Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell
Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden: • de rug van het boek • de kopsnede • de frontsnede
• de staartsnede
• het achterplat
This book is part of the Van Buchell Collection
Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• the spine
• the head edge
• the fore edge
• the bottom edge
• the back board
A VR ËL II Theodo-
Eucharius Ceruicor.cxcudebat
ARNOLDI VESALIENSIS AD STVDIOSOS EPI
GRAMMA.
S «pAoyAcüTfi Traïç,tfo/ Vhfi «fzAfKîloç fif«Ç ÎASi/}, TiZ/i, MaKfd'ç rouvoii-ct tPSS« ßi’eS» 2x3* cc/t.lt;jgt;iTCcXtilt;i, €'■ mp Kar« tfaj/t« «pa^voÿ^ o gt;)t^ip tßicr^oigt;lt;Jgt;l^ amp;nbsp;TratamT^oç lc3p.
^ÄSipfiTT t^MTWlp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
J'iiffn'Äwi CÇ TO Tci’KcU Tibiirtop
SÄ^ip 8aS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p.o)(^^fo'o T^oTraa
*)) Aiäöö4gt;fooVv«5 X®^gt;t075alt;po;i àtUa^Sp» nÄSip an/AVHSop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«.vJ^jxxifip I'T^uaXl’I/p,
Clffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^au(^ A(.i/t.u?lt;ip «*!•
Tö-roq «p« Jevop Äaß osiç «Vif0Ç li/uimu^ «sPî ^iTtX.'i Äoyup» yj'iutfKTûttÇTro^ïJJ X'^i'P aVT^Tto/oVVCOi Koif/MacU. T ayoSóti^ TrcM'TOtPftTro/d'z ^^Âouç»
E P I G R Ä M M A T I S PRAG CEDENTISPEREVN DEMINTERPRE-T A T I O .
En Hudiolèpuer, uenft clarilTitnusautot Macrobius, ftudusproßt ut ille tuis.
Floridus?^ pleno fpeciofus corpore uenit,’ Marcidus er frada qui cuteturpis erat«
Vcnit,6C illuftii geftit uelamine tedus, Quimiferin lacera forduit ante toga.
Venit ab indodæ plebis iam fraude folutus^ Quæ foIetimprelTis fingere feriptanotis.
Venit utætetnum tandem dccusafleratillis,' Quis animo femper blanda Camoena fuit«
Si fapis, ilk tuus fiat eufabis ut hofpes. Dukibus alioquiis at^ fruarcuiri.
Reddere multa poteft de fc bene dona metentif Et cokf c omnigenis pedora grata bonis»
-ocr page 15-yWARNOLDVS VESALIENSIS CANDIDO
LECTORI S. D.
Nteannosquatuof,kâof candidilTimc,Macrobium noUro audario locupletatum,amp; qualibufcunque annotationibus il luftratum, euulgauimus. Doluimus aliquandiu uicem tan d autoris, taniquc in omni eruditionis gcnere præftantisî mirifici quidem, dtra omnem conttouetfiam in cœleftinm orbium numéro, ordine amp;nbsp;concentu explicando: præcipui in Platonicæ dodrinæ prodendis myfteriis,in facrorum ra«= done tradenda anxii, in poctaru obteâiodbus locis amp;nbsp;eno^ dan dis gryphisaccurad, in iis deniqueuniuerfis, quæ uelad naturæ lafciuiendspro digium,uel ad humani ingcnii odofam diligentiam perdncnt,nufquam non circun fpcdi ôC feduli.Doluimus,inquam,uehementer eum autoré adeo corruptum,adeo Iacerum,adeo aliéna ignora penula obfitum circunferri. Nempe in quo aliquot edam mendorum myriades ledorem offenderent, terrerent innumerabiles lacunæ, ac intérim nullaucrborum confona ftrudura,nullus fentendarum mutuus confen«« fus inueniretur. De quo erant qui dicere non uererentur,præftare, uel penitus eiïe abolitum, quàm cum facie ufqueeó pudda Si obfoleta fuperftitem, ab indodis ho« minibus uellicari,arrodi,contemni. Expedauimus complufculis annis Aridarcinî quempiam,aut Varum ialtem,uel Tuccam,qui huic autori obelifcis atque afterifcis confuleret. Póft ubi nemo prodiit, perluftrauimusaliquot bibliothecas non uulga fes,radnosuetuftum codicem rcpcrturos,qui expedationi noftræfatisfaceret,ac co natui fuffragaretut.Quæres cum nos quoquefefelliffetjdecrcuimusquod illeait,7ro 5M vigöj ârxguTTVïa fuperare,quod alioqui nulla externa ope poterat euinci.Subodora« fumus autoris genuinam didionem,atquetodusoradonis telam femelac iterum percurrimus: ut uel bac uia,quafî per ocultos quofdâ cuniculos clapfî,obuia mendalt;« rum monftra,partim elocutionis fimulacro,partim didionisapplaufu, partim fente daçî confinio expugnaremus.Cœpimus primû imméfos illos lacus Græcanicæ fatî^ faginis, ueluti appofîds quibufdam incruftamentis opplere. Quod cum non omni;« no^ut fperamus2)infeliciter ceffitjCollibuit amp;nbsp;cætera.quæ lima expedabant, noftro penicillo cxplorare,ac qualemqualem nitorcm reddere autori,iam mulds feculis ne glcdo amp;nbsp;pene cxdndo.Quam fanèoperulam noftfam,quantulacunque erat, eo tan dem confilioedidimus:Principio,utficubiforte uetuftu exemplar delitefceret, diu dnofitu iam fqualens,amp; in dnearum blattarumcp prædam abiedum,noftro labore cxufcitaretur,emittereturq^ in noftram,omniumqj ftudioforum cômoditatem. Delt;« inde ut dodos edam uiros,quorum noftraætasferaciflïma eft, in idem certamen,pi um mehercule,amp; honeftum euocaremus; quatenusilli fcilicetcu reliquis mendaru portcnds,quibusautornofter miferedifcerptusinhorrefcit, congrederentur .Tôt enim diris portentis,hinc oradonisfilum perrumpentibus,inde euaftandbus fente darum moles,foli reformidauimus occurrere.Subiit crebro mentem noftram,quod Gopreusapud Eudpidem ait, (uZctç à^vile, Putauimus etiam tot móftris abolcndis,non Bellerophontemaliquemfatis efle,autPerfea, quamuisPallados «=« gida Si. Harpen Mercurii obtendat, fed elfe opus hercule, qui fubinde fuccrefeenti
Aa ü
-ocr page 16-AD LECTÔREM
fcus nouîs trtendoçi capitibus,totam hydram ôc crudi'tfonîs gladi'o confod]at,ôf ex4 urat flamma iudicii.CxCcrum hoc noftro conhiio in tantum nihil promouimus, ut ctiam ad antiquum illud piftrinum redire coaâi fîmus, coaâi fimus SifyphiCquod aiunt^iàxum rcfumerc,coadi ßmus monftrorum olim äysap «Tsamp;KonÇjiterum ad de«» bellanda monftra obarmari.Legimus itaque Athenæilibros de cœnis dodorum ho ininum,n forte Fortuna fut fiC in antidotum incideremus,quodaurori noftromc^ dcretur,amp; ab illius monftrofo corpore fcabritiem uel aliquaex parterepelleret. Lea« gimus,inquam,et bonisCquod df3auibus,Nam ealedio tot Græcoçi autoç« præcla ras fententias nobis fufFecit,ut fuper decem lacunas,er casquidem uaftas çirfpatiofas obftruxerimus.Decem itaque monftris ôC co amplius iugulatis, rurfus tibi Macro* bium tradimusjedor candidiflime, ut multo locupletiorem, itapaulo caftigatioré, Quodtum facile deprehcndes,cum hanceditionem cum priori contuleris. Soient enim primi rerum fœtus horriduli effe amp;nbsp;infuauiorcs,fed amœni magis grati fub fequaces. Vale,amp; interim fi corredius exemplar offenderis, cura uttandé emergat: fin etiam eruditiores in eundem autorem lucubrationesrepofuifti,te oramus, uteas nobis candidus impartirc uelis.Coloniæ ,x, calendas lanuarii, M, D, xxv»
EIVSDEM ODE SAPPHICA HENDECASYLLABA.
|
niHcf^ip ‘ytvîTepa ravTOp ^JiZtr/ç.tlûjâ^u/a (fipep ^MViT Ttxw TaXttüÇ lt;Igt;UÎS(5 jua/îp a/tu/uop ep KttXcoç Scv/fZpdVnrZp^ipiaTff b KfUTupumpo/o fiioto lt;pa)VHp KtHUxAM7)gt;J(5OV©^ cP«4*Âc'ç mrop 010 y^p /utf/xo^tpop'tHp •it^ôcfampf ï(9Ôj voffïAç o-3/zû: vxT^oU, A«p«v^», AuToç ’^§ n.o/iop Ka3Ält;z®apH©-*« 0«! m^îp wreAtiv uzso ©StJov çVcPû'Iïç ctnaxKirt «jsuraq» iÇOfTzfijuv VtuJ YxÂXK.loe/Î9 irwnçQ/o«v«» |
4UT6V;^êç,gt;ipaTtfovTati6VAct, KOfilMOVIVIf fi.i'Kiwp TÇéôlBQ KVKSCiSp /iuM Koi'\ici(i -advin 4gt;avt j'Ç At/aiTAoi/ç, T»?» Kpu^i^irraç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ao'aI V|aÂcéwa|» TO/'euj) 09 tb'KoÛt'S tsoKvlt;ßlt;ü/«\9i9f xsH^aTOjJwaiZpap ß'SAo» tIw noTamp;X« HTi {ii^rfso/ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aoy/ff/ioTi VOlKiTiOKfilM'niV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ä/üßVlt;J |
index ordine alpha betico conöestvs.
|
Blutio in ficris deorum fupero-rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^-h Acca Ldurentid nobilijjimnm fcortum. Accd Laurentid tnorienf^popu-lum Korndnupibicredem nun- Çl.c Ace« Ldurentiie fmuUcrunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem. Accd Ldurentid Romul' V Reminutrix, Acdrndnes dnnumfex menfibus computdnt. Acetum culpdtum uinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, Acetum nuncjudm gelu conilringitur. Arcf?c/o«j dmnif cur à vergilio prod^ud po Acipcnferis pi/cit nobilitdf. Acipenfcris pi(cis dducrfi f^udmd, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidë, Aconitum bibitum hdußu meri curdtur, AJrfd Affyriorum mdximus dcuf, Addd/jmuldcrum. AdditusproinimicusO- infefluf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttS.d, Adipi dnimdlis nullus fenfus inefl. Adonidisdpud Perfds mdximus cuUut. Aduetidquomodo ddifsnuntientur. Aedes Sdturni lt;( quo Romdddificdtd, ^0. f AeJ« Sdturni cur drdrium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidë. Aedium introïtus cr exitus,cur îdnoconfecrd* ti/int, Aegyptij omnis philofophilt;e pdrcntes, zt.d.fy-.^-j.f omnium primi dufi funt caelum metiri. 24 b Aegyptij thure cy predbus dcos fuos pldcdnt. 49.(1 Aegypti oppidd nullius dei fdnum intrd murosfuos recipit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.« Afggt;ptKî regionum omnium cdlidijjimd, iji.f. Aegyptaf cur uind penè frigidd generdt. ibidem Aegrisremedidcdntibus prdßdntur , z^.f Aenris Vergilidnd dd exempldr lliddos dtque Odyf]e, Homericdeffigidtd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o.h, Aeneidosqudrtus Vergil^ ex ApoUonij Argonduticis defumptus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to7.(l |
Aer focietdte Cdlorlsig^ conneditur, Aerdfldtemotus flabrocurfrigidiordcquirdtur. Aefopicd fdbuhe elegantidfiilionis illußres, Aefculdpij [imuldcro cur drdco ddiungdtuT. Aeßuldpium cur eundcm dtque Apollinem ejjedi- cdnt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidcmlt;- After««)« q«od.tpmo«efKr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54 Cr.57'f Aeternitds literdrum uftfuldtur Aethered lucis perfeptendrium numerum triplex Aethereus ignis humore nutritur. AethiopidjAegyptus cur cdlidiores cdferis. 55.6 Aethiopes louem inuitdre dd epulds quid ft. 5$.f Aetn« mans interdiufumdt,noéiu fldmmigerdt. 107.6 Aetwrf Vergilij ex imitdtionc Pindari, lo8.g. Agdthonisconuiuium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124.4 AyvztuçApo(/d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, Agmen pro duduclegdnter poftum. Awx comoedid ab Augujlo confriptd- “^l.h, Alimonid Idäis cur primum ndfcentibus offe Ambarudlcs hofid qud dicdntur. Ammonis deißmuldcrumfurarietiniseornibus, (i/y-d Amphionis fabuld principium unde, Amygdala nux Grdcd Andxilldus Rhegynorum tyrannus Ancillarum infgnefacinus. An pro ctrcum dueteribus ufurpdtum, Animd quid fit, Animd potentid quot fmt. Anima an fid morte extingudtur. S7-g I7-f 17«. iç.e. Attti»46«t nexu corporis abfilutis certd locd probo- rum improbarumq; meritorum deputdtdfunt, J. Animdnumerusfeipftmmouens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•g.e. Anima cum unitatefua nullum diuortium init, Animd intcgritas d ternario. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$.e Animdm harmonijs muficis confitiffe indubitdfum Alt lÿ |
|
1 N D fe X |
0 P E R I S • | |
|
tutn philofôphis’-^ |
Annum 7^vKa.è^traGracidppellant. |
7Le |
|
Ammlt;e murtianx origo 4 fepteHiirio numero. |
Anteuorta cr Poßuorta dearum apud Romanos cul~ | |
|
Animttrumorigodecoelo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.g |
tus.49.f.cr A.GeT.cap.i6.li.i6. | |
|
Aninnecorpori cotjiunâlt;e quie /îtperfeâa faf»entia.ib. |
Antonij edidum de fumptibus. |
8ç.4 |
|
Anim£ error pojl fep^rdtiotië i corpore,it .g.cr.i6.b |
Antonii luxus in dapibus. |
8ç.5 |
|
Anima Ruanda mori uiuere dicatur. 14 4 c.lt;y.i^.e |
Aplanes ultima ßgt;hararum^(^ habitatio atdma- | |
|
Animicmors. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4.lt;lt;.c |
rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.b.crAo.i | |
|
Aniwlt;emoto«ndf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iÇ'£f-cz.4i.à |
Apollo cur/jLlSeTHyiTTip uocetur. |
î9'lt;* |
|
Animis rcmuneratio pro modo perfeâionif retri • |
Apollo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grads colitur. |
ÇIX |
|
buenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164 |
Apollo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur dicatur. |
jlc. |
|
Ani mus bifariam jumitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ig Jj. |
Apollo Ianus,DianaIana. |
$i*c |
|
Aflimtc«!« fjderibuscommunio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidê. |
ApoI/oaXi|/KaKop eur. |
6t£ |
|
Animx origo àmëte. |
Libydinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lcemius. |
6l.e |
|
Anim£ e/Jentia in motu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io.a.z^.^y-if |
Jeius ibi.f. Paan. | |
|
Anim£noftr£ lege temporalis ho/jiitalitatis in terris exulant. |
Vlios.g. Loxias ()i£ Phoebus-d |
Delius-i |
|
Anima mundi fecundum Platonemfabricatio. x8.f |
Phanetaal |
Patruus.f. |
|
Anima coclcftis origo ex mußca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^.g. |
Uomius.f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eleleus.f. | |
|
Animorumdiuerfitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^.a. |
Chryfocomos.h Smynthius.h. | |
|
Animaipfauerushomoefl, |
Aroyrotoxus.h. | |
|
Animaab omni conditione mortalitatis aliena.y7.c.g.h |
Apollo Carncus.h. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eognominatusgt; | |
|
Animauisat^; natura. |
Ciallius.h | |
|
Animafêcundum Ariftotelem immobilis. ^,a. cr .f |
Thymbrius. h | |
|
Animam ex ß moueri quo modo affèrat Plato. 59 ƒ g |
Pkilcßus.h | |
|
Anima motus at emus v proprius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41.C. |
Pythius. | |
|
Anima motus fuaeffentiaeß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41.C |
Didymaus. |
65.?. |
|
A nima quibus motibus agitetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4{.h. |
Delphius. |
ibidem. |
|
Animum remitiere quidßt.47.e.(;^ Aulus Gellius |
Liber pater. |
6yh |
|
capite.i.lib.i8. |
Apollini boue auratoßacraßunt. |
6x.c |
|
Anciliarumfeßus dies nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4.3 |
Apollinis [acra apud Camerenßs. |
6x4 |
|
Angeronadea. So.a.unde diëla,Creiusfacrificia.^Z4 |
Apoliinis Lycij plurcs cognominis caufa. |
ibidë. |
|
Angerona deafirnulacrum cur obßgnato ore in tem- |
Apollo omnium pecoruuiantißes nbsp;nbsp;paßor. | |
|
plouideatur. |
ApolliniPythoneheßiä fagittisconfccißeqdßt. 65.4 | |
|
Angina morbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i.b |
Apollinis 7,iVKTop@^ ara apud Delphos. |
78.6 |
|
Anguilla optima ubi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^-d. |
Apollinis fimulacra cur jagittis deccrata junt. nbsp;nbsp;ci.d | |
|
Annibalis cauillaiio. ^o.d.Gr A.Gellius cdpi,s.li.^. |
Apollinis firnulacrum cmnes foils affedus expri~ | |
|
Ani mal quando moriatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14.4 |
mens. |
65-f |
|
Animal corpus animatum eß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j.b |
Apollinislyra quidßgnificet. |
6$.c |
|
Animalium nonßmplcx alimonia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izg.b |
Apollinares ludi. |
CV A |
|
Animalis dextra partes cur ualidioresßnißris. 117.d |
Apollonius A rgonauticorum fcripter.^ |
107.(1 |
|
Animal diuerßs elementisconßat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I5^.g |
AzeooncvTriKr/i} pathos mouet. | |
|
Antmij/a bo/lilt;e qua dicantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77.}}. |
Apri animalis natura. | |
|
Annales maximi ui:dc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^ß |
Aprilis quaßaphrilis didus. |
Tî-e |
|
Annare, Perennare quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 |
Apnrilismenßs cur a Venerenomiuetur ibtdemiCi' | |
|
Anna deafacrificia quandoßerifolita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. |
curVeneridicatus |
66.e |
|
Annorum diuerßtas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36.a |
Aquarius ßgnum ad folem refertur» |
67.0. |
|
Annus mundanus GT eiufdem finis. i^.b.cr.^7-f |
Aqua mußoineß. |
iji.6 |
|
Anni incertitudoapud omnesgentes prater Aegy- |
Aquacalida mota curßatcalidior. |
iîi.e |
|
ptios. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4.h |
Aqua niualis cur noxia. |
»Î4fgt; |
|
Anni ordinatioßeudum Romulum in deeë menfess^-^ |
Aqua marina gelu nunquam contrahitur. |
gt;5î.c |
|
Anni diuißo per Numam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6.e.cr.^9.c. |
Aqua dulcis cur abluendis fordibus magis idonea | |
|
Anni correilio per lulium CZ Augußuin Ca[ares.^7.f |
quam falfa. |
I5lt;î4. |
|
er.'^S.c. |
Aquaßuuialis cr marina diuerßtas. |
156.C |
|
Annus unde didus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f7.g |
Aqua marina pinguis. |
gt;56.f |
|
Annus bifextilis. |
Aqua puteales cur hyemefumare,aflate ßigeßere | |
|
Annulus quodigitogeßandus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij^.b |
uideantur. |
I5ij |
|
INDEX OP |
E R IS |
|
A^Uiiriusftgnumhunt^Hie uit^contrnrium^ Aric; infolito colore quid portendat. A ra Satttrni cr Opis in Africa. Arbiter agrandis fabulisfeexercuit. Arboribus Cf herbis crefreitdi tantnittuirtns ineft.i7.c Arbores felices iyinfelicif. Arcades annum tribus menfibus explicant. Argusccelumdiâus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé. Aries cur primus interfigna. Aries cur t.urti in zodiaco affignatus fit. Ariflotelesanimamàfeipfo moueri nonpofie Aries fignum ad fiolem refertur. A/Ifr Adrum quid fint. Aflgt;erfio in facris inferorum deorum. Athenienfium mos in obferu.ttionedierum.j^.^.a. or Aulius Gcllius cap. z-lib.;. Atargatis Aflyriorumdea,eyeiusfimulacrunt. 68.4 At/4«f/ c-«nj mare,magnum mare nobis cr So.a.Gr A.Gcr.ca.s.lib.f7. Attinen nihil aliud efl'’ quàm [olem. Atronij Maximi crudelitas in feruum. Auguflus fextus menfis unde appellatus. Atguftiioca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi.h-C^ •7z.pertotum Augufli liberalitas erga gr^culum. Au/fiicandi mos obferuationem dierum docet. Auftralis circulas quis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS.fisr.ji.f. Außer cur ad nos calidus perueniat,cum fit in origine fuajrigidus. A«c; /lellis ad litandum datte. Auellananuxfeuprteneflina. Auidius uorantescurfaciliusfaturentur. Ba byloniorum mos in obferuando dies. 47.4, A.Gclliuscap.z.lib}. Bacchus Sebadius Thracibus diilus BacchuscurivoxT^I^ cognominatus. Palnea: penfiles à quo primum inuentte. Bellaria quid. 'Bidcntcs quid proprie. ^ißxtilis annus quisdicafur. Bo«« de« aies quando dicata. Bone deituaria nomina. Bone deetemplum uirum ingredi nefas 7S-b. ni.1, $7-g TVS îî-b-cr.çô.d |
' Boßgt;horummareangelucon/lringatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijçx Brijjeus Liber pater Grecis dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t^..b Bruma unde. Brumale folßitium- Bulla triumphantium geflamen apud Ro. Bulle auree ufus quibus conceflusfuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibident Calendis primisnundinecauebantur. Calabra curia unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Calor humore nutritur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cyfi'-cr i^^.g eduUa quarefiacilius ore comprimafnus,quam manibus fiußineamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154. g CJiMoe«« unde dille. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29 .d. Candens 4 candere non 4 calere. Cantibus omnis anime habitus gubernatur. Cantibus hominum animi ad bellum incitantur. z9.fi cantibus receptui canitur. Cantibus remedia egris preßantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z9.fi Cantandi fludium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8t h cantharus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Calix. uz.a. canities ZT caluities cur priorem partem capitis principio occupent capitis priores ptes cur natura rarioresfiecerit. 155.amp;. C4pricorn«j cz cancer fiolis porte. Caprotine lunonis celebritas CZ pew. f4. C4pricorn«î ad naturam fiolis refertur. Cardines quatuor noßrehabitOtionis. Carmen deduHum quod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ii9lt;lt;f. Carneades Academicus uiolentafiacundia. 47-4-O' A«!«f Gt'F. ca.i^.lib.7. Carne deefiacra à quo primum inßituta. Carne dee cur pulte fiabacea, er larido fiacrificetur' Carneus Apollo. 6i.b. Crfwcf ualidiores cur fiaciliusq tenues digeratur. 151.4 Carnes quo modo in longos ufits fieruentur. Carnes pecudum noHe oceißrum cur magis putréfiant Cafimilla. Camilla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^.fiquot;, Caßgt;i/ maris origo. Caßaneanux. catena aurea Homeri quid fignificet A4 J |
INDEX OPERIS»
|
Catonis io:us in AlbidiuiH^ Citlio Saturnus pudendtt nifcidit» Centrumßlum immobile» Centulfis ([Hid fit. Cereorummittendorum orige in Sätuinut. Cereri tjuiindo fterd fiunt fue pregnante. Cerftro animalitnulluffen/iifineA. Cerebrum fenfu curent quo modo corporit Jenfut gubernet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.e Chromaticum genut melodhe muftc^. Ciulliuf Apollo unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cz. I? Ciburite leget Citdem qu£ crfumptudriie. Cibut t4citot,potutloqu4cei redderefolet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115. d Cibut fimplex an multiplex digeflu fit facilior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tze.f. cibut fitim cur non domat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1J4. ƒ■. Cibut an per flomachumtrahatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157.1, Ciceronwbw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zod.amp;.^y.i( Cicero confularit feurra inimicit diâut. Ciceronit ioci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi.pei' totu. Circtttquid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7-g-Cr.i8.a Circulutladeutgalaxiatttocatut. ' Circulutlaäeutquit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8.t.c Circuli ßngularum /^hieraruminduodecim parter Circuli terrtequinq;. O‘rc«l«ï orbit in fexaginta partet diuifut. Citrei mali medica uis cr generatio. C trei mali 4 Vergilio defcriptio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Ciuilitdiei principium cr diuifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^.a-b Cleopatra reginie luxut in dapibut. Caelum cur moueatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zo.a Caelum cur non motu reilofed in orbem agatur. zo-a Caelum cur nunquam quiejeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zo.b Caeli cor fol ipfe cur dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zf.it Caeleßiumcorporum motu,eoncentut quidam Cac/c/lf«mcorpor«mfonff«f»;4^«o primum depre- Coelefliumcorporumdiuerfifont. Coeleflium corporum foni cur 4 nobis non audiantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50. f- Coena luxuriofa pontißeit. |
Cogno(Mi«4 4 proprqt tiominibus tra^d. Co/«nd«o. Col«r« Epicureorum auditor. Compitalialudi. Com tiaquandoau/ßieari folita. Confeientiabenefaiiarum uirtutispricmiit Conuiuiorum fermo qualit. (^Aulut Gclliut cap.v.libri.lf. Conceptiuieferiiequie. Confultatorûhofliie quie dicantur. Corporis geometrid prima planities Corporum mathematicorum triplex gradut 8.b Corpora phy/ica elementorumfoedere coalefcunt. 9.4 Corporum omnium tresdimenfiones. 9.a.Cf.z8.b Corporum quatuor termini Corporwrn ßptem partes in aperto. Corpora omnia motibusfeptemagitantur.U.b.cr.ty.h Corpus cur aut aZu« appellatur. 14.5 Corp«; diuinarum rerum fex,animalis prima (ùbflantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iç.e Corporum terrenorurntT'cœleflium differentia, ibid. Corporum ex contrarijs qualitatibutfabrica. iz8.e. Corpora ne defluant. Coruus Auguftumfalutans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71.^. Crater Liberipatrit cur inter leonemtT’cancrum (itlocatus. Crito/4«; peripateticus philojàphut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47 4 Cruditates unde proueniant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz6,b Chry/èicomos Apollo unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 z.g Cubi forma unde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7-a.cr.z84 Cutulilacus ubi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ço.à Cyrinenfès Saturno facrificontetficis recentibus CyMe Je4 cur 4 leonibusue hatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£6.r.C7'.6S.e Cymbium à cymba dedufium. Cyrenenfes mellit cr fruâuum repertorem Saturnum crediderunt. Dbïfr4 decoris caufa i litene apponitnr. $l.c Damnatusuerbumfacrißeijt aptum. 76A Dc/pbi'camorrfcw/Km^Kod. |
t N D t X O P E R I,S. ,
|
^ulJGritci dixeriftf,iJiA4)ci. |
«5 g |
tra eanoris Uerfbut eanebantur. |
t9lt;(i |
|
Ddos infuk. |
656. |
Dij laneos pedcs habcnt. | |
|
Detubrumijuid» |
77.C |
Dif sßrui cura funt. |
^l.f. |
|
Detnocriti opinio de la!{eo cireulo. |
18.C. |
Diluculum quid. |
4^-d |
|
Detno/lbenisuerbum. |
70. g |
DioclisCarißii objeruatio circa fabricant huntani | |
|
DMei in homine (juandotMndibuIif emcrgunt. |
10.C |
corporis. |
lO.ti |
|
Dentes in homine (enfu eurent |
I5’.c |
Diogenes Stoicus. |
47-lt;lt; |
|
Deus omnium quieque Junt, quieque eße uidentur prin- |
Diogenes cynicus ex libero fèruusfaâus. |
Î4C | |
|
cepscrorigo |
16. b |
Diogenis fei tum refponfum |
Î4C |
|
Deuotionis urbium cr exercituum uerba. |
80.C |
Dionyfif Siculi nobile facinus |
154 |
|
Ditmetros duid fit. |
25.6 |
Dißipiumquid. |
11.4 |
|
Diameter feptiestriplieettusMenfurdi» cuiufuis circu- |
Ditis fedes Platonici inferos uocitarunt. |
I4.C | |
|
li facit. |
25. e |
Ditis imperium 4 latleo circula deorfüm. |
•4-g |
|
Diameter folis ijuot ßadiorum ft. |
24.C |
Ditis araubi. |
So.b. |
|
Diapente unde.DiateJJàron unde. |
9C |
Diuinarumfupernarumq; rerum fola | |
|
Diapente quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy.g. zr.i8.h |
plenitudoeß. |
6.f. | |
|
Diatefaron quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly f. cr.i^.a |
Diuinis rebus unde inftgnis maleuolentia,autnotabilis | ||
|
Diapafon quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly.o. (y.iih |
bonitas. | ||
|
Diapafon cr diapente quid. |
Draco unde appellatus. |
6s.e | |
|
Dis diapafon quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17«2-CM8.g |
Draconis fpecics,cur ad fotem ipfum referatur. |
6s.e | |
|
Diatonum mujicæ melodia genus. |
Draco curiedium,adytorum,oraculorum cuflodia | ||
|
Dian£ Triuiauiarum poteßjs tributa. |
îf.c |
affignetur. | |
|
DianO' quafi lana. lanus Apollo. |
ih'd. |
Dulcedinis erfuauitatisdißantia quadam. |
lio.h |
|
Diana a^n,ulçeurdicatur. |
140.4 |
Dulcedo ebrietati répugnât. |
151-4 |
|
^'ix tI/J) Hiüiîfxv lupiter Cretenfbusdiâus. |
S8.h |
Dulcia cur magisdulcia frigida cum fuer int,quam | |
|
Diccndi genera quatuor. |
^o.c |
ubicalida. |
»5$c |
|
Ditleria quid. |
’70.C |
Duplaris num.rus quis. |
i7-g |
|
Diiilcriunißutoriecuiufdattt. |
7o.f. |
Dyas poü monadem,primus efl numerus. |
8.b |
|
Didialexquando/ata. |
84/ |
Dyadis er quinarij uirtus. |
ibi. |
|
Dido quomodo in menfa libauerit. ù.iJ'vjuloMov nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, |
.8i.if. 6K.e |
Dyadis er quinarif aptiffima coniunHio. |
ibi.be, |
|
Dieiciuilis principium C^diutßo.4^.it amp;nbsp;b.cri^us |
I? eriliterisueteresindifferenterplerumque | ||
|
Gelliusca.z.libri.^. |
1__funtufi. |
46.0 | |
|
Diecrafini.DiecraHino. |
Ebrictatis comes obliuio. | ||
|
Diequinti. Diequinto. Diequintlt;e |
E.brietatisrepentinacaufa. | ||
|
Diequarto-DiequartiC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^.e.crAu. Gel. |
Ebrietati dulcedo répugnât. |
I5I.4 | |
|
Dieprißini Dieprißino. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capite.Z4.lib,io. |
Ebur,natura corpus denfatumeß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 |
î-b. | |
|
Dienoni.Dienono. |
Echo cur nullius oculisobnoxia. | ||
|
Dieperendij.Dieproximi. |
E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfl,exclamatio pathos mouef. |
89. f | |
|
Dies nundinarum qui pcmicieft reipub.ßuerint. |
S7.C |
Eduliacalidacurfaciliusore comprimamus quam | |
|
Dies religioß copulandis nuptijs qui. |
S9b |
manibus fußineamus. |
•54 g |
|
Dies atri qui. nbsp;nbsp;S9'^.cr.6o.a.Qr Au.GiT.cap.r7.li.ç. |
ElementisfnguUs bina qualitates infunt. |
8.e | |
|
Dierum diuißo. |
59d |
Elementorum interfe mutua coniunäio. 1 |
ibidem. |
|
Diesfeßi. |
f9d |
Elementorum diuerftas^uabilitate differentiarunt | |
|
Diesintercif. |
ibidê. |
compenfatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidcm.h. | |
|
Diesfaßi- ttefaßi. |
ibid.g |
Elementis quatuor corpora omnia conßant. |
91t |
|
Dies comperendini qui. |
ibid.h |
Elementa cur nunquamfoluantur, etfearum fluxus iit | |
|
Diesßati. Praliares. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.g.cr.h |
apertoßt. |
$7-^ | |
|
Diespoßriduani qui. |
6o.a. |
Elementorum tria interßitia. |
9.a. |
|
Diestrinundinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.e. |
Elyfi campi. EAtSoÂzotaïç menfes qui. |
14.6 | |
|
Dies lußricus unde diûus. |
ibid.f. |
f2.4 | |
|
Dierum feßorum nomina fîngulariter prolata. |
Enarmonicum genus melodia muf ca. |
io.f. | |
|
uon funtßibßantiuafed adieâiua. |
is.a. |
Ennij laus. |
46a. |
|
Dief» quid Pythagorici appellent. |
17-g. |
E wiyAoa-îfi'ç a natura prouifa,V tiusoffi- | |
|
Digeßionum quatuor genera. |
lZ7.b |
dum \}3.bcre. | |
|
Dif s cur per Jtropbam cy- antißropham in hymnis me^ |
EpiÜctus philofophusferuuf. | ||
|
INDEX E[gt;icurcorutn Mapftio [cria irrißt 4.4 Ecp'«\nç(]uitdicatur Epogdoufcjuitnumerut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vj.g Epitrituf priitttti ^uis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 c. et. ty.f Epitheta qua apud Verg.noua uîdeantur E^«« er Equitare quid proprie fignificent 115.4 Eunuchit cur pili defunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;150. ƒ Eunuchorum uox cur gracilior quàm aliorum Eunuchorum corpora cur plerunq; pinguefeant, ibi-e Eunuchis er fxminis cur hubera grandefeant, ibidem Excmplarium uirtutiim officia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11, e. Eabularum inuentio cui reiutilis tabula Aefôpica elegantia fiâionif illujlres tabularum Orphei er Amphionis principiu unde.i9.e tabula Saturni cr Calq explicatur. tabula tythonis explicatur tabula Herculifinterpretatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.g tacinut infig^ er memorabile ancillarum taftijNefaflidies qui. tatum/atalia uita tempora tatua dea àfando diâa tauna dea cur feeptrum manu gefiet. Fauna dea cur porca facrificetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Februarius Februo deo cur dicatus tebruarius quare uigintioâo dies habeat ibidem, g Februarius cur intercalationißt deputatus Feflorum nominum genitiuus pluralisquo ßniat 46.4 Feflorumdierum nomina ßngulariter prolata fubflan tiua funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem FeßusdiesnonarumCaprotinarum. . ibi.d Feßidiesdqsdicati. FfTJie louis Laurentalia diâa» Fcx quaß radix uini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154. b |
O P E R I S « Ficw 4Iamp;4 exfelicibus, nigra esc infelicibus drboribuh 8ä.c Ficus fola arborum non floret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, d tigmentorum genera ueri profefforibus minime conue Figura Vergilio pcculiares qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;120. tlumina infernorum quid ßbi uelint- Folliculi genitiuiquaUtas nbsp;. Fortitudoßeruorum in bellis. Foemina duodecimo anno cur tutela liberantur to.f. Fcemina curcelerius pueris fiant ad generandum ido~ nea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijo.d.e Frigido terra er aqua coniunguntur Fruiluum arborum lt;^i ßigidiores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129. g GAl/4wJîr4We»t«wj«ton«m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘;ro.f Galli uitem er cultum oleaquando didicerint. Gargara montis cacumen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i io.c Gargara oppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Gargares populus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.g Gaudio ajfeäi cur rubéfiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^^. ß Geminosßgnum alternis mortibut uiuere ^‘d fit, 67. b. Geminißgnum ad naturam fiUs refirtur ibidem Genitiuus pluralis feßorum nominum, orum, npn ium, finit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^.g.et.46.a Genera dicendi quatuor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿo.e Cenerationis uis in mafiuHs quando moueatur W.f Cencrationifauentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119, f Ge 0 met rici corporis unde prima planities Gradus corporis dimenfionerncomplentesfiptê. 114 Graca nux qua amygdala Grojfi fiel non maturtfientes. HAbitationis noßra quatuor cardinet Harmoniam coeli cur non fintiamus Uemiolius quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P-f’CZ.xV-g Heptasapudueteresfiptas Heracles quid Herculis ßacris cur non interpnt mulieret Hercules unde appellatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Herculis dei cultus maximus apud Aegyptiof. Hercultmgigantet interfecijfequidfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem |
I N D Ë X O P E R I S»
|
hegt;wlt;ï«4»lt;lt;rfw^lor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78. ƒ Hcrculis uiltori! ^des dut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Hercuüi dei fucra. Hereuli quMdo fjcm fietftt fue pr,e^HMte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81.amp; Herraf« idem deus qui CZ Mlt;rx. ibidem, d Herculem cur ebrium Gr cum pcculu finxerit antiqui-tas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uz.b Hercules multibibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem-e Hernici coloniu Pelafgorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joS.h Hernieorum mos eundi in belluin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Hetrufci mufas mundi centum effè dicunt Hetrufcis muf£ camoenie diüa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, tietrufcorum magi/ïratuuin inßgnid qut. Hiran inteflinum retrimentd deducens. Hiftohfj Palicorum deorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109. b Homcri aurea catena de coelo in terras pendens, iy.d Homeri laus ampla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^-e.et.ny.f. ct.ij6 ƒ HojMfr/cor«w GT Vergil, uerfuunicollationesferèper totum quintum librum. Hominis incrementum per feptenariumnumerum, lo.g Homjttwtw^wp/exmorf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^.g Homines quando moriantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé. Homines tuteUçr^puidentia diuini gubernantur. i6.a Hoinini foli ratio,id eß uis mentis à deo infula. 17. b. Homines glande GT baccis alitos. Homo non corpus fed mens ejl Homo breuis mundus ph^ficis dicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.e Hominem facrum cur iusfuerit oecidere Hori^oz» quidjCr an omnium unus Horizon quern uniufcuiufq; circumfrilntaßgt;eäus quoi fladiorum eff: poßit Horus idem qui Gr fol. Humam partusfrequentior ufus q menßu efl. 8.a Humanam uitam fll cr luna moderantur Humanarum ro'um uiciflitudo Ter E Uteris jueteres indifferenter ufi funt laniculum oppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49. ƒ“ lano facer, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^.g. et.^6.f.. Januarius unde,ty cur primus menßum lanualis porta prius uiminalis diila lanusrexitalif tonus cur geminarn faciem praferreiudeatur. ibidem, cr.^i,b.e.cr'.s6.f |
lanusàsaturnoperitiamrurifedo^ut 49 g, lanus primus os fignauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, Wno odium introïtus cr exitus confecrati. lanus in Italia primus dijs templa erexit. la nus quibufdam ßl,alifs mundus appellatus lanus quaß Eanus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem lanißmulacrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çi.e cur bi frons Cr quadrifrons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. e lam uaria cognomina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.f Iduum nomen unde dedudumßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^S.g.b Idus louisferio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$8b.et79,4 lecur concretusfanguis.Cr caloris receptaculii. lecor« caliditasfuccum in fanguinem uertit leiuni cur magisßtiant,quim efuriant Ignis othereus quo nutriatur. Ig/«gt; quaiitates diuerfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159. g Illaudatus^inculpatus^quid ßgniflcant ImaccufatiuusabeoquodefliSjUeteresdixe. 46.(f Imbrium apud Aegypt.Arabi.rarus ufus, Immortale duobus modis dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yy.g Immortalitas animarum, quibus_ rationibus'^ Platonicis probetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem imparnumerusmas^parfocminauocatus y,d.ct.zS.h impar numerus patris,par matris appellationc pytho goricisueneratus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.({. Impcratiuofcrio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f9. e In omni motu trio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jS.g. Inanimumquid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S-a.et.fv.f. Indici marls ortusubi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J4f» lHfcrorq«i(J cjjc homines pufouerint antiquißimi, I5.f infcrorum flumina quid ftbi uelint. Inferorum poeno quomodo accipiendo. Inferi fecundum Platonicos CT eorum locus Infomnis curfrigidis oblinatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119. f Infignia Hetrufcorum mogiflratUUtn quo. Inflaurare uerbum interuallaccelefliumcorporum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z^.g intercalationis caufa, cr à quibus primum intercalatii ßt.^6.h quoq; tempore coeptumßt intercalari. $7- lt;( Inui deißmulacrurn curcornutunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67. lt;f Ioc«f in M. A«to»(«w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•JO. f. lociinAuguftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7t.e.pertotuitl louis flella falutaris hominibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zz.d louem cum coteris d^s proficifd in oceanu quid fit.i^,f loucm ab Aethiopibus inuitariad epulasquid ibident |
|
IHDfeX OPERIS« | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
INDEX OPERIS
|
Lum propn'ettifc'rett in4nim4tlt;t. »40 lt;lt;. Luperc4li4f4cr4qu£. Lupus inter Tiberinos pifces p4li»4nt obtinet. 84 b Luxuri4 F.Gurgitis CT Metelli Pij. Lycurgusphillt;/ophus. Lyenfrigoris domidtium. MAiusntenftsundediäus, Mlt;iia,l!d4ießa Vulcani uxor. M4ilt;e,Muieߣ gu4ndo res diuinu celebrutur Mtti£ [us pTiiegnunsftcrificitndo cur ntudetur liuiieftcriscurMcrcuriusadiungutur Malorum diuerfa genera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^.h.cr.86.a. Malli/feßiuumreffonfum. Manibus cttr parenteturfole aquarium tenente. Maniic dete matris Larium facra. Martis ßella mortalibus terribilia minitatur Marcus Varro quomodo diem diuiferit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45: .a Maris indici, rubri. Caffij origo. Martius menßs primus a Romulo Marti dicatus. SS 4 Martio 4 Martenomen impofitum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.ce Mars cr Liber unus idemq; deus. Marffiter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Mmnfimulacrum Aritanis celebre. Mathematica corpora qua dicantur. nbsp;nbsp;nbsp;^.g.Cr.i8.c Mathcmaticorum corporum triplices gradus. Maturarc,Mature,Maturitas quid. Medicina phy/tca partis fexeß. MdicizM magis conicilura q ratione conßat. ibidem. Mcdullis nullus fenßtsineß. Mdodiamuficte tria genera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo.f Mel optimum,recentiffimum, er quod in imo uaßs cR.l^.b.d. Meilis natura er uis medica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^4.0. Mellariumquid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çç.b Membra nigra in homine [eptem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to.h Mentis origo 4 deo. Menippus fcruus.Mcnippeafatyra Men/ijfetrwrfrtw cur intercalationi deputatus. ^^.b. Menßs cuiußibet initium 4 Romulo. Menfis in dies dißributio it Numa Meridianus circus cur nonffribatur in ffbara. Meridianus circus cur non omnibus idem. Meridies quarta pars noßra habitationis. 51. Meridies quaß medidies.^i.f.er pars diei. Mercurij facra Maio menß fieri confiuerut. |
Mercurius cur Maiafiacris adhibeatur Mercurius uocis er fermonis potens. Mcrcurium effe fflem. Mercurij fimulacra cur alis pinnafis adornata. 7^.^^ Mercurius Argipbontis cognominatus. 6^,^ Mercurij figura cur quadrato ßatu, eruiriiibusereâis. Mercurio quare tetrachordum attribuatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6ç.e Mefinteriumquidfit. Menfis lunaannus.. Mejjàna urbs Sicilia nobilijjtma. Meffena urbis conditor Anaxilaus. Metallica corpora non plena fid uaßa dicuntur. Metuentes cur pallor inuadat Mille ucrborumeß. Mille hominum occiditur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latina iunt.47.a Mille hominum in excrdtu eß. A. GeF.c^ .l6dibriii. Mille paffum qui uicerit Mille nomen declinabile. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47-b Mincrua cur è louis capite progenita dieatuT. 6^.g. Mollufianuxquaerpcrficum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8ç.g. Monasfionser origoomniunumcrorurn. 7.f.er.x7.c Monas neq; prineipij aut finis fiiens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.fi Monas ad animam refiertur. Monas incorrupta nulti aptius q uirgini iungitur. y.g. Mortisdeum cur mo mitë,moimmitêuocemus. Mors hominum duplex. Mors naturalis qua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6.b.c Mortuorum fiepultura cur cum cantu. Morbi unde naficantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.4.c Mort« dua,altera anima,animalis altera. Mos quid fit. Mos tangendi aras. Motuf eptem uagantium ffhararum inferiora gubernantur. Motus omnium corporum fiptem numero. u.b.er.i$i.a Motu coeleßium corporum concentusfit. Motum omnem ab alio moueri ficundum Arißote. 58.^ Motuum diuifio ficundum platonem. Motus homini unde praßetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.fier 41,0.. Motus anima aternus er proprius. Moueri aliquidfcmper dupUciterfit. y7.g.er.$S.J Mulciberundedidus. Mulieresfiacris Herculis intereffe nefias Muliebriserfienilis corporis contraria natura. i^o.a Mulieres cur raro inebrientur. Malier urn natura calidior an fiigidior fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.c |
I N Ê ËX CÖPERIS * ? r
|
Cf temperatio. Mundus quibus argumentis uideri pojjèt non eji ' aternus. Mundum aternu e^fe philo/ophia autor eß. Mundanuî amus quis^cr eiufdem finis. Mundo manentchamanitrum reruns frequenscafus Mundushomomagnus^phyficisappellutur. Mundi huius un uerealiquid interest Mundus uniuerfitdtis principiuM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9. b Murunum mortuum quisluxerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. c Mur£n£ ubi optim£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.d Mufici fonusde/}gt;h£raritcœlefiium conuerfione. zy.d Mufe nouem cæleflium Ifihterarum coneentus muß- Mufici fini cur in ficrificijs udhibeuntur. MufiK£ finis cur omnes capiumur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2-9 d-g Mufic£melodi£tri£ genera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo.f MusfiruusEpicuri. ^4e.crA..Gelliusclt;(.l8.]ib.z. Mufiumcurnonincbriet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I5o.b. Mufiofiladulcedo^nonfuMÎtasincfi:. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i5o-Î7, Myfiaopimufigetibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iio.fo i^emefis cultus contra fiperbÛM. Nctirort taurus conficratus Aegyptijs colitur. i^iualisaqu£ natura. Noâuhac^no(iumulta:,noxpronoôle. Nominafiellarum hominum commenta funt. Uomius Apollo- iJonius Af tellanarum firiptor. JSIouem fihara uniuerfi mundanî corporis. i^loxundedida. îiucumuaria genera- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8^-c-d-e-f.g. Numéris primapfidio incorpalitatis ineft- ^-e-et-y.a Numerorum qui proprie pleni ejfidicantur.6-f-et. 11.amp; Numer/ssfuperficiecr lineis antiquior. y-a Numeri apti ad muficam confinantiam- 2.7.C. Numerus primus in duobusefl- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igj Nundinarum dies qui perniciofi reipub-fuerint Nundin£feri£- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cj.e |
Nundinarum origo. • ■ Obfolctauerbafugienda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^-g-b ■ oceanus crefiendofiptenarium numerum tenet, lo.b Oceanusnonunofiedgeminoambituterramcir-cunfluit. Oceahi accefifio O” receffio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tbid. Occaniexiguitas- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54.I;, Oceanus cur fiub zonam coeli peruftam 4 natura •i - locatusfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^,e Occifitpraieritumperfedunsàuerbooccido. 46.£l Occiput cur nunquamcaluefiat. Odonarius numerus filidum corpus cd- Odonarius numerus ad coeïi harmoniam cateris Odonarius numerus unde nafiatur:, er quem Odonarius numerus Pyihagoricis iußitiaappellatus. officia uirtutum fid’m Stoicos.Jza. Oleoquando fuauiorfiporconciliatur. O/f«m infummouaficur Optimum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^.q..c. oleum an congeldfiat- Omne quod mouetur ab alio rnoueturficundum Ariflotelem- opalia fießa quando celebrarifiolita. Ops dea saturni uxor crédita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé. Ops er Saturnus frugum inuentoreshabiti. Ops terra dida. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si-P'O'-SS’-g Opidea cur fiedendo fierificetur. ppK modo Diana^modo comes Diana. Oratio pathetica quo modo exprimatur. Orationis patheticaexemplumex.y-aneid. Orbis quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I7.g’i8.lt;t Orpheifabula unde principium fiumpfirit. ofirim nihil aliud efifi quam filem. offa er quadam alia in homine fenfi carere. Ouum ne prius gallina extiterit. Ouum cur in ficris Liberi patris colatur PaUci dij er eorum hifloria. t09,b.Cr.no-it Palicorum deorum cultus er templum. Eallorcurmetuentcsinuadat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijj.f |
|
INDEX Jeuin nihil alind qudm loletn e/fe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e-jA Pan innus diélus- ibi. nbsp;nbsp;panos GT Lun^ fabula, in f Paralyfis unde oriatur. Parmenides Socrate antic[uior. Pitrerttdtioni ƒ tempus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 .h.Gr.6o.c Parna/fusApoIlini facer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;è^.h.Gr.C^.a Partus humani frequentior ujüs ^uis. Partus Ruanda feptimo menje maturctur. lo.d. Partus ijuando nono menfe abfoluatur. Pathos ex a^eiilu perfonte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sô.g.h Pathctica oratio qualis eff: debeat. Pachetic£ orationis abruptum principium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé. Pathetic£ orationis exemplum ex fept.dnei.Virg.Sy.b Pathos ab omni£tate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87. J. Pathosàfortuna.ibid.e.àdebilitate.ibidf. àloco.f. àté pore.g.àcdufa.h.àmodo.S8.b.àmaterid.c.àfimili.f ab excmplisf. à parabola.h. ab imagine.h. Pathos à maiore cr minori. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^.b.c pathos àfimilitudine paff onis. pathos a jèrinone ad inanimata conuerfi. 89-d Pathos abaddubitatione. Pd^hosabatteflatione. Pdthosperexclamationem.S9.f. p^fil^nt!um.ibid.ex rcpctione.ibi.h. per obiurgationem.ibi.h Patrons Apollo. quot;soUap Apollo. 6l.f. woOavî^ii)« Penates^uid proprie. Penatibus quando mulfo facrificetur. Perfilio prima in numeris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.e.Gr. '7. lt;t Pf r particula pro inter à Virgi. poni folitd. Perfeus Zenonis feruus. Perficum.Mollufcanux. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8y.g.86.4 .Perßluo uerbum de uoto proprie dicitur. Phantafma quid.^.b, phanes Apollo. Phddon feruus exSocratica cohorte. Philof}pho anfdbulam conjîngere liceat. Philofophid quas fabulas admittat. Philofophianfabulisutifoleant. ' Philofophia meditatio efl moriendi. Pbilojôphantibus mors appetenda. Philofophorum uari£ /èdic de anima. Philofophi ferui qui extiterunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'4.d. Philofophiælaus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69J.er.i58.g ^^‘l°f‘’P^’‘^fi°gt;iaiuaruinpritnisfjieââd.iingenid.nyg Phusno minus tacedo q loquedo philofophatur. |
O P E R I S* Apollo undejs qiaswç quid fit. $’4'2 Phyfici qd perfcâu uit£ jßatiu praferibant. phyficd corpora unde coalejcant. pindarus poeta imitationi inaccejjùs. Pili quare in uiris Gr non infxminis. Pinarij cuflodes£disHerculis. Pinça nux. 8^.h. Pinustempefiiua. ii9‘b Piper dppofitum cuti cur uulneret^cum tamedeuoratu nonl£ddt. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJî'C pirorumuaria gênera pifees fignum ad naturam folis refertur. 67.it Plato rempub.in fuislib.ordinauit. planetarumquisordo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îJ.d.G7.îs.g planetarum alij nobis projferijdli/ aduerfi. Pldtani uino irrigatæ 4 çy^orten. Plenitudo quibus numeris conueniat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 .f G7.u-b. ttrASit quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8yb. Pûculorum uaria genera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iii.d. Po(ilt;lt;grlt;c ««pe triplices. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n7.1t Poen£ inferorum quomodo accipiendsé. Polus feruus Philo/irati peripatetici. Ponticanux. Ponticum mare cur dulcius c£teris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijç-tf Populea corona quando in facris Herculis. port£ folis Capricornus er cancer. Portarum fo/tt altera hominum^altera deorum. 14. g Porca Faun£facrificqs adhibett.r. porricerc uerbum facrificijs folenne. Pojfidonif opinio de laâeo circuto. Poftuort£ Gy Anteuort£ dearum cultus apud Ro.49.f Potitijunde. Pof 10 cadem cur meracior ieiuno quàm qui cibum fum~ p/èritejfeuidetur. poter an per arteriamfibris pulmonis illabatur i57.h. Prlt;eKlt;ircrdierlt;J«i dicantur Prlt;cmiKW uirtutum con/cientia benefaëlorum. 6.4 Pr£nellinanuxqu£. Pr£texta quo ufurpari cœperit à pucris. ibid. pr£textd quo tempore honoris fuerit habitus. ibid. Pr£text£ ufuslibertinis Gf eorum filqs concejfus.48.^ Pr£texta quomodo in ufum nois tranfiarit. 48.d Principio nulla origo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.(lt;.er.57.e BÉi |
|
I N D E X Principio oMniii orluntnr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.lt;(.cr.J7lt; Pro[gt;cr(ire,Mlt;tt-i(r4re, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. iix?5 Protdgorlt;e 4pud platonem dif^utatio. 4 4.lt;lt; ProtfTWM facrißcium quod. PROVERBIA. C4nit in Aegypto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;^o-f. Dij laneos pedes habent. Herew/i clM4m ■ Howtro ucrluM fubtrahere. Io«i fubnett Opera crimpenfaperi/t. Qui è nuce nucleum elf: uultfrangttt nuecm. Sexagenarios de ponte deijeere. (ûTtuJV {bjgt;o:/îxç. Totidetn nobis hoßes eß^e quotferuos. pfitacusAugußumfalutans. Pubertät is anni in utroq^ [exu Publij Syri mimographi fententite. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74-d-e Pudore affedi cur rubefcant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I}yf. Pueritiam quid prohibent non ennefeere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BS-e Pulmo humorc gauJet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liS-d. Pulmone carentia potum nefeiunt. Pundis lineicßniuntur. Puniium in partes diuidi non poße. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^d.Cf.t^-c Purgatio foeminarum quando primunt Putredinis caufe calor humor. Pythagoricis odonarius numerus iußitia diüus. 7.C Pythagoricorum iurifturandi religio unde. ^.b Pythagoras primus omnium coeleßtum ffhitrarum Pythonis necis ratio naturalis Pytbius Apollo unde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t.h.C7.6^-d QWdrrft«« quodquatuor angulorum eß. Quadruplas numerus quis. Quaittates binießngulorum elementoruin Qualitates ignis diuerßfßm£ infer p. Qÿaffare uerbum quidßgnificet. t7-2 8x »592 UI.amp; |
O P E R I S Qt^atuor duplicata quadrafsmilia^iciunt 7.4. Quaternarijcrternariinumcrorumlaus. 8.4 Qgdtcrndrio numero deus infolubili uinculo inter f ; clemcntadeuinxit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.4. Quaternarius ad perfeHlionem anima pertinet. tf.b. Quatuor uirtutum genera fecundum Stoicos. 71 11.6 Q«ièw de rebus philofophandum inconuiuio. 124.6 Quibus de rebusinterrogariquiscupiat. 124.2. Quinary Cf dyadis numercrum uirtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î-b^ Quinarij zy dyadis aptiffma coniunâio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. Quinarius fupcra omnia cz fubieda deftgnat. 8.4 QJiortenfiiluxus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81. ƒ. RAtionis feu mentis fedes incapife eß. nbsp;nbsp;nbsp;17.6 Rone fola ho catcris animanttbus praßat.i7.b Rationes platoniccrii de immortalitate alarum. Rationes Arißotclicorum quibus anima immobilis probatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jS.t.f. Religiojidiescopulandisnupti/squi. Religio. Rebgiofumquidfitcrunde. Remitiere animam quid.47.c.cr Aulus Gelliuscapite ilibri.iS. Rerum mundanarum an aliquid intcreat. ^7.d Reus uox facrificiorum prepria. RoiMrfni quomedo diem cbferuauerint. 4^,6. Romanorum facrorum dinerfitas. Rcmani Saturnum Sterculeum appellant. 49.h Ro.pcpnlus Acea Laurentia hares. Romuli (2 Rcmifratrum nutrix Acca Laurentia.^i.i Romulus annum indecemmenfesordinauit Rofeius hißrio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82.I3.CZ.85.Ä Rotantes fe inorbem curucrligiitem patiantur. 151.6 RKWiTrfriJor/go. Rutor corpori cur ex animi ruborenafcatur. i55.| SAer4 Saturnicurapertocapiteßebant. Sacra Anna dea quando fieri folita. Sacra Maia uel Maiefla quando nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem/ Sacris Herculis muliercs intereffenonlicet. ^6.it Sacra Carna dea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidcm.e Sagittarius cur ex homine inferam perpoßeriora mc- Salutisßmulacro cur draco fubiungatur Salus quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Salis admixtio cur carnes in longum ufumßruei It Salis natura al uis Sacrum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;76.g. et. 79.C Sanguinis er ßirituuth receptacula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1X7' 4 |
INDEX OPE R IS»
|
Sittumlioruin V ßturttaliuin ittgto plurali Siturnodscember facer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem-g Sacurnia terra diHa cur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidemh Saturnaliorumortgo.49.h. nbsp;criietußai Satitrni tempora curfcliciffima didafint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Saturnalibus/eruifpcrmijfa licentia Saturnius mont in Italia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Saturiti araubi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem,b Saturni templa 4 quo confecrata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem f. Saturnalia quando Romie inftituta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Saturni lt;edes nerarium Rom^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem g Saturnus cur laneos pedes habcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.g Saturnus kjov©-* Cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. h Saturnus Ccclio patri pudenda abfeidit ibi. h Saturnus qua/iSathunnus Saturnus curfalcjm manibus geflat Saturnaliorum dics.xiiij.cal.ïanu Saturnus CT Ops dij frugum repertoret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem. Saturnus unde di^lus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. e Saturni ettr opis ara in Attica Saturno cur aperto capite facrificctur Saturni fe/lo cur bellum inchoari religiofum- V9-b Saturnus idem deus qui amp;■ fol Saturitasuenasobftruit. Satyri Sathunni diéli. Scar us pifeis Italit ignotus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g. fj Scipionis fomnium ad quod genus referendumfit. ^.d Scipionumnomen unde Sci)»«i«4 quid, (yruaria eius genera, quo^ modo his utendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nsi-e.zr.inS.a Scorpius fignum in zodiaco Veneri Marti cois.^^.c Scorpius adfolem refertur. Semenquidßt ^9.d. zreiusnatura.ioo.c Seminis genitiui receptaculum Semela, Maia Boeotijs appellatur Semen exilius reddentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Senarius numerus uariie religionis Cy potentite 7.6 Sett4««î««iM£T«xfo/«îex fuis partibus conHat ibi. Senes curfacilius inebrientur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyoJb Senum ficca corpora cr dura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. Senega curficca cr humeäa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.c Senes facile ieiunium tolerant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157. g. zy Aphorif.iyli.i.aphorif Hippo. Senfus numero quinq;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ç.d.C7'-iIî-e Senfuum officii feptem partibus celebrantur ii.6 Senfus in eapite uclut in arce natura eonflituit ibidë. |
Septenarius numerus cur plenusdicatur nbsp;nbsp;nbsp;^.fet.n.i Septenarius numerus unde conftet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•^t.f. h Septenarius numerus Pallas uocatus. Septenario numero anima mundana generata Septenarius numerus motus luna caufa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidë, e Septenarius numerus curfum luna di^enfat Septem permutationes luna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi-h Septe.numerus conceptus CT uniuerfalisuitie to efl.io.c Septena.dierum numero purgari à menftruofluxumu lierem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.c Septimo die iaëlum fernen in mulieris uterum folliculo circunditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Septima hora uitalcs ne partus fint difeernit io.c Septem uocales 4 natura inuentte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem f Septem uocaliumfoni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem f Septe.numcrus totius corporis membra di/ponit ibi.h Septem inhominemembra nigra appellata ibi. Septem corporis partes in aperto, September ex Germanici appellatione Serapis cultus apud quos maximus Scrapis cr Solis indiuidua natura Serapis oraculum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem. Sergius Or ata primus balneas penfilcs habuit ibi, c Sermoconuiuiorum qualis efje debcat Seruorum /ors noncontemnenda. Seruitus non hominumfed natura uitium Seruitus uoluntaria turpifftma Serui cur interdum dominis hoßes Seruorum conftlium nonnunquamamplexan. nbsp;nbsp;ibi- c Seruorum folersingcnium, ibi.f.magnanimitas.ibi,g. animofitas-h Seruorum opera fortitude^ in bcUo Serui V olones didi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Serut philofophi qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem, d Seru^ Tulli/ incertusdies natalis. Sidusquid Sideribus unde nominaimpoßta Signorum capacitas latitu-zodiaci exegit singula ßella uniuerfa terra maiores Simulacra maiora ueris cur in aquis uideantur. Ij6. b Silentiu ne an oportunus fermo couiuijs coueniat.114,0 S inapi appofifum cuti cur uulnus excitet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151. c Syrenasfmgulis orbibus inftdere quid, Sifyphum apud inferos faxumuolucre quid Smynthius Apollo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t.b |
INDEX OPERIS
|
Soliditiit ^utde^Unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.h.Cr.S.h. Solis uidlfitudines lt;^uando eontingdnt; So/« deliguium quando continuât. So/iî tardior quàm lunlt;e cur/ùs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zi.a Solis ordo inter plane tds. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ll-d.^'.zz.b Sol er luna humante uitlt;e moderatores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zr.e. Solem Heraclitusfontem çæleflis lucisappellat. zi.h Solis diuerft nota. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt-h.er.6i.a Solis magnitudo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î5‘b.c.er.z4.c Solis regreffus àfinibus tropicorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55.J, Solida corpora quotdimenfionibusdiflendantur. iS-fr Solis annus duodecim menfes. Solis curfus quot diebus perfidatur. Solem AwolSitojvaiy dicunt Sol boniconfilij creditur antifles. Sol cur Dionyjius di(lus. Solis ornamenta fub note Attinis. erifidis. Sollouis oculus. Solisfmulacrum apud Aegyptios Sol matutinus curfolito maior uideatur. 6l.c.CZ.64.d 64,d.e 64.4 66.4 66.f. 66.g Soljlitiaundedida. ii.d.66.h SoiMttior«tM quinq; genera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.h.er.s.d SomniuScipionisqute genera fàmnicompleâatur. s-d Sonia qute pro uerishabenda fint. Somnij porta ex ebore er cornu. Sow puerorum quando in uerba prorumpat. loe Sonus tono minor,femitonum didtur. Soni mufici cur facrifieijs adhibiti. Sonus quo aut acutior aut grauior proferatur. 50 6 Sonus cceleftium corpora cur à nobis no audiantur-^o.f. Sors feruorum noncontemnenda. Sphararum uagantia motus inferiora quaq; guber-Spharaquidfiit.t7.h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nat.9.e Sphara extima quo finfu fummusdeus uocetur. Sphararum fingularu drculorum diuifio. 14 d Sphara prima aplanesuocatur. Sphararum uagantium motus qui. Squalereuerbumquidvirg.fignißcet. Statiuaferiaqua. |
Stellarumffedfica differentia. Stellarum errantium proprius motus. tS a.er.zo.e. ’ Stellarum omnium par celeritas er ßtis mofus. 18.4 5tci/4r«m quadä cur nobis femp uideatur, quada no fp Stellafingu!auniuerÇaterramaicre.i9.d (,.i9tb» Stellafixaanfuomotuagantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zo.d. Stellarumfixaru motus cur nobis incognitus. ibid. Stellarum nomina unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zza Stella cur maleficaefjedicatur. Stella inferiorum fi)hararum qua ratione in zodiaco mearedicantur. Stella alia breuiorc,alia longiori curfu zediacum pereurrunt. Stratonis obferuatio circafabrica humani ~ corporis. Stomachus paterfamilias medicis didus. jzy-c Styli dicendi duo. Sumptuaria leges cadem cibaria diéla. 8^.a Superficies ultimus terminus corporum. 64.6 Superficies unde. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.h.e^.z8.c Sus pregnans cur Uiaia facrifici/s mailetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jç ƒ Symphonia mufica quinq;,cr unde conftent.Z7.g.z8.a Zu^i/yioi.quiderquotnumcro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^z.f. TAntali fabula quid myfieri/ habeat. Tarquinius Prifeus Demaratifilius. Tlt;irenti«dn«x. Tarentinum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tarentina oues TaurusfignumcurVeneriaffignatum. Taurusfignum ad naturam foUs refertur. Taurus quibus dijs immoletur Tempus motus concepti foetus in utero. T«wp«î ante mundum non fuit. iS-c-Cr.^o.h. Tempora foils curfus efficit, Ternarij quaternraij numerorum laus. 8.4 Terrtdrzttj dia perfeâionê defignat. T rm tota punôli infiarad ccelum. i9e.ji.b. Terra punâum lt;lt;4 magnitudinem circulorum. 19.4 Te rra immobilis haret- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zih.^-.zyg Terra aëriscr aqua fex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii.fj Tcrr« menfura quoties multiplicata quantitatem TerriCttwJrrfttnJf/îrff. Tcrrlt;e ambitus quot milium fiadiorum. Terrrfw nonam cr ultimam ffiharamhorizon Tcrrlt;lt;Slt;lt;tzzrzzz'(lt;dzïf4. Terra pars qua fub pedibus nofiris efi habitatur, amp; diüidla efi zonis perinde ac nofira. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji.b |
|
Vinumdefeett(untcurualidii/h VinacurinAsgyptofrigida, Vifium optimum quod uetuflijjiinuin, 154,6 V inum cur /èmipletjis uafis in ucorë corrup4tur-iy4gt;c vinum quod in medio uafis efl cur optimum. 1544 VW(lt;c«rn««g«e/rlt;lt;roco»ge/it/clt;t«t i57.lt;« Virgilij laus.9.c.(:tr. 16 c.C?quot;-54-lt;t-C^.$'9-f-CZ.(?o.b. et 6S.b.amp;.69.c.Gr.76.e.cr.9o.b.g. amp;.io.q.f V irgilius Homeric^ perfeâioni} in oibus imitutor. n.Ç Virgilij epUud Auguflunt. V irgtlius proprijflime uerbis lid fdcriflcid pertinente quot; b'u^uflisefl.’76.bpertotum. V irgilidna aneis unde tfliguta. virgilij ^tionteriucrjiuimcolldtionesfere per totumquintumlibrum. ‘^èHlj fedulu ^mulutio Homeri. epithetorte 104.!» V irgilius declimftionib. gr^cis muxie obledutus.ioS.St V irgilius cur Acbeloum pro uqua pofuerit, nbsp;nbsp;nbsp;io8.(f Virgilium non mflub his qui grtece caUuerint in-telligipofle. V irgilius quos uerfus uel ex dimidio fui uel pene ßli-dosex 4l!jstr((xerit,folijs.Uj.iJ4.ll^..tt6.1iv.li8. Virgilius quibusepitbetisufus fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il9.d.e.^ V irgilius quibusfiguris ufus fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iio.it V irgilij loci expUcuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i xr.gj Virgo fignum cur munu (triflum habedt. Virtutum ojficiufecundum Stoicos. Virtutumqudtuor genera fecundumPldtonicos. 11.5 Virtutis frudus in quo confljidt. Vitifdtor Dionyfius. V ituld ded hetitia pnefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidé^ Vifiio quid,ZT quomodofidt. S'.e.CT'.iJT.* Vlios Apollo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t.g Vmbrd terne unde. Vmbrd cuiuflibet corporis quo mo pelldtur. V mbilicus in homine recens ndto qudndo dpparedt.io.e Vmbri quo diem diuiferunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S'.5.' Vnitds dpud geometrdsprimum locum obtinet. 6.h Vnitdsfons ar origo omnium numcrorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.f Vnguibushois nuUus fenfus inefl. V»îoC/fopilt;trlt;e regln.« Acggt;pti. Vocalesfeptem 4 ndturd^cy earn pronuntidtio. io.f Vocdliumßnißptem numero. Voces quibus Virg.primus ufus effe uidetur. Vomere undam non inelegdnter d Virg-pofitum. «8.c Vox cur in fais eunuchisflt tenuior. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
index OPERIS.
|
VrÎMfiofUfretriitieittvin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijS-g vfurpandi lex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.Getciip.z.lib.i Vulnera ex arco mucronefaÛa cur minus noxia. 140.4 ZOiiacus ^uo latitudinem adefjtus fit Zodiaeus untts,cr quibus ftgnis conßet . Zodiacusinduodecimpdrtesdiuifus- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z4.d.b Zodiacusftgniferappellatus Zodiacus inter ambas tem^atas uoluitur, 54-0 |
Zodûci figna ad naturam foüs referuntur. quot;^yoe, latine libra,fignum zod iacum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ççj Zon£^uinlt;jiterrte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j!.b Zonarum ccxli proeul à foie pofitarumpcrpctuMnfii. Zonaquini^i habitabiles,lt;juinq; itidëhabitationis Zofwcjcdcmtfrricfttfttntqj/Æc-œf« Finis. |
erratvla,
Folio.Sfacie.i.uer.zç.l^iaTL'rti^. FoK^.fa.z.uer.iS.'iTrJ'xJ'f.Fo.iSfa.z.uer.zy.Similiter. Fo.zz.fa. z.uer.i.qui. Fo.jo.f4.2.tter.ii.flt;lt;rtcraw. Fo.40.fa.z,uerfu.4.quodnon. ibidem.i4.poß,poteß. po 44.fa.i.uer.i9.negotia. Fo.8z.f4.i.«cr. z}.lumbos caprigenos,forte legendum. Fo.86.fa.z.uer.i6.fi-eri iüuc. Folio.^yfiaâe.z.pofi uerfum (Vertitur in) fubde kos ex otlauo lliados: ’
ivM àniaviZ TiUfiL^tpepcéoç èi7\,mio £AKopvuxT«(U4ÂflavajJUA?l Jif/afop ajïîça|).
-ocr page 33-VM IN AFRICAM VENISSEM, ANNIO MANLIO CONSV
le ad quartam legionem tribunus,ut (ciiis,mili'tû,nihil mihi potius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut Mafininam conuenirem regem, familiæ no
ftræ iuftis de caufis amiciflimû. Ad quem ut ueni,complet xus me (ènex, collachrymauit: aliquâto póft fûlpexit ad cœ lûjS: grateSjinquit, tibi ago fumme Sol,uobis^ reh'qui cœ lites,quod antequam ck bac uita migro,conlpiao ni meo rcgno,ôlt;: hi's redis P.Cornelium Sci'pionem,cuius ego nomine recreor ipfô, Itar^ nunquam ex animo meo diftedit illius optimi atqj inuidiftîmi uiri memoria. Deinde ego ilium de fuo regno,ille me de noftra repu.percontatus eft: multis^ uerbis ul tro citro^ habitis,ille nobis confumptus eft dies.Poft autem regio apparatu acceptijfermonem in multam nodem produximus,cû iênex nihil nifi de Afri cano loqueretur,oinia^3 eius non fada lblum,fêd etiam dida meminiflèt.De inde ut cubitum diiceflimus.me SC delèftùm uia, 8^ qui ad multam node ui-gilanèm,ardior quam fôîebat fômnus complexus eft,Hic mihi(credo equidé ex hoc quod eramus locutilfit enim fepe fèrè,ut cogitationes (èrmones^ no-ftri pariât aliquid in Ibmno tale,quale de Homero icribit Ennius, de quo ui-delicet (æpiffîmc uigilans folebat cogitare 5^ loqui) Africanus Ce ottendit^ ea forma,quæ mihi ex imagine eius q ex ipfo notior erat» QlJê ut agnoui,equi-dem cohorruûSed ille,ades inquit animo,8^ omitte timorem Scipio: amp;nbsp;quæ dicam, memoriæ trade,Vidés ne illam urbê,quæ parère Po,R.o, coada per me,renouât priftina bella,nec poteft quielcereC (Oftendebat autem Carthagi nem,de excelib 8^ pleno ftellarum illuftri 8C claro quodam loco) ad quam tu B oppugnandam nunc uenis pené miIes,Hanchocbiênio confîil eucrtes,erit^î cognomen hoc tibi per te partum, quod habes adhuc hæreditarium a nobis. Cum autem Carthaginem deleueris,triumphum egeris,cêiôr^ fueris,amp; ob-ieris legatus Aegyptum,Syriam, Afiam,Græciam,deIegére iterum cÔiuI ab-fènSjbellum maximum conficies, Numantiam excindes, Sed cum eris curru Capitolium inuedus,offèndes remp.perturbatam conGlrjs nepotis mei, Hic tu Africane oftendas oportebit patriæ lumen animi,ingenrj,c5filij^ tui, Sed eius temporis ancipitem uideo quafi fatorum uiam.Nam cum ætas tua fepte nos odiej; folis anfradus reditus^ conuerterit,duo^ hi numeri(quoR2 uter-cp plenus,alter altera de caufà habet) circuitu naturali, fummam tibi fatalem confecerintjin te unum atcg in tuum nomen fè tota conuertet ciuitas,T e fena tuSjte ornes boni,te focij,te Latini intuebunturt Tu eris unus,in quo nitatur
a ciui'
SOMNIVMSCÏPïONIS
duitatis faïus, Ac ne multa,dïAator rcmpu.confti’tiias oportct,fi impias pro - g pinquoriï manus effugeris.Hic cum exclamaffet LæliuSjingemuiflènt^ cæ-teri uehementtusjeniter arridens Scipio,quæfo,inquit,ne me à fomno excite iis,amp;: pax fit rebus* Audite cætera* Scd quo fis Africans alacrior ad tutâdatn rempu.fichabeto: Omibus qui patriam conferuauerint,adiuuerint,auxerint, certum edè in cccio 8^ definitum Iocum,ubi beati fempiterno æuo fruant.Ni hil eft enim illi principi deo,qui omnem mundum regit (quod quidem in ter ris fiat) acceptius, quàtn cÔcilia cœtus^ hominum iure fociati, quæ ciuitates appellantur. Harum redores 80 conferuatores hinc profcdi,huc reuertûtur* Hicego,amp;fi eram perterritusjion tam mortis metu, quàm infidiarumà megt; is,quscfiui tamê,uiuerét ne ipfe,8ô pater Paulus, 8lt; alrj quos nos cxtinôfos ar bitrabamur.Imo uero,inquit,q uiuunt,qui è corpoRî uinculis tanquam è car cere euolauerunt, Veftra uero quæ dicitur uita,mors eft*Quin tu aipicias ad te ueniêtem patrem Paulum, (^em ut uidi,cquidem uim lachrymarum pro fudiulle autem me complexus atque olculans,nere prohibebat, Atc^ ego ut primum fletu repreflo,loqui pofle coepi,quæ(ô,inquam,pater fànéWrime atque optime,quoniam hæc eftuita,ut Africanum audio dicere,quid moror in terrisÇ’quin hue ad uos uenirc properoC^Nô eft ita,inquit ilIe.Nifi enim is,cii lus hoc templum eft omne quod confpicis,iftis te corporis euftodijs liberaue ritjhuc tibi aditus patère nô poteft,Homines enim funt hac lege generati,qui tuerentur ilium globum,quem in hoc tempîo medium uides,quæ terra dicit: hiscg animus datus eft ex il lis fempiternis ignibus,quæ fidera ftellas uoca-tis,quæ rotundæ SC globofæ diuinis animatæ mentibus,circules fuos orbés cp conficiunt celeritate mirabili.Quare amp;nbsp;tibi Publi,5ô pijs omnibus retinen dus animus eft in euftodia corporis, nec iniuflu eius, à quo illc eft nobis da-tus,ex hominum uita migrâdum eft, ne munus humanum aflîgnatum à deo, defugiflè uideamini.Sed fie Scipio,ut auus hic tuus,ut ego qui te genui,iufti-tiam cole amp;nbsp;pietatê:quæ cum magna in parentibus 8Ó propinquis,tum in pa tria maxima eft,Ëa uita,uia eft in coeIum,8C in hune coetum eorû,qui iam ui-xerût,8lt; corpore laxati ilium incolunt locum,quem uides, (erat autem is iplê didiffimo candore inter flammas elucens circulus)quem uos (ut à Graijs accc piftis) orbem latfteum nuncupatis.Ex quo omnia mihi contemplanti,præcla-ra cætera amp;nbsp;mirabiliauidebantur, Erant autem hæ ftellæ,quas nunquam ex jj hoc loco uidimus:8ó hæ magnitudines omnium,quas eftè nunquam fufpicati fumus. Ex quibus erat ea minima, quæ ultima à coclo,citima terris luce lucc' bat aliena.Stellarum autem globi,tcrræ magnitudinem facile uincebantJam uero iplà terra i ta mihi parua uifa eft,ut me imperrj noftri ,quo quafi puncftûi eius attingimuSjpœniteret. Quam cum magis intuerer,quæib(inquit Africa nus) quoulcp humi defixa erit tua mensC Nonne afpicis quæ in templa uenc-riscNouem tibi orbibus uel potius globis cÔnexa lunt omnia,quorum unus eft cœleftis extimus,qui reliquos compleélitur omneis, fummus ipiê deus,ar cens 80 continens cæteros,in quo funt infixi illi qui uoluuntur ftellarum cur-(us (èmpiterni.Cui fiibiecfti (eptem,qui uerfantur retro contrario motu atque coelum,E quibus unum globum poftîdet ilia, quam in terris Saturniâ nomi-
nanîgt;
-ocr page 35-s o M N I V H SCIPTONIS., nant.Deinde hominS genen' profper amp;nbsp;fàlutans ille fulgor,^ui’ dicitur Ïouis* Turn rutikis horribiUs terns,quem Marte dieitis. Deîde fobter media fègt; rè regionê lol obtine£,dux ëC princeps 8lt; moderator lurninu reliqiioR2,mens mundi temgatiortanta magnitudine,ut cunéla fualuccluftretSÏ compleau Hijc ut comités conlèquunt Veneris alter,alter Mercurq curlus, In infimoq^ orbe luna radrjs lolis accenla conuertiu Infra autem ea nihil eft nilï mortale 8^ caducum,præ£er animos munerc deoi^ hominum generi datos«Supra lunam hint æterna omnia. Nam ea quæ eft media nbsp;nona tellus,nec^ mouet,8lt; infi
ma eft,8c in earn ferunt omia nutu liio pondera. Quæ cum intuerer ftupens, ut me recepitquid hic,inq,quis eft,qui complet aures meas,tantus tam dul g cis lonusC’Hic eft,inqiiit ille,q interuallis coniuneftus imparibus,led tn pro ra ta parte ratione diftinctis,impiilki motu iploRz orbium conficitur.’amp;C acuta cum grauibus tcmperans,uarios æquabiliter concerns efficit.Nec enim filen tio tâti motus incitari pofliiiit:8^ natura fert,ut extrema ex altera parte graui* ter,ex altera aut acute fonent. Quam ob caulàm lummus ille ftellifer coeli cur his,cuius conuerfio cocitatior eft,acuto èC excitato mouetur lonotgrauiflimo aut hie lunaris atcß inßmus. Nam terra nona immobilis manes,ima lede lent per hæret,complcxa mediiï locû mudi.llli autem oefto curfus,in quibus eadê uis eft modoR:,leptem efficiunt diftineftos interuallis lonos, qui numerus re^ rum omium fere nodus ê. Quod dotfti homines neruis imitati atq^ cantibus, apuerunt fibi reditu in hunc iocum:ficut alh,qui præftantibus ingenfjs,in ui-ta humana,diuina ftudia coluerunt.Hoclonitu oppletæ aures hominu obhir ducrunt:nec eft ullus hebetior ftnhis in uobis.Sicut ubi Nilus ad ilia quæ Ca tadupa nominant, præcipitat ex altiffimis montibus, eagens quæ ilium locu accolitjpropter magnitudinê lonitus lenhi aiidiendi caret. Hie uero tantus eft totius mundi incitilhma conuerhone lonitus, ut eum aures hominum caperc non polhntrficLitintueri folê aduerfum nequitis, cius^j radijs acies ueftra fem fusqg uincit.Hæc ego admirans,referebam tarnen oculos ad terram identide» Tunc Africanus:Sentio,inquit, te federn etiam nunc hominum ac domu con templaritquæ fi tibi parua,ut ê,ita uidetur, hæc coeleftia lemper Ipecftato, ifta humana contemnito.Tu em quam celebritatem lermonis hominum,aut qua expetedam conlcqui gloriam potes*;' Vides habitariin terra raris anguftis in lociSjSó in iphs quaß maculis, ubi habitatur,uaftas folitudines interieeftas: hos^ qui incolunt terra,non modo interrupts ita ellc,ut nihil inter iplos ab alijs ad alios manare poftitded partim obliquos,partim trafuerfos,partim etgt; iam aduerlos ftare uobis,a qbus expeeftare gloria certe nulla poteftis. Gernis aut eandem terra quafi quibufdä redimitâ amp;nbsp;circundatâ cingulis.E quibus du os maxime inter fe diuerfos, ipfis uerticibus coeli ex utracp parte lubnixos obriguifle pruina uides.'medium aut ilium amp;nbsp;maximum,lblisardore torreri. Duo hint habitabiles,quorum auftralis ille,in quo qui infiftût,aduerlà uobis urgent ueftigia, nihil ad ueftrum genus. Hie autem alter fubieeftus aquiloni quem incolitis,cerne tenuiuos parte contingat.Omnis autem terra qu.:; co lit a uobis,anguftata uerticibus,lateribus Iatior,parua quædam infula eft,cir cunfula.illo mari,quod Âtlanticû,quodmagnum,quod Oceanum appellaus ' a q in
-ocr page 36-s o H H I V M S C I P I O N 1 S
in terrisîqui tn tanto nomine q fit paruus uides^Ex his ipfis cuîtis notisq^ ter g riSjOum aut tuum aut cuiufcp noftrum nomê, uel Caucafum hûc,quê cernis, tranfcêdere potuiK uel ilium Gangem tranatarev uel quis in reliquis orientis aut obeuntis foils ultimis, aut aquilonis auftrf ue partibus tuû nomê audietC Quibus amputatiSjCernis profe(fîo,quantis in anguftrjs ueftra iè gloria dilata ri uelit.Ipiî autem qui de uobis loquuntur,^ loquentur diuCQuinetiam fi eu piat proies ilia futurorû hominû deinceps laudes uniufcuiuf«^ noftrum à pa^ tribus acceptas pofteris prodere,tamcn propter eluuiones exuftiones^ terra rum,quas accidere têpore certo neceflè eft,non modo non æternâ,ièd ne diu-turnâ quidem gloriam aftèqui poftiimus.Quid aût intereft,ab his qui poftea naicentur^iermonem fore de te,cum ab his nullus fuerit qui antè nati font,qui nec pauciores,amp; certe meliores fuerunt uiriCpræfertimjCum apud eos ipfos à ’ quibus audiri nomen noftrum poteft, nemo unius anni memoriam confequi pofiît.Homines autem annum tantum folis,id eft,unius aftri reditum metiun tur:re ipfâ autem,cum ad idem, unde fèmel profeda font, cundla aftra redie^ rint,eandemcp totius cceli deforiptionem longis interuallis retulerint, tune ib le uere uertês annus appellari poteft,in quo uix dicere audeo,quàm multa ho minum focula teneantur, Nanc^ ut olim'fol deficere hominibus extinguiep ui fus eftjCum Romuli animus hæc ipià in templa penetrauitn'ta quandoep cum ab eadem parte fofeodem^ têpore iterum deiècerit,tum fignis omnibus ftel lisqî ad idem principium reuocatis,expletum annum habeto. Cuius quidem anni nondum uiceGmam partem feito eflê conueriàm.Quocirca fi reditum in hune locu defperaueris,in quo omnia font magnis amp;nbsp;præftantibus uiris, ^ti tandem eft ifta hominum gloria,quæ pertinere uix ad unius anni partem ex-iguam poteftç'Igitur alte ipcêlare n uoles,atcp hâc fèdem ÔC æternam domum contueri,necp te formonibus uuigi dederis,nec in præmrjs humanis ipem po-foeris rerum tuarum.Suis te illecebris oportet tpfâ uirtus (rahat ad uerum de cas. Quid de te alrj Ioquantur,ipfi uideant,fod loquentur tarnen. Scrmo enim ille omnis,amp; anguftqs cingitur his regionum quas uides, nec unquam de ub lo perennis fuit,amp;S obruitur hominum interitu,8^ obliuione pofteritatis extin guitur. Quæ cum dixiftèt,ego uerojnquam,Africane,nquidem benemeritis de patria quafi limes ad cceli aditum patet: quanquam à pueritia ueftigqs im greftus patris nbsp;nbsp;tuis,decori ueftro non defui,nunc tarnen præmio tanto pro jy
pofito,enitar multo uigilantius. Et ille: Tu uero enitere,8C te habeto non efle mortalem,ièd corpus hoc.Nec enim tu is es,quê forma ifta declarat:iêd mens cuiui(:p,is eft quif(^:non ea figura quæ digito demôftrari poteft.Deum te igi tur icito efte,fiquidem ê deus qui uiget,qui iêntit,qui meminit, qui prouidet, qui tam regit 8^ moderatur 80 mouet id corpus,cui præpofitus efttquam hûc mundum ille princeps deus. Et ut mundum ex quadam parte mortalem ipfo deus æternuSjfic fragile corpus animus fempiternus mouet. Nam quod ièmgt; per mouetur,æternum eftrquod autê motum affèrt alicui, quodq: ipfom agb tatur aliunde,quando finem habet motus,uiuendi finê habeat neceftè eft. So^ lum igitur quod foie mouet,quia nunquam deiêritur à fe,nunquam nemoue^ ri quidem definit:quineiiam cæteris quæ moueniur,hic fons,hoc principium
mœ
-ocr page 37-L I B E R b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3
mouendi.Pnncipio autem nulla eft origo. Nam ex prindpîo onuntur omiai ipRim autem nulla ex re alia nalci poteftinec enim id eftèt principiû,quod gi^ gnereiur aliunde. Quod fi nun^ oritur,nec occidit quidem un^.Nam prin-cipium extin(ftû,nec ipRim ab aîio rena(cetur,nec ex le aliud creabit. Siquidê neceflè eft à principio oriri omnia.Ita fitjUt motus principium ex co fit,quod a lèipfô moueuld autem nec nalci poteft,nec mori: ue) concidat orne cœlum, omniscp natura confiftat neceflè eft,nec uim ullâ nancilcatur,qua a primo im pulfi-i moueatur. Cum pateat igitur,æternumid eflè,quod à leiplô moueaturj quis eft qui banc naturam animis eflè tributam negetC Inanimum autem eft ome quod pulfu agitat externo. Quod enim eft animal,id motu cietur interi-J, orc amp;nbsp;luo.Nam hæc eft propria natura animæ atqp uis.Quæ fi eft una ex oî-
bus quac lèlè moueat,neqp nata certe eft,8^ æterna eft.Hanctu exerce optimis in rebus.Sunt autem hæ optimæruræ de làlute patriaè,quibus agitatus 8ô ex ercitatus animus,uclocius in banc lèdem 8lt; domum fiiâ peruolabit.Idc^ ocy^ us facietjfi iam turn cum inclulus erit in corpore, eminébit forastô^ ea quæ ex trà erunt cÔtemplans,^maxime le à corpore extrabet.Nancp eoR2 animi qui lè uoluptatibus corporis dedidcrunt,earû^ lè quafi miiiiftros præbuerut,im pulfucp libidinum uoluptatibus obedientium, dèorum SC bominum iura uio Iauerunt,corporibus elapfi circum terra iplàm uolutantur,ncc bunc in locum nifi multis exagitati lèculis,reuertuntur. Ille di(ceflît,ego fomno lôlutus lum»
Jk’MACROBII AVRELII
THEODOSII VIRI CONSVlaris ET ILLVSTRIS IN SOMNIVM SCI-pionis expofitionis lt;ptdtnelegtintiflim£ liber priinùs^
differentia amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßmilitudo ßt inter Platonis ac Ciceroni^ de rep.hlros.Cur'qi aut ille int^
dicium iE,ri,aut hicßomnium Scipionis operi fno alciuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput I.
NTER PLATON IS ET CICERO-nis libros qs dcrep.utcrcp conftituit,Euftacbi fili ui tæ mibi dulcedo pariter amp;nbsp;gloriâ,boc îtcreflè prima Differentia. fronte^lpeximus,q? ille remp. ordinauit,hic retülit. Alter qualis eflè deberet,alter qlis eflèt à maioribus inftituta,diflèruit. In boc tn uel maxime opis fimili- similitudoi tudinê lèruautt imitatio,q)Cij Plato in uoluminis cô clulîone à quoda uitæ tedditOjquam reliquiflè uidc bat,indicari faciat, qui fit exutarû corporibus ftatus
animarum, adiecfta bis quadam Ipbærarum uel fiderum non otiolà delcriptio netrerum faciès non dimmilia fignifîcans,à Tulliano Scipione per quietemfi bi ingefta narrat. Sed quod uel illi cÔmento tali,uel buic tali lómnio in bis potiffîmura libris opus fuerit, in quibus de rerump.ftatu loquebatur,quó ue Er« reuiuffé attinuerit inter gubernandarum urbium conftituta,circulos,orbes,globoscg tc^aut cicero dcfcriberetde ftellarum modo,de cceli conuerfione tra(ftarc,quæfitu dignum mibi uilum eft,8^ alrjs fortaflè uideaturtne uiros lapientia præcellentes,ni- induxerit. hil^ in ueftigatione iieri nifi diuinum lèntire lolitos,aliquid caftigato opi ad-a iij ie-
-ocr page 38-î N s 0 M N I V H S C I P I 0 N I S
iecîfTe (upcrfluum fufpicemur.De hoc pn'us ergo pauca di'cenda funt^ut Kqup g do mens operis de quo loquimurjnnotefcat.lverum omnium Plato amp;nbsp;aÂu-um naturam penitus infpiciens, aduertitin omi fermone Rio de reipublicæ in ftitutione propofito,infundendum animis iuftitiæ amorem,fîne qua non foRï reipublica,(èd ne exiguus hominum coetus, nec domus quidem parua confia bit. Ad hune porro iuftitiæ affèéium peeftoribus inculcandum,nihil æque pa trocinaturum uidiqquam fi frudtus eius non uideretur cum uita hominis ter^ minari» Hune uero fuperftitem durare poft hominem,qui poterat oftendi,ni fi prius de animæ immortalitate conftaretCFidc autem faefta perpetuitatis ani inarum,confèquens efïè animaducrtit,ut certa illis loca nexu corporis abfblu tis,pro contemplatu probi improbi ue meriti,deputata fint,Sic in Phœdone, p inexpugnabilium luce rationum anima in uerâ dignitatem propriæ immor -talitatis aflèrta,fcquitur diftineftio Iocorum,quæ hanc uitam relinquêtibus ea lege debentur,quam fibi qui'R^ uiuendo fànxeritSic in Gorgia poft peradâ pro iuftitia difputationem,de habitu poft corpus animarum,morali grauitatc Socraticæ dulcedinis ammonemur Jdem igitur obferuanter fêcutus eft in illis præcipue uoluminibus,quibus ftatum reipublicæ fôrmandumrecepit.Nam poftquam principatum iuftitiæ dedit,8lt; docuit animam poft animal non per-ire,per illam demum fabulam (fie enim quidam uocant) quo anima poft corpus euadaquel undc ad corpus ueniat,in fine operis aflèruitrut iuftitiæ uel cul tæ præmium,uel fpretæ poenam animis quippe immortalibusfubiturisqj iu-dicium,fèruari doceret.Hunc ordinem Tullius non minore iudicio refer uâs, g quàm ingenio repertus eft.Poftquam in omni reipætio ac negotio palmâ iu-riitiæ diiputando dedit,fàcras immortalium animarum fèdes,8lt; coeleftium ar cana regionum,in ipfô conRimmati operis faftigio collocauit:indicâs quo his perueniendum uel potius reuertendum fit, qui remp* cum prudentia, iuftitia, fbrtitudine,àtlt;^ moderatione tratftauerint, sed ille Platonicus fècretorum relator Er quidam nomine fuit,natione Pamphylius,miles ofFiciozqui.cum uul-neribus in prælio acceptis uitam effùdiflê uifus, duodecimo demum die inter cæteros unà perêptos ultimo eftèt honorandus igne,fubito feu recepta anima, feu retenta,quicquid emenfis inter utrancß uitam diebus egerat uiderat uc,tan quam publicum profenùsindicium,humano generi nuntiauit.Hanc fabulam Cicero licet ab indodis quafi ipfc ueri conRius doleat irrifam, exemplum tarnen ftolidæ reprehenfi’onis uitans,excitari narraturum reuiuifeere maluit.
Qiädreßgt;onJenlt;ium Colori I,picureo,[gt;utanti philofipho no utendumfabulis:lt;juas^; fabulas phi loßphiarcäpiat,amp;^uandohis philojophi/oleantuti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput 11.
c prius fomnij uerba conRilamus,cnodandum nobis eft,à quo ge-yLA nere hominum Tullius memoret uel irrifam Platonis fabulam,uel ne -gt;idem fibi eueniat non uereri. Nec enim his uerbis uult imperitu uul-gus intelligijfed genus hominum ueriignarum Rib peritiæ oftentatione.’quip pe quos 8^ legifte talia, amp;nbsp;ad reprehendendum animatos conftaret, Dicemus igitur,amp; quos in tantum philofophum referat, quadam cenfùræcxercuiftè le-uitatem,quis^ ue eorum etiam fcriptam reliquerit accufadonem: amp;nbsp;poftremo, quid pro ea duntaxat parte,quæ huic operi neceftaria eft,refponderi conueni
at
-ocr page 39-L I B E R 4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
Ht obicÂis,QuibuSjq3 factu fedle eft,cncruatis,iam quicqui'd contra CiccfO tiis opmionê ctiS in Scipibnis (ômnium,icuiaculatus eftun^ morfus liuoris, (èu forte iaculabitur,diflblutum erit» nbsp;Epicureor^ tota fàôtio æquo fcmp cr*
rore à uero dcuia,S£ ilia cxtimans ridenda quæ nefeiat,fàcrum uolumê au-guftiflima irrifît naturæ (ëriatCoIores uero inter Epicuri attditores loqiiacita te notabilior,etiâ in librura reiulit,quas de hoc amarius cauillatus eft.Sed cægt; tera quæ iniuria notauitCfiquidena ad (omnium de quo hi'c procedit (êrmo,nô attinent)hoc loco nobis omittenda iunt Jllam calumnia perfequemur,quæ ni' ü fupplodctur,manebit Ciceroni cum PJatone communis» Ait enim â philofô pho fabula non oportuide confingi,quoniam nullum fîgmêti genus ueri pro- oamp;wmt co -felloribus conueniret*Cur enim,inquit,fi rerum coeleftium notionem,ß habi-
® turn nos animarum docere uoluifti,non fimplici 0^ abfoluta hoc infinuatione curatû eft,(èd quæfita per(ôna,cafùs^ excogitata nouitas,8ó compofîta aduo-cati (cena figmentijpfam quærendi ueri ianuà mendacio pollueretç’ Hæc quô niam cum de Platonico Ero iacîfantur, etiâ quietem African! rtoftfi (omniatt-tis incu(ànt:(Vtraq^ enim fîib appofito atgumento eleéla peribna eft^ quæ cô moda enuntiandis haberet)refiftamus urgêti,amp;^ fruftra arguens refèllat calü-mniatut una diflbluta,utriulcß facflum, incolumem,ut fas eft,retineat dignità-tem»Nec omnibus fabulis répugnât philo(ophia,nec omibus acquielcit.Et ut facile (ècerni poffit,quæ ex his ab (è abdicet,ac uelut profana ab ip(ô ueftibulo Quia fabulas fàcræ difputationis excludat,quæ*ueetiam (æpe ac libentcr admittat, diuifio- philofopbiare num gradibus expKcandum: Fabulæ,quai^ nomê indicat falfi profedîonem, aut tantum conciliandæ auribus uoluptatis^aut adhortationis quoq^ in bona repertæ (unt. Auditum mulcent,uelutcomoediæ,quales Menan-der,eius* ue imitatores agendas dederuntmel argumenta ftéfis cafibus amato-rum refèrtaîquibus uel multum (è Arbiter exerçait, uel Apuleium nonnunq lufiflè miramunHoc totum fabulai^ genus^qd (bias aurium delicias profitet, è (àcrario (îio in nutricum cunas,(âpientiæ traélatus eliminat»Ex his autê quæ ad quandam uirtutum (peciem intellecflum legentis hortantur ,fit (ècunda diP cretio» In quibuldam enim amp;nbsp;argumentum ex ficflo locatur,8^ per mendacia ipfê relationisordo contexiiur,ut (unt illæ Aelbpiæ fabulæ elegantiàfîcftionis illuftres» At in alrjs arguments quidê fundatur ueri (bliditate,led hæc ip(à ue
D ritas per quædâ compofita 8^ fîÀa profèrtur:amp;^ hæc iam uocat narratio fâbu-Io(à,non fabulatut ceremoniaRt facra Hefiodi 8^ Orphei,quæ de deoßt proge nie acftu ue narranturmt myftica PythagoreoRj (èn(a referunt» Ergo ex hac (ê cunda diuilîone quam diximus,à philofophiæ libris prior fpecies,quæ concc pta de falfb per fallùm narrat,aliena eft* Sequens in aliam rur(ùs diicretionem ïci(îà,diuiditur»Nam cum ueritas argumento fubefl:,(ola^ fit narratio (àbulo ïà,non unus reperitur modus per figraentum uerarcferendi»Aut enim conte-xtio narrationis per turpia amp;nbsp;indigna numinibus,ac monftro (îmilia compo-nitur.’ut dei adulteri,Saturnus patris Cælij pudenda ab(cindens,8lt;S ip(è rurlus a filio regno potito in uincula cÔieftus: quod genus totum philolbphi nelcire malunt» Autßcraru rerum notio fub pio figmentoî?^ uelaminc,honeftis 86 te fta rebus,ÔC ueftita noraitiibus enuntiat.Et hoc eft (blurtl figmenti genus ^^d -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a iiq eau
-ocr page 40-J
ï M g O M M ï V M S C t P I O N I S
cautio de diuinis rebus philofophantis admittit.Cum igi'tur nullam difputatv oni pariat iniun'am uel Êr index,uel (bmnians Africanus,(èd rerum facraruni enuntiatio integra (ui dignitate his (ït tedla nominibus,accu(ator tandem edo-Q»indo phi- «fins à fabulis fabulofà (êcernere, congefeat. Sciendû cft tn,non in oêm difpu bfophi utiß- tacionê philofbphos admittere fabulolà uel licita,(èd his uti (ôlêt, cù uel de ani
H is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aëreis uel de æthereis poteftatibus,uel de cæteris dijs locjuunu Cæ
A/uîTTfSpTW teR2 cum ad funimû ôi principe oîm deûm,g apud græcos T«ryx3'c)ji*75«T07ra»TO|i nuncupat,tra(ffatus (è audet attollere.’uel ad mente quâ Græci p2/j appellat,ori ginales reRt (pecies q 'îiJ'ÿ didæ (ûnt continente,ex (ùmmo natâ amp;nbsp;jjfedâ dcoî cum de his in^ Ioquunt,(ummo deo amp;C mente, nihil fàbulofum penitus attin-* gunt.Sed fi ^uid de his affignare conant,quæ nonlèrmonê tantummodo,(èd cogitationê qq^ humanâ (upant,ad fimilitudines amp;nbsp;exêpia cÔfugiuntSic Pla- ® to cum ■jn^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;log eflêt animatus,dicere quid fit,non eft aufus.’hoc folû de
CO (ciens,qj (ciri qualc fit abhomine non poluuSolum uero ei fimillimum de uifibilibus (ôlê reperit: g cius fimilitudinê uiam fermoni fiio attollêdi fc ad non côprehcnfibilia patefecit Jdeo nbsp;nbsp;nullum ei fimulacrû,cum drjs alfjs côfti
tucret,finxit antiquitasrquia (ûmmus deus nata^ ex co mens, ficut ultra ani-* mam,ita (upra naturâ (unt:q nihil fas eft de fàbulis puenire.De drjs autê,ut di xi,cæteris, SC de anima,non fruftra (ê,nec ut oblecftêt, ad fabulofà côuertunt, fed quia fciût inimicameftè naturæ agtam nudam^ expofitionê fui,quæ ficut üulgaribus hoîm (enfibus intelledum fui uario rcRt tegmine ogimento^ (ub traxit,ita à prudentibus arcana fua uoluit g fabulofa tradari.Sic ipfa myfteria figurant cuniculis operiunt,ne uel his adêptis nudam rcßt taliû (è natura pbe atjfêd fummatibus tm uiris fàpientia interpte ueri arcani confcr|s,Gontenti fint reliqui,ad uenerationê fi'guris defèndentibus à uilitate fêcretum.Numenio de nicj inter philofbphos occultORz curiofiori,o(ïèn(àm numinum,qj Eleufina fà era interptando uulgauerit,fbmnia prodiderunttuifô fibi ipfàs Eleufinas deas habitu meretricio ante agtum lupanar uidercproftantes;admirati^,8ó caufas non conueniêteis numinibus turpitudinis confulêti,refpondiftè iratastab ipfo fe adyto pudicitiæ fuæ ui abftralt;ftas,ô^ paffim adeuntibus proftitutas. Adeo (êmg ita fè amp;nbsp;feiri amp;nbsp;coli numina maluerût, qualiter in uulgus antiquitas ipa fabulata cft: quæ 8^ imagines amp;nbsp;fimulacra formarum talium prorfûs alienis, 8C ætates tam incremêti quàm diminutionis ignaris,8ô amiélus ornatus^ ua rios corpus non habcntibus,aflîgnauit. Secundum hæc Pythagoras ipfê atep Empedocles,Parmenides quoc^ 8^ Heraclitus,de dqs (àbulati font: nec (ccus Timæus,qui progenies eorum ficut traditum fucrat,cxccurus eft.
Qwh^mc e/Jê genera fomniandi, ttttjue fomnium hoc Scipionis ad prima tria genera dehere referri^ Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IIL
H Is prælibatis,anceg ipfà fomnrj gt;^ba tralt;ftemus,prius qt fomniâdi mo dos obfèruatio dephenderit,cû licentiâ figurant q paffim quiefcêtibus ingcrunt,fob definitionê amp;nbsp;regulam uetuftas mitteret,edifl[èramus:ut . cui eont gni fomnium quo de agimus applicandû fit,innotefcat» Oîm q ui-dormientes uident,quin^ fiint principales diuerfitates 8lt; noia:Aut cm ê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc^m GræcoSjqcfLatini fomniu uocant:aut ê Sf «(U«,q3 uifio rede
appd-
-ocr page 41-’ L I B Ë R /I. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ • lt;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
àppellauaut J5»i«^T/àfA3$,q3 oraculû nuncupauaut eft Wwop^gcï infàrtihju did tur:aut ê ^xxvTao-Accjqd GkeroCqties opus hoc noie fm'Quiiùm uocauil. Vitima «X his duo cû uideât,cura intcrptatiôis indigna fut,qa nihil diuinatiois appor tantjtvizTrwop dico 8^ lt;îgt;ôvT«d'^a,Eft cm W«vfO(),qties cura oppflî animi ucl corpo- injamniuin» ris fîue fortunæ,qlis uigilantêfatigauerit,calê (èlngeritdormienci, Animi,ut ft amator delicrjs fuis aut fruentê ic uideat,aut carcntê:fi metucnsqs imminente fibi uel infidfjs uel poteftatc pibnâ, aut incurriflè hanc ex imagine cogitationu (uaR2,aut effugiflè uideat. Corporis,G temeto ingurgitatus,aut diftêtus cibo, uel abundâtia pfbcari Ce extimet,uel grauâtibus exonerariraut cÔtrà,fi eiuriens cibû,aut pocu fitiês,defîderare,quærere,uel etiâ inucniflc uideau Fortunæ,cïî fe quis exifi:imat,uel potêtia,uel magiftratu,aut augeri pro defiderio,aut exui pro timore.Hæc amp;nbsp;his fimilia,qm ex habitu mentis quitté ficutpuenerant,ita turbauerant dormientis,unà cum fornno aduolant,8^ paritcr euancicunt» Hinc 8^ iniômnio nomê,non quia per (omnium uidetur(hoc enim cft huic gni cômune cum cscteris)(êd quia in ip(b (ômnio tantiïmodo efïc creditur dû iiidet,poft (omnium nullâ fui utilitaccm uel fignificationê relinquit» FaKâ elle in(ômnia,nec Maro tacuit:Sed falla ad cœlum mittût in(bmnia mânes» Cœlu 6.teneidoi,^' hic uiuoi^ regionê uocans: qa ficut dij nobis,ita nos defundlis fupi habemur» Amorê quoc^ delcribens,cuius cura (êmg (equuntur in(bmnia,ait: Hærêtin-- ^eidoi. fixi petftore uultus, Verbac^.nec placidâ membris dat cura quietem. Et poft hæc.* Anna (bror,qu3e me (iilpenlàm iniomnia terrent‘»lt;pff»TacrAlt;i uero,hoc ê ui PhMtafmxt fum ƒ uni inter uigiltâ Sid: adultam quietê,in quadâ(ut aiunt) prima (bmnfj nebula adhuc uigilare (è exiftîmâs q dormirc uix cccpit,afpicere uidet irruentes in (e,uel paflîm uagantes (brmas,à natura (êu magnitudine (eu (pecie di(crepâ teSjUariasbj têpeftates reRt uel lætas uel turbuiêtas.ln hoc gne ê que publica p(uafio qeicentes opinât inuadcre,8(C pôdcrc fuo pflbs ac (entières gra uare.His duobus modis ad nullâ nolcendi futuri opem receptis, tribus cætc-ris in ingenium diuinationis inftruimur. Et eft oraculû qdem^cum in (bmnis parenSjUel alia fanefta grauis^ plôna,(cu (àcerdos,uel etiâ deus,apte euentuR* quid,aut non euentuRt,faciendum,uitandumf uc denûtiac. Vifîo eft aiït,cum id qs uidet,q3 eodem modo quo apparuerat eueniet» Amicum pegre cômo-rantem quem non cogitabat,uifus ell fibi reuerlûm uidere, 8^ procedenti obgt;
D uius quem uiderat uenit in amplexus» Depofi'tû in qcte fu(cepit,8^ matutinus ei peator occurrit,mandans pecunia tutclæ, 8è fidei euftodiæ celandam corn-mittens» Somnium proprie uocat,q3 tegit figuris,8ô uelat ambagibus^no ni Somnut»^ (î interptatione intelligendâ (îgnificationem rei quæ demonftat. Quod qualé fit^non à nobis exponendum eft,cum hoc unulqftç ex u(ù qd fit aguolcât.Hu ius qncp (unt fpecies,aut cm^prium,aut aIicnS,aut coe,aut publicu,aut gna-le eft» Proprium eft ,cum (e qs facientê patientem' uealiqd (bmniat, Alicnum^ cum aIiS.CÔe,cum (e unà cum alio» Publicu eft, cum ciuitati (broue uel thea-tro,(èu qbuflibet publicis meenibus atftibus* ue,irifte uel lætum qd exiftimât accidiflè.Ghale efîjCum qs circa (ôlis orbe lunare ue globû,(èu alia fidera, ul* cœlûjOêsa terras,aliqd (omniat înouatu»Hoc aut qd Scipio uidiftè le retulit, 'scipiSff^nf tria ilia q (ola pbabilia funt gha prindpalitatis ampkdit;ô^ oês ipius fonq Ipe
-ocr page 42-IN SOMHI V‘M S C I P I O N I S
cies attingit. Eft enim oraculumtquia Paulus 8Ó Africanus uterc^ parens Jan (fti graues^ ambo,necalieni à iacerdotio,quod illi eucntURz eflèt cnuntiarût» Eft uißotquia loca ipG,in quibus poft corpus,uel qualis futurus eflèt alpexiu Eft ibmniumtquia rei^, quæ illi narratæ funt,altitudo,te(fta profunditaie pru dentiæ,non poteft nobis niß iciêtia interptationis aperiri* Ad ipfius quoc^ fo mnij ipecics omnes refcrtur. Eft proprium:quia ad iupera ipiè perduólus eft. Si de ft fucura cognouit. Eft alienumzq? quem ftatum aliorum animæ iortitæ fùnt,deprehendit,Eft cômune:q? eadem loca tam fibi cæteris eiufdem meri pparari*Eft publicumtcp uiéloriâ patriæ, 8Ó Carthaginis intern5,ô^ puhlicu coue Capitolinum triumphum,8ô ibllicitudinê futuræ iêditionis agnouitEft gene îï'jt scipiont rale:q? cœlura cceli^ circulos conuerfionis^ concentum,uiuo adhuc homini adhuctmlitt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incognitazftellarum etiam ac luminum motus,terræ^ omnis fitû fù-
ipicicndo uel deipiciendo concepit» Nec dici poteft nÔ aptû fuiflc Scipionis perfonæ ibmnium,qd generale eflct 8^ publicum: quia necdum illi cÔtigiflct ampliflîmus magiftratuszimo cû adhuc,ut ipft dicit,penè miles haberef* Aiût enim,non habêda pro ueris de ftatu ciuitatis ibmnia,nifi quæ reftor eius ma-giftratus' ue uidifTettaut quæ de plebe non unus,ftd multi fimiîia iômniaflènt* Ideo apud Homei^,cum in concilio GræcoRt Agamemnon (omnium qd de inftruendo prælio uiderat,publicaret:Ncftor qui non minus ipft prudêtia,^ omnis iuuenta uiribus iuuit exercitum, concilias fidem relatis, de ftatu inquit publico credêdum regio (bmniotquod fi alter uidiflet,repudiaremus ut futile* Sed non ab re erat,ut scipio^Ôôfi necdû adeptus tûc erat conHiIatu, necerat re élor exercitus,Carthaginis fomniaret interitum,cuius erat autor ftiturus:audi ret^ ui(ftoriam beneficioluo publicandâ:uiderct etiam ftcreta naturæ,uir no ,.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus philo(bphia q uirtute præcellens* nbsp;His aflèrtis,quia fuperius falfîtatis
Sony paru, jnfbmniorum Vergilium teftem citantes, eius uerius fecimus mentionê,eruti degeminaRz (brnnr) delcriptione portaRz:fl quis forte quærere uclit,cur porta ex ebore falfis,è cornu ueris fit dcputata,inftruetur autore Porphyrio, qui in commentarrjs iuis hæc in eundem locum dicit ab Homero (ub eadem diuifio ne deftripta:Latet(inquit)omne uerum:hoc tarnen anima,cum ab offices cor poris (bmno eius paululum libera eft,interdum a^icittnonnunq têdit aciem, nec tamê peruenit*Et cum afpicit, tarnen non libero perfedo lumine uidet, fed interiedo uelamine,quod nexus naturæ caligantis obducit*Et hoc in natu ra e(ft idê Vergilius a(ïerit,dicens: A(pice,nanç^ omnem,quæ nunc obducfta tuêti Mortales hebetat uifiis tibi,amp; humida circum Caligat, nubem eripiam* Hoc uelamen cum in quiete ad ucRZ ulcp, aciem in trolpiciê tis admittit:de cor nu credit:cuius ifta natura eft,ut tenuatum uiiui peruium fit* Cum aût à uero hebetat ac repellit obtut5,ebur putaucuius corpus ita natura denfttû ê, ut ad ' ^uis extremitatê tenuitatis cra(ïtim,nullo uifu ad ulteriora tendente pénétrée* Propoßtum ßu ß:opui huius ßmnij ^uisßt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1111.
ƒ I quot;^Radtatis generibus amp;nbsp;modis,ad quos (bmniu Scipionis reftrt,nunc I nbsp;ipftm ciuidem fomnrj mentem,iplum^ propofitu quod Græci dwipp
JL uocat,ante^ uerba infpiciant,tentemus aperire:amp; eo ptinere propœ fitS præftntis operis afleramus^ficut iam in principio huius ftrmonis adftru' xft
-ocr page 43-L I B E R t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e
xirtiuSjUt animas benc de rcp, meritor5,pofl: corpora ccelo rcddi, amp;nbsp;iUk Crut beatitudinis perpetui'tate nos doceat» Nam Scipionem ipfum hæc occafio ad narrandum fomnium prouocauit,quod longo tempore fè teftatus eft filentio condidinTe. Cum ein Lælius qucreretur, nullas NaGcæ ftatuas în publico,in interfedi tyrâni remuneratione Iocatas,re(pondit Scipio poft alia in hæc uer-ba:Sed quanquam fapientibus conftientia ipfa facftorum egregiorum ampliP (j'mum uirtutis eft præmiumjtamen ilia diuina uirtus,non ftatuas plumbo in hærentes,nec triumphos arefcentibus laureis,ftd ftabiliora quædam,8lt; uirigt; diora præmiorum genera defiderat*Quæ tarnen ifta (tint inquit LacIiusCTS Scipio,patimini me inquit(quoniam tertium diem iam feriati fumus)8d cæte-ra proièqui, quibus ad narrationem ibmnrj uenit, docés illa eflè ftabiliora 8^ uiridiora præmioist genera,quæ ipfè uidiflèt in coclo bonis rerûp. ftruata re-(ftoribuSjficut his uerbis eius oftenditur:Sed quo fis Africane alacrior ad tu-tandâ remp* fie habetotOmnibus qui paniam conièruauerint,adiuucrint,au“ xerint, certû eflè in ccelo definitü locum, ubi beati fempiterno æuo fruant» Et paulo poftjhunc certu locum qui fit defignas,ait; Sed fie Scipio,ut auus hic tuuSjUt ego qui te genui,iuftitiâ cole pietatê;quæ cum magna in parêtibus
propinquiSjtum in patria maxima eft. Ea uita uia eft in cceIum,S!S in hune coetum,eoßj qui iam uixerint:8C corpore laxati incolunt locum, que uides,fi-gnificans galaxian.Sciêdum eft ein,q) locus in q fibi uidet eflè Scipio per qui ctem,la(5leus circulus eft,qui galaxias uocat.Siquidê his 5lt;^bis in principio uti tur.’Oftcdebat autem Carthaginem de excelfo amp;nbsp;pleno ftellai^ illuftri Si cia* ro quodam loco. Et paulo poft apertius dicitiErat autem is iplêdidiflîmo can-dore inter flammas circulus elucens,quem uos(ut à Grafjs accepiftis)orbê la (fteum nuncupatis:ex quo mihi omnia contemplantipræclara mirabilia ui debant.Et de hoc quidê galaxia,cu de circulis Ioquemur,plenius diflèremus»
omnes numeri modo lt;}uodam pkni fint,tarnen o^onariunt ac lèptenarium pecidiariter pknos dicnquam^i ob coftfam oEionarius plenui uocetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V.
S Ed iam quoniâ inter libros,qs derepu.Cicero,quos^ ue prius Plato Icri-prerat,quæ diffèrêtia,quæ fimilitudo habcatur,expreflimus,8ô cur ope-ri fuo uel Plato Eri indiciû,uel Cicero ibmniû Scipionis alciuerit:qd^ uc fit ab Epicureis obieeftum Platoni,uel quemadmodum debilis calumnia refel J3 latur,ô6 quibus tradatibus philolôphi admilccant,ucl à quibus penitus exclu dant fabulora,retulimus:adiecimusc^ poft hæc neceflàrio genera omniû ima-ginum,quæ falso,quæ^ uero uident i Ibmnqsnpfas^ diftinximus fpecies ib mnioRî,ad quas Africani fomniû conftaret referri: amp;nbsp;cur Scipioni côuenerit talia fomniare:amp; de geminis fomnij portis:q fuerit à ueteribus expreffa fenten tia (up his ofhibustipfius fomnh,de quo logmur,mêtem propofitü^ fignaui-mus:8^ parte cceli euidenf expflîmus,in q fibi Scipio p quietê,hæc uel uidiflè uifiis ê,uel audiflè q retulit.Nûc iam difcutiêda nobis funt ipfius fomni} )^ba, non oïa,fed ut qcp uidebunt digna quæfitu. Ac prima nobis tracftâda (è inge-» rit pars illa de numcris,in q fie aitiNam cum ætas tua (èptenos oefties folis an-firadus reditus^ côuerterit,duo^ hi nûeri, quorû utercç plenus,alf altera de caulà habet, circuitu naturali fummâ tibi fatale confecerint,in te unum atep in
tuum
-ocr page 44-IN S O M N I V fl S C I P I O N I S
tuum nomen fc tota conuertet ciuitas^Te fênatus,tc omes boni,tc foei),te ha' ë tini intuebuntau eris unus in quo nitat tota ciuitatis falus: ac ne multa,didla^ r^uliu corpus tor rempxonftituas oporiet,fi impias propinquoru manus efRigerisgt; Ple-plenum, nbsp;nbsp;nbsp;nitudinem hic non fruftra numeris aflignat. Plenitudo enim proprie nifi diui
nis rebus fupernisqg non couenit: neep enim corpus proprie plenum dixeris, quod cum fui fit impatiens effluendo,alieni appetês eft hauriendo.Quæ fi me tallicis corporibus non ulu eueniunt, non tarnen plena ilia, fed uafta dicenda communis numeroBz omnium plenitudo,cp cogitatio ni à nobis ad fuperos meanti,occurrit prima perfeftio incorporaiitatis in nu-Q«inumeri nieris» Inter ipibs tarnen proprie pleni uocantur iecundum hos modos,qui proprie pleni præfènti traftatui neceflàrfj (unt,qui aut uim obtinent uinculorum,aut corpo p Kocenfw. j.g rurlus efficiuntur,aut corpus efficiunt:Ièd corpus,qd intelligendo,n5 lènti-
endo concipias*T otum hoc,ut oblcuritatis depullètur offènla,paulo altius re^ Mbien‘^id^é' rerum Iuce,pandendum eft : Omnia corpora fiiperficie finiuntur, amp;nbsp;in tur^roprima, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum pars ultima terminatur.Hi autem termini,cum fint fêmper circa
corpora qrum termini fiint,incorporeitamê intelliguntun Nam quoufi^ cor pus efiè dicecur,necdum terminus intelligiturtcogitatio quæ conceperit termi num,corpus relinqt.Ergo primus à corporibus ad incorporea tranfitus,oftë-dit corporum terminos : nbsp;hæc ê prima incorporea natura poft corpora,led
no pure,nec ad integrum carens corpore* Nam licet extra corpus natura eius fit,tamen no nifi circa corpus apparet* Cum totu denit^ corpus nominas,etiâ luperficies hoc uocabulo continetur* De corporibus earn, tametfi non r€s,Ièd ö intelleótus iêqueftrat.Hscc fuperficies ficuteft corpora terminus,ita lineis tergt; minatur, quas fijo nomine grammas Græcia UocauitPuneftis lineæ finiutur* Et hæc fiint corpora quæ mathematica uocant, de quibus fôlerti induftria ge ometriæ dilputau Ergo hæc fuperficies cum ex aliqua parte corporis cogitât, pro forma (ùbietfti corporis accipit numerum lineaRt* Nam feu trium,ut trb gonum:Ièu quatuor,ut quadratum:fou plurium fit anguIoRt, totidê lincis ièfè ad extrema tangentibus planities eius includit* Hoc loco admonendi fùmus, qd omne corpus lôgitudinis, latitudinis, amp;nbsp;altitudinis dimenfionibus cÔftat* Ex his tribus in lineæ dudu una dimenfio eft,longitudo;eft enim finelatitudt ne.PIanities uero quam Græci imtpôvaap uocant,Iongo lato^ diftenditur,alto caret: 8^ hæc planities quantis lineis cÔtineatur,expreflîmus4 Soliditas autem corporum conftat,cum his duabus additur altitudo: fit enim tribus dimenfio nibus impletis corpus folidum,quod stjtojj uocât,qualis eft teflera,quæ cubus uocatur.Si uero non unius partis,Iêd totius uelis corporis foperficiem cogita re,qd proponimus eftê qdratum(ut de uno qd exemplo fiifficiet,dilj3utemus) iam nô quatuor,fed oefto anguli colligunt:quod turn animaduertis,fi fup unu quadratum, quale prius diximus, alteRZ taie altius impofitum mête côipicias, ut altitudo q illi piano deerat,adqciat:fiai^ tribus dimêfi'onibus impletis cor pus folidum,qd ftereonuocât,adimitationê tefteræ q cubus uocauEx his apgt; parct odonarium numerum folidum corpus nbsp;eflè 8Ó haberi: fiquidem unît
apud geometras punefti locû obtinet.Duo, lineæ dueftû faciût,q duobus pun-diSjUt fuprâ diximus,coërcet*Quatuor j^o punda aduerfum fe in duobus or dini
-ocr page 45-LIBER
7
dinibus bina per ordineni pofita,exprimunt quadri fpccie,a fingulis puneflis in aduerium puncflu eietfla linca* Hæc quatuor ut dixirnus duplicata,8lt; ocflo fa(fla,duo quadra fimilia deicribûtrquæ fibi iuppofita,addita^ altitudine,for inani cubi^qd eit iolidii corpus^cfficiuntEx his apparet antiquiorê eiïè nume rum (upficie SC lineis,€x quibus ilia conftare memorauimus,formis^ oibus, A lineis cm aicendit ad numeR2,tan^ ad priorem,ut intelligat ex diuerfis nu raeris lineaRî,q formægeometricæ defcribant. Ipiam uero luperficiê cû lineis Riis,primam poft corpora diximus incorpoream efle naturam,nec tame ft-queftrandam,propter perpetuam cum corporibus ftcietatem^Ergo quod ab hac furfum receditjam pure incorporeum ê. Numeros autem hac (uperiores præccdens ftrmo pateftcit. Prima c igitur perfteftio incorporalitatis in nume ® ris, Ethæceft,utdiximus,numeroru omnium pIenitudo»Seorfum autem ilia
(utfupra admonuimus)plenitudo eft corum,qui aut corpus efficiunqaut effi-ciuntur,aut uim obtinêt uinculorumjicei alias quoep caufts quibus pleni nu meri efficiantur,e(ft non ambiga^Qualicer autê odonarius numerus fôlidum corpus efficiaqantè fatis probatum eft.Ergo fingulariter quoep plenus iure di cet propter corporeæ foliditatis effècftum» Sed ad ipfam cocii harmoniam, RatiopeC^f. id eft concinentiam,hunc numeBi magis aptum eftè non dubium eft,cu iphæ ræ ipiæ o(fto finqquæ mouêtur,de quibus ftcuturus ftrmo proceden Oês quoep parteSjde quibus conftat hic numerus,tales funt,ut ex carum compage plenirudo naftatur.Eft enim aut de his quæ neep generâtur,necp generant,dc monade ftptem:quæ qualia finf,fuo loco plenius explicabicur;aut de dupli cato eo qui 8^ gencratur,amp;: generat,id ê quatuonNam hic numerus quatuor 8c nafeitur de duobus,amp; olt;fto générât. Aut componitur de tribus 8^ quinq?, quoBî alter primus omnium numerorum impar apparuit. quinarij aucem po tentiam ftquês tratftatus attinget. Pythagorici uero hune numen: iuftitiam uocauerût, quia primus omnium ita foluitur in numéros pariter paresjioc c, in bis quaterna:ut nihilominus in numéros æque pariter pares diuifio quoep ipla ibluatur in bis bina. Eadê quoep qualitate côtexitur,id ê,bis bina bis* , Cum ergo Si côtextio ipfius ,pari æqualitate procedat,8i^ refolutio æqliter rc deat ufcp ad monadem,q diuifionê arithmetica ratione nÔ recipit,merito propter æqiem diuifionem iuftitiæ nomê accepit.Et quia ex fupradieftis oîbus ap
D pareq^ta Si partiû iuaB2,8^ feorfum ftia plenitudine nitaqiure plenus uocat* Multas e/Jê caufas,cur feptenarius plenus uocetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VI,
SVpereft ut ftptenariû quoep numeRz plenu iureuocitâdum ratio in medio conftituta pfuadeat. Ac primû hoc trâfire fine admiratione nÔ poflii muSjCp duo numeri qui in ft multiplicati uitale ipatium uiri fortis indu derêqex pari Si impari cÔftiterunt.Hoc em uere pfedum ê,qd ex hoßt nume roRt pmixtione gnatur.Nâ impar numerus mas,amp; par fôemina uocat* Itê ari thmetici imparê patris,8^ pare matris appellatione ueneranu Hinc Si Timac us PlatoniSjfabricatorê mundanæ animæ deum,partes eius ex pari Si impa-rijid ê duplari Si triplari numero,intertexuiflè memorauit.’ita utà duplari uP lt;p ad o(fto,à triplari uftp ad uigintifeptê ftaret alternatio mutuâdi. Hi em pri-nii cubi utrincp naftunt; fiquidê â paribus bis bini,qui funt quatuor,fupficiê faci
-ocr page 46-IN SOMNIVM SCIPIONIS
faciunt:bis bini bis,qui ftintodlo,corpus (blidum fingunt A difpari uero ter g terna quæ fiint noucmjupficicm reddunt: 8gt;C ter terna ter,id eft,ter nouena,q funt uiointifcptem,primurn æque cubum alterius partis efficiunuVnde intel ligi datjhos duos numeros,odro dico (eptem,qui ad multiplicationem aiv norum perfecfli in rep.uiri conuenerunt,(olos idoneos ad efficiendam mundi animam iudicatos,quia nihil poft autorem poteft eftè perfeólius^Hoc quoque notandum eft, quod (uperius afferentes communem numerorum omnium di gnitatê,antiquiores eos iuperficie lineis eius,omnibus^ corporibus often' dimus: procedens autem tracftatus inuenit numéros amp;nbsp;ante animam mudi fu iffè, quibus illam contexta auguftiffima Timæi ratio naturae ipfius conftia te ftis expreffit.Hinc eft q? pronuntiare non dubitauerunt fapientes,animam cP p ft numerum ft mouentemgt;
pri(M4 ro cur nbsp;nbsp;Nunc uideamus cur ftptenarius numerus fuo ftorfiim merito picnus habe
^t:cuius ut pffius plenitudo noftat,primii mérita partiu de qbus conftat,tûi de rius, ex parti mu qd ipft poffTitjinueftigemus. Coftat ftptenarius nuerus,uel ex uno SC ftx, husipfiuf [urn uel ex duobus nbsp;nbsp;qncp,uel ex tribus 8^ qtuon SingulaRx compagu mêbra tra
ff*' (ftemustex quibus fatebimur nullü alium numer^ tarn uaria effè maieftate foe cundum.Ex uno ftx,compago prima componiu Vnum aût,quod id eft unitas,dicit,5£ mas idem 06 focmina eft:par idem atcç impar,ipft no nu meruSjftd fons origo numeroRz.Hæc monas initium finis^ omnium,neep ipft principi] aut finis foiens,ad fummum reftrtur deum, eiusq^ intellecftum a ftquentiû numero rerum 8lt; poteftatum ftqueftrat : nec in inferiore poft deu lt;3 gradu fruftra earn defideraueris*Hæc ilia eft mens,e fommo nata deo,quæ ui ces tempoRi neftiens,in uno ftmper quod adeft,confifti£ æuo : cum^,u(potc una,non fit numerabilis,innumeras tarnen geneis ipecies,8^ de ft creaqSó in-tra ft continet. Inde quot^ aciem paululû cogitationis inclinas,hanc monade reperies ad animam referri. Anima em aliéna à iÿlueftris cÔtagione materiæ, tantum ft autori fuo ac fibi debens,fimplicem fortita naturam,cum ft animan dæ immenfitati uniuerfitatis infundat, nullû init tarnen cum fiia unitate diuor
visnumeri fe Mrij,
tium. Vides ut hæc monas orta prima rerum cauft,adufc^ animam ubi(^ iiv tegra,8C ftmp indiuidua côtinuationem poteftatis obtineat. Hæc de monade caftigatius q ft copia fiiggerebat.Nec te remordeat,q? cum omi numero præ effè uideatur,in côiuncftione præcipue ftptenarrj prædicetur.NuIli enim aptb us iungitur monas incorrupta,^ uirgini.Huic autem numerojd eft ftptena' rio,adeo opinio uirginitatis inoleuit,ut Pallas quoc^ uocitet. Nam uirgo cre ditur,quia nullu ex ft parit numerû duplicatus, q intra denariû coar(ftet,quê primum limitem cÔftat effè numerorum. Pallas ideo,quia ex fôlius monadis foctu,S£ multipliçatione proceffit.'ficut Minerua folo ex uno parente nata phi bec. Senarius uero qui cum uno côiuncftus ftptenarium facit,uariæ ac mul tiplitis religionis potentiæ eft. Primum,q? ft)lum ex omibus numeris q in fra decem funt,de fuis partibus confiât. Habet enim medietatê,8lt; tertiampar
tem,8^ fèxtam partem:8ó eft medietas tria,tertia pars duo,(èxta pars unum, q omia fimul iêx fâciût. Habet nbsp;nbsp;alia fùæ uenerationis indicia: fed nelogior fi'
ciat fermo faftidium,ununi ex omibus eius officium per(èquemur,quod ideo' præ-*
-ocr page 47-LIBER «ï? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8
ptulinius,qüia hoc commemorato,non fenarij (èptchatij paritcr dp, gnitas aftruetur, Humano partui frequétiorem uftjm nouem menßum,certo nutnerorum modulamine natura conftituit:led ratio iub afciti fenarij numeri multiplications proccdens,etiam fcptcm menlès compulit uiurpari^Quabrc' uiter ablblute^ duos eflè priinos othium numeroi^cubos,id eft,à pari ocfco, ab impari uigintiièptem,amp; ellè imparem mare, parem icemina fuperius expf fimus.HoR2 utcrcp fi per fènarium numerum multiplicetur,efficiunt dieR2 nu merum,qui fèptem menfibus expIicâtunCoeant em numeri,mas illc qui me-moratur,8i foGmina,O(fi:o icilicet èC uigintilêptem,pariunt ex Çc quinq^ tri-ginta. Hæc fèxies multiplicata,créant decem duccntos,qui numerus dieriï mêfem ièptimû claudit, Ita eft ergo natura foccûdus hic numerus, ut primam ® humani partus perfelt;flioncm, quafi arbiter quidam maturitatis,abibluat»
Diicretio uero partus futuri (ficut Hippocrates refert)fic in utero dignofci turî Aut enim (èptuagefimo,aut nongt;agefimo die conceptus mouetunDies cr go motus,quicuncp fuerit de duobus,ter multiplicatus,aut iêptimum,aut no-num explicat meniem.Hæc de prima ièptenarij copulatione libata fint^ Se' cunda deduobus 8Ó quinc^ eft» Ex his dyas,quia poftmonadem prima ê,prt narifuisa« mus eft numerus»Hæc ab illa orhipotentia folitaria,incorporis intelligibi'lis H «‘»'tw. nea prima defluxit»Ideo Si ad uagas ftellarum Si luminum fphæras referi ur, quia hæ quocp ab ilia quæ û:7r«v«ç dicitur,in numerum fciflæ. Si in uarrj m o-tus contrarietatem retortæ fiint.Hicergo numerus c5 quinario aptiiîîme iun ç gitur,dum hic ad errantes,ut diximus,ad cocii zonas ille referatur.Sed ille rar tione iciflîoniSjhic numero» Ilia uero quinario numero proprietas excepta po tentiæ ultra cætcras eminenteis euenit,q? Iblus omia quæ^ Iunt,quæ^ uidë-tur cftejComplexus eft. Eftè autê dicimus intelligibilia,ulderi eftè corporalia omnia,Ieu diuinum corpus habcant,fèu caducum» Hic ergo numerus fimul omia éc fupera Si fubieda defignat» Aut em deus fummus eft,aut mens exeo nata,in qua fpecies rerum continenturt aut mundi anima,quæ animaRz omni iim fons eft,aut cœleftia fiint ufçp ad nos,aut terrena natura eft,Si fie quinari us rerum omtum numerus impletur.De lècundafeptenarij numeri coniunilf one di(fta hæc,pro affècftatæ breuitatis neceflîtate fufficiât» nbsp;nbsp;Tertia eft de tri tern^lr^f
bus Si quatuor,quæ quâtum ualeat,reuoIuamus:Geomctrici corporis ab im
D pari prima planitics in tribus lineis conftat.'his enim trigonalis forma conclu ditur» A pari uero prima in quatuor inuenitur.Item Icimus fecundum Plato-nem,id eft,lecundû ipfius ueritatis arcanum,illa forti inter le uinculo colliga-ri,quibus interieefta medietas præftat uinculi firmitatem.Cum uero medietas ipfa geminatur,ea q extima funt,non tenaciter tantum,fed etiam inlblubiliter uinciuntur.Primo ergo ternario numero contigit,ut inter duo fiimma,mediu q uincirec,accipet.Qyatcrnarius 5^0 duas medietates primus oîm nadus eft, quas ab hoc numero deus mundanæ molis artifex conditorcp mutuatus,inlb-lubili inter lè uinculo elémenta deuinxit,fîcut in Timæo Platonis aftertu eft» Nec aliter tam controuerfa fibi ac repugnantia,8i natura communioncm ab-nuentia promilceri,terram dico Si ignem,potuiflè per tam iugabilem compe tentiâ fccderlt;iri,nifi duobus medqs,aeris Si aquæ nexibus uincirentur.Ita ern cio*
-ocr page 48-IN somnivm scipionis
clcmenta inter fc diuerfiffima,opifex tn deus ordinis opportunitate conexuit, g ut facile iungerenu Nam cum binæ in fingulis qualitatcs cflènt,talê unicuiep de duabus altera dédit,ut in eo cui adhærcret,cognatâ fibi amp;nbsp;fimilê reperireu Terra eft ficca amp;nbsp;frigida,aqua uero frigida 8lt; humida eft:hæc duo elemeta li cet fibi p ficcum hume(ftumc^ contraria fint,per frigidum tn comune iungun tur. Aer humeeftus ÓÓ calidus eft,amp; c5 aquæ frigidæ contrarius fitcalore,con ciliatione tn foefj copulat humoris^Sup hue ignis cum fit calidus 8^ ficcus,hu more quidem aeris reipuit ficcitate,{ed connelt;ftit focietate caloris.Et ita fit,ut fingula quæcp eIementoR2,duo fibi hinc inde uicina,fingulis qualitatibus uel ut quibuida amplecftant ulnis. Aqua terram frigore,aere fibi nedit humorc* Aer aquae hume(fto fimili,8^ igni calore iociat*Ignis aeri milcet ut calido,ter p rae iungit ficcitate*Terra igné ficco patit,aquam Irigore non reipuit. Hæc th uarietas uIncuIoH2,fi elementa duo forent, nihil inter ipla firmitatis habuiflet, fi tria,minus quide ualido,aliquo th nexu uincieda nodaret.Inter quatuor ue ro infolubilis colligatio eft,cu duae fiimmitates duabus interieélionibus uinci unt. Qc7erit manifoftius,fi in medio pofiieris iplam continentia lenfus de Ti mæo Platonis excepta.’Diuini decoris,inquit,ratio poftulabat,tale fieri mun dum,qui amp;nbsp;uifum pateret amp;nbsp;taeftum. Conftabat aute,net^ uideri all quid pof fo fine ignis beneflcio,nelt;^ tâgi fine folido,amp;: folidum nihil efle fine terra. Vn de mundiome corpus de igni amp;nbsp;terra inftruere fabricator incipies,uidit duo conuenire fine medio colligante non pofle,8lt; hoc efiè optimum uincuIum,q(J
fo pariter 8Ó à fo Uganda deuinciat. Vna uero interie(ftlonê,tuncfolum pof G fè fiifficere,cum fixpficies fine altitudine uincienda eft. At ubi arftanda uincu-lis eft alta dimêfio,nodum nifi gemina ïnterieÓfione non neAi. Inde aerem amp;nbsp;aqua inter igné terramq^ contexuit, amp;nbsp;ita p orhia,una nbsp;fibi conueniens iuga
bilis competetia cucurrit,elementoi^diuerfitatem ipla differential^ æqualita-te confocians. Nam ^tum intereft inter aquam èC acre caula dêfitatis ÔÔ pon deriSjtantundê inter aerem óó ignem eft. Et rurfos,qc?intereft inter aèrem Si aqua caufa leuitatis Si raritatis,hoc intereft inte»terram Si aqua. Item qcFin^ tereft inter terram Si aqua caufa denfitatis Si ponderls,hoc intereft inter aqua Si aerem.Et quod inter aqua Si acre, hoc inter aerê Si ignê.Et c5trà,quod in tereft inter igné Si aerem tenuitatis leuitatis^ caula, hoc inter aerem Si aqua H eft. Et qd eft inter acre Si aquam,hoc inter aquam intelligit Si terra. Nee figt; lum fibi uicina Si cohærentia comparant,Ièd eadê alternis fàltibus cuftoditur æqualitas. Nam qd eft terra ad aerê,hoc cft aqua ad ignem:8i qties uertcris, eandê repies iugabilê competentiâ. ita ex ipfo q inter lè fiint æqualitcr diuer-fa fociant.Hæc eo dida fitnt,ut apta rationc conftarct,nec^ planitiem fine tri-bus,nec^ foliditatê fine quatuor poflè uîciri. Ergo lêptenarius numerus gcmi nam uimobtinet uinciêdi,quia ambæ partes eius uincula prima fortitæ funt: ternarius cum una medietate,quaternarius cu duabus. Hinc in alio loco eiuP dem fomnrj Cicero de feptenario dicit: Qui numerus rerü oim forè nodus ê.
Itê omia corpora aut mathematica lunt alumna geometriæ, aut talia q uf film tadiim ue patiant.HoR2 priora tribus incrementoßz gradibus conftant* aut eih linea eqcitur ex putido, aut ex linea Iugficies,aut ex planifie foliditas*
Alte
-ocr page 49-LIBER L
C3
Altéra gt;^o corpora qtuor eIementoR2i collato fœderCjin robur lùbftantiac cot* puiêtæ côcordi cÔcretione coalefcût. Necnô oîm corpoRz tres Hint dimenfio nes,lôgitudo,latitudo,^funditas.Tcrmini adnumerato effècftu ultimo qtuor, pun(ftû,linea,Iùpficies,8lt;: ipa foliditas. Itê,cû qtuor fint elementa ex qbus c5 fiât corpora,terra,aqua,aér,8ô ignis,tribus fine dubio interftitijs lèparanuquî unû eft à terra ufi^ ad aquâ,ab aqua ufq^ ad aéré feqns, tertiû ab aère ufi^ ad ignê.Et à terra qdem ufcp ad aquâ fpatiû,neceftîtas à phyficis dicit,qa uincire amp;nbsp;lôlidarc credit,qd eft in corporibus lutulentum. Vn Homericus cenlôr eût Græcis impcaretur,Vos omcsCinqt)in terra aquâ refôluaminip'n id dices, qd eft in natura Humana turbidum,q fada eft hoi prima concretio Jllud uero qd eft inter aquâ Sf aerem,afAio»(« dicit,id eft apta 8^ côlônans couenientia: qa hoc fpatiü eft,qd lugioribus inferiora conciliat,8ó facit diflbna cÔuenire. Inter aerem uero 5ó ignem,obedientia dicit,qa ficut lutulenta grauia fupioribus necelfitate iungunt,ita lupiora lutulentis obedientia copulätur,Harmonia media coniunélionê utriulq^ pftante.Ex quatuor igit dementis tribus eoRZ in terftitrjs,abfolutionem corpo^i coftare manifeftum eft. Ergo hi duo numeri, tria dico amp;nbsp;quatuor,tä multiplici inter le cognationis neceflitate Iociati,efficiê dis utrifi^ corporibus,c5fenfij miniftri foederis oblequunt. Nec folü expli-candis corporibus hi duo numeri collatiuum pftant fauorê,Iëd qternarium q dem Pythagorici(que -nTf«KTüiJ uocät)adeo quafi ad pfetftionem animæ ptinen tem int areana uenerant,ut ex co 8^ iurifiurandi religionê fibi fècerint,óu a« np axtfeTtpes 4vx? ■^âJ’oïTà ntfccK.Tup. ♦ luro tibi 0 eum,q dat aiæ nræ quaternariû nu- nbsp;nbsp;Pquot;'
meß2. nbsp;nbsp;I ernanus uero aliignat animâ tribus luis partibus abloluta. v^naßz
prima eft ratio,quâ ?^oy/^/Kop appdlant.Scda animofitas,quâ Su/x/Rop uocât.Ter quaternut». tia cupiditas,qnuncupat. Item nullus làpiêtum animâ ex lÿmpho nrjs quocç muficis cÔftitiftè dubitauit.Inter has no paruæ potentiæ eft,q dicit cPià TratfSS/). Hæc cÔftat ex duabus,id eft nbsp;nbsp;Tiosâfap ÔC Trtm. Fit autem diapen-
te ex hemiolio,8f fit diatelTarô ex epitrito.Et eft primus hemiolius tria,amp; pri mus epitritus quatuor: qd quale fit,Iùo loco plenius exequemur. Ergo ex his duobus numeris conftat diateflâron 8f diapente,ex quibus diapalôn lÿmpho nia gnatur. Vnde V ergilius nullius dilciplinæ expers,plané 8f prr omia bea-tos exprimere uolens,ait:O ter^ quater^ beati.
J Hæc de partibus lêptenarfj numeri lètftantes côpendia diximus,de ipo qlt;ç pauca dicemus.Hic numerus heptas nunc uocatur, antiquato ufuprimæ Iræ. ^tiomsnumL Apud ucteres em feptas uocitabatur,qd
Græco noie tcftabatur uenerationem de bitâ numéro. Nâ primo oîm hoc numero aîa mundana gnata eft,ficut Timæus Platonis edocuit. Monade em in uertice Iocata,terni nueri ab eadê ex utracç parte fluxerunt:ab hac pares,ab ilia impares.û poft monade à parte altéra duo,in quant or,dein ocfto.’ab alfa uero parte,tria,drin nouéjCt in uigintilèptêtEt ex his numeris
Vint
IN SOMNÏVM SCIPîONIS
TfrtM.
Quarts,
fada côt€xtio,gnationem animæ imgio creatoris effcdt. Nô parua crgobinc g potentia numeri huius onditur,qa mundanæ aïæ ori’go (èptcm finibus contP neu Septem quocç uagantiû ^æraRt ordinem illi ftelliferæ amp;nbsp;oês cÔtinen-ti fubiecit arrifex fabricatoris prouidentia, q 8lt; fupioris rapidis motibus obui afentjôô inferiora oia gubernarent. Lunâ quolt;ç quafî ex illis fèptimam, numerus (èptenarius mouet,curlumcß eius ipfe difpenfauQuod cum multis mo dis probeturjab hoc incipiat ondi. Luna odo amp;nbsp;uiginti propc diebus totius zodiaci ambitum conficit* Nam etfî per triginta dies ad folem à quo profeda cft,remeat,folos tn ferc uigintiodo in tota zodiaci circuitione côiumii: rcliqs, lôlem qui de loco in quo cum reliqt,abceflèrat,comphendiuSol cm unum de duodecim fignis integro mêfc metilt;ur» Ponamus crgo,fole in prima parte ari «is conftituto,ab ipfiusCut ita dicam)orbe emerfifle lunâ, quod earn nalci uo- ' eamus.Hæc poft uigintiodo dics,ôô horas fèrè (èptcm,ad prima partem arie-tis redicfed illic nÔ inuenit folem. Interca em amp;nbsp;ipiêprogreffionis foæ lege ul terius abceflit,amp;: ideo iplâ necdum putatur eo undc profeda foerat,reuertiflc: quiaoculi nfi tune,non à prima parte arietis,fcd à foie earn fonlèrant proceflîf lè.Hunc ergo diebus reliquis,id eft duobus,plus minus' uc conlèquitur,8ô tûc orbi eius denuo foccedens,ac denuo inde procedens,rurfos dicitur nafci.Inde ferè nunq in eodem figno bis continuo naicitur,nifi in Geminis,ubi hoc non-nunq eucnit,qa dies in eo fol duos fopra triginta altitudinefigni morante con fumit.Rariffimo in air) s,fî circa prima figni partem à foie procedat. Huius ergo uigintiodo dieRz numeri,(èptcnarius origo eft. Nam fi ab uno ufiç ad fo-ptem ^tum finguli numeri exprimunt, tin antecedentibus addêdo procédas, inuenies uigintiodo nata de feptem. Hune ctiam numeR2,qui in quater fo-ptenos æqua forte digeritur,ad totam zodiad latitudincm cmetiendam remc-tiêdam^ confumic.Nam (èptem diebus ab extremicate (èptêtrionalis oræ ob liquè meandoper latum,ad medictatem latitudinis peruenit, qui locus appcl-latur eclipticus.Septem fequentibus à medio ad imum auftrale delabitur. Septem alqs rurfiis ad medium obliquata confeendit. Vltimis ièptem,iëptentri-onali redditur fommitati.Item rjfoem quater (êptenis diebus omem zodiaci et longitudinem nbsp;latitudincm circùm per^ difeurrit. nbsp;nbsp;Similibus quolt;^ diP
peniàtionibus hebdomadum luminis fui uices fèmpiterna lege uariâdo diipo-nit. Primus ein fepte,ufcß ad medietatê uclut diuifi orbis cxcrefcit,8ô jj tune uocatur. Scdis,orbcm totum renafeentes ignés colligendo iam complet, amp;nbsp;plena tunc dicitur.Tertiis,Z/xoiBAoÇ rurfiis eincitur,cum ad medictatem de-crelcendo contrahitur.Quartis,uItima luminis foi diminutione tenuat. Septem quoeç pmutationibus,quas phafis uocant Græci,toto menfe diftingui-tur, cum nafcitur,cum fit dichotomos,ôô cum fît aA4’''x’'S‘ngt;ç, cum plena,8^ rur fos amphicyrtos,ac denuo dichotomos, 8lt; cû ad nos luminis uniuerfîtate pri-uacur. Amphicyrtos eft autê,cum fopra diametrû dichotomi eft ante^ orbis conclufione cingatur,uel de orbe iam minuens inter medictatem ac pîenitudi-nem infoper mediam luminis curuat eminentiâ. Sol quolt;^ iplc,dc quo uitâ omia mutuâtur,iêptimo figno uices foas uariat.’nam à folftitio.hyemali ad fol-ftitium æftiuum feptimo peruçnit figno;amp; à cropico uerno ufi» ad autumna-
k tropi-
-ocr page 51-LIBERI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iO
Ji k tropicutn fcptiini figni peragratione producitur* Tres lt;^uocç conuerfio Sext4. ncs lucis æthereæ per hunc numeBz conftani.Eft aut prima maxima,(c9a me-dia,minima eft tertia:Sgt;^ maxima eft anni käm fblem_,media mêfis kdm luna, minima diei fc3m ortum 8ó occafum. Eft uero unaquæcç côuerfio quadripar ti£a,8d ita conftat kptenarius numerusjdeft ex tribus giiibus conucrfionum, Sc ex quatuor modis quibus unaquæcp conuertit.Hi funt aut quatuor modi. Fit cm prima humida,deinde calida,inde ficca,2lt; ad ultimum frigida.Et maxi ma couerfiojid eft anni,humida eft uerno £pc,calida æftiuo,Gcca autumno,fri gida per hyemem. Media aut côuerfio menfis per lunam ita fi't,ut prima fit he bdomas humida,qa nakens luna humorem aflfolet concitare.Scda calida,ado g lekente in ea iam luce de lolis alpecftu.Tertia ficca,quafi plus ab ortu remota.
Quarta frigida,déficiente iâ lumine.T ertia uero conuerfio,quæ eft diei fedm ortum Sc occafum,ita dilponit, qj humida fit ufeß ad prima de quatuor partibus parte diei,calida ufi^ ad kdam,ficca ulq^ tertiâ,quarta iam frigida. Oce Septime, anus quoeç in incremenro fiio hunc numeB2 tenet. Nam primo nakêtis lunæ die fit copiofior lôlito,minuit pauliiper k3o, minoremcp uidet eum tertius kduSjSi ita decrekêdo ad diem kptimum peruenit.Rurfiis oeftauus dies ma-net kptimo par,8^ nonus fit fimilis fexto,decimus quinto,ö^ undecimus fit qr to par,tcrtio quoep duodecimus,8^ tertiuklecimus fit fimilis kdo,quartu{deci mus primo. Tertia uero hebdomas eadê facit quæ prima,quarta eadem quae fecunda.^ Hic deniq^ eft numerus,qui hoïem concipi, fbrmari,edi,uiuere,ali, oiidM. ac per omes ætatum gradus tradi fene(ft3C,at(Ç omino coftare facit. Nam ut il lud taceamus,cp utcRz nulla ui kminis occupatu, hocdicRz numero natura c5 ftituit, uelut decrcto exonerandac mulieris uedligali menfe redeunte purgari: hoc th prætereundum non eft,quia kmê quod poft iaeftum lui intra horas figt; ptem non fuerit in elFufionem relap{um,hæfiflè in uita pronuntiac, V eB2 k-mine kmel intra formadi hominis monetâ locato, hoc primum artifrx natura molitur,ut die kptimo folliculu genitiuu circundet humori ex mêbrana ta te-nui,qualis in ouo ab exteriore tefta claudit,8ó intra k claudit liquorê.Hoc ch à phyficis dephenlum fit,Hippocrates quocß ipk,qui tarn fallere q falli nckit, experimenti certus afteruit,référés in libro q de natura pueri inkribif,tale k-minis reccptaailh de utero eius eie(ftum,quâ kptimo poft coceptum die gra-uidam intellexerat.Mulieré em kmine non efFulb.nc grauida manerct orante, impcrauerat laltibus concitari, atep kptimo die laitu eiecftu cum tali folliculo, quale fiipra retulimus,lulïcciftè côceptui: Hæc Hippocrates. Straton uero pc ripateticus,2lt; Diodes Caryftius per kptenos dies cocepti corporis fabricam hac obkruatione dilpcnlant, ut hebdomade kcunda credant guttas fanguinis in lupcrficie folliculi de q diximus, apparere.’tertia demergi eas introrlum ad ipfiim coceptionis humorêtquarta humorem ipfum coagulari, ut quidda ucl-ut inter carnem SC iânguinê liquida adhuc loliditate conueniat: quinta ƒ o in-terdh fingi in ipfa fiibftatia humoris humana figuram, magnitudine quidem apiSjkd ut in ilia breuitate mêbra omnia,Sé defignata totius corporis liniame ta confiftant.Ideo autem adiecimus,interdum, quia conftat quotics quinta he bdomadc fingitur defignatio ifta membroRt, mêk kptimo maturari partum.
b i) Cum
-ocr page 52-ÏN SOHN! VH SCIPI ONIS
Cum autcm nono mcnfè ablbluïio Ritura eft,fiquidcm fccmina fabn'catur, fc»* xta hebdomade iam mêbra diuidüfi mafculuSjieptima. Poft pariu uero utrü uidtui^ fit quod effufum €ft,an in utero fit præmortLiû,ut tmmodo fpirans na fcatur,feptiina hora difcernit. Vhra hunc cm horaRz numerum,quæ præmor tua na{cuntur,acris halitum ferre non poftûnuqucm quifquis ultra ftptem ho ras luftinueritjintclligit ad uitam creatus,nifi alter forte,qualis perfedtum po^ teftjCafus cripiat. Item poft dies lèptem iatftat reliquias umbilici,8ó poft bis fêptem incipit ad lumê uilus eins moueri, nbsp;nbsp;poft lèpties feptem libcrè iam 8C
pupulas,8^ tota facicm couertit ad motus fingulos uidendoR:» Poft lèptem uero menfes dentes incipiunt mandibulis emergcre. Et poft bis fèptê, fedet fine cafiis timorc.Poft ter fèptem,fónus eius in uerba prorumpinEt poft qua ter fèptem,non fölum ftat firmiter,fèd 5ó incediuPoft quinquies fcptem,inci-pit lac nutricis horrefccre,nifi forte ad patientia longioris ufiis continuata con fuetudinc protrahatunPoft annos fèptê,dcntes qui primi cmerferât,alris aptp oribus ad cibum folidum nafcêtibus cedunt,codem^ anno,id eft fcptimo,ple nè abfbluitur intcgritas loquendi» Vnde 8ó feptem uocales literæ à natura di^ cuntur inuentæ,Iicet latinitas eafdem modo Iongas,modo breucs pronuntian do, quinc^ pro feptem teuere maluerit* Apud quos tamen,fi fonos uocalium non apices numeraueris,fïmiliter feptem funt» Poft annos autê bis fèptê ipfa actatis ncccftitate pubefciuTune cm moueri incipit uis gencrationis in mafcip Iis,amp;^ purgatio fècminaRt.Ideo amp;nbsp;tutela pueris quafi uirile iam robur abfolui tur,de qua tarnen foeminæ propter uotoRt fèftinationê maturius biennio legi bus libérant» Poft ter fèptenos annos,genas flore ueftit iuuêta,idem^ annus finem in longum crefcêdi faciuEt quarta annoRz hebdomas implcta,in latum quoc^ crefcere ultra iam prohibet.Quinta ome uiriu, quantæ ineflè unicuit^ pofTuntjCOpIet augmêtum,nunocç modo iam poteft quif^ fe fortior fieri. Ingt; ter pugiles denicç hæc côfiietudo fèruat,ut quos iam coronauereuilt;ftoriæ,ni' hil de fc amplius in incremêto uiriû fperent. Qui uero exptes huius gloriæuf-illo mâfèruntjà profèflîone difeedât» Sexies uero fepteni anni, fèruât uires ante colle(ftas,nec diminutionê,nifi ex accidêti,euenire patiunf» Sed a fexta uf ad fèptimâ fèptimanam fit quidê diminutio,fed occulta,amp; quæ detriments fuû aperta dcfecftionc non prodat.Ideo nonnullaRx rcRzp» is mos eft,ut poft fc ♦ xtam ad militia nemo cogat.In pluribus dat remiffio iufta poft fèptimam.No tandum uero,q) cum numerus fèptê,fè multiplicat,facit actatê q propriè perfe (fta 8lt; habet ôd dicit:adeo,ut illius ætatis homo,utpote qui iam perfèêèionê et attigerit,8lt; needS præterierit,8^ confilio aptus fit, nee ab exercitio uirium alic nus habeat. Cum uero decas,qui ipfè pfeêèiffimus numerus eft,pfe(fto nu mero,id eft tiïfa2i.r,iungitur,ut aut decies fèptê,aut fepties deni coputentur angt; ni,hæc à phyfîcis credit meta uiucndi,8^ hoc uitæ humanæ pcrfèdû fpatiû ter minat,qd quifqs exccflèrit,ab omi offîcio uacuus,fbli exercitio fâpiêtiæ uacat, 80 oêm ufum fui in fûadêdo habet,alioRt muncRt uacatione reuerendus, A fè' ptima em ufe^ ad décima feptimanâ^ captu uiri5,q adhuc fingulis pfèuerant, uariant officia» Idê numerus totius corporis mêbra difponit. Septem em funt intra hoîem,quæ à Græcis nigra mêbra uocitâtur: Lingua,cor,pulmo,iecur, lien.
-ocr page 53-L I B E R h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II
Iien,renes duo* Et feptc alfa cum uenis 8lt;f meatibus quæ adiacêt fingulis ad ci bum SC fpm accipiendum reddendum^ funt deputata: guttur,ftomachus,al' uus,uefica,amp; inteftina principalia tria:quoR2 unum diflipiiïuocat,q3 uêtrem ÔC cæcera inteftina iècernit.AItcRî mcdium,qd Græci Aî«vTtç/c}j dicunt.Tertb um qd iieteres hiran uocauerunt,habetur^ præcipuum inteftinoi^ omniû,8ô cibi retrimcnta deducit* De fpiritu aût 80 cibo,quibus accipiendis,ut relatum cft,atcp reddendis mêbra quæ diximus cum meatibus fibi adiaccntibus oblè-quuntjhoc obfcruatû eft, q? fine hauftu fpiritus ultra horas ièptê, fine cibo ultra totidê dies uita no durât* Septem quotç fiint gradus in corpore,q dimen fionê altitudinis ab imo in fupficicm complent,medulla,os,neruus,ucna,arte-JJ ria,caro,cutis:Hæc de interioribus* In apto quocç Ièptê lùnt corporis partes, caput,pe(ftus,manus,pedes^ 8^ pudendû* Itê q diuidunt,non nifi Ièptê corn pagibus iunêèa funt,ut in manibus eft humerus,brachiû,cubitus,uola,amp;S digi toB2 terni nodi.In pedibus femur,genu,tibia,pes iplè,fub q uola eft,8lt; di-gitoBj nodi terni fimilif. Et qa lènfus, eoru^ minifterla,natura in capite uel-ut in arce côftituit,Ièptê foraminibus lèniuû célébrât officia, id eft, oris,ac de inde oculoR:,nariû 8^ aurium,binis* Vnde nô immerito hic numerus totius Dcciwlt;lt;. fabricæ difpenfator èC dns,ægris quoc^ corporibus periculu lànitatem' ue de nuntiat. Imô ideo 86 Ièptê motibus orne corpus agitattaut em acceflîo ê,aut re celfio, aut in leuâ dextram' ue deffexio, aut fiirfum qs lèu deorfiim mouet, aut in orbê rotat* Tot uirtutibus infîgnitus Ièptenarius,quas uel de partibus fuis mutuat,uel totus exercet,iure plenus 86 habet 86 dicitur.Et ablblutaCut arbi tror)ratione iam confti£it,cur diuerfis ex caufis, oêèo 86 lèptem pleni uocêtur* Senfus aût hic eft,cum ætas tua qnquagefimum 86 lèxtû annum cÔpIeuerit, q fumma tibi fatalis erlt,lpes qdcm làlutis publicæ te uidebit,86p remedfjs cois bonoB2 oîm ftatus uirtutibus tuis diêcatura dcbebitur, lèd fi eualèris infidias propinquoRt.Nam p lèptcoos oêèles lolis aniratftus reditus^,qnquaginta et fex fignificat annos,anfraâû folis 86 reditû annû uocanstanfradû,propter zo diaci ambitum: reditum, qa eadem figna p annos fingulos certa lege metitur*
Ob/cura inuolnta'0;/èmpere/]ê ftgM ac /ômnia Je aJuerfis-Et tarnen Jètnper /ûbe/p allant J, lt;juo pop ßt^uoquomoJo JeprehendiHéritas, moJo JiligensafjîtIcrutator. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput VII.
H le quidam mirantur,qd fibi uelit ifta dubitatio,fi effugeri«, quàfi potu erit diuina anima,86 olim cœlo reddita,atc^ hic maximeIcientia futuri profeflà,ncfcire,poftit ne nepos Iùus,an nô polfit euadere.Sed non ad uertunt hâc habere legê oinia uel figna uel Ibmnia, ut de aduerfis oblique aut denuntient,aut minentur,aut moneât*Et ideo quædâ cauendo tranfimus,alia exorâdo 86 litando uitâtur,Iûnt alia inelult;ftabilia,quæ nulla arte,nullo auertû tur ingenio*Nâ ubi admonitio eft,uigilâtia cautionis euaditur* Quod apportant minæ,litatio propitiationis auertit.Nunq denuntiata uanefeunt* Hic fub rjcies: Vnde igitur ifta difcernimuSjUt poflit,cauendum' ne,an exorandum, an uero patiendû fit,dcphendi‘:’Sed prælèntis operis fuerit infinuare,qualis lole-at in diuinationibus eflè affècftata confufîo,ut definas uelut de incerta dubitati one mirari.CæteRt in luo quoep opère artificis erit,figna quærere quibus ifta dilcernat,nifî hoc uis diuina impediat.Nâ illud.’prohibentnam cætera Parcæ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b ii) Sei-
-ocr page 54-ÏN SOMNir H SCIPIONIS
Scire,Maronis cft ck intima difciplinæ profunditate fentettti’a. Di’unÏgatïs ct* g i'am docemur cxempHs,^ plenè fcmper cü prædicuntur fiitura, ita dubijs ob ferantur,ut tamê diligens fcrutator,nifi diuinitusCiit di’xi'mus)impediat, fubcG Ce reperiat apphendêdæ ueftigia ueritatis.’ut ecce Homcricü (omnium à loue, ut diciCjmiflum ad côferendà futuro die cum hoftibus manum, fub apta ^mif fione uicn:oriæ,fpem regis animauic.IIIe uelut diuinumiècutusoraculum,com miflo plio,amiflïs fuoRz plurimis,uix s^gre^ incaftra rcmeauit.’num dicendü cft deum mandadè mendacium^ Non ita e(t. Sed ga ilium cafum Græcis lata decreucrantjiatuit in uerbis (omnij, q3 animaduerfum uel ad uerè uincendu, uel ad cauêdum faite potuiflèt inftruere.Habuit em pceptio,ut uniuerfus pro-duceretur exercitus. At ille (bla pugnâdi hortatione cótentus,non uidit gd de producenda uniuerfitate pceptum iit,ptermiflo^ Achille, g tunc recenti laccf fitus iniuria,ab armis cu luo milite feriabat,rex progreflfus in plium,8C cafum g debebatur excepit,Só abfoluit (omnium inuidia mentiendi, non oinia de im peratis (ègucndo. Parem obferuâtiæ diligentia, Homericæ p omia gfètflionis imitator Maro, in talibus quot^ rebus obtinuit. Nam apud illum Aeneas ad regionem inftruendo regno fataliter eligendam, fads abunde^ Delio inftru* dtus oraculo,in errorem tarnen unius uerbi negligentia relapfus eft. Non qui dem IocoB2 fucrat,quæ petere deberet,nomen infertû:(êd cum origo uetus pa rentum (èquendadicerctur,fuit in uerbis q3 inter Cretam 86 Italiam, g ipfius gentis autores utraq^ produxerat,magis oftenderet,06(q3 aiunt)digito demo ftraret Italiam.Na cS fuiflent inde Teucer,hinc Dardanus, uox (acra fic allo' quendoiDardanidæ duri,apte confiilentibus Italiam,de qua Dardanus prole Aus eftetjobiedttappellâdo eos parentis illius nomine,cuius erat origo refills cligcnda.Et hie ccrßc gdem denuntiationis eft, quod de ScipionisTinc præ dicitur,(èd gratia conciliandæ ob(curitatis,inlcrta dubitatio,di(fi:o tame quod indicio (omnq continetur,ab(óIuitur,Nam cum dicitur,circuitu natural! him* mam tibi fatalem confecerint,uitari hunc fincm non pofte pronuntiat. Quod autê Scipioni reliqs uitsc aeftus fine offènlà dubitandi p ordinem retulit, 86 de (ôla morte fimilis ê uifiis ambigenti,hæc ratio eft, g? fiue dû humano uel moe rori parcit uel timori,lêu g? utile eft hoc maxime Iatcre,pronius caetera oracu lis g uitæ finis exprimiturtaut cum dicit, no fine aliqua obfturitate profertur.
Qi^dtuor effè uirtutum ge»erd:{gt;oliticas,fgt;urgdtorMS,aniint purgati, amp;nbsp;exentplaresÆt cum uirtus be H 4to5 e/ficiat,fit'^i primum iUud uirtutum genus in rerumpublicarum gubernatoribus,iiieo hos uti^ fo re felices. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VII.
HIs aliqua ex parte tra(ftatis,progrediamur ad reliqua. Sed g fis AlrP cane alacrior ad tutandam remp.fic habeto: Omnibus qui patriam co (eruauerint,adiuucrint,auxerint, certum efle î coelo definitum locum, ubi bead acuo fempiterno fruantur.Nihil eft em illi principi deo.g oêm mun* * dum regit,qd gdem in terris fiat,acceptius,g concilia coetus^ hominum iurc lc)ciati,g ciuitates appcllatur.Eaß: restores amp;nbsp;(eruatores hinc profe(fti,huc re-uertuntun Bene 86 opportune,poftg de morte pdixit,mox pmia bonis poft obitum fperanda fubiecitrgbus adeo à metu pdieftiinteritus cogitatio uiuentis credra cft,ut ad moriêdi defiderium ultro animaretur,maicftate promiftæ be^ ad
-ocr page 55-LIBER I.
li
atitudl'nis 5^ cccleftis habitaculi, Sed de beatitate q debetur conferuatoribus patriæjpauca dicenda funt,ut poftea locum oêm,quem hic tracfrâdum recepp inus,refbluamus* Solæ faciunt uirtutes beatum,nullaq? alia quilq uia hoc no men adipifcit, Vnde q exiftimant nullis nifi philofophantibus inelîè uirtutes, nullos pter philofophos beatos eflè pronuntiant. Agnitionê em re^z diuinai^z , fapientia proprie uocates,eos tantummodo dicunt elle fapictes,qui fupna acie
mentis reqrunt,2lt; quærendi lagaci diligentia comprehendunt,Slt; quantum ui uendi pfpicuitas pftat,imitanuEt in hoc folo elîè aiunt exercitia uirtutu,quaF52 officia fie difpenfant.Prudentiæ efTe, mundû iftum oia q mundo infunt,di' uinoF?2 contêplatione delpicere,oêm^ animæ cogitationem in (bla diuina diri tum jeunJum gere. Têperantiæ,oia relinquere,in^tum naturapatitur,q corporis ufus req stoicot.
® rit.Fortitudinis,non terreri anima à corpore qdam modo ducTruphilolpphiac reccdentem,nec altitudinem perfedlæ ad fuperna afeenfionis horrere. luftitiæ, ad unâ Gbi huius propofiti cofentire uiam uniufeuiufep uirtutis obfequm. At cp ita fit, ut (edm hoc tarn rigidæ definitionis abruptum,rerump,reâ;ores bea ti e(ïè non polïint. Sed Plotinus inter philofophisc profellbrcs cum Platone princeps, libro de uirtutibus, gradus earu uera 5^ naturali diuilionis ratione fecundu pUto compo(itos,p ordinê digerit.Quatuor funt(inqt)quaternaB2 gna uirtutû. Ex niw. his primæ politicæ uocanqfcdæ purgatoriæ,tertiæ animi iam purgati, quar* tæexêplares. Et (unt politicæ hois:qa (bcialc aïal eft.His boni uiri reip.coiv fùluntjurbes tuent.’his parentes uenerant, liberos amant, proximos diligunt: PruMugfsw. his ciuiû falutem gubernant,his (bçios circunfpccfla prouidentia protegunt,iu
C fta liberalitate deuinciuntrhis^ fui memores alios fecere merendo. Et eft poli ticæ prudentiæ,ad rationis normâ,q cogitat,quæ^ agit,uniuerfa dirigere, ac nihil pter reôlum uelle,uel facere,humanisq3 aôlibus tanq diuis arbitris, pro-uidere.Prudentiæ infiint ratio,intelled:us,arcun(pe(fbo,prouidëtia,docilitas, cautio, Fortitudinis eft,animum Gipra piculi metum agere,nihil^ niG turpia timere,tolerarc fortiter ueî aduerfa uel profga. Fortitudo pftat magnanimica-
- £em,fidutiâ,fecuritatê,magnificentiâ,conftantiâ,tolerantiâ,firmitatê. Tempe rantiæ,nihil appetere poenitendij,in nullo legê moderationis excedere, fub iu gû rationis cupiditatê domare,T empantiâ (èquunt,modefl:ia,uerecundia,abf tinêtia,caftitas,honeftas,moderatio,parcitas,(obrietas,pudicitia. Iuftitiæ,(êr
D uare unicuic^ qd (uum eftgt; De iuffitia ueniunt,innocentia,amicitia,cocordia, pietas,religio,affè(ftus,humanitas.His uirtutibus uir bonus,primûfui,at(^ ih reip. reeftor efficitur,iufte ac prouide gubernans humana, diuina nô defèrens» Scdæ,quas purgatorias uocant,hoîs (ùnt,q diuini capax eft,(olum^ animû cius expediunt,q decreuit fe à corporis côtagione purgare, Sô quada humano rum fuga (olis (è in(èrere diuinis.Hæ (ùnt otio(bR2,q à reRzp, aélibus fe feque-ftrant.HaRz qd fîngulæ uelint,(ùperius expfïîmus, cum de uirtutibus philolo phantium diceremus,quas (bias quidâ exiftimauerunt e(Tè uirtutes» Tertiæ Tfrnw. funt purgati iam defecati^ animi, ab omi mûdi huius alpgine pfîè pureq; deterfi Jllic prudentiæ eft,diuina non quafi in elecflione præferre, (ed (bla noî-(è,8lt; hæc tan^ nihil fit aliud,intueri»Têperantiæ, terrenas cupiditates nô re-primere,(èd penitus obliui(ci»Foriitudinis,pairiones ignorare,non uincere,ut b iiq ne
-ocr page 56-IN SOMNIVM SCIPIONIS
nefeiat irafci,cupiat nihil. Iuftitiæ,ita cum fopna 8c diuina mente fociari,ut fer s Qsrrf«)». yçj. gpgjmjQ, cum ea foedus imitando, Quartæ exemplares font,quæ in ipfa diuina mête côfiftunt,quam diximus uocari,à quarû exemplo reliquæ oês per ordinê defluût.Nam fi rcRz aliaRî,multo magis uirtutû ideas eftè in men * te credendû eft.Illic prudentia eft mens iplâ diuina. Tempantia,q? in le perpe tua intêtionc couerlà eft,Fortitudo,q) lèmp idê eft nec aliqn mutatur. luftitia, HorS gentru qgt; perenni lege à lèmpiterna operis fui cÔtinuatione non fleeftitur. Hæc font diferimen. quaternaRî quatuor gna uirtutû,quæ pter cætera, maxima in paftionibus ha^
bent differentia foi. Paffiones aût(ut fcimus)uocantur,q) hoîes metuunt cupi-unt^jdolent gaudentqj.Has primæ molliuntjlcdæ auferunt, tertiæ obliuiicû DfcWio tur,in quartis nefas eft nominari. Si ergo hoc eft officium nbsp;nbsp;effedus uirtu'
Hcrfcorx Tul- tum^beare,côftat aut amp;nbsp;politicas eftè uirtutes, igitur ex politicos efficiunt bea-
ti.Iure ergo Tullius de rerûp.redoribus dixit, ubi beati æuo lêmpiterno fru' antur.Qui ut onderet,alios otiofis, alios negotiofis uirtutibus fieri beatos, no dixit abiolutè,nihil eftè illi principi deo acceptius ciuitates,fod adiecit,quod quidem in terris fiat,ut eos q ab ipfis cocleftibus incipiunt,diicernerei a redo ribus ciuitatû,qbus g terrenos adus iter parat ad coelû. Ilia autê defînitione qd pffius poteft eflè,qd cautius de noie ciuitatum,quàm c5ciliaCinqt)ccctus^ hoîm iurefociati,q ciuitates appellanturÇ'Nam 8gt;0 feruilis quondâ amp;nbsp;gladiato ria manus cÔcilia hominum 8^ ccetus fuerunt,lêd non iure fociati. Ilia autê Iola iufta eft multitudo,cuius uniuerfitas in legum conlêntit oblêquium.
QM/èn/ùre^p.reFlorei,ecalode/cendif/é,eo'^;reuertilt;licantur. Caput IX.
OV od uero aitzHaisz restores nbsp;îeruatores hinc profe(^i,huc reuertu-
tur,hoc modo accipiendum eft: Animai: originem manarc de coelo, inter rede philofophantes indubitatæ côftat eflè ftntentîæ. Et animæ ■^^^^dum corpore utit,hæc eft pfèda ßpicnt»a,ut unde orta fit,de quo fonte uenerit,recognofcat. Hinc illud à qdam inter alia feu feftiua feu mordagt; cia,(èriô tn ufùrpatû eft. De coelo deftendit -yvaSS^/rtauTöpNam nbsp;nbsp;Delphici uox
hæc fert oraculi,cô(ulenti ad beatitatê q itinere pueniret: Si te(inquit)agnoue ris.Sed Ôc ipfius fronti templi hæc infcripta fentcntia eft. Homini aût(ut dixi* mus)una ê agnitio iui,fi originis natalis^ principia atlt;^ exordia prima reijje-xerit,ncc fe quæfiuerit extra. Sic ein anima uirtutes ipfas côicientia nobilitatis induic,qbus poft corpus eue(fta,eo unde defcendcrat,reportat : qa nec corpo-rca fordeftit nec onerat eluuie^q puro ac leui fonte uirtutû ♦ nec deiêruiP Ce un^ coelum uidetur,quod rei{3elt;ftu 5^ cogitationibus pomdebat. Hinc ani manqua in le pronam corporis ufus efficit,atcp in pecudem quodâmodo refor mauit ex hominc,amp; abfolutionê corporis phorrcftit,8lt; cS neceftè eft,non nifi cum gemitu fugit indignata fub umbras. Sed nec poft morte facile corpus re-ïinqt,qa non funditus corporeæ exccdunt peftes,(ed aut fou oberrat cadauer, aut noui corporis ambit habitaculû,n5 humani tinmodo,(êd ferini quot^, ele lt;fto gne moribus congruo qs in homine libenter exercuit: mauult^ omia per petijUt cœlum qd ucl ignorando,uel diflimulando,uel potius prodendo deiê--ruitjCuadat.Ciuitatum uero relt;ftorcs,cæteri^ iâpiêtes,ccclum refpe(ftu,ucl eu adhuc corpore tenent,habitantes,facile poft corpus,cœleftem, quam penè no re^
-ocr page 57-LIBER .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»J
rclic^tierant,federn repofeunt. Nee em de nihito aut de uaiia aduïati’one ucniegt; bat,q? quofda urbiu conditores,aut claros in rep,uiros,in numeR2 deoRi cÔiê crarit antiqtas.Sed Hefiodus quoq^ diuinæ(bbolisaflèrtor,pri(cos reges cum drj s alrjs enumerat,his^ exemplo ueteris poteftatis etiam in ccelo regendi res humanas aflignat ofFiciu.Ei ne cui faftidio(ufit,fi ƒ lus iplbs,utpoëta Græcus protulit, infèramus,referemus eos ut ex )^bis fuis in Latina gt;^ba cÔuerfi funt;
Indigetes diui fato iummi louis hi (ünt.
Quondam homines,modo cum iuperis humana tuentes, Largi,ac munifici,ius regum nunc quoque naóri.
Hoc Slt; Vergilius no ignorat,q licet argumeto fuo fcruiens,heroas in inferos relegauerit,no tn eos abducit à coelo, fed æthera his députât Iargiorê,amp; noflê iB eos iolê fùum ac fidera profîtetur, ut geminæ doôlrinæ obfcruationes præfti-terit, nbsp;poëticæ figmentum. Si philofôphiæ ueritatem* Et fi iecundum ilium,
res quoque leuiores quas uiui cxercuerant,etiam poft corpus exercent;
Quæ gratia currûm, Armorum^ fuit uiuis,quæ cura nitenteis Pafeere equos,eadem fequitur tellure repoftos» Mufto magis reeftores quondam urbium receptiin ccelum,curam regendoRe hominum non relinquunt.Hæ autem animæ in ultimam fphæram recipi cre-dunt,quæ aplanes uocat. Nec fruftra hoc ufurpatû eft, fiqdem inde profetftæ hxnt. Ânimis em needum defîderio corporis irretitis,fiderea pars mûdi pftat J, habitaculûjôi inde labunt in corpora.Ideo his illoeft reditio,qui merent.Re-diflîmè ergo dieftum eft,cum in galaxian,quê aplanes continet,fermo ifte pro cedatjhinc profè(fti,huc reuertuntur^Ad ftquentia tranfêamuSf
Qw J Jècundum pripos dlos theologos inferi, amp;nbsp;quando ex horum /èntentia,anima aut niuere autmori dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .x.
H le ego etfi eram ^erterritus,non tam mortis metu, infidiarû à meis, quæfiui th,uiueret ne ipfê,2lt; Paulus pater,8i alij qs nos extinélos ar-bitraremur» nbsp;nbsp;Vel fortuitis Si inter fabulas elucent femina infixa uir--
tutum,quæ nunc uideas licet,ut c pedore Scipionis uel fbmniantis emineant. In re ein una,politicaR2 uirtutû omium parif exercet offîciû. Quod nô labitur animo pdiéta morte pterritus ,fortitudo eft. Qd fîiorû terret infidi}s,magis^ D alienû facinus,lt;^ fuum horreicit exitiû, de pietate Si nimio in fîios amore pro cedit.Hæc autê diximus ad iuftitiâ rcferri,q feruat unicuit^ quod fuû eft. Qd ea q arbitrabatur^non pro cÔpertis habet,fed fpreta opinione,quæ minus eau tis animis pro uero inolefcit,quærit difeere ccrtiora,indubitata prudêtia ê.Q3 cum pfe(fta beatitas,Si coeleftis habitatio humanæ naturaej qua fè nouerat ef fe,promittit,audiendi th talia defideriu frcnat,temperat,Si fèqueftrar, ut de ui ta aui Si patris interroget,qd niG têperantia eftç’ut iam turn liqueret Afficanu per quietê ad ea loca q Gbi deberêtur,addu(ftum. In hac autê interrogatione de animæ immortalitate tradat. Ipfius cm côfultationis hic fênGis eft: Nos(in ^xpUcantur qt)arbitrabamur aîam cû Gne moriêtis extingui, nec ulterius efîè poft hoîem. uerigt;a deem Ait enim,quos extinêfos efîè arbitraremur. Quod autê extinguitur,efîc ia de finit.Ergo uelim iâ dicasCinqt)G S^ pater Paulus tech 8i alq fupGmt, Ad hanc
b V in- '
-ocr page 58-IN S O H N I V B S CI P I O N I S
interrogationem,quæ amp;C de parentibus ut à pio filio, cxteris ut à fâpiête ac g nattiram iplàm difcutiente,proceiïît,qui'd ille refpoditClmo ueroCinquit)hi up uunt,qui corpoßz uinculis tanc^ è carcere euolauerunt. Veftra uero quæ dici tur edè uita,mors eft» Si ad intèros meare mors eft, ôô cft uita eflè cum fupc' riSjfacilc difcernis, q mors animæ,q uita credenda fit,fi cÔftiterit qui locus ha bendus fit inferoR£,ut anima dum ad hune trudit,mori: cum ab hoc procul ê, uita frui,amp;S uerè fupeflè credaturEi quia totum tracftatij,quem ueteR2 fàpiem tia de inueftigatione huius quæftionis agitauitjn hac latentem uerboRz pauci täte reperies,ex omibus aliqua, qbus nos de rei quam quærimus abiolutione fijfficict admoiieri,amore breuitatis excerpfimus» Ante^ ftudium philolô' mS‘4ntigjfi P^’æ naturæ inqfitionem ad tiîi uigoris adolefceret, q per diuerlàs getes p mi. ' autores in conftituend is GcrisceremoniaRîfuerunt,aIiudefÏ€inlèrosnegauegt; runt,^ iplà corpora,quibus inclulæ animæ,carcerê foedum tenebris,horridu (ordibus nbsp;cruorc patiunuHoc animæ lèpulchR2j hoc Ditis cocaua,hoc infe
ros uocauerunt» Et omia q illic eflè credidit fabulofà pfiiafiojn nobifmetipis rlumind infe in ipfis humanis corporibus aflîgnare conati fiint» Obliuionis fluuiû,aliud adèrêtes,^ errorê animæ obliuifcêtis maieftatê uitæ prioris,qua an-teq in corpus truderet potita eft,lôlam^ edè in corpore uitâ putantis^Pari in terptatione Phlegetontê,ardores iraß2 cupiditatûputarunt.Acherontêjgc-qd fecidè dixide ue ufe^ ad triftitiâ humanæ uarietatis more nos pcenitet» Co cytû,quicqd hoîes in ludum lachrymas^côpellit.Stygcm,qcquid inter iêhu Pœ«Æi«fcro- manos animos in gurgite mergit odioRî» Iplàm quoq^ poenai^ deferiptionê, G rum quomodo de ipfij ufii côuerfationis humanæ fumptâ crediderunt Vulture iecur immor acd[)iendlt;e. oJe tondentê,nihil aliud intelligi uolêtes, tormêta malæ côlcîæ obnoxia fia gitio uilcera interiora rimâtis,amp; ipfà iiitalia indefeflTa admidi fceleris admoni-tione Ianiantis:lëmper^ curas,fi' requieicere forte tentaucrint,excitantis,tan^ fibris renalcentibus’inhærendo,nec ulla fi bi miiêratione parcêtisjege hac qua iè iudice nemo nocens abibluit,nec de iê üiâ poteft uitare ièntentiam. Illos aût epulis ante ora pofîtis excruciari fame, inedia tabefeere, qs magis magis^ acquirendi defi'derium cogit prælêntê copiam non uidere, amp;nbsp;in affiuentia ino pes,egefi:atis mala in hubertate patiunt,nefcientes parta relpicere,dû egent ha bendis, Illos radijs rotate pêdére diftridos,qui nihil confilio puidentes, nihil ratione moderantes,nihil uirtutibus explicâtes,fê^ 8^ atdus fuos oês fortunæ pmittenteSjCafibus nbsp;nbsp;fortuitis fèmper rotant,Saxum ingens uoluerc,ineffîca-
cibus laboriofis^ conatibus uitâ terentes. Atrâ filicê lapfiirâ fèmp,8ô cadenti lîmilê,illoR2 capitibus imminere,qui arduas poteftates amp;nbsp;infauftâ ambiût ty-rannidem,nun^ fine timoré ui(duri,8lt; cogentes fubieétum uulgus odifiê,du metuatjfèmper fibi uidentur exitium quod merêtur,cxcipere.Nec fruftra hoc theologi fiilpicati fiint.Nâ et Dionyfîus aulæ Siculæ inclementidîmus incuba tor,familiari qndam fuo fblam beatâ exiftimanti uitâ tyranni, uolens perpe tuo meiu mifera,^^ îpendentiû fèmper pericuIoRz plena efîèt oftendere,gla-dium uagina raptu, 8C à capulo de filo tenui pendêtem, mucrone demiflb,iuf-fit familiaris illius capiti inter epulas imminere,Cumq^ ille amp;nbsp;Siculas tyrâ-nicas copias pfentis mortis periculo afpnaretur,talis eft(inquit Diony fius)ui-
ta
-ocr page 59-LIBËR 4.
«4
ta quam beatâ putabas,Gc nobis (êmg mortem imminente uidemus^Exiftima poterit,q timerc non definit» Sedm hæc igitur q à theolo' g^ afl[cruntur,fi uerc fuos quifq? patimur manes,amp;: inferos in his corporibus elle credimus,qd aliud inteîligêdum eft,^ mori animam,cum ad corporis in mim, ferna demergiturtuiuere autem,cum ad fupera poft corpus euadit»
ubi inferi /êcuiidnm Platonicos ; quando horum fententii aut uiucre anima ata mori dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XI.
Dlcêdum eft, qd his poftea ueri (olicitior inqfitor, philoibphiæ cultus adiecerit» Nâ èC q primum Pythagora, q poftea Platonem fecuti fiint,duas eflè mortes,unam aîæ,aîalis altera prodiderunt.Mori aial, cum aia difeedite corporedplam uero aiam mori afterentes,cum à fimplici Sgt;C indiuiduo fonte naturæ,in membra corporea diftipatnr.Et qa una ex his mani fefta,8C ofhibus nota eft, altera no nifi à fapictibus dephenfa,cæteris earn uitâ cflTe credentibus, ideo hoc ignorât à plurimis,cur eudem mortis deum, modo ditem,modo irnmite uocemus,cum p altera,id eft aîalis mortem abfolui aiam, 8Ó ad ueras naturae diuitias,atcp ad propria libertatem remitti, fauftum nomê indicio fittp alteram ucro,quæ uulgo uita exiftimatur, animam de immortali tatis iuac luce ad quaßä tenebras mortis impelli, uocabuli teftemurhorrore» Nam ut coftet animal,necefle eft in corpore anima uinciat.Ideo corpus J'îaôç, Hoc eft uinculum, nuncupatur, èC quafi quoddam rtf/x«,id eft animae ie-pulchrum» V nde Cicero pariter utrunq^ fignificas,corpus efte uinculum, cor c pus efte fepulchrum,quod career eft fcpultoR2,ait: Qui è corpoRz uinculis tan
è carcere cuolauerût» Inferos aut Platonici no in corporibus efte,id eft no inferijèamdli 3 corporibus incipere,dixerunt,{èd certam mundi ipfius parte Ditis iedem,id platonicos^ ct eft inferos uocauerunt.De loci uero ipfius finibus inter Ie diftona publicarut,
in tres fetftas diuifa fententia eft. Alrj em mundum in duo diuiierunt, quo rum alteRz facit,alteR2 patitur.Et illud facere dixerunt,quod cum fit immutabi Ie,alteri caufam neceflitatem permutationis imponit: Hoc pati,quod p mu-tationcs uariaf, Et immutabilem qdem mundi parte à fphaera q aplanes dicit, ufi^ ad globi lunaris exordium» Mutabilem uero à luna ad terras ufi^ dixe -runt. Et uiuere animas dum in immutabili parte confiftunt,mori aut cum ad partem ceciderint permutationis capacem» Âteç ideo inter lunam terras^ löt’ cum mortis SC inferoRz uocari, ipiam^ lunâ uitæ eflè mortis^ confinium, aîas inde in terra fl uentes mori,in ad iupa meantes in uitâ reuerti,nec immeri to exiftimatu eft» A luna cm deorfiim natura incipit caducoru, ab hac animae fiib numeRz dicRz cadere,2lt; fiib tempus incipiunt.Denicç illam ætheream ter ram phyfici uocauerunt,amp; habitatores eius lunares populos nuncupauerunt; qd ita efle plurimis argumentis,quæ nunc longum eft enumerare,docuerunt» Nec dubium eft, quin ipia fit mortalium corporum 8^ autor 8^ conditrix,ad-eo,ut nonnulla corpora fiib luminis eius acceffu patiatur augmenta, 8lt;^ hacde crefeente minuantur» Sed ne de re manifefta faftidium prolixa aflertione ge.-nerctur,ad ea quae de inferorum loco alq definiunt,tralcamus. Maluerunt cm mundum alrj in elementa ter quaterna diuidere,ut in primo numerentur ordi ncjterra,aqua,aèr,ignis, quæ eft pars liquidior aëris uicina lunæ» Supra hæc rurfum
-ocr page 60-IN S O H N I V a s C I P I o N I s
rurfum totidem numero,fed naturæ purioris elemêta,ut fitlunapro terra,qua g æthereà terram à phyficisdiximus noiatam,aqua fit (phæra Mercurfj,aër Ve neriSjignis in (ole» Tertius ƒ0 elementoRi ordo ita ad nos conucrfus habea-tur,ut terra ultima faciat,amp; cæteris in medium redacflisjn terram definat tam ima nbsp;fumma poftremitas.Igitur fphæra Martia ignis habeacur,aèr Iouis,Sa
curni aqua,terra )i?^o aplanes,in qua Elyfios campos e(ïè puris animis députa^ tos,antiqtas nobis intelligendum reliqt» De his campis anima cum in corpus emittitur,per tres elementoru ordines trina morte ad corpus ufc^ defcendit» Hæc eft inter Platonicos de morte animæ cum in corpus truditur,(êcûda fem tentia» Alrj uero (nam tres inter eos e(îè (êntentiaRz diuerfitates ante fignaub mus)in duas qdem Si ipfi partes ficut primi faciunt, fed no qfdem terminis di uidunt mûdum»Hi enim cœlum qd aplanes (phæra uocitatur partem unam: (èptê uero fphæras q uagæ uocant,ôlt;^ q3 inter illas ac terra eft, terrâc^ ipfâm, altéra partem eflè uoIuerût.Scdm hos ergo,quoß2 iècftæamicior eft ratio,anb mæ beatæ ab omi cuiufcuncp côtagione corporis liberæ ccelû poflîdêt.Qusc uero appetêtiam corporis,8lt;S huius quâ in terris uitâ uocamus, ab ilia (pecula altiffima amp;nbsp;ppetua luce defpiciens,defiderio latenti cogitauerit,p5dere ipo ter renæ cogitationis paulatim in inferiora delabit» Nec fubito à pfecfta incorpœ ralitate luteü corpus indultur,(èd (enfîm p tacita detrimenta,8ô lôgiorem fim-plicis abfolutiflîmæ puritatis rece(ïum,in qdam fiderei corporis incremcm ta turgcfcit» In fingulis em ^hæris, q coelo fubie(ftæ (unt,ætherea obuolutiôc ueftitur,uc p eas gradatim (bcietati huius indumêti teftei cÔcilictur.Et ideo to 0 tidem mortibus,qt (phæras trâfit,adhanc puenit, q in terris uita uocitatur.
KO modo anima exßtperiorimundipiirte ad infernahacdelabatur. Caput XII. Efcenfus uero ipfîus, q anima de ccelo in huius uitæ infcrna delabit, fie ordo digeritur: Zodiaeû ira lacfteus circulus obliquæ circunflegt; xionis occurfu ambiendo ample(ftitur,ut eum q duo tropica figna ca pricornus 8^ cancer fcruntur,inter(ècet»Has (ôlis portas phyfici uocauerût,qa in utraep obuiâte (blftitio,ulterius lôlis inhibetur acceflîo,et fit ei regreffiis ad zonæ uiâjCuius termines nun^ relinqt» Per has portas animæ de coelo in ter ras meare,8C de terris in coelum remeare credunuldeohoîm una,alteradcof?2 uocatur.Hoîm cancer,qa p hune in inferiora defcenfiis eft; Capricornus deo' rum,qa p ilium animæ in propriæ immortalitatis (edem,8^ in deoRz numeru reuertutur.Et hoc eft qd Homeri diuina prudentia in antri Ichacenfis defer ipti one fi'gnifi'cat» Hinc 8C Pythagoras putat à larfteo circulo deorfiim incipe Di tis impcrium,qa animæ inde lapfæ uidentur iam à fùperis reccfïîflê»Ideo prb mam nafeentibus ait laÆs alimoniam offèrri, quia primus eis motus à lacfteo incipit in corpora terrena labcntibus. Vndc 8c Scipioni de animis beatorum oftenfô ladleo didlum eft;Hinc profè(fti,huc reuertuntur.Ergo defeenfuræ eu adhuc in cancro fiint,quoniam illic pofitæ necdum ladeum reliquerut,adhuc in numero fiint deoR2»Cum uero ad leonem labendo peruenerint,illic côditio nis futuræ aufpicâtur exordium. Et quia in leone fùnt rudimenta nafeendi quædâ humanæ naturæ tyrocinia» Aqrius aût aduerfûs leoni eft,8lt;C illo orien te mox occidicideo cumfôl aqrium tenet,mânibus parentatur,utpote in figno quod
-ocr page 61-L I B B R .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«S
quod humanæ uitæ contraria uel aduerfum feratJIImc ergo,id eft à confinîo quo fe zodiacus laóleus^ contingût,anima deftêdens à. tcreti,q fola forma di-uina eftjin conû defluendo producit,ficut a punifto nafeit Iinea,amp; in longu ex indiuiduo procedit,ibiq; à punefto fuo qd eft monas,uenit in dyadê,q eit prima protradio. Et hæc eft eftèntia,quam indiuiduâ,eâdemcp diuiduâ Plato in TimæOjCÛ de mundanæ animæ fabrica loquerctjCxpreftît. Animæ em, ficut mundijita bois unius,modo diuifionis reperiêtur ignaræ, fidiuinæ naturæ fimplicitas cogiteEmodo capaces,cum ilia per mundi, hæc per hominis mem bra diffùndiu Anima ergo cum trahitur ad Corpus,in hac prima fui^dudio -ne lylucftrê tumultum, id eft hylen influétem fibi incipit expiri» Et hoc eft qd Plato notauit in Phœdone, anima in corpus trahi noua ebrietate trepidâtem, ® uolês nouum potû materialis alluuionis intelligi^quo delibuta 8^ grauata de-ducitur* Arcani huius indicium eft Sgt;^ crater Liberi patris ille fidereus,in régi one q inter cancrum eft amp;nbsp;leone,locatus,ebrietatê illic primum defcêfuris ani mis euenire (ÿlua influente fignificans* Vnde cornes ebrietatis obliuio,illic incipit animis latenter obrepere. Nam fi aîæ memoriam rcRz diuinaß2,quar5 in cœlo erant confciæ,ad corpora ulc^ deferrcnt,nulla infer holes foret de diuf nitatedifïènfiotSed obliuionê qdem omnes defeendendo hauriunt, aliæ uero niagis,minus aliæ.Et ideo in terris,ueR2 cum non omnibus liqueat/amê opinant omes,qa opinionis ortus eft memoriæ delèdus. Hi th hoc magis inueni c unt,^ minus obliuionis haufêrunt î qa facile reminifcuntur,quid illic ante co-gnouerint.Hinc cft,qj quæ apud Latinos lcdio,apud Græcos uocatur repe-tita cognitio.’qa cum uera dilcimus,ea recognofeir lus quæ naturaliter nouera mus,ante^ materialis influxio in corpus uenientes animas ebriaret. Hæc eft aût hyle,quæ omne corpus mundi,qd ubicuncç cernimus,ideis impreftà for-mauit.Sed altiftima purifltma pars sius,qua uel fuftentâtur diuina uel confiant, nedar uocat,8ô creditur eflè potus dcoRîtinferior uero 8lt;f turbidior,po-tus animaR2.Et hoc eft qd ucteres Letheum fluuium uocauevût.Iplum aût Li beR2 patrem Orphaici fulpicant intelli'gi,^ ab illo indiuiduo'natus,in fingulos iplè diuidit.Ideo in illoRt làcris tradit Titaneo fiirore in membra dif cerptus, amp;nbsp;fruftis lèpultis rurfiis unus amp;nbsp;integer emerfiftè: quia v3ç, que dixi-mus mentem uocari,ex indiuiduo præbendo le diuidêdum, 8C rurfus ex diui D fo ad indiuiduû reuertendo,8^ mundi implet officia,amp; naturæ fiiæ arcana nô
delèrit.Hoc ergo primo pondéré de zodiaco amp;nbsp;lacfteo ad (ubietftas ulc^ Iphæ ras anima delap{à,dum 8C per illas labitur,in fingulis non lôlum(ut iam dixi-mus)luminofi corporis amicitur acceiru,(èd amp;nbsp;fingulos motus,quos in exerci tio eft habitura,producit. In Saturni ratiocinationem amp;nbsp;intenigentiam,quôd uocâc.In louis uim agendi,quod dicitur. In Martis animofitatis ardorem, quod SuAmdp nuncupatur. In lôlis lèntiendi opinandi^ naturam,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellat. Defiderf) uero motum, quod »wf
9uA»^)tdp uocatur,in Veneris. Pronuntiandi 8C interpretâdi quæ lèntiat, quod dicitur,in orbe Mercurr).$u2Kogt; uero,id eft naturam plantandi 8^ au gêdi corpora,ingreflu globi lunaris exercet:8^ ê hæc ficut à diuinis ultima,ita in noftris terrenis^ orbibus prima. Corpus enim hoc ficut fex rerû diuinaru
-ocr page 62-IN SOMNIVM SCIPIONIS
eftjfta animalis eft prima fubftantia. Et hæc eft differentia inter tcrrcna corpo g ra £gt;£ Ripera,cccli dico fidei^ alioRz^ elementoR2,q? ilia quidem (urium ac^ cerfita funt ad animae ledem,86 immortalitatem ex ipla natura regionis,8lt; Rib limitatis imitatione emerueruntrad haec uero terrena corpora anima ipla dedu cit,8lt; ideo mori credit,cum in caducam regionê 8^ in lèdê mortalitatis inclu^ dit.Nec te moueat,q? de anima,quam efle immortalê dicimus,mortem toiies noiamus.Etein Ria morte anima non extinguitur,R:d ad tëpus obruitur* Nec temporal! demerRone bnficium perpetuitatis eximitunCum rurRis è corpore ubi merucritjContagione uitioRz penitus elimata purgari, ad perennis uitæ lu cem reftituta,in integrû reuertat. PlenèCut arbitror)de uita 5^ morte aîæ de fînitio liquet, qua de adytis philoiôphiæ,do(ftrina 8^ iâpiêtia Cicerôis elicuit.
Hominem duplici ratione mori;Primü,fi anima corpus relinijuat: Deinde,fi anima in corpore adhuc ma nens,corporeasillecebrascontemnat,uoluptates^amp;'a/feStiones omnes exuat. Ex his mortibus poft er i erem banc omnibus appetendam.Priorem aaerjendam non eftê,ftd expebiandum, dum deus ipfe anima ac corpus diftôluat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XIII.
S Ed Scipio per quietem 8^ in coelo,quod in prærniû cedit beatis, 8^ pro-miffione immortalitatts animatus,tam glorioiâm Ipem, tamcç inclytam magis magis^ firmauit uiR) patrc,de quo utrum uiucret, cum adhuc ui deretur dubitare,quæfierat. Mortem igitur malle coepit,uc uiueret.Nec fleflfe contentus uiR) parête,quem crediderat extinôlum: ubi loqui poflè ccepit,hoc primum probare uoluit,nihil le magis defiderare, nbsp;ut cum eo iam morarec
Nec tamê apud lê quæ defiderabat facienda conftituit,^ ante conRiIeret:quo ö rum unum prudentiæ,alterum pictatis aflèrtio cft.Nunc ipfa uel conRiIentis, iiel præcipientis uerba tracftemus: QuæR),inquâ,patcr fanlt;ftiffime atlt;^ opti me,quoniam haec eft uita,ut audio Africanum diccre,quid moror in terris^ Quin hue ad uos uenire properoCNon eft ira,inquit illc.Nifi enim cum deus hiCjCuius hoc templum eft,ome^ quod conipicis,iftis te corporis euftodijs H beraueritjhuc tibi aditus patere non poteft.Homines enim Rint hac lege gene rati,qui tuerentur ilium gfobum,quem in têpio hoc medium uidcs,quae terra dicitur:His^ animus datus eft ex illis (èmpiternis ignibus,q fidera 8ô fteb las uocatis,quae globolæ rotundæ diuinis animatae mentibus, circulos or-bescß fuos conficiunt celeritate mirabili.Quare amp;nbsp;tibi Publi,8lt; prjs omnibus retinendus animus eft in euftodia corporistnec iniuftû cius, à quo ille eft uo-bis datus,ex hominum uita migrandum eft, ne munus affîgnatum à deo defu giffè uideamini, Hæc lêtfta 8^ præceptio Platonis eft,qui in Phœdone défi nitjhomini non effè Ria Iponte moriendum.Sed in eodem tamê dialogo idem fcoif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicit,mortem philoRjphantibus appetendam,8C iplàm philoRîphiam médita«
tonë,Grqha- onem effè moriendi. Hæc fibi ergo contraria uidêtur,ièdnon ita eft.Nam r« appeteda, pjato duas mortes hominis nouit.Nec hoc nunc repeto,quod Ripius diêtum dajTq^fcpti ^ffjffuas effè morteSjUnam animæ,animalis alteram: fed ipfius quot^ anima' ob caitfas. nbsp;nbsp;lis,hoc ê hominis,duas affèr it mortes:quaB2 «nâ natura,uirtutes alteram præ
ftant.Homo em moriqcum anima corpus rcIinqt,R)Iutum lege naturæ. Mori ctiam dicitjCum anima adhuc in corpore c5ftituta,corporeas illecebras phi loRjphia docête contênit,8^ cupiditatum dulces infidias reliquas^ omes exu-itur
-ocr page 63-L t 6 Ë R .n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;«
Kuf pafÏiones.Et hoe c(ï nbsp;nbsp;fiigius ex (c8o ui'rtutu ordi'ne,q foil's phifofôphan
tibus aptæ func,euenirc fignauimus,Hanc ergo morte dicit Plato fàpiennbus appetendâdllam uero quam oîbus nauira côftiiuic,cogi,uel infcrri,uel accergt; (jri uctatjdoccns expecflandâ efle naturâ,amp; has caufas huius apiens fanéliôis, qs ex ufu reBz,q in qtidiana côucrfâtione fùnt,mutuat. Ait em cos qui ptâtis impio trudunt î carcerê, no oporterc ih diffùgerc,priu^ ptâs ipa q claufit,ab ire permifèrit.NÔ efh uitari pœnâ furtiua difcefïîonc,fèd crefccre» Hoc quo- Secund^t addit,nos eflè in dnio deoR2,quoR2 tutela 8C prouidentia gubernamunNi-hil aût cfïè inuito dno de his q pofTidet^cx eo loco in q fiium cÔfticuerat, aufe-* rcndum.Et ficut q uitâ mancipio extorqt alieno,criminc no carebit,ita eum q rertu, finem fibi,dno needum iubente qfiuerit,n5 abfôlutionemcofèqui,fèd rcatum»
® Hæc Platonicæ fèélæ femina akius Plotinus excqtunOportetCinquit)aîam ‘^**’'^* poft hoîem libéra corporeis paflionibus inueniri,quâ qui de corpore uiolen-ter extrudit,liberâ efte non patitur.Qui ein fibi fua fponte necem côparat,aut ptæfus neceftîtatis,aut metu cuiufq ad hoc defcendit,aut odio,q omia inf paftî ones hhtunErgo 8^fi antè fuit his iordibus ^ura,hoc ipfo tn quo exit extorta, (ordeicÎL Dein mortem debere ait animæ a corpore folutionem eflè,nô uin-culiï.Exitu autemcoa(fto,animâ circa corpus magis magis^ uinciri» Et reuera ideo fie extortæ animæ diu circa corpus,eius' ue fèpulturâ,uef locum î quo inieefta manus eft,puagantur*Cum contra illæ animæ,q in hac uita â uinculis corporeis philofôphiæ morte diflbluuntur,adhuc extante corpore, cceloamp;Sfi-deribus infèrantur» Et ideo illâ fôlâ de uoluntarqs mortibus fîgnificat eflè lau dabilem,q coparatur philofbphiæ,ratione,ut diximus,nô ferro:prudentia,n5 ueneno, Addit etiam,fblam efle naturalem mortem, ubi corpus animam,n5 Sextt. anima corpus relinquit.Côftat em numeronî certam conftituta^ rationê ani mas fbeiare corporibus» Hi nuraeri dum fùpfunt, perfèuerat corpus animari: cum uero deficiunt,mox arcana ilia uis foluitur,qua focietas iplà côftabat* Et hoceft quod fatum 8^ fatalia uitætpauocamus. Anima ergo ipfa non déficit, quippc q immortalis atep perpétua cft, fèd impletis numeris,corpus fatifeit» Nec anima laflàtur animando,fèd officium fuum defèrit corpus, cum iam nÔ poflît animari.Hinc illud eft doftiffimi uatis:BxpIcbo numeR2,reddar^ tcnc bris.Hæc eft igitur naturalis uere mors,cum finem corporis fblus numeroRs
D (uorum defeeftus apportât,nÔ cum extorquetur uita corpori adhuc idonco ad continuationem ferendi* Nec leuis eft diffèrentia,uitam uel natura ucl fpôte septw* (ôluendi. Anima cm cum à corpore defcritur,poteft in fc nihil retinere corpo-teum,fi fè pure,cum in hac uita effèt,inftituit. Cum uero iplà uioicnter de cor porc extruditur,quia exit rupto uinculo,n5 Ibluto,fît ei ipfà neceftltas occafio paflîonis:8C malis uinculis,dum rumpitur,inficitur» Hanc quo(^ fiipcriori-bus adrjcit rationem non fponte peundi: Cum conftet(inquit)remunerationê animis illic efle tribuendam, pro modo perfc(ftionis,ad quam in hac uita una quæc^ peruenit,non eft præcipitandus uitæ finis, cum adhuc proficiendi efle poflît acccffîo.Nec fruftra hoc dieftum eft,nam in arcanis de animæ reditu dif putationibus fcrtur,in hac uita delinquentes,fimiles eflè fiiper æquale folû ca-dentibus,qbus denuo fine difficultate præfto fit furgere« Animas uero ex hac
uita
-ocr page 64-IN S O M N I V JW S C I P I O N I S
R.efut4tio.
uita cum ddicTtoRi fordibus recedentes,æquandas his, qui in abruptu ex ako g pcipiticp delapfi Rint,un facultas nunqfit refurgendi.Ideo ergo conccflis uten dum uitæ fpattjSjUt fit pfedtæ purgationis maior facultas« Ergo (inquies)qui iam pfecfe purgatus eft,manû fibi debet inferre,cum no fit ei caufa remanêdi, qa profeftû ulierius no rcqrit,q^ad fupna guenit. Sed hoc ipfo q fibi cclere fi nem fpe fruêdæ beatitatis arceflit,irretit laqueo paffionis: qa fpes ficut timor, paflio eft.Sed cætera,q fuperior ratio dilîèruit,incurrit. Et hoc ê,q? Paulus filium Ipe uitæ uerioris ad fe uenire progantem,prohibet,ac repellitjUe feftina turn abfbiutionis afcenfionis^ defiderium,magis eum hac ipfa paflione uinci at ac retarder. Nec dicit,qd nifi mors naturalis aduenerit, cmori non poteris: fed hue uenire non poteris. Nifi em(inqc)cum deus iftis te corporis cuftodrjs p liberaueritjhuc tibi aditus patere no poteft,qa feit iam receptus in coclum,nifi perfeefîæ puritati coeleftis habitaculi aditum non patere. Pari autem coftam ti3,mors,nec ueniens per natura timenda eft,nec contra ordinem cogendana turæ. Ex his q Platonem,quæqî Plotinum de uoluntaria morte pronuntiaf fe retulimus,nihil in uerbis Ciceronis,qbus hac prohiber,remanebit obfeuRt*
Cur tnundtishic uniuerfuf^^lei uocettir tempIu.Q^otuplicifènjù accipiittur name animiÆt([uomo meni homini cu ftderibus commis e/Je dicatur.Tu uaria de animi Mturafententia.Cid^d inter /tellS acfidus interjit^qiiidJ^iera,qi{idcrbis,^uidcircus,ftellteerrares undenomeacce^int. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XIIII.
SEd ilia uerba q pter hoc funt inlerta,repetamus. Hoies em funt hac lege gnati,q tuerent ilium globum,quemin templo hocmediu uides,q terra dicit.His^ animus datus eft ex illis fempiternis ignibus,q fidera amp;nbsp;ftel ö las uocatis:q globolæ atep rotundæ,diuinis animatæ mentibus, circulos luos orbes^ conficiunt celeritatc mirabili. De terra,cur globus dicat in medio MawjKjcur tnundo pofitus,plcnius difleremus,cum de nouem iphæris loquemur. Bene dei templudi autê uniuerfus mundus dei templu uocat,propf illos qui exiftimât nihil eê ali «f«r. yj deum,nifi ccclum ipm,5ô coeleftia ifta q cernimus.Ideo ut fummi oîpoten^ tentiâ dei onderet poflè uix intelligi,nunq uideri.’qcquid humano fiibq cit alpe (ftuijtemplû eius uocauit,q Ibla mente concipit.’ut qui hæc uenerat ut templa, cultum tn maximû debeat c5ditori,fciat^,quilqs in ulum rempli huius indæ cit,ritu fibi uiuendum fàcerdotis. Vn amp;nbsp;quafi quodâ publico pconio tanta hu biF nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinitatem ineflè teftat,ut iiniuerlbs fiderei animi cognatione nobi
riant fumi. fitet‘Notâdum eft,q) hoc loco animum amp;nbsp;ut proprie,amp;: ut abufiue dicitur,po .
fuit. Animus erh proprie mens eft,quam diuiniorem aîa nemo dubitauit.Sed nonnunq fie Sô anima ufùrpantes uocamus.Cum ergo dicit:His^ animus da tus eft ex illis fempiternis ignibus, mente pftat intelligi,q nobis proprie cum cœlo fideribus^ cÔmunis eft.Cum uero ait:R.etinendus animus eft in euftœ dia corporis,ipam tunc animam noîat, q uincitur euftodia corporali, cui mes Qtto animus diuina nÔ fubditur. nbsp;nbsp;Nunc qualif nobis animus,id eft mens,cum fideribus
cM/îder/t co- côis fit fedm theologoSjdiftèramus» Deus,qui prima caufa amp;nbsp;eft,8ó uocatur, unus oim quæ^ funt,quæ^ uidentur efîè,princeps origo eft.Hic fuperab undanti maieftatis foecunditate de fè mentê creauit. Hæc mens,q uocatur, Alias partem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pîcna infpicitjplenâ fimilitudinem fêruat autoris. Anima uero de fè créât,
tpiam. pofteriora reQjiciês.Rurfus anima ♦ prem qua intuetur induitur, ac paulatim
-ocr page 65-LIBERI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii
regrcdiente refpeclu in Gbricä corpoR2,incorporca ipfa dégénérât. Habet ergo ôé puriiîimà ex mente,de q efl:naca,rationë,q3 äogt;/k.ojj uocauEt cxfua natu ra accipit præbendi fenfus præbcndi^ incrcmêti fêminarium,quoruni unutn. 4«^x2Ko/j,ake[?2 4gt;'jt/ko{) nucupauSed ex. bis primum.i.Aoy/Kop,qd innatum fibi ex mente fumpfit,ficut uere diuinü eft,ita (blis diuinis aptü.R-eliqua duo 8^ (fuT/xepjUt à diuinis receduni,ita couenientia iunt caducis. Anima ergo cre ans fibi codenscp corporaCnam ideo ab anima natura incipit,qua iapiences de deo Só mente vSp noiant)ex illo mero ac puriflimo fonte mcntis,quem naicedo de originis fuæ hauferat copia,corpora illa diuina uel iupa, coeii dico fide-rum,q prima condebat,animauit,diainæcj3 mentes omibus corporibus,qu3î in forma teretem,id eft in fphæræ modum,formabcâtur,infuiæ lune. Et hoc eft q'd cum de ftellis Ioqueret,ait:Quæ diuinis animatæ mentibus. In inferiora uero ac terrena degenerans,fragiliiatem corpoi^ caducoR^ dephendit merâ di uinitaté mentis fuftinere no polie,imo partem eius uix lolis humanis corpori-bus cÔuenire,qa Sgt;C lôla uident ere(fta,tanq quæ ad fiipa ab imis recédât, lô la cccîum facile tan^ lêmp ere(fta fiilpiciunt, folis^ ineft uel in capite Iphæræ fimiiitudo,quâ forma diximus folâ mentis capacem. Soli igit homini ratio-nem.Éuim mentis infudit,cui lèdes in capite eft. Sed Si gcminâ illâ crefeendi fentiendiqj naturâ,qa caducum eft corpus,inlêruit. Et hinc eft,q) homo Si ra-tionis*c5pos eft,8i Ièntit,8i crelcit,lôla^ ratione meruit pftare cæreris anima libus,q quia femp prona funt,Si ex ipla quæcp fulpicicndi difficultate à fupe-ris receftèrunt,nec ullâ diuinoRx corpoRe fimilitudinem aliqua fui parte meru-erunt,nihil ex mente Ibrtita fimt.’Si ideo ratione caruerunt.Ouoq? tantum ad* cpta funt,(entire uel crelcere.Nâ fi qd in illis fimilitudinem rationis imitât, nô ratiOjlèd memoria cft,8i memoria no ilia ratione mixta, lèd q hebetudinê lèn fuum quincp comitatur.De qua plura nunc dicere(qm ad pfens opus non atti net)omittemus. Terrenor^ corpoRZ tertius ordo in arboribus Si herbis eft, quæ carent tam racione,q fenfij. Et qa crefeendi tmmodo ufus in his uigeqhac fola uiuere parte dicûtur, Huncrerum ordinem Si Vergilius expreflît. Nam Si mundo animam dedit.’Si ut puritati eius atteftaretur,mentem uocauit.Cce lum enim(ait)Si terras Si maria Si fidera fpiritus intus alit,id eft anima. Sicut alibi pro fpiramento anima dicit:Quantum ignés animæq; uaîent.Et utilliua D mundanæ animæ aflèreret dignitaiê,mentem eflè teftatur: Mens agitat mole.
Neenon ut oftêderet ex iplà anima conftare Si animari uniuerla quæ uiuunt, addidit:Inde hominû pecudumq^ genus,Si cætera. Vt^ alïèreret eundê 1cm-per in anima ellè uigorê,Ièd ulum eius hebelcere in animalibus corporis den -fitate,adiecit;Quantum non noxia corpora tardant,8i reliqua. Sedm hæc ergo cum ex fummo deo mens,ex mête anima fit,anima uero Si condat Si ui-ta compleat omnia quæ lèquunt,cun(ftaq3 hic unus fulgor illuminet,5i in uni uerfis appareat, ut in multis Ipeculis per ordinem pofitis uultus unus, cumep . omnia continuis fucceffionibus le lêc^uant, degenerantia per ordinê ad imum meandijinuenietur prelfius intuenti a fummo deo ulcp ad ultimam rerum fccê una le mutuis uinculis religans,8i nulq interrupta cÔnexio.Et hæc eft Home ri catena aurea,quâ pêdére de cœlo in terras deumiulfiftè commémorât. His
-ocr page 66-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nNSOMMIVMSCrPIONIS
ergo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoiem coflat ex terrenis omfbus,mentis, I'd eft animi,fôcic' g
täte cum calo fideribus habere comunem.Et hoc eft qd ait: Hisqj animus datus ê ex ilHs ftmpiternis ignibus,q fidcra ftellas uocatis» Nec tn ex ipfis cocleftibus Sc ftmpiternis ignibus nos dicitanimatos. Ignis em illcjlicet diui-num,tn corpus eft. Nec ex corpore epuis diuino poflemus animari, fed unde ipfa ilia corpora q diuina et lunt SC uident,animata funt,ideft ck ea mundansc animæ part€,quâ diximus de pura mente conftare.Et ideo poft^ dixit.’Hiscp animus datus ê ex illis fenapiternis ignibus,q fidera amp;nbsp;ftellas uocatis,moxad iecii.quædiuinis animatæ mêtibus ; ut per fempiternos ignés,corpus ftellaRtî P diuinas uero mentes,eaR2 animas manifefta delcription€fignificet,8i ex illis in noftras uenire animas uim mentis oftendat.
5^^ Non ab re cft,ut hæc de anima difputatio in fine lententias omium, qui de deaatffta. anima uident pronûtiaflc,cÔtineat.Plato dixit anima cflèntiâ lè mouentê,Xegt; nocrates numeB2fcmouêicm,AriftotelcstvTtAtA:«aF,Pythagoras amp;nbsp;Philolatis harmoniâjPoftîdonius ideam, Alclepiades quinep ftniuum exercitium fibi co fonum,Hippocrates fpm tenuem per corpus ome dilperfum, Heraclitus Pon ticus Iucem,Heraclitus phyficus fcintillam ftellaris eflèntiæ, Zenon concretu r4ciUt4te (it. corpori ipiritû,Democritus Ipm inlertum atomis,hac*Iacultate motus,ut cor^ pus iin ome fit puium: Critolaus peripateticus côftare earn de quinta eftentia, Hipparchus igné, Anaximenes aera,EmpedocIes 8C Critias lànguinê,Parme nides ex terra SC igne,Xenophantes ex terra 8ó aqua, Boetos ex acre SC igne, Epicurus Ipcciem ex igne SC acre 80 Ipiritu mixtam. Obtinuit tarnen non mP nus de incorporalitate eius de immortalitate lententia.
Nunc uideamus quæ fint hæc duo nomina,quoB2 pariter meminit cum di Steik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidera 80 ftellas uocatis. Neep enim hie res una gemina appellationc
* monftraqut enfis 6^ gladius.Sed lunt ftellæ qdem fingu!ares,uterraticæ quin cp,amp;f cæteræ, q non admixtæ alrjs,Iôlæ ferunt.Sidera uero,quæ in aliquod fi gnum ftcllaR2 pluriu copofitione formant,ut aries,ut taurus, ut Andromeda, , , ,, nbsp;nbsp;nbsp;PerfeuSjUel corona,amp; qcunep uariaisz gna formaRi in coclum recepta credun*
«aj.asjojj, jpj. apud Graecos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuerla fignificant. Etem after ftella una ê,
Sc aftron fignum ftellis eoa(ftu,qd nos fidus uocamus. Cum uero ftellas gio bofas Sc rotundas dicat,no fingularium tm exprimit Ipcciem, fed SC nbsp;nbsp;nbsp;quæ
in figna formada coueniunt.Omncs cm ftellæ inter Iè,ctfi in magnitudinc ali-quam,nullâ tn habent in Ipecie differentia. Per hæc autê duo noîa,Iôlida Ijîhæ ra dcfcribit,quæ nec ex globo fi rotunditas defideret,nec ex rotunditate fi glo jjus defit,eftïcit,cum altcR: à fbrma,aIteRt Ibliditate corporis delèrat. Sphac^ ras autemhtc dicimus ipla^t ftelaRt corpora, quæ oia hac Ipecie formata fiint. Dicuntur pterea Iphæræ SC aplanes illa quæ maxima eft, SC lubiedæ lèptem, per quas duo lumina, SC quinc^ uagæ diicurrunt. nbsp;Circi ucro SC orbes,dua
rum funt reR2 duo nomina.Et his nominibus gdem alibi aliter eft uIus.Nâ SC orbem pro circulo poluit,ut orbem latfteum.Et orbem pro Iphæra,ut nouem tibi orbibus uel potius globis. Sed SC circi uocantur,q Iphæram maxima ein* guntjUt eos lequens tradatus oftendet,quoR2 unus eft ladteus, de quo ait: hv ter flammas circus elucês.Sed hic hoi$t nihil neep circi,nelt;p orbis nomine uœ luit
-ocr page 67-LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18
luit intcHigi.Scd eft orbis in hoc loco ftellæ una integra SC perada conuerfio, orbis.
I A id eft ab eodem loco poft emenfum iphæræ,per quam mouetur, ambitum in eundem locum regrelTuSfCircus autem eft hie linea ambiens iphæram,ac ueb ini femitam facicns,per quam lumen utrinc^ diicurrit,8t inter quam uagantb urn ftellarç: error legitimus coercetunQuas ideo ueteres errare dixerunt,quia amp;: curfu fuo feruntur,8ó côtra fphacræ maximæ, id eft ipßus cceli,impeiû con* trario motu ad orientera ab occidente uoluuntun Et omnium quidem par ce-Ieritas,motus fimilis,8lt; idem eft modus meâdi,fèd non omnes eodem tempo' re circos fuos orbeseß conficiunt.Et ideo eft celeritas ipiâ mirabilis, quia cum fit eadem omniü,nec ulla ex illis aut concitatior eftèpoflit,aut iègnior,non eodem tarnen temporis (patio omes ambitum (uum peragunt.Gaulam uero (iib
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B eadem celeritate difparis (patf|,aptius nos (èquentia docebunt
De undecim circuits ccelum ambientihuS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XV.
Hls de fidcRi natura amp;nbsp;fiderea hoïm mente narratis,rur(us filium pater, ut in deos pius,ut in holes iuftus e(ïèt,hortatus, præmium rurfus adic ciqondens ladeu circulu uirtutibus debitum,et beatoi^i coctu refertu» Cuius meminit his uerbislErat autê is fplendidiftimo cadore inter flâmas circus eluccns,quê uos(uta Grarjs accepi(l:is)orbem latfteü nuncupatis» Orbis hic idê qd circus in laeftei appellatione (ignificat Eft aut laefteus unus è circu- dr-Iis,q ambiunt coelü,Slt; funt pter eum numero decem, de quibus quæ dicenda Kunt proferemuSjCum de hoe copetens (èrmo proceflèrit.Solus ex omibus hic fubiedus eft oculis,cæteris circulis magis cogitatioe uilu comphendendis»
} c nbsp;nbsp;nbsp;hoc la(fteo multi inter (è diuerfà fenferût,cau(âs^ eius alq fabulo(às,natu
raies alij^tulerunt.Sed nos fabulofa réticentes,ea tmmodo q ad naturam eius uifa funt ptinere,diccmus. Theophraftus lacfteum dixit eftè côpagem,qua de duobus hemi(phærqs cccli (phæra (olidata eft. Et ideo ubi oræ utrinq^ conue nerant,notabilê claritatê uideri. Diodorus îgnem eftè denlàtæ côcretæ^ na turæ in unâ curui limitis (èmitâ,difcretione mundanæ fabricæ coaceruate con cretû.Et ideo uifum intuêtis admittere, reliq igné cœlefti lucê (uam nimia fub tilitate difîufam non (ubijciête cÔfpecftui, Democritus innumeras ftellas,bre ues^ oês, quæ (piflb traeftu in unum coaëlæ, (patrjs q anguftifïima interiacêt ogtiSjUicinæ fibi undicp,amp; ideo paftîm diffùfæ lucis alpgine, continuû iunefti luminis corpus ondunt* Sed Poffîdonius,cuius definitioni pluriû confenfus
i acce(ïît,ait latfteû caloris eftè fiderei infuGonê,quâ ideo aduerfà ^odiaco curui tas obliquauit, ut qiîi fol nun^ zodiaci excedendo terminos,exptem (èruoris fui parte cœli reliquâ deferebatjhic circus à uia folis in obliquû recedens,uni-iierfitatê flexu calido têperaret. Quibus aût partibus zodiacum inter(êcet,(upc rius iam relatu eft:Hæc de latfteo. Decem aût alrj(ut diximus)circi (unt,quo rum unus eft ipfè zodiacus, q ex his decem (blus potuit latitudinê hoc modo, quem referemus,adipi(ci. Natura cceleftiû circulorû incorporalis eft linea, q ita mente concipit,ut (ola longitudine cenièat,latum habere non poftît.Sed in zodiacolatitudinem fignoRt capacitas exigebat. Quantum igitur fpatf) lata di menfio porreeftis fideribus occupabat,duabus lineis limitatum eft. Et tertiadu da per medium, ecliptica uocatur, quia cum curlûm (ùû in eadê linea pariter
c rj fol
-ocr page 68-î N S O H H I V M S C I P 1 O N I î
fol 8^ luna conficiunt,alterius corum neceflè eft uenirc defetftiimî foljs,fi ei tue g luna lùccedat:lunæ,fi tune aduerla fit foli. Ideo necfol un^ deficit,nifi cum tri cefimus lunæ dies eft: 5^ nifi quintodecimo curlùs fui die,nelcit luna defedu» Sic em euenitjUt aut lunæ contra folem pofitæ ad mutuandu ab co folitum lu mcn,lùb eadê inuentus linea terræ conus obfifta£,aut foli ipfà lùccedens obic' du lùo ab humano alpedu lumen eius rcpcilat.ln defedu ergo fol iplê nil pa ti£ur,lêd nofter ftaudat aljjedus, Luna uero circa proprium defedû laborat, non accipiendo foils lumcn,cuius bhficio nodem colorât» Qd leiens Vergili us dilcipIinaRt omium peritiffîmus,ai£: Dclêdus folis uarios,lunæ^ laborcs» Quamuis igit trium lincaRt dudus zodiacum claudat, 8ô diuidat,unum tn circum autor uocabuIoRz dici uoluit antiquitas» nbsp;nbsp;Quinq^ alrj circuli,paralle
li uocant.HoBt médius ôô maximus eft æqnodialis.Duo extremitatibus uici
CoJuridWf
Meridi4nut eirouf»
Horizon»
ni,atlt;^ ideo breues,quoRt unus feptcntrionalis dicit,alter auftralis Jnf hos mediû duo lunt tropici,maiores ultimis,medio minores, ipfi ex utracp par te zonæ uftæ terminû faciunt* Præter hos alrj duo lunt coluri,qbus nomen dédit imgfetfta cÔuerfio. Ambiêtes cm lèptentrionalem uerticem,atlt;^ inde in diuerlà diffufi,ô^ le in lummo interlccant, amp;nbsp;qntç parallclos in quatcrnas par tes æqualif diuidunt,zodiacû ita interlêcâtes, ut unus eoRt p arictem amp;nbsp;librâ, alter p cancrum atc^ capricornum meando decurrat, led ad auftralem uerticc non puenire crcdunu Duo q ad numer?: prædi(ftum lùplunt,meridianus 8Ó horizon,non lcribunt in lphæra,qa certum locû habere no pofltint,fed pro di uerfîtate circunlpicientis habitâtis’ ue uariant« Meridianus eft em,quem fol eu lùp hominum uerticê uenerit, iplùm diem medium efficiendo delîgnat. Et qa globofitas terræ habitationes omium æquales fibi eflè non patitur, no eadem pars coeli omnium uerticem delpicit.Et ideo unus omibus meridianus efle n5 poterit, lèd fingulis gêtibus lùp uerticem fuum proprius meridianus effîcitur» Similter facit fibi horizontem circunlpedtio fînguloru. Horizon eft efn,uclu£ quodâ circo defignatus terminus coeli,quod fuper terram uidetur.Et quia ad iplùm ucrc fîncm non poteft humana acies peruenire, quantum quilc^ oculos circunferendo conlpcxit,proprium fibi coeli quod lùper terram cft,terminum
Nota de^fp: £acit. nbsp;nbsp;Hic horizon quem fibi um'ulcuiufcç circûfcribit afpectus,ultra trecen
4»bomtw. fgg fèxaginta ftadi'os longitudinem incra fe continere non poterit. Centum cnim amp;nbsp;od:oginta ftadios non excedit acies contra uidentîs.Sed uiftis cum ad jj hoc (patium uenerit,acceflu deficiens ih rotunditatcm recurrendo curuat. At' cp ita fitjUt hic numerus ex utrac^ parte geminatus,trecentoR2 (èxa^inta ftadp orum fpatium quod intra horizôtem ftium continet, efficiat:fempq} ^cum ex A^.^ntfriore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpatij parte poftera procedendo dimi(cris,tm tibi de*intcriore fumetur,
amp;ideo horizon icmper quantacunt^ Iocorî tranigreflîoncmutatur.Hunc au tem quem diximus admittit aipetftum, aut in terris æqua planities, aut pelagi tranquilla libertas,quæ nullam oculis obijcit offènfam.Nec te moueat,q) fæ' pe in longiflîmo pofitum montem uidemus,autq) ipiâ cceli fupna fulpicimus* Aliud eft erhjCum ie oculis ingerit altitudo, aliud cum p planû fe porrigit, cxtendit inluitus,in quo Iblo horizontis circus effîcitur. Hæc de circis oibus, quibus coclum cingitur^dida lùftîcianCt T ralt;ftatû ad ftquentia transleramus* Qui
-ocr page 69-LIBERI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19
Felice ttUM^ a nobis uideatur,amp;gM /iella^ omniu niägnitKdo. Cap. X VL
X q mihi omia c5templanti,pclara cætera SC mirabilia uidebant. Erat ■X autem hæ ftcllæ,quas nunq ex hoc loco uidimus, amp;nbsp;hæ magnitudines _^oim,quas eflè nunq (uipicati fumus. Ex qbus erat ea minima,q ultima à coelOjCitima terris,luce lucebat aliéna. Stellair aûtglobi terræ magnitudinê facile uincebât. Dicendo: Ex q mihi oïa côtemplanti,id qd fupradiximus af-fîrmatjin iplb laâreo Scipionis amp;nbsp;parentum p fomnium côtigiflè conuentum.
Duo lunt autem pcipua,q in ftellis ië admiratum referttaliquaRz nouitatem, omium magnitudinem. Ac prius de nouitate, póft de magnitudinê diftere-mus. Plenè nbsp;dodtè adîjciendo,quas nunq ex hoc loco uidimus,caulâm cur
B à nobis no uideant,ondit.Locus eæ nræhabitationisitapofitus eft,ut quædâ uideanturfem ftellæ ex iplô nun^ poflînt uideri. Quia iplà pars coeli in qua funt,nun^ po- per, teft hic habitâtibus apparere. Pars ein hæc terræ q incolit ab uniuerfis homP nibus,quâ nos inuicem fcirepoflumus,ad (èptcntrionalem uerticem (urgit,8i fphæralis cÔuexitas auftralem nobis uerticê inima demergit.Cum uero femp circa terram ab ortu in occafum cœli fphæra uoluatur,ucrtex hic qui fêptentri ones habet,quoquó uerfum mundana uolubilitate uertatur,quoniam fup nos eftjlèmper à nobis uidetur, ac Temper oftendit arcftos oceani metuentes æquo re tingi.Auftralis contra quafiiemel nobis pro habitationis noftræ pofitionc demerius,nec ipfe nobis unquam uidetur: nec fidera fua, qbus ipfe fine du* bio infignitur,oftendit. Et hoc eft quod poeta naturæ ipfius confcius,dixit:
Hie uertex nobis iemper fublimis,at ilium Sub pedibus Styx atra uidct,manes^ profundi.
Sed cum hanc diuerfitatem coeleftibus partibus uel iemper uel nunq apparen di terræ globofitas habitantibus faciat,ab eo qui in cocloeft, omne fine dubio cœlum uidetur,no impediente aliqua parte terræ,quæ tota punefti locum pro coeli magnitudinê uix obtinct.Cui ergo auftralis uerticis ftellas nun^ de ter* ris uidere côtigcrat,ubi circûfpedu libero fine offefa terrent obqcis uiiæ funt, iurequafi nouæ admirationê dederunt. Et qa intellexit caufam propf qua eas nunq ante uidiflèt,ait:Erât aut hæ ftellæ qs nunq ex hoc loco uidimus. Hunc locum demÔftratiuè terra diccns,in qua crat dum ifta narraret. Sequit ilia difcuffio,quid fit quod adiecit: Et hæ magnitudines oîm,quas eflè nunqp fufpi nbsp;nbsp;„„,^4
cati fixmus. Cur autem magnitudines quas uidit in ftcllis,nun^ hoies fuipi- terra ej]c ma cati fintjipie patefecit addendoiStellai^ autem globi terræ magnitudinem faci le uincebât.Nam quâdo homo,nifi quem dodbrina philoiôphiæ fiipra hoîem, imó uerc hoîem iècit,fiiipicari poteft ftellâ unam omi terra eftè maiorem,cum uulßo fingulæ uix facts unius flamma æquarc pofte uideâturÆrgo tunc earu were magnitudo aftèrta credet, fi maiores fingulas nbsp;nbsp;eft omis terra,eftè cofti*
terit,q3 hoc modo licet recognoicas. Puntftum dixerunt eftè geomctræ,qd ob incomphenfibilem breuitatem fui, in partes diuidi no poftit,nec ipm pars aliqua,fed tantummodo fignum eftè dicatur. nbsp;Phyfici terram ad magnitudi
nem circi,per quern iol uoluitur,pun(fti modum obtinere docuere.Sol autem quanto minor fit circo proprio, deprehéfiim eft manifeftiftîmts dimenfionum rationibus. Conftat menfuram foils ducentefimâ (èxtamdecimâ partem habe-
c ii} re
-ocr page 70-ÎN SOMNÏVM SCIPIONIS
rc magnîtudinis cird,g quem fol ipfc difcurrit.Cum ergo fol ad circu pars cer g ta fit,terra uero ad circum folts pun(flum fit, quod pars efïè no poffitjfine cun dlationc iudidj folem conftat terra cfifc mai'orê,fi maior eft pars eo, quod partis nomen nimia breuitate non capit. VeR2 fôlis circo fuperioRî ftellais^ circos certum eftefifèmaioreSjfi eo quod continetur,id quod continet maius eft.’cum hic fit cccleftium fphærai^ ordo, ut à (uperiore unaquæcp inferior ambiatur, Vnde Sgt;C lunæ fphæram quafi à ccclo ultimam 8^ uicinam terræ,minimam di aT. xitjCU terra ipfâ in puntflum quafi*perè iam poftrema defîciat.Si ergo ftelIaRz fuperioRî c!rci(ut diximus)circo iôiis funtgrandiores,fingulæautê huius funt magnitudinis,ut ad circû unaquæqj fûum,modum partis obtineat,fine dubio fingulæ terra funt ampliorcs,quâ ad iôiis circum q fuperioribusminor ê,pun (flurn eile pdiximus* De luna,fi uerè luce lucet aliena,iêquentia docebunt.
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. CceIumy^uamcbrem/emigt;er,^irinorbetnoueaKr.QKo/enß(fummusuocetnriJeui,amp;'ecijuidflel
la ^uaspxasuocantj/ûoetiam proprio^ motu agantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XVIL
HA.cc cum Scipionis obtutus non fine admiratione percurrês, ad terras uic^ fluxiiret,8^ illic iàmiliarius hæfiilèt, rurius aui monitu ad fuperio ra reuocatus eft, ipiûm à cœli exordio ijshærarû ordinem in hæc ucr-ba monftrantis : Nouem tibi orbibus uel potius globis connexa funt omnia, quorum unus eft cœleftis extimus,qui reliquos ornes complccftitur, iummus ipic deus arcens 8C continens cæteros,in quo iùnt infîxi illi qui uoluuntur ftel larum curius ièmpiternûCiü fubiecfti ièptem,qui ueriàntur retro cÔtrario mo tu atlt;ç cœlurn, E quibus unum globum poflîdet ina,quam in terris Saturniâ Dominant» Deinde eft hominum generi proiperus falutaris ille fulgor,g di Ali.Jefèpteitt citur Iouis»Tum rutilus horribilis^ terris,quem Martium dicitis. Dein*fiib miMatft. nbsp;nbsp;nbsp;(èr tnediam ferc regionê loi obtine£,dux 8C princeps nbsp;nbsp;moderator luminû re-
Iiquorum,mens mundi 8^ tempcratio,tâta magnitudine, ut cunda fua luce lu ftret amp;nbsp;compleatHuncut comices côiêquuntur Veneris alter,alter Mercurq curiûs.Infimo^ orbe luna radqs iôiis acceniâ conuertitur» Infra autem earn ni hil eft,nifî mortale 8C caducum,prætcr animos munere deorum hominum ge neri datos.Supra lunam funt æterna ornia» Nam ea quæ eft media amp;nbsp;nona tel lus,ne(^ mouetur, 8C infima eft, 8C in earn feruntur omnia nutu iuo pondera«
Totius mundi à fummo in imum diligês in hune locum colletfta deicriptio cft,5^ integrum qupddam uniuerfîtatis corpus efRngitur,quod quidam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h
id eft omne,dixerunt.Vnde 8C hic dicit:Connexa funt omnia. Vergilius uero Cxncii. magnum corpus uocauittEt magno iê corpore miieet. Hoc autem loco Cice ro,rcrum quærendarum iadlis ieminibus,multa nobis excolenda legauit. De iubiedis globis(ait)q ueriàntur retro courario motu atlt;^ ccclu. Quod explicatuU. cum dicit,admonct ut quæramus,fi uerlàtur ccelum» Et fi illi ieptem 8c ueriàn tur,8ô contrario motu mouetur. Aut fi hune eile iphæraisi ordinem quem Cicero refert,Platonica cÔièntit autoritas.Et,fî uerè iubietftæ fînt,quo paefto ftel-læ eaR2 omium zodiaeû luftrare dicant, cû zodiacus 8C unus 8C in fummo coc lo fit.Quæ' ue ratio in uno zodiaco allais curius breuiores,aliaRt fàciat longto res.Hæc cm omia in exponendo eais^ ordine neceilè eft aftèrant.Et poftremô, qua ratione in terra feranc,ficut ait; Othia nutu fùo pôdera.
Ver-
-ocr page 71-' ■ nbsp;nbsp;nbsp;1 IC E R ; I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
A ' Verfàri cœlum,mundanæ animæ natura,5lt;^ uîs,S^ ratio docet.Cuius ætcr nitas in motu eftrquia nun^ motus relinquit,quod uita non deferitînecab co uita difccditjin quo uiget ièmper agi ta tus Jgitur nbsp;nbsp;cocicfte corpus quod mun
di anima futurû Gbi immortalitatis particcps fabricata cft,ne un^ uiuêdo dc^ ficiatjlcmper in motu eft,8ô ftare neicit: quia ncc ipfà ftat anima qua impcilic. Nam cum animæ,quæ incorporea eft,e(ïèntia Gt in motu, primû autem omi-’ um cccii corpus anima fabricata fit, Gne dubio in corpus hoc primû ex incorporels motus natura migrauit. Cuius uis integra èC incorrupta nô deiêrit,qd primum cocpit mouere. Idco uero coeli motus neceflàriô uolubilis eft,quia cur nô motit cum lêmper moueri neceflè Gt, ultra autem locus nullus Gt,quo iè tendat accef reao,fedtor-Go,cÔtinuatione perpetuæ in le reditionis agitatunErgo in quo potcft,uel ha-
® bet,currit,8C accedere eius reuolui efttquia lphæræ,fpatia 86 loca complecîlen tis omia,unus eft curfus,rotari» Sed 86 Gc animam lêqui Grmper uidetur,qua; in ipfa uniuerfitate diG:urritlt; Dicemus ergo,quod earn nuncß reperiat,G fem per hâc fequiturC Imo Gimper earn reperit,quia ubicp tota, ubicp perfetfla eft.
Cur ergo,G quam quærit reperit,non quiefcitC Quia 86 ilia requietis eft in- gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5
ftia.Staret em,G ul^ ftantem animam reperiret.Cum uero illa,ad cuius appc- ’ tentiâ trahitur,lèmp in uniuerfà lê fundat, ièmper 86 corpus le in ipfam,86 per ipfam rétorquée. Hæc de cœleftis uolubilitatis arcano pauca de multis Ploti- . noautore reptafufGciant. Qd aûthuneiftumextimumglobum,qui ira uol-uit,Gimmû deum uocauit,non ita accipiendum eft,ut iplè prima caulà 86 deus musuxetur ilIeomnipotentiIGmus exiftimet,cum globus ipfe quod coclû eft,animæ Gt fa
C brica,anima ex mente proceflèrit.mens ex deo qui uerè Gimmus cft,procreata Gt.Sed Gimmum quidem dixit,ad cætcrorum ordinem qui fubictfti funtrunde mox fubiecit: Arcens 8^ continens cæteros.Deum uero,q) non modo immor taie animal ac diuinum Gt, plenum inclytæ ex ilia puriftîma mete rationis, ièd q? 86 uirtutes omes,quæ illam primæ omnipotentiam fummitatis lêquunt,aut iplè faciat,aut iplè contincat,iplum denicç louem ueteres uocauerunt,86 apud theologos lupiter eft mûdi anima.Hinc illud eft:Âb loue principium mulæ, 5* louis omia plena.Quod de Arato,poëtæ alrj mutuati Gint,qui de Gderibus lo cuturus,a cœlo in quo Gmt Gdera,exordium lumendû eftè decernens,ab loue incipiendum elfe memorauit. Hinc Iuno,86 lôror eius, 86 coniunx uocatur.
D Eft aût luno aèr:86 dicitur lc)ror,quia rjfdem Gminibus,quibus ccGlum,etiam aër eft procreatus:coniunx,quia aër lubietftus eft cœlo. His illud adqciendû eft,q5 pter duo lumina,86 ftellas quinc^ quæ appellant uagæ, reliquas ornes, aln inGxas cœlo,nec nilî cû cœlo moueri.alrj (quorû alïèrtio yo proprior eft) , ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ù r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 wer«
nas quoc^ dixerut luo motu,pter q? cum cœli conucrlioneteruntur,accedere. Sed propter immcGtatem extimi globi,cxcedentia credibilê numcRt fecula,in una cas curlus lui ambitionc côfumcrc, 86 ideo nullû eaßz motû ab hoîe Gnti ri,cÛ nô lufticiat humanæuitæ lpatiû,ad breue faite puneftum tâ tardæ accefti onis dephendendû.Hinc T ullius nullius Gcftæ inGius ueteribus approbatæ, Gmul attigit utrancp Gntentiâ,dicendo:In q lunt inßxi illi q uoluunt ftellarum curfus Gmpitcrni.Nam 86 infixos dixit,86 curlus habere non tacuit.
' Stcîlaixrrantes/ontrario^-cœbtmmetKtterfiri. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XVIM.
c iiq Nunc
-ocr page 72-IN sohkivh scipionis
Nquot; Vnc utrum illi feptê globi,q Ribiedi funtjContrario Cut ait)g cŒÎum ß uertit.motu fcrant,argumentis ad ucrj duccntibus/e^ramus* Sole ac lunam Relias quincç,qbus ab errore nomen eft, præter q? fecu trahit ab ortu in occafum coeli diurna coucrfio, ipß fuo motu in orienté ab oc cidente procederc,non folis literair prolànis, léd multis quoc^ dotfrrina initia tis,abhorrcre à fide,ac monftro fimile iudicatu eft:ied apud prcftius intuentes ita elle ucrî conftabit,ut nori folum mente condpi,ièd oculis quoc^ ipfîs poflît probari. Tamê ut nobis de hoc fit cum ptinaciter negate tralt;ftatus,age qiquis tibi hoc liquere diifimulas, fimul omia quæ uel cÔtentio fibi fingit detratftâs fî dem,uel quæ ipià ueritas fijggerit,in diuifionis membra mittamus. Has erra^ ticas cum luminibus duobus.aut infixas coelo, ut alia fidcra.nullum lui motu nris oculis indicate, led ferri mûdanæ couerfionis impetu,aut moueri lua quo cç acceftîone dicemus.R.urlus,fi mouent,aut cccli uiâ lèquuntur ab ortu in oc cafum,amp; cômuni amp;nbsp;fuo motu meâtes,aut cotrario receftii in orientem ab ocd demis parte uerlânuPræter hoc(ut opinor)nihil poteft uel effè,uel fingi. Nûc Locu{ argu uideamus qd ex his poterit ueR^ probari.Si infîxæ eflènt,nun^ ab eadê ftatio mtnti, ne difcederêt,lèd in eildê locis lêmp ut aliæ uiderent.Ecce cm de infixis uergi' liæ,nec à lui un^ le copulatione dilpgunt, nechyadas quæ uicinæ lùntjdele^ runt,aui Orionis proximâ regionê relinquunt.Septentrionum quoc^ compa go nÔ loluit. Anguis q inter eos labit, Icmelcircunfulum nÔ mutât amplexm Hæ uero,modo in hac, modo in illa coeli regione uilunt. Et læpe cum in unu locum duæ plures ue cÔucnerint,amp; à loco tn in q fimul uifæ lûnt,8gt;ô à le poft' ca lèparant.Ex hoc cas nÔ cflè coelo infixas,oculis quocp approbâtibus côftat. Igit mouêtur,nec negate hoc quifcp poterit,qd uilus affirmât. Quærendum c crgo,utrum ab ortu in occafum,an in cÔtrarium motupprio reuoluant. Sedl gZnoc qrentibus nobis,nÔ folum manifeftiffimo ratio,led uifiis qlt;^ iplê mon ftrabit. Côfideremus cm fignoRî ordinê,qbus zodiacu diuilùm uel diftintftu uidemus,amp; ab uno figno qlibet ordinis eius lùmamus exordium. Cum arics cxorit, poft ipm taurus emcrgit:Hunc gemini lcquunt,hos câccr,amp; p ordinc reliqua.Si iftæ ergo in Occident? ab orientepcederent,nÔ ab arietc in taui^, q rétro locatus cft,nec à tauro in geminos fignum pofterius uoluercnt,lêd à ge-minis in tauR2,amp; à tauro in arietê,relt;fta,2lt; mundanæ uolubilitatis côlbna ac' ccffione prodirent.Cum uero à primo in fignum lc3m,à lcdo ad tertium,Slt; iri j| ad rcliqua q pofteriora lùnt,reuoluant,figna autem infixa coelo fèrant,fine du bio c5ftat,has ftellas no cum coelo,lêd cÔtra cœlum moueri. Hoc ut plcnc li-queat,aftruamus de lunæ curlü, q amp;nbsp;claritate lui amp;nbsp;uelocitate notabilior eft» tzuna poftq à lole dilcedês nouata eft, fcdo ferè die circa occafùm uidet,8d qfi uicina lôli quem nup reliqt,poftq ille demerlus eft,iplà coeli margin? tenet an tecedenti lup occidens.Tcrtio dictardius occidit lcdo,amp; ita qtidie longius ab occafu recedit,ut lèptimo die circa lôlis occalum in medio coelo iplâ uidca' tur.Poft alios uero lcptem,cum ille mergit,hæc oriuadeo media parte menfis dimidium coelum,idcft unum hemilphærium, ab occalîi inorientem receden do metit.R-urfus poft lèptem alios circa lôlis occalùm latétis hemil^ærii, uer ticem unetiEt huius rei indicium eft,q? medio nolt;fti5 exoritur.Pofttemô,toti dem
-ocr page 73-LIBER /I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»’
di'cbus cxêptîsjfolê denuo côprehendit,8^ u’ci'nus uidct ortus ambôRîjq diu foil (uccedcns rurfus mouet,8lt; rurfiis recedens paulatim (cmg in orientcm regrediendo rclinquat occafum» Sol quolt;ç iplè no aliter q ab occaiu in oriê-tem mouet,8lt; licet tardius receflùm iuum q luna coficiaqqppe g tanto tempo re fignû unû cmetiatur, ^to totû zodiacum luna diicurrit,manifefta tn 8^ fub ieéla oculis motus fui pftat indicia.Hunc em in artete eê ponamiis,qd qa æq-, nodliale fignû eft,pares horas ibmni diei iâcit.In hoc figno eu occiditjibrâ, id ê feorprj chelas mox oriri uidemus,amp; appâret taurus uicinus occafui.Nam j^gilias hyadas partes tauriclariores,nô multopoft,iôle mergête uidemus* Seqnti mêiè ibl in fignû pofterius,id eft in tauRz recedit:8^ ita fit,ut nec^ uergi liæ,neq^ alia pars tauri illo mêle uideauSignu efh qd cû foie orit,et cû foie oc ® ciditjlêmg occulit:adeo,ut Sgt;C uicina aftra folis^pinqtate celent.Nam nbsp;nbsp;canis
tûc,qa uicinus tauro ê,nô uidct,tedus lucis^pinqtatc» Et hoc ê qd Verg.ait:
Candidus auratis aperit cum cornibus annum
Taurus,8i aduerfo cedens canis occidit aftro» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cfor^'.r. ’
Non em uult intclligi,tauro oriête cum foie, mox in occafom fern’ cancm,qui proximus tauro eftjed occiderc eum dixit tauro geftâte folem,quia tune inci-pit non uideri foie uicino.Tunc tarnen Occidents lole libra adeo fuperior inuc nitur,ut totus foorpius ortus appareat. Gemini uero uicini tune uidentur oc-cafoi.Rurfos,poft tauri meniêm gemini nÔ uidentur,qd in eos folem migraflè fignificac.Poft geminos recedit in cancrum. Et tune cum occidit,mox libra in
c medio coelo uidetur. Adeo confiât folem tribus fignis pera(flis,id eft ariete tauro 8Ó geminis,ad medietatem hemiiphærfj recellîflè, Deniqp poft tres men fes lêquentes, tribus fignis quæ (èquuntur emenfis,cancrum dico,lconê óó uir ginem,inuenitur in libra,quæ rurfos æquat noeftem dici,8^ dum in ipfo figno occidit,mox oritur aries,in quo fol ante fox menfos occidere folebat. fdeo autê occafum magis eius ortum eligimus proponendum, quia figna pofterior» . poft occafum uidentur,Et dum ad hæc quæ foie mergente uideri folent,folem redire monftramus,fine dubio eum contrario motu recedere,^ coelum moue tur,oftendimus, Hæc autem quæ de foie 8ó luna diximus, etiâ quincß ftel-laR2 receflùm aflîgnare fuffîcient. Pari cm ratione in pofteriora figna migran-dojfomper mundanæ uolubilitati contraria rcceflîone uerlàntun
D
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^m Cicero,ciz ^«em PÎâtoßli inter errantes fiellasa/Jîgnauerit ordinem.Cur luna lumen
fuum mutuetur ajôle,pca; luceat,ut tarnen non calefaciat. Dehinc,cur fol non abf)lute,fè^fère médius inter planetas efJe dicatur.Vnde Jïderibus nomina.Pt cur ilellarwn errantium,alia ad uerfe nobis fint,aliieprofperie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.XIX,
H Is aflèrtiSjde fphærarum ordinc pauca dieenda iunt. In quo diffontirc sûI qi^ n ordi à. Platone Cicero uideri poteft, cum hic folis iphæram quartam de fo- néhab’Mtter ptem,id eft in medio locatam dicat,PIato à luna iûrfom fecûdam, hoc
cft inter foptem à fummo locum foxtum,tenere commemoret. Ciceroni Archi menides Chaldæorum ratio confentit. Plato Aegy ptios omnium philofo gt;nbsp;phiæ difoiplinarum parentes focutus eft,qui ita folem inter lunam 8^ Mercuri um locatum uolunt,ut ratione tarnen deprehenderint 8^ edixerint, cur à non-
c V nub
-ocr page 74-I
IN SOMNIVM SCIPIONIS
nullis fol ftipra Mercurium lupra^ Venerem eflc credatunNam nec illi qui g ira exiftimantjà Ipccie ucri procul aberrant.Opinionem uero iftius permutati onis huiulmodi ratio perfuafit. A Saturni (phæra quæ eft prima de feptê,ufc^ ad fphæram louis a fumno fècundam,interielt;5i:i ipatij tança diftantia eft,ut zo-* diaci ambitum fuperior triginta annis,duodecinKuero annis fubieifia côficiat. Rurfûs tantum à loue iphæra Martis recedit, ut eundem curium biennio per agat. Venus autem tanto efi: regione Martis inferior,ut ei annus làtis fit ad zo diacu peragrandu. lam uero ita Veneri proxima eft Relia Mercurq,amp; Mer** curio loi propinquus,ut hi tres ccelû luum pari têporis Ijjatio, id ê anno plus minus’ ue circumeât. Ideo nbsp;nbsp;Cicero hos duos curlùs comités lôlis uocauit,qa
in fpatio pari,longè à le nunq rccedunt, Luna autê tantum ab his deorlum re^ jj celTît,ut quod illi annOjUigintiodlo diebus ipfa côficiat .Ideo nec^ de trium lù' periorum ordine, quem tnanifeftc clarecß diftinguit immenfa diftantia:nelt;^ de lunæ regione,quæ ab onitbus multum receflît,inter ueteres aliqua fuit diî* fenfio.Horum uero trium fibi proximorum, V eneris,Mercurq,amp; Solis ordi nem uicinia confudit. Sed apud alios. Nam Aegyptiorum lôlertiam ratio no fugit,quæ talis eft:Circulus per quem loi dilcurrit,à Mercurq circulo ut infe^ rior ambiturJlIû quoq? lùperior circuîus Veneris includit. Atc^ ita fit,ut hæ duæ ftellæ,cû p fupiores circuloRz fuoR: uertices currûtjintelligant fupra lôlê locatæ.Cum uero per inferiora commeat circulorum,lbl eis fuperior exiftime tur. Illis ergo q fphæras earum fub loledixerunt,hoc uifum eft ex illo Rellarû curlu,qui nonnunqfut diximus)uidetur inferior,qui uerè notabilior eft,qa ö tum liberius apparet.Nâ cum lùperiora tenent,magis radrjs occulûtur. Et ideo pluafio ifta côualuit,8lt;^ ab omni bus pene hic ordo in ufum receptus ê. Per AKwOTorew. {^fcacior tarne oblèruatio^meliorê ordinem deprehendit,qucm præter indagi nem u!lus,hæc quoc^ ratio commendat, q3 lunam quæ luce propria caret,^ de Ible mutuatur,necelïè eft fond luminis fui eftè lubiecftâ.Hæc enim ratio facit lunâ non habere lumen proprium,cætcras omnes ftellas lucere fuo:Qgt; illæ lûpra Iblê locatæ in ipfo purilîîmo æthcre funt,in quo omne quicquid eft, lux naturalis Sô lua eft,quæ tota cum igné fuo ita Iphæræ lôlis incûbit,ut cocli zo-næ,quæ procul à foie funt,perpetuo frigore oppreflæ fint, fient infra oftende-f-unauero,quialolaipfafubloleeft,80caducorumiamrégion!lucefua carenti proxima,Iucem nifi delupèr pofito lole cui relplendet,habere no potu-it.Denicp quia totius mundi una pars terra eft,ætheris autê una pars luna eft, lunam quoq^ terram,fed ætheream uocauerunt. Immobilis tamê ut terra eftè non potuit,qa in Iphæra quæ uoluitur, nihil manet immobile præter cêtrum. Mundanæ aûtfphæræ terra centrum eft,ideo lola immobilis perlèuerat. Rur fus terraaccepto lôlis lumine clarelcit tantummodo,nonrelucet:Luna fpecu-li inftar lumê quo illuftratur emittit,quia ilia aeris aquæ, quæ per fe côerc ta 8^ denlà funt,fexhabet:8C ideo extrema uaftitate denlàta eft, nec ultra friper ficiê quauis luce penetratur. Hæc licet amp;nbsp;ipfa finis fit,lèd liquidiftîmæ lucis ignis ætherei.ddeo ^uis denfius corpus fit,^ cætera cocleftia, ut multo tarnen terreno purius,fit acceptæ luci penetrabile: adeo,ut câ de le rurfris cmittai,nul lum tarnen ad nos perfrrêtem lènlùm caloris:quia lucis radius,cum ad nos de ori-
-ocr page 75-L t B Ê R a» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
origine iuajd î de fôle,guenit,natura fecu ignis de t^uo na{cit,deuehit,Cu uc* ro in lunæ corpus infundit,8^ inde refplêdctjfôlam refund« claritudinê,nô ca lorem« Nam ipeculu cum iplêdorem de fè ui oppofiti eminus ignis emittit, iólam ignis fimilitudinem carentem ièniu caloris oHendit»
Quem ioli ordinem Piato dederit uel eius autores,quos' ue Cicero iècutus quartu locum globo eius aflignauerit, uel^ ratio pfuaiioncm huius diuerfita-tis induxerit,amp; cur dixerit T uUius,irtfimo^ orbi luna radijs folis accenfa co* uertitjiatis diótS eft, Sed his hoe adijciendu eft, cur Cicero cum quartum de feptê,folê uelit, quartus aut inter feptê non ferc mcdius,fèd omimodo médius 8^ fit,8c habeat,nÓ abrupte mediu iólê,icd lèrè mediu dixerit his ucrbis:Dein €4t. de*fubtèr media ferè regionê iól obtinet» Sed no uacat adiedio,qua hæc pro ® nuntiatio têperaturmam ibl quartû locum obtinens,mediâ regionê tenebit nu merojfpatto non tenebit» Si inter ternos ein lummos nbsp;imos locac,fine dubio
médius eft numero. Sed totius fpacq quod ièptêfphæræoccupant,dimenfîonc pfpc(fta,regio iôlis nô inuenit in medio ipatio Iocata,quia magis à iùmmo ipe, ab ipiô receftît ima poftremitas^quod fineulla diieeptationis ambage,com' pendioià probabit aflèrtio» Saturni fteUa,q iumma cft,zodiacum triginta an-nis peragratjibi médius anno uno,Iuna ultima uno menie non integro» Tan turn ergo intereft inter lôlem Saturnum,^tum inter unu amp;nbsp;triginta» Tantum inter lunam lcgt;lcm^,quantum inter duodecim amp;nbsp;unum» Ex his apparet totius à Iùmmo in imum Ipatij, certâ ex media parte diuifioncm,Iôlis regionê c non fieri.Sed quia hic de numero loquebat, in quo uerè q quartus,médius eft.ideo pronuntiauit qdem medium, iêd propter latentem IpatioRt dimenlîio-nem,uerbû quo hanc definitionê temparet,adiecit, ferè» Notandum,qgt; efle Nowi« Jîrf-ftcliâ Saturni,8ô altéra Iouis,Martis aliam,non naturæ côftitutio,lêd humana perfuafio eft,q ftellis numéros nomina fteit» Non cm ait illâ quac Saturnia ’ eftjlèd quâ in terris Saturnia noîant,8lt; illc fùlgor q dicit louis,8ô que Martiû dicitis»Âdeo expflît in fingulis noîa hæc,non eflè inuenta naturæ,fed hominS commenta,Ggnificationi diftineftionis accommodata»
Quod uero fulgorê louis humano gni prolpeRî 8lt; làlutarê,contré,Martts cur iaterpït rutilum 8lt; terribilë terris uocauit,alteßz traiftum eft ex ftellarS colore (nâ fui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiij no--.
get louis,rutilat Martis)altcrum ex tradatu eorum,qui de his ftellis ad homi-
D num uitâ manare uolunt aduerlà uel profpera» Nam plerunc]^ de Martis ftel- tur. la terribilia,de louis falutaria euenire definiuut»Caulàm fi qs forte altius quæ rat,unde diuinis maleuolêtia,ut ftella malefica efle dicatur, fient de Martis 5^ Saturni ftellis cxiftimatur,aut cur notabilior benignitas louis amp;nbsp;Veneris inê gcnethliacos habeatur,cumfit diuinoRt una natura,in medium prolèram rati-onem,apud unum omnino,quod lciam,lelt;ftam» Nam Ptolemæus in libris tri bus,quos deharmonia compofuit,patefecitcaulàm,quam breuiter explicabo: CertiCinqt)funt numeri, per quos inter omnia quæ fibi conueniunt,iungunt, 86 aptantur,fit iugabilis competentia,nec quicquâ poteft alteri nifi per hos nu meros conuenire»Sunt autem cpitritus,hcmiolius,cpogdGUs,duplaris,tripla-‘ ris,quadruplaris»Quæ hoc loco interim quafi nomina numeroi^ accipias uo-lo, In fequêtibus uero cum de harmonia coeli Ioquemur,qd fint hi numerijqdT
üepof
-ocr page 76-IN S O H N I 7 a SCIPIO NIS
UC poflîntjOpportutu'us apiemus.Modo hoc noHè (ûHîciat,quîa fine his numc g ris,nulla colligatio,nulla poteft clïè cÔcordia.Vitam ucro nram pcipuèlbl luna modérant. Nâ cum fint caducoi^ corpoRi hæc duoj)pria,lèntirc uel crc^ fêere,oû(ô)n/Klt;3p,id eft fentiendi natura,deïole:lt;îgt;i/T/Ko^ autem,id eft crefccndi natu ra,dc lunari ad nos globofitate pucniunt.Sic utriufcp luminis bnficio hæc nœ bis confiai uita,qua fruimur. Côuerlàtio tn nra,amp;S prouentus a(fluum,tam ad ipiâ duo ïumina,^ ad qnqgt; uagas ftellas refert. Sed hai^ ftellaRî alias intcrue tus numeroRzCquoBîfijpràfecimus mêiioncm)cum luminibus bene iungitac (c»ciat,alias nullus applicat numeri nexus ad lumina. Ergo Venerea amp;nbsp;louia^ lis ftella P hos numéros lumini utricp focianc. Sed louialis iôli p omnes,lunæ uero P plures : SC Venerea lunæ p oês,ibli p plures numéros aggregac. Hinc p licet utracp bnfica credat, louis th ftella cum Iblc accÔmodatior eftjamp;S Vene* rea cum luna: atcç ideo uitæ nræ magis c5modant,quafi luminibus uitæ nræ autoribus,numeroR: ratione cocordes. Saturni aût Martis^ ftellæ,ita nÔ ha-bent cum luminibus côpetentiam, ut th aliqua uel extrema numeroFç: linea Sa turnus ad foie,Mars afpiciat ad lunâ. Ideo minus cômodi uitæ humanæ exifti mant,quafi cum uitæ autoribus arcTra numcroi^ ratione non iundi. Cur th ipfi nonnun^ opes uel claritatem hominibus præftare credantur,ad altei^ debet pertinere tra(ftatum:quia hic fiiffîcit aperuilïè rationem,cur alia terribi-lis,alia lâlutaris exiftimetur. Et Plotinus quidem in libro qui infcribitur (Si faciunt aftra)pronhtiat nihil ui uel poteftate eorum hominibus cuenirc:fed ea quæ decreti neceflitas in fingulos làncit,ita per horum lêptem iranfitum ftatio û ne receftu ue monftrari,ut aucs lèu pteruolando, lèu ftando,futura pennis uel uoce fignificant nelcientes.Sic quocp tarnen iure uocabitur hic falutaris,ille ter ribiliSjCum per hune profpera,per ilium fignificentur incommoda.
De tliuerfisnominibus/olis,tie'^;eiufdeinmit^itudine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdput
I'N his aütcm lot nominibus quæ de iole dicuntur, non lruftra,nec ad lau-dis pompa lafciuit oratio,fed res ueræ uocabulis exprimunt. Dux prin ceps ait,amp;: moderator luminum reliquorum, mens mundi nbsp;temperatio.
Plato in Timæo cum de oefto fphæris loqueretur, fie ait : Vt autem per iplbsoélo circuitus celeritatis amp;nbsp;tarditatis certa menfura, fit, nolcatur, AZfccundo.’ deus in ambitu fupra terram *lècundum lumen accendit,quod nunc folem uo camus. Vides ut hæc definiiio uult eftè omnium fphærarum lumen in foleC Sed Cicero leiens eiiam cæteras ftellas habere lumen luum,lolam^ que lunam ( ut fiepe iam diximus ) proprio carere, obfcuritatem definitionis huius liqui-dius ablbluens,8lt; oftendens in foie maximum lumen cfte,non lolum ait, dux princeps amp;nbsp;moderator luminum reliquorum ( adeo 8^ cæteras ftellas feit eftè lumina ) led hune ducem 8^ principem, quem Heraclitus fontem cœleftis Soit! nomina îucis appellat. nbsp;nbsp;Dux ergo cft,quia omnes luminis maieftate præcedit: Prin-
diuerfa. ceps,quia iia eminet,ut propterea quod talis lôlus appareat,lol uocetur : Moderator reliquorum dicitur,quia iplê curlus eorqm recurluscj^ certa definitio-ne rpatrj moderatur. Nam certa Ipatrj definitio eft, ad quam cum unaquæquc erratica ftella recedens à Idle peruenerit, tan^ ultra prohibeatur acccderc,agi retro uidetur:ô^ rurfus cumeertam partem recededo côtigerit,ad diredi cur-fus
-ocr page 77-LIBER /I.
fus c5fuetarcuocatur:ita fob's uis amp;: potcftas,motus reliquoRî tummum con-ftituta dimenfione moderatun Mens mudi ita appellatur, ut phyfici eum cor coeli uocauerunt.lnde ni'mÎRî, q? oïa q ftatuta rationc p coelum fieri uidemus, dié èC noâ:em,8ô migrâtes inf utrunc^ prolixitatis breuitatis^ uices,8lt; certis temporibus æquâ utriufc^ menfura,dein ueris clemente ♦tempicm,torridû câ cri ac leonis æftum,mollitiem autumnalis auræ, uim frigoris inter utranqj tê ’ periêjOÏa hæc Iblis curius Ô6 ratio dilpenbtJure ergo cor coeli dicitur,p quem fiunt oïa q diuina rationc fieri uidemus» Eft amp;nbsp;hæc caulà,propf quâ iure cor coeli uocet,q? natura ignis iêmp in motu ppetuo agitatu^ eft» Sole aût ignis ætherei fontem didfS elîè retulimus» Hoc ê ergo fol in ætherc,gd in aîali cor, cuius ifta natura eft,ne un^ ceftct à motu:aut li breuis fit eius qcuncp cafu ab ® agitatione cefiatiojmox aïal interimat. Hæc de eo q? folê mundi mente uoca-
uit» Cur gt;^o tempatio mundi didus fit,ratio in apto eft. Ita em nô folû ter ram,(èd ipm qcç coelu,q3 uerè mûdus uocat,têperari foie ccrtiflîmû cft,ut ex tremitates eius q lôgiflimè à uia fol is receflèrunt,omi careât bnficio caloris,SC una frigoris ppetuitate torpefeât, qd in fequêiibus aptius explicabit»
Reftat ut de magnitudine eius, quâ j^iftîma pdicatione extulit,pauca 8^ non ptercunda dicamus» Phyfici hoc maxime côfêq in omi circa magnitudine folis inqfitione uoluerût,^o maior eflè poflît q terra.Ei Eratofthencs in libris dimenfionum fie aiuMenlura terræfopties uicies multiplicata, menfurâ fb' soUfnidfignitu lis efficiettPoflidonius multo multo^ iæpius,8f uterq^ lunaris defeeftus argu dofc^m^iiop c mentum inuicem pro fe aduocat» Ita cum folem uolunt terra maiorem proba-rCjteftimohio lunæ deficiêtis utunuCum dclècftum lunæ conant aftèrere,pro bationem de folis magnitudine mutuantur. Et fie euenit, ut dum utrunque de altero aftruitur,neutrum probabilitcr aftruat, fomp in medio uiciftîm nutan^ temutuo teftimonio.Quid em per rem adhuc probâdam probetC Sed Aegy-pttj nihil ad coniedurâ loquentes,fequeftrato ac libero argumento, nec in pa trocinium fibi lunæ defedtum uocâtes,^ta menfura fol terra maior fit proba-re uolueruntjUt turn demum p magnitudinem eius oftenderent,cur luna défi ciat.Hoc autem ncquaq dubitabat non pofte aliter dcphendi,nifi menfora terræ folis inuenta,ut fieret ex collationediicretio.Et terrena quidem dimê fio oculis rationem iuuantibus de facili conftabat. Solis uero menforam aliter nifi per menfurâ coeli,p quod difcurrit,inueniri non poftè uiderunt. Ergo pri mum metiendum fibi coelum illud,id eft iter folis,conftituerunt, ut per id pof fent modum folis agnofccre, Sed quæfo,fi quis un^ tam otiofus, tamcp erft ab omi fêrio feriatus,ut hæc quoqp in manus fomat, ne talem uetenz promiftî-onem quafi infàniæ proximâ aut horrefeat aut rideat.Etenim ad rem quæ natura incomphenfibilis uidebatur,uiam fibi fccit ingenium,8f per terram q coc ïi modus fit,repcrit.Vt autem liquere poftît ratio commenti,prius regulariter pauca dicenda fiint,ut fit rerum fèquentium aditus inftrutftior»
In omi orbe uel Iphæra,medietas cêtrum uocat. Nihil^ aliud eft cêtrum, centruift, nifi pundum q fphæræ aut orbis medium certiftîma obfcruatione diftinguit» Item dutfta linea de qcunc^ loco circuli q defignat ambitum,in quacunt^ ciuf dem circuli fummitate orbis partem aliquam diuidat neceftè eft,Sed non omi
modo
-ocr page 78-IN SOMNI-Va sc IP I ON IS
modo medietas eft orbis qua ftparat ifta diuifio* Illa em tm linea in partes g Ies orbe mediia diuidit^q à fiimmo in fummû ita deducit, ut necefle fit eâ trani Diametrot. j^c p centrum.Et hæc linea q orbê fie æqualif diuidit,diametros nuncupatun
Ite dtametros omis cuiulcunc^ orbis triplicata cum adiedtione lêptimæ partis fuæ,menfiirâ facit circuli,q orbis includitur .Id eft,fi uncias lèptê teneat diame tri lógitudOjSó uelis ex ea nolle quot uncias orbis ipfius circulus teneat, tripH cabis Ièptê,8lt; faciunt uigintiunum. His adrjeies fèptimâ partê,hoc eft unij,ô^ pronûtiabis uiginti 8gt;C duabus uneijs huius circuit eê mêfurâ,cuius diametros lêptê unerjs extendit. Hæcoîa geometricis euidentiflimis^ rationibus proba terrât P®^f’’us,nifi nemine de ipfis dubitare arbitraremur,6^ caueremus iufto prolixins uolumê extendere. Sciendum 8ó hoc, q? umbra terræ qua fol poft p occafiim in inferiore hemifphærio currês fiirfiim cogit emitti,ex qua fuper ter ram fit obfeuritas q noxuocatur,fexagies in altum multiplicatur ab ea menfiiquot; ra,quâ terræ diametros habet. Et hac lôgitudine ad ipfùm circulû p quem fol currit ere(fta,excîufione luminis tenebras in terra refundit.Prodendû eft igit, cpta diametros terræ fit,ut côftetqd poffît fèxagies multiplicata colligere. V n Amtów ter - his Blibatis,ad tradatum menfuraRi quas promifit oratio reuertatur. Eui rlt;e, dentifumis nbsp;nbsp;indubitabilibus dimêfionibus confiât, uniuerfie terræ ambitû,
quæ ubîcunc^ uel incolitur,uel inhabitabilis iacet,haberc ftadioRz milia ducé ta quinquagintaduo.Cum ergo tm ambitus teneat,fine dubio oeftoginta milia ftadioR2,uel non multo amplius diametros habet,fc3m triplicationem cum fc ptimæ partis adietftione, quam fûperius de diametro 8ó circulo regulariter di ö ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ximus. Et qa ad efficiendcä terrenæ umbræ Iongitudinê,nô ambitus terræ,fèd
diametri menfùra multiplicanda eft: ipfà eft em quam furfum confiât excrefee re,fèxagies multiplicâda tibi erunt oólogintamilia,^ terræ diametros habet,q faciunt quadragies oólies cêtena milia fladioRz eflè a terra ufi^ ad fôlis curfû, quo umbra terræ diximus puenire. T erra aût in medio cœleftis circuli,per que fol currit,ut centrû locata eft.Ergo mêfura terrenæ umbræ medietatê dia metri cœleftis efficiet : 80 fi ab altera quocß parte terræ par ufi^ ad eûdem cir euîu menfura tendatur,integra circuli p quem fol currit, diametros inuenitun Duplicatis igit illis quadragies otflies cêtenis milibus, erit integra diametros cœleftis circuli,nonagies fèxies cêtenis milibus ftadioRî.Et inuêta diametros, facile mêfuram nobis ipfius quoeç ambitus prodit.Hanc em lùmmâ,quæ dia metrû facit,debes ter multiplicare adieefta parte fèptima,ut fæpe iam dieftû eft: Amtîïw cir- ita inuenies totius circuli per que fol currit,ambitum ftadioRî habere trecê p/Xt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cêtena milia, 8ê infùper cêtum fèptuaginta milia.
His diêlis,quibus mêfura quâ terræ uel ambitus uel diametros habet,fèd 8ê circuli modus per quem fôl currit,uel diametri eius oftenditur.’nunc quam fblis eflè menfuram,uel quemadmodum iïli prudentiflîmi deprehenderint, in dicemus. Nam ficut ex terrena umbra potuit circuli per quem fol meat depre hendi magnitudo, ita per iplum circulum mêfura folis inuêta eft in hunemo^ Quodeprehê dum,procedête inquifitionis ingenio:Âeqnoêliali die ante fblis ortum æqua^ fbilif locatum eft fàxeum uas in hemifphærij fpeciê,cauata ambitione curuatu, °‘° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infra per linças defignato duodecim diei horaR? numero,quas ftyli prominen
tis
-ocr page 79-/ tïs umbra cu tranfitu foil’s ptercundo diftingui’t.Hoc z aut(ut fcimus)hufufnao ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di uafis officiûî, ut taco têpore à priore ei'us extremitate ad altera ufèp ftyli um^
bra pcrcurratj^to fbl medietatem coeK ab ortu in occafum unius fcilicet hemi fphærrj cÔucrfionc metitur.Nam totius cceli integra cÔuerfio diem notflemq^ concIuditEt ideo confiât,quantum fol in circulo luo, tantum in hoc uafè um-bram meare,Huic igitur æquabiliter collocato circa têpus fôlis oriui propin-quantiSjinhæfit diligens obfcruantis obtutus.Et cum ad primum fblis radium que de fe emifk prima fummitas orbis, emergens de umbra ftyli décédés fûm mitate prima curui labri cminentiâ contingit, locus ipfè q umbræprimitias ex ccpit,notæ impflîone fîgnatus eft,obfèruatum^ ^diu fîip terra ita folis orbis integer appareret,ut una cius fûmitas adhuc horizôti uideret infiderc,amp; mox P locus ad quem umbra tunc in uafè migrauerat,adnotatus eft. Habita^ dimen fione inter ambas umbraRZ notas,quæ integrum folis orbem,id cft diametrû, natæ de duabus eius fummitatibus metiuntur, pars nona reperta eft eius fpa-tji,quod à fummo uafis labro ufq^ ad horæ primæ lineam côtinetur. Et ex hoc cÔftitit,qî in curfu fblis unam tempore æqnoélialis horam faciatrepetitus no-uies orbis eius acceflus.Et qa cÔuerfio coeleftis hemifphærij peracftis horis du odecim diem condit,nouies autem duodeni efficiût centum o(fto,fine dubio fb lis diametros centefima amp;nbsp;oAaua pars hemifphærrj æqnoétialis eft.Ergo toti us æquinoélialis circuli ducentefima fèxtadeciflna pars eftjpfùm autem circu-lum habere ftadioR2 trecenties centena milia, 8^ infuper centum 8C feptuagin-ta milia,antclatis probatumeft.Ergo fi eius fummæ ducentefimam fextamde-cimâ confideraueris parte, menfuram diametri fblis inuenies. Eft aût pars ifta ferè in centum quadraginia milibus. Diametros igit fblis cêtum quadraginta milium ferè ftadioRz eue dicenda eft. Vnde penè duplex q terras diametros in uenitur.Côftat autê geometricæ rationis examine,cum de duobus orbibus al tera diametros duplo altéra uincit,ilium orbem cuius diametros dupla eft,orbe altero oefties eflè maiorê.Ergo exhis dicendum eft,lblê odies terra eflèma iorem.Hæc de folis magnitudine breuiter de multis excerpta libauimusgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iorlterv^.
Q«4 r^ttione inferior ljgt;hari(rum /îella in ^odîaci fignis meare Jicantur, cum in eis no fint: curiji ex his alilt;t breuiori,alilt;e longiori tempore ^diaci figna percurrant: amp;nbsp;quomodo arcu^ lus ^odiacus in duodecim partes diuifiis fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XXI.
° Ed quonia feptem fphacras ccelo diximus cfTe fubieéhs,exteriorequalt;^ QuemTmodu quas interius continet ambiente,longe^ amp;nbsp;à ccelo omes,amp; à le fingulæ ^riorS receftèrunt,nunc quærendum eft,cum zodiacus unus fit,amp;f is cÔftet cœ- rarîi ßdla in lo fideribus infixis,quemadmodum inferiorum fphasrarum ftellæ in fignis zo zodiaci/tgms diaci meare dicantur.Nec longum eft inuenire rationem, quæ in iplo ueftibu lo excubat quæftionis. Verum eft em,necp fblem lunam ue,necp de uagis ul-lam ita in fignis zodiaci ferri,ut eorum fideribus mifeeâtur: fèd in illo figno ef fe unaquæque perhibetur,quod habuerat fuper uerticem,in ea quæ illis fùbic éta eft,circuli fui regione difcurrens.Quia fingularum fjahærarum circulos in duodecim partes,æquè ut zodiacum,ratio diuifit.Etquæ in earn par tem circu li fui uenerit,quæ fub parte zodiaci eft arieti deputata,in iplûm ariétem ueniP le concediuSimilis^ obferuatio infingulas partes tnigrâiibus ftellis tenet. Ec quia
-ocr page 80-IN SOMNIVM SCIPIONIS
quia facilior ad intelleclum g oculos uia eft, id quod fermo defcripHtjUifus aP j
fignet. Efto em zodiacus circu-r • luSjCui alcriptum eft,a Jnf hune feptê ali} orbes locenuEtzodia^ eus ab a,p ordinê aflixis notis,q bus alcribêtur Iræ (êquentes, in ptes duodecï diuidat. Sit^ fpa-tium qd int a amp;nbsp;b clauditur, ari eti deputatû: qd intra b amp;nbsp;c,tau ro:qd in€ c amp;nbsp;d,gcminis: câcro* quod (èquitur, ÔC reliqs p ordp p nem cætera, His côftitutisj'am de fîngulis zodiaci notis SC Iris, fingulæ deorfum lineæ g omncs circules ad ultimum ufq? ducan tur, procul dubio p orbes fingu
los duodenas partes diuidet trâfitus lineaRz.In qcuncp igit circule leu fol in il lojleu luna uel de uagis qcuncp dilcurrat, cû ad Ipatiû uenerit,qd inter lineas claudit ab a 80 b notis èC Iris defluêtes,in ariete elle dieet, qa illic côftituta Ipa tium arietis in zodiaco defignitû lup uerticê,ficut delcripfmiuSjhabcbitSimi liter in quâcunc^ migrauent partê,in ligno lub q fuerit,eftè dieet, Ubrcu^delcriptio eodem cÔpendio nos docebit,cur eundemzodia^ (î por^zodiaci eademq? Ggna,aliæ tepore IÔgiorc,aliæ breuiore percurrât. Quoties cm jigna peumt plures orbes intra Ce locancficut maximus eft illc q primus eft, 8^ minimus q ^liteloiigiori. locum ultimû tenetn'ta de medi}s,q liimmo propior eft, inferioribus maior: q uicinior eft ultimo,breuior liipcrioribus habet. Et inf has igit feptem fphæras gradû celeritatis fuæ fingulis ordo pofitionis alcriplit.Ideo ftellæ q per Ipatia grandioradilcurrunqambitu luu têpore prolixiore conficiunt.’q per angufta, breuiore.Côftat em nulla inf eas celerius cæteris tardius* ueprocedere.Sed cu fit oibus idem motus meandi,tantâ eius diuerfitatem temporis,fola IpatioRz di uerfitas facit. Nam ut de medijs nunc ptermittamus,ne eadem læpe répétant, q? eadem ßgna Saturnus annis triginta,luna diebus uigintiofto ambit per-* meatjfola caula in qtitate eft circuIoR2,qF52 alf maximus,alf minimus. Ergo cæteraB2 fingulæ^ Ipati} lui modo,têpus meâdi aut extêdunt,aut cÔtrahunt.
Hoc loco diligens rcRz dileufior inueniet, qd reqrat. Inlpctftis erh zodiaci notis,quas môftrat in pfidium fidei aduocata defcriptio,quis uero(inqer)circi cceleftis duodecim partes aut inuénit,aut fccit, maxime cum nulla oculis lubi} ciantur exordia lingulai^C’ Huic igit tâ necciTarix interrogationi hiftoria ipla relpôdeat,fa(ftum referens,quo à ueteribus tentata eft tam difficilis, 8^ elfe-' c^nduodea nbsp;nbsp;nbsp;diuifio. AegyptioBz cm retro maiores, quos côftat primos oîm cœlû féru-*
ptesdiaiftih tari metiri aulbs, poftq ppetuæ apud fe ferenitatis oblèqo ccclum femp ftiquot; Ijjedu libero intuentes, dephenderunt uniuerfis uel ftellis uel fideribus, infixis cœlojfolas cum lolc 8C luna quinq^ ftellas uagari, nec has tarnen per omes cœ li partes palfim ac fine certa erroris fui lege difcurreretnunq denic^ ad fepten-*
triona^
-ocr page 81-LIBERE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÇ
trionalcm ucrticc dcuiare,nun^ ad auftralis poli ima demergi’,fèd l'ntra unius oblig circi limitem oês habere di(curfus,nec ornes tn ire pariter Sgt;C redire, fed alias alijs ad eundë locum puenire têporibus. Rurfus ex his alias accedere,re-tro agi aliaSjUidcri^ ftare nonnunq. Poft^ inq hæc inter eas agi uiderât^cer tas fibi partes decreuerût in ipfo circo côftituere, diuifionibus annotare,ut certa eflènt Iocorz nomina, in ejbus cas morari, uel de qbus exifïè, ad quae uc rurius eife ucnturas,8lt; fibi inuicem annuntiarent, ad pofteros nolcêda trâf mitterent. Duobus igitur uafis æneis pparatis,quorum alteri fundus erat in modum cicpfÿdræ foratus,illud q3 erat integrum,uacuum fiibiecerunt,plcno aquæ altero fuppofito,ièd meatu antè munito, amp;nbsp;quamiibet de infixis unâ cia riifimam ftellâ lucide^ notabilem orientem obier uauerûr.Quæ ubi primum cœpit emergerc,mox munitione fubducfla, pmiicrunt iubieéto uafi aquam fit perioris influere,fluxitq^ in nolt;fi:is ipfius iècuti diei finem, atcp in id no(5î;is fecundæ qdiu eadem ftella ad ortum rurfus rcuertitur:quæ ubi apparere uix ccEpit,mox aqua quæ infiuebat amota eft. Cum igitur obferuatæ ftellæ itus ac rcditus integra fignificaret cœli cÔuerfionem, menfiirâ fibi cœli in aquæ de illo fluxu fuiceptæ quantitate pofiierunt.Hac ergo in partes æquas duodecim fub fîda dimêfione diuiià, alia duo huius capacitatis procurata iunt uaiâ,ut fin gula tih fingulas de illis duodecim partibus ferret. Tota^ rurfiis aqua in uas iuum priftinum foramine prius clauio, refufa eft:8^ de duobus illis uafis capa citatis minoris alterum fubiecerût pleno,alterum iuxtà expeditum paratum^ pofuerunt. His præparatis,noôte alia in illa iam cœli parte,per quam ibiê lu-C namcß quinç^ uagas meare diuturna obièruatione didicerât,quam^ poft-
eazodiacum uocauerunt,aicenfuBi obièruauerunt fidus,cui poftea nomê ari-ctis indiderunt.Huius incipiête ortu, ftatim fixbietflo uafi fiippofitæ aquæ flu-xum dederunt.Qd ubi cÔpletum eft,mox co fiiblato efîuio^,alterû fimile fub iecerunt, certis fignis obferuatis ac memoriter annotatis,inter eins loci ftellas, quæoriebantur cum primum uas effet impletum,intelligêtes qd eo tempore, quo totius aquæ duodecima pars fluxit,pars cœli duodecima côfcendit.Ab il lo ergo loco,quo oriri incipiente, aqua in primu uas cœpit influere,ufcp ad lo cum qui oriebatur cum idem primum uas imp]erctur,duodeeimam parte cœ li,id eft unum fignum,enè dixerût.Item (cdo uafe impleto,8ó mox retraó:o il-lo,fimile quod olim effufum parauerât,itei^fubdiderunt,notatofimiliier loco q emergebat, cum fedm uas effet impletum, amp;nbsp;à fine primi figni ufcp ad locu qui ad kdæ aquæ finem oriebatur,fecundum fignum notatum eft, Atq? ita ut ciftim uafa mutando,Slt;S per fingulas infiuentis aquæ partes, fingulos fibi afcê dentium cœli partium limites annotando.Vbi côlummata iam omi p duodecim partes aqua,ad primi figni exordia peruentum eft, finedubio iam diuifas certis^ fibi obferuationibus ÔC indiefjs annotatas duodecim cœli partes tâtæ compotes machinationis habuerunt. Quod non notfte una fed duabus effetftS eft,quia omne cœlum una noefte non uoluitur,fed per diem uertitur pars cius media,amp; medietas reliqua per no(ftcm. Nec tn cœlum ome duarum fibi pro-ximarum nodium diuifit infpe(ftio,fed diuerfoRz tempoRi notfturna dimenfio uirunt^ hemifphærium paribus*æquè uicibus annotauit, Et has ipfas duode-d cim
-ocr page 82-IN ï OH KI V îî S Ct PI ON I J
cim paries Ggna appellari maluerunt, certacp fingulis uocabula gratia GgnifG g adicifta funt»Et qa figna Græco noie ^wj'rx nuncupantur,circum ipm zodiacum quafi fignifeBz uocarunt» Hane aiitem rationcm qdem illi cur aric Artes cur pri tem cum in iphæra nihil primum nihilqj poftremum fit,primu tarnen dici ma Aiunt incipiente die illo, qui primus oinium Iuxit,id eft quo in hunc fulgorem coclum 8^ clementa purgata funt, qui ideo mundi nata lis iure uocitatur,arietê in medio coelo fuifle.Et qa medium ccelum quafi mæ di uertexeft,arictê propterea primu inter omes habitum,q ut mundi caput in c«r pgitddi- lucis apparuit» Subnedût etiâ caufam,cur hæc ipià duodecim figna uerforu mmi aftignata fint diuerioRz numinum poteftati. Aiunt em in hac ipla genitura mU di ariete(ut docuimus)mcdium ccelum tenente,horam fuifte mundi naicentis, ftns potej ati. geilâte tunc lunâ*Poft hunc iol cum leone oriebat, cum Mercurio uir go,libra cum Venere,Mars erat in ftorpio, iàgittariû lupiter obtinebat,in ca pricorno Saturnus meabat.Sic fatftû eft, ut finguli eoR2 fignoRz dni efte dican tur,in qbus cu mûdus nafccrec,fuiftc credunt. Sed duobus qdem luminibus fingula tm figna,in qbus tunc fuerât,aftîgnauit antiqtas cancru lunæ, loh' leo' nem.Quincp uero ftellis ptcr ilia figna,qbus tunc inhærebant,quincp reliqua fic adiecit uetuftas,ut in alfignadis à fine prioris ordinis,ordo fedus incipereU Superius em diximus,in capricorno Saturnum poft omes fuiftè, ergo iêcûda adiedcio eum primû fecit,q ultimus fuerat Jdeo aquarius, qui capricornum lé quitur,Saturno daturdoui qui ante Saturnum eratjpifces dicanturtaries Mar ti,qui pceftèrat louemttaurus Veneri,quâ Mars fèquebaftgemini Mercurio, g pÎ4nefm'îor- poft quem Venus fuerat,deputati funt^ nbsp;nbsp;Notâdum hoc loco, q? in genitura
^0- mundi uel ipfà rei^ prouidêtia,uel uetuftatis ingeniû hûc ftellis ordinê dédit, que Plato aflïgnauit fphæris eaRt,ut eftêt luna prima,ibl fedus,fiip hunc Mer curius. Venus qrt3,hinc Mars,ihlupif,amp; Saturnus ultimus.Sed fine huius th rationis patrocinio,abunde Platonicû ordinê prior ratio cÔmendat.
Ex his q de uerbis Ciceronis proximè prælatis quærenda ppofuimus,qua breuitate, à fumma iphæra quæ aplanes dicit,ufi^ ad lunâ, quæ ultima ordinemdiélu diuinoRz eft,omia iam(ut opinor)abioluimus*Nam cœlum uolui,et cur ita rufecffepolli yoluatur oftendimusifeptcmcp iphæras contrario motu ferri ratio indubitata ted^ZT patefecit.’Sd de ipfo fphæraRz ordinê qd diuerfi fenferint,uel quid inter eos dif iênfioncm fecerit,quæ^ ne magis ièquenda fit iêntentia,tradtatus inuenit. Nec 3 hoc taciturn eft,cur inter ornes ftellas iola fine fratris radijs luna nô luccat.Sed quæ fpatiorum ratio iolem ab his quocp,qui eum inter feptem quartum lo carunt,non th abrupte medium,ièd ferè medium dici coëgerit, publicatum é» Quid fignifîcent nomina,quibus ita uocatur ut laudari tantum putetur,inno^ tuit.Magnitudoquoçp eius,icd cocleftis per quem diieurrit circuli,terræ^ pariter quanta fit,uel quemadmodumdeprehenfa,monftratum eft.Subietfta' rum iphærarum ftcllæ quemadmodum zodiaco,qui fiipraomnes eft ferri dh cantur,uel quæ ratio diuerlârum faciat feu celerem feu tardum rccurfum. Sed 8ê ipic zodiacus in duodecim partes,qua ratiÔe diuifùs fit,cur^ aries primus habeatur,8ê quæ figna in quorum numinum ditione fint,abfoluium eft. Sed omnia hæc quæ de lummo ad lunam ufcp perueniunt,facra,incorrupta,diuina funt,
-ocr page 83-LIBER I.
X«
funf,quia in ipfis eft æther (êmper idcm,ncc Linquam rccipicns inæqualcm ua rietatisæftiim.lnfralunamaerS^ natura permutadonispariterincipiunt. Et . fient ætheris 8^ aëris,ita diuinorum caducorum luna confinium eft Quod autem aicNihil infra lunam eiïèdiuinum,præteranimos muncrcdeoRxhoîm generi datos,non ita accipiendum eft,animos hic eflèjUt hic naici putêtur : fed lient loîem efîè in terris dicere iolemus,cuius radius aduenit amp;nbsp;rccedit,ita ani* rnorum origo coeleftis cft,{èd lege temporalis hofpitalitatis hic exulat. Hæc ergo regio diuinum nihil habet ipfà,(èd recipit: Só qa recipit,amp; remittit. Pro^ prium autem habere diceretur,fi ei iêmper tenerc licuiflèn nbsp;nbsp;Sed quid miru,
11 animus de hac regione non confiât, cum nee corpori fabricando iola fuffècc ritvNam quia terra,aqua,8ó aèr infra lunam funt,ex his folis corpus fieri non Loquitur qua B potuit,quod idoneum eflèt ad uitam, fed opus fuit præfidio ignis ætherei,qui P tria tantum terrenis membris uitam 8Ó animam fuflinendi commodaret uigorem, qui ui- «cwentlt;lt;. talem caîorem fàceret amp;nbsp;fèrret.Hæc 8^ de aère dixilïè nos lâtis fit.Reflat ut de terra,quæfphæraBz nona,8ô mundi ultima eft,diAu neceiTaria diflèramus*
Terra nbsp;nbsp;decau/âimrnûbilislît,^ omnia in earn Juo nutu ferantur pondera. Cap. .XXIh
Am ea quæ efl media 8lt; nona tellusCinquit)neeç mouetur,8lt;^ infima efl,8lt;^ in earn feruntur omnia nutu fùo pondera* Illæ uere inlolubi les caufæ funt,quæ mutuis inuicem nexibus uinciuntur:8^ dum alte
ra alteram facit,ita uiciflim de le nafcutur,ut nunquâ à naturalis (ôcietatis am-plexibus fèparêtur.Talia funt uincula,quibus terram natura côflrinxii.Nam ideo in earn feruntur omnia,quia ut media non mouetur:ideo no mouetur,qa C infima efl*Nec poterat infima non efi[è,in quam omnia feruntur* Horum lingula quæ infc par abiliter inuoluta rerum necelïîtas in fè uinxit,traôf atus expe-diat.Non mouetur,ait:efl enim centron. In fphæra autem lolum centron dixi mus nô moueri,quia necefïè efl, ut circa aliquid immobile fphæra moueatur* Adiecit:Infima efl* Redè hoc quocp,nam quod centron efl,mcdium efl* In fphæra uero hoc fblum confiât imum efîè,quod medium efl* Et fi ima efl,lêq-tur ut uerè ditflum fit,in earn fèrri omnia*Semper enim pondera in imum natura deducit.Nam amp;nbsp;in ipfb mûdo ut eflèt terra imajficfa^um efl.Quicquid ex omni materia de qua fadfa fünt omnia,puriflîmum ac liquidiflîmum fuit,id tenuit fummitatem,8^ æther uocatus efl. Pars,cui minor puritas,86 ineratali-D quid leuis pÔderis,aër extitit,8ô in fècunda delapfùs efl.Pofl hæc quod adhuc quidem liquidum,fèd iam ufq? ad taeff us offènfam corpulentum erat,in aquæ fluxum coagulatum efl.Iam uero quod deomni fylueflri tumultu uaflum,im penetrabile,denfâtum,ex defecatis abrafûm refedit elcmêtis,hæfît in imo. Qd demerfùm efl flringente perpetuo gclu,quod eliminatum in ultimam mundi partem longinquitas folis coaceruauit.Quod ergo ita concretum efl,terræno men accepit.Hanc fpiflùs aêr terreno frigori propior quàm folis calori,flu pore fpiraminis dêfioris undic^ uerlum fulcit 8^ continet.Nec in receflîim aut acceflùm moueri earn patitur,uel uis circumuallantis 86 ex omni parte uigore tma immebi fimili librantis auræ, uel ipfa fjîhæralis extremitas, quæ fi paululû à medio de Us. clinauerit,fit cuicunc^ uertici propior, 86 imû relinquit.Quod ideo in folo me dio efl,quia ipfà fbla pars à quouis fphæræ uertice pari fpatio recedit.In hanc
d q igic
-ocr page 84-IN SOMNÏVM SCÏP^IONIS
îgîtur,quæ Só ima eft,5^ quaG media,8lt; non mouetur,quia centrum eft,omîâ j pondera ferri necefle eft,Et quia ipia in hunc locum quaG pondus relapfâ eft, argumento Gint cum alia innumera,tum præcipuè imbres,qui in terra ex omi aeris parte labuntunNec em in hanc Gilam quam habitamus GiperGciem deci dueled in latera quibus in terra globoGtas iphæralis efficitur,amp; in partem alteram,qua? ad nos habetur inferior,imbrium caGis eft.Nam G aèr terreni fri goris exhalatione dêiatus,in nubem cogitur,0^ ita abrumpit in imbres,aer au tem uniueriâm terram circumfuGis ambit, proculdubio ex omni aeris parte, prætcr uftam calore perpetuo,liquor pluuialis emanat,qui undique in terram qua? unica eft ftdes ponderum,defluit.Quod qui rcipuit,Gipcreft ut exiftimet extra hanc unam GiperGdcm quam incolimus, quicquid niuium imbrium' ue uel grandinum cadit, hoc totum in ccelum de acre deftuere, Coelum enim ab omni parte terra? æquabiliter diftat, amp;nbsp;ut à noftra habitatione, ita amp;nbsp;à lateri -bus 80 à parte qua? ad nos habetur inferior, pari altitudinis immenGtate fuipi citur, NiG ergo omnia pondera fèrrentur in terram, imbresqui extra latera terra? defluunt,non in ierram,led in coelum caderent, quod uilitatem ioci leur rilis exceditEfto enim terra? fphæra,cui aftripta funt a,b,c,d. Circa hac Gt aeris orbis, cui aftripta funt e fg 1 m» Et utrunque orbem,id eft terra? 8^ gêriSjdiuidat linea duda ab e, uft]^
ad I « Erit fuperior ifta quam poffigt; demus,8C ilia iub pedibus.Nifi et' go caderet ome pondus in terram, p paruam nimis imbrium partem ter ra fuiciperet ab a,ufque ad c. Late* ra liero aeris,id eft ab f uique ad e, 8)iag ufque ad J,humorem iuum in aérem cœlum^ defjcercnt.De infe riore au tern cceli hemiiphærio plu-uia in exteriora, amp;(. ideo naturae incognita deflueretjficut oftenditfiib ere dedignatur iermo G)brius,quod Gc abGir dum eftjUt Gne argumentattonis patrocinio fubruatur, nbsp;nbsp;Reftat ergo,ut in - a
dubitabili ratione monftratum Gt,in terram ferri omnia nutu Gio podera Jfta autem qua? de hoc didafunt, opitulatur nobis 8^ ad illius loci diijïutarioncm, qusc antipodas cfle commemorat, Sed hie inhibita continuauone tradatus, -ad iêcundi commentarq uolumen,di(putationem (èquentium reiêruemus.
Finis libriprimt*.
Macrobi)
-ocr page 85-LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
. -^^MACROBIIAVRELII
T HE OD OS I I VIRI CONSVLARIS ET ILLV-
STRIS INSOMNIVM SCIPIO N IS EXPO
ftionifqu4meleg4tttiffirnlt;elilgt;er/ècunduf^
Concentum (fuenJam efftci motu cale/liuin corpo^, ^uo modo ratio eiuf cocentus a Pytha goraßt de^ehenfa.Tum t^ui nutneri aptiJint conßmantijs mußcis, lt;juot'^; confonantice ßnt. Caput primum.
quot;Vpenore comentario Euftachi luce mihi charior dile^li orc^ fill, ufip ad ftclliferæ fphæræ curfum amp;nbsp;fiibicuèaru (èptê,(èrmo proceflèrat : nunc iam dcmufica caisz modu latione difjputet. Quis hic,in^,qs eft qui complet au^ res meas tantus 8^ tain dulcis ionusC Hie eft(inquit iHc) qui interuallis difiunótus imparibus,ied tn pro ratapar^ te ratione diftin(ftis,amp;: impulfii amp;nbsp;motu ipfoRz orbiû efi
ficit:8c acuta cu grauibus têpcrans,uarios æquabili^ concerns efficit, Nec em fiiêtio tati motus incitari pofliint: SC natura fert,ut extrema ex altera parte gra niter,ex altera aut acute fonent. Qua ob caufàm fummus illc cceli ftellifer cur fiusjcuius conuerfio eft concitatior,acute excitato mouet (ôno,grauiftîmo autê file lunaris atep infimus. Nâ terra nona,immobilis manens,ima fede ftmp hæ fetjCoplexa mundi mediS locum. Illi autê oefto curfus,in qbus eadê uis eft dugt; orUjfeptê efficiunt diftineftis interuallis ionos,q numerus reRt oim ferè nodus
C eft,quod do(fti homines neruisimitati atep catibus,apuerunifibireditu in hue I0CÛ* Expofito fphæraRz ordine,motucp deftripto q lèptê fiibietftæ in cotra^ Nfrf/fjnocS riu ccelo ferunt,côfêquês eft, ut quale fonu tantarçx molium impulfus efficiat, ceutiiguédant hic requirat.Exiplo ein circundult;ftuorbiû,Ionum nalci neceftèeft.’qa pculTus eßecorpora aer,ipfo interuentu icT;us,uim de ie fragoris emittitjipla cogête natura,uc in Ib num definat duoRz corpoRz uiolenta collifio. Sed is fonus,q ex qlicuncp acris itftu nafcit,aut dulcc qddam in aures 8Ó muficu defert, aut ineptü amp;nbsp;afpeR» Ib' nat.Nä fi iêlum obferuatio numeroRî certa moderet, ccipofitum,fibi^ côiènti ens modulamê educit. At cum increpat tumultuaria amp;nbsp;nullis modis guberna ta collifio,fragor turbidus Só incôditus offèndit auditû. In coclo aût cÔftat ni-
D hil fortuitiï,nihil tumultuariû^uenire, fed uniuerlà illic diuinis legibus 8C fta-ta ratiôepccdere.Ex his inexpugnabili ratiocinatione colletftû eft,muficos Ib-nos de fphæraRî cocleftiû côuerfione procedere: qa amp;nbsp;fonum ex motu fieri ne celle eft,8^ ratio q diuinis ineft,fit Ibno caufà modulaminis. Hoc Pythagoras Q«o reperta primus oîm Graiæ gentis hoîm mente concepit.Et intcllexit qdem côpofitum quiddâ de fphæris fonarc propf neceftitatê rationis,q à cccleftibus nÔ recedit. ^dtie. Sed q eflèt ilia ratio,ucl qbus obfèruâda modis,non facile dephendcbat.Cûcp eum Iruftra tâtæ tamqj arcanæ rei diuturna inqfitio fatigaret, Ibrs obtulit, qd cogitatio alta nÔ reperit.Cum em calu pterirct in publico fabros,ignitû ferru ieftibus mollienteSjin aures eius malleoRx foni certo fibi rndentes ordine,repê te ceciderunt.In qbus ita grauitati acumina côfbnabant, ut utruncp ad audien tis fenfum ftata dimêfîonc remcaret, ck uarrjs impuifîbus unû fibi côlbnâs
d ii) na
-ocr page 86-IN SOMNIVH SCÏPIONIS
nafcereu Hie occaGonc fibi oblata ratus dephendêdi oculi's 6^ manibus,lt;juod g olim cogitatione qu3crebat,fabros adit:8i imminês ogi curiofius in£uet,anno tans fonos, q de fingulor^ lacertis coficiebant. Quos cû ferientiû uiribus aferi bendos putaretjiubet ut inf le malleos mutentrqbus mutans,fonoR2 diuerfitas ab hoîbus recedens,malleos fequebat.Tune omem cura ad pondera eoRî exa minâda cÔuertit»Cum^ fibi diuerfitatê ponderis qdhabebatin fingulis anno taflet,alrjs pôderibus in maius minus ue excedêtibus fieri malleos impauit,q' ru idbbus fbni nequaq prioribus fi'miles,nec ita fibi cÔfonantes exaudiebanu Tune aîaduertitconcordiâ uocisjege pondeRî^Juenire.Colleftiscp numeris, qbus cÔièntiens fibi diuerfitas pondcRi côtinebat, ex malleis ad fîdes uertit ex amen: 8Ó inteftina ouiû, uel boû neruos tam uarrjs pÔderibus illigatis tetêdir, qualia î malleis fuiflè didicerau Talis^ ex bis cÔcentus euenit,qualê prior ob feruatio nô fruftra aiaduerla^miferat:adielt;fla dulcedine,quâ natura fidium fo nora pftabat. Hic Pythagoras tlt;âti fecreti côpos,dephendit numcros,cx qbus ïbni fibi cÔloni naicerent:adeo,ut fidibus fiib hac numeroRt obièruatione corn pofitiSjCertæ certis, aliæ^ alijs cÔuenientiû fibi numéro^: côcordia têderent; ut una impulfà pleâ;ro,alia licet longe pofita,fed numeris cÔueniens,fimul ib-Sex (Munit- naret» Ex omi aûtinnumera uarietaie numeroR:,pauci èC numerabiles inuen îi fiint,g fibi ad confi'ciendâ muficâ cÔuenirent* Sunt aût hi fex oês,cpitritus, dMmuficâ. «cgt;T‘’ohus,dupIaris,triplaris,quadruplus,ôi epogdous* et eltcpitritus,cum de duobus numeris maior habet totu minoré, Sô infug eius tertiâ parté:ut fût quatuor ad tria.Nâ in quatuor funt tria,ôlt;^ tertia pars triû,id eft unû.Et is nu' merus uocat epitritus,de^ eo nafeitur iÿmphonia quæ appellatur J'ià.
Hemiolius eft,cum de duobus numeris maior habet totû minoré,8é infiiper eius medietatêrut funt tria ad duo.nâ in tribus funt duo,amp; media pars eoRt,id eft unum. Et ex hoc numero q hemiolius dicit,nafcitur iÿmphonia q appellat tP/a wîvTt» Duplaris numerus eft,cû de duobus numeris,minor bis in maiore numerattut funt qtuor ad duo.Et ex hoc duplari numero nafeitur iÿmphonia, eui nomé eft AàTroto-Sv^Triplaris auté,cum de duobus numeris minor ter î ma lore numerat:ut iunt tria ad unû.Et ex hoc numero iÿmphonia procedit,q dp cit J'iK Trào-dSv (S' /ici -nim, Quadruplus é,cum de duobus numeris minor qua' ter î maiore numerat:ut iunt qtuor ad unum, q numerus facit iÿmphonia qua dicunt TTocrûSp. Epogdous eft numerus,q intra ie habet minoré amp;nbsp;infiig u eius otftauâ parté:ut noué otfto. Quia in nouem otfto funt,8^ infiip otftaua pars eoßi.i.unum.Hic numerus iônum parit,qué tonô mufici uocauerunt.So num ^o tono minorem,ueteres i^dem ièmitonum uocitare uoluerunt. Sed no ita accipiédum é,ut dimidius tonus putet,qa nec ièmiuocalé in Iris pro medic täte uocalis accipimus.Dein tonus g naturâ iui in duo diuidi fibi æqua nô po teritCum em ex nouenario numero côftet, noué auté nunq æqliter diuidanf, tonus in duas diuidi medietates recuiàt. Sed ièmitonum uocitauerunt icinû to no minoré,qué tam paruo diftare à tono dephcnfiim eft,^tum hi duo numc' ri inf iè diftât,id eft ducenta quadragintairia amp;nbsp;ducéta qnquagintaièx.Hocic miionum Pythagorici qdem ueteres diefin noiabant:ièd fèqués uiùs iônum iê ' miiono minoré diefin côftituit noïandum, Plato ièmitonum limma uocitauit.
Sunt
-ocr page 87-L I C E R
n.
18
Sunt igjtur fÿmphonîae quincp.id eft J^ià nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irA^cip^J'ix TfÄ^cßp
d'là. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J’/«7rao'dS|j.Sed hic nuincrus lymphoniaRi ad muficä ptinet,quä
uel flatus humanus intenderc,uel capere potcft humanus auditus» Vitra aut fc tendit harmoniæ coeleftis accefliio.imfcß ad quater tP/à waaap e* J'ià. yrtvit^Nûrc in ten’m de his quas noiauimus,difl[cramus* Symphonia diateflarô côftat de du obus tonis 8^ femitono,ut minutias q in additamento funt,relinqmus,ne diffi cultatê creemustec fit ex epitrito» Diapête côftat ex tribus tonis ôd hemitonoî Sófitdehemiolio» Diapafon côftat de (èx tonis:Só fit de duplarû Sedc/'/cèw« •-Sp €* J'ià. irlvii conftat zk nouem tonis amp;nbsp;hemitono,8i fit de triplari numero*
Dis autem dia pafôn continet tonos duodecim,ô^ fit ex quadruplo*
g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plato ijuem inmodum animam mitntli ex numerisfabricatam e^fe docuerit.Et ijuod hitte etla/rt
ftrobari pofjît concentu ^uenda efjc ccelcRinm corpo^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput AL
H Inc Si Plato poftq Pythagoricælùcceftione docftrinæ, nbsp;ingenij pro^
pri] diuina profunditate, cognouit nullâ eftè poflè fine his numeris iu-gabilem cÔpetentiam,in Timæo fiio mundi anima g iftoRi numeroRi côtextionem ineffàbili prouidêtia deifabricatoris inftituit.Cuius iènfiis fi huic opi fuerit appofitus,plurimum nos ad ƒ borum Ciceronis,q circa difciplinam muficæ uidentur obîcura,intellecftû iuuabit. Sed nc(qd in patrociniu alterius expofitiÔis adhibetur) ipm p le difficile credatur,pauca nobis pmiteenda funt, quæ fimul utriufi^ intelligentiam faciant lucidiorem. Orne Iblidum corpus trina dimenfïone diftenditur. Habet em IÔgitudinem,latitudinem,profundita tem.Nec poteft inueniri in qlibet corpore quarta dimenfio,(êd his tribus orne corpus iblidum côtinetur.Geometræ tn alia fibi corpora proponunt, q appel lant mathematica/ogitationi tm iubficienda,non ièniui. Dicunt em punÀum corpus eflè indiuiduum,in q neep Iongitudo,neçp Iatitudo,nec^ altitudo depgt; hendatur,quippe qd in nullas partes diuidi poffit.HocprotraAum efficit line am.i.corpus unius dimenfionis.Longum eft em fine Iato,fine alto,8lt;^ duobus pundis ex utraq? parte folâ longitudinem terminantibus continetur. Hâc H neam fi geminaueris,alterum mathemacicum corpus efficies,q3 duabus dime fionibns æftimatur,longo Iato^,iêd alto caret.Et hoc eft qâ apud illos iupfici es uocaturrpunftis autem quatuor continetur.i.p fingulas lineas binis* Si uc ro hæ duæ lineæ fuerint duplicatæ,ut iubieeftis duabus duæ fupponantur,ad^ D fjcietur profunditas,8i hinc (blidû corpus efficietur.qd fine dubio olt;fto angu-lis continebitur,qd uidemus in teftèra,q Græco nomine cubus uocatur ♦ His geometricis rationibus applicatur natura numerorum. Et aov«q puneftum pu-tatur,ga ficut puntftum corpus non eft,iêd ex iè facit corpora,ita monas nume rus efle non dicit,(ed origo numeroisi. Primus ergo numerus in duobus eft, qui fimilis eft lineæ,de punefto fub gemina punefti terminationc^dutftæ.Hic numerus,duo,geminatus, de ie efficit quatuor, ad fimilitudincm mathematici corporis,qd fub quatuor puneftis longo laro^ diftêditur» Quaternarius qcç ipfe geminatus,o(fto efficitrq numerus Iblidu corpus imitatur: ficut duas lineas diximus duabus iuppofitas, o(fto anguloRt dimêfione integra corporis ioli ditatê creare.Et hoe eft qd dicitur apud geometras:bis bina bis,corpus eflè iâ (blidumiErgo à pari numero acceftîo ulcp ad o(fto,ibliditas eft corporis, Ideo d Hij inter
-ocr page 88-IN S 0 M N ï V M S C I P4 0 N I S
inter principia Jiuic numero plcnitudinê deputauit. Nunc oportet ex impari numero,quêadmodum id efficiat,in{picere» Et qa tam paris q imparis nu meri monas origo eft,ternarius numerus prima linea eflè credat. Hic triplica tus nouenariû numei^ facit, q nbsp;nbsp;ipiè qfi de duabus Iineis,Iôgum latum^ cor
Aïicmtidi fil-briciitio fcdm Platonem.
Al.frrmettto
pus cffîcitjficut qternarius (c3m de paribus efticit.Itcm nouenarius triplicatus tertiâ dimêfionem pftat,5lt;S ita à parte imparis numeri in uigintiièptem, q funt ter terna ter,{c)Iidû corpus effîcit,ficut in numero pari bis bina bis,q eft otflo nariuSjlôliditatem creauit. Ergo ad efficiêdum utrobiq? folidû corpus,monas neceflària (êx alij numcria.terni à pari èC impari. pari qdem,duo,qua' tuor,o(flo:ab impari aût,tria,nouem,uigintiiêptem. T imæus igit Pjatonis in fabricâda mundi aia,côfîlium diuinitatis enuntiâs,ait illâ p hos numéros fu ifïè contextâ,q à pari 8^ impari cubû.i.pfeéfionê îbliditatis efficiût : non qa aliqd fignificaret illam habere corporeum, led ut poflèt uniuerfitatê animâdo penetrate, 8ó mundi folidum corpus implere,p numéros iôliditatis effeda eft, Nunc ad ipfâ Platonis ƒ ba ueniamus^Nâ cum de deo anima mundi fabricaii te Ioqueret,ait:Primâ ex omi*firmamento partem tulit*Hinc fumpfit duplam parte prioris,Tertiam j^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hemioliâ,fed primæ triplam. Et quartâ,duplâ
fcdæ,Quintam,tertiæ tripIam.Scxtam,primæ odupIam.Et feptimâ,uicies ic' pties à prima mukiplicatam. Poft hæc fpatia,q inf duplos amp;nbsp;triplos numéros hiabantjiniêrtis partibusadimplebatmt binæmedietates fingula fpatia colliga renttex qbus uinculis hemiolrj 8^ epitriti ôô epogdoi naftebant, Hæc Plato^ nis uerba ita à nÔnullis excepta iunt, ut primam partem monadem crederent;
(edam quam dixi duplam prioris, dualem nu meR2 eftè côfiderct:terciâ,ternarium numeR:: q ad duo hemiolius cft,ad unu triplus: 8lt; qr^ tam,quatuor:qui ad fcdm,id ê ad duo duplus eft:quintâ,nouenariu:q ad tertiu.i.ad tria tri plus eft:fèxtâ aût,olt;ftonariij, q primum otftp es côtinet. At uero pars lêptima,in uiginti 8C (èptem fuit,q faciûtfut diximus) *argumêtum tertiû imparis numeri. Alternis em(ut animgt; aduertere facile eft)proceflît ilia contextio: ut poft monadem, q Ô6 par impar eft,primus par numerus poneretur,id eft duo. Deinde fè querctur primus impar,id eft triatquarto lœ CO ledus par,id eft quatuor:quinto loco ledus impar,id eft nouemtlêxto loco tertius par,id eft o(fto.‘feptimo loco tertius im' par,id ê uigintilêptem. Vt quia impar numerus mas habetur,8ó par feemina, ex pari amp;nbsp;impari,id eft ex mari SC iocmina,nalceretur,quæ erat uniuerlâ parP tura: 8C ad utriulc^ foliditatem ulcp procederet,quafi folidum orne penetratU' ra.Deinde ex his numeris fuerat componenda, qui foli côtinent iugabilê corn pctentiam,quia orhi mundo iplâ erat iugabilem præftatura cÔcordiam. Nam duo ad unum dupla font,de duplo autê diapafon lÿmphoniam nafoi iam dixP muSfTria nero ad duo hemiolium numeR: faciunt;hinc orit diapente.'Quatu or ad
-ocr page 89-L r B E R Ut»
or ad tria epi'tn'tus numerus eft:ex hoe coponit diatefTarô^îtê (Quatuor ad uhvï in quadrupli radone cenlenu’ex q (ymphonia difdiapaion nalciu Ergo mudi anima,q ad mom hoe qd uidemus uniuerfitatis corpus impellit,cóiexta iiume au cosKcntus ris mufica de fè creandbus concinenda* neceiïè cft ut fbnos muGcos de motu, cceleliiïtcor-quê proprio impulfu pftat,efficiaLquoR2 origine in fabrica fuæ cotextionis ira ueninAit em PlatoCut iûprà retulimus)autorê animæ deûjpoft numeroisz inf fe impariû contextionê,hemiolqs,cpitritis,8ó epogdois, 8ó limmatc hiantia ira terualla Gippleflè Jdeo docfliflimè T ullius in uerbis iuis oftêdit Platonici do^ gmatis profiinditatêïQnis hic,inq,qs eft q coplet aures meas tatus amp;: tam dul cis fonus‘;'Hic eft(inqt ille) qui interuallis difiüdus imparibus,ièd tn pro rata parte ratione diftinflis,impuliu motu ipfoi^ orbium efficiu Vides ut in
g terualla c5memorat,8lt; hæc inf iè imparia eflè teftat,nec diffitet rata rationed! ftindi:a,qa fedm Timæum Platonis,impariu inter iè interualla numeroi^, ra-» tis ad iè numeriSjhemioIijs icilicet,epitritis,amp;C epogdois,hemitonis^ diftinefta iunt;quibus omis canora ratio contineuHinc animaduertit,qa hæc uerba Ci-ceronis nun^ profedo ad intelledü paterent,nifi hcmiolioR2,epitritorum, fatione pmiila,qbus interualla diftinfta iunt:amp; nifi Platonicis nu meris quibus mundi anima eft cÓtexta,patefa(ftis;8lt;S ratione pmifla,cur ex nu meris muficam creantibus anima intexta fit* Hæc em oihia nbsp;cauiam munda- , ?
ni motus ohdunt,qucm iolus animæ pftat impuIfusiSó neceftïtatê muficæ con cinendæ,quam motui à iè faefto inièrit anima innatâ fibi ab origine»
Alijs prä^tered indicijsacrationibus cocentu illu motuu ccele/liü poße o/ledi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interualla ea,lt;pilt;£ ef
Jein anima ratione ß)l^bjtelligutur,reuera in ipßmudi corpore deprehendatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap, IIL
Hine Plato in rep. Gia,cum de fphæraRz cœleftiû uolubilitate traélaret,
finguîas ait Sirenas fingulis orbibus infidereifignifîcans iphæraR2 mo tu cantum numinibus exhiberi.Nam Siren,deo canens Græco intelfe
flu ualet» Theoîogi quoq^ nouem mufas olt;fto iphæranz muficos cantus,amp;S secunda^ unam maximam cocinentiam quæ conftat ex omibus,eiïè uoluere* Vnde He fiodus in theogonia fua odauam mufam Vraniam uocatrquia poft feptem ua gas quæ fubiecèæ funt,o(ftaua ftellifera iphæra fuppofita,proprio nomine ccc lum uocatur.Etut onderet nonam eiïè maximam,quam conficit*iègt;noR2 cô Alßroruiih , cors uniuerfitas,adiecit:naÀÀ/07r/( «J'sTrjocptjtsaT» a7ra(/atuj),ex noie ondens ipam üoeis dulcedinem nonam muiàm uocari. Nam xaAAfóTrx optimæ uocis Græca interptatio eft.Et ut ipam eiïè q conftat ex omibus, piîîus indicaretiaiïîgnauit illi uniuerfitatis uocabulû,uidelicet 7rçolt;p4çts«TH aTratfaojp* Nam Apollinem ideo
uocant,quafi ducê 80 principem orbium cæteroRt: ut iplè Cicero re^-
fert: Dux Sc princeps moderator luminum reliqRt,mens mundi SC tpatio» Mufas elfe mundi cantû etiâ*ruftici fciunt,q cas camoenas,qfi canenas à ca aÎ. Rffj-z/prf.
nendo dixerunt* Ideo canere ccclum etiam theoîogi côprobantes,ic)nos muiî Tertia.
cos facrifierjs adhibuerûttqui apud alios lyra amp;nbsp;cithara,apud nonnullos tibijs alrjs ue muiîcis inftrumêtis fieri iolebât» in ipfis quoq^ hymnis dcoR2,p ftro-pham Sc antiftropham metra canoris uerfibus adhibebant: üt p ftropham réélus orbis ftelliferi motus,p antiftropham diuerius uagarum regreflèis pdica retur»*ex quibus duobus motibus,primus in natura hymnus dicâdus deofum
d V pfil
-ocr page 90-IN SOMNIVM SCIPI ONIS
Sfxtlt;(. pfit exordium. Mortuos äd fêpulturâ profêqui oporterc cum câtu, pluri g mar^ gentium uel regionum inftituta (ànxerunt: pfuafione hac,q poft corpus Septimif, nbsp;nbsp;animæ ad origine dulcedinis muficæ.i.ad ccelum redire credâtur. Nâ ideo î
hac uita ois aîa muficis ibnis capitur (ut nô fblum q Hint habitu cultiores,uer^ uniuerfàe qc^ barbaræ nationes,cantus,qbus uel ad ardorem uirtutis animen tur,uel ad molirtiê uoluptatis refoluâtur,excrceSt)qa in corpus defert memori am muGcæ,cuius in coelo fuit côfcia.Et ita delinimentis câcicis occupat,ut nul lum fit tâ immitCjtâ afpeRz pe(ftus,q3 nô obletftamentoRz talium teneatur affc iftu.Hinccxiftimo èC Orphei uel Amphionis fabulâ.’quoi^ alf animalia ratio ne carcntia,alf iaxa qc^ trahere câtibus ferebatur,fumpfiftè principium:qa pri mi forte gentes,ucl fine ratiôis cultu barbaras, uel faxi inftar nullo affècftu mo p biles,ad ienfum uoluptatis canendo traxerunt.Ita denic^ omis habitus aiæ can tibus gubernatur,ut 8ô ad bellum progreflui, itê receptui canatur câtu, 8^ cxcitâie,amp;^ rurfus fedâte uirtutê.Dat ibmnos adimit^,necnon curas 80 immit tit S)C retrahit. Ira fiiggerit,clementiâ fuadet,corpoBi qc^ morbis medetur. Nâ hinc eft,q? ægris remedia pftantes pcinere dicuntur. bcqd mirum,fi inter ho mines muficæ tâta dnatio eft.’cum aues qcp, ut lufciniæ 8^ cygni aliae ue id ge* nuSjCâtum ueluti quadâ difciplina artis exerceantmonnullæ ucro uel aues uel terrenæ lêu aquatiles beluæ,inuitâte cantu,in retia iponte decurrant: 8lt; pafto ralis fiftula paftum progreftis quietem imperet gregibusC Nec mirum. Ineftê cm mundanæ animæ caulas muficæ,quibus cftintcxta,prædiximus.Ipfàautê mundi anima uïuentibus omibus uitâ miniftrat. Hinc hominum pecudum^ ö genus uitæcp uoIantum,Et quæ marmoreo fert monftra fub æquore pontus. Jure igitur mufica capitur orne quod uiuit,quia cœleftis anima,qua animatur uniuerfitaSjOriginê fumpfit ex muGca. Hæc dum ad iphæralcm motum mum di corpus impeIlit,G)num effkit:^ interuallis diGuncftus imparibus,fèd tn pro rata parte ratîone diftin(ftis,ficut a principio ipfâ contexta eft.
De interudllit nbsp;nbsp;Sed hæc interualla,q in aîa quippe incorporea, fola exiftimâtur ratione,no
wrporMclt;r/c fênfuîquærcndü eft,utrû etiâ ipio in mundi corpore dimenGo librata feruaue AlMrcfcimc ’^G.Et*Archimenides qdê ftadiorû numerû dephendiflè fè credidit, qbus à ter dey. ræ fupGcie Itina diftaret,à luna Mercurius,à Mercurio Venus,fbl à Venere, Mars à iolcjà Marte Iupif,Saturnus à Ioue.Sed et à Saturni orbe uG^ ad ipm ftelIifcRz ccelum orne fpatiû fè ratione emenfum putauit.Quæ tn ArchimenP dis dimenGo à Platonicis repudiata eft,quafi dupla 8^ tripla interualla nô fèr* uans. Et ftatuerunt hoc eftè credêdum,ut ^tum eft à terra uG:^ ad lunâ,duplu fit à terra uG:^ ad foIem.Quantumcj eft à terra ulc^^ ad fblem,triplum Gt à terra uG^ ad Venerem.Quantum^ eft à terra ufqj ad Venerem, quater tm Gt a terra uG:^^ ad Mercurfj ftellâ. Quâtum^ eft ad Mercurium à terra,nouies tm Gt à terra uG^ ad Martem.Et qtum à terra ufc^ ad Martern eft, odlies tantum Gt à terra ufcp ad louem.Quantumcp eft à terra ufcp ad Iouem,fcpties uici-CS Gt tantum à terra ufcp ad Saturni orbem. Hâc Platonicam perfuaGonem Porphyrius libris infèruit,qbus Timæi obfcuritatibus nonnihil lucis infuditî aitqj eos credere,ad imaginem cÔtextionis animæ, hæc eftè in corpore mundi interualla’q epitritis^hemiolqs, SC epogdois, hemitonis^ complentur 8*^ lim-mate
-ocr page 91-t ï B Ê R » II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JO
rfiateïS^ ita proiienirc conccntû.Guius ratio in jfùbÜantîa anima? co£exta,mu-dano quoq^ corpori,quod ab anima moueturjnfèrta eft* Vnde ex omni parte dolt;fta amp;nbsp;perfetfia ê Ciceronis aflèrtio: qui interuallis imparibus,(èd tm pro rata parte ratione diftindiSjCoeIcftem ibnum dicit eflê difiundum,
interfonos cale^is illitts coneentus,aliui acutioi* fit,aliui grauîor, Q^Jntt/n ibi meloäiifßt genus. Et curßnnsille a nobis non audiatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. .1111.
NV ne locus admonetjUt de grauitate èC acumine iônorum,diuerfitate9 quas aiTerit reuoluamusæt natura fèrt,ut extrema ex aîtera parte gra uiter,ex altera autem acute fonent: quam ob caufam ftimmus i lie coe-li ftellifer curlus,cuius conuerfio eft concitatior, acute excitato mouetur fono, grauiflimo autem hie lunaris atep infimus» Diximus nun^ fonum fieri,ni-jj fi aère geuflb» Vt autem fonus ipfe^aut acutior,aut grauior proferat,i(ftus effi-cit.Qui dum ingês Sgt;C celer incidit,acutum (bnu præftat: fi tardiorîlentior ue, Af.lcnior-grauiorem» Indicio eft uirga,quæ dum auras perçu tit, fi impulfii cito ferit,(o-num acuit : fi lentiore, in grauius ferit auditum* In fidibus quoque idem uide-mus,quæ fi tratftu areftiore têduntur,acutè fonant.’grauiusjaxiore. Ergo 8C fu periores orbes,dum pro amplitudine fua impetu grandiore uoluuntur, ducp ipiritu ut in*regione fiia fortiore tenduntur,propter ipfam(ut ait)c5citatiorem conuerfionem.acutè excitato mouentur lonOjgrauiftimo autem hie lunaris at ’ ‘”’W» cp infimus,qm ipiritu ut in extremitate languelcente iam uoIuit,Só propter an guftias qbus penultimus orbis arcftatur,impetu leniore couertitur, Nec iecus ■ probamus in tibfjs,de quarum foraminibus uicinis ori inflantis,ionus acutus emittittde longinquis autê amp;nbsp;termino proximiSjgrauionltem acutiorperpa-tentiora foramina,grauior per angufta.Et utriufij caulæ ratio una,quia fpiri-tus ubi incipitjiortiof eft:defè(ftior,ubi definit.Et qa maiorem impetum p ma ius foramen impcliit,c5tra autem in anguftis cotingit 8^ eminus pofitis.Ergo orbis altiflimus,8^ ut in immenfiim patens,amp; ut ipiritu eo fortiore,quo origi ni fuæ uicinior eft,incitatus,iônoRt de fe acumê emittiu Vox ultimi pro ipatq breuitate 8^ pro longinqtate iam frangit. Hine quot^ aptius approbat,ipiri turn quantûi ab origine iua deorium recedi£,tâto circa impulium fieri leniorê: q? circa terram,q ultima iphacraRt eft,tam concretus,tam dêfus habeat, ut cau fa fit terrae in una iede femp hærêdi, nec in quamlibet partem permittat moue » p ri,obicfla undilt;^ circumfufi ipiritus denfitate* In iphæra autê ultimum locum cflè,qui médius eft,antecedentibus iam probatum eft» Ergo uniuerfi mun-dani corporis ijshaerac noué fiini. Prima ilia ftellifera,quae proprio nomine di citur coelum,8ê aplanes apud Græcos uocat,arcens 8«C cÔtinens cæteras.Hæc ab oriête iêmper uoluit in occaiùm. Subieêlae ièptem,quas uagas dicimus,ab occidête in orienté feruntur.Nona terra fine motu.Oêlo iunt igitur quæ mo-uentur,{èd feptem ioni fiint,qui concinentiâ de uolubilitate cÔficiunt,propter-ea quia Mercurialis 8ê Venereus orbis pari ambitu comitati iblem, uiæ eius tanq fatellites oblèquuntur:8^ ideo à nônullis aftronomiæ ftudentibus,eandê uim lôrtiri exiftimant.Vnde aittllli autê oêlo curlus,in qbus eadê uis eft duo rum, ièptê efficiunt diftinêlos interuallis Ibnostqui numerus reßt omium ferè nodus efttSeptenariû autê numeßs reßt omium nodum eftè,plenè cum de nu-
me-
-ocr page 92-IN SOMNÏVM SCIPIÖNIS
men's fu^îus loqueremur, expflîmus* Ad illuminandum(ut cxiftimo) obfcu g ritatê uerboRt Ciceronis de mufica tradlatus fuccindlus à nobis qua licuit brc
AZpcurrere. uitatc (ufFidet.Nâ netas,8^ hypatas,aliaR2CÇ fidium uocabula pquirere, to* noR2 uel limmatum minuta fubtilia,ôi quid in fonis pro lra,quid pro fÿllaba, quid pro integro noîc accipiat a(lèrcre,oftentantjs eft,nô docentis* Nec enim qa fecit in hoc loco Cicero muGcæ mentionê,occaGone hac cundum eft g unh uerfos tra(5i:atus,q poflunt eflè de muGca:quos(quantum mea fert opinio^ter^ minum habere non exiftimo.Sed ilia lunt plèquenda, qbus uerba quæ expia-nanda receperis,poflînt liqucre^Quia in re naturalif oblcura,q in exponcndo plura quàm neccflê eft fupfundit,addit tenebras,non adimit denfîtatem. Vn melodise nbsp;nbsp;ßnem de hac tracta tus parte Iaciemus,adielt;flo uno quod Icitu disnum puta .
porrfewwfc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“Ot mdodiæ mulicæ triagna,cnarmonicu,diatonum,öC chro
/hé«;. maticumîprimum quidem^pter nimiam fui difficultatem ab ulu receflît,terti um uero efl: infame mollitie. Vnde medium,id eft diatonum,mundanæ mufi
^muscœu'^ dotftrina Platonisafcribit. Nechocinfptereundaponemus,quodmu-Wmcrtu. ficam gpetua cocii uolubilitate nafcêtem,ideo claro non lêntimus auditu, quia maior Ibnus eft,^ ut humanaRz aurium recipiat anguftrjs. Nam fi Nili Cata dupa àb auribus incolaRt amplitudinem fragoris excludunt,qd mißz fi nrm Ib nus excedit auditum,quem mundanæ molis impulfiis emittitç’Nec em de niW lo eft quod ait:q complet aures meas tâtus Slt;tam dulcis lônusC Sed uoluit in telligi,q) fi cius q cœleftibus meruit iniereflè fecretis, complétas aures fiint lo-ni magnitudine,Iugeft ut cæteroRz hominum Icnfiis mundanæ concinêtiæ no ö capiat auditum. Sed iam tracftatum ad fequentia conferamus*
Terramedietâtè eï in ^ua noi fumus,quinq; effè di^in^a ^onis.Q^oJ^; ex his ciua tantu fint hahitahiles, altera hahitetur a nobis,altérant quinam calant homines,ignoretur.Tum uero amp;nbsp;in relicjua terra me^ aietate^nas e/Jeeaßent'.fif' inter illas ^uolt;^;duas ah hominibushabitari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .V.
Ides habitari in terra raris 8ô anguftis îocistS^ in ipfîs quafi maculis, ubi habitatur,uaftas Iblitudines interietftas: eos' que qui incolunt ter ram,non modo interruptos ita efle, ut nihil inter ipibs ab alrjs ad ali
os manare poftit,Ièd partim obliquos,partim tranluerfôs,partim etiam aduer fos ftare uobis,à quibus expecftare gloriam certè nullam poteftis, Cernis augt; tem eandem terram quafi quibuldam redimitam amp;: circundatam cingulis:E q bus duos maxime inter fe diuerlos,5ô coeli uerticibus ipfis ex utrac^ parte fub nixoSjobr^uiftè pruina uides: medium autem ilium 8^ maximum folis ardo-re torrcri.Ôuo funt habitabiles,quorum auftralis ilJe,in quo qui infiftunt,ad uerlà uobis urgent ueftigia,nihil ad ueftrü genus.Hic autê alter fiibiecftus aq Ioni,quem incolitis,cerne cp tenui uos parte côtingat.Omnis enim terra quac colitur à uobis,anguftata uerticibus, lateribus latior,parua quædam infula e, circumfulâ illo mari,quod Atlàticum, c^uod magnû,quemoceanum appella-tis in terris:qui tarnen tanto nomine quam fit paruus,uides. nbsp;nbsp;Poft^ cœluin
quo omia contincnt,amp; iubietftaRî iphæraRî ordinem motumq?,ac de motu fo num cœlcftis mufices modos amp;nbsp;numéros cxplicantem,amp; aèremiubditum Iiï ' næ Tullianus fermo per nec€flària,amp;: prælènti operi apta dudus, ad terra uf que delcripfitdpfius iam terræ delcriptionem,uer borum pareus, rerû fcecun-' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus
-ocr page 93-L t B ï R .tt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51
dus abfoIui’t.Etcm maculas habitationum,ac dc i'pfis habitatoribus alios inter g ruptos aduerfôsq?, obliqs etiâ tranfuerfos alios nominando,terrenæ (phæ-ræ globofitatëjlcrmone tm,non coloribus pi'nxit. Illud quoc^ nÔ fine pfe(ffi-one doëlrinæ eft^q? cum alijs nos nô patit errare, qui terram fêmel cingi ocea no credidere.Nam fi dixiiTetjOmis terra parua quædâ eft infula, drcumfufa il lo marijUnû oceani ambitû dediflèt intelîigi. Sed adijciêdo (qui colit à uobis) uerâ eins maris diuifionê,de qua paulo póft difleremuSjUofte cupientibus in-telligendâ reliqt. De qnCp autê cingulis,ne quæfo exiftimes duoRt Romansc facûdiæ parentu Maronis èC T ullrj diflentire docftrinâ: cum hic ipfis cingulis terra redimitâ dicat,ille q(dê quas Græco nomine zonas uocatjalTerat cœlum tenerf Vtrûcç em incorruptâ,ueram^,nec alteri contraria retuliflè rationcm g procedente difputatione côftabit. Sed ut omia quæ hoc loco explanâda rcce-pimusjiquerc poftint,habendus eft primû iêrmo de cingulis: qa fitu eorû ante oculos locatOjCætera crût intelledu proniora. Prius aût qualiter terra coro nentjdeinde quêadmodum ccelum teneant,explicandum eft.
Terra,nona 8Ó ultima fphæra eft*Hanc diuidithorizon,id eft finalis circu- ter lus,de quo ante retulimus.Ergo medietas,cuius nos partem incolimus,fub eo rlt;ezonisÇen ccelo eft,quod fuerit fup terram:5c reliqua medietas fub illo,quod dum uolui ^ircuUt, tur,ad ea loca quæ ad nos uidencur inferiora,defcendit.In medio enim locata, ex Omni fui parte ccelum ftiipicit. Huius igit ad cœlum breuitas quæ pûcftum eft,ad nos uero immenfà globofitas,diftinguit locis inter fè uiciftîm pffis nimi crate uel frigotis uel caloris,geminâ natfta inf diuerfa temgiem. Nam amp;nbsp;fèpte
Ö trionalis ôô auftralis extremitas,ppetua obriguere pruina.Ët hi uelut duo func cinguli,quibus terra rcdimit,{èd ambitu breues quafi extrema cingêtcs.HoRz utercç habitationis impatiês eft,quia torpor ille glacialis,ncc aîali,nec frugi ui tam miniftrat.Illo em aère corpus alit,quo herba nutrit. Médius cingulus,amp;S ideo maximus,ætcrno afdatu côtinui caloris uftus,fpatium qd amp;nbsp;lato ambitu èC prolixius occupauit, nimietate feruoris facit inhabitabile uiduris.Inf extre mos uero nbsp;medium,duo maiores ultimis,medio minores,ex utriufcp uicini-
tads intempérie temperâtur. In his^ tantum uitales auras natura dédit incolis carpere. Et quia animo facilius ilia-bitur concepta ratio deferiptione lêrmone, efto orbis terræ cui aferi-pta funt a,b,c,d. Et circa a,a{criban-tur n 801: circa b autê,m 8^ k: ciü ca c,2 i:8^ circa d,e amp;nbsp;f. Et ducâ-tur retftæ lineæ a fignis ad figna q dicimus:id eft,à g,in i : ab m,in n:à k,in I:ab e,in f.Spatia igitur duo ad uerfâ fibi, id eft unum à c,u(c^ ad li-neam quæ in i duefta eft, alterû à d, ufi^ ad lineam quæ in f duefta ê, in-telligûtur pruina riguifle perpétua. Eft ei^ fuperior feptentrionalis,inlè riof .
-ocr page 94-IN J O M N I V H S C I P I O N 1 S rîor auftralis extremitas.Medium uero ab in l,zona fit torrida. Reftat ç ut cingulus ab i ufc^ ad n,fubie(fi:o calore Sgt;^ fuperiore fn'gore têperetur.Ruf* fus,ut zona q eft inf I f,acci'piat de fiiperieiflo calore 8^ fubdito ri^ore tenv periem.Nec excogitatas à nobi's li'neas,quas dixîmus,exifti'metur« Circi enim fiint de quibus fuprà retulimus/eptêtrionalis nbsp;nbsp;auftralis, èC tropici duo. Nâ
æquinotfbalem hoc Ioco,quo de terra loquimur, non oportet aferibi, qui op* portuniore loco rurfus addetur.
Qu^szonàs Licet igitur fint hæ duæ mortalibus ægris munere conceflæ diuûm, qs dP ximus temperatas,non tarnen ambæzonæ hominibus noftri generis induiras funtjfed ibia iùperior,quæ eft ab i,uflt;ç ad n,incolit ab omi (quale feire pofiTiP mus)hominum gne.Romani Græcf ue fint,uel barbaræ cuiuicp nationis. Illa p uero ab l,ufcp ad fiiôla ratione intclligitur,çp propter fimilem temperiem fimi liter incolatur.Sed à quibus,non licuit un^ nobis,nec licebit agnofeere. Inter ieÂa ein torrida utricp hominum generi,commerciû ad fe denegat cômeandi. Denicp de quatuor habitationis noftræ cardinibus,oriens,occidens,8lt;C ièptcn trio,fuis uocabulis nuncupantur,quia ab ipfis exordrjs luis iciunt à nobis.Na etfi fèptentrionalis extremitas inhabitabilis eft, non multo tamê eft à nobis re mota.Quarto uero noftræ habitationis cardini, caufa hæc akeRz nomê dédit, ut meridies nô auftralis uocaret.’quia nbsp;nbsp;ille propriè eft auftralis,qui de altera
extremitate procedens,aduerfus feptentrionali eft:ô«^ hune meridiem iure uoquot; citari facit locus,de q incipit nobis dies. Nam quia fèntiri incipit à medio ter' ræ,in qua medij eft ufus diei.’ideo tan^ quidâ medidies,una litera mutata,nne ö noscdiidu^s'^^- nuncupatus eft. Sciendum,eft aut,q? uentus q per hune ad nos cardiné ueni4t,cu fit perucnit^id eft aufter,ita in origine fua gelidus eft,ut apud nos commendabi' principio fri- fis eft blando rigore fèptentrio. Sed qa per Hammâ torridæ zonæ ad nos com gid«;. meat,admixtus igni calefcitîôô q incipit frigidus,calidus peruenit. Neqp enim uel ratio uel natura pateret,ut ex duobus æq pftîs rigore cardinibus, difttmili traeftu flatus emitteret. Nec dubiû eft,noftrum quoep feptentrionem ad illos q auftrali adiacent,propter eandem rationem calidû peruenire: 8^ auftrû cor' poribus eorum gemino auræ fuæ rigore blandiri.
Erf etiaterr^ Eadem ratio nos nô permittit ambigere,quin per illam quoep fuperficiem parte qfubpe tcrræ,quæ ad nos habetur inferior,integer zonai^ ambitus, quæ hic tempera rtdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducftu temperatus haheatur : atep ideo illic q
uoep eædem duæ huic fidei obuiare
/iinââeê pin zonx à fe didantes/imiUter incoïancur, Aut dicat,quifquis deatquehane mauult,quid fit,quod ab hac eum diftineftione deterreat.Nam fi nobis uiuem facultas eft in hac terrariï parte quam colimus, quia calcantes humum,coe' lum fufpicimus fuper uerticem,quia foi nobis Só oritur occidit,quia circun fufo fruimur aëre cuius fpiramus hauftum: cur non amp;nbsp;illic aliquos uiuere ere' damus,ubi eadem fèmper in proptu funtC Nam q ibi dicuntur morari,eadem credendi funt fpirare auram:quia eadem eft in ciufdem zonalis ambitus conti nuatione temperies.Idem fol illis nbsp;nbsp;obire dicetur noftro ortu, orietur cum
nobis occidet.Calcabunt æquè ut nos humû:8lt; fêmper uerticem, femper ccc' lum uidebunt. Nec metus erit,ne de terra in cœlum decidanecum nihil un^ poflîtruere furfiim, Si enim nobis(quod aflèrere genus ioci eft^deorfum habe tur
-ocr page 95-ar.
5«
tur ubi efl: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(urfùm ubi cft cocIurnHIIis quoÇ^ fiirfuni crit,quoddc infe
riore fufpident,nec ah'quando in fugna caiuri funt. Affirmauerim quocç amp;£ apud illos minus rer^ peritos hæc exiftimare de nobis : nec credere pofïè,nos in q fumus Ioco,degere:fèd opinari,fi qs fub pedibus eoR2 tentaret ftare,cafu-rum.Nunq tn apud nos quif^ timuit,ne caderet inccclû.Ergo nec apud ilios qlquâ in fugiora cafîirus eft,ficut oîa nutu fuo pÔdera in terra ferri fugius rela ta docuerunt. Poftremô,qs ambigat in iphæra tcrræ,ita ea q inferiora dicun tur,{ugioribus fuis eflè contraria,ut efl oriens occidentiC Nam in utra(^ parte par diametros habet. Cum ergo 5^ orienté occidenté fimiliter côftet habita ri,qd eft q? fidem huius quoc^ diueriæ fibi habitationis cxcIudatC
Hæc oîa no otiofus leéèor in tam paucis gt;^bis Ciceronis inueniet.Nâ cum JJ dicit,terra cingulis fuis redimitâ atep circûdatcâ,ondit g orne terræ corpus ean dem têperatoîiî cinguIoRz côtinuatâ eflè temperiê.Et cum ait,interramaculas habitations uideri.’nÔ eas dicit q in parte nræ habitationis nônullis defertis lo cis interpofitis incoIunt.Nô em adr)ceret,in ipfis maculis uaftas iolitudines in terieétaSjG ipfàs iolitudines diceret, inéqs certæ partes maculate inftar habe-rcnc.Sed qa maculas dicit has qtuor, qs in duobus terræ hemiiphærqs binas eiïè ratio m5fl:rauit,bn adiecit,interiedïas iolitudines. Nâ iîcut pars q habitat à nobis,multa iolitudinS interieélione diftinguit,credendu eft,in illis qcp tribus alrjs habitationibus iîmiles eiîè inter deiêrta Si culta diftinîtiones. Sed Si quatuor haWtationû incolas,8i relatione iitus,5i ipla qcp ftandi qlitatedepin xit.Primû eni ait,alios pter nos ita incolere terrâ^ut à iè interrupt! nullâ habe-ant ad ié facilitate meâdi.Bc ipià uerba declarâgnô eum de uno hoïm gne loq, in hac fupcrficie a nobis iolius torridæ interieÆone diuiio.Sic etn magis dice retjita interruptos,ut nihil ab illis ad uos manarepoiïît.Seddicêdo,itaintcrrLi ptoSjUt nihil inf ipios ab alqs ad alios manare pofGt,qualiter inter ie ilia homi num gna fint diuiià,fignifîcat Qd aût uerc ad nram partem referrec,adiecit di-cendojde illis q Si à nobis Si à ie inuicé diuifi funt,partim obliqs,partim trâP uerios,partim etiâ adueribs ftare nobis. Interruptio ergo no unius ghis à no-biSjiéd omnium gnm à ie diuiioßi refért,q ita diftinguenda eft. Hi quos iépa-rat à nobis gufta,quos Græci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant, fimiliter ab ill is q inferiore zo
DecUrnHtKr pirticulaim uerba cice-^ ronif.
næ fuæ incolunt partem,intcric(fta auftrali gelida iéparantur. Rurfus illos ab ücvToviKofç iùiSjid eft per noftri cinguli inferiora uiuentibus, interieeftioardentis fequeftrat:5i illi à nobis iéptentrionalis extremitatis rigoreremouentur.Etqa non eft una orhium affînis continuatio,fed interietftæ iunt iolitudines ex calo-re uel frigore muiuû negantibus cÔmeatS,has terræ partes,q à quatuor homi I num ghibus incoluntur,maculas habitations uocauit. Quemadmodû aût cæ teri ornes ueftigia iua figere ad noftra crcdâtur,ipic diftinxit.Et auftrales qui-dem aperte pronuntiauit aduerfos ftare nobis, dicêdo: Quorum auftralis ilîe, in quo qui infiftunt,adueriâ nobis urgent ueftigia.Et ideo aduerfi nobis iùnt, quia in parte iphære quæ contra nos eft morantur.Reftat inquirere,quos trâf uerios Si quos obliquos nobis ftare memorauerit. Sed nec de ipfis poteft eiïé dubitatio,quin trâiuerios ftare nobis dixerit inferiorem zonæ noftræ partent tenêtes. Obliquos uero eos,qui auftralis cinguli deuexa iôriiti funt.
Quan-
-ocr page 96-IN SOMNIVM SCIPIONI8 terra/}gt;äti((habitationiceßerint,lt;juiintitincuha fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdput .VI. g
SV percft ut de terræ ipfiiis fpatfjs, quanta habrtationi ceflèrint,quanta^ fint incuka,refcramus:id eft,quæ fit finguIoRz dimefio cinguloi^.Quod ut facile dino(cas,redeundû tibi eft ad orbis terræ delèriptionem, quam paulo antè fubiecimusUit p alcriptai^ Irarutn notas,ratio dimenfionum lucidi us explket. Omis terræ orbis,id eft circulus qui uniuerfum ambitum clan ditjcui afcripta fiint abc d,ab his q eum ratione dimenfî fijnt,in fèxaginta diui fus eft partes. Habet aût totus ipfe ambitus ftadioR: ducenta qnquagintaduo milia. Ergo fingulæ iêxagefîmæ extcndunt ftadfjs quaternis milibus ducenis» Et fine dubio medietas eius,quæ eft à d,per orientcm,id eft per a,ulq^ ad c,ha bet triginta (èxagefimas,8lt; ftadioRz mP p lia cêtum uigintiiêx, Quarta uero pars, quæ eft ab a^ufcp ad c, incipiês à medio peruftæ,habet (èxagefimas qndecim, ftadiorum milia ièxaginia §6 tria.HuiuS quartæ partis menlura relata, conftabit totius ambitus plena dimêfio. Ab a igi' tur ufig ad p,quod z medietas peruftæ, habet lexagefimas quatuor:q faciût tta' dioR2 milia fexdecim cum odtingentoi^ adieélione.Ergo omis pufta fexagefima rum o(fto eft, ÖC tenet ftadioRz milia trP gintatria lèxcenta infup. Latitudo au tcm cinguli nri qui têperatus ê,id eft à p,ufc« ad o, habet fexagefimas quinc^: q faciunt ftadioRi milia uiginti unum.Et ^atium frigidæ ab o, ufc^ ad c,ha bet lexagefimas fex,quæ ftadioi?» tenent uigintiquincç milia ducenta. Ex hac quarta parte orbis terraR2,cuius menfurâ euidéter expftîmus,alterius quartae partis magnitudinê,ab a,ufc^ ad d, pari dimenfionum diftineftione cognolces. Cum ergo qtum teneat fphæræ fiipficies,q ad nos eft in ofhilùa medietate, co gnoueriSjde mêfura qcß inferioris medietatis,id eft à d,p b, ufe^ ad c,fimilitcr inftrucris.Modo orbe terræ in piano pinximus,in piano autem medp um expn'mere nô polnimus,fphæralê tumorê imitati fumus altitudinis intelk dû à circulo,q magis horizô nbsp;meridianus uidet. CæteRz uolo hoc mête pci-
piaSjita nos hâcptulifte menfurâ,tan^ à d,p a,ufi^ ad c, pars terræ fupior fit, cuius partem nos incolimus.Et a d,p b,ufc^ ad c,pars terræ habeat interior.
Incœlo ea/3em inef/è {bnas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in/ùntterra. Atq;eaufamhuius diuerfîtatîs e/Jêfolent, qui ut
^tcce/fußiocaußcaloriseft,itarecelftfri^5 inducit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .VU.
H Oc quoeg tradatu propriü fortito finem,nunc illud quod probâduiiî promifimus aflreramus,hos cingulos,8d bene Maronem coelo,amp; bene terræ aflîgnaflè Ciceronê:8ô utrunq^ non dilcrepantia,lèd conlona ea demcfî dixiftè. Natura erh cœli, hanc in diuerfis terræ partibus temperiê nimi ctatê^ diftinxit,8lt; qualitas uel frigoris uel caloris, q cuilibet ætheris parti lé* mel inhæfit,eâdem inficit partem terræ,quâ defpicit ambiendo. Et qa has di-uerfitates quæ certis fînibus terminant,cinguîos in ccelo uocaucre,neceflè eft toiidê ein*
-ocr page 97-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$J
totidem cingulos etia hic intenigt.Sicut in breuiflimo (pcculo,cum facies mon ftraiur in^s,tenent in angufto membra uel liniamenta ordinem,quem fua in uero digeïîèrat amplitudo* Sed hic quocç aflêrêdi quod dicitur minuemus laborem,oculis iubfjciendo picfluram.Efto em cceli iphæra,a,b,c,d,Et intra iê claudat fphæram terræ,cui aicripta (unt f x,t,u* Et ducat in cceli iphæ^ ra circulus (èptentrionalis ab i,ufo in o. Tropicus æftiuus à g in p. Et æqnoélialis à b in a. Et tropicus hy cmalis ab f in q. Et auftralis ab e in r.Sed ctzodiacus ducatur ab f in p*
? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® Rurfus in iphæra terræ ducant qdê
limites cinguIoRz^quosiuprà deicri pfimus in n,in m,in l,in k* His ita depidliSjfinediffîcultate cÔftabit fin gulas terræ ptes à fingulis cceli par tibus fuper uerticem fuû impofitis, qualitatê circa nimictatem uel tem-
periem mutuari*Nam quod eft furfiim à d ufcp ad r,hoc deiîîicit terra ab f uf que ad k.Et quod eft in ccelo ab r ufcp ad q,hoc inficit terræ à k ufque ad h Et quod in cœlo eft à q ufiç in p,tale facit in terra ab I ufqj ad m.Quale^ eft de-* Ö fuper à P ufcß ad o,talc in terra ab m ufcç ad n* Et qualc illic ab o ufq^ ad c,ta-le hic eft ab n ufiç ad t.Sunt autem in æthere extremitates ambæ,id eft à d uf que ad r,8^ a c ulcß ad o,æterno rigore dëfàtæ* Idem in terra ê ab fufiç ad k, à t ufcç ad n. Rurfus in ccelo,à q ufqj ad p,nimio calore feruet. Itidê in ter ra quocç,ab 1 ufc^ ad m,idem feruor eft* Item funt in ccelo temperies,ab o uf que ad p,8c à q in nidem funt hic quocf têperatæ,ab n in m,8ô ab 1 in k.Aeq nodialis em circulus,qui ab a ufcp ad b dudus eft,mediam fecat perufta* Et ipfum autem (ciftè Ciceronem, quod terreni cinguli cceleftibus inficiantur,ex uerbis eius oftêditur* Ait em:E quibus duos maxime inter le diuerlôs,ôô ccc-li uerticibus ipfis ex utraeç parte fubnixos,obriguifte pruina uides.Ecce tefta tur finale frigus eftè de ccelo.Idem quoq^ de fèruore medio dicitîMedium aùt D illû èC maximû lôlis ardore torreri.Cû ergo manifefte SC rigore de cceli uerti cibuSjSc feruorem de foie in terræ cingulos uenire fignauerit, oftêdit prius in ccelo hos eoldem cingulos conftitiflè.
Nunc,qm conftitit eafdem in ccelo in terra zonas eftè uel cingulos(hæc eiîi unius rei duo funt noîa)iam dicendû eft,q caufa in æthere hanc diuerfitatê qualitatis efficiat.Perufta duobus tropicis claudit,id eft à g in p,æftiuo: nbsp;nbsp;ab
fin q,hyemail* Ab faut in p,zodiacû deferibendo pduximus* Ergo fignû p, tropicus ille cancer habeat:amp; fignû f^capricornus* Conftat aût iolem neep fur lum ultra çancrû,necç ultra capricornû deorfum meare,lèd cum ad tropicoR: cÔfînia puenerit,mox reuerti.’undc 8ë folftitia uocant. Etqa æftiuus tropicus temgatæ nræ terminus eft,ideo cû loi ad iplum finem uenerit, facit nobis æfti nos caloreSjde uicino urens lènfii maiorc fùbiccfta* IIIo deniq^ têpore,auftrali c sene
-ocr page 98-IN SOMNIVM SCtPIONIS
gni reuerti hyemê non poteft ambig{,^a tunc ab illis (bl oini uiæ (ùæ (patio rc g cedit.RurfuSjCum ad ffignum.i'.ad capricornû uencrit,facit hycmem nobis re ceOTu fuo,amp; illis uicinitate reducit æRatê. nbsp;nbsp;Hic notandû eft,de tribus tm car
dinibus in quâcunc^ ædem ingredi (olê,de quarto nunq» Nam amp;nbsp;ab ortu,8^ ab occa(ù,feneftra (blê recipit.’gppe quem orienté obeuntemq? profpcCtet.Re dpit 8c à mcridic.’qa orne iter (olis in nro meridie eft, ut inftruit ui(um antela ta de(criptio,Nunq uero (bicm (èneftra feptentrionis admittit,qa nun^ à p fP gno ad O (bï accedit:(êd à p (èmp retrocedendo,nun^ fines poli (èptêtrionalis attingit:8^ ideo nuncp g hâc cardinem radius (blis infunditur* Eiufdem rei probationem umbra quoeç cuiuflibet corporis fufîîciet aftruere.Nâôd in ocgt; ca(ùm cadit oriête (ble:8ô in ortum,cum fit occiduus» Medio autem die,qa (o( meridiem tcnet,in (êptentrioné umbra depellitur.ln auftrum uero circa nfam habitationem impolïîbile eft umbram cuiuflibet corporis cadere,quia fempef in adueriàm (bli parte umbra iaélatur» Âduer(iis auté auftro apudnos (bl efle non poteritjCum niincp fines feptentrionales attingat.Sanè qm pars ilia pcriH ftæ,q temperatæ uicina eft,admittit habitâtes illic,id eft trans tropicum,quac' eunep habitantur fpatia,umbra mittunt in auftrum eo tempore,q fol cancrum tenet.Tune ein ei fit fol fcptcntrionalis,cum tropicu tenet.’q? ab illis ad (eptengt; trioné recedit. Ciuitas auté Syene,q prouinciæ Thebaidos poft fuperioi^ mo tium deferta principiu eft,(ub ip(o æftiuo tropico coftituta eft. Et eo die q fol certa partem ingreditur cancri,hora diet fextaCqm (bl tune (uper ip(um inueni tur uerticé ciuitatis)nulla illic poteft in terra de qlibet corpore umbra iadarf g Sed nec ftylus hemifphærq mÔftrantis horas,qué uocât,tunc de (è po-
2. Ph^fàlu. teft umbrâ creare. Et hoc eft qd Lucanus dicere uoluit,nec tn plenèCut habe Ai.zwnjttrfw. tur)ab(bluit. Dicendo em:Atç^ umbras*nuf^ fleélente Syene,rcm qdem atti git,(èd turbauit ueRt.Non em nunq fte(ftit,fed uno téporc,qd cum(uaratione retulimus. His relatis,côftat (blem nunt^ egredi fines peruftæ,qa de tropico in tropicum zodiacus obliquatus eft. Maniiefta eft igitur caufa,cur hæc zona fiammis fit (êmp obnoxia: qppe quâ (bl totius æthereæ flâmæ 8C fons 8c admi niftrator nun^ relinquat.Ergo ambæ partes ultimæ, id eft feptentrionalis 8C auftralis,ad quas nun^ (blis calor accedit, necelîàriô perpétua pmuntur prui na. Duas ƒofut diximus)temperat hinc atc^ illinc uicinia caloris 8C frigoris» Denicp in hac i pfâ zona,quâ incolimus,q tota dicit téperata,partes tn q peru- jt fto cingulo uicinæ (ùnt,cætcris calidiores (unt:ut é Aethiopia, Arabia, Aegy ptus,amp;S Libya:in quibus calor ita circûfufi aëris corpus extenuat,ut aut nun^ aut raro cogatur in nubestSc ideo nullus pene apud illos u(us é imbriû. R-ur-fus q ufc^ ad (rigidæ fines pflîus accedunt,ut eft palus Mæotis,ut regiones pternuunt Tanais 8C Ifter,omiacp (up Scythiam loca, qtç incolas uetuftas hy perboreos uocauit,quafi originem boreæ intror(ùm recedédo tranfiisent, ad-co æterna pene pmuntur pruina,ut non facile explicetur,quâta fit illic frigidæ nimietatis iniuria.Loca uero quæ in medio téperata funt, qiïi ab utraq^ nimi« täte longe recedunt,ueram tenent (àlutarem^ temperiem.
Obiter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;explicandus locus Ver^Hij primo Geor^icon, de circulo ^oJiuco,
Caput
Locus
-ocr page 99-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54
LOcus nos admonetjUt qm diximus rem q à nullo poiïît refelli,utruncç tropicû circa zodiaco terminos faccre^nec unq fôlê altcrutRz tropicum excedere pofïèjUel furRim uel deorRim meando:trans zodiaeû nero cir cum, id eft trâs uftam,q tropicis clauditur, ck utraep parte incipere têperatas» Quæramus qd fitqd ait Vergilius,quê nullius unq diRipIinæ error muoluit: Duæ mortalibus ægris
Munere conceflæ dinûm, 8lt;^ in'a (ècta per ambas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceorgt.pnm,
ObHquus quà Ce fignorum uerterçt ordo.
V idetur ein dicere his uerfibus,zodiacum per temperatas dudbï, 86 lôli's cnr^ Rim P ipfâs fèrri,quod nec opinari fas eft,qa neutRz tropicum folis curfùs exee dit.Num igit illud attcndii,qd diximus,ô6 intra tropicum in ea pufta parte,q
B uicinaefttêperatæ,habitatores eiïè.Nâ Sycnefub ipiô tropicoeft.Meroé aût tribus milibus odingêtis ftadqs in peruftam à Syene introrfùm recedit,86 ab ilia ufe^ ad terra cinnamomi fèracem,funt ftadia oébngenta. Et per hæc omia Ipatia puftsCjIicet rari,tn uita fruuntur habitantes* Vitra uero iam inaccelïuni eft,propf nimiu folis ardorem. Cum ergo tin Ipatij ex pufta uitâ miniftret, 86 fine dubio circa uicinam alterius temperatæ, id eft avmnu^op, tantundem Ipatrj habere p peruftæ fines,86'parê manluetudinê,non negetur. (Paria em in utra que parte (ùnt omia)ideo credêdum cft,per poëtica tubam, quæ omia lèmper in maius extollit,dixiflè,uiam folis fèëlâ per temperatas, qm ex utrac^ parte ft nes peruftæ in eo funt fimiles têperatis,q) fè patiuntur habitari'* An forte po etica licêtia particulâ pro fimili penè particula pofûit,86 pro fub ambas,p am-
C bas dicere maluitCNam reuera dueftus zodiaci fub ambas temperatas ultro ci trocf peruenit,non th per ambas. Scimus aiït 86 Homen: ipfùm,86 in omnibus imitatorem eius Maronê, fæpe taies mutuaflè particulas. An(quod mihi uero propius uidetur)per ambas, pro inter ambas uoluit intelligiç' Zodiacus cm inter ambas temperatas uoluitur,non per ambas. Familiariter autem per pro inter ponere fblet, ficut alibi quoi^:
Circiim,per^ duas in morem fluminis artftos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geor.
Neep em anguis fidereus artftos fècat, lèd dum 86 ampleiftit 86 interuenit,cir-cum cas 86 inter eas uoluitur,non p eas.Ergo poteft cÔftare nobis intellecftus, fi per ambas,pro inter ambas,more ipfius poëtæditftumexiftitnemus.Nobis aliud ad defenfionem,ultra hæc q diximus,no occurrit.VeBi qm in medio po fi.iimus,qs fines nun^ uia folis excedat, manifeftû eft autem omibus qd Maro dixerit,quê conftat erroris ignai^,erit ingenrj fînguIoRz inuenire, quid pof fit amplius pro abfbluenda hac quæftione conferri.
Non unOyfèni gentino oceani amiitu terram omnem circumflui.i.t ^uo modo angu/lata uertici buSjlatior lateribus fit bahitabilis nofira.Tum de exiguitate oceani,quem nos magnü nocamus. Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.IX.
Hls quocßfut arbitror)non otiofä infpedtione traeftatis, nunc de oceano
n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r j ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo terrant
quod promifimus aftruemus,non uno,ted gemino eius ambitu terræ corpus omne circumflui.Cuius uerus 86 primus meatus eft,qui ab in dotfto hominum genere nefeitur. Is ein quem folum oceanh plures opinatur, de finibus ab illo original! refufus,fecundum ex neceffitate ambitum fecit.Cæ
q terS
-ocr page 100-IN S O M H I V a SCIPIONIS
cius prior corona g zonam tcrræ calidâ meat/ugiora terrarum nbsp;nbsp;infen’o g
ra. cingêSjflexiim drei æquinoftialis imitata. Ab oricte 5^0 duos finus refun-ditjUnü ad extremitatc ieptcntrionis,ad auftralis altei^-zRurfusqj ab occiden-* te duo parif enafeunt finus.’q ufq? ad ambas^quas fùprà diximus,extremi£ates rcfufi,occurrunt ab oriente demiiïîstôô dû ui fumma 80 impetu immanioremi (centjinuiceni^ iè feriunt,ex ipfa aquaßz collifionc nafcif ilia famofa oceaniac ceflîo pariter receflïo.Et ubicuncp in noftro mari contingit idem,uel in an^ guftis fretis uel in plants forte Iittoribus,ex ipfis oceanifinibus,quos occanurti nunc uocamus,€ueniunt,quia noftrû mare ex illis influit. nbsp;nbsp;CæteRz uerior(ut
ita dicâ)cius alueus tenet zonam puftam.Et tam ipfêqui æqnc(fbalem,q finus ex eo nati,q Horizonte circulum ambitu fuseflexionis imitant,omnem terram quadrifidam diuidunt:amp; fingulas(ut lùprà diximus)habitationes faciunt infu las.Nam inf nos amp;nbsp;auftraîes Homines,means ille g calidâ zonam totam^ ein gens,2lt; rurfus utriufi^ regionis extrema fînibus fuis ambiês,binas in fuperio re atep inferiore terræ lùgncie infulas làcit. Vnde Tullius hoc intelligi uolês, non dixitjOmis terra parua quædâ eft infula:lèd,omis terra q colitur à uobis, parua quædâ eft infulatqa Sé fingulæ de quatuor habitationibus paruæ quæ^ dam efficiunt infulæ,oceano bis cas (ut diximus)ambiente. Omia hæc ante oculos locare poteft delcriptio fubftituta,ex qua 80 noftri maris origine, quæ totius una eft,amp; rubri atc^ Indici ortum uidebis,Calpium^ mare unde oria^ tur inueniesdicet non ignorem elTè nonnulIoSjqui ei deoceano ingreflîim ne' gent. Nec dubium eft,in illam quoe^ auftralis generis temperatam mare de oceano fimiliter influerc. Sed delcribi hoc noftra atteftatione non debuit, civ De latitudine ius fi'tus nobis incognitus pcrlèuerat» Quod autem dixit noftram habitabf tcrrlt;e d nobis anguftatam uerticibus, lateribus latiorem, in eadem delcriptione poteri-4 itata^ aduerterc* Nam quanto longior eft tropicus circus lêptentrionali circo, tanto zona uerticibus quàm lateribus anguftior efttquia fummitas eius in ar' dtum extremi circuli breuitate contrahitur.Dedudlio autem laterum cum Ion
gitudine tropici ab utraque pat' te diftenditur. Denique ueteres omnem habitabilem noftram ex tentæ chlamydi fimilê eê dixerût»
Item quia omnis terra in qua fj 8*^ oceanus eft, ad quemuis code ftem circulum quafi centron pun (ftiobtinet locum, necefïàrio de oceano adiecit: Qui tarnen tanto nomine quâ fit paruus uides.Nâ licet apud nos Atlanticum,mare magnum uocetur,dc coclo tame defpiciëtibus non poteft magnu uiderijCum ad coclum terra fignû fit 8lt; puneftum, quod diuidi non
püiüt tn partes.ldeo autem terræ breuttas tam diligêier aflèritur, ut paruipen dem
-ocr page 101-Liber ii • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jç
dendum ambitum famæ uir fortis intclh'gat,quæ in tam paruo magna cfïe nô poteritjUt contentus potius confcientiæ pr2cmio,gloriam non rcquirat.Quod \ dodtrinæ propofitum,non minus in ièquentibus apparebiu
Munlt;{um guident eße aternunt. C^tterum inde non faße ß’erari perpetuitatem giorice acßt ms apud poReroi,qn((ndo mundo ipß m^nente, ca quce in ipfo funtyUicißitudine quadam,nunc occidant,nuncrurjûîoriantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .X.
fl
Vinetiam fi cupiat proies ilia futuroR^hominum deinceps laudes uni ufcuiufi^ noftRi acceptas à patribus,poftcris prodere,tamen propter eluuiones exuftiones^ terrarum,quas accidere tempore certonecclîè eft,non modo non ætcrnam,fed ne diuturnâ quidê gloriam alîèq poITumus, Virtutis frucflum (àpiens in coniciêtia ponit,minus perfeétus iii B gloria.’unde Scipio pfeAionem cupiens infundere nepori, autor eft,ut contentus confcientiæ præmio gloriam non requirat.In qua appetenda,quoniâ duo funt maxima quæ præoptari pofl[înt,ut amp;nbsp;^latiflimè uagetur, qpdiutifTimè perfèueret; poft^ fuperius de habitationis noftræ anguftqs difïèrendo,totius terræ,quæ ad cœlum pundi locum obtinet,minimâ quandam docuit à noftri generis hominibus particulâ poffideri, nullius uero gloria uel in illam totam parte potuiflèdiffundi: fiquidê Gangen tranfhare,uel tranlccdere Caucafum, Romani nominis fama nô ualuit:fpem (quam de propaganda latè gloria,ante oculos ponêdo noftri orbis anguftias,amputauit) uult etiâ diuturnitatis aufer re:ut plenè animo nepotis côtemptum gloriæ,côpos diflùafôr infinueu Et ait, necin hac iplâ parte,in quam fâpientis amp;nbsp;fortis uiri nomê ferpere poreft,æter-nitatê nominis poftè durare:cum modo exuftione,modo eluuione terraB2,diu turnitati reRZ intercédât occafûsrqd quale fit,diflèremus Jn hac enim parte tra élatuSjilla quæftio latenter abfôluit,quæ multonî cogitatione.s de ambigenda mundi æternitate (olicitat.Nam quis facile mundum lemper fuifïè conlentiat, argu cum amp;^ipfa hiftoriaRt fidcs muItaRz rerum cultum emêdationem^, uel ipfam inuentionem recentem eftè fateaturCCum^ rudes primum homines,Slt; incu- noccstcrmt.^ ria fÿlueftri non multum à ferarum afperitatc diflîmiles, meminerit,uel fabule tur antiquitas:tradat^,nechunc eis quo nunc utimur uidum fuiftè, fèd glâde prius 8Ó baccis alitos,fcrô Iperare de fulcis alimoniâ':’ Cum^ ita exordium rerum,8^ ipfius humanæ nationis opinemur,ut aurea primû fêcula fuifîc creda-mus:8i inde natura per metalla uiliora degenerans, ferro fecuJa poftrema foc-daueritÇ'Ac ne totu uideamur de fabulis mutuari, quis non hinc exiftimet mû dum quandoc^ ccGpifle,nec longam retro eius ætatem,cum ab hinc ultra duo retro annoru milia,de excellenti rerum geftaRz memoria, ne Græca quidê ex-tethiftoriaCNam fupra Ninum,a quo Semiramis lecundum quofdam credit procreata,nihil praeclarum in libros relatum eft.Si cm ab initio,imó ante initi um fuit munduSjUt philofbphi uolunt,cur per innumerabilium feriem fcculo-rum,nonfuerat cultus quo nunc utimur inucntusC’ non literaru ufus quo fblo memoriae fulcitur æternitasÇ' Cur denicp muItaRj rerum expientia ad aliquas genees recêti ætate peruenitC Vt ecce Galli uitem.uel cultum oîeæ,Roma iani adolefcente,didicerunt. Aliæ uero gentes adhuc multa nefeiunt, quæ nobis in uenta placuerunu Hæc omia uidêtur æternitati rerum repugnare,dum opi e ii) nari
-ocr page 102-IN S O H N I t H S C I P i O N I S
nari nos faciunt,c€rto mûdi princi'pio paulatim fingula quæ^ coepifle. g quidcm fuififè femper,philofophia autor eftjConditore quidem deo, fed non ex tempore,Siquidem tempus ante mundum elTe non potuit/um ni' hil aliud tempora nifi curfùs iôlis effician Rcs uero humanæ ex parte maxi ma fæpe occidunt manente mundo,8lt; ruriîis oriunt, uel cluuione uicillîm ucl exuftione redeûte. Cuius uiciflitudinis caufæ uel neceffîtas talis eft; Igné æthe reum phyfici tradiderunt humore nutriri: aflèrentes ideo iub zona cocli peril' fta,quâ uia iblis,id eft zodiacus,occupauit, oceanû(fîcut fuprà deicripfimus)a natura Iocatû,ut ois Jatitudo,q loi cum quincp uagis 8ô luna ultro citro^ dif' currunt,habeat fubieifti humoris alimoniam.Et hoc cflè uolunt quod Home' rus diuinarum otnium inuentioniï fons origo,fub poëtici nube fîgmêti, ue rum fàpientibus intelligi dédit, louem cum drjs cæterjs, id eft cum ftellis,pro' fèiftum in oceanû, Aethiopibus eum ad epulas inuitantibus* Per quam imagi nem fabuloiàm Homeru fignificaffè uolunt,hauriri de humore nutrimenta li' deribus:qui ob hoc Aethiopas reges epuîai^ cceleftium dixit: quoniam circa occani oram,non nifi Aethiopes habitât,quos uicinia iôlis ufe^ ad ipeciem ni' gri coloris exuffit»Cum ergo calor nutriatur humore, hæc uiciftîtudo contin' git,ut modo calor,modo humor exhuberet. Euenit enim ut ignis ui^ ad maxi mum enutritus augmcntû,hauftû uincat humorem:amp; fie aëris mutata teperi' CS licentiam præftet incendio,8ô terra penitus flagrantia immiifi ignis uratun Sed mox impetu caloris abfumpto,paulatim uires reuertunc humori,cum ma gna pars ignis incendqs erogata, minus iam de renafeente humore confumat Ac rurfus longo tempORî tralt;ftatu,ita creicens humor altius uincit,ut terris in fundat eluuio.Rurfiis^ calor poft hæc uires reiumit.Et ita fit,ut manente mu dojinter exuperantis caloris humoris^ uices,terrarum cultus cum hominum genere iæpe intercidat,8^ reduêla temperie rurius nouetur.Nunquam tamê fi ue eluuio fine exuftio,omnes terras aut omne hominum genus uel omino ope rit,uel penitus exurit Aegypto certeCut Plato in Timæo fatetur)nun^ nimie tas humoris nocuit uel caloris» Vnde nbsp;nbsp;infinita annorû milia in iôlis Aegy '
ptiorum monumentis librisi^ releguntur» Certæ igitur terrarum partes inter necioni fuperftitcs,ièminarium inftaurando generi humano fiunt. Atep ita co tingit,ut non rudi mundo,rudes homines 86 cultus inlcfj, cuius memoriam in tercipit interitus,in terris oberrent:amp;6 aiperitatê paulatim uagæ ièritatis exuti, conciliabula 86 coctus natura inftruente patiantur:fitc^ primum inter eos ma' li ncicia,86 adhuc aftutiæ inexperta fimplicitasrquæ nomen auriprimis ièculis præftat.Inde quo magis ad cultum rerum atep artium uius promouet, tâto fa cilius in animos iêrpit æmulatiotquæ primum bene incipiens,in inuidiâ laten ter euadit.Et ex hac iam naicitur quicquid genus hominû poft ièquentibus iè' culis experitur»Hæc eft ergo,quæ rebus humanis pereundi, atlt;^ iteru reuer' tendi incoîumi mundo,uiciftîtudo uariatur»
De Jiuer/ttate annorum, is qui urre annus uertens ac mundanus, quindecitn noftrorum annorum ambiat milia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.XI.
QVid autem intereft ab his cjui poftea naicêtur, fermonem fore de te, cutn ab his nullus fuerit^qui ante nati funt,quinec pauciores,e£ certe meliores fuerunt
-ocr page 103-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;5«
fiieruntuiri,præ(èrtim cum apud cos ip(os,à quibus aucfi'n' nomen noftrîï po g teft,nemo unius anni memoriam confequi poflitç' Homines enim populariter annum tantummodo folis,id eft unius aftri,reditu metiuntur. Re autein ipiâ, cum ad idem unde femel profecca funt,cunÂa aftra redierint,eandem^ totius cœli defcriptionem logis interuallis retulerint,tum ille uerè uertens annus ap-pellari poteftjnquo uix dicere audeo,quàm multa hominum fècula teneâtun Nanc^ ut olim deficerc fol hominibus extingui^ uifîis eft, cum Romuli anP mus hæc ipfà in templa penetrauitn'ta quandoque cum ab eadem parte fol eo-demcç tempore iterum defecerit,tum Ggnis omnibus adidemprincipium ftel liscß reuocatisjcxpletum annum habeto» Cuius quidem anni nondum uigefî* Amorumdi-mam partem fcito cfîê conuerfàm. Idem agere perfeuerat,inftans difluafio' uerfuas.
B ni gloriæ defiderâdæ. Qi^am cum locis arô;am,nec in ipfis anguftijs æternam fupra docuifïèt,nunc non fblum perpetuitatis expertem,fcd nec ad unius anni integri metas pofïè propagari docct:cuius afïèrtionis quæ fît ratio,dicemus» Annus non is fôlus eft,quem nunc communis omnium ufîis appellacfèd fîn-' gulorum feu luminum feu ftellarum emenfo omi coeli circuitu,à certo loco in cundem locum reditus,annus fuus eft. Sic menfîs,Iunæ annus eft,intra quem cœli ambitum luftrat. Nam à luna mêfis dicitur,quia Græco nomine luna uocatur.Vergilius denic^ ad*defcriptioné lunaris anni,qui breuis eft,an' ALdiJcrctio--num qui curfu Iblis effîcitur fignificare uolens,ait:
Interea magnum fol circumuoluitur annum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aeneid. i.
Magnum uocâs fôlis,comparatione lunaris. Nam curfîis quidem Veneris at d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 9^^ Mercurq pene par foli eft.Martis uero annus ferè bienniu tenet:tanio em
tempore coelum circumit. louis autem ftelladuodccim,8^ Saturni triginta an nos in eadem circuitione côfîimit. Hæc de luminibus ac uagis,ut fæpe relata, iam nota funt, Annus uero qui mundanus uocatur,qui uerè uertens eft,quia conuerfîone plene uniuerfîtatis effîcitur, largiffîmis fèculis explicatur.Cuius ra tio eft tail's: Stellæ omnes,amp;^ fîdera quæ infixa coelo uidentur,quorum propri um motum nunquam uifus humanus fèntire uel deprehendere poteft, mouen tur tarnen,præter cceli uolubilitatem qua fèmper trahûtur, fuo quoq^ accef fîi tam fèro*promouêtur,ut nullius hominum uita tam longa fît, quæ obfèrua AÎ-promouét. tione continua fatftam de loco permutationem,in quo eas primum uiderat,de prehendat. Mundani ergo anni finis eft, cum ftellæ omnes omnia^ fîdera q
H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aplanes habet,à certo loco ad eundem locum ita remeauerint,ui ne una quidê
cceli ftella in alio loco fît,quàm in quo fuit, cum omnes aliæ ex eo loco motæ funuad quem reuerfæ,anno fuo finem dederetita ut îumina quoc^ cum errati cis quinc^ in rjfdem locis 8^ partibus fînt,'in quibus incipiête mundano anno fuerunt.Hoc autem,ut phyfici uolunt,poft annorum quindecim milia peraefta contingit.Ergo fîcut annus lunæ,menfis eft:8^ annus folis,duodecim menfes: 8^ aliarum ftellarum hi funt anni,quos fuprà rctulimus: ita mundanum annu quindecim milia annorum,quales nunc computamus,effîciunt. Ille ergo uerè annus uertens uocandus eft,quem non folis, id eft unius aftri,reditu metiun' tur:fëd quem ftellarum omnium in quocunque ccelo funt, ad cundem locum rediluSjIub eadem cceli totius defchptione concludit.VndeSC mundanus di-e iiq ci-
-ocr page 104-INSOMMIVMSCÏPIONIS
dtur,quia mundus propriè coclum uocatur* Igiïur ficut annum fôîis no fck g luiTj à Calendis lanuarijs uf(Ç ad eafdem uocamus, led 8ó à (èquente poft Ca' lendas die ulcp ad eundem diem, 06 à quocunlt;^ cuiuflibet mêiis die ufcp in dj cm eundem reditus,annus uocatun Ita huius mundani anni initium fibi quil' que facit quodcunc^ decrcuerit. Vt ecce nunc Cicero^ defecftu (olis,q fub Ro muli fine contigit,mundani anniprincipium fibi ipië conftituitEt licet iam faî piftîmè pofteadefecftus (oil’s euenerit,non dicitur tarnen mundanû annum rc' petita defecftio (blis implefîeifêd tune implebitur,cum (bl deficiês in rjfdem lœ cis 86 partibus,86 iplê erit, 86 omnes cocii Hellas omnia^ ßdera rurfus inueni ctjin quibus fuerant,cû (ub Romuli fine deficeret. Igitur à difeeftu Romu' li poft annorum quindecim milia((îcut aflèrût phyfici) loi denuo ita defjciet,ut in eodem figno eadem^ parte fit,ad idem principium in quo (ub Romulo fu crat,ftellis quoc^ omnibus fignis^ reuocatis. Peradli enim fuerant,cum Sei' pio in Africa militaret, à difcelfu Romuli anni quingenti (êptuaginta 86 tres» Anno enim ab urbe condita (êxcente(imo(cptimo,hic Scipio deleta CarthagP ne triumphauit. Ex quo numero annis remotis trigintaduobus regni Romu' li,86 duobus qui intra fomnium Scipionis 86 confummatum bellum fuere,qn genti feptuagintatres à diieeflu Romuli ad (omnium u(cp remanebunt. Ergo rationabiliter uere^ fignauit,necdum mûdani anni uicelimam partem efïè co uerlàm. Nam uicefimæ parti quot anni (îiperfint à fine Romuli ad Africanam militiam Scipionis,quos diximus annos fuiflè quingentos (èptuagintatres, qf quis in digitos mittit inueniet»
Hominem non corpus e/Jê/êd mentem.Et nun^uid in hoc mundo uere intereat ac corrumpatur. Caput ,XII.
TV uero eniterc,86 fie habeto,te non effe mortalê,(èd corpus hoc» Nec enim tu is es,quem forma ifta declarat,(ëd mens cuiu(cp,is eft quifi^î non ea figura quæ digito demonftrari poteft.Deum te igitur (cito ef (ejiquidem eft deus qui uigct,qui (èntit,qui meminit,qui prouidet,qui tam re git,86 moderatur,86 mouet id corpus cui præpofitus eft,quàm hune mûdum il le princeps deus.Et ut ille mundum quadam parte mortalem,ip(è deus æter
(ragile corpus animus (èmpiternus mouet» Bene 86 (àpienter TullE fcrfdfw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scipio circa inftitutionem nepotis ordinem reeftè docentis impleuit»
Nam ut breuiter à principio omnem operis côtinentiam reuoluamus, primu fl tempus ei mords, amp;nbsp;imminenteis propinquorum prædixit infîdias, ut totiïm de hac uita (jxrare dedi(ceret,quam non diuturnam côperiflèt» Dein,ne mc' tu prædiô:æ mords frangeretur,oftendit fapienti 86 bono ciui in immortalita tem morte migrandum»Cum^ eum ultro (pes ifta traxiflèt ad moriendi défi* derium,fiiccedit Pauli patris opportuna di(îùa(îo,acccn(àm filrj feftinadonem ab appedtu fpontaneæ mords excludens»Plenè igit in animo (ômniâtis utrin* que plantata (jxrandi expedlandi^ temperie,altius iam circa diuina erigendii nepotis animum Africanus ingreditur.Nec prius eum terram patitur intueri, q coeli ac fiderum naturam,motum,ac modulamen agno(cat,86 hæc omnia (ci at præmio cefRira uirtutum. Ac poft^ mens firmata Scipionis alacritatc tâtx promiflionis çrigitur,tum demum gloria,quæ apud indodlos magnum uirtu tis
-ocr page 105-LIBER
57
lts præmium crcditurjContemni iubeturtdum oftendi'tur cx tcrrarum brcuita te uel cafibuSjaróla locis,angufta tcmporibus.Africanus igit pene exutus horn inem,amp; defecata mête iam naturæ (uae capax,hic apertius admonctur,ut eP fe fc deum nouent.Et hæc fit præfèntis operis confiimmatio,ut animam no fo-lum immortalêjfèd deum cfle clarefcat JUc ergo qui fuerat iS poft corpus in di uinitatê recep£us,di(fturus uiroadhuc in hac uita pofito,deum teeflè fcito,non prius tantam prærogatiuâ committit homini,^*quid fit ipiê diicernattne exi* Al.quï. ftimciur hoe quolt;^ diuinum dici,quod mortale in nobis óó caducum eft» Et , quia Tullio mos eft,profunda rerum icientiam fiib breuitate tegcre uerborü, nunc quoc^ miro compêdio tantS includit arcanum,quod Plotinus magis nbsp;nbsp;mentem,
quiiquam uerboRs pareus libro integro difleruit,cuius deicriptio e:Quid ant
® mal,quid homo. In hoc ergo libro Plotinus quærit,cuius fint in nobis uolu-prates,moerores,mctus^ ac defideria,amp; animofitas uel dolores: poftremo co gitationes intelIe(ftus,utrS meræ animæ,an ueroanimæ utentis corpore.Et poft mul ta quæ fub copiofa reRt denfitate dillêruit,quæ nunc nobis ob hoc fo Ium prætereunda fun£,nc ufi^ ad faftidrj neceflîtatem uolumen extendant,hoc gt;nbsp;poftremo pronuntiat:Animal eflè corpus animatS, Sed nec hoc negle(ftu,uel non quæfitû relinquit,quo animæ beneficio,qua* ue uia lôcietatis animet,Has ergo omes quas prædiximus paflîones aftîgnat animali, Verû autem homine ipiam anima eftè teftatur.Ergo*quod uidetur,non ipfc ucrus homo eft,ièd uc rus ille eft,à quo regitur quod uidetur. Sic cùm morte animalis diieeftèrit ani matiOjCadit corpus regête uiduatum.Et hoc eft quod uidetur in homine mor-taie. Anima uero qui uerus homo eft,ab omi conditione mortalitatis aliéna ê, adeOjUt ad imitationê dei mundum regentis,regat 8C ipia corpus,dum à iè ani matur.Ideo phyftei mundum magnum hominem,S6 homine breuem mundû efïe dixerunt.Per fimilitudines igitur cæterarum prærogatiuarum,quibus de um anima uidetur imitari,anima deum priiciphiloibphorumSi Tullius di xit, nbsp;Quod autem ait mundum quadam parte mortalem, ad commune opi- N« alijuidift
nionem refpicit,qua mori aliqua intra mundum uidentur,ut animal exanima-ium,uel ignis cxtinlt;ftus,uel ficcatus humor, Hæc enim omnino interrjflè cre-duntur.Sed cÔftat iêcundum ueræ rationis aflèrtionem,quam Si ipiê non nc-fcit,nec Vergilius ignorat,dicendo:Nec morti efle Iocum,conftat inquâ,nihil intra uiuum mundû perire,iêd eorum quæ interire uidentur,iôlâ mutari ipeci em:Si illud in origine iuam,atc^ in ipfa elcmenta remeare,quod taie quale fuit eflè defierit.Denicu Si Plotinus alio in Ioco,cû de corpoRt aflumptione dif fereret,Si hoc diflolui pofte pronuntiaret,quicqd effluit,obiccit fibi.Cur ergo elementa quorum fluxus in aperto eft,non fimiliter aliquando iôIuunturC Et breuiter tantæ obiedlioni ualidæ^ reifXîndit: Ideo elementa,licct fluant,nun-quam tarnen iolui,quia non foras effluunt. A cæteris enim corporibus quod, cffluit,recedit:clementorum fluxus nunquâ ab ipfis recedit elementis, Ergo in hoc mundo pars nulla mortalis eft fecundû ueræ rationis aftêrta, Sed qd ait, cum quadam parte mortalem,ad communem(ut diximus) opinionem paulu-lum inclinare fe uoluit.In fine aût ualidiftîmû immortalitatis animæ argumê* turn ponit,quia ipü corpori pftat agitatumîquod quaîc fit,ex ipfis uerbts Cicc
c V ronis
-ocr page 106-IN SOMNIVM SCIPIONIS ronisquæfèquuntur inuenies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E
De tribus ratiocinandi inodis,^uibus animx immortalitatem äßeruere Platonics Caput .XIII.
NAm quod femper mouetur,æternum eft : quod autem motum affèrt alicuijquod^ .ipfiim agitatur alicunde,quado fincm habet motus,ui-uendi finem habeat necefte eft. Solum igitur quod feiplum mouet,qa nunquam deftn'tur à ft,nunquam ne moueri qui'dem definit:quinetiam cætc' ris quæ mouentur,hic fons,hoc principium eft mouendi.Prindpq autem nul la eft origo:nam è principio oriuntur omnia, ipfum autem nulla ex re alia na' (ci poteft.Nec enim id eftèt principium,quod gigneretur aliunde. Quod fi no ôritur,nec occidit quidem unqrnam principium extin(ftum,ncc ipfum ab alio p rcnafcetur,ncc ex fe aliud creabit:fiquidem necefte eft à principio oriri omnia* Ita fit,ut motus principium ex eo fit,quod ipfum à ft mouetur. Id autê nec naquot; fti poteft,nec mori:uel concidat omne coelum,omnis^ natura confiftat necef ft eft,nec uim ullam nâciftatur,îqua à primo impuifu moueatur. Cum patc' at igit æternum id eftè quod ipfum ft moueat, quis eft qui hanc natura animis efte tributa neget^ Inanimum eft enim ome quod pulfii agitatur externo:quod autê eft anima,id motu cietur interiore amp;nbsp;fiio.mam hæc eft proprie natura ad mi atc^ uis,quæ fi eft una ex omnibus quæ ftipfam moueat,necp nata certe é, amp;nbsp;æterna eft. Omnis hie locus de Phccdone Platonis ad uerbum à Cice.' rone tranflatus eft, in quo ualidiftimis a^umentis animæimmortalitas affe« tur.Et hæc eft argumentorum fummajCfle animam mortis immunem,quonf moueatur. Sciendum eft aute,quod duobus modis immortalitas in ƒ telligitur. Aut em ideo eft immortale quid,quia p ft non eft capax mortis:aut quia procuratione alterius à morte deftnditur.Ex his prior modus ad anima?, ftcundus ad mundi immortalitatem refertur.Illa cm fuaptc natura à côditione D«p/iciter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliéna eft: mundus uero animæ beneficio in hac uitæ perpetuitate retf
aliqd femper netur. RurfuSjftmp moueri dupliciter accipitur.Hoc em dicitur amp;nbsp;de eo,qd tHoueri. nbsp;nbsp;nbsp;ex quo eft,ftmp mouetur:amp;2 de eo,quod ftmper amp;nbsp;eft amp;nbsp;mouetur.Et ftcudiis
modus eft,quo animam dicimus ftmper moueri,
platonicorii His præmifïîs,iam qbus fyllogifmis de immortalitate animæ diuerfi feâa^ rocinatiocs de tores Platonis ratiocinant,oportet aperiri. Sunt em qui p gradus fyllogifrno unum fine probationis euadant, certa fibi propofitionem ftquentis ex antecedentis coclufione facientes:apud qs hie prior eft: Anima ex ft mouetur: quicquid autê ex fe mouetur,ftmp mouetur. Igitur anima ftmp mouetur. Sc' cundus ita,qui naftic ex prioris fine: Aîa ftmp mouetur:quod autê ftmp mo* uetur,immortale eft:igit aîa immortalis eft. Et ita in duobus ftllogifmis dua? res probantur,id,eft,amp; ftmp moueri anima,ut in priore: amp;nbsp;efte immortalem, ut colligit de ftcundo. Alrj uero ufiß ad tertium gradum,iia argumêtando procédât: Anima ex fe mouet:quod autê ex fe mouetur,principium motus ê: igit anima principiu motus ê.Rurfus ex hac coclufione nafeit propofitio: Ani ma principiu motus eft.’qd autem principiû motus eft, natum non eft.’igit ani ma nata no eft. Tertio loco: Anima nata non eft:qd natum no eft, immortale eft:igit anima immortalis eft. Ali] uero omem ratiocinationê fliam in unf uslyh
-ocr page 107-LIBER .It.
US fyllogifmi compendium redegere.j Anima ex fê moueturtcjuod ex Fc moue-fur,principium motus eft : quod autem principium motus eft,natum non eft; quod natum non eft,immortale eftu'gitur anima immortalis eft.
Q^busrationibus Ari/lotelcsconttaPltttonefn mon^lrttreuoluerit^animam a lèiflù moueri Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.XIIII.
£2» haRzomium ratiocinationum apud eum poteftjpoftrcma côcIuGo de Arilioteîes ai 1^^anima? immortalitate cÔftare, qui prima propofitionê,id eft ex fe moue- «cr/î« pinto -^^ri animâ,non refellit.Hac cm in fide non recepta,debilia fiunt omia quæ fequunt.Sed huic StoicoRz quidem accedit aflènfio. Ariftoteles uero adeo no acquieicitjUt anima non fôlum ex iè non moueri,(êd ne moueri quidem peni* tus conetur aftèrere. Ita em callidis argumentationibus aftruit nihil ex (ê mo-
® uerijUt etiam fi quid hoc facere concédât, animam tarnen hoc non eftè confir ' met. Si em animaCinquit) principium motus eft,doceo nô poftè principium Alii^d e^c int. motus moueri.Et ita diuifîonê fuæ artis ingreditur,ut primum doccat in reisz mobile fednt natura eflèaliquid immobile,deinde hoc eftè animam tentet oftendercNeceP Anïlotrie. (ê eftO'nquiOaut omnia quæ fùnt,immobilia efte:aut omia moueri, aut aliqua ex his moueri,aliqua nô moueri.,ltem,fi damus(ait)amp;C motum 9C quietem,nc/ ceflè eft aut alia fèmper moueri,8ô alia nunq mouerilaut omia fimul,nunc qui elccre,nunc moueri.De his,inqt,quid magis ucrx fit reqramus. Nô efse omia imntiobilia,afpc(ftus ipfe teftimonio cft,qa fiint quoßz motum uidcmus.Rur-fuSjUon moueri omia uifus docet,q immota cognofcimus.Sed nec omnia dice re poslümus modo motu pati,modo efse fine motmqafimt quoßi ppetuûmo turn uidemus,ut de coeleftibus nulla dubitatio ê.R.eftatigit,ait,ut ficut aliqua (emp mouentur,ita fit aliqd lemper immobile. Ex his ut collecftum fit,e(se ali-quid immobile,nullus obuiauiel rcfellit. Nâ amp;nbsp;«era diuifio eft,S^ ièlt;ftæ Pla-tonicæ nô répugnât. Neep em fi quid eft immobile,lèquitur ut hoc fit anima. Nec q dicit anima ex fe moueri,iam moueri uniuerià côfirmat,lèd modû aftru it q anima mouet.Si qd )^o ê aliud immobile, nihil ad hoc qd de anima aftrui tur ptinebit.Qd èC ipe Ariftoteles uidens,poftq docuit efse aliqd immobile, . hoc efse anima uult dicere. Et incipit afserere,nihil efse qd ex fe moueri polsit: tar.moueriab fed omia quæ mouentur,ab alio moueri:q3 fi uerè probalset, nihil ad patroci alioex fi-ntcfi niû Platonicæ feeftæ relinqueret.Quemadmodû em credi pofset,ex fe moueri anima,fi conftaret nihil efse quod ex le pofsit moueriC In hac autem Ariftote- nbsp;nbsp;nbsp;Vß X
lica argumentatione huiufinodi diuifîonis ordo contexitur.'Ex omnibus q mo uerinopç/Jè, uent,inqt,alia per fe mouentur,alia ex accidêti. Et ex accidente,inqt,mouêtur q cum ipfa nÔ mouean£,in eo tn fiint qd moueturîut in naui farcina feu uetftor quiefienstaut etiâ cum pars mouetur,quicfiente integritate.’ut fi quis ftans pe dem manumf ue uel caput agitet. Per le aût mouetur,qd net^ ex accidêti neep ex parte,fed totû fi'mul moueturmt cû ad fupiora ignis afcêdit.Et de his quidë quæ ex accidenti mouentur,nulla dubitatio eft,quin ab alio moueantür.Pro-babo autêjinquit,etiam ea quæ per fe mouentur,ab alio moueri.Ex omnibus cnim,ait,quæ per fe mouentur,alia caufam motus intra le pofsident:ut anima-lia,ut arbores,quæ fine dubio ab alio intelligûtur moueri,à caufa Icilicet quæ in ipfîs latet:nam caufam motus abeo quod moueturjatiolêqueftrat. Alia ue
ro aper-
-ocr page 108-IN S OM N IV M JC IP I O N I S
ro aperte ab alio mouêturjd efi:,aut ui aut natura. Et ui dicimus moueri omc g iaculiï.’quod cum de manu iaculantis rece(Iït,(uo quidê motu ferri uidetur,fed origo motus ad uim refert. Sic em nÓnun^ nbsp;terram furfum,8^ ignern deor
fum ferri uidemus^qd alienus fine dubio cogit impuliùs.Natura uero mouen tur uel grauia,cumg ie deorfum:uel leuia,cum iurfum ferunt.Sed 00 hoc dice-dum eft ab alio moueridicet à quo,habeat incertij. Ratio enim ait^dephcndit eflc neicio qd,q3hæc moueat.Namfi (ponte mouerent,(pontè etiâ ftarct.Sed nee unâ uiam (èmp agerentjmo p diuerlâ mouerentur, fi fpÔtaneo ferrent agi tatu.Cum 5^0 hoc fàcere non poflînt,(èd leuibus (èmper a(cen(us,SC defeenfus grauibus deputatus ficapparet eoR2 motu,ad certam amp;nbsp;conftitutâ naturæ ne' ceffitatem referri* Hæc (unt nbsp;his fimilia,quibus Ariftoteles omne qd mo
uetur ab alio moueri probafîè (è credidit. Sed Platonici(ut paulo pôft demon c«4W ex[e ftrabit^argumêta hæc arguta magis uera elle docuere. Nunc fcquês eiufdé (ungenda diuiGo eft:qua non pofïè animam ex (è moueri, etiam fi hoc alia res tnoueaturab facere po(îèt,laborat oftendere. Et huius rei prima propofitionem ab illis mil rfZiojdra ipfâ tuatur,quæ fibi exiftimat côftituiiîè.Sic cm aitrCum igitur orne quod mouet, 31io moueri:fine dubio id quod primû mouet,quia non ab alio mo uetur(neq^ cmhaberetiamprimum,fi ab alio moueretur)necefle cft,inquit,ut aut ftare dicatur,aut (èipfiim mouere. Nâ fi moueri ab alio dicatur,illud quo' que quod ipfiim mouet,dicetur ab alio moueritôC illud rurfiis ab alio. In infi' nitum inquifitio ifta cafiira eft,nunq exordia prima reperies,fi (èmper aliud ca quæ putaueris prima,præcedit. Reftat igitur, inquit,ut fi quod primû mouet ö non dicatur ftare,ipfum (è mouere dicatrôô fie erit in uno eodem^ aliud quod mouet,aliud quod mouet.Siquide in omi(ait) motu tria hæc fint ncceflè eft:id quod mouet,ó^ quo mouet,8ó quod mouetur. Ex his quod mouet,tatum mo uetur,n5 etiam mouetreum illud quo fit motus,moueatur 8ó moueat: illud uero quod mouet,non etiam moueatur.’utex tribus fit commune,quod medû um.’duo uero fibi contraria intelligâtur. Nam ficut eft quod mouet SC nô mo uetjita eftO'nqOqd mouet amp;nbsp;nô mouet: propter quod diximus,quia cû omne qd mouetur ab alio moueat,fi hoc quod mouet,8ô ipfiim moueturtquæremus Temper motus huius nec unc^ inueniemus exordiû.Deinde,fi quid (è mouere dicatur,neceftè eft,inquit,ut aut totum à toto, aut partem à parte,aut partem à toto,aut totum à parte exiftimemus moucri:5^ tarnen motus ille (eu à loto feu a parte procedat,alterum (ui poftulabit autorem. Ex his omnibus in unum Ariftotelica ratiocinatio tota colligitur hoc modo : Omne quod mouetur,ab alio mouetur,Quod igit primû mouet,aut ftat,aut ab alio amp;nbsp;ipfiim mouenirî
Effigûtur VA alio,iam non poteft hoc primû uocari,8lt;i (èmper quod primû mouc' tio Ariflûtelis at requiremusircftat ut ftare dicatur.Statigitur quod primum mouet.Contra prinM. Platoncm ergo,qui dicit anima motus cflè principium,in hune modum com^ ponit (ÿllogiimus: Anima principium motus eft,principium autem motus no mouetur,igitur anima non mouctur.Et hoc eft quod primo loco uiolêter ob' secunda. iecit.Nec eoufcp perfiiadere contentus,animam non moueriralrjs quoque rati onibus non minus uiolêtis perurget. Nullum(inquit)initium idem poteft cflè et cuius eft initium.Nam apud geometras principium lineæ puntftum dici tur cflè,
-ocr page 109-LIBER 4t»
5?
c(ïê,no lincatapiid arithmeticos principium numeri no eft numerus. Itc,caufa naftêdi ipfà non nafcit,8^ ipfà ergo motus caufà uel inittum non mouetur.Er^ go anima quæ initiû motus eft,non moueu Additur hoc quocß:Nunq in quitjfieri potcftjUt circa unam eandêqj rem,uno eodê^ tempore,contrarieta' tes ad unum idem^ ptinentes eueniant.Scimus aût quia mouere facere efi^ôC moueri pati eft.Ei igit quod fè mouet,fimul eueniét duo fibi contraria,face Tz SiC pati,q3 impoffîbile eft. Anima igit non poteft (ê mouere. Item dicit: Si animæ eftèntia motus efi(èt,nun^ quiefceret à motu. Nihil erh eft qd recipi at eftèntiæ fuæ contrarietatê.Nam ignis nun^ frigidus erit,nec nix unq Ipon te fua calelcet. Anima aût nonnun^ à motu ceftàt; non em lemp corpus uide-mus agitari.Non igit animæ eftèntia motus eft,cuius contrarietatem receptat.
B nbsp;nbsp;Ait etiâ: Anima fi alijs caulà motus eft,tplâ fibi caufâ motus eftè non pote-
rit. Nihil eft emCinqQqd eiuldê rei fibi caufa fit,cuius eft alq:ut mcdicus,ut ex ercitator corpoB2,Iànitatê uel uaîêtiam,quam ille ægris,hic lucftatoribus præ-ftat,non utitç ex hoc etiâ fibi pftant. Item dicit.’Omis motus ad exercitium fui inftrumêto eget,ut fingulai?: artiû ufus docet: ergo uidêdum,ne 8*^ animæ ad le mouêdum inftrumêto opus fit. Quod fi impolïtbile iudicat,amp;: illud im-poftïbile eritjUt anima iplâ lè moueat. nbsp;nbsp;Item dicit;Si mouetur anima,fine du
bio cum reliqs motibus 80 de loco 80 in locum mouet. Quod fi eft,modo cor pus ingredit,modo rurfus egredit,8ô hoc frequêter exercet. Sed hoc uidemus fieri non j3offè,non igitur anima mouet. nbsp;nbsp;His quocç addittSi anima lè mo- odaua.
uet,neceftè ê ut aliquo motus gne fe moueat.Ergo aut in loco lè mouet,aut lè-c ipfàm pariédo lè mouet,aut lèipfàm confi4mêdo,aut le augendo,aut lè minuen do.Hæc funt eiTi(inquit)motus gna.Houî aût fingula,quemadmodû poftunt fieri requiramus. Si in loco fe mouet,aut in reêtâ lineâ Ce mouet,aut fphærico motu in orbem rotat.Sed retfta linea infinita nulla eft. Nam quæcuncp in natura intelligit Iinea,quocunc^ fine fine dubio terminât. Si ergo p lineâ termi-natâ anima lè mouet,nô lèmp mouetur.’nam cû ad finem uenit,8c in rurfus in exordiû redit, necell^ eft interftitium motus fieri in ipfa pmutatione redeûdi. Sed nec in orbem rotari poteft. Quia ois fphæra circa aliqd immobile, quod centrô uocamus,mouetur. Si ergo SC anima fie mouetur,aut intra lè habet qd immobile eft,amp;: ita fit ut non tota moueatur.’aut fi non intra iè habet,fequitur aliud non minus abfurdum,ut centron foris fit,q3 eftè nô poterit.Côftatergo ex his(ait^ in loco lè non moueat.Sed fi ipfa lè parit, lèquitur ut eâdem 8lt; eP lè 8^ nô efte dicamus.Si ^o fe ipfa cÔfiimit,non erit immortalis.Quod fi lè aut auget aut minuit,eadem fimul 8^ maior lè minor repietur. Ex his talem colligit Iyllogifmum:Si anima lè mouet,aliquo motus gne lè mouct,nullû aût motus genus quo iè moueat inuenit,non igitur fe mouet.
argumentis Platonici tnagiRrum ßium aduerßts Ari/lotelem tueantur,oftendetes uti ^»eelfealiduid(iuodafei[gt;ßmoueatur,idq; nece/ßrio e/ß anim4nt:lt;juibu5prohatis,eneruataê printaobieciio Ari^otelis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XV.
COntra has tarn fubtiles argutas 8ó uerifimiles argumentationcs ac cingendum eft iècundum ièdatores Platonisîqui inceptum quo Ari-ftoteles tarn ueram,tam^ ualidam definitionem magiftrifauciare ten la-
-ocr page 110-IN SOMNIVM SCIPIONIS
tauerat,fubruerunt.Nec^ uero tarn immemor mei,aut ita makanimatus füm, ï ut ex ingem'o meo,uel Ariftoteli refiftam,uel adfim Platoni.’fed ut quifq? ma^ gnoB2 uiroR2,qui Ce Pktonicos dici gloriabantur,aut fingula aut bina defenfa ad oftentationem fuoi^ opcRi reliquerunt:colle(fta hæc in unum continua: de fenfionis corpus coaccruaui: adiedo fi qd poft illos aut (entire fas crat,aut au' dere in intelletftum licebat. Et quia duo funt q aCTerere conatus eft:unum,qd dicit nihil eftè qd ex Ce moueatur:alte[^,quo animam hoc e(ïè non pofte côfir' maUutriq^ refiftendum cft,ut amp;nbsp;côftet po(îè aliquid ex (è moueri, amp;nbsp;animam Refellitur a hoc e(îè clarefcat. In primis igit illius diuifionis oportet nos cauere præfti' enumerans aliqua quæ ex fc mouetur, oftendens ilia quoq? ab oflendereuuft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moueri,id eft à caufa interius latenteruidetur fibi probafte,omia quæ mo p
gcquidtnouea uentur,etiâ fi ex Ce moueri dicantur,ab alio tarnen moueri. Huius efh rci pars X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,fed eft falfa cocIufio.Nam eftè aliqua,quæ cum ex fe moueri uideant,
l}£clt;uiitiSeß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen côftet moueri,nec nos diffitemur.Non tarnen oia quæ ex fe mo
obiedionifpri uentur hoc (uftinent,ut ab alio ea moueri nccefte fit.PIato emcum dicit anima ex (e moueri,id eft cum «uTnKivvrgt;i) uocat,nô uult earn inter ilia numerari,q ex fc quidem uidentur moucri,(ed à caufa quæ intra ft latet mouentur: ut mouetut animalia,autore quidem alio,fcd occulto.nam ab anima moucntur.aut,ut mo uentur arbores: quarum etfi non uidetur agitator,a natura tarnen eas interius latente coftat agitari.Sed Plato ita dicit animam ex ft moueri, ut non alia caœ (am uel extrinfecus accidentem, uel interius latentem huius motus dicat auto-* rem.Hoc quemadmodum accipiendum fit,inftruemus.Ignem calidum uoca' ö muSjftd ferrum calidum dicimustamp;C niuê frigidam,8£ (axum (rigidum nuo cupamus:mel dulce,ftd 8^ mulfiim dulce uocitamus.Horum tame fingula de diuerfi's diuerfè fignificant. Aliter enim de ignc,aliter de ferro calidi nome aC' cipimus.Quia ignis per fe calet,non ab alio fit calidus:contra,ferrum non nifi ex alio caleftit.Vt nix frigida,ut mel dulce fit,non aliunde contingit,ftd p na^ turam:faxo tame frigus,uel mulfo dulcedo,a niueuel melle proueniunt.SicS^ ftare nbsp;nbsp;moueri,tam de his dicitur,quæ ab Ce uel ftant uel mouetur,^ de i 11 is,
quæ uel fiftuntur uel agitantur ex alio. Sed qbus moueri ab alio uel ftare con tingitjhæc 8^ ftare defiftunt 8ó moueri. Quibus aut ide eft,8^ eftè 8ó moueri, nunq à motu ceflanttqa fine eftèntia fua eCCe non pofsunt.Sicut ferRz amittit ca lorêjignis )^o calere non definit. Ab fe ergo mouetur anima, licet nbsp;nbsp;animalia
uel arbores p ft moueri uideantur.Sed illis quis interius lates,alia tame caufa, id ê anima uel natura,motu miniftrat.’ideo Sè amittunt hoc quod aliunde ftm pftre. Anima uero ita per ft mouetur, ut ignis per ft caleunulla aduêtitia cau^ ïàjUel ilium calefaciête,uel hanc mouête. Nam cum igné calidum dicimus, no duo diuerfa concipimus,unum quod calefacit,altcR2 quod calefît.'ftd totum ca Ali.unam, lidum ftcundû*fuam naturâ uocamus. Cum niuê frigidam,cum mel dulce ap pellamus:non aliud quod hanc qualitatem præftat,aliud cui præftatur,accipi mus.’Ita cum animam per ft moueri dicimus,non geminacÔfideratio ftqui tur mouentis 8lt; moti,ftd in ipfo motu efsentiam eius agnoftimustquia quod eft in igné nomê calidi,in niue uocabulum frigidi, appellatio dulcis in mellc, hoc nccelse eft de anima «utck/Wp nomen intelligi.’quod latina conuerfio fi'gni ficat
-ocr page 111-t ï B E R .th
fîcai g Ce rnoueri. Nec te cÔfiindat,q) moueri paflîuum ucrbum eft»Nec ficut Cecari cum dicitjdtio parif confiderant^qd Cecat^S»^ qd (ècaturdtem cum tencri dicitur,duo inteni'guntur,qd tenet,amp; qd cenetur; ita hic in moueri duaï^ rerû fignifîcationê putes,q mouet,Ô^ q mouctunNam fècari qdem ÔC teneri paffio elijdeo cÔfiderationcm facientis ÔC patientis ampIecflitunMoueri aût cum dehis qdem dicitur q ab alio mou€ntur,utrançp cÔfiderationem fimilif rcpræ (èntat.’de co autê qd ira per (è mouetur, ut fit «otokwtoij, cum moueri dicitur,qa ex fè nô ex alio mouetjoulla poteft fuipicio paffionis intelIigi.Nâ SiC ftare licet palfiuum uerbum non elïc uideatur,cum de eo tn dicitur, quod ftat alio fiften te,ut fiât terræ defîxæ haftæ,fignificat paflionem. Sic 8Ó moueri, licet paflTiuS (onet,quando tarnen nihil ineft fàciens,patiês ineflè nÔ poterit. Et ut ablbluti-g us liqueat,nô uerboRZslèd rei^ intelleÂu palfionem fignificaritecce ignis cum fertur ad fiiperna,nihil patiturzeum deorfum fertur,fine dubio patitur: qa hoc nifi alio impencnte,non fijftinet:Ô6 cum unum idem^ uerbum proferatur,paf fionem tarnen modo inelTc,modo abellc dicimusgt; Ergo moueri idem in fi-gnificatione eft qd calere.Et cum calere feri^ dicimus,uel ftylum moueri,quia utric^ hoc aliunde peruenit,paflionê eflè fatemur, Cum uero aut ignis calere, aut moueri anima dicetur,qa illius in calore,8i in motu huius eflèntia eft,nullus hic locus relinqtur paflîonijed ille fie calcre,ficut moueri ifta dieet» Hoc loco Ariftoteles argutam de uerbis calumniâ farcies, Platonem quoc^ ipfum Uexcluß», duo,id eft quod mouet quod mouetur,fignificaftè côtendi t,dicendo;Solunt igitur qd feipfuna mouet,qa nun^ delèritur à le, nun^ ne moueri quidem de finit:amp; aperte ilium duo explfiftè proclamât,his uerbis, quod mouet 8Ó moue tur.Sed uidetur mihi uir tantus nihil ignorarc potuiftè,lèd in exercitio arguti-arum talium coniuentem fibi,operam ipontè lufiftè^Cætenz quis nÔ aduertat, cum quid dicitur lêipfiim mouere,non duo intelligendaç’ Sicut amp;nbsp;cum dicitur lauTîjj 2îuû)çSAtv^,id eft fe puniens,non ait qui punit,alter qui punitur. Et cum k pdere,fe inuoluere,fe liberare quis dicitur: non neceftè eft unum facientem, alterum fubeflè patiêtem. Sed hoc lôlum intclledu huius elocutionis exprimi turzut qui fe punit,aut qui fè libérât,nÔ ab alio hoc accepiftè,(êd iplê fibi aut in tulifle aut præftitiftèdicatur.SicSC de auTOK/vNTOp.cum dicitur,lèipfum mouettad hoc dicitur, ut æftimationê alterius mouentis excludatzquam uolens Plato de cogitatione legêtis cximere,his quæ præmifit expreflît. Nâ quod lèmper(ait) mouetur,æternum eft: qd autem motum affert alicui, quod^ ipfum mouetur aliunde,quando fînem habet motus,uiuendi fine habeat,neceflè eft. Quid his uerbis inuenitur expreftîus,clara fignificatione teftantibus,non aliunde moue fi quod leipfum mouet,cum animam ob hoc dicat æternam,quia (eiplam mo-uetjSc non mouetur aliundeCErgo le mouere hoc folum fignificat,non ab alio moueri. Nec putes q? idem moueat,idemc^ moueaturzlêd mouere fine alio mouentCjlè mouere eft. Aperte ergo conftitit,quia non omne quod mouetur, ab alio mouetur.Ergo «üToKmTOjj poteft nô ab alio moueri. Sed ne à lé quidem fie mouetur,ut in iplo aliud fit quod mouet, aliud quod mouetur, nec ex toto, nec ex parte,ut ille proponit, lêd ob hoc folû feipfiim mouere dicif, ne ab alio moueri exiftimetur» Sed Ôd ilia de motibus Ariftotelica diuifio (quâ fuprà
ve-
-ocr page 112-IN S O M N Ï.V M S CIP I ON I S
AT-alternii.
Colligitur ani femoueatur,
retulimus^furripienti magis apta eft q probanti,in qua ait: Sicut eft qd moût 5 tur 8^ no i-nouet,iia eft qd mouet S)C non mouet.Conftat em,çp ome qcqd ino uet,mouet alia : uti dicit,aut gubernaculh nauê,aut nauis circumfufum libi at rem,uel undas mouere.Quid aût eft,qj no poftît aliud dum ipfum mouet im' pellere^’Ergo fi ueR2 non eft,eaq mouentur alia no mouere,non côftat illud,ut aliqd qd moueat,ncc th moueatur,inuenias. Ilia igit magis probâda eft in dt cimo de legibus à Platone motuû prolata diuifio : Ois motus(inqt)aut iè mo' uet amp;nbsp;alia,aut ab alio mouet amp;nbsp;alia mouet. Et prior ad anima,ad oîa gt;^0 corgt; pora fedus refert. Hi ergo duo motus,8d: differentia iêparant,8ó fbeietate iuu' gunt.Cômune hoc hht,qp 80 prior amp;nbsp;fedus mouent alia. Hoc aût diffèrunt,q ille à ie,hic ab alio inouet. Ex his oîbus q eruta de Platonicoisî ièniuû foccun f ditate collegimus,côftitit non eftè ueR2,omia q mouent,ab alio moueri. ErgO nec principiû motus ad depeandam îulterius mouentis neceftîtatê ftare dieet.' qa poft feipmCut diximus)mouere,aîio non mouête. Eneruatus eft igit fÿllogi finus,quem pmiflà uaria Si multiplici diuifione collegerat.Id eft: Anima prin cipiû motus eft,principiû aût motus non mouet,igit anima non mouet. Rt ftat,ut qa côftitit poftê aliqd per iè moueri,alio non mouête, animam hoc dît doceat.Qd facile docebit,fi de manifeftîs indubitabilibus argumêta fuma'
AT.Jîneani-miie ui.
cüda obieilio Ariflotelis, et Ailuitur,
mus.Hoinini mot5,^ut anima pftat, aut corpus, aut de utroep pmixtio» Et tria funt de quibus inqGtio iftapcedit,cum nelt;^ à corpore,ne(Ç à. permixtionc pftari hoc poflè c5ftiterit,reftat ut ab anima moueri hoîem nulla dubitatio fit’ Nûc de fi'ngulis ac primû de corpore loquamur,Nullum inanimû corpus fiio ö motu moueri,manifeftius eft g ut aflèrendum ficnihil eft aût, qd dum immœ bile fit,aliud poftît mouere.’igit corpus hominê non mouet» Videndum ne fof tè animæ Slt; corporis ipià permixtio hune fibi motum miniftret. Sed quia con ftat motum corpori non ineflè,*fi nec animæ ineft, ex duabus rebus motu ca' rentibus nullus motus efficit.’ficut nec ex duabus dulcibus,amaritudo : nec eX duabus amariSjdulcedo proueniet : nec ex gemino frigore calor,aut frigus cJt gemino calore nafeeuOmis em qualitas geminata crelcit, nun^ ex duplicati's fimilibus contrarietas emergit. Ergo nec ex duabus immobilibus motus critgt; Hoîem igitur pmixtio non mouebit.Hinc inexpugnabilis iyllogifmus ex con feftâi^ reR2 indubitabili luce colligitur. Animal mouetur.’motum autê anima' li aut anima pftat,aut corpus,aut ex utroq^ permixtio: fed neep corpus,neque^ permixtio motum pftat:igit anima motum pftat. Ex his apparet animam iniri um motus eftè.’initium autem motus,traeftatus iuperior docuit per fè moueri. Anima ergo «utokZvstop eflè,id eft per fe moueri, nulla dubitatio eft.
Q,iieinmoilureliMt£ Ari^lotelisobie^ionesaPlatonicisrefellStur. Caput .XVI.
H le ille rurlus obloqtur,8ô alia de iniirjs diiputatione côHigit. Eadê ein hic foluêdo repetimus,q fuprà in ordinê obieefta digeflîmus. Nô poT funt(inqt)eadê initrjs fuis eftè,q inde naftuntur: 8ó ideo anima q initiu motus eft,nÔ moueri:ne idê fit initium amp;nbsp;e]d de initio nalcitur : id ê,ne motus ex motu proceffiftè uideatur. Ad hæc facilis 8^ abfoluta reljîôfio eft. Quia ut principia amp;nbsp;hæc q de principrjs prodeunt,in aliquo nonnunq inf iè difïèrre fateamur.’nunq th ita fibi poffunt eflè côtraria,ut aduerfa fiint fibi,ftare amp;nbsp;mo ueri.Nam
-ocr page 113-LIBER II ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4’
ucrtNam fi albi l'nitium nigi^ uocaretur,8^ ficcû efièt humorîs cxordiumîbo ; f num de malo,cx amaro initio dulce procederet.Sed nÔ ita eft, quia ufi^ ad co ) irarietatê initia Icquentia diflîdere natura no patit. Inuenit tn inter ipfa non ; nuni^ talis diffèrentia,qualis inter le origini progrelïîonicp conueniat:ut c hic - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quocÿ infmotum q mouetur anima,8ô quo mouet cætera* Non em animam
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plato fimpliciter motû dixit,(èd motum le mouentc. Inter motum ergo lê mo
5 uentem,5^ motu quo mouet cætera,qd interfit,in apto eft.Siqdem ille fine au / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tore eftjhic alrjs motus autor eft.CÔftititit ergo,necp adeo pofle initia ac de ini
■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tijs procreata diffèrre,ut côtraria fibi fint: nec tn hic moderata differentiam de
* fuilTe.Non igitur Habit principiu motus,quod ille artifici côclufione collegic. j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;His tertia(ut meminimus)luccenit obieélio:Vni rei côtraria fimul accede^ Repctiturter
if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brenonpoflè,5cqacôtrariafibifiintmoucre8^moueri,nôpofleanimalèmO' tU.
) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uere,ne eadë moueatur 8lt; moueat.Sed hoc fiipius aflèrta difloIuunt.Siqui'
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem conftitit in animæ motu duo non intelligenda,qd moueat,8^ qd mouea*
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur:qa nihil aliud eft ab Ce moueri,q moueri alio non mouente» Nulla eft con-
1 trarietas,ubi qd fit,unum eftiquia fit non ab alio circa alium,quippe cum iplè : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;motus animæ fit effèntia» Exhocei,utfupràretulimus,natacftoccafioquar
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta certaminis:Si animæ eflèntia motus eft,inqt,cur interdu quiefcit,cum nulla ip^ißoimn
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliarescontrarietatêpropriæadmittateflèntiæCignis cuius eflèntiæcalor in- âarepaitur.
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftjcalere nô definit. Et qa frigidum niuis in eflèntia etus eft,nô nifî lèmpcr eft
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftigida.Et anima igit eadem ratiorie nunq à motu ceflàre deberet.Sed dicat ue ° '
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iim,qh à motu ceflare anima fiilpicat. Si mouendo lèCinqt) moueat nbsp;nbsp;corpus:
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(3 neceflè eft uti®,qn non moueri corpus uideamur, anima quoeç intelligamus
' non moueri. Côtra hoc in proptu eft gemina defenfio.Primij,qa nô in hoc de f prehendit motus animæ,fi corpus agitée. Nam eu nulla pars corporis mo-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueri uidet in homine,th ipfa cogitatio,aut in qcuncp aîali auditus,uifüs,odora
- tus,ô^ fimilia: lèd èC in quiete iplà,fpirare,Ibmniare,omnia hæc motus animæ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt.Deinde qs ipfum corpus dicat immobile,etiam dum non uidetur agitari:
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum incremêta membrorum,aut fi iam crelcendi ætas tempus *cefRt,cû fai'
! tus cordis ceflationis impatienSjCum cibi ordinata digeries natural! difpenlàti . one inter uenas ÔC uifcera luccum miniftrans,cum ipla colle(ftio*flucntor?: per Arp-Hcrtfoi«. i petuum corporis teftetur agitatûC Et anima igitur æterno amp;nbsp;luo motu,lèd 8C • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus qdiu ab initio amp;nbsp;caulà motus animat,lèmper mouetur. nbsp;Hinc eidem
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fomes qntæ ortus eft quæftiôis.’Si animaCinquit)alr)s caulà eft motus,iplà fibi
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caulà motus eflè nô poterit:quia nihil eft quod eiufdem rei 8^ fibi 8^ alqs eau- diiuatur.
r fa fit.Ego uero licet facile poflirn probare plurima eflè,quæ eiuldem rei 8ô fibi
8c alijs caulà fint.ne th ftudio uidear omibus quæ aflèrit obuiare, hoc uci^ ef fe concedam,qd 8^ pro uero habitum,ad aflèrendû motum animæ non noce-
I bit.Etenim animam initium motus 8^ caulàm uocamus.De caulà póft uidcbi f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus. Interim côftat,ome initium ineflè rei,cuius eft initium:8^ ideo quîcquid
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quameunq^ rem ab initio fiio proficilcitur,hoc in iplo initio reperit.Sic ini-
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tium caloris non poteft non calere. Ignem iplum de quo calor in alia trâfit,qs
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neget calidumCSed ignis(inquit)non iè iplè calefacit, quia natura totus eft caü
‘ dus.Teneo quod uolebâ,nam nec anima ita lè mouet, ut fit inter motum mo-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f uen-
-ocr page 114-in SOMNïVH SCtPIONIS
ucntemcß difcrctio:(êd iota ita fuo motu mouet,ut nihil poffis (cpatare qd ucat.Hæc de initio dicta lîiffîciêt.De cauià ucro,qm ipontanea conniuêtia có' ccflimus, ne qd eiufdê rei 8^ fibi Sgt;C alfjs caufà fit, libêter acqefcimus,ne anims q alrjs caufà motus eft,ac fibi caufa motus efïe uideat» His cm caufa motus c, .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q non mouerent,nifi ipfà pftaret Jlla uero ut moueaqnô fibi ipfà largit:fed elquot;
xu argumen ^^ntiæ fuæ cft,q3 mouct. nbsp;nbsp;Ex hoc quæftio q fèqtur abfpluta eft* T une eniifl
utio Arißot, forte concedâ,ut ad motus exercitiû inftrumêta quæranqqn aliud eft qd mœ uet,aliud qd mouetun In anima uero hoc nec fourrilis iocus fine dâno uerecU diæ audebit expeterc,cuius motus eft in cflêntiazcum ignis,licet ex caufà intra fe latête moueaqnuHis th inftrumêtis ad fupna côfcêdat/MuIto^ minus hxC ob jn anima qrenda funt,cuius motus eflêntia foa eft» nbsp;nbsp;nbsp;In his etiâ q fèquuntuf,
îcâwfcptM. mY jjjyg alias ultra cæteros fèrius,fimilis cauillâti eft» Si mouetur(inqt)anP ma,inf cæteros motus etiâ de loco in loch mouet:ergo modo (aiOcorpus egfc ditur,modo rurfus ingrcdit,8lt; in hoc exercitio fàcpe gt;?Iàtur,quod fieri non ui demustnô igitur anima mouetunCôtra hoc nullus eft qui nÔ fine hæfitation^ refpondeatjUon omia q mouentur,ctiâ de loco in loch moueri.Aptius denitf in eum fimilis interrogatio retorquêda» Moueri arbores dicis';'qd cum(ut opi '• nor)annucrit,pari dicacitate ferietunSi mouentur arbores,fine dubio(ut tu di cere foles)inter alios motus etiâ de loco in locum mouêtur»Hoc autê uidemus per fèipfàs facere non polïè,igitur arbores non mouentur.Sed ut hune fyllogi îmum additamento ferih facere poflîmus,poftq dixerimus,ergo arbores non mouentur, adrjcicmus,fèd mouentur arbores, non igitur omia quæ mouêtur, etiâ de loco in locum mouêtur: amp;nbsp;ita finis in exitium fànæ côclufionis euadet»
OUdU^oiie-äioifdilutio.
Cîuib. aîa mo tibus ttgitetur
Si ergo arbores fatebimur moueri quidem,fed apto fibi motu:cur hoc animai negemuSjUt motu eftèntiæ fûæ cÔueniente moueaturT Hæc amp;nbsp;alia ualidè dice rentur,etiâ fi hoc motus ghe moueri anima non poftèt.Ch uero corpus ani met acce{ïù,amp; à corpore certa côftituti temporis lege difcedat,quis earn neget etiâ in locum,ut ita dicâ,moueri^Quod autem non fàepe fob uno têpore accef fom uariat 5^ receffom,facit hoc difpofitio arcana 8^ confolta naturæ: quæ ad animalis uitam certis uinculis continendâ, tanth animæ iniecit corporis amœ rem,ut amet ultro q? iunêla eft:raro^ cÔtingat,ne finita quoejj lege temporis foi meerens 8^ inuita difeedat» Hac quoc^ obiedfioneCut arbitror)difloluta, ad eas interrogationes qbus nos uidetur urgcre,ueniamus» Si mouet (inquii) jj lè anima,aliquo motus ghe fè mouet» Dicendum^ ne eft igitur animam fê in lo eum mouereCergo ille locus aut orbis aut linea eftç' An lepariendo feu confu' mendo mouetCSe ne auget aut minuits’Aut proférât in medium (ait)aliud mo tus genus,quo earn dicamus moueri» Sed omnis hæc interrogationum moU fta congeries,ex una eadem^ deftuit male côceptæ definitionis aftutia» Nam quia fèmel fibi propofoit, omne quod mouetur,ab alio moueri,omia hæc mo tuh genera in anima quærit,in qbus aliud ^od mouet,aliud eft quod moue' turtcum nihil horum cadere in animam pomt,in qua nulla diferetio eft mouê' tis 8^ moti» Quis eft igitur,dicet aliquis,aut unde intelligitur animæ motus,fi hoR2 nullus efteSciet hoc quifquis nofîc defiderat,uel Platone dicente uel T ul liOtQuinetiam cæieris quæ mouentur, hic fons,hoc principium eft mouendi» Quanta
-ocr page 115-LIBER UI«
4t
Qyanta fit auteni'uocabuli huius expreffio,quo anima ions motus uocatur,fa eile regiesrei inuifibilis motu fine autore,atqp idco fine initio,ac fine fine^-deuntêjôC cætera mouentem,mente cÔcipiasîcui nihil fimilius de uifibilibus,q Fons potuerit regiri:q ita principiü eft aquæ, ut cum de Ce fluuios èC lacus pro creetjà nullo naici ipk dicat.Nâ fi ab alio naiceret,nÔ eflèt ipiè principium,Et ficut fons nô facile ièmper dephenditur,ab ipfo tnq fundunt.aut Nilus eft,aut Eridanus,aut Ifter,aui Tanais.Et ut ilIoRt* rapiditatê uidendo admirâs,amp; in-tra te tantai^ aquai^ origine reqrens,cogitati5e recurris ad fontê,8ô hûc oem motum intelligis de primo icaturiginis manare principio: ita cû corpora mogt; tuSjiêu diuina iêu terrena fint,confiderando, quærere forte autorê uelis, mens tua ad anima quafi ad fonte recurrat: cuius motû etiâ fine corporis minifterio
B teftant cogitationes,gaudia,ipes,timores.Nà motus eius c boni maliq^ difere-tiOjUirtutû amor,cupido uitioRz, ex qbus efBuunt oincs in naicentiû rer^z mea tus,Motus ern eius eft,qcquid iraicimur, in ièruorê mutusc collifiôis arma mur,unde paulatim procedens rabies fluAuat prælioi^. Motus eius eft,cp in deCideria rapimur,çjgt; cupiditatibus alligamur. Sed hi motus,fi rationeguber-nent,proueniunt falutares:fi deftituantjn peeps 86 rapiûtur Ô6 rapiunt. Didi-cifti motus animæ,qs modo fine minifterio corporis,modo g corpus exercetgt; Si j^o ipfius mundanæ animæ motus reqres,ccGlefl:ê uolubilitatê,86 iphæraist fubiacentiû rapidos impetus intuere,ortum occaium' ue iôlis,curfiis fidcRz uel recuriusrquæ omia anima mouête proueniunt» Immobilem uero earn dicere, c quæ mouet omia,Ânftoteli non cÔuenit, qui quantus in alfjs fit,probatû eft; ièd iîli tantum,quem uis naturæ,quem ratio manifeftè non moueat.
Scipione ab MO fno Africano,tam ad otiofas negotio/àiuirtutes incitatufuilJè.Tttm detribm philoßphiie partibKS,^ua^nulla Cicero intaiîam praterierit. Cap. .XVII.
DoAo igitur atque aflerto animæ motu, Airicanus qualitcr exercitio { eius utendû fit,in hæc uerba mandat 86 pcipit» Hanc tu exerce optimis ^in rebus.Sunt autëoptimæ curæ de iàlute patriæ,qbus agitatus 86 exer citatus animusjuelocius in hanc fedê 86 domum fuâ peruolabit.ldq? ocyus fa-ciet,fi iam tum tum erit inclufus in corpore,eminebit foras : 86 ea q extra erûc contemplans,qmaximè lê à corpore abftrahet.Nancp eoRz animi qui Ce corpo ris uoluptatibus dediderunt,earumcp le quafi miniftros pbuere,impulfucp li-JJ bidinum uoluptatibus obedientiû,dcoi^ 86hominum iurauiolauere,corpori bus elapfijcircum terram ipfàm uolutantur,nec hune in locum nïfi multis agi-tati lèculis reuertuntur. nbsp;nbsp;nbsp;In fiiperiore huius operis parte diximus alias otio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..
fas.alias negotiolas elïè uirtutes:86 illas philolôphis,has ret^p. redoribus con
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r •»* f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-■ , .g
ucniretutrafcß tn cxercentem facere beatum.Hæ uirtutes interdum diuidunt, nonnun^ uero milcentur,cum utrarumep capax 86 natura 86 inftitutione ani mus inuenitunNam fi qs ab omni quidê doc^rina habeatur alienus,in rep.th 86 prudens,86 têperatus,86 fortis,86 iuftus fitîhic à feriatis remotus,eminet th aéfualih uigore uirtutum,qbus nihilominus cœlum cedit in præmium. Si qs uero infita quietc naturæ,non fit aptus ad agendum:lèd Iblum optima confeié tiæ dote ereëlus ad fupera, dodfrinæ fiipelleëlilem ad excrcitiû diuinæ dilpu-tationis expendat,Iêdator coelçftium,deuius caducoBt,is quoq^ad cocli uerti-f il cem
-ocr page 116-ï N S O » S I V » S G t P I O N I î
cem otiofis uirtutibus fubuehit.Sæpc tn cuenit,ut idem pecflus 8lt;f agedi dtf j putandi pfeélione (ùblime cœlû utroc^ adipifeat excrcitio uirtutum.Ro mulus nobis in primo gne ponat:cuius uita uirtutes nunq deièruit,{èmp excf cuitJn icdo PythagoraSjO agêdi neicius,fuit artifex diflcrendi, SC folas do(ftd næ amp;nbsp;cÔicientiæ uirtutesIfecutus eft.Sint in tertio ac mixto gne apud Græcos Lycurgus 8ó Solon:inf Romanos Numa,Catones ambo,multi^ ali),qui 8^ philofophiâ haulèrunt altius,amp; firmamentû reip.pftiterunt.Soliem (àpientiaî otio deditoSjUt abunde Græcia tulit,ita Roma nÔ neiciuit Qm igit Africa* nus nofter,quê modo auus pceptor inftituit,ex illo gne eft,qd amp;nbsp;de dodrina uiuêdi régula mutuat, Sgt;^ ftatum publicum uirtutibus frilcit:ideo ei pfedtionis geminæ pcepta mandant,(cd ut in caftris locato fudâti ftib armis, primuni uirtutes politicæ friggerunt bis gt;^bis: Sunt aSt optimæ curæ de iâlute patriæ, qbus agitatus cxercitatus animus, uelocius in hâc fedê ôd domum fuâ puœ labit*Dein,quafi nÔ minus dodlo q forti uiro philoiophis apta fribdunt, cû di citurî Id^ ocyus fàcict,fi iâ tùnc cû erit inclulus in corpore,eminebit foras: ea q extra erunt contêplans, ^maxime fo à corpore abftrahet. Hæc em illius font pcepta do(frrinæ,q illam dicit mortem philofophantibus appctendam.Ex qua fîtjUt adhuc in corpore pofiti,corpus,ut aliéna îàrcinam(in œtum patit na tura)defpiciât,Et facile nunc atcp opportune uirtutes fuadet: poftq quâta,8d diLiina pmia uirtutibus debeant,edixit* Sed qa inter leges quolt;^ ilia impfedla dicitur,in qua nulla deuiâtibus pccna iàncit, ideo in côclufione opis pocnâ fan cit extra hæc pcepta uiuentibus»Quem locum Hermagoras il le Platonicus co g piofius executus cft,focula infînita dinumerâs, qbus nocêtum animæ in eafdé pocnas (æpe reuolutæ,ferô de tartaris eraergere pmittuntur,8d ad naturæ friæ principia,qd eft coElum,tâdem impetrata purgatione remeare.Ncceifo eft tin omem anima ad originis foæ fodem reuerti» Sed q corpus tan^ pegrinæ inco luntjCito poft corpus uelut ad patriâ reuertuntun Quæ nbsp;nbsp;nbsp;corpoRt illecebris
ut fois fodibus inhærent,quanto ab illis uiolentius frparantur,tanto ad fopera (èrius reuertuntur.Sed iam fine fomnio cohibita dilputatione faciamus,hoc ad Très philoß- ielt;fto,quod conclufionê decebit.Quia cum fint totius philofophiæ tres partes, pbi^p4rteî, moralis,naturalis,8d rationalist^ fit moralis,q docet moRi elimatâ pfe^ionét naturalis,q de diuinis corporibus dilputatîrationalis, cum de incorporels frr* mo eft,quæ mens fola complecftitur: nullam de tribus Tullius in hoc fomnio jj præfermifit» Nam ilia ad uirtutes amorem^ patriæ,8d ad cÔtemptum gloriæ adhortatio,quid aliud cÔtinet nifi ethicæ philofophiæ inftituta moraliaC Cum uero uel de Iphærarum modo,uel de nouitate,fiue magnitudine fidcrum,de^ principatu foils,8d circis coeleftibus,cingulis^ terreftribus,8d océan! fitu log tur,amp; harmoniæfoperûm pandit arcanum,phyficæ frcreta cômemorat. At cU de motu 8ô immortalltate animæ dilputat,cui nihil conftat ineftè corporeum, culufr^ eflêntiam nullius (ènfos,lêd fola ratio deprehêdit,illic adaltltudlnê pW Jofophlæ rationalis afoendit» Verè igitur pronuntiandum eft,nihil hoc opère perfe(ftlus,quo unluerfà philofophiæ continetur integritas/*
Expofîtionis in fomnium Scipionis finis,
Macrobij
-ocr page 117-'^MACROBII AVRELIÎ
O D O S I I V I R I C O N S V L A R I S BT ILLV-CONVIVIORVM PRIM! DIEI
satvrnaliorvm liber pri-
MVS AD EVSTACHIVM FILIVH.-.
VLtas uarias^ res in hac uita nobis Euftachi fili natura conciliauit,(èd nulla nos magis,cp corî qui è nobis efsêtprocreati,charitatedeuinxit:eam^ no ftram in his educandis atep erudiendis curam eflS: uoluitjUt parentes,ncqp fi id quod cupcrent ex fen-tentia cederet,tantum ulla alia ex re uoluptatis,nc-que fi contra eueniret,tantum moeroris capere pof
nnt.Hinc eft q? mihi quoep inftitutioe tua nihil an tiquius æftimat. Ad cuius gfedlioncm,compendia
ongis anfradtibus anteponenda ducens,morac^ omis impati€ns,non opperi p hæc fola te promoueas,gbus edifcendis gnauiter inuigilas : fed ago,ut ego quo(^ tibi Iegerim,8d qcquid mihi uel te iam in luce edito, uel anteep na-IcereriSjin diuerfis (eu Græcæ iêu Romanae linguae uoluminibus elaboratum eftjid totu fit tibi (ciêtiæ fiipdlexzbd quafi de qdam literate penu,fi qn ufiis ue-neritjauthiftoriæ q in libroRz ftrue latens clam uulgo eft,au£didî;i fadr/ue me niorabilis reminilcendi/acile id tibi inuentu atep deproptu fit. Nec indigefte C tanep in aceruu congelfimus digna memoratu, fed uariai^ rcRz diiparilitas ab autoribuSjdiuerfis côlufà têporibusp'ta in qddam digefta corpus eftlut q indi ftindle atcp^miicue ad memoriae iùbfidiû annotaueramus, in ordinem inftar membroRi cohærentia couenirent.Necmihi uitio uertas,fi res quas ex ledlioc uaria mutuabor,iple fiepe ƒ bis qbus ab ipfis autoribus enarratae fiint explica bo:quia pfens opus non eloquentiac oftêtationem,fèd nofeendoRz congeriem pollicet. Et boni côfulas oportet,fi notitiâ uetuftatis,modo nris non obicure.
modo ipfis antiqrum fideliter uerbis recognofcas:prout quæcp iè uel enarran da,uel tranflerenda fuggeflerint. Apes em qdammodo debemus imitari, quae uagâtur,ôd flores carpunt: deinde quicqd attulcre,difponunt,ac p fauos diui-D dunt, 8d fuccS uarium in unu fapore miftura quada 8d proprietäre fpiritus fui mutant.Nos quoep quicqd diuerfa ledtionequaefiuimus,cômittemusftylo,ut in ordine codem digerente coalelcat.Nam 8d in animo melius diftindla fcrua tur:8d ipla diftindtio no fine qdam fermento,q condit uniuerfitas,in unius fagt; poris ufiim uaria libamenta cofundit: ut etiâ fi qd apparuerit unde fûmptû fit, aliud tn efle q unde fumptu nofeet appareat. QH in corpore nro uidemus fine ulla opa noftra facere natura. Alimenta q accipimus,^diu in fua qualitate per feuerant,8d fblida innatat,male ftomacho oneri funt.At cum ex eo qderât mu tata luntjtum demu in uircs fànguinê trâlêunt. Idem in his quibus aluntur ingenia pfl:emus,ut quaecunep haufimus, non patiamur integra efïè,ne aliéna fintjfed in quandâ digeriê concoquant. Alioqn in memoria ire pofTunt,n5 in ingeniu.Ex omibus colligamus,unde unu fiat ex omibus:ficut unus numerus f iq fit
-ocr page 118-SATVKNÄLIORVM
Gdliutlibro til. cap,S.
fît ex Gnguh's.Hoc faciat nofter animus: omia ^qbus eft adiutus abicodat, ipifl b . tn ondat q3 efficit. V t q odora pigmenta côficiunt, ante omia curât,ut nullius fint odoris propria q cÔdiuntur, côfufùri uidelicet omium fuccos odoraminö in ipiramentû unum» Vides multoRt uocibus chorus cÔftet'Tuna tiï ex onU bus reddit. Aliqua eft illic acuta,aliqua grauis,aliqua media:accedût uiris fo minæjnterponit fiftula.ita uires finguIoRz illic latêt, uoccs omium apparent, bC fit cÔccntus ex diflonis.Tale hoc pfens opus uolo. Multæ in illo artes,mul ta pcepta funqmultai^ ætatû exêpla,icd in unum côlpirata. In qbus fi nelt;^ ta q iam tibi cognitaiunt aipneris,nec q i^ota funt uites,inuenies plurima,qu9î fint aut uoluptati legere,aut cultui legiliè,aut ufiii meminiflè. Nihil enim huic opi inlèrtû puto,aut cognitu inutile,aut difficile pceptu.’Ièd omia,qbus fit inge niû tuû uegetius,memoria adminiculatior,oro (olertior,(èrmo icorruptiorini fi ficubinos fiib alio ortos ccelo latinæ linguæ uenanô adiuuet.Qd ab hiice(fi thqbufdam forte nonnunq têpus uoluntas^ erit ifta cognofeere) petitum im* petratû^ uolumus,ut æqui bonic^ côfulantjfi in nf o fèrmone natiua Romani oris elegâtia defi'deret.Sed ne ego incautus fiim,q uenufiatem rephenfionis in currâ à M.qndam Catone profeétæ in A. Albinum, q cum L.Lucullo côful fuitCls Albinus res Romanas orone græca fcriptitauit.In eius hiftoriæ primo feriptum eft ad hâc fêntentiâ:Neminê fiiccêfèrefibi côucnire,fi' qd in illis libris pais: côpofitè,aut minus eleganf feriptum foret. Nam fum(inqt)homo Roma nus,natus in Latiotun ôd eloqumGræcum à nobis alieniflîmum ê.Ideo^ uc' nia gratiâ^ malæ exiftimationis,fi qd eflêt erratum,poftulauit. Ea cum legif fet M.Cato: Næ tu,inqt,Aule nimium nugator es,cum maluifti culpâ depea ri,^ culpa uacare.Nâ peterc ueniâ fôlemus,aut cum imprudentes errauimus, aut cum noxâ impio cÔpellentis admifimus. Te(inqt)oro,qs perpulit ut id co mitteres,qd priusq faceres,peteres uti ignofeeretç’ Nunc argumentum quod huic operi dedimus,uelut fub quodam prologi habitu dicemus.
Argumentum operis totius ^uod fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .1.
SAturnalibus apud Vetftium Prætextatum nobilitatis Romanæ^ceres doÆcj; alij congregant,8^ têpus fblennif feriatum députât colloqo libc' raliîcÔuiuia qcp fibi mutua comitate pbentes, needifeedentes à fè nifi ad notfturnâ qetem.Nâ p omefpatium feriaist,meliorê diei parte ferrjs difputati^ onibus occupâteSjCoenæ têpore côuiuiales fèrmones agitât: ita ut nullum did n tempus,doêle aliqd uel lepide proferendi uacuum relinquat. Sed erit in mêfa fcrmo iucundior,ut habeat uoluptatis amplius, fêueritatis minus. Nam cum apud alios quibus funt defcripta conuiuia,cum in illo Platonis fympofio, non aufteriore aliqua de re conuiuarum fermo,fed cupidinis uaria amp;nbsp;lepida deled ptio eft. In quo quidem Socrates,non ar(ftioribus(ut aflblet)nodis urget atc^ I'mplicat aduerfàrium.’fèd eludendi magis decertandi modo, apprehêfis dat dabendi propè atq^ efïùgiêdi locum. Oportet enim uerfâri in cÔuiuio fêrmo' nes,ut caftitate integros,ita appetibiles uenuftate. Matutina erit robuftior dif putatio,quæ uiros amp;nbsp;doftos amp;nbsp;præclariffimos deceat. Nec^ em Cottæ,Læ^ li},Si Scipiones, ampliffimis de rebus quoad Romanæ literæ erunt, in ueteßt libris dilputabunuPrætextatos uero,Fiauianos,Albinos,Symmachos,Si Eu fta'
-ocr page 119-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44
fiachios,quorum fplendor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no inferior uirtus eft,code modo loq ati
quid licitum non erit.Nec mihi fraudi fit,G uni aut alteri ex his qs ccetu coëgit matura ætas,pofteriori ièculo prætextati fint,qd licitó fieri Platôis dialogi te-ftimonio funt. Quippe Socrate ita Parmenides antiqor, ut huius pueritia uix illius apphenderit fcnectutem:80 tn inter illos de rebus arduis difputatur» In-clytum dialogum Socrates habita cum Timæo dilputatione côfiimit,quos co ftat code ièculo non fuiiTe.Paralus uero ÔÔ Xantippus,qbus Pericles pater fu it, cum Protagora apiid Platonem dilïèrunt, fcdo aduentu Athenis morante: quos multo ante infamis ilia pcftilentia Athenis abfiimpfèrat» Annos ergo co euntium mitti indigitos(exemplo Platonis nobis iuffragante)non conuenit»
Quo autem facilius quæ ab omnibus dicfla funt, apparere ac iecerni poilent, E Decium de Pofthumiano,quinam ille fermo,aut inter quos fuiiïèt,ici(citâtem fecimus. Et ne diutius ledloris defideria moremur,iam Decrj.Si Pofthumiani fermo palam faciet,qu3E huius colloqurj uel origo fucrit, uel ordo proceflèrit» conuiuialis huiusfirtnonis origo fuerit amp;nbsp;ordo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .11.
TEntanti mihi Pofthumiane aditus tuos,8^ molliiGma cofiiltandi tern- p^cius, pora,cum modo adfiint fèriæ,quas indulge! magna pars menfis lano dicati:Cæteris em ferme diebus,q caufis opportuni porandis iunt, ho ra omnino repiri nulla poteft,qn tuout cliêtium negotio uel defendas in foro, ueldomi diicas:Nunc autê(icio te em no ludo fed ferio feriari)fi eft comodum riidere id q3 rogatum uenio,tibi ipfi t^tum arbitror no iniucundum, mihi ue rogratiftiimum feceris.Reqro autê abs te id primum, interfueris ne couiuio p C plufculos dies cotinua comitate rcnouato,ei^ ièrmoni que pdicare in primis, quemc^ apud omes maximis ornare laudibus diceris^ quern quidê ego ex pâtre audiflèm,nifi poft ilia cÔuiuia R.oma profecftus Neapoli moraretur* Alrjs ueronup interfui admirâtibus memoriae tuae uires,uniueria q tunc di(fta iunt per ordinê fæpc referentis. Hoc unum Deci nobis (ut 8^ ipfe qtum tua finit poUhumianus adolelcêtia,uidere,8ó ex pre Albino audire potuifti)in omi uitac curiu optimu uifum cft,ut ^tum ceftare à caufaRt defenfionc licuiiTetjtm ad eruditoRz hoim tui^ fimiiium cogrefliim aliquê ièrmonemqî côferrem.Necp em recftè inftitu tus animus reqerccre,aut utilius,aut honeftius ulquâ poteft,q in aliqua oppor tunitate dode ac liberaliter colloquendi,interrogandi^ 8ó rhdendi comitate»
D Sed quodnâ iftud couiuium'» An )^o dubitandu eft,qn id dicas,quod dodifti mis proccRz caeteris^ nup apud Vedium Prætextatû fuit,8lt; difcurrens poft inter reliquos grata uiciftitudo uariauit» De hoc ipib quæfitû uenio, 8lt; ex-plices uelim,quale illud couiuium fuerit,à quo te abfuifle propter fingularem oihium in te amicitia non opinor» Voluiflcm eqdem,nec^ id illis(ut exifti- Po/lhumiams mo)ingratum fuiiîèt. Sed cum ciîènt amicorum coplures mihi cauiae illis die-bus pnoicendae,ad cœnâ tum rogatus,meditâdi, non edêdi illud mihi tempus eflè refpôdi: hortatuscp fum,ut alium potius nullo inuolutum negotio,atcp eu ra liberum quaererêtlta^ fadum eft» Nam facundum amp;nbsp;eruditum uirû Eu-ièbium rhetorcm inter Graccos praeftantem omnibus,id eft noftra actate pro-feiïîsjdodrinæ latialis haud inicium, Prætextatus meum in locum inuitari im perauil. Vnde igitur ilia tibi nota iunt, quæ tam iucûdè 8^ comiter ad infti Decîus, f ai] tu-
-ocr page 120-SAT V R HALIOKVH
tuendâ uita exempUsCut audio)reR2 copiofiffîmis,5^ uanæ docflrinæ hubcrta' fi Pi)flhuit(t((nu{ prolata,digefl:a (iint. nbsp;nbsp;Cum folftitialis dies qui GturnalioRz fefta,quibus il
la couiuia celebrata lùnt,cÔlècutus eft,forêfî cura uacuus,læiiore animo cßcni domi. EÓ Eufcbius cu paucis è (elt;flatoribus fuis uenit:ftatim^ uultu rcnidés, pmagna me,inqt,abs te Pofthumiane cum ex alrjs, tum hoc maxime gratia leor obftridlum, qgt; à Prætextato ueniâ poftulando,mihi in cocna uacuefeciftl locum Jtacp intelligo^nô ftudium tantu tuum,led ipiam quocp,ut aliquid abs te mihi fiat commodi,côiêntire atcß alpirare fortuna, Vis' ne,in^,reftituere id nobis,qd debitum tarn benigne ac tarn libenter fateris,noftrum^ hoc otium, quo pfrui raro admodum licet,eó ducere,ut his qbus interfueris tune tu,nunc nos interelîè uideamurCFaciâ,inqt,ut uis.Narrabo autem tibi,non cibum aut p potum,tametfi ea quoeç hubertim cafte^ affîierunt : led ea q uel in conuiuijs, uel maxime extra men^m,ab fjldem per tot dies diéla funt, in quantû potero animo repetam.Quæ quidem ego cum audirem, ad eoRt mihi uitam qui bea' ti à fapientibus dicerentur,accedere uidebanNam amp;nbsp;quæ pridieq adeflèm if ter eos didla funt, Auieno mihi infinuante cÔperta lunt: 8^ omnia lcripto ma*’ daui,ne qd lubtraheret obliuio.Quæ fi ex me audire geftis,caue exiftimes di' Dfrt«;. gfj, unam referendiSjquæ per tot dies funt diébajfufficere. Quemnam igit, inter quos,aut unde ortum lêrmonem Pofthumiane fuiftê dicebatC Ita prac Po/thumiMuf fto fum indefeflus auditor» T um ille: Déclinante,inquit,in uelpcisz die,qué
làturnale feftum erat inlêcuturum,cum Vetftius Prætextatus domi conuenir^ fe geftientibus copiam faceret.eô uenerunt Aurelius Symmachus,8d Cecintia ö Albinus,cùm ætate,tum etiam moribus ac ftudijs inter le côiuntftiftîmi. Hos Seruius inter grammaticos do(ftorem recèns profeftùs,iuxta doeftrinam mira bilis 8^ amabilis,uerecundè terram intuens, 8^ uelut latêti fimilis lèquebatuf» Quos cum proljaexiftètjobuiam^ proceflîftèt,ac perblande làlutauilTctjCÔuer fus ad Furiû Albinum,q turn forte cum Auieno aderat,uis'neCait)mi Albin^ cum his qs adueniftè peropportune uides,quos^ iure ciuitatis noftrælumina dixerimus,eam rem de qua inter nos nafci coeperat fermo, communicemusî' Quid ni maxime uelim Albinus inquitC Nec ein ulla alia de re,quâ de dodis quæftionibus conoqui,aut nobis aut his poteft eflè iucundius»Cum^ côfedi^ lent,turn CecinnaîQuidnam id fit mi PraEtextatc,tametlî adhuc nefcio,dubi£a re tarnen non debeo,efl[è feitu optimum.Cum 8ô uobis ad colloquendum cau (àm attuleritjSC nos eius expertes eftè non finatis» Atqui fciasCinquit)oportet, eum inter nos lêrmonem fuiftê,ut cum dies craftinus feftis Saturno dicatis ini tium dabit,quando Saturnalia incipere dicamus,id eft quando craftinum dié initium lumere exiftimemus»Et inter nos quidê parua quædam de hac dilpu* tatione libauimus:uerum quia te,quicquid in libris Iatet,inueftigare notius e, ut per uerecûdiam negare poffîs, pergas uolo in medium proferre, quicqd de hoc quod quærimus,edo(ftum tibi comprehenlum^ eft»
De principio ac diuifïone ciuilis diet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JII.
r I IVm Cecinna: Cum uobis qui me in hune lêrmonem adducitis, nihil I nbsp;nbsp;ex omnibus quæ ueteribus elaborata lunt,aut ignoratio neget,aut ob
i JL liuio fubtrahatjfuperfluum uideo inter feientes nota proferre» Sed ne quis
-ocr page 121-tt B ER
45
quis me cxifti'met dignatione cÔfùîtationis grauan,^cquid[ de hoe mihi tenais memoria fûggc(ïèrit,paucis reuoluâ^Poft hæc cum oês paratos ad audiêdum ereélos^ nidilïet,ita exorRis eft; M. Varro in rcRZ humanaRi libro,quê de di ciijtio, ebus icripfit: Horaines,inquit,qui ex media node ad proximam mediam no-dem his horis uigintiquatuor nati (unt,uno die nati dicunt, Quibus )^bis ita uidetur dieRt obferuationê diuififlè,ut qui poft folis occafum ante mediam no dem natus fit^illo que nox côfecuta eft: contra uero qui in (ex nodis horis po ftcrioribus na(citur,eo die uideat natus,qui poft cam nodem diluxerit. Athc-nienfts autê aliter obièruare idem Varro in eodem libro icripfit, eos^ à folis occafii ad iólê itcR: occidentem, othe id medium tempus,unum diem die dice re.Babylonios porro aliter: A ibie em exorto,ad exortu eiuidem incipientem,
B id ipatium unius diei nomine uocare. V mbros uero unu 8^ eundem diem eftè dicerCjà meridie ad iequentem meridië. Quod quidêCinquit Varro)nimis ab furdum eft.Nam qui Calêdis hora ièxta apud Vmbros natus eft,dies cius na talis uideri debebit,amp; Calcndaru dimidiatus, èC q poft Calendas erit,uic^ ad horam eius diei ièxta. Populum aut Romanum,ita uti Varro dixit,dies fingu los annumerarc à media node ad mediam proxima, multis arguments often ditur.Sacra funt enim R.omana,partim diurna,partim nodurna.Et ea quæ di urnafunt,ab hora ièxta nodis ièquentis nodurnis fa cris tempus impenditur» Ad hoe,ritus quoc^8u mos auipicandi,eandem eflè obièruationem doceuNâ magiftratus,quando uno die eis nbsp;nbsp;aulpicandü eft,2lt; id agendum,fuper q pro
ceifit aufpiciUjpoft media nodem aufpicant,8^ poft exortum iblem agunt,au c Ipicati^ egiftè eadê die dicütur. Præterea tribuni plebis,quos nullum die integrû abeflè Roma licet,cum poft media nodem proficiicuntur,8ë poft pri mam facera ante mediam nodem ièquentê reuertütur,non uident abfuiftè di-em:quoniam ante hora nodis ièxta regreflï, partem aliquam illius in urbe c5 fumunt. Quintu quoeç Mutium iuriiconiultum dicere iölitum legi,non eflè uiurpata mulierê,quæ cum Calendis lanuarfjs apud uirumatrimonq cauia ef fe ccepiflèt,ad diem quartum Calendas lanuarias ièquentes ufurpata eflèuNo enim poflèt impleri trinodiü,quo abeflè à uiro ufiirpandi caufa ex duodecim tabulis deberet,quonia tertiæ nodis pofteriores ièx horæ,alterius anni elsêt, qui inciperet ex Calendis, Vergilius quoc^ id ipium oftendit,ut hominem de cuit poëticas res agentem,recondita atcß operta uetcris ritus fignificationeï
Torquet(inquit)medios nox humida curfiis. Et me fæuus equis oriens afflauit anhelis, His cm uerbis diê quem Romani ciuilê appellauere, à ièxta nodis hora oriri admoneuldê poêta qh nox quoi^ incipiat expreflït in ièxto,Cum em dixiflèt;
Hac uice ièrmonum rofeis aurora quadrigis
In medium æthereo curiu traiecerat axem, Mox fiiggefsit uates: Nox ruit Aenea,nos flendo ducimus horas.
Sed ita obferuatifsimus ciuiliu definitionu diei nodis initia deicripfit. Qui dies ita diuidinPrimS têpus diei dicit mediae nodis inclinatio:deinde gallici-nium:inde conticiniu,cum óë galli cóticeicunt,8ó homines etiâ tum quieicunt: deinde diluculum, id ê cum incipit dignoici dies Jnde mane,dum dies clarus.
f V Ma
-ocr page 122-SATVRNALIORVM ’
Mane autê dicftunijaut q? ab inferioribus locis,id eft à manibus,exordium lu ß cis emergat,autCqd uerius inihi uidet)ab omine boni nois. Nam Lanuuini mane pro bono dicunt:ßcut apud nos quoc^ cÔtrarium eft immane,ut imma^ nis belua,uel immane facinus,8^ hoc genus cætera,non pro bono. Dein à ma ne ad meridiê,hoc eft ad medium diem. Inde iam fuprà uocatur tempus oceP duum,86 mox iuprema tepeftas, hoc eftdiei nouiftimum tepus,ficut expflum eft in duodecim tabuIis:Solis occafus Iuprema tepeftas efto. Deinde uefpera, qd à Græcis tradum eft.IIIi em tOTija/j à ftella helpero dicunt:unde amp;nbsp;Hefpe-' ria ltalia,q) occafui lubiefta fit,nominat. Ab hoc têpore prima fax dicit^deim de c5cubia,00 inde intêpefta,q no habet idoneum têpus rebus gerendis. Hæc eft diei ciuilis à Romanis obleruata diuifio. Ergo nodtu futura,cum media eC p fe ccepit,aulpicium Saturnaliorum erit,quibus diecraftini mos inchoandi eft,
Latine did Saturnaliorufn^no^ufuturäj^'diecraftini^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,IIIL
HIc cum omes quafi uetuftatis proptuarium, Albini memoriam lauda' uiflèntjPrætextatus Auienum uidens Furio infufurratem,qdnam hoC mi Auiene,inquit,qd uni Albino indicatum clam cæteris eftèuelisÇ’
T um ille:Moueor quidê autoritate Cecinnæ, nee ignoro errore in tantä noH cadere doeftrinä. Aures tarne meas ifta uerboru nouitas pculit,ciim noeftu fu' tura^ÖC diecraftini,magis q futura no(fte,8ó die craftino dicere (ut regulis plaquot; ccCmaluit.Nam nodu non appellatio,led aduerbium eft.Porro futura,quod nomen eft,non poteft cum aduerbio conuenire. Needubium cft,hoc inter ft efte noeftu no(fte,quod diu ÓÓ die.Et rurlus;die,8ó craftini,non eodem cafu fùnt,8^ nili calus idem,nomina in eiulmodi elocutione non iungit. Saturnalio rum deinde cur malimus Saturnalium dicere,opto dignoftere.
S4tum(liutn,
S4turnaliortt
Cur4utorei Saturnalioru dicere malue-runtqS4tur-n4lium.
Ad hæc ciim Cecinna renidens taceret,8^ Scruius à Symmacho rogatus ef fet,quidnä de his exiftimaret:Licet,inquit,in hoc coctu non minus doótrina nobilitate reuerendo,magis mihi dilcendü fit docendum, fabulabor tarnen arbitrio iubetis, 8^ infinuabo primum de Saturnalibus, póft de cæteris,unde fit fic eloquendi non nouitasjed uetuftas. Qui Saturnalium dicit,regula in nititur. Nomina em quae datiuum pluralem in bus mittunt,nunquam genitf uum eiuldem numeri fyllaba creuille patiunturtled aut totidem habet,ut moni libus monilium,lcdilibus lëdiliûraut una fyllaba minus eft,ut carminibus car minum,luminibus luminü. Sic ergo Saturnalibus redius Saturnalium q Sa' turnaliorum.Sed qui làturnaliorum dicunt,autoritate magnorum muniuntur uirorum.Na Salluftius î tertio,BacchanaIiorum ait, amp;nbsp;Mafiirius faftorum fcdo:VinaIiorum,inquit,dies loui lacer eft,non ut quidam putant Veneri.Et ut iplos quoç^ grâmaticos in teftimonium eitern, Verrius Flaccus in co libeh ÏO qui Saturnus inIcribit:SaturnaIiorum,inquit, dies apud Græcos quoc^ ft' ftihabent.Et in eodem libro.'Dilucide me,inquit,de conftitutione Saturnalio rum Icripfifte arbitror.Item Iulius Modeftus de ferqs:SaturnaIiorum,inquit, feriæ.Et in eode libro: Antias,inquit,Agonaliorum repertorem Numa Pont pilium refert. Hæc tn,inquies,autoritas quæro an polfit aliqua ratione de' fèndi.PIanè,quatenus alienum nÖeft,committi grammaticum cum fua analo gia, tentabo fulpicionibus cruere, quid fit,quod eos folita enuntiatione detor'
-ocr page 123-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L I B E R 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S
icritjUt mallent SaturnalioRt q Saturnaliu dkcre» Ac*prirnum æRimo,q) hæc noîa ^funt feftoisi dieBz neutralia,carent^ numéro fingulari.diuerfæ côditi'o nis efle uoluerunt ab his noibus,q ucrocp numero figurant.Compitalia em et BacchanaIia,Slt; Agonalia,amp;^ VinaHa,8é reliqua his limilia, feftor^ dierst noîa fùnt,nec fingularif nominanuaut fi fingulari numerodixcris,non idê fignifica bis,nifi adieceris fèft5:ut Bacchanale feftû,8C Agonale feft5,et rcliqua,ut iam non polîtiuû fit,(èd adiecftiuûjqd Græci uocant. Animati funt ergo ad faciendâ dilcretionem in genitiuo ca(u,ut ex hac declinatione exprimèrent nœ men folennis diei,fi:iêtes in nônullis (æpc nominibus datiuo in bus exeûte,ni-hilominus genitiuû in rum finiri,ut domibus domoR2,duobus duoRt, ambo-
B bus amborst.Ita uiridia cùm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiunt, genitiuû in ium faciunt,
ut uiridia prata,uiridium pratoist. Cû uero iplàm loci uiridicatê l^nificare uo lumus,uiridioR2 dicimuszut cum dicit,formofà facies uiridiorsz. Tune em uiri dia quafi pofitiuum ponit,n5 accidens.Tanta autê apud ueteres fuit licêtia hu ius genitiuijUt Afinius Pollio uecffigalioist frequenter uRirpet,quod ucdtigal non minus dicat uecffigalia.Sed cum legamus:Læua^ ancile gerebat,ta men 8^ anciliorst relatum eft. Videndum ergo,ne magis uarietas ueteres delc ô:auerit,^ ad amuflim uerum fit, feftorst dierst nomina fie uocata. Ecce eiîi 8C pter folennium dierst uocabula,alia quoç^ fie declinata rcpimus,ut præcedcns îcrmo patefecit,uiridiorst,amp; ue(fligaliorum,8c anciliorû.Sed ÔC iplà feftorum nomina fidm régula declinata apud ueteres reperio.Siquidem Varro Feriali
. um diem ait à ferendis in fèpulchra epulis dici. Nô dixit ferialiorû» Et alibi flo c ralium no floraliorum ait,cum idë non ludos florales illic,fed ipfum feftû Flo ralia fignificaret.Mafiirius etiâ fècundo faftorum,Libcralium dies,inqt,à pon tificibus agonium Martiale appellatur.Et in eodê libro: Eâ noélem deinceps, ■ quæ in (equentê diem q eft Lucarium.non dixit lucariorum.Item^ liberaliû multi dixere,n5 liberaliorum»Vnde pronuntiandum eft,ueteres indulfiflè co piæ per uarietatemî ut dicebât exanimos exanimes, inermes èC inermos,tS hilaros atcç hilares.Et ideo certum eft,licito iâturnalium Së lâturnaliorû di ci,ciim alterum régula cum autoritäre,alterû etfî fol a, fed multorû défendit au toritas. Reliqua autê uerba quæ Auieno noftro noua uilâ funt,ueterum no-bis funt teftimonqs aflèrenda» Ennius em,nifi cui uidet inter noftræ ætatis po litiores munditia refpuendus, noeftu concubia dixit his uerbis;
® Qua Galli furtim noeftu fumma arcis adorti
Moenia concubia,uigilesi^ repente cruentant. Quo in loco animaduertêdum ê,nÔ iblum cp notftu cÔcubia.fed etiâ qd qua notftu dixerit» Et hoc pofuit in annalium (èptimo, in qrum tertio clariusqdem idem dixit:
Hac notftu filo pendebit Hetruria tota»
Claudius etiâ Quadrigarius annal.ii). Senatus autem de noêfu conuenire, no (ftu multa domum dimitti» Nô efle ab rc puto, hoc in loco id qc^ admonere, Œ decêuiri in.xq.tabulis inufitatiflimè noxp noêlu dixerût. Verba hæc funt: Si nox furtum faêlum fit,fi im aliqs occifit,iure cæfiis efto* In qbus uerbis id ctiam notâdum eft,q? ab eo qd eft is,n5 eum cafir accufatiuo,fed im dixerunt»
Sed nec diecraftini à doêtifftmo uiro fine ueterum autoritate prolatum eft, qui-
-ocr page 124-SäTVRNA'LIORVM '
dediecraßini. quibus mos crat^modo diequinti,modo dieqnte,pro aduerbio copulate dkej S re.Cuius indiciu eft,cp (yllaba fcda corripit quæ natura produci'tur,cum folu dicitur die. Quod autem diximus,extremam iftius uocis (yllabam tum per e, tum per i rcrihi,cöCuetum id ueteribus fuit, ut his literis pleruncp in fine indii fercnter uterentur,ficut priftine amp;nbsp;priftini,procliue procliui. V enit ecce illius
Al-Metui. uerfus Pomponiani in mentem, qui eft ex Atellana quæ »Meuia infcribitut» Dies hic iêxtus cum nihil egi,die Quarte moriar fame.
Diepriftinè codé modo dicebat, qd fignificabat die priftino,id ê priore,quo(l nunc pridie dicit,conuer(o côpofitionis ordine,quafi priftino die.Nec inficias eo,Ie(ftS apud ucteres die quarto. Sed inucnit hoc de tranfàtfto, non de fututo j, pofitû.Nam Cn.Marius homo impêiè do(ftus,in mimiambis pro eo dicit,q^ nudiufquartus nos dicimus,in his uerfibus:Nuper die quarto ut recordor,5^ certe aquariû urceum unicû domi frémit. Hoc igit intererit,ut die quarto qui dem de pterito dicamus,dic aût quarte de futuro. VcRt ne diecraftini nihil re' tuliflè uideamur,fuppetit Cœlianum illud ex libro hiftoriaRz lcdo:Si uis miht æquitatê dare,amp;S iplè cS cætero excrcitu me lèqui,diequinti Romæ in Capito lio curabo tibi cocnâ codam. Hic Symmachus,Coelius tuus,inqt,8lt; hifto--riâ amp;nbsp;uerbû ex Originibus M.Catonis accepit,apud quem ita lcriptû eft: Igi tur didatorê Carthaginenfiû magifter equitû monuit : Mitte Roma mccum cquitatu,diequinti in Capitolio tibi ccena coda erit.Et Prætextatus.’Exiftimo nÔnihil ad demonftrandâ confiietudinê uetcRz, eiia 8^ prætoris uerba confer re,qui more maioRî ferias concipere lolet,quæ appellantur compitalia.Ea ueï ba hæcfunt.’Dienoni poft Calendas lanuartj quiritibus côpitalia erunt.
D?fXd»rordfi^ ohjôletisq^ uerbis.Tutn reïïe ac latine did,mille nerbo^ eR,amp;'c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. .V.
crfü.i.M.i«. I IVm Auienus afpiciens Seruiû,Curius,inquit,amp; Fabritius,8c Coru' I canus antiqflîmi uiri, uel etiâ his antiqores Horatq illi trigemini,pla'
-JL ne ac dilucide cS fuis fabulati funt.’necp AuruncoR2,aut SicanoR2,auf PelalgoR2,q primi coluiflc in Italia dicunt,Ièd ætatis fuæ uerbis loquebantut. Tu autê proinde quafi cû matre Euandri nunc loquere. Vis nobis uerba mul ' tis iâ feculis obliterata reuocare.’ad quoRt congeriê pftanteis quoq^ uiros,quo rum memoriâ cÔtinuus legendi ulus inftruit,incitafti.Sed antiquitatem uobis placere iadatis,q? honefta,8d lobria,amp;^ modefta fit. Viuamus ergo moribus pteritis,plèntibus uerbis loquamur. Ego cm id q9 à C.Cæfare excellêtis inge lt;nbsp;ni) ac prudëtiæ uiro,in primo de analogia libro lcriptû eft, habeo lèmp in me moria atcç in pedore,ut tanq lcopulû,lic fugiâ infrequês atc^ inlôlens uerbm Mille dcnicp uerboRz taliû eft,q cum in ore prilcæ autoritatis crebro fuerint, cxautorata tn à lèquenti ætate repudiata^ funt.HoR2 copia proferre nunc pol (èm, ni têpus iam nodis propinquâtis necelîàriæ dilceflîonis nos admoneret. Mille uerbo - nbsp;nbsp;Bona y ba quælô,Prætextatus morali(ut aflôleCgrauitate fubiecit,nc info
rum é ex Gel- Jentgr parentis artiû autiqtatis reuerêtiam uerberemus, cuius amorê tu quolt;^ ioli.i.ea. i6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diflîmulas,magis prodis. Cum enim dicis,mille uerboi^t eft,qd aliud fef
mo tuus nifi iplàm redolct uetuftatêC' Nam licet M.Cicero in oratione, quaru pro Milone concepit,ita fcriptum reliqucrit: Ante fundum Clodij quo in fuu do
-ocr page 125-do propter inßnas illas fubflriicliones,facile milkhominu uerßbat uakntiu: non uerfabant,q3 in libris minus accurate icriptis reperiri ibiet Et in iexta in Ântoniû:Quis unq in illo lano inuêtus eft, q L. Antonio mille nummûm fer ret expenlùmçLicet Varro quoqî eiufclem (èculi homo in ièptimodecimo hu-manaRt dixeritîPlus mille amp;nbsp;centum annoRt eft,tamen fidutiam fie coponen* di,nÔ nifi ck antecedentium autoritate fiimplërunt.Nam Quadrigarius in ter tio annaliû ita icripfitdbi occiditur mille hoîm» Et Lucilius in tertio Gtyrarû:
Ad portam mille,à porta eft (êx inde Salernum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alibi uero etiâ
declinationê huius nominis executus eft* Nâ in decimoquinto libre ita dicit;
Hune milli pafsûm qui uiçerit atep duobus. Campanus ibnipes fuccuflbr nullus ièquetur
® Maiori fpatio diuerfiis uidebitur ire* Idem in libro nono: Tu milli nummiim potes uno quærere centum*
Milli pafsûm dixit,pro mille paflibus:8ô milli nummûm dixit,pro mille num mis:aperte^ oftendit,mille uocabulum eflè,8c fingulari numero dici,8£ ca fiim etiam caperc ablatiuum,eius^ pluratiuum elfe milia. Mille enim non ex eo ponitur quod Græcè dicuntur,ièd quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et ficut una chilias
duæ chiliades, ita unum mille, SC duo milia ueteres certa atque direefta ratio -ne dicebant. Et heus tuÇ” hine tam doôtis uiris quorum M,Gicero,ôô Varro imitatores fe gloriantur,adimere uis in uerborum comitqs ius fiiffragandi, tanquâ lêxagenarios maiores de ponte deijcies*;' Plura de hoc diflereremus,ni c nos inuitos ab inuito diieederehora cogeret. Sed uultis' ne die fequcntem,quê omnes plericp abaco latrunculis cÔterunt, nos iftis fobrijs fabulis à primo lucis in cœnæ tempus,ipGm quocp coenam non obrutam poculis, non Jalciui entern lèrculis,(èd quæftionibus doeftis pudicam,8^ mutuis ex lecftione relate onibus exigamusCSic ein ferias præ orni negotio fôetas commodi lênièrimus, non animum(ut dicitur)remittêtcs:nam remittere(inquit Mulônius) animum GdîiusUbr» quafi amittere eft,Icd demulcentes eum paulûm,atque laxStes iucundis hone-ftisep fermonû illecftationibus* Quod fi ita decernitis,dris penatibus meis hue conueniendo gratiflîmum fèceritis* T um Symmachus:NuIlus,qui quidem fe dignum hoc conuentu meminerit,(odalitatem hanc,uel ipfiim conuentus rc gern repudiabit* Sed ne quid ad perfeôlionê coetus defiderctur,inuitandos ad
D eundem congrelTum conuiétumep ccnlèo Flauianum,qui quanto fitmirando uiro 8C uenufto pâtre præftantior, non minus morum ornatu uitæ^ grauita te,^ copia profundæ cruditionis aiTeruitifimulcp Pcfthumianum,qui forum defenfionum dignatione nobilitat:amp; Euftachium, quitantus in omni philofo phiæ genere eft, ut ibius nobis reprælèntet trium philolbphorum ingénia, de quibus noftra antiquitas gloriataeft* Illos dico,quos Athenienfes quondam Grî/«« htw ad fenatum legauere,impetratum uti multam remitteret,quam ciuitati eorum Içcerat propter Oropi uaftationem.Ea multa fuerat talcntûm ferè qngentum. Erât ifti philolbphi Carneades ex Academia,Diogenes ftoicus,Critolaüs peripateticus,quos ferunt ièorlum quencp oftentandi gratia, per celeberrima ur bis loca,magno hominû conuêtudiflèrtaflè.Fuit(ut relatum eft)facundia Car neades uioiêta rapida,(cita et tereti Critolaüs,modefta Diogenes ÔC ibbria»
Sed
-ocr page 126-SATVRNALÏORVM
Sed in lenatu introdudti interprète uG funt Cæcilio (cnatorc. At hic nofter cU [ fetflas omneis aflècutus,(êd probabiliorê fecutus Gt,omia^ hæc inter Çræcos gna dicêdi folus inipleat,inf nos tn ita fui locuples interpres eft, ut neGrias quâ lingua facilius uel ornatius expleat opera diflèrendi.Probauere ornes CXAu' relij iudiciû,q edecumatos elegit (odales:atlt;^hisita cÔftitutis,primû à Præte* xtato Gmuljdeinde à iè diicedentes,domum quife^ Giam regreflj funt»
De origine ic ußi prtetextce,amp; tjuomoJo hcec in u/itm tranfierit nominiijinibi^; de alio^ ^uo rundatnnominumpropriorunt origine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .VI.
POftero die ad ædes Vedrj matutini omes,inter qs pridie cÔuenerat,af'' fuerunt:quibus Prætextatus in bibliotheca receptis,in qua eos oppetG ebatur,pclarum,inqt,dieni mihi fore uidco,cum nbsp;nbsp;uos adeftis,S^ affæ
turos (è illiqs ad conuentus noftrifocietatcrogari placuit,fpoponderunt,SoH Pofthumiano antiqor uiiâ eft inftruendaRt cura defenGonû,in cuius abnuen' tis Iocum,Eufebiû Graia amp;nbsp;docflrina facundia clarû rhetorê Girrogauin’nfi' nuaui^ omibus,ut ab exorto die,iè nobis indulgerent:quandoquidem nulHs hodie officijs publicis occupari fas eGTet. T ogatus certe,uel trabeatus,paluda' tus* ue,{èu ptextatuSjhac die uidetur nullus. nbsp;nbsp;T um Auienus,ut ci interpella
di mos erat:Cum facrum mihi,ait,ac reip.nomen Prætextate tuum inter nota bula diuerfi habitus refers,admoneor non Iudicræ(ut extimo)qu2cftionis.Cii em ueftitus togæ,uel trabeæ,feu paludamenti,nullû de iè jîprrj nominis ufum fecerit, quæro abs te, cur hoc de ibio ptextæhabitu uGirpauerit uetiiftas, aut huic nomini quæ origo côtigeritÇ' Inter hæc Auieni dic'ta,FJauianus amp;nbsp;Eufta^ chiuSjpar inGgne amicitiæ, ac minimo póft Eufebius jgrefG,alacrioremfecer« coetumtaccepta^ ac reddita Iâlutatione,cÔiêderunt.’pcontantes, quidnâ offen' derint lêrmocinationis.Tum Ve(ftius,popportunèafEiiftis mihi,inquit,aGèf torem quærenti. Mouet erh mihi Auienus nofter mei nominis quæftionê,ô^ ita originem eius flagitat,tan^ fides ab co generis exigenda Gt. Nam cum nul lus Gt q appcIIetur fuo noie uel togatus,uel trabcatus,uel paludatus,cur Præ' textatus nomen habeatur,poftulat in medium proferri. Sed 80 cû pofti inferP ptum Gt Delphici têpli, amp;nbsp;unius è numero fèptê Gpientû eadê fit ifta fentetia, (nàuTOp,quid in me feire exiftimâdus Gm, G nomê ignoro,cuius mihi nunc Prlt;etexf4o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa dicenda eftC T ullus Hoftilius rex Romanoßz tertius, de'
fwerit origo/ bellatis Hetrufcis,feIIam curulem,li(ftores^,amp; togam pidam, atq^ prætextâ, g rtijMo usurpa quæ inGgnia magiftratuum HetrufeoRz erant, primus ut Romæ haberentur, nïœperûâ inftituit.Sed prætextam illo fêculo puerilis nÔ uGirpabat ætas.Erat erh ut cæ' pMcrif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enumerauijhonoris habitus.Sed poftea Tarquinius Demarati exu'
Iis Corinthi-j filius PriG?us,quem quidam Lucumonem uocitatumferunt,rex tertius ab Hoftilio,quintus à Romulo,de Sabinis egit triumphû. Quo bello fillü Gjum,annos quatuordccim natû,lt;^ hoftem manu percuflèrat,8^ pro con cione Iaudauit,amp; bulla aurea prætextaq? donauit,inGgnics pucRz ultra annos fbrtem,præmqs uirilitatis ôd honoris. Nam ficut prætexta magiftratuum,ita bulla geftamen crat triumphâtium,quam in triumpho præ fè gerebant,inclu' fis intra eâ remedrjs,quæ crederent aducrGis inuidiam ualentiflima. Hinc de' dutftus mos,ut prætexta nbsp;bulla in ufùm puerorum nobilium uGrrparent, ad
omé
-ocr page 127-LIBER .1.
J t
/
/ î gt;
J J ï 1 t
C
(
l
»
I« /
s »
I J
I
ofncn 3^ uota cociKandæ uirtutis,d fimilts,cu{pnmisin annis muncra ifta ccf (êrunt. Ali) putât cundê Prilcum,cum is ftatum ciuium fokrtia^uidi prin
A cipis ordinärer, cultum quocß ingenuoRt pueroRs inter pcipua duxi(Iè,inftitu iflè^jUt patritrj bulla aurea cum toga cui purpura prætexitur,uterentur,dun-taxai ini,quorum patres curulem geflcrant magiftratum,Cæteris aût,ut præ* texta tâtum uterent indultum:fed ufc^ ad cos,quorum parentes equo ftipêdia iufta meruisiènt. Libertinis uero nullo iure uti prætextis licebat,ac multo mi nus percgrinis,qbus nulla eiset cum Romanis neceisitudogt; Sedpoftea liberti norum quoep filrjs prætexta conceisa eft,ex cauiâ tali quam M.Lælius augur refert,qui bello punico iècundo duumuiros dicit ex icnatuicÔiulto,propf mul ta prodigia,Iibros Sibyllinos adiisetS^ inipetflis his nûtiaise in Capitolio fup* ® plicandumjledlifternium^ ex collata ftipe faciêdum,ita ut libertinæ quoep,q ïonga uefte uterêtur,in earn rem pecunia iubmimftrarent. Autfla igitur obiê-cratio,pueris ingcnuis,itê^ libertinis, ièd amp;nbsp;uirginibus patrimis matrimis^; pronuntiantibus carmen.Éx quo conceisum,ut libertinoRî quoeç filrj,q ex iu fta dûtaxat matrefamiliâs nati fuiisentttogâ prætcxtam,8ô lorum in collo pro bullæ decore geftarêt» Verrius Flaccus aitiCum populus Ro^peftilentia labo raret,eiset^ reip5ium,id accidere,q? dij dei{3iceretur,anxiam urbem fuirse,qa non inielligeret oracuIS:eucniisec^,ut Circêfium die,puer de cœnaculo pom* pam fupnè deipiceret,8^ patri referret, q ordine iêcreta iàcrorum in area pilen ti cÔpolîta uidiisct.Qui cum rem geftam iènatui nuntiaiset,placuiisc uelari lo* ca ea quà pôpa uehcretur,atcç ita perte iêdata,pueR2; qui ambiguitatê ibrtis ab ibiueratjtogæ prætextæ uium munus impetrauiise. Veturtatis pitilsimi re- ' ferunt,in raptu SabinaR2,unam mulicRi nomine Herfiliam, dum adhæreret fi liæjGmul raptam.Quani cum Romulus Horto cuidam ex agro Latino,qui in aiÿlum eius côfugerat, uirtute conipicuo uxorem dediiset,natum ex ea pueRî, ante^ ulla alia SabinaRx partum ederct,cum^,q? primus eiset in hortico pro creatus,Hortum Hortiliû à matreuocitatum,8^ eundê à Romulo bulla aurea ac prætexta infignibus honoratum. Is cm cum raptas ad coniblandum uocaP fet,ipopôdirse fertur,fe eius infanti,quæ prima fibi ciuem Romanam eiset eni xa,illurtre munus datuRi.Nonnulli credunt ingenuis pueris attributû,ut cor* dis figuram in bulla ante pelt;rtus annexèrent, quam inipicientes,ita demum iê homines cogitarêt,fi corde prærtarent.Togam quo^ prætexta his additam, ut ex purpuræ rubore,ingenuitatis pudore regerentur»
Diximus unde prætexta,adiecimus Ôô cauias quibus exirtimat coceisa pU' eritiæ.Nunc idem habitus quo argumente tranfierit in ufum nominis,paucis X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
cxplicâdum crt» Mos antca iènatoribus fuit,iu curiâ cum prætextatis filrjs ExGclliolSgt;. introire. Cum in iênatu res maior quæpiam coniùltarctur,ca^ in dicm porte rum prolata eiset,placuit ut hanc rcm,fuper qua traXauiisent,ne quis enuntia ret,priusq décréta eiset. Mater Papy rij pueri,qui cum parente iùo in curia fu. eratjpcontatur filium,quidnam in fenatu egifsent patres.Puer refpondit,tacê^ dum eise,ne(^ id dici licere.Mulier fit audiendi cupidior,{ècretum rci,8C filen tium pueri,animumq? eius ad cxqrendum euerberat. Quærit igitur cÔprefsi-us uiolentius^.Tum puer urgente matre,lepidi atqj fertiui mendacij confiliS capit.
-ocr page 128-SAT V R N AtlOR VH
ScipioflUt» no mertunde.
aeJJàU,
capitAclu in fcnatu dixit,utru uideretur utilius magis^ ex rep.eflè, unus^ ö ut duas uxores haberet,an ut una apud duos nupta elîèt» Hoc ilia ut audiuif, animo cöpaueßit,domo trepidans egredit,ad cæteras matronasaffèrt.Poftd' die^ ad ßnatum copiofic matrûfamiliâs cateruæ cÔfluunt, lachrymantes at^ obfecrantes orant,una potius ut duobus nupta fieret,^ uni duæ«Senatores in grediêtes curiam,quæ ilia muliei^ intempéries, quid fibi poftulatio iftha^c uellet,mirabanf;ÔC no ut paruæ rei prodigium,illâ uerecundi ßxus impudka infaniâ paueßebant.Puer Papyrius publicû metum demit. Nam in mediû ot riæ progreflus,qd ipfi mater audire inftitißet,qd matri ipß fimulasßt,ficuti ß eratjCnarrat.Senatusfidem atcp ingeniu pueri exofculat,confultumœ facit,ut* pofthac pueri cum patribus in curia non introëant,pter ilium unum PapyriU, p ei^ puero poftea cognomentu honoris gratia,decretoinditû Prætextatus,ob tacendijloquêdi^ in ptextata ætate prudentiâ.Hoc cognomentû poftea famiquot; b'æ noftræ in nome hæfît» Non alif diéli Scipiones,nifi q? Cornelius,q pa' trem luminibus carentë pro baculo regebat,Scipio cognoîatus,nomê ex cog' nomine pofteris dédit. Sic Meßala tuus Âuienc,dilt;ftus cognomento Valt rq Maximi,q poftq Meßanam urbem Siciliæ nobilißima cepit,Meßala cog' nominatus eft. Nee miRz fi ex cognominibus nata funt noîa,cû côtrà ôë cog nomina expprrjs fint tradia noibus,ut ab Aemilio Aemilianus,à Seruio SeP uilianus. Hic fubiecit Eußbius:Mcßala Scipio,alter de pietate,de uirtU' te alter,ut rerers,cognomêta reperunt.Sed Scropha SC Afina,q uiris no medl ocribus cognomêta funt,uolo dicas unde côtigerint,cü contumeliæ ^honof* propiora uideant. T um illc: Nec honor,nec iniuria,fed cafus fecit hæc nom!' na.Nâ Afinæ cognomêtum Cornelijs datû cft,qm princeps Corneliæ gentis empto fundo,feu filia data marito,cû iponfores ab eo iôlennif pofterent,afina cum pecuniæ onere produxit in foR2,quafi pro ipôiôribus pßns pignus.Trt' mellius uero,Scropha cognominatus eft euétu talids Tremellius cum familk atcß liberis in uilla erat,ftrui eius cû de uicino ftropha erraret,fijrrcptâ confît* unt.Vicinus,aduocatis cuftodibus,omia circûuenit,ne qua hæceffèrri pofsk,
Scro^4,
is^ ad dnm appellat reftitui fibx pecudê, Tremellius qui ex uillico rem côp^quot; rißet,fcrophæ cadauer iîib ccntonibus collocatjfùp quos uxor cubabar Quss ftionem uicino pmittitCum uentum eft ad cubiculum,uerba iurationis côâ' pitjuuljam eße in uilla iùa ßrophä,nifi ilJam(inquit) quæ in centonibus iacfC, lelt;flulu monftrat* Ea facetißima iuratio,T remcllio Scrophæ cognomê dédit-De Sdtumalio^ ori^ne ic uetuRMe,ubi alia qaatia obiter per^ringuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. .Vil.
Vm ifta narrantur,unus è famulitio,cui prouincia erat admittere uo lentes dominum conuenire,Euangelum adeße nuntiatcum Dyßn’o, qui tunc R.omæ præftare uidebantur cæteris medendi artem profei' fis.Corrugato indicauere uultu pleric^ de cÔfidentibus, Euangeli interuêtiini otio iuo inamcenû,mmus^ placido conuêtui cÔgruentem, Eratenim amaru' lenta dicacitate,amp;^ lingua proternèmordaci,procax,ac (ècurus oflTenßRtjqu^^ fine deleô:u chari uel nô amici in ß paßim uerbis odia ßretibus prouocabat» Sed PrætextatuSjUt erat in ornes æquè placidus ac mitis,ut admitierêtur mif fis obuîjs imperauit,quos Horus ingredientes commodùm confecutus comi' tabaquit
-ocr page 129-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
49
tabatur,uir corpore atcç animo iuxtà uaïidus : poft inter pugilcs palmas,a(î philofophiæ ftudia migrauit,iè(ftâ^ Antifthenis Crateds atep ipfîus Dio-genis fecutuSjinfer cynicos nô incelebris habebauSed Euangclus poftg cœtS tantum affùrgentê fibi ingreffiis offèndit,ca(us* nc,inqt, hos omes ad te Præte xtate contraxit,an aldus quiddâ,cui remotis arbitris opus fit, cogitaturi ex dif pofito côueniftisïQd fi ita eft ut exiftimo,abibo potius,q meueftris milcebo fecredsjà qbus me amouebii uoluntas,Iicet fortuna fecillèt irruere, T um Vc-(ftiuSj^uis ad omem patientiâ conftanter animi tranqllitate firmus eftèt,nÔni hil tn confultatione tam proterua motus, fi aut me(inquit)EuâgeIe,aut hæc in nocentiæ lumina cogitaflès,nullu inter nos taie fecretû opinareris,q3 non uel dbijUel amp;nbsp;uulgo fieri dilucidum poflèt : qa nec^ ego ium immemor,nec horu ® quenq infeium credo lântfti illius pcepti philoiôphiætSic loquendû elfe cû ho minibuSjtanqdrj audiât:fic loquêdum cum drjSjtanq homines audiant.Cuius feda pars fancit,ne qd à dqs pctamus,qd uelle nos indecoRî fit hominibus cô-fiteri*Nos uero,ut et honore iàcris lèrrjs haberemus,8£ uitaremus tamê torpo rem fèriâdi,atc^ otium in negotiu utile uerteremus,c5uénimus,diê totum do-(ftis làbulis uelut ex (ymbolo côfêrendis daturi» Nam fi p lâcra iblennia riuos deducere religio nulla prohiber, fi lalubri fluuio merlàre oues fas amp;nbsp;iuraper-mittunt,cur non religionis honor putet, dicare lâcris diebus iàcrû ftudium li-terai^CSed qa uos quoeç deoRz aliqs nobis additos uoluit,facite,fi uolentibus uobis eritjdiem cômunibus amp;nbsp;fabulis Si epulis exigamus, quibus ut oês ho-die qui plèntes funt acqelcant,impetratû teneo.Tunc ille:Superuenire fabulis C non euocatos,haud equidê turpe exiftimat: ueRz ipontè irrucre in conuiuium alrjs pparatum,nec ab Homero fine nota,uel in fratre memoratû cft* Et uide ne nimium arrogâter tres tibi uelis Menelaos cÔtigiiîè,cum illi tâto régi unus cuenerit. Turn omes Prætextatû iuuätes orare,blâdec^ ad commune inuitare confortium:Euâgelum qdem læpius Si maxime,ièd nonnunq Si cum eo pari ter ingreftbs.Inter hæc Euâgelus petitu omium temperatus, M.Varroriis,in-ouitjibrum uobis arbitror non ignotû ex iàtyris Menippeis, qui inicribitur: Nelcis quid uelp lerus uehat.in quo conuiuaR: numeRj hac lege dehnit, ut ne que minor Gratiai^ fit,nec^ MulaRz numerofior. Hicuideo excepto rege côuiuiî,tot uos eflè quot fiint muiæ.Quid ergopfetfto numero quæritis ad D rjciêdosC Et Veâ;ius:Hoc,inqt,præ(êntia ueftra nobis pftabit,ut Si mulàs im pleamns Si Gradas, quas ad teftum deoRz oinium principis æquum eft côue-nire.Quum igitur confediflènt,Horus Auienum intuês,quem familiarius Ire quentare lôlitus crat: Inhoc,inquit,Saturni cultu,quem deoRz principem dici tis,ritus uidetur ab Aegy ptioRt religiofiflîma gcnte,in arcana temploru, iifiç ad Akxandri Macedonis occafiim defuiflè: poft quem tyrannide Ptolemæo-rum preflî,hos quoç^ deos in cultum recipere,ÂIexandrinoRt more,apud qs præcipue colebantur,coalt;fti lunt.Ita tarnen imperio paruerunt,ut non omino religionis fijæ oblèruata côfunderent. Nam quia nun^ fas fuit Aegyptqs,pe cudibus autlànguine,lèd precibus Si thurefolo placaredeos,his autê duobus aduenis hoftiæ erant ex more ma(ftâdæ,fana eorum extra pomœrium locaue-runtjUt Si illi facrificij Iblenni fibi cruore colerent,nec tamê urbana templa pe g cudum
-ocr page 130-s AT V R N ALIORVH cudiitn more polIucrentunNullum itacp Aegypti oppidum intra muros iuoS ï aut Saturni aut Serapis fanum recepit:HoR2 altcRî uix ægre^ à uobis adtnif' (uin audio,Saturnum nbsp;nbsp;uel maximo inter cæteros honore celebratis,Si ergo
nihil eft,qd me hoc fcire^hibeat,uolo in medium proférât» Hic Auienus in Prætextatum expeclationem cÔiîilentis remittens,licet oês,ait,q adiunt,p3' ri dolt;ftrina poIleant,iàcroR2 tarnen omium Vecflius unice confcius,potcft tibi ÔC or^inem cultus,qui huic deo pendit,Slt; caufam fefti folennis aperire. cum Prætextatus in alios refunderc tentafïct, oês ab co impetrauerunt,ut ipi^ dilïèreret.Tune ille lilentio fado,ita cxoriûs eft:
SâturiMÎioru nbsp;nbsp;nbsp;SaturnalioRt originem illâ mihi in medium proferre fas eft,non q ad area
ongo. nam diuinitatis naturâ refert, lèd quæ aut fabulolîs admifta diflêrit,aui à phy ficis in uulgus aperit Nam occultas 5^ manâtes ex meri ueri fonte rationes,ne in ipfîs qdem facris enarrari pmititunSed G quis illas aiïèquitur,continere in' tra confeientiâ tectas iubetunVnde quæ (cire fas eft, Horus nofter licebit inc
SfttumKor« recognoicat. Regionem iftam,quæ nunc uocatur Italia, regno lanus ob tinuit» Qui(ut Higinus Protarchum Trallianum ftcutus tradit)cum Camefc æquè indigena terra hanc ita participata potentia poflidebat, ut regio Camefc ne,oppidum laniculum uocitaretur.Poft ad lanum iolum regnum redacïuin eft, qui credit geminâ faciem ptuliflê, ut quæ ante,quæ^ poft tergum eftenf, intueret» Qd procul dubio ad prudetiam régis iolertiam^ referendû eft,o præterita nonèt,6ó futura profpiceret : Geut Anteuorta Sc Poftuorta diuinita-cis fcilicet aptiftîmæ comites,apud Romanos colunt» Hic igit Ianiis,cum Sa ö turnum claftè pueëfum excepiflèt hoipitio, 86 ab eo edodus peritiâ ruris,fei5 ilium rude ante fruges cognitas uiôlum in melius redegiftet, regni eum itK cietate munerauit.Cum primus quoc^ æraGgnaret,iêruauit amp;nbsp;in hoc Saturni reuerentiâ,ut qm ille naui fuerat aduecftus,ex una qdem parte fui capitis cffigi es,ex altera uero nauis cxprimcret,quo Saturni memoriâ etiS in pofteros pro pagaret» Aes ita fuiflè ngnatum,hodie^ intelligitur in aleæ luGi,cum pueri de narios in fublime iaélantes, capita aut nauim, lulu tefte uetuftatis, exclamant» Hos una concordes regnaftè, uicina^ oppida opera cômuni condidiflêjpra:' ter Maronem qui refert, laniculum huic,illi fuerat Saturnia nomê,etiam illud in prôptu eft,q) pofteri quotp duos eis continuos menlês dicarunt,ut Decent ber facrum Saturni,lanuarius alterius uocabulû poflîderet* Cum inter hæc fubito Saturnus non côparuiflèt, excogitauit lanus honoB2 eius augmentum» Ac primùm terram omem ditioni fuæ parêtcm,Saturniam nominauit. Arani deinde cum làcris tan^ deo condidit,quæ Saturnalia nominauit» Tot feculis Saturnalia præcedût Romanæ urbis ætatem.Obièruari igitur eum iuflît ma' ieftate religiÔis,quaG uitæ melioris autorem. Simulacrum eius indicio eft,cui làlcem inßgne meflîs adiecit» Huic deo inlertiones GirculoRr,pomorum^; edit cationcs,amp; omium eiuftemodi fertilium tribuunt diftiplinas.Cyrenenlès etia cum rem diuinam ei faciunt,ficis recentibus coronant,placentas^ mutuo mif Gtât,meIIis 80 fruiftiium regtorem Saturnum cxtimâtes.Hunc Romani ctiam Sterculium uocant,qj prius ftercore fœcûditatem agris comparauerit» Regni eius têpora felicilTima feruntur,cùm propter rerum copiam,tum etiam q? non dum
-ocr page 131-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4»
so
dum quiT^ (eruitio uel libertate difcriminabauQusc res intelligi poteft,q? Sa turnalibus tota (èruis Hcentia gmittit» Alia Saturnalioi^ caufa fic tradie.Qui Ah^eör«Jfm crât ab Hercule in Italia rcli(fli(ut qdam ferunt)irato/p incuftoditu fuiflet ar' mentUjUt nonulli extimant,colultó eos relinquente,ut arä Hiam atc^ ædem ab incurfionibus tuerent.’r) ergo cum à latronibus infeftarent,occupato edito col ICjSaturnios le noiauerunt,q ante nomine etiä idem colIis uocabatur. Et qa fe eius dei fenferunt noie ac religione tutos,inftituifle Saturnalia ferunt, ut agregt; ftes uicinoRi animos,ad maiorê facri reuerentiä,ipG indidtifeftiobferuatio uo caret. Nec illa caufam q Saturnalibus afltgnat ignoro,qd PelalgiCficut Var-* ro memorat)ciim ledibus Ibis pulG,diuerfas terras petiflènt, côfluxerunt piert ^Dodonû:8lt; incerti quibus adhærerent locis,eiufmodi accepere relponfum:
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o'/iliAcop crar'ü^viQUV kisu/
hJ'‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ysii'Kbji vao‘@-’
A.?ç àvci^ixS'îv'nç lt;/'tKa'Tiu)^7r4At4-«l'
Ka/ KKpaAccQ a«/*« W ■asi/x.-mn «JjcjSt«.
Accepta^ forte,cum Latiû poft errores plurimos appuliftèntjin ïacu *CutuIi enfiü natam tnlulâ dephenderunt. Ampliflïmus em celpes,fiue ille cótinens li-muSjfeu paludis fuit,coa(fta c5page,uirgultis 8ó arboribus in lÿluæ licentiam c5ptus,ia(ftâtibus P ome mare fluólibus uagabat,ut fides ex hoc etiâ Delo fa-(fta fit,q cella môtibus,uafta câpis,tn p maria migrabat.Hoc igit miraculo de phenfojhas fibi ledes pdidfas eê didicerut: uaftatis^ Siciliêfîbus incolis,occu-pauere regione,decima pdæ fedm rnfum Apollini côlècrata, ereeftis Diti face!
c lOjSC Saturno aratcuius feftu laturnalia noiauerût.Cû^î diu hûanis capitibus
Ditê,8lt; uiroR^ uiélimis Saturnu placare fe crederêt,^pter oraculû in q erat:
Kal KitpaXai; «ƒ»
Hercule ferut poftea cum Geryonis pecore p Italia reuertentem fuafifte illoRj poftcris,utfauftis lacrificijs infaufta mutarent: inferêtes Diti,nÔ hoîm capita, (èd ofcilla ad Humana effigie artefimulata: Só aras Saturnias,non maólado ui-roSjfed accenGs luminibus excolêtes,qanon Iblum uiR2,Ièd 8lt; lumina «fSr« fi' gnificant. Inde mos p Saturnalia miflîtandis cereis coepit. Alq cereos non ob aliud mitti putant,(^ q? hoe principe, ab incomi amp;nbsp;tenebrofa uita,quaG ad lu-cem Slt; bonaR^ artiû feientiâ editi liimus. Illud quoep in literis inuenio,q? cu multi occafione SaturnalioRz per auaritia à clientibus ambitiolê munera exige mîttendit ce^ rentjidc^ onus tenuiores grauaret,Publicius trib.pl.tulit,ut nonniG cerei diti »•eü. oribus miflitarcnt. o Hic Albinus Cecinna Gibiecit : C^alênuncpmutatio-nem lacrificq Prætextate memorafti, inuenio poftea copitalibus celebrata, cu uiMUdc^e [lt;i ludi p urbem in compitis agitabant,reftituti Icilicet à Tarqnio Superbo Lari era. bus ac Maniac ex relponfo Apollinis, quo pceptum eft,ut pro capitibus,capi-tibus fupplicaret.Id^ aIi^diuobIèruatS,utpro*familiariü lôlpitate pueri ma Atfimt/Mr«. (ftarent Maniac deac matri Lariu.Quod iacrificq genus,lunius Brutus conGii pullb T arqnio aliter conftituit celebrandu. Nam capitibus allfj amp;nbsp;papaueris fupplicari iuffit, ut relpôlô Apollinis Htisfieret de nomine capitu,rcmoto feili cet fcelere infauftac facriGcatiois. Faeftum^ eft,ut effigies Maniac fùfpefæ pro ftnguIoR: foribus,periculumß qd immineret familqs,expiarêt,Ludos^’ ipfos
g n C’«
-ocr page 132-sätvrnaliorvm
ex utjs compitoRz in quibus agitabantur,compitalia appellitaucrunt,Sed peP é age caetera.T une Prætextatus:Bene èC opportune fimilis emendatio (âcrifici' orum relata eft. Sed ex his caufis quæ de origine huius fefti relatæ funt,appa' Sdturttaliorü ret Saturnalia uetuftiora eflè urbe Romana: adeo,ut ante Romam in Graecia Krtw/Uj. jjQç (ôicnne cœpiflèjL* Accius in annalibus fuis référât his uerbis:
Maxima pars Graiûm Saturno amp;nbsp;maximæ Athenæ Conficiunt iàcra,quæ Cronia eflè iterantur ab illis* Cum^ diem celebrant,per agros urbesep ferè omnes Exercent epulis lætijfamulos^ procurant Quife^p fuos,nofl:ri^ itidcm,amp; mos traditus illinc Ifte,ut cum dominis famuli epulentur ibidem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Detemplo Saturni^decj- his in huius te Je aut imagine uifuntur. ^uo moJo întelligett Jafintea^^UteJehocJeofabulo/èJicicon/ùerunt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .VIII.
NV ne de ipfo dei templo pauca referenda hint» T ullû Hoftiliû eu bis de AlbaniSjde Sabinis tertio triûphafïètjnuenio fanû Saturno ex uo to côlècraflèjôi Saturnalia tune primû Romæ inftituta» Q7uis Vaf' ro libro fexto q eft de fàcris ædibus, icribat ædê Saturni ad foRz faciendum lo caflè L.Tarqnium r^ê, Titu ueroLargium ditftatorê Saturnalibus eâ decîf cafle. Nec me fugit,GelIiû fcriberc fènatû decrêflè,ut ædes Saturni fieret,ei^ rei L.Furium tribunum militum pfuiflè.Habet arâ,8ô ante fe cocnaculû. Illic Græco ritu capite opto res diuina fit: qa primo à Pelafgis,pôft ab Hercule iw «i qwÆreJm' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principio fatftitatâ putant» Aedê uero Saturni ærariû Romani eflè uo ö
num. luerunt^qp têpore q incoluit Italiâ,fèrtur in eius finibus nullum eflè furtum co miflùm,aut qa fub illo nihil erat cuiui^ priuatum,Nec (ignare iôlum,aut paf Gcorg.i. limite câpum Pas erat,in mediu quærebât, idco apud eum locaret popuÜ pecunia cômunis,(ub quo fuiflènt cuneftis uniuerlà cômunia» nbsp;Illud nô omb
îèrim,T ritonas cum buccinis faftigio Saturni ædis (ugpofitos, qm ab eius co raemoratione ad noftrâ ætatê hiftoria elata,amp;^ quafi uocaliseft: ante uero,mtJ ta SS oblcura Sc incognita, q3 teftant caudæ Tritonum humi merfæ amp;nbsp;abfco Tritanescur ditæ. Cur aût Saturnus ip(e in compedibus uifàt,Verrius Flaccus caulâm (lt; î^desatumi. jgnorare dicit,ueRz mihi Apollodori leeftio (ûggerit.Saturnum Apollodorus satumuscur ^Ihgari ait P annum laneo uinculo,amp; (ôlui ad diê fibi feftum, id eft men(è hoC ianeos habeat Decebri,Atcß inde prouerbium duótum:Dcos laneos pedes habere. Signify pedes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cari uero decimo menlè (èmê in utero animatum in uitam grandelcere, qd do
nec erumpat in Iuce,monibus naturæ'uinculis detinet. Eft porro idem xjov©^ €gt;A;çov©gt;.Saturnum ein inquantS mythici fitftionibus diftrahunt, intantu phy fici ad quanda ueri fimilitudinê reuocat. Hunc aiut abfcidiflè Cælrj patris pu denda,qbus in mare deiecftis,Venere procreatam:quæ à (puma unde coaluit, nomen accepit.Ex quo intelligi uolunt, cum chaos eflèt,têpora non fu iflè.Siqdem tempus eft certa dimen(io,q ex cceli conuerfi'one colligitur. Tent pus cœpir inde. Ab ip(o natus putat Hfov©^,quiCut diximus);i^o'v©-' eft. Cum^ fèmina reRz omium poft coclum gignendaRz de ccelo fluerent,8c elementa uni uer(à,quæ mundo plenitudinê facerent,ex illis (èminibus funderent:ubi mun dus oihibus (uis partibus mêbris^ perfedus eft,ccrio iam têpore finis fadus eft pro
-ocr page 133-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SI
eft procededi de ccelo femina ad elementoBi conccptionêî^ppc q I’am plena fu / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erâtpcreata» Aîalium uero æternâ propagationem ad Venerê gnandi facultas
, ex hurnore trâftata eft,ut p coitS man's fœminæ^ cunefta dcinceps gignerenu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pr opter abfciflor^ pudêdoRî fabulâ,etiam nn eum Saturnum uocitarunc,
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rbh ff«ab,q3 mêbrum u ir i le declarat,ueluti Sathunnum. Y nde (àtyros etiâ
ueluti (àthunos(qgt; fint in libidine pr on i) appellat os opinâtur.Falcem ei qdam putant attributam,q) tempus omia metat,exccet,amp; incidat. Hune aiunt filios fuos (ôlituin deuorare,eo(dem^ rurfus euomere» Per q3 fimiliter fignificatur eum tempus efl[è,à q uicibus cunda gignant abfumâtur^,8C ex eo denuo re-, nafcantur.Eundë à filio pulfijm,qd aliud cft,q temporafènefeentia ab his quæ póft iunt nata.depelliC Vindum autem,q? certa lege naturæconnexa fint tem-
(J B pora,uel q? ornes Iruges quibufdam uinculis nodiscp alternentur.Nam fai cem uolunt fabulæ in Siciliam decidifle,quod fit terra ifta uel maxime fcrtilis»
QMsJeusIanus,delt;j;uariiseiuSiidn{)minibuiacfgt;oteRate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .IX.
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■R—1T qa lanum cum Saturno regnaflè memorauimus,de Saturno autê qd
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I—( mythici uel phyfici cxtftimêt,iam relatû eft:de lano quoep qd ab utrifqp
, J__yiadetjin medium proferemus. Mythicireferunt,régnante Iano,omi Dek«a. J um domos religione ac iànditate fuifte munitas Jdcircoqj ei diuinos honores î cflè decretoSjSC ob mérita introïtus exitus ædium eidê conlècratos.Xenon ; quo(^ primo ItalicaRt traditjanum in kalia primùm dijs templa feciflè,5i^ ri-J tus inftituifle iàcroRzhdeo eum in iacrificrjs pfationem meruiftè ppetuam.Qui I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam ideo eum dici bifrôtem putant,q? nbsp;nbsp;pterita (ciuerit,amp;S futura prouiderit.
, Ó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed phyfici eum magis cÔlècrant argumencis diuinitatis. Nâ funt q lanum
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eundem eftèjatc^ Apolünem Diana dicant, in hoc iino utruncp exprirni rit dan.
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numen affirmêt.Etem ficut Nigidius qcp refert,apud Græcos Apollo colit,q
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocat.Eiusc[î aras ante fores fuas célébrât,ipfijm exitus amp;nbsp;introitus de
monftrâtes potente Jdë Apollo apud illos 8^ âcyvnvç nuncupaqquafi uijs ppo-fitus urbanis.Illi em uias q intra pomccria fiintjä-yu/«? appellant, Dianæ uero, , ut TriuiXjUiais: omium fjdem tribuunt poteftatemzSed apud nos lanum omi
K bus peftè ianuis, nomen oftendit,q3 eft fimile Supou«. Nâ 8ô cum claui ac uir-ga figurat,quafi omium portai^ cuftos,8^ redor uiaRz.Pronuhtiauit Nigi dius Apollinë lanum eflè,Dianamcp lanâ, appofitad lra,quæ fiepe i Iræ cau-fa decoris apponit,ut reditur,rcdhibetur,redintegratur,8^ fimilia. nbsp;nbsp;lanum q
dam folem demÔftrari uolût,8^ ideo geminum, quafi utriufcp ianuæ cccleftis potentem,q exoriens aperiat dië,occidens claudatHnuocariqj primum,quum alicui deores diuina celebratur,ut p eum pateat ad ilium deum cui immolatur accefliis, quafi preccs fupplicum p portas fiias ad deos iplè tranfmittat. Inde fimulacrum eius plerunçp fingitur manu dextra trecentoRî, amp;nbsp;finiftralêxagin ta quincß numeßt tenens,ad demonftrandâ anni dimëfionem, quæ pcipua eft Iblis poteftas. Alrj mundum,id eft coelum,enè uoluerunt,Ianum^ ab eun do di(ftum,q) mundus ièmp eat,dum in orbem uoluitur: 8^ ex le initium faci-cnSjinièrefertur. Vnde Cornificius EtymoRz libro tertio,Ciccro,inquit,non Ianum,Ièd Eanum noîat,ab eundo.Hinc et Phccnices in ficris imaginem eius ; exprimentes, draconê fînxerunt in orbem redadum,caudâq? (uâ deuorâtem, g «i
-ocr page 134-SATVRNALIORVM
ut apparcat mundû 8^ ex feiplô ali,amp; in fe reuolui. Ideo Slt;^ apud nös in quafH ö or partes fpedat,ut demôftrat fimuIacRz eius Phaleris adueélum.C.Bafsus in eo libro que de di}s côpofuit,Ianum bifrontc fingi ait, quafi fupeRz aic^ infcRî ianitorêreundem quadriformê,quafi uniuerfà climata maieftate cÔplexum. Sa lioRî quoœ antiqfsimis carminibus deoRt deus caniuM.etiâ Mefsala Cn.Do mitrj in cÔmlatu collega,idem^ g annos quinquaginta nbsp;quincp augur,de b
no ita incipit:Qui cûda fmgit,candê^ regit,aquæ terræ^ uim ac naiurâ gta I uem aic^ pronam in profundû dilabcntê,ignis atep animæ leue immenfum in ’ (ublime fugientê copulauit circundato ccelo,q uis coelimaxima duas uires d» s tamuariacos pares colligauit» In làcris quoeç inuocamus lanum geminû,Ianum parè nowizw. lanum lunoniu, lanum cÔfiuium, lanum quirinû, Tanum patultiû,8ô ciaufîU’ f » Cur geminû inuocemus,iuprà iâ diximus;Pfem,quafi deoRz deum:Iunoniu, l quafi nÔ folùm menfis Ianuarij,ièd menfium oïm ingrefsus tenentê.In ditionç j autê lunonis funt omnes Calendæ. Vndeamp; Varro lib.v.reRz humanaRzfer^ ƒ bitjlano duodecim aras pro totidem menfibus dedicataszCôfiuium, à côferen t do,id eft à^pagine gnis humani,q lano autore confèrit: Quirinum,quafi bd lorum potentem,ab hafta quâ Sabini curim uocât:Patultium,8^ claufium,^^ t bello ualuæ eius patent,pace claudunuHuius autê rei hæc cauiâ narratzCutn bello Sabino qd uirginum raptarum gratia cÔmifsum eft,Romani portam q * fub radicibus colli s V iminalis erat,quæ poftea ex euentu lanualis uocata eft» claudere feftinarent,quia in ipfam hoftes irruebant,poft^ eft claulâ,mox fpd te patefàcfta eft : cum^ iteRt ac tertio idê côtigiftèt,armati plurimi pro îimint, ö L quia claudere nequibant, euftodes fteterunt. Cum^ ex altera parte acerrimo prælio ccrtaretur,(ubito fama ptulit,fuios à Tatio noftros. Quam ob caufam
Romani,qui aditû tucbantur,territi profugerunt. Cum^ Sabini per portaifl patentem irrupturi efl[ènt,fernir ex æde lani per banc porta magnam uim tot' rentiûjUndis fcatentibus erupiffè,multas^ pducllium cateruas aut exuftas uenti aqua,aut deuoratas rapida uoragine,dcperi}(ïè. Ea re placitum,ut bcHi tempore,uelut ad urbis auxiliû profedo deo,fores reièrarêtur. Hæc de latio* die Saturnaliacelebraricon/ùeuerintjamp;'^primHin uno tantum,deinde pluribus diebusfintcelebrata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput
Ed ut ad Saturnalia reuertamur,benum Saturnalibus fumere nefas haH
»tum.Poenas à nocentc rjldê diebus exigere,piaculare eft. Apud maiores noftros Saturnalia die uno ftniebâtur, qui erat ad quartumdecimû Cal* lanuarias.Sed poft^ C.Cælàrhuic menfi duos addidit dies,(èxtodecimo cc£' pta celebrari. Ea re faeftû eft, ut cum uulgus ignoraret certû SaturnalioR: dit, j nonnulli^ à CCælâre inierto die,amp; alrj uetere more celebrarent,plures dies * Saturnalia numerarcnturdicct amp;nbsp;apud ueteres opinio fuerit,lépte diebus pet' Eouius Ateh agi Saturnalia,fi opinio uocandacft,quæ idoneisfirmatur autoribus, Nouiiis probatiflîmus Atellanarum ftriptor ait:Olim expeeftata ueniunt feptem Saturnalia, Mummius quo(%,qui poft Nouium Pomponium diu iacêtem artem Atellaniam fu(citauit:Noftri,inquit,maiores uelut bene multa inftituc' rCjhoc optime à frigore lécere iummo,dies léptem Saturnalia,Sed Mallius ait ? cos qui feCut lùprâ diximus}Saturni nomine religionc defenderant,per tri' duun*
-ocr page 135-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tî
duû feftos inflituifïê di'cs,8^ Saturnalia uocauiflê. V nde 8ó Augufi:us,huius, opinionê {ècutus,in legibus iudiciarfjs triduo ferias ièruari iulïït.Ma
furius ÔC alrj uno die,id eft.xiiii.Galê.lanuarii affuiiïè Saturnalia crediderunt» Quor2 ièntentiiï Feneftella c5firmat,dicens Aemiliam uirginem decimoquin to Calêdai^ lanuariaRz clïè damnata» Quo die fi Saturnalia gererent,ncc eau fàm oinino dixiflèt. Deinde adiecitîSequebant eum diê Saturnalia. Mox ait: Poftero autê die g fuit decimudertius CalendaRt lanuariaRz, Liciniam uirgb nem ut caufam diceret iulTam.ex q oftendit dccimotcrtio Cal. profeftum elle. Duodecimo uero feriæ funt diuæ Angeroniæ,cui pontifices in iàcello Void-piæiàcrum faciSt,quâ Verrius Flaccus Angeroniâ dici aii,q? angores ac ani-moR: fôlicitudines propiciata depellat.Maiurius adfjcit,fimulacrum eius deæ
® orc obligato atlt;^ fignato in ara Volupiæ propterea collocatum,q? qfuos dolores anxietateslt;j difiîmul3nt,pueniant patientiæ bnficio ad maximam uold-ptatem.Iulius Modellus ideo lacrificari huic deæ dicit,q? po.Romanus mor-bo.qui angina dicit,præmi{îb uoto,fit liberatus. Vndecimo autê Calêdarum feriæ funt Laribus dedicatæ,quibus ædem bello Antiochiæ Aemilius Regi-lius ptor in campo Martio curandâ uouit decimo Calen.feriæ funt louis^quæ appellant Larêtinalia.de quibus,quia fabulari Iibet,hæ lunt opiniones.’Ferût cm régnante Anco,ædituum Herculis per ferias otiantê,deum telïcris prouo calfejplo utriufi^ manu tuête,adieêta cÔditione,.ut uiêlus coena icorto^ mul daret. Vidorc itaep Hercule,illum Accam Larentiam nobiliflîmum per id tempus IcortoRî intra ædem incluiiflè cum ccena, eam^j poftero die diftulifte rumorem,q? poft côcubitum dei accepiftèt munus,necômodum primæ occa fioniSjCÙm fe domû reciperet,ofterendæ alpnarctur. Eueniftè itacp,ut egrella mox têplo à Carutio capto eius pulchritudinc cÔpelIaretur,cuius uolûtatem le cuta,(umpta^ nuptfjSjpoft obitum uiri omium bonoRz eius fada côpos,cùm decederet,po.Romanum nuncupauit hæredem.Etideoab Anco in Velabro GelUuslihr» loco celeberrimo urbis Iculpta eft,ac folenne facrificium eidem conftitutum,q dqs manibus eius per flaminem facrificarct.Ioui^ feriæ c51êcratæ,quia exifti maucrunt antiqui animas’à loue dari,8lt; rurfus poft mortem eidem reddi. Ca to aitjLarentiam merctricio quæftu locupletatâ, poft excelîum luum po. Ro mano agros Turaeem, Semurium,Linccrium,^ Solinium rcliquiflê,8gt;^ ideo
Q fepulchri magnificentia,8^ annuæ parentationis honore dignatâ.Macer hifto riaR2 libro primo, Fauftuli côiugem Accam Larêtiam,Romuli 8C Remi nu-tricem eftè côfirmat.Hanc resnante Romulo, Carutio cuidâ T ulco diuiti de-nuptâ, audameç hærcditate uiri, quam póft Romulo que educalTet reliqt, 8^ ab CO parenralia diemcç fcftum pietatis caulâ ftatutum. Ex his ergo omibus colligi poteft,amp; uno die Saturnalia fuifte, Sô nÔ nifi decimoquarto Cal.Ianua riaRi celebrata, quo lôlo die apud ædê Saturni côuiuio loluto,Saturnalia cla-mitabant,qui dies nunc Opalibus inter Saturnalia deputatur,cùm primû Si turno pariter amp;nbsp;Opi fuerit aferiptus. Hanc autem deam Opem Saturni côiugem crediderunt, amp;nbsp;ideo hoc menlc Saturnalia,itemq3 Opalia celebrari,qd S^turnus cius^ uxor,tam frugum friiduum reptores eftè credantur. itaep oini iam fcetu agroRe coado,ab hominibus hos deos coîi,quafi uitæ cuirions ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g iiij au-
-ocr page 136-SATVRNKIORVM autores,quos etia nonnullos ccelum nbsp;nbsp;terram efïè gfuafum cfl:,Saturnùm^2 g
fatu dîélûjCuius caufa de coelo eft : 8^ terram Opcm,cuius ope humanæ uic3^ ah'mêta quærunt: uel ab opéré,p quod frudus fruges^ nafcuntun Huic de^e (cdentes uota concipiunt,terram^ de induftria tangunt,dcmonftrantes ipfafl’ matrem terram cflèmortalibus appetêdam.Philochorus Saturno Ô6 Opip^' mum in Attica ftatuiflè aram Cecropê dicit,eos^ deos pro loue terra^ coin iflè,inftituinc^,ut patresfamiliarû,8c frugibus,amp; frudibus iâ coadis,paflin’ cum fèruis uefcerent, cum qbus patientiâ laboris in colcndo rure tolerauerât, deledari ein deum honore lcruoRz contêplatu laboris. Hinc eft qj ex inftituio peregrinojhuic deo iâcrû apto capita facimus. Abunde iam probaflè nos iilimOjSaturnalia uno tantû die,id eft decimoquarto CalendaRz folita célébra ri.Sed póft in triduû propagata,primS ex adiedis à Cælàre huic mêfi diebus, dein ex edido Augufti,q tritt dieRz ferias Saturnalibus addixit. A decimof^' * xto igit coepta in.xiiii.definunt,q folo fieri ante confueuerant.Sed SigillarioRf adieda celebritas,in.vii.dies difturfum publicû,8ô lætitiâ religionis extendit*
Non efjê contënenlt;îtttnfàrtemferuQ^,cutn amp;nbsp;dij horum cura gerant,multos ex hisfdeles, uidos,fortes,amp;philo/ôfgt;hos ^uolt;j;fuisfeconßet,Tumfigillario^ origo ^u^e fuerit. Caput .XI-ƒ■■ I -^Vnc Euangelus: Hoc quidê,inqt,iam ferre non polTum,q? Prætexta
I tus nofter in ingeni] fui pÔpam,ôô oftentationê loquêdi,uel paulo an JL tè honori alicuius dei aftîgnari uoluit,q5 ferui cû dhis ue(cerent,quallt; uero curêt diuina de fèruis,aut fàpiens quifq domi fûæ contumeliâ tam fccda: (bcietatis admittat.uel nunc SigiUaria,q lufum reptanti adhuc infantiæ ofcilHs ß fidilibus pbent,têtat officio religionis afcribere.Et qa princeps religiofoiv tac,nÔnulîa fupftitionis admifcet,quafî uero nobis fas no fit,Practextato al* quando nÔ credere. nbsp;Hic cum oês exhorruiflènt,Prætextatus rcnidens: Siv
pcrftitiofum me Euangele, nec dignS cui credat cxiftimcs uolo,nifi utriufc^ n bi rei fidê aflèrta ratio mÔftrauerit. Et ut primiï de fèruis Ioquamur,ioco nt an fèrio putas eê hoîm genus, qd drj immortales nec cura fua nec^uidentia d* • nbsp;nbsp;nbsp;gnentCan forte fèruos in hominu numero efïc non paterisC Audi igit ^ta indi
Struos d^s ef gnatio de fèrui fupplicio ccelu penetrauerit. Anno em poft Romam côditaifl P curg, CCCC.LXXIIII. Atronius qdam Maximus, fèruû fuum ucrberatum,paii' bulo^ c5ftridum,ante fpedaculi cômiflîonem p circum cgit.Ob hâc caufam indignatus Iupiter,Annio cuidâ per quietê imperauit,ut fenatui nuntiarei,no fibi placuiflè plenu crudelitatis admifTum.Quo diffîmulante,filittipfius mors’* repentina cÔfumpfit,ac poft fèdam dcnuntiationê,ob candem negligcntiâ,ipfc quolt;$ in fùbitâ corporis debilitate folutus eft. Sic demû ex cÔfilio amicoru U dica delatus fènatui retulit : uix cÔfummato fermone,fine mora recuperata bona ualetudine,curia pedibus egrefïùs eft. Ex fènatus itac^ cÔlulto,et Mcuta Iege,ad propitiandu louem additus eft illis Circefibus dies:is^ inftauratitius didus eft,nô à patibulo(ut quidâ putant)Græco noie 7» s«u52,fed à redintt gratione,ut Varroni placet,q inftaurare ait efïè inftar nouare. Vides ^ta de SeruosttS eße ftruo ad deoRt fummu cura pueneritCTibi autê unde in feruos tantum amp;nbsp;tam contënendos A jmmane faftidiûC quafi nô ex rjfdê tibi 8^ côftent,Slt; alant elemêtis, cundemcp abeodêprincipio carpâu Vis tu cogitare eos,qs ius tuum uocasjijfdc fcminf
-ocr page 137-LIBER
feminibus Ottos,code frui coelo,æque u{ucre,æquc monï Serui funt,imô bo' mines.Serui (ùnt,imo cÔfèrui,Si' cogitaueris tâtundê in utrofcp licerc fortunæ, tam tu illû uiderc libcRz potes,^ ille te (èruum» Nefcis qua ætate Hecuba fep uaiu„,, uire coepit,qua Croefûs,qua Darq matcr,qua Diogenes,qua Plato ipfeC Po-flremo,qd ita npmê iêruitutis horrcmus^Seruus ert qdem,fed necelïitate.Sed fortaflè libero animo (èruus eft. Hoc illi nocebit,fi onderis qs non fit. Alius li bidini ftruit,alius auariti3c,alius ambitioni,omes (pei,oes timori. Et ccrte nuP la leruitus turpior uoluntaria. At nos iugo à Fortuna impofito,fiibiacenterti tan^ milcRz uilemcj calcamus.’qd uero nos noftris ceruicibus inferimus,non patimur rephendi.Inuenies inter (eruos aliquê pecunia fortiorê,inuenies dnm Ipe lucri ofcula aIienoB2 ftruoRt manibus infigentê. Non ergo Fortuna homi-
B nes æftimabOjlèd moribus. Sibiquilcp dat mores,côditionem cafiis afljgnat. Quemadmodu ftultus eft,q empturus equum,noniplum infpicit,fed ftratum dus acFrenos.’fic ftultiffimus eft, qui hominê aut ex uefte,aut ex conditione,q modo ueftis nobis circudata €ft,æftimandum putat. Non eft mi Euagele,qgt; amicu tm in Foro et i curia quæras.Si diligenf attederis,inucnies amp;nbsp;domi. T u modo uiue cum leruo dementer,comiter quoc^,amp; in (èrmonê ilium, nbsp;non-
nun^ in neceftariu admitte confilium. Nam amp;nbsp;noftri maiores omnem domi nis inuidiam,omem leruis cotumeliam detrahêtes: dominum, patremFamiliâs: Feruos,Familiares appellauerunt. Colant ergo te potius ftrui tui,mihi crede,^ timeant. Dieet aliqs nunc me dominos de Faftigio fiio der|cere,8i qdammo do ad pileS (eruos uocare,qs debere dixi magis colere timerc.Hæc q Fenle-ritjobliuilcet id dominis paRt non efte,quod drjs fans eft.Dcinde,qui colitur, etiam amat,non poteft amor cum timorc mifteri. Vnde putas arrogantiflfi- Curpmi mum illud manaftê prouerbiu,quod ialt;ftat;Totidem nobis hoftes eFse qt Fer-uoslt;;'Nonhabemus illos hoftes,(edFacimus,cumin illos Fugbi(simi,côtumeli °' ofisfimi,crudeli(simi Fumus,amp; ad rabiem nos cogunt puenire deliciæ, ut quic quid no ex uoluntate rcFpôdit,iram Furoremcp euocet. *Dni em animos indui ALdomi. mus tyrannoRt,8ó non quantû dccet,(èd ^tum libet, exercere uolumus in (er uos.NamCut cætera crudelitatis gna prætcream)(ùnt q dum (è mêFac coprjs auiditate diftêdunt, circunftantibus (cruis mouere labra,ne in hoc quidem ut Ioquant,licere pmittunt. Virga murmur ome compeFcit,8^ ne Fortuita quidê fine )^beribus excepta Funt. TuFsis,fternutamentïj,fingultus,magno malo lui tur.Sic Fit,ut ifti de domino loquant,quibus coram dno loqui non licet. At il liduibus no tantû prælêntibus dominis,Fed cum ipfis (ermoerat, quorum os Seruoriunda non coluebatur,parati erant pro domino porrigere ccruice, öc periculu immi nens in caput (u5 uetterc.In conuiurjs loquebantur,(ed in tormentis tacebant.
Vis exercitas in (eruili peeftore uirtutes recefeamus C Primus tibi Vrbinus occurrat,q cum iuftus occidi in Reatino lateret, latebris proditis,unus ex (er-uis,anulo eius uefte infignitus, in cubiculo ad quod irruebant qui pfêquc-bantur,pro domino iacuit : militibusep ingrediêtibus ceruicem pbuit,8lt; itfbti tan^ Vrbinus excepit. Vrbinus poftea reftitutus,monumentu ei Fecit,titulo (criptionis,qui tantu meritum loqueretur,addito, Aefopus libcrtus Demo-fthcnisjconlcius adulterij, qd cum Iulia patronus admilerat,tortus diutilsime
-ocr page 138-SATVRH'ALIORva
perfêuerauit non prodcre patronum^donec alijs coargucntibus cófcfjs,Demo é fthenes ipfe fatereU Et ne exiftimes ab uno facile celari pofle (ècretum^Labi* num ope libertoRî latentem,ut indicarent liberti, nullo tormentoRz gne coifl' pulfi iunt. Ac ne quis libertos dicat banc fidem bnficio potius libertatis accÉ' ptæ,^ ingenio debuifl[è,accipe ferui in dnm benignitatem,cum ipfè à diio piJ' niretunAntium enîReftionê profcriptû,fôlumc^ node fugientem,diripienli bus bona eius alrjSjièruus côpeditus inlcripta fronte, cum poftdamnationcP’ dni aliéna eiïèt iblutus cuftodia,fugiêtem perfecutus eft:hortatus^j ne fè tim^' retjiciêtem contumeliâ iïiam fortunæ imputandâ eflè,non dno:abditumc]^ trf nifterio fuo aluit.Cum deinde pièquentes adeiïê (ènfiflèt,fênem,quê caius ob tulit,iugulauit,amp; in conftrudâ pyrâ coniecit.’qua accenfa,occurrit eis q Relb j, onê quærebâtjdicens dânatum fibi pocnas lui(îè,multo acrius à iê uexaturn,3 • ipfè uexarat:8C fide habita,Reftio liberatus eft» Cepionê quolt;^,g in AugU' ftinecê fuerat animatus, poft^ detedo fceleredânatus eft,(èruus ad Tiberirn in cifta detulit,puedum^ Hoftia in agrum Laurentem, ad uillâ pris nodut' no itinere perduxit. Cumis deinde nauigationis naufragio unà expuliîim do' minum Neapoli diflîmulâter occuluit.’exceptus^ à centurione,nec pretiOjO^*: minis,ut dnm proderet,potuit adduci. Afinio etiâ Pollione acerbe cogent^ Patauinos,ut pecunia arma conferrent,dominiscp ob hoc Iatentibus,pmio fèruis cum libertate propofito,qui dnos fuos proderêt, côftat feruoiÿ nullutu uidum præmio dnm prodidifle. Audi in iêruis,nÔ fidê tâtum,iêd foccuæ dum bonæ inuentionis it^eniû.Cum premeret obfidio Grtimentû,ferui reb ö da domina,ad hoftes trâiîugerunt, Capto deinde oppido,impctum in dornii habita côipiratione fècerunt,5C extraxerunt domina,uultupoenâ minâte,ac uo ce obufjs anrerente,q? tandem fibi data eiïèt copia crudelem domina puniendi, raptâ^ quafi ad fupplicium, obiêquijs plenis pietate tutati funt» Vide in hac fortuna etiâ magnanimitatê,cxitum mortis ludibrio pfereniem.CIuentiû lignum ItaIicenfcm,cÔprehenfum à cohortibus fuis,ne Pompeio traderec,fci'' uus eius occiditrac le ne domino fupcrftes fieret,intercmit* C.Gracchum Auentino fugientem Euporus (èruus,uel(ut quidâ tradunt) Philocrates,duni aliqua fpes falutis erat,indiuulfus cornes qua potuit ratione tutatus eft.Sup oc cifum deinde anima iciiïîs proprio uulnere uifeeribus efïudit* Ipfum P.Scipi onem Africani pfem, poftg cum Annibale conflixerat,iàucium in equum fei' uus impo(uit,8^ cæteris deîerentibus, iolus in caftra perduxit. Parum fuerit dominis pftitiiïè uiuentibus. Quid q? in his quoep exigendæ uindidæ reped tur animofitasÇ'Nâ Seleuci régis feruus,cum ieruiret amico eius, à quo demiquot; • nus fuerat interemptus, coenâtem in ultionem domini confodit» Quid q? dæ « as uirtutes,quæ inter nobiles quoep unicè claræ fùnt,in uno uideo fuiiïè mâci pio,imperium regendi pcritiâ,amp;S imperiû contemnendi magnanimitatêCAna xilaüs em Meiïènius,qui Meiïànâ in Sicilia condidit,fuit Rhegynorum tyrâquot; nus. Is cum paruos relinqueret liberos,Mycitho feruo fuo commendaiïe con tentus eft. Is tutelâ iànde geiïit,imperiumc^ ta clementer obtinuit,ut Rhegyquot; ni à lèruo régi non dedignarêtur. Perduéfis deinde in ætatem pueris,5i bona 6^ imperiû tradidit.Ipiè paruo uiatico fumpto profedtus eft,et Olympiæ cum fum^
-ocr page 139-fiimma tran^Ih'taté cofênuit» Quid in cômune (êruilis Fortuna profuerir, A non paucis docet.Bello Punico,cum deeflènt qui icribcrêtur,ferui pro domi-
nis pugnaturos iè polliciti,in ciuitatê recepti funt:8C Volones(qa ipôtè hoc uo bcilis. luerunt^appellati. Ad Cannas quocp uiÄis R.omanis,oä:o milia ièruoRz em pta militauerunt. Cum^ minoris captiui redimi poflent,maluit ie reip.ieruis in tâta têpeftate cÔmittcre. Sed Sgt;C poft calamitatê apud Thrafunienum notæ cladisacceptam,libertini quocp in iacramcntü uocati iiint. Bello fociali,cohor tium duodecim ex libercinis coicriptaRz opera memorabilis uirtutis apparuir,
Cælàrê cum milites in amifloRî locû (ùbftitueret,fèruos quocç ab amicis ac cepiffc,8C eoRt forti opera ufum eflè comperimus* Cæfàr Auguftus in Ger -mania ÔC Illyrico cohortes libertinoï^ côpiurcs legitj quas uoluntarias appel-*
B lauit. Ac ne putes hæc in noftra tantum contigifle rep.Boryfthenidæ oppu-gnante Zopyrione, icruis,Iibertis,data^ ciuitate peregrinis, facftis tabulis nouiSjhoftê iuftinere potuerût» Cleomenes Lacedæmonius,cùm mille ôô qn gentifoliLacedæmonij qui arma ferre poflcnt,fugfuiflènt,ex iêruis manumif-ns belIatORî nouem milia confcripfit» Athenieniès quocj côfumptis publicis opibuSjfèruis libertatem dederunt» Ac ne in (blo uirili iexu extimes inter fer uos extitiflè uirtutes,accipe ancillaRî fatftG non minus memorabile: ac ne quo AncilldruÇ^^ utilius reipan ulla nobiliiate reperias.Nonis lulijs diem feftum eflè ancillai^t, tam uulgo notum eft,ut nec origo, nec cauià celebritatis ignota fit, lunoni eth Caprotinæ die illo liberæ pariter ancillæ^ iâcrificant fub arbore caprifico, in memoriâ benignæ uirtutis,quæ ancillarum animis pro côicruatione publicæ, dignitatis apparuit. Nâ poft urbê captam,cû ièdatus effet Gallicus motus,rcs nero publica effet ad tenue dedu(fta,finiiimi opportunitatem inuadëdi R.oma ninominis aucupati, præfecerunt fibi Pofthumiû Liuium Fidenatium dicfta-torem,Qui mandatis ad iènatiï miffîs,poftulauit,ut fi uellent reliqas fiiæ ciuF tatis manerc,matreffamiliæ fibi uirgines dederêtur.Cum^ patres effent iti ancipiti deliberatione fufpêfi,ancilla nomine Tutela feu Philotis, pollicita eft, fe cum cæteris ancillis,(ub nomine dominaßt ad hoftes iturâ:habitucç matrû^ familiâs ôi uirginû (umpto,hoftibus cum prolcquentium lachrymis ad fidem doloris ingeftæiunt, cû à Liuio in caftris diftributæ fuiffènt,uiros plu-rimo uino prouocauerunt,diê feftum apud ft eile fimulantes, Quibus fbpora tis,ex arbore caprifico quæ caftris erat proxima,fignum Romanis dcderunt: qui cum rcpentina incurfione fiiperaffent, memor bencficrj ftnatus,omnes an cillas manu iuffit emitti:dotcm^^ eis ex publico ftcit, èC ornatum quo tue erat ulæ,geftare conceftitjdiem^ ipfum Nonas Caprotinas nuncupauit,abillo ca prifico ex qua fignum uidoriæ ceperunt:fiicrificium^ ftatuit annua (ölennita te celebrandujcui lac quod ex caprifico manat, propter memoria fatfti peeden tis adhibeu Sed nec ad philolbphandum incptum,uel impar ftruileingeniü seruiphilolä^ fuit,Phædon ex cohorte Socratica,Socraticß amp;nbsp;Platoni perfamiliaris,adeo,ut P*”’ Plato eius nomini librum ilium diuinum de immortalitate animæ dicaret,ftr ^xcelHo.li.z, uus fuitjforraa ateßingenio liberali.Hunc Cebes Socraticus,hortäte Socrate, emifte dicitur, habuiise^ in philolôphiæ diftiplinis, Atep is poftea philoib -phus iUi^is emerfit, ftrmones^ eius de Socrate admodû elegâtes leguntur,
Alq
-ocr page 140-SATVRNALIORVM
Air) quoq^ no pauci (èrui fuerunt,q poft phiîolôphi clari extiterunt. Ex qbus ê ille Menippus fuit,cuius libros M. Varro in fatyris æmulatuseft,quasabj c'/ nicaSjipfè appelIauitMenippeas» Sed amp;nbsp;Philoftrati gipatetici (èruus,Polus, ApudGellili. Sc Zcnonis ftoîcî Ièruus,q Perlêus uocatus cft:SC Epicuri,cui Mys nomê .2.C4.18. uLus it^philolóphi no incelebres illa ætate uixerunt» Diogenes etiâ cynicus,licet libertate in lèruitutê uenum ierat.’quê cum emcre ucllet Xeniades Corinthius, èC qd artificrj nouiflèt pcontatus eflèt:noiii,inqt,Diogenes,hoïbiis liberis im' perare» Tune Xeniades relponfum eius miratus,emifit manu; filios^ fuos iradens,accipeCinqui01iberos meos quibus imperes» De Epicfteto aüt philo (bpho nobili,q) is quoc^ lèruus fuit,reccntior eft memoria, cß ut poflît intob literata nelciri* Cuius ctiâ de le fcrïpti duo uerlus feruntur,ex quibus illud Uquot; f tenf intelligas,non oîno dijs exolôs eftè,qin hac uita cum ærumnaR^ uarietate Iucftantur:led eflè arcanas caulàs,ad quas paucoR: potuitperuenire curiofitas.
△2a®-* è7r/)t7HT®-'7'4VÓAlt;!tgt;u,V19Ö) Ka/ TTiv/àü / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«âxvûcfOiQ»
HabesCut opinor)affèrtum,non efle faftidio defpiciêdum lèruilc nomen, cuifl loue tetigerit cura de feruo:amp;^ multos ex his fideles,prouidos,fortes,Si pbl , ... . lolbphos etiam extitiftè conftiterit. Nunc de figillaribus,ne ridenda me po exiftimes q fanda dixiftèjpaucis recenfendum eft.Epicadus refert,Hercii rit. lem occilb Geryone, cû ui(ftor p Italiâ armenta duxiiret,pôte,q nunc fublicius dicit,ad tempus inftrucfto, hoîm fimulacra pro numero locioRz, qs cafu pegr* natiôis amilêrat,in fluuiû demifîflètut aqua fc3a in mare deuecfta,pro corpof* ö bus defun(ftoRx ueluti patrijs lêdibus redderent;8i in ufum talia fimulacra fin gendi inter facra mafiflè, Sed mihi huius rei ilia origo gt;^ior extimat,quâ pa^ lo antè memini retuIiftè,PelaIgos poftq felicior interpretatio, capita,nÔ uiucn tium,Ièd ficftilia;5i 4gt;«to‘ç æftimationem,nô iolum hoîem,ièd etiâ lumen fignifî care docuifset,coepis(ê Saturno cereos potius accêdere; Si in làcellû Ditis ara: Saturni cohærens olcilla quædâ pro luis capitibus ferre» Ex illo traditû,ut et' rei Saturnalibus misfitarentur,8i figilla arte ficftili fingerêtur,ac uenalia para' rentur,q homines pro fe att^ luis piaculû pro Dite Saturno facerent. Ideo Sa' turnalibus talium commercioRz celebricas cccpta,feptcm occupât dies,qs tan turn lèriatos facit eIsc,nÔ feftos ornes. Nâ medio,id eft decimotertio Calendar feftS probauimus;5i alijs hoc aslèrtionibus ab his probatû cft,qrationem an ni,menfium,dicrum^,8iordinationem à Cælàre digeftam plenius retulerot'^ Qj^omodo annum orJin^it populus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XII.
Vm^ hic fine loquendi facere uellet,fubiecit Aurelius Symmachiis, perge mi Prætextate eloquio tam dulci de anno quoep edilsertare,an tequam experiaris moleftiam confulentis,fi quis forte de prælêntibus
ignorât, quo ordine uel apud prifeos fuerit, uel certioribus poftea regulis in' Aw’tttcfrti- nouatus fit: ad quoddilcendum,ipfc mihi uideris audientium animos incita^' tudo. J Icjde diebus menfi additis dilserendo. nbsp;nbsp;T um ille eodem dutftu orandi relt'
qua cotexit. Anni certus modus apud Iblos femper Aegyptios fuit; Aliaruni gentiu dilpari numero.pari errorc nutabat. Et ut côtentus firn refcrendo paU' carum morem regionum, Arcades annum lùum tribus menfibus cxplicabat, Acar
-ocr page 141-l I B E R .1.
ÎÇ
Acarnanes fex,Græci reliq trecentis çjnquagintaquatuor diebus annu propri um cÔputabant» Non igic miRt in bac uarietate Romanos quocp olim auto-re Romulo,annû Rium decem habuiflè menfibus ordinatû:qa annus à Martin incipiebat,Slt; côficiebat diebus CCC.IIIE Vt (ex qdem mêiès,id eft Apri |is,lunius,Sextilis,Septêbcr,Nouêber,Decêber tricenûm cflênt dicRt: quatuor ]^o,Martius,Maius,Quintilis,Oôlober,tricenis 8^ fingulis expedirêtur,q hodie^ (èptimanas habêt Nonas,cæteri qntanas* Septimanas aût hntibus ab Idibus reuertebant Calendæ ad diê iêptimûdccimum. Verç? hntibus qntanas, ad decimum odauum remeabat initiû Calendar^. Hæc fuit Romuli ordina „ • nbsp;nbsp;nbsp;„
tio,q primum anni menfem genitori luo Marti dicauit, que menlem anni pri-mum fuilïcjuel ex hoc maxime probat,q) ab iplb Quintilis qntus eft,8lt; dein-
B ceps pro numero noîabantun Huius etiâ die prima,ignc nouum Veftæ aris accendebâtjUt incipicte anno,cura denuo ièruâdi nouati ignis incipet. Eodem quocß ingrediente menfe, tâin r^ia currjs^,atlt;^ flaminum domibus,laureæ uetercs nouis Jaureis mutabant.Eodê quot^ menfe 2lt; publicè priuatim ad Annam perennâ iàcrificatû itur,ut annare pennare^ cômode liceat. Hoc me fe mercedes exoluebât magiftris,quas cÔpletus annus deberi fecit.Comitia au fpicabantjUedigalia locabant.Et feruis cœnas apponebât matronæ,utdni Sa turnalibus Jllæ ut principio anni ad proptum obiêqum honore (èruos inuita-rent,hi qa gratiam pfedli opis exoluerent. nbsp;nbsp;Secundum mêiêm noiauit Apri secunduf,
lem,ut qdam putant,cum aipiratione,quafi Aphrilem,à fpuma quâ Græci uo Aprilii:
c cant «4gt;5O|),unde orta Venus creditur. Et hanc Romuli aflèrunt fuifle rationê, ut primum quidê menièm à pâtre iuo Marte, fecundum ab Aeneæ matre Ve nere nominaret:S^ hi potiffimùm anni principia fèruarent,à quibus eflèt Romani nominis origo,cum hodie quocç in facris Marte,patrem:Venerê,geni-tricem uoeemus* Alrj putant Romulum uel altiore prudcntia,uel certi numi-nis prouidcntia,ita primos ordinaflè menfes, ut cum pcedens Marti eflèt dica tuSjdeo plerumcp hoîm necatori,ut Homerus ait naturæ cÔfcius,ff{tçaç%tf6foTOz quot;Aoiyî/judCKpôvi -n/jcta-zTrÄNTira fècûdus Vcneri dicaret, q uim eius,quafi bnfica leni-ret. Nâ in duodccim zodiaci fignis,quoR2 certa certoRi numinû domicilia crcdunt,ciim primum fignum aries Marti afïîgnatus fit, fèquens mox Vene-rem,id eft taunis,accepit.Et rurfiis è regione feorpius ita diuifùs eft,ut deo eP fet utricß communis.Nec exiftimat cœlefti ratione carere ipfâ diuifio.Siquidc aculeo uelut potentiffîmo telo pars armata pofterior, domicilium Martis eft: Priorem uero partem,cui lyyog apud Græcos nomê eft,nos libram uocamus» Venus accepit,q uelut iugo cÔcordi iungit matrimonia, amicitias^ cÔponit, Sed Cingius in eo libro quem de faftis reliquit,ait imperitè quofdam opinari Aprilem menfem antiquos à Venere dixiflèteum nullus dies feftus,nullum^ (âcrificium infigne Veneri per hune mêfèm à maioribus inftitutum fit.Sed ne in carminibus quidem Salioß: Veneris ulla, ut cæterorum coelcftium,Iaus ce Jebratur.Cingio etiam Varro confentit, affirmas nomen Veneris ne fub régi bus qdem apud Romanos,uel Latinum,uel Græcum fuiflc,5ô ideo non potu ifïè menfem à Venere nominari: fed cum ferè ante aeqnodlium uernum trifte fit coclum 2lt; niibibus obdwlt;ftum,fed 2lt; marenauigâtibus claufum,terræ etiâ
-ocr page 142-SÄTVRNALIORVM
ipfæ aut aquanaut pruina,aut niuibus côtegant,cacg oîa uerno,id ê hoc menfé, { agiantur.’arbores qq^,nec minus cætera q cotinet terra,agire ie in germé inci' piât.'ab his oîbus menfêm Apriiem dici merito credendij,quafi Aperilé: fient apud Atheniéfès nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idé méfîs uocat, ab eo q? hoc téporc cûÀa florefeat'
No th negat Verrius Flaccus hoc die poftea côftitutS, ut matronæ Veneri 6 crum faccrétjcuius rei cauiàm,qa huic loco nô côuenit,ptereundum eft*
Maium Romulus tertiu poluit,de cuius nomine inter autores lata dilséfio eftt Nâ Fuluius Nobilior in faftis,qs in æde Herculis mu(aR2 poluit,RoniU' Ium dicit poftq populu in maiores iuniores^ diuifit, ut altera pars confilio,al tera armis remp.tuereturjn honorem utriulc^ partis,hunc Maiumjlequctei” lunium menlem uocafle. Sunt q hunc menlem ad noftros faRos à T ulculani^ f tranfiflè cÔmemorent,apud qs nunc quoc^ uocat deus Maius,qui eft lupitef» à magnitudine fcilicet ac maieftate diÄusgt;Cingius menfêm nominatum putat à Maia,quam Vulcani dixit uxorem,argumento^ utit, qd flamen Vulcana' lis CaLMaijs huic deæ rem diuina facit.Sed Pifo uxorem Vulcani Maieftanj non Maia dicit uocari.Cotendunt airj Maiam Mercurij matrem menfi noinlt;: dediflêjhinc maxime probantes,q) hoc menfê mercatores omes Maiæ paritef Mercurioc^ fàcrificant. Affirmant qdam,quibus Cornelius Labeo confêntii» hanc Maiâ cui menfê Maio res diuina celebratur,terrâ eflê, hoc adeptam nlt;y men à magnitudine, ficut mater magna in fâcris uocaturtafîertionemcB exi* mationis fuæ etiam hinc conigunt,q? fus pgnans ei madat,quæ hoftia eft pff pria terræ.Et Mercurium ideo illi in fàcris adiungi dicunt,qa uox nafeenti ho mini terræ contadfu datunScimus aût Mercurium uocis fêrmonis potcti' tem» Autor eft Cornelius Labeo,huic Maiæ,id eft terræ,ædem Calcn.Maij^ dedicatâ,fub nomine Bonæ deæ, Et eandem eflê Bonâ deam 8ô terram,ex ipfo ritu occultiore fâcropi doceri poflê confirmât. Hanc eandem etia Bonam,Fa0 nam^jOpem^ amp;nbsp;Fatuam,pÔtificum libris indigitari.Bonam,(ÿomium nœ bis ad uiélum bonoRi caufâ eft:Faunâ,q? omi ufîii animantium fauet:Opé,^ ipfîus auxilio uita cÔftet:Fatuâ à fàndo,q)(ut fiiprà diximus)infantes partu ti,non prius uocem edunt,^ attigerint terram.Sunt qui dicant hanc deam po tentiam habere Iunonis,ideo^ regale feeptrû in finiftra manu ei additû. Eafl' dem alf) Profêrpinâ credunt,porca^ ei remdiuinam fieri,quia fêgetem quant Ceres mortalibus tribuit,porcadepafta eft. Alf) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bceotq Sernd^jj
credunt,necn5 eandem Fauni filiâ dicunt: obftitifîê^ uoluntati patris in aiuo rem lîium lapfi,ut uirga myrtea ab eo uerberaret, cum defîderio patris uino ab eodem prefla ceffiflêt.Transfiguraflê fê tarnen in fêrpentem pater ditur,8ó coiflê cum filia.Horum omnium hoc profêrunt indicfj,q? uirgâ myf' team in tempio haben' nefas fit:qgt; fiiper caput eius extendatur uitis, qua matt* me earn pater decipere tentauit.’q? uinum in templum eius non fiio nominefo leat infêrri,fêd uas in quo uinum inditum fit,mellarium nominetur,8lt; uinum lac nuncupet:fêrpentes^ in tempio eius nec terrentes, nec timentes indifïèrefl ter appareant.QuidamMedeam putant,quod in æde eius ofhe genus herba' rum fit, ex quibus antiftites dant plerunc^ medicinas : amp;nbsp;quod templum eius uirum introire non liceat, propter iniuriam quam ab ingrato uiro lafone p^quot; pelfa
-ocr page 143-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÔ
r A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græcos 3toç ycw^xea dicit,quâ V arro filia Fauni tradîdit,
Cj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo pudicâ,ut extra ^trocaKtûv/^p nuncp fit egrefTa^nec nomê eius in publico fue
ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rit auditû,nec uiRi unq uiderit^uel à uiro uifa fit: ^ptcr qd nec uir têplum eius
jt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingredit. Vn 8C mulieres in Italia facro Herculis nÔ licet interefïè, qa Herculi
[[, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(cum boues Geryonis p Italiæ agros ducerct) fitiêti refpÔdit mulier,aquam fe
(j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non polfe pftare,q) foeminaB2 deæ cclebraret dies,nec ex eo apparatu uiris gu
ftare fas eflèt.Propter qd Hercules faélurus facrû,deteftatus eft pfentiam fce^ jo minais, SC Potitio ac Pinario facroRi cuftodibus iuffit, ne mulicrem interelïè .y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pmitterent.Ecce occafio noîs, quo Maiâ eflè eandê. Si terra. Si Bonana deam
jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diximuSjCoègit nos de Bona dea quæcuncp comperimus protuliflc*
01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunius Mais feqtur,aut ex parte pôpuli (ut fuprà diximus)nominatus,aut QMrtus,mm
15 f nbsp;nbsp;nbsp;® (ut Cingius arbitrat)qj lunonius apud Latinos ante uocitatus, diu^ apd* Art
cinoSjPræneftinoscp nac appellatione in faftos relatus fit:adeo,ut(ficut Nifus in cômentarijs faftoRî dicit)apud maiores qcp nros hæc appellatio menfis diu y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manferitifed póft detritis qbufdâ If is,ex lunonio lunius dicftus fit. Nâ Si ædes
0i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunoni Monetæ Cal Junij s dedicata eft.Nônulli putauerunt luniû menfem à
1 ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunio Bruto,q primus Romæ côful faélus eft,noiatum: cp hoc menfe,id ê Ca
lendis lunqSjpulfo T arqnio,facrum Carnæ deæ in Cælio mÔte uoti reus fece rii.Hanc deâ uitalibus humanis pefte credunt» Ab ea denicp petit,ut iecinora y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si corda,quæcç fiint intrinlêcus uifcera,falua côferuet.Et qa cordis bnficio,cu
{i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ius diffimulatione Brutus habebat idoneus emêdationi publici ftatus, extitit,
' 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;banc deâ quæ uitalibus præeft,têplo facrauit.Gui pultc fabaria Si larido facri
0 c Beatuires maxime his rebus corporis roborcnt.Nâ Si Calêdæ luniæ,faba / riæuulgouocanuqa hoc mêfeadultæfabædiuinis rebus adhibentur» j5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur lulius,qui cum fecundum Romuli ordinationem Martio anni te
■ 0 nente principium,Quintilis a numero uocarctur:nihilominus tarnen etiâ poft il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præpofitos à Numa lanuarium ac Februarium,retinuit nomen,cum no uide- tîiù.
,/ retur iam quintus e(re,fed fepiimus.Sed poftea in honoré luli] Cæfaris di(fta-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toriSjlegé ferente M. Antonio Marei filio confule,Iulius appellatus eft:quod
li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc menfc,ad quartum Idus Quintilis, Iulius pr ocr eatus Gt.
0 Auguftus deinde eft,qui Sextilis an tea uocabatur, donee honori Augufti Sextus,
daretur ex fenatufconfulto,cuius uerba fubieci: Cum imperator Cæfar Augu
( 1 ftus menfe Sextili,Si primum confulatum inierit. Si triumphos tres in urbem ' $ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intuleritjSi ex ïaniculo Icgiones deduélæ fecutæcp fint ekis aufpicia ac fidê, Si
0 Aegyptus hoc menfe in poteftatê po.Romani redaéla fit, finisq; hoc mêfe bel
C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis ciuilibusimpofitusGt,atcç ob has caufas hic menfis huicimpiofeliciifimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ;
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit acfueritjplacere fenatui,ut hic mêfis Auguftus appelletur.ldemplebifcitum
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faélumobeandemrem,Scx.Pacubiotribunoplebemrogante»
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mêfis feptéber principale fibi retinet appellatione, exGermanici appellatiÔe.
0 O^obré ucro fuo noie Domitianus inuaferat. Sed ubi infauftû uocabulu
(t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex omi ære uel faxo placuit eradi, méfes quoeç ufurpatione tyrannicæ appella icr: cui nohS
fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionis exuti funt.Cautio poftea principû cæteroRz diri ominis infaufta uitanti
um, menGbus à Septébr i ufcg ad Décembre prifea nota relêruauit.
ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæc fuit àRomulq annuît ordinata dimçfio^qÇficut fuprà iâ diMmus;)annû
i
-ocr page 144-SAT V R N ALIOR VM
decern menfîum,dierum uero quatuor amp;nbsp;trccentorum habendum efîc conft*' tuicmenfès^ ica difpo(uit,ut quatuor ex his tricenos amp;nbsp;fingulos, fex uero tr‘' cenos haberent dies,Sed cum is numerus nelt;^ ibiis curiui, neqp lunæ ration^ bus conueniret,nonnun^ ufu ueniebat,ut frigus anni æftiuis menfibus,8^ trà calor hyemalibus proueniret.Quod ubi contigiflet,tantum dierum finei^* Io menfis nomine patiebantur afTumi^quantum ad id anni tempus adducerct» quo coeli habitus inftanti menfi aptus inueniretur.
Attftidiuiftop Humam,
De ordinMioneanni Numa,eti^utecaufa fuerit intercalaJi,quo^; t^eprimu intercalatujit. Ca.XiII-Ed iecutus Numa,quantum Rib coelo rudi ieculo adhuc impolitojo^ Io ingcnio magiftro comprehendere potuit:uel quia GræcoRz obferuai* one forlan inftrudlus eft,quinquaginta dies addidit,ut in trecentos quiHf quagintaquatuor dies,qbus duodecim lunac curlus confici credidit, annos tenderetur : atque his quinquaginta à fe additis,adiecit alios (èx,retraâ:os ilHs (ex menfibus,qui triginta habebât dies,id eft de fingulis fingulos: fados^ quaginta 8ó fex dies,in duos nouos mêles pari ratioe diuifitrac de duobus pt*' orem lanuarium nuncupauit,primum^ anni eflle uoluii,taquam bicipitis dt* menlêm,relpiciêtem ac profpicientem tranlatfti annifinem, futuri^ principle' Secundum dicauit Fcbruo deo,qui luftrationum potens creditur.Luftrari a** tern eo menft ciuitate necefle erat,quo ftatuit, ut iufta drjs manibus (oluercfl^ Numæ ordinationem finitimi mox (ecuti,totidem diebus,totidem^ men*' buSjUt Pompilio placuit,annu (hum computare cœperût. Sed hoc (olo difcre' pabant^qd menles undetricenum,tricenum^,in numero alternauerût. Paulo' poft Numa in honorem imparis numeri,(ècretû hoc SC ante Pythagora paftu riente natura,unum adiecit diem,que lanuario dedit,ut tarn in anno in mó' (îbusfingulis,prætcr unum Februariû,impar numerus (èruaretur.Nam qui’ duodecim menlès,fi finguli aut pari aut impari numero putarêtur,confumiii’ tionem parem facerent:unus pan' numero inftitutus,uniuerfam putationê in*' paré fecit. lanuarius igit,Aprilis,lunius,SextiIis,September, Nouember,Dt cember,undetricenis cenfebant diebus,amp; quintanas Nonas habebât. Ac poft ïdus in omibus (êptêdecim ad Calendas computabant.Martius uero,MaiuS Quintilis,8i Olt;ftober,dics tricenos fingulos polfidebant. Nonæ in his lép**' manæ erat.Similiter^ poft Idus,decê 8ó feptê dies in fingulis,uft^ ad fcqucU' tes Calêdas computabant. Sed (olus Februarius uiginti èC otfto retinuit dks, quafi inièris 8ó diminutio èC par numerus conueniretgt;
tMtercrfUio Gum ergo Romani ex hac diftributione Pompilfj,ad lunæ curium, fid** Græci,annû propriû computarêt, necelïàrio amp;nbsp;intercalarem menfem inftituo runt more Græcoisz. Nâ amp;nbsp;Græci cû animaduerterent,temerè fe trecentis qf quagintaquatuor diebus ordinaftè annû, qm appareret de lôlis curlu,qui centis lèxagintaqncç diebus 6lt; quadrate zodiacu conficit, deeflc anno fuo UU' decim dies 8ó quadrantê,intercalares ftatuta ratiôe cÔmenti luntrita ut otftauo qcp anno nonaginta dies,ex qbus tres mêles triceniim dieRz cÔpoluerût,intrf calarêt.ld Græci lccerunt,qm erat opofiim atep difticile,oibus annis undcciu* dies 8C quadrantê intercalare.Itacç maluerût hûc numeisz otfties multiplicaro, amp;nbsp;nonaginta dies, qui nalcunt li quadras cû diebus undecim odies côponaq inlêrcre,
-ocr page 145-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T7
inferere.în tres menfes (ut diximus)diftribuêdos. Hos dies S^eaMovraç^menfcs uero’sASoA/o-Aouiï appellabant. Hunc ergo ordiné Romanis quoqp imitari p!a-cuitjfed fruftra:qppe fugit eos,diem unum(ficut fupra admonuimus)additum à fe ad Græcu numeR2,in honoré imparis numeri. Ba re p oélenniu couenirc numerus atcp ordo non poterat.Sed nondum hoe errore compto, p oéto an -noSjBonaginta quafi fupfundendos Graccoßt exemplo computabant dies : ah ternisc|ï annis binos Si uicenos,alternis ternos uicenos^ intercalares expéfa-bant intercalationibus quatuor. Sed oétauo quoc^ anno, intercalatores oAo afBuebant dies ex fingulis,qbus uertentis anni numeRz apud Romanos fuper Græcura abSdaflè iam diximus» Hoe quoqp errore iam cognito,hæc fpeci CS emendationis induéta eft: T ertio quoep oélennio ita interealandos difpen-
B fabant dics,ut non nonaginta,fed fexagintafex intercalarent, eôpenfàtis uigin-tiquatuor diebus pro illis, qui per totidem annos fupra GræeoRz numeisz ere uerant» Omi autem interealationi menfis Februarius deputatus eft,quoniam is ultimus anni erat. Q3 etiam ipfum de GræeoRz imitatione faeiebant, C^am amp;nbsp;illi ultimo anni fui menfi ,fupfluos interferebant dies, ut refert Glaueippus, qui de fàcris Athenienfiû fcripfît. Vcrz una re à Græcis diffèrebant : nam illi confeélo ultimo menfê,Romani non eÔfeélo Februario,fed poft uigefimum-tertiû dicm intercalabant,terminalibus fcilicet iam pacftis.Deinde reliquos Fe bruarq menfis dies,q erant quincp,poft intercalationem fubiungebantrcredo uetere religionis fîiæ more,ut Februarium omnino Martius fèqueretur.
Sed eum fæpe eucniret,ut nûdinæ modo in anni prineipem diem,modô in Nonas cadcrent(utruncp autê pniciofum reip.putabatur)remcdium quo hoc auerteret excogitatum eft. Quod aperiemus,fi prius oftenderimus,cur nundi næ uel primis Calêdis, uel Nonis orhibus eauebantur.Nam quottes incipicn te anno,dies ecepit q adietftus eft nüdinis,omis ille annus infauftis cafibus lu-(ftuofiis fuit,maximecp Lepidiano tumultu opinio ifta firmata eft.
' Nonis autê eonuentus uniuerfæ multitudinis uitandus exiftimabatur,quo niam po.Romanus,exa(ftis ettam regibus,dicm hue NonaRz maxime célébra bat,quem natale Ser.TulIq exiftimabant.Quia cum incertu eftet,q méie Ser. Tullius natus eflet,Nonis tarne natum efse coftaret, omes Nonas celebri no-titia frequentabat. Veritos ergo q diebus perant,ne qd nundinis colletfta unF uerfitas ob regis deGderiu nouaret,cauifse, ut Nonæ à nundinis fegregarent, Vndedies ille,q abundare annum diximus, eoRz eft pmifsus arbitrio,qui fa-ftis perant,ut cum ucllent intercalarêt:dummodo eum in medio terminalioRz, uelmenGs intcrcalaris ita locarent, ut à Gifpecftodie celebritatem auertcrent nundinaRz. Atlt;^ hoc cft,qd quidä ueteRz retulerunt,non folum menfem apud Romanos,uerumetiam diem intercalarem fuifse.
Quando autê primùm intercalatum Gt,uarie refert,Macerqdcm Licini Ciuotempore US eius rei originê Romulo afsignat. Antias hb.ii.Numa Pompilium facroRz caufa id inuenifsc cotendit.Iunius Ser.Tullium rcgê,primum intercalafse c5-memorat,a q amp;nbsp;nundinas inftitutas Varroni placet. Tuditanus refert lib. iii. magiftratuum,decêuiros qui decern tabulis duas addiderunt,de intercalando populum rogafse.Cafsius eofdem feribit autores. Flauius id egifse M.confu-h lern di-
-ocr page 146-SATVRNALIORVM
lem Jicit,ab urbc condi'ta anno quingentefimoféxagcGmofccundo, inito î bello Aetolico* Sed hoc arguit Varro,{cribcndo antiquiffimam legem fuiO« incilam in columna ærea, à L.Pinatio Furio confulibus, cui mentio inter' calaris afcribitur.Hæc de intercalandi principio (atis relata fint»
C^uem in modum^primum I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Je AwguHw Caßtrei Mnutn correxerint. C^ip. . X1111.
VEf^t fuit tempus, cum propter fugftitionem intercalatio omis omiHa cft,nonnunq uero p gratia iàccrdotû,q cum publicanis proferri,ud imminui coiulto anni dies uolebat: modo audio,modó retradio di crû proueniebat,amp; fub Ijjecie obleruationis,emergebatmaior cofufionisocca fio. Sed poftea C.Cæfàr oêm hanc inconftantiâ tempoßt,uagä adhuc ôô in' certâjin ordinê Ratutæ definitionis coëgit,adnitêti fibi M. Fauio fcriba,q fer* f ptos dies fingulos ita ad diétatorê retulit, ut 80 ordo eorum inueniri facillimr poflèt,8C inuento certus ftatus pfeueraret.Ergo C.Cæiàr exordiû nouæ ord*' nationis initurus,dics ornes q confufionê adhuc poterât facere,côfumpfit:ea^ re facflû eft,ut annus cÔfufîonis ultimus,in .CCCQXLIILdies protenderet» Poft hoc imitatus Aegyptios,folos diuinaRz re^t omium conlcios,ad numcR! folis,q diebus.CCC.LXV4amp;C quadrante curium conficit,annû dirigere coH tendit, Nâ ficut lunaris annus mêfis eft,qa luna paulo minus nbsp;menfem in zo
Jr
Aendd.j.
diaci circuitione cÔiùmiqita foil's annus hoc dieRt numero colligendus eft que pagitjdum ad id fignum iè denuo uertit,ex q digrcffiis eft,unde annus uerics uocatjôC habet magnus,cû lunæ annus breuis putet. HoRt Vcrgilius utruu' qp côplexus eft.’Interea magnum fol circumuoluit annû, Hinc Atteins Ca'** pito annum à circuitu têporis putat diétum,qa uetercs an,pro circum ponere folebant,ut Cato in originib.oratoRt: An tcrminum.i.circum terminû, nbsp;am
bire pro circumire. Iulius ergo CæiànX.dies obièruationi ueteri fupadiecif, ut annum.CCC.amp;S.LXV.dies,quibus fôl luftrat zodiacum,efficerent:Etnr quadras deeftèt,ftatuit ut quarto quoeç anno,iàccrdotes q curabât,menfibus ac diebus unum intcrcalarent diem.’eo icilicet mêiè ac Ioco,quo ctiâ apud ue' teres menfis tntercalabat, id eft ante qnc^ Ultimos February menfis dies, id^ biiextum ceniuit noîandum, Dies autem.X.quos ab eq additos diximus,hac ordinationc diftribuit: In lanuarium 80 Sextile amp;nbsp;Décembre binos dies inft' ruit.In Aprilem aût,Iunium,Septcmbrê,Nouembrê,finguIos.Scd neep men fl Februario addidit diem,ne deo infero religio immutaret: amp;nbsp;Martio,Maio, QuintilijOdlobri ieruauit priftinu ftatum,q? fatis pleno erât numero.i.dierU finguloRz tricenoRî^.Idco 8ó iêptimanas hnt Nonas,ficut Numa c0ftituir,q^ nihil in his Iulius mutauit.Sed Ianuarius,SextiIis,December,qbus Cæfar bi' nos dies addidit,licet tricenos fingulos habere poft Gælàrem coepint,qntanas tarnen hnt Nonas,8^ ab Idibus illis lequentes Caledas,in undeuicefimum re' uertunuqa Cælâr quos addidit dies,necp ante Nonas,necp ante Idus iniercre uoluit, ne NonaRt aut Iduum religione, q ftatuto erat die,nouella coperendi' natione corrumperet.Sed nec poft Idus mox uoluit inierere, ne feriarum qua rumc^ uiolarctindidlio.Sed padlis cuiulqj mêfis ferqs,locum diebus aduenis feciuEt lanuario qdem dies, quos dicimus quartum tertium Cal.FebruaH as dediuAprilijtertium CahMaias:Iunio,tertium Cal, Iulias: Augufto,quar tum5lt;^
-ocr page 147-LIBER .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$8
turn tertium Cal.Septcmbris:Septêbri,tertium CaLOctobi'is:Nouei'nbri, tertium Cal.Decembris:Decêbri uero,quartum Sf tertiû Cal. lanuarias. Ita fa(flum eftjUt cum omes hi menfes qbus dies addidit, ante hancordinationem habuifîènt menfis fèquentis Calendas ad fêptimûdecimum reuertentes,poftea ex augmento additoBt dierum,hi qui duos acceperunt,ad nonumdecimumrq uero unum,ad oârauumdecimû haberent reditum CalendaRî. FcriaRî tarnen cuiufiç menfis ordo feruatus eft. Nam fi cui ferè tertius ab Idibus dies feftus aut feriatus fuit,8^ cum ad fèxtumdecimum dicebat,etiâ poft augmentum die rum,eadem religio fèruata eft,ut tertio ab Idibus die celebraretur: licet ab in-cremento non iam ad decimumfèxtum Calendas, fêd ad feptimumdecimum fi unus,ad decimumoAauum fi duo funt additi,dicerctur.Nam ideo nouos dies ® circa finem cuiufcp menfis infêruit, ubi finem omium q in menlê erant reperic feriafî2,adieâ:os^ omeis à fê dies faftos notauit,ut maiorem daret acftionibus libertatêjS: nÔ folû nullû nefaft5,fèd nec comitiale quen^ de adiecftis diebus inftituit,ne ambitiÔem magiftratuS augeret adiecftio. Sic annum ciuile Cæfàr habitis ad lunâ dimêfi'onibus conftitutij,edi(ftopalàm pofito publicauit.
Et hue ufcp error ftare potuifïèt,ni facerdotes fibi errorem nouum ex ipfâ cmendatione feciffènt. Nam cum oporteret diem,qui ex quadrantibus confit, quarto quoc^ anno c5fe(fto,antequâ quintus inciperet,tntercalare; illi quarto non peralt;fto,fêd incipienteJntercalabât.Hic error fèx amp;nbsp;triginta annis pman-fit,quibus annis intercalati fiint dies duodecim, cum debuerint intercalari no uem. Sed hune quoep errorem fero dephenfum correxit Auguftus,qui an nos duodecim fine intercalari die tranfigi iuffit,ut illi tres dies, qui p annos tri aioper au^u ginta 80 fèx uitio fâcerdotalis feftinationis excreuerant, fèquentibus annis du-odecim nullo die intercalato deuorarentur. Poft hoc unum diem,fècundû or-dinationem Cæfâris,quinto quoeg incipiente an no,intercalari iuffit,8«^ omem hune ordinem æreæ tabulæ ad æternam euftodiam incifione mandauiu
De Ctilendis,idibus,acNonis^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,XV.
I quot;^Vnc Horus:Dies qdem hic(inqt)intercalaris,anteq quintus annus in p^opomf hj-I cipiat infèrenduSjCum Aegypti matris artium ratione cÔfèntit.Sed in
ilIoRi menfibus explicandis uidetur operofum, qs triceniim diei^ oês nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dif.
hnt,eo q? explicitis duodecim menfibus,id eft.CCC.LX.diebus exacftis,tunc
D inter Auguftû atcß Septêbrem reliqs quincç dies anno fiio reddût,adne(ften-tes quarto quot^ anno exaefto intcrcalarem,q ex quadrantibus confit. At hic, non à primo in ultimû mêfis diem ad incremêtum côtinuû numerus accedit, fed poft Calêdas dirigit in Nonas,inde ad quafdam Idus defledi audio. Póft rurfus,ni fallor,imó ut nunc quoep retulifti,in fèquêtes Calendas, Quæ omia qd fibi uelint,fcire eqdem uellem. Nâ illud nec côfèqui pofte me fpero, ut uogt; cabula comphendam,q fingulis apud uos diebus addunt,dum alios faftos,ua rfjsq? alios noîbus nuncupatis. Nundinas quoep ueftras nefeire me fateor,de quibus obferuatio tam diligens,tam cauta narrat, Hæc nec mihi erubefeendû eft ignorare pegrino,à te uero Prætextate difeere nec ciuê puderet, nbsp;nbsp;nbsp;T une
Prætextatus:Nô folum tibi(inqt)Hore,cum fis Aegypto oriundus,fèd ne no bis qdem qbus origo Romana eft,erubefccdum puto quærere,qd qusefitu di h fj gnum
-ocr page 148-SAT V R N ALIORVH
gnmn omes ueteres putauerunt.Nâ de Cal,Norn’s,amp; Idibus,de^? fêriaRî ua* j rijs obfëruationibusjnnumcros autores cura quæftionis exercuit:2lt; ideo nos lÂtM mëyîi 4 de bis ab omibus diCta funt,in unum breuiter colligemus, Romulus cU fuiul'^;etjiuot ingenio acri qdem,(èd agreftijftatû^jprq ordinaret imgij, l’nitiû cuiufcp mêfts ^‘t'md^esexoi- fumebat die,q noua lunam côtigiflèt uideri.Quia )^o non côtinuo eue' diitdtioneKo' n!t,ut eodem die femp appareat,(èd modo tardius modo celerius ex certis cau w«h, fis uideri (blet,côtigit,ut dum tardius apparuit,pcedentt menfi plures'dies:aut cum celerius,pauciores darent:8ô fingulis gbufcß menfibus ppetuam numeH legê primus cafus addixit.Sic fadtû eft,ut alij triginta amp;nbsp;unû, alrj undetriginta fortirêiur dies, Omibus tn menfibus ex die NonaRî,Idus nono die repfentati placuit,8i inter Idus ac fequêtes CaLcôftitutum eft,fexdecim dies eflènumeta dos,Ideo mêfis huberior,duos illos qbus augebat diesjnter Cal, fiias 5ô Nœ nas habebauHinc alrjs qntus à Calêdis dies,alrjs feptimus Nonas facit, far tn(ut fuprà diximus)ftata (àcra cuftodiês, nee in illis menfibus qbus binos adiecit dies^ordinê uoluit mutare Nonai^: qa paclis totius mêfis feri-)s,dies fu os rei diuinæ cautus infer uit, Prifcis ergo tpibus,anteq fafti à Cn,Flauio fcï* ba inuitis pribusjn omium notitiâ proderent,pontifici minori hæc prouincia delegabatjUt nouæ lunæ primû obferuaret afpeêlum, uißm^ régi facrificulo nuntiaret, Itacß facrificio à rege amp;nbsp;minore pôtifîce celebrato,idê pontifex,cala ta,id eft uocata,in Gapitoliû plebe,iuxta curia Calabrä, q cafæ Romuli proxi ma eft,qt numero dies a Calêdis ad Nonasfupeftênt,pronûtiabat:amp; qntanaj quidê qnquies diefto uerbo xaAcS,feptimanas repetito fepties pdicabat, VerbUö calmdttunde aut xaXa Græcû eftjid ê uoco.Et hunc diem q ex bis diebus q calarent pritnus diax. eftetjplacuit Calêdas uocari,Hinc 86 ipfi curiae,ad qua uocabant,Calabræno men datu eft,86 clafti,q) omis in earn populus uocaret, Ideo autê minor pod' fex numerum dieRz qui ad Nonas fiipereftent calando prodebat,q?poft noua lunam oportebat NonaRt die populäres qui in agris eftent confluere in urbé, accepturos caufas feriaRz à rege fàcroRî, feiturosej qd effet eo menfe faciendu-Now. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidam bine Nonas extimant dieftas, quafi nouæ initium obferuat*
oniSjUel q? ab eo die femp ad Idus nouem dies putentur : ficut apud TbufcoS Nonæ plures babebätur, qd bi nono quoc^ die regem fuum falutabant,26 d^ 14^ „„({e «0- proprijs negotrjs cofulebant, Iduum porro nomen à Tbufcis,apud quos is ctita. dies bis uocat,fumptum eft,Itemautem illi interptabantur louis fidutiä,Naui cum louem accipiamus lucis autorê,unde et Lucetium Salfj in carminibus ca** nuntjSó Cretenfes △l'aTZwf/Aîçw uocant,ipfi quoc^ Romani Diefpitrem appd' lantjUt diel pfem, iure bic dies louis fidutia uocatur, cuius lux cum fobs occa' fu non finitur,fed fplendorem diei Ô6 noêlis côtinuatjilluftrâte luna,quod per in plenilunio,id eft medio menfè,fieri fbIet,Diem uero,q uel noefturnis ca ret tenebris,louis fidutiam Tbufco noie uocauerunt,‘undeô6 omes Idus louis ferias obfêruâdas lànxit antiqtas, Alij putant Idus, q? ea die plena luna uideat, à uidendo uidus appellatas,mox Iram u dctracftä,Sicut côtrà,qd Graeci 7cP4p di cunt,nos u Ira addita,uidere dicimus,Nonnullis placet, Idus dieftas uocabulo Græco «Tf q? eo die plenam fpeciê luna demoftret. Sût q exiftimêt Idus ab oue iduU di(ftas,quam boc noie nocant Tbufci,86 omibus Idibus ouis im' ......... mola'
-ocr page 149-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
molat à flamine.Nobis ilia ratio noîs ucro propior exiftiniatur,ut Idus uoce-mus diem g diuidit menlêm Jduare em Hetrufca lingua diuidere eft: unde ui* duaquafi ualde iduajd eft ualde diui(â:aut uidua,id eft à uiro diuïlà.
Vt autê Idus omnes Ioui,ita ornes Calendas lunoni tributas,8lt; Varronis cale/tJ^iun» 8^ pôtificalis confirmât aptoritas» Qd etiâ Laurentes patrijs religionibus (èr-uant,q SC cognomen deæ ex ceremonqs addiderunt,Calendarê lunonem uo-cantes. Sed Si omibus Calendis à menfè Martio ad Decêbrcm huic deæ Ca^ lendaßz die fupplicât. R.omæ quocp Cabomibus,pter^ pontifex minorjn eu ria Calabra rem diuinâ lunoni facit. Etiâ regina facroR2,id eft regis uxor,por-cam uel agnâ in regia lunoni immolât,à qua etiâ lanum lunoniû cognoîatum diximuSjÇp illi deo omnis ingreflus,huic deæ cundfi CalendaRz dies uidentur
® aferipti. Cum em initia mêfium maiores noftri ab exortu lunæjlèruauerint,iu rc lunoni Calendas addixerunt : nam ac lunonem eandem putantes, uel quia luna P aérem meat,unde Si Græci lunâ «fitAV nuncupauerunt, quali q? aëra lecat,Iuno autem aéris arbitra eft,mcritô initia menfium, id eft Calendas huic deæ conlccrauerunt. nbsp;nbsp;Nec hoc ptermiferim, q? nuptijs copulandis nbsp;nbsp;nbsp;religioft
Calendas,Nonas,8i Idus rcligiofas,id eft deuitandas,cenfuerunt. Hi em dies copuhndifnu præter Nonas feriati ftint,ferrjs autem uim cui^ fieri piaculare eft.Ideo lûc ui tant nuptiæ,in qbus fieri uis uirginibus uidetur. Sed V errium Flaccum iuris pontifier) peritiffimum,dicere folitum refert Varro,quiaferf)s tergere ueteres
ç, folfas liceret,nouas facere lus non eftètjdeo magis uiduis Ç uirginibus idone as eflè ferias ad nubendum» Subqciet aIiquis:Cur ergo Nonis fi lèriatus di es non cft,prohibetur celebritas nuptiarumç Huius quocß rei in aperto caufa eft.Nam quia primus nuptiaisz dies uerecundiæ datur,poftridic autem nupta in domo uiri dominium incipere oportet adipilci,et rem facere diuinam:omcs aût poftriduani dies, leu poft Calendas leu poft Nonas Idus' ue, ex æquo atri funt.ldeo amp;nbsp;Nonas inhabiles nuptijs elïè dixerunt,ne nupta,aut poftera die li bertatê aufpicaret uxoriam,aut atro immolaret,quo nefas eft facra celebrarL
Q«æ dijcrimina diuerßtatestj- fuerint dierum apud Romanoi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XVI.
SEd qa nos ad comemorationem dieR2 ordo deduxit, de hoc quolt;^ quod DierS difed-Hori nri colultatio continet,pauca dicenda lunt. Numa ut in menles annUjita in dies menlem quencç diftribuit:diesamp; oes aut leftos, aut pro
D feftos,aut intercilbs uocauitFefti dqs dicati lunt.Prolefti hominibus ob admi niftrandâ rem priuata publicam^ coceffi. Intercifi deoRt hoïmc^ communes funt.Feftisinfuntlàcrificia,cpulæ,Iudi,feriæ.Profeftis,fàfti,comitiaIes,c5perê dini,ftati,pliares.Intercifi,in lc,nÔ in alia diuidutur. IIIoRt em dieRt quibufdâ Boris fas eft,qbuldam fas non eft ius dicere. Nâ cum hoftia cæditur,fari nefas eftântercæfa 8^ porre(fta,fari licet:rurlus,cum adolet,non licet Ergo de di-uifionefeftoRt profeftoRt dieRt latius dilTerendum eft. Sacra celebritas eft, uel cum facrificia drjs offeruntur, uel cum dies diuinis epulationibus célébra-iur,uel cum ludi in honorem aguntur deoRZ, uel cum feriæ obleruantur. Fc riaRz autem publicaR: gna lunt quatuor. Aut erh ftatiuæ funt,aut conceptiuæ, aut imperatiuæ,aut nundinæ. Et lîint ftatiuæ uniuerfi populi communes,cer tis 8C conftitutis diebus ac menfîbus,amp; in faftis,ftatis obferuationibus anno-h iq ta
-ocr page 150-SAT V R N ALIORVM
tatjc,in qbus prxcipue feruantur agonalia,carmentalia,lupcrcalia» Concepo £ uæ funt, q quotannis à magiftratibus uel (acerdotibus concipiunt, in dies,ud certos,uel etiâ incertos.’ut iunt Latinæ, Paganalia,Semeniinæ,CôpitaIia» In’ peratiuæ runt,quas côfules uel ptores pro arbitrio potcftatis indicunt. Nun dinæ funt paganoR2,id eft rufticoR:, qbus conueniunt negotfjs^prqs uel met cibus prouifuri. Sunt pterea feriæ propriæ familiaR2,ut Claudiæ familiæ,ud » Aemyliæ,(êu Iuliæ,fiue Corneliæ: amp;nbsp;fi quas ferias proprias quæcp familia ufu domefticæ celebritatis oblèruat.Sunt finguloRt,ut nataliû,fuIguR2^ fufee ptiones.ltem funcRz atc^ expiationum. Apud uetercs quoep gnoiaffet Salute, Semoniam,Seiam,Segetiâ,Tutilianâ ferias obfcruabat. ItêFlaminica,quoti CS tonitrua audiflct,fèriata erat,donec placaflct deos. Affirmabant aût facerdo tes pollui ferias,fi indiftis cÔcepiis^ opus aliquod fieret. Præterea regem faj croRî flamines^ non licebat uidere ferqs opus fieri.’ôc ideo per pconem denn tiabant,ne qd taie ageret,8ô pcepti negligens multabatur. Præter multâ ucro affirmabant eum q talibus diebus imprudens aliquid egilïètjporco piaculum dare debere,prudente expiare nÔ poflè Scæuola pôtifex alIèuerabat.Sed Vm bro negat eû pollui,q opus uel ad deos ptinens, (acrorum* uc caufâ feciflèt,uel aliquid ad urgentem uitæ utilitatem refpiciens atflitaflet.ScæuoIa denicp con' fultus qd ferijs agi liceret,refpondit,qd prætermiiTumnoceret.Quapropterfi bos in Ipecû decidiITe£,eumc^ paterfamilias adhibitis operis liberaflèt,noneft uifus ferias polluillêrnec ille q trabem tedli fratflâ fulciendo ab imminent! uin aeorjjfo.i. nbsp;nbsp;nbsp;icauit ruina. V nde Maro omium diIciplinaRt peritus,(ciens lauari ouem, ö
aut lanæ purgandæ,aut feabiei curâdæ gratia,pronuntiauit tune ouem pferP as licerc merlarijfi hoc remedij caufa fieret : Ealantum^ gregê fluuio merfare fàlubri. Adijciendo em Ialubri,oftendit auertêdi morbi gratia tantûmodo,no etiâ ob lucrum purgandæ lanæ caulà fieri,c5ce(Tùm. Hæc de feftis ÔC q inde pnfeßi dies. na(cuntur,q ctiam nefafti uocant.Nunc de profeftis,amp; qui ex his procediït lo quamur,id eft faftis,comitialibus,c5perendinis,ftatis,pliaribus. Fafti funt, quibus licet fari ptori tria uerba Iblennia:do,dico,addico.His cÔtrarij fiint ne fafti. Comitiales Iunt,qbus cum populo agi licet. Et faftis quidê lege agi po' teftjCum populo non poteft,comitialibus utruncç poteft. C5perendini,qbus uadimoniû licet dicere. Stati,q iudicrj caulà cum pegrino inftituunt,ut Plat* tus in CurculionetStatus côditftus cum hofte,interceffit dies.Hoftem nûc mo re ucterc fignificat pegrinum. Præliares ab iuftis non lêgregauerim:fiquidé iufti lunt côtinui triginta dies, quibus exercitui imperato, ucxillû rufi coloris in arce pofîtû eft. Præliares autêomes,quibus fas eft res repeterc,uel hofté la ceflère.Nam cum Latia,hoc eft Latinaisz lolenne concipit,item diebus Satur^ nalioRttled 8^ cum mundus patet,nefascftplium lûmere.Quare nec LatinaRt tempore,q publice quÔdam induciæ inter Romanum po. Latinos^ firmataî iùnt,inchoari bellu decebattnec Saturni fefto,q fine ullo tumultu bellico credi tur imperafle: nec patente mundo, qd iacrum Diti patri amp;nbsp;Prolêrpinæ dicaquot; turn eft,melius^ occlulâ Plutonis fauce,cundum ad plium putauerunt. Vnde
Varro ita fcribit:Mundus cum patet,deorum triftium atep inferiim quafi ianua patet,propterea nô modo prælium commit«,uerumetiam deledum rei milita^
-ocr page 151-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6«
mflitarîs caufa habcre,ac milité proficiici,nauê (ôluerc,uxorcmlibcnîm quac* rendci^ caufa ducere,religiofum cft. Vitabât uetercs ad uiros uocâdos etiam dies,q eflènt notati rebus aduerCs,Vitabant etiâ fcrfjs,ficut Varro in auguru libris (crjpfit in hæc uerba: Viros uocarc fèrqs non oportet:ß uocauit,piaculü etîo. Sciendum eft tn^cligendi ad pugnandû diem Romanis tune fuiftê li-centiâjfî ipfi inferrêt bellum : at cum excigent,nullum obftitiftè diem,q minus uel falutê (ùam,uel publicâ defenderent dignitatem« Quts em obfëruationi lo cuSjCum eligendi facultas non iugfitC Dies aût poftriduanos ad omia maiores EidéferèGei noftricauêdos putarunt,qs etiam atros,uelut infaufta appellatione,dânarunt« Eoldem tn nonnulli communes,uelut ad emêdationcm nominis uocitauerût« HoRt caulàm Gellius annalium libro.xv« amp;nbsp;Caflîus Hemina hiftoriaRz libro
B fedo referuntîAnno ab urbe condita CCC.LXIII.à tribunis militum Virgu lo ManliOjEolio PofthumiOjCollegis^ eoR2,infènatutra(ftatû,quid eflêf,pro pter qd toties inter paucos annos male effet affliefta reijs« SC ex pcepto patrum L« Aqnium arulpicem in iènatû uenire iuftum religionum requirendaR: gra* tia,dixiflè,Q«Sulpitium tribunum militum ad Allia aduerfum Gallos pugna tuR2,rem diuinam dimicâdi gratia feciflè poftridie Idus Quintilis, Item apud Cremeram,muliis^ alrjs temporibus Si Iocis,poft lacrificium die poftero cc' lebratum,malc ceffilîc cÔflictum.Tune patres iuflîffè,ut ad collegium pontifi cum dehis religionibus referret:pôtilîcesqj ftatuiftè,poftridie ornes Calêdas, Nonas,Idus,atros dies habendostut hi dies ncquepliares,necp puri,nec^ co' mitialcs eflènt.Sed Fabius Maximus Seruilianus pontifex in Iibro.xii.ne-gat oportere atro die parcntare.ga tune quoqj lanum louemcp præfari neceP le eft,quos nominari atro die non oportet.Ante diem quoq^ quartum Caleiv GelHufeodem das uel Nonas uel Idus,tanquam inominalem diem plcricp uitant.Eius obier uationis an religio ulla fit tradita,quæri (blet. Sed nos nihil Riper ea rc ic^tü inuenimus, nifiquod (^Claudius annalium quinto, clademillam uaftilîimâ pugnæ Cannenfisjfadamrefert ante diem quartum Nonas Sextilis. Ad rem îàne militarem nihil attinere notât Varro,utrumfaftus uel nefaftus dies fit,lèd ad Iblas hoc adiones relpicere priuatas.
Q3 autê nundinas ferlas dixi,poteft argui, qa Titus de ferqs lcribens,nun Nudina^nfg dinars dies nô inter fèrias retulit,(êd tm folennes uocauit.Et q3 Iulius Mode-
JJ ftus affirmât,Meflàla augure côlûlente pÔtifices, an nûdinai^ RomanaRt No narum^ dies ferijs tcnerent,rndille eos,nundinas fibi ferlas non ulderl.Et qd Trebatius in lib«i.religlonum ait,nundinis magiftratû pofte manumittere,iu-dicia^ adijccre, Sed côirà,îulius Cæfar.xvi.auliîlcioRz libro,negat nundinis condone aduocari pofte,id eft cum populo agiïideo^ nûdinis Romanorum habericomitia no poflc.CorncIius etiâ Labeo.i.faftoist libro,nûdinis ferlas ef fe pronûtlat. Caulàm gt;?o hulus uarletatls apud Granlum Llclnianum llb.i}. dillgens ledor Inuenlet. Ait em,nundinas louis ferlas eftè,fiquldem flaminlca omibus nundinis In régla loul arletem loleat Immolare.Sed lege Hortenfia cf fedi^jUt faftæ eflent, utl ruftlcl qui nundlnandl caulà In urbem uenlebant,ll tes coponerent.Nefafto ein die prætorl farl non llcebat.Ergo qui ferlas dlcût, à mcndacio uindlcant patroclnio uetuftatis:qui contra lêntiunt, æftlmaiu æta h llq tis.
-ocr page 152-SÄTTRNALIORVM'
nundinjrum »ri^o.
aundiwRo-twnerti dca.
tis,quæ lege fecuta eft,uera depromunt» HaR2 originem quidem Romulo g anignât,quem comunicato regno cum T*Tatio,(àcrificqs ôd fodalitatibus im ftitutis,nundinas quoq^ adiccitïè cômemorant.ficut Tuditanus affirmai. Sed Caffius Ser.Tullium feciflè nundinas dicit,ut in urbem ex agris conucnirent, urbanas rufticas^ res ordinaturi.Geminus ait,diê nundinaRZ cxaiflis iam rc' gibus ccepiflè celebrari:qa plericp de plebe repetita Ser.TuIlrj memoria,parc tarent ei nundinis.Cui rei etiâ Varro conlèntit.Rutilius (cribit,Romanos in-ftituifle nundinaSjUt oä:o quidem diebus in aßris ruftici opus facerent: nono autem die,intermiffi) rure,ad mercatum legcscç accipiendas Romam uenirét, Si ut (cita atcp côfulta frequeniiore populo referrentur, q trinundino die pro-po(îta,à fingulis atcp uniuerfis facile nofcebant. Vnde ctiam mos traéluSjUtk j, gcs trinundino die promulgarent.Ea re etiam câdidatis ufus fuit in comitium nundinis uenire,8^ in colle con(îftere,unde coràm polïènt ab uniuerfis uideri» Sedhæc omia negh'gentius haberi coepta,amp; póft abolita,poftg in trinundino etiam ob multitudinë plcbis frequentes adeÂè cceperunt. E(t etiam Nundi na RomanoR2dea,à nono die nafcentium nuncupata qui luftricus dicitur.Eft autem luftricus dies,quo infantes luftrantur,8ë nomen accipiunt. Scd is mad bus nonuSjOcftauus eft (ceminis*
AeneiJ. lo.
Plenc(ut arbitror)anni ac menfiu côftitutionedigcfta,habet Horus quocp nofter,qd de dieR2 uocabulis Së obferuatione côfiiluit. Et (cire eqdem uelim, nunqd fit qd argutus Niligena,8ë gentis accola numeron^ potentis,ex hoc or dine Roinanæ difpêiâtionis irrideai: an Thuicum quocp Tiberim aliquid eX ó dilciplinis fuis haufiftc cÔlêntiat.Subiecit Euftachius: Non (olû Horus noftrr gram's uir ôë ornatus, fed nec quif^ aliu.s(ut extimo)tam futilis poftêt eftè im dicr),q Romani anni fie ad unguê,ut aiunt,emendatû ordinê nô probarct.nd maiorê gratiâ ôë tenax memoria amp;nbsp;luculenta oro referentis adiecit.’Nec mirU fi hæc digeries morfum rephenfionis euafit,cui accerfita ê ab Aegypto poftrt mæ correeftionis autoritas.Nâ Iulius Cæfar,ut fidcRz motus,de qbus nô indo (ftos libros reliqt,ab Aegyptijs dilciplinis haufit,iia hoc qtç ex eadê inftituiio ne mutuatus eft ,ut ad folis curfum finiendi anni lêpus extenderei.Latrj )^o ur teres incolæ,qa nihil iam turn dilcere ab Aegypto Iicebar,ad quam nullus illis commeatus paiebat,morê Græciæin numerâdis menfiû diebus fecuti funt-’Ut rctrouerlum cedente numero,ab augmêto in diminutionê computatio refolm ta defineret. Ita ein nos dccimum diem,dein nonû,8ë poftea oeftauû dicimus, ut Athenienlès Ana-rfu, lt;f^!vovT@^ filcocç (olitifiint dicere.Homerus quot^ cum ait,?^gt;^(vo»t©^xlt;»wç,? /'/sa,a£»o/o,qd aliud nifi illu (p^lwvTa dicit,cuius paU latim deficiêtis (ûpputatio in nomê definit (ècuturi:amp; îsa/uevop inum,qui pcedit numei^ (uccelTurus priori in defeiftû meantiC Qd ôë Homerus nolîer MantU anus intelIigenSjillud ftare dici,ad quod accedit,ait: Stat (ua cuicp dies, extremum diem (fare diccns,quafi ad que per oiîies eatur. Idem poëta doëfrinaac ucrecundia tuxtà nobilis,(ciens Romanos ueteres ad Iunæcurfiim,8^ (èquen-tes ad (olis anni têpora digeffi(ïè,utriu(cp (êculi opinioni reuerentiam (èruans: Vos Ó clarilfima mûdi Lumina,inquit,labentêcoclo quæ ducitis annum,Lp ber ÔC aima Ceres, tam lunam q (olem duces anni hac inuocatione defignans.
Cmncî
-ocr page 153-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
Omîtes deos referriadfolem-Bt i^uod exuarijs Apollinls o/lendatKr Homiitibus^ip/um rundem e/Je deum quem fitem dicimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XVII.
Ic Äuienus:Hoc eqdem mecu mulnim ac frequenter agitaui, qd fit cj, folem modo Apolhnê,modo Libeiç,modo fubahaßz appellationum uarietate ueneremur« Ét quia facroi^ omnium præftilem eflè te Vecti rætextate diuina uoluerunt, perge quxib rationê mihi tantæ fub uno numi-nc in nominibus diuerfitatis aperire» nbsp;T um V eóliusiGaue extimes mi Aui
ene,poctaRt gregem cum de dijs fabulant, no ab adytis plerunq; philofbphiæ femina mutuari»Nam q? omes pene dcos duntaxat q fub coelo funt, ad iolc re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
FeruntjUon uana fupftitio,fedratio diuina commendat. Si em (ôl(ut ueteribus fo-placuit)dux 8^ moderator ê reliqrum lumintr, Sgt;C folus ftcllis errantibus præ- lem.
ß ftat: ipfaist uero ftellarum curfus,ordinem rcRz humanaR2,ut qbufdam uidet, pro poteftate difponunt,uel(ut Plotino coftat placuinè)fignificant:nece(ïè eft, ut folem q moderatur noftra modcrantes,omium quae circa nos geruntur, fa-tcamur autorê. Et ficut Maro cum de una lunone diceret,Quo numine læfo, ondit unius dci effedus uarios pro uarqs cenfendos eflè numinibusata diuer-fæ uirtutes folis,nomina dijs dederunt.unde I/jto srSp fapientû principes prodi-derunt. Vir tute igitur fblis quae diuinationi curationi^ præeft, Apolline uo-caueruni^Quaefermonis autor efl:,Mercurq nomen accepit.Nam quia iermo interptatur cogitationes latentes,zxvîç 7rosf/x.gt;iv4i/ep propria appellatione uo-citatus ê^Virtus Iblis q frucflibus effecflus eiufdê eft q frugibus præeft, 2lt; hinc natæ funt app^H'ido’^^s deoR2,ficut cacteroist qui ad mlem certa Só arcana rati-one referuntur. Et ne tanto (ecreto nuda præftet aflèrtio,autoritäres ueteßt de fingulis confulamus. Apollinis nomen multiplici interptatione ad folem re- Apolline eun fertur,cuius rei ordinem pergam pandereiPIato folem «Tro^uva cognominatu déeëqfilejî. feribitjÄTp-TOT 7ra?K({^Tàç5:nTrvaç,id eft à ia(ftu radiorum, Chryfippus Apollinem S3Qoùxi'r'!P^ÎDpvamp;] 4,aiz7w»po5irzùSprwfoçovTa.primamenimnominis literam retine ^anus. re fi'gnificationem negandi,ÿoT/ Aïoy©-' oiigt;c -?f:»;oz.Nam 8lt; latinitas eum,qa tantam claritatcm fblus obtinuit,folê uocauit, Speufippus,^ ex multis igni-bus conftet uis eius,u3Q «-à» TpAXSp oJo'/tSp Trujô'çjiuTjp o-uo%slt;St@*’» Gleanthes uç eiTs «a XffipTàç «votTOA(x$7f/^^;jjvoj),q) ab alrjs atc^ alrjs locorum declinationibus faciat or-tus, Cornificius arbitrator Apollinem nominatum â-æ ? àvcçTfASp, id eft qa in-tra circuitum mundi,quem Græci 7rot\op appellant,impetu latus ad ortus refer tur, Alrj cognominatum Apollinem putât wç âwoXXcwTa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exanimat enim
amp; perimit animantes,cum peftem intempérie caloris immittit,ut Euripides in PhaetOte:«?(jvo’!ilt;j)»-yy^Qg'Az,0)Q a avÓAicfa.t^^oi'^ } «TToXAup nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?}^aTÓt=, Idem
ArchilochusîîaKalâvpXAwjjviÿî^o’iz'nîizç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eCzpac ouAAi; œaî7iÇÔÂÀt/s(;,
Deniep inuftos morbo ŒTPÏivOÏOôSAl/TOllÇÊ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellat. Et quia fimiles funt
folis effèdibus effèdus lunæ,in iuuâdo nocendo^,ideo fœminas certis affli-étas morbis lt;r4A«w€AHTXç wj «ç'n.cizJ'oamp;AHTïîçuocât. Hinc ê qgt; areu 8^ fagittis Apot finis fimulacra dccoraut,ut per fâgittas intelligat uis emiflà radiorum. Vnde Homerus «uTaj’ÏTr^T «utoî?/ ß»tÄ@gt;lxt7r6V!4?(5 tiSiWQ.ßixÄXt.Ide autor eft 8^ publicæ fofpitatis,quâ creditor fol animantibus præftare temperie, Sed qa perpetuam pftat falubritatê 8lt; peftilens ab ipfo cafus rarior eft, ideo Apollinis fimolacra
ma-
-ocr page 154-ÎAT V R N ALIORTM
manu dcxtera gratias geftât,arcLim cum ßgittis fîniftraîq) ad noxâ fît pigriof» bC Glutem dextera manus prôptior largiat. nbsp;nbsp;Hinc eft q? cidem attribuit
dendi poteftas,ga têpcratus folis calor morborum omium fuga eft«Nani laf” £$ 4:7rtAauvovTaTlt;xç vôrf»ç «Tro^Kvavâ^quàm iif'AivTtx cognoîatum putant.Qpæ tia Lattni quoq^ nomi'nis enuntiationi côgruens/ecit nehuius dei nomen ucf tercmuSjUt ApoIIinem aljjcllêtem mala intelligas,quem Athenlêfès appellat» Sed amp;nbsp;Lindq colunt Apolline ^o4uKiF,hoc cognoîe finita peftilcnda Lomiitt nuncupatum.Eadem opinio folpitafis nbsp;nbsp;medici dei, in noftris quoqj facris fo
A^. net» Nant^ uirgines Veftales ita indigitât,Apollo medice,Apollo pæan.Cii ergo fint huiufie fideris, id eft iôlis,duo maximi effccftus,alter q calore temp^' rato mortalium uitam iuuat,alter quo iacftu radiorum nonnun^ pcftifcRt i»” f mittit uirus,duo eadem^ cognomina circa fingulos effedtus proprijs enunt*’ tionibus fîgnant,appellantes deumwtfp atque 7roa«v«jq cognomina utriq^ effi ' (ftui funt aptatut fit «if T»’3t(9S,id eft à lanando:00 Trociap àw ww^praç awlt;igt; èC rurfiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à'V ns lt;ivaö,id eft ab immittendo: bîaoç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Troaàp â'«’ ? TtaiP»
id eft à fèriendo» Obtlnuit tamê,ut cum (ànitatem dari fibi precantur,«/* wâixiJ per « literâ enuntient,id eft medere pæan: cum autem k Trcaafi per * literam il* cunt cum alpiratione prioris literæ,fîgnificât hoc diet in aliquem aduerfà pf«' catione,amp;«2îvt7raaà/j,id eft immitte feriendo:qua uoce ferût Latonam ufam euflj ApoIIinem hortaretur impetum Pythonis incelïère fàgittis.cuius rei natural^ rationem fuo loco reddam. Hane uocem,id eft ■fruo.xp^ confirmafle fertur ora' culum Delphicu Atheniêfibus petêtibus opem dei aduerfiis AmazonaSjTh^ (èo rcgnantc»Nanqp inituros bellum luflît his ipfis uerbis ftmetiplnm auxiha torem inuocarijhortari^. Apollodorus in libro decimoquartowôp/^tÿ/j^i’ (blem Icribit appellari, ApoIIinem^ nbsp;nbsp;tw KÓtf^opïiSf^ nbsp;nbsp;HW.q? loi per orbt
impetu fèrt» Sed Timotheus ita ^‘(riJ'^iviJMivóAopoü^tivio^
Amjj wiA4ojj\K«e^Aop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Te TTedâii» Eundem deum præftanten*
(àlubribus caufîs ou^iof appellant,id eft ianitatis autorem, ut ait Homerus,’vA’ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Menândrus feribit Milefios a7réîÂi«v/ eîi'hîcf pro ßlute fiia in*
molare»^ Pherecydes refert,Thelea cum in Creta ad Minotaurum duceretur, uouifle pro lalute atcç reditu fiio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ou-Ä!a),v^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec mirun*
fi gemini effècftus uarijs nominibus celebrant, cum alios quoque deos ex cofl trario in eadem re duplici cenleri 80 poteftatc accipiamns Sf nomine, ut j ptunum,quem alias lt;^oo»x^ova,id eft terram mouentem, alias äo^fjaAiav«, id ê fia bilientem uocant» Item Mcrcurius hominum mentes 6^ oculos excitât, amp;nbsp;fi*quot; ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plt»nt ait poêtaîBÏAvro ^lt;xß/^),Ts t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôfjt^ccrK 3tA?l» V nde amp;nbsp;Apollineni,
id eft lolem,modo icgt;lpitatem,modo peftem fignificantibus cognominibusad oramus,cum tarnen peftis quæ ab eo noxijs immittitur,aperte nunc deum bo nis propugnare fignificet. Hinc eft quod apud Pachynum Siciliæ promofl iAyßiituh torium Apollo Li^ftinus cximia religione celebratur.Nam cum Libyci in' uafiiri Siciliam,claflcm appuliflènt ad id promontorium, Apollo qui ibi coli tur inuocatus ab incolis,immifla hoftibus peftc, 8^ penccundis fiibita mort« intcrccptis,Libyftinus cognominatus eft. Noftris quoque continetur an' nalibuSjfimih's ciufdem dei prælèntiæ maicftas.Nam cumludi primo Roma«
-ocr page 155-ApoIIini ceïebrarenc,ex uaiicinio Marti) uatis,carniine^ Sibyllino, repcfino hoftis aduëtu pkbes ad arma exc«ata,hofti occurrit,co^ têpore nubes (agitta rum in aduerfos uifa fcrri,8^ hoftê fugauit,amp; uidores Romanos ad fpeftacu ia deifo^jïitalis reduxit.Hinc inteUigitjpraelij caufa,nô peftilentiæ(ficut quidâ obiter dein-cxiftimât)ludos inftitutos.Hæc eft aût huius exiftimationis ratio,cp tûc loi lu per ipfum nræ habitationis uerticê fuIget.Nâ cancer in æftiuo tropico eft,in q meante lole,radi) tempatam nram,n5 eminus ,fed liipni demiflî reeftis fulgori-bus luftrât. Vnde extimatS eft à nônulIiSjad propitiandû tune maxime deum caloris, Apollinaribus litari.Sed inuenio in lris,hos ludos ui(ftoriæ,nÔ ualetu dinis cau(à(^ut qdam annaliû lcripiores memorât)inftitutos» Bello em Punico hi ludi ex libris Sibyllinis prima lünt inftituti,(uadête Cornelio Rufo decern
B uiro,q propterea Sibylla cognoîatus eft,8ô poftea corrupto noie primus Sylla cœpituocitari. Fert aût in carminibus Marti) uatis, cuius duo uolumina il lata funt in fenatû,inuêtum elTe ita feriptû: Hoftê Romani fi ex agro pellere uultis, Vomicam^^quæ gentiû uenit loge, Apollini cenfeo uouêdos ludos,q quotannis cômuniter Apollini fiât. His ludis faciendis pfit is ptor,qui ius po pulo plcbi^ dabit fummû.Decêuiri Grscco ritu hoftijs facrafaciât, Hoefi re-âe facictisjgaudebitis lêmp,fiet^ refp.mclior.Nam is diuus extinguit pduel-los ueftros,Qui ueftros campos palcunt placide* Ex hoc carmine ciim pro curandi gratia dies unus rebus diuinis impenlus eftet, poftea fenatulcofultum faëfûjUti decêuiri (q magis inftrueretur de ludis Apollini agedis, re^ diuina c feclefacienda)libros Sibylh'nos adircnt,in qbus cum eade reper ta nuntiatum eilet,cêfuerunt pres Apollini ludos uouendos faciendosc^î in^ earn rem duo decim milia æris prætori,8^ duas hoftias maiores dari, decern^ uiris præce-ptum eft,ut Græco ritu hifee hoftijs lâcrû facerêt, Apollini boue aurato èC ca pris duabus albis auratis:Latonæ,boue fœîa aurata. Ludos in circo populus coronatus Ipedare iuflîis.Hæc pcipue tradit origo ludoR2 Apollinariû.
Nunc ex alijs quoc^ huius dei nominibus eundem eftè Apollinem Si Ib-lemprobemus* Loxias cognominatur,utaitEnopides,0T/’’4K7Pjm'7TOpA£gt;|ôp w loxw. KAop «7p Ao7Ji35p^Q«v«TOAàç xiv^/uxr^,id eft, quod obliquiim circula ab occafu ad orientem pgit. Aut ut Cleanthes lcribit, liri/i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.ivSrou^'Koiai 54x9 «ja*/ vigö)
«uTûtttuel qd flexuolûm pgit iter, ilon ràç âxTZ»«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eopaaç owo-aç vonoci
wp.’uel qd tranfuerfbs in nos à meridie immittit radios,cum fimus ad iplum le-ptentrionales* Delius cognominatur «tp tw tPi/A« ngô) vxvtlt;x ‘jpiSfi ^arî, q) illuminando omnia clara demonftret. *o7J5©-' appellaturCut ait Cornifici- phabut. us)«7f’'np4gt;o;Ta|) ß('a,qd ui fertur. Plericp autê à Ipecie Si nitore Phoebum,id eft H.«^apôp vigû) Äc(Ai7isöp didfum putant. Item Phaneta appellant ó-Tf t» tpouvep, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phtttict.
^£VMjvi©-',quia loi quotidie renouât lèlë. nde V ergiliusîMane nouum.Ca-merienfes qui làcram Ibli incolunt inlùlam, âiyiVHT» Apollini immolant, àuT^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ap,id eft,q? lêmper exoriens g’gnitur, quod^ iplè gene
rat uniuerfa,feminando,fouendo,producendo,alendo,augendoœ* Apolli-nis Ly ci) plures accipimus cognominis caulàs. Antipater ftoicus Lydû Apol linem nuncupatum lcribit,«-?!’'TwXuxouyfcSa« 7rmTa(puTi]ovT@gt; ijMv. Cleanthes Lycium Apollinem appellatum notât, quod ueluti lupi pecora rapiunt, ita iplè
quoep
-ocr page 156-satvrnaliorvm
llûdot.7. lliadof.^.
Nomius.
llittJos.iu
Eleleuj-
^(fAóyd: «Jh TfXAop
humorcm cripit radfjs, Prifci GræcoRî prima Iucem,quæ pcedit folia j exortuSjAi/nb appellaueruntjâîfTXi/itïî,id eft tcmporis:hodie que lycophos co gnoîant.De quo tempore ita pocta fcribit,^©gt;2^ ovr «§ wœ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v“?«
Ide Homerusîfû^toJ'’ XuKiJytvtz xAu7CTc^(p,qd fignificat 7lt;}vv2v2 rlw T^hbx, id eft q generat exortu iuo lucem.Radiorum em ijjlendor propinquantcm fo lem longe late^ pcedens, atc^ caliginem paulatim extenuans tenebraRz, parit kicem.Necp minus Romani ut pleracp alia ex Græcojta lucem uidentur à ly ce figurafte. Annu qc^ uetuftiffimi GræcoRz ■KvKÓ.^auTa appellant-rèiJàw ? id eft lble,ßüuvoXvc/j(£‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem lôlem uocari,etiam Lycopolitant
Thebaidos ciuitas teftimonio eft, q pari religione Apolline, itê^ lupû,hocc A(/»(op,colit,in utrocß iblcm uenerans, qgt; hoe animal rapit Sc confumit omia,ifl p modu iblis,ac plurimS ocuIor: acie cernens,tenebras nodis euincit.Ipfosqcf Aizxaç «çf (}5) Ài/K«ç,id eft à luce prima,appellatos qdam putant,quia hæ feræ ma xime id tempus aptum rapiêdo pecori obièruant,quod ante lucanum poft no (fturnâ famem ad paftum ftabulis expellitur. Et Apollinem waijao/j cognœ minauerut,non propria gentis unius ac ciuitatis religione,(êd ut autorem pm generandarum omium rerum,q) fol humoribus cxiccatis,progcnerandis oin* bus præbuit cauGm,ut ait Orpheus:7raTfoVixlt;’*T«voojj l7r/4gt;pova nos quoque lanum patrem uocamus, lolem fub hac appellatione uenerantcî* NûAizopœ7ro3ilt;o7a cognominaucrunt,non ex ofRcio paftorali,ut fabula p quani fingitur Admet! regis pecora pauiftè,lêd quia fol palcit omia quæ terra prog^ nerauVnde non unius generis,icd omnium pecorum paftor canitur, ut apu^^ Homerum Neptuno dicente:4)o?6t,ffu «ÄlAzW«? tXzxaç P)»çe«KoAMmç«Atlt;^ idem apud eundem poêtam,equarum paftor fignificatur,ut ait:
TaQ lt;iV Pztj'« S’jQ’afyujOT»!©-* «■zro^wjj a/t(jgt;cû 3KXt/a(;,lt;po^ßo/j ajN©^ 4gt;optï(âç.
Præterea ædes ut oim paftoRz ftint apud Camirêiês IwasA/«, apud Naxios*' Avz's.ltê^ deus ipvoKOAHç colit,8ô apud Lesbios wTrouoç.Et multa iunt cognoia^ diuerfas ciuitates ad dei paftoris officiû tendentia* Quaprop^uniuerfi pecoris antiftes et uerè paftor agnoicit. Apollo IXtXtùç appellat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w^z -fl?'!’»
q? æterno circa terra meatu ueluti uolui uidet,ut ait Euripides,«Azt tf/p tAi'oyup’'5’(S^v©^lt;$i'7fAA3 Tnzpôç^uel Ut ait EmpedocIes,otuj%K,a iA/tôi/ÇAiiywoùjwcp«!“
’Si’o'auiAtu* ^■7fXtv(}.îrwxAA«Tjopta'à‘ t '3?o'autAtUiA(9S lt;^ircaxxg3('yp tvùç inftSzr'gÇjOTiiW âvtrijAtjÇp CXO*”^ t r.
ens hoîes cÔducit in coctum. Apollo Chryiocomos cognoîatur à iulgorc radi v orû,qs uocat comas aureas lôlis. Vnde 8ô^âKî5o'tM.o7i«ç,q) nunq radfj poftûnta fronte lucis auelli. Itê Argyrotoxus,q? enaicês p fummû orbis ambitîj,uelm Arggt;rotox«i arcus qdam figurât alba 8C argêtea ipecie. ex q areu radq in modS emicant w ^TjpT©^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Smyntheus cognoîatur,otz i;twp ^Q,qa feruens currit» *i'Ka5vâoç,ÔT/ Kdiogt;
Cdrneus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vioç .uel qgt; cû oîa ardentia coniumant, hic iûo calorc cadens iëmp no
cidili «f. uug cÔftat» Itê ccTroAAwp trK/aAAzoçjOTz ràç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5i7lt;?^o!a.ç '7fz0,ièmp nobis ab auftto
oaSjïç 3^('ç,q) ê deus imbricitor* AvroAAœp ^Awa-zoÇjq? l^*' men eius exoriês amabile,amiciffîma ueneratione ocuIobz confalutamus-ÄTr»^ pythiut. Aufi-rnf^toi; r id eft non à confultatione occultoRz didus à ph^icts
exiftimatur,fed 'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai»7r^p,quod nun^ fine ui caloris effîciE Hmc
Chryfoconto!
CCK^JtHW (tX»?
LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.
ergo wvOup diólu exiftimatjicet hoenome ex nece draconis indi'tum deo Græ ci fabulent.Qusc tarnen fabula non abhorret ab intellccfu naturalis arcani,q^ apparebitjfi peurratur ordo,qui de Apolline nalcente narratur, ficutpaulo lu perius enarratuR: me efîè proinifi. Latonæ Apolline Dianam^ parituræ luno dicitur obftitilïè.Sed ubi quadoc^ partus eftùlùs cftjdraconem ferunt,q uocitabat,deoRi cunas inuafilïè, Apolline^ in prima infantia làgittis be luam cÔfeciflè.Quod ita intelligendûi naturalis ratio demonftrat. Nanq^ poft chaoSjUbi primii ccepit cofula deformitas in rerum formas amp;nbsp;elemêta nitelce-rejterræ^ adhuchumida fubftantia in molli atc^ inftabili Icdenutaret, conua lelcente paulatim æthereo calore, atc^ inde lèminibus in earn igneis deHuenti' buSjhæc fidera édita eHe credûtur,8lt; folem maxima caloris ui in Rigna raptû; Lunam uero humidiore2lt; uelut foemineo lexu, naturali qdam preftam tepo-re inferiora tenuilîè,tan^ ille magis lubftantia pris conftet,hæc matris. Siqui dem Latonâ phyfici uolunt terram uideri,cui diu interuenit luno, ne numina quæ diximus ederentur.’hoc eft aer,q tune humtdus adhucgrauis^ obftabat ætheri,nefulgor luminum p humoris aèrrj denfitatem, tan^ ex cuiulHam par tus progreflione folgeret. Sed diuinæ prouidentiæ uicit inftantia,quæ credit iuuilïè partu.Ideo in infula Delo ad confirmandâ fidê fabulæ, ædes prouiden tjæ,quâvaô|j‘7i5ovo/aç appellant,apta religione célébrât. Propterea ea in inlula di cunt natijQ) ex mari nobis oriri uident. Hæc infula ideo Delos uocat,quia or tus amp;nbsp;quafi partus luminum omia facit lt;/'«Aa,id eft apta,clarelcere. Hæc eft au tem de nece draconis ratio naturalis,ut feribit Antipater Stoicus. Nam terræ adhucbumidæ exhalatio,meando in lupna uolubili impetu,atq^ inde felêpoft calefaâ:a eft,inftar lèrpentis mortiferi in inferiora reuoluëdo,corrumpebat oniia ui putredinis, quæ non nifi ex calore amp;nbsp;humore generatur,iplùmqj lolê denfitate caliginis obtegendo nebula, uidebatquodammodo lumen eius exi-mere.Sed diuino feruore radiorum tandem uelut làgittis incidentibus extenu ata,exiccata,ene(fta,interempti draconis ab Apolline fabulam fecit. Eft amp;nbsp;alia ratio draconis perempti. Nam lôlis meatus licet ab ecliptica linea nun^ recedatjfurfum tarnen ac deorliim uentorum uices certadeflexione uariando, iter luum uelut flexum draconis inuoluit. Vnde Euripides: nuj/T/ifyf X 2i.jaK65jj oAop ijyaTcU TÄ4Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wjattç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, aç/iov/çc oss-Xou tou •nroÂUK.ajTrou
Sub hac ergo appellatione cœleftis itineris loi c5 cÔfecilïèt lùum curlùm,dragt; conê côfeciflè dicebat. Inde fabula exorta eft de lèrpentis nece. SagittaRz autê noie non nifî radioRt iadfus oftendit,qui tune longillîmi intelligunf,q tempo re altilïîmus loi diebus lÔgilïîmis lolftitio æftiuo conficit annuum curlûm,un deUii€ô'A©gt; ditftus «3 tKaTK^ô'A©','è longilïimo altillîmo^ radios in terra ufque demittês.Dç Pythf) cognoîe lufficere ifta potuillènt,ni hoc quoep ratio eiuldê appellationis ingereret. Cum ein loi in lîgno câcri æftiuum lôlftitium facit,in quo eft ISgiffîmi diei terminus, 8^ inde retrogrelîùm agit ad diminutionê di-crum, Py thius eo tempore appellatur^œç 7rv^i«TO/j
Idem ci nomen conuenit,2lt; cum capricornû rurfus Ingrediens, ultimum bregt; uiffimi diei curium intelligitur peregiflè : ideo in alterutrolignorum, pera-ÄO annuo lpatio,draconem Apollo, id eft flexuolum iter fuum confecillè me
mora
-ocr page 158-s AT V R N ALIOR V H
morauHanc opinionetn Cornificius in Etymis retulitldeo aût his duobus fi' gnis,q portæ folis uocâtur,câcro 8iC capricorno hæc noîa cÔtigerunt, q? câc^^ animal retro atlt;^ oblique cedit.Eadem^ ratione loi in eo figno obliquû(ut lo kCincipit agere retrogrelîiim^Capræ ƒ o cÔfuetudo hæc in paftu uidet,ut per altû pafccndopetat. Sed amp;C loi in capricorno incipit ab imis in alta rerneæ DidyiMMi, re»A7ro^«v« uocât,q) geminâ Ipeciê lui numinis pfert ipfe,illuminâtl^ formâdocp lunâ. Erem ex uno fonte Iucis,gemino fidere Ipatia diei ÔC nodis » luftrat* Vnde Romani lub noie amp;nbsp;Ipecie anni,Didymæi Apollinis appdh Dclphiuf, uenerant,A toaamv« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocât^q? q oblcura lunt, claritudine lucis ohdit,
«7f T(rHÂ3pû:lt;îgt;oa'H,aut(ut Numenio placeÇquafi unû 8C lolû* Ait em prilca coRî lingua /txcjjop unS uocitari: undc amp;nbsp;irater3nqt,œc/’4Â4gt;ôç dicit,quafi iatn unus. Hieropolitani pterea qui funt gentes Afl[yrioR2,omes lolis effèdus uirtutes ad unius fîmulacri barbati Ipeciê redigunt, eundem^ Apollinem ap pellât^Huius facies^lixa in acutû barba figurata eft, eminente fup caput cah' tho»Simulacrû thorace munitû eft,Dextera ereêtâ tenet haftâ, fupftante riæ paruuîo lîgno.Siniftra floris porrigit Ipêm, lummis^ ab humeris gorg^ neû uelamêtum redimitum anguibus tegit lèapulas» Aqlæpropf exprimât li’ ftar uolatus. An pedes imago lœminea eft,cuius dextera læua^ funt ligna minaRî.Ba cingit flexuolô uolumine draco. Radios in terra fupne iaci,barba demilîà fignat.Calathus aureus lurgens in aïtû,môft rat ætheris lûmmû, unfo lis creditur elle lubftâtia.Haftæ atep loricæ argumento imago adiungit Magt;^ tis,quem eundê ac Iblem e(ïè procédés lèrmo patefaciet. Viêloria teftatur curt ö êla lummitti huius lideris poteftati. Floris Ipedes florem re^z ^teftatur,quas hic deus infèminat, prognat,nutrit,fouet,maturat^.Spêslôeminea terræ inia' go eft,quâ loi delîip illuftrat. Signa duo æque lôeminea,qbus ambitur, hykf naturâcp fignificant confamulantes. Et draconis effigies flexuolîim iter lîderis monftrat. Aqlæ propter altiffimâ uelocitatem uolatus, altitudinem lolis dunt. Addita eft gorgonea ueftis,q) Minerua quâ huius pfidem accipimus/o lis uirtus fit.Sicut 8^ Porphyrius teftatur Mineruam elle uirtutem lolis,qhn' manis mêtibus prudentiâ fubminiftrat. Na ideo hæc dea louis capite progf^ ta memoratur.i.de liimma ætheris parte edita,unde origo lolis eft.
Liberum lt;juo^;patretn,eumipßtme/Jedeum^uegt;nßlem, Caput. .XVIII, Aec q de Apolline diximus, poffùnt etiâ de Libero diêla exiftimad» Nam Ariftoteles^qui theologumina lcriplît, Apollinem 8x1 Liberuoi ? patrem,unum eundem^ deum effè, cùm multis alqs argumentis aflè'
ueratjtum etiâ apud Ligyreos ait in Thracia eflè adytum Libero cÔlècratum, ex q redduntur oracula.Sed in hoc adyto uaticinaturi plurimo mero lùmpw, uti apud Clariu aqua pota,effàntur oracula. Apud Lacedæmonios etiâ in fa^ cris q Apollini celebrant, Hyacinthia uocantes, hedera coronantur Bacchito ritu.ltem Boeotrj Parnalum môtem Apollini côlêcratum effè memorantes,fi' mul th in eodem SC oraculum Delphicum,8lt; Ipeluncas Bacchicas uni deo cÔ' lêcratas colunt. V nde Sd Apollini ôd Libero pri in eodem môte res diuina lebratur.Qd cum amp;nbsp;Varro 8ó Granius Flaccus affirment, etiâ Euripides bis docet: AiQV'Jcf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viSjw/J Âojoîtç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ri\/Klt;xiiri ■^veetw» KaTaTTHcT«
In hoC
-ocr page 159-LIBER .1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C4
in hoc monte Parnafo Bacchanalia altevnis annis agunt,ubi Si faty roBi(ut af-
V firmant)frequens cernit coetus,8C pleruncç uoces propriac cxaudiunL Itcmcp t cymbaloßt crepitus ad aures hoîm fæpe pueniût. Et ne qs opinet diuerfis dfjs b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parnafum mÔtem dicatüjidem Euripides inLicinio Apolline LibcRzcp unû
ït nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eundemcçdeumeirefignificâs,(cribit:J'fc«sTOTalt;3^AoAa$n,BcéKx«,-n'c«amp;p,a7ro^op,wAvçt*
V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad eandê fententiâ Aefchy lus,« Kfajw'ç a-TroXTwjp,« bûckx^,« luâvîtç. Sed licet illo pri
0 us aflerto,eundê efïè Apolline ac folê,edoélo^ poftca ipm eflc Libe^î prcm, il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui Apollo eft,nulla ex his dubitatio fit,folem ac LibcRt prem eiufdcm^mmi
a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis habendû,abfolutc tn hoc argumentis liqdioribus aftruec. In facris cm hacc
(, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;religiofi arcani obferuatio tenet,ut cum fol in fupo,id eft in diurno, hemifphæ
y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rio eft, Apollo uocitet:cum in infero,id eft noélurnOjDiony Gus, qui ê Liber
0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® pater,habeatur. Itê Liberi pris fimulacra partim puerili ætate,partim iuucnis
« fingunt. Præterea barbata fpecicjfenili quocç.uti Græci eius que Bacchapæ-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an,itê quem Briflca appellâttSê ut in Câpania Neapolitani célébrât Ebona co
v gnoîantes. Hæ aut ætatem diuerfitates ad folê referûtur ,ut paruulus uideatur 0 hyemali folftitio,qualc Aegyptij proferunt ex adyto die certa, tune breuilFi 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo die ueluti paruus nbsp;infans uideatur» Exin autem procedentibus augmêtis
ti œqnoêtio uernali fimiUe atep adolefcentis adipifeitur uires,figuracp iuuenis or natur.Poftea eius aetas (fatuitur pleniffima effigiebarbæ folllitio æftiuo,quo
3 tempore fummû fui confeqtur augmentû.Exindc p diminuiiones ueluti fene-
■g C feenti quarta forma deus figurat.ltê in Thracia eundë haberi folê atep Libers ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipimus quê Sebadiû nuncupates magnifica religione celebrant,ut Alexan
g ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;der fcribit*äcp deo in colle Zilmiflb ædes dicata eft fpecic rotûda,cuius medi
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um inf pakt teélu. Rotûditas ædis môftrat huiufee fideris fpeciê,fummocç te
do lumê admittit, ut appareat folê cûda ??tice fummo luftrare lucis immilTu, g SC qa oriête eo uniuerfa patefmt.Orpheùs qcp folê uolês intelligi,ait inf caefa:
3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âtoÎQ wfap x.âX'X/sop «FiâS
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Op'^VuSK«Xl'5tfflt;J)(XV«Tlt;X'MASÖiti'lt;Ó*'»Ö‘0p
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ivamp;’sXîaquot;? aï««.T«,\^Q;rrav'TlwàpiJ'HXop
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mh atXXof xaXtïrfip
ÏI^UTOq/ 41lt;X©^MXâ%,d'/MUtf©^ J' ’«cRXO^H» OÜiixa «riMeT] xar «Tsujova /x«Rpop oAu/xTrop» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AXXaXS^îç '»r5OffwïUAu'«lt;îquot;'''«^op
311 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nanDJ'a7ràeMjA«.o«56p,àMlP»Mho(ogt;50volO.
Phaneta dixit folem à-æ î nbsp;nbsp;nbsp;j.àlumine at^ illuminatione,qa cundis uifitur
cunda côfpicienstDionyfiusQut ipfe uates ait,«w * (TcwaâS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cp circu
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feratuï in ambitum» V nde Cleâthes ita cognoîatum feribit, «TP 'n» triâwffottjquia
quoüdvano impetu ab oriente ad occafum diem'nodemcp faciendo, cceli côftgt; cit curfum.Phyfici d'iovjrfop «Ti h v«p,qa folêm mundi mentem eflc dixerunt.Mun dus aût uocat cœlum qS appellat loucm.V nde Aratus de cœlo didurus ait:
, ù J'joç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber aRomanis appellatur,lt;p hber SC uagus cft,ut aitNx'
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uius : Hæc qua fol uagus igneas babenas Immiitit propius iungiicn ter r æ. li-
uerfus Orpbcfwamp;’T^n« uocantcs,boni confilq hune deum præftitem mô-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrani»
-ocr page 160-SATVRNÄLIORVM ’
ftrant.Nâ fi côceptu mentis côfilia nafcunt,mundi autê mêtem folem opinant autores à q in hoîes manat intelligendi princtpium, meritô boni confilij fokm aniiftitêcrediderunt.Solem libeRt efse manifeftc ^nuntiat Orpheus hoc j^fuî
«ÄJ nbsp;nbsp;nbsp;op (TioviKfop Xv!nAxtr/p tiv.'KÎ'âtfu
Et is quidem uerfijs abioludor,ine uero ciufdem uatis operofior:
Huius i^fus autoritas fundat oraculo Apollinis Glarfj, in q aliud qlt;Ç nomen ioli adrjcit,q in eiidê iàcris j^fibus inf cæterâ uocac îfaw.Nam côfultus Apolk Ciarius^qs deoRz habêdus fit q uocat iawjita eHàtus eft Sçwa^wx^.Huius oraeuH uim numinis,nois^ interptationem,qua Libcr,pater:8ilt;C fol,ùaw fignificat/J^^ cutus eft Cornelius Labeo,in libro cuius titulus ê de oraculo Apollinis Ch' p ri] JtêOrpheus LibeRz atep folê unû efiè deû eundê^ demÔftrâs,dc ornatu ut ftitu^ eius in fâcris Liberalib. ita icribit,«wTà‘nTO»Ta. HincSf Vergil, feribés LibcF|2 prem iôlem cfiè, amp;nbsp;Cererê lunâ,q pariter fertilitatibus glebæ 8Ó matu tandis frugibus,uel nodurno tempamento uel diurno calore modérant, Vt' ftro(ait ƒ! munere tellus Chaoniâ pingui glâdem mutauit arifta.Solê uero ttt renæ eflè fœcûditatis autorem,idê poeta ^fano mox docuit exemplo, cum ait' Sæpe etiâ fteriles incendere^fuit agros,et reliqua.Si em hoîm cômento ignn adhibitus multiplex pftat auxilium, qd aferibendum eft æthereo folis caloh'
N e KirtiS quidetn ont Mercurij aliud e/J^ numen g felis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XIX.
Liber ident ^ui fol.
QVæ de Libero pre didEa fiint, hæc Martern cundem ac iblem efte demo' ftrant,fiqdem pleric^ LibeRj cum Marte cÔiunguntunumdeû eftèmoUl' ftrantes.Vii Bacchus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognoïatur,qd eft inf propria Martis noîa.O
litur etiâ apud Lacedæmonios fimulacRi Liberi pris hafta infigne, nÔ thyrfo' Sed cum thyrfum tenet,qd aliud q latens telum gerit,cuius mucro hedera latn bente protegitC qd ondit,uinculo quodâ patientiæ obligandos impetus bd^ Habet em hedera uinciendi obligâdi^ naturâ.Necnon nbsp;calor uini,cuius L
ber pater autor cft,iæpc hoîes ad furore bellicum uicp propellit. Igit propttt cqgnatum utriufcp effeeftus calorê,Martem acLiberçi unumeundem^deuf^ elle uoluerût. CerteRomani utruncp pris appellatiÔe uenerant,alteßt Libern pfem,alteRZ Maripitrê.i.Martem prem cognoîantes.Hinc etiâ Liber paf,bd' loR2 potens probat,q? eum primû ediderunt autorem triumphi. Cum igitL ber pater idem ac fol fit. Mars uero idem ac Liber paf,Martern iolem cife dubitet; Acitani etiâ Hiipana gens,fimulacRt Martis radijs ornatum maxima^ religione célébrât,Necyn uoeâtes. Et certc ratio naturalis exigit,ut di] caloris cocleftis parentes magis noîbus q re iubftâtiaqj diuerfi fint. Feruorê aût q ah mus excâdeicit excitat^?,aliâs ad irâ,alias ad uirtutes,nônunqad tpalis furoris €xceftum,p quas res etiâ bella nafeuntur, Martern cognoîauerunt. Cuius uim poéta exprimendo,86 fimilitudini ignis applicando,ait: Keuvito^d. àç Sf aj»ç GHctA©-* Ä oAoofj TTuj.In fumma pronuntiandum eft,effè(ftum fi51is,de q feruor an* morum,de quo calor fànguinis excitatur,Martern uocari.
Mercurium eße [oient.
Vt uero Mercurius fol probet,fupius edoda foffragia fiint.Eundem emd fo Apolline atep Mercuriû uel hinc apparet, q? apud multas gêtes ftella Mer curij ad Apollinis nomen referu’ÔC q? Apollo mufis pfidet, Mercurius ferrno nem,quc^
-ocr page 161-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6f
ncm,q3efi: muamp;Rî munusJmpartit.Practer hoc Mcrcuriupro fôlc ccnlc ri,nîulta documêta funt.Pn'mû, q? fimulacra Mercurij pînatis aljs adornant, quæ res mÔftrat folis uelodtatê.Nam qa métis potente Mercuriu crcdimus, appellatû^ ita mtelligimus «-«• t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fol mundi mens eft/umma autem
eft uelocitas mentis, ut ait Homeriis,œo‘i/' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« vónfji.amp;^ ideo pinnis Mercurius
quafi ipfe natura folis ornât. Hoc argumentû lucidius Aegyptrj abfoluût,ipft us folis fimulacra pinnata fingentes,qbus color apud illos non unus eft. Alte rum em cærulea ipecie,alteR2 clara fingunt.Ex his claisz fupûm,8^ cæruleû in-ferûm uocant.inferi aût nomen foli dat, cùm inferiore hemiiphærio,id eft hye mailbus fignis curfum fuum pagit:fuperi,cum parte zodiaci ambit æftiua.Éa
' dem circa Mercuriu fub alia fabula fiélio eft, cum inter fiipos nbsp;nbsp;inferos deos
adminifter ac nuntius exiftimat. Argiphôtes pterea cognoîatur,non q? Arg5 peremeriqqué ferunt p ambitu capitis multoRZ oculoi^ luminibus ornatû, cit ftodiflè lunonis imgio Inachi filiâ eius deæ pellicé, coucriam in bouis formât fed fub huiufcemodi fabula Argus eft coelum ftellaBz luce diftinélûjqbus in eiïê quædâ ipecies cœleftium uidetoculoi^. Coelum autê Argum uocitari pla cuit à candore ueîocitate àfyop Et uidet terra defup obfêruari quâ Aegyptq hieroglyphicis Iris cum fignificare uolunt,ponunt bouis figuram.Is ergo ambitus cœli ftellaRz luminibus ornatus, tune exiftimat eneftus à Mercurio,cum iôl diurpo tépore obièruâdo fidera ueluti enecat, ui lumirtis fui coil fpedû eoR2 auferendo mortalibus, Pleracp etiâ fîmulacra Mercurq quadrato ftatu figurant (ôlo,capite inGgnita 8e uirilibus ereeftis, Quæ figura fignificat Iblê mundi eftè capuf,8i rei^ (àtorê: oém^ uim eius non in qdam diuiiÔRZ mi nifterio membroR2,(cd in ibla mente côfiftere, cuius fèdes in capite eft. Quatit or latera eadë ratione fingunt,qua amp;nbsp;tetrachordu Mercurio credit attributu. Quippe fignificat hic numerus,uel totidê plagas miïdi, uel quatuor uices tem poR2,qbus annus includittuel q? duobus æqnoâ;qs,duobus^ iôlftitiis,zodia ci ratio diftinda eft,ut lyra Apollinis chordaRz fepté,tot cœleftium fphærarû motus pftat intclligi,qbus fôlcm moderatorê natura côftituit.In Mercurio ib lem colijCtiâ ex caduceo claret, qd Aegyptrj in ipecie draconum maris 8ô fœ-minæ coniundoR: fîgurauerunt Mercurio cÔiecrandû.Hi dracones parte me dia uoluminis fui inuicé in nodû que uocant Herculis,obligantrprimæ^ par nbsp;nbsp;,
tes eoRz reflexæ in circulum,pflîs ofeulis ambitum circuli iungunt.Et poftmo ' dum caudæ reuocant ad capulum caducei, ornâtur^ alrjs ex eadêcapuli parte nafeentibus, Argumétum caducei ad geniturâ quoc^ hoîm,a genefîs appel lat, Aegyptrj ^tendut,deos pftites homini nafcêti quatuor adeile memorates, J'aiMovctj-TOX^jtçuTajâva'yKijütS^ duos priores (ôlem ac lunâ intelligi uolunt,q3 fol autor fpiritus caloris ac luminis humanæ uitæ genitor 8^ euftos eft,8ô ideo na fceniis dæmon,id eft dcus,crcditur.Luna w'xHjqa corporum præfûl eft, q for-tuitorum uarietate iatftantur.Amor oiculo fignificatur,Neceflîtas nodo. Cur pinnæ adijciant,iam (uperius abiolutum eft. Ad huiufcemodi argumenta dra conum praecipue uolumen letftum eft,propter iter utriuicp fideris flexuofum»
^in Ae/cuîapittnt Herculem,^ cum Ißde ipßim etiam Serapin, alios ^/àlem àeosnonef[e, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capt ,XX,
Hinc
-ocr page 162-SATVRTHAtlOUVJ»
Inc ê qgt; Gmulacris 8£ Aefculapfj, Salutis,draco fijbiungit, q? hi ad fcH natura lunac^ referunu Et eft Aefculapius uis falubris de fubftan* tia ibliSjfiibueniês animis corporibus^ mortaliüi.Salus aut naturælu nan's effècftus eft,q animantiu corpora iuuant lalutifcro firmata têperamento» Ideo ergo fimulacris eoRz iungunt fîguræ draconû, ga pftant ut humana cop pora uelut infirmitatis pelle depofita, ad pn'ftinum reuirefcat ujgore,ut reuifc ftunt dracones p annos Gngulos pelle fènelt;ftutts exuta»Propterea 8^ ad ipfuni ible ipecres draconis refert, qa lol lemp uelut à quads imædepftîonis lènecfla, in altitudinê lûâ ut in robur reuertit iuuentutis* Eftè aut dracone inter pcipua foils argumenta,etiam nois fidione m5ftratur,q? fit nuncupatus «m id eft uiderc.NS ferunthuncferpentê acte acutillîma SC pulgili natura huiusß f deris imitari;atlt;^ ideo ædîu,adytoiS2,oraculoB2,thelâuroR2 cuftodiS draconl' bus aftignari, Aelculapiu uero eundê eftè atc^ Apolllnê,non folû hinc proba tur,q) ex illo natus credit,lèd q? ei nbsp;nbsp;ius diuinationis adiungiuNS Apollodo
rus in libris qbus titulus eft fcribit qd Aefculapius diuinatlonibus 8^ augurfjs pfit. Nee niiR2,fiqdcm medlclnæ atqp dlulnatlonls côfbclatæ flint d*' fciplinæ,Nâ medicus uel cÔmoda uel incÔmoda In corpore futura pnoIcit.Slc ut ait HippocrateSjOportet medicS dicere de ægroto tkt iovTa,Ta ■T^STtovTjCjld eft,q fint,q fiierint,q mox uêtura fequenu Qd cogruit diuinatlo' nibus,quaE fciunt ra-n ovTa,T«'i’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttscu'i’ îoVïa»
Et Uerculem gej nec Hercules à fùbftStia foils alienus ê» Quippe Hercules ea ê Colis po rfdfo/é refer- teftas^q humano gni uirtutem ad fimilltudinê pftat deoRz. Nec exiftimes Af cumena apud Thebas Bœotlas natS folû,uel primû Hercule nuncupatudmo poft multos atep poftremus,ille bac appellatione dignatus ê,honoratus^ hoc noîe.’qa nimia fortitudine meruit nomê dei uirtutêregentis.CæteRz deus Hcf cules religiofe quidem 8lt; apud Tyron colit, ueRz facratiffima amp;nbsp;auguftifl»nia Aegyptq eu religione uenerant:ultra^ mcmoriâ,q apud illos retro logiflif”^ tft,ut carentê initio coluntJpfe credit èC GioÂtes intcremifïè,cû pro ccelopü' gnafïèt,quafi uirtus deoRz.Glgantes autê qd aliud fulfîè credendû eft,^ hoîm quSdam ImpiS gentem,deos negantê,8C ideo exiftimatS deos pellere de cede-^ ftl fede uoluiflèç' Horz pedes in draconû uolumina definebant,qd fignificat,ni bil eos re(ft5,nihll fupeRz cogitaflè,totius uitæ eoRz greflu atlt;^ proceflù in in' H ferna mergête.Abhacgente fol poenas débitas ui peftiferi caloris exegit.Etr^ uerâ Hercule Iblê eflè uel ex noie claret» Heracles em qd aliud eft,nifi hcras,id eft aériSjCleosCq porro alia aëris gloria eft,nifî fblis illuminatio,cuius receffu, profunditate,fpiritus occulit tenebraRzCPræterea fàcroRz adminiftratiÔes apo Aegyptios multiplici atftu multiplicê de! afîèrunt poteftatê, fignificantes Hcr culem hûc elfe wp -Kacri wavTwp HÂwp.Ex re quoeç alibi terraRz gefta,argæ mentum nô uile colligitur» Nam Theron rex Hifpaniæ citerions,cum ad eXquot; pugnandum Herculis têplum ageret furore,inftru(fto exercltu nauium,Ga(fi tani ex aduerfo uenerunt prouedi nauibus logis; comiflb^ plio,adhuc æqu® Marte cÔfiftente pugna,fubitô in fugS uerfæ funt regiæ naues,fimul^ imprœ uifb igné correptæ côflagrauerunt.Paucifïîmi q fupfueranthoftium capti,in3i cauerût apparuiflè fibi leones prions Gaditanæ claffis lûpftantes,ac fubito lu
-ocr page 163-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66
as flaues immiffîs f adi)s,qualcs in (olis capite pinguntur^exurtas.
Eidê Aegypto adiacens ciuitas,q conditorê Alcxandrum Maccdonê glo-riatjSerapin atc^ Ifîm cuitu penè attonitæ uenerationis obiêruacomem tn illâ uenerationêjfbli fè Rib illius noie teftat impendere,uel dum calathû capiti eius infîgufltjUel dû fimulacro fîgnS tricipitis animâtis adiuflgunt,q3 exprimit me dio eodcq5 maximo capite leonis effîgiê.Dextera parte caput canisexorit mâ-fueta ijjccie blâdientis. Pars læua ceruicis,rapacis lupi capite finimr,easq; formas aîalium draco cÔnedfit uolumine iuo,capite redeunte ad dei dexterani qua conipicic monftrû* Ergo leonis capite monftrat plêns tempus,qa coditio eius inf pteritum futuRx^ aôfu pfènti ualida ferucsq? cftgt; Sed pteritum têpus g lupi capite fignaf,qj memoria rerum tranfaófaRï rapitur et aufertur.Item canis blandientis effigies futuri teporis defignat cuentum,de q nobis Ipes licet incer ta,bIâditur.Temporaautê cui nifi proprio famularent autori; Cuius uertex in fignitus calatho,5ó altitudincm fideris moftrat, potentiam capacitatis often dit:ga in cum omia terrena redeunt,dum immifto calore rapiuntur. Accipe nunc quod de foie uel Serapi pronuntietur oraculo. Nam Serapis,qucm Ae-gyptij deum maximum prodiderunt,oratus à Nicocreonte Cypriorum rege, quis deorum Iiaberetur,his uerfibus folicitam religionem régis inftruxit:
KÓa‘fJLlt;^gt;Klt;ilt;igt;a.7lt;H,K(ic5il^ 0 SeeXaar«.
C rou« Jï^oz -sTûJtç lt;ia’z',T(x oaar V' kSt]»
O (Jifx.0. n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iii7\.ïoio»
Ex his apparet Serapis et lolis unâ ec et indiuiduâ naturâ.IGs cuéfa religiôe ce lebraqq eft uel terra,uel natura rcRt fubiacês foli.Hinc ê q? côtinuatis huberi buSjCorpus deæ oê dcnlêt,qa uel terræ uel reR: naturae aitu nutrit uniuerfîtas»
AdonÎH, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horum,aliud non effe^/ölem, Praterea amp;' duodecim figna
diaciadnaturamfolis referri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.XXI.
ADonin qc^ lôlê eflè no dubitat, infpeda religione Aflyriorû,apud qs NeAdonin Veneris Architidis Adonis maxima olim ueneratio uiguit, quam nunc Phccnices tenent. Nâ phyfici terræ luperius hemifphæriû,cuius
parte incolimus. Veneris appellatione coluerût. Inferius uero hemifphærium terræ,Proferpinâ uocauerunt.Ergo apud Aflyrios (iuc Phocnicas luges indu
D cit dea,qd fol annuo greflii p XIl.fignoR: ordinê pgens,partê qcp hemifphæ-rij inferioris ingredit,qa de Xll.fignis zodiaci,lèx fupiora,fèx inferiora cefen-tur.Etcû eft in inferioribus,Ô«^ ideo dies breuiores facit,lugere credit dea,tanq foie raptu mortis têporalis amiflô,8lt; à Profêrpina retêto,quam numen terræ inferioris circuli 8c Antipodûdiximus.Rurftim^ Adonin redditum Veneri credi uoluntjCum fol euidis Cex fignis annuis inferioris ordinis, incipit nf i cir culi luftrare hcmilphæriû cum incremento luminis dicR:. Ab apro autê tra dunt interemptû Âdonin,hyemis imaginé in hoc aîali fingentes:qgt; aper hifpi-dus amp;nbsp;afper, gaudet locis humidis 8^ lutofis pruina^ cÔtediSjproprieq; hye-mali frutftu palcit glande. Ergo hyés ueluti uulnus eft lolis,q amp;nbsp;lucé eius no-bis minuit amp;nbsp;calorem,qd utrunc^ animâtibus accidit morte.SimuIacrum hu-ius deæ in mÔteLibano fîngit capite obnupto,Ipecie trifti, faciem manu læua i q intra
-ocr page 164-SATVRHÄlIO.fcVH
intra amidu fufi:inens,lachrymæ uifîone cÔlpidentiû mânarc crcdunu Qua! g imago præterq qp lugêtis eft (ut diximus)deæ, terræ quolt;^ hyemalis eft,q tge obnupta nubibus,fole uiduata ftupet,fontes^ ueluti terræ oculi huberius ma nant,agri^ itcRî (ùo cuitu uidui,moeftâ facie fui môftrant. Sed cum foi cmcr^ forit ab inferioribus partibus terræ,uernalisc^ æquinotflrj tranigredit fines au gendo diênunc V enus læta, pulchra uirent arua fogetibus,prata herbis, arbores folrjs Jdeo maiores nri Aprilem menfèm Veneri dicauerunt»
Atti r A nbsp;nbsp;Simihï Phryges fabulis amp;nbsp;facroRz adminiftrationibus immutatis,circa ma
noeêqfolèm. dcûm 80 Attinen eadê intelligi pftant.Quis emambigat mrcmdeûmter ram haberiCriæc dea leonibus uehit,ualidis impetu atqj feruore aîalibus,qua tura coeli eft, cuius ambitu aér continet,q uehit terrâ.SoIem uero fob noîe At p tinis ornât amp;nbsp;fiftula 8ô uirga.Fiftula ordinê ipiritus inæqualis ondit:qa uenti in qbus nulla æqualitas eft,propriâ fumunt de folefubftantiâ» Virga,folispu teftatê aiîèrit,qcunda moderat. Præcipuâ aût folis in his ceremonrjs uertira' tionêjhinc etiâ poteft intelligcq? ritu eoR2 naTaamp;arfiJ finita,fîmulatione^ ludus peraÂajCelebrat lætitiæ exordiû ad ocflauû Cal.Âprilis,quê diem Hilaria ap pellant,quo primùm tempore fol diem longiorcm nodfe protendit.
Idë fob diuerfis noîbus religionis eftedfus eft apud Aegyptios,cû Ifîs Oß' oßrtetiäfole lugct.nec in occulto eft,necp aliud eftê Ofirim, q foîem,nec Ifim aliud ejfe. terrâ/ut diximus)naturâ' ue ret^.Eademq? ratio q circa Adonin amp;nbsp;Attifé uertit, in Aegyptia quoc^ religione ludum lætitiâ uicibus annuæ admiuiquot; ftrationis alternat.Hinc Ofirim AcgyptrjjUt folê eflè aflêrât,quoties hieroglf 6 phicis Iris fois exprimere uo»unt,iniculpunt fceptRiiin^ eo ipeciê oculi expd' munt,8lt; hoc figno Ofirim mÔftranufignifîcâtes hûc deum folcm eftè,rcgalicp poteftate foblimê cuntfta delpiccre, qa folem louis oculû appellat antiqtas. HorwWéiic- Apud eofoê Apollo q eft fol,Horus uocat. Ex q amp;nbsp;horæ uigintiquatuof usquifol’ qbus dies nox^ conficit,nomen acceperuntEt quatuor tpa qbus annuus ot' bis impletjhoræ uocant. lidë Aegyptq uolëtes ipfius folis noîe dicare fimu* lacR2,figurauere rafo capite,fed dextra parte crine remanente. Seruatus crinis docet folcm naturæ reist nun^ effc in opto. Dëpti autê capilli refidenteradict! * monftrâtjhoc fidus etiam tpe quo nô uifit à nobis,rurfum cmergëdi, uti capd loSjhabere fubftantiâ. Eodë argumento fignificat tempus,q angufta luxe, 0 cum uclut abrafis incrcmentis,angufta^ manente extâtia, ad minimS diei fol püenit fpatiu,qd ueteres appellauere brumale folftitiS,brumâ à breuitate die' rum cognoîantes, id eft ß$a?cgt;' ^lt;*a?.ex qbus latebris uel anguftrjs rurfos emtf' gens,ad æftiuû hemiiphæriu tan^ enaicës in augmêta porrigit,amp; tune ad rc' gnum fou pueniflè iam credit. Propterea Aegyptq aîal in zodiaco côlêcrauc' re ca cœli parte,qua maxime annuo curfo fol ualido effèruet calorerleonis^ iu ibi fîgnû domiciliû folis appellat,qa id aîal uidet ex natura folis fobftantiâdt' duceretprimû^ impetu à calore pftat aîalia uti pftat fol fîdera. ualidus^ leo pedore et priore corporis parte,ac degnat pofterioribus mêbris, æque fu lis uis prima parte diei ad meridiê increfcit,uel prima parte anni à uere in æfo tem:mox elâguefcens,deducit uel ad occafom,q diei,uel ad hyemê,q anni pats uidet eftè inferior,idê^ oculis patentibus atep ignds cernic kmp, ut fol puté«
-ocr page 165-igneo^oculo.tcrram^cofpccîlu^petuoatcçinfatigabili'cernît Nee foins
A ko /cd figna qcç uniuerfa zodiaci ad naturâ folis iutc referunu Et ut ab ariete Sf«rS incipiâ,magna illi côcordia eft.Nâ amp;nbsp;is g fèx menfes hybernaks finiftro incu n,rcferri. quot;nbsp;bat laten,ab æ^noélio uerno fùg dextis^ latus t ficut fol ab eodem^ têporé dextru hemifphæriûjeliq ambit finiftisz, Ideo 8£ Âmmonê,quem deû fblê oc cidentê Libyes exiftimant,arietinis cornibus fingunt,qbus maxime id aïal ua ktjficut radijs fol.Nâ apud Græcos â'æ Ktj©gt; kç/oç appellat nbsp;nbsp;TauB2 5^0
ad fblêreferri,multiplici ratione Aegyptius cultus ondi£,uel qa apud Heliopo lim tauR: foli c5fecratum,quê Netiron cognoîant,maxime colunt t uel qa bos Apis î ciuitate Mêphi,fblis inftar excipit; uel qa in oppido Herminthi magni fico Apollinis têplOjCÔfècratS foli colunt taui^ Bacchim cognoîantes,infigne
ß miraculis côuenientibus naturæ fôlis. Nâ amp;nbsp;g fingulas horas mutare colores affirmasse hirlùtus fètis dicit in aduerfum nalcentibus côtra naturâ oîm aîali um.un habet ueluti imago fblis in aduerfâm mundi parte nitentis. nbsp;nbsp;Gemini
autê q alternis mortibus uiuere credunt,qd aliud nifi fblê unû eûdem^ fignigt; ficantjtnodo defeendentê in ima mûdi,modo in fummâ altitudinê refurgentê':’
Cancer obliq grefTujqd aliud nifi iter folis ondit‘:’q uiam nun^ reâ:â,fed g illâ femg meare Ibrtitus eft,obliquus qua fê fignoRt uerteret ordo : maximeqj in illo fignOjfbl à curfu fupero incipit obliquus inferiora iam petere.De leone iam fuprà ditftû ê, Virgo a5t,q manu ariftâ referqqd aliud J’uvcw/çijxraHi» q fruêiibus curuat'î’Se ideo iuftitia credit,q fola facit nafcêtes fruêlus ad hoïm ufus guenire. Scorpius totus,in q libra ert,naturâ fblis imaginatur,q hyeme torpefcit,8e trâfaSta hac,acukû rurfus erigit ui fua, nullû natura damnü ex hy berno torpore gpelïà» Sagittarius q oniium zodiaci domicilioRî imus at(^ poftremus eft,ideo ex hole in feramg membra pofteriora degenerat,quafi po ftremis partibus fuis à fugis in inferna detrufus. Sagittâ tn iacit,q3 indicat tûc , quo(^ uniuerfbRt coftare uitam radio fblis uel ab ima parte ucnientis» Capricornus ab infernis partibus ad fuga fblem reducens, capræ naturâ uidetur imitari:q dum pafcit,ab imis partibus femg prominentiû fcopuloRt alta depo feit. Aquarius non ne ipfàm uim fblis onditç’Vndc em imber caderet in ter ras,nifi fblis calor ad fïiga traheret humorem’;’ cuius refufio pluuialis ê copia*
In ultimo ordine zodiac! pifees locati funt,qs cÔlecrauit foli nô aliqua natu ræ fuæ imaginatio,ut caetera:fcd ontatio potêtiæ fîderis,à q uita non foin aère is terreniscg animalibus dat,fêd illis quoeç quoR: côuerfàtio aquis merfâ uel-ut è côfpedu fblis exulat. Tâta ê uis folis,ut abftrufà qq^ pcnetrâdo uiuificet*
QuoJNeinefis,Pitn,Saturnus,aliudnonfintlßl, Caput .XXII.
Et ut ad folis multipliée poteftatem reuertatur oro,Nemefis q cotra fu^ tjemeßnttßi biam colitur,quid aliud eft folis poteftasCCuius ifta natura eft,utful gentia obfcuret,8^ côfpeêlui auferat:quæ^ funt in obfcuro illuminetjof
ferattç côfpedui. nbsp;nbsp;Pan ipfe,quê uocant Inuû,fub hoc habitu q cernitur,fblê Et pana deutu
fèeficprudentioribus gmittitintelligi.Huncdeum Arcades colunt,appcllâtes ßkmelfe.
uXdçm/p/opmon fÿluarum dnm,fed uniuerfæ fubftantiæ materialis domina-torem fignificari uolentes. Cuius materiæ uis,uniuerlbrum corporum,feu illa diuina,uue terrena Gnt,côponit efïèntiamTrgo Inui cornua,barbæ^ prolixa
i iri demiP
-ocr page 166-SATVRMAtlORVM
âcrtn’flîo,naturâ luds oftêdunt, qua fol amp;nbsp;ambitumcGcU fopcrîoris illuminai et infèrîora colluftrat. VndeHomerus de eo aitîwpwS’ oiiieuKxmKfi lt;})oax?
Echo.
Saturnusidë qui fol.
ßjororefu Quid fiftula uel uirga fignificêt,fupius in habitu Attinis exprcflîmus» Q3 in capræ pedes definit,hæc argument! ratio eft,qa materia q in omem fub ftantiâ foie difpenfante porrigit,diuinis de fe corporibus effèâ:is,in terræ finie elements. Ad huius ergo extremitatis fignû pedes huius aîalis eledri funt,q)^t terrenû eflèt,8i tn fomp peteret alta pafeendo. Geut fol.’uel cû radios fopne de' mittit in terras,uel cùm fe rccolligit,in môtibus uifit. Huius Inui amor amp;nbsp;deü ciæ«x:“ crédit,nullius oculis obnoxia.’qdGgniGcat harmoniâ coeli,q foli arnica eft,quaG fphærai^ oîm de qbus nalcit moderatori,nec tn poteft nris un^ fen' Gbus dephendi. Saturnus iplè,q autor eft tempoRZjS^ ideo à Græcis immU p tâta Ira xfov©-* quaG uocat,qd aliud nifi fol intelligendus eftç’cû tradatuf ordoelementOR2,tempoR2 numerofitatediftinólusjuce patefaâ;us,nexusætcf nitate tradudus,uifione dilcrctus, q omia adum folis oftendunt.
louem quo^ amp;nbsp;Adad,eundem effe (juem Jolem. Tumamp;' theologorum amp;nbsp;Orphei autoritate oflendipo/p,omnesdeosreferri ad/olem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,XXIII,
quot;TEc ipfe lupiter rex deorum,folis naturam uidetur excedere.fêd cundc eflè louem ac folem,claris docetur indicijs. Nam cum ait Homerus»
lHadof-t.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÙKisufdp, louis appellatiôe folem intelligi CorniGcius feribit,
cui unda oceani uelut dapes miniftrat. Ideo enim,ficut 80 PoIGdonius SC CU' anthes afFirmant,folis meatus à plaga,quæ ufta dicitur, non rccedit : quia fub ipfa cürrit oceanus,qui terram ôô ambit amp;nbsp;diuidit.Omnium autem phyGcoRî aflèrtione conftat,calorem humore nutriri. Nam q? ait,Sto» ƒ «a« Tramç t'Tpvin/i dera intelliguntur, q cum eo ad occafus ortus^ quotidfe impetu cœli ferûtut, codem^ alunt humore.’S^wù’ç cm dicût fidera amp;nbsp;ftellas,««’ vd 3le}),id eft TfîpdFjCf fomp in curfo Gnt:«â7f’'T»3^4U(rtiôS,Additpoéta AMc!ïtrcéTK'ytvtT«wç,nÔ diei^,{èdho raR2 Ggnificâs numeRz.'qbus referont ad hemifphærrj fugioris exortum, lu' telleclum nfm in eandem fontentiâ ducût etiâ de Timæo Platonis hæc uerbai
0 juSLÙ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oùçoü-cSo ^ti;QfcAai/VMp7T|i«ô))açAa'7i5Siî@^7fçti/6'^ J^ia Koef^op
SÇar/à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/œAita Atp« KiKOtfAïAtVHjAtVil
SpozH(UAOv*.His enim uerbis magnum in ccelo ducem folem uult fub appcilatio ne louis intelligi,alato curru uelocitatem Gderis monftrans.Nam quia in quo h cunc^ Ggno fuerit,pftat omia Ggna ôô Gd€ra,GgnoR2^ pftites deos,uidet cuU' ôtos deos ducatu pirc,ordinando cunefta ornädocß:atcp ideo uelut exercituin ciuSjCæteros deos haberi p XII.Ggnorum partes diftributostqa iplê duodeci' mi Ggni tn quocuntç Ggno fuerit locum tenet 8^ occupât. Nomen autê dæmo num cum dcoR2 appellatione coiungit, aut quia df) font lt;/'öóAov4?,id eft ftientes futuri, aut(ut Poflîdonius feribit in libris qbus titulus ê 7^/«h i/'ûaAo»«p)q3 ex ætherea fubftantia parta ati^ diuifa qualitas illis ê:Gue 'iwJ'oaep.ÉRcaep/eU «'n* Ts J'ûttôAïvïjhoc eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod autê addit a«! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aov«,Ggni
{Jfftodut, llitfdof.}.
ficat quia hæcfola quam terra efle accepimus,manet immobilis intra domum deoßZjid eft intra mundû,ut ait Euripides,«^ ydHa fiS^ -nórnti 01 ?3^orgt;i diKVififi cù^éç/.Hinc quoc^ onditur quid de folc loue Gt ientiendum,cum alibi dicat, vsowrei/dvpd'ldq otpieiT^èii WTflt wI^ç.Et «dibi^'tAloç WWT wcivT iTraK^U» - - - -
-ocr page 167-LIBER .1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eS
Vnde utrunq^ confiât una potcftate cenfcndum* nbsp;nbsp;Alîÿrrj quo^ fôlê fub îo
uis nomine,quem Dia Heliopoliten cognominant.maximis ccremonqs celebrant in ciuitate q Heliopolis nuncupauEius dei fimuIacRz fûmptum ê de op-pido Ae^pti,qa SC ipfum Heliopolis appellat,regnante apud Aegyptios Sc nemure,leu idê Scnepos noîe fuit, glatum^ eft.primùm in earn p üppiâ lega tum Delcbois regis AflÿrioR2,facerdotes^ Aegyptios, qRz princeps fuit Par metis, diu^ habiium apud Afïyrios, poftea Heliopolim commigrauit. Cur ita fadû,qua^ ratione Aegypto profedlûjin hæc loca ubi nunc eft,poftea uc nerit,ritu^ Aflÿrio magis q Aegyptiocolat,dicere fupfcdi,qa adpfèntcm nô attinet caufam. Nunc uero eundem louem fblem^ efl[è,cuni ex iplo facroR^ ri g tu,tum ex habitu dignofeit. SimulacRî effi aureû ipecie imberbi inftat,dextra eleuata cum flagro in aurigæ modû,læua tenet fulmen amp;nbsp;fpicas. Quæ cunefta louis folis^ confociatâ potentiâ demôftrant. Huius têpli religio etiam diuina tione ppollet,q ad Apollinis poteftatem refer t,q idem atep fol eft. Vehit emfi mulaCRî dei Heliopolitani ferculo ,ueluti uehunt in pÔpa ludoRz Circenfium deoR2 fimulacra:8ô fubeunt plerunq^ prouinciæ proceres,rafo capite,lôgi tem poris caftimonia puri : fèrunt^ diuino fpiritu,non fuo arbitrio, fèd quo deus propellit uehêtes,ut uidimus apud Antium promoueri fimulacra FortunaRz, ad danda refponfâ. Côiulunt hune deum amp;nbsp;abfèntes mifïis diplomatibus c5 fignatis,rcfcribit^ ordinc ad ea q côfultatione addita continent Sic impe-c rator Traianus, initurus ex ea prouincia Parthiâ cum exercitu, côftantiflîmæ religionis hortantibus amicis,q maxima huiufee numinis ceperant experimen ta,ut de euentu cÔfuleret rei coeptæ:cgit R-omano cÔfilio,prius explorando fF dem rcligionis,ne forte fraus fobeftèt humana.Et primùm mifit ffonatos codi-cillos,ad qs fibi referibi uellet.Deus iuflît aftèrri carthâ,eam^ afngnari purâ, Sc mittijftupentibus (àcerdotibus adeiuGnodifacftû.Ignorabantqppe côditio nem codicilloRz. Hos cü maxima admiratione Traianus excepit,q3 ipfè quo-cp puris tabellis cum deo egifTet.T une alijs codicillis côfcriptis Ggnatis^,c5fu luit an Romam gpetrato bello rediturus eftèt. Vitem centurialê deus ex mu-neribus in æde dicatis,deferri iuffit,diuifàm^ in partes fodario condi, ac pro-inde forri.Exitus rei,obitu Traiani apparuit,ofsibus Româ relatis. Nam fra-gmêtis,fpecies reliquiaR2,uitis argumêto,cafus futuri tepus oftenfom eft.
D nbsp;nbsp;Et ne fèrmo p Gngulorum noïa deorum uaget, accipe quid Afsyrf) de folis
potentiâ opinent,Deoem,quem Gimmum maximumep uenerâtur,Adad nomen dederunt.Eius nominis interptatio Ggnificat unus. Hune ergo ut poten tifsimum adorant deum.Sedfubiungunteidem deamnoîe Atargatim,oêm^ poteftatem cundarum rerum his duobus attribuunt,folê terram^ inieliigen tes, nec multitudine noîm enuntiantes diuifam eorum p ornes fpecies poteftatem, fed arguments quibus ornantur, Ggnificantes multiplicem præftantiam duplicis numinis.Ipfà autem argumêta,folis rationem loquuntur.Nanque G-mulacrum Adad,inGgne cerniturradrjs inclinatis, quibus môftratur uim coe li in radijs cfsc folis,qui dimittuntur in terram. Atargatis fimulacrum forfum uerfom reclinatis radrjs inGgne eft: mÔftrando raàiorum ui foperne demilso-rum enafei quæcunc^ terra progenerat,Sub eodem Gmulacro fpecies leonum i iii} funt.
-ocr page 168-SXfVRMÀtïORVM
fiintjCadem rationetcrram cflc montrantes,qua Phtÿgcs fînxêre nîâtrem dcquot; ß ûm,id eft terram konibus uehi*
Poftremô,potentiam folis ad omium potcftatcm (ûmmitatem^ refenijn' dicant theologi,quiin facris hoc breuiflîma precatione demontrant,dicentesi
ViWTatt^Ó^yKÓtfpL«
Sokm etc omnia amp;nbsp;Orpheus teftatur his ucrfibus:
BQ'Aat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;usarS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cu«ç
vÄiivayi^n'n^ ■nwatioTA •^Vlt;nA
De lituJibus uaria'^ eruditione Ver^ilij.'Tum de his quie/è^uentHui liiriî fer ordinent fùntexflicanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»XXIIII.
H le cum Prætextatus fedffèt loquendi finem, omnes in eum affixis uuV tibus admirationem ftupore prodebant» Deinde laudare hic memori-am,ilk dodrin5,cundi religionemtaftirmâtes hunceflè unum arcane deoRz naturae conlcium,qui fôlus diuiua 8lt; aflèqui animo amp;nbsp;eloqui poflèt genio .Inter hæc Euangelus:Equidê,inquit,miror potuillè tantoisz poteftatcni numinum comprehends Verum q? Mantuanum noftrum,adfingula,cuni diuinis ièrmo cft,teftem citatis,gratiofius eft q utiudicio fieri putetur. An ego credam,q? ille cum diceret.’Liber 80 aima Ceres,profole èC Iuna,nô hoc in al' terius poètæ imitationem poluerit, ita dici audiens,cur tarnen diceretur igno* ransCNifi forte ut Græci omia fua in immêfum tollunt,nos quoç^ poëtas cti^ noftros uolumus philolôphari, cum ipfc Tullius qui non minus profefliis eft philofophandi ftudium loquêdi,quoties aut de natura dcorum,aut de fato, ö aut de diuinatione difputat,gloriam quam oratione confiauit,incôdita reruP* relatione minuat. T um Symmachus:De Cicerone Euangcle,qui conuiiijs impenetrabilis eft,póft uidebimus.Nunc quia cum Marone nobis negotium cft,reipondeas uolo,utrum poëtæ huius opera inftituendis tantum pueris ido nea iudices,an alia illis altiora ineflè fatearis.Videris cm mihi itaadhuc Vcrgl lianos habere uerlus,qualitcr eos pueri magiftris prælegentibus canebanius» Imo uero pueri cum eftèmus Symmache(inquit Euangelus)fine iudicio miti' bamurjinipicere autê uitia,nec g magiftros,nec per ætatem licebat: quæ tam^ non pudenter quißp negabit,cum iplc côfeflùs fit. Qui em moriens poëma ftj um legauit igni,quid nifi famæ (ùae conuitia pofteritati fubtrahenda curauit» Nec immerito.Erubuit quippe de k futura iudicia,fi legeretur petitio depeao lis filio arma à marito,cui foli nuplcrat,nec ex co prolcm fulcepiflè le nouerai: f uel fi mille alia multùm pudenda,(êu in uerbis modo Græcis,modo barbaris, lèu in iplà dilpofitione operis dephenderentur. Cumamp; adhuc dicentem om^s cxhorruifl[ènt,(ubtexuit Symmachus: Hæc eft quidê Euangele Maronis glo' ria,ut nullius laudibus crefcat,nullius uituperatione minuat. Vei^ ifta q pro' lcindis,defcndere qlibet poteft ex pkbeia grâmaticoiu cohortc.’nc Seruio no* ftro,q prifcos(ut mea fert opinio)pceptores dodrina præftat,in exeufandis ta libus quærat iniuria. Sed quæro utru poëtica tibi in tanto poëta dilplicuerit, jnerui tn oratorfj q in code fiint ualidiflîmi,placere uideant':’ Hæc uerba pd mùm Euâgeli rifus excepit.Dein (ubiecit:Id hercule reftat denilt;^,ut oratoreifl y ergiliû renuntietisinec nw,ci^ ad philofophos ambitus uefter paulo ante ----- — —- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- prouexe'
-ocr page 169-L .1 BER .t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0
prouexcrit. Si in hac opinione cs,Symmachus in^t,ut Maro tibi nihil niQ po eiicu iênfitlè exiftimet,licet hoc qcp cidê nomen inuidcris, audi ^d de opis fui multiplici doArina ipfe pronûitiet.Ipfius em Maronis epiftola,qua compellat Auguftiijita incipit:Ego }^o frequentes à te Iras accipio,8lt; infrà:De Äenea g dem meo fi mehercle iam dignS auribus habere tuisjibenter mittere* Sed tan ta inchoata res eft,ut pene uitio mentis tantû opus ingreflus mihi uidear:cum pfertimCut Icis)alia qc^ ftudia ad id opus multo^ potiora impartiar. Nee his V ergili] ƒ bis copia rei^ diflonat,quâ plericp pene omes If atores pedibus illo tis ptereuntjtanq nihil ultra uerboRz explanationê liceat nolïègramatico Jta fi bi belli ifti hoies certos fentêtiac fines,Slt; uekit qdam pomœria 8^ effata pofue runt.’ultra q fi qs egredi audeat, introfpexifle in ædem deæ à qua mares abfter ' f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rent,exiftimadus fit,Sed nos qs crafsa Mtnerua dedecet, no patiamur abftru-
’ ia esfe adyta iacri poêmatîs:(êd arcanoRîicnfijS inueftigatoadyto,do(fi:oR2 cul ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu celebrâda pbeamus reclulà penetralia.Et ne uidear uelle omia unus ample-
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dijipodeo uiolentifiima inuenta uel iènfà rhetoricæ in Vergiliano me ope de
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monftratURi, Eulebio aut oratOR2 eloquêtilsimo non pripio de oratoria apud
5 Marone arte tra0latu,que amp;nbsp;dodrina 8C docedi ufu melius exequet, Reliqs gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oines q adcftiSjimpêiè pcatus fim,ut qd uf m quiicç pcipuum fibi annotauerit
' de Maronis ingenio,uelut ex iymbolo coferamus, MiR2 in modu alacrita-' tem oibus q aderât,hæc ucrba pepcrerut. Et afsurgens qfcp in defideriS alios i audiêdi, no uidit Si le in idë munus uocandu, Itac^ hortatu mutuo côcitati,in ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afsêium facile aclibenf aîatifixnt.Intuentesqjoês Prætcxtatû orabât,ut iudici«
I fuû primus apiret,ca^eris p ordine que calus (edendi fecerat,fecuturis. Et Ve gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;â:ius;Equidë inter omia qbus eminet laus Maronis,hoc afsiduus leiflor admi
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ror,qa doëlilsime ius potificum, tanq hoc prolefsus,in multa Si uaria opis fui
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;parte feruauit.Et fi tâtæ di fer t a ti onis (er mo no receGerit,^mitto fore, ut Ver-
I gilius nofter potifex maximus afserac Poft hunc FIauianus:Apud poétâ no-i ftru,inqt,tanta fcientiâ iuris auguralis inuenio,ut fi aliaRz difcipIinaRz docftri-» na deftitueret,hæc illû uel fola profefsio fublimaret. Euftachius dein: Maxi-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me,inqt, pdica rem ^ta de Græcis cautus Si tan^ aliud agens, modo artificfj
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlfsimulatione,modo^felsa imitatione tranftulerit,’ni me maior admiratio de
I aftrologia tota^ philolöphia teneret, qua pareus Si iôbrius opi fuo nuf^ re -
JJ phendêdus afplit, Furius Albinus alteRz fouens Prætextati latus, iuxta^ eu I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cecinna Albinus,ambo uetuftatis affèifationê in V ergilio pdicabâttalf in
: ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibus,alter in )^bis, AuienustNÔ aisumâ mihi,inqt,ut unâ aliquâ de Vergi
, lianis uirtutibus audeâ prædicare:fëd audiendo quæcunc^ dicetis,fi qd uel de { bis mihi uidebit,uel iamdudû legenti annotâdum uifum cft,opportunius pro ' feràtmodo memineritis à Seruio noftro exigendû,ut qcquid obfcuRz uidebit, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafi literatoRZ omnium longe maximus,palàm faciat. His did:is,Si uniuer
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo ecetui complacitis,Prætextatus cum in fe côuerfa omium ora uidilset,philo
i lôphia,inquit,q? unicum eft munus deorû Si difeiplina difi:iplinarum,hono' , randa eft anteloquio, Vnde meminerit Euftachius,primu fibi locum ad diisc i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rendum omi alia profèlsione cedête cocefsum.Huic tu mi Flauiane fiicccdes,
gt; ut Si auditu ueftro recr€er,Si aliquâto filentio inftaurem uircs loquêdi. Inter : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..... i V hæc
-ocr page 170-sitvrnaliorvm
hæc (èruilis moderator obfeqi,cui cura uel adolêdi penates, uel ftruêdi pcnu, ß ÔC domefticoB: aduu miniftros regcndi,admonet dnm,familiam pro foknni täte annul moris epulatâ»Hoc em fefto,reh'gio(æ domus prius famulos inftru â:is tanq ad ufum dni dapibus honorât,8^ ita demum prifiàmiliâs mêfe app’ ratus nouaulnfinuat ergo pful fàmulitfi,coenæ têpus èc dnos iam uocare»Tii Praetextatus: Refèruandus ergo eft Vergilius nofter ad meliorê parte diei,ut mane nouu infpiciendo p ordinê carmini deftinemus.Nunc hora nos adnilt;y nçijUt honore ueftro hæc menfâ dignetunSed amp;nbsp;Euftachius,8ó poft hune comachus meminerint, craftina diiertatione (êruari fibi antcloqufj fundiop^» Et Flauianus:Ex placita iam uos lege conuenio,ut (èquenti die penates mei ari fè tanti cœtus hofpitio glorientur» His cum oihes aftènfi eftènt,ad cocnaifl, alio aliud de his quæ inter fe contulerant reminiieente approbante^,cutn gna alacritate animi conceftèrunt»
FINIS PRIMI LIBRI.
Tadle hic frimi huius libri finis o/lendit,quam multa in fi^uentibus defiJerentur, Q/^ota enim pars à toricis ob/èruationibus extatfVbi Je fiientia iuris au^uralis ullafii mentiofVt ne Jicam interim,quam »iii ta Jefint reliquorum,quam confufa omnia fint,uti fitis locisfimus inJicaturi
?»MACROBII AVRELII r THEODOSII VIRI C O N X V L A R I S ET ILLV flrisSaturnalîorum liber fecundut.
Qj^aoccafîone Je iods ac Jibierijs ueterumfirmo ortus fuerit inter conuiuas» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput J»
IC VBi modeftus edendi modus ceftare fècit caftimoniâ fefci* Iois2,8lt; conuiualis lætitia minuiculis poculis oriebaï, Auienus ah.’Bene ac (àpienter Maro nofter tumultuofum ac fôbriû uflo eodem^ uerfu deicripfit ftib paucoR: uerboRî immutationc cÔ uiuiû. Nam ubi fub apparatu regio procedere folet luxus ad ftrcpitû,Poft$ prima,inqt,qes epulis: at cum heroes caftigatis dapibus alsidunt,non redudt quietem,quia nec præceGit tumultus: led inqt : Poft^ exempta fames epuHs» Nrm hoc conuiui5,q9 amp;nbsp;heroici ftculi pudicitia, 8ó nri conduxit elegantiaiflj in q iplendor fobrius 8^ diligês parfimonia, Agathonis côuiuio,uel poft gniloquentiâ Platonis non coponerc tin, led nec pierre dubitauerim. Nâ ipl^ rex mêiæ,nec in moribus Socrate minor,amp; in rep.philoibpho efficacior^Ca:quot; teri q adeftis,emincntiQres eftis ad uirtutu ftudia,q ut poetis,comicis,8^ Aid biadi, q tm fuit fortis ad crimina, alijs^ qbus frequens illud conuiuium iiiif, uos qf^ exiftimet côparandos» Bona j^ba q(ô,Prætextatus ait,circa reuercn tiam tm Socraticæ maieftatis« Nâ rcliqs g in illo fuerat iÿmpofio,hæc lumin^ qs no pponêda côlêntiatîSedqrium tibi Äuiene hoc têdit exemplûCQuia fub ilIoRîjinqtjfupcilio nÔ deiùit,q piâltriâintromitti peterettut puella ex iduftd^ fùp naturâ mollior,canora dulcedine et iàltationis lubrico exerceret rllecebd® phôphantes Jllic hoc fieri têtatS ê,ut AgâthÔis uidîoria cclebraret.nos honora ; dei cui’hoc fèftû ê,nuUo admixtu upluptatis augem\ne^ ego fu neici’,uos nec triftitiaiî’
-ocr page 171-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.îb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Û
irifl:itia,ncc nubilum uuîtu in bonis duccrc,iiec Craflum illujquê autore Luci lio Cicero femel in uita rifide fcribitimagnoge mirari. Ad hæc cû Prætexta-tus dicevetjudicras uoluptates nee Riis penatibus afluecas, nee an eoetum tam ferium producêdas,excepit Symmachus: Quia Saturnalibus optimo dieR2(u» ait Veronenfi's pocta) necuoïuptas nobis ut Stoicis tan^ hoftis repudiada ê, nee ut Epicureis fummum bonum in uoluptate ponêdum,excogitemus alacri tatê lafciuia carentê.Et ni fallotjinueni, ut ioeos ueteRz ac nobilium uiroRz ede cumatos ex multfjugis libris relatione mutua^feramus,Hæc nobis fit Irata læ titia,5C dolt;5ta cauillatio,uicê planipcdis iabulonis impudica 8C ptextata uet ba iaciêtis,ac pudorem ac modeftia gt;^fus imitata.Hscc res amp;nbsp;cura ftudio di gna ueteribus uifa eft. Et iam primo aiaduerto duos,qs eloquentiftimos anti-qua ætas tulit,comicû Plautum,8ó oratorêTulIium,eos ambos etiâ adiocoRS uenuftatem cæteris pftitilIè.Plautus qdem ea re clarus fuit,ut poft morte cius comeediæ q incertæ ferebant,Plautinæ tn eftè de iocoRt copia nofeerentunCi cero autê ^lum in ea re ualuerit,qs ignorât,qui uel liberti eius libros,qs is de proni iocis côpofuiqquos quidam ipfîus putât eftè,legere curauit'^Quis itê ne leit confularem eum feurrâ ab inimicis appellari fblitumÇ’Qd in orone etiâ fiia Vatinius pofuit. Atep egoCni lôgum eftèt)referrê,in qbus caufis cum nocétiftî mos reos tuerct,ui(ftoriâ iocis adeptus fit, Vt eccepro L,Flacco,quê repetun daRt reum,ioci opportunitate de manifeftiftîmis criminibus exemit. Is iocus in
ç orone nô cxtat,mihi ex Iibro Fufij Viuaculi noms ê, ôô inter alia eins dideria celebrat.Sed in hoc )^bo non cafu incidi,uolens feci,locos cm hoc genus,uete res nri diifteria dicebant,Teftis idem Ciccro,qui in lib. epPaRi ad Cor.Nepo-tem fedo fie aiiftta^ß nri cum omia dixiflèmus dièta eftènt,q facete Sô breuiter 80 acute locuti eftèmus,ea proprio nomine appellari dicfberia uoluerunt: Hæc Cicero,Nonius uero,P5ponius^ iocos non raro diefteria nominâc.M.etiam Cato ille Cenfôrius,argute iocari lolitus eft.HoRt nos ab inuidia muniret au-toritas,etiam fi noftris cauillaremur. At cum à ueteribus diéta referamus,ip(â uiiq^ autorum dignitate defendimur. Si ergo probatis inuentum,agite q3 cui que de didis talibus in mentem ueniet,uicilfim memoriam noftram excitâdo referamus, Placuit uniuerfis lætitiæ excogitata fobrietas,8i ideo ut Prætexta tus incipiendo autoritatem de exemplo præberet,hortati fiint.
De diuerlôrum iocis atq;diSterijSt Caput ,!!♦
^Vm illeîDitftû uolo hoftis referre,lèd uitfti, 8^ cuius memoria inftau I nbsp;rat Romanorum triumphos, Annibai Carthaginenfis apud rege An
I tiochum profuguSjfacetiftime cauillatus eft,Ea cauillatio huiufeemo-di fuit:Oftendebat Antiochus in campo copias ingentes,quas bellum po.Ro mano fatfturus coparauerat: conuertebat^ exercitum infignibus argenteis 8^ aureis florentem.Inducebat etiam currus cum falcibus,2lt; elephantos cum tur ribus,cquitatum^ frenis 80 ephippfis,monilibus ac phaleris pfulgentem. At-que ibi rex côtemplatione tanti nbsp;nbsp;tam ornati exercitus gloriabudus Anniba . ...
lern aipicit.Et putas ne,inqt,fatis eftè Romanis hæc omnia*:’ Tune Poenus elu dens ignauia imbelliamc^ militum eius pretiofe armatorum:plane, inquit,(ä-tis eftè credo Romanis hæc,ctfi auariflîmi fiint,Nihil prorfus neqs tarn lepide; quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i neque
-ocr page 172-UTVRSÄtlORVa
ne^ tam acerbe dici poteft.Rex de numero cxcrcitus fui,ac de cxiftimada paratione quæfiuerat.R-efpondit Annibal de præda»
C4tonit iocut Flauianus iubiccit:Sacrificiu apud ueteres fuit,qd uocabatur Proteruia.I^ co mos erat,ut fi quid ex epulis fuperfuiflet,igne conftimeretur* Hine Catonis locus eft.Nanep Albidium quenda,qui fiia bona comediflet,amp; nouiffime^^ mum^uæ ei reliqua erat,incendio perdidiflèt, Proteruiam feciflê diccbat, comeiïe non potuerit,id combuiïïfle*
ciceronis di - nbsp;nbsp;Symmachus deinde:Mater M.Bruti Seruilia,cum ptioium paruo
dum abftuliflèt à Cæiàre,fubrjdente haftæ bona ciui5,non eHugit didum W' le Ciceronis:Eqdem quo melius emptum iciatis, coparauit Seruilia hunc du T ertia deduAa.Filia aut Seruiliac erat lunia T ertia,eadê^ C.Craflî uxo’’» f laiciuientc didlatore tarn in mrem q in puella.Tunc luxuria lenis adulteri ciu* tas fubin rumoribus iocisc^ carpebat,ut mala non tm ieria forent
Diïlf«« Çuto Poft hune Cecinna Albinus: Plâcus in iudicio forte amici,cum moIeftuiA rweww/puM. tgQgm deftruere uellet/nterrogauit (quia fotorem feiebat) quo artificio ft retur,illeurbane refpondittgallam fobigo» Sutorium hoc habetur inftrumeiv tum,quod non infacete in adulterrj exprobrationê ambiguitate conuertit» , Piancus in Meuia Galla nupta male audiebat
Secutus ê Furius Albinü:Poft Mutinêftm fuga qrentibus qd ageret Aß' tonius,rndifle familiaris eins ferebat:Qd canis in Aegypto,bibit etlugit.QP in illis regionibxoftat canes raptu crocodiIoB2 exterritos,currerc SC bibere^ Publij diäum nbsp;nbsp;nbsp;Euftachius dein:Publius MutiS in primis maleuolS cu uidiftet folito trift*
oré: Aut Mutio,inqt,neftio qd incomodi accenît,aut neftio cui aliqd boni» PMlii sylU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inde AuienustFauftus Syllæ filius,cum foror eius eode tepore duos rnoß'
chos haberetjFuluium fullonis filium, amp;nbsp;Pompeium cognomine Macula,nii ror,inquit,fororem meam habere Maculam,cum fullonem habeat
Diduseruilif Hic EuägelustApud L»MaUi5,q optimus pidor Romæ habebat,SeruiI* US Geminius forte coenabatCum^ filios eius deformes uidiffct,non fimilitc**
Mall^rejpon. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingis 8^ pingis.Et Mallius.’In tnbris cm fingo,inqt,lucc pingo»
Deinoßbettii nbsp;nbsp;Euftbius dein:Demofthenes,inqt,excitatus ad Laidis famä,cuius formait
tteramp;MexGen. (Je Græcia mirabat:acceflît,ut amp;ipft famofo amore potiretQuiubi dimiftii* lib.i.eap. 8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unius ptiS nodis audiuit,deceffit hoc dido:oüii «ropa^M AtTotvoîfl’«“' s
Inter hæCjCum Seruius ordineft uocantc per uerecundiam liieret,Omnes noSjinquit Buangelus,tmpudentes grammatice pronuntias, fi tacere talia,uis uideri tuitionem pudoris* Vnde necp tuum,nec Dilärq.aut Hori foperciltum liberum crit à foperbiæ nota,ni Prætextatum, nos uelitis imitari»
Diéleriu Va- nbsp;nbsp;T une Seruius, poftq magis filentiS erubefeendS uidit,ad libertaté ft fimf
taciïij, Iis relationis animauitM.inqt,VotaciIius Pitholaus,cum Caninius Reuilius uno tiîi die cofol fuiflèt,dixit:Ântè flamines,nunc côfoles diales fiut
Nec Dilàrius ultra exprobrationem taciturnitatis expedans,ait;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De/HwtMerîiiiDiyâr».
chon ''nGell nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horus quof^, Affcro ad uos,inquit//s/xlt;v PIatonis,quo ille aa
oft^cens luftrit,cum tragocdqs quoeç eadem ætate præludcrctjTÛw
IW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N T7V«lt;(4tBp,wS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~
OrtacJ^
-ocr page 173-LIBER
.II.
71
Orta ex his lætitia, 8^ omnibus in Cenfôrium riiiim emiflîs,ac rctraftanti-bus quæ à fingulis antiquæ feftiuitatis fapore^Iata iunt,Symmachus aitzHos Platonis uerfîculos,quorum magis uenuftatem an breuitatem mireris incertû eftjkgiflè me memini in Latinum tanto latius uerfos quâto fol et noftra quàm GræcoRz lingua breuior ÔC anguftior exiftimari.Et(ut opinor)hæc gt;?ba funt: Dum iêmhiulco iuauio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t tranfiliret.nititur.
Meum puellum fuauior, Dulcem^ florem fpiritus Duco ex aperto tramite. Anima ægra amp;nbsp;fauda Cucurrit ad labias mihi, B Ridum^ oris peruium.
Tum fi moræ quid plufculæ Fuiflët in coitu ofeuli, Amoris igni percita Tranfifl€t,Slt; me linqueret. Et mira prorfum res foret, Vt ad me fi'erem mortuus. Ad puerum intus uiuerem.
Et labra pueri mollia Rimata itineri tranfitus
DeiocisM,Tul!ijCiceronti. Caput .III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciceróiiiocui
S Ed miror omes uos ioca tacuiflc Ciceronis ,in quibus facundifïîmus, ut in omnibuSjfuit.Et fi uidetur, ut æditiius refponfa numinis fui prædicat, ita ego qux memoria fijggeflènt,referam ditfla Ciceronis. Tum omnibus ad audiendum erelt;fi:is,ille iic incipit:
M.Cicero,cû apud Damafippû coEnaret,Sô illc mediocri uino pofito dice- mDamafipp.
*'^t,Bibite falernum hoc,annoRz quadraginta cft,Bn(inqt)ætatem fert.
Idem eum Lentulû genei^ fiium exiguæ ftaturæ hoîem logo gladio accin-ftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum ad gladium alIigauitC
N cc QJJiceroni fratri circa fimilem mordacitatem pepercit. Nam cum in inQ^fratré. ea prouincia quam illc rexcrat,uidiflct clypeatam imaginem eius, ingêtibus li niamentis ufe^ ad peélus ex more pidà (erat autem Q^inius ipfe ftaturæ par-uæ)àit: Frater meus dimidius maior eft totus.
In confulatu Vatinf),quem paucis diebus geftît,notabilis Ciceronis urba- Vatinium» nitas circumferebatur.Magnum oftentum,inquit,anno Vatinrj fadum eft,qgt; illo côfule, nec bruma,ncc uer,nec æftas,nec autumnus fuit.
Querenti dein Vatinio q? grauatus effet domum ad Ce infîrmatum uenire, refpôdit: Volui in cÔiiilatu tuo ucnirc,fed nox me cÔprehendit.
Vicifei aût fe Cicero uidebat,ut q rndifte fibi Vatiniû meminerat,cùmhu-meris fe reip.de exilio reportatum gloriaret, Vnde ergo tibi uaricesC
Caninius qçp Reuilius,q uno die(ut Seruius retulit)c5ful fuitjoftra cum CÄw. afcêdiflèt,parif honoré init cÔfulatus,8^ cierauit.qd Cicero gaudês,oî occafîo ne urbanitatis increpuit,Ao7ofl4ci5fHîoç eft Caninius côfiil. Dein,hoccôlccutus eft ReuiliuSjUt quærcret,qbus COSS.cÔfuIfuerit.DicereptereanÔdeftitlt, Vigilante habemus COS. Caninium,q in confulatu fuo fomnum non uidit.
Pôpeius Ciceronis facetiaRz impatiés fuit. Cuius hæc de eo diifta fèrebantî mpompeiS, Ego uero que fugiâ habeo,quê feqr nô habeo.Sed et cû ad Pôpeiû ucniflct,di cêtibus fero eu ueniflè,rndit:minime fêro ueniznâ nihil hic paratû uideo.Deiq inftogâti Pôp.ubi gener eius Dolobel.eét,rhdit: cû fbcero tuo.amp; cû donafïèt Pôpeius tranffugâ ciuitateRo, p hoîem bellûjinqt,Gallis ciuitatê^mitiit alic ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nam.
-ocr page 174-SAT V R N ALlORVM
nam,qui nobis noflram no poteft reddcrc.Propter quæ merito uidebatur di xifle PompeiustCupio ad hoftes Cicero tranieat,ut nos timeat»
inc^^trem. In Cæfarem quocp mordacitas Ciceronis dêtcs fiios ftrinxit.Nam primu poft uieloriam Cæiàris interrogatus, cur in decftione partis erraflèt,reipôditî Præcinlt;ftura me deccpit. iocatus in Cæfarcm,qui ita toga pcingcbatur,ut tra hendo laciniam,uelut mollis incederet:adeo,ut Sylla tanquam prouidus dix^ rit PompeiotCaue tibi ilium puerum male prædndum.
Dein cum Laberius in fine ludoi^ anulo aureo honoratus à Cæiàrc,euefti gio in quatuordecim gradibus ad ipedtandu trâfîiset,uiolato ordinc, cu d« tratftus elset eques Romanus,8ó cû Mimus remifsus,ait Cicero ptereuntiD berio amp;nbsp;(édile quærenti:R.ecepi(sê te,ni(i angufte federe.fimul Sgt;C ilium refpu p ens,amp; in nouu lénatû iocatus,cuius numcRz Cæfàr (iipra fas auxerat. Nec in’ pune. Rndit em Laberius: Mirz fi angufte (édes,q (bles duabus (éllis federt» exprobrata leuitate Ciceronis,qua immerito optimus ciuis male audiebat»
Idem Cicero alias facilitatem Cæfàris in eligedo (enatum irritum irrifitp^ lam. Nâ cû ab hofpite fuo P.Mallio rogaret^ut decurionatu prii^noeius p2dirct,a(siftentefrequentia dixit:Romæ(î ius habebit Pomp.difiicile eft» Nec intra hæc mordacitas ftetit. Quippe ab Androne quoda Laodiccno falutatuSjCU caulam aduentus req(îuifset,cÔperi(set^,Cnâ ille fe legatum de If bertate patriae ad Cæfarem uenisfé refpondit)ita expresfit publicam (éruituté: »A?$‘7istd’ßäVo'op: Si obtinueriSjôC pro nobis intercede.
I« M. Auto« igebat in eo excedens iocus,8lt;S feria mordacitas,ut hoc eft ex epiftola ad ö C.Cafuum dicftatoris uiolatore. Veilem Idibus Martijs me ad cocna inuitaf (ésjprofetfto reliquiai^ nihil fuiflét,nunc me reliqæ nfæ exercent» nbsp;nbsp;Idem G' i
cero de Pifone gno amp;nbsp;M.Lepido lepidiflîme cauillatus eft.
Tranfjtus ad nbsp;nbsp;Dicente adhuc Symmacho,8ô(ut uidebat) plura di(fturo,intercedens Aui^
caputquartu. nus,ut fieri in (érmonibus couiualibus (olet.’Nec Auguftus(inqt)Cælâr in hn iufmodi dicacitate quoq minor,8lt; fortaflé nec Tullio. Et (î uolentibus uobis erit,aliqua eius q memoria fuggeftcrit,relaturus fum.EtHorustPermitte An* cne Symmachus explicet de his,qs iam noîauerat.’dicfta Ciceronis,8c opport** nius q de Augufto uis referre,(ûccedêt. Reticente Auieno,Symmachus:Cf inpifonem. cevo,inq,cû Pifo gener eius mollius incederet,filia aût côcitatius,ait gno: An* n irt Lepidu. bula tanq foeia. Ait filiæ: Ambula tanq uir.Et cum M.Lepidus in fenatu dixt* (ét pribus cÔfcriptis: Ego no tanti feciflém fimile fa(ftum:Tullius ait,Ego non tant! feciflém oiuo/oTffaTnp^ Sed pge Auiene,ne ultra te diôéurientem retardem.
DeiocisAugu/liinalios,amp;'aliorumr^sinipßtm» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .1111.
Et ille: Auguft.in^jCæfâr affecftauit iocos,Gluo tn maieftatis pudoris^ relpe(ftu,nec ut caderet in fcurrâ. Aiacem tragocdiâ fcripferat,eandé^ (ibi difplicuiflétjdeleuerat. Poftea Lucius grauis tragocdiaR2 (ériptor intef rogabat eû,qd ageret Aiax fiius.Et ille:In (pongiâ,inqt,incubuit.
Idem AuguftuSjCum ei qdam libellû trepidus offerret,amp;i modo profetf^^ manum,modo retraherct,Putas,inqt,te aflém elephanto dareC
Idê cû ab eo Pacuuius Taurus congiariû peteret,diceret^ iam hoc hoK® «ulgo loq.nô paruâ ab illo fibi pecunia datam,Sed tu,inqt,noli credere. nbsp;nbsp;j
Aliunr
-ocr page 175-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7i
Alium pracfedura cquitum (ummotum, infiipcr (alan'um poftulantem, diccntcmcß non lucri caufa dari hoc mihi rogotfed ut iudicio tuo munus uide-ar impetraffe,8^ ita officium depofuiflc, hoc dido repercuffit : Tu K acccpifle apud omnes affirma,8ó ego dediflê me non negabo.
Vrbanitas eiufdêinnotuit circa Herenniu deditu uiiijs iuuene,que cum ca ftris excedere iuffiiset,8lt; ille fupplex hac depcatione uteret, Qjo modo ad pa trias Cedes rcuertarCqd patri meo dicamCrndit.'Dic me tibi difph'cuiflè.
Saxo in expeditioe pcuffiim,ac notabili cicatrice in frote deformê,nimiû tn fua opa iadâtêjfic kuif caftigauit:Ät tu cS fugies,inqt,nûq poft te reipexeris»
Galbæ,cuius îforme gibbo erat corpus,agêti apcf k cauiam,8f freqnf dice ti,corrige i me fi qdrephcdis,rndit: Ego temonere pofsû,corrigcrenÔpoisû,
Cû mlti SeueroGaffio acculante abiblucrcnt,et architedus fori Augufti ex pedationê opis diu traheret,ita iocacus ê:VelIê Caftius et meû foFçz accufàflèt»
Vedius cum monumentû patris exaraffèt,ait AuguftusîHoc eft uere mo numentum patris cokre.
Cum audiflèt inter pueros, quos in Syria Herodes rex ludæorum intra bi matum iuffitinterfici,filium quoque eius occiium,ait:Mslius eft Herodispor cum eflê quàm filium.
Idem Auguftus,quia Mecocnatem (ùum nouerai eflè ftyîo remiftbjmolli, difsoîutOjtalem k in epiftolis,quas ad eumkribebat,Iæpius exhibebat : c contra caftigadonem Ioquendi,quam alias ille kribendo kruabat,in epiftola ad Mecocnatê familiari,plura in iocos effiifa fubtexuit, Vak mel gentium,me tuelle,cbur ex Hetruriajakr Aretinum, adamasiupernas, Tyberinum mar-garitum,Cilneorum fmaragde,ialpis figulorum,berylle Porknnæ,carbuncu lum habeaSjVva aMnha wavra lUaÂcéy/taT« moecharum»
Exceptas eft à quodâ ccena latis parca,8f quafi qtidiana. Na penè nulli k itiuitâti negabat.Poft epulum igif,inops ac fine ullo apparatu difcedens, ualc dicenti hoc tm inlulurrauitîNÔ putabâ me tibi tam familiare.
Cû de Tyriæ purpuræ quâ emi iu{serat,obfcuritate quererct,dicente ucn-ditore,erige aîtius,8f jfùfpice,his ufiis eft iàlibus,Quid ergoCut me po.Roma nus dicat bene cultumjn folario ambulaturus fum*;'
Nomêclatori fuo,de cuius obliuione querebat,dicenti:nunqd ad fbßz man D das“^ Accipe,inquit,commendatitias,qa illic neminem nofti.
Vatinio in prima (ua ætate eleganter infùltauitConfuliis ilIe podagra,uo-lebat tn uideri dikufsifse uitiû,8f mille pakus ambulare k gloriabaf ,Cui Cæ far,Non miror,inquit,dies aliquanto funt longiores.
Relata ad k magnitudine æris aîieni,quâ qdam eques Romanus dum ui^ xit,excedentem ducenties.LL.S.ceIauerat,culcitrâemi cubicularê in eius augt; dione fibi iufsit.Et pceptum mirâtibus,hâc rationê reddidittHabêda eft ad kgt; mnum culcitra,in qua ille cum tm deberet, dormire potuit.
Non eft intermittendus fermo eius,quem Catonishonori dédit. Vertit for te in domum,in qua Cato habitauerat. Dein Strabone in adulationem Caelâ' ris male exiftimante de Catonis peruicacia,ait:Quifquis prækntem ftatum ci uitatis commutari non uokt,6c ciuis ôf uir bonus eft. Satis krio Sf Catonem lauda-
-ocr page 176-SAT V R MÄLIORVH !au3aui‘t:8^fibi,néquisafïcéraretrcsnouas,co(ûlui'6
Augufto magts mirari qs gtulit locos, q i’pfe qs protulittquia O’’ ior eft pâiientîæ cß facundisc lausrmaxime, cum æquanimiter aliqua ctiä mordaciora ptulcritCuiufda prouincialis iocus afper innotuitJntraueratKo mam fimillimus Cæ(àri,ô^ in fe oim ora couerterat» Auguftus pducihofflii’^ ad fe iufïîtjUifùmqî hoc modo interrogauiuDic mihi adolefcens,{uit aliqn ter tua Romac» Negauit illetnec cotentus adiecitjfed pater meus fæpe» Têporibus triüuiralibus Pollio cum Fefeenninos in eum Auguftus pfiflet^aittÄt ego taceo.No eft em facilè in eum fcriberc,q poteft^feribere* Curtius eques Romanus delicijs difduenSjCum macrum turdum fumpgt;“' (et in conuiuio Cæfàris,intcrrôgauit an mittere Hceret» Refpoderat princepS f quid ni liceatCIlk ftatim per Feneftram mißt*
Aes alienij Auguftus cuiufda fenatoris chari fibi,n5 rogatus cxoluerat,«^ merato qdragics. At ille pro gratiaRt adione hoc iblü ei fcripfit:Mihi nihit
Solebat Licinius libertus eius inchoati opa patrono magnas pecunias fon ferre.quem morem fecutus,centum promifit p libellü,in q uirgulæ (updutft^ pars ultra pecuniæ defetftionem protendebat,uacâte infra loco* Cæfar oed^' one ufiis,priori alteRz centies fua manu iunxit.fpatio diligenter expleto,8^ data If æ fimilitudine,geminatâ^ accepit fiimma diflîmulâte liberto.Qui po^ ca coepto alio operc,leniter fadum fuum Cæfàri obiecit,libello tali datojCof fero tibi dne ad noui operis impenfàm,quod uidebitur*
Mira etiam cenfôris Augufti amp;nbsp;laudata patiêtia*Corripiebatur eques R® manus à principe,tanq minuiflèt fàcultates fuas. At illc fê multiplicaffè coràm probauit.Mox cidem obiecit,q) ad côtrahendum matrimonium legibus noa paruiflet.Ille uxorcm Gbi 8Ó tres liberos eftê dixit*Tune adiecit:Pofthac (âr cum de honeftis hominibus inquiris,honeftis mandato*
Etia militis nÔ libertatem tm,fèd amp;nbsp;temeritatê tulit. In quadâ uilla initia» nodes agebat,rumpentc fomnum eius crebro noduæ cantu.Prehendcnuai” curauit noduâ.Miles aucupfj peritus,amp; fpe ingentis præmfj,ptulit. Laudatlt;^ impator milk numos dari iuflît.IIk aufiis eftdicere: Malouiuat,auem^^ dim* fit.Qüis nô miratus eft,n5 offènfb Cæfàre,abrjflè milite côtumacemç'
Veteranus cum die fibi dido periclitaret, acceflîtin publico ad Cæfarf/®quot; gauit^ ut Fibi adeflèt.Ilk aduocatum quem ex comitatu fuo ckgerat,finc mo' ra dedit,comendauit^ ei litigatorê*ExcIamauit ingêti uoce ueteranus: At no ego Cæfar périclitante te Adiaco bello,uicariû quæfiui,fèd pro te ipfc pugna ui*detexit^ impftàs cicatrices* Erubuit Cæfâr,uenit^ in aduocationê,ut reretur non fuperbus tm,fêd etiam ingratus uideri*
Dekdatus in^ coènâ erat pueris fÿmphoniacis Turonfj Flacci mâgonis,5f tß cos Frumêto donauerat,cû in alia acroamata fuiftèt liberalis nûmis.Eofdé^^ poftea Turonius æque inf coenâ qrenti Cæfàri,fic excufàuit: Ad molas funt.
Sublimis Adiaca uidoria reuertebat: occurrit ei inter gratulâtes,coruuni tcnês,quem inftituerat hoc dicerc:Aue Cæfar uidor imperator* Miratus Ca: Gr officiofàm auem,uiginti milibus nummùm emit. Socius opificis ad quet” nihil ex ilia liberalitate puenerat,aftirmauit Cæfâri,habere iUum alium cor uumjquun
-ocr page 177-LIBER .n.
uuni,qucm ut afFerre cogcrct,rogaui't Allatus uerba q didicerat,cxpflît: Ane uidor imgator Antoni.Nihil exafgatus, (âtis duxit iubere illu diuidere dona tiuum cum côtubernali* Salutatus fimiliter à pfitaco, emi iuflît eum. Idê mi ratus tn pica,hanc quolt;^ redemit. Exemplum futorem pauperê folicïtauitj ut coruum inftitueret ad parem (alutationemiqui impcdio exhauftus,fæpe ad auem non rndentem dicere folebat,opera ÔC impenfà perfjt Aliqn tarnen cornus coepit dicere diftatS falutationê. Hac audita dum tranfit Auguftus,rnditî Satis domi GlutatoRz talium habeo.Sugfuit coruo memoria, ut Si ilia quibua dnm querentem iôlebat audire,Ribtexerct:Opera Si impeniâ perrjt. Ad quod Cæfàr rifit^emi^ auem iuffît,quanti nullâ adhucemerat*
Solebat deicendenti à palatto Cæfàri honorificiï aliqd epigrama porrigere ® Græculusdd cum fruftra (æpe fcciflèt,rur(um^ eum id faduB2 uidifïet Augu ftuSjbreue manu fua in charta exarauit Græcû epigrama. gßenti deinde ad iê obuiâ mifitJlIe legêdo laudare,mirari tam uocequuku.Cût^ accefliiTet ad fel lamjdeminà in funda paugem manu,paucos denarios protulit,qs principi da-ret. Adiecîlus hic ièrmo,A» nbsp;nbsp;tZuj tûx!^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlt;/'/c/'»|)«‘Non icdm fortu
nam tua Augufte:fi plus haberem,plus darem.Secuto omium riiù,diipenfato rem Cæfàr uocauit,8i feftertia centu milia Græculo numerari iuflît,
S«per iocû dc mor'ibus lulice flio’, Caput ,Vt
VVkis aliqua Si filiæ cius luliæ dida rcfcramusC Sed fi garrulus non tuli^ putabor,uolo de moribus fixîæ pauca pmittere,ni quil^ urm habe- /î/w mores. ■ at feria Si difcenda q proférât. Hortantibus^ omibus ut cœpto infi-flerctjita de lulia orfus eft: Annû agebat tricefimû ÔC oâ:auû,tempus ætatis(fi mens fana fiigeflêt)uergentis in icniû.ièd indulgentia tam fortunæ pris abu tebat, cû alioq Irarum amor mukacj eruditio, î quod in ilia domo facile erat, pterea mitis humanitas,minime^ fæuus animus, ingentê fôeminæ gratiâ con ciliarent,mirâtibus q uitia nolcebant tantâ pariter diuerfitatê. Non Icmel pce-perat ci patcr,temperato tarnen inter indulgentia grauitatem^î fermone,quati nus moderaret profufos cultus, gfpicuos^ comitatus. Idem cum ad nepotum turbâ fimilitudinem^ relpexerat,qua repræfêntabatur Agrippa, dubitare de pudicitia filiæ erubefcebat.Inde blâdiebatur fibi Auguftus,lætum in filia ani-mum ufq^ ad fpeciem procacitatis,fed reatu liberum.Si talem fuiflè apud ma-
D tores Claudiam credere audebat.Itacp inter amicos dixit, duas habere fè filias delicatas, quas neceflè haberet ferrc,luliam Si remp,
lulia uencrat ad eum licêtiorchabitu,8i oculos offenderat patris tacentis, Mutauit cultus fiii poftera die morê,Si lætum prem affèdata fêueritatc copie-xa eft. At ille q pridic dolorê fiiû continuerat, gaudium continere non potuit. Et ^tum ait in filia Augufti probabilior eft hic cukusC Nô defuit patrocinio fuo lulia his uerbistHodie ein me patris oculis ornaui,heri uiri,
Notum Si illud: Auerterant in fe populum in fpecftaculo gladiatorum Ligt; uia Si Iulia,comitatus diflîmilitudine. Quippe cingentibus Liuiam grauibus uiriSjhæc iuuentutis Si quidem luxuriofæ grege circumfidebatur, Admonuit pater fcripto: Vider et quantum inter duâs principes foeminas intereflèt,Elegâ ter ilia refcripfit;Et hi mecum (ènes fient,
k Ëade
-ocr page 178-SATVR BÄlIORtH
Eadê Iulia mature habere cœperat canos,quos legere lêcretô folebat» Sulx itus interuentus patris aliquadooppreflit ornatrices^DiffimuIauit Auguftus, deprehenfis ftiper ueftcm earum canis:8^ alfjs iermonibus têpore extraamp;oj^' duxit ætatis mcntionê:interrogauit^ fîIiam,utR2 poft aliquot annos canad«^ malletjan calua.Et cum illa rndiflet,cgo pater cana eile malo,fic illi mêdaciuifl obiecit:Quid ergo iftæ te caluâ tam cito faciunt^
Item cum grauem amicum audiftèt Iulia iuadentem, melius Ià(fturani,fi compolûiflèt ad exemplar paternæ frugalitatis, ait : Ille obliuilcitur Cæfarcn* lê efifc,ego memini me Cæiàris filiam.
Cum^ conlcij flagitiorum mirarentur,quo modo fimiles Agrippæ procrearct,quæ tam uulgô poteftatem corporis fui facerct,ait : Nunquam en) nifi naui plena tollo uedorem»
populiterejpo Simile didum Populiæ Marei filiæ,quæ miranti cuidam quid elTetd^^' f«fw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter aliæ beftiæ nunquam marem defiderarêt, nifî cum prægnantes ueO^*
fieri,relpondit:Beftiæ enim funt»
Rurßs deuirorutniocis argutis'^ re/ponfîs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput, WI,
SEd ut à feeminis ad uiros,amp; à lafciuis ibcis ad honeftos reuertar,CaföH^ us iurifconfultusjurbanitatis miræ libertatis^ habebat. Præcipue tam^ is iocus eius innotuit:Lapidatus à populo Vatinius,cum gladiaforium munus ederetjObtinueratjUt ædiles edicerent,ne quis in arenam nifi pomut’^^ fiflè uellet. Forte ijs diebus Cafèlliusconfultus à quodam,annux pinça pooii* cafellijdi u. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fn Vatinium miflurus es,pomum eft,
Mercatori deinde quemadmodum cum fôcio nauem diuideret in terrogar* ti,rndiftè traditî Nauem fi diuidis,nec tu nec focius habebitis»
M Loir io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galba eloquentia claiîî,fed quem habitusCut fuprà dixi)corporis deftriï
cbatjM.LoIIrj uox circumferebat: Ingenium Galbæ male habitat.
In eundem Galbam Orbilius grâmaticus acerbius irrifit.Prodierat’Ofl’’ lius in reû teftis,quê Galba ut cÔfunderct,diflimulataeius profeffione,intefto g3uit,qd artiû facisCRnditJu foie gibbos fricare fbîeo.
L'.CæciliuSjCum C.Cæfàr alfjs qui fècum pila lufi'tabant,centena fêfteftia, iîli uni quinquaginta dari iufTiffcttquid ego,inquit,una manu ludo amp;nbsp;non du C4:ci/ÿ diHu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plus habere poffimC
Cum iratus eflè P.Clodius Dccimo Valerio diceretur^q? ei numminn vale.cauillu. tenti no dedifïèt:Quid amplius,inqt,mihi fadurus eSjnifi ut Dyrrhachin^^*’^ ** Sô redeamCalludêns ad Ciceronis exilium.
De fententijs ac di^is Laberij üquot; Publij mitnographo^, de'^; Pylade ac Hyla hi/lrioni^if^' ! Caput .VII.
OEd quia 86 paulo ante Aurelius Symmachus,8C ego nûc Laberi] fccimus mentionêjfi aliqua huius atc^ Publfj dida rcferemus,uidebimur 8^ adW' bendi conuiuio mimos uitaflè lafciuiam:8^ tn celebritatem,quam cum adfunt illi excitare poIIicenturjimitari.Laberium afperæ libertatis equitem Romany Cæfâr quingentis milibus inuitauit, ut prodiret in feenam, 8^ ipfè ageret mi ' mos,quos fcriptitabat.Sed poteftas no fôlum fi inuitet,fëd etiam fùpplicctcœ gît. Ynde fe éc Lubains Cæfare coadum in prologo teftatur his uerfibus;
-ocr page 179-L I B C R 4b
NecefïîtaSjCuius curfùs tranfuerfi impetum Voluerunt multi elFugere,pauci potuerunt. Quo me detrufit penè extremis (ènlibusC Quem nulla ambitio,nulla unquam largitio. Nullus timor,uis nulla,nulla autoritas Mouere potuit in iuuenta de ftatu, Ecce in fenecfla ut facile labefècit loco Viri excellcntis mente clemente édita Submiflà placide blandiloquens oratio» Etenim ipfi drj negare cui nil potuerunt. Hominem me denegarc quis poflèt pati^ Ego bis tricenis annis acffis fine nota, Eques Romanus lareegrelïus meo, Domum reuertar mimus.nimirum hoc die Vno plus uixi mihi quàm uiuendum fuit» Fortuna immoderata in bono æque atqj in malo, Si tibierat libitum litcrarum laudibus
L4Sfrüuef^
Floris cacumen noftræ famæ frangerc, Cur cum uigebam membris præuiridantibus, Satiffacere populo 8lt; tali cùm poteram uiro. Non flexibilem me concuruafti,ut carperes^ Nuncmequô derjcisCquidad Icenam affèro^ Ûecorem formæ,an dignitatem corporisC Animi uirtutem,an uocis iocundæ ionumC Vthederaièrpens uircs arboreas necat, Ita me uetuftas amplexu annorum necat. Scpulchris fimilisj nil nifi nomen retineo.
In ipiâ quocp adione fubin iê quà poterat ulciicebat,indudo habitu Syri,qui uelut flagris cæfus, præripiêti^ (è fimilis,exclamabat:Porrô qrites libertatcm perdimus. Et paulo póft adiecitzNecefle eft multos timeat,quem multi timet. Quo dido uniuerfitas populi ad (olu Cæfàrê oculos amp;nbsp;ora couertit,notantes eiusîimpotentiâ hac dicacitate lapidata, Ob haec in Publiu uertit fauorê. Is AKpotcmiJ. ß Publius nations Syrus,cum puer ad pronum domu eflet addu(ftus,promeru ' it CÛ no minus falibus amp;nbsp;ingenio,^ forma. Nam forte cum ille ièruû iuû hy--dropicum iacentê in area uidi(Ict,increpuiflet^ qd in foie faceret î rndit,aquâ calefacit.ïoculari dein fiip cocnâ exorta qftione, qdnam effet moleftu otiü,ali-udalio opinStCjille podagrici pedes dixit. Ob hæc 8^ alia manumiffùs,8lt; ma iorecura eruditus,cûmimos cÔponerct,ingêticp affènfu in Italiæ oppidis âge re ccepiirctjpdudus Romae g Caeiaris ludos, oês q tue feripta amp;nbsp;opas fiias in fienâ locauerât,prouocauit, ut finguli fëcû pofita inuicê materia pro tge coten derêt.Nec ullo rcculànte,iüpauit omcs,in qs amp;nbsp;Laberiû. Vn Caefàr arridens hoc modo pronuntiauit; Fauête tibime,ui(ftus es Laberi à Syro.Statim^ Pu blio palmâ amp;nbsp;Laberio anulu aureû eu qngentis lêftertrjs dédit. Tûc Publius ad Laberiû rcccdentê ait: Qui cû contendifti icriptor,hunc foedator lùbkua.
k ij SedS^
-ocr page 180-s A T V R N Ä L I o r' V M ‘
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LabcHus fèöuêti ftanm commïflïonc, mimo nouointcriecithos ß
.i7.C(ipitJ4. pollunt primi elleomncs omni in temporc*
Summum ad gradum cum dan’tatis ueneris,confiftes
Aegre:8^ citius quam de(cendas,deddes*
Cecidi egOjCadet qui lêqui'turjaus eft publica*
Pubîq autem (èntcntiæ feruntur lepidæ, amp;nbsp;ad communem ufiim accôrtœ datiftimæ.Ex quibus has ferè memini fingulis uerfibus circumftriptas:
publij feuten- JÿJalum confilium eft,quod mutari non poteft* tilt;ele^id^. ßgncßcium dando accepit,qui di'gno dédit»
Feras,non culpes,quod mutari non poteft*
Cui plus licet quàm par eft,plus uult quàm licet* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Cornes facundus in uia pro uehiculo eft*
Frugalitas miiêria eft rumoris boni* Hæredis fletus fub periona rifus eft* Furor fît læfa fæpius patientia*
I Improbe Neptunum acculàtjqui iterum naufragium làcit» Nimiùm altercando ueritas amittitur*
Pars benefîcfj eft,quod pctitur,fi cito neges*
Ita amicum habeas,poftè ut fieri hune inimicum putes*
Veterem ferendo iniuriam,inuitas nouam* N unquam periclum fine periclo uincitur*
pybdef etny nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iêmel ingreftus fîim ftenâ loquêdo.nô Pylades hiftrio nobis omit'
lashifirioncs. tendus eft,q clarus in ope fuo fuit tpibus Augufti, èC Hylâ difcipulû ufe^ ad g
îvqualitatis côtentionê eruditione prouexit. Populus dein inter utriufî^ fuflra gia diuifus c* Et cû canticû quoddâ laltaret Hylas,cuius claufîila eratj'rèp-wb’“* tt7axit/xvôv«,fublimê ingentem^ Hylas uelut metiebat. N5 tulit PyladeSjS^c^ clamauit é cauea,(n?z.iaKjcp^u AtraTP/êç.Tune eu populus coégit idê fàltare cantH cum. Cum^ ad locû ueniftèt, que rcphenderat,expftît cogitâtem,nihil mag'® ratus magno duci côuenire,q pro omibus cogitare. Saltabat Hylas Oedipo' dem.8ô Pylades hac uoce iêcuritatê iàltâtis caftigauitjtfi/' ßxM^.Cum in Herm km furentê prodiflèt,8ô nônullis inceftiim hiftrioniconuenientê nô feruareul
- dereCjdepofita pfôna,ridêtes incrcpuit,Aiö3?ogt;Ai«i»lt;v4lt;’°p «pA:»-«û«‘Hac fabula Sôfa gittas iniecit in populû. Eandê plonam cum iuflu Augufti in triclinio aget^t» 8C intèdit arcu,6^ Ipicula immifît. Nec indignatus ê Cselâr,eodê fe loco Pyb' di,q po.Ro.fuiftè.Hic qa ferebat mutaflè rudis illius (âltationis ritû,q apdma lores uiguit,8lt; uenuftâ induxiflè nouitatê, interrogatus ab Augufto,q ftltatl oni côtuliftèt,rhdit,7lt;uc/'23po’uf/-gt;y35jj.Idê cum propter populi (editionê pro cotentl one inter k Hylam^ habita,concitatâ indignationê excepiflêt Augufti,rnditî Êatf/Atu/tao-opauTOuST^} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îuKafzo’fiç*
Qw modo Plato uino indulgendum ejjèprieceperit,Et ijuam pemieio/ùm turpe'^fît,ta^us Steffi fini wluptatihus efjè ohttoxinm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, VI11.
Hls di(ftis,8lt; exeitata Iætitia,cum in Auieno memoria florida,etamoeni tas laudarctur ingenfj,menfas Iccundas minifter admouit* Et Flauianus: Multi(ut extimo)in hoc à Varrone diflentiunt,quiinil ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lalepi'
-ocr page 181-LIBER .ÎW. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7?
Ia IcpidifTîma Gtyra Menippea,quæ infcribit:NeIcis quid ucfpcr férus uchaf, de fc3a menfà placentas remouit.Sed quàrlo dicas Cecinna uerba jpfâ V arro-niSjfi tibi beneficio memoriæ tenacioris hæfèrût. Et Albinus:Locus,inqt, Varronis quem referri à me imperas,in bis ferè j^bis eft: Bellaria ea maxime funt mellita,q mellita nô funt.Dulcibus em cum pepfi fôcietas infîda, Signifî cant aût bellaria,ome menlæ fedæ genus. Nam q wwxkt« Græci uel dixerunt,ea ueteres nri appellauere bellaria. Vina quoep dulciora eft inueni-re in comœdqs antiqoribus hoc uocabulo,di(fla^ ea Liberi bellaria. Et Eu angelus: Agite anteep furgendû nobis fit,uino indulgeamus, qd decreti Plato nici autoritate facicmus:q exiflimauit fomitê efïè quendâ amp;nbsp;incitabulum inge nrj uirtutis^jG mens 8ô corpus hoîs uino flagret. nbsp;nbsp;T um Euftachius: Quid
agiSjinqtjEuangeleCan Platonê extimas haurienda paflim uina fuafiflè, amp;nbsp;no magis inter minuta pocula iucundiorê liberalioremqj inuitationc,q fieret fub quibufdam quafi arbitris 86 magiftris conuiuioßz Ibbrfjs, non improbaflècEt hoc eft qd in prinx» 86 in fedo de legibus non inutile uiris eiïè decernit. Nam 8lt;fmodicis honeftis^ inter bibendûremiffîÔibus refici integrari^ animos ad inftaurâda fôbrietatis officia extimauittredditosep fenfim betiores,86 ad inteti ones rurfus capefsêdas fieri habiliores,86 fimul fi q penitus in his affècftionum cupiditatum^ errores ine(îènt,qs celaret alioqui pudor rcuerens,eaomia fine graui periculo libertate g uinum data detegi,86 ad corrigendü medêdum^ fi eri opportuniora. Atep hoc etiâ Plato ibidem dicit,non diffiigiëdas efïè huiuP cemodi exercitationes aduerfus propullàndâ uini uiolentiâ : neep ullum un^ continente prorfum,aut temperantê fàtis fideliter uilum efTcjCui uita non inter ipfa errors pericula,86 in medfjs uoluptatu illecebris expîorata fit. Nam cui li bentiæ gratiæcp ornes cÔuiuioRz incognitæ fint, qui^ îIIaRtomino expers fit, fi eum forte ad participandas huiufmodi uoluptates,aut uolûtas tulerit,aut ca-fus induxerit,aut necelfitas impulerit,mox deliniri86capi,necp mente cius ani mum^ cÔfiftere. Congrediendû igit, 86 tan^ in acie quadâcum uoluptarfjs rebus,cum^ ifta uini licêtia cominus decernêdum. ut aduerfiis eas non fuga, nec ablcntia fimus tuti,fèd animi uigore, 86 conftanti pfêntia,moderato^ ufu tempantiam continentiam^ tueamur:86 calefaëfo fimul refotoep animo,fi qd in eo uel frigidæ triftitiæjUel torpentis ucrecundiæ fuerit, diluamus.
Sed qa uoluptatum fecimus mentionem, docet Ariftoteles à quibus uolu-ptatibus fit cauendum.Quincp cm funt fenfiis hominû,qs Græci appel lantjp quos uoluptas animo aut corpori quæri uidctctalt;ftus,guftus,odoratus, uifuSjauditus.Ex his oîbus uoluptas q immodice capit,ea turpis atep improba cft.Sed em q nimia ej^uftu atep tatftu eft, ea uoluptas ficui fapientes uiri cen fuerût, oîm rcRi fèediflma eft, eos^ maxime q fêfè duabus iftfs uoluptatibus dediderûtjgrauiflîmi uitfj uocabulis Græci appellauerut,uel «KsaTêç,ueI «wx« £«ç:nos eos uel incôtinentes dicimus uel intêperantes. Iftas autê uoluptates du aSjguftus atc^ taclus.i.cibi atlt;^ Veneris, fôlas hoibus cômunes uidemus efte eu belufs.Et idcirco in pecudû feroRt^ aîalium numéro habet,q^s eft his fc' raR2 uoIuptatib.occupatus.Cæteræex tribus alijs fênfibus^ficilcêtes,hoim tm propriæ funt. Verba fup hac re Ariftotelis philofophi in medium profèrâ,af k ii) quid
-ocr page 182-UTVBNAtlOR VM
lt;5uiS de his infamibus uoluptaiib^tam clarus atep inclytus uir (cntïat Ê^iaTioi j{P (j51a4gt;5?J h “ytizcrtuç h/ovIm yiyvo/tîvlfb ap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
7%/'Taâ(J)jOc/'Zd'/«,StKdXaslt;)Z,o('n ':i^t ràç çS) T^o^jhça'VÂavtriiç,'^Tjoepâ«,«??
tn 7Aw7t|«.to«lt;/'(ƒ à-JTi^lap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tjav« 4)a§u-)yKV»'yt7»JiX®F'„
»{jl Ti' o^-zp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anal^ovK.ïZjlJ'lÓTlToi^ aTfr^TOpy/Vo^utVaG n/ovà,^ Mivàç vviUH^jip ïisÿl
7lt;oiq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aTt oôâ ôuo'Sp KOzvdSp aTc/xoTd'jj «jer/ gt;ù) fji.i\l^a. M-OveU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^p i'ff TUTlop
^op ^tyj/zamp;iz.nsÿ^ â«5«TH,(2' KKoT^a^op quot;hiyifiSp)» J't«.to Oif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij/oySpK-^^aâS» ovimpÓ
cuiQififiupTTtv'rt.Ta«ïtva ^35« «Tf/wô/icva t Ttjoijfif/Jityüop hA'^. ràç (f^aç,S ÔÂaç ouX''“^'^’ ;{J1 oVa6î^»koÇ t»to wa^e.oça f}S^ li à SjSSp. w otfip^ouvopSMop ?(ouglt;},OT/ a7PAa)/e,lt;2' otou
ov/i rà mocijTa « ƒ sà «utqj ♦ wiot^ óuePi ‘niU.7p h TSf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o/pjl, otmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'TV
OTVM J'i S/^tl/fa.ficßi ? ^óiP'i «il Hlt;PScf^»
Quis igitur Habens ali'quid humani pudon's, uoluptatibus iftis duabus/^’ eundi atcß comedendi,q homini cum fue atep afino cômunes funt,gratuletu^ F Socrates qdem dicebat,hoîcs multos propterea uellc uiuere, utederêt 6^ bib^ rent:(ëfê bibere att^ e(ïc,ut uiueret.Hippocrates aût diuina uir fciêtia,de coiW Venereo ita exiftimabat.Partê efiè quandâ morbi teterrimi, que noftri con’* tialê dixerunt.Nancp ipfius uerba hæc tradûtur: -ß tfav'iiïlwiivtin (Uz»cfapt7rlt;M'‘*’ id cftjcoilum e(ïè paruum morbum comitialem,
FINIS LIBRI SECVNDI.
SKundohuiclitrofiium deelfefinem^cy fèquenti item principium, idfadlius perfpedu efl^q ut admonendniß^^,^ âor.Si ^uid tarnen lueit tantis addi tenebris (^ueatjhanc Itbroruni putem fuiffe coharëtiam: in fine primi faéîct erat de poeta Vergilio-Sedcum ccen/e tempus interpellarct,placitumfuit fermonem eum referuari eollo^n'o'^ ei fiquentis.Quarc cum ficundus liberea contineat,(iti£d'{la erant inter ccenandum,reftabat,ut tertio ea giliodicendaerant,explicarentur:eiuorummagnamccrtcpartemdefidcrarinemononfacileanimaduertrrit-SedUii dep!oraridnobispoff'unt,emendarinonpcjjunt.-.
?*gt;MACROBII AVRELII
THEODOSII VIRI CONSVLARIS ET l L L V -firis Saturnaliorum Uber tertius.
accurate Vergilius expre/]erit diuer/os ritus/acrificanJi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput •!*
lolatum cum (e nodet Aeneas multa cæde pollutu,ait' genitor cape iàcra manu,patrios^ penates.Me bclloet^ to digreGûjamp;S cæde recentt Attrelt;flare nefas, donee me niî mine uiuo Abluero» Poft Caietæ quoç^ nutricis fepulw ram,quô potiftîmum nauigans appellitur,^ ad eam per quam fluuio Tiberinus amoeno in marc prorumpj^^ :onfeftim in ipio Italiae Jiminefluuialiunda abIutus,poH^^
puriffime louem Phrygiam^ ex ordine matrem inuocare«Quid,quod fcu andrum aditurus per Tiberim nauigat,q? cum eftet reperturus Herculi facta celebrantCjUt fic purificatus iacris poflet hoipitalibus intereflèç’ Hine 6^ Im’® ipfa cÔquerit,nô m^is q? Acncam cÔtigiiïet cÔtra fuû uclle in Italia puenim, q çp optato potiret Tibridis alueoiqa Iciret earn hoc amne purificatum,pou^ facra etiâ fibi rite pficere. Nam ne fupplicari qdem fibi ab eo ucllet» nbsp;nbsp;Nunc
(qm purificationê ad Iàcra fuperoisî ptinentem deoRî,in Vergiliana obicruatl one mÔftrauimus)uideamuSj utrum etiâ circa inferoRz dcoR2 cultum proprie'
' «tem
-ocr page 183-LIBER ait» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7«
tatcm mons idem poêla ièruauerit» Conftat drjs fuperis ßcra faêlurum cor-» poris ablutionc purgari.Cùm uero inferis litandum eft,iâtis adum uidetur^ß afperfio fola cÔn'ngitDc iàcris igitur fiiperorum ait AeneasîDonec me flumi neuiuo Abluero. At Dido cum iàcra dfjs inièris inftituit,aitî
Annam chara mihi nutrix hue fifte (ôrorem, nbsp;nbsp;Aeneidos JIIL
Die corpus properet fl uuiali (pargere lympha» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et alibiî
Sparfêrat latices (imulatos fonds Auerni»
Neenon cum Mifenum fèpulturæ mâdari rcfêrt idem, T er fbeios pura cir cumtulit unda,Spargens rore leui» Sed amp;nbsp;cum facit Aeneam apud inferos ra* mum Profèrpinæ confêcraturum,ita refert:
Occupât Aeneas aditum,corpus^ recenti Spargit aqua*
Quäm proprie Vergilita ufui fit uerbis ad /àcrifeiapertinentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,ÎI.
VErborum autem proprietas,tam poètæ huiefamiliaris cft,uttafis ob iêruatio in Vergilio eflè iam definat,nullis tarne magis proprie ufus eft,^ iàcris uel iàcrificalibus uerbis*Et primùm illud non omiferim in quo pîeri«^ falluntur,Exta^ falfos Porriciam in flu(fi:us,nôCut quidâ)proq porricert, ciam,cxiftimantcs dixiflè Vergilium proqeienda exta,qui adiecit in fluêlus* Sed non ita eft.Nam ex diieiplina aruipicum, expraccepto pontificum,uer bum hoc iolenne iàcrificâtibus efl:*ficut Veranius exJ.libro Piêloris ita diiïèr tationem huius uerbi executus eft:Exta porriciunto dijs tanto in altaria,aram ue,focum' uCjCoT ue quo exta dari debebunt.Porricere ergo,non profjcere,pro prium iàcrificii uerbum eft* Et quia dixit Veranius in aram,focum' ue,eo uC quo exta dari debebunt,non pro ara 8^ pro foco mare accipiendS cft,cum fa-crificium dqs maris dicatunÂit enim:
Dq quibus imperium eft pelagi,quorum æquora curro,
Vobis lætus ego hoc candentem in littore taurum Conftitüam ante aras uoti reus,exta^ falfos Porriciam in fludus,8ô uinà liquentia fundam.
Ex his docetur in mare rite potuiflè porrici exta, non profjci nbsp;nbsp;Côftituam
ante aras uoti reus, Hæc uox propria facrorum eft: ut reus uocetur,qui iûfcc- j^eut. pto uoto iè numinibus obligat: damnatus autem, qui promiffà nota no ibluit, Damnatuf» Sed de hoc non opus eft à me plura ^ferri, cû uir doeftiflSmus Euftachius pau lo ante hanc partem plenius executus fit*
Eft profundam icientiam huius poëtæ in uno iæpc reperire uerbo, quod fortuito didlû uulgus putaret. Multifariâ em Iegimus,q? litare fola non poflît oratio:nifi 8£ is qui deos precatur,etiam arâ manibus apphendat. Inde Varro diuinaRt lib* V*dicit aras primùm anfàs diôlas:qp eflët neceffàrium à iàcrificâ-tibus cas teneri* Anfis autem teneri folere ualà quis dubitetî Cômutatione ergo literarum,aras dici cœptaSjUt Valefîos amp;nbsp;Fufios diêlos prius,nunc Valerios amp;nbsp;Furios did. Hæc orhia illo poëta executus eft uerfu:TaIibus orantem diAis,aras^ tenétem Audqt orhipotens* Non ne eo additum credideris,non quiaorabat tantum,fèd quia aras tenebat,auditumC’Necnon cUm ait: Tali bus orabat didis,aras^ tenebat. Item, Tango aras,medios ignés,numina teftor.eandem uim nominis ex apprehenfione fîgnificat»
k iiq ïdé
-ocr page 184-SATVRNALïOR vm
Ide poêta tam fciêtia profundus,q amccnus ingcmo,nonuna de ueteribuJ j^bis cj ad proprietatê facroi^ nouerat ptinerc,ita interptatus c,ut mutato :^b« fono integer intelkdus maneret» Nâ.Lpontificij iurisïibro apud Pidoréuer bum hoc pofitû eft,uitulari.Decuius j^bifignificatu Titius ita retulit: Vitula ri eft uoce lætari. Varro etiâ in Jib^X V.reR2 diuina^z ita refert,q? potifex infa cris qbuidam uitulari ibleat,qd Græci wMccvi^jp uocant. Has tot interptationis ambages g paucis 5^bis docfla Maronis elegäiia expflît,Lætû^ choro pæana canêtes, [Nâ fi uitulari ê uoce lætari,q3 eft 7r(tto«/Z^lt;lp,non ne in câtu læti Trea«»®^ enarratio uerbi pfeda ièruataCEt uthuic uocabulo diutius immoremur,Hyb lus libro que de dqs cÔpoiuit,ait Vitulâ uocari deâ,q lætitiæ præeft» Pifo ait uitulâ uidloriam noiari.Cuius rei hoc argumentû profert,q? poftridie Nonas Iulias re bh gefta,cum pridie populus à Thufcis iu fugâ ƒ lus fit,un Populifu gia dicunt,poft uidoriâ certis fàcrificfjs fiat uitulatio. Quidâ nomê eius am'm aduerfum putât,gj potens fit uitæ tolerandæJdeo huic deæ pro frugibus ficd (àcra dicûiur,qa frugibus uita humana tolérât* Vh hoc efle anirnaduertimus, qd ait Vcrgilius:Cum faciâ uitula pro frugibus,ip(è uenito* Vt uitula dixerit pro uitulatione,qd nomen eflè fàcrificq ob Jætitiâ fadti fùgius expffimus.Mt' minerimus th fie legêdum p ablatiuû:Cum faciâ uitula pro frugibus,id eft faciam rem diuinâ,non oue,nô capra,fed uitula,tanq dicat,cû uitulâ pro frugï bus fâcrificauero,q3 cft,cùm uitula rem diuinâ fecero* Pontifîcê Aeneamud 'ex noie refèrendoRî laboRî eius ohdit. Pôtificibus em pmiflà eft poteftas iflC' moriâ rcR: geftaisz in tabulas conferendi,8lt; hos annales appellant eqdeffl «læ ximos,quafià pontificibus maximis fatftos» Vh ex pfbna Aeneæ aiiîEt uacct annales noftroBt audire laborum*
Deficro,proftno,fanFtci,0'reîigio/ô,^uiJ ea /ïnt, amp;nbsp;Jiligefiter horum uerberum pro prietatefexpreßeritMaro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .III.
Et qa inter décréta pôtifich hoc maxime quærit,gd faeR2,qd fândû, (jud religiofum: quærêdum utß: fjs fedm definitionêïùam V ergilius ufus fit, ôô fingulis uocabulifui proprietatem more fiio fèruauerit*
sacrum.
Pfo^anum.
SacRî eft,ut Trebatius lib.I.de religionibus refèrt, qcquid eft qd deoRtb^ bet.Huius definitionis poéta memor,ubi fâcRz noîauft,admonitioné deoi^ pt ne fèmp adiecit.‘Sacra Dioneæ matri diuis^ ferebâ. ftê, Sacra loui Stygio q tè incepta paraui.Itê,Tibi em tibi maxima luno Macftat fàcra ferens. fànû ornes penè cÔfêntiunt id enè,qd extra fanaticâ caufâm fittquafi porroa ta noamp; religione fècretû.Cuius fignifîcatus exêpium cÔfêcutus eft,cû deluco ot j, adyto inferoRz fàcro utroep loqueret:ProcuI ojjcuI efte profani Côclamatua teSjtoto^ abfiftite luco* Eo accedit,q) Trebatius profanû id proprie dici ait, qd ex religiofb uel fàcro in hoîm ufiim proprietatê^ côuerfum ê. Qduelap' tiflime poéta fëruauit,cû ait:Faune pcor mifêrerc,inqt,tucp optima ferRt Trtquot; ra tene,colui uros fi fèmp honores,Quos contra Aeneadæ bello feccre prow^ nos.Dixerat em:Scd ftirpê Teucri nullo difcriminefàcBz SuftuIerât*Vhoftt ditjpprie profanû eê,qd ex facro promifeuû humanis atftibus accÔmodatue»
Sandû eft,ut idê T rebatius lib.X.religionû refert,interdû idê qd idem^ qd rcligiofum:interdû aliud,hoc ê nec facRt,ncc religiofum cft*Qo a
-ocr page 185-L t B Ë R .Ht. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ll
Fc^am fpcde gtinetîSâcîla ad uos anima atc^ iftius ncfcia cufpsc Dcfccnda. no ein facro aut religiofo eins aîa tenebat,quâ ianda,hoc ê incorruptâ,ôoîuit on derCjUt î illo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ô (àniftifl^ma côiunx Felix morte tua.in q caftitatis ho
norem incorruptæ uxoris amplexus ê. Vh 5^ fandæ leges,q nô debêt pcenæ fandionecorrûpi.Qd aût ad priorê Ipeciei definitionê de fanéto attinet.i.non ut aliud fit q fâcRz aut religiofum: Bcce kuis fummo de uertice uilus luli Fûde re lumê apex.Et pauîo pôfkNos pauidi trepidare metu, crinê^ flagrante Ex cutere,8i iàncftos reflinguere fÔtibus ignés. Hic em iânÂos acfi (àcros accipie mus,qa diuinitus cÔtigerunt. Itc,T uqj ó iancfliffima uates Præicia uenturi.nô aliud nifi facrâ uocat,quâ uidebat 8^ uatê, 8lt; deo pknâ,amp; iâcerdotem.
SupefljUt qd fit religiofi-im cum Vergilio cÔmunicemns.Scr.SuIpitius re- Rdigiopwrf ® ligionê efle didam tradidit, q propf fandlitatem aliquam remota ac fèpofita à ceW-nobis fit,quafi à reîinqucdo diâ:a,ut à carendo ceremonia. Hoc Vergilius ier ^,9. uans,ait: Efl: ingens gelidû lucus prope Cæretis amnc Rclligione prm late ia cer.Et adiecit q proprietatê reÜgionis exprimeret, V ndilt;^ colles Inclulêre ca* ui,amp; nigra nemus abiete cingit.Quæ res uticp faciebat lucû à cÔmunione po-pulilêcretum.Et ut relitflum locum onderet nÔ fbla adeundi difïîcultate,adiegt; cit 8C fanditatê; Syluano fama efl: ucteres iàcraflè Pelaigos ÄgroRz pecoris^ deo. Scdm Pôpeium Feftum religiofi funt,q facienda 8ó uitanda diicernunt» Hine Maro ait: Riuos dcduccre nulla Relligio uetuit. Quod autem ait de* ducere,nihil aliud eft q detergcrc. Nam feftis diebus riuos uetercs iordidatos detergere licet,nouos fodere no licet. In traicurfu 8^ hoc notandu cft,quod 8C iple uelut pteriens fub unius uerbi fignificatione proiecit. Cauec em in iure pontificiOjUi qm oues duabus ex caufis lauari iblêt:aut ut curet icabies, aut ut purget lana,feftis diebus purgandæ lanæ gratia cues lauari no liccat,liceat au tem fi curaiione icabies abluenda fit. Ideo hoc quoeç inter cocefta numerauit: Balanturn que gregem fluuio meriare. Quod fi hucui^ dixiflet,licita SxS ue* ' lita confunderei: fed adijciendo,ialiibri, caufam conceflæ ablutionis exprcilit.
QMlt;llt;ielubru,^di^ipeMtes,Et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C4p«t Jill*
'yOminaetiam iacrorum locorum fub congrua proprietateproferre* pontificalis obferuatio eft. Ergo delubrum quid potifices proprie uo X nbsp;nbsp;nbsp;cent,Sc qualiter hoc nomine V ergilius uius fit,requiramus. Varro li
bro o(ftauo rerum diuinarum, Delubrum ait alios extimare,in q præter ædê fit area aflumpta deu cauia,ut eft in circo Flaminio louis ftatoris:alios, in quo loco dei fimulacrum dedicatum fit.Et adiccit: Sicut locum in quo figèrent can delam,candelabrum appcllatum,ita in quo deum ponerent,nominatum delubrum. His a Varrone præicriptis,poiïùmus intelligere id potiifimum ab eo probatum,quod ex fua coniuetudine in ultimo pofuit,ut ab dei dedicato fimu lacro delubrum coeperit nuncupari. Vergilius tarnen utranquerationem diligenter eft cxecutus. Vt enim à poftrema incipiamus,obferuauft delubrum no minaturus,aut propric deorum nomina,aut ea quae drjs accommodarêtur in-ferere. At gemini lapfu delubra ad fumma draconcs Effugiunt. Et ut mox fimulacrum nominaret,fiibtexuit:Sæuæ^ petunt Tritonidis arcem, Sub pedi-bus^ dcæ clypei^ lub orbe tegûtur. Item,Nos delubra dcûm mikri,quibus k y ulti
-ocr page 186-ÎATVRSA'IIOR VM
ultimus édèt IMc dies» Illam uero opinion? de arca,quam Varro praedixerat, g non dimificPrincipio delubra adcunt,pacem^î p aras Exqrunt Et mox.’Aut ante ora deiim pingucs fpatfatur ad aras. Quid cm cft aliud fpatiari,^ fpatio lati itineris obambularcç’ob qd adfjciendo ante aras,ondit aream alTumpiâ de orum caufâ.Ita fiio more uelut aliud agendo implet arcana,
De dqs quolt;^ RomanoR2 propriis,i.pcnatibus,aigGi cft huic opi nô incU' riofâ fubtilitas,Nigidius cm de dijs Iib.XIX.reqrit,num drj pénates fint Tro ianoB2 ApoUo amp;nbsp;Neptunus,^ muros eis fcciftè dicunt,et num eos in Italiam Aeneas aduexerit. Cornelius qlt;^ Labco libro de dijs penatibus eadem exifti mat.Hâc opinion? fèqtur Maro cum dicit:Sic fatus,meritos arismaflabatho nores,TauB2 Neptuno,tauR: tibi pulcher Apollo, Varro humanai? ic^o, p DardanS refèrt deos pénates ex Samothrace in Pbrygiâ,amp; Aeneam ex Phry gia in Italiâ detuliftè.Qui fint aut? dfj penates,in libro qdem memorato VaP ro nô exprimit.Scd q dilig?tius cruût ueritat?,penates eflè dixerut,p qs penP tus lpiramus,p qs habemus corpus,p qs ration? animi pofîidemus, Eflè aute mediû æthera Iou?,{unon? uero imum aéra cum terra,amp; Mineruâ fiimmuffl ætheris cacum?,amp; argum?to utunt,çp Tarqnius Demarathi Corinthi} filius, Samothracqs religiôibus myftice imbutus,uno t?plo ac fiib cod? tedo, numi na memorata c5iungit,Caffîus uero Hemina,dicit Samothracas dcos,e RomanoRî penates,propric dici Atr«xxc,Noftcr hæc lcicns,ait: Cum fœ cqs,natocp,penatibus ôô magnis dtjs,q3 exprimit *«)vç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SedSô omnia
hæc noia cû in uno de fupradidèis numinibus lèruat,dclt;ftrinâ proculdubio fu am de bac omi opinione côfirmat.Cum em aitrlunonis magnæ primû pce næ q men adora, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominat : Adfit lætitiæ Bacchus dator, amp;nbsp;bona luno,
•ri'j(5Hsâ?j:Dnam^ potentem,-tS' /«oa'ft'.Eod? noie appellauit amp;nbsp;Veftâ,quamde numéro penatû,aut certe comit? cor2 eflè manifeftû cft : adeo,ut 80 côfules ptores (èu ditftatores cum ineunt magiftratüjLauinfj rem diuinâ faciant pena tibus pariter et Vcftæ.Sed et Verg.ubi ex piôna Hedloris dixit:Sacra iùosc^ tibi comm?dat Troia penates,mox adiccit: Sic ait,amp; manibus uittas Veftâ^ potent?, Aeternû^ adytis effèrt penetralibus ign?,AddiditHiginiusinlibro qu? de dqs penatibus icripfit,uocari cos TràgtiSxç.Ncc hoc Vcrgilius igno ratû reliqtrDfj patrfj ièruate domu,fèruate nepot?. Et alibi: Patrfj^: pénates»
Q^Ktäfuerit Vergilij cura in exprintettJis diuer/îs hofiiarum generibus. Et cur Me^entiunt CQntemptoremdixeritdeorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca[gt;ut ,'V»
NEc minus de iàcrificiorum uiu,^ de deorum icientia dilig?tiam fuam pandit. Cum enim Trebatius libro primo de religionibus doceat ho ftiarum genera eflè duo, unum in quo uoluntas dei per exta difquiri gfwd; rtw/c tur,alterum in quo Ibla anima deo iâcratur, (Vnde amp;nbsp;aruipiccs animales has uocâQutrunc^ hoftiaRt genus Vcrgilius in carmine oftêdit. Et primo quidem illud quo uoluntas numinû per exta monftrattMatftat ledas de mO' re bidentes.Et mox.’Pccudum^ reclufîs Pedoribus inhians ipirantia confulit exta. AltcRî illud in q hoftia animalis dicit,q) eius tm anima iacratur,oftêdit, cum facit Entellum uidorem Erycimatftarc tauRt, Nam ut explcrct aîalis hœ ftiæ cau(âs,ip(à ufus eft noie: Hanc tibi Eryx melior? anima pro morte D^e
-ocr page 187-LIBER 4II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78
n's.Et ut nuoipata uota fignificarct,ait,pfoluo,q3 de uoto proprie dicit. V onderet pfblutum dr)s,ngnificauii dicens:Sterrut, exanimis^ tremês procum bit humi bos»Vjdêdiim ctiâ,ne èC illâ hoftiâ ondat aîalem,Sanguineplacaftis iientos etuirgine caefâ,Cû primû liiacas Danai ueniftis ad oras,Sâguine quæ rendi reditus,anima^ litandû Argolica.Nam Sgt;C animâ.thoftiæ nomen,po-fuit.’S^ Iitare,qd fignihcat lacrificio faólo placare numen»
In his ipfis hoftrjs ucl aîalibus uel cöfukatorqsqdam funt,qhoftiæ iniuges uocantjid eft q nunq domitæ ac iugo fubdiiæ funt. Ha^t quocp noftcr poeta fie meminit.’Nunc grege de intadlo ièptêmadlarc iuueneos Præftiterit,totidê kAas de more bidentes.Et ut iniuges euidêttus exprimeret,adiecit:Et intac^a totidë ceruice iuuencas» nbsp;nbsp;Eximij quoqj in facr ift ctj s uocabulû, nÔ poèticum
tw/'aiTC/ijIèd iàcerdotale nomen eft. Vcratius em in pôtificalibus qftionibus do eet,eximias ditftas hoftias,q ad facrificiû deftinatæ eximant è grege,uel q? exi-mia fpecie quafi offèrêdæ numinibus ciigant.Hinc aitzQuatuor eximios præ ftâti corpore tauros» Vbi eximunt,cximios: q? cJigunt,pftanti corpore mo ftrauit. Ambarualis holtia eft, ut ait Pôpeius Feftus,q rei diuinæ caulà cir bjrMiei. cum arua ducic ab bis q pro fr^ibus faciunt.Huius facrifictj mentionê in Bu colicis habet, ubi de apotheofi Daphnidis loquic, Hæc tibi femp erût,8ë cum folennia uota Reddemus nymphis,Slt; cû luftrabimus agros. Vbi luflrare ß-gnificat circuire.hinc em uidclicet nomê hoftiæ acqfitum eft,ab ambiendis aruis.Sed 8ë in GeorgicÔ hb.I.Terc^ nouas circû felix eat hoftia fruges.
Obferuatum cft à lâcrificantibus, ut fi hoftia q ad aras duccretur,tuiftèt uc hementius relu(ftata,ondinètcp iè inuitam altaribus admoueri,amoueretur:qa inuito deo offèrri cam putabant.Quæ autê ftetiflct oblata,hanc uolenti numi-ni dari cxiftimabant.Hinc nofter.’Et dudus cornu ftabat iâcer hircus ad aras» Et alibûEt ftatuam ante aras aurata fronte iuuencunix
Adeo autê ofhem pietatem in facrificf)s, q dijs exhibeda funt,pofùit.‘ut pro Mezèttui^r» pter contraria caufam,lVIezentiû uocauerit côtemptorem dcoRt. Neep emCut cotéptor diui Afpro uidetur)ideo contêptor diuûm didus eft, q? fine refpedu deoRt in ho* mines impius fucrit. Alioq multo magis hoc de Bufiride dixiiïêt,qucm lortgc crudeliorêjillaudatum uoeafte côtentus eft.Sed uerâ huius côtumaciftîmi noîs caufam,in primo hbro Originuin Catonis diligens letftor inueniet. Ait cnim Mezentium Rutulis imperaftè,ut fibi offèrrent,quas dijs primitias ofterebât. Latinos omes fimilis imperfj metu ita uouiftè:Iupitcr,fi tibi magis cordi ê, nos ea tibi dare potius Mezentio.uti nos uitftores facias. Ergo q? diuinos honores fibi exegerat,meritô diétus eft à Vergilio contêptor deoRt. Hinepia ilia infill ratio iàcerdotis.’Hæc funt fpolia 8ë de rege fupbo Primitiæ, V t nomi ne cÔtumaciæ,cuius poenas Iuit,raptas de eo notarent exuuias,
MinndSfuiflê Ver^ihj cum circa Rewd«^, turn circa externa etiam fâcra do^rina, quod ex ApollinisDel^ ^Herculisui^orisfacrisoflendirur. Caput ,VI.
MIrâda cft huius poétæ 8ë circa noftra et circa externa fiera,dotftrinà» uaßiaublA* Neep ein de nihilo cft,qj cû in Delon uenit Aeneas,nulla ab co cæ- potlini nSea-fa eft hoftiamifi cû proficilceret, Apollini 8c Neptuno res diuina fi -êta eft. Confiai enim (ficut Cloatius Verus ordinatorumlibro.IL docct) efic
De'iarâ
-ocr page 188-satvrnaliorvm
Deli aram apud quam hoftia non cædit,fêd tin folenni dciîm prece uenerant* Verba Cloatq hæc iünt:DeIi ara eft Apollinis yiVHK^Q^^ in qua nullum aîal fa^ crificat,quam Pythagorâ uelut inuiolatâ adorafle produnt. Hanc ergo eflc adorat ab Aenea,?V'Hî’ç®^ ara pocta demonftrat. Siqdem tcmplum ingrcfliis pontifex,nullo ado iàcrifîcio.ftatim inchoat precem, Sf utgenitoraexpreiîîus noïaret:Da pater auguriû. At uero cum tauR2 mox immolât Apollini Sgt;é Nc' ptuno,apud aliam uticp aram fadum intelligimus. Et bene fuprà tmmodo pa trem,qd ibi proprium eft;amp; infrà,quod cômuneeft,Apollinem noiat.Mewl nit huius aræ Sgt;C Cato de liberis educandis in hæc uerba: Nutrix hæc omia fa* Tèpluuctuftu débat in uerbcnis ac tubis fine hofbjs,ut Deli ad Apollinis genitiui arâ* Eo pxofxtrttfl« jgni uerlû non omittendS puto,cur lâxo uetufto dixerit extrudum templum, p ffcwrdwer« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Longus,immutatio eft,inquit,epitheti: uult em dicere uetuftatem tem
pli.Hunc multi alrj cômentatores fecuti îunt.Sed frigidum eft,ædifidi ætateni notare.Epaphus autem uir plurimæ ledionis,libro.XVILait Delphis qdaffl tempore euenifi[c,ut templum religiofiim antea amp;nbsp;intadum,fpoliatum ineen ' fum^ fit.Só adqcit,multas circa Corinthûurbes inlulas^ proximasterræmo tu hauftaSjDelô nec^ antea necç poftea hoc incomodo uexatam,(èd femg co' dem manere faxo» Thucydides etiam hift0riaR2hb.il Lidern docet.Non miw ergo,fl pfidto religionis tutam iniulam lemjp ohdcns,8ó rcuerentiam fibi loco rum acceflifte dicit,continua iàxi eiuidem,id eft infulæ,firmitatem. Vtferua* uit Apollinis genitoris proprictatem,patrem uocando.
curauit Herculcm uocando uidorem. Hæc,inqt,Iimina uidor Alch dcuiHordica desfijbrjt.Varro diuinaRz lib.IIILuidorem Herculem putat didum,qd ome û animaliu genus uicerit. Romæ autê uidoris Herculis ædes duæ fiint,una ad portam trigeminâ,altera in foroboario. Huius comment! cauiam Maflurius Albinus memorabilium libroJ.aliter exponit. Marcus,inquit,Odauius He rennius prima adoleftentia tibicen,poft^ arti fiiæ diffifus eft,inftituit merca' turam:8Î bene re gcfta,decimâ Herculi profanauit. Poftea cum nauiganshoc idem ageret,a prædonibus circumuentus fortilfime pugnauit, 8ó uidor recefquot; fit.Hunc in fomnrjs Hercules docuit fiia opera feruatum. Cui Odauius impe trato à magiftratibus locoædem làcrauitS^ fignum: Vidorem^ incifis literis appellauiuDedit ergo epitheton deo,q 8ó argumentum ueteRz uidoriaRt Her culiSjôC commemoratio nouæ hiftoriæ,q recêti Romano làcro caulâm dédit, pinärij cuflo- contineretur. Nec fruftra in eode loco dixit:Et domus Herculci cuftos PL
Eicri. Quidam em aram maxima cum uicino ftagrarct incendio,liberatä à Pinarri s ferunt,et ideo facri cuftodem domum Pinariam dixifle Vcrgilinm, »(jn lt;/'/«soAtó,inquit,PotitioR2,qui ab Appio Claudio pmio corrupt!, facra fer-uis publicis prodiderunt. Sed Veratius pötificalis in eo libro que ftcit deliip plicationibuSjita ait : Pinarrjs q nouiftimi comelb prandio uen!ftent,cum iarn manus pranlbres lauarent,præcep!flè Hercule,ne quid poftea ipfi aut progeny cs ipforu ex décima guftarent iacranda fibi,icd miniftrandi tmmodo caufa,no ad cpulas conuenirêt.Quafî miniftros ergofiicri cuftcwles uocari,ut ipfe Ver gilius alibi: At Triuiæ cuftos iamdudû in montibus Opis,id eftminiftra.Ni n forte cuftode dixit eam,quæ fc prohibuerit Ôi continuerit à facris,ut ipfc aft*
-ocr page 189-L I s É R .ITT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79
A Ei:Êt cüftos furum atlt;^ auiû cum faice Gh'gna HcHcfpontiad fèruct tutela Prî api.Hicuticç cuftodem,prohibitorcm auium furum^ fignïficat, Hæc ubidi âa,dapcs iubet Sgt;C lûblata rcponi Pocula, graminco^ uiros locat ipfc fêdili. Non uacatquod dixit fedili. Nam propria obfèruatio eft,HercuIis facris epu lari/èdentes.Et Cornelius Balbus libro.XVIH.ita ait : Apud aram maximam oblèruatum,ne Icctifternium fîat.Cuftoditur in codem loco^ut oês apertocapite lâcra facia nt. Hoc fit,ne quis in æde dei,habitum eius imitée. Nâ ibi operto ipfè capite eft. Varro ait Græcum hune cfîê morcmrquia fiuc ipfê ß UC ab CO rehVf i,g arâ maxima ftatuerunt, Græco ritu iâcrificauerunt.Hoc am plius addidit C.BaiKistldcirco cm hoc fieri dicit,quia ara maxima ante aduen
, JJ tum Aeneæ in Italia conftituta cft, qui hune ritum uclandi capitis inuenit.
Ejetim ^tte negligenter in Vergilio tranjmittuntur a legentiutn unlgo,no carcrelenfuHm profundi t4te. Et homines J acros cnr oeddere licuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctsput VII.
EA quoep q incuriofe tranlmittunt à legentiû plebe^nô carent profundi täte.Nam cum loqueret de filio Pollionis, id qd ad principem fuû ipe-(flarctjadiecit.dpfe led in pratis aries iam fuauè rubenti Murice,iam cro «0 mutabit uellera luto.Tradit autc in libro Hetrulcoist,fi hoc animal inloli' to colore fuerit indutû,portendi impatori rcßz omium felicitatcm.Eft iup hoc liber Tarquinri trâleriptus ex oftcniario Thufco.ibi reperit:Purpureo aureo , UC colore ouis aries' ue fi alpergetur,principi ordinis amp;nbsp;ghis fummacum felici täte largitatê auget,genus progeniemep propagat in claritatc, lætiorem^ effi-cit.Huiufmodi igit ftatum imperatori in tranfitu uaticinat.
c nbsp;nbsp;Verbis ctiâ ungulis de ritu facro ex alto petita fignificet, uel hinc lieebit
aduerteredniecere manu Parcæ,telisqp lâcrarunt Euandri.Nam duiend deftî natum cft dqs,facrum uocatur.Peruenire autem ad eos non poteftjUifi libera ab oncre corporis fuerit anima,qd nifi morte fieri non poteft.Ita ergo opportune facrum Halefum facit,quia crat oppetiturus.Ethic proprietatê 2x1 huma-ni amp;nbsp;diuini iuris executus eft.Nâ ex manus inieótione pene mancipiu defigna uit,amp; facrationis uocabulo oblèruantiâ diuini iuris impleuit. Hoe loco n5 alienü uidetur,de cciditione eoRt hoïm rcferre,qs leges lacros eflè certis dqs iu bent,qa no ignoro quibulda mißt uidcri^q? cum cætera làcra uiolari nefas fit, hoîem facrû ius fuerit occidi. Cuius rei caulà hæc eft: Veteres nullum animal
P facrum in finibus fuis eflè patiebanf, fed abigebant ad fines dcoBt,qbus làcru elfetranimas uero làcratoRt hominû,qs Græci :^lt;aavaç uocantjdrjs débitas exifti mabât.Quemadmodû igit qd lâcrum addeos iplbs mittino poterat,à lê tame dimittere non dubitant ; fie animas quas làcras in cœlum mitti poflè arbitrati funtjuiduatas corpore qprimum illo ire uoluerunt. Difputat de hoc more etia Trebatius religionû lib.IX.cuius exemplum ne fim prolixus omifi. Cui cor-di cfticgercjlàtis habeat autorem 8^ uoluminis ordinem clîè monftratum.
enunthtndo apud Vergilium corrumpantur. Et lt;juod nec ea ratione apud hune poetam careat, fortuita e/fe uidentur,eum alijs quibufdam. Caput .VIII.
NOnnulloRz q Icictißime prolata fiint, male enuntiâdo,corrûpimus di-gnitatê, V t qdam legunt: Dilcedo,acducente dea flamma inter nbsp;ho
ftes Expediortcum ilk dotffiffîme dixerit: Ducête dco,nô dea.Nâ 8^ apud
-ocr page 190-SATVRNALIORVWI
apud Caluum Aderianus affirmât legendujPolkntê^ deum Vcnerem,noti g dcam»Signû ctiam huius eft Cyprî barbatû corpore,fed uefte mulicbri,cû fee ptro ac ftatura uiri. Et putât eandê marem ac foeminâ efle. Ariftophancs eam appellat.Leuinus etiâ Üc ait: Venerem igit almû adorâs,fiue famina fiuc mas eftjita uti aima nodiluca eft. Philochorus qcç in AtthidCjCandem af firmat eflè Iunâ:Nâ8ô ei facrifîcium faccre uiros cum uefte muliebri,mulieres cum uiriliîq? eadem mas exiftimatur foemina*
Ah« ßdlis pJqj, quocp dc prudcntia religionis à Vergilio didu eft:Decidit exanimis, ad htandu di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reliquit in aftris Aèreis. Higinus em de proprietäribus deoRt, cum de
aftris ac ftellis loqueret.ait oportere his uolucres immolari. Dode ergo Ver gilius dixit apud cà numina aîam uolucris remâfiflê,qbus ad litandS data elî, Nec nomen apud Ce qd Ibrtuitum eftè poteraquacare pmittit:Martis^ uo c^mi/frfcnr cauit Nomine Cafmillæ mutata parte CamilllNam Statius Tullianus de uo fitappdlata. cabulis reR2 libro J,ait dixiflè Callimachij,Thufcos Camillû appellare Met' curium,q uocabulofignificant præminiftR: deoi^.Vnde Verg, ait Metabuffl Camillam appellaflè fiIiâ,Dianæ (cilicet'præminiftrâ. Nam et Pacuuius,cuni de Medea Ioqueret,CoeIitum Camilla expedata aduenis/alue hoIjîita.Roma ni quoep pueros puellas^ ue nobiles amp;nbsp;inuëftes, Camillos amp;nbsp;Camillas appel' lantjflaminicaRz flaminum pminiftros. Hanc quocß obferuationê eius non couenit pterire. Mos erat(inquit) Hefperioin Latio,quê protinus urbes Mot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Albanæ coluere faci^,nunc maxima reRî Roma colit. Varro de morib-more
éc dicit in iudicio animi,quê iêq debeat côluetudo, Iulius Feft.de bgni ö ficationib.Iib.XIII.Mos eft,inqt,inftitut5 patriiï,ptinês ad religiones ceremo nias^ maioRz.Ergo Vcrg.utruncp autorê iècutus,8C primo qdem Varronc, qm ille dixerat more pcederc,fêq c5fuetudinem,poftq dixit: Mos eraqfubiun' xit,quê protinus urbes Albanæ coluere,8c nunc maxima reisi Roma colit: q plèuerantiâ cÔlîietudinis mÔftrat.Et qm Feftus ptineread ceremonias ait,hoc idê docuit Maro adqciêdo iâcR2, Que protinus urbes Albanæ coluere facw» Mos ergo pceffitjôC cultus moris iècutus eft,q3 eft côluetudo.8^ hic definitio nem Varronis impleuit. Adqciendo deihfàcR2,ondit morem ceremonijs dica tum,qd Feftus aflèruit.Idê (èruauit amp;nbsp;in XlI.Iib.cum ait:Morê ritus^ facro' rum Adrjciâ.in q ondit apte,morê eftè ritus iàcroRz. Sed hiftoriæ quoçp fide in his j^fibus Iècutus eft, Mos erat Help io in Latio,amp; reliqua.Seruauit cm re gnoRz lucccßione. Quippe primi regnauerunt Latini,in Albani,8i in Roma H ni.Ideo moserat, primu dixit,HeIgio in Latio:amp; poftea, que protinus urbes Albanæ coluere IacF?i:deih lubiecit. Nunc maxima rcR: Roma colit»
De carmine ciuo euocarißlebat Jii tutelares, amp;nbsp;aut urbes aut exercitus Jeuoueri, Caput .IX. EXceftereomes adytis aris^ relidis Drj,quibus imperium hoc fteterat.
Dc euocdttdis dijstutelarib»
Et de uetuftiffimo Romanorum more, èC de occultiflîmis fâcris,uox ifta^Iata eft. CÔftatem oês urbes in alicuius dei eftè tutcla,morê^ Ro manoRz arcanû et multis ignotû fuiftè,ut cum obfiderêt urbêhoftiiï, eâ^ iam capi pofte cÔfîderent,certo carmine euocarêt tutelares deos: q? aut alif urbê ca pi poftè no crederent:aut etiâ fi poftèt,nelàs exiftimarêt deos nabere captiuos. Nâ^pterca ipfi Romani deum in cuius tutela urbs Roma ê,et ipfîus urbis Latinum
-ocr page 191-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go
Latînu nomen ignotû eflè uoIuerût.Sed dci gdem nomen nôniillis antiqrum licet inf (è diflîdètium libris infitû,8ô ideo uetuftas gfequentibus qcqd de hoc putat innotuit.Ali) em loué crediderunt,a!ii lunâ.Sunt q Angeronam,q digi to ad os admoto filentiü denuntiat. Alrj aût,qRt mihi fides uidet firmior,Opê Confi'uiâ eflè dixerunt.Ipfius urbis nomen etiâ doéfiflimis ignoratum eft, cauentibus Romanis, ne qd fæpc aduerfus urbes hoftium fecifle iè nouerant, idem ipfi quocç hoftili euocatione patercnt, fi tiitelæ fuæ nome diuulgaretur.
Scd uidendijt,ne qd nônulli male exiftimauerût, nos qçp confundat,opinâ tes uno carmine euocari ex urbe aliqua deos,S£ ipfam dénota fieri ciuitatê. Nâ reperi in lib.v.reRz reconditaRz Sâmonici Sereni utrnncp carmc,qd ille iè in cuiufdâ Furij uetuftiiïimo libro repiiïè profefsus eftgt; Eft aût carmê huinfi EuMtiowi modi,q dq cuocant,cùm oppugnatione ciuitas cingirSi deus,fi dea eft,cui po pulus ciuitasçp Carthaginenfis eft in tutela,te^ maxime ille, q urbis huius po pLÜiq, tutelâ recepifti,precor,uenerorcp,ueniâ^ à uobis peto,ut nos pop.ciui tatê^ Carthaginêfin defèraiis:Ioca,têpla,facra,urbê^ corî relinquatis, abs^ his abeatisîei^ populo ciuitati^ metum,formidinê, obliuionê inqciatis,pro-diti^ Româ ad me meos^ ueniatisînoftra^ uobis loca,têpla, facra,urbs ac-ceptiorprobatior^ fitrmihi quocç populo^ Romano militibus^ meis ppogt; fiti fitiSjUt fciamus intelIigamus^.Si ita feceritis,uoueo uobis cempla,ludos^ faftußz» In cadê uerba hoftias fieri oportet, autoritatcm^ uideri cxtoR2,uc ca promittant futura»Vrbes )^o exercitus^ fic deuouent,iam numinibus euo c^otk catis.Sed didatores imperatoresi^ ibli poifiint deuouere his uerbis:Dis pater fiue louis mânes,fiue q alio noïe fas eft noiare, ut omnes illa urbem Carthagt nem exrrcitum^,quem ego me ièntio dicere,fuga,formidine, terrore coplea-tisiquicp aduerius legiones cxercitumqj nrm arma telacp fèrêt,uti uos eos ex ercituSjCos hoftes,eos^ holes,urbes agros^ eorum,8lt; q in his locis regioni-bus^,agris urbibus^ habitant abducatis,luminefupero priuetis : exercitu^ hoftium,urbes agroscp eoR2,qs me ièntio dicere,uti uos eas urbes agroscp, ca pita ætates^ eoRt deuotas côiecratasq? habeatis,illis legibus qbus quandoc^ funt maxime hoftes deuotiteos^ ego uicarios pro me fide magiftratucp meo, amp;nbsp;pro populo Ro. exercitibusjegionibus^ nris do,deuoueo:ut me meam^ fidê impcrium^,legiones erercitû^; nrm,qui in his rebus gerûdis iunt, bene
D faluos finatis eik.Si hæc ita faxitis,ut ego iciam,ièntiâ,intelligam^,tunc quiP quis uotû hoc faxit, ubi faxit,rclt;fte facftum efto, ouibus atris tribus,tellus ma-ter,tecp lupiter obteftor. nbsp;nbsp;Cum tellure dicit,manibus terram tangit: cum lo
uem dicit,manus ad coelu tollit:cum uotû reciperc dicit, manibus pecftus tan-gitdn antiqtatibus aût hæc oppida inueni deuota,Stonios,FregelIas,Gabios, Vcios,Fidenas.Hæc intra Italiam.Præterea Carthaginê,amp; Corinthum. Sedl Sf multos cxercitus oppidaq? hoftium GalIoisijHifpanorum, Afi-orum,Mau roR2,aliai^cp gentium quas prifci loquunt annales. nbsp;nbsp;Hinc eft ergo,qd pro
prer eiufmodi euocatione numinum diiceflîonê^jait VergiliuslExceflfere oês adytis,aris^î relicftis Drj.Et ut tutelares aiïîgnarct, adiecit: Quibus imperium hoc fteterat. V t^. præter euocationem etiam uim deuocionis oftêderet,in qua pcipue lupiterCut diximus)inuocat,ait: Férus oîaluppiter Argos Tranftulit.
Videtuf.
1
-ocr page 192-SAT VR NALIORVW
Vidctu/ nc uobis probatum,finc diuini èC humatii iuris icientîa^no poHê pro g funditatem Maronis inteUigigt;
Cwr Vergiliui tertio Aeneidosfecerit loul immolari tdu^^amp;' ^uibus dijs tduri iinmolarlfiledutt Caput .X»
Ic cum omnes concord! tcftimonio, dodrinam poêtæ amp;nbsp;narrantis æquarentjCxdamauit EuâgduSjdiu iè iûccubuiflêpaticntiæ,necultra diflîmulandum,quin in medium detegat infcientiæ Vergilianæ uuln^ ra.Et nos,inquit,manum fcrulæ aliquando fubduximus,amp; nos cepimuf: pôd ficii iuris auditum. Et ex his quæ nota fiint nobis,Maronê huius difciplinâ iu Taurusqbus ris nefcifle conftabit»Quando ein diceret, Codicolûm régi madabam in litto lt;//ƒƒ imoletur. j-e taurum,fi iciret taurum immolari huic deo uetitumC aut fi didiciiïèt nbsp;nbsp;At'
teius Capito comprchenditCCuius uerba ex ïibro primo de iure iàcrificiorum hæciuntdtac^ loui tauro,uerrc,aricte immolari non licet.Labeo ueroEX.S^ VlII.Iibro intulit,nifi Neptuno,Âponini,amp; Marti,taurumnÔ immolari.Ec' ce pontifex tuus,qd apud quas aras madletignorattcum uel ædituis hæcnota cwiowfrfM- fint,8lt;ueteRxnontacueritinduftria. AdhæcPrætextatusrenidens,quibus rutmolarife- deorû immoletur tauro,fi uis cum Vergilio cÔmunicare,iplê te docebit,Tau' cerit vergili- Neptunc^tauRî tibi pukher Apollo. Vides in opéré poètæ uerba Labc' onis';’Igit ut hoc docfle,ita illud argute. Nam ondit ideo non litatû ,idco fecu--turn Horrendû didtu ÔC uifu mirabile monftRz. Ergorelpiciens ad futura,bo' fliâ contraria fecit.Sed Si nouerat hune errorê nô eflè inexpiabilê. Atteins un Capito,quem in acie côtra Marone locafti,adiecit hæc uerba: Si qs forte loui 0 tauro feceritjpiaculû dato.Cômittitur ergo res nonqdem impiâda,infolitatn. Et cômittitur nÔ ignorantia,fèd ut monftro locû faceret iëcuturo.
Qwd Vergilius illo uer/û primi Georoicon, Cui tu ritefauos amp;nbsp;miti dilue Baccho,,fîgnifcarit Cf* reri tnulfo litandum ejfê, Tuin quomoaq amp;nbsp;in primo in oSlauo, libro Aeneidof inmenfim faciat,cum in aram tantum effet libandum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,XI.
SVbiecit Euâgelus:Si euentu exeufontur illicita,dic quæ(ô,q3 eratmofl' ftrum iècutuR2,8i cum Cereri libari uino iuberet,q3 omibus iâcris ue» tur,Cui tu lade fauos Si miti dilue BacchoCVinum aût Cereri non liba rijdebuit ilium uel Plautus docere, qui î Aulularia aittCererin mi Strobile W iunt faduri nuptias^ QuiCquia temeti nihil allatum intelligo.At hic uefterfla men,8i pÔtifex,8i omia,tam quid immolée,^ quid libetur ignorât. Et ne no ubi^ in libando pari errore fît deuiuSjin odauo ait:ïn menfam læti libant, di u uos^ precant,cum no in menlàm,ièd in aram (c9m morem libare debuerint.
Vt prius tibijPrætextatus ingt,dc pofteriore quæftione rndeam,fatcor te non immerito de ufîirpata in mêlam libatione quæfîflè: amplius^ /peciê dint cultatis auxerasjfî magis Didonê in meniâ fîmiliter libantê notariés: Dixit, in menlà laticum libauit honoré. Nâ Si P.Tertius cum de ritu fàcroRz mul» diflèreret,ait fibi hune locum in quæftione uenire,nec tn hæfitationê fuârcqn ta ratione diflôluit: ego autê qd'mihi magiftra ledione comgtum eft, publica' I« mefainqdo botln Papyriano em iure euidenter relatû cft,aræ uicem pftare pofte menlaW ûirfrciicwrit dicatâtutin templo,indt,lunonis Populoncæaugufta menlàeft.Nantpin»' nis alla uafoiîi funt Ôilacræ fiipelledilis.alia ornamentoRt» Qyæ
_ ----- tr _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ inftruinff
-ocr page 193-LIBER «m»
inftrumcttti i'nftar hnt,quibus femp facrifida cofidtintu^ Quäi^ rcrum pn'n-cipem locum obtinct menfajin qua epulæ,bbationcs^, 8r ftipes reponuntur» Ornamêta uero funt,clypei,coronæ,8^ huiufcemodi donaria.Necß cm donaria dedicant co têpore,q delubra facrant. At uero mêfa aruîæ^ codé die quo ædes ipCa: dedicari folêt: Vn menià hoc ritu dedicata in têplo^arae urum,amp;: re-ligionê obtinct puluinaris. Ergo apud Euandrum quidê ntiuftalibatio,qppc apud earn mêfam q cum ara maxima more utit^ religionis fuerat dedicata, èC in loco facratOjSó inter ipfà fàcra,in qbus epulabantur. In côuiuio ucro Dido-nis,qd tm regiû conftat,nô etiam làcRi fuiflc,apud Humana menlâm, in tricligt; ' nio,nô in templo,qa non erat religiolà,lêd ufurpata Iibatio,fblâ fecit libalïè re
g ginâ:in cuius pfbna nulla oblèruationis neceflîtas,5C multa ad ufurpandum in poteftate pmiflio. At uero hic otîies in menfa læti libant,diuos^ precâturî qa qdrede fieri nouerat,ab omibus fimul in têplo epulantibus,8lt; uni iâcratæ aP fidentibus menlæ faiflû eflè memorauit. De illo autê uerfu, Cui tu ladte fà-uos amp;nbsp;mid dilue Baccho, paucis q? Maro acculât abibluâ» Poe ta cm æque in rebus dod:rinæ,amp; in uerbis fedtator elegantiæ,fciens Cereri mullô libari,ad-iecit,miti Baccho fauos dilue, fcilicet miteicere uinû dicens,cum mulfum cœpe rit fieri.Nam mite hic uinum ita dixit,ut alibi ait domitum : Et durum Bacchi domiturafaporem.Notû autê eflè non diffitebere,q? ad diem.XIhCatlanua fias Herculi 8^ Cereri faciunt fue prægnante:penatibus,mulfô»
HfrcMÜ cur Salios a/Jî^naritVergilius^curq; hos populeis ramis coronatos inlt;îuxerit, Cdp. .XII.
Opportune mehercule Prætextate fecifti Herculis mêtionçm, in cuius
Tacra hic uefter gemino errore commifît:
Turn Salrj ad cantus incenfa altaria circum
Populcis adfunt euincli tempora ramis.
Nam amp;nbsp;falios Herculi dedit,quos tâtum Martfdicauit antiquitastS^ populc-as coronas nominat,cum ad aram maximam, iola lauro capita, alia fronde non uinciât. Videmus nbsp;in capite prætoris urbani lauream corona,cum rem
diuinam Herculi facit. Teftatur etiam Terentius Varro in ea fatyra,q infcri-bitur K'JauvSjtnaiores lolitos dccimam Herculi uouere î nec decê dies inter-mittere,quin pollucerent populû ad âoV/xamp;oAo^jjCum corona laurea dimitterent cubitum, Hiccine efl:(ait Veêtius^error geminusCAt ego in neutro dico er rafle Vergilium.Nam ut primùm de frondis genere dicamus,côftat quidem XS?* nunc lauro facrificantes apud aram maxima coronari. Sed multo poft Româ conditam hæcconiîietudo iùmpflt exordium, poft^ in Auentino laurctû cce pituirere.’quararem docet Varro humanaRî libro.II.E monte ergo proximo dccerpta laurus fumebat operatibus,quam uicina offerebat occafio. V nde rede Maro hofter ad tempora refpexit,quibus Euander ante urbcm conditam, apud aram maxima facra celebrabat, 8ó utebatur populo uticp Alcidac gratif-fima.Salios autem Herculi propter hubertatê dodrinac akioris aflignat:quia saiif Herculi is deus amp;nbsp;apud potifices idem qui 06 Mars habet. Et fane ita Menippea Var curajfignen-ronis affirmât,quae inicribitur,a35v^ oot©gt; «janAKç.qua cum de Hercule multa Ioqueretur,eundem eflè ac Martern probauit.Chaldæi quocp ftellam Herculis uocani,quam reliqui omes Martis appellant,Eft præterea Odauij Herfè-
1 nr} li-
-ocr page 194-s ATVR NA L I o R VM
nrj Iiber,^ fnfcribit de facris faliaribus T yburtium, in q ßlios Hcrculi i'nfti'tu g toSjOgari diebus ccrtisSó aufjjicato docet .Item Antonius Enipho uir dodus, cuius (cholâ Cicero poft laborê fori frequêtabat, làlios Herculi datos probat in eo uolumine,q difputat,gd fit feneftra,q3 eft oftitï minuIculS in lacrario.q uerbo Ennius etiâ ulus eft.Idoneis(ut credo)autoribus certis^ rationibus,eP ror q putabat uterc^ defenfiis eft.Siqua (unt alia q nos cÔmoucnt,in medium proferamuSjUt iplà collatio nfm,n5 Maronis,abfoluat errore»
Tune Euâgelus:Nun^ ne tibi Prætextate uenit in mentê,totoCut aiut)coc^ Io errafle Vergiliü,cum iJido fixa rem diuina pro nuptqs faceretC Madat em (inquit)Iedas de more bidentes Legiferæ Cereri,Phoebo^,patri^ Lyæo.Et quafi expgefadus adiecitjunoni ante omes cui uincla iugalia curæ» j
EtWf multadee/feuerbt(,quiftarnßupiduf utnonuelfineadmonitioneomniMimäduertat^ Udmnclt;l;re/^’ tur ad quteßionem ab Euangelo propofitam.neg; fcquentia ullarationecumhis ^Ufeprtecedunt,cchierent. paret loci continentiähabuiffehoc modo:ln bibliothecaÇut exfineprimilibri intelligerclicet)oflenfuin iam erat,lt;iudiii peritus iuris pontificif eßet Vergilius. C^uare cumccente tempusßrmonem deVergiliointerrumperet,dilatus mohic in diem ßquentem,at^ interim inter cœnandum hilariora quitdam tradata, i^ucmadmodum er in feeundo hquot; brofadumuidemus.lt;iuantum itaq; fußgt;icarilicet,ortus inter ccenandum fermo fuit de luxu. Vbi cum Korus iw ßtuh luxuriam nimiam reprchendcret,Cecinna ei ita re/^ondet, ut oßendat antiquitati maiorem deliciarum curamfw^'i quàm ßculo fuo. Hori uerba omnia defiderantur,nec Cecinme reßponfito plene adeß.
De luxuria QJîortenfii,'Fabij Gurgitis,Metelli Pij,ac Metellipontificis maxima Tum de poreo Troiano,de leporumac cochlearum faginatione^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput
Lux^saemol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CcipiteS^ M.Varronis uerbadeagn'culturalibro.lll.quicumdepa
Udes cijior uonibus in uilla nutriendis loqucretur,fic ait: Primus hos Q.Horten g tenfij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fius augurali ccena dicit pofuifte. Quod potius fadum tum luxuriofe
feuere boni uiri laudabant.Qucm cito fecuti multi,cxtulerüt eoBz pretia,ut oua eoR2 denarqs ueneant qnis,ipfi facile qnquagenis. Ecce res no admiranda (oliïjfêd 8^ pudenda:ut oua pauonu quinisdenarqs uen€ant,qhodie non dica uiliuSjfed omino nec ueneunt. Is Hortenfius platanos fuas uino irrigarc co fijeuii:adeo,ut in quada adione quam habuit cum Cicerone rufcepta,precario à Tullio poftuIafktjUt locum dicêdi pmutaret fêcum. Abire em in uilla nca(' fario fè uellCyUt uinu platano,quä in Thufculano pofùerat,ipfè fuffuderct.Sed forte ad nota fêculi fui no fufticit Hortêfius, uir alioq ck profeftb mollis, amp;nbsp;in præcindu ponens omnê decorem.Fuit em ueftitu ad munditiem curiofo. Et ut bene amidus iret,faciem in fpeculo quærebat:ubi fè intucns,togam corpo ri fic applicabat,ut rugas,non forte, led induftria locatas artifex nodus aftrin-» jj gerettôô finus ex compofito deßuens,modü lateris ambiret.Is qndam turn in^ cederet elaboratus ad fpeciê collegae de iniurqs diem dixit, q? fibi in anguftijs obuius,offefu fortuito ftrudurâ togæ dcftruxerat:8^ capitale putauit^^ in hu mero foo locu ruga mutaflèt» Ergo hoc ptermiffo,ad uiros uenio triuphales, Luxuria Ea- qs uidores gentiû luxuria uicit* Et ut taceâ Gurgitem à deuorato patrimo bij Gurgitis, nio cognoîatum,qa infignibus uirtutis fècutæ uitia prioris compêfauit ætatis: cr Metf/.pÿ« j'n quam foueâ luxus amp;nbsp;fugbiæ Metellus Pius fiiccefifùû côtinuationepuenit^
Et ne multis morer,ipfà de eo Salluftq uerba fobieci:At Metellus in ulterioré Hifoaniâ poft annum regreflùs,magna gloria, côcurrentibus undf^ uirili _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mull
-ocr page 195-LIBER .III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;St
fi muliebri fcxu,ß nias amp;nbsp;tccHra omium uifebat. Cu quæftor C.Vrbinus,aIn^ cognita uoluntaie eu ad cœnâ inuitauerât,ultra RomanoRz acmortaliû etiam morêjCurabâtjCxornatis ædibus p aulæa infigniajfcenis^ ad ontationê higt; ftrioniï fabricatis. Simul croco fparfa humus, amp;nbsp;alia in modû têpli ccleberri--mi. Præterca cû fedenti in trâiènna demiiïùm Vicloriæ fimuIacRi cum machi nato ftrepitu tonitruû,corona ei imponebactu uenienti,thure quaß deo fuppli cabauToga pidta pleruncç amiculo eratei accumbêti.EpuIæ q(îtiflîmæ,nec|5 P omem modo prouincia, fed trans maria ex Mauritania uoIucrz amp;nbsp;feraR: in cognita antea plura gna, Quibus rebus aliquantâ parte gloriaî dêplêrat,maxi me apud ueteres amp;nbsp;iandos uiros,fupba iUa,grauia,indigna Ro.imperio exti-
ß mantes:Hæc Salluftius^auiflîmus alienæ luxuriæ obiurgator 8^ cenfor*
Accipite inter grauiflimas pfonas nÔ defuiHè luxuriâ.Refero em pontificis uetuftiflîmâ cŒnam,q icripta eft in indiceJIILMetelli illius pôtificis maximi in hæc uerbaîAnte diem,IX.CaI.Septembris,q die Lentulus flamen Martia Iis inauguratus eft,domus ornatafuit.TricIinia lecftis eburneis ftrata fuerunt. Duobus triclinrjs pôtifices cubuerunt,Q.CatuIus,M. Aemilius Lepidus,D» SyllanuSjC.Cæiàr rex EcroR2,P.ScæuoIa Sextus,Qj3orneIius,P. Volumni us,P. Albinouanus,amp; L.Iulius Cæfar augur,qui cum inaugurauit. In tertio triclinio PopiIia,Perpenia,Licinia, Aruncia,uirgines ueftales : ÔC ipfius uxor Publicia flaminica,amp; Sempronia focrus eius«Cocna hæc fuit: Ante ccenâ echi nosjoftreas crudas ^tum uellent, peloridas,li3h0dylos,turdû,alparagos,fub' tusgallinam altilem,patinamoftreaR2 peloridum,balanos nigros,balanos al bosjt€rûlph5dylos,glycomaridas,urticas,ficedulas,lûbos,capragines,apru-gnos,altilia ex farina inuoluta,fîcedulas,murices,8^ purpuras. In coena,fumi-na,finciput aprugnum,patinam pilcium,patinam fuminis,anates,querquedu-las elixas,lepores,altilia aflà,amylum,panes Picentes. Vbi iam luxuria tûc aclt; cufarctur,quando tot rebus farta fuit cœna pontificumC’ Iplà ucro edulium gc nera cp diâu turpia*;’ Nam Cincius in fuafione legis FâniæjObijcit feculo fuo, qp porcum Troianum menfi's inférant. Quem illi ideo fie uocabant,quafi aliis inclufîs animalibus grauidum, ut ille Troianus equus grauidus armatis fuit»
Exigebat hoc quoq^ ilia gulæ intêperantia,ut lepores làginarentur telle Varrone,qui de agriculturalibro.lll.cum de leporibus Ioqueret,fic ait:Hoc quoeç nup inftitutum,ut lepores faginarêtur. cum exceptos è leporario quidâ in caueis loco claulô faciant pingues.Si cui hoc mirum uidetur, qd ait Var ro,lepores ætate ilia Iblitos ßginari, accipiat aliud quod maiore admirationc fit clignum,cochleas làginatas, quod idem Varro in codé libro refert. Verba ipfa qui uolet Iegere,ubi debeat quærere indicaui. Neep ego nunc antiquitati nos præferendos uel cÔparandos dico,Iêd relpondi obiurganti Horo,alïèrcns uti res habet,maiorem illis lêculis dcliciarum curam fuifle q noftro.
SdIt4Mlt;Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeotie hiflrionicamtjuiJem apuduetu/licres Romanos inter
tiftpianominatumfui/Jè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XIIII.
SVbiecù Furius Albinus,antiquitatis nÔ minus Cecinna peritus:Mi* ror te,inquit,non retulifle, t^ta ilî is affluentia marinai^ procurari folita fuerit copiaiS2,cuius relatu maximam conuiuioRt noftroiçt Ibbrietatê do
1 rj ceres.Et
-ocr page 196-ÎAT V R NALIORVM
ceres* Et Cccinna:Profer,inquit,in medium quæ de hac quoque parte ledu g côperiftL Vitra omnes enim polies memoria uetuftatis* Et Furius fie inffO fus eft:Vctuftas qdem nobis ièmper(fi fapimus)adoranda eft.llla quippciecu la fiint,q hoc imperium uel iânguine uel îudore pepererunt, q3 non nifî uirW turn faceret hubertas, Sed qd fatêdum eft,in ilia uirtutû abundantia,uitnsq^ ætas ilia non caruitjè quibus nonnulla noftro lêculo moR2 iôbrictate correda (iint* Et de luxu qdem illius têporis circa marinas copias dicere inftitucrâ,fêd quia in aflèrtionê noftrç cmêdationis,alia ex alrjs prolèrêda fe fi]ggcrût,de pi' (cibus nÔ omittOjiêd diHèro, dum de alia lafciuia qua nûc caremus admoneo« Saltitndiinot Dic cih Hore qui antiquitatem nobis obqcis,antc cuius tricliniû modo fal triclinia tatricê uel iàltatorê te uidiiïè meminiftiç’At inf illos iàltatio certatim uel ab ho p neftis appetebat.Ecce cm ut ab illo ordiar têpore,quod fuit optimis moribus, inter duo bella Punica:ingenui,quid dicam ingenuiC fiifj lênatoi^ in ludû iâP tatorium cômeabant,ôf illic crotala geftantes laltarc difeebant. Taceo q) tronæ etiam faltationê non inhoneftam putabât, fed inter probas quolt;^ earu erat fahandi cura,dûmodo non curiofà uic^ ad artis pfeftionem« Quid cm ait SalIuftius,PfaIIere,fàItare elegantius cß necefTè cft probe';' Adeo ipfeSen? proniâ reprehendit,non q? iàltare,lèd qj optime icierit Nobiliû uero filioSjS^ (qd didu nefas eft)filias quoep uirgines inter ftudioiâ numeralîè iâltandi me* ditationem,tcftis eft Scipio Africanus Aemilianus,qui in oratione côtrakg^ iudiciariam Tiberfj Gracchific ait: Docent præftigias inhoneftas,cum cinx' dulis iâmbuca plalterio^ eunt iu ludû hiftrionû,diicunt cantare,q maiores ö nri ingenuis probro ducier uoluerunt, Eunt in^ in ludû iâltatoriû inter cinx dos uirgines pueri^ ingenui.Hæc cû mihi quifq^ narrabat,non poterâ anifflU inducere,ea liberos fiios nobiles homines docere.’icd cum duiSus ftim in ludii fâltatorium, plus mediusfidius in eo ludo uidi pueris uirginibus^ quingetis» In his unumfquo me rcip.maxime miièrtum ê)puerum bullatum,pctitoris fi' lium,nÔminorem annis duodecim,cum crotalis fàltare, quam iâltationeni iiw pudicus fèruulus honefte làltarcnon pofïèt. Vides quemadmodum ingcmuc' rit Africanus,qj uidiflèt cum crotalis iàltantem filium petitoris,id eft candida ti,quem ne turn quidem fpes ratio adipiieendi magiftratus,quo tempore fc fûos^ ab omi probro debuit uindicare,potuit coërcere,quo minus fàcerct,q3 Icilicet turpe non habebat* Cartel^ fiiperius pleranq^ nobilitatem hæc propu dia celebrare conqueftus cft«Sic nimiRî M.Cato fenatorê non ignobilé Cæci lium ipatiatorcm amp;nbsp;Fcicenium uocatîeum^ ftaticulos dare his uerbis ait.'Dc feendit de can therio,inde ftaticulos dare,ridicularia fundere^Et alibi in eundé: cantandi jiu' Præterea cantat ubi collibuit,interdum Græcos uerfiis agit,iocos dicit,uoces diunt. demutatjftaticulos dat:Hæc Cato.Cuifut uidctis)ctiam cantare no lcrij hominis fie uidetur,quod apud alios adeo non inter turpia numeratû eft,ut L*SyF nißrionei. la uir tanti nominis,optime cantaflè dicatur* Cætcrum hiftrioncs non inter turpes habitoSjCiccro teftimonio eft,quem nullus ignorât Roftio Adôpo hiftrionibus tam iàmiliaritcr uftjm,ut res rationes^ eorum fiia folertia tucrc* tur* Quod cùm alqs multis.tum ex epiftolis quoeç eius declaratur* Nam ilw Qrationcm quis eft qui nÔ Icgerit,in qua populum Romanum obiur^uK,ç
-ocr page 197-LIBER .m.
kofcio geftum agete,tumuhuauen'tç’ Etcerte (âtis conftatjCÔtendefc cum currt ipfo hiftrione (ôlitû,utrû ille fæpius eandê (èntêtiâ uarfjs gèftibüs aftîceret,an ipfegeloquêtiæ copia fèrmonediuerfôpronûtiarct.Quæres adhancartisfûæ fidutiâ Rofciu abftraxit,ut librum conÊriberet,q doqücntiâ cum î hiftfionia Àf.hi/lriSieéi compararet.Is eft Rofcius,qui etiam L.Syllæ chariflimus fuit,8ô anulo aureo ab codé didatore donatus eft* Tanta autê fuit gratia amp;nbsp;gloria,ut mercedê di-urnâ de publico mille denarios finegregalibus Iblus accepcrit.Aefbpum uerô ex pari arte ducenties feftertiS reliquiflè filio côftat. Sed quid loquor de hiftri onibuSjCum Appius Claudius uir triumphalis, q (àlius ad u((^ feneélutem fil it,pro gloria obtinuerit,çtgt; inter collegas optime iâltitabatÇ’Ac priuf^ à fàltati onedilcedo illud adijciâ.Vno eodem^ tempore,tribus nobiliffimis ciuibus,
g non modo ftudium faltâdi,fed etiam(fi dijs placet)peritiam qua gloriarent fu^ ilîCjGabinio confulari Ciceronis inimico,quod ei amp;nbsp;Cicero non dilîimulâtêr obiecit,amp; M.Cælio noto inter turbas uiro,quem idê Cicero defendit,8lt; Lie! nio Craflo Craflî eius qui apud Parthos extinôlus eft,filio.
Ç^to in pretio fuerint apud paulo uetu/liores Romanos pifces,amp;' prte/èrtim murcenat CtU tXV, ** SEd de laltatione ueterum ad prædæ marinæ trâfire luxum LicinioR: me nomen admonuit,quos Murgnas cognominatos,q)hoc piiee effufiflïmè deleârati funt,fan's conftat.Huicopinioni M. Varro côfentit,aflèrens eo dem modo Licinios appellatos Murgnas^quo Sergtus,Orata cognominatus «ft:quod ei pifees qui auratæ uocâtur,chariiïîmi fuerint.Hic eft Sergius Ora^ ta,qui primus balneas penfilcs habuit, primus oftrearia in Baiano locauit,pri c mus optimum faporem oftreis Lucrinis adiudicauit.Fuit autê ætateLfCraffî
illius difcrti,qui q grauis amp;nbsp;fèrius habitus fit,etiam Cicero docet.Is tamê Craf fus uir cêforius,nam cum Cn.Domitio cenlbr fuit,cum iupracæteros difèrtus haberetur,efrctcp inter clariflîmos dues princeps, tarnen murçnam in piieina domos fuæ mortuam,atraius tan^ filiam luxinNetÇ id obfcuR2fuit,qppe coï hga Domitius in fenatu hoc ei quafi deforme crimen obiedt.Nec^ id confite^ ri Cralfus erubuit,fcd ultro etiâOi dqs placet)gloriatus eft cêfor, piam affedu ofamci; fecifiè iê iadans» Pifeinas autem refertas habuerint pretiofif fimis piieibus Romani illi nobiliflimi principes,L* Philippus j amp;nbsp;Hortenfius, quos Cicero pifeinarios appellat,etlam illud indiciû eft,cp M» Varro in libro
D de agricultura refert,M.Catonê,qui poft V ticæ perr)t,cum hæres teftamento îLucilq eflètrelidtus^pilces de piieina eius«XL,milibus uendidiilè* Accer ttT.L.philippt febâtur autem murçnæ ad pifeinas noftræ urbis ab uicp freto Siculo, qd Rhé gyum à Meiïàna defpicit Jllic cm optimæ à prodigis efle creduntur,tam Her* culeqanguillæ.Etutræçp ex illo loco,Græce wAwTjuocant, latine flutæ,quod in fummo iûpernâtcs,ible torrefatftæ curuare iè pofte èC in aquam mergere de finunt,atcg ita faciles captu fiunt. Et fi enumerare uelim, nbsp;nbsp;multi magnicp au-
tores murçnas è freto Siculo nobilitarint, lÔgum fict.Sed dicam quid M. V ar ro in libro qui inferibitur Gallus,de murçnis dixerit his uerbisdn Sicilia quo que(inquit)manu capi murgnas flutas, q? hæin fumma aqua præ pinguitudi* ne fluitent: Hæc V arro.Sed quis neget indomitam apud illos Sf (ut ait Cæci* lius)uallatâ gulam fuiflè,qui ex tam longinquo mari inftrumêta luxuriæ corrt,
1 iq paragt;
-ocr page 198-fAT V R NALIORVM
pararcntcNec rarus hic Romæ pifcis,ut ^cgrc accitus ërat Autor efi: PlimX S Cæfarêdidatorêcumtriûphalescccnaspopulodaret,(êxmiliamùrçnaru
3 C,Hirio ad pôdus accepiflè.Huius Hirij uillâ,quis non amplâ aut latâ,con* «P-gt;7’ i t ftat propter uiuaria q habuit,quadrag{cs ieftcrtiüm uenundatâ»
De iKiigt;etj/êre,mulIo,/caro,lupin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput »XVI,
NEc acipêièr,quê maria prodigis nutriût,illius fèculi delicias euafi't. Et ut liqueat fcdo Punico bello célébré nomê huius pileis luilïè,accipite ut me minerit cius Plautus in fabula,q inlcribit Baccharia,cx pfôna parafiti: Quis cft mortalis tanta Ibrtuna affèâ:us unquam, Quàm ego nunc fum,cuius hæc uentri porratur pompaC
Vel nunc qui mihi in mari acipenlêr latuit antehac, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F
Cuius ego îatus in Jatebras reddam meis dentibus manibus.
Et ne uilior fit teftis pocta,accipite aflertore Ciceronejn quo honore futnt hic pifeis apud P»Scipionem Africanum ilium amp;nbsp;Numantinum.Hæc funt jn dialogo de fato uerba Ciceronis : Nam cum efict apud Ce ad Lauernium Sei* pio unaeç Pontius,allatus cft forte Scipioni acipenfer, qui admodum raro ca* pitunSed eft pilcisfut ferunt)in primis nobilis.Cum autê Scipio unum alte rum ex his,qui eum falutatum uencrant,inuitaiïct,plures^ etiam inuitaturus uideretur,in aurem Pontius,Scipio,inquit,uidc quid agas, acipenfer ifte pau' corum hominum eft.Nec inficias eo, temporibus Traiani hune pifeem inu’’ gno pretio nÔ fuiflè,tefte Plinio Secundo,qui in natural! hiftoria,cum âehoc pifee Ioqueretur,fic aittNuIlo nûc in honore eft,quod quidê miror,cum fît ra ö rus inuentu,Sed nec diu Hetit hæc parfimonia.Nam temporibus Seueri pnu' cipis,qui oftentabat duritiam moRt,Sammonicus Serenus uir ut eo feculodo (ftus, cum ad principem fuum fcriberet,faceret^ de hoe pifce fermonem, Plinq quæ fùpius polui,præmifit,8lt; ita fubiecit:PIiniusCut fcitis)ad ufcp Tra^ iani imperatoris uenit ætatem, Nec dubiû eft,quod ait nullo honore hune pi' Icem têporibus luis fui(ïc,uerum ab eo dici. Apud antiquos autê in pretio lU' iflè,ego teftimonfjs palàm faciam,uel eo magis,qd gratiam eius uideo ad epu las quafi poftiiminio rediflè.Quippe qui dignatione ueftra cum intcrfiini uiuio lâcro,animaduerto hune pifeem à coronatis miniftris cum tibicine intro ferri, Sed quod ait Plinius de acipcnlèris Iquamis, id uerum cflè maxitnus fC' rum naturalium indagator Nigidius F^ulus oftêdit,in cuius libro deanin’æ' libus quarto ita pofitum eft:Cur alq pilces Iquama lêcunda, acipenlêr aduer» fit:Hæc Sammonicus,qui turpitudinem conuiufj principis fui laudâdo notât, prodens uenerationem qua pifeis habebatur, ut à coronatis inferretur eum tP Kulluh bicinis cantu,quafi quadam nÔ deliciarum,lêd numinis pompa. Sed ut nU nus miremur acipenfêrem graui pretio taxari fôlitum, Afinius Celer uir cotiquot; fularis(ut idem Sammonicus refert)mullum unum fêptem milibus nummuiU Lîïr 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.fn qua re luxuriam illius lêculi eo magis licet æftimare,quod r«*
nius Secundus temporibus fuis negat facile mullum repertum, qui duas fWfl* do libras excederet. At nunc et maioris ponderis pafïîm uidemus,amp; infàna nefeimus. Nec eôtenta ilia ingluuies fuit man\fûi eopfjS.Nam Ce Sfrfntf. præfedus claflîs,fciens fearum adeo Italicis littoribus ignotum,ut nw
-ocr page 199-t l’ß E R 411. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4
men Latinum eîus pifcis habeamus,incrcdibilem (caroRz muîtitudinemin uâ-» rijs nauibus hue aduecflam inter Hoftiam Campaniæ littus in mare iparfitî miroeç ac nouo exêplo piiees in mari tanr^ in terra fruges aliquas iêminauiu Idemi^ tanq fumma in hoc utilitatis publicæ uerterec,quinquennio dédit opé fam,ut fi quis inter alios piiees icarçz forte cepiflêt,incolumê confeftim inui oîatû mari redderet» nbsp;nbsp;Quid ftupemus captiuâ illius fèculi gulam ièruiflé ma
rijCum in magno uel dicâ maximo apud prodigos honore fueritetiam Tiberi Luxait nus lupuSjSi omino ornes ex hoc amne piiccsCquod equidê cur illis its uifum fit ignoro. Fuiilè autê etiâ M. Varro ohdit,qui enumerans quæ in quibus Ita liæ partibus optima ad uicftu gignantur, pifei Tiberino palmâ tribuit his uer.-bis in libro rcR2 humanai^.XL Ad uiAum optima fert,ager Capanus frume-
g tum,FaIernus uinumjCaflTinas oleü,Thuiculanus fîcum,mel Tarêtinus,piicê Tiberis.’Hæc Varro de omibus icilicet huius fluminis piicibus.Sed inter eos utfupradixi præcipuû locum lupus tenuit,8lt; quidem is,qui inter duos potes captus eiîèt.id ohdunt cum multi alrj, turn etiâ QTitius uir ætatis Lucilianæ in oratione qua legem Fanniâ iuafit.cuius uerba ideo pono, quia non folS de lupo inter duos pôtes capto erunt tcftimonio:ièd etiam mores,quibus plericç tunc uiuebant,facile publicabunt.Deicribens em homines prodigos in forum ad iudicandii ebrios cômeantes,quæ^ ioleant inter fe iermocinari,fic ait.‘ Lugt; dunt alea,ftudioiê unguentis delibuti,icortis ftipati.Vbi horæ.X.funt,iubent pueRt uocarijUt comitiii eat percontatûîqd in foro geftum fit,qui fuaièrint,qui diifuaièrintjqt tribus iuflèrint,qt uetuerint Jnde ad comitiû uadunt,nc litêiua
c faciant.Dum eunt,nulla eft inangiporto amphora,quam nÔ impleant,quippe qui ueficâ plena uini habeât* Veniunt in comitiû triftes,iubent diccre«QuoR2 negotium eft,narrât.Iudex teftes poicit.Ipfus it mitftum^Vbi redit,ait le omia audiuiiTe.Tabulas pofcit.Lras inipicit»Vix præ uino iuftinet palpebras. Eurt ti in cÔGlium,ibi hæc oratio:Quid mihi negotij cft cum iftis nugatoribus poti $ potamus mulfum miftum uino græco,edimus turdû pinguê,bonum^ pifcem,lupum germanum,qui inter duos pontes captus fuitCHæc Titius^Sed
Lucilius acer 8ô uiolentus poêta,oftendit feire fe hune piieem egregii lapons,qui inter duos pontes captus eflètjeum^ quafi liguritorem catillonem ap-pcllat,fcilicet qui proxime ripas ftercus inièdaretur. Proprie autem catillones
D dicebantur,qui ad pollucftum Herculis ultimi cum uenircnt,catillos liguribât« Lucilij uerlîis hi funtî
Fingere præterea affèrri quod quiiq^ uolebat, ^um fiimina ducebant,atc^ altilium lanx, Hune pontes Tiberinos duo inter captus catillo.
De legibus latiscontra luxuriant ueterum Romanorum» Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,X VII*
LOngum fiat fi enumerate uelim,qt inftruméta gulæ inter illos uel ingé nio excogitata fint,uel ftudio confeefta. Et hænimirum cauiæ fuerunt, propter quas tot numero leges de cœnis nbsp;fumptibus ad populû 1ère
bantur:3^ imperari cœpit, ut patentibus ianuis pranfitaret ôé coenitaret* Sic oculis ciuium teftibus fadliSjluxuriæ modus fieret.Prima autê omiumde cœ-nis lex ad populû Orchia Duenit* Quâ tulit C*Orchius tribunus plebis de fc-
1 iii) natuS
-ocr page 200-ÏATTRMALIORVM
hafus fentêna,tertio anno q Cato cêfor fucrat. Cuius uerba(q3^Üxa funOpraï 3 tereo.Summa autê eius pferibebat numero conuiuaRz.Ethacc ê Icx Orch{a,dc qua Cato mox oronibus fuis uociferabanq? plures,^ præfcripto eius caueba tur,tum ad ccenâ uocarenc* Cumbj autorê nouæ legis au(îta ncceffitas im-’ ploraretjpoft annum.XXILIegis Orchiæ,Fannia lex lata ê,anno poft Roma conditâ,rcdm Gellrj opinionem«D.LXXX VIlI.De hac lege Sâmonicus Se renus ita refert:Lex Fannia fân(ftiftîmiîÂugufti ingenti oinium ordinû con-ïeniu puenit ad popuIum.Nelt;^ earn ptores aut tribuni,ut pleraicp alias/edex omibonorst cÔfilio amp;nbsp;ièntêtia,ipfi confutes ptulerc,cum rcfp.ex luxuria conui uioRî maiora q credi poteft detrimenta pateret.Siqdem eô res rcdierat,utgU' la iliecfti plericp ingenui pucri,pudicitiâ èC libertatem fuam uenditarent'pkrf p que ex pîebe Ro.uino madidi in cotnitium uenirent,amp;S ebrrj de reip. falutc c5 (ulerent.'Hæc Sâmonicus.Fanniælcgis ièueritas in eo ftipabat Orchiâkgfgt;Çp in ftipiore numerus tmmodo cœnantiû cohibebat, licebat^ icdm câ unicuiç^ bona iua inter paucos cÔfuinere.Fannia autê 80 fumptibus modû fecitaflîbus centu» Vil à Lucilio poëta feftiuitatis fuæ more cêtuffis uocat, nbsp;nbsp;Fanniâ kge
poft annos decê otfto lex Didia côiècuta eft. Eius ferûdæ duplex fuit caulaî Prima SC potifl«ma,ut uniuerfa Italia,non fola urbs, lege ftimptuaria (cneret, Italis æftimantibus Fanniâ legê,non in iè, ièd in iôlos urbanos ciues efiecom ftriptam* Dein,ut nô ibii q prandia cocnas' ue maiore ftimptu feciftent,fed ^i ad eas uocati eftent,atcp omino interfuiflentjpocnis legis tencrenu Poft Didiam Licinia lex lata eft à P.Licinio Crafto diuite. Cuius ferundaeproban ö dæc^ tantû ftudiû ab optimatibus impenlum eft,ut cofulto icnatus iuberetur, lit ea tmmodo promulgata priuf^ trinundino côfîrmaretur,ita ab omibus ob feruaret,quaG iam populi lêntêna cÔprobata. Lex uero hæc paucis mutatisin plerifq? cum Fänia cogruit. In ea ern ferenda quæfita eft nouæ legis autoritas, cxoleicente metu legis antiqoris,ita Hercules,ut de ipfis^XIIaabulis fadtu eft* quaR2 ubi contemni antiqtas coepit,cadê ilia q illis legibus caucbant,in alia la toRî nomina tranfierunt. Sed legis Liciniæ fumma,ut Calendis,Nonis,nundi nis Romanis,cuiq^ in dies fingulos .XXX.duntaxat alles edundi caufa cofu' mere liceret.Cæteris uero diebus,qui excepti non eflent,ne amplius apponerc tur,cp carnis aridæ pôdo tria,amp;S falfamcntoRz podo libra, q3 ex terra,ufte,ar-* bore ue natu fit. nbsp;nbsp;Video qd remordeat.Ergo indiciu fobrrj ftculi eft,ubi tali
pferipto legum ccêrcet cxpcnlâ cocnaRt. Nô ita eit. Nam leges iûmptuariæ a H fingulis ferebanc,qui totius ciuitatis uitia corrigèrent. At nin pcflîmis efiufiiïî mts^ moribus uiuercf,profe(fto opus fèrundis legibus non fuiftet. Vetos uer bum eft:Legcs(tnqt)bonæ ex malis moribus procréant. Has ièquitur lex ifxcorwflM Cornelia, 8^ ipfa fiimptuaria,quam tulit Cornelius Sylla dilt;ftator:in qua non conuiuioRt magnificentia prohibita eft, necgulæ modus faêlus, ueRz minora pretia rebus impoiîta.80 quibus rebus dfj boni, exqfitis 8^ penè incogni* tis gnibus deliciaRzCQuos illic pifces,quas^ offiilas nominatcEt tarnen pretia illis minora cÔftituit,aufim dicere,ut uilitas eduliu, animos hominû ad paran das opibnioRt copias incitarct:amp; gulæ iêruire,ctiam qui paruis eftent facultati buSjpoflènt.Dicam plane qd icntioîApprimè luxurioiùs mihi uidetamp;lp’'o*^^
-, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gus,cui
-ocr page 201-LIBER .in.
guSjCuihæc tanta in epulis uel gratuita ponant. Itac^ tanto hoc feculu ad oêm incôtinentiâ promptius, ut pleraqj eaut rcRî quæ Syllana lege, ut uulgo nota, comprchendunt,nemo noftru uel fando cÔpererit. Sylla mortuo,Lepidus nbsp;nbsp;i LepiJt
coful legê tulit 8^ ipfe cibariâ.^Cato enim fumptuarias leges cibarias appellat.
Dehinc paucis interiedis annis,alia lex puenit ad populum,fercntc Anno Refti'onetquam lcgê,^uis eflèt optima,obftinan'o tamê luxuriæ,8lt; uitiorum firma cócordia,nuno abrogante irrita fecit. Illud tarnen memorabile de Rcfti one latorc ipfius legis fcrtur,eum qad uixit, foris poftea non recoenaflè,nc te-ftis fieret contêptæ I^is,quam ipfe bono publico ptuliflèt. nbsp;nbsp;His legibus an
numerarê edidû de (umptibus ab Antonio propofitum,q poif triumuir fuit, ni indignu crederê inter cohibentes fumptus Antonio locum faceretcuius ex-E penfæ in ccena iolitæ côferri,lbla unionis à Cleopatra uxore eSfumpti æftima tionefupatæfunt.Nam cum Antonius qcquid mari,aut terra,autetiä coelogi gnerctur,adfatiandä ingluuiem Riam natum cxifl:imans,faucibus ac dentibus luis fubderet: ea^ re captus,de Romano imperio facere uellet Aegyptium re gnum.’Cleopatra uxor,quac uinci à Romanis nec luxuria dignaret,fponfionc prouocauitjinfumere fe pofle in unam cccnä feftertium cetics. Id Antonio mi rum uifum.nec moratus, fponfione cotendit.dignus culina Numatio Planco, q tarn honefti certaminis arbiter eledus eft. Altera die Cleopatra ptentas An toniû,pollucibilê fane cccnâ parauit,lèd quam non miraret Antonius,qppcq omia quæ apponebant,ex qtidianis opibus agnofeeret. T une regina arridês, phialâ popofcit,cui aceti nÔnihil acris infudit,atlt;^ illicunionêdemptu ex aure c altera feftinabûda demifit: eum^ mature dtfloluiû,uti natura eft eius lapidis, abforbuit:Et ^uis eo fado Iponfione uiciftèt,quippe cùm ipla margarita cen-ties feftertium fine côtentione eualuiftèt, manum tn ad alterius unionis au -rem fimiliter admouir,nifi Numatius Placus iudex lêueriffimus fupatum An toniû mature pronuntiaftêt.Iplè autê unio cuius magnitudinis fuerit,inde col ligi poterit,q) qui fupfuit poftea uida regina 8£ capta Aegypto, Româ delà-tuSjdiffedus^ cft,8ô fadæ ex una margarita duæ,impofitæqj fimulacro Veneris, ut monftruofæ magnitudinis,in tcmplo quod Pantlieum dicitur.
'Denucuif^eneribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cdput ,XVIII.
ADhuc dicête Furio, Icdæ mêlæ illata bellaria nouo lermoni principiîj dederïït, Symmachus em duas attredâs manu nuces,uellc(in^t)ex te audirc Serui,tanta nucibus nota q caulâ uel origo uariauerit,aut unde tot mala cû hac una appellatione uocitent, fiant tn lèorfum diuerfa ta uocabu-loqfapore.Ac prius de nucibus abfoluas uolo, qtibi memoria crebræ ledio nis occurrût. Et Seruius.’Nux ifta iuglans fc3m nonnulloRt opinionê à tu-uandojô^ à glâde dida exiftimat. C.B^us 5^0 in libro de fignificatione ;^bo rumhocrefertduglâs arbor dida in cft,pinde ac louis glans.Nam id arixjris genus nuces habet,q funt fuauiore fapore q glans eft.Hunc frudû antiq illi,q egregiu glandi^ fimilêjipfamq? arboré dco dignà exiftimabant,îouis glande appellauerunt,q nunc Iris interlifis iuglans noîatur.Cloatius aût Verrius in’t bro a Græcis tradoRz ita memorat : luglâs quafi df)uglans,id eft nbsp;nbsp;nbsp;I^âA^voÇ,
ficut Theophraftus ait. Hanc Græd etiam baftlicam uocant.
1 y Nux
-ocr page 202-SATVRNALIORVM
Nux hæc auellana fou pneftina,q eft eadê, ex arbore eft q corylus diciqdc a ßuTpr^^föa Vergilius dixittCorylum fere* Eft autê natio hoim iuxta agR2 Prænefti' num,q Carfitani uocant «'«’ -r^««çuSip» Cuius rei meminit Varro in Logifton co,q inlcribit,Marius de fortuna:Inde fcilicet præneftinæ nuces* Eft amp;nbsp;illud apud Næuium in fabula Ariolo : Quis heri apud te Præneftini 8lt; Lanuuini holpites fuapte utrofcp decuit acceptos cibo,alteris inane bulla madidâdari,al Nuxpontica. teris nuces in procliui profundere. Hanc autê nucê Graeci Ponticâ uocant,du unaquæt^ natio indit huic nuci nomé ex loco, in q naftit copiofior*
Huxca/ anea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftanea de qua VergiIius,Caftaneascp nuces,uocat amp;nbsp;heracleotica*
Nâ uir dotftus Oppius in libro que fecit de iÿlueftribus arboribus fie ait: Hc racleotica hæc nux,quam qdam caftanea nominant, item^ P5tica,atcp etiam p quæ dicunt bafilicæ iuglandes,germina atcç flores aguntîîmiliter ijfdem tem N«jc gr£ca. poribus qbus Græcæ nuces* Nunc dicêdum eft q fit Græca nux,ac fimul hoc dicens,amygdala de lance tulit nbsp;nbsp;ondit,nu:^ræca hæc eft,quæ 8^ aniyg
dala dicitur*Sed 86 Thafia eadem nux uocatur* Teftis eft Cloatius in ordina* toRt GræcoRz libro* IIILcum fic ait:Nük græca amygdala* Acca ƒ0 in fuppfi
Mollußa nux catione:Nucem græcam,ait,fauum^ adde quantum libet* Nucem mollæ foam licet hyemis nobis têpus inuideat,tn quia de nucibus loqmur,indidâ no relinqmus*PIautus in Calceolo fic eius meminit: Mollufoâ nucê fuper eius di xit impendere tegulas* Ecce Plautus nominat qdem,fed q fit mollufoâ nux,no cxprimit*Eft autê perficum qd uulgo uocatur,amp;: mollufoâ nux dicitur,foili«* q? cæteris omibus nucibus mollior fit. Huius rei idoneus aftèrtor eft Sueuius 0 uir loge do(ftiflîmus,in edulio qd inforibitmoretum* Nâ cum loqtur dchor-tulano faciente moretum, inter cætera q eo mittit, 80 hoc pomum mitti ait his
uerbis: Admifce tu Acca bafilids hæc,nux partim,Partim pcrfica.qdnoinen fic denicp fertur.Propterea q? qui quondam cum rege Ponti, Nomine AIcX' andro Magno fera prælia bello In Perlas retulere fuo, póft inde reucntû Hoc genus arboris î prælatis fînibus Graijs Diflèruere,nouos frudus mortalibus dantes:Mollufca hæc nux eft, ne quis forte inicius erret.
Nux Tarenti na.
J^uceî et mala quo dißet.
Nux Tarêtina dicit,quæ ita mollis eft,ut uix attredata frangatur. De qua in libro Faborini fic reperitur : Item^ quidam Tarentinas oues uel nuces di* cunt,quæ font terêtinæ à Tereno,quod eft SabinoR^ lingua molle* Vnde Te rentios quocp ditftos putat Varro ad Libonem primo* Quam in culpam ctiî Horatius poteft uideri incidere,qui ait:Et molle T arentum*
Nux pinea hos nobis, qui appofiti funt,nucleos dedit* Plautus in CiftcHa* ria:Qui è nuce nucleos cfle uult,frangat nucem.
De generibus ntalorumamp;pirorum. Caput ,XIX.
T quia mala uidemus admifta bellarqs,poft nuces de malorum genen ■( bus diflèrendû eft* Sunt de agricultura fcriptores,qui nuces amp;nbsp;mala fic _/diuidunt,ut nuces dicant omne pomum, quod foris duro tegatur,8^ iu tus habeat quod efoi eft : Malum uero,quod foris habeatquod ê clui,8ó duru intus includat* Sc3m hanc definitionem perlicum,qd Sueuius poëta fupenus inter nuces numeral, magis erit inter mala numerandu* His pmiflis,malo rum enumeranda font genera, quae Cloatius ordinatORî GræcoRî Hbro quar toiiadP
-ocr page 203-LIBER »in.
8lt;S
toitadiligeriitcr enumcrattSunt autêgna maIoF52,armcnium,cotonium,dtrcii, couimcHium,conditiuumj7rzAtÀfç,mufteum,martianum,orbicuIatum, ogran num,praecox,pannuceum,punicum,ßGcum,qrianum,profiuum,rubrum,(cä-dianum,fylueftre,firutium,t«bur,uerianum. Vides gficum à Cloatio inter ma la numeratum,qd nomen originis iûæ tenait, licet iamdudum nri Coh germea fit.Qdautê ait idê Cloatius,citreum,8lt; ipfum pficum malum eft,(cdm Vergi lium:Felicis mali q no pftantius ullum.Sô reliqua. Et ut nemo dubitet hæc de citreo dixiffè Vergilium,accipite q Oppius in libr. de iylueftribus arboribus dicat.’Citrea item malus 8ô pfîca,altcra générât in Italia,8C in Media altéra. Et paulo póft de citreo îoquens,ait:Eft autë odoratiflîmum,ex quo interieélû ue fti,tineas necat.Fertur autem uenenis côtrarium,qd tritum cum uino purgati E one uirium fuaisz bibentes iêruat. Gnantur aût in Perfide omi tpe mala citrea.
Alia ein præcarpunt,alia interim maturcicunt.Vides hic 80 citreum noîari,et ofnia figna poni,q de eo Vcrgilius dixit,licet nomê citrei ille nÔ dixerit.Nam et Homerus q citreum ^lop appenat,ohdit eé odoratû pomû Vouavè xaXop ScßwTviJ.i Et quod ait Oppius inter ueftê poni citreum,idê fignificat 8^ Homerus cû dF cit4w«T«.Hinc 8^ Næuius poèta in bdio punico ait citrolàm ueftê.
Pirahæc q uidemus,uarietas noîm numerolâ difeernit. Nam idê Cloatius Piforum ge-fic eoRt uocabula deferibit : Antianû,cucurbitinû,ciritû,ccruiIc3,caJcuIofum, cniftumniû,deciman5,græculû,IolIianu,IanuuinS,laurcû,Iatercfianû,marapi üm,milefium,myrteu,næuianû,orbiculatu,præcianû,rübiîc,figninum,tullia-num,titianû,turrinianu,timofum,præcox,uolemiû,mefpiIiûifeiS2,fementinunî fcRtjfextilianum fcR2,tarentinum feR2,uaIerianum (èR2.
’Defaumacelearummarum^igeneribui» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput tXX» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
ADmonêt nos amp;nbsp;fici aridæ,ut enumeremus gna ficoRz: eodem Cloatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“
nos de his,ut de alf)s,inftruête. Sic ern diueriâs ficus diligêtiæ fiiæ mo ’ ■ redinumerat:Africa,albula,harundinea,afinaftra,atra,palufca,augu-fta,bifera,carica,caldica,alba,nigra,calphurniana,chia,cucurbitina,duricoria herculanea,lauiana,ludia,Ieptoludia,marfica,numidica,pulla,p5pciana,pcox, tellana,atra. Sciendû q? ficus alba ex felicibus fit arboribus:côtrà,nigra ex infelicib’us.Docêt nos utrunc^ potifices. Ait cm Veranius de 5^bis pontifical! bus: Felices arbores putant eflc,qucrcus,ælculus,ilex,î lupus,fagus,corylus, Al.pSer.
D forbus,ficus alba,pirus,maIus,uitis,prunus,cornus,lotus.Tarquinius autem Prifeus inoftentario arborario fie ait: Arbores q inferum dcoR2,aucrtenti5^ intuteîafunt,eas infelices notant. Alternû iànguinêfelicem,ficum atr3,quacqß baccâ nigrâ,nigros^ frudus ferût,item^ acrifoliû,piRî lyluaticû,îprurctr,ru bum,fentes^,qbus portêta prodigia^ mala cÔburi iubere oportet. Quid qd ficû tanqnÔ pomS fecerni à pomis apud idoncos repimusC Afranius in Selia; Pomû,hoîus,ficum,uuâ.Sed 8^ Cicero oeconomicÔ lib.III. Neep lërit uitem, nec^ q fata eft diligenter colit:oleum,ficus,poma,non habct.Nec hoc ignorâ* dum eft/icum lôlam ex oiîiibus arboribus non florere.tLaêle proprie ficoRi AllaÜif, dicit.Grolîî appcllantur fici,q non maturcicunt, hos Græci dicunt Attiliustin milibus tot ficorum non uidebitis grolTùm.Et paulo póft ait: Su* mas ab alio laêlc diffluos groflbs» Et Pofthumius Albinus annali primo
de Bruto:
-ocr page 204-! AT V R H ALIOR V M
de BrutotEacaurafefèftuhnbrutûqj facicbatjgrofTufos ex meïJe edebat nbsp;nbsp;ß
O frfr« gene. nbsp;nbsp;QlcaRZ genera hæc énumérant: Africana, albigerus, Aquilia, Alexâdn'nâ,
Acgypna,ciilminea,cÔdi«ua,Lidniana,Orchas,oIeafter,pauria, Paulia,radp VMrumgcne us,Sal€ntina,Sergiana,termutia» Sicut uuarum ifta funt gna: Aminca
cet à regione. nam Aminei fuerunt,ubi nunc Falernum cft:aGnufca,atrurca,at buierus,albena,apiana,apida,bumâmia,aut(ut Græci dicûOsâAtafSà^jdurad' n3,labru(ca,melampfithia,maronia,mareotis,numentana,præci'a, prannia,pi thia,piniolata,rhodia,ftephanit{s,uenuncula,uariola,lagea. Inter hæc Præ' textatuSjVelIê Seruium nrm diutius audire,(èd hora nos qetis admonct,utex orto iubare cloqo Symmachi domi fuæ fruamur.atc^ ita fadla difceiïîo eft»
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM QVARTVM.-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F
QÿentMdmodumlibro prteeedenti pontifici^ iuris expertijjiinumfui/je Vergilium Pr.etexMus’oftcrdit,itlt;il’igt;f^‘ broguantusin rhetorics idem poetu fuerit^dcmojlrat Eufîbius.Verum ciuotd parshorumferuata ab interi(uf/l^‘iii‘‘'^ do cr prineipium CT ßnis^cum alijs tam multis defideranturjUt uix fextam libri huius partem fuperejjèfit ucrijMile' Vtinamuero^auteafù^autfiudio/ôrum ittduftria ali(}uandocontingat,uthiee,ftnon omnibus modifiât parte integritati fuicreß'tuantur. id guod tum demum fieri licuerit,ßcubi forte emendatius aliqucd ex ifluc bibliotheciseruatur exemplar-Alios^tiijaut ego plane defipio^aut fieri iflis non poteû.
f*-MACROBII AVRELII
THEODOSII V I R I CONSVLARIS ET ILiV ftris Saturnaliorum liber quartus.
Deaff'e^ttmouendoexhabituper/ônce, Caput .1,
Ec magi's incepto uultum fêrmoe mouct, Quaifl fi dura filcx,aut ftet Marpefia cautes, Tandêcot riputt (è(è,atç^ inimica refugit.Item pathos eftSi in hoc uerfujObftupuijfteterunt^ comæ,ct uox faudbus hæfit.Sed ôi tota Daretis fatigatiohabi tu depingitur: Aft illum fidi æquales genuaxg^’ trahêtem,Qua(rantemcp utrot^ caput/raHun cruorem Ore eicdlantem* Soci'orum quolt;^ dus trepidationem breuiter oftendit, Galcam’ queen
quod eratdainnu oreSdntilIæabfiH
emcß uocati Accipiunt.quafi' non (ponte accepturi munus, uerecundiæ» Ex eodem gne eft illud : Toto^ loquentis ab ftuntjocuh's micat acribus ignis. Eft 8^ in defcriptione Jâguoris habitus,ut dt tota defcriptio peftilêtiæ apud Thucydidem. Et,Labitur infelix ftudioRt atlt;^ immemor herbcc Vitftor equus.amp;^jDemifEe aures,incertus ibidem Sudor,el ille quidem morituris frigidus. Eft inter pathe amp;nbsp;pudor,ut circa Dcipbo' bum pauttantcm,8ó dira tegentem Supplicia.Et luótus habitu prodit,ut in Eu ryali matre,Excufïî manibus radrj,rcuoluta^ pen(à,Euolat infelix.Et Latinus quia miratur,Defixa obtutu tenet ora.Et Venus quia rogatura cftjTrifîio*quot;^] lachrymis oculos fuffufà nitentes.Et Sibylla quia in(ânit,Subitcgt; nô uultus,no color unus, Noncomptæ manière comæ,
’ Pttthostenoreip/ôorationiiquomodoexprimaturt Caput »II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Nucut
-ocr page 205-LIBER nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.If II* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87
IL “rVnc uideamus pathos quo tenorc orationis exprimitur. Ac primiim 1^^ quæramus qd de tali oratione rhctorica arte præcipitur. Oportet ein JL ut oratio patnetica,aut ad indignationê,aut ad mifericordiam diriga- * ' tur,quæ a Græcis c/k^çûiî lt;2^ cAè/'vu)o-/ç appellatur.Horum alter?: aceufatori neceilà rium eft,alter?: reo.Et necefle eft initium abruptû habeat,qm iâtis indignanti' bus leniterincipere non côuenit.IdeoapudVergiliumlunofi'cincipit: Quid nbsp;nbsp;nbsp;. :
me alla filentia cogis RupererEt alibi.Me ne incepto defiftere uiélamC Et ali” bi:Heu ftirpê inuiiam nbsp;faiis cÔtraria noftris Fata PhrygûC ôôDidOjMoric-
mur inultæ^Sed moriamur ait. Et eadê,Pro luppiter ibit Hic ait.SC Priamus, At tibi pro iedere exdamat pro talibus aufis.Nec initiS fblum tak efle debet, fed omiSjfi fieri poteft,oro pathetica,2lt; breuibus icntentfjs 8lt; crebris figurant
B mutationibus debet,udut inur æftus iracundiæ,flurtuare, Vna ergo nobis Vergiliana oro pro exêplo fit:Heu ftirpem inuifam.Initium ab ecphonefi.De cfifx.7.tenei, indcfequunt breues interrogatiûcuIç:Num Sigeis occumberecampisÇ'Num capti potuere capi^num incenia cremauit T roia uirosCDeinde iëqtur hypbo-le:Medias ades,medios^ per ignes Inuenere uiam. Deinde ironia: At credo mca numina tandem Feiïa iacêttodijs haud exaturata quieuigt; Dein auiiis fiios inefficaces queritur,Pcr undas Aufa iêqui,amp; profugis toto me opponere pon to.Secuda poft hæc hyperbole: Abfumptæ in Teueros uires codi^ maris^. Inde difpfæ querelæ,Quid iÿrtes aut icylla mihi, quid uafta charybdis Profu-it^lungitur inde argumêtum à minore,ut pathos augeat: Mars perdere gentê Immanê Lapithum ualuit.Minor icilicet periôna.ideo illud iequitur: Aft ego magna louis coniuux. Dein cum cauiâs quoep contuliftct,quanto irnpetu dea dixiclnfelix quæ memet in omnia uertic Nec dixit,nô pofliim perdere Aene-am,fcd,uincor ab Aenea.Deinde conifrmat Ce ad nocendum: amp;nbsp;quod propri um eftirafcentis,etfi deiperetperfîci poflè, tarnen impedire contenta cft: Fledere fi nequeo fuperos, Acheronta mouebo.
Non dabitur regnis,efto, prohibere Latinis, At trahere, atcç moras tantis licet addere rébus. At licet amborum populos excindcre regum. Poft hæc in nouiffîmo,q3 irati libêter faciunt,maIcdicit:Sâguinc Troiano 5ê Rutulo dotabcrc uirgq.Et^tinus argumentum à iîmili cÔueniens ex pcedentf bus: Nec face trn Cyliæis pgnans ignes enixa iugaks. Vides læpe oronem mutauerit,ac frequêtibus fîguris uariauerit:qa ira q breuis furor ê,non poteft unû côtinuare lèniûm in loquêdo. Nec défunt apud eundê orones milericor ffià cômouêtes. T urnus ad luturnâ: An milêri fratris Ictû ut crudek uideresC Et idc cû auget inuidiâ occilôi?:^ le amicoi?:, Vidi oculos ante iplê meos me uoccuocantê Muranû. Et idê cum mikrabilê Ibrtunâ luâ faceret,ut uitfto fibi parceret,Vicifti,et uidû tedere palmas Aulônrj uidcre.Idê:Quos minime uel lem.Et alioi?: pces orantiû uitâ,Per te,p q te talé genuere parêtes. 8^ fimilia*
P4tboî ah lt;etate, 4 fortumi, debilitate, loco^tempore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,111.
NV ne dicamus de habitu pathus,qd eft uel in ætate,uel in debilitate,et cæteris q Icquuntur. Elegater hoc Icruauit,ut ex omi actate pathos mi fcricordiæ moueret, Ab infantiazlnfantum^, animæ fientes in limine
I primo«
-ocr page 206-satvrnaliorvm
primo» A pueritia:lnfclix puer att^ impar congrefTus AchilIi.EtjParuum^ patri tendebat lulum. Vt non minus miferabile fit periculum in parue,in lio»Et,Superefl cÔiunx ne Creufà^Aicanius^ puerCEt alibi:Et parui caius lu li» A iuuenta j^otlmpofiti^ régis iuuenes ante era parêtum,Pubenteslt;^ næ,iuuenili in corpore pallor» A fènecta:Dauni miferere iênedæ» amp;,Dii5it k fortutM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æuo confecflus Aktes. 8lt;,Caniciem multo déformâtquot;puluere.
uit ôi à fortuna modo mifertcordiâ,modôindignationem. Mifericordiâ.'Toj quondam populis terris^ fupbum Regnatorcm Afiæ.amp; Sinon,Et nos aliqo nomen^ decus^.Geflîmus.ôôjAuibnijs^ olim ditiiïimus aruis.Indignatiœ nem uero ex uerbis DidonisÆt noftris illulèrit aducna rcgnis. Elegantere^ ex contêptu Aeneæ auget iniuriamïùam. nbsp;Amata,Exulibus' ne datur duce^ i
k debilitate, jg Lauinia TeucrisCamp; Numanus:Bis capti Phryges. Mouit pathos mile''
ricordiæ ex debilitate: Ex quo me diuû pater atq? hominû rex Fultnmis ai' flauit uêtis,S)é cÔtigit igni.amp;: aIibi:Et trûcas inhonefto uulnere nares.et de M« zentio: Attollit in ægru Se femur. Slt;,Huc caput atc^ illuc humero ex utroç^ pepêdit.amp;jTedecifa fiium Laridæ dextera quærit.et,Acer^ cructo PuliKïC A loco, perc^ pedes traiedus lora tumentes. Mouit pathos mifericordiæ frequétet glt; à locotCum uitâ in iÿluis inter defèrta feraßz Luftra domos^ traho.
byæ deièrta pagro.amp;jAt nos hinc alfj fitientes ibimus Afros,Pars Scythiam, bC rapidû Cretæ ueniemus Oaxcm.amp; illud «gregie Sgt;^ breuiter: Ter circûlli acos raptauerat Hedora muros. Iliacos, id eft patriæ muros,qs ipfe defende-^ ratjpro qbus efficaciter p decem annoRt (patfa pugnauerat.amp; illud,Nos pat« am fugimus.amp;jLittora cum patriæ lachrymâs portus^ relinquo. û moriens reminifeit Argos.8ô,IgnaR2 Laurens habet ora Mimata,Lyrnefido mus alta iôlo Laurente ièpulchrû. Et ut Agamemnonê indigne onderetocci* fiim,aniimpfit locû.’Prima inter limina dextra Oppetrjt.Sd illud,Moenibus in patrfjs atq^ inter tuta domoRz» Sacer uero locus pcipue pathos mouet. Oc' cilüm inducit Orphea,amp; miferabiliorê interitum eius à loco facit : Inter facr« dcûm,nodurni^ orgia Bacchi. ÔÔ in euerfione T roiæ, Per^ domos 8^ «IlF gioß deoRt Limina.Caflândræ quolt;^ raptum uel diminutionem nbsp;mikrabi
Jem facit lacer locusçEcce trahebat à tempio adytis^ Mineruæ.ôô alibfDiu^ armipotentis ad arâ Procubuit.Et Andromache, cum de Pyrrhi nece dicerct, ut inuidiam occidêtis expimerettExcipit incautû,pafrias^ obtruncatadaras.^^ Et Venus q? Aeneas in mari uexaretur ira lunonis,^ inuidiolè queritur Ne^ ptuno de locotin regnis hoc aulà tuisC Fecit fibi pathos læpe et ex tempore: Priufquam Pabula guftaffènt Troiæ Xâthum^ bibiflènt.Et Orpheus m^e^ rabilis ex longo dolore,Septê ilium totos phibent ex ordine mêlcs.8^ Paling ruSjVix luminc quarto Prolpexi Italiam.et Achimenides,Tcrtia iamiunæk cornua luminc complet. 8ô,Septima poft Troiæ cxcidium iam uertitur aeftas»
Pathos a cau/à,modo,amp; materia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .1111.
FRcquens apud ilium pathos à caulà. Reuera enim plerunqp effîcitcaU' fa,ut res aut atrox,aut milèrabilis uideatur.ut Cicero in VerrêtQuiob (êpulturam in carcere necatorum à parentibus rogabatur. Hoc enim non tam rogari, aut pecuniara exigere,quàm ob hanc caufam indignum erat* Et De'
-ocr page 207-t I B E R JflI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83
A Et Demofthcncs cum qucrit quendâ inuidi'a drcuniuêtuni,cxcaufâ aügct in-uidiâ.Circumuenit,inqiiit,arbitR2,qui inter me atep fe intégré ludicaueratEr--et Vergilius egregie fæpeex hoc loco traxit afïèdlîï»Occidit,inquit,in acte Galefus. Hoc per (è non eft dignum mifèricordia belli tempore,fed admouit cauiâm,Dum paci medium iè offèrt.Idem alio loco,Sternitur infelix» Deinde fubijdt caufam miièrabilê: Alicno uulnerc,id eft cum in alium telû cflèt emiP fum.Bt cum Palamedê indigne occifum ucllet,Quê faliâ lub proditione Pelaf gi Iniôntê infando indicio,quia bella uetabat,Demifère neci.Et Aeneas ut on deret magnitudinem timoris fui,bene caufâm poiuit. Et pariter comiti^ onegt; timentê.Quid lapix ut cÔtemptis cæteris artificijs inglorius(quemadmo-dum poeta a{t)uiueret,qualis caufa proponitCllle ut depofiti proferret fata pa-rentis.Ex eodem gne eft, Fallit teincautum pietas tua,Hæc ein caufâ ilium ho ftibus etiam fie miferabilem fecit.Sed Aeneas cum hortatur ut fèpeliantur oc-cifi,quam caufam proponitC Qui fànguinc nobis Hanc patriam peperere fuo. Neenon amp;nbsp;indignatio dcmonftratur à caufà.ut ilhcMu’tagemens.ignomini am plagascp fuperbi Vi(ftoris,tum quos amifit inultus amores.Et illud a eau fà eft ex eftèétu indignantis. An fôlos tangit Atridas Ifte dolorCfblis^ licet ca pere arma MycenisCEt illud, At tu didlis Albane maneres.Et ilia omnia: Vê didit hic auro pairiam,Qui^? ob adulterium cæfi,Nec partem pofuere fuis»
Ad pathos mouendû needuos illos prætermifit locos,qs rhetores appellat aiwoJo.
a modo 8C à materia.Modus eft cum dico,occidit manifefte uel occuIte:Mate ria ê cum dico,ferro uel ueneno. Demofthenes de modo inuidiâ Midiæ facit, ç fe pulfatû cothurno:Cicero Vcrri,cum nudû quendâ dicit ab eo ftatuæ impo fitS»Vergilius no minus euidenter, Altaria ad ipfâ trementê Traxif,SC inmul to lapfantê fanguine nati»Et,Capulo tenus abdidit cnlêm.Et ilia othia à modo funt,R,oftroc^ immanis uultur adunco Immortaîeiecur tÔdens,amp; reîiqua.Ef, Quos fuper atra filex iamiam lapfura cadenti Imminet aftîmilis. Sed rniferi cordiam à modo fæpe commouet, ut de Orpheo:Latos iuuenem fparfëre per agros.Et illud,Obruit aufter aqua inuoîuens nauemcp uiros^. Et,Saxum in gens uoluunt a1f).Et,Mortua quinetiam iungebat corpora uiuis. Et in Geor-gicis: Ncc uia mortis erat fimplex.amp; cætera in defcriptionc morbi. Sed AmnefU» materia apud rhetores pathos mouet,ut dum queritur Cicero flam mam ex li-gnis uiridibus faiftam, atc^ ibi inclufiim fumo necatum» Hoc enim à materia cft,quoniam hic uftis rft fumo materia ad occidêdum,ut alius gladio, alius ue neno.8^ ideo acerrimum pathos ex hoc motum eft. Idem facit Ôd cùm flagellis cæfum queritur ciuem Romanum. Inuenies idem apud Vergilium, At pater omipotens denfà inter nubila telum Contorfit,non ille faces nec fumea tædis,
reliqua. Eleganter autem illius quidem materia elufit, ex huius autem uera uehementi materia expreffît iracundiam» Et fîngula quidem enumeraui-mus,ex quibus apud rhetores pathos nafcitur,quibus oftendimus ufiim Ma* ronê» Sed nonnun^ Vergilius in una re ad augêdum pathos duobus aüt plu ribus locis coniundis utit,ut in Turno ab ætate : Milèrere parentis Longæ-ui. A loco: Quem nunc mœftum patria Ardea longe Diuitfit.Et circa Caftan dram ex modo,Ecce trahebat. Ex habitu corporis,Paftis Priameia uirgo Cri nibus.Ex
-ocr page 208-satvrnaliorvm
nibus.Ex loco: A têplo adyn's^ Mineruæ.Et circa Agamcmnoncm à patn'a, g IpfcMycenæus.A Fortuna,Magnoi^^dudor Achiuûm. A neceiTuudinejCo iugis infandu. A loco,Prima intra limina dextra* Tacitc qcp qiiafi p «îefii’ÿ onem pathos mouere folef,cum res q miièrationem mouet, no dilucidc dicR, fed datur intelligi, ut cum Mezentius dicit:Nuncalte uulnus adadum* Qu*“ cm aliud ex hoc intelligendü eft,^ hoc altum uulnus eflê amittcre filium» Et rurfus idê:Hæc uia iola fuit qua pdere poflès» Sed hic fcilicet accipicndum cß perire,e(re amittere filium* Et luturna cum querit,q? adiuuare fratrcm prohi beaî.Immortalis ego.Quid em TcqiurCnon eft immortalitas in ludu uiuere» Hæc ut dixi uim definitionis hnt, amp;: à poèta eleganter introdudta funt»
Pathos aftmili, Caput ,Vt
SVnt amp;nbsp;in arte rhetorica ad pathos mouêdum etiâ hi loci, q dicunt circa rem,et mouendis affècftibus popportuni funt.Ex qbus primus ed à fimi li.Huius fpecies funt tres,exemplum,parabola,imago:Græce
P‘ttboft,i,ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ab exemplo,Vergilius.’Si potuit manes accerière coniugis Or
fitipio. pheus Threicicia fretus cithara fidibus^ canoris,Si fratrê Pollux alterna mot te redemit.Quid ThefeaÇ’magnum Quid memorem AlcidenC Antenor potu* it medhs elapfus Achiuis.Hæc em omia mifericordiam mouet,qfnindignum uidet negari fibi,qd alfjs indultum eft.Dein uide unde auget inuidiam: Si po' tuit manes accerlere coiugis Orpheus.Habes caufam dilparemtmanes ilHc co iugis,hie patris.’illic accerlere,hicuidere.Threicia fretus cithara,Hicmifericor diam eius irrifit.Si fratrem Pollux alterna morte redemit, It^ redit^uiaæ to ticns,Hoc iam à modotPlus eft em iæpe ire ftmel.Quid ThefeaCmagnum u Quid memorem AlcidenCHic propter egregias pibnas nohabuit qd minuCquot; retjUel qd augerettucR: quod in illis elucebat,hoc fibi iadcat cum rjs eflè com“ ne:Et mi genus ab loue iummo.Simile eft amp;nbsp;illud ab indignatioe.’Quidento^ (ait luno)Pallas’ ne exurere claftem Argiuum'^Iam hoc plus eft,claflem uidri cem,^ reliqas fugientiu.Deih cauiam minuit: Vnius ob noxam et furias A«« cis Oilei.Quam minuit,ut noxam dicerct,qd leuis culpæ nome eft: unius, q? facile poffit ignolci:Slt;^ furentis,ut nec culpa fit. Et alibi.’Mars pdere genit^ Immane Lapithum ualuit. Vides eafdê obiëruati5cs,gentê amp;nbsp;immanê.Dci“ aliud exemplû: CÔceflRt in iras Iplê deûm antiquâ genitor Calydona Dianæ» Antiquâ,utplus honoris accederet ex uetuftate. Dein in utroeç caulämmin“
A parabola, ftelus aut Lapithis tm aut Calydone merêteC Parabola uero qni gis hoc poëtç côuenit,læpiffime pathos mouit:cû aut miferabilê,aut iracundii ii uellet inducere.Miierabilê fie: (^alis populea meerês philomela fub umbra. Qualis cÔmotis excita fàcris Thyas. (Qualê uirgineo demeflum pollice flore» Et aliæ plurimæ patheticæ parabolæ,in quibus miièratio eft.Quid de ira^ Ae ueluti pleno lupus infidiatus ouili,Dû frémit ad caulas.Et,Mugitus ueluti fuquot;
Abiinavne. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lâucius arâ Taurus.Et alia plura fimilia q quærit inueniet. Et iiy*'
go,q eft à fimili pars tertia,idonea eft mouendis affetftibus. Ea fit,cum aut for ma corporis abfèntis de(cribic,aut omino q nulla eft fingitur* Vtruncp Vergt lius elegâter fedt.Illud prius circa Aicaniû : O mihi fôla mei fup Aftyanadis . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imago,Sic ocdos,fic ille manus,Gc ora ferebat,Fingit j^o cû dicit: quâ fama
--- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiacli,
-ocr page 209-89
LIBER
.IIU.
cura efljCandida Riccin^lam latrantibus inguina monftris« Sed prior forma præftatjhæc Jhrvs}lt;f/p^ id eft prior,mifcricordiam commouet, horrorem ft cunda.Sicut alibi:Et fcifta ^audens uadit diftordia palla. Quam côfânguineo ftquiiur Bellona flagello.bt omnia ilia qugc de forma dixit.Sed illud nimium patheticciFuror impius intus Sæua ftdens fuper arma,amp; centum uinótus ahe nis Poft tergum nodis frémit horridus ore cruento.
Piuljoi A tnaiori lt;(3“ minorL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cäput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, VI.
DIximus à ßmili,nunc dicamus à minore pathos à poêta poficu.Nem-pe cum aliquid proponitur,q3 per ft magnum fit, deinde minus efle oftendit illud q3 uolumus augeri,fi'ne dubio infi'nita miftratio mo uet.Vt ê illud: O felix una ante alias Priameia uirgo Hoftilê ad tumulû Tro J iæ fub meenibus altis lufïà mori. Primùm,qd ait felix,côparationcm frii fecitî deinde pofuità loco,HoftiIê ad tumulS.Et à modo,qd non minus acerbû eft, luflTa mort Sic ergo hæc accipienda funt,^uis hoftilê ad tumulû,^uis iuflà morijfclicior tn gego,qa fôrtitus nô pertulit ullos« Simile eft 8^ illud:O ter^ quaterœ beatû Ét q3 de Pafiphaë dicit, Prœtides implerunt falfis mugitibus agros.DeiûjUt minus hoc eftè môftraret.At non ta turpes pecudû tn ulla ftcu ta eft Côcubitus.Quid illudCnonne uehemêter patheticû ê à minore^Nec ua-tes Helenus,cû multa horrêda moneret, hos mihi pdixit lu(ftus,nô dira Celæ no.Quidhicintelligimus,nifi oiaq paftus erat minora illis uifà,q pris mortêC’ A maiorc negauerunt qdam rem augeri poflè.Sed eleganter hoc circa Di-done Vergili.induxit: Non aliter q fi immiftis ruathoftibus omis Carthago, autantiqua Tyrus. Dixit ein non minoré luêlû fuiflè ex unius morte,q fi tota urbs,q3 fine dubio eftèt maius,ruiftèt. Et Homerus idê fecit» Eft apud ora tores nie locus idoneus ad pathos mouendum,q dicitur,præter fpem. Hûc Verg.frequêter exercuit.’Nos tua progenies cceli quibus annuis arcem.Sô cæ tera.Et Dido:Hiinc ego fi potui tantum fperare dolorcm,Et perferre ibror po tero. Aeneas de Euandro: Et nunc illc quidem fpe multùm captus inani Fors nota facit.Et illud: Aduena noftri(Quod nunquâ ueriti fumus)ut poftèflbr agelli Diceret,hæc mea funt,ueteres migrate coloni. Inuenio tarnen pofte ali-quem ex co,quod iam fperauerit,mouere pathos, ut Euander : Haud ignarus eram quantum noua gloria in armis,86 prædulce decusgt;
D nbsp;nbsp;Oratores ó/xo;o7rlt;x»^(xy uocât,qtics de fiPitudine paftionis pathos nafcit,ut apd* Afmilituding
Verg.Fuit amp;nbsp;tibi talis Anchifts gcnitor.Et,Patriæ ftrinxit pietatis imago.Et, pa/Jîonif. Subrjt chari genitoris imago.Et Dido:Me qcp p multos fiRs fortuna labores.
Eft ille locus ad pmouendum pathos,in q fermo dirigit,uel ad inanima ha,ucl ad muta,q loco oratores frequêter utunt. Vtrunep Vergilius bene pa- comerfoMin theticc tradauit.uel cu ait Dido: Dulces cxuuiae dum fata deus^ finebât. nel Animate. cû T urnus:T ucß optima ferRî T erra tene.Et idê alibi: Nûc o nunq fruftrata uocatusHafta meos.Et,Rhebe diu,res fiq diu mortalibus ulla ê, Viximus.
Facit apud oratorcs pathos etiâ addubitatio,quâ Græci uoeât. Eft cm uel dolêtiSjUel ira(cêtis,dubitare qd agas.En qd agoCrurfus’ ne procos irri fa priores ExpiarÆt illud de Orpheo:Quid faccretî q fe rapta bis cÔiuge fer-rctÆt de NifozQuid faciatCqua ui iuuenê,qbus audeat armis EripereÆt An
m na
-ocr page 210-satvrnäliorvm
na pcrniouetjQuid primum deferta querarÇ’comitem' ne (ororcm Si' c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51
Akt'fftihoe atteftatio rei uifæ apud rhetores pathos mouet?Hoc Vergilius ßc exe^'
tur, Ipfe caput niuci fultum Pallantis ora Vr uidit,feui^ patens in pcéiore «ulnus.Et illudjlmpleuit^ finu (anguis. Et,Moriens^ ftio fe in (änguincuer lat. EtjCrudelis nati monftranteni uulnera cernit.Et,Ora uirüm trüb pcndt' bant pallida tabo. Er, Voluit Euryalus Jeto,pulchros^ per artus It cruon Et, Vidi egomet duo de numero cum corpora noftro»
Facit hyperbole,id eft nimietas,pathos:per quam exprimitur uel ira ud nn l^ricordia. Ira,ut cum forte dicimus:MiIes ille perire debuerat.quod eft ap^ Verg!lium:OiTies per mortes animam fontem ipfo dediflcm. MÜeratio,cü di cit:Daphni tuum Pœnos etiam ingemuifle leones Interitum. Naicit pt^f Eæc de nimietate uel amatoriü,uel alterius generis pathos. Si mihi non hæcluxto to iâ lôgior anno eft.Et illud foorftim:Maria antè exurere T urno, Quâ facras dabit pinus.EtjNon fi tellurem effundat in undas«
Exclamatio,q apud Græcos iKtpcivHif/ç dicit,mouet pathos. Hæc fit interdit ^xr/4Wi(- peribna poëtæ,nonnun^ ex ipfius quem inducit loquentem.Ex perfona^ dem poêtæ eft.’Mantua uæ miferæ nimiùm uicina Cremonæ. Infelix,utcun^ forent ea fata nepotcs.Crimen amor ueftrum.SC alia fimilia. Ex perfona uero altcrius:Dfj capiti ipfius generi^ rcforuent.Et,Dq talia Graijs Inftaurate,pio fi poenas ore repofco.Et,13i) talé terris auertite pcftem.
perfilent'ium. Côtraria huic figuræ a7Po'/w7r«»'/$,q9 eft taciturnitas. Nâ ut il lie aliqua cxcîa mando dicimus,ita hic aliqua tacêdo lubducimus,q tn intelligere poîfit audp tor.Hoc autê pcipue irafeentibus cÔuenit,ut Neptunus:Quos cgo,fed motos præftat coponere flutftus. Et Mneftheüs:Nec uincere certo. Quanq o.fedfu' perët,quibus hoc Neptune dedifti.Et Turnusî QVq 0 fi folitæ quicq uirtutis adeftèt. Et in Bucoîicis: Nouimus ôô g te trâfiierfa tuêtibus hircis,Et qCfedia elles nymphæ rifore^làcello. Sed miforatio ex hac figura mota eft à Sinonc, Donee Calchâte miniftro.Sed qd ego hæc aût nequicq ingrata rcuoluoî*
Exrepctiti^gt; nbsp;nbsp;]\Iafoitur pathos Sé de repetitione,quam Græci’tTrowocpMpàp uocant,cum ftn-
tentiæ ab ijfdem nominibus incipiunt.Hinc Vergilius: Ëurydicen uox iplâ amp;nbsp;frigida lingua. Ah miforam Ëurydicen anima fugiente uocabat, Ëurydicen toto reforebant flumine ripæ. nbsp;nbsp;nbsp;Et ilIud:
Te dulcis coniunx,te folo in littore fecum. Te ueniente die,te decedente canebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et illud: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
Te nemus Angitiæ, uitria te Fucinus unda, Teliquidi fleuerelacus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
per obturga- nbsp;nbsp;E7r/T/'At»ô'zç,quæ eft obiurgatio,habet Sé ipfo pathos : Id eft,cum obiccta ijide
tionc^ uerbis refutamus: Aeneas ignarus abeft,ignarus abfiu
Dff/Jê huiejibrofnent bfm ttntemonubnxs, \
Macrobij
-ocr page 211-.^MACROBIIAVRELII
T H E O D O S I I V I R I C O N S V L A R t S ET I L l V
firis Sdturnaliorum liber nbsp;nbsp;.V.
Si «on (tte fjoccerte pritferenJum efje Ciceroni Vergilium^Ouod ille in uno tantum,hic in omnilus dicen ‘S^neribusexcelluerit. Turnde quatuor generibusdicendt,delt;j; duplidRylo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .1.
OST hæc cum pauli'fper Eufëbius quieuifîèt, omes inter ie confono murmure, Vergilium non minus oratorem poe tam habendum pronuntiabât: in quo ÔC tanta ornandi difei plina, 8^ tam diligens obfêruatio rhetoricæ artisoftendere* tur* Et AuienuSjdicas mihi,inquit, uolo dodlorum optime,G concedimusCGcuti neceiïè eft) oratorem fuifïè Vergilt
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis nunc uelit orâdi artê confèqui, utrû magis ex Vergilio,an ex Cice
fone proGciatC Video quid agas, inquit Eu(cbius,qd intendas,quô me trahc re coneris,eô fcilicct quo minime uolo,ad comparationê Maronis amp;nbsp;Tullrj» Verecunde em interrogafti,uter eoRt præftantior,quandoqdem necefTario is . plurimû collaturus Gt,q ipfè plurimum pftat.Sed iftâ mihi neceflîtatem altam profunda remittas uolo,quia nÔ noftßz inter illos tâtas côponere lites.Nec aufim in utrâuis parte talis fententiæ autor uideri.Hoc iblû audebo dixiflè,qa facundia Mantuani multiplex nbsp;nbsp;multiformis eft,8ó dicendi genus ome copie
ftitur» Ecce em in Cicerone ueftro unus eloquentiæ tenor eft,ille abundâs,ÔC torrês,amp;: copioGis^OratoRt autem non fimplex,nec una natura eft, fed hic flu it amp;nbsp;redundat: côtràjille breuiter nbsp;nbsp;circumcife dicere affèétat,tenuis quidam
èC ficcus 8C fobrius amat quandam dicêdi frugalitatê,alius pingui 8(2 lu cul enta amp;nbsp;florida orone laiciuit.In qua tanta omium diflîmulatione unus omino in uenit Vergilius,q eloquentiâ ex omi ghe conflauerit* nbsp;Relpondit Auienus:
Agiius uellê me has diuerfitates fub perfonaRz exemplis doceres» Quatuor funtJnquitEufebiuSjgna dicendi: CopioGim,in q Cicero dominat:Breue,in q SalIuftiusregnat:Siccum,q3 Frontoni aferibit: Pingue floridû,in quo Pli nius Secûdus quondâ,86 nunc nullo ueteiS2 minor nofter Symmachus luxuri atunSed apud unum Maronê hæc quatuor gha reperies. V is audire illu tâta breuitate dicentê,ut areftari magis 8lt; cÔtrahi breuitas ipfà non poftîtCEt campos ubi T roia fuit.Ecce,pauciflimis j^bis maximâ ciuitatê hauGt 8C abforpGt:
D non reliât ille nec ruinâ, Vis hoc ipfum copioGflîme dicatC Venit iumma di es,8ô inelult;ftabile têpus Dardaniæ: fuimus Troé3,fuit IIium,8lt; ingês Gloria TeucroRt.ferus omialuppiter Argos Tranftulit,incenfa Danai dominant in urbe.0 patria,ô diuüm domus Iliij,et inclita bello Moonia Dardanidû»Quis cladê illius noAis,qs funera fando Explicet» aut poftît lachrymis æquare labo res^Vrbs antiqua ruit multos dhata per annos» Quis fons,qs torrés,qd ma re,tot fluftibus, qt hic j^bis inundauit'^ Cedo nunc flccû illud genus elocuti-onis.Turnus ut ante uolans tardû pceflèrat agmen, Viginti lecTis eqtum co-tnitatus,amp; urbi Improuifus adeft,maculis que Thracius albis Portât equus, crifta^ tegit galea aurea rubragt; Hoc idê cuitu, q florida orone cû libuerit profereftl Forte iàcer Cybele Choreus olimq; iàcerdos Inflgnis, longe Phry -grjs fulgebat in armis,Spumantê^ agitabat equû, que pellis ahenis In plumâ m ij fqua-
-ocr page 212-SATVRNALIORVM
(quämis auro cofcrta tcgcbatJpfe peregrina ferrugine clarus oftro Spi^uh 5 torquebat Lydo Cortynia cornu,Piccus acu tunicas amp;nbsp;barbara tegminaƒ u rum» Sed hacc qdem inter (è feparata funt. Vis autê uidcre quéadmodû næc quatuor gna dicendi Vergilius ipfe pmifceat, faciat unum qddam ex otnifl diuerfitate pulcherrimû temperamentumCSæpe etiâ fteriles incendere proto agros, Atc^p leuê ftipulâ crepitantibus urerc flammis4Siue inde occulta^uires 80 pabula terræ Pinguia concipiunt,fîue illis ome g igné Excoqtur uiiiû,at^ cxudat inutilis humor.Seu plures calor illeuias cæca relaxat Spiramêia^o uas ueniat qua fuccus in herbas:Seu durât magis,et uenas aftringit hiâtes,INj tenues pluuiæ,rapidi' ue potêtia lôlis Acrior, aut boreæ penetrabile frigus a urat. Ecce dicendi genus,qd nuf^ alibi dephendes,in quo nec præceps brt' uitas,ncc infinita copia,ncc ieiuna ficcitas,nec lætitia pinguis»
Styli dicendi flffO,
Suntpterea ftyli dicendi duo,difpari moralitate diuerfi»Vnus eft maturi^® grauis:qualis Craffo aflîgnauHoc Vergilius utitur,cum Latinus præcipit TurnozO præftans animi iuuenis,quantumiplêferoci Virtute exuperas,tan to me impenfius æquu eft Confulerejamp;S reliqua. Alter huic côtrarius,ardtns, amp;nbsp;ere(ftus,8lt; infenluszquali eft ufus Antonius» Nec hune apud Vergiliû^' ftra defideraueris»Haud talia dudû Ditfta dabas:morere,ôô fratremnedefo^ (rater» Vides' ne eloquentiâ omi uarietate diftindamCquam qdem mihi tur Vergilius,non fine quodam plâgio,quo le omium profedibus pparabat, de induftria gmifcuiflêzidcp non mortali,fed diuino ingeniopuidifle: CO non alium ducem iccutus,^ ipfam reRt omniû matrem naturam,hanc pte' xuit uclut in mufica concordiam dinonoR2»Quippe fi mundum ipfum dihg^^ ter in(picias,magnam fimilitudinem diuini illius, huius poëtici opens inue nies»Nam qualiter eloquêtia Maronis ad omniû mores integra eft, nunebr« uis,nunc copiofii,nunc ficca,nuncflorida,nunc fimul omia,interdum lenis aut torrenszfic terra ip(â,hic lætafegetibus 8lt; pratis,ibi fyluis 80 rupibus hifpida, hicficca arenis,hic irrigua fontibus,pars uafto aperitur mari. Ignofcite,necfl* mium me uocetis,qui naturae rerum Vergiliumcôparaui. Intra ipfum emip^ hi uifiim eftjfi diceremdecem rhetorum,qui apud Athenas Atticas floruerut, ftylos inter le diueribs hune unum permilcuifte»
Q«/e Vergilius traxerit a Greeds,^uod'^^ to ta Aetteis effigiata fit ad exemplar ïliit^ dos at^ Odyffeee Homericlt;e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .11.
TVnc Euangelus irridêti fimilis: Bene,inqt,opifici dco à rure ^/lantua no poètam côparasî quem Græcos rhetores quoRj fecifti mêtionem, nec omino legilse alseuerauerim. V nde enim V eneto,rufticis parefl' tibus nato,inf iÿluas 80 frutices educato,ucl leuis GraecaRe notitia literaRx»
Et Euftachius: Caue,inquit,EuangeIc,GræcoRe quen^ uel de lûmmisau toribus tantam Græcæ dotftrinæ haufifse copiam credas, quanta folertia ronis uel alsecuta eft,uel in ftio opéré digelsit.Nam pter philofophiac amp;nbsp;aftro nomiæ amplam illam copiam,de qua fuprà dilseruimus, nÔparua finit alia 9 traxerit à Graccis, 8^ carmini fuo tan^ illic nata conferuit.
Et Prætextatus: Oratus fis,inquit,Euftachi,ut hæc quoque communicata nobifium uelis,quantum memoria repente incitata fuftècerit» Omnes Prætc xta
-ocr page 213-L I B E R .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91
xtatum fècuü,ad diHerendij Euftachiu prouocaucrunt.lllc fie l’ndpit: Quæ Vergilius traxi't à Græcis,did:ururn ne me putatis ea qiiæ uulgo nota fiincTq) Theoentum fibi fecerit paftorali's operis autorem,ruralis Heuodum*^ 5^ çj) in ipfis georgiciSjtempeftatis fèrenitatis^ figna de Arati phænomenis traxeritC Vel qd euerfionem Troiæ,cum Sinone (uo 86 equo ligneo eseteris^ omibus quæ librum fêcundiim faciunt,à Pifandro penè ad uerbum tranfcripferit'^qui inter Græcos poétas eminet opere,quod à nuprijs louis 2lt; lunonis incipiens, uniueriàs hiftorias quæ medijs omibus (cculis ufi^ ad ætatem ipfius Piiândri contigerûtjin unam ièriem coatflas redegerit,8lt; unû ex diuerfis hiatibus tem-porum corpus effècerit» In quo opéré inter hiftorias cæteras interitus quoque Troiæ in hune modum relatus eft. Quæ fideliter Maro interpretâdo,fabrica ® tus eft fibi Iliaeæ urbis ruinam.Sed SC hæe amp;nbsp;talia ut pueris decâtata præter^ co.Iam uero Aeneis ipfa, nonne ab Homero fibi mutuata eft errorem primû ex Odyflèa,deinde ex Iliade pugnasCquia operis ordinem neeeflâriô rerû or-dômutauitjcum apud Homerum prius Iliacum bellum geftum fit,deinde re-uertêci de Troia error côtigerit Vlyftî:apud Maronem uero Aeneæ nauiga-tio, bella quæ poftea in Italia funt gefta,præceftêrit. Rurfus,Homerus in pri mocum uellet iniquum Græcis Apollinem facere, eaulam ftruxit de faeerdo-tis iniuria.Hie ut Troianis lunonem faceret infeftam, caulàrum fibi congeric comparauit.Nec illud eu cura magna relaturus fiim, licet(ut exiftimo)nô omi bus obferuatum,qj cum primo uerfu promififlêt produefturum felè de Troiæ littoribus Aeneam, Troiæ qui primus ab oris Italia fato profugus Lauinaqj uenit Littorajubi ad ianuam narrädi uenit, Aeneæ claftèm non de Troia, fed de Sicilia producit. Vix è conlpedu Siculæ telluris in altum Vela dabant læ-ti.Quod totum Homericis filis texuit. Ille enim uitans in poëmate hiftoricoRi fimilitudinem,quibus lex eft incipere ab initio rerum,8lt;: côtinuam narrationê ad finem ufcp perducere:iplè poëtica diiciplina à rerum medio coepit,8(S ad in itium póft reuerfus eft.Ergo Vlyfïîs errorem nô incipit à Troiano littore de-feribere, fed facit eum primo nauigantem de infula Calypfonis, amp;nbsp;ex perlona fua perducit ad Phæacas. Illic in conuiuio Alcinoi regis narrat ipfe quêadmo dum de Troia ad Calyplônem ufcp peruenerit. Poft Phæacas rurfus VlylTis nauigationê ufcp ad imaeâ ex perfona propria poèta deferibit. Quem lêcutus Maro,Aeneam de Sicilia producit,cuius nauigationem defcribêdo perducit ad Libyâ.Illic in conuiuio Didonis narrat iplè Aeneas ufcp ad Siciliâ de Tro ia nauigationem fuamrSf addidit uno uerfu,quod iam copiolê poèta defcriplê rat;Hinc medigreflum ueftris deus appulit oris. Poft Africa quoqj rurfus po etaexplbna fua iter claftîs ufcp ad ipfam defcribitjtaliam. Interea mediû Aeneas iam claflè tenebat Certus iter. Quid q? amp;nbsp;orne opus Vergilianum uelut de quodâHomerici operis Ipeculo formatum eft7 Nam amp;nbsp;têpeftas mira imi-tatione deferipta ê. Verlus utriulcp qui uolet cÔferat. Vt Venus in Nauficaæ locum Alcinoi filiæ fiicceflit.Ipfa autem Dido refert Ipeciem regis Alcinoi c5 uiuiiim celebrâtis.Scylla quoep Charybdis Circe decenter attingitur:5lt; pro foils armentiSjStrophades infulæ finguntur. At pro cÔfiiltatione inleroR2, delcenlùs ad eos cum comitatu làcerdotis inducit.lbi Palinurus Elpenori: fèd
m iq 8lt; in
-ocr page 214-SATVRNALIORVM
ZC infefto Aiacijinfefta Dido: Tirefiæ cÔfîlijs, Anchifæ monita refpÔdent. g lam plia IliadiSjô^ uuIncRî nÔ fine difciplinæ perfedione defcriptiOjôô enutr-e ratio auxiliorû duplex, 8lt; fabricatio armorum,amp; ludicri certaminis uarietas, iólum^ inter reges ôô ruptû fôedus,amp; Ipeciilatio nodurna, amp;nbsp;legatio repot' tans à Diomede repuliàm, Achillis exêpio, 8C fup Pallante ut Patroclo lamen tatio:amp; altercatiOjUt Achillis amp;nbsp;Agamênonis,ita Drâcis 80 Turni:(utrobiç ein alter (uû,alter publicû cômodum cogitabat)pugna fingularis Aeneæ attß T urnijUt Achillis Sgt;^ HeAoriszôd captiui inferis deftinati, ut illic Patrodi,hic Pallantis, Sulmone creatos Quatuor hic iuuenes,totidcm quos educat Vfens Viuentes rapit inferias,qs immolet umbris. Quid q, pro Lycaone Homerf co,q inter fugictes dephenfuSjUon miRz fi ad preces cÔfugerat,nec tamê Achil les propter occifi Patrocii dolorê pepercit,fimili conditions Magus in medio tumultu fubornatus eftC Inde Mago procul infeftâ cum têderet haftâ. Etcum ille genua ampledfens uitam fiipplcx petiflèt,reipôdit:Belli cômercia Turnus Suftulit ifta prior, iam turn Pallante perempto. Sed amp;nbsp;infûltatio Achillis in ipfiim Lycaonem iam peremptu,in Tarquitium à Marone transferu Ilk sitî
Hoitt- ll.llia, E»Tai/3o( vvp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç
à'TP'Ki^iU.Htrov'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o\ p.ii'rnf
ZK.oAi.wJ'j©'*,
o/trij //VHiç,i/a'ua7lt;oçiu{gt;{xKOÂ'?Ppt Z:^c.
At hic nofter.’Iftic nunc metuende iace.8^ reliqua*
DeJiuerfisVergihjlocisex'HomerotradnFiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,III. ^lt;5
Et fi uultis me amp;nbsp;ipfbs proferre uerfiis ad uerbû penè tranflatos, licef prælèns memoria non fuggerat, tarnen quife dcderint obuios,annotabo»
H0W.4.KMd.
Totam rem quanto compendio lingua ditior expIicauitC Vefter,licet péri' odo ufus, idem tarnen dixit*
Adduxit longe,donee curuata coirent
Inter fè capiia,8^ manibus iam tangeret acquis, Læua aciem ferri,dextra neruo^ papillam*
taumv ycU,lt;iup,x7lt;'^ ou^oU/o^ if/i, 3aA«aja,
Ah TOT! nvxvmp ptiptAB/jlsud*» K^oviup nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*
NHO§ Vtffip 7'%alt;j)rçîïç,»x^ucfi TTOVT®^ VTT
' nbsp;nbsp;nbsp;, Nec iam amplius ullæ
Apparent tcrræ,coelum undiq^ amp;nbsp;undicp pontus* Curuata in montis faciem circumfletit unda*
Et de tartaro ille ait:
. «jj» lVad3. •roûyqfj’tvipÂ’àiAaojOo-oij ôirjoiroVîs’â'^yoKMÇ»
Bis patet in præceps tantum, tendit^ fûb umbras,
Quantus ad æthcrcum cocli fiifïjcdlus olympum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' '
lliadMetalihi AuTjtp'tTrtî -aôffiQ^
Poftquam exempta fames, amp;nbsp;amor comprcfïùs edendi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
lliad.i6, açilt;p«T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ztv’ç,
-ocr page 215-LIBER
tÇ Äi-Kjop /jjtùVwJit Trlt;xT«ÇjÏTifgt;op ƒ ttVivSjififj
* h’HCûp (iS^ 01 q;7?u(5(SS WOÂi^dJj Ti ^laXKVTt ASntjO’oopiftVi'vgiö't Aax«Ç
Audijt,amp; uoti Phccbus (ùccederc partem Mente dédit,partem uolucres difperfic in auras^ Kaf ttcuAç TscUiî^atf Tt)!mp^iromtOi ■ytvwvT)» Hic domus Aeneæ cundis dominabitur oris, Etnati natorum,Ô^ qui nafcentur ab illis» K«/ TOT OißuojS@^ 'Kvtv ysvarx
ÜMd.ia«
Ec alibi ilk ait:
Ä aja Xnrs, njoç o/i AnyccT^HTV^x ^JU-óp» Hic de duobus unum fabricatus eft.
® Extemplo Aeneæ ioluuntur frigore membra»
A^o’p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiTOp
Ppvi« /cç mcfi^p SKoKdSp $ço7raM/(ôi Tru’^dufit
Armipotens præiês belli Tritonia uirgo
Frange manu telum Phrygij prædonis,8lt;r iplûm
Pronum fterne folo,portis^ eftunde fub ipfis»
Ht ûÀiyx/iJ^ TtjûSra Koçuayt”’),Q:urà§''t7reTlt;)i, OlZjaVM KKÇWjVigi)^ (W\ P^S'OVÎ S^MVdft Ingrediturqj folo,amp;S caput inter nubila condit. Ille de Ibmno ait: Kaz^vzfA/ti^ uttv©-* iüTl ßAttJ’ajoztr/p i7r/7ÎJl
Locus rct^itii tui cx.iyodyf
ßavaTM ay?(;zsaVo/KWÇ.
AàX 'u To; tptüjj^gÿj iüji ^tyap o^Mp Ofi.'ap.My nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
lliad-primo.
fidToAlfnHTff^Opili,,^^^ OU7PTilt;Jgt;lf^«
il/tfljlTTpH ÎOAlt;-«P Oj'i‘0^' ÀtAOZTTtp Oizi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4Xz9 ^d'i ?caXKoçVÂDp ■
^i/zÄvan ngW (pÂozop.vojô^Tt a'P AXlt;Wc5p Èp TraActAffÇ ^o^i'Sdi /iKacîndAoijOi n ^i/xisaç HçûÇ iiioi} lt;ijua'’).ó' J'I TOI fjiiyaci^oyi^ opK(^.
Vtfccptrum hoc(dextra iceptrum nam forte gercbat) Nunquam fronde leui fundctuirgulta,neque umbram,
D Cum femel in fyluis imo de ftirpe recifum Matre caret,pofuit^ comas amp;nbsp;brachia ferro. Olim arbos,nunc artificis manus ære decoro, Inclufitjpatribus^ dédit geflare Latinis»
Sed iam fi uidet à collatione uerfuii trâfîatoRî faceflb, ut nec uniformis nar ratio pariat ex fatietate faftidium, fermo ad alia nô minus pfenti caulæ apta uertat. Perge quæfo,inquit Auienus,omia q de Homero fubtraxit,inuefti gare. Quid em fuauius,cp duos pcipuos uates audire idem loquctesC.Quia eu tria hæc ex æq impoflîbilia putent,uel loui fuimen,uel Herculi clauâ,ucl uer^ fum Homero fubtraheretqd etO fieri poflet, aliû tn nullum deceret uel fulmen præter loue iacere, uel certare pter Hercule robore,uel canere qd cecinit Ho merus: hic opportune in opus fuum q prior uAtes dixerat trâsferendo, fecit ut m iiij fua
-ocr page 216-SATVRNALIORVM
fua efiè creJantur.Ergo pro uoto omi'um feceris,fi cum hoe coctu comunkata j ueh's quæcuncp à ueftro nofter poèta mutuatus eft» Cedo j'git,Euftachius ait, y/ergilianû uolumenzqa locos etus fingulos infpiciens,HomericoR2 uerfuuffl proptius admonebor, Cumqj Symmachi iuflu famulus de bibliotheca petiw libriï detuliflètjtemerè uoluit Euftachius.Et dum uerlus quos fors obtuliflèt, inlpiceret,uidete,inquit,portum ad ciuitatem Didonis ex Ithaca migrantem; Eft in fècelTu longo locus,infula portum
Efficit obieftu laterum, quibus omnis ab alto Frangitur,inc^ finus (cindit (èlè unda redudfos* Hinc atep hinc uaftæ rupes,gemtni^ minantur
In coelum fcopuli,quorum fub uertice late nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Aequora tuta filent,tum ly luis feena corufeis
Defupèr,horrenti^ atrum nemus imminet umbra.
Fronte fub aduerfà feopulis pendentibus antrum.
Intus aquae dulces,uiuo^ fedilia faxo.
Nympharum domus.hic fellas non uincula naue»
Vila tenent.unco non alligat ancora morfu» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o
9o^kvv^ J'i Zç ss? oû\.!olo quot;yt
A KT«/ «Tf ççSyîÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TpZmTrfHU/ûHt
AIT à.Vip.UptfMTrù'côO’t J'uifOHupiU-iyoCKVfJI.UL, , .
EK7o3^,’ÎvtO(S%() cPtavóV Acr^to/a AivW«
tJUiliiV'c^i^iaOJfOTap Cff/X iCiiT^Op Ïkwv'O»
A'jTa^îüj\ KjaTr’ÇÀ/Atv@-'5oU’Ult;îgt;UAÂv@gt; iAiXZK» .r'--
Ayx^dül Kt/'f aVTfop iTTN^KTOp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i
j^c^p vuAicpaw,),«/ VHÏtxÂt} Ka.?\.lov'^
'Ep /•i KjHTviçtç Tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àAilt;2^«I’oçvit$ ‘îao’zp
Aximi/v^a IttiJt« Zôaa^wfVïSo'/ fJi.i'ÄiojäS.t
De b/j i^uce in primo Aeneidos funt ex Howero traèluFlti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Câput .111 ?
Et cum rogalTet Auienus,ut nô lparfim„fcd ab initio p ordinem annœ, tarer,ille manu retraduis in calcem folfjs,Gc exorfus eft: Aeole,nanque tibi diuûm pater atcç hominum rex
Et mulcere dédit flu(ftus,8ô tollere uento,
Sunt mihi bis lèptem præftanti corpore n^mphæ, Quarumfquae forma puIcherrima)Deiopeiam Connubio iungam ftabili, propriamcp dicabo«^
Tempeftas Aeneae Aeolo côcitante cum allocutione ducis res fûas codaquot; mantis,de Vlyflîs tempeftate allocutione deferipta eft:in qua Aeoli locuin Neptunus obtinuin Verlîis qrh utrobitç multi lunt,non inlêrui: q uoletkg^' re,ex hoc uerfu habebit exordium:
Hæc ubi di(fta,cauum conuerlà culpide montem»
Et apud Homerum de quinto Odyflèæ;
AÇ lt;j7rcgt;S/),o‘izva'ytpvt4)tAaç,^Taça|% J'i irôvtvp»
Xlt;^cfl sAwp,
pt»'*
-ocr page 217-tcWTTi'apWTJlwiJ*
Vt primumlux alma data e ’ ^(ferit otas, , .
Bxplorare nouos ,quas uent, ^oniio^s oe.
Qui teneant ƒ nam iuculta
Qusretcconftitutt.foc’i’'? t\9»ólt;.«ï»
«5^«« gt;5
ü.Mi\7»,TUpay'ftamp;5°'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. ^iQ.
oi'yùÇjfiSflix'Â
Ki. lt;?UXü^%TOi Ka! nbsp;nbsp;nbsp;V ó@-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;
^ó. -V l7»p «U«(i wlïKrfOMO“’“ nbsp;nbsp;^CB nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bfuuUüS
Nulla tuatum audita mth^ ^aud ttbt uuu
O quam te memorem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d dea _
Moïtalis,necuoxhominem ^faug'amts MVtóiforor,annYmpbar^.^ .
ïottuïp.ciX{fia^jawaj^w«?quot;^rfZU»
Z».ip'^S4oc,loïi,r’i ouçcwop
j\; tf»t7{ù76 Aw’ç
•Tt,lt;ï)u!ó'^ tx-yX'^ ^vi«»irte'
O dealiprima repetens a ° laborum, btuaeet annales noft^o^^ «icfoer olV^^V^’ Ante diem claulo compo’^^
. KàQ.lt;irovK’àp\y^ ^vgt;Wcttgt;o ƒ
cbo3aç^icop’aXlt;5x8çVoF,Hfquot;^'’^“'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Kw nbsp;nbsp;tóp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aêt^ ƒ
At V euus obfeuro gradje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amK^^^
B multum nebulae circum a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;po“' »
Cetnere nc quis eos,neu qms nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;causas.
Moliri ue moram,aut uem^n
KoÙtûY üj'uojw^S^TOróW'l^
Ko^îù) kI^x xv!' ‘S/’Xfx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fÇ'
Kii?t!i$üu.HKwpzxz^A«.o3pä.v2t?’°^'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Kto/i^oiT lTr!wr,V^5/yp°'^ iUg»
ï)QualisinBurotxripis,autp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç m3c i. ^pttam
bxercetDiana cboros,quam mtll^^^g jqa çbaï^tr^u* Hine atep bine glomerantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj-emit'^t om
benbumero.gradienscp deas i|j^peélus»
Vatonai taciturn per tentant ga quot;T alis eratDido,ialem fe Ixta fer
OlH^kjT^g^IE «ikl KttTOUp©^
«\{SlTO7^'n!pT^tp.Htó'Wp,K
'Tf^'îfiUivHKait^OIfflî'A^WK'i.lSÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
“TH iMSt’a/A.a'iÔ/Xlt;îgt;CttK'z5Çlt;0.^*°^^^’ f ay^o^okoi •7rod7?5tfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
-ocr page 218-s AT V R N ALIORV M
pea Ä orj/T^MTÄ TTtÄtT)jKaÄa/ X Ti: Traa’cCt, £IC} H-YOCp.^TTOÄOtlfl^iTi'Tt^iTai^^ivQ^ x/AH?» Reftitit ÄencaSjClara^ in lucc refulfit, Os humeros^ deo fimilis,nanqüe ipia decoram Cæiàriem nato genitrixjumen^ iuuentæ Purpureum,8lt; lætos oculis afBarat honores» Qyale manus addunt ebori decus,aut ubi flauo Argentum Parius' ue lapis circundatur auro»
Oiyfflèxto. ‘tcpfjS^ A^xizo«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iAyiyxvicA
lt;lo-Zlt;/'4^,\\9^ fTKOSOVlXtK.x/J^i
o tfXaQ HK.i KO/j.aç uaMV^Îviÿ o^o'ixç»
iiciiß'i'n j^uifop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«j7i/f cp xvH^
j/ÿiÇjOfiHipcasQ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pa^.àç «^«v«
ttgt;(;VNV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ij'y« TtÄizlt;J.
n? a^x KXTi)(ßji KtcpaXj Ti wao'5«
Coram quem quæritis,adfum
Troius Aeneas Libycis ereptus ab undis»
in/ccundo Aeneidos mH a ßnt ab Homero. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clt;/pKI
COnticuere omnes, intentiq?’ora tenebant»
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;IX, nbsp;!
^oiiP ajaTravnçaKÓwQiVovToo'/uTT«, iliados. Infandum regina iubes renouare dolorem, Troianas ut opes Slt; lamentabile regnum Eruerint Danai»
OJy/f.nono. To! 'Z. iAo! n«JlÈa S'wo’ç tTrtTfaTTiTü sovô'ivrit, O^pflTI (US/'XvOjJ Ó AjO/ACt'@-' SOV«Xlt;'^U»
Pars ftupet innuptæ donum exitiale Mincruæ, Et molem mirantur equi,primus^ Thymoctes Duci intra muros hortatur,8gt;6 arce locari, Siue dolOjleu iam Troiæ fie fata ferebant.
At CapySjS^ quorum melior lèntentia menti, Autpelago Danaum infidias fufpeóla^ dona Præcipitare iubent,fubie(5liscp urere flammis, Aut terebrare cauas uteri amp;: tentare latebras» Scinditur incertum ftudia in contraria uulgus» Ody[. oilauo. nç b lt;isHnlt;l,TD!^an^iTa, TroAji «yo'^Qoji
iiAiVoi «A^ àvT^iit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(/'4 cr^io'if hvJ^oUh ^'sT^h»
Hi lt;/’/aT^H|az ko7\oii
« TTiTfawp SaAÏiJp tçi/(5vîaç
H A^y 'iya^AX S'iÄUTK^/op Itiveß-o
ertitur interea coclum,8c ruit oceano nox, Inuoluens umbra magna terram^ polum^*
Hei mihi qualis erat,quantum mutatus ab illo Hedore,qui redit exuuias indutus Achillis,
-ocr page 219-LIBER »v;
Vel Danaûm Phrygios iaculatus puppibus ign^«
luuenisc^ Chorebus
MygdonideSjillis qui ad Troiam forte diebus Vcneratjinfano CafTandræ incenfus amorc. Eigener auxilium Priamo Phrygibuscj ferebat«
7009 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KaßHo-o^i^ ^v/op tovT«*
Reflittttwîo, SWcx.i5.lJtlt;»
0 Ç ^Ct «top TPäIa« io fiiiTX kAC©^ lt;17lt;mA^34»
liTtt ^Pj/a^o/o^iryaTJsSpwtP©^
tnjäsitiS^^li!} à»at/«op,5wC^TO (Utyx tj^op, in TÇoÎNÇWKovlaç OiTTüxnijSj} viKlt;i aX^cuSp»
Sic animis iuuenutn furor additus.inde fupi ccu
’ Raptores,atra in nebula,c^uos improba uentris
Exegit cæcos rabies,catulicp relidli
Faucibus expectant ficcis,per tela per hoftes
Vadimus haud dubiam in mortem.mediæcp tcnemu» V rbis iter,nox atra caua circumuolat urabra»
Improuifum aipris ueluti qui fentibus anguem PrefCitbumi nitens,trepiduscp repente re lu git Attollentem iras,8ó cærula colla tumentem, Haudfecus Androgeùsuifuiremefaftus abibat#;
ÎIÇ OTt TIQ Tt ƒ 5lt;XÂ.O«T(X IcAwp TTaAlVOÇtf«XTTiSN pîHMKÇjù’KO TtT^o/j.©^\AAa.23t7uia
11144.3«
wi; o^iiAop ’tæu t^wup
Ati(^? ATJt©» uio^ A At^oWcP^®^ ^oiJ'KÇ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Qualis ubi inlucem coluber mala gramina paftus, Frigidafub terra tumidum qucm bruma tegebat, Nunc pofiiis nouus exuuqs,nitiduscp iuuenta, Lubïica conuoluit fublato peélore terga Aïduus ad lokm, èc Unguis micat ore trifulcis*
Non fie aggeribus ruptls,cum fpumeus amnis Exr^tjoppoUtascp cuicit gurgite moles, Feuuï in aruafurens cumulo,camposcp per omnes CuïûUabuUs armenta trablt»
©uJit'yx/jctp.'Tï^J^îop 'jfTaM(?Tr7ult;^«?itoiKw(i ^Ka^ltop'tKtd'otost
RefUtutus lo' «wex.«.llw.
*rop A.
o'jT a^a ''^''■ta'17.1 aAtoâajp't^i^KAtwp (PljiXTt!«K^,OTt.%TOÇjçirfH AÎolï O(U.Ç)^I©* noXAttAuTT iu'ratç^aKttTHçnt^Ka'X oûfjHaip»
T er eonatus ibi collo date brachia clrcum. Ter (ru*
-ocr page 220-SATVRNALIORVM
Ter fruftra comprenfa manus effugit imago. Par leuibus uentis,uolucriq^ Gmillima fomno»
Odyße^.11. T ^ïlt;i tfpusj£A.ilt;lp5t (x-i. 3-tf^ôç t^Iq eßt /Ml in X;lt;lj3p lt;fnJH ’i'ntTeo^ S ovti^^ iTlla'W» J
Tertiusamp;'^uartus AeneiJos ijueehabeM ab Homero/umfftaJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .VH rJ
A Lia tempeftas Aeneæ hic,8lt; illic Vly(Gs,numerofis ambæ hæc incipiunt ka,:
Poftquam ahum tenuere rates,ncc iam amplius ullæ» lUe ait;
Reßitutuslo- AAXonef«
c«fcxi4.O(f- $a«vfnJ ^oaawjj.cc^’ôujavôÇ ù/i ^«Âcelt;gt;r9,
AllTOTi HUaViHpVteptÄxptSKcrt lL[!OVl'(ûlJ
NKOÇ yXixepu^HQe, îi^Ttucn ttoït©-^ utt àuT«ç ztii'ç J'aAu«^/?ßjo*V7Ho’fc,X9Öjt/xßaA4VÄt' Kf^atzvdjj, e3’C, Accipe Slt; hæc,manuum tibi quæ monumenta mcamm Sint puer,
Reftitutus lo- aSjo'p tOi nbsp;nbsp;nbsp;tycu rtMop ^Ttt TôTü tßi/u/it
cusex.i^.Od. tA«v*'Ç
T endunt uela noti, fugimus fpumantibus undis, Quà curfum uentusep gubernator^ uocabant, Reflitutus lo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oujo/j zlt;| nT^mr/siofi 1(amp;Â(3|J iriXl^oii
cufcxai odyf îi/TrXokaA©' eßiviiS^tö? iiv/nwci,
H /UQQ i. ottAx tnac« 'iPVmfâfJ^oi gt;{J1 vact
«Attß-« Thh ’óvtfióg Tt Kuß^V«TH5 T
Dextrum Scylla latus,læuum implacata Charybdis Obfidet,atcp imo barathri ter gurgite uaftos Sorbet in abruptum fiuchus,rurfus^ fub auras Erigit ahernoSjô^ fidera uerberat unda. At Scyllam cæcis cohibet fpelunca latebris Ora exertantem,8C naues in iàxa trahentem. Prima hominis facies,amp;S pulchro pejflore uirgo Pube tenus,poftrema immani corpore priftis, Delphinum caudas utero commifîa luporum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Præftat Trinacrrj metas luftrare Pachyni Ceflantem, longos circunfletftere curfus, Quàm lemel informem uafto uidiflè fub antro Scyllam,8^ cæruleis canibus refbnantia fâxa*
Homerus de Charybdi 8^ de Scylla» flS^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cf/a Xajvß//®
△(Jvôp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aA/Uupo'p v/uf»
uTDiar (PtjtfjitcrjtTttÇin^ wç vj^î nà(5 ava/xop/xvf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xizKCB^tvH,ù-|ôrft d^va»
dnçoieri (Zxo7rsÂozo’;p,t7r d/ji.^oTt^otffip imifftp , ÀiX 0T «vaßjo|ij4 ßaAaaj-«? «Viwfei'
-ocr page 221-95
« u
* nbsp;nbsp;* $* 'Jt^'^’^*
ù^vèp
tiw^wKucwU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;avanaö:is'’^^S^*
OmlhifohmcitupOf Xorafe’^^^^^* Sic oculoSjfic ilk manvis,
V.5S=;ï“ï-“*quot;
Quallsconkâiacctuaîot^ïCt«’ Quamproculincautatn
b Vaftor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perag?^®''
N*iuskfagafYto’“^do.
tHtewJhwSlawrtU»»»«^
plxMatÂlk patris Ptalaria _ irapmo^^primum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«qnorarnp^ gt;
^UYca, qux fublimem alis nbsp;nbsp;nbsp;^amin«^ po’^
* t Stu tetram rapido pant^’“^ cuocat o 'Tumultgam capii’^^*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mird^* fnnat*
^lWts,alias fub tartara ^tc r^^^o D«fcm„osaaW«i¥.«'“XSa«a-«‘ Illa u ttus agil ucntos,ö^
6AJp lt;fl?op3”^ ,
W «wAova^Äc«
*^¥«.vrà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*5“'*''’’’ ^oborC C|UC
utluii annofam ualido en n g^tibns ilbnc ^Ipluiborcx nunc bine nnn^
^rutttinuï Ce ceïtant,ii ^^^°a;pite frondes* Conbtxnuni terram eoneuffo tice ad aura IpCa WïtiCcopulis,2lt; ^inantn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tendit*
ÀethereaSjtantum radiée rn t
ft! T WoViWPlM'Stf«
’gt;X«lt;fgt;¥P.%7»'XHtf« lt;rfR^x.bç«sa5«'lt;^*
-ocr page 222-s A T r. R N A L t Ô R y M
Et iam prima nouofpargebatlumine terras nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
T ithoni croceum linquens aurora cubile*
alibi- H û5ç siVit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTaj* «yo«/2. T/^^uvo/o
wjvu^',ïv* a^Qwi'nitfi (pouçtpt^of
in^Kinto ç^/êxtolibrisVergilius ah Homero fit mntuatus. Caput ,VII.
T 7 T pelagus tenuere rates,nec iam amplius ulla
V Occurrit tenuSjtnaria undilt;ç undiqp ccelum,
Olli cæruleus (ùpra caput aftitit imber
Nodem hyemem^ ferens,ô^ inhorruit unda tencbris,
Refîitutuslo- AÂTi OTi^Ji K^HTUp/t^ tT^iiiefiUWjôuJ'i
WfX.lî.O(igt;f$^'^jj,lt;j/flU(X(iB^jj4AXouçwoç «c/'tS-aAawa,
* Arf TOTt Kuavîào nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K^ov/ap 8^ csEtera» idc Ripra*
Vina^ fundebat pareris,animam^ uocabat
Anchiiæ raagni-manesq? Achcronteremiflos*
tliad.Zt. V , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/n . - a- gt;.
Oivop Klt;p’josofiucb@^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J(4Ui,Jfcvt q yamp;J-tfJit
tvXbù KiK^HcfKap na^OKÄ«©-'
Leuibus huic hamis confêrtam auro^ trilicetp
Loricam,quam Demoleo detraxerat ipfê
Virtor apud rapidum Simoënta fub Ilio aho»
lliad-U» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïqj /Ui^ t'yw J'Mm ró^ (pxa-you/op êcçyv[gt;o^nÂop,
KOiKopf^eviniipiT^/jS^ ccs^uvMop «Trwfo/j,
Et curforum certamen utrobicp fimile. Et quia ucrfibus eft apud utrun^nu^ß merofisjiocum loco fimilem lertor inueniet* Initia hæc funt:
Hæc ubi didajocum capiunt,Ggno^ repente»
Iliad- VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;f»aT,w§«U)TD Ä ciur!^ oiT^ÿ^ raXv^ â«ç» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
aVcß Ô/uûJiV? '!PÂU^H'?lÇ,'i7riTa NÎSOj©-*
Pugilum certamen apud hune incipit:
Conftitit in digitos extempld arredus uter^* Apud ilium:
asT«lt;/’ avoi%ojiaivaxi^lt;fH si^^HtTip«^ a^.lt;fgt;lt;a
Supj* iTTitropjcnip /i
Si uelis comparare certantes ßgittis,inuenies hæc utriulc^ principia:
Protinus Aeneas celeri certare iâgitta,
Iliad-It- Aü'làfOTo'lamp;JTHifi Ti^iiôe^^dSii^op nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H
Ä H^ivn.7^iu.ua»
Capita locorum ubi longa narratio eft,dixiftè iufficiet,ut quid undenatutn fitjleftor inueniat*
Dixerat.amp; tenues fugit ceu fumus in auras»
X^’OVo'ç «li'K «.aTrVeÇ
wx^ro’K'Tpiyvlat
Aeneas,quo deinde ruis,quó proripisCinquit»
Quem fugis'T aut quis tc à noftris complexibus arcetC
Ter conatus erat collo dare brachia circum,
Terfruftra
-ocr page 223-^SmnPaBnBdfi*«^^^^
Vnndpiopinguetntedisöt,^
«Jk^s^ws' amp;s.
^’gt;«(^’5 ru^it« tKÄTO/xw%o op nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iC|Uä‘‘ V
IpraueroutnuVcçtumu ' Gpu.lchrun' plus Aeneas ingenü tv'o _„rncu tubavi^^
^n^VofuitjVuacç armauifo ^^^;Cpus ab Ülo
Monte fubaerio,qui nunc r^\ano’^^’^* l^ieitur,æternumc^ tenet
mçôç T
•^Uopxv/ay-nçi^WsHAW^ .
«KfOTOTCp TIÏZIamp;^ Y^^f^nOr ♦
^Uïn conranguincusl^ti
Qaoàtcpeï coebiucuncWïn ç^tis tn», geniiorem oro,V^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetratn
û '^^npemebvsinuiâ:eniaVis,a
Mee^tiancç poics,portusqi
^vp-J'U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,n{1^3p‘K0lt;T«
TÔ;X^X'«
WH (U.«KÂKUSQÇ,a^XTf(op,rû5plt;'®’ “
’^Otftplâsùç,^ 7i TOI Sfvi^p
W«.a«.KHûUtfàjjw'îO'ô''P“‘^'''^ , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Miirïî
xiuatt TpTMHCitTti' ^^nipoteutis aln
HenonèTityon tetrxotnn^P^ acorp^^ n l^etneve evat,peï tota nouetn ^dunco
Vottigvtur.roftroc^ivntnants bwoïtaiciccur tondcns,fcc^ , alto M ileeta-timaturcfe cpuUs,babn nbsp;nbsp;uaxenatis*
^K€koïc^nec librU requies datu W%^^lX,JVgp,^(4xtiVçl«.uJ't©^ƒvlOp
Kv/«a/op^ j\ot7rUM,olt;ß
TÏ7t% ƒ 4 AipWâTk^^t tlîTtopltfmJ'v\ovlt;nç,Uou^WM'î'!,quot;'^^^ * ^HTtö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^10? *’'
, \ nbsp;nbsp;nbsp;Pv^àl\?xoA^«îü5 j'.àiwopwx«?« ’Srorafcß ceotüt’^»
\ NnnmikifiUricrncpcentUtnnnv,''' 7::„».vea
-ocr page 224-s ATV B NA I 1 o R V H
Fcrrca uox, omneis fcelerum comprcndcrc formas. Omnia pœnarum percurrerc nomina poflèm»
lliad^Z. PÄH^Ciült;ÄöUKaJ)’t')'Cü/tl'3''r(/Ö^fltt,OUlt;/' OVOiU.HVät
OuJ^ii ^012.M«. nbsp;nbsp;nbsp;y'K^äa,J'inix JS söf^a.-r
ia'li ƒ
I n /êptimo nbsp;nbsp;o^auo qui uerßlt;sßnt ab Homero fum^i, Ca^ta
HInc exaudirigemituSjiræ^ leonum
Vincla reaifantum,8Î (era ftib noóte rudentum, Sengerig (ues,atcp in præfèpibus urfî
Sæuirc,ac formæ magnorum ululare luporum. Quos homiuum ex facie dea (æua potentibus herbis Induerat Circe in uultus ac terga ferarum.
Oi;if 10. lufcy 6«ay«(n n Tuy/xiva r/jk»?,
KiSoitfl %lt;XiOSI TT^IffntTtfM ^1X“ J®,
AAt4gt;/ ’ÀVkOJ h(^ MJ'‘i ÀÎovRÇ,
âttTH xaTt^tÂ^çv, Itki kkivx «fscjiWaK tcPoH^ , Quid petitisÇ'quæ caufâ rates,aut cuius egenteis Liitus ad Aufbnium tot per uada cærula uexit» Siue errore uiæ,(êu tempeftatibus adli, Qualia multa mari naucæ patiuntur in alto«
Odyfi-etaliU 2amp;wi,TrVilt;i lsfc,7ro^^lt;iV vAeSf' ùgt;fà nsAdV^«,
K ri nbsp;nbsp;nbsp;’7iSN'^ip,H AiajjJ'/wç «AocAkSi,
cza Ti AKi'sîftç îfTTtj aAa tOi't «Aowï^ t wX®Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K«u.oii àc.'^oJ'a'iria’i 4gt;tçovTi$
Cum (èfe c paftu refêrunf,ôô longa canoros Dant per colla modos,(bnat amnis,8^ Afia longe PuKâ palus.
tliadof Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bÿVi'^up mTimîiiyî^'iili TPS^a,
XgVi^p H’yt^oivcopi H Kiftivup
R.lt;fm A^acS»/, xaüsj/a acxx.lt;îgt;i
^^v^oc'tPtSîvT) iya^opSxfaTTji^^vyiirtt m^oKa^/ZovTUPfir^afayQ J^î n A^/xœ/j.
Illa uel intadlæ (egetis per (umma uolaret Gramina,nec teneras curlù læfifïèt ariftas, Vel mare per medium fludlu fufpenß turnen« Ferret iter,cclereis nee tingeret æquore plantas« iiri ^iiifcà^op
an^op tTT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kâp^rSi/J ^iop ou/è ««TtRAup»
cüÂoTtJ’Âd'KzjTÿ'iV W ^tfjtavMTaS'aAcéwÂÇ axMp lm' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aAoç A/oTo ^Utrxop»
Vefeitur Aeneas fimul ÔC Troiana iuuentus Perpetui tergo bouis Slt; luftralibus extis.
taiiifl ßSp/t^^(rtp av«^ «»/çSp ÂyaAWwp
T(i1TaiTniOp^7rlt;^/Jl.ini
-ocr page 225-97
^«ftqwmc.cmp,aamp;mcs.8iaraorcon,prciruscalt;nd..
'^^^Èuandrus ait»
^'‘Toîp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Ó gt;i'çap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^.cü'v'lp hçX^To yp*
^«^ndrum ex hut^li tedo lux fufatat aima, ’^atutini uolucrum fub cuîtuiue cantus*
P fenior,tunicacç inducitur i^^^yrrhena pedum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nfem
Uteri atœ humeris Tegeæum fubligat enlem, ab læua pantheræ terga rétorquons» b gemini cuftodes liminc ab alto î^^'ocedunt^lreffum^ canes conutantur heriUm»
J'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄtvcßcöJfc X’T“*«
gt;5atop .TT^Î / lt;aê?«
‘’’^'^uWx,7rajo~o.;j,|2i.Kd'lt;xT®
«S WMowzp ggt;aÂtTO ^'4gt;©-'
Oi^/pZ.
,aA« T$7^ JV» 0:5701 tTfVTO» præteritos référât ii luppiter
^'”b «amxùm primam adcm PrænÆ fub iph ç /cutorumq? incendi ui*flor aceruos, Sgt;tubacHeTilum dextra fub tartara milt, fj cui trcis animas Feronia mater ïï^^tendum diólu)dederat,terna arma moucnda, AKft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
1 %’'' animas dextra,5i totidem cxu slç 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X/iOjV^t.Tri.J'»■'gt;*
‘'®®T«Xt/ajtfj^ŸN^7pOQH©^ÎTV,X^» t-wAovîi«
V /f' '‘Mjo^z'^u, OQ i'ÂiJ't ”^0*1 9*^ ’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
1 Xiiji ■''^ ’‘S^bTOitf/p 4^«ç a,-^ nbsp;nbsp;nbsp;°'’
1 nbsp;nbsp;nbsp;(\ ^'^^^toceanipcrfufus lucifer unda,
1 Ex?? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;smte alios aftrorum diligit ignés,
*gt; Ucrum cœlojtenebrastÿ r cfoluit»
locus reßitth tusex.ZîdliiSt
En D r
J, pertç^^ promiffa coniugis arte A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mox aut Lzaurentes nate fuperbo
1 Ei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubites in pracUa pofcerc Turnum*
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ^^pUxus nati Gytberea petiuit»
I lub aduerfa pofuit radiantia quercu» I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APT«S
-ocr page 226-s ATVRNÂLÏORrM
AtlTaj 47t{/h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/xvyx Ti S/0«20jj n
IlwiiS. Ttù^’aja « (pxjvon^ei) OTiipôçœuyHÇ, J'î. oiKOvilü) Kigt;oTalt;fgt;o/à’
Ka\lù},J'M/x\i!W}i7ri JßVo'wp Ao^lt;Jgt;cy «Kt, TiV^icPl il MIH/xî/xli tdwa HaayzTSjO/O Aurx^Xmi ottT^x KotA» kXutoç KHT^ocrTt^OTrx^o/^iiV ôaî^ag» IIIc deæ donis, amp;nbsp;tanto lætus honore Explcri nequit,atc^ oculos per fingula uoluit, Miratur^jiï’t^*'^ manus amp;nbsp;brachia uerßt. ’Ti^TTiV} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^Äa« ißiZ^a,
AvTlt;iigt; imi Hlt;f/p ÏJajTTtTO iTou/xÄx AtUAjup» Nono fztro ([uce inlint/ùmfta ab Homerot
IRi decus cocli,quis te mihi nubibus adam Detulit in terras^*
locusreßitu- quot;k'«fd^ Vlt;o» a-gt;yt7tó/J’«5 tusex. li.üia. Ncc (ölos tangit Atridas Ifte dolor* Rrftoo cc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vaai7..'s«î
I^.lliadof. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in OVK tXtVKÇ tV%K. ltVK0/Wl3i
K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oikó-)^^ fi.i^ó-nw^
AT^SJ'cUt
Sed nos o Icdli,ferro quis Icindere uallum ApparatjSC mecum inuadit trepidantia caftraî
Quod iupereft, læti bene geftis corpora rebus Procurate uiri,8^ pugnam iperate paraît
lü.lj.ct aliii- NuHJ^ ïigt;}(^icQ'i7r/ J'SirVopi *»a Tauicus/jjct/ céfucc,»
Sic ait illachrymanSjhumero fimul exuil enleni Auratum,mira quem fecerat arte Lycaon Gnofius,atc^ habilem uagina aptarat eburna* Dat Nifo Mnefteus pellem,horrentis^ Iconis Exuuias, galeam ftdus permutât Alethes* tlüd.io. Ti'Ttz'e^ yuev /Sm M ÇVi'JlfoÂt/x©-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
^xoyxvop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Âtop'^à viivifi T^iXiiflOf
Kai lt;fxK@^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wisklo)
‘rxVfiJliUf c^iaXÔJ) aXtxfwp,« RaTflUTVg
KtK.A«'’),çut'^ Kx^K amp;aA%j3() oa^«2|!* l/in{^iojii(i / b/vosnt /I/'i ßi4gt;,
KXI
Protinus armati incedunt,quos omniscuntes Primorum manus ad portas,iuuenumcß,lenum^ Profêquitur uotis,necnon 2lt; pulcher lulus*
iJirfJ.IO. t M ÓÓW OTTÄOllf/p /ivo'ffip'i/u'TÎMf 3xp^‘’iiVixij'hnxnlt» kxtivroSit ttxxtx^ ap'sïfç»
EgreP
-ocr page 227-L I B B R .V, EgrciTi Ripcrant foflaSjHoétiscp per umbram Cadra inimicapetunt,multis tarnen ante futuri Exitio.paflim fomno uinocç per herbam Corpora fufa uident,arredtos littore currus. Inter lora rotascp uiros,fimul arma iaccre, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;V ina fimuL prior Hyrtacides fie orc locutus:
Euryale audendum dextra,nunc ipfa uocat res» Hac iter eft,tu nequa manus fe attoUere nobis A tergo poflît,cuftodi,8lt; confule longe. Hæc €20 uafta dabo.amp;C reélo te limite ducam* O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Tm fjaciu) TI^OTlpu J'i« T tVTta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«JfJ.«,
g' ft^a im HKup âvcfjMp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î^op /ovwç»
b ! ?v t^op «.ot/xa^Kp a/fttiionq ^vnx (Tt o'lt;?Up ■ ' KïÀix 7[ÿ iuto/o’ip hikTjTOjXu Kara KOrf/xop tjisoiXtr,^« 2x4 tfi^jpîK'ZSqp d'IX.uŸtç XiiTro/.Et paulo po( ÏOï/ OtTDOJiUtf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'ê^'VV»
OMToç ’n» aio/xhAq aVMf.owroi J't Tti
»Marf' (PIAvto, bÛQvdupirltfaïrfK.t ÂoXùJpjOplTrttpVO/AÆ# AÀ'Xa'yï it^dtpi^tKjaTiÇàp jOuJ'Äcft BsdpSwoa /jiîÂtup tfui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'(-mr'Sç,
Sed non augurio potuit dcpellcre peftem»
é nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OUÀ ÛKùTO'rflptÇ^/QLp KK^Ct |UtAlt;XlV3(V»
Et iam prima nouo fpargebatlumine terras Tiiboni croceum linquens aurora cubile» K'iç J' 'tKXi'jdop ayow'ö ît^soVoTo
«^owaTOio-i (jjo'uQ lt;î5Î^oi MJ'tamp;^oTo'cfr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. o 1 '
Mater Euryali ad dirum nuntium,ut excuEos de mambus radios,^ pela degt; raitieretjUtper muros 5lt; uirorum agmina ululas 5C coma fcilVa decurreret,ut eîfundetct dolorem inlamentationum querelas,totum de Audvomaclia fiim-pliilamentante mortem mariti»
n.cii^iaM.MHjPi.'v^d.çoio «Filojutü pica'iâJ'i’îtfH
«p.QÀ'ffXoi KÎopâuTH»
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kMTi^WiÎTn/^'Yop-R.'^ÿ^ôivJ'^ôpp'JÇcA» op.iAop,
iSH-nuTtl'JjaVïfftî TiiX'tû'fôp '^UoHff'W i'XnôpSijop -n^óiö%p'7ro?M^.
O uere Vhry gtae,necç errim Vbry ges»
0) M-OI «XTBÇiXHTH^tg
Quos altos muïos,qux lamultra moenta habeds'Z
V nus borao bC uedtts ó clues urtdlcç Veptus
Aggertbus tantas dtages Impune per urbem EdtderlCtuuenum prlmos tot mllerlt orco^t Non Inlellds patr Ix ueterumo^ deor um
twsex.iialù
Keneià.9.
n q Btmagm
î ATVR NA I I o R r a
Ec magni Acncæ fcgnes mifcrct^ pudet^';^
in reliijuis libris mutMtus Jit ab Homero Ver^ilius,^ Caput ',XJ
I quot;Ißla manuiadunt,quales fub nubibus atris
B Strymoniæ dant figna grues, atcp æthera trananl -JL Cum fbnitu,fugiunt^ notos clamoreiecundo*
C/wij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pigt;ci T lt;^07rîi T 1(^ Sf
n.Aayy/lyi^avuiJTnÄ'loü^xvo^/'j^Or
(M T 'imiow xiw«»« 4gt;V7-o{),\19Ö^ «S^ef^jatTSp o/ußfvp
.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TcdyiiTvtliM'Otioi)çoawp»
Ardct apex capiti,criftis^ à uerti'ce flamma Funditur,8lt;C uaftos umbo uomtt aureus ignes* J^on (ecus ac liquida fi quando no(fte cometae Sanguirtei lugubre rubent, aut ieri-’s ardor Ille litim morbos^ ferens mortalibus xgris^ Na(citur,8C læuo contriftat lumine coßlutn* iHadS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K.osuamp;oç 'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wlrj
Asif’ Ôttwçivc? vVaA(')'K./o|),o§ n ^ix7\,i^(t
AnuTr^ôf} vlt;XiU.(pMVHcri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÙKioWwo«^
loiôp 01 /âLlt;iV ôi'V KçaTOÇ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciî/tMp.
Ilùd.ix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n«Aicpotiv3vö’ wcl’ i5tÿ’'imarv/j/i(fop 7r^/!ol^^
cç jâ quot;T oTTta^Hii'l.iifnSi^^tlH'Aoi 5 oiàiiyou iMwv^y'jf'î^oîififji.'iT asjatf/ vm^i;
O vu Kcw’ wf/43»@-* î’TriHÂXfl’/p KaXiiSa'/pf
Aw7!5lt;»'r«T@-*^ O -Y IsijKaMfi /i. Ti (fvfiot. Tvrfwrp
Klt;x.i Ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wffjvnJp /(jAoZirz
Stat fua cuicp dies,breuc amp;nbsp;irreparabile tempua Omnibus eft uitæ.
Locus repara mo'^kv^ ou t^/jn isri^oy/aviop'^ifji.fJ^iü.
ov KOiKOpfOv/i/uSf^'i^o^Y^TrltUToi 'ZÇjSt« yivHip*
Iliad II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i/WW«? gt;0C9 KHP%lt;i i(Jgt;iSOl.cf/ ^eUlCCTOlt
Mup/Â.aç oSutsl ifvySp êjoTOp oicf' uwxÄi/^aSt»
Fata uocant,metas^ dati peruenit ad seuL
1ZÙ4.IJ. ’if i^YTop ƒ a^t /aat'^ n«njl,^xvxnio Ti7^@^ lt;ft»
Per patrios manes,amp; Ipes fiirgentis lûli
Teprecor,hancanimam féruesnato^ patri^^
Efl domus alta,iacent penitus defofïà talenta Caclati argentijfunt auri pondera fadli InfecTicß mihi,non hic uiéloria Teuerûm Vertitur,aut anima una dabit diferimina tanta« Dixerat, Aeneas contra cui talia reddit: Argent! atq^ auri memoras quæ multa talenta, Natis parce tuis,belli commercia Turnus
, Suftulit
-ocr page 229-LIBER »V.
99
Suftulit ifta prior, iam tum Vallante perempto* Hoepatris Anchifæmancs,hocfentitlülus» Sic fatus galeam læua tenet, atep reBexa Ceruiceorantis, capulo tenus abdidit enfem» a^ia «Pikett aip/v«
Vo^^oc ƒ waTÇoç xi^AH Ai« K0^, XaÄKOQ Tt,)§UtfOQ TV,':fÄ\/XAHTO(i TVÖ’/J'Hf©'. Ttip Kip ’n» Xa^ltfOUTO WOtTlij «T^Wrf? aTPiVO. i’iK'‘/l nbsp;nbsp;nbsp;7.“op TTiTTVä^O» T W'l «HUtflp «XCttup»
Impaftus ftabula alta leo ceu fepe peragrans, (Suadet enim uefana faraes^fi (orte fugacem Confpexit capream,aut Vurgentem in cornua ceruum Gaudethians immanc,comascp arrexit,5Chæret V ifeetibus fuper incumbens,lauit improba tetet Oractuor*
Sic ruit in denfos alacer NlezentiusboRcs»
lliitdos.;.
nç TiÀÎuplX'^^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cf^fjioSt xu^Q
£u5upHquot;iÄa^ Klt;Çaop,tîœ7Slt;op c(7« n^nup.
Spargitut Sc tellus lacbrymiSjCparguntur SC arma* àwoTO ^ô(U.a^oi,(^û(«TO Tw’x.w ,
UiitcloM;.
ZiaKÇucfi.
c Gingitur ipVe fuvens certatim in praclia'Turnus» t laraeç adeo rutilum tboraca indutus,ahcnis HottebatVquamiSjVurascp incluVevat auto, Tempora nudus adhuc,latericp accinxerat enfem, Fiügebatc^ alta decurrens aureus arce.
KVHwîtPaç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n^i xvkm«o‘'P
KaÄK(i,«^7u^Micfip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^açuiaç»
MVii^opao ^wyiiKÄTT^i k/xepi / af w/xoio-ip'amp;a.Xi'niT.'^’©^ a^yu^oHÄop Xï'\Kiop,âuT«^iTO^TXrf(ix@' fjÀyat.'Vi. siamp;ajopT^ tlXitOiT« Û;7râ'l6l^% tfiXaQ NUT1 AHVHQ» V^urpureus ueluti cum ftos fucciius aratro, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Langueicit moriens,laflocp papauera collo
Ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demifere caput,pluuia cum forte gcauantur.
WiÎKttp J' ùjÇjCTt^COCft XafK Ç.Ô.Xip,HT V« XKTTCÛ Ktt^Wÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jVOTlHtn' Ti lt;i«^IVtfK/p»
flUdos.S.
Q^slocos itd trÆnjlHlerit Vergilixs, ut Homero uideOrpperîor. ^^^***^ n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.j
E^' r hæc Indern iudicio legentium telincjuenda (unt, ut ipii xftiment cjuia debeätdeutriufcpcollSionefentire. Si tarnen me côfulas,non negabo, -^nÔnun^ Vergilium in transferendo denfius excoluiflCjUt in hoc loco :
Qualis apes æftaie noua per fiorea rura
n fri Exerce!
-ocr page 230-S A T V R N A L ! O R V H
Excrcct Rib foie labor, cum gentis adultos Educunt fcctus,aut cum liquenna mella Stipant, Slt; dulci diftendunt nedlare cellas, Aut onera acci'piunt uenientum, aut agmine faélo Ignauum fucos pecus à præfèpibus arcent, Eeruet opus,redolent^ thymofragrantfa melIa* fi U T4 Vâvia 1(0'/ nbsp;nbsp;nbsp;waup a/ivxaii
Ik nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùxi
9 TtÎTCvT) iTT av^lflp ^aj-IVO/lTipt
A'ttU.îp,r'iv3xaÂiç TTtTPritx^^a/.
Vides defcriptas apes à Vcrgilio opifices,ab Homero uagasCAlter fùm 80 folam uolatus uarietatem, alter exprimit natiuæ artis officium*
In his quoque uerfibus Maro extitit locupletior interpres, O focrjCnecp enim ignari fùmus ante malorum) O paffi grauiora,dabit deus his quoc^ finem. Vos 8^ Scyllæam rabiem penitus^ fonanteis Acccftis fcopulosjuos Cyclopea faxa Experti,reuocate animos,moeftum^, timorem Mittite,forfan hæc olim meminilïe iuuabiu Per uarios cafus,8ô reliqua.
W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yxjgt; TTU 2 XaKûJ/J
b U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TO A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7rlt;j KaKo'p,« on H1/kAw4-
e7âlt;J ÇV(' (üjhi 'yÂafpuçS
AÂXa V^lV^ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z'S^HnvÔ'jOn '
^KipÛyOlJ^JJyKai TTW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OIM»
Vlyflês ad focios unam cômemorauit ærumnam.Hic ad fpcrandampfcn'’ tis mali abfolutionem,gemini cafus hortatur euentu.Deinde ille obfcurius diquot; xitjhic aptiuSjForfàn èC hæc olim meminifîê iuuabit.Sed amp;nbsp;hoc qd noffir ad iecitjfblatij fortioris eft. Suos em non’tm cxemplo euadendi,fèd SC fpe futur« felicitatis animauit,p hos labores nô fblum fèdes qetas,fèd amp;nbsp;régna ^mittens* Hos quoc^ uerfus infpicere libet:
Ilù({or.4. '
Ac ueluti fummis antiquam in montibus ornum Ciim ferro accilàm crebris^ bipennibus inftant Eruere agricolæ certatim,illa ufc^ minatur. Et tremefaéfa comam concuflo uertice nutat, Vulneribus donee paulatim euiéla fupremum Congemuitjtraxitq? iugis auulfa ruinam» b J* MViHtfi Tntfip cuytjj©-* w$ « 5« T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÄ4©-'^i'y«Ao/o 7rtiJgt;i/Ki{
MlHyOCTaf Ti O^t 0'^01 iTT OCK jOTaTH 7r%(Jgt;V'ao’/ rlw^ip ^'a^ixamaHyofiiaiH^
Êî^tTa^.’,o(pjtx7lt;Tiuj ko!i«4-w T^^xaAAtZc/’/^jM Ù /iip T xla/XiVVjKamp;T^ 'IfTX/J.O^O ox^xç*
Magno cultu uefter difficultatem abfcindcndæ arboreæ molis expreffit,
uerum
-ocr page 231-LIBER .V.
100
uerum nullo ncgotio Homerica arbor abicinditun Haud fcgnis ftrato fiirgit Palinurus,8^ omnes Explorât uentos,atlt;^ auribus aéra captat. Sidera cunda notat,tacito labentia coelo, Ardurum,Pleiadas^ hyadas,geminos^ triones, Armatum^ auro circunlpicit Oriona*
Auraji o,w»J’«A/û,/3^üi)tTOTt;^v»tV'nûÇ
«/OCWQ-'ÿjvJ'toî vwv©-' ïvi SÀtcpajo/tf/p twnîli, nXmt/'aç T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tßüoVTaZotoabiJ
« T ttPT» Sj4lt;îgt;êTy xgô) T
0;h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32} ÀOtTf œntoworo»
Gubernator q explorât coelum,crebrô reflcdere ccruicem debet,captâdo de diuerfis cceli regionibus iêcuritatê fèreni. Hoc mire amp;nbsp;uelut coloribus Ma ro pinxit.Nam qa ardurus iuxta ièptentrionem eft,taurus uero in q fiint hya des amp;nbsp;Oriô,in regione auftri iùnt,’cr€brâ ceruicis reflexionem in Palinuro fi' dera côfulente defcripfit* ArduB2,inquit,Ecceintuet parte feptcntrionis*Dein de Pleiadas^ hyadas,eccc ad auftrum flediuGeminos^ triones,rurfus ad Ce ptentriones uertit alpedu* Armatu^ auro circunlpicit üriona*ItcR2 le ad au' ftrum refledit*Sed amp;nbsp;uerbo circunfpicit uarietatê Êcpc Ce uiciilim côuertentis oftendit.Homerus gubernatorê lùû lèmel inducit intuentem Pleiadas, q in au ftrali regione funt,femcl Booten amp;nbsp;Ardon,q lùnt in feptentrionali polo* c Nec tibi diua parens,generis nec Dardanus autor
Perfidejed duris genuit te cautibus horrcns CaucafuSjHyrcanæ^ admorunt hubera tigres* NuA^tQjOÙK, ajcc (fotyi, TrctTHj Hp /•Tnrorei: TtuKvii
o ifc/’t ^î2ç Ai»'nij,'gt;'Xaun« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TiKTi 3-«Äa(W«,
FiT^Oa T HÄl^le/,OT/ Tl Po'@-' SS/J aOTÄflN?*
Plane Vergih’us no partionc lölam,ficut ille que (êquebat,(êd educationc quoc^ nutricationis tanq beluaîê afpcram criminat:addit em de (ùo,Hyrca næ^ admorunt hubera tigres.qm uidelicet in moribus inolelcendis magnam ferèparte nutricis ingeniû amp;nbsp;natura ladis tenet, q infufa tenero amp;nbsp;mifta pare turn femini adhuc recenti, ex hacgemina cocretione imam indolem cofigurat. Hine eft q? prouidentia naturæ, Gmilitudinem natoR2 atcç gignêtium ex ipfo
D quoc^ nutricatu pparans,fecit cum ipfo partu alimoniae copia nafci, Nâ poft- . - . , ^fanguis ille opilex in penetralibus liiis ome corpus effinxit atCç aluit,aduen tanteiam partus tcmporejdê ad corporis materni fupna coftendens, in natU' «p.io. ramlatftis albc(cit,ut recens natis ide fit altor,q fuerat fabricator* Quamobre non fruftra creditu eft,ficut ualcat ad fîngêdas corporis aicp anirai fimilitudi-nes uis Sc natura (èminis, no Iccus ad eâdem rem laiftis quoc^ ingenia Slt; pro prietates ualere.Necç in hoibus id folu, fed in pecudibus qcp animaduerfiim* Nam fi ouiu lade hcedi,aut capraRx agni forfitan alant,conftat ferme in his la nam duriore,in illis capillu gigni teneriore* In arboribus etiâ frugibus ad indolem uel detredandS uel augenda,maior plerunq^ uis poteftas eft aqua
n iiij rum
-ocr page 232-satvrnaliorvm
rum 8^ terrain quæ alunt,^ ipfius quod iacimr femi'ni's, Ac fæpe uideas lætâ nitentem^ arborem,fi in locum altcRz trâsfera£ur,fucco terræ deterioris elan^ guide. Ad criminandos igitur mores defuit Homero,quod Vergilius adkein Non tarn præcipites bqugo certamine campum
Cornpuere,ruunt^ effuli carcere curr us, Nec fie immiffis aurigæ undantia lora Concufïère iugis,proni^ in uerbera pendent* miiziyi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it«TOAlt;xt/'öp,óz efîó/V-rnroz
Ij-Otf aljtlô'àü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TÇHdtfOVTt
Graius poeta cquorum tantum meminit flagro animante currentium,licet di ei non poffit elegantius,quàm quod adiecit âljltS'àü.quo expre(rit,quantu natura dare poterat impetum curfixs* Verum Maro amp;nbsp;currus de carcere ruen tes,8^ campos corripiendo præcipites mira celeritate defcripfit.’amp;S acceptobre ui femine de Homerico flagro, pinxit aurigas concutientes lora undantia, 8ó pronos in uerbera pendentes, nec ullam quadrigarum partem intadam reib quitjUt effet illius certaminis plena deferiptio.
Magno ueluti cum flamma fonore
ïliiidos.u.
Virgea fuggeritur coftis undantis aheni. Exultant^ æftu latices,furit intus aquæ uis, Fumidus atlt;^ alte ipumis exhuberat amnis, Nec iam fe capit unda,uolat uapor ater ad auras.
nç tPi Ätßwo' iv2iojj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TfÄAtS,
lt;fió.7\.oio
nav7o3flt;yV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cflî |(/\a xa'^KCWoc kShj»
Græci j^fus aheni cotinent mentione multo igne ebulIiêtiSjS^ totum ipfum b cum hæc uerba ornât. Nam icaturigines ex omi parte emergcntes,fic elegater expffit.In latinis uerfibus tota rei popa delcripta eft,ibnus flammæ.EtprohoC qd ille dixerat,exultantes æftu latices,8óamnê fumidû exhuberantem fpumis, atc^ intus furentê(unius em uerbi no reperiens fimilem dignitatem,compcnfa uit quod deerat copiæ uarietate defcriptionis)adiecit poft omia,Nec iam fe ca pit unda.quo expffît,quod iêmp ufii euenit fuppofiti nimietate caloris. Bner go fê habet poëticæ tubæ cultus, ofhia quæ in hac re eueniunt,comphcndens. Portam quæ imperio ducis eft commiffà recludunt
Freti armiSjUltro^ inuitant moenibus hoftem.
Ipfi intus dextra ac læua pro turribus aftant, Ârmati fêrro 8^ criftis capita alta coruicis.
Quales aëriæ liquentia flumina circum,
Siue Padi ripis, Athefim feu propter ameenum, Coniurgunt geminæ quercus,intonG^, coclo Attollunt capita,8ô fublimi uertice nutant.
llUdoslt; 12*
tjHTTioi.yv truAiitfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àvtpotç tufojj aj/svç,
v/aç Î(7^3i/a»ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oùxMToiupf
lopfjS^ 7riJj/3’o5 uzee itjaTd^op ‘TpAvTf’/Tiiü,
AiovrSaß^Tioiyc^ îe'opa^Hf,
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T95(«)J4
-ocr page 233-LIBER »r» nbsp;nbsp;nbsp;-2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101
î'W(W^o-'fft7l^dîira^o/3t7tVX«cbpv4NAawp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
isa(jp,œçoTiTt{/'jv'tç óujto'/|) v^/itajÄVO/
K^a^vtlt;a
ml/xiiopl-^X^é^op /jÀyÿtD 'iaiop itptßovrOt
Græci milites Polipoétes amp;nbsp;Leonteus ftant pro portis, et immobiles Afiû ad uenientem hoftem uelut fîxæ arbores opperiuntur» Hadlenus eft Græca de* feriptiotVcfufn Vergiliana Bitiam 8C Pandarum portam ultro recludere facit,oblaturos hofti, quod per uota quærebat,ut compos caftrorum fierct,per hoc Rituros in hoftium poteftate» Et geminos heroas modo turres uocat,mo-g do deferibit luce criftarum corufcos* Nec arborum ut ille ßmilitudinem præ-termifitjfed huberius eam pulchrius^ deferipfit» Nec hoc negauerim culti-us à Marone prolatum;
Olli dura quies oculos amp;nbsp;ferreus urget
SomnuSjin æternam clauduntur lumina nodem»
tD§ Ô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■!Sicrwp,Koi/jdtQ.‘fgt; uisvoft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜitiJot, n.
In putbus pitr utriu/j; poeta fitfplendor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput tXm
IN aliquibus par pene fplendor amborum eft, uti
Spargit rapida ungula rores
Sanguineos, mixtap cruor calcatur arena*
Etlucecorufcus ahena*
Qyærit pars femina flammse.
S7rtÇ|«û;Ta WJOQ«
Indum fanguineo ueluti uiolauerit oftro Siquis ebur*
wç iß OTiTlÇ T ’tXîlt;Jgt;CU/Ta7CU)K lt;pohltlf /OJHVH» Si tangere portus
Infandum caput ac terris adnare necefleeft, D Etfic fata louis pofcunt,hic terminus hæret, Atbello audacis populi uexatus amp;nbsp;armis, Finibus cxtorris,complexu auulfus lüli, Auxilium imploretjUideat^ indigna iuoruni Funera,nec cum fe ftib leges pacis iniquæ Tradiderit,regno aut optata luce fruatur, Sed cadatante diem,mcdiac^ inhumatus arena» Aoç oißua}w'rf[o7\,i7Ps^op oiKfl[j5,/Ktlt;5S i/op Àatfncû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;onü tx®'’’’’«.
-ocr page 234-satvänaliortm
olKopivfiTi/MfopiZw’ç ’na^iJ^ayMouf o4t;xaK(fiçtx3o/ oXilJç a'X’ wwTaçsTcôjïSÇ NK0Q4® i^toTfi'wÇjtvj« Ä lt;iV m/i.aTO. oiKm» Proxima Circeæ raduntur littora terræ, Diues inacceflôs ubi Solis filia lucos Aiïîduo refônai cantu,teâ:is^ fuperbîs Vrit odoratam nodlurna in lumina cedrum, Arguto tenues percurrens pectine telas, îiilt;^,o(p^K^îyai(üji@^ /Hiin,'?
KtcAçïS T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iî'S T CC.1X VMOj)
£^ouo/uÀvlt;âf,HJ^ 'îy/op âiOlJ^ilt;i's}ottÎkoXh lSOJJ4-7fZX3/«.m^Wa%/{(Ktp)t/lt;? Ult;})O«Vlt;1V.
Mœonio regi,quem lerua Licinia furtim Suftuîerat, uetitis^ ad Troiam milêrat armis«
nie autem expirans,non me quicunc^ es inulto Viélor nec longùm Iætabere,tc quoc^ fata Profpedant paria,atcp eadem mox arua tenebis«
II|i(4oM{. nbsp;nbsp;nbsp;e» U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qv/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^^Ôp {îi4ff,4Slâ IVf «(Tk
KÿZTûtZW*,
X^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«AUAto»©** oùaw/aa»
Ad quem fubridens mifta Mezentius ira,
Nunc morere^afl de me diuûm pater aicp hominum rex Viderit.
iKxdof.tx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Jtsoa’m/eßtx
TÎ^vac^hK^^at Ä l^w rSt^, lt;Pi^of/.(a,o'nTrô'K KVf
Ziylt;i''i^i.7^K 'n.'\kiTou,Hlt;ß â.^lt;xwnu^»o/ a^oi»
Qnalis ubi aut leporem aut candenti corpore cygnum Sulfulit^alta petens pedibus louis armiger uncis» QuæRtum aut matri multis balatibus agnum Martius à ftabulis rapuit lupus»
oç T »/rfzp quot;n^/tovih /loi vtfp^Mp »ftSïVvSSp
A ewa^wp S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■^x« Aarwop»
Vndicp clamor
T ollitur.inuadunt,8i Ibflàs aggere comptent,
Locttf reßitu AuTO'^'nSwXbçô-£io-w/X»tf'^«î»X^b'nç
tiif M.n. ilia. P^aVT\«'j^ts@^ ßoil yîutT îa^i tço*
«âavA /itiyt’'mrHap\'wi raippop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
In lt;iaihHi Ver^ilius Homerici carminis maieilatem non ^e^uet. Ca^ut
-ocr page 235-L I B E R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«OT
Et quia non cft crubefcêdum VergîKo, fi mi'norcm fè Homero ucl ipçf fateatur,dicam in quibus mihi uifus fit gracilior auton ^Tum caput orantis nequicquam amp;nbsp;multa paraniis
DicerCjdeturbat terræ,truncum^ reliquit* ' Hi duo uerfus de illo tranflati lunt:
«. Hÿjj ô Atp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X^Ç' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜÎKdoSAO,
A 4‘V^©^ A/oj t(9S O «u?jtva fiwOf ^Âowt, SaQavMÂt^aç.âTf ƒ a/4lt;f)amp;j rtvovit»
«St'yyo^tïvï! apa TSyt, kc^^h raih.cfni\u.lx^if*
Vide nimiâ celcritatê ßluo p5dere,ad quâ non potuit conatus Maronis ac cedcre.lncuruli certamine Homerus alterum currum paululùm antécédente, alterum penè coniunétum fequendo qua luce fignauit^
WKa^^’iTTijTa Af (J’WÇK^acPao/'nirc/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ili^dot.îj.^
ïàç tCjHTi1iipiS^op,eß/o^ifA@^ ajcri^Vig ï'nrroi
TfîivôpajôV^’
(/gt;ƒ(})jîS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’iÏK.'riü,,
Pvo(î cA iir^HAora ^Hrâlt;fgt;^vop topu t wm.®
©JiiUtT.tTr à'jTtS )lt;x9 WiTa^ivn TnXÎiQliDt
Humcfcuntlpumis ftatu^ iêquentum»
Mirabilior eft celeritas cÔlequentis priorê curEi pedû apud eundê uatem»
'X’'« Tuiffi TTo'Acfff Traç©-* Kovfp x/x^xvJ^HVea, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜiitdoJ.l!.
Eft autem huius uerlus hic ienfus: Si per ibium puluereum forte curratur, c ubi pes fuerit de terra à currente fublatus,ueftigium fine dubio fignatum uide tur,SCtamê celerius cogitations puluis qui ieffu pedis fuerat exculfuSjUeftigio fupcrfunditur.Ait ergo diuinus poêta,ita proximum fuifle qui iêquebatur, ut occuparetantecedentis ueftigium antequam puluis ei fiiperfunderetur. At hic uidetur idem fignificare cupiens quod ait, Calcem^ terit iam cake Diores»
Vide Si in hoc Homeri cultum,
*^a;WK7uv^/Q ts^f^ uTTff@^j Ifte ait:Ceruicem inflexam pofiiit»
Hos quoque uerfus ,fi uidetur,comparemus» a^oUjuJ}!, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttÎAvait) w^AuSotvjâ
o:'’!\o'n ai^cçifiii, fjuriîo^x bme^ humilis iamlt;^ dati fublimè uidentur Aéra per tenerum ferri, Ït't^ xaf/i »J's Aliwra» ^radiens^ deas fupereminet omnes* smis ï(I5 fx^aan oW/x-ssia.
Ody/P^, iiittdof.t.
^âÇ Twp nbsp;nbsp;nbsp;*456,7ra J tst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tt TOvra »
Et meminiftis enim diuæ. Si memorare poteftiSf Auraj Ö ^UiUo'p «ïeSs v\9î^ «juwîpjwç ou Tctuf@^ n^TSip sAko^uSjizQ-' VXiKtaVwp â:tUlt;pîlt;xvlt;XKTa;
Locus reßitu tusex.i^.lliu.
KtSfwpiÀKÔVTOPj^aWTJ cf'i'Jl ’mqlt;^ûcfl'jç3rup» Clamores fimul horrendos ad fidera tollit*
Qualismu
-ocr page 236-SATVR.NALIORVM
Qualis mugitus jfugi't cum Gucius aram TauruSjSC inccrtam excuUît ceruice fccunm»
InfpeAo hic utriufque filo,quantam diftantiam dcprehendcs^ Scdn««oc minus elegantcr,q3 de tauro ad facïificium tradoIoquens,meminitS^ Apo)' linis amp;nbsp;lÆptuni* His autem duobus,præcipuç rem diuinam fieri tauro idtis eftipfè Vergilius: T aurum Neptuno,taurum tibi pulcher Apollo*
l[iadoî,2~
H i/TV wç ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;emepAiyiJ aatrtTO/J vXhjo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.
b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V/ KOpult;Jgt;HÇ,tK(l!Slt;iV K Ti CpOOVéT) aiT}^,
iilt;f / on^il'^afjo/ ‘JPTCtftOl KOCTO^ilfl^ çwwç Eç /jira7ayKlt;Jixv cn/ju.ßlt;x^i7»p oßg/fiiop vt/’uj KÇÎ5l'Camp;/J tu /liycxT^up MlÂtlÇ'ivjotQ^ Tapilßi TiTVT^Od'i cTSmp V' WitfipttlT^Vi In fegetem ueluti cum Hamma furentibus auftris Incidif,au£ rapidus montano fluminc torrens Sternit agros,fternit ßta læta boum^ labores» Praccipites^ trahit lyluas, ftupet inlcius alto Accipiens fonitum ßixi de uertice paftor*
Et duas parabolas temcrauit,ut unam laceret, trahcns hinc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ*“
rentem,amp;2 dignitatem neutrius impleuit» nCcC «VtAO/ J'nO'nüVTt)pO^!vzTt)p'lX.^Ólt;yVTat Bof we XÇÛj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, TW U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHTOp
è A3ovS’ y\KH^ivK(i,aiU.igt;/iQ /î Ti KÎ/Aa KtAoavoji Ko^^iftT^yTP^op 9 aAa Aduerfi rupto ceu quondam turbine uenti ConfliguntjZephyrus^ notus^ amp;nbsp;lætus cois Eurus equiSjftridunt fyluæ,læuit^ tridenti Spumeüs atlt;^ imo Nereûs ciet æquora fundo.
Demet huic uitium,quod fuperius incurrit, de duabus Græcis parabohs unum dilucidius conftruendo*
lliados.i.
To7a‘/p ’iK/jS^op ou^op Vlt;( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à:7roÂ7\,amp;gt;p,
Prolèquitur furgens à puppi uentus eunteis*
Quod nofter dixit 7ii/«»op,uefter aitrSurgens à puppi,(àtis decorE Scoex* tollunt epitheta,quæ tot amp;nbsp;fie apta uento nofter impoluit*
Odyjp^.
Soi 5' (Tl/« wç T^o'ttuÂan.aç yMH kottTjÎk, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç«,JVut lt;/S ycu,Wt^
’rov(i tßlajun'hi.'ist Ta^ùp ùfr7\,INa:w (TÔ^vop» «cS’/t wç n Aîup è^airÇixpQ^fOÛJ^ «7rtÂ{7rlt;iV ’t-yRaToc njrfaÇKftç osta /Ji.yi'Kô'iVTa, Viieeribus miièrorum 8b iànguine ueEitur atro* Vidi egomet duo de numéro cum corpora noftro Prenfa manu magna medio relupinus in antro Frangcret ad iaxum.
Narrationê fadi nudam bC breucm Maro pofuit* CÔtrà,Homerus
-ocr page 237-LIBER »V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105
mifcuit,8i dolore narrandi inuidiam crudelitatis xlt;^uauit.
'tliii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aAuyf©-* ^xno/2p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Odyfp'A.
tlifi'/opfH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fJLiy«v(a*
K9J^quot;\Tixs/)lda ■/râî.J^jiU.ivaB^xJ'ia
Srop T Óvti'SiopjUiXÏkAiJtoj] t t’S^aX'rftw»
Ou'q /ÿ /JLfiKis'Sti ^5(4-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ajïfj«-,,
IfÂù'KO/Si^'s'SÇ ^tT« 7t KÀUTOp WJIUV«»
Iwitjjo/^a^TOvt ^Ko.trHXy^’f «Sp tîj^jcrràj AvÎK.ôrf?'» ’^nô^yitiot» 0(^« àâoCVOTÔJCf/p «TT^AktIu, O’KV/Â.TKfi ♦«XoirlcPa s«tfip ■æî^uaïx.l^ 'fi'Xifiioro, 0 (ucui \-K oKu/xitot AtAgt;-«Sp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auràj W ooxt
nHXiop^V9(y(lt;})u7Sivop,(v‘ oûçcwoQ a^êaTOÇ lt;{«♦ Hinc ÔC Àloidas geminos immania uidi Corpora,qui manibus magnum refcinderc ccclunj ^SS’^^ffijluperiscç loucm detrudere regnis.
Homerus magnitudinem corporum altelatecç dimenfus efl:,5C uerborum ambitu membra depinxiuVcfter ait,immania corpora, nihilcp ulterius adiegt; dtjmenfurarum nota non aufus attingeredlle de conftruendis montibus cona tüminfanæ moUttonis expreîTitihic aggredos rcfcindcre.dixide contentus eft codum.Poftrcmo,locum loco fi compares,pudendam inuenies differentiani»
OT oà^raAtS -ffÂuKXtï KKitt« SiaAttwiiç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lIûd-4.
OphiT WoajvTiÇap
Poncp^T« -TJ^WT« HO51/öï%'’)gt;4uTlt;X§ t-jrijT«
X4^(fco ^»VJUpSwap.^tyxA« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%
^Ç*pwp,Ko^U(;gt;§Tj,?t7PTÎfi/ad'' x7lt;oi^’i')lt;;)!w»
rluôlus uii primo ccepit cum albefeere ponto,
Paulatim fefe tollit mare, ÔC altius undas
Erigit,inde imo confurgit ad ætbera fundo.
llle cummarino motu 8C littoreos fluélus ab initio defcribitjhoc idc præ--teruolat. Deinde quod ait ille, r-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-iit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
PovTcp/j5iw Ta *n5ci3Ta Hoçvmnj,
Maro ad hoc uertit,Paulatim felè tollit marc»
llle fluétus incremento fuo ait fublim'e curuatos littoribus illidi, Slt; afpergi
D nem colleélæ fordis expuere, quod nulla expreffius piélura fignaret» V efter n^areà fundo ad æthera ufcç perducit»
Dixetat,id^ ratum Stygi] per Rumina fratris. Per pketorrenteis atraq; uoragine ripas Annutt^5)C totum nutu tremefecit oly mpum» *gt; HuoWMiffip It? o^pua*i vtutfi x^ov'up* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llirfd«! •
’kfj.Z^ogicu tA a^tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;av«KT^
a.'^auQi.’niOyfxxydui ,ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oXv/x.'ïPp»
. Phidias cum louem Olympiû fingeret,interrogatus de quo exemplo diui namimiiaretut e^ffigicm,refpondit archetypum louis in his fe tribus Homer i uerhbus
-ocr page 238-satvrnaliorvm
uerfibus inuenidc. Nam de Rigciliis amp;nbsp;crinibus totu (e louis uultu colkgiß^* s Qd utrun(^ uidetis à Vergilio ptermifsum.Sane concufsu olympu nutus ma ieftate no tacui't.Iufiurandû uero ex alio Homeri loco fumpfii,ut tranflationis fterilitas hac adiedlione côpenfaret:Ora puer prima fignâs in to fa iuuêta.Præ termilsa gratia incipiêtis pubertatis, minus grata fecit latinam dcfcriptionenJ»
lliad.n.
OTOW'iini KCUJiOSI V(9^
ezÄt n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfepiaeç «'JlBuç
AvtÎoi Vsov'O anovT/lïSô'/âofiUilaç
AlXfil.«? ÎH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OVTf Tl HUcPaÂ/^op
TajSâjoùJ’i (poZamp;TjyicyLœo^ÎH /î p.lp'îx.To. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
T«p4)ilt;XTl SJitflT/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trlf^HTI^CHp
erzrrw^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TiiKWi simili «.ViP^ap»
Vt fera quæ dcnG uenantum iêpta corona.
Contra tela furit,fèiè^ baud neicia morti
Infjcit, S*^ faltu fupra uenabula fertur»
Iliad. I}.
Videtis in anguftum latinam parabolam fie else côtradam, ut nihil pofsit esfe ieiuniusC Græcam contra, amp;nbsp;uerborum Sé rerum copia pôpam ueræu^' nationis implelseç’ In tanta ergo differentia pene erubelcendû eft compararo «ja|oWTiç J'ofu J'ajZjcrcéan©*’ cfaHii
K'Wiq Sp KCüxliß ïpzJVjKOÇlZÇ KÔf«X),û:94Ç« Ä
Haud aliter Troianæ acies,aciesqj Latinæ
Concurruntthæret pede pcs,denfus^; uiro uir* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Quanta fit differentia utriufc]^ locijedori æftimandum relinquœ
tiiad-it.
ojïuç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
câtTTJQ ûq./TTi'TXÇ^vr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aaôp
ioiVHy/ra cPjaKOVT« (pt^top avifX.^ojl TrtAajop
ZcoopiT“ liSïJM^afiTay'l^ outtu
KoC|.t gt;009 àuiTi|j t;i^0VTa j{JZl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^î ƒijçàü,
î J’VtoSlfÇ 07rifftOgt;0 lt;P i'n’4^lt;vv HKi
olt;l^ôun(fi /JAffiû J* KoifJLamp;all
Atrnîç KAay^aç ttshto ttvoih^ aviiu.oio.
Vt^ uolans alte raptum cum fulua draconem Fert aquila,implicuit^ pedes, atc^ unguibus hæfit» Saucius at ferpens finuofâ uolumina uerßt, Arretftis^ horret Iquamis,8ó fibilat ore, Arduus infurgens, ilia haud minus urget adunco Lueftantem roftro,fimul æthera uerberat alis»
Vergilius ibla aqiac prædâ relêrt,nec Homcricæ aqlæ omen aduertit, q 5^ ß' niftra ueniês uincentiû jgt;hibebat accclsum: amp;nbsp;accepto à captiuo lérpenie mot (ùjpdam dolore deiecittfaeftoq’ tripudio Ibliftimo,cum clamore doloré teftan te pteruolat.qbus omnibus uidloriæ puaricatio fignificabauHis ptermifiis q animam parabolae dabant, uelut exanime in latinis uerfibus corpus remanfu.
Parua meiu primo, mox felcattollit in auras,
-ocr page 239-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L ï B E R .r» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104
A Ingrcdi'tur^ fbîum,8^ caput inter nubila condit*
« T OhlyH/jS^ -nSl^TCt KOJIZtWtT^jUyTCCf iTTljTOU
0VfWtSWj;|4 KajffjVigÔJ Itsi x^ovi èoâve,
Homerus tj/j), hoc eft contentionem à paruo dixit incipere, poftea in incre-mentum coelum ufc^^ (ubcrefcerc.Hoc idê Maro defama dixit,fed incongrue* Nec^^ enim æqua iunt argumenta côtentionis ÔC famæ: Quia contentio,etfi uf que ad mutuas uaftationes ac bella proccftèrit, adhuc contcntio eft, 80 manet ipfa quæ creuit.Fama uero cum in immenfùm prodit, fama eftè iam definif,8ô fit notio rei iam cognitæ. Quis enim iam famam uocet,cum res aliqua à terra in’cœlum nota fitC Deinde necipiàm hyperbole potuit æquareJIIe coelum dixit,hic auras 8^ nubila.Hæc autem ratio fuit non æquandi omnia quæ ab au-g tore trâfcripfit,q? in omni operis fui parte alicuius Homerici loci imitationem uolebat inlerere,nec tarnen humanis uiribus illam diuinitatem ubicç æquare, utinillo Ioco,quem uolo omnium noftrum iudicio in commune peniâfi:Mi-nerua Diomedi fuo piignanti duntaxat flammarum addidit ardorem,ôi inter hoftium cædes fulgor capitis uel armorum pro milite minatur*
Awt « in KopB^û’ç Tt VtStîJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wwf ♦
Astj'oTTupivcS ^aAi'-ynioii, o^'n, fuahisa
««.600*070»
ïoîoj) 0! Tiv^ /âitp i-à» K^aroQ Ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«,UMp»
Hocmiratus iîipra modum Vergilius,immodicc eft ufus* Modo enim ita de ^umoait:
T remunt fub uerticc criftæ
Sanguineæ,clypeo^ micantia fulmina mittunt.
Modo idem ponit de Aeneat
Ardet apex capiti, criftis^ ac uerticc flamma Funditur,amp;uaftos umbo uomit æreus ignés*
Qyod quàm importune pofitum fit,hinc apparet,quod necdum pugnabat Aeneas,fed tantum in naui ueniens,apparebat* Alio loco, Cui triplici crinita iuba galea alta Chimæram Suftinet,Âetneos cfHantem faucibus ignés*
Quid quod Aeneas recèns allatis armis à Vulcano,8«j: in terra pofitis,mi-ratur terribilem criftis galeâ flâmascp uomentem; Vultis aliâ fruendi auidita-tem uidere loci huius‘;'cuius (uprà meminimus,fulgore correptus,
Seruo uoluit loquêti loui aftîgnare parem reucrcntiâ.Nâ cum 56 in primo uolumine,86 in quarto,56 in nono loquat quædâ lupiter fine tumultu,dcnicp poftiunonis 86 Veneris iurgiu,infit,co dicente:Deiim domus alta filelcit. Et tremefafta folo tellus,filet arduus æther* Tû zephyri pofuerc, premit placida æqra pontus.Tan^ non idê fit,q locutus fit paulo ante fine ullo mûdi totius obleqo» Similis opportunitas eft in eiufdë louis lace,qua ex illo loco fumpfit, Kaz Tontßil7r«T«f trlrcmv^ râ'XnuiTit»
BpÄttol /uo nbsp;nbsp;nbsp;TCO/KAiy 4©-' 2lt;XVX1»tO,
tlÙ) nbsp;nbsp;nbsp;O.X.l'KKÿ^^fXHfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/-TnrOt/'OjUOK’i
-ocr page 240-sätvrnaliorvm
SÄKt Ä (Uwa 7l«^gt;œp. çÎtt» / tgt;tîüç@-gt; ^at/J.O'^ »/xaj.
wXi'W i lt;iç àïlt;/'ao.Ai'7r»p /î t (})o7ß@^ «Tro^^wp,
Nam cùm iam de T urno praedixiHet luno, Nunc iuuenem imparibus uideo concurrere fan's, Parcarum^ dies amp;nbsp;lux inimica propinquat,
Manifeftum^ eflct, Turnum uticp periturum,fèró tarnen luppiter ipfe duas æquato examine lances Suftinetjôi fata imponit diuerlâ duorum»
Sed hæc alia ignolcenda Vergilio,qui ftudrj circa. Homerum nimietafc excedit modum* Et re uera non poterat nô in aliquibus minor uiderfqui ptr omnem poèfim iùam hoc uno cft præcipue ufus archetypo* Acriter em in Ho merum oculos intêdit,ut æmularetur eius non modo magnitudinem,fed fini' plicitatem 8C præfentiam orationis,amp; tacitam maieftatem« Hinc diuerfaRjin-ter heroas fuos periônarum uaria magnificatio,hinc deorum interpofitio,hinc autoritas fabulolôrum,hinc affèdfuum naturalium expreflîo,hinc monumen' ,, torum perfècutiOjhinc parabolarum exaggeratio, hinc torrêtis orationis foni' tus, hinc rerum fingularum cum fplendore faftigium»
Intantum Ver^ilio dulcem fui/Jè imitationem Homeri, utuitialt;juotj;nonnullacemulariuolKC rit. Turn quantopere illius fit imitatus epitheta,Ciftera'^, ijuce ^atiorem reddunt orationem.
Caput .XIIII.
ADeo autê Vergilio Homeri dulcis imicatio eft,ut amp;nbsp;in uerfibus uina, quæ 3 nonnullis impcrite reprehendunf,imitatus fit, eos dico qs ciuocant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quos hic quoc]^ HomericH jj
ftylum approbans non refugit,ut fiint apud ipfiim acephaIi,Ârietat in portas, Parictibus textû cæcis iter,5ô fimilia. Vtetiâ,qui in medio uerfii breues fÿlb' bas pro logis habent.Et duros obfjce portes,CÔfilium ipfê pater magna'*’ cepta Latinus» Syllabæ longiores funt:Quin protinus omia,VuIcano deco' quit humorê.EtjSpumas miicêt argêti uiua^ fuJphura. Et, Arbutus hotrw’’
Sunt apud Homcßz uerfits uulfi, ac rafis fimiles,8lt; nihil differentes aö ufu loquendi. Hos quocp tan^ heroice incomptos adamauit: Omnia uincit amor,5ó nos cedamus amori.
Nudus in ignota Palinure iacebis harena.
Sunt amcenæ repetitiones, quas non fugit, ut
Pan etiam Arcadia mecum fi iudice certet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U
Pan etiam Arcadia dicat fc iudice uicrtum.
Homerica quocß epitheta quâtum fit admiratus,imitando confeffns en,öt mille talium uocabulorum,quibus uelut fideribus micat diuini carminis uatlt; ata maiertas. Ad hæc à uertro re(pondetur,Malcfuada fames, Auricomosr^' moSjCentumgeminus Briareus. Adde ÔÔ,Fumigera nocrtem.’Só quicquio'^ fingulis pene uerfibus diligens letrtor agnortit. Sæpe Homerus inter narr^ dum uelut ad aliquem dirigit orationcm.Nec hoc V ergilius omifit.Migr^'^*’ cernas,totacß ex urbe ruentes,Totü^ inrtrucTto Marte uideres Fernere Le catem,Et,Pelago credas innare reuullas Cycladas, Etrtudio incartuniui gertire lauädfi Itê diuinus ille uates,res uel paulo uel mulfo ante traiat
-ocr page 241-LIBER .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOÇ
opportune ad narrationis fuæ feriem reuocat, ut hiftoricu ftylum uitet, no
A per ordinê din'gêda q gefta (ùnt nec tn præteritoRt nobis notionê fubtrahat» Theben Afiæ ciuitatê,a!iasq? plurimas Achilles anteqirafcereteuerteratSed Homeri opus ab Achillis ira fumpfit exordiiï* Ne igit ignoraremus q prius gefta funt ,fit eoRz têpeftiua narratio. Item,ne ignoraremus q duce claflis Græ coRî ignotum fibi T roiæ littus inuenerit,cum de Calchante quercretur, ait:
Jji /là nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTO^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àtrô^Câp»
Et ipfe Calchas narrat omen, quod Græcis nauigantibus de fèrpête paflèrum populatore contigerit. Ex quo denûtiatum eft,cxercitum annos decem in ho-ftico futuRz. Alto loco iênex idem,uf referendis fabulis arnica amp;nbsp;loquax jetas, res refert uetuftas.
E üiifxxiificu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;waÂoUjôuS vwiry» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Loew reftitu
Ä K/t/pTràvn^xi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'?•’
ttjîÏTi'çT ÏAa'xovTOjH^'l cina'Koi
AAlt;fl Wx/pKaAuJ'wva nbsp;nbsp;nbsp;k^h'â'Sç •^àfi'^opt
AivjtT^i pio; Si/ncaio/JUClffol naÂuJ'ùSv®*
/umacLnç
}flop 7'‘llt;TI Kmàp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ÇTtAlÇ œjcf»
01 oiik ^a.'Kutfia 7'JSvcS
Gi'iuiî^î^^iz^oi3iio/iKa.TÔ(jSgt;lt;x.lt;it
Ollf/ ûuxt^4^4 A/oÇ /JLi.ya.'hOlOf
Q n'^ó.^i'T'jïloun^o'ncfc^, â:(x(^'n) fjÀya.
Etfequentia.Vergilius omne hoc genus pulcherrime æmulatus cft. Nam me miniHcfionæ uilentem régna fôroris Laomedontiaden Priamum.Et, Atque cquidemTeucrum memini Sidona uenire.Et,QuaIis eram cum primam act-em Prænefte fub ipfâ Straui.Et de furto uel poena Caci tota narratio.Nec ue-tuftiiïîma tacuit,quin amp;nbsp;ipia notitiæ nræ autoris fui imitator ingereret, Nan-queferunt ludu Cygnum Phaéthontis amatt,amp; fimilia.
Q.ujediuerßtascatdlogorum/itapudVergiliumamp;'Homerum. Caput .XV, Vßi uero enumerâtur auxilia,quem Græci catalogum uocât,eundem autorem fuum conatus imitari,in nônullis paululum àgrauitate Ho merica dem'auit.Primum,q? Homerus prætermiiîîs Athenis,ac La-cedæmonqSjUel ipGs Myccnis,unde erat redtor exercitus, Bocotiâin catalogi D fui captte locauit,non ob loci aliquam d)gnitatc,fed notiflîmumpromontori um ad exordtû fibi enumerationis elegiu v nde progredies modo mediterra-nea,modo maritima iuncfla delcribit. Itade rurius ad utrunc^ fitum cohærentt um locoRz difeiplina defcribentis,uelut iter agentis accedit. NecuIIo (àltu cO' hærêtiam regionum in libro fuo hiare permitttr,ièd î hoc hiandi more procédons, redit unde digreflus eft,8(:: ita finitur quicquid enumeratio eius ampletfli tur. Contra, Vergilius nullum in commemorandis regionibus ordinem ièr-uatjlêd locoru feriem lalttbus lacerat. Adduett primùm Clufio 8^ Cofis Mal-ficum.AIbas hûc fcquitur,manu Populontæ Ilüac^ comitatus.Poft hos AG-lam mifere Pifæ,Quæ in ^longinqua fint Hetruriæ parte,notius eft ut an
O notan
-ocr page 242-satvrnaliorvm notandum fit Inde mox redit Cærcte, amp;nbsp;Pyrgos,8i Grauifcas, loca urbi pW' i xima,quibus ducem Afturem dedit.Hinc rapit ilium Cygnus Liguriani,U' cnus Mantuam.Sed nee in catalogo auxiliorum Turni,fi uelis fitum locoruni mente percurrere,inuenies ilium continentiam regionum fccutum»
Deinde Homerus omnes quos in catalogo enumerat,etiam pugnantes ud proljjera uel finiftra forte commemoratEt cum uult dicere occifos quos cata^ logo non inlêruic, non hominis fed multitudinis nomen inducit.Et qties tnuP tam necem fîgnificare uult,mcflèm hominum fatftam dicitmulli certum nome facile extra catalogum,uel addens in acie, uel detrahens. Sed Maro nofter an-xietatem huius obforuationis omifit Nam amp;nbsp;in catalogo nominates praeter it in bello,amp; alios nominat ante no di(flos* Sub Maflico duce mille manus lU uenu ucnifle dixit,qui moenia CluG qui^ Colas liquere. Deinde Turnus na-ui fugit,qua rex Clufinis aduedus Ofinius oris.quem Ofiniumnunquaman tc nominauitEt nunc ineptum eft,rcgem fob Maflico militare. Prætcrca nec Maflicus,nec Ofinius in bello penitus apparent. Sed amp;nbsp;illi quos dicit,fortéc^ Gyam,fortem^ Sereftum,pulcher quoc^ Equicolus,8lt; Mauortius Harmon^ amp;nbsp;fortiflimus Vmbro,0^ Virbius Hippolyti proles pulcherrima bello,nullu locum inter pugnantium agmina,ucl glorioia uel turpi commemorationeme ruerunt. Aftur,item^ Cupauo,8lt; Cygnus infignis Cygni Phaetontiscf lis,nullam pugnæ operam præftant : cum Aldus 8C Sacrator ignotiflimi pæ gnentjS^ Atinas ante non diiTus* Deinde in his quos nominat,fit faepe ap^“^ ipfom incauta confofio.In nono Corinæum fternit Afilas. Deinde, in duodeû mo Ebufum Corinæus interficit. Obuius ambuftum torre Corinæusaban^ Coripit,et uenieti Ebufo plagam^ ferenti Occupât os. Sic Numam quern Nifos occidit,poftea Aeneas perIéquitur,Fortem^ Numam. Camertemin decimo Aeneas fternit. At in duodecimo luturna formam affimulata Camera ci.Clorea in undecimo occidit Camilla,in duodecimo Turnus.Palinurus lafi des,amp; lapix Iafides,quæro an fratres fint. Hyrtacides eft,Hippocoon,8i ruP fos Hyrtacides Corinæum fternit Afilas.Sed potuerunt duo unum noméha-buifle. Vbi eft ilia in his cafibus Homeri cautioCapud quern cum duo Aiaces lliadof.i. fint,modo dicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra^'ç Mag,modo Ht/uj),ev2 Totfo^Tt,
i/wdoi.z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caaç.Itern alibi:
Rrflitutus lo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iroc^TTCUf
citfex ly lli4‘ T onf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'a,'\iXfJi.aivI'S,oiJ^ « ßecey,
Nec definit,quos iungit nomine,infignibus foparare, ne cogatur ledor fufpi-ciones de uarietate appellationis agitare.
: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deindc,in catalogo foo curauit Vergilius uitare faftidiu,quod Homerus
, alia ratione non cauit,cadem figura fepe repetita. Hic autê uariat,uclut dede-eus,aut crimen uitans repetitionem. Primus init bellum Tyrrhenisafper ab oris,Filius huic iuxta Laufos.Poft hos infignem fama per gramina currum. Tum gemini Iratres. Nec Præncftinæ fundator. At Meiâpus equûmdomi' tor. Ecce Sabinorum prifoo de languine.Hinc Agamemnonius.Et te montœ fæ.Quin Marrubia uenit de gente focerdos. Ibat amp;nbsp;Hippolyti proles.Has copias fortaflè putat aliqs diuinæ illi fimplicitati præferendas.Sed nefcio quo modo
-ocr page 243-LIBER .V.
106
modo Homerum repetitio illa unice decet, 8ó eft genîo antiqui poêtæ digna, cnumerationi^ conueniens,q) in loco mera nomina relaturus non incuruauit fe,necp minute torfit,deducendo ftylum per fingulorum uarietates : fed ftat in confuetudine percenientium,tanquam per aciem difpofitos enumeras» Quod non alijs quam numerorum fit uocabuIis.Et tarnen egregie ubi oportet de no minibus ducum uariat. Illam uero enumerationis congeftionem apud Home rum Maro admiratus,ita expreflit.ut pene eû dixerim elegantius tranftuliflè»
Locus
tus ex.iylliit»
y/ywvTo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y wn! Ti v^’iTrrrait
9 êoztoTDZj^ÿ/j’aovtç £ÂK%;^/ravfcç, AoK^ot
‘ Th'sJ'h WaïöjoVTa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ou:^’tJ'cójx*TO
g wo'ûft â'V tfifilap lt;p7\,oyi /KtXop tnTO^a /lOfi»
a.'^n'iiutnp Tt^oKiT^iy/xiWiViiS^ Wifipf ùzoç TTtTvSo /jiîUztcQtù'ç.oy a/ta STPvîO.
iiïJ'a.tfTiySIXlÓ^ Ti,l^/CCÇ T tl/Ç.auTKJ iTTiJup iuAi!S^lifTl,UiyilÇ,X^lt;S/uV Ti t^^Olt;Jgt;'^}ani,/xÎJ'(àVTi,^Ujaf/iTflÔ'\iS^Ôç Ti TP/x^KHÇt
Et fimilia. Ad quod exemplum ilia Vcrgiliana (unt: Agmina deniàntur campis,Argiuacp pubes Anincæ^ manus,R.utuli, ueteresqj Sicani, Et Sarranæ acies,8^ picfti fcuta Labici.
Qui faillis Tyberine tuos facrum^ Numici Littus avant,R-Utuloscp exercent uomere colles, Circæumq iugum,quis luppiter Anxuris aruis Præfidet. glt; cætera.
in utriuflt;j; catalogis fimilituilo, crebræ apuJ utruni^; /èntenticf, Tum tn ^uilms fiuc câline (lontc ah Homero Vergilius dcfiilcM, in i^uibus imitationem ippm difpmuleh Caput ' ,XVI.
VTcriç in catalogo fuo poft difficiîium rerum uel nominum narratio nem,infcrtfabulam uerfibus amcx:nioribus,ut lecftoris animus rccrc etur. Homerus inter enumenada regionum 8^ urbium nomina,facit locum fabulis,quæ horrorem fatietatis excludant»
OÎ^ttiZAovt
Locus eluc!d4 tusex.z.ilia»
o fj Et rcliqua,
XSt-'i Tfuop ó:A^gt;io“o 7ro^oi],]^ii/n2:Tt)p Sfarv, '^Hï7Î^/ay«9VTa,\i96'jû:Alt;5i'}-«lt;Jo«* ïvcUopf
Xÿ'i TÎÎtÂto'p ngîi iTi AStraa -rèp 7rau(^ êcoi J'ÿt}
Ö'PcaAu^ îô^iTct lujUTOu bixct^iîl^* 2™?«)oc9\vj^o/jôtü©-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;op ivrai
lA‘ält;r(üäi.ii!!'oic/)gt;iV^clnJ'ioci cayióxpiot ^'i ^iXo'hutfixj^aUi-rrH^op J'i.QpfOiOToi^cx.oi/lu) eiamiTi’M àfpiKom,
Kyi/xQvSvi 7%jàü/@-'î-7nroTa
-ocr page 244-î A T V R N A I I O.R T M
Et rgîilt;^ua,lt;^inbiis ^rofraxit iucunditatcm.Vergiliiis in hoc fècutus autoffffl, B in priore catalogo,modo de Auennno, modo de Hippoly to fabulatur : in ft' cundo, Cygnus ei fabula eft.Et fic amocnitas intertexta faftidio narrationû rrx detur.In omibus uero Georgicorum libris,hoc idem fumma cum elegantia fc cit.Nam poft præcepta,quæ natura res dura cft,ut legends animum uel aiidi turn nouarct, fingulos libros accidextrinfeciisargumenti interpofitione fon* dufit,primiim de lignis tempcftatum,de laudadonc rufticac uitæ fecundum.et terdus definit in peitilentiam pecorum. quarti finis eft de Orpheo Arifieo non odofa narratio.Ita in omi oge Maron is, Homerica kicet imitatio.
Homerus omnê poéfim fuam ira fentendjs farfit,ut fingula eius uice prouerbiorum in omnium ore ftingantur, ut,
Gdy/Jete 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yovop âuTOÇ à ly»«
OdyffciC Z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JVç lt;i/JidjQi TriAav-ij
(Jäyßeie,y, Ovya^r «z^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vo*(^ cuipiovnip.
Et alia innumerabilia,qiiæ fententialitcr proferuntur.Nec hæc apud VcP giliû fruftra defideraueris:Non omia poftumus ornes, Omia uincit anior,La taioroiduin bor omia uincit improbus, Vfi^adco' ne mon mifei^ eftc Stat fua cuicp dies, titimprobus. Dolus an uirtus quis in hofte requiratrEt qd quæcp ferai regio, quid quæ^ reculèt, Auri Cacra fames. Et ne obtundâ nota referendo,millefententiai^ tali' um,aut in ore funt fingulof?2,aut obuiæ intêtioni legends occurrunt.
In nonnullis ab Homerica fedla baud fcio cafu ne an fponte defcifcit.EortU nam Homerus nelciremaluit, ioli decreto,quam uocanqomia regen' da commitdf,adeo nt hoc uocabulum in nuHa parte Homerici uoluininis nominetur. Contra, Vergilius non folum nouitSC meminiqfedomipotentiam quocp eidem tribuirquâ ÔC philofôphi q earn nominant,nihil fua ui poftejed decretijfiue prouidentiæ miniftram eftc uoluerunt.
Et in fabulis feu in hiftorrjs nonniinquam idem facit. Aegeon apud rum auxilio eft loui.Hunc contra louem armant uerfus Maronis. Eumedes Dolonis proies bcllo prædara,animo manibus^, parcntem refert.’cum aputl Homerum Dolo imbellis fit.NuIIam commemoraiionem de iudicio Paridis Homerus admittit. Idem uates Ganymedem,non ut lunonis pcniccm à lo ue raptum,fcd louialium poculorum miniftrum,in coclum à drjs afciium fert, uelut decorum: Vergilius tantam deam,quod cuiuis de honeftis fccminædc' forme eft,uelut fpecie uitftam Paride indicate doluifte, amp;nbsp;propter catamitipd B licatum totam gentem eius uexaftè commémorât.
Interdum fic autorem fuum diftîmulanter imitarur,ut loci inde defcripti fo lam difpofitionem mutet,faciat uelut aliud uideri. Homerus ingénu fpiritu ex perturbatione terræ ipfum Ditem patrem territum profilire,amp; exclamarî quodammodo facit.
Locusrcftitu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iß/oWifi vrûCTHç«vJ’çcSp'i* S’iSSp Tl
twcxt/M.10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7f’(rlt;Jc/’att|!,\T/vcr|ft
riXiov/ aTriJfttfzZujjOçtcüVT ctzwijvo: najZuJ«.
PaifTtçlt;A
Xÿjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ti TTO^/Ç vîïtç
-ocr page 245-LIBER ,V.
107
ÏJ’i/'iJrfijV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtçwp cticPavtui;*
A △tlt;($ÇA'^gt;l3sôvï5«X'n),i^/aj^/x«c/U7^3* rcac» ffrfijJ'cÉwp v/oir/^^amp;ajp.
iHKId 5 ^HTCtS'f «^llUf(irgt;tffl tpMi'llf
VizjcüM/TajT« TÎsvyî'Sai
10ûS@^ aç« KTI/TT©^ «f to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|cTO/O*VTC!p«
Hoc Maro non narrationis,fcd parabolae loco po(uit,ut ali’ud eiïè uidere-tur,Non (ecus ac Gqua penitus ui terra dehifcensjnfernas referet fedes, 8^ re gt;nbsp;gnarecludat Pallida, dfjs inui(à,(ûper^ immane barathrum Cernatur,trepi ' dent^ immiflo lumine manes. Hoc quot^ diisimulando Girripuit. Nam cum illedixiiset deos fine laborc uiuere,9io»'çea^f.5ovTOç,hoc idem dixit occultif fime,Dri in tedlis calum milerantur inanem Amborum, 8C tantos mor-B talibus efse labores.quibus ipß Gilicet carent.
Noh pt« apte Vergilium feci/Jê initium belli inter Troianos amp;nbsp;Latinos,Inlt;Je,^ua fx Apollo^ nio amp;nbsp;Pindaro traduxerit.Q^m'^; Grceco^cum uocabulis turn inflexione etiaßtdeleaatus» Caput .xvn,
OVid Vergilio contu’en't Homerus, hinc maxime Iiquet,quod ubi re rum necefsitas exegit à Marone difpofitioncm inchoandi belli,quam non habuit Homerus,quippeq Achillis iram exordium fibi fecerit,q decimo demum belli anno contigerit,laborauit ad rei nouæ par-turn, ccruum fortuito iaucium fecit caufam tumultus.Sed ubi uidit hoc leue ni uiiscÇ puerile,dolorem auxit agreftium,ut impetus eorum fufficeret ad bellu. c Sed ncc feruos Latini,Slt; maxime ftabulo regio curantes,atcp ideo quid focde fis cum Troianis Latinus icerit, ex muneribus equoru 8lt; currus iugalis non ignorâtcSjbellum ghi deum oportebat inferre. Quid igiturCdeorum maxima deducitur è ccelo,8^ maxima furiarum de tartaris alcilcit. Spargutur angues, uelut infcena parturientes furorem. Regina non foh'im de penctralibus reue-rentiaematronalis educit, ied per urbem mediam cogitur facerc dilcurlus. Nechoc c5tenta,lyluas petit,accitis reliqs matribus in focietatem furoris. Bac chatur chorus quondam pudicus,8lt; orgia inlana celebratur.Quid pl^raCMa luifsem Marone 8^ in hac parte apud autorê fuum,uel apud quemlibet Græ-corum alium,quod iequeretur habuilse.
Aliumnon fruftra dixi,quia no de unius racemis uindemiam fibi fecit,fcd bene in rem fuam uertit,quicquid ubicunc^ inuenit iniitâdum:adco,ut de Ar gonauticorum quarto,quorum fcriptor é Apollonius, librum Aeneidos fiiæ quartum totumpene formauerit:ad Didonem uel Aencam,amatoriam conti nentiam Medeæ circa lalbnem trâfïèrendo.Quod ita elegantius autore digef fit,utfabula lafeiuientis Didonis,quamfaliamnouituniuerfitas,per tot tarnen (èculafpeciem ueritatis obtineat, nbsp;nbsp;pro uero per ora omnium uolitettut pidlo
resfiâ:ores^,qui figmentis liciorum contextas imitantur cffigies,hac materia uel maxime in efficiendis fimulacris tâquam unico argumêto decoris utantur. Nec minus hiftrionum perpetuis 8^ geftibus 8^ cantibus celebratur.T antum ualuit pulchritudo narrandi,ut oês Phocnislæ caftitatis confer), nec ignari ma num fibi iniecilse reginam, ne paterec damnum pudoris,conniueant tarnen fa o iij bu-
-ocr page 246-s A T V R N A L î o R V M buîæ:8lt;^ intra cÔfcientiam ueri fidem prementes,malint pro uerocelcbran,q3 e petfloribus humanis dulcedo fingcntis infudit. nbsp;nbsp;V ideamus utrum attigcrit
8ô Pindarum,quem Flaccus imiiationi inacceflum fatetur.Et minuta quidem atc^ rorantia quæ inde fubtraxit,relinquo: unum uero Iocû,quem tentauii ex integro penè tranicribere,uolo communicare uobiicum,qa dignus eft,uteuni uehmus altius intueri^
Gel. Ii.i7.c.ià nbsp;nbsp;Cum Pindari carmen quod de natura atep flagrantia montis Aetnæ copo
fitum eft,æmulari uellet, eiufinodi fèntentias uerba molitus eft,ut Pindaro quoc^ ipfo,q nimis opima 8Ó pingui facundia exiftimatus cft, infolcniior hoc qdem in loco tumidior^ fit Ätep uti uofmetipfôs eius qd dico arbitres faciâ, carmen Pindari qd eft iup monte Aetna, ^tulum mihi eft memoriæ,dicain» ptni^rus t Py
.J » V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
N/tpow ôWTVa 7raJiT4Q x/ov@^ o^tiaç
T» TTUçoç ayyoTaT)
è K Ziu;)(33p •as'tyM 'jfrajxoî
a.jUii^caa‘ifj^'!tsoxi.ov2i,^ooi)KX7rvîi
KvTiiu/o^iv« (JJÀo’l, tç ßaamp;a«*
Ap 4)£5lt;} TTOVT^S TTÄCXK« (TÜÜ TTaTaKd kSvO lt;A àilt;Jgt;ÔUSOIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tJ'Sîî.lT^
AiJvoraTÎSÇ S:v«7r£/x.7riJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Audite nunc Vergilq ucrfus,ut inchoafle eum uerius perfeciffedkatiS’ Portus ab acceflfu uentorum immotus, amp;nbsp;ingens Ipièjfèd horrificis iuxtà tonat Aetna minis, Interdum^ atram prorumpit ad æthera nubem T urbine fumantem piceo èc candente faufila, Attollit^ globos flammarum,amp; fidera lambit.
Interdum fcopulos auulß^ uiieera montis Erigit erudlanSjIiquefadaq^ iâxa fiib auras Cum gemitu glomerat,fundo^ exæftuat imo.
In principio Pindarus ueritati obiêcutus,dixit quod res erat,quod^ ilHc oculis deprehenditur,interdiu fumare Aetnam,no(5lu flammigare, Vergihus autem dum in ftrepitu iônitucp uerborum conquirendo Iaborat,utrunlt;^ teffl pus nulla diieretione fadla cÔfundit. Atcç ilJe Græcos quidê fontes imitatus, ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignés eru(flarc,amp; fluere amnes, fumi 8lt; flammarum fulua amp;nbsp;tortuofa uoluiri
na in plagas maris ferre,quafî quofoam igneos amnes luculente dixit, t At hic uefter atram nubem turbine piceo amp;nbsp;faufila fumante çoopKaTrvSûù'^wva in erprc' tari uolenSjCraflè immodice congelïît: globos^ flammarû,quod file dixeratjduriter poluit,amp; aKi/ç©gt;, nbsp;nbsp;Hoc uero inenarrabile eft,qp nubem atra
fumare dixit turbine picea 8Ó fouillacandente,Non enim fumare folent nequc atra e(îè,quæ iunt candentia.’nifi forte candente dixit peruulgaie 8ô impropric pro feruenti,non pro reluccnti, Nam candens,eft à candore,non à caloredi-^lum.
-ocr page 247-LIBER
.V.
loS
Ct um. Quod autem fcopulos eriicflari SC en'gt, coßem^ i'pfos ftati'm liquéfie^ fi,8C gemere atep glomerari fub auras dixit,hoc nec à Pi'ndaro fcriptn,nec un fando auditum,0^ oim q monftra dicuntur,mÔftruofifl[îmum eft, PoftremôjGraiæ linguae quam fc libenter addixerit,de crebris quae uiür^ patuocabulis acftimatetÖirus VIyftes,SpcIaca f€rarum,Daedala teefta, F^ho-dopeiæarccs, Altacp Panchæa,Atc^ Getæ,atc^ Hebrus,Só Acftias Orithyia. audito ftimulat trieterica Baccho Orgia,no(fturnus^ uocat cla morcCytheron.EtjNo tibiTyndaridis facies inuila Lacænæ.Et,PertefimuI Faunicp pedem Dryades^ puellae, Et,Hinc atqj hinc glomerantur Oreades, 'Et,Pars pedibus plaudût choreas. Et,MiIefia ucllera nympha? Carpebât,hya
I Hfaturofucata coIore.Et,Drymo^,Xanto^,Lygeacp,PIiylIodoce^.Et,Me g litePanopæacp uirgo,Nefta,Spioqj,Thaha^, Cymodoce^.Er,Alcandt^z^ Halium^jNoemona^jPrytaninq?. Et, Amphion Dyrcæus in Acftæo Ara^-cyntho.Et Senior Glauci chorus, Inousq^ PalæmÔ.Veriùs eft Parthenf),quo grâmatico in Græcis Vergilius ufus eft.Hic ait:Glauco,8^ Panopee,8lt; Inoo Melicertæ.EtjTritones^ citi.Immania cete.
' Adeo autem 8Ó declinationibus Græcis delectatur,ut Mnefthea dixerit^ Mneftheum.Sicut iplê alibi:Nec fratre Mncftheo.Et pro Orpheodicere ma-luerit Orphij^ræcè declinando:ut,Orphi Calliopea,Lzino formofus Apollo. Et,Vidimus o dues Diomede. Et taliû noîm accufatiuus Græcus eft in c défi nens. Nâ fi quis eum putat latine dixiftè Diomedem,fanitas metri in uerfu de fiderabitur.Denit^ omia carmina fua græcè maluit inferibere BucoIica,Geor gic^îAeneiSjCuius noîs figuratio à régula latinitatis aliéna eft.
Ver^iliui tM occulte a Criccis traduxerit^ut uix unJe du^Jßnt,’poffit agnoßi.
Caput .XVill,
SEddehis ha(ftenus,quQrum plura oiîiibus, aliqua nonnullis Romano-funi nota funt. Ad alia uenio,quæ de Græcai^ literaRî penetralibus cru ta,nullis cognita funt,nifi qui Græcam doeftrinam diligenter hauferunt.
Fuit em hic poêta ut fcrupulofe Si anxie,tta diflîmulanter Sgt;C quafi clanculo do ftus,ut multa tranftulerit,quæ unde tranflata fint,difficile fit cognitu.
In exordio Georgicorum poluit hos uerlus;
Liber amp;nbsp;aima Ceres,ueftro fi munere tellus Chaoniam pingui glandem mutauit arifta, Pocula^ inuentis, Acheloia mifeuit uuis.
Nihil in his j^fibus grammaticorum cohors difeipulis fuis amplius tradit, nifiillud,opera Cereris effedum, ut homines ab antiquo uidFu defifterent, SC frumento proglâdibus uterentur.LibcRz uero uitis repertorem,præftitifïè hu nwno potui uinum,cui aqua admilceretur.Cur autem Acheloum amnem po-tillimum Vergilius,cum aquâuellet intelligi,noîarit,nemo uel quærit,uel oL no fubefle aliquid eruditius fiifpicatur.Nos id altius lcrutati,animaduertimus docîum poètâ,antiquinîmorum Græcorum more, fîcutdocebit autoritas,elo cutumtapud quos proprie in aquæ fignificatione ponebatur Achelous. Neçp idfruftra,nâ caufa quolt;ç eius rei cum cura relata eft.Sed prius quàm caufam propono,illud antiquo poëta tefte monftrabo,hunc morem loquendi puaga-o iirj turn
-ocr page 248-ÎATVRNALJORV M
turn fiii(se,ut Acheloum pro quauis aqua dicerent» Ariftophancs uetus corni j eus in eomeedia Cotalo fie ait: Grauabor(inquit)uino,cui aqua non fuifset ad mixta,id eft mero, nbsp;nbsp;Cur autem fie loqui foliti funt,Ephorus notifsimus fcH'
ptor hiftoriarum libro fecundo oftendit bis uerbis;
PotefE ne lucidius oftendi Aehcloum a Grxds ueteribus pro quacunc^ aqua dici iöIitum^Vndc dodilsimc Vergilius ait,uinum Acheloo Liberum p«»” miicuiise» Ad qua rem etfî fätis teftium cft,cum Ariftophanis comici,86 Epho ri hiftorici uerba prodiderimus,tamen ultra progrediemur» Di^mus cniw graramaticorum facile eruditiisimus, poßta caufa quam fuperius Ephorus di' xit,alteram quoc^ adiecit bis uerbis:
Licet abunde iffa Eißiciant ad probationem moris antiqui,quo ita loqum di uius fuit, ut Acbelous commune omnis aquæ nomen baberetur, tarnen bis quoque Euripidis nobilifsimi tragoediarum feriptoris addetur autoritas, quam idem Didymus grammaticus in bis libris quos pfitjpofuit bis uerbis:
Sunt in libro feptimo illi uerfus,quibus Hernici populi, 8^ eorum nobilif fima,ut tune €rat,ciuitas Anagnia enumerantur:
AeneiJof.7, Quos diues Anagnia pafeit,
Quos Amaiene pater:non illis omnibus arma, Nee clypei currus' ue ionantpars maxima glandes Liuentis plumbi fpargit,pars ijïicula geftat Bina manUjfbluos^ lupi de pelle galeros Tegmen babent capiti,ueftigia nudafiniftri Inftituere pedis,crudus tegit altera pero.
Hue morem in Italia fuifl[e,ut uno pede calceato,altero nudo iretur ad beb Ium, nui^ adbuc q? feiam reperi:Ied earn Græcorum nonnullis confuctudine fuifle,locupleti autore iam palam faciam» In qua quidem re, mirari eft poêtï buius occultilltmam diligêtiam.Qui cum legiflet Hernicos quorum eft Ana' gnia,à Pela^is oriundos,appellatos^ ita à Pelafgo quodam duce fuo Het' nicus nominabatur,morem quem de Aetolia legerat,Hernicis a(ÏJgnauit,qui funt uetus colonia Pelaigorum» Et Hernicum quidem bominê Pclafgum du' cem Hernicis fûiflè Iulius Higinus in libro lècundo urbium, non paucis uer-bis probat.Morem uero Aetolis fuiflê uno tantummodo pede calceatoin bel lum ire,oftêdit clariilîmus Euripides Icriptor tragicus. In cuius tragoediaquæ Meleager inlcribitur,nuntius inducitur defcribcns,quo quifquc habitufuerit exdu'
-ocr page 249-L ï B E R .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10?
ex ducibus,qui ad aprum capiendum conuenerant Jn co hi’ uerfiis funt: A
Atiimaduertis diligentiflïmc uerba Euripidis à Marone fêruata; Ait cm ilïe;
Eteundem pedem nudum Vergilius quoeç dixit, Vefti'gia nuda finiftri InfH tuerepedis.In qua quidem re, quo uobis ftudium noftrum magis comprobe tur,non reticebimus rempaucimmis notam,reprehenium Euripidem ab Ari ftotele,qui ignorantiam iftud Euripidis fuifle contendit. Aetolos enim no lægt; uum pedem habere nudum,(ed dextrumgt; Quod ne affirmcm potius pro-B bem,Anftotclis uerba ponam ex libro, quern depoetis iecundofuprafcripfiu
In quo de Euripide loquens,aitî
Cum hæc ita fint,uidctis tarnen Vcrgilium Euripide autore quàm Ariftotek uti maluiffe. Nam ut hæc ignorauerit uir tarn anxie docfluSjminime credide-rim. lure autem praetulit Euripidem. Eft enim ingens ei cum Græcarum tra-geediarumicriptoribus familiaritas,quod uel ex præcedêtibus licet,uel ex his quæ mox dicentur,opinari.
Tgt;e alijs locis,(juos Ver^iliui a Grt^cii/ùntp/erit,lt;juârto etnono Aeneidof, Cttput .XIX» .
IN libro quarto in defcribenda Eliflac morte,ait quod ei crinis abfcilTus eP fet his uerfibus : Nondum illi flauum Proferpina uertice crinem Abf-tuleratjStygio' que caput damnauerat orco.Deinde Iris à lunone mifta ab Iciditci crinem,amp;^ ad orcum refert. Hane Vergilius non de nihilo fabulam fingit, ficut Aurelius,uir alias docftiftimus, Cornutus extimat,qui adnotatio -nem ciuimodi appoluit his uerfibus : Vnde hæc hiftoria.ut crinis auferendus fitmorientibusj'gnoratur.Sed aftueuit poeticomore aliqua fingere, ut de au-reoramo: Hæc Cornutus. Sed me pudet quod tantus uir,Græcarum etiam gt;nbsp;doftiffimus literarum,ignorauit Euripidis nobiliftimam fabulam Alceftim.
In hac enim fabula,in Icenam* Orcus induciiur gladium geftans, quo crinem AT.ch^rati. abfeidit Alceftidi.Sc fic loquitur:
HoXX opav nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ap •srAtop Aaßozi;»
Loiptur cba-ron.
Acnàdos.^,
jj Hi caa yaUH ;iaT^o'/p’^$ aJ'»
2TO}(Cp ƒ 47r àuTlùi,S)q K,aTaç|w/tc«
(p^ovè? 3-tSp,
OT15 TûJ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KjaTôÇ S-yvi'o”^ “Tfipc«»
Proditum eft,ut opinor, quem fecutus Vergilius fabulam abfcindendi crirtis induxcrit.ayv/o'xt autem Græce dicunt dijs confecrare.undc poeta nofter ait ex Iridis perfona.’Hunc ego Diti Sacrum iufla fero,tec(3 ifto corpore lôluo.
Nunc quia plerac^ omia quæ iupradixi,inftru(fta autoritäre tragicoRz pro bauijidquoep quod a Sophocle tradlum eft,annotabo. In îibro enim quarto Vergilius Eliftàm facit poft^ ab Aenea relinquitur,uelut ad facricolarum iâ garumqj
-ocr page 250-SÄTVRNALIORVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
garumcj} carmina 5^ dcuotiones fugientem,8^ inter cætera ait,fèdandi amoris e gratia herbas quælîtas,quæ æneis talcibus fecarcntur. Hæcres non ne quæ* ftione digna eft,unde Vergilio æneæ fakes in mentem uenerintC Ponam ita' que Vergilianos uerfus,mox 8lt; inde Sophoclis,quos Maro æmulatus eft, Fakibus amp;nbsp;meffæ ad lunam quæruntur ahenis, Pubentes herbæ nigri cum ladle ueneni*
Sophoclis autem tragœdia id de quo quærimus,etiam titulo præfertJn' (cribitur enim Rhizotomoi. in qua Medeam dekribit makficas herbas fecan tem,ièd auer(àm,ne ui noxrj odoris ipfa interficeretur,amp; fuccum quidcm hep barum in cados æneos refundentem,ipfâs autem herbas æneis fakibus execan tem.Sophoclis uerius hi funtî
Hæc SophocIes.Quo autorc fine dubio Vergilius protulit æneas fâlces» Omino aût ad rem diuinâ pkracp ænea adhiberi lolita, multa indicio funt, in his maxime làcris,qbus delinire aliqs,aut deuoucre,aut deniçp cxigere mot bos uokbant.Taceo illud Plautinû cum ait:Me cû habet pagus,morbus,xs, qd alibi Vergilius,Cureiû lonitus crepitantia^ æra. Sed Carminij curtO' fiflimi dodli uerba ponâ,qui in libro de Italia.ii.ficait: Prius itaq; fcos æneo uomere uti,cum cÔderentur urbes,lcgt;litos, in traiedlitijs eorûfacris inuenio:8d in Sabinis ex ære cultros,qbus facerdotes tôderent. Poft hæc €ƒ minf) gt;^ba, longû fiat,fi uelim pcenfcre, multis in locis GræcoBz uetuftmi' mi æris fbnos tan^ rem ualidiflîimâ adhiberc foliti funt. Sed pfenti ogi docuii fe nos luftîcit.falces æneas Maronis,excplo Græci autoris indudlas.
In libro nono Vergilius pofuit hos uerius:
Stabat in egregrjs Arcentis ftlius armis,
Pidlus acu chlamydem,8ô ferrugine clarus Ibcra, Infignis facie,genitor quem miferat Arcens, Edudlum matris luco Symetia circum Flumina,pin2uis ubi placabilis ara Palici.
Quis hic Palicus deus,uel potius qui drj Palici,nam duo funt,apudnullu pcnitus autorem Latinum q? Iciam reperi, lèd de Græcotu penitiflîmis literis hanc hiftoriam eruit Maro. Nam primij ut Symetus ftuuius,cuius in his ueP fibus meminitjin Sicilia eft,ita dij Palici in Sicilia colûtur, qs primumomi-um Aelchylus tragicus,uir uticp Siculus,in literas dedit.Interpretationéquœ que nominis eorû,quam Græci irvAo'Aoyicu/ uocant,exprefîît uerfibus fuis. Sw priuiquam uerius Aelchyli ponam, paucis explanâda eft hifloria Palicorun’' In Sicilia Symetus fluuius eft.Iuxta hune Nympha Thalia côprelTu louis gW uida,metu lunonis optauit,ut fibi terra dehilceret,quod amp;nbsp;fadlum eft.Sed ubi uenit tempus maturitatis infantum, quos aluo ilia geftauerat,reclufa terra cH, amp;nbsp;duo infantes de aluo Thaliæ progrelïî, emerlèrunt : appel!aticp funt Palici àTpTOT 7raA/p (Kt(9S,quoniam prius in terram merfî, denuo inde reuerfi funt. Mec longe inde lacus breues funt, led immenliim profundi, aquarum Icatungme femper ebullientes,quos incolæ crateras uocant,8lt; nomine Dellos appellant, fratresq:
-ocr page 251-LIBER ,V. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MO
fratrcs^, eos Palicormn extimant,8i habentur in culiu maxi'rno, Præcjpuc^ circa cxigendum iuxta eos iufîurandum,præièns ÔC effîcax numê oftendicur» Nam cum furti negati uel eiuicemodi rei fidcs quæritur,amp; iufiurandum à Ri-fjjcdo petitur : utercp ab omni concagione mundi,ad crateras accedunt,accc' pto prius fideiuflore à perfona quæ iuratura eft,de foluendo eo quod peterec, fi addixiflèt euentus. lllic inuocato loei numine^teflatum faciebat ede iurator, dc quo iurarct.Quod fi fideliter faceret,difcedebat illæiùs: Si uero fubeffet iu-rrjurando mala conicientia^mox in lacu amitcebat uitam falius iurator» Hæc resita religionem fratrum commendabat,ut cratères quidem implacabiles uo carêtur.Nec fine diuinatione eft Palicorum tempIum.Nam cum Siciliam ftc-rilis annus arefeciflêtjdiuino Palicorum refponfo admoniti Siculi,hcroi cuidâ cerium facrificium ceIebrauerunt,SC reuertit hubcrtas»Qua gratia Siculi ome ® genus frugum cogeffèrunt in aram Palicorum.Ex qua hubertate ara ipla pin-guis uocata eft. Hæc eft omnis hiftoria,quæ de Palicis eorum^ iratribus in Græcis tantûmodo literis inuenit,quas Maro non minus quàm Latinas hau-fiu Sed hæc quæ diximus,autoritatibus approbanda funt» Aefchyli tragee-dia cft,quæ inferibitur Aetna, In hac cum de Palicis loqueretur,fic ait:
Hæc Aelchylus,
Caillas autem in lèptima hiftoria dc rebus i ta Icribit:
Hadenus Gallias.
Polemonuero fie ait in libro qui inferibitur
Hæc Polemon.
Sed 8c Anaxagoras in tertia hiftoria fua de loci diuinatione ita (cribitt
ï’ nbsp;nbsp;Ablbluta c(cxtimo)amp;S autoribus idoneis aflèrta explanatio V ergiliani lo -
ci,quem literatores noftri ncc obfcurum putant,contenti uel ipfi fcîre uel infi-nuaredifcipuIiSjPalicum dei cftè cuiufdam nomen. Quis fit autem deus ifte, uelundcfitdiduSjtam ncfciunt quàm (cire nolunt,quia nec ubi quærant fufpi cantur,quafi Græcæ lecftionis expertes.
Df Car^arisamp; Myßaexprima Gorgico»,
Caput ,XX.
NEc illos uerfus relinqucmus inta(ftos,qui funt in primo Humida fôlftitia,atcp hyemes orate ferenas, Agricolæ. hyberno lætifTima puluere farra, Lætus
-ocr page 252-SÄTVRNÄLIORVM
l^xtus ager« nullo tantum Ce NlyCia cuItu ladatjS^ ipfä (iias mirantur Gargara meflTes.
Senfiis hic cum uidcatur obfcurior,paulo^ perplexi'us quam poéÉæJi^'“’ mos eft,pronuntiatus, tarne habet in fe animaduenenda quæftionem ex ca antiquitatc uenientem, quæ fint ifta Gargara quæ Vergilius cfle uoluit tilitatis exempIar.Gargara hacc igitur iunt in Myfia, quæ eft Hellefpond pro uincia» Sed fignificatio nominis Ô6 loci duplex eft. Namamp; cacumcn mentis Idæ,Slt; oppidum lub eodem monte hoc nomine uocantun Homerus ftgnih'-^ tionem cacuminis ita poiuit:
Locus reßitu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nçattTrvuç 'nSoo’tßn'jiTU -yajyajo/j axjop
v4,kâ«ç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç
Hic Gargarum pro excellentiftîmo montis loco accipi cÔuenire 8^ fus indicium facit.nam de loue loquitur. Sed amp;nbsp;alibi eodê Homero nifeftus exprimitur. Et Epicharmus uetuftiflîmus poeta in fabula quæ iulen' bitur TroeSjita pofuit:
Ex his liquido claret,Gargara cacumen Idæ montis appellitarL Pro oPP'' do autem Gargara qui dixerint,enumerabo.Ephorus notiftîmus hiftoriarunr icriptor/'n libro quinto fie ait:
Nec Ephorus iôlus,fèd etiam Philcas uetus icriptor,in eo libro quim^rm bitur AGa,fic meminit:
Arati etiam liber elegion fertur, in quo de Diotimo quodam poêta fie ait:
Ex his uerfibus etiâ ciuium nomen innotuit,quia Gargares uoeâtur. Cun' igitur conftet, Gargara nunc pro montis cacuminc, nunc pro oppido fûb eœ dem monte pofito accipienda, Vergilius non de fummo môte, fed deoppoo loquitun Cur tarnen Gargara pofuefit,ut locû frugum feracem,rcquiramus, Et omnem quidam illam Myfiam opimis iègetibus habitam lacis conftatjki' licet ob humorem loti, Vnde Vergilius in fupraditftis uerfibus cum dixW Humida lolftitta,intulit,Nullo tantum Ce Myfia cultu ladat.att^ diceret-Ois regio quæ opportunos habuerit humores,æquiparabit foecûdiiatcs aruorum Myfiæ. Sed Homerus cum ait, .
Lof«f reftitu''^^'?PAwîr('J’«xa,A’(Tî;a
tus ex i/m.8. rap-yajop, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Humidum defignat fiibiacentê monti agrum ♦ Nam polypidacafignutnation tibus abundantem. Vnde hæc Gargara tanta frugum copia erant,ut qui ma' gnum cuiufe^ rei numerum uellet exprimerc,pro multitudine Mîimenfaûat' gara nominaret.Teftis Alcæus qui in CœIo trageedia fie ait:
Gargara(utuidetis)manifefte pofiiit^ multitudine. Nec alif Ariftomenes.
Locus refittu sp ßou^f^tivJ'op Sus.
Ariftopha'
LIBER «V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hl
j^ Ariftophanes autê comicus copofito noîc ex arena 8^ Gargaris, innumerabi-kmCut eius lepos eft)numeR2 conat cxprimcrc* In fabula em Achaneußn ait:
tÜ iAcwtS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tocus ffftitti
llamp;lü) TOVu ècüâtTiTrfa^eCt ft/ ùJ’aü»'amp;ài,,4azt^(»«W/oyap')/fl:5û'»
Arenam autcm lèorlùm pro multis Varro læpe in MenippeisRiis poluit.Sed Ariftophanes adiecit Gargara,adfignificationê numerofitatis innumcræ. Eft crgo fcdm hæc fenlus hoR2 uerlùum talis: Cum ea fit anni temples,ut hyems fè rena fit,lolftitium uero imbricum,frult;flus optime proucniunt.Hæc autem ad eo agris necelTaria fiint, ut fine rjs,nec illi natura fôecundiflîmi Myfiæ agri re-fponfuri fint opinion! fertilitatis,q de his habetur, Addit Myfiæ nominatiin Gargara,qyea urbs pofita in imis radicibus Idæ montis,defluentibus inde hu moribus irrigetur,poflîtcp uideri lôlftitiales imbres non magnoperc defidera te. Hoc in loco ad fidem lènlîii faciendam,qj uliginolâ fint non Ibla Gargara prouinciæ m5tis,G:d et uniuerlæ Myfiæ arua,adhiberi poteft teftis Aefchy lus:
Quid de Græcis in hoc loco traxerit diximus, Addemus præterea hoc cum iucunditatis gratia, amp;nbsp;ut liqueat Vergilium noftrum undi«^ ueterum fibi or-namenta traxifle,unde hoc dixcrit,Hyberno lætiflîmo puluere farra. In libro cnim uetuftiflîmorum carminum, qui ante omnia quæ à Latinis feripta lunt, compofitus ferebatur,inuenitur hoc rufticum uetus câticum:Hy berno puluc-re,uerno luto,srandia farra Camille metes,
Depoculorum^eneribui,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,XXI.
N Omina poculorum V ergilius pleruncp Græca ponit, ut carchcfia,ut ^xdiuctlît cymbia,ut cantharos,(cyphos,De carchefijs ita:Capc Mæonq carche i^cii fîa Bacchi Oceano libemus ait,
Et alibi:Hic duo rite mero libans carchefîa Baccho, Decymbijsdnferimus tepidofpumantia cymbia lade. De cantharo:Et grauis attrita pendebat cantharus aniâ, De fcyphis:Et facer impleuit dextram Icyphus,
Ea autem cuius figuræ fint,quis' ue eorum fecerit mentionem,ncmo quæ-rit,content! feire huiulcemod! elle pocula. Et feyphos quidem cantharos^ cô- rw gênera. fuetauul^i nomina,ferendum fi tranlèantSed de carchefijs cymbrjs^ q apud Eatinos baud Icio an unquâ reperias,apud Græcos autem funt rarilnma,non uideo cur nÔ cogâtur !nqrerc,quid fibi noua 8^ peregrina Græca nomina ue-liut. Eft autê carchefium poculum Græcis tmmodo notum, Meminit eius Carcheßunt^ Phcrecydes in libris hiftoriaR2,ait^ loué Alcumenæ pretium cocubitus carchefium aureum dono dedilîe.Sed Plautus infiietum nome reliquit, ait^ in fa bula Âmphitryone,pateram datam, cum longe utriufq^ poculi figura diuerla fit. Patera enim ut 8ô ipfum nomen indicio eft, planum ac patens eft.Carchefi-um uero procerum 8lt;S circa mediam partem cÔpreirum,anfatum mediocriter, aiifis a fummo ad infimum pertingentibus, Afclcpiades autem uir inter Græ-
p cos
-ocr page 254-SATrRNÄLl'OR VM
COS apprîmc dodtus ac diligens/archcfia à nauali re cxiftimat dida. Ait enta naualis ueli partem inferiorem pateram uocari,at circa mediam terme partem diet, fummam uero partem carchefium nominari, 8^ inde difiundi m I utrunque ueli latustea^ que cornua uocantur. Nec lolus Aiclepiades memimt j huius poculijted 8^ alij illuftrcs poëtæ,ut Sappho,quæ ait;
KoivvJ^ rcivtiç
HgÖj^Xeßqp* ÄfaßvTO Ä tfxfn-viut
ItfA« yaAißjw.
Sophocles; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
^oç rlùi T[lt;x^1^cw
•Tço j%AKÀu9tv«it m/ç
ytvifSS 7^1 T« triTix T« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Hæc de carcheiqs ignoratis Iatinitati,8^ a tôïa Græcîa cefebratis» Sednec cymbia in noftro fermone reperics.Eft cm à Græcorum paucis relatum*PWj lemon notidimus comicus in Phafmate ait:
tmi 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«KjaTÎt
xaTao'itr'ftK.’VV 5/*quot;^ «va,
Anaxandrides etiam comicus in fabula cry^ÎM/%*
Mi^'OeX
«KÇOTÎÎ
Meminit eius 8C Demofthencs in orâtionc quæ ed in Midiam* Cymbia s autê hæcCut ipfîus nominis figura indicaOdiminutiue à cymba dida, quod 8^ apud Græcos Sô apud nos ab illis trahentes,nauigrj ^enus eft. Ac fane aninv, aduerti ego apud Græcos multa poculorum genera a rc nauali cognominat^» ut carchefia fuprà docui,ut hæc cymbia,pocula^)ccra ac nauibus fimilia« minit huius poculi Eratofthenes uir longe dotfliffimus, in epiftola ad rem Laccdæmonium,his uerbis:
©au/ta^ïö'' il ô:vngt;} TtSç KvocSop /wi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MfA^’opjuóvlo)
d'oKeJ'HiU.oi,'W/xlt;»ç^ «v^juTTup ivtnajTO lt;}6)r ^KÓp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rlu'i
Fuerunt q cymbium à cillymbio p iÿncopâ diéfum extimauerunt» autê (ut de Homero taceâ, q hoc poculum Cyclopi ab Vlyfïè datû memorav multi faciunt mentionê, uolût® nônulli proprie cidymbiû ligneum c^ lum ex hedera,id eft k/ûj». Et Nicâder qdam Colophôius in L Aetolicôfîc
rn n^o'ipiii/'TS) Mv/JLOi'S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
J'ioi; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ètPv/oTPiiov^TnrxXoï^ip,
T« i5?(ûaa’t)t7rw/t«Tlt;t x/an/ß/lt;x
4)üVî4'^.
Sed 8C Callimachus meminit huius poculiî
jlt;X/p 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avman xM-vsift
Zu^oTPrSiitoXi'ycfi HJ^rgt;KiosvZi^ T0/'i7^lt;i^x T^isv'xovr^^
Quiaü
ToT^mpt
-ocr page 255-LIBER .V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I«
Qui autê cifTymbium ex hedera faélum pociilum ô/oç 5x «w» non did arbitran tur,Euripidis autoritate niti uidentur, qui in Andromada fic ait:
naç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XtWQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfOCUS fcßitu^
'yaÄaiiT©-' X lojnoi) ift^asiJ efwcfil^,
novifipöva-j.uxTNj’jOc/' itumÄup
Hæcdecymbio. Sequitur ut quando cantharum 8ó poculi nauigij ge cttnthMh • nbsp;nbsp;nbsp;nus eflè fupradiximus,probetur exemplis» Et pro poculo quidcm nota res ê,
üel ex ipfo Vergilio,qui aptiiïÏme proprium Liberi patris poculum aïTignat Sileno. Sed id,ut fuprà polliciti fumus,etiam pro rtauigio pont (olitum debe mus oftendere.Menander in Nauckroï
j i'^eryrùp cuyólup aTi^v^op
« SJ«TO)/),œQ\ç RaÄO|), vigt) ifiifuiftUivap
P^f^TQ^-yiyucro/Tovn^yi^pKxv^açopf
Ilo'opTD7rÄo'’q|)» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Et facer impleuit dextra (eypbus.Scyphus Herculis poculum eft,ita ut Li- scjipbw^ beri pris cantharus. Hercule uero fidlores ueteres nÖ fine caußi cü poculo fece runt,amp; nonnunq qualïabundû 8C ebrium: non folum cp is heros bibax fiiiffe perhibetjied etiS q? antiqua hiftoria eft,Hercule poCulo tan^ nauigio uentis immêfamaria trâfiflè.Sed de utracp re pauca ex Graecis antiqtatibüs dicâ. Et multibibû heroa iftum fui(îè,ut taceam quæ uulgo nota funt, illud non obfcu rum arguments eft, q? Ephippus in Bufiride inducit Herculem fic loquêtemj
c
Eft ctià hiftoria no adeo notiffîma,nationcm quandâ hoîm ftiiftè propc He racleâ ab Hercule côftitutam CylicranoRZjCompofito noie Kiz%xoç» Quod poculi genus nos una Ira immutata calice dicimus,Poculo autem Hercule du duni,ad4?Kfflp« Hifpaniæ infulâ nauigaftè,8ô Pimaftis egregiüs fcriptor Græ COR2 dicitjSd Pherecydcs autor eft : quoR2 uerba lubdere fuplèdi,qa propiora funt fabulæ q hiftoriæ.Ego tn arbitror non poculo Herculem trâfuetftum ,fed nauigio cui fcypho nomen fuit,ita ut fupra cantharum,carchefium,8lt;^ à cym bis deriuata cymbia, orhia hæc aftêruimus eftè nauigioRZ uocabula»
DealijsquibufilantlociiVergilijt Câput ♦XXIL
® quot;rOmina quot^ Vergilius nonnuncp ex antiquilfimis GræcoRî hifto-(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 rfts mutuau Scitis apud illû unâ ex comitibus Dianæ Opim uocarû
X Qd nomen uulgo fortaftè temerè impofitû,uel etiâ fiâum putatur ab ignoràtibus ingeniofum poètâ,cognomê qd à ueteribus Græcis fcriptoribus ipfi Dianæ fuerat impofitû,comiti dus aflîgnare uoluiflè. Sed Vergili,fic ait; Veloceminterea fuperis in fedibus Opitl
Vnam ex uirginibus (ôcqs facracp caterua
Compellabatjamp;^ has triftis Latonia uoces nbsp;nbsp;Ore dabat» Et infra;
At T riuiæ cuftos iamdudum in montibus Opis»
Opin,inqt,comité iocia Dianæ, Sed audite un Vergilius hoc nomé acce P^*'h,q(ut dixi^cp epitheton ipfiufte legerat,fodæ eius impofuit. Alcxâder Ac p ij tolusi
-ocr page 256-s ATŸR NA t r o R VM
toïus poe ta egrrgïys ï libro q infcn'bit Mufæ,rcfêrt qto ßudio populus Ephe fius dedicato têplo Dianæ curauerit pmi)s^poGtis,ut q tune crât poètæ irgc* niofinïmjjin dea carmina diuerG cóponcrcnt. In his uerfibus Opis nó comes Dianæ,fed Diana ipfa uocata eft^Loquitur autemCut dixi}depopuloEphefio.
Apparuitfni faIIor)Opin Dianam dió:am,8d Vcrgib'um de nimiadodri ha hoe nomen in eius eomitem trandulillê»
Excelïcre omnes adytis aris^ relicflis Dij. Hoe unde Vergilius dixcrit, nullus inquirit, lèd coftat illumde Euripide traxiflè,qui in fabula Troadibus AT.Nepf«»«, inducit ÎÂpoIIinem,cum Troia capienda effèt,ifta dicentem; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji
LoeWf rf/bï« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»»5
t«r. inducitur J çaç,3:Âavlt;tcamp;’,«z rca)t|aAojj autem^ Neptu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TP RAlt;lvôp }\lopfiu^icrT
Apoll, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oTOUf Xaß« kci^,
NoirS Tcc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2/1«^ StAf.
Qui uerliis docêt unde Vergilius ulurp'auerit difeefTîne deos à ciuitate iaffl rt pta.Nec hoc fine autoritate Græcæ uetuftatis eft,quod ait: Ipfa louis rapiduffl iaculata è nubibus ignem.Euripides cm inducit Mineruâ uentos contra Gra: corum claflcm à Neptuno petentcm,dicentcm^,debcre ilium facere quod lu piter fecerit,à quo in Græcos fulmen acceperit.
Apud Vergilium Pan niueo lanæ munere lunâ illexiflè perhibetuf in ne* mora alta uocans:Munerc fie niueo Ianæ,fi credere dignum eft, amp;nbsp;reliqua.In j hoc loco Val. Probus uir perfeiftiHimus notât, nefeire fe hanc hiftoriâ fine fa* bulam,quo referai aurore.Qd tantum uiRi fugillè miror.Nam Nicander hu' ius eft autor hiftoriæ, poëta, quem Didymus grammaticorum omium cjuicÿ fint,qui^ fuerint,inftrult;ftiflîmus,fabulolum uocat. Qd iciens Vergilius adie citjfi credere dignum eft. adeo lê fabulolô ufum autore fàtetur.
In tertio libro curfim legit,necp un tranftatû fit quærit:Qug Pheebo pater omipotens,mihi Phœbus Apollo Prædixit.SC c.In talibus locis grâmatid « eußntes imperitiâ fuâ,inuétiones has ingenio magis q docftrinæ Maronisafll gnant,nec dicût eu ab alfjs mutuatû,nenoîare autores cogantSed affirmodo cftiflTimû uatê etiâ in hoc Aefehylû cminentilfimû tragoediaRt Icriptorem fecu tum,q in fabula,q Latina lingua lâcerdotis inlcribit,fic ait:
Ecquid darum fàcftum, inde IumpfiftcVergiIIum,qi Apollo ea uatîcine^ quæfibi lupiter faturÇ’ Probatum^ ne uobis eftj Vergiliû, ut ab eo intelliginu poteft,qui fonum Latinæ uocis ignorât, ira nec ab eo pofte,qui Græcam non hauferit extrema làtietate docftrinamCNam fi faftidium facere non timerem,in gentia poteram uolumina his quæ à penitiftîma GræcoRî dodrina trannul» let,implere.Sed ad fidem rei propofitæjelata fufficient*
FINIS LISRI Q^VINTI*
Macrobij
LIBER .Vi.
■^MACROBII AVRELII
THEOD O S I I VIRI C O N S VL AR IS ET IL LV
firif saturruliorum Uber fcxtui.
Hei e^ tiiitjiiJio ßiifUel Jolidos etiS uerfus, ab anti^nis Latinis poetii fit mutuatus Vergilias,
Caput A»
IC PR.AEtcxtatus:Mirum,inquit,in modumdi gefltt Euftachius quæ de Græca annotate carml ni fuo Vergilius inferuit. Scd meminimiis uirös inter omnes noftra ætate lonpe dodlilTîmos.Furi
Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
um,Cecinnam^ Albinum, promififlelcproditü ros, quid idem Marode antiquis Romanis fcri ptoribus traxerit. Qtiod nunc ut fiat,tempus äd-monet. Cum^ omibus idem placeret,tum Fu rius Albinus: EtG uercor,ne dum oftcndere cu-
quantum Vergilius nofter ex antiquorum leéEone profêceritjamp;S quos ex ^iTinibusfloreSjUel quæ in carminis fui decorem ex diuerGs ornamêta libaüe-’'‘tjOccaGonem reprehêdendi uej imperitis,uel malignis miniftrem, exprobrâ •DUS tanto uiro alieni uGirpationem,neC conGderâtibus hune cflè fruÂum le §cfgt;di,æniulari ea quæ in alfjs probes:^ quæ maxime inter aliorum didfa mi aliquem ufum tuum opportuna deriuatione conuertere, quod 8^ no * c P ’ inter lê quàm à Græcis,8lt; Græcorum excéllêtes inter iè iæpe fecerûu J^nt de alienigenis taceamjpolïem pluribus edocere,qüantum iê mutuo com puarint biblioihecæ ueteris autores» Quod tarnen opportune aliâs(fi uolentp ßus uobis crit)probabo.Vnum nunc exemplum proferam,qUod ad probanda q alTero penè fufficiet» AfraniüS em togatarû Icriptor,in ea tögata q Com-Pgt;taliainlcribitur,non inuerecunde reipondens arguentibus,quod plura Gim puliet a Menandro:Fateor(inquit)GimpG,non ab iHo modo, ièd üt quîGç ha-“nit quod conueniret mihi,quod^ me non polïè melius facere credidi,efiam à pstino.Quod G hæc G3cietas,8lt; rerum communio, poêtis icriptoribiis^ omi nus inter le exercenda concedà eft,quis fraudi Vergilio uortat, G ad excoîen-tlum fc quædam ab antiquiofibus mutuatus GtCCui etiam gratia hoc nomine cfthabçnda,quod nonnulla ab illis in opus Gium,quod æternô mâGirum cft, ttanfferendojfecit ne omnino memoria ueterum deleretur.’quosCGcut prælêns t^pus oftêdit)non iolüm negletflui, uerumetiam rifui habere iam cccpimus» üenieg iudicio tranfièrendi,amp; modo imitandi,côiècutüs eft,ù t quod apud ilium legerimus alienum, aut illius eflè malimus,aut melius hic quàm ubi na-tum eftjlonare miremur.Dicam itaep primùm,quos ab älfjs träxit uel exdimi dio fui uerfusjuel pene fblidos.Poft hoc,Iocos integros cum parua quadâ mu tationetranflatosjiènfus ue ita tranfcriptos,üt unde eflènt eluceret.’immutatos! alios,ut tamen origo eorum non ignoraretur. Poft hæc quædam de his,quæ ab Homero fumpta funf, oftêdam non ipGim ab HomCro tuli(îê,icd priüs ali os inde fumpGfté,5lt; hune ab illis,quos Gne dubio Iegcrât,tranftülifï«*
-ocr page 258-|
s AT r R SA L I o R VM | ||||||||||||||||||||||||
|
|
Ennius in decimofêpti:ToIIitur in cœlum clamor cxortus utrifcç» | ||||
|
|
Ennius in duodecimo: Vnus homo nobis cundtando reftituit rem» V ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Corruit in uulnu$,icgt;nitum iuper arma dedcrunt Ennius in dccimofext.Concidit,8^ fonitum fimul inlupcf arma dederunt» | ||
|
L I B.E R .Vî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4
Lucretius in (ccundo: Cumprimùm aurora relpergitluminetçrrâs.
V ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flammarum longos à tergo inuoluere tratflus.
Lucretius in iêcurtdo: Non ne uides longos flammarum ducere tradusÇ'
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ingeminant abruptis nubibus ignés.
Lucretius in fècundo: Nunc hinc,nunc illinc abruptis nubibus ignés.
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Belli fi'mulacra ciebat.
Lucretius in lècundo. Coponunt,complent,bellifîmulacracientur.
Vergili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simulacra^ luce carétum.
Lucretius in quarto: Cumfæpcfiguras
Contuitnur miras,fimulacra^ luce carentum.
Vergilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afper acerba tuens retro redit.
® Lucretius in quinto: Alper acerba tuens immani corpore ferpens.
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tithoni croceum linquens aurora cubile.
Furius in I.annalium: Interea oceani linquens aurora cubile.
' nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod genus hoc hoîm C quae ue hue ta barbera morêlt;
Furius in fexto
Quod genus hoc hominum Saturno iànéle create Rumores^ (erit uarios,ac talia fatur.
Furius in decimo
Rumores^ lerunt uarios,ac multa requirunt.
Furius in decimo-
’Nomine quenc^ uocans,reficit^ in prælia pulios* Nomine quentç ciet,didorum tempus adefle Commemorat. nbsp;nbsp;Deinde infra.
Confirmât didis,fimul att^ exuicitat acreis Ad bellandum animos, reficit^ ad prælia mentes# Dicite Pierides,non omnia polfumus omnes.
Vergilius:
Lucretius in quinto: Maior erat natu,non omnia poflumus omnes.
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuerfi' circunipiciunt,hoc acrior idem.
Pacuuius in Medea. Diuerfi circunfpicimus Jiorror percipit.
Vergilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergo iter inceptum peragunt rumore (êcûdo.
Sueuius in libro gnto.Redeunt referut^ petita rumore lecundo.
Vergilius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nun^ hodie effugies,ueniam quocut^ uocaris.
Neuius in eq Troiano.Nuncp hodie eftugies,quin mea manu moriare. Vergili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vendidit hie auro patriam,dominum^ potêtem
Impofuitjfixit leges pretio atqj refixit.
D Varius de morte.
Varius de morte.
Catullus.
Vergilt.
CatuH.
Vcndidit hie Latium populis,agros^ quiritum EripuitjG’xit leges pretio atcç refixit.
Vt géma bibat,8C Sarano dormiat oftfo. incubet 8^ Tyrils, at(^ ex folido bibat auro. T alia (ecla fuis dixerunt currite fufi's.
Currite ducentes fubtegmina currite fufi. Felix heu nimium felix ni littora tantum
Nunquam Dardaniæ tetigilsêt noftra carinæ. luppiter omnipotens utinam non tempore primo Gnofia Cecropiæ tetioifsêt littora puppes. Magna oflà lacertoscç Extulit.
P iiij Ert
-ocr page 260-ATVRNALIOR VM
$ Énnius in XVIt Vergilius: Furiüs in L Lucretius in IIIL
Magna olTà lacerli^ Apparent homini» Placidam per membra quietem Irrigat» Mitém^ rigat per peÀora Ibrtinum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t lt;nbsp;i
Nufle qbus ille modis lomnus p mêbra qetettl imga * ' Campos^ liqüentcs*
Vergilius:
Luc. î V Lde mari fiFe:Et liquidam molem campos^ natantes»
Vergilius: Lucretius in HI, Vergilius: Lucretius in IL Vergilius ait: Lucretius in L
Scipiades belli fulmen Carthàginis horror.
Et ora Trilfia tentantum lénfu torquebit atnarot* Foedo pertorquènt ora làpore.
Morte obita qualeis fama elf uolitare figuras* Cernere uti uideamur eas,audire^ coràm, Morte obita quorum tellus amplecff itur oflà*
Fîinc ê 8^ illud Vergi.Etpatris Anchilâè gremio compleéfitur offà* Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ora modis attollens pallida rtiiris*
Lucretius in L
Vergilius:
Ennius XVL
Vergilius:
Ennius in XIIIL
Vergilius: Ennius in VIIL
Vergilius: Ennius in XVL
Vergilius:
Ennius in VL
Sed quædam fimulacra modis pallentia mirisi Turn gelidus toto manabat corpore fudor. Tune timido manat ex omni corpore fudon Labitur unóla uadis abies»
Labitur unóla carina, uolat fuper impetus undâs* Ac ferreus ingruit imber.
Haftati Ipargunt hallas/it ferreus imber» Apicem tarnen incita fummum Haifa tulit»
Tarnen inde uolans lècum ablfulit Haifa Infignc. Puluerulentus eques furit,omnes arma requirunh Balatum pecudes quatit,omnes arma requirunt»
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec uilii facijis,nec dicflu aHabi.lis ulli,
Accius in Philodete: Quern nelt;^ tueri contra,netç affari queas» Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aut Ipolqs ego iam rapiis laudabor opimis,
Aut leto infigrti»
Accia armoßi iudicio:Nam trophæum ferre me à forti üiro puîchrünieft» Si autem amp;nbsp;uincat,uinci à tali nullum elf probium* Nec fi milérum fortuna Sinonem
Vergih'us:
Accius in T elephoï
Vergilius:
Finxitjuanum etiam mendaccmcjj improba finger Nam fi à me regttum fortuna atep opes Eripere quiuit,8ó uirtutem neqüiuit» Dilce puer Uirtutem ex me,uerum^ laborem^ Forturtam ex alrjs.
Acci.i arrnoßt iudicioiVirtuti is par,dilpar fortunis patris»
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lamiam nec maxima luno.
Nec Saturnius haec oculis pater alpicit æquis.
*Accius in Atiïigona: lamiam neep dtj regunt, Neep profeAo deum lummus rex omnibUs curat*
V ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Num eapti potuere capL num incêlâ ctemauit T roia uiros»
Ennius 1*’
-ocr page 261-LIBER .Vb
«f
Ennius in decirno cum de Pergamis loqueretur:
Quæ nelt;^ Dardanqs campis potuere perîre,
Nec cum capta capi,nec cum combufta cremart Vcrgilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Multi præterea, quos fama obfcura recondit.
Ennius in Alexândro; Multi ali] aduêtant, paupertas quorum obfcurat nota« Vcrgilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Audentes fortuna iuuab
Ennius in VII, Fortibus eft fortuna uiris data, y ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Recoquunt patrios fornacibus enfes.
Et curuac rigidum falces conflantur in enlêm, Lucretius in ^7» Inde minutatim proccOît ferreus enfis,
V erlàcp in obicurum Ipecies eft falcis ahenæ,' ® V crgiliusî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pocula lîint fontes Iiquidi,atç^ exercita curfo Flumina
Lucretius in V« Ad lèdarc fitim fluuij fontesep uocabant, Vcrgilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quos rami fru(ftus,quos ipfa uolentia rura
Sponte tulerefua,carpfit, Lucretius in V, Quod fol atqj imbres dederant, quod terra crearat
Sponte foa, fatis id placarat pedora donum,
Q«pî locoi Mt inte^ôs aut paucis aJmodum immutatis,ex antlijuis Latinis/criptoribus Vergilius trauRulerit; ^uos'^ ita mutduerit^ut origo tarnen eorum facile deprehenJatur^ Caput .II.
P Oft uerfos ab alrjs,uel ex integro uel ex parte tranflatos, uel quædâ im mutando uerba tanquam focco alio tinâ:os,nunc locos locis componc re fedet animo,unde formati fint,quaG de Ipeculo cognolcas,
V ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec fum animi dubius,uerbis ea uincere magnum '
Quàm fit, anguftis hune addere rebus honorem, Sed me Parnaft delèrta per ardua dulcis Raptat amor,iuuat ire iugis,quà nulla priorum ' Caftaliam molli diuertitur orbita cliuo.
Lucretius in I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec me animi fallit quàm fint oblcura,fod acri
Pereufsit thyrfo laudis fpes magna meum cor. Et fimul inculsit fuauem mi in pedus amorem Mufarum,quo nunc inftindus mente ui^enti, Auia Pieridum peragro loca,nullius ante Tritafolo,
Accipc amp;nbsp;alterum locum Maronis, illi undc traxerat comparandum, ut cuti-demcolorem ac penè fimilem fonum loci utriulc^ reperias, V^gilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si non ingentem foribus domus alta lupcrbis
Mane falutantum totis uomit aedibus undam, Nec uarios inhiant pulchra teftudine poftes, Et niox; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;At fecura quies ÔC nefeia fallerc uita,
Diues opum uariarum,at latis otia fondis, Speluncæ,uiui^ lacus,at frigidâ tempe, Mugitus^ boum,molles^ fob arbore fomnh Non abfunt illic faltus,ac luftra ferarum. Et patiens operum,paruo^ aftûeta iuuentuSf Lucreà-
-ocr page 262-/
s A T V R N A L I o R M
Lucretius in IL Si non aurea funt iuucnum fimulacra per æJes, é Lampadas ignifèras manibus reiinentia dextris,
,) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lumina nocflurnis epulis utiuppeditentur,
Necdomusargentofulgens,aurocprenidens,
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neccitharamreboantlaqueata,aurata^templa»
Cum tarnen inter fe proftrati in gramine molli. Propter aquæ riuum fub ramis arboris altæ. Non magnis opibus iucunde corpora curant, Præfèrtim cum tempeftas arridet, amp;nbsp;anni T empora conipargunt uiridanteis floribus herbas. ^Vergilius in Georgi» Non umbrae altorum nemorum,non mollia pofsunt Prata moucre animum,non qui per faxa uolutus F Purior eledro campum petit amnis»
Lucretius in IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec teneræ falices,atcp herbæ rore uirentes,
Flumina^ ulla queunt fummis labentia ripis Oblecflare animum,fubitam^ auertere curam.
IpGus uero peftilentiac,quae eft in tertio Georgicon, color totus 8^ liniamtn' ta penè omnia tracta funt de defcriptione peftilentiæ, quæ eft in fexto Lucre' tij.Nam Vergiliana incipitî
Hic quondam morbo coeli miftranda coorta eft Tempeftas, toto^ autumni incanduit acftu, Et genus omne neci pecudum dedit,omne ferarutn. Lucretij nbsp;nbsp;Gc incipitî Hæc ratio quondam morborum amp;nbsp;mortifer aeftus
Finibus in Cecropis funeftos reddidit agros» Vaftauit^ uias,exhauGt ciuibus urbem.
Sed quatenus totum locum utn'uique ponere fan's longum eft,excer' pam aliqua,ex quibus Gmilitudo geminæ deicriptionis appareat.
Vergilius ait; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turn uero ardentes oculi, atc^ attraeftus ab alto
Spiritus interdum gemitu grauis, ima^j longo Iliafingultu tendunt, it naribus ater Sanguis,amp; oppreflas fauces premit aij3era lingua.
Lucretius ait; Principio caput incenfum feruore gcrebant, Et duplices oculos fuffuia luce rubentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g
Sudabant etiam fauces intriniecus atro Sanguine, ÔC hulceribus uocis uia iepta coibat. Atep animi interpres manabat lingua cruore Debilitata malis, motu grauis,afpera taeftu.
Vergilius Gc ait; Hæc ante exitium primis dant Ggna diebus.
Et quæ darent Ggna,Giprà retulit idem.
Demiilæ aures, iyncerus ibidem
Sudor,8ó illc quidem morituris frigidus. aret Pellis, amp;nbsp;attaÂu traeftanti dura refiftit.
Lucretius ait; Multa^ præterea mortis tunc Ggna dabantur. Perturbata animi mens in mocrore metu^, Triftefugt;
-ocr page 263-t ! B E S .VJ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii$
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T rifte fupcrcilium/un'oîus uultus 8^ accr,
Sollicjtæ porro plenæ^ fônoribus aures, Crebcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingens, raro^ coortus.
Sudorisqj madens per collum fplendidus humor* Tenuiafputa minuta croci contraria colore, Salfà^ per fauces raucas uix édita tuilis«
Vcrgilius in Georgi. Profuit inferto latices infundere cornu Lenæos,ea uiià iàlus morientibus una. Mox erat hoc ipfum exitio.
Lucretius ait; Nec ratio remedi communis certadabatur« Nam quod alqs dederat uitalis aëris auras
® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voluere in ore Iiccre,8^ cccii templa tueri.
Hoc alijs erat exitio,Ietum^ parabat.
Vcrgilius ait, Præterea nec iam mutari pabula refert, Quæfitæ^ nocent artes,ceflTere magiftri.
Lucretius ait; Nec requies erat ulla malijdcfeOTa iacebant Corpora,muiïàbat tacito medicina timoré»
Vcrgilius ait, ïpfis eft aèr auibus non æquus,ôô illæ Præcipites alta uitam fub nube relinquunt.
Lucretius ait, Nec tarnen omnino tcmerc illis ièdibus ulla Comparebat auis,nec triftia iêcla ferarum Exibant iyluis,languebantpleralt;^ morbo, Et moriebantur.
Non ne uidentur nobis membra deferiptionis ex uno fonte manaflèC Sed rur fus locos alios comparemus.
V ergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gaudent perfufi (anguine fratrum,’
Exilio^ domos amp;nbsp;dulcia limina mutant.
Lucretius inJII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanguine ciuili rem confiant,diuitias^
Conduplicant auidi,cædem cæde accumulantes, Crudeles gaudent in trifti funcre fratris.
Vcrgilius; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Milita dies uariusc^ labor mutabilis æui
Rettulit in melius, multos alterna reuifêns Lufit,amp;^ in folido rurfus Fortuna locauit.
Ennius in. VIIL Multa dies in bello conficit unus.
Et rurfus multæ fortunæ forte recumbunt. Haudquaquam quenquam femper fortuna (ècuta efî.
Vcrgilius Aenei.IX. O præftans animi iuuenis,quantum ip(è feroci Virtute exuperas,tanto meimpenfius æquum eft Confulere,atlt;^ omnes metuentem expendere cafus*
Accius in Antigona; Quanto magis te iftiufmodi efiê intelligo, Tanto Antigona magis me par eft tibi Con(ulerc Si parcere.
Vcrgilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O lux Dardaniæ,(pes ofidi(ïîmaTeucrûm,ctreIiqua.
Ennius in AlcxandrotO lux Troiæ germane Heeftor,
Quid ita cum
-ocr page 264-s ATV R N A L I o R VM
Quid ita cum tuo laccrato corpore mifer;
Aut qui te fie reipedantibus tradauere nobis î* Vergilius Georgi,lILFrcna Pclethronq Lapythæ gyros^ dedere Impofiti doriô,atqüc equitemdocuere fiib armis Infultare folo,Slt; greffùs gfomerare fuperbos.
Varius de morte: nbsp;nbsp;Quem non ille finit lentac moderator habenæ,
Qua uelit ire,(èd angufto prius ore coêrcens, Infultare docet campis,fingit^ morando.
Vergilius in Bucolic» Talis amor Daphnim,qualis ciim feflà iuuenfuoi Per nemora atque altos quærendo bucula lucos, Propter aquæ riuum uiridi procumbit in ulua Perdita,nec ferse meminit decedere nodi» yarius de morte: nbsp;nbsp;Ceu canis umbrofitm luftrans Cortynia uallem,
Si ueteris potuit ceruæ comprendere luftra, Sæuit in abfentem, bC circùm ueftigia luftrans, Aethera per nitidum tenues ièdatur odores. Non amnes illam mcdq,non ardua tardant, Perdita nec iêræ meminit decedere nodi.
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec te tua funera mater
Prôduxi,prefï? ueoculos,aut uulnera laui.
Ennius in CtcGphonte:Ne^ terram inrjccrc,ne(^ cruenta Conueftire mihi corpora licuit, Nec^ mifère lauere lachrymæ falfùm fànguineni» Vergilius in Géorgie. Nanc^canebat uti magnû per inane coada Semina terrarum^,animæ^,maris^ fuiflênt, Et liquidi fimul ignis,ut qs exordia primis Omnia, ipfê tener mundi concreuerit orbis. Turn durare fôlum,8ô difcludere Nerea ponto Coeperit,amp; rerum paulatim fùmere formas, lam^ nouum terræ ftupeant lucelcere fôlem.
Lucretius in quinto,ubi de confufione orbis ante hune ftatum loquitur' His neep tum fôlis rota cerni lumine claro Altiuolans poterat,nclt;^ magni fidera mundi, Nec marc,nec coelum,nec denique terra,nec aér. nbsp;nbsp;ji
Nec fimilis noftris rebus res ulla uideri. Sed noua tempeftas quædam,moles^ coorta. Diftugere inde loci partes cocpere,pares^ Cum paribus iungi res, nbsp;difcludere mundum.
Membra^ diuiderc, amp;nbsp;magnas difponere partes.
Et infrà: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc eft à terris magnum fecernere coelum.
Et fêorfûm mare uti fccreto humore pateret, Seorfùm item puri fècretiq: aetheris ignis.
Et infrà: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omnia enim magis hæc ex leuibus atque rotundis*
Vergilius Aeneid. II. Cum fatalis equus faltu fuper ardua uenit
Pergama,
-ocr page 265-t ! B E R .VI
117
Pergama,8£ armatum pcdi’tcm gram's attulit aluo» Ennius in Akxandro: Nam maximo (altu (uperauic
Grauibus armatis equus. Qui fuo partu ardua perdat Pergama.
Vergiliusî • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turn pater omnipotens rcrum cui fumma poteftas
Infit.eo dicente deum domus aka fikicit. Et tremefada folo tellus, filet arduus aether» Turn uenti poiuere, premit placida aequora pontus«
Ennius in Scipione: Mundus cœli uaftus conHitit iikntia, Et Neptunus fæuus undis aijseris pauiàm dédit» Sol equis iter repreffit ungulis uolantibüs» Confiif ere amnes perennes,arbores uento uaeant
Vcrgilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itur in antiquam fyluam ftabula alta krarum,
Procumbunt piceæ,iôna£ icfla iecuribus ilex, Fraxineae^ trabes,cuneis nbsp;nbsp;fiflile robur
Scinditur,aduoluunt ingentes montibus örnos»
Ennius in kxto: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inceduntarbufta per alta kcuribuscaedunt, , gt;
Percellunt magnas quercus,cxeiditur ilex» Fraxinus frangitur,atqj abies confternituralta» Pious proceras perucrtunt,omne fonabat Arbuftum fremitu lyluai frondolài»
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuerfi magno ceu quondam turbine uenti
Confligunt,zephyrus^,notus^,amp; laetus eois Eurus equis»
Ennius in decimokpti.Concurrunt ueluti uenti cum fpiritus auHri Imbricitor,aquilo^ fuo cum flaminc contra, Inde mari magno fluélus extollere ceriant»
Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec tarne, haec cum fint hominum^ boum^ labores
Verfando terram experti,nihil improbus ankr»
Lucretius in quinto: Sed tarnen interdum magno quæfîta labore, Cum iam per terras frondent atcp omnia florent. Aut nimqs torrens feruoribus æthereus fôl, Aut fubiti perimunt imbres gelidac^ pruinæ, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flabra^ uentorum uiolento turbine uexant»
Sunt alrj loci plurimorum uerluum,quos Maro in opus fuum cum pauccP rumimmutatione uerborum à ueteribus tranftulit. Et quia logum cft,uniuer fosuerfus ex utrocß tranfcribere,Iibros ueteres ootabo,ut qtiiuolet illic legen do æqualitatem locorum conferendo miretur. In primo Aeneidos (empeftas dcfcribitur, amp;nbsp;Venus apud louemqUeritur de peficulis filij, Sgt;C lupiter ca de futurorum profperitate folatur. Hie locus totus fumptUs à Naeuio ê ex primo libro belli Punici» Illic cnim aeque Venus Troianis tempeftate laborantibus cum loue queritur, amp;nbsp;fequuntur uerba louis filiam confolantis fjpe futuroru» Item de Pandaro amp;nbsp;Bitia aperietibuS portas, locus acceptus eft ex libro quin lodecimo Ennij,qui induxit Hiftros duos in obfidione erupifle porta,ftra-.
... X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q gemdc
-ocr page 266-SAT V R R ALIORVn
gem de obGdcnte bofte feciftc.Ncc Tulhb copilando dummodo undi’cÇ oW’ iTjenta fibi côfcrret,abftinuit.O fama ingês ingêtior armis Vir TroiancN^' pe hoc ait: Aeneâ famâ fuam facftis fortibus fupgre(sum,cum plerûcç fama W maior rebus.Sêfùs hic in Catonc Ciceronis his j^biszCotingcbat in co,q3pl^ riftp côtrà iolct,ut maiora oia re nbsp;nbsp;fama uiderent,id qd nôïæpe euenit,utt’^'
pctftatio cognitione,aurcs ab oculis uincerenc Itê,Proximus huic lôgo,fed^ ximijs intcruallo. Cicero in Bruto : Duobus igit fummis Crafso ÔC Antoni® L.Philippus proximus accedebat,ftd logo inieruallo,tn proximus, Qwslocosprimualij ex Howero trSRulerint,intJe Vergiliusoperifuoa/ciuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cäput .IH*
SVnt quædam apud Vergilium, quae ab Homero creditur tranftuli«^’
ftd ea docebo à nris autoribus fumpta, q priores hæc ab Homero in p mina fua traxcrant:q3 qdem fummus Homericac laudis cumulus eft,tio CÛ ita à plurimis aduerfus eu uigilatu fit,coa(ftae^ oîm uires manu cÔtraict«' rintjille uelut pelagi rupes imota refiftit» Homerus de Aiacis ford pugna^^'
otfKtT t/VzUV4,ß/ä^vn) ßtXtwr, AÓ/xpat f}S^ ^«VOÇ Ti VO©^,X9Ö| ijSkç icyavoi ßx^S^onvitJ'Qvlih 5 K^arx^icfi HkTwi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ oat’i
Kà7r4gt;«Xaj* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toJ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SMop'ÎKa/x.V’ÿlF
CUip'ixlt;’‘gt;P OU07lt;Op,SuJ^
AAitp’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßiMtaslp»
tùlt;il / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ài îJ'f wç
itttAtMp-JfXpÇifçiV/.oû/t wj AfkWiVlt;fCli,TTa.vlK Hano'p
Hune locum Ennius in decimoquinto ad pugnam Cælïj tribun»H» IJ? ftbus transfert:
Vndicp conueniunt,uelut imbcr,tela tribuno Gonf gunt parmam,tinnit haftilibus umbo, Aerato iônitu galeae» fêd nec pote quiiquam Vndilt;ç niiendo corpus dilêer pere ferro» Semper abundantes haftas frangit^ quatit^« Totum fùdor habet corpus,multum^j laborat» Nec relpirandi fit copia præpete ferro» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U
Hiftri tela manu iadentes follicicabant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„
Hinc Vergilius eundc locum de incIufôTumogrâtU clegâtiOfC Ergo nec clypeo iuuenis fiibfiftere tantum, Needextra ualet,obie(ftis fie undic^ telis Obruitur,ftrepit afsiduo caua tempora circum Tinnitu ^alea,8^ (axis (ôlida æra fathifeunt» Diicuflæ^ iubæ capiti,nec (ufficit umbo Iiftibus.ingeminant haftis 8^ Trocs amp;nbsp;lp(c Fulmincûs Mneftheûs,tum toto corpore fiidor Liquitur,8i piccum(nec relpirare poteftas) Fulmen agit fdïos, quatit æger aohelitus artut»
Home^
-ocr page 267-LIBER
.VI.
(it
Homerus ait:
Ä ♦pa^îo/nç (Pófu J'î5f},rfaK©-’(r(xw7
Aair»ç i Sp à.aalJ' tA,kÔjuÇ KÔjU}),a:vt j« / êaillf»
Furius in quarto annali:
PrcITatur pede pes,mucro mucrone,uiro uir*
Hinc Vergilius ait:
Hærct pede pcs,denius^ uiro uir.
Homeri eft:
PAn^aueP ouK.ap’i'yoS Au3«o'Oitt«,o5lt;Â ôvo/ipvc9
OuJ' !t( /i.01 «Pina |U!Jw ^ÂMWûôjJ'fcKa so^ar iHf
B Hune fecuius Hoftius poèta in libro fêcundo belli Hiftrîei ait:
Non G mihi linguae
Centum,atcp ora fient totidem,uoces^ liquatæ.
Hinc Vergilius ait:
Non mihi fi linguæ centum fint,ora^ centum»
Homerica delcriptio eft equi fugtencis,in hxc uerba:
oTtZçsaTOQMnri^ (ixosHi^Ç ^(x7vj
Tri/ioio K^oaUVoip
t/wâwçXïtiô^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7fTa/to/o
nuexllia.tt^
Sxiliadohti
Ltffutreßitu tlUtx Uiad.6,
K»iP/o»q),v^ïs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 PccS'iy
fcnnius hinc traxit:
Et tum ficut equus qui de præfèpibus aeftus, Vinclafuis magnis animis abrupit,5^ inde Fertfefecampi per cærula lætaq; prata Celfo pedore jfæpe iubam qualfat Gmul altam. Spiritus ex anima calida fpumas agit albas» Vergilius:
Quaîis ubi abruptis fugit præfêpia uincIis.S^c»
Nemo ex hoc uiles putet ueteres poëtas,q? uerlus COR2 (cabri nobis uiden-tur. llle em ftylus Enniani (èculi auribus folus placebat, 8^ diu laborauitætas P Gecuta,ut magis huic molliori ftylo acqelcerctunSed ulterius' ne moror Cecin nam,qn iplè prodat,q meminit Marone ex antiqtate tranftulifte^
De wocdî^wf(5 Latinis,Greeds,barbitris^:, ^uibus Vergilius primus ußts eße uiJeri poßit, cum timen ante Cr ueteres ijl^emujißnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .1111.
TVm Cecinna:In uerfibus uel in locis quantum Gbi Maro ex antiqui« täte quaefieritjFurius ut memor amp;nbsp;ueteris 8«^ nouæ autorû copia? diP feruitEgo conabor oftêdere hune ftudioGflîmum uatem 8lt; de Gngu lis uerbis ueterum aptilGmc iudica(ïè,in(èruiftê letfta operi Gjo uerba,quæ no bis noua uideri facit incuria uetuftatis. ut ecce Addita, pro inimica infefta, quis non extimet poëtam arbitrio Gio nouum uerbum fibi uoluifle fabricant Sednon ita eft. nam quod ait:Nec (æuis addita luno Vftp aberit^id cft affixa per hoc infefta, hoc iam dixerat Lucilius in lib.XIIIthis uerfibus:
q i) Simi
-ocr page 268-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SATVRNAHORVM
Si mihi non praetor fiet additus,atcp agitet me,
Non male fic ille,ut dico,me extenderat unus» Vergiliusï
Mane iàlutantum totis uomit ædtbus undam* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Pulchre uomit undam amp;nbsp;antique.Nam ait Ennius:
Et Tiberis fluraen uomit in mare làllum*
Afftten,
Vh nunc uomitoria in (pe(ftaculis dicimus,uh hoics glomeratim diêtesjin ièdilia (è fundiït* nbsp;nbsp;Agmê pro atftu èC dueftu qdam ponere no ineic (
gans ê.utjLeni fluit agmine Tibris.imo 8^ antiquû eft* Ennius em in.V*aitî lt;^od per amœnam urbem leni fluit agmine flumen*
CrepitMi-iufflamittih
Quod ait, Crepitâtibus urere flammis,non nouum ulùrpauit uerbuni,fca prior Lucretius in. Vl.pofuit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P
Nee res ulla magis Phocbi Delphica laurus
T erribili fónitu flamma crépitante crematur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....
KorrtUgfr.
Tu ferreus haftis Horret ager.Horret,mire fè habet. Sed amp;nbsp;Ennius txiii]*
Horrefcit telis exercitus afper utrint^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et in Erechtheo:
Arma rigent,horrcfcunt tela* Sparfis haftis logis capus iplêdet S)C horret.
(nt CX»iy*kli^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r
Splendct trcmulo fub lumine pontus^
Et in Scipione:
Sed ÔC ante omes Hoincnis*
TnmulMtn lu men,
Tremulu lumê de imagine rei ipfius expfsum ê.Sedprior Enni.ï MenalipP'« Lumine fic tremulo terra,8^ caua cærula candent. Et Lucretius in Vb ö
Præterea (blis radfja iaeftatur aquai
Humor,8ô in lucem tremulo rarefeit ab æftu.
Ymir4cti4.
TrSfmittere.
Hic câdida populus antro Imminet,amp; lentae texunt umbracula uitcs.Sunt qcxtimêt hoc uerbû umbracula Vergilio autore c5pofitum,cum Varro kr: diuinaRi lib.X.dixerit,nÔnulIis magiftratibus in oppido id genus umbraculi côceflum.Et Cicero in V.de legib. Vis' ne igit(qm loi paululû à meridie laffl deuexus uidet, nec^ dû (âtis ab his nouellis arboribus omis hic locus opacaQ delcendat ad Lirim,ea^ q reftant,in illis ainoiv umbraculis plêquamurC bi* militer in Bruto.’Sed ut èC Theophrafti doeftiftîmi hominis umbracuIis-Sfc-
T ranlmittunt curlu campos, atcç agmina cerui Puluerulenta fugaglom^' rant. Quod ait Ipeciolè tran^ittunt pro tranlëunt*
Sic ôi Lucretius in fccundo:
Et circumuolitant equites,medios^ repente
T ranlmittunt ualido quatientes impete campos*
Deßuere.
Sed et Peftanus lubonêfis fic ait:Pedibus eqs trSfmifimus,q3 ê trâfiuîmusî Quam tota cohors imitata,rcli(ftis Ad terra defluxit eqs. Sic Furius inpr^o; Illegraui fubito deuindus uulnere habenas
Mint equi,Iapfuscp in humum defluxit,amp; armis Reddiditæratis lônitum.
DifcluJerc^
T um durare folum,8ô dileludere Nerea ponto Coeperit* Ferit aures no* ftras hoc uerbum dileludere,ut nouum. Sed prior Lucretius in quinto: DiflTugcre.inde loei partes cceperc,pares^
-ocr page 269-LIBER .vi.
i:9
Cum paribus iungi rcs,5ó difcluderc mundum»
Paftorem Tityre pingues Pafcere oportet oucs,dedu(flum diccrc carmert. Dedudum pro tenui lubtili elegâter pofitum eft. Sic auteni Afranius in Virgtnc: Verbis pauculis refpondit,triftis uoce dedu(fta,malle^ fè non quiégt; uiiïè dixit .Item apud Cornificium:Dedult;^a mihi uoce garrienti.Sed hæc ab it lofluxerunt,q3 Pomponius in Atellana quæ CalêdacMartiæinIcribitur,ait: V ocem deducas oportet,ut mulieris uideâtur uerbajlubc modo afièrat unus, ego uocem reddam tenuern tinnulam.Et infra:Etiam nSc uocem deducam.
Proieda^ faxa Pachy ni R.adimus.Proicda,fi Icäm conluetudinem dicat, intcliigttur abieda.Si fc3m uetercs,proicdlaporr0ia(flata.Alibi ait:Proieó:o dum pede Iscuo Aptat fe pugnæ.Sed Sgt;C Sifenna in Icdo dixit:Et Marfi propb US fuccedunt.atcp ita fcutis proictfbsjtedbs faxa certatim lenta manibus cöqcb untinhoftes.Etin eodê:Vetus atcß ingens erat arbor ilex,qcircùm proicófis ramis maiorê partem loci lummi t^ebat.Et Lucretius in.III. Qiiamlibet ini' mani proicdlu corporis extet. Et tempeftiuam lyluis cuertere pinum.Hoc uerbum de pino tempeftiua à Catone fumpfit,qui ait:Pineaiti nucem cum eftb dieSjluna decrelcente eximito,poft mcridic,fine uento auftro.Tû uero erit tC' peftiua, cum fernen fuum matuRt crit. Inferuit opcri fuo 80 Græca uerba fed non primus hoc aufus. Autorum etn ueterum audacia fecutus eft.Depen' dentlychni laquearibus aureis.Sicut Ennius in.IX.LychnoRz iumina bis lex. LycW.
Ç Et Lucretius in. V. Quin etiâ nodlurna tibi terreftria q liint Lumina,penden tes lychni.Lucilius in J.Porro chænopoda clinopodas,lychnos^,et Diximus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î
cennos ante pedes ledli atqp luccrnas. Et qd dixit,Ncc lucidus æthra Side- Aefbr«lt;* rea polus,Ennius prior dixerat in .XVI. Interea fax Occidit,oceanû^ rubra iraài obruit æthra. Et Ilius in Theutrâte.’Flammirtcam per æthram alte ferui-damferrifacem. Dacdala Circe.qa Lucretius dixerat:DædaIa tellus. Re boant fyluæq? magnus Olympus,quia eft apud LucretiumrNec cithara re Retoure« boantlaqueata aurata^tcda. Sed hac licentia largius funt ufi ueteres,par' ciusMaro.Quippeillidixerunt8«Cpaufam,amp; machæram,8gt;^acotiam,8lt;^ mala cem,8c alia fimilia.Necnon èC Punicis Olcisq’ uerbis ufi (unt uetcres,quor5 imitâtione Vergilius peregrina uerba non refpuit,ut in iIIo,SyIueftres uri affi due.Vri em Gallica uox eft,qua feri boues fignificantur. Et, Camuris hir*
D tæfub cornibus aures. Camuris peregrinum uerbum eft,id eft in fe redeuntb bus.Et forte nos quoep hac ratione cameram fîguramus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camenii
MEpitbrtd dUÆ apud V er^ilium noua uidëtur, uetu/iitribui quoi^ in u/ù fuiße^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, V.
Vita quolt;^ epitheta apud Vergiliumlunt,quæ ab iplôfadla credû' tur.’fed hæc a ueteribüs tradta monftrabo. Sunt autem ex his alia fimplicia,ut Gradiuus,MuIciber:alia compofita,ut arcitenens,üitilâ *o*‘*^dprius de Gmplicibus dicam:Etditcinlt;ftos Mulciber Afros. Mulciber KÆ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omia mulceat ac domet. Adius î Philoftete.’Heu
Mulciber arma ignauo inuidla es fabricatus 80 manu. Et Egnatius de rcRi na tur^ib.I.penicp Mulciber amp;nbsp;iplê ferens altiffima cocii contingunt.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucretius in lêcuttdôî
Præterea icneri tremulis in uocibus hcedi
PetulcuSi
q il) Cor-
UTVRiHKIORTM
Cornifêras noriint matres agni^ petuki» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B
Lkdw ignis. audaciæ maximæ uideri po(Iit,quod akin bucoh'cistEt liquidi limui ignis,pro puro uel Iucido,(eu pro effufo 8^ abundanti, nifi prior hoc epitheto Lucretius ufus fuiflet in fexto:
Hac etiam fit uti de cauia mobilis ille
Deuoîet in terram liquidi calor aureus ignis*
Triftis pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T riftis pro amaro tranflatio decens eft. ut,T riftes^ lupini. Et ita, Ennius
amnro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj^^Q SabinaRz. lin. Necp trifte quæritat finapi,nelt;p cæpe mccftuni*
Aurituskpus ^uritos lepores non Maro primus ufurpatjiêd Afranium iêquitur, quh’n prologo ex perßna Priapi ait : Nam quod uulgó prædicant aurito me natum,non ita eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P
Et ut compofita iubiungam,quod ait Vcrgilius;
ThnricretHus Vidit thuricremis cum dona imponeret aris* lam Lucretius in iècundo dixerat. Nam iæpe ante deüm uitulus delubra decora, Thuricremas propter madatus concidit aras. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Aràtcnens. Quam pius arcitenens. Hoc epitheto ufus eft Næuius belli Puniei libdL Deinde pollens (àgittis incktus arcitenens,iàncTcus^ Delphis prognatus P/' thius Apollo* Idem alibi:Cum tu arcitenens fagittis pollens dea* Sed èC Hoftius libro iècundo belli Hiftrici:
Dia Mineruafimul autem inuidus Apollo, Arcitenens, Latonius*
Etiam ivluicolæ Fauni. Næuius libro.I.belliPunici; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
IL ' nbsp;LU*'*
Syluicolæ hommes bellicç inertes^
Accius in Bacchisî Syluicolæ ignota inuiièntes loca* Deijîiciens marc ueliuolum.Liuius in Helena:
Tu qui permenfus ponti maria alta ueliuola*
Ennius in dccimoquarto:
Cum procul aipiciunt hoftes accederc uentis Nauibus ueliuolis*
Idem in Andromache:
Rapit ex alto naues ueliuolas*
Vitilàtor ieruans curuam iûb imagine falcem* Accius in Bacchis: vitilitor. 0 Dionyiè pater optime uitiiàtor Semela genitus cuchia* Uoâiuagus. Alma^currunodiuago Phoebe*
Egnatius de rerum natura libro primo:
Roicida noiftiuagis aftris labentibus Pheebe, Pulfa loco ceifit concedens lucibus altis.
Bii^embres, nbsp;nbsp;nbsp;T U nubigenas inuide bimembres.Cornificius in Glauco:
Centauros fodere bimembres*
. M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caprigenumcß pecus nullo euftode per herbas. Pacuuius in Pauloî
Crfprigw«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caprigeno pecori grandior greffio eft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Accius in Philoélcteî
Caprigenum trita ungulis. Idem in Minotauro: T aurigeno icmine ortum fuiiïè an humano.
Decenter Si his epithetis Vergilius ufus eft.’pro iàgitta,uolatilcferm^‘7 pro Romanis,geniem togatam;quor^ altero Sucuius,altero Laberius ukso
-ocr page 271-L I B E K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit
Nam Sueui’us in lib.V.ait:VoIucrum^ uolatile telu. Ac Labcrius in Ephe* bo:Licentiam ac libidinem ut toUam petis togatæ ftirpis» Idem infra; Iddrco ope dilatatum eft dominium togatæ gentis»
Df f illis,ita fuut peculiares Vergilio,ut apuJ alios aut faro,aut nun^uani reperiantur» Caput .VI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Fl Iguras uero quas traxit de ueiuftate,G uolentibus uobis erit,cum repe-tina memoria fugge(Icrit,enumerabo.S€d nuc dicat uolo Seruius,quas in Vergilto notauerit,ab ipio figurata,nö à ueteribus accepta ; uel aufii poctico noue quidcm/cd decenter ufurpata. Quotidie enim Romanæ indoli rnarrädo eundem uatem, neceflè eft habeat huius annotationis (cientia prom-g ptiorem.Placuit uniuerfis eleclio,in reliqua (uffeÄi etiam adhortati fiint Serui ünijUt q in ft rcfuft funt,annotaret. IIIc fic incipit; Vates ifte uenerabilis,ua rie,modo uerba,modo fenfus figurando multu latinitati leporis adiecit.qualia ftnthacc.’Suppofita de matre nothos furata creauitzVtipft creauerit,quos crc ari ftcerit. Tepida^ recente Cæde lociï.cum locus recens cædc,nôuè didus fit. EtjHæc ait,5ô fbcq ceftèrunt æqre iufto.pro éo qd,iufti ceflèrunt. Et cæ^ fo fpariurus fanguine ftâmas.qui ex cæfis uidelicet profundit. Vota deû pri Wo uidor iôluebat eoo.pro,quæ dqs nota iiint. Et me conforté nati concede ftpulchro.alius dixiftèt,Et me côfortem nato côcede ftpulchri. Et, Ilia uiâ ce-brans g mille coloribus arcum.id eft,per arcum mille coloRz. Et,Hic alfj fpo ç; lia occifis direpta Latinis Côfjciunt igni.pro in ignem. Et, Corpore tela modo,atœ oculis uigilantibus exit.tela exit,pro,uitat. Et,Senior leto canentta lu mina foluit. pro,uetuftate ftnilia. Exefæamp; arboris antro. pro,cauerna. Et,' Fronte obfcœnâ rugis arat.arat,no nimie,ftd pulchre ditftum. Tcr ftcu æra to circumfert tegmine fyluâ.pro iaculis. Et,Vir gregis.pro capro. Et ilia pulchrafunt.'Aquæ mons, telorum ftges, ferreus imber, utapùd Homerum;
E/ A KUaiiwp TjMup nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lofttï fefb'tit
N/d/o’/piTr/KfaTi'uç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tus ex.i6.llia.
XxÂKtop ôupowôp oü orTfirytTuro.
Et,Donalaboratæ Cereris.8^,Oculis^ aut petftore noeftem Accipit. 8f,Vo-cis^ offtnfa refultat imago.5lt;,Pacemcp per aras Exquirunt. SÔ,PauIatim ab-D obre Sychæum Incipit. Sæpe etiâ uerba pro uerbis pulchre ponit. Ora^* corticibus fumunt horrenda cauatis.ora,pro perfonis. Et,DiftoIor unde auri per ramos aura refulfit. quid eft enim aura auriCaut quemadmodum aura re-‘ fulgct^Sed tamê pulchre ufurpauit.Et,Simili frondefeit uirga métallo.^ bene ufus eft frondeftit metalIoCEt,nigri cum laéle ueneni.nigro imponere nomén , ladis.EtjHaud aliter iuftæ quibus eft Mezentius iræ.Odio dïe allqucm,ufî-tatum:iræ cflè,inuentum Maronis eft.
Item de duobus incipit dicerc,8ô in unum definitîintereareges,ingenti mo le Latinus Quadrrjugo inuehitur currq.ut eft apud Homerumî
EtjProtinus .Orfîlochum Buten, duo maxima Teucrûm
q iü) Cnr»*
-ocr page 272-SÄTVRNALIORVIW
Corpora,(èd Buten aduerfum cufpide fixit.amp;f caetera» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E
luturnam mifèro fatcor luccurrere fratri Suafi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
‘ Cumfoh'tumfitdicijuturnæfuaû. Et, Vrbemquaniftatuo,ueftraeft.Etgt; Tu modo quos in ipem Ratues fubmittere gêtis.Præcipuum iamindeatenc' ris impende Iaborcm.pro,in eos impcnde»
Facit pukherrimas repetitiones. Nam necß Parnaffi uobis iuga,nam net^ Pindi V Ha moram fecere.Quæ uobis quæ digna uiri pro talibus aufisC Vidi ftis quo T urnus cquo,quibus ibat in armisC*
Nec interpofitiones eius otiofæ iûnt*Si te nulla mouet tantarum gloria rej rum. At ramum hunc (aperit ramum qui uefte latebat) Agnokas, Vi fccptrix hoc(dcxtra keptrum nam forte gcrcbat)Nunquam fronde leui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p
Ét ilia mutaiio elegantiffima eft,ut de quo loquebatur iubito adipkni ^^ ba couertens, Vt bejlo ^regias idem difieceriturbes,Troiam^,Oechaliâ(J) amp;nbsp;duros mille labores Rege iub Euryftheo fatis lunonis iniquæ Pcrtulerit, tu nubigenas inuicke bimembrcis,amp; reliqua, Illa uero intermiflio, Qyo^ egOjkd motos præftai componere flu(kus,trada eft à Demofthene:
Hacc uero quam poëtica indignatio,Pró ïuppiter ibit Hic ait,Hæc miferatioî O patria,ô rapti nequicÇ ex nofte penates. Et ilia trepidatio. Perte citi date tela, amp;nbsp;kâdite muros, Hoftis adeft. Et conqueftio,Me' ne igitur fodum ö tantis adiungere rebus Nik fugis-T-Quid ilia excogitatio nouorum intelleótu' umCut,Mentita^ tela.Só,Ferrum^ armare ueneno, 8^,Cultus^ feros molIF re colendo.Exuerint fylueftrem animum. Et, Virgineum^ alte bibitafta cm orem,ut apud Homerum de hafta»
EtjPoma^ dégénérant kiccos oblita priores, Et,Glacie curliis frenaret aqua-* rum.S^jMiftatç ridenti colocafia fundat acatho.Eft mollis flamma medullas» Interea amp;nbsp;taciturn uiuit fub pecftore uulnus,8^,Duro fub robore uiuit Stuppi uomens tardum fumum,8^,Sæuit quecanum latratus in auras,Et,Cælataque amnem fundens pater Inachus urna,amp;,Affixæ uenis,animas^ in uulnerapo nunt, Et quicquid de apibus dixit in uirorum fortium fimilitudincm,ut adde ij ret quocp mores 8^ ftudia,populos 8ó praelia,quid pluraç’ ut èC quirites uocaj ret.Dics me deficiet,!! omnia perkqui à Vergilio figurata uelim,Sed ex his q ditfta kint, omnia fimilia lecftor diligens annotabit.
Vexare,illautïatus,amp; Zonalere,apud Vergilium^uidfignifïcent» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctiput ,VII,
Vm Seruius ifta diflcreret, Prætextatus Auienum Euftachio infufür rantem uidens,quin age(inquit) Euftachi uerccundiam Auieni probl adolekentis iuua,ó^ ipk publicato nobis quod immurmurat, Euiw^ chius,iamdudum,inquit,multa de Vergilio Seruium geftit interrogate, lt;ju(^ rum enarratio refpicit officiû Iiteratoris,ô^ tempus indulgeri optât,quo deo feuris acdubiis.fibià dodiore fiatcertior.Et Prætextatus,Probo,inqt,mi Aut ene,^
-ocr page 273-L I B BR .Vb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;£(
ënc,q) ca de quibiis ambigis,dam te eflè non paten's. nde cxoratus fit à nobis dodiflïmus do(flor,ut te fècum negotium habere patiatur.’quia in commu nc proficient,quæ defidcras audire.Ne tu modo ultra ceiïès aperire Seruio ui am de Vergilio diflèrendi. Tune Auienus totus couerfus in Seruium.'Dp cas uolo,inquit,dodorü maxime,quid fit,q? cum Vergilius anxie femper di-ligens fuerit in uerbis pro caufæ merito uel atroeitate ponêdis,incurioiè Só ab icâe in his uerfibus uerbum po(uit:Candida fuccinda latrâtibus inguina mo GeUt. x ftriSjDulichias uexalîè rates. Vexaflè em uerbum eft Icuis ac parui incommo di,nec tarn atroci cafui congruens,cum repente homines à belua immaniftima rapti laniati^ fint. Sed amp;nbsp;aliud huiuicemodideprehendi: Quis aut Ëuryfthea durum, Aut illaudati neftit Bufiridis ar as; Hoc enim uerbum,illaudati,n5 eft
B idoneum ad exprimendam fceleratiflimi hominis deteftationem, qui cp homines omnium gentium immolare folitus fuit,non laude indignus eft,fed detefta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
tione execrationeep totius generis humani dignus eft. Sed nee hoe uerbum ex diligentia Vergiliana uenire mihi uidetur;Per tunicam fqualentem auro. No enim conuenit dicere,auro fqualentem: quoniam nitori fplendori^ auri contraria fit fqualoris illuuies. Et Scruius: De uerbo uexafle, ita refponderi pof vcxrfrc« fe arbitror: Vexaflè graue uerbum eft,tra(ftum^ ab eo uidetur quod eft uehc re,in quo ineft iam uis quædam alieni arbitrij : non enim fui potens eft qui uc hitur.Vexafle autem quod ex eo inclinatum eft,ui atc^ motu proculdubio ua-ftiore eft.nam qui fert amp;nbsp;raptatur,atcp hue atep illuc diftrahitur,is uexari pro prie dicitur.Sicuti taxare preflius crebrius^ eft,^ tangere, unde id procuidu
C bio inclinatum eft. Et iadarc multo fufius largius^ eft iâcere,unde id uerbum tradudum eft.QuafTare etiam quatere grauius uiolentius^ eft. Non igit quia uulgo dici folet, uexatu efle quem fumo aut uento aut puluere laborarc uidemus,^pterea debet uis uera atqp natura gt;^bi depcrire,q à ueteribus q proprie amp;nbsp;fignate locuti fiint,ita ut decuit obferuata ê. M.Catonis uerba funt ex oronequam de Achæis fcripfit : Cum^ Annibal terram Italiam laccraret ai^ uexaret. Vexatam Italiam dixit Cato ab Annibale,quando nullum cala-tnitatis,aut fæuitiæ,aut immanitatis genus reperiri queat, quod in eo tempore Italia non perpefla fit.M.Tulllius quarto in Verrem:Quæ ab ifto fie fpoli ataatc^ direpta cft,nô ut ab hofte aliquo,qui tarnen in bello reli^'onem 8lt; co
D fuetudinis iura retineret, fêd ut à barba ris prædonibus uexata ene uideatur.
Deillaudato autem duo uidentur refjjonderi poflctVnii eft ciufmodi,Ne illauJatut» moquif^ tarn afflidis eft moribus, q faciat aut dicat nonnun^ aliqd,qd lau-dari queat. Vn hic antiqffimus )^fus uice prouerbij celebratus eft:
Po^iXKl R«7PJ@gt; ivHj HöUfZoptzTrV». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;notant
gt; Bed enim qui in omni re atep in omni tempore omni hude uacat,is illauda aiusö« tuseftjisep omnium peflimus deterrimus^ eft.Sicuti omis culpac priuatio,in «VHf.czc» cnlpatumfacit.Inculpatus autem inftar eft abfolutæuirtutis.lllaudatus quoep igit finis eft extrema? malitiæ. ItacpHomerus non uirtutibus appellandis,fed uirfjs detrahendiSjlaudare ampliter earn foIet.Hoc enim eft:
Ïo'Ä oÙk alt;0VT4
ov/i
-ocr page 274-SATVRUTALIORTM '
K«T«T^cûOX6pr Ovlt;ß OUK i^iAöVT« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E
ExGeJho. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epicurus quolt;^ fimili modo maximam uoluptatcm priuationem JetfaSd'
onemcß omnis doloris de(iniuit,his uerbisroj®-* tw «AyjovT®' Jwvgotzjtrtç.Eadcnl ratione idem Vergilius inamabilem dixit Siygiam paludem.Nam ficutillaUquot; datum ({pstfstf/p laudiSjita inamabilem per amoris ssftrtfzpdeteftatuseft. Altero modo illaudatus ita defenditur.Laudare fignificat priica lingua nominare,ap pcllare^.Sic in adtionibus ciuilibus autor laudari dicitur,quodcft nominari» । Illaudatus ergo eft,quafi illaudabilis, id eft nunquam nominandus,ficuti dam à communi confîlio Afiæ decretum eft, uti nomen cius qui templum Di anæ Ephefiæ inccnderat,ne quis ullo in têpore nominaret. Tertium reftatex squalere. pjjg r^prehenlà Iunt,quod tunicam fquaicntem auro dixit. Id autem fign^ p ficat copiam denGtatem^ auri in Gjuamarum fpeciem intexti.Squalere cm di' dum ab fquamarum crcbritate,alperitatc^,quæ in lèrpentum pifetum uc rqs uiluntun Quâ rem 8^ alrjjSô hic idem poëta locis aliquot demÔftrat. pellis, inquit, ahenis In plumam fquamis auro confena tegebat. Et alio loco: îam^ adeo rutilum thoraca indutus,ahenis Horrebat fquamis, Accius in Pc lopidibus ita Icribii: Eius lerpentis (quamæ G^ualido auro nbsp;nbsp;purpura prætc^
xtæ. Quicquid igitur nimis inculcatum obGtum^ aliquare crat,ut incuterrt uilêntibus facie noua horrorem,id Iqualere dicebatur, Sicut in corporibiis if cultis fquamoGs^ alta congeries fordium,Iqualor appellatur. Cuius fignifica tionis multo aflîduo^ uGï totum id uerbum ita côtaminatum eft,ut iamfqo’ lor de re alia nulla de folis inquinamentis dici coeperit»
Alij tres lociapud Vergilium explicatif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput »VIII,
GeUi.ç.c4^.
LitufU,
Ratum mihi eft (Auienus inquit)corredum, quod de optimis diâis male opinabar. Sed in hoc uerGt mihi uidetur deefle aliquid.'Ipfe quj rinalilituo parua^ Icdebat Succindus trabea.Sienim nihil decife co cedimus,reftat ut fiat lituo ôë trabea Giccindus,quod eft abGirdiffimu.Qy’P pe cum lituus Gt uirga breuisjn pane qua robuftior eft incurua,qua augures utuntur,non uideo qualiter poffit lituo Giccindus uidcri. Refpondit Serui us:Sichocdidum eflèjUt pleraque dici per defedionem (blent, Veluti cum di citur:M.Cicero homo magna eloquentia, ÔÔ Roftius hiftrio (umma uenufta' te:Non plenum hoc utruncp,nec^ perfedum eft: (èd enim pro pleno aeperfe do auditor, Vt Vergilius alio in loco: Vidorem Buten immani corpore, id lt;lt;nbsp;eft corpus immanehabcntem,Et item alibi:In medium geminos immani pon dere cæftus Proqcit. Ac Gmiliter.’Domus (ànie dapibus^ cruentis, Sic igitur id quoep didum uideri debet,Ip(e quirinali lituo,id eft lituum quirina'.emiC' nens. C^od minime mirâdum forci,G ita didum GtifletjPicus quirinali lituo eratjGcuti dicimus,ftatua grandi capite erat,Eteft autem,8lt; crat,8ó fu!r,pleru' que ab(ûnt eu clegantia,fine detrimento (êntentiæ, Sed quoniâ litui fada mef tio eft, prætermittêdum non eft, quod poflè quæri animaducrtimus,utrum a tuba lituus auguralis appelletur,an tuba à lituo augUB2,Iituusdida Gt. Vtrun que enim pari forma amp;nbsp;pariter in capite incuruû eft. Sed G(ut quidam pu^O tuba à (bnitu lituus appcllata ê ex illo Homed uerlu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;needle é ut uir
‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ga au
-ocr page 275-L I 6 c R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.VI.
nt
i^ga auguralis à tubæ fimili’tudine, lituus uocctunVtit autê uocabulo ifto Ver gilius pro tuba,utibi: Et lituo pugnas infignis obibat amp;nbsp;bafta.
Subiecit AuienustMaturate fugam,quid fit parum mihi liquet. Contraria GfMi.io.e.ii. ein mihi uidetur fuga maturitati.Vnde quid de hoc uerbo lentiendum fit,quae fo me doceas. Et Seruius:Nigidius homo omnium bonai^ artium difcipli* nis egregius:Maturare,inqt,eft quod necp citius,ncc^ fèrius,{ëd medium qd- M4t«r4re. dam amp;nbsp;têperatum eft,Bene atqj proprie Nigidius, Nam 8C in frugibus Sc in pomis matura dicuntur,q nec^ cruda S)C immitiafunt,nec^caduca 8^ nimium coda,fed tempore fuo temperate adulta. Hane interpretationem Nigidianam diuus Auguftus duobus uerbis Græcis eicgâtcr exprimebat. Nam 8C dicere
g in fermoibus,8^ fcribere in epiftolis Iblitum ferutjenriuA êja/tuQ. Per quod mo nebatjUt ad rem agenda fimul adhiberec amp;nbsp;induftriæ celeritas,amp; tarditas dill gentiæ. Ex quibus duobus cotrarrjsjfu maturitas. Sic ergo Vcrgilius inducit Neptunü diiceftum uentis impantem,ut ôé tam cito diicedant tanq fugiant,8C tarnen ftandi mediocritatê in regreftu tcneät,tan^ mature,id eft tcperate,abc untes. Veret em,ne in ipfo diicelïu claffi noccant,dum raptu nimio tanqüä p fugam redeunt. Idem V ergilius,duo ifta uerba maturare 8C properarc,tan quam plene cotraria Icitiftime ieparauit his uerfibus:Frigidus agricolä fiquan do cotinet imber,MuIta,fbrent quæ mox coelo properanda icreno,Maturarc datur.Bene 8C eleganter duo ifta uerba diuifi't. Nan^ in præparatu rei rufti-
C cæ.pcr tempeftates 8C pluuias,quoniam 8C neceflitate otium eft,maturari po* teft.per ferenas uero quoniam tempus inftat,properari necefle eft. Sane cum fignificandü eft coaeftius quid 8C feftinatius falt;ftum,rclt;ftius hoc dicitur jSmatu refadum^^ mature.Sicuti Afranius dixit in togata,cui titulus nomê eft: Ap^ petis dominatum demens pracmature praccocem.In quo uerfu animaduerten* dum cft,quod præcocem,inquit,non præcoquem. Eft enim cafiis cius réélus non præcoquiSjfèd præcox. Hic Auienus rurfus interrogat: Cum Vergi-liuSji'nquit, Aeneam fuum tanquam hominem pium à côtagione atrocis uilus apud inferos uindicauerit,ct magis cum fecerit audire reorum gemitus,qüàm tpfauidere tormentap'n ipfos uero campos piorum licenter induxerit, cur hoc tantum uerfu oftêdit illi partem locorum,quibus imprj cohibebant,Veftibu-lum ante ipfiim primis^j in faucibus orciC Qui enim ueftibulum 8C fauces ui-^2t,intra ipfam ædem iam fine dubitatione fiicceftit: aut fi quid aliud de uefti-buli uocabulo intelligendum,fcire defidero. nbsp;nbsp;Ad hæc Seruius: Pleracß lûnt
tiocabula qbus uulgô utimur,non tarnen liquido animaduertimus,quid ea ex ticraproprietate fi^nificêt,ficuti eft ueftibulu in lèrmonibus célébré atqp obui *^’^^«rbû,nÔ in omibus tarnen qui illo facile utûtur,liquido expeélatum.Pu-tant enim ueftibulum eftê partem domus priorem,quam atrium uocant. Sedl Eæciiius Gallus uir doélifltmus, in libro de fignifîcatione uerborum quæ ad lus civilepertinêt ic3o, ueftibulum dicit eflè non in ipfîs ædibus, neep ædium parte,fed locum ante ianuâ domus uacuum,perquemdcuiaaditusacccftus^ ad fores ædium fit.lplà enim ianua procul à uia fiebat,area interfita,quæ uaca yctQuæ porro huic uocabulo ratio fi't,quæri multùm iblet.Scd q feripta apd* idoneos autores legi,proferre in mediû nô pigebit» Væ particula,ficuti quæ dam
-ocr page 276-SATVRNAL'lORvjvr
dam aïi’a,tum intenfionê Ggnificat;iüm minutioncm.Nam uctus 8^ uchemés» j alterum ab ætatis magnitudfnccompofitum elifuincp cft,alterum à nimioim petu Sc ui métis inftru(ïlum» Vecors autem amp;nbsp;uefanuSjpriuationem fignificat lanitatis cordis. Diximus autem fuperius,eos qui amplas domus antiqtus faciebâtjlocum ante ianuam uacuum relinquere (olitos,qui inter fores domus 8^ uiam médius eflct.In eo loco quidominû eiufdem domus iàlutatum ucnc' rant,priu(quam admittercntur,confiftebant. Etnecp in uia ftabant,ne(Ç imgt;'3 ædes erant. Ab ilia ergo grandis loci confiftione,8^ quafi quadam ftabulatio ne,ueftibula appellata iunt ipatia,in qbus multum ftaretur ab aduenieniibus, priufquam intromitterentur in domum. Alrj conlentientes ueftibula eademd (e quæ diximus,in feniu tarnen uocabuli diflcntiunt. Referunt em non ad eos qui adueniuntjièd ad illos qui in domo commanent, quoniam illic nunquaffl confiftuntjled folius tranfitus caufa ad hunc locum ucniût,cxcundo fine rede' undo.Siue igitur (ècundum priores per augmcntum,fiue per fecundospert^* minutionem intelligendS eft,tamen ueftibula coftat aream dici,quæà uia dœ mum diuidit. Fauces autem iter anguftum eft,per quod ad ueftibulum de uia fieélitur. Ergo Aeneas,cum uidet fauces atqp ueftibulum domus impiomm, non eft intra domum,nec contatftu sedium execrabili iaeuo^ polluitur.’fed uia uidet loca inter uiam ædes locata.
^identes ijnidßgnifjcentyamp;unde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde extent id ip/ùm fignißnre nonnun^.^ixo^
fignifcaturnoniineeciuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,IX,
BIdentes hoftiæ quid eftènt, inquit Auienus, interrogaui quendam de a grammaticorum cohorte.Et illc bidentes,oues efle relpondit,idcirco(^ lanigeras adiecftum,ut oues planius demonftrarentur. Efto,in^jO*^^^ bidentes dicantur.Sed quæ ratio huius in ouibus cpitheti,icire,inquam,uoloj Atque nie nihil cun(ftatus,Oues,inquit,bidentes di(ftæfunt,quodduos tantu dentes habeant. Tune ego: Vbi terrarum,quæiô te inquam,duos folos p na^ turam dentes habere oues aliquando uidiftiCOftentum enim hoc eft,8^fadis piaculis procurandum.T urn ille permotus mihi Sc irritatus:Quære,inqufVa potius,quae à grammatico quærenda funt.Nam de ouium dentibus opiliones percontator. Facetias ego nebulonis hominis rifi,8lt; reliqui.Scd teperconto^ quafi ipfius uerborum naturæ confeium. nbsp;T urn Seruius.’De numero denm
ddcntef.
urn quern ille opinatus eft, reprehendendus à me non eft,cum iple iam riftris. Verum procurandum mihi eft, ne illud obrepat, quod bidentes epitheton lit H ouium, cum Poponius cgregius Atellanarum poëta in Gallis trafalpinis hoc (cripferit:Mars tibi uouco fa(fturum,fi unquam rcdiero,bidcnte uerre. P.au' tem Nigidius in libro quern de extis côpofuit,bidcntes appellari ait,non oues (blas,ftdomnes beftias bimas.Neque tarnen dixit,cur ita appellennir. Sedin commentarfjs ad ius pontificum pertinentibus, legi bidennes primo didbas, d liter a ex fupfluoCut iæpe aflblet)interic(fta, ficut pro reire redire dicitur,8i ptlt;’ reamare redamare,8ó redarguere pro reargucre. Ad hiatum enim duarum uo calium procuradum,interponi folet d litera. Ergo bidennes primu didxfunt quafi bienncs: logo ufu loquendi corrupta eft uox,8lt; ex bidennibiis biden tes didtæ.Higinus tarnen,qui ius pÔtificum no ignorauit,in quinto librorum, quos de
-ocr page 277-t I S É R .Vil*
lij
quos de VcrgïKo fecïtjbidêtes appellafi fcn’pfit hoftias, q per actate duos den * tes akiores haberent,p qs ex minore in maiorê tranfcendifle coftaret ætatcm»
ItCRt quæn't Auienus,his j^fibus, Frena Pelethronrj Lapithæ gyros de- GÆ/f.iSc.î« dere Impofiti dor(b,atcp eqtem docucre fub armis InfuItarelblo/tgrefTus glo mcrareiugboSjCur Vergilius cqui officiiï eqti dederit.Nam inluliare ibîo,ôlt;2 glomerate greflus,cqui cÔftat eflè,nó eqtis» Bn,inqt Seruius,hæc tibi quæ ftio nataex incuria ueteris Ie(flionis*Nâ qa fèculum nrm ab Ennio,Sf omi bibliotheca uetere delciuit,multa ignoramus,q nÔ Iaterent,n ueteRt ledtio nobis cflèt familiaris* Ornes em antiq icriptores, ut hoîem eq infidêtcm,ita ÔC equu cum portaret hoîem,cqtem uocauerût, eqtare nÔ hoîem tm,fèd equum qcp dixcrût. Ennius lib.annaliû VILaiuDeniçp ui magna quadrupes eques,atcp
B clephâti Prorjciunt (êlè.Nunqd dubiû eft,quin eqtem in hoc,ipium equum di 5^erit,cum addidiflèt illi epitheton quadrupesC Sic èC eqtare, qd uerbum è Uo-«bulo eqtis inclinatû eft,8C homo Utens equo,8ó equus fub hoîe gradicns,di cebat. Lucilius nancç uir apprimè linguæ Latinæ fcius, equum ÔC currere «qtare dicit hoc uerfu:Nempe hune currere equû nos atep eqtare uidemus^Er §0 amp;nbsp;apud Maronê,qui antiquæ latinitatis diligens fuit,ita intelligendum ê, Atcç equitem docuere Rib armis,id eft docuerunt 8^ equum portantem homi nem infultare folo,8ô greilùs glomerate fuperbos, nbsp;Subiecit AuienustCum
ïam trabibus contextus acernis Staret equus.icire uellê in equi fabrica cafu' ne anexinduftriahoegenus ligni nominauerit. Nam licet unû pro qlibet ligno ponete poéticæ licentiæ fit, iolet tamê Vergilius temeritatem licentiæ nô ama
Jed rationis certæ uim in reiS2 uel nominû eledione ièruarc»
^“knclMw fr« wofeffojWe lune quiJetn lilrutn haleri integrum, /i,lt;jua Inpriorilus librif Je/îderMur,gt; momenti.NunetjuemaJmodummuiores nonnunlt;iua morbi eße fôlentincau/à,utlt;jui
«inof gt;noTbiiccedunt,nonfacileJênttatur,ita pracedentiulibrorum hiiitus,t4nto nimiru Rudiofàs omneii 0 oßiciunt^uti hic uix ullus effè poßit dolori locuf.
ACROBir AVRELII
Theodo SI I viri consvlaris et illv
ßris S4turnaliorum liber feptimuh
D
QâiImJo,©' ^ibus 4e rebus philo/ophandum in conuiuiogt;. Caput
R.IMIS menfis poft epuîas iam remotis,amp; dilcurfim uariari tibus poculis minutioribus,Prætextatus,foletcibus,inquit, cum (ùmitur tacitos efficere,potus loquaces. At nos Si inter pocula filemus, tanquam debeat fèrfj s uel etiam philolbphi-cis carcre tradtatibus taie conuiuium. Et Symmachus,Vê rum' ne ita (èntis Vedti,ut philofophia conuiurjs interfit :
non tanquam cenioria quædam,Sô plus nimio uerecunda materfamiliâs penc Ta 1 us luis contincatur,ncc mifeeat fe Libero, cui etiam tumultus familiäres Tint,cum ipfahuius fit uerecundiæ^ut ftrepitum noh mpdo uêrborum,fed ne cogitatb
-ocr page 278-SAT V R NALIORVH
cogi’iationum quidem,in facrarium fux quietis admittat'I’Doceat rios üdpcr^ s grina inftitutio,Slt; difciplina à Parthis petita : qui folent cum concubinis,non CÛ coniugibus inire conuiuiartancp has in uulgus produci,amp; Iafciuircqlt;]^gt; illas non niG domi abditasjucri deceat tedium pudorem. An ego cenfca pro* ducenda philoibphiam,q rhetorica uenire ars,^ profeflio popularis erubuiti । liberates em Graecus orator,q uerbaprius libera, Gib numéros ire primus co egit,cum in conuiuio à iodalibus oraretur,ut aliquid iu medium de eloquêtiæ fuæ fonte proferret,hâc ueniam deprecatus eft: Quæ praciêns,inquit,Iocus tempus exigit,ego non calleotquæ ego calfeo,nec loco præfcnti funt apta nee lempori» Ad haec Euftachius : Probo Symmache propoGtum tuum,quod philofophiam ca,quam maximam putas,obièruatione ueneraris,ut tantum lUp tra fuum pénétrai exiftimes adorandam, Sed G propter hoc à conuiuijs exula* bit,procuî hinc faceftant 8d alumnæ eius, honeftatem dico modeftiam, nec minus cum fobrietatc pietatem.Quam enim harum dixerim minus eflê uene* rabilemCita Gt,ut ab eiuGnodi coetibus relegatus matronarum talium chorus, libertatem cÔuiuiorum folis c5cubinis,id eft uitfjs crirainibus addicat.Sed abGt, ut philofophia quæ in feholis fuis folicite tradlat de ofGcijs cÔuiualibus, ipià conuiuia reformidet,tanquam non poflît rebus aflèrere, quæ folet uerbis doceretaut neiciat (èruare modum,cuius in omibus humanæ uitæ adibus ter* minos ipià conftituit.Neq^ enim ita ad meniàs inuito philofophiam,ut non fe ipià moderetur,cuius difciplina eft rerum ofhium moderationem docere. Vt ergo inter te Sd Vedlium uelut arbitrali iudicatione componam,aperiam qui ß dem philofophiæ tricliniorum forestièd ipondeo Gc interfuturam,ne menfurâ notæ Gbi ac iêdlatoribus fuis diipenfàtionis excédât T une FuriusjQuia te unicum Euftachi,inquit, fedlatore philofophiæ noftra ætas tulit, oratus fis,ut modum diipeniàtionis,quam das ei conuiuanti,nobis ipfe patefacias. Et Eu Phocouiuaru ftachius: Primû hoc earn ftio iêruaturâ,ut fecum æftimet præiëntium ingénia i« primis f/Jé conuiuaRî.Et G plures peritos,uel iàltem amatores fui in conuiurj iôcietatere* ^‘^^et^robo P^’^^’^Gj^ï'rnonêdeiêpatietagitart Quia uelutpaucæliteræmutæ,diipfæiu* rumqiMlitate ter multas uocales, in focietatem uoci^acilè manfueicunttita rariores imperiti nuctacêdu eë gaudentes confortio peritorum,aut côfonant G qua poftiint,aut rerum talium nücio^uendu. capiûtur auditu.Si uero plures ab inftitutione huius diiciplinæ alieni fint,pru dentibus qui pauciores intererut,iànciet diftîmulationem iui,et patietur loqua citatem maiori parti amiciorem fociare,ne rara nobilitas à plebe tumuîtuofio* H re turbetunEt hæc eft una de uirtutibus philofophiæ« quia cum orato^nô ali* ter niG orando probetur,philofophus non minus tacendo pro têporeq loque do philofophatur»Si ergo pauci aderunt doeftiores, in conlenGim rudis color* trijlalua 80 inter fê quiekente ueri notione migrabunt, ut omnis dilcordiæiUquot; fpicio fàceflàtNec mirum G dodus faciet,quod fècitquondâ PiGftratus Athe naB2 tyrannustqui cum Girjs fuis redum dando conGlium non obtinuiflet al* (ênfùm,atcg ideo eflet in Gmultate eu Iiberis,ubi hoc æmulis caufam fuiffegau drj cÔperit, ex ilia dilcordia Iperâtibus in domo regnâtis nafci poffè nouitate, uniuerGtatcciuiû conuocata,ait, GiccêGiiflc qdem le Girjs non acquiefcemibus patriæ uoluntati,lèd hoc fibi poftea uilum paternæ aptius eflê pietati,ut m len
-ocr page 279-t I B E a .vit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124
Untiam libcroBî ipfë conccdcrct.Sdret igitur ciustas,fbboleffl regis cuS pâtre efïc concordem.Hoc cominento fpem detraxit infidiantibus rcgnantis quietû ha in oini uitæ generc,prædpueq^ in lætitia conuiuali,ome quod uidetur ab-fonum,in unam cocordiam (bni falua innoceniia redigendum e fl. Sic Agatho nis conutüi5,quia Socrates,Phædros,Paufânias,8lt; briß^mmachos habuit,fîc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
« cocna quâ Callias docfliffîmus dedit,Carneadê dico, Ântifthenem,amp; Her* mogenem,cæteros^ bis fimiles,uerbum nullum nifi philolophû lènfit» At uc ro Alcinoi uel Didonis menlâ,quafi fôlis apta delicijSjhabuit hæc Ioppam,il-la Polyphcmum,cithara canentcs.Nec deerât apud Alcinoum uiri làltatores,
apud Didonem Bitias,fic hauriês merum,ut fe totum luperflua eius efFufio ne prolucret.Non ne fi qs aut inter Phæacas,aut apud Pcenos,(crmôcs de là-
B pientia erutos conuiualibus fabulis milcuiflêt, amp;Sgratiam illis ccctibus aptam pderet,et in le rifum plane iufte moueretÆrgo prima eius oblêruatio erit æfti mare conuiuas.Deinde ubi fibi locum patere uiderit,non de ipfis profundita* beqiufreèui tis fuæ inter pocula lecretis loqueturmec nodolâs 8ô anxias,{èd utiles quidem bcüescß quaeftiones mouebit. Nam ficut inter illos,qui exercitq genus habet ^^odopZfo-in medrjs faltare conuiuqs,fi quis ut le amplius exerceat,uel ad curfum,uel ad phandi detur pu^illatum,fodales lacefliuerit,quafi ineptus relegabilur ab alacritate conlör* tijnic apud men(äm,quando licet,aptis philofophandum eft:ut crateri liquoris ad laetitiam nati,adhibeatur non modo nymphar?2, led mulàrum quot^ admi ftione temperies. NamCficut fatcri necefle eft) in omi conuentu aut taccndum
^5ft,autIoquendum.Qu3cramus,filentium' ne conuiufjs,an opportunus lêr* Jno conueniat.Nam fi,ficut apud Athenas Atticas Areopagttæ tacentcs iudi-cant,ita inter epulas oportet ïêmper fileri, non eft ultra quærendum,inter me fas philofophandum,nec ne fit.Si uero non erunt muta côuiuia, cur ubi lèrmo permittitur inhoneftus,honeftus prohibeturCmaxime cum non minus nbsp;dul-
cedo uini hilarent uerba conuiuiS.Nam fi Homeri latentem prudentiâ inferu ten's altius, delinimentum illud quod Helena uino mifcuit.non herba fuit,n5 w India fuccus:fed narrandi opportunitas,quæ hofpitem mœroris obîitu flcquot; ^itadgaudium. Vlyftîs em præclara facinora filio prælêntc narrabat,
«ojoz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V'P
Pj to’J'tTÀ» K«:fTVjeç
^'lTB-rfAon’ «X*
brgopaternam gloriam SiC fingula eius fôrtia fatfta dicendo,animum filq fècit alacr!orcm,8^ ita crédita eft côtra mccrorem uino remedium milcuilîè» Quid hoCjinquit^ad philolbphiamC Imo nihil tam cognaiû lâpientiæ,quàm locis temporibus aptare fermones,pcrlbnai^ quæ aderunt æftimationein medium uocata. Alios ein relata incitarunt exempla uirtutum,alios beneficiorum,non nullos rnodeftiæ:ut 8Ó qui aliter agebantjlæpe auditistalibus ademendationc uenirent. Sic aût uitfjs irretitos,fî Sé hoc in conuiuqs exegerit loquendi ordo, feriet philofôphia nÔ fentientes,ut Liber pater thyrlb Ferit per obliquationem circumfufæhederæ latente mucroneiquia nÔ ita profitebitur in conuiuio cen* forcm,ui palàm uitia caftiget,Cæierum his obnoxq rcpugnabunt,8i talis cric
côui
-ocr page 280-UTVISÄIIOR VM
conul'ufj tumuîtus, ut (îib huiufinodi' inuitati uideantuf cdiótö» Quod fupcrcftjæti bene geftis corpora rebus Procuraié uiri,ô^ pugnam (perate parati»
Aut ut Homerus breuius S)C exprefïïus di'xit,
UWjOX.Iÿ»
Ergo fi opportunitas neceiïàriae rcprehenfi'onis cmer(èrit,(îc à philofophopro ficilcetjUt 8gt;C teAa amp;nbsp;efficax fit Quid miR2,fi' feriet (àpierts(ut dixi)non fentien tes,cum interdu fic rephendat,ut rephenfus hilaret‘1' Nec tin fabülis fuis,fed in terrogationibus quoc^ uim philofophiæ nihil ineptum loquentis ondct. Hat ergo nullus honeftus adfusJocusuCjCOGtus nullus excludat,quæ ita fe aptat,ut ubic^ fic appareat nece(Iaria,tan^ abefic illam nefas fuerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Df nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lihenier t^uifcj- interrogetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,II.
Et AuienustNouas mihi duas dilcipfinas uideris inducerCjinterrogan-di uel etiam reprehendcndi,ut alacritas utrinc^ ijs ad quos fcrmocft« dtetur,cum dolor (èmper reprchenfi'onem uél iufïam fcquatun Vnde hæc quæ kuiter attigiflijfac quæfo enarrando planiora, Primum,in^t Eu ftachiuSjhoc teneas uolo,non de a me reprehenfi'one dixi(îê,quæ (pcciëaccU' (ationis habet,(èd q uituperationis inftar eft,Hoc Græci fcôma uocant,nônii nus quidem amarum quàm accu(âtio,fî importune proferatur. Sed à fapientc fic proferetur,ut dukedine quoc^ non careat.Et ut prius tibi deintcrrogando Quihuf de re refpondeamiQui uult amoenus e(îè con(ultor,ca interrogat,qu3C funt interrœ fàcilia re(pon(îi,amp; quæ (cit illu (êdula cxercitatione didicifiè.Gaudetem, ' quilquis prouocatur ad doëfrinam (ùam in medium proferêdamî tjuia tiuno S uult latere quod didicit:maxime fi (ckntiâ quam labore quæfiuit, cum pauds illi familiariSjôë plurimis fît incognita, ut de aftronomia, üel dialcAica, cæw' ris^ fîmilibus» T une enim uidentur confequi fruôtum laboris,cum adipiftu tur occafîonem publicandi quæ didicerant fine oftentationis nota.’quacaret,^ non ingerit,kd inuitatur ut proférât. CÔtrà,magnæ amaritudinis eft,fi coram multis interroges aliquem,quod non optima feientia quæfîuit. Cogitur eu*'” aut negare (c fcirc,quod extremum ucrecundiæ damnum putanttaut rcfpondt re tcmerè,8gt;ô fortuito Ce euentui ueri faKf ue committere. V nde (æpe nafeit iæ feitiæ proditiOjSC omne hoc infortunium pudoris fîii imputât confulenti.Net non qui obierunt maria terras, gaudent cum de ignoto multis uel terra'jj rum fîtUjUel fînu maris interrogantur.’libenter^ rndent amp;nbsp;deferibunG uerbis,modo radio loca : gloriofiflîmum putantes,quæ ipfî uiderint,alioruni oculis obrjcere. Quid duces ôë milites,qui fortiter à (êfadîa (emper dit^luriut, tarnen tacent arrogantiæ metuCNon ne (î ut hæc référant inuitcntur,rnerce dem fîbi laboris extimant per(olutam,remuncrationem putantes,inter uoleu' tes narrare quæ fecerintC' Adeo autem id genus narrationum habet quendan» gloriæ (àporêjUt (î inuidi uel æmuli forte prækntes fînt, taies interrogatione^ obftrependo di(cutiant,Së alias inlerêdo fabulas prohibeantillanarrari,«]**^ (oient narrant! laudem crearc.Pericula quoep præterita,uel ærumnas pemtus ablblutas qui euafîttut refcrat,grati(fime prouocatur. Nam qui adhucinipfis uel paululum detinetur,horrct admonitionem,8c formidat relatum. Idcobu'
-ocr page 281-LIBER .Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit
ripidcs exprcflit.adiecit enim öftcnderct poft finem malonim gfati * am relationis incipere.Et poëta noftcr ädfjdendo olim,quid nifipoft cmêiâ in fortunia futuro tempore iuuare dicit mêmoriam ièdatilaboris^Forian Sgt;^ hæc olim meminiflê iuüabit* Nee negauerim eflè malorum genera,quac nd uult q pertulit ucl tratifacfta mcminiflè,nec minus interrogatus offènditur, cum in ipfis malis fuinut qui carnifices expertus eft,8^ tormêta membrorum, uï q in-fauftas pertulit orbitates,uel cui nota quondam afHicfta cenfbria eftgt; Caue ingt; ‘terrogeSjHc uidearis obijcereJlIum fiepe fi potes äd narrandum prouoca,qui recitando fauorabiliter exceptus eft,uel qui libère amp;nbsp;féliciter legationem perc git,uel qui ab imperatorc comiter afFabiliter^ fufieptus eft,üel fiquis tota pe nè claflè à piratis occupata,lèu ingenio, lêu uiribus Iblus euafit i qa üijt iniplet g defiderium loquentis,rerum talium uel lôga narratio», Iuuat,fi quem dicere iuf feris amici fui repentinam felicitatem, quam Ipontè non audebat uel tacere ucl dicere,modo iaÂantiæ modo malitiæ metu.Qui uCnatibus gaudet,interroge tur de lyluæ ambitu,de ambage luftrorum,de uenationis euentu.Religiofiis li adeftjda illi referêdi copiam, quibus obleruationibus merucrit aüxilia deoRz, ^tus illi ceremoniarum frudustquia amp;nbsp;hoc genus rcligionis exiftimât,numi num beneficia non tacere. Adde,quia uolunt 8^ amicos le numinibus extima^ ri.Si uero finex prælens éft,habes occafioncm qua plurimum illi contulifle üidcariSjfi eum i'nterrogcs,üel quâî ad ilium omnino non pertinent. Eft enini huic ætatiloquacitas familiaris.Haec fiiens Homerus,quandam congeriem fi mul inteitogationum Neftori ^cit offerrit
C N«« Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jUtTaJÄvw'fltt
LûcU{îllu/lrti twex.j.odjf
Nisoj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4gt;çôv/jJ a^up
*piÇgt;ot9 J'«(«i(p4)aö'/)java^a(3S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«VcPjdSjj»
WÇ 'n /io( v^euiKltii^ îvcAx^i'^ ^crojaafS^»
heuç
P» Mlt;iV£A«@gt;tàü gt;nbsp;riva ƒ ài'Tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oji
KToévt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à^vut
1OB K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffii
W av^juwISQjO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KftTiïrîcfiWi
b T^ot loquendi femina interrogando cortgeflît,ut pruritum lêneftutis expleref. Et Vergilianus Aeneas gratum le ad omnia præbens Euandro,uarias illi nar randioccafîones miniftrat.Necp enim de una rc aut altéra rcquirit,lcd fi'ngu-la laetus Exquirit^,auditcç uirûm monumenta priorum.EtEuander conlulta tionibus captus,fcitis multa narrauerit»
^(Kirio/conitnatum genere, amp;nbsp;quamcautêhts uten^mintercouÎMS, Caput »111.
HAec dicentem fauor excepit omnium.Sedmoxfiibiecit Auicnus:Vos otnnes qui doAorû dodiflimi adeftis orauerim, uthortatu ueftro Eu ftachius,qU3ô de fiommate paulo ante dixerit,animetur aperire.Omi-bus ad hoc prouocantibusjlle eontexuit:Præter categorian quæ eft 4ogt;©',8C prætcr Aaamp;oxàù quæ delatio cft,funt alia duo apud Græcos nomina, loedoria, a fiomma: quibus nec uocabula latine rep^rio,nifi fottè dicas leedoria expro r bratio
-ocr page 282-SATVftNÀLIORV^M
Alter ugct}^ fcemirnnü»
brationem cfle ad diredtam contumcliamgt; Scomma cnim pene dixenm WOfquot; S fum figuratum,quia fæpe fraude uel urbanitate tegiturbot aliud lonct,aliud’ƒ! telligas» Nee tarnen (emper ad amaritudinem pergit, fêd nonnunquam i)S m quos iadtur 8gt;C duice eft.Quod genus maxime uel lapiês,uel alias urbanustJ^ crcet,pr3cdpue inter menfas 8^ pocula, ubi facilis eft ad iracundiam prouoca' , tio.Nam ficut in prædpiti ftantê uel kuis flatus impellitnta uino uel inRifum, uel a(per{um,paruus quoep dolor incitât in furorem. Ergo cautius in eóuiuw abftinendum kommate,quodtclt;flam intra k habet iniuriam.Tantoem prdu us hærcnt talia ditfla, quam diredlæ loedoriæ, uel ha mi coagulofi, quàm dire dli mucrones tenacius in^unturzmaximeep didla huiufiuodi riftim præfend' bus moucnt,quo uelut aflenfus genere côfirmatur iniuria. Eft autem lœdona huiuftnodi.’Oblitus' ne es quia iàllâmenta uendcbasCScomma autem,quod ai ximus iæpe contumeliam elle cælatam,tale eft: Meminimus quando brachio te emungebas. Nam cum rcs eadem utrobique diefta fit,illud tarnen Icedona cft,quod apte obiedtum exprobratum^ eft:hoc lcÔma,quod Eguratc. uius qui natu Libyus uidebatur,Ciceroni recitanti aiuNon audio quæ dicis» Ille relpodit.Certe Iblebas bene foratas habere aurcs. Hoc eodidunicR,quia Oeftauius Libys oriûdus dicebatur,quibus mos eft aurem forare.In eiindeni Ciceronem Lîi)erius,cum ab eo ad conlèftum non recipcretur,dicenteni* cipercm te nifi angufte kderemus,ait ille nimis mordaciter : Atqui folebasdu abus kllis kdere.obrjciens tanto uiro lubricum fidei* Sed id quod Cicero di' xit,niû angufte fcdercmus,icomma eft in C.Cæfârê,qui i knatum pa^''” multos admittebat,ut eos quatuordecim gradus capere nÔ polknt. Tali ergo j ghe,quod ketum contumeliæ eft,abftinendum iàpienti kmper,c2Etcrisin eofl uiuio. nbsp;nbsp;Sunt alia kommata minus afpera,quafi edentatæ beluæ niorfus ƒ ut
Tullius in confùlem qui uno tantum die confùlatum percgit,Soknt(inquiO“ fe flamines diaks,modo conlules diales habemus» Et in eundem,VigiIaotui*'' mus eft conliil noftcr,qui in confulatu fuo ibmnum non uidit.Eidemq: expro branti fibi,quod ad eundem confulcm no ueniflèt,Veniebam,inquit,leduo’t me comprehëdit. Hæc nbsp;nbsp;talia kint,quæ plus urbanitatis,minus amaritudinis
habentjUt lùnt Ôi ilia de nonnullis corporels üitijs autparum,aut nihifgig*^^ tia doloris:ut fi in caluitium cuiufquam dicas,uel in nalum,ku curuam erecti' oncm,ku Socraticam depreflîonem.Hæc ein quanto minoris infortunij fünf, tanto lenioris doloris.Contrà,oculorum orbitas non fine excitationecommo tionis obrjcitur» Quippe Antigonus rex Theocritum Chium,de quo iuraue' rat quod ci parfiirus eflèt,occidit propter komma ab eodem de k didlum.CU cnim quafî puniendus ad Antigonû raperetur, (ôlâtibus eum amicis, ac fpciH pollicentibus,quod omnino clementiam regis expturus elkt cum ad eius ocu los uertiflèt,re(j3ondit:Ergo impoflîbilem mihi dicitis ijîem iâlutis» Eratauteu’ Antigonus uno orbatus oculo.Et importuna urbanitaSjmaledicacemlucepn uauit.Nec negauerim philofôphos quolt;^ incurrifte nônunquamper indigné tionem hoc genus feommatis. Nam cum regis libertus ad nouas diuitias nup ereiftuSjphiloibphos ad conuiuium congregaftet, 86 irridendo eorum minutu las quæftionesjfcire k uelk dixiflèt,cur ex nigra nbsp;nbsp;alba fabapulmentum unp
-ocr page 283-ltlt;é
us coloris edatur, Aridiccs philofbphus indigne ferens, tu nobisi^incjin'OaBiol uCjCur de albis amp;nbsp;nigris loris fimilcs maculæ gignantur* Sunt feommata quæ in fuperficie habent fpeciem contumeliæjed interdum non tangunt audi «erj* entes,cum eadem fi obnoxio dicantur,exagitent;ut contrà funt,quaî ipeciê laü dis habent,8^ perfonam audientis effkiût cÔtumeliæ plenam.De priorc prius dicâ: L.Quintius prætor de prouincia nuper reuerterat,obfêruata qiiod miré nSjDomitiani temporis præturæ maxima caftitatc.Is cû ægér aflîdenti amico diceret,frigidas iehabere manus,renidens ille aitîAtqui cas de prouincia cali-das paulo ante reuocafti. Rifit Quintius, deletftatusœ eft.quippe alieniffimus à fufpicione furtorum*Contrà,fi hoc diceretur male fibi confcio,8^ fua furta ré colcnti,exacerba(ïèt auditum. Criiobolû famofæ pulchritudinis adolefcengt; lem Socrates cum ad comparationém formæ prouocaretjiocabaturjnô irride^ bat.Certe fi dicas côfummatarum diuitiarum uiro,tibi excito creditores tuos; aut fi nimis cafto gratæ funt tibi meretrices,quia continua cas largitate ditafti; utique deleclabuntur,(cientes his didtis fuam conicientiam non grauari.Sicut contra funt,quæ fub Ipecie laudis exagitant,fieut paulo ante diuifi. Nam fi ti-inidÜTimo dixero, Achilli uel Herculi comparandus es,aut famofatî iniquitatis üiro,ego te Ariftidi in æquitate præpono: fine dubio uerba laudem fonantia ad notam uituperationis fuæ uterejp tradlurus cft.Eadem feommata eofdë mo do iuuare,modô mordere poflfuntjpro diuerfitate præfèntium perfortaRî. Sût enim,quæfi coram amicis obqciantur nobis,hbentcraudire poflîmus.Vxoré uero/èu parentibus,magiftris' ue præièntibus,dici in nos aliquod feomma ncü ç limus.’nifi forte taie fit,quod illorum ceniura libenter accipiat, Vt fi quis adogt; lefeentem coram parentibus uel magiftris irrideat, quod infànire polfit cötiti-* nuis uigilqsjletftionibuscp nodf urnis.’aut uxore præ{ènte,qd ftultc faciat uxo* rium fe præbendo,nec ullam elégantîam eligendo formarum.Hæc cnim Sc iil quos dicuntur,amp;^ præfentes hilaritate perfundunt. Commendat feomma et conditio dicêtis,fi in eadem caufa fit, ut fi alium de paupertate pauper irrideat, fi obfcure natû,natus obicure.Nam Tarfius Amphias,cum ex hortulano po-tens efiètj^ in amicum quafi degenercm nÔnulla dixifl[èt,mox fiibiecittSed nos de eifdem feminibus fumus.06 omnes pariter lætos fecit Jllaucro icomma ta direda,lætitia cum in quem dicuntur,infundût : fi uirum fortem uituperes, quafi falutis fiiæ prodigum,3^ pro alqs mori uolentcmtaut fi obieceris libera*
- li,quod res iuas profundal,minus fibi quam alijs coniulêdo» Sic Diogenes Antifthenem Cynicum magiftrum fuum foiebat ucluti uituperando laudarc, Ipfeenim aiebat,mcndicum me fecit c diuitc,8^ pro ampla domo in dolio fecit habitare. Melius autem ifta dicebat,quam Ci diceret, gratus illi fiim,quia ipfé me philofophum 8^ confiimmatac uirtutis uirum fecicErgo Cum unum nome fcommatis fit,diucrfi continentur in eo efiedus, Ideo apudLacedæmonios in ter caetera exadæ uitæ inftituta,hoc quot^ exercitij genus àLycurgo eft infti tutum,utadolcfcêtes amp;nbsp;feommata fine morfu dicere, ab alqs in fe dida ppé tidifierent, Ac fiquis eorum in indignationem ob tale didum prolapfus fuifi fetjUlterius ci in alterum dicerc nÔ licebat.Cum ergo uideas mi AuieneCinfti* tuenda cft enim adolefcêtia tua,quæ ita docilis eft,ut difeenda præcipiat) cum r i) uide*«
-ocr page 284-î ATŸR NA L r o R VM uidcas,in^,anceps ome ede (commatum genus,fuadeo in cÓiu'niis,in quitus g lætidæ infidiabit ira,ab eiufmodi diâris facedas^amp;S magis quæfiiones conuiua ks uel proponaSjUd ipk didokias» Quod genus uetcres ita ludicru non puta* rutjUt Slt; Äriftotdes de ipfis aliqua cokripkrit, amp;nbsp;Plutarchus,amp; uefter Apu kius.Nec contemnendu fit,qd tot philofbphantiû cura meruit.
Cibum fi^licem prtefercdume/Jemuhiplici, utquipt dige/lufacilior, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput «till»
BT Prætextatus : Hoc quæftionum genus,cum amp;nbsp;fenilem deccat ætaté, cur foil iuueni (uadeturCQjin agite omnes qui adeftis hic,apta couiuio fabukmur, nec de cibatu tm, fed amp;nbsp;fiqua de natura corporum,uel alia.* pracfente maxime Difario noftro,cuius plurimum ad hoc genus quæftionum poterit ars amp;nbsp;doftrina conferretfortiamur^Cfi uidetur)ut per ordinem unuf quiiqj proponat quam foluendain exiftimet quæftionem. Hic aflènfi omnes, Prætextato anteloquium detukrunt,orantes ut cum ipk coepiftèt,cæteri^ ex fi Siplexanmul Jo conftiltationis eius,interrogandi conftitueretur exemplum.Turn illc;Quac rOjinquitjUtrS fimpkx an multiplex cibus digeftu facilior fit .* qa multos hue, nonnullos ilium fetftantes uidemus.Et eft quidem ftiperba ac c0tumax,amp; uel uti fui oftentatrix continentia.’contra, amccnam k comem appeteti a uult ui deri.Cum ergo una cenfbria fit,delicata altera,(cire equidem uelim,quæferuâ dæ aptior fit fanitati. Nec longe petendus affertor eft,cum Difarius adfit,qui quid coueniat corporibus humanis non minus callct,quam ipfa natura huius fabricæ autor 8^ nutrix.Dicas ergo uclim,quid de hoc quod quæriturjmedi-cinæ ratio perfuadeat. Si mc,Diiarius inquit,aliquis ex plebe imperitorum de hac quæftione coniuluiflèt, quia pkbeia ingenia magis excmplis quamra-done capiuntur,admonuifle ilium cotentus fbrem inftitutionis pecudum,quf bus fi fimpkx 80 uniformis cibus fit,multo faniores fiint corporibus humanist inter ipias illæ morbis implicantur,quibusCut altiles fiant)off'æ compofiiæ quibuidâ condimentis uariæ farciuntur.Nec dubitaret pofthac,cum aduer tiftet animalibus fimplici cibo utêtibus familiärem fanitatcm,ægrcfcere autem quæ iâginantur,8^ compofita uarietate crudelcere. FortalTe ilium attention rem exemple altero feciftèm, ut confideraret nullum unquâ fuiftè medicoruni circa curas ægreicentium tam audacis negligentiæ,ut febrienti uariumSinon fimplicem cibum daret. Adeo cÔftat quàm facilis digeftu fit uniformis alimo' nia,ut ei uel cum infirma fit natura,funiciat. Nec tertium defuiftèt excmplû, ita eflè uitandam ciborum uarietatem,ut uaria iolent uina uitari.Quis em am-bigat,eum qui diueriô uino utit,in repentinam mere ebrietatem,necdum hoc potus copia poftuIanteCTecum autem Vccfti,cui (ôli perfedionem difeiplina rum omnium contigit obtinere,non tam excmplis quàm ratione traftandum cft,quæ 8lt; me tacentc clam te eflè non poterat.Cruditates cucniunt,autqualp täte îuccijin quem cibus uertitur,fi non fit aptus humori,qui corpus obtinuitî aut ipfius cibi multitudine,non fiifficiente natura ad omnia quæ congefta funt concoquêda. Ac primùm de fucci qualitate uideamus. Qui fimplicem cibum fumitjfacilè quo fiicco eius corpus uel iuuetur uel grauetur,ufu docêtecogno* kit. Nec enim ambigit,cuius fibi qualitate poftèftus fit,cum unum fumplerit. Et ita fît,ut noxa,cuius caufa deprehenfa eft,facilè uitetur. Qui autem multipli ci ci-
-ocr page 285-LIBER .vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il?
ci cibo aKtur,diiucrGs patit qualitatcs ex diuerfitatc fuccorum^nec concordant humores ex materiæ uarietate nafeentes, nec efficiunt liquidum pumin ue ßn guinêjin quem lecoris minifterio uertûtur, in uenas cum tumultu iuo tranf «unt. Hinc morborum icaturigo,qui ex repugnantium fibi humorum difeor-dia nafcûtun Deinde quia non omnium quæ efui iunt,una natura eft,non oîa fimul coquuntur:iêd alia celerius,tardius alia: 8^ ita fit,ut digeftionum fequen tium ordo turbetur.Necp erneibi quem fumimus,una digeftio eft:fêd ut corpus nutriat,quatuor patitur digeftiones:quarum unam omnes,uel ipfi quoep hebetes fentiunt,alias occultior ratio deprehcndit.Quod ut omnibus iiqueat, paulo altius mihi cauß repetenda eft. Quatuor iunt in nobis uirtutes,quæ ad nigc/lionet miniftrandam alimoniam receperunt:Quarum una dicitur Ka3fcKZK.»,quædeor
® fum trahit cibaria confetfta mandibulis.Quid cm tam cralßm materiam p fau cium angufta fulciret,nifi cam uis naturæ occultior hauriretC Haufta uero nÔ continuo laplu per omne corpus iuccedentibus fibi foraminibus peruium ad imum ufep defcendunt,ÔC talia qualia accepta funt egeruntur,fcd falutare ofFi-cium digeftionis expcAant.Secundæ hoc cura uirtutis eft,quam Græci, quia retentatrix eft,uocât ttaraJfeÆKiîw.Tertia,quia cibum in aliud ex alio mutat,uo-catur Huicobfêquuntur omnes,quia ipß digeftionibus curat. Ventris ein duo funt oriftcia:Quorum fuperius eredium recipit deuorata,8d in fol km uentris recÔdit, Hic eft ftomachus,q paterfamilias dici meruit,quafi orne animal folus gubernans. Nam fi ægreftat,uita in ancipiti eft,titubante alimo-niæmcatUjCui natura tanquam rationis capaci uelle ac nolle contribuit.Inferi us uerodemifiùm inteftinis adiacentibus inftritur,8ô inde uia eft cgerêdis. Er go in uentre fit prima digeftio, uirtute alloeotica in iuccum uertente,quicquid acceptum eft.cuius fèx retrimenta funt, quæ per inteftina inferiore orificio tra dente labuntur,amp;^ officio quartæ uirtutis,cui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomen eft,procurât e^e
ftio.Ergopoft^ in fuccum cibus reformatur,hic iam iecoris cura fuccedit. Eft autem iecur concretus fanguis,8^ ideo habet natiuum calorcm,qui confedfum fuccum uertit in fanguincm.Et ficut cibum in fuccum uerti,prima eft.’ita fuccû tranG'rein fanguinem,fecunda digeftio eft.Hunc calor iecoris adminiftratum per iienaRt fiftulas in fua quæt^ membra difpergit,parte quæ ex digeftis frigi dillîma eft,in lyenem refuß: qui ut iecur caloris,ita ipft frigoris domiciliû eft, Nam ideo omnes dexteræ partes ualidiores fiint,et debiliores finiftræ,qa has regit calor uifeeris iùi,illæ contagionc frigoris finiftra obtinentis hebetantur, In uenis autê nbsp;nbsp;arterrjs, quæ funt receptacula ßnguinis 8gt;ó lpiritus,tertia fit di
geftio.Nam acceptum fanguinem quodam modo defccat,8^ quod in eo aquo ßm eftjienæ in ueficam refundut:liquidum uero,purum^ amp;nbsp;altilcm fanguinem fingulis totius corporis membris miniftrât. Et ita fit,ut cum cibum ibius uenter accipiat,eius alimoniadifperßper uniuerlbs membrorum meatus,oißi quoc^ 8c medullas 8d ungues nutriat,8ó capillos.Et hæc eft quarta digeftio,q in fingulis membris fit,dum quod unieiiicp membro datum eft, ipfi mebro fit num’mentum.Nec tarnen huic toties defecato retrimenta iua defùnt,quæ cum membra omnia in fua funt fanitate,per occultos euanefeunt meatus. Si qua ue to pars corporis ægrefeat, î ipfam quafi infirmiorem ultima ilia quæ diximus
r iij retri-
-ocr page 286-SAtVRMÄLro R VM
retrîmcnta labûtunEt hinc nafcunt caufæ morboi^,quîc ç4i/Aattf medicis uoca re mos eft.Si enim fuerit ultimi fucd iiifto huberior mukitudo,hanc à (ê repel lit pars corporis ina,quæ (ànior cft,8^ fine dubio labitur in infirmam,q uires non habet repellcndi, Vnde Sgt;C alieni rcceptio diftendit locum in quem cecide rit,5i hinc creantur dolores.Hæc eft ergo triplex caufa uel podagræ ucl cuiuf libet ex confiuentia morbi,id eft multitudo humoris,fortitudo membri a fe re pcllentiSjô^ rccipientis infirmitas. Cum igitur aftèruerimus,quatuor in corpo re fieri digeftiones, quarum altera pendet ex altcra,amp; fi præcedës fuerit impe dita,nullus fitièquentis effèdtus,recurramus animo ad illam primam digeftio ncm,q in uentre conficitur,5ë inuenietur quid impedimenti ex multiformi na* (catur alimonia. Diuerlbrum em ciborum diuerià natura eft: amp;nbsp;funt qui ce j leriuSjfunt qui tardius digerûtur. Cum ergo prima digeftio uertitur in fuccu, quia non fimul accepta omnia uertuntur, quod prius uerfum eft,dum alia tat dius uertuntur,aceicit.amp; hoc (æpe etiâ crurtando fentimus. Alia quoeç gbus tarda digeftio cft,uelut ligna humida,quæ urgête igné fumum de fe creandc ilia imminête igné naturæ,fumant: dum tardius coquuntur,fiquidem nechoc (ènfiim eruiftantis cuadat. Cibus autem fimplex non habet controuerfam mœ ram,dum in fimplicem fimul fuccû uertitur* Nec digeftio ulla turbaturjum omnes fibi ftata momentorumyimenfione iuccedunt.Siquisautem(quia nihil impatientius imperitia)rationcs has dedignetur audire,extimansnonimpedi' ri digeftioné,nifi fola ciboRe multitudine, nec uelit de qualitate traâ:arc,hicqj que multiformis alimonia deprehêditur caufâ morborum. Nam pulmentoru uarietas recipit uaria condimenta,quibus gula ultra q naturæ neceflèeftJaceP j fitur:5ô fit inde congeries, dum pruritu defiderrj amplius uel certe de fingulis parua libantur. Hinc Socrates fuadere (ôlitus erat,iÙos cibos potus'ue uitan* dos,qui ultra fitim famem' ue ièdandam producunt appetentiam. Denilt;^ ud propter hoc edendi uarietas répudiée,quia plena eft uoluptatis,à qua fèrqs 8^ ftudiofîs cauendum eft. Quid em tam contrarium,^ uirtus 8c uoluptas^ Sd modum diiputationi fàcio,ne uidear hoc ipfiim in q iumus,Iicct Ibbrium fit,ta men quia uarium eft,acculâre conuiuium*
Contra,cibummultiplicemaptioremeffe^Ham fit fimplex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,7,
HAec cùm Prætextato ôô cæteris prona aflènfione placuiflènt,Euange' lus exclamauit, Nihil tam indignum toleratu,q q? aures noftras Gra: ca lingua captiuas tenet, amp;nbsp;uerborS rotunditati aflèntire coginiur,dt cumuenti uolubilitate lermonis, qui ad extorquenda fidem agit in audietes ty rannum.Et quia his loquêdi labyrinthis impares nos fatemur,age Vedi hor^ temur Euftachium,ut recepta contraria diiputatione,quicquid pro uariocibo dici poteft,uelit communicare nobiicum.’ut fuis telis lingua uiolenta fuccum^ bat,amp; Graecus Graeco eripiat hunc plaufum,tan^ cornix cornici oculos efb diat. Et Symmachus:Rem iucundam Euangele amarius poftulafti. Aude' re enim contra tam copiofc amp;nbsp;eleganter inuenta,res ê quae habcat utilem uolu ptatem:(ed non tanquam ingenrjs infidiantes,8lt; gloriofis tradatibus inuiden tes,hoc debemus expetere. Nec abnego,potuifl[e me quoqp tanquam palinodi am canerc. Eft enim rhetorica praclufio,communes locos in utramuis pattern inuen'
-ocr page 287-LIBER .vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n8
inuentofum aücrnationetradare.Sedquia fadlius Graccorum inucntiönibua à Græds forte alijs relata rcfpondeni,te Euftachi oranius omes,ut fenfa 8^ in-uenta Difarfj contrahjs repellendojn integrum reQituas exautoratum cöuiui orum kporê. Ille diu hoc à ie off icium deprecatus,ubi tot impellêtium pro-ccRj quibus obuiandum non erat,hortatui fuccubuit :BeIIum(inquit)duobus mihi amiciflimis cogor indicere^Difario Só continentiæ. Sed ab autoritate uc-ftra tan^ ab edido prætoris impetrata uenia,gulac patronum(quia necefle ê) profitebor. In primo Ipeciofis magis ueris penes nos Diiàrius cxemplis,ut doccbitur,noftri cepit ingenium. Ait em pecudes uti fimplici cibo,8ó ideo ex-pugnari difficilius earum hominü lanitatem. Sed utrun^ falfum probabo* Nam nccß fi'mplex eft animalibus mutis alimonia,nec ab illis à nobis mor
■ biremotiores.Teftatur unum uarietas pratorum quædepafcûturtquibusher bæ funt amaræ pariter amp;nbsp;dulces,aliæ fuccum calidum,aliæ frigidum nutrien-tes:ut nulla culina poflit tarn diueria condire,^ in herbis natura uariauit.No-tus eft omnibus Eupolis,inter elegantes habêdus ueteris comocdiac poetas. Is in fabula quæ inftribitur Aeges,inducit capras de cibi lui copia in hæc fe j^ba iadäteSjßocrno/xtA)’ 7ra«/TOÄawHC. Videt ne uobis ciboR: ifta ßmplicitas,ubt totenumerant uel arbuffa uel fruticcs,n5 minus fticco diuerfa qnoieC Qd aut non facilius morbis holes q pecudes occupentur,Homero tefte cotentus fum, qui peftilêtiârefert à pecudibus effè inchoatâ:qn morbus anteq in hôtes poffêt irrepe/aciliuscaptis pecoribus incubuit.Sed amp;nbsp;quanta fit mutis aïalibus infir mitas,uitæ breuitas indicio ê.Qd em eoRz qbus notitia nobis in ufu eft,poteff: annoshois ajquarcCnifi recurras forte adea,q de coruis atqj cornicibus fabu-lofa dicuntur. Quos tarnen uidemus omibus inhiare cadaueribus,uniuerfis^ feminibus infidiari,fru(ftus arborum perfequi. Nam non minus,'edacitatis ha bent, q de longæiiitate corum opinio fabulatur« nbsp;nbsp;Secundum(fi bene recor-
dor)exemplum eft,folere medicos ægris fimplicem cibum offerrc,non uariûî cumhuncoffèratis(ut optnor)nÔ quafi dtgeftu faciliorem.fed quafi minus ap-petendum:ut horrore uniformis alimoniæ,edêdi defiderium Ianguefceret:qua fi multis concoquendis p infirmitatem non fiifficiente natura.Ideo fiquis ægrc feentium uel de ipfo fimplici amplius appetat,fiibducitis adhuc defideranti. Id eo uobis comento tali,non qualitas,fed modus quæric. Qd autê in edendo ficut in potando foades uaria uitari, habet latentis captionis infidias,quia noie fimilitudinis coloratur.Cæterum longe alia ciborum ratio eft.Quis enim un-quam edendo plurimum,mente iàuciatus eft,quod in bibendo contingitCFar tus cibojftomacho uel uentre grauatur,infufus uino fit fimilis infano,opinor, qniacraftitudo cibi uno in loco permanens,expe(ftat adminiffrationem dige-ftionis,2lt; tunc demum membris ienfim confedius illabit: potus ut natura leui or,mox altum petit:amp; cerebrum, quod in uertice locatum eft,ferit fumi calcn tis afpergine.Et ideo uaria uina uitantur, ne res quæ ad poffidendum caput re pentina eft, calore tam diuerfo fubito confilrj federn fauciet. Quod æque in cibi uarietate metuendum,nulla fimilitudo,ratio nulla perfiiadet. In ilia ue-ro difputatione,qua digeftionum ordinem lermone luculento 8d uario digeffi ftijilla omnia quæ de natura humant corporis dtdea funt, 8d nihil nocent pro-r iiq poß
-ocr page 288-ÎATVRNAIIOKVM
poRtæ lt;juæfti'oni,8ô eloquenter di'da non abnego.IIK foîi non ancntîor,quoJ ï fuccos uarios de ciborum uarietate confed:os, dicis côtrarios e(Tc corponbiis, cum corpora l'pfâ de cÔtrarqs qualitatibus fàbhcata fint. Ex calido enim Sii fr* gfdojde ficco 8^ humido conftamus. Cibus ucro fimplex cui adeft/uccum de le unius qualitatis emittit. Scimus aute fimilibus Gmilia nutriri. Die quæfo de aliæ tres qualitatcs corporis nutrientur^SinguIa autent ad (ê fimilitudineni fut rapere^teRis eft Empedocles,qui ait:
Te autem fepe audio Hippocratis tui uerba cum admirations referentemt i;
Ergo ß homo non unum,nutriendus eft non ex uno.Nam deus örniui^ fabricator,aèrem quo circumfundimur,8ó cuius fpiramus hauftu,non fimplb cent uoluit habere qualitatem, ut aut frigidus fit {emper,aut caleat,fed nec cort tinuae ficcitati,nec perpetuo eû addixit humori, quia una nos non potent qua Iitate nutrire de permiftis quatuor fabricatos. Ver ergo calidu fccit,S^bume* duna.Sicca æftas amp;nbsp;calida. Autumnus ficcus 8^ frigidus.Hyems humida pa' riter 8^ frigida eft. Sic ÔC elemêta quæ (unt noftra principia,cx diuerfitatibus fi etiain ipfa conftant,8i nos nutriunt.Eft enim ignis calidus ficcus. Aerhu' medus 8^ calidus. Aqua fi'militer humcAa 8ó frjgida.Tcrra frigida pariter 8^ ficca. Cur ergo nos ad uniformem cibum redigis, cum nihil nec in nobis,Rte circa nos,nec in qs de quibus fiimus,uniforme lirT Quod autê acefcere,ud nonnunquam fumare in ftomacho cibum,uis aflignare uarietati,utcredaniuS pronunties oportct,aut iemper eum qui uario cibo utitur,hæc patitau t nuntg ilium pati,qui fimplicem fumit.Si ucro 8C qui menià fruitur copiolä,hoc uitit* læpc no fentit:8ó qui fe uno cibo afficit, fæpe fiiftinet quod accufas,cur hocua rietati,8^ no modo edacitatis aftignasC Nam 8ó de fimplici auidus noxam pat* tur cruditatis,8ó in uario moderatus digeftionis commodo fruitur. Annquot; quieSjipia immoderatio ex ciborum uarietate nafcitur,titillante gula, 8^ ad a ' lumêda plura quam necefle eft prouocante. Rurfiis ad ca quæ iam dixi rcuo uor,cruditates de modo,non de qualitate prouenire.Modumenimferuat,clui fui potens eft,8^ in menia Sicula ucl Afiana.Excedit impatics,ctiam fi fobs uis aut holcre ueftatur.Et tarnen ille copiofiis,fi modcrationem tenuit,fanitatfS compos eft: cÔtrà,inlànus fit ille,cui merus fal cibus eft,fi hoc ipfum uoracit^ inualerit.Poftremo, fi in his quæ fumimus uarietatem noxiam putas/urpo^ onum remedia quæ per os humanis uiiceribus infunditis,ex tarn contrarqsa fibi repugnantibus mifta componitisC Succo papaucris admiicctis cuphon)*' um,mandragoram,aliasq3 herbas conclamati frigoris pipere temperatis- be nec monftruofis carnibus abftinetis,inferentes poculis tefticuloscaftontm,
-ocr page 289-LIBER ,Vn.
fl Venenata corpora uîpcrarum,quibus admifccti's quicqin’d nutrit tndia,quic * quid deuehitur herbarum quibus Creta gencrofa eft. Cum ergo ad cuftodi-» am uitæ hoc faciant remedia,quod cibusHiquidem ilia earn reuocent, ifte congt; tincattcur illis prouidere uarietatem laborasjfti fqualorem uniformitatis adq nsC Poft omnia in uoluptatem cenlura cothurnati (ermonis inuedtus es,tan^ uoluptas uirtuti lemper inimica fit : SC non cum in luxum (prêta mediocritatc prolapfa eft.Quid enim agit iple fcruus,non edendo nifi cogente famc,nec po Undo praeter fitim,nifi ut de utrocp capiat uoIuptatêÆrgo uoluptas non mox nomine ipfo infamis cft,(ed fit modo utendi uel honefta ucl arguenda.Parum cftfi accufatafit,8ó non etiam laudetur uoluptas.Nam cibus qui cum uolupta tefumiturjdefiderio traftusjn uentrem recoditur patula expetftatione rapien-tem:8c dû animolë fruitur,mox eum concoquit.Quod non ex æquo dbis eue nit,quos nulla fui dulcedo comendat.Quid ergo accuias uarietatem quafi gu-îæ irritamentum,cum iaius fit hominis,uigere appetentiam;qua déficiente lart guefcitjSC periculo fit propior:' Nam ficut in mari gubernatores uento fiio,ct-ijm fl nimius fit,contrahendo in minorem modum uela præteruoIant,8C flatû cum maior eft coêfccnt,fôpitû uero excitare no poftunt: ita 5^ appetentia cum titillatur 8Ccrcicit,rationis gubcrnaculo temperatur: fi iemel ceciderit,animal extinguitur. Si ergo cibo uiuimus,8C cibum appetentia fola commendat,ela-borandum nobis eft comento uarietatis, ut haec iemper prouocctur,cum prae fto fit ratio,quæ intra moderationis fuac terminos temperetur. Memineritis tarnen lepido me conuiuio adefte,non anxio.Nec fic admitto uarietatem,ut lu
Ç xum probem, ubi quacruntur æftiuæ niues, amp;nbsp;hybernae rofae : 8C dum magis oftcntui.quam ufui feruitur,(yluarum iêcretû ome luftratur, peregrina maria foHcitantur. Ita enim fit,ut etiam fi fanitatem iumentium medioertias obfc ruatanonfaucietjipfe tarnen luxus morum fit aegritudo.
His fauorabiiiter cxceptis,Dirarius,obfccutus es,inquit,Euftachi dialedi-cæ,cgo mcdicinæ.Qui uolet eligere fequenda,ufum confulat: SC quid fit utili- • us lanitati.experientia docebit.
Vimm nMrafrigiJur» potius uideri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur r^rq fcentinlt;f,pnei cito inebrientur»
Caput .VL
POft hæc Flauianus:Et alios quidem medicos idem dicentes iêmper au-diuijUinum inter calida cenfendum. Sed SC nunc Euftachius cum cau-fas ebrietatis attingeret,prædicabat uini calorem. Mihi autem fæpe hoc mccuinreputantfiuifa eft uini natura frigori propior quam caIori:Ei in medium profero,qbus ad hoc extimandum trahor,ut lïeftrû fit de mea extimatione iudteium. Vinum(quantum mea fert opinio) ficut natura frigidum eft,ita câ-pax ucl etiam appetens caloris fit,cum call dis fuerit admotum. Nam fer -rum cum tadu fit frigidum, JeaAKop oAou/ç fi tarnen folem pcrtulerit,con-caleftit. Sc calor aduena natiuum frigus expellit, Hocutrum ita efte ratio per-fuadeatrequiramus. Vinum quod aut potu interioribus conciliatur.aut fo viwmnatu^ tUjUt fuperficiê curet,adhibetur,cùm infunditur cuti:qutn frigidum fit,nec me dici inficias eunt : Calidum tarnen in interioribus predicant,cum non tale dc-feendat/ed admiftum calidis concaleftat. Certe refpondeant uolo,cur fto-
r V macho
-ocr page 290-î AT VR NA L r o R V M macho in laffiiudinem degeneranti, ad indaurandas conflridlionc uircs rant ægreiccnti uinum, nifi frigorcfûolaflata cogerct, ÔC colligeret diflôluW » Et cum la(ïo(ut dixi) ftomacho nil adhibcant cahdum,ne crefcat ulterius laiii' tudo,à uini potu non prohibcntjdefcélum in robur hac curatione mutantes»
Dabo aliud indicium accidentis uino quàm ingcniti caloris» Nam fi j aconitum nefciens hau(erit,nÔ nego hauftu eum meri plurimi iolcrc curari* W fufum enim uiiceribus trahit ad ie calorem,8lt; ucnenofrigido quaficaliduiat’’ répugnât. Si uero aconitum ipfum cum uino tritum potui datum fit,haurim' tem nulla curatio à morte défendit.Tunc enim uinum natura frigidum admiquot; ftione fui frigus auxit uencni,ncc in interioribus iam calefcit,quia nôlibemm fèd admiftum aliijimo in aliud uerfum defcendit in uifcera. Scd 5^f nimio uel laxato uentre defefïîs uinum ingcritur,ut in utroque morbo côftrÂ’ gat meatus. Infomnem medici frigidis oblinunt,modo papaueris fucco,mO' do mandragora uelfimilibus,in quibus eft 80 uinum. Nam uinofomnusre' duci fblet,quod non nifi ingentis frigoris teftimonium eft. nbsp;nbsp;nbsp;Deinde omnia
calida Vencrem prouocant,8lt; fernen excitant,amp; generatiöni fauent. Haulw auteràmero plurimo,fiunt uiri ad coitum pigriores.Sed nec idoneum conce* ptioni ferunt,quia uini nimietas ut frigidi,facit fernen exile uel debile. Hoc uero uel manifeftiflimam extimationis meæ habet aftèrtionem,quod quæcun que nimium algentibus,eademcontingunt ebrfjs.Fiunt enim tremuli,palhdi, graues,8Ó fallu tumultuantis fpiritus artus fuos membra quatiuntur. Idem corporis torpor ambobus,eadcm linguæ titubatio. Multis etiam morbus iP le,quem Græci uocant,fic nimio uino,ut multo afgore contingit» fl fpice etiam quæ genera curationum adhibeantur ebrifs. Non ne cubare fub multis operimentis iubentur, ut extimftus calor refoueaturC' Non 8^ ad calida lauacra ducuntur'^'non illis unébionum tempore calor corporis excitaturCPo' ftremo,qui fiuntcrebrôebrq,cito fenefcunt. Alfj ante tempus competêtisætâ lis uel caluitio,uel canicie infigniuntur, quæ non nifi inopia caloris euenium»
Quid aceto frigidius,quod culpatum uinum eftcSolum enim hoccxomm bus humoribus crefcctem flammam uiolenter extinguit,dum per frigus fuum calorem uincit elementi. Nec hoc prætereo,quod ex frucftibus arborumib li funt frigidiores,quorum fuccus imitatur uini faporem:ut mala fèufimpücia clt;lt;to dcreru nbsp;nbsp;granata feu cydonia,quæ cotonea uocat Cato.Hoc ideo dixerim,quodnie
ßi« «pi. 85. fæpe mouit exercuit mecum difputâtem,quia in medium proferre uolui qd de uino extimauerim fèntiendum.
Cæterum confultationem mihi debitam non omitto.T e enim Difarfton' uenio,ut quod quærendum mihi occurrit abfbluas.Legifîc apud Græcû phh lofophum memini, (nifallor, ille Ariftoteles fuit) in libroquemdcebrietate compofuit. Mulieres raro in ebrictatem cadere,crebrô fènes.Neccaufamud huius frequentiæ,uel illius raritatis adiecit. Et quia ad naturam corporum tota hæc quæftio pertinet, quam noflê amp;nbsp;induftriæ tuæ ÔC profeflîbnis ofiid' um eftjUolo te caufàs rei,quam ille fêntentiæ loco dixit,fi tarnen philofopho^' fêntiris,aperire. Tum ille: Recfte hoc Ariftoteles,ut cætera. Necpof lum non aftentiri uiro,cuius inueniis nec ipfâ natura diffentit, Mulieres, inquit,
-ocr page 291-ÜBER .vn.
tjo
j Inquîtjtarô incbn'antur/rcbro (ènes, Rationis pkrta gemina ifta fcnténtia,8ó altera pendet elt; altera. Nam cum didiccrimus quod mulieres ab ebrictate de-fendatjiam tcncmus quid fcnes ad hoc frequenter impellat. Contrariam enim entur. naturam Ionita lunt muliebre corpus,8ó corpus (ènile. Mulicr humedifïîmo eft corpore. Docet hoc leuttas cutis nbsp;nbsp;fj5lendor,docent pcipue aßidux pur
gationes fuperfluo exonérantes corpus humore. Cum ergo epotum uiniim in tarn largum ceciderit humorcm,uim fuam perdit,amp;0 fit dilutius,nec facile cere bri federn ferii,fortitudine eius extindla. Sed 8ó hæc ratio iiiuat fententiæ ucri-tateiUjquod muliebre corpus crebris purgationibus deputatum,pluribus co-fertum foraminibus,ut patcat in meatus,2lt; uias praebeat humori in egeftionis
. witumconfluenti. Per hæc foramina uapor uini cekriter cuanefeit. Con* ® tràjfenibusficcumcorpuseft,quodprobatafperitas nbsp;nbsp;fqualor cutis.Vnde
bæcætas ad fletum fit difficilior,quod eft indiciumficcitatis. Intra hos uinum nec patitur contrarietatem repugnatis humoris,8lt; integra ui fua adhæret cor* poriaridOjamp;C mox loca tenet,quæ fapere homini miniftrant. Dura quoqj efte fenum corpora,nulla dubitatio cft,8ó ideo etiam ipfi naturales meatus in mem bris durioribus obkrantur, 8lt; haufto uino exhalatio nulla côtingit,kd totum ad ipfam federn mentis afcendit.Hinc fit,uc fani knes malis ebriorum labo-rentjtremorc membrorumjinguæ titubantia,abundâtia loquendi,iracundiæ concitatione:quibus tam fubiacent iuuencs ebrij.quam lenes fobrq.St ergo Ie uem pertulerint impulliim uini,non accipiunt hæc mala,kd incitanqqbus æta tis ratione iam capti lunt,
Ç ^«gt;»inisfri^iJiorneptnaturalt;ji(4mu!rls,ancaliJiar.'EtcMrmu/luinnoninebriet. Ctput .VIT* Pï^obata omnibus Difarfj difputatione,fubiccit Symmachus: Vt fpetfta
ta eft tota ratio, quam de muliebris ebrietatis raritate Difarius inucnit, 'taunum ab eo prætermilîum eft,nimio firigorc,quod in earum corpo-re cft,frigçf(.çj.g hauftum uinum, Slt; ita debilitari,ut uis eius quæ elanguit,nul lum calorem poftit,de quo nalcitur ebrietas,excitare.
Ad hæc HorusrT u uero Symmache fruftra opinaris firigidam mulierum elle naturam,quam ego calidiorem uirili(fi tibi uolenti er it) Facile probabo. -
Humor naturalis in corpore,quando ætas tranßjt pueritiam,fit durior, MnHeru mm aeuitur in pilos. Ideo tunc pubes 8^ genæ aliæ partes corporis ueftiun* tur.Sed in muliebri corporc hunc humorem calorc ficcate fit inopia pilorum, ® amp;nbsp;ideo in corpore fexus huius manet continuus Ipicndor Só leuitas. Eft 8^ hoc in illis indicium caloris,abundantia languinis,cuius natura feruor ê. Qui neurat corpus fi infidat,crebra purgatione fubtrahitur. Qyis ergo dicat frigi* nas,quas nemo poteft negate plcnas caloris,quia fanguinis pknæ funt C De* ióde,licet urendi corpora defuntftorum ulus noftro leculo nullus fit,k(ftio ta * mendocet, co tempore quo igni dari honor mortuis habcbatur,fiquando ufii neniHetjUt plura corpora fimul incenderctur, lolitos fuilïè funerum miniftros denisuiroru corporibus adrjccre fingula muliebria: 8C unius adiutu,quafi na tura nammei,8ó ideo ccleriter ardentis,cætera flagrabant.Ita nec ueteribus ca lor mulierum habebatur incognitus. Nec hoc taccbo,quod cum calor lem per generationis caula fiqfoeminæ ideo celerius quam pueri fiut idoneæ ad ge
neran-»
-ocr page 292-SATVRMALIOR VM
nerandum,quia calent amplius. Nam 8^ iêcundum iura publ/ca duodecifflUJ f annus in foGmina,8ó quartufdecimus in puero definiuit pubertâtis ætatem.
Quid pliiracNon ne uidemus mulieres,quando nimium frigus eft;medio _ criueftecontentas,necitaoperimentis plurimisinuoluraSjUtuiriiolêtjfcilic^ wê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calorCjContra frigus quod aêr ingerit, répugnante^ Ad hæc renv
mulicruqui- Symmachus:Bene,inquit,Horus nofter tentât uideri orator ex cynico,^ rorumßt. in contrarium uertit (èn(us,quibus poteft muliebris corporis frigus probari» Nam quod pilis(ut uiri)non obfidentur,inopia caloris eft.Calor eft enim qui pilos créât. Vnde amp;nbsp;eunuchis deiunt,quorum naturam nullus ncgauen't fng* diorem uiris. Sed 8^ in corpore humano iIlse partes maxime ueftiuniur,qbus amplius ineft caloris.Leue autem eft mulierum corpus,quafi naturali frigo^ denletur.Comitatur enim algorem denfitas,leuitas denfitatem. Qiiod uerofï pe purgantur,non multi,fèd uitiofi humoris indicium eft .Indigeftum eft enim Sc crudum quod egeritur,8ó quafi infirmum efftuit.’nec habet fedctn,fed natU' ra quafi noxium 8C magis frigidum pellitur.Quod maxime probatur,ya mU' lieribus cum purgantur,etiam algere contingit. Vnde intclligitur frigidum el fe quod efduit,8i idco in uiuo corpore non manerc, quafi inopia caloris extin (ftum. Quod muliebre corpus iuuabat ardentes uiros, non caloris crat,iw pinguis carnis,8C oleo fimilioris,quod non illis contingeret ex calore. QS cito admouent gencrationi,non nimq caloris,ièd naturæ infirmioris eft,u£ex ilia poma celerius matureicunt,robufta ièrius, Sed fi uis intel ligere ingnauo' ne ueram rationê caloris,cófidera uiros longe diutius perfeuerare in g^ueram do,^ muliercs in pariendo. Et haec tibi fit indubitata probatio in utfocp Icxu, j uel frigoris uel caloris.Nam uis eadem in frigidiore corpore celerius extingu* tur,in calidiore diutius periêucrat.Quod frigus aèris tolerabilius uiris fêrunt, facit hoe frigus fiium.Similibus em fimilia gaudêt. Ideo ne corpus eaRi horreat,facit confiietudo naturæ, quam ibrtitæ fiint frigidiorem.
Sed de his finguli,ut uolunt,iudicenc: Ego uero ad ibrtem confulendi uemb:8ô quod feitu dignum extimo,ab eodem Diiàrio quæro,amp; mihiufque ad efïètftum nimio amico,8ô cum in cæteris, turn in his optime doefto. Nup^f in Thuiculano meo fui,cû uindemiales frueftus pro annua iblennitate legeren tur.Erat uidere permiftos rufticis fêruos,haurire uel de exprefto,ucl de Iporv tè fluente muftü,nec tarnen ebrietate capi. Quod in illis præcipue admirabat, quos impelli ad inianiam paruo uino noueram. Quæro quæ ratio de muno ebrietatem,aut tardam fieri faciat,aut nuIJamC
Mtt/l« cttr no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diiàrius: Omne quod dulce eft cito Gtiat,nec diuturnam deliac'
inebriet. rf) fui fidem tenet, fed in locum fàtietatis fiiccedit horror. In mufto autem Iola dulcedo eft,fuauitas nulla* Nam uinum cum in infantia eft,dulce:cum pubc' fcit,magis fuaue quam dulce eft.Eflè autem harum duarum rerum diftantiam
certe Homerus teftis eft,qui ait:
km‘ K-yt ^0/ oîvop TV i/tlt;Silt;}gt;oigt;'tU(r/p atpuaxofi hJ'cu), Kötzlo ivr
7Äygt;i^5’«
Vocatcmmcl
L î B E R .Vrt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rît
V ocat enîni mel dulcc,5i uinum fuaue.Muftum igitur,ciini rtccdum (ùaue çj fed tantummodo dulce,horrore quodam tantum fumi de fc non patitua,quati tum fufficiat ebrietatû Addo aliud,naturali ratione ebrietati dulcedi'nem re pugnare:adeo, ut medici cos qui uflt;^ ad periculum uino diftenduntur pluri-mo,cogant uomere : amp;nbsp;poft uomitum contra fumum uini qui remanfit in uegt; nis,panemoffèrunt melle illitum, ita hominem ab cbrietatis malo dulcedo defcndit.Idco ergo non inebriat muftû,in quo eft ibla dulcedo» Sed hoC idonca ratione deicêdit, quod muftum graue eft,8^ flatus ôô aquæ permiftio ne ÔC pondéré iîio cito in inteftina delabitur ac profluit,nec manet in locis ob-noxijs ebrietati» Delaplum uero relinquit fine dubio in homine ambas quali-“ tates naturæ fuæ,quarum altera in flatu,altéra in aquæ fubftantia eft. Sed fta * tus quidem quafi æque ponderofus in ima delabitur,aquæ uero qualitas non folum ipfanon impellit in inlâniam,lêd 8lt; fiqua uinalis fortitudo in homine rc fcditjhâc diluit amp;nbsp;extinguit Jneftè autem aquam mufto uel hinc docetur,çp eu inuetuftatem procedit,fit menfura minus,fed acrius fortitudine,quia exhala-ta aqua qua molliebatur, remanet uini fola natura cum fortitudine fua libera, nulla diluti humoris permiftione mollita»
Ltefacilitate ueldiffïcultate dige/lionis quorundatn ciborumjtîe^- aliis tjuibufdiin ijtueiliunculii
POfthæc Furius Albinus:Ego quoc^ pro uirili portione Difarium no- «/edtge/tx/it ftrum incxercitum non relinquo.Dicas quæfo,quæ caulâ difficile dige ftu facit ifitium,quod ab infcÂione infitium dieftû (amiisione cnim lite-ræjpoftea quod nunc habet nomen obtinuit) cum multum in eo digeftionem futuram iuuerit tritura tam diligens, 8C quicqutd graue erat carnis aisumple-ritjConfummationem^ eius multa ex parte cÔfecerit» Et Difariusffnde hoc genus cibi difficile digcritur,unde putas ei digeftionem ante prouiiâm» Leui-tas enim quam tritura præftitit,facit ut innatet udo cibo, quem in medio uen* tris inueneritrnec adhæreat cuti uentris, de cuius calore digeftio promoueturt ficamp;f mox tritû atlt;ç firmatum,cum in aquam confjcit,natat» Ex quo intelligi-tur,quod idem faciens in uêtris humorc,lubducit fe digeftionis neceffitati : 8gt;C tamfero illic coquit,tardius conficiunt,quæ uapore aquæ quæ igné fol-üuntur.Deinde dum inftâtius teritur,multus ei flatus inuoluitur,qui prius in üentre confumendus eft,ut tum demû conficiatur quod remanfit de carne iam
® libei^,Hoc quoqp feire habeo,Furius, inquit,q faciat caulanônullos carnes ua lidiores facilius digerere tenues» Nam cum cito coquant offàs bubulas,in afperis piieibus coquendis laborant» In his Difarius ait:Huius rei autor eft nimia inhomine uis caloris,quæ fi idoneam materiem fiifcipit,libéré congredi ores quare ali tur,8i cito earn in côcertationeconfumittleuem modopræterit ut Iatêtem,mo quandofacUi, do incinerem potius quàm in fiiccum uertit: ut ingentia robora in carbonum frufta lucentia igné uertûtur,paleæ fi in ignem cecidcrint,mox folum de eis ci-nerem reftat uideri» Habes nbsp;hoc exemplum non diflonum,q? potentior mo
la ampliora grana confringit,integra ilia quæ fiintminutioratranfinittit.Ven to nimio abies aut quercus auellit,canna nulla facile frangit procclla» Cucjß Furius deledatus enarrâiis ingenio,plura uellet interrogare, Cecinna ic Albi nusobiç-
-ocr page 294-SATVRNÄLfOR VM
nus obiccit: Mihi quocp dcGderium cft habendi paulifper negotij cum tarn amp;nbsp;j siiij(gt;!Gr pi- Difarii docflrina. Die oro teCinquit)quæ facit caufa,ut linapi 8^ piper, pcrc«r«tppo- appofita cuti fuerint,excitent uulnus,8lt; loca perforent :,de«orata uero nullam fitacuti,uui. uentris corpori inférant Jæfioncin» Et Difarius: SpeciesCinquit)amp; acres ”uorat4»5lg ^^hd.r,foperficiem cui apponunturexulcerant.’quia integrauirtutefuafineal' djfit. terius rei admiftione utuntur ad noxiam, Sed fi in uentrem recepta fint,foluir
uis earutn uentralis humoris alluiiionc,qua fiunt dilutiores. Deinde prius ucr c«r uina fri- tunmr jn fuccu uentris calorc,q ut integra poffint nocere» Cecinna fubiecii, calore Ioquimur,admoneor rei,quam femper quæfitu dignarn puta' ui: Cur in Aegypto q regionu aliaRz calidiflima eft,uinum nö calida/ed pene dixerim frigida uirtute nalcatur» Ad hoc Difarius: Vfu tibi Albine coper' tum eft,aquas q uel de altis puteis^uclde fontibus hauriuntur,fumare hyerne, aeftate frigefcerc. Quod fit nö alia de caufä,nifi q? aere,qui nobis circumfulus eft,propter temporis rationem calête,frigus in terrai^ ima demergiqS^ aquas inficit,quarum in imo eft fcaturigo.Et contra cum hyemê aer præfêrt,calorin interiora demergens,aquis in imo nafeentibus dat uaporem. Quod ergo ubf q? alternat uarietate tcporis,hoc in Aegypto femp eft, cuius aèr fempereftin calore.Frigus ein ima petens,uitium radicibus inuoluit,8lt; talé dat qualitatem cur mow ß4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nafcenti.Ideo regionis calidæ uina calore caruerunt, Tradatus
fulidior, nbsp;nbsp;nbsp;nofter, Albinus inquit,femel ingrefKis calorem,non facile alio digreditur.Di
cas ergo uolo,cur qui in aquam delcendit calida, fi fe non mouerit,minus urp tur:fed fi agitatu fuo aquam mouerit,maiorem (ent it calorem: amp;nbsp;totiens aqua urit amplius,quoticns nouus ei motus accefTerit. Et Difarius:Calida('n9'^ j quæ adhæferit noftro corpori,mox prmbet tadlum fui mâfuetiorem,uelqu’2 cuti aftùeuitjUel quia frigus accepit à nobis. Motus uero aqua nouam corpœ ri applicat,amp; ceftànte afïùetudine,de qua paulo ante diximus, fèmper nouitas auget fênfum caloris. nbsp;nbsp;Cur ergo, Albinus ait, æftate cum aér calidus flabro
mouetur,non calorem,fèd frigus acquiritCeadem ein ratione amp;nbsp;in hoc feruore deberet motus augere. Non eadem ratio eft,Difàrius inquit,in
brofrigidus nbsp;nbsp;nbsp;calore.llla cm corpons lolidioris eft:5^ cralla materies,cum mouetur,nii'i
^c^uiratur, gra ui fua fupficiem cui admouet inuadit:aër moiu in uentû folui(ur,8^ Iq“*' dior fe fatftus agitatu, flatus effîcit.Porrô ut flatus illud remouct quodcircum fufum nobis erat,erat autem circa nos calor.Remoto igitur per flatumcalore, reftat ut aduenam lènfùm frigoris præftet agitatus.
Curfè in orhe rotates patiatur uertigine capitis.'Et tjuomodo cerebru ipfum finfus expers,/ënfus tame irtf* terisntebris^ubernet.Inibiq;obiter,quaparteshumani corporisfenjiicareant,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput -iX.
RotSfnfc in 'TNterpellatEuangeluspergentem confultationem: amp;nbsp;exercebo,inquit, orbc,cur uer- fl fgrfum noftrum,fi tarnen minutis illis fin’s rotantibus refponfionibus a tiÿnepattun- JLtisfaciet conluIenti.Dic Difari,cur qui iia fc uertunt, ut fæpe in orbem ro' tentur,amp; uertiginem capitis 8lt;f obfeuritatem patiutur oculorum. poltremo,^ pfcuerauerint,ruut,cum nullus alius motus corporis hac ingerat necefutate.
Ad hæc Dilarius:Septê,inquit,corporci motus fiint. Autem accediipno*^ fum,aut retrorfum rccedit,aut in dextera lacuam' ue deuertiqaut furfum^mo ueLaût deorfum.aut orbiculatim rotau Ex ns fepiem motibus,unus tantum ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinis
-ocr page 295-t r B 5 ft ;vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;3ï
diuinïs cörpóvibüs înucnic,fphæralê di'co,quo mouctur caÏuin,^ ficfera,^ esc tera mouent eIcmcnta.Terrenis animalibus illi fèx pcipuc familiäres funt, fêd nonnun^ adhibet Sgt;c fêptimus^Sed fèx illi ut diredlijta amp;nbsp;innoxfj. Septimus, id eft qui gyros cfficit, crebro conuerfu turbat, amp;nbsp;humoribus capitis inuoluit fpiramêtum, quod anima cerebro quafi oês fcnftis corporis gubernanti mint-ftrat.Hoceft aûtfpiramêtum,q3ambiens cerebrû fingulis uimfuam fênfibus præftachoc cft,quod neruis Sô mufeulis corporis fortitudinê præbet.Ergo tigine turbatum,8lt;fimul agitatis humoribus opprefïùm languelcit,8ô minifte rium fuum defèrit Jnde fit rjs qui raptant in gyros,hebetior auditus,uiftis ob-feurior. Poftrcmo neruis 80 mufeulis nullam ab eo uirtutem quafi deficiête fît mentibuSjtotum corpus quod qs fiiftinet 8é in robur crigitur,defêrtû iam fui
* cimentis fuis,labitur in ruina. Sed cÔtra hæc omia,confuetudo,quam fecundâ naturam pronunciauit ufus,illos iuuat,qui in tali motu fepe uerfàntur.Spira-mentum ein cerebri,quod paulo ante diximus, afiùetû rei iam non fibi nouæ, non pauefcithunc motij,nec minifteria fua deferit.Ideo cÔfùetis etiam ifte agi-tatus innoxius eft. Et Euâgelusdrretitum te iam Difari teneo,ô^ fi uerè opi nor,nufq hodie effugies.Et alios enirn in arte tibi focios,8ó ipfum te audiui fæ pedicentê,cerebro no eflè fênfûmtfèd utoftà,ut dentes,ut capillos, ita 8Ó cerc' brum efle fine fènfù. VeRt ne ê hæc uos dicere fôlitosç’an ut falfum refelles Di fariî Verum ait illc. EuangelustEcceiamcIaufuses.Vtemconcedam ti bi pter capillos in hominc aliquid effè Gne fênfu,qd non facile pfuaGi eft,tamê cur fenfus ornes paulo ante dixifti à ccrebro miniftrari, cùm cerebro nô inefle fenfum ipfe fatearisCPoteft' ne excufàri huius cÔtrarieatis auGim,uel ueftri oris nota uolubilitasç' nbsp;nbsp;Et Difârius renidens:Retia qbus me irretitu tencs,nimis aliaqugdamt
rarafunt,nimis patula.Ecce me Euâgele Gne nifu inde exêptum uidebis.Opus naturæ eft^ut fènftim uel nimium Gcca,uel nimiû humetfta non capiant. Oftà, dentes cum unguibus ôô capillis nimia Gccitate ita dêfata funt, ut penetrabilia non fint cffèdui animæ,quæ fênfum miniftrat. Adeps,medulla,8C cerebrû ita inhumore atep mollitie funt,ut cundê effèdû animæ,quem Gccitas ilia non re dpit,mollitics ifta non teneat. Ideota.m dêtibus,unguibus,ofGbus,8^ capillis, adipi,medullis,8^ cercbro,fcnfus ineflê nÔ potuit.Et Gcut fèéEo capillorum
nihil doloris ingerit,ita fi fêcetur uel dens,uel os,fèu adeps,fcu cerebR2,fêu me dulla,aberit omnis fènfus doloris. Sed uidemus(inquies)tormentis affici, quibus fecantur ofTattorqueri homines 8lt; dolore dêtium.Hoc uerum quis ab ntgetCSed ut os fecetur,omentum quod impoGtum eft oftî,cruciatum dum fc ^ionem patitur,importât.Quod cum medici manus trâGt,os iam cum medul b quam continet,habet indolentiam fetftioni Gmilem capillorum. Et cum den «um dolor eft,non os dentis in fenfu eft,fed caro quæ continet dentem.Nam 8^ unguis quantus extra carncm crefeendo pergit,Gne lenfu fecatur : qui carni “ adhæretjiam facit G fecetur dolorem,nô fuo,fèd fedis fuæ corpore.Sicut capil-lus dum fuperior fêcat,nefcit dolorem:fi auellatur, fenfum accipit à carne qua deferit.Et cerebrum quod taélu fui hominem uel torquet uel frequenter inter-imit,nonfuofenfu,fed ueftitusfui,id cftomenti,hunc importât dolorem.Ergo diximus quæ in homine Gne fènfu fùnt.ô^ quæ hoc caufa faciat,indicatum eft.
Reliqua
-ocr page 296-SATVRNALIORVM
R-cliqua pars debiti mei de eo eft^cur cerebrUjCum fènfûm non habest,fcrt j (juScot gubernei.Sèd de hoc qcß tentabo fi potero efïè (oluêdo.Senfiis de qbus lo pori/lèn/ùt quimur^quc^ fiint:uifus^auditus,odoratus,guftusj8^ tadus. Hi aut in corpœ ÿiberneh rc (ûnt,aut circa cqrpusjlôlis^ funt caducis corporibus familiares.NulIi enim diuino cof pori (ênfus inefl. Anima ƒ0 omi corpore,ucl fi diuinû fit,ipfa diuP nior eft.Ergo fi dignitas diuinoRî corpoRî,fènfiïm dedignatur,quafi aptum ca ducistmulto magis anima maioris eft maicftatis,^ ut fenfii egeat. Vt auté ho mo côftet 8lt; uiuum animal fit,anima præftat quæ corpus illuminai.Porto ih luminat inhabitâdo,8^ habitatio eius in cerebro eft.Et iphæralis enim natura, 8C ad nos de alto ueniens, partem in homine Sô altam 8lt; iphæralem tenait, quæ lênfii C3reat,q non eft animæ necéflarius. Sed quia neceflàrius animali é, locat in cauernis cerebri ipirarhcntû de êffètftibus fuis. Cuius fpiramcnti iiatu ra hæc eft,ut fènfiis 8^ ingérât amp;nbsp;gubernèt. De his ergo cauernis, quas üétres cerebri noftrauocauit antiquitas,na(cuntur neruORt (èptem cru^u^catcui rci no men quod ipiê uoles,Latinum fàcito.Nos em àuluyîcu/ neruorum uocamus,cii bini nerui pariter emcrgût,5ô in locum certum definunt, Septem igitneruow de cerebri uentre naicentes,uiccm implent fiftularum,ipiramêtum fen^ fificum ad fiia quæc^ loca naturali lege ducentes,ut (ènfum uicinis amp;nbsp;longe po Iltis mêbris animalis infundant. Prima igitur neruoRt taliû petit ocu-Ios,8lt;C dat illis agnitionê fpecicR2,8ô diferetionê coIoRî.Secunda in aures fc dif fundit,pcr quam eis inrtaîcitur notitia iônorum» Tertia naribus infcntur,uini miniftrans odorandi .Quarta palatû tenet,pér quod de guftatibus iüdîcatur» ö Quinta ui fua corpus omne implet. Omis em pars Corporis,mollia 8^ afpera, frigida nbsp;nbsp;calida dilcernif.Sexta de cerebro means ftomachum petit,cuimaxP
me fènfiis eft neceflàrius,ut quæ defiint appetat, fiipflüa refpuat, 8^ irt homine fobrio fe ipiê moderet. Septima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neruorum, infundit fènfiim Ipinali me^
dullæ,quæ hoc eft animali,quod eft naui carina.Et adeo ufii aut dignitate peP pua eftjUt longum cerebrum à medicis fit uocata. Ex hac deniep ut ex cerebro diuerfi nafeuntur meatus,uirtutem tribus animæ propofitis miniftratcs.Td^ funt enim,q ex animæ prouidentia accipit corpus animale, ut uiuat, ut decore uiuat,8C ut immortalitas illi fucceflione quærat.His tribus propofitis(utdixi) animæ,per fpinalem medullam præbetur effeeftus. Nam cordi amp;nbsp;iecoriS^fp* randi minifterr)s,quæ omnia ad uiuCndum pertinêt, uires de fpinalibus quo« diximus,meatibus miniftratur. Neruis etiam manuu,pedum,aliaRi'uepartin'' per quas décoré uiuit,uirtus inde præftat.Et ut ex his fiiccèflîo procurât, ner' ui ex eadem fpinali medulla pudendis,$^ matrici,ut fiium opus impleât,minp ftrant.Ita nulla in homine pars corporis fine fpiramento, quod in uentre cere bri locatum eft,8^ fine fpinalis medullæ beneficio coftat. Sic ergo fit, ut cum ipfiim cerebrum fcnfii careat, fènfiis tarnen à cerebro in omne corpus profid' fèatur. Euge Græculus nofter, Euangelus ait,tam plane nobis oftendit res opertu naturæ te(ftas,ut quicquid fèrmone delcripfit, oculis uidere uideamun Sed Euftachio iam cedo,cui præripui cÔfiilendi locum. EuftachiustModo iieluir omnium difèrtiflîmus Eufèbius,uel quicunc^ uolent alrj,ad exercitium confiiltationis accédant, Nos poftea liberiore otto congrediemur.
lat,
-ocr page 297-liber .vit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ÏJ
Qä!pitt^ut caluitium paritef atj- canities,anteriores capitis partes pritnum inuailant.Deinde,cuf faminis Mtijieuntichisuoxfittjuamtärisexilior, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .X.
ERgo(ait Eufebius)habcdus mihi fêrmo eft Difarijecum de ætate,cuius canities et cai ianuam iam pene ambo puliàmus. Homerus cum fènes '}p?^ioK^oTKlt;ptsQ uo Mü,eur priemt,aaxro utrum ex parte poètico more totum caput fi'2nificareucïit,an
I- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I . r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . m ° r- ■ r- parteprtna-
cxaliquarationecanos huic præcipuc paru capitis aflignet^ et Uilanustbt p,,, occupenh hoe diuinus ille uates prudenter ut cætera.Nam pars anterior capitis humidp or occipitio eft, inde crebro (blet incipere canities. nbsp;nbsp;nbsp;Et fi pars anterior,ait
illcjhumidior eft,cur caluitium patitur,quod no ni(i ex. ficcitate contingirT Op portuna,inquit Di(arius,obie(ftio,fed ratio non obfeura eft.Partes enim prio res capitis fecit natura rariores,ut quicquid (uperftui aut fumei flatus circa ce^ rebrum fuerit,euane(cat per plures meatus, Vnde uidemus in (iccis defun(ftogt; rum capitibus uelut qualdam futuras, quibus hemilphæriaCutita dixerim^ca* pitis illigantur,Quibus igitur illi meatus fuerintampliorcs,humorem ficcitate niutant:8lt; ideo tardius cane(cunt,(ed no caluitio caret. Si ergo ficcitas cab uos efficit,ut pofteriora capitis ficciora efTe dixifti,cur caluum occipitium nun quam uidemusC nbsp;nbsp;nbsp;Ille refponditrSiccitas occipitij non ex uitio,fed ex natura
eft.Ideo omnibus ficca funt occipitia.Ex ilia autem ficcitate caluitium nafeitur^ quae per malam temperiem quam Graeci ««jair/ap uocare folent,contingit. Vn de capillo crifpi,quia ita teperati funt,ut capite ficciore fint,tarde canefcunt,cp to in caluitium tranleunt. Contra,qui capillo (unt rariore,non eo facile nudatl tur,nutriente humore quod «pAlyM« uocitatur, fed fit illis cita canitics.Nam id-
C co albi funt cani,quia colorem humoris quo nutriuntur,imitantur. nbsp;nbsp;Si ergo
fenibus abundatia humoris capillos in canitiem tingit,cur (eneefta opinionem exaftæ ficcitatis accepit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quia fenelt;fta(ille inquit)extin(fto per uetuftatem
naturalicalore,fit frigidatSó ex illo frigore gclidi 8^ fiiperflui nafeuntur humo res.Caeterum liquor uitalis longæuitate ficcatus eft. Inde fenedla ficca eft ino-pia naturalis humoris,hume(fta ê abundantia uitiofi ex frigore procreati.Hinc «ft,quod ex uigilfjs ætas grauior efficitur,quia lomnus qui maxime ex humore cÔtingit,dc non natural! humore nalcitur. Sicut eft multus in infantia,qua: humida eft abundantia non fuperflui,fcd naturalis humoris. Eadem ratio eft, quae pueritiam canefeere non patitur,cum fit humeiftiflima.Quia no ex frigo-jj renato phlegmate humida eft,(ed illo natural! amp;nbsp;uitali humore nutrit. Ilie em humor,qui aut de aetatis frigore na(cit,aut cuiuflibet uitiofitatis occafione con trahitur,ut fuperfluus,ita amp;nbsp;noxius eft.Hunc uidemus in foeminis,ub! no crc bro egeratur,extrema minitantem. Hunc in eunuchis debilitatem tibfjs inge-rentemiquarum ofta quafi (emper in (uperfluo humore natantia,natural! uir-tutecaruerunt:8i ideo facile intorquêtur,dum pondus fuppofiti corporis ferre non poirunt,ficut canna pondéré fib! impofito curuat. Et Eu(ebius:Quo niam nos àfenedfute ufeç ad eunuchos traxit fuperflu! humoris di(putatio,di-cas uolOjCur ita acutac fint uocis,ut fæpe mulier an eunuchus loquatur,nifi ui-deaSjignoresÇ’ Id quoc^ facere fuperflu! humoris abundantiam ille re^on- „ dit.Ipkenim«sT»j/apperquam(onusuocisafcendit,efficienscrafliorem,angu ftatuocis meatum:amp;^ ideo uel foeminis uel eunuchis uox acuta e,uiris grauis, retenuiorßt.-s quibus
-ocr page 298-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SATVRNAIIORVM
quibus uocis tranfitus habet liberum amp;nbsp;ex intcgro patenterti meattitn. Naß g aucem in eunuchis amp;nbsp;in foeminis ex pari frigore,parem pene importuni hunio ris abundantiam,etiam hinc liquet,quod utrunt^ corpus iæpe pinguefcitCtf te hubcra propè fimiliter uiriicp grandeicunt.
Cur quospudet Mt lt;iuigaudent,rubefcdnt:at metuentes, pallor inuaJat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput
His dicflis, cum ad interrogandum ordo Seruium iam uocaret, naturali prelîûs ille ucrccundia,ufcp ad proditionem coloris crubuit.EtDiiari us : Age Serui non iolum adolelcentium, qui tibi æquæui funt,lcdß num quolt;^ omnium dodlilfime,comma(cula frontem,ôô iêqueftrata ucrecun dia,quam in te facies rubore indicat, confer nobiicû libéré quod occurreritm terrogatibus tuis,non minus docflrinæ collocaturus, quam fi alrjs confuknæ p GeIl.li.t9-c-6gt; ßjjg ,'pi^ reipondeas. Cum^ diutile tacentem crebris iHe hortatibus excita ret,Hoc,inquit Seruius,ex te quaero,qd mihi contigiife dixifllQuac facit caU' fa,ut rubor corpori ex animi pudorc nafcafC Et ine:Natura,inqt,cum quid ei occurrit honefto pudore dignu,imum petendo pénétrât iànguinêtquo com moto atcp difFufo cutis tingit,8lt; inde nafcitur rubor. Dicunt etiam phyfici,qd natura pudore tadbajita fanguinê ante fe pro uelameto tcdat,ut uidemus queii que erubeicentê manum fibi antefaciem frequëteropponere.Ncc dubitarc de qs poteris,cu nihil aliud fit rubor,nifi color ianguinis. nbsp;nbsp;Addit Seruius.Et
gaudent,cur rubefcunt^ Di(àrius,GaudiG,inquit,cxtrinfecus contingit. Ad hoc animoio occurfu natura feftinat,quâ fanguis comitando quafi alacnta te in
Qg^ftçgn'tatis fuæ côpotem,tingit cutê.Et inde fimilis color nafcit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö
tir cfc . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;metuunt,quarationepallefcuniC Ncchoc,Difariusait,inoccul(o
eft.Naturaem cumqd deextrinfêcus cotingentibus metuitj'n altü totademet ginficut nos quocp cum timcmus, latebras 8ó loca nos occulentia quærimus» Ergo tota defcêdens ut lateat,trahit fecum fanguinê,quo uelut curru femguc' hic.Hoc demerföjhumor dilutior cuti remanet,amp; inde pallelcit.Ideotimentct tremunt, qa uirtus animse introrfiim fugiens neruos rclinqt,quibus teneba tur fortitudo mêbroR:,amp; inde iâltu timoris agitant. Hinc etlaxamentûuûriî comitat timoré, qa muiculiqbus claudebanc retrimentORz meatus,fiigiétisin trorfum animæ uirtute de{êrti,laxât uincula,qbus retrimêta ufcp ad digeftiôis opportunitaiê côtinebant. Seruius his didis uenerabiliter a(îènfus,obticuit«
De lt;Jult;fRiunculis trededt»,Di/àrio ab Auienopropoittis. Caput .XII.. ffrirMlt;}u£ftro f | ^Vnc AuienustQuia me ordo,ait,ad fimilitudiné coniultationis appli ab Auieno I cat,reduccndus eft mihi ad conuiuiû fermo,q longius à meniâ iam fu propofita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnagatus,amp; ad alias trâfierat quæftiones.Sæpe appofita falita car
ne,quâ laridum uocamus,ut opinor,quafi large aridû,quærere mecû ipfecon ffitui,qua ratione carné ad diuturnitaté ufiis admiftio fall's iêruet.Hoc licet ex timare mecû poifim,malo tn ab eo q corpora curat,certior fieri. Et Difarf us.’Omnc corpus iûapte natura diflolubile marcidû eft:8C nifi qdam uincii lo cÔtineat,facile defluit. Continent aût qdiu ineft anima reciprocatione aëris, qua uegetant cÔceptacula ipiritus,dum ièmp nouo fpirâdi nutriunt alimento, Hoc cellânte p animæ difcelîùmjmébra marcefcunt,ô^ orne pôdere fuoconfli dum corpus obteriu T um languis etiâ(qui qdiu fuit côpos caloris,dabat me brisui'
-ocr page 299-t I 6 E R .VIT*
difcedcnte uerfus in fàniê,non manet intra uenas^ fed foras * ^^pnmit,atc^ ita laxatis f|3iramentis,€ffluit tabes feculêta. Id fieri fal admiftus corpori prohibet* Eft enim natura ficcus amp;nbsp;caliduSjSC fliîxum quidem corpo fis calore contrahit,humorem uero ficcitate uel coërcet,uel exorbet« Cérte hu' morcm fale difïèrri fiuc eÔfumi,fit hinc cognitu facile,cp fi duos panes pari ma §nitudincfcceris,unum fàlc afperfùm,fi'nc laie alterum,inuenies indigêtem fâ;-«s,pondéré propenfiorcm,fcilicet humore in eo per fàlis penuriam permanen
Etiam hoc à Dilàriomeo quaefitum uolo,cur defecatum uinum ualidius Sectitnùt uiribus,fêd infirmius ad pmanendum: et tam bibentê cito pmouet,q ipfùni «manlèrit,facile mutaturç' Quod citô,inquit Difàrius,permouet,hæc ratio ^‘Squia qto pcnetrabilius in uenas efficitur bibentis,tanto fit Iiqdius,fecc pur ^gîta.Ideo autê facilemutatur,q) nullo firmamêto nixû undiqp fui ad noxâ pa-
Fex ein uino fuftinendo,86 alendo, 8^ uiribus fufficiendis quafi radix eius
Et hoc quæro, Auienus ait,cur fex in imo fiibfidit omnium nifi mellis, Tcrtflt;fe »Hel folum eft quod in fummû fecem expuatC Ad hæc DifàriustFecis mate haut fpifïà atc^ terrcna,cæteris laticibus pondéré præftat,melk uinciturJdeo gt;n illis grauitate deuergens ad fundum deciditîin mcUe uero,ut Ieuior,dc loco uifta furfum pellitur* nbsp;nbsp;Quoniâ ex fjs quæ diéta funt,ingerût fê fimilcs quæ
ftioneSjCur Dilàxi ira mel amp;nbsp;uinum diuerfis ætatibus habêtur optimaç’mel qd teccntiflîmum,uinum quod uetuftiiîîmum'» Vnde eft 8!^ illud prouerbiû,qùo utûturgulonestMuIlum quod probe temperes,milcendû eflè nouo hymetio, falerno uetulo. Propterea,inqt illc,quia inter fè ingenio diuerfa funt* Vi C ni ein natura humida eft,mellis arida» Si diefto meo addubitaueris,medicina* contemplator effètftum.Nam quæ udanda funt corporis,uino fouentur : quæ ficcandafunt,melle detergunturJgitur longinquitate temporis de utroep ali-quid exorbête,uinum meracius fit,mel aridius:amp;r ita mel lucco priuatur,ut uinum aqua liberatur» nbsp;nbsp;Nec hoc quod fequitur, dilïîmile quæfitis eft,cur fi ua
fa uini ateg olei diutile femiplena euftodias: uinum ferè in acorem corrumpi-tur,oleo cotrà fapor fuauior conciliate nbsp;nbsp;Vtruncp,Difarius ait,uerum eft. In
illud enim uacuû, quod fuperne liquido caret,aèr aduena incidit,qui tenuiflîgt; mum quencç humorem elicit 8C exorbet.Eo ficcato,uinum,quafi Ipoliatû uirl bus,prout ingenio imbecillum aut ualidum fuit,uel acore exalperatur,uel au-ftcritatereftringit.Oleum autê fuperuacuo humore ficcato, uelut mucorc qui ineolatuitabfterfb,acquirit nouam fuauitatem fàporis. nbsp;nbsp;nbsp;R-Urfi.is,ait Auie- Sext^
nuSjHefiodus cum ad medium dolq peruentumcft,comparcendum, amp;nbsp;cæte-ris eius partibus ad fatietatem dicit abutendum,optimum uinum fine dubio fi gnificans q? in dolq medietate côfifterct. Sed 8c hoc ufii probatum eft,in oIcO optimum eflè quod fugnatat,in melle qd in imo eft. nbsp;nbsp;nbsp;Quæro igit cur oleû
quod infummo eft,uinum quod in medio,mel quod in fundo,optima efiè cre danturC Nec cundatus Difarius,ait:Mel quod optimum eft,reliquo pôde-rofius eft. In uafe igitur mellis,pars qüæ in imo cft,uti(^ præftat pondéré, ideo fupernatante pretiofior eft. Contrà,in uafe uini,pars inferior admiftione fecis non modo turbulenta,fed etiam fàpore deterior eft. Pars uero fiimma,aê ris uicinia corrumpitur,cuius admiftione fitdilutior. Vnde agricolæ dolia no
s q content!
-ocr page 300-SAT r R NÄLIORVH
conRtnî Hib tedum rcpoRiiflè,defodi'unt:8ô operimeds cxtrinlêciîs initîs,tnü^g niuncremouentes in quantum fieri poteft à uino aèris cÔtagionemia quo taw manifcfte læditur^ut uix iè tucat in uafe plcno,ô£ ideo aëri minus peruio.Cæ' terum fi inde hauferis,ôô locû acris admiftioni patcfeceris/eliquum quodrcquot; manfitjOmne corrumpitur.Media igitur pars quantum à côfinio fummi utrn ufi^jtantum à noxa remota eft, 8ô quafi nec turbuknta,nec diluta.
Adiecit Auienus: Cur eadem potio meracior uidetur ieiuno,quàm ci qw cibum ftimpfitî; Et illeî Vcnas inedia uacuefacit,(aturitas obftruit. Igicui' cum potio per inanitatem penitus induit, quia nô obtuiàs cibo uenas inuewt» necß fit admiftione dilutior, per uacuum means guftatu fortiore ièntitur.
Hoc quocp iciendum eft mihi, Auien us inquit,cur qui eiuriens bibedt?“ p quantulum famem fiibleuat: qui uero fitiens cibum iumpièrit,non folum domat fitim,fèd magis cupidinem potus accendit. Nota eft,inquit DifârP uSjCauià. Nam liquori quidem nihil ofïîcit,quin iumptus ad omnes corporis partes quoquo uerfiis permânct,8c compleat. Et ideo inedia quæ inanitaKW fècerat,accepto potus rcmedio,quafi' iam non in totum uacua recreatur.Ciba' tus uero utpote concretior 8^ grandior, in uenas nô nifi paulatim côfeâusa« mittitur.îdeofitim quam reperitjnullo iolatio fubleuat,imô quicquid foris hu moris nadus eft,cxorbet:8i inde penuria eius q fitis uocatur,augetur. hoc mihi, Auienus ait,ignoratû relinquo,cur maior uoluptas eft,cum fids P® tu extinguitur,quàm cum fames (èdat cibogt; nbsp;nbsp;Et Di(ârius:Bx prædiamp;s quo
que liquet Nam potionis totus hauftus in orne corpus fimul pcnetrat,amp;^omP 0 um partium iènfiis facit unam maximam 8^ fenfîbilem uoluptatem.CibusaU' tcmcxiguo fiibminiftratu paulatim penuriam confólatur. Ideo uoluptas öu® multifariam comminuitur. nbsp;nbsp;Hoe quoqueCfi uidetur)addo quæfids,cuf ƒ •
auidius uorât,fàcilius facias capiunt,quàm qui eadem quictius ederint. uis cftjinquit illc reiponfio.Nam ubi auide dcuoratur,tunc multus aër eu edu Iqs infertur propter hiatum rilt;ftus,2lt; crebritatem reipirandi. Igitur ubi aëru^ nas compleuit,ad abqciendum faftidium pro cibo penfatur. nbsp;nbsp;Ni moldws
fum Difiiri,paterc plus nimio ex difeendi cupidine garrientem, 8^ dicas qua^' (ô,cur eduliafâtis calida facilius cÔprimimus ore,^ manu iûftinemus.’S^fiq“ eorum plus feruet,^ ut diutius mandi poflît,ilico deuoramus,8lt; tarnen aluus non perniciofè uritC Et ille: Inteftinus calor qui in aluo cft,quafi multo wa ior uehementior^,quicquid calidum accipit,magnitudinc fiia circumuenita^ débilitât. Ideo præftat,fi quid ori feruidum admoucris,non(ut quidam laU' unt)hiare,ne nouo fpiritu feruori uircs miniftres: fed paulifp fabra copnn’f'^^» ut maior calor qui de uentre etiam ori opitulatur, comprimât minorem caloquot; rem.Manus autem ut rem feruidam ferre poflît,nullo proprio iuuaturcalot^' DewWert« Iamdud5,inqt Auicnus,nofl[c aueo,cur aqua quæ obfita globis niuiu pôquot;' ducitur ad niualê rigorem,n5 minus in potu noxia eft, q ex iplà niue aqua foIuta.Scimus ein quot œtæ^ noxæ epoto niuis humore nafcantur.
farius: Addo aliquid ante quæfitis. Aqua cm ex niuerefoluta,etiani ß igo« nbsp;nbsp;nbsp;i
lefiatjSf calida bibat,æque noxia eft,ac fi epota fit frigida.Ergo no folo niuaiis aqua pniciofa eft,Ced ob alia caufam,quam non pigebit
î'
Nom.
Décima.
Vndecima.
Duoderima.
L I B E R .vn.
A Ariftotek,qui in phyficis quæftionibus fuis hanc pofùit,8lt; in hue fcnfum(ni-' fi fallor) abfoluit: Omis aqua(inquit)habet in fe aeris tenuiflimi portionem,q faîutaris eft.habet amp;nbsp;terrcam feccm,qua eft corpulêta poft terram* Cum ergo aen’s frigore amp;nbsp;gelu coaefta caleiciCjneceftc eft per euaporationem uelut expri-mi ex ea auram illam tenuiftimam:qua defeendente conueniat in coagulum,fo la terrea in fe remanetc natura» Quod hinc apparet,quia cum fuerit eadê aqua folis calore ibluta,minor modus eius reperitur,^ fuit ante^ cogclafeeret. De eft,quod euaporatio folum in aqua falubre cofumpfit. Nix ergo quae nihil ali ud eft,^ aqua in acre denfata,tcnuitatcm fui,cum denfaretur amifit:amp; ideo ex ciusrefolutæ potu, diuerfa morborum genera uifeeribus inieminantur*
Nominatum gelu,ueteris quae me lólcbat agitarc,admonuit quaeftionis, cur uina aut nunqua,aut rarenter congelafcant, caeteris ex magna parte humo ns nimietate frigoris cogi folitisCNum quia uinum femina quaedam in ft calo ns habet,amp; ob earn rem Homerus dixit Md'ofra o/vop^non ut quidam putant pro pter caloremran alia quaepia caufa eft^quam quia ignoro,lt;cire cupio. Ad hæc Difarius:Efto,uina naturali muniantur calore, num oleum minus ignitit । eft,aut minorem uim in corporibus calefadftandis habct; amp;nbsp;tarnen gelu ftringi tur.jCertefi putas ea quae calidiora funt,difficilius congclaftere,cÔgruens crat nec oleum c0creftere,8i ea quæ frigidiora funt,facile gelu cogi. acetum autem omnium maxime frigorificum eft,atcç id tarnen nun^ gelu ftringitur. Num igitur oleo magis caula eft coaguli celcrioris,quod 80 lcuigatius,0lt;S fpiftius ê*» Facilioraenim ad coeundum uidentur,quæleuatioradeniàtioraq3 funt. Vino
Ç autem non contingit tanta mollities,Slt; eft quam oleum multo liquidius, Ace turn uero amp;nbsp;liquidiflimum eft inter caeteros humorcs: tanto accrbius,ut fit score triftificum:8^ cxempio marinae aquæ,quae ipfàquoqueamaritudine fui afpcraeft,nunquam gelucontrahitur» Nam quod Herodotus hiftoriarû ftri-ptor,contra omnium ferme qui haec quæfierunt opinionem ftripfit, mare Bof pboricum,quod Cimmerium appellat,earumcp partium mare omne quod Scythicum dicitur,gelu conftringi èc confiftere,aliter eft ac putatur» Nam no •iiarina aqua c5trahitur,ftd quia plurimum in illis regionibus fluuiorum cft, paludum in ipfa maria influentium,fuperficics maris cui dulces aquæ inna-tant congelafcit,8lt; incolumi aqua marina uidetur in mari gelu,ftd de aduenis undis coacftum» Hoe amp;nbsp;in Ponto fieri uidemus,in quo frufta quaedam,Só(ut *ta dixerim)proficiae gclidæ fcruntur,conira(ftae de fluuialiüm uel paluftrium undarum multitudine,in quas licet frigore concretæ,tarnen funtnatantes,qua hlcuatiores marina.Plurimum autem aquarum talium influcre Ponto,amp; to-tamlupej-fjciem eius infetftam eflè dulci liquore ♦ propter quod ait Salluftius, t^^rePontic^fji dulcius quàm cætera» Eft hoc quoep teftimonio,qd fi in Pon turn uel paleas,uel ligna,feu quæcunqj alia natatia proieceris,foras extra Pon tiim tcruntnr in Propontidem,atqp ita in mare quod alluit Afiac oram,cu con net in Pontum influere maris aquam,non effluere de Poto.Mcatus enim qui lolus de oceano receptas aquas in maria noftra tranfmittit,in freto eft Gadita- nbsp;nbsp;nbsp;•
no,quod Hifpaniam Africamcp intcriacet. 8^ fine dubio inûdatio ipfa per Hi ipanienfe Gallicanum Iittora,in T yrrhenum prodit. Inde Hadriaticum ma
s iq re fak
-ocr page 302-satvrnaliorvm
re facit:Ex quo dextra in Parthcnium,læua in Ionium, dircÄum in um pergit,at(^ ita ingredit in Potum. Quir igitur ratio facit,ut riuatim aqu^: de Ponto fluant,cum forts influentes aquas Pontus accipiatCSed confiât utra' que ratio» Nam iliperficies PÔti,propter nimias aquas quæ de terra dulces in fluûtjforas effluitjdeorfum uero intro pergit influxio. Vnde probatum eft,na tantia quæ(ut iuprà dixi)iaciuntnr in Pontum,foras pelli.Si uero columnadc cideritjintrorfum innare. Et hoc iæpc ufù probatum eft,utgrauiora quæc^lgt;^ fundo Propontidis ad Pond interiora pellantur,
Adieda hac una coniultatione reticebotCur omne dulce magis dulcc uid^ tur,cum frigidü eft,^ fi caleaf» nbsp;nbsp;Refpondit DiiàriustCalor iènium occupât,
guftatû linguæ fèruor interpedit. Ideo ex afpiratione oris prouêta fuauita» j exciuditun Quod fi caloris abfit iniuria,tum demum potefl: lingua incolund blâdimentOjdulcedinem pro merito eius excipere.Præterea fuccus dulcispef calorê no impune pénétrât uenaRz receptacula,et ideo noxa minuit uoluptatc»
De iju^ftionihus tribus,^u.is Hqrus Di/àrio propolùitt Caput
iciunicur ma Vcceffît Horus : cû multa,inqt,dc potu amp;nbsp;cibatu quæfiflèt Auienus, gisßidtttqul ^^unum maxime neceflàriumCipÔtè an oblitus ignoro) prætermifit,curie' ejûriaitt, iuni magis fitiât quàm eiuriât.Hoc in commune nobis Difari fi uidetur, abfolue. nbsp;nbsp;nbsp;Et illetRem tratflatu dignâjnqt, Hore quæfifti,fed cuius ratio in
aperto fît.Cum em animal ex diuerfis conftet elementis, unum eft de qs q cor pus eflSciunt,qd amp;nbsp;fc)lum,aut maxime ultra cætera,aptum fibi quæratalimen tum»calorê dico,qui liqrem fibi fêmper exigit miniftrari. Certe de ipfe quatu or elementis extriniêcus uidemus nec aquâ, nec aêrê,nec^ terra aliqd quo ah' ö tur,aut qd confiimat exigcre,nullam^ noxâ uicinis uel appofitis fibi rebus in ferre.Solus ignis alimenti perpetui defidcrio,qcquid of[èndit,abfûmitdnip*^^ amp;nbsp;primæ ætatis infantiâ, ^tum cibum nimio calore côficiat,8Z c5trà,fenescû gita facile tolerarc ieiuniû, quafi extinlt;5î:o in ipfis calore,q nutrimentis recréa-' ri folet.Sed amp;nbsp;media ætas fi multo exercitio excitauerit fibi naturalê calorent, animofius cibû appétit Côfidercmus ÔZ aîalia Gnguine carentia,q nullum cjquot; bum quærant penuria caloris» Ergo fi calor in appetentia ièmg eftjiquor ƒ] proprium caloris alimentû eft,bene in nobis,cum ex ieiunio corpori nutnme ta quæruntjpdpue calor fiiû poftulat»‘quo accepto, corpus orne récréât,Ô^ps' tientius expedat cibum iôltdiorê» His diAis,Auienus anulû de nienfa reW Iit,q illi de breuiiîîmo dexteræ manus digito repente déciderai» Cumq^ƒ fentibus quærcrct,cur eum alienæ manui digito,amp;^ non huic putatis potius inièrerettondit manum læuâ ex uulneretumidtoreni»Hincno
Anulus cur in ro nata quæftionis occafîo» Et dic,inqt,Diiàri(Omts cm fitus corporis ptinei digftofogerlt;lt; g J medici notionê, tu uero dodlrinâ ÔZ ultra nbsp;nbsp;medicina poftulat confecutn^
/Îm ^s)dic inq,cur fibi communis aflênfus anulum in digito, q minifflouicinuse, nimoeßproxi quem etiâ medicinalcm uocât,8ir manu pcipue finiftra geftâdum eflè piua» tnusgt; Et Dilârius: De hac ipfa quæftione iermo quidâ ad nos ab Aegypto uene rat,de quo dubitabâ, fabula' ne an uerâ rationem uocaremtiêd libris anato*m' COR2 poftea côiultisjuerum reperi,neruum quendâ de corde natum prtorïu pergerc u(^ ad digitum manus finiftræ minimo proximu,8i ilHc definere im
-ocr page 303-LIBER .Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1)6
plicatum cæteris eiufdem digiti neruis: ideo uifum uctcnbus,ut iïle digitus
* anulo tan^ corona circundaretur. nbsp;nbsp;Et Horus: Adeo,i*nqt,Difari uerû ita ut CfWi.io.f.io
dicis, Aegyptios opinari, ut ergo fâcerdotes corû quos prophetas uocât,cum in tcmplo uidiiïèm circa deorum aras,hune in fingulis digitum confedeis odo ribus illinirc,amp; eius rei caufàs inquififlèm, 8ô de neruo quod iam didlum eft, principe eorum narrate didicerim,8i infuper de numéro qui per ipfum figni-ficatur. CÔpIicatus cm fènarium numerum digitus ifte demonftrat,qui omni-fariâ pîenus,perfecftus,atcp diuinus eft.Caufasqj cur plenus fit hic numerus,il iemukis a(ïêruit:ego nunc ut præfèntibus fabulis minus aptas relinquo:Hæc fun t quæ in Aegy pto diuinarum omnium difciplinarum compote,cur anulus huic digito magis iniêratur,agnoui4. nbsp;Inter hæc Cecinna AIbinus:Si uolenti
g bus erit uobis,inquit,in medium profero quæ de hac eadem cauià apua Atte ium Capitonem pontifier) iuris inter primos peritum,Iegiflè mtminirqui cum nefas e(ïefanciret,deoRî formas infcuîpi anulisteo ufcp proceflit, ut cur hoc digito uel in hac manu geftaret anulus,non taceret» V cteres,inqt,nô ornatus, fed fignâdi cauiâ anulum fècum circumferebat» Vnde nec plus habere q unum licebat,nec cuiq nifi libero: quos folos fides deccrneret,quæ fignaculo cÔtine-tur.Ideo ius anulorum famuli non habebât Jmprimebatur autê fculptura ma* teriæ anuli,fiue ex ferro,fiue ex auro foret:8ô geftabat ut quifep uellet,quacun que manu,quolibet digito. Poftea,inqt,ufus luxuriâtis ætatis fignaturas preti ofis gémis cŒpit infculpere,8ô certatim hæc omnis imitatio Iacelfiuit,ut de au-grnento pretij quo fculpcdos lapides paraflcnt,gloriarent, Hinefadum eft,ut
C ufus anulorum exemptus dexteræ quæ multum negotiorum gerit, in læuâ re hgaretur,quæ otiofior eft: ne crebro motu,8ô officio manus dexteræ, pretiofi lapides fragerentur.Eledus autê,inqt,ip(àlæua manu digitus minimo proxi-mus,quafiaptior cæteris,cui commendaretur anuli pretiofitas.Nampollcx,q nomê ab eo qgt; pollct,acccpit,nec in finiftra ceftàt, nec minus q tota manus fern per in officio eft. Vnde amp;nbsp;apud Græcos âuT'?ds,inqt,uocatur,quafi manus al-tera.PolIici j^o uicinus,nudus,8dfine tuitione alterius appofiti uidebatur.Nâ poHex ita inferior eft,ut uix radicem eius excedat.Medium amp;nbsp;minimum uita-ueruntjinqtjUt ineptos,aîterum magnitudine,breuitate alterû:8gt;^ eletftus eft,q ab utrot^ clauditur,8^ minus officij gerit,amp; ideo fèruâdo anulo magis accom
D modatuszHæc funt quæ letftio pontificalis habet. Vnufquifqp ut uolet,uel He trufcam,ucl Aegyptiâ opinionem (êquatur.
Inter hæc Horus ad côfùlendum feuerus: Scis,inqt,Difâri,præter hune ue ffitum me teg{t,nihil me à noîs cenfu aliud habere. Vnde nec fêruus mihi ê, nec ut fit optotfed omnem uium,q uino miniftrandus eft,ego mihimet lûbmi- gÿ , niftro.Nuper ergo cum in Hoftienfi oppido morarer,fbrdidatû pallium me- qtdm fuift. um in mari diutile laui,amp; fiiper littus foie ficcaui, nihilo^ minus cædê in ipfo poft ablutionem maculæ fordium uifebantur.Cum^ me res ifta ftupefaceret, affiftens forte nauta,qn potius,ait,in fluuio ablue'pallium tuum,fi uis emacula turn. Parût, ut uerû probarem:8v aqua duki ablutum atq^ fîccatû,uidi fplêdo rifuo rcdditum.Et ex illo caufam reqro,cur magis dulcis aqua,^ falfa idonca Ct fordibus abluendis. Iamdudum,Difarius inqt,hæc quæftio ab Ariftote
’s iiij le 8^ pro
-ocr page 304-SATVRNALIOR VM
Ic 8ó propofita amp;nbsp;foluta cft» A« em aquam marinam multo fpi'fliorcm cft dulcisn'mo illam eflè feculêtam^dukem uero puram^atc^ fubtikm. Hinc 13 dliuSjaitjUel imperitos nandi fuftinet mare: cum fluuialis aqua,quafi infirma, 8^ nullo adiumento fulta,mox cedat,2lt; in imum pondera accepta tranfmictat» Ergo aquâ dulcem dixit,quafi natura Ieuem,celcrius immcrgere in ea quæab luenda funt:8ó dum ficcatur,fëcum fórdium maculas abftraherc:marinam utj ro quafi craflfiorêjnec facile penetrare purgando,propter (iii dcnfitateni:8t dit uix ficcatur,non multum fordiu fècum trahere» Cum^ Horus ijs afientire uideretur,Euftachius ait: Ne decipias quæib credulu,qui (ê quæftionemtçiit am cömißt fidei tuæ. Ariftoteles em,ut nonnulla alia,magis acute uere diflèruit Adeo autê aquæ denfitas non nocet abluêdis,ut iæpe qui alitjuas Ip^ cies purgatas uolunt,ne (óla aqua uel dulci tardius hoe efficiant, admifccant“ li cinerem,uel,ri defuerit,terrenum puluerê,ut craffïor faóta celerius poffit ab^ luerc^Nihil ergo impedit marinæ aquæ denfitas.Sed nee ideoquia f3lfaeft,m* nus abluit. Salfitas efn findere,8^ uelut aperirc meatus lblct,8lt; ideo magis eli' cere debuit abluenda. Sed hæc una caufa eft,cur aqua marina non fit ablutiœ ni apta,qa pinguis eft,fi'cut amp;nbsp;ipie Ariftoteles læpe teftatus eft,ôô faks docct, quibus ineftè quiddâ pingue nullus ignorât, Eft 80 hoc indieiû pinguis a(]ua: marinæ,çp cum infpargitur flammæ,non tam extinguit, qpariter accenditur, aquæ pinguedine alimoniam igni fubminiftrante.Poftremó,Homerijklt;Ïua' mur,qui folus fuit naturae conicius. Facit em Nauficaam Alcinoi filiamabluquot; entern ueftes,cum fuper mare eflèt,non in mari,fed in fluuioddem meri docet nos marinæ aquæ quiddam ineftè pingue permiftum, Vlyuw em eu iamdudû mare euafiftèt, 86 ftaret fîccato corpore,ait ad Nauficaæ tabulas» Â/xfgiTfAoz ouTVi ôcTro‘n^o^',olt;p/ âuTOÇ
oiK/jlt}} w/xoUf a'!P%iifo/Ji.ougt;KiUcigt;i' Â*4Aô«ûj
jß/o’OAüa,K)«c^ J\(jd/jâ'Vjlt;?oôçîs/})aXoi4)«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Poft hæc cum defcêdiftèt in fluuiû,diuinus uates,qui in omi re naturam lecUquot; tus eftjCxpftît qd fieri iôkt:ut q afeendunt de mari,fi in iôlc fteterunt,aquaqui dem celeriter foie ficcct,maneat aût in corporis fupficie ueluti flos qdâ,q m detergêdo ièntiat.Et hæc ê aquæ marinæ pinguedo,q fola impedit ablutione»
Simuliicra cur/ûb tnaiora efje uideantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re uera (ùnt. Turn in uniuerßim tjuomoJoni^
fio ßatjßi/ceptioneßmultKrorum nbsp;nbsp;nbsp;ab rebus in oculos promanant, an potius emiffionc radioru
exipßsoiculis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”
T qa à cæteris expeditus mihi te pauliip indulges, modo autê nobis de ( aqua fermo fuit,quæro cur in aqua fimulacra maiora ueris uidêturiqd ^genus apud popinatores plcracp icitamentoR: cernimus propofita,am* curinaquaui püora fpccie corpore, Quippe uidemus in doliolis uitreis aquæ pknis,ot dcantur. globis maioribus,8^ iecufcula fibris tumidioribus,amp; beluas fpiris ing^j tibus.Et omino iplum uiderc,qua nobis ratione c0ftet:qa iolcnt de hoc nonul li nec uera,nec uerifimilia (entire, Et Diiarius: Aqua,inqt,denfibr eft aëris tenuitate,amp; ideo earn cudlatior uifiis penetrat,cuius offenfa peufta uidédiaci-es (cinditjS^ in fe recurritSciftà dum redit,iam no diretfto i(ftu,fedundi(^u^‘^ fum incurrit liniamêta fimulacri:amp; fic fit, ut uideat imago archetype fuo^an dion
-ocr page 305-L I B E R .VH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«57 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
A dior. Nâ 80 foil's orbis matutinus,(ôlito nobi's maior apparet,qa intcriacet ingt; ter nos SC ipRim aèr adhuc de no(fte rofcidus,8lt; grandefcit imago eius tanqin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-v
aquæ Ipeculo uifatur. nbsp;nbsp;Ipfàm uero uidendi naturam nô infubidè introipcxit oe uidendirit
Epicurusrcuius in hoc non eft(ut extimo)improbanda Icntêtia, aftipulâte præ f«o«e. cipue Democrito.Quia ficut in cæteris,ita amp;nbsp;in hoc paria iènferuni. Ergo ccn fet Epicurus,ab omibus corporibusiugi fluoré quæpiâ fimulacra manarc,nec unquâ tantulam moram interuenire, quin ultro fèrant inani figura cohærêtes corporum cxuuiæ,quarum receptacula in noftris oculis hint: ideo ad depu tatam fibi à natura lèdem proprrj fenfus rccurrût. Hæc funt q uir ille cÔmemo Mtjquibus fi occurris obuius,expelt;flo quid referas» nbsp;nbsp;Ad hæc renidês Eufta
B chiusjn propatulo eft,inquit,q9 decepit EpicuR2» A uero em lapfus eft,alio' rum quatuor iênfuum fecutus exêplum,quia in audiendo,8ô guftando,amp; odo tando,atcp tangcndo,nihil è nobis emittimus,fed extriniècus accipimus,quod fenfum fui moueat. Quippe 8^ uox ad aures ultro uenit,amp;r auræ in nares influ ünt,S^ palato ingeritur quod gignat fapore, amp;nbsp;corpori noftro applicantur ta-ftufentienda.Hinc putauit àC ck oculis nihil foras proficifei,fed imagines rcRt c^uoduißoßat in oculos ultro mearc. Cuius opinion! répugnât, q? in fpeculis imago aduer cmilpone facontëplatorem Rtû refpicit,cum debeat (fi quidem à nobis ortaredo meatu proficifcit)pofteram fui partem cum difeedit oftendere,ut læua Iæuam,dextC' ndexterârefpiciat.Nam hiftrio pfonam fibi detradam,cxea parte uidet,qua crorum, ' indiiitjfciÜcet non faciem,Ièd pofteriorcm cauernâ. Deinde interrogare hûc uÎRt uellcm,an tune imagines è rebus auolât,cum eft qui ueîit uidere: an 8^ cS
c nullus afpicit,emicant undic^ fimulacra. Nam fi quod primû dixi teneat,qu3c ro cuius imperio fimulacra præflo fint intucnti,8i qties quis uoluerit ora con uertere,loties iê Si ilia cÔuertantC Sin (ècundo inhæreat,ut dicat ppetuo fluoré rcrum onîium manare fimulacratquæro ^diu cohærentia permanent nul-lo coagulo iunda ad pmanendum C Âut fi manere dederimus,quemadmodu aliquê retinebunt colore,cuius natura cum fit iqcorporea,tn nun^ potefl: eflè fine corpore:’ Dein, qs poteft in animum inducere,fimulatcp oculos uertcris, incurrere imagines coeIi,maris,littoris,prati,nauiû,pecudCr,8i innumerabiliû prætereareR2,quas uno ocuIorz iadu uidemus,cS fit pupilla q uiRi pollet op-pido parua; Et qnam modo totus exercitus uifitCan de fingulis militibus^fe jj cla fimulacra fe congcrunt,atcp ita collocata tot milia penetrant oculos intuen-
* ‘ tiscSed quid laboramus opinionem fic inanem uerbis ucrbcrarc,cum ipla rei uanitas fe refellatC Coftat aute uifum nobis hac prouenire ratione»Genuinu lu mené pupilla quacunc^ earn uerteris,dircda linea emicatJd ocuIorz domefti cum^fluuium,fi repererit in circufuR) nobis aère lucê,p earn diredim pgit,^ diu corpus offendat.Et fi facie uerteris ut circunfpicias,utrobicç actes uidendi direfla procedit Jpfe aiït iadus,quem diximus de noftris oculis cmicare,inci-piens a tenui radicc,in fumma fit latior,ficut radf) à pidorc fingStur. Ideo per minutiflimum foramen contemplans oculus,uidcc coeli profunditatem. Ergo tria iftanobis neceflaria lunt ad effedum uidêdi,lumen quod de nobis emittimus,8i ut aer qui intcriacet lucidus fit,8^ corpus,quo ofiRnlo definat intenfio» Quæ fi diutius pergat,redam intenfionem laflata non obtinct,(ed feifla in de-
s V xteram
*— -
-ocr page 306-J AT V R N AL1OR7M
xteram læuam^ difîunditur.Hinc eft,q) ubi'cunq^ terrarum fieteris,uMens ti bi quandâ cocli conclufîoncm uiderc. 8i. hoc eft, quod horizontem ueteres uo caueruncqnorum indago fideliter deprehendit diredam ah ocuHs ackni p« pîanû contrà afpicicntibus,non pergereukra,C.LXXX.ftadia,amp; inde in or bem iam rccuruari. Per planu,ideo adieci,qa altitudines lÔgiftîme afpicimus: quippe q amp;nbsp;ccelum uidemus. Ergo in omni horizontis orbe iplê qui intuetiir centron eft.Et qa diximus ^tum à centro acies ufœ ad partem orbis extendi-' tur/ine dubio in Horizonte //oAtTf©^ orbis,CCC.LX.ftadiorum eft:amp; finite rius q intuetur acccflèrit,iêu retrorfum recefterit,fimilcm circa ft orbcm uide' bitSicut igitur diximus,cum lumen qd pergit è nobis, per aéris lucem in cor pus inciderit,implctur officium uidendi, Sed ut poftit’res uift cognofci,renun tiat uiftm ijîeciem rationi ftnftis oculorum,8lt; ilia aduocata memoria recogno ftit. Ergo uiderc oculorum ê,iudicare rationis,mcmoriæ meminiffè: qa tnnii eft ofticium,quod uiliim complet ad dignofcendâ figura,ftnius, ratio, meino' ria,Senrus rem uiftm rationi rcfundit.Illa qd uifum fit recordatur. Adeoauie intuendo neccffarium eft rationis officium,ut fiepe in uno uidedi ftnfu,etiâali um ftnfum memoria iuggerente ratio deprehendat,Nam ü ignis appareat,fcit cum Sgt;C ante tadum ratio calere. Si nix fit ilia quæ uifii eft,intelligit in ipfa ratio etiâ tadus rigorem. Hac ccfsate,uifus ineifieax ê:adeo,ut q? remus in aqua fradus uidctur,uel q? turris eminus uifii cum fit anguloft, rotunda extimatur, facial rationis negligentia: quæ fi ft intenderit, agnofeit in turre angulos,amp; in remo integritatem, bt omnia ilia dircernit,quæ Academicis damnadorumfen ö fuum occafionem dederunttcum ftnfijs unus inter certtifimas res habedusfit, comitate ratione,cui nonnun^ ad difternendâ ipeciem no fuffîcitftnfusunus» Nam fi cminus pomi qd malu dicit,figura uifatur,non omino id malu eft.Po tuit ein ex aliqua materia fingi mali fimilitudo, Aduocandus eft igitftnfus al-tcr,ut odor iudicet.Sed potuit inter congeriem malorum pofitum,auram odo ris ipfi'us concepifft, Hie tadus confulendus cft,q poteft de pondéré iudicare» Sed metus eft ne ipft fallatjfi fallax opifex materiam quæ pomi pondus imita ret,elcgit.Confugiendum eft igitur ad fiiporem,q fi formæ conftntiatjtnalû cf ft nulla dubitatio ê. Sic probat,efîîcaciâ ftnfuum de ratione pendere, ideodeus opiftx omnes ftnius in capite,id eft circa ftdem rationis,locauit»
Satin reRe/criptnm fit a Platone,cibum per /lomachu trahi,potum uero per ajTOç/«# dicitur^fibrispulmonis illabi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput ,XV. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**
G1/ KI c n ~ï didis,fauor ab omnibus exortus eft admirantibus didoRt folidita-Ge .i7.c.n, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem,adeo ut atteftari uel ipfum Euangclu no pigeret. Difarius deinde
J fubiecit.’Ifti plaufiis funt,q prouocant philoibphiam ad uindicandosfi ■ contre Plato ßf Je aliéna arte tradatus,unde fæpe occurrit in manifeftos errores. Vt Plato uefter,dum nec anatomica,quæ mcdicinæ propria eft,abftinet:rilùm de ft po , fteris tradidit. Dixit cm diuilâs efle uias deuorâdis cibatui ôé potui:8ô cibum quidem per ftomachum trahi, potum )^o per ajrap/ow quæ -rfaA:«« dicitur/ibriî pulmonis allabLQuod tantum uirum uel extimaftê,uel in libros rctulifft,mi--randum eft,uel potius doIendum.Vndc Erafiftratus mcdicorum ueterum no biliftîmus,in eum iure inuedus eft,dicens ilium retuliftc longe diuerlâq ratio
-ocr page 307-LIBER .Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«58
deprehcncJit. Duas cnim cfle fiftulas inftar canaliü,eas^ ab oris faucibus pro ficilci deorfum,8lt; per earum alteram induci delabiq^ in ftomachum elculenta omnia amp;nbsp;poculenta,ex eo^ ferri in uentriculü, qd Grpce appellat hkccto koiä!«^ atcp illic fubigi digeri^,ac deinde aridiora ex bis retrimcta in aluum conueni re,quod Græcc KwAop diciturhumidiora aut per rencs in ueßcam trahi : amp;nbsp;per alteram de duabus iuperioribus fiftulam,quæ Grçce appellatur -ifaxa« fpiritum à (ummo ore in pulmonem,atcp inde rurlurn in os St in nares come-are: per^ eandê uocis fieri meatû.’ac ne potus cibus ue aridior,quem oportc-ret in ftomachû ire,procedcret ex ore, laberetur^, in earn fiftulâ per quam Ipi ritus reciprocat,ex eaq? offenfione intercluderet animæ uia, impofitâ eflè arte quadam 80 ope naturæWiyAw-rî/jiajquaG clauftrum mutuum utriufcpfiftulp,q ® fibi funt cohærentes: eamq; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;edendu bibendumqî opire ac pro
tegere fi Tfa;!lt;9a:/),nc quid ex eica potu ue incideret in illud quafi æftuantis animæ iter,acpropterea nihil humoris influere in pufmonê ore ipib arteriæ com munito:Hæc Ërafiftratus,cuiCut extimo))^a ratio conlèntit.Cum em cibus nô fqualidus ficotate, fed humoris temperie mollis uentri inlèredus fiqneccflè eft eandè uiam ambobus paterc,ut cibus potu temperatus, per ftomachû in uen-trem condaturtnec aliter natura côponeret,nifi q? iàlutare eftet animali. Deinde,cû pulmo 8Ó iolidus Si leuigatus iit,fi quidfpiftum in ipfum deciderit,quc-admodum penetraf,aut tranfmitti poteft ad locum digeftionis,cum conftet,fi quando cafu aliquid paulo denfius in pulmonê uiolentia fpiritus trahête décident,mox nafci tuftîm nimis alperam, Si alias qualîationes ulcç ad uexationê falutisCSi autê naturalis uia potum in pulmonem traheret,cum corpulenta bi-buntur,uel cum hauritur potus admiftus grauis,fcu ex re aliqua dêfîore,quid . ip fumptis pulmo patereturC Vnde ïwyÀM-îjrç à natura prouifa eft, quæ cum ci bus fumitur operimêto fit arteriæ,ne quid per ipfàm in pulmonem fpiritu paf fim trahente labatur.Sicut cum iêrmo emittendus eft,inclinatur ad operiendâ ftomachi uiam,ut apiKjiap uoci patere permittat*Eft Si hoc de experientia notû, qj qui fcnfim trahunt potû,uêtres hnt humediores,humore qui paulatim fum ptus eftjdiutius permanente. Si quis uero auidius hauièrit, humor eodem im-petu quo trahitur,præterit in ucftcam,8i ficciori cibo prouenit tarda digeftio» Hæc autem differentia non nafcerctur,fi à principio cibi Si potus diuifi eftènt meatus.Quodautem Alcæus poëta dixit,8i uulgo canitur,To}jTt wvii/aov«ozvq,,to gt;«^«tfojn^,çL'»vt'5,ideo ditftum eft, quia pulmo re gt;?a gaudet humorc, fêd trahit quantum fibi extimat neceffàrium. Vides fàtius fuiffe philofophorum omium principi^alicnis abftinerc,^ minus nota proferre.
Ad hæc Euftachius paulo cômotior,No minus te,inqt,Dilàri philolbphis q medicis inferebâjfed modo uideris mihi rem conlênfu gnis humani decanta Pw PUo«c. tam amp;nbsp;crédita,obliuioni dare.’philolôphiâ artem effè artium,8i difciplinâ diici piinaf^. Et nûc in ipfàm inuehit parricidali aufu medicinatcû philolophia illic ha beat auguftior,ubi de rationaîi parte,id ê de incorporeis.diijautaüSi ilIic in dinet,ubi de phyfica, qd eft de diuinis corporibus uel cœli uel fideBt,tra(ftat« Medicina autem phyficæ partis extrema fex eft, cui ratio eft cum teftëis terre-nisep corporibus. Sed quid rationê nominaui,cum magis apud ipfàm regnet
conic
-ocr page 308-SATVRNALIORVM
conieólura quam ration Quæ ergo confjdt de carne ïutulenta,audet ine^uita' i rc philo(ophiæ,de incorporels amp;nbsp;uere diuinis certa ratione traélanti» ne uideatur communis ifta defenfio tracflatum uitare pulmonis, accipecaulas quas Platonica maieflas fccuta eft.ETrzT-xuj'ijzç quam memoras,inuentuni natU'
• ræ eft ad tegendas detegendas^j certa alternatione uias cibatus Sgt;C potus,ut il' lum ftomacho trâfmittat,hunc pulmo fulcipiat. Propterea tot meatibus dift*” d:us eftjSC interpatet rimismon ut fpiritus egrcfîiones habcat,cui cxhalatio oe culta luftîceret:led ut per eos fi quid cibatus in pulmonê deciderit, fiiccus dus mox migret in federn digeftionis. Deinde âçîNç/« fi quo cafu fciflà fuerit,poti’^ nô deuoratur,fëd quafi iciflb meatu fiio, reiecflat foras incolumi ftomacho,q^ non contingeret,nifi uia effet humoris.Sed ôô hoc in propatulo f quibus æger eft pulmo,accenduntur in maximam fitim:quod nô cuenirer,ni fi elîèt pulmo receptaculum potus» nbsp;nbsp;Hoc quoqj intuere,quod animalia qu*'
bus pulmo non eft,potum nefciunt. Natura enim nihil ftiperfluum.fed mem' bra fingula ad aliquod uiuendi minifteriû fecitrquod cum deeft,ufus ciusnoo defideratur. Vel hoc cogita,quia fi ftomachus cibum potum^ fufciperct/up' fluus foret ueficæ ufus. Poterat enim utriufq^ rei ftomachus retrimcnta intelB no tradere,cui nunc iolius cibi tradit: nec opus effet diuerfis meatibus quibuS fingula traderentur,fêd unus utrique fufficeret ab eadem ftatione tranfmiHô. Modo autê feorfiim uefica,8ô inteftinum fcorfiim faluti fèruitrquia illi ftoma' chus tradit,pulmo ueficæ.Nec hoc prætereundum eft,quod in urina quædc trimêtum potus,nullum cibi ueftigium reperitur,fèd necaliqua quah'tatc illo' rum retrimentorum uel coloris uel odoris inficitur. Quod fi in uêtrefimulfu j iffènt,aliqua illarum fôrdium qualitas inficeretur.Nam poftremo lapides qui de potu in uefica nalcuntur,cur nunquam in uentre coaîefcunt, cum nô ni fi potu fiantjSô nalci in uentre quoep debuerint,fi uenter effet receptaculum pœ tusCln pulmonem defluere potum nec poêtæ nobiles ignorant.Ait enim Eu' i polis in fabula quæ inlcribitur Ccelaces:
Euripides uero huius rei manifêftiffîmus affipulator eft, Cum igitur amp;nbsp;ratio corporeæ fabricæ,amp; teffium nobis nobilis autoritas aftipuletur Platoni,non ne quifquis contra lentitj'nfanir^
Ohhw «e prius fuerit an gallina. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput .XVI.
Ouutn ne prins extiterit an ^alUna.
INter hæc Euangelus gloriæ Græcorum inuidês amp;nbsp;illudens, facdlànt,ait, quot;nbsp;hæc quæ inter uos in oftentationem loquacitatis agitantur ; quin potius fi quid callet ueftra fàpicntia,fcire ex uobis uolo,ouumf ne prius cxtiterit,an gallinaC Irridere te putas, Dilârius ait,8lt; tarnen quæftio quâ mouifti,amp; in quifitu 8lt; feitu digna eft.Tu enim me tibi de rei utilitatecomparans confuluP ftijUtrum prius gallina ex ouo,an ouum ex gallina prodierit.Sed hoc ita ferrjs infèrêdum eft,ut de co debeat uel anxie diiputari.Et proferam quæ in utrancp partem mihi dicenda fubuenient, relidburus tibi utrum eorum uerius malisui deri. Si concedimus omnia quæ funt,aliquando ccepiffè,ouum prius a natæ ra fàtfbum iureextimabitur.Semper erh quod incipitjimperfedlû adhucamp;im forme eft,ô^ ad perfeôlionê fui per procedentis artis Slt; temporis addiiamenta format«
-ocr page 309-I Iber .vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lî?
formatutÊrgo natura fabricans auem,ab informi rudi'mctttoccEpft,â^oiïum A in quo necdum cft lpedes,extint procedente paulatim maturitatis effcdu.Dc indequicquid à natura uarfjs ornatibuscoparatum eft^finc dubio cccpit à fim plicijóC ita cotextionis acceflïone uariatum cft. Ergo ouum uiiu fimpkx amp;nbsp;un dicß uerfum pari ipecie creatum eft, SC ex illa uarietas ornatuum quibus Gon-flat auis fpecies,abiöluta eft.Nam ficut elemcta prius €xtiterunt,8ó ita reliqua corpora decommixtione eorum creata iunt:ita rationes (êminales quæin ouo funtjfi uenialis erit ifta träflatio,uelut quædâ gallinæ elementa credcnda ftint* Nec importune elementis de qbus funt oninia,ouum cöparauerim.Omni ern genere animâtium,quæ ex coitione naicunt, inuenics ouum aliqrum eße priti cipiura inftar elemcnti. Aut enim gradiuntur animatia, aut ierpunt,aut nando üolando' ue uiuunt.In gradientibus lacertac 8^^ fimilia ex ouis creâtur.Quæ fer ® punt,ouis nafcuntur.Exordio uolatia uniueria de ouis prodeuntjcxcepto uno quod incertæ naturae eft.Nam ueiptilio uolat quidem pellitis aïis,fèd inter uo lantia non habendus eft,qui quatuor pedibiïs graditur, formatos^ pullos pa
nutrit lade quos generat. Natâtia pene omnia de ouis oriuntur generis fuijcrocodilus uero etiam de tefteis qualia funt uolâtium. Et ne uidear plus ni mioextuÜflè ouum elementi uocabulo, coiule initiatos (acris Liberi patristin quibus hac ueneratione ouu colitur,ut ex forma tereti ac penèlphærali atepun di(p uerfum claufa,5^ includente intra ie uitam,mundi fimulacru uocet. Mun dum autem conienfu omnium conftat uniuerfitatis eflè principium.
Prodeat q priorem uult effe gallina,amp; in hæc uerba têtet quod défendit af ^lerere: Ouum,rei cuius cfl:,nec initium,ncc finis eft.Nam initiu fernen eft,figt; nis auis ipfa formata.Ouum uero digeftio eft ftminis.Cum ergo feme animalis fit,2lt;ouû feminiSjOUum aût ante animal eflè non potuittficut non poteft di geftio cibi fieri anteq fit q edit* Et tale eft dicere,ouum ante gallinâ fadum ac fi qs dicat,matricem ante mulierenj fadam. Et q interrogat quemadmoduni galJinafine ouo eflè potuft,fimilis eft interroganti,qnam pado holes fadi fint ante pudenda,de qbus homines procreantur* Vnde ficut nemo rede dieet,ho minem feminis efle,(ed fernen hois : ita nec oui galllnâ,fêd ouum eflè gallinæ* Deinde,fi concedamusCut ab aduerfà parte didum eft)hæc quæ funt,ex tem porealiqd fumpfiflè principiû : natura primùm fingula animalia perfeda for-mauit,deinde perpétua legem dcdit,ut continuaretur procreatione fucceflio* Perfeda aût in exordio fieri potuiflc,teftimonio funt nunc qcp non pauca ani niantiajq de terra amp;nbsp;imbre perfeda nafeunturtut in Aegypto mures, SC in ali is locis ranæ,(èrpentes^,amp;: fimilia. Oua autem nunq de terra funt procreata, qainillis nulla perfcdio.Natura uero perfeda format,amp; de perfedis ifta pro cedunt,ut de integritate partes. Nam ut concedam oua auium eflè fèminaria, uideamus quid de femine ipfb philofbphorum definitio teftatur,quf ita fâncitî Semen generatio eft ad eius ex quo eft fimilitudinem pergens.Non poteft au tem adfimilitudinem pergi rei q necdum eft: ficut nec fèmê ex eo quod adhuC nonfubfiftit,emanat.Ergoin primo rerumortu intelligamus.cum cæteris ani mantibus quæ folo femine nafcunt, de quibus non ambigitur,quin prius fue-rint fernen fuum,aues quoque opifice natura çxiitiflè perftdas. Et quia uis
gene*
-ocr page 310-SATVRNALIORVM
gcnerandi infêrta fit fingulis,ab his iam procedcre nafcendi modoS,^uo*P’^*’® diuerfitate animancium natura uariauit. Habes Euangele utrobiquc quodt« neas,8ó diffimulata pauliTper irrifione,tecum délibéra quid ièquaris.
Et Euangelus: Quia etiam ex jods (cria fact t uioicntia Ioquendi,hocn’gt; abfbluatis uolo.cuius diu me exercuit uera deliberatio. Nuper enim mini Tyburti agro meo exhibit! funt apri, quos obtulit fylua uenâtibus.ct qult;2 utile côtinuata uenatio eft,perlata (ûnt alq interdiu,nolt;flu alfj.Quos gduxit a cSjintegra carnis incolumitate duraruntrqui ueroper notffcm lunari pleniiuo ne lucente portati (ûnt,putruerunt.Qd ubi (èiium eft,qui (cquenti nodcdeK' rebantjinfixo cuicunqp parti corporis acuto æneo,apros carne integra pertul runt.Quæro igit,cur noxam quam pecudibus occifîs (blis radrj nôdederuntu lunare lumë efftceritC Facilis eft,inqt Di(ârius,Slt; fimplex ifta refpôfiol^^, lius em rci fitaliquando putredo,nifi calor humor^ cÔuencrint. PecuduauK putredo nihil aliud eft,nifi cùm defluxio quædà latês,(o!iditatê carnis inhutro rem refoluit.Calor aût fi' temperatus fit amp;nbsp;modicus,nutrit humores.’fi exiccatjS^ habitudinê carnis extenuat.Ergo de corporibus ened:is,fol utmaio ris caloris haurit htimorêdunarc lumê,in q eft non manifeftus calor,fed occul tus tepor,magis dißundit humedla.Ei indejjuenit inieëfo tcpore amp;nbsp;auAo hæ more putredo» His didhiSjEuftachiû Euangelus intuens,Si ration! diâæd lêntiris,ait,annuas oportet.’aut fi eft quod moueat,proferre non pigeât: qa^s ueftri (êrmonis obtinuit,ne inuita aurcuos audiam» Omnia,inquit,Bu“’' chius,à Difario amp;nbsp;luculente,8lt; ex uero didfa fiint.Scd illud prcffius intuêdum ö cftjUtrum mêfura caloris fit cau(à putredinistut ex maiore calore nô ficdjSi ex minore ac temperato prouenire dicatur. Solis cm calor,qui nimium feruet qn annus in æftate eft,8ë hyeme tepe(cit,putrefacit carnes æftate,non hyeme. Et' go ncc luna propter (ûmmifliorem calorê diffundit humores. Sed nefcio proprietas quam Græci'J'/uAauocant, amp;nbsp;quædam natura incftlumini, quod de ea defluit,quæ humedlet corpora, amp;nbsp;uelut occulto rore madefaciat:cuiad' miftus calor ipfe lunaris,putrefacit carnem,cui diutile fucrit infufus.Neepttn omnis calor unius eft qualitatis, ut hoc (olo à (ê différât, fi maior minor ueft» Sed clîè in igné diuerfiflimas qualitates, nullam (êcum habentes focietatem/ß bus manifeftis probatur» Aurifices ad (brmandum aurum nullo nifi de paleis utuntur igné, quia cæteri ad producendam hanc materiam inhabiles uidétut. Medici in remedf)s concoquendis magis farmentis, ex alio ligno igncmtc quirunt.Qui uitro foluendo firmando^ curant,de arbore cui myricæ nomen eftjigni fuo e(cam miniftrant. Calor de lignis o!cæ,cum fit corporibus Gluta* ris,pernicio(us eft balneis, amp;nbsp;ad diffoluêdas iundfuras marmorum efficacitet noxius eft.Ergo non mirum,fi ratione proprietatis quæfingulis ineft, calor lo lis arefacit,Iunaris humecftat. Hinc amp;nbsp;nutrices pueros alentesoperimentisob tegunt,cum fub luna ptereunt,ne plcnos per ætatem naturalis humorisampH us lunare lumen humedfet: 8^ ficut ligna adhuc uirore humida,accepto calore curuantur,iia amp;nbsp;illorum membra contorqueathumoris adiedfio. Hocquo^ notum eft,quia fiquis diu fub luna (omno (e dederit,3egre excitatur,S^ proxf mu§ fit infano, pondéré prelTus humoris,qui in omç eius corpus difiùfus atc^
-ocr page 311-LIBER .Vn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140
difperfus eft proprictate lunari, quæ ut corpus infundat, omncs eius apcrit
A laxat meatus. Hinc eft quod Diana,quæ luna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,quafi ôiÿoivtfS
hoc eft aérem fecans. Lucina à parturientibus inuocatur,quia proprium eius munus cftjdiftendere rimas corporis,8lt; meatibus uiam dare,quod acceîeran-* do partui falutare. Et hoc cft,quod eleganter poëta Timotheus expreflît;
Nee minus circa inanima lunæ proprictas oftenditur. Nam ligna quæ uél lu na iam plena,uel adhuc crefeente deieefta funt,inepta funt fabricis,quali emol-lita per humoris conceptioncm.Et agricolis curæ eft,frumcnta de agris no ni-fi luna déficiente colligere,ut ficca permaneant. Contra,quæ humeëla defide-rasjuna crefeente conficies.T une arbores aptius leres,maxime cùm ilia eft fuper terram,quia ad incrementa ftirpium necelïàrium eft humoris alimentû. Aèripfe proprietatê lunaris humoris patitur prodit. Nam cum luna pie naeftjuel cum nafcitur,(SC tune enim à parte qua furftim fufcipit,plena eft)aër aut in pluuiam lbluitur,aut fi fudus fit,multum de le roris emittit. Vnde Aleman lyricus dixit rorem aëris Só lunæfilium. Ita undiep uerfum probatur,ad humedandas dilToIuendas^ carnes inelïè lunarilumini proprietatem, quam magis ufus quam ratio deprehendit. Quod autem dixifti Euangele de acu-to æneOj(ni fallor conietftura mea)a uero non deuiat. Eft enim in aëre uis acri or,quam medici ftipticam uoeât, Vnde Iquamas eius adtjciunt rcmcdrjs,quæ contra perniciem putredinis aduocantuhDeinde,qui in métallo æris moran-
Ç, tuqfemper oculoRt lanitate pollent: amp;nbsp;quibus ante palpebræ nudatæ fuerant, illicconueftiuntur. Aura enim quæ ex ære procedit,in oculos incidês,haurit amp;exiccatquod male influit. Vndc 80 Homerus modo,
A uy ?taXKi/»,K0f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«“Tf Xflçu'îPA’ïVaœp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus tXdi.lUa»
Owfditœj) n vtoo'(«,^K,Tffip,o-amp;K4«p 14 «fa^vSSp
hascaufas fecutus appellat. Ariftoteles uero autor é,uulncra quæ ex æreo mû crone fiût,minus ellê noxia,quàm quæ ex ferreo,facilius^ curari: quia ineft, mquit,æriuis quædam remedialis 8£ ficcifica,quam demittitin uulnere. Pari
JJ cï'go ratione infixum corpori pecudis, lunari répugnât humori.
Q«i jîitcm primi libri cum puehuius cotulerit,facile animaduertet iju^edam adhuc operit huius abfolutionideejjè» gt;fiogt;quot;t^t^lt;freptuf,hauddum adiecerit,an librariorum incuria inter-»
Coloniæ apud Eucharium Ccruicornum,ære amp;nbsp;impenlà M.Godefridi Hittorpq ciuis Colonicnfis,An-no.M.CCCCC.XX VL pridic No nas lanuarias/«
-ocr page 312-