autfrufl:a carnis alTata pr^beas,autuuam pairam,aut thymum uel centauream,aut radices herbæ, quæ rufticis uocatur amello,ponem odorifero baccho,Ô£:incaniflrisad fores apum.H^cherba co* gnofcitur,quia in pratis oritur â: tollit ftipitem uelut fyluam,ô(: eius folia pluri* ma circumfijnduntur,eius flos eft aureus afper in ore faporis.Fugemus etia (ut 3itPalladius)lacertas amp;nbsp;ranas à cætera animalia, qup funt apibus inimica. Aues etiam crepitaculistcrreamus,menfeMartio maxime folet apibus mor* bus incurrerc, nam poft hyberna ieiuniatithymalià ulmi amari floribus,qui prius nafeuntur auidius appetentes folutione uentris intereunt,nifi affueris ue* locitate remedîj.Præbebis ergo maligranati cum auftero uino grana contrita, ^inuafculis refrigerata ponantur.Quodfihorridæ uidentur,ac côtraâf cor pore,filere amp;nbsp;mortuarum corpora frequenter cfferre,cannalibus ex canna fa dis mel cum gallx puluere uel fîccæ rofæ codum debebis infundere. Ante o* mniaftudebis,ut putres partes fauorum uel uacuas ceras quas aliquo cafu exa men ad paucitatem redadu non ualebit implere,femper recidas acutiflimis fer

ÎP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T.' C R E s C E N T»

ramenti’sfubtiliter,ne pars alia remota fauorumcogat apes domicilia côcuflâ delerere,Si propter abundantiam florum de mellc tâtum,fed de proie nihil co gîtant,!^ uideris nimietatem,interiedis ternis diebus,claufo foramine,non eas patiaris exire,ita ad generandumfe confèrent.Nam circa calend. Aprilis cu^ randifuntaluei,ut omniapurgamentatollantur amp;nbsp;fordesjquas tempus contra^ xithybernum,lt;5c uerm)culiâitineeamp; araneæquibus corrumpitur ufusfauoquot; fum,d: papilionesquiftercore fuo uermes faciunt. Modus autem occidendi papiliones crt hic (utPalladius ait) uafculum altumæneumâ: anguftumuefpe' reinter aluearia collocemus,d: in eius fundo lumêponamusacccnfum,illucpa ■piliones conueniunt,Â: circa lumen oolitabuntiCVanguftiauafculi abignepro ximointerire cogentur.Tunc fumus ftercoris bubuli ficci adhibeatur, qui 3' ptus eft apumfaluti,quæ purgatiofrequens uf(ÿ in autumni tempora celebrc/ tur.Hec omnia cæteraqjeffîciet cuftos caftusd^fobrius,ôialienusab alueis Ô£ cibis acnbusjôf: odoris immundi,atlt;j omnibus falfamentis.

APes nonfuntfolitaria natura,utaquil^,fed uthomines,nam inhiseftlô cietas operum ædificiorum,in his ratio at^ ars.Foris pafcuntur, intus opus faciunt,nulla horum alTiditinlocoinquinato,auteo qui male olc' ât-Et fiquâdo in acre difperfæ fint,cymbalis ôi. Tonis fe reducunt in locumunu, regem fuum fequuntur quocunc^ ierit de feiïümfobleuant,ôe fi nequit uolare fu ‘ftollunt,quod eum feruare uolunt,nelt;^ ipfæ font ôcio)è,nec non oderunt défi' desjtalt;^impetumfacientes abfe eijciuntfucôs,- quod hi nei^adiuuant, amp;nbsp;tnel confumunt,quos uociferantes plures perlèquuntur,âe paucæ propter oftiutn alueiobturant omnia: Ne ueniat inter fâuos fpiritusomnes ut inexercitu uiuik at(^ alternis horisdormiunt,lt;3i opus faciunt pariter,d^ ut in colonias mittûf, horum^ duces faciunt quædam ad uocem,ut mutatione tubæ, tune id faciunt cum inter fe ligna pacis ac belli habent.Ex malopunico âe côfparago, cibum ac cipiuntfolum,ex olea arbore mel,fed non bönum,duplex minifterium præbe^ tur ex faba,apiaftro,cucurbita ôi braflica cera,ôj€ibus,ité ôi malo ât pyris fyb iieftribus,ex papauere cera âi mel,ex nuce greca triplex minifterium fieri dici tur,ôi: ex lapfano cibum mel ôdcera.Itéexalijs floribusitaaccipiunt,utalia ad lîngulasresfumantialiaadplures.Item ex'aliare faciunt liquidum mebutex ci ceris flore,ex alia econtra fpiflum,ut rore marino.Sic de alia mel infuaue, ut ex fico,cytifobonum,exthvmooptimumjutait Varro. Præterea Virgilius ait, quod ipfp aulas de cptera régna lingunt. Sæpe etiam errando in duris cotibus attriuerc alas,utroc^ animam fub fafee dedere,tantus eft amor florum,lt;5t g©-nerandi gloria mellis, licet fint breuis uitx,nam ultra feptçnniumnon uiuunt, quamuis earumgenus maneat immortale.

ïX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎJl

Qiiando guarc SC qiialiter exeunt examina,Ô!S quomodo praefcitur carumexitus. Cap. ci.

EXamencxirefoIetjUC Varro fcnbic,cum apesnatæprofperefuntmuP tæjâ: progeniem incolumem mittere uolunt,utoh‘m crebfo.Sabim cerunt propter mulcitudinemliberorum,guod duo folcnt præire figna, unum guod fuperionbus dïebus maxime uefpertinis multp ante foramé, ut uuæ alia: ex alijs pendent conglobatx,alterû quod cum ïam uolaturæ funt, autetiam inceperuntconfonantuehementer,ut milites de populifaciunt,cum caftra mouent,guæ primo cum exierunt in confpcdu uolitât,religuas que nô* dum exierunt expeâantes,donee omnes conueniant. Virgilius autem fcribit, quodaliquando exeunt ad pugnam,namßepcduobus exiftentibusregibus o* ritur magna difcordia inter eos d: eorum fequaces,quod coghofcitur,quia tûc fonus magnus ad modum tubarû auditur,tunc trépidé inter le coëunt,pennis^ corufcantgt;fpiculaexacuunt,rortrisaptant^ lacertosjôecirca regem mifeentur de denfantur,magnisc^ uocant clamoribus hoftem,tunc erumpent diconcurri lur,â!:mixtpglomerantur,ô(: magnus fitfonitusjpræcipites^caduntdenfiores grândine^ glandejcumdecutitur,iprireges permédias acies ingenti animo in terfebellantjfulgentibus alis,neC pugne cedunt,dam fuga illûaut ilium uidor tergadare cogit.Hi motus animorumatc^hæc tanta certamina, iadu exigui pulueris requiefcunt,uerum cum ambos dudores de acies reuocaueris, dete* riorem ne amplius obfit dede neci, de meliorem repone in aula, nam duo funt genera,meliorell aureus.alter horridus.Item exeunt aliquâdo ob inanem de* leaationem,utidem Virgilius fcnbit,quod cognofciturjquiaper aéra uolan* do ludunt,quod facile prohiberepotes,eripere enim debes regibus alas, ne in altumuolare poflint.Palladius autem fcribit, quod futura fuga feu exitus exa* uiinis pr^fcitur,quoniam per biduum aut triduû ante acrius tumultuanf de mur *îiurant,quod appofita frequenter aurecognofeitur.

CVtti euftos apumuidet examé exi* uilfeatque in aère permanere,fta tim debetpuluerem in eas eijeere; ôi alicuius rei fonitum fortiter face re,utterrit3e lonoe noneant, fedlè in ali* quo proximo loco fufpendant,decum uide ritubifeponereuolût) herbas uel ramulos arborum in quibus deledâtur in perticam bene ligatos ibi apponatgt; ubi fuper ipfos fefufpendantjde cum omnes ibi conuene* nerint,easin terram deponat, de alueû fu* Ff 2 per eas

3}î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T.

per cas collocet, in quem intrabunt,in proprio loco ubi fiarc dcbebunt uclpc recollocandum,uelparuumalueumodoriferouino confparfum, qui alueolus «ocaturicumperticaponatineumlocutn,ubifefufpendunt, uel fe intégré fu^ Ipenderuntjin quem perfe uel fumoingredientur, ôf cum omnes intrauerint deponantur fub uno fcamno,fpaciofe lorato,ôlt;: nouus alueus optimepurgatus, odorifero uino alperfus,ô(: fœniculis uiridibus aut alijs odoriferis herbis, lt;5i paucomelleperfricatusjfupra eum apponatur,remotofuperiori fundoalueo^ Ib ut in nouam per fe uel beneficio fumi domum intrent, cum aqua uefpere in fuo loco ponantur. Quod fi iam in aliquo ramo fe fufpenderint incidatur acutiflîmo ferro,àfuauiter deponatur,lt;3t fiipereum collocetur alueolus, â: lîatutdixijcum inhærent uel ramulis uel ad pertiçam fefufpendunt, Quod fi examen integrum colligere non potes, ôe qUamlibet partem fubalueo collo care. Quod fi contingeret te regem cum una parte habere, omnes alip parti' culæadeumuenient per feipfas,ô(:fiiam in altquam arborem perforatam in' traucrint ad locum unde intrant dt exeunt admoueatur alueolus, per ali' quod magnum foramen fub apibus nouiter fadum,immittatur fumus, ut in ah ueolum fugiantdefijper collocatum,uel inramufculosibiappofitos,fi' alueo' lus non habetur. Et fie inter plures uices poterunt omnes haberi, Veleadetn arbor fi fubtilis eft cum ferra recidat acuta defuper,atque infi'ajdt uefte munda coopertatollatur,â(: innouumalueolumexpellatur,uelper fein fedibus collo cetur,aut exipfa arbore expellanturin totû,ôe cumfein aliquo ramo fulpen' derintuel fufpendere uolunt, fiat,utdiâum eftdehis,quæfponterecedunt. Si autemfe fufpenderint in herba uel frutice uel alio loco fupra quem nouus ah ueolusponipoflît, nonellaliud agendum, nifi quod in eo rccipiatur,amp; fuper podijs uefperecollocetur. Itcmfi fufpenderintfeinaliquo altouelinepto lo' ço,de quo prædiâis modis haberi non poflit,excutiantur longiffimis perticis, lit in terrain cadant,uel in congruo loco fe ponat. Cuftos autem cum talia pro curat,ut Palladius fcribit,debet elfe purus,ôe ab omni immundicia odore ali cuius acredinisjUel alterius mali faporis liber. Item follicitus ôe attentus ha' bensfemper aluearia noua parata,quibusrecipiaturexaminum rudis iuuétus; Nam nouellp apes uagantibus animis,niliferuentur fugiunt.Exeuntes in aditu luo morant uno aut duobus diebus,quæ ftatim nouis aluearijs excipienda funt, obferuabit autem cuftos alTiduus ufe^in odauam uel nonamhoram menie præ' cipue Iunio,âi cum ligna futuræ fugg perpendet,quia poft has horas nô àcile fugereautamigrarccôfueuerunt,quamuis aliqux ftatim amp;nbsp;procedereàabi' renon dubitent. Itemcumadpugnamexierint,dt fe in ramo uel alio loco fu' Ipenderint puluere uel alia re afpergat, ôe fi unius uberis educatione pende* bunt,nolcat autunum regem elfe omnibus, aut recôciliatisuniuerfismanere concordiâ.Si uero duo uel plura ubera fulpendens fe populus imitât,âi difcor' des elfe tot reges elfe quot ubera confitenf’, Vbiglobos apû frequétioresui* derit.

dent, unda manu fucco meliloàuel apij reges requirat.Sût aûtpaulo maiores, oblongi magis qu'am cæteræapes,reâ:ionbus cruribusjnec^ gt âdjonbus pen nis,pulchrioreslt;3e nicidbleuesabf^pilo, niïi fronte pleniores, quafi capiilum geru nt in uentre,quo tarnen non utuntur ad uulnus. Sunt alij fulci atc^ hirfutb quos oportet extinguid:pulchrioresrelinqui,qùiuefrequenter uagétur,cum examinibus fuis ah’s feruentur erediSihocenim manentenulla diïcedit. Smon latis magna nafcunturexamina duorum uel plurium uafculorum polfumus in unum côferre,dulci tarnen lïquoreafperfasapes atcj inclufas tenebimus appo» fito cibo mellisjcxigua tamé refpiramina reh'nquamus aperta.Quod fi uclis ah üearium cuiperaliquam peflem multïtudofubdudaeftpopuli adiedione re/ parare,confiderabis in alq s abundantibus,cauandum fauorum amp;lt;. extremitates qur pullos habent,ôi ubi fignum nafcituri regis inuenens, cum fobole fua re» cides,lt;3e in aluearium ponas.Eft autem hoc regis futuri fignum inter cætera fo raminajqux pullos habent unum maïus aclongius,uelutuber apparet.Sed tûc transferendæ funt gt;nbsp;quando erafis cooperculis ad nafcendum rnatun capita ni» tuntur exercere,nam fi immaturos fuftuleris interibuntSi autem fe fubitum le/ uabitexamen,ftrepitu æris ac teflulp terretur,tunc ad aluearium redibir,uel m proxima fronde pendebit, Ä indem nouum uas herbis confuetis à melle con^ Iperfummanuattrahatur, uelintrullajàcumin eolocorequieuerit,uefpere inter alia collocetur.

MEnfelunio fecundum,Palladium,aluearia caflrabuntur,quæ matura elle ad mellis reditum fignis pluhbus inftruemur,primumfiplena funt,lubtilc murmur audimusmam uacuæ fedes fauorum,uelut con cauaædificia uoces, quas accipiuntinaltum extollunt,quarecum murmuris fonus magnus Si raucuseft,agnofcimus non efle idoneas ad meten/ dum crates fauorum.Item cum fucos qui funtapes maiores grandi intentione perturbant,iam matura mella teftantur. Item fecundum Varronem,fignum eximendorumfauorumeft,fi intusfaciuntglobum. Itemfifauorumforamina obdudafunt,quafi membranis quia tunc funt mellepleni, Caflrabutur autem aluearia matutinis horis cum torpent apesmec caloribus excitantur. Fumus admoueaturexgalbanoôi aridofimobubulo,qucm in pulmentario ficcis car bonibus conuenit excitari, quod uas ita figuratum fit,ut angufto ore fumum poflitemittere,atlt;^ita cedentibus apibus recidentur mella ad examinis pabugt; lum.Hoc tempore pars quinta fauorum dimittitur.Sane putres autuitiofifa^ uidealuearijs auflferantur,menfeetiam Odobri aluearia caftrabuntur, modo prædido.Quæ tarnen oportet infpicere,^ fi abundantia eft demeregt;fi medio t critas,partem mediam pro hyemis inopiarelinquere,fi uero medietas apparet tnellis nihil prorfus auferre,fed Varro fcribit,quod pars tertia fauorum tätum modo tollatur pro hyeme,reliquum relinquatur,licetplena fint aluearia mellegt; Ff 5 uerum

}J4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E Ti C R E S C E N n

uerum fï metuas duram uéturam hyememjml prorfus aufercndujut Virgilius' fcribitjUin autem noftn’temporis ualdeexpert! in talibus affirmant,quod mel debet eis accipi femel tantum in annojamp; hoe in fine Auguflï uflt;j ad medi'ü m en fern Septembn’sjfed cera corrupta tune amp;nbsp;ante,quâdocun(ÿ auferre poteftj'ta quod femel mei debet aufern' parum uel multü habito refpeäu ad paucitatem uel multitudinem mellis in alueoexinent!s,ad paruitaté uel magnitudiné meh lisinalueoexammisnutn'endisjdûmodo ultra quartampartem alicui nontob latur.Modusaccipiçndi dealueisftantibus eft,ut claudaturcumherba forame unum uel plura li fint,ne apes exire poffintjôi: defubtus cum panno molli uel pa lea^fiat fumusjutad partem aluei fuperiorem afeendant, plicato alueoincidani turfaui,cum fubtill cultellofrequeter in aquapofita,ne ceraadhæreat,â: ne re' manentes Ipdantur. Si uero alueus iaceat cum fubtiliferro in parte incipiunt po ftremajaffidi fupcriori annexi fauiprimo melleimplent,ultimo in anterioripar te laborant, ibicj morâtur omnes.Ideol^ fundus pofterior fecure aperiri poteft, qui fiedifpofitus elfe debet,ut facile aperiatur. Fauis mellis, furtiue fubti adis» reponaturfundusinfuoloco,apes autem cumhxc cognouerintomnesaccc' dunt ad uacuatû locum replédum, ôe cum ipfum reparauerint, amp;nbsp;omnia cotnz pleuerint,3d partem anteriorem redeuntnbi^ morantur. Ex quo apertefeire poteft,quod locum uacuum repleuerunt.

El ex fauis fiue apibus fit hoc modo:ex fauis antequâpre' mantur,tollâtur fi qua parte funt corrupt!' acpullos habe tes,quia malofapore mellis corrupun tur,ô(: côquaflati in munda cifta ponan turAfic dimittanf donee per fepaula tim fluxerint, uel etiam aliquo podere prefli fluxerint.Eftmel crudupulcher, rimum, deinde coquaturmel uel cera, ut infra dicetur.Cumcoquaflatis Äoc cifis apibus fit hoc modo: méfe Septembri accipiantur aluearia grauia uetufta, qux precedente æftatc non ædiderunt examina,ôe fupra fumum à flamam pa learum alueus modicum teneatur,ut apes fuperius fugiantuel fibiales combu/ rant:deindereuoluecoopertorium aluei fuper terram ôt uangeda ferreainci, de baculos exiftentes in alueo,ô: optime cum eadé mebcera lt;3c apes conquafta, deinde reuolue alueum amp;coopertorium remoue,ipfumlt;^ alueum fuper ftran* geda maftelli mundiflima pone,^ uangeda fac in maftellum defeedere mel ói ceramjquæpoftea in forte caftula pone, quam cum ligaueris fortiter comprii me aliquo inftrumento idoneoi uel cum uite magnatorum ligaminis ; uel inter duas

duas afltdiculas poficas, in duabus flangetisin parte inferion‘ligàtis,uel in una concha pofita aflTide ac pondehbus fuper ipfa ftangeta uel inter duos bac ulos quos duo teneanthominesjôd tertius partem fupremam ftangctæ/ortiter tor queanti^^ quodfluxerit,eftmel crudum,ô(: fi pluries dupletur ftangeta fortius Amelius côprimeturJeindeuero quod in tafta remanferihponatur ad ignetn lentûjin cacaboàfine feruorecalefiat,^ Temper tene manusïnuafejceram’c^ minutam aperias, donee mel ôc non cera erit intégré liquefaâû, âi cum mel ex caJore palulû cœperit pungere manus omnia intaâa repone, iterum^ preme, utfupr'agt;neceftdamnofumfinonprematuracei'rime,utde melle aliquidrema ucatcerf admixtum,cum longe minus ualeat mel quam cer3,lt;3i hoc quod flult; xcritmel coâumuocatur,quodin uafeulis debet poniipfis!^ apertis paucisdi/ ebus haberi,atlt;j in fummitatepurgarijdonec inufti relngerato calore defèrue at.Mel nobilius illud erit,quod ante expreflloné iecundam effluxerit uelut fpon te.Cera quæ poft fluxum mellis in tafta remanfit,fiue apes admixtas habeat fi* ue non,ponat in cacabo mundo in quo fit aqua tanta uel plus,ut cera extet Jif c ad ignem tencatur donee fit intégré liquefada/emper cum fpa tula uel aliquo baculo 3gitetur,ck in dida tafta grofla ponatur,ô(; fortiter côprimatur j ut in fp tulam habentem aliquid aquæ cédât,ibitj ftet donee fit optime congelata,tunc euelletur à ab omni forditiæ qur fit inter ceram lt;3^ aquam mundetur d: lerue? tur,ô(:ftpîacuerit,utpulchioradhucfiat,fine aquaiterum liquéfiât, à in uafe aqua madido cuiufcuncß formæ placuerit iterum reponatur.Quicquid in taftai remanferit abijciaipfa in aqua calida lauetur,0£: ad fumum ponatur,Ôt fie diuualdedurabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deunlitateapum, Cap. cv.

IN apibus utilitas magna confiftit/i locum idoneû habeant, dlprudcter ac folliciteprocurent,nam ex paucisbreui tempore multa examina funt,nifi magna peftis têporis eis obfiftat, nam in anno femel etiâ bis amp;nbsp;plerunc^’ ter pariunt,àexamenemittunt,ô(:finemagnis expenfisaclaboretenent,licec nô fint totaliter negligedf,ex quibus cum augmentû receperint uctuftaquinc^ uelfex annorù,quae parère defierunt,æftatemagnoprecio,quia mulcâhabent ceramjquæ maxime neceffaria eft,uédere potes amp;nbsp;noua feruare, faciunt etiam cerâ quæ maxime neceflaria eft regibus prælatisid: quibufcuncpperfonis,ut notûeftomnibusjquæ lacis magno preciouendif. Et quod amplius eft die no^ du^honorëexhibetæternoregi.Itemfaciuntmelinmaxima quantitate quod üalde utileeftjtamadcibumqadmedicaminainfinita.Adipfarû utilitatépban dârefert Varro duos fuifle milites inHilpaniafratres exagroFalifeo locuple/ tatos,quibus cum a pâtre relida eflent parua domufcula ôe agellus non fane ma ior iugero unoicirca totam domum aluearia fecifle,«i\: hortum habuiffe,lt;2t reli quum locum ac fpaciûthymo amp;nbsp;cithifo femine operuiftè acetiâ apiaftro ,hos nunquam minus,quà m dena milia fextaria ex melle recipere efle folitos Vnde ait Perlîus;Necthymofatiantur apes nec fronde capcllp»

PETgt; DE CR ESCEN-T I I S, DE DIVERSIS A R T I B V S CA« piendianimaliafera, i i b, X.

Ntiqui philofophi,quorum intelleäus/adeb excelfe illuflratus eftjututihahumano genen’ cognofcerçnt, intelligentes qult;e cum fub ccelo funt ad utilitate hominnm eflie creata,fubtili cof gi’tauerunt ingeniOjqualiter animalia aerea,terreftriaiÄ aqua tica,quæ/propter peccatum primi parentisihomini nequaqua obediuntjCapere poflent;mueneruntlt;j multas cautelas,qbus homines uh lunn öi fuis ingenijs fuccefliue infmitas,addiderunt artes pluribus ignotas. Ideoq'uci cunâaquæfcirepotero,infcriptisreducereintendojprimotraââs)quibus mo dis capiantur aues,fecundoibeftiæ fylueftresjtertiopirces.Deauibus autejqua' liter capiantur cum auibusrapacibus domefticatis, cum retibusj cum laqueis» uifco,baliftisjarcubusjamp; alijs quibufdam modis,amp;debeftijsiqualiter capiatur cumbeftijs domenicatis,cumlaqueis,retibus,foueis,ói alijsmodis. Depilcit busetiam qm'bus modis capiantur cum retibusjciftis,hamo öc calce.

Rudentes antiqui uidentes qualdamauesperaera uolitantes,ali3sca^ pere caute laborauerunt,auium rapacium genera domeflicare,utquas perfecaperenonpoterantearumauxilio fibi quærant. Ethorumpri* mus inuentor diciturfuifferexDaucuSjqui diuino intelleäu nouit naturam accipitrum öe falconumA eos domeflicare ad prædam inftruere, dc ab æg»-' tudimbuslïberare,poft quem alij multi fuerunt, quiplures ipforum auiumra' pacium addiderunu

Ccipiter efl auis nota, öi eius quidam natura eft,ut ui'uat deraptu alia/ rum auium, ót ideo Temper folus nunquam fociatus incedit,quia in præda noncupit habere fodalem öc quätum poteft ad rapiendum pro/ peterram uolitat^ ne ab auibus quas capere intendituideripoflit. Ab omni» bus quibus infidiatur inftindu naturæ cognofcitur,d^ cumeumuidentautfcn tiunLgarriunt, fugiunt, amp;nbsp;fe quantum poffunt occultant. Hæc auis uelociflï» mi uolatus eft,ôi: ideo nifi ftatim rapit in principio fui motus,fed poßea lentus eft eius uolatus, lt;Si ideo nifi ftatim rapiat ab auis perfecutione defiftit, öd fuper aliquam arboremadebfæpeindignatusfeponit, quoduix ad dominum uulc redire. Inueniuntur autem accipitres in alpibus quibufdam nidificare, amp;nbsp;me^ liorcs omnibus funtut fertur quinafcuntur in alpedeBrafiainSclauonia.Boni çtiam

etiamnafci dicuntur,quinafcunturinalpibusquæfunt in confîniLiis Veron^e Tridenti.Ex his quidemlunt parui qui cômuni nomine uocâtur accïpitresj quidamm3gni,quiuocantur aftures.Suntenim de genere accipitrum ficuC coruus graculus eiufdcm generis funtjâi canïs paruus ôe magnus * ôi idem Jnplunbus animalibus eftuidere,âe accipitrû quidam func maioresôifunt fœ' miiiæ 111 qui funt maioris ui'gon'siÔ!: quidam funt minores,amp; uocantur mufchc CK^funcmafculi,quipaucæucilicatis exinunc«

ACcipitrum pulchritudo cognofcicur fi funt magni, curti, paruum ha* bentescaput,pedus Aifpallas groflàsjâi amplas tibias,^ pedes ma^ gnosódexpanfos, amp;nbsp;pennarum colorem nigrum. Et bonitas qup dem cognofcitur qui de nido extradus melior eft,lt;3i'a domino rarb fil gereconfucuit,!^ Ilic uocatur nidarius,uel qui de nido egrefliis de ramo inra* mum matrem fequitur,quiramariusuocatur,0!:optimus efle confueuit, fecunx dimeritiefthisquipoftquamdenidouolauit captus fuitraro confueuit antc^ quam pennas in feritate mutaret,qui uocatur forus,fed qui poft tale tempus ca ptus fuit raro confueuitcum hominibus uiuere uel morari, ft tarnen permaneat bonus eft,quia in feritate fuit folitus aucuparegt;ói quanto animofior uidetur ô£ audatior per effedum,t\: meliorem morum tanto ab expertis melior iudicatur* Qualiter accipitres nutriuntur amp;nbsp;inftruuntur,8C quales capiunt aues,0^ quail ter mutantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap* iin*

NVtriuntur aut nidarij de ramarij bonis auibus,0e carnibuspluries, ód in die paulatim in hora ut magis dominum diligât,poflunt etiam eis dari oua in paraplidibus frada lt;?V: 3gi’tat3,de in aquam feruentem pro ‘ ieda,amp; poftea cum digitis fimul conftrida. Idem fit niforis a princi pio,fed cum optime priuati ^domeftici fadi funt,femel tantum funt in die pa* feendipoft tertiam,cum digeftionécompleuerint,de non ante quod per gorga euacuatamcognofciturabexpertisjde fi cibus degorgaufe^ad diem fequente non defeenderet tantudem finecibo dimittetur.Itempoteft bis in die cibari fe* cure,fi cibum inuenerisdefeendifle de gorga,0e quotienshocuidcris cibare Ie cur'e poteris,nifi uelis eodem die uel fequenti aucupatum accedere,quia amp;nbsp;tue accipitremfamclicum efle oportet,ut auidius prædampetat,d£:fac?iius ad do* minumreuertatur.Domefticantur autem fi plurimum tenenturin mànujôema xime in aurora tempeftiuc,d: inter multitudinem hominum,ô(: in rumore mo/ lcndinorum,amp; fabrorum,^: fimilium.Inftruunturuero nidarij ôe ramarij, natii cxteri funt in feritate inftrudi,hoc modo cihetur hora nona bono cibo,ói: fc* quenti die teneatur in loco ualde obfeuro ufque ad nonam,deinde accipiatur d: portetur ad locum uenationis,0£: non dimittatur,primo ad aregatas uel gazas nelt;j ad perdices,quia nimis funtforcesi^ fi eas fuperarc nonpolfet debilitareé

3gt;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

(fïus audacia fed dimîtatur qualeis,turdis,ôi merlis ôd fimilibus, Quod fî Ga*-zas capiathabeas unamc3ptam,v\:ei multas pennas de all's auferas, amp;nbsp;qui'dem in aliquofoflàcoabfconfusante conlpeâum accipitn’seamproijciesjóeibi ac-cipiterdimittatur. Capluntautemqualeasàperdicesjaregazas amp;nbsp;glanderas fiue gazas Ä multas alias gazas amp;nbsp;aues,ut merulos,turdos ôi pafleres, ât his lî' mïles,mutantur uero quolibetanno,nam ponâtur menfe Martio uel Aprili in gabia magna fpecialiter adhocfaâa,amp;pofita ad fôléin loco calido,uelutn‘uxta muros plagxmendionaliappofitasjâ: completur mutado pennarum eius in pn'ncipio Auguliijà m plunbus in medio^ôc quibufdam in fine,amp; in quibufdâ non completur omnino,amp; ad hoc ualet li benepafcâtur bonis carnibus, amp;nbsp;prg cipueauium ôiouorum,utbene impinguentur,tunc enim optime mutant,Ä quidam dicunt ad hoc ualere cibumÜellionumôdteftudinum ôi lacertarunie Etaliqui confideranter depilantèos utnouæperinæ nafcütur üelocius,ledhoc modo multi iam funtdeftruâù

CAueat dominus accipitris/nc 3' liquo modo l^dat eum,led cum uideriteum natum uolétem ftare fuper manu,uel pertica,fuauîter tâ' gat ipfumÂ eâ eleuet fi pendec,^quan' turn poteft iconlîderet mores uolun* tatem eius^ôc in omnibus,iplîus uolunta tem fequatur.Et femper in manu eumct bat,nec fibi in aliquo contradicat, quoni am accipiter eftualde indignantis natu^ ræ: prxterea cum mœret, aucupatum non emittatipfum,nifieumuiderit bene àppctere prædam,Â maxirtie ad regazas Ä glanderas,nec enimnimis'aremo tis dimittatiquia cum non poteft attingere auem fæpeindignatus recedit,Â ali quandojin arborem defcendit,necaddominumuultredire* Iteminôfatigetdo'z minus accipitrem ultra modum,nec lit tantum auidus/multitudinem qualearû uelaliarumauiumhabere, quodeumdeftruat uel irafci faciat,fed cumeasce^ perit^quasüidetaccipitrélibenter appetercifit côtentus,amp; exipfa prpdaeum cibetjUtfibifuam uenationem fentiat profuifle,ô(: incitetur inamore uenandû

ACciditaccipitrijUt calefîat ultra naturam ôc côplexionem fuamintan* turn quandocß ut febricitet,â: tunc erit taäu calidus,Ä: uidebit triflis : quodquando^ nuenit ex folis fpiritibus inflamatis exnimio labore,ö(: quando(^

qu3ndolt;ÿcxhumoribusputrefadisinah’quaparte corpons eius.Et Cuncfima eer eft,parum öd fæpe cibetur ex carnibas pullorum ôd paruarum auiumja paf-fen'bus tarnen tune abftineremelius eft,quia multum calidf complextonis exù ftunt.Etdidæ carnes denturfibi in rebus naturaliter fn’gidisj inuolutæm lemi nibus cucurbitarumÂcucumerumtritis,autmucilaginepfyllij öd fimilium,uel paulifpercoquantunn fyrupo uiolato öd ûmihbus,ôd fibidentur, öd ponatur m locofrigidoôd oblcurofuper pcrticapâms hneisinuoluta,infuccisfrigidisple runcjj infufis.Etquandoçpinfrigidaturâd digerere cibumnon poteft,Â:tunc fi militer efttrilhsjôd tadu fi igidus,ôd color oculorum mutaturad palliditaté öd difcolorationé, öd tunc teneatur in loco calido, öd fuauiter in mauu portetur, à paulifper quandolt;j ad uolandum mi’ttatur, öddentur fibi carnes auium, ôdpræ^ cipue paffer um, ^pullorümafculorü,ödpipionücodumaliquantulüin rebus calidiSjUelut in uino uel aqua in qua fit faluia uel menta uel maiorana uel pulegifi fimilia, öd inuoluantur uel in melle uel inpuluere femmumfœniculorû ôi. anp forum aut cymïnùita tarnen quod nihil omnino fibi detur mfi pnïis omnis cibus defcendehtjöd fi macer eff, fæpius cibetur, fi pinguis öd minus öd rariusjin utrpi^ tarnen cafu téperate cibanduS eft,donec fiien't liberatus. Quod fi' nullo modo digent cibü/ed eum omnino retmef,dicunt experti’,accipïas cor ranx liga eum cum uno filo, öd mitte cum una penna in gulam eius, öd poflea trahas filum,t\: fic paftû eijciet.Item accidunt ei fexcupedes, öd tunc unge pan^ num circa eum uolutu cum fucco marellæ uel abfi'nthij,öd fic dimittatur ad foie de mane ufi^ ad tertia.Item accidunt el quandoej^ lumbn'ci, öd tunc da fibi fuper paftum fuccum foliorumperfici,autpulueremfantoniciöd liberatur. Etquan* dolt;^ patitur guttâ in articulis alx aut coxg, öd tunc minue de eius fanguine ape^ riendo modicum uenam,quæ fub ala autfub coxaexïöit,cum in ea patitur.Item accidit eis podagra qu.r proue nit ex defeenfu humorum guttaru in nodis pedu öddigitorüjöd tunc curantur cumladae herbæ quælaétaiola uocatur^ ungendo cumeoeorumpedeSj^ungendoex eopannolineo öd ipfum ponendo fuper perticam,fuper qua teneatur accipiter,donee erit rupta podagra, öd tunc aufe--ratur pannus öd ex feuo inungatur podagra,donee fuerit liberatus.

A Stures funt de natura accipitrum, ficut in tradatu accipitrum didum eft. Et cognitio pulchritudinis öd bonitatis eorum eft ficut cognitio acci pitris: öd nafeuntur in alpibus ö: nemoribus,öd domefticantur d: inftru untur öd nutriuntur ficut accipitres. Capiunt autem perdices öd coy turnices,phafianos öd angutiones öd multas fimiles aues, fcilicet annetas, anquot; feres, corniculas, öd quafi omnes aues quibus mittuntur, öd cuniculos, lequot; pores paruos öd magnos, licet eas fine auxilio canum retinere non poflunt, feriunt in capreolos paruos öd eos impediunt adeo quod canes eos capere poflint. Mutantur uC accipitres,öd eaedem ægritudines eis accidere poffunt, Àeodem

xeodem modo curantur,Veruntamen fortioris funt naturf îdeo non defa?r cili infirmantur moriunGur^â^nonrequiritur ineistancadiligentia,fie non faciléaccedunt ad omnes.

FAIco eft auis not3,quf/de ra ptuuiuicâ: foins incedit ad prædam,ficutomnc uolati* lerapaXjpropter caufamin accipitreaflignatam^Hxc auisimi' rabilis uolatus eft in principio,mc*’ dioiôe fine,queifurfum rotando c5 feenditjinferius intuitumfigens, à ubiuidet anaté amp;nbsp;aniêremaut grik cm,ficut fa git ta cl au fis alis ad auem cum ungue pofteriori, lacerandamydefeen dit:(]uodfi camnontetigenXperfequiturfugi'entem^âifæpe/cumauem info' gam Conner fam caper e non poteft,ade'o iralcitur contra earn, quod poft ipfatn quodamfuroreuolitansi'adominonimium elongatur,adeb/quod non redit ad ipfum.Hæc auisfualde animofa eft,«3e nobilifllmi generis. Falcones primo,di* cuntur uenilTe de monte Gelb©e,qui eft in partibus Babylonise, lt;3e inde fuenc' runtin Sdauoniam ad palum nudum,deindeiparfi funtper quofdam alios mon tes arduosin qmbus inueniuntur.

FÄlconum quidam funtmagni^qui'falcones cömuni nomine dicuntur, quidam parui qui uocantur Ifmerli,ór ex magnis quidam funt nigri, qui' dam refpediue albi^dd quidârubei,cxcoitu prgdidoruminuicem gci^^ ranLuidelicet cumtrizolus unius pertica fociafua cum altera permifcc' tur,ó: omnes huiufmodi falcones funt feemine, öc eorû matres trizoli fine tri' celli uocantur,ficdidi,quiafimul tres in nido nafcuntur,dux fcemiriae Ä tins mafculus,quiproptcreatricellusuoc3tur,quinonfunttantx uirtutisutfo funtualde minores quîim ipiæ.

PViehritudo lt;5£ nobilitasfakonum cognofeitur fi habet caput rotunlt; dum,ôifummitatem capitis planum,d: roftrumcurtum â:groflum,amp; ipallas amplas,pennas alarum fubtiles,coxas lôgas,amp; tibias curtas amp;nbsp;groflâsjpedcs liuidos,fparfos,ôi quitaliseftat plurimum bonus erit, licet all' qui fatis deformes frpeopti’mifont inuenti.Ideo^ falconum bonitas ô(. auda* ciafolo experimento perfode cognoki poteft,ueruntamen eorum bonitatem ôt defidenum capiendi aues multum auget magiftrorum foorum induftria,dt lt;^: eofdem à bono propofito fæpe reuocat imperitia eorundem.

Qiialifcr nutriuntur, dcnefticantiir 8C in ftruantur falcones, Cap. ' xr i Onlunttenendjfuperlignofed folumfuperpetra rotûda ôi aliquan tulum longa/uper ea emm magis deleââtur inftindu natura: Ä con» fuetudmis eorundem. Qui ex cis parui lunt^hircina uel pullina carne nutriuntur, præcipue cum aues capere inceperit da ei de prima quâ capiet quanta uoluent,idem facies de fecunda àtertiajutexhocadraptû auiquot; um lV ad obediêndum domino animetur.Deinde uero poHea ftnngeeum cum uis quod alias aues capiat hoc modo:fcortica gallinam â: fac tria purgatoria ôj da ei ma defada in aquajâ: pone eum in loco obfcurojâ: di mitte ulque ad aur o/ ramdiei,poneacale£ic eum adignem ^uade aucupatum,ôc non fanges eum ultra quàm uelit/edfolum quantum ipfeuult,âi auidedefiderat,dïmittatur ad aues lieem'm tecum Iibenter manebitjóe quocunlt;^ ierit ad te redire curabit.Cû inuenen’sfalconemtuum audacemöecum incenîodefiderioaues capere,dililt; genter confideraftatumeiusm macie amp;pinguedine,lt;\: in quoftatueum mue nerisineodem retmerecurabis. Nam quidamfalconesfemeliusgeruntcum funtpmguesjpluresautemamp;feieomnesin flatu medio exiftentes,aliqui licet paucicumfuerintmacnorcs,àhui’ulmodigenerisjrubeiutplunmumcfledi/ cuntur,lt;^i cum primo mittuntur ad aues ad minores primo mittunturgt;deinde ad mediocresjultimo ad maiores.Si em'm primo mitterentur ad magnos ôi fu* perarentur ab eis* defîciente adhuc potentia ô: induftn’a quas ufu acquirunt, mciperent pofle» magnas aues à mediocres formidare,ficlt;ÿ difîiculter nimiû refumere audaciam fibiinn3tâ,quam imperitiafui dodoris amilerat. Plurimû eti’am côfert falconi ad audaaam acquirendam,fi eum tenes multum in manu, ài des ei carnispullinæ hora tertia coxâunam,deinde pone ante ipfum aquam in qua balneetur, poflea ponatur ad folem ut lîccetur, deinde ponatur in loco obfcuro ibi^ufc^ aduefperasdimittatur,deindeteneaturin manuuScpferèad primum fomnum,poftea lumen lucernæ uel candelæ coram eo per totam tene aturnodem,óicummatutinauenerithora alpergatuino,âiteneaturad igné. In aurora uero dieiaucupatumporteturjô:ficapiat,quantûuultdeprædalua cibetur.Si uero non capiat detur ei al a una ôl media coxa gallinæ,ôi: in loco po natur obfcuro. Circa medium febr. falconem in muta pones j ôi de omnibus carnibus eum cibabis ufcp ad unum menfem,poflea pones ante ipfum cundam aquamj prius tarnen da ei comedercj et fi uides quod non mutat,unge carnem quam ei tribuis melle^quod fi adhuc non mutabaccipe ranam et fac puluerem et fuper carnem pone,mutabit.Et caue ne ipfum de muta tollas antequâcom» pletæfuerintpennf eius,etcumdemutaacceperis eum adcalorë non ceneas, fed plurimû eum in manu tene,necpoflea ufijad i^.dies cum eo aucupatû accc das.Capiunt auté an3tes,anferes,agironesigrues,et flarnas, et alias aues.Sed ferturquodficomedût languiné agironis omne defideriû capiendi grues amit tût.Si uero carnes folù line fanguine comedât gt;nbsp;hoc uitiû incurrere nô credunt.

Dcacgritudimbus quxfalconibus accidiint,’ Cap? Xü* ACcïduntfalconibus omncs f gritudines quæ fupernis accidere accîpitrî dixi,ôte«dem funtfigna â;curæ,quia omnium uolatiliû rapaciumferè eademeßnacura.Et ïdeo dehis hic traâare non expedit,unum tarnen cognofcas quod falcones funtforti’ores naturæ quâ accipi’tres ôi. non fie fâciîe infirmantur A: moriuntur,fi comedunt antequi m cibus de gorga defeenden’t. Quidam mfuperfalconarij multos modos rcgendi falcones narrant, à alias ægritudines eis accidere alia sqüe curas neceflarias efle,ex quibus aliqua forfan uera fünt,quæ per multasexperientias approbantur ,fedmult3exhisquæ digt; cunt ratione carcnLÂ: funt potius apparentia quam exiftétia. Idem'^ fi qua hic défunt de cura falconum auium rapaciumgt;per uiros expertos non femel fed pluries iongo tempore fuppleantur.

ISmerlifunt dégénéré amp;nbsp;naturafalconum, ôd funt quafi falcocelliparuuli, quod apparct per formam corporis ôi colorem pennarum, quorum aucu» patio potius uoluptatisquam utilitatis exiflit.Capiunt autem præcipuelau dulas,lt;5c tant! defiderij dt animofitatis funt ad cas capiendas quod pleruiKÇ perfccuti funt cas in uillas uf^ ad dibanum 3rdenté,aut in puteum,3ut fub man cellis hominum.Item capiunt pafferes amp;nbsp;alias auiculas paruas,de ipforum auté doârina^^ curaplura non dico,quia per fuperiora fan's fein' poteß.

GYrfalcus eß aais rapax maior qu'^m falco, öd eß magnp uirtutis amp;nbsp;pa/ tentiæ,mirabilis'^ audacip,adeb ut inuenti fint aliqui audacifpiritua^ quilasinfultafle.Capiuntauté omnes aues qua ntumcunqg magnas,amp; funtfêrè de natura falconum, quare ôd præcedens doârina fatis fuHicit

paruæ;âd iterumiquædâ funt nobilio res (non appetétes nifi uolanlia anw malia terreßria uiuentia, ôdquædatn ' quodâmodo ignohiles lt;Sd dégénérés) qup appetunt non folum carnes uiuas fedetiam mortuas(lt;Sdpifcesmortuos,lt;^defccndunt fuper cadauera afinorum lt;5dfimilium,ôd talesdeclinantadnaturamâdignobilitatem miluorum, Aquilg ( domeßieuy

t I B E R domcftican^ ab hominibus,uiddicet quæparuæ denidoextradæ fucrunt,fed eas quæ diu in fentate fuerunc,non eflet tutum domeflicare üelle,quoniâ facile propter fuam audaciâ amp;nbsp;potentiâ grauiter if derencin facie uel alibi inüruente. Ecdotnenicantur^uthotninibus quærantquaslibetaues magnas,fed præcipue utcapianc lepores/d^ cuniculos/dt capreolos icum auxilio canû; lt;5^ qui aquilam uenatû portât,debet elTefortis,alioquinpondusipfius fuHinerenon poteft. Et Hatimidum uidet canis inuenifle paHura^aquilam confuetâôtinHruâam debet dimittere,quæfemper fuper canes uolabitià cum leporé uideritfubito defcen det capiet eam.Nutritur auté exomnibus carnibusjÄ non facile infirmatur, fed cumleporéceperi^pafcaturex eapluribusuicibus,uCeaspoflmodûliben^ tius perféquatur.Qui/iuxtanidum aquilphabitant^unum expuliis eius accipû unt,^ cum accipiunt timoré aquilæ fint ai mati,amp; præcipueiin eorû capitibus^ â:cumpullû habuerisad unumparuum palumeum inaliquolocoligabis,hic uociferabit uenientc^ mater dt pater dçferenteseidem lepores dt cuniculos»!! er une in partibus illis,dc gallinas â; anferes quæ acciperèpoteris,lt;St baberejei runtetiam eiquando^cattas ôi quando^uulpes. Nuper detuleruntfîiiogallü nam cum quibufdam pullis exißentibus inter pennas matris^qui habici fine ulgt; lalæfione^ nutritifûerunt

Glmus dt gimeta funt eiuP dem naturf,dt funt anima lia noâurnapotius quâ di urnana, quia earum oculi denoâeuidentmelius quâ de die« Cû igitur deformia fint raro ab alijs animalibùs uideanc,mirantur aues in uifione ipfarum,et eas uide rcappetunt, Tarn animatû bruta* le, quâ rationale in rebus nouis ac infolitis præcipue delcâantur .Homines ergo cernentes alias uolucres circum» üolare gimoetgimctæ,ct eas cum auiditatcplurimaintucri,excogitauerune ingénia quibus eas capiunt,ucipfeauescapianc,fedutmeditantibusipfishomi nés cum fîfco aut retibus fibi quærant gt;nbsp;uiuunt autem de quibusiibet carnibus, et prædpue de muribus et noâuis,et cum bene cibatæ fuerint côpetenter ieiu nantduobus tribus uel quatuor diebus.Etgimus ufc^adnouemnonlæditur^et fœminæ meliores funt mafculisjG'cut omne uolatile rapax,et gimeta quidé me lius tenetur in aliquo columbario uel alio loco fibi fîmili qulim alibi.Ec fi bene domefticata (uerintoptime capiet mures in domibus exißentes, comedunt eti atn lacertas et ranas et omnia carnem habentia«

H4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PET.' C R E S G E M T^

Ves cum retibus plunbus capiun^ modis,d: uno quidé modo capiûtor ad Panthcrâ qua capiuncur annates, ôe modus quidc eft ut ruxta aliqua paludefacias foueä circa fedecim uel uigmti quinc^ brachia îcngam,âi circa decé ud duodecim brachia Iatâ,uel maioré fi uolueris,tantum concauam quodcircaunam fpannâaquæhabeat,ôe fit a duobus capitibus Icgis acuta in unoangulojicquidéfoflatus öcinalioaliquantulülcngalitcafella circa fouea. Sint undic^fpacia plana quanta eftretiu latitudo,dei‘nde fiat fepis circumquacj nelupi aut uulpes,nec ahqua animalia nociua intrare poftint,ct aues in eo loco cxiftétes fugarejn prædidafoueaitau.uelló.annatcs domçftîcæ dicnoâu^ morenfin hyeme^ milica inbona quantitate ^iiciatur in aqua propter dome fti'cas à lylueftreSifint^domefticæfylueftribus fimilesin colore pennaru,cir^ ca foueas luxa ripas figanf pâli quatuor perticarû,quf rete eleuét,â: paliretia' rum figâtur circa fpacia prænarrata,â(: fuper ipfam corda paruorum palorâ to tum colligaf retCjä; tamipfum qua ftangiæfiuebaculi qui rete leuâtÂ:coope/ riant optime/int^retia duo magna in utroq; capite côiunâa uel pofita fintre» tiaut arolicôiungunt,quæquidécoopcrtoriû uocant, que cum eleuant ftmul in altum côiugantur admodû culminis domus paleatæ,amp;: modus quidé eleuan dieas eft quod iuxta cafellû eft furca cum perti ca,i n cuius ca pire fub till eft retia rumfunisannexus,in groffoueroeft ciftafortis A magna ex terra rcplet3,qnp fuopôderecumuoluerisadmodûquafi machinærece eleuabit, Hucconfluet multitudo annatarû in node per aëra uolantium cum domefticæ uociferabût. Cumcj! in multa quâtitatcdefcendét,retiaeleuabis et cum pertica percutiendo leuiterretia omnes fylueftresin cucullumretis jquodeftinlupradidofcflato extenfum expelles Etdomefticpqugnon timentremanebütin pantheri3,dein* de aperies caput cuculli,amp; facile cum dentibus anates in capite occides,lic qæ una hora mille quandocj capiuntur.

ESt lt;5t aliud ingeniu quo gru es capiunf jCygnijftarnf anferesiquod taie eftnn l'i*' pis fluuiorû ab utracj parte figitur arbor altiffima,uel duæ fimul iun* df,utlôgiorfcarbor,habetlt;jper totûcuniculcs adafcéftimin lum» mitate rirellâjnqua poniffunus refis.Cuiiis iôgitudoeftfecüdum fluininis latitudiné arborumdi

ftantiâiâe eius latitudo eft ut fiiperius eleuata uf(]p ad medias depédeat arbores, deinde homines uf^\ remotis ueniantperglai eâfluminisomnes uolucresqs inuenehnC

L I B E R se. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J4ÿ

inuenenntcxpcllcntesjqux üolantcs à fplendorcaquf non difcedent donee irt rete ïncjden'nt.Et tune dechnetur rete cum funibus fuis,lt;^: uolucres eapiantur. Et modus ifte loeum habet nifî eum tépus fuen’t nubilofum à aêr obfcurus,alio quin aueseleuatæ faeiVa flumine deuiarentt

ESt lt;5i aliud ingeniû quo capiunt anferes ôi: ftarne,q) eft taie, téporc hyemi's eumexgelu àfolepuluis eft ineâpisfegetû,tendit in fegete in uno fuleo rete unum lôgump tnginta brachia uel idcirca,etlatu quatuor brachia poft ter U’am cû in ucfperis caperc cupis uel m fero,cû uisin mane haberc,eft aût hoc re te fimile uni pan’eti,habés duas ftagias eleuantes lôgas fecundum dimidiâ latitu dîné retis,Â:tendif' cum duab.braehetis ut panes, fed difpomt utper fe eleue€ inolenter,quia hoc ipfum rete p fe eleuare non poflêt,cûq totû rete in terra fir matû fuent totû fup corda colligit.Et tam ipfum quâ ftagip ôd brachetp â: fum’s trahes optime ex P ulucrecooperitur uel herba,fîcq in unofoflâto uelalibiali* quantulû remoto locus cooper tus ubi latitet homo qui rete leuare debebit: l'n loco retis fintdup uel plures anferesdomefticf fylueftrib.fimiles, duobus pâli* cuIi'salligati,Â:duofimili'terfcorticati,utiIlucfyIueftres côfidétius ueniât.Cûc^ lÿlueftresdelcédcrintinaliqua parte agri cxoppofïto uadat focius cû capello in capi’te ucl alia re in manu loquat aliquid,«^ ut laborare uideaualioquin fuge' rent lîc^côfideranter Äcautepducat easad locûretis,qd‘ facile fietpuniuerfû agrû quantûcunlt;ç magnû,fi hoc fâcere caute fcies,cû^ in rete uideris eas, côfî denter loquere focio^ dicas ut rete trahat,uerû quia hæcauis acutiflîma eftgt;O' portet te omnino cauere ne in mane ad locû retis accedas,quia flatimppéderét de rorcuel pruinapedib. tuis mota,amp;: fugerét,Ô(: ïdeo cû tédis in fero ftatim ibi ftellones pone,â(: per totâ noftê dimitte,fed cû caperc uis infero nô eft necelfà riahæccautela. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliud. Cap XX.

ITem eft aliud ingeniû capiédi annates iuxta aquas ubi fabulû eft,0!: eft rete fp mile prpdido,fed eft parû à fatis fpiflum,ôe codé modo tendit,ós: fabulo coo pcritur,amp;: locus euftoditus eft ex aliqua re,dcinde fabulo coopertus ut paruum habcat foramé,unde uideri poflït,amp; caueat ne p foramé flatû emittat,cû in loco fuutaues,hic nô funt ftclliones neceflarij,fed pertotâ hyemé ponitur ibi milica iV: uinacea,ut afluefcât aues locû frequentare.Cum aût ibi ftare aflueuerunt ten das rcte,poteris^' optime locû euftodire at^ uiâ introïtus longâ cauare,â: me logarijs ^{abulodefuper cooperire.Itéreteuel fimile fpiflius tamé tédi poteft optime in areis uelalijs locisad capiédum colûbas,coruos,glâdaras,aregaZ3s, laudulas amp;nbsp;omnes auesparuas,qupefcagranorû accipiunt,Ö£cü poterisface' reqeî ibi uenireac ftare afluefcât,à poftea rete tédere,â(: loco uel paleis coo* perire,C\: hoc ingenium poteft habere tépore niuiûjôd quolibet alio tépore, ôi erit efca conueniens fpelta,faba,milic3,lolium, ôi. femina uin3cep,öi ßmilia, ut frumentum molitum ót citric uli uel fafeol i,ôc cum codé rete fiue eicapoterunt capi aues in æftate cum tempore magnæ ficciiatis tetenderis iuxta aquas.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aliud, Cap. xxr.

ITem eft aliuciingénu quo capiunt cû rctib.auiü diuerfagenera amp;nbsp;precipue cokimbi à: curtures,^: quædam aliæ medioen’s magnitudinis auesA jere o mnes auiculj; paruejalcones etii St. accipitres äi omnes fere rapaces aues.Mo dus aûc eft qdquot; duo retia fan's loga lt;^: lata omnibus fer'e gentib. nota,qup uulga^ t riter uocant parietes,téduntur in pratis,uijs St agris,0(: iuxta aquas remote ab* inuiccferCjUt eft latitudo ambarü,quarum quolibet habet duos baculoseas elc uanteSjCumtrahif'funis cômunis,quorûlôgitudofecundûl3titudiné retiarum cxiftitjÄ: unû cap.cuiuslibct cum paruo palo in terra firmac,v\; in uno capite ba bétunumfunécômuné,qui ad quendâpalum cômuné in terra defixûadnedit, ab alio capite aliû habet funé,qui uf($ ad locum aucupatoris quibufdâ ramis dr cudatum pitenditunHæc aûtretia pcolumbis ôemagnis auib. funt rara óc for . ti a,pro paruis fubtilia atc^ fpiffa,prpdida retd cü funt terrp affixp iacét in terra elögata ab inuicé,ôd cû funis trahit eleuant di: cóiundi fledunt,ac operiunto* mné auem ueniente ad locû qui erat uacuus inter utrûlt;^,in hoc fpacio uacuo te nentur colûbi óe turtures ahqui exccecati,uel habetes palbebras fup oculos,ne . aliquid uideat cû filo ligatas,uel ftat ibi aues excorticatæ ôc ungula loco cruriû qua flat redp ut uideant uiuæ,p) paruis auiculis ponit ibigimeâa,ad qua uiden dam libérer ueniût,uel tenenf ibi auiculæ paruo filo ligatp,ad quas aliæ parux accedût.Accipitres ctiâ amp;nbsp;falcones caufa rapiendidefeédunt. Aucupator aut nufquâ expedare debet,q, aliqua auis accedes fe in terra deponatjed cûpropc fuerittrahere debet funê,lt;5i:auéuolanté ad terram |)fternere iplâm^ caperç.

St amp;nbsp;aliud genus refis quo auiû multa genera capiunf,maxime cû terra eft jLz'niuecooperta,qcî uulgo uocaf arolus,qui ex duobusretibus non multura magnisjfed fpiflis ôi fortib. côftatjdi: in quolibet capite côiungunt à in terram affigunf,diftâtes inpartib. medqs,habétes quatuor breuesbaculos,quib.éle* uantur inaltû,nec fledunt ad terra cum funis trahif. fed permanent eleuatiA fimul côiundicumretib. defuper,ad modûtugurij,hocretecum omnib.bacu lis St funibus optime operit ftramine ariftarû,uel paleis di: in fpacio intermedio tenent côtinuegrana,^: cætera cibaria,quæ auibus quæ uenire fperantur fïnt præcipue grata,cum aût aucupator perpenderit ibi eflê auiû multitudiné laten ter inter domufculâualdeclaufam,qug ibi debet effe pipinqua dt fubito’trahat funé,diefortiteradunûpalûindomufculapofitûadnedat,dc aues capiat. Hoc ingenio capiûtur facile miluide aquilæ cæteræq? aues fupeadauera afcédétes, fi cadauer toiû uel pars ponat in medio rctis.Item eo capiunf uulpes,fi gallina nodeponat in medio,fcd huiufmodi rete p» ipfîs Ôt aquilis fortius debet effe.

Vntd: alia retia quæ uocanturaraneæ ualde fubtiliajneinaérefaciïeuf* deantur,quibus capiuntur multæ auiculæ cum ponuntur ereda in aère, K__zduabusperticellisadnexojinlocis quæ auiculæ confueuerunt tranfire. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Item»

ké accipitres hls facilecapiunf fimiliter óe ülcones cu circa columbu ercda té-* duntur,lt;5i eodc modo c^terg aues rapaces.Sed hord duo funtgenera,nam quggt;« dam aranea eft fîmplex,âe uirgulis adeo kuiter aptat,^ cum tangit cadit,auê^ inuoluit. ké eft alïa aranea tri'plicata ex tribus cópofta,qu3ru media eft fpiflà,ôc plun’mû lata,exteriora duo funt ualde rara,ac adeo ftrida,^ cum fint ad capien dû ekuataacperticisftantib« fôrtiteradnexæ,ftâtextéfp,media^ mollis ôi la-pra,qup fuperluniculû fupenorêekuatur,^ cum auis incidit tranfuolat ambo retia rara,lt;3c in medio Ipi'flà inuoluitur,â(: cum eo in facculo quodam pendet»

SVnt â: alia retia quib. capiunt perdices,qupfuntlôga âiftn'dah'n mcdio quanda caudâ ad modû facculi longâ habétia.Hoc modo aucupator qui die uenatjpannû rubeû cum uirgulis ad clypei modûformatû ante fepor tat per agrum,pergés foraminib,duobus infpïci t,tV pdices inquint,cum eas ui derit circa ipfasretia tédat,quibufdâ palis affixis ad fné retiarû annexis,â(: eau damcirculis apertaextendit/emperanteferetinens clypeû uerfus perdices, quibus extenlîs fe perdicibus appropinquated^ in caudâ retiarum paulatim im* pcllit,nô folumtimore,fed etiâ pedib» fi opus erit.Qui aût nodeuenatur in fe* rolocuminquirit,ubinoâemorâtur,ô(:cumaêris integra obfcuritas fuperue* neritad eundé locum cumignereuertit.Eftautéigis cumuafefic formato, qcî nec ipleuidetur,^ aperte uidetfpaciauniuerfapropefcjdeperunum agri fui* cum acceditjd; per aliû reuertitur circa locum in quo perdices reliquit,ut cum *eas uiderit ipfas operit cum reti,quod habet apertum in capite perticeforma* te ad modum huic negotio opportunum,uel ft habet rete fupra didum poteft id extendere circa ipfas de impellere ac capere uniuerlas,

ESt Ä: aliud rete qdf expegatoru uulgo uocat,fatis magnum,quo capiuntuf perdices ôi qualeæ acphafiani,ói quædaalig aues,cû auxilio catuli ad hoc inftrudi,qui aues inquirit,quas cum uiderit ftat,nec ad eas progredit, ut expel lat.Sed aucupatorédominû fuum retro refpicit, amp;nbsp;caudâ mouet taliter quod iple aucupator cognofeit aues efle pabulu,ante tamc^dlt;:tucipfeamp; focius rete trahutjd: aues de catulu opcriut,CV: fic eas accipiut.Eft de aliud paruu rete in ca pite perticæ præparatû,ut apertû exiftat, quo unus folus utit aucupator, de ad qualeas folus cu quafi latorio cuius fonus eftp omnia fimilis uoci qualep generis fœmineg ad que ardéter accedût mafculi,ppe ipfum quos tue aperit at^ capita Qualiteraues laqucis capiuntur, Cap. xxvl

Fit laqueus quo facile capiunt aues,que de raptu uiuût hoc modoj in loco ubi ppe morant aues rapaces uel aliquæ trâfeunt,infîgit fortis ab utrolt;^ capite arculus,ualde plicatus,ppe que ab una parte firmat uirgula :in cu ius feiflura mûris cauda infigitur,uel ad que frudum mortup carnis anneditur, feuran3,dc ab alia pertica fortiter in teram dimittitur,habcsincapite laqueu Ôi. quandâ paruâ cordulâ,cû uno ftecheto,quo pertica formaf ad arculu,Â ad par 0 2 4 uamincî*

mm incifura quæ fit in capice uirgulf mus tcnctis amp;nbsp;laqucus cira muré extcn ditur,ac cû auis mure uel alia rem uc exportet tagit,pertica difloluit ab arculo, ac fupen'useleuat cû aue rapace,qux pedib.umculaf’.Itéfiût laquci multi depi Iis caudæ caballmijin uno funiculo eïufdé materie cexci,qui tendunt m fulcis fru meti fumculo 'a terra eleuato,ultra altitudmeauis paru decliuislaqueis ót aper tiSjUt auis trâfiens capiteimmiflo capiaf collo, amp;nbsp;hocmodo capiunt perdices in agnsjói qualeæ ac phafiamin femitib. nemorû,per quos tranfcunt. Aues etiam aquatileseodcmodocapiuntjcûiuxtaaqua undetranfeûtlaquci'tales tédunt. Colûbæ etia ôi alïæ aues muite capiunt ex eis,cum incubât uct pullos habet, ß circa nidûipforûtéduntur.Ité in fabisacfafeolis/êminatiscapiuntur colûbi ac turtures paruis laqueis,qui uulgariter dicuntur fcabellæ.Huius aûtlaqueimo* dus eft,qgt; in capitib, paruibaculiuel melegarij longitudines unius femiflis infî* guntur lubtiliflimæ* uirgulx,altitudinisfpânæunius,dcinmedioinfigit qufdî Jpinaduorû ueltriû digïtorû in latitudine lôga,h^cfcabella opodiaf ad ripa fui ci,nifi aliqua fit in ripa cûncauitas,taliter quod fpinaiaceatin terra in fouea, amp;nbsp;uirgulæfintluperiuseleuatæ,luxta eâ ponatur laqueuscumparuulopalo ter ræ affixus,quileuiter aperçus ammoueatur uirgulis,ô(:tcneaturabcis,ô: inipi na infigatur fafeolus, uel faba mollis folummodo unum granum,qcî auis roflro capiat,ac caput eleuans fuper collum laqueum Crahat,pticat3 fcabella cum uir gulis quâ fentiens tcrrita caputelcuabit à collum ôi laqueocap’ctur..

Qualitcr aues capiutur uifco, Cap. X X v AVes capiuntur uifco multis modisluno mod o qgt; inuifcant uirgulæ fubtiliiTimse iuncorû uel ulmorû,ubiiunâi défunt uirgtl' læ,quidâfïuntbrcues uellôgf refpeôu habi to ad paruitatéucl magnitudinê auiû capien' darû ab ipfis.Sed primo debet uifciis tépcra rijUt fit bene tenax hoc modo: lauet bene cû aquatéperatecalidaapçricndo ipfum mani' bus balneatisjdc obufculis mundando. Dc' inde ad miïceat ei modicü olei oliuarû ut nô

lit adeb durus,quod pénis auiû inuifcari non ponit,quo fado uirgulis inuoluac, ita quod unaqufçpuirgulafitundic^inuolutainduabusuel tribus partibus eius» tertiafine uifcoremaneaUquætradarimanibuspoflit. Quod fi tempus adeO frigidumquod congeteturuifcus,tempereturcum oleonucum. Hæ uirgulæ parux inuifcatæ infiguntur leuicerinuirgispalmonum,quæ funtperticæ ma* gnæramisuiridibusarborum,ô:prpcipuequercuum fafciatæ, habétes in cS' pitefupcrioriquatuor aut quin($uirgas,paulifpereleuatasjin quibus affigunt êi paruiflîmp uirgulg inuifcatp,acip(e palmonus cum fueric uirgulis inuifcatus coopertus infigitin terram,in foueola fadain ipfa^ut Qetad forma arborisre* dus.Item circaipfum infigunf ramiarborû,ad quos appenduntcaueæin quw d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus fine

bus{ïntmultaîamp;diuerfæauiculæfcgregatimc]ui cantint uoli'tâtes per acra ùocant,quæ uocatæ fe ponunt fuper diâo paltnone inuiïcato gt;nbsp;capïte in ter* ram corruunt.Item cum magnis uirgulis inuicatis capiunt multp magn^ aues, ôi præcipuecoruiat^corniceSjCum auxiliogummuhoc modoinlocis ubi fla rc aucunde ti âfire confueuerunt,incidit in ramulis arbor aquila,ab alijs arbori bus multû difletjfedaliquiramifrôdibus nudati relinquunturin ea,uel aliqu« ponunt perticæ fuper eam,in his infigütur leuiter uirguîæ magnæ uifcofæ,ac gumus in terra ponit in loco paulifper eminenti,ut melius ab auibus uolâtibus uideat.Quê cum aues uiderintuolitant circa ipfum,amp; uolatu feflj; fuper arbo rem inuilcatû defcendunt,atlt;j in terra ruunt,quas aucupator pei tica perfcqua iur,amp;easoccidat,nam fi manibus capcre uelletlædereè ab iplis. Item uifco ca piuntur accipitres,cæterplt;^ auesrapaces,nam in terra duæ uel tres infiguntur uirgulæ inuifcatæ,modicû diftantes,ac uerfus feipfas plicain medio quarû 11 gacur auis aliqua,ut colûbus uel pullus uel caro aut mus^ pro miluis de quibufi' dam alijs auibusrapacibus qu^ talia petant,ad qu^cum aues uenerintcapiunc cordulis.Item capiunt uifco pafferes de cæter^ aues paruæ uel magnæ,fi uirgu læinuifcatp ponanûn locis inqbus cibantur,uei ubi Rare côfueuerunt.Item ca piant cordulis leu funiculisinuifcaiisregimulicum ad ficus ueniûtuel ad uuas, ôi cæteræ aues quæ arborûfruâus furant,fipredidifuniculi fufpendâcur ante ficus uel alios matures fruâus ad quos uenireaffuefcût. Item funiculis longis inuifcatis capiuntftami quiualdc gregatim uolant,cum habe£aliqius tturnus ad cuius pedê ligatur funiculus inuifcatusjôi in manu tenetur^dc dimicnt cum côgregatioflurnorûprope uidet » tuncenim cum funiculo dimiffus ad gregc accedit^Ô!:cumipfoftriâeuolitat,multi^tangêces funiculûinuifcantur,dead terralimul cum eo ruunt- Item uifco capiunt annates cæteræl^ aues aquaiicæ, cum ex eoinuoluit funis lôgus expauerisquibusfeoria fiunt côpofitus,dt prç cipue fero in lacu uel alio loco,ubi didæ aues fæpe morari côfueuerun t. Nam aues per aquam Datantes in node incidunt in funem,fuper aquam extêfumjdt capiuntur,di fequenti mane captæ inueniuntur.Sed oportet quod hic uifeus ht talicer temperatus quod ab aqua defèndac fe,

Qualiterauescapiuntur baliftis, Cap» XXVHF. t OValiter aues capiunt balirtis et arcubus.notû eftomnibus,quod fagit tanturubicuncpfint in terra uelarboribus,fedinhis obferuandæfunç quædâcautelæ non omnibus notx quarû unaeft»quod balilbtor qui - uultanferes uel alias magnas fagittare aues,debet habere bifurca* tas fagittas in parte anreriori^ubicj acutas,quf alia q tangabaut collû,incidât: nâ fola perforatio cômunis fagittç uel obtufio non Ifderetauem in t3ntû,quod remaneretibidé,feduulneratarccederet,licetexuulncrefinaliter alibimorere tur,lté debet intuitû cû fagittat dirigerend ad extrau3gëtes,fed ad unâ qup fit in medio duarum uelplurium,utficontingit fagittâ ultra in feprogredt quod

plcrunlt;j contigit,primS uel ultimam fç' riat,ne in uanû (agitcet- Item qui uult in arborem fagittare colûbos, pul2ones,q funt fagittæ in capite groffæ^debent ha here paris pôderis,lt;3t cum uult ad auem fagittâ cmittere,debet cum pede figna* re locum fpecialé ubieft, «3e notarelocû in quo ed cotumbus, aut alia auis,amp; tue fagittam emittat/i perçut« habet quod habere intend«, alias fæpe fagittâ mue' nire non poteft,fed earn poteft facile in* uenire (Î ad eunde locum uadat,ubi eraC cum fagittâ emifit,^«: per eunde locum aliam eiufdé ponderis fagittam emittaf, ód per fe uel per alium uide3t,ubi cadit,

ibicjualdcpximéinuenictprimâgt;quâ non poteratinuenire.Item q cum baliGa uel arcu fagittat debet manum (iniftrâ tenere firmiGîmâ, fi uult rediflimefagit tarCjde eft necefle quod habeat balifta uel arcum optimâjde fagittas rcdilTimas, fi redeuolueris fagittare,quiaute arcum balotarum exercet, debet balotas ha bere æqualis ponderisjó^ bene rotundasjtem capiuntur alijs quibufda modisï tino modo ad brenexellû cum gimeâa quo paruæ capiunf auiculæ,quiomni* bus ferenotuseft. Sed eft fciendu quod hoc modo capipofluntnonfolumcum gimeda/edetiam cumcapite cattaemam ad ipfum auiculæueniunt Item non folia cum brenexello quiex duabus uirgulis conftat, uerumetiâ in quacunqpar te uiæ uel agri fi aucupatorfupra Ie de^at leue inftrumentu ex uinculis frondi bus^ côftridum,quo ualeatoccultarnneceftnecefte auiculasexcitarifolo fo^ nofolij arborisfeuerisjUtcommunicerfit.Nam ót cum fono feminü papaueris inclufarum in cellulis uel alterius rei fimilis excitari atc^ notari poITunt: nam amp;nbsp;quibuslibetextraneis de inauditis uocibus incitant,quia miranf ex eis.Item ca/ piuntur ad brenexellu,ruftici utuntur nodibus ualde obfcuris:habent enim fa* culâ qua unus defert decline prope uirides fepes,in quibus dormiunnquf cum excitanf ueniunt ad ignis fplendoréjduo«^ alij cum baculis eas madât/unt aut baculi quidâ uelutpalæ in capitibus breuiû perticarum ex paruis côtextis uimi nibusjtem capiunf paflêres præcipue iuuenes minus fagaces cum faxa feu bre choello,que eft quædâ cauea ex iuncis cóftrudagt;de qua exire ignorât, cum ad paruos paflerüpullos in ea pofitos ingrediunónec exire fciunt.ltem capiuntur aues inforaminibus colûbarijs,cum mufteladomefticata in foraméimmiflalté capiunt cum cifta fiue plaftella præcipue têpore niuium,ficprgparata utauib. ' intrantibus cadat,in qua grana côgrua proefca ponanf. Cui proderitfimulta grana fub eis ponanf uelpauca,uelut fila logins extra,quib« pducâtur ad ciftâ»

I Tem cum fcarbellæ capiuntur porxane in cannofîs uallibus, ubi morantur. Eft autem fcarbellus inftrumetum quoddam ex duobus arcubus ualde plica» tis conftruâus, ab inuiccmparum diftantibus interquos modicum poftponit fruftus herbæ cochæ,fîmilis per omnia cerufis, quern accipere uolunt, à cob lo ftringuntur,fcd eius forma plurium magiftrorum non poteft fic aperte fcri» bi ut plene intelligatur,(îcut oculata fide cognofci.

ITemcapiunturcum curbaculo tempore niuiumj quodeft quoddaminftr«/ mentum ex paucis uirgulis faäum,interius concauum,Ä:in partepoftrema acutum,babes hoftiolum quod in terra iacetcoopertum palea, quod cum uno üiminein terraminfixo eleuatur, pofterius percutit auem ad efcam intrant tem,qux intus eft,quam aliunde accipere nequit, cum fit undi^ terra teâum. Item quoddam deledabiliingenio capiatur cornix, cum ex ipfis habetur una, nam ipia duobus ualde breuibus palaxolis ad principium alarû annexis, fuprc/ ma in terram firmatui iquæfortiter clamat,acfugere nititurjaliæ^ propinqug curant eamiuuare uolentes, ex quibusipfa unam roftro amp;nbsp;ungulis capiat,d^re tinet,ut caperepoflis,amp; eodem modo aregazas capi pofte afferitur.Item fertur ut aues quæ guftant granum uel milium in fecc boni uini amp;nbsp;fucco cacucæ mai ceratum óc ficcatum uolare non pofte,de poterunt in manu capi.

L Epores prpcipue capiuntur canib.ad quosinueniendos neceftarij funt canes,qui fe» gufi uel brachi uocantur,qui quato fubtiliores olfadusjtanto meliores exiftunt. Item neceftarij funt canes ualde ad curfû agiles qui eos perfe^ quütur ôi capiat, qui omnes ad hoc inftruuntur,de eos capiendos indu^* cuntur,cum ex captis aliquid datur eis in cibum A quibus etiam capiH/ tur capreolijà aliquadocerui, prp» cipuc auxilio retiarum magnarum

pofitaruminlocisundeiugantur. nbsp;nbsp;Item ab eis capiuntur uulpes,licet' in fuga

funt ualde fagaces. Item capiuntur cuniculi cum inueniuntur remoti^ ca/ ueis.Itcm canibus capiuntur apri ac lupii fed cum auxilio uenatorumgt;nam raro foliad eos præfumunt accedere,nifi' fint maftinifortiffimi,lt;5i: audaces. Scd ad apros capiendos neceftarij funt pili fortes in ferro cruciferati j quos uenatores uidentes aprum ad fe malo animo uenientem in terra firmant, de id

ôc ad aprumdirigunt,quieo pilouulneratus u!c^ad uenatorem non poteftaccc dere, Etparuus catulus adhocinftrudusperuiameat,ficlt;ÿ'a canibusoccidït, Ä fitniliter abhi's quiuenantureundem.Item capiuntur cerui cutn ab homme uulnerati fagitta uel pilo fugiiabd^ paruulus catulus ad hocinftruâus per uiatn fanguinis exeuntis ipfum fequitur, donee ceruus femiuiuus uel mortuus mue» nitur. Item a canibus inueniunturà capiuntur ericij amp;nbsp;quædam alia animaha fimiliter capiuntur abeis.

__ retibus capiuntur cerui ut didum eft, amp;nbsp;uulpes, ut fupcrius dixi ' cum de reti locutus fui,quod arolus uocatur a uulgo.Lepores etiam fa J eile capientur retibusji in eainciderint,ficut ôi multæ alip beftiæ fere.

LÂqueis capiuntur leones aliquando.Item uulpes ôelepores cum perali qua foramina introirefolencin loca claufa. Sed hoc duobus fit modisî unomodo quod laqueus fitannexus adaliquamperticamplicatama' deb fortemjquodfèram collocaptam inaltum eleuet,ac fufpendat Alteromo dojUtprope laqucum fit fortis canolus üringens laqueum fêrè, caput impedics etia m ne ipfa la queum rodere po flic.

Vlpesôt lupi præcipue capiuntur quadamtaio la ferrea, quæ circa fc multas habet râpiones acutoSjdcipfi habent circa iê annu lum prope le ubi annexiuoluunt, ad quem anneditur fruflû carnis, omniac^occultata prptercarnem, in terra firmataiacét.Cum autem lupus carnem dentibus captamc* leuat,annuluseleuatrâpiones ein ca caput amp;nbsp;coll um lupi,qui cum fortius trahib ât recedere nititur fortius flrin gi€ Ä: tenetur.ltem fiunt aliæ taiolp quibus in pedibus flue er uri bus,omnesge neraliter beftip capi po(Tunt,quæ occult acer in itineribus quibus utuntur,quæ funttafisfigurx aut formae,quodnonnifi oculatafideintelligipoflet.Ideoque qui eas habere uult,uideat ab his qui eis utunturjicut amp;nbsp;ego uidere uolui.

FOueis hocmodocapiunturpræcipuelupi,fltquædamfouealata,utma gnus puteus amp;nbsp;in terra profunda, quod inde exire non pofTint. Hæc operituruna rotunda crate, quod non notam, fed quaff operiatfoueam fub crate

fub crate in medio alligatur flangalongior cratitio, ac rotunda in medio poni/ Cur ligatüs anfer uel agnus,ä: paleis operitur uniuerfus locus, lupus ueniens ôe uolens accipere anferem aut agnum, in foueam cadit cum cratitio fubitorcuo/ luta. Itemfouea capiturmultitudo aprorumhoc modo: inlocisubimukiuer-* fantur,agenus feritur de milica,quä aliqui faginam uocant, circa agellum con# flruitur fortis à: alta fepes,ex uiminibus arbor um in una parte rçlinquitur,aper tus introituseflê in oppofito fepis deprefla iuxta quam extra (it fouea fatis pro/ funda- Cum ipfa fagina matura erit ad ipfam ueniet multi apri per locum expe ditum intrantes, tunc ad locum accedat quandocunc^ uultetiam finearmis amp;nbsp;in loco introïtus morctur amp;: clametjquocuncjgmodo poteft rumoremac fire/ pilum faciat,apriperterritinoninuenientes undeexire uale3nt,nifiper locum fepis depreffum inde profiliuntomnes extra foueam,quam uiderenon poterat incrinfecus exiftentesltem pro lupis,uulpibus,leporibus,amp; cæteris feris ac ca» nibus amp;nbsp;porcis intrantibus difTipantibus uineas,fouea fit hoc modo:fodiatur amplius duabus fpannis,amp; longa quatuor pedibus aut tribus,circa fex uel fe ptem,oäo pedes profundam cum fpundis pollitisöc redis in terra folida öt uiuentemurata in loco,unde fæpe fieri abeistranfitusconfueuit, hoc operia» tur primo extranfuerfodegrolîîs herbis ficcatisjamp;poftmodum fubtililfimà terra. Si herba non fuftineat terram ponantur fub ca duo fubtiles amp;nbsp;fragiles ba» cull ex tranfuerfoiâ: herba per longum quæ in medio feiungat,quod fi non po tes uel non uis facere fic profundam,pone circa earn (iangaSjUel alfidiculas firi» das habentes multacanicula, feu pirolas acutos infixes,ôi declines infoueam ac uerfus partem mediam paulifper plicatos » in quos inclufa beftia cum extra falire uolucrit, capite uel oculis in eos percutiet à læditur adeo quod quiefeit. Et fi earn mori uolueris,in fundo multos acutos palos infigas, uel fi aqua multa inea erit, fufficiet ad mortem ipfius, quia non poterit in quolibet tramite pro» funda,folummodo quatuoruelquinc^ pedibuscumauxiliouniusrebalcæ ex uiminibus faâæ,fuper unarotunda ftrangede facile uolubili firmat3,in quoli/ bet capite cum uno uncino fortiter infixo terræ,in quibus uoluatur rebalca fit, ab uno capite frm ata diftâs 'a fouea uno femifle, in alia parte in angulis Ôi in me dio habeat lapides pondérantes annexos,hæc ftet eleuata qua fi omnino ereda cumunafurcubjcuius inferior pars fitfuper uno baculobreui,quifitin medio foueg ex tranfilerfo,fuper uno paruulo palaxolo ab utro^ capite qui fit afSxijs in ripa foueæ in parte luprema. Super hocbreuibaculoponatur quædam uir/ gula per longum foueg,quæ fuftineat herbam ôi terram tantummodo atqj a bè ftiaprefiadefcendatjé^ baculumbreuem cum furcula de reblatam ca»

dere faciat,hæc rebalca de die fuper foueamremaneat ne ho mo tranfiens in easruat,li auis uel fus in earn inciz dac cum unafcabella qu^ gradus aftidum habeatex trahi poterit,

De quibufdam alqs ingenrjs qiiibus capnmtur bcftiae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- |

ELephantes capiuntur hoe modo,ipfi cum non habeant genua, i a cere no poffunt.ldeo^ cum dormire uolunt fe arbonbus acclmânâ: quiefcunt: uenatores has arbores refecât,fed non perficiunt,ut per fe ruere pofiïnt, fêdincûbentibuselephâtibus cadût,ô(: cum ipfiruunt aucnatoribus occidunC DeVrfis, Cap. xxxv.

VRfi capi’untur hoc modo:homo armatur fcrreis armi's capite ac undicj coopertus, cum folo cultello acuto ad latus, accedit in fyluâ uel alium locum ad urlumjurfus erigitur ad hominem armatum, accedit amp;nbsp;am pleâitur,armatus(^ ipfum tune euaginato cum manugladio locum cordis un ' fl perforât,amp;fie eum occidit. Vulpes in caueis fuis capiuntur hoc modo : hâ» betuenator alueumapumj fedlongum plus âe minus latum, hic abuno capitc paucisfills ferreis claufuseftjab alio capite habet hoftiolum internum ex parte fupen'ori præparatû,ut poffit l’ntus eleuarbfupen'us de non extra exire,defceiv denshic hoftiolusfuperiuseleu3tus,permanetcum uirgulaparua, hocinftruquot; mentum ponitur in fouea uulpis i cum præfcitum ipfum in ea efle pars hoßioli ponitur in parte intrinfeca foueæ,cæteri^ introïtus foueæ qui plures elfe corv fueuerunt claudûtur optime.Vulpes autem exïre uolens,ïn alueum ïntrat non putansfills fubtïlïbus impedin’fïccjuïrgulam fecumtrahït,lt;5t hoßiolus cades, eum concludït,qup retro cedens fortïus claudïcatJirm3t,uenator autem quan docun^ uenïens,uel fï uult ïpfam cum alueo fupra puteum uel magnam tïnam ' portatjâi: aperïens hoßiolu ïpfum ruere faeït ïn tïnam. Cunïculï capïuntur Oft uenator fonans amp;nbsp;flrepïtus agens,eos fugat in cunïculos fuoscôcauos,nam ïpfi quïa pauïdïnïmïumfacïlefijgïunt,ad eorum foueas,ut ïbïtutèmorentur.Vc nator autem ponïtretïculumapertumgt;amp;ïn terra bene fïrmatum ante quemlp bet ïntroïtum, deïnde per unumïmmïttït fureâumquemdomefiïcum habet ' nbsp;roßro claufo,quodâ frenello ne aperïre poiïit, ac cunïculos capere â: comede

re,necextra exïre uelït,hïcfiireâus parummaïor mußela horum proprïusïnr mïcusjomnes cunïculos extra expellït,fïc'^ ïntrantin retïculosdc capïuntur, Dcmuribuscapïendïs, Cap xxxvr.

MVres multïs capïuntur ôi occïduntur modïs, uno modo\ mufcïput/ lïs domeflïcïs,quæ tenentur ïndomïbus:alïo modo cum mufcïpulïs quxfiuntex paruolïgno C3uato,ïnquocadïtalïudlïgnumparuum graue tarnen opprïmens occïdens mures ïntrantes ad cutïm por cïpofïtam,amp; annexam ïn ea ad quandam fubtïlem partïculam lïgnï^,cum tah» gïtur faeït quod fupra efl,cadere fuper murem. Sed hïc modus eß adeb notus omnïbus,quod non expedïtplenïus explïcarï. Item capïunturquodam aflide eleuato cadentc,quïex quadam columella eleuatus fußentatur à tenetur,qua/ damipacula cutemhabentefïcpr^parataquodcolumelladiuiU non aperïtur.

nifî cum mus cutcm tangit infpatula eleuatam,amp; tune câdit mürem oceidic. Item eü alius modus, cum in uno modo canna? grofix fie in capite arculus cum cordula in qua arcus magna confiftit,in media canna foraminis foramen habet inmediojâicutiminteriuscuidam uirgulæ alligatam,lt;3efic præparatâ,quod cum mus per foramen cutim mordet aemouet arculus lt;3^ defeenditur de acus magnapcrforatcaputcius,eum'^retinet,nefugerepoflit.Eftetiâ aliüsmodus cum uas aliquod quo exire non poflint ad mediecàtem aquà impletur,cuius fur perfîcies operitur fpelta quæ nâtat,quam mus uidens de non aquam, defeendit in earn aqua necatur Jeem eß alius modus quod uas aliquod operitur mébra^ na,hjBcin crucem feinditur^ âi in medio anneâitur cutis porei, mures ôe acce/ dentes ad earn carthâ,feu mêbranam fleâunt,â^ intra ruunt amp;. necantur,fi aqua in ço fucrit,alioquin breui tempore moriuntur,famc nimia coaâùfiatimcj car tha fua natura furfumrcgreditur,uteodem modo infînitos decipiatmures.Fer tur etiam abexpertisj quod fi mures in uas fine aqua cadÔtes diu uiuere permic tantur,famc nimia coaâi fe comedünt,fortior uiliorem, quod li tantum reim» quuntur,ut remaneat fortiot mus folus,âi: hic permittatur perire,quofcunc^ m aliqua parteinuenerit occidit ôc comedit afluetus,à facile cum ab eo non fugi unt.Item occiduntur refalgario trito ôi caleo aut farina mixto,quælibenter co medûtiâtmonunturcum fitipforumuenenû.Séd'a loco remouendaeflaquai qua fæpe iuuantur fi earn bibant. Item capiuntur etiam fi fuper uas unde exire nequeanc,ponitur quidam bàculus per medium fciiïus,fctlicet una medietas in medio fcina,lt;5i fie præparata üt fefußineat,(5£ non murem,in eius medio po natur nucleus nucis ad quem cum accedit,cun1 bacülofraâocadit,«^: fi aquà fit in eo,flatimmoritur,aut firton efloccidatur. Item mus facile capitur,fi fub circumferentia parapfidis nux ab una parte ruptà ponitur, ruptura refpiciente interius . Modus cæteris melier ad capiendum murés tam magnos qua par' uoshieeß: accipeduas aflîdiculasléuigatasj uno brachio longas,lt;\: lacas uno femifTe,ipfas coniüge,difiâtes quatuor in latitudine digitisuelparum minus in parte infima cû duabus paruulisaiïidiculisin caflris in quolibet capite üna,uc cisdefubtus fit æqualis,fubipfîsaflfii'gc carthamdepeâoregroffam maflamin medio ex trâfuérfojfedprope medium non affixamd^ in tantum reflriää,quod poflït inter aflideseléüarhüt fi defcédensdeformaretur,poflît ad fuamformam reduci.Icem didæ du^ affidés defuper in capitibusconiungantur,âc fupsr cas teneaturaffidiculain mediohabente clauumrecortum,ad quemfufpendatur fruflulum cutis porei,uel non fufpendatur diâa cutisîfed in mediO didarû affi/ dum propc carthâfit,ficut üna maflula cüm cute facilereuoluatur.Hoc ædifï» ciû ponat fuper quæcuncÿ uafafidiliafeu ligne3,undc murcsexirenequeâc,â: optimû efl quod fepeliat in maffa ffiimenti uel alterius grani, mures incrabûc^ ' A cû appropinquauerint cuti ruent A car tha cû eis defeendés releuabit,Ôc de ^buslibet acàdêcibus idc fîet^ne«^ mufcipulæper ipfam arturâ intrare ualebût^

De capiertdi's pifdbus,8^ primo qualitcrrctibus capRmtur,' Cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxvn.

, nbsp;“w-N man' luxta planum littus capiuntur prpcipue multi piïces cum reti,quocî

I multi fcorti'cariâ uocant, hocrete eftualde longum ôi. fan’s amplum amp;nbsp;fpif» I fum,cordam umus laterisplumbatamâ: alteram libiatam,ut maquis re/ dum extenfum permaneat.Hoc rete cum nauicula infia mare defertur, uno capitein terrarelido, utinaüqua particula eius continuo defccndatinalt; quamcum nautæ fuerint intramare,quâtumreteextenditur areu »alitercum illocapitcreuertuntur adlittus,àquibufdamexeis cum illocapite interrarn defeendentibusiunus in nauicula reuertiturextraretead medium eius,ad hoc utpifees infra rete comprehenfiuidentes feadicrram trahi non proliliant ex' trarete,duo autem pifeatores ab utroeç capite in terra exifientes,trahuntcum pifcibus totum rete ad littus, qui fepe multos trahuntparuosâ;magnos,p’c» runcç paucos ac etia m nullos,quia in eo loco non erant.Item capiuntur in mari cum quodâ rete fubtili non multum magno duabus perticis allig3to,quod qui* dam in nauicula exiflétes apertum in aquam demergût i amp;nbsp;poft pauiulum cum pifcibus eleuant.Item capiuntur in fluminibus amp;nbsp;cæteris fpaciohslocis cum rc tc,quod tranfuerfarium multi uocant, quod eft ex tribus compofitum,{cilicet uno medio fpïduobus extrinfecis rarisjhabens in uno latere plumbum,m •aliolenas,lt;5cfiualde longum fit quafdam cucurbitasficcas,utextéfuminaqu» permaneat.Hocretefitlongum uel breue,fecundum quodlociaquæ latitude» requirit,hoc in aquam perm3gn3moramdimittitur,utineum rçtenatantesia .cidantpifees quirara retia tranfeunt,lt;amp;inuoluunturinrpi(ïo,utauiculæinara» nea fupradiâa,cum de capiendis auibus dicebatur.ltcm capiuntur in riualibus paruis aquis,eft autem riualereteparuum Ai fpiflum,duobusannexumbaculi8 quos pilcatormanibus tenet apertû,â: per aquam ducit,atcp prope ripameum pifcibus claudit.Item capiuntur 2aclo,eft autem lubtile fpi(îumgt; habés tentorij formam,in circuitu plumbatum lt;3ircuolutû gt;nbsp;habens in cacumine lôgum funé, hocretepifcatorfuperfiniftrûbrachiû claufum tenetatcç inaquâapertumeij* cit,hoc apertû fubito ad fundum defeendit,^^ omnes pifees infra fe inuentos c5 cludit,eoscç cum trahiturlecum trahit Item capiuntur cum negofla quæ eft rc** te ad modû riualis formatum^ ad unam perticam cum duobus baculis admini* culancibusàparteannexû,hocretepifcatorextra aquamexiftens ineamprae* cipue ubi quieicit immittibâi cum pifcibus eleuar,plerunq^ etiam fine pifcibusj â: quandoej circa herbas à fr uticesprope terrain immittit,d: cum pertica per cutiensin herbam pifees occultatos in reteexpellit. Item capiunturplurimimi locisanguftisuallum^cum rete quodgogolaciamuocanL quodeft retemîk gnum forte ac Ipiflumjdt lôgum habens introitum rotundum ôc l3tum,amp; pau» latimanguftatur uf^ ad caudam,quælonga efthabens multareceptaculain . qua facile incrantpifces,d^ nufquam redire queunt,hoc rete ponitur cumdua« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus

fcusperticisgroflîs in dido loco angufto, circa quod efi und/queli^aminum üflt;jadn’pamfortis claufura.Cuidecem perticæ anneduntur,hoc rete femper die noduqj tenetur ibidem introitum ad partem fuperiorem uerfo,per hunc lo cum nullus omnino piïcisdefurfumuenienstrâfire poteft, cum nullus fit locus ibiaptus. Defcendunt homines in aperto retis ore, deindein caudam ftridam. Pifcator uero aliquando diebus intcrpofitis ut ad locum accedes caudam retis in nauiculam trahit äe appétit, euenit'^aliquando tot pifces præcipue anguik las quæ conglobatæ funt cum amore feruefcunt uel fcardinias quæ gregatim inccdunt,quodnauicula tenere non poteft,cætera etiam genera pifcium in tali bus aquis morantium capiuntur in eo,fed non in fimiliquantitateJtem capiun turinuallibus multipifces inlocis 3pertisd:profundis,in quibus præcipuema gnimorantur pilces,cum retiquod degagum uocant^quod magnum amp;nbsp;latum in profundum eijcitur,âepereumtrahituri3ecumpifcibuseleuaturJtemcapû untur in uallibus non profundis fed latitudinem magnam habentibus multi pu fees generum diuerforum,qui cum intalibus aquis morentur hoc modo : Ha» bentpifeatores gradellasferb infinitasdepaludofis cânisinftrudas,maxima uallium non profundarum fpacia palorum auxilio relidis paruulis aperturis in pluhbus locis, ad quas ponunt retia parua rotunda in capite ampla dicauda, cum receptaculis fuis anguft3,âe quæ polTunt intrare,fed nô exire ponunt,hæc retia femper die noduc^ ibi relinquuntiôe quafi omni die fere maiie eleuant cû pifeibus qui per locafpaciofanatantes tranfirepoffeper dida uacua fperabunt. Fiuntetiam ex his craticulis aliquæ taliter inuolutæ, quod pifeesintrantes exw renefciantjledinde extrahuntur cum quodamparuulo reti pofjto in capite u» nius perticæ bifurcatæ.

Plfccs capiuntur ciftis ex uiminibus fadis, quæ in capite funt amplæ me/ diocriterlt;3^in cauda ftridæ,quæ apifeatoribusin aqua flatibus in pro» fiindum ducunturad modum ripaliumretiarum,^quandolt;^tales ci» ftæ fed leuiores ponuntur in capitibus perticarum,ói: per aquam turbidam du cuntur^pifeatorein terra flante,ut fupra denegoflisnarratuefl.Item ex iun» cis fiunt,fafcæ rotûdp ôe latæ cum introitu interius flrido, lt;3^ extra amplo,qup die noducj cum pondéré unius lapidis dimittuntur in fundo aquæ,habent'(^ ui temaliquam in caudaligatam quacxtrahuntur,fedduarum formarum hunt, una forma eft,quod fit interius multum ampla rotunda,in cuius fundo ponitur creta mollis ôigrana ei annexa^atijintrant quædam genera pifcium caufa cibi, ôd exinde exirc nefeiunt. Alia forma efl tota ftrida amp;nbsp;longa fed in inrroitu me» diocriter aperta^dt in medio ualde flrida,deinde latajà in cauda flridiflimagt;in lt;3uam intrant non caufa cibi,fed ut ibi occulte morêturjnec deipfaficutneede prima exire feiunt,

ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R B s G E N tJ »

HAmo capiunturpiïces tribus modi’s, uno modo cum l’n co ponitur pf (ciculus uiuus, cum quo pifces capiuntur rapaces degluncrtes lu' mum cum pifci’culo uiuo,hic hamus requiritur,€X ære magnas â: for/ tiSjCum forti cordula fi 1 o inuoluta pr ope ipfum, ne rodi poffit corduU cuidam paruo panen’atum fafciculo anneâitur, ôi in aquam flanté ciwn hamo ôtpifciculo uiuo eijcitur,ibiqjtotanoâcrelmquitur. Pifcis captus lôgcfugerc ud fe occultare fafciculo impedicur,fîc^ mane ^pifcatoribus inuenitur.Secun do modo hamus cuidam funiculoexpilis albi’s equinæ caudp anneâit,«^; circa ipfum cibusquiîipifcibusmagis appetiturinuoluitur,utnon uideaturhamus, deinde in aqua proijcitur,ut notû eft omnibus, fed in hoc adhibenda eft quf dâ cautela,uiddicet quod pifcator fciat qualéefcam quodlibet genus pifcis auidi* us appétit,quolibet tépore anni,nam idem genus pifcium fecundü uarictatem temporum anni diuerfa cibaria quærit,fed hoc fcire potçft qui captorû uifcera fcindit,ô^ infpicit qualem efcam cômuniter aflêquûtur, uel fidiuerfas efcas mo do unam^modo alteram in anno ponit.Item ualet contra pifces cautos,quiefcâ appenlam funiculoacciperenolunt,fi habet uirgâ ô(;funiculûabf^hamo,cum qua plerunlt;^cfcam in aquam emittit,ad quâ aliqui minus cauti accedûc,eam^ line periculo exportabunt,quodcumpluriesfecerint hamumeijcict,adqu3ni omnes etiam cauti ôi fecur'e accedent.Tertius modus feruatur in aquis profund dis,namin eius manu eijcitur hamusalligatus longo funiculo habentimodicu plûbum perunum brachiûpropehamum, utdelcendatadfundûubii^teneat præcipuein currétibusaquis.Talisfuniculusmanuteneat digitoindiceappo diatus ab eo qui fît in naui uel ponte,cum fentiet pifcê capere hamû fortiter tra habprimo utin eius infïgaf ore^deinde paulatim trahatur,donee ipfum pifcê manu capi3t,quirariflîme paruus erit,cum folimagnimorenturin fundo,licet aliquando difcurrant per partem mediam uel fupremam Cumïpadei nis capi* untur præcipue tineæ.Sunt etiam tres acus exæreretortæ aefimul ligatf,qua: quibufdam breuibusfuniculis anneâunnacipfi omnes non multumdiÔantes cuidam funiculo longohisapponit caudarum cancrorû uel lumbricojûgrof forum efca,amp; in aqua feroextenfoiaââtur,âcmane captæ tineæ Collunf .Cale« uiua capiunt pifces,fiipfa ponatur infaccojôt: inaqua maximeftanteinparuo loco inclufa,hicfaccus i duobus per totâ aquâfortiter agitetur, ex hoc omnes pifces quaficceciuenientinfuperficiéaquæ acmanibus facilecapientur. Item capiuntgroflîpifcesfoflinisinaquisdyaphanis.Eft autem foflîna ferreûinflru^ mentû habens multas acuitates,quarû quglibec habet barbalâ ad tenendum,di funtaliquanculûdinancesabinuicem,quodpifcator habet in capite haftælan/ cepuadittÿcû eoquietein naui per aquas,cü pifcê uidet eu fortiter feric,ôc infixum tenet,idem faceret exißens in terra dt in aqua turbida,!! pifcê uideret;

- nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PET^

Nfupenon’busli’brisdifFufedidumeft de ommnibus operati onibus run’sgt;fed quia memoria hominum breuiseft,ôi rerum fingulan'um turbæ non fufficit,ideo^iuifum eft uCilcjmaten’/ as traâatuumjquæpoflunt generaliter expnmï,compendiogt; fis fecundum ordi’nem libriconcluderc rcguh’s,ut fola noti’ci’a

RVn’s exerci’ti'a forti’tudinem habi’tatorum,operanti’um induftriam dtf apti’tudïnem quærunt,i’deolt;j loci’falubn'tas præci’pue quprcnda eft, aër â: uenti’,terræ fitus âi aquæ bom'tas locum habitabilem ferti’lem ë^falubremdemonftrat.Virprudens p^ædia emptUrus»ante omm’a ioci falutem confideret,ne m eorum empti’onem âi domorum fabn’cam pecu* m’a collata,ueloxpoftmodumeum perfonarum detn’mento aut rei famih’an’s damno,pœnitçnti’a nonfperata fequatur.

AErcaliduseftâ: humi’dus,fi’ nulla caufa intrinfeca conuerfatunaër bo# nus eft qui putrefaâus non eft,nelt;j cali’ditatis aut akerius quali'tatis ex cellentiam habet, fed in his omnibus æqualis aut æquali’tariproximus inuem’tur. Aër temperatus ôi clarus falutem efficit habitâtium amp;nbsp;conlêruat, ó: plantæ ab eo proportionabiliter conualcfcuntlt;3t fruâiflcanbinæqualis uero ôi. uaporumdacuum amp;nbsp;ftagnorum amp;nbsp;immi’xti’one turbatus contran’û operatur 02 tn’fti’fîcatanimam,humores commifcet,âi plantas corrumpi’t. Omnis aër qui citoinfn’gi’datur,cum fol occiditàcito calefït cumipfeontur,eftfubtilis,con^ tran’usnonexiftit»econtran’o, aër omnibus deterior eftqui’cor conftringit,â: aën’s attradionem anguftat.Äen's falubn’tatem declarantloca ab infimis ualli busliberagt;nebularum nodibus abfolutajôthabi’tatorum fana corpora,

VEnti méridionales abfolute confiderati calidi funt ôc humidi. Septen-' trionales frigidi â: ficci. Orientales autem ôi Occidentales quafi tem perati’jfed in quibufdam locis méridionales funt frigidi, cum parte mcridici eifdem fuerint montes niuofidfSeptentrionales calidi,cum tranfeunt peraduftadeferta.

)lt;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s C E N Ti

A Qua frjgida Ä humida,fi nulla caufa extrinfeca fuer Jt immutata. Aquf fontiutn terræ liberæ in qua nulla cxtnnfeca malarum dilpofitionum órqualitatumfuperatjfuntalijs meliorcs. Aquæpetrolæbonæfunn ncc facile terrcftn’ corruptione putrefcuc. Aqux fluminum currentes funt alijs meliorcsjfifuperterramliberamnonfcetidam neclacunofamincedanLamp;qup ad orientem tendant ór mul tum 'a fuoelongantur pn‘ncipio,luntomnes mclio/ res.Et quae ad feptentrionem uadit bonaeft,quf uero ad meridiem uel occiden tem fluût (untmalæ,Â; maxime cum méridionales fufflauerint uenti Aqua lau dabilis eÛin qua cito res coquitur/inullus odor in es fuperat nec fapor. Aqua rum eiufdem difpofitionis quæ leuior eft,melior iudicatur.Sublimatio ót: diiU latio (inliliter ôidecodio aquas redificans malas.Ex aquis laudabilibus funtagt; quæpluuip,præcipue quæ cum tonitruo in æflateproueniuntjicetpropter ea rum iubtilitatem facile putréfiant Aquæ puteorum â; aquæduduum compa/-'ratione aquarum fontium non funt bone^prxcipuequp de plumbo fißulasha^ bent. Aqup malp funt l3cunales,paludales,fanguifugalesjamp; omnes quibus mi' fcetur aliquafubnantiametallina,groflp autem funtglaciales ôiniuolæ. Aqua temperate frigida fanis melior eft aquis omnibus,appetiû enim cxcitaGdt fto' macbum fortem facit.Calida uero contrariu operatur, Aqup falip macrefcerc faciuntjà exiccant,turbidæuerolapidem ôt oppilationes creant.Si aquæbo» nitasuelmalitia ratione difcerninon poteftiincolarumfalubritatenolcatur,

LOcicallditas,âc frigiditas humiditatis,lt;3i: ficcitatis difpofitio, altitudo ôtprofunditaSjaquarummuîtitudoÂpaucitaSjiStearum malitiaAbo» nitas,montium,lacuum,paludium ôi maris uicinitas.Iterum terræïpft/ ns difpofitiogt;quæ lutofa uel humid3,ccenofaiminerofa,feu petrofa. Situs indi/ cat qualitatem.Inlociscalidis habitantes denigranturfaciesé^ capilli,â:eoru corda funt timida,citocj fenefcunt,in locis frigidis exiftentes funt audaciæ ma iorisde meÜus digerentes,quæ G humida fueribcrafti âîcarnolî teneriÂalbi cruntjin locis moranteshumidispulchrarum funtfacierum^ôc eis diuturnpac^ cidunt febresjà cum exercitantur cito aduenitlaflitudo,in ficcis uero exiccam tur complexionesâi corpora obfulcantur.In locis habitabilibusaltismorantes funtfani Ô!:fortesjlaboris multum patientesjiî^ uiuuntdiu,profunda ueroloca contrarium operantur. Habitantes inlocis petrofisj habent aerem in hycmc ualde frigidum,lt;5i calidum in æftate, corpora eorum dura fortia à mukorum capillorum exiftunt,multum uigilantes,inobedientes, à malorumfunt morû, ôceftin eis bellorum fortitudoA in artibus folertia Ä acuitas. Ciuitas ab orv ente aperta,à ex oppofita parte cooperta eft fana, amp;nbsp;boni sérisics uero eftin/ firma quæ contrarium fitum habet.incolarum habicudo fecundum fanitatum uel ægritudinum genera fitus indicat qualitatem*

DOmüs amp;nbsp;tumbæ feu areæ amp;nbsp;cun’æ magm'tudo fieri debet in rnre,fe cundum dominifacultatem amp;nbsp;quantitatem animahum nutnendorû» àfruduum porcandorum ad eas ,tutæ autem fine ôe for tes,foueis ôd muro uelfpmis lêcundum potenti'am domini â: oportunintemin loz CIS illis,necexpofîtæinfîdijsfurium latronum. In tumbarum mumtionibus iruâiferæ arbores non plantentur,ncfruâuû auiditate defidei ata miinino diiîï petur,incisetiamarborum ah‘quarumnonprocureturaugmétum,fcd omnes ad munitioms fortitudinem âddecorem domorum fundamenta latlora quam panes eOe debenhód ulc^ ad terram profundetur folidamjque fi defÎGquarcam partem fabn'cæ merfiflê fufFiciat. Arena quæ manu comprehenfa ædit flrido^ reSjUel quæ manu relpcrfa nihil fordis reliquitin panno lineo candi jo,egregia cftôd utilisfabricanti. Induabus arenæpartibus^calcisuna mifcendaeft,quod fi æquali menfura mifeeatur eritfortiflimum cementum inde commixtum. Jn fluuiali quo(j arena fi certiam partem teftæjCretæaddiderisoperum foliditas mira præftabitur. Ligna pro ædificijs optima funt quæ menfe Nouembriauc Decembri ceduntur^âd maxime fi ultra medullam incifa fuperradice quibufz dam relinquunturdiebus, ôdea funtpræcipue durabilia quæ 'a parte mendiei montium funt incifa.

PVteusG fons défit menfe Augulîo uelSeptembri,amp;locoidoneo fat^ab omni letaminis feu putredinis paluderemotusCum aqua ducit ur ahun de,diligêtis eritaquarum receptaculafabricari,utfufficientem copiant inopsuenaprocuret.Vbicifternisutimur,anguilIaspifces^fluuiaIes penamus ineis quifuo natatu aquam continue moueant, amp;nbsp;a corruptione præ:êruent. Vbi aquis fluminum utimurgt;tutum eft cifternulas habere,cum fabulo quæ eas Xiterreftreitatekberentjôd claritate decorentur.

PRæfentia domini profeâus eft agri, qui deler it uineam j deferetur ab eaj rufticorum importuna uoracitas, nihil timet nifi dominorum prælentiâ de cautelam.

Erra naturaliter frigid a amp;nbsp;ficca,fed accidentaliter fæpe rebus intrinfc

I cisimmutatur.InterrisfŒcunditasquærendaeft,nealbalt;3dnudagteT ba fit»ne macer fabulo fine admixtione terreni, ne creta fola âd areno fi pulueris lapidofa macies, ne falfauel amara uel uliginofa, ne uallis nimis opacaifed fit gleba putris ôd ferè nigra ad tegendum le graminis lui lt;rate fufficicns,quæ protulerit,rte^ fcabralîntnequeretorta,nec lucci natura lisegentia. Frumentisdandis utilis terraeft, quænaturaliter profert ebuluin, . iuncum^gramen,trifolium,calamum^rubos pingues,prun3 fylueftria,lappa«, V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taifana^

5«x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P B T. C R E S C E N T.'

farfana jCicut3m,tTi31uamourncam,amp; cæteras fimiles herbas,quae latitudme ôe. pïnguedinefoltorumlftumfolum âllœcûdum demonftrant. Vineis utilisten ra eftiquæcorporisaliquatenus rari at^refoluneftgt; uirgultalt;$ nitida procerà fœcunda funf,ne^intort3 ne^ debiliaitiec^p macra exilitatc languétia. Situs ter rarum nô adeb planus,ut ftagnet,nec præruptus ut defluat^nec arduus,ut tem peÜates nimium fentiatàcalores,fed in bis omnibus utilis fempér ôiæquata mediocritasrequiratur. Infrigidis prouincijs orienti uel meridiano laterbin caîidisuerofeptentrioniager debet eiïeoppoftusJnferior pars terrarumpin/ guisjgrofîa«Stfrigidaeft,fuperficies ueromacra, fubtilis ô(. calida, Quatuor (unt agrorum genera,uidelicet iâtiuum ôe côfitum,compafcuum amp;nbsp;ilouale,fa/ tiuus agcr eft qui pinguiflimus eft, àfcritur omni anno. Omnis ager qui call/ dused humidus möllern Habens fuperficiem ôi porofam cultuifacilis eft amp;nbsp;ferax Eligendus eft agcr pingnis Ó!:rarus,qui minimum laborem petit,Äfru dum maximum reddit.Sccundi meritieft pinguis,denlus,hic enim fi multo la» borecolatur,taméaduotarefpondetllludautemgenus terrarum eftpeflimu, quod ficcum amp;fpiflum,macrumlt;3ifrigidum eft.Terra ftccaóe aduftionefterR lis efféda d^falfauelamaranum quam recipit medicinam:que uerohumorefu perfluoinfceçundaeftToftatisconuénientibusemcndatur.ColIesmontiumfic citaiem macredinempatiuntur,ualles autem ipfarum pingues exiftût,Â hu midæ propter pinguedinem ,quæ ad imadecufrltjideocjj talesagriper latera fulcandi funtjut in fulcis ftetretenta pinguedo,nec oportet comminui glebasi nepluui)simpetuofefuperuenientibusmota terra cum omnilêmineferaturad uallem, Noualis ager eft qui primo ad cultum reducitur,uel qui ad priftinam

• uirtutem redit per quietem unius anni uel plurium.Conferi non côuenitpbn tis ager pulucrulentus lt;3t liccus,quta planta quæritlocum folid^ continuitatii in quoradicetur-jâtfloreanâtirudumiêrat»

ARationis Ôtfoflîonisquatuor funtutilitatesin genere,uidelicetterr3ES apertio,ciufdem adæquatio gt;nbsp;agri commixtio, eiufdem comminu' tio.Obferuandum cftgt;ne lutofus ager aretur, neque fi fuerit nimis fie/ eus, nam terra quæ lutola trada tur toto fertur anno tra darinon pofte, nimis uero ficca plurimum laboriolàeft, ôtnon poteft comminui, ut oportçt. St agcr qui poft longas ficcitates, fuerit imbre leui perfufusgt; aretur per trien/ niumfieri,quaftfterilisaftîfmatur» Agerfortisglutinolusôiadulterinisher» bis replctus, quatuor arationesrequirit. Porolo autêâtmundamamp;fubtilem terramhabenci,fuflîcit forteuna,uel duabus aut tribus ad plus arationibuseft conrcntus,quælibet trium uel quatuor arationum, fr udibus addit proportio» nabiliter fui numeri quantitatem^quotiens frudus laboris exceditmeritum,in . f) ftendum eft cultui,fi uero labor utilitaté frudus excellit, relinquédus eft locus ' KaliStln locis ûccis agri maturi^^jin humidis uero ieriusprofeindunf ,Qui arâdo cruduni

crudurtifolum inter fulcos rdinquififuis fruâibus derogat ,terrf ubcrtatem in îamat.Fœcundior eftenitn culta exi’guitas qiïam magmtudo ncgieda Seruan-dum eft autem ne inter fulcos terra non motarelinquatur^ ôi glebæfuntmab Id’s difti'pandæ. In agro pcrich’tantur interiora, mïi colantur extrema. Si lapiz dofuseft ager,per multas partes faxorum turba colleda purgari'poterie amp;nbsp;ara n’.Iuncus^gramen lt;3^ falices â: cf terf herbg nocue frequenti aratione menfe lu ho,uel lupmorum feminationem uincuntur.

IN tern’s fngidis maturius autumnalé oportet fieri fatïonem, ut fegetes ah’/ quid robon’s ante hyemis aduentu accipi’antjin cah'do uero öt pingui agro difteratur fatioin quantum poteft,ne ipfius tempeftiua fatio herbaria inuti'» hum luxuria fuffocetur.Si humidius nimis ager non autumnogt;fed uerefera tUFjCUipr^cipue competitfabaethnum,quf radici'bus euulfis luperfluamhu miditatem confumunt quæcunc^feruntur in uerelociscalidis maturius, frigi'/ dis uero ferius conferantur. Autumnalis autefati’o contrarium adum quærfc, exiles campi uel aquofimaturius,pingues uero ferius feminentur.ltem aquofi autumnal! tempore mature ferantur .Si ager plun'mu pinguis ôc ferax non lera tur femel,uel plun’es omni anno, luxuriabitm fpm iadiuerfaru herbaria,quod pofteafinc magno labore non poten’t emendari.Omne trici'cum folo uligino^ iopoftterham fati’onem in genus filiginiscomutatur. In quolibet lemine duo funhuirtusuidelicetformatiuaquam habet ecoelo,ö(:fubftantia formalis qu.'C figurationcrecjpitinplantaamp;plantxorgana.Omnis feminatiofieri debet cu fernen auxilium maius habet è cœlo. Hocautem eft in primo ætate Iunæ,quia tunc iuuantur calidohumidojà uiuifîco luminefolis amp;nbsp;lunæ f milis.Omnis fa tio que fit cum fol ab ariete in cancrum progreditur eft perfeda Ä autumnalis, tunc radices mouebuntur in debitamfuæfubftantiæquantitatem,uernaleseti am in matriceterræ iacentestunc pullulabuntfoletemperato,coadiut^ germi nabunt dt florebunt ante tempus ficcitatis æftiuæ,cauendü eft ne ultra menfm ram feminaiaceanturinagro»quodhfiatmacilentaôtnon proficientiaerunt. Attendédum eft ne quae iadantur femina fint corrupta,led ea optima font qup anni nonexceflerintætatem. Omnium furculorum uel frugum genera præcla ra,fcd tern’s tuis experta cómitte,in nouo enim genere feminu anteexperimen tu non eft fpes tota ponéda. Semina locishumidis citius qua ficcis dégénérant, omnialegumina feriiubentur in ficca terra,faba tantummodoin humida terra iubeturfpargi. Licet temperatis agris ferendum fit,tamenfi ficcitas fuerit,fe/ mina iada non minus in agrisqulim in horreis feruabuntur.

A Qua melior omnibus ad irrigandos agros dt maturandu letame eft pa/ ludalls feu fouearû expluuijs dit roribus cogregata. Coferc eci a planus aquaputeorû Óf fontium,poftquam earn calefeceritfplendor lobs.

. nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Deletamine

j«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T.

Nimis humidoamp; pingiii letamincplantæfubftan tia nafcenris ôi putredp ne inficitur,fapor frudii umimmutaturinpeius, amp;reple/ tur tails planta fuperfluis folijs 0£ molhbiisramulcuIisinfcccûdis.0/ ptimumletamen eft fere omnium auiumâ:quadrupedum, quod in uia corruptioniseft, ôinon calo-' re natural! deftitutum Ôi incinera^ tum exiftit.Lctamen plante naturam immutatmagis quam cibus animal quod nutriturexeoittatura plantarum melius p er letamenquâper modum aliquem immutatur.Frigida amp;nbsp;humida terra oprime per incenlionem cefpitum amp;nbsp;dne risemendatur.Stercorum congeftiofuum locum tenere debebit, qui abundeC humore,d^ propter odoris horrenda 'a prætorij conuertatur afpedu.Cincres loco letaminis optime Iparguntur in agr!s,ftercus quod uno anno requi’eiierit fan's eft utile nec herbas créa t,fi uero uetuftfus eft,minus proderit, Recéda ftff cora profunt'pratis ad ubertatem herbarumjmarispurgamenta fi aquis dulcu bus eleuantur reliqufs I’uxta u!cem ftercoris ob tinebunt Stercorandi funt 3gri fpidius incolle^in campo rariusgt; cum luna minuitur,hocenim her bis fiferue* turofficiet. Non debet æftiuotemporepîurescuniculiletaminisfpargiquatn eo die potcrunt !narar!,non prodeft uno tempore nimium ftercorare, fed fre-* quenter modice. Ager aquofus plus ftercoris querinfccus minus.Si letamv nis copia defit opn'me pro ftercore cedit ut fabulolis lociscretam/rigidfsuc* ro argillâjCretofis ôe nimium fjiiflis fabulum fpargasjioc enfmfegetibus profi cibâ: uineaspulcherrimasreddft. Velfeminentur lupini, qu!cum ad debitum quail augmentum peruenerinteuertentur. Lutum defundolacuumamp;paludn acceptum pinguem â: fertilemfacitagrum Omnino autem conuenientiftimu plantar urn nutrimentum eft,letamen in palude temperata amp;nbsp;humiditateputrc fada nutritumjôc conucnient! ftercore commixtum. Agri collium in partibus fupcrioribus plurimum amp;nbsp;fæpe,in medijs parum à rarb fimand! funt, in fimi^ uero fimationenon egent.

Dequibiifdamprincipes plantarGamp;foperationibusearn, Cap. xinr. Eptem fiintfine quibus nulla omnino n’afcitur planta uidelicet triplex ca lor,c!rculi coeleftis J oc! amp;nbsp;fem!n!s»âi triplex humor/cilicet materixfe* minalis, terræ j àpluuiarum defupcr uenientiumj amp;nbsp;agri continens,

Pl antæ opera funt ut! al!mento,augere ct generate. Venter arborum eft terra, in qua omnem impuritatem itareh'nquunt, Arbores inftguntradices deorfum inter/

L I B E R X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iCf

in tcrramout ex ca (îcutex flomacho nutrimentum fugahquod iï eas in fupeiv ficie tantû fpargant,cito arefeunt. Certum eft arbores non femper augere quâ diu terr^radicitus adhærentjfed omnium natura conftantiûefle quantitate de/ terminatâinter duos terminos maxi'miin fuo genereplantx.Sugendo per pogt; ros habent nutnmétum,ôc; de eo quod extnnfecus 'a fpiritu eleuatur in gémas lôrmatû omne quod gignunt.Planta: raras porofas amp;nbsp;cah’das habétes radices, nutrimentûattrahuntplufquâdigererepoflunbôdideofruâus générant putre fcentes,nifi fuperfluû humidü educatur.Multitudo ramorü ex abundantia nu/ tn’menti calore fob's arboré undic^ tangéte,qui fuccum euocat ad exteriora procedit.Caro feu pulpa infrudibus a natura creatur,ut fernen in terram deci dens ab eafimeturi«3efacilius côualgfcat.Arbores quandoejfruduum alternis proferunttantû annisjproptçr nutriment! defedû uirtutem exhauftam,que fufficienternutriri non poflunt ramos ôefrudû,nifi per côuenientem requiem fuerint renouatp.Omnis planta que ex femine oritur eft fylueftris,quia feme 'a fylueftri radice procedit,de per ftipitéâ: ramos tranfit,ut uirtutem totius arbo ris acquiratjUt poflit fibi fimile generare. Cum aliqua radix inciditur ex ea ple runlt;^ nafcunt aliæ quæ plâtam nutriunt loco eius. Si arbor uetufta uel nimium cöfumpta inciditur,débiliter pullulabit,aut fola gramina uel fungos producet-Sylueftriumarborü frudus funtplures,fed minores d^acriores propter nutrP menti ficcitaté,domefticarû uero funtpauciores,fedmaioresà magis dulces, propter oppofitam rationé. Omnis planta malculapriufquâfœmina pullulât, propter calidû fortius mouens,äi eiusfolia ftridiora funt propter mafculifici citatem,quædâ plantæ alias impediunt^a generatione d: frudu, ficut corilus ôi caulis,uitemdoliumdegetéd: nuxiêrèomnes alias propter pernecabiléamari tudiné eius,ideolt;^ diuer foria plantatione de fatione (imul plerun^ cauere opor tet«Omnis platatio indiget feminali humido,terminato loco,côuenienti aquae fiue humoreteperato nutricnte,deaerelibi confimiled:^portionali,uc nalcat de crefcat.Plantae calido tepore uegetant jin umbra nodis de fob's feruore lique fcunt.Plantae hyemali tepore humore in radicibus cogreganbquern in æftate difperguntinramos de augcntillos.Omnia quae in fuperficie terrae nafcunt ex uaporibus defubtus ad fuperficiem pertingentibus oriuntur. Frudus motium faporofiores exiftunt qu'am uallium,quia digeftio melius completur in eis»

SVecus dehumor per poros radicis attradus,ad fimilitudincm plantae ex digeftiuo calore terminatus ad earn nutriendam. Radices quantu adnu' trimenti tradu funt ori fimiles, fed quia in fundo caloré uiuificum totae plantae fimilitudinêcordishabent.Medullx in plantis funt licut nucha in animalibus.Nodi creati funtin omnibus plantis multu medullofisdecocauis, utretineant nutrimentû d^ fpiritum,ex quibus eas augeri de uiuere oportet,do neefuerit couenienter digeftü.Cortices in plâtis funt ficut coriû in animalibus li nonex

lts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E s C E N T.

nonexcôtexioncucnarû, fed exhumore tcrreftn’ expulfoad fupcrficiegenera ti.Foliorum matena eft humor aquofus non bene digeftus,aliquantû cum fece terremtatis cômixtus,quib.faganaturafrudus'akipeiflno feruore tuet. Fru-dus materia eft uapor ficcus,unduofus ad perpecuandas pîantarû fpec!es,ab a^ nimauegetabili generatus,foliorumfubftantiaex fubtihon generaturhumido perfeéie digefto,qui pnmo ebulliens calore ortum frudum antccedit.

ARborumôt: cæterarum plantarum quxdam generanturplâtatf. Que^ dam ex femine,quædamex commixdonc elementorum tV uirtute ccz' lefti.Rami qui fine radicibus plantantur,filolidæfuenntfubftautiæ ôi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcindantur infenus cum panguntur,ut facilius attrahant nutrimeutum.

Arbor cuius fernen debile fuent, melius exramis feu radicibus qiiam ex femi' ne conualefcit.Plantæ humide aquaticæ molles quocunlt;j modo terræ inf gan turdefacili radicesemittuntäi:conualefcunt,qupcunq! plantp calidæ funt 1p cet duræ,ramisinterram infixis conualefcur.t.Qin’a earum calidïtas fortiteï attrahitnutnmentum.Omnesplantæ qup3romaticcs,calidos d: liccoshabet frudus conuementius plantantunn montibiis »eas uero quæ folidos humv dos frudus ferunt, magis congruit inuallibus plantari uelfen. Arbores par uum debile fernen ferétes ex femme Ä ramis plantari öt côualekere polîunc, ex femme tarnen plantatioeftpericulofior,^ ïnlongam mmis Iperatur ætaté, ôt: fylueftn’s ex eo nafcit planta:ex ramis uero ci’tius côualeft ït,ôc mde domeftp canafciturnon fylueftns,fiexdcmefticaplanta fuent ramus accepcus. Arbogt; res quæ fernen magnum d: forte prod ucunr, exeomelius qu'un ex t amis pro ueniunt Arbores nullumferentesfrudum, exramis uel radicatis plantulis cô ualelcunt. Si conferendus locus ab ammaliumrodétium acceflu nôeft tutus,in aliquolococlaufo per bienniürami uel femmanutnn oportet,in terra foluta, dulci d aliquantulum ftercorata,demde ad locadifpofita transferâtur. Omms nouella planta frequenti foflîone d tempore magnæ caliditati's irngationeiu-' uetur.Spaciaïnter arbores uel uitesferuandajecundum arborum magmtudp nemjoci pmguedmem d confuetudmem approbatam. Omni's planta m folo ahdo ueldecliui profundus,d in humido d deprelTo minus proÉmde plante^ tur.Si plantatiofit in terra cretofafabulum mifceatur,m fabulo creta, in macra uero plus letammis apponi oportet.Cû planta trâsfertur,nif parua fuent, eif-dem cœli quïb.ante fteterat cardïnibus opponatur.Cum plantam m fcrobé de ponis,quodderadicibuslæfummuenensamputabis.Cûplantantneterra ni' mis mollis aut ficcafit cauereoportet,potius tarnen ficca quâ moll.s exiftat. In aridisfeumôtuofislocis antehyemem, Inhumidis uerofeuualliculofismuere plâtationes fiantzlêd intêperatis utroc^ tépore côuenienter platatur.Si ponem dafuntarborû feminaprpeipua eligantur menfe lanuariomon amplius quater ms digitis fub terra merganf♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi locus calfdus d liccusfuent Odobri ue

Noucmbnmcnfc ponuntur.Rami qui fine radicibus plantantur melius conua^ lefcuntfi menfeponantur Martio, cum iam cortici fe uiridis fuccus infuderic, aucetiammenfeOdobrijCum nondum uiuificus plantf fpiritus fugam habuit adradices,Ramufculus qui plantaturtorquendus non efl:,ne alio modo uexan duSjUerum fiduræ folid^^ fubftantiæ fibproderit fi pars fcindacur inferior, â: Ä in fcißura immittatur lapillus, Rami plantâdi funtlgti,fuccofi,nitidi,gemmis fpiflis Ä pluribus oculati,ad unam materiam fint redafti, Ramis plantandis qui nimis long! fuerint cum ponuntur amputantur congrue fummitas,^ in côueni enti longicudine relinquuntur,ut in falice,uite,oliua,(3i cæteris his fimilibus.

OMniuminfitionummelior eftfimilium in fimilia fecundum genus, ut piriin pirum,ôi uitis in uitem*In nimis duro ftipite incongrua eftinfi-cio,quia in eum uenas radicales immitteré nequit,fed in eo in quo par^ ua eltdurities,ôi multa fuccofitas optime conualefcit. Surculi inferen difunt fteriles fuccoftdenöuönati,gemmis^ifTis amp;pluribusocculati,óe abo* rientalipotius qua ab altera parte decifi.Diuérfitas in malis à piris ôe cæteris frudibus ab infitione arborum ciufdem fpeciei tota proceflit.Infitio in magnis arboribusquibus cortex groffusôipinguiseft,inter lignum ôi. corticem fiat, Infubtilibus uerofitconuenientiusfcifloligno.Licetinfitio multis temporibus fieripolfitjCa tarnen prgcipuaeft,qu^fit eo tempore quo gemmæincipiunt eP fefufpcde. Verum arbores refinam producentes antequ^mipfa fluere incipP unt,conuenientiüs inferuntur,Infitio ad bucellum fieri non poteft,nifi cum iam cortex feparatur Vligno.Eft autem optimum fciffum ab una parte buccellûap poni,ô(:uirgulaefi4mmitatemrelinqui donee buccellum côprehendiflè uideu infita planta nutrimenta a ftipite trahicin tantum, qd'poftquâ côualuitraro per mittit trunco fub nödo aliquid pullulare, Omnis infitio quanto inferior tanto melior.Nam fi'Udusmaois domefticat ôi melius conualefcit*

SI uetuftarum arborum feindantur radices,â:infcifruris lapides immiftâ^ tur,melius attrahuntnutrimentum,ó(:fic aliquando fiunt fertiles,quas fterilitas inuadebat* In ueteratis plantis per abfcifionem ramorum re* dit iuuentus,nifi iam peruenerint ad ultimam fenedutem* Omnis plan ta domeftica fubtrado cultufyluefcit,præcipuc fi ad fabulofitatem amp;nbsp;arenofi-^ tatem conuertatur,â: omnis fvlueftris domefticatur adhibito cuitu* Cultus in domefticandis arboribus,in conuertendo,fimando,uel adæquando nature ar^-bons terramjôd in abfcifiione fpinoforumuel fuperfluorum,ôe in infitione,con fiftit.Quotiens ager mala difpofitione confiftit,fapiens agricola eum ad lauda bilemdifpofitionemimmutat.In agro nouali ad cultum redado,facienda eft extirpatio fylueftrium ftirpium de radicum, qux omnem fugunt agri humo* rem.Nouahs ager pluribus annisfercilis eft,deinde oportet adhiberi letamé, li 2 fiferax

5«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T* C R E S C E N T»

fi ferax debcatpcrmanerc: uel nifi fit pinguiflîmus intcrponi quictem præfcr* timquando cum fubftantiaherbali amp;nbsp;paleariplanta: in eofatæ aut metuuntur autradicituseuelluntur, Cum humor uiuificusôifpiritus agri perfemina ôi plantas attrahitur,eifdem terra deftituitur,ôi determinato tempore quiefcés, ' ad agrum iterum reuocatur:uni citius,alteri tardius,fecûdum quod agcr agro fœcundiorinuenitur.Quæcun«]^ cum labore ôi expenfa uirtute perficiuntur, nifi quieteinterpofita reftaurum accipiant,diflbluuntur ô^corrumpuntur. Si neceflîtas cogit defalfa terra fpcrare aliquid, poft autumnum plantanda uel ferenda eft,utmalitia eiushvbernis imbribus eluatur,aliquid etiam terrg dul* cisuel fimi uelarenæfubijciendumeft,fi illi uirgulta committimus* Demunitionibus, Cap. xix*

INcretofi’s terris qug facile ruuntripæfoflàtorumparum pendcntes,in rip brica uero uel glareofa terra ôi. fimilibus quæ non facile ruunt plus fieri poflunt ubi multa neceflaria eftmunitio uinearumgt;âealiorum locorum.Ex fpinis folummodo plantationesfiantgt;ubiautemefttâtaneceflitas,lt;Si: lignorum habetur penuha propter ignem âd ædificia,ex arboribus tantum fîunt,cumfit aliquaplantatiolpinorumuel arborumpropter fepes iuxta terram poft bictv niumrefcindantur,ut pullulant ôc fepes infpifiTanU Incipiuntregulætertqlibridehorreis, Cap, XX.

HOrreafrigidauentofaôeficcajôelonoeabomni humore (S: fetorc 5: ftabulis elfe debétjeislt;^aér debeteflèaduerfus,nihilutili'uscftdiu cu--ftodiendis frumentis quâ optime cxiccata infer an€ horreis, A: aliquan do in uicinum locum transfufa refrigercntur.Locus in quo frumenta ponuntur,non fit nimium excellensinfrigore uel calorex]uiautrun«^ fegetes corrumpit.Cum legumina tardeleruntur debent in aqua letaminis madida fe^ minarijUtcitiusgerminarecogantur.Omne granum quodinpingui folo otp tureôpinguius,nutribilius ôe in pondéré grauius,quod autemin macra nafci tur eft côtrarium.Frumentum à cætera grana patent! campo lætantur,amp; eif-dem umbræ inferunt Ipfionem.Locis humidis «5c aquofis frumétum fppe degc^ nératjà in lolium amp;nbsp;auenam quandoc^ conuertitur,frumétum collis grano rcM buftius eftjfed menfurp minus refpondet. Omnia grana, prêter miltum diuti^ us in fuis ftipulis quam excuflà feruantur. Omnia qup tempore feruntur pftiuo, folutam terram requirunt,cretamc^refugiunt,quamfola milica fi pinguis fuegt; rit,nonformidat.

CVm inueniantur multæ uinearumuarietates,unufquifque fuxpatriæ morem obferuét, alioquin laboratorum eos procurantium patietur delêlt;ftum.Ccelum mediocris qualitatis uitis defiderat,tepidummagis qubmfrigidum,lt;5cficcûpotiusquâumbrofum,procellas niuium uentoscp for^ niidat. Aquilo uites fibi obieiftas fœcundat,aufter nobilitat, in arbitrio itaq^ noftro eft de uinoplus habeamns an melius.Campilargius uinum ferût,colles nobilius*

nob il lus. Lons frigidis^ mendie uineta ponantur,calidis ’a Septentrione^emi peratisabOccidente uelOriente. Locanaturamfepeuitibusmutant,Äideo earum gencra'conuenienteraptentur, piano locouitem Ilatuas quæ ncbulam fußinet lt;3^ pruinas collibus, qup ficcitatem perfert uentos, pingui agrogralt; ciles óe foc(iundas,macro feraces äi folidasjfrigido amp;nbsp;nebulofo eas quæ hyemé celen' maturitate præueniunLaut quæ duris acinis inter caligines iecurius flo rent,uentofo tenaces,calido genere teneriores amp;nbsp;humidas/icco eas qyæ pluui asferrenon poffunt.Eligenda funtgenera quæ natura uitiorum fuorum contra ria loca diligunt,his in quibusdurare non poterunt.Placida fane regio de ferez ' na tutè genus omne fufcipiet- Indußrius uir probata diligat,âe locis talibus mâgt; det,quæ mutari poiïint ilia unde fumuntur.Solû ad ùineas ponêdas nec fpißum nimis,nec refolutum,ne(^ exile,nec latiflî mum eflê debet,nec cäpeßre,nec præ ceps, nec (ïccum nec uliginofum ,nec falfum nec amarum, fed quod inter o/ mnes nimietatestempcramétum tenebiudepropiusraro quâdepreflbfueriu Ad uineas rudes agros de maxime fylueßres eligimus, deterior omnibus eßin quo fuerint uineta uetußa.Quod fî neceflitas coegeritprius multis arationibus radices prions uincæ difli'pentur.Omnis locus,paßinandus prius impedimen lis omnibus,liberetur,ne foffa terra poß calcatu aßiduo folidetur.

PLantæ uitis qup menfe Oâobri uel Martio abfcindûtur, meliores funÊ quàm quæ alijs temporibus colliguntur.De uinea nimis pingui cum in locis exilidefideras plantare,non funt colligéda farmenta.Eligéda funC pangendafarmenta deuite media quin^ uel fexgemmarum fpacio de ueten* procedentia.Summaflagella repudiemus præcipue cum in arbores ui^ neam plantarcuolumus. Sed de pampinus qui de duro nafcitur, pro frugifero non ponatur.Fertilitatis uitis ccrtum eß fignum ƒ de duro aliquo loco frudum citabit,lt;^ fœtu impleuerit ramulos ex omni parte furgentesgt;uno folo anno up tis fertilitas explorari non poteß, fed in quatuor uera generofitas furculorum probatur.Nouellus palmes nihilhabens ueteris in quo frequens nodus exube* rat debet eligi ad pangendum.

SIpinguis eß terra, maiora inter uitcs fpacia relinquamus, fl exilis angu* ßa.Non eß uno genereuitium omne paßinum conferendum, ne annus iniquusgrauiuindemiæ fpcm omne côcludat. In aquofis locis poß hye/ mem,inficcisuero ante hyememutilius uinea plantabitur de propagoduceC De infitionc uitis, Cap. xxnn*

TRuncus uitis inferédus eligatur folidus,qui humores exuberet alimen to,nec ullauetußate aut iniuria laceratus arefcat,iuxta terram,uel fub ea uitis inferitur.Nâ fuper earn difficilius côprehendit.Inferendi furcii ti folidi fint,rotundi,gémis fpiiïis ôc pluris occulati, ex quibus duo uel tres infp I i 5 tionçs

^^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P G T. C R E S C E N T*

tionesfufficiunt.Inlîtauitis optime ligatur,ód 'a foie ôc ucntis opcrimento air quo defendatur,ne hi quatiant,hic adurat.Cum calor tempons infitamuitem inuadicjipfetenuishumor debet circa uefperas frequenter afFundi, Cum ger* men inftæ uitis accipit nu triment um, adiutono alicuius pâli debet anneâi, ne ' motus aliquis fragilem farmenti qualfet ætatem.

Vlnearum putatio locis frïgidïs pofthyemem,calidis ucro âf tempera* tis ante ói poft commode celebratur.Auferenda funtleta^’ntorta,de* bilia,fuperflua malis locis nata farmenta» In locis lætis ôi clemen tioribus altius licebit uites expandere,in exilibus aut æftuofis ucl de* diuis humilior efthabenda.Multitudo uel paucitas farmentorum fecundû uir tutem uitisrelinquatur amp;nbsp;foli.Veterafarmétaquibus primiannifruftus pepen , dit omnia rcfcindâtur,^ noua circumcifis capreolis âe ramalis inutilibus dimit* tantur. Vites multum fertiles,in quibus frequens nodus exuberet ftride, quæ uero gemmas per longa intcrnodia diftulerintlargiusfuntputandæJn uitibus putandis tria conlîderanda funt,fruduum fpecies,fucceflura materies,lt;5(: locus quiferuetde reuocet» Vitis quæ matureputaf,citius pullulat,maiora^Iarmé* ta producit,qu^ auté tarde putatur ferius pullulât,à frudus plurimos profert. Poft bonam uindemiam ftridius puta,poft cxiguam largius plurimum prodeft uitibus,de præcipue nouellis,fi ab eis ablaqueatis fuperuacuæ refcindantur ra-dices,quas in fummo producunt»

Elebranda eft foflio uinearum antequâ nimis gemm^ turgcfcant, quia Z nbsp;nbsp;nbsp;’flfoflbremapertusuitisoculusuiderit,cœcabitur fpes magnauinde*

ymiæ.Qux florentconftat non elfe tangenda, Foflîo uinearum fiat câ terra nô nimis mollis nec nimis ficca eft,fed cum puluerizabilis mediae dilpolitionis exiftit,fît autem ftudium ut uniuerfa terra moueatur æqualiter, lt;5c maxime iuxta uites,ut in ea nihil crudi foil remaneat, quam rem diligens eu* ftos explorée»

gantur^rorc confumpto de acre fereno,uinum fiat potentius de melius duraturum. Vug lucidf non pingues,nec confumptæ potentius* nimis maturæ dulcius,acerbæ acerbius,aquofæaquofius uinum producunt. Vuein augmentolunæ minus feruabile faciuntuinum,pluribusexcaufis ledi* tur de turbatur,uidelicet calore de frigore,fœtore,tonitruis fortibus,terrpmo* tuaemotu ualis,de auftralibus uentis,quandolt;^ parum,de tune modica con* traria medicina curatur,quando^ multum die tûc requiriturfortior,quandolt;ÿ in tantum quod eius calor naturalis in totumextinguitur, de tune nullo modo curare poteft,quiamortuo nulla poteft medicina conferre»

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBER Xh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}7t

Licet qupdam arbores defiderantaëremcalidum,quædam fngidum,lt;5i plurimæ temperatum,ôe quædamferram pi'nguem, tV quædam ms-' cram,inhoc tarnen conueniunt,quodomnes terrammfuperficieficca tn uifcenb. humedam requirunt. Autumnal» tempore arborum oportet de nudariradicesjàaliquidpomletamitîisquodperpluuiæ fluxû coopertis radi cibus apportetur,quod finj'miumfabulofa fuen't terra côgrue recipiet cretâ, ô\:lînimiscretofa Tabulum apponatur,in pi’ngui folo plus, in exil» m»nus. borumftipites eleuentur'aterra, plantp arborum a tempore quo poGtæfue-' rintuflt;^ad triennium non putentur. Ab adolefcentia plantarum uf(j ad trienni um non putentur. Ab adolefcentia plantarum uf^ ad debitum complementum carum follicite curandum eft utftipes »’n ramos,ram» in u»rgas,0!: uirg^ in fra gra frudiferad»u»dantur,fuccedente autem fenedute recidatur ab ea omnis fie c»tas ô(;ramorumfuperfluitas,quam cumfrudibus nequit commode fuftenta re.Omnis arborumputatio quandocuncp a tempore cafus foliorum fieri po' teft,prætergelidum acumen,uflt;^incip»untpullulare.Attédereoportet nelpu ria in arbore nata aut iuxta ftipitem ex radicibus erumpentia dimittâtur, fed ea uf^ ab initio amputari,herbas qug fuarum radicum magnitudine arbor»bus ob funt,plurimum circa eas euelli oportet.Si arbor uermiculofos profert frudus» fupra radices terebret truncus,amp;:inforamine quercinus cuneus infigat. Cum languelciât arbores eis ablaqueatis alterius difpofitionis circa cas terra ponau

Incipiunt regulx fext» libri de hortiSjôt: pn'mo de aëre,terra amp;nbsp;fieu eorumgt; Cap. xxix.

H Ortusdefideratacremliberum ÄtemperatumjUel temperato proxi mum,namloca nimix caliditatisautficcitatis formidant, nifi multis pluuïjs uel irrigationibus adiuuetur, Loca etiam intemperata morti ficantis frigid»tatis tollerare i^on poteft, ât in locis umbrofis nullius uelmodice utilitatis ex»ftit. Hortus defideratterrammediocriterfolutam^ humidam potius quâ ficcam:cretaenimefthortis d: eorumcultoribusinimi* ca, Herbæ in minus foluta terra nat^ in principio ueris optime conualefcunt, lêdin ællate ficcantur, Felix hortipofitio eft,ut fupra fe riuum habeat quo poP fitper conuenientes fulcoscumopusfueritirrigari.Namhortis qui cœlo de menti fubiacet,ôehumore fontano percurritur,propeeftutfit liber,â: nullam ferendi difeiplinam requirat.Terram defiderat hortus pinguill»mam,ideo^ in altiori partefîmumfemper habeat,cuius fuccus cum fpontefcecûdet,amp;:exeo femel quolibet annofingula hortorumfpaciaimpinguenturcum feriuel plan tari debebitjfit autem domuiproximus.Longe tarnen ab area fitus, nam pulue re palearum qui herbarumfolia perforât ät exiccatpatiturinimicum. Felix hortipofitio efl cui leniter inclinata planicies curfus æquæ fluentis per late radiferetaderiuat.

P Artes horti fie diuidendæ funt,ut hæ in quibus autumno feniinabi£ ucr no tempore paßinentur.Ec quas feminibus uere complebimus autumni tempore debemus effodere,ut utrac^ paftinatio dccoquatur beneficio algoris àfolis.Siuero penuriaterrenihabeatur,quocunlt;]g anni tempore tergt; ra inter humiditatemôeftccitatem inuenitur æqual!spaftinaripoteft,ô(:ftatitn ferififimofueritimpinguata.Faciendum efthortiipacium primo profundutn à_'groflum,â: fuper ipfum fparfo letamine iterum minutatim paftinetur,â£ ter ra cum letamine mifeeatur, de quantum poteft inpuluerem deducatur.

LOcis fHgtdis autumnalis fatio maturius fiat,ucrna tardius.In calidis ue* ro autumnalis ferius,^: uerna maturius fieripotcft.Herbp poffuntcoquot; mode feri feparatim Ä mixtim,ut immixti fatis euellantur quæ fuerinC tranlplantandp,c^terpuero ibidem fufcipiantincremcntum: herb^ quæ tranf* plantarinon debent fpifllus feri debenuCauendiäeftncquf fpargiätur femini fintcorrupta,ideo^eligenda funtquf formamhabent interius albam,de quæ magis fuerintponderolaôcgroftajdeinpluribus eorum lint talia,qupnon ceflen’nt anniætafem.Sppe prouenit quod femina quâtumcuncj fint bona» fi ia da fuerintnonnafcantur exaliqua malitiacorporum cœleftium impedita.Plc run($ inuenitur utile diuerfa femina fimul feri,ne tempus alicui femini quâdotj contrarium ex toto terram denudeuOmnium herbarum optima fatio eft cum luna fuerit in augmento.Sf pe^ euenit,ut non fit utilis fatio»quæ fît cû luna pro cefleritin defedu.Omnes fer'e herbæ commode tranlplantant cum aliquan* tulum creuerint, amp;nbsp;terra non fuerit nimis ficca.

HOrtis plurimum confert,fî tarn manibus quam farculo herbæ noaog quotiens apparuerintdiflipentur,ne melioribusnutrimeta fubdueât» Exhis quæ plurimum nocent hortis,eft ambulareper eosuel terrain mouere cumfuerit nimis mollis.Si terra horti nimis cretofa eft mifcca tur eidemfabulum,uelletaminis multitudo»0t terra IpifTiflimc moueatur* Et ft adeofabulofa eft quod humor conceptus nimis facilerefoluatur,eiclcmmifc« aturletamen décréta*

HErbae propter cibum colligendæfunt cum earum folia addebitu per uenerint augmetum.Sed propter medicinamcolligere oportet poft*' qua magnitudinis integritatem habent,antequ'am ipfarum altered co* lor de cadant» Semina colliguntur poftquâ eorum fîgitur terminus, ôc exiccantur

cxiccantur ab eis cruâitas à aquofîtas.Radices fumcndæfunt,cumadeftfolio^ rum cafus.Flores colligere oportet poft operati'onem tntegram,ante extermi nationem ^cafum.Fruâus quidem colligendï funt,poftqu^m fïnitur complc mentorum corumanteqiïam ftntad cadendumparati, Quæcunc^ coll/guntur decrefcente luna mehora fùnt,ô(: magi’sferuabiliorahis quæ colliguntun'nc^ lus augmento,Etquæcunlt;^ coUigunturin claro acre meliorafunthisquæ col liguntur in difpofitione humiditatisjd^ uicinitate tempons pluuiarum.

CYlueftresherbæ domefticisfunt fortiores, â: minons quantitatis,fegt; cundum Plinium.Et exfylueftribus montant funt fortiores. Et ilia qua' k_zrumlocafuntuentofa,color fîtmagis tindus ôd fapor magis apparens* é^odor fortior,erunt^potentioresin genere fuo.Virtus herbarum debilitaz tur poft duos aut tres annosjecundum Plinium,

HErbæ,flores amp;nbsp;femina feruanda funt in locis lîccis â(:obfcuris,âi: in fac culisuel uafibusconftridaferuantur,ôi precipue flores ne odor âi uic tus exhalet.Radices melius in fubtili arena feruanf,ne fint radices qug ficcitatemferuent,qua:Iimiliter inlocoficcoôe obfcuro melius ferua* buntur, Semina porrorum ceparum amp;nbsp;quarundam aliarum herbarum megt; lius quam aliter in fuis filiquis feruabuntur.

AErem defiderant prata temperatum aut frigiditati ôc humiditatiproxp mum.Nam fuperfluafrigiditas impedit generationem herbarum. Et nimiacaliditas aut ficcitas omnem uioorem confumit.terram defide*-rant pinguemad herbarum copiam, fed ad faporofitatem requirunt mediocrem,^ nimis macram omnino réfutant. Aquam defiderant,pr3ecipuc pluuialemdtcalidam,autlacualem pinguem,fed kgelida ualde læduntur, SP turn optant depreflum,ubi continuo fit humor inclufus.Nimis autem profundus noneftaptus adaliquas bonasherbas,fedad paludales infipidas, Qualiterprataprocurentur, Cap. XXX v ni.

P Rata licet naturaliter per fe proueniât, hunt etiam opéré manuali,extir patis nemoribus,à agreftibus locis,uelcomplanatis agris aratis,dtui tiacumfœnifemine iatis prata optime procurétur.Sed omnia impedi menta quæ ineis nafcunturtollantur ôi herbægroflæ inutiles poft ma gnas pluuias radicitus euellantur.Prata quæpluries irrigantur æftate,pluri-es fruâificabuntjôefecabunturin anno.Prata uetuftaniufcofaradantur ô^fte rilia fadapluries arantur,ac denouoferantur*

}7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. P E T. C R E S C E N T,

Oenum fecandû eft tempo recahdoac fereno,cum aë* ri’s ficcicas duratura fperat, âiherbæ ad debltwmperuc nerunt augmentum,floresc]ß copie uerint nec arefcere mchoarûc.Fce num commode fub tedo feruatur, uel fub dio preparatum,ne aqua in td intrarepoflît.Fœnûmagnf uti* Iitati’s exiftitjcumex eo beftiæ la* borantes ac oues toto tempore anni uiuere poflînt.

NEmorauel naturaliterproueniuntdiuerfarumarborumfecundüua-’ n’etatem terrarum fttus ói acn's,aut inftituuntur ab homine.Qui ncz mus plâtare intendit,confideret primo fttum óe natura terræ,ac aëris in qua facere riemus cupit, eas^ folum confiderat arbores, qu^ illi lo co conueniunt,öt tandem uotuminftituentiS adlmpleant, propinqüas ac diftati tes arbores plâtet,fecundû quod amplius uel minus radices âi ramos extédunt.

VIridariaquædamfiuntex herbis,quædam ex arboribus,quædam ex utrifqi. Viridaria herbarum defiderantterram macram â: folidam,ut herbas fubtiles ôe capillares producant,que prf cipue uifum deleélât, uiridaria circa fe habere debent odoriferas herbas diuerforumgene^ fum,qux ad deledationë conférât ac faluté,nam omnis odor eft anime fuauiP fimus cibus. Viridaria requirunt b mendie ac occidente arbores bonas ac ra/ ras,aboppofitislocapatula,utauramdeleâabilemhabeant, nam umbra mala rutp arborum eft nociua.Superflua umbra ægritudines générât ôe aureæfalu^ bris fanitatemcorrumpit. Viridaria debentfieri magna uelparua relpedu ha bito ad nobilitatem,potentiam amp;nbsp;diuitias dominorum» In uiridarijs unum^ quodque genus arborum in fua acie line admixtione alterius poni debet, uC deledationem augeat, ac decorem» Magnæ arbores in uiridarijs diftare ab inuicem uiginti pedibusinacie debent, parui decern, fed decern acies una ab altera poterit quantum placuerit plus diftare,arborum aciesin uiridarijs foffo remrequirit,exceptis mails, utpoffuntdiudurarejled inter unam à'alteram aciem prata conueniunt. In uiridarijs non debet quis fuperflue deledari, fed tunc præcipuecum krijs neceflarijs^ làtisfëccrit rebus. Viridis ôideco ra multarum plantarum fatio circaruris habitacula multam deledationemak fert.Plurimum deledat agros habere magnos lt;3£ fertiles,qui reëlos habeant fi' nes ac

nes acfoueisidoneis cinganturjâ; iepibus bonas arbores circumbabeant,ac intnnfecusuijsopportunis,arboribus,fonteacfluentibusnuulisfintornatû

Vltum deleâathabere uineta decora diuerforum bonorum generû uuasferenda. Non omm’aquæ demirabilibus uuarumabanciquis fcripca funtiperexperiennamreperiuntur uera,non ab ociofisperp tis omninofpernenda,neforteuarietas temporum aclocorum,aut impen'tia raro probands experîentem decipiat. Plunmum deledlat habere uû na di’uer forum colorum,ac faporum quod non diflficile fieri potefl,ac uina me? dicinaliaindigentibus fads inueniuntur udlia.

Agn^r deledadonis efl habere in proprijs locis bonarum arborum copiam, ôi gcnerum diuerforum, l'deo^ indigens paterfamilias un/ decuncÿ deferredebet,uel curare quod ab alio deferaCuriÂ ea in con gruis ordinibus inferere uel plâtare.Plun'mû deledat infitiones habe re mirabiles,amp; in una arbore generum diuerforum, äc: ideopaterfamilias dili/ gens hoc procurer,multiim deledat arbores bene formatas,öd rede fiantes ha bere. Ideolt;j curandum eft ne tortuofp fint,aut ramos nimi's deformes habeant, uel depreflbs Multæ mirabiles infidones fe oftendunt his qui tentant omm'a ex periri.Siarbon'sfrudiferp fcindaturramufculus öires laxatiuapuluenzatajuel cuiuslibet coloris Joco medullp includatur,in eo frudus acquirer uirtutem uel colon's inclufi.

Lunmum deledat habere hortum bene dilpofitum,ac fufficiend indu/ flria cultum ldeoij paterfamilias diligenter procurer eum habere in lo copinguiac foluto.Cuifonsueln’uusperdilcretafpacia defluaLut irri garitotospoflit tempore magniæftus,omma genera bonarum herbarûïnlo/ co habere deledabile atlt;^ utile eft.

turaliter inculta terra ferebatideinde confequenter cœperunt uiuere a* gricultura amp;nbsp;paftoriciajnuncuerod^exeildemuiuuntjóiex fcientijs fcripturarum ä: artibus infinitis : Singulorum generum animalium domefticar torum^aliain diuerfis regionibus adhucfera cernuntur.

OViequos aut equas emerç uult,expedit ut ætatemj genus forma lau/ dabilemjfanitatem ^gritudinêibonitatem ôi malidam redb cogno fcat.Equorum ôi. cæterorû animaliû indiuifas ungulas habécium, ac cornutorû ^tas,dêtibusplene cognofcit.Scalionesica cuftodiendi funt,ut parûequitent uel nihil,aut aliter fatigent,3c bis in die tantû admitti de bêtjfi generofos pullos creare uolueris,Equf prægnâtes teneri debét nô multu macrx

i76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S G E N T.

macrg necpingues,nec urgeantur,necfamemfrigus^ toUerenbnec inter felo CIScôprnnantur anguftis Equæ generofæ quæ mafculos nutriunt akernis tan/ tummodo fubtm’ctantur anm’s,ut pullis copiampun laâismfundant, Admifla/ nus quinqj annorum efle debenfed fœmina bima concipiet.Pullus tenen debet præcipuein loco tuontuofojpetrofo ée ficco,â: duobus tantum annis matrem fequaturadpalcua, Cum pullidomandi funtfuauitertanguntun'nftabuloA frenô teneantunbi fufpenfajut alïuefcâttangbôdfrena uidere. Locaequorum debcnt in die mûda teneri,Â node leâus uflt;ÿ ad genua fieri pro quiete,mane^^ tolli,Â dorfum tergi ac omnia membra eiusjdeinde paruo paflu ad a quam du' ci,lt;3t in ea uflt;j ad genua fpacio longo tçneri, ôi cum redierit antequàm ftabulu intret crura tergi, dt optime ficcan.Completus equus in conuenientlbus carnP bus efttenendusjutpoflitfecurius equi’tan.Nampmguedonimiapgn’tudines, ôd nimia macies debilitàtem âe deformitatem inducunt. Equus quifudauituel fortitcr calefadus efljnô debet aliquid comedere uel potare,donee coopertus à pauhfper dudus a (udore at^ calore fueri t liberatus.Equo utills eft tempore calidocoopertura h’nea^ptermufcaSjamp;téporefrigido lanea propter frigus.

E-^ Quus qui domari ac morigerari debet, primum adhibeatur frenum le/ J uiflimum cuius morfus fit melle uel aliodulciIiquoreperundus,d;leuK ter ducaturad m3num,deinde fine fella leuiterequitetur,t\r pofteacum fella per loca plana,donee frenû à fellam quieterecipereafuei'cat.Equus cum freno leui d: fella leuiter pergere afluetus gt;nbsp;debetcum fortiori freno, fio/ porteat perduci ad agros aratos hora breui d; frigida,d: inftrui ad trotandû pri mo,deinde ad galopandum breui faltu. Duci etiam in ciuitate per loca fabrilia debet Cum equus fehabueritconuenienter ad frenum, adeurfum afluefci dclt; bet fummo mane femel qualibetfeptimana, uflt;j ad quartam partem miliarij u/ hius primo,ac poftealongiori fpacio.

De generali cognitione amp;nbsp;pulchn'tudine bonitatis malitix equorum, Cap. xlvii.

EQuus pulcher, corpus habet magnum d: longum, d; eius magnitudini ac longitudiniproportionabiliter omnia membra refpondent. Pilus paiusd:obfcurusa pluribus habetur præcipuus. Equus habens nares magnos d: inflatos j amp;nbsp;groflos oculos^audax naturaliterreperitur : equus ha/ bens coftas grofias,de uentrçm amplumdddeorfum pendentem laboriofusac fuflêrens iudicatur,equus habens ampla d: extenfa garedajd: calces turbas,in motu celer Si agilis efle debeticquus habens iunduras cruriû naturaliter grof/ fas dipafturalia curta fortis efle cenfetur,equus habens crura ôc crurium iun/ duras bene pilofasd^ pilos earum longosjlaboriofosexiftit. Equus habens ma xillasgroflas amp;nbsp;collum curtum,nonfacile affrenatur decenter,equus habens u» hiuerfas ungulas albas,nunquam durospedes habebit;equushabens auriculas pendentes

pendentes öi magnas,ocuios concauos^Ientus ac remifliis exiflit : equus cu«' lus interior a crura femper mouen uidentur malorum eft mor ü,equus mouens caudam fuperius de inferius,malien uitijgt;

AEgritudines accidunt equis in capite, uentrej tergo, cruriTaus, pedibus acungulis^aliquandoexhumoribus öd fæpeex negligétia nel mala eu/ ftodia.Doloresacciduntequis,autexfuperfluitatehumorû malorum in uenis fanguinis contentorumgt; aut ex uentofitate ingrediente in corpus equi calefaâi per poros apertos^uelintellinis exuifeofis humoribus orta, autex fu^ perflua comeliione hordei,uel alterius tumefadi in ftomacho feu uentre,autex fuperflua retétionc urinp ueficâinflantis.His omnibus generale remedium eft, quod equus per flabulum cum equaliberepermittatur abire.Sal in aceto fufflci enter infufum plurimum ualct contra omnem tumefaâionem incipienté in dor fo.In multis equorum ægritudinibus codura ultimum eftremedium,fed debet diligentilTimc c uftodiri ne coduram poflît mordere,uel ad aliquâ rem fricare, quia ex nimio pruritulocum dentibus ufe^ ad neruos uel ofta morderet. Multa autemftgna,quibus cognofeitur in qua parte corporis patiatur equus, ex quP bus prænofticari poteft liberatio amp;nbsp;mors equi, quac per régulas icripta funt o/ mnia in fine tradatus equorum,ôt ideo hic omitto.

G Radus ætatis boum funt qu3tuor,prima uitulorum/ecunda iumento/ rum,tertia boum nouellorum,quarta uetulorû.Qui armentorumgre gern emereuultjobferuare debet primum ut fint uaccf ad frudusferen dos ætatis potius integræ qu'am impcrfedæ,bene côpofitæ,ut omnia membra ftntgrofl3,â: inuicem fibirefpondeant. Armentis boum à uaccarum par3ndafuntlocahyememaritima,æftatefrigidalt;3eopacamontan3.Stabulum boum eflé debet arena uel aliquo generc lapidum ftratum,aliquatenus deuexû, ut elabipofllthumor,ôt contra partem glacialem, aliquis obliftere debetobie/ dus. Cauendum eft etiam ne anguftius ftent, aut feriantur, aut concurrant, ac æftate optimefgpeclaudunturne'atabanisà cæterisbeftiolis côcitentur.Dc bet etiam his femper ftratum mulum teneri,quo melius conquiefeant. Æftate bis,hyeme femel ducanturad aquam boues. Sani,fortes,amp; agiles cognofeun/ tur,fifacilefcmouentcum tanguntur^uel pungunturA habent membra grof/ fa,amp; auriculas eleuatas. Pulchri autem ôt fortes generaliter cognofcuntur,lî omnia membra groflafunt,äefibiinuicem benerefpondent.

OVes bonæ cognofeuntur ab ætate/i necj uetulg funt ne^ merç agnf, Item a forma,fi funt corpore ampl^,lanamhabeant multam à molle, uillos altos dt denfos corpore toto.Sanitas ouium cognofeitur,fi aper riaotur earum oculi,dt uenæ funt rubicundæ ac fubtiles, funt fanæ.Si

pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E T. C R E J e E N

ueroalbæuelrubicundæamp;groflæ/untmfîrmæ. Item fîcapitcinpellccolh'ôe antçtradæjUix trahi poflunt,luntfanægt;fifacile funtinfirmg.Item fi audader ua dunt per uiam,funt fanæ.Si moleftæ capite inclinato,funt ægræ * Ou« per to» turn annû l'ntus d^forisfuntreâ'epafcendægt;ftabulaidoneaouibus eafuntquæ non funt inloco uentofoj'n quibus fit folum ftramentis idoneis flratum atc^^ pro cliuutn ut mundaripofTit ab humiditate urinæ quæ lanas corrutnpit amp;nbsp;ungu» las fcabras fieri cogitPafcua ouibus utilia funt,quæ in noualibus uel pratis lie» cioribus excitâtur;paluflriaueronoxiagt;fylueftria damnofalanat. Salis uero cre/ bra confperfio debet pecoris leuare faflidium,

APes nafeuntur partim ex apibus,partim ex bubulo corpore putrelaâo. Apes opti’mæ funt paruærotundæ acuariæ.Sanitatisfîgna/i untfre quentes in ex3mine,âe fi nitidp,ôlt;: fi opus quod faciunt æquabile eß,ac leue minus uaîentiumfigna,fi funt pilofæ achorridac,utpuluerulentæ.

OMnium auium rapacium natura eft, ut femper folæ Änunquamuel rarb fociatæ incedant,eo quod in prpda nolunt habere fodalem, amp;nbsp;o/ mnibus quibus infidiantur cognofeuntun inftindu naturæ, a t^ cum inimicum ientiuntjgarriunt ôe fugiunt,uel fe quantum pofliint occul tant. Aues rapaces fi bonis cibantur carnibusjd: horis congruis,óe iniuria non fit eisgt;nelt;^ contra earum uoluntatem mittuntur adaues/a dominisrarb difee» dunt, Sidominus non fequitur uoluntatem accipitris uel alterius auisrapacis^ fed in aliquo contrarium agibfacile ipfum perdit,cum fit indignantis naturae, ac leuiter irafcatur. Falcones tenendi funt in eo ftatu pinguedinis,in quo im ueniuntur magis audaces amp;nbsp;melius capereaues.Omnium rapacium auium ea dem eftfer'e natura. Aues fere capiuntur cum auibus f^ris domefticatis,uideliz cet accipitre âi afturnaejalcone, ifmerlo^ gyrfalco, aquilo, gimoj de gimeda* Aues capiunturretibusdiucrlorum modorum^uidelicetadpantheramanna* tes,retifuperfluuiûextcnfo capiuntur grues,cygni,ftarnp,ac anferes Item alio reti anferes à anatesin agris amp;nbsp;prope aquas.Item parietibus^columbi à turtu rcsjdeferèomnesauiculaeparuae, Itemaroloparuæ auçsamp;magnærapaces. Item quodam retiftrido^de longo perdiccs. Aues uarijs capiutur laqueis in ter» taconftridisacin arboribus circa nidos. Auesfer'eomnes capiuntur uifco,ui delicetuirgulis ac uiminibus âi funiculis ac uiminibus inufitatis. Aues omnes capide occidi poflunt baliftis de arcis,âe alijs quibufdam modis. Pifeescapiun» rur retibus diuerforumgenerum,uidclicetfcorticariain maritranfuerfario,in lods fluminum d: lacuum fpaciofis riualibus,in paruis aquis de in magnis cum naui.Item taclo de negofla.Ite in uallibus cum cochlearia deg3gna,de cu gra dellis de paruis reticulisjtem cum ciftisdccaueis^hamo/padernis decalce.

NrupenoriBus Iibns/plen'e traélatû eft,Iêd neceflario diffus'e/ de omnibus quæfuntinrureagenda;fedutile uidetur^memo^

compendiolum facere,quoipaterf3milias ad rura pergens/ facilefcirepotefl,quidutilitatis ôideledationisiquolibet tern*

mlationbusâ: fpecialibus tradatibus ordine fupradido fcnptis congrue faci le inuemre ualebit,

Ocmenfe,præcipueinlociscalidis,loci habitabilis aëns amp;nbsp;uentoru terræ ôe litus bonitas uel malitia poteft cognofci : licet locis tempera tis alijs quibufdam menfibus melius difcernatur. Item in locis calidis curiæ atqj domus fatis commode poterût fabricari,â: optime poflunt arbores pro materia domorum abfcindùltem poflunt noua ftercora procura* ri,lt;^uetufta ad agros ôeumeas trahi,âi faba,cicerculaat($uitiaferi:Item li a* gr 1 non fint molles primo profcmdûltem in locis calidis uineæfîman atlt;^ puta ri polTunt.Item forba,perlica,nuces,amygdala pruna optime in feminan’o poni polTuntjiî^ arbores gummofæ mferi jóe hortus fi terra non fit madida fie^ rû Item in noms pratis uitia ôiherbarum femina Ipargi poIfuntjÄ: falicu per^ ticæaci’unciâf cannæ,prouineisincidi,ac nemora amp;nbsp;omms materia tamfyh ueflrium qua domeflicarum arborum ignis refcindi potefl* Item omnia uafa utenfili’a óeplauflra â: quæcunc^ in domibus fiunt qualecuncj fit tempus hoc menie congrue fiunt. Item ammalia cunfta domeflica emi, äi fylucfln'a capi pofluntjd^apes de loco ad locum exportare commode polTunt*

Oc menie accætens omnibus bonitasamp;malitia.loci habitabilis pOx teflcognofcià emi,ac domus amp;nbsp;qu^cunc^ in ipfaôi circa ipfamagen dafuntpolTuntlierbltempofluntletamina ad agros,uineas, hortos amp;nbsp;prata deferri,lt;5(:cunlt;flafimari.Itempoirunt commode agriprofeindi, â:ineisfaba,cicercula,uicialt;amp;qu^damalialegumina feri,ac frumenta, filigo, far nbsp;nbsp;fpelta runcarijdc de ipfis aquæ deriuari,â:flramentaineis comburi.lté

in locis calidis auena amp;nbsp;cicer ferijà in temperatis ói frigidis roblia fine pifum. Hoc menfe locis humidis fieri debetpaflinum/icut cultura ubi uinea efl plan* tâda.Etinlocis calidis atlt;^ ficciscircafineutiliter fit platatio öiiinfitioeiuscum incipiunteflêgém^fufpeftf,acnôdumaquofo,fed fpilfo lachrymant humore*

)8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T. C R E S C E N T,

Item fit optime putatio uinearum inlocis temperatis calid/s » niïi m’x multa uel frïgiditas nimis intenfa prohibcat,quæ qualiter facienda fit plena, docctur inlibro quarto de uineis. Item hoc menfe comode formantur uites acuitiferæ arbores .Item hoc menfe amputandæfuntuitibus radices inutiîes,acfîmandæ, Itempalandæ óe recluandæ funt uites,amp;in locis maritimis dccah'disfodiendæ. Item pofliint hoc menfe circa finem flatibus borealibusuentisnôauftrabilibus, acrefereno tranfuafan uina debilia â: coqui,ut a corruptione feruétur. Poflunt eti’am hoc menfe,cum terra non multû ficca uel mollis exilbt omniû arborum plantu!æ,3cfeminaferi,tranfplantarbac inferi,ô^maxime fî iamcorticileuirû dis fuccus infuderit. Item pofsiât arbores putari,formari,lt;3c ab omnibus fuper^ finis ramis,lîccis, feabiofis à inutilibus liberari. lté rofaria ât canneta noua in» flitui ac plantari.Item debent hoc menfe,fi terra nô eft ficca uel mollis fieri hor tijfcilicetligonifari uel aliter fodi,fimari,lt;^: exomnigenere herbarum quæ ue/ re terræ tempore mandantur feri. Vt funt alliumjatriplices,anifum,ancthû,ap' piupi,abfinthium,artemifi3,abrot3numjblitû,b3filicon,c3ules,cepæ, feenieu' Ius,çat3puti3,liquiritia,13duc3,méta,porrum,papauer,petrofelinum, paftina ça,ô:cæteræherbæ.Acetiâ médicinales herbæfylueftres poflunt ferihoc mo do in hortis ôd alibi. Item hoc menfe plantari ôteurari poflunt ficcæde uiminp bus uel Ipinisjâ: alia materia fepes fierbcuriarum,agrorum,uinearum atlt;j hor^ torum. Item hoc menfe plantari ôe feri poflunt nemoraac falicestamdomeflp carum quam fylueflrium. Item uiridaria ac cætera deledabilia,qug in oâauo li broclare feripta funt,hoc menfe cômode fîunt. Item hoc menie armentacquo rum de afinorum ac boum:item greges ouium, caprarum de porcorum emi ac procurari cÔmode poflunb deleporaria cômode fieri aepifeinæ, ut plen'e in li^ bro nono traâatum eft. Item pauones,anferes,gallinæ atcj columb3e,quia hoc menfe calere incipiût Ä cubare procurari debentj utfuperius fcripfi. Itempofi funt hoc menfe apes cmijäe debentpluries fumigari, die ab omniputredine libe rari,de mali reges occidi, die cætera fieri quæ plenilsimg feripta lunt intraäatu ipfarum.Itemhoc menfe accipitres,defalconcs optime procurarbac circa fine ipfiusinmutaponi.PoIfunt etiam hocmenfecapiferæbeftip,auesde pifeesuar rijs amp;nbsp;diuerfis ingenijs fupra fcripti’s.

HOc menfe locis temperatis optime profeinduntur agrb fi in eis fuper» fluahumiditaseft confumpta de terra iam adæqualitatem inter humi ditatem de ficcitaté peruenit- Item leritur auenaä:cicer,decanabum circa finem,ä: faba in locis /rigidis, de in temperatis in initio loco pin» guijdie quplanuario fata fuit nunc runcatur cum quatuor foliorum exiftit.Item runcatur öi herbis mundatur frumentum,fpelta,hordeum. Item hoc mcnie feriturmilica«^ milium, panicum defafeoliferi poITunt Item putantur deinfe« runturuites circa initium,etreleuantur, deinde ligonifentur^cum terra fue^ rit temperata. Item colliguntur çt plantantur uites hoc menfe, atque propa quot;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gantur

gantur dk rcnouantur, Itemtranfuafantur ui'na fereno aêre^ äc borea fîante, Coquanturetiam detili3,utferucnturmelius,ncuoluantur,ó(;opnrr!e implean tur uafa pofita inpenufrigtda,â:clauduntur utparum fpircnt ne acetofa fiant* Item hoc mcnle plancan,trartfplantari, öi: circumfodi poflunt omne» arbores* ac infenquæ gummi carent.Item hocmenfepaftinanturhorti ói fimanf óein CIS lerunf omniafemina fpecificata in Februano menfe,ac etia cucurbi£aï,me' lonesjcucumeresjödcitrulli circa finê,3c etiam faluia plantat hoc cempore,ra mulis in terram infixisJtem loci's fn'gidis pratapurgan debent äe temperatis ac calidi’s cuftodiri.Hoc menfepræcipue comparandl funtequiä: equ^,boue« A uacc^,uerres fcrophae,ac fadenda armenta à grcges,t'V mafculi fcemmp ms admittendi.Etdomandi funtaluei a uermiculis à omni immüdicia, lté hoc menfeaccipitresäeafturesmumtpmagmsgabijs funt ponendi,0£ bonis carni bus nutriendi.Item hoc menie poflunt capi befliæ aues ôt. pifces,nili lînt tales quæ folumtemporibus fn'gidis uel niuium capiuntur.

HOc menfe proldnduntur pingues agri^humidi* qui diu aqua tenent, ôilîcci fecundauicearantur.Item feritur commode cicer in locis fré gidiSjôe canabum à milica in locis temperatis circa principium.Item foflio uinearum in locis frigidistcmperatis circa principium. Ite foh fiouinearum in locis frigidis óc etiam temperatis, uina non debilia commode tranfuafari poITunt.Item hoc menfe malapunicapofliintfen.Itemipß polfunt inferijdtperlicus inoculari,ut Palladius ait Item hoc menfe locis calidis todun* tur oues,lt;^ fero tarn fot tus fignantur,dc arietes admittuntur ad oues,0£ cqui Si, aflniadequas nbsp;afinas.Item debent omnes arborumplantulæhoc menie aba-*

nimalium aggreflu diligenter tuen.Item hoc menfe comode feruntur cucurbits, citrullijcucumeres Ä: melones,lt;Sc: cætere herbe,Ii rigari poflunt,ut Palladi-us ait.Itemcolumbis locis lamaratisdandaeft efca,quiaparum inagrisinueni unt unde uiuant.Item fecundum Palladium quærêde funt apes. Si alueipurgan di,^ papiliones necandi,qui nunc abundant,florentif us maluis.Item hoc men fe ficut alijs ftiuis menfibus poflunt capi beftie,aues óc:pifces.

HOc menfe pingues agri,â: qui diuaquam tenent,profcinduntur,cum omnes herbas protulernit,amp; eorumfeminanondum maturitate fir-mataiód ficci poflunt fecunda nice arari.Nunc omnia que fata funt pro pe florent,nec tangi à cultore debebunt.Item in locis frigidis Si hume âis nunc ferütur fafeoli, milium ^panicum.Item hoc méfe,utdicit Palladius, materia cedendaeft,cumlvlua eft omnifronde ueftita. Item feminaria fodiun-tur afliduejôc uinee lecuda uice,ac etiâ pampinant.Item in locis prægelidis ac pluuiolis pucantur olee,dlt; eius mufeus abradat, ac 1Î quis lupinum ftercorandi Kk 5 agri

}8t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P E T« C R E S C E N T.

aan’ caufa iêminauik nunc debebit euertere Hoc eti’am mcfe, ut idem fcribitjo

lt;1 ciscalidis emplaftran perfcus poteft,^ citriarbor infèri,amp; fimiliter ficus,^: du Ipom'tur planta palmx^Nunc etiam agrorum Ipaciaquæ per autumnumfemK nibus implendadeftmant,aut plantis conuenit paflirukemhoc mêlé leritur co nandrumj^ appîumôemclonesjcitrullbcucurbitæàcucumeresôi: cardui radices ruta pangetur: porn’quocy planta transfertunutirngatiombus ani metur.Bt optime caules de cepe transfêruntur hoc menfe.Item len’tur portula ca,«^: quocunc^ tempore feratur,calido tempore tantum nakitur. Hoc menfc locis maritimis ó: calidis recidamus fœna pn'ufquä exarefcât.Quod fi pluuijs in fufa fuerint,non ante conuertï debét,quâpars ipforum fumma ficcet.Item hoc menfecanrari debent uituli,deouium celebran tonfura. Item coagulatur lac, (Mît cafeus modo prædido. Item(utaîtPalIadius) debent nunc occidi reges apum,qui græcis'«»^«P uocantur,quihoc tempore nafeuntur in extremisfa^ uorum partîbus.Itempapih’ones necandi funtmodo prpdido.

MEnfe luniopræparanda eftarea,ô(:omma ftramine, fimo de puluere optîme lîberanda.Nunc feri poteft milium de panicum,nunc horde» meflîs primo recipitur : poftea circa finemtntîci meiïîs expletur in locis calidîsjd: în temperatîs incipitur.Nûc in frîgîdiflimis locis quæ Maîo pretermîITa funt facîemus : agros^profcindimus herbofis locis ac fngi^ dîsuînetaaptabimus,collîgemus uiciam,fcnumgræcumrefecabimus ad pau' lulum.Itemhocmenfeperagenda erit leguminum meflisjnuncde fabaluna mi nuente uelletur,0!: exeufla refrigerata reponetur.Lupinus etiam hoc menfe colligîtur,nunc pirauelmalaubi ramos multa poma denlabunt, interlegenda funtomnia uitîofa.Hoc menfe ramus punîci poteft intra fidileuafculum clau* dijUt ad eius magnitudinem poma reddat.Item hoc menfe ficut in lulio fît iiv fitio,qup diciturempîallratioinpirisjdemalisjâe ficubus,ôe oleis, de cætero^ rum,quibusin cortice pinguisfuccusextiterit.Itemhoc menlè optime lêritur borago de portulaca,^ aliæ multæ herbæ,fi poflunt irrigationibus adiuuari. Hoc etiam menfe lècantur optime prata flore compleo non exiccato : hoc etiam menfe uituli rede caftranf,^: cafeus côficit,deoues in frigida regionctô' dunt.Itê hoc méfealuearia caftrabunt,fi multû mellis habuerunt de mel côüci' tur de cera.Hoc etiam menfe noua egrediûturexaminandeo^ euflos debet eh fe femper attentus nefugiant prpeipue uf^ in odauam uel nonam horam,de 1cm perdebent elfe aluearia præparata de ea colligere debet acinfuo lococolloca re,utin fuotradatudidum eüplene.

MEnfe lulij agri profcifli fecunda uice arandi funt,nunc locis temperaquot; tis tritici meflîs d^ leguminû nondû expleta,complet .Item fylueftres agri ütiliflîme extirpant radicib. atq^ uirgultis, Item gramé à lîlicem antê

L IBER Xr; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38 J

ante caniculares dies optime dïflîpamus Jte circa fine optitn'e /eriint rap^ ac na pi Jténouellæuites maneac uefpere,calore depoßto, debet efFodi aduerfo gramme puluen’zan jtemhocmenfe arbofes qae m mefle fleterât Cedis tneHi bus obrnant,«^ circa ipfas propter fobs calore fiat aggregatio tcrre.Hoc mcfe locis humidisinoculari feus poteftA inferi citrum,nunc etiatn port emplaftra tio celebrarijôi: pirus ôi malus locis frigidis I'nfen, Ite poma uitiofa que mmis ramos oneranhdcbentlegk Item poteÜplâtan talea citri fi irrïgationib» adiuue tunNunc locis temperatis amygdala funt colb’genda,hoc tempore uacc^ fub mittendæfunt tauns,lt;\: ancres admittendi. Item hoc menfe circa prmcipium omnia pratafecanda funtjnquibus herba nonpnus admatuntatem peruenit^ De agendis m menfe Augufto, Cap. v 11 u

MEnfe Augurto funt agn tertia mce arandû Itemmfuopn'ncipio pof-funt feri poft pn’mam pluuiam rapæ radices 0£ napi A lupini ut umegt; as ÔC terras impmguét.Item in princio óe ante bnû euellet, amp;nbsp;catnpi cum maturato calore flauefcât,ôlt;: ex his poflTuntexcuti fetnina ôi ma erari fi placet,^ aliterut opus fueritprocurari.Ite circa finem eins colligit milt ca quæ tue inuenitur matura. Et ficus colliguntur à liccanf öd nuces öd cæteri frudus arborumiquimaturi funt ödconfumuntur,d^ recondunt feruandi. Item locis frigidispampinanturiiitesjödin calidis potius obubrantur uue, nein Co' le arelcant,nüc etiâagreftû fieripoteftjté diflîpare frequéti aratione gramé öd filices.ltc hoc méfe pofiunt emplaftrari arbufta,^^ pirus inferi,ut Palladius ait, ' Itéhoc menfe pofiunt inueftigari aquæ ubi défunt amp;nbsp;probari,ôd putei fieri,öd fi* militer aquædudus commode fabricari,ut Palladius Icribit. lté poft mediûhu iusmenlîsoptitn'eferunt c3ules,utcum modicum côualuerint, transferantur. De agendis l'n menfe Septembri, nbsp;nbsp;nbsp;Cap* ix.

Aquæ dudus,cifternæ öd putei menfe Septembri commode fiunt. Item pinguis ager öd qui diu confueuit habere humorem, tertia uice arabit nunc ager humidus,planus,exilis fecunda uice aratur öd feritur, cliui graciles nunc primumarandi funt,öd ferendi circa fquinodium,nunc agri ftercorâdi func,in colle fpilTiuSjôd in campo rarius,præcipue cum luna mi-nuit.Hoc menfe uliginofis locis atc^ exilibus autfrigidis aut opacis circa equP nodium triticum feritur öd fpelta,dum ferenitas conftat. Item in locis calidis nunc feritur linum,quoduernum uulgariterdicitur.Itemcolligitur ôi reponi tur hoc menfe milica,quam aliquifaginam uocant,ôd circa principium in alpp bus feritur filigo,ô: circa finem eiufdem menfis anno fequenti fitmciîio eius.Ité feritur hoc menfe circa initium lupinus impinguandi caufa,ôd ubi creuerit euer tatur.Serit etiâ circa fine farrago in ftercorato loco,pabuli caufa.lcéin locis tC' peratis circa principium pampinant uites ödfrondibus dénudant,öd poftmodu uindemiæ fiunt, Ö: quæcunij aduindemias fpedantjôduuæfcruandæpolfunt ficcarijödfapadefrutumamp;carenumfiieri.ltemcolligunt frudus arborum qui tunematuritatéfatentutinune papauer feritur calidis locisödficcis.Itemhor-Kk 4 torum

Irrum fpacia qux were femimbus implcnda funt,nunc alte fodiendafunt,óe ßer coranda»decrefcente luna Jremin phnci'pio feruntur optime caules,ói circa fi nemallium,anethnm,la(fluc3,0i:blet3,ä£:radices fen pofliint inlocis (iccis, Itc boc menfe poflunt pratanouaformari extirpatis pn’us radicitus fpinis, lt;!V: fruquot; tetfs atqp arbonbus herbis latis óefolidiszltem uefera mufco purgari äj uc tiiftifTimacormpta aran’jä: denuo pratanoua fôrmarû Item hoc menie con* ejualTantur apes uetuflp,^«: fit mel Öc cera« Item hoc menfe cum accipitribiis præcip'uc capiu'ntur qualeæ ac perdices»

De agendis in menfe Odobrf, Cap* X, MEnfeOdobri polTunt fieri putei ô^fbflata cauarû Item hoc menfe letammaportantur ad agros, à fen'tur optime in temperatis loci« frumcncum,filïgo,hordeum,far ^^fpelta,lupinum ô(:linum.Item fit commode uindemia,ubi non eft fada menfe Septembrbôf: precipue ab hi's qui maturum m'mium habere defiderant,amp; condiuntur, ât diuerfifîcan^ tur,ïnfaporcâ: colore uina.Hoc extremo menfe ubi calidiôi licciaéris quali* tas efijubi exilis A: aridus campus, Vbi colli's prpruptusautmacer, ponuntur commode uites,nunc locis ficcis,calidis cxilibus,macris, arenolis,apcrtis qup cunc^ de paftinatis,de uitibus ponendis,putandisjpropagandis,reparandis uel arbuÜo faciendo,antedida funt,nunc redius fiunt,ut contra elixitatemglebæ ac aërisficcitatemhybernisimbribusadiuuent.Hocmcnfe præcipue circafiz nem ablaqueanda eft omnisnouella uitis,utamputentur radices luperuacuæ, d: 11 placidaibieft hyems uites relinquamus apertas,li uiolenta,operimus ante* quamueniatgelu,Sipræfrigida,aliquantulum columbiniftercoris circa uiti^ . culasapponatur.Hoc menfe locis calidisâtaptisinftituunturoliueta,(5c femi* naria fiunnd: omnia qup ad alias pertinebunt. Item riui ac foffx purgantur. Item plantantur cerufâ ac pin ac mali d c^teræ arbores,quæ frigus non timét commodeplantari,lt;3c de loco ad locum translêrripolTuntjmaximcin locis fic^ cis d calidis,forbâ amp;nbsp;amygdala in feminario ponunt,dfemina poniljjargunt. Item hoc menfe fiat paftinum hortorum ferendorum in uere ac etiam nunc fe* runtur in hortis,allium,anethum,lpinachia,plantp cardui,linapis,malua,cepf, menta,paftinaca,cyminum,origanum,d cappares. Item boleta in locis ficcis. ItemdicitPalladius,quod porrum uere fatumnuncfèrtur,ut crefeatin capitc d alTiduccircumfodiatur.Item hoc menfe tollitur apibus mcl fuperfluumcum fauiSid omnis cera corrupta.

MEnfe Nouembri locis calidis feritur optime triticum,circa principe um d hordeum d filigo.Et circa fïnem *faba in ftipulis non aratis.Et linum atlt;j lenticula hoc menfe lêruntur. Item hoc toto menfe calidis locis d liccis uitium eft politio célébranda,d propago rede duce^ tur»Etlocisfrigidisnouellas uites d arborum plantas circumfodere atqjopex rire con*

L f B E ft Xni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)9i

rirc conuem’etjâ: macras Rercorare.Nunc ac deinceps uflt;j donee terra congö letur umea uetus,quæ eftinfolorobufto,quæintegro£runcofit ablaqueata (b mofacie£ur,ó(:anguftiusputata in£ra£ertiumuelquartum pedem 'a terra uiri^ diflimacortcis parte mucronefena£ur,ac foflàfrequentiusmcitetur^ut ibima tenam fuiidat,qua reparetur^Nunc autumnalis putatio celebretur in uitibus arboribus,maxime ubi temporeincitamurjhoc etiam mcnfe cum oliua ccepen't cHè matura colligitur,óe oliueta putatur fummitates nimis altæ rccidunf'jquod etiam in melpilis,ficu ôeperfîcis lt;Si codanis efl feruandumJtem hoe menfe po--nuntur commode oliueta,amp;ferun£urperfici ofl3,lt;5£ pira calidis nbsp;nbsp;Rccis regio

nibuSjÔe omnibus fere locis prunorûoflâjtemliocmenfeferitur caftanea plan ti's ac femen.Item calidislocis ac ficcis ponimus plantas fylueftras inferendas pïrorum ôc malorumôcmalipumciôicitoneidt citn ^irinefpili,fci,forbi,cera fi^mori taleas óiamygdalifemina.Itemhocmenfe magnp arbores transfe» runtur locis calidis ôe âccisôeapertis,truncatisramis,illæfîs radicïbus, mul to ftercore acirn'gationibus adiuuentur.Item hoc menfe materies ad fabricam cædendaeftjcumlunadecrcfcitjtemhoc menfe arietes admittunturadoues, utfœtum pnmiuen'sfouere poflîtexortumjôe fimiliterhirciadcapras admit* ti debentJtem hoc menfe diuernmodecapi'unturfylueftres beftig, Item aues Öepifces»

MEnfeDecembripoteft fen’faba^qnaepoft hyemcm tantum nafceu Itemcaditur optime matena pro domibus,Ä cæteri's li’gncis ope» hbusfaciendi’sJtem cxdunturfylup acramifupcrflui arborum,0^ fepes uirides pro i’gne, Item c^duntur pcrticæâicannæprouineis óe paran£ur,ôi fîuntpali,amp; lunci fimiliter pro uineis cædi polTunt â: ex uiminn bus fieri polfunt corbes,â: ciftæ amp;nbsp;caueæ,mul£a^ alia utéfilia opportuna,ô: fc pes ficcæ Jtem hoc menfe diuerfis ingenijs capiuntur beftiæ feræ, ik prxcipue canibus tempore niuiumJtemaues auibusra pacibus domefticatiSjôi retibus diuer» fis acuifeo ôdc.

H B R O R V M XII. PETRI C R E î C E N« tienfis de agn'cultura omnibus'ep plantarum,Ô^ anima lium generibus, finis*