AMPLIS8.PATRI.D»B»S.MARIAE IN POR .

TICV CARDINALLIO.PRANCIx

SCVS PICVS»M. S.P.D»

T crant in fabulis Adonidos hoiti,amp;in re rum natura cftcphemcronani'mal.5i cux pi's eorum ucl fpeótare imaginem, en tibi hunclibcllum.dicculæ fpario conceptum unfus,pan' temporis i'nteruallo animi geftatum utero, pari fcr'e in lueem cftufum. An ucro diutius illis fuper-^ futurum,alq ludiccnt Tu uero fi ipfum exiftimaueris hortulum,noneaquidem fpccie.ut admitterepoflïnt fabulæ fatum ab ea quæ pulchritudinis anriftes habex batur,at fortafTc folidæ frugi tutamentum præftiteriù Si abortam ccnfucris potiufquam lcgirimum natura: partu,at perfcóbe foboli uiam fortaflè reduferit. Agno (ces certe ucl exiguum mei in te amoris ÔC obfèruanrix monumentum. Vale,

bILIVS GREG.GYRALDVS«

Auoufti dccus unicum Senatus ingenris Dibicnna qui Leonis , ingentes pote fuftinère curas, Hoc meus tibi quiequid eft libelli Picus dcdicatiunus inter omnes Aufus qui tribus explicare charriS Formam matcrix appetentis urnbras: Vmbras(Iuppitcr)inuiasperiris, , Quarc babe tibi, quod perenne fict Pcrennis monumentum amoris eius*

IOANNIS FRAn’

CISCI PICI MIKANDVLAE DOMINI, CÖr4COR'Dl'kfeQ.VE COMITIS, DE ,s. APPETITV PRIMAE MAx.

»TERIAE LIBELLVS,

PRAEFATIVNCVLA, Q.VA DOCÉTVR

Q.VID ET Q.VOMODO AGEN

DVM* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP VT I.

CRIBITVR AB Ariftotelc ,primo in libro dc naturalibus prindprjs, Lari

ni primum Phyficorurti communi üo cc foicnt appellarc.Matcriam appctcx reformam,ficuri turpe pukhru, ôifœx

minamarem.Superquibusuerbis tantaut cætcris in Iods Peripatetici philofophiæ inter Ariftotelis inters A prêtes uarietas reperitur.ut in ip(a uarietate quifita uc ritas magis latere uideatur.ac tanquam lubricus piids piicatorum manus eludere. Quæ quidem res cum di^ gna confyderatione multa.iure meritocp appareat.tdn tabo fub examine reuocare uerba Philofophùuaria^q; afFerre fentenrias interpretum: atcç inde anuero conx fonent perp^ndcrc: fubindc quoc^ quid ipk putcm,alt; perte fubi}cere,Ipfamcp dertxum naturæ Ipccularioncm a gt;nbsp;fubfignabo

IO. FRANCISCI PICI MIRAND, fubfignabô in autoris naturæcontcmpîarionem amp;nbsp;culx tum dcbereconucrri.

DE MATERIAE NOMINIBVS VARIIS, ITEM Q.VIDSIT,ET Q.VO MODO AGNO/ SCATVR. GAP. II.

ERB A ip(à quæ traóUntur quid fignifîx cent,amp; quid id fit quod fignifîcatur,dilfg?n tcrinfpiacndaefïè.tum Plato in Phædro 8i in Conuiuio,tum Cicero poftea in pri^ mo de offierjs libro,tum quicult;^ redte docét, monucre^ Igitur quid materia,quid forma,quid turpe.quid pul? chru,uidcamus.nâ fi deapperitu materiæ uerba fadeda funt,cumappctitusfitacddensflCaffedio ipfius mate riæ.uidetur uticp ut is appecitus cognoici minime poO fit eo ignorato cui acridit ipfè, cuius eft ÔC habetur af fccftio.Matcria itaep quo ad propofitum perrinet opu failum,dici (blet proprie.SJ ex metaphora.hoc auté ai-* nifionis membrû à pradênri ijx:cularione iciungemus. illud relinquetur bibriam diftindum in primam Si Ce^ eundam.ôî hac eriam dimifla,prin»a fumetur nobis,de cuius apperitu diflcramus.Prima eigo materia ab Ari, ftotele didtur fubiedum uniuicuiu^ primum ex quo quidpiam fiat minime ex aeddenri : uel fi corrumpitur quidpiam in quod tan^ ultimum refoluatur, ex quo buntqu£Ecun£^fiunt,3Cinqult;^.ea ipfà cormmputur,

gt; “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diffère

DE APPETITV PRIMAE MÄTERIAE. LIfl. 1 nbsp;nbsp;5

OifFett autem à materia fubiedxim.uti uoluit Themixt Thcraift^ ftius in ea quam de natura materiæ dig^edione primo Phyficorum libro confèruit.Sanè Ariftoteles ûiroK«';*.^ top, hpceft (ubiedum matcriam uocat. quod fi confÿ«; dereturinfêlè.tummatcriænomcntlli uerius cogtuau fiuerofiibfonna,fubiediredius appdiario cotingat» tametfi nomen utrucp ex ijs habeatur quæ reféruntuï ad altrrum. Voluit item earn in (è rem cflê quâdam, ôi adu exiftere,deinde intcUigi aliorum eflê r amp;nbsp;primuni hancpofterioremconfyderationcm rarionem potçn^ tiæ,contrahere,^Sed enim imita quidé formx ipû fèmx per eftdèdconiydcrariabfip ilia poteft exipfa uideli^ •et ad formam habitudine, unde analogta decrcuit ipfàm cooiiola p^iilofophus Ariftoteles,Plato uero no Ariftotelef * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frr ff-’/'* Plato

ma(nc enim ai'ut)rarioneAxtpote quæ legitime nulla lui cognitioncm daret ex fêfc.fcd ex formæ complexu di^, gtiofirretur.qui quod complexus uarius eflet ÔC mulrix plcx.fiibindétç iugiter mutaretur (quapropter Aucr-^ Auerrois rhois cenfiiit,eani ex tranfinutatiooe ita eflecognitam, fiojti ex operatione forma deprehenfà eft)non defoex re tarnen ÔC ex Platonisme ex Ariftotelis fedatoribus. qui aliter analogiam proportionemue,« notham ra^ rionemintelligercnt.nâcp cxnegâtioncôeabdicarionc formarum omnium uoluerunt animo quoquomodo uadllantcœmprehendûquando ea. tantum leOTÏima, •• nec proporti9e,a«t relatione uUa nixa cogitatio fit,quæ » ai aliqua

s ro/PRANCiSCI PICI mirand;

aliqua rçi forma habiïucp paratur. Vidcnturfp fj PIaz ’ tonico ei dogmari nixi,quod CO in Dialogo prodi'tur* qui Parmenides inicribimr, cum docet negationcs ia materia priuationé fignificarc.in dco ucro rcru omniu caufarn.Idem Plato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft locum uidelicet amz

plu,cam quadócp uocauit,Eandélt;^ matré prius à PU SimpIiduC nbsp;nbsp;nbsp;quam ab Äriftotele nuncupatam cum alq tu Sim

plidus prodit: id^propterca.quoniam fufdpiat cam ,quæ in ipfa fit formam ex parente rcrum uniuerfarum. miasc^ itidem matris atc^ ctiam nutrias, quo nomine ufum quom Platonan alTcuerat.conditioncs exponit; fcfcnâq? fuD uarijs formis fpéóUndam præbens ipfa materia,fiii notidam ex (cic non ingerit contcmplanti bus,fèd ipia ex uariarione fubminiftrat,nec admodu Ie girimc,quoniam omnes formas amoucre ÔC abdicate oportet.

- Q.VID SIT FORMA, ET Q.vÀm MVLTAE

EIVS APPELLATIONES, item Q.VID

TVRPE, Q.VID PVLCHRVM,' Q.VID APPETERE. CAP. Ill

HO R M A uero.fluc fpedcs.nam Forma ab af formando fixemendoep ÔC interftinguenz do,quanquamà Gr^o nomine permetathefim dcriuaucre nonnulli:Spez dcsautcmàipcôlando uidetur deduifta : lèd iurc hoc fiue illud maius,ab effidédo operâdoc^ notidâfui Ion gelatc^

. DE APPETITV PRIÄAE MATÈRIAe' LIB. I 7

'gclatcc^ difïudit.cadé R^rio nûàipata eft,quod ex ea ut proditur à quibufdam,uci;a (umitur definirio. Rei criam imago dicfta eft amp;nbsp;Exemplar,ÔC Græco uocabux Io Idean'd autem eft dicere (pedes ,ficut («.oj4)h forma.ut lt;nbsp;mirer Albertum nomen Ideas tantum ad primum exe Albertus pfar,ut in eo ipfa confyderatur, cum hacde re ageret fe

' taliffcîParadigmauero ut eft ratio formætimaginis au tem ut iam eft in materia,ôi illam ipfam irnitatur i At (pedes fonnacp naturalis,dequa nobis eft (ermo, füa^ ptc natura (c(èdifïundit;(pirital»tercç humanis obtuti bus exdpiturtquibus ôi ip(à (ènlilis rerum moles amp;nbsp;di-^ ftinóla.óó uarie diftin(fta,0i cftigiata perdpitur.dcindc m(a quæ tam uarie (peótatur diftinóta Si aftbrmata,in (^et conuerti,agere patiep cerniturtôi modo in unum cogi,modo dirimi atq; dilpeici :ita ut rerum fpedes no iam ab ip(b fubiedlo,fed à forma nomen fordâtur. Pûl Pulchrü chri uero nomen tametfî rebus etiam compo(itis (imx

• plidbusqj tribui quandóqj (bleattnihilominus apud ce lebres autores,tam Platonicos Pcripateticos, non ni

■ (ïcompofitis rebus exalt;fté'hibuitur.confiftit,cnim in ■ 'eximia quadam amp;nbsp;cleganti diueriàrum partium com.^ ' pb(ïrióne:ex quibus ip(a pulchritudo conflatur,in(jéq5 ' 'difltiltat.Turpeuero expukhritudinisabfèntiacogno

Icitur ♦ eft enim cius carentia atqj priuatio. illa perfex lt;ftvfm opusfuo in genere,hoe imperfeólu Si mancu,ut hinefatisapparore indpiat, cum didtur ab Ariftotclc ' . .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita apx

n, n

-r t rO.PRAfWISCl PICI MIRAND» ' nbsp;nbsp;'

ira appetcrc r^atcria formammc ttiipc pukhn«n,amp; fcè mina maremmon ira acdpienduni,uc utio in gencre (Ïc Appetcrc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coUatio.fcd in longe diuer(ïs4ippetere cnim idem

cfKquod deiyderare, quod amare^uan^ hoc non ira exadc congruatrebus inanimis.Turpcquoiprumiii fclc dum acapiturjd pulchrum cflê nun^ pote(b fce^ mina ucro fuo in gencre poteft cflè pulchcrrima.icd all ter intellcxit Ariftotcles«qua de re libelli progrciKi diP (cremas,ubi quid alrj prius de hoc coco ncgocio (cniè/* h'nt äibiignauerimus.'

EXPOSITIO THEMISTII ET SiMPLICII

DE APPETITV MATERIAE. CAP. IIII

HEMisTivs Ariftocclis Paraphraftes appccicus mcnrionc indicac fadâ,uc racio » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcddcrclt;’appccétiæppctuæ:(èdcur(inquit

laLv Vffly inccrpr^e Hcrmolao )fuicipic uicibus for^-masC’appetensdiuinicaciscft.ôC diicupicns boni.uoco autem diuinum SL bonum primatn formam î ÔL prima cauiam quo rcferucur.collinaanccp omniatôC cui quæqj res tendit fieri ^fimillima quantum potcOxpotcR aux tem quantum natura conceditur.ipièuero appccicus quidfit,amp;inquo fit,ipfumfi incerrogcs,rjs rei^furuS cH ueihis:profcd:o inquinucriflîmum puto quod dici tur prouidentiam fùiflèîquxôCcurpi defydcrium honc rt:ans,ôC egenti opulcnciæquâcum fie iatis inicccritMSub dit prima: iUiformæd^ abomniabiûdx maceria:i}sq^ praccerea

DE APPETITV PRIMAE MATERIAE LIB. I 9

præterea formis * quæ ^fedlæ funt ab illa.Si in materia - lt;onftitutæ,priuarionem contrariam eneamp; aduerfam:

Matcriam ucro rcfcm, Si quafi idéridcm ad forma rex fpcdarcjdiius fit appeteriflimatmox colligit in materia non eflè priuationem.quia formam Si ipla fimul appe teret,fimulœ labem etiam Si corruptionem appeteret fiiam.SimpIicius uero differentiam inter materiamôC exp. priuationem cis uerbis fadlam putat.fcd Si habitudine quoq; amborum ad formam fubindicari ceniet. Refcz-ta Latine fi potero,quæ hac de re Græce ab eo funt feri pta.Di{crimenmatcriæpriuationis^tradit:ôi cam pa , titer qua: amborum eft,ad formam habitudinem rcx-fcrt.diuinum cnim quiddam Si bonum ÔC defyderab^ Ie eft forma:0i hac appétit materia expropria natura, contraria autem eft priuatio, quæ no deiyderat fiiimet corruptionem. fiquidem diuinumillud bonum SC Iyderabilc,primam appellat formam,feparatam,uidex licet earn quam SC intellcdtam SC primam caulam re uc ta nuncupat,ab omnibus quæ natura conftituta funt, ab ipfo ortu dcfyderatam:utpotc quoru diuina fit. cau Ia:atq; ca. ita funt diipofitauti unumquodcp corum qua pollet uirtutc.illiusfimilitudinis delyderio teneaz tur.eaucro fimilitudo ipforum propria pcrfeótioeft^ perfcótio autem compofitis eft, is qui fecudum forma ftatus habt/.matcriæ ucro pfedtio formæ partidpatio* hæcSimplicius.Deappetituucro,quê tam ipft

b quam

IO. FRANCISGI PICI MIRAND.

quim Ariftoteles uocat,Ltóni uertut defyderium, lier ba fadcns,cum non (ecus debere tribui docet inanimis naturalibus,ac animaris o?hue apperitu Latine uo cant.unde inter apperitumamp;defyderium ita diremit: uri hunt animaris,illud autem inanimaris rebus conz gruere docuerit.

ARGVMENTA AVICENNAB CONTRA ARI

STOTELEM DE APPETITV MATERIAE:

ITEM EX PRIMO AVERROIS ET ALBERTI. CAP. V

ON placuit Auicennæ Platone Ariftote lem libenrius iecuto,huc elle in materia ap petitu.trifariamlt;^ argumetatur in Arifto/ telem,quâdo nec animalis is queat efle nec naturalis appetitus:undenullo padto materiæ ineflè œ fct. Facile dabutomnes concedentep primam lumpti partem,fecudam uero ipfe reuincere conaturtdeindec^ patcfacerc in conexo cue ueritatem.Primo quia amp;nbsp;forgt; ma ÔC inclinante uirtute,matcria ipla (iiaptc natura de/ ftituitunneep de ca inftar grauiu ÔC leuium decemi poz tefbquæ fuis formis,ucl tolli in altum appetunt, uel ad ima dclabi.Sccundo fi formam appeteret materia, uel ex eo is dimanarct appcritus,quia careret omni forma: uel indcproucnirct.quod multas una formas concupi/ (ccret.uel faftidio prioris formæ Ipeólaret eô ut alia fob indueret. Tertio metaphoram non admitrit, quam de

DE APPETITV PRIMAE MATERIAB. LIB. T n decerc philofophum exiftimat,ut qui poctarum mo-* -rc fœminâ maris defyderio tencri tam graui tanquàm ferio de rebus naturæ confoipto uolumine prodidcrir. hæc ex Auicenna. Aucrrois autem Ariftotehs opinio^ nem hunc exponit in modum:ut is fit appetitus acqui/ rendæ formæ,aii utpote rei perfeiftæ atqj diuinæ quo ad poteft fimilis cuadcre cupit.demurric^ Ariftotefem appetitus nomine putat fignifi'caflc id, quod ei ineft motionis ad formam fufcipiendam.ibicp dirimit appe tituma'n naturalem uidclicet eum,qui fit fine fènfu.qua lem plantis natura pradgt;uit ad fè nutriendas:ÓC in fenx filem, quo pollent animalia. priorcrriqj ilium tribuit matcriæad omnes formas uicifiTitudine uaria fulcipié das. Id^ uoluit prodire ratione priuationis, quæ ipfi materiæconnexa commixtâtç fit. Cur autem appe titum hunc introduxitCut ea fcilicct dignitate qua pob leret mateiia, non omari priuationem fignificaret:K oftcndcret paritcr priuatione ipfam cu materia iungi. Nec longe difeeflit Albertus cognomine Magnus: apz pctitus mentionem fad:am indicans ob diferimen pri^ uationis atqj materiæteuma eius gratia innatum pu/ tat ipfi materiæ.non ut conleruetur,fed potius ut tranf muteturinidquod appétit, ibidem quoq? poft non^ nulla quæ aduerfus Platoncm dióta fuifle autumat. fubiccit appetitum ex incomplcta fimilitudine pro gt;• dire:quæ compleri procuratorfalt;ftainidipfiimqued b t appetitur

ïx ÏO.FRANCISCI PICI MIRAND.

appcriturtianfiTiutarioiic.quofituttaIis infit matcriae appcntusobmixtionempriuationis:cum formæ ha^ beat inchoattoncm,ad qua defyderat tranfinutari. (èd ne officerct fibi ,rcgererct''cp quod exploièrat:priuatio nem uidclicet non pofle habere formæ cupidinem, ut pote rei perninofcid autem ex eo fequi fi materia prigt;' uationisrarioncidcfficerenduplicem propterea ptiua uationcm inuexit.alteram quæ fit aduerfa formæ : alte ram quæ fit aptitudo fufdpiendæ formæ in fubieólo re Iidla:cui motus inirium,quo ad ipiamattihet materia, fertur acccptum,atcß id cauia fit appetitus 5i defyderq, quamuifijs eft quoquo modo probafle opinione Io.' Picus patruus in HeptapIo.Mox di’grcdics Albertus, plurimâtç commiicens, duplids meminit apperituSjin

inullèûb telledilisôCnaturalis.at(çhuncbifariâdoeetpofrc cax uus « na/ pi,uti uidelicet intelligatur ineflê materiæ:Vcl t✠fiib icdfcc rei:quo pacilo ncgat cam appetitu poUcrc: V cl ta motæ rei à motorc fälicettqui appetitu habct,à quo procedens motus habet ctiam ut Ctadus rci mobilisa atch hue in modû materiæ docet ineflè appetitum præ ordihato fine, in quem directe mouetur ,quo modo fit didlum ab Ariftotcle opus naturæ,opus eße intellix

gêriæ.duplids poftca meminit dcfyderfj, pcrém'tatis ui dclicet.idcç rei perfedlæ uoluit aptan':ÓC tranfmutatiox tós.quodreidocctimpcrfedas congruerc.

Expofirio

DE APPETITV PRIMAE MATERIAE LIB.I . nbsp;,)

EXPOSITIO S. THOMAE, Q,VA ET ARGVz MENTIS AVICENNAB RESPONDET. CAP.VI B:—j AN CT VS Thomas cx aduerfo Auerrois uideturcxponercifiC argumentis Auicaiæ ^^rcffxjndct.cxiftimat autcm Äriftotele uti priuationcm à materia diftingui monftrax rct.appetitus menrioncm fcriflc.Idccx^ primo probat tum ab eo putat ÔC affirmando ÔC oftcndcndo materiä cfle tan^ mattem,quæ und cum forma fit return caufa naturalüim.Priuationemueronon conftituere öi ncrarcÆd detrahcre ôi corrupere id quod forma para tur:forma inqua quæ tan^ diuinum quiddam ÔC opri ' mum habita fiuDcinde idipfum probari cxiftimat ex ' abfurdo,quod icquerctur ni ita decretû. fbret.ijhde apgt; -peritus matcriæ duólus eft in medium, quo poliere no -poteft priuatio.quo fit ut ni diftinguatur a materia, ÔC ' ipla quolt;^ appctat,5C iui etiam ipfius inde appctat cor ruptionemmihil autcm eft aliud eo decemente apperi tus matcriæ,ficuri ncc omnis alius qui no prodeat à cogt;- • gnirione appetitus,^ naturalis quorundam ordinario Iccundum propriam naturam in fincm fuum. atcß ita diffolucre conatur argumeta Auicêna^nccç enim aótix duntaxat ordinari putat in fincmtfcd potentiam,qua^ -lis matcria:quæ tamctfi formctur,nihilominus uri alias formas fulcipiat poteftatcmnon admittit.ncc id ,eucnigt;, reexfaftidio,autaipidineconfcqucndi fimul cotraria: b J fedipfà

14 lO.FRANCISCI PICI MIRAND.

(èd i'pfa potmriæ codirionetquia fertur in alias formas dum una tantummodo potiatur.neceriam figurata in quit Ariftotclê locutione uti.fcd exeploiquonia fiipra-dixcrat materiam proportione cognoid,cum feiè habe at ad formas,quæ iubftantiam pariunt,perinde ac ièn/ filis ipfa materia ad formas acddefttarias.quâquâ fub-dit,aducrius Platoné metaphoris à Platonc ipfo iunv pris Ariftotelem difleruifle.

EXPOSITIONES SVPRA NARRATAE PAR-* TIM CONFVTANTVR, PARTIM EXPO NVNTVR. VBI DOGMA ARISTOTELB

VM INCIPIT APERIRI. GAP. VII

ERVM cnimucrotióiarisomnino peepif fe Ariftotelis mente uidenf’ atari interpre tcs.utitur enim Ariftoteles ipib nomine äi t^ïo'wç.nam hoc nomen tribuit inanima/ ris rebus Simplicius,ôçtf//) uero nÓ rebus inanimis ,fcd pollentibus anima.uritur inqua nomine 'Kpitrioç, quern iiuc appctitum,fiuc defyderiu nuncupcs,ut eo interme dio monftrct,tria efle rerum naturalium prinripia.qua lia ipie ftatuenda præpofuit,matcriam,formam,priua ' rioncm,non qualia philofophi priores inuexerât. eâcç omni no inter ie diftingui docet intermedio ctia appeti ruiqui cum materiæ congruat.formæ non congruet.dc' dit intelligi materiam aforma difpefci.idipfum de pri* uarioneparauit.amp;quanquamanteadixerat hacde re nonnihil

DE APPETITV PRIMAE MATBRIAE LIB. I «5 nonnihil, utfariscoftahuteoam paulôpoft exph'cabi/ musthoc tarnen loco idipfum repent tantifper du inter ipfa tria principia dilcrimen ftatuat. Alia etiâ uritur ra/ done,non quæ Icilicet iam (umatur ex natura materix amp;con(ydcrarionepriuarionis,utante fcccr^nfed qux de conditione profluat appetentis def/deranti^ie na-turæ.corû autem expofitorum, quos fupra dtauimus, nullus hoc explicuininnuit Simph'dus cum utriufqj ma tcriæ uidelicet atqj priuarionis habitudinem ad for-* mam dtauitJtac^ Ariftoteles priuarionênonefleidé quod materia decreuinquoniam appetitus illi ad for/ mam habendam non congruerecutpote ad id quo de/ ftruerctur.nihilenimeftauidupropiT) interitusgt;fi ilia Icilicet fit auiditas inufta natura.Duo itacç principia cu ftatuifïènalteru uri matrê,matcriâ uidelicet,capedinem amp;nbsp;tan^ rcccptaculu formæn'temqj priuationê,quæfor mæ uidelicet aduerlaretunfariscp eflè docuiflèt hxc tria adomnesrcsc5ftituêdas:diftingui moxilla intet felè docuitipfoappctituiqui materiæquod intimus inne* xusa eflèt ob perfeóhonê naturaliter quæfitâ fui : ôC d duoDus illis,hoc eft forma,atqj priuatione diuerfus ÔC effet Si iure meritoep habereôquâdo alterû femet non appeteret,alteru fuimet corruptioné appetere nequirct. itaeç no ideo hune introduxit appetitum Ariftoteles, uel uti doceret priuarionem dignitate non poliere in rç fum generatione:uel uti fubfîgnaret priuarionem con

W ÏO.PRANCISCI PICI MIRAND.

fungi cum materia, COS uidelicetreprehcnforuS qui id ' negarcnuquafi cos hoe drcuftarct incomodum, quia conccdcrc ncquircnthocdciydcrium eflc naturalc.Na Auicenna tantum abcrat,ut hoe putarct abfurdum in philofophiatut tribus rationibus ipium tollere appeti tum,amp; a' materia diipellere tentaucriuCuius rei mirum eft Auerroem hoe ipfo in loco,id eft particula oótogefi maprimafuiflè oblitumteum tarnen D. Thomas cius opinionem citauerit,ÓC rationes difloluere procura rit.Errare Auerrois præterca uidetur, cum non intelle^ ' sut comparationê Ariftotelis de turpi Si pulchro, Si fcc

mina Si maretquæ primori fronte fatis feciflc illi no ia-^ tisuiia,moxlibenter admiflaefttquando fèrmo fieret Déclarât nbsp;nbsp;nbsp;æ fènfili,quam docuit præter compofitionem no in

fans Tho telligi.Melius cette fàndus Thomas,cui placuit fadta mentionemxutinde monftraretur P ' idnoneflêpriuatioquodmatenæquandohæc appex terct formam,quam ilia neuti^ poilet appetere, ni fix mul proprium interitum, propriam abolirionern expe teret.quod Si antea Simpliaus exiftimauerat. At optaf fern,ucl inde eriamformæôCmateriæ diftinôlione fub indicatam.faltem earn qua ipfcmet Ariftoteles uel exx plicatjucl dubio procul innuit.quod uel de longinquo - ut uidetur,Simplicius animaduertit.fupra etenim dox cuerat Ariftoteles materiam à priuatione diffcrre, per lUa uerba,llt;M0ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iivm

T«

DE APPETITV PRIMAE MATERIAE LIB. I I7 TOp-t/J ÔUK op XlVOil O‘VU'ßgt;(ßgt;KKOQ Tlî/J UÄH/}, Tll/1 /t XÂT auTH/j.hoc eft,Nos quidem igi'tur matcriâ amp;nbsp;priuarionc aliud eflè didmus,hocquidcm non ens,(ccundum acci dcns niatcriam,priuarioneni autcm fccûdujn fc ipfàm. Hoc autemtotum quid aliudCquàm akcrumeflc non cns.hoceftpriuationê, Altcrum cns.idcft materiam: fed ens ex acddenti,formæ (dlicet coplcxu, per feipfam uero non ens. Mox amp;nbsp;(ubiecit materiam quidé ipiam fubftâriain fïueeflcnhamCnam apud cum facet ovo-îa/j) elle,non fimplicfter,fed t'y7UÇ, hoc cft fuxta ucl propè,

TTwtâ.hoceftquodâmodo, TK/JtTt ssjhct/jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc

eft.priuatfonem uero ncqua^«Satfs itaq? dederat Ari ftoteles fntcllfgf materiam à priuarionc dffferre.amp;qufa ilia non ens eflrt,(ècundum accfdens,amp; propc fubftan riamquodamtp modo fubftantfatPriuario uero fecun dum fcipfum non effet,ÔC nullo modo fubftanria. ac fa nèfduidentur fîmulomnes commfttere, quod locum ipfum non acdpfunt,ut m eo fiat inter ipfa pi incipia di fcrimcn:fcd in materiam duntaxat atq? priuatione. De inde non fatis uidentur explicate,ubi nam fit ille appc titus. Apparet autcm ipfi materiæ illû non ineffc.fi Ab bertum fcqui uolumus:fcd in co fitum elfe unde mox tus fiat initium in ipfa matcriatfi ctiam fcqui uolumus Aucrrocm.ubi ilia prodit ucrbatôC fi non effet aliquod non habens formam,non effet aliquod appetens forx mam:poftformam,quo autem padto proprictum dix

c ccrctur

18 IO. FRANCISC! PIC! MIRANDi

ccrcturappetitus materiæC' num paripacflo appeteret forma ÔCpriuarioCquandoquidem ab co qui motum parat,ira forma iungitur materiæ,SC matcria formætfi-^ cuti priuatio fubminiftrat contrarictatem,atcß ipG rem gcnerâti famulatur. S. Thomas idipfum uidetur uell« ifcd naturalis nihilominus appctitus exadliore aliquan CO mentioncm dum fadt,materiæ ilium potius uidetur iungerc.

AVTORI9 RATIONES Q.VIBVS OPINIO

AVICENNAE POSSIT CORRO^'

EORARI. CAP. vni

Ied cnim præter Auicennæ rationes, quas tueri pollet,qui (cqui uclict Alberti opinio ncm,à materia qua fubieótum eft appetitu ^abdicantis:3C Auerrois etiam fenfum, qui materiæ formatæ id aidc^ darcxpoflent multa addud, ut monftraretur ipfi materiæ in fefe non ede appetitu. Ncq; enim alio tendunt magni illius philofophi argu mcnta,quàm ut monftret ipfi materiæ tribui appetitu non poflc,ut in fefe ut priuata forma colyderatur. Adrj dam quæpiam ut id corroborem JXppetere partes funt adus fcdÏdi: lecundusautem aólus primum fupponii^ SC in eo tan^ fiindatur SC ftabilitur.materia uero ad:us primus no eft,fed pura potentia ad aólu faóta SC paraz-ta:quando omnis adtus à forma,ficuri ÔC omnis opera do.Necillaadus diftindtio, loanius Scod fubrilitate excogitata.

DE APPETITV PRIMAE MATERIAE LIB. I i 9

cxcogiratatntfoitc illampriusThemiftius aducrtic in digrciîionc materia:,rcfragarctur. Imaginarctur cmm aótumquéuocatcnriüariuum,hccat mihi pcr uindiccs Romanæ linguæ Parificnfi uri ucrbo.ilJum inqua ima ginatur aótó.quo fieri poflct ut fine forma quirct ma^-teria pcrmancrc.quod Themiftius neuricp admitteret. Ilium cnim aólum cundcm non facit cum co qui aóhis primus ab Ariftotclcnuncupatunqui^ aliud non eft quam forma.fiuc de forma prodicnsiquo paAo dici^ tur anima efle aóhis corporisîà quo uidclicct aiflu rclix quæ fiinóhoncs, hoc eft ,intelligcrc, ucllc, dcfyderarc, ÔC catcræid genus,qui (ècundi aóhis nuncupautur, ex fiirgunt.Dicctur fortaflis,cx ipfb quod eft appetcre,cu de materia id prædicaf’.nihil aliud dari intclligi, quam inclinationem quampiam ÔC habitudincm ad forma, efto.ftd de ilia quoc^ habitudine ÔC inclinatione quagt;' ftio fiet.ea enim cum relatio fir, certe accidens eft:ut in^ de aiftus aliquis cxiftimetur eftc.aólus autem accident tis per (e cxiftere nequinquoniam omne acridens corx poreum formæ aduenit,ÔC cam comitatur uclut umbra corpus. SC quanqua'm inter accidentia funt quæ forma propius.funtquæ materiam proximius confequidica tun nullu tarnen eft corum quod non compofitæ aduc niat rci : quodque aut cemi, aut uerc poflit intclligi: priuiquam unum quiddam ex forma,atq; materia co aluerir.

Autoris

to IO. FRANGISCI PICI MIRAND.

avtoris opinio, ET expositio aristotelis verborvm.cap.ix

—vpRA docuimusnon redlefads cxpofitu Ariftotclem. indcpolice, quæhac ipla de re, noftra ferae opinio.uokulTc uidclicee Arix ftoeclcm eria ilia rcrum naeuralium prindpia conftieue re, qux incer fefe fuapce illoru naeura diiridércne,quox niam uni appeeieus inclfce,qui non ellce in cæcerisrquæ alî alecrueris eeiain qua coneraria.aeqj pugnaneia dirix mcrcncunfubindéqj ipfum appeeieu non faeis conlbne ab omnibus admidum t necexacflc forealfis inecllcólu aeq; pcrpcnfumifcd laeius aliquaeo cxplicanda res eft, amp;nbsp;præftandum quod pollidei lumusJeaqj quod appe tie formain,id aut ipfa forma cft,aut priuatio,aut mate ria:In prindprjs etenim naturalib js,atcK, ut ita dixe.* rim,in ipfo primo naturæ finu,cum nihil aliud fit prxx ter hax tria,nihil ctiam eft aliud quod appetat. An for teappetit formaCneuti^.quando leipfum nihil appe^ tit:idcnimappetitur quod non habetur. Addc quod naturalis forma per fclc non exiftinficuti nec exiftit fix nc forma matcria.conairruntcnim,conddunt, conuex, niunt ambo in rei fcnfilis compofitipne atcß confïatu. quicquid cnim in fublunari hac machina fpej(ftari,cerx ni,tangi potcft,cx illis duobus coflatur amp;nbsp;coalcldt, Pri uatio quo minus appetcre poteft.ip(a cnim no eft quic quàni,nifi

DE APPETITV DRIMAB MATER.IAB LIB, I il quim,nifi negatio in fubiedlo ad forma apto:hoc au-^ tem eft priuario formætquod autem ipfum no cft, ncc appcccrc utiqj poteft:»Ad hæc nihil appctit quod con^ fcqui id quod appétit quoquomodo no poiîît t fruftra cnimappctcrct.Naturahs autem rei dciyderiû fruftra efïè qui diceret,ÔC toti philofophiæ Si ipfi Ariftoteli ma xime aducriaretur,qui Si in iccudo Phyficoru in Po liticis amp;nbsp;in Metaphyficis Si alibi naturam quicC|! agerc fixiftra non admittiuQuare fi priuatio appcrcrct,appc teretidquod habere un^ nequiret: atqj idcirco frux ftra Si incaffum talem appetitum natura parauilïct.Re linquitur igitur ut materia appctaùquod Ariftotcles af firmat.fed hoc etiam nonnulla circûftant incommoda: quæ fupra duximus in controuerfiam,cum Si argumê-' ta Auicennæ tra(ftaremus,amp; opinionem Alberti Si uerrois non diflèntientem. Si noftras etiam ad id ratio nés explicaremus^Quapropter mihi uidetur materiam no qua materia,(cd qua (ubieótum appetere, fubicólu inquäm. hoc eft materia formata»Clarius loquar: ma/ teria (ub forma.uoluit enim Bqethus ille inter Gr»Tcos Boethius Pcripatcticosôiuetuftusôicclcbcr:matcriam qualitax tibus informatam, materiam amplius non rcmancre» hæcitaq; materia fub forma: nam fuapte natura prix mo,fiue formam,fiuedimcnfioncm,adeo ipfa uidemr

I appcterc,quia prior quodam ordine fpeeftatur quam forma:adeo nonappetere,quia nunquam ilia caruit:ut c Î hinc

11 TO. FRANCiSCI PICï MÎRAND7

hinc ucmtn cum appctimm cfle ncgafc quifpiam pof^ fct.Sub forma inquam aliam formam appcrinqua ob! tenta, ali'am fubindecß aliamtadeo ut fuapte mdina^' done infinitas alcilcerct fucccflione perpétua: ncc banc fôlum,nccinamfîgnanter:ucrumformam ipfam abfo Jute quod Si in communi,fed in partïculari earn cui eft magis proxima faóla:uel ex ipfa formæ quam poffidet cognationc:quæfuopte ingenio magis illi propinqua habetur amp;nbsp;fit: quo padlo didtur ab Ariftotcicin fjs quæhabcntfymbolum.faciliorem tranfitum fieri :ucl criam aóhonc agentis cxtrinfccus caufe co indinata. atcç difpofita.ignis cnim Si aquæ multa eft difeordia, adhone tarnen cofttinua ipfius ignis in aquam, ex ipla aqua fit ignis» at aerex aqua obnaturæ minorem in qualitatibus repugnarionem facilius prodiret. hinc no fruftra uidentur à quibufdam duo in materia appex Duo appe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excogitati : quorum alter fit proximæ formæ cuz* •

titus in ma pido quædam : alter formam fpcólct in communi gez-ab{olutc:quod uifus eft ucllc,uel de Ion

ginquo Albcrrus.atque huic appetitui ferri poteft ao' cepta generatio conrinua,llli ucro uaria formarum ui-^ cillitudo.Materia itaq; formata quidem ,(cd fub ipGus ramenmateriæ rarione,formam appétit,amp; parricux-larcm,5C in comuni, fiquidem ilia nunœ forma caruit: quarc non potuit omni forma nudata formam appe^ rerc:nccex fele appetitum habere poteft:cum alt;^s ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non fit

DE APPETITV PRIMAE MATERIAE LIB* I IJ non fitji'n quo fundari conuenit appctitxnn Jncft tamê ci quâquàtn (ub forma formæ apperitus non eius quâ habct,fcd akcrius,î|5 quos cxpofuimus modis. Arque hinc {imilitudines illæ rcdte fint ab Äriftotele exco-^ gitatæa’â iä cnc in promptu» id quod turpe eft, ali'qutd cft:quoniâ ita turpitudo in partiu coflatu diflono cofi ftit,ut pulchritudo in cleganti Si confono, Qiiod ergo turpe cft,appétit ut fit pulchrum: hoceft,cupit qüod impcrfeólum eft, perfid. quà turpe, id eft fub ration nc turpitudinis non appétit, turpitudo enim eft ipfii ncgatio in fubiedto: ipfa priuado pulchritudinis, ipia dctormitas,quænon peifidtur ip(à,(èdabrjdtur ad^ ucntantc pukhritudine.Quare appétit id quod eft tur pe.abiedta turpitudineac deformitate formoiam inlt; ducre (pedem Si pulchram.*quod nihil eft aliud quam -turpi explofa forma,pukhra forma ucfliri.utimur mcx-taphoris:quoniamaim defiintpropria nomina, tranfi latitijs utendum cft,quæ Si interdum exufu commua -ni loquendi rem ipfam exprimunt fignificantius, Si tanquam fiib oailos ponunt.Icaq? quod turpc eft,hoc cft fubieóhim quod affidtur turpitudinc,pukhritudi--nem appétit.fic amp;fœmina uirum eftc fiioptc ingex-nio oiperetmon quod turpis in fèfc fcemineus fexus, icdquiauiriliimpcrfedlior.quiaigiturfubieólü imper •‘-lèólo icxu affcótum cft, affid pcrfcólo aipcrct. quious omnibus confidtwroiateriatnformæ deiyderio teneri, quonia

x-4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. FRANCISC! PICI MIRAND,'

quonia pcrfcótam numcris omnibus formam amp;nbsp;omni no pukhram non poffidcnncc uUam talcm in hac fub lunari machina cft rcperirc.hinc uariando formæ inna tus appctitusrut materia formam tandem in communi perlcdlarhqj induatrquæquia non inuenitur,alias atqj alias quærit congenito defyderio (èmper auida. amp;nbsp;qua quamilliidipfumabeiusautorefit inditum.in ca ta-^ mé eft,id eft inclinatio ci ineft ad formas à primo ortu naturæ congenita.

CONVEKTITVR DISPVTATIO AD DI

VINAM CONTEMPLATIONEM ET

AMOREM. CAP. X ET VLT,

quoniam parum ucl nihil,potius eft nobis ipfis philofophcmur. alio-^ It qui male nos philofophari compertum eft confenfu omnium qui præclare in litc^ris au diucmnt.îdcoadinftitutionê uitæ Si emendationem

„ morum totam difputationcm conuertamus : ut deum „ ipfum,qui cft finis ucræ philofophiar.intcllccftu quoad fieri potcftcognitum.ôCamcmus, ÔC ipfo bcemur.Ita „ Pythagorici uctcrcs:ita Platonici quoquo modoiNo^^ „ ftri ucro qui ucrc fapiunt.ucl identidê ucl omnino fern per.PofTumus ex appetitu formæ in comuni compte^ „ hcndcrc cam pro modulo fuo, infimâcp return (orte: fi .. ramen res dici cxaélc potcft:dcû quærcrc. Deus enim

quanquam

DE APPETITV PRIMAE MATERIÄE LJB. I Zf quanquam forma propn'c Si omninocxaólc did ncz « quit,quàformæ nomen materiamrelpidnnec item a.^ * this,qua id uocabuli potenriam innuit : minus tarnen lt;c improprie ita uocaretur,quàm uocabulo fignareJ; max « teriæ omnium produtlorum reru deipicatifTimæa'taqî « deum pro (uo modulo quæritmateriaiunde SC diuinu « quiddam appetere didta eft.quia uidelicet forma diui^ « nius quiddam quàm materia exiftimatur,0C fi Themi «« ftio ftamus.ipfius primæ caufæeft appetentiHîma^Ôi « quoniam illam confequi nequit:uel tenue ipfius expex « * titueftigium,ideft,fenfilemformam:quaindutaquox « niam contenta non eft Si (atura,aliam quærit idenridê: ,c amp;nbsp;quia non habet ,quam habet permutât indiga max « ioris boni.habetur enim minus Donum, maioris boni ,t comparatione deteriustminu^; pulchrum,fi maiori co ponaturconferaturc^,turpitudine quadam uidebitur e« dehoneftari»quodrcainuotiseftip(abonitas,ipfapul «e ' chritudo:quibusconfidtur,ut prima materia reru pax tens fublunarium atq; fenfilium.ut indiga eft fummæ « illius bonitatis,ita Si fitibunda: ^ptereaqj ad ilia quox « ad uires eius fuppctunt,anhclat femper.pudeat autem « nos,quorum animi funt multis uitqs quafi maculis fee « di amp;nbsp;turpes, ipla nolle uirtutis fpecie pulchritudineqj « ueftiri:ôi ex uario eius habitu,non permutato quidem « fed fubinde alcito,ad ipfam pulchritudine reru diuina « rum totis uiribus properareiut quod Propheta cednit, ^pheta.

d euntes

tff lO'. FRANC.' PICI DE AP.PRI. MAT.’ LÏB.I » cuntcs de ui'ttutc in uirtntem.uidcamus deum deonim * in Sion.pudeat nos nel abieciflc pcnitus, ucl rctudiflc » adem congcniri ftimuli, ói. propc innati à nature ortu, » quo bead cupimus.quando reru quæ fub obtutum ca.' s» dunt pcrcuntium,ói fingulis momentis fatiiccntiu, uaz » na amp;nbsp;umbradli prorfus imagine dcccpti.nuntiu remit-« timus iupernis donis.diuinituscp illapfis formis uirtux - tu.quibusfït gradus ad ultima humani animi forma, » hoc eft diuinä felidtatê.Cuius quærcndæ appctitio,de£ * dono indita 8C tan^ inufta naturæ, pcrmutatur defyx » dcrio rctincndæ formæ ignobilis,amp; fepe noxiæ,rerum » minus bonarû.atcp affcrcntiû pernitiem:ut quæ SC ftu * porem animo,ÔClethæam quandâ obliuionê cdcftiu gt;. inducat. Adeo amentes,adco ftupidi fumus : ut uind « nos pcrmittamus à rebus omnibus ibla naturæ inclina » tionedonatistnec mentis iudido poUentibus.nec arbi-« trrj libcrtatc.quo cæteris præftamus animantibus.quid « rerû ufi uocabulo iumusC quando ÔC à prima ipfa, de » qua iumus locuti,materia fupercmur.quæ quoquo mo » do,non autem perfeôla rcs eftmihilominus agitatu co » rinuo cam nobis indicat:quâ habere poftunt omnes: » (cd paud ucre uolunt.pleriq; non quærunt, nonnulli Qi « pofthabcnt,ctiam negligunt fclicitatcm.

lO.FRANCISCI PICI MIRAND VLAE DOMINI.

ETCONCORDIAE COMITIS, LIBRI DE AP

PETITV PRIMAE MATERIAE, FINIS*

AmpIiÆ

17

AMPLISS^ ET IL-

LVSTRISS. D»M. L.CARD.ET PRINCIPI GVR CENSI, AC IN ITALIA PROCAESARI,IO,

FRANCISCVS PICVS MIRAN

DVLA FELICITATEM,

v-s • V PLI cI fere modo noftræ ætaris uiri I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dodrinæ ftudrjs addióh' philofophâgt;

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y tur.Alrj Ariftotclca placita, aut intcrx

ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r pr‘^^*^tur,aut (èquütur,ucl fo lo in Ly

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CIO uer(ari,ucl in Acadcmiæ fpatrjs de

currcntcs.quoingcncrcplcraqj iafcri pfimus. Alq noua quædâ,ôcfi ab antiquis diffidcant.có tncntâtur.Qua de re nûc exdtandoru caufa ingenioru, placuitexperiridc elementis,fi contradicere uctcribus philofophis ^habiliter pollcmÄ hoc de genere maio ribus tâ^ præludere monumêris, Dedifti occafionê w aliqua,ut hæc ad te in præfentia mitteremæxdtata nug abstede uifilibus radijs quæftionc fubtiliflïma, quæ diu exagitata in clemetis tandé rcccpta eft. Dederis ÔC cumulatiore ipero,ut maiora,ita amp;nbsp;meliora feribedi pa rata nobis propemodu uiaiquado meæ ditionis rebus tua amp;nbsp;autoritäre Si opera paulo ante cópofïtis, potcro quod teporis in pcrcgrinationibus.in exilijs.in tv: multi busconterebatur,idtotuôêdomi,ÔCin patiia ditione, (8C pacato in odo litcrarum ftudrjs impertiri, V ale,

d I lo«

quot; IOANNIS FRAN

CISCI PICI MIRANDVLAE DOMINI,

DE ELEMENTIS LIBER«’

OPINIONES VARIAE DE NVMERO ELEx MENTORVM, ET EORVM Q.VAE EX IL LIS CONSTITVANTVR* CAP» I

ETVS opinio eft à primisufcß dedux dta feculiSjphiloiophoruni 0^ medico ■ mm firmata conieniu,remm element j ta tranfmutari inuicem, atcp miiceri« _________I Quo aute numero ilia eflènt,quo mo do miicerentur,inter antiquosmukadiflcnfio^Na qui plura quatuor,qui pauciora,qui numcrofîlïîma, qui in finita fecerint inuêti funt:qua de re ôê alrj plen'cç, à nos in primo De uanitate doôtrinæ gentium,late diiputaz mus. An ft o teles, 5^ qui eum ièquuti, quatuor contend fucrcîidcp uifumetiamPIatoni» Sed inter utriufcç fè.^ «ftæ,hoceft,Peripateticæ,atc^ Platonicæ philofophos nonparualis.Quoniamilliresquafpiam eximût etiâ corporeas ab dementis,amp; eorum mixtionis fariunt inx munes: hi nullo paôto»Quintam rerum eftentiam cox mentus cft Ariftotdes ab elementomm condirione di wcrfamzeât]^ ôCcaslum ÔC fteUas,fuperiorâ(^ illa omnia corpora

10. FRANCISCI PICI DE ELEMENTIS LIB. J corpora conflicuir.Ex Platonids uero (lint qui quanq? celeftia ex ipfis quatuor conflant elcmentis:plurimum tarnen ex igne habere contendat, nee aeris faciat omni no expertes.reliqua aut minime, aut uix in participatu admittunt. A cuius (èntentia nó ufqjquacp uifi abhorx tere,qui materiam in cælo eße contendunt,eiufdem eu ea naturæ quæ fub elemêtis continet'’;ex quibus omnia poftca fublunaria coagmêtata funt atq; coalitatob præ ftantiam tarnen formæ cæleftis,Ôi abicólam rerum terz* renarum {brtem,ha:c tranfmutari,atcp corrumpi fubin deq; generari:iUa inuiolata ÔC incotraptâ permanere decemunt.

DE MAGNITVDINE, ET Q_VALITATE ELB MENTORVM, ET MIXTIONIS MODO, DIVERSAE NARRANTVR BENZ'

TENTIAE. CAPVT.II

O D V M uero mixtionis uarium diuerfi red didere.nam qui elementa fibi certa ói figna ta magnitudine aliud aliopræftare exiftix I marunt,eorum etiam qualitates certo quo dam tenore qualitatibus aliorum præftare dixerunt. Alrj uero qui excedere fe quidem elementa (unt arbitra ti fuapte mole ôi magnitudine:qui enim negari id po-' teft^quoniam uifu cóftat,terram ambiri aqua,ôi aquæ circudud aeremtquem æthere,fiue igné uallari redpi fo let:rj nihilominus^^quotaportionealterumpræftaret al d î teri, fdri

}* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. FRANCISCI PICI MIRAND.' j

teri,fdri pofle ncgauerunt.ôC hæc,ut mihi ’uidctur,ucro fimikor omnino (cntentiatquis enitn metiri magnituz dines elementoru quirctCnedum adeo nieriri,ut quod cuiqj præccllcret, quotâcç porrionc præftarct altcrual, teri.cxaôteccnfcrctCQuæcnimcernuntur clcmcnta gnis,aer,aqua,tcrra,proprie clcmcnta eflè no rcdpiun/ tunfed naturæ quæpiam ex dementis mixtæ,atquc co/ alitæ:Guc ca mixtio à prima rerum conditarum origi/ ne faóla fucrit.cum prima omnium materia dementis dementâque rebus, quæ ex ipfis coalucrunt,fubftrata finttfiue tempore iucccdcnte poftmodum, id^ identic dcmobtigcrit,mancnteuidclicct aliqua puri dementi particula in propria cuiufq^ fphæra:ut uerbi caula, eu terræ portio ad terræ centrum, quod ex terra purum, atque impermixtum uidetur quibufdam,fcccncrit: fyn cerus ignis ad lunæ conuexa migrauerinMcdia quolt;ç clcmcnta aqua amp;acr,ad fuas quodquc fedes intimas imacß lèfe in penetralia rcccpcrint:quod placuiflè uide/ tur Auerroi,quartum Meteororum libn m enarranri, quâ^ aliter fenfit media in Paraphrafi primi libri Mc teororum,dum aduerfus Alcxandrum Aphrodiièum difputaret.Ccrtum ianêconftan^î haberi debet ,nub lum dementum purum,atque fyncerum poflè fèntiris quâdoquidê fenfus iplè ex diuerfis conflatus, nihil niz il fimilc,ideft ex diuerfis quoqjconflatuperapcre po^ tens eft : ea ucro pcrccptio qualitatibus quatuor fieri omniû

DE ELEMENTIS LIB. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J»

omniuferèconfcnfildccrctucftQuarS cui'cç elemcn* to cluas,pcrmutaris tarnen uidbusfnam uariæ uarfjs in dementis mifcêtur)attribuerc:eæ funtcaliditas, frigidi/ tas,ficcitas,humiditas.Tcrræ fiedtarêô!: frigiditatem, aquæ humiditatê ÔL frigiditate.aeri humiditarê ÔC caliz ditaté, igni fiedtatê Ä caliditatem tradidere. itaep duo dementa penitus ab alfjs duobus difïîdent.Qu^â ue ro aliqua ex parte c5ueniunt,aliqua ex parte remouen/ tur.Terra eu aqua frigiditate co(cnrit,dinîdet humidi* tate.qua pollet aqua:Gcdtate uero terra pollet humidiz tari contra 11 a.Terne ÔC aeri nulla affinitas:utraq; enim pugnâtqualirate.hæcficcaeftfrigidâc^alle humens ÔC calidus.Terra igni fiedtate iungitur,difiugitur frigore: eu igni calor obtigerit. Aqua aeri couenit humiditatê: pugnat frigiditate calori cotraria.Igni aqua utraeç pUz gnat qualitate.hæc frigore Si humore prædita,ille fiedz. täte atcç calore uiget. Aer igni calore confènrit,difïènrit huore, quo neuticp ignis partidpat.Extrema itacp,tcrz ta Si ignis fuis qualitatibus parte coueniût,hoc eft ficci tate:partc difTcnriût.quâdo hic calore pollet maxime, ilia frigiditate. Aqua SÎ aer,quæ medium inter extrema fùnt locum fbrrita,inter fè quidem humore confenriût, frigore difïènriunt atque calore. ut hinc demirari quifz piam poflît,cur quæ maxime diftant fitu, mundic^ rez gionem fortita funt maxime aduerfam atque remo* Um, qualitatibus etiam non maxime diflent» atque hinc

}X. lOi FRANCISCI PICI MIRAND,

hinc(ut opinor)fuit Anftotcics hac in re uarius,quaJa in opere De cælo,terra oppofuit igni, ex maxima loco rum diftanoa maximam repugnationem inuedlus, in libris uero De generatione,igni aqua oppofuit ex puz gna qualitatum,Sanè conuenire didtur ignis fupremu lortitus locum ficdtate cum terra.Aqua uero igni propi or,ut quæ fupcr terra fit collocata;utraq; ab igne qualP täte diffcntiLnam SZ quæ ignis fiint, ôi quæ aquæ codi tioncs,inter fe fie pugnant,utpugnare magis non pof-fint:6i quan^ dici proprie amp;nbsp;exadle nequit:ut quæ inz ter (e no pugnâtqualitates,ita ut altera expellat altera fi fit potentior,nó fint adueriæ diffidentesq;: ut quæ ui dclicct icic eodern in fubiedlo compatiantur, etiam fi fint maxime intentæ,ut calor ÔC ficcitas in igne: quatez nus tarnen diuerfis öi pugnantibus coueniunt,eatcnus quoquomodo difiidere did poflunufiedtas enim ÔC cu calore frigiditarishofte potcft(ut ita loquar)hofpitari, amp;nbsp;ab ipfa quoejj frigiditate fuicipitur holpitio : quæ cu fint aduerfa illa,quoquomodo etia adueriari hæc ipia inter fefe uifa funt.Sed utcunq; ièiè res habeat: ex qüa tuor iftis qualitatibus.quæ primæ dicuntur,nalci cûdla ueteres decrcuere,Agunt itaq; inter iefe elementa, com merda quædam exercent,(èfecç petunt, ä natura impc Vndeno/ tum naÄa feie mutuopetcndûVndeillisGræd nome Græ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;so/x«“«,quafi uacierent in feic.uifa etiam ta^ bei

CO9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lare armis uidelicet qualitatum cotrariarutita ut ex puz

gna illa.

r DE ELEMENTIS LIB. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

gtia ilia,modo uióloria.modo clades hinc inde fpcdle/. tur.couenire edam inter fe uifa,0i quafi fœdera iungere amp;nuptias:exquibus proles exoriretur. hinc apudpri (cos illos philofophos,qui fub fabularu inuolucris ob^-tiubebant fccretioris dogmata philofophiæ, ex lite Si amicitiacunóta fieri deactumcft.Hinc louis Si lunox Expofitio_ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1-11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ft antiquoru

nis nuptiætquando nie pro igne athercue, unde Si de eiemenz «TTo rov ^£F(/j,hoceft,àferuorenûcupatus:Iunoproaëx tifænîgma re,quæ Si (ôror etiam didla,quoniam proxima Si cælo eademferccognationeconiunôla.hincSi louis etiam cum terra matrimoniu,quâdo pro parte ilia acris fum ptuseft luppiter, qui poteft in pluuiascogiSi irrigax reterram.quæiufeepto humore parturitSi parit:qua propter illececinit:

Coniugis in lætæ gremium defcendit.

Cæterû tametfi coire inter fe elemêta ipfa,talibus, ut ex pofuimus, qualitatibus prædita, receptü confeflumep fit,Si concordi ferè fententia decretum: non tarnen quo paólo hæc ipfa ad res conftituendas conueniant, incon cênæAucr. trouerfum habetur,fed res eft multarum fœta difficult S. Tho. tatum. Alq enim mifeeri ita uoluerunt elcmcnta,ut unu quiddam ex qs conflarctur,quod eorum aliquod non cflet,fcd ex omnibus quæiameflcntipia mixtione ab olita,diflultarct.Aliï integra mancre cenfuerunt.Nec defuerequi mediam inter has fentenriam dicerent, arx bitrati ncc integra mancre, ncc penitus aboleri: frangi

tarnen

Î4. IO» FRANCISCI PICi MIRÀND.

tamê ÔC minui fic,uc abirct intcgritas formæ.retenta ni/ hilominus ipfius uiituteamp;: potcftate»Tantû ferè de mi xrione clementorû,ab fjs qui ante nos feripierut difpux tata,cette ubcrius ab illis,fub compendio retulùut quid nobis in mente ucnerit,comodiùs apcriremus,5C cotra diccre fine oebra opinionum rcpetitionc poHcmus»

Q.VOD ELEMENTORVM NVMERVS, ET ORD O, ET CtVALITAS PER CERx

TAS RATIONES NON DEgt;

CERNATVR* CAP» lU

G O quidé ut quæftionê de elemétorum nii mero non exaôlc difcutiamallud tarnen af fcram,eum cxaóle nciciri.nam ÔC qui philo fophorum (ententiæ nollentacquieicerc,ne Cdo quo pacflo adftringi poffennquando exiftimari ca

tingeret aliqua alia efle elemcnta,quæ occulta quadani ui naturæ concurrerent ad res fublunares coftituendas;

Videri folumignem,a’crem,aquam,tcrram:quæcu pu R5 9 opi/ ra non fint elemeta,eaicilicctquæoculisccrnimus;nihiï Confirma referre fi dicatur alijs etiam inuifilibus demêtis mixta* tio ß auto Qu3 ratioe etiâ Phauorinus no admifit fepte dûtaxat Phauorin’ nbsp;nbsp;nbsp;planctastquâdo corjci nequeat plures eflè no pofle,

qui tamê no uideantur propter cxuperantiä,uel fplenlt; doriSiUcI altitudims,paris tarnen act res efficiédas uirtu tisÄ

DE ELEMENTIS. LIB. I , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j’5

tis5^poteftaüs.FuereitéquipIura flanicrenùSC lœtcs icetesi Pythagorcus duas cfle terras eft arbi'tratiis:cuius de na tura ÔC uinbus quam diuerla philofophi protulerint,{a tisfut exiftimo)patefit primo ip(b cuius memini libro De uanitate doôlrinæ genrium.Fuere item qui paucio ra.Quoniam de iphæra ignis apud plerosqjdubitatu eft. Ftfuntetiam qui nullam uelint iphæram Cmpli^ dum clcmcntorum:amp; qui cas uolunt,non conueniunt. nam Alexander urcrc ilium ignem uoluit, qui eft lunæ Akxâdcr proximusmec proprie igné did debere contendit ♦ qua de rc cft illi cum Aucrroe in paraphrafi media libri Mc Auerroi». tcororum primi contcntioîcui tarnen dccretum cft nul-' -, lum reperiri omnino purum clemêtum ,propter ipfam primorum corporum æqualitatcmtquæ cum fint ma/ xime contraria,folamixtione coæqucntur inter agen.-dum amp;nbsp;patiendum ♦ Itaque de numero clcmentorum fi diuinum oraculum æditum non fit: Humana rationc noncftièntentiaucridicoorcadcolata.ut ab ca non detur prouocatio. Sic ÔC de iedibus clementorum,quo rum ordo apud plero^j præiudicatus eft, à nonnub lis ctiam duôtus in controuerfiam. Ccrtc cum Ari x ftotclc,ÔC alrjs plcriïque philofophis magnus non fen/ fit Ambrofiusin libro fcxdicrum : qui uidetur potiusAmbrofi’. ad deum appellate, cui notum id fit, ignotum autem humanæconicôhjræ.Nam fi ordinemin tribus coipicimus elemétis,pura tamê ut diximus,illa no funt, nem,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e i utpropterea

iS IO. FRANGISCr PICI MIRAND.

ut propterea confccutio connexumue non admittatut*» fi ae fphæris impermixris idipfuni afferatur. Porro dr ca ipfa elementa.fiue ca. fint quatuor,fine plura, fiuc co ' oraine pofita quo multitudo cefct,fiue alio.ac drca qua litatcs:plurcs ne fint numero,an tantum quatuor :muï ta me(fi autoritärem philofophorum no admittam)te netambiguitas:adeo,utrogatus fentenriam difficilli^ mum uidcatur quo fc animus magis indincr. Primum omnium hac in re fatis confiât fenfu id nobis non patc * re:quæ enim fub (ènfum cadunt clemcnta,uti fiipra la^ „ tis eft habitum,pura impermixtâqj non fixnt,fed prorx „ fus in(yncera:nec ulla omnino fimplcx ÔC pura qualitas „ à corpore non omnino fimplid Qi. puro dimanat,quale „ nullum in machina fixblunari. quapropter iurc aroitra ri de cis (ènfus nequittac per hoc nec intelleôlus, fi Ari^ ftoteli flandum cenfeamustapud quem pro conftanti rcccptum cft,nihil eile in intcllcdhi quod prius in (ènfii non fucrit.Relinqui itaep uidetur ea ipla ae re (bla phâ tafia,cui conicdhira nitatur,decemi pofïèzquæ quàm fit fallax,ncmo neicit.eam enim quaque in retam ua^* nam cfle necellè cft,quam uanum fuerit (ènfiis ip(a de re iudidum.fiquidem nihil aliud fit phantafia, Ariftox tele decemente,ÔC conientientibus Peripatetids, quàm motusfaôtusàfènfufecundum aâ»ni.

* gt;

Elemcntorum

DE ELEMENTIS LIB. I

ELEMENTORVM Q.VALITATES PRIMAS, EARVMQ.VE NATVRAM, EX REBVS Q.VAE DE ELEMENTIS CONFLAN TVR ET COALESCVNT, NON POS SB COMPREHENDI. CAP. IIII

E R V M cnimuero ex I'pfo conflatu clcmê^ torû maior omnino difficultas oboritur. Si cnim quodcutiqj clcmentum fuapte in natura, hoc eft fynccrum Si impermixtu, feorfum à nobis perfcntirctur,darctur utiep aliqua no/ bis uia de eorum qualitatibus,natura, mixtione, iudi-quot; candi.nam fi aquæ ièorfum.uel acris ièorfum deprché fe proprietates,c5ditionesue eflent:fic Si tcrræ.Si ignis. Poftca dum aliqua res ex eis mixta fub obtutum cade ret.animaduerfis conditionibus ipfius rei.non omnino difficulterpræflarctur:utquasabhoc,quas abillo con ditiones trailcret elcmcnto, quoquomodo fieret iudi^ cium.quo autem eas modo cognofcemus,cxim ex ipia re iam mixta necedc habcamus elcmenta cognofeereC quo fit ut credcre magis,aut coiédlari,quàm (are opus Ct.cui nam elcmcnto quas propriæ conucniant qualita tcs,Nam cos qui ita folent argumcntari,ut cffcdlu digt;- Remodo cant (e pcrpcndcre in diuerfis contrarrjsqj rebus cunde, obiecEois proptcrcacp ilium ipfiim acceptum debcre referri difpo fîtionialiquæ,qua:illisipfiscontrarrjs in rebus eadem ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e J inucniatur.

lO. pRANCiSCI PICI MIRAND;

inncniaturJaciicnonrcGpio: quoniam ci difpofitioni quani^ utriqj rei communi conicótura quidem id acce ptaim referri potcft.non autê certa rationc:nam Si. for^ tnæ,amp; uariæ mixtioni,amp; diucriæ fympathiæ tribui cria potcæunde non diffieuker fallacia non ucræ caufæ ab Ariftotclc damnata poteft oboriri ♦ Soleo autem ego contra fie argumcntari.quoticicûq; aliquis cffcôlus, cui muItæinfintconditioneSjà pluribus rjfdcrnqj diuerfis dcpcndcat caufis:quæ nam codirio cui caufæ afferri de^ beat accepta,feiri ncquit,ni prius illæ fèorfum caufæ fin

gularim cxploratæ adeo fint,ut corum proprictates de Confirma prehenfæ fucrint.Alioqui,num quæ unius,altcri adfcri pfcrisCSC augetur ctiam diffieukas magis quâdo plurcs effe pofïcnt caufæ,quæ ad cffctîlum cocurrerint,^ quæ uulgo fint exiflimatæ. Italt;^ cum nifi per ca quæ copofi ta funt ex eis,poffint cxplorari elcméta,ipfa uero per fè

Si fèorfum ncuti^ detur pcrcipcre, conieôtura uacilla-' , Refponfio» bit.Dicetur fortafîè bac in re poffè nos uia ÔC modo nbsp;nbsp;nbsp;'

ccdcre:quando uidemus igncm,ô{fi non fyncerû omni no atqj impermixtû, aquam amp;fi no fuo purbq; in ele mento conftitutam,fèd alijs parricipantem,rcrinerc ta-^ men propriam uim infitam:hanc mgcfaciêdi hume i muUipkx lt;^tâdi,illû calfacicndi Si cxficcandi» At fi ignis ille fupre mus Si fimplcx non urit,autorc Alcxandrofnon cafetC At fi fimplicibus,uel fakcm minus compofiris compofi tiora plus intentarum poflîdcant qualitatumCut gla^ des quæ

DE ELEMBNTIS LIB. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39

des,qu^e eft aqua frigidior,ôi plumbum terra grauius: nam Si illud aamifit Auerrois in media Metcororum æditione:ôi hoc in libro de compofitione thcriacæ ad^-uerfus Galenum rctulit. At fi alio in clemcnto ignoto uis earum aliqua maior atque præftantior habereturC At fi in permixtionc eflet mutata conditioCAt fi diiTuI taret ex multisea ipla uisf puta caloris intcnti ex ca^-lore ignis Si aeris,frigoris ex aquæ Si terra: frigorc, ficci tatis ex ignc Si terra, humiditatis ex aqua Si aére.Narn fiuecalor ignis à caloris acrisl^cierationeuc différât, frigu^uc fit aliud fpecie in aqua quam in terra :fiue in utrilque unius eiufdemquc naturæfucrintteffugcre nihilominus eas quæ undecunque dreumftant difticul tares minime poterunr.nam fi alia fpccies caloris in gne,alia in acre, alia quoque Si diuerfa natura frigoris ca habebitur,quæ in aqua Si quæ in tcrra.Si ita de cx^ ten's fiat qualitatibus indicium proportione pari. Ac ui detur quidem rationi confentaneumrquoniam diuerfæ funt fubftantiæmt diuerfas etiam habcant quæ illas co fequantur proprietäres.Alius itaq^ erit calor quo ignis, Panicula z alius quo aer participer:duo igi^ fub uno* calores. quæ ’’is rnfto. cnim funt diuerfa fpede,gencre conucniunt. Si dixeris genusabftrahia fpeciebus cogitationc noftra.Si non fubfiftere, nihilque prohibere fi tantum fint duæ ge^-nerisuniusfpeciesîillud quæfo refponde,quopaóto côfutatio illas cftè ill fpedes deprehenderis,fi in aliqua alia fpecie multiplex.

genus

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. FRANCISCI PICI MIRAND.

genus ipfum non dcprehendiftifquo padlo' enim ho^-minem ÔC leone animalis eflc fpecies iudicare iure poflt; fcs.fi genus ipfum in boue amp;nbsp;capra,aut aliqua alia ani malis fpecie adferuari non plane conftaretCSi maxime funt fpedes.ut numeri Ariftotele autorc.quibus addita uidelicet differentia fpecies uarietunoportet igitur adef fcid quod per diuerfasói uarias diffecari differentias qucat.habebit igitur calorta^ genus ignefuperiorôi aere,quod in aliqua etiam fpecie inuenietur. tumc^ aut elementare erit ille calorA nc plura clcmcnta:aut cæle^ ftcfcilicetamp;quintænaturæ.amp;tumid quod eftquintx naturæ fiuecffentiæ,diucrfîcp omnino generis,mifeebi tur dementis,quod à Lycio prorfus explodct Ariftote les.quod fi eiufdem fpeciëi dixeris eflc:crgo unum pen debit ab alio:ôC fie caliditas acris pendebit ab igne:fi ue ra eft ilia ab Ariftotele in Metaphyficis pofita lex, in uno quoq; genere eftc unum maximum, à quo depen/ deant illius generis cæteratfi maximu, ergo prius, quia P. Aureo/ etiâ caufa : nifi forte Petri Aureoli opinio reciperctur,

fegem illam Ariftotclis paulominus abrogatis.fed ccr/ te fl alterum deriuatur ab altero,ergo fimulæterna non erunt elcmenta,ut uoluit Ariftoteles: quado in ætemis id quod eft efficiens,prius effedtu non coftituitur apud Pcripatcticos,ergo neep etiâ fimul increatione fuiffent conftituta.Si uero fingas ambo fumma cffe,ratio repu gnabit ÔC uoci,0C imagination!,qua: fanxit duo eadem , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in con

DE ELEMENTIS LIB. I

in condirione penitus fumma ÔC maxima efïè non pof fe.nclt;:p enim illi fubcflet fundamentum fcntentiæ, qua ftatucrctur in acre (ummum eflè caloremtrepugnaret enim ÔC fenfiis amp;nbsp;ratio.quando nullo incommodo ex-' cedetis qualitatis ab aère in fefe afficitur ienfus, ficut ab igne corpora afficiunturtneepatitur ratio, ut quod ex mixtionetemperatumeft,quemadmodum calidu cu humido in acre id eiufmodi haberi queat, ut nequeat propterea remitti ille ex humore calor,quando humor non aduerfatur calidoticd ïèiè inuicem hoipitantur, fix cut calor amp;nbsp;ficdtastquæ quidem ficcitas cum non aufex rat igni id quod eft cobureretpariter nec humidum cax Iori aeris,fi in ea eftet fummus calor,ne combureret poflet auferre.Atqui cum temperametum omne ex fiigido fit amp;nbsp;calido,autore Ariftotele in pro blemaubus amp;nbsp;in librisMeteorologicismu ali quod fimpliciter calidu,amp; fimpliciter frix gidum;fimplex,non aliquo modo cox pofitum, aut aliqua alia qualitate frctu,prius elementis qua: duo bus pollent qualitatibus,co gitâdûeffetCEt hæc qui

dé de côcurfu eleméto ru,amp; primis qualitati busadpræfens dixerim.

f Humorcs

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. FRÄNCISCI PICI MIRAND?

HVMORES Q_VI EX PRIMIS PENDENTBLB

MENTORVM Q.VAbITATIBVS, AVT

Q.VOT SINT, AVT CVIVS NAx ' tvrae, ex ipsa MIXTIONE NON POSSE EXACTE IV^ DICARI. CAP. V

F D cnim cum mixta fint clcmeta:5^ ex prfz mis illoru qualitatibus caliditatc, fi igitfita^ ?e,ficdtatc,humiditatc,alia: gcneratur quaß rates,quæ in ui'ui's 5^ fefe mouêtibus,locûe^

permutantibus animalibus uoeâtür humores, fanguis uidclicet,bilisôimbra,ÔCàtra,atcp pituitatquomm fan guis dicitur fua proprietate rcfpondcre acri,rubra bilts igni, nigra terræ, aqua pituitæ, In cætcris ctiam rebus aliquodponunthis humoribus proportione refponx dcns,ut quæ de ipfb elementorum conflatu coagmen^ tata fint,0C eorum ex qualitatibus coalita, ut propterea dicant res alias calidæ friaidæuc, alias aut ficcæ aut hu^

O midæ eile naturæ:Mihi uidetur,ipfa in elementoru mi xtionc,atqi concrctionc, qua humores in corpore genc ranturhumanobrutoqj.eafdcm euenire difficultates. Prima r5. Primum quod plurcs no fint,effeue po{Iint, aut etiam pauciores,(enfu comprehendi nequic.Pofluntcnim ea ipfainmixtionelaterc,autin uenis alrjscp receptaculis Confirma‘täcl^fitcfccre,ut natura nos de aliquo celet.Indidu id . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft haben in diflèóliönibus,cu afiquod deeft, quod

adeftüi

DE ELEMENTIS .LIB. î

adeft: in aliquibus.FcI cnim,quod bills aut fons rrelt;îgt; tut eile aut reccptaculû,ahquibus non inefîè animalis' bus,aut non inueniri icribit Ariftoteks: Aliquibus uc- Alia ratio» ro adco magnu, ut demirationi fitatq; ftupori.Præte-^ rca cum humano in corpore mixti fint liquorcs omnes humoresqjata ut nihil nifi compofitu ex omnibus pof fitautuideri,auttangi:quo pac^odc natura fimpliciu humorum,déq^ illorum proprietatibus habebitur da-ra noticiaCfcnlu quide minime polTumus cam cóiequiï quâdo nihil lyncerû,nihil impermixtu,nihil quod non fit concrctum.fub Icnlum cadit: âî mixta cófufacp funt omnia^Vnde SJ mcdicis régula eft notiifimajô^ prorfijs Côfirma.' incotrouerfatdebere cos ex uena mittere fanguinê, qui humores omneis uolut cxtraherctquado in eo ÔC utrax-qjbilisS^pitujtacofufainterlperfat]^cft:nihil tamê in uenæ dincdlione,nifi finguis fpcótatur.At fi non lênz fu poflumus id intcmofccre: fi folis uidclicet fenfuum oculis intclleótus ipfe res materiæ obnoxias intuctur: ^quo modo huius ope fîct difccrniculum Caffcólo enim (ènfurequapiam,mens ipla intellcótusuc conicótura . poftca quicquim aflequitur: uti ex craflïtic, tenuitate, colore rubro,flauo,nigro,albo. Conqcit enim ibi lyn-ceriorem eflè fanguinem,ubï tenuior fluxerit, ÓC rubor , infignius apparucrit. ibi pituita; plus efle, ubi dilutix or uifus eft languis: ubi ucro nigrior, ibi plus atræbix lis : ubi flauus fefe impenfe præfentaucrit, multum

f X rubi-æbi

lO’ FRANCISCI PICI MFRAND;

Alia csfir rubr^ bilis incfT; dqu Jicabit.At ncuti^ ccito id poteft comprchcndi:pot2ft:cniiniaahq'ao iadiuiduo iuapte natura nigrior efïè fanguis aut dilution id cnim ex di-^ uerfa aliorutn mixtione potuitconcigiiK^quænon qua titatc molis, fed qualitatc aliqua SC uarictatc proportio Rcfpôfîo. nisfititacoiiflata^Dicestccfredl ini deprehendere ex caura,quod fanguis humidus SC calidus,quod bilis ru^ bra Si calida fit Si ficca,quod atra bilis ficca fit Si frigida Côfutatio. tcrræuidcIicetrefpondens.QuæfotCjà quo cffedluid cs naólus*rproprio ncquaquàin.quia id non potes cx^ periri,quando purura non potes humorcm examina^ Côfirma, atqj perpendcrerSi eniin pharmacu aliquod ex fun Bexêpiû. plidbus quatuor herbis,aut radicibus compofitum ha beres:necalicuiusillarum herbarum perfefe natura SC proprietärem haberes exploratam:(cires tarnen hoc to turn ex illis quatuor compofitum pharmacu, clicere Si pituitam,Si utrancß bilem.atq; etiam fanguinem.nam SC Galenus elici fanguinem,Si inter alios dcligi humox res poiTc non neganSiinquam (cires,idep identidê fie ri perfpiccrcs, cui nam tribueres eledtione (anguinisC cui bilisCSi fie de cæterisgt;Certc nulli uni fcorfum;quanx do nullius illarum per fefe naturam uimqj noui(ïcs,fed folius copofiri ex illis quatuor pharmad. Ad hæe,fi nia cp darctur ut fingulas eorum proprietäres nofcercs,nia jjo°expiica^poires,nifiautcafuaut aberranti conicólura, ucl de tur magis. longinquo illud pronundarc:cum ante confier ut ncux ti^ detuK

bÊ ELEA'r^N'tlS LIB. T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.$

dctur tibi purum aliqucm humorcm poffe perfpt ccre,nun^ cius naturam öi qualitates feorfum ÓÓ per (c plané pcrdpics. Adde quod ficuri effeólus illius de quo diximus pharmact, poHet aflcribi non alicui illaru fim^ plidum quarum memi'nimus herbarum radicumuehta amp;nbsp;tu duos fi affignarcs ex illis quatuor qui cducunt'’ hu mores,non pofl^ rite rcdargui: no fccus ac fi fanguini alias uircSjbilis alias,pituitæ alias præfcriberes. quod fi frctus colore ignis,des illi ipfi flauam bilem:quo padlo Remotio cadem fimilitudinis ratione acri dederis (anguinêCnâ tacite obic , .r . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 , flionis.

non conuenit colon languinis aer,terræ quomodo bile atramCnam terra, fi Ariftotcii credimus in libro de cox Ariftotelcs loribus,(uapte natura alba eft,^uis nigra exaliaru re ru admixrione uideatur,Rurfum fi aéri refpondet fanx guis,plurimóqj (anguine homo pollet præ cæteris hux moribus:cur tame terreftre animal eft,0i tarn graue ut tolli nequeat ad cognatu aeremÇ’QlTium caufabis nax turamC amp;nbsp;terreftrem parre: Num in eo ergo plus pote rit atra bilis,quæ minima eft in homine,fi (anguini con feraturC At ft fanguinem nuncp uidifti fimplicem, nec bilcm quoq; rubram puram fdlicet amp;nbsp;impermixtaiquo modo ilium purpurcum,hanc flauam cenfet isC Aliun de igitur color humoribus aduenit, adfcitus eft, non tio. natiuus, ut cnim fimplcx erit color,ôi à re fimplid ma^ nansrquod nequa^ admittent in humano corporc:cui nihil fimplex,fed permixta ex humoribus omnia taut

f } alium

lO; FRANCISCI PÏCI MIRAND, almm omnino humorcm præter illos quatuor aflïgna ri îmaginariucûos oportebit^aut cogitarc cx commuy ni mixtionc huic talcm,illi talem aduenifTc colorem. re ftabitque turn quærendum, una cum fit conflatio ex nmnibus,cur tarnen quatuor.ncc plurcs.nec pauciores ccnfucrint cfTehumani humorcs tempcramentiCquan do nulla(ut facile cx ijs quæ dióta funt colligi poteft)co uincat ratio,inaiori cos, aut minori numero eflè non inagis quod bilis ipfa genus cflc uidetur, in fanguinc auté ÔC pituita genera nó conftituunt ♦ eft enim bilis rubra,eft bilis atra, bilis utraque : amp;nbsp;plures , : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque bilis ipcciesïuitcllina,quam dicunt flauam adgt;

modum:amp; prafina porraceâue:ÔC asinaria, ita uocanc Arabes,ccrul ca poifumus latine nunaiparc.fcd ÔC Ari ftotcles in ProbÏcmatibus,duo atræ bilis genera confti _ tucre uideturtcalidam amp;nbsp;frigidâ.quæ quidem res cum quod répugnât r)s,quæ dccemunt alij de nigra bile, tu amp;nbsp;temperaraenti ctiam fpccies multiplicabit:nec ub læ præterca aut fanguini, aut pituitæ fpecies tales affignantur : craffitie uero amp;nbsp;tenuitate plurimum Ô2 languincm à languinc,öi pituitam à pituita fcccrnunr. Nec illud obliuiiccndum ,quomodo atræ bili, quam tciTæ fuapte rcfpondcrc proportionc magno confenz fu dcccmunt,frigidæ fcilicet amp;nbsp;ficcæ naturæ,ac tanqua'm torpenti amp;nbsp;admodum ftupida::traduntur ab ÄriftotCz le effedlus maxime calidi öi nobilcs emotæ mentis: ßi confertur

DE ELEMENTIS LIB. I

•onfertur uino in Problematis.quod acriæ porius ÔC gneænaturæ,quam terreæexiftimari omnium pcnè te fttmonio confhit.Crrcrum aut calot fanguinis diflèrt «,. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f II. lt;nbsp;. a- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r • ratio,

Ipccic a calofc bilis,aut minime.bi pnmum desaupetp us aliquid cogitate oportcbit,undc harptodeat diuet* fîtas.nam fpccics diucrfàs fub uno gcncte congrcgari,. atqucuniti,fuisquediftingui difFetentijs, intct dodlos conucnit. Humons igitut genus fûpcrius comminifccx ris.nam fi dixetis humotis ipecies cxgeneté quod non fit humor,pendctcn:anquàm ptoptias geminasquc ipe des ex alieno generetfine tifu cxplofione,fi in cotona litetatotum dices,non audietis : igitut plûtes quatuor humotcs habebuntunSi fccundum reipondetistad ab tcmmpendete ab alteto,minus (cilicet calidumâ cali-«' diori:tum iànguis pcndcbit à bilc:utamp; quæcalidiot ha,

heatur,amp; igni fua ptoporticmc tefpondeantum etz go fanguis bile poftcrius erit in homine,ôj ab ipfà pcndebit.quod nec Lydum,nec medico. -rum icholæ rcdpienttapud quos (an-*

guis in animaIi,ÔC ptæfettim in ho mineprimatum habetîisc^ ÔC fons ÔC otigo (ènfilis ui tæ apud omneis.

cxiftimatur,.

Non

48 IO. FRANCISCI PlCl MIRAND.

NON RITE EOS CENSVISSE, Q^VI VEL Q.VATVOR VEL OCTO EX HVMORI BVS CORPORVM TEMPERAMEN/ TA DVNTAXAT CONSTITVE

RE. CAPVT VI

INC fatis patere poteft medicos minus con fukccgi(Iecos,qui quatuor temperamem ta dûtaxat attulcre.fiue etiam odlot Gmpli-cia quatuor, quatuorc^ copofita, atc^ unû axjuû.PIurcs cni'm omnino(ut arbitror) fucrint, fi rem ipfam pcrpcndere,ÔC rei naturam ducere în controuerz fiam malüerimus,^ fine difquifitione inftar îrrationa lium animandum alius poft âlium ire.Medids aut pro ptcrca non puto fiicccnfendumifi ratione folum haoue runt methodi medico facultatis,quæ fub quibufdaca^' pitibus cogit multa diu6rfitate,ad parandâs curatrids artisregulas.Itaqi ficôftituerûtôi langui'neû tempera métû ÔC pituitofum.ôC rubræ choleræ ÔC atrx,ut mittere hos hûores c corpore prædpuos eu exefeuerint queât, ut aptare quoq; illis pharmaca poftînt,quorû fit jjpriû ilia educereieis inquâ no exiftimo fiiceenlcndû,fi crafla (ut dici folitu eft)Minerua idfanxerûtad methodum

parandæ fanitatis fadlius confequendâ.Sed fi ad exa-^ do ^nda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uotidam id fecerint,minime redpio: cum no latis

métalis toftet qui na fint, amp;nbsp;quot humores, ex quibus ilia ipfa opinione tempcramêta côftituunt.Sed fi gratis etiâ cocedatur eis

ut ex

DE ELEMENTIS LIB, 1

Ut explotatum fit atq; compertu qui ÔC quot humores: maxima etiam reftat difficultas in deccmendo tempe ramentotut proptcrca (dri nequcat,quot ÔC quæ tempe ramenta fint conftituenda,Nam proportio diuerfa mi Alia xtionis.diuerfas temperaturas parit: amp;nbsp;cum hæ mixtio nes no quatuor duntaxat habeantur,fed multo plures, multo etiam plures habebuntur tcmperaturæhumani aut etiam brutoru corporis.ip(a enim mixtionis ,diuer fa ratio diuerfaue proportio nice habet propriæ ÔC fpe-* de afferentis difïèrentiæmam proportiones numeroru inftar habétur.quare ubi diuerfa merit proportio diuer fa prodibit fpedes tempcramenti,Alioquin fi eædé foe Alia ratio cie effent,amp; ob excedêté dûtaxat qualitaté fortirenf” fpc ducens ad , r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«neouente

aes luas corporu uiuentiu temperationes ,iequerentur tia. multa quæ explodi oporteret:unde amp;nbsp;illud ex quo fcz^ quunmr,pari deberet cenfura damnari,Nâc^ in homix num fpecie diuerfe fpecies proportionû ÔC conflatus.ef fènt eiufdé fpcciei.Fac em duos in caliditate excedere:re Confirma liqua mixtio fit penitus alia: puta tres ille pituitæ gra^- “° gt;3 ^xem dus,qmor fanguinis,unû atræ bilis habeat : hic quinqj fanguinis,duos atræ bilis,unû pituitæ:tu enim mixtio/ nis erit diuerfa fpecies:nihilominus unâ fpccies habebi tur temperamêti,fcilicet cholerici uel biliofi,Si exempli gratia plurimos unufquifq^ gradus bilis rubræ in têpe^ ramento poffederit, an eodem etiam paôto hominis maximopere cholerici eiufdé efïèt,quo ad temperamê/ g turn corporis

fo IO. FRANCISC! PICI MIRANDf

tu corporis attinct,ciufde in^ cu leone fpcrieiC manac ceiteaiucrfitasfpccificæqualitarisà diucrfitate mixrio nis.Alt;leóc^uariat,uttua cria rubra bilis à mca fpcde diffcrrc no iniuria dici poffittno quatcnus calida aut q. tenus bill's, led qtcnus tua aut nicaa'd eft,quatcnus in tuo mcóue corpore eâ forrit'’ cû alrjs hûoribus mixtion né calons,qua no cfl in alio atq^ alio forrita.ncq; cnim ipfa bilis cft fimplcx:fed amp;nbsp;ipfa quotç ex uaria mixtioc primarû coflata qualitatu:adco,ut non folu magis mt nusue calida,fed ex diuerCa mixtionc coalita.Eadé quo c^bihsfut dixiinus)in plurcs diuidié^ fcindit'’culpecies5 amp;: quæcp prias habet opationes,ex quibus îpccics Afin ratio, pfàs ÔC indagat SC coftituit Ariftotdcs.Diucrfa quoep il

lis medici adhibet remédia. Cæteru fi difFcn ét tépamè-ta cop!cxionesue(ita iuniorcs dicût)calidæ à calidisfola intcntionc,adeouti(quod uolut)exccdcns SC alqs pra» minens qualitas coftituat fperiéttéperario hominis call da à calido cqui tépcramêto,nifi intentioe 8i rcmiffioe diHcrrct.fi ncges,tibi aduerfaris.fî cofirmcs,id (cquié’ab fùrdi,quod operationes differut, SC no diHcrt fpccics à Rcfponfio qua illæ prodcut.AIi} cnim effedus à caliditate huma-«-ni tépcramêri.ali} ab cquinætcmperaturæcaliditate di manannSi dicatur.ea téperameta (pccie dîfferre ,ppter latitudiné, puta extra latitudiné equini téperaméti aut hiiani eu quic^ ftatuasttu fpecié emegere uariâ,amp; hoc ^pter formamCut aiuntjfubftârialé hominis,id eft ani

mamôC

DE ELEMENTIS LIB. ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ»

mam amp;nbsp;formam fubftâcialcm equi.quæ funt fpcdc db uerfeproptcrcaq? tcmpcramcnta eriarn fibi adfo'fcunt (pecie cliuerfa.Contra ftabit rarioïquia intêrio ÔC remif Cófiitado fio nunquam uariant fpcdemtVbi ergo fub eadem lari tudine,putaealoris,ucf intend nel remifli,quiddam foc cie inuenitur diuerfuma'pfa fpeeiei diuerfitas alicui afió referenda eft accepta.Nec id diuerfæ formæ quam di-^ oint eifentialem, dâdum efbquia reftaret difticukas in hominis cadauere ÔC equi cadaucretex akero tarnen crc bro.ex akero minime geaeratunSC alia ex hoc,alia ex il Io cuenta dicuntunnec tarnen forma iubftanrialis ulri-' ma,idcft anima ulli eoru ineft.Praxerea différant fpc de temperamenta membrorum unius eiuidem cor^ poris,molto magisalienixonfecutio nota.amp;qaod atV' tecedit,probatur ex operationibus:quæ,ut inquitAuer rois.formam faciunt cognofeeretnam alia cordis opera do, alia eparis, alia fplenis, alia capiris, alia digiti, amp;nbsp;hoc nifi ex uaria mixtura:ut mittam cuiufdam max gni uiri opinionem, cuique membro diuerfam forx lo.Sco. mam facile concedenris. Et cofirmari hax omnia pof funt autoritate Ariftotelis ita in Problemaribus decer,gt; nentistubi enimdc temperamento in quo bilis effet riufe. atra.differeret ira:Vt enim fpcrie inter fe diftat no quia faciem habent : fed quia faciem talem, id eft, alfj pub . chram, alrj turpem : amp;nbsp;qui nihil fuperuacui gcrunt,q (Uta funt forma : fic etiam qui leniter habitu illo con^ g i ftant,

5t lO. FRANC.PICI DE ELBMENTIS LIB. I

Alia ro cir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medium tcrtent:qui plenc,n i'am diflimilcs mul

nimas, titudmi cüadunt » Cætcrum in rebus etiam i'nanimis ' diuerfam têperaturæ mi'xrione indcprehenfam cfie,ijf/ dem quibus ufi fumus rarioibus poflet cofirmari» idcp pcrdpi facile poteft ex colore.na multa rubri.multa al-bi tcmperameta,multa uiridis.näqj multæ feint diffère tiæ airendatn in genere uiridiumdub gcnere item colo ru,fubgcnercqualitatü:aliud enim uiride, fubalbidu: aliud quod anatu colla præfcferunalia fambuci,alia tri,alia oliuæ,alia falicis uiriditas. Diuerfa uidelicet ex mixtione temperamêti:ficut Si panis ex diuerfis cofecffi granistquædiuerfaru effent (pecieru » proportio itac^ mixtionis elemêtorum hæc omnia operatur.Quare cq Epilogus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantu elemèta habeantur ex quibus quatuor

temperamenta coflentunfiucfolacopofita, fiucetiani lîmplida; SC addatur etiam quæ fit æqua ex omnibus: non poterunt diuerfiffïmi SC mille diftèrentrjs effeóhis inter lè diuerfi,ex tam paucis mixtionibus prodirc^qui quidem cffcólus cum nelciri queant,nec corn fanè caoz fejóCmulto certe minus ipla temperamenta. Quoniâ qux ilia parit elementoru mixtio no cognofcitunigno^ ratur enim ipia proporrio.Et hæc tan^ in trâlcurîu de dementis,ÔC de eorum mixtione fint di^utata» R,o^ mæ Pridie Kal.Ianuarij. M. D. xni.

lO.FRANCISCI PICI MIRANDVLAE, DE * ! lELEMENTIS LIBRIr FINIS»

IOANNIS FRAN

CISCI PICI MIRANDVLAE DOMINI,

CONCORDIAEQ.VE COMITIS, AD

PETRVM EEMBVM DE IMI-' I

TATIONE LIBELDVS,

IO. FRANCISCVS PICVS PETRO BEMBO. S*

tiquos imitanti (criptorcs, tu deimitationcmccum diflere ti jafTentiri an aducrfari dcbc rem,nondum fatis Bcmbc lu dicaui» Quando ipfos eriam uctcres qui proponuntur imi tädi, hac de rc cu uarios tum animi dubios Riiflc plané có-

pcrieba. Ipfa quoqj ratio feie ita præbebat æquâ utriê^ parti,ut quo uergcrct non fatis apparerct.Quamobrem fi quærcreé’ autoritas,fi ratio defydctaretur,quibu3 qua/

14 ÏO. PRANCISCVS PICVS MIRAND

fi gcrmanis ad ueritatcm indaeandam ufjs utimur, fó adhuc (ùb iudice mancrc uidcbatiir.Vcrum cnimucro dum cogitate acrius,ipfamçh imitationê animo uoluc/ rcm,in cam fum adducfhjs iententiâ,uti nonnihil qui^ dem imitandum aflcucrcm uf(çquaqj uero no putem: imitandû inquâ bonos omnes, non unum aliqué, nec omnibus etiâ in rebus:quod tute ipfe arbitrabare.Qua quidé in re ut ita fentiâ, multa me mouêt.coq; animus inclinât uti aduerfus te ftandû facile exiftimé : idipfum tibi dcclararc tentabo conaborcp quibus potero ratiogt; nibustut fi no ego in te(quis cnim in amicû,ôi taie qua lis eft Bembusid faccrctCjfcntcntiâ fcram.ipfe tarnen fortaffis litem fccudû te dandâ minime cenfcas.Ac pri mum omniû fatis confiât imitatorcs à Platone uel ina ni,uclnulloueriusritulonotatos:utqui proprio digni nomine non habcantur.nifi quod cis illaipfa imitatio fccerininhonefta uero Flacci nomendatura damnatos amp;nbsp;appcllatos feruû pecus.Hinc uidcas omneis quicûqj aliqua in re autorcs cclebcrrimi cxritcrut.aliundc ex imitationê gloriâ,qua: de rebus præclare geftis exurgit, carriq^ comitatur ut umbra corpus,fibi ipfis quæfiuiîle» potius uel intenta cotcntionc aduerfatos prioribus uel adnixos longo'eos intcruallo præterire, non fcqui. Qui enim afTecla cupit femper cflc,primum fibi nun^ ucndicabit locum. Ad que uidetur uel naturæ propene fio.uelneido qua celte ambitio ton's uiribus anhelare»

Atimi

DE IMITATiÓNE AO P* BEMBVM. ^5 • At imitatus cJidtur Hamcrus Orpheum adeo.ut car^ men quod hic poemati de Cererc compofito præftitu^ it,in Iliade duobus tantum nominibus exceptis oculax-tiflîmus caxus illc tranftulcrit. nullus tarnen inde ho^ nor eft Homero partus:(cd quonia fonora magis gran diorique tuba res Troianas cednit,mulca ilium ôi, unx dequaque eft gloria confequuta.Obluit magis quam profuit imitatio Vcrgilio.quoniam prædaritiïmo ua-gt; ti,amp; quod ad iudicium Pocticum pcrtinct, omnium omnino piaeftantißimo.nihil ferè magis uitio uertt fox let,quam imitatio nimia uctcrum poetarum, à quo tax men uitio longe ilium abfuifte cenleo i nequeenim ox mneis aliorum imitatus eft partes:fuos ipfe habet nux meros,propria tenet lincameta,dilpofitionemq; in pri mispcculiarcmôi maxime propham (ut alia taccam) quæ non font ei communia cum cateristæmulator uete mm uerius imitator. Si quan^ mutuo fi non forto quædâ hinc inde quafi figna ueteru atq^ torcumata car pfit ad ornanda fooru pocmatum ædifidatproprfjs tarnen ilia funt omametis magis confpicua,atqj omnino magisilIuftria.Cicero quoqj ncutii^ Demofthenem, quod mulris creditquot;’,cnixius eft imitatus : pleriscp fane in rebus aemulatus fou retinuit filum Si inftituta dicen/ di.T.Liuius Saluftio clarifttmo hiftoriaru icriptori pal ma uelæquâ habuit.uel præripuit,diucrfam th cucurrit uia ipfi9cofoquedie grada JJebita quoc^ Uudc ncc Cor nelius.

SS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO» FRANCISCVS PICVS

nclius,ncc Curtius carucrc, SC primis illis amp;nbsp;alter altert diflîmiles » Quod fi Græcam traóhes hiftoriam, quæ mai'or quam inter Herodotum SC Athem'enfem lum cum duccm,tum firiptorem rerum d fe geftaru, dif fcrentia ftiliCutriufcp tarnen laudes ampliflimæ»Âd philofophos fi deueniamus Graxos î Ariftotelis elox-quetiamagnoperecelcbrataeftcum Gran's,turn Lari nis qui Græce îduntîPlatonis uero nunquàm fan's lau^ data.cum tame illius ftilus huius fit graphio diffimilliz mus,neceriam Atticæfimilis Mufe,quâquàm célébra tinîmæ;amp; Platonis plane diflîmili cum fcribendi ordix ne turn uerbis.quibus hic ipfc Xenophon xo/voïç.Plato aût KoxoïçCut Græti dicut autorcs)utcbaf»N5 defuitau tem Ariftoteli facultas imitandi, cum præfcmm, cuius auditori) limen uiginri annos frcquenrifiîmc contriuex rat.Non defuit erudirio,non iudiciû:maluit tarnen fuo in calle præcederc.quam in lata aliorumuia uel iècun^ dus eflê uel tertius.întcr Latinos uero Cicerone SC Var ronem quæ nam quæfo loquédi differentiafneq; cnim hune illc quanquàm undccunqj doôtiflîmum,aut ftilo imitatus eft,aut ordine rcrum foibendarum, SC modo^ Antiqui cnim illi prxclarifTimi uiri nunquàm aliquoru imitationiftudebantita,utin corum uerba,membra, circuitus iurarent,quafi iemper infantes, quafi aliribus poftponcndi,quibus à parêtibus extra nidum edudtis fan's eft fi ter uel quater uolautcis illos afpexerint. Car

pebanc

DE IMITATIONE AD P. BEMBVM* fT pcbant ex unoquoque, quantum (atis cfTc uidcbatur ad phrafim uci cpnftituendam, uel omandam : quæ tarnen eflènt uel propriæcognata naturæ,uel accomolt; da materiæ quærraôîarctur.fic Si Celfus amp;nbsp;Columella s clari,nitidi,p'rcnîôielcgantes:in altero tarnen egregia mundides.in altero flofculi fortafle crcbriorcs. imitatio nem in illis nihilominus uel nullâ» uel cette paruam es dcprehcfurus:gcniu propêfionécp naturæ eoiû quifeu fcqucbatur.Et 11 enim homo omnium maxime uim oo hnctimitandi, uthincôC multaôC uaria dilcerc poflît, quod feribit Ariftoteles in Problcmatibus:eâcç de eau (a Poëticam homini naturalem eflê,primo quem ca de facultate libro fcripfit,eft aperte teftatus: proprium ta^ men amp;nbsp;congenitum inftind:um amp;nbsp;propenfionem anh rai nadus eft ab ipfo ortu,quam frangere Si aliorfum, uertere eft iplam plane uiolare naturam Jtacß cum nq ftro in animo Ideaquædam Si radix infit âliqua, cuius ui ad quodpiam muneris obçûdum animamur. Si ducimur manu,atcp ab alrjs quibufdam abdu dmurtcolere illa potius quam incidere.ampledi qua'm abalienare opcræpreciumeftmihilenimnoftræconfii' „ lensjfclicitari,aut à uirtute alienum, aut noxium nobis « impcrtrjt ipfa natura Jdeam igitur ut aliarum uirtutu, „ ita Si rcdeloquendi fubminiftrat, ciusc^ pulchritudix nis affingit animo fimulachrum: ad quod refpicientes idenddcra Si alicna.iudicemus Si noftra*Necß enim eâ quifquàmadhucpcrfcdeattigit.uthac in.re illud etiâ h poftît

58 lO.FRANCiSCVS PICVS MIRAND.

» poffit dider.Nihil omni ex parte beatum.quandoquP « dem non uni tantum,(èd omnibus óê uniuerfis diftrix* » buitprædara fua munera: ut ex ipfa uarictate totius « uniuerfi pulchritudo coftituatur.An putas fruftra pril dentem ilium piólorcm cenfuiflc omnia Ie uno in fce^ mineo corpore reperirc non poflc ad uenuftatem Qi incafliim putas prudcntilTimum oratorem eius indux ftriam Iccutum,longe etiam illu præteriflc iudicio Çqui ut imaginem illam pulchcrrimi cloquentiæ corporis ef fingeret,omneis dclcgit uiros facudia prarftantestcum illc quinc^ folû Crotoniatas (èlcgifïct uirgincs pulchri-tudinecclebratas:nccfatisillisfiaens,forma ipÏam leq fpccicm abfolutam eloquentiXjnulli prorfus addiótam fola imitatione dignam exiftimarit. imitari itacß cam dcbemus,quam animo (cilicct gerimus dicêdi perfcdla facultatcm:qua Si aliorum Si noftra cum errata in obez undo loqucndi munere,tum uirtutes etiam metiamur: fiuecaipfapenitusinnatafit idea,atœ ab ipla origine pcrfcdla.fiuc tempore procedente multorum autorum icélione cófumata.Ea riebat ut M»Ciceronis aures fem per Demofthenes no impleret. Ea ipfa Patauinitatem in Liuio caufabatur Afinius.Ipfa cade Si Brutus clum/ bem Ciccroncm,quan^ amiaim prædpuû iudicabat: Alq Afianum,tumidum,redundantem, nimium uiro molliorcm.qua etiam faólu opinor, ut nee aliqué unii fcrupuIoCus imitandum uel Celfus,uel Fabius præcepc rinuncœ edam ipfi fuerant Ciceionem,qucm maxime laudat

DE IMITATIONE AD P. BEMBVM » nbsp;nbsp;59

ïaudât,imitari»Quidenira caufic fuit,ut tot iHos uarrjs non folum in rebus,fed una eademq^ in facilitate diuer fos dicédi artifices pofucrint inmediumCnifiutuclab hoc uel ab illo quod placeret magis,decerpcremus:fiue impulfu adti naturæ,fiueiudido.Nam qui non ita cen* fent .illud oro difloluanticur fj qui Ciceronem tant lad dant ,quàm qui maxime,illû ipium tarnen no funt imi . tati ftilo fcilicet ÔC figura dicendiç’ An id icilicet non po/ tuérunt Celfus,Cæcilius, PIinius,Fabius,alij Ciceronis feculoproximiicumreftarétadhuc tanquam reliquiæ ÔC inuiolatæ illæ quidem puri Romanic^ fcrinonis, i^ pfamqi Latinitatem fugerentcum ladle nutricumÇ’An ignorarût imitandum eflè magno fdlicet Si excellêti in genio uiri,qui Si alfjs de imitatione præcipiebantCDicé dum potius uidetur eos noluiflc:ne fi uoluiffequod no potuerât affcramusiuel tacito nos eorum opponamus gloriæ,qui quod illi non potucre uiri dariflîmi.nos ipfi uel obtinuerimus.uel fperemus.Didlur9cft fortanèqC piam.eos qui magis nobis placent,eflc magis imitant dosîquod ego quidem non condcmnarimiplaceat præ alrjs Plato,placeat Cicero,non opinione folum,fed ftix lo Platonicusieos lèquamur.Nam quanquàm fiia eft cuiq; propria fades animi,ficut Si corporis : ut duos ox mnino fimilcs non facile fit inucnirciminor tame in ani mo noflxo eu aliquibus præ alrjs eft diffimilitudo, atlt;ç per hoc fadlius erit nobis,uti fimiles euadamus. memi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h X nerimus

IO. FRANCISCVS.PJCVS MIRAND.’

nerimus tarnen nos fimias non efle opotterc,qaæ dete ' riora fibi deli'gunc ad imitandum. Sunt eni'm qui ne-* uos,qui cicatrices,qui madem,qui excrementa etiam ef fi'ngcre uelint,ucl nuUa uel minima rations habita fit la certorum,amp; uiuidi roboris,amp; gratiæ.Ab rjs no difïmix les,quibus magna cft cura,ut rara quæpiam uocabula, quæ forte aut Ciceroni exciderunt multa fcribenti, aut uitio temporum fuere in eius libros introducfta, adeo ut (i ab inferis excitaretur,à fe prompta negaret,gcftien tes furripianttueletiam quæ mancipes librarfj integrita tem ledionis dum pafTim corrumpunt edidere.ipfi ob ièruent magna cum diligentia. Superfluum præterea uanumqj cxiftimari debet/ fi ad omnem Rhetoricam portionê imitatio adhibeatur Jnuentio enim tu lauda^ tur magis,cu genuina eft magis.ôi liberatexplodicp fox let quæ erepticia iudicaf, ncclu accerfîta.Vnde nâ quæx £o illud,Furem non poetam fabulam dediiîèC'An etiâ aliunde prodrjt.ut illi omnes damnarentur.qui dû Mu ' (àrum amp;nbsp;Apollinis haberentur ludi, aliorum imitation nefibiquæfiuiffent unde probarêtur:ôi foli relata fit à Criticis paima.qui ex fefe à ex ^^pria penu cruditi ^m plcratopfoniumanimittameriî eonon ita conuiuarû guftus obledlareturC'Difpofitio ucro fequitur inuentio nemtita ,ut hic qualis fuerit.talem quo rite difponatur , ordinem expetanne id quod efïîngis,quafi intelledlile i corpus oratioiiis,aut uafta nimis,aut pufillanimis, aut

omnino

DE IMITATIONS AD P. BEMBVM, Ai omnino præpoftcra,membra defomient » Tua autcm •« htc ut fit,neceflarium dubio procutomni futurum arbi « tramuræbcu maiori tibi fueritadnitcndum diligentia,, « à te ipfo uidelicet non ab alfjs petendarquo maioribus ingenfj uiribus in ea perfidenda opus nbsp;nbsp;nbsp;Plinio ma^

ximccredidcrimus,affirmanti ôibarbarosetiam inuez nirc magnifiée amp;nbsp;enundarctreéte uero difponere fix gurarc, non nifi eruditis conceflùmeflè» EIocutio uero num «K ipfa fequitur inuentionêCquando diuerfam ad materiam diuerfa phrafis adhibenda eft. Num ÔC ipfa quoq; difpofitionem comitaturChuic enim alia,illi alia tribuenda cft;ita ut à te ipfo omnis tandê pendeat ora tio.Nam de memoria Ôi pronundatione tacendum pu to,quando earum neutra chartis mandetunôC alteram nulla ex imitatione tibi compares:fcd ex matris(ut inx quit Ludllius)bulga tecum ferastut autem hic excrcitagt; done perfid foletata exempla maiorum alqs partibus quæ referri literarum monumentis queunt,opem ferre non mediocrem iure affirmauerim»Poteris enim inuen tioncm quapiam de re ab alqs traditâ, uel æmulari,ucl fuperare;poteris difponere melius,eloqui etiam' ornax tius*Nccp enim quafi uetula mulier,fuis eft uiribus pa/ « î rens effeeta natura,ut noftro fcilicct hoc fculo quauni mi O partu laflàta defecerit '^Nec deus optimus maxiz quot;nbsp;mus noftræ ætati non eft largitus ihgenia.utinam tam « ! bene excolcrencur,quàm bona funt azdita:dCnon inani h busnugis

'tft IO, FRANCISCVS Pl'CVS MIRAND;

» bus nugi's ac fabulis,quafi glande ÔC fîliquis edendis de te dica,(ua alimonia fraudarétur.Ita enim macerata font te nonnulla.ôi quafi tabe confomptaialioqui foapte natu te ra formofa,ut fimulacri 8i euanidæ umbræ magis üi » ui anitni effigiem præfcfcrant,Crcfoint(ut mca fert opi te nio)uerius dcaefeât ingcnia.Multa enim qua: ad rc te rum (pédant notitiain,ÔC noftru (æculum,ôô huic pro-^ te xima nouere,quæ doda illa ignorauit anriquitas.Linx te gua certe ueteribus illis cum Græca tum larina quafî na te tiua adfoinquâ ab corû libris petere nos oportet: qbus » maior ca de re fit legi'ti'mæ taudis accc{Tio,Tlli cm uct no lentes ÔC in Hcllade Græcc.ôC injtalia Latine loquebâ tunnobis Italisqui Latine loquamur, ncdû Græce, id noftra eft partum ÔC claboratum induftria,indc fiet,æx quum rerum æltimatorcm fi fortiatur noftra ætas, pof (e cos qui nûc mediocriter loquuntur, præcipuis illis antefignanis iurc præfcrritqui (cilicct inter Gothos,Vâ dalos Jdunnost^ uerfati prifeam illam,amp; tot fæculis ab olitam dicendi rationem aut teneant.aut tenere conen* tur imitationc continua:qua etiam in rc mira fobtilitas amp;nbsp;forte nimia.Nam ncc curfu folum ueteribus fimiles, ncc grenu uclclfe ucl uideri uolunt quidam:(èd ita incc dcrc,ut corum in ueftigi^s ponant ucftigia.At fi ucteru maiora ueftigia focrint, ut etiam corpora:num in illis minor pcs firmabitur, an labafcct,fi folû maxime fubu dum fucricTfiucro ilia noftris minora extiterint,num

exdux

lt; DE IMITATIONE AD P. BEMBVM. e:} cxcludétur curiofi pedes, amp;fi'un:rabunturuotoC’æquû enim ueftigium quod omni ex parte quadrct,quis l'nx- ' ueneritCni calceorum fortaflîs oftidna quæpiam è Ro^ tnanis cruta minis formulas nobis quafdam fubminP ftraucric.Atquotuctcmm pcdes.totcalcci.Nec ambi-' gas Bcmbe cciam fi antiqua (andalia in abfconditis thcfaurisinucneris.ôiaptaueris tibi, te unquàm pro/ ptcrca pofle à Critids impetrarc.ut antiqua credanmr. effidct hoc inuidiarfcrnpcr fimultas crit in caula, quo/ ad illam ipiam dies longa præicripfcrit ♦ Neque cnim alia habebuntur quàm noua:hoc eft,non abfoluta,ncc omnibus pcrfedla numerisîquod quidem in fignis eue nire perfepe fumus contemplati:quæ fi quando præ ftantiora fiunt quibufdam,quæ uemftis illis fæculis ex culpta fucre,nihilominus cum ut noua drcumfemntur, imperfedtioribus pofthabentur.tanmmuanailla mil/ le annomm imago quafi peftis inuafit hominum iudi da.nam fi uetera crcdunmr cfle, fi etiam (pedator eft animi dubius, antiqua ne fint an minime, mira laus: nulla infurgit cenfura rigidior.at fi compermm fucrit re center ædita.prodaturcp etiam nomen opifids : tu mil le Ariftarchi,mm ôi fibila quadoc^ crit audire. mm no tertius modo cadet de cælo Cato,(èd ÔC Timon atquè etiam Momus exurget ab infcris.Nouimus hominem (cripfiflc cpiftolas fiib Ciceronis nominexjuæ non lau di folû, ueruetiâ admirarioni maximæ fuerint: cûdêc^ ipfum cpi

ro. FRANCISCVS PICVS MIRAND.

ipfùm epîftoli's Ciceroni's fuu adicripfiflè nomen,dem pristantumodo rjs uocabulis quæ prodere fallacia pof (ent. Es ne Bembe crediturus,quod illæ ipfe Ciceronis cpiftolæ ôi. nibras cæras,ÔC uirgulas,ôi after .fcos,ôi obc los,amp; (exceras cenforias notas ppeti quiuerint nouæ in fcriptióis cauG: quæ tame antea fob ueteri titulo foerât nu^ iàtis laudatæôi celebratæ. Incaftùm igi^* iategerat illeprioribus in epiftolis dum uerba rimabatur,du cæx lametiebaturamp; membra,dumcircuitus deligebat, dû numéros mandabat memoriæ,dum obicruabat linear méta:ut quæ icribcbat,Ciccronis eflè uiderentur.potcz ratenim paruo impendio amp;nbsp;labore id præftare titulus, amp;auferre.Sedilludquoq}adnimiam auiditatem imi tationis compeftendam facerc poteftî quod mediocris ctiam autoris icribendi genus,nedû Ciœronis,nô imix tabile uidetur omni ex parte:fi quæ de complcxu illarû muneris loquendi partium fopra diximus.ad memo/ riam reuocentur.Vbi enim inuentio,quæ quafi mategt;^ fia orationis cft,eadé no habet'’mec forma,nec quæ illâ nexu infoperabili fequiturdifpofitio eadê prorfoshabc bitur.fi autem fimilis,quoquo modo:fi diirimilis.nullo padlo conueniet.Quorum autem quen^ reperias,etiâ fi adeerfas Aefopi gracculum pennis omatum alienist qui quæ aliorum font propria,eadem prorfusôCimpu-denter cogitetexpromere,ÔC impudentius difponat, SC effotiat impudentiffîmeCfed fac eadê elfe omnia: mox dimoue

DE IMITATIONE AD P. BEMBVM. 65 dimouc Iincamcnta.uerte mcmbrum.uaria numcrum, toiledrcuitxïtn.omnem oradonisintegritatê (uftuliftiî adeo confiant illacoagmcnta nexis omnibus.quæ fibi propria pcculiariâq; adlalcinut ex illis ipfis eîfdcmqj (b Iis,non alicnis,non mixris.no pcrmutaris.coflctur atqj difTultct.Huc accedit feripri genus uarium, quod uariâ quoq^ fibi uêdicat phrafin:Ciccronis cnim O rationes, libri De oratore ad Quintu fratrcm.Dc dans oratorio bus,amp; air) plcriqj, magno eloquétiæ înundantur flumi ne,fi no potius Occano:fcd ille ipfè tam uaftus fluui'us uix irrîgat Rhetoricos librostSC cos qui de üniucrfitate, amp;nbsp;de fato infcribunturnderiiqî ipfe uix flillat in Topi-^ ds.Mutatur quoqj ætatc mutata:ÔC ab eodem Ciccrox ne diôla cft cancfccre oratiorquæ alia indem eft dû mo net,alia duro rcfpódct: diucrfa quoque dum deprecax tur,dum interpretatur,dum inuchitur» Varia item pro uarijs animi affedlibus, nbsp;nbsp;fæpc corporis,nedum

rebus:quæ ipfofunt cxplicanda lermone.Huncigix tur unum dices imitandum, quem natura produxe^ rit.ut in eo fuas uircs omnis expcrirctur cloquétia:cócp fieri ut milcere,cum ipfe fit etiam uarius,ipfum Cicerox nis filum qucastSC quaqj de re quæ tibi dicenda tradia^ dacp fuerit, poftis ipfius more,X(ut fic dixcrim)Cicero nianeloqui.At forte ueritas effet in connexo.ni duo iL lud aperte diftraherzr. »Prirnum.quod propterea quif piam non eflet Ciceroni fimuis.Huius cnim uerba ctia

i filoca

SS 10. FRANCISCVS PICVS MIRAND.

fi loca mutent,crunt tame uctba Ciceroni's,no aut Cice rbnis ea cóftruótio,qua ipiè no ftruxerit: Sed tancp ex lapidibus illius alius murum c5fecerit.Cui fi quidpiam alienæ calcis amp;nbsp;i’ntriti mifceatunne uero mifcead’ fieri ne qua^ poterit:fèlt;i óifi lapidé lapidi iurtxerit hærentius aut minus nimióuc plus in dolio merfauerit,nequa^ Tullianus paries ille futurus eft. Alteru eft quod tacito uidcris exiftimare,ut cæteri autores legitimi no fint nagt; turæ partusiicd tani^ abortiuitac ut cu eis prædare aga tur,ucluti odhimeftres infantes habedi.Si ita reris,fi ita eenfes.dabit'’ prouocario ad eloquentiæ magiftros anti quos illos quide Si probatiftimos:ipium etiam appella bo Cicerone:propofuerutenim non unu quepiam.fcd multos imitandos:nec id fans ad ipfamideam filu eftè dirigendu præceperût.Nû igitur mihi qu^o liccbit,nu Si expedict uim Demofthenis,^^ earn cxpreflifte Ci ccro dicitur,in ipfo poriusDemofthene, ubi inefie ilia no ambigitur.SC demirari Si imitariC'Sic Sicopiam Pla tonis,0i iucunditate Ifocratis.à fonte puro,non à decur/ rentibus r iuis.ubi ipfa miicctur eloquêtiæ lympha.cobi bcre.Adde quod alio hie,alio illecharadterc deleétabi^ txir,ôi alia afticiet'’ figura dicêdiîut nee fruftra nee incon fulto uarios ciufde rci dicendæ modos, quæ chri$ dici (olcntuctercs illi qui eloquentiæ tradidere præcepta, ex cogitauerint.Nccncquic^ habuerunt diuerfa genera diccndi,prob4ri diuerfitatc uidclicct iudiaorû,à diuer.^

Uhumaoi'

. DE IMITATIONE AD P* BEMbVm* ’fehumani tcmpcramenri proprietäre manantiuHùic amplutn Si, Auguftum dicendi genus:hinc exile ôi tcy' tîue:hincex utrolt;^ pcrmixtunn quitus qui’ excelluerint diuerfi,diuerfam quoep fibi gloriam parauerunt. Hinc Si ficcum Si nudumihinc (ùcculcntutn.ôi uario erudirio nis Colore ueftitum»5C hæc omtiia introduóla (unt duce natura.Erit enim ille luopte l'ngenio Laconi’cæ breui'ta risamatonalius Afiaricæ ferrilitaris auidus: hic Atriex illi'us Si aurcæ mediocritaris æftuabi't delvderio î Rhox di'o ille temperamento deledabitur.tot uint uariæ anp mi uoluptatesiut eriam de numeris terminandæ daufu læ Si pedibus multa fit inter anriquos,atcç inter Arifto telê Si Cicerone orta difTcnfioJnducbantaaimû illi ua rfjshabitibus^euipfisquoq;ucftimêtis induimus cor pora. Atlt;^ ut in his no fecus in illis uaria materies, uax riæ figura:,uari}cp colores Si placebât olim,amp; nue etiam placét.fiintemnoftratépefitateplurimiquipâno uefti « ani: libêter, qui fitcotextus ex lato illo Ciceronis ftami “ ne, ÔCpflo Plinrj fubtegminc,.Admittut etiâ trama Cel « fi,ÔC Columcllæ.alri qafrigusfortaflcmetuût,conât'’ ut cuoluât lcrinia Carmêtæ,undcpeplû furripiât aptandiî fibiiNec eo côtêri,uetuftos illos cariofos Romanoru auguru Si Martiorû fratru cophinos adcût.atqj eu re fciuerint Catone Si Enniû ditaflc patriâ,in eoru cria fit pcllcdhlê prædabûdi Si populabûdi penitus irruût.nec defiint qui Afinum eu exiftimét bellutn animal Si avu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ' il reum,

61 IO, FRANCISCVS PICVS MIRAND,

« reum^dcilli'uspilîsfibilacemam confiaant,Qui ucro abalicnati (cnfus hæc figna ducercnt,arris mcdicæ rcgu lis frcti.audiant Hippocratcm axari,tcmpori,confuctu^ dini quidpiam dandu eiïè prxcipicnte.Sed ut in fumx madicam:utu3rr)funtaurores,sein fuo quiq^ gencre probarituaria quoep huani animi propcnfio,atcp adeo diuerfe in cadem eriam facukate idea: fperiesue dicedi, Lata,Prcfla, Mediocris, Auftcra, Dulcis.diuerfac^ qfi fila diucrfæ texendæ apta orarionitquibus de rebus a^ pud probatos aurores cum alios,rum maxime Diony fium Si Hermogenem præcepra danrur,ad unam hæc omnia,quam in menre gerimus ideam referenda funr: habenda eft in confilio ratio',mixrioqj paranda rax lis:ur una ex omnibus quæ nulla fir illaru:fcd gfetftiifix ma ramen ilia quide quoad fieri poflîr,ôi cófterur Of. co' alcicar oratio.tantum abeft ur quifpia unus ufqjquacg fir imirandusrquafi ille Deo pradlarer opr.max.qui no bis ufqjquaq; imirandus non proponifmec^ enim po renriam eius pofturnus : nec fapientiam aur debemus, aurpoftumusomninoimirari: fed quam ille uoluir ex foie illo inrclledtili noftris mentibus illuceicere , cam ipfam cxcolere operæprecium eft:ad ipfius dci manifex ftandam gloriam:ad accendendum noftris in pelt;ftorix busamorêdiuinæboniratisîquæ quide nobis, quoad uircs noftræqucunr efficçre,proponirur imiranda amb re inrcntiflîmo,ÔC offices, qui de illo prodcunt : quibiis 0lt;boni

DE IMITATIONS AD P. BEMBVM.

ôcboni ipfi efFidmur:3i umbrarilis huius uitæ jæradlo curfu,omino fclices» Hæc habui ad præfens B ctnbçde imitatione quæ dtcercm ,fcx(ni conicdhira fallor)aut fe fstcm horarum fpatio.cbqi interrupto,ac fine libris,fti/ O amp;nbsp;memoria ufi,quicquid (èfe obtulit,arripuimus atep compegimus*Sds enim me more tabellarf) mutax ris eriam ad celeritatem iumenris huoxfcç aicurrifTeifcd neep infidas iuero,medeprecari cuJpam,fi qua occurred rint errata»Quare fi hiulca magis amp;nbsp;diuulfa, (bnora Si preOà compofirio:fi fraôla amp;nbsp;ftridula, nbsp;nbsp;æquâbilis,

aut numerofà uidebitunueniâ præftcs orotficut Si poe^ tieæuenæinaedcndis inter cxpellêdam Venerematcç Cupidinê carminibus arefienti nuper, ut arbitror, præ ftitifti.Qui cm fieri poteft,ut præter etiâ ab æquo non abfoluar indice,qui inter Theoîogos atqj philofo phos noftrates iftos recenriorea mente quidem pîus^ fubtiles,{cd rubiginofa Si plus^ barbara lingua diutif fime uerlàtus, aa manfuctiora ftudia, ad Rhetorica de linimenta,numeroscç poeticos intctdumquodâqua' fi poftliminio reuertorCQuibus in numeris SC exculta il la phrafi.à prifeis illis duôta temporibus : fi noftro hoc fieculo inter eos qui nunc uiüut, ÔÇnobisinori funt,ip(è ' tibi palmâ no uendicafti(quod ego nequaœ. obftinate ncgauerim)propior tarnen aut es,aut iam breui es fux turns primo tertio. Vale. Romæ.terribdedmo Cal^

• Qdobr. M..

i gt;nbsp;loanni

lOANNI FRAN-

CISCO PICO MIRANDVLAE PETRVS BEMBVS» S» P.D»

ECTE atlt;ç amatiter fad:u abs te efl;

quod eius lcrmonis tuas pattes.quem unà de imitandi ratione nuper habucgt; * I ramus, ctiâ tuis ad mepcrhumani'ter £l’feripris literis perferri uoiuifti.Quan^

cnim propter eximiam tuam in omni genere dodrina rum pra:ftanriam,ÔC meum fummum erga te amorem, (îngula tua dida inh^refeere penitus in lenfibus œfuez uerint atq; memoria meaitamen ea ip(a prodita literis SC ftabilius atœ diutius permanent,ÔC facilius repetun^ tuuTum aeddere etiâ illud folet,ut ea quæ charris man dantur,pleniora uberiorâq; fint,^ quæhomines inter (è colloquûtur»Addit enim femper aliquid ftilus amp;nbsp;(cri bendi mora,crefdtç^ cogitarione ipfà oratio Jtac^ fer/* mo ille tuus,qui me mirifice deledabat,cû te loquentc audiebam:idem perledus in tuis literis mihi fane mub

to iocundiflîmus fuit.Quibus omm'no literis quoniam me amanriflîme prouocas.reipondebo non tam quide aduerfandi ribi ftudio,quâm tuendi mei:nec^ tam re^ fcllendæ tuæ (entériæ caula, ut qua^ me rationes imx puleruntjUt eos laudaremrqui quidem quem förent in eoferibendi

P. BEMBVS DÊ IMITATIONB AD PICVM 71t

CO fcrib^ndi gencre,in quo Gbi claborandum eHè duxif fenuexcellerc ac præflare cæterisallû fibi unû ad imitaia lt;lum proponcrêcteas tu rationes cogno(ceres,quas tibi coràm explicandi mihi (anè otiu non fuit Sed anteep illôueniam:petoabste:quoniâ initio literarunx tuaru itaferibis, uideri tibi imitandos effe omneis bcMUOs:cur în rcliquis earum ipfarura literaru partibusgt;eos qui ali lt;|uâdo imitati (unt, uiiiücrfôs uituperesdaudes nullûC' hoc fl te propterea dices faceretquia matos quidem ha/* béas,quos reprehertdas:bonos quosornes,no habeas* Pritnu id quidê uerifinrile no efhintitandi artê effe ali^ quâ,quæ laudabilis fînea ucro arte qui (ît recèle ufus,ne minem unum inucniri:præfcrtim in tâta imitatoru fre-^ quétia, quâtâ necefîè efî Si effe nuc,ÔC fuiflc antea omni têpore,ÔÎdeincepsfemp füturâJmitâdi enim uim,atcç ««^ fenfumacæniulationequadâmixtâ cupiditatê natura lt;« omnibus hominibus tribuinquæfedari ÔC côprimi rax « tione quidê poteft,cuclli prorfias extirparicp no poteft, «. Deinde fi tibi co ucedatur.imitatu fuiife rc^e neminet uideo enim tibi etiâ Marone ipfum bonum imitatorê non uidcrucur earn probas artemun qua tameriî innu^ merabilia fê clariflîma ingénia cxercuerinulaudem ta-^ men boni artificis.atcp nomen tuo iudicio nullum eft corum confequutum^ ac plane cur non potius ad co^ çum te (èntentiam contulifti,qui affirmaucrunt imitari HP oportercîdamnaucrutcg quicu«^ idfecerentjôfquo quo modo

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

quo modoC'Äcquius cni'm ftierat ucl in illos te non in^ uchi,quonimartcm antcaprobauifles: ucl earn artcm no probare,cuius amantcis ftudiofos homines tato^ pcre fucras,tamqj multis uerbis improbaturus. Na id quidé(quæ tua eft in fcribedo uis ac eloqueria)fadllime aflcqucris,ut illos achter ac uchcme ter infcdtere » Qua tu fcntenriam fi eflcs fcquutus:5C ribi campum libcho^ rem difputandi patcfecifïcsrôCmihi laborem refjjondc di tuis littcris non attuIiflcs.Reieciflem cnim te ad Pau li Cortcfij cpiftolam.bcllam illam quidem,0C cum argu tulam,tum criam graucm:qua is Politiani uihni fui do éli mchcrculc,ac ingcniofi hominisî fed (ut mihi quidc uidctur)non mulrum prudéris,Ieuitatcm freginqui pro fcólo Ciceronianam illam fcribcndi rationem atq; for^ mam,à qua longiufculc abfuit,fc{c aflcqui nullo modo poflè cum uidcrct:ad cos damrxâdos,qüi ßbi ilium exz primedum fumpfînènt,quiqî omnixio ftilum imitatio nealiqua colcrcntfcconuertitdtac^ Paulus doóle fane ac prudenter illius diffimularionem reqcicns,tibi criam fatis facerc potuifTct,!! cum illo fenfifles » Nunc autem cum affirmes imitandum quidem efle uerum non unu aliquem.fcd omnes bonosthoc quemadmodum acripi as no intclligo * Nâ fi omes fj,qui âliqüo uno in gcncrc boni fcribedi magiftri funthabiri,pares inter feltili no bilitate,fcriptorumq^ elegantia cxtirifTentt concedi ribi fortaflepoterat id quod dicis,non uni corum operam

à nobis

DE IMITATIONS AD PICVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿÜ

à nobis cflè dandam,(èd plané omnibus» Nue ucro eu uniuicuiufquc ratio uel ingenrj.ucl artificq uniuicuz iufc^,eû ingenio turn artifido difpar efle diflîmillimâqj rqjeriatunfitcp alius alio præftâtionquid efle eaufe po -teft:quin fi melioribus operam dcderimus;eos,qui mix nus boni funt, ncgligamust An fi inter illos quicuncp boni dicuntur cffc.unus eft omnium longe optimus lo géq;præftantinîmus:utquæ fingula infuntin cæteris, ca uniuerià in uno illo iplendidiora etiam omatiorât^ conipidantuneum unum multo omnium maximum atcpfummû reôte imitaticumfuerimus:nifi illos etiâ, qui boni mediocriterhabcntur,imitabimur,nihil profî ciemusfquafi necefTe finqui Apellis more pingere didi cerincuius arte reliqui piôtores admirati,primas ei tes fine controuerfia tribueruntnllum etiam Polygnoti ÔC Thymantis tabulas.a quibus doceretur, adhibuiflèî Aut 'eum.quiLyfippiexcellensac prædarum fingêdis imaginibus arrifidum expreflcrit.Calamidis figna rigi da,uel etiam magisrigida Canachi fuiflccotemplatu»^ Atcß illi artifices cum Alexandri uultum imitari fiiis ar tibus cuperentmeminem alium intuebantur : mentem in eum unum fuam atqj oculos intendebant» Nos, qui eius feripti fimulacmm, quod fit pulcherrimû ÔC perfe^ ôtiffimum nobis proponere debemusnn quo efnhgeti do ftudium ÔC diligentiam adhibeamus.cum illud ante oculos habeamus : ad eorum etiam, qua: non ita puU, k dira font.

PETRVS BEMBVS

chra funt, exprimendas imagines curam arque anigt;' mum traducemusC'Mihi quidem falli Pice ufdetur,qui, » ficcxiftïmatmecpenimita formada Dqs immortali^ « bus fumus,ut CU iuppeditare nobis ea,quæ prima funr, « ualcamus, feólemur quæ (ccunda funt: mulro minus »gt; quæ funt infra fccunda. Animus enim nofter fummü » quiddam ièmpcr atcp altiffimum fuipiatJtaq^ ut dixi^ ualde miror te non ita potius fenfiffc, ut alterum eoru ; ftatuercs:ucl omnino imitari non oportere:uel fi imita dû quidê eile duccresmon ad ea quæcûq; bona eflcnt, (cd ad illa tantummodo quæ optima,quæcp pcrfeóliffi ma habcrentur,imitationis efïè noftræ omnes ncrdos intendcndos»Nam de Ideis quod (cribis,difficile quix dê eft tibi homini doólilTimo,amp; in omniu philofopho ■ rum difciplinis amp;nbsp;(cholis,multa cu laude atqj gloria diu. uerfato.aliquid affirmantinon crederc:(èd quam tu eL (è in animo tuo infitam,atlt;ç à natura traditam fcriben. di Ideam atcp forma fentias,de eo ipfè uideris.De meo quidem animo tantum tibi affirmare poffum: nullam gt;nbsp;me in eo ftili formam,nullum didtandi fimulacrum an. tea infpexiflè,^ mihi ipfe mente ôd cogitatione Icgeux-dis ueterum libns.multorû annorum (patio,multis la^ ' boribus; ac longo ufu exercitationécp confecerim : ad gt;nbsp;quod nunc,cum aliquid fcribendum eft,mecôuerto:ui/ deocç quafi oculis,fie cogitatione,quæ confiàaido fert pto opus funt.unde fumam.Ante autem,^ in ijs.quas^ dicocoz

DE IMÎTATIONÉ ad PTCVM,

dico cogitan'onibus magnopcre efTem ueHatus, tnfpi^ ciebam quidcm in animum meum nihilo (ànè minus: quærcbarhq; tancp à (peculo effigicm aliquam, â qua hiihi (umcrcm conficereriiq; quod uolebam.Scd nuHa inerat in co eflfigies.nibil fe mihi offerrebat,nihil cófpix debam Jtacç fi quid calamo uterer.fi quid molircnnon lege,non iudido quo uolebam, (èd fernere inconftan^ tere^ ferebannulla meearum,quas commémoras,Idea (pedcscp modcrabatunNeq; uero fum ne(cius:te id eu aiceres,de Platonicorum lententia dicerejqiu quæ prigt; mà,quæcç præftantia in natura rcrum fiint.uel cflè ahgt; quo modo ponùnt,ad diuinas illas imagines fpedcsqj refcrebant.Accgoquidemfic exiftimo iniplb mundi acrcrum omnium autore Si cffèôtore dco, ut iuftidæ, ut tcmperantiæ,ut aliarum uirtutum:fic ctiam reéte (cri bendi fpedem quandam diuinam illam quidem, amp;nbsp;cui nihil defit,atlt;^ omnino beatiffimam exifteretad quam amp;nbsp;Xenophon amp;Dcmofthaies,amp;ip(è imprimis Pla-^ tOjtum Si Craflus Si Antonius Si Iulius,SC maxime ox mnium Cicero, cum diclarent aliquid Si feriberent' quantum confequi cogitationepoterant, refpidcbant: atque ad illius quam animo conceperant imaginem, ftilum maitcrhque dirigebant » idemque nobis fa dendum arbitror : conandurhque modis omnibus, ut ad cius formæfimulacrum feri^tis noftris, quoad fieri poteft,quàm redtiflîma,quamque proxime accéda^

k X mus.Quod

7A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

mas » Quod fi in animis eriam noftris Ideæ illae i’nfi'* dcnt.quas dids,fingulæ in fingulisttum diucrfe inter (c atque uariæ: pront illas à natura ip(a ego pro mea, tu pro tua.pro ftia quifqj animi corporisque temperatio/ ne initio na(cendicft(brtitus:abfjsfi cura diligentia«^ noftra ftilum fletîlere in quâaincç uolumus partem no bis licetrcur non tu cum unum, qui fît omnium maxi-^ mus atcß fûmus, imitari nos tantumodo ftatuis oporz tcreCfî no licet.cur omnes bonosC Nam ÔC inuidiofiim quidemcft,qult;xl homines poflùnt aflêqui aliquoiii généré optimum.id omnibus no proponeretflC (uperx uacuum omneis illis bonos imitandos efle dicere, qui^ bus animum à fîia icribendi (pecie atc^ Forma: quam à natura traditam poffidenttfacultas reuocandi non eil daca.Sin ucro,quod eft tertium at«^ ultimum, in quox runciam animis Ideæ iUæ atlt;^ fpeties eiufmodi infunt: ut fî quis Rudium adhibeat,uerti atcp inHeâi facile pof (înnin quorundam auté eiufmodi,ut nuUo modo polz finneodem tarnen detidas,codem labare necefle eR,nâ necp rj,quibus negatum eft aliquô progredi, ad ullum imitationis genus inuitandi funt,nec]ß non ad optimu: qui quo libuerit,fi uolent progredientur, fiint indtanz di.In alteris de facultate ne quid detrahatur,adhibenz da cura efhab alteris,ut inepti eflè defînant,non eft rez quirendum. Ac ego illis nec imitandum eflè quen^ fta tuo:nec uero uUo in genere quic^ conandum,qui praz

uo,qui

DE IMITATIONS AD PICVM 77

00,qui tenui,qui inerti ingenio funt,qui darâ atlt;Ç imx pUcabilcm natwræ fuæ quafi fadem præfefcmnt. Scngt; bant q mihi Iibros,nec ne:uigilent,dormiant,nihil mo/ ror.Eos uolo,eos alloquor.qui fi opera dedcrint.fi mo non (rangentur.nihil non ailèqui potcrunn Si quo rum ingénia,fi excolantur.frudus uberes at(^ magnos ferent»Neqjilludme mouet,quodexiftimem,qui ita format! finuut quibus attibus animu intendcrint: quo in gcnere firibendi elaborauerint: fua illos fpes non fit tuftratura efïè non multififimos^Nec]^ enim aut Cicex ronem a fcribendo deterruit pulcherrimos illos De'ora

' torelibros:quodqualeminfjs ftatuerit oratorem cfTe oportere^talem fortafle neq^ Icgerit ipfe un^,necß au^ diuerit, Aut Plato Reip.fuæ leges propterea no perfcri pfiuquod cas ab ufii atc^ confuetudine gentiu longius abefle arbitraretur,^ quibus uilos populos,ullam dui tatcm effe ufuram cófideret»Qui cnim artem aliquam «• ] rcdte praedpiununo id cogitant,ut omnes aflequi earn •lt; pofiint: fed id potius,ut qui poteftj'ta affequatur.ut ni * hil poffiteflè eo in gcnere præftandus» Quicquid aute «« eft eiufmodi,qui praeftanti ingenio non fit, aggredi for «* tafle potefttaflèqui atcp perficere nequa^ poteihltacß « mediocritatem ingcniorum reqdununihil enim medio « ere idem atc]^ prolans eftquod cum fit,pufillu ad nux « merum res redigatur nccefle eft. Praeftantia enim qua; « fiiat,cadcmpcixarae^côrueucrût:ranorâc^quo pragt; «

k ) ftandora.'

78’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS' BEMBVS

ftantiôra.Præftanrium autem rerum paucitas ,mcdiogt; crium mukitudi'ni, non modo non pofthabcnda, (cd longe criam antcponenda cft.PIaccrcp Nantes ille mi/ hi Virgilianus,qui Aeneam admonet, quo in Italiam rranfmittcrc fadlius pofïînquicquid inualidum ac mc^ tuens pcridi eft, cfTe rcfjdcndum tquod eu e(ïct faôtu, Poétaftatim intulit:

Exiguinumcro.fcdbello uiuida ui'rtus»

Ex quo apparct:Poctanxm fapientiflîmum non uirni-quot; tem modo in illis,quos commémorât, requifiuifïc, fed criam uiuidam,hoc eft præftantem.Quan^ quidê no ego ulla fimulacra,quæ nuf^ fint, quæque uix animo perdpi pofTinnquemadmodum illi duo,quos dico, fe^ ccrunnnoftris hominibus ad imitandum propono : eu cum unum,qui fit omnium optimus atq? præftantiftî/ mus,illis propono.Quod fi faccré,nû^ me tarnen illo/ tu. defenderé excmplis.Potcft em quilibet eu oratoriæ, acrcrumpubl.ratione atep modo conftituendaru ,tuni aliarum plane rerû artes amp;nbsp;difdplinas ita tradere,ut ad excellcntiorcm ftatum atq? formam uclit earum cupix dos progrcdi,quam cuius fimülacra oculis cernâtur,ma , nibusep contincantur Jmitatio autem quia in cxemplo ; tota ucr(atur,ab exêplo petenda elKId fi défit,iam imi tatio effe ulla qui potcft^nihil eft enim aliud totu hoc, quo de agimus,imitanïnifi alieni ftili fimilitudinê tranf , ferre in tua (cripta: Si cadem quafi temperatione fcribcz diud.

DE IMITATIONS AD PICVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

di un,qua is eft ufus.quem tibi 'ad imitandum propox fuifti.Sed redco ad illud:quod ais.imîtâdos cfle orâcis bonos : quærotç iterum abs te : uelis ne nos ita bonos • omncis imitari, ut eorum cuiuHibet uniuerfam (criben. ' dl' rationem exprimamus: an fans habeas, qua quifcp -in rarionis fuæ parte maxime bonus eft habitus, earn -, nos tantummodo ab uno quoque mutuariC atque ita mulrisexrarionum partibus, quibus rationibus fuhr alrj pcrmulti ufi, unam conficere rationem intcgram, qua utamur^Vtro modo acdpi dogma iftud tuum ma -lis,uidc»Sed prïorc ucllc te non eft exiftimandu. Quid cm ede potcft abfurdius,quam quas multi fpedesfoigt; ■ bcn.di atque formas,diuedàs illas quidem inter fe,mulz ' turhqj fepe differêtcis funt adcquuriifuis eas membris. omnibus,fuis partibus præditas,una in Icribédi forma • acfpede uelle uniuerlas cxprimi atque contirieriC quafi cxiftimes,exædificandis unis ædibus multa ædium exz - ' cmpla uariarum imaginum atque opcrum omni ex {satte pode repræfcntari. Altero modo fi te dices ueb;, etPrimum iam id quidem imitari,non eft plurimis ex-partibus.quæ ftilum fingulorum confidunt,aliquam. unam tibi fiimere:ut cum id fepius feceris: fumere aux , tem ex mulris potes : ftilum inde confidas tuum. Exx cerpereid quidem potius dicendum efttaut,filibet, criam mendicare» Ita enim. degere homines in uix ftus mendidtate confueuerunt tut quæ fibi opus ad uitami

go nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

tucatn funt^non ab uno,fed à mulas pttant.imitatio aii Ccm totam compleditur fcriprionis alicuius forma,fin^ gulas dus partes aflcgui poftulatîin uniuerfa ftili ftrugt; dura atque corpore uerfatunNequeenim qui Salux . ftianambreuitatemairequutusfinuerbis autem illam aut obfoletis aut popularibus,ftrudura etiam incodnz na congIurinauen't,Saluftiu imitari eft dicendus.Nelt;^ qui lulrj Cæfaris in enarrandis rebus temperanriam ex preflerihfermoneuero plane rudlt; in ilia exprimeda fic ufusn's erit proprerea dignus cxiftimandus,quern Cæ* ■gt; fan's imitatoremuocemus»Toram mihi oportet eiu» ftili faciem exprimatîcuius iè imitatorem did uult, que eo nomine dignum putem Jtaq; Cicero cum eius uer^ ■ bi definitionem traderehimitationem eftc dixit illam, qua impellimur cum diligenti ratione.ut aliquoru fimi lesindicendoefteualeamtiSwSuntneifta Pice TuUiaz na uerbafingula.quxcomemoroCQui autem fieri pogt;» * -. tefbut aliquorum fimiles eflè ualeant rj,qui de fii^ulis fiimunt quod exprimanttde omnibus,ut nihil afl^ua turfDeinde.fi tibi etiam de uerbo conceflero: ambirioz feenimtecumagere nihil uolo.Næ tuaiftaimitandi multos ratio optari potius quam fperari.fingi quam teneri,ore did quam re perfid fadliuspoteft»Nâ nec^ -

« qui eodem tempore imitari plures uult, quici^ ab ullo « profidetîdiftrahitenim mente atc^iènfum copia, neep » hærereanimumfinitîcuiusauté in null© hæret animus.

is omnino

DE IMITATIONE AD PICVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

isomninorcdleconficcrc nihil potcft. Neq; qui alium = poft alium aggrcditunei quâ in uno curam intenderit» ti5 in alio fepe rcmittere neceffe.eft»Capimur enim pie riqj omnesnouitatcîàquaita oblccftantur quidam,ut etiam ilia damnent, à quibus receflèrunt, Accedit code feriprorum diuerfitas ôl. diflîmilitudo.Itacç dcdifcédæ plcrunq; funt ueteres pcrceptionesîut nouis pcrceptiO'^ nibus curam atqj animum adhibcamus,Placet cnim in alio cum dignitate quædâquafi (èucritas orationisihix , laritas in alio,comitas,lufus ipfi multu probantur.Hox-, rum cum imitari altcrum didiccrimus,alterû doceri ag-grcdiamur.Rcqcere multa cogimur eorum,quæ paulo/ ante fumma induftria,fummo noftro labore fumus cd fequuti»Quamobrê frangitur ftudium,dcbilitatur dili gentia,contentio ilia noftra ardorcp omnis animoruni elanguefeit atq; rcftinguitur:dum hue illuc tancp à flu;* ftibus,Cc in excmplorum uarictatc iaëlamur. Poftrcz* mo quod tu fingulas uniulcuiufcç bonas parteis imita das eftè tantummodo cxiftimas:id fi rcdtc confydera^ bis,quo modo aftequi poflîs,non inuenies. Omnibus enim ex partibus uniufoiiufq; (criptoris conflarur coiu lelcitcç id quod in quoq; bonû atqj præftans eftiomes eius uirtutes.ôi uero etiam uitia,fi qua infunt in illo uix tia,cam conficiunt.Nam ut hominum uultus,alius mo rum bcnignitatê,alius alacritatem naturæ, animi alius fortitudinem,alius ingenq fertilitatcm,alius maieftatç, .... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I àlius

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRvs BEMBVS

» allUS ucnunatcm præfeferuntîcæautem fingulæindox » les non ex oculorum.aut ex fuperdlibrum folummodo ” formatant oris,aut genarum, auc cæterarum exaliqua « partium qualitatetuerum ex omnibus fui quæc^ uultus » partibus atcp membris funt coftitutæ: ucfi quis aliquâ *• pidlor imitari coloribus uelit,is fingulas eius faaei par * tes, cuius eft ipû indoles,antc exprimcre cogad’.ïra me » hercule in Icribendi rationibus infunt e^, quas laudaz • mus,fiueuirtuccs,fiuelumina fcriptorum ungulorum: * quas profeóto uirtutes præftare noftris in (criptis mini me poftumustnifi ctiam uniuerfas illas,quarum funt t-p(alumina,lcribcndi rationes præftcmus.An tu cando rem ilium puritatecç fèrmonis,quam in Iulio eftè ma^ -ximam atcp mirificam uidemus,imitari te poftè cxifti-* mabistnifi SC temperamento fueris ufus tanto, quanto illc maiore ufus eft,^ un^ alius: propterea, quia iplè de le icripfit,ne aut odio in lcribendo uideretur,aut at/ piditateuIladuciCÔCncglcdlum eundem cloquurionis exprcnèris,qui cft ab illo uel neceftîtate inftitutus: quo niam plurimis agendis,maximis difficilimiscç rebus oc cupatus,diligentiam in lcribendo maiorem adhibcte non potuitniel acccrfitus induftria.ne plane crederetur potuiftctut exiftimarent hominestmulto plus illû gra^' tiæ lcriptis fuiftèacquilîturum fuis,fi plus ei têporis ad fcribêdum bellicarû return occupatio luppeditauiftctC Atque ipfe quidem candor no ex lèfe, led cum ex altjs,

turn ex

DE IMITATIONB AD PICVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J

tum ex his duabus præcipuc partibus conftare mihi in‘ delf,quas dico.Has fi tu duas parteis non præftabis,câ dor iam illc tantopere laudatus nunquàm mcdiusfîdi'/ us expriinetunfin præftabis:uoles autem etiam Cicero nianam illam maieftatem feribedî aflequi, quâ omnes laudibus ufquead cælum ferunt: ncque hoc quemadx modum optabis,effîdes:amp; lUudquod effedhû lâ état, perturbabis. Quantum cni'm addes ad alterum, tantU' dem ex altero adimas ncccflè eft. Ita quæ per fe atquc feiundla cximia utraque prædarâque habentur,eorum neutrum,fi permi(ccs,(uam prifti'nam fadem dignitax terhquc rctinebi't.Quod fi ôi candorcm Cæfaris, Si. ma ieftatem Ciccronis,tum Si Saluftq breuitatcm,ÔC uber-tatem Liufj.ôC nitorem CeIfi,ÔC dih'gcntiam ColumcL læ:fi deni'que quod in unoquoque îaiptorum cgregio rum proprium efle Iumê,tanquàm in uultu indoles çoquot; (picituKca omnia pradlanda efle flatues feriptis tuis:uc reor ne non tam quidem imitari illos uolui(fe,quàm ïb ludcrc:necçtâaflcqui,quàm peruertere uidearc. Qua tarnen fi effugies calumniam uoluntatis tuaK illud certe non euitabistquin appareat.nemiftcm te illorum no di câm reôte aflequi,fcd etiam effingere mediocriter po^ tuiflè.Denique fi quis deus id,quod ipontó noftra fax cere nullo modo poflumus, te doceret: artem uidelicet quandanouamacpUncdiuinamrqua imitari multos lt;allercs,qucmadmodum praxipis:tameciret uerendu, r i' nbsp;nbsp;num ilia

8 4-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petr VS bembvs

num ilia fane atte tibi efle utedum ftatuerest Qu/ en/m fieri poteft,ut qui multos affequi una fcribcndi ratione uulneius oratio non diffimilis.non impar»non fibi di^ ucrfainconftan^j fit,non inconcinna.nonparumcox Hxrensîdum huius Ienitatem,illius uero araorem,alte' rius ornatum,altcrius negligentiamjqua: quidem inter dum ut in muliere non fucata facies,fic in Icribente gra^ tior eft:(excenta præterea alia uaria,multuinqj difteren tia fcribcndi genera qualitatcsœ compleiiliturC Ac mi^ hi quidem uetuftiffimi Poctx nnxilTe Protea uidetun cum ilium modo aquam fieri,modo ignem,modo bel/ luam diccrennnun^ tarnen eodem alpeótu plus una fijrmam præ le tuliflè;non folum quia id pofle fieri no exiftimabant,ied etiam propterea.quod quo paefto di uerfîç fade res inter iè^ uariæ apte coniungcrentur, no üidcbât»Sed iam de tuis literis had:enus,uel potius de ca tuarum literarum parte,ad quam quidem reiponde re me operapredu duxi.Na ad omesheej multu necef (e fuinà hæç ip(à fads multa ciTe pofluntjpræicrtim ti* bi qui no modo ea,quæ icripta funt,qualia iunt,redle fpides:icd ilia etiam,quæ icribi in hanc iententiam pof funt,ex rjs,quæ leges,per te ipie fadle coniyderabis. Ve nio igitur ad ilia partem fermonis noftri,in qua ea. mea ientenria fuinut diccrem,eos mihi uchementer probagt; ri,quiproiaorationeicripturi, Ciceronem fibi unu ad imitandum proponertt:heroids carminibus. Virgilim

DE IMITATIONS AD PIÇVM*

Iti quam omnino fcntcntiam no fàne ut primum ciuC-modi res traólare animo cœpimus, ftarim addudb' (u* musîfcd poft multas cogitationcs.ac per quofdam qua fi gradus ad earn acceffimustut non temcrc ilia inuenta fineprogrediendi fecifte,atqj in ea quieuifte uideamur» Nam initio quidem illud mihi fæpe ueniebat in men» temmtinphilofophiæopinionibusatqj (èntentrjs, fie '* in fcriptoru gencribus ÔC ftilo,nullis nos legibus fubfj/ ” dmemini addin',arque aftringi oportcre, fed quod in “ quoqueprobaretur,idfcqui♦ Quæ profetfto iententia tuæ fuiftc fententiæ fimilis atque co^nata uidetur ♦ De qua quidem me tentantem conatemq; eo in gencre to to multa,illæ tandem rationes depulerunt: quas luperi us,tc ut etiam de tua deduccret,fi poflent,collegi. Iraq; ea Iententia deietftus ad illud me contuli : ut ducerem, i^uius efle, ôi profeefto conducibilius, nouam inta^ iftarnep ab alps rationem ac plane fuam qucm^ confice re icribendiadcp putarem omnes homines, nifi inuidi atque maleuoli eflcnt,laudaturos* Quod cum plàcuiC» fet.uellem autem,quantu in eo poftena^expeririîomnis noftra cogicatio,diiigentia,ftudium^Qmnis,deni cp no» fter labor irritus ateg nullus fijinNihitenim inucnicba, quod no ucl ab aliquo ueteru icr^torâ ftilo hauftu ui deri facile poftrt,uel omnino fi id effiigeram, tame cu adillorum icriptaconferebatunmihi non fummopere difpliceret*Quippequod.ueriuflatefefnionis,propridgt; ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I J tatem..

86- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ PETRVS BEMBVS

tâfcm, maicftatcm eorum feculorum non rccïolcbat: nullum antiquitaris ucftigium,nulla notam rcfèrebar* Ad hanc fruftrationcm laboris noftris illa cogitario ac celTinquod animaducttcbam cos,qui feneminé imita/' ri prontebantur,partim fcribcndo paru admodum pro fcdflcrpartim ctiam fuis cu libris atq; (criptis plané inui (os defpeótos iacerc.Quamobrem ca ctiam (èntétia damnata aliam inirc rationcm ftatuimus:quæ quidcm eiulmodi fiiit» Voloautemfingulos tibi animi mei motus confiliorurficç uarietates pericribere: ut fi aliqua ex parte prodeflè tibi error meus poflît,ea ne cclcre.Nâ quoniâita natura comparatû uidcbam:ut quoties ma gnum aliquid atqj arduum moliri homines cuperent: eius fi facinoris exemplum haberét aljorum, qui idem aliquando effent conati:earemultum illis curæ ad id, quod aggredi ftatuiflènt,multum laboris,multum etia ambiguitatis,multü deniqj diffieukatis dcmerctur: co^-gitare cœpi rjs in ftudrjs,quibus femper dediti fuimus, optandû eflè:ut quem quifep imitari poffet.qui feribex te aliquid cuperet,nedee(ret.Itac^ (lue ut in itinerc con ficiendo cum ducem nadli fumus, fècuriore animo uiâ ingredimur : fie in reliquis rebus alacriorcs ad illa (uz mus,quorum doôlores amp;nbsp;magiftros habcmusîfiuc ctiam ad omnem cxcellentom laudis amp;nbsp;gloriæ cupidita tem nulla rc magis,^ aliorum æmularionc inritamuK mihi quoqj idem faciédum putaui.cum poéticis in fht-

dijSjtu

DE IMITATIONE AD PICVMÿ

f9

dr)s,tum in oratoria diïaplinatquod permultos fêaflc intclhgcbatn:ut in utracp eanim artium, Si. ducem que (equcrcr:ôi gloria illuftrem, quem æmularer, eligerem; mihu^ipfe quafi fignum proponerem,aci quod quide çônarus omncs nofm cogitarionesq^ dirigcrentur. Id cum dcliberauiflcm:magna mehæfitatio tenuit: debcx rem nc eos,qui mcdiocntcm non cxcederetran illos po tius,qui client omnium cminenriirimi.ftatim inirio ag greduquos omni ftudio colercmtadquorumq^ fimili/ tudincm mequam diligcnrillimecompararcm, Nam fl animum ad fummosadiccilTemjUud ucrebarne me uel rei difficultas ah inccpto deterrerecucl certe frangex rctfulccpti oncrismagnitudo:cumme parum pronce--re oprimorum Icriptorum longeop præftantiflîmorum excmplis comparationeque cognolcercm»Sin autem mediocribus inc tradidillemiequidcm fpcrabam fore: ut cum ab illis,quantum uellem,profcciflem, amp;nbsp;facilicMr mihi eflet ÔC plane tutior ad eos tranfitus,qui primi ha bercntur.lcdangebar animo:quod utodore nouum uas.fic quo primum rudimento ftilus imbueretur.petx magni interelle audicbam :mentcm eriam amp;nbsp;togix tationem meam , multo libcntius in fummis excel x entibusque uiris fixamcrecflarhqucdctindiam . Vix at tamcn,fiuc timorfiue imbecillitas plane noftra uox luntatis ptopenfionem : qua trahcbar»Itaque dedidi • me ijs magiftris inftituendum : quorum (cripta non K _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarn

r

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BBMBVS , ,

tam laudarcm.quod bona:^ redpcrem,quod[parabo ra optimi's commodiorac^ ad imitandum ui'derentut» Eos igitur acem'mo ftudio.lummd«^ diligentia cu tatn diu eifern ièótatus,quoad mihi uideref me eius, quod concupieram,magnam eflè partem conièquutum : ad illos me contuli.quos eflc facile prindpes omnium ho' minum teftimonio fenticbam:ut eos item fequerer.aiii murhep meum atque mentem ad ipforu rationes hauz dendas imbibcndasq; traducerem.Id cum fedulo etia atque etiam experirenmea me dclufum fpc fanè atque dcceptum cognoui. Non enim folum fadliorem mihi eorum imicationem aliorum fcriptorum imitatione non eiïè faólamtfed multo etiam diiïîdliorcm,prædux fosqj ad earn aditus potius quam patefaótos uideba. Nam,qua mihi ufui putabam fore infumptam inex^ primendis mediocribus operam,ea ianê impediment to fuit»Animus enim iam noftcr diligenti exercitatiogt;’ ne illorum icribêdi rationibus eruditus atque aifuetus, cundem morem diu rctinuina quo quoniam aberat is, quédeoptimishauriri oportebatteontra quam exifti/ maucramfiebauutfdlicet multo minus ad eos expri-mendos eflèm idoneus nbsp;nbsp;fime nun^ mediocribus

• tradidiffem^Quare multis me meis laboribus id unum edeaiTequutum cognouiïut imitari iummos indperc mihi certc ne turn quidem liccrctpropterca.quod ea di diceram:animumque meum fj s quafi maculis infecera,

quibuS

DE IMITATION-E AD PICVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69

quibus refidentibus perfcôlæ rationis uUa in eo depin^* gi reóte facies imagóeg non poflet»DeIeri nero ea, qux « quis diutumo fludio in animum induxit fuum: non ta « fepe facile efl:,lt;^uanioport:et»Sed nihil eft profeóto ta « perdifFidle tamc^ durum,quod non labore noftro pof « îè uinci fuperarique uideatur: prælèrtim fi in eo quanx « turn facerc SC confequi poftumus.contendamusJtaque « fumma à nobis adhibita diligentia; è memoria tâdem noftra deletis penitus ijs,quæ alte tunc imitatione non optimorum infederant in ea rationibus, omne meum fhïdium ad illos contuli,optimos atque fummos quos dico»In quo quantum profecerim fi me roges;fanè ni^ hil tibi relpondebo:præter hoc unum, mei me confilq non pœnitere;pradèrtim cum eoru feripta lego,qui aut nullum,aut omnes.aut non tantum optimos emngerc præftarcc^ uoIuerunt.Sed non debebis tu quidem ab hac capeftenda feribendi ratione abfterreri;etiam fi mi nus tibi id.quod alqs pfuadere cupimus, uidemur eftè ipfi confequuri,Non enim quantu potuimus.in eo im^ pendimus uel temporis uelîaboris:quippe qui eriâ uer naculo (èrmone quædam conlcripfimus.cum profa ora rione,tum metro plané ac uerfuAd quæ quicîem coferi benda eo maiore ftudio incubuimus.quod ita depra^ uata muJta atque peruerfa iam à plurimis ea in lingua tradebantur.obfoleto propè reôlo illo ufu atque ^prio fcribeudi;breui ut uideretur,nifi quis earn fuftentauiP m fet,co

3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

fct.côprolapfura ut diudflime fine honofe,fine fpletix ' dore,fine uUo oiltu diginitatéq; i'acereLQuare no opor tebit te excmplu â noftris (cripris capereïut quantu nos Latino (crmone optimis i'mitandis æmulandiscç prox fecimus:tantundem putes ali'os,nee eo amplius rjfiieni artibus po He profi'cere;fèd id potius cogitare: cum nos ’ certe aliquid ea fimus uia cófèquuti(fi modo id aliquid eft,quod à nobis cofedum eft)qui quidem tame alias etiam (cribendi uias ingrefti fumus:illos,qui nihil agex re,nihil conari aliud ftatuent,præter id unumn'n eo pla * ne efle, quæcunquc uolent, confequuturos. Habes ox mnem rationcm confilij mei : quoque palt;fto in cam tandem fcntcntiam,quætibiquoque ucUem probari ‘ poflet, uencrim : quam perplexis cogitationibus, quix DUS mxandris, uidcs. In qua porro adhuc eo libenx tiusconquiefio,quod alijs prius taitatis omnibus di* ligenter orationum ufjs,ea me tanquàm portus ex Ion go errore diu iadatum excepit. Hane qui amp;nbsp;initio inx gredipotcrunt,0C ingrefti nunquam feab ca defledi fincntiquemadmooum illi,quiin curfii nihil offen x dunt,celciius curriculum confidunt,a qui lapfi aliquox ties fiinnfic ipfi ad meta cirius fine ulla offenfione per^* ueniencquancucß ijs metam fuu fiuc ingenium,fiuc in duftria,fiucomninoutrunlt;ç ftatucrittquod profedjo etiam fub fortuna pofitum.atque cafu interdum uidex turata muJta in uita fàepe acddunt,qu« auocent ab inx t

ftituto

DE IMITATIONE AD PICVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9i

ftitutoanimurn,aliorfumque,quàm oportet ducant. Sed illud tenere omnes debebunt: ÔC quantu in quoc^, » cft,niti atcç perficerc,qui aut oratoriæ,aut Poërices ftu., „ ' drjs deleëlabuntunut cum Ciceroncm,tum Vcrgilium.. „ ' fcmcl complexi.nûquàm dimittannnûquàm ullis alio/^ « rum faiptorum illecdjris ab eorum imitarione æmula/ „ tioneque reuocentur.Qui fi non ita omnibus artis atep « ingenrj luminibus abundarenüfi non uniuerfis firiben di uirturibus praoliti cumulatief confpiccrcntun eflent « aut ipfi caa:eris una tantum uirtutc probatiores:tamen . cos nos unos fequi tantummodo imitarique dicerem oportere:propterea quod uicinius ad perfedtam ration . nem illis ducibus,quäm ullis alqs progredi öi contendc • re poflcmus.Nunc uero cum nulla omnino uirtus,nulx Ium (cribendilùmê,nulla egregia indoles,nulla laus in ullofit,quænoninutrouis comm ineflè,longe etiam præftantior atque abfolutior reperiatur : multo id nox ^îis eritconftantius,multo diligentius faciendum : ne fi • alios imitandos fump{èrimus,uel praui iudicri,uel imx • becilli animi notam fubeamus:cum aut in cligendo no prudentes,aut in aggrediendo timidi fuüTe uideamur, ^Namde Vergilio quidem nemo ambigit : omnes in uno illo omnium poétamm(de latinis loquor)inueniri * • pofiè uirtutes fumma fingularicp dignitate,addût ctiâ “ .. admirabiliores multo fingulas ÔC præftabiliores : ut fi quot;nbsp;-natura ipfa hominû rerumçB omniû paramp;.ea loqui uer “ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 2. fibufi

91 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PBTVRS BEMßVS

►» flbus uoluiffet.quæ ab ipfo pcrfcripta funt : ncc meîtuï * affirment,ncc omnino aliter fuifle loquuturam. Cicero « ncm quidam aiuntuerbofioremefle interdum, quam » necefTc fittpræfèrtim cum de rebus à fefè geftis,dec^ Ca fulatu illo fiio mentionem làcit:cæterum ilium non mo V do omnium eloquentiflîmum fuiflè, fed ab eo cloque* » tiam ipfam efTe genitam atque natam putanuEgo uex ro’id neque uituperare audeo»poteft enim illi concefliC fefepedignitasfiia’,aut inimicorum improbitas, auc Rcip»ftatus aliquis,at alia omnino cauia atque refpez dhis»Quare quæ aliquibus fuperuacua in legendo ui^ dentutjca in agendo neceflaria fuiffe à multis poterunt cxiftimari.Neqj defcndere magnopere laboro * Id em fi peccatum cft,non ftih' culpa, fed animi uitio contra^ dximeft«ddoetiam,fiuis,iudicq quadam peruerfio-^ ne:dum quae ab ipfo praetereunda filentio fiierant, eit il li digna uiià (unt,quæ recenferentur:ftilus uero ÔC bendi ratio eandem illam egregiam prædaramq; fenv* perindolemretinet,eundem orationis fplendorem ac niaieftatenu5radert.Quamobrem non tarn quidem ac cuiandus cfle uideturQi modo accufàndus eft)quod ea fepe comcmoret,qua: à fe reticeri aequius fuit,quàm lau dâdus,quod ita femper Ioquatur,utcomemorari aper* tius non qucant.Quid fi rjdem etiam parum confùn** tem fuilïc ilium dixerint;aut omnino imbedlliorem,^ uel ratio,uel eius digaitas poftulabat: Num erit nobis propterea

DE IMITATIONE AD PICVM.

^ptcfcaab imicationc repelIendusCMihi plané, fi idé fenriâ,^^ quid ego male mehercule lèntiâ de tanto ui roClèd fi ego quoq; idem fenfero:mihi eius fortafïè uix ta non ufcpquacp probabitunorationis aute amp;nbsp;ftili rx* do nihil improbabitur,qui eflè oprimus in uita no opti ma poteft.tametfi id quidem eriam fi orationis eflè ui/ tium iudicetunnon ego huius innitarionis,aut ita par,' ds extendo,præftâda ut uitia fint:nec folû ut in fade ne ui:fcd ulcéra eriam 8i dcatnces fint exprimendæ: quod qui fadunt,merito ab Horatio,eo que tu locum affers, irridenturîAut modum præfinio ficnit fi quis tam prae lt;nbsp;ftans ingenio eft,tam induftrius,tam eriam felix,utan teire magiftru poflintamen id fieri negem debere,cuc^ is ilium ceteris in rébus æquaueriü,fi prudenriam adhi beremaioremuolet,noprobem*Mihi quidem amp;nbsp;Phi dias amp;nbsp;Polydetus probantunquorum alter Eladu (cul pendis,alter Ageladem fingendis imaginibus,quos ha DcbantmagiftroSjluperauerunt: Et Apelles,qui qui* dem in pidburæ arrifido Pamphilum præceptorem fuûi longilfimointeruallojxîftlèreliquitjtatp ualde mihi illud exoptandum efle uidetunita animatum, ita infti tutum eflè quempiam:fix?s ut ilium fit omnium homi num eloquenriflimum ruturumrquod Kfi longe maïus atlt;ç præclarius cft,cp quod temere (perandum eflè ui deatunnulla tarnen naturæ lex,nulla prælcriprio prohi bet,conlpid un^ nepoffit, Etenimquemadmodû Ci m ; cero inter

94- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

ccro inter Latinos exriti'nnatn de Græds nihil loquor: qui unus omnes quicuncp ante ilium boni feribêdi ma/ giftri fuerunt.excellerettquod quidem magnum atquc diuinum Rjinfic profedlo alius exiftere aliquando pote rit,à quo cum reliqui omnes,tum etiam ipfe Cicero fux peretur.Id autem nullo modo accidere facilius poteft, quàm fi.quem anteire maxime cupimus.eum maxime * imitemur»Abfurdum eft enim confidere nos aliam inx ” uenire uiam pofle.quæ melior fit,quàm eft ilia uiatquâ * Cicero non tam quidem inuenit ipfe.qua'm ab alqs in^ *‘Uentam ampliorem,ôiilluftriorem reddiditjpræfertim, cum quo tempore id fieri neceftè eft,quantum ipfi pla^ ne poftumus,nondum cxploratum habeamus. Quod fi quern maxime imitati fuerimus, ctiam aftequemun turn adhibeda cura eritjut ilium anteire ualcamus.Sed omne noftrum ftudium.omnis labor,omnis noftra co gitatio in qs aftcquedis,quos imitamur,maxime omni urn eft infumcnda.Non eft enim tam arduum eos (u^ perare atep uincere,quos aftequutus fis, quam aflèqui quos imitere.Quare hoc in generc toto Pice ea eile lex gt;• potcft:Primum,utqui fit omnium Optimus, eum no^* « bis imitandû proponamustdeindeficimitemur, ut afz » icqui contendamustnoftra demum cotentio omnis id » rclpiciatjUt quem aflèquuri fuerimus, etiam prætereagt;-« musJtaqjduas illas in animis noftris egregias plurix » marum,maximarum(^ rerum cpfixftricesæmularionc

. - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;attçfpem

DE IMITATIONS AD PICVM.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9$

atq? fpem habeamus.Se3 aemulario fêmpcr cum imita done coniuncfta finfpes uero ipia noflxa non fam qui^ gt;nbsp;dem imitatione,^ fucceflum imitationis (ubdequi rex dliffime poteft. Ac Ciccronisquideimitatio omnibus, qui pedeftri oratione foibere aliquid uolent »opportun ' na eîïè poterinquacuncç illi de re atq; materia fit icribê dum.Idê enim ftilus aptari rebus innumerabilibus poz « teft.Ncc audicndi funt, qui exiftimant Plinianam de « natura rerum hiftoriâ,Ciceroniano fixibedimodo atcp nia tam pcrcommode explicari non potuiflè,ut ab ipfo cft more 1 llo fuo explicatatquod oportuiflèt in infinitâ magnitudinéopuscxcreuiflèjfiaddlas multiplices inx numcrabilescç res,de quibus crat lcribendum,exubcrâ tiam Cicero fuâ omatûcp fcrmonis adiunxiflèt. Nec^ enim in omnibus eius fcriptiscum idem fît ftilus, cade tarnen amplitudo incfte,idem uerborum apparatus co (picitunSed quadam uberiora funt, SC tan^ fucci plex -na:quadam exilia amp;nbsp;fiio tantu roborc nitentia, ut efte quafî fine cortice uideantur»Nec^ fi orcfcere corn librox njmmagnitudodebuiftet,non proptcrea fuiftcnt ipfi nobis multo etiam gratiores:cum quanto plus ab eius calarao atramcnti,tanto plus ab ingenio atq? artificio dignitatis SC. pulchritudinis haufiflenuEJe Ycrgilto ue ro no idem poflumus dicere,ut idoncus fit:que,qui car minibus dclcdtant'’,imitari omnes qucant^Necp enim quiautEIegos,aut Lyricos conficiunt uerfus,quique ucl Co

9lt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETR VS BEMBVS

ucl Comcediarum ucl Tragcedi'arum (cribctidaru dio derinêtunhorum ullos v ergih'ana carmiïium ftni (Hura,numerus,rario ipG multum luuabittSed imiten tur t) quidem eos,quos habent principes,fingulis in foi ptorum generibus fingulos,atque illis aflèquendis fiiz perandiscç lèlc dedant.Quod profeôho nos aliquâdo fedmustut in Elegis pangédis ,qui optimus eo in gene re poëmaris nobis uifus eft,eum imitaremur* Heroids autem confoibendis carminibus qui fe dederinhuic cer te erit Vergilius edilcendus, ebibendus. Si quam maxi me fieri poterie exprimendus; quemadmoaum coram tibi dixeram mihi uideri.Atque hac quidem cum Ver gilrj,tum Ciceronis,tum aliorum exccllerium in fuo cuz iufq^ genere foiptorum exprcflionem non ita intelligi uolo.ut præter ftilum Si foibendi rarionem(uti autem me ijfdem fiepius uerbis non pœnitebit)nihil omnino ä quoquâ fumendum exiftimem,Nam Si licuit id qui^' dem certe omnibustSC lemper licebiu Quis enim opus legirimum conficere poteft ullum, qui nihil mutuetur: nihil à quoquam fumat,quod foipris inferat atque in-»* terfpergat fuisCQuis no aut fententias, aut fimilitudi^ nes,comparationesque,aut alias foibendi figuras ateg luminaxquis non aut locorum,aut teporum delcripriogt;* nes,autordinemaliqucmacferiem:qKisnó etiam aut belli,aut pads,aut tempc(tatum,aut errorum, aut con^ filionjm,aut aniorum,aut Saturn omnino rcru exem/

plumaÄquod

DB IMITATIONE AD PICVM* ?7 plum aliquod ab ijs capiattquos multu pcrlcgci ittquos diuinmanibushabucriüaim Latinis,cum Græds.tu certe ctiam uemaculisrut funt nonnulli excellentes in ea lingua uirifitaque liceat.quicunqj id facere uult,ut fern per licuitîfumantcç ab alrjs,qui fcribunt, quod uidebi-* cunSed paree id êC pudenter fadant:nó (anè quia (urne re etiam reóle multa nequeamus t pofiumus enim, K multi magni atque clari uiri idem fecerunttSed propte rea,quod praxiarius efttilla omnia inuenire nos ÔC qua-fi patere,qu«ïm ab alfjs inuenta mutuari.Maxime uero earum rerum ratio turn probabitur, laudabilisque eft: fi id perfitimusxut quæ mutuati lumus ipfi, ea (plendix diora illuftrioraque noftris in fixiptis, quam in eius, à quo fumimus con(pidantur:ut non minor in exoman do laus,^ inueniédo fuiflè uidcatun Neqj enim mihi placet Arilius, qui Sophoclis Eledtram optime Icripta male tranftulifle didtunSed nofter Maro.qui ab Hez-fiodi Georgicorum libris multa fumcns,atque in fiios tranftcrcns,ea omnia reddidit meliora.Quâquàm qui dem eius generis ita multa Vergilianos omneis libros referlcrunnut appareat non tarn ilium,quod ex fe pro/ meret,defydcrauifte: quam quod anteiret,ex induftria quadiuiftctmultoquc plus in uidloria,gloria:, quam in inuentione pofuifle uideatur» Quate quidem de re omni eo monitum uolui:quod funt quidam, qui non folum ca qua: ad ftilum fcriptionemque pertinent : fed n ilia

98 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS BEMBVS

ilia etiam, quæ dico, quæcjî de gcnere ah'o funt, cufn fumuntuRuno iinitationis nomine indudant. Qui qui dem mihi Ciceronem,eo quo fupra commemoraui logt;* coJcgiflc parum uidentuRubi ille,quid imitatio fit, de/ » finit.Nam fi ca profedlo imitatio eft: qua impcllimur, » ut aliquorum fimiles in dicendo eile ualeamustin » tatione autem non ftili modo,(ed ctiam materiæ,ordix » nis,fentcntiarum, aliarumque plane return extra fti-^ « lumpofirarum ratio induditur: quid eft, cur non ego

Aencæ,AfcanipDidonis,tantum mutatis nominibus, Vergiiri Aenëida mihi totam fumamiaut etiam ne mu tatisquidemC’ficenimillifuerofimilior.Quare fi no/ lunt q parum hærentia uideri diceretaliud fumere,aliud elTe exiftiment imitari:ÖC cum Heroicorum Catulli uer fuum rationem imitatum fui (le Vergilium dixerint : fi modo id uolent dicereitum fi eum affirmabunt cum ab illo,tum à cæteris uel Latinis,uel certe Grætis non poe/ tis modo, (ed etiam oratoribusac philofophis multa fumpfifteiucriftime pronundabunt » Ac mihi quidem iple interdu uideris,cum tuas literas lego,ita fenfifleut utrum quis aliqnem imitetur,an ab illo fumat,quod in fua feripta transferat;differre nihil duxeris: quod fi eft, equidem lætor unius tantummodo uerbi interpretatio ne mutatatrerum non minimarum.neque fane fpemê^ darum inter nos magna ex parte controuerfiam pofte fiqiri,Çuid eniin mihi elle aut propter noftram bener uolcntiam

DE IMITATIONS AD PICVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“99

uoicntiam iucundiustaut proprer ali'orum exiftimario ne tic tua dodli ina iaudabiliLis poteft, quàm nulla me in re,abs te magnopere diflcntire : homi'ne multarum maximarumquererum difdplinis erudito, fummo inx gcnio.fumma integritate prædito:amp; l'n Iccunda fortu^ na tcmperato.in aduerla eredlotatque in omni uita ma gno ac probato uiroCcuius tam multi leguntur iam ha béturep in manibus egregie perferipti libri:ut me, no fo lum opinione hominum fadle uincere,lcd etiam obrue re lcriptis poflîs.Sin uero aliter fe res habet,tarnen gau dco nullas inter nos opinionum fentenriariÿimque dix uerfitates ÔC contentiones efle tantas pofTejtarhque gra ueis:quas profedto uel mca fumma in tc^obfcruantia, uel mus erga me amor non leuiffime ferat : præfertim cumdcamorelibrum conlèribas : de quo qui cæteros doces,non uereor,ne illud non didiceristAmandam ef/ fe imprimis ueritatemadque qui fadat,in eo neminem lædere;aut etiam qui fe fucerc exifhman nam id quide in multis credi quàm fdri fadlius poteft »Quanqua'm non ego is fum.qui me falli non putem pofte : præfcrx tim cum Ariftotcleos tam mulrisin lods libres ,atquc uniuerfam propè antiquorum philofophiam,abs te re^ prehendi uideam.Fieri enim poteft,ut quemadmodu ego retfte me (entire exiftimo,qui tibi uideor à ueritate abeffelongiftîmentam reële fcntias,cum mihi tarnen

n 1 uideatur

100 P. BEMBVS DE IMITATIONE AD PICVM;

Bideat? fccus.Ncc» illud mihi afTumotut his Ii'teris te at/ que cxteros,qui aliter fentiunt, ad meam opinionë at/ que fcnfum traducam.quid enim eilet ineptius j quàm cuiautMaro,aut Cicero diuina illafuorum fcriptoru cotatque tantorum maieilate imitandos cOè fe non perEiâCerunt Jdei putare me una mea epiftolaper?» (ùafurumÇ'ER tarnen humani animi,ÔC ut ego arbitror, non contemnendi:qua ipfe ucrifimilitudinc dubqs in rebus cognition^ue digtiiŒmis ducatur, quâm plurimos uelle certos facere: ut aut repreheniione ah'orum (è corn«* gere,aut comprobatione con

firmare poilitJd me unü uoluiilè,ut exiib'mea^ teetiamatqueetiâ roco»Valc.Ro

ina;,Cal.Ia^ nuarqs»

H D. XIII. «

lol

lOANNES FRAN-

CISCVS PICVS MIRANDVLA PBTRO BEMBO, S» P.D.

ON ER AM nefaus Bcmbe, (iiquxde imitatione conccx peram, ea ad te perfcripGC* {èm:fore,utin irritatos era* brones incurrerem : uerum hoe me eonfolabar.quod eo rum aeuleos plurimum ha^ bere dulecdim's,amp; quidem fuauiffîmæ,nô ignorabam:

ut qui (edern haberent in aluearibus dulciffimarum apumtquæ tantum Arpinatis mellis iplb in ióhi relinx querc folerentmt fine Paa)nqs herbis,fine uUa uulneris obligatioe,ip{a per (èfè (anitas aeeurrerct* qua in re me nihilfanèfeiellitopinioxtatumenimfuauis aerimoniæ piadèferunt illi ipfi aeulei,tantumlt;^ me tua fimul, ói pu pugi^t.óC obJeólauit oratio,ut iteru pungi eupiam, quo poffim iterum obleólari.Sed quanquam tu es in (cribé do multo aeeuratiflïmusdoeus autem ad me impugna/ dum ampliifimus præberi tibi uiderctunquæ tua tarne eft modeftia.quibufdam ilium quafi punólis anguftiî (eddidifttxoam QC paucula quæpiâ earpis,dC- multa præ* Q ) ccrisfilentio^

O1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO» fränciscvs picvs

tens filenrio.Mukum uero de tuo imi'tatiom's I'nfHtuto amp;nbsp;gnaui'ter SC dodlc pferibis» Ego uero ad omia ea. rex fpondcboîôi nonnulla etiam fi quando fefe obrulcrit occafio,quæ priori epiftola mea contra imitatione mix nime attuleram,non grauabor afferre: quo minus me fjœniteat aduerfus morofos omnino,ne dicam icrupu/ ofifTimos imitatores,di{lcruiflè» Prindpio pugnare hæc mea in epiftola,aut non cohærere fibi uideris cxifti maftcjimitandos eftè bonos omnis,amp; imitatores uitu^* perandos.Putafti fortafteidem eftè imitari fimplidter abfolutccp,amp; bonos omneisimitaritquare cum alteru laudarim, damnarim alteru:haud rc(^ à me faeftu cen icre queant probari return æftimatores. Sed nulla eft rcrum,nulla eft pugna uerborum: neq? enim ilia eadê, fed diuerfa funt,0C ab alterutris longe femota.quando-quidem cum omnes bonos dixi.ôi unum etiam quem» piam proprie atq? fignanter excluG»quem quifquis de* mum ille ruerit qui duxerit omnino imitandum,0C irrix detur ab Horatio,SC à Platone condemnatunCur igix tur eos laudauerim,quos cotempfit antiquitasC' Atqui Maroncm æmulatorem dixi,qua parte æmulàrio præ/ ftat imirationi : tantum abeftutcum inter imitatores collocaucrim.neqj opus fuit Bcmbc,ut affirmarem imi tari non oporterexquando non ufqucquaque,ncc unu quempiam,quod tuteipfe arbitrabaretfed bonos ox mneis dixi nobis proponendos, ut imitaremureis uix delicet

DE IMITATÏONB AD P. BBMBVM .loj dclicet in rebus in queis maxime illos exccIluifTe putaz bamusmihilo tarnen minus genium inuertendum nô cfTcpenitus admonebam, (èd dirigendum e(Te filum orationis ad cognatam animi propcnfionem idearnc^ dicêdiJaudaui îanè eos,qui ab unoquoqj excerpant fi-bi id,in quo fimiles merito ut euadant,conari debeant. damnaui qui uniuicuiufpiam (criptoris ncuos, cicatrix ces,uitia,excrementa effingere procurant : quæ ita in corporis orationequantumuis cximiaccmuntur, ac in humanis perfæpe corporibus. Potes igitur Bembc per/ cipercmeôidialceticæregulæ illius non eflè oblitum, repugnare fibi ipfi inter difputandum fas non eflc : nbsp;nbsp;nbsp;'

fruftra me ad Pauli Cortcfr) cpiftolam abs te fuiflc re-legatum.non proptcrea folum quod alia eft inter te, me,quam inter ilium ôi Politianum fuit controuerfia» fed quoniara quæ Paulus conatus eft,aftcquutum non magis ilium uel aliud agens fubiudicaui,quàm POLix TIANVM Tullianam fcribendi rationcm indcptum Eiiftc.qua etiam in re tibi non aftcntior. quandoquidé quot;nbsp;potuifie ilium exiftimo quemcunque uoluifîct fcriptO' quot;nbsp;rem effingere: eiufque rei aliquando præbuit indicia» * Sed maluit ab eruditis haberi fc hominem, quàra aut “ ’ feruuni pccus,aut fimiam.Ac fimilitudo ilia parentum “ quamnati référant,parumiuuitCortefium.quâquàm “ iuuencm ingcniofum,ÔC bene de liten’s tncrcntç» cxtrin * fccus ilia cantiamodo cernit^ncc ornes neuos repra fcnz

tat.ncc

1O4lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. FRANCISCVS PïCVS

tanncc capillorum aut unguium, quæ multi afFcébnt contcmnenda præfcgmina.funttp multi qui diHîmiles parentibushabentunegregio tarnen colore munitiôi faciem Si membra prælaèrendo:fi non fimilia,at notæ minimedeterioris:iudicanturcç amp;penumero non de^* générés,fed longe præftantiorestut mittam, quod hæc filiorum erga parentes imitatio,natura confiât, non ar tc:ut potior fit ilia fimiæ comparatio,quàm nati: cû hic affedlatis gefticulationibus patris uultum.aut corporis reliqui habitu referre nequa^ poflînilla quoquo mo-^ do uel de longinquo hominum:quorum è numero eu nequeasomni ex parte pukherrimum quodeffingas corpus inueniretmiror te pukherrimum quod imiteris orationis corpus, uno in icriptore prorlus inuenifle, quod fieri no pofie,tuo ex Cicerone reicire facile potui fti.Addequod fublunaria ifthax, ut etiam tibiantea plane teit^annon lunt omni ex parte beata : cum di^ ftribuat natura parens non uni tantum, ièd multis fixa ’ munera.ÔC fuas unicuiqj rei propriast^ uirtutes elargia tur.ex quo fit ut pulcherrimum illud quod quaaris ora/ tionis artificium,ipfa in natura,inque animo potiffimu tibi undeeius proxima origo in uerba amp;nbsp;literas deriua tum,fitindagandum;nonautem una uniulcuiulpiam autoris in pagina.in omnibus potius,aut in plurimis » omnium.quando uti in uniuerfo hoc quod oculis cer^ » nimus animantium omniû habitaculo,uariæ funt reru efiidendaru

DE IMITATIONS AD P» BEMBVM io$ cffidcndarum fparfæ uîitutes.tio coaôlæ unâ in orânta necuno inautorequafîanguîo quopiâ hûanæ Reip^; intc^a ÔC perfeâa eft norma loquendi coftituta» cuius quioem rei priori in cpiftola mulris te admonitû uolui» Sed quoniam fatis ea non fuiflè deprehendirquoniam iterum dubitas.ôC quid hæcipià fit perfedtain animo (pecies ideâue dicendi, curiofe iciicitaris:haud equidem dubitaboeadere pIuradÜTerereîôC quanquàmte ad Cicerone relegate poHummihilo tarnen minus amp;nbsp;quæ ipfe ientïatjôé quæ ipfè putem,ut omnis tandê à te fcru pulus extrudi pofiGt, amp;nbsp;tuas hac de re diflblutas argux mentarionesagnofcerequeas.fuscç de^^ narrare prori nus aggrediar»Quid(ait Cicero)maius,quàm cum tan/ ta fit inter oratores bonos diffimilitudo, indicate quæ fit optima {pecies SC quafi figura dicediC’a bono ad opri mum drjudicandum loquedi difïîcuïtas inna(citur»Di^ ces fortaflè Bembe:quæfi'uit illud ipfùm Cicero î deinz de inuenit. Si quale nam eflèt expreflÎLÂt ilium ipfum audi hæc uerba promentemîAtc^ ego in fummo orato « re fingêdo talem informabo,qualis fortaflè nemo fuit: « non enimquæroquisfueritjfcd quid fit illud quo nihil « poflîteflepræftantiusJingitigitur Cicero qualem nec « uidit,nec nouiuAt certe uidit in animo:quod enim fin/ « gituradalicuiusimaginisexemplar:fi nullaextat exz triniècus imago,ad earn ipfam imaginem quam menz-te gerit, quisquis ille fîdtor fnerit,id ipfum fabricari nez

O ceflèeft.

«0.T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. FRANCISCVS PICVS

ccflc cfl.Arrigc aurcsBembe,ÔC Ci'ceronis no meis hau riuerbis,quiaipfadeldeaoratioms decernendum fie. Ego,inquit,fic ftatuoînihil effe in uUo genere tam pulx chrum,quo non pulchrius id fit, unde illud,ut ex ore ali quo quafi ÔC imago exprimatunquod neq; oculis, necç auribus,nec^ ullo fenfu perdpi^otefttco^tatione tanx turn ôi mente compledh'mur. Idem ponea de Phidias artificiofis imaginibus cum difTeruüTennon ex animali cxcmplo,aut fculptis fimulacris eas duxifTe ilium affirx mauinfed in ipfius,inquit,mente infidebat foecies pulgt; chritudinis eximia quædâ:quâ intuens,in eaeç defixus ad illius fimilitudinem artem manumcß dirigebat. Vt igitur in formis ÔC pióluris eft aliquid perLëlum ôd exlt; ccllens:cuius ad excogitatam ipeciem imitando referuti tur ca,quæ fub oculos ipfa non cadunnfic perfeôlæ elo/ quentiæ ipeciem non uidemus,eftigiem auribus quæri mus.Has rerum formas appellat Ideas ille non intelli^ gendi folum,ied etiam dicendi grauiffimus autor Plagt; to:eascç gigni neganôd ait femper eftè,ac ratione Sd inx tclligenua contineri.Cætera nafci,fluere, occidere, labigt; tree diutius eftc uno eodem ftatu.qua de re magis mix ror te ab ipib quern colis Cicerone, tatopcre deiauifle: qui affirmes,te non tua ex mentis pcnu,ièd ex ueterum libris traxiffè,ôd multo annorum ipatio, multis Iabori-lt; bus.ac longo uih cxercitationeque,0d ftili formam ôd di iftandi finwUcruiwncc uUum antea ipeeftrum, nec uUa ■

■ profius

DE IMITÄTIONE AD’ 'P. BÉMBVMV 107 prorfiis imagincm bene dicetidi tuo in animo confpex xiflc» Vcrum cnimuero quando tu id foitafïc nimia ex modcftia SC rcris,amp; fcribis:utquod tibi ipfi cgregie lo^ quêdi munus acceptum referri debet,id antiquorû uir tutibus.quas æmuIatusfùeris,tribuatuKducamte per lineas quafdam fine mæandris ullis, aut labyrinthis, quo ad te ipfiim Si ad tuas animi dotes faolius perue-^ nias:Iiceat enim mihi de te id, quod tibi de te ipfi non licet Si loqui.ôC icribere» Tua ilia Bembe commode apteRomanéquedicendiuirtus,nifià te ipia pendex ret, fruftra Ciceronem legendo triuifles » quo paólo enim fieri queat non uideo : nifi nos ipfos ignoremus: ut Ciceronis cuipiam uni præ alqs icriptoribus placerc poffitoratio:quietus ipfius orationis uelperfeótam, uel inchoatam imaginem mente non geflerittquanx do ea ipia quifpiam Si ducitur,amp; qua^ritSi iudicanfi mile enim fimili(uterat Dcmocriti, nec fine ratione » prouerbium ) diuinitus copulatur»Sed quid loquar de • Tulliana orationeT' ilia ipia in uniuerfum,qua de re tantopere loquitur Cicero, fpecies Ideaue dicendi in» fidet animo : quæ nifi infediflèt, quo paólo iuiflèt tanto ftudio ä multis atque ab ipfo etiam autore quæ/ fita»quod enim omnino ignoratur,quæri omnino nonpoteft, Itaque fi norat earn Cicero tiane aut ex fe,aut aliundeillam nouifle dixerisTi aliunde,unde ' nam quæfof ex aliortyn librisfat fuiflet inuenta^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o 1 exaliorum

lo'S IO» PRANCISCVS PICVS

cx aliorum animo:fcd quo nam paólo animus animu diuerfum poteft intnerimifi uerbis ueluti fignis atq; ingt; dicibus.óC quibufdam quafi fpeculis ad animalem ted^ dendam imagincm natura fabricatisC'quæ quidê imax go quoniam diutius manere nequit,Iiterarum notis tâ

uinculis continetuneam Platonid à primis i Ui s Ideia fluere ianxerüt.fed ubi nam iUae Ideæ,ôi quo palt;3:o in/, de manarent animales imagines,inter eos non iatis co^ uenit.degenerare quidem ipias cum deorfum cxdpcx rentur,plurimorum confenfu decretum eft:adeogt;ut tionumpotiuscum illaberentur in animos,^ Idearit appellarione dignas exiftimaramp;pro captutetiam amp;nbsp;ua ria exdpientium animorum conditione diuerias, quart quamfuo in fonte nullam uarietatem patiantur.atm hinc potes animaduertere minus reóle feie habere qa fcripfîih^Xenophontem.DemofthenemjPlatonêjCix ceronem,alios in ipfo mundi ac rerum omnium autorc deo rcdlc fcribenai Ipedem cotemplatostcum enim in^ terfefcdiucrfinîmià iînt,ô£ habeantur fcriptores, aut exemplar diuerfitatis,aut ipfos imitatores, uel omnes, uel plurimos,fiue hebetudinis,fiueinertix damnaueris: adeamueriusquâ proprijs quifcß in animis habebat ab'ortu naturæ iniculptam, ÔC tan^ inuilatfi imagine refpidebannquam ôC corporiamp;temperamentum mode rabatur,quod unufquiique obtinet ab alio diuerfum» Ulud tarnen non ignorandum,fublucere ijpfa. in mente •

petfeóliusL

DE IMITATIONS AD P.BEMBVMi 109 pcrfeôtiusquoddamfîmulacrumquo congenita ipià amp;nbsp;ex corporels fenfibus diflùltans dicendi propenfio, augeri poflît 51 perfîcigt; atlt;^ ad excogitatam fpeciem imitando referri.qua exrepercipere facile potcris»cur non unum aliqucm cenfuerim fcnptorem omnium ma ximum atlt;^ fiimmum,fèd omnes bonos imitarf oporz tere»deeftenimille maximus,fi perfeôlo illi qucm geri mus animo ipium committas»dici enim non facile poClt; fit,quantum is qui (ummus habebatur, ipià coUatione decreicat. ex omnibus autem facilius multo perfeifho ipia conflabitur. fiquidem propriam unulquifcçbono rum,amp; peculiarcm orationis uirtutem fortitus non inz* luria exiftimatur:fic,ut animum etiam Si corpusgt;a quo ilia ipia pendetoratioîquasianè ab exemplo petenda eftîperfeôlo illo quidem,non uno aliquo chartis corn-mendato tmagis autem ah omnibus bonis ea quam (à; pe diximuSjôC nunaut earn iplam inculccmus t uidetur opus ratione,qua fparfe icilicet fiint uirtutes ipfæ Si dif feminatæ:adeo,ut unufquiique illorum proprium infix gne gerat, quod non fit ei commune cum cateris» Tex-nenda aut (unt fua cuiq; non uitioia,ied tarne propriàî ita ein cenfet Cicerotatc^idipfom paulopoft repetens, expendere,inquit,oportebitquodquiique habeat fui, caque moderari,nccuelle experiri» quam aliéna deceât. “ Id enim maxime qucm£pdccet,quod eft cuiufm fuum maximcMSunt ne ifta Bembe TuUiana uerba fingula, o I qnx

IIO ÏO. FRANCISCVS PïCVS

quæ fubicdtîfioiri amp;nbsp;alia ex alio eius autoris opère fum *» pta, ÔC fub oculos pofita f Ergo (cqui debemus prox » priumanimi inftinôhim.ôCinditam innatamque pro « penfionem: deinde uarijs aliorum uirtutibus unum » quiddam quafi corpus coagmcntare»fic piôlor ille cele^ bratus,populum fe dixit habuiflè magiftrum » fie illc alius quinque non unam uirgincs adhiouit ad fimula' crum in Crotonis phano pingendumiquoniam uno in corpore non poterât,quæ excellentcm pulchritudinem omnino præ(cntarét,reperiri.Praxiteles uero aim una ex Phryne renudatam,amp; ex mari furgentemVenerem cfîînxitiCupidinemuero nuUo abanimali excmplo, præterquàm ex aifeôh'bus,quibus intus affîdebatur,ex preflitilatis dédit intelligi ex animo magis quam ex a£-formata quapiam Si in materiâ imprefla imagine pofi fe pulchritudinem effingi Si manifeftaritquando Cupi dinem ipfiim multo excellentiflîma pulchritudine præ ftitifle matri memoriæ proditum eft.Ex animo itaque qui trahunt {uo,ÔC qui ex multis aliorum in eloquendo uirtutibus unum quafi corpus eloquentiæ conficiuntirj optime dicuntur imitarixnon fùrari,aut mcndicarc: quod rj præftant qui in concerpendis claufulis amp;nbsp;hemi „ ftichqs ueteris cuiuipiam autoris conicneicunt: rj ipfi.fî « forte eueniat,ut fine illoquem colunt, pcrcgrc profidx , fi-antur,autca{uquopiamimpediâtur,quo minus eius „ ipfius compotes fint,fcribere illis nihilominus incumx

bacihærenc

DE IMITATIONS AD P. BEMBVM, ni bat;hærentin ueftigiotnec hifcerc uerbum poflutit» « At fi nunquàm loquantur nificx commcntario ,aut tiunquam loqucntur,aut pardus omnino quàm Laco nes:dcqueaucnullis,autpaudffimisrcbus net oratio» ergo UIS orationis.quæ condliatrix eft humanæ (bdeta ris, femper erit ex commetario petendaT’O uanitatem « opcrofiflîmam, o (èruitutem incomparabilcm homigt; num,inftar aûium caueis indufarum:quæ uoces huma nas ôi nullas nid quibus identidem feruiæ eriam magi/ ften'o aftueuerint,reddere nequeunt Ac fane Marei Tulltj de imitatione definitio,quàm attulifti,nobis abunde fuftragatur: tantum abeft ut refragetur aut noceat:nam aliquorum fimiles eflè oportere docuit, qui imitarentur,notæ alicuiusnd autem eft imitari uirz tûtes, uitia relinqueredîmih's enim poteft quiipiam effe Cïccronisin fadlitate,amp; perfpicuitate,ôi maieftate: Cæ fan’s in elegantia uerborum.ôi candore: Saluftq in breuitate,ÔC ièntentiarum OTauitate:CoIumelIæinorx « namentis : Celfi in nitore :Plinq in lenitate ♦ Iderhque “ poterit elumbe illud ,ôi redundans, ÔC Afîanum, fi “ quod tarnen eft î at certe ÔC antiqui ôimagni autores “ itafcnferea'n Cicerone damnatum efEigere,eiufdem autoris repetirionesnimiasdedinareîcauerc àfiedtate quot;nbsp;Cornclij, à nimqs Columella: floribus, à neglcdu “ Cæfaris:ab obfblctis Si Catonianis Saluftrj uerbis “ abftiaere» neque enim tua dU redpio, imitatores quot;nbsp;cuiulpiam

ïit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. FRANCISCVS PiCvS

cui’ufpia autoris totam dus ftiU fadcm exprimerc opor tere:quod fi næui ilia infufcarint.epid erit caufe ut tic/ queantlucempro tenebris rcponercT’fi eriam uulnera tiialas,aut nafum deformarint,fi-ontem aut oculos tati tumnequeamimitariÇquafiaperta Lacenæ,ÔC opetta Thcfpiæ non potuerit Apelles dutaxat exprimereî'aut Lampctæ fuperdlia tantuCaut aliqua folum ex qs,quas apud Philoxenum laudauit Cyclops in Galateaf pote rit inquàm id præftare is,qui ita erit animo afFeótus:ut quodeftuniuïcuiufc^ optimum,ÔC experiatur ÔC a^o/ (catin feiè:utidtandemlèquatur,amp;:aDeoquod ilîi eft aduerium,penitus abhorreat. necß enim eum, qui huic obeudo muneri fitaptus,uolo ut métis cmotæ,ut oblP uiofiiSjUt tardus fittièd peripicad ingenio,memoria te* tiadjfolertia præterea ÔC induftria non mediocrimeque ctiâuolo,utexhoc8CexilIoquic^ decerpauut exmo dis loquendi diflîmilibus.ita orationem tan^ex diuer fispanniscentonem confuattfedutconflentur omia: excp rjs ipfis tua propria phrafis, quæ nulla fit eorum: præclara ilia tarnen,amp; digna laude coalelcattatq; ita in/ flar apum diuerfis ex floribus non ipfos exprimes flo^ res,fed duldflîmum illud aut Hymetium, aut Hybleu mcl coagmentatum Atq? hæc quidem fatisCut puto)fii turafuntprorefutandisrjs,quibus noftrade multorû imitationeôC idea animi propria reijddiastrefpôndi enim ad epichereraata omnia,quanquàm fingulis non eodem

DE IMITATIONE AD P. BEMBVM. üJ eodem modo»Nunc,quod neminem unum quod tax men tu conducerc exiftimas,imitari oporteattôi de tuo inter imitandû inftituto uerba fadam Jmitari nos unu quempiam omnibus in rebus ÔC modis {criptorem,nec debere.nec poiïè priöribus literis patefaólum exiftima bam:atque ex qs quæ haôbenus difputauimus ,opinor abunde confirmari potuiflè:(èd minute magis traétan da res eft;ÔC exemplis eriam,ut arbitror,munienda ♦ Si nullum tuum iudidum Bembe in feribendo fcquax re:(èd autoritati cuiulpiam autoris omnibus in rex bus pareastquid tandem ex ipfa tua imitatione confix ciesCfimilis dices fiam.at quo nam paétoCimitabor inx quics omnia quoad fimilis eua(cro,fed fi prorfus eade no dixerisî ÔC eodem modo.cifdem ucrbis,figuris,linia mentis,numeris, diflîmilis eris ÔC iudicabere. atque bac ratione imitator no fueris»quoniam talis nifi à pro pofito recédas,eflè no potes,niu fimilis euaferis. fin aût ea omnia præftiteris:fimilem tute ipfum fortanè faólu arbitrabcris:alr) uel ilium quem imitaris, non te quale nis haberi,eflè decement,aut fiirem aut merum exferix ptoremiudicabunt» An ignoras proditum memoriæ Criticu ilium Ariftophanem, confenfu doóli illius coe? tus ad Philadelphi literarium certamen congregati, eu damnaflè fi«ti,qui materiam ex feie no fabricaflèt ora rionisthoc efl:,non propria eflet ufus inuentioneCquid putas futuru fuiflè fi alicuius autoris cæfa, amp;nbsp;membra

P furto

furto fuftuIifTctCtantum pnfca ilia ætas monebat diofos Iiterarutn,ut homines tandem uellcnt fe eflè,no' fimiastquod fubfequuta fecula cuftodifle illud fit indi/ cio:quod Si Terentius â furis nomine maximopere ab horruitîôi Manlius gloriatus eft fcfc no furtû,fèd opuä æditurumtut qui neminem unum (èqueretunquafi tad todoceretimitatores nimios à furibus nihil omnino differre.Dices non efte neceftarium uti nos aliorum irt uentione:ut fimiles habeamur fjs quos duximus imita dosîlèd opus efte noftram^qualifcunq; ea fuerit,ueterix nominibus,tropis,numeris,daufulisgt;periodis,tan^ prium corpus panno pcrcgnnisq; coioribus circumuex ftiri.fedlaruæ,ôifimuîacra, ôfeuanidæ umbræ potius homines diccntur rjs fimiles,quos cupiunt repræfen tare.Décrit enim uiuidum robur Si ipiritus. Atqui prioribus in literis oftendimus inuentionê,quætan^ materia orarionis Si eft,0C habetunSi difpofitionê,quæ illi aptctur:amp; clocutionem,quæ utrifc^ conueniat,ièqui oportere.fifecus fiat,rifusnon demiratioexritabitur: queadmodum fieri quadocp aflolet:cu pidlores quida, poftrcmi ordinis nec (ÿmmetriæ uUius, nec coloru, ncc umbrarum mcmores,extrema quæpiam lineaméta du cunt præclaris pióloribus forte fimilia:a(ftutumlt;^ autu mant feillos probe fuifle imitatostfèd euenit ut fuis quas pinxcrint imaginibus poftea nomen inferibant eius ipfius quod repr^efentare cupiebatit goimalistalio-

qui quid

DE IMITÀTIONÉ ÄD P» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;«5

(çuiquidnâeflènt tnoh'ri haudqua^ intemofceretur. quod fî paulo criam crudioores mcrint.ni tame ex ani mo idipfum^mpferint fimulacri,quale autor ille prom pfit qucm i'mitantur,neuti^ fimiles futuri funt,eriam fi omncm opcram.curam.omnem denilt;^ diligêriam po/ fucrint in imitando. Eft id ipfum fepenumero uidcrc in curiofis imitatoribus î qui firibendo cum ncqucant que maxime uellent imi';ari:fimilcs fcfetamêhaberi ôî cupiunt amp;nbsp;dicûuno minus ôi amâtes amp;nbsp;admirantes fua qua'm fuos Delphini filios.Acmemini olim me hofpiz tio ad multos menfes quondam cxcepiiTe uirum dodtu alioqui.nec malorum ut uidebatur morum i fed tanta in effingendo Cicerone cura,ne infaniam dixerim, lax borabat:ut femetipfe dum quod uolebat omnino non pofict aifequi.pcnc cruciarct:quapropter (æpe quæ côgt; pofucrat dum rcdtarct,ut qui fe filium effe non noffet, cxdamabat identidem rcpctcbatcp î Audite fimiam Ciceronis.Fitetiamquandoque, utuel unum tantum ex multis detur aflcqui:Si id quod proprie maximeque imitandû effet peruertamr.quod olim à difeipulo quo dam Apellis fadlum me Icgiffc memini.nam cum max giftrum imitarctur in Helena pingenda,ac fimulacrum gcmmis.margaritis ,auro, purpura referfiflet, Hclcnæ ' pulchritudinem fibi ipfi exprcffüTe uidebatur : non ira tarnen uifum Apelli, qui diuite cultü pulchritudinem tmitatam admonuithoc ne aliud qua'm manu amp;nbsp;colox

P 1 tes non

lOé FRANCIS CVS PIC VS

res non conueniflc cum animo,cui iudicancte pulchn'tu dinis ÔC arbitrium Si poteftasC An pucas Bembc ullos noftri temporis Ciceroni fore in loquendo fimiles: nifi in intclligêdo eââ fimiles fuerint»Sanè Auguftinus cos non probat, qui linguam Ciccronis tantum, non auté peólasadmiranturiutquiprobenouerit eruditam Si ornatam linguam: nifi sib exculti peóloris imaginibus prodire potuiflc.hoc quid efl aliud quam cum forma conuenirematcriam,ôi: elocutionem ùiuentioni, atque difpofitioni ad unguem iungi.ôi tan^(ita dixerim) fer ruminari oportereCSed finge quælb te matcriam eanx^ dem,aut non diflîmilcmtfinge eriam potiorcm nobilio remcç inueniffeputabis ne ^ptcrea pofle te illâ ipïàm T uliiana elocutione pcrtraôiareCubi enim cædem crut periodi,cæ(à, membra, pedes,ôi numeri apud ilium lèm per uarfjC'quæ quidem uarietas indeprchenià eft » Ali} enim habcntur in alt;ftionibus:nam ilia omnino eft pox-pularis orario»Alrj in libris philofophiæ-quibus dodlis icribebat. Alq in epiftolis,atque rjdem etiâ fiepenumc^' ro diucrfi:ut diuerfi erât Si animi affelt;ftus,ôi: res de qui bus agebatur,amp; homines quibus fixa fcnfà per literas fi gnifi(âgt;at, Periodi cæfis, membrisque conftituuntur» » hæc uero nominum uerborumque compofitione, atlt;ç * conflatu conftantalla uero compofitio atque commi-^ ” ftio tam eft uaria funt in orarione daufulæ:quas ma

gis ad numerurri noftè non potes:’

Quàm (cire

DB IMITATIONS AD P. BBMBVM. 117

quam Sare quot lonrj ueniant ad Iittora fludhis;

fola em'm ucrbicuiufjaia trâfpofîrione uariantur.Ncc ■ pedes ôi numeri ftari funt atquc perpctui» cos ad aurix urn ludiciumtquodcftquidcmlongcdiucrfùîimû, Ci/ cero dclegauit.quare non (èmper ao exemplari:quafi à prætoris ediólo:aut aduodedm tabulis pctendi funt, fed èx animi auriumtp fentcntia » Ncq; cnim audïengt; dl' qui ctiam à bonis iudicfjs explofigt;cxin:imant ièfe Ci ceronis imitatores cffetmodo duo nomina uel ad (umx mumtriaincaice pcriodi icruputoiè etia obferuarint, Eflcuider ut illudjefleuideretur, quoad nûeros fepercpetierint: amp;nbsp;tui ôi mei loca quâtu fpedlat ad elegantia diutiffime mei, penfitarint quafi hax ipia cria quâdoqj ille nó uariauo ritîdiuerfisôi pedibusôJnueris öclineamerisufus.Ätq gratis ctiâ tibi uetere noftra amidria coccdo:ut iftiuf modi iandalia»de quibus priore cpiftola fcdmus men^ lt;nbsp;tione,c Romanis minis tibi aiducristut in ueftigijs Ciz ceronis inoffcnie poflis ambularetdo eriam ut tuis pex dibus inftar Sicyonei calcei eleganter aptenmr. Ad liqua corporis membra cum pcrucneris quid fietCnccg cnim ex landalrjs homines ueftiûtunAmicÆus alrj aidquot; feendi funnfed quoniam comm nomina ucrius quam rem tcncmus:04 figuræ magna ex parte nobis comper/ tæ non funnpericulum crit opinor: ne paludamentum protoga:nelacernaproaboUa,ne tunicam eriampro dilamydc capias: tanta eft antiquamm ueftium no^

p Î ftristem

118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO, FRANCISCVS PICVS

». ftris tcmponbus ignoraridtputo ctiam quandoquedc 5. Iigi I'ncofulto pofle pro (ago mafturca amp;C farrabaram, fed eo etia proccdc:ut imagmcris Apellem te:aut Zeu/ fimrPhidi'atn eriani ôi. Praxiteletn amp;nbsp;Lyfippum 8!. Pyr gotelem excitafle ab inferisîut tibi non ueftcs : fed corx pus Ciceroni's repræfèntent. ubi efn magni illi artifices tibi uel penicillo, uel crlo,uel arte fuforia imagine cius ipfius,fub oculos pofucrinnfuo iplbru erunt officio per hinóti.pióhis tarnen ille uel matmorcusiucl æreus Cicc ro fuerinnon carneus.do ctiä aliquid plus:carnem quæ Ciceronis fuerat aflcquantur imitando:at animum : at „ fpiritumiquibus ilia ipfa caro informabatur. num igt^ „ uerus ille fojum habendus Cicerotqui Icilicet forma ora „ tionisconcipiebatanimotamp;uiuidum robur adicicbat: „ Si gratiamtmox huiufcemodi omnes promebat animi „ motus interprète linguaC Oportet itaq? gcrerc animo conceptus Ciceronisteflc præteréa inftrucÆos rerû mul/ tarum:ôC magnarum doÂrina amp;nbsp;experimentis eos:qùi (èexiftimant uiuam linguam Ciceronis elfe confequu/ tos:ne fi Tulliano careat (piritu eos Cato nuncupet Mortuaria glolfaria.Diccs fortaflc teuerba primûob feruaturum : indc numéros K lineamcnta ftruôlurâ^ omnem:nihilcp prorfus aftcrre quod non fit etiam alz latum à Ciccronc:nec alqs omnino loqui de rebus ueix lcrquam de rjs de quibus ipfe difleruit, hoc fiirari erit Bembe : non ùnitari. Hoc Ariftophanes ille non ferz

retttan

119

DE IMITÀTIONE AD P, CEMBVM. trtî'tântumabeft utprobàrettquando eriamut pccx-ria afficerctnr ccnfuft: qui quæ alq dixiffentluis in lucu brationibus ipie rétuleriuidque eius iudicium totius pé tiè Græciæîquæ turn maxime literis florcre credebatun confenfu publico eft approbatum»Venio ad imitandi rationem,quateipfitibi propofuifïè dicis Ciceronem profà oratione,uerfu Vcrgilium:amp; quâm nbi dedifcex-re amp;nbsp;aboleri ex animo phrafim perdifticile fuerinquam ' ex fontibus autorum fecûdi ordinis imbiberas:ut quæ impedimento eflethauriendæ celebratiftîmorum au-torum elocutioni î nequaquàm enim tibi rem futuram cum f)s, qui fc neminem imitari profiterentur î quogt; 'niam fàribendo parum admodum profeciftè tibi uix dercntur: Si cum fuis Itbris atque icriptis plané inuifoé, ac defpedlos iéicere, Ego quidem ni te uiderem Bemx be tam Ciceroni addiólum quam qui maxime :ÔC in eius non folum uerba ( quod dici aflolet) iuraretfed apices etiam literaruni : Si puntfta : quibus ïnterftin ✓ guitur leftio : tanquàm in arcanis cuftodire : conarer in id : uti docerem fieri non pofte : ut fis omnino firniß lis Ciceroni .hoc enim aperit ratio naturæ : quam ars imitatur : quæ eadem omnino efte non poteftubi eft tiaturæ ipfius in temperamento diuerfitas. Hoc di^ ôtat idea fine fpedes ipfadicenditquæitafefe haben ut numerus autore Ariftotelc, qui uel additione uel dejtraôlione utiitatis tam uariat : ut fine ulla autox

p 4-

no IO» PRANCrSCVS PlCVg

- ritate quillbet etiam è medio poflit uidcre idipfiww' cfle ttSv îtXHamp;tç ♦ Quod fi dixeris tc ex imitatione ft non firailem,propinquum tarnen aliqua ex parte fie^î ri.iple quidcm tibi ut gratulabor,quod imitando prox: fccerisratque inter imitatores quando ita uoluifti egre--gium tibi locum uendtcaucrisnta tarnen non afTenriar folum Cicerone quâquàm cximius ilIe,0C extra omne aleam haberi profa oratione.fic numeris omnibus con (umatum,ut dclpeólis cætcris is nobis omnino fit pro^ ponedus: in quem noftra ftudia amp;nbsp;cogitationes diriga; mus Î (èligcnda potius ea in quibus emineuSC alcifendi cæteri funnqui quanquam aliqua re inferiores: præfta^ re tarnen alfjs in rebus cxiftimcntur: quod non folum tjs quibus ufi fumus rationibus tueri poffumustfed ex/ emplo ueterum omnium boni nominis fcriptoru : qui non ilium unum : fed multos potius imitati iunt : amp;nbsp;(è ipfos in primis iecuti:hoc eft propria animi Ideam pro penfionemqjdicêdûquadcreprioriin epiftola longo quodam dikurfu fedmus mentionem:quorum exem-^ plu (equuti funt noftra tcmpeftate plurimi,inter quos HERMOLAVS BARB ARVS duis tUUS: IO ANNES Picvs patruusmeus,ANGELVs politianvs:0{ qui ijs ætate anteibat theodorvs Thcflàlonicéfis» magnos bofte uiros fuifte nee tu ncgaucris,necullus ar bitror, qui inter uiros bonos K de literis bene audien^« tes locum, obtinuerit» eorum ne aliquis te quæib

Bcmbc

DE IMITATIONB AD P. BEMBVM. Ixi

BcmbcCiccronê'eftimitatusfigura dicendiCDe her M O L A O id afferrc non potes,qui fcfe totu Plini js adgt;-dixit, THEODO RI fedlator,q intransferédisAriftote le ÔC Theophrafto,Ph'nrj,Celh, Columellæ delcôtatus eft charadtere: eis autoribus quos interpretabatur con/ lêntaneo»Verbis fane quibufdam Ciceronis utitur, at non phrafi:alioqui iatis ei non fuiflèt quantum charx tarum.aut in Piceno,aut in ripisBænaci decennio con? ficitunSC fl quando aut epiftolas (cribit, aut in uerten^ dis autoribus Græris, Latio infcrendis proœmiat'’, didiurenonpoteft Ciceronis aflêda.Patrui ftilus(ut de incomparabili ingcnio ôi dodxina filcam) Ciceroni magis accedit quàm Plinio.ièd proprium quiddam ÔC pecäiare præfdert. politianvs uarius in dicendo, ut qui diuerfbs quandoque uoluerit effingere, crebræ tarnen in eo acutæcp fentêriæ:multâque lei^one amp;nbsp;eni ditionenonuulgariiuareferfit opera*Si hos Bembe nullum antiquitatis ueftigium redolere putas î fi inuix fosôC dcipeÂos iaceretquoniam ucl omnes.ucl eox rum aliqui (è neminem imitari forte profiterentur :ti/ bi non fubirafcar quidem:monebo tarnen ut dicas me* Iiora.uiuunt enim in memoria hominu.uióluric^ funt, K forte magis quo magis hominum ftudia procctïê-* rinnneque enim rerjdo Pindaricum illud, «Aiîjalt; ƒ XoiTToi («.ajTujtç tfûtpaTciTou De me uero illud tantum afferam.benc mccum adumputaturufiiinè,fiualuifi fern Ci

Ill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏO. FRANCISCVS PiCvS

fern Ci'œroncm cffingcrc tantifpcrdumpofletdia:ui de quam belle is cgcrit,qui in imitatoribus arcenx dis ipfe egregius imitator effe uideaturtmagnoperc tarnen lætitia non exultaflcm. illam potius imitation ncm maximi facercm, de qua Paulus loquitur apo^ * ftolusmam quanquam redte loqui prædafec^ diffcrere * dei donum eflè non ambigoiquatenus elegans diccndi ’• munus in bonis dudtunfi return tame honeftarum.ôC ’ quæ ad felidtatem conducant pondus non fubfitærunt » ne aliud uerba Ciceroni's,quam

« Inanes fine mente foni,nugax^ canoræC

Propterea cenfui me meis in fo iptis, ut in omni ui/ » ta,res magis qua'm uerba præftare oportere:maio^ * rcmqueomninouimimpenderein dirigendis ad nor » mam ueræ religionis animi afFcdlibus, quam in quot;nbsp;tione ad Gceronis amuGim lineandaiöi illo eflè uiderc’

PfTc uidc; txirfinetcrminanda,Atquehaólcnusdenofl:ra contro rctur,Cicc « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rr ■

roniana uerliatquam augere potius uiderer potuiile cp minue^ claufula. re:fi quæ à Græcis rhetoribus quibufdâ ÔC nónullis La finis aflèrunlf,cuentilaûèm:(cd noftra quàm aliéna ad præfcns attulifle forte præftiterit.Tu autem amice pox tins quàm eleganter feriptam cpiftolam cotemplatus, Cui ncc iuftum triduum impendi,boni confulas quæib.^ neep cnim cgi,ut qui quartanam laudant,aut qui firix bunt encomia Tha fitæ,ÔC Dombylos pancgyricis pro Icquuntur.icilicctputafiic tempus mihi fupcrcflè ad ex creendum

DE IMITATIONE AD P. BEMBVM. itj crcendum l'ngcniumxjuod uix poflum tuerî.ne tot mo leftiarû,quibus premor,molibus pUnè fiiccumbatzpiix ta'scç præterea me non ex animo iocutum,fed ad often tationem potiusîut qui nolim alqs conuenire ♦ uera lo^ quor:aut fi decipionralfa tarnen me fcribcrc non putaf k exiftimes,uelim:ô£ libertate potius ingenq duôhu feruitute.illa enim ipfa libertate fretus:philofophorum etiam qui maximi fucrunt noftra a:tatc,non proba re doôlrinam fæpenumcro folcorut qui religio nbsp;nbsp;nbsp;„

nis noftxæ res tam ratas certaine habe/ am,ut nihil certius exiftimem:homi

num uero fenfibus propriâque in

duftria nitentiû dodlrinas

planta tam probem.quàm

fefèmihiautueraoftèx

runt,aut ueri omni

no fimilia»

Vale»

BA8ILEAE APVD IO* FROBENIVM.

MENSE MAIO, ANNO;

M» D» XVUJU

ZiKi^cuot wç ‘irtpstjai » IN INCLYTA GERMANIAE BASILEA

M. D. XVIil