-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Coiiectie Van Bucheii

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Bucheii Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned In full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

Litterae Latinao


mttfttomh

TC ttlnx amp;icct|%îOHrciiCK|nr yjiVcßjqiie cm ciiÄi ^lnïïoia ijna7 tTemrnjlïw-;*! (îme:

täh t-CfflA tHlcfaoCf 4 CKÜtcSi^uS lv2gt;M(Ur upw . (Hn4’0tC2rMM4'eff(^Mp(^Mb«9'

(bimo eft-utt1l^lt;gt;*'u‘f-ute0cauonepttin

* P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bim^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^sS ■

gpr (I qmd'ö^^cnj? cwè^ «in 'Hr îh(ViifîC /{hni lîc l^nrôdîi (j'r 4’4»«»gt;’e^c^ ivebgnr^ tfllOT 8?4^«f âtvmt*ân*^ffrnâr^loni

«fpamp;tpiJut Ptflm |^^Mtwtt-i-e0iMpwui9i*^ tnaw'^r tjô u^ 'ittf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wUtlffâf^âlfC«

K0W« nÄ‘^Mrw*Ä»0M'p^^(p MTplJÎ

|Ofltart/attamp;l| ctf'in

■Ü

, wirv (biïna piUtlan nifjwcrm

i,^ '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ur«»tf n»gt;«tT •

}(wdfi|c n»(lirticr iTTpajoorm mwnit^cr (tiuftir uo w fc^n/ir octwjiao^.*

efh^fySiit^ tuiüi’ J euMu^lintiptl

a wr*«tl*Plt;Ti lt;^« utoiSquot; ifturtueii^mâ, ÿtruâeA ilit^iîr^oarifUnûlU^tMrurew^

0i4 ott^^ ‘i’* tuchm^iijtu e»t^

(Inn* tifuT^Sctfittmala^osxiUia^ 4)ctu|MUÔî^ «»lt;amp;f‘oÄ-nia»^lt;J’|5^wCÎht^« wr^fH'

uer ed*i p nbsp;nbsp;fW? ifloM

ji^ypfKttr p ociMpjMÓcr ff4Äi»r cSp An- ÂÎ* lt;hoijgt;'

’f ^^]^urunVfpt€trüi tocprwoynmraof : l i ita^Hctitno p:;« (Pu^rol/ÏttnepjpmurAQ^IlrwD ï. i-- j i tttnlt;|mt|bl |»iiM(*.pw4itïM“«/M^wtOltó’cpw»

r j

vit»


• • r • trM


'4

U r


T; V- ■ nbsp;i-*-/'!.! y, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oÿt


ya. I ' '»T


o' ysh*’“ff X af nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~


r;


:Vr


i.


won? fl»j?fùrrûJ«it^p.p fiMÂ’ n(lngt;?ngt; dipbktt^ cAn v„T%«r

ealt;a«rn:n.l..rj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pw,«;,

nïïl’ (^r4ap 1 vcyUhtM (izt-inStp lt;7cft-tuc«)lecfi?gt; '

5jï|otii 1 bftpëitt cStit ftimitt

tafrtttAioVbar tptiia^ ca’|V4ï mu |Mminj«rci anuttcv i ttraarq ’

poh cçineatTt uonm/H^ Aïgt;


J rnarôr'|îtfninfiTneî»iTr;uc4amp;ca^ (F w en ôiihrfq’91 i»*l^«nr cil (hoTiiîr' flinnTowf uocnhnn^itu ntVninnTü ptlnrt ad lucli^^icarn, tnciTin*n(lt;yibaâ’tTMrc’a|gt;ri^^ iih tctînxc rnciurnürteaa e^v*‘ bóffi^w» ttoîtitntt^ y

t fhwlt;^J rcà»ftraViugt;«uwi»? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*0^110

Aigt;HZ^mm*bârcôiFn'damp;^lt;^°l''( »^’/t^fpëi'cVr , t(M9ii^^t{btCci^4'lt;yn«rudrlt;3n^/f'QSquot;l'5f^^

, \klt(â'lt;yV!rHlt;MÎtf 4urf2c-eraC4'lt;|nt*udnièplt;ap

I \wMrârlt;^ingt;Rr'4;^«gt;lt;tgt;cfhiuc]tquot;llt;i«r(jrev«*C4 :gt;i(tgt;^ fhJ^duPKoghiw/’edC^p s^wiwâr t^u la» S Ïv^Mf rdpwPtnnâttrefl^

twtSof^Cd lt;p a0(^it-4^ ‘jrb^(!(ijj/*Ç/ txî^irlio bi4gt;Ap y rCMOÏâu^feoîV.^ ^nif çX«-

“ lt;Kf^e|Ä’*lt;«^OäiPrvi?ä»Pngt; tir u0tènw*-tu am'uieft7p lt;^110110 ta) paaX*iwÆe ftu spmTV' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pc^ïmi»'’

t rowdtâl trrciiÿcmw «dfnwInteCVtât-|U1quot;^ iw Win;. \ tuÆan'^txfipetlè 4pû(MrA*t^fla «yéiWnlap

j|| p3^iléiii dtft^nni'bûnl^ oîli^ 'izC iâ^fwr^b nßrlt;n^|n»m^

n’cm tto ^itRlîô.-}

[jrlt;ïw lt;)ptè


-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-

Plt; CORNELII TA CITI EQVITIS ROMANI ANNALIVM AB EXCESSV AVGVSTI SI cut i'pfe uocat, (ïue Hifton'æ Auguftæ, qui uulgo receptus tftulus eft, libri fededm qui fupcrfuntj partim baud ofcitanter perledi, partim nempe po/ ftcriores ad exemplar manufcriptum recogniti magna fide nee minore iu/ dicio persEATVMRHENANVM* Nihil hic fingi docebunt caftigatio nes fuis quæc^ librisadditç.Libelfusde Germanorum popuIis,DiaIogus de oratoribuSjdcnic^ Vita lulq Agricolæ,non folum emaculatiu spröde/ untjed explicatiusadiundtisin hancrem fchoIrjs.Super hæcomniaac/ ceflèrunt in initio operisThefaurusconftruólionum locutionumc^ Si uof cum Tacito folennium t citatisetiâex Liuio plerCicp teftimonqs, ac in cake return memorabilium index copiofiflimus. Nec défunt aliorû in hunc au/ torem antèæditæannotationespræfationes^ fiue Beroaldifeu Akiati»

FRO



BEN


-ocr page 12-

-ocr page 13-

AMPLISSIMO patri et PR’NCIPi

Bernardo episcopo tridentino ac s. r, e.

CARDINALI BEATVS RHENANVS S. D.

N T E R ea dona gt;nbsp;præfuiornanllimc, qux mortalium bencffcum inter nos numen cch'tuslargitum cft, nihil fecudum rationem diuinicatis imaginé mains auc ^^1 præftantius homini cótigifTc magni airi cenfent, quam fapicntiçmunus ôi. huiusconferuatnceslitcras,diuinas ob hoccunótisfcculisiudicatas.Quid enim nita huma/ na foret,niG hæc artium cxcogitatrix,hæc inftitutrix ö/ ptimxcuiufcß rci,dcni(^ prudentiæ mater, admirabili diligentia àpræcla/ rifsimisolim uiris quo fempiterna eius monuméta cxiftciét nó in æs incifa aut infeulpta faxocætcrû libris K litcris latifsimecómêdata fuiffct^Acquü nero (it ut quod tam immenfum thefauru continet,minime uulgari cultiim honore præfulgeat. Nam (ï thecas rcrum pretiofarum auro argcntot^ di -gnas ducimus, fi fcrinia quibus reliquiæ diuorum infunt rcuerentcr exofeu lamur.quid literis fieri cóuenict quum diuinæ turn humanæ fapien tiç præ/ ftantifTimasopcsin fecontinentibusCltaqß myftcrio non uacatquod uete/ resharum tutelamfummis numinibusalTcripfcre,IouiPanadiq?,litcra/ rum dignitatem hoc inuolucro hand obfeure fignificâtes, Magnum enim fitaceximium neccflècft.cuiuscuradfjscxcellcntifsimisattribuitur.Vnde porro obferuatum religiofc uidsmusutin alTerendis literis fummi reges e/ nixècertarint,quum quodcognofeerentharum præfl:antiam,tum quode/ os neutiquam fugcretquantum damnu maneatres humanasfipcr focor/ diam ignaulamc^ noftram intcrircnt«Notum eft hicillius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;So/

lomonis,quern non piguitæditomonumento literarium augerc thefau/ rum,atcp aliorum ueterum principum, Alexandri Magni,Ptolcma:i,ac di/ ui Auguftiferuentifsimum ftudium.Necullisuero temporibusdefucrcta Icsliterarum patroni,ne proximisquidem. Namcp Sigifmundus Cæfar, Matthias CoruinusPannoniæ rex,aepridem Maximilianus Aug.quan/ turn litcris faucrintpaucisarbitroroblcurû. quippeucre regium cenfebanc carum fufcipcrc patrocinium quæ maximis retro principibusfcmpcrcura: fuiBcnt. Ncc eft quod quifquam diffidat huius tempons fummos monar/ chase A R OL VM Aug.SiF E RD IN A ND V M Cæfarem huiusgermanu, ab hacaui fui laude dcgcneraturos:imobonafpcs habet etiam fupcratu/ ros quantum potcntiaantcccnunt,fimodoliceat à bcllisiftisquibusquum priuatim turn publice diftinenturdum fines regnorum fuorum ab infidijs inuadentium defendunt, autiam occupatosuendicant, dumt^ fæuiftîmos hoftcsTurcas aceruicibus Criftianorum arcent,aliquantulum refpira/ re.non minus enim magnanimus ille heros litcrarum prxeonqs notus eft a a 2 quàm

-ocr page 14-

BE ATI RHENANI EPISTOL 1' quam oborbem prudentifsi'megubernatum, uidfsttn fcili’cetomantibas quas ornarät ipfc. Quod fipnndpibus propham's in laudem Temper uerz tit h'terarum fauor,quantomagis ccdcfiafticosproccres decuerithic non ceffare, quorum æquifsimo iure proprium efle debet hoc ftudium, quum quod artes pads alum næ htjs imprimis coucniuntjtum quod opes ho rum nufquam melius collocari queunt quam in cxornandislitcris. quanquam ut nunc habent res mundi,nihil piget quofdam in ftrepitum quiduis effun dere, duntaxat hie manum contrahunt. At quum Chriftiana pictas præ^ fidio literarum ucluti fundamento quodam nitatur 3 fine quibus non intelz ligimultominus defendiqueat,quantoconfultiusfuerit Khane partem refpicere efficere^ ut non folum non intercant literæ j fed potiusoceulcæ modis omnibus cfflorefcant,fintlt;^inadm{ratione Kprecio mortalibus omnibus, præfertim hoc tempore quo pax ecclefiaftica improbis quorunz dam contentionibus propemodum difiTuta eft. Neeuero hæc dicuntur quod eelfitudo tua hortatoreegeatad fubleuandasbonasartes Kfufcipiz endum difciplinarum patrocinium, quando fua fponte literis literatisc^ 0/ m nibus fauet,nihil unquam omifiura quod ad eueheda reda ftudia pertfz nere poftit. Eruditos enim ctiam ex Italia accitos in aula tua tecum habes quibuscumdifputeSjKubiregiorum negodorumurgentes curænonniz hil remiferint,quas miradexteritate folusprope fuftinesapud illuftrifsiz mum regem Ferdinandum, familiariter colloquia mifeeas, folicitudinura moleftiasquibus animum in ea rerum adminiftratione uerfantis coflidaz ri neceffe eft, deterfurus. Siquidem quis ignorât quam tu bene adum cum rcpublica Chriftiana cupias inemouendis exinferiori PannoniaTurcis, qui hac iam plus femel deuaftata uiam fibi uidebantur fccifte qua non Ger maniam modo perpopularentur,fed K Gallias deincepsinuadercnt.Itacç non fine confilio tuo,de quo baud dubito,infignis ilia nupcr expeditio con tra irruentcis Turcas indida eft atc^ fufcepta.Sed nimis dto hoftes noftri fuga fe in Thradam recepere ad famam folam tanti coeuntis exercitus,alio qui méritas damn' pœnas : tametfi populatoru copiæ qui pernidbus cquis uedi priufquam expedes omnia pafsim ijgnc ferrolt;^ cuaftare folcnt, raiz ra noftrorum folertia ad multa millia pronigatæ funt atc^ deletæ, Ac nunc lætiora rumor affert de exercitu regio, quern aduerfus occupatorem Hunz gariæ felidter pugnafle fcrunt non paucis lods receptis. Vnde fpcs eft niz hil profedurosaduerfariorum dolos,quamlibetatrocifsimis Chriftiani fanguinis hoftibusfidant.Tum recepta Pannonia magnum nobis contra Turcas propugnaculu rurfusaccedet.

Porro quantum R. D. T. uiris eximiæ eruditis faueat, facile eft diuinare, quum mihi qui nihil in literis fum, dono nuper miferit nomifma argentez um iconicam effigiem tui habens. Quæ me res mouit ne prorfus uidear inz grams nûc nec aureum ncc argenteum, fed chartaceum munufculu offerte tibi

-ocr page 15-

AD CARD. TRIDENTINVjM

tibi,plane luxta Homericam «/toiCZa/ æreaaureisrependendo ianè quod ad me attinet. Nam quum accepiflem futurum ut Annales c o r n e n i T A c IT1 denuo typis informarentur, primum experirilibuit an operæ pretium efièt uulgatam æditionê confcrre cum manufcripto codice quern nadusfucramiampridem ex bibliotheca Budenfi j cuiusautor Vngariæ rex Matthias ille Coruinus Martis 8i Palladis ftudijs inclytus, donante lacobo Spiegcllio amicoacciue meocharifsimo : quern tibi uirum iamin/ de à Maximiliani Cæfaris principatu, non folum apud illuftriflimum rez gem Ferdinandum, quorum utriufi^ confiliariusfuit ÔC à fecretis,ob raras ingenfj dotes ÔC fidem fîncerâ.haud ignotum eflc certo fcio.Deinde quum fuccederet negocium, hoc eft infinita loca foede deprauata,quod nemo ere didiftetjhac opera redituerentuha labore coepco non dcftitf,donee uniuer/ fum uolumen à capite ad calcem baud ofeitabunde contuliftem. Quid au/ tern effecerim,caftigationeslibrispræfîxæ docebunt. In quinc^ prioribus uoluminibus quæ reperta apud Corbeiam in Saxonibus, paulopoft Ro/ mç euulgata funt.item in libello Germanorum, Oratorum Dialogo, Agri colæ(^ Vita, defuere quidem fcripti codices cum quibus conferrem 3 Cæte/ rum ipfe æditionem uulgatam percurri non protfum indiligenter t ac loca quçdam accuratius excufli.Equidem multis de caufis Temper dignifsimum iudicaui t a c i t v ai, qui inter Icriptores rerum Romanorum in maniz bus afiidue haberetur,uel hoc præcipue nomine,quod non tantum perpe/ tuam bcllorum hiftoriam cotexit Liutj inftar aut cæteroru,fed fubinde res infigncis interqcit, quarum utiliftima cognitio, Hue quod ab alrjs omnino non traduntur, Gue quod hie plenius. Necefle ucro fuit Tub monarchis Cæfs. dum uniusimperio ne libidini dicam omnia parent, plurium mulz d:as,exilia5cædesi^ contingerc,quàm dum populo Romano fenatuiep fua ftetit autoritas ac maieftas incolumis. Vnde faótum ut præftantium in li/ ten's uirorum iudicio Liuio non ßt poftponendus T acitus,quin potius an/ teferendus: non quod huius floridum ac meditationem 8i curam ölens di/ cendi genus,quale Tub Vefpafianis placuit ac indies exin degenerauit in af/ fedlatam quandam compofitionem exolefcente paulatim fermonis Laz tini puritate, Liuianæ didioni illi naturalitcr amabiliter^ fluenti, nam id feculum puriflimum fuit,æquari debeat aut prçferrnfed quod fingularium rerum narratio, quemadmodum hic non meritam mortem fortiter fubie/ rit, quid alius in iuscalumniofe uocatus dixeritautfecerit, quam agendum cautecum hijs qui folo nutu pcrdcrepoftunt,quam parce fidedum, Si hfjs fimilia exempla multum conférant ad legends peólus prudentiæ monu/ mentis inftruendum. Vtinam ucro quod nos in Tacito nunc præftitimus, alrj præftentin Cicerone, Liuio,Plinio,amp; non minus deprauato L. Floro. Ab eruditis hoc operæ expetftandum eft, Si in autorum leeftione diligéter uerfatis. Sed deterretplerofc^ non imperitia,uerum labor gloria carens,6C

a a nbsp;nbsp;nbsp;5 repre/

-ocr page 16-

annalivm

reprehenfîonii’ndodlorum ctiam obnoxius « quidam rident tantum, feut/ us ferendi,quidam ncc à conuierjs abftinent, Et tarnen non eft alia uia fue/ currendi uetcrum fcriptis nifi hæc, nempeutprimum conferantur attente exemplarta manufcripta,dein iudidum adhibeatur. Tædium ego labors, nee eft ulla res in orbe faflidioGor,Facile contempfi fubinde cogitans quan/ turn utilitatishineperuenturum eflètad ftudiofos.Çuosutampliusdcme rcrer, adicci thefaurum locutionum conftruólionum^ SC uerborum, quiz bus Tacitus frequenter utitur. in quo fateor eflè multa uulgo protrira, fed tarnen infunt quædam non indigna ftudioforum adulefcentium cognitie one.In fummafi' R.D.T. hanc operam meam albo calculo dignata fucrit, bene res habebit. nam fpes eft cætcris quoep probatum iti tuo iudicio fub/ fcripturis. Bene Vale Præful Si princeps amplifsime. Scleftadq Nonis Decembris, An. m d xxxii.

ANNALIVM I N S C RIP T lO NIS R EDD I T A RATIO

Ha RIA B A T titulus Open's. Nam in æditione ueteri qua Fran cifcus Puteolanus adornauic,nunc Aólionum diurnaÜum hi/ ftoriæ A U gu fl ç nomen occurrit, nune Aôtorum diurnalium. Philippus Beroaldusiunior, AbexcefludiuiAuguftihifto/ riarum libros infcriplît.in codiee Corbeienfi titulum hune repèrent,an ex/ cogitarit ipfe, incertum. Meum certe uolumé Buda allaftim ocifiTFiy^xepop erat. Fl. autem Vopticus non admodum purus autor in uita Taciti impez ratoris Romani, Cornelium Tacitu uocat hiftoria: Auguftæ feriptorem* itaep quum utderem ilfam titulorum diuerlitatem, SC tarnen conftarct hos ipfos libros Annalium nomine infîgnitos ab autore non femel, maîui titu lum cum præfigere. Sunt autem hæc loca quibus id aperte docetur. l i/ BRo TERTIO. Exequi fententias haud inftituinifîinlîgneis perhoz neftum aut notabili dedecore, quod præcipuum munus annalivm reor, ne uirtutes filcantur, ut(^ prauis dictis faótisc^ ex pofteritate SC miamctuslît. libro c^varto. Pleraque eorumquæretuli,quæ^ referam, parua forlîtan SC leuta memoratu uideri non nefeius fum ; fed ne/ mo ANNALEis nofttos cumfctipturacotum contendcrit,qutueteres popoli Romani res copofuere. ingentia illi bella, expugnationes urbium, fufoscaptos^ reges,aut,(] quando ad interna præucrterét,difcordias Con fulum aduerfum T ribunos, agrarias frumentariasi^ leges, plebis SC opti/ matium certamina libero egrelfu memorabât. Nobis in arôto SC inglorius labor. Immota quippeaut modicè lacefsita pax,mœftæ urbis rcs,ôf prinz ceps proferendi imperrjincuriofuserat. in fine eivsdem li/ Ni mihi deftinatum foret,fuum quæq^ in annum referre,auebata-' nimusanteire ftatimt^ memorare exitus,quos Latiniusatc^ Oplius cætcz ric^flagitijeiusrepertoreshabucre, libro xiii. Neronefecundum,

L.Pifonc

-ocr page 17-

IN s C R. IP T I o NI s RATIO

L.PiTonc CofuhbuSjpauca memoria digna cuencre,nifîcuiIibcatIaucJan? dis fündaracntis ÔC trabibus,quis molcm amphitheatri apud campû Mar lis cxtruxerat, uoluminal'mpkre, quum ex dignitate popuîi Romani rc/ -pertymfîtjrcsilluftrcis annalib vs, taliaDiurnisurbisadismanda' l'c. Atep hocpoftremolocoipfîsTaciti uerbismanifefteeuincitur,libroS iftos Adorum diurnorum nomine minimè donandos.Enimuero diueriÎA ratem infcriptionis in ædidoneueteri hincaccidifTc rcor, qûoniam manu/ fcriptum exemplar nuHum forte ccrtum titulum prxferret : quæ rcs arguic libroscfle truncatos,quemadraodum alioadhucargumenco infradocez bimus.Dcin airi doéti modo Aótionum diurnaliumjtnodQ Aôtorum,no men afcripferunt.quippe meminic Diurnorum urbisaôtorum libro x n i loco quem mox citauimus, Si diurnæ adorum fcripturx, quorum ramen fcminimefertautorem.item libro tertio:Matrcm Antoniam,inquit, non apud autorcs rerum no diurna Aclorum feriptuta reperio ullo iuRgni offi cio funcîtam, Sed hæc nomendatura no in banc hiftoriâ compctat.quum ipfe res i IIu ft reis perfequatur,humilibus Ü uulgaribus reliftis. Proindc rez ftius inferipferis, Hiftoriæ Auguftxannales, quàm Aftiones diurnales, fiucAftadiurna.Sane lornandesqui res Gothicas infcripfit Alanusgez nere ceu mihi uidetur,Taciturn uocat Annalium feriptorem,Cornelius ed am, inquit, annalium feriptor narrat. Quod ß cui parum idoneus is autor habetur propter infclicitatem illorum temporum ,cogitetueri(jmilee(Te(îc citatum Taciturn apud raeliorem aliquem feriptorem comperîflccum,quê ipfe fit imitatus. Equidem quid in exemplari Saxonico Beroaldus repere/ rit ignoro, ceu dixi. tametfi titulus quem ille prxtulit operi fummè placet» Nam hiftoriam Auguftam aut interpretari fanôlam oportet,aut, ut ira diz cam,Augufticam,hoceftres Augufiorum traôlantem,quam reftiusfor/ talTeuoccs Auguftalem .Sicnimirum olim uulgusRomanum ciuitatibus quibufdam Auguftarum nomen accommodauit abAugufto Odauio» lam non eft quur huius noui tituli nos pœniteret debeat, quando T. Liui/ us libros fuos Annales appellat.Id facit uolumine tertio dcc. quintæ. Verz bafichabcnt.Non fum,inquit,nefeius ab cadem negligentia,qua nihil dez os portendcrc uulgo nunc credunt,necp nunciari admodum ulla prodigia in publicum,n£cp in Annales referri.Cæterum Si mihiuetuftas res feriben d nefeio quo padto antiquus fît animus, amp;nbsp;quædam religio tenet, quæ illi prüden tiflîmi uiri publicè fufcipicndacenfuerint,ea pro dignis habere,quç in meos a nn al es referam. Haftenus Liuius. Quem locum eolubenz Anttdlet dus in medium adduxi, quo optimus feriptor exeufetur à nemine non noz tatus quod in commemorandis prodigijs modû excédât. Annalium quos alij confcripferintcrebraquum apud Tacitum,tum apud Liuium mentio. Cxterum huiufmodi claufulæ teftantur Annales eflèjPrincipio anni,Piin ripio ueris. Eodeni anno. Idem tempus, Principio infequentis anni,Idem

4 annus

aa

-ocr page 18-

ANNAL. INSCRIPTIONS RATIO

annas nouas cen'mom'as accepit. pcftikntia quæ priore anno in boucs in ƒ grucrat.co uerterat in hominum morbos.Exitu anni,Fine anni.Quæ ora/ tioncs apud autorem utrumc« frequenter oceurrunt, Porto quia uetuftum uolumen Taciti quod ad fccula noftra relidum eft,unde cæteri libri propa gati dc(criptilt;^ funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuiflê uidetur argumêto codicis Buden

Îîs amp;nbsp;mutati in æditione Romana tituli, ueri fimillimum eft hiftoriarum li/ broshuius autorisprorfus confufoseflejôCfragmenta tantum extare ex truneatis ternionibus utcunc^ colleda. Nam quod Tacitus libro 21 tradic fecutusMofes largasaquarum uenas fuis aperuerit, affirmât Septimius Tertullianus libro quinto contineri. Sic cnim fcribitin Apologetico. Hanc,inquit, Cornelius Tacitus fufpitionem eiufmodi infcruit.Isenimquinto hiftoriarum fuarum bellum ludaicum exorfuSjSi quæ illic fcquûtur.Ergo,nifi fallit in Septimio fcriptura,ex quin to libro fadus eft uiccGmusprimus.Non fucceflîtin conferuandis neceftàz ri) fui monumentis quod agebat T acitus Auguftus; etiamfi fingulis annis Annales gentilis fui curarit decies excribendosôi in omnibus ponendos bibliothecis,quo faltem numero freti æternum durarent. Verum quis rez putet fecum ruinam imperq R.omani,prouinciarum omniû deuaftationes, tot tam^ diuturna bella quibus totus Occidens concuflus eftTrancis, Ale mannis,Gothis,Langobardiscundaperpopulantibus,mirûuideriqueat tantum adhuc fupereftè de fcriptis autorum ueterum. Accedit Chriftiano rum à librisgentilium olim magisauerfus animus.Sed tarnen in tanto mo nachorum numéro femper reperd funtaliqui prifcis literis fauentcs,qui dez fcribenda autorum monumenta curarincHanc utilitatem cœnobijs præci

pue deberaus.Sic nobis priores quintp T acid libros Corbeia Vi furgi fluuio uicina, Benedidorum monafteriû eft, conferuauitjproximis annisillinc ad

Leonem x.Pont.Max. allatos.

-ocr page 19-

Sgt;THESAVRVS LOCVTIONVM CON S TR VC TION VJM Q_VE ET VOCVM TACITO SOLEN-nj'um,per Beatum Rhenanum obiter collecfîusjadiundîis pl er un qj ex T.Eiuio teftimoni^s,cuius etiam baud pauci loci hic reftituuntur.

Promptus leruitio,pro ad fcruitium,0f fimilia,

N N A LIV M primo. Quanto quis feruitio promptior Jte/ rum.Sed diuitem,promptum artibus egregtjs.ItemjLaici-uiæ iueta,laborum intolerans.Infra, Statuant tempus,quo fœdiffîmum quemcß ÔC ièditioni prompt«, ferro inuadant. Item Secundo.Iuuenem improuidum ÔC fâcilem inanibus. Item. Sed amici accêdendis ofFenfionibus callidi. Rurfum, Prompta illi legionum ftudia. Mox Pifo promptus kroci^ bus. Ibidem. Ducittp ualidam manum amp;: praelio paratam»

Tertio ♦Tiberiumfpernendisrumoribus uaîidum. Quarto. Apud auresfijper/ bas offenfîoni proniores. Infra. Cæfar ualidus alioqui Ipernendis honoribus Item«Et promptu libertati ÔC ad mortem animû. Infra. Quod mater Agrippina promptior Neroni erat.Quinto. Nam Trio facilis capeflèndis inimicittjs.îtcm. Callidum olim SCtegendisiceleribus obicurS. Item, miniftrifceleribus.Infine. Occultu ôC fubdolum fingendis uirtutibus. Vndecimo.Ille ut erat magnis aufîs promptus,id eft admagnaauià.Item.EtadoptandoBritanntco paratum. Mox. Vt iniîdqs incautum,ita iræ properum.Item.Et uenire promptum ultioni,affer rent.Duodecimo, Charitate,filiæpromptior. Li.ij. Nec^paciautpræliopara-tum.Item.Et iuuenem imperitiæ fuetum.Lib. 14.Et iam iamcß affore obteftans uindicîîæ properam.Item, Serendis frugibus incurioiôs.Lib. i5.111e libertus cui-cuncf flagitio promptus. Item. Qui ÔC feciendis iceleribus promptus.Libro 17. Seruorû manus fubitis auidæ. Libro i s. Vt annexa claffis ÔC pugnç parata. Item, Meîioribus incuriofos, id eft ad meliora.Infra. Apud Vitellium omnia indiipofi tajtemulenta, peruigilijsac Bacchanalibus quàm diiciplinac caftris promptio ra.Itê.Mutiani animus nec Veipafianoalienus.Libro 19. Et omnia pronauiâo rib us.Libro 20. Ciuitas pauida amp;nbsp;feruitio parata. Rurfus. Vt^Domitianiani-mum Varohaudalienumdeliniret. Nifimalis Varodicftumauferendi caiu pro à Varo.In uita Agricolæ ubiin uulgatis çditionibus legebatur:Eo(ÿ in bello fa ci Ies,amp; nos icripßmuSjEocß in bellum faciles.quid fi quis à Tacito fcriptum fuiflê putet.eotç bello faciles. Infra. Omniacg prona uitfîoribus.Rurfus.Peisimi malig/ nitate amp;nbsp;liuore pronum deterioribus principem extimulabant.Liuius lib. z.de-cadis quartæ.Et campus terrenus omnis,opericß facilis.Libro z.dec.quintæ. Cu ius magna pars maturamiliciæeflèt.L.Florus,Ille corpore,armis,fpiritucçterrL bilis,ô6 nomine quafi terrori compofito Vercingétorix,Sic enim illic lego.

Vita concedere,Fato conccdere.Item concedereabiôlute.Fihem uitac fibi ponere.Mortalitatem explere. Animam reddere.

Supremum diem expIere.Fatum excipere.

Annalium primo.Vt Agrippa ûita cocefrit. Quinto. FineanniPoppæus Sa binus côcefsit uita.Hoc dixit libro iècundo,finé uitæ implere.Finê,inquit, uitæ (ponteanfatoimpleuit.Inffa.Sifatoconcederé.Tertio.Fine anni conceftère uî ta infignes uiri.Quarto. V t quandocunqp conceflèro.In fine Tertt). Supremum diem expleuit. Quinto. Fine uitæ fibi poiuii.In cake Quinti, de Tibcrio. inter..

cluià

-ocr page 20-

THESAVRVS LOCVT1 ONVM

cluß anima creditiis cft mortalitatêexplcuine.Duodccimo.Tædio curarû fcffiis Oftoriusconcelsit uita.Ltbro 15, AtL.Volufiuscgrcgiafama,cócc(ÏÏt.iJb. 14. Animam tandê poft fera triftem uuïncra reddidit.Infra. Conccftitcp uita Burrus incertû ualetudme an ueneno.Ibidem. Spuitû finiebar. Vfurpat finire abfblute inhücfenfum incalcelibri Quinti.Sic Tiberius finiuit, otftauofiCfeptuagefimo aetatisanno.ItêjSuamanucadere.Lib. 15, E tribunisGranius Syluanusquam.-u is ab folutusjfua manu cecidit.Lib.itf. Neep enimmulto poft,uimfibiattulit.In uita Agricolæ. Conftans ÔC Übens fatum excepifti.

Indiccre mortem,amp; fimilcs locutiones.

Lib.15.ErgO regredi ÔC indicere mortem iubetur.Mox.Quineceisitatcm ul/ timädenunciaret.Libro i5.Ergonunciat patri abtjeere fpcm,ö: uti neeeßitafe.

Compertusflagitij.Manifeftus deIi(fti,ÖL fimiles locutiones

Annalium primo. Nullius tarnen flagittj compertum. Secundo. Cur in uxore delitfti manifefta, ultioncm legis omifiliet. Tertio. Sufpetftumtp iam nimiæ Ipèi Seianum ultro extulifte. Item. Sufpeóicpcapitalium criminum receptabantur. Quarto. Aduerfus unicum nullius ante flagitrj compertö. Infra, Ne tarnen offen fionisaut metus manifeftus foret.Duodecimo.Spirant? ac uitæ manifeftam ad^ uertere paftores.Lib. i ?.Acmulationis fufpeeftos. Infra Exercendisapud atrarL um fedionibus femofus,æ tum uanitatis manifeftus . Sicenim repofuimuspro uanitatibus,R.urfum.Ac criminum manifeftos merito ad leruitutem retrahi. Libro i4.Supremisteftamêtiuerbis,ambitionismanifcftus.Lib.i5.Atcp ipfe nice/ ftus,Sè magnæcogitationismanifeftus erat.Item. Non quiaconiurationismant feftumcompererat. Infra. Sed uerbafua præpcdiens,pauorismanifeftus.

Verlùm pro eucrfo,fiue mutato.Item uerti.

■ Annalium primo.Igitur uerfo ciuitatis ftatu. Tertio, qdem illi ciuitatem tier/ tijôCc.clamitabunt. Quarto. Antequâ Vefuuiusmons ardefccs,facicm loci uer-teret.Quinto. Verfæ^ Artabanires. Vndecimo. Etfiresuerterentur,formido. Duodecimo. Verß ex eo ciuitas.

' Differre pro in diuerßs partes ferre, hoc eft Ipargere.Item pro iacftare.Sermonibus diftulerint.

Annalium primo. Pars multo maxima imminenteis dominos uarijs rumorib. differebant.Tercio.DilFerricp etiam per exfernos,ranquam ueneno intcrceptus effet. Quarto.Differtur per manipules Taeßrinareomnesnotü totprælrjscon-fctftentur.In hue fenfum dixit in Otftauio Augufto Trâquillus Rumorc ab ob-tredîatoribusdilato.amp;fc.Libro zi.Caftracpin plano fita,ui fluminis differebâtur, hoc eft iatftabantur.Sic enim illic legenda pro defcrebantur. No aliter dixit Te-rentius, differi doloribus, amp;nbsp;diffèrri cupidine Plautus. Græcorû eft imitatio, qui in hunc (enfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbum ufurpant.Liuiuslib.4.dec.quartæ. Qui ma

le cômiflamlibertatcm populo Romano fermonibus diftulerint. Idem uerbum dimittere fie ufurpat,pro in diuerßs partes mittere. Vt li.5.dec.4. Nabis extern plo circa omneis uicos maritimos dimifit ad ieditiones in qs mifeendas. Libro 5« dec.quintæ.Per omnes ciuitates cohortes dimifit.

Educffusproeducato.

Annaliû primo.Hunc SC prima ab infantia edutflû in domo regnatrice. Infra, lam infans in caftris genitus in contuberniolcgionû edutftus. Quinto.Et lèuera partis difeiplina cducîus. Infra. Artabanû Scythas inter educlû. Liuius lib.i.dcc. primae. Et puerS ut in domo à paruo edutftû. Sic enim locus il le ü gendus efl,ut particulainierta.nccßfcribendum educatu,ccupcruulgatçæditiones continent.

Sufpeôare pro fufpetftum habere.

Annalium primo.Et quidam Icelus uxorisfuipecIabant.Iterum.Et parifama ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publice

-ocr page 21-

C o N s TRVCTIoNVM ET VOCVM puWfCc/iirpcciabat.Quarto.Ncpellici fufpccfîaretLir. Vndccimo.Qimmpotch nam eiusfufpec^ântcs. Duodecimo. Qui Agrippina magis magisqjfufpécfiànÿ. Lit». ij.Sufpeôiabat maxime Cornelium Syllam.Libus.Suipedante Nero né, Iiaud fàlià efleetiam quæ uera non probabantur. Lib.ig, ad poftrèmum Valens épetulantia etiam perfidiâfuipeôlabat. Libro nbsp;nbsp;Sed omnem prolatationenl ut

inimicam ui(fîoriaî fulpecHabant.

Delpedîari.

Libro iecundo. Liberos eins,ut multum infra, deipetfîare, id eft defpedîabat. Libro 18.Ne ut uióïi ÔC ignaui deipedarentur.

Afpedtare.

Primo. Omnisexuta æqualitate iuftà principis afpedlare. Duodecimo. lam lient urn baud procul mari quod Hyberniam in lulam afpediat. Decimoquirtto, Cuncfta etiam aipelt;ftata,quæinfcemina nox operit,

Omnis pro omnibus.

Vt in exempio quod mox citauimus. Omnis exuta æqualùatc iuflâ principis afpcclare.Hoc eftjomnes aipetftabant.

ProueduSjaliquo uftp uetftus^Sic 8^ Prouehfr

Annalium primo, de Augufto.Poft^ prouetfta iam fencdius.Itc. Qua hæfita/ tionepoftremo eo prouedus eft.Secûdo.Eô ufq? corruptiois prouedus eft.Ter lio ætateprouecfta.Libus.Prouetftanoxerat.Itê. Tan^ Agrippinægratia pro/ ueóum.Libro 14.EÔ prouedîâs Romanorucupiditates.Lib.i$. Nee nift proüè óa node eniisi funt.lib. i9.Baftus honoratacuftodia libutnicis nauibus Hadriâ prouedus.ltem.tlluc ufr^ proueda.lib.2o.Paulatimcjt per altércationê ad contL nuas Sc infeftas orationes prouedafunt, Lib.21. Sic prouédijtentato telorûiâ/ du dirimuntur.Liuius lib. i .dec.quartg. Vt inde prouehi ad primas anguftias Eu bœæpoftèt.Rurfus mox.Et trâquillo prouedus Chalcidem paulo ante lucem.

Peruehi de eoqui deftinatum locum contingit. Peruedus,qui peruenitquo uoluit.

Secundo. Vfq: ad Amifiam flumê fecunda nauigatione peruehitur » Lib. 14. Geftamine fellae Baias peruedam. Infra. Sylla fexto die peruedis Mafsiliâ per-cuiToribusantemetum ÔCrumoreminterfidtur.Libro ky.Titusaudo animo ad pattern peruedus. Paulopoft. In Afi'am atcf inde Romam peruedum eft.

Praeuehijde tranfeunte.

Præuedus,qui tranfijt,

Secundo.DeRheno.Qua Germania praeuehitur. Sic Ulùrpatprælatus lib.5. Nec iterate ualuitprælatusequo.Libro 2o.Paululummoreinafcenfu,dum mifr filia hoftium prouehuntur.Libro 2i.Hincpracuedus ad GermanienCxercitum manus tendebatLiuius lib.y.dec.quartæ.Ciuitates quas præuedus eft amp;c.

Præteruedus.

Libro ly.Igitur orâ Achaiæ SC Mix 21c læua maris praetetuedus.Libro i9.Cn to agmine forum amp;: imminentia foro templa præteruedi» Liuius lib. decadis quartæ.Præteruecîi mœnia portum Phcenicum minus duummillium fpacioin de diftantem petiere. Eodem paulopoft. Cuius peftilentiaimetu profedi quum praeterueherentur Pamphylium fînum.ôlt;c.

Deuedusjquoties delcenditur.

Secundo. Rhefcuporis Alexandriam deuedus.Tertio.Nareac moxTibéri deuedus. Sic Selcftadio deuehimur Argentoratum Elio flumine. Annalium quarto. Ac fimul utrunc^ cxercitum Rheno deuedum Frifijs intulit.

Inuedus.

Libro is-ltawidoreslatqs hoftium inuedi.Libro 2o,QuummanipuIariumpe dora

-ocr page 22-

THESAVRVS LOCVTIONVJH

(flora ccruicibus inucói. Virtute pracpofin'onis,id eft,ue(Si in pccflora manipula/ rium.Liuiuslib»4.dec.qutntac.Superato Leucata Coripthium finuminuecfïus. Infra. Ab inueóis iam portum audit.

In pracfens.In praefentiarum.S^ ad praefrns,pro tumjdeprætcn'to.

Annalium primo. Nulla fn pracfens formidine, dum Auguftus aetate ualidus, fccß domum amp;pacemfuftentauit. Infra. Achaiam ac Macedoniam oncradc-precantesjleuariinprælèns Proconfulariimpcriotradicj Cælàriplacuit.Secun.-do.Mitticj ex lenatu placuit quiprælèntia fpecBaret. Tertio.ModicS in prælèns leuamentû fuere. Quarto. Quae in præiens Tiberius ciuiliter habuit.Inffa.Ple^ runcp tarnen quid in praefentiarum conduceret,oblitum.Lib. 15.Plautus ad prac/ fens filentio tranfinilTus eft.Libro 1 $. Nee multo poft omiflâ in pracfens Achaia. In cake libri.In pracfens baud animaduerfum, poft arma lulq Vindicis ad aufjîû cium 3^ præiàgium futuræ ultionis trahebatur.libro i Aduerfum illuftres difsi mulatum ad præfèns. Ôô mox redditu odium. Libro 2 o. Clara ea uicloria in prac/ lens,in pofterum ufui.Liuius lib.^.dec.quintæ.Satis quidem ÔC tunc in pracfen^ cia caftigata ilia legatio erat, cum tam trifti reiponfo ueftro dimifta.

Species quam alibiimaginemuocat,uulgusformam.

Annaliumprimo.Specie recufantis flagratiftimecupiuerat. Iterum. Quibus Rhodi fpecieieceflus exulêegerit.Ea fola fpecics adulationis fupererat.Iterum. Sed Pompeium imagine pacis,8C Lepidulpecie am»titiac deceptos.Itê.Per ipe.x ciem exokulandi inleruerunt digitos.Infra. Specie legis eius tradtauir,hoc eft,ti tuIo.Item.Exercitumimaginecaeforöinfepultorumcßjtardatumadprxlia.Item. Quato^ maiore libertatis imagine tegebantur. Secundo. Fauorabili in ipeciera oratione uim imperrj tenuit. Infra. Magnaqi illic imago triftium lætorum^.T er tio. Biduum fuper hæc imagine cognitionis abfumptö. Infra. Speciem magis in amicitia principis uim tenuit. Paulopoft. Refpondit Blæfus fpecie recufantis. Item.Imaginemantiquitatisiènatuipræbebat.Rurfum.Magnacf eius diet Ipeci es fuit. Quinto. Speciem uenturifimulans. Libro i5.Iamenimfubielt;ftiscampis magna fpecie uolitabant.Eodemlibro.Quod unSiam ôd tarnen pulcherrimum babebat,imaginem uitæ fuacrelinquere teftatur.hoc eft exemplar.Libro kS.No (fturna: quietis imaginem ad ipem baud dubiâretraxir, boc eftj imaginationem, Libro zo.Manente tarnen in ^eciem amicitia.Liuius lib,(».dec. quartæ, Nihil e^ nim in ipeciem fallacius eft,quam praua religio.

Rumore incedcre.Tenebras incedere,pro fubire,Slt;r fimiles locutioncs.

Primo. Quippe rumor incefterat.Item. QuQ Pannonicas legiones leditio in/ cefsit.Rurlum. Nam ipes inceirerat,dilsiderc hoftem.SecOdo.De practore inlo/ cum Viplanrj Galli quern mors abftulerat, fubrogâdo, certame inceisit.Iterum. Occukus rumor incidebat. Legerim, incedebat. tertio.Incedebat enim deterri/ mo cuiep licentia. Rurftim.Incefsit dein religio. Mox. Quoties ualitudo adueria Flamine Dialem incefsiffet. Quarto. Ac turn rumor inccfterat.Infra.FcedSanni principium inceisit. Quinto. Si uanitatis aut fraudum fufpicio incclferat. Item. Qiiiarumorincedebat,fore.Vndecimo.Sed undiepnuneij incedSt.Lib.ij. Cae ter urn continuo exercitum ocio,fama inceflit.Lib. 15. Et poftquam tenebræ in/ cedebant.Libro 17. Atepilium cupido inceisitadeundi uiienditp templû Paphig Veneris.Libro i ÿ.Multacum ftrage inceflerat contftatio. Libro 20. Inceflêratcp fama.Libro 21. Ciuile cupido inceisit. Liuius libro 7.dec.quartae.Timor inceisit Liuium, ne ÔC auxiliares circumuenirentur, ænauibus etiâ ab terra periculum eilet. Terentius. Vnde noua nunc religio in te ifthaec incelsit.cedo.

Tranlpofitio coniuneftionum.

Primo. Aegro ôi corpore fetigabatur,Pro acgro corpore fetigabatur.Quin to.Hæc mira quanquam,fidem ex eo trahebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In

-ocr page 23-

C o N s T R V C T I o N V M ET VOCVM

In nomi'nibus prouindarum aut infularum omifle prgpofitiones, Annaltum i. Et comité uno Fabio Maximo Planafiam ueóum,pro ad Plana fiâ.lnfulæ nomê eft.Sicfupra. Vtinepotêunicum Agrippa Pofthumum in infu/ Planafiâprotjceret. Secundo. G ermanicus Aegyptû proficifcitur,Quarto. Vt iudicio iurati ienatus Cretam amoucretur efFeceras. Quinto Grafidius Sacerdos pretori Vfticam infulâ déportât»Sic enim nos eu locû emendandum opinamur. Trâquillus in Augufto, Ab Adio quû Samum infulâ in byberna iê reccpiflct.Li uiuslib. i.dec.quintae»BaftarnasprimûadterrorêomniûDardaniâimmifit.Lib, x.M.Lucretius Chalcidê adueniens.Lib.$.Si reducêdi eius cauià exercitum gyptuminduxiflet.lbidêmox.Cyprum extemplo daflèmmifit. Item, Pars Cy^ prum nauigant»L*ib.i.dec.quartac. Et équités mercedecôducftos Aegyptum auc xitLibro iêptimo.Quum Samum rei priuatae cauià ucniiïèt,Ibidem.Samum tra iecerunt.Sic Cicero in Verrem dixit. Confugifle Delum.de Latona#

Inermus pro inermi.

Primo. Quem ignaruminermurnt^. Infra. Sine uulnere milites, qui i^mifomgt; nos,inermos,aut palanteis ceciderant. Sic infra dixit,iêmermos. Apud Liuium le gitur etiam femifomnus libro decimo dec. quartæ. E conuiuio QC comeflàtione propeièmifomnusraptusfum ad cauiâm parricidij dicendam.

Propius uero,proeo quod eft,magisad ueriratê accedit.Propior fîdes.

Annalium primo.PropicS uero Tiberium ac Liuiam amp;^c. Librodecimo odai/ uo. Vnde illi fuper iîmilitudinem oris propior ad fallendum fides

Propius à contumelia quàm à laude.

Libro i$. contumelia à laude propius fuerit,poft Vitelliumeligi.

Minora uero.

Libro decimo ièptimo,Quidam minora uero,ne turn quidê obliti adulationis. Maiorauero. Minora uero.

Lib. 18. Sua quiic^Iàdaextollêcesjfalià,liera,aut maiora uero miieebât. Liuius li-1 dec.tcrtiae.Incerrain maius uero ferriiôlêt.Li.7 Omnia maiora etiâ uero pre^ fidia hoftiû,minora fua,metu interprété femper in détériora inclinato, ducebant, Maior fama.

Libro uigefimo. Maior hinc fama tradidit, deum ipfum appullàs lit tori naues Iponte conicendiiïè.

Ambiguus imperandi.Rudis dicêdi,Slt; fimilia.

Primo.de Tiberio.Tanquâ uetererepublica,ôf ambiguus imperandi.Eodem Iibro.Drufusortodie,amp;uocatacôcione,quanquamrudisdicendi. Tertio. Atqp illeprudensmoderandi.Infra.Furandimelior. Quarto. Malcficaeuitac,ftdorandi ualidus. Paulô poft.Erat illi prçdarû receptor,ac focius populandi,rcx Garaman-. turn.Quinto. Præcipuus olim circumueniendi Titq Sabini,amp; tunc luendæ pœ-næ primus fuit. Infi-a. Senfit uetus pugnandi. Sic ante dixit, fcientiaecerimoniaz rumqiuetus-Libro 15.Audiêdiquaefaceret,infolenserat.Libro 20.Auido milite eruêdçciuitatis.Lib.zi.Quippe miles Romanus armis grauis, èC nandi pauidus.

Dare fàmæ,pro fpargere in uulgus.

Primo.Dabat femæ,ut uocatus,elelt;fîuscp potius à repub.uideretur, Irridere fiue inridere,pro ridere,amp; irrifus participium.

Primo.Multû irridêtib. qui ipfi uiderât. Li. 4. Ad uana amp;nbsp;toties irrifa reuolut^,, Irrifus pro rifu.

Primo. Retinêteis centuriones inrifu amp;nbsp;contumeltjs poftremo uerberibus in^ fèôîantur. Tertio. Non fine irrifu audientium poftulauit. Decimotertio. Irrifum ex eo fperans pueri.Pafsiue.Libro 14. Sed hoftibus irrifuifuit.Libro 15.Tum in., telledo barbarorum irrilu-Libro 17. Ipià ætas Galbæ Ä irrifui QC fàftidio erat. Li-b b bro

-ocr page 24-

THESAVRVS LOCVTIONVH

bro 19. Nccdcfuitquiunum confulatus diem (iscnim in locum Cæcinacfuper-€rat)magno cum irnfu accipientis nibuenttsq! cblandiretur.

' Übtctus pro prætextu.Itê proauxilio. Verbale nomê ab obtêdo.

Primo, Pictatem erga parcntem,5c tempora reipub.obtentui fumpta.Duode cimo, Cupido auri immenfa obtêtum habebat,quafi fubfidium regno pararetur. Libro I J. Sed claritas natalium, 0^ meius temporum obtentui, ut quod fegnitia cratjiapientia uocaretur. Libro 1 g.Deletæq^ omnes copiæ forent^ü uidorem ex/ crcitumattinuüîètobfcurumnocfîis obtentui fugientibus.

Obtendo.

Primo, Adea Druiusquumarbitrium ienatusamp;f patris obtéderet. Tertio.Ma tris preces obtendens.Item.Nubilem filiam obtenderet.Vndccimo. Faiio hber^ tatis uocabulum obtendi.Libro 19. Curisluxum obtendebai. Libro zo. Manfuz ram diicordiam obtendens,ni iemina belli reftinxiflet.

Honorum pro hononfico,item pro honefto.Sic amp;:honoratus

6C bonorate aduerbium.

Annalium primo. Quanquam honora oratione. Tertio. Quae in Drufum paz trcm Germanici honora Só magnifica Auguftus fecilîèt. Quarto. Simul honora de Germanico, Agrippinam miierans dilîerebat. Libro decimonono.Balïus ho-norata cuftodia liburnicisnauibus Hadriam prouedus.Libro uigefimo. Manen tibushoiioratamilitia,digredientibus fpolia Romanorumofferebantur. Infra. Quod fifium eius primo rerum motu in colonia Agrippinenfi deprehenfum,ho/ norate cußodieranc.

Sepultura,pro aóu ièpeliendi.

Primo.de Augufto. Auxilio icilicct militan tuendum, ut fepulturaeius quieta foret. Rurftim.Sepulturamoreperfetfia.lrê.Ne hoftes quidê iepulturâ inuident. Secûdo, Qui locus fèpuiruræ deftinabat, Qiiinto. Et quia dânati publicatis bonis fepultura prohibebâf.Lib. 10. Accuiàti poft iepulturâ.Paulo poft. Vtquomodo exequtjsac promiicua Iepulturâ ièparant.Ltb.iy.Côcedi corpora fepulturac, cre marii^ permifit.Mox.Humili iepulturâ in priuatiseius hortis contexit.

Crudum ieruitium proincipiente.Cruda iènecftus.

Primo. Diê ilium crudi adhuc feruirtj,ô6 libertatis improfpere' repetitæ,quum occifusDiôator Cælar.Inuita Agricolae. Et quibus crudaacuiridisfenecftus.

Prudens rei,pro eo qui icit aut intelligi trem.

Primo. At apud prudentes uitæ eius, uarie extollebatur arguebatuf ue. In uita Agricolae.Cæterum animorum prouinciae prudens.Liuiuslib.4 dec.quartæ.Ni Achæilocorum prudentes inftitiftent.Idem nono dec.eiufdem. Prudêtifsimi ui-ri omnis diuini humaniqî iuris. Idem libro quarto dec. eiuidcm, uocat Hifpanos Emporienièis,quorum oppidum à mari retradius crat,imprudcntes maris. Libro primo dec.eiuidem.Duo iuuenes per initiorum dies non initiati tempkim Cere-ris imprudentes religionis,cum cætera turba ingreisi iimt.

Obtegens fui.

Qiiarto. Animus audax, fui obtegens, in alios criminator.Item. Quictam 5^ intelligentem humani diuiniép^iurismentem duint. Infra.Maris potens. Item.Vc eredum amp;nbsp;fidentem animioftenderet.Quinto.llle nifilacefteretur.modeftiçre-tinens Itê.Sed côditoris Seleuciretinens.Duodecimo.Intelligensfalfi.Sicenim cmendauimus quod ante legeretur,falli fe. libro. 14. Vt eft uulgus cupiens uolu-ptatum.Libro 19. Amicorum inimicorumq; negligés Libro 20. Impotensamo-ris.Libro 21.Corpora hominum falubriajóf ferentia laborum.

lacere aliquid pro enunciate,fîue ipargere in Uulgus,lacere probra.

Annalium prtmo.Quædam dehabitucukucjamp;inftttutis eius iecerat. Secûdo

-ocr page 25-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVH

In fèiaóa nolle ad cognitioncm uocart.Jtem.In Gcrmanicum eontumelias lace-re.Tcrtio.Si ucra forent,quæiacerêtur. Infra* Mamercus annquaexêplaiaciens». Quarto. Neq^ raro,neq5 apud paucos talia iaciebat.Infra.Igttur Laciaris lacere for tuttosprimum lermones.Quinto. Etfi qua difcordcs lecilfent ltem. Per uanilo/ quentiamamp;T minas iaciebat. Vndecimo. Incß fceminas illuftresprobra iecerat. Duodecimo.Vocem Claudq quam temulêtusiecerat.Librodecimoquinco. Inter k aut inter amicos iaciunt.

Corpus pro collegio,quod lurilconfoltisquot^ufurpatum uutgo uocant uniuerfitatcm.

Primo. Neq^ abicedere à corpore. Declarat id infra. Vnum elTe Reip.corpus, atcpunius animo regendum. Tertio. Neqjabicedentem à corpore, Iimul urbem tntrauiire. Decimotertio. Qiiippelatefufum id corpus. Liuius libro otHauo dec. quartæ. Achæorum aiïueicerent legibus inftitutiscp, ita unius eos corporis fore, Libro nono. Vt corpus unum Sf concilium rotius Pcloponnefi eßet.

Edióïa in populum iecerat.

Libro decimonono.Quodediäain populum pro Vefpafiano magnifica,pro-broia aduerfus Vitellium iecerat,

Struere adornare,fiue infidiari.Itê^ coftruere.Itê pro inflrucre.

Primo. Vartjs mox criminibus ftruenteTiberio circumuentifunt, Secundo: Tumulum tarnen nuper uarianis legionibus ftrutSum. Eodem, Struxit^ tem.Infra:Struxittçcauiâs Item Etmanebant ftrutfîismolibus literar Aegyptiæ. Itcm.Stru(niSCarcus.Item,ftfuóasfibiinfidias.Quarto.Struó!asprincipiinfidi-as.Infra.Et ftruebaruragger.Item Vltrocß ftruebantur qui montrent perfugere ad Germaniæexercitus. Rurium.Strueret dolum,cçteri teßes adeßent. Quinto: Suis in terris flruere nidum. Vndecimo. Quo minus firueret crimina amp;nbsp;accuia/ tores. Duodecimo. Nam ubifui matrimonij certafoit, ßruere maiora Libro 14. Eticena in tempus flrutfîa. Infra. Singulos per annos confurgeret ac flrueretur. Libro 15. Et ßrutßa ante auguralem ar^i fubditafaceaccendi.PauIô poft.Publi/ cis locis firuere conuiuia. Rurfum. Enimuero liberales Temper epulasflruxifle, Libro ly.Tanquam crimen ac mox infidias Fonteio Capiionißruxißet. Liuius libro x.dec.quintp Caßra anteurbem ponit,omneisc^armatos incampoflruxit, Fle(fîere,abfolutc.

PrimOjFIexitpauIatim.Rurfuminfra.Tuncàuencrarione Augußiorfus,fle/ xit aduiefrorias triumphosq? Tibertj.Quarto.Qiiorum rumore arguebatur in am bitionê flexilTè.Infra.HueHexit,utamp;c. Sic polteadixit, uertitin Sabinû.Quinz to.Flexitadgrauiora.Acrurfum.Ad Artabanumuertere.Libro i5.Sedflexiße ad Fenium prgfeeßum.Libro 1 y.Increpabat ultro, quod tanto ante traditum VF tellio imperium,ad Othonem uertißent.

Aduoluigenua,uirtutcpræpofitionis.

Primo. Ambulantis^Tiberij genua aduolueretur. Quinto . Quanquam genua patris aduolueretur.Libro 15.Genua ipfius aduolui.Libro zo.Qiiidam ocu-lorum tabenotus genuaeiusaduoluitur.Sicdixitlibro 19 Difiecitobruitqiquos incideratjpro in quos.

Aduehor illum,pro ad ilium uirtute præpofitionfs.

Secundo. Vt quolq? aduetfrus erar. Tertio. Agrippina Corcyram infolam adz uehitur. Quanquamhocetiam referri poteflad claiîem eorum, ubinominibus prouinciarumautinfularumpræpofitiones non adduntur. Quarto. Et fepemoe niaurbisadfidentem. Item . Qui nunc patientiam lènis, amp;nbsp;iègnitiam iuuenisiu-xtainfultet.Quinto.Adfidêdo cafiellum. Libro decimonono. Stcechadas MaC filienfrum infulas affertur,hoc efl,fertur ad infulas.Poflêt etiam ad eum ordinem b b Z referri

-ocr page 26-

THESAVRVS LOCVTIONVM

rcfcmi, ubi in proprijs regionum aut infularum nominibus ad præpofîtio omiïti-tur.Libro 2i,Sed utquofq^eorum aduehebantur.

Aduoluipedibus.

Primo. Præceps SC fingulorum pedibus aduolutus. Item, Pedibus^ Caecinx adiïolucretur.

Alicuiaduenire,pro ad aliquem.Propinqua Seleuciæ aduenta^ bat. Vir tute præpofitionis.Vtfupra.

Annalium primo. Properantibus Blaefus aducnit. Sic mox. lamcç peóori ufq^ adcreuerat, pro ad petHus .Item. Sed Cattis adeo improuifus aduenit. Quinto, lamcp multa manu, propinqua Seleuciæ aductabat. Libro 16.Tyridates accipien-do rcgno aduentabat. Libro. 2 0. Cui excidium aduentabat.

Turbatum abfolute.

Primo.Poftquam turbatum in caftris accepere, T urbare,abiblute.

Annalium Si unaalteraueciuitas turbet.Quarto. Quum répété turbarefor^ Cunacœpit.Lib.i7.Quibufdâ,ut in tumultu,notabilius turbâtibus.Lib.ig.Quan quamconfularibus legatis nihil turbantibus. Lib. 19.Denio agmine obturbabat» De communibus commodis,id eil,ob communia commoda.

Primo. Quem miiTum ad uos à Germanico exercitu de communibus commo dis. Liuius libro quinto dec, quintae. Qui de quacuncp caufa tum afpernati no-ftraauxiliaeftis.

Morti depofcere,pro ad mortem.Refcrtur autem depoicendi uer-bum frequenter ad fupplicium.

Primo.Dum Centurionem cognomento Sirpicum,ina morti depoicit, Exre confulere,hoceil,pro ut occafio tulerit.Simileilli,Pro re nata.

Primo.Nullisiàtis certis mandatis,exre confulturum.

Vt adiblet,pro ut confuetum eil.

Primo. Quafi per officium obuiæfuerclegiones,nonlætæ,utadiblet. Tertio. Nonalacri,utadiblet,remigio, Quinto. Non,utadiblet,le(flopermagiilrosaeili-matoqs carmine.Libroi7.Prpcipitibus,utadfolet,nuncijs.Liuius libro primo dez cadis primæ.Vbi illuxit,paratis omnibus,ut ailblet, uocari ad concionem utrun-queexercitumiubet.Libroiecundoquartædec. Quodlcgatiab Ardeaqueiliin fenatu erant,fibi in monte Albano Latinis carncm,ut aflblct,datam non cfle.Li-bro quarto decadis eiufdem.Ludoscp magnos,qui una uoti eilent, tanta pecunia, quanta aiIbIeret,faciendos.Eiufdem libro feptimo. Accepta à Liuio claiîê, SC fax crificiojut ailolet,rite facfîo.

Licentia fimpliciter pro poteilate fiue permiisione.

Primo. Quur ueniiret,neq; augendis militum ilipendijs,necß adleuandis labo-ribuSjdenicß nulla bene faciendi licentia.Expone priora, necß adaugêda militum ftipendia,nclt;^ ad alleuandos labores.Libro 14.Statuerent ut uellent, data àC abz (bluendilicentia.Paulo poft.Mox licentia habendi obliuioncm attulit.

Prouifus US ui.

Primo. Ac prouifu periculi hyberna cailra repetentem,circumfiilunt.Duode-dmo.Quod prouifu deum uidua iungeretur principi fua tantum matrimonia exz perto.Infra. Cura,prouifu, perinde agere,ac fi hollis ingrueret. Libro. 15. Nullo rei frumentariae prouifu. libro ig. Difpofitu prouifuq? ciuilium rerum peritus. liz bro 19. Ne oculi quidem prouifu iuuabant. libro 20. Sed paruum prouifum,ni co piac in cailra conueherentur,rapi pcrmifere.

Aemulatus agere,pro æmulationes,hoc eil atmulari.

Libro 13. Ne in urbe aemulatus ageret,prouinciæ Lufitania: praeficitur.

Aducrlbr

-ocr page 27-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

Aduerfôr tibi.

Primo. Vt illic quocf commodislegionum adueriàretur. Quarto, CæterSnccÿ tuis netj Liuiae deftinatis aduerfabor,

Äducriör te,

Primo. Sua fäcinora aduerfari deos lamentatur. libro 17. Sed ambitionemfcrigt; ptoris fecile aducrferis. Sic enim habet codex manuicriptus, no ambitioni.Infra. Vidiftis commilitones notabili tempeftate etiam deos infauftam adoptionem ad-uerfàntes.Iibro. 19,Neue ie ut parricidam adueriarentur.libro 20, Vulgus aduer.» (ari regem, inuidere Äegypto,fibi metuere.

Aliqua re gratus in uulgus.

Primo.Et fi altj bonis artibus grati in uulgus. Sic öi Cicero loquitur. Secudo. Multa^ in uulgus grata ufurpauit. Quinto anto acceptius in uulgum, quanto modieus priuatis ædificationibus.libro x 7. Læta primoribus ciuitatis, celebrata in uulgus Celfi laus.Item. Fames in uulgus inopia quaeftus penuriaalimetorum* libro 18. In uulgus aduerlö rumore fuit.Infra. Vnde crebracin uulgus mortes, liz bro i9,Spolia in uulgus cedebant.

Pertimere.

Primo.Nihil in uulgo modicum:terrere,ni paucantmbi pcrtimuerint,impunc contemni.libro i7,Sub Tiberio ÖC Caio tantum pacis aduerfareip.pertimuere, Oßentus US ui.

Et hoculurpat in datiuo.ficut 0!^ obtentui. Annaliu i.Corpora extra uallii abz ieäa oftetui.D uodecimo. Auribus decifis uiuere iubet,oftctui clemêtiç fue, SC in nos dehoneftamêto.lib.is.Iturö Tyridatê oftentui gêtibus,quâto minus $ cap«'/ uumClnfra.Et ore ac mêbris in eum pallorê albentibus,ut oftentui eflct,multum uitalisipiritus egeftum.lib. 17. Noua iura Cappadociae, noua Africae,oftentui ma gis ^manftira. Sic enim ibi Iegendum,non,oftenta.lib.i9. In Galliam Iulium Ca lenum tribunum,in Germaniam Alpinum Montanum amp;c.oftentui mifere.

Curare exercitum. Afiâ curare. Curare legiones. Curare abfolute.

Primo.Inferiorê A.Caecinacurabat.Quarto. Quiprocôful Aiîam curauerat, lib.^.Is Macedonia tum intêtus, Achaiam quocß curabat.Infra.Getulicus ea tem peftatc ftiperioris Germaniæ legiones curabat, Vndecimo. Duo abditi qui Ro-mg curarent.lib, 1 ^.Diurna po.Romani,per prouincias,per exercitus curantium legunt.lplè aêlus executio appellatur.lib. i $,Syriæ(^ executio Cincio, copiæ mi,-litares Corbulonipermiflæ,libro i9,cxploratorcs,utmos eft,longius curabant, Moderor tibi,

Primo.Sedquibus Silius moderabaf. Secundo. Naueislbluit,modcrabaturlt;ç ► urftii,Tertio.Quia,fibiquii(çmoderabatur.libro i5.Modcrandumfortunæra^ tus.Liuius libro primo dec.quartæ. T um uero Athenienfium ciuitas, cui odio in Philippum per metumiamdiu moderata erat.âSc.Libro ieptimo dec.quartæ. Rc liqua oratio fuit, utmemoresrerumhumanarum, ô^fuæ fortunae moderarentur, ÔC alienam ne urgerent,

, Exit!) certus,prodecxitio,Ambiguuspudoris.

Prime. lamcglapidis iêîucruentus, amp;nbsp;exitq certus. Secundo, Modo nô omnia metuêda ambiguus pudoris ac metus reputabat. Infra. Incerta ultionis, anxia fui, Quarto.Relinquendaeuitæ certus. Quinto.Inccrtus animi.libro i2.Namubi fui matrimonij certa fuit. Infra. Retraxere ducem deftinationis certum. Infra. T um Agrippina fceleris olim certa, amp;nbsp;oblatg occafionis propera.libro 18. Nequaquam trepidusjfèd confiltj certus.libro 19 .Incertus animi, amp;nbsp;infidis confîlqs obnoxius. libro zo.Lætus ÔC ipei certus.Paulô inferius.Igitur ciuilisdiisidq certus. Sic enim manuferiptus codex continet, Et fequitur. Nunquam magis affliâam rem Ro/ b b 3 manam

-ocr page 28-

thesAvrvs locvtionvm raanam.Qiianquam in uulgatis aeditionibuslegftur.Igitur ciuilis defci'fcendi ccr^ tus, Vt Ciuilis fit nomen proprium»

Tranipofitio præpofitionum.

Primo.Non unus hæc,ut Pannonicas inter legionesPercennius.Infra. Cerni adhuc Germanorum in lucis figna Romana. Item» Quantumcß Amifiâ Lup^ piam amnes inter, uaftatum. Item. Capto propere campo humentia ultra. Item» Multacç eo coram, Secundo. Noftra pro ripa. Item. Quinta ab hora diet ad no., óem cæfi hoftes.Item.Tiberim luxta.Rurfum.Oppido à Canopo.Infra. Danu-bium ultra. Tertio. Littora Calabn'ae contra fitam. Item. Senatu coram. Et,patriz bus coram »Item. Quos inter ambigebatur.Infra.Gentileapudfolum»Itcm.Orna turn ad urbis»Rurium.Vnum intra damnum ftetiiïèt. Item» Quod præturam iru tra ftetit» Quarto. Miienum apud SC ilt;aucnna. Mox. Sed præcipuû robur Rhe/ num iuxta.Item.Dum populatio lucem intra fifteretur.Rurfum.Ita Sardianos in ter Smyrnæoscg deliberatum, Quinto. A carnifice laqueum iuxta comprefîâm» ïtem.Riparn apud Euphratis.Rurium.Mare inter ÔC extremes Albanoru mon/ tes Item.Quosfupereques ÂJc»Paulôpoft. Ripa ad Euphratis. Vndecimo.Sed claritudine paucosinter ienumregum.Itc.Humum infra moliri.Rurfum. Eafrx-per re.Itcm, Maxime^,quos penes potentia.Duodecimo.Seu deleiflo die augen dam adinuidiam»Paulô poft.Deducere iuuenê, ripam ad Euphratis iubet» Item. V t templum iuxta, equos uenatui adornatos fiftant.Rurfum. Quum roftra iuxta cuftodibus circumdatus,Libro . Quo iblutius urbem extra laiciuiret. libro 14. Promontorium Mifenum inter ÔC Baianum lacum. Item. Viam Mifeni propter æuillam Cæiàris Dilt;flatoris. Paulo poft» Viam Mifeni propter.Item. Cappadoz cum ex nobilitate.libro 15.Oceano abuiqj petita.Infra.Occidendg matris Nero? nisinterminiftros,Iibro is.Eft ludçâinter Syriamq? Carmelus.libro i9»Vt(^ cumule fuperrecetiacaede ueftigia incellere. libro 20. Alq uia inter Mofellam^ flumen. libro zi.Hancaduerfus urbem gentemqj Cçiâr Titus amp;re.certareftatuit. Itcm.Infulam inter Germanos^.Liuius libro quarto dec.quintæ.P.Nafica egre-gius adulefrens omnibus ex unus quibus hefternadie pugnariplacuit. Pro,unus ex omnibus»Libro primo.dec. quartae, Excelib infu^eftu fuperba iura redden/ tem.Libro otftauo dec.tertiæ»Quos inter belli cauia eflet.Libro quinto. Vbi po-tentius iam eftè id malum apparuit,!^ ut minores per magiftratus fedaretur»

Eximere conftantiam,pro adimere.Miferationem eximere.

Primo.Quippe pluriû ugcordia coftantiam exemerat. Tertio. Et fiprçftimpta fpesjhortâdi caufas exemerat. Vndecimo. Quànquâ res aduerfie confiliu exime/ rent. Sic enim repofuimus,eraib uerboadimerêt lib. i j. Quia diisimulationênox amp;nbsp;laiciuia exemerat»Liuius libro ç.dec.quintæ. Miferationê omnem ftultitia ig-norantis fortunam fuam exemit. libro 2» Deinde ut plurium clamore amp;nbsp;curfu à portis dubitatio exempta eft.Virg.Poftquam exempta fames epulis.

Materies pro materia»

Primo.Ea uetuftilsima militaribus odfjs materies.Ite. Coceflam filio matcriem. SecQdo. Relinqueret materie Drufi fratris gloriæ» Tertio. Præbuit iuueni materie adipifcêdifauoris.Quarto. Præbuittçipfimaterie. Quinto.Et materiescrimi-nandi.Itê.Præbuitcpmateriêdotfîifsimisindigenarum.Duodecimo.Etmateriem fceleri detrahendam.libro 17. Sed plurima ad fingendum credendumt^ materies.

Mulcflare uerberibus.Mulcftare exilio.Multftare morte»

Primo. Proftratos uerberibus mulcftant. Infra. Et fpeiftantium immodeftiam exilio multftandi poteftas prætoribusfieret.Quinto.Exilio aut morte mulôaren-tur.libro ij. Vt quidam accufàtorum eius exilio multftarentur »libro i4.Et qui alq feditionem conciuerant, exilio muldîati funt.

Exoluere

-ocr page 29-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

Exoluere pœna.SC fimilcslocutioncs.

Libro i4.Tituriumô^ Caluifium pœnaexoluit.Item. Donee Pn'(cus6ó AL phenus defern's caftris,ad Vitellium regrefsijpudore proditionis cunctos exoluc rent.Libro zo.Cóieólisin eum relis,initiumexolucndæin pofterutn culpæfece re.InlibelIoGermanorum.Vtfe quoqjpudore uiôîoriæ excluant.

Ferox animi,amp; fimiles locutiones.

Primo.Et animi ferox,inter obftâtes Ô6 armatos ferro uiam patefecit. Itê. Sed fœmina ingens animi.Eodem.Rudem fané bonarum artium. Rurfus. Caeteroz rumimmunes,nifi propulfàndihoftis.Secundo, Sedhune mitem erga amicos, modicum uolup ta turn.Tertio. CæfàrAuguftuspotentiæ lècurus.Item. Sed im-piger militiæ.Rurfum.Quanquam pecuniae modieus. Quarto. Ferox fcelerum-Mox.Anum (ùaptenaturapotentiæanxiam.Item.Fortunæinops.Infra. Callidi temporum amp;nbsp;iàpientes.Rurfum, Adeo fadorum innocens fum.Item. T.Liuius eloquentiae ac fidei præclarus.Infra.Rerum ueftrarum prouidum, ofFenfionum pro utilitate publica non pauidum.Item.Is recens praetura,niodicus dignationis. Paulopoft. At Agrippina peruicaxiræ.Rurfum.Quodtalis fyluæ frequens cundusqj erat.Infra.Ingentiumbeluarum feracesfaltus. Quinto. Præftâtifsimus (àpientiæ.Item.Scientiæcerimoniarumeçuetus. Infra. Magisac magistrepidus admirationis ÔC metus.Item. Continuus principis,pro eo qui continue agit apud principem.Mox. Aemilium genus fœcundum bonorum ciuium .Item, Oroden (ôciorum inopem. Paulopoft. Parthos abièntiunt æquos, præientibus mobiles* Libro i2.Et fubueniendum ibcijsuirium çmulis.Item.Atroxodif Agrippina,8^ facinorum non rudis.lib. i^.Procax odq,6ô poteftatis temperantior.libro 15. Ma gna uiscamelorum onuftafru menti. Infra. Atcf ipfe ut ’jetitiæ,ita mœrorisim.-modieus egit.Item. Animi ualidus ôô corpore ingens.Iibro nî.Laiciuiæ inexpcrgt; ti.Mox.Inquietusanimo,occafionum haud iegnis.Infra.Sic ipecie bonarum artiumfalfoSjôC amicitiae fallaces.libro 17.Non ramen adeo uirtutum fterile iecu lum.Item.Et pacis artibusbelliinexpertus.Paulopoft.Prouinciam aditu diffîcL lem, annonæfœcundam.Itcm.Confilijq!quamuisegregtj, quod nonipfe after-ret,inimicus.Rurfum.Pecuniæalienaenonappetens,fuæ pareus,publicçauarus* Eodem Iibro.Corporeingcns,animi immodicus.Item.Vrbanæ militiçimpiger, bellorum infolens.Item, Non modo iacentia ÔC plana urbis loca,fed fecura huiuf modi cafuum,impleuit.Iibro is.Veipafianus acer militiç.Rurfum.Nec uiroruni inopes, SC pecuniæ opulcntae. Item. Coloniam uirium ÔC opum ualidam. Infra* Namq^promptus animi Martius.Mox.Celfus doli prudens.Infra, Non tulit lu-dibriûinfolens côtumeliæ animus.libro 19. Gregarius miles futuri focors. Item. Decoris iècuros.Mox.Strênuus militiae.Item.Futuri ambiguus. Paulo inferius, Ignarus militiæ,improuidus confilq.Ibidem. Neq; fidei conftans,ncq3 ftrennuus inperfidia.Item.Ipfeæger animi.Et rurfus. Veluti captus animi.Et,Sermonisni mius erat.Mox,Ciuium fanguinisparcQcredidere .lib.20. Reôi peruicax.Item Tributorû expertes.Rurfum.Confiltj ambiguus.Paulopoft.ille, ut irritus Icgaz tionis,redtjt.Rurfus.C.Cæiarturbidusanimi.Irem.Ingens rerû. Rurfus. Neefiï bits milité,fed ueterê expertûtç belli.Itê.Diuerfus animi. In libello GermanorS. FrugiferarS arborS impatiês,pecorü fcecûda.In uita Agricolç. Frugû fœcSdum. Rurfus. AnimorS prouinciç prudês.Item.Nos terrarû ac libertatis extremes,re-ceflùs ipfe amp;nbsp;finus fima défendit. Rurfus. Securusiam odij.Liu.lib.^.dec. 4.Tre pidicçrerS fuarû.lib. 8, Romanis Gallici turn ul tus aftuetis etiâ uanitates notg funt.

In centuriones inuadere.

Primo.Repente lymphati diftritftis gladqs in centuriones inuadunt. Infra. Vt himoxpedesinhofteminuaderent» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

b b 4 Exu*

-ocr page 30-

THESAVRVS LOCVTÎONVM

Exuere fidem.Exuere tn'buta.Exucreuirtutes»

Primo.AtillemoriturSpotius^fidem cxucrct,clamitans.Sicfupradixk.Ex/ uto^ Lepfdo.Item.Exuta aequalitateJnfra,Alifs gentibus ignorana ïmpertj Ro mani inexperta eflè fupplicia,nelcia tributa,quæ quâdo exuerint amp;c.Infra. Qua uirtutem diu retinuit,quum cæteras exueret.Secundo.Percómunes Itbcros ora uitjCxueret ferociam.Infra. Niß certam ante diem profanes ritus exuiiïènt. Ter-tio.Tum exutoiufiitio reditum ad munia. Paulopoß. Obièquium erga imperaz toremexuit.Infra,M.Pifoexuta dignitate. Item. At pofiquam exui æqualitas. Quarto, Bonisep exutus.PauIopoft. NÓ cnim exuere impofita munia.Infra.Eo/ anno Frißt tranfrhenanus populus pacemexuere,Quinto,Seiani amicitiam cx^ teri faWb exuerant.Item.Virilibus curis fœminarum uitia exuerat* Rurfum.De-ditfpaciu exuendipadla. Mox. Netpexueratpedorem. Vndecimo. Acne iufla exuerunt.Mox.Ne tarnen miles ocium exueret, Vbi uidetur Iegendû,induerct» Duodecimo.Et miCsis corruptoribus exuendam ad fidem hofies emercari. Infra: Territum exutum^ campis Mithridatem. Decimotertio. Exueret obfrquiQ in matrem.Item.Vthoßemuagumexuerent ièdibus.Infra, Repertaep ipeditioris coniugis,promiffa exuere,id eft exuebat.Libro 14. Auitis bonis exuuntur.Infra: Exueret magiftrS, iatis amplis dodloribus inftrudus maioribus fuis Paulopoft: Attamen neutrum datis à fe praemtfs exuit.lib. i Abrumperet uitam,ac ea ctui-tatc,cuius charitatem olim,nunc alpetftum exuiflet.Infra. Exutus«^ omnibus fortunis.libro 17.Ac nereuerentiam impertj exuere uiderêtur.Iibro' 19. Prima iu uenta quietis cupidine fènatoriû ordinem exuerat.libro 19, Ac maiore ex diuerfo mercedejus frsep exuerent.Infra.Cuius iacramentum cQtfîis circa hoftilibusnS exuerat.Libro zo.Quando etiamiapientibuscupidogloriac nouilsima exuitur» Infra.Quid fi GalliæiugumexuanttRurfus. Et ii exuiflènt feruitium cupidine imperitandi.Item.In ciuitatesquæfocietatem Ro.nonexuerât.Iib,2i,Necquic-quam prius imbuuntur,quam contemnere deos,exuere patriam, parentes, liberos,fratres,uilia habere.In libello Germanorum,Nec niß bofte caefo exuere uoti uumobligatumcpuirtutioris habitum.Inuita Agricolæ. Et arrogantem dC aua-* ritiam exuerat.Item.Exuereiugumpotuere.Apud Liuium lib. 4.dec.4.L. Vale rius contra M.Porcium Catonemmulierum caulam agens, NSquam inquit,lal-uis fuis exuitur fcruitus muliebris. Significat autem fœminas lèmper offîciolâs in fuos effe,uel maritos, uel Iiberos,nifi hffs per mortem priuentur.Libro 7. Exu tosep magna parte prædæad mareac naues redegit.Idem rurfuslib.7, dec. tertiac. Ita repente exuit antiquos mores.

Induere munia ducis,induere frditionem.

Primo.De Agrippina Germanic! Cæiàris uxore.Munia ducis per eos dies in duit.SecSdo.QuijUe bellum tolerarct,fèditionem induerint. Quarto, Habitum ac uoces dolentum ßmulatione magis libens induebat. Quinto. Qiialem diem Tiberius induiflet,pari habitu.Infra.Sceptuchi utrin^ donis acceptis,more gen ticOjdiuerla induere. Rurfum.PlurimüadulationisSeleucenßs induere. Vndeci mo.Autditiumfamiliarum hxredes Eferninosamp;S Aruntios magnum animum induifte.Duodecimo. Quorurex Hyliates focietatem Meherdatis palam indue-rat.Infra.Etiam aduerfus nos hoftilia induerat.Iib. 15. Animû bonis artibus no in-duerat.Infra.Quia fpeciem iudicq induere no poterat.Iib.16, Niß cótra inftituta cerimonias maiorû proditorêpala'm âfhoftem Thrafea induiflèt.lib.20. Quae /uper inftâtia mala,faHos pauoresinduerat,delciuiffe Africam. Infra. Galbam QC infracla tributa hoftiles fpiritus induifte,

In tempus.

Primo,Senfit miles in tempuscôfiâa.Secundo,TmoIum Icuariidemin tern pus

-ocr page 31-

C o N s T R V C T I o N V M ET VOCVM

pus tnbutis Quarto. Quod unum malorum fufFugium in tempus erat.Libro 14* Etfcenain tempus ftrult;f(a.

' Reum fubdi,fubderé ue,Rumorcm fubdere,

Pn'mo,Metuens,nereus fubderctur.Rurfum.Vtcpmos uulgo,quâu(s felfis, reû fubdere.Terno.Maicftatis crimina fubdebàt. Quarto. Subditis qui accuiàto/ rû nomina fuftinerêt.Quinto.Et fubdito rumore, tâ^ Meibpotamiâ inuafurus,

Intendcre metum, pro intentare.

Primo.SpemoflFcruntjmetumintendunt. Infra.TradereuexilIü intento mor tismetufubigût.Tertio. Adueriumosin hoftem intendit.Ité Ob intenta Lepû dæ pericula Qiiarto.QuQ omnia alia conquircrent,inrenderêtcp. Vbi tarnen po/ tius pro augerentexponendû.Infra Necj tarnen dubitabat in NcronêSC Agrip pinam intendi, Quinto. Quurmutua accufatione intenta.lib.rj.NerointcIIecQa inuidiajodium intendit.Itcm. Qucm metû Graptus c.tali mendacio intendit, Intendcre pro augere.

SecûdoLanguefcet alioqui induftria,intcndct iôcordia.Item.Intcndere uera, adgerere falfa.Quarto,Vim præfeâuræ modicam antea intendit. Infra. Et huic negatus honor gloriâ intêdit.D uodecimo. Ardorê exercitus intendebât.Lib.i 4. Qùibus excifis.metuhoftmintêderet lib.iy.Quippe biantes in magna fortuna amicorûcupiditateSjipfaGalbacfacilitasintcdebat.lnfra.lntêtisalimentorûpre,. cijs.Iib.i g.Intendebat formidinem,quod publici conGlij facie difcelTum Mutina.

Præiidium agitare.

Primo. At in Chaucis cœptauere feditionem, praefidium agitantes uexillarij,“ Sic amp;nbsp;Liuius loquitur lib.y.tertiç decadis,quanquam is locus in uulgatis æditio-nibus eft deprauanfsimus.nam fie habet. Qua Brutiorum præfidium effê agita^ tæ proditionis conciliator nunciauerat.Tu icribe.Quâ Brutiorum cohorte praefi l'iuij loctu dium agitare,proditionis conciliator nunciauerat. Sic enim in manulcripto codigt; ce legif,qucm nobis bibliotheca Spirenfis fuppeditauit.Talibus mendis indigne eonfpurcatusellpafsimLiuius,Ôf totiamannishæc curaneminem tangit.O fiu dioforuminanem fiduciam.Tacicus Annalium 15. Turrim qua præfidiumagita batjdefendere aulô.

Agitare latrocinia.

Duodecimo. Aduentu Catthorum latrociniaagitantiuhî.

Moliri fores.

Primo.Concurfucpad ianuam faâo,moliûturfores.SicLiuius î.decadisoôa uolibro dixit moliri naues Etmolientibus ab terra naues Philippus fuperuenit. Item.Pœniancorasmolirentur.Rurfum Tacitus Annalium fecundo.Moliûtur templorum fores. Vndccimo.Quteq? in apertograuia,humum infra moliri.Duo decuno.Nuptiasq?Domitij SCc.ôô Ôdtauiae Cæfarisfiliæ, moliri.Item.Molitur crimina ôtfaccufatorem.lib.i J.Fratri eius L.Sitlano necêmolita.lib.ig. Subruit murosjinftruit aggerem,molitur portas.Infra.In quam gladiatores nauibus mo/ licntes.Germani nando prælabebantur.Liu.lib.d.dec.quartæ, Affèâa labore ac uigihjs corpora ex fomno moliebantur.

Molitor cædis.

Vndecimo.Et Appjanæ cædis molitor Narciflus.

Aduertere pro in fe uerterecommoucrec^.Itcm pro attendere.

Annalium primo. Sed uelut in urbe uiefia faciès, gemicusq;,ac planclus,etiani mihtum aures ora^ aduertere. Et infra. Oôoaquilæpcrerefyluas ôe^intrareui-fe imperatorem aduertere. Quarto. Atqi il lie eadem ac^îitando recentia ueteraep odia aduertit.Quinto.Vtatroxaduertebatur,idefi,obfeiuabatur.Infra, Vt uul gummilerationeaduerteret,Duodecimo. Spirantêae uitæ manifefiâ aduertere ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paftores

-ocr page 32-

THESAVRVS LOCVTIONVM

paftores.Decimotern'o. Aduertere quofdScuku cxrcrnoin fèdibusfenatoriTm. Lib. 14.Quæ ne in metu quidê pehcula noftra aduertit, id eft attendit.Sic enim fcripfîmusproauertit.Libro i5.Quotiesnouumaliquid aduerterat.Lib. 19. Aduertere proximi.Item.Turrim uicino fitam lucere per notftcm crebris luminibus aduertit.Item. Aduertit ea res Veipafiani animum*

Aduertere inaliquem,pro animaduerrere fiue punire.

Secundo.In P.Martium côfules extra portam Exquilinâ,quû clafticum cane rciufsiflent,morepri{coaduertere. Quarto. Aut fi quisaducrterit.Quinto.Pla-citum pofthac ut in reliquos Seiani liberos aduerteretur.

Aduertere parfimoniæ.

Tertio. Ne princeps antiquæ parfimoniæ durius aduerteret. Libro i?.Quiani mum etiam leuiisimis aduerterent.

Proiecftumjpro contempto,amp;r uili.Item pro abietfto.

Primo. An ciues quibusiam proiedta lenatusautoritasr^Tertio. Tarn proiecfiæ fèruientium patientiætædebat.Libro 19. Vultus procul uiicntibus notabantur, Vitelfij proiecîusSC degener*Libro 20.IntereaIulius Sabinus proiecftis fœderis Romani monimentis Cæfarem fe falutari iubet. Cicero proietfiam audaciam dixit amp;nbsp;Liuius proiecftas ac proditas ad inconfultam atq; improuidam pugnam lez gionesj Germanice, verwegen.

Sacra legationis.Sacra menfæ.

Primo.Hoftium quoq’, ius,6C ûcra legationis,amp; fas gentiS rupiftis. Decimo-tertio.Quanquam intra îacra meniæ ÔCc.properata fit.f mors.libro 15. Inuidiam prætendenSjfi facramenfæ,diji]5 hofpitales,cædequaliicûcp principiscruentaren tur.libro 19. Sacrum etiam in exteras genres legatorum ius, ÔC c,

Animum cupido inuolar.

Primo.Truces etiamtum animos cupido inuolat.

Incautum pro eo quod non cauetur.

Primo. Confultatcf ex duobus itineribus breue ÔC folitumfcquatuqan impe.» ditius ÔC intentatum eo^ hoftibus incautum.

Gnarum pro cognito.

Primo.Quod gnarum duci.Infra.Trudebanturcß in paludemgnaram uincen tibus,iniquamnefcijs.Quinto.Confpicui,eoq? gnari. Duodecimo. At nobis ea pars militiæmaxime gnara eft.libro i^.Idi^nulli magis gnarum quàm Neronû Libro 21. Campos madentes,amp;f ipfisgnaros,paludes hoftibus noxias.

Ignarum,pro ignoto.

Secundo.Per occulta ÔC uigilibus ignara. Tertio. Non quidem fibi ignara que uulgabant. Quinto. S ed quædam fecus quam dicfta fint cadere fallacy's ignara diz centiû,hoceftignota.Duodccimo.Nihiltamignarû barban's machinamenta amp;nbsp;aftus oppugnationum.Eodem. Quanto ignara barbaris,tanto tolerantiora ca/ peftèret.Sic enim illicrepofuimus cfcripto uoluminepro ignoratiora.lib. 15.Cui enim ignara fuiftè læuitiâ Neronisdtb,19. Quæ ignara Vcfpafiano aut uetita,

Incedere itineri prælio.

Primo.Inceisitcgitineri ÔC prælio,hoceft,adirer ÔC prælium.Similis infralocu tio*Sibic^amp;præliofirmabat.Itemlib.î.Deinpræfidio Africæducebat.Hoceft, ad præfidium Africæ.Quarto.Proximaæftuariaaggeribusamp;pontibustraducen dograutori agminifirmat.lib.ij.Subruendo ualIoinducit.lVlox.Qui uix path ter ÔC pugnæ compoluerat exercitum.Lib. 15 ♦ Nec recufàrurum T yridatem acci piendo diademati in urbem uenire.Item.Dum auxilia libcrtatiinuocat.

Comprimere pro opprimere.

Primo.Côpreftifîè Germaniæ populos.Paulopoft;Neq: duorûadoleicêtium nondum

-ocr page 33-

c ONS TR V C TI ON VM ET VOCVM

nondum adulta auton'tate comprimi queat.Infra. Comprefîam à muh'ere fêdftio ncm.Tertio. Et comprimendi procul prgfidium.Infra. Comprefsis ièditionibus. Libro is.Conlenfu rneliorum comprelsi.Lib.io.Se cû cohorte cui præerat, Ca^ ninefetem tumultum comprelTurum. Vbi quidam fcripfêruntjOpprelîurum.LL uius lib.z.dec.quintæ.Magis c repub.uifum erat comprimi ac fedari exafperatos Ligures.Idemlib.8.quartædec.elegantercoprellàmannonamuocat, cuiuspre.-tium per coemptionem ellèt intentum.Et duodecim,inquit,clypea ærata ab ædi libus currulibus P.Claudio ôô P. Sulpitio Galba funt pofita ex pecunia qua fru-mentarios ob annonam compreiïam damnarunt.

A. contacfîu pro confuetudine fine contagio.

Primo. Dilcedite à contalt;^u,ac diuidite turbidos.Qiiinto. Plures tnfeéii quafî ualetudine amp;nbsp;contacfîu. Libro ly.Itainfauorem aut odium côtacfîu ualcntiorum agebantur.Libro is-Simul cæteræ Icgiones contacfîu, ôf aduerfus Germanicos milites inuidia,bellum meditabantur. In uita Agricolç. Oculos quocß à contacfîu dominationis inuiolatos habebamus. Participio côtacfîus utitur Liu. lïb. i. dec. 4-Multis in Italia contacfîis gentibus Punici belli focietate.Lib.s.eiufdc.Et ut omz nia contacfîa focietatepeculatus uiderentiir.

Ludificor ilium.

Primo.Quod dum patres Sxf plebem,inualidaamp;f inermia,cun(flationefilt;f}alu/ dificetur.Sic Terentius.Ludificatusuirginem.Tertio rurfum.Feflumcp Ro-manum impune ludificabatur Liuius lib.9 quartæ dec.Qui ludificati priore loca tionem erant.Idem uerbale nomenufurpatlib.s.dec.eiufdc. Ferriiam ludifica-tioifta nó poteft.Idem libu.dec.quintae.Munificentia inæquali fefe alioscj ludifi cari,Lib.4. Ne quidem ludificatos priores imperatores.

Cauillari uerba patrum.

Pimo.Tiberium uigetem annis federein fenatu,uerba patrücauillantem. Ab/ folute Liuius ufurpatlib.p.quartaïdec.Tumquocç ait earn cumEbutio fe ama-torecauillari credere.Apudeundem legiiuruerbalenomen libro 8.dec, quartæ. Et paulatimilliberaliadiecfîione nunc per caauJ.adonem,nuncprecibus ÔC fimu-latis lachrymis ad centum talenta cft perductus.

Summus ieueritatis amp;: munificentiæ.âf aliæ quædam locutiones.

Primo.Eundemcp Ieueritatis,amp; munificentiæ fummû uidilfent. Vndecimo. Laeuilsimo faftigq eius, hoe eft de eofaftigio.Sicenim illic legendum putamus pro leuilsimum fällig tj eius. Lib. 14.Ncq5 morum fpernendus habebatur.

Praefumere,ante fumere,Præfumptus

Primo, Acni fuppliciü in malos præfumant.Tertio,Et fi prçfumptafpeSjhor tandi caulas exemerat.Duodecimo. Ac perinde fortunam utriufc]^ præfumeret. lib. 14. Atc^ iplà, præfumêdo remedia, munierat corpus, lib 17. Torpebat Vitel/ !ius,amp;f fortunam principatusincrtiluxu,acprodigisepulisprçfumebar,lib.i9.Et partes præfumpfere.In uita Agric. Præfumptaapud milité illlus anni quies.

Refumere.

LiKipRerumnouarum cupido legati riomê refumere ôf mifcericiuilibusar.-misimpulerat.Lib.zo.Refumpto Vefpafianilàcramento.Infra.InflitutacuItûcç patriumrefumite.

Diuerfusomnium,pro ab omnibus. Aduerfus illorum.

Primo.Diuerlâ omnium quæ unquâ accidere ciuilium armorû faciès- Tertio, Veneno eum à Lepida petitum inluftrium domuum aduerfajpro illuftribus do-mibus,ideft fâmiltjs. Lib. i4.Vt par ingenio,ita morum diuerfus.

Arma pro bellis.

In primo exemple praecedentisclafsis.Libro 13.rurfum.Vfcf ad ciuilia arma.

Libro

-ocr page 34-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Li'bro I ^.Pod arma lulq Vtndicis ad aufpicium SC præfagium futurç uîtioft/s tra hebatur.Ltbro ly^Sed per duflia arma etiamfeueris dudbus ufurpatumjib.ig. Sortem dutlium armorum mifèra lætitta deteftantes. Infra: Quaegrauiaatcp in/ tolcranda,ied necefsitate armorum excufara etiam in pace manière.libro 19.Miz (cericiuilibus armisimpulcrat.Item:Etunum militem,quotam ciuilium armoru partemc'Vnde eleganter Liuius denunciationem armorum dixit pro denuncia/ tione belli,decade quinta,de Perfeo Macedonum rege loqucns. Graecas, inquit, urbes,alias obßderet,alias denundatione armorum terreret,

T emerare pro uiolare ftuprarei^.Temeratus.

Hoe uerbofæpe Tacitus utitur.Primo.Eandem luliam in matrimonio M.Agt; grippaetemerauerat.Et rurius.Non aliud malorum leuamentum,fi linquerent caftra infaufta tcmcrataqj.Libro 19. Ciuilis rabies uiqp in exitium temeraflèt. LL bro zo.Prædixereharufpicesne temeraret opus laxo auróue in aliud deftinato» In prominêti littoris^Hoc eft prominenti parte littoris» Aiperrimo hyemis. Primo.Turn milites ad cædê mifsi inuenere in prominenti littoris nihil laetum Opperientem.Tertio.Jpfum quippeafoerrimohyemiSjTicinS ui^ progreiTum. Infra: Aut diuerfo terrarum diftineri. Quarto. Vel celeberrimo fori effigiem diui Augufriampleói.Quinto.Extremoanni.lib.14. Quinfiquain parte lubricum adoleicentiac noftræ declinat,reuocas.libr. is.Et lubrico itinerum adempta equo rum pernicitate. Item: Ni uießorem exercitum attinuilîèt obfeurum nodis.Infra. Aut ubi lubrico uiae uel occurfu alicuius procidiffent.Libro i Jn extremo Pon.-ticæ oræ.Libro 20.Extrema GallicæorçSfc.occupaucre, Item;llli raptim ueóii, obicuro adhuc coeptae lucis,domum proconfolis irrumpunt. Libro zi.Tergaho ftiumpromittens,fi extremo paludis eques mitteretur.

Occulta iaituum, Humidapaludum,amp;r fimiles locutiones.

Primo. Præmiflb Cæcina ut occulta iàltuum icrutarctur,pontes4î ÔC aggeres humido paludu amp;nbsp;fàlladbus campis imponeret. Sic dixit fupra.Aliaq? honorum multiplicata,proaIijhonores.Subteôlauallium.Pnmo,Subieda ualliû ac refuL tanteisiàltus copleret.Item.Illi iànguinefuo,amp; lubrico paludû lapiàntes. Item: Summa ualli preniànt. Secundo. Aut prominentia montium refiftunt» Ibidem mox.Campum ÔC prima fyluarû barbara aciestenuit,Infra. Defiecitep nauesin aperta Oceani.Item: Neep fofpiciones imbecillas aut inania famæ pertimeicêda. Tertio. Alia^funerum folennia.pro folitis,Ibidem:CompIenturnômodo por-tus SC proxima maris. Infra:Per amœna Afiæatcp Achaiæ.Item:Longinquaim-pertf.Infra. Per incerta maris ÔC tempeftatucotidieuoluitur.Rurfum.Muîta lau., dis artium imitâda pofteris tulit.Quarto. At apud idonea prouinciarum, hoc eftapudidoneoslocosprouinciarum.Mox:Autafperismaris. Infra: luftà prin/ cipis magis quàm incerta belli metuens. Item : Quibus praccipua rerS ad famam dirigenda.Paulopoft,Sed altius metuens tacita ftifpicionum.Item.’Qui môtium æditis incultiat(^ eo ferocius agitabant.Infra : Auxit uana rumoris ♦ Item : Quo fæuauentorumarcentur.Infinelibri.Impertj extrema. Quinto. Simulations tagt; men faliâ.in finuaui perdidicerat, Vndecimo.Summa^ imperif ambigua. Item mox. Ad excindenda caftellorS ardua.Lib,i7. Nifi incerta notftis SCc.timuiftenf. libro is.Etlæuamaris praeterue(ftus.Item:Altioramurorum iagittisaut iaxis in.-ceflere,Infra: Ac dubijs praeliorum exemptus.Item:E gregario ad fummamilitig proueeftnm.Paulo inferius.Mihi bellum,ÄT praeliorum incerta trade.Lib.19. Ac iurnma ualli ruina fuatraxit.Item:Mifsis per proxima littorum liburnicis. Item: Prima rerum quieti fpeculabantur.Item:Summa nauium tabulis augent. Et rur Ius:Non intuta mœnium firmare,no(ftudie£pfluxi,amp;amœnalittorum perfo-^ nantes.Et.Per angufta amp;nbsp;lubrica uiarum flexerant,Lib. 2 o, Et fluxa feruitiorum fides

-ocr page 35-

c ONS TRVC TION VM ET VOCVM

! fides,ac foitiiitabclh fpcrabantur.Item.Extrema Galltarum quaterent. Et, Qp* pontes amp;nbsp;uiarum angufta infiderenc.Et,Recepta omnts præda,njn qua uagi per inacceflamapaltQulterioribus uendiderant.Rurfum. Statos aeftiuis Hatibus dies certamarisoperiebatur.Lib.zi.Cunóa camporum. Item. Quandolïnpetutn

ÔC fubita bellt locus abnueret.Item.Extrema ÔC lattfsima mœnium.In uita Agrt'-cols.Ludos ÔC tnania honoris modo rationis atq? abundantiæ duxit.Item.Mon/ tium profunda,tem peftatum ac fluóuum aduerIa.Rurfus:Qui adhuc pugnæ ex pertes fummacolliuinièderunt.Mox. Quatuor alas ad fubita belli retêtas.Item. Media campi Couinarius eques ftrepitu ac difcurfucomplebat.

Praecipere,pro Antecapere.

Primo.Quod quanquam in æftatê fumma ope parabat, initio uerts,8C repen tL no in Cattos excurfu præcepit. Secundo. Quia fpeciem libertatis Pilo præcepc' rat.Tertio.Præceperantanimisorationem patres.Lib. 19. Ni Antonius idipfum metuens feftinato praelio uicfîoriâ praccepiiTet. Hoe uerbo fepe Liuius in hue fen fum utitur, Apud que tarnen hæcfimplex uerbi fignificâtia,fed à cômum ioquen tium ufu paulo remotior hodie,quafdam fententias inuoluit,ac multis depraua-tionibus anfam dedit.Propter ftudiofos Liuianæ leâionis proferam hic unû infix gnem locum,cum quo multi eruditorum an te nos luflati funt,fed nulli fuccelsit conatus.Is locus eft apud Liuium libro lecundo,primæ decadis in hæc uerba lcri bentem.Adeo in alteramcaulàm non collega iôlum præceperat.Infpexi locû in Liuijloau manulcripto codice.nec aliam continebat leôionem.In margine tarnen eius ue-tufti uoluminisadnotatum reperi,prçcepserat,Quam lcripturâ probat M.An.-tonius Sabellicus,addens etiam legi poffè,præceps ierat.Ego uero quum eum lo cum excuterem,amp;^ ueniflêt mihi in mentem prçcipere ueteribus autoribus infer dum efiè præfumerefiue antecapere. deinde cogitafiem Appium uehemêtis in-genij uirum fuifiè,quippe quem Liuius paulopoilimmitem natura uocer, depre hendi germanam elfe leclionem,fi præceperat accipiamuspro anteceperat, turn proinfcribamusui,hocmodo.Adeoui alteram cauiàm non collega iôlum præ^ ceperat,fedomnisfedl:ionobilium.Significat Liuius Apiumui cauiàm alteram occupaffê,quum prius propofita fententia, nobiles omnes habuitaftipulatores. Hoc indicant uerba quæpræcefferunt. Appius uehementis ingenîj uir imperio confulari rem agendam cenfebat,uno aut altero arrepto, quieturos alios. Seruiz liuslenibus remedqs aptior,concitatos animos fleefii qudm frangi putabat,quS tu tiustumfaciliuseflè.Necueroquicquâ dubito,fi fuperefietoptimus uir Sabelli eus,quinmihifubfcriberet.nam candorem hominisædita icripta iàtisteftantur* Hoc uerbo rurfiis utitur in hune ienlum Liuius libro tertio decadis primæ. Nec exquo caftris caftra conlatafunt,inquit,ceflàtum à leuibus prælijs eft, facile pati enteDicftatore,conferendo uircs,fpcm uniueriæ uicftoriæ tentato paulatim euen tu certaminum fuospræcipere.EmendaLiuij codicem libro tertio primæ decad. Dum præriperent it er nunctj mifsiin caftra. Etfcribc,dum præciperent. Rurfus ciufdem decadis libro lèxto. Nobiles homines in poftelsionem agri publici graf-fàri,nec,nifi,antequam omnia præripiant,diuifus fit,locû ibi plebi fore. Tulcriz be,antequamomniapræcipiant. Eodemlibro. Non præripiam gratiam publici beneficîj.Repone, Non præcipiam gratiam publici beneficîj.Lib.primo dec. 4» Vtidnouit, quod animis præceperat. Libro lècûdo.Iple tribus quinqueremibus expeditisPiræeumpræcepit.Libro quinto. Ne lead bellum Achaicum, aut rem ullam.quam fua quiftß opinione præcipere poftet,crederent miftos eftè. Libro 6. Aliquantum uiæ præceperat rex.Libro s-Confufquia non cominuspugnä,fed jlocis oppugnandis futuram præceperat animo.Libro feeödo dec. quintæ. Ex co quod aedderatipem futuripræcipiêtes.Lib.quinto no procul initio,ubi Icgitur,

c c Præcer-

-ocr page 36-

thesavrvs locvtionvm

, Pfæccrptam tarnen eius rei lætitiam inuenerunt«Malim (criberc, præceptam ♦ ld déclarât quæ ilJic iequuntur^Sane' qui præccrptam {cripfit,intellexit defloratam, quemadmodum dixit libro 8.dec»quartae,Gloriamtp eius uiôtoriæ defloratamad Thermopylas efle,Verum hic magis quadrat præceptam. L. Florus de Ptole-mæo Cyprio rege. Et ille quidem ad rei famam ueneno fata præcepit» A pud cun dem Florum in fine quartae Epitomes,ubide Cantabris agit,uulgo legitun Poft quam extrema barbariuident, certatim igni, ferro, inter epulas, ueneno^ quod ibiuulgoexarboribus taxisexprimitur,percepere mortem.Ego uero fcribo, præceperc mortem.

Antecapere.

Libro 2 o, Qiiià pontem Moiæ fluminis anteceperat.

Properare iter.Et properatus participium. Feftinare mortcm.Item Properato aduerbium.

Primo. Siccitate ÔC amnibus modicis inoffenfum iter properauerat. Secundo, Nideditionem properauiffent.Infra. Niliuoluntariam mortem properauilfet. Item. Ne tela quidem nifi agreftia ad fubitum ufuin properata.Tertio. Præmatu ra uel cum exitio properant.Quarto.Mortem in ie feflinauit.Infra.Properatainz deacculatio. Libro ij. Nelt;$minus properato NarciiTus Claudq libertus ö^c.ad mortem agitur.Item. Ante oculos inimici properata.Loquitur de morte Britan nici.libro 14.Sed cædes,patibula,ignes,cruces lanquam reddituri fupplicium, ac prærepta interim ultione feflinabant.Libro i Cótinuum die notftucß iter prope rabant.libro itf.Intercifis uenis,mortemapproperauitjibro ly.Pleracß cotrade^ eus ex præfenti ufu properando.libro 19.Ét fi cœptum iter properaffet,Infra, Fc^ ftinare comitia,hoc eftjfeftinabat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Auäus US ui,pro augmento.

Primo .Imbrescg ÖC fluminS aueflus regrediêti metuebat. Seeßdo. Autflu impc/ rtjadoleuiffeetiäpriuarasopes,lib.i7.SubitainundationeTiberis,qui immenio autflu 0ifc.Lib.2o.Sed Tranfrhenanis gentibusinuifaciuitas opulentia auäutp.

Quod illi moris,pro. Qui illi mos.

Primo.Non aulb hofte,terga abeuntium laceflere,quodillimoris,quotiesaftu magis,quam per formidinem ceisit.

Id morum Tiberq fuit.Hoc eft,Id in moribus Tiberio fuit: fiue,Id in moribus Tiberius habuit.

Primo,Id quoqj morum T iberq fuit,continuare imperia.

Hue illuc.

Primo. Sed exterruit Cæcinahuc illuc ferens arma. Quarto. Quß ex ulu tem/ poris hue illuc mcarent.Duodecimo.Enimuero Caradlacus hueilluc uolitans.li bro 15.Per noeflem hue illuc curiaret incuftoditus. libro 19. Hue illuc tratflurus in terpretationem,pro ut conduxiffet. libro 20. Vt uero hue illuc diftrahi cœpere.Ii bro 21.Et pluribus nunetjs hue illuc curiàntem,poffe medio intercipi.

Quanto quis audacia promptus, SC fimiles locutiones,

Primo. Nam barbaris quanto quis audacia promptus, tanto magis fidus,rebus cómotis potior habetur.Infra.Quâto inopina,tanto maiora offundötur. Tertio. Qiianto pecunia dites, amp;fuoluptatibusopulentos, tanto magis imbelles. Quarz to. Tanio infenfius caeff,quanto perfugç Sgt;C proditores ferre arma ad fuu patriæ^ feruitium incuIabantur.Infra.Quantointentusolim publicas ad curas,tanto oc-cultior in luxus. Quinto.Tantoacceptiusin uulgum, quanto modieus priuatis écdificationibus.Duodecimo.Quantoignarabarbaris,tanto tolerantiora capeffè ret. Sic enim illic fcripfîmus pro ignoratiora. lib. i g. Qiiätumtj hebes ad fuiünen' dum laborem miles,tanto ad difcordias promptior.

Pretium

-ocr page 37-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

Pretiû fimplfciter,ut pretiû opcrçjîuc labons.Pretiû exitus,hoc cft mortis» Primo.Germanico pretium fuit côuertere agmen. Secundo^Res co anno pro latas baud refcrrcm,ni pretium foret.libro 19.In Veroncfibus prctiû fuit. Jib, 20. Necpaliud pretiû exitus,^fidesfamacg.Item.Poftquam nullum mendacio pre^ tium.In uica Agricolæ:Bonæ tantum confcicntiat pretio duccbantur*

Pacem quàm bellum probabam,amp; fimiles locutiones.

Primo.Et pacem quàm bellum probabam.Tertio.Quem baud fiatris interh tu trucem, quàm remoto aemulo æquiorê fibi fperabat.Eodem libro.Refpôden/ te nullo,miferatio quàm inuidia augebatur,Infra. Et nobilitatê fine probro acîâ, honoriquam ignominiæ habêdam ducebat. Qiiarto.Afinius Agrippa clarisma ioribusquàmuetuftis» Quinto. Nememoriamnoftri per mcerorem quàm læd rctineatis.Dccimotcrtio.Pleracp in fumma fortuna auipicijs amp;nbsp;côfilqs,quàm relis manib.geri.Infra.Necgrata Pallantis innocctia,quàm grain’sfuperbia fuit. Libro 14. Deniq? fi id rebus conducar,Übens quàm coacfîus accirct dominû.lib. 19, Ne fuas quidcm legiones operiebantur,ut prçdæ pcriculorum focias Infra» Curenim éroftris,fratrisdomum imminentem foro, irritandis hominum ocu lis,quàm Auentinum dC pénates uxoris petiflet.Lib. zo.Isfe é maioribus fuis bo fris populiRo.quàm focius,iaôabat.Et rurfus» Non imperitia adolcfrentuli uer gt;nbsp;ba conciones quàm ferrum ÔC arma meditantis,fed ÔCc. Infra. Vbi fccuritas rc di)t,uoluptatum quàm religionum appetens,negligcre paulatim,boc eft, negli-gebat.lib.21.Corporaconderequàm crcmare,èmore Ae^yptio.lnlibello Ger-manorum. Cedere loco dummodo rurfus inftes,côfilt} quam formidinis arbitran tur.Hunc loquendimodum ufurpat ÔC Liuiuslibro feptimo dec. primæ. Quicgt; quid,inquit,bine autillinc communis Mars belloaufert,multiplex quàm pro nu mero damnum cft»Vbiuero legituruulgo apud eûdcm autorem lib. 9. ter tiæ de-cadis.Veram certc uilt;froriam cius rei fibi quifq; mallet, quàm ulla imperia, depre-hendi ex ueftigtjs manuicripti codicis legendum. Veram certe uitfioriam cius rei cupias^ ulla imperia. Porrôfubauditur in huiufmodi locutionibus aduerbiunt potius aut magis. Sic eft illud Nazianzeni»

Rcum fâcere,hoc eft accuiâre,fiue reum agere»

Primo.Violatoremfœderisueftri Arminium,apud Varum qui turn exercitui præfidebat,reum feci.Sic amp;nbsp;Suetonius in Tiberio,de eo ipfo loquens. Fannium Ccepionem,qui cum Varrone Murena in Auguftum confpiraucrat,reum maie ftatis apud indices fecitjamp;condemnauit»

Bellum inuitis aut cupientibus eflc,8(^ fimiles locutiones.

Primo.Fama dediti benigneep cxcepti Segeftis uulgata,ut quibufq? bcllü inui tis aut cupientibus erat, fpe uel dolore accipitur, Græci dicût nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut

ftSivois avca,id eft, inuitis aut lubentibus ene,quum fignificant moleftum exiftcre quicquäautgratu.Xenophon iTiKluJiKÙy quinto,

•rwjrrt. Hæc Agefilao grauantinon erant. Plato in Pbædone. «TnÂÎTn)/ Quod reliquimuseo reuertamur, fi tibi lubê/

tl eft» Rurfum T acitus Annalium Libro 15. Hæc atque tal ia plebi uolenti fucre. Sicenim caftigauimus nos,quum ante lcgeretur, ualentia fitere, herum libro 19» Cætcriscp rcrnanere,amp; in uerba Velpafiani adigi uolcntibus fuit. Nam uocem liberum illic a quopiam infultam,autoritate manufcriptiuoluminisfubmouF mus. Hanc Græcam figuram amp;nbsp;in uita Agricolæretulir. Eoq? initio ereóa pro-uincia,ut quibusbellum uolentibuscrat,probare excmplü,acrecentis legati ani mum operiri. Nazianzenus. ccTraAcifTnift Sti kv « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o’oi.Cofurne

liofus efto,infulta,fac quicquid fuerit tibi uolenti. Xenophon,fc?Alwu«{/ quarto.

cc 2 Tl w

-ocr page 38-

THESAVRVS LOCVTIONVM

rr'i t^{r,ov TTuu^MH a Ixaya) Rau^sitSij^M ttxZt à^jQutn igiturfogas,an hare ilH uolcnti fint.PIato, ô§« « a-ot RovKs(i5ivu « At^w. At uidcnû tibi u'olenti fint quæ dico.Macrobius. Si uobis uolentibuseft. Huius locutionis exempla Græca retuhtcallennfsimusutriufqp linguæ GuilielmusBudæusjimmortale Galliarum ornamentum,ÔC h'terarû uirtutiscç columen in utilifsimisillis fuis Graecæ linguæ commentarijs.Hic babes exempla Lacina.Porrô de hijs meminimus in Caftiga/ tionibus etiam fuis ubiqî locis.

Nefeium palsiuCjpro eo quod nefeitur.

Primo. Altjs gêtib.ignorâtia img ij Romani inexperta elïè fupplicta, nefeia tribu ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Afyndeton.

Primo,Simulq? pedes, eques,claflcs apud prædicfîS amnem conuenere.Secun do.Inter quos infignis Arminius,manu,uoce,uulnere,fuftentabat pugnâ» Pauz lopoft. Armarapiunt,plebes,primores,iuuentusjienes.ltem. Ac pofiulauit mo-dumargento,fupclIeÂli,familiæ.QuartQ.BcIlum^impeditum,arduum,cruen-turn minitabâtur.Mox.IiscppermilTum uafiare,urere,trahere prædas.libro i s-In quameertatim nomina dederant,fenatores,eques,miles.Paulopofi: Sed mirum quàm inter diuerfi generis, ordinis,artatis, iexus, diuifcs, pauperes, taciturnitatc omniacohibita fint.Libro i7.Equos,arma.pecunias,oifcrcntes;utquifcfi corpore, opibusjingenio ualidus.lib. 19. Confilio, manu, uoce infignis hoftbconipicuus fuis.Mox. Simul cæteri ut cuicß ingenium,fpoliare,capere arma, abripere equos. I(em.Præterita,inftantia,futura,pariobliuionedimifcrat.libro2i* Vt perfidum, ignauum,ui(fium hoftem in aeternum excindercnt.Mox. Coniugum,parentumgt; patriæ memores.Liuius lib.quinto decadis quintæ.Terra mari trepidatur,

MilEt. Ablatiuus»

Primo.Brucncros fuaurenteis expedita cum manu L.Stcrtinius mifiu Germa nici tudit. Secundo,Quàm hijs qui lorteaut milfu principisobtinerent.Sic dixit accitu libro eodemEarum quippc accitu uenire,Jfem,concclEi.libro tertio. Au/ Conceffii bine conceffu Hcrculis,hoc efi côceisione Hcrculis.Sic libro duodecimo.

Conceffu fratrum regnum adeptus.Iib. 14.Ipiè audito,ueniflè mÜTu Agrippinæ nunciû Agerinû.Et libro 17.Donee milfu Galbæ Vitellius aderat.Lib.zi.Mifiii Neronis Vefpafianus S^c.uicfîore exercitu tenebat.Item quarto libro Obieôu. 061W« Cœlitemperies hyeme mitis obieôu montis quo iæua uentorû arcentur. Quin-to. Aediftinâu pinnarum à carterisauibus diuerfum.libro nbsp;nbsp;Et prouifi antecô-

Subueäu meatus,quorumfubueâuô^c.lib.Kf.Nifieaquamindutui gerebatjuefie deter/ inJKtMi gcret.libro 18.Dilpofitu prouifutj ciuilium rerum peritus.Lib.so.Tutor Treui-nijjjojttu rorum copias recent! Vangionum,Caracatium,Tribocorum letfiu ault;fias,uete-S,ccentilcâu ratio pediteat(^equite firmauit.Item.Hæc de origineSCadueefiu dei, celeberri-Aducdit ma.ltb.2i.CuiusobiecfiureuoIutusamnis.Etrurfusinlibello Germanoru.Con/ obMu ftantta precum SC obietfiu pctfiorum.Sicdiuifui dixit Liuius lib.j,quarts dec. de publicis uecfiigaltbus Carthaginenfiumloquens.Partim,inquif,prædæacdiuifui Arnmtu principum quibulHam SC magifiratibus erant.Item armatu lib.ieptimo eiufdem. Rfceptus jjide Neocretes mille,amp; eodem armatu Cares.Et mox.Et humor toto ferè gra-uiarmatu,nihilgladiosautpilahebetabat.Libroquinto.Ne aut tyrannus quum uellet,receptum ad urbem haberet.

Permifiii.

Secundo. Vetitts,nifi pcrmilTu.ingredi ienatoribus.Liuius lib.y.quartç decadis. Nifi permifiu imperatoris,qui earn prouinciam obtineret SC c.

Incedunt mceftos locos. Virtute præpofitionis.pro incedunt in moeftos locos.

Primo.Incedunt moeftos locos,uifu^ ac memoria deformes, Lib. 14-Pofirc-mus

-ocr page 39-

C o NS TR V C TI o N VM ET VOCVM

mus ipfè fceftas jncedtt. Sic enim repoCaimus pro alcéndit.Item, Grxci amicfïtis, quosper eosdiesplericjinceflèrantjtum exoluerant. Mox. Quia fontem aqua: Martiæ ad urbem deduflae nando inceflêrat.

Elaboreum accußtiuo.

Pn'mo.Pugnam aut uincula elapfi. Quarto,Eius^ fîatuam üim igniutn bis eù pfatn.Libro ip^Cuftodias Vitellijelapfum.

EluÂorniues»

Libro ip.EtuixquietoagmineniueseluóantibuSjpatuit, quantum diicrimi-nis adeundum foret. In uita Agricolae. Super uirtutem hoftium, loconim quocÿ difficultates elut^atus»

SoÏuere fupremaalicui,proparentare,ltem fiiprema profanere, fiue exequqs.Item pro fine uitæ.fupremis fuis confulere.

Primo.Igit cupido Cælârê inuadit foluendi füprema militibus duci(^.Ttem.fil/ premapro morte.Tertio.Poft celebre carmen quo Gcrmanicifuprema defleuegt; rat. Quarto. Habitus tamêfupremis honor, oiîâ^tumulo pëïauioirö iniata.lib.?. uocatfuprema officia.Quod fupremis in matrêoffictjsdefuiflet.Infi-a^Sane' pau cos(Se fuprema principis)dies pofTe uitari.MoxJllic eum appropinquate fupre/ mis, tali modo copertum.Duodecimö-Né admotus fupremis Claudius, Ôé dolo intelle(fïo,adamorêfill}rediret.Lib.is^AnimSaduerfumfuprema firmat.Infra» Ita codicillis præfcripferat, quSetiamtum diucsäf prj^potês, fupremis fuis con-fuleret,Lib.ilt;?.Tris modo leiHulos ad fuprema retineriiubet.Infra. Segn es öf pa uidos fupremis fuis fecretu ocium dare. Circa libri calcem. Arriami^ tentan tê ma ritifuprema SC exemplS Arriaematrisfequi,monetretinereuitam.lib»i9.Supre/ mo erga parente officio fungi,lib. zo.Plancfîum amp;nbsp;lamenta, ÔC fupremotû imagfr nem præfèntifrbicircundata.Infra.Digrefîum Vôë‘ülamjamp; defripremis agitan? temJibertiferuiq’P'fohibuerefcedifsimam mortém fpOnte præuenire.

Medio campi.Medio montium.Medio diei.Medio temporis Minimo temporis.

Primo. Medio cam pi albentia ofîà.Paulopoft. Nam medio montium palugt; dium porrigebatur planicies.Duodecimo.Tunc medio diei.Decimotertio.Me.-dio temporis cotradicere liceret. Sic enim legendum. Infra. Vt medio diei, quum id temporis Nero per uinum ôd epulas incaleiceret.lib. 14.Medio temporis tangt; turn honorum ateg opum in me cumulafti.ltem.Repertus eft certe per medium diei nudus cxercitâdo corpori.Lib. 17.Medio dieitcmulentus,amp;iagina gram's.li bro 19. Sed medio diei exarferât. Infra. Ne minimo quidem temporis uoluptates intermiflæ.Liuius lib. i y.dec.quartg» Poftero die infidtjs medio fermé uiæ pofitis* Infra.QuS medio forte diei agreftis quidam ad prætorê addult;ftus nunciat» Item« Quinto die Romani proceflere in medium campi.

Sonore pro Ibno.

Primo.Laeto cantu,aut truci fonore. Lib, 4. Sonorem alterius praeltj non accigt; peret.Quanquam dubito numlibrariusaliquis Sidonianaeleéîionifuetuspro fo/ no fonorem infulferit.

Metu ancontumacia,Pro dubium metu an contuma-cia,SC fimileslocutiones.

Primo.Cœptaïuce,miftà: in lateralegiones,metu,an contumacia locum de/ feruere.Secundo.De ienihiladdidit, metu inuidiæ, anratus confeientiam frdîî làtiseftë.Infra.Pauoreanauitænobilitatis etiâ inter anguftias fortunae retinens. item. Finem uitæ fponte an foto impleuit. Rurfum. Atc^illic, fugam tentans, an ficlo crimineintcrficitur. Quinto. Cótemptu ambitionis an per feneeftutê baud dedicauit.DecimotertiOfQuo bellum ex aequo modo pararet,an ut gmulationis c c 3 fulpeóos

-ocr page 40-

THESAVRVS LOCVTIONVM

fufpedlospcrnomêobfidum amoueret4l£em.Fatoqiiodâ,anquiaprçualcfttinp :cita.Ii.i54lsforte anprudêsadeüdiemex Câpaniaremeauerat.Itê. Nihil metuês an difsimulando metu.lib. i y.Mobilitatc ingentj,an ne altius fcrutaretur.

Pedes in hoftem inuaderen t, fimiles locutiones.

Primo. Vt hi mox pedes in hoftem inuaderent. Sapit conftruóionem Grçcâ, Ut pedes üt lecundum pedes,in pcdibus, uel per pedes.Eiufdem generis eft quod infra dixit. Ault;ftus Tiberis planaurbisftagnauerat.Hoc eft,in planis fine per pla na.Sic etiamaccipiendum quum inquit libro 2. Lacus inde ôi. Oceanum ufc^ ad Amifiam flumen fecunda nauigatione peruehitur. Hoc eft,in lacubus amp;nbsp;Oceaz no, fiue per lacus amp;nbsp;Oceanum, Nifi forte præuehitur,legendS eft, quod mihi ma sis arridet.Eodem.Quorum pars onufta uulneribus tergu, Paulopoft ♦ Oblitus faciemfuo cruorene nofteretur.Quarto. Adfeuerabatqp innocenté Cornutum ÔC falla exterritum.Quinto.Mox crebris prolationibus fpem ac metu iuxta gra^ uatus. Id eft,fpe ac metu gque grauatus.lnfra.Clari genus.Item.Cætera,equeftri familia erat. Supra de Cotta Meflalino.Arguit pleracß, hoc eft, in pleriicß. Infra. Ac faepe modum obfldtj ftationibus cingebat,ideft,modo feu per modû obfidtf. Item.Caeteradegenerem.Paulopoft. Alleuatur animS.Lib.i j, Annotatusc^mi^ les ÔCc.præriguiflèmanus.Libro i5.Frigidusiamartus,ôif clufb corpore aduer-fum uim ueneni.Sic etiâ illud dteftsuidef lib.17. Secreta male audiebat,id eft, lecundum iecreta flue in fecretis.Equidem in uulgatis aeditionibus legitur fecreto. Verum manuferiptum uolumen habet fecreta. Eodem libro. Animum uultucg lt;onuerft.Lib,2o.Denfîundicç,ÔC frontem tergacpaclatustuti.

Peruadere,abfolutc.Item cum accufatiuo.

Primo. Peruaftrat interim circumuentiexerdtus fama. Secundo. Nifu tarnen corporis SC impetu equi peruafit. Quarto. Neq^ tarnen peruafere hoftes, nifi ad^ modum pauci.Lib.i 5.Quiaperuaferat rumor, ipfb tempore flagrantis urbis S^c. Lib.iy.Pifoinaedem Veftaeperuafit.Lib.i9.Namperuafiflein Germanias Valentem, amp;nbsp;ueteres illic nouosep exercitus ciere credebat.

Ingeftum,pro eo quod uiolenter oblatum eft.Ingcrere.

Primo.Nomenpatrispatriæ Tiberius à populo iæpius ingeftum repudiauit: Alibi dixit,ingeftis pilis pro infixis,ubi uulgo legitur infeftis pilis. Et ingeftis uuV neribus concidit,pro inflicftis.lib. 19. Libro 2 o. Vera erant,ôC à tribunis prgfecfïis^ «adem ingerebantur.In Dialogo Orator um. Quorum nomina prius parentes li-beris fuis ingerunt.

Afperare proexafperare incitarecç.Afperatus.

Primo. Huncquoc^afperauere carmina incertisautoribus uulgata. Secundo. Itamoderans,nelenire,néueafperarecriminauideretur.Lib. 15. Afperari fexo, mueronem ardefcere iufsit.Lib. i g lrent propere,neu remorâdo iram uicfïoris afperarêt.libro 19. Vbiafperatum Vitellium amp;nbsp;pofte Blæfum peruerti, fatis pa/ tuit. Quo loco uulgatae æditiones perperam continebant,afpernatum.Etrurfus. Ne afperatus prælio miles,non fènatui, SCc.In libello de Germanis.Sola in fagitgt; tis fpes,quas inopiaferri ofsibus afperant.

Modieus pro tenui. Aliquando opponitur magnifico.

Primo.Haud pigebitreferrein Falanio SC Rubrio,modicis equitib.Romanis prætentata crimina.Quinto.Funus eius modicö. Vndecimo. Se modicos fênato res.Lib. 18.0 thoni fepulchrü extruéîû eft modicö amp;S manfurölib. r 9. Vitellfj mó dica Sc uulgari mentione.Et rurfus.Modicö facellum loui Conferuatori aramc^ pofuit,Hoc eft,exiguum.In uita Agricolæ.Cultu modicus,fermone facilis.

Faceflère periculum.

Primo. Mox clariftimo cuicj periculö facefsit.Quinto.Et Abudius Rufo fun-À nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(flus

-ocr page 41-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

óus ædih'tatCjdum Lentulo Getulico fob quo legioni prxfuerat,periculum faccfz fit.Libro uigefimo»Qin' perinde diues ÓC eloquêtia clarus,nulli unquam fob Ne-rone periculum facefsifTet.

Facere periculum pro i'nferre.

Libro I?. Tanquaminfontipericulumfeciflêt. Libro ilt;ï. Fregit^anulum, ne mox ufoi eflèt ad facienda pericula.

Facere periculum,pro adiré difcrimen«

Libro. 14.Eiuföem pecuniae periculum facerent, cuius ij qui imperatorem ap-pellauere.Lib. 15. Corbulo meritac tot per annos gloriae no ultra periculûfàceret.

Super aduerbialiter,pro fopra.

Primo. Raro foper milite, quafi ob meturn defixo.

Inuenire mortem. Inuenire perniciem.

PrimOtVbi infelici dextera amp;nbsp;fuo ilt;fîu mortem inuenerit.Infra.Perniciem altjs ac poftremum fibi inuenere.

Formidolofior hoftium,acSiue pro metuentior hoftium.

Primo.Exercitum imagine cæforum infepultorumq? tardatum ad prçlfa for midolofiorem hoftium credebat. Sic infra uulgus formidolofum uocau

Formidolofus pafsiae*

Vndecimo. Formidolofum paci uirum infignem, ignauo principi praegra-quot;Uem.Libu^Formidolofumidimperatorididitans.Libuy.Atcjipfisetiâquiocz ciderat,formidoIofos.Lib.i9Jdquocp5propinquishoftibus,formidolofum.In ui ta Agricolae. Quippe legatis quo(^ côfolaribus nimia ac formidolofa erat. Rurfus infra.Id fibi maxime formidolofum, priuati hominis nomê fupra principis attollfi

Demotus.Demouere.Demutare.Deuftus.Tranftnotus.

Primo ♦ Ne Clanis folito alueo demotusin amnem Arnum transferretur. Se-cundo.Sed Tiberius demouerat Syria Creticum Syllanum.Item. Seueros tribu-nos demoueret. Quarto.Placitum,inftituto Flaminû nihil demutari.Item. Si prio rem ætate ÔC iam labefaâum demouiflet.Infra.Deuftomonte Caelio.Quinto.In infulas interdicfto igni atcß aqua,demoti font.Infra. Idem annus graui igni urbem adficit,deufta parte circi, Vndecimo. Cenfondo nomen ÔC effigies priuatis ac pu-blicis locis demouendas.Libro i j.Demouet Pallantê cura rerum.Libro 20, Nec terroreaut minis demouentur.Item. Quippe Syria tranfinotaelegiones.

Decedere fontêtia. Decedere fide.Decedere ab officio.Decedere inftituto.

Libro 14. Non ideo aut confules mutauere relationem, aut Thrafoa decefsit fententia. Sic Liuiuslibro quinto dec.quartæ dixit, decedere fide. Potuifièfe extra id periculum e(ïè,fi decedere fide,fi coiurare cum cæteris uoluifient. Libro foz xto dec.eiufdem. Cuius fiducia ab officio decefsiflent. Libro feptimo. Et non decedere inftituto ueftro.

Superftagnare.

Primo.Siamnis Nar,inriuos didutftus fuperftagnauiflet.

Firmare pro adfeuerare.Item pro confirmare»

Primo* Vixquicquam firmare aufim.Quarto. Lacedæmontj fi’rmabantanna-lium memoria. Quinto. Niliilcj uforpauiffe ex hijs quae uetus memoria firmauit* Infra. Nec ultra biduumduraturu, Macronifirmauit. Libro ig.Etparatisomni-umanimis reuerfuros firmauerunt. Tertio. Vtbafilicam Pauli Aemyliamoni-menta, propria pecunia firmaret ornaretcç. Qiiarto. Vetuftum afyli ius ut firma? retur petentibus. Vndecimo.Iret in caftra,firmarct prætorias cohortes.

Affirmare pro confirmare ftabilire^. Affirmatus.

Lib.2o.Et populi Romani uirtutêarmis affirmaui. Sic participium affirmatus ufurpat Liuius lib.s.quartac dec.Rhodfjs affirmata, quædata prioredecreto erât.

cc 4 Agitate

-ocr page 42-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Agitare abfolute,pro confultare fiue agitarc in animo.

Secundo. Quod ludibrium ut effugere agitauerit Vonones.PauIo poft. Quo/ nam id modo incorruptum foret,iecum agitabat,Infra. Quâm quia pop. Roma^ num æquo iure complétai reddita libertate agitauerint. Quinto. Etiam de Clau/ dioagitanti.Vndecimo. Ac primo Califtus amp;nbsp;Narciflus,ÔC Pallas agitauere.Li/ bro I J. An expeditis legionibus noóe Artaxata pergeret ôt^c. agitauit. Libro degt; cimonono.Illic agitauere, placeret ne Äre.

Idem uerbum cum accula tiuo.

Libro.i$. Prouincias Oriêtis maxime Aegyptûiècretis imaginationib .agitas.-Agere abfolute, pro uiuere.

Tertio. Non modo apud illos homines qui tum agebant,etiam focutis tempo* ribus uario rumore iaeftata.

Drufo fitam,pro pofitam,fiue conftitutam Drufo.Macedonibus fitae,pro à Macedonibus conditae.

Secundo.Et ueteremaram Drufo fitam diflecerant.Tertio. Vrbem^ Philip* popolim à Macedone Philippo fitam. Quinto. Cæterasq; urbes, quae Macedoni* bus fitæ, Graeca uocabula ufor pant. Libro 19.de Capitolio.Iiidem rurfiis ueftigtfs fitum eft. Sequitur^ libro zo.Templum tjfoem ueftigijs fifteretur.

Penetralis Germanig dq ,Pro dijs penitioris Gcrmanig,hoc eft,interioris.

Secundo.Ille fas patriæ,libertate auitam, penetralis Germaniæ decs, Liuius IL bro I. quintae dec. Cyzid prytaneuubi publice quibus is honos datus erat,uclce* banfjuocat penctrale urbis.Sic hoc loco tacitus Cherufoorum regione uidet appellate penetrale Germaniæ, quod penitior fit atej interior. Aut potius templum Cheruicorum.Liuius libro 5.dec.quintæ. Et quum omnis præfàtio làcrorumeos quibus non fint puræ manus iàcris arceat,uos penetralia ueftra cotaminari cruen/ to latronis corpore finetisCLoquitur autê de templo Samothracum.In uita Agrv coIæ.Quia nobilißimi totius Britanniæ,eo^ in ipfis penetralibus fiti Sfe,

Audere oppugnationem, Audere pœnam.

Secundo.Et tunc dubqs rebus eius ultionem aufus.Iterum. Aufurosep noefturz nam caftrorum oppugnationem. Item. Vt le eademaufijm. Infra. Nec Tiberius pœnam eius palam aufus.Tertio.Ipfo Germanico coram,id aufum. Infra. Aufis ad Cæfarem codicillis. Quarto. Si barbarilucceffu noeftis alacres prælium aude/ rent. Item. Necß id imperatorem palam audere. Vndecimo. Fufo qui prælium au (us erat,Demonacfte præfedo,Duodecimo. Obuio hofti ÔC in aciem aufo, Paulo poft.Non aufis aciem hoftibus. Infra. Vim cultoribus acoppidanis,ac pleruncpin mercatores ÔC nauicularios audebant.Libro i4.Cecidi(fe legionem,quçprgliuni aula fit.Infra.Eain pace aufi,quæ uixbello euenirent .Libro 1 y.In ipfis principifs ftuprumaulà. Libro 18. Non aufis ducibuseodem die oppugnationê caftrorum. Libro 19. Necß periculum in aperto audebant.Libro. 20.Pater eius multa hoftilia aufus.Rurfus.Machinas etiam,infolitum fibi,aufi.

Suggredi,pro latenter gradi.Item pro lubirc.

Secundo. Suggrelsicßpropiusfpeculatores. Quarto.cumacculàtiuo. Quos dux Romanus acie fuggreftus, Libro 13 .Dein refidentibus flammis propius lug/ grelsi.Libro. 14. Poftquam propius fuggreftus hoftis certo iadutela exhaulerat.

Video,de uifu per infomnium. Vifus.

Secundo. Nox eadem lætam Germanico quietem tulit, uiditcç leoperatum. Duodecimo. Noefturno uiludemonftrat.Libro zo.Aduocata concione,iufià nu-minis,fuos Ptolemæic^ uifus, ingruentia malaexponit.

Infidere iuga. Villarum molibus infidere.

Secûdo.SoIi Cherufei iuga infedere.Infra. ClauftracR terre ac maris infediftet.-Tertio

-ocr page 43-

. C o N s T R V C T I o N V M ET VOCVM

Tertio. Qui efFugiainfederant.Item. Supplicibus Amazonum quæaram inicde'/ r^nt Quarto.Quanquâinfidereturbem proprius miles. Infra, Sed nim Tiberius duodecim uillarum nominibusôtZmolibusinfèdcrat.Quinto.Duos collcis,quos Barbariinfederât.Duodecimo.Quando ea locainlîderêt.Lib.is.Agi'oscpuacuos ÔC militum ufui fêpofitos iniedere, Lib.i Duæ prætoriæ cohortes armatac tem-plum genitricis Veneris infidere. Lib. 19. Tandem flagitanteexercitu Meuaniam infederatjtem. Arcem Capitolij inièdit. Lib. 20. Necideo Rhenuminfedirnus.

Illâficut illac.

Secundo. Incubueratcç iàgittarijs, illârupturus. Libro 19. Ac ne peruium illâ Germanicis exercitibus foret,obiepfcrat.Lib, 21.Inter quçperfugaBatauusadijc Cerialêjterga hofiium promittens,fi extremo paludis eques mitteretur, folidutn. (llâ.InlibelloGermanorum.Ipfumquinetiam Oceanumillâtentauimus.

Verto abiblute.Item.Malo uertere.

Secundo. Aftustç hofiium, in pernicfem ipfis uertebat. Quarto, Quod afperc acceptum ad præfens,mox in laudem uertit.Irem. Nam quæ fàxo ftruunt, fi iudiz cium pofierorum in odium uertit,pro fepulchris ipernunt, Quinto. Adco facino/ ra at(ç flagitia fua,ipfi quocp in fiipplicium uerterât. Infra. Acne dubium habcret magnitudinem pecuniæ malo uertifle. Vbi uero deinde legif, nomê Cæfaruin irt ludibriaSCcôtumeliasuerterêt.Opinorfcribêdum,ucrteret. Vndccimo. Seufor te laplàuoxin præfagiumuertit.Duodecimo.Per intêpeftiua nouercæ officia,in ïudibria uertebat. Loquit deBritannico Claudif Cæffilio.Decimotertio. ldq;illi imperitantc Claudio impune,mox ad gloriam uertit. Infra. Ne per tot annos fine querela tolcrata,nouisacerbitatibusadinuidiâuerterêt.Lib.i4. Quodcôrra uer tit.Lib. 19.Læra ad præfens male parta,mox in perniciê uertere. 1 te- Et pofiquam regnum in forma prouincig uerterat.Lib.20.Qug fæuitia,recêtibus odijs,fangui/ ne explebat.dein uerterât in auaritiâ ltem. Quod turn in morê uerterât. In libello Germanorum, Et alijs Germanorum populis ufurpatum, rara amp;nbsp;priuata cuiufc]^ audctiaapud Cattos in confenfum uertit.In Dialogo de oratoribus. Nifi frequês ac afsidua nobis cótentio iam prope in confuetudinem uertifiet.In uita Agricolg. Ac nifi félicitas in focordiâ uertiflèt,exuereiugum potuere. Liuius lib.y.dec.ter-tiæ. Caufam SCc.reticuifiem, ni ex mala fama in bona uer tiflèt. lib, 2 ,d€c, quartæ. Verterat periculum in Romanos.libro 4.dec,eiufdem. Bene uertat,inquit,obfiz deamus Lacedæmonem. Idem libro 7, dec, eiufdem. Deinde quod fraude captj, quod à ciue potifsimum fuo forent,in iram lucfius uertit. Ac rurfus. Pofieaquam uidereexalto clafîèm, in fugam uerterunt. Libro 8, Verteratcç Scipionum inuL diain praîtorem,ôiS confilium eius,amp; accufatores. Libro 9, Hæcquæ augêdæ am plitudinis eius caufa fada erant, cxtemplo in inuidiam, mox etiam in perniciem adolefcenti uerterunt. Libro primo decquintæ. Deledlus confulibus eo difficL lior erat, quod peftilentia quæ priore anno in boues ingruerat, eo uerteret in ho.-minum morbos.libro fecundo.Arufpicesin bonum uerfurum id prodigium,pro lationemcpfinium SC interitum perduellium portendirefponderunt. libro quin^ to. Quae omnia,fi tarnen populo foret,in capita noxiorû uerfura.Item. Hæc Rho dum nQciata,qug per le trifiia fuifient,quia maioris mali leuatus erat timor,quum bellum timuillent,in gaudium renunciata uerterunt.

Eniti aggerem,Enitiin aequum.

Secundo. Pars obietfium aggerem eniteretur. Infra. Non ultra dubitatum, dum Romanae cohortes in aequg eniterentur. Libro primo. Enifeep legiones uez fperafeentedie in aperta Sf lolida.Libro i f.Dum per angufiias aditus,amp; ingruen temmultitudinem enituntur. Libro ly.Pyrenacum amp;alpcs, amp;immenfauiarum Ipaci'a, ægvefubarmis eniterentur.

Succe-

-ocr page 44-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Succedcre murum.

Secundo. Vt fi murum fuccedcrent.Sic Liuius libro ytcrn'æ dec. Etaffuetudi ne fuccedendi muros, ÔC perdnadaanimi fubieruntprimi. Idem. libro g. quart« decadis.Id quum per colloquia principû fuccedens murum paru proficeret t ÔCc»

Aeftate aduIta.Aduka coniuratio,fèditio,per meta-phoramjôtT fimiles locutiones.

Secundo.Sedæftateiam adulta.Per metaphorâ. Adultauitia proualidis. Ter^ tio. Nefcio an fuafurus fucrim omittere potius præualida âf adulta uitia ♦ Vnde^ cimo. Adulto autumno fimuIachrSuindemiæper domû celebrabat.lib. ^Xacte^ rum cceptä,adulfamq?6(f reuilt;flâconiurationem neeg tunc dub1tauere.Lib.17.Si incipiensadhuc nee dû adulta ièditio mclioribus côfdtjs flederef.Iibro lÿ.Doz nec adulta noôejuna furgês 0ftendcretacies.lib.21, Tû Judæi Macedonibusinz ualidis, Parthis nondû adukis,ÔC Romani procul aberât,fibi ipfi reges impofuerc.

Oceano inuehere,pro in Oceanum uehere.Inuehi latus hoftium.

Secundo. Legiones claîsi impofitas per Amifiam Oceano inuexit ♦ Libro 18. Ita uidîores latus hoftium inueôi.

Nullo illic bominum cuku.

Secundo. Milcs^nullo illic bominum cuku,fameabfumptus.Subauditur,exj ftentc.Significat autem infulas illas cultoribus habitatoribuscg uacuas fuiflè.Rur fum infra. Nullo etiam turn urbiumcultu. Tertio» Addidit infulam Gyarum im-mitem ÔC fine cuku bominum eflè.

Patrari pro confici.

Secûdo.Et fi proximaaîftas adijcerctur,poftè bellum patrari,boceft, pofïê de-bellari.Ipfè infra côficere uocat.Bellumcg, quia côfi'cere prohibitus erat, pro côfe ÓO accipiebat. Rurfum fecûdo. Maluitpatrati quâm incœpti facinoris reus eflè» Tertio» Turn demû Tiberius ortum patratum^ bellum fenatui icripfit. Quarto. Cæde eius patrata. Quinto.Ita nihil trifle illo die patratû. Duodecimo. At niprç/ lium nox diremiflèt,cœpta patrataeg expugnatio eundem intra diem foret. Infra. Quibus patratis» lib. 13. Vtcg inter feflos referretur dies quo pa trata uitftoria, quo nunciata,quo relatum de ea eflet.lib. 19. G ratiâ patrati belli penes eum qui urbem occupaflet.lib.zo.Propexum rutilatum^ crinem patrata demum cede legionum depofuit.Liuiuslibro 4,dec.quintæ. In monteiâcrificio rite perpetrato. Etmox. Modo pacis patrandæcum Romanispacilcebat mercedem ltem. Pugnaperpe-trata.Hinc apud Tacitû libro 20. ubilegitur in uulgatisæditionibus. Denicg per-adîi remedij gloriam penes Cælàrem elÈ, amp;nbsp;manulcriptum uolumen habet, pa/ rati remedij,uifum eft mihi,pofle etiam patrati remedij legi.Sed tarnen magis placet, ut parati remedij legatur. nimirum ut Veipafianus à racilitate próptitudine^ præbendi remedij commendetur,non relutftans ied obiequens.

Vetuftiisimusliberor3,pro,Maximusnatu.Veterrimuslibcrorum.

Vetuftiftimi familiarium. Vetuftiftimus militum.

Secundo, Qui Vononem uetuftifrimum liberorSeius accirent. Quinto. E uc-tuftilsimis familiarium Rhodum fecuti.Infra.Arfacem liberorum fuorum ucter-rimum impofuit. Vndecimo » Et Vibidiam uirginum Veftalium uetuftifsimam orauit.Libro ly.Vetuftifrimum queneg militum,nomine uocans.

Curatius pro accuratius.

Secundo. Finern curatius diflèram.

Exeufâtius.

Tertio. Quo exeufâtius fub exemplo acciperentur.

Mandate aliquid ad quempiam.

Secundo, Exçremas preces P, Quirino propinquo fuo ad prindpcm mandat»

Antiftarc

-ocr page 45-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Antiftare pro antecellere.

Scd ut lociSjOrdinibuSjdignationibus anriftenr.

Abfiftere,pro defiftere à cœptis*

Secundo. Nee aut Vrgulania obtemperauit in domum Cæfaris fpreto Piibn^ uc(^îa,aut ille abfiftit. Lib. 13. Igitur abfiftentibus hijs, pari metu exterritis Brutfîer/ ris: Sic enim emendauimus quum ante legeretur, aisiftentibus. Decimoquarto» Äbfiftentium facie abfeefferat cobors militum. Sic enim legendum fuipicamur. Libro lÿ.Stantem progradibus palattf Vitellium, preces parantem, peruicere ut abfifteret.Libro zo.Et miflfus cum mandatis Montanusad Ciuilem,ut abfiftez rct bello. Liuius libro primo dec.quartac. V t quum nox prælium dirêptura eflèr, rex prior territus rabie eorum, pugna abftiterit. Et rurfum. Sed naues Romanæ à Piraeeo uenientes,intromi(ïumcç præfidium abfiftereincœpto coegerunt. Libro fècundo. Si Antiochus regno Attali abftineat, bellocj abfiftat. Et rurfus.Quum baud abfiftcret petere.Libro (exto. Abfiftereijs FlaccusluGit. Item* Ne ingratis quidem benefacereabfiftam.Rurfum.Tädem abßiterunt. Libro 7. Tandem fiib nodîê uano incepto quum abftitiffent,Infra. Si abfiftere furore uellent-Itê. Nun-cia mets uerbis, bello abfiftat* Libro 8. Non tarnen ita infregit animos eorum, ut abfifterent imperio. Libro fecundo dec.quintæ* Si abfiftere bello amp;nbsp;facere impe^ rata uelint. In calce libri. Abftttit incœpto. Libro quarto.Huius noui præfidq fez maabfiftere oppugnatione fimulRomanosregem^coegit. Item, Necjprtufe quam debellauero abfiftam.

Amores, de amore honefto Item de inhonefto.

. Secundo.Breues ÔC infauftos populi Romani amores.Quinto. Amores iuuegt; num Sc impudicitiam nepoti obieôabat* Infra. Dein multorum amoribus femolt; fa Albucilla amp;:c.defertur impietatisin principem^

Formahaud difsimili in dominum.

Secundo. Nam ætate ôd forma haud difsimili in dominum erat. Similislocutto libro 13. Vefte feruili in difsimulationem fuicompofitus*

Concipere. Concipere iurifiurandi uerba,de iurante.Item, de disante feu inftituente.

Secundo. Et fraude aut ui raptum Agrippam ferre ad exercitus Germanicos non feruili animo concepit* Libro ig. Abijt iam 8C tranfueâum eft tempus, quo poiïès uidericoncepÜTe.libro 20. Et quum cçtera iurifiurandi uerba conciperent, Vcfpafiani nomen hæfitantcs,aut leui murmure, 5C pleruncß filentio tranfmitte». bant.Infra, Senatus inchoantibus primoribus,iufiurandum concepit

Promittere barbam pro fummittere.

Secundo. Donee crinem barbamcp promitteret. Vnde promifla barba Liuio libro fecundo primædec. Quanquam in uulgatis æditionibus perperam prolixa feriptumeft. Nam promifta habetmanuferiptus codex, quem ex Borbetomago naeftus film.Sicautem legendaLiuif uerba.Adhoc promiftabarba SC capillieffè/ Liuiflocut rauerant fpeciem oris. Quomodo rurfum libro quinto loquitur eiufdem decadis. Barbam fuamjut tum omnibus promifta erat. Libro g.dec.quartæde Gallis. Pro/ cera corpora, promiftæ amp;nbsp;rutilatæ cornac, uafta feuta, prælongi gladij. Rurfum liz bro quarto dec*quintæ*Sordidati,barba ÔC capillo promiflô,

Simulata confeientia. Confeientia.

Secundo. Hortatur, fimulata confeientia adeant, oIFerant pecuniam.Hoc cft, fimulato,fiue,poftquam fimulauerintfè confeios eius reieflè. Libro iz.Prouifen» iam fibi Xenophon tis medici confeientiam adhibet, libro 15 *Ne^ tum omiflà, dum afpeâui confulitur,fpreta confeientia. Senfus cft,erât fibi confetj rem fecus habere,cæterum hoc non curabant.Libro 1 y.In confeientia fecinoris pauci afcitiï

Paulo

-ocr page 46-

THESAVRVS LOCVTfONVM

Paulo poft.Præbm't plerif^ fufpicionem confdêtix^ Libro ip.Tanquam nitnius pauor conlcientiam argucrct. Libro zo. Quin idem ille arguebat ultro confcien-tiam ducis.In uita Agncolæ, Et conlcientiâ generis humani aboleri arbitrabâtur.

Vacuus pro ocioib.Item pro iblo.Item pro carente, Vacuus à tributo. Vacua nomina. Vacuum fuit.

Secundo. Quoniam tres uacuas legiones, ÔC ducem fraudis ignarum perfidi» deceperit.Paulo ante.Vacui externo metu. Quinto libro. Duobus Blaefiscxtim* (His, domum eorum uocat uacuam. Tune ut uacua contulit in alios, Vndecimo* Vacuocj adultero potiretur. Duodecimo. Vacuam æmulatione. Paulo poft.Do? mefticacura uacuus. Infra. Quorû uirtuteuacui àfècuribus 8C tributis. Rurfum. Vt omni tributo uacui in poiferum Coi ôtc-Libro i j. Sed ubi mulier uacua fuit, Loquitur autem de Pontia quæ omiièrat maritum fuum. Libro 14 .In Syriam ac-cefrit morte Vinidif legatiuacuam ac fibi permiflam. Mox. Nam antea uacuum idfolutumcppcenafuerat. Libro 15. Verbis magnificas, rerum uacuas. Libro de-cimoiexto.Non fexusjnon ætaspericulo uacua.Iibro 17. Si refpublica ÔC ienatus amp;nbsp;populus, uacuanomina funt. lib. is • Sed ubi fubacHo orbe ÔC æmulis urbibus regibuscß exeißs iêcuras opes concupiiccre uacuum fuit.

Adolclcere,pro incipereuigere.Item pro luccrcice-rb, ÔC augeri per metaphoram.

Secundo. Adolefrebat intercalex maieftatis.Duodecimo.Vt^ Domitff puez ritiatalimagifiroadolcfceret, Libro ij. Donee ueradolefceret.Lib.i s. Vêtus ac iam pridem infita mortalibus potentiæcupido cumimpertj magnitudine adolez uit. Infra. Vix credibile memoratu eft, quantS iuperbiæ fôcordiæqi Vitellio ado-leuerit SCc.libro 19. de Cremona.Igitur numero colonorû 6óc. adoleuit floruittÿ li.2o.N0 Primi Antontj necß Mutiani ope Vefpafianû magis adoleuiffe.Rurfus. Prauo certamine legatorum ius adoleuit. Infra. Tûc Velledæ autoritas adoleuit.

Augendædominationi certaretur,hoc efl,ad augendamdomi-nationem certaretur,6C fimiles locutiones.

Secundo.Et contra augendæ dominationi certaretur. Simile eft quodprimo U bro dixit.Diftrahendo hoftiper BrucHeros ad flumen Amifiam mittit.Item.Sub/ ducit ex acie legionem faciendis caftris. Infra ♦ Si patrandæ neci uenenum mitte-retur.T ertio.Dein præfidio Africæ ducebatur. Infra. Quafi firmandæ ualetudini in Campaniam conceisit. Item. Autadfumendisauxilifsuagabantur. Quarto. Quoties parando regno finguntur. Similes locutiones funt ♦ Subfidio uenerant, Auxilio uocare. Subfidio miflos.Quinto.Ita caftigandæ plebi compofitum iena-tuiconfultum prifea leueritate. Infra, Vbi data fides reddendæ dominatioui ue-nifle, Vndecimo. Accufandis utrifcßimmittit. Mox. Quibus abluendis cubiculo egrediens.Duodecimo. Quod acquiredis uulgi ftudijs aedebatur.Infra. Dum res firmando Ncronis imperio componuntur. Id eft, ad firmandum Neronis impe-rium.D ecimotertio. FacHum 6c S. C, ultioni iuxta fecuritati,Id eft,ad ultione fîC iècuritatem æque pertinens.Infra.VIterioresetiam nationes lôciasc^bello uo/ cabant. Item, Repertus eft certe per medium diei nudus cxercitando corpori. libro i^.Ea dum à Corbulonetuendæ Syriæparantur.libro 16, Quæper tantiîæui occulta prælentibus bonis augendis, id eft, ad praelentia bonaaugenda.f fuerint. libro 19. Num fècures,dolabras, SCcæteraexpugnâdis urbibus fècum attuliflènt. Infra. Quælèditiolà amp;nbsp;corrumpendæ diiciplinæ.

Quæfitilsitnus,pro exquifitiisimo.Etquæfi' tioresjpro exquifitiores.

Secundo. Excepere Græciquæfitiisimis honoribus. Tertio. Quæfîtioresiam ôfT plures Solon perlcripfit.Infra. Quo quaefitior aduiatio fuit.

Sanâor

-ocr page 47-

' CONSTRVCTrONVM ET VOCVM

Sandlor leg um, à (ànciendo*

Tertio. Sed praecipuus Serutus Tullius fanâor legû fuit* Sanâus participium üfurpat Liutus libro decimo primæ decadis. De prouocatione legem ddigentius ianólam. Annalium libro 21. Regnum ab Antonio Herodi datum uicfïor Augu-ftus fanxit, Sic enim legendum putamus pro auxit.

Degredi,quoties defcenditur de altogt;

Sccundo.Tum in ipcciemdegreflüs.Infra.Tum Seleuciam degreditur. Libro decimofêptimo. Cæcina propiorc tranfitu Pœninis iugis degredi iuflus. libro de-cimonono.PuIloamiclu palatio degreditur, mœftacircum familia.

Dilîentire manifeftus.

Secundo» Ätrox ac dificntire manifeftus. Qiiarto. E t quoquo facinore propez rus clarefcere. Libro zo. Ne paratis quidem corrumpi facilis,adeo metuens incerz ta.In Dialogo oratorum.Tanquä minus obnoxium fit offcndere,poetari5 quam oratorum ftudium»Hoc eft,obnoxium ad ofrendcndü.Et rurius.Etipieiatis maz nifeftuseft iamdudum in contrariumaccingi, nec aequo animo pcrfcrrc hanc noz ftram pro antiquorum laude concordiam.In uita Agricole» Peritus obfequi.eru-dituscputilia honeftis mifccrc.

Proficifcitur Aegyptum cognofcendæ antiquitatis. Subauditur,graz tia,uel nomine. Defecftiua oratio eft hei’enifmum (à-piens.Et fimiles locutiones»

Secundo. Germanfcus Aegyptum proficifcit,cogrtofcendæ antiquitatis.Ter-tio.Ereóis omnium animis, petendæe'Pifoneultionis. Mox. Eacß res agitata ruz moribusjut in agmine atqj itinere crebro fe militibus oftentauiftet ab N arnia, ui-tandae fiiipicionis ♦ Infra. P ulfb Tarquinio aduerfum patrum facftiones multa po-pulusparauitjtuendaelibertatisö^ firmandæcôcordiæ.Rurfum.Specftatus Sa-crouir inteifto capite pugnam pro Romanis eiens, oftcntandæ, ut ferebatj uirtu-tis.Quinto.Quia pecuniam à Vario Ligure omittendæ delationis ceperât. Sub-auditutj caufa. Sic uidetur ôé illud ditftum libro 16. Aenuperrimaeconiurationis in Sardiniam exaäus. Quanquam in uulgatis æditionibus legitur. Ac nuper criz mine coniurationis in Sardiniam exaeftus. Similis uidetur illa apud Liuium locu/ tio libro quinto dec.quintæ. de Paulo Aemilio loquentem. Et ipfe illacbrymafte dicitur fortis humanæ. Vt fubaudia^èaufa. Alioqui dixiftet,forti humanae.quemz admodum libro decimo dec. quartac. Qui meo infelici errori unus inlachrymafti»

Sponte principis.Et fimiles orationes.

Secundo.Quod contra inftituta Augufti, non fponteprincipis Alexandriam introiflèt«Quarto.Extru(fîa iam iponte præfecfticaftra. Infra. Et proxima Iponte inimicorum recepta. Quinto. Vt Iponte Cæûris, Duodecimo,Gnarum tarnen cuius Iponte praeficeretur. Libro 13. Et alia, Iponte incolarum in deditionem uez niebant.Infra. An grauius aeftimandum fponte lit igatoris præmium honeftç ope-rae affèqui.libro ip.Necfpote Antonij properatum.libro 2o.Vndefufpicio,Ipon te legatorum excitari bellum.

Aetas militaris,prorobuftaac aptaad militiam. Aetas lènatoria.

Secundo.Rcferebat habitafle quondam lèptingenta millia ætate militari. Lib, 15. Et Viuianus Annius gener Corbulonis, nondum fenatoriaætate, fed pro lez gatoquintæ legioni impofitus.Iibro 20. Magnameodie pietatiseloquentiæq; fa^ mam Viplànus Meflâlaadeptus,nodum fenatoria ætate. Liuius libro primo dec. quartæ. T um militaris ætas iurare, neminem uiuum, nifi uieftorem, acie cxccftit-rum.Et rurfus.Nec ullo iam,qui militaris ætatis eftèt,non aut cælb,autfugato.

Poftremu,aduerbialitcr. Ad poftrcmû. Supremû aduerb.ultimû.

Secundo, Dein cupido augendi pecuniam,poftremum obliuio patriæ. Tertio, dd Poftre-

-ocr page 48-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Poftremum obiere co anno uin rtluflres. Vndcdmo. Acpoftremum molh'tiïcor/ poris obieóante. Liuius bbro decimo dcc, quartæ. Vouifle quo die poftremum cum Celnbenspugnaffct. Tacitus libro i84Ad poftremum. Valens epetulantia etiam perfidiamfulpcciabatJibro 20. Ad poftremügubernatores centun'onescg nifi eadem uolenteis, trucidant. Liuius libro 8. dcc. 4. Vt Syriæ quocß adpoftre-* mum reges ftipendium dare non abnuerent.lib. 9. Et ad poftremum quum auxL litim L.Scipionipolliceretunadifcit. Tacitus libro 20.Inftarcdelecftumjquolibert à parentibus, fratres à fratribus uelut fuprcmum diuidantur» Sic Liuius etiam ultimum aducrbialiter ufurpat libro decimo dec.quartç. Vltimum decoelo quod co miiia turbaret interuenit.Jtem lib.s.dec.quintae. An ultimum moriiuflurumC

Perfugere pro confugcrc»Vnde pcrfugium,pro Alylo.Suflu-gium.Effugium.Diffugium.Transfugium.

Primo.Quum quidäad Germanicum perfrigiffent.Secundo. Neq?aliudper^ fugium.T ertio, Neqp quenquä in capitolium, alia'ue urbis tcmpla perfugere. Irv fra. Vti Dianæ Leucophryenac perfugiG inuiolabile foret.Quinto. Qui monerêt perfugere ad Germaniac exercitus. Itê.Nam incolumi Augufta erat adhuc perfu-gium. Paulo poft.Quafi fidiisimu ad fubfidium perfugftët.Duodecimo.T uturn Vannio perfugin promittcnsTi pelleret.Mox. Ad clallcm in Danubio opperien/ perfugit. Lib.19. IntcreaadL. Vitellium frruus Verging Capitonisperfugtt*

Renunciare amicitiam alicui,pro diremptam ftgnificare.

Secundo. Componit cpiftolas, quis amicitiam ei renunciabat, Sic Suetonius in Caio Caligula. Ac netunequidem ultraprogreflusquam utamp;f amicitiam ei more maiorum renunciaret, Liuius libro odauo quartx dec.Decreuerunt renun ciandam focietatem Acbæis.

Concedcre frmplicitcr pro cedere. Concedere uióoriam.Item pro mori.Concedere ad Germanos.

Secundo.Dein Marius iêniori,SCacrius tendêti Sentio cocelsit. Tertio. Mox Varro inualidus feneóa, uigenti Silio concefsit. Quarto. Vt quandocunep con-ceflero.Hoc eft mortuusfuero.Quinto. Viéîoriâcgconceftere.Vndecimo. Att^ ipfi inter le concedere.Item. Nec amore in bancpatrtam nobis concedunt.Libro decimotertio. Neficonceftiftetobfidioni. Infra. Sola Anfibariorum gens retro ad Vfipios Tubantes concelsit. Libro 15. Quum mihi per ætatem fummo nomine concelsiflet. libro i9.Simuliun(ftaturris,icfIibuslaxorum concelsit. Etrur-fus.Ne Antonio Varoqj de gloria concederet.Liuius libro lt;».quartsc decadis.Ita Athamania omnis in ius ditionemt^ Philippi concelsit.Et rurfus, Pulfi loco intra munimenta fubdutftis ordinibus conceflerunt.

Gratans. Gratari. Gratabundus.

Secundo.Tnter uencrantes gratantescß afpici lolita. Quinto.Et incolumem fo/ re gratatur.Infra.Et multo gratantum concurlu.Duodecimo.Obuium apud forum præbet le gratantibus.libro 14. Vt adgratandum le expedire.Mox.Prehen-lantium manum,gratantiumcf quod diferimê improuifum amp;nbsp;matris facinus eua/ fiffet. libro 17. Tnbuni tarnen centurionesqt amp;nbsp;proximi militum gratabundi re-Ipondent.Sicenim repofuimus pro grata auditu.libro is. Laudantesgratantesc^ circundatum aquilis fignisep in tribunal ferunt.

Senefeere de rumoribus,pro uanelcere,0^ conlumi.

Secundo.Relinquendum etiam rumoribus tempus,quo lenefcant.libro ig.Et fenefeens exercitus fui fama.Liuius libro quinto dec.quartaî. Agiiandum aliquid mifeendume^ rati,ne cunâando fenefeerent confilia.

Occanere pro occinere.

Secödo.TS Sentius occanere cornua tubasej ,0£: pcti aggere,crigi fcalas iuftic» Deruptum

-ocr page 49-

C o N s T R V C T I o N VM ET VOCVM »

Deruptum pro abrupto fiue prærupto.

Secundo* Colle arduo ÔC derupto. Quarto.DimilTo equo per derupta Sfauia, fequenteis fruftratus eft. Quinto. Per auiaac derupta*Liuius libro odîauo quartæ decadis. Multi pauore in derupta præcipitati. Quod ibidem uero mox præcedit, inaltiorem diruptioremcg undicß rumulum conceflère,cogitanduman legide^ beat, deruptioremcp. Libro nono. Et parsmaxima incrmes per inuia rupes dL ruptas præcipitantesfugerunt. Forte,derup tas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Fungor,cum accufàtiuo conflrudlum.

Tertio. Suprema erga memoriam filij fuimunerafungerentur.Qiiarto.Etho minum officia fungi.Liuius libro primo dec.primæ.Maiorem partem æ ta fis etus, quam ciuilibus offices fungantur homines,Romæ fè quàm in uetere patria uixif-fe.Sic enim in uetufto codice legitur,non,Qua ciuilibus officqs fungantur homi/ nes.Eandem conftruôlionem amp;nbsp;apud T ranquillum reperias.

Filtj familiarum.

Primo. Nunquam'ne nifi ad fe filios familiarum ucnturosC Tertfo.Exceptum comiter iuuenê,fueta erga filios familiarû libcralitate auger. Trâquülus filios famt lias appellat in Vefpafiano Auguilo. Neue filiorum familias fœneratoribus exû gendicrediti iusunquam efïèt.Rurfum Annaliû n.Tacitus.Sæuitiâcreditorum cohercuit,ne in morteparentum pecunias fiitjs familiarum fœnori datent.

Publico abftinere.

Tertio.Tiberius atq; Augufia publico abftinuere.Hoc eft,domi fe côtinuere, Libro 15 .Et paululum in publico uerfatus.Libro zo.Non in publicû egrefïus eft, necç fè ftudijs uulgi p crmifit.

Penetraread perfônam relatum.

Tertio. Nihil tarnen Tiberium magis penetrauit. Simile eft quod fequitur. Ne quo afïedu perrumperetur. Item quarto libro. Laq; difcordia nepotes fuos conz uelli.E c quinto. Vi dominationis conuulfus.

Superftes belIorum.Superftes iniquorum,fiue inimico^ rum. S uperftes T iberio.

Secundo.Et tot bellorum fuperftitê.Tertio.Intcgrâ illi fobolê, ac fuperftitem iniquorum precarent.Quinto.Tiberio fuperftes fuit.In Iibello GermanorS.Mul ticpfuperftitcs bellorum, infamiâ laqueo finierunt. Etrurfus. Superftitê principi fùo ex acie recefsifte.In uita Agricolæ. Pauci SC ut ita dixerim nô modo aliorum, fed etiâ noftri fuperftitesfumus.Liuius lib.io.qdec.Eo ufcç me uiuere uultis, do necalterius ueftrum fuperfteshaudambiguum regêalterum mea morte faciam.

Porta tenus,ul(^ad portam. Ore tenus. Nomine tenus.Solo tenus.Ianua ac limine tenus.Littore tenus. Verbo tenus. Vulneribus tenus.

Tertio.Non patruum faite porta tenus obuium.Sic dixit lib.i.Modo petfîore, modo ore tenus extâres. Hoc eft, ulcp ad os.Lib. 15. Vfurpatas nomine tenus ur.' biumexpugnationesdifftitant.Infra.Tres fôlo tenus deieclæ. lib.iy. Dum egre^ gius imperator cum fbrtibus amicis,ianua ac limine tenus,domum claudit. Jn uita Agricolæ, Vnum addiderim, nufquâ latius dominari mare,multum fluminum hue atq^ illuc ferre,nec littore tenus accrefeere aut reforberi. Sic ufurpat aduerbiû uerbo tenus Liuius lib.4.dec,quartæ.Remdefendâ,non nos,in quos iecit magis hoc Cos.uerbotenusjquàm ut re infimularct.Idcm elegâter dixit,uulneribus tenus libro primo dec.quintæ.E t modo uulneribus tenus,modo fine mißione etiâ.

Imitamenta doloris.Imitamenta rrifiinæ.

Tertio.Meditata ad memoriam uirtutis carmina, Sc laudationes lachrymas, ucldoloris imitamenta.Decimotertio Peraefiistriftitiæimitamentis.Decimoquar to.Sed ueterum Roraanorum imitamenta præferre.

d d Z Médita-

-ocr page 50-

THESAVRVS LOCVTIONV«

Mcdi'tamenta.

Ltbro I $.Nomina fummæ cura: fiC meditamenta.Libro xo.Et C£ ten's belli me/ ditameniis militem firmabant»

Placamenta,

Libro 15. Non largitionibus principis aut deum placamentis, decedebat infa-mia. Libro 17, Quælt;j alia placamenca hoftilis irac.

Turbamenta,

Libro ly^Quactj alia turbamenta uulgi.

Tentamenta»

Libro I s.Et inurbc ac forotentamenta ciuilium bellorum.

Libramenta.

Lib. 19. Vincula ælibramêtatormcntorumabicidinent.Liuius lib *8.dec» 4.In ancres tollenonibus librameta plumbi aut iàxorû, ftipitésue robuftos incutiebat. Eieóbmcnta.

In libello Germanor urn »Diu quinetiâ inter cætera eietîîamenta maris iacebat. Spirâmenta.

In uita Agricole. Quo Domitianus non iam per interualla ac fpiramenta tern-porum,icd continuo öi uelutunoiôurempublicam exhaufit.

Solennia,pro iblitis.Solennia nuptiarum. Solennia pietatis.

Tertio. Aliac^funerum iölennia.Rurfum. Proinrepeteret folennia. In fincli/ bri. Necp prohtbuit qüo minus laudatione pro roftris, cacteriscç folennibus funus cohoneftaret.Quinto.Mox cófultans quo nam diefolennia regni capcfleret.Vn decimo.Cundîanuptiarôiôlennia célébrât. Duodecimo. Needum celebrate iô.-lennia nuptiarum audebât.Paulô poft. At enim noua nobis in fratrum filias con/ iugia,frd aljjs gentibus foIennia.Infra.Et funeris iblenne perinde ac diuo Augu-fto celebrat.Lib,i5.Inmodumlblennium coiugiorum denupfifle. Infra, Sine ul^ Io funeris iblenni eremat. Lib. i lt;î. Principio anni uitare Thrafeâ folenne iufiuran dum. Lib. ly.Inferioris tame Germaniac legiones folêni kal.Ianua. iacrameto pro Galba adacftæ.Inuita Agricolg.Igitad iblênia pietatis profecftus Agricola.Liuius Iib.7.dec.4.Cumfolenni habitu ante portâoccurrût.Lib. s.Et in folennibus uerz bis habet.Infra. Quibusita in publicum iblenne fpôiâlibus rite fââis,quum fo doz mum recepiflet. Libro 9. Si quis tale focrum,iblenne Si neceftariumducerct. Liz bro IO. Ibi die per folennesepulas confumpto.Item mox. Forteluftrandiexerce tus uenit temp us, cuius iblenne eft tale.Rurfus.Solenne luftrale exercitus.

Poftulare fimpliciter,pro poftulare ad poenam.

Terrio. FulciniusTrio Pifonem apud Confules poftulauit. Quarto, Claudia Pulchra ibbrina eius poftulatur.Quinto.Mamercus dein Scaurus rurfum poftu-latur.Libro i j.Poftulatusq? apud confules à patre interfetftæ.

Fallerepro latere.

Tertio Haud fellebat Tiberium moles cognitionis. Quarto. Neq^ diu fefellit. Quinto.Et per ijjeciem ofRctj manum complexus,pulium uenarum attigit,necß fefellit. Significat id iènfifie Tiberium. Vndecimo.Et nonulla fallend! fpe. Deci.-motertio. Abijs proconfuli uenenum inter epulas datum eft, apertius quamut fellercnt.Item. Quae mutatio ne^ Neronem fefellit. Libro 15. Cæterum militaris quoc^ confpiratio non ultra fefellit.Libro i7.Per focordiam præfedi,quem nota pariter SC occulta follebât.Item.Nonfàllebat duces impetus militum Lib.is.Niz h il eorum Vitellianos fallebat,crebris ut in ciuili bello transfugqs.Infra. Plures fc fellere,fideamicorum autfuomet ftatuoccultati.Libro 19. Nec^adfellendumap tusnumerus,necp ad penetrâdum.Item. Nec fefellere ea Mutianum. Mox.Nec exploratione occulta fallere Antonium tentauit » Infra. Poftremo abietftis armis, fugam

-ocr page 51-

CONSTRVC tlONVM ET VOCVM

fuga fallendi artes ciïcumfpcciabât.Lib.zi. Vtq; ad fallcndum filenti'opta cœz ptacædcjô^ quo plus terrorisadderent,cundadamoribusmifcebär.Mox. Non fefclh't Ciuilem ea indinatto.Hoc eleganter Liuius uocat furto fellere, lib.4.dec* quintæ,lib.i«dec.quartç.Quum abire inde QC fellere abiens hoftem uellet.Rurlüs dec.quintx libro ». Nee quiequam eos quæ terra mari^ agerentur fellebat.

Inire fimpljciter,pro tngredi.Item cum aceufetiuo.

T er no. V t ouans ini'ret. Quinto. Quoties curiam iniflèt. Libro 15. Qui non fta/ tionem,nonuigilias inilïènt.Lib.i 5.Namcç ad earn dtemindilcreti inibant. Pau/ Io poft.Quum Veftæquoq^templum int(îet.Item.Si conuiuium, fi fpedaculum fimul iniflentjpro crimine accipi. Libro a o, Percunifiatur fecerdotes num illo die Bafilides templum iniflèt.

Prolatum,pro dilato in aliud tempus*

Tertio. Prolato honore urbemintrauic. Quarto.Inter quæ,diumeditato pro-latoœ fepius confilio.

Prolatare.ProIatatum.Prolatatio.

Quinto. Sed ubt diem ex die prolatabant. Vndecimo. Interim MelTalina Lu/ cullanis in hortis prolatare uitam * Decimotertio, Prolatum inter Parthos Ro/ manosœ de obtinenda Armenia bellum acriter fiimt'tur.Lib. 18. Seu domum ex-trucre,feu prolatare agros,feu ampliareferuitia. Libro 19,Sed omnem prolatatio/ nem ut inimicam uiôoriæ ftiipedabant.Ltuiuslibro primo dec.tertiæ, de Annibale. Nihil prolatandum ratus.Libro y.dec.quartæ.Quod poffîimus, fi ex hoc im petu rerum nihil prolatando remittitur, ante byemem dqs uolentibus perfecifle*

Supereum diicumbebat.Cunôisfupcr uota fluentibus.

Tertio.Quum fuper eum Piib diieumberet. Sic dixit Tranquillus in Augufto. Superœ fe fubièllio fecundo collocauit.Libro 14. Annalium. Superq?ipfiim col/ locata.Libro is.Cæterum uulgus fuper humum relidum. Libro 19* Cundîis fu/ per uota fluentibus. Et rurfus. Multi iemianimes fuper turres propugnacula mœnium expirauere. Libro ao.Iamcpfiiper caput legiones.

Contredandum uulgi oculis permittere.

Tertio. Nam quo pertinuit nudare corpus, SC contreââdum uulgi oculis per/ mittere^’Sic Ladantius in de opificio dei. Quæ à nobis longe remotæ, nctç oculis contredari,necgtangi manu,necßpercipifenfibus poflunt.

Noxæeffe. Abfolutioni eflè.

Tertio, Quod necß conuiâum noxæ reo fi recentia purgaret, neq; defenfiim abfolutioni erat,fi teneretur maioribus flagitijs.Liuius libro iècundo dec.quartg. Nihil hijs aut fbeqs corum noxæ futurum,firaudiûe.libro quarto.Publica fide accepta,nihil earn rem noxæfuturam*

Diurna Aóorum feriptura* Diurna pop.Romani.

Tertio.Non apud autores rerum,non diurna Aôorum foripturareperio, De-cimofcxto.Diurna pop. Romani per prouincias,per exercitus curâtium legunt.

Diifia impune erant.

Primo.Fa(fiaarguebant,di(îîaimpuneerât.T£rtio.Deterrimaquæcpimpunc, ac multa honefla, exitio fuere. Duodecimo. Et cSda malefeôa fibi impune ratus tanta potêtiafubnixo. Lib.ao* Caianarû expeditions ludibriû impune Ipreuerat,

St tta ferret,pro fi ita contingeret*

Tertio* Et, fi ita ferret, comitem exitij promittebat. Libro decimotertio. Et fi ita ferret,honeftius in acie perituros.

Experirijde iudicio,quod altbi,Iusexperiri.

Tertio. An adhuc experiret,dubitâs.Liuius lib. i o.dec, 4. Se ei permittere,uti fi quod feu tus, fou auxiliu fo habere ad eos libres repetêdos exiftimaret, experiret.

dd 3 Augerc

-ocr page 52-

THESAVRVS LOCVTIONVH

Augcre Iibcralttate quempiam. Audïus pecunia,liberis,ominejaiixilio,{b/ cietate. Augcri cognomcnto. Aucflo animo, Aucfïusfilia»

T ertio.Exccptum comiter iuuencm,iueta erga filios familiarS nobiles libérait* täte äuget, Quomodo pecunia audîû Cicero dixit. Sic fupra dixit,ault;5:us liberis* Tanquâ audîus liberis Drufus domum Gerraanici magis urgeret.Et lib.i. Omt* neaudus.lib. i Titus audîo animo ad patrê peruecfîus. Quinto. Audus auxilio Pharafmenes. Duodecimo. Auget 06 Agrippina cognomento Augufhe.Deci-motertio. Exin largitione potifsimos amicorum auxit. libro 20. Ciuiiis focietatc Agrippinêfium auaus.libro 21.Magna colluuiejamp;S caeterarum urbiumciadeau.« äi.ln uita Agricolæ.Au^tus eft ibi nlia in fubfidium ÔC folatium ümul.

Auditare.

Ab augeo uerbo frequentatiuutn ufurpat Tacitus libro qirinto. Qui pecunias foenore ault;ftitabant.

Facere bellum patriæ;

T ertio.Quando M. Antoni) qui beilum patriæ feciffet, Facerepugnam.

Tertio.Proiperam aduerfus Numidas pugnam facit.

Facere auxilia merccde,dc militibus fubfidiarijs, Quinto-lyiittit qui auxilia mercede facerent.

Facere hoftilia.

Libro I $. Quod pro Armenqs,amp;fc.hoftilia faceret.

Facere metum,pro inferre.

Lib. t îAnanê metum feccrâtltb.i lt;f. Metu Nero ni fecerâtlib. 13. MetS ^ditiogt; JUS fecere.Infra.Et me tQ Batauis fecifîent.li. 19. Vanâ formidinê,ut hoftes,fecerc.

Facere caftra.

Libro zi.Haud procul HierofôIymiscaftrafacit.Iibrofècundo.Iam^ierodiei lubducit ex acie legionem faciendis caftris.

Facere uim refiftenti Facere uim commeatibus.

Libro fecundo.Et refiftenti uim facere. Sic enim illic lego pro,rcfiftentium cere, libro i j, Sed nccß comcatibus uim facere potuit. Liuius libro fecundo deca^ dis quartae. Ipfum priorem uim omnibus fecifle.

Facere perniciem.

Libro 18. Quae læta in praciens, mox perniciem ipfis fecere.

Glifcens.Gliico.

Primo. Temporibusq; Ai^uftidicendisnondefuere decoraingenia,donee gliicente adulatione deterrerentur. Tertio. Et gliicit utrunqp pofteritate. Paulo poft.Cactcrum multitudo periclitantium gliicebat.Iterum.Minutura,quoties gli feat poteftas. Quarto.Quum ex ufu temporis hue illuc mearent,glifcercnt numc ro,a aliquando minuerentur.Infra. Vt^ gliicerct dignatio iàcerdotû.Mox.Ne-que aliud glifcentis difcordiae remedium. Paulo poft. Quae gliicebat immenftim» Infra.Punitisingentjsgliicitautoritas.Quinto.Quantumcßiäeuitiagliiceret, mi-fèratio arcebatur.Vndecimo.Dcin glilcentibus negocijs.Duodecimo.Mox gliz feente pcrnicie.libro 14. Indegliicere flagitia öf infamia. libro 15. Quo glilcentü bus periculis etiam fubfidij laus augeretur.Infra. Vndc gloria egregijs uiris, ÖC pc ricula glifcebant.Item. Ac ne gliiceret inuidia crudelitatis.Iibro 16. Gliicebat inte rim luxuria,fpe inani.Inffa.Fruftra Caisium amouifti,fi gliicere 6C uigere Bruto/ rum acmulos paflurus es, libro 18. Gliicentem in dies famam fors diicufsit * Item* Gliicere famam ipib ipacio finebat.libro 2o.Quum glifeeretcertamen»

Flagitq ratus,

Tertio.Ec illam obßdionem flagittj ratus.

Defers

-ocr page 53-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defertus fuis,pro à fuis, 8C fimiles locutioncs otni'flâ præpofitiotie.

Tertio. Netjpræliûotnifit,donee defertus fuis cadéret.Paulopoft. Afiæ forte depellendum. Infra.Medio cum deletftis caftclia ÔC munitioncsidoneis locis ponens.Hoc eft in medio.Quarto.Prodere de his quos mors odio aut gratia exe miftèt.Hoceft,exodioautgratia.Libro 12.Modo pecorum Barbaris trahebaf, id eft,à Barbaris.Eodem. At Hercule olim Italiæregionibus longinquas in proz uincias commeatus portabant,pro ex Italiaeregionibus.Lib. 14. Nam Antio ad^ uentabat,hoceft ab Antio.Eodem.Quiapluribus iàlus eius curabatur,boc eft à pluribus.lib.i 5,Quas Tigillino paratas,pro â Tigillino.Item.Et quû foribus arce retur,pro,à foribus.Libro is.Nudus auxilij inops balneisinterficitur.Hoc eft in balneis.lib.i^.Poflè coloniâ piano fitam impetu capi.Hoc eftin piano fitam. Infra.Turrim uicino fttam,id eft in uicin0.Lib.20. Patibulo affi'xus,in tjfdem an.-nulisquos acceptos Vitelliogeftabat.Hoc eft,à Vitellio.Paulopoft. Auertere ac cita Vitellio auxilia,hoc eft a Vitellio.Item.Centurio Mutiano miftùs, hoc eft à Mutiano.In uita Agricolæ.Siquidê Hybernia medio inter Britannia atq? Hifpa-niam fitu.Medio,id eftin medio.Liuius lib.4.dec.5.Quûafsidue Pantauco ÔCc. ftimularetur,id eft,à Pantauco.Lib. 5. Fortunam deoscç quorum templo erant, nulla ope fupplicem iuuanteis accuians,hoc eft in templo.

Secundo rumore,hoc eft grato.Secunda fama apud Liuium.

Tertio. Vtep haec focûdo rumore,ita aduerfis animis accepts. Sic Liuius Iib.4. dec.quintaedixit.fecundâ famam.Ea profeeftio famâ haudqua^ focundâ habuit.

Aduerfo rumore. Aduerfo fama.

Libro 14.Sed Seneca aduerfo rumore erat,quod oratione tali confelsionê fori pfiffot.Liuiuslibro quarto dec.quintæ.Nec^enimomnes tam firmi amp;nbsp;confiant tis animi contra aduerfum rumoremeflè poflènt,quàm Fabius fuit, qui fuum im perium minui per uanitatem populi maluit,^ focundafàma male rem gerere. Sic Liuius dixit aduerfà famalibro y.decad.quartae. Aduerfo omniû fama,quôd pro/ uinciam Siciliam âfc.reliquiftet.

Secundis numinibus euenire.

Libro I Vt ipfojprouidum potius, fîC fecundis numinibus euenire. Secunda tempeftate.

. In uita Agricolæ.Et fimul claisis foeSda tempeftate ac fama Trutulenfem por turn tenuit. Sic Tranquillus in Tito Veipafiano. Sabinos petit aliquâto triftû or,quod focrificâti hoftia aufugerat,quod^ tempeftate ferena tonueratQug exê pla docent tempeftate etiam in bonam partem ufurpari.

Secundum praelium facere. Secundum mare. Secundum flumen.

Lib.20. Secundû præliü fecit.Liuius lib.s.quartæ dec.In agro eorum pluribus prglijs foc3disfalt;ftis.Lib.2o.Illis mare focundû.lib.21.Iis focundumflumen.

Secundante uento.

Libro a.Tandemrelabente aîftu,SC focundante uento.

Suam pro eius.

• Tertio.Necßper tormentainterrogari paflus eft de bis quæ addomum fuam pertinerent. Nam loquitur de domo Lepidæ,nô de fua ipfius domo. Libro quin to. Adeo facinora atcç fiagitia fua ipfi quoeg in fupplicium uerterant.Liuius libro quinto dec.quartac.Si quaereret,ubi miles nofter,ubi nauis intra præfidia fua fuifo fot,quid refponderemusfHoc eft,intra præfidia eius.f Perfoi Macedonum régis. Sic accipiendum quod dixit libro j.dec.ciufdem.Tum quæ primo C.Lucretiüs in populäres foos pretor Romanus fuperbe,auare,crudeliter feciflèt.ïntellige po pulares non C. Lucretij Romanos,fod Chalcidenfis Mitionis.Rurfus lib. quingt; lo.Dardanis repetentib.P»oniam,quodamp; fuafuiflêqSC continens effet finibus d d 4 fuis

-ocr page 54-

THESAVRVS LOCVTIONVM

fuis. Tacitus libto 17. Scd fuaimmanitas,iua luxurta ceruicibus publicis depukx re Jibro 2 o. Oifïauius Pon tiam Pofthumiam ftupro cognitam, óé nuptias fuas ab* nuentem,impotcns amoris interfecerat, fuas,hoe eft cius,f. OcSautj.

Frequentarijpro frequens reddi.

Tertio. Nee ideo eoniugia edueationes liberum frequentabantur ♦ Liuius libro tertio quartæ dec. de Lyfimachia. Partim nouos colonos ipe commodorum propofita,akribere, ÔC omni modo frequentare, id eft frequentefàcere. Eiuidem dec. libro quarto. Sicut ipiâm Lyfimachiam, amp;nbsp;reuocatis cultoribus frequentaz uerit, ÔC quæ ftrata ruinis atcß incendijs crant, ingentibus impenfis ædificauerit. Eiuidem libro ièxto. Nunc ad triumphum frequêtandum deduôos eflè milites, qui egregiam nauare operam reipublicæpotuifîentt

Frequentare aliquem,pro inuiiere aliquem SC adhærere.

Libro decimootftauo.Digreisis qui Pacarium frequentabant, nudus QC auxilij inops balncisinterficitur,

Immenfum uiguit*

Tertio. Quis domus ilia immenfum uiguit. Infra. Qui immenfum proruperat ad cunefta quis pecunia prodigttur. Quarto. Quægliicebat immenfum. Item.Im-menfum($attolli prouideret. Qyinto. Nundauereaccolæ Euphraten nulla im-briumuiiponte ôf immenfum attolli. libro xi. Nam duos colles immenfum ædi* tosclaudebant mûri per artem obliqui.

Sororis nepos,hoc eft,Nepos ex fôrore.

Tertio. Sororis nepotem in nomen afciuit. Sic QC Tranquillus loquitur in lulio Caefàre.Tres inftituit hæredes ibrorum nepotes. Quarto. Namdubitauerat Au* guftus Germanicum fororis nepotem, ÂT cuntftislaudatûrei Romançimponerc.

Luxu propior,pro luxuû

Tertio, Per cultum nbsp;nbsp;munditias copiatç ÖC affluentialuxu propior. libro dez

cimotertio. Cruciatu aut pracmio cuntfta peruia eflè.

Collegium.pro confbrtio offretj fiue fôcietate,ficut collega.

Tertio. Confulatuspatris atcç filrf collegio infignis.libro 17. Vitellio tres patris confùlatus, cenfuram, collegium Cæfàris, imponere iampridem imperatorisdi* gnationem.Liuius lib,io.primæ dec, P. Decium expertummihi concordi collez {rio,uirum dignum uobis, dignum parente fuo, quæfô mecum confulem faciatis«. lt;urfum lib.9.quartçdec,Eiufdem collegtjalteruméduobus tribunisplebisfuas inimicitias remififlè reipub.alterum aliénas mandatas exercuiftè, Idem elegan ter confôrtionis uocabulS in fimili fignificatu ufurpat libro decimo dec,eiufdem. Sociabilem,inquit,confôrtionem inter binos Lacedæmoniorum reges,

Sex partus enixa.

Tertio. Concordem fibi coniugemjô^ fèx partus cnixamXiuius libro decimo quartæ dec,Et apud eum plures enixa partus,

Satias,pro fàcietas*

Tertio. An fatias capit. Hoc uocabulo Terentius etiam ufùs eft QC Saluftius, Item Liuius libro feptimo tertiæ dec, Cædisq? ceperat fàtias. Sic enim in codicc Spirenfi manuferipto legitur.Quanquâ uuîgatææditiones habent fàtietas.Rur* fus Annalium tertio. Pauperes necefsitas,diuites fàtias in melius mutet. Quinto, Tempus,preces,fàtias,mitigabant.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;More gentico,pro more gentili.

Tertio, Quibus moregentico continuum ferri tcgimen.Libro quinto. Sceptu chi utrincß donisacceptis,moregentico,diuerfà induere.Sic Ammianus Marcel/ linus libro 24. Ex ufu moris gentici iuftitiam felicitatemcç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canoris uoci*

bus extolIentes.Porro fufpicor genticû pro gêtili militaris elle uuigi uocabulum.

Praefideo

-ocr page 55-

C o N s TR V C T I o N V M ET VOCVH Præfideo exercitumjóó exercituû

T crn'o Js proximû exercitû prçfîdebat. Supra. Prçfediiïe nupcr fœminâ dtio cohortiQ. Quarto. Proximumcj Galliæ lit tus roftratæ naues præfidébât.Rtir futn, Et baud fpcrncdaillic duium fociorum«^ manus littora Oceani præfidebat,

Competere oculis Sgt;C auribus»

T ertio. Necß oculis nec]^ auribus iàtis competebant.libro 19.D ux fcgnis,£lt; ue luti captusanimi,non lingua,nonauribuscompetcre.Libro is.Et tempora lepuz tantibusinitium finem^miraculicum Othonis exitu competifle.

Supereflè fide,uirtute,confilqs,pro adiuuare.

Tertio. Sedfideac uirtutelegatos, fe confilqs fuperfuiflè. Sic ôt^Tranquillus in Âugufto,Ne fi fupereflèt,eriperct legibus reum*

Vaniloquentia.Magniloquus.

Tertio. Socru eius corâ multiscç illuftribus fœmmis per uaniloqucntiâ legerat’ Quinto*Per uaniloqucntiâ ac minas iaciebat.LiuiusIibro 4.dec.quartæ4Hæcua niloquêtia primum Arifthenum prætorem Achæorum excitauit, libro 5* Vanilo.-quus maria terras^ inani fonitu uerborum compleuit, In uita Agricolæ ♦ Atcg illi modo cauti ac fapientes,prompti poft euentum ac magniloqui erant.

Paratus pro apparatu.

Tertio ♦ Veneris ÔC ganeæ paratus afsiduis fermonibus uuîgati fecerât curam* Mox.Vt quifcßopibus,domo,paratu,fpeciofus. Quinto. Gazam ÔC paratus re^ giosadqcir. Vndecimo. Poftremouelut translata iam fortuna, ferui,liberti,para^ tus principis,apud adulterum uifebantur.Rurfum* Ne domum,feruitia, ôô cæte.-rosfortunîcparatusrepofceret. Sic enim ibi legcndum,non, apparatus, libro i Prouifo ante funebri paratu, qui modieuserat. libro 15 .Vt Parthi omiflo paratu tnuadendç Syriæ,Ipem omnem in Armeniam ucrterent.libro ly.Studia militum iampridem fpe fuccefsionis,autparatufecinorisaffedîauerat.libro ig.Nullo pringt; cipali paratu,fed uetere egeftate confpicuus.Item. Et æmulâtium inter fe regum paratus.Mox.Igitur nauium,militum,armorum paratu ftrepere prouinciae.Rurz fum, Cclebrauere ingenti paratu, dC ante ilium diem infolito. Paulô inferius. Ita Vitellq paratus nofeebantur. In uita Agricolae.Paratu magno, maiore fama, ud moseft de ignotis,oppugnaflè ultro caftella adorti»

Adeptusrerum*

T ertio. Ad ea arma quis Ser. Galba rerum adeptus eft.

Sex liberos.Tres liberos. Gemini liberi.Duo liberi*

Secundo.Numerate fex liberos.Tertio.Retulit eftê illi coniugcm,SC très liberos.Quarto.Ex qua tres liberos genuerat.Infra. Alterum ex geminis Drufi libez ris extinguendo. Duos liberos Liuius dixit libro tertiodecadis quartae. Vxorem ac liberos duos fuperftites habuit^

Deridiculo fuit.Deridiculum.

Tertio.Deridiculo fuit,fenex foediisimæ adulationis. Quinto. Per deridicùlô auditur. Duodecimo .Ignauiaanimij ÔC deridiculo corporis iuxta defpiciendus. Liuius libro 9. quartxdec. Alterum deridiculum eftè, fereddere rationem, quos portus mercatores aut nautici pétant. Alterum m oleftum 6Cc.

Notio,pro cognitione cauiàc.

T ertio.T iberius dilata notione de iure Flaminis. Quinto. Igitur tune quotç no tioni quindecim uirûm is liber fubtjcitur.

Cummaxime.

Tertio. Littora Si lacus Campaniæ cummaxime peragrantê. Sic enim emen-dauimus, quum ante Icgeretur, tum maxime. Quarto. Cœptantem cummaxime coniurationem difiecit. Jtanos eo loco Icripfimus pro turn maxime,Libro 17. Vt qui

-ocr page 56-

THESAVRVS LOCVTIONVM

qui adueriâs expertus,cummaxime difcam ne fccundas qiridem minus diicnmi/ nis habere.Eodem libro.Nó hercle iili quibuscummaxime V itellius in nosdet, Gcrmani audiant.Libro 2o.Caefâslcgiones,uaftatam Italiam, capi cummaxime urbem.Paulo inferius.ToIerant cummaximeinopiam obfidiumcg apud Vetera Iegiones.Rurfum*Murosduitatiscógregantibus fè cummaxime Romanorum exercitibus,augere nobis diruere tutius eft.Liuius libro 7. dec, tertiæ. Quippe nunc cummaxime florens uiribus.Rurfus libro tertio dec. quintæ. Deinde quæ tum cummaxime L.Hortenfius fàceret.De hocaduerbio plura babes in Caftig.

Grauor afpedumjpro molefte fero.

Tertio.Sane grauareturafpedumciuium icnex imperator. QuomodoTran quillus in Augufto dixit. Ampla iSf operofa prætoriagrauabâtur. Libro is. Vxo rem quocp eius Saloninam.quäquam in nullius iniuriam infigniequo oftroc^ ue-hcretur.tanquam læfigrauabantur,

Dam nare,pro reum peragerefiue condemnari faccre.In quem fcn-Ium uerbum condemno Cicero Tranquilluscç ufurpantur.

Tertio. Aboliras leges QC funditus ucr{às,ubi in foro,in liminecuriç, ab Annia RufiJla,quam fraudis fub iudicedamnauillct,probra fibiamp;minæ Intendantur,

Libero, ut quondam quid firmaret. Abfolute.

Tertio.Libero,ut quondam, quid firmaret mutaretue. Hoc eft,quum liberum effetSubauditur exiftente.Græcorum imitatione didum. Hue pertinent illæ lo cutiones.Contradoquoderatmilitum.Item.Necß dum comperto quosilla uis perculifiet.Et quod infra fequitur.Adie(fro,fibi trepidam uitam.Item. Diu qugfi/ to,quos neptibusfuis maritosdeftinaret Cæiàr.Rurfum.Tentatocpper longum iter,ubi par oneri,par mcatui fit.Et quod Vndecimalibro legitur.In cuius tranfr greffu multum certato.Ttem.Comperto quoqj Græcam literaturâ non fimulcœ ptam abfolutaniâ Rurfum. Non diftin(fro,fua an aliéna manu.Libro 16. Monta nuspatriconcefïuseft,prædi(fro,nein repub.haberetur.libro 19. Non fi pateant portae,nifiexplorato,nifi die intrandum.Libro zo.Nec diu certato, Tungrorum cohors ligna ad Ciuilem tranftulit.Liuius libro primo dec.quartæ.Profecfîus ne^ queexplorato circa,necftationibusfatisfirmis.ltem. Satis comperto Erduæam petituros Romanos,

Super pro praeter Tacitofolenne.

Tertio.Super easciuitates quas memoraui.Mox.Super tot ienatores aduer^ fos.Infra.Necfupercæterorumæqualitatê. Suetonius fie ufurpat làepenumero, Tacitus rurfum Annalium quarto. Super id quod nullo autore certo firmantur, prompte refutaueris.Item.Super confulatum SC triumphaliade Geiis,gloriæfue rat bene tolerata paupertas. Paulopoft. Super hominum ingeniû. Duodecimo, A Tiberio fuper propriam ftirpem Gcrmanicum aftûmptum.Iib. ilt;s.Äderatfilia fuperingruens periculum,longo dolore atrox.Liuiuslib,i.dec,4. Aetas,inquit, QC forma, âf fuper omnia Romanum nomen te ferociorem làcit.

In ipfôsjin lc)cios,Pro incômodum iplorä,incß cômodum Ibciorû.

Tertio.Quanto fore mitius in iplbs,melius in focios,prouideii ne peccaretur, Expertum,proexplorato.Inexpertum.

Tertio.Præponitcçcêturiones uirtutis expertæ.lib.i s.Et inexpert! belli fauor. Infra. Suas Icgionesciuili belloinexpertaslib.zo.IgnotQadbucingeniûjâf nullis defenfionibusexpertû.Inuita Agricolæ.Etexpertû bellis animum.Liuius lib.8, qua.rtæ dec. Mille ad earn rem ex omni numéro, audaciæ expertæ delegcrût equi tes.lib. I o.eiuldem dec.dixit.Expertos inter fratres certaminum,

Conducere pro cogéré fiue congregate. Condueftus.

Secundo, Quum Furius Camillus Procoful Africæ Icgioncm ôf quod fub fi* gnis

-ocr page 57-

C o N s T R V C T I o N V M ET VOCVM

gnts {bcjorum,m unâcondult;Sosadhoftem duxit. Quarto.Difpcrfas per urbem cohortes una in caftracôducendo.Cicero.Tune Crotoniatg publico de conülio uirgineSjlocum in unû conduxerunt.Iterum Annalium quarto. At Sabinus do.-nec exercitusin unum conduccret, datismitibus reiponßs^. libro Et auxilia regum in unum condutfîa lib.io.Dum difperlàs fuorum copias conducunt.

Didu(fîum,pro diuifolt;liftra(fîoq?.Item pro aperto.Diducere.

Secundo. Quia diduôlis terris,hauriebantur. Quarto. Prætcdebat lafciuire mi h'tem diduClum.lnfra.Incufabatc^ diduefîam ciuitatem. Duodecimo. Foribus pa-latq repentediducfîis.libro ip.Diducfîisinlatera turmis,uacuum in medio relin-quititer.libroxo. Eaultio,incertûmaioraniuftior,icnatum in ftudia diduxerat. Inuita Agricûlæ.Diducfîis ordinibus.Liuiuslib.s.dec.^.Ita diducfîis cornib.ôcc»

Contra tendere.,T endere abiblute, pro tentoria figere.

Secundo.Dein Marfus feniori acrius tendenti Sentio cocefsit.Tertio. Co-tra Vitellius ac Verannius cætericp Germanicum comiran tendebant. Quarto; Et contra tendentis os uerberauerat.lib. 17. Hq diieordes ÔC rebus minon'bus.fi-bi quifcß tendentes.Eodem libro. Ac ficôtra tenderer,exitiû mctuens.lib.ig. In.. famibus Vaticani locis magna pars retendit. Simile eft Liuianum illud lib. 7. dec. tertiæ. Et coartatio plurium in angufto tendentiûfacilis futura erat: Idaccipienz dum de tentortjs explicandis Nam mox ièquitur. Ab fui qutfcß ordinis homini/ bus in tentoria adduefîi. Dicuntur autê tentoria ftue tabernacula,detendi perquâ eleganter.Libro i.decad quintæ.Nautici tabernacula detendunt.Sed nos redea mus ad exempla priorisfignificatiôis.Tacituslibro uigefimo.Hinc multi boniqi, inde pauci SC ualidi pcrtinacibus odqs tenderent. Liuius libro decimo primg dec. Minus autem tetendere.alTueti iam tali genere certaminum uinci.Libro 4. dec. quartæ,Quû aduerftis tendendo nihil moueret focios.libro g.Cn.Manlium fum ma ope tetendiftè,ut earn pacem turbaret.libro decimo.Poftquam in côfpetftum addudîusfit Xychus,non ultra tetendifte.

Frcquensfenatoribus,In datiuo,pro iôlitum.

Secundo.Erat quippe adhuc frequens fenatoribus. Quarto. Specie artis fre-quens fecreiis,hoc eft in fecretis.

Eodern loci,pro eodem loco.

Quarto.Quanquamarduum fiteodem loci potentiâ SCconcordiam eftè. Sic quoeg legendum apud Tranquillum in Augufto. Cauit etiam fenatuftonfulto, ut eodem lociperpetuo contineretur. In Caio Cæfare. Vt nec^ eodem loci præ ardore confifteret,

Eo loci,pro eo loco.

Libro 14. Non eo locires fuas agi,ut de matrimonio certet. Necefsitudinem principifecit,pro coegit.

T ertio.Iuliae Auguftg ualitudo atrox neceftitudincm principi fecit feftinati in urbem reditus.

Supplicia,pro lupplicationfbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

Tertio. Sed tum fuppliciadtjs ludic^ Magni ab fenatu decernuntur. Saluftius. Non uotis neep fupplicijs muliebribus deorum auxilia parantur. Decimoteriio. Et lenatufconfulto fupphcationc.s habitæ.

Simul aduerbium cum datiuo conftrutftum more Græco.

) Tertio.Et quindecimuiri feptemuiris fimul amp;nbsp;ibdalibus Auguftalibus gderêt. Namficfuum«At« Græcicum datiuocopulate folent.Vt,Æ/za vWjfcXf/lvtTKzxeù ■jix'wc/îàjwx/K,Quarto. Verum HypæpeniTrallianit^ Laodice-nis ac Magnetibus fimul tramifsi Quinto. Aceruatim ex eo Annius Pollio, Ap-pius Sillanus, Scauro Mamerco fimul,ac Sabino Caluifio, maieftatis poftulant. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pro-

-ocr page 58-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Prôpolluere.

lt; Tertio. Obfcura initia impudentibus aufispropolluebat, Proiperfum*

Libro i5.TempIum fimulachrumdeæ pfoiperiiimeft. Copia pro copijs militaribus.

Quarto«Quæ tum Romana copia in armis.Infra.Indifpofita claisiariorum copia.Rurfum. Addita prgienti copia,ad hoftem pergit.Item.Mifla nauali copia» Sicaccipiendumillud Tranquilliin Augufto*Tribus eorum ducibus cum magna copia cæfis. Liuius libro quinto dec.quartae.Ipiètum ex cætera copia milû turn ÔCc.deIe(Sos SCc.edudt»

Copia propoteßate.

Lib.14.De Nerone.Vêtus illi copia erat curriculo quadrigarum infiftcre. Sic enim manuicriptum uoIumcnbabct.Liuiuslib.quarto dec.quintæ. Præmilsis^ nuncijs ut fibi appelJandi practorispoteftas fieret, copia fadîa in caftra uenit.

Copia pro commeatu ièu annona .Copiæ, Annuæ copiæ.

Quinto.Et quanto maiorem quàm Auguftus rei firumentarig copiam aducdta ret.Copias CicerodixitinlibelloDeienetfîute.EtTacitusIib^ij. Suarû opum, inquit,quaehaudproculimperatorrjs aberât,copias tradebat Jib» 15. Pro cuiufi^ ordine,fiC rei familiahs copijs. Pro commeatu,libro i^.Côtraqt prodideric Cor-bulo Parthos inopes copiarum, amp;nbsp;pabulo attrito,reli(Huros oppugnationem »Liz bro 18.Nee coloniæ modo aut municipia congeftu copiarum.lib. ip.Simul coloz niam coptjs ualidam auferre Vitellio.Ioquitur de Verona.Item.Vt ipecie paran-darum copiarum,ciuili prædamiles imbueretur, id eft ipecie parandi comcatus* Infra.Tuto copiarumaggeftu.Iib»2o. Nihil acque exercitus noftros quam ege-ftas copiarum fatigabat. Inlibello de Germanis. Quern fu per arma ferramentis quoeg amp;nbsp;coptjs cooncrant.In uita Agricole. Nam aduerfus moras obfidionis an nuis copijs firmabantur,

Pofitu ÔC Pofitus»

Quarto-Quæ pofituregionis,à tergoillis.Quinto.Illepofitus fiderum ac ipa-ciadimenfus.lnuita Agricolæ.Ét pofitu contra Iberos. Sic enim lego pro pofiz ta.Ouidius quarto Faftorum. Trinacris à pofitu nomenadepta loci.

Contendere quempiam cum quopiam,pro componere fiue comparare.

Libro quarto. Sed nemo Annales noftros cum fcriptura eoru contenderit,qui ueteres populi Romanires compofucre.

Vt amat, prOjUt folet.

Quarto.Vtfermèamatpofterioradulatio.TraduàGraecisqui «fiAâ hoc eft,amat fieri,pro folet fieri, ufur pant.

Exitus pro morte. Finis pro morte.

Quarto. Atrociore iemper fama erga dominantium exitus.Infra. Statimqi me morareexitus,quos ôéc.habuere.Secundo.CopertofineAugufti.Quinto.Nifi fi negatis alimêtis adfimulatus eft finis,qui uideretur iponte fumptus.Item. Nec diiparesTrebellieni RufiSC SexttjPaconiani exitus.Infra. Voluntario exituce cidere.Rurfum.Repentinum StS informem exitumdelegit. Vndecimo, Hortan tibus dehinc quibufdam inediam 8C lenem exitum.libro 1 j.Non quia ingenij uio lentiaexitum irritauerit.Iib.r$. Conftantiaexitus docuit.Infra. Veniam quam ab imperatore acceperat,uanitate exitus corrupit.In fine libri.Quod ad omen olim fui exitus uerteret.Lib.i lt;?,Quamuis honeftos ciuium exitus,triftes tarnen amp;nbsp;co' tinuosaipernantium.Infra.Diftingui certe apud pofteros memoriam honefti exi tusab ignauia per filentium pereûtium.In calce libri. Lentitudine exitus graues cruciatus afferête.Lib.iy.Et hudatis antiquorS mortibus pares exitus.Infra. Inz fameni

-ocr page 59-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

famcm uitam fœdam't etiam exitu fero inhonefto.Item. Exitu demum Nero* nis, pofitis odtjs in medium confijluere* Libro i j.Ea cura etiam morientibus de* cori exitus fuit* Mox. Deformitas exitus mifèricordiam abftulerat « Liuius libro ocïauo dec.quartac.Multa alia in Scipionis maximeexitu uitae,die^ dilt;fïa,morte, fiinere,fcpulchro in diuerfum trahunt.

Peruertere (ólenneuerbumTacito pro perderecalumnr)s,fiuefub/ uertere,quo iplè quocß uerbo in eum fenfum utitur,

Quarto. Volutare fecum quo nam modo Germanici liberos peruertcret.Infira, Nec^ aliud glifcêtis dilcordiæ remedium,fi unus alterne maxime prompti, fub* uerterentur. T er tio, Quum omnis domus delatorum interpretationibus fubuerz teretur,Item. Qui (celerum miniftros ut peruerti ab altjs nolcbat,ita pleruncß Slt;c. Mox. Quæ florentes priuignos cum per occultum fubuertiflet,mifericordiam er/ gaadfliäos palam oftentabat. Duodecimo* Et Calphurnia illuftrisfceminaper* uertitur. Item de Agrippina loquens. Quae Statilium Taurum opibus illuftrem, hortis eius inhians, peruertit. Libro 15. Quo autore Claudius nuptifs inceftis Öd adoptione exitiofa lernet peruerterat Item. Nam Ollium honoribus nödum funz öum amicitia Seiani peruertit.Lib. 15. Mox eorum indfeio Subrius Flauius Trt-bunus peruertitur.libro 18. Et propria ui Crifpus incubuerat,delatorem fratris fui peruertere. Infra, Ne ab altjs apud Vitellium anteirentur, peruertide ipfum Vi* tellium uidentur.libro i9*Vbiafperatum Vitellium, öd pofle Blæfum peruerti (a tis patuit. Ltuius libro primo dec.tertiæ. Qiiippe ubi pedes inftabilis, ac uix uado fidens uel inermi equite equo temere ado peruerti poflet.

Antehabere.

Primo.VeteranouiSjöd quieta turbidis antehabeo. Quarto, Diuulgata at(Ç in* credibilia,auide accepta,ueris tiecf in miraculum corruptis antehabeant, Præuertere.

Quarto. Aut fi quando ad interna pracuerterent. Eodem. Et Silius imminent tem damnationemuoluntariofine præuertit Liuius lib.quinto dec.quartæ. Non ueritus maieftatem uiri,primo aliud in præfentia quod magis inftaret,præuerten/ dum fibi e(ïè dixit*Libro ièptimo.Rhodij impigre præuerterunt.

Mortem fumere. Qiod Tacitus alibi uocat,uim uitæ fuæ afferre.

Quarto. Et uxor fponte morte fumpfifiét, Quinto. Vim uitç fuæ attulit.Duo-decimo. Vim uitæ fuæ attulit ante iententiâ fènatus. Lib. i î, Haud creditus fuffi/ cere ad conftantiâfumendæmortis.libro 14, Et pudoredeprehenfi (celeris ipon* te mortem fumpfilïè confingeret*

Bellum fumere,periculum,arma*

Libro 19. Qui cxautorati à Vitellio bellum fponte fumebant.Infra. Confilium ab omnibus datum eft,periculum pauci fumpfère. Libro 20. Quippe fumpta per Gallias Hifpaniascßciuiliaarma.Infra.Nonideoinquit,bellum iumpfimus ut Ba taui Treuirigêtibus imperent. Eodem libro.Et lumi bellum etiam ab ignauis, ftrenuiïsimi cuiuic^• periculo geri.

Subimpetrandus participium à uerbo Subimpetro.

Quarto* Nam priores duces fubimpetrando Triumphalium infigni, fufßcere res fuas crediderant.

Raptarc cumaccuiàtiuo.

Quarto* Et adhuc reptabat Afi’icâ Tacferinas.Scribedum raptabat. Nam lib. tertio dicit illû renoualTe bellum uagis primû populationibus öd ob pernicitatem inultis.Dein uicos excidiflê,traxiffê graues prçdas.In fine eius libri uocat latronê, ôd furandi meliorê. Quibus argumêtis lacis conuincitur hic raptabat legendum. Et iequit hic.Erat illi prædarum receptor ac focius populandi rex Garamantum* e e In morz

-ocr page 60-

THESAVRVS LOCVTIONVM

In mortem adficere.In mortem adfligere.

Quarto.Vno uulnere inmortemadfecit Jnfra.Et illiquidem quos principium ftragis in mortem adflixerat.

PofterOjabfolute pro poftero die.Pugna in pofterum extraóa.Sub/ auditur,diem.Poßero iduum die.

Quarto.Idêq! qu5 poftero ad qugfttionê retraheret.Eodê.Mox copertS à trâf fugis nongêtos RomanorG apud lucG que Baduheimg uocant, pugna in pofterG cxtracftajcofecftos.li. i$. Sic primus quçftiois dies cótêptus.Poftero quG ad eoidê cruciatus retraheret.Ii.i7.Vt poftero iduG diejedeuntê â cœna Othonê rapturi fiuerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Propter, proprope.

Primo. Stratisetiâtumper cubilia propter^ mêlas. SecGdo.Propterçdê Satur ni. Quarto. Translata dehinc caftra hoftê propter.Infra. QuQ propter dilcumbe/ ret.Liuius libro 4.dec.ÿ.Vbi propter Otftolopum diximus régis caftra.

Adpugnare pro oppugnare,cum acculauuo,uirtutc præpofitionis.

Secundo .Interim Pifo claflem baud procul opperiente adpugnare ft uftra ten/ tauit.Quarto. Altj caftra Romana adpugnarent.

Tolerandum habere.

Quarto.Pofte iplàm Liuiâ ftatuere, nubendG poft Drulum, an in penatibus tjfdê tolerandûhaberet. Videt imitatione Grgca dieftu. Vt illud epigrammatutcr tio, »x«;t‘’t'‘^’®‘^®î'‘*^^^5’^ôhabebâcognolcere3hoc eft,no potui cognofeere* TG hie expone,tolerandû haberet,pro poftet tolerate uita in penatib.tjldê.In dia logo Oratorû, QuQ in aliqua inuidiâ aut crime uocati,fua uoce refpôdendû habe rêt.Et mox.Nâmultû intereft utrû de furto,aut formula dC interdicfto dicêdû ha béas. ■quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Falfum renidens.

Quarto. Enimuero Tiberius toruus,aut falfum renidens uultu.

Id ætatis, pro eius ætatis,

Quinto.Id ætatis corpora in Gemonias abieêîa.

Id autoritatis,pro eiusautoritatis.

Duodecimo.Romanorû nemo id autoritatis aderat,ut promiflà eius magni pê derent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem ætatis, pro eius ætatis.

Decimotertio.Mos habebatur principumliberos cum cæteris idem ætatis no bilibus fedentes uelciin afpedu propinquorum.

Id honoris,proeius honoris.

Lib.iey.Poft^ id honoris indicibus,täcß prôptQ ad cædes principe accepit Ex-pone,id honoris indicib.fubaudi exiftêtibus.i.quQ eo in honore agerent indices.

Libita.

Quinto. Suaeg ipfi libita uelut incaptos exer cebant.Duodecimo. Arripi con/ iuges ad libita CælarQ.lib. 14.Pari cupidine uftg ad libita Pallantis prouoluta.

Notelcere. Pernotelcere.Enoteicere.

Quarto.Bonis côfilijs notefcereuolebat. Quinto. Libertis quoeg ac ianitorib. eius notefeerepro magnifîco habebaf.Duodecimo. At Agrippina ne tâtu mails facinoribusnotelceret.Infra.Adeocgcûêîamoxnotuere.lib.ij. Vbi Cælàrê eflè quigraflàret,pernotuit.lib. 14. Atçg ubi incolumê elle pernotuit.lib.i s, Ambigê ti Neroni quonâ modo noóiöfuaru ingénia notelcerêt.li. isgt;.Quod ubi enotuiu ?

Inculàre quippiam in aliquem.

Quinto. Quum in Blæfum multa fœdacg inculâuilîèt.

Indicibus accedere aliquem.

Quinto.SedMinutP SjC Serugus dânati,indicib.acceftère. Arbitror eflè lènlG, Bona illorûindicib.acculàtoribuscg ceffère prçmtj loco. Simile eftillud apud Lp uiumlibro ^.dec.s.febaltjsprolatumuerbis. Bona^eorum quiinterfeâieffent, Ä exulum,poisidere qui arguebant.

-ocr page 61-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

Immiti refcripto, Abladui abfolute pofiri.

Quinto Jmmtti refcripto uenas refoluit*

Repenspro repentino»

Qiiinto.Quidrepcnsautuetuftateobfcurü.libro 15. Acceflêrat repêscauia» lib* 17.Sed fceleris cogitatio incertu an repês.lib.18. At($ilIS fupremas iam curas agente, repês tumultus auertit. lib. 2 ó»Quüaccuriu tot prouinciarum extingui re, pens perfidiapotuerit.Liuius lib.io.primædcc,Si quod repensbellû oriat.Idem Iib.i.dec.j.Mirari fè quinam pecfîoraicmper impauidarepens terror inuaferit» Tcla in falfum iacere.

Quarto Teliscç non infàlfum iaéîis*

luxta fêditioncm uentum.Prope fèditionem uentum»

Quinto Jifdcm confulibus granitate annonæ iuxta ièditionem uentum. Infra, Nam populiimperi3,iuxtalibertatê,paucorû dominauo, regiæ libidini propior cltlibro IO Jd uero xsre tolerante milite,prope feditionem uentum, Iuxta deos pro, per fauorem deorum,

Libro 18 Juxta deos,in tua manu pofitum eft, Appetente luce. Appetere,Inumbrante uefpera.

Quarto. Appetête luce trufere ad fumma caftelli.li. 18. Poft^ in côipeflu Pa dusjôc nox appetebat.li.i9.Inabrâte uefpera uniucrfum Flauiani exercit’ robur aduenit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prouoluere,

Quarto,CogefîasIapidumoIes,puoluere.Quinto.Multicpfortunis4)uoIuebâ tur,Vndecimo,Cçiàrisgenib.prouoluta.Duodecimo.Genibus^eius,pUolut9.

Ambigens patriam.

Quinto, Ambigens patriam nbsp;declinans.

Ambigue agerc.

Libro 19.Ne manentc adhuc ciuili belle ambigue agerent. Amplius unciario fcenore,pro plus.

Quinto. Ne quis unciario fœnore amplius excrceret. Liuius dicere folet, Capti amplius m d c C ,Item,pugnatû eftamplius treishoras,lib.2.dec.quiniae, Adhoc.

Quinto, Adhoc fènatus praefcripferat.Duodecimo. Adhoc regesferoces, ua^ gos populos. Sic em illic legendu.non, Adhæc.lib. i y.Multi adhoc et innumeri è Germania ac Britannia ÔC Illyrico. Sic em repofuimus.Infra. Adhoc tantûmaiori fratri prglat’ eft,ut prior occideret .Liu.li. 2.dec. 4. Adhoc et mûri pars adhuc inte grautracß tuta prgftabat latera. li.2.dec. 5. Adhoc foflà triplici ac uallo munitu relt quit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Statuere exilium in aliquem.

Quinto.Etiâ in Pompeiam Macrinam exilium ftatuitur. Sic Cicero dixit. Et in quosaliquid exempli populus Romanus ftatui putat oportere.

De fe ftatuere,eft fcipfum damnare.

Quinto.Eorfl qui de fe ftatuebant,humabantur corporajmanebant tcftamengt; ta,pretium feftinandi.Secundo.Satis uiium de Viftilia ftatuere.Duodecimo.Ius ftatuendi etiam deprocuratoribus dederat.

Omnis ætas.

Quarto. Affluxere auidi taliû,imperitante Tiberio procul uoluptatibus habit uirilis aemuliebris iexus,omis actas,ob propinquitatê locieftufus.Quinto.Iacuit immêfa ftrages,omnis fexus,omnis aetas,illuftres,ignobiles,difperfi aut aggerati.

Diuerfus pro diieordi.

Quinto. Quippe fàpiêtiisimos ucterû,quicp iècftâ corû çmulant,diuerfos repies, Expesuitie.

Quinto.Mox ubi uitæ expes fuit.

e e 2 Proui

-ocr page 62-

THESAVRVS LOCVTIONVH

Prouixiffc à prouiuere,quod eft uitam producere.

Qui'nto.Qiiam interfecfïo Seiano fpefuftentatam prouixiffèreor.

Vrgcri male adminiftratæ prouinciæ. Liberate eius culpac regem apud Liuium.Deferriimpietatis.

Quinto. Quia male adminiftratæ prouinciæaliorumcj! criminum urgebatur. Græcorû imit atione dicfîQ eft,ceu Liuianum illud lib • i .dec. 5. Senaxus nee libera uit eius culpæ regem neqjarguit.Tacitus eodem libro.Dein multorü amoribus famoia Albucilla ÄTo.defertur impietatis in principem.

Aequabilis pro aequo.

Quinto.fidusRomanisaequabilisinfuos.lib.zo.CSâisuitç offîcqs æquabiü's. Exæquo agere.

Lib,20.Aut exæquoagetis,autalijsimperirabitis.Infra.Etlaudatorû principu ufuSjCx æquo quâuis proculagêtib.In uita Agricolæ.Quihus rebus muite ciuita tes quæ in tllum diê ex æquo egerât,datis obfidibus irâ pofuere, Liuius ex æquo dixit,pro ex æquitate lib. 2.dec. 5,Et fi in animum inducerenf,ut ex æquo fœdus fieret, amp;feuifurû quid fibifaciundûefletjSCillos credere reipublicæ côfulturos.

Ademptæ uirilitatis,de fpadone.Inceftæ uirilitatis, de

», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiupratore ibrorum Caio Caligula.

Quinto.Etproximus huic Abdus ademptæ uirilitatis.Suprade Cotta Meflâ/ lino. Arguitur pleracp. Caium Cçfarê quaü inceftç uirilitatis amp;fc.dixiflè. Sic enim nos fcripfimus quum ante legeret,inccfta uirilitas. Id autê ideo de Caligula dixe-rat MeiTalinus,quod is cum omnibus ibroribusfuisftupriconfuetudinê fecit, ut (cribit T ranquillus,cuius uerbis ufïxs ium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Breuia profundis opponit*

Primo. Neep dk'fcerni poterât incerta ab folidis,breuia à profixdis. Quinto.Brc uialittorû nudant.li.i 4.Nauescp fâbricat piano alueo aduerfus breuelittus ôi in/ cerrû. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infeniarc,pro infeftare,

■ Quinto. Adequitare caftris,infenfare pabula.li. i j. Sed palàm infeniàrc Armcgt; niam. Infra. Vt quafi infeniàntibus deis exitio tradi crederetur.

Ruerepro irruere.

Quinto.Contis gladijs^ ruerêt.Iib. i y.Refraôiis palattj foribus.ruere intus,ac (èGalbæoftentare.Ttem.Ruerecûifriincaftra,anteire proximos.lib.iy.Nocom pefeere ruentes.Infra.Dum ruêtibusobfiftût.lib.ig.Sed indomitus miles Si. belli ignaruSjCorreptisfignisuexilliscjruere.Item.Quando hoftis impudentia rue-ret. Infra.Et ruebat ad conuiuium miles,morte Verginq expolcens.lib. 19. Et fi qua alia uis per alpes rueret lib.zo.Nam Ciuilis omifladilsimulatione,in popul« Ro.ruere. In uita Agricolæ.Quo modo iyluas iàltuscp penetrâtibusfortilsimum quodc^ animal ruere.Mox.Inftintfros rucntcscp ita dilpofuit.

Confilire fugientibus,

Tertio.Tanto magis imbelles Heduos euincite,amp;? fugientibus confilite. Autor fæpe pro duce negottf.

Quinto. Nomine tantû ÄS autore opus. Paulopoft. Qui metu magis beneuo Icntia fubielt;fîi,rcpertisautoribusfuftulerantanimû.Duodecimo. Mox nullo in diuerfum autore,quæ offerebantur fecuti funt.lib. i Autore Verrito Malori-ge,qui nation? earn rcgebant.lib.ilt;î.Coniungit utrunep. Aut noua cupientibiïs auferaturdux Ô6 autor.lib.ip.Eo grauiorautor,quod Paulino patria Forumiulq Item fupra.Tum progreiTus Lucillius autorem ie præbet palam clafti.Mox.Bri-tanni fuftulere animos autore Venufio.In uita Agricolæ. Ad autorem ÔC duce, ut minifter,fortunä referebat. Liuius lib. 4.dec. 4.Clamitans,ut qui laluam remp. uellent,autorem ÔC ducem fe libertatis fequerentur.

Altor

-ocr page 63-

€ o N s TR V C TI o N V M ET VOCVM

Altor pro educatore.

Quinto,Hue Phrahatis aui,iTt altoris CgfanXqug utrobi'cß pulchrajmeminen't, Neep in barbarum corrupta.

Quinto.de Seleucia. Ciuitas potens, fepta muriSj neq? in barbarum corrupta. Vicefimoprimo. Auóo in barbarûcognomêto. Vbi in uulgatisgditionibus quû . dam accufatiuum morem infulfcranr,nos fuftulimus.

Alimenta arcu expedire.

Quinto.Illuuie obfîtus,Ô£^ alimenta arcu expediens. Signifleat autê ills uenatu toleraffe uitâ,Iib. 14. Qui me no tantS praeuiia, fed fubita expedire docuifti, Inteftabilis.

Quinto. QuanquS inteftabilis, tarnen impunita agebat.In fine libri.Inteftabi.-iis (æuitia,{ed obteéîis libidinibus.lib.iç.Incufàtultro inteftabilê amp;nbsp;confcelcratS. lib. 2 o. Idem crediderât qui Tiberio,qui Caio ftiperftites fuerunt gt;nbsp;quum interint in teftabilior ÔC lâeuior exortus eft.

Ferré.

Quinto.Tormêtis feruoruMacronê præfediflè.comentartj ad fenatS mifsi fe-rcbât.Paulopoft. Aliacß in eundê dolorê mœfta miieranda diu ferret. Duodeci mo.Ferrc crimina in SyllanS.Quod quidâ in uulgatis aeditionib. in (èrere fuit au fus mutare.Infra.jpfa femet parti à maioribus fuis impertj fociam ferebat. lib. 1 j. Quippeerâtqui Gn.quocpPompeis incuiàtum à fènioribus ferrent, lib.15. Ex C.CæiàrefegcnitSferebat.lib.is.Timuiflèfè Paulinus ferebat, amp;c. Infra. Exri/ teratquidâScribontanSie CamerinSferens.lib.20.Proditor corruptor^ amici* tie,cuius Ce magiürS ferebat. Paulo tnferius.Et SertoriS ie aut Hânibalem ferês, fimili oris dehoneftamêto.Item.Quos ipiritus geisiftèt,uultu ferebat. Liuiusiib. 4.dec.4.Qu3obidie prociuibus Romanis ferrêt.Iib.5.dec.eiufdê.Qui(eoriun dum àMagno Alexandroferens.Lib.5.dec.5.Libertumcg iè P. R. ferre.

Conflidîare Remp.Conflidtatus pro affli«fto fiue uexato.

Qiiinto.Pluraper fcelera remp. côflicftauiftèt. Iib.19. li tantS conflieftatifunr, qui in partem ftniftram urbis âSc.flexerant.In uita Agricolæ.Quanquâ conflilt;fta turn fæuis tempeftatibus exercitum,lacc{rere non auli.Liuius iib. i o. quartæ dec. Multis per eosdics difficultatibusconflidatus.

Defeâio,débilitas uirium naturalium.

Quinto.Quamuismanifeftamdefeôionêtegebat.Paulopoft.Vocaricp quire creandæ dcfeâioni cibum adferrent. Germani fua lingua uocant onmacht,quafi dicasjdeftitutionem uirium,quod fané pofteriori exemplo conuenit.

Fœdusiacere.

Vndecimo.Foedus repente iaciunt,cognitis popularium infidtjs.

Praeualidi ciuium,pro præualidi ciuesJntimum confiliorum, pro inti* mum côfilium,amp; fimiles orationes Tacito Iblennes.Sic Græ* ci dicunt oi jgxsol nbsp;nbsp;nbsp;igt;ùfâ§iü7rü)if,ei kxNusoi

Tertio. Complebant templa pelsimis fcruitiorû.Mox. Supplicibus Ama^o* num.libro is-Vt folent præualidi prouincialiS.Item.Quod eratfçuienti principi intimumconfiliorS.Paulopoft.Reipergensproximos ièruorS.Item.Reliqui co* iuratorum.libro i7*î^^terrimiieruor3.1ib.i3.Acerrimosmilitum duceret in par tes.Item. Charilsima iuorS pignorS. libro ly.rurftim.Flagrantibus iam militum uelut faces addiderat. Vbi datiuûanimisfuppofititium,nos erafimus.lib.is.Quo niamprimaconfiliorumfruftra ceciderât.lib.2o.Etpefsimi feruitiorum prodere ultro dites dominos.Rurfus.Etiam medijs patrûannitêtibus.Paulo inferius.Or* deonius exemplareisomniS literarS Ôfc.exercitui recitauit.Et,Tum celerrimas nauiumfrumentoonuftasjiàîuoadhucmari cômittit. Liuiuslibro 7,dec.4.Inde e e 3 quum

-ocr page 64-

' THESAVRVS LOCVTIONVM

cjuum prsffto fuiHcnt équités peditumc^ cxpedi« Äfc-libro s .dcc.tcrtix.Et cfl ex/ pcditis peditum equitumq? prius pugnam conférèrent»

Perindc quam.

Vndccimo. Si pennde amorem inter populäres,quam metu apud hoftes quafgt; . fiuinêt.Sic Tranquil lus in Domidano.Nulla tarnen re perindc commotuseß, refponfö cafu^ Aicletarionis mathematici.

Exolelcere» Exoleta flirpc.Res memoriae iam exoletæ.

Qiiarto. Sed no omiièrim eorundem temporSrumorem ualidum adeo,ut nogt; dumexoleicat Etrurfus.Nondüea dadesexoleucrat.Vndecimo.Neuetuflifsi* ma Italie diiciplina perdefidiâ exolefceret li.i4.Grçciamilt;flus,quos per eos dies pleric^inceflèrâtjtum cxoluerât.li.xo.Nihil eueniflecur antiquitus inßitutaexo lefceret.Sicufurpat Liuius ab hoc uerbo participia exoletus.lib.7.dec.4.Benico fioresea têpefiateerät Gallogracci adhuc,nondü cxoletaflirpe, gentis ieruantes animosJtemin eiufdemlibriinitio.Resaut noua,autuetuflate exemplorü memoriae iam exoletæ. Idem lib.y.dec. j.Prætor no exolctis uetußatcannaliö exenv plis flare iusjfed recentiisimæ cuiufqj confuetudinis ufu uolebat»

Subaôus pro coatflus.Subigere pro cogéré.

Qjrinfo.MuItitudine periclitantiû fubaeflus.Vndccimo. Quis fubadus mile» amp;c.componitaccuItasIiieras.lib.i?.Donecuiamorisfubalt;flus. libro 14. Notos quoeç équités Ro.operasarenæpromitterefubegit.Item. Acfpem belli amittex refubegit.Liuius lib. 5 dec. 5. Prima percontatiotuit,quafubac1usiniunâ contra P.R.bellû taminfeftoanimo rufcepiiTet.Aliteridemdixiteiufdedec.lib.x. Ipfi à pu cris erudiet artib* miliriç,tot fubatfîi atep durati bellis. Significa! ein ufu crebro exercitatos.fumpta metaphora à luto quod fubigitur fi ualerc debcat, aut forina.

Infcitia utopponiturfcientiæfiuecognirioni.Itemproimperitia.

Vndccimo.Iscp illi finis in feitiæ erga domû fuam fuit.lib. 15. Sed quo fidem in-fdtiæ pararct.Iib. 1 j. Omniaqi tementati SC infeitiæ propiora.lib. 15. Ne cuius alte riusinfcitia rurfum peccaretur.Mox. Aduerfàm infeitiâ Pæti declinâs.lib.iy. Pri mum infcitia reip.ut alienæ,Item.Per tenebras,ô(S infcitia cæterorû occiderêtur» lnfra.Infcitiam potius legionum quàm audaciam increpans.

Sufeipere liberos.

Secundo.Duccre uxorem,fufcipere liberos,neclarifsimafamilia extinguere-tur. Vndecimo.Velut fufeipiendorum libcrorum caufâconueniflè.

Exitiodare.

Vndecimo. Ne indefenfâ coniunx exitio daretur.

Id repente folitudinis erat,pro eo quod eft,Ea repente fôlitudo crat» Vndecimo.Id repente folitudinis erat.

Ad honefta feu praua iuxta leut

Vndecimo. Ad honefta feu praua iuxta leui.Sic Sueto.in Vefpaf. Augufto.Ia datum exemplar epiftolæ ueræ fiue felfæ.lib. 19.Loco feu numinc defenfum,lib» xo.Et Neruiorum cohortes metu feu perfidia,latera noftrorum nudauere»

Peccare magna.

Vndecimo. Spote ancoadus tâ magna peccauiffet,nihil referre. Sic em legen dum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dominatio.

Quarto. Quo fadnoredominationê captauerit expediâ.Duodecimo. Nihil do miimpudicQ,nifidominationiexpediret.Mox.Et côfilqseiufdêad fpcm domi-natiôis uteret.Paulopoft. Aduerfus dominationê Gotarzis.Infra.Dû adipifeerê/ tur dominarionesmultacharitatc,amp;maiore odio poft^adeptifunt.Dccimoter-. tio. Segnis ôf dominationib.alqsfeftiditus.Itê.Quæ cundis malis dominationia cupidinibus flagrâs»Ltb.i4.Cûda eiusdominationis flagitia in matrê crâHulit.lix bro

-ocr page 65-

C o N s TRV C T I o N V M ET VO-CVM

bro 10. Nee quifc^ aliens leruitiG, Sxf dominationê fibtcocupiuit,utnon cadeifta uocabula uiurparet.Liu.li.4.dec. 4.81 audire iuuat uera dominationis impotêtif-fimg crimina.Et mox. Et ipfum uelut coprobata dominarione firmiorê futurum.

Ex co, pro ex eo tem pore.

Duodecimo. Veria ex eo ciuitas.Quomodo Suetoniusquoc^loquitun Id uirium,pro ex uires.Idem uin'um.

Lib. I j.Nec id nobis uiriS crat,quod firmâdo prgfidio 8gt;C capeflendo bello diui' deret.Lib.14, Nee bonis artibus ide uiriS crat,altero uelut duce amoto. Sic Liui’ dixit,hoc copiarujpro hæ copiæ,lib.i.dec. 5. Hoc copiarum in Hiijjanias cum Pr./ nouis portatum eft.Item libro i o.dec. 4.(^id hoc noóts^pro hac parte nocîîis.

Id temporis,pro id tempus.

Duodecimo.Id tempon's,importunum,quia hyems occipiebat. Id temporis,pro eo tempore.

Libro 13.Quod domos,uillas,id temporisquafi prædas diuififlint.Mox. Soli-tus alioqui id tempon's lufus principis intendere.

Nouifsima exempla meritus,hoc eft ultimum fupplicium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Duodecimo.Meritum quidê nouifsima exempla Mithridatem.libro i$,Vndc quanquam aduerfus fontes, ÖC nouifsima exempla meritos, miferatio oricbatur»

Bellum ducere,pro extrahere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Duodecimo.Impar multitudini hoftium,eocç caftellis fofe defeniare, bellumcß ducere ftatuerat.libro is.Proinde duceret bellum.Sic eleganter dixit,ducere ipL ritum Liuius pro uitam ex tendere, libro i.dec.5.Perire nanqp fomel ipfis iatius eft-fe $ fob acerbifsimi carnificis arbitrio ipiritum ducere.

Ducere abfolute.

Libro 10. An ft ad mœnia urbis Germani Gallig duxerint,arma patriae infcregt; tis;*^Liuius libro quarto dec.quintæ.Parabat ducere in Illyricum.

Cceptaluce.Nodtecoepta.Coeptahyeme.Luce prima.Ad forum ufcß diem.Præcipitante in occafom die.Flexo in uefperam die.

Primo. Cœpta luce.miffàe in latera legiones. Infra. Noâe cœpta egreffus Au-gurali.libro i^.IgiturcœptaluceMilichus in hortos Seruilianos pergit. Duodeci mo. Et cœpta hyeme iturS obuiâ non rebantur.libro 19 .Luce prima, Sabinus an-tequamhoftilia cœptarêt fife, Rurfos. Vitelliani ad forum ufcßdiem faxis pilisq^ fobeuntes arcebant.Et in fine.Prgcipitante in occafom die. Quanqua in uulgatis aeditionibus legitur, præcipiti in occafom die. At Liuius clegantifsime dixit libro quarto primæ dec. Præcipititç iam die. Quomodo Curtius uocat praecipitê fone-(ftutem. Tacitus Annal.primo. Flexo in uefperam die. Hue pertinet folennis ilia Liuiolocutio pro cœpta noefte, primis tenebris. Vt libro primo dec.quartae. Pri-mistenebris mouit.Item innumeris alqs locis.Et quod libro 4.dec. quartæ dixit, prima uefpera.T abellas conferiptas celeberrimo loco fopr a fodem cotidianâ ma-giftratuum prima uefpera fufpendit libro quinto. Primo uefpere ut lumina in ca/ ftrishoftium côlpexcre.lib.9.dixit,Principio lucis.Et infra, lam inuefperafoebat.

Accedo focietatem,SC ad focietatem.

Duodecimo. Quia focietatem noftram uolêtes accefforant.lib.i 4. Vtquamcß nationem accefforat. Supra. Corbulo in Syriam accefsit.

Accedo illius fontentiac.

Libro is.AccedebatfontentiaePaulini Marius Celfos.Infra.Iifdem diebus ac/ cefsiffo partibus utrant^ Mauritaniam ÔCc.

Euado amnem,pro tranfoo.Matn's fecinuseuafit.

Duodecimo. Amnêcç baud difflcultereuadit.Liu.lib. 5.dec, $,Inter prgfidialal tumad Petra euafi,Tacitus lib,i4.Quoddiforimêimprouifum, ÔC matris facinus é e 4 eua-

-ocr page 66-

'THESAVRVS tOCVTIONVM

cuaßHet .lib. i tf.Mox N eronê circa fumma fcelera diftêt3,quafi minores euaicre. Praeiacere caftra,uirtute praepofitionis.

Duodccimo»Campo qui caftra præiacet»

Abfcedere.Abiceffus*

Lib.i I. AbfcedSt leuitate gêtiîi.Lib.s.Et côtinuo abiceffu, uelut exilium obic ôâdo.Lib. 12. Vt aditus,abiceffus,cû(fîa nobis importuna,amp; fuis in melius eflcnt, Itê.Padîus inducias abicedit Jtê. Abfceiïu fuorû. Hoc uerbo fubtnde Liuius utit. Pro meliore fuit,

Duodecimo.Dein nobis pro meliore fuit,c{Fugcre hoftcs tenui damno. Expedite copias,arma.

Libro I J. Duost^ ueteres reges Agrippa QC locchum expedite copias. f iubet, librozo. Quidâ expedite arma, telis^ tannin adem accingi. Liuius lib. 8.dec.4. E t expedire tela,animoscç equitib. iuisis. Ac mox. Quû tela equos^ expedilïênt» Expedite pluteos.

Libro 18. Vitelliani pluteos cratesq! 8gt;C uineas ÂTc. Othoniani ûides SC immen/ faslapidum ac plumbi æris^ moles âfc.expediunt.

Expedire confilia.

Libro 19. Necj alienis confilqs régi, nccp fua expedire, Liuius dicit etiam, itcr expedire,lib.8.dec,4.Iter fugæ non expedientes.

Expedire abfolute,pro accingi in bellum.

Libro 17. Multos e'magiftratibus, magnam Confularium partem 8^c. (êcum expedire iubet.libro ig. Cæcinam ac Valentem expediri ad bellum iubet,

Expedire rurfumabfolute, Libro 2o,Ea de cacde quàmueriisime expediam.

Habere in partibus aliquem.

Id fignificat addicQu aliquê habere feuêtc^, Nâ partes 45 fàdioe acc/piSt Jib. ij. Habebat in partib.Pallâté.Infra.Quafi quçreret ducê nbsp;nbsp;partes.li. 15, Et milita a.-

cerrimos ducerct in partes, li.ilt;s. ôeceGionêiâid,Ô£rpartes:â^fîidêmultiaude5t, bellQ.li.17.Et metu,tâ$ alias partes fouiifentJtê.Prim^in partes trâigreflus. In* fra. Accelïère partib.Valer. Afiaticus,Belgicç,puîciælegatus ÔCc. Rurfô. Quâ$ bene de partib,meritus,Mox.Trâfi'ere i partes.li. 18. Quod folQ illis partib,defuit. Necçlàsnelt;$fidem penfi habere.Etfimileslocutiones.

Lib. 13 .Neq^ fas necg fidê pêfi haberet,olim jjuifum erat.li. 17, Necç modu one ris quif^jnecf genus qugftus pêfi habebat.In dialogo oratorQ. Nec quif$ in tota domo pêfi habet, quid coràm infante domino,autdicat,autfaciat.Liu.li.4.dec.4. Si taies effetis, quales eflè Carthaginciès fama eft, apud quos nihil Ibcietatis fides (àncflihaberet.in mequoq; uobis quid faceretis minus pêfieffe,no mirarer, Eodê ïib.Sed illis nec quid dicerêf,nec quid facerêt,qui$ un$ pêfi fuifle.li, 2.dec.$. Id illicui nihilpenfi fit,facile efTe.Lib,?. Quibus nihil neep dicere penfi, neep facere, liludere alicui, pro corrumpere feu ftuprare.

Decimotertio. Tradunt pleriep eorû têporum feriptores, crebris anteexitium diebus illufifie pueritiae Britannici Neronê. Nam ièquit. Stupro prius ueneno pollutum.lib.15.Siue C.Cælàr feortorumquoepeupiens, etiam matri eius illufît» liludere pecuniae.

Libro x8.Tanquam infumma abundantia pecuniæilludere.

Dignatio.

Lib.rj.Sedope Senecçdignationê Burro retêtâ.Paulô pofi.Quàm ueterêac olim partâ dignationê fubite relicitati fubmittere.lib.17, Vitellio tres partis cofii latus, ccnfiirâ, collegia Caelaris, imponereiampridêimperatoris dignationem.li bro 19. Auxit inuidiâ fuper uiolatu legati praetoris^ nomè,;Ppria dignatio uiri. In libello

-ocr page 67-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CONSTRVCTIONVM ET VOCVH

libel, Gcrmanorü.Infignis nobilitas pairû aut magna mérita, prîcipis dignatione etiâadokfcétulis afsignât.Et rurfus.Qiiosmoxiter fe fecûdû dignatione partiûE Digniras.

Lib. 18. Poftulâteexercitu, utlibertûfuû Afiaticiï equeßridignitatedonarct, Deerrare,

Dccimotcrtio. Quia fors deerrabat ad parum idoneos.

Facies.Infaciempacis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Primo.Nô florctis Caîfaris,neq, fois incafiris,fod uelut in urbe uicßa facies.Li^' bro 4.Antcquâ V’efuuius monsardefcêsfaciêlociuerieret Lib. iï; Dum pofitis Ion CIS 8C galeiSjin faciê pads ueniret. Dedmoquarto. Ahâ feré littore faciê. Pauz lô pofl.Nôuthominumuultus,italocorum focicsmutant,lté. Abfiftdium facie abicefferatcohorsmilitum.Sicenim legêdum illiccôtjcimus.Lib.ig Nôuna pu/ gnæ faciès.Infra Intendebat formidinê quod publicicôfilq facie,difocirum M uti/ na.Lib. ip.Nec quifquâ adeo rerum humanarum immemor,quem non commo., ueret ilia fades. Et rurfos.Sgua ac deformis urbe tota fades.lib.z i. Superfufu.s am nispaluftremhumilemcg infulam,infociem ßagnioppleuit.In uita Agricolæ.Ea cnim pugnaefacteserat.Mox. Proximus dies faciem uicîon’æ latiusaperuit.

Frußra habitus.

Libro I Tginir Corbulo quæfitodiu præho,fruflrahabitus. Infra. Quæ breui fêruata,deui frußra habita font. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Super oeßingentosannos.

QuemadmodumTranquillusin Augußo dixit. Etant enim fuper mille. Sic ÔC Annalium • Tacitus protulit, Quac fuper odîingentos Sgt;C quadraginta annos RemiRomuiiqi infantiam texerat.

Frußra oblatum.

Infaußaerei impedimêtitpplerûc^indicatrix efl præpofitio ob in copofitis, uio/ lentiae nônunquâ. Vnde elegâtior illa apud optimos quoicp autoresjfed remotior paulo,offered! oblarii^ fignincatio.Proinde quomodo Liuius dixit libro «s.primg dec.Oblatâuanifui li inuidiam.Item, Pœnamoblatâoculisdeorum. Terentius. Vitium oblatû, ßuprü oblatum, ôf incendium oblatum ac oblatâ morte Cicero, Sic Annal. 14. Tacitus foripfit. Ac pofiea c^ frußra oblata fint amp;c.de Agrippina Neronis matre loquens,quæ Reip.quantum in fe fuit dedecus obtulerit, fed fru,. ßra,quum tentata non fuccefièrint. Cuius illic criminis Nero matrem infimulat« Perduellis pro hoße.

Libro 14.Receptapcp Armeniae dccus aequare domitis perduellibus cupiens. Li uius libro 2.dec.5. Arufpices •’T' bonum uerßirum id prodigium,proiationcmqi fi^ nium Ô6 interitum perduellium portendi refponderunt,

Hybernacula,pro Hyberna,

Libro 14.Cohortes alaîcç nouishybernaculislocatæ.libro 15.Et tuncrelicßishy bernis. Liuius libro 10. dec. quartæ . Loca pacata me ad hybernacula eleefiurum. Libro primo.Frumentum quod ex hybernis extulerat.

Manfitare.

Libro ij.Quippemanfitafieuna côuincebatur librO 14. Quu uetereexmorc familiam omnem quæ lub eodem tetßo manfitauerat, ad fuppliciû agi oporteret* Obletßamenta.

Libro 14. Nec deerant qui uoce uultuq? trifli inter obletßamenta regia fpedîari cuperent. Suetonius in Tiberio. Erat ei in obledamentis ferpens draco, Eodem libro rurfum. Nam obledamentis pnneipis palàm iniquum,

Doôores fapienriæ,prophilofophis.Sapienriæ profefforcs,

Libro dedmoquarto, Eüain fapientiædodoribus tempus impartiebat. Inffa,

Dodo/

-ocr page 68-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Dodïorescp fapfentiæ,Cœfanum Græci, MufbniumTufct gcnens/connantiam fiCc.fuafiffe.libro ilt;5.Maximeintentus Demetrio Cynicæinftitutionis docfîori.li* bro zo^Docflores lâpienriæ lecutus eft,qui fola bona que honcfta,mala tantû quç turpia StTcIn uita Agn'colæ. ExpuUîs l'nfuper fàpientiæ profelïoribus.

In extremum addudîa. Vfç^ in extremas res Jn extrema.

Libro i4.Scd uitamipfàm in extremum adduóam.Iibro 17. Et Galbæ ufcfin extremas res amicum fidum^ Jibro 19.Et uicçin extrema obftinatum.

Ad extremum,pro poftremo.

Lib,ï7.Et ad extremu bella ciuilia ruebât.Lib. ip^MuIta cum hoftiSßrage, QC ad extremum moriês fcruauerat Jnuita Agricolæ,Ep ad extremû inopiç uenere» Liuius lib, I .dec. 5. Et ipie côful quû fruftra reuocare fugiêteis conatus,nec impe/ rio,nec autoritäre, nec precibus ad extremû ualuilïet. Idè lib.z.dec- eiufdê. V el ad extremûfi gratia plus $ ueritas apud eos ualeret, fèmel ftatuerêt,quid donatû ex alieno Mafiniflàe uellent. Aliter idem Liuius dixit lib. i.dec.j.MilsiIe tclum haftû li oblongo, S)C cxtera. tereti, præterquam ad extremû, unde ferrum extabat. Hoc eft in extrema parte. Apud eundê reperies Ad ultimum,non ufurpatû pro poftrc mo,ièd quafidicas, ad ultimûconatum. Vt lib,2.dcc.5. Quum experiêda omnia ad ultimum, nec prætermittendum fpêullam céfuilîèt.Rurfus lib. 5.Pietatê con^ ftantiamcp laudaturos fi fidê ad ultimum fratri præftitiffêt.Hoceft, ad fînem ufq^. Tacitus libro 19. Acerrimum militem,amp;^ uitß in extrema obftinatum.

Abedere,cui refpódês ucrbû habet fermo Germanicus, Abeftèn. Ädefus.

Lib.i^.Nâexortauis locuftarum,abederat quicquid herbidûaut frôdofum.lû I î.Nec fi Iturius Caluifius adefîs omnibus fortunis,nouiEimâ fuicipiêdæ accu (àtionis opera an ui rependunt.lib. 17. Aut qui adefts bonis, per dedecus alebant.

Habere gloriâ cum modo, Vftis uerbi habeo,participiorum(ç eius.

Libro 15.Si aut gloriâ cum modo,autprædâ cum cura habuiftet, Mox. Acdû (perfo milite,qui in unum habitus,uagum hoftê proptius fuftentam'ftet.Infra, No infenfum,ncc cfî hoftili odio Corbulonis nomê etiâ barbaris habebat.li. 13. Datn natus qldë confulibus Vipûnius Lænas ob Sardinia prouinciâ auare habita. Iib. 4.Quae in præfens Tiberius ciuiliter habuit.Liuius lib. 5. dec.5.Filiâ cum minore filio à Samothrace accitos Amphipolim,omni liberalicultuhabuit.lib.iz.Moxcg uulgus duro imperio habitum,probra ac uerbera intentabat.Rurfus eodê. AntL qua difciplina milites habuerat.lib.ig.Quocuncç cafu accidit, dum atrociora me^ tuebantjin leui habitum.lib. 19 .Neq? enim in procinôu QC caftris habitos. Quar/ to. Vel quum patres polieret nofcenda uulgi natura, ôô quibus modis têperanter haberet.Lib.2. Et Maroboduum regis nomê inuifum apud populäres, ArminiS pro libertate bellantê fauor habebat,Mox. Magnetes à Sipylo, proximidamno, acremediohabiti.Lib.î.Idem^feruosLepidg,quummilitaricuftodiahaberetur, tranftulit ad côfùles.Itê* Quod haud perinde publice Ufui habitum, exitiofum multis.Liuius lib.9,quartæ dec. Nec omnia,in quæ coniurauerunt, édita facinoz ra habent. Eodem libro. Qui uias latrocinijs pafcuacç publica infefta habueranr, id eft, infeftauerant. Lib. i o. Senatuscenfuit fatis habendum, quod prætor iufiu-randum polliceretur. Idem lib. 2. dec.5. Templumauguftifsimum regioniseius, quod non Pyrrhus,non Annibal uiolaffènt, uiolare parum habuifte, nifi detexiC fet fœde,ac prope diruiftêt.Et infra.Et quanquam diisimulare SC tacite habere id paticç ftatuerat.Lib.2.eiufdem dec.Non portas claudere régi iàtis habuerunr,led probris quocß in ipfum Macedonasc^ procacibus iaculati funt. Libro 9. Bene haz bet,inquit,Ô£: poculo impauide exhaufto,haud ita multô poft expirauit,

Quâ proximum.

Lib.i$.QuâproximS SC commeatibus non egenum,regionê Comagenâ amp;rc. petiuic

-ocr page 69-

xC ONS TRVC TIONVM ET VOCVM

pedttitLiba^» Vt qua cuic^ proximû,omtffa præda,piçlio occurrerêt.Lj'ui'us Itb; i»dec.?,Pa{sim fine ulltus imperio,quâ cuiqp proximum eft,tn amnê ruQt.Rurfus Iib.s.dec.eiufdê.Nihil iâordinummemores, pafsimquäcuicßproximumfuit, in fugam efFundunt.Item lib.^»dec.quarta:. Domitius ab Arimino,quä proximum fuitjQuintius per Ligures in ßoios uenit.Rurfus Iib,7. dec.eiufdem* Ne deeflèt principes rerû,quâ proximum fuit,in cadra Romana cum paruamanu contcdit*

Dignum Arfacidarum,pro dignitatem Ariacidarum»

Libro 15. Adiecide deosjdignum Ariacidarumjfimul de legionibus Roma/ nis ftatuerent. Neq^ enim arbitror Grccam conftrucdionem uoluifle Taciturn re/ ferre,digne Arlàcidis,hoc eft,pro merito Arfàcidarum»

Aegrefcere*

Decimoquinto» Ne tarn proptus in pauorem, logiore ibiicitudine aegrefceret. In (ummam.

Libro i^.Ergo Vologefesnecßatroxin fummä libro B.Quia comeantibusin/ uicemnunctjs,nihil in fumma pacis proficiebatur.libro is. Tanta mole belli nihil in fumma profutura,ipfi exitiofa. Mallem utrobicß legere, in fummam. Liuius li^ bro i.dec.quartæ.Quod fi modum in fequendo habuifrent,non in præfentis mo/ do certaminis gloriam,Ied in fummam etiam belli profedlum foret.

Summae rei periculum facere. Summa rerum.

Libro 20.Crebris interim nuncijs Valentinum monuere,nefummaereiperica Ium faceret.libro 21. Ad maturandum fummæ rei difcrimen.In uita Agricolg. Ac fumma rerum amp;nbsp;recuperatæ prouinciæ gloria in ducem ceßit.

Enorme pro eo quod certo ordine caret♦

Libro i^.Ärdis itineribusjhuccp illuc flexis, at($ enormibus uicis, qualis uetus Roma fuit.Nam fequitur infra. Sed diuerfis uicorum ordinibus.

Compofita pro iuxta fiue coram pofita.

Libro 15. Accita quippeEpicharis,ÔC cum indice compofita, Sefquiplaga.

Decimoquinto. Quum uix duobusicdibus caput amputauiflet.ßeuitiamapud Neronem iaäauit,fefquiplaga interfeidum à fc dicendo.

InfociabiliSjDiflbciabilis.

Lib. 13. Antiquas fratrS difcordias, SC infociabile regnu cxiftimätes.Iib. 15. Quia praecipitêôCinfociabilê credebant.In uita Agricolae. Et quan^ primo ftatim bea.. tifsimi feculi ortu res olim didbciabiles mifcuerit principatu ac libertate.Liui’ lib. 7,dec.4.Quia no ut hoftib.modo,fed tâ$ indomitg SC infociabili gêtifuccêfebât.

Quam maturrimum.Quàmmaturrimé.

Libro 12. Ampletdi ßritannicum, robur ætatis quam maturrimum precari. LL bro 15. Vt templum diuo quammaturrimepublica pecunia poneretur.

Viibres pro infpecfloribus exploratonbuscß.

„ Libro ilt;? Necmiisis uiibribus, per quos nolceret, an uera adererentur. Egreda lexum.

Libro itf.Aliquando iexum egreda. Libro ij. Aetatis fuæ fœminas pulchritu^ dine fupergredà,libro 20, Tanquam terminos ætatis, Ô£^ concéda filioegrederct.

Præuentus.

Libro i7.Ptæucntam^gratiam intelligit.Infra. At^in eo ipfo lacramento ue/ xillis inferioris Germania præuentus erat.

Non ultra uerba ac uoces errare.

Libro 17. Quartam ÔC duoetuicefimam legiones, paucis ieditionis autoribus, non ultra uerba ac uoces errade, SC breui in officio fore. Simile fenfum eleganter enunciat Curtius per intra. Vtinam,inquit,Phiiotas quot^ intra uerba peccadet.

Et intra

-ocr page 70-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Et intra ucrba defipcre Celib eft no ultra ucrba dcfiperc.Eodem i7.libro. Quin* tadecimaac icxtadecima legiones nihil ultra fremitum ÓC minas auamp;.

Imponerecum datiuo pro decipere,

Libro 1 -j. Falluntur quibus luxuria ipecie liberalitatis imponit. Vbi hadlcnu» lt;n uulgatis acditionibus letfïumeft ipeciem liberalitatisimponit,

Eleuare pro minuere fiue leuiorem reddcrc.

Libro 14. Et præientem iæuitiâ melioris olim fortunæ recordatione eleuabat, Quanqua ÄThicuulßo lec^um eft,alleuabant,Liuius lib,5.dec.3,Et primo cleua/ bat index,indiciumq?.Rurlum.Iib.7»dec. 4,dePort. Catone. Cuiusautoritatem perpetuo tenore uitæ partam, toga candida eleuabat. Idem libro z. dec, eiufdem. Eleuabat Romanum belkim.Lib.j.dcc.^.Ignominiâ Claudq temeritate accepta eleuare eos Patres acccperunt, qui pcrpaucos Italici generis, magna ex parte tumultuario deleéïu conicriptos ibi milites amiflbs referebât. Libro 4. Simul ele-uatfamamadueriæpugnac.Libro lt;♦ Cum magno allènfuaudituseft, non magis eo quod multitudinis noxam eleuabat,quam quod culpam in autores uerterat.

Exarmare,armis ipoliare.

Libro i7,Longinum manibus coerccnt,exarmantcç.Tranquillus in Domina/ no. Negantemq? ultra iètuerieum pofte, quod exarmataeftet. Libro is. Spargit legiones, exarmat legiones,

Adulorcum accuiatiuo,

Lib.Kf.Ne codicillis quidêfquod pleriqp pereuntiö) Neronêaut Tigillinü, aut quê aliûpræpotentiu adulatus eft.Lib. 15. At nnc colimus externos ÔC adulamur, Vt fi in circo óifc.

Libro 17.Vt ft in circo ac theatro ludicrum aliquod poftularent.Sic amp;nbsp;T ullius in comentario de ienetftute. Similescß funt, ut fi qui gubernatorem in nauigando agere nihil dicant,Infra lib. 17. Quum tarnen ardor uismilitum ultro ducis muz nia implebat,ut fi adelFet imperator.

Notabilis pro infigni.nec in malam fèmper partem.

Libro i7.NotabiIi tempeftate etiam deos infauftam adoptionem adueriantcs. Infra. Ob aliquam notabilê ilia die operam.Item. Quibufdam,ut in tumultu,no-tabilius turbâtibus. Libro is.Notabilc indeiurgium fuit. Libro 19. Eo notabilior cædes fuit,quia filius pattern interfecit. Infra, Notabili conftantia centurio Iulius Agreftis ôtfc.In libello Germanorum. Nec quicquam notabile in fingulis.In uita Agricolae. Ac nc notabilis celebritate frequentia occurrentium introitus eftet. Componere pro iepeltre. Compofitus.

Libro 17. Pifbnem Vcrania uxor ac frater Scribonianus, T. lunium Crifpina filia compofuere,quæfitis redemptis^ capitibus, quæ uenalia interfetftores ftrua/ uerant.In uita AgricolæPaucioribus tarnen lachrymis compofitus es.

Secundum auaritiam,pro per auaritiam,

Libro ly.Raptus penatium hauftrant animo, lecundum auaritiam 6(5 arrogan ^tiam pratcipua ualidiorum uitia.

Secundum Flauianos data uitfioria,hoc eft,pro Flauianis data, Libro 19. Vulgata uidîoria principio belli fecundum Flauianos data.

Ingrata ferre,

Libro 17, Opprefia Capitonis confilia ingrate tuliflèt.

Precarium.Precariô.

Lib,i.Metp precariâ anima inter infenibs trahere. Lib. 17. Precariu ieni impcz riu,amp; breui trâfiturum.Lib.20. Rediturâin animos formidinê,fuga,famemcß, ac totiescaptis precariâ uitä.In libello GcrmanorS. Eocßunus impentat, nullis iam cxceptionibus,non precario iure parêdi.In uita AgricoLe.Precario moxpraefuit.

Liuius

-ocr page 71-

' c ONS TRV C TION VM ET VOCVM

Liuius lib.9,dec.4. Apud Achaeos prccarialibcrtas,apud Romanos enam impez num cft.Eiufdcm dec,lib.4. non procul àcake.Precariô ab fe iter per eum iplum hauddubie Carthaginêfium iuris pitiflct.Et mox* Quants iec^o bo uis tergo ampletfîi loci potuerint,tantum ad urbê communiendâ precariô datum, Recolere.

Relatum ad rem. Iibro 5. Quo turn exemplo Lepidus, quan^ pecuniae modi/ cuSj auitum decusrecoluit. Ad peribnam. Libro 17. Et recens ab exilioreuerfôs nobileis adoleicentulosauitisacpaternis iàcerdotqsin iblacium recoluit. Libro 19. Poftquam Galbæ imagines diicordia temporum fubueriäs in omnibus muni/ ciptjs recoli iuisit Antonius. Liuius lib. 9.dec, 4, Sed metalla ctiam, 0^ uetcra ingt; termiflà recoluit,amp; noua multislocis inftituit.

Fruftraefle.

Libro 17. Vtriicßfruftrafuit.In uita Agricolæ. Niueiox ingenio, mobilis pcequot; nitentia,ô? ingentes aduerfus Germaniam conatus fruftra fuiffent.

In cuftodiam habitos.

Docet A, Gellius in praepoßtionem à ueteribusno tam ablatiuo accuiàtiuo coniunflâ. Vnde illa,lnmentê eHè.Et,In poteftatem eße. Quomododicîum uL deriqueatillud à Tacito lib.i7,Etiàcuitia Galbç in cuftodiâ habitos,in numero le gionis côpofuerat.Dixit tarnen code libro paulô fupcrius.Ita in cuftodiâ habitus, Facftitare delationes. Accuiâtionesexercere,

Li.i 7. Qui têporib, Neronis delatioes feôitauerat.Mox eodê loco. Accuiàtioes exercere uocat.Quippeipfum,inquit,Crifpû eafdê accuûtiones cûpremio exer/ cuifte meminerât.Hoc eft quod in Bruto accuiâtiones feditare Cicero dixit, Humiles pro uiIi,ÔC humillimus pro eo qui fit infimæ con/ ditionis, id eft uiliisimus.

Libro 17.Humili fcpultura in priuatis cius honis contcxit, Item.Et ut cui(j hu millimus diens,libroiS^Humillimo cuiq^ credulus,

Deflagrans,

Libro 1 s.Deflagrante paulatim fêditione.Liuius libro i o.dec.4.Sed interdum fpes animum fubibat,deflagrare iras ueftras,purgari fufpiciones pofte.

Intercurfus,Interuentus modo pro deprecatione,modo fim/ pliciterpro mediatione,utita dicam.

Libro 18. Quum intcrcurfu tribunonim centurionumt^ protegit .Liuius libro 7.dcc.qiTartae,Et impeditus intercurfu fuorum ufiis prælongarum haftarum.Ta/ citus libro 19. Sed exoluta ftatim uinculainteruentu Hormi Caciàris libcrti. libro ao.Scd nec^hacc continua,ÔC interuentu meliorum peniàntur. Eodcm libro. Paz rum décore Domitianû confedo prope bello alienæ gloriac interuenturû, In uita Agricolae.Et interuêtus ciuilium armorum præbuit iuftâ fcgnitiæ excuiàtionem, Surrexit rumor. Surrexit luna.

Libro 18 .Is rumor ab exploratoribus Vitelltj difpcrfiis, an iplà Othonis parte, feudolo feu forte furrexcriqparum compertum.Libro 19,Donecadulta node lu na furgens oftenderet actes,

Surgentes partes.

Libro 19.Sed ut confulare nomen fiirgentibus turn maxime partibus, honefta (pecie praetenderetur.

Multo adhuc die.by guoter tagzeit,by hellem tag.Extremo iam die. Multo iam nodis.Multa luce.

Lib. is.Muko adhuc die,uaUu ingrelP.Sic fupra.Multa iâ node.lib,i 9. Et ex-tremo iâ die fua quift^ in tentoria dilaberet. Infra. Antonius p Flaminiâ ad Saxa rubra,multo iam nodis,ferum auxiliumuenit.Lib. 21. Multaluccreuedihoftcs.

ff Mœre-

-ocr page 72-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Moercre cum accufàn'uo.

Libro Ig. Neequiiquam adeomalt expers, ut non altquam mortem moererct. Quod caftrori3.MilttS quodjfiue quod militû*Quantû peditû erat,

Ltbro primo. EtquodmaximecaHrorum iyncerumerat. Libro ig. Superefïè cum ipfo Othone militum quod trans Padû fuerit.Paulô inferius.Et à Flauio Sa bino præfecîîo urbis, quod erat in urbe militum fàcramêto Vitelltj adadîum. libro ao.Signa uexillacj,Slt; quod militum,tn luperiorem infulgpartê côgregant.Item. Fortifsimus quifîç e' Batauis,quantum peditum eratjfunduntur.Item. Contraflo quod erat militum Magonciaci.Iib.zi.Complet ÔC quodbiremium,quæ^fîmpli ciordineagebantur. Liuius lib.y. dec.4. Quodfloris, quodroborisiniuuentute era t,amiièrant. Idem libro 4.dec.5. Nunc of Appium S? quod cum eoprgfîdij fit, in iummo pertculo effêJib.s.dec.tertiæ.Quod roboris in acte hoftium erat,

Tanto,omiffum,

Lib.ig.Quâto plusljaeioftêditisjfi uiuere placeret, pulchriormorserit. SiquL dem in manuicriptocodicetâtonoIegit.libip.Etpropinqua Cremonêfium mœ nia,quâto plus ipei ad efFugium,minorê ad refiftedum animum dabant.Eodcm li/ bro.Nam amicorum eius quanto quis clarior minus fîdus.libro primo. Cæteri no bilium,quanto quis feruitio promptior,opibus honoribus extollerentur.

In commune congredi,

Libro 18. Nec ultra in commune congreßi,übi quii^ confuluere.

In communi fitum.

Libro zo.Cætera in communi fita funt.

ïnftaurare iàcrS,pro adornare.fic ein hoc uerbu ufurpât autores aliquâdo.

Libro is. Inftaurabat iâcrum dij's loci. Liuiuslibro 9. dec. 4. Et plebetj ludiab aedilibus C. Sempronio Blæfo,amp; M. Furio Lulco,diem unum inftaurati funt.

Flammare pro inflammare.Flammandus.

Libro i8. Namepomnesexercitus flammauerat arrogantiauenientiumâ VL tellio militum. libro iç.Et pereuntibus additaludibria,ut ferarum tergiscontedîi, laniatu canum interirent, aut crucibus affîxijaut flammandf,atlt;$ubi defeciflêt di es, in ufum noâurni luminis urerentur. Libro 20. Hijs inter ie uocibus infiften-teiSjflammauereinfuper allatac à Vefpafiano literæ.

Abunderatus,proiàtis ratus,

Libro 18 .Ipie abunde ratus, fi præiêntibus frueretur.

Non ultra quàm tribunos aduocauit,pro tantum tribunos.

Lib.ig.Cômotus primo Vitelliusjnô tamê ultra tribunos plebisin auxilium fpretaî poteftatis aduocauit.Sic Tranquillus loquit in Augufto. Cofinium,in.-quitjièruum grauißime de iè opinantem,non ultra^ compedibus coercuit.

Aflurgere é morbo.

Li. 18. Valêtem e graui corporis morbo tû primû affurgêtê infîrmitas tardabaf. Interuertere,pro decoquere,

Lib. 18. Nonies milites ièftertium paueißimis menfibusinteruertiflècreditur. Conicifeerefugam.

Libro 19. Defèrta Italia, turpem fugamconiciuifient. Liuius lib. $. primædcc. Exiliumcß ac fugam nobis ex eo loco conßifceremus.libro ^.dec,4.de Annibale, Etaltj fuga confciflê(td quod erat)altj fraude Ro.interfetfîû, id^ magis ferebant.

Incuriofus, pro uacuus cura.

Libro iecundo.Dum ueteraextollimus,recentium tncuriofi. libro 4. Et prin/ ceps proferendi imperij incuriofus erat, libro decimoodauo. Incuriofos milites, uernacula urbanitate,qutdam ipoliauereabfcifsis furtim balteis, an accinói forêt rogitâtes.Iibro lÿ.PIacuitoccafio inuadendi incurtofos.Rurfum de Vitellio.Rez centißü

-ocr page 73-

C o N s T R V C T I o N V M ET VOCVM

ccntifsimum quodcç uulnus pauens,fumtni difcn'mim's incun’ofus.libro 21. Naui bus remeabat difiedto agmine, incuriofis uigiltjs.In ujta Agric. Ne noftris quidê temporibus,quanquam incuriofa fuorum gras omifit. Sic £lt; aduerbium incuriofc ufijrpatlibro zo.Cæiæ cohortes eorum in uico Marcoduro incuriofius agentes.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laxati ordines»

Lib. 19.Laxati ordines abrumpuntur.

Semineces.

Libro ip.Integricum(àuctjs,femineces cumexpirantibusuoluuntur, Sepulta urbs, de exciia.

Lib.i9»Cæteru afsidere fepultæ urbis ruinis, noxiatabo humus haud permifit. Famofum,pro celebri,non inmalam partem.

Libro i9.Notapereos dies lunrj Blæfi mors amp;:famofa fuit. Sic utbem Hierogt; folymorum libro 21 famofam uocat, Sed quia famofæ urbfs,inquit,fupremum dix cm tradituri fumus,congruens uidetur primordia eius aperire.

In malam partem.

Quinto. Dein multorurn amoribus femofa Albucilla â^c . Libro 20. Crebris apudNeronemdelationibus femofos.

Often fæ.

Libro iç.Satis patuit tjs qui principum offenfâs acrtter fpeculantur.Infra.Vn/ de quanquam manente in fpeciem concordiajoffenfarum opera metuebantur.li-bro 2o.Nec^ ipfe deerat uocare offenfâs,nimius commemorandis quæ meruiffêt.

Obftinatio fidei,in bonam partem,pro obfirmatione. Obftirtatus.

Lib. 19.Blæfo fuper claritatê natalium, amp;nbsp;elegâtiâ morum,fidei obftinatio fuit. lib.21.Et quia apudipfosfides obftinata, mifericordia in proptu Sx^c. Rurfum de ludæis. Obftinatio uiris foeminiscp par.Liu.lib. «.dec. 1. T urn etiâ quibus animi in fpe ultimaobftinati addecertandum fuerant.Item de Tarquinio Lucretig ftupra/ tore. Vbi obftinatam uidebat.Et,Quum uiciflet obftinatam pudicitiam.

Affetfta fides,pro læfa, Affetftæres.

Libro 19.Et crcdebat afretftäeiusfidcm præiuuifïè, domoagrisqt pignori acce-ptis. Sic Liuius dixit affeflas res lib. 6. dec. 1. Quorum legati opem rebus affetftis orantes quum fenatum adiffent.Idem lib. i .dec. 5 .afletftum peftilentia uocat exer citum,imminutum fignificans. Et exercitus, inquit, qui Arimini peftilentia affe.-(ftus erat,domum dimiffus. Sic lib. dec. 4 .dixir,afFe(fta labore ac uigilijs corpora. Aetoli,inquit, pars fopitiaffetftalaboreac uigilijs corpora ex fomno moliebâtur. Lib. 4.dec.5. Statuit fie afteôos rccenti atcß integro hofti non obijeere. libro prix mo dec.j.Paulifper tarnen affetftos animos recreauitrepentina profeÓio Anniba lis in OretanoSjCarpetanosàjhoc eft imminutos debilitatosq,.

Afflitfta fides.

Lib.iy.Multiafflida fide in pace,acturbatis reb.alacres, dC p incerta tutifsimi. Tcnere federn louis opt.max.pro uincere fiue captam obtinere.

Lib.19 de Capitolio fede louis optimimaximi loques. Qua non Porfrna dedi/ ta urbe,necg Galli capta tenere potuiflènt. Sic em manuferiptû uolumen habet„p quo temerare legit in uulgatis æditionibus.Trâquillusin Domitiano. Ea^ codi/ tione permifit,ut aceufatori qui caufam nontenerct,exiliû pœna eflêt.lib.zo.Tez nebant uitftore exercitu Treuiri. Rurfum lib.2 i.Cûtftacâporum omnescç prêter HierofolymâurbeSjUitftore exercitu tenebat.Inuita Agricolae. Atepomnis ,ppior finus tenebat.ltê.Finem Britanniæ no fama nec rumore,fed caftris amp;nbsp;armis tenc mus.Liuius lib. 9.dec.4. Magno certamine c5 practore habito, tenuerût caufàm. 'Sacricolæ.

Libro 19.Turbxfacricolarumimmixtus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ff a Inhu-

-ocr page 74-

THESAVRVS LOCVTIONVM

Inhumana pars m'æ.Inhumana fecuritas.

Lib. 18 Protritj’s arboribus atcg fru^tbus dira uaftitas,nec minus inbumana pars uixj quam Cremonenfeslauro rofiscßconftrauerant,extru(Sisakaribus,caeGs^ uiâimis,regium in morem.libro 19 ♦ Nee tune minus erudelitatis, nune inhuman na feeuritas. Sie dixit Liuius dee.tertia.inhumana erudelitas.

Intererat Vitellium uinei.

Libro 19.Hauddubic intererat Vitellium uinei. Quo nos loeo genitiuum reip. fubmouimus.Liuiuslibro 4.dee.5.Nec5 ipfè quod plurimum intererat,eertamini afFuit.libro -j,fi detredaret hoftis eertamen, quod plurimum intererat ad ani mos eiwitatum^timoris eonfeisionem exprimèrent.

Intereft eum genitiuo.

Libro 17. Non interfuit oeeidentium,quid dieeret.

Remittere nomen. Remiièrunt imbres apud Liuium abfolute.

Lib. 20. Vim principis eóplelt;fti,nomêremittere. Sie in fuperioribus libris alieu bi.Remiirum id munus.Pro quolegiturinuulgatisaeditionibus,Omiftùmidmu nus.Liuiuslib.5.dee,4.Muliahomines,nebellareneeeflèfit,uoIutate remittere, quæ bcllo ÔC armis cosi no poisint.Iib. tf.E t quû utercj fe eü omnib’ copqs in toliâ uentur unijbello^ interfuturum pollieeret, P tolemæo id remilTum .lib. 2 .de/ cad. 5. Omnibusgratiæ adîæ, remiftum omnibus. Mire eleganter idem abiblute remitto uerbum ufurpat libro deeimo dec. 4. Vbi primum remiferunt imbres.

Modo pecorum,pro ritu feu more pecorum.Modo pacis.Ruinae modo.Modo rationis. Indaginis modo.

Lib. 12.Modo pecorum Barbaris trahebat. Sicefh caftigauimus,quGin uulga^ tis æditionibuslegat corrupte. Quod dedecorum Barbaris trahebaf.Liuius lib.8. dec.4, Eos ex eo tempore per ducêtos iâannos pecorum in modum cófternatos cædunt,€ugantq;. Sic dixit rurfum Tacitus,Pacis modo,lib.2o. Dein uagos pa cis modo effuibs lixas negociatores^ Romanos inuadunt. Ite. Ruinæ modo. Vc uêtum ad manus,deturbati ruinæ modo præcipitant.In uita Agricolæ. Ludos SiC inania honoris,modo rationis atep abundâtiæ duxit.Infra. Quod nifrequês ubicß Agricola ualidas expeditas cohortes indaginis modo amp;fc.Liuius libro g.dec, 4. Latrocinij magis belli modo.Habes ruriùs iftam loquendi formam,modo peco rum,apud Liuium lib.dccimo dec.4.Sed îjs,inquit,qui hos ipibs Ligures aliquo/ ties pecorum modo fugientes per faltus inuios conièdîaticeciderunt“:’

Immor talia tributa.Mortales materiæ pro fluxis.Mortale opus.

Libro zo.Nifi ingratammilitiamjimmortaliatributa, uirgas,iècures, domp norum ingénia.lib.2i.Prophanos qui deumimagines mortalibus materijs in fpegt; cies hominttm effîngant.In libello Germanorum. Candidi nullo mortali ope-, recontacfti.lnuita Agricolæ. Sed ut uultus hominum,itafimulachra uultusimbe cilla ac mortalia funt.Liuius libro 4. dec. 4. leges quaidam mortales dixit Sgt;C tem.» porarias.Sed tarnen addit,ut ita dicam.

Præter os.Præter omnium oculos.

Lib.zo.Præter fuoriï ora ÂTc.intra caftra effundebant. Sic Liuius lib.s.dec. 4. dixit,præter omnium oculos. An nô,inquitjpræter omnium oculos tâtum auri ar genticß in triumpho L.Scipionis, quStum non decem altjs triumphis,fi omnein unum conférât, fit latum C Apud eundê Liuium habes præter mœnia ipia fluere, Præter Carallitenpaludem agmen duôum, præter Thebas Demetriadê curfum dirigerent.Præter oram Hetrulci maris Neapolin tranimifit.Decade quarta.

Incerto Marte.

Lib.20. Pugnatiï logo agmine, ÔC incerto Marte,donee prçliû nox dirimeref. Liuius lib.5,dec,4.dubiû præliîï uocat, Aliquandiu dubief,inquit,præliûfuit. Vo^ cat

-ocr page 75-

CONSTRVCTIONVM ET VOCVM

cat ancipitem Martêlib.i. dec, 3, Et adeo uaria bellt fortuna, anceps^ Mars fuit.’ Nauare flagittum. Nauare bellum. Militarem opera m nauare.

Lib.ao.CaeteroSjUC qutfcp flàgttium nauauerat,praemtjs attollit.Itbro 21* Si Ve fpafiano bellum nauauerint,Vefpafianumrerum potiri.Liuiüsltb,4,dec.quintse. Vbi datum fignum fit,tum militarem operam nauare.

In ternatus ab intcrnafcor participium.

Lib. 20. Virgulta poftremo dC ftirpes ÔC internatas iaxis herbas uellentcs,miic* riarum patientiae^ documentum fuere.

Rctentare,

Libro 2o.Datcuftodes5quipecuniam,calóncs, farcin as reten tarent. Hocuer/ bo fupra quocß uius eft.libro 2 i,Ciuilis dum fugientes retentatjagnitusjpetituscç relis,reliôo equojtranfnatauit.

 metuinfamiæ prefsit iras. A quo fe muniebat.

Libro 20, Cerialis à metu infamig ft licentia fæuitiaq; imbueremilftem credere-tur,prefsit iras.In uita Agricolæ.Quum denotandis tot hominum palloribus fuffi ceret feuus illeuultus ÔC rubor, aquofecontrapudoremmuniebat. Hoc modo fæpe loquitur Ltuius, ut libro odîauo tertiæ dec. Dextra Poe nos tenere caßra, â ftationibus, uigilifs, omni iußa militari cuflodia tuta firma. Quanquäm in uuL gatis aeditionibus à particula omifîâefi Nos repofuimus ex. manuferipto codice quern nobis bibliotheca Spirenfis fuppeditauit.Rurfus libro quinto primae deca/ dis. Nunc,inquit,ab fècundis rebus magis etiam infolito incauti,libro fexto. Crû minabantur multo eum infefiiorem agrum ab nobilitate eflè, quàm à Volfcis fué rit.Item compluribus alijs locis.

Decernere pro confligere.

Libro 2i.Pararusq5 decernere,haud procul Hierofolymis cafirafacit.Liuius liz bro decimo quarta: dec. Decernite criminibus,móx ferro decreturi.

Praepotuere. Praeiuuare.

Libro 21. Pofiquam Macedones præpotuereamp;^c. libro ip.Etcredebaturafiè^ ôam eius fidem præiuuiiïe, domo agristç pignori acceptis.

Prælium fèrere. Sererecertamen.Pugnamconfèrere.

Ltb.2 ï ,Et fequêtibus diebus crebra pro portis praclia ferebant. Sic Liuius dixit Iib.io.dec.4.Indies maiora certamina ferebat.Itê alibi.Ex bellis bella fèrunt.Rur fom libro 2.dec,eiufdcm.Et temperatum aegre efl, quin mifsilibus, quia dirempti medio amne fuerant, pugnam inter fe conférèrent, lib.quinto dec. eiufdem. Boif diripi fua impunc,quam tuendo ea confèrere certamen malebant.

Operatus abfblute,pro operatus fàcris, Operari liberalibus fludqs. Cac-dendis materijs opera tus,pro operam dare.

Secundo.Nox eadem lætam Germanico quietem tulit, uiditep fe operatum.lû bro tejtio. Armatis cohortibus Sacrouir occupauerat nobilifsimarum Galliarum fobolê,liberalibus ibi fludtjs operatam. Sic enim legendum putamus pro fibi fiu/ dtjsoperatam lib.2i. Egrefiummilité SCcædendis materijs operatum turbauere, Circundaregratiam dé pecuniam.Circundare famam alicui,

Libro i4.In oratione Senecac ad Neronem. At tu gratiam immcnfàm innume ram pecuniam circundedifii.Sic enim illic legendum autoritäre manuferipti codi cis,In dialogo Oratorum. Catilina, Milo,âf Verres, Antonius,hanc illi faz mam circundederunt.Inuita Agricolæ.Egregiam femam pacicircundedit,

Remifsiones.

In uita Agricolæ.Tam uero tempora curarum remifsionumcç dtuifà. In dialogo Oratorum. Ac non fiudia morescç, fed remifsiones etiam lufuscß puerorum, fan., ditate quadam ac uerecundia temperabat,

Minus

-ocr page 76-

THESAVRVS lOCVTIONVM

Minus tnennium.

In iiita Agncolæ.Minus triennium in ea legatione detentus.

Inuicfîum.ad rem relatum.

In uita Agricole. Vt obftupefacHi hoftes,qui clafïèm,qui naues,qui mare expc/ ôahât, nihil arduu aut inui(fî5 crediderintjibup. Annali5.Sed cSÓafeftinatione, deinde ignauia Sabini corrupta, qui fumptis fernere armis, inuidiißimä Capitolq arcem, ÖC ne magnisquidem exercitibus expugnabilem, aduerius treis cohortes tucri nequifïèt. Sic enim illic icribe^pro fuppofitio uocabulo munitifsimam, Laureâ mittere.Laurcatisgefta ^ièquiXaureatac literaefiue tabellæ.

Libro 15gt;. I pie lauream profpere geftæ rei 3d fntrê mific. In uita Agncolæ. Ne laureatis quidem gefta proiecutus eft. Subauditur literis. Liuius libro quinto dec* quintæ. C* Licinio confuli ad quadrigas mittendas aicendenti, tabellarius qui iè ex Macedonia uenire dicerer,laureafas literas.Igiturffic enim legendum fuipicor pro dicicur.)quadrigismifsis Confulcurrum confccndit, 66 quum per circumregt; uehereturadforos publicos laureatas tabellas populo oftendit.

VeicorjCum accufatiuo.

In uita Agricolae. Eo ad extremum inopiæ uenere, ut infirmiisimos fuorum, mox forte duâosuefcerentur,

Annus.

Inlibello GermanorS. Nec arare terra aut expecftare annS fecile perftiaferis, uocarehoftes ôd uulnera mereri. Sic in prouerbio. Annus frudificat no tellus* Specftabflis uióioria.

In uita Agricolae. Defixerc aciem in htjs ueftigijs, in quibus pulchram Ô6 ipc.» ôabilem uiêloriam ederetis.

Intercedere imaginibus,per metaphoram, pro obftare imaginibus Ô6 prohibere.

Intercedit tribunus plebis fententiae, quum opponit fe Ô6 flc prohiber ne quid ftatuatur.Liuiuslibro ocftauo quartae decadis. Pronunciauit,prætori non intercc/ dere tribunos,quo minus fua poteftate utatur.Et mox.Se non intercedere praeto ri. Vnde per mctaphoram Tacitus dixit in uita Agricolæ. Non quia intercedent dum putem imaginibus quç marmore auf çre hnguntur.Id eft.Non quia negem habendas imagines quæ marmore autaerc finguntur. Plinius in Panegyrico. In* tercedere iniquitatibus fnagiftratuum*

Extranei.

In uita Agricolae. Extraneis etiam,ignotis(^ non fine cura fuit, Tranquillus in Claudio. Acne haeredem quidem,nifi inter tertios ac pene' extraneos.

infeientia ab infciensjficut à negligens negligentia.

Libro 17,Inde atroxrumorjaffîrmantibus plerilqp interfedlos, ac ni fibi confit/ lerentjfore ut acerrimi militum Ô6 prælèntia conquefti, per tenebras Ô6 infeientia caeterorum occiderentur. Sic enim continet manulcriptum exemplar.quanquam in uulgatis aeditionibus omnibus,etiam noftra, legitur : per tenebras Ô6 infeitiam caeterorum occiderêtur. Hoc uocabulum rurfus reperi in dialogo Oratorû. Quis enim ignorât Ô6 eloquentiam Ô6 caeteras artes defciuiftè ab ifta uetere gloria, non inopia hominum,ièd defidia iuuentutis,ô6 negligentia parent0,ô6 infeientia prat« cipientium 66 obliuione moris antiqui.

Circum pro circa aduerbialiter.

Libro quarto.Ita quanquam diuerfis fitper rebus confiilerentur,aram element tiac,arâ amicitiæ, efftgiescç circum Cæfarisac Seiani cenfuere. lib. 15. de incendie» urbis fub Nerone.Necp tarnen fiftipotuit,quin Ô6 palatium,ô6 domus,Ô6 cunda circum,haurirentur* Apud Liuiumtamcn motum fignificat libro fecundo deçà» dis

-ocr page 77-

C o NS TR V C TI o N V M ET VOCVM

dis qüintae Inde Icgatio fub idem tempus in Afiam circum infulas mîiïà, Idem ta/ men càca frequentius in hunc modum uiurpat.

Cerimonia.

Lib.i4.Videbaturcgpotusfacros ÔC cerimonia loei corpore toto polluifle. Li uius lib,io,dec.4. Ad ftatum iacrificium,quod conditori Aeneæeum magna ce^ rimonia quotannis faciunt.

Si non fuit,pro non licuit,Oue datum eß aut permiiTum.

Lib.2o.Te Quirine Romang pares urbisjprecor uencror^jUt Û uobis no fuit, me ducehæc cafiraincorruptaamp;f intemcrataieruari,at ClaisiconefinatisXiuli. 2.dec, 5.Eorû autê quç obietfîa funt mihi, partim ea funt quibus neic/o an gloriari debeâ,partim qug feteri nô erubeicâ, partim qug uerbo obiecfîà,uerbo negate fît, Reflaurare.

Lib.?. At Pompei TheatrSigne fortuito hauflum,Cæiâr extrucfîurum pollici tus eß, eo quod nemo e' familia reßaurando fuffîceret. lußinus lib. 2 i.Ita faâa fo.-cietate auxilqs Gallorû auâus,bellum uelut ex integro reflaurat,

Effufusinamorem,inIuxum.EfFundiinpreces4achry. mas,uota.Eßufio,abfolute,

Libro primo.Dum Mecoenati obtempérât effufo in amorem Batbylli.libro ui gefimo.Effufi in luxum amp;nbsp;epulas amp;nbsp;nodurnos cœtus.Rurfus libro i. Ar patres quibus unus metus,fi intelligere uiderentur,in queßus,lachrymas, uota effundi» id eß,effundebantur.Liuius libro iecundo dcc.quintæ.Parsita in Romanos effii fi erant,ut autoritärem immodico fauore corrumpercnt.Idem libro quarto dixit eßufamlicentiä pro immodica. Rurfum infra. Nondum hac effufione indueßa beßtjs omnium gentium circum complendi.Proinde quod apud Taciturn in ma nußripto codice legitur libro i9.Cauiameffufionis quafrenti,frc accjpiendü eß, utfignificet Imp. Vitelliusßmirari quur frater ipfius tamimmodice fupplex fit, in preces atcçlachrymas effuius,qui frlium imperatoris finu complexus gentbus illtus acciderat.Quanquam in uulgatis æditionibus legitur confufionis, quemad modum indicauimus in Caßigationibus. Adiuuat hoc quod dixi locus adhuc alter libro quartodec.quintæ.Et principium orat-tónisabaccufatione frultitiæ or-fus fux,proßremo ad preces lachrymasq; effufus,genibus prætorisaccidens in po teflatcmfefededit.ErgoTacitiuerbaexpone.Caufam effufionis.fin preces la/ chrymasq!,quærenti amp;c.

Dandarica,pro terra DandaridarumJndica.Mgdica. ßifaltica.Belgica.Romana.

Libro ix.Ventumq! Soraoppidü Dandaricæ.Sicenimrepofuimus'proDan daridæ. Non aliter Liuius Indtcamufurpat libro ßcundo dec.quintæ. At Hercu le nunc nó de ultimis Indicæ oris,ßd de ipfius Macedoniæ pofleîsione certamen fortunä indixiflè .Item libro decimo quartæ dec.In Mardicam ducere pergtt.Rur fum libro 4-dec.quintæ,Circa Defudafoam in Mçdica exercirus Gallorum con.' iederat,mercedem paflam opperiens.libro quinto.Trans Strymonem autê uer/ gentia ad occafum,Bifalticam omnem cum Heraclea quam Sinticen appellant. Sic 81C Belgicam dixit Tacitus libro 17.Pompeius Propinquus procurator Belgi cac flatim interfecßus.Et Panegyrißes ad Maximianum Aug.in Romanam. Tot excifæ undiep Barbaræ nationesjtot translati funt in Romana cultores.Ita nanc^ ßribendum illic pro Romam.

Admouercfimplicitcr,pro adfflouere exercitum fiue copias.

Inlibello GermanorS.NeParthi quidem ßepiusadmouere.Sic enim legimus pro admonuere.lib.?.deC.5.Si propius copias admouißet,paratos fore qui prode rent urbem.Item alijs compluribus locis.

. ff 4 Spole-

-ocr page 78-

THESAVRVS LOCVTIONViï

Spoletinusjà SpoletiOjnon Spoletanus.SpoletJum,

Quod in manufcn'pto Taciti codice legttur Spolen'nus, pro quo Spoletanus quifpiam inuulgatisgditionibus iuppofuit,idcm reperitur apud Liuium,ut libro tertio dec. $4ltacß quum ipei nihil ad refiftendum elïèt, C. Caruilius Spolen'nus,

C. Afranius à præfidio Romano miisi.Et mox Magno uiui Caruilius Spoleti nuseratincolloquijs.lib«5.dec.eiufdcm.Rex Gentius cum liberisSicoiuge Si fratre Spoletium incuftodiam exiènatuiconiùlto dudus.

Vicß pon tem, fine præpofitione.

Tacitus aduerbiu ufij cûaccuiàtiuo cóftruit fine intermedia præpofitione zd, Sic SiLiuias lib.4.dec.5. Vi^ alteriusinitiu pontis prolabi efi leuiter cogebat.

Vacuamarcem furtim tradi futurum.

Libro 19, Vacuam arccm furtim tradi futurum. Sic enim in manuicripto codice legitur,non,furtim traditurum,quemadmodum æditiones peruulgatæ conti-nent.Neqî uero ièruus Verging Capitonis intra arcem erat, ut ipfe tradere poC-let aduenientibus arcem.Nó abfimilis eft illa Liuij locutio lib.z.dec. 5. Neminem eorum per Italiam ire liciturum.

Finis,pro finibus,hoc eft termino»

Libro Kf.Oftoriuslonginquisinagrisapudfinem Ligurum id temporis erac. Liuiuslibro4.dec. 4.Pifanum deinde finem tranigreflos, omnem oram maris peragraftê.Vidc Caftigationes in librum i lt;ï.

Mittere uocem,pro emittere.

Mittere uocem T acitus ufurpat.quanquam in uulgatis çditionib.legitur emit tere. Scdhabcnda fides manuicripto codici.LiuiusIibro ç. dec, quartæ. Qui uocem libéra mittere aduerfus regis legatu auderent.lib. i o.Mihi quoq^ferrû in me ftridîumcernentiuocemmittereliceat.Jtem io,dec.3,Sedficaptiuæ,apud domi num uitænecis^ fuæ,uocem fupplicem mittere licet,

Circuli.

Lib. J. Nee ignoro in conuiufjs Si circulis incuiàri ifta,ôf modum pofci.In uita Agricolæ. Vulgus quocß,amp;: hic aliud agens populus,ÔC uentitauere ad domS, Si perfora Si circuloslocutiiunt.Liuiusli.4.dec.$.In omnibus circuliSjatcß etiam, u dtjs placet,in conuiutjs funt qui exercitus in Macedoniam ducant.

Genus.

Lib.zo.Infeftius in Vbrjs quos genus Germanicæ originis,eiurata patria,Ro-manorum nomine Agrippinêfesuocarent. L.Florus, Aquitani callidum genus in Ipeluncasferecipiebant. Ibidem de Germanis. Sedin faltus K paludes genus omnediffugerat.

Percenfere.Permunirc.Peruigere.amp; fimilia uerba.

Gaudet Tacitus huiufmodiuerbis compofitis cum præpofitione per, quale eft Percenfere.libro 4.Percenfuitq^curfimnumerum legionum. Permunire.Quin^ to. Locorumcg opportuna permuniuit.Peruigere.Et uterlt;^ opibus^atq^ hono-ribusperuiguere.Peruincere.lib.12.Quod patres odio delatoris côtra ambitum Agrippingperuicere.Perlicere.Decimotertio.Necem Si arma perliceret,Perpp pularilibro 14.Cædibus Si incendtfs perpopulatus. Perornare, lib.i lt;?. Detrahe-ret potiusfenatuiquem perornauiffet, infamiam tanti flagitij. Percolere.Iib. i8. Pleroi^ ienatorq ordinis honore percoluit.

Prætexere.

In libello de moribus Germanorum. V træcç nationes uftç ad Occanum Rhc/ no prætexuntur.Item.EacçGermaniæuelut frons eft, quatenus Danubio præ-texitur.Sic enim legendum,non Danubio pergitur.

FINIS

-ocr page 79-

PHilIPPVS BEROALDVS IVNIOR

ACADEMIÆ R O M A N Æ PRÆPOSITVS, LEONI X. PONT* MAX. S*

! VID nam effc caufæ dicam Pont. Max. quod fgtegia 'animorum monumcntajquæfolacommunem hâchu/ manarum rerû moriédi' fortcm cfFugcrepofTe ut'debati turji’pfaquocpprætcn'ns feculis fan contagtoncm fen/ y feruntfNancp ut deplunmis bonis auroribus taceam, ja qui omnino pcrierunt, unus Cornelius Tacitus qui res cor. Tddtut Romanas ab cxceflu diui Augufti ad fuam çtatem côplcxus eft trigtnta uo luminibus,lacer 8C ueluti fine capite ftatua diu iacuit.Nihil mifero profuerat Romani imperii res geftas diligêter,fideliter,ôC floride fcripfifle.Nihil eum îuueratfequentibustemporibusnadumfuiflcimperatorem Taciturn, qui Tacitusim^. cum inter fuosprogenitores annumerari gloriofum duxerittqui illius hiflo riasquotannis multis uoluminibus tranfcribendas ac per bibliothecas diflê minaudasimpcrarit,quo pluribus munimentis, pluribus thefauris diutur/ nitatem gentilifuôcuflodiret.Acmihiquidcmuideturper tot fcculaCor/ neliusnon tam caput fuum pcrdidiflc,quàm ultroipfeoccultafTe.Audiebat enim earn efle ignauiam tcmporum.eum bonarû literarum contemprum, ut non modo non quenquam uidere,fcd ne à quoquam uideri quidem du gnum eflè exiftimaret. At uero ubi tui Pôtifîcatus effulfît aima lux, fefe ipfe

' e.xtulit.ad noniinistuiuocem caputexeruit.Odor nanc^ tuarum uirtutum non uiuentcsmodoin uenerationcm fui commouit.fed ipfospenèdixcrim intermotuos excitauit.Fàlleris enim Lco Max.fi arbitrarisquenquam fuif/ l q x feper multafecula,qui in iflam maeftatisaltitudinem adfcédent,tam corn/

' muni omnium mortalium læn'tia,tam conftanti opinione bonitatis, quit^ tantam de fe commorit expeôlationê,quâtam ipfe de te concitafli. Et enim anteadæuitæincrcdibilis fandtitas.morum candor, fpedata fides in eam fpemomnesadduccbantjUtunumefleteaffirmarent, quidemiflusè cœlo per auream illam Homeri cathenâ feflo orbi fuccurrerc ôi pofles. Si uelles. In primis uero bonæ artes fludia^ ip fa literarum fibi de te plurimû ftatim promifere,Sciebant enim fuifle te femper egregia in fe uoluntate, præclara mcnteiunam modo non affuiflefacultatem.quamuidebantifta cum digni täte accefsiflè.eamcp permagnam.Notant bibliothccam Mediceam, quæ BihUothec/t difficillimisitaliætemporibusparem cum rcliqua domus tuæ fortuna fen/ Mcâicea feratcalamitatem,a te extorre,ac perquâ modicis fortunis,pccuniarum ma gna ui recuperatâ.Viderant çdes tuasnobilib.ingenrjspatuiflc fèmpcr.Me minerant præterea diuini illius uiri auream efle te fobolem» qui bonas lite/ rasiamfugientesrcuocauit.Ex cuius teorrum radicibus affirmabant non pofle non confîmilesfrudlus darc,atlt;^ etiam tanto uberiores,quanto ilium ipfum

-ocr page 80-

PHILIPPI BEROALDI EPISTOLA

îpfum pattern tuum opulentia,mai'eftate,amphtudinefuperafl:i. Et me hér Leo'x.jludijs culehuicop{nionf(quantum in primordio amp;qua(î infantia Pontifîcatus litcrarumcon potuiOptæcIarerefpondifti.Nanc^adauôtisprofeflorum ftipendqs, accitisi^ undicp fummisinomni ftudiorum gencre uiris.Romanûgymna Ld«. Medicei multis ingeniofum luminibus illuftrafti .Ac lavrentivs qui/ lodrt.Ld/cdrif dem parens tuus loannem Lafcarem ßngulariseruditionisuirum in Græ/ dam mifît,quo libros undiqj conquifîtos Florentiâ ad cxtrucndam biblio thecamcomportaret:tuueroqui quod utranc^ linguam optime calles, ad perfeótam cruditioné,literarum Græcarum cognitionêfciebas efTe pernez ceflâriam,eodem Lafcareauôlore,ipfampropemodû Græciam in Italiam PueriGr^co, quafiin nouam coloniam deduxifti.Puerosenim ex tbta Grçciainquibus rüRomlt;eeru/ uisingenij SC bonaindolesineflcuidebatur,cû fuisprçceptoribusRomam diuntur euocafti,ut amp;nbsp;linguam ipiîs noftram commodius nos tradcrcmus,fuam^ illi nobis liberalius impartirent,acper hoc fcminarium utriufcp gentislitez ræaltioribusradidbusinnixæ,transferriaclatiuspropagari pofient. Age inddgdtorib. uero quanta hoc ipfum laude dignum cftfquod propemodû præconis uo/ bbrorupræ^ ingentia præmiaindagatoribusiibrorum propofuifti, fi quos librosucz mtd propo/t a jjQßjg inuidit,alicundeè latibuliseduxiflentjquæuenatio Corne’q Apud Corbe.. Taciti hosptimosquincß libros qui per longum feculorum ambitum latue idm Benediâi rant,in faltibus Germaniæ inuenit.quam tu prædam ad te allatam, ac maz nerumccxno^ gna mcrccdecomparatam,non uelutaliqua libroru fepultura rurfusoccul tafti,fed tâquâ ucrusomnium patcr,utilitatioraniûconfultum eflê uoluiftû Si quidé ubi tu totos fumma cum uoluptate cognouiftifnam poft negotio rum fluôtus ex antiqua tuaconfuctudinc,autaliquid ipfelegis,aut alios rez citantes audisjeos mihiutad comunem ftudioforum utilitate publicarem, tradidifti.Quo nomine,cum egoprætcrcæteros.qué,quod huiusprouinz ciæreôlorem nonomninomalum exiftimafti,lausnonparuafecutura eft, turn boni omnes,ad quos huius benefiet) inopinata utilitas latifsime proz uentura eft,debere tibi,fi grati eftè uolent,fateantur,neceffe eft. Nam fumz Cor. Td«fwf mumegoautorê,ôifumme utilem Cornelium Taciturn fernper iudicaui, fummeutths cumpriuatishominibusamp;optimatibus,tumueroctiam principibus ipfis atc^ imperatoribus.amp; enim cum ex reliquis hiftoricisalq res tantu domi fo risep in Rcp.geftasperfcribant,utSalluftius,uc Liuius:aln principum uitas oftendifte contenti fint,utSueconius,ut Plutarchus : hicunus utrunc^ muz nus fummo ordine,diligenticura,magnoiudicio,multa concinnitate comz plexus eft. His autê quincp libris decem reliquos connedere placuit,ut fuo tandem capite Cornelius,fuâfaciem multo integrior fpe(ftâdam,tuo^ mu nereagnoicendampræberet. Atc^utinamalriquocp ÔCpermulta linguaî noftræuoluminaquç deperditafuntiampridem,nuncte clauû Chriftianç cymbæ modérante inucniantur.fpondere enim omnibus audeo, aepro te præftareme uadem,ut quicunc^uolumcnaliquod egregium.ex hisipfis^ quæ

-ocr page 81-

.ad .LEONEH X PONT.

quæuetuftatismiuriainterci'deruntjrcpertum ad teattulcritjforcuttanti au tor muneris non minorem in fe tuatn fcnfurus (itjquàm hic ipfe fenferit,qui hos quincp attulit liberaÜtatcna.Nam cum tu multas Laurentq parentis tui excellentes animi dotes nobis reprçfentes,nullam te magis exprimere ac re ferre animaducrtOjCp ut de liter is bene meruiffe iudiceris.Atcp id quoc^ ut reliquas aólioncs tuas prudenter inftituis,óC fapienter facis.Si enim Lau/ rendusquâquam fuæReip.fucritcolumen.Italiam uniuerfam quoad uixit prudentia ôi confilio præftitcritimmune ab incurfionibus barbararu gen/ tium SZ rapinisjregum illuftriu toto orbe fummam beneuolentiam multis offices fibi cóciliarit,fueritcp plané uir unus qui de humano genere optime meritus iudicari pofsitjoullam tame plcniorcm gratiam,nullu ubcrius meri turn tulitquamidipfum,quo literæfunteum remuneratæ.mcmores enim illius in fe benefîcentiæ.ne ingratæ haberent cum mortalitate creptum çter nitati cofecrarunt. Ita nefeias utru maius prælîdium literis attulerit Lauren/ tius,an ab eismaius ipfe nomen,ampliorem dignitatem fuerit confecutus, Huicautem inftituto SC propofito tuo tarn reólojtam magnanimo Fortuna quoc^ ipfafubferuire, occafionesep offerte uifacft,quibus animi tui nobi/ lifsimas cogitationes exprimere poffes.Si quando ein clari in literis uiri exti tcrc,affirmare aufim tuis temporibus extare fummos, nec in literis modo, fed in Mufica,piólura,ftatuaria,architeótura celeberrimos : quoru tu artes

‘ liberalitcrfoues,opera intelligenter laudas,ingénia magnifiée extollis. Ma/ gna fane Felicitas hæceftingeniorum,utfuarum uirtutum intelligentem 6C amantem principem naóta fint. Sed nec principis eius fortuna minor, qui eo feculo natus fit,quo pofsit eos habere fpeeffatores, SC fuarum adtionum teftes.qui pofteris illas quoep narrare pofsintincorrupte.Deusigitur Opt. Max. hanc tibi mentem,hunc animu perpetuo coferuet, incolumitatem diutifsime tueatur,utunuspoft hominum memoriam FuiffePontiFex dica/ tissqui magni principis nymcros abfolucris, religionem fandlifsime coluez ris,Fontes benefîcentiæ in bonorum tantum commoditates deriuaris, uirtu tes demum omnes cognoueris,amaucris,illuftraueris. Vale.

PH, BEROALDVS AD LECTOREM.

SED quoniam uetus codex,unde hunc ipfum deferibendû atcj? inuulgandS curaui,pluribus mendis icatet,æquutn uidetur ledlorem in primo quafi operis liz mine confilij mei,quo in hoc toto negocio fum ufus, admonere. Namcç errores quipoterant nullatemeritatis nota emendari,confultis primo nonnullis eruditis Sc acrisiudicijuiriscorrexi.Atquæloca infe maioremin corrigendo difficulta-tem habere uidebantur,ficut erât reliquijappofitis interiori margini ftellulis, quae uitiofum codicem teftarentur.

EX LIBRO PRIMO.

Neu triftior. 3 Forte corrigendum erit,triftiores.uel fit numerus pro numero, quod amicum eft huic fcriptori.

Multa Antonio tunc interfedlorcs.3 Deeffe arbitrer particulam,ut,uel,quo. quam corredlionem qui non refpuit,fuo addat codici.

Quae

-ocr page 82-

PHILIPPI BEROALDI ANNOTATIONES

Quae Tedij Äf Vedif. ] dC infra. Grauius domui CçiàrSJ Opinor corrigcndiïî QuiTedtj ÖC Vedij,8lt;,Grauisdomui Cæfarum.

Mox celebratioannum.] Poffèsnonabfurdeemendare.Moxcelebratio an* nuum ad prætorem.

Intusoperis.'J Quidfi Icgas, inuicflus operis ut qui uinci à. magnislaboribus neicirctjUelimmitisoperiSjfequiturcnim atqpeo immitionnamqui nimiuseflet in im ponendis militi laboribus.

Latera concaedibus munitus. ] Non eft corruptus locus, fed non obuia omni bus loquutio.Sunt autem concædes ueluti fepes firmiores e' iylua cædua arborib, cxûs conftruc^læ. Cæfàr in commentartjs Ammianus ea dicfîione utuntur, Lt hodie quotj tali caftrorum munimento uti uidemus duclorcs cxercitus, prout ra tio loci in caftrametando fuafrrit,

Clariore pene' ccelo. ] Codex uetushabetjciamorepena ccelo.fi cui noftra cot teamp;io diiplicetjipiè meliorem inueniat»

Apud principium ponti. ] Sine controuerfia legendum cft,pontis. EX LIBRO SECVNDO»

Imprompto iam ob continua pericula.] Adderemego nomen Armintj,Sf lez geremJmprompto iam Arminioob continua amp;c.

InHiona.] Corrigeres forte non inepte, in hyberna.

Quafiauretur poteftas.] Sicorrigeres,augeretur,plané beneconfiftet fenfus» EX LIBRO TERTIO.

Et lege Pappia Poppæa prgmrjs inducfii uifi à priuüegtfs.] Dicfiio ilia, trifi,toto (èniui officit,quare earn excutiendâ cæteris relinquemus. Sed ut hSc locû no frei Je correxcrim,ita Suetonij codicê in Claudio emêdare aufim.Vbi enim mêtio fît legis PappiÇjita codices habêt.Pappig Pôpeiæ.emêdarim ego, Pappiac PoppaKc.

EX LIBRO QJTINTO,

Simul populus effigies. ] Hoc loco paulo infra, multa défunt, ilia in prL mis, Agrippinæ àC eius fîliorum Neronis Dru fi relegatio, Seiani coniuratio SC poenajmultorumiç eius amicorum fupplicia ôC Liuig uxoris Drufi, quæ Liuilla à Suetonio nuncupatur.Item initium confulatus Trionis 8C Reguli.

Si quac alia funtloca praeter hæc,duriuicula,ca fibi quiicç pro captuingenij in* terpretetur aut corrigat,mihi fatis fuerit ex fide omnia retuliflè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

NEq^ uero quemquâ mirari uolumus,fi quaidâ diéîiones inueniet ab ufu cogt; tidiano paulumremotiores,ièd tamêantiquitatem redolentes, quas inuer^ tere,ô^ focus quàmerant in uetufto codice publicare,nô modo temeranj,fod pla* né indoéîi uirifuiflèt,Vt Sulla pro Sylla,Donufr pro Donyfr,SibulIa pro Sibyl* laa'nclutos pro inclytos:inritum,inridere,inluxit,pro irridere,irritum,illuxit. An tire pro anteire:frtias pro frtietas,qua dicfiione etiamTerentiusufuseft. Apifoi pro adipifoijmoreLucretianoitramilTus pro tranfrniffus:epifl:ula pro epiftola: SC Lucan's, quod mercedem SC præmium figruficat : ut mulcatum corpus pro per/ cufib Sc quafîàto.Inueniet etiam reftaurari duobus in locisjnifi fit uitium in codi ce uctufto,quanquäfunt qui affirment Liuium SC luftinum SC iuris conffiltos eo uerboufos.Inueniesetiam,inpræfontiarum, qua locutionc aucfiorrhetonces ad Herennium ufiiseft.Inueniesetiänumerosquoffiäuirgula fuperpofira delinia* tos,ut erat in codice uetufto.quat uirgula defignat augmenta millenartf numeri.

P.Cornelq

-ocr page 83-

P' CORNELII TACITÏ

AB EXCESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

LIBER PRIM VS.

Rbem romam à pnnci'pïo reges habuerc* L'bertatem,amp; Confulatum L. Brutus itiftituit. Diôtaturæad tempus fumebantur t nec^ Decem üirahspotcftas ultra biennium, neep tribunorum militum eonfulare ius diu ualuit. Non Cinnæ, honSuIIæ longa dominatio. Si Pomperj Graf/ potentia cito in Cæfarem : Lepidi, atep Änz tonf) arma in Auguftum ceflTerej quicunóla difz cordijs ciuilibus fefla,nomine principis fub Imperium aecepit. Sed uetez ris popuU Romani profpera uel aduerfa claris feriptoribus memorata funt: temporibust^ Augufti dicendis non defucre decora ingeniajdonec glifeen te adulatione deterrerentur.Tiberi] ,Caii(^,öi Claudfj,ac Neronis res,floz rentibusipfi'sob metum falfejpoftquam occiderant recentibusodqscomz poG'tç funt. Inde cófilium mihi pauca de AugufIogt;ÖC extrema tradere:mox Tiberi] principaturn.öC cætera fine ira,amp; ftudio, quorum caufa^rocul ha beo. Poftquam Bruto,ôi Caflio cæfis,nulJa iam publica arma,PompeiuS Augujlm apudSiciliam oppreflus, exutoqp Lepido, interfetflo Antonio, ne lulianiS quidem partibus,nifi Cæfar dux rcliquus,pofito Triumuiri nomine,Con/ fulem fe ferens, Si ad tuendam plebcm tribunitio iure contentumî ubi miz lite donis,populum annona,cundoS dulcedinc ott] pellcxiuinfurgerc pauz latim, munia Senatus, magiftratuum, legum in fe trahere, nullo aduerfanz te: cum ferociffimi per acies, aut profcriptione cecidifTcnt: cæteri nobilium, quanto quis feruitio promptior,opibus Si honoribus extollerentur, ac noz uisex rebus auâ:i,tuta Si prüfentia,quàm uetera Si periculofa mallent.Nez que prouinciæ ilium rerum ftatum abnucbant,fufpe(fto Senatus populit^ imperioob certaminapotentium,ôi auaritiam magiftratuum, inualidolez gum auxilioiquæ ui,ambitu,poftrcmo pecunia turbabantur. Cæterum Auguftusfubfidiadominationi Claudium Marcellum,fororisfilium adz modumadulefcentem.Pontifi'catu Si curuli ædilitate:M. Agrippam igno bilem loco,bonum militia Si uitftoriæ focium, geminatis confulatibus extu lit:mox defunefto Marcello generum fumpfit: Tiberiû Neroncm Si Clauz diû Drufum pnïiignosimpcratortis nominibusauxit, integra etiamdum domo fua:nam genitos Agrippa Caium ac Lucium in familiam Cçfarum induxerat Z needum pofi'ta puerili prætexta principes iuuentutis appellari, deftinare confules fpecie reeufantis flagrantiflîme cupiuerat. Vt Agrippa _uitaconceflit, L, Cæfarem euntemad Hifpanienfesexercitus, Caium rez

a meantem

-ocr page 84-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i». CÔRNELII TACItÏ

mcantcm ArmcniajÓÓ uulnereinualidum, morsfato propcra,uel nouercac Liuix dolus abftulitjDrufocp pridem extinótojNero folus è pnuignis eratj illuc cunóta uergere:filius,collega impertjjconfors tribunitiæpoteftatisad/ fumitur,omnislt;^ per cxercitusoftentatur,nonobfcuris ut antea matris aru bus,fed palam hortatu» nam fcnê Auguflu deuinxcratadeo,uti ncpotcm poß^ unicû Agrippam Pofthumum in infulam Planafîam proqceret, rudern fa^ humus nèbonarum artium,amp; robore corporis ftolidèferoccm,nullius tarnen flag! Gerwdwim (-q compcrtum. At Hercule Germanicû Drufo ortum,od:o apud Rhenum legionibus impofuit,adfciri^ per adoptionem à Tiberio iulTit,quan^ eflet in domo Tyberij filius iuucnis,fcd quo pluribus monumêtis infifteret. Bel Ium ea tépeftate nullum, niiî aduerfus Germanos fupererat,abolcndæ ma gis infamiæob amiflum cum Quintilio Varo cxercitû,quàm cupidinepro/ ïerêdi imperrj,aut dignû ob præmiû.Domi res trâquillæjeadcm magiftra/ tuum uocabula. iuniorespoft Aôhiacam uidoriam, ctiâ fenesplericp intcc bella ciuiû nati, quotufquifcp reliquus,qui rcmp. uidifletClgit uerfo ciuitatis ftatu,nihil ufquâ prifci amp;nbsp;integri moris.omnis exuta æqualitate iuflà prind pis afpeôtare, nulla in præfcns formidine dû Auguftus ætate ualidus, fet^ amp;nbsp;domum, amp;nbsp;pace fuftcntauit. Poftquam proueôla iam fenedlus ægro Si cotpore fatigabatur,aderat^ finis Si fpes nouæ,pauci bona libertatis in cafi fum diflèrere, plures bellum pauefccrc,alrj cupere: pars multo maxima im/ minentis dominos uarrjs rumoribus differebant» trucé Agrippam,amp; igno Tiberius miniaaccenfum.no ætate,necp rcrum experientia tantæ moliparem.Tibc/ lt;nbsp;rium Neronê maturum annis,fpcôlatum bclloTed uetere atcç infita Clau/ diæfamiliæfupcrbia:multalt;^indiciafæuitiæ,quan^ prcmantur,crumpe/ re:hunc Ôi prima ab infantia eduôtum in domo regnatrice, congeftos iuue ni confulatus,triumphos:ne rjs quidé annis, quibus Rhodij fpeciefecefluS exulcm egerit,aliquid quàm iram,ôC fimulationé,ôi fecretas libidines mcdi/ tatum:accedere matrem muliebri impotentia, fcruiendû fœminç duobusq? infuper adulefcentibus, qui remp. interim prcmant,quandolt;^ diftrahant, Hæcatcp talia agitantibus grauefcereualitudo Augufli, Si quidam fceluS uxoris fufpeëtabant.Quippe rumor incefTeratjpaucos ante menfes, Augü ftum eleôtisconfciis,ôi comiteuno Fabio Maximo Planaßam uedlurn, ad uifendum Agrippam ; multas illincutrincç lachrymas, ôi figna charitatis, (pemt^ ex eo fore ut iuuenis penatibus aui rcdderctur. Quod Maximum uxori Martiæ apcruilfe, illam Liuiæ, G. Nauum id Cæfari * Neç^ multo poftjcxtinôlo Maximo (dubium an quæfita morte) auditos in funere eiuS Martiæ gemitus femet Incufantis,quod caufa exitij marito fuiifet.Vtcunc^ fe ea res habuit,uixdum ingreifus llîyricum Tiberius, propcris matris litc/ ris accitur.nec^ fan's compertum eft,fpirantcm adhuc Àuguflum apud ur/ bem Nolam, an exanimem repererit»acribus nanc^ cuftodijs domum, Si

uiaS

-ocr page 85-

ANNALIVM LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

uiasfepferatLiuia,lætilt;^ interdum nuncrj uulgabatur, donee prouifisquæ tempus monebat, fimul cxccffifle Auguftu, ôi return potiri Ncroné fama eadem tulit. Primu facinus noui principatus fuit, Pofthumi Agrippæ cæ Agrippa des,quem ignarû inermum(^,quamuis firmatus animocenturio ægrc con Pc/lfcuwj fecit.Nihil de ea re Tiberius apud fenatum differuit♦ patris iufla fimulabaG quot;nbsp;quibus præfcripfiflcc tribuno euftodiæ adpoGto, ne cûôlarctur Agrippam morte adfîcere,quâdocuncp ipfc fupremû dicm expleuiffet.Multa Gne du/ bio, fæuacp Auguftus de moribus adulefcentis queflus,ut exilium eius fc/ natusconfuko fanciretur,perfecerat*cæterum in nullius unqua fuorum nez cem durauit. neep mortem nepoti pro fecuritatc priuigni inlatam credibile crat.propiusuero Tiberiu ac Liuiam,ilium metu, hanc nouercalibus odijs fufpedi Si inuiG iuuenisca:dé feftinauiiïe^NunciatTcenturioniCut mos mili tiæ)faaum efle quod impcrafièt,neep impe^afle fefc,ôi rationcm fa^i red/ dendam apud fenatû rcfp5dit«Quod poftep Salluftius Crifpus particeps crifjutsy fecretorûCis ad tribunû miferat codicillos) comperit,metuens ne reus fubde c, saHujüjex rctur,iuxta pcriculofo,Gôta feu uera promerctjimonuic Liuiâjne arcana do/ mus,ne conGlia amicorum, minifteria militum uulgarentur, neue Tiberius uim principatus refolueret, cundta ad fenatû uocando: cam conditionê effe imperandi,ut non aliter ratio conftct,quàm G uni reddantur. At Romæ ruerein feruitiû Confules, Patres, Eques, quanto quisinluftrior, tanto ma/ gisfalGacfeftinantesuultuc^ c6poGto,nelætus cxccffu principis, neu trifti orprimordio,lachrymas,gaudiû,quGftus,adulationcmifccbant.Sex.Pom pcius ôcSex * Apuleius Coss* primi inuerba riberi-j Cæfarisiurauerc, a/ pudt^ eos Seius Strabo,Sê C .Turranius,illc prætoriarû cohortium præfez â:us,hicannonæ.Mox fenatus, milesep amp;nbsp;populus. nam Tiberius cunóla per Confules incipicbat,tanquam uctere Rep.ÔC ambiguus imperandime ediôtû quidem quo patres in curia uocabat, niG tribunitiæ poteftatis præz feriptione pofuit fub Augufto acceptas. uerbaediôti fucre pauca, ôC fenfu permodefto: de honoribus parentis confulturûmeq? abfccdcrc à corpore, idc^unucxpublicismuncribusufurparc* feddcfunólo AuguftoGgnum Ïtrætorrjs cohortibus,ut imperator dederat,excubiæ,arma,cæteraaulætmi/ es in fotû,miles in curiam comitabatur,litcras ad excrcitus,tanquâ adepto principatumiGt,nufqu5cundabundus, niG cum in fenatû loqucrctur. cauz fapræcipuacxformidine,nc Gcrmanicus in cuius manu totlcgiones, im/ mêfa fociorum auxilia,mirus apud populum fauor,habere imperiû, quàm cxpeôtare mallet.Dabat ÔC famæ,ut uocatus,eleôtus(^ potius àRep. uidez retur,quàm per uxorium ambitum,ôê fenili adoptione inrcpGlfe.Pofteà co gnitum eft, adintrofpicicndasctiam proccrum uoluntates indueftam duz bitationem.nam uerba,uultus,in crimen detorquens rccondebat. Nihil primo fenatus die agi paflus, niG de fupremis Augufti, cuius teftamentum

a 2 inlatutn

-ocr page 86-

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITl

inlaturti per uirgines VeftæjTiberiû,amp; Liuiam hærcdcshabuit.Liuiai'nfa tniliam Iuliam.nomencç Auguftæadfumcbatur.In fpem fccundamjnepo tes proncpotes^îtertio gradu pn'tnorcs ciuitatis fcnpfcrat, plerofcp inuifoS fibijfed iaólanda gloria^ ad pofteros.Lcgata non ultra duilem modû,nifi quod populo amp;nbsp;plebi ccccxxxv.præton'arum cohornû militibusfingu' la nummum milia, legionarqs auté cohortibus ciuium Romanorum trete/ nos nummos uiritim dédit. Turn confultatum de honoribus.cx quis maxi GiU.kßnius meinG'gnesuifî.'utportatriumphaliducereturfunus,Gallus AGnius,utle/ L. Arutfttus gumlatarum tituli, uidtarum ab eo gentium uocabula anteferrentur,L.Ar/ Meffala ya. runtius,ccnfucrc.addebat Meflala Valerius,renouandum per annos facra mentûin nomen Tibcrq.interrogatust^ à Tiberio,num fe mandan te eatn fententiâ prompGlTet, fponte dixiiïe, refpondit : neep in ijs quæ ad Remp» pcrtincrent,côGlio niG fuo ufurum,uel cum peheulo offenGonis.ea fola fpe' des adu'andi fupererat. Conclamant patres, corpus ad rogum humeris fe/ Adrogdns natorum ferendum. RcmiGt Cæfar adroganti moderationc, populumt^ moderatio monuit,ne,utquodam nimfjsftudiisfunus diui lulq turbaflent,it3

Auguftum in foro,potiufquâin campo Martis,fede deftinatacremari ucl/ lent.Diefuneris milites uelutpræGdioftetere.’multum inridentibus,quiip/ G' uiderant,quic^ a parentibus acceperât diem ilium crudi adhuc feruitrj, ô2 libertatis inprofperè repetitæ, cum occifus ditîlator Cæfar, alrj pefsimum» alrjs pulchcrrimû,facinus uideretunnunc fenem principem longa potentia, prouiG'setiâhçredum in Remp.opibus,auxilio fcilicet militari tuendumut • fepulturaeius quietaforet* Multus bineipfo de AuguRo fermo, plerifc^ uana mirantibus,quod idem dies accept! quondâ imperrj princeps, amp;nbsp;uitæ fupremus:quod Nolæ in domo amp;nbsp;cubiculo,in quo pater eius Odtauius, ui tam Gniuiflèt:numerus etiam confulatuû celebrabatur,quo Valerium Cof uinum SC C* Marium G'mul æquauerat: continuata per feptem amp;nbsp;triginta annos tribunitia poteftas,nomen imperatoris femel atep uides partû,alia^ honorum mukiplieata aut noua * at apud prudentesuita eius uarie extolle/ batur arguebaturue. Hi pictateerga parentcm,SC neceflitudine Reipub.in Fro Au^uflo, qua nullus tunc legibus locus, ad arma ciuilia adum, quæ neep parari pof/ fent neep haberi per bonas artes, mulra Antonio ut in terfeótores patrïs ul/ dfccretur,multa Lepido concefliGTe: poftquam h ic focordia fenucrit, ille pet libidines peRum datusGt, non aliud difeordantispatriæ remedium fuifie, quàm ut ab uno rcgeretur.Non regno tamen,neçp dilt;Ratura,fed principiS nomineconRitutam Rempub. mari Oceano,autamnibus longinquisfe/ ptum imp^rium:legiones,prouincias,claRcs, cundta inter fe connexa: ius a* pud dues, modeRiam apud focios, ufbem ipfam magnifico ornatu: pauca admodum ui tra(Rata,quo cæterisquieseflèt. Oicebatur contrà,pietattin erga patentem, ôi tempora Reipubîicç,obtentui fumptaxæterum cupidinc domina»

-ocr page 87-

ANNALIVM LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

dôminandi concîtos per largitionem ucteranos, paratum ab adulefcete pri contw uato excrdtujcorruptascofulislegiones, fimulatam Pompeianaru gratiam parrium:mox ubi dccreto patrü,fafceSjamp;: ius prçtoris inuaferit,cæ(îs Hircio Si Panfa(ßue hoftis illos, feu Panfam uenenum uulneri adfufum, fiue miliz tes HirciûjÔC machinator doli Cæfar abftulerat)utriufcp copias occupauifz fe:extortum inuito fenatu cofulatum, arma^ quæ in Antonium acccpcrit» contra Remp *uerfa,profcriptione ciuium,diuißones agrorum,ne ipfis quiz dem quifeccrelaudatas’.fanè Caflq Si Brutorum cxituspatcrnisinimicitqs datos,quan^ fas fit priuata odia publicis utilitatibus remittere,fcd Pompe lum imagine pacis,fed Lepidum fpecic amicitiæ deceptost poft Antonium Tarentino Brundifinot^ fœdere,ôi nuptrjs fororis inleótum fubdolæ adlî nitatispœnasmorteexoluiflè:pacem fine dubio poft hæc,uerum cruentâ, Lonianas,VarianaS(^ clades, interfedosRomæ Varroncs,Egnatios, luliz os«Nec domefticis abftinebatur: Abduda Neroni uxor:Si confulti per lu dibrium pontifices,an côcepto,nec dum edito partu rite nuberet:Q. Atcdq Si Vedq Pollionis luxus: poftremo Liuia grauisinRemp» mater, grauius vedius PoÏÏio domui Cæfarum nouercatnihil deorum honoribus relidu, cum fe templis Si effigie numinum per flamines Si facerdotes coli uellet: ne Tiberium quiz dem charitate, aut Reip.cura fucceflorê adfcitum, fed quoniam adrogantiâ fæuitiamc^ eiusintrofpexerit,comparatione deterrimafibi gloriam quæfi/ uiffe«Etenim Auguftuspaucisante annis,cum Tiberio tribunitiâ poteftaz tem à patribus rurfum poftularctfquanquâ honora oratione) quædam de habitu cultucç. Si inftitutis eius iecerat,quæ uelut exeufando exprobraret*

Cætcrum fepultura more perfeda, templum Si cœleftes religiones decer nuntur^ Verfæ inde ad Tiberiu preces.ôi ille uariè difTerebat,de magnitudi neimperq, fuamodeftia: folam diui Augufti mente tantæ moliscapacem, fe in partem curarum ab illo uocatum,experiendo didiciftèjquàm arduum, quàm fubiedum fortunæ regêdi cunda onusî proinde in ciuitate totinluz ftribus uiris fubnixa, non ad unum omnia deferrent : plures facilius munia Reip.fociatislaboribus executuros. Plus in oratione tali dignitatis quàm fidei erat.Tiberiocp etiam in rebus quas no occulcret, feu natura,fiue adfue tudine,fufpenfafemper ÔCobfcuraucrba.tuncuero nitenti utfenfusfuos TiWj/fMfptn pcnitusabderet,in incertum Si ambiguum magisimplicabantur ♦ Atpaz trèsquibusunusmetus,fi intelligereuiderentur, in qucftus,lachrymas, uo/ taeffundi:ad deos, ad effigiem Augufti, ad genua ipfius manus tenderc, cum proferri libellum recitatie^ iuflît. Opes publicæ continebantur, quanz turn ciuium,fociorumépin armis,quot clafles,régna,prouinciæ, tributa,aut uedigalia,ôC neceftîtates ac largitiones* quæ cunda fua manu perferipferat Auguftus. addideratc^ confilium,cocrcendi intra termines imperrj, incerz tum metu, an per inuidiam. nbsp;nbsp;Inter quæ fenatu ad infimas obteftationcs

a $ procum

-ocr page 88-

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELlt TA CI TI

procumbentc,dixit forte Tibenus.fe, ut non toti Reip.parem.ita quçcüncf A/i«.G(tn«ï parsfibi madaretutjcius tutelam fufcepturu.Tum AfiniusGalluSjinterro/ go,inquit, Cæfar,quam parte Reip^mandari tibi uelisCPerculfus improui fa interrogatióe paulum reticuit,dein collcdto animo refpondinNequaqua decorum pudori fuo legere aliquidjaut cuitare,ex eo cui in uniuerfum excu/ fari mallet.Rurfus GallusCetenim uultu offeniionê conieótauerat) no idcir/ co interrogatu ait,ut diuideret,quæ feparari nequirent; fed Si fua confeflïo/ neargueretur,unü eflcReip* corpus,atcp unius animo regen dum« addidit laudem de Augufto,Tiberiumlt;^ ipfum uidloriarum fuarum, quæ^ in to/ ga per tot annos cgregie fcci{Tet,admonuit.Ncc ideo iram cius leniuit pride inuifusjtanquam duóta in matrimonium Vipfania M^Agrippæ filia,quæ quondam Tiberq uxor fuerat, plufquâ ciuilia agitarct, Pollionist^ Aiïnr} patris ferociam retinerct« Poftqux L*Arruntiushaudmultum difcrepanS à Galli oratione perinde offendit, quanqua Tiberio nulla uetus in Arruntî um ira,fed diuitem, promptum artibus egregqs Si pari fama publice fufpe/ étabat.Quippe Auguftus fupremisfermonibuscum traólaret, qui nam a/ dipifci principem locum,fuflFedluri abnuerent,aut impares uellcnt,ucl idem pofientcupcrentc^,M« Lepidum dixeratcapacem, fed afpernantem. Gab Ium Afinium auidum amp;nbsp;minore, L.Arruntium no indignum,amp;ficafus da retur aufurum. De prioribus cofentitur, pro Arruntio quidam Cn*Pifoné tradidere,omneslt;^ prætcr Lepidum uarqs mox criminibus ftruente Tibe/ riocircumucnti funu Etiam Q* Haterius amp;nbsp;MamercusScaurusfufpica/ cem animum perftrinxere* Haterius cum dixiflet, quoufcp patieris Cæfac non adeflè caput Reip«Scaurus quia dixerat,fpem eifeex eo non inritasfo re fenatus preces, quod relationi confulum iure tribunitiæ poteftatis no in/ tercefliflet.In Haterium ftatim inueólus eft,Scaurum cui implacabiliusira/ fcebatur filentio tramiiït.feflust^ clamore omnium,cxpoftulatione fingulo rum,flexit paulatim,non ut fateretur fufcipi à fe impcrium,fed ut negare Si rogari defineret ♦ Conftat Haterium cum deprecandi caufa palatiu introif/ fet,ambulantis(^ Tiberfj genua aduolucretur,propè à militibus interfcólu, quia Tiberius cafu,an manibuseiusimpcditus,procidcrat.ncq5 tarnen peri culo talisuiri mitigatuseft, donee Haterius Auguflam oraret, amp;nbsp;ufcp accu/ pircnspdtria ratiflîmis precibus protegeretur* Multa patrû Si in Auguftam adulatio, ittiw alfj parentem,alr| matrem patriæappellandam, plericp ut nomini Cæfaris Mater patri^e aclfcriberetur,Iuliæfilius, cenfebant* Illemoderandosfœminarû honores diôtitans,eadem(^ fe temperantia ufurum in his quæ fibi thbucrentur,cæ/ teru anxius inuidia,6i muliebrefaftigium in diminutionem fui accipicns,ne lidtorê quidem ei decernipaiTus eft:aram(^ adoptionis, amp;nbsp;alia huiufeemo/ di prohibuit* At Germanico Cælàri procofulare imperium petiuit,minic^ Iegatiquideferrent,(îmulmœftitiam eiusob exceffum Augufti folaretur»

quo

-ocr page 89-

AN-NALIVM. liber tr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%

quo minus idem pro Drufo poftularetur,ca caufa,quod defignatus confut Drufuspræfens^ erat.Candidatospræturæ duodccim nominauit,nume cÄdid^iti rum ab Augufto traditum* amp;nbsp;hortante fenatu,ut augcret,iurciurando ob / nbsp;nbsp;^ii.

ftrinxit,fe non excefluru.Tum primum è campo comitia ad patres transla/ ta func.nam ad earn dicm,ôC fi potiflima arbitrio principis,quædam ramen trAnslau. ftudqs tribuu fiebant.necp populus ademptu ius quæftus eft, nifi inani ru/ more: Si fenatus largitionibus, ac precibus fordidis exolutus, libens tcnuit, modérante Tiberio, ne plures cp quatuor candidatos cómendaret.fine re/ pulfa Si ambitu defignandos. Inter quæ tribuni plebei petiucrcjut proprio fumptu cdcrêt ludos, qui de nomine Augufti faftis additi Auguftales uo/ carétur.fed décréta pecunia cx ærario,utL^ per circum triumphali ucftc ute/ rentur.curru uehi baud pcrmiftum.mox celebratio annü ad prætore tranf lata,cui inter ciues Si peregrinos iurifdiótio eueniflet* Hic rerum urbana PMonicdrunt rum ftatuserat, cum Pannonicaslegióesfeditio inceftit,nullisnouiscauGs, i^g‘ogt;tutnfe^ nifi quod mutatusprincepsliccntiam turbarum,Ôi ex ciuili bello fpem præ/ miorum oftendebat.Caftris æftiuis tres fimul legiones habcbantur,præfî/ dente lunio Blæfo,qui fine Augufti, Si inittjsTiberq auditis,ob iuftitium, aut gaudiu intermiferat folita muniaTo principio lafciuire milcs,difcorda/ fc,pellimi cuiufcp fermonibus præbere aures, dcnicp luxurn Si otium cupc re,difciplinam Silaboreafpernari.Eratin caftris Percenniusquidam, dux Perccnniut olim theatralium operarum,dein grcgariusmilcs,procax lingua, Si mifccre cœtus hiftrionali ftudio doólusTs imperitos animos,Si quænam poft Au guftum militiæ conditio ambigentcs,impellcre paulatim nodlurnis conloz quijsjaut flexo in uefperam die. Si. delapfis melioribus,deterrimum qucncp congregare. Poftrci:no promptisiam Sialqsfeditionisminiftris,uclutcon/ cionabundus interrogäbat, cur paucis centurionibus, paucioribus tribunis in modum feruorum obcdirêtC quando aufurosexpofcere remedia nifi no uum Si nutante adhuc princ.'pcm precibus, ucl armis adirent ; fatis per tot annos ignauia peccatum j quod tricena, aut quadragena ftipendia fenes. Si plericp truncato ex uulneribus corporcstolerent: ne dimiflisquidem finem eftc militiæ,fed apud uexillum retcntos,alio uocabulo,eofdcm labores per/ ferre: ac fi quis totcafusuita fuperauerit., trahi adhuc diucrfas in terras, ubi per nomen agroru,uligines paludum,uel inculta montium accipiant.cnim/ uero militiam ipfam grauem,infruótuofam: denis in diem aftibus animam Si corpus æftimari-.hinc ueftem,arma,tcntoria, hinc fæuitiam céturionumi Si uacationes munerum redimi * at hercle uerbera, Si uulnera, duram hye-' mem,exercitas æftates, bellum atrox, aut fterilem pacem fcmpitcrna î nec aliud leuamentum ,quàmfi certisfub legibus militia iniretur ,utfingulos denarios mercrent,fextufdecimus ftipendq annus finem adferret, nc ultra

. fub uexillis tenerentur, fed rjfdcm in caftris præmium pecunia folueretur«

a 4 Anprxz

-ocr page 90-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

An prætorias cohortes quæ binos denarios acccpen'nt,quæ poft fexdecim annos pcnatibus fuis rGddantur,plus periculorum fufcipcreCnon obtrcifta/ ri à fe urbanas excubi'as, fibi tarnen apud horn'das genres è côtubcrnrjs ho ftem afpici. Adftrepebat uulgus diuerßs incitamentis,hi ucrbcrû notasgt;il Ilcam'ciéjplurimi detritategmina,ÔC nudum corpusexprobrantes.Poftre' mo eo furon's uenere i ut tres legiones mifeere in unam agitauen'nt. depulfî æmulatione, quia fuæ quife^ Icgioni eum honoré quærcbant, alio uertunt, atep unà tresaquilas,amp; fignacohortium Iocant,fimulcôgeruntcefpites,ex/ truunt tribunal,quo magisconfpicua fedesforet. Properantibus BlæfuS buite manus: leuiore flagitio legatum interfîcictis,quàm ab imperatore de/ fcifcitis: aut incolumis fidem Icgionum retinebo, aut iugulatus pœnitetiam adccicrabo. Aggerebatur nihilominus ccfpcs,iam^ préfori ufcp adcrcuc/ rat, cum tandem peruicacia uidli incœptum omiferc. Blæfus multa dicendi arte, non per feditionem amp;nbsp;turbas dcfîdcria militum ad Cæfarem ferenda ait: neep ucteres ab imperatoribus prifeis, neep ipfos à diuo Augufto ram nouapctiuiflc:amp;parum in tcmpore,incipicn tes principis curas onerari.fî ta men tenderent in pace tcntarc, quæ ne ciuilium quidem bcHorum uiétorcS expoftulaucrint,cur contra morem obfcqurj, contra fas difciplinæ uim me/ ditcnturTdcccrncrent lcgatos,fe^ coram mandata darent, Adclamaucre ut filius Blæiî tribunus legationc ea fungeretur, peteretep militibus mifïio/ nem ab fexdecim annis. cætcra mandaturos ubi prima proueniflent. Profe (fto iuuenc modicû otium,fed fuperbirc milcs,quod filius legati orator pub/ licæcaufæ,fatis oftenderet,ncccflîtate expreifa, quæ per modeftiam nô ob/ tinuiftent. Interea manipuli ante cœptam feditionem Nauporrum miiîf, ob itinera, amp;nbsp;pontes, amp;nbsp;aliosufus, poftquam turbatum in caftris accepere, ucxillaconucllunt,dircptis^proximisuicis,ipfo^ Nauportoquodmunici pfj inftar crat,rctincntisccnturioncsinrifu Si contumclqs,poftrcmo uerbe/ Aujïdienut ribusinfcdantur,præcipuain Aufidienum Rufum præfcôlum caftrorum iraïquem direptum uehiculo farcinisgrauât,agunt(^ primo in agmine per ludibrium rogitantcs,an tam immcnfaoncra,tam longa itinera libentcr fer retC Çuippe Rufus diu manipularis, dein centurio,mox caftris præfedus, antiquâ duram^ militiam rcuocabat,inuilt;ftus operis ac laboris,ÔC eo immi tior quia tolcrauerat. Horû aduentu redintegratur feditio. Si uagi circumie (fta populabantur. Blæfus paucos maxime præda onuftos ad terrorem cæ terorum adfici uerberibus.claudi carcere iubet.nam etiam turn legato à cen turionibus.ôf optimo quotç manipularium parebatur. Illi obniti trahenti/ bus,prenfarc circumftantium genua,cicre modo nomina fingulorum, mo/ do centuriam quifep cuius manipularis crat,cohortem,legionem,eadem o/ tnnibus immincre daniitantes: fimul probra in legatum cumulant, cœlum ac deos

-ocr page 91-

ANNALIVMLIBER t

àc deosobteftantur,nihil reliqui faciunt,quo minus inuidiâjmifencordiam, metum,SC iras permouerêt. Adcurritur ab uniucrfis,Ôi carcere eflFraólo, fob uuntuincula:defcrtores(^jac rerum capitalium damnatosfibiiam mifccnu Flagratior inde uisjpluresfeditioni duces: amp;nbsp;Vibulenus quidam grcgarius miles 5 ante tribunal Blæfî adleuatus circumftantium humerisapud turba/ toSjôi quid pararet intentos, Vos quidem,inquit,his innoccntibus,0C mifer rimis lucem ÔC fpiritum reddidiftis,fed quis fratri meo uitam,quisfratre mi hi reddit C quern miiTum ad uos à Germanico exercitu de comunibus com/ modiSjUoóle proxima iugulauit per gladiatores fuosjquos in exitium mili/ turn habet atcp armat.Refpodc Blçfe,ubi cadaucr abieccris.nehoftesqui/ dem fcpulturam inuidcnt: cum ofculis, cum lachrymis dolorem meum im/ pleuero, me quocç trucidari iubc, dum intcrfcdlos nullij ob fcelus, fed quia utilitati legionum confulcbamus,n fepeliant. Incendebat hæc fletu,amp; pe dus atcp os manibus uerberans:mox difiedis quorum per humeros fufti/ nebatur, præccps Si fingulorum pedibus aduolutus,tantu conftcrnationis inuidiæc^ conduit,ut pars militij,gladiatores qui è fcruitio Blæfi erant,pars cæteram eiufdem familiam uinciret,alf) ad quærcndum corpuscffundcren tur.ac ni propere neep corpus ullum repeririferuos adhibitis cruciatibus abnuere cçdem,necç illi fuifle unquam fratrem pernotuiflct,haud multum ab exitio legati aberant.Tribunos tarnen,ac præfedum caftroru extrufere. farcinæ fugientiumdireptæ.ôi centurio Lucillius intcrficitur,cui militaribus facctqsuocabulum, ccd0alteram,indidcrant:quiafradauitein tergo mili/ cedo alterditt tis,alteram clara uoce, ac rurfus aliam pofcebat.cæteroslatcbrætexere,uno retento Clemente lulio, qui perferendis militum mandatis habebatur ido/ neus ob promptum ingenium* Quin ipfe inter felcgionesodauaôi quin/ tadecima ferrum parabant, dum centurionem cognomento Sirpicum, ilia morn depofcit,Quintadecumani tuentur,ni miles Nonanus preces. Si ad/ uerfutn afpernantis,minasinteriecilTct. Hæc audita,quanquâ abftrufum.

Sithrtiflîraaquæcpmaximeoccultantem Tiberium perpulerc,ut Drufum drufusadle^ filium cum primoribus ciuitatis, duabusiç prætoriis cohortibus mittetet, gio«« Panno nullis fan's certis mandatis ex re confulturum: Si cohortes deledo milite fuz miuitur pra folitû firmatæ* additur magna pars prætoriani equitis, ôi robora Ger/ manorum,qui turn cuftodes imperatori aderant,Gmul prætorr) præfedus Aelius Seianus collegaStraboni patrifuo dams, magna apud Tiberium autoritäre,redor iuuenijôi cæteris pcriculorum præmiorumcp oftentator»

Drufo propinquanti, quafi per officium obuiæ fucre legiones, non læ/ tæ(ut adfolet)necp inGgnibus fulgentes,fed inluuie deformi Si uultu, quan quam mœftitiam imitarentur, contumaciæ propiores. Poftquam uallum introit,portas ftationibus Grmant,globos armatorum certis caftrorum lo/ {is opperiri iubent, cæteri tribunal ingenti agmine circumueniunt. Stabat

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Drufua

-ocr page 92-

IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELir TACITI

Drufusfilentium manu pofcensn'lli queries oculos ad mulritudinem retulc rant uocibus truculentis ftrepcre, rurfum uifo Cæfare, trepidarc. murmur incertUjatrox damor,ôC repente quies,diuerfis am'moru motibus pauebant tcrrcbatc^.Tandem I'nterrupto tumuitu Ifteras patn's recirat,in quis perfcri ptum erat,prædpuam ipfi fortiflîmarum legionu curam^quibuscum pluri/ ma bclla tolcrauiflet^ubi primum à ludlu requicfict animus,adturum apud patres de poftulatiseoru : mififle interim filîû, utfinecunólarionecócederet quæ ftarim tribui poflèntxætcra fènatui feruanda,quem ncqp gratiæ,nccp feueritatisexpertem haben par cflêt» Refponfum eft à concione,manda ta Clementi centurioni quç præferretiis orditur de miffione à fexdecim an/ nisjdepræmrjsfînitæ militiæ:ut denarius diurnum ftipendium foret,neue terani (ub uexillo haberentur» Ad ea Drufuscum arbitrium ienatus Si pa/ tris obtenderet, damore turbatuncur ueni(Tct,necp augendis militû ftipen/ drjs,neçp adleuandis laboribus,deniep nulla bene faciendi liccntia.at hcreu le ucrbera,Si necem cunôlis permitri*Tiberiû olim nomine Augufti deride Filÿ familiars ria legionum fruftrari folitum,cafdcm artes Drufum retuliflcmunquam ne niri ad fe filiosfamiliarum ucnturosC’ nouum id plané,quod imperator fola militis commoda ad fenatum rerjeiat: cundem ergo fenatum confulenduni quoties fupplicia, autpræliaindicantur:an prxmiafub dorninis,pœnasri/ nearbitro eilcC Poftremo deferunttribunabutquisprçtorianorû militum, amicorumue Cæfarisoccurreret, manusintentantcs,caufam difcordiæ,Si initium armorum,maxime infenfi Cn.Lcntulo, quod is ante alios ætate Si gloria belli,rirmare Drufum credebatur,SC ilia militiæflagitia primusalper nari^Nec multo poft digredienté cum Cæfare,ac prouifu periculi hyberna caftrarcpctcntê,circumfiftunt,rogitantcs,quôpcrcgerctÇ'adimpcratôrcm» an ad patresfut illicquoq? commodis legionu aducrfareturCrimuI ingruüf» faxa iaciut.iamcp lapidis idlu crucntus,Si exitrj certus,adcurfu multi tudinis quæcum Drufoaducncrac,protc(ftuscft.No(ftcm minacem.Siin fceluse/ rupturam fors leniuit.nam Lunadariore penècœlo uifa languefcere.Id ml les rationisignarusomcn præfentium acccpit,acfuislaboribusdcfclt;ftione fideris adfimulans, profpcrec^ ceflura quæ pergcrent,fi fulgor Si daritudo deæ redderctur.Igitur æris fono, tubarum cornuumc^concentu ftrepcre, prout fplcndidior, obicurióruc, lætari aut mœrereZSi poftquâ ortæ nubcS offccerc uifubcrcdituc^ conditam tenebris,ut fu nt mobiles ad fupcrftitioné perculfæ femel mentes, fibi æcernum laborcm portendi, fua facinora auerz farideoslamentatur. Vtendum indinationeea Cæfar,Siquæcafusob/ tulerat in fapientiam uertenda ratus, circumiri tentoria iubet gt;nbsp;Accitur cen/, turio Clemes,Sirialrj bonis artibusgrati in uulgusiin uigilrjs, ftationibuS, cuftodrjs portarum fein féru nt,fpem offcrunt,mctum intendunt.Quoufc^ filium imperatoris obridebimus7 quis certaminum finis C Percennio ne,

Vibuleno

-ocr page 93-

ANNALIVM LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il

Vibuleno facramcntum diduri fumusCPcrcennius ÔC Vibulcnus ftipendia militibuSjagros emeritislargiêturCdenic^ pro Ncronibus et Drufis imperi um populi Rom .capcffentT’quin potius ut nouiflimi in culpam,ita primi ad pœnkentiamfumus7Tardafuntquæincômunccxpoftulantur,priuatam gratiam ftatim merearejftatim recipias» Com mods per hxc mcntibus,ôC inter fe fufpcÓtiSjdronem àuctcranojcgioné àlcgione dilTociant^Tum rez dire paulatim amor obfequq. omittunt portas, Cigna unum in locum prin/ cipio feditionis cógregata,fuas in Cedes referunt. DruCus or to diejôC uocata concionegt;quanquarudisdicendi,nobilitateingenita5incuCatpriorajprobat prxCcntiamegat Ce terrore,ôi minis uincijflexos ad modeftiâ lî uideat,fi Cup plices audiat, Ccripturum patri, ut placatuslegionû preecs cxciperet. oranti/ bus,rurCum idem BlæCusÔCLAproniusequesRomanusècohorteDrufî, ïuftusc^ Catonius primi ordinis centurio adTyberium mittuntur* Certa/ turn inde Centétrjs,cum alti opperiendoslegatos,atc^ interim comitate per/ tnulcendum militem cenCerent,ali] Cortioribusremcdqsagendum* nihil in uulgo modicum: tcrrcrc, nipaueantiubûpertimuerint,impunecontemni: dum Cuperftitio urgeat, adrjciédos ex duce metus Cublatis ieditionis autori bus. Promptum adaCperioraingenium DruCoerat,uocatos Vibulenum SePercennium interfici iubet. Tradunt pleric^ intra tabernaculu ducis obz rutos,alti corpora extra uallum abicôtaoCtentui.Tum ut quiCep præcipuus turbator conquifiti:ÔC pars extra caftra palantes à ccnturionibus,aut præto riarum cohortiû militibus cæfi : quoCdam ipfi manipuli documentum fidei tradidere* Auxeratmilitû curas præmatura hycmsimbribuscontinuis, adeoeg Cæuis,ut non egredi tcntoria,c5gregari inter Ce, uix tutari Ggna poC/ fent,quæ turbine atcp'unda raptabantur. durabat ôC Cormido cœleilis iræ, nec Cru (Ira aduerCus irnpios hebcCcere Cy dera, rucre tempeftates: non aliud malorumlcuamentûjquàm fî linquerent cadra infauftatcmeratac^jôC folu ti piaculo Cuis quiCcç hybernis redderentur.primû oôlaua,dein quintadccu ma legio rediere.Nonanus opperiédas Tiberrj cpidulas clamitaucrat,mox deColatus aliorum diCcedione imminentem neceffitatem Cponte præuenit, Si DruCus non expeedato legatorum rcgreflu.quia præCentia Catis confide/ fat,in urbem redije * liCdem Ccrmè diebus, qCdem cauGs Germanicælegio/ gpmdm'cdrS nes turbatx,quanto plures,tâto uiolentius, SL magna Cpe fore ut Germani irg’onKm je/ eus Cæfar imperium alteriuspati ncquirct,daretcp Celegionibus,uiCuacun ditio dla traólurus.Duo apud ripam Rhcni exercitus erant. cui nomen Cupcrio/ riCubC *Siliolegato,inferiorem A.Cæcinacurabat.Regimefummærei c,silw penes Germanicû,agendo Galliarum cenfui turn intentû. Sed quibusSili/ A.c^ctnii us moderabatur,mente ambigua,fortunâ feditionis alicnæ fpeculabantur. inferioris exercitus miles in rabiem prolapfus ed, orto ab undeuiccGmanis quintanis^initio,§itraôtisprimaquocç,acuicefimalegionibus.nâr)fdcm , ædiuïâ

-ocr page 94-

12


P» CORNELIÏ TACÏTI


ylif ædîui'sm fînibus Vbiorum habcbantur perotium,autleuiamunia. Igitur audito fine Augufti,ucrnacula multitudo nupcr aôlo in urbe deledujafd/ uiæ fuetajaborum intolerâs,in^Iere cæterorum rudesanimostueniflè tetn pusquouetcrani maturam mifnonêjuuencslargioraftipendia, cund:imo dum miferiarum cxpofcerentjfæuin'amt^ cencurionû uIcifcerentur.Non u/ nus hæc ut Pannonicas inter Icgioncs Pcrcennius, necapud trépidasmili/ tum aures alios ualidiores exercftus rcfpicientium fed multa fcditionis ora uocesc^ : fua in manu (îram rem Romanam, fuis uiôlorrjs augeri Remp. in luum cognomentum adfcifci imperatores^Nec Legatusobuiam ibat,quip pe plurium uecordia conftantiam exemeranrepente lymphati diflridlis gla drjs in ccnturiones inuadunt.ca uetuftiflîma militarib.odrjs materies,amp; fx/ üiendipnncfpiû^proftratosuerberibusmulôlant, (cxagcnifingulos,utnii mcrum centurionumadæquarent«^Tum conuulfoslaniatoslt;^, amp;nbsp;partim cxanimos,anteuallum,autin amnem Rhcnum prorjciunt. Septimius cum pcrfugiiTetad tribunal pedibusc^ Cæcinæaduolucretur,eoufc^ flagitatuS eft,donecad cxitiu dedcrctur^CalHus Chærca.mox cædeC.Cæfarisme/ moriam apud pofteros adcptus,tum adulefcés Si animi ferox,inter obflan tes ÔCarmatosferro uiam patcfecit« Non tribunus ultra, non caftrorûprx/ fcdtus ius obtinuit.uigilias,Rationes,il qua alia prçiènsufusindixeratjip (îpartiebantur. Id militarcsanimosaltiuscoieôlantibuspræeipuum indict um magni atcp implacabilis motus,quod neep diiieóli, nil paucorû, inftim diu,fed pariter ardefcerent,paritcr filerent,tanta æqualitate amp;nbsp;conftantia,ut Germanicus regi credcrcs. Interca Gcrmanico per Galliasfut diximus)cenfus aedpien clt;eßr ti, cxcefliife Auguflum adfertur. Neptem eius Agrippina in matrimonio, i^rufut plures^exealiberoshabebat.IpfeDrufofratreTiberrjgenitus,Auguflç nepos,fedanxiusoccukisin fe patrui auiæq^ odrjs, quorum caufæ acrioreSj quia iniquæ.quippe Drufî magna apud populu R.memoriajcrcdebaturc^ fi rerum potitus foret libertatem redditurus.unde in Germanicum fauor Si Ipes cadcm.Nam iuueniciuile ingenium,miracomitas,amp; diuerfa à Tiberff fermone.uultujadrogantibus Si obfeuris. AccedebantmuliebresoftenGo/ nes,nouercalibusLiuiæin Agrippinam ftimulis,atcp ipfa Agrippina pauz Io commotior,niG quod caftitate,0i mariti amore,quamuis indomitum ant nium in bonumuertebat. Sed Germanicusquantofummçfpeipropion tanto impenfius pro Tiberio niti:Sequanosproximos,ôi Bclgarû ciuitateS in uerba eius adigit.Dehinc audito legionu tumultu,raptim profcdtus,ob/ uias extra caftra habuit.deiedis in terra oculis uclut pœnitentia.Poftquam uallum inrjt,di(fonique(lusaudiricœpere, Si quidam prehenfamanueiuS per fpedem ofculandi inferuerunt digitos, ut uacua dentibus ora continuez rct,alrj curuata fenio membra oftendebant. Adliftentcm concioncm, quia permixta uidebatur, difcederc in manipules iubet, fîc melius audituros rez

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fponfum

-ocr page 95-

ÂNNALIVM liber J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1}

fponfum;uexil!a præfern',ut id fakem difccrneret cohortcs.tardè obtempe? rauere.Tune à ueneratione Augufti orfuSjflexit ad uiótorias triumphostp Germanicus Tiberij,præcipüislaudibuscelebrans,quæapudGermaniasilliscum legio Ciefaradle/ nibus pulcherrima feciflet* Italiæ indc confenfum, Galliarû fîdem cxtolliu nil ufquam turbidum aut difcors:filentio hæc,uel murmure modico audita funtVtfeditioncm attigit,ubimodeftiamilitarisCubiueterisdifcipIinæde/ cusCquonam tribunosCquôccnturionesexegiflcntjrogitâsmudantuniuer ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n corporajcicatriccs ex uulneribusjuerberu notas exprobrât; mox indifcrcz

tis uocibus,precia uacationum janguftias ftipendrj,duritiam operù, ac pro/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prijs nominibus incufant,uallum,foiTas:pabuIi,matcriæ,lignorÛ5adgeftuSj

I nbsp;nbsp;nbsp;amp;iîquaaliaexneceflîtateautaducrfusotiumcaftrorumquæruntur.Atro/

Icinîmusucteranorum clamor oriebatur, qui tricena aut fupra ftipendia nu/ merantes-mederetur feflîs,neu mortem in rjfdcm laboribus,fed finem tam exerc/tæ militiæ,necp inopem requiem,orabant* fuereetiam quilegatam à

I diuo Augufto pccuniam repofeerent/auftis in Germanicum ominibus:ÔCj ' (î uellet impcnûjpromptos oftentaucre*Tum ucro quafi fcelcrc contamina ' rctur,præceps tribu naît defiluit. oppofuerunt abeunti arma, minitantes, ni * regrederetur*Atillcmoriturum potiusquàm fidem exucretc!amitans,ferz rum àlaterediripuitjclatum^dcfercbarin pcdlus, ni proximiprehenfam * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dextram ui attinuiflênt: extrema ôi conglobata inter fe pars c5cionis,ac uix

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credibile didtu,quidam finguli propius inccdcntcs, feriret, hortabantur:ô£

' ' miles nomine Calufîdius ftriélum obtulit gladium,addito,acutiorem cflè»

Sæuum id malic^ moris ctiam furêtibus uifum, ac fpatium fuit,quo Cæfar ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab amicis in tabernaculum raperetur.confultatû ibi de remedio.ctcnim nun

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciabatur pararilegatos,qui fuperiorem exercitum ad caufam eandem trabe

: ? rcnt,deftinatum excidio Vbiorum oppidum,imbutast^ præda manus, in vUomm » direptionê Galliarum erupturas. Augebat metû gnarus Romanæ feditio/ oppi«/«« f nis,ôi il omitteretur ripa inuafurus hoftis.at fi auxilia,ôi focrj aduerfum ab/ Gfgt;-w«not 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feedentis Icgiones armarentur,ciuile bellum fufeipi. periculofa feuer!tas,fla/Jquot;'”*'’

î gitiofalargitioîfcu nihil militi,feu omnia concedcrentur,in ancipitiRep.Igi t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur uolutatis inter fc rationibus placitum, ut cpiilulæ nomine principis feriz

/ berentur, miiïionê dari uicena ftipendia meritis, exauôlorari qui fenadena i feciftent,ac retincri fub uex!llo,ca:tcrorû immunes,nifi propulfandi hoftis: » Icgata quæ petiucrât exolui duplicatie^. Senfit miles in tempus confidla, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatimi^ flagitauit* miflîo per tribunos maturatur, largitio diffcrebaturu'n

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hyberna cuiufquâ non abiceflere quintani undeuigefimanit^, donee rjfdé

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in æftiuiscontraria ex uiatico amicorum ipfiuscp Cæfaris pecunia perfolue

gt; retur ♦ Primam acuicefimam legioncs Cæcina legatus in ciuitaté Vbiorum / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reduxit turpi agminc,cum fifei de imperatore rapti inter figna inter^ Aqui

* las ucherentur.Germanicus fuperiorem ad exercitum profcjftusjfecundam

Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b terti/

1

-ocr page 96-

14


P. CÖRNÈLt I t ACir Ï


Si tettiamdècumam Si fextamdccumâ Icgioncs nihil cundlatusfacramcn/ to adigit. Quartadccimani paulum dubitaucrant. pecunia Si miflio,quam jA Chducit uisnó flagitantibusoblataeft* Atin Chauciscœptaucrcfeditioné.prx' præfidiudgi^ ßagitantes uexillarij diieordium legionunijSi præfcnti duorum mihV tantiu,feâitio fuppliciopaulum repredî func, lufferatid Mennius caftrorum præfe/ jlrorumpr£fe lt;^i^s,bono magis excmplo,quàm concefio iurc:dcinde intumefeente motu profugus rcpertuscßjpoftquâ intutæ latebræ, præiîdiû ab audacia mutua tut: Non præfeôlum ab qs,fed Germanieum ducetn,fed Tiberium impera totem uiolan:fîmul exterritis qui obftitcrantjtaptum ucxillum ad ripa uct/ tit,6i il quis agmine deccflîflèt pro defertote forc,damitâSi,rcduxit in hybet Ara vînorum na turbidoSjôi nihil aufos. IntereaIcgati ab fenatu rcgrcni,iam apud ara Vbiorum Germanieum adcunt*Duæ ibi legionesprima atep uicefimajue/ terani^ nuper mifli fub ucxillo hyemabant^Pauidos, Si confeientia uecot des in trat metus.ueniflê patrum iunù,qui iritafacerent.quæpcr feditionem Mot uulgo, cxprcnerant.utt^mosuulgojquamuisfalfisreum fubderCjMunatiûPlan ^uiuit fdißt cuni confulatu fiïnôlum, principem legationis, autoré fenatufconfulti incu/ raifubderc noóte concubia ucxilIum in domo Gctmanicifitum flagitare ocdpi Pldticta unt,concurfu(^ ad ianuam faôto, moliuntur forcs:cxtraôtum cubili Cæfa/ rem,traderc ucxillum intento mortis metu fubigunt:mox uagi per uiasob/ uios habuere legatos, audita cófternatione ad Germanieum tendentes: itv gerunt contumelias,cædcm parât,Planco maxime, quem dignitas fuga im pediuerat.necp aliud periclitanti fubiîdium quàm cadra primæ legionis: ib lie ligna,Si aquilâ amplexus,rcligione fefe tutabatunac ni aquilifer Calpur/ nius uim extremam arcuiifet, rarum etiam inter hoftes, legatus populi Ro/ mani,Rûmanis in caftris fanguine fuo altaria deum commaculauißet. Lues dcmum,poftquam dux Si miles,Si faôta nofccbantur,ingre(fus cadra Get manicus.perduci ad fe Plâcum imperat,recipit(^ in tribunal. Turn fatalem increpans rabicm,neqj militum, fed deum ira refurgere, cur ucnerinclcgati aperiniuslegationis, atep ipfius Plancigrauem Si immeritum cafum, fimul quätum dcdccoris adierit legio,facunde miferatur: attonitat^ magis quam quieta concionc legatos præiîdio auxiliarium equitu dimittit* Eo in mc/ tu arguere Germanieum omnes, quod non ad fuperiore exercitum perge/ tct,ubi obfequia,Si contra rebellis auxiliumtSatis fuperqj raiflionc 8i pcctl nia,8i mollibus cofultis peccatum:uel ß uilis ipfi falus, cur filium paruulum, cur grauidam coiugem inter furcntcs,8i omnis humani iuris uiolatores ha' bcrct7illos falte auo,Si Rcip.redderct. Diu eunedatus afpernante uxorem, cum fe diuo Äugudo ortam,necç degenerem ad pcricula tcdaretunpodrc mo utcrum eins, 8i communem filium multo cum fletu complexus, ut abP rct perpulit* Inccdebat muliebre, Si miferabile agmen,profuga ducis uxot paruulum finu filium gerens,Iamentantescircum amicorum coniugcs,quas fimu

-ocr page 97-

ANNALIVM LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^j

(îmuhrahebantunnec minus trifles qui manebat* Non florentisCæfaris, ' neep fuis in caflris,fed uelut in urbe uióta facies gemitus«^,ac planôtus,etiâ militum auresorac^ aduertcre.Progrediuntur cotubernqs, quisille flebilis • fonusCquod tarn trifleCfœminas inluflres,non centurione ad tutclam,non militêjnihil imperatoriæ uxoris^aut comitatus foliti,pergere ad Treuiros,8i externæ fidei.Pudor inde SC miferatio,0C patris Agrippç, Augufti aui me/ moria,focer Drufus, ipfa infigni fcecuditate,præclara pudicitia, iam infans in caflris genitus.in contubernio legionum edudus,que militari uocabulo Caligulam appellabantjquiapleruncp ad cocilianda uulgi fludiaeo tegmi Caligwl«»^ ne pedum induebatur* Sed nihil æquè flexit ^inuidia in Treuiros: orant, obGftunt,rediret,mancret:pars Agrippinæ occurfantes,plurimi ad Germa nicum regreffi* isep ut crat recens dolore SC ira, apud circumfufos ira coepit. r^tio

Non mihi uxor,aut filius patre SC Rcp.cariores funt.fed ilium quidem fua nid maieflasjmperiumRomanum cæteri excrcitus defendent.coniugem, SC li ,, bcros meos,quo9 pro gloria ueflra libens ad exitiura offerte,nunc procul à „ furentibus fummouco,ut quicquid ifluc fceleris imminet,meo tantum fan/ ,, guine pieturrneue occifus Augufli proncpos,interfeóla Tiberq nurus, noz ccntioresuosfaciat* quidenim per hosdiesinaufum ,intemcratumue uoz ,i bisCquod nomen huic cœtui daboTmilites ne appellemCqui filium imperaz „ torisueftri uallo,SC armis circunfediftisC an ciues quibus tarn proieda fenaz ,, tus autoritas C hoflium quoep ius,SC facralegationis,SC fas getium rupiflis. „ Diuus Iulius feditioneexercitusuerbo uno copefeuit, Quiritesuocado,qui ,, facramentum eius detreólabant*Diuus Auguftus uultu, SC afpetflu Adiaz „ caslegiones exterruit. nos ut nondum eofde, ita ex illis ortos, fi Hifpaniæ, „ Syriæùc milesafpernaretur,tame mirum SC indignum erat.Prima'nc,SCui cefimalcgiones,iUafignis aTiberio acceptis, tutotpræliorû focia, totpræz „ mqsauda,egregiam duci ueflro gratiam refertis'^hunc ego nuncium patri, „ læta omnia alqs è prouinerjs audietijferama'pfius tyrones,ipfius ueteranos, non miffione.no pecunia fatiatosChic tantum interfici centurioncm,erjci tri „ bunos,includi legatoszinfeda fanguine caflra,flumina,mecp precariam ani „ mam inter infenfos trahere* Cur enim primo cocionis die ferru illud quod pedori meo infigerc parabam, detraxiftis C O improuidi amici* melius SC „ amantiusille,qui gladium offcrebat. cecidiffem certe nondum tot flagitioz,, rumexercitui meoconfcius*legiffetis ducemquimeam quidem mortem impunitam fincret,Vari tarnen SC trium legionum ulcifceretur. Neep enim dq finant,ut Belgarum (quanquam offerentium) decus iftud, SC claritudo ,, fit,fubueniffe Romano nomini,compreffiffe Germaniæ populos* Tua diz „ ueAuguflecœlorecepta més, tua pater Drufe imago, tui memoria qfdem ,, ifliscum militibus, quos iam pudor SC gloria intrat, eluant hancmaculam, „ iras^ciuilesin exitiumhoftibusuertant.Vosquoque quorum alia nunc „ b 2 ora

-ocr page 98-

16


P. CÖRNELII tAClTI


“ orajalia pcótora contucor, fi legatos fenatui', obfequi'um impetatorij fi

“ conïugcm,acfilium rcdditiSjdifcedite àcontad;u,acdtuidite turbidos.idft^ « bile ad pœnitcntiam,id fîdei uinculum eric. Supplices ad hæc amp;nbsp;uera cx/ probrari fatentes,orabât,punirct noxiosj'gnofccret lapfis, amp;nbsp;duceret in ho Aiumnuf Icgi ftemzreuocaretur côiunx,rcdirctlcgionum alumnus,neue obfcs Gallis tra on«w, Caltgu deretur«Reditû Agrippinæexculauitob imminente partum,ÔC hyemcm» Uw inuclligit uentufm-n filium.cæteraipiîcxequerentur.Difcurruntmutati,amp;:feditiofint mum quencp uindlos trahuntad legatum lcgionisprimæ,C. Cetronium» quiiudicium ÔC pœnas de fîngulisin hune modum exercuit. Stabantpro concionelegiones diftridtis gladijs,reusin fuggeftu per tribunum ortende baturtiî nocenté adclamaucrant,præccps datus trucidabatur, amp;nbsp;gaudebat cædibus miles tanquam fcmetabfolucret.necCçfararcebat,quando nullo ipGus iuHu penes cofdem fæuitia fadlri ÔC inuidia erat.fecuti exemplum uctß rani,baud multo portin Rhætiâ mittuntur, fpccie dcfendendæprouincia:, ob imminenteisSueuos,cæterum ut auellcrcntur earths, trucibusadhuG Ccnturiomtu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minusafperitate remcdfj,quàm iceleris memoria. Centurionatû in/

fgftGeTwd- cJcegit^citatusab impcratore,nomê,ordincm,patrid,numcrum rtipendio' rum,quæ rtrenuè in prælqsfecirtèt.Si cui erât donaria militaria,cdebat:fi' cri buni,fi legio indurtriâ,innocentiâ^ adprobauerant,retinebat ordincs:ubi auaritiam,autcrudclitatcm cofenfu obiecrtauirtent.folucbatur miliria* Sie compoGtis præfentibus,haud minor moles fupcrerat.ob ferociam quintæ, Veterii cafird Si undeuicefimæ legionum , fexageiîmum apud lapidem (loco Vetera no^ men ert) hybernantium. nam primi feditionem ceptaucrant,atrociflimuni

riti,ncc*pœnitcntia conucrfi,iras retinebant.Igitur Cæfar arma, clartcm,fo/ dos demittere Rheno parat,fi imperium dctrcdletur bello certaturus* At Romænondumcognito,quifuirtctexitusin Illyrico, amp;nbsp;legionum Germa/ niearum motu audito,trcpida ciuitas incufare Tiberium,quod dum patres, amp;nbsp;plcbê,inualida Si incrmia,cunótatione Hóta ludifïcetur, düTideat interim miles,nccp duorum adulefcentiij nondum adulta autoritäre cóprimi queat: ire ipfum Si opponcrc maicrtatê impcratoriam debuirtè, cefluris, ubi prin/ dpem longa cxperientia, cundemt^ fcueritatis, Si munificentiæ fummum uidiflcnt 4 an Augurtum ferta ætate tories in Germanias cómeare potuiflé, suit pro^' Tiberium uigcntem annis federe in fcnatu uerba patrum cauillantem .fatis urbane profpedlum urbanæfcruituti:militaribusanimisadhibenda fométa,utfcr/ ‘‘ repaeemuelint. Immotum aduerfus cos fermones.hxumr^ Tiberio fuit l^on omittere ”ó omitterc caput rcrum, neep fe remcp publica in cafum darc.Multa quip/ caputrerum pe ôidiuerfaangcbant: ualidiorpcr Gcrmaniamcxcrcitus,propiorapud

Pannoniân'lle Galliarum opibusfubnixus,hic Italiçimminens.quosigitur

adiri

-ocr page 99-

ANNALIVM liber Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I?

adirijmaießate faluajcui maior èlonginquo reuerentiaîfimul adolefcêtibbg cxcufatum,quædam ad patrem rerjcere-.tefiftentisc^ Germanico, aut Dtuz , fojpofle à fe mittgari uel infringi, quod aliud fubfidium fî impefatoré fprez üiflentCCæterumutiatn iattï^iturislegitcomites.conquifiuitimpedimen ta,adornauitnaueS4mox hyemê,autnegotiauariècaufatus,primo prüden tesjdein uulgû,diutiflimèprouinciasfefellit* At Germanicusquanquam a/IusGttina/ contradto excrcitUjôi parata in defeôtores ultioncjdandum adhuc fpatium ratuSjfî recénti exemple fibi ipfi confulcrcnt,prçmittit literas ad Cæcinâjue hire fe üalida manu, ac ni fupplicium in malos præfumât, ufuru promifeua cæde.Eas Cæcina aquiliferis.fi'gniferiscpjôC quod maxime caftrotum fynce rum erat,occulte recitatiut^ cunôtos infamiæjfeipfos mord eximant horta tur.nam in pace caufas K mérita fpcâ;ari,ubi bcllum ingruat,innocentcs ac noxios iuxta cadere Jlli tentatis quos idoneos rebantur, poftquam maiorê legionum partem in officio uident, de fentêtia legati ftatuunt tempus, quo fœdiffimu quencç, Ôê feditioni promptum ferro inuadant* Tune fîgno inz ter fe dato,irrumpunt contubernia, trucidant ignaros,nullo nifi confeqs no feente quod cædisinidum,quis finis. Diuerfa omnium quç unquam accide re ciuilium armorû faciesmon prælio,non aduerfis è caftris,fed qfdcm c eu/ bilibus,quos fimul uefeentis dies,fimul quictos nox habuerat, difeedunt in partes,ingetunttela.clamor,uulncra, fanguis palàmt caufain occulto.cætez ra fors regit* amp;nbsp;quidam bonorum,cæfi.poftquâ intellecffum in quos fæuire tur, peffimi quoep arma rapuerant. neep legatus, aut tribunus moderator adfuit, permifla uulgo licenda atep ultio, Si fatietas. Mox ingreffus caftra Germanicus,no medicina illud plurimis cum lachrymis,fed cladem adpelz

' nbsp;nbsp;' lans,cremari corpora iubet* Trucesedam turn animos cupido inuolateun

' di in hoftem, piaculum furoris, nec aliter pofle placari commilitonum ma'

nes, quam fi peóloribus impijs honefta uulnera accepiffent.Scquitur ardo

' remmilitum Cæfar,iuncffocp ponte tramitdtduodecim millia èlcgionibus incufßoin

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fex,öC uiginti focias cohortes, oóho cquitum alas, quarum ea feditionc inte/

‘ meratamodeftiafuit.Læd neep procul German! agitabât,dum iuftitioob

amiffum Auguff:um,póftdifcordrisattincmur.At Romanusagmine pro

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perofiluâCæfiamlimitemt^ à Tiberio cœptum feindit. caftra in limite lo' c^ßaßluii

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catjfrontcm ac tergum uallo,latcra concædibus munit.Inde faltus obfeuros

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permeatjconfultat«^ ex duobus itineribus,brcue Si folitum fcquatur,an im

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peditiusôCintentatum,eocphoftibusincautum*Delc(ftalongioreuia,cæte

*, ra adcelcrantur* etenim attulerant exploratores feftam cam Germanis no/

, lt;ftem,acfolennibusepulisludicrâ.Cæcinacumexpeditiscohortibuspræi/

' re,6C obftantia filuarû amoliri iubetur, Icgiones modico interuallo fcquun/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur*Iuuit noxßderibusinluftris. uentumi^ ad uicos Marforum, Si circunz Mitrforw niet

■ datæ ftationesjftratis etiam tum per cubilia,propten^ mcnfas,nullo metu,

b 5 non

-ocr page 100-

I8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNEIjII TACITI

non ante poQns uigilqs:adeo cunda i'ncun'a difieda crant: nclt;^ belli tifflór, acnepaxquidem nifi languida, Si, folutainter temulcntos. Cæfar auidaS lcgiócs,quo latior populatio foret,quatuor in cuneos difpertit* quinquagif* tamillium fpatium ferro flammiG^ peruaftat.nó fcxus.non æcasmiferatio nem attulit. profana iîmul Si facra, amp;nbsp;cclcberrimum illis gentibus têplum» Tanfdnætem^ quod Tanfanæuocabant,folo æquantur.iîneuulnere milices, qui femifo«’ plu.Bruiferi noSjincrmoSjautpalanteiscccidcrant.Exciuitea cædcs Brudtcros,Tubanlt; rubantes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(îpetes: faltust^ per quos excrcitui rcgreflûs,infedcre,quod gnaru du

ci:ince(fitqj itincre Si prælio.pars equitum, ôè auxiliariæ cohortes ducebât* mox prima legio, ÔC medijs impedimentis finiftrum latus undeuiccHmani’ dextrum quintani daufere : uicefima legio terga fîrmauit, poft cæteri fodo' rum. Sed hoftes donee agmen per faltusporrigeretur immoti, dein latera, ÔC frontem modiccadfultantcs,totaui nouiftimosincurrcre.turbabantur«? deniîs Germanorû cateruis leucscohortes, cum Cæfar adueeftusad uiccfî/ manos uocc magna^hoc illud tépus oblitcrandæ feditionis clamitabat,pcr^ gerent,properarentculpam in decusucrterc.Exarfere animis, uno«^ imp? tu perruptû hoftem rediguntinaperta, cæduntt^.-fîmul primiagminisco/ piæ euafere filuas,caftralt;^ cômuniucre.Quietum inde itcr*Hdensc^ recenO busaepriorum oblitus miles in hybernislocatur» nbsp;nbsp;Nunciataea, TibcriU

lætitia curat^ adfeccrc. gaudebat oppreftam feditionem: fed quod îargico/ dis pecunfjs,amp; miftione feftinata fauoré militum quæ(]uiflet,bellica quo^ Gcrmanici gloriaangebatur.Rcttulit tarnen ad fenatû de rebus geftis,mul/ tat^ de uirtute eius memorauit,magis in fpcciem uerbis adornata,quàm ut penitus (entire crcderetur.Paucioribus Drufum,etfinê Illyrici motus lauda uit,fed interior Si fidaoratione. Cunóla^ quæ Germanicus indulfcrat,fct i«Im uauit,etiam apud Pannonicos exercitus. Eodem anno Iulia fupremum dj em obfjt,ob impudicitiâ olim à pâtre Augufto Pandateria infula, mox op pido Rheginorum,qui Siculum fretum accoIunt,claufa*Fuerat in matrimu nio Tibcrr),florétibus Caio Si Lucio Cæfaribus,fpreucrat(^ utimparemlt; nec alia tam intima Tiberio caufa, cur Rhodum abfeederet. imperium ade/ ptus,extorrcm,infamem,öipoft interfetftum Pofthumum Agrippam otu nis fpei egenam,inopia,ac tabe longa peremit, obfeuram fore nccé longin/ Sfitipronîus quitatc exilrj ratus. Par caufa fæuitiæ in Semproniu Gracchum, qui fami/ cwcfcMï per lia nobili,folcrsingenio,SCprauèfacundus,eandem luliam in matrimonio WMx Mter JvI.Agrippætemerauerat.nec islibidinifinis.traditam Tiberio peruicax3/ dulter cotumacia Si odqs in maritum accendebat. literæt^ quas Iulia patU Augufto CÛ infeclationeTiberii fcripfît,à Gracchocopofitæ credebantut; Igitur amotus Ccrcinam Africi maris infulam, quatuordecim annis cxihp ' tolerauit.Tunc milites ad cædêmifti,inuenere in prominetilittoris nihil l^i tum operientem.quorum aduentu breue tempus petiuit, ut fuprema maP/;

data

-ocr page 101-

■annabivm liber 1

19

data uxoriAlliariæ per literas daret,ceruicctn^percunbribusobtuli't«con/ ftatitia mords baud indignasScmpronio nomine,uita degenerauerac.qui? dam non Romaeos milites,fed ab L. Afprenate proconfule Africæ mitlos tradidere,autorc Tiberio,qui famam cædis pofle in Afpre natem ucrd,fiu/ ftra fperauerat» Idem annus nouas cærimonias accepit, ad dito fodalium nokæ c,erimo AuguftaliumfacerdotiojUtquondamT.TadusretinendisSabinorum fa/ crisfodalesTatiosinftituerat.fortcdudtièprimorib.ciuitatisunusôC uigin ti.Tiberius, Drufus«^, ÔC Claudius, ôi Germanicusadijeiuntur. Ludos Auguftalestunc primûcoeptosturbauitdifcordiaexcertamine hiftrionû* Augu^iaies lu Indulferatci ludicro Auguftus,dum Mecœnati obtempérâteffufo in amo di

' rem Bathylli, ncc|î ipfc abhorrebat talibus ftudqs, Si ciuile rebatur mifeeri uoluptatibusuuîgi.alia T iberio morû uiaTed populum per cot annos mob liter habitum,nôdumaudebatadduriorauertere. DrufoCçfare,C.Nor bano Coss.dcccrnitur Germanico triumphus manente bello, quod quan/ quam in æftatem fumma ope parabat, initio ueris SC repentino in Chattos cermdtikus cxcurfu præcepit.nam fpesinceflerat diifiderehoftem in Arminium ac Se/ (Chattos geftem,infîgnem utrunep perfidia in nos,aut fide* Arminius turbator Ger Arminius mania: * Segcftes parari rebellioncm fæpc alias, SC fupremo conuiuio poft quod in arma itum,aperuit:fuafitcp Varo,ut fe,ÓC Arminiü,SC cæteros pro/ ceres uinciret : nihil aufuram plebcm principibus amotis, atep ipfi tempus . forequocrimina.SCinnoxiosdifcerncret* fed Varus fato SC ui Arminijceci dit* Segeftes, quanquam confenfu gentis in bellum traólus, difcors manc/ Srgf/l« bac,auólis priuatim odr)s,quod Arminius filiam eius alrj padtam rapucrat; . gener inuifus,inimici foceri,quæcg apud concordes uincula charitads,incita mentairarum apud infenfoserant. Igitur Germanicusquatuor legiones, , quinep auxiliarium millia, SC tumultuarias cateruas Germanorum cis Rhe/ gt;nbsp;num colendum Cæcinæ tradit : toddem legiones, duplicem fociorum nu/ . merum ipfe ducif.pofitocp caftello fuper ueftigia paterni præfidq in monte , Tauno, expeditumexercitû in Chattos rapit, L. Apronio admunitiones T^unuf n ow uiarum,8C fluminum reli(fto.nam(ratum illicoelo) ficcitate,óC amnibus mo , dicisinoffenfum iterproperaucrat,imbrescp SC fluminu audtusingredienti mctuebantur.fed Chattis adeo improuifus aduenit, ut quod imbccillu æta te ac fexu ftadm captum,aut trucidatu fitnuuentus flumé Adranam nando /.drandflujn tratniferitiRomanoscp ponté cœptantis arcebant.dein tormentisXagitdscp chattis pulfî tétads fruftra côdidonibus pacis,cum quidam ad Germanicum perfu giffent, reliqui omiffis pagis uicisép in filuas difperguntur. Cæfar incenfo ,Matdo(id genti caput)aperca populatus,uertit ad Rhenum,nô aufo hofte uiattiu chat/ tergaabeuntium lacctfere,quod illi moris,quoties aftu magis,^ per formi/ torum caput dinem ceflît*Fueratanimus Cherufcisiuuare Chattos,fedextcrruit Cæci/ iherufd jna hue illuc fetes arma. Marfos cogredi aufos,profpcro prçlio cohibuit.

/ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 4 Neep

-ocr page 102-

i® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITÏ

Ne(^ ttiulto poft legati à Scgefte uencrunt, auxilium oranteS aducrfuS uim populariûjà quis dfcuncidebaturj ualidiore apud cos Armini'o quâdo bellum fuadebat*Nam barbans quanto quis audacia promptus,tanto ma gisfidus,rebuscomotispotior habetur.ÄddidcratSegcftesIcgatisfilium segimundut nomine Segimundû.fed iuuenisconfeiêtia cunótabatur. quippeanno quo Gcrmaniædefeiuercjfacerdosapud aram Vbiorumcrcatus ruperatuittaSz profugus ad rebelles. Adduótustamé in fpcm clcmcntiæ Romanæ, pertu lit patris mandata,benigne^ cxceptus,cum præfidio Gallicâ in ripam miP fuscft.Germanico pretium fuit conucrtcrc agmenjpugnatum^ in obfiden tiSjôC creptusSegeftes magna cum propinquorum clientium manu.Ine rant fceminçnobiles,inter quasuxorArmini'j,eadcmcpfîliaSegeftis,mari ti magisquàm parétisanimo, neq^ uidain lachrymas, neep uoce fuppicx, comprefsis intra fînum manibusgrauidum uterum intucns.Fcrebantur 52 fpolia Varianæcladis.plcrifcp corum qui turn in deditioné ucniebanrpræ/ dæ data. Simul Segeftes ipfeingensuifu Si memoriabonæ focictatisfmpa uidusiuerbaciusin hunemodum fuerc. Non hicmihi primusergapopü lom Rom.fidei ÔC conftantiæ dies,ex quo à diuo Augufto ciuitate donatuS fum,amicos,inimicos^ ex ueftrisutilitaiibusdelcgi,nccp odiopatriçCquip peproditoresetiam rjsquosanteponuntinuifi funtjuerum quia Romanis Germanise^ idem conduccrcjô^paccmquàm bellum probabam. ergora/ prorem filiæmeæ.uiolatorem fœderisueftri Arminium,apud Varum qui *lt;• turn cxercitui præfidebat,rcum feci.dilatusfcgnitia ducis, quiaparum præ/ te fîdrj in legibus erat,ut me SC Arminium, SCconfciosuinciret flagitaui. teftiS K- ilia nox,mihiutinam potiusnouifti'ma.quç fccutafuntdeflcrimagis.quàtn 4t defendipoflunt.cætcrum SCiniccicathenas Arminio, SC àfacftionceiusin/ 44 iedlasperpefTusfum.atcß ubi primum tui copia, uetera nouis,ÔC quieta tun 44 bidisante habeo,nec^ ob præmium, fed ut me pcrfîdia cxolua, fîmul gen' 44 ti Germanotam idoneus conciliator, (îpœnitentiam quàm pcrnicicm ma/ 44 luerit.Pro iuuenta Sierrore filrj ueniam precor.filiam ncceflîtate hucaddu 44 dlam fatcor.tuum critconfultare,utrum præuaîear,quodex Arminiocon/ 44 ccpit,anquodcxme genitaeft. Cæfarclcmcntircfponfo,libcrispro/ pinquisi^ cius incolumitatem, ipfî fedem ueterem in prouinciapolltcctur. Exercitum rcduxit, nomenc^ imperatoris aurore Tiberioacccpir.Armi/ nrj uxoruirilis fexusftirpem ediditr educatus Rauennæ puer,quo moX ludibrioconflidtatus fit,in tcmporcmcmorabo. Famadcditi benignecç excepti Segeftis uulgata ,utquibufcp bellum inuitis, aut cupientibus eraf, fpc uel dolorc accipitur. Ar.minium fuper infitam uiolcntiam,rapta uxor, fubicôlus feruitiouxoris utérus, uccordem agebant: uolitabar^pcr Chn rufeos, arma in Segeftem, arma in Cæiârcm poftens. Neep probris tern/ perabat,egregium patrem,magnum imperator cm,for cem exercitum,quo/ rutfl

-ocr page 103-

ännAliVja liber i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zi

tum totmàftüsünam muKerculatn auexennt.Sibrtrcslcoîoncs,totidcm !c gatosprocubuifle.Non cnim fe proditione, necp aduerfusfœminasgraùi/ daSjfedpaUm aduerfusarmatos bellum traólarcxerni adhuc Germanoru in lucisfignaRomana,quædr)s patrijs fufpederincolcret Segcftcsuiclam ripamZredderetfilio facerdotiumthominem Germanos nunquam fatiscx/ cufaturos.quod inter Albim ÔC Rhenum uirgas, öi fecures, SC togam uide? rint: alijs gentibus ignorantia impertj Romani inexperta eile fupplicia, ne/ fcia tributæquæ quando cxncrintjnvitustp difcefferit ille inter numina dica tus AuguftuSjille deleótus Tiberiusme impcritu adulefcentulum,ne fcditio fum exercitum pauefcerennSi patriam,parentes,antiqua mallent,quam do minos,ÔC colonias nouas. Arminiû pocius gloriæ ac libertatis, qu am Scge/ ftem flagitiofæ feruitutis ducem fequerentur. .Conciti per hæc non modo cherufd Cherufci, fed conterminæ gcntes, traóluscp in partis Inguiomerus Armi/ niipatruus,ueteriapud Romanos autoritate-.unde maior Cæfarimctus. Si ne bellum mole una ingruerct,Cæcinam cum quadraginta cohortibus Ro manis,diftrahendo hofti per Bruóleros ad flumen Amifiam mittit.Equi/ BruCfm tern Pedo prxfedlusjfinibus Frifioru ducit,ipfe impoGtas nauibus quatuor legionesper lacusuexit’.Gmulcp pedesjcquesjclaltesapudprædiôlum am/ nemcouenere.Chaucicum auxiliapollicerentur.incomilitium adfeitifunt. chaud Brud:erosfuaurentcis,expedita cum manu L. Stertiniusmiflu Gcrraanici fudit, interi^ cæde Si prædam repcritundeuiccGmælegionisaquilam cum Varo amiffam.Dudtum inde agmé ad Ultimos Bruófcrorumtquantumc^ AmiGam,ôcLuppiamamnesinter,uaftatum,haudproculTcutoburgien/ Lwppû G faltUjin quo reliquiæ Varilegionûcp infepultæ diccbantur. Igitur cupiz Tcutoburgi do Cæfareminuadit foluendi fupremamilitibusducicp,permoto ad mifera tionem omni qui aderat exercitu, ob propinquos, araicos, deniep ob cafus bellorum,ÔC fortem hominum:præmiflo Cæcina ut occulta faltuum feruta rctur,pontes^ ÔCaggereshumidopaludum, ÔCfallacibuscampisimpone/ ret» Incedunt mœftoslocos, uifucp ac memoria deformes. Prima Vari ca/ Vdh' OKinnV ftralato ambitu, ÔC dimenGsprincipestrium legionû manusoftentabant: dein femiruto uallo,humili fofla accifæ iâ reliquiç cofedifle intelligcbantur» Medio campi albentia ofla, ut fugerant, ut reftiterant, diGedla uel aggera/ ta*adiacebant fragmina telorum, equorume^ artus,Gmul truncis arborum anteGxaora.lucispropinquisbarbaræ aræ,apud quas tribunos.ae primo/ rum ordinum ccnturioncs madlauerant» SC cladis eius fupcrftitcs pugnam aut uincula elapG » refetebant, hic cccidiiïe legatos, illic raptas aquilas, pri/ ’inum ubi uulnus Varo adaólum, ubi infelici dextra, SC fuo iôtu mortem in/ uenerit : quo tribunali concionatus Arminius, quot patibula captiuis, quæ ferobes: ut^ Ggnis SC aquilis per fuperbiam inluferit* Igitur Romanus qui aderat exercitus, fexcum poft cladis annum, trium legionum offa, nullo nofeente

-ocr page 104-

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

tiofcente,aliénas reliquias an fuorum,humo tegerct,omncs ut coiundoSjUt confanguineos,auôlain hoftcm irajmœfti fimul ôi infenfi condebant.Prû mum extruendo tumulo cefpite Cæfar pofuitjgratiflîmo muncre in defun ôloSjôC præfentibus doloris focius. Quod Tiberio baud probatû,feu cun éla Germaniei in dcterius trahenti, fiue exercitû imagine cæforum infepul/ torumi^jtardatû ad pra:lia,ô{ formidoloiîorê hoflium credebat* nccç im/ peratorem au2uratu,ôi uetuftißimis cærimonijs præditum attrcôlare fera/ lia debuiße. Scd Germanicus cedente in auia Arminium fecutus, ubi pri/ mum copia fuit,euehi equitesjcampumt^ que hoflis infcderat, eripi iubct. Arminius colligi fuoSjôC propinquare filuis monicos^uertit repente,mox fi/ gnum prorumpendi dédit ijs,quos per faltus occukauerat»Tunc noua ack turbatus eques,miflæi^ fubiîdiariæ cohortes,Si fugientiû agmine impulfiï auxcrantconfternationé:trudebantur(çin paludem gnaram uincentibus» iniquâ neferjs, ni Cæfar produdtas legiones inftruxißet: inde hoftibus ter/ ror,fîducia militi,amp; manibus æquis abfceflum. Mox reduôfo ad Amifiani abfccjfutn exercitu,legiones clafle ut aduexerat,reportât* Parsequitum littorc Occani pctcrc Rhenum iunâ,Cæcina qui fuum milite duccbat,monitus(quâquani Pontet lottgt notisitineribusregredcretur)ponteslôgosquàm maturrime fuperare.An/ guftus is trames,uaftas inter paludes,amp;: quondâ à L. Domitio aggeratusî cætera Iimofa,tenacia graui cœno,aut riuis incerta crantæircum filuæ paula tim adcliues,quas turn Arminius impleuitjcompendqs uiaru. Si cito agmi' ne, onuftum farcinis armist^ milite cum anteucnißet * Cæcinnæ dubitanfl quo nam modo ruptos uetuftatc pontes reponeret,fimult^ propulfarct ho ßem,caßrametari in loco placuit,ut opus Si ait) prælium inciperent* Barba ri perfringere Rationes, felt;^ inferre munitoribus nifli,Iaceßunt, circûgredk untur,occurfant* mifcetur operantium bellantium^ clamor,Si cunótapaö ter Romanis aduerfa,locus uligineprofunda,idem ad gradû inftabilis,pro cedentibus Iubricus,corpora grauia loricis,neqj lib rare pila inter undas po/ Cherttfci terant. Contra Cherufeis fueta apud paludes prælia,procera mébra,hafta5 ingentes ad uulnera facienda,quâuis procul.nox demû inclinantis tu legio/ nes aduerfæ pugnæ excmit.Germani ob profpera indefeflî, ne turn quide fumpta quietc,quantu aquaru circumfurgentib.iugis oritur,uertere in fubi^ óta.mcrfat^ humo. Si obruto quod effeâû operis, duplicatus militi labor. Quadragefimû id ftipendium Cæcina parendi, aut imperitandi habebat, fecundarum ambiguarum^ rerum fciens,eôc^ intcrritus.Igiturfuturauol ucns,non aliud repperit, ut hoftem filuis coherceret, donee faucrj,quao/ tumt^ grauiorisagminis,anteirent*nam medio montium,amp; paludum pot rigcbaturplanicics,quç tenuem aciem pateretur.Deliguntur legiones qui^ ta dextro lateri,undcuigefimain Iæuum,primani ducendum ad agracn,u*^ cefimanus aduerfum feeuturos * Nox per diuerfa inquics, cum barbari

I

-ocr page 105-

ANNALIVM LIBER' I

ftîs epulis 5 læto cantu, aut truci fonore fubicda uallium ac refultantis faltus t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coplercnuapud Romanos inualidi igneSjintcrruptæ uoccs,atcp ipG paflim

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adiaccrentuallo,oberrarenttentorqs5infomnesmagisquamperuigiles.du

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccmc^ terrait dira quies*nam Quintilium Varûfanguincoblitum, Si pplu/ dw

* dibus emerfum,ccrncre Si audire uifus cft, uelut uocanrê, non tamé obfccu / tus,Ô£ manum intendcntis reppuliffe. Cœpta lucc miflæ in latera Icgioncs, I mctu,an contumacialocû deferuercjcapto propere campo humentia ultra»

Neep tarnen Arminius,quanquâ libero incurfu, ftatim prorupiufed ut hæ

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fere cœnojfoflîst^ impedimenta,turbati circum milites, incertus Ggnoru or

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dojUtep tali in tempore,Gbi quifep propcrus. Si lentæ aduerfum imperia au

res,irrumpcre Germanos iubet,clamitans,cn Varus, Si eodemcp iterum fa

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to uidlæ Icgioncs» Simul hæc,K cum dclcólis fcindic agmcn,equisq5 maxi/

me uulnera inoerit.illi fanguine fuo, ÔC lubrico paludum lapfantcs, cxcufTis

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reóloribus diSiccregt;obuios,proterere iacentcs.plurimus circa aquilas labor,

I qux neep aduerfum ferri ingruentia tela, ncqi Ggi limofa humo poterant» » Cxcina dum fuftetat acie,fuffoflo cquo delapfuscircuucnicbatutsni prima lt;nbsp;legio fefc oppofuifTctiuuit hoftiu auiditas,omifl'a cæde, prædam feétantiû, cniGc^ legiones uefperafcente die in aperta Si folida.neq; is miferiarum G/ .

/ nisjftruedum uallum,petcndus aggcr»amifla magna ex parte,pcr quæ ege ' » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritur humus aut exciditur cefpcs.non tentoria manipulis,non formenta lau

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crjs»infcótos cœno,aut cruore cibos diuidetes, funeftas tenebras, Si tot ho/

'minum millibu s unu iam reliquum diem lamentabatur »Forte cquus abru/

Ï ptisuinculisuagusôê clamorc territuS,quofdaoccurrcntiu obturbauit. tan/ ’ taindcconftcrnatioinrupifle Germanos credentium ,utcundtirucrent ad * portas,quaru decumana maxime petcbatur,aucrfa hofti,0i fugientibus tu/ Dccumlt;inlt;t / tior.Cxcinnacomperto,uanam clfeformidine, cum tame neep autoritäre, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neq? prccibus, ne manu quidem obGftcre,aut rctinere militem quirct,proie

gt; ófusinlimine portæ,mifcrati6edcmû,quia per corpuslegaticundum erat, I clauGtuiam : G'multribuni Kccnturionesfalfum pauorédocuerunt»Tunc - -» J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotrados in principia,iuGrosçp dióta cum Glcntio accipcrc,tcporis,ac necelli

tatismonef.unam in armis falute,fcd ea conGlio tçpcvanda:manendumcç

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intra uaUum,donec expugnadi hoftes fpc,propius fucccderet-.mox undiep

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erumpendum:iUaeruptioneadRhenum pcrucniri.quodGfugcret,pluris

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filuas,profundas magis paludes, fæuitiam hoftium fuperefle.at uicfloribus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decuSjgloriam, qua£domicara,quæin caftris honcftamemorat.reticuitde

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerGs»Equos dehinc, orfus à fuis, legatorum tribunorumq? nulla ambi/

itione fortiflimo cuiep bcllatori tradittut hi, mox pedes, in hoftem inuade/ t rent. Hand minus inquies Germanus,fpc,cupidine,amp; diuerGs ducum fen I tcntqs agebat: ArminiojGnerent cgrcdi,cgrefsósq? rurfum per humida ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» impedita circumueniret,fuadente:atrociora Inguiomero, ôc læta barbaris, inguicwfrw

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utuallum

I

-ocr page 106-

±4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELII TACITI

utuaiïutti armisambirétjpromptam expugnationcjplurcs capbuos,incof/ ruptaprædamfore.Igiturortadi'e,proruuntfoflas,iniici'unt crates,fumma ualli prcnfant,raro fuper milite,amp; quaiî ob mctû dcfixo.Poft^ hæfcretnU nimentis,datur cohortibus fignu,cornuat^ ac tubæ concinuere-.exin clamo rc Ôi impctu tergis Gcrmanorû circunfunduntur,exprobrantes,non hic fiV uas,nec paludes,fed æquis locis æquos deos. Hofti facile excidiû. Si paucoS ac (emcrmoscogitantijfonus tubaiû/ulgor armorû quanto inopina, tanto maiora offenduntur.cadcbant^ ut rebus fecundisauidi,ita adueriîsincaU'' ti4 Arminius intcger,Inguiomerus poft graue uulnus.pugnâ defcrucre.uul gus trucidatû eft,dortcc ira Si dies permanGtmoólc demû rcuerfæ IcgioncS, quamüisplusüuincrûjeadcm ciborumegcftasfatigaret,uim,fanitaté,cop^ asjcûôla in uiôloria habucre. Peruaferat intérim circumuenti exercitus fa'

Agrippine ma,ôJ irtfefto Gcrmanotu agminö Gallias peti,ac ni Agrippina impofiturt Rheno pontem folui prohibuiftêt,étant qui id flagidû formidine änderet' fedfœmina ingensanimi,muniaducispereos dicsinduit,militibus(^uf c.plmut ger qy|5 fnops.aut faucius,uefté Si fomenta dilargita eft.Tradit C.PIinius Get fnanijorubcb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcllorum (criptor, ftetifle apud principium pontis laudes Si gta

tesreuérfislegionibus habentem. Id Tibcrfj animû altius pcnerrauit.nó enim fimpliccs cas curas, nec aduerfus externos milite quæri: nihil reliótutö imperatoribuSjubi fœmina manipulos interuifat, ljgnaadeat,Iargitioncnt tentet, tanquâparum ambitiofefiliu ducisgregali habitu circumferat, fàremt^ Caligulam appcllari uclit : potioré iam apud exercitus Agrippina quàm legatos,quàm duccs:c6preftam à muliercfeditioné, cuinomen prif

Seianus cipis obGftere nonquiuerit.Âccendebathæc onerabate^Seianus pcritia morû Tiberti, odia in longum iaeiens, quæ rccondcret, audaep pVomeret;

At Germanicus Icgionû,quasnauibusuexerat,fecundam SiqLiacîatPf T.'vitetliut tJecimam itinere terreftri P.Vitcllio ducendastradit,quo Icuior claftis uaJe fo mari innaret,ucl rcciproco Gderet. Vitellius primû iter ficca humo aut me dice adlabcnte æftu,quietû habuit. mox impulfu aquilonis iîmul fydere quinodii,quo maxime tumefeit Occanus,rapi,agi^ agmen. Si opplcbart' tur tcrræ.cadem frcco,littori,campis facies.necp difeerni poterât incerta ab folidisjbrcuiaàprofundis.fternunturfludibus, hauriunturgurgitibusiu^ menta,farcinç.corporaexanima,interfluût,occurfant.permifcenturintcrre manipuli,modo pcdorc,modo ore tenus extantes,aliquando fubttaclofo lo diGedi autobruti.necuox,ôi mutui hortatus iuuabant.aduerfanteunda nihil ftrcnuus ab ignauo,iapicns à prudenti, conGlia à cafu differre, cuncla pari uiolentia inuoluebantur » Tandem Vitellius in editiora cnifus, codt m agmen fubduxit. pernodauere fine utenfilibus, fine igni, magna pars ntv doaut mulcatocorpore,haud minusmiferabiles,quàm quos hoftis od cunfidet.quippcillis etiam honeftæmordsufus: his inglorium exitiutn» lU3t

-ocr page 107-

ANN ALIVM LIBER I

t 7 i

I

1

lux reddidit tcrratn.penetratu^ ad amnem Vifurgin,quo Cæfar clafteco/ vifurgiî flu, tenderat.impofitæ deinde legiones,uagante fama fubmerfas.nec fidcs falu tis,antequâ Cæfarem exercitum^ reducem uidere. lam Stertinius ad ac/ cipiendum in deditione Segimeru fratrem Segeftis præmiflus,ipfum amp;nbsp;fi/ lium eius in ciuitate Vbioru perduxerat. data utricp uenia,facile Segimeroj cundatius filio: quia Quintilq Vari corpus inluGfle dicebatur. Cæterum ad fuppleda excrcitus damna certauere Galliç, HifpaniçJtaliajquod cuicß promptum,arma, equos, aurum, offerentes : quorum laudato ftudio Ger/ manicus, armis modo amp;nbsp;equis ad bellu fumptis, propria pecunia militem iuuit.ut«^ cladis memoria etiam comitate leniret,circumire faucios,fa(fta Gn gulorum extollere, uulnera intuens^alium fpe,aliu gloria, cuntftos alloquio Si cura,Gbi^ 8i prælio Grmabat. Décréta eo anno triumphalia infignia A.Cçcinç,L. Apronio,C.Silio,ob res cum Germanico geftas.Nomen pa Pater patrie tris patriç Tiberius à populo fæpius ingeftum,repudiauit:necp in ada fua iutari,quan^ cenfente fenatu,permiGt : cunda mortaliu incerta, quanto^ plus adeptus foret, tanto fe magis in lubrico didansmon tarnen ideo facie/ bat Gdem ciuilis animi.nam legem maieftatis reduxerat,cui nome apùd ue/ Maicftatis kx teres idem,fed alia in iudiciu ueniebat,G quis proditione exercitum, aut plc/ bem feditionibuSjdenicç male gefta Rep. maieftatem populi Romani mi/ nuiflet: fada arguebantur,dida impune erant.Primus Auguftus cognitio nem de famoGs libellis,fpecie legis eius tradauit,cómotus Cafiq Seueri libi dine,quauiros fœminast^ inluftres,procacibus (criptis diffamauerat: mox Tiberius cofultantePompeio Macro prastore, an indicia maieftatis redde/ rentur,exercendas leges efle rcfpondit.Hunc quotç afperauere carmina in certis autoribus uulgata in fçuitiâ fupcrbiam^ eius,ôi difcordem cum ma/ treanimu. Hand pigebit referee in Falanio K Rubrio,modicis equitibus palanius

' Romanisprætentatacrimina,utquibusinitqs,quantaTiberq arte grauifsi ro, I mum exitiu irtepferit,dein repreflum Gt,poftremo arferit, cûdat^ corripue J rit,nofcat. Falanio obqciebat accufator,quod inter cultores Auguftûqui Attg.Rom£ peromnesdomosinmodumcollegiorûhabebantur,Cafsiumquendâmi ofnnado mum corpore infamem adfciuiftèt: quod^ uenditis hortis, ftatuam Augu ftiGmulmancipaftèt.Rubrio crimini dabatur uiolatumpcriurio nomen Augufti. QuasubiTiberio notuere, fcripGt confulibus. non ideo decrc/ turn patri fuoccelum,ut in pernicieciuium is honor uerteretur.Cafsium hi ftrionem folitum inter alios eiufdem artis interefle ludis, quos mater fua in memoriam Auguftifacraflet. Nec cotra religiones Geri, quod effigies eius, utalia numinu Gmulachra,uenditionibus hortoru Si domuu accédant. luf/

e

)

1 t

I

z

iurandum perinde æftimâdum,quàm (î louem fefellifleu deorum iniurias, dijs curas. Nec multo poft Granium Marcellu prætorem Bithynias quæz ftoripGusCæpioCrifpinusmaieftatis poftulauit,fubfcribente Romano c^p.CrifpiB, c Hifpone

-ocr page 108-

pi CORNELII TACITI

Row. Hzypo Hï’fpone.qui fortnam uitæ inijt, qua poftea celebrcm mifceix fcmporu/Sî audaciæ hominum feceruncnam egens,ignotus,inqui’cs,dum occulns libeJ Iis fæm'tiæ pnncipi's adrcpit,mox cbn'fsimo cuic^ pcriculû facefsit, potcntia apud unu,odium apud omncs adeptus,dedit excmplu quod fccuti cx pau/ pcribus diuites cx contcmptis metucndi, pcrntcicm alqs, ac poflremu fibi Granius i^ar inuencre.Sed Marcellum iniïmulabat, (iniftras de Tiberio fcrmoncs habu fcKw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crimen, cum cx moribus principis fcedifsima quæcp dcligc/

rct accufator.obieólaretc^ reo.nam quia uera crant,ctia dióla credcbantuf' Addidit Hifpo,ftatuam MarccIIi altius quam Cæfârû iîtam, ÔC alia in fta/ tuajamputato capice Augufti, cffigiem Tibcrq inditam. ad quod exarfita/ deo,ut rupta taciturnitate proclamarcc, fe quocp in ea caufa laturum fen tcH tiam palam,K iuratum, quo cæteris eadem neceflitas fieret. Manebant etia Veiligid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueftigia morientis libcrtatis.Igitur Cn.Pifo, quo, inquit, loco cenfebis

rientis liber^ Cx(at:C(iprimus,habcboquod fequar. fipoft omnes, uereor nc imprudéS tdtts diftentiam.permotus his, quanto^ incautiuscffcrbucrat, pœnitentia paii^ cns tulit abiblui reum criminibus maicftatis. depecunijs rcpctundis ad red peratöres itum eft. Nee patrum cognitionibus fauatus, iudicqs adfideba^ in cornu tribunalis,nepra:torem curuli depellcrenmulta^ co coràm aduec fus ambitum amp;nbsp;potentium preccs conftituta: fed dum ueritaticonfuliturjli^ piw Aureliuf bertas corrumpcbatur. Inter quæ Pius Aurelius fenator, quæftus mok publicæ uiæ,dudtu^ aquarum,labefalt;ftas ædis fuas, auxiliu patrum inuo/ Tiberijliberd cabat.rcfiftcntibus ærarf)prætoribus fubuenit Cæfar,prctium(^ ædiû An iit« relio tribuit,crogandæ per honefta pecuniç cupiés.quam uirtuté diu retinii itjCum cæteras cxucret.Propcrtio Celeri prçtorio,ueniâ ordinis ob paupcï tatem petéti,dccies feftertium largitus eft,fatis c6perto,patcrnasci angufii/ as eflc.tentantis eadé alios,probate caufam fenatui iufsitjcupidine feuerita/ tis,in his ctiam quæ rite faccret,accrbuf:jjndc cæteri filcntium et pauper rate confeflioni amp;nbsp;bencfîcio præpofuere. nbsp;nbsp;Eodem anno continuis imbribuS

Tiberiiduüut audtus Tiberis,plana urbis ftagnauerat.relabcntcm fccuta eft ædificioruifl lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;hominu ftragcs.îgitur cenfuit Afinius Gallus,ut libri Sibyllin i adirêtur»

renuit Tiberius, perinde diuina humanat^ obtegensTed rcmedium cobet cendi fluminis Ateio Capitoni amp;nbsp;L.Aruntio mandatu. Achaiam ac ccdoniam oncra deprecâtis,lcuari in præfensproconfulari imperio,tradi‘^ Cæfari placuit. nbsp;nbsp;Edendis gladiatoribus, quos Gcrmanici fratris, ac fu®

nomine obcuIcrat,Drufùspræfedit,quanquâ uili fanguinc nimis gaudenS» quod uulgus formidolofum ,amp; pater arguifle dicebatur. cur abftinucrit ipetftaculo ipfe, uariè trahebant, alrj tædio cœtus, quidam triftitia ingeni) Si metu comparationis, quia Auguftus comiter interfuiflêt. Non credide' rim ad oftentandam fæuiciam mouendasc^ populi oftenfiones conceftatu filio materiem.quanquam,id quod didumeft,theatrilicencia proximo

-ocr page 109-

ANNALIVM LIBER 1

priore anno cŒpta,grauius tum erupitjoccißs nom modo è plebe,82 militiz bus 82 centurione,uulnerato tribune prætoriæ cohortis dum probra in ma . giftratus 82 diflenßone uulgi prohibet, Adlum de ea feditione apud patres, dicebantur^ fententiæ, ut prætoribus ius uirgarû in hiftriones eflèt. inter/ cefsit Haterius Agrippa tribunus plebei, increpirusep eft AGnp Galli oraz tioncGlcnteTiberiOjqui eafimulachtalibertatisfenatui præbebattualuitta me interceffio, quia diuus AnguftUä immunes uerberu hiftriones quonda Hijînon« ii» refponderat,neqp fasTiberio infringeredidlaeius. De modolucaris,82 ad niunet uerbe^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfuslafciuiam fautoru multa decernuntur, exquis maxim èinGgnia î Ne r«w

domosPantomimorufenatotintroiretmcegrediêteis in publicum,equiteâ Romani cingerenuaut alibi in theatro fpcdlarentur. amp;nbsp;fpcdlantium im/ modeftiam exilio muldlandi poteftas prætoribus Geret. Templû in colo niaTarraconenG ftrueretur Augufto petentibus HifpanispermiiTum.da' ™

I tum(^ inomnesprouinciasexemplum. CéteGmam rerum uenalium poft Augußo, ’i bellaciuiliainftitutäjdeprecante populo, edixit Tiberius militate xrarium centeßmafe^ 1 eofubGdionitijGmulimparem oneriRemp.nißuiceGmo militie an noue/ mmuenMunt terani dimittercntur.ita proximç feditionis male confulta,quibus fexdecim ftipendioruGnemexpreflerät,abolitainpofterum* Adlum deinde in fe/“ °’”’ natu ab Aruntio 82 Ateio, an ob moderandasTiberis exundationes uerte rentur flumina 82 lacüS, per quos augefeit. Auditæcp municipiorum ÖC colo niarumlegationes,orätibusFlorcntinis, ne Clanisfolito alueo demotusin amnem Arnum transferretur.idcp ipGs perniciem adfcrrct. Congruentia

'1 nbsp;nbsp;nbsp;bis Interamnates diflctuere,peflum ituros fœcundiffimos Italiæ campos,G

T nbsp;nbsp;nbsp;tini Glebant, Velinum lacumj qua in Narem effunditur obftrui reeufantes, keatim

quippe in adiacentia erupturum î optume rebus mortalium confuluifte na/ vcljn«f U«s j ; nbsp;nbsp;nbsp;tutam,quæ (ua ora fluminibus, (uos cur(us,ut^ originem ita fines dederit:

y nbsp;nbsp;nbsp;nibus dicauerint : quin ipfum Tibcrim nolle prorfus accolis fluuqs orbatu,

y perftitio ualuit, ut in fententiam Pifonis concederetur,qui nil mutandum tjS cenfuerat. Prorogatur Poppæo Sabino prouincia Mœna,additis A/

chaia 82 Macedonia, Id quoeç morum Tiberq fuit, continuare imperia, ac Tiberius îm^ If pleroftç ad fincm uitæ in tjfdem exercitibuS i aut iutifdidlionibus habere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;preuin^

Caufæ uariæ tradunturtalq tædio nouæ curæ, femel placita pro æternis fer j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uauifle:quidam inuidia,ne plûtes frucrentur.funt qui exiftiment, ut callidû

itj ciusingeniumj’taanxiumiudiciummecç enim eminentisuirtutesfedlabaz lu turgt;82 rurfum uitia oderat.ex optimis periculum fibi,à pefsimis dedecus pu

blicum metuebat-qua hæGtatione poftremo eo prouedlus eft,ut mandaue '5, titquibufdam prouincias, quos egtediutbe non erat pafturus. Decoz ’n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c t miitjs

-ocr page 110-

28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACIT!

Ccmitid con/ mi’tfjs cófularibus, quæ tu primû illo principe, ac deinceps fuere, uix quic^ fularia firmare aufinuadeo diuerfa non modo apud autoreSjfed in ipfius orationi/ busrepcriunt. Modo fubtradliscadidatorum nominibus, origine cuiuftß Si uitâ,ôi ftipendia defcripfit,ut qui forent intelligerenaliquando eaquotf figniffcatione fubtraóta, câdidatos hortatus, ne am bi tu comitia turbarent» fuam ad id cura pollicitus eft.pleruncp eos tâtum apud fe profefTos difleru' it, quoru nomina confulibus edidiflet. pofle Si alios profîteri, fi gratiæ, aut mentis cofidcrent.fpeciofâ uerbis,re inania,aut fubdola: quantot^ maiorc libertatis imagine tcgcbant,tanto eruptura ad infenfiusferuitium,

Plt; CORNELII TACITI AB EX-

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

UBER SECVNDVS

I $ Ê N N A, Statilio Tauro, L. Libone Coss, mo/ i ta Orientisrégnaiprouinciæt^ Romanæ,initio apud Parthosorto, quipetitu Roma, acceptum/ que regem ,quamuisgentis ArfacidarumjUtex/ ternum afpernabantur. Is fuit Vonones, obfeS Augufto datus à Phrahate.Na Phrahates quan/ quam depulifletexercitus,duces^ Romanos,cun da uenerantiu officia ad Auguftum uertcrat,par/

temt^ prolis, firmandæ amicitiæ miferat, baud perindc noftri mctu,quàni fi'dei popularium diffifus. Poft finem Phrahatis Si fequentium regum, ob internas cædes, uenere in urbem legati à primoribus Parthis, qui Vono/ nemuetuftifsimum liberorum eius accirent.Magnificum id fibicredidit Cæfar,auxit(^ opibus.Etaccepere barbari lætantcs,ut fermèad noua imperia. Mox fubitpudor degenerauifte Parthos, petitum alio ex orbe re/ gem,hoftium ambus infedum:iam inter prouincias Romanas folium Ar/ facidarum haberi daric^î Vbijillam gloriam trucidantium Craflum,extur/ bantium Antonium ,fimancipium Cæfaristotperannos feruitutem per/ peflurn Parthis imperitet C Accedebat dedignantes Si ipfe, diuerfus à ma/

iorum inftitutis, raro uenatu, fegni equorum cura, quoties per urbesince/ deret ledicæ geftamine, faftuque erga patrias epulasurridebantur amp;nbsp;Gr« ci comités, ac uilifsima utenfilium anulo claufa. fed prompti aditus, obuia comitas,ignotæ Parthis uirtutes,noua uitia,amp; quia ipforum maioribus al« ArtiilxjnKj na perinde odiu prauis Si honeftis. Igitur Artabanus Arfacidarum è fan/ Dahepop, guine apudDahas adultus excitur,primo^ congreftufufus,reparatui/ Armenia res,regnoeppotitur.Vido Vononiperfugium Armenia fuit,uacuatunc» inter^ Parthorum amp;nbsp;Romanas opes infida, ob fcelus Antonrj, qui Arta/ uafden

-ocr page 111-

'ANNALIVM LIBER II

oafdcntcgem Armeniorum fpecie amicitiæinîedumjdein cathenisonera/ Artjuäfdes tu,poftremo intetfeccrat.Eius filius Artaxias,memoria partis nobis infen/ fus,Atfacidarû ui felt;^ regnum^ tutatuseft.occifo Artaxia per dolum pro . pinqnorumjdatüs àCæîare ArmenqsTigraneSjdeduótusc^ in tegnum à Tiberio Nerone.Nec Tigrani diuturnum imperium fuir, neqgt; liberis eins, quanquä fociatis more externo in matrimoniu regnut^ dein iuflu Augufti impofitus AttauafdeSjöC nó fine clade noftra deieólus.Tum C. Cæfar co/ ponendæ Armenia: deligitur. Is Ariobarzanen origine Medum, ob infi/ Anolgt;lt;o-^lt;tn« gnem corporis formam,ÖC præclaru animum uolcntibus Armenqs præfe/ cit. Ariobarzane morte fortuita abfumptojftirpe eius baud toleraucrc,tcn/ tato^ foeminç imperio,cui nomen Erato,ealt;^ breui pulfa, incerti folutiep, Si magis fine domino,quam in libertatc, profugum Vononem in regnum accipiunt.Sed ubi minitari Artabanus, Si parum fubfidq in Armenqs, uel fi noftta ui defenderetur .bellu aduerfus Parthos fumedum crat,reaor Sy/ tiæCreticusSillanus excitûcuftodiacircundat,manenteluxuôC regio no/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SiK

' mine,quodludibrium ut effugere agitauerit Vononesun loco redderous.

Cætcrum Tiberio baud ingratu accidit, turbati resorientis, utea fpecie Germanicufuetislcgionibus abftraberet,nouiscp prouinetjs impofitum, dolo fimul Si cafibus obieólaret, t illc quato acriora in cum ftudia militu,

amp; auerfa patrui uoluntas,cclerandæ uidoriæ intentior, tradarc præliorum uiaSjôC quæ fibi tertium iam annum belligeranti fæua uel profpera cuenif/ fent:fundi Germanos acie Si iuftis locis, iuuari filuis, paludibus, breui æfta te,K præmaturahycme: fuum milité baud perinde uulneribus, quam fpa/ tqsitinerum,damno armorum adficitfelfas Gallias miniftrandis equisjon r« hyem$ gum impedimentorum agmen,opportunum ad infidias,defenfantibusini quum: at fi mare intretur,promptam ipfis polfefsionem, Si hoftibus ignoz tamifimul bellum maturiusincip^egionestÿ SC comeatus pariter uchi:inte grum équité, equosep per ora ÔC alueos fluminu media in Germania fore. Igiturbucintcndit.miffis adcenfus Galliarum, P.Vitcllioet Cantio Silius ÔC Anteius8C Cxcinafabricandçclafsiprçponuntur.Millenauesfufficerc uifæ,propcratæcp,aliæ breues angufta puppi,prora^,amp;: lato utero,quo fa/ Antâus ciliusfluàustolerarentîquædam planæcarinis,utfine noxafiderét: plures Cedm appofitisutrincç gubernaculis,couerfo ut repente remigio,binc uel illinc ad pcUerent: multæ pontibus ftratæ, fuper quas tormentaueherentur, fimul aptæ ferendisequis, autcommeatui, uclis babilcs, citæ remis, augebantur alacritate milita in fpeciem ac terroré. Infula Batauorum in quâ conuenirét prædidla.ob faciles adpulfus,accipiendiscp copris,8C tranfmittcndû ad bel ' lum opportuna. Nam Rhenus uno alueo cótinuus,aut modicas infulas cir Viherwt cumueniês, apud principium agri Bataui,uclut in duos amnes diuidif, fer/ uat^ nomé SC uiolentiam curfus,qua Germania præuehitur,donee Occaz

no

-ocr page 112-

äo


cP. CORNELII TACITI


no miTccaturtad Gallicam n'pam latior Sl placidior adPuens, «erfo

Valdlit mcnto Vahalera accolç dicunt,mox id quocp uocabulu mutât Mofa fium* nc,ciuscpimmcnfoorecundein Occanum cffunditur. ScdCæfarduin adiguntur naucs, Silium legatum cum cxpcdita manu inrupucne in Chat inCdtthot tosfaccreiubet.ipfc.auditocaftcllü Lupiæfluminiadpofîtum obiîderi.fc^^ trruf)tto icgfQQgscoduxic.ncc^ Silioob fubitosimbrcsaliud aótum,^utmodicatii Arput'prin* pfædamjôi AtpiprincipisChattorumconiugcm, filiamt^ rapcrct. cepf chattcru Cæfari copiam pugnæ obfefTorcsfcccrcjad fama aducntus eius diiapfi, «v mulum tarnen nupcr Varianis fegionibusft:rult;ftum,K ueterearam Drufö ßtam dtiieccranrR-cftituif aramgt;honoriq^ patrisprincrpsipfccum Icgiooi AUfo caßcllu bus dccucurrit. Tumulü iterate baud uiium. ÔC cunóta inter caftellû Alifo' I» ripd Lup^ nem acRhenum nouislimitibus,aggeribus^pcrniunita.Iam^clafsisacl/ pilt;efluminn Qcnerat,cu præmiiTo comeatu, amp;nbsp;diftributis in lcgiones, ac focios nauibus» igt;ru)ilt;tn.foijit pQppgfjj j-m' Drufianæ nomen,ingrcflus»prccatu5cç Drufum pattem,ut cadem aufumjibens placatuscp exemplo ac memoria confiliorum atq; op* rumiuuarec:lacusindeamp;Occanum ufepad Amifiam flumen fccundanâ/ Amißaflu. yig^jionc pcruchitut.claflîs Amiiîæ relidla læuoamnc. erratûcp in co quoJ non fubucxit transpofuit milite dextrasin terrasiturum.ita plures dies dfi cicndispontibusabfumpti.Etequesquidéaclcgionesprimaæftuarianofl dum aderefeenteunda intrepidi tranfirc:^oftremû auxilioru agmen, Bata/ uicp in patteea dum infultâtaquis'artcmqp nandi oftcntantjturbau, amp;nbsp;qugt;^ Angnuirij haufti funt.Metâticaftra Cæfari Angriuariorûdefedio à tergo nun' ciatur.Miflus illico Stertiniuscum équité Si armatuta Icui, igné Si cædibuJ 'Vtjurgrt fiu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ultuseft.flumen Vifurgis Romanos Chcrufcoscpinterflucbat'

cius in ripa cum cçtcris primoribus Arminius adftitit, quæiîto^ an Cæfat uenifiet,poftquam adeffe refponfum eft .utlicerctcum fratrcconloquiora/ PbwKx Ami nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercitu cognomento Flauius, iniîgnisfidc, Si amiflo per uul'

frater nusoculo paucisanteannisduceTiberio. turn permiffum. progrcftus^lâ/ lutaturab Arminio,quiamotisftipatoribus,utfagittariinofira pro rip3 difpofiti abfcederent,poftulat,ÔCpoftquâ digreffi,undeca dcformitasori^ interrogatfratrcm.illolocum,ôf prælium rcfercnte,quodnam præmiumf* ccpillet cxquirit.Flauiusauda ftipendia,torqucm ■gt; ôf coronam aliacp mih' taria dona meinorat,inridente Arminio uilia ft ruitr) pretia. Exin diuerfio^ diuntunhicmagnitudinem Romanam,opes CæfariSjamp;uidis graues pc*^ nas.in dcditioncm ucnienti paratam clemcntiam, ncq; coniugem SL filin'” cius hoftiliter haberi.llle fas patriæjibcrtaté auitam, pcnctrabs Germania^ deos,matrem precum fociam, ne propinquorum SL adfînium, denicp g*” tis fuæ dtfcrtorôC proditor,quàmimperatoreiTe mallet. Paulatim in'^^ ad iurgia prolapiî,quo minus pugnam conférèrent,ne riuminequideffl''’' teriedo cohibebancur,ni ^tertinius adeurrés, plenû iræ armâc» Si cqnult;”

P of**”

-ocr page 113-

ANNALIVM LIBER II


îl


I î

I

»

I

1

(

I i

I

I

(

!

i

1

I

I

I

i

»

1

I

I

I

I

I

»

t

» t

I

I

pofcentcmFlauiumattinuiflctcernebaturcotraminitabundus Armim'us, prxlium^ dcnundans.na plcracç latino fermone intcriacicbat, ut qui Ro/ LdtmKfftr-manisincaftrisdudlorpopulariummeruinet.Poftcrodie Gcrmanorum acies trans Vifurgim ftetit. Cæfar nifipontibus præfîdqscp impofîtisdarc in difcrimen legiones baud imperatoriu ratus,equ{tem uado tramittit.prç/ fucrc Stertinius,ôC è numero primipilarium Äemilius, diflantibuslocis in/ CärioMa uedijUthoftcm deduceret.quacelerrimusamnis,Carioualda dux Batauo äux Batanov rum erupit. cum Cherufcifugam Gmulantesin planicicm faltibuscircutr.ie »■«'’» étam traxereîdein coorti 6C uridicp cffufi truduntaducrfos, inflant ccdenti bus,colleólóscp in orbem pars congrcfsi,quidam cminusproturbant. Ca rioualda diu fuftentata hoftium fæuitia, hortatus fuos ut ingruentes cater/ uos globo fringerent,atcç ipfr denfifsimos inrumpens, congcftis tclis Qi fuffoiTo equo labitur, ac multi nobiliu circa.cæteros uis fua, aut équités cum Stertinio Aemilio^ fubucnietes,periculo cxemcrc. Cæfar tranfgreffus Vifurgim ,indicio perfugç cognofcit dcledu ab Arminio locum pngn x,co ueniiïe Sgt;L alias nationesin ßluam Herculifacram,aufurôscç noélurnam caftrorum oppugnatione. habita indici fides,K cernebatur igncs, fuggref/ ““

propius fpeculatores audiri fremitu equoru, immenlîcç SC inconditi ag/ minis murmur attulere,Igitur propinquo fummæ rei difcrimine,cxploran/ dosmilitum animos ratus,quo nam id modo incorruptu foret,fecum agita bat.Tribunos SC céturioneslçta fæpius quam cópcrta nunciare,libertorum feruilia ingcnia,amic{s inefle adulationem;fi concio uoccturdllic quocp, quç pauci incipiant, reliquos adftrepcrctpenitus nofccndas mentes, cum fccrcti ÔC incuftoditi inter militariscibos,fpem autmctu proferrcnt.Noaecœpta, cgreflus auguralijper occulta SC uigilibus ignara,comité uno.conteólus hu/ meros frrina pelle,adit caftrorum uias,adfiftit tabernaculis, fruiturcç fama fuhcum hic nobilitatê ducis,dccoré alius, plurimi patientia, comitatem, per fcriapcr iocoseundem animü,laudibusferrent;reddendamcp gratia in acie fatcrentur,fimul perfidos SC ruptores pacis,ultioni SC gloriæ raaótados. In/ ter quæ unus hoftium latinæ linguæ feiens,aóto ad uallum equo, uocc ma/ gna,coniuges,SC agros,8C ftipêdq indies,donce bellaretur, feftertios cente/ nos.fi quis transfugiftèt Arminq nomine pollicetur. Inccndit ca cótumelia legionum iras.ucniret dies,daretur pugna, fumpturu milité Germanorum agros,tradlurutn coniugesî accipcre omen, SC matrimoniaac pecunias ho/ ftiumprædædeftinare.Tertiafcrmèuigiliaadfultatumcftcaftris finecon/ ieólu telijpoftcç crebraspro munimêtis cohortes, SC nihil remiflum fenfc/ re.Nox eadé lætâ Germanico quietê culit,uiditcp fe operatum, SC fanguine facro refperfa prætexta,pulchrioré aliam manibus auiç Auguftæ accepiftc.

Auélusorainc.addicétibusaufpicqsuocatconcionéjSCquxfapicntia,præ/ /^ddicentiius uifa,aptaq^ imminéii pugnç differit, Non campos modo militi Romano auf^icijt

c 4 ad

-ocr page 114-

Î2


iP. CORNELTI TACITI


ad prælium bonos,fed fi ratio adfit,fîluas K faltus, nee enim immenû bar/ barorum fcuta,enormis haftasinter truncosarborû)amp; enata humo uirgui/ rum f^perindc haberi nbsp;nbsp;pila,ô: gladios,Ôi hærêtiacorpori tegmina, denfarenf

cermanoritm ilt;ilus,ora mucronibus quærerent: non loricam Germano, non galeam : drmaturtt (cuta quidÔ fcrro,neruôue firmata, fed uiminu textus, uel tennis Si fucataS Text«; «»m»/ eolore tabulas: primam utcuncp aciem haftatâ, cæteris præufta aut breuia tiumfiue tabu j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus ut uifu toruum,amp; ad breuem impetum ualidu, fic nulla ul’’

cau°pfc^is patiêtia,finc pudore flagitti,fine cura ducum,abire,fugerc, pauidoS aduerfis, inter fccunda, non diuini, non humani iuris memorcs : Si tædio uiarum ac man'sfinem cupiant,bacacie parari: propioreiam Albim quat” B.henus Rhcnum:ncq^ bellum ultra,modofepatris,patruiqjueftigiapremcntcni, fjfdem in terris uidtorem fifterent, Orationem ducis fecutus militum ar/ AminjMi donfignumcp pugnædatum. Nec Arminius, aut cætcri Germanoru pro/ cherufeorutn omittcbant fuos quifcp teftari. Hos eife Romanos Variani cxerd/ rus fu2acifsimos,qui ne bellum tolerarent, feditionem inducrint : quorum

\3Crman0rUfn O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.*L A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II» r n *

proccrcs p3rs onufta uulneribus tergum, pars nuctibus « procellis fractos artus,iU fenfis rurfum hoftibus,aducrfisdrjsobfjciant,nulla boni fpc:claflem quip/ pe ÔC auia oceani quæfita ne quis uenietibus occurrercr,ne pu I fb s prcmcreC fed ubi mifeuerint manus,inane uidtis uentoru remorumue fubfidium: tn^ minifirencmodoauaritiæ,crudelitatis,fuperbiæ:aliudfibi rcliquum cp tenez re libcrtatem, aut mori ante feruitiumC Sic accenfos Si prælium pofcenteï idiftMtfum j'f, câpum,cui Idiftauifo nomen,deducunt: is médius infer Vifurgim amp;nbsp;col/ manicam^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fluminiscedunt,autprominentia montiurefifiunt,inæqualitct

reorctifuo ar finuatur.potte tergum iniurgebat filua editis in altum ramis,amp; pura burno ticulo. dießa^ inter arborum truncos.campum Si prima filuarum,barbaraacics tenuinfoz uifenßueüad liChcrufci iugainfedere,ut præliantibus Romanis defupcrincurrerenf. uuifen, id ejl f^ofter cxercitus fic inceifit: auxiliares Galli,Gcrmani(^ in trótc,pofl quoi Cturadr^^m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fagittarq,dein quatuor legioes. Si efi duabus prætorqscohortibuÄ

ucrgctiî, puta ^cdeleélo équité Cæfancxin totidem aliælegioncs ,amp; Icuisarmaturacutn vifurgis flu^ cquite fàgittario, cætcræ^ fociorûcohortes. Intentus paratusep milesut

ni) ordo agminis in aciem adfîftcret.Vifis Cherufeorum catcruis,quæ per fero ciam proruperantjualidifsimos equitumincurrere latus,Stertinium cutn cæteris turmis circumgredi,tergaue inuadcrc iubet,ipfe in tempore adfutuz Augun«»» rus.Intcrea pulcherrimum augurium odlo aquilæpctcre filuas,Ôi intrareui aquilarum fæjmperatorcm aduertere-.exclamat Irent,fequerent Romanas aues,pro/

pria legionum numina • fimul pedeftris acies infertur, Si præmiflus equeS poftremos ac latera impulit. mirume^ didtu, duo hoftium agmina diuerfa fuga, qui filuam renuerant in aperta, qui campis adftitcrant, in filuam rue/ bant.medq intet hos Cherufei,collibus dctrudebantur,inter quos infignis Arminius manujuoccjuulnere, fuftétabat pugnâ.Incubuerat«^ fagittards, ilU

-ocr page 115-

ANNALIVM LIBER II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îl

ilia rupturuSsni'Rhætoru Vindelicorumcp Si Gallkæ cohortesGgnaobic/ ciffennnifu tarnen corpons Si impetu equi peruadtj oblitus faciem fuo cruo vjnrfdiri rcnenofccretur.quidamagm'tum àChaucisinterauxiliaRomanaagentiz bus,emiffum^ tradiderunt.Vi'rtus feu frauscadem Inguiomero efïugium i„guiomcrnt dedit.cçteri pafsim trucidati.Ôi: plerofq; tranare Vifurgim conantes,inieôta tcla aut uis fluminiSjpoftrcmo moles rucnnuirijôi incidétes ripæjOperucre. quidam turpi fuga in fumma arborum nifi.ramisc^ fe occultantes, admotis fagittarrjs per ludibrium figcbâtur:alios prorutæ arbores adflixere» Ma gnacauióloria,necp cruenta nobis fuit.Quinta ab hora diet ad noótem ex fi hoftes, decem milia paffuum cadaueribus atq? armis oppleuere, reperds intet fpoliaeorum cathcnis,quasin Romanos,ut non dubio euentu porta/ uerant.Miles in loco prxli-j Tiberium imperatorem falutauit, ftruxitep agi ,gerem Si in modum trophæorum arma, fubfcripds uiôlaru gentium nomi d« nibus impofuit. Haud petinde Germanos uulnera,luól:us,cxcidia, ea fpeciesdolore Si ira adfecit.qui modo abire fedibus, trans Albim côcedere parabantjpugnam uolunt,arma rapiunt,plebes,primores,iuuentus, fenes, agmen Romanum repente incurfant,turbant, pofttemo deliguntlocum, flumine Si filuis claufum,arôta intus planicie, Si humida : filuas quot^ pro/ funda palusambibat, nifî quod latus unum Angrinarq lato aggere cxtule/ Angrîudrijü rant,quoàCherufcisdirimcrcntur.hicpedcsadftitit,equitempropinquis lucistexercjutingrefsisfiluamlegionibus àtergoforet. Nihil ex fis Cæfari incognitumicofilia,locos,prompta,occulta nouerat,aftus(^ hoftium in per niciem ipfisuertebat.ScioTuberonilegato traditequitem,campumt^. pegt; ditum aciem ica inftruxit,ut pars æquo in filuam^ditu incederet, pars obie/ dlum aggerem eniteretur. quod arduû, fibi'.cætcra legatis perraifît. quibus plana euenerant,facile inrupere-.quis impugnandus agoer,ut fi murum fuc/ cederent, grauibus fupcrnè iôtibus conflidabantur. Senfit dux imparem cominus pugnâ,remotisc^ paulum legionibus, funditorcs libratorcs^ ex/ cutere tela,ôi proturbare hoftem iubet.miffæ è tormentis haftæ. quantoc^ confpicui magis propugnatores,tanto pluribusuulneribus deieôli.PrimuS Cæfar cum prxtorrjscohortibus capto uallo dédit impetum in filuas. con/ lato illic gradu certatum. hoftem à tergo palus, Romanos f ernen aut mon tes claudebant. utrifeç necefsitas in loco, fpes in uirtute, falus ex uiôtoria.

Nec minor Germanis animus, fed genere pugnæ Si armorum fuperaban/ tur, cum ingens multitudoarôfislocisprælongas haftas non protenderet, Germanis non colligerct,necç adfultibus amp;nbsp;uelocitate corporu utcrctur,coacta ftabile Ad fui tu s ad prælium'.contra miles,cuifeutum pedlori adpreftum. Si infidenscapulo ydedtas cor manus,latosbarbarorûartus,nudaorafoderet,uiam^ ftrage hoftiû apc/ P“’quot;’*'” rirct,imprompto iam Arminio ob continua pericula,fiue illû recens acceptq oulnus tardauerat.Quin 6i Inguiomerum cota uolitanté acie, fortuna ma/ gis

-ocr page 116-

P» CORNELII TACITI


34


gis quam uirtus deferebat. amp;nbsp;Gcrmanicusquomagisadgnofceret dettSXC rat tcgimcn capiti, orabat^ iniïflcrent cædibus,nil opus captiuis* folam in tcrnitioné gemis fînem bello fore. lamt^ fero did fubducic ex acie legionc faciendis caftrisjcarteræ ad noólém cruore hoftium fatiatç funt.equites atn' bigue certauere. L audatis pro concione uidtoribus Cæfar, congeriem morumftruxit,fùperbocûtitulo, DB BELL A Tis inter rheNVJ^ A L B I M Q_V ENATIONIBVSEXERCITVM TIBERII CAESA/ RIS EA MVNIMENTA MARTI ET lOVIj ET AVGVSfO sacravisse, de fe nihil addidit 3 meta iauidix, an ratas confdenuai^ Angriuarij fa^lifatis efle. Mox bellû in AngriuariosStertinio mandat, nideditionc propcrauüTcnt. at(^ illi fupplices nihil abnuendojuenia omnium acccpcf^» iSed a:ftate iam aduka, legionum aliæ itinerejerreftri in hybernaculaf^ Amifidflu, miflæ,plures Cæfardafsiimpoiîtasper flume Amiiïam Oceano inuexit»

Ac primo placidu æquor mille nauiu remis ftrepere, aut uclis impelIiJmoJf atro nubium globo effiifa grando : iîmul uarrjs undiq; procellis, incerti fliJ Cdfwrmrfn’î étusprofpeôtu adimercjrcgimê impedire: milesi^ pauidus. Si cafuu mati^ ignaruSjdum turbat nautas.uel intempeftiue iuuat,officia prudétiû corruin A«/fey pebat.omne dehinc cœlum,amp; mare omne in auftru ccfsic,qui tumidis Gcf^ maniæ terris, profundis amnibus, immenfo nubium trad u ualidus, Ä H' n Ger/ ^Idni feptentrionis horridior, rapuit diiîcciti^ naues in aperta Occa/ manidpicUu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufulas faxis abruptis, uel per occulta uada infeflas. quibus paulutfl

tur'mmari ægrecç uitatis poftquam mutabatæflus,eodem^ quo uêtusferebac, nofl adhærere anchoris, non exhaurire inrumperttis undas poterant : equi, iül menta, farcinæ, etiam arma præcipitantur, quo leuarentur aluei mananteS oceâttus uio, per latera, Si fludu fuperurgente. Quanto uiolentior cætero mari Occa/ Imtior cetera nus,amp; truculentia cœli præftat Germania ,tantû ilia clades nouitate Si mü gnitudine excefsit, hoftilibus circû littorib us, aut ita uafl o Si profundo, ut credatur nouifsimum ac flne terris marc. pars nauium hauflæ funt, plurcS apudinfulas longius fitasciedæimilcs^nulloillic hominum euku/am^ abfumptuSjniii quos corpora equorum eodem elifa toleraucrant. folaGef^ chMci tnanici triremis Chaucorum terram adpulitgt;qucmpcromncsillosdicsno/ dest^ apud fcopulos Si prominentis oras,cu fe tanti cxitfj reum clamitaret» uix cohibuere amici,quo minus eodem mari oppeteret. Tandem relabentc æftu, amp;nbsp;fecundante uento,claudç naues raro remigio,aut intends ueftibuS» Si quædâ à ualidioribus tradç,rcuertere,quas raptim refedas miiîtjUt ferU tarentur infulas, colledi ea cura plericp. multos Angriuarq nuper in fidcio accepti,redemptosabinterioribusreddidere.quidâ in Britannia rapti,Är« mifsi à regulis. Vt quis ex longinquo reuenerat, miracula narrabant, uitn turbinu,K inauditasuolucrcs,monftra maris, ambiguas hominû Si bellua rum formas,uifa,iîuc ex metu crédita. nbsp;nbsp;nbsp;Sed fama clafsisamiffæ, ut Gew

rranoJ

-ocr page 117-

ANNALIVM LIBER Î I.

I i J

/ /

J I

I i I 1/

J

manoS ad fpem belli,ita Cæfarem ad coercendum ercxic. C, Silio cum tri/ gintapeditum,tribuscquitummillibusirein Chattosimperatdpfcmaiori/1»chdttotac buscopqs Marfosirrumpit : quorum dux Malouedus nuper in deditione acceptas,propinquo loco defoflam Varianælegionis aquilam modicoprç fidio fcruari indicat.Mifla exteplo manus,quæ hoftem à fronte eliceret,alrj qui terga circumgrefsi recluderent humu,amp; utrifq? adfuit fortuna.co prom princcps, prior Cæfar pergitintrorfus,populatur, cxcindit non aufum congredi ho/ Aquild varia ftem,aut ßcubi refl:iterat,ftatim pulfum, nec unquam magis ( ut ex captiuis cognitum cfl)pauentem.Quippc inuióbos ôC nullis caiîbus fûperabiîesRo manos prædicabant,qui perdica daflè, amifsis artnis, poftconftrata equo/ rutn uirorum^ corpohbus littora, cadem uii turc, pari ferocia,ô^ ueluti au/ ôti numéro inrupiflcnt ♦ Redudlus inde in Hiona miles, lætus animi, quod Forte,in hi-aducrfamaris,expeditioneprofperapenfauiflèt.addiditmunifîcentiâ Cæ/ far,quantuquisdamniprofefruserat exoluendo. Necdubium habeba/ tur,labare hottes,petendæc^ pacis confilia fumcre,ôi proxima ættasadtjce retur,polTe bellum patrari: fed ctcbrisepittolis Tiberius monebat,rediret ? ad decretum triumphumîfatisiam cuentuum,fatiscafuumt profperailli Si magna prælia,eoru quoc^ meminiflet, quæ uenti Si fluôtus nulla ducis cub pa,grauia tarnen Si fæua dâna intuliflent:fe nouies à diuo Augutto in Gcr/ maniam mifiùm,plura conGlio ui perfeciffe-.Gc Sicambrosin deditionera acccptos,Gc Sueuos,regem(^ Marobodum pace obttridû : potte SL Che/ rufcos cæteras^ rebellium gentes,quando Romanæ ukioni confultum ett, internis difcordqs relinqui. Precante Gcrmanico annum effîci/ endiscœptis,acrius modettiam eiusadgreditur ,aitcrum confulatum ofz fercndo,cuius munia prefens obiret.fimul adne(ttebat,fi foret adhuc bellan dum,relinquerec materiem Drufi fratris gloriç,qui nullo turn alio hotte,no nifi apud Germanias adfequi nomen imperatorium,amp; deportarc lauream poffetHaud cundatus eft ultra Gcrmanicus,quanquâ fingi ea, fet^ per in uidiam parto iam dccori abftrahi intelligeret. nbsp;nbsp;Sub idem tempus èfami/ scrilonîj

•I

II

t !(

J lt;nbsp;9 9 0

lia Scriboniorû Libo Drufus defertur moliri res nouas, Eius negotq initiû, liBo Drufut ordinem,finem curatiusditteram,quia turn primum repertafunt, quæper tot annos Remp.exederc, Firmius Catus Senator ex intima Libonis ami/ r’irwiMj catus citia, iuuené improuidum ôcfacilem inanibus, ad Chaldæorum promitta, Magorum facra, fomnioru etiam interprétés impulit, dum proauû Pom/ peium, amitam Scriboniam, quæ quondam Augufti coniunx fuerat,con/ fobrinosCæfares,plenam imaginibus domû oftentat, hortaturcp ad luxu SL æsalienum, fociuslibidinum SL nccefsitatû, quo pluribusindicqsinliga/ rct.Vtfatis teftium,Sê qui ferai eadem nofcerent,reperit, aditum ad princiz pcm poftulat, demoftrato crimine SL reo per Flaccum Vefculariu equitem f^c.VrfcHlrfz Romanû,cui propior cum Tiberio ufus erat. C æfar indicium haud afpec/

natus

-ocr page 118-

P. CORNELII TACITI

natus,congreflùs abnuit-poHe cnim, eodcm Flacco I'nternuncio, fermotiß^ comeare.atcç interim Libonem ornat prçtura, couiótibus adhibet,no uul/ tu alienatuSjHon uerbis c5motior,adeo iram codiderat, cundlatp eius dicî^^ fada^ cum prohibere poHet, fcirc maicbat : donee lunius quidam teotó^ rulcinius tusutinfernasumbras carminibuseliceret,ad Fulcinium Trionem indidigt; detulit.celebre inter accufatores Trionis ingenium erat, auidu^ famæ ni3/ , læ.Statim corripit reum,adit confules,fenatus coonitionem pofcit,amp;: uocaH Super rem^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. » i .

gw CT atroci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aadtto 3 coniultandum fuper re magna amp;nbsp;atroci. Libo intern^’

uefte mutata cum primoribus fœminis,circumire domos,orare adfincs, no cem aduerfum pcriculapofcere.abnuetibuscundiscum diuerfa prætend^ rent, eadem formidine, die Cenatas metu amp;nbsp;ægritudinc feflus, Gue, ut tra^ dere quidam Gmulato morbo, leólica delatus ad fores curiæ, innifus tri,S2 manusac fupplices uoces ad Tibcrium tcdens,immoto ciusuuitu cipitur.mox libellos amp;nbsp;autorcs récitât Cæfar, ita moderans ne lenirc, neü^ afperare crimina uideretur. Acceflerant praeter T rionem amp;nbsp;Catum acculé rôttteîMî nbsp;nbsp;tores Fonteius Agrippa,ô£ C.Liuius,certabant(^ cui ius perorâdi in reuH*

gnpptt Jaretur,donee Liuius,quia nec ipG inter fe concédèrent, ôC Libo Gne patro^ introiflèt, Gngillatim fe crimina obiedlurum profeGus, protulit libelloS corrf« uæcordesadeo,utc6fultauerit Libo,an habiturus foret opes,quisuiam

piam BruduGum ufcç pecunia operiret.inerât amp;nbsp;alia huiufeemodi ftolid^ uana, G mollius acciperes miferanda. Vni tarnen libello,manu LiboniSjOO* minibus Cæfaru aut fenatoru, additas atroces uel occultas notas, accufatolt; arguebat. Negante reo, adnoicentes feruos per tormenta interrogate pl^' cuit. Et quia uetere lenatus c5fulto,quæftio in caput domini prohibebatüf» callidus amp;nbsp;noui iuris repertor Tiberius, mancipari Gngulos adori public'’ iubet:fcilicet,ut in Libonem ex feruis,faluo fenatufconfulto quçreretur.Ol’ quæpofterum diem reuspetiuit. domum^digreflus, extremas precesP Quirino propinquo fuo ad principem madauit. refponfum eft,ut fenatiif rogaret.cingebatur interim milite domus, ftrepebantœ etiâ in ueftibulo n’ audirijûtaS^icipoflênt,cum Libo ipGs,quasin nouifsimam uoluptateO' adhibuerat, epulis excruciatus, uocarc pereuflbrem, prehenfàre fcruoriif dextraSjinferere gladium.atq^ illis,dum trepidant,dum refugiun^euertcO tibus adpoGtum menfa lumen, feralibus iam Gbi tenebris duos idus in fccra direxit. Ad gemitum conlabentis, adeurrere liberti, amp;nbsp;cæde uifa mil^ aftitit. Aceufatio tarne apud patres adfeueratione eadem perada. iurauit^ Tiberius petiturum feuitam, quamuis nocenti, niGuoluntariam morK*quot; properauiffet.Bona inter aceufatores diuidûtur;amp; præturæ extra ordinei’' datç his qui fenatorqordiniserât.Tunc Cotta Meflalinus ne imago Lil’’' nis exequias pofteroru comitaretur cenfuit : Gn. Lentulus,ne quis Scribo nius cogiiomentû DruG adfHmeret,fuppIicationum dies Pompontj Flaf^ fenteiiO^

-ocr page 119-

A NN ALI VM LIBER II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î7

fentcn'tia conftituti.ut dona loui, Marti, ConcordiæAittp Iduu Septembri/ um dies quo fe Libo intcrfeceratjdics feftus habcreturjL.P.et Gallus A (ini us,ôJ Papius Mutilus, SC L. Apronius decrcucre-.quoru autoritäres, adula/ tionescß retuli,ut fciretur uetus id in Rep.malum. F a da SC de Mathemati/ Wdtfc£wlt;lt;ft« cis Magis^ Italia pellendis fenatus cofultaiquorum è numero L, Pituani/ us faxo deiedus eft.In P.Martium confutes extra portam Exquilinâ, cum claflîcum cancre iuflîflent, more prifeo aduertere. nbsp;nbsp;nbsp;Proximo fenatus die,

multain luxu ciuitatis dióta à Q.Haterio cotularijOdauio Frontone prx/ tura funólo:decretum^ ne uafa auro folida minift tandis cibis fierent,nc ue ftis Serica uiros fœdaret.Exceflît Frontö,ac poftulauit modum argen to, fu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f“*«

pelledilijfamiliæ.Eratquippeadhucfrequens fenatoribus, fi quid è Rep* credcrentjloco fententiæ promere. Contra Gallus Aßnius differuit, audu imperq adoleuiife etiâ priuatas opes,id(^ non nouu,fed è uetuftifsimis mo/ ribusialiam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam, SC cunda ad Remp.referri:qua tenui,anguftas ciuium domos, poftquâ eó magnificétias uenerit,glifcere fîngulos : neep in familia SC argento, quæ^ ad ufum paren/ tur,nimium aliquid,aut modicu,nifi ex fortuna pofsidentis'.diftindos fèna/ tus SC equitum cen(ùs,non quia diuerfi natura,fed utlocis,ordinibus,digna tionibus antiftent, tale'scp ad requiem animi aut falubritaté corporum pa/ renturinifï forte clarifsimo cuiep plures curas,maiora pcricula fubeunda,de linimentis curarum SC pericutorum carendum cife. Facilem adfenfum Gallo,fub nominibus honeftis, confefsio uitioru SC fimilitudo audientium

t nbsp;nbsp;nbsp;dedit. Adiecerat SC Tiberius, non id tempus cenfuræ. nee fi quid in mori/

Luslabaret,defuturücorrigendiautorem» Inter quæ EPifoambitumfo L.pifo

J nbsp;nbsp;nbsp;ri,corrupta indicia, fæuitiam oratorum aceufationes minitâtium increpans,

abire fe, SC cedere urbe, uidurum in aliquo abdito SC longinquo rure tefta/

1, nbsp;nbsp;batur.fimul curiam relinquebatCommotuseft Tiberius,SC quanquam mi

J tibus uerbisPifonê permulfiffet,propinquos qnoeg eius impulit, ut abeun J tem autoritateuelprecibustenerent. Haudminusliberidolorisdocumen/ J nbsp;nbsp;nbsp;tumidem Pifo moxdedit,uocatain ius Vrgulania,quam fupralegesamici vrgubm'd in

J nbsp;nbsp;da Auguftæ extuleratnecautVrgulaniaobtemperauitindomum Cæfa/ àFifone

J nbsp;nbsp;nbsp;risfpretoPifoneueda,autille abGftit,quanquam Auguftafe uiolari SC im/

minui quererctur .Tiberius hadenus indulgere matri ciuile ratus, ut fe itu/ j tum ad prætoris tribunal, adfuturum Vrgulaniæ diceret, procefsit palatio, j ptocul fequi iufsis militibus, fpedabatur occurfantc populo copofitus ore, H SCfermonibusuarqstempus atcçiterducens,donecpropinquisPifonem J fruftracohercentibus, deferri Augufta pecuniam quæ petebatur iubcrct. { Is^ finis rei, ex qua neep Pifo inglorius, SC Cæfarmaiorefama fuit. Cæte

tu Vrgulaniç potétia adeo nimia ciuitati erat,ut teftis in caufa quadam quç apud fenatu ttadabatur,uenire dedignatetur. miifus eft prætor, qui domi i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d intecro

-ocr page 120-

î8


CORNELII TACITI


intcrrogarct:cum uîrgf ncs Veftalcs in foro et l'udido audïn* quotfes nium dtccrenGuctus mosfucrit. Rcs co anno prolatas hand referred, ß' prenum forct,Gn.P(fonisSC Afînrj Galli fuper co negotio diuerfas fcotcH^ das nofccre, Pifo quanquam adfuturu fc dixerat Cæfar, ob id magis dum cenfebatjUt abfen tc principe, fenatus 8C équités poffent fua muniaft' ftincrc;dccorü Rcip. fore. Gailus,quiafpcciem libertatis PifopræceperaG nihil fadsinluftrcjaut ex dignitatepopuliRo. niQ cor am amp;nbsp;fub oculis faristcoqp conuentu Italiæ amp;nbsp;adfluennsprouincias, præfentiæ eius IcruaO^ da dicebat. Audience hæc Tiberio ac ßlence,magnis utrinc^ cotentionibß^ aóla,fcd rcs dilatæ.Etccrtamcn Gallo aduerfus Cæfarcm exortu eft, näß’ quinquennium roagiftratuum comida habenda: ut^ Icgionuß* ^uinqumniii legad qui antepræturam ca militia fungcbantur,iam tum prætoresdefbn^ rcntur:princcpsduodccim candidatosj'n annosfingulos nominaret.Haß“ dubium erat,cam fententiam aldus penetrate,ÔC arcana impert} tentarnT*' berius tame quafi augeretur poteftaseius, difleruingrauc moderationi tot cligcrc,tot differre:uix per (ingulos annos offenfioncs uitari, quauis pulfam propinqua fpcs foletur: quantu odrj fore ab his qui ultra quinqu^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nium propciantur^r'undc profpici poffe quæ cuiep tarn longo temporis(p^

do mens, domus, Fortuna: fuperbire homines edam annua dengnadoo^' quid ß honorem per quinquéniû agitentCquinquiplicariprorfus magiftr^' tus.fubucrtiIcgcs, quæfua fpacia exercendæ candidatoruinduftriæ,qü^' rendis^ aut potiundis honoribus Ratucrint. Fauorabili in fpccie oranW uim imperfj tenuit, cenfust^quorundam fenatorum iuuit.quomagis oquot;' w.Hcrbît« quod prcccs M. Hortali nobilis iuucnis in paupertate manifdl^ fuperbius acccpiffet.Ncpos erat oratoris Hortefii inlcótus à diuo Augull“’ mjijnepof Jejecies fefterdum ducere uxorem,fufcipcre liberos, ncclarifsitß^ familia cxdngucretur. Igitur quatuor fîlrjs ante limcn cudx adftantibusJo' cofentcndæ,quum in palatio fenatushabcrctur,modo Hortenfii inter o(^ tores fitam imagincm.modo Auguftiintucnsad huncmodum cœpit.

tt nbsp;nbsp;Patres conferipti, Hos quorum numcrum amp;nbsp;pucritiâ uidetis, non fpo”'

te fuftuli,fcd quia princeps monebat, fimul maiores mci merucrant ut pß' “ Rcros habcrent.nam ego qui no pccunia,non ftudia populi,nec^ eloqurß' “ dam gentile domus noftræ bonum uarietacctemporum accipercuelpaf^ tt rc potuiflem, fads habebam,ß tenues res mcæ ncc mihi pudori, ncc cui^jß^ « oncri forent : iuffus ab impcratore uxorcm duxi. En ftirps amp;nbsp;progenies confulum, tot didlatorum.necad inuidiam ifta, fed conciliandæ mifcrifof^ “ dix refcro.adfcquétar florente tc Cæfarquosdederishonores,intcrim Q' tt Hortenfii pronepotes.diui Auguflialumnosabinopiadefende. Indiß^ do Icnarus incitamétum Tiberio fuit,quo promprius aduerfaret, his fertn^ ucrbisufus. SiqU4Rîu«ipauperûeft,ucnirehuc,ÔCliberisfuispeterep^'

-ocr page 121-

ANNALÏVM LIBER lï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39

cunias cœpcrint, (înguli nunquam exatiabunt, Refp.dcfïciet.ncc fanèidco „ à maioribuscócenuni eft cgredi aîiquando relationem, K quod in cómune „ conducat loco fententiæ proferre,ut priuata négocia, res familiäres noft ras ,, hicaugeamusjcuminuidiafenatusôc principum,fiueindulfetint largitio/ „ nem,fiue abnuccint.non enim preces funtiftuc, fed efflagitatio intempefti/,, uaquidem 0Cimprouifa:cum alfjsde rebus conuenerint patres,confurgcre, ,•» amp;nbsp;numero attç ætate liberum fuoru urgere modeftiam fenatus,eande uim ,, in me tranfmittere ac uelut perfringere ærarium: quod fi ambitione exhau/ ferimus»per fcelera fupplendum eriudedit tibi Hortale diuus Auguftus pe -y, cuniam,fed non compellatus,nec ea lege utfcmper daretur.languefcet alio/ ,3 qui induftria,intendetur focordia,fi nullus ex fe metus,aut fpcs,ôi fecuri om nes aliéna fubfidia cxpe(ftabunt,fibi ignaui,nobis graues. Hçc atlt;ç talia „ quanquam cum adfenfu audita ab his, quibus omnia principum honefta atcp inhoneftalaudare mos eft, plures per filetium aut occultu murmur ex cepere.fenfitcp Tiberius. Si cum paulum reticuiftet, Hortalo fe refpondifte aitjcæterum G patribusuideretur, daturumliberiseiusducena feftertiaGnz gulisqui fexusuirilisefl’ent.egere alfj grates.Gluit Hortalus,pauore, an aui/ tæ nobilitatis etiam inter anguftias fortunæ retinêsmecç miferatus eft poft: hacTiberius quamuis domus HortéGi pudendam adinopiam dilaberet.

Eodem anno mancipij unius audacia,ni mature fubuentum foret,difcor/ dqsarmisiç ciuilibusRemp.perculiflet^Pofthumi Agrippæ fcruus,nomi ne Clemesjcomperto fine Augufti,pergere in infulam Planafiam, ÔC frau M deautuiraptu Agrippam ferre ad exercitus Germanicos no feruili animo concepit.aufaeiusimpediuittarditas onerariæ nauis. atcß interim patrata cæde,ad maiora Si magispræcipitiac5uerfus,furatur cinercs,ueduscp Co cam Ethruriæ promontoriu ignotis locis fefe abdit, donee criné barbamlt;^ promittcrct. nam ætate Si forma baud difsimili in dominum erat. turn per idoncos Si fecreti eiusfocios, crebrefeit uiuere Agrippam, occultis primum Fdlfut fermonibus,ut uetita folent, mox uago rumore apud imperitifsimi cuiufcç plt;t promptas aures, aut rurfum apud turbidos,eócp noua cupientes. atc^ ipfc adiré municipia obfeuro diei,necp propalam afpici, neep diutius qsdem lo/ « cis. fed quiaueritasuifu Si mora, falfa feftinatione Si incertis ualefeunt, re/

’ linquebat famam,autpræucniebat. Vulgabatur interim per Italiam ferua/ , turn munere deum Agrippam, credebatur Romæ. iamcp Hoftia inuedu * multitudo ingens, iam in urbe clandeftini coetus celebrabant, cum T iberiz

Um anceps cura diftrahere ,ui ne militum feruum fuum coherceret, an ina/ nem ctedulitatem tempore ipfo uanefeere fîneretî modo nihil fpernêdum, modo no omnia mctuenda,ambiguuspudorisacmetusreputabat.poftre Î mo dat negotium Salluftio Crifpo.ille è clientibus duos(quidam milites fu ‘ ilfe tradunt)delegit atcß hortatur, fimulata confcientiajadeant.ofterant pe/ “da cuniatn

-ocr page 122-

P. CORNELÎI TACÏTI


40


cuniam,Gdê,atlt;^ pencula polh'ceantur.Exequuntur ut (unijm crat.dei'n culati noótê i’ncuftoditam , accepta i'doneamanu uinólum claufo orem latiû traxere.percundâti Tibcno,quomodo Agrippa fatîlus efletC refpoß' Quomodo tu difle fertunquomodo tu Cçfar.Vt ederet focios fubigi n6 pocuit.necTib^ rius pœnâ ei'us pal am aufus,in fecreta palatq parte mtcrfici iufli't, corpus^ clam aufern'. Si quanquâ multi è domo principis équités^ ac fcnatores,fn' ftentaflcopibusjuuiireconfilqsdicerenturjhaud quæfîtum. Fineannia^ eus propter ædem Saturni ob recepta (îgna cum Varo amtßä, dudtu ™3nici,aufpicqsTiberq:ÔC£EdesFortisfortunæ Tiberimiuxta in hortin» Srfcrarfiw Cæfar didator populo Ro, legauerat: facrariû genti luliæ : effigies«? Eff^igùt diuo Auguftoapud Bouillas,dicâtur. nbsp;nbsp;C.Cœlio,L Pomponio CoSi

GfrmunrfKf Germanîcus Cæfarad v 11 Kalen.Iunias triumpbauit de Cherufeis CM tmmphat Angriuarfjs,quælt;^ aliæ nationesufep ad Albim colunt: ueôlafp'’' liajcaptiuijfimulachra montii4jfluminu,præliorum: bellumt^;quia confie^ re prohibitus erat,pro cófeóto accipiebatur, augebat intuentiu uifûs exiM* iplîus fpccies. currusep quincp liberis onuflus. fed fuberat occulta formi«^'’ reputantibuSjhaud profperu in Drufo pâtre eius fauorem uulgi.auûculti«’’ eiufdem Marccllum flagrantibus plebis ftudqs intra iuuentam ereptû: M ues Si infauftos populi Romani amorcs. Cæterum Tiberius nomine manici trecenos plebi feftertios uiritim dédit, fe^ collcgam confulatui eiü^ deffinauit.ncc ideo fynceræ charitatis fidem adfecutus.amoliri iuuenem ArrWrfuf nbsp;nbsp;honoris ftatuitjlruxit^ caufas,aut forte oblatas arripuit.Rex Arcbel^'

‘^ci£‘rex ^squinquageiîmû annum C^padocia potiebatur inuifusTiberio, qU'’“^ eum Rhodi agcntem,nullo officio coluiflèt. nec id Archclaus per fuperbi^ omiferat,fcd ab intimis Augufti monitus,quia florête C, Cæfarc, müH ad res orientis,intutaTiberti amicitia credebatur.Vtuerfa Cæfarum foM' le,imperiû adeptuseffielicit Archelaum matris literis, quç non diflimubti^ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filq ofFenfîonibusclementiam offerebat, G ad precandum ueniret.ilIeigM

rus do!i,ucl fi intelligere crederetur,uim metuens,in urbem properat : exc^ ptusep immiti à principe, Si mox aceufatus in fenatu, non ob criminaqM fingebâtur,fed angore,GmuI feflus fenio,amp; quia regibus æqua nedum in^ lt;nbsp;ma infolitafunt,fînemuitæfponteanfatoimpleuit. Regnum in prouiM^ redaôtum effifrudtibus^ eius leuari pofle cétefimæ ueôligal profeffius Ducentepma far,duccntefîmam in pofteru ftatuit. Per idem tempus Antiocho inftUMM penorum,PhilopatoreCilicum regibus defun élis, turbabanturnatiooeS’ ïMopdtor Komanum,alr)sregium imperium cupientibusiamp;prouinciæ^yy syrU ludæa fcffiæ oneribus diminutionétributiorabant, Igiturhæc,^^^

Armenia quæ fupra memoraui apud patres diffieruit, nec polfe motum rientê nifi Germanici fapientia coponi.Nam fuam ætate uergcre,Drufi^^ dum fatis adolcuifle. Tune decreto patrum permiflæ Germanico proU«'’'

-ocr page 123-


ANNALIVM LIBER II


il

ilt;

11

0

II

tl

)« ÿ

cîæquæ mari diuiduntur,maius(^ imperium quoquo adiffet,^ his qui for tcautmifluptincipisobtinerent. Sed Tiberius demouerat Syria Crcticum Sillanum per adfinitatem connexum GermantcojquiaSillani filia Neroni uetuftifsimoliberorum eius paôlaerat,præfecerat(^ Gn.Pifonem ingenio Gn.Pffo uiolêtumjKobfequi} ignarumJuGtaferocia à pâtre Pifone, qui ciuili bello refurgentesin Africa partes acerrimominifterioaduerfus Cæfarem iuuit, mox Brutû Si Cafsium fecutus, côceflo reditu, petitione honorû abftinuit, donee ultro ambiretur delatum ab Augufto confulatum accipere.fed præ/ ter paternes fpiritus, uxorisquoeç Planem a: nobilitate amp;nbsp;opibus accende/ Fbncina en, baturîuixTiberiococedere,liberoseiusutmukûinfradefpcôtare:necdu Pi[oni$uxor bium habebatjfe deleôtum, qui Syriæ imponeretur ad fpes Germanici co/ hercendasxredidere quidam data Si àTiberio occulta mandata, amp;nbsp;Planci/ nam baud dubie Augufta monuit muliebri æmulatione Agrippinam infe aâdi.diuifa nancç Si difeors aula erat,tacitis in Drufum,aut Germanicum ftudqs. Tiberius ut proprium ôC fui fanguinisDrufumfôuebat.Germani/ co alienatio patrui, amorem apud cæteros auxerat, Si quia claritudine ma/ terni generis anteibat,auum M. Antonium, auunculum Auguftum ferés, contra DrufoproauusequesRo. Pomponius Atticus dedecere Claudio/ pomponiut rum imagines uidebat.ôè coiunx Germanici Agrippina,fœcunditate ac fa Atnetw ma Liuiam qxorem Drufî præcellebat.fed fratres egregie cocordes, Si pro ximorû certaminibus inconeufli. Ncc multo poft Drufus in 111 yricû miflus

il

eft,utfuefceretmilitiæ,ftudialt;^ exercituspararet,fimul iuuenem urbanolu xu lafciuientê melius in caftris haberi Tiberius, fet^ tutiorê rebatur, utroeç filiolegionesobtinente» Sed Sueui prætendebantur auxilium aduerfus Cherufeos orantes nam difeeftu Romanorum ac uacui externo metu,gen/ tis adfuetudine, turn æmulatione gloriæ arma in fe uerterant. uis natio/ num,uirtusducû in æquo: fed Maroboduum regis nomen inuifum apud Maroboduui. populäres, Arminium prolibertate bellante fauor habebat.Igitur non mo Armmiw ehe do Cherufei foeqep eorum, uetus Arminq miles, fumpfere bellum, fed c regno etiâ Marobodui Sueuæ gentes,Seranones ac Langobardi defecere ad eum.quibus additis præpollebat, ni Inguiomerus cum manu clientû ad Maroboduum pcrfugiftet,nô aliam ob caufam, quiafratris filio iuueni, i^^uiomcru$ patruusfenex patere dedignabatur. Diriguntur acies pari utrinc^ fpe, nec ut olim apud Germanos uagis in curfîbus,autdificôlas per cateruas. quip/ pe longa aduerfus nos militia infueuerât fequi figna,fubfidiis firmari,di(fta imperatorû accipere. Ac tune Arminius equo coluftrans cunâ:a,ut quofcp aduedus erat,rcciperatam libertatem, trucidatas legiones, fpolia adhuc ÔC tela Romanis direpta, in manibus multorum oftentabat: contra fugacem Maroboduum appellans,prçliotûexpertem,Herciniçlatebrisdefcnfum, acraox perdona ÔClegationes peiiuiftefœdus,proditorem pattiæfatelli/ ‘

d 5 tem

-ocr page 124-

4i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII . TACITI

tem Cæfaris, baud minus i'nfcnfïs animisexturbandu Varu Quintili^ interfecennt:meminiflênt modo tot præliorû,quorum eucntu, K ad mum eieólis Romanis fan's probatû,penes utros fumma belli fucrit.

in^uiomeruf Maroboduusiadlantiafuiautprobrisin hofteabfl:inebat,fedInguiotn^^ cheru/cut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenens,illo in corporc decusömne Cherufcorû,illiuscôfîlfjs gefta,^';'^

profperececiderint,teftabatur:uæcordcm Arminium, SC reru nefcium nam gloria in fe trahere,quonia tresuacuaslcgionesetducem fraudisig’’^ rum pcrfidia decepcrit,raagna cum clade Germaniç amp;nbsp;ignominia fua,cUtP coniunxjcum filius cius fcruitiu adhuc tolcrent. At fe duodecim legionibu^ pctitum duce Tiberio,illibatam Germanoru gloria fcruauilfe, mox con(i^' tionibus æquis difccifummecp pœnitere quod ipforu in manu fit, intcgt^ aduerfusR-omanos bellum anpaccm incruentamalint. Hisuocibusin' cxcrcituspropriæquolt;^ caufæ ftimulabant.cum a Chcrufcis Laf gobardist^ pro antique dccprc.aut recente libcrtatc,ôC contraaugendç minationi ccrtaretur.Non alias maiore mole cocurfum.neq? ambiguo ma/ gis euentu, fufis utrinep dextris cornibus. Sperabatur^ rurfum pugna, a* Maroboduus caftra in colics fubduxiffet. Id fignum pcrculfi fuit, ô£ crania

Marcomanni fugispaulatim nudatusin Marcomannosc6cefsit,mifit(^ legatos ad Tib^ rium oraturosauxilia.Rcfponfum eft.noiurecum aduerfusCherufeosat' ma Romana inuocare ,qui pugnantis in cunde hofte Romanos nulla op^ xnKrtff k/ iuuiflct.Mifius tarnen Drufus,ut retulimuSppacis firmator. Eodem ann® terr^mo^ daoçjçcitjj /\[j^ijf-ljcs(onlapfx,no0iarttomotu terræ,quo impfO nifior grauiort^ peftis fuit. neep folitum in tali cafii effugiu fubucnicbatia aperta prorumpcndi,quia diduêtis tern's hauricbantur. SedifiTe immenfo^ motes, uifa in arduo quæ plana fuerint, cffulfilfe inter ruinam ignes meipa sordid»/ rant. Afperrima in Sardian os lues plurimum in eofdcm mifcricordiç traxit nam cencies feftertium pollicitus Cæfar : Si quantu ærario,aut fifeo pende^ Mdgwff« bant,in quinquennium rcmifit.MagnetcsaSipylo,proximidamnoacte/ Tcmnij medio habiti. Temnios,Philadelphcnos,Acgæatas,ApoIlonienfes,quit^ Philddeb MofceniautMaccdones Hyrcaniuocantur,6i Hicrocæfareâ,Myrinani) phent Cytnen,Tmolulcuan'idemintempustributis,mittig ex fenatuplaçait» ApoJlo^tümfcf qnipræfcntia fpcólaret,refoueret€^.delcól:useft M. Aletusè prætorqs,nt lAofccni confulari obtinente Afiam æmulatio inter pares, K ex co impedimentutfl Hitroffprfd on'retur.Magnifîcâinpublicû largitionem auxitCçfar,haud minus grata ^yriM libcralitate,quod bona Aemiliç Mufç locuplctis inteftatç petita in fifcuin» Lepido cuius è domo uidebatur: Si Patulei diuitis cquitis Roma* Aewgt;I. w°Mp hærcditatc ( quan^ ipfè hæres in partelcgeretur ) tradidit M. Seruilio» Patuldut qncm prioribusnecp fufpeólistabulisfcriptum compererat, nobilitatéutti ulcp pecunia iuuanda præfatus. Neep hæreditatê cuiufquâ adrjt, nifi cut« amicitia metuilTet:, Ignotos ÔC alijs infenfos, eóqp principcm nuncupanteS procul

-ocr page 125-

ANNALIV5Î LIBER II

procul arcebât.Cæterû ut honeftam innocentiu paupertatê lcuaüît,tta pro digosSiob flagitiacgétes Vibidium Varroné,Mariû Ncpoccm,Appium Appianum,Cornelium Sullara,Q. Vitellium mouitfenatu,autfpôtccede re paiïus eft.Iifdem temporibus dcum ædcs uetuftate auc igni aboliras cœ/ ptas^ ab Augufto dcdicauit,Libero Libftæ^ ÔC Cereri,iuxta circum ma ximum,quas Aulus Poft humius dictator uoucraueodémcp in loco ædem Floræab Lucio ôC Marco PublicqsædilibuscôftitutamtôC lano templum, quod apudforum olitorium C.Duillius ftruxerat: qui primus rem Roma/ namprofperemarigcfsit,triumphumcpnaualemde Pœnismeruit.Spci ædes à Germanico (acratur-.hanc Atilius uouerat codera bello. Adolefce batinterealexmaieftatis.Et Apuldara Variliara fororis Auguftineptcm, /puMavT^ quiaprobrofisfermonib. diuum Auguftura acTiberiura,Si matrem cius inlufiftet, Cæfaricç connexa adulterio teneretur, maieftatis delator arccßc/ bat. De adulterio fatis caueri lege Iulia uifum. Maieftatis crimen diftingui Cçfar poftulauitjdânari^ fi qua de Augufto inreligiofe dixiftet.ln fe ia^a nolle ad cognitionem uocari.lntcrrogatus à côfulcquid de biscenferet,quç de matre eiuslocuta fecus,argucret, reticuit. dein proximo fenatus die illius quoep nomine orauitjue cuiuerba in cam quoquo modo habita crimini foz réf.liberauit^ Apuletamlege maieftatis.adultcrti grauiorêpœnam depre catus,utexcmplomaiorum propinquis fuis ultra ducentefimu lapidem re? moueretur fuafit. Adultcro Manlio Italia atep Africa interdidu eft. De prætorcin locum Vipfanq Galli quern morsabftulcrat,fubrogando,ccrta men inceflit.Germanicusatep Drufus(nam etiam turnRomae crant)Hate num Agrippam propinquu Gctmanicifoucbant: contra plericp nitebanz tur,ut numerus liberorum incandidatispræpolleret.quod lexiubcbat.læ/ tabatur Tiberius cum inter filioseiusK leges fenatus difeeptaret. uióla eft: fine dubio lex.fed neep ftatim ôC paucisfuffragrjstquomodo,etiam cum ua letentjcgesuinccbantur. Eodcra anno cœptû in Africa bellum,ducc ho ftiumTacfarinatc.is natione Numida,in caftrisRomanis auxiliariaftipe/ dia meritus,mox defertor,uagos primum. St latrocinqs fuctos ad prædam St raptus congregate, dein more militiæ per uexilla,0t turraas componere, poftremo non inconditæ turbæ, fed Mufulanorum dux haberi * ualida ca gens,St folitudinibus Africç propinqua,nullo etiam turn urbium cultu,cœ pit arma, Maurosep accolas in bellu traxit.dux St his Mazippa. diuifusep exercitus : utTaefarinas leôlos uiros, St Romanû in modum armatos caz ftrisattineret,difciplinaStimperhsfucfceret: Mazippaleuicum copia incêz

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Z- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Z-,' • 1 • I J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etbinoîrfcm

diaSt cædes,8t terrore circumfcrret. copulcrantcp Cmithioshaud Iperncn dam nationê in eadé, cû Furius Camillus procóful Africæ lcgioné^ quod fub fignisfociorû,in unucóduóhosad bofte duxit, modicam manû,fi mub titudinem Numidarum attp Mautoru fpeólares.fed nihil xquc caucbatur

quÄtn

-ocr page 126-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

quàm ne belfum metu éludèrent. fpe ufdorîæ indudi funt, ut uincerentuf* Igi'tur legio mediojeues cohortes,duæcp alæ in cornibus locantur, nec Tac farinas pugnam detracÆauiufuiî Numidæ, multos^ poft annos Furio no mini partum decusmilitiæ.nam poft ilium rcciperatorê urbis, fîlium^duS Camillum,penes alias familias imperatoria laus fuerat.Atcç hic quem morauimus bellorum expers habebatuneo pronior Tiberius res geftasa^ pud Senatum ceIebrauit,ÔC decreuerepatres triumphalia infignia.quo« Camillo ob modeftiam uitæ impune fuit. Sequens annus Tiberiura Germdnicus tio, Germanicum iterum confules habuit, fed eum honorem' GermanicüS iterum Cos, inqtapud urbem Achaiç Nicopolim,quóueneratper Illyricam oramuiló , fratre Drufo,in Dalmatia agête, Hadriatici, ac mox lonq maris aduerfan* oauigationé perpeftus. igitur paucos dies infumpfit refîciendæ clafsi,fîtnal ßnus AdiacauidloriaincIutoSjôê facratasab Auguftomanubias,caftra(^ Antoni) cum recordatione maiorum fuorum adrjt.namcp ei,ut memoraoi’ auunculus Auguftus » auus Antonius erant, magnat^ illic imago triftiutf’ Athetiie Iætorum(^.Hincuêtum AthenasTœdericpfociæamp;uetuftçurbisdatutfl)

ut uno lidorc uteretur. Excepere Græciquæfitifsimis honoribusuetera fuorum fada didat^ præferentes,quo plus dignationis adulatio habe* ret. Petita inde Euboea, tramifit Lcsbum,ubi Agrippina nouifli'mo parti* luliam edidintum extrema Afiæ, Perinthumc^ ac Byzantium Thracia^ urbes, mox Propontidis anguftias,amp; os pon ticum intrat, cupidine ueterc* locos,amp; fama celebratos nofeendi : paritert^ prouincias internis certamini' Srfwotfcrdc«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut magiftratuum iniurijs feflas refouebat. atlt;^ ilium in regreftii fact*

fLra Samothracum uifere nitentem, obuq aquilonesdepulere.Igitur alia^ qu? Colophon ibi uarictatefortunæ, ôC noftri origine ueneranda,relegit Afiam,adpcllit4 ciariut A- Colophona ut Clari) Apollinis oraculo uteretur. Non fœmina illic, ata' pud Delphos,fed certis è familrjsôC fermé Miletoaccitus facerdos,nü/ merum modo confultantiû ôi nomina audit:tum in fpecum degreftus hatv fta fonds arcani aqua, ignarusplerunt^ Iiteraru,ÔC carminumgt;edit relpofa» uerfibus compoiîtis fuper rebus quas quis mente côcepinôi ferebatur,G£t/ Or4c«for«w manicoperambages(utmosoraculisjmaturû exitium ceciniftè. At Gölt; at^iro properantius deftinata inciperet, ciuitatem Atheniélîum turbido inceffu exterritâ oratione fæua increpat, oblique Germanieu perftringcnA quod contra decus Romani nominis non Athenienfes totcladibusextifl^ dos,fed colluuiem illam nationum comitate nimia coluiftet. hosenim dl* MithridatisaduerfusSulIam,Antontj aduerfùs diuum Auguftum focioS-etiâ uetera obiedabat, quæ in Macedones improfpere, uiolentcr in fuosfÇ ciftentjoffenfus urbi propria quolt;^ ira,qui Theophilû quêdam Areo iodi/ ciofaIG damnatûjprecibusfuisnô concédèrent. Exin nauigationeceleriptt Cycladas,ÔC compendia maris adfequitur Germanicum apud infulat”

Rhodutfl

-ocr page 127-

ANN AL IVM LIBER 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'4$

.Rhodunijhaud nefciu quibus infcdadonibus petitus forenfcd tart ta man/ fuetudine agebat,ut cum orta tempeftas rapcret in abruptajpofTctt^ intcri/ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus 1 nimici ad cafum referri,mifcrit trircmeisquarum fubßdio difcrimini exi

’ \mcretur.Nec^ tarnen mitigatus Pifo, 8C uix diet moram perpcflus, linquit * nbsp;nbsp;nbsp;. Gcimanicum,præucnit^:ô{ poft^ Syriam aclegionesattigit, largitionc,

ambitu infimos manipularium iuuando,cum uetercs centuriones, tcueros ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tribunos demoucret, locacç eorû clientibus fuis,uel dcterrimo cuicç attribu

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. crct,defidiam in caftris, licentiä in urbibus, uagum ac lafciuiencé per agros

' ^militem fineret,eo ufc^ corrupcionis prouedlus eft,ut fcrmonc uulgi, parés Pares IfgionS * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legionum haberetur.Nec Plancina fe intra decora fœminis cenebat,fed ex/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ercitio equitumjdecurfibus cohortium intcrene-.in Agrippinam, in Germa

gt; ni'cum contumcliasiacere,quibufdam etiam bonorü militum ad mala obfe I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia promptis,quod baud inuito imperatore ca fieri occultas rumor incide

I bat. Nota hæc Germanico,fed præuerti ad Armeniosinftantior cura » fuit. Ambigua gens ea antiquitus non modo ingenfis, fed fitu terrarum, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo noftris prouincijs late prætenta, penitus ad Medos porrigitur, maxi/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mislt;^ imperqs interieétûet fçpius difcordes funt,aduerfus Romanos odio,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umjquodisprimaabinfantiainftituiaôicultum Armeniorum æmulatus,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenatUjepuliSjôCquçaliabarbaricelcbrantjproceresplebemcpiuxtadeuin

' quot;nbsp;xerat.loiturGcrmanicus in urbeArtaxata adprobantibus nobillbus, cir/ . , cumfufamultitudinc,infi§neregium capitieiusimpofuit.cçteriuenerantes

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regem, Artaxiam côfalutauerc,quod i’iiiuoeabulum indiderant ex nomine Artdxi«

urbis. AtCappadocesinformamprouinciæredaôl:i,Q.Veraniumlega c^j^cranius turn accepere.5lt;quædâexregqstributisdeminuta,quomitiusRomanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

imperium fperaretur. Comagenis Q. Seruaus præponitur, turn primû ad Scr««4s iusprætoristranslatis. Cunda^ focialia profpere compofita,nonideo lætum Germanies habebant ob fuperbiâ Pifonis, qui iulTus partem legio/ num ipfe,autper filium in Armeniam ducere,utrunt^ neglexerat.Cyrri de mum apudhyberna decumælegioniscouenere, firmatouultu Pifo aduer/ fus naetum,Getmanicus ne minari credcretur,ÔC erat ut retuli clemêtior.fed amici accendendis offenfionibus callidi, intendere uera, adgercre falfa, ip/ fumlt;^ 54 Plancinam,at filios uarqs modis criminarûpoftremo paucis fami liarium adhibitis, fermo ceptus à Cæfare, qualé ira SC difsimulatio gignit. Refponfum à Pifone precilsuscontumacibus, difceflcrantcç opertis odrjsî poftep rarusin tribunali CæfatisPifo,SC fi quâdo adfidcret,atrox,ac dificn tire manifeftus.uox quoeç eius audita eft in couiuio, cum apud regem Na/ bateorûcoronç aureç magno pondéré Cæfari SC Agrippinæ, leuesPifoni SC cçtcris offerrent,principis Romani, nô Patthi regis filio cas cpulasdari: abiecitt^

-ocr page 128-

P. CORNELTI TACITI

abicdt^'fîmüIcoronâjKmuItain luxum addi'di't.quç Germanico quan$ acerbajtolerabantur tarnen. Inter quæ ab rege Parthorum Artabano K' gah uenere, mi'ferat amicinam ac fœdus memoraturos, öi cupere renouât* dextraSjdaturumqp honori Germania,utripam Euphratisaccedercnpe^ re interim ne Vonones in Syria haberetur, neu proceres gentium propi»^ quis nuncijs ad difcordias traheret. nbsp;nbsp;Ad ea Germanicus de focietate

manorum, Parthoru«^ magnifîce:de aduetu regis, Si cuItu fui cum dccot^ ac modeftia refpondit. Vonones Pompeiopolim Ciliciæ maritima urbtw» amotus eft.datum id no modo precibus Artabani, fed cotumeliæ Piföm^ cui gratifsimus erat ob plurima officia amp;nbsp;dona,quibus Plancinam deuinX^] Gcrnidnicus rat. M.SillanojL. Norbano Coss. Germanicus Aegyptum profîcifdc in Aegyptum cognofcendæ antiquitatis,fed cura prouinciæ prætendabaf. leuauitc^ ap^f tis horreis pretia fruguï multa^ in uulgus grata ufurpauit, fine milite inc^ dcrepedibus inteótis,K pari cum Græcis amiótUjP.Scipionis æmulationf» quem eadê faólitauiflè apud Sicilia, quamuis flagrante adhuc Pœnoriiô’ bello accepimus. Tiberius cultu, habitu^ eius lenibus uerbis perftrid® acerrimèincrepuit, quod cotra inftituta Augufti non fpóte principis, xandriam introiflêt. nam Auguftus inter alia dominationis arcanajuetitià nifi permiffujingredi fenatoribus aut equitibus Romanis illuftribus, fepo^ fuit Aegyptum : ne fame urgeret Italiam, quifquis cam prouinciam, clan/ ftra^ terræ ac maris quauis leui præfidio aduerfum ingentes exercitus inf^ differ. Sed Germanicus nondum coperto profedlionem earn incufari Nil^ C4»op«w fubuehebatur jorfusoppido à Canopo. Codidereid Spartaniob fepultn illic reótorem nauis Canopum, qua tempeftate Menelaus Græciâ répétés diuerfumadmareterram^ Libyam delatus.Indeproximum amnisosdi' Urrculn Acgt; catum Herculi,quem indigenæ ortum apud fe Si antiquifsimum perhibeG gyptius anti/ eos^ qai poHea pari uirtute fuerint in cognomentum eusadfeitos. MoS ^utfsimuf nbsp;nbsp;nbsp;ucterum Thebarum magna ueftigia, amp;nbsp;manebat ftrudlis molibusli/

teræ Aegyptiæ,priorem opuientiam complexæn'uflûs^ èfenioribus faert dotum patrium fermone interpretari, referebat habitaffe quondam feptin genta milia ætate militarnatc^ eo cû exercitu regem Rhamfen Libya, Aetbj opia,Medis(^ amp;nbsp;Perfis,amp; Baólriano,ac Scythia potitu, quas(^ terras Suri Armentj^,Ä cótigui Cappadoces colunt, inde Bithynum, hinc Lyciut” ad mare imperio tenuiffe. legcbantur S: indida gentibus tributa, ponduS argcnti Si auri,numerus armorum,equorum^, Ô2 dona templis cbur,at^ odores,quas^ copias frumenti Si omnium utenfîlium quæc^ natio pende retjhaud minus magniflea quàm nunc ui Parthorum, aut potentia Roma/ na iubent.Cætcrum Germanicus alqs quoeç miraculis intédit animu, qu® Mfw/iom'î flt;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipua fuere Memnonis faxea effigies, ubi radijs folis iôta cft uoca/

xeAe^giet km fonû reddens: difieétascç inter Si uix peruias arenas, inftar montiutn eduda:

-ocr page 129-

ÀNNALIVM LIBER II

47

cdudlçPyramides certamine K opibus regumjacus«^ cffofla humo fuper Pyramides fluentis Nili reccptacula,atcp alibi anguftiæ,8C profunda altitudo,nullis in gt;nbsp;quirentium fpacqs penetrabiles.Exin uentû Elephantinen ac Syencn,clau/ ftra olim Romani impertj,quod nunc rubrum ad mare patefeit, Dum ea æftas Gcrmanico plures pet prouincias tr âGgitur, baud leuc decus Drufus Drufm quçfiuit inliciés Germanos ad difeordias, utep fradto iâ Maroboduo ufcp in exitium înGfteretur.Erat inter Gotones nobilisiuucnis nomine Catual/ dajprofugusolim ui Marobodui^ôî tune dubqs rebus eiusultionem aufus. Is ualida manu fines Marcomannorû ingreditur, corruptis^ primoribus ad focietatem, inrumpit regiam,caftcllum(^ iuxta fitum.ueteres illic Sueuo rum prædæ, ôC noftris è prouineqs lixæ, ac negotiatorcs reperti, quos ius commererjj dein cupido augendi pecuniam,poftremum obliuto patriç fuis qucnc^ ab fedibus hoftilem in agtum tranftulit. Maroboduo undiq? de/ ferto,nô aliud fubßdium quam mifericordia Cæfarisfuit.tranfgreflus Da/ . nubium,qua Noricam prouinciâ præfluit,feripfit Tiberio, no ut profugus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f’’®

aut fupplex,fed ex memoria prioris fortune: nam multis nationibus clarif/ fimum quondam regem adfeuocantibus,Romanam amicitiâprætulifle. tefpófum à Cæfarc,tutam ei honoratâmep federn in Italia fore,G maneretî fin rébus fuis aliud conduceret, abiturum fide qua ueniflet. cætetum apud fenatum dificruit,non Philippum Athcnicnfibus,nô Py rrhura,aut A ntio cbumgt;populo Romano perinde metuendos fuiffe.Extat oratio qua magni tudinem uiri,uiolentiara fubicótarum ei gentium,»: quàm propinquus Ita/ liæ hoftiSjfuacp in deftruendo eo confilia extulit. EtMaroboduus quidem Maroloduut Rauennæ habitus,fi quandoinfolefcerétSueui,quafi rediturusin regnum oftentabatur. fed non exceffit Italia per duodeyiginti annos, confenuitt^ multumimminutadaritateob nimiamuiuehdi cupidinem»Idem Catual/ dæ cafus, neep aliud perftJgium. pülfus baud multo poft Hermundurorû opibus,ScVibilio duce, rcceptus^, forum lulium Narbonenfis Galliæ co/ loniam mittitur. Barbariutrunc^ comitati,ne quietasprouinciasimmixti tutbarent,Danubium ultra inter flumina Marum Si Cufum locâtur, dato Marus rege Vannio gentis Quadorum» Simul nunciato regem Artaxiam Ar/ menqs à Getmanico datu, decreuere patres,ut Gcrmanicus atep Drufus ouantes urbem introirent.ftrucfti Si arcus circum latera templi Martis Vlto ris cum effigie Cxfatum jætioreTiberio quia pacem fapientia firmauerar, quàm fi bellum pet actes confeciffet. nbsp;nbsp;nbsp;Igitur Rhefeuporim quoep Thra

ciæ regem aftu adgreditur. omem cam nationcmRbœmctalccstenucrat. quo defunóto Auguftus partem Thracum Rhefeuporidi fratri eius,parte filio Cotyi permiGt.In eadiuifione arua. Siurbes,SiuicinaGrxeis, Cotyi: quod incultu,fcrox,adncxum hoftibus Rhefeuporidi ceffit : ipforumc^ re/ gum ingenia,illi mite,Si amocnu,huic attox,auidum, Si focietatis impaties

erat

-ocr page 130-

48

P. CORNELII

eraf.ôC primo fubdola concordia egerc,mox Rhefcuporis egredi tere in fc Cotyi data,K refîftenti uim faccrc,cunôtâter fub Augufto,qüc’’’ autorem utriufcp regnifîfperncreturjUindîcem metuebat-enimucroauJ*^ muratione pnndpts,immitcere latronum globos,exdnderecaftella i belIo^Nibii æque Tiben'um anxium habebat, quàm necompofîtaturbâ^ rcntur.deli’git centurionem qui nundarct regibus,ne armis difccptarcnt timlt;^ à Cotyediminafuntquæparaucratauxilia Rhefcuporis fîôlarno^^ ftia poftulat cundem in locû coiretur,pofle de controuerfiis colloquio traiy figi.nec diu dubitatum de tcmporejocojdein conditionibus: cum alter litate,aker fraude cunda inter fe cocedercnt acdperentr^, Rhefcuporis fall' ciendofut diiflabaCfcederi conuiuium adticit,traôtac^ in multâ noólctnk titia per cpulas ac uinolentiâ,incautum Coty n,5f poftquam dolum intdff' Kofpitides xerat,(acraregni,eiufdem familiædcos,6i holpitalismenfasobteftanteai;

cathenisonerat.Thracia«^ omnipotitusfcripfitad Tiberiumjftruótaslil’’ iniîdiaSjpræuentum infidiatorem, Gmul bcltum aduerfus BaftarnaSjStf thascß prætendensjnouis peditû Si equitum copijs fefe fi'rmabat.MolIit^ rcfcripiû,fi fraus abeffetjpoflè eum innocentiæ fi'dercxçtcrum necp fenatu niG cognitacaufaj'us SC iniuriam difcrcturos.proindc tradito Coty^ ueniretjtransferre'tcç inuidiam criminis. Eas literas Latinius Pandus pf*’ prætor MœGæcum militibus quis Cotys traderetur in Thraciâ miGt.Èli^ fcuporis inter metum Si iram con(fiat:iis,malait patrati quàm incepti facina ris[reuseflè:occidiCotyniubet,mortem^ fponte fumptam emenoW' Nec tarnen Cæfar placitas femel artes mutauit,fed defundo PandojqutiJ Pow.Fkccw Gbiinfenfùm Rhefcuporis arguebatjPomponiumFlaccum uctcrcm ftipa' dqs, amp;nbsp;ardta cum rege amidtia, eocp accommodatiorem ad fallendum, öl’ id maxime MœGæ præfecit.FIaccus in Thraciam tranfgreflTus, per ingcfl/ tia promifla.quamuisambiguum Si. Cceîera fua rcputantem,perpulit,utpf^ GdiaRomanaintraret.circundata hincrcgi fpecic honorisualidamanuî» tribunik^j SC centuriones, monendo, fuadendo,amp; quanto longiusabfcc^l^ bat apertiorecuftodia,poGremognarum necefsitatis inurbcm traxere« Accufatusin fenatu ab uxore Cotys damnatur, ut procul regno tcncrctüf' Thraciain Rhœmetalcen Glium, quem paternisconGIqsaducrfatum coo' Treieüetttu Rabat,inc^ liberosCotyisdiuiditur. qsc^nondum aduItisTrebelIcnU^ ^fut Rnfuspræturafunôtus datur,quiregnum intérim trad:aret,cxemplo quo maiores M.Lepidû Ptolemæi liberis tutorem,in Aegyptû miferant. Rh^ fcuporis Alexandria deueä:us,arcp illicfugam tentans,an Gótocriminein' Vo«o»«^- terGcitur» Per idem tempus Vonones, que amotum in Ciliciam memorJ glt;tmtcnttit uijcorruptiscuftodib.cffugeread Armenios,indein AlbanosHeniochól* que SC cófanguineu Gbi regem Scytharu conatus cft, fpecie uenddi. omiBÏ^ pyrditmt flu, maritimislocis,auia faliuó petijt, mox pernidtate equi ad am né Pyramun» contendit

-ocr page 131-

ANNALIVM LIBER II


49


contendit,cuius pontes accolæ ruperant audita regis fuga,nec^ uado pene/ fl nbsp;nbsp;nbsp;trari poterat. Igitur in ripafluminis à Vibio Frontone præfec^o equitu uin

fl citur; mox Remius Euocatus priori euftodiæ regis adpofitus, quafi per ira fl nbsp;nbsp;nbsp;gladioeum tranGgit, undetnaior Gdes, confeientia fceleris Si metu iudicq

fl mortemVononiinlata. AtGermanicus Aegyptoremeansjcunôlaquæ Germatticut apud legiones aut utbes iuflèrat,abolita, ucl in contrarium uerfa cognofeit» hinc grauesin Pifonem contumeliægt;ncc minus acerba quæ ab illo in Cæfa

If rem tentabantur.Dein Pifo abire Suria ftatuiCjmox aduerfa Germanici ua fl letudine detentuSjubi recreatum acccpit,uota^ pro incolumitate folueban i* tur,admotas hodias, facriGcalem apparatum, feftam AnciochenGum pie/ fl bem jper lidlores proturbat.Tum Sclcucia degreditur opperiens ægritudi/ t nem quæ rurfum Germanico acciderat. fæuam uim morbi augebat perfua

Go ucneni aPifone acccpti,0i repcriebantur folo ac parietibus erutæ huma/

i nbsp;nbsp;nbsp;plumbeis tabulis infculptum,femufl;i cineres,ac tabe obliti,alialt;^ maleGcia, iJialeficM

fl quis creditur animas numinibus infernis facrari. Gmul mifli à Pifone incufa t bantur ut ualetudinis aduerfa rimantes. Ea Germanico baud minus ira cp I per metu accepta,G limen obGderetur, G efîundendus fpiritus fub oculis ini lt;nbsp;micorum foret,quid deinde miferrimæ cóiugi,quid infantibusliberis euen/ J turumClentauideriueneGcia'.feftinare ÔCurgerc ut prouinciâ,ut legiones fo if lus habeatîfed non ufcp eo dcfedlum Germanicû,ncc^ prçmia cædis apud } interfedlorem manfura. componir cpiflulas quis amicitiam ei renunciabat.

Adduntplericçiuflum prouinciadecedere.nec Pifomoratusultra,nauis

) nbsp;nbsp;nbsp;Gnis aderat.adfiftentes amicos in hune modum adloquitur. Si fato con oratio Gcr^

/ nbsp;nbsp;nbsp;cederem,iuftus mihi dolor etiam aduerfus deos effet,quod me parentibus, f^anici mori

J nbsp;nbsp;nbsp;liberis,patriæintraiuuentam prçmaturoexitu rapcret.nuncfcelercPifonis

, nbsp;nbsp;nbsp;ÔC Plancinæ intcrccptus ultimas preccs pedtoribus ueftris rclinquo, refera/

t nbsp;nbsp;nbsp;tis patri ac fratri quibus acerbitatibus dilaceratus,quibus inGdfjs circumuen

tus miferrimâ uitam peifimâ morte Gnierim .Si quos fpes meæ,G quos pro pinquusfanguis,etiam quos inuidiaerga uiuentcm mouebat,inlachryma/

/ bunt,quondam Gorcntem,8i tot bellorum fuperfl;item,mulicbri fraude ce/

} nbsp;nbsp;nbsp;cidiiïe.Erituobislocusquetendi apud fenatum, inuocandileges. Non hoc

) nbsp;nbsp;nbsp;præcipuum aniicotum munuscft,profequi defundlum ignauo queftu, fed

/ nbsp;nbsp;nbsp;quæuoluerit meminifle,qux tnandauerit exequi.flebunt Germanicum cti/

I nbsp;nbsp;nbsp;am ignoti.uindicabitisuos, G me potius quàm fortunam mcam fouebatis.

1 nbsp;nbsp;nbsp;Oftendite populo Romano diui Augufli neptê,eandemlt;^ coniugem me/

't ammumeratefex liberos. Mifeticordiacum accufantibuserit,Gngétibus(^ î nbsp;nbsp;nbsp;fcelefta mandatajaut non credent homines,aut non ignofeent. lurauere

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e amici

-ocr page 132-

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELTI TACITI

am ici,dextratn moricntis contingentes,fpiritum antè quàm ultione amiH^ ros.Tum aduxorcm ucrfus,permeinoriam fui,per communes liberos otâ/ uitjcxuefet ferociâ,fæuienti fortunæ fummitteret animû,ncu rcgrcHa in ur' bem æmulatione potentiæ,ualidioresinritarct,Hæcpalàm, Si aliafccrctth perquæoflenderecrecJebaturmetum exTiberio. Neep mulfopoftcX' ééi-mdnici tinguitur ingentiluólu prouinciæ,amp;circumiacentiûpopulorumJndolueflt;; Ctf.mon exterænationesregesc^Hanta illicomitasin focios, manfuctudoin hoftesï uifu^ Si auditu iuxta ucnerabilis,cum magnitudiné ôl grauitatem fumm^î fortunæ retineretj'nuidiam Si adrogantiam cffugcrat.Funus (îne imagin‘d bus amp;nbsp;pompa,per laudes,SC memoriam uirtutum eius célébré fuit.Et crafl^ qui formâ,ætatcm, genus mortis, ob propinquitate etiam locorum, in qui/ Gftwrf«zc«f bus interiir,Magni Alexandrifatisadæquarcnt.Nâ utrunqj corporedcci’ Alexandra to^i^cnetc infignuhaud multum trigin ta an nos egreßum, fuorû infidiiscJ^/ comparâtes femasinter gentes occidiße* fed bunc mite crga amicos,modicum uolupt^ tum,unomatrimonio,ccrtislibcrisegißc:nccpminusprxliatorcm,etian’ß temeritas abfucnt,præpcditus(^ fit perculfas tot uidlorijs Germanias fcru* tio premere quod fi folus arbiter reru, fi iurc Si nomine regio fuiflct, tanto promptiusadiccuturu gloriam militiæ,quantum dementia, tepcrantia,c^^ ten's bonis artibuspra:ßitißct.Corpusanccquäcremarctur,nudatuminli^ to Antiochcnfium,qui locus fcpulturç dcQinabatur.Prætulcrit ne uencfi^Ó figna paruconßititmam ut quis mifericordia in Gcrmanicû,ÔC præfuropt^ fufpicione,aut fauore in Pifonem pronior,diucrfi intcrprctabantur. C00 fuitatû inde inter Icgatos.quicp alq fenatorum adt rât,quis nam Suriæ pt*^ ficcrctur»ÔC cæterismodicc nifis, inter Vibium Marfum, SC Gn* Scntiut^ diuquæfitum.dcin Marfusfcniori,SC acriustcndcnti Scntio conccßin M Hirtim uene infame acncRcijs ca in prouincia ÔC Plancinç pcrcharâ nomine Martinau'

in urbem mifit.poßulantibus Vitcllioac Vcranio,cætcrisq? qui criminal Agrippina fil ^^^ijÇ^noné tanquaiT» aduerfusrcceptos iam reos inßruebant. At AgHf pinaquâriquam defGßalu(ß;u,ÖC corpore ægro, omnium tarnen quæ ultiu' nem morarentur intolerans, afeenditclaßem cum cineribus Germanici, ’ liberisjmifcrâtibuscundlisquodfœminanobilitateprinceps, pulcherrin’*’, modo matrimonio inter uenerantesgratantist^afpici (olita^tunc Fcralisfcli qûias finu ferret incerta ultionis,anxia fui,amp; infelici fœcunditate fortunaiU’ tiesobnoxia» Pifonem interim apud Coum infulam nuncius adfequitut' exccßiße Gcrmanicum. Quo intemperanter accepto, cædit uiôlimas, adit templa,nccp ipfe gaudium moderans,6C magis infolefcente Plancina, qu^ ludlum amißx fororis,tum primum læto cultu mutauit, Adfluebantccnti* riones, monebant^ : prompta illi Icgionum ßudia, repeteret prouinciai” DÓ iure ablatam Si uacuam. Igitur quid agendum cófultanti, M. Pifo fili^ properandum in utbem cenlebat: nihil adhuc inexpiabile admißum, ne*?,

-ocr page 133-

ANNALIVM LIEER II



fufpicïonesimbecillas aut inaniafamç pertimefcenda:difcordi’am crga Gcr manicum odio fortafle dignam^non pœnæôi ademptione prouinciæ fads/ faólum inimicis* Quod fi regrcderetur obfiftente Scnriojcitiile bellum inci pi,nee duraturos in pardbus centuriones militescp, apud quos recens impe ratons fui memoria,penitus infixus in Cæfares amor præualeret»Cotra Domidus Celer ex intima eius amicida di(feruit,utendum euêtu. Pifonem non Sendum Suriæpræpofîtum.Huic fafees ÔC ius prætoris, buic legiones datas: Si quid hoftile ingruat que iuftius arma oppofiturum, qui legad au/ toritatem Si propria mandata acceperit ♦ Relinquendum edam rumoribus tempus,quo fenefcant.pleruncp innocentes,recend inuidiæ impares* At fi teneatexercitum,augeat uires,muka quæ prouideri non poffinnfortuito in melius cafura. An feftinamus eu Germanici cineribus adpcllere, ut te inau/ ditumSiindefenfum planôlus Agrippinæ,acuulgusimperitum,primo ru more rapiantCEft dbi Auguftæ côfcientia,eft Cæfarisfauor,fed in occulto: Siperrjfle Germanicum nuUi iaôtantiusmœrent, quàm qui maximelætati tur. Haud magna mole Pifo promptus ferocibus in fententiam trahitur, mifiist^ ad Tiberium epiftulis, ineufat Germanicû luxus Si fuperbiætfecp pulfum ut locus rebus nouis patefieret, curam exercitus eadem fide qua te/ nueritrepetiuiffe.SimulDomidum impofitum triremi uitare littorumo/ ram,præter^ infulaslato mari pergerc in Suriam iubet.concurrentes defer tores per manipulos componit,armat lixas,traie0lifqj in condnentem naui busuexillumTironû in Suriam eundum intercipit. RcgulisCilicumutfc auxiltjs iuuarêt fcribit,haud ignauo ad minifteria belli iuuene Pifone quan quam fufeipiendum bellum abnuiflèt. Igitur oram Lyciæ ac Pamphyliæ prælegétesobuqsnauibus.quæ Agrippinam uehebant, utrincp infenfi,ar maprimocxpediereîdein mutuaformidine,nô ultraiurgiu proceflum eft. Marfus«^ Vibiusnunciauit Pifoni,Romam ad dicendam caufam ueniret* „ llle eludens rcfpôdit,adfucurum ubi prætor qui de ucncficiis quærcrct, reo atep aceufatoribusdiem prædixilfet.Interim Domitius Laodiceam urbem „ Syriæadpulfus,cû hyberna fextælegionispeteret, quod cam maxime no/ uisconfilf)sidoneamrebatur,àPacuuio legato præuenitur^IdScndusPifo ni per literas aperit,monetcç ne cadra corruptoribus,ne prouinciâ bello ten

' nbsp;nbsp;nbsp;tet^Quosep Germanici memorcs,autinimiciseius aduerfoscognoueratjco

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trahit,magnitudinemimperatorisidentidemingerens,Si Rcmp,armispe/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dîducitcp ualidam manum Si prælio parata. Nec Pifo, quanquâ cœpta fe/

eus cadebant,omifit tutifllma è prçfentibus.fed caftellum Ciliciæ munitum ' nbsp;nbsp;nbsp;admodum,cui nomen Celendetis,öccupat.Nam admixds defertoribus,Si

' Tirone nuper intcrcepto,fuiscp ôiPlancinæferuitqs,auxilia Cilicu quæRe ' guli miferant,in numerum legionis copofucrat.Cæfariscp fe legatu teftaba tur prouinciâ quam is dediffet arceri, non à legionibus (earum quippe acci/ c i tu uenire

-ocr page 134-

$1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. coRNELii Tahiti

tu uenife)fetî à Sentto,pnuatu odium falfiscriminibus tcgentexonGflerent /' l'n aci'e non pugnatuns militibus, ubi Pifonê ab ipG's parente quondam ap' peIIatum,fiiureagcreturponorcm,fiarmisnoninuaIidumui'diflentgt;Tutîi pro muniméns caftclli manipulos explicat,colle arduo ÔC dcruptomam fera mari cinguntur. Contra ucterani ordinibusac fubfidqs inftruôti* hint militum inde locorû afperitas.fed non animus,non fpes,ne telaquidem oi' fiagreftiaad fubitum ufum properatamtuenereinmanus, non ultradub tatum,quàm dum Romanæ cohortes in æquum eniterentunuertunttetgs Cilices, fei^ caftello claudunt. Interim Pifo claflem haud procul opperien' tem adpugnare fruftra tcntauitiregreflusi^, ôi pro mûris modo fernet ad/ fliôlando,modo fingulos nomine ciensjpræmqs uocâs,feditionem cœpi^' battadeoc^ c5mouerat,ut iignifer legionis fcxtæ fi'gnû ad eum trandulcrit-Turn Sentius occanere cornua tubasc^,Si peti aggerem,crigi fcalas iuflÎM“: promptiflîmum quenc^ fucccdereialios tormencis,haftas,faxa. ÔC faces gcrere.Tandem uiëta pertinacia Pifo orauit,uti traditisarmismaneretincâ ftellojdum CæfarcuiSyriam permittcrct,confulitur. Nonreceptæcondt' tioncs.necaliud quàm naucs tutum in urbem itercoceiTum eft. AtRo/ mæpoftquam Germaniciualitudopercrebruit,xunéta(^utexlonginqüô auôha in detenus adferebantur, dolor,ira, Si erumpebant queftus, Ideo n*' mirum in extremas terras relegatumrideo Pifoni permifTam prouinciâ:ho^ egiffe fecretos Auguftæ cum Plancina fcrmonesiucra prorfus de Drufo niorcs locutos,difplicere regnantibus ciu ilia filiorum ingeniameçp ob aliu^ interceptos, quàm quiapopulum Romanum æquoiurecompleêti redditJ libertateagitauerint.Hosuulgifermones audita mors adcoincendit,utafl^ tcediôlum magiftratuû,ante fenatufconfultumifumpto iuftitio defererto' tur fora,claudcrcntur domus,paflîm Glentia amp;nbsp;gemitus,nihil compoGtui’j' in oRentationem.Etquanquam neep infignibuslugentium abftinerent,al^

• tius animis mœrebat. Forte negociatores uiuentc adhuc Germanico egreflî,lçtioradcualitudineeiusattulere.ftatim crédita,ftatim uulgatafu'’'' ut quifq^ obuiusfquamuis leuiter audita)in alios, atc^ illi in plures cumulate gaudio transferunt, curfant per urbem, moliuntur templorum fores.iuu^'' credulitaté nox, amp;nbsp;promptior inter tenebrasadfîrmatio. Necobftitit fail‘d Tibcrius,donec tempore ac fpacio uanefeerét. Et populusquaG rurfum^'^J’ Houorpî in ptum acrius doluit.Honores ut quis amore in Germanicû aut ingenio uali' efrm««ic£ dus,repertidecretit^:ut nomen eiusfaliari carmine caneretur,fedescurül^^ facerdotum Auguftalium locis,fuper^ casquerceæcoronæ ftatucrentut)!'’ dos Circenfes eburna effigies præiret, neue quis flamé aut augur in locu«^ Germanici nifigentis luliæcrearctur. Arcusadditi Romæ, ôC apud ripât” Rheni, SC in monte Syriæ Amano, cum inferiptione rerum geftarum mortem ob Remp^obqffeifepulchrum Antiochiæubicrematus:tribu”^

-ocr page 135-

ANNALIVM LIBER H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5?

Epidaphne,quo in loco uitam finierat.Statuarutn locorumue in quiscokre tur.haud facile quis numerum inierit.cum ceferetur clypeus, auro SC magni tudineinlignis,inter aurores eloquétiæ,adferuit Tiberius folitum parem cæterisdicaturum.necç enim eloqucntiä Fortuna difcerni, SC fatis inluftreji uetcresinterfcriptoreshabcrcturÆqueftcrordocuneû Germanici appclla cuneus ccrz uitqui iuniorum dicebatur, inftituit^ uti turmæ Idibus lultjs imagine eius fequerentur «pleracp manent,quædam ftatim omifla funt,aut uctuftas obz litcrauit. Cæterum recenti adhuc mœftitia foror Germanici Liuia, nupta Drufo,duos uirilis fexus fimul enixa eft*quod rarum lætumt^ etiam modi cispenatibus.tantogaudioprincipem adfedtut non tcmperauerit,quin ia/ daret apud patres,nulli ante Romanorum eiufdem faftigq uiro geminam ftirpem editammam cunóta etiam fortuita ad gloriam ucrtcbar.Sed popu lo tali in tempore id quocp dolorem tulit, tanquâ audhus liberis Drufus do mum Germanici magis urgeret* Eodem anno grauibus fenatus decretis libido fœminarû cohcrcita,cautum(^ ne quçftum corpore faccret.cui auus, aut pater,autmaritusEqucsRo* fuiflet.nam Viftiliaprætoria familia gcni Profcffio ta, licentiam ftupri apud aediles uulgauerat, more inter ueteres rccepto, qui 2'^^ Fatis pœnarum aduerfum impudicasin ipfa profeflione flagitti credebant* exadla SC à Titidio Labeone Viftiliæ marito, cur in uxore delidti manife/ fta ultione legis omififlet:atcp illo praetendente fexaginta dies ad confultan dum datos,ncc dum pr£Eteri')fic,fatis uifum de V iftilia ftatuere. eacp in infu lam Seriphon abdita cftgt; Adtum SC de facris Aegyptqs iudaicis^ pellen dis.fadlumc^ patru confultum,ut quatuor milia liber tin i generis ea Fuperfti done infcdla, quis idonea ætas,in infulam Sardiniam ueherentur,cohcrcen dis illic latrocinqs,SC fi ob grauitate cœli interiiflent,uile damnû:cæteri cede . rent Italia,nificertam ante diem profanos ritus exuiffent. Poft quæ rettu/

lit Cxfar capiendam uirginem in locum Occiæ, quæ Feptem SC quinqua/ ocda ^^4/ gintaper annos fummafandlimonia Vcftalibusfacrispræfederat : egitc^ lu gratesFonteio Agrippæ,SC Comitio Pollioni,quod offcrêdo filias,de ofti cio inRcmp.ccrtarent.prælataeftPollionis filia non ob aliud, quàm quod mater eiusineodem coniugiomanebat.Nam Agrippa difsidio domum imminuerat.SC Cæfar quamuis pofthabitâ,decies fefter tq dote folatus eft.

Sæuitiam annonæincufante plebe,ftatuitfrumento prccium quod em/ ptor penderet, binos^ nummos Fc additurum negociatoribus in fingulos modios.Necç tarnen ob ea parentis patriæ delatû SC antea uocabulum ad/ FumpGt, acerbet^ increpnit eos qui diuinas occupationes,ipFumcp dominu dixerant.unde angufta Sclubrica oratio,Fub principc,qui libertatem metue bat,adulationem oderat. Reperio apud Fcriptorcs Fenatores^ eorundem tcmporum, Adgandcftrtj princi pis Chattorum ledtas in Fenatu literas,qui «î pMMCfpî bus morte Arminij promittebat,fi patrandæ neciucnenum mittereturzrc/ cb«norMw e 5 Fpon/

-ocr page 136-

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

te fponfum^ effe,non fraude neep occuki's,fed palàm Si artnatum populuni et Romanum hoftesfuosuldfd^quaglon'a æquabatfeTiberiusprifdsimp^ Arminius libe ratoribus,qui uenenum in Pyrrhum regem uetucrât prodiderant^. Cx ratorGer^ tcrum Arminiusabfcedentibus Romanis Si pulfo Maroboduo regnum adfcôtansjibertatêpopularium aduerfam habuinpctituscç armis,cumua/ riafortunacertaretjdolopropinquorum ceciditjiberator hauddubie Gcc/ maniæ,ôi qui nonprimordiapopuli R.o«(îcutalq reges duces^,fed flore*’ tiflîmum imperium laceflierinpræltjsambiguus, bello non uidtusTeptéSi trigintaannosuitçjduodecim potentiæ cxpleuittcaniturcp adhuebarbaras apud genres, Græcorû annalibus ignotusjqui fua tantum miranturtRotna nis haud perinde celebriSjdum uctera extollimus,recentium incuriofl*

CORNELII TACITI AB EX'

CESSV DIVI AVGVSTl ANNALIVM

LIBER TERTIVS»

IHIL intef miflà nauigatioe hyberni maris Agtip : pina Corcyrâ infulâ aduehitur, littora Calabria ! cotra fîtam.IIlic paucosdieseomponendo animo infumic,uiolenta luôlu,Sd nefeia tolerâdi. Intcrin*

aduentu eiusaudito,intimus quifep amicorum)^^ plericç militâtes, utquicç fub Gcrmanico ftipeç' dia fecerant multi^ etiam ignoti uidnis è munit*' pijs,pars ofRciû in principcm rati,plures illos fet** ti,ruere ad oppidum Brundifium, quod nauig^ö ti celcrrimum fîdiflîmumcp adpulfu erat,Atep ubi primum ex alto uifacb^'

fis, complentur non modo portus ÔC proxima maris, fed mœnia ac tclt;^’ qua^ longiflîmc profpedari poterat, mœrentium turba, ac rogitandun* inter fc,filentiô ne an uocc aliqua egredientem exciperent.necç fan's conilî* bat quid pro tempore foret,cum claflîspaulatim fucccflit,non alacri utadl^ let remigiojfed cundis ad triftitiam compofitis»Poftquam duobus cutnl*' beris feralcm urnam tenens egreflà naui, defixitoculos,idem omniu gen**' tus,necç difeerneres, proximos,alienos,uiroru, fœminaruue plandus,***'* quodeomitatum Agrippina:Iongomœrorefeflrum,obuii Si recétesin^” lore anteibant* Miferat duas prçtorias cohortes Cæfar,addito ut magift**^ tus Calabriæ, Appuli^,amp; Campani, fuprema erga memoriam fili) fu**”'’ nerafungerentur Jgitur tribunorum, centurionum^ humeris cinerespo’' tabantur,præcedebantincomptafigna«uerfi fafces:atc^ ubi coloniastran*' grederentur,atrata plebes,trabcati équités, pro opibus loci ueftcm,odortSi 3ia^ funerum folenniacremabant» eciam quorum diuerfaoppida? taijitj ob***)

-ocr page 137-

ANNALIVM LIBER HI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

obùii,ôJuiàimasatcç aras Dqs Manibus ftatuentesjachrymis, ôC concla mationibusdolorem teftabantur.DrufusTarracinam progrcflus eftjcum Drufut ClaudiofratrcdibcriscB GermanicijOui in urbe fuerant.C0nfuleS5M.Vale riusÔCC.Aurelius(iam enim magiftratum occeperât)ôi fenatuSsacmagna parspopuliuiam complcuerejdifieôfijôC utcuicç libitû flentes.aberat quip coh[kI« peadulatiOîgnarisomnibuslætam Tiberio Germanici mortem male difft/ scnatus tnulari.Tiberiusatcp Augufta publico abftinuercjinferiusmaicftatefuara Pop»!«« “ ti fipalàm lamentarétur, an ne omnium oculisuultum eorum fcrutantibus Tibo-iw ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falfîintelligercntur. Matré Antoniam non apudautorcsrcrum,non diur/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

naaôlorû fcriptura5 repcrio ullo inGgni officio funótam, cum fuper Agrip/

’ pinamjôi Drufums SC Claudiu, cætcri quocç cófanguinei nominatim per/ fcripti Gnttfeu ualctudinc præpediebatur,feu uidus lult;au animus,magnitu dincm mali petferrc uifu no tolerauit-tfaciliuscrcdiderim5Tibcrio ôC Augu fta,qui domo no cxcedcbant,cohibitam:ut par mœror,Ôi matris exemplo auiaquocç dC patruusattineriuiderentur .Dies quo reliquiætumulo Augu fti inferebantur, modo per Glentium uaftus, modo ploratibus inquies,pie/ na urbis itinera,côlucentes per campum Martis faces.illic milescum armis,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Une inGgnibus magiftratus.populus per tribus.concidiflè Remp.nihil fpei

reliquum clamitabant,promptiusapertiuscp quàm utmeminiffe imperitan

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiumcrederes.NihiltaméTiberiummagispenetrauit,quàm ftudiahomi/

num accéfain Agrippinam.cum dccuspatriç, folum Auguffi fanguinem, Dec«; patriji unicû antiquitatis fpecimen appellarét, ucrGcp ad cœlum ac dcos integram sangwis am/ ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illifobolem,acfuperffitcminiquorumprecarêtur.Fuerequipublicifuneris

pompam rcquirerent,compararenccpquçin Urulum pâtre Gcrmanici ho ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noraamp;magniGca Auguftusfecilïct.ipfum quippeafperrimohyemis,Tici „me»

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num ufcç progrefium,necp abfcedenté à corpore Gmul urbé intrauifficZeir/

cumfufaslccto Claudiorû luliorumcp imagines, defletum ih foro,laudatu

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro roftris,cüóla à maioribus reperta,aut quæ pofteri inuenerint cumulata. nbsp;nbsp;'

” At Germanico ne folitos quidé Si cuicuncç nobili débites honores conti/ y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giffie. fane corpus ob longinquitaté itinerum externis terris quoquo modo

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crematum,fed tanto plura decora mox tribui par fuiffe, quanto prima fors

, negauiflct.non fratre niG unius diei uia,no patruum faltem porta tenus ob/ Porta tenut g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uium.ubi illaueterum inftitutaCpræpoGtam toro effigiemjmeditata ad me/

tnoriâuittutiscarminajôilaudationesôilachrymasjuel dolorisimitamen/ Dolcrif imiu ta. Gnarum id Tiberio fuit, ut(^ premeretuulgifcrmones,monuitcdiôto, multos inluftrîum Romanorum ob Remp.obiifle,ncminem tam flagranti defyderio celebratum.idcp ôcGbi Si cunôlisegrcgiû,G modus adrjeetetur.

J . non enim cadem decora ptincipibus uiris,ôC imperatorijpopuloc^.modicis ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domibus,aut ciuitatibus,conuenifle recenti doloriluâ:um,SC ex mœrore fo

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-latia.fcd referédum iam animum ad GrmitudinêjUt quondam diuus Iulius

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£4 amiffa

-ocr page 138-

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgt; CORNELII ■ TACITI

amifïa unica filiajUt diuus Auguftus crcptts ncpotibus,abftrufen*nt triftiö’ am. Nil opus uetuftioribuscxéplis,quoncspopulus Romanus cladeseXÊ'! cituum, inceritum ducum,funditusamiflas nobilcsfamiliasconftantcr 0quot;^ ric*principes mortaIes,Remp, æternâ cfle.proin rcpcterét folennia:ói 4^'^ ludorum Mcgalcfium fpeólaculum fuberatjCtiam uoluptatesrefumcrei’*^'

Turn exuto iuftitio, reditum ad munia, ÓC Drufus Illyn'cosad cxerciö’^ profeótuscft, eredis omnium animis pctcndæ è Pifone ultionis, amp;nbsp;crebro queftu,quoduagus interim peramœnaAfîæatcç Achaiæ,adroganti^ fubdola mora, fceleru probationes fubuerterct. Nam uulgatu eracmin3gt;® (ut dixi)a Gn.Sentio famofam ueneficijs Martinam fubira morte Brun^^ fij cxtinótam, uenenumc^ nodo crinium cius occukatu, nee ulla in corpof^ figna fumpti exitq reperta At Pifo prxmifio in urbem filiojdatist^ man^^ tis,per quç principcm mollirctjad Drufum pcrgit,quê baud fratris interiö’ trueem, quam remoto æmulo æquiorem G bi fperabat, Tiberius quo iflf^ grum indicium oftentarctjcxceptum comitcr iuuenêj fueta erga filios fan’'* liarium nobiles liberalitate auget.Drufus PifonijG uera forent quæ iacerßö' tur i præcipuum in dolore fuum locum rcipondit : fed malle falfa amp;nbsp;inani^ nec cuiquam mortem Gcrmanici exitiofam efle. Hæc palàm,amp; uitato ni fecreto: neep dubitabantur præfcripta ôi à Tiberio, eu incallidus alio^l^ Cff. Pifo»'««« ôjfacilisiuuenta,fenilibustum artibusuterctur. Pifo Dalmatico mari ^AtKomam niiflbarcïitftis^ apud Anconâ nauibus,pcr Piccnu,acmox Flaminiâuia'” adfequitur legionem,quæ è Pannonia in urbem,dein præiîdio Africæ«^'^' ccbatur.ea^ res agitata rumoribus,ut in agmine atep itinere crebro fc mil’' tibus oftentauiftêt.ab Narnia, uitandæ fufpitionis, an quia pauidis confil’^ in incerto funt,Narc ac mox Tiberi deuedhus auxit uuigi iras.quia naué mulo Cæfarum adpulcrat, diet^. Si ripa frequenti, magno dientiû agm«’^ . ipfcjfœminarum comitatu Plancina,amp; uultu alacres inceftcre.Fuit inter tamenta inuidia domus foro imminens fefta ornatu,côuiuiumlt;^ Si cpul^’ Si cclebritate loci nihil occultum.Poftera die Fulcinius Trio Pifoncm confules poftulauit.cotra Vitellius ac Vcrannius,ca:tcri€^ Germanicutn mitati tcndebaUnullaseffepartésTrioni, neep feaccufatorcs, fcdrerunii'’' dices Si tcftes,mandata Gcrmanici perlaturos, Ille dimifla cius caufæJd^' tione,utpriorem uitam aceufaret obtinuit: petitumt^ cft à principe, cogo*' tioncm exciperet. quod ne reus quidem abnuebat,ftudia populi Si patriH^ mctucns,contra,T iberium fpernendis rumoribus ualidum, Si confeient*^ matris innexum' eflêtuerac^ aut in dctcrius credita,iudice ab uno faciliusdi^ fccrniiodium et inuidiam apud multos ualcre. Haud fallebat T iberium o’*’ les cognitionis,quat^ipfe famadiftrahcretur.Igiturpaucis familiariui® adhibitis, minas accufantium, Si hinc preccs audit, integramt^ caufam a’ fenatum remittit, Atep interim Drufus rediens Illyrico, quanquam patfcJ

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfuifleo^

-ocr page 139-

ANNALIVM LIBER Ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

een fuiflèn t öb rcccptum MaroboduQ, ÔC tes priore æftate geftas ut ouans ï inifehprolato honore urbcm intrauit.poftquam reoT.Aruntium,Fulaniz t uttî,A(îniû Galium, Aeferninum.Marccllum, Sex* Pompeium patronos petenti,i]S^diucrfaexcufantibus,M*Lcpidus,öi L.Pifojamp;I LiuenciusRcz

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gulus adfuerc,arreóla omni ciuitate,quanta fides amicis Germanici,quæ fi/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducia reo,fatin cohiberet ac premeret fenfus fuos Tiberius an promeret: qs

haud alias intentior populus,plus fibi in principem occultæ uocis aut fufpiz

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cacis filentq permifit.Die fenatus,Cæfar oratiohé habuit meditato tempe/

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ramento:Patris fui Icgatum atep amicum Pifonem fuifle,adiutorem(^ Ger «

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manicodatum afe,autorefenatu,rebusapud Orienté adminiftrandistillic •gt;’

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotumaciaöi certaminibusafperanetiuuenem,exitucp eiuslætatuscflet,an

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcelereextinxiflet,integrisanimis dqudicandu^Nam fi legatusoffîcq termi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noSjobfequium erga impetatore exuit,eiufdemcp morte,ÔC ludu meo læta/,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus eft, oder ofeponâcp àdomomea,ôipriuatasinimicitiasnouiprincipis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ulcifcar: Sin facinus in cuiufeunep mortalium nece uindicandum detegitur,

I uosuero SC liberos Germanici SC nos paretesiuftisfolatqs adficitetfimultp ,•gt; I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illud reputate,turbidè ôC feditiofè traólauerit exercitusPifo,quæfita fint per

I nbsp;nbsp;nbsp;“ ambitionem ftudiamilitum^armisrepetitaprouincia,an falia hxc in maius

I uulgauerint accufatores»quorü ego nimqs ftudqs iure fucccnfco. nam quo » I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertinuit, nudare corpus SC contreeftandu uulgi oculis permittere : diferriep

' etia per externos,tan^ ueneno interceptus eftct,fi incerta adhuc ifta SC fcru I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandafuntCDefleoequidêfilium meum,fcmpcrcp deflebo: fed neep reum -si

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prohibeoquominuscun(ftaproferat,quibusinnocét!aeiusfublcuari,autfi „

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quafuitiniquitasGermanici,coarguipoflÏt:uoscppro,ne,quiadolorimco

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taufa cónexa eft,obiecla crimina pro adprobatis accipiatis.Si quos propin „

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quusfanguis,aut fides fua patronos dedit,quantum quifep eloquétia SC cuz „

; . raualet,iuuatepericlitantem.Adeundemlaborem,eandemconftantiaac'z,, eufatores hortor* ld folum Germanico fuper leges præftiterimus, quod in curiapotius quam inforojapud fenatum quam apudiudices dc morte eins anquiritur.cætera pari modeftia traólcntur.ncmo Dtufi lachrymas, nemo oi mœftitiam meam fpetftet, nec fi' qua in nos aduerfa finguntur. Exin biduz um criminibus obqciendis ftatuitur, utep fex dierum fpatio interieefto re/ US pér triduum defenderetur* nbsp;nbsp;nbsp;Tum Fulcinius uetera ÔC inania orditur, Accufationis

ambitiofe, auareéç habitam Hifpaniam* quod neep conuiólum noxæreo G rccentiapurgareunecp defenfum abfolutioni erat, fi tencretur maioribus flagitqs.PoftquemSeruæus,8cVeranius,8C Vitellins confîmiliftudio, fed ejjc multaeloquentiaVitellius,obieccre‘.odio Germanici, SC return nouarum ftudio, Pifonem uulgusmilitum per licentiam SC fociorum iniurias eo ufcp corrupifl'e,utparenslegionuàdeterrimisappcllaretur:contra,in optimum quen^ maxime in comités ÔC amicos Germanici fæuiffc : poftremo ipfum

deuotio/

-ocr page 140-

5« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII TACITI

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcuotioni'bus SJ ucncno percmifre:facra hinc SC immoIattócS ncfandasip^

us atcp PIancinæ:petitâ armis Remp^utt^ feus agi poflct,acie uiëKb fenfio in cætcris tfcpidauit.nam nccp ambitioncm m!litarem,ncc^ proiiH’^ ciam pcfiTimo cuiq? obnoxiam, ne confumclias quidem aduerfum iiuper^ torem infi'cian potcrat.folum ucncni crime uifus cft diluiflc.quod ne acci’J? toresquidem fan's fîrmabant: in conuiuio Gcrmanici, cum fuper cum difcumbcrct infedtos manibus cius cibos arguércs.quippe abfurdum batnrj'ntcr aliéna feruitiajôi tot adflantium uifu,ipio Germanico coràiu** aufum.ofFerebatcpfamiliâreuSjôC miniftrosin tormcnta flagitabau indices per dîuerfaimplacabilescrant: Cæfar ob bellum prouinciæinlaW' Scnatus,nunquâfatiscrcdito,finefraude Germanicû interrjflc. fcripfinct’* expoftulantes:quod baud minus Tiberius quàm Pifoabnucre. Simulp^^ puli ante curiam uoces audicbantur,non temperaturos manibusjfi patrin” fententias eua(îflct,effigiese^ Pifonis traxerât in Gemoniasac diuellebant) ni iuflu principis protedtæ repofi'tç^ forent. Igitur inditus IcdlicçjSê à tribquot; no prætoriæ cohortis dcduôtus cfl:: uario rumorc, euftos falutis, an motn^ exaeffor fcqucrctur. Eadé Plancinæinuidia, maior gratia, eoeg ambigum” habebaturquantum Cæfariincamliccrct.atcß ipfa,doneemediæPiiofli Siitd[ernt fpes, fociam fc cuiufcnncp fortunæ, Qi. Ciita ferrer, comitem exiti] promitt^ bat. Vt fecrctis Auguftæ precibus ueniâ obtinuit,paulatim fegregari à ma' ritojdiuidere defenßonem cœpit. quod reus poflquam fîbi exitiabile intcH' M ddhucex gic,an adhuc expcrirctur dubitans, bortantibus filijs durât mentem, fena' ^‘^ériri'ïiccli furfum ingrcditurtredintcgratamcp accufationcmjinfenfaspatrun’ iwTiS /kamp;X uoccSjaducrfa ôC faAia cunôla perpeflùs, nullo magis exterritus cfl, quàm quod l’iberium fine miferatiôncj'fine ira obftinatû claufumc^ uiditineququot; adtecÆu perrumperctur. rclatus domu tanquam dcfcnfi'onem in pon-erum mcditarctur,paucaconfcribit,obfîgnatc^ amp;nbsp;liberto tradit.Tum folica curai* do corpori exequitur.dein multâ poft no(ftem,egrefla cubiculo uxorc,op£i riri fores iufîî t: ôi ccepta luce pcrfofto iugulo, iacente bumi gladio, rcpertüS pj/umi mors cil. Aadire me meminiex fenioribus, uifum frpius inter manus PifonisH' bcilum,quf m ipfe non uulgauerinfed amicos eius ditftitauifïe, literas Tibc' rijjôc mandata in Gcrmanicum continere^aedeftinatum promercapudpä trcs,principcmcp argucre,ni elufus à Sciano per uana promifta forennecib lum fpontecxtindiumjucrum immiilo pereuftore* quorum neutruadfeue' taucrim.ncq^ tarnen occulcre debui narratum ab ijs,qui noftram ad iuuen' tam duraucrunt. Cæfar flexo in mœftitiam ore, fuam inuidiam tali mort« quæfjtam,apud fcnatum,crebristp interrogationibus exquirit qualem Pifo diem fupremûmodlemt^ exegiftet. Atep illo pleraq; fapiétcr,quædamin/

Codicitl! confultius refpódentc, récitât codicillos à Pifone in hune fermé modû coin [oms pofitos. nbsp;nbsp;nbsp;Confpirationc inimicorum ôC inuidia falfi criminis oppreflûs»

quate/

-ocr page 141-

annalïvm liber IIÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

quatenus ucritati Si innoccnnæ mcæ nufquâ locus eft, dcos imtnortalcs tcz ftor.uixifle me Cæfar cum fide aduerfum tc,ncq^ alia in matrem tuam pic/ tatetuose^ oro libcris meis confulatis.ex quibus Cn. Pifo qualicuncp form næmeæ noneftadiundus.cum omne hoc tempus in urbccgcrit.M.Pifo rcpctcreSyriam dehortatuseft.atcp utinam ego potiusfilioiuueni quam il le patri feni ccffiftèc.eo impenfius prccor ne mcç prauitatis pœnas innoxius luac.Per quinq? Si quadraginta annorum obfequium,per collegium confu latus quondâ diuo Augufto parenti tuo probatus,5i tibi amicuSjncc quid/ quam poft hæc rogaturus, faluté infelicis filrj rogo. De Plancina nihil ad/ didit Poft quæ T iberius adulefcenté crimine ciuilis belli purgauit: patris quippe iuffajnec potuifte filiumderrcótare-.fimul nobilitatem domus,ctiam ipfius.quoquo modo meriti,grauem cafum miferatus. Pro Plancina cum pudore ÔC flagitio diftcruit,matris preccs obtendensdn qua optimi cuiufqi fecreti queftus magis ardefeebant. Id ergo fas auiæ, intcrfccftricem nepotis afpiccre, adloqui, eripcre fenatui. quod pro omnibus ciuibus leges obtine/ ant,uni Germanico non contigiflè.Vitellq Si Veranq uoce deflctum Cæfa rem; ab imperatore Si Augufta defenfam Plancinam. proindc ucncna, Si artes tarn féliciter expertas uertcretin Agrippinam, in liberos eius,cgrcgi/ auiam ac patruum fanguinc miferrimæ domus exatiaret. Biduum fu per hæc imagine cognitionisabfumptum,urgcntcT ibcrio liberos Pifonis matrem uti tuerentur. Et cum accufatores ac teftes certatim perorarent re/ fpondente nullo,miferatio inuidia augebatur.Primus fententia rogatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Aurelius Cotta conful(nam referente Cæfare magiftratusco etiam mune/ refungebantur) nome Pifonis radendum faftiscenfuit: partem bonorum publicandam,pars ut Gn.Pifoni filio concedcrctur, isep prænomcn muta/ ret.M.Pifo exuta dignitatc, Si accepto quinquagics feftertio in dece annos rclegatur.conceftaPlancinæincolumitateob preces Auguftæ* Multacx ea fententia mitigata funt à principe t nc nomen Pifonis faftis eximcrctur, quandoM.Antonqquibcllumpatriæfecifletjluln Antonqqui domû Au gufti uiolaftet,manerent:8i M »Pifone ignominiæ exemit, conccftitqj ci pa Tiberius fatii terna bona,fatis firmus,ut fæpc mcmoraui, dore abfolutæ Plancinæ placabilior. Atep i

aduerfum pccuniam,8i turn pu dem, cum V alcrius Meflalinus^“^ pecuntam

fignum aurcuin æde Martis Vltoris, CæcinaSeuerusarâ Vltioniftatuen/ dam ccnfuiffent,prohibuit:ob externas ea uirftorias facrari diólitSs-.domc/ ftica mala triftitia opetiéda. AddidcratMcflalinus, Tiberio,Si Auguftæ, Si Antonix.Si Agrippinas Drufo(^,ob uindióla Gcrmanici,grates agen/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dasjomiferat^ Claudfi mcntione.Si Meftalinum quide L. Afprenas fena

I tu coràm pcrcuólatus eft an prudens prætcriffctîac tu demû nomen Clau/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dq adfetiptum eft.Mihiquantoplurarecentium,feu ueterum reuoluo.tan ludibridre/

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to magisludibriarevu mortalium cunólis in ncgociis obuerfantur. quippe rum moruliS

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fama

-ocr page 142-

?♦ CORNELII

famajrpc,uencratione potius om nes dcQinabâcur i'mpeno, qu àm quetfl W tu rum prindpé fortuna in occulto tenebat.Paucispoft diebus Cæfar autd fenatui fuit,VitcIlio,atcp Vcranio,amp; Seruæo facerdocia cribuendi. Fuldi’*® fuffragium ad honores polk'citusmonuit,ne facundiam uiolentiaprædp*^ reu Is Hnis fuit ulcifcenda Germanici morte non modo apud illos hotnin^^ qui tum agebant,etiâ fecutis temporibus uario rumoreiaólata. adco maquæq^ ambiguafunr,dum alrjquoquomodo audircprocompertb^^ bent,alq uera in comtrarium uertunuK olifcitutrunc^ pofteritatc.AtD'^J' fus urbe egreflus repetendis aufpieq^moxouans introfjt paucoslt;^ poft^ Kitisoiitus es Vipfania materciusexcediGuna omnium Agrippæltberorum mitiob*' Taefarinas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæterosmanifeftum ferro,ucl creditum cibueneno autfameexo”

üumida Eodem anno Taefarinas,quepriorcæftatepulfum à Camillon’^

moraui,bellum in Africa renouât,uagisprimû populationibusôCobp^''' nicitatem inultis î dein uicos cxcinderc, trahere graues prædas : poftrcn’*’ haud procul Pagyda fluminc cohorte Romanam circumfcdit. Præerat^^'' Dccritis ftello Decrius impiger manu,cxercitus militia,amp; illam obfidionem flag*^

ratus. Is cohortatus milites ut copiam pugnæ in aperto faccrent, acicm p'^^’ caftrisinftruit. Primoc^ impetu pulfa cohorte promptus inter telaoccut^^' fugientibuSjincrepat Ggniferos,quodinconditis autdefertoribus miles manus terga daret.fîmul excepta uulnera.6^ quanquâ transfofio oculo,a^' uerfum os in hoftem intendit, neep prælium omiiit donee defertus fuis^^* L.AprortiMf dcret^Quæpoftquâ L.Aproniofnam Camillo fucccflêrat}côpcr ta, mag'® Dcowat/o jgjccofe fuorû, quàm gloria hoftis anxius, raro ea tempeftate, Si è

”” memoria facinorc,decumû qucncp ignominiofæ cohortis. forte dudoS^f*? fie nccat.T antûc^ fcueritateprofcclum,ut uexillum ucteranoru non atnP’ us quingenti numéro eafdé i aefarinatis copias præfidiu;cui Thala nooi^’ R«f HrfMiKf adgredasfuderint» quo prælio Rufus Heluius gregarius miles feruati cin'® Ciww CO/ jgçus rettulitjdonatust^ eft ab Apronio torquibus Si hafta ♦ Cæfar a^d^

dit ciuica corona, quod non earn quoc^ Apronius iure proconfulis tribf'^ fet,qucflus magis, offenfus* Sed Taefarinas perculßs Numidis Si obß' dia afpernantibus fpargit bellum, ubi inftarctur cedens,ac rurfum in terg^ rcmeans. Si dum ea ratio barbaro fuit, inritum felfumcp Romanû impuo^ ludifîcabatur. Poft^ deflexit ad maritimos locos,inligatus præda,Ratin'^ caftris hærebat. miflu^ patris Apronius Celîanuscû équité Si cohortib'’^ auxiliary s quis uclociflimos legionû addiderat.prolperâ aduerfum

Lepidi das pugnâ facit,pcilitep in deferta. At Romæ Lcpida.cui fuper Aetnyli® rum decus L.Sullaac Gn Pompeiusproaui erâudcfertur iimulauifle p^ri^ jP.QMinwHï ex P.Quirinio diuite atep orbo. adqciebantur adulteria, uencnajquæfitu*?

per Chaldæos in domû Cæfaris,defendéce reâ Manio Lepido fratrc.Q^' rinius poil diôlû repudium adhuc infcnfus,quamuis infami ac nocenti i”*' feratiüiict’’

-ocr page 143-

ANNALIVM LIBER HI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6l

ferationem addiderat, Haud facile quis difpexent ilia in cognitione mente principis'.adco uertit,ac mifcuit iræ ôC clementiæ figna» deptecatus primo fe natutn ne maieftatiscrimina tradtarent. Mox M. Setuilium ccôfularibus, aliósc^ teftes inlexit ad ptoferenda quæ uelut reticere uolucrat.idcmt^ fer/ uos Lepidæjcum militari cuftodia haberent, tranftulit ad cofules: necp per tormenta interrogari paHiis eft,de bis quæ ad domû fuam pertinerent.Exe mit etiâ Drufum confulé defîgnatu dicendæ primo loco fentétiæ.quod alq ciuile rebantur.ne cæteris adfentiendi necefsitas Reretî quidam ad fæuitiam trahcbant.nec^ enim cefluru nifi damnandi officio. Lcpidaludorum dieb. quicognitionem interuenerâtjtheatrum cum darisfœminisingreffagt;lamé/ tatione flebili maiores fuos ciensjipfum^ Pompeium jcuius ea monimenta amp;nbsp;adftantes imaoinesuifebantur, tantum mifericordia pcrmouit, ut effufi in lachrymas fæua « deteftanda Quirinio clamitarcnt, cuius fenedlæ atcp orbitati Ôi obfcurifsimæ domui,deftinata quondam uxor L. Cæfari, ac di/ uo Augufto nurus,dederetur. dein tormentis feruorû patefadla funt flagi/ tiajtum^infententiâRubellti Blandijàquo aquaatt^ igniarcebat.Huic Drufus adfenfitjquanquâ alq mitius cenfuiffent.mox Scauro qui tîliâ 6x ca cctwr genuerat,datum,ne bona publicarentur.Tum demû aperuit Tiberiu s corn pertum Gbi etiâ ex P.Quirinq feruis,ueneno eu à Lepida petitum inluftriu domuû aduerfa. Atenim baud multum diftanti tempore Calpurnij Pifo nem,AemyltjLepidam amiferant.Solatio adfecitD.Sillanusluniæfami/ d.siUuwm« liEßredditus.cafum eiuspaucisrepetam.Vtualidadiuo Augufto in Rcmp. fortuna, ita domi improfperafuit, ob impudicitiam filiæ ac neptis quas ur/ bedepulit,adulterost^earummorteautfugapuniuit.namculpaminterui ros ac fœminas uulgatam, graui nomine læfarum rcligionum gt;nbsp;ac uiolatx maieftatis appellando,clemcntiam maiorumfuâscçipfelegesegrediebaz tur. Sed aliotum exitus, Gmul cætera illiusætatismemorabo,Geffelt;ftisin quæ tendi, plûtes adeurasuitam produxero.D.Sillanusinnepti Augufti adultère quan^ non ultra foret fæuitum,quàm utamicitia Cæfatisprohi/ berctur) exilium Gbi demonftrari intellexit, nec nîG Tiberio imperitante de

' nbsp;nbsp;nbsp;precari Senatum ac principe aufus eft, M.Sillani fratris potentia qui per in

’ nbsp;nbsp;nbsp;Ggnem nobilitatem ôi eloquentiam præcellebat.Sed Tiberius grates agen

' ti Sillanojpatribuscoràm refpondit, fe quoep lætari quod frater eius è pere ' grinationelong{nquareuertiffet,id(^ iurelicitum, quia non fenatufconfulz ' nbsp;nbsp;nbsp;to,non lege pulfus foret: Gbi tamê aduerfus eum intégras parentis fui offen

' Goncs :necp reditu Sillanidifibluta quæ Auguftusuoluiflet.fuitpofthac in ’ urbe,nccp honores adeptus eft. Relatum deinde de moderandaPapia ' Poppæaquam feniot Auguftuspoft Iulias rogationes incitâdiscælibum * pœnis, augendo ærario fanxerat, nec idco coniugia ôi educationes li/ berûm frequentabantur præualida orbitate. cæterum multitudo per iclitan

' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tium

-ocr page 144-

6z


P. C ORNELTI TA CITI .


tium glifcebatjcum otnnisdomus ddatoru intcrprctationibus fubueftff*^^ tur.ut^ antehac flagitqsjta tune legibus laborabatur. Ea res admoncbi*'^ de principes iuris,ÖCquibusmodis ad hancmultitudineinfinitam acuar^' Prindpia tatem legum peruentu ßt,akiusdifleram* Vetuftifsimi mortalium nulw adhuc mala libidine, fine probro, freiere, co^ fine pœna aut coercicionib» agebantineq^ præmqs opus erat, cum honefta fuopte ingenio peterenti’J’ amp;nbsp;ubi nihil contra morem cuperent,nihil per metum uctabatur. Atpoft^ exui æqualitas,ÔC pro modeftia ac pudorc, ambitio Si uis incidebat, prou^ DowiMdfiofj pjj-g dominationes.multosi^ apud populosæternû manfere. Quidam

tim,aut poftqua Regum per tefum,leges malucrût.Hæ primo rudibush^ minum animis fimplices erant, maximec^ fama cclebrauit Crctenfiu, Minos:Spartanorum,quas Lycurgus:acmox Arhenicnfibusquæfitiof^^ iam Si plures Solon perfcripfit. Nobis Romulus ut libitum impcritauef^t' dein Numa religionibus Si diuino iure populu deuinxit, repertaw qua:lt;^^ fttidor legum à Tulio amp;nbsp;Anco;fed præcipuusScruiusTulliusfanôtorlegû fuit, quisd'^ reges obtemperarcnt.PulfoTarquinio,aduerfum patrum faóhones m«!** populus parauit tuendælibertatis Si firmandæconcordiæ.’creatiq^ decei”' Xii.tabulæ uiri, Si accitis quæ ufquâ cgregia,côpofitæ duodecim tabulæ, finis æqüii'*' Leget per fis.nam fecutæ leges, etfi aliquando in malcficos ex delióto, fæpius tam^quot;

'era“hordinum,Siapifeendiinlicitoshonores,autpellendi claroSU'^ Saturmni fos aliat^ ob praua per uim latæfunt.Hinc Gracchi,amp; Saturnini, turbat^ Dr«/i« tes plebis,nec minor largitor nomine fenatus Drufus, corrupti fpe au t io**^ fipcrintercefsioncm focrj. Acnebelloquidem Italico,mox ciuili omiÛi’’'’ L.sylla quin multa Si diuerfa feifeerent,donee LSulla didator abolitis ucl couerf*^ prioribus cum plura addidifret,otium ci rei haud in longum parauit,fiati’’’ turbidis Lepidi rogationibus : neque multo poft Tribunis reddita heent'^ quoquô ucllcntpopulû agitandi.Iamc^ no modo in comune, fed in ßngi*' Corruptifs. los homines lætæ quæftiones,amp; corruptifsima Rep. plurimæ leges.Tquot;’ Rfp.p/Kr/mlt;e Gn.Pompeiustertium confui corrigendismoribusdcletftus, amp;nbsp;grauiort^-

„ ^'’^quot;mediisœdeliôta erant,fuarumcBle2Ûault;ftoridemacfubuerfor,quçariiquot;’ tuebatur,armis amifit. Exin continua per uiginti annos dilcordia,no non ius. deterrima quæcp impune,ac multa honefta exitio fuere. Sexto mum confulatu Cæfar Auguftus potentiæ fecurus, quæ triûuiratu iuflér^'’ aboleuit,dedite^ iura quis pace Si principe uteremur.acriora ex eo uineW PrtWfgrlt;lt; pi euftodes, Si lege Pappia Poppæa præmqs indutfti t uifi à priuilc§^’ rentum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccftaret,uelutparensomniûpopulusuacantia teneret. fedalû'’*

pcnetrabant,urbemlt;^ Si Italiâ,amp;: quod ufquâciuium,corripucrant:multlt;’' rume^ excifi ftatus,ôi terror omnibus intentabat,ni Tiberius ftatuendot^ medio quinc^ confulariû,quincp èprætorfis,totidem ècætero fcnatufori^ duxiftêt, apud quos exfolutiplericn legis nexus,modicum in præfcnslcu^'l mcnwi”

-ocr page 145-

ANNALIVM LIBER III

mentûfuerc. Per idem repus Neronem èliberisGermanici iam ingref/ fum iuuentamcomendauitpatribus,utcç munerecapeflendiuigintiuiratus Ncro folueretur,0C quinquennio maturius per leges Quæfîturam peteret,non

' fine inrifu audientium poftulauit.prætendebat fibi atep fratri décréta cade, petente Augufto. fed nec^ turn fuiffe dubitauerim,qui eiufmodi preces oc/

’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culti inluderêt:actamcn initia faftigq C æfaribus erant,magiscp in oculis ue

tus moSjôi priuignis cum uitrico leuior necefsitudo nbsp;nbsp;auo aduerfum nepo

f tern. Additur pontificatus,ôê quo primum die forum ingreflus eft, congia/ rium plebi,admodu lætæ quod Germanici ftirpem iam pubere afpiciebat, Aueftum dehinc gaudiu nuptqs Neronis K luliæ Drufi filiæ. Vtep hæc felt;

* nbsp;nbsp;nbsp;cundo rumore,ita aduerfis animis acceptum. quod filio Claudr) focer Seiaz

nus dcftinaretipolluifle nobilitate familiæ uidebantur,fufpelt;ftumcp iam ni

5 miæ fpei Seianum ultro extulifle. Fine anni cÓceflêre uita infignes uiri, L. L,Volußut

' nbsp;nbsp;nbsp;Volufius,ÔiSaUuftiusCrifpus.Volufiouetus familia,neep tarnen præturâ

egrefta. ipfe confulatum intulit, cenforia etiam poteftate legendis equitum dccuriisfun(ftus,opumcpquis domus ilia immenfum uiguit, primus accu/

* nbsp;nbsp;nbsp;mulator.Crifpum equeftriortûloco,C.Salluftius,rerum R-omanarumflo Satlufl, c.ri^

rentifsimus auâ:or,fororis nepotem in nomen adfciuit.atcp ille,quanquam fp«« c. s^Kk^ prompto ad capeftendos honoresaditu,Mecœnatë æmulatus, fine digni/

* täte fenatoria multos triumphalium,confulariult;^ potentia anteqt,diuerfus

* àuetcrûinftituto,percultû ÔCmundicias,copiâcp ôi affluêtia luxupropior.

* nbsp;nbsp;nbsp;fuberat tarnen uioor animi ingétibus négoces par, co acrior quo fomnum

* nbsp;nbsp;nbsp;ôC inertiam magis oftentabat.Igitur incolumi Mecœnatc proximus, mox

* præcipuuscuifecretaimperatorum inniterentur, ÔCinterficiendiPofthumi Agrippæc6fcius,ætateproue(ftafpeciem magisin amicitiaprincipisquàm p.t^tiararo

‘ uim tenuit.id(^ Mecœnati acciderattfato potentiæ raro fempiternæ, an fempitlt;rnlt;t ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatias capit,aut illos cum omia tribucrunt, aut hos, cum iam nihil reliquum

* cftquod copiant. Sequitur Tibertiquartus, Drufi fccundusconfulatus, partis atep filq collegio infignis nam biennio ante,Germanici cum Tiberio idem honor,neep patruo lætus,necp natura tam connexus fuerat. Eius an?

ni principio Tiberius quafi firmandæ ualctudini in Campaniam conceftît, longam Ôi côtinuam abfcntiâ paulatim meditans,fiue ut amoto pâtre Dru

** nbsp;nbsp;nbsp;fusmuniacôfulatusfolusimplcret.Acforteparuares magnum adeertamé

*' nbsp;nbsp;nbsp;progrefla,præbuitiuuenimatcricmapifccndifauoris. Domitius Corbulo DomitiHs

quot; nbsp;nbsp;nbsp;præturafuncftusde L Sulla nobiliiuuenequeftuscftapud fenatum,quod CorbuIo

fibi inter fpeôfaculagladiatorum loco non deccfliftct.pro Corbulone ætas, pattiusmos,ftudiafenioruerant:côtra,MamercusScaurusSiL. Arrunti* quot;° us,aliicp Sullæ propinqui nitebanv.certabant orationibus. Si memoraban

** nbsp;nbsp;nbsp;turexemplamaiorû,quiiuuentutisinreuerentiam grauibus decretisnota/

** uiftent : donee Drufus apta temperandis animis difleruit, ÔC (atisfacftutn

f Z Cotbuloni

J

-ocr page 146-

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELII TACITI

Corbulonf per Mamercum,qui patruus fîmul ac uim'cus SuHæ, oratofU Itinerd, inter ætatc ubcmmus crat. Idé Corbulo plun'ma per Iraliâ itinerafraudemafl tvptd er ciputn Si incuria magiftratuu interrupta 81.1’mperuia damitando, execution nem eius negoetj libcns fufeepit. quod baud pcn’nde publiceufui habitutn quam cxi'tiofum muit{s,quoru in pecunia atep famâ damnationibusSi ba' da fæuicbat. Neep muko poftmifîisad fenatû IiterisTibcrius,mofani rut fum Africam incurfu Tacfannatisdocuit,iudiaolt;^ patru deligendum pro confulem,gnarum mih'tiæ,corpore ualidu,Si bcllo fuffcóturum.quod initio j urn Sex.Pompciusagkadi aduerfus M.Lepidum odii nadus, utfocorJO’ M.Lffil««; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r^-^r îi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/• n r 1 tilHi

I'nopem.Si maion'bys luisdedccorum,eocp etiam Ahæ lortc depellenduu' incufauitjaducrfofcnafiiqui Lepidum mitem magis ignauum paternal d anoaO:ds nobilitatem ßne probro aélam,honori ignominiç habe' dam ducebat. Igjturmiflus in Afiacn Et do Africadccretum ut Cæfarlç?*; seue.Ciecind retcui mandandaforet. Inter quæSeuerus C ecinacenfuit, nequétrag' Vxorneco^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prouincia obueniflct,uxorcomitarcturt mukumante repeti(0gt;

titcuiprouin^ toncordem Gbiconiuge.Si lex partus enixamdecp quæin publicum Itatu* cid obueniffet rct domi fcruauinêjcohibita intra Italiam,quanquaipfeplurisperprouiuf asquadraginta rtipendiaexplcuiflet, haudenim fruftraplacitum olinijU^ Tamind! info feernina: in focios autgentesexternas traherentur. inefie mulierum coirit^ pacem luxu bellum formidinemorentur,Si Romanum agmena“^ trdhendd kuiilftudinem barbariincenusconuertant : non imbecillcm tantum,6iiu'' parem laboribus fexum,fed fi licentia adfit, fæuum, ambitiofum,potcftafl' auidum, incedere inter milites. habere ad manum centuriones : pr^fed«'^ nuper fœminam exercitiocohortium,decurfu legionû,cogitarcnt ipG quO' ties repetundarum aliqui arguerentur,plura uxoribusobicëlari, his ftatii” adhærefceredetcrrimûquemcp prouincialiumîab his négocia fufcipi,traa' (jgi : duorum cgrcfTus coli,duo effe pretoria, pcruicacibus magis Si imp*’' oppu leges tentibus mulierum iuilis, quæ Opptjs quonda, alqst^ legibus conftrid^’ nunc uinclis exolutis,domos,fora,iam ÔC excrciras regerent, nbsp;nbsp;Paucoruf

hæc adfenfu audita plures obturbabant,neqp rclatum de negotio.nccp Q

Valer Meffali dnam dignu tantæ rd cenioré.mox Valerius Mefîalinuscui parens nus,p uxorib. la,incrat(^ imago paternæ facundiæ, refpondit. nbsp;nbsp;Muka duritic ueteru^

ut maritos co mclius Si Içtius mutata.necp enimutolimobijderiurbembeIlis,autproUi'’ mitentur hoftilis ciTe, Si pauca fceminarum ncccflitatibus concedi, quæ nccofl^ iugij quidem penates,adeo focios non onerent: cetera promifeua cum rito, necullum in co pacis impedimentum. bclla plané accinólis obeun^-’

Vxoriumleud fed reuertentibuspofllaborem, quod honeftiusquam uxorium Icuamr»' fnentum rumfAt quafdam in ambitionem aut auariciam prolapfas. Quid iploru*” magiiQratuu nonneplerofcp uarrjslibidinibusobnoxiosC non tarnen id*” neminem in prouincia mitti.corruptosfæpeprauitatibusuxorum marito^ nu'”

-ocr page 147-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ANNALIVM LIBER III ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6$

num ergo omnes cœlibesintcgrosCplacuifTe quondâ Oppîaslcgcs,fic tem poribusReip.poftulanübustremiflum aliquid poftca,6imingatü,quiacx ' pedierit.fruftra noftra ignauiam alia ad uocabula transferri: nam uiri in co culpam 5 fi fœmina modû excedat. porro ob unius aut altevius imbecillum animu, male ctipi marins confortia rcrum fecundaru aduerfarumep : Gmul fcxum natura inualidum deferi, amp;nbsp;exponi fuo luxujcupidinibus alienis'.uix prasfenti euftodia manere inlæfa coniugia, quid fore, G per plures annos in modum difsidtj obliterentcSic obuiâ irent qs quæ alibi peccarentur, ut fla/ gitioru urbis meminiflent. Addidit pauca Drufus de matrimonio fuo.nam principibusadeundafaepiuslonginquaimpcrq. Quotiesdiuum Auguftu in Oeddenteattp Oriente meauilïecomité LiuiaC^quoeç in lllyricûprofc dum,ôC, G ita conducat,alias ad genres iturum,haud femper æquo animo, G ab uxore charifsima,Si tot comunium librorum parente diuclleretur. Sic Cædnæfentsntiaelufa. Et proximifenatus die, Tiberius per literas cafti/ gatis obliqué patribus,quodcundacurarum adprindpem reqcerentjM. Lepidum 6C lunium Blæfum nominauif.ex quisproconful Africçlegerct. Turn audita amborum uerba,intentius exeufante fe Lcpido,cum ualetudi/ nem corporis,ætatem liberum,nubilem Gliam obtenderet, intclligereturcp etiam quod Glcbat, auunculum efle Seiani Blæfum,atc^ co præualidû. Re/ fpondit Blæfus fpecie reeufantis, fed nclt;^ eadé adfeucratione, amp;nbsp;confenfu adulantiû auditus eft. Exin promptum, quod multorum intimis quefti/ bustegebatur.înccdebatenim deterrimocuicp licentia,impuneprobra, ôi Licentid pcjji inuidiam in bonos cxdtandi,arrepta imagine Cæfarisîlibcrticp etiâae fer/ quot;’°’'“’quot; ui, patrono ucl domino cû uoces,cum manus intentarcnt,ultro metuebanf. ïgitutC.CeGiusfenator difleruit,principesquidem inftar deorum cfic,fed neep à dqs niß iuftas fupplicum precesaudiri, necç quenquâ in Capitoli/ um,aliaue urbis templa perfugere, ut eo fubGdio ad flagitia utatur : Aboli/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas leges, K funditus uerfas ,ubi in foro, in limine curiæ ab AnniaRuGlla, Annû

' nbsp;nbsp;nbsp;quamfraudisfub indice damnaui{fet,probraGbi ÔC minæintédantur,nccç

' nbsp;nbsp;nbsp;ipfeaudeatiusexperiri,obeffigicmimperatorisoppoGtam. Hauddiflîmi/

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lia alf), ÔC quidam atrociora circumftrepebant:prccabantur(^ Drufum da*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret ultionis exemplum, donee accitam couidamep attineri publica euftodia

’ iuflît. EtConßdius Acquus,ôcCœliusCurforéquitésRom.quodGdis cSfidtus ’ maieftatis criminibusMagium Cæcilianû prætoré petiuifient, autorc prin cipe,acdecfetofenatuspuniti. VtruncçinlaudemDruGtrahebatuf.abco,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in urbe inter cœtus Si fermoncs hominû obuetfante,fccrcta patris mitigari.

k nec^luxusiniuuencadeo difplicebat.hucpotiusintcndcret, diem ædiGca/ tionibus,nodem côuiuijstrahere, quàm folus ÔC nullisuoluptatibusauo/

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;catus mœftam uigilantiam,8C malas curas exerceret.no cnim Tiberius, no

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accufatotesfatifccbant ♦ Et Ancharius PrifeusCæGum Cordum procon/ Ciep. corduj

il ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€5 fulem

-ocr page 148-

P. CORNELII TACITI

Mâieftdtis fulem Crete pofl:ulaueratrcpctundis,addi'tomaicftanscn’mi’nc,quo(îwflgt; omniûaccufationûcoplementumerat. Cæfar Antiftium Veteremèpt*^ ntl . Vêtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Macedonia abfolutu adulterq, I'ncrcpitis iudicibus,ad diccndatu

mai'cftatis caufam rctraxicgt;ut turbidum, ÔC Rhefcuporidis confilijs permit xtum,qua tepellate Cotye fratre interfedtojbellum aducrfus nos uoluerat-Igitur aqua 0£ I'gni interdiólu reo,adpofitum^ ut teneret fnfula, necp cedoniæ neq? Thradæ opportuna.Nam Thracia diui’fo impen'o in Rhtf' metalcen Si liberos Cotyis, quis ob infantiam tutor erat TrebcHienusR^' fusjinfoletia noftridifcors agebat, ncq? minus Rhœmetalcen TrcbcH*' caldtet£ enam incufans, popularium iniuriasinukasfinere. CœIaIetç,Odrufçt^’ odrufu; altjjUaÏi'dae nationcs,arma cepere,ducibus diueriis Si paribus inter fepc^ ignobilitatéîquæ caufa fuitjHe in bellu atrox coalefcerent.pars turbantpr{ fentia,alfj monté Hæmum tranfgrediuntur, ut remotos populos codrcf*' plurimiac maximecopofîtiregem, urbemt^ Philippopolim àMacedon^ Philippoijtam,circumiîdunt.QuæubicognitaP,VelleioCisproximunif’' ercitum prçfidcbat)alarioséquitésacleuescohortium mittitin eos qui dabundiaut adfumcndis auxilqs uagabantur. Ipfcrobur expeditum^fj exoluendû obfidium ducit.Simulcç cunéla profpere aôta,cæ(îs populate'' bus,Si diireniîone orta apud obfîdentes, regisep opportuna cruptionegt; aduentu Icgionis.necp àciem autprælium dici decuerit,in quo femermeS^' palantestrucidatilùnt,finenoftrofanguine. Eodemanno Galliaruif'' Mes rebeUio/ uitatcs ob magnitudinê ærisalieni rebellionem cœptaueretcuius exftiof nempdrdttt latoracerrimus interTreuerosIuliusFlorus,apudAcduosIuliusSacrotii'' Iulius Florus nobilitas ambobus,Si maiorum bonafaéla,co(^ Romana ciuitasolim Komdndciui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rarum,ncc niiîuirtuti precium eflet.Ii fcerctisconloquqs,feroci(''î

tdsuirtuUpre quo«^ adfumpto,aut quibusob egeftatcm,acmetum ex flagitijs, m'’quot;' cium peccandi necellîtudo, componunt, Florus Belgas, Sacrouir propiot^

Gallos concire Jgitur per conciliabula Si eœtus feditiofa diflèrebant, deto' tinuatione tributorum,grauitate fœnoris,fæuitia ac fuperbia prændentu’*' Sidifcordarc militem audito Germanic! exitio : egreoium refumenda:'quot; bertati tempus.ii ipfi florêtes,quàm inops Italia, imbellis urbana pkb^ nihil ualidum in exercitibus, niii quöd externum, cogitarent, Haud

Andegdui uiig ciuitasintada feminibuseius motus fuit, fed erupereprimi Andtt^ ui,ac Turonq. quotum Andecauos Acilius Auiola Icgatus excita cohof'^’ quæ Lugduni præiîdiû agitabat, coercuitTuronq legionario milite, Vifellius Varro inferioris Germaniæ legatus miferat,oppreiTi eodé A^ie ducc,Si quibufdam Galliaru primoribus,qui tulere auxilium, quo dilfit”'^ latent defcótioné, magist^ intemporc efferrent. fpcólatus Si Sacrouir le étocapite pugnapro Romanisciens, oftentandæ,ut ferebat,uirtutis captiui,nE inceflêretur telis,adgnofcendü fe prçbuiflè,arguebât. ConW

-ocr page 149-

ANNALIVM LIBER III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö7

füpct CO Tiberius,afpcrnatus eft indiciu, a’uitc^ dubitâtionc bcllû. Interim Florusinfîftercdeftinatisjpellicercalam cquitum,quæc5fcnptaTrcucris, ittliuf Florut militia difciplinaqp noftra habebatur, ut cæfis negociatoribus Romanis bel T'-f«'»-lum inciperct.paucicç equitû corrupti, plures in officio man fere. Aliud uul/ gusobæratoru aut clientiû arma cepitjpetcbantq^ faltus,quibus nome Ar/ duenna,cum legionesutroc^ ab excrcitu,quas Vifellius,ô£ C.Siliusaduer/ (îsitineribus obiccerant, arcuerunt. pra:mifluscp cum dcleóla manu Iulius Indus è ciuitate eadê,difcors Floro, ÔJ ob id nauandæ operæ auidior, incó/ ditam multitudincm adhuc difiecit .Florus inccrtis lacebris uiótores fruftra tuSjpoftremo uifis militib. qui cffugia infederat,fua mianu cecidit.Isc^ Trcz uerici tumukus finis. Apud Aeduosmaiormolescxorta,quâtociuitaso/ puIentior,Kcôprimendiproculpræfidium.Auguftodunumcapucgentis, armatis cohortibus, Sacrouir occupaucrat. nobilifsimarum Galliarü foboz lem,liberalibus ftudqsibi operata, ut co pignore parentes propinquost^ eoru adiungeret.fimul arma occulte fabticataiuuétuti difpcrtit.Quadragin ta millia fuere, quinta fui parte legionarrjs armis,cæteri eu uenabulis ÔC cub tris,quælt;^ alia uenantibus tela funt. addutur è fcruitqs gladiaturæ deftina/ ti,quibusmoregenticocontinuGferritcgimcn(Cruppellariosuoçan*:jinfe/ cruppeUdrij rendis idibus inhabiles,accipiendisimpenctrabiles.augcbanturbæcopiæ, uicinarû ciuitatû ut nondum aperte c6fenfione,ita uiritim promptis ftudrjs,

certamine ducum Romanoru,quos inter ambigebavar, utroen bellum fi bi pofcentc:mox Varro inualidus feneda, uigcnVi Silio conceftit. At Ro/ mæ non Treueros modo Ôi Aeduos, fed quatuor amp;nbsp;fexaginta Gâlliarû et/ uitatesdefciuiffe,adfumptos in fociètatê Germanos,dubias Hifpanias.cun da(utmosfamæ)inmai’jscrédita.Optimusquifq; Reip.cura mœrcbat. multi odio præfcntiu,Ôi cupidine mutatiois, fuis quoep periculislætabanf : increpabantep T ibcrium,quod in tanto rcrû motu,libellis aceufatoru infu/ meret opera. An Iulium Sacrouirumaieftatiscriminereum in fenatu foreC extitifle tandê uiros qui cruentas epiftulas armis cohiberent: miferâ paeem uelbello bene mutari. Tanto impenfiusin fecuritatê c0pofitus,neq? loco, neep uultu mutato,fed,ut folitum,per illos dies eginaltitudinc animi, an có/ pererat modica efte,ÓJ uulgatis leuiora. Interim Silius cG legionibus dua/ bus incedens,præmifla auxiliari manu,uaftat Sequanorum pagos, qui fini umextremi,ôi AeduiscôterminGfocfjcçin armis crant. Mox Auguftoduz num petit propero agmine,certantibus inter fefîgnifcris, frementeetiâ gre gario milite,ne fuetam requié,ne fpatia nodiG opperiretur: uiderent modo aduerfoSjSi afpicerentur, id fan's ad uidoriam. DuodecimG apud lapidem Sacrouir copia:^ paætibuslocisapparuere.In fronte ftatuerat fcrratos,in cornibuscohortes,à tergo femermos.Ipfeinter primorcs equo infigni adb re, memorare ueteres GallorG glorias,quæcR Romanis aduerfaintuliftenl:

f 4 quàm

-ocr page 150-

1

68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’ CORNELII TACITI

quam decora uiólonbuslibcrtas: quanto i'ntolerantior feruitusi'teruuidiJ' Nondiu hæcjnecapudlætos.ctemm propinquabat leofonu aci’es. i'ncon^* ticpacmiliti'æ ncfcrj oppidanGnccp oculis ncc^ auribus fan's cópetebant. co' • tra Silius,amp; (i præfùmpta fpes hortandi caufas exemerandamitabat taw^’ pudendum ip(js,quodGermaniaruuiótores,aduerfum Gallos tanquain hoftem duccrentur.una nuper cohors rcbellem Turonum ,unaaIaTrcoc* rum,paucæ huius ipfius exercitus turmæ profligauere Sequanos. quatof^ , cunia dices,amp; uoluptatibus opulentes,canto magis imbelles Aeduos,eui^' cite,amp; fugiétibus cbfilitc.Ingens ad ca clamor, amp;nbsp;circûfudit eques. fronté’? pedites inuafcre.ncc cunólatu apud latera.paulum moræ attulcrc ferratigt;r^' ftantibuslaminisaducrfum pila amp;nbsp;gladios. fed milescorrcptisfecuribus^ dolabris ut fi murum pcrrumperet,cçdere tegmina amp;nbsp;corpora.quidam tf** Trudet dibus aut furcisinertem molem profterncre. iacentesc^ nullo ad refurge*’/ Sdcrouiri dum nifu quafiexanimcslinquebatur.Sacrouir primo Auguflodunij,clcifl HfJwmorf metudeditionisin uillampropinquamcum fidifsimispergit.Illic fuatnï'' nujeliqui mutuis iótibus occidere.incéfa fuper uilla omnes cremauit. Totquot; demum Tiberius ortum patratum^ bellum fenatui fcripfit. neep demplt' aut addidit ucro,fcd fide ac uirtute legatos,fe confilrjs fupcrfuifle.fimul c2quot;^ fas cur non ipfe,non Drufusprofeótiadid bellum forent,adiunxit, magquot;' tudinem imperq extollens, neep dccorû principibus, fi una alteraue ciuitquot;® turbctjomiflà urbe, unde in omnia reginen. nunc quia non metu ducaWt’ iturumutpræfcntiafpeôlarctjcomponcretcp. Dccreuere patres nota pfquot; reditu eius,fupplicatiôcs(p,ÔC alia dccora.Solus Dolabella Cornélius diquot;quot; anteire cæteros parat,abfurdam in adulacioncm progrcflus,céfuitucoiiaquot;^ èCampania urbemintroiret. Igiturfccutæ Cæfarislitcræ,quibusfenoquot; tam uacuum gloria prædicabat,ut poft ferocifsimas genres pcrdomitaSjtquot;' receptos in iuuêta, aut fpretos triumphos,iam fenior peregrinationis fubquot;' bane inane præmium peterct. nbsp;nbsp;Sub idem tempus ut mors SuIpicq Qquot;*

finq publicis excqutjs frequentaretur, petiuit à fenatu. Nihil ad uctcrcin Qttjrimttx pgtfi'jam Sulpiciorumfamiliam Quiriniuspertinuit,ortusapud muniquot;'

pium Lanuuium,fcd impiger militiæ,amp; acribus miniftcrrjs confulatquot;*quot; fub diuo Augufto,mox expugnatisper Ciliciam Homonadenfium eauquot; lisinfigniatriumphiadeptusjdatus^redor C. Cæfari Armcniam obquot;' ncnti.Tibêrium quoep Rhodi agentem coluerat, quod tune patefecitinu^ M Foliut ”3quot;quot;’gt;landatisin feofticqs,Siincufato M.Folio, quem auôtorem C.C^lquot;'* prauitatis amp;nbsp;difeordiarû arguebat.fed cæteris haud læta memoria QuW erat, ob intenta( ut memoraui ) Lepidæ periculaTordidam^ amp;nbsp;prxpotquot;quot;' dutorius Pri tom feoeeftam. Fine anni Clutorium Prifeum equitem Romanum p0‘! feutE^.Ro^ célébré carmen, quoGermanicifuprcmadefleucrat,pecunia donatuio’

Cæfare, corripuitdelator,obiecTansægro Drufo compofuiftè, qooo cxtin(^lquot;^

-ocr page 151-

ANNALIVH LIBER HI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69

! cxtindusforet,maiorc præmiouulgaretur.ld Clutoriusin dottao P Petro ni'ijfocrueiusVitelliacoràmjmultiscpinluftribusfœminispcruaniloqucn'

ft nbsp;nbsp;nbsp;tiam legerat.Vt delator extititjCætcris ad dicendum tcftimoniu exterritis,fo

y nbsp;nbsp;nbsp;la Vitellia nihil fe audiuifle adfeuerauit. fed arguentibus ad pernicicm, plus

fidci fuit, fentétiacp Haterq Agrippæ confulis dcfignati indiótum reo ulti/ n, U mumfuppliciu.ContraM.Lepidusinhunctnoduexorfuseft. SiP-C. ptdiprocl«-unum id IpcôlamuSjCç ncfariauoce Clutorius Prifcusmcntem fuam ÔC au tono pnfco res hominu pollueritj necp career, nccp laqueuSj ne feruiles quidem ctucia/

V tus in cum fuffecerint.fin Hagitia amp;nbsp;facinora Gne modo funt fupplicqs ac re ’•gt; f medijs, principis moderatio, maiorumcp ÔC ueftra exempla temperant, ÔC 'gt;■’ ’J nbsp;nbsp;nbsp;uana à fceleftis,dióla à maleficqs differunf.eft locus fententix per qua neep ”

huic dclidum impune fit, ÔC nos clementix Gmul ac feueritatis non pœnite

il nbsp;nbsp;at.Sæpe audiui principetn noftru conquerentcm,G quis fumpta morte mv ■”

y fcricordiameiuspræuenincLuitaClutorqinintegroclCquinccpferuatus I) nbsp;nbsp;nbsp;in periculum Reip.necp interfeôlus in exemplum ibit ftudia illi ut plena uç ,■gt;

ï cordiæ,itainania Ôi fluxa funt.nec quicquam graue ac ferium ex co metuas, fl nbsp;nbsp;nbsp;qui fuorum ipfe flagitiorum proditot,non uirôrum animis, fed mulicrcula/

'1' nbsp;nbsp;nbsp;turn adrcpit.cedat tamê urbe,Ôi bonis amiffis aqua K igni arceatur. Quod ■gt;’

fl nbsp;nbsp;nbsp;petinde cenfeo, ac fi lege maieftatis teneretur. nbsp;nbsp;nbsp;Solus Lepido Rubellius

fl Blandus è confularibus adfenfit.cæteri fententiâ Agrippæ fccuti. dudusep 5 in carcetem Prifeus, ac ftatim exanimatus. IdTiberius folitis fibi ambagi/ ■) nbsp;nbsp;nbsp;bus apud fenatum incufauit,cum extolleret pietatem quâuis modicas prin/

0 cipisiniuriasacriter ulcifeentium, deprecaretur tam præcipitis uerborû pœ* » nas,laudaret Lepidum, nec Agrippam argucret. Igitur fa^um S.C.ne de 5 nbsp;nbsp;nbsp;cretapatrum ante diem ad ærarium deferrentur, idcp uitæ fpatium damna

fl tisprorooaretur.fed non fenatuilibertasadpœnitendûerat neep Tiberius fl interiedu temporismitigabatur. C.Sulpicius,D. Hateriusconlulesfe/ 1 quuntur.lnturbidus externis rebuS annus,domi fufpeda feueritate aduer/ Aduerfus lu/ fl fum luxum,qui immenfum proruperat ad cunda quis pecunia prodigitur. lt;nbsp;Sed alia fumptuum quamuis grauiora difliraulatis plcruncp prccqs occulta fl bantur,uentris ôCganeæparatusadfiduisfermonibusuulgati Teccrantcu/ fl ratn, ne princeps antiquæ parfimoniæ durius aduerteret. Nam incipience i C.Bibulo,cæteriquocp ædilesdifferuerant.fpernifumptuariam legé,ueti/ fl taep utéfiliutn pretia augeri in dies, nec mediocribus remcdqs refiih pofle. fl Ôi confulti patres,integrum id negotium ad principem diflulerant,ScdTb fl berius fæpe apnd fe penfitato an coerceri tam profufæ cupidines poflent: num coercitio plusdamniinRemp.ferret: indecorum adtredarc quod

fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non obtincretur, ucl retentum ignominiâ 8ê infamiam uirorum inluftrium xitc.»

ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofeeret : poftremo literas ad fenatum copofuit, quarum fententiâ in hune rij impcruto^

À modumfuit. CfeterisforfitaninrebusP.C.magisexpediatmecoràm rùddfcnatH ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interrogari

iJ

-ocr page 152-

P. CORNELII

intcrrogarijK dicerc quid èRep. cenfeam. in bac relatione fubtrahi oculo^ meos melius fuit, ne denotantibus uobis ora,ac metu Gnguloru qui pudef' di luxus argucrentur, ipfe etiâ uiderem eos.ac uelut deprehederem. quoo‘* mecum ante uiri ftrenui ædiles cófiliu habuiflentjuefeio an fuafurus fuet*'’’ omitterc potius prxualida. Si adulta uitia, cp hoc adfequi, ut pal am quibusflagitqsimparesencmus.fed illiquide officio fundli funtjutcæteto^ quocpmagirtratusfuamuniaimplereuelim.mihiautem neep honeftun’'* lere,neque proloqui expeditum, quia non ædilis, aut prætoris, aut confol^ partes fuffinco. maius aliquid 8i cxccliius à principe poftulatur, SC cu rclt;î^j faótorum fibiquifep gratia trahât,uniusinuidia ab omnibuspeccat. enim primu prohibere,amp; prifeum ad morem recidere adgrediar 7 uillarült;^^ ne inffnita fpatiajfamiliarum numerum Si nationesC argéti Si aari pondi^^' xris,tabularumc^ miraculapromifeuas uiris feeminis ueftes T*atc^ Faminärui» feeminarum propria, quis lapidum caufa pccunix noftræ ad cxternasäi’* propria gc^tes transfcruntur. Ncc ienoroin conuiuijsamp;circulis incol^i* iftajKmodum pofci.fcfi quis legem unciaupcenasindicatjijdem iliiciui'^ tem uerti, fplcndidifsimocuic^ exitium parari, nernine criminisexpert«^ clamitabunt.Atqui nc corporis quidem morbos uctereSjK diu audoSjO'“ per dura Si afpera coerceas.corruptus ßmul corruptor, æger Si flagr^i’* animuSjhaud leuioribus remedqs reftinguendus eft, quàm li bidi nibus^r' defcit.tot à maioribus repertæ leges,tot quas diuus Auguflus tulit,illa: oW' uione,hæ(quod flagitiofiuseft}contemptu abolitæ fccuriorem luxum re.nam iï uelis quod nódum uetitum cffitimcas ne ucterc.ac fi prohibitaiiquot; pune tranfcêdcris,net^ metus ultra,ncq3 pudor efficur ergo olim parfi'’’^ niapollebatCquiafibiquifcj5modcrabatur,quiauniusurbisciucscramigt;^' ne iritamenta quidem eadem intra Italiam dominatibus.externisuidoril* aliéna,ciuilibusetiam noftracófumcre didicimus. Quantulum iftudeft“)* quoædilesadmonentf Quàm,ficætera refpiciasinleui habendum Hercule nemo refcrt quod Italia externæ opis indiget,quod uita pop^'' Romani per incerta maris et tempeftatum cotidic uoluitur.ac nifi prouin^’^ rum copiæ Si dominis ôi feruitijs, Si agris fubuencrint, noftra nos fdl'^ nemora.noftræt^ uillæ tucbuturfHanc P.C.curam fuftinet princeps. omiiîàjfunditus Remp, trahet.reliquis intra animûmedédamp;eft.nospuàof’ pauperes neccffitas,diuites fatias in melius mutet. Aut fi quis ex magiftf^^' bus tâtam induftriâac feueritatem pollicetur, utireobuiam qucat,hun^^ laudo, Si exoncrari laborum meorum partem fatcor. (in accufarc uitia lunt,dein cum gloriam ciusreiadepti funt,Gmultatesfaciunt, acmihirclif^ quunt,crédité P. C.me quoep non effic offcnfionu auidu, quas cum graue^’ amp;nbsp;plcruncp iniquas pro Rep. fufeipia, inanes Si irritas ncqj mihi autuob^ ufui futuras iure deprecor. Auditis Cæfaris literis, rcmiffia ædilibu s tagt;‘ tut'*

-ocr page 153-

ANNALÎVM LIBER III

curajluxus^ mcnfæ à fine Adiaci belli,ad ea arma quisS^r. Galba rcrum adcptuseft,perannoscentuprofufisfumptibusexerciti,paulatimexolcue/ re.Caufas eius mutationis quærerc liber. Dites olim familiæ nobiliu, aut Cdwfæ luxus claritudine infignes ftudio magnificcntiç prolabebantur.nam ctiâ turn pie •^xolefcentir bem,focios, régna colère, ôi coli licitû,ut quifep opibus,domo,paratu,fpeci ofusjpcr nomé 8C clientelas inluftrior habebatur. poft^ cædibus fçuitum, SC magniiudo famç exitio erat,cæteri ad fapientiora conuertere: fimul noui homines è municiprjs ÔC colonqs, atep etiam prouincqsin fenatû crebro ad fumpti,domefticâ parfimoniam intulerunt. ôC quanquam fortunauel indu ftriaplerit^pecuniofam adfeneôlâ peruenirét,man(it ramé prior animus.

Sed præcipuus adftriôli moris aueftor Vefpafianus fuit, antiquo ipfe cultu Vffpd/î««««» uiótu^ obfequiû inde in principé,ôC æmulâdi amor, ualidior quàm pœna ex legibus SC metusmifi forte rebus cundis ineft quidâ uclut orbis,ut quem admodum tempotum uices,itamorum uertantur.ncc omniaapud priores orlntrerunt meliora,fcd noftta quoep ætasmultalaudis SC artium imitandapofteris tu lit.uerumhæc nobis maiorescertamina ex honefto mancant. Tiberius fa ma moderationis parta quodinsruentisaccufatoresrcpreflerat,mittitlire/ .. .. ram ad fenatum, quispoteftatem tribunitiam Drufo petebat.ld fummi fa ftigq uocabulum Auguftus repperit, ne regis aut diôtatoris nomê adfume rctAttamenappellationealiquacæteraimperiapræmineret. Marcum de/ inde Aghppatn focium eius poteftatis,quo defunóloTiberium Ncronem delegit, ne fucceffor in incerto foret. fie cohibeti prauas aliorum fpes rcba/ tur,fimul modeftiæ Neronis SC fuæ magnitudini fidebat. Quo tunc exem/ plo T iberius Drufura fummæ rei admouet,cum incolumi Germanico inte grum inter duos indicium tenuiffet. Sed principio literaru ueneratus dcos, ut confilia fuaReip. profperarcnt,modica de moribusadulefcentis,nec^ in falfum aufta,retulit:effe illi coniugem SC tresliberos^eamt^ ætatem qua ip*

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe quodam à diuo Augufto ad capeflendum hoc munus uocatus fit. Neep

I nunc propere, fed pet odo annos capto experimento, cornprefsis feditio/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nibus, compofitis bellis triumphalem SC bis confulem, noti labor is partici/

I pern fumi. nbsp;nbsp;nbsp;Præceperant animis orationem panes. quo quæfitior aduz

I latio fuit.nec tarnen tepcrtum,nifi ut effigies principum, aras deum, templa 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SC arcus, aliaeç folita cenferentmifi quod M. Sillanus ex contqmclia confuz M,sinlt;tnM

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latus,honorem principibus petiuindixitep pro fententia, ut publicis priua/

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tisue monimentis,ad memoriam temporfi.nonconfulum nomina præfcri

' eius diei fenatus confulta aureisliteris figenda in curia cenfuifTct, deridiculo I fuit,fenexfœdifsimæadulationis tantum infamiaufurus. Inter quæ pro « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uincia Africalunio Blçfo ptorogata,Seruius Maluginenfis flamen dialis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

J ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libus

-ocr page 154-

nt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

Kbus egrcdi Italiaincq; ali'ud ius fuum Mardaimm, Quinnalium^ rlame Dialis miniim:porrôfi hi duxifïènt prouincias, cur dialibus id uetitu 7nulla dwfcjt iwpo-j pQpyjj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libris cærcmoniaru rcperiri. faepe Pontifices dialia

ji^pro^ fccific, fi flamen ualetudine autmunere publico impedirctur. duobus6^* conjulare , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r rr

ptuaginta annispoftCornelii Mcrulæ cædem neminefurrecîtumînW men ceflauifle religiones.Quod fi per totannospofsit non creari, nuHo*^ crorum damnOjquanto faciliusabfuturu ad unius anni proconfularcit^’P riumCPriuatisolim fimultatibuseffedu,ut à potificibusmaximisireioP^^ uinciaspfohiberentunnuncdeum muncre fummu Pontificum etiaffll'’*'' ^mum hominum enc,non æmulationc, no odio, autpriuatisadfedionip'', obnoxiu. Aducrfusquæcum augur Lentulusalrjc^ uariediflcrcrenC)^ dccurfum eft.ut Pontificis Max. fenten tiam oppcrircntur. T iberiusdil^*^ Nam Datteri notione de iare Flaminis, décrétas ob tribunitiam Drufi potcftate carrel”*’ us cenfuerat nbsp;nbsp;nbsp;temperauitjUominatim arguens infolentiam fcntentiç aurcas«^

contra patrium morcm.Rccitatæ 8C Drufi cpiflolæ,quanquam ad mode* in curia nbsp;nbsp;nbsp;nexæ,pro fuperbifsimis accipiuntur. Hue dccidilie cunCtajUt ne lUU^^“

quidem tanto honore acceptOjadiret urbis dcoSjingredcretur fenatuni)^''' fpicia fakem gentile apud folum inciperct. Bellum fcilicct: aut diuerfo tcfï^ rum diftinerijlittora Si lacus Campaniætum maxime peragrantemific’quot;' bui reóiorê generis humani, id primum epaternisconfilrisdifccrc.fancg'’ uaretur alpedtum ciuium fenex impcrator/eflam^ ætatem, Si adloslab“’' poftulata pro fcsprætenderet: Drufo quod nifiex adrogantia impcdimentuC Sed^' uinciaruTib, beriusuim principatusfibifirmans,imaginem antiquitatis fenatuipr^tl’^ ddpiitr« re^ bat,poftulataprouinciaruad difquifitionem patrum mittcndo.Crcbrdi^ ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat enim Græcas per urbes licentia atc^ impunitas afyla flatuendi. Cópl'^

Gr^osAhh ^^^ntur templapeflimis feruitiorum. eodem fubfidio obærati aduerfum^^ fiatuenJi ditores.faCpcôiif^ capttalium criminum receptabantur.Nccullum fatis*’’ lidum impcriu eratcohercendisfeditionibus populi,flagitia hominu rcmonias deum protegen tis.Igitur placitu ut mitterent ciuitates iura,atlt;^, gatos.Et quædam quod falfo ufurpauerat fponte omifere. Multæ uctuO’* iuperftitionibus, aut mcritis in populu Romanum fidebat. Magnac^ do* diei fpecics fuit, quo fenatus maiorum beneficia, fociorû padta, regu etiaiquot; vis Romana qui ante uim Romanam ualuerat décréta, ipforumtç numinum rdigiofO^ Bfhcfij introfpexit, libero, ut quondam quid firmaretmutaretue. Primi omniü'”

Epheîr)adirémcmorantes,nó,utuulguscrederet, Dianaatcç Apollino’” Delo genitosreflêapudfe Cêchrium amnem,locum Ortygiam,ubi Ut® nam partu grauidam Si oleæ.quæ tum etiarn maneat, adnilam, edidiflöi^J numina: deorum^monitu facratu nemus. Atlt;^ ipfum illic Apollinepd‘ interfedlos Cyclopas louis iram uitauifle. Mox liberum pattern belloO* dlorcm,fupplicibus Amasonum qux aram infederantignouiffe. Audo*”

-ocr page 155-

/NNALIVM LIBER II!



'e

hinc conccffu Herculis,cum Lydia potiretur, cætimoniâ téploj nccß Perfa/ ru ditione diminutû ius. Poft Maccdonas, dein nos feruauifie* Proximo / Magnetes,LScipionisjÔi L.SullæCoftitutis nitebâtür. quorum ille Anti/ Mdgnftcs ocho, hic Mithridate,pulfis,fidem atcß üirtutê Magnetum dccorauctc,uti Dianæ Lcucophryenæ perfugium inuiolabile foret. Aphrôdilîéfes poft/ Aphrodißen^ hac Si Stratonicenfes ditftatoris Cæfaris ob uetufta in parteis mérita,Si rc/ strdtomcêfeî cens diui Augufti decretutn adtulere. Laudati quod Patthorum inruptio/ nemjnihilmutata in populum Romanûcôftâtia,pertuliftcnt.Sed Aphro difienGû ciuitaSjVeneris,Stratonicen(îum,louis Si Triuiæ religioné tueban tur. AldusHierocæfarienfes expofucre Pcrficam apud fc Dianarri, delu/ HifroMpriz brum rege Cyro dicatum. Si memorabantur Perpennæ, Ifaurici,multalt;^ alia imperatorum nomina^ qui n6 modo têplo, fed duobusmilibus paftuû eandem fandicaté tribuerant. nbsp;nbsp;Exin Cyprri tribus delubris, quoru uetu

ftifsimumPaphiæ Veneriautftor AetiaS,poft filiuseius Amathus Veneri AmathuGæ,6i loui Salaminio Teucer.Telamonis patris ira profugüs,po/ fuiflent. Auditæ aliaru quoep ciuitatu legationcs. Quorum copia fefft pa/ tres,Si quia ftudijs certabat, cofulibus permifere,ut perfpecfto iure,ôi G qua iniquitasinuolueretur, rem integra rurfum ad fenatum referrent.Confules fuper eas ciuitates quas memoraui,apud Pergamum, Aefculapq copertum afylum retulcrunt : cæteros obfcuris ob uetuftatem initqs niti. nam Smyr/ næosoraculû Apollinis,cuius imperioStratonicidi Veneri téplum dicauez rintî Tenios eiufdé carmen referre, quo facrare Neptuni effigiem, çdemt^ iufsiGnt.propioraSardianos, Alexandriuidtorisid donum,neque mb nus MileGos Dareo rege uti. fed cultus numinum utrifep Dianam,aut A/ pollinem uenerandi. Petere Si Cretenfes Gmulachro diui Augufti. Faólaz que fenatufcofulta, quis mülto cum honore,modus tarnen præfcribcbatur. iufsi^ ipGsin templis facere aras facrandam ad memoriam, neu fpccie reliz gionisinambitionemdelaberentur. Sub idem tempus luliæ Auguftæ juf/« ualitudo atrox, necefsitudinem principi fecit feftinati in urbem rcditus,fyn nbsp;nbsp;ualetudo

(I

11 y

ccra adhuc intet matrem Gliumt^ concordia, Gue occultis odfjs. Neque ez nim multo ante cum haud procul theatro Marcelli effigiem diuo Augufto ïulia dicaret, Tiberq nomen, fuo poft fcripférat. id^ ille credebatur, ut inz fcrius maieftate principis,grauiSi difsimulata offenGorie abdidiffe.Scd supplicid,id turn fupplicia dqs ,ludi^ Magni ab fenatu decernuntur, quos PontiGces, Si aagares, Si quindecimuiri, fcptemuirisGmül Si fodalibus Auguftalibus ederêt. Cenfuerat L. Aproniusutfœcialesquocç qsludispræGdcrét. Côz tradixitCæfar diftintftofacerdotiorû iure,ôi repentis cxemplis4neq3 cnim

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;un^ fœcialibus hoc maieftatis fuiffe.ideo Auguftales adiedos, quia pro/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prium eius domus facerdotiû effet,pro qua uota perfolucrenf. Exequi fenz

i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentias haud inftitui niG inGgnes per honeftu, aut notabili dcdecore, quod

II

præcipu

-ocr page 156-

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T. CORNELII TACITI

PrædpKM mu prxdpautn munasannaliufeor,neuirtutcsnicantur,utlt;^prauîsdid!sfa/ nui annalium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gx potentate ÔC infamia metus fit. Cætcrû tépora iKa adeo

Sendtorufer s^ulatione fordida fucre,ut non modo primoresciuitatis quibus ciarifl’' uilis in xtlm lt;^0 nbsp;nbsp;obfcquqS protegenda crat,fed oês cofulares,magna pars eorum qj*

umddulatio præcura functi,mukit^ eûâ pedarfj fenatores certatim cxurgcrentjœda^ ÔC nimia cenferent. Memoria: proditur, Tiberium quotics curia egreder^f» Græcisucrbisin huncmodumeloqui(olitum,o homines ad VIT V T E M PARATOS. fcilicet etiam ilium qui libcrtatcm publitâ*” nollet,tam proieélæ feruientium patientiæ tædebat. Paulatim dehinc ak'® c. siUctnus rz dccorisad infefta tranfgredicbantur.C.SiHanum proconfulcm Afiærep^ pctunddru po tundarum àfocqs poftulatum, MamercusScaurus cconfularibus, ßulatui OthoprætorjBrutidiusNiger ædilis,fimulcorripiunt,obicdlanti^ui£*l^ turn Augufti numenjfpretam Tiberq maieftatem. Mamercus antiqua^^ cmplaiacienSjL.Cottam à Scipione Africano,Scr.Galbam à CatonecE^ foriojP.Rutilium à M.Scauro accufatos:uidclicctScipio amp;nbsp;Cato taliaul^ fccbantjaut ille Scaurus,quem pfoauum fuum, obprobrium maiorû

Mdmerct^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jehoneftabat.Iunio Othoni literarium ludum excf^

tttdiorum uetus ars fuit, mox Seiani potêtia fenator, obfcura initia impudctibtgt;* aufis propolluebat. Brutidium artibus honeftiscopiofum, amp;nbsp;fi redlutn®^ pefageret,adclarifsimaquæqpiturum,feftinatioextimulabat3dumæ(]i^

lt;c Icis,dein fuperiores,poftremo fuafmetipfe fpcsanteireparatquod tntilt“’* etiâ bonos peiîum dédit, qui fpretisquæ tarda cum fccuritatcjpræmawr* uel cum exitio properant. Auxere numerum aceufatoru Gcilius Publico’* amp;nbsp;M.Paconius.llIequçftor SiIIani,hiclegatus.Nec dubium habebatuw uiciæ,captarumc^ pecuniarû teneri reum. fed mukaadgerebantur ctian»*” fontibus pcriculofa,cum fuper tot fenatores aduerios, facundifsimis coO®* Afiæ,eo^ ad aceufandum delcdlis refponderet folus, amp;nbsp;orâdi nefciuspj! Bloquentia de prio in metu,qui cxcrcitâ quoeç eloquentiam débilitât,non temperanK^' iilitatmetus berio,quin premeret uofce,uuku,eo quod ipfe creberrime interrogabat« que refellcre,aut eludere,dabatur: ac fæpe etiâ confîtendum crat, ne fruf^ quæfiuiflet.Seruosquoque SiIIani,uttormentis interrogenturadorp“'' mancipio acccpcrat. amp;nbsp;ne quis necefiàriorum iuuaret pen'clitantùi”’ ieftatis crimina fubdebant,uinclum amp;nbsp;necefsitas filendi.Igitur petito paij^ rum dierû interieâ:u,dcfenfionem fui deferuit, aufis ad Gæfarem codicil»* quibus inuidiam SC preces milcuerat.T ibertus quæ in Sillanû parabaM^ exeufatius fub exemplo acciperétur, libellos diui Augufti de Volefo W falaeiufdcm Afiæ proconfule,faôlum^ in eum fenatufeofukum récitât**^ bet. TumL. Piipnem fententiam rogat.illemuku de dementia prinE*r prçfatus,aqu34tqî igné Sillano interdicendum cenfuitjipfumc^ ip infuk^ Gyarum releganiim. Eadem cæten'j nifîquod Gn. Lentulus fepar^’^

-ocr page 157-

ANNALIVM LIBER III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

Silîanimaterna bona,quippe alia parente geniti,reddendalt;^ filio (3txit,ad nuente Tiberio. At Cornelius Dolabella dum adulationem longius fequi/ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,in(tepitis C.Sillani moribus,addidit,ne quisuitaprobrofusjk opertus Nequn uita

' nbsp;nbsp;nbsp;infatnia prouinciam fortireturddœ princeps dnudicarct.nam à Iceibus de/

* lieta puniruquanto tore mmus in ipfos,mèlius in focios, prouideri ne pecca I nbsp;nbsp;nbsp;returCAduerfum quæ differuit Cæfar: non quidem Gbi ignara quæ de Sib

’ nbsp;nbsp;nbsp;lano uulgabant,fed non ex rumore ftacucndu. multos in prouincqs contra nbsp;nbsp;^i^tuendit

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpesautmctusde illis fueritjegiflè.excitari quofdâ ad meliora magnitudi ex rumore

’ ne tcrum, hebefcere alios, nccç poflc principem fua fciétia cunôla cóplcóli.

' nbsp;nbsp;nbsp;neep expedite,ut ambitionc aliéna trahat.ideo leges infaéta conftitui, quia Leger infaila

futura in incerto Gnt.Gc à raaiotibus in{ltcutü,ue G antiGènc delilt;5ta,pœnæ fe querentur.ne uerterent fapienter reperta ÔC fempcr placita.fatis oneru prin/

* nbsp;nbsp;nbsp;cipibusjfatisctiam potcntiæînîinutura,quotiesglifcatpoteftasî necutendu

* nbsp;nbsp;nbsp;impetio,ubilcgibusagipoflit. Quanto rariorapud Tiberiu populariras,

gt; nbsp;nbsp;nbsp;tanto lætiotibus animis accepta. Atep ille prudens modetadi G propria ira

I nbsp;nbsp;nbsp;non impelleretur, addidit infulam Gyarum immité ôC Gne cultu hominum

eflètdarentluniæfamiliacjôCuiro quodam ordinisciufdem,Cytheram po/ * tiuscôccderec.idfororcquocpSillaniTorquatamprifcæfandimoniæuir/ * nbsp;nbsp;nbsp;ginemexpetete.lnhâcfententiamfadtadifcefiîo. Poft auditi Cytenéfes,

* nbsp;nbsp;nbsp;ôtaceufante AncharioPrifco,CæGusCordusrepetundarumdamnatur. c^fxordm

LEnnium équité Romanû maieftatis poftulatum,quod effigiem prinev repct«n(ürît pispromifeuum ad ufum argenti uertiflet,recipi Cæfar inter reosuctüit, pa damhatur ‘ nbsp;nbsp;nbsp;làm afpernante Ateio Capitone,quaG per libertaté: non enim debere cripi

‘ pattibusuim ftacuendi,ne(Ç tantu maleGcium impune habédum:fanèlen/ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus in fuo dolore efletjReip.iniurias ne largiretur.Intellcxit hæc Tiberius ut

• étant magis nbsp;nbsp;utdicebantur, perftititcg intercedere.Capito inGgniot infa/

mia fuitquod humani diuinicp iutis feien s,egregiû publicû,ÔC bonas domi

* artes dchoneftauiffet. Incefsit dein religio quo nam in templolocandum ' fotetdonum, quodproualetudine AuguftæequitcsRomaniuoucrantE/ 0 nbsp;nbsp;nbsp;queftriFortunæ.nam ÔC G delubra eius deæ multa in urbe, nullû tamcntali

cognomento ctatrepettum eft sedem efle apud Antium quæ Gc nuncupa/ rctutjcunétas^ cæremonias Italicis in oppidis,téplacp,amp; numinû cftigicsi iuris atcç imperq Romani effe.ita donû apud Antium ftatuitur.Et quando de teligionibus traétabatur,dilatû nupet refpôfum aduerfus Seruium Ma luginenfem Flaminem Dialem, ptompGt C æfar:rccitauit decretû pontiG? de fu

•J cum.Quoties ualitudo aduerfa Flaminé Dialem incefliflet,ut PontiGcis ma minis Dialis ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ximi arbitrio dum ne plufi^ binodtiu abeftet, dum ne diebus publici facriG abfentia

cq,neu fæpius nbsp;bis eundem in annû. Quæ principe auguftoconftituta,fa .

tis oftendebani,annuam abfentiâ K prouinciarû adminiftrationé dialibus

** nbsp;nbsp;nbsp;non coQcedi. memorabatur^ L. MetelliPontiGcis maximi exeraplu, qui

g X Aulum

-ocr page 158-

P. CORNELII TACITI

Aulom Pofthumiu Flaminê attinuiftet. Ita fors Aßa: in cum quicottfulat* Lrpidut baßi Malugincnfi proximus erat conlata» lifdem diebus Lcpidus à fcnatü fim au t m- pgjiyyj bafilicam Pauli,Aemylia monumenta, propria pecunia ‘ ornarccc^.eratctiâ tum in more publica munifîcentia. nee Auguftusargu^ ratTaurû,Philippum,Balbum,hoftilesexuuias,autcxundantisopcsorfl^ tum ad urbis,amp; poftcrum gloria cófcrre.quo tum exempio LepiduSjCj^’^” Pompei/ thea ‘lu^m pecuniæ modieus,auitûdecus recoluit. At Pompei) theatrum ig*’^ tr«M igne fortuico hauftij, Cæfar extrudurû pollicitus eft, co quod nemo è familia'^ hauüum ftaurando fufficeret,manente tame nomine Pompei), fimul laudibusS^*^ num extulitjtanqua labore uigilantia^ eius tantauis unum intra daroounj ftetifiet. Et cenfuere patres eftigiem Sciano, quæ apud theatrum Pomp‘s'’ lunto Bltefo locaretur.ncc^ multo poft Cæfar cum lunium Blæfum proconfulé Afri^^ proconf.Afri triumphi inftgnibus attollerct,dare id fe dixit honoriSeiani,cuiusillcau*’!’ lt;ƒ trtuphi in^ cuius erat. Ac tarnen res Blæfi dignæ decore tali fucre. nâ Taefarinasqua”

^dun^r fæpiusdepulfus.reparatispcrintima Africæauxilijs,hucadrogâD^ Taefarinat fe «encratjUt Icgatos ad Tiberiu mittcret,fedcm(^ ultro fibi atc^ excrcituili’” dem fthtfuif^i poftularet,aut bcllG inexplicabile minitaret. Non alias magis fuapopuU^ pofiulati Tb contumcliaRo.indoluifle Cæfàrem ferunt,^ quoddefertor amp;nbsp;prædo)l’i’ ftium more ageret. ne Spartaco quide poft totcófulariu exercituum clad^ inultam Iraliamurcnti(quan^ Sertorij atep Mithridatisingcntibusbell** labaret Rcip.)datum,ut patfto in fidem acciperef, ne dum pulcherrinioP'’ puli Romani faftigio,latro Taefarinas, pace amp;nbsp;coceflionc agrorum reJii”* rctur.Datncgotiû Blçfo,cæteros quidem ad fpem proliceret arma finei”’ xa poncndGipiius autem ducis quoquowodo potiretur.Et recepti ca oenj^ plcricp.mox aduerfum artes Tacfarinatis,haud diftimili modo bclIigeraO’’ Nam quia ille robore exercitus impar,furandi melior,pluris per globoS*quot; curfarct,eluderctlt;^,K inftdias fimul tcntaret,tres inccftus,totide agminap^ rantur ex quis Cornelius Scipio legatus præfuir,quâ prçdatioin Leptin*’^ Si fuffugia Garamantum.alio latere nc Cirtenftum pagi impune trahef^quot; tur, propriam manum Blæiùs filius duxit.Mcdio, cum dclcótiscafteHa^ munitionesidoneislocisimponcnsjduxipfe ar(fta,K infenfa hoftibuscquot;quot; lt;fta fccerat:quia quoquo inclinaret,pars aliqua militis Romani in ore,in rc,amp; fæpc à tergo erat. multic^ eo modo cæiî autcircumuenti. Tunc tripa'' titum exercitum plurcs in manus difpergit, præponitc^ céturionesuirwa' expertæ, nee ut mos fuerat, aóta æftate retrahit copias, aut in hybernad’^^ ueteris ^uinciæ eóponif.fed ut in limine bclli,difpofitis caftellis per exp^^ tosK folitudinum gnarosmutantem mapaliaTaefarinatem proturbaba'’ donee fratre eius eapto, regreftus eft, poperantius tarnen quam ex utilita'' foeiorû relidis per quos reiurgcret bellum. Sed Tiberius pro cófedo pretatu s, id quo^ Blæfo tribuit ut imperator à Icgionibusfalucarecur,p'‘' fcocrg^

-ocr page 159-

ANNALÏVM LIBER Hit


77


J

(

» K-

I

t

■I i

I »

1

I

0

) j

fco ergadu'ces honore,qui bene geftaRep.gaudio ÔC impetu uidloris exer/ d«-'« imperj cituscôclamabant.erantcp plures(îmuHmperatores,hec fuper cçtcroruæ/ torimomine^ qualitatê.cóceflït quibufdâ et Auguftus id uocabulû,ac tue T iberius Blefo.

Poftremu obiere eo anno uiri illuftres,Afinius Salonius, M. Agrippa 8C Pollione AGnio auis,fratre DrufoinGgnis,Cæfari(^progenerdeftinatus. tnors Et Capito Ateius de quo ttiemoraui,principe in ciuitate locu ftudrjs ciuilib. ^tei capito^ adfecutus.fed auo ceturione Sullano,patre prætorio. confulatû ci adcelera/ uerat Auguftus,utLabeonê Antiftiûqfdem artibuspræcellcntêdignatio .neeiusmagiftratus anteiret.Namcß ilia ætas duo pacis decora Gmultulit. fed Labeo incorruptalibettate, ÔJ ob id fama celebratior. Capitonis obfe/ quiu dominâtib» magis probabat. Illi quod præturâ intra ftetit,cómêdatio ex iniuriæhuic quod confulatû adeptus eft, odium ex inuidia oriebat.Et lu nia fexageGmo quarto poft Philippéfê aciê anno fupremû diem explcuit, Catoneauunculo genita,C.Caftq uxor,M.Bruti foror *Teftamentueius multo apuduulgu rumorc fuit î quiaih magnis opibus -, cu fermé cundos proceres cu honore nominauiflèt,Ca:faré omiGt.quod ciuiliter acceptu,nez que prohibuit quo minuslaudatione pro roftris, cæteris^ foîcnnib.funuâ cohoneftaret.Viginti clarifsimaru familiaru imagines antclatæ funt, Man/ lq,Quintq,aliac^ eiufde nobilitatis nominal fed præfulgebâtCaflius atc^

B tutus,co ipfo, quod effigies eorum non uifebantur»

CORNELÏI TACIT! AB EX-

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CESSV DIVI AVGVSTI ANNAHVM

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LIBBR etVARTVS

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• I

»

il

li

lt;1 n

d

li

A SIN IO, C.Antiftio Coss, nonus Tiberio an/ nus eratcompoGtæReip. florentis domus ( nam Germanici morte inter profpera ducebat ) cum re 1 pente turbare fortuna coepit,fæuire ipfe, aut fæui/ j entibus uires præbere. ïnitiû K caufa penes Aeliu Adius sdd/ Seianum cohortibusprætorqspræfedum, cuius depotentiafupramemoraui.Nuncoriginemimo

___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j reSjamp;quofacinoredominationem captaucritex/ pediam.Genitus Vulrinqs,patreSeio Strabone equite Romano,ÔC prima iuuenta C.Cæfarem diui Augufti nepotem feótatus,non Gne rumore Api rio diuiti ÔC prodigo ftupr û uenû dediffe, mox T iberium uarqs artibus der uinxit,adeo ut obfeurum aduerfum alios, Gbi uni incautu intcólum^ effice ret, non tamfolertiaCquippe qfdem artibus uidus eft ) nbsp;dcum ira in rem

Romanam,cuius pari exitio uiguit,ceciditcç. Corpus illi labotu tollerans,

' g 5 animus

-ocr page 160-

P» CORNELII TACIT!

animus audaxjfuiobtcgens, in alios criminator,mxtaadulan'o Si foperbi^ paUm copofitus pudor,intus furama apifccndi libido, eiusc^ caufa, nio’j'’ largitio Si luxus, fæpius induftria ac uigilâtia, baud minus noxiæ, quori^^ parando regno fingunt. Vim prÆfeduræ modicâ anteajintendiGdifpetl®^ per urbe cohortes una in caftra coducendojUt fimul imperia acciperentjfH^ mcróq^ SC robore, amp;nbsp;uiiü inter fe,fîduciaip(îs, in cæteros metus credcreW^' Prætendebat lafciuir e milite diduótu.fï quid fubitum ingruat,maiore aux*^ Iio pariter fubueniri.amp; feucrius aóturosfi uallum ftatuat procul urbisinl^^“^ bris. Vt perfedra funt caftra,inrepere paulatim militates animos,adeudo,3p pellando: (imul ceturiones ac tribunos ipfe deligcre. neçp (enatorio atflb''* abftincbat, clientes fuos honoribusautprouincijsornando ,facili Tibet*®’ atqp ita prono,ut (bciu laborum,non modo in fermonibus,fed apud pait^ et populu celebrarct,coli^ per theatra SC fora effigies eius.intérc^ principle legio nu Gneret.Caeterum plena Cæfarum domus,iuuenis filius,ncpote5^' dulti,moram cupitis adfçrebât.ôC quia ui tot fimul corripere intutum,dol®® interualla fcelerum pofcebat ƒ lacuit ramen occultior uia, Ôi à Drufo indpj re,in quern recentiira ferebat.Nam Drufus impatiens æmuIi,S£ aniniot*’' motior, orto forte iurgio intenderatSeiano manus, SC contra tendenris®* LiMtrfDrit/î ut^fberauerar, Igiturcundatentatipromptifsimum uifumaduxoremti®^ uxor Liuiam conuertere. Quæ foror Germanici, forms initio statis indecot^'

mox pulchritudine prscellebatHanc, ut amore incelus,adulterio pellex*' ‘‘ SC poftqua primi flagitq porituseft, necp fœminaamifta pudicitiaalia^l’' nuerit, ad coniugq fpcm,confortium regni, Si neccm mariti impulit* ilia cui auunculus Auguftus, focer Tiberius, ex Drufo liberi, fec^ ac EttdrtBHf r»e^ resSipofterosmunicipaliadulterofcedabat, utprohoneftis Sipræfefquot;, dicus bus flagitiofa Si incerta cxped:aret.Sumitur in confcientiam Eudemusä*®'

eus ac medicus Lioiæ,fpecie artis frequés fccretis. pellit domo Seianus^xJ rem Apicatam, ex qua tres liberos genuerat : ne pellici fuipedaretur. magnitudo facinoris metu, prolationes, diuerfa interdu confilia adferd’3*'

Interim anniprincipio Drufus ex Germanici liberis togam uiriletn pfit.qus^ fratri eius Neroni decreuerat (enatus,reperita. addidit oratio®^ Csfar multa cum laude filq fui, quod patria beneuolentia in fratris Übet®* Ard«« e/l co^ Nam Drufus C quanquam arduum fit eodem loci potentiam Si t®quot;’ te^Ä cordiam efte)equusadulefcetibus, autcerte non aduerfus habebatur.Ex'® concordiam Si fæpe fimulatum proficifeendi in prouincias cofilium refertur. «f® titudinem ueteranorum prstexebatimperator, Si deletftibus fupplcno® excrcitus. nam uoluntarium milite deeflè. ac fi (uppeditet, non eadem tute acmodeftia agere : quia plerunc^ inopes acuagi fpontc militiatn i®' mant.pcrccnfuit^ curfim numerum legionum,Si quas prouincias rentur.Quod mihiquoqueexequendum reor, qua: turn Romana copi^*®

-ocr page 161-

ANNALIVM LIBER IUI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

armîs,qui focrj reges,quanto fit anguftiiïs imperitatu, Ifaliam utroeç ma nlt;îu$claflcs,Mi(enum apud Ô4Rauennâ,proximûmcp Galliælittusro/ t^umcruskgl

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftratæ naucspræfidebant,quas Aôtiaca uiôhoria captas Auguftusin oppi/ °”“ ’

5 nbsp;nbsp;nbsp;dum Foroiulienfe miferat,ualido cum remige.Sed præcipuura robur Rhe/

î num iuxta i comune in Germanos Gallos^ fubfidiu, oólo legiones étant. Tiberio, * ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hifpaniç recens perdomitç tribus habebant.Maurôs luba rex acceperat, luxftt Rbcn»

'• nbsp;nbsp;nbsp;donûpopuURomani.cætera Africa: per duaslegiones,paric^ numero Ae/ nbsp;nbsp;nbsp;légion^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suriaufcç ad flumen Euphraten, quantum ingcn

' titerratumfinu ambitur,quatuorlegionibuscohercitû,accolisHybcro,Ab °

’ banocÇjôJ alrjs reôibus,qui magnitudine noftra protegûtur aduertum

• nbsp;nbsp;nbsp;ternaimperia.ôjThraciam,RhœmetalccsacliberiCotyis:ripâmcp Danu

' nbsp;nbsp;nbsp;bijjlegionumduæ in Pannonia, duæ in Mœfiaattinebant:totidemapud ’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dalmatiam locatis,quæ pofitu regionis à tergo illis, ac fi repentinum auxi/

’ lium Italia pofccret,haud ptocul accirétur:quanquam infideret urbem proz ' nbsp;nbsp;nbsp;prius miles, tres urbanæjnouem prætoriæ cohortes, Ethruria fermé Vmz

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;briâtç deleôtæ, aut uetere Latio, ÔC colonis antiquitusRomanis. At apud

' idoneaprouinciarumfociæ triremes, alæ^ Si auxiliacohortiuînecç multo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fccus in qs uitiumjed perfequi incertum fuit : cum ex ufu temporis hue illuc

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcarcntjglifcerent numero,ôC aliquando minucrentur» Congruenscredi

' derim recenfere cætcrasquocç Reip.partes, quibus modisad earn diem ha ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bitç fint tquando Tiberio mutati in deterius principatus initium ille annus

' attulit. lam primum publica negotia, Si priuatorum maxima, apud patres ' traôiabantur 1 dabatutep primoribus diflerere. ÔC in adulationem lapfos cohibebat ipfe. mandabatque honores, nobilitatem maiorum, claritudiz

' nem militiæ, inluftres domi artes fpedando, ut fatis conftaret, non alios potiores fuifle.fua confulibus,fua prætoribus fpecies.Minorum quoep ma

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gifttatuum exercita poteftas,lcgéscp ,fi maieftatis quæftio eximeretur, boz

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no in ufu. At frumenta. Si pccuniæ uedigales, cætera publicorum fruéluu,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focietatibus equitum Romanorum agitabantur. Res fuas C æfar fpeôtatifz

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimo cuicp,quibufdam ignotis,ex fama mandabat : femel^ adfumpti tene

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bantur.prorfus fine modo, cum plcricp qfdem negotqs infenefeerent. Plez

bes acti quidê annonafatigabatur.fed nulla in co culpa ex principe, quin in ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcecunditatitertarum,autafperis maris obuiam qt,quantûimpédio,diligéz

' tia^ poterat.ôi ne prouinciæ nouis oncrib. turbarent, uttç uetera fine aua * ritia autcrudelitate magiftratuu toleraret, prouidebat. corporum uerbera, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adéptioties bonorû aberant.Rari per Italiâ Cæfaris agri,modefta feruitia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftfum

intta paucos libertos domus,ac fi quâdo cû priuatis difeeptaret, foru Si ius, nbsp;nbsp;nbsp;frimtis

quçcuda no quidê comiuia, fed horridusacplerucpformidatusretinebat inforo difee^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamé,donecmorte Drufiuerterent.nâ dû fuperfuitmanfere:quia Scianus pulixi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incipiéteadhuçpotêtiagt;boniscôGltjsnotefcereuolebat,ôCultormetuebat,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g 4 non

i.

-ocr page 162-

8o


CORNELII TACITI


non occültus o Jqs,8^ crcbro querens fncolumi filio a diu tore imperrj aîioni uocari,amp; quantu fupercflc ut collega di'catur7 Primas dominandi fpesin ' spontepræx duo.ubi fis ingreflus, adefle ftudia amp;nbsp;miniftros,extrud:a iam fponte

d:icaRra,datosin manu militesîccrnicffigié ciusin monumentis Gn.Poi” pcizcómuncs illi cum familia Druforum fore nepotcstprccandam poft modcftiam,uc contentus efiet. NecB raro, nccB apud paucos talia iacicbat, «CTf»« parut fccretaquot^ eiuscorrupta uxoreprodcbantur.IgiturDeianusmaww» ^uod Drufo dum ratus,deligituenenu,quopaulatim inrepcntcjfortuitusmorbusadll^ LygduiSpa^ mularct.ld Drufo datum per Lygdum Spadoncm,utodlopoft annosc*’ dodedtt gnitumeft.Cçterum Tiberius per omnesualctudiniseiusdicsjoullomcti’’ P an ut fi'rmitudineanimi oftetafctCetiam defundlo nccdum fepulto, curia'”

ingreffus eft.confules«^ fcde uulgari per fpeciem mœftitiç fedétes,honor'S Tiberiufitt admonuit,0f efïufum in lachrymas fenatu uidto gcmitu,fimul otati” cKrw ne continua erexir.Nonquidem fibiignarum pofte argui,quod tam rcc^*”' tidolore fubieritoculoS fenatus : uixpropinquorum adloquia tolerarti’”' diem afpici à plcrifq^ lugcntîummeçp illosimbccillitatis damnandos,fe'^ men fortiora fblatia ècóplexu R-eip.petiiiiftc.mifcratuscp Auguftæcxtf^ mam feneótam, rudern adhuc ncpotum,amp; ucrgetem ætatcm fuam,ut manici liberbunicapræfentiû malorum leuamcnta,induccrcntur,pctiuit-^ grefti cofules,firmatos alloquio adulefccntulos,dedudóscp ante Cæfarc”' tt ftatuunt.Quibusadprchefis, Patres confcripri,Hos,inquit, orbatosps tc rete,tradidi patruo ipforum,precatuslt;^ fumCquanquam eftet illi propria'“’ tt boles) nc fecusquam fuum fanguinem foueret ac tollerer,fibit^ amp;nbsp;poft«'”* *€ confirmarct.erepto Drufo preccsaduosconucrto,dqslt;^ ÔCpatriacora*” tt obteftor, Auguftiproncpotes.clarifsimismaioribusgcnitosfufcipitejreg’ (.1. te.ueftram meamep uicem explete.Hi uobis Nero ÔC Drufe paretumlo^“^

ita nati eftis,ut bona malar^ ueftra ad Remp, perrineant. Magno caflquot;“”’ amp;nbsp;mox precationibusfauftis audita*ac fi tpodum orationi pofuiftet, mil^^ cordia fuigloriacp animos audientium impleuerat.ad uana amp;nbsp;toriesint'*^ reuolutus,dercddenda Rep.utr^ confules feu quis alius regimen fufif^ rét, uero quoep amp;nbsp;honefto fidem dempfit. Memoriæ Drufi ca^fquot; quæin Germanicum dcccrnuntur,plerifcp additis utfermeamatpofter'“’' Dru/jfunuf ^dulatio. Funus imaoinum pompa maxime inluftre fuit, cum origo lul'J

gentis Aeneas,omnesep Albanoru rcges,Kcóditorurbis Romulus »pö“’ Sabina nobilitas, Appius Claufus,cæteræ^ Claudiorû effigies, longo dine fpeólarentur. In tradenda morte Drufi quæ plurimis maxim^^’ dis auóforibus memorata funtrettuli.fed non omiferimeorundcm temf“’

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumrumoréualidumadeojutnódum exolefcat. Corrupta ad fcclus Liir'^

tmpon^d^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qnoep Spadonis animum ftupro uinxifte : quod is Lyg“”

tnorteDrufi ætateatque formacarus dominointer^ primoresminiftroscrat.dcin^

-ocr page 163-

ANNAMVM LIBER IlII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

inter confcioSjubî locus ueneficq tempus copofîta funt, co audaciæ proue/ dum,utuerteret,6C occulto indici'o Drufum uencni in pattern arguensjmo neretTiberium,uitandâpotionéquæpnmaei apud filium epulantt offer/ retur.ea fraude tum fenem poftquam conuiuiû inicrat, exceptum poculum Drufo tradidifle.atcp illo ignaro Si iuueniliter haunête auôlâ fufpit-ionem, tanquam metu Si pudorejfîbimctinrogaret mortem quam patri ftruxerat» Hæc uulgo iaólata, fuper id quod nullo auólore certo fîrmantur, prompte refutauetis.quis enim mediocri prudentia.nedum Tiberius tantis rebus ex ercituSjinaudito ßlio exitium offcrrctjid^ fua manu et nullo ad pœnitendu regreffu C quin potius minift rum uencni excruciarct, auôlorem exquireret, infita denic^etiam in extraneos cunôlatationeôCmora aduerfum unicum «nulliusante flagitrj compertumuteretur.Sedquia Scianus facinorum omnium repertor habebatur, ex nimia charitate in eum C^faris, amp;nbsp;cœtez rorum in utruncp odio,quamuis fabulofa « immâm'a credebantur,atrocio rcfemper famaergadominantium exitus. Ordo alioqui fceleris per Apica tam Seiani proditus,tormentis Eudcmi,ac Lygdi patefadus eft.necp quif/ nbsp;nbsp;dominunti

quamfcriptortaminfenfusextitit,utTiberioobiedaret,cuomniaaliacon/ »mneitus quirerentjintenderent^. Mihi tradendi arguendi«^ rumoris caufa fuit, ut claro fub cxemplo falfas audkiones depelleré, peterémi^ ab fjs quorum in manus cura noftra uenerit,ne diuulgata atc^ incredibilia, auidè accepta, uez ris nelt;^ in miraculum corruptis antehabeât.Cæterum laudante filium pro roftris Tiberio, fenatus populuscp habitum ac uoces dolentum Gmulatio/ ne magis quàm libens induebat, domumtç Germanici reuiuifeere occuiti lætabantur. Quod principium fauoris, « mater Agrippina fpcm ma tegens, perniciem adcelerauere. Nam Seianus ubi uidet mortem .Drufî inukam interfedoribus,fîne mœrore publico effe, ferox fcelerum, Si quia prima proueneranc,uolutarefecum,quonam modo Germanici liberos peruerteret, quorû non dubia fuccefïîo, neep fpargi uenenu in trespoterat, egregia euftodum fide,« pudicitia Agrippinæ impenetrabili. Igitur contu maciam eiusinfedari,uetus Auguftç odium, recentem Liuiæconfcientiam exagltare,utfupcrbiâfœcunditate fubnixam popularibusftudqsinhiare domination!,apudCçfarê arguèrent. Atep hoccallidiscriminatoribus,in/

ter quos delegeratluliûPofthumu per adulteriu MuiiliæPrifcæ inter inti lulius Poûbu mos auiç,« confilqs fuis peridoneum: quia Prifea in animo Auguftæ uali/ da,anum fuapte natura potentiæanxiam infociabilem nuruicfficiebat. Agt; grippinæquoc^ proximi inliciebanf : prauis fcrmonibustumidosfpiritus perftimulare. At Tiberius nihil intermiffa rcru cura, negotia pro folatqs accipiés,iusciuium,precesfocioru tradabatFada«^ audore eo fenatufeon fulta,utciuitati Cibyraticæapud Afiam, Aegirenfiapud Achaia motu ter rae labefadis fubueniretur, remifsîone tribuii in triennium » Et Vibius Se/ Aegira ,

renus

-ocr page 164-

82 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

renus proconful ultcrioris HifpanÆ de ui publica damnatus,ob atrocîfa^^ temporû in infulam Amorgum deportatur. Catfius Sacerdos reus frumento hoftem Taefarinatera iuuiiïct,abfoluitur, ciufdemt^criminisy c, Gracchus Gracchus. Hûccomitemexilqadmodû infante pater Sempronius in l’y.

latn Ccrcinam tuleratjllicadultus inter extorres ô(, liberalium artiuffl o® os,moxper Africam acSiciliam mutando fordidasmerccsfuftentabao’f; nec tamc effugit magnç fortunç pcricula. Ac ni Aelius Lamia Si L. Apr*’*” usqui Africam obtinuerant,infontem protexinênt,claritudineinfauftiê^ ncrisjôi paternis adueriîs foretabftradus. Is quoep annus legatióesCfj carum ciuitatiû habuit, Samtjs lunonisi Cois Aefculapq delubro ucto™ Amphidyoes afyli ius Ut firmaretur petentibus. Samt] decrcto Amphidlyonum niK^^quot; turgt;qucis præcipuum fuitrerum omnium iudicium eajqua tempeftatcbfj ci conditisper Aiîamurbibusora maris potiebantur. Nequedilparap'*’ Coos antiquitas ÔC accedebat meritum ex loco. Nam ciues Romanos plo Aciculapfj induxerant,cum iufîu regis MithridatisapudcunélaS A® infulas Si urbes trucidaren tur. Varfjs dehinc Si fæpius inritis prstor»^ qucftibuSjpoftremoCæfàrdcimmodeftiahiftrionum rettulit.

qsin publicum (èditiofe/œda per domos tétari: Ofeum quondâ ludicf®quot;' leuiflîmæ apud uulgum oble«âationis,eô Hagiriorum ÔC uirium Uenifle»^ dloritatc patrum coercendum fit.Pulfi turn hiftriones Italia. Idem ann^J alio quoep ludu Cæfarem afficit,alterû ex geminis Drufî liberis extin^ Lucil.Lon^t» domeque minus morte amici.ls fuit Lucillius Longusomnium illi trifti“quot;’ lætorumc^focius,unus^ èfenatoribus Rhodijfeceflus cornes. ItaqiJ^ quan nouo homini, cenforium funus, efifigiem apud forum AuguAip^ ca pecunia patres dccreuerc : apud quos etiâ turn cundla tracflabant, aû*^ L veil, caito Ut ^curator Aiîæ Lucillius Capito aceufante prouincia caufam dixerih’”? procuratorA^ gnacum adfeucratione principis, non feiusnifiinferuitia ÔC pccuniasfa^” aceufatur J,'gres dediilè : quod G uim prætorisufurpaflct,manibus^ militum cr damnatur fpretg fn mandata fua, audirét focios. Ita reus cognito negotio

natur.Ob quam ultionem,ÔCquiapriore annoinC.Sillanum uind“^ wm crat, decreuere Alîæurbes templû Tiberio matrix cius, ac fenatui'^ permillüm ftatuere. Egitcp Nero grateseacaufa patnbusatep auo,l*‘ , Afia interaudientium adfcdioncs,qui,rccentimemoria Germanici,iliumaffj^ ilium audiri rebantur. aderantcç iuueni medeftia, ac forma, principe'’quot;^ digna.notis in eum Seiani odqs ob periculum grariora. nbsp;nbsp;Sub idem t^*^!

pus de flamine diali in locum Seruij Maluginenfisdefundilegcndo^fin’'quot; Cofarratis pa j-oganda noua lege differuit Cæfar.Nam patritiosconfarreatis parcntiP*' rentib. geniti jj-çg nominari, ex quis unus legcretur uetufto more ; nequf Adfuetudù deire,utolim,cam copiam,ominaconfarreandiadfuetudine, autinterp^quot;^ cöfarrandi nbsp;nbsp;nbsp;retenta:plurcs^ cius rei caufas adferebat, potifsimâ, penes incuriaiT’

rotU**

-ocr page 165-

ANN ALI Vn LIBER II II

rovutn fceminatum^. Accederc ipGus cæremoniæ difficultatcs quæ conful to uitarentur. Et quando exitct è iure patrio, qui id flanninium apifccrctur, •quæcp in manum flaminisconueniret Jtamcdendum fenatus dccrcto, auc IcgCjGcut Auguftus quædam ex horrida ilia antiquitaie ad præfcnté ufura

it flexiflèt.lgiturtraótatisrelioionibus.placitum,inftitutoFlaminünihddc/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

(i tnurari.Sedlatalex,quaflaminicaDialisfacrorûcaufainpoteftateuiri,cæ/ (gt; nbsp;nbsp;nbsp;tera promifcuo fœminarû iurc ageret. Si filius Maluginefis patri fulïcólus.

tf nbsp;nbsp;Vtcg glifccretdignatio facerdotû, aicç ipfis promptior animus foret ad ca/

J nbsp;nbsp;pcflendascærcmonias.decretum Cornelia: uirgini, quæ in locum Scantîæ

( nbsp;nbsp;nbsp;capiebatur,LLS. x x.Si quoties Augufta theatru introiflet, ut fedes inter

â Veftaliûconfidcret. Cornelio Cethcgogt;Vifcllio Varrone Coss. PontiK/ J nbsp;nbsp;ces eorumcç exemplo cæteri facerdotes, cum pr o încolumitate pr incipis uo/

I ta fufciperent,Ncroncm quocp Si Drufum tifdcm dps comcndauercj non J nbsp;nbsp;nbsp;tam charitate iuuenum, quàm adulatione : quæ moribus corruptis ,perinz AduUtio

t deancepsfinulla, Ôiubinimiaeft.Nam Tiberius baud unquam domui { nbsp;nbsp;nbsp;Gcrmanici raitis,tum uero æquari adulefcentesfencôlæ fuæ,impatienter in

t doluit'.accitoscp Pontifices pcrcundatus eft, num id prccibus Agrippinæ ) nbsp;nbsp;nbsp;aut minis tribuiflent.Et illiquidem quanquam abnuerêtmodicè pcrftriólï,

) nbsp;nbsp;nbsp;etenim pars magna è propinquis ipfius aut prim ores ciuitatis crant: cæterû

f nbsp;nbsp;nbsp;in fcnatu oratione monuic in poflerum, ne quis mobiles adulefcentium ani

J nbsp;nbsp;nbsp;mos præmaturis honoribus ad (uperbiam extoUerct. inftabat quippe Sez

!l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ianus, inculabatcp diduólam ciuitatem, ut ciuili bello, efle qui fe partium

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Agrippinæ uocent : ac ni rcfiftatur,fore pluris:neep aliud glifeentis difcorz

« diæremedium,quàmfiunusaltcrue maxim èpromptifubuerterentur.

J QuacaufaC.Stlium SiTitium Sabinûadgrediturgt;amicitiaGermaniz ç.siliut ! ci perniciofautricp.Silio, SC quod ingentis exercitus feptem per annos moz ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derator,partiscp apud Germania triumpbalibus Sactouiriani belli uiótor,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanto maiote mole procidercc,plusformidinisin alios difpergatur.credez

t bantplericp auólam offenfionem ipfius intemperatia immodicèiaólantis, } fuum milité in obfequio durauifie,cum alq ad feditioncs prolabcrentmecp I manfurum 1 iberio imperiu, fi qs quoep legionibus cupido nouâdi fuilîet. I Deftruipcrhæcfortunamfuam Cæfar,imparemôptantomeritorebatur. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam beneficia eo ufcp læta funt, dum uidentur exolui poffembi multum

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anteuenere,pro gratia odium redditur.Erat uxor Silio Sofia Galla,charita

) te Agrippinæ inuila ptincipi.Hos corripi, dilato ad tempus Sabino, placû I tum ••immiflusep Vattoconfiil ,quipaternasinimicitiasobtcndens,odqs 1 ' Seiani per dedecus luum gtatificabatur.precante reo breuem moram dum j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aceufator confulatu abirct, aduerfatus eft Cæfar : folitû quippe magiftratiz

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buSjdiem priuatis dicere: necinfvingendû confulis iusjcuiusuigilqs niteret,

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne quod Refp. decrimentum capccet. Proprium idTiberio fuit,fcelera nuz

'/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pCE

l

-ocr page 166-

P. CORNELTI TACITI


84


per rcpcrta pnfcîs ucrbisobtegcre. Igitur mukaadfeucranoncjquafî gibus cum Sil/o ageretur, aut Varro cohfulj aut illütl Rcfp. efTet, cogunti’'^ patres filente rcojuel G defenGoncm cœptaret, non occultante cuius ira mcrctur.confcientia belli, Sacrouir diu difïîmulatus j uiôloria per auariri^*^ RfprtMZît/drwfœdata.ô^uxorSoGaarguebantur.ncc dubie repetundarucriminibusb^ crimina rebant.fed cunéta qüæftione maieftatis cxercita, Si Silius imminente

nationêuolüntario Gnepræuertit.Sæuitum tarnen in bona, non utGip*^*’^ diarqspecuniæ redderêtur,quorum nemo repetcbat.fed libéralitas fti auuIfajCoputatis Gngillatim quæ Gfco petebantur.ca prima Tibcrio pecuniam alienam diligentia fuit.SoGa in exiliû pcllitur AGnrj Galli (cd tia,qui partem bonorum publicandam,pars ut liberis relinqucretur,ccrgt;i‘'^ M.Lcpidui rat.contra M* Lepidus quartam aceufatoribusfecundû neccfïitudinctt’*^ gis,cætera liberis conceflît. Hune ego Lepidum temporibus illis grauen’^ fapientem uirum fuiflè coperio^Nam plcracp ab fæuisadulationibusal’®' rum,in melius deflexit,necp tarnen temperamenti egebat cum æquabiîi ƒ ôloritate Si gratia apudTiberium uiguerit.unde dubitare cogor,fato amp;nbsp;1^ te nafcendijUtcæterajita principum inclinatio in hos, offenGo in illoS, □liquid in noftris conGlqs, liceat^ inter abruptam contumacia, Si defor'”^ obfeqium pergere iter ambitione ac periculis uacuu. At Meflalinus baud minus claris maioribus, fed animo diuerfus, ccnfuitcauendû fanat*^ confulto 5 ut quanquam infontes magiftratus Si culpæ alienç nefetj .proa*quot; Frouincialia cialibusuxorum criminibus,perindequàm fuis pledlerentur. Àiiîai” «xorwmcri^ nbsp;nbsp;ßjnc jg Calpumio Pifone nobiliac ferociuiro. Is namc^, utretuli,ce(^‘'^

rum feurbe ob faótiones aceufatorum in fenatu clamitauerat, Si fpretaf'’

Auguftæ, trahere in ius Vrgulaniam, domoep principis cxcir^’^^ fuserat. Quæ in præfens Tiberius ciuiliter habuit. Sed in animo reuolu*^ te iras,etiam G impetus ofïenGonis languerat, memoria ualebat, Pifoneo’’^ grauius fecreti fermonisineufauitaduerfum maie Ga tem habiti.adiccit^'j domo eiusuenenum eflê, eumlt;^ gladio accindtum introire curiam. Qö®* ut atrociusuero tramiflum.cæterorum quæ multa cumulabantur, rcccp'^^ caffius Seue^ nbsp;nbsp;reus,nec^ peradtusob mortem opportunam, Relatum de Can''’

rus exul Seuero exule,qui fordidæ originis, maleGcf uitæ,fed orandi ualidus,pfrquot;’' modicasinimicitiasut iudicio iurati fenatus Cretarn amouerctur, atep illic eadem adlitando recentia ucterat^ odia aduertit, bonis^ cxutu^’ PldMtMî silud ‘Dterdidto igni atep aqua, faxo Scriphio confenuit. Per idem têpusPl^quot; „uf tiusSiluanusprætor incertiscauGs, Aproniam coniugem in præcepsi^“^''' tradluscp ad Cæfarem ab L. Apronio focero, turbata mente rcfpoo^ tanep ipie fomno grauis atep eoignarus, uxor fpontcmortefumpfib^'' Non cundtanter Tiberius pergitin domujUiGtcubiculu jn quq reluólanti^ Si impulfæ aettigia cernebantur.Refert ad fenatu,datis^ iudicibus Vrg^'

-ocr page 167-

ANNALIVM LIBER IIII

lania Siluani auia pugionem nepoti mifit *Quod pcn'nde creditum quad prindpismonitu,ob amiddatn Âuguftæ cum VrguIania.Reusfruftra ten tatoferro,uenasprçbuitexoIuendas.Mox Numantina prior uxor eiusac/ cufata,inieciflecarminib.ôiueneficqsuecordiâmarito,in(onsiudicatur. Is demû annus populumRomanû longo aduerfum NumidâTacfarinatem bello abfoluit ♦ Nam priores duces Gbi impetrando triumphalium inGgni fufficere res fuas crediderant, hoftem omittcbant.Iamcp treslaureatæ in ur be ftatuæ.ôi adhuc raptabat Africam Tacfarinas,aud:us Maurorum auxi lqs,qui Ptolemæo lubæ Glio iuuenta incuriofo,Iibertos regios,amp; feruilia im Libcrtircgij peria bello mutauerât. Erat illi prædarum receptor ac focius populandi rex Garamantu,non utcum exercitu incederet,fed miflîsleuibuscopqs,quç ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

longinquoinmaiusaudiebanturnpla^eprouinciautquisfortunæinops, moribusturbidus,promptiusruebant,quiaCæfarpoftresàBlæfogeftas, quaGnullisiam in Africahoflibus reportariNonam legioneiuflèratjnec proconful eius anni Dolabella retinere aufus erat, iulîa principis magis quàm incerta belli mctuens Jgitur Tacfarinasdifpcrfo rumore,rem Roma nam alrjs quoep ab nationibus laccrari, eot^ paulatim Africa decedere, ac Sumida pofle reliquos circuucniri,G cunôlûquibus liber ta s feruitio potior, incubuif/ fcnt:augetuires,poGtiscçcâftrisThubufcum oppidum circumGdet.AtDo labella contrario quod erat militum,terrore nominis Romani,amp; quia Nu/ midæpedituacié ferre nequeût, primo fuiinceflu foluitobGdiu,locorumcp opportunapermuniuit: Gmul principes Mufulamorum defeétioné ceptan tesfecuripcrcutit.Dein quia pluribus aduerfum Tacfarinatem expeditioni buscognitû, non graui nec uno incurfu confedtandum hoftem uagû, cxcp to cum popularibus rege Ptolemæo quatuor agmina parat, quæ legacis ac tribunisdata:ô£prædatoriasmanusdeIcdtiMaurorû duxere.Ipfecôfultor aderatomnibus: Nec multo poft adferturNumidasapudcaftellum ferni/ rutum, ab ipGsquondam incenfum,cui nomen Ausca, poGtis mapalibus Auzeacaflel/ cofedifle Gfosloco, quiauaftiscircum faltibusclaudcbatur. Turn expeditas i«« cohortes alæ^ quam in partem ducerentur ignaræ,cito agmine rapiuntur» Simule^ cœptus dies, amp;nbsp;concentu tubarum, ac truci clamore aderant femi/ fomnos in barbaros,præpeditis Numidarû equis aut diuerfos paftus perer rantibus. Ab Romanis cofertus pedeSjdifpoGtæ turmç,cun(fta prælio pro/ uifa:hoftibus contra omnium nefciis,non arma, non ordo,non conGlium, fed pccorû modo,trahi, occidi,capi* Infenfus miles memoria laborû. Si ad/ uerfum eludentes optatæ tories pugnæ,fe quifep ukione Si fanguine expie/ bant.Diffcrtur per manipules Taefarinate omnes notum tot prælrjs confe (ftentur, non niG duce interfedho requiem belli fore ♦ At ille deledlis circum ftipatoribus, uindloq^ iam filio, öieffußsutidicp Romanis,ruendo in tela, captiuitatemhaudinulta morte effugit. Is^ Gnisarmis impoGtus. Dola/„^^-^7X

h bcllæ

-ocr page 168-

P, CORMELir T A C I T t

bcllæ pctcnti abnuît tnumphalia T ibenus,Seiano tribüens,nc Blæfî culi eiusiausobfolefceret. Scd ncq^ Blæfus idcô mluftrior.Ôi huic ncgatü^ honor gloriam intedit. Quippe minore cxcrcitujnfîgncis captiuoSjCæ*^^*? ducisjbellicp confcôli famam deporcarat. Sequebantur amp;nbsp;Garamantuoi ' gati raro in urbe uiiî, quosTaefarinate exfo perculfa gés Si culpæ nefci^^i Munira Pto/ fatisfacicndum populo Ro.miferat. Cognitis de hinc Ptolcmxi per id lema-ofcipio ftüdrjs, rcpetitusexuctufto morej miflust^ èfenatonbusqui feipio*’^ \og7piTa togam piëtam, antiqua patrû munera darct, regcrti^ ôi fociûat^ Setuiits tumul aruicum appcllaret, Eadcm leftatc motaper Italiâ fcruilis belli fcminafpf^ tufautore T. oppreflît.ÀuôlortumultusT. CurtiGusquondam prætoriæcohortist^'^ Curtißo les.primo cœtibusdandeftinis apud BrundiGum, amp;nbsp;circumiedfa oppgt;*^^' mox polîtis propalàm libellis ad libertaté uoeabatagreftiâ per longinq'^*’? faltus Si fcrocia feruitia: cutn uelut muncre dcûm tres biremes adpulerc^quot; ufuscômcantium illo mari. Etcratqfdcm regiortibus Curtius Lupus ftor, cui prouincia uetcrc ex morecallcs cuencrat. Is difpoGtaclafliariota*” copia cœptantem turn maxime cohiurationem diiîecit.Miflusc^ à statuttYihuh. propereStaius tribunuscumualidamanu duce ipfumamp;proximosau*^^* cix in urbem traxit iam trepidam ob multitudinem familiarum,qua: batimmenfum minore in dies plebe ingenua. lifdcmconfulibusmil^'^'^ rum ac fæuitiæ exemplum atrox^rcus pater,aceufator filius,nomcn uirijQ' Mifèriaruac VibiusScrcnus,in fenatû induôlifunt,abcxilio rctraëlus,inluuiet^ ac^^^^ ' j^uitMexcm^ obG'tuSîôô tum cathenauindluspérorante filio.Præparatur adulefc^*’*

multismunditqs,alacriuultu.ftrud;asprincipiinfidias,minoscpin Gallicquot;' CxiciIjKf Cor/ concitores belli,index idem Si teftis diccbat* adneólebati^ Cæcilium fiHtuf nutum prætorium miniftraui(lepecuniam.quitædiocurarum,amp;quiaP^

culum proexitio habebatur,mortem in fefeftinauit. At cótra reus nihil fraóto animo, obuerfusin filium, quatcreuincul3,uocarc ultoresdcos.i^^** biquidem reddcrentexilium,ubiprocul tali more agcrct,filium autéqi’^ï doq^ fupplicia fcquerentur. Adfeucrabatt^ innocentera Cornutum fa exterritu.id^ facile intclleólu fi proderentur alq.nó enira fc cædein Gn. Lentuluf cipig Qi res nouasuno focio cogitafie. Tura aceufator Gn. Lcntulu Si5^quot;^ Sauf Tubero Tubcronem nominat,raagno pudore Cæfaris,cû primoresciuitatis,io^”!'

i'pfiusaraici,Lentulus fcned:utiscxtrcraae,Tubero defedlo corpore,tun’^, tus hoftilis,ôi turbandæ Reip.accerferétur.Scd hi quidera Bâtira excn’P^' In patrera ex feruis quæfitura.Si quæftio aducrfaaccufatori fuit, qui fcck*^ uecors,firaul uulgi ruraore tcrritus,robur Si faxura,autparricidarûpc^*’^,^ minitantiura, celîît urbe. ac retradtus Rauenna exequi accufationetnalt;l'§'' tur, non occultante Tiberio uetusodiura aducrfusexulera .Serenum**’^'’' poft daranatura Libonera raiftîs ad Cæfarcm literisexprobrauera^fp'J'” tantum ftudiû finefrudu fuifte4addiderat^ quædara contumadusfi^^'^’

-ocr page 169-

ANNALIVM LIBER IIIl

tu tum apud aures fuperbas SC offenfioni proniores.ea Cçfar odlo poft: an/ nosrettulit,medium tempus uarie arguens.etiam fi tormentajperuicaciafer uorum,contra eueniftent.Didlis dein fententqs ut Serenus more maiorum puniretur,quo molliret inuidiam,intercept Gallus Afinius,Gyaro aut Do nufa daudendum cenferetad quoep afpernatus eft, egenam aquæ utrancç infulâ referens,dandoscp uitæ ufus cui uita cocederetur.ita Serenus Amor/ gum reportatur.Ecquia Cornutus fua manu ceciderat,aólu de præmqs ac/ cufatorum abolendis, ß quis maieftatispoftulatus ante perfedu iudicium fe ipfe uita priuauiflct.ibaturt^ in earn fententiâmi durius contra^ morem fuum palam pro accufatoribus Cæfar,inritaslegeSjRemp.in præcipiticon queftuseflet* fubuerterentpotius iura, quam cuftodes eorum amouerent* fic delatores genus hominu publico exitio repertG,ö: pœnis quidem nun^ DeUtorc)} fatiscoercitum,perpræmiaeliciebantur. His tam adfiduis tamep mœftis modicalætitiainterqcitur,quod C.Cominium equitem Romanû probrofi c.Cowi«{«j in fe carminis conuiôtum,Cæfar prccibus fratris qui fenator erat,conceflît» Quomagismirum habebatur,gnarum meliorum ôiquæfama clemétiam fequeretur, triftiora malle. nelt;ç enim focordia peccabat, nec occultum cft, quando ex ueritate, quâdo adumbratalætitia fada imperatorum celebren tur.quin ipfe compofitus alias, ôi uelut eludantium uerborû,folutius prom rtber.èluliM ptiuscç eloquebatur quoties fubueniret. At P.Suillium quæftoré quonz^'“quot;* dam Germanici, cum Italia arceretur conuictus pecuniam ob rem iudican/ dam cepiffe,ammouendum in infulam cenfuit, tanta contentiône animi, ut ST iurando obftrinoeret èRep. id efle. Quod afpcrè acceptum ad præfens, mox in laudem uertit, regreflb Suillio gt;nbsp;quem uidit fequens ætas præpotenz tem, uenalem, ÔC Claudii principis amicitia diu profperè, nunquam bene ufum. Eadem pœnain CatumEirmium fenatorem ftatuitur,tanquâfal/ psmaieftatiscriminibus fororem petiuiflet.Catusut rettuli Libonem inlc/ xeratinfidqs,deinde iudicio perculerat.eius operç memor Tiberius,fed alia prxtendens,exilium deprecatus eft. quo minus fenatu pelleretur non obfti

_ tit. Pleracç eorum quæ rettuli, quæcp referam,paruaforfitan ôCleuiame/ moratu uideri non nefeius fum. fed nemo Annales noftros eu feriptura eo/ An«dlst côn rum contenderit,qui ueteres populi Romani res compofuere ♦ Ingentia illi bella, expugnationes urbium, fufos captosep reges, aut,fi quando ad inter/ na præuerterent,dvfcotdias confulum aduerfum tribunos,agrarias frumen tariasc^ leges, plebis ôc optimatium certamina libero egreflu memorabât» Nobis in ardo et ingloriuslabor.Immota quippe aut modicè laceflita pax, mceftæurbisres, ÔCprinceps proferendi imperq incuriofuserat. Non tarnen fine ufu fuerit, introfpicere ilia primo afpedu leuia, ex quis magna/ turn fxpe return motus otiuntur * Nam cundas nationes ôi urbespopu/ lus, aut ptimores, aut Gnguli regunt. deleda ex bis ÔC conftituta Reip. for/

h 2 ma

1

-ocr page 170-

88

P. CORNELII TACTTI


ma laudan’ fadlias quàm cucnirc,uel fi eucnit,haud diuturna cfTe potefi.îg* Uofcendd uul tur ut olim plcbcualidajUel cum patres pollcrcntjuofccndauulgi naturagt;SJ gi»«tKr4gHz quibug modis temperanter haberctur,fcnatusq? Ôioptimatium ingen*^ bernuMi maximepcrdidiccranGcalIiditemporûSifapientcscredebantur:fîccoH uerfo ftatu, neq? alia rerû cp Ci unus imperitet, hæc conquiri tradi^ in reu’ fuerit.quia pauci prudentiajhonefta ab deterioribus,utilia ab noxrjs difetf^ nuntjplures.aliorû euentis docentur.cç terum ut profutura,ira minimû obk ôtationis adferunt.nam fitus gentiumgt;uarietatcs præliorum, clari ducû txi' QKjJfrdfîrt tus retinentae rediutegrant Icgentium animum. nos fæua iufia, continiJ^^ Tacitusinhis accufationcsjfallaces amicitias,pernicicm innocentium. Si cafdem exituc^n Annalium h' faseoniungimus,obuia rcium fimilitudinc,amp; fatietate.Tum quodantiqu'^

• fcriproribusrarusobtrcctator,nccprefertcuiufquâ,PunicasRomanasiii’ aeieslætiuscxtuleris ♦ at multorû qui Tiberio regentepœnam uelinfami^^ fubicrejpofteri manét. utt^familiæipfæ iam extind;æfint,reperiesquio^ fimilitudiné morum aliéna malefaôla fibi obicdtaripurent. etiam gloria^^ uirtus infenfos habet, ut animus ex propinquo diueria argucns.Sed ad cremutius fepta redco. Cornelio Cofio,Afinio Agrippa Coss.Cremutius Cordti^ Cürlt;/«f po poftulatur,nouoac tuneprimum audito criminc,quod editis annalibus,bgt;* fiulatur datocp-M.BrutOjC.CafiiuRomanorumulrimûdixiflet.AceufabantS^' trius Secundus,amp; Pinarius Natta,Seiani clientes.id perniciabilc rco,amp;^^ far truciuultu defenfioné acctpiens.quam Cremutius relinquendæ tus in hunemodumexorfusefK Verba mcaP.C.arguuntur.adcofad*’' rum innocens fum.Sed nciq? harc in principem autprindpisparcntê,quo^ lex maieftatisampledlitur. Brutum, Si Cafiium laudauifledicor.quoruquot;' T.i,iuiumAu res gcftas cum plurimi compofucrint,ncmo fine honore memorauit.Tit'’^ ^ufius Pont' Liuiuscloquentiæacfidçipræclarusin primis,Gn.Pompcium tantislau“^' petanum uo tulit,ut Pompeianû cum Augufttis appcllarct. neep id amicitiæ eorugt;®^ ofFccit.Scipione, Afranium, huncipfum Cafiium,hunc Brutum, nufqi'^ latroncs Si parricidas, quæ nunc uocabula imponuntur,fæpe ut infignis'’' rosnominat. Afinij Pollionisfcripta egregiam corundem memoriamtf^' dunt. Mcfiala CoruinusimpcratoréfuumCaniumprædicabat.amp;utcr^ opibusi^ atep honoribuspcruigucrc. Marei Ciceronislibro quoCatoH^ cœlo æquauit, quid aliud dictator Cæfar quàm referipta oratione uclutâ' pud indicesrefponditC Antùnqcpiftolæ, Bruticondones, falfaquidciî’quot;’ ^'ibdcuîi Cd^ Auguftum probra3 Ccd multa cum acerbitate habenr. carmina Bibaculi^ tuü ji car' Camlli refertacontumelrjsCæfarum Icguntur.fcd ipfe diuus Iulius,ipl^^ uus Auguftus amp;nbsp;tulcre ifta, Si rcliqucrc, haud facile dixerim moderatio*’^^ magisan fapiétia.namcp fprctacxolefcûnfiirafcare, adgnirauidentur.î^^ attingo Græcos,quorum non modolibertas, etiam libido impunita.aun' quisaduertit, didis dida ultus eft. Sed maxime folutum, ôC fine obtrelt;î^

-ocr page 171-

ANNALIVM LIBER ÏIIÎ

tore fuitjprodere de rjs quos mors odio aut gratia cxemiffcC. num cum arz matis Caffio 8C Bruto,ac Philippenfes campos obtinetibuSjbelli ciuilis cau fapopulu per concionesincendoCan illi quidem feptuagefimu ante annum percmptijquo modo imaginibus fuis nofcuntutjquas nee uiólor quidê abo leuitjfic pattern memoriae apud feriptores retinêt.fuum cuicç decus pofteriz tas rependit.necdécrût,fi damnatio ingruit,qui non modo Caffi) ôê Bruti, fed etiam mei meminerint. Egreffus dein fcnatu,uitam abftinétia finiuit. librosper ædilescrcmandos cenfuere patres, ôC manferûtoccultati ÔC editi»

Quo magis focordiâ corum inridere libet, qui præfenti potentia credunt extingui poffe etiam fequentis æui memoriam.Nam côtra,punitis ingenqs glifeit autoritas. nccç aliud externi regeSj aut qui eadem fæuitia ufî funt,nifi ,, dcdecusfibiatcg illis gloriam peperere. Cæterû poftulandis reis,tam con ,, t nbsp;nbsp;tinuus annus fît, utferiarum Latinarum diebus præfeaû urbisDrufum

5 nbsp;nbsp;nbsp;aulpicandi gratia tribunal ingrcffuni,adieritCalpurniusSaluianusinSe/ saluidnut

J xtum Mavium.quod à Cçfate palàm increpitum caufaexilt) Saluiano fuit. Scx.MdnKj i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Obieda publice Cysicenis incuria cærimoniarum diui Augufti,additis (^yvcmitncù

V uiolentiæcriminibusaduerfum ciucs Romanos. ÔC amiferelibertaté quam |5 bello Mithridatis meruerant circumfeffi, ncc minus fua conftantia, quam i) præfîdioLucullipulforege, At Fonteins Capito qui proconfulAfîam eu i:ontdui »' nbsp;nbsp;nbsp;rauetat abfoluitur, comperto fida in cum crimina per Vibium Serenum. pito

t nccç tarnen id Sereno noxç fuit,quem odium publicum tutiorem faciebat. vib.Serenws lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;namht quis diftridior accufator, uelut facrofandus erat : leues j ignobiles,

pœnisadficiebantur. Per idem tempus Hifpania ulterior miffis ad fena/

li nbsp;nbsp;nbsp;tum Icgatis orauit,ut exemplo Afiæ dclubrum Tiberio matriep eins exttue tr« tiBHo,

0 rcc:quaoccafioneCæfar,ualidusalioquifpernendishonotibus,8Crcfpon/ matriq^aus il nbsp;nbsp;nbsp;dendum tatus i)s quorum rumore arguebatur in ambitionem flexiffe, huz

Ü iufeemodiorationemcoepit. ScioP.C.conftantiammcamaplerifcpdez’ 0 nbsp;nbsp;nbsp;Gderatam,quod Afiæ ciuitatibus nuper idem iftud petentibus non fim ad/ ■”

i nbsp;nbsp;nbsp;uerfatus. ergo ÔC priotis filcnti) defenfionem, 5: quid in futurum ftatuerim ”

|l nbsp;nbsp;limulapcriam.Cum diuus AuguftusGbi atepurbiRomac templum apud ”

Ï Pergamum Gftinon prohibuißet, qui omnia fadadidat^ einsuicelegis ■” f nbsp;nbsp;obferue, placitum iam exemplum promptius fecutüs fum^ quia cultui meo ”

i nbsp;nbsp;ueneratio fenatus adiungebatur .C æterum ut femel recepifle,ucniâ habuez ”

f nbsp;nbsp;nbsp;rit, ita per omnes prouincias effigie numinû facra, ambitiofum, fupctbum. ’»

J ôCuanefcet Auguftihonor,G promifcuisadulationibusuulgatur .Ego me ” 1gt; nbsp;nbsp;nbsp;P.C.mortalem effe Sthominum officia fungi.fatis^ habere,G locum prin •gt;’

J nbsp;nbsp;nbsp;cipem impleam,ôC uos teftor,gi meminiffe pofteros uolo. qui fatis fuperep ”

i* memoriae mcæ tribuent,utmaioribus meis dignum,rerum ueftratum pro/ ’» ifl nbsp;nbsp;nbsp;uidum, conftantem in periculis, offenGonura pro utilitate publica non pa/ ”

(gt; nbsp;nbsp;uidum, credant, Hæcmihi in animisueftristempla* hæpulchertimæ effiz

ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ h 5 gies

-ocr page 172-

P, CORNELII

It gicS,amp;J manfurx.Nam quæ faxo ftruuntur,fi iudi’dum pofterorum iti tt um ucrtitjpro fepulchn's fpernuntur* Proinde focios, ciues,0£ deos Si n I'pfas preconhos uc mi'hi ad finem ufcç uitæ,quietam Si intelligente tt ni diuinicp iurismcntem duinnillos ut quandocunq^ conceflcrojcum tt ôi bonis recordationibus,falt;fla arqj famâ nominis mei profequâtur.

ftitit^ pofthac feeretis ctiâ fermonibus afpernari talem fui cultum. quod^^ Irj modeftiâ,mulri quia diffideref, quidâ utdegencrisanimi interpretaban^ tur.Optumosquippcmortaliu altiflîmacupere4Sic Herculem Si Liberüi^ apud Græcos, Quirinum apud nosdeûm numero additos.melius ftum qui fpcrauerit» Cæteraprincipibusftatim adefle* unum infatiabib'^*' parandum,profperam fui memoriâ.nam contemptufamæjcontemniuirt** Ael,Seianui tes. At Seianus nimia fortuna focors,ôe muliebri infuper cupidine inceO^

fus, promiflum matrimoniû flagitante Liuia, componit ad Cæfaré codic“' los.moris quippe turn erat,quanquam præfentê,fcripto adirc.eius tab's

tt ma fuit. Bcniuoiêtia patris Âugufti,amp; mox plurimis Tibcrq iudicqs itaio^ tt fueuiflc,ut fpcs uotacp fua non prius ad dcos quâm ad principum aurcsco'’ tt ferret.Ncqj fulgorê bonorum unquam precatum.Excubias ac laboreSji^' tt unum èmslitibusjproincolumitatcimperatorismalle. Attamenquodpfl^ tt cherrimum adeptum,utcoiunôlioneCæfarisdignuscrederetur.hincini^ tt um (pei.Et quoniâ audiucrit Auguftum in conlocanda filia nonnihil etiaf” tt de equitibus Romanis côfultauinerita fi maritus Liuiæ quærcreturjhabef“^' tt in animo amicum.fola neceffitudinis gloriaufurum.non enim exuereimp^ tt fitamunia. fan's æftimare fi'rmari domu aduerfum iniquas Agrippinæd' tt fcnfioncs.idcpliberorum caufà.nam fibimultum fuperq^ uitæfore quod^'’ tt li cum principe cxplcuiflêt* Ad ea Tiberius,laudata pietate Seiani,fuis4 incum beneficnsmodicepercurfis,cum tempus tanquam ad intégrâmes'’ ReJÎ’on/Kw fukationem petiuiffctjadiunxit. Cæteris mortalibus in eo ftareconfili^' Tibcrij quidfibi côducereputent.Principum diuerfam efle fortê,quibuspra:cip''^

rerum ad famâ dirigenda.ideo fe non illuc decurrerequod promptû refef' “ ptu:pone ipfam Liuiâ ftatuerc,nubendu poft Drufum,an in penatibusij^

dem tolerandum habereneftèillimatré ÔC auiam,propioraconfîlia:fi'nipl'^ us alt;fturum,dcinimicitijsprimum Agrippinæ,quas longe acriusarfura^' matrimoniû Liuiæ uelut in partes domum Cæfarum diftraxiftènficqiioef “ erumpere æmulationem fœminarum,ca^ difeordia nepotes fuos conucH'' “ Quid fi intendatur certamen tali coniugio C Fallen's enim Seianc fi temaf ‘t furum in eodem ordineputas, Si Liuiam quæ C. Cæfari, mox Drufon»' ptafucrit,camêtea(fturam ut cum équité Romano fenefeat. Ego ut (înami “ credis ne pafturos, qui fratrem eius, qui pattern maiores^ noftros in fui”'

misimperqs uidereCVistu quidem iftum intra locum fiftere. fedillii”^' “ giftratus Si primoresqui te inuito perrumpunt, omnibus«^ de rebuses”'

-ocr page 173-

ANNALIVM LIBER -lin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

fulünt,cxcefliflèlain pridcm equeftre faftigîum,longet^ antifle patris mei te amicitias non occnlti ferunt,percç inuidiam tui me quoc^ incufant.At enim te Auguftusfiliam fuâ equitiRomano tradere meditatuseft.Mirum Hercu/ te le fi cum in omnis curas diftraheretur,immêfum^ attolli prouideret quem te côiundione tali fuper aliosextuliflet,C. Proculeium Si quofdam in fermo/ te nibushabuitjinfignitrâquillitateuitæ,nullisRcip.negotrjspermixtos.Sed te fidubitatione Auguftimouemur, quanto ualidius eft quod M. Agrippæ, te mox mihi conlocauitCAtc^ ego hæc pro amicitia non occultaui4 C æterum « nccg tuis nec^ Liuiæ deftinatis aduerfabor ^Ipfe quid intra animum uoluta « uerim, quibusadhuc neceftîtudinibusimmifeere te mihiparem^omittâad ic præfensreferre.id tantum aperiam,nihil eftè tam excelfum quod non uirtu te tes iftæjtuusj^ in me animus mereâtur.dato^ tempore uel in fenatu ucl in te concionenonreticebo. RurfumSeianusnontamdematrimonio,fedalti te us mctuenstacitafufpicionujUulgi rumorem, ingruentê inuidiam depreca/ tur, Ac ne adfîduos in domum cœtus arcendo, infringeret potentiâ,aut rez ceptandosfacultatcm criminantibus præberetjhuc flexitjUt T iberium ad ui tam procul Roma amœnis locis degendam impelleret, Multa quippe proz uidebatjfuainmanu aditusUiteraruq^ magna ex parte fe arbitrufore, cùm per milites commearenf.mox Cæfarem uergente iam fenecta fecretoep loci tnollitum.muniaimperq facilius tramiflurumjôC minui fibi inuidiamjadem pta falutantu turbajfublatis«^ inanibusjuera potentia augercJgitur paulaz tim négocia urbis, populi adeurfus, multitudinem adfluentiû increpat, ex/

' nbsp;nbsp;nbsp;toiles laudibus quietem Si folitudinem, quis abefle tædia ôC offenfiones, ac

' præcipua rerum maxime agitari. Ac forte habita per illos diesdeVotieno Votienut ' nbsp;nbsp;nbsp;Montano Celebris ingenq uiro cognitioi cundlantcm iam Tiberium perpu MonwnHi

' nbsp;nbsp;nbsp;lit, ut uitandoscrederctpatrû cœtus uoces^ quæ plcruncp ucræ Si graues

' coràmingerebanturmampoftulatoVotieno ob contumelias in Cæfarem I di(ftas, teftis Aemylius è militaribus uiris dum ftudio probandi cunóta rez 1 fert,amp; quanquam inter obftrepentes magna adfeueratione nititur, audiuit f nbsp;nbsp;nbsp;Tiberius probra, quis per occultum lacerabatur^ adeoep perculfuseftjutfe

) nbsp;nbsp;nbsp;uel ftatim uel in cognitione purgaturum clamitarettprecibuscp proximoru,

1 nbsp;nbsp;adulatione omnium ægrecoponcret animum ♦EtVotienusquidemmaiez

' ftatispœnisadfeétuseft. Cæfar obieôlam fibi aduetfusteosinclemêtiam, ) nbsp;nbsp;nbsp;CO peruicacius amplexus gt;nbsp;Aquiliam adulterq delatam, cum Vario Ligure,

i* nbsp;nbsp;nbsp;cj^uanquam Lentulus Getulicus conful defignatus lege Iulia damnaflet, exi Ap?d.Mcr«ilt;t

lio puniuit:Apidiumeç Metulamjquod in alt;fta diui Augufti no iutauerat, Albumfcn(tgt;-albo fenatorio erafit* nbsp;Auditæ dehinc Lacedæmoniorû Si Mefleniorum tonum

Il nbsp;nbsp;nbsp;legationes de iure rempliDianæLimenetidis, quod fuis à maioribusfua^ Dei«retcpli

i* nbsp;nbsp;nbsp;in terra dicatum Lacedæmonq fitmabant annalium memoria,uatumcp car

ï nbsp;nbsp;nbsp;minibus,fed Macedonis Philippi cum quo bellaffentarmisademptum,ac

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 4 poft ■

-ocr page 174-

P» CORNÉLIt TACITt

t^elfenii poft C.Cæfàns 8i M. Antont) fententia reddi'tum,Contra Mcffenij rem inter Herculis pofterosdiuifîonem Peloponeftîprotulcre, fuoc^ dentheliatéagrum.in quo id delubrum,cefliflc,monimcntalt;^ ciusrd*^ ptafaxisSC æreprifco manere.quod fi uatum^annaliu ad teftimoniauoc^”' tur,plurcsfibi aclocuplctioresefte.nec^ Philippum potetia,fedexuerofi^' tuifle. idem régis Antigoni, idem impcratoris Mumi) iudiciu, fie permifto publice arbitrio, poftremo Atidium Geminum prætorê Achagt;^ *’

Segejlani dcctcuiffe^ Ita fecundum Meftenios datum. Et Segeftani ædem Ventf® montéapud Erycum uetuftatcdefapfam reftauraripoftulauere, notatfl^ morantesde origine cius,ôi læta Tiberio, fufcepitcurâ libens utconfang“*

Mdffiliettfet neus» Tunc traélatæ Maflilienfi'um prccesprobatumc^ P.Rutili) ^smyrnrut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legibus pulfum,ciuem fibi Smyrnei addiderant.quo“*'

vofcatiuf rc VulcatiusMofchusexul in MaflîlienfcsreceptuSjbonafuaReip.corUquot;' Mofehuf utpatriæ rcliquerat. Obierceo anno uirinobiIcs,Gn.Lcntulus,K

G«, Lentuluf mitius. Lentulo fuperconfulatum Si triumphaliade Getulis, glorixfo^^^' L,Domitms ße^e tolerata paupertas,dein magnæ opes innocenter patæ Si modeftt^^ bitæ.Domitiôdecorauitpatcr ciuilibcllo maris potensjdonecAntonijP^' tibus mox C.Tfaris mifccretur. Auus Pharfalica acic prooptimatibusec^ derat. ipfeelcdluscui minor Antonia Oélauiagenitain matrimoniutn^^ Albhßu, retur.Poftj cxcrcitu flumen Albim tranfcendit.Iongius penetrata Gefß’^' nia, quàm quifquam priorum. easep ob res infignia triumphi adcptus

LiAnioniut Obt)C SL L Antonius multaclaritudincgeneris,fedimprofpera.namp^ff^ eius Iulio Antonio ob adulteriu luliæ morte punito,hunc admodum ad“' lefcentulum fororis nepotem fepofuit Auguftus in ciuitatcm Maflilienfcf”' ubi fpecie ftudiorû nomen exilfj tcgcrctur.habitus tarnen fupremis hoflOj oflàcç tumulo Odlauiorum inlata,per dccretum fenatus. lifdem con^“’ bus,facinusatrox in citeriore Hifpaniaadmiftum àquodam agrcfte.nafl” nisTcrmeftinæ.isprætorcm prouinciæ L Pifoncm pace incuriofumexi’” prouifo in itinere adortus, uno uulnere in morte adfecif.ac pernicitatee^l'’* profuguSjpoftquam faltuofbs locos attigeratjdimifto equo, per derupta^ auia fequenteis fruftratus cft. nccf diu fcfellit. nam prehenfo dudot^P“^' proximospagos equo,cuius foret cognitum ♦ Si repcrtuscum tormends^' dere confeios adigerctur, uoce magna,fermone patrio,fruftra fe interrogé' ri clamitauit.adfiftcrcnt focq ac fpcdarcnt.nullam uim tantam doloris ut ueritatem eliccret. idemc^ eu poftero ad quæfitioné rctraheretur, eooai^ proripuit fc cuftodibuS,faxo^ caput adflixit,ut ftatim exanimaretur.S^^® Pifo Termeftinoru dolo cæfus habetunqui pecunias è publico intercepta^’ acrius, ut tolerarent barbari, cogebat. Lentulo Getulico, C. Calu*^‘’

Pop.Stftwui Coss.decreta triûphi infignia Poppæo Sabino,contufis Thraeû gentib^^’ Tbracff qui montiû editis,inculti,atœ co ferociusagitabant.Caufa motus fupetbo / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niinu*’'

-ocr page 175-

AMNALIVM LlBEk ITlt

frtirium ingenïum,quodpati delcótus,ÓC ualidiffimum qucmcp miÏttias noz lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrç dare afpcrnabantar,n€ regibus quidem parère nifi' ex libidine foliti,aut

S nbsp;nbsp;nbsp;fi mittcrcnt auxilia fuos duólores præficerejnec niG aduerfum accolas belli/

’ gerare, nbsp;nbsp;tum tumor inceflerat forCjUt diG eóti alqscç nationibus permixti

” diucrfasin terras trahercntur.Sed antcqua arma incipcrentmiferc legatos, amicitiamjobfequiumt^ memoraturos.Só manfura hæc G nullo nouo one/ re tentarcntur'.Gn utuidis feruitiu indiceretur,efle Gbi ferrum, ÓCiuuentutê,

* , ôipromptumlibertati,autadmorçê animum.Gmulcaftellarupibusindita, cólatoscp illuc parentes ÔC cóiuges oftentabant, bellumcp impcditu, arduu, cruentu.minitabantur* At Sabinus donee exercitus in unû códueerct.datis mitibusrefponGs,dum PomponiusLabeo èMoeGacu lcgione,rcxRhœ/ Powp.Uko mctalcescum auxilqspop'^^^’^æ’’ 4'^^ bdem non mutauerât, uenirct,addita

» prærcnticopia,adhoftem pergit,compoGtumiam per anguftiasfaltuum.

* quidam audentiusapertis in collibus uifebantut, quos dux Romanus acie ’ fuogrcflusbaud ægrèpepulit,fanguinc barbarorû modico,ob propinqua ♦ nbsp;nbsp;fuÉugia.Mox caftris in loco cómunitisualida manu monte occupât,angu/

’ nbsp;nbsp;ftum.ôC a:quali dorfo continuû ufcç ad proximum caftellum,quod magna

1 uisarmataautinccnditatuebatur.Gmulinferocinimosquianteuallum mo * nbsp;nbsp;nbsp;te gentis cû carminibus ôi tripudqs præfultabât, mittit dcledf os fagittarioz

lt; tum »lidumeminusgraffabantur crebraôCinultauulncrafecerc,propius 'I nbsp;nbsp;nbsp;incedenteseruptionc (ubita turbati funt, rcceptieç fubßdio Sycambrxcoz

' nbsp;nbsp;bords,quâRomanuspromptam ad pcricula, nec minuscantuû ôC armoru sycdmlm

‘ nbsp;nbsp;nbsp;tumultu trucem, baud procul inftruxerat.Translata dehinc caflra hoftem cobors

I propter, reliais apud priora munimentaThracibus, quos nobis adfuifie ' memoraui. qsc^ permilTum uaftare,urcrc,trahcre prxdas.dum populatio

lucê intra Gftetetur,noaem(^ in caftris tutam ôC uigilem capefîerent.id pri

' nbsp;nbsp;nbsp;mofcruatû'.moxuerG inluxum ÔCrapti opulentia, omittere Rationes, lafeiz

’ nbsp;nbsp;nia epularû,aut fomno ôi uino procumbere.lgitur hdRes incuria eorû corn

’ nbsp;nbsp;nbsp;perta duo agmina parant,quorû altero populatores inuadcrêtut,alq caftra

' nbsp;nbsp;nbsp;Roraanaadpugnarentmo fpe capiendi,fed utclamore,tclis,fuo quiGq; péri

culo intentusjonoré alterius prælq non accipcret.tcnebræ infuper dclca«

' nbsp;nbsp;nbsp;augendam ad formidiné.Sed qui uallûlegionûtcntabant,facile pclluntur«-

' nbsp;nbsp;nbsp;Thracum auxilia repentinoconcurfu tcrrita,cum parsmunitionibusadiace

’ rent,pluresextrapabuiarentur,tanto infenGus cæG.quâto perfugæ Si pro/ '' nbsp;nbsp;nbsp;ditores ferre arma ad fuum patriæcç feruitiû incufabantur.Poftcra die Sabi

' nusexercitu æquoloco oftendit,Gbarbarifucceflu noaisalacresprælium auderent.amp; poftquâ caftcllojaut coiunais tumulis no digredieban tur ,obfi

’ nbsp;nbsp;dium cœpit per præGdia,qux opportune iam muniebat: dein foifamlori/

’ camcp contexens,quatuor millia patfuum ambitu amplexus eft.tum paula tim,uc aquam pabulum«^ enpereqcontcahçre dauftf a acôtaSF circu^^arc»

i

-ocr page 176-

«74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELIÏ TACIT!

SC flruebatur agger,unde faxa,haftæ,i’gncs propinquum îam în hofteffl*^ cerencur.fed nihil æquequàm finsfatigabac,cum ingensmultitudo belbW rum imbellium uno reliquo fonte uterentur. Simul æque armenta (ut barbaris)iuxca claufa,egeftate pabuli exanimarûadiacere corpora hotnin** Difcordia quos uulnera,quos fitisperemerattpollui cundta fanic,odorc,contactult;P‘ bus^ turbans malum cxtremu difcordia acceflît: his dedinoné,alrjs mor^^' SC mutuosinter feiôtus parantibus.ôi erant qui non inuituexitium feder'*' ptionêfuaderennnccp ignobilesquâuisdiuerfi fentétijs. Verum èducibquot;^ vinis Thra^ Dinisproue(ftusfencôla,ôi longo ufu uim atq? clemcntiâ Romanamcel'’' cum dux d;us,ponendaarma,unû adflilt;ftis id remediûjdiflerebat* Primuscp fc

coniuge Si liberisuiólori permifit. fecuti ætatc aut fcxu imbecilli, SC quib**’ maior uitç quàm gloriç cupido.At iuuêtus Tarfam inter SC Turefim diH^ ^arfa hebatur. utricç deflinatû cum libertatc occidere. fed Tarfa properum abrumpêdasparitcr fpesacmetus clamitans,dédit exéplum,demifloinp* Turep$ ôlusferro.ncc defucre qui codé modo oppctcrênTurefîsfuacum manuquot;* étcm oppcritur,haud ncfcioduce nodro. Igitur fi’rmatæftanonesdcnfiquot;* bus globïs. SC ingruebat nox nimbo atrox, hoftis«^ clamore turbido» m** do per uaftum filcntiu inccrtos obfeflbrcs efteccrat,quû Sabinus circum'** hortari,ne ad ambigua fonitus.aut fimulationé quiens,cafum infidiantib** apcrirét,fcd fua quifcç munia feruarétimmoti, telis^ non in falfum iad** Interea barbari cateruis dccurrcntes,nunc in uallu manualia faxa,prieu^^^ fudes, decifa robora iacere: nunc uirgultis, SC cranbus,SC corporibus cxquot;** mis.cóplere foflas:quidâ pontes SC fcalas antèfabricati inferre propugquot;quot;*' Iis, ea(^ prehenfare, detrahere, amp;nbsp;aduerfus refiftenteis cominus niti. 0quot;'^ cotra dcturbare tclis,pellere umbonibus,muralia pila,congcftas lapiduquot;** les prouolucre* Hispartæ uiétoriæ fpcs,amp; fi cedant,infîgnitius fiagititquot;’'' Iis extrema iam falus,ôi àdfiftcntes plerifq^ matres amp;nbsp;coniuges,carutn^'^ menta adduntanimosrnoxalijsin audaciâjalqsadformidinéopportüquot;^ incerti idtus,uulnera improuifa:fuoru atep hoftium ignoratio : amp;nbsp;monsquot;” fraélu repcrcuirç uelut à tergo uoces,adco cunéla mifcuerantjUtquædâquot;** nimenta Romaniquafi perruptaomiferint. ncc^ tarnen peruafere niiî admodû pauci.cætcros dcleto promptiflîmo quoep aut fauciojadpquot;*** te iam luce trufere ad fumma caftclii, ubi tandécoada deditio SC proxquot;quot;^ sporttein/wi/ fponteinimicorum rccepta. rcliquis quo minus ui aut obfidiofubigcrét'*^ corum præmaturamontis Hæmi amp;nbsp;fæuahyemsfubuenit. AtRomæcônquot;’^ clau.Pulchra principis domo, ut fériés futuri in Agrippina exitq inciperer, Claudia P**' Domitiuf fobrinaeiuspoftulatur,accufante Domitio Afro.Isrecés,prçturalt;quot;*

fwrrt/w

adulterû Furniû, ucneficia in principe ôi deuotiées obiedabat. Agnpp*^ femper atrox,tu SC periculo propinqug accéfa,pergit ad Tibcriu,ac fortquot; crihquot;^

-ocr page 177-

ANNALïVM liber .1111 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

iJ

çcifîcantem patri repperit.quo initio inuidixjuon eiufdem ait maólare diuo Augufto uiótimaSjSZ pofteros cius infcólari: nó in effigies mutas diuinum fpiritu transfufum,fed imaginé ucram coelefti fanguine orta incelligcrc dif/ crimen, fufciperc fordes, fruftra Pukhram præfcribi cui fola cxitq caufa fit, quod Agrippina ftultè prorfus ad cultu delegcritjoblita Sofiæ ob eadé ad/ fliôlç.Audita hæc raram occulti peéloris uocê elicucre,corrcptamcp Græco « uerfu admonuit-.ideo lædi.quia non regnarct«Pulchra,ÔC Furnius damnan tur, Afer primoribus oratorû additusjdiuulgato ingenio ôJ fecüta adfeuera done Cæfaris, qua fuo iure difertu cum appellauit*mox capeffendis accufa DowitiS Afrîi tionibus.aut reos tutando profpcriore eloqucntiæ cp morum fama fuit,nifi quodætas extrem a multû etiam eloquétiæ dcmpfit, dum feffamétc retinet filentq impatientiâ. At Agrippina pcruicax iræ,ôJ morbo corporis impU cata.cum uiferet earn C æfar, profufis diu ac per filentiûlachrymis,mox im uidiâ 5: preccs orditur-.fubueniret folitudini^daret maritu^habilê adhuc iu/ ,5 uentam Gbi,necß aliud probis quàm ex matrimonio folatium: effie in ciuita -»j te, Gcrmanici coniugë-.ac liberos eins recipere dignarctur » Sed Ç æfar nó ignarus quantu ex Rcp.peteretur, ne tarnen offenGonis aut metus manifc? ftus foret,Gne refponfo, quanquâ inftantcm,rcliquit. Id ego àfcriptoribus annaliû non traditum, repperi in comentariis Agrippinæ Rliæ-.quæ Nero* nisprincipis mater uitâ fuam ÔC cafus fuorû pofteris memorauit, Cæteru Seianus mœrenté ÔC improuidâ altius perculicjmmiffis qui per fpecié ami/ citiæ monerent, paratû eiuenenû,uitandas foceri epulas.Atcç illaGmulatio num nefeia,eu propter difcumberet,non uultu aut fermone flcôli,nullos at/ tingere cibos,donee aduertit Tiberius,forte,an quia audiueratC idcp quo a/ crius experiretur,poma ut erant adpoGtalaudans,nurui fua manu tradidic.

( auda exeo fufpicio Agrippinas,SC intada ore feruis tramiGt.nec tarnen Ti berq uox coràm fccuta,fcd obuerfus ad matrê,non mitû ait,G quid feuerius

in câ ftatuiffet,àquaueneGcii inGmularctur.ïnde rumor .parari exitiû.nccç idimperatoté palam audcrc,fccretum ad perpetrandum quæii. Sed Cæ far quofamâ auetteret,adeffie frequensfenatui.legatost^ AGæ ambigentes qua'nam in ciuitate têplum ftatuerctur pluris per dies audiuit.Vndecim ur/ ^1 «rUt aft£ bcs certabantpari ambitione,uiribus diuerfæ.necç multû inter fe diftantia memorabâtjde uetuftate gcneris,ftudio in populû Romand per bclla PerG ÔC Atiftonicialiorumcp vegum.Verum HypæpeniTrallianic^ Laodicenis SC MagnetibusGmulttamiffi,utparum ualidi.ne llienfesquidé cum paren Ldodicèni tem urbis RomæTtoiam teferrent, nîG antiquitatis gloria pollebant»pau/ Mdgnrt« lum addubitatû,quod ITalicarnafftl mille SC ducentos per annos nullo mo tu tetræ nutauiffie Cedes fuas ,uiuocp in faxo fundamenta rempli adfeuera uerant.Pcrgamcnos(eo ipfo nitebantur,ædcm Augufto ibi Gtam )fatis ade ptos creditum.EphefqjMileCq^jhi Apollinis,illi Dianæ cxrimonia occu-

-ocr page 178-

P. CORNELII TACITÏ

Sardiani pauifTc ciuitates uifi.Ita Sardianos inter Smyrnæos^ deliberatu.

decrctu Ethruriæ recitauere,ut cófanguinei. na T yrrhenu Lydumtp M diuififlegentcm:Lydum patrijs in terrist^

difle,iyrrheno datum nouas ut conderetfedcs.óCducum è nominibuSiquot; dira uocabula,illi^er Aiïam,his in Italiam:au0lam^ adhuc Lydorü ofquot; lentiam miflïs in Græciâ populis,cuimox à Pelope nomen*fimul litcraS'^ peratorum, 8i i£ta nobifcum fœdera bello Macedonu ubertatemcp smyrniei nuni fuorumjtemperiêcœlijac ditescircum terrasmemorabanuAtSo’f

næi repetita uetuftate,feu Tantalus IoueortuSjillos,fiueThefeusdiuin3 ipfe ftirpe, Gue una Amazonu codidiflêt: tranfcêdere ad ea.quis maxigt;^‘ debant in populum Romanu oflFieijs, mifla nauali copia non modo nbsp;nbsp;nbsp;,

na ad bella.fed quç in Italia tolcrabantunfe^ primos téplum urbis ftatuiHcjM.Porcio confulcjmagnis quidé iam Romani populi rebus, nö^ dum tarne ad fummu elatis,ftante adhuc Punicaurbe,amp; ualidis per regibustiimul LSullam teftem adferebant, grauiOimo in diferimineexf^ tus ob afperitate hycmis,öi penuriam ueftis,cum id Smyrnam in contijquot; nunciatu foret,otrjnes qui aftabant detraxifle corpori tegmina,noftris^ gionibus miiiflc Jta rogati fententiä patres,Smyrnæos prætulerunt. fuit^ Vibius Marfus ut M. Lepido, cui ea prouincia obuencrat, fupefj merum legaretur qui rempli curam fufeiperet^ôi quia Lepidus ipfe delig per modeftiam abnuebat,Valerius Nafo èprætorijs forte miifuseft« *’ terquædiu meditato,prolato^ fæpiusconfilio,tandé Cæfarin Catupjj am Ipecie dedicadi templum apud Capuam loui, apud Nolam Augd® fed certusprocul urbe degere.Caufam abfeeflus, quanquam fecutuspl'quot;^ y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mos auótorum ad Seiani artes rettuli,quia tarnen cæde eius patrata, fe^^f

ftca an nos pari fecreto côiunxit,plcrunç^ permoueor,num ad ipfum ri uerius fit, fæuitiam ac libidinem cum fadis promeret, locis occultantf'quot; Etant qui crederent in ièncdlute quoeç corporis habitu pudori fuiflc.qi^'F pe illi prægracilis amp;nbsp;incurua proccritas,nudus capillo uertex.ulcerofaf^i^i^ acplerunq^ medicaminibusinterftinda* Si Rhodi fecreto uitarccceW^’'' condere uoluptates infuerat* Traditur etiam matris impotentia extruft’’’ quâ dominationis fociam afpcrnabatur,necç depellere poterat,cutn Grtwdrticttf nationê ipfam donum eius accepiifet. Nam dubitauerat Auguftus Augufiiforo fororis nepotem,amp;cunôlislaudatum,rei Romanæimponere,felt;^P^ ri$ nepof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TibeHo Germanieu, fibi Tiberiu adfciuit.id^ Ai’p'’

fta exprobrabat,repofeebat» Profeólio arólo comitatu fuit,unus Cocce, i^erua cófulatu funótus Cocceius Nerua cui legum peritiateques Romanus,p^j curtius^Att^ Scianu,exinluftribusCurtiusAtticus.cætcrilibcralibusftudijspr^,,, urtius Attu jj' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græci quorû fermonibus leuaretur. Ferebant pcriti cœleftiuï®’|

modbus iyderum excefliife Roma Tiberium,ut reditus illi negaretur.*^*’,^

-ocr page 179-

ANNALIVM LIBER IIH


97


cxitîj caufamultisfuit,properu finéuitæc5ieâ:atitibtisgt;uulgâtibuscp. cnim tamincredibilécaufam prouidebant,ututldccim per annoslibenspa triacareretMox patuitbreue confîniû artis,ÔC falfigt;üera^ nbsp;nbsp;obtcuristege/ RrcHc roßniu

rcntur.nam in urbcm non regreflurumjhaud forte didû.cætcfbrû ncfcq zt “’'f'’ gcre,cumpropinquorurejautlittore,ÔCfaepemœnia urbisadfidéfts cxtrez mam feneôlâ compleuerit. Ac forte illis diebus oblatû C æfari anceps pe/ riculûauxituanarumorisîpræbuit^ ipfî materié cur amicitiæ, côftantiæcp Natiuusli^c Scianimagisfideret.VefcebantutinuillacuiuocabuluSpeluncæ,maré Af ' tnudanum inter Fundanoscp motes,natiuo in fpecu. eins oslapfis repentë (axis,obruit quofdâ miniftros.hinc metus in oês, 8C fuga eorum qui conuiz uium celebrabant.Seianus genu,uultucp 8C manibus fuper C æfaré fufpen

' fusoppofuitfefeincidentibus,atcçhabitu uli repertus eftàrailitibusqui fubfîdio uenetant.Maiôr ex eo,ôC quanquâ exitiofa fuaderet,ut non fui an/ xiusjcum fide audiebat. Adfimulabatcß indicis parteâ adüerfus Gcrmanici ftitpem,fubditis qui accufatorum nomina fuftinerét,maximù(ç infcdtarcnz tur Neronem proximum fucceflîoni, 6C quanquam modefta iuucnta, pic / runc^ tarnen quid in præfentiaru conduceretoblitum, dum àlibertis ÔÎ cli/ entibus âpifcendæ potetiæ properis cxtimulatur,ut ereôlum amp;nbsp;fidenté àniz mi oftètldcref.uelle id populu Romanumîcuperc exercitus. necp aufurum contra Seianum J qui nunc patientiam fenis^ôC (egnitiam iuuenis iuxta inful tecHaec atcg talia audienti,nihil quidé prauç cogitationis,fed interdum uo ces procedebant contumaces,St incofultæ: quas adpofiti cuftodes exceptas

’ nbsp;nbsp;nbsp;audascg cum defettet,necß Ncroni defendere daretur,diuerfæinfupcr folz

licitudinum fotmæ oriebantur. nam alius occutfum eius uitarc, quidam faz

■f

il

lutatione reddita ftatim auerti, picric^ inceptum fermonê abtumpere, infix ftentibus cotrairridêtibus^ qui Seiano fautores adcrant.Enimuero Tibc/ tiBn-ft« tor^ tins toruus,autfalfum tcnidens uultu,fcu loqueretur,feu taceret.iuuenis cri/ M-men ex ûlcntio, ex uoce. ne nox quidem fecuta, cum uxor uigilias,fomnos, fufpitiamatri Liuiæ,atcp ilia Seiano patefaceret. qui fratré quocp Noronis Dtufum traxit in partes fpe obieéfa principisloci, fi prioré ætate St iam la- Neronis befadutn demouiflet» Atrox Drufi ingeniu fuper cupidiné poten tiæ, St fo lira ftattibusodia,accêdebatur inuidia,quod mater Agrippina promptior Netoni erat.nccç tarnen Seianus îtaDrufum fouebat,ut no in eum quoc^ femina futur! exitqmeditacetur,gnarusprâ:ferocé St infidtjsmagisopporz a/îuihî a-tunum. Fine anni exceffere infignesuiri j Afinius Agrippa claris maiori/ gripp«» bus uetuftisjuitacç nondegener. Et Q. Hateriusmmilia fenatoria, eloz quêtiæquoaduixit celebratæ.monimenta ingenqeiusbaud perinderetiz nctur.Scilicet impetu magis curauigebat. utcp aliorû meditatio St labor in pofterum ualefcit, fie Hatetq canorû illud SC profluens, cum ipfo fimul extinôlum ett. M. UciniojL Calputnio Coss.ingennu bellotum cladem

i çquauic

-ocr page 180-

98


P. CORNELII TACITI


æquauitmalû improutfum»eiusinitium ßmul amp;nbsp;finis cxtinr.Nam Atilinr pud Fidcnam amphithcatro Atilius quidam libcrtini generis, quo culum gladiatorum cclcbrarct, ncœ fundamenta per folidu fubdidit gt;nbsp;firmis nexibus ligneam cópagcm nipcrftruxir, utqui no abundantiapef'’' niæ,nec municipali ambitióe,fed in fordida mcrcede id negotiu quçfiuiÛff; Adfluxcrcauidi talium,imperitantc T ibcrio procul uoluptatibus habitigt;^' rilis ac muliebris fcxus,omnis ætaSjob propinquitaré loci cfiFufus.undc gt^ uior peftis fuic,conferra molcjdcin cóuulfa, dum ruit intus, aut in exterior^ cfÏunditurjimtnenfam^ uim mortaliû fpcdtaculointcntos, aut qui circö^® ftabantpræcepstrahit,atcpoperit.Etiiliquidcmquos principium ftragi^ vttaliforte nbsp;nbsp;morte adflixcrat,Ut tali forte,crueiatûcffugcrc.Mifcrâdi magiscuosab'

rupta parte corporis,nodum uira defcrucrat,qui per dicm uifu,per ululatibus Si gemitu,cô;ugcsaut liberos nofccbant. lam ca'tcri fama cxcif’ hicfratrem,propinquû ille,alius parentes lamentari ctiam quorû diufrfalt;Ji^ caufa amici aut neceffarn abcrant,paucre taméineqj dum coperto quoSiH^

' uis perculiflcc,latior ex incerto metus. Vt cœpcre dimoucri obruca,cócurfigt;® ad cxanimoscoplcclentium, ofculantium. ÔC fæpe certamen fi lôfufiorfâ^' L.fcowinnmil formaaut ætaserrorem adnofcentibusfccerar. Quinquagintab“' tia câfu Amy m,l,acocafudcbüitatauel obthtafunt. Cautumcpinpoftcrûfcn^' pmthedtri ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

pud Hdcndm tufconiulto,nequisgladiatorium munusa?derct,cui minor quadringen«’ affUHa fum milliurcs,néueamphirhcatrum imponcretur, nifi folo firtmtansfp^' dfatç Atiiiusin exilium adus cft. Cæterum fub recenrem cladcm patuef^ proccrû domus,fomcnta,amp; medici pafsim præbiii. fuircp urbsper iiloslt;)' es,quanquam mœftafacie,ucterum inftitutis fimilis, qui magna poftpf^' lia faucios largirionc,amp; cura fuftétabant. Nondum ca clades exoleuff^'' ittcendiumon cumignisuioTcntiaurbcm ultrafolitumadfecit,dcuftomonteCælio.ftf^ tit Cai^ annum fcrcbant,K ominibus aduerfis fufeeptum principi conGbi”quot; abfentiæ, qui mosuulgo, fortuita ad culpam traben tes, ni Cæfar obuiai” iflet, tribuendo pecunias ex modo detrimenti. Adlæt^ ci grates apud turn ab inluftribusifama^ apud popuiû,quia fine ambitionc;aut proxin’'’ rum prccibus.tgnotos ctiam amp;nbsp;ultro accitos munificentia iuuerat. Addu”' tur fcntentiæ,utmons Cæliusin pofterum Augu(fusappcllarctur,qua'£llt;’ cuntîliscircum flagrantibuSjfolaTibern effigiesfita in domo lunq fenato' ris inuiolata manfiflèt.euenifleid olim ClaudiæQuintiæ,ciusc^ ffatuaui'” ignium bis elapfam, maiores apud ædem Matris deûm confccrauiflc; bô' dtos acccptoscp numinibus Claudios: ÔC augédam cærimoniâ loco, in tantum in principcm honorem dq oftenderent. Haud fucrit abiurdu^ Qger(jHrt«f4 tradere, montem cum antiquitus Querquctulanu cognomêto ftiifle, rmwpmC«/ talisfiluæfrcqucns ,fcecundus^erat:moxCa:liumappcllitarum àCîtb

Vibenna gt;nbsp;qui dux gentis Ethrufeæ cum auxilium appellatum ductaüiftt» fedeö'

-ocr page 181-

ANNALIVM LIBER' HIT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

federn earn acceperat à Tatquinio Prifcojfeu quis alius rcgu dedit.nam fcri F ptores in co ditîentiunt ♦ caetera non ambigua funt, magnas eas copias per ,/ nbsp;nbsp;nbsp;plana etiam acforo propinquahabitauifle,undeThufcuuicum euocabulo

aduenarum didtum. Sed ut ftudia procerum,0i largitio principis aduer^ 1/ fumcafumfolariumtuletâtjitaaccufatorûmaiorin dies amp;nbsp;infeftioruis fine t- leuamento graffabatur:corripuerat^ Varum Quintilium diuitem Si Cæ/ Vdruî Quin^ ii nbsp;nbsp;nbsp;faripropinquu Domitius Afer Claudiæ Pulchrç matriseiuscódemnator,

nullo mirante quod diu egens, Si parto nuper præmio maleufus, plura ad

i nbsp;nbsp;nbsp;flagitia accingeretor. Publium Dolabellam focium delationis extitifle mira

) nbsp;nbsp;nbsp;culo erat,quia claris maioribus. Si Vato connexus, fuam ipfe nobilitatemj

J fuum fanguinem perditu ibat.Rcftitit tarnen fenatus Si operiendu impera/ J torem cenfuitquod unum,urgentiu maloru fuffugium in tempus erat. At » nbsp;nbsp;nbsp;Cæfat dedicatis per Campania templis, quanquam edidto monuifiet, ne

I quisquietem eiusirtumpetetj concurfuscç oppidanoru difpofito milite pro { nbsp;nbsp;nbsp;hiberetur,perofus tarnen municipia, ÔC colonias,omniacp in cotinenti fitagt;

I nbsp;nbsp;nbsp;Capreas fe in infulam abdidit, trium milium freto ab extremis Surrentini caprea

i nbsp;nbsp;nbsp;promontory ddundlam.Solitudine eius placuifle maxime crediderim,quo

i niam importuofum circa marc,0Cuixmodicis nauigtispaucafubfidianccç ’ adpulerit quifquam nifi gnaro cuftode. cœli teperies hyeme mitis, obiedlu / montisquo fæuauentorum arcentur. acftas in Fauonium obuerfa, Si apcr/ gt;nbsp;to circum pelago peramœna.profpedtabat^ pulcherrimû fînum antequa lt;nbsp;Vefuuiusmons ardefcensfaciem loci uerteret. Græcosea tenuifle, Capre/ 1 ascpTheleboishabitatasfamatradit* Sed turn Tiberius duodecim uillaz ' rum nominibus, Si molibus infederat, quanto intentus olim publicas ad ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curas,tanto occultior in luxus,ôJ malum otium refolutus. Manebat quippe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otium

fufpicionum Si crededi temeritas, quam Seianus augere etiam in urbe fue/

' tus, acrius turbabat,non iam occultis aduerfum Agrippinam Si Neronem gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infidysjquis additus miles,nuncios, introitus, aperta,fecreta,uclut in anna/

' nbsp;nbsp;nbsp;les referebat.ultro«^ ftruebantur qui monerent perfugerèad Germaniæex

) crcitus, uel celeberrimo fori effigiem diui Augufti ampledti, populumt^ ac ’ fenatum auxilio uocare.Eac^ fpreta ab illis,uelut pararent,obticiebantur. ' lunio Sillano Si Silio Nerua Coss, fœdum anni principium inccdit, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tradlo in carcetem inluftri equite Romano Titio Sabino ob amicitiam Ger Titius

manici.necp enim omiferat coniugera, liberost^ eius percolcre,fedtator do

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi, comes in publico, poft mt clientes unus, cock apud bonos laudatus, Si

'' grauisiniquis. riunc Latinius Latiaris, Porcius Cato, PctitiusRufus, M.

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opfius prætura funóli adgrediuntur,cupidine con(ulatus,ad qucm non ni M.Op/l»S

fi per Seianum aditus. necp Seiani uoluntas nifi fcelere quEcrcbatur. Cora» LAti.Lmtiirit pofitu inter ipfos,ut Latiaris qui modico ufu Sabinum cotingebat, ftrueret

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dolum,c£eteci teftes adeflènt: deinde accufationé inciperent. Igitur Latiaris

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i iacete

-ocr page 182-

P»' CORNELir TACTTI

laccrcfortuitosprimum fcrmoncs.mox IaLidareconftantiam,quo(ï cætcn florentis domus amicus,adflidam deferuifTcnnmulhonorade manico Agrippina mifcrâs dißercbaLEtpoftquam Sabinusfut funt^^ ' Moffrt [ttca^ Icsincalamitatemortalium animi)cfïuditlachrymas,iunxitqucnus,auo^quot; lamitatemor oncratScianum,fæuitiam,fuperbiam,fpes eiusmein Tiberiu 9^'^ talium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuicioabftinet.Ii^ fermócstanquam uctita mifcuiHcn^fpecicif

étæamicitiæ facere.Aciam ukroSabinusquærcre Latiarcm, ucntirarctl'’' mum,dolorcs fuosquaii ad fididimum dcferre.Confukant quos meoiof^' ui,quo nam modo ea plurium auditu accipercntur.nam loco in qucm eo’^ tur feruanda folimdinisfacies,amp;: fi pone fores aßifteren t,mcrus uifus.fo”'' rus ,aut fortuity fufpicioniscrat. Teólum inter amp;nbsp;laqucaria tres fenator*’^ baud minus turpi latebra quam detcfl:anda fraude,fcfe abßrudunt,foraf’'i nibus SC rimisaurem admouent.Interca Latiaris repertum in publico num,uclutrccenscognita narraturus,domü Si in cubiculum trahitïpraJt^ tac^ Si inftantia quorum affatim copia,ac nouos terrores cumulât : Ead^quot;' illc,ÓC diutius,quado mœfla,ubi femel prorupere dißicilius rcticetur.Prof^ rata inde accufuio.mifsisc^ ad Cæfarcm literis ordinéfraudis, fuum^'r dedccus narrauerc. Non alias magis anxia Si pauens ciuitas,etia aducfla’'' prcximos.conoreßus,colloquia.nota: ignotæc^ aurcsuitari,ctiâ mutaatif Solenntn inay inanima.teótum Si parietescircumfpcdabantur. Sed Cæfar folenniain'^' ficntis annipientisanni kalen.Ianuariasepiftulaprecatus : ucrtitinSabinu,corrupt*’* precatut quofJam Iibertorum,SC petitum fe arguens, ukionemt^ baud obfcurèp”

. . fccbat.necmora,qLiindeccrneretur,6C trabcbaturdamnatus,quantumol^ duda ueftc, SC adßridisfaucibus niti poterat clamitans, Sic inchoariaf' Sa'dno ub num,basSeiano uidimas cadcre.qüo intcndißet oculos,quö uerbaaccitlj ih'mtecadunf rent,fuga,uaftitas,defcri itinera,fora: Si quidâ regrediebant.oftétabant^ fe rurfum, id ipfum paucntes quod timuißcnt. quem enim diem uacuöf poena,ubi inter facra Si uota, quo tempore uerbis ctiam profanis abftif^ mosefletiütncla SClaqueusinducanturTnon imprudcntcm Tiberiumtaf tarn inuidia adijfleîquæntû meditatumq?, ne quid impcdire credatur, 9'quot;’ minus noui magißratus quo modo delubra Si akaria kc carcere rcdudaat Secutæ infùper literæ,gratesagentis,quod hominem infenfum Reip pf”' uiflent,adiedo trepidam fibi uitam,fufpedas inimicoru inkdias : nulloff minatimcompcllato. nec^ tarnen dubitabaturin NcroneSC Agrippii^aif I'ntcndi. Ni mihi deßinatum foret, fuum quæcp in annû referre,aucbat animus anteire,ßatim^ memorare exitus, quos Latiniusarq? Opkusc^** ricp flagitfj eius repertores habuerc,nô modo poßqj C Cafar rcrumpo®' tus eß,fed incolumiTiberio : qui fcclerû minißros ut peruerti ab alps nol^* bat,ita plcrunc^ fatiatus,8C oblatisin eandé opera rccctibus,uetfrcs6Cpf^ grauesadflixi't.uerum hasate^ alias fontium pœnastn tépore tradefff^

Tutf

-ocr page 183-

ANNALIVM LIBER IITÏ


lot


I)

Turn ccnfuit Afinius Gallus cuius libcroru Agrippina mätcrtcrä erat,pe tendu à principe,ut metus fuos fenatui fatcrctur,amoucricç (încret.Nullam æqucTiberiuSjUtrebaturjCxuirtutibusfuis difsimulationédiligebaLco Di{pitf:ulatia ægn'us accepit, rccludi quæ premerct. fed mitigauit Seianus no Galli amoz fe,uerum utcundlationesptincipisapcrirentjgnaruslentum in meditado, ubiprorupiifetjtriftibus diótis atrocia fadta coiungere. Per idem têpus lu lia mortem obiit,quam neptem Auguftus conuiótam adulterq damnaucz rat proieceratep ininfulam.Trimerû,haud procul Apulislittoribus. illicui/ ginti annisexilium tolcrauit,Augu(læ opefuftentata, quæflorcntcspriuiz gnos cum per occultu fubuertiflet, mifericordiâ créa adflióVos palam often tabat. Eodem anno Frifq tranfrhenanus popufus paccm exuêre.noftra magisauaricia^obfequqimpatientes.TribututisDrufus iuftèratmodi/ cum^proanguftiarerumgt;utinufusmilitarescoriaboumpcndetcnt,nóin/ tentacuiufq^ cura,quæ firmitudo,quæ menfurat donee Oiennius è primipi laribus, regendisFtiOis impofitus,terga Vrorum delegit, quorû ad forma acciperêtur.Idalijsquotç natiohibusarduum »apud Germanos difficilius tolerabatutjquis ingentium belluarum fcraces faltus,modicâ domi armen/ ta funt.ac primo boues ipfos,mox agrosgt;poftremo corpora coniugu autliz Ro wili berotum feruitio tradebant.Hinc ira Si qucftus.Si poft^ nô fubueniebat, tes patibuh temedium ex bello.rapti qui tribute aderant milites,Si patibulo adfixi. O/ Ienniusinfcnfosfugapræucnit,receptuscaftellocui nomen Fleüu; ÔC baud tir«» cafteüu fpernêdaillicciuium fociorumep manuslittora Oeeâni præfidebat. Quod ubiL, ApronioinferiorisGermaniæ proptâ:torieognitu,ücxillalegionu, c fuperiorc prouincia, peditumr^ Si equitum auxiliariu dcleólos acciuit s ac fimul ütrunc^ exercitum Rheno deuedum Frifiis intulit,foluto iam caftelli obfidio, ÔC ad fua tutanda digreflîs rebcllibus.îgitur proxima aftuaria agz geribus Si pontibus.traducendo grauiori agmini firmat.atcç intérim reper tisuadis alam Canninefatem, Si quod peditum Germanorû inter noftros r tncrebat,citcumgredi terga hoftium iubet.qui iam acie copoßti pellunt turz mas fociales,équités^ legionum fubfidio miflbs. Turn tres leucs Cohortes» ac rurfum duæ.dein tempore intetiedo, acrius eques immifluS. fatis ualidi (î fimul incubui{fent,per interuallum âduentantes, neep conftantiam addiz deranttutbatis,8ipauore fugientium aufetebant. Ccthecio Labeonilegâz toquintælegionis,quodrcliquümaüxiliorumtradit.atcçille dubia fuoru kite,in ancepstradusjtniflisnuncqsuimlegionuimplorabat.Prorumpunt quintani ante alios,Si acri pugna hofté pulfo,recipiût cohortis alas^ feftas uulneribus Neep dux Romanus ultûijt,aut corpora hümauit,quan^ mul ti tribunotû præfedorumcp 8i infignes centurioUes cecidiffent. Mox corn pcrtumàtransfugisnongentosRomanorûapudlucum,quêBaduhennç uocant,pugna in poftetû extrada, confedos : Si aliam quadringentorum

tnanum

Hl

-ocr page 184-

loî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jp. CORNËLII TACifr

manum i occupata Cruptoncis quondâ ftipendi'arq uilla, poAÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

clâru ex bac metuebaturjtnutuisidlibusprocubuîfle. Clarû l’nde inter Germanosn' uifloru friß/ nomen, difsimulante Tiberio damna ne cui bellum permitteret.nf^ oruMnomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cura,an imperri extrema dehoneftarent.Pauor internus

pauerat animos,cui remediu adulatione quærebatur.Ita quan^ diucrn^^’ Ard clemetiæ rcbusconfulerent,aram clementiæ,aram amicitiç,effigiesc^ cireum Arlt;( amicitiie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfuerexrebhst^ precibus efflagitabant,uifendi fui cop^

facerent.Non illi tarnen in urbem aut propinqua urbi digrefsi funt, fatisgt;gt;'' fum omittere infulâ,ôC in proximo Câpaniæ afpici.eôuenire patres, magna pars plebis,anxq erga Seianû,cuius durior congreflus, atep eo r«dü ßendtus ambitum,ö^ focietateconfilioru parabatur. Satis conftabatauófam eiaüt'J feruitium gantiam,fœdum illud in propatulo feruitiu fpeólanti : quippe Romæ

difcurfus,6C magnitudine urbis,incertü,quod quifcp ad negotiu pergat-campo aut littore iacentes, nullo diferimine nodlem ac diem, iuxta gratia^* autfaftusianitorum perpctiebantur.donec idlt;^ uetitum. Si reuenere in u'' bem trepidi,quosnon fermonc,non uifu dignatus erat, quidam malealä^ eres, quibus infauftæ amicitiæ grauis exitus imminebat. Cæterû Tiberi*'* Ag«ppi»lt;lt; nepteni Agrippinam Germanico ortam, cum coram Gn. Domitio tra^Ü* fjJG«. Domi difletjin urbe celebrart nuptias iufsit. In Domitio, fuper uetuftate genef'*' tjowMtiï propinquum Cæfaribusfanguinem delegerat.Namisauiam Odauia*quot;’

Öfpeream Auguftumauunculum præferebat.

Plt; CORNELII TACITI AB EX-

CESSV DIVI AVGVSTI A N N A L1V M LIBER CtVINTVS

V B ELL IO amp;Fußo Coss.quoruutricpGemii**'* cognomentu erat,Iulia Augufta morte obfjt,a:ta' nobilitatisper Claudia familiâSiai^'’ ptione Liuioru luliorum«^ clarifsimæ. primun*^ matrimoniu Si liberi fuere cu Tiberio NeronC)^quot;* bello Perufinoprofugus,pace inter Sex.Potnp^*' ____ : um ac triumuirospad:a,in urbem redqt. Exin^gt;{ ________ j^^lt;farcupidineformæaufertmarito,incertûanin*quot;' tam,adeo properus ut ne fpatio quide ad enitendu dato penatibus foisgr® uidam induxerit. Nulla pofthac fobolem edidic,fed fanguini Auguftip^' coniunótionê Agrippinç amp;nbsp;Germanici adnexa, comunes pronepotesb^ buitjfanólitate domus prifeum ad more, comis ultra quam antiquisfoi’’*' nisprobatum,mater impotés, uxor facilis,ó£ cum artibus maritigt;iïmulatio' ne filti bene compofita.Funus eius modicum, teftamétum diu inritum

■ ....... nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laudato

-ocr page 185-

'AkNALIVH LIÉER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iógt;

■ lâudataertproroftrisà C.Cæfarepronepotcquimoxreruhi pötituseft.

JI nbsp;nbsp;nbsp;At Tiberius quod fuprcmis in matrem offices defuißet,nihil mutata amœ Suprema of^

nitateuitæ magnitudinem negociorû per literasexcufauit: honores«^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moriæ eius ab fenatu large decretos ■gt; quafi per modeftia imminuit, paucis

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admodum receptis, ÖC addito ne coeleftis religio decerneretur:Gc ipfam mà

* luifle.quin öi parte eiufdem cpiftulæ increpuit amicitias muliebres,Fufium 1^ nbsp;nbsp;nbsp;confulem oblique perftringcns.is gratia Auguftæ floruerat,aptus allicien/

'I dis fœminarû animis,dicax idcm,amp; Tiberium acerbis facetns inridere foÜ !| tuSjquaru apud præpotentes in longum memoria eft.C æterum ex eo prat I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rupta iam öi urgens domination nam incolumi Augufta erat adhuc perfu/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gium:quia Tiberio inucteram erga matrem obfcquiö,necß Seianus audez

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batauaoritatiparentisanteire:tûcuelutfrenisexolutiproruperût.miffæ(^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Agrippinä ac Neronem literæ, quas pridem allatas amp;nbsp;cohibitas ab Auz

. guftacredidituulgus-haudenimmultu poft morte eius recitatæfunt.uer/ bainerantquæGtaafperitate,fed non arma,non rcrutp nouarum ftudium,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amores iuuenum, amp;nbsp;impudicitiam nepoti obietftabat : in nurumne id quiz

- dem confîngere aufusjadrogantiâ oris K cotumacem animû incufauit,maz

J nbsp;nbsp;nbsp;gno fenatus pauore ac Glentio t donee pauci, quis nulla ex honefto fpes, 8C

I nbsp;nbsp;nbsp;publica mala Gngulis in occaGonem gratiæ trahuntur,ut referretur poftula

I Uere,promptifsimo Cotta Meftalino cum atroci fentétia. fed alrjs à primo IL fibus maxime^ à magiftratibus trepidabat : quippe Tiberius ÔC G infenfc 1inuedus,cæteraambiguareliquerat.Fuitinfenatu luniusRufticuSjCompo juniusRU^ nendispatru adisdeledusà Cæfare,eolt;^meditationeseius introfpicere iiieut creditus’.isfatali quodam motu (necç ehim ante fpecimen conftantiæ dede 1rat)feu praua folertia,dum imminen tiû oblitus incerta pauet,inferere fe duz bitantibus, ac monere cotifules ne relationé inciperentîdifterebat^, breuiz * bus momentis fumma uerti pofte,dandum^ interftitiû pœnitentiæ fenis.

Simul populus effigies Agrippinæ ac Neronis gerens, circûG ft it curia, feftis^ in Cæfarem ôminibus falfâsliteras SC principe inuito exitiu domui eiusintend! clamitat.ita nihil trifte illo die patratû.ferebâtur ctiâ fub nomiz nibusconfulariû Gôlæ in Seianû fentêtiç,exercentibus plerifcp per occultû, atcç eo procaciuslibidinem ingenioru,unde illi ira uiolétior.SC materies criz minandi’.fptetü dolorem principis, ab fenatu defciuiffe populu : audiri iam ÔC legi nouas cociones,noua patrû confultalquid reliquu niG ut caperét ferz tumCÔC quoru imagines pto uexillis fecuti forent,duces imperatoresc^ deli gerëtnïgitur Cxfar tepetitisaduerfum nepote SC nurû probris,incrcpitäcß per ediclu plebe, queftus apud patres quod fraude unius fenatoris impera toria maieftas elufa publicè foret, integra tarnen Gbi cunôta poftulauit. nec ultra deliberatu quo minus non quidem extrema decetnerent,id enim ueri tum,fedparatO5 ad ultionemui principis impediriteftarentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

i 4 Quatuor

-ocr page 186-

P. CORNELII TACITI


104

Quatuor Si quadraginta orauoncs fupcrearehabitæ,cx quîsobnjf' tumpaucæ,pluresâdfuûtudine, mihipudoremautSeianoinuidiam a'I^/

ucrfa eft fortunajK ille quidetti qui collegam Si gcncru adfci'ueratjfip* ignofcit.cæteri quem per dedecora foucre, cum fcelere infedantur» mifen'us fit ob amicitiam accufarf, an amkum fare baud difcreucrimjnon crudelîtatcm,non dcmennam cufufqüam riar,fed liber Si nu'hi ipfî probatus andbo periculû.uos obteftor ne men’*’' riam noftri per mœrorem læu retineausjadrjdédo me quor^ fjsjqütfi*’^

pubkca mala effugerunt. Tune fingulos ut cuicp adfiftere, allo^'quot; animus erat, retinens aut dimittens partem diei abfumpßt.mukocp adhi^^ cœtUjôi cunólis intrepidum uultû cius fpedantibus, cum fuperefTe temp^’^ nouifsimis crederent^gladio quem (inu abdiderat incubuit.Nec^ Cæfar*’ Iis criminibus aut probris defunôtum infedlatus eftj cum in Blæfum

P.viteBiiu feedaep ineufauiflèt. Relatum inde de P.VitelIio ôi Pomponio Secund^’' ilium indices arguebant,clauftra ærartj cui præfeôlus erat, ÔS militarcm P*^' • cuniam rebus nouis obtulifle. huic à Confîdio prætura funôto obiedtab^' tur Velfj Galli amicitia, qui punito Seiano in hortos Pomponq quafî ß“, Gmum ad fubfidium perfugiflet. neep aliud periclitantibus auxilq quàtni’' fratrutn conftantia fuit,qui uades cxtitere.mox crebris prolationibus fp^*quot; ac metum iuxta grauatus Vitcllius,petito per fpeciem ftudiorum fcalpr^’'^

PowponiMt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenisintulir,uitam^ ægritudine animifîniuit, AtPompofli*’*

inrd^auo^^e morum clegantia,Ôi ingenio inluftri.dum aduerfam fortunâ w»i htéTOî tolérât,Tiberio fuperftes fuit. nbsp;nbsp;Placitû pofthac ut in reliques Seiani

animaducr ros aducrteretur,uanefcente quanquâ plebis ira, ac plerifcp per priera ftP [um plfcia lenitis.igitur portant in carcerem,fîlius imminentiû intelligens,pu^quot;^

adeo nefcia,ut crebrointerrogaret,quod ob delilt;flu,ôC quo trahereturi^fl“^^ fadurâ ultra.amp;îpofle fe puerili uerbere moneri.Tradunt temporis cius ai’' d:orcs,quia triumuirali fupplicio aflfîci uirginê inauditû habebaturjàcaf”'' ficelaqueûiuxta,compreflram:exinobliGsfaucibus id ætatis corpora in . monias abieda. Per idem têpus AGa atep Achaia exterritæ funtjacn*”^ rajutDrujut gjg^çjiuturno rumore, Drufum GermaniciGliûapud Cycladas infnl^^

mox in cotinenti uifum. Si erat iuuenis haud difpari ætate,quibufdatn fan's libertis uelut agnitus,per dolum^ comitantibus,alliciebant ignari’^ ma nominiSjK promptis Græcorû animis ad noua Si mira.quippe lapl*’'” euftodiæ pergere ad paternes exercitus, Aegyptum aut Syria inuafun’!' Gngebant Gmul, credebant^.iam iuuentutis concurfu, iam publicis ftnûP’ frcquentabatur,lætuspræfentibusamp; inaniulpe, cum auditum id Popp^” Sabino.Is Macedonia tum intentus, Achaiam quoep curabat. Igitur ƒ uerafeu falfaantiret,Toronæum Thermæumœ Gnum præfeftinanSjm®

Eubce^^

-ocr page 187-

ANNALÏVM LIBER V- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10$ ;

Eubœatn Äegxi maris infulâ ôcPiræeum Atticæoræ, dein Cotinthicnfe littusjanguftiasçp Ifthmi cuadinmariq^ alio Nicopolim Romanam colo/ niam ingreflus, ibi demum cognofcit, folcrtiusintcrrogatû quis nam foret,, dixit fe M.Sillano genitum.ôC muleis fcôtatorû dilapGs,afcendiflc nauem, tanquâ Italiam peteret.fcripfitcp hæc Tiberio.nccp nos originem finem ue eius rei ultra comperimus. Exitu anni diu audta difcordia confulum eru/ pit.nam facilis capeflendis inimicitrjs ÔiforocxercituSjUtfegnemRcgulu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad opprimendos Seiani miniftros obliq? perftrinxerat. ille nifi laceflèretur

I modeftiæ retinens,non modo rctudit collegam, fed ut noxium coniuratio ; nisaddifquifîtionemtrahebat.Mukist^patrumorantibusjponerenrodia I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in perniciem ituragt;manfere infeniî ac minitantes,donee magiftratu abirent.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gn. Domitius amp;nbsp;Camillus Scribonianus cofulatum inierant, cum Cæfar ’ ' -

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tramiflo quod Capreas K Surrentum interluitfreto, Campaniam præle/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gebat,ambiguus an utbem intraret, feu quia contra deftinaucrat, fpeciem

, uenturifimuians:ôifæpeinpropinquadigrelIus,aditisiuxraTiberimhor .

tisdaxa rurfum 8C folitudinem maris repettit, pudore fcelcrû Si libidinumî

I . quibus adeo indomitis exarferat, ut more regio pubem ingenuam (lupris I pollueret.nec formam tantum 84 decora corpora,fed in his modeftam pue i ritiam, in alfjs imagines maioru incitamentum cupidinis habebat. tunce^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prtmum ignota ante uocabula reperta funt, fellariorum 84 fpintriarum, ex

) fœditatelociacmultiplicipatientia.præpoGticp feruiquiquærcrent.pcrtra i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;herétjdona in promptos, minas aduerfum abnuentes, 84 G retinerent pro/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pinquus aut parens,uim, raptus, fua^ ipG libita uelut in captos excrcebat.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AtRomæ principio anni quaG reccns cognitis Liuiæ flagitqs, ac no pri

I dem etiam punitis, atroces fentétiæ dicebantur,in effigies quoq^ ac memo/ ' gt;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiam eius.84 bona Sciani ablata ætario,ut in Gfeum cogerentur,tum retule/

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teScipiones.Hæc84Sillani84Cafsiitifdemfcrmcautpaulumimmutatis

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis adfeueratione multa cenfebât, cum repente Togonius Gallus dum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignobilicatem fuam magnis nominibus inferit,perdcridiculum auditur.

( Nam principem orabatdeligerefenatores,ex quis uiginti forte duóti 84 fer quot;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro accindi,quoties curiam iniffet falutem eiusdefenderentcredideratnimi

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumcpiftolæ,fubGdiofibialterumexconfulibuspoicentis,uttutusàCa/ • •

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;preis uvbem peterct. T iberius tarnen ludibria fer qs permifccre folitus, egit

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratias beneuolentix patru : fed quos omitti poffeC quos deligi'Tfcmper ne

) eofdemCanfubindeaUosC84honoribuspetfunlt;îilos,aniuuenesCpriuatos . ) an è magiftratibus 7 quam deinde fpeciem fore fumentium in limine curiæ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gladiosînecç Gbiuitätantijßatmistegenda foret. HæcaduerfusTogoni/

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ura,uetbismoderans:necç ultra abolitioné fententiæ fuadere. At luniû

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GallionemquicenfueratutptaEtotianialt;flisftipendhs,iusapifcercnturin .

) quatuordecim ordinibus fedédi,uiolçtcr inctepuit,uelut corâ rogitâs, quid _ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tilt

)

-ocr page 188-

Io6


Pgt; CORNELII TACITI


till cum militibusT'quos ncq^ dida imperatoris,nccp prçmia nifî ab tore accipere par elTet. rcpenfle prorfus quod diuus Auguftus non proi”' deritjan potius difcordiâ Si fedinoncm à fatellitc Sciani quæfitâfqua animos nomine honoris ad corrumpcndu militiæ morem propellcret bo^ preciu Gallio mcditaræadulationis tulit^ftatim curia,deinde Italia exaóli’J Si quiaincufabatur facile tolcraturus exilium, dclcóla Lesbo infulanob“ Seiliuf Pdgp^ nbsp;nbsp;amœna,retrahit in urbc, cuftoditur^ domibusmagiftratuû. lis^f*”

litcris Cæfar Seftium Pagonianum prætorium perculit,magno patrûg^quot; dio,audacem,malefîcû,omnium fecretarimantem,dclcôlum^ àSeis”'’’ cuius ope dolus C. Cæfari pararetur.quod poftquâ patefadum, protuP^ re concepta per idem odia, Si fummum fupplicium decernebatur, ni

foret.Vt uero Latinium Latiarem ingreiïus eft accufator

usjiuxta inuifijgratifsimum fpeôlaculum præbebaf.Latiaris,utrettuli;pf^ Kdtm'ut c'puus olim circûueniendi Titq Sabini, ôî tune luendæ pœnæ primus Agrippa Inter quæ Haterius Agrippa confulesanni priorisinuaGt,cur mutuaa^^

fatione intenta,nunc filerentCmetum prorfus Si noxam confeientiæ prol^ dere haberi, at non patribus rcticendaquæ audiuiiïent. Regulus mantf* tempus ultionis,felt;^ coràm principe executurum:Trio æmulationetn collegas, Si fî qua difeordes iecilTent melius obliterari,refpondit. Vrgf‘’‘‘ Agrippa,Sanquiniusmaximusèconfularibusorauitfenatumgt;necura5i‘'' peratoris.coquiiîtis infuper acerbitatibus augerent; fuflRccreipfum ftatuf” dis remedrjs.fic Regulo faluSjSi Trioni dilatio exitrj quæfîta. Haterius ii’*^ fior fuit,quia fom no aut libidin ofis uigilqs marcidus,K ob fegnitiâ,qua'’’ uiscrudelem principcm non mctuens,inluftribusuirispcrniciem inter?^ Conlt;lt; neum ac ftupra meditabatur. Exin Cotta Meflalinus fæuifsimæcuiul^ fententiæ audlor,eot^ inueterata inuidia, ubi primû facultas data, arguquot;'’' plcracp!,C.Cæfarem quaiî inceftæuirilitatis,ôd cum die natali Auguftç'J ter facerdotes epularetur nouemdialem earn cœnam dixillè, querens^ potentia M.Lcpidi,ac L. Aruntfj cum quibus ob rem pecuniariâ difetp^ Titaiofw hat,addidifle,illosquidem fenatus,me auté tuebitur Tiberiolusmeus.nf^ cunélatus à primoribus ciuitatis reuincebatur. tjst^ indantibus ad imp^*^ torem prouocauit.necmulto poft literæadferuntur, quibus in rnodum^^ feniîonis, repetito inter fe atep Cottâ amicitiæ principio,crebris(^ eiusoquot; Conuiudliü cr)scommemoratis,ne uerba prauèdetorta, neu conuiualium fabularu

fahularu plicitasin crimen duceretur,poftulauit InGgneuifum eft earum pticitas literarum initium, nam h is uerbis exorfus eft. Quid feribam uobis P

aut quomodo fcribam Cautquid omnino non feribam hoc temporel 1^quot; medeæ^ pcius perdant quàm periremequotidiefentio,!! fcio.Adcof^^*' „ nora atc^ ftagitia fua ipiî quoq^ in fupplicium uerterant. Necß fruftraP^^ » ftantifsimus lâpientiæ firmare folitus eft, ß recludantur tyrannorû

-ocr page 189-

ANNALIVM LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to?

’poflê afpici laniatus 5C idtuSjquando ut corpora ucrbcribusjta CTuida^libi/

4 \ dinCjtnaliscófukis,animus dilaceret.quippeTibcrium nó Fortuna, nófoli/ j/ tu dines protegebant, quin tormcnta pedloris fuascp ipfe pœnasfatcretur.

el nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Turn fadla patribus potcftate,ftatuedi de Cæfiliano fcnatorcj qui pluriraa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ac

aducrfum Cottam prompferat,placitum candem pcenam inrogari,quam cufitor Com in Arufeium ôi Sanquinium accufatores L. Aruntij. quo non aliud honori

i’ nbsp;nbsp;nbsp;ficcntiusCottæ cuenit,qui nobilisquidcm fcdcgensobluxum,per flagitia

Il nbsp;nbsp;nbsp;infamisjfandtifsimis Arûtrjartibusdignitatcultionisæquabatur. Quin/

ilt;* nbsp;nbsp;nbsp;tusScruæuspofthacôC MinutiusThermusindudli.Scrueuspræturafun ^i^Thcr^

3gt; nbsp;nbsp;nbsp;élus, SCquondâGcrmanici comes. Minutiusequcftri loco modefte babi/ „in

taSciani amicitia. unde illismaior mifcrado. cótraTiberius præcipuos ad fcclcra incrcpâs,admonuit C.Cæftium patrem diccre fenatui quæGbi ferv c.cailius

1* pOfletifufccpitcp Cæftiusaccufationem. quod maxime cxidabile tulcre ilia 1gt; nbsp;nbsp;nbsp;tempora,cum primoresfenatusinfimaseda dcladoncscxerccrcnt,aln pro/

it nbsp;nbsp;nbsp;palam,multi per occultummeqidifcernercsalicnos àconiundlis,amicosab

ignotis,quid repens,autuetuftate obfeurum : pcrindcin foro,in conuiuio,

i nbsp;nbsp;nbsp;quaqua de re locud incufabantur, ut quis præuenire ÔC rcum deftinare pro/

(• pcrat,pars ad FubGdium fui,plures infedli quaG ualitudine ôi contadlu.Scd (I MinutiusôiSeruæusdamnati,indicib.acceflere. Tradtiq? funtincafum l( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eundemlulius Africanus èSantonisGallicaciuitate, Seius Quadratus.ori ^uL^jricAKws

4 ginem non repperi. Neep fum ignarus à plcrifcp fcriptoribus,omifla mul santoni 1gt; totumpcriculaô:pœnas,dumcopiafatifcût,autquæipGsnimia8Cmœfta so«j qm4/ :

Fuerant,ne pari tædio Icdluros adGcercnt,ucretur. Nobis pleraq? digna coz i gnitu obuenerc,quanquam ab alqs incelcbrata. Nam ea tempeftate qua i Seianiamicitiamcæterifalfocxuerât.aufuseftequcsRomanusM.Teren/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

»It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1/* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I'lV' Cu.t\O, ttpUU

} nbsp;nbsp;nbsp;tius ob id reus, amplcdli, ad hunc modum apud lenatum ordiendo. for/

1 nbsp;nbsp;nbsp;tunæquidem mcæ for tafle minus expédiât adnofeere crimen quam abnue „iri homutit

i nbsp;nbsp;nbsp;te.fedutcuncp cafurateseft,fatebor ôCfuiflèmcScianoamicCbÔCuteflem ccnftjntiam

1( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expedfle, amp;nbsp;poftep adeptus eram, lætatum. Videram collegam partis re/ ‘‘»’2“^’’$

i nbsp;nbsp;nbsp;gGndisprætorijscohortibus,moxurbis amp;nbsp;milidæmuniaGmul obcuntem.

J nbsp;nbsp;nbsp;illius propinqui K adGnes honoribus augebant.ut quifep Seiano intimus,

1 itaad Cæfatisamicitiam ualidus. cótra quibusinfenfus effet, metu aefordi !i nbsp;nbsp;nbsp;buscófliólabant.necquen^cxemploadfumo.cunólosquinouifsimicon

Î nbsp;nbsp;nbsp;Git] expertes fuimus, meo unius difcrirainc defendam.Non enim Scianutn

11 nbsp;nbsp;nbsp;VulGnienfem ,fed Claudia: amp;nbsp;luliæ domus partem ,quasadRnitateoccu/

ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucrat,tuum Cæfar genctum,tui confulatus focium, tua officia in Rcp.ca*

} peflentem colebamus.Non eft noftrum æftimarc que fupra cçtcros,5i qui bus de cauGs extollas. Tibi fummu return iudicium drj dcderc,nobis obfe/ ji nbsp;nbsp;nbsp;qui] gloria relióta eft. Spcólamus potto qux coram habent,cuiex tcopcs

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;honores, quispluriraa iuuandi nocendiue potentia. qux Seiano fuiffe ne/,

rao

-ocr page 190-

10 s

P. COtlNELn

mo ncgaucn’t.abditospnnci'pis fenfus, Si fi quid occükiüs parat, cxquit^^ inlicitümjanceps,necidco adfequare.Ne P.C.uItimô Sciani diem, fed dedtïi annos cogitaucntis.ctiâ Satriû atep Pomponiû uenefabamur: tis quoc^ ac ianitoribus cius notefccre pro magnifico accipiebatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

goCindiftinôla hæc defenfio ptomifcua dabitCimo iuftis terminis dioWf tur.ïnfidiæ ia Remp.cofilia cædis âdutrfum imperatoré puniantunde^n’*' citia ÔC ofiFicnSjidcm Bais Si te Câzfaf Si nosabfôïüerit. Cotiftantiaorai*'’ nisjôi quia repertus crat qui efferret qu^ ôcs ânimô agitabât,co uftp re,ut aceufatores cius.additis quæ ante deiiqucranr,cxilio aut morte muld^ Sex.veftiliitt rentur Secutç dchinc Tibcrq litcræ in Sex. Veftilium prætoriû que

fo fratri pcrcharum in cohorte fuam tranftulcrat.caufa offrnfionis Vcftil’“’ fuit,feu compofucratquædam in C.Cæfarcm utimpudicum,fiue bita fidcs,atcp ob id cóuidu principis prohibitus cum fenili manu ferrO*® tentauiflTet, obh'gauit uenas: prccatus^ per codicillos, immiti referipto Anniuf poB/o nas refoluit. Aceruatim ex eo Annius Pollio, Appius Sillanus, Scauro Ap.stlLtnm mercojfimul ac Sabino Caluifio,maieftatispoftulantur, SC VicinianosP*' scaurut Ma- jadq^icbatunclah genus,Si quidam fummis honoribus.cótrcfl’'* crant^patres.namquotusquifcçadfinitatisautamicitiætotinluftriunii’^ Vicinianus rorum expcrscratCni Celfus urbanæ cohortis tribunus, turn inter indic«^ l'ollio Appium,ôi Caluifium diferimini exemifièt. Cæfar Pollionis, ac Vinm^quot;'

Scaurit^ caufam utipfecû fenatu nofeeret, diftulit, datis quibufdâ inSc^“' raming dam rum triQibuS notis. Ne fœminæ quidê exortes periculi, qua occupant!^ natæobla/ Rcip.argui non poterant,ob lachrymasineufabantur necataep eft anus’* thrymas tiapufij Gemini mater,quod filrj neeem flcuifrft.Hæcapud fenatu. 1^^ principem Vcfcularius Atticus, ac Iulius Marinus ad mortfij Vefadàti^t aguntur,cuctuftifsimisfamiliarium Rhodum fccuti, Si apud Capreasin“'' Atticut uidui. Vcfcularius infidiarum in Liboneminternuncius. Marino participé îMÎ. Matinut Seianus Curtiuin AtticumopprefTerat.quolætiusacceptumjfuaexcnip'’ V’P^onM pon confultores rccidiflc. Per idem tempus L.Pifo Pontifex, rarum in jKtmort Jaritudinc,fatoobrjt,nullius feruilisfententiæ fponte audor,8iquoiif^

necefsitas ingrucret fapieter modcrans.patrcm ei Cenforium foiffe raui.ætas ad odogefimum annum proceHît. dccus triumphale in ThrâOî - mcrucrat.fed præcipua exeogloria, quodpræfedus urbi reccnsjcont*' nuam potcftatcm,ôi infolcntia parendigrauioré,mirè temperauit anteaprofedisdomo regibus,aemox magiftratibus,ncurbs fine inipj' rio foretjin tempusdeligebatur qui ius rcddcrer,ac fubitis mcderct.fnut^ ab Romulo Dcntrcm Romulium.poft ab Tullo Hoftilio Numam cium. Si ab Tarquinio Superbo Spurium Lucretium impofitos. dein cû*’* fuies mandabant,durat(^ fimulacrum quotiesob ferias Latinas quiconfulare munusufurpet. Cæcerû Auguflus bellis ciuilibus CiHiquot;'^

-ocr page 191-

ANNALIVM LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I09

Mccœnatcm cqueftns ordinis, cûtflis apud Roma atcB Itaîtatn præpofui't. auiniut Mox return potitus.ob magnitudinc populi.ac tarda legu auxilia,'fump(ît

il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é confularibus qui coerceret fcruitia, Si quod ciuium audacia turbidum nifi

uim metuat.proximuséç Meflala Coruinus eam poteftalemjôi paucos in/

:l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ira dies finem accepit,quafi nefcius cxcrcendi.Tum Taurus Statilius, quan

|ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam proueôla ætatc, egregiè tolcrauit. Dein Pifo uiginti per annos pari/

i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1er probatusjpublico funerc ex dccreto fenatus celebratus eft. Rclatu inde

0 nbsp;nbsp;nbsp;ad patres à Quintiliano tribuno plcbei de libro Sibullæ,quê Caninius Gai QnMianus

i lus quindecimuir recipi inter cæteros eiufdem uatis, Si ea dere fenatufcon/

1 nbsp;nbsp;nbsp;fultum poftulauerat. quo per difcefsioné faôto, mißt literas Cæfar modicè

Il tribunutnincrepanSjignarûantiquimorisobiuuentam : Gallo exprobra/ 0 nbsp;nbsp;nbsp;bat quod fcientiæ cæriinoniarumt^ uetusdncerto auôlore, ante fententiam

collcgq,non,ut aflolct, Icdlo per magiftros æftimatocç carmine,apud infre Ÿtajfdei

e nbsp;nbsp;nbsp;quentcm fenatum egiffet* Simul comonefccit : quia multa uana fub nomi/

ne celebri uulgabantur, fanxifle Auguftu, quem intra diem ad prætorem

I nbsp;nbsp;nbsp;urbanu deferrentur,neCp habere priuatim liccret.quod à maioribus quocç

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dccretu crat,poft exuftum fociali bcllo capitolium quæfitis Samo,llio, Ery

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thriSjper AfricametiâacSiciliam Si ïtalicascolonias carminibus Sibyllæ, nurnftiâin

il nbsp;nbsp;nbsp;unafeu pluresfuere, datocç facerdotibus negocio, quantum humana ope itur» pent

'n nbsp;nbsp;nbsp;potuiffentjucradifcerncrc.lgiturtuncquocpnotioniquindecimuirumisli/

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ber fubijcitur. lifdem confùlibus,grauitate annonæ iuxta feditioné uen/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum.multa^ Si plurcs per dies,in theatro licentius efflagitata, 45 folitû ad/

lt; nbsp;nbsp;nbsp;uerfum impetatoremtquis cômotus,incufauit magiftratus patres^, quod An«onlt;c grx^

non publica auótoritate populum coercuiflcnt,addiditcç quibus c prouin/ uitds [editio eqs ÔC quanto maiotem quàm Auguftus rei frumentariæ copiam adueôla »if caufa quot;nbsp;tct.ltacaftigandæplebicompofitum fenatufconfultum prifea feueritate, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neq; fegnius confulcs edixere. Glcntium ipGus non ciuilc, ut crediderat, fed

infupetbiamaccipiebatur. FineanniGeminiusCelfus,Pompeiusequi/ cetni.celfui

I nbsp;nbsp;nbsp;tesRomani cccidere coniurationis crimine. Ex quis Geminius prodigentia Powp«“’

J nbsp;nbsp;nbsp;opum,ac mollitiauitç amicus Seiano,nihil ad ferium. Et Iulius Cclfus tri

bunus,inuinclislaxatam cathenam, Si cîrcumdatam in diuerfum tendens, i* faam ipfeccruicem perfregit. AtRubrioFabato, tanquam defperatisrez * busRomaniSjPaïthorum ad mifericordiam fugeret,cuftodes additi.fanus repertus apud fretum Siciliæ^rctraôfuscp per centurionem, nullas probabi f nbsp;nbsp;nbsp;lèscaufaslonginquaepetegrinationis adferebat. Manfittamen incolumis,

' nbsp;nbsp;nbsp;obliuionemagisquam dementia. Ser.Galba,L.SullaCoss.Diuquæ/

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fito quos ncptibüs fuis maritos deftinaret Cæfar,po(f quam inftabat uirgi

I* nbsp;nbsp;nbsp;num xtas,lS.Cafsium,M.Vinicium legit.Vinicio oppidanum genus*. Cal

libus ortus,pâtre, atcç auo confularibus, cæter a equeftti familia erat, mitis M^viniciw '• ingeniojôicôptaefacundiæ.Cafsius plcbei Romæ generis,ueru antiqui ho L.Ciif$i«t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k horati^

-ocr page 192-

no?


P» CORNELII TACITI


norati^,S2 fcucra patris difciplina cdudlus/acilitatc fæpi’us indufln'a^ö mendabatur.Huic DruGllam,Vi'nicio luliam, Gcrmanico gem'tasconi'uiy git.fuperc^ ea re fcnatui fcripGtJeui cum honore luucnum. dein redditisaö fentiæ caufis admodum uagis^flcxitad grauiora,ôC offenGones ob Remp cceptas:utc^ Macro præfeduSjthbunorûc^ amp;nbsp;ccnturionu pauci, fecumi^ troirentquotiescuriam ingrederctnr, pctiuit. faóloc^ large, amp;nbsp;fine phone generis,aut numerijfcnatufconfuko,ne tcóta quidé urbis adeo pUP'* cum confilium nun^ adijr, deuqspkrunq^ itineribusambienspatriam^ rceneraforcs declinans. Interea magnauisaccufatoru in cos inrupitquipccuniasfof“’ poüulantur re auditabant, aducrfum lege didatoris Cæfaris, qua de modo ere

pofsidendiep intra Italia cauetur,omi(Ta olim,quia priuato ufui bonump'“' reenebre blicum poftponitur. Saneuctus urbi fccnebrc malum. Si feditionudifm^^

diarumcp creberrima caufaiCoc^ cohibebatur antiquisquoc^ Si minuscÇ^ , , nbsp;ruptis moribus. Nam primo duodecim tabulis fandum, nc quis unciafl*’

f'æoofc3gt;'’opbtisexercerct,cum antea ex libidine locuplctium agitarctJci'’ Semuncta rogatioe tribunitia ad femucias redada.Poftremo uctita uerfura. mulHs^ plebisfcitis obuia itum fraudibus,quætoticsrcprefiæ, miras per artesf^’f' ^riideL^bi' oriebant.Sed turn Gracchuspra:tor,cui caquæftio euenerat,multit'‘' ieudiffc^era periclitantium fubadus,rettulitad fenatum. trcpidic^ patres ( nclt;^^' torib, relatio nim quifquam tali culpa uacuus ) ueniam à principe petiucre : Si cocedent^’ annus in pofterum,fex^ menfes dati,quisfecundum iufla legis, rationesf^ Rationes fdmi miliares quifc^ componercnt. hincinopiareinummaria:,cómotofimuk^ Harescompo^ ærealieno:Kquia totdamnatis,bonisœ corûdiuenditis,fionaWlt;'’

argentumfi'fco ucl ærarioattincbatur.adhoc fcnatus præfcripfcrat,^^’ quifcp fœnoris partes in agris per Italiâ conlocarct.Scd creditores in foli^fquot; appellabant.ncc decorum appellatis minucrc fîdem. Ita primo concurfati'’ 8C prcces, dein ftrepere prætoris tribunal, câcp quæ remedio quæfita,ült;’'’* ditio,S^ emptio,in contrarium mutarijquia fœneratores omnem pecuniai” tnercandis agris condiderant. Copia ucndendifccutauilitatc, quanto obæratior ægrius diftrahebant. multi«^ fortunis prouoluebantur, eu£i’l‘‘’ reifamiliarisdignitatê aefamam præcepsdabat: donee tulitopcm difpofito per menfas millies fefi:ertio,fadacp mutuâdi copia fine ufurisf^' triennium, fi debitor populo in duplû prædqs cauiflêt ♦ Sic refeda fîdcs-^ paulatim priuati quo(^ creditores reperti. ncçp emptio agroru excrcitaâ^ forma fcnatufconfulti,acribus,ut fermé talia,initiis,incuriofo fine»

CoßdiutPro/ redeuntprioresmetus,poftulato maiefiatisConfidio Proculo.quimiH” c«l«j matcüa pauQfe ji^m natalcm celcbrans, raptus in curiâ paritértç damnatusim^^

Lnda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorori eius Sanciæ aqua atep igni interdidû,accufante Q-Po“”

C^PöpozHt« ponio. Is moribus inquics, hæc Si huiufccmodi à fefaditari prætendeb^

ut parta apud principcm gratia, periculis Pomponq Secundi fratris

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;rcinf

l’

-ocr page 193-

ANNALIVM LIBER V


III


1/

tctur. Etiatri in Pompeiam Macrinâ exilium ftatuitur, cuius maritu Argo Powpeirf dicum,focerumLaconeèprimoribus AchæorumCæfaradflixerat.Pater quocç inluftris equesRomanuSjac frater prætorius,cum damnatio inftarct fe ipfi interfecere.datum erat crimini quod Theophane Mitylenxum pro/ auum eorujGn.Magnus inter intimos habuiflet: quodc^ defundlo Theo/ phani cœleftes honores Græca adulatio tribuerat. Poft quos Sex.Mari/ Sfx.Mdnwt us Hifpaniarum ditifsimus,defertur inceftaflè filiam,ôC faxo T arpeio deq/ citur. ac ne dubium haberetur, magnitudine pecuniæ malo uertiffe, aurari/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß

i) y n

ascp eiusCquanquam publicarentur) GbimetTiberius fepofuit, inritatus^ fwiVod«»« fupplicqsjcunólosquicarcereattinebantur accufati focietatis cum Seiano, inteWgit necari iubet.lacuit immefa ftrages:omnis fexusjomnis ætas:inluftres, igno biles:difperG,autaggrcgati.nec^propinquis,autamicisadGftere,inlachry/ mare,ne uifcte quidem diutius dabatur.fed circumiedi cuftodes,ÖC in mœ/ rorem cuiufcp intend,corpora putrefada adfedabantur, dum in Tiberim traherentur.ubi fluitantia,autripis adpulfajnon cremate quifquâ,non con/ tingere.interciderat fortis humanæ cómercium ui mctus, quantùmcç fæui/

tiaglifceretmiferatio arcebatur. Sub idem tempus C.Cæfar difcedenti c.c«flt;trq«i Capreas auo comes,Claudiam M.Sillani filiam coniugio accepit,immané o- CdliguU animum fubdola modeftia tegens,non damnatione matris, non exilio fra/ trutn ruptauoce,qualem diem Tiberius induiftct,pari habitu, haud multu diftantibus uerbis.Vnde mox fcitum Paffieni oratoris didum percrebruit. Necç meliorem unquam feruum, necç deteriorem dominum fuiffe. Non omifcrim præfagium Tiberq de Ser.Galba tum confule, quem accitum,K nbsp;nbsp;detmor

9 b ■ tl

diuerfisfermonibuspertentatum, poftremo Græcisuerbisin hanc fentem doming tiam adlocutus:Et tu Galba quandocç deguftabis imperium, feram ac bre Et tu Galt« uem potentiam Ggnificans.fcientia Chaldxorum artis,cuius apifcendæ, o/ tium apudR.hodum5magiftrumTrafullum,habuit,peritiam einshocmo do expertus. Quotics fupet negotio confultaret, édita domus parte ac liber cbdldæorîî ti uniuscófcientiautebatur. is literarum ignarus, corpore ualido, per auiaac (trtij pcrit«® derupta, nam faxis domus imminet, præibat cum cuius artem expeririTi/ berius ftatuiflet, ÔC regredientem G uanitatis, autfraudum fufpicio incefie/ rat, in fubiedum mare præcipitabat, ne index arcani exifteret. Igitur Tra/ fullusqsdemtupibusindudus,poftquam percundantem commouerat, imperium ipG , ôcfuturafolerter patefaciens : interrogatur an fuam quoc^ genitalem horam competiffet,quern turn annu, qualem diem habetet.llle poGtus Gderum,ac fpacia dimëfus,hærere primo,dein pauefceretôC quanta introfpicetet,magis ac magis trepidus admirationis ÔC metus,poftremo ex/ clamat,ambiguum Gbi ac propèultimum difcrimen inftare. Turn complex xus^eumTiberius præfcium periculorum,ÔC incolumé fore gratatur,lt;quæcç dixeratoraclitticeaccipiens inter intimos amicorumtenet.Sedmihihæc,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 2 actalia

-ocr page 194-

112


P. CORNELII TACITI


Tdto ncm for ac talîa audicnti in incerto l'udiciu eft, fatô ne res mortaliu neceflîratci®' teres mortali mutabili,an forteuoluantur.quippefapientinimos ueteru,quit^ feólaw^ um uoluantur çmulanf,cJi'uerfosrcperics:ac mukisi'nfitam opinionenijnon initia^“’ ftrunon fînem, non denicp homines dijscuræ, Ideo creberrima Si in bonosjæta apud détériorés efle. Contta alij,fatum quidé congrucfct^ busputâtjfed nô èuagisftcllis,ueruapud principiagt;K nexus naturaliût^'*' farum. ac tarnen eleótionê uitæ nobis rclinquunt, qua ubfclegeris, cerWC imminentiu ordiné.nccp mala ucl bonajquæ uulgus putcumultos qui flidlari adueriîs uidcantur,bcatos:ac plerofcp, quanquâ magnas per miferrimos : fi illi grauem fortunam conftanter tolcrentjii profperaint^’’' fuite utantur.Cæterum plurimis mortalium non eximûquin primocuiaf^ ortuucntura deftinentur.fcdquædam fccus^dida fintcadereJaiW ignara dicentiû.ita corrumpi fîdcm artis/uius clara documenta, antiqu^^ tas Si noftra tulerit. Quippe à filio eiufdcm Trafulli, prædidum Nera*quot;^ imperium in tempore memorabitur, ne nunc incœpto longius abierim-

GdUi lifdcm confulibus Afinrj Galli mors uulgatur, quem egefiatedbip^^' emptu haud dubium.fpontcuel neceflîtate, incertû habebatur.CófuItuS^ Cæfar an fepeliri finerGt,non erubuit permittere, ultro^ ineufare rcum abfluliiTentantequam coràm couinccrctur.fcilicet medio triennio^l^ fuerat tempus fubeundi indicium confulari feni, totconfularium parend’

Drupirnors Drufusdeindeextinguitur,cumfe miferandisalimentisjmandentl®! cubili tomento y nonum ad diem detinuiflet. Tradidcre quidam defcHp*^ fuifle Macroni, fi arma ab Seiano tentarentur, extradû cuftodia iuuen^^ (nam in palatio attinebatjduce populo imponcre* mox quia rumor int^“^ bat, fore ut nurui ac nepoti conciliaretur C æfar, fæuitiam, quàm pcemt^quot;' tiam maluit. Quin Si inuedus in defundum, probra corporis,exitiabil^'^ Druftnepotis infuosjnfenfumReip.animumobiccit: rccitari^fadorum,didorun’^ fada nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eins deferipta per dies iuflît. quo non aliud atrocius uifum : adfhtifle totp^‘

X 4*^*uultum, gemitus, occultum etiam murmurexciperent. 6^ feripta, Tibe/ nbsp;nbsp;nbsp;auum audire, legere, in publicû promcrc,uix fîdes, nifiquod Adij^^quot;’

riumauurrd turionis,ôf Didymiliberti,epifl:ulæ,feruorum nomina præferebant’”' tanJj iubere quisegrcdietem cubiculo Drufum pulfaucrat, exterruerat. etiam fuau^i^^^ non puduit,^^^^^ji.lQ fæuitiæplcna tanquam egregium, uocesqj deficientis adiettj^^’ quisprimôalienationem mentis fimulans, quafi per dementia, funefta exfpesuitæfuit,mcditatas,compofitas«^ dirasimpretab^ tur:ut quemadmodû nurum, filium fratris^ôC nepotes, domumep cædibus côpleuiflet, ita pœnas nomini generi^ maiorû, Si pofteriscxolu^ rct. Obturbabant quidem patres fpecie deteftandi. fed penetrabat pauo*^’ T(«igd»woh7 admiratio,callidum olim Si tcgcndisfcclcribusobfcurü,hucconh'denßi parietibus ueniffe, Ut tanquam dîmotis parietibus oftenderet nepotem fubuerbef^ cennif*®

-ocr page 195-

ANNALIVM LIBER V


tl)


O it (I

cehturionis,inter feruorum idus, extrema uitæ alimenta fruftra orantem» Nondum is dolor exoleueraLcum de Agrippina auditum. quam interfe Agrippintt fto Seiano fpe fuftentata prouixifle reorjÖC poftnihil de fæuitia remitte/ ’«°” batutsuoluntate extinólammifi fi negatis alimêtisgt;adfimulatus eft finisjqui uideretur fponte fumptus.Enimucro Tiberius fœdifsimis criminationibus exarfitjimpudicitiam arguens,óC Afiniu Gallum adulterujeiüs^ morte ad tædium uitæ cópulfam.Sed Agrippina çqui impatiens,dominandi auida, üirilibus curisjfœminarû uitia exuerat. Eodem die defunôlam quo biennio ante Seianuspœnasluiflèt,memoriæc^ id prodendum addidit Cæfarj'a/ «ftauit^quodnon laqueo ftrangulata, necç in Gemonias proicôtaforet. Adæ ob id orateSjdectetumcç ut quintûdccimum kal. Nouemb. utriufe^ nccis die per^’omnis annos donû loui facraretur. Haud multo poft Coc/ ceiusNctuacÔtinuusptincipis,omnisdiuini humanité iuris feiens jntegro ftatu,corpore inlæfo, moriendi coGlium cœpit. Quod ut Tiberio cognitû, adûdere, caufas requirere, addere preces gt;nbsp;fate ri poftremo graue confeien/ tiæograue famæ fuæ, G proximus amicorum nullis moriendi rationibus ui/ tam fugeret. aduerfatus fetmonem Nerua abftinentiam cibi coniunxit. fe/ rebant gnari cogitationum eius quanto propius mala Rcip. uiferet, ira,ô£ metu, dum integer,dum intentatus,honeftum Gnem uoluifle. Cæterum Agrippinæpernicics(quoduixcredibile)Plancinâtraxit.Nuptaolim Gn. g». Pifoni, palàm læta morte Gcrmanict, cum Pifo caderet precibus Auguz ftæ,nec minus inimicitqs Agrippædefenfaerat.ut odium,ô: gratia deGere, iusualuit.petitacç criminibushaud ignotis,fuamanugt;feramagis, imme ritafuppliciaperfoluit. nbsp;nbsp;Tot lu(ftibusfuneftaciuitate,parsmœroris fuit.

quodluliaDruGGlia,quondâNeronisuxor,denupGt in domum Rubel/ cuwr» lij Blandi,cuius auumTiburtem equitemRomanum,pleric^ meminerât.

Extremo anni mors Aelq Lamiæ funere cenforio celebrata,qui admini/ fttandçSuriæimagine tandemexolutus,urbipræfuerat.genusillidéco/ tum,uiüidafene(ftus,ô:non permiflaprouincia dignationem addiderat. Exin Flacco Pomponio Sytiæpi^oprætoredefun(fto,recitantutCæfatisli/ pom.rldccKi teræ,quisincufabat,egregium quencç, regendisexercitubusidoneum abnucre id munusdecç ea necefsitudinc ad preces cogi, per quas confulari/ um aliqni capefiere prouincias adigerêtur: oblitus Aruntium ne in Hifpa/ niam pergeret, decimum iam annum attineri» nbsp;Obqteodem anno ôc M.

Ixpidus, de cuius moderatione, atcç fapietiain prioribuslibris fatis coloca ui. neep nobilitas diutius demonftranda cft.quippe Aemiliû genusfœcun/ dum bonoru ciuium. Si qui eadê familia corruptis moribus, inluftri tarnen fortunaegere. PauloFabio,L.Vitellio Coss.poftlongum feculoru am' pi,œnîxdttf« bitumauisPhœnixin Aegyptumuenit,præbuitc^matcticm dodifsimis m Aegypto indigenattttnjôC Gtæcotura,multafuper eo miraculo difletendi.de quibus «T* k 5 congtuunt

-ocr page 196-

114


Pgt; CORNELII TACITI


congfUuntjSi plura ambigua,fcd cognitu no abfurda pfomerc libet. Sàcfu foil id animal,ÔC orc ac diftinótu pinnarû à cætcris auibus diuerfum,cófcnti unt qui forma eins definiere. De numero annotû uaria traduntur. maxifflï uulgatum,quingentorûfpatium.funt qui adfcucrcnt, mille quadringcntoî fcxaginta unum interici,priores(^ alites Sefoftridc primum,poft Amafid^ dominantibuSjdcin Ptolemæo,qui ex Maccdonibus tcrtius rcgnauit,inci/ uitatem cui Heliopolis nomen aduolauiffc, multo cætcrarum uolucrum coi mitatu,nouam fadem mirantium.Sed antiquitas quidé obfcura.intcrPw'* Icmæum acTiberium minusducennquinquagintaannifuerunt,undeno [gt;hce^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiuncphœnkcm,nccp Arabum è terris crcdidcre, nihili^uûit

nix pauifle ex bis quæuetus memoria firmauit.confcôloquippcannorûnnn’^ ro,ubi mors propinquet,fuis in terris flrucfcniduragt;ciq?uim genitakma» fundcre.cx qua fœtum oriri,ÔC primam adulto curam fepeliêdi partis nct^ îd tcmcrc, fed fublato murrhæ pondère,tentatoep per longum itcr,ubip3f oneri, par mcatui fit, fubire parrium corpus, incp folis aram perferre, atqüC adolcrc. bæc incertaj fabulofis auôla. Cætcrum afpici aliquando in gypto earn uolucrem, non ambigitur. At Romæcædecontinua,Pott'^ Powfgt;. Labco ponius Labeo, quem præfuiflê Mœfiæ rettuli,pcr abruptasuenas fangu** Pmua cSiüx nemefïudit.æmulatar^cftconiunxPaxça.nam próptaseiufmodimortr^ mctuscarnifidsfaciebar.ôiquia damnati,publicatis bonis fepultura probi bebantur leorum quidefeftatucbant,humabantur corpora,manebao* teftamenta, prccium feftinâdi. Sed Cæfar miflîs ad fenatum litcris,diffcr’* it,morem fuilfemaioribus quoticsdirimerétamidtias,intcrdiccrcdon’^’ cumt^ fincm gratiæ ponerc : id fe repetiuifle in Labeone i atep ilium male adminiftratæ prouindæ, aliorumt^ criminum urgebatur, culpam uidia uclauiffcjfruftra conterrita uxorc,quâ Si fi noccntem,pcriculi taméf’“ SfJwrKî pgftem fuiHc. nbsp;nbsp;nbsp;Mamercus dein Scaurus rurfum poflulatur,infignisgt;’^

bilitate Si orâdis caufis,uita probrofus. nihil hune amidtia Seiani, fed lAicro fedt haud minusualidum ad exitia Macronis odium, qui cafdem artes^j' cultiuscxcrcebat: detulerat^ argumentû rragœdiæ àScauro fcripta:,a““' tis uerfibus qui in Tiberium Hcôterentur. Vcrû ab Scruilio Si Cornclio^^^ cufatoribus,adulterium Liuiæ, magorum facraobicôlabantur-SeaurtiS)quot;' dignum ucteribus Acmylijs,damnationé anteit j hortantc Sexitia uxor^’ quæincitamcntum mords,Si particepsfuit.Actamé accufatorcs.fi fatub^^ indderct,pœnisadfîciebanturtutSeruilius Corncliust^ perdito Seaur^ mdfi.quiapecuniam à Vario Ligure omittendædcladonisccperant,in*” R«/ lasintcrdiétoigniarcp aqua demoti funt. Si AbudiusRufotun{nusa:di' fo ealuniator Jum Lentulo Getulico, fub quo legion 1 præfucrat, pcriculum faecb'j Lentuluf Ge^ 4^°^ isSeiani filium generum defl:inanet,ultro damnatur,atcp urbecxi tuiicm tunGetulicus eatépeftate fuperiods Gcrtnaniæ legionescurabat.miti’'^

ainof^’’^

-ocr page 197-

ANNALIVM LIBER V


11$


ämotem adfccuws erat, cffufæ clementiæ, modieus feueritate,amp; proximo quoi^ exercitui per L. Apronium foceru non ingratus: unde fama cóftans aufüm mittcrc ad Cæfarem literas,adfinitatê Gbi cum Sciano baud fponte tedconfilio Tiberi] cttptam.perinde fe quam Tiberium falli potuiffe.necp crrorem eundem itli fine fraudejalqsexitio habendum, fibi fidem integra, ßi fi nullis infidt]s peteretur,manfuram. fucceflbrem non aliter cß indicium tnortisacccpturum.firmarentuelutfœdus,quo princepscætcrarum rerura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

potiretur,ipfe prouinciâ retineret.H æc mira quanquam fidem ex eo trahe/ bant,quod unus omnium Seiani adfiniû incolumis,multa(^ gratia manfiu teputante Tiberio publicû fibi odium, extrema ætatem, magiscçfama, uiftaretesfuas. C. Ceftio M. Seruilio Coss. nobilcs Parthiin urbem NoM« ucncreignatoregc Artabano.Ismetu GermanicifidusRomanis,æquabi lis in fuos,tnox fuperbiam innos,fæuitiam in populäres fumpfit.fretusbel lis,quæfecundaaduerrum circumiedas nationesexercuerat,Ôi feneôtutcm Tiberi] utinermem defpiciens, auidus^ Armcniæ, cui defundo rege Ar/ taxia, Arfacenlibetorum fuorûuetcrrimum impofuit, addita contumelia, Arpccf impa S!, mifsis qui gasam à Vononc rclidam in Syria Cilicia^ repofeerent, fi/ mulueteres Perfarum ac Macedonum tetminos : fecç inuafurum pofleffa CyrOjôC poft Alexandre, per uaniloquentiam ac minas iaciebat Sed Par/ this mittendifecretos nuncios ualidifsimusauôtor fuit SinnaceSjinfigni ta/ nrliaacpetindc opibus,K proximushuic Abdus ademptæuirilitatis. Nô £5ccfti„ort defpeiftum id apud barbares, ultroep petendam habet. li adfeitis Si ali]S [«nt «pud primoribus, quia neminem gentis Arfacidatum fummx rei imponcrc po/ tboj cotemprt tcrant,interfe(ftisab Artabano plerifcß,autnondum adultis,Phrahaten régis Phrahatis filium Roma pofeebant. Nomine tantu Si audore opus, ut fpontc C æfarisjut genus Atfacis,ripam apud Euphr atis cerncrctur. Cu pitum idTibcrio.ornatPhrahatcn,accingitlt;^ paternum ad faftigium,de/ ftinatarednens, cóGltis Si aftu res externas moliri, arma procul habere. In/ tereacognitis infidqs Artabanus tardarimctu, modocupidine uindidæ inardcfcere.Etbarbariscundatio,feruilis:ftadm cxequi,regiuuidetur.Va/ luit tarnen utilitas, ut Abdum fpecie amicitiæ uocatG ad epulas lento uene/ no inligarctjSinnacen difsimuladone ac donis, fimul per ncgotia,morare/ tur.Et Phrahates apud Syriam dum omiflo cultu Romano, cui per tot an/

’ nos infueuerat,inftvtutaParthorû infumit,patriismoribus impar, morbo f abfumptus eft.Sed nôT iberius omifitincœpta.T iridaten fanguinis ciuf/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem,xmulum Artabano,recuperandae^ Armeniæ Hiberum Mithrida

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tern deligit,conciliatcß frattiPharafmani, qui gentile imperium obdnebat»

' Bicundis,quæapud Otientemparabantur L.Vitelliumprxfecit. Eode \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homine baud fum ignarus Gnifttam in urbe famam, plcracp fœda memo/

i tati, extetum tegendis prouincns prifea uittute egic. Vnde regreflus, Si Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 4 for midi/

-ocr page 198-

P. CORNELII TACirr

formidine C.Cæfan’s,familian'tate Claudij turpe in feruitiu mutattlSjCxe*” Exepldradu^ pjaf apudpofterosadulatorq dedecons habetur.ceflêrunt^ prima latorij dedc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona iuuentæ fencdlus flagitiofaobliterauit. nbsp;nbsp;At ex regolispf*^

Mithridates Pharafmanen perpulit,dolo amp;nbsp;ui conatus fuos iuuare: rep^^! tiqp corruptorcs, miniftros Arfacis multo auro ad fcelus cogunt, Gmul n*^ berimagniscopijs Armenia irrumpunt, Si urbe Artaxatapotiunt. orodet Artd poft^ Artabano cognita,filiu Orodem ultore parat,datç^ Parthorutfl^*’ bantfiiitti pias,mitntquiauxiliamercedefacerent. Contra,Pharafmancsadiung^*’^

Albanos,accipere Sarmatas,quoru Sccptuchi utrinq; donis acceptis

lt;rxÿ7^ov;(ô», gentico diuerfa induere. Sed Hiberi locoru potentes, Cafpia uia SartnSi^ rcge-spue Armenios raptim efFundunt.Atqui Parthisaduentabat, facilearceb^'' prtnapcf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inceflus hoftiscIaufiiTet, unu reliquu, marc inter ôi cxtren’^

Albanoru montes,æftas impediret.quia flatibus Eteiîarû implentur ua^’ hybernus Aufter reuoluit fludlus,pulfo(^ introrfus freto, breuia littoro“” nudantur.Interim Orodem focioruinopem auótusauxilio Pharafmao^^ uocare ad pugnâ,ÔC detredantem inceflerejadequitare caftris, infeniarep^ bula,acfæpe modum obfidrj ftationibus cingebat, donee Parthi contut^^ Iiaruminfolentes,circum(îfterentregem,pofcerêtprælium.atcp illisfob“' jiiieri Albà équitéuis.Pharafmanes 8i pediteualebat.nam Hiberi Albani^ faltuoló^ ni^ Thcffd locos in col entes, duritiæ patientiæc^ magis infueuere. Fcrunt^ fe Thell^ lisortos, qua tepeftate lafon poft auedlam Medeam, genitosep ex ea ros,inanem mox regia Aetæ,uacuos(^ Colchosrcpetiuit.Multaqp deoo' mine cius,amp; oraculum Phryxi celebrant. Nec quifqua ariete facrifleauer*^ credito uexifle Phryxumtflue id animal,feu nauis inflgne fuit. C æ ter retfta utrinc^ acie, Parthus imperium Orientis, claritudinem Arfacidafi*’ contra*^ ignobilem Hibcrum mercenario milite,diflerebat.Pharafmanf^ integros femet à Parthicodominatu:quanto maiora petcrcnt,plus dcco^'’ uicftores,aut fl terga datent,flagitij atep periculi Iaturos:flmul horridalb“’^ rum aciem,pidla auro Medoru agmina,hinc uiros, inde prædâ oftendcf^' Enim ucroapud Sarmatas non unauoxducis.fequifc^ ftimulant, nc^ gnam per fagittasinirent, impctu SC cominus præueniendum. Variæ bellantium fpecics,cum Parthus fequi uel fugcre pari arte faetus, diftrah^^ ret turmas, fpacium idtbusquæreret : Sarmatæ omifto arcu »quo brcuiuS ualcntjcontis gladfjstç ruerentîmodo cqueftris prælrj more,frontis gi uices, aliquando ut conierta acies corporibus SC pulfu armotu pcllercni’ pcllerentur. lam^ SC Albani Hiberiq^preniare,detrudcrc,ancipitcmp'’' gnam hoftibusfaccre. Quos fuper,eques SC propioribus uulneribuspcJi' tesadflitftabant.Interqux Pharafmanes Orodes^ dum ftrcnuisaclfunt» aut dubitantibus fubueniunt,confpicui,co^ gnari,clamore, telis, equiscoii currutinftantius Pharafmanesmam uulnus pee galeam adegit, aec ualu'*'

-ocr page 199-

ANNALIVM LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

U aluit, prælatus equo, amp;nbsp;fortifsimis fatellitum protegentibus fauciû. Fama lamenocdfîfalfo crédita, exterruitParthos,uiôtoriam^ conceflère. Mox , Artabanus tota mole rcgni ukimi, id peritia locorû, ab Hiberis melius pu/ gnatû, nec ideo abfcedebar,ni contraÀis legionibus Vitellius,ÔC fubdito ru more tanquâ Mefopotamiam inuafurus,metû Romani belli feciflec.Tum omifla Armenia, uerfæi^ Artabani res, inliciente Vitellio defererét regem fæuum in pace,ÔC adueriîs prçliorum exitiofum.Igitur Sinnaces,qué antea infcnfum mcmoraui,pattern Abdagafem,alios^ occultos conGlit, ÔC tune continuîs cladibus promptiores ad defedionem trahit,adfluentibus paula tim,quitîietu magis quàm bEniuolcntiafubieóti,rcpcrtisauótoribusfuftu/ lerantanimum.Nec iam aliud Artabano reliquum,quàm fi qui externorû» Extern! corpori euftodes aderant,fuis quifep fedibus cxtorres,quis neep boni intel/ ledus,nccç mali cura,fed mercede aluntur, miniftri fceleribus. His adfum/ pris in longinquaKconterminaScythiæfugâ maturauitfpeauxilq, quia Hyrcanis Carmanqs^ per adfînitatcminncxuserat. Atep interim pofie Parthos abfentiû æquos,præfentibus mobiles ad pœnitentiâ mutari. At Vitellius profugo Artabano K flexis ad nouû regé populariû animis,hor/ tatus Tiridaten parata capeflcre,robur legionum fociorumcp,ripam ad Eu phratisducit.Sacrifiicantibusxum hic more Romano Suouetauriliadaret, ille equum placando amni adornaflet, nunciauere accolæ Euphraten nulla imbrium ui, fponte Si immenfum attolli : fimul albentibus fpumis in mo/ dum diadematis fînuare orbes xaufpiciumprofperi tranfgreflus, quidam callidiusinterpretabantur,initiaconatusfecunda,necç diuturnæquiaeorû quæ terra,ccelôue portendecentur,certior fidesî fluminum inftabilis natu/ fluminu injl^ ra,fimulofl:éderet omnia,raperet^.Sed ponte nauibuseffeôl:o,tramiflb^ biltî natura cxercitu, primus Ornofpades multis equitum millibus in caftra uenit, exul quondam,ôi Tiberio cum Dalmaticum bellum conficeret,haud inglorius auxiliator,eo^ ciuitate Romana donatus:mox repetita amicitia regis,mul/ to apud eum honore præfeélus campis,qui Euphrate ÔC Tigre inclutis am/ nibus circumflui Mefopotamiæ nomen acceperunt.Necß multo poft Sin/ Mefopotainia naces äuget copias nbsp;nbsp;columen partium Abdagefesgazam ôiparatus re/ Col«mf»p4r/

gios adicit. Vitellius oftentafte Romana arma fatis ratus, monetTiridaten primorescçîhuncPhrahatis aui ôi altorisCæfaris,quæutrobic^ pulchra, meminerit-.illos, obfcc^uiu in regem,reucrentiam in nos,decus quifeç fuum ÔC fidem retineret.Exin cum legionibus in Sy tiam remeauit. nbsp;nbsp;Quæ dua/

bus æftatibus gefta coniunxi, quo requiefeeret animus à domefticis malis» Non enim Tiberium, quanquam triennio poft cædem Seiani, quæ cætez ros mollire folent,tempus,pteces,fatias,mitigabant,quin incerta uel abolira pro grauifsimis Si recentibus punitet. Eo metu FulciniusTrio ingruentis nbsp;nbsp;nbsp;Fuie»

aceufatoreshaud perpeflusTuptemistabulis multa ôC atrociain Macroné

aepræd

-ocr page 200-

tl 8


P. CORNELII TACITI


-ac prædpoos libertoru Cæfaris copofuitipfî fluxam feni'o mentemgt;Â coi^ tinao abfceOujUeluc exilium obieôtando.Quæab hçredibusoccultatar^^‘' tari Tiberius iufsit,patientiam libertatis alienç o(lentans,dê cotemptor infamiæ, an fcelerum Seianidiu nefcius, mox quoquo modo diôlauolg^^ malcbatjueritatis^jcui adulatio officit,per probra faltem gnarus fieri» 1*^ diebus GraniusMartianus fenator à C, Gracchomaieftatispol^ .Tatiut Gra/ latuSjuimuitæfuæattulit.Tatius(^Gratianusprætura fundus,lege tianus extremum adfuppliciûdamnatus. Nee difparesTrebellieni Rufi

Tfeb. Rußtt Paconianiexitus. Nam Trebellienusfuamanu cecidit, Paconianus sextius Paco/ carmina illic in principem faditata ftrangulatus eft. Hæc Tib^ rius non mari ut olim diuifus, neep per longinquos nuncios accipiebat, urbem iuxtajeodem ut die uel nodis intcriedu Jiteris confulum refcribcr^^ quafi afpiciensundantem per domos fanguinem,autmanum carnificu«”' Pop. Sabinui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poppçus Sabinus concefsit uita,modicus originis,principi’^

amicitiaconfulatumac triumphale decus adeptus, maximistç prouio^^® per quatuor SC uiginti annos impofitus, nullam obeximiam artemj^ quod par negotqs,nequefupra erat. Q.Plautius Sex. Papinius CoSS-^

L.Ar«/fi«j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eo anno,necp quod L. Arufeius morte adfedi forent, adfueö’^

I .Agrippa tualoruutatrox aduertebatur,fed exterruit, quod Vibulenus AgripP^ cquesRomanus,cumperoraflent accufatores,inipfacuria deprompW'” finu uenenum haufit, prolapfust^ ac moribundus feftinatis lidorum nibus in carcerem raptus eft, faucesc^ iam exanimis laqueo uexatæ. Ne

Tigranes granes quidem Armenia quondam potitus, ac tunc reus,nomine regio li'P CiGalba pliciaciuium effugit. AtC.Galbaconfularis, Scduo Blæfiiuoluntat'*’ exitu cecidere: Galba triftibus Cæfaris littcrisprouinciafortiri prohibit’®' Blæfiis facerdotia integra eorum domo deftinata, conuulla 3 diftulet^^' tunc ut uacua cotulit in alios, quod fignu mortis intellexere, amp;nbsp;executi

Aemy.Lepida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aemylia Lepida,quam iuueni Drufo nuptam retuli,crebriscrimi*’*^

bus maritum infecuta,qnanqua inteftabilis, tarnen impunita agebat,

? fuperfuit pater Lepidus.poft adelatoribuscorripiturobferuuadulterüi^' nec dubitabatur de flagitio.Ergo omifta defenfione, finem uitæ fibi poli”*' citarumliue Pcf idem tempu s Citarum natio Cappadociæ, Archelao fubieda, clitarü natio noftrum in modum deferre cenfus, pati tributa adigebatur, in iuga W montis ablceftit : locorumcp ingenio fefe cotra imbelles régis copias tutab^ tur:donec M.Trebellius legatus,à Vitellio præfide Syriæ eu quatuor tnil^ bus legionariorû,ÔC deledis auxilqs mifirus,duos collis,quos barbari infe^^ rantjminoriCadræalteriDauaranoméeftjOperibuscircûdeditjSCerun’p^

Tiridates te aufos ferro, cæteros fiti ad deditioné coegit. At Tiridates uolentibu^ Parthis Nicephorium amp;nbsp;Anthemufiada,cæterast^ urbes,quæ Macedo^ bus fitgjGræca uocabula ufurpât, Halumqp SC Artemitâ Parthica opp^^

-ocr page 201-

ANNALIVM LIBER V

tecepitjcertantibus gaudio,qui Ahabanum Scy thas inter eduélu ob fæui/ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam execratijcomelîridatisingenium Romanas per artes fperabant. Plu

rimum aduladonis Seleucenfes induere,ciuitas potensXepta mûris,neep in sdeucenfet

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;barbarû corruptajfed códitoris Seiend rednens.T recéti opibus,ant fapieti

!gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiadeleóti,uc fenatus. fua populo uis.ôi quoties concordes agunt, fpernitur

/ Parthus:ubi diffenfcre,dum fibi quifcp contra æmulos fubfidiû uocant,^c/ I citas in partem,aduerfum omnes ualefeit. Id nuper acciderat Artabano rez gnante,qui plebem primoribus tradidit ex fuo ufu.nam populi imperium,

i nbsp;nbsp;nbsp;iuxtalibettatéjpaucorû dominatio,regiæ libidini propior eft. Turn aduenz

I tantemTiridaten extollunt, ueterum regu honoribus ÔC quos recens ætaS Solentd reg»i I largiusinuenit: fimul probra in Artabanu fundebant,matçrna origine Ar

1 facidcn,cæteradegeneré.Tiridatesrcm Selcucéfem populo permittit.mox

’ confultans quo nam die folcnnia regni capefi'erct,literas Phrahatis amp;nbsp;Hiez tonis,quiualidifsimaspræfedurasobtinebât,accipit,brcuemmorâprccan

1 nbsp;nbsp;nbsp;tium.Placitum^ oppetiri uiros præpoUentis. Atcç intérim Ctefiphon fez cteßplon

I nbsp;nbsp;nbsp;desimperq petita.fedubi diem exdieprolatabant,multiscoràm ÔC adproz

1 bantibus,Surena patrio moreTiridatem infigni regio euinxit. fi ftatim ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interiora, cæterascp natiôes petiuiflct,opprefta cundantiû dubitatio,ôC oés

inunum cedebant.AdGdendo caftellum, in quod pecunia K pellices Arta banus contulerat,dédit fpaciû exuendi paóla.Nam Phrahates ÔC Hicro,ÔC fi qui alq dcleôtû capiendo diademati diem non côcelebrauerât,pars metu, quidam inuidia in Abdagefen, qui turn aula,ô: nouo rege potiebatur, ad Artabanû uettere.lscç in Hyrcanis repertus eft,inluuie obfitus, Si alimen/ Arutanw ta areu expediens.ae primo tanquam dolus pararetur, territus,ubi datafiz des reddendæ dominationi uenifle, adleuatur animura, Si quæ repentina mutatioexquirit.TumHiero pueritiamTiridatisincrcpattnecç penes Arz facidem imperium, fed inane nomen apud imbellem externa mollitia uitn in Abdagefis domo.Senfit uetus regnadi.falfos in amore odia no fingere, nec ultra moratus dum Scy tharu auxilia cócitet,pergit properus, Si pr æ ucniensinimicorum aftus, amicorum pœnitentiâi neep exuetatpedorem, utuulgum miferatione aduerteref. nonfraus, non preces, nihil omiftum, quo ambiguosinliccret, promptifirmarentur. lamcp multamanu propinz qua Seleucixaduentabat, cum Tiridates fimul famaatcç ipfo Artabano perculfus, diftrahi confilqs, iret contra, an bellum coneftatione traólaret. Quibusprælium ôifeftînaticafusplacebantdiGeôlosôi longinquitateitiz nerisfeftos,ne animo q^uidetn fatis ad obfequium coaluifle differunt, prodi totes nuper hoftescç eius,queni rurfum foueant,Verum Abdagefestegre diendum in b/lefopotamiam cenfebat,utamne obieóto Armenqs interim Elymæiscçôtcæteris ntergoexcitis,au(fticopqs focialibus,Si quas dux Romanus miGffei,€ottunâ tentatét.Ea fentétia ualuit,quia plutima audoz

titas

-ocr page 202-

iîo


P* CORNELII TACITT


n’tas penes Abdagafen,ÔC Tiridates l'gnarus ad pericula erat. fed fug^T cie difceflum,ac prindpio à genre Arabu faôto,cætcri domos abcuntjUe**'’ caftra Artabani: donee Tiridates eu paucis in Syria rcueótus, pudorc iMcrtidi'ttw ditionis omnesexoluit. Idem annus graui igné urbé adficit, deufta p^f^ Circijquæ Auentinocontiguajipfocp Auentino.quoddamnum gîoriam uertit,exolutis domuû ÔC infularum precijs.MilIiesfèftertiû nificentia conloeatum,tanto acceptius in uulgumjquanto modieus ptiu3^ Dttooperrfà ædificationibus. Ne publiée quidem niiî duo opera ftruxit,templû Tib.firuflii ftojSi feenâ Pompeiani theatri, caep perfedta eotemptu ambitionisjanp“^ fenedluté baud dedicauit,fcd æftimando euiufqî detrimento quatuor pf*”^ generi Cæfaris,Gn.Domitius,Cafsius Longinus,M.Vinicius, RubeU'^ Blandusdelcdli,addituscp nominationeconfulum P.Petronius. Et proquot;'' genio euiufqj quæfîti decrctiq^ in prineipem honores. Quosomiferitr^’^^^ peritue in incerto fuit,ob propinquum uitæ ffnem. Ncq^ enim multop^* fûpremi Tiberio confules,Gn. Accrronius,C. Pontius magiftratum Mdcronit perc,nimiaiam potentia Macronis:quigratiam C.Cæfarisnunquâfi*'' (lotentia negledlâ,aerius in dies fouebanimpulcrarcÿ poft mortem Claudia:, qtjaf nuptam eircttuli,uxorcm fuâEnnia immittendo,amoreiuuencm inîicfi^' pacftolt;^ matrimonrj uineire, nihil abnuentem dum dominationisapi^^^ retur.Nam (î comotusingeniojiimulationum tarnen falfa in Gnu auip^' didiccrat. Gnarum hoc principi.eo^ dubitauit de tradenda Rep.primU^ inter nepotcs,quorû Drufo genitus,fanguine amp;nbsp;charitatepropior, dum pubertate ingrcftus.Germanici filio robur iuuentæ,uulgi ftudia.

Claudius clt;e^ apud auum odrj caufa. Etiam de Claudio agitanti, quod is eompoßta^^' farLiuiff tebonarum atrium cupiens erat,imminutamenseiusobftitit.Sincxtratl*' mum fucccflbr quærcrctur, ne memoria Augufti,ne nomen Cæfaruinlquot;' dibria K contumcliasuerterét,metucbat.quippeilli non perinde eurx.gf’ tia præientium,quàm in pofteros ambitio » Mox ineertus animi, felTocof' pore,conGlium eui impar erat fato permiGt, iadtis ramen uoeibus, per intcliigeretur prouidus futurorum.Namqp Macroni non abdita ambag^’, Occidentem ab co deferi,Orientem fpceftari exprobrauit. Et C. Cæbquot; forte orto fermone L.Sullam inridcnti,omnia Sullæ uitia,amp;: nullâ eiufdfquot;' uirtutem habiturum prædixit:Gmul crebris eum lachrymis minorem potibuseomplexus, truci alteriusuuitu t oeeides hune tu,inquir, Si te Sed grauefcenteualetudine nihil èlibidinibusomittcbatjin patientiafir'quot;' tudinem Gmulansîfolituscpeludcre medicorum artes,atcçeosquipofto^ ceGmum ætatis annum ad internofeenda corpori fuo utilia uel noxia,alilt;î*’' conGlq indigerent. Interim Romæfuturisetiam poftTiberiumca:dibquot;^ maieftatis poftulauerat: qua damnata» cum præmiu accufarori decerno*'^^’ lunius

-ocr page 203-

ANNALIVM LIBER, V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ül

lunius Otho tribunus plcbeiintcrceflÎL undeilUsodia,mox Othoniexili/

il um.Dein mukorum amoribus famofa Albucdla, cui matrimoniu cum Sa^ aWmciK«« wub

I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trio Secundo coniurationis indice fuerat, defertur impietatis in principem ♦

cóneólcbantur utcofcq ÔC adultcri eius, Gn* Domitius,Vibius Marins,L. Grt.Domiuhi Aruniius.de claritudine Domitq fupra memoraui.Marfus quocp uetuftis vib. warfw honoribus, ÔC inluftris ftudq s erat.Sed teftium intcrrogationi,tormetis fet l. Arnntms uorum Macrone præfediflè comentarq ad fenatum milk ferebanf.nullæ^ in eosimperatoris literæ fufpicionem dabant, inualido ac fortafle ignaro,fi ' daplctacç ob inimicitias Macronis notas in Aruntiû.lgitur Domitius de/

« nibus decora rcfpondit,fîblfatisætatis:necp aliud pœnicendûquàm quod V inter ludibria Ôi pericula anxiam feneôlâ tolcrauifletjdiü Scianonunc Ma/ '1 croni,fempet alicui potentium inuifus,non culpà,fed ut flagitiorû impatiés. î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sanè paucos SC fupremos principis dies poffe üitari,quemadmodum euafn

'J nbsp;nbsp;nbsp;rum imminêtis iuuentamT An cum T iberius poft tantam rerum cxperien/

)i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nam uidominationi^couwlfus SC mutatus Gt,C♦ Cæfaremuix finita pueti/ c.c^pr

H tia,ignarum omniû,autpeftimis innutritum meliora capefliturum Macro/ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne duceîqui ut deterior ad opptimendum Scianum dele(ftus,plura per fee/

kraRemp.conflicftauiffctîprofpcôlare iam fe acrius feruitium, eoeç fugere

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimul ada ÔC inftantia.Hçc uatis in modum didtitans.ucnas refoluit,Docu vatiâniunt

J tnentofequentiaerunt, bene Aruntium morte ufum* Albucillainrito idu y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à ferner uulnerata,iu(rufcnatus in careeréfertur.Stuprorum eius miniftri,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GrafidiusSacerdosprætoriusutin infulam deportaretur, Pontius Fr egel/ craßdius st(/

J lanusamitteretordincm fenatorium:8C eædcm pœnæirt Læliüm Balbum «rdos 5 decernuntur.id quidem àlætantibüs,quia Balbus trucieloquentiahabeba ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur promptus aduerfum infontes* lifdem diebus Sex.Papiniusconfula Sex-Papim««

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti familia repentinum SC informem exitum delegit, iaefto in præceps corpo/

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queluxu perpulilfet iuuenem ad ea,quorum eft’ugium non nifî morte inue/

niret Jgitur aceufata in fenatu, quanquam genua patrum adnoluerctur, luz j nbsp;nbsp;nbsp;tlumcç communem, SC magis imbecillnm tali fuper cafu fœminatum ani/

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mura aliaeç in eundem dolorem mœftà ôi mifcrâda diu ferret, urbe tarnen

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in deeem annos prohibitaeft, donee minor filiuslubricum iuuentx exiret*

Tam Tiberium eotpusjam uircs,nondum dilfimulatio deferebat ♦ Idem tuffimuhtin I animi rigor fermone ac uuku intentus, quæfita interdum comitate quam/ y . nbsp;nbsp;uis manifeftam defeólionem tegebat.mutatiscç fæpiuslocis, tandem apud

promontotium Mifcni confedit in uilla j cui L. LueulluS quondam domi/ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus» illic eum adpropinquare fuptemis tali modo compertu»Frac medicus

} arte infignis nomine Chaticles, non quidem regere ualetudines principis

I folitus

I

-ocr page 204-

P. CORNELII TACITI LIBER V

folitus,confilq tarnen coptam præbere.Isuelutpropria ad négociadigrtJi' cnSjSC per fpeciem oflFicq manum complexus pulfum uenarum attiginfl^^ fefellit. Nam Tiberius incertum an offenfus tanto(^ magis iram pretnegt;^^ inftaurari epulas iubet difcumbit^ ultra folitum, quafi honori abeuntis^ mici tribueret.CharicIes tarnen labi fpiritum,nec ultra biduum duraturüö* Macroni firmauit. Inde cunôla conloqurjs inter pra:fentes,nunctjs apuJ*^ gatos ôi exercitus feftinabantur* Decimofeptimo kalend. Aprilis inter^''’^ îa anima creditus eft mortalitatem expleuiflè. Et multo gratantum con^i’j' c.Cfffdr fu,ad capicndaimperrj primordiaC.Cæfaregred{ebatur,cum repentea»' fertur redire Tiberio uocem ac uifus, uocarit^ qui recreandæ defedioo*^' bum adferrét.Pauor hinc in omnes,ô{ cæteri paflîm difpergi.fe quiflt;^ ftum aut nefcium fingere.Cæfar in filcntium fixus à fumma ipejnouifli*”^ expeólabat. Macro intrepidus, opprimi fenem inieôtu multæ ueftis iub^^’ riberif mors difcedi«^ ab limine, Sic Tiberius nniuit, oólauo amp;nbsp;feptuagefîmo xtatisâ^ Tiberij genus no.Patet ei Nero,amp; utrincp origo gentis Claudiæ, quanquam mater iti^ uiam Si mox luliam familiam adoptionibus tranfierit. cafus prima ab»’' fantia ancipites.nam profcriptum patrem exul fecutus,ubi domum fti priuignus introqt, multis æmulis confliótatus eft, dum Marcellus grippa, mox Caius Lucius^ Cæfares, uiguere. Etiarn frater eius proiperiore ciuium amore erat. Sed maxime in lubrico egit accepta in trimonium Iulia,impudicitiam uxoris tolerans aut déclinas. Dein RhonJ regreffusjuacuos principis penates duodecim annis,mox rei Roman^^r» Tiberij mores trium tribus ferme Si uiginti obtinuit.Morum quocp tempora illi diuen^'

, famac^, quod priuatus, uel in imperqs fub Augufto^^^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occukum acfubdolum fingendisuirtutibus,donee Germanicus ac Dn’J’

fuperfuere.Idem inter bona mala^ mixtus incolumi matre: inteftabik's** uitia,fed obteótis libidinibus,dum Seianum dilexit,timuitue. Poftreti’^quot;' fcelera ßmul ac dedecora prorupit, poftquam remoto pudore ÔC meWgt; tantum ingenio utebatur.

LIBRI QVINTI FINIS.

BEATVS RHENANVS LECTORI S,

LVBvlll ctliLV 11V9 IvUIL I.

Beroaldus iunior miro candore citra omnem ambitionem. Quod fi f'’ copia fuiflet archetypi codicis Corbeienfis, quem Romæ etiamnum f)uto Leoni x Pont.Max.dum uiueretjoblatumTortafiis plura quuf^ iora tum certiora adnotaffemus eruiflemusc^.Nunc laborem quakm» æqui boni^ confuIcjôC nos,uel de iuuandi Iludio,ama«

-ocr page 205-

lij

IN LIBRVM PRIHVM ANNALIVM P. CORNELII TAi

CITI EQ.VlTrs ROMANI, C A S T I G A T I O N E S

PER BEATVM RHENANVM»

Ht Romæruereinfèrm'ttum Confules,Patres, Eques, quanto quis illuftrior.)Hic non erat opus afterilco.Nam quodfèqiiitur,Neu tri ftior primórdio,refertur ad illud quod præceffît Eques, ÔC fubaudi-tur,qUifquam êflet.

Multà Antonio tunc interfec^ores patris ulcifceretur, multa Le pido conceffiffe,) Lego.Multa Antonio ut interfedores patris ulcifceretur, mul ta Lepido cónceflïflê.

Vt non aliter ratio conftct,quam fi uni reddantur.) Malim reddatur.

Sed Pompeium imagine pacis, fed Lepidum ipecie amicitiæ deceptos.) Lege/ rim. Sed Pompeium imagine pacis,0^ Lepidum ipecie amicitiæ deceptos.

Quæ Tædtj S)C Vedij Pollionis luxlis.) Lego. Q. Vedq PolliOnis luxus ; Hoc cftjQiiinttj Vedq.

Sed amp;nbsp;fuaconfeffioneargueretur.) Accipiendum Sgt;C pro etiam.nam fubaudi tut ut,quod mox præceflît.

QuOufq} patieris Cæiàr no adelîè apud te Reip.) Quid fi quis legat, Quoufiß patiens Cæiàr non adefle caput Reipublicae. '

Mox célébratio annum ad prætorem translata.) Lege.Mox celebratio annu^ «mad prætorem translata.

Nonobtreóari à ieurbanas excubias,fibi tarnen apud horridas gentes é con-tubernijs hoftem afpici. ) Lego.ibi tamen,hoc eftjCô loci.

Intusoperisaclaboris.) Legerim, Attentusoperisaclabori. Vtoperisdandi cafu diâum intelligatur numero pluratiuo ab opera.æ.

^rofperecp cefïura quç pergerent. ) Malim, quægererent. Quia præièntia facts côfyderatjin urbê red rj t. ) Lego. Quia præfentia fatis côpofüerat. Aut côfederât, Nil paucorum inftindu. ) Scripferim. V el paucorum inftincîîu. Et fi uellet imperium promptas oftentauere. ) Melius,promptos.

Seu nihil militi,feu omnia concedcntur,in ancipiti rcpublica.) Poflit etiâ legt. Concederentur. Mox icripfi,Igitur uolutatis inter iè rationibus,plàcitum amp;c. Quos igitur anteferret^ac ne poftpofiti contumelia cocederentur.) Legerim Ecquos igitur anteferret^ne poftpofiti contumelia incenderenturC

Inrituscçdiiceflèrit ille inter nomina dicatus Auguftus.) Scribendu, numina. Per quæ geritur humus) Malim egeritur.

Tanto maiora offenduntur.Reponendum offùnduntur,

Noxjuox, amp;nbsp;mutui hortatus iuuabant aduerfante unda.) Lego,Nec uox,

IN LIBRVM SECVNDVM.

A c V s indeÔCOceanumuftjadAmafiamflumeniêcundanauigatio ne peruehitur.) Lego pramehitur,

Diftantibus locis inuedi, ut hoftêdeducerent.) Malim diducerent. Vt infra. Quia didudis terris bauriebantur.

Aliud fibireliquum.) Malim.Non aliud fibireliquum. Aut, Nihil aliud fr. Qui tumidis germaniæ terris. )hoc eft inftatis. Alioqui poflêt etiâ legi humidis, Redudus inde in Hiona miles.) Forte legcndum,in hyberna.

Quafi aurctur poteftas eius.) Lego.quafi augeretur poteftas eius,

l X Quod

-ocr page 206-

12 4


IN librvm tertivm


Quod magis mirum fuit quod preces M*Hortali nobilis iuucftis in paupert^^ temanifefta fuperbius accepiiîèt.) Scribo.Quo magis mirum fuit, quod.

Eandem uim in me tranlmereri.) Fortafïis leg» tranfumere.

Igitur non modo Cherufcis loctjcç eorum5)Lego.Igitur non modo Cherufc* foctjcp eorum.

Quicç Mofteni aut Maced. Hyrcani uocâtur.) Metio MofthenorS fit Plinio*

Sed nihil æque cauebatur,quàm ne bellum metu eluderent.) Fortaffè icriben dum, quàm ne bellum aftu eluderent»

Igitur aliat^ qug ibi uarietate fortunac ÔC noftri origine uenerâda,relegit Afw) Arbitrer hic à librario faefîâ tranipofitionê» Vt forfan fie feripièrit Tacitus. At^ ill« in regrefiu iâcra Samothrac« uiiere nitentê,alia^ ibi uarietate fortunae Ä nlt;’ ftri origine ueneranda. Igitur relegit Afiâ,appellitlt;ç Colophona.Nâqug relating pronomen uidet mihi uacare.Ideo uero dixit,noftri origine uenerâda, quod neas propter oraculi reiponfum, Antiqua exquirite matrê,quü Italia peteretjpt® feeftusad Thraciâ, Samothracas deos fuftulent,amp; pertulerit iè cum,propter orig* nem matris.Autor Seruius exponens illud Maronis carmen Aeneidos liby. Threiciam(^ Samum,quae nunc Samothracia diefta eft.

reo iudicio felfi damnatum.) Lego» Areo iudicio, hoc eft iudicio Arei pag’* 7K âfa« Keilt;rlt;{^ Dicaftertj notum nomen eft apud Athenas «§lt;{amp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ubicî'

pitales caufæcognolcebantur.

Et cupere renouari dextras.) Forte. Se cupere r.d.

Ne fi quando infolefcerent Sueui quafi reditus inregnum oftentabatur.) Au* feribendû næ cum'diphthongo.ut fit particula Grgca,certe fiue uti($ fignificanS; 06 turn in habitus fubauditur uerbum, eft. Aut fcribendum,ne quando,uelneîl* quando. Aut omittendum ne,ut legas,fi quando inf.S.

Et Vibilio daice. ) Scripfi.duce.

Et refiftentium facere.) Tu fcribe.Et refiftenti uim faccrc»

Quipropiusegrederetur.) Id eft,quo.

Acuulgus impeditum primorum ore rapiant.) Scripfi.Ac uulgus imperiW*** primo rumore rapiant.

IN LIBRVM TERTIVM

I c fuperftiteminiquorumprecarentur.)Forfitan,initnicorum.

Præpofitotoroeffigiem.)Malim.Praepofitamthoroeffigiem.

Scripfiflènt cxpoftulantes.) Senfuseft.Obie(fîuà(ènatuPifoni,qi’‘’® ipfi nempe Germanicus S)C Pifo per literas expoftulauiflènt de ucnen^ pracbito aut non præbito.

Prohibuit ob externas ea uicflon'a facrariJLego difti'nguo(j,prohibui't,ob ternas ea uiôorias ùcmri dKfîitans,

Sed fingulos homines lætæ quæftiones,)Poflèt etiam legijatae quaefttoneS’

Quis pace ôif principe uteremur.) Et principe (ubauditur exiftente»

Et lege Pappia Poppæa præmqs indicfîi uifi à priuilegijs parentum ceflâreW Lego diftinguoq?. inditi cuilodes, ÔC. lege Pappia Poppæa præmijsindudlie^^' audi funt illi cuftodes)fi à priuilegijs parentum cefïàretur. Aut, ficubi à priu“^ gijs parentum celîaretur.Âut.præmijs induôi,ui,ueluti pracmijs cogentibus-

Quac Opptjs quondam,alijscÿ legibus conftricfîac non uinclis exolutiSjdorno’i fora,iam ÔC exercitus regerent. ) Haud abfurde Icgas,nunc uinclis exolutis*

Et maiorum bona faCta.) Forte,bene feifîa.

Liberalibus ftudtjs fibi operatam. ) Caftigaüi,Liberalibus fiudijs ibi

-ocr page 207-

CASTiGATiONES BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iï5

Quibusmorcgenttcocontinuuferritegimen,) Legerem, Quibus more gen t’s contin.ferri tegimen,ntfi libro quinto lïc quocß loqueretun Quorum,inqui't, ^ceptuchi utrinçp doms acceptis,moregentico,diuerfa induere, Sed fufpicor hac «legantiam Librario ferendam acceptam. De qua re mente noftram aperuimus in Annotationibus conftrucfïionum locutionumcçquibus Tacitus utitur.

V crû hæc nobis maiores certamina. )Quid fi legatur,erga maiores certamina, Neep aliud iuiïum. ) Scribendum,Neqp aliud ius fuum.

Nulla de eo populi fit a.) Repone,fcita.

Littora amp;nbsp;lacus Campaniæ,tum maxime peragrantem.) Scribo,cum maxime Flagttia hominum ut cærimonias deûm protegentes.) Repofui,protegentis. nam adgenitiuum populi refertur.

Et fi reâum iter perageret.) l ortc,pcrgerct.

Poftremofuafmet ipfe fpes antereparat.) Legendum. anteireparat,diftindîis Fg''Cgiuni publicum. )Obicurus locus eft aut certe mendofus.qui (uerbis.

forfan fie Icgi debeat, Sc,rempubhcam,ÔC bonas domi artes dehoneftauinèt.

Vt ponifficis maximi arbitrium plufquam binoôium abelTet,) Lego,ut ponti ficis maximi arbitrio dum ne plufquam binoflium abeflèt».

Quia in magnis operibusjLege opibus.

I N L I B R V M Q_y A R T V M.

E que fœmina amiffa pudicitia, alia abnuerit.) Subaudi,flagitia» Quid enim faluieft mulieri amiflà pudicitiafapud Li.Lucretiæ uerba funt.

Plebes agri quidê annona fatigabatur.) Tu feribe. Plebes acri quL dem annona fatigabatur,

Vitandam potionê quæ prima 06 apud filium epulanti offerretur.) Lego, quae prima ei apudfilium epulanti offerretur.

Eaquatempeftate«) Aut fupereft ablätiuus ea, aut feribe. Ea tempeftate qua Graeci conditis per Afiam urbibus ora maris potiebantur.

' Et quädo exiret e' iure patrio qui id Flaminium apifeeretur.) Lego quæfitiue. Ecquando exiret e' iure patrio, qui id Flaminium adipifceretur,quae^ in manum Flaminis conueniretî'

Is difpofitaclafïîariorum copia cœptantem tum maxime coniurationem difiez cit.) Lego.Cœptantem cum maxime coniurationem difiecit.

lam trépida ob multitudinem familiarû.) Caftigaui,iam trepidam ob mul.fam; Sublatiscp inanib.uerapotêtiaaugere.)Malim,augeri.Nifi legere libet,agere. Suoeg recident Heliatê agrû in quo id dclubru,ceffîffè.) Hic locus nô foit aße rifeofrufira notatus.Nam baud dubiecorruptus efl. Fortaffelegendu.Suo^regt Penthelo Eleatêagrum,in quo id delubrû,cefljfle. Hæc no in hoc proferimus,ut quifpiâ libro fuo fiatim illinat,quu fit mera conietfiura e' uefligfjs deprauatæ feripz ture fùmpta,fed ne quis putet me quærêdi laborê fubterfugifle. V tinâ licuifièt hic exêplar illud SaxonicQ infpicere, qd* Quçflor quidâ Pôtificius quû é Dania redi-rct,in Corbeiêfi bibliotheca repertûjRomâfecûdetulit ad Leone x.Pont.Max* bonarSliteraru haud illiberale patronû,qui illiquingetos ducatos numerari iuHît.

Quod magna uis armata aut incondita tuebatur.) Lego.at incoditatuebatur.

Cum auxiliû appellatum tauiflèt.) Quid fi legas. QuS auxilium appellatû abifi fetjid efi ad auxilium appellandum accerfèndumeç. V t appellatum fit prius fiipF num uerbiappello. Aut fimpliciter, Quû auxiliû appellaflèt fiue appellitauifièt.

Metus,uifus,fônitus,aut forte ortæ fijfpicioncs erant.) feribendum,Aut forte ortæ fufpicionis erai.

I î Non

-ocr page 208-

116 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM QVINTVM

Non alias tn agis anxia panes ciuitasjægens aduerfum proximos.)Lcgcrinl, etiam aduerfum proximos.

Et poft^ nô fut ueniebat.)Aut fcribêdQ,fubueniebat,aut nemo fubuenicbat.

Soluto iam caftelloobfidio4)Lego.Soluto iam caftelliobfidio,fic^caftigaui»

Qiii iam acte côpofiti pelluntur, turmas fociales, ') Repofui,qui iam acie con^ pofiti pellunt turmas focialeis,cquitcsq, legionum fubfidio miflos.

Et magnitudini urbis incertû.) Scripfimus. Et magnitudine urbis, incertum, quod quifcj ad negocium pergat^Hoc eftjpropter magnitudinem urbis.

IN L IB R V M Q.V I N T V M

Oqûc meditâtionis eius introfpicere creditus.) Scripfi meditation«-Quippe lapfum cuftodi^ pergere ad paternos exercitus.) Melius,üf ij] opinor,lcribatur, Quippe elapium cuftodia perg.ad pat.exercitus-

Et fl retinerêc propinquus aut parcs.)Malim amp;nbsp;fi retinerentp.a-P* Quos ne(^ diôaimperatoris.) Forte, Quos necç diôa nifi imperatoris.

Vt uero Latiniû Latiarê ingrcfïus eft accufàtor, acrius iuxta inuifi.) Sufpic^t (cribendujSC diftinguendum. Vt uero Latini Latiaris ingrefEis eft accufàtor us, Aut Latinium Latiarem,aggrefïùseftaccufaror Arius,iuxrainuifi.Nanipl^ ne nouum eft Latinium Latiarem ingrefTusjpro, alt;ftionem Latinrj Latiaris,id f** contra Latinium Latiarem ingreffus.Quod noftram conieôuram adiuuet,ficm'^ fum loquitur lib. 6. Atq^ interim Torius Sabinus Sorani accuiàtor ingreditur-

Vbi primum facultas data arguitur pleracÿ C. Cæfàrê quafi incefta uiriliratis*) üiftinxi, V’bi primum facultas data, arguitur plcraqj, hoc eft, in plcrifcp. conftrutftio eft,apud hiftoricos tarnen folennis. Quod uero fcquitur,quafi inc^ß’ uirilitatis, Legerim,quafi inccftæ uirilitatis. Hocideo dixit,quod Caius Caefar^ propriarum fororum ftupro non abhorruit.

Immitti refcn'pto uenas relbluit.) Caftigaui. Immiti refcripto, uenas refolu*^ Feruntcpab Romulo DentrêRomuliumJ AT. Liuioprimaedecad.lib-recenfetur inter Pontifices tum à plebe creatos,M. Liuius Dcnter.

Ac ne dubium haberetur magnitudinem pecuniae malo uertifiè.) Vcrtilfe*”’ lo pro in malum.

Modo équités tres praclij more,frontis dC tergi uices.) Caftigaui,Modo ftris prælij more.

Quum hic more Romano Suouetaurilia daret.) Scribendum, Sue,oue,'raiJ' tilia daret. Sic enim Liuius quocç loquitur lib.prim.dec.primae.Ibi,inquit,inftr'^' dum exercitum omnem fue, oue,Taurilibus luftrauit,Tametfiin omnibus tionibus quæ hodie extant uulgo pro Taurilibus corrupte Iegitur,taurisq! trib^® luftrauit. V erum nos fynceram iftam leôionem deprehendimus in uolumine *’’’ nufcripto,quod hue mißt clariftîmus uir Reinhardus à Rietpur Borbetomag^^ fis ecclefiæ Decanus.Ludorum Taurilium rurfus meminit Liui.Iib.nono dec^* quartae.Ludi,inquit,Taurilia per biduum fatfti religioniscauia.

Aufpicium profpere tranfgreflus.) Malim,aufpicium profperi tranfgreflîiS' T iridates fimul fama atcß ipfo Artabano percuftiis.) Reponedû percul^^j Sane paucos amp;nbsp;fuprema principis dies pofte uitari.) Expono. Sane paucos“ cs,8C pro,id eft fuprema principis. Appofitiue.

Albucilla inrito idu ac femet uulnerata.) Scribendum,à femet uulnerata.

FINIS

-ocr page 209-

' AXi MI S plurimis^ rebus in utrac^ mea fortuna a te adi'utuSjfubleuatusacornatusuirpcrfcôlinîmejuni om ! m'um fecundû deosimmortalesplun'mû dcbeo.ôC quia ! pare gratiam nullam unquam referrepofTem,quauna uia datur ingratitudinis nota effugiam, habebo quam non referre eft:amp; quicqutd aut nunc eft,aut in futurû mi hi crit, tibi acceptû referri deberc haud inuitus fatebor

Tumi'hiomnia non amici folû officia, fed affeótu pietatemq^ paterna præ/ ftitifti:tu grauiflïmis in flu(ffibus,nó folum merfatü,fed obrutu manu por/ tigésin portû pcrduxifti: tu omnibus incómodis perfundtû poft longa eer taminapræmrjsfudoris amp;puluerisornafti:tu tranquilla uitam,ad qua cni/ xiflîmèfruftra contendebam,tribuifti.Nccp in meunotuainnotuitbeneß centia.longus ordo poft me amp;nbsp;ante me extat te patronu falutantium * nam cumobrariffimasanimi tuiuirtuteSjgrauißimos mores,religioniscultu,toti usuitætenorêæquabilê,modeftiâin iftofaftigioadtnirandam,Icnitate manfuetudine pari cóiunólam grauitati, in omni fortunaconftantia, mira ***** fcicntiäatcpfacundiam,in agedis rebus dexteritate, ad maxima negotiao/ bcundaefficaces cogitationes, in omnibus rebus fidem ac parcs laude pru/ dcntiäatcp fimplicitate,non modo multitudini fuerisacccptiflîmusjucru ôC totius ItaliæpHncipcs,cetrarchæ,rcges,pontificcs te fufpexcrint,euexcrint, promouerint, nihil un^ tibi ambiuiftijogafti, impetrafti: quicquid tulifti, honores, facerdotia, mera principu libcralitas ac iudiciu fuit: quan^ nee ea quidê pro uirtutibus aut meritiszquæ licet multis maxima uidcatur,picric^ baud qua^ artibus tuis pares plura tenuerunt. Piget pudett^ referre, adu latores,fcurras,delatores,quos cernimus ditiores.Cur tu ut uirtute Si inno/ ccntia,ita flaminiis,procurationibus,prçfe(fturis,alios no cxccllisCVcrû no eodem iudicio quo cæteri felicitate metiris.ideo quæ maxima ifti putât,fetn per contcmpfîfti.Compertû habco exiguo labore Icuiflimis atep etiâ honc ftiffimis precibusjhonoriRcentiflîmû quiddam tibi quçri potuiffe. Obftitit antiquus rigor,ôi prifea frugalitas, Si modicis cotentus animus. Quod p ro te tarnen nun^ propofitis ullis præmqs facercs, uidimus multoties amico/ rum caufa ambitiofîffime contendiffe.multa enim multis rogafti atqgt; impe trafti. Sed ego in hoc latifiîmo campo, in uberrima tuarum laudum mate/ ria parciusloquicogor ♦ quod enim omnia tibidebco, uercor ne fœda af/ fentandi libidine rapi uidcar ♦ accedit quod uirtutibus tuis paré orationem

1 nbsp;nbsp;nbsp;4 afferre

-ocr page 210-

U8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FRANCISCI PVTEOLANI EPISTOLA

affcrrenonpofTumus-.fedutflonbusaci'nterdum fob's precibusdijsfûpp^* cant qui thura no habent,fîc hoc tempore ego tibi, quem uice magni niio’* nis colo munufculû affcro Cor.Taciti equitis Ro.hiftoricorû omnium uifïîmi,difertiiTimic^ quicquid incuriofæ uetuftati fuperfuit,id eft/ragmet^ rrdgmmti hi ex. aôtionib.diurnalibus Auguflæ hiftoriç, de moribus Si lîtu Germanit’ flori£ Augu^ □(, generc eloqucntiæ no corruptæ, cui operi à quibufdam titulus de da^^

Agricolæfocerimultisuigilrjsintentiüi'' LrfntwKx me ftudio rccognitaadiuuante Bcrardino Lanterio omniû MedioIan^JJ diohnenfis ad iîum cruditiflîmo.utcum parciflîme laudé, fub tuo nomine noftrisimp^d^ iutor cafliga^ foribus tradidimus: turn quiaeius cloquentia pcrfeôta meo iudicio ÔCadti’* rzo«fî rabilispeculiaritcritateutmedclcôlatjtum neintâtalibrorucopiafolusif' gt;nbsp;fc fupprimcrctur. uetercs enim impreffores adeo inculcauerant ac fœdaU^^ rant hoc diuinû opus,ut non modo Corncliana: facundiæ maieftas inqti'^ narcturjfcd uix fenfus uHuscóieólari poiTct.quid egocflFeccrim iudicentt^*’ Cor. Tacituf (fti,fcdcollatisexemplaribus. DeipfoTacito hæcpræfandaduxi:inRcP' ittrepuh.uer^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qg]J,æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^j.('pß(lß

ordtZ Augufto ad principatû Adriani.fed maior Si meb'or pars proh dolor

Hifloricut humani gcneris immcnfa iacftura, teporum incuria abolira cft:ab(bluinc‘’^ mnem hiftoriælegê.nam cum fuorum temporum maiore ex parte metpo^ Elolt;juentra ae ffæ confulucritjid pari eloquentia ac libertate præftitit.debebat tribus ddo^ hbertat Trfc, ceps gêtisFIauiæimperatoribus ab rjsad maximos honoreseueôtus,qu‘’^ ' incorruptâ rcrum fidem profeiTus, ut nullo odio iîc nullo amore rettulit)*’^' hil falfi dicercjnihil ueri omittere aufus.in fcribendo enim ne fufpeólusqi’*' dem unquam fuit,aut gratiç aut iîmultati aliquid tribuiflè.rerum rationei”; qua ordo temporum,regionum defcriptio,exigitur^nemo hiftoricorum^'' ligentiusobferuauit Jam confilia,aóta, cuentusut dij boniexpenditCSi^J confilqs quid probet,quid nontin rebus geftis non folum quid aótum/*^^

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quale : de euentu uero omnes caufas explicat, cafus,fapicntia:, temeritatiS'

hominum porro no folum resgeftas,fed quæfama,quod nomen, qua:^^ tura,quæ uita.quo ar tificio omnes mea fententia facile uicit,ita creber ren”” frequentia, ut uerborum prope numerum fententiarum numero fequataf’

Pre/Juf Ta/ I'ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerbis aptus Si preffus, ut nefeias utrum res oratione, an uerba

, nbsp;nbsp;nbsp;tentrjsilluftrentur:in concionibus(audeo enim promerequod fentio)W

p^Tcnlitatem 9^°^ anteferendus, magis tarnen Saluftq argutam denfitatem quatn bH'' imjf4t«r iusamplitudinem imitatus.huncprimo legens laudabiseloquentiatn, Cl’*’’ iterum in manum fumpferis mirum acumen deprehendes Si raberis,ubi contubcrnalem reddideris,femper artifi

ciofa docebit uarietate,immenfar^ iucundi/

täte deleólabit* Vale decus amp;

præfidiummeum»

Beatu«

-ocr page 211-

f ‘

1

SEATVS RtlENANVS AD LECTORÈM,

R E DIT V M eft hacftenus inter monumenta autorum quae pofteritati fors no inuidit, uix quic^ fiiperefle quod minus fitlibrarioruminfcitiacorruptum,^ P,Corneltj Tacitifra-^ gmentaannaliû. In qua ego quot^iemper opinione fui.Ve rum quû proximismenfibusflagitante Compatre meo Hie ronymo Frobenio uulgatâ acditionê conferre cœpiffèmcu excmplari manufcripto fed recêtiori,quod fuperioribus an/ nis mihi dono miferat fummus amicus lacobus Spiegellius iureconfukus atcj Ferdinandi Cæfàris afecretis Sgt;C à cofiliOjMatthig Coruiniilli/ us Hunganæ quondam régis fumptu defcriptû olim in Italia, comperi idê prope modu Tacito accidifte quod fcn'ptoribus cgtcn's.In hoc tarnen fortunatior uidet, quod prims in manus certe eruditifllmorum hominS uenit,qui magna rel/gione æditionê caftigare ÔC adiuuare conati funt. Poft quorum labor? quid nos huic au toricontulerimusjindicabunt fcquentia.Cæterum comunis eft hæc ueterum fcri ptorSomniS infeliciras,quod errata nemo facile fentit,nifi' qui confert,aut exaâi us fingula rimatur. Verbi gratia. Apud Liuiu legitur feptimo lib♦ tertiæ decadis» ttdeM.Liuio prgfcóo arcisTarentinghaud minore certamineadîûeftjalijs fen LiHi/focw tcntqsnotantibus præfe(ftû,quod eius Ibcordia T arentS proditS hofti eflet. Quis bic putaret corrupts eile locum Tota difficultas eft in his uerbis.akjs fententqs notantibus præfecftû,imo in unica ditftione fententijs. Sed facile eft aliquid in fpe ciem excogitate quo tueare error?, puta ft fententijs feptimo cafu dicftS interprété re pro per fententias. Ego quS h une librum conferre,reperi in uetufto codice fcri ptum, Alijs foerjs notantibus, Vnde ftatim eluxit germana lecftio,nempe, Altjs ocij notantibus præfecftu.nam fcquitur,quod eius focordia T arentum proditO ho fti eflet.Proferam alterius generis e' Cicerone exemplum. Libellus de feneóute ciceronis lo cuinoneftinmanibusCcui ignotus uerficulus ille qui citatur e' Naeuio poeta, nbsp;nbsp;eus expen/

Proucniebantoratores,noui,ftulti,adulefcentuli.

(^liseft cui non optime habere fententia uideaturç’ Nec uero prorfus habet ma le,fi quis reputeteloquentiaillam op quæpræcipue apud Græcos uiguit, quemadmodum ex orationibus Ifocratis liquere poteft, nonunquam exiftere co mitemfeditionS,effrenatipopuliincitamentum,contumacem,temerariam,arro gantem,quæinbeneconftitutisciuitatibus nonorîtur. Hisenim elogijshanc ornat autor dialogi,qui de Oratoribus inferibitur huic adnexus uolumini. Sed ta men quando carmen claudicat,poftit quis fufpicari ueterem fcriptura quae men^ dofæleâioni praeftiterit occafionem,huiufmodi fuiffe.

Prouehebanturadres (fiue uratres) noui,ftulti, aduIefcentuli.Vt debeat fieftare Prouehebantur ad res noui,ftulti,adulefcentuli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(carmen.

Sic enim aptius cohaerebit cum uerfu praecedenti: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Cedô,qui ueftram rempublicam tantam amififtis tarn citoc* Refponf. Prouehebantur adres,noui,ftulti,adulefcentuli.

Namhinc maxima pernicies reipublicae quod homines noui, imprudentes,iu uenes,rebus moderandis imponebantur. Quum oratores contra fi noui forent,ca rerent autoritäre,ftulti potius riderentur, cotemnerentur adulefcentuli. Sed hoc ad arbitrium eruditorum referimus,inquirentes,nihil pronunciantes. V t uero re deam unde fum digreftiis,multa nos fallunt in autoribus prorfum deprauata,qug tarnen nullus temere deprehendat. In caufa eft ftulta perfuafio, libros effe longe emenda»i

-ocr page 212-

ho

IM LIBRVM XI

emendatiorcs quam funt* Enimueró dccreucrâ ab ifto tædiofo canigandi laboff deinceps abftïnere, poftquam hadlehus tam maligne refpödit mihi fauor, lucrunt typographo. Ver3 datum eft hocairtici predbus, ÔC meo in TacitS amorf, qucW ex hiftorfcfs ob uarfas dotes feci iêmper plurimi Porro nemo putet me tam nW' tâdi auidum, ut quic^ citra autoritäre manuftripti codicis uel addiderim uel dem pferim.Nec quotiesoccurretjfic icripft,caftigaui,repofui, fuipicet quifqua id eX meo tantu fecftum ingenio. Nam quS meum ftcutus iudiciûaliquid muto, quo“ i tarnen nifi in manifeftis erratis,non feci, ledorê ea de re in caftigationibus adfflO/ ' neo. Vnde 0£^ haec utilitas, quod hoc modo uetus ledîio conicruatur, qua utinam i haberemusnon in Liuio folum ftd SC Cicerone atcg alqs autoribus. Siquidetndi ci non poteft uarie fint interpolata autorum omniS ftripta. Sane multum debt mus Berardino Lanterio Mediolanêfi,atç^ Francifto PuteolanOjÄ: alt}s,quibus ante iIios hunc autore pro uirili reftituere ftudio fuit» nam quia regius liber penes me habeo,. uetufti uoluminis cui fiint illi manus admoliti, aut innift ptae»' diOjCxeniplö êft,facile fenfî, quid de fuo addiderint, ubt fudarinr, ubi conieôum fint ufi.Et iaboratû quidem eft ab illis ftfenue. Nos fi non laudem meremiir,nf^ uero infècftatione digni fiimus,gratis ftudiofôrum commodis confulentes»

IN LIBRVM VNDECIMVM C A S T I G A Tl ON E S.

AAI Valcr.Afiaticum»)Apparethunclibrueflc

Infigni magnifîcêtia extollebat.) Scripfimus,excolebatgt; quemadmodum editio uetus habet, ab exemplari man** deicripto diftêntiens.

Caueri uim atcß opesprincipibusinfenfâs.) Codex Bude» fis hic notatus erat, ut alias copluribus locis rafus praefêrti^ ! hocundecimo libro, que conatus fuit quids ex uulgatisae«* tionibus caftigare. Sed tarnen eius uoluminis prior ledio

habebat, Caueriindequeopesprincipibusinfenfâs.Lcgerimego,Cauendaso^ pes principibu infenfas,

Præcipuum autorê Afi'at.interf.Cæfinon extimuiftèincontione pop-Ro;^' teri.) in lib. regis Coruini que ex Budenfi bibliotheca dono lacobi Spiegellt)'’? dus fum,necp erat in côcione fèd tantû concionê,necg uerbû fateri illic comp^^j, Itacç fufpicor fÿnceriorê ledionem efle,præcipuû autorem AfiaticS interfîcieo® Cæ^ris non extimuifle concionê populi Romani gloriâ^ facinoris ultro petdf'

Quos pecunia amp;nbsp;ftupro in omni flagitio obftridos arguebat.) Malim in o*”' ne flâgitium.

Ac poftremS mollitiS corporis obiecftante») Poftremu ufùrpat aduerbiabt^'“' Vt nbsp;libro primo. Perniciem ahjs,ac poftremum fibi inuenere*

Valertj ÔC Poppeae congreflïbus.) Inuolumine Budenfi fcriptum eft in ftoris 8C Poppeæ congr.Hinc repofui. Quod domum fuam M. Neftoris M.Ne/lor P^ælt;^ongre(hbuspræbuiflent. Hiftrio fuit M.Neftor, intimus Meflàlinaecm^ fæpe minifterio abufà eft. proinde trucidata Meflalina, inter eos qui illius fenit ac libidini infcruierant M. Neftor quoq^ eft interfedus. Id quod in huius libn commémorât Tacitus,quanquam in uulgatis acditionibus eo loco Mnefterl^^ ' tur pro M. Neftor, quemadmodum illic admonebimus.Hic eft ille M.Neft^'^^j ius Seneca mentionem facit inludicro libello de morte Claudfj Caefaris, qn^*’ | Panto fcholtfs olim expofuimus, pro nofter Pantomimus, Neftor Pantomimus f WWW nenteSjEum locum infra citabimus.

-ocr page 213-

CASTIGATÏONES BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijl

Graultatem annonac dixifïèt. ) Vel prxdixiflèt,uel fignificari di'xifTet.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quïdem integram manere.) Quum com'unlt;ïïio quidem no fit fn ex-

^wplari (cHpto, malm'mus legere, N ec fidem tntegram manere. Nam hanc parti culam etïam in fequentibus fepe repen' in fultam à caftigatoribus*

Ad fumma prouecfîorîj.) Codex Budenfis habet, ad mmma prouedlos, eft noabfurda lectio,fi quis reóe diftinguat,nempe hoe modo.Memfniflènt T. Gal Pæ,C. Afinijjôi: Meflàlæ,acrecêtïorû Arûttj amp;nbsp;Effernini. Ad fumma prouetfios, •nconupta uita 8C facundïa. Subauditur uerlîû eflè.Nam illud,ad fiimma prouc/ durius eft. Paulo poft ts codex habet, Que ilium tanta fuperbia eflê.

Nihil a quoquam expet«,nifi cuius frueftus ante præuidetur.)Illic manifefte le quid erat opus hoc mutareç’Subauditur aût quilquâaut iplè,

Cogitarct plebê qua toga enitefceret.)Diu cû hoc loco fumus lueftati,nihil nos ®diuuàtecodice Icripto. Deprehêdimus tâdê^ cogitaretlegêdacogitare,amp;f qua *10 45nomê hic eftèjfèd aduerbiS pro quatenus. itaep circûflexû accents fijperim pofuimus, ne felecftorhic torqueat. Cogitare plebê, quâ togaenitefccret.Senlus cftjCogitare plebeos quo paâo fefealtiorib.ordinib.mferât,atcpin{enatûallcgât’, îgnarumcp exterritum Gotarzem perturbât.) Caftigauimus,proturbat.

Necenim reftitere Armenij.) Scripticodicisleâio, refiftere,ideftrefiftebant, ■Paulopoftpro patefecit repofuimus patefecerat.

Potior^ Bardanes uifus retinendo regno.) Illic non eft adnexa partfculaque, et quiderat opus addere, quû breuitati Cornelianae magis côueniat earn abeflè. Exin ualidiftîmas præfeduras inuafit.) Hic locus meo iudicio reefte fuit cafti.. gatus,quum in feripto uolumine legatur inuifît,fcd perperam,

Etrccuperare Armeniam parabat,ni Vibio Marfo.) Hic uerbum parabat eft infultumpoftea,nam Tacitusfcripfit,EtrecuperareArmeniam,ni Vibio M.f.l. b.m.c.foret,id eft recuperabat. Teftatur id codex Budenfîs.

Adflumen Gynden, ) Illic, ad flumen Sinden,

Longinquam quancp afpernabantur.)Particulam quan^ errore librartj repetf cam induximus.

Nec ein cui^ ante Arfacidarö tributa illis de gêtibus parata.) Docuit regius Iv ber cóiuncftione ein expöcfta pro parata (cribcndfl par ta,fentêtiâqs legenda abflt;$ parêthefijhoc modo,quib.opes fuas teftabatur,nec cui^ ante Arfticidaru tributa illis de gêtib parta,regrcdit. Quan^ nihil mali fit, fi claufula parcthefi includat.

Etnonnullafallendifpe.)Hoceftlatendi,neresuidelicetdeprehenderetur, Funerepro Nam fellere pro latere fiepe reperiasapudhuncfcriptorê, quæ eft elegantiflimâ latere uerbihuiusfignificatio.Libro i^.Quæmutationeep Neronem fefellit.Libro i8. Non fallebat duces impetus militum,hoc eft non latebat.

Egreflibus adhærefcere.) Sic libro 15. de Nerone.Cuius ne modicos quidem egrelfus tolerarent.

Sub imbruinis collibus.) Scribit Tacituslibro 14, NeroriisapudSimbruina simMni ftagna diftumbentis idas fulgure dapes menfamcp fuifte difieëîâ, Quare feripfi. coHes mus hoc loco,fontes Simbruinis collib.dedult;ftos,hoc eft à Simbruinis collibus.

Etformæliteris Latinis.) Antiquiorleóio.Et forma literisLatinis.

Eodem anno Cheruicoru gens regem Romç petiuit.) Malim,Roma petiuit.

Nam fie fcribitlibro I J.Barbaros malle Roma petere reges habere.

lam^ apud proximos,iam longius clarefcere. ) Melius illic, lamcp apud proxi lt;nos longius clareicere.

Supracunâosextollatur») Cafti^auimus, attollatur. Item hoftâiin loco, ho, ftiliin

-ocr page 214-

ut

IN LIBRVM Xï

ftilt in foIo.Ruffum,poflêt extimefctpoffe extiniefcn

Auxilians K diu meritus.) Budenfis codex habetjcx diu meritis.

Cæterasnaues.)EmendauimuSjCaîterashauitim.Sic enim fubindc TaciWS’ quitur per genitiuum,ut quofdani mflitum,cunôis ciüium, refiduis nobiliSjP^^ quofdam milites,cundis ciuibus,refiduis nobilibus.È t Cic de fimilibus.

Quæmunia èC incertum an falfoiaôa uel ault;na.)Promunia(cripfimusni(m^gt; ÔC claufulam uel auôa deleuimus.Infra ex perlocutus,fecimus prolocutus- , In agro Machiaco.) Puto Mattiacos eum innuere.qui tametfi akeram ripam incolerenqtamei^rouinciales erant,SC Romanis parebant.Mox,Ôlt;foô£ re riuos. Forte meliusjcffodere riuos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Videtur mihi Videtur mihi ex lènatu.) Reftituimushunc locu é lib.Budenfi. Videturm*/* exfenatut ex lènatus.Hocaût dixit Claudius hominis uirtutescomendâs.Ex uirtuteeniö’ quifq^ gftimari debet, qug lui cultores regenerat.Mox adipilcerêt, pro adipiR^*^^, Qui Capitolio 8C ara Romana manibus eorundem proftratis.) Hic locus o*”

Clif's eft amp;nbsp;à nemine hacftenusintelledus.Regium exemplar habet, manibusƒ ' rundem per le fàtis. Puto germanam efle Taciti leóionem, ft quis pro per

Hanes aut proftratis,fcribat,parceretis. Eft autem manibus hic datiuus à manes iuingt;pf'’ animis defundorum. quomodo non uno loco Tacitus ufurpat libro ij.Inftfn®’ Sillanorum manes inuocare. Libro 2o.Damnatus(Ç Publius,amp; Sorani manit’*’’ fatisfaóum. In uita lulij Agricolæ. Si quis piorS manibus locus. Atc^ haïc dilt;3gt;‘’ non intelletfia hoc loco,oceafione errori caftigatoribus dedit.Praeterea fciendü^ hic apofiopeftn efte,qui Capitolio ÄS ara Römana,fubaudiend.potiti ^unt.N^^ƒ pronuncia quajfitiue iententia,amp;f erit lucidiflima. Quid ft memoria eorum inod' retur,qui Capitolio araRomanaCmanibus eorundem parceretisç’

Multo gaudio Cæfarisinibatur.) Cenforis habetmanifefteuolumen BudeH' le.Intelligitur autem Claudius Cæfàr.De quo narrationem iftam aulpicans tus fupra dixit. At Claudius matrimonq fui ignarus,amp;r munia cenforia ulurpa^^ Et lib.proxime lequenti. Quod porro honeftius Cenforiæ mentis leuamê,$âô‘' merecóiugê profperis dubijs^fociâçLoquiturde Claudio Agrippinadu(î^^ Summant Sed ne Silius fumma adeptus.) Scripfimus quod illic habebatur, fummâa«!^' adeptus ptus.lntelligitcç fummârerum.Siclib.fequenti,Summam(^R.P.agiobtelk'”'

DuminduftriacubiculQ principis occulitadulteros.)Corruptus locus eftN^^ quicquam hic minus lcribendum quàm uocabulum induftria. Exemplar regiui® hic crucicula notatû erat,ô^ uartjs lituris rafuris^ fœdatum. Videtur tarnen an» quior ledio fuifle:dum inclufum in cubiculum principis exultât; ôf poftea qüi® inferuitcum praepofitionem Iuperinlcripfit,adultero,idcç ceu uidetur propt^'‘ cxultandi uerbum. Opinor lÿnceram effè lelt;ftioncm,Dum inclufum,cubicul‘’''’ principis occultatjdedecusquidem illatum,Ièd.Mox,propinquolt;^confulatu,f® pofuimus,ac propinquo confjtem acrioribus confilijs pro acribus, paulo

Perftitit Narciffus^Sc Iblum id immutans.) Et particulam expunximus.

Cis Veôium Plancium.) Illic eft lèmper Plautius,

faratui nbsp;nbsp;Et caeteros fortunae apparatus.) Scripfimus,paratus.quod uerbum ulûrpan^

pe Tacitus.Vtfupra,Serui,liberti,paratusprincipisapudadulterum Jlebantnf' Libro tertio, Ventris Äf ganeæ paratusaflîduisfermonibus uulgati. Libro qu**'' to.Et columê partium Abdageîès gazam amp;nbsp;paratus regios adqcit. Item libro‘1' Parthi omiffb paratu inuadendæ Syriac.Libro ly.Studia militum iampridcmlp^ fucceflïonis,aut pâratu fecinoris affeôaucrat.Lib. i g. Igitur nauium,milituni,af' moru paratu ftrepere prouinciat, Eodem libro. Ita Vitellij paratus nolcebantnf*

Primum^ rei fiumentaria: præfeâum Twranum.) Scripfimus, Turam«^

-ocr page 215-

C A s T 1 G A T I o NES BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15Î

Adultoautumno.) Hoc €ft,mcdio ïam autumno.S/c libro fècundo.Sed æfta Aduîta te tam adulta,lcggt;onû aliæ itinere tcrreftri mhybcrnacula remfflàî. Annus in qua Mtumno tuor digcritur fpecies.Prima cuiufcp pars noua uocatur aut uiridis,fd eft l'mmâtu ræfecunda, adulta: tcrtia, præccps. Sic Marcellinusadultahyemedixitlibro 20. Adulu Adulta hycme dux, inquit, antedicftus Bononiâ uenit. Tacitus rurfum libro 17. hyeme fcditionem incipientcm,uocat necdum adultam.ltem libro 19. dixit adultam fto lt;ftcm.Donec,inquit,adulta nocfte,luna furgens oftenderet aCicSjfalIeret^. Rur/ futnlib.2i,dixit,Paffhis nondum adultis.Pro eoquod eft,quinonduminualue--rant.Quo fenfu libro tertio dixit, præualida dC adulta uitia.

Simulachrum uindemiæ per domum célébrât. ) Scripfimus cclebtabat.

Fcrunt Vectium Valentem. ) Deprehendimus in codice Budenft fcriptutn, terturim^ fcrtur.Id accipiendum imperfônaliter.Et bene habet lecftio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfonaliteir

Lucullianos in hortos. ) Miror quod illic hoc loco reperi, Fultianos in hortos. Sed paulo poft.LucuIIianis in hortis, illic rurfum icn'ptS, Lucianis. in libello dcregionibusurbis Romae,fit mentio hortorum Lucullianorum regionenona.

Difsimulando mctu.) Non me fugit hoc Latine eleganterq? dici pro dilsimu lando tnetuijftue ob metum diftimulandum. Sed tarnen in exemplar!fcripto ma nifeftelcgebatur,difsimulando metum.

Quanquamresaduerfæ confilium adimerent.) Illic eft eximerent. Necimz . probanda leôio. Nam eximere confiliû eft ueluti difFerre. Sed nbsp;eximitur,quod

adimitur. Sic libro decimotertio ♦ Quia difsimulationê nox Sc lafciuia exemerat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Largus Caccina.)Illic Largius Cæcina.Paulo poft*Et ad minas prorumpentê, kcliocodicisfcriptihabeterumpentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muattonem

Titiutn Proculucuftodem Silio ac Mefîàlinædat.) Sufpicor fcribendît,datG* Veâium Valentem ÔC côfefTum.) Particulam ÔC expunximus.Mox ex conz fcrjstradi.Malim trahi.

Solus Mnefter.) Caftigauimus, fblus M.Neftor. In ludicro libello de morte ■M.NfÂor Claiidij Cæfaris meminit huius Neftoris Seneca catalogum interfedîorum à Claudio recenfèns. Médius,inquit, eratinhaccanentium Neftor Pantomimus quem Claudius decoris cauà minorem fecerat. Sic enim illic fcripfimus, quum ante legcretur,nofter Pantomimus. Apparet autem ei caput amputatum fuiftè, longa ftatura præditum.Tacitushiftrionem uocat, Seneca Pantomimû.Mcz minit eius Ôi. Suetonius in uita Caligulae. Tacito quocß ôi. nobis pauloante eft memoratus.

Sponte an coadus tam magne peccauifïèt. )Repofuimus é uoluminc Buden fi, tam magna peccauiflèt.

Verterat pernicieminaccufâtorcm.) Caftigauimus,Verteratpernicies.Nam Verteratptf/ autores uerbumuertit abfolute nonunquamamp;l tarnen quafi in pafsiua fignifica niacsmacfH^ tione foliti funt ufurpare.Sic fupra.Seu forte lapfa uox in præfagiû uertit?Libro fatoretu fecundo, Aftuscp hoftium in perniciem ipfis uertebat.Libro quarto Quod afpe^ reacceptûadpræfens, moxfnlaudem uertit.Eodem libro paulopoft. Nam qua: faxo ftruuntur,fî iudiciû poftcrorum in odium uertitjpro fepulchris fpernüntur. Libro quinto. Adeo fàcinora atcp flagitia fua ipfi quocp in fupplicium uertcranr.

Vbi ui.10 incaluit.) Scripfimus, incaluiflèt. Et paulopoft, raptim in hortos progreftus.ltem,iugulo ac pecftori.Et infra,priuatis ac publicis locis.

Leuifsimumfaftigq eius.) Conijciolegendum, lætifsimo faftigt) eins, pro flagiffjs multis,flagittjsinultis.fiue uitqs inultis.Namexemplar regium habet tri ftitijsinultis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finis

-ocr page 216-

»4

P-lt; CORNELII TACITI AB EX-

CESSV DIVI A V G V S T !• ANNALIVM

liber VNDEClftiVS

A Aï Valenum Afiati’cubi’scofuIcrtijfutfïèqiJOii^ dam adulrerum n'us ctcdtdihpan'ter^ hortisin' hi’ans quos ille à Lucüllö coeptos inGgoi mago'^ ficêria cxcolcbac, Suillium accufandis utrifcp mi'ttit. Adiiingitur SoGbiusBn’tannici cduc^^ tor,qui‘per fpecicm beneuolétiæ monerct dium, caueri ui'm atqj opes priricipib, infenüä’ 1 pr^cipuum audlorem AGaticüintcrficiendiC^ ) fans non extimüHîcincôdonepopuli Roman* fatcn’jgloriatncç facinoris ulrro petere.clarum ex eo in urbe, dédira per uincias fama,parare iter ad Germanicos exercitus, quädo genitus Vienn^ multisetÔCualidis propinquitatibusfubnixus, turbare gentiles nationc^ promptu habcret. At Claudius nihil ultra fcrutatus^ciris cum militibusta** cri^fintu quatn öpprimendo bcllo,Crifpinû praetorfj præfcclû mifît:à quo rcperi**^ eft apud Baias,uinclist^ inditis in urbem raptus, neep data fenatuscop*^’ intra cubiculum auditur, Meftalina coram, amp;nbsp;Suillio, corruptione miliw^ quospecunia et ftupro in omni flagitio obftrieftos arguebat,cxin adulter**' Poppcæ,acpoftremum mollitiâ corporis obiedtante. Ad quoduidofil**** tio prorupit rcus,K intcrrogajnquit,Suilli filios tuos,uiru me efte fatebü^ turdngreftus^ defenßonem, cómoto maiorem inmodû Claudio, linæ quocß lachrymasexciuit: quibusabluendis cubiculo tgrediés.monr' Vitellium neelabi reum finerct. Ipfaad perniciem Poppeæ feftinat, rubf^** tis qui terrore carceris ad uoluntariam mortem propcllcrent, adeo ign^rö Cxfare.ut paucos poft dies epulantem apud fc maritu eins Scipionemp^' vifrlliKî hie ^rindlarcturjCur fine uxore difcubuiftetCatcp illefunrftam fato refpondeft*' omnia potc Scdconfultanti fuper abfolutionc Afiatici, flens Vitellius commemorâ*^ ratapuJ uetuftateamicitiæ,ut^ Antoniam principismatrem pariter obfcruaflêfl*’ K claudium dein percurßs AGatici in Remp. beneGcijä^recenticp aduerfus Britannia*^ militia, quæ^ alia conciliandæ mifericordiæuidebantur,liberum ci morf^ arbitrium permiGt;amp; fecuta funt Claudrj uerba in eandem dementia.He' tantibus dehinc quibufdam inediam amp;nbsp;lencm cxitö, remittere bcnefid'r*”

Titer^ cal AGaticüS ait : ufurpatis quibus infueuerat exercitationibus, lauto corpofj’ Wit« cpulatus, cum fe honeftius calliditateTiberfj, ucl impetu C-fispericurum dixiflêtjquàm quod fraude muliebri Si impudico Vitcllnff^ Vdffr. AßatL cadercc, uenas cxoluit, uifo tarnen ante rogo, iuftbc^ transferri parted,’J’ tienaf cxoluit aliam,ne opacitas arborum uapore ignis minueretur: tantum illi fccuritat*^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouifsi®^

-ocr page 217-

annalivm liber xi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115

nouifsimæ fuit. Vocantur poft hæc patres,pergiSuilh'us adderc reos équités Romanos illuftrcsjquibus Petra cognométu: At eau fa nccis,quod aterfub clan/ domûfuam M.Ncftorisôi Poppeæ cogrefsibuspræbuiflcnt. Verum no/ lt;lt;»o durnæquietisfpeciesaltcriobiccftajtan^ uidiflèt Claudium fpiccacorona euindtujfpicis retro conuerfis,ea^ imaginegrauitaté annonæ dixiftèt. Qui dampampincam coronamalbentibusfolijsuifam,atcçitainterpretatum tradidcre,uergentcautumno morte principisoftendi. Illud baud ambigit, qualicûcç infomnio ipfi fratriq^ perniciê allatam. Seftertium quindecies ÔL infigniapræturç Crifpino décréta. Adiecit Vitelliusfeftertium decies Soft bio,quod Britannicum præceptis.CJaudium côiîIqsiuuaret.Rogatusfen/ tentiam SC Scipio, cû idem, inquit, de admiflîs Poppeæ fentiam quod oês, putatemeidem dicercquod omnes: eleganti téperamento inter coiugalem amorem ÔC fenatoriâ neceftîtatem, Continuus inde ÔC fæuus aceufandis reisSuillius,multilt;^ audaciç eius æmuIi.Nam cundalegum 8i magiftratu ura muniain fe trabens princcps,materiam prædandi patefecerat.necquic/

quam publicæ mercis tam uenale fuit,^ aduocatorum perfîdiaiadeo ut Sa samius f^.R» mius iniîgnis eques Romanus quadringenris nummorum milibus Suillio datiSjSC cognita præuaricatione,ferro in domo eius incubuerit, Igitur incipi ente C.Silio confule de(îgnato,cuius de potêtia SC exitio in tempore memo c.silîui rabo,confurguntpatresjegem^ Titiam flagitant,qua cauetur antiquitus, Titi^ticx nequisobcaufam orandam pecuniam donumueaccipiat. Deinde obftre* pentibusbisquibuseacontumeliaparabatur,difcorsSuillio Silius acriter “ incubuit,uetcrum oratorum exempla referens,qui famam in pofteros præ/ miaeloquétiæ cogitauiftcntpuicberrimatalioquin SC bonarûartium prinz cipcm fordidis minifterqs fœdari : nec fidem integram manerc,ubi magni/ tudo quæftuum fpeëletur: quod fi in nullius mercedé négocia tueâtur,pau/ “ dora fore : nunc inimicitias, aceufationes, odia, SC iniurias foueri, ut quomo «-s do uis morborut^recia medentibus, fie fori tabes pecuniam aduocatis fe/ rat. meminiflènt T.Galbæ,C. Afinq,ÔC Meflâlæ, ac recentiorum Aruntq te ÔCEferniniad lùmmaprouedorû^incorruptauita ÔCfacundia. Talia diz cente confule defîgnato, confèntientibus alrjs parabatur fententia, qua lege repetundarum tenerentur ,cum Suillius,6C Coflutianus, SC cæteri qui non iudicium,quippe in manifcftos,fed pœnâ ftatui uidebât,circumfiftunt Cæ farcm,anteaôladcprecantes.Etpoftquâ annuit tacensjncipiunt.Quem ul et lum tantaluperbia efle, ut æternitatem famæ fpe præfumat f ufui SC rebus tt fubfidium præparari, ne quis inopia aduocatorum potentioribus obnoxi/ us fitmeep tarnen cloquentiam gratuito contingere,omitti curas familiäres, utquisfealienis negotrjs intendat. multos militia,quofdâ excrcendo agros « tolerate uitâ.Nihil àquoquam cxpeti,nifi cuiusfrudusanteprouiderit. Fa dlc Afinium,ÔC Meflalam,inter Antonium SC Auguftum bellorûpræmqs «

ml refertos

-ocr page 218-

Bé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. GORNELII TACITI

reffrtos, aut diduni familiarû hæredcs Efcrninosôê Aruntiosmagnijan^ if- mum induiflc:promptafibi cxepla quanris mercedibus P. ClodiusautC if- Curio concionari foliti Gnnfc modicosfenatores, qui à Rep.nulla niG pacH “ emolumcnta pcterenncogitarc plebe j qua toga cniteiccrct : fublatis ftu3io rum pretrjSsCtiam (ludia pcritura, ut minus decora. Hæc ita baud fruftr^ KithriJatet dióta ptinceps ratus, capiedis pccunqspofuit modu.ufq? ad dena (efterti* ÛIregnum quæcgrcfsi repetundaru tenerentur. Sub idem tempus Mithridatcsqût imperttafle Armenqs, amp;nbsp;ad prsefentiam Cæfarisuedtum memoraui,niö/ tbarafmanet tc Claudio in regnu remcauit,fifus Pharafmanis opibus.Isrcx Hybf/ risudem^ Mithndatis frater,nunciabatdifeordare ParthoSjfumma^i’” j^tjbanut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambigua,minoraGnecura haberi, Nam inter Gotarzis pleracp

Bardanes ( 9^^* necem fratri Artabano,cóiugicp ac Glio eiuspræparauerat, unde

tus eiusincæteros) acciuere Bardanem. Illeut cratinmagnisauGsproifl' ptus, biduo tria milia ftadiorû inuadit, ignarumc^ Si exterritû Gotarzf*” proturbat:necp cunlt;5latur quin proximaspræfedurascorripiat.folisSel^ cenGbus dominationé eius abnuétibus.In quos ut partis fui quolt;^ defedo res ira magis ex ufu præfcnti accêfus, implicatur obGdione urbis ualid^» amp;nbsp;munimentis obicéli amnis muroep Si comeatibus fîrmatæ. Intérim

Dahie tarzes Daharû Hyrcanorum^ opibus audlus bellum renouât, coadus^ V:^rcanißardanesomittereSeleuciäjBadrianosapudcäposcaftra contulit.Tun^ diflraólisorientisuiribusjamp;quonam inclinarcntinccrtis,cafus Mirhrid^^^ datus eQ occupandi Armeniam ui militis Romani ad excidenda caGdb'** ardua,Gmulcp Hyberoexercitu campos perfultante. Necenim reOftef^ Armcnrj, fufoquiprælium aufuserat Demonadle præfedlo. Paululuf” condationis attulit rex minoris Armenia: Cotys, uerGs illuc quibufdâpt'’ cerum, deinde liter is Carfaris cocreitus: amp;nbsp;cunt^a in Mithndatem atrociorem quam nouo regnocondoceret. At Parthi imperatorescutnp*'^ gnam pararent, fœdus repente iaciunt, cognirispopulariuminGdrjs.qu^ Gotarzes fratri patcfccerat: congrefsic^ primo cundlanter,deinde comr xi dexrras, apud airaria deum pepigcre,fraudem inimicorum ulcifci gt;nbsp;ipG inter fe concedere.Potior Bardanes uifus retinendo regno. At GoWf' Zes nequidæmulationis exifteret penitusinHyrcaniamabrjt,rcgreM Bardane deditur Seleucia feptimo poft defedlioné anno, non Gne dedeco' re Parthoru,quosuna ciuitas tamdiu eluferat.Exin ualidifsimas prarfedö^ ras inuaGt.öi recuperare Armeniam, ni Vibio Marfo Syriælegato bdluiö minitante cohibiiusforet.Atep interim Gotarzespœnitentiacocefsiregn*’ Si reuocantc nobilitate,cui in pace durius feruitium eft, contrahit copias.^ huiccôtraitum adamnêErindem,in cuius tranfgrcflù multû certato,perui cit Bardanes,profperiscp prçlrjs medias natiócs fubegit ad flume Gindef’ quod Dahas Arios^ difterminat. Ibi modus rebus fecundispoGtus.na^

-ocr page 219-

ANNAL IV H LIBER Xl


B7


Parthi quanquâ uiéloresjongi'nquâ milinam afpcrnabantur.Igi'tur cxtru/ dismunimétis,quibusopes fuas teftabatur, ncccuiquâ ante Arfacidarum tributa illis de gcntibus paratajtegreditutjingens gloria,atqj eo ferodor, ôC fubiedis intolerâtior.Qui dolo ante compofitojincautû uenationic^ inten/ tum inicrfecere primam intra iuuentam,fed daritudine paucosinter fcnum rcgum, fi pen'nde amorem inter populäres, nbsp;nbsp;metum apud hoftes quæfi/

uifict.Nece Bardanisturbatæ Parthorû res inter ambiguos quis in regno acciperctur. Multi ad Gotarzen indinabât, quidam ad Meherdatem pro/ km Phrahatis obfidio nobis datu.Deinde præualuit Gotarzes, potitusc^ regia,per fæuitiê ac luxum adegit Parthos mittcre ad principe Romanum occultas preces,quis permitti Meherdatem patrium ad faftigium orabant, lifdem confulibus ludi feculares oélingentefimo poft Romam conditâ, lkJi fecu quarto amp;nbsp;fexagefimo quàm Auguftus ædiderat fpedati funt. Vtriufque principis rationes prætermitto, fatis narratas libris quibus res imperatoris Domitiani compofui. nam is quoç^ ædidit ludos feculares. qscp intentius Domitiani im affui facerdotio Quindecimuirali præditus,ac turn prætor.quod no iadan/ peratorit tiarefero, fed quia collegio quindecimuirûm antiquitüs eacuraîK ma/ Tadtusfacer/ giftratuspotiftîmum exequebâtur officia cæremoniarum. Sedente Clau dotiiiguindé^ dio Circenfibus ludis, cum pueri nobilesequis ludicrum Troiæ inirent, in/

tercpeosDntannicusimperatoregenitus, amp;nbsp;L. IJomitiusadoptionemox ram^fubDo/ in imperium amp;nbsp;cognomentum Neronis adfcitus,fauor plebis acrior in Do mitiduo fnit'um loco præfagq acceptuseft, uulgabatur«^ affuifleinfantiæ eiusdra/ Britanntcus cônes in modum euftodum, fabulofa 8i externismiraculisaftimulata.nam cLiwp./; ipfebaudquaquam fui detra(ftor,unamomnino anguem incubiculo ui/ fam narrare folitus eft.Verum inclinatio populi fuper erat ex memoria Ger manici, cuius ilia reliqua foboles uinlis : Si. matri Agrippinæ miferatio au/ gebaturob fæuitiam Meffalinæ,quæ femper infefta y Si tunccommotior,

quo minus itrueret crimina Si acculatores, nouo flC turon proximo amore diftinebatur.Nam in C.Silium iuuentutisRomanæ pulcherrimum itaexz arferatjutluliam Syllanam nobilem fœminam,matrimonio eiusexturba/ ret,uacuo^ adultero potiretur.Necj; Silius flagitrj aut periculi nefeius erat, fed certo fi abnucret cxitio,S{ nonnulla fallendi fpe, fimul magnispræmijs operiri futura. Si præfentibus frui pro folatio habebat. Ilia non furtim, fed multo comitatu uentitare domum,egrcflibus adhaztefeerejargiri opes,ho/ norcs:poftremo uelut translata iam fortuna, feruijiberti ,paratus principis apud adulterum uifebantur. At Claudius matrimonii fui ignarus,6i mu claudiuf niacenforiaufurpans, theatralcm populi lafciuiam feueris diclisincrepuit, niacenforia quodin P.Pomponiû confularë,iscarmina feenæ dabat, int^ fœmioas illu nfurpans ftres probra iecerat. Et lege lata, fæuitiam creditorû cohercuit, ne in morte parentum pecuniasfilijsfamiliarum fœnori darét. Fontesc^aquaruSim/

m 5 bruinis

-ocr page 220-

BS


CORNELII TACITI


simMni bruinis collib. deduólos urbi i'ntulic. nouas h'tcraru formas cüßct gauittp,cópcrto Græcam quocp litcraturâ non (îmul cœptam abfolutâ^; liters- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pgf figuras animaliu Aegyptfj fenfus métis effingebât, amp;antiqui^^

mamonimentamemoriæ humanæimprefla faxiscernuntur, Si litcrarû^^ Gr^ecdlite^ metinucntorcsperhibent. IndePhœnicas quia mari præpollebâtintiilii’^ ratura Gvxcix, gloriam^ adeptos, tanquam repereririt quæacceperant-QuipP^ ^Aegyptij fatna cft Cadmum clafïè Phœnicum uecîtum rudibus adhuc Græcor'^'^

Cecropcm Athenicnfcm,ud^^' Phœniccs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thebanu,amp; temporibus Troianis Palamcdcm Argiuum metnorât»

cadmui fcxdcdmlitcrarumformaSjmoxaliosacpræcipuum Simonidero cætef^l Cecrops reperiffe. At in Italia Etrufei ab Corinthio Demarato, Aborigines de ab Euandro didicerunt.Etformælitcris Latinis,quæ ucterrfmis

Palamedcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis quocB paucæ primû fucrc,deindeaddita; funt. Quoexet®'

gt; DfWdrdftM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r»ii. «

Puander P'® Glaudiustrès literasadiecir, quæ uiui, impcntantceo, polt oblitcraw’ aipiciuntur etiâ nunc in ære publicandis pJebifeitis per fora ac templa fîxo-Arufpicet R-Cttulit deinde ad fenatû fuper collegio arufpicum, ne uetuftiilima liæ difciplina per defîdiam exolefeeret: fæpc aduerfis Rcip.temporibusac^ tiSjquorum monitu redintcgratascærimonias Si in poiterum redtius

Ethrufd tasîprimores^ Ethruriç fponte autpatruttî Romanoru impulfu rctinuiiï^ fciétiamjK in tamilias propagaile: quod nunc fegnius fieri publica circa bo nas artes focordia, Si quia externas fuperftitiones inualcfcant : Si Ixta dem in præfcns omniaTcd benignirati dcüm gratiam rcfercndam,nerni’^ facrorum inter ambigua cuki, per profpera obliterarentur. Fadtum exc“’ * fcnatufconfuktiiuidcrent pontificesjquæ retinenda firmandat^ arufpicut”’ cbcrufci Eodcm anno C herufeorum gens regé Roma petiuit, amiflïs per ioteP na bella nobilibus, Si uno rcliquo ftirpis regiæ, qui apud urbé habcbaWi'’ italut nomine Italus.Paternum huic genus èFlauiofratre Arminrj. Mater ex tumero principe Cattorum crat.ipfc forma decorus Si armis cquisi^ in p^' trium nofirumqï morem exercitus.Igitur Cæfar,audlum pecunia,adtli''^ ftipatoribus, hortatur gentile decus magno animo capefifcre. Ilium primU Romæortum,nccobfidem,fed ciuem,ire externum ad imperiu. Aeprit”-lætus Germanis aduentus, atep eo magis, quod nullis difcordijsimbuW^ pari in omnes ftudio ageret:celebrari,coli, modo comitate Si tcmperâtiai^ nullt inuifam,fçpius uinolcntiâ ac libidines grata barbaris ufurpans.lamç apud proximos longius clarcfccre, cum potentiâ eius fufpedlantes quifa^ diionibusflorucrant,difccduntad conterminos populos, ac tcftifi'cantun adimi ueteré Gcrmaniæ libcrtaté,amp; Romanas opes infurgereiadco ncfflij nem rjfdcm in terris ortû qui principislocûimpleat, nifi exploratorisFIauil progenies fupra cundtos attollatcFruftra Arminiû præfcribi: cuius fi fibs hoftili in folo adukus, in regnu ueniflèt, pofle extimefei, infetitû alimonia, feruitio

-ocr page 221-

ANNALIVM LIBER XI

gt;

I

I '

i ■

i.

1 ‘

• ?

I gt;

I ;

i

I

i

1

I

I

I

/

)

»

»

fcfuitiojcultu,omnibus cxtcrnis.at (i paterna Italo mens efTct, non aliu in/ fenfîusarma contra patriâ acdeos penates, quam parentes ciusexercuiirc» Hisatc^ talibus magnas copias cocgcre. Ncc pauciores Iralum fequeban/ tur.non cnim irrupiGcad inuitos,fed accitu memorabat.quando nobilitatc cætcrosanteiret, uirtutem experirentur, an dignu fe patruo Armmio, auo Arw«/«« Catumero præberct.ncc patré illi rubori cfTcjquod fidcm aduerlus Roma/ nosuoletibus Germanis (umpta nunqua omifillct. falfo libertatisuocabu lum obtendi ab tjs qui priuatim degenercsgt;in publicu exitiofbnihil fpei,nifi per difcordias habeant. Adftrepebat huicalacreualgus: ÔC magno inter Barbaros prælio uicftor rex, dchinc fecuda fortuna ad fuperbia prolapfus, pu!ftiscç,acrurlus Langobardoru opibus rcfclt;ftus,per læta per aducria res Cherufcasaffliólabat. Per idem tempus Chauci nulla difienfione domi, amp;morteSanquinii alacres.dum Corbuloaduentat,inferiorem Germania incurfaucre,duce Gannafco, qui natione Caninefas auxiliaris amp;nbsp;diu meri/ ,„curfAnt lus,poft transfuga,leuibus nauigrjs prçdabundusjGallorû maxime oram Gannufiw uaftabat, non ignarus dites amp;nbsp;imbelles effe. At Corbulo prouinciâ ingref/ quot;'»'•M fus,magna cum cura Si mox gloria,cui principiû ilia militia fuit,triremes al/ uco Rheni, cæteras nauiû, ut quæcp habiles, per æftuaria Si follas adegin lintnbus(^ hoftiû deprefsis Ô! exturbato Gannafco,ubi præfentia fans co/ pofita funt, legiones operum Si laboris ignaras, populationibus lætantcs, Uetercm ad morem rcduxit, ne quis agmine decederet, nec pugnâ nifi iuf/ fusiniret.ftationes,uigiliæ, diurna noófurnat^ munia in armis agitabâtur» Feruntep militem quia uallum non accindus, atq? alium quia pugionc tan tum accindus foderet,raorte punitos.quç nimia Si incertum an falfo iadai originem tarnen èfeueritate ducistraxerc.intentumcpSi magnisdelidis inexorabilem feias, cui tantum af^critatis etiam aduerfus leuia credebatur. Cætcrum is terror milites hoftes^ in diuerfùm affecit. nos uirtutem auxi/ musjBarbari ferociam infregere. Et naho Frifiorum per rebellionem ela/ de L. Apronti ceptâ infenfa, aut male fida, datis obfidibus confeditapud agrosàCorbulonedefcriptos. Idem fenatu,magiftratus,leges impofuit. Acneiuftacxucrent,prændium inde muniuit,mifsis qui maioresChaucos

ad deditioné pellicerent,nmul Gannafeum dolo aggrederentur.Nec irritæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w4/

autdégénérésinfidiæ fucrc aduerfus transfugam Si uiolatorcm fidei. Sed cæde eiusmotæChaucorû mentes,amp; Corbulo feminarebellionispræbc/ bat,utlæta apud plcrofcp.ita apud quofdam ftniftra fama,cur hoftem con ciretT aduerfa in Rempublicâ cafura î cum profpcrè egiflet, formidoloAm paci.uirû infignem,ôi ignauo principi prçgrauê.ïdeo Claudiusadeo noua in Germanias uim prohibuit,ut referri prçGdia cis Rhenû iubcret.Iâ caftra in hoftili folo molienti Corbuloni,hæliteræ reddunf.Ille re fubita quan^ multa fîmwl offunderentur,metus ex imperatorc,contemptio ex barbaris»

' m 4 ludibiiura^

-ocr page 222-

140 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

ludi'bnum apud focioSjnihil aliud prolocutus, nbsp;nbsp;beatos quofda duces nbsp;nbsp;|

manos,fignum receptui dédit. Ne tarnen miles otiû exueret, inter Mofat’’ Tolfdinter Rhcnumt^triûôCuigintimilliûfpaciofoflamproduxic,quaincerta Rhenu□ctarcntur.infîgma tarnen triumphiindulfît Cæfar,quamuis bellum; cur^t^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muko poft Curtius Rufus eundem honoré adipifcit,qui i” ’

fut Coriuio 3gro Mattiaco reclùferatfpecusquærendis uenis argenti : unde tenuisf ni fuccejfor lt;ftus,nec in longum fuir : at legionibus cum damno labor, amp;nbsp;fodere riuo^’ [ Mattiacut quæ^ in aperto grauia, humum infra moliri.quis fubaétus miles, K '

plures per prouincias fimilia tolerabantur, coponit occultas literas noniia^ f exercituum precantiuimperatoremjUtquibuspermifTurus eftètexercitü^’ çurtijgenus triumphaliaante tribueret.Deorigine Curtfj Ruiîquem gladiatore

tum quidam prodidcre,nccp falfaprompferim,ôi uera exequipudet.Poft' quâ adoleuit, fedtator quæftoris cui Africa obtigerat, dum in oppido A“' rumento uaeuisper medium diei porticibus fecretus agitat,oblata ei muliebris ultra modum humanû,amp; audita eft uox:Tu es Rufe,qui in ba^ prouinciam pro confule uenies. tali omine in l{3em fublatus, digreflûs^“’ urbem,SClargitioneamicorum,fimuIacriingenio5quæfturam, ÔC moxo^' biles inter candidates præturâ principis faffragio aflcquitur,cum hifeeu^^^ bis Tiberius dedecus natalium eius uelauiftct, Curtius Rufus uidetur mil’* -ex fe natus.Longa poft hæc feneéla, Si aduerfus fuperiores trifti adulati®' ncjarrogansminoribus,inter pares diftïcilis,confulare imperium,triuwpb* inGgnia.acpoftremo Africam obtinuit,at(^ ibidefundus fatale præfagi** impleuit. IntereaRomæ nullis palàmnccçcognitismoxcau(js,Gn^{’ cn.Nouiuf ui'us eques Romanus, ferro accintftus reperitur in cœtu falutantium pHa^*' Æpoftquàm tormentisdilaniabatur.defeNouiuscôfciosnon«^ gUfü^ori^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occultans. lifdem confulibus P.Dolabella cenfuit

culum gladiatorum per omnes annos celebrandum pecunia eoru qui 9”^^ fturam adipifeerétur. Apud maiores uirtutis id præmium fucrat, cundtW eiuiüm,G bonis artibus fîderent, licitum petere magiftratustac ne ætas q^*' dem diftinguebatur, quin prima iuuenta confulatum ac dieftaturas inif^at' QKifÄor« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæftorcs regibus etiâ tum imperantibusinftituti funt,quod Icx cur’^

gt; taoftendit ab L.Bruto repetita. Manßt^confulibuspoteftas deligcao’’

donee eum quoep honorem populus mandaret,créatif primum Valerias Pofthumius Aemylius Mamercus lxiii anno poft Tarquinios exadtoSi । ut rend militarem comitarentur. Dein glifcentibus negocijs, duo addiri Romæ curarent.Mox duplicatus numerus, ftipendiaria iam Italia,Siaccf' dentibus prouinciaru ueeftigalibus. Poft lege Syllæ uiginti creati fuppk“® fenarui,cui indicia tradiderat. amp;nbsp;quanquam équités indicia recupcrauiifeaf’ quæftura tarnen ex dignitate candidatorû,aut facilitate tribuentiû grawiW concedebatjdoncc fententia Dolabellæ uelut uenûdaretur. A Vitdlio

-ocr page 223-

ANNALIVM liber XI’-


141


Vipfano confufibiis,cum de fuppkndo fenatu agitarewf, pnmorcs^ Gal liæ quæ comata appellatur, fœdera Si ciuitatem Romana pridem aflccuti, Gdßia co^ iasadipiCcetidorûinarbehonoramexpeterétimaltascafaperreuariuscp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rumor, amp;nbsp;lluciq s diucrHs apud pnncipem certabatur, afTeuerantium, Non àdeoægram Italiam,ut fenatu fuppeditare urbi fuç nequirenfufifecifle olim tonor« indigenasconfanguineispopulis, necpœnitereueterisReip. Quin adhuc ccltis dandH ftiemorari exempla, quæ pnfcis monbusad uirtute Si gloria Romana in/ doles prodiderit. An parum quod Veneti Si Infubres curia irrupcrint, nifi ïoetusalienigcnarûuelut captiuitasinferaturCquem ultra honoré refiduis nobiliumC aut fi quis pauper è Latio fenator foretC oppleturos omnia diui/ tesillos,quorûauiproaui^ hoftilium nationu duces exercitusnoftros fer/ ro igni^ ceciderint, diuia luliura apud Alexiam obfederint.Rccentia hæc, quid il memoria eorum inoriretur,qui Capitolio ÔJ ara Romana manibus VjWeA«„o eorundem proftratis. fruerentur fane uocabulo ciuitatis:in(jgnia patru,de/ coramagifiratuum neuulgarent. Hisatcp talibus baud permotus Prinz' cepSjCtiam ftatim contra di(feruit,amp; uocato fenatu ita exorfus efl. Maio resmei,quoruantiquifsimusClaufusorigineSabina,fimulinciuitateRo/ ” manam amp;nbsp;in familias patricioru adfcitus eft,hortantur uti paribus conGlqs Remp.capeflam,transferedo hue quod ufquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucrit.Necp enim ”

ignorolulios Alba,Coruncanos Camerio,PorciosTufculo: fiCneuetera ” fcrutemur,Ethruria Lucaniacp Si omni Italia in fenatum accitos.Poftremo ’» ipfamad Alpes promotam,ut non modo (inguliuiritim, fedterrægen/ ’» tes(^ in nomen noftrum coalefcerent.Tunc folida domi quies, amp;nbsp;aduerlus ” externa floruimus,cumTranfpadani in ciuitatem rccepti,cum fpeciededu/ »» ftarum per orbem terrç leoionum,addit;sprouincialium ualidifsimis,feflo » itnperiofubuentum efl. num pœnitet Balbos ex Hîfpania, nec minus in/ ” ■ lignes uiros è Gallia Narbonenfi tranfiuifle C Mancnt pofleri eorum, nec ” amore inhanc patriam nobis concedunt. Quid aliud exitio Laccdæmo/ ” nijsÔJ Athenienfibusfuit, quanquam armis polieret, nifiquod uidlospro ” alienigenis arcebant At coditor noftri Romulus tantum fapientia ualuit, ■»’ ut plerofcp populos codem die holies,dein ciucs habuerit. Aduenç in nos ■” regnauerunt. Libertinoru filqs magiflratus mandati,non ut pleriq^ fallun/ tur,reces,fcd priori populo faélitatû ell. At cum Senonibus pugnauimus. fcilicet Volfci Si Equi nunquam aduerfam nobis aciem inllruxereCCapti à ” Gallis fumus, fed Tufeis obfides dedimus, amp;nbsp;Samnitu iugu fubiuimus.

Attamen fi cunélaBella recenfeas, nullum breuiore fpacioquam aduerfus ” Gallosconfcdum-continua inde aefida pax. lam moribus,artibus,affinp tatibus,noflris mixti,aurum 8i opes fuas inférantpotius,quam feparati ha ” beant.OmniaP.C. quæ nuncuetuftifsimacredunt,noua fucre.plebei ma ” giftratus poll patricios,Latini poft plebeios, cæteraru Italiæ gentium poft

Latinos

-ocr page 224-

14^

P, CORNELII TACITI


» Latinos.Inuctcrafcct hoc quocp. Si quod hodie cxemplis tucmur,inter ^dui cmpla erit. Orationcm principis fccuto patrum cofuito, primi Edui torum in urbe ius adepti funt. datu id feederi antiquo, Si quia foli Gallofjj fraternitatis nomen cum populo Ro.ufurpant. Ii'fdem diebus in nuiner^ patricioruafeiuitCæfar uetuftifsimu queme^ èfenatu, autquibusclarip^ rentes fueranr,paucis iam reliquis familiarum quas Romulus maiorum»

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L-BrutusminorumgentiuappelIauerâtjexhauftisctiâquasdiôtatorC^'

far lege Cafsia, amp;nbsp;princeps Auguftus lege Senia fublegere, Læta^ ha:ci‘’ R.P.munia,multo gaudio Cenforis inibatur. Famofos probris quo na^ modo fenatu depelleretanxius, mitem Si, recens reper tarn quandam eX‘lt;^ ueritate prifea raiionem adhibuit : monendo, fecu quifc]^ de fe confultar^^’ peteret^ ius exeundi ordinis. facilcm eius rei uenia. Si motos fenatu, cufatos fimul propofiturû: ut indicium cenforu ac pudor fponte cedenttoa’

Viter[endtuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgnominia mollirent. Ob ea Vipfanusconful rettulit, patrei^

fenatus appellandu eflè Claudium. quippe promifeuu patris patriæ cogf^ mentummoua in Remp.merita non uf] cans uocabulis honorada. Sed cohibuit confulcm ut nimiu aflentantem. condidit^ luftru,quo cenfa uiiirScondit cim'un, l X V1111 centenaSi c xl i m millia. Isqpillifinisinfeitixergî domum fuam fuit, hand multo poft, flagitia uxoris nofeere ac punireada' Mf/fdlwrfn«/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deinde ardefcerct in nuptiasinceftas. Iam Meffalina facilitatead'

tgt;tura . IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libidines proflucbat,comab'

rumpi difsimulationem etiam Silius, fine fa tali uæcordia, an imminentiu'” periculorum remedium ipfapericula ratus urgebat.quippe no eouentun’’ ut fenedam principis operirentur. infontibus,innoxiaconfilia:flagitijsn’a nifeftis, fubfidium ab audacia petendum. adefle confeios paria metuenteS! fe cclibem,orbum,nuptrjs. Si adoptando Britannico paratum, manfurat” eandem Meflâlinæ potentiam,addita fccuritate, fi præuenirét Claudwn’» ut infidijs incautum, ita iræ properu.Segniter hæ uoces acceptæ,non anio' reinmaritum, fedncSiliusfummam adeptus,fperncret adulteramgt; 1^^' lus^ inter ancipitia probatum .uen's mox pretrjs æftimaret. nomen tame*' Exinfamia rnatrimonq concupiuitobmagnitudinem infamiæ,cuiusapudprodigo^ ffolnptaf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoluptas eft.Nec ultra expedlato, dum facrificq gratia Clau/

dius Hoftiam proficifeeretur, cunda nuptiarum folennia célébrât. Hajd fum ignarus fabulofum uifum iri, tantum ullis mortalium fccuritatisfui»« in ciuitatc omnium gnara Si nihil reticente, nedum confulem defignatutn cum uxore principis,prædiôla die, adhibitis qui obfignaretuclutfufcipito dorum liberorum caufa cóueniffetatc^ illam audifte aufpicu uerba, fubift^» facrificaifeapud deos,difcubitum inter conuiuas,ofcula,cóplexus, nodem deniep adlam licentia coniugali.Scd nihil compofitu miraculi caufa,ueruffl audita fcripta^ lenioribus tradam.Igitur domusprincipis inhorrucrat.ma xitnelt;?

I-

-ocr page 225-

ANNALÎVM tIBEft. Xî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14#

ïtirtiei^ quos pênes potêtia,8i ß res uerterent, formido, no îam fccrc ris cob loqutjsjfed aperte fremereîdum induftria cubiçuliî pn'ndpi's occuh't adulte/ tosjdedecüs quidé illatum ,fed excidium procul abfuilîeînunc l'uüenê nobi? lem digniiate^formajuueta, acpropinquoconfulatu raaiorê ad fpem acettî gi- nec em'm oceukum quid poft talc matrimonium fupereftèt. fubibat (îne dubio metuSireputâtes hebeté Claudiu Si uxori deuinduj multasi^ mot? tes iufïu Meftaîinæpatratas. Rurfusipfa facilitas imperatoris fîduciam da batjfi atrocitate criminis præualuiftênt, pofte opprimi damnata antequatn ream.Sed in co diferimê ucrti,fî defenfto audiretur, ut^ claufæaurcsetiam confitenti forent. Ac primo Califtus iam mihi circa mörtem Cæfaris narra tuSjSiAppianæ cædismolitor Nardftus, flagrantifsimac^ eo tépore orat tia Pallas agitauere,cum Meftâlinam fecretis minis depclierentamorcSilq, cunâa alia diftimulantesîdcinde metu ne ad pernicié ultro traherenfjdeft/ ftunt,Pallas per ignauiâ, Califtus prioris quoc^ regiæ peritus, Si potentiâ tautisquàmacrioribusconiîlfjstutiushaberi.perftitit Narciftus,folumid immutans,nequo fcrmoncpræfciam criminis Si aceufatoris facerct.Ipfead occaiîonesintentusjongaapud Hoftiam Cæfaris moraduaspellices,qua/ rum iscorpori maxime infueuerat,largitioneacpromifsis, Si uxore deietfta pluspotentiæoftentando perpulit defationê fubire. Exin Calphurnia (id pellici nomen ) ubi datum fccretum, Cæfaris genibus prouoluta nupfifte Meftalinam Silio exclamat: fîmul Cleopatram quæ idem operiens adfta/ , batj an comperiflet, interrogat:atc^ ilia annuentc,cieri Narciftum poftulat, Isueniam in præteritum petens, qüod ci cis Vedium Plancium diftîmula^ üiflct,nec nunc adultcria obicôlurum ait,ne dornum,{êruitia,ôi cæterosforz tunæparatus repofeeret, frucrcturimoqsôircddcrctuxoremrumperet^ tabulas nuptiales.an diftîdlum,inquit, tuum nofti'Tnam matrimonium Si/ lij uidit populus, Si fènatus Si miles, ac ni propere agis gt;nbsp;tenet urbem mari/ tus.Tum potifsimum amicorum uocat jprimume^ rei fumentariæpræfe/ «ftum Turranium, poft Lucium Getam prætorianisirnpofîtum, percun/ 'Twtmwt tftatur.Quibus fatétibus, turn certatim cæteri circumftrepunt,iretin caftra, fîrmaretprætoriascohortes,fccuritatiantequam uindiôlæ côlûleret.Satis conftat eo pauore offufum Claudium,utidétidem intcrrogaret,an ipfe im/ peril potensCan Silius priuatus eftetCAt Meftalina non alias folutior luxu, adulto autumno fimulachrum uindemiæ per domu cclebrabat, urgeri pre/ a»/ la,fluerelacus,ôi fœminæpellibusaccinôtæ aftultabant,utfacrifîcantcsucl infanientes Bacchæ.Ipfacrinc fluxo thyrfum quatiens, iuxta«^ Silius hede ra uindlus.gerere cothurnos,iacere caput, ftrepéte circum procaci choro.Fé runt Vcótium Valentem lafciuia in præaltam arboré cónifum,interrogan/ tibusquid afpicere^refpondiftèjtempeftatem ab Hoftia atrocem: ftue coc/ perat ea fpecies,feu forte lap fa uox in præfagium uertit, Nó rumor interea.

-ocr page 226-

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELII TACITI

fed undicp nuncq inccdût, qui gnara Claudio cud:a,amp; uenire promptu uli’ oui afïcrrent. Igitur MeHalina Lucullianos in ortos, Silius diflîmulado tu,ad muniafori digrcdit.Cæterispanîm dilabentibus,affuefe céturiotieS. inditacpfuntuincula,utquisrcpencbatur{n publico autperîatebras.Men^ lina tarnen quanquam rcsaducrfæ côfîlium adimerent,ire obuiam, ôi afp'^ ci à tnarito,quod îæpe fubfidium habuerat, baud fcgniter intendit,iuW ut Britannicus ôd Odlauiain coplexum patris pergerent. Et Vibidiatnuif' ginum Veftalium ueturtifltmâ orauit, Potißcis maximi aures adiré, ckw^ tiam cxpetcre.Atcp interim tribusomninocomitantibusCid repentefoli«'' dinis erat)fpacium urbis pedibus emenfa, uehiculo quo purgamenta orto^ rum eripiutur, Hoftienfem uiam intra^nulla cuiufquam mifericordiajqi”^ flagitiorum deformitas præualebat. Trepidabatur nihilominus à Cæfar^ quippe Getae prætort) præfeôlo baud fan's fidebat,ad boneda feu prauaa* xta leui. Ergo NarcifTus aflumptis quibus idem metus, non aliâ fpem inco' lumitatis Cæfaris affirmât, quàm fi ius militu uno illo die in aliquem liber' torum transferrct,fe^ offert fufeepturum. Ac ne dum in urbem uchitura“^ pœnitentiam àL. VitelIio.P. Largo Cæcinamutarctur.ineodem geftanii ne federn pofeit fumitc^.Crebra poft bçc fama fuit,inter diuerfas princip'® uoccs, cum modo ineufaret flagitia uxoris,aliquando ad memoriam conin' gfi,ôd infantiam liberorum reuolueretur, non aliud prolocu turn Vitelliuf’ quàm ô facinus,ô fcelus.Inftabatquidem Narciffusapcrireambages,ô^‘’^ rîcopiam facere,fcd non ideo pcraicit^quin fufpenfa Ôdquôducercntunf' clinatura refponderet, exemplo^ eius Largus Cæcina uterctur.ôd iam cra^ in afpedu Meffalina,clamitabatt^ audiret Odauiç amp;nbsp;Britannia'matrff”’ cum obftreperetaccufator,Silium Si nuptiasrcferens:fimulcodicilloslib' dinum indices tradidit,quibus uifus Cæfaris auertcret.Ncc multo poftu^^ bem ingredienti offerebantur cômunesliberi,nifi Narciftus amoucrireS iuftîflct Vibidiam depellerenequiuit, quæmultacum inuidia flagiraretjf*^ indefenfa coniunx exitio daretur. Ergo auditurû principcm, amp;nbsp;fore diluen^ di criminis facultatem rclponditJret intérim uirgo Si facra capefferet,Mir'^ inter bæc filentium Claudrj.Vitelliusignaropropior. Omnia libertoobÇ' dicbant.patefieri domû adulteri,atcp ilTuc deduci imperatoré iubet. Aep^*' mum in ueftibulo effïgicm patris Silq cofulto fenatus abolira demondr^r' Turn quicquid habitû Neronibus Si Drufis,in prccium probriceflînê'*'’' cenfumt^ôC ad minas prorumpentê,caftris infert,parata cócionemiliW’^^ pud quos, præmonente Narciffo,pauca uerba fecit.nam Si fi iuftum dolo' rem ,pudor impediebat. Cobortiû clamor dcbinc côrinuus, nomina reorti Si pœnas fiagitantiû.-admotus^ Silius tribunali no defrnfioné, no moraS tcntauit,prccatus ut mors acceleraret.eadcm coftâtia et illuftres équités Ko manoscupidos raaturænecisfecit.Titiû Proculûcuftodé SilioacMeiw

lina:

-ocr page 227-

ANNALIVM liber XI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

Iinædat, K indicium ofFerentem, Vcólium Valente confeiTum, amp;nbsp;Pompe/ ium Vrbicum.ac Saufellum Trogum ex coCcrjs tradiad fupphaum iubet* Decius quo(^ Calphurnianus uigilu præfedus, Sulpicius Rufus ludi pro/ curator,luncus Vergilianus fenator, eadem pœna affedi.folus M. Neftor M.Nf/îor contatione attulit,dilaniata uefte damitans afpiceret uerberum notas,remi/ nifceretur uocis qua fe obnoxium iuflis Meftalinæ dediftet. Alijs largitione . aut fpei magnitudinc, fibi ex neceftitate culpam :ncc cai^ ante pereundum fuiflc,(îSiliusrerûpotirctur, Commotûhisamp;pronum ad mifericordiam Cæfaremperpulereliberti,netoti'nuftribusuirisinterfedtis,hiftrionicôfuz Icretur: fponte an coatftus tarn magna peccauiftet, nihil referre. Ne Trauli quidcm Mótani equitis Romani d^efeniîo rccepta eft* is modefta iuuenta, fed corpore infigni,aCcitus ultro,noólem^ intra unâ à Mcflâlina proturba tuserat,paribuslafciuqsad cupidinem ôi faftidia.Suilio Cefonino,amp;: Plau n, LatcrMt tio Latcrano mors remittitur : huic ob patrui cgregium meritu,Cefoninus uitijsproteclus cft tanquâ in illo fœdiflimo cœtu paflus muliebria.Intérim Meflàlina Lucullianis in hortisprolatareuitâ,componerepreces,nonnulla fpc,S{ aliquando ira tanta inter extrema fuperbia agebat.Âc ni cædem eius NarcifluspropcrauifTetjUcrteratperniciesin accufatorem. Nam Claudius domum regrcflùs,ôi tcmpeftiuis epulis delinitus, ubi uino incaluiftet,iri iu/ bct nunciahcp miferæChoc cnim uerbo ufum ferunt)diccndâ ad caufam po fteradicadeflet.Quod ubi auditû,amp; languefcere ira,redire amor,ac fi con/ tarentur,propinqua nox, Si uxorrj cubiculi memoria timebantur, prorupit Narciflus,dcnunciat^ centurionibus Si tribuno qui adcrâtcxcqui cædem, itaimperatorêiubere.cuftos exador èlibertisEuodusdatus.Is^ raptim in hortos progreffus,rcpcricfufam humi, aflîdeiite matreLcpida:quæ floren ti filiæ haud cocors,fuprcmis eius neceftitatibns ad miferationê euidla erat: fuadebatep ne pereuftorê opperiretur: tranfifte uitam, neep aliud nbsp;nbsp;morte

dccusquærendu. Sed animo per libidines corrupto, nihil honeftû incratgt; bchrymæc^ ôi queftus irriti ducebantur. T um impetu ucnicntiu pulfæ fo res,aftitit tribunus per filentiu,ac liber tus increpans multis ac feruilibus pro bris.Tuncprimu fortunam fuâ introfpexit, ferrum^ accepit, quod fruftra iuguloacpedori per trepidationê admouens,i(ftu tribuni transfîgitur.cor/ pus matricoceflum. Nunciatume^ Claudio epulanti perifTe Meflàlinâ,no diftinftofuaan aliéna manu:necillcquæfiuit,popofcit(^ poculum,Si folita conuiuio celcbrauit.Nc fecutis quidem dicbus,odrj,gaudq, iræ,triftitiæ,ul/ lius deniqî humani affedus figna dedic,non cum lætantes aceufatores afpi cetet,non cum filios mœrentes. luuitcp obliuioné eius fenatus,cenfendo no men ôi effigies priuatis ac publiais locis demouédas. décréta Narciftd qux/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ftoria infignia.leuiffimiâ faftigq eius, cû fecûdum Pallantê Si Califtum age ret.honefta quidem,fed ex quibus deterrima orirentur,flagitqs inultis.

n Beat!

-ocr page 228-

146 BEATI RHENANI IN LIBRVM DVODECL MVM C ASTIG ATIONES.

TELIA Petina.) Cafttgauimus, At Aelia Pætina.

Serere en'mina in Syllanum.) Volumen Grriptum habet, fti

re.Proinde ficfcripfi.Hoc Liuius dicit, ferre fermonibus.

Fratrisq! non inceftum fed incuftoditum amorem.) Hic Io» eus in BudenG codice erat intcrpolatus.nam quidam non par»

in uulgatis æditionibuSjG-atriscç.Mihi uidet hæc efle fyncera le(fîio,Fratreq) ftir fed incuftoditu amorc ad infamiâ traxit. Expone Gc,amorê inceftû fratre,id ob fratrêjfed incuGoditu. Q^d.G cuftoditus fuifïèt ÔC caute cglatus nó fuiflèt pcO Populum^Romanö eadem orareclamitat.) Suppofuimusjogare» (culö-Additum QC quafi uile feruitium.) Deprauata uerba funt. Illic legitur,Addt^' Virilefer^ (Sum quafi ÓC uirile fèruitium. Nos emendauimus, AddicSum quaG amp;: uirile uitium uitium. Palam feueritas,ac fgpius fuperbia. Senfus eft,etiam fèruos Claudij amp;'• quafi addicSos fuillè Agrippinæ, quæ contenta muliercularum ancillatu no eraf’ Sed amp;nbsp;ßlius Vononi,nepotem Phrahatis accerfere.)Demiror quurquifpia*” uoluerit accedere uerbum quod in exemplari manufcripto Iegitur,mutare inac/ cerfere. Nam defelt;S{oni eleganter acceffus opponitur. Senfus eft, Nemo nosplt;’ teft defecSionis arguere,quum ad filium Vononis,ncpotê Phrahatis accedafflUS' Subqcit caufam, Aduerfus dominationem Gotarzis,Mallem ego prOjSed SC fr lium fcribercjfed ad filium. Verum infra fie quocß loquitur.Qtiia fbcietatem nO' ftrâ uolentes accefïèrantjnon ad focictatê,quod tarnen Latine dicitur. Item lib-Vt ripa E uphratis accederet. Itacß expone ÔC pro etiâjhoc fenfu. Nos non modo non deficimus àfamilia Arfàcidarum,fed etiam ueram ftirpem accedimus,

Abtjci coniuges grauidas,liberosparuos.) Repofuimus,adtjci con.grauid.S*' gnificatenim Gotarzen fcelerafceleribuscumulantem, nec contentum fratfi' bus propinquiscç trucidatis,nifi illis uxoresgrauidas amp;nbsp;liberos adqciat.

Quâto ignoratiora.) V etuftior lecSio, Quâto ignara barban's. Subaudit magiS’ Accipit aût hgc lecSio palfiue,^ ignoto. Sic fàtpe T acitus in fequêtibus. Qug g^a ramilici.Quggnara Vefpafiano.HocipfoIibro,infra.Nihil tamignarûbarbaris$ machinamêta SC aftus oppugnationû. At nobis ea pars militiæ maxime gnaraefr

Ac tarnen ferenda regum ingénia.) Deprehendilibrarium fubinde fcripfid^ Ac tarnen pro Attamen.

Induftriosq! ac ignauos. ) Caftigaui,aut ignauos.rtcm,Zcugma,pro Zeum^ Ex Strabone,Stephano(^.

In Gotarzen peroccultam ôf magisfidam inclinabat ) Scripfimus,peroccul ta amp;nbsp;magis fida inclinabat.Ex Budêfi codice.In quo modo Acbarus,modo A!gt; barus legitur,Sicut Y liâtes amp;nbsp;Ezates.

Quodunum erat reliquum.) Verbum erat illicnon reperio, Tacitusautent breuitatemamat,

Quæ ubi cognita,0^ iam iamq^ Bofphorum inuafurus habebatur.) Duas parft culas,06 iamdeleuimuSjfiC pro habebatur fcripfimus uidebatur.

Noftris in armis.; Syncerior lecSio.Noftri in armis.Subauditur,erant.

Ventum^ Soza oppidum Dandaridæ.) Correximus,Dandaricæ.SubinteIli gitur,terræ.

Sedcratibusiunâis acmediahumo.) Volumenregiumhabet,fedcratibB» oin(Sis

-ocr page 229-

cASttGATIONES BEATI RHENANt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

umâis ac üimentis media humo. Quid fî lcgas,Sed cratibus, uindïis iarmêtis me^ diahumo. Subauditur exiftente,PauIopoft,plerifcg Confulariuinterfeóis.Quiz damemendaratinlibro Budenfi,plerii(^ Centurionum interfecfïis.

Romanorum nemo eius autoritatis aderatJMiror quid ei uenen't in mentem, qun'n aeditione Romana aut Bafilienfi locum hunc adulterauit,pro id autoritatis fcribens eius autoritatis ♦ Latine eleganter^ dicitur id autoritatis, ficut, id ætatis, id dutoritatit id temporis,quid uis tcporis,id genus,omne genus, quod genus, pro,eius autorL tatis,eius ætatis, eius temporis, cuiufuis têporis, omnis generis, amp;nbsp;cuius generis. Ad hanc formam pertinet quod dixi libro decimoiexto, id honoris indicibus,pro id honoris eius honoris, quemadmodumillicadmonebimus.Paulopoft/cripfîmus,Etprece baud degenere permotus,ubi erat ante, promotus*

Laudat^ quod gentem Adorforum,quod fuam dexteram petêdæ ueniæ dele^ gftit.) Libenter hic legerim contra uulgatas æditiones omnes,fimul ÔC fcriptum exemplardaudat^ gentem Adoribrum, quod iuatn dexteram petendæ uenig de/ legerit. Nam hic indubie fuam dixit pro eius. Vt libro deefmoquinto : Quod S«rfw pro eins clam ad omen ac dolum fui exit ij uer teret.fic enim ibi nobis Icgendum uideri inz dicabimus. Et libro i8.de Nerone.Sed fua immanitasjfua Iuxuria,ceruicibus pu^ blicisdepulere.Quomodo Cicero quocçloquitur,ÔCautores altj.

Quotiesignofcendotranfigentur,) Scripfimus,tranfigatur.Idaccipiendum imperfonaliter, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Adhæc reges feroces,) Adbocrepofuimus,ufurpatûæLiuioSaluftio^. Sic Adhoc infra. Adhuc gentium dult;flores, circumirc,hortari,hrmare animos.Item hqs pergt; tnotuSjtton promotus,

Quantalibet peruicacia in hoe tentata.) Quid ü legatur,in nos tentata*

Etmateriâ fceleridetrahendam.) Scripfimus,materic.Siclib,2,Siforet adhuc belbndum,relinqueret materie Drufi fratris gloriæ.Lib.j.Præbuit iuueni matc^ riem adipifcendi fauoris.Lib. 5.Et materies criminandi.Item,in curias ueteres,

Perintêpeftiuanouercæ officia in ludibria uertebat.) Ethieufurpatabfolute ludibria netto,quemadmodum fupra annotauimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uertebat

Intelligens falli fe.) Sincerior ledio.intelligens falfi. Gaudetautem huiufmodi mteUigens conftruflionibus cum genitiuo Tacitus*

Siue uerum ièu periculis commêdatus.) In Budenfi uolumine legitur eodem tnodo,nifi quod illic eft, fiue periculis. Conqcio fcribendum priori particula fiue expunâa, V erum fine periculis comendatus,retinuitfamam fine experimento.

Additoequite alario monuit.) Codex regius habet, monitos. Opinor fcrib* addit,equitealario monito.

Admontem Taurum reuertuntur,) Caftigauimus,Taunum. Supra libro pri Taunus mo,Pofitocß caftello fuper ueftigia paterni præfidtj in monte Tauno expeditum exercitum in Chattos rapit.Pomponius Melaindefcriptione Germaniæ Monti um, inquit, altiffimi Taunus ÔC Rhetico. Occafionem errori præftitit ut ingens ita etiam Celebris Ciliciæ mons Taurus,Paulopofl:,fcripfimus Vangio ac Sido.

Quia Lugius Hermundurus^ illic ingruerat.) Correximus ingruebât.Itêca/ peffit.Infra aditu angufto.Itê Silurû. Nam quidâ Sylurû uerterat in fyluarS, alius addidit r,amp; fecit filurara.Poftremo, Ordouicas pro Ordolucas.Britânig populus

Et fupplicium mei obliuio fequeretur,) Malim, fequetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(eft.

Nec multo poft pabulatis noftros,) Scripfimus,pabulantes noftros ipfôs*

Et Cæfar adulationibus fenatus liberis ceflît.) Vocabulu liberis no eft in exem plari. Côncio uoluiflè aliquê fcribere,libês e€flït,quod poftea uerfum fit in liberis.

n 2 Quancg

-ocr page 230-

J4S

IN LIBRVM

Quancj ccnfucn'nt patres.) Emêdauimus illinc,quæcf cêïtierint patres, Ah'o^ qui accufatiuus quaneç refert,quod mox præcedit,adoptionem.

Vt accu fatori aqua atcß igne interdiceretur. ) Caftigauimus interdiceret .Itet”, accipiebatur*

Et modeftta urbisrebus extremis fubuentû») Habet regius codex. Et mode/ Mok/lw hye/ ftia hyemis rebus extremis fubuent3,Lego,Et moleftia hyemis reb.extr.fub.Ex/ pone ÔC id eft etiâ moleftia hyemis. fin moleftia hyemis reb.extremis fubuentû. Quod fane' maius eft,^ Ü aeftate quis fubueniffèt. Nam hyems importandis mentis fiue mari feu terra minime eft opportuna.quando ueriftîma eft T. Quinti) apud Liuiû fentêtia* Adhsec,inquit, hyems accedit,ad coportandu ex longinqu^ diffïcilis.Igitur apte dixit,moleftia hyemis.nam hyems per iè molefta eft, etiam» nô accedat fames.Mox,ItaIiæ regionibus,illic cft,ex Italiæ regiôibus. Quan^ea lecftio mihi minus probatur,qui fciâ folenne effè Tacito præpofitiones omitter^’ Ne focius rex,ne Armenia donum populi Ro.fcelere amp;nbsp;pecunia uenderent.)

In icripto libro legitur,uerterentur. Opinor feribendum auerterentur. Aut rentiir,profubuerterentur. Vt ueriàm Remp.aliquando uocat.

Digreftu Centurionis uelut euftodiç exolutus præfeôtus.) Reftituimus,u£Îii^ euftode exol.p.Item,oppugnationêquoquomodo accelerate, pro celerare.

‘ Mox ubi fànguis in artus extremos fuftuderit. ) icripftmus ie effuderit.

Modo pecoru Quod dedecorû Barbaris trahebatur.) Sulpicor legend5,quo dedecoru. Sw truMrffwr Eoc frigidû fit. Si quis me audiet,leget ponus,modo pecoru barbaris trahebatur Modo,hoceftmoreieuritu. Sic Liuiusdixit itineris modo.Lib.g.primædec.Si'' gnis repente fublatis,fugæ magis, itineris modo penitus ad Oceanû amp;nbsp;Gade*’ ducit.Etnofter Taci tus lib.i g. Côtinuusorbislatiore initio tenuem in ambitui” metæ modo exurgens. Itê eodem libro. Caftra in modum penatiûdirigebantur Verum quid multisopus eft,lib.4.expreffè fie loquitur.Hoftibuscontra omu“* nelcijs.non arma,non ordo,non confilium,fed pecorum modo, trahi,occidi,ca-' pi.Item Liuius lib,io,quarrç.dec. Sed i)s,inquit,qui hos iplos Ligures aliquandu pecorum modo fugientes per ßltus inuios côiètftati ceciderunt.Lib.g.dec, eiuf dem. Eos ex eo tempore per ducentosiam annos pecoru in modum côfternatos caedunt.Barbarisfubaudi.à,id eft à Barbaris trahebatur.

Vtfaepe principes Romani eandem Armeniam.) Addidimus particulari”’ in eandem Armeniam.

Etderidiculo corporisiuxtaconlpiciendus.) Fecimus, defpiciendus.Pof''*’ deridiculi uocem etiam libro tertio ulurpat.Deridiculo fuit fenex fœdiftimæâdil lationis.Rurfum lib.quinto, Togonius Gallus dum ignobilitatem fuam mag*^ nominibus inferit,per deridiculum auditur.

Percellunt Vologelènomittcreprælèntia.)Repolui,perpellunt.

Et in tempore bellaturos. ) Meum fecutus indicium, bellaturos mutaui bellaturos,id expolcente fenfu.

Armiscç regiam circumeunt.) Scripfi-circumueniunt.

Statuitcç ut ignaro domino ad id prolaplà,in ièruitutem fui conlenfiftêt,amp;^q‘'* nati eflènt pro liberis haberentur.) Hæc uerba,SC qui nati eflènt,non funt in denfi codice.Diuino fie TacitS fcripfiflè,Statuiturcç ut ignaro domino ad id pï^ lapla,in leruitute:fin conlenfi ftet, pro libertis haberentur,

Poft$ cognita caede eius,baud obtemperatû eflêt.) Aut legendum poftqu^^ diuifis dicftionibusjiêd expumfto uerbo eflèt,hoc modo,Sane præbuerant lud» fpeciem motus,orta feditione.poft quâ,cognita caede Caijiaud obtemperawo’-

-ocr page 231-

, CASTIG ATIONES BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 S*

Sed manebat metus Sóc.Autpottusfic.Sanéptxb.Iud.fpe.motus.Poft^jCogni ta cædcjiuflîs obtemperatû eiïètjmanebat metus,ne quis principû eadê imperita ret.Inducîîa cóiunólionefed.Hanc rê explicat lib.iz.de ludæis loques. Sub Tibe/ no qui'es, l'nquit, dein l'uflî à C. Cæfare effigie eius in templo locate, arma potius fumpfere,quê motû Cælaris mors diremit. Quiauero nô præceffit, Sub CatOjqd* queat referre genitiuus Eius,fcribendu aut Cai,aut iuffis baud obtêperatû eflet« Et incuria open's manifefta fuit.) Et côneélês particula no eft in uolumine Bu dê(î,necea eft opus. Sed paulopoft eâ adiecimusjaut fragore,Ô£^ iônitu exterri tis, Aliacßbaud procul fabulisuera.) Correximus. Aliacçb.p.fabulis uetera.Pau« lopoftfcripfimus, rerum b. à procuratoribus fuis iudicatarum. Ibi codex icriptus uidetur quodâmodo babere,fortuita,uelutifubaudiendûfit, uoce. Deinde mu-tauimus bellarent,in bellarunt.

Retulit dein de immunitate Cois reftituenda. ) Caftigauimus, Cois tribuenda. Sacramamp; tanti dei miniftram infulam colerent.) Aliter legiturin exemplari fcripto,nempe, Sacram Sgt;C tantum dei miniftram.Tanquâadeo occupataminifte riodei foret infula,ut alqs rebus quæ lucrum afférant uacare non liceat.

Necßdubiumbaberetur,multa eorundeminpop.Ro.merita,focias^ uidorL as patuiffe. Claudius facilitate lolita.) Budenle uolumen fie. Nelt;$ dubium babez retur,mùlta eorundem in populum Rom. mérita Ibciascp uieftorias patuiflè tradi-diffet, Claudius facilitate fol. Hinc deprebendimus fie fcripfilîe Tacitû. Necç du/ bium haberetur, multa eorundem in Pop. Ro. mérita fociascj uidlorias potuifle tradijSed Claudius fàcil,fol. Atcß earn leóionem in contextum inleruimus.

Nullis extrinfecus adiumêtis uelauit. ) Id faciut prudentes oratores,ut aliquid caufarum prætexant,quo citius impetrent quod poftulant,animis iudicum rcexa tftius cômendata.Sic de Galba ad milites loquête lib. 17. Nee ullum orationi,in-quit.aut lenociniQadditum aut precium. Velandi uerbu etiâ alias in fimili re ulur pat. Vt lib. 13. A nneus Serenus fimulatione amoris aduerfus eandem liberta,pri mas adulefcetis cupidines uelauerat.Et libro decimoquarto de Nerone. Facetus natura,Sc confuetudine exercitus uelare odium fallacibus blandicqs.

Etfuisfœtum editum cui accipitrum ungues ineffent.)Illic erant legitur non incffent.Ipfe uero fufpicor pro feetum æditum feribendû, fœtu ædito. Biformes hominutn partus,amp; fuis fœtu aedito cuiaccipitrum ungues erant.Expone,Bifor meshominû partus, Subaudi extiterunt,ÔC id eft etiamfuis fœtuædito ÔCc.Pau-lopoft. Ob hæc mors indita. Forte indiefta.

Adeoeç cunefta mox pernotuere.) Regium exemplar tantum babet,notuere. anotefcouerbo.Siclibro 5.Libertis quoejae ianitoribus eius notefeereproma-gnifico accipiebatur.

Simulfoluta aluus lubueniftêuidebatur.) Legitur illiCjSimuI Iblutam aluum fubueniftè uidebatur.Quid erat hoc opus mutareç' Nâ uidebatur imperfonaliter accipiendû,Mox,Ille tan^ niffus euomêtis,repofuimus,nifus,à uerbo nitor eris.

Têpusqi profperu ex monitis Chaldæorû aduêtaret. ) Fœdus lapfus eft,in uer boaduêtaret.Retftiusin Budêficodice legit,attêptaret.Tu lcribe.attêtaret.Sen/ fus eft. Agrippina nouercâ Claudq liberos tamdiu attinuifie domi, mortêcg mari ticælaflè,donee experiretur id têpus,quod Chaldci fiue Magi nouis cœptis acco modsprolperSlt;ç prædixerant. Necj enim quibufuis negotijs quæuis horæ coue niût,fi illorû placitis habenda fides.Porrô attentandi uerbû côuenit infidiâtibus» Tertium ante idus Otftob.) Caftig.ilbnc, Tertio ante idus Odîob.Sicut mox. Nero egreditur ad cohortem quac m. Vbi prius legebatwr, à cohorte.

n 3 P,Corgt;

-ocr page 232-

IÇO CORNELII TACITI AB EX' CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM LIBER DVODECIMVS.

IA E D E Mertalinç conuulfa principis domus,orto japud libertos certamine ^quis deligeret uxoretn : Claudio celibi uitç intonanti, SC coniugu imperijs j obnoxio* Nec minore ambitu fœminæ exarferat, fuam quçqî nobilitatê.formam,opes,contendere, dignâ tanto matrimonio ortétare.Sed maxime /ambiophat inter I ^nlliam Panlinâ.M. Polin eofl/

fularis fi'liam amp;nbsp;Iuliam Agn'ppinam Gerraanico

AeliaPetina genitam.huic Pallas illi Callirtus,faucoresaderât. at Aelia Petina c familia Pallat Tuberonû Narcirto fouebatur. Ipfe modo hue, modo illuc, ut quemç^

Cali^iut dentium audieratpromptus,difeordantesinconfilium uoeat.aepromerc tiarciffus fententiam,ôiadf)cere rationesiubet*Narciflusuetusmatrimonium,fatnili

am cómuncmCnam Antonia ex Petina eraOqihil in pcnatibus eins nouuw diflèrebatjfi fueta cóiunx rediret, baud quaquâ nouercalibus odijs ururain Britannien Si. Oótauiam,proxima (uis pignora* Califtus improbatam lo® go diffidiojac (î rurfus aflumeretur,eo ipfo fuperbamjongeqp redtius LoU*' am induci, quando nullos liberos genuiflèt, uacuam æmulatione, SC priui' gnis paren tis loco futura.Ät Pallas id maxime in Agrippina laudarc,quo^ Gcrmanici nepotem fecum traheret dignum prorfusimpcratoria fortuné) ftirpem nobilem SC familiæ Claudixjquæ pofterosconiungeret, ncfoetî’*^ naexperta fœcunditatis, integra iuuenta, claritudinem Cæfarum aliawiÀ Agrippina domû ferret. Præualuere hæcadiuta Agrippinæillccebris. Ad eumf^ fpcciem ncccflitudinis crebro uentitando pellicit patruû, ur prælata cætcri^i ôi nondum uxor,potêtiauxoria iam uteretur. Nam ubi fui matrimonij^'^^ Hotnitiut qui ta fuit,fl:rueremaiora,nuptias(^ Domitrj quem ex Gn.AenobarbogenH^ po/}« No-o fatj Odtauiæ Cæfaris filiæ moliri:quod fine freiere perpetrari non pot^

rat,quia L.Syllano defponderat Odlauiam Cæfar,iuucnemt^gt;ôi alias rum infigni triumphalium SC gladiatorfj muneris magnificentia,protukf^ ad ftudia uulgi.Sed nihil arduum uidebatur in animo principis,cùi nonii’^ ViteRXettfor dicium,non odium erat, nifi indita SC iufiTa Jgitur VitcHius nomine Ccflla' ris,feruiles fallacias obtegcns,ingruentium^ dominationum prouifor.qi’'’ L-syHanus in gratiam Agrippinæpararet, confilqseius implicari,ferre criminain ccjliinfimuld/ num^cuifanêdecoraSCprocaxforor lunia Caluinahaudmultumante r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tellii nurus fuerat.hinc initium accufationis,fracrisœ non incertum,fed in^'’

Junta Caluina „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r •- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-a. i t r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■

ftoditum amorem ad inramia traxit, SC præbebat Cælar aurcsacciptena*' aduerfum generû fufpicionibuscharitate fîliæpromptior. AtSyllanusin^

-ocr page 233-

ANNALiVM LIÉER Xll nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

ndiarum ncfciuSjac forte co anno prætor,repente per cdiólu Vitellfj ordinc fenaton'o mouctur,quan^ Icólo pn'dcm fenatu,luftroi^ condito,fïmul affï nitatê Claudius diremi't.adaótuscp Syllanus eiurare magiftratûjôi reliquus pfæturæ dies in Eprium Marcellum collatus cft. C.Pompeio,Q.Veran nio Coss.paótum inter Claudium ÔC Agrippinam matrimonium. lam fa/ ma,iam amore illicito firmabatur,nccdum celebrate folennia nuptiarum au dcbant,nullo excmplo deduóla in domum patrui,fratris filia.Quin SC ince ftumjacfi fpcrnererurjnein malum publicum erumpcrctmctuebatur*Nec anteomiffacSdlatio, Vitclliusfuisartibusidperpetrandufumpfi’nPer/ cundatufi^ Cxfarê,an iuflïs populüan autoritati fcnatus ccderct,ubi ïlle u/ num fe ciuiu Si confenfui imparê refpondit,opperiri intra palatium iubet,ip fecuriä ingreditur,fummam(^ Reip.agi obteftans,uenia dicendi ante alios expofcitjorditur^sGrauilTimosprincipislabores.quisorbé terrç capeHat, ‘e egere adminiculis,ut domeftica cura uacuusdn cómune cofulat.quod porró ‘‘ honeftiuscéforiæ mentislcuamen,^aflumercconiugêprofperisdubijsqj ‘‘ fociam'Tcui cogitationes intimas, cui paruosliberos tradat,nó luxui aut uoz “ luptatibusalTucfadus, fed qui prima ab iuuenta legibus obtcmperauiflct* “ Poft^ hæcfauorabili orationepræmi(ît,mulra^ patru aflcntatio fequcba tutjcapto rurfus initio,quando maritandu principem cunóti fuadercnt,dcli “ gioporterefœminâ nobilitate,pucrperiis, fandtimonia iniïgncm. Ncc diu « inquirendum,quin Agrippina claritudinc generis anteiret,datum ab ca fee “ cunditatisexperimcntum,ÔCcongruere artes honeftas. Iducroegregium, quodprouifu deum uidua iungerctur principi,fua tantum matrimoniacx/ « pertoiaudiuiflc à paren tibus,uidilTe ipfos,arripi coniuges ad libita Cæfarû: procul id à præfenti modeftia : ftatueretur imôdocumentum quo uxorem « imperator accipcrct.Atcnim noua nobis in fratrum filiasconiugia,fcd alfjs gentibus folcnnia,nec lege ulla prohibita. Et fobrinarum diu ignoratajtcm “ pore addito percrebruifîeîmorem accommodari prout coducat,amp; fore hoc “ quoc^ in hisquæ inox ufurpentur. Haud defuerc qui ccrtatim,ficunda/ retur Cæfar, ui aduros teflificantes crumperent curia ♦ Conglobatur pro/ mifcuamultitudo,populumcp Romania cadem rogare clamitat. Nec Clau diusultraexpeôtato,obuiuapud forum præbetfcgratantibus.Senatume^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ingreflûsdecretum poftulat, quo iuftæinter patruos fratrum^ Elias nuz ptiæ etiam in pofterum ftatuerentur.Nccp tarnen repertus eft, nifî unus taz iismatrimonr) cupitor, TallediusScueruseques Romanus, quem picric^ Tailed!,seue^ Agrippinæ gratia impulfum ferebant* nbsp;nbsp;Vcrfa ex eo ciuitas Si cundta lœ

minæobediebant, non per lafciuiam ,ut Mcfialinæ rebus Romanis illu' denti. Addidtum qualî amp;nbsp;uirile feruitium.Palàm feueritas, ac fæpius fupcrz bia : nihil domi impudicum, ni(î domination! expediret î cupido auri imz menfaobtentû habebat,quafi fubfidium regno pararetur4Die nuptiarum

n 4 Syllanus

-ocr page 234-

1^2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELir TACITf

Syllanusfibi mortem confciuit, fîue eo ufc^ fpem uitæ produxerat/eu Seb dto die augcndam ad inuidiam.Caluina foror eius Italia pulfa eft. Addidit Claudius facra ex legibus Tulli régis,piaculat^ apud lucu Dianæ per PoH tifices danda,irridentibuscûôtis quod pœnç procurationes^ incefti id tem porisexquirerentur. At Agrippina ne malis tantum facinoribus notefe' de exilia ret,ueniam exilq pro Anneo Seneca,G'mul prætura impetrat,lætum in pm

Fjtprlt;etor,er bijj-um rata,ob daritudinem ftudiorum eius,ut(^ Domitij pueritia tali adoIefceret,Ôi confilijs eiufdem ad fpem dominationis uteretur:quia

Seneca fidus in Agrippinam memoria beneffcrj, SC infenfus Claudio dob re iniuriæ credebatur. Placitum dehinc no ultra cunôlaritfed defignatum confulem MemmiumPollionéingentibuspromiflîsinducunt,fententiam expromere,qua hortaretur Claudius, defpódere Oólauia DomitiO‘quolt;i ætati utriufcp non abfurdum,Si maiora patefacîlurum erat.Pollio baud 3i' ctf. fparibusuerbisac nuper Vitellius cenfet.deipondeturc^ Odlauia.ac fetum Dowiüo pn'orcm neceHîtudinemjlponfusiam ôôgcner Domitius æquariBt*^ tannico ftudijs matris, arte eorum quis ob accufatam Meflalinam uftioeX Pdrthorum fc fîlio timebatur. Per idem tempus legatiParthoru ad expetendum,ut ret Rhomdm Meherdatem miflî, fenatum ingrediuntur, mandata in hune rnodiim fil^s^nonls •f’icipiunt.Nonfcfœderisignares, nec defedtioneàfamilia Arfacidarû nire:fed SC filium Vononis nepotem Phrahatis accerfere aduerfus dominé tionem Gotarzis, nobilitatiplebi^iuxta intolerandam. lam fratres,ian’ propinquos,iam longius fitos,cædibus cxhauftostadfjci coiuges grauidas? liberos parues, dum focors domi, bellis infauftus, ignauiam fæuitia tegat* Veterem fibi ac publice cœptam nobifeum amicittam, amp;nbsp;fubueniendum b Liberi cur ob/ ctjs uirium æmulis,cedentibus(^ per teueren tiam.Ideo regum obGdesIib^ fides foliti RO rosJan utiidomeftici imperrj tædeat,(îtregreflusadprincipem patresc^ wdmx quorum moribus afluefadtus rex melior afcifceretur. Vbi hæc atc^ talis diflêrtaueregt;incipitorationem Cæfar de faftigio Romano jParthorutni^ obfequiisife^ diuo Auguflo adæquabat,pctitum ab eo regem referenSjO^' miflaTiberrjmemoria,quan^isquoc^miferat.Addiditr^præceptaCÔ^^' RfÂorc amp;nbsp;ci aderat Meherdates} ut non dominationem ÔC feruos,fed redlorê ôià ucs cogitaret nbsp;nbsp;nbsp;cogitaret, clementiam^ ac iuftitiâ quanto ignoratiora barbaris, tanm

tolerantiora capeflèret.Hincuerfusad legatos,extollit laudibus alumnum No» funiufui urbisjfpedlatæ ad id modeftiæ.ac tarnen ferenda regum ingenia,necj ufm rrebrlt;c mutd^ crebras mutationes, rem Romanam hue fàtietategloriæ prouedlam,utex/ c ternisquoc^gentibusquietemuelitdatam. PofthæcC* CaflioquiSyn^^ præerat,deducere iuuenem ripam ad Euphratis iubet.Ea tempeftate Cad* us cætcros præeminebat peritia legum.nam militâtes artes per otium igno' tæ,indufttiosc^ ac ignauos pax in æquo tenet, Attamen quantum fine bel' lo dabatur,reuocare prifeum morem,exercefe legiones,cura,ptouifu,agerc

-ocr page 235-

ANNALIVM LIBER Xll

prrindc ac fi hoftis ingrueret. Ita di'gnum maioribus fuis, 5^ fatniiia Caflia raws, per lilas quoc^ genres celebratagt; Igitur exclus quorum de fenten/ tia peutus rex, poGusc^ caftn's apud Zæugma, unde maxime peruius am/ zeugma nisjpoflquam illuftres Parthi rexc^ Ärabum Äbbarusaduenerat, monet ^^iarusAra/ Mfherdate, Barbarorum impetus acres contationclanguefcere,aut in per/ fidiatn mutarhitac^ urgeretcœpta.Quod Ipretum fraude Abbari,qui iuue nem ignaru, fummam fortunam in luxu ratum, multos per dies attinuic apud oppidum EdeflTam.Et uocante Carrhene,pronmtas^ res o Ren tante carrhenes fi citi adueninènt,non cominus Mefopotamiam,fed flexu Armeniam peti uit Jd temporis importunu,quia hyems occipiebat.Exin niuibus ÖC monti/ busfeflijpoftquam campispropinquabät,coprjs Carrhenisadiunguntur.

Tranfmifloc^ amne T ygri, permeant Adiabenos, quorum rex Ezates (b cietatem Mcherdatis palam induerat, in Gotarzen per occulta Si magis fî/ Tygris daindinabauSed capta ia tranfitu urbs Ninos uetuftiHima fedes Aflyriæ, caftellum inGgnefama,quodpoftremo interDariumatcç Alexandrum {.^„^yi^mrex prælioPerfarû illic opes conciderant.Interea Gotarzesapud monté cui no raen Sambulos, nota drjs loci fufcipiebat,præcipua religione Herculis: qui téporeftatuto,per quietê monet faccrdotes,ut,templum iuxta, equosuena uerculû Par/ tuiadornatosfîftant.equi ubi pharetras telisonuftasacccpere,per faltus ua gi. node demum uacuis pharetris, multo cum anhelitu redeunt. Rurfus deusquas fyluas pererrauerint,no(durno uifu demonftrat-.repcriuntur^ fu fepaflim feræ. Cæterum Gotarzes nondum fan's audio exercitu, flumine Corina pro muniméto uti. Et quan^ per infedlationes Si nuncios ad pra:/ corma flu, liumuocaretur.nedlere moras,locos mutare,8i mifliscorruptoribusexeun dam ad fidem hoftes emercarigt;Ex quisEzates Adiabenus mox Abbarus

Arabum cum exercitu abfcedunt,leuitate gentilfSi quia experimetis cogni Leuitaf gen/ turn eft, Barbaros malle Roma petere Reges quàm habere. At Meherda tcsualidisauxilqs nudatus, cæteroru proditione fufpedla.quod unum reli/ qnu, rem in cafum dare,prælio^ experiri ftatuit.Nec detredlauit pugnam r Gotarzesdiminutishoftibusferox*Concurfum^ magna cæde, Si ambu guo euentu,donee Carrhenê profligatis obuerRs,longius euedlû integer à tergoglobuscircumueniret.Tum omnifpe perdita, Meherdatespromiflà Parrhacis paterni cliêtis fecutus.dolo eius uincitur, traditur^ uidtori. Att^ illenonpropinquûnecp Arfacisdegentefed alicnigenâ Si Romanum in/ crepans,auribus decifi's uiuere iubct,oftentui clementiæ fuæ Si in nos deho ueftaméto.Dein Gotarzes morbo obiit,accitus^ in regnu Vonones,Me/ dis turn præfidens.Nulla huic profpera aut aduerfa quis memoraretur, bre ni Si inglorio imperio perfundlus efl.Res^ Parthorum in fîlium eius Volo gefen translatæ» At Mithridates Bofphoranusamiflîsopibusuaguspo Mithridates fteaquâ Didium ducem Romanum, roburc^ exercitusabqflècognouerat, relidlos

-ocr page 236-

154 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELÏI TÄCITI

rclidos in nouo regno Cotyn iuuenta rudcm,K paucascohortium cütfl I** lio Aquila équité Romano fpretis utrifcp,concire nationes,illicere perfug^^’ poftremo excrcicu coaótogt;rcgem Dandaridarum exturbat,imperiolt;^ potitur.Quæ ubi cognita,K iam iamq? Bofphorum inuafurus habebatiJ’'’ diffifus proprijs uiribus Aquila amp;nbsp;Cotys, quiaZorfînes Soracoru rex Eunonei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refumpfcratjcxternas ÔC ipfi gratias quæfiuere,miflîs legatis ad

dorforum rex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adorforum genti præcelîebat, Nec fuit in arduo focictas^potcn^'^

am Romanam aduerfusrebcllem Mithridatem oftentantibusJgiturp“^' gcre equeftribus pfçlrjs Eunones certaret,ob(idia urbium Romani cap^*'^ rent*Tum compoiito agmine ineendunt^uius fronte amp;nbsp;tcrga Adoriijt”^ dia cohortes Boiphorani tutabantur,Noftri in armis«Sicpulfus hoil*^ sotrf Oppfd» uentumt^ Sosa oppidum Dandaricæ,quod defer tu à Mithridate^obai”'

soräci biguospopularium animosobtineri relidto ibipræiîdio uifum.Exin

Èanduflu^ pergunt.Si tranfgreffi amnem Pandam,circumucniunt urbem Vifp^*’: editam loco, mœnibusacfofli'smunitam, nidquod mœnianofaxo/y cratibus iunôtis.ac media humo aduerfum irrumpentes inualida erant:^®'’ altius turres,facibus atcp haftis turbabant obfeflbs, Ac ni præliû dircmiflètjcœpta patratac^ cxpugnatio cundcm intra diem foret. miferc legatos,ueniam libcnscorporibusorâtes.Seruitrj decem milliao^*^ tebant,quod aipernati funt uiôtores,quia trucidare deditos fa:uum,tant3‘J’ multitudiné cuftodia cingere arduû,ut belli potius iure caderent.Datun’‘f militibusqui fcaliseuaferantiîgnum cædis*Excidio Vifpcnfium mctus^^ ten's inieólus,nihil tutum ratis,cum arma,munimenta,impedin' uel emin^^

Zorßnes loci,amncsc^ Si urbesiuxta perrumpcrcntur.Igitur Zorfines diu p^” tato Mithridatis ne rebus extremis, an patrio regno confuleret, præualuit gentilis utilitas,datis obijdibus,apud effigie C æfaris procubu'^’ magna gloria exercitus Romani, quem incruentum amp;nbsp;uidlorem, tridui*^ nere abfuifle ab amne Tanai conftitit ♦ Sed in regreflu difpar fortuna

Tduri 9^13 nauium quafdam, quæmari remeabant, in littoraTaurorum delates circumuenere barbari,prçfeôlo cohortis,amp;: pleriftç centurionu interfed*^’ Interea Mithridates nullo in armis fubfidio, confultat cuius mifer icordis*” experirctur.Frater Cotys proditor olim,deinde hoftis metuebatur.Rof”^ norum nemo id audloritatis aderat, ut promiflà eius magni penderetit^’f' AdEunonem conuertit proprijsodfjs infenfum, amp;nbsp;recensconiundla’’*’^ bifeum amicitia, ualidum ♦ Igitur cuitu, uultu«^ quàm maxime adpræl^”^ tem fortunam comparato, regiam ingreditur, genibust^ eiusprouoluW^’ nitMddtes Mithridates, inquit, terra marit^ Romanis per tot annos quæfîtus, fpo*’' adEttnonem teadfum, Vtereut uolesproiemagni Achemenis,quodmihi folumb^^ ftes non abftulerunt. At Eunones claritudine uiri,mutatione rerum, p*quot;^^ ce haud degenere permotus,alleuat fupplicem,laudat(^ quod genté

forum

-ocr page 237-

annalivm liber xn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15^

forum,quod (uàm dcxteram petendæucniæ delegen’t. Simul legatosIittez ras(^ ad Cæfarê in hune modum mittiL Po^Romani imperatoribusma ‘ gnarume^ nationum regibus, primam ex (îmilitudine fortunæ amicitiam, Sibi ôiClaudiojCx comunione uiôtohç efle, Belloru egregios fines,quoties ignofeédo tranfigatur.Sic Zorfi'ni uiôto nihil ereptû.Pro Mithridate quan do grauiusmcrereturjiion potentiâjnec^ regnum precari,fed ne triumpha retur,neue pœnas capite expenderet. Ateç Claudius quanquam nobili/ tatibusexternis mitis,dubitauit tarnen, acciperecaptiuum paôîo falutis,an repetere armis redtiusforet. Hinc dolor iniuriarû ÔC libido uindidtæadige/ bat.Sed diflerebatur cotratSufeipi bellû auio itinere, importuofo mari:ad/ hoc reges feroces,uagos populos,folum frugû egens,turn tçdium ex mora, pericula ex properantia, modieâ uidtohbus laudcm ac multû infamiæ fi peï lcrentunquin arriperet oblata, feruarct exulem: cui inopi quanto longioz rem uitâ,tanto plus fupplicq fore. Hispermotus, fcripfit Eunoni, meritum , qui dê nouiflîma exempla Mithridate,nee G bi uim ad exequendum deefle. ucrum ita maioribus placitû, quantalibet peruicacia in hoc tetata, beneficen tiaaduerfusfupplicesutcndum.Nam triumphosdepopulis regnis^inte/ grisadquiri. Tradituspoft hæc Mithridaces,ucdluscp Romam per luni um Coionem procuratoré Ponti, ferocius quàm pro Fortuna difieruifle a/ pudCæfaréfcrcbatur. Elataep uox eiusin uulgum hifeeuerbis. Non fum remiflusad te,fed rcuerfus:uel fi no credis,dimitte amp;nbsp;quære.uultu quoep inz territopermanfitjcû roftra iuxta cuflodibus circundatus,uifui populo præz beretur.Côfularia infi'gnia Coloni,Aquilæ prætoria decernûtur. lifdê co fullbusatrox odq Agrippina ac Lolliç infenfa.quod fecum de matrimonio loKm accufa^ pnncipiscertauilTet.molitur crimina,K accufatorem,qui obficcrct Chaldæ tur Magice os,Magos,interrogatum^ Apollinis Clarq fimulachrû fuper nuptqs im? peratoris Exin Claudius inaudita rea, multa de claritudine eius apud fena/ tumprçfatusTororeL.Volufrj genitam,maioréeipatruum Cottam Mefz falam cffe,Mcnnio quondam Regulo nuptam(nam de C.Cçfaris nuptqs confuko reticebat) addidit perniciofa in Remp. confilia, amp;nbsp;materiem fcelez ri detrahêdam.Proin publicatis bonis cederet Italia. Ita quinquagies fefter tiumexopibusimmenfi'sexuli relidtum. Et Calphurniailluftrisfœmina ddîpbwJ peruertitur, quia formam eius laudauerat princeps,nulla libidine fed fortui to fermone. unde uis Agrippinæ citra ultima ftetit. In Lolliam mittitur triz bunusàquoad mortemadigeretur. Damnatusamp;legerepetundarum cad.Rufut Cadius Rufus accufantibus Bithynis. Galliæ Narbonenfi ob egregiam in patres reuerentiam datum, ut fenatoribus eius prouinciæ, non exquifita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïudæ/

principis fententia, iure quo Sicilia haberetur, res fuas inuifere liceret. Itu/ ’J’ƒ

ludæi defundis regibus Sohemo atep Agrippa prouinciæ Sy/ ri« additf Salutis augurium quinc^ Ôi uiginti annis omilTum repeti, ac deinde

-ocr page 238-

P* CORNELII T ACITI

fomcriumur/ deinde continuari placitum » Et pomérium urbis auxit Cxfar more priffo» protulcre imperiu i ctiam termines urbis propagate datur, tamê duccs Romani quanquâ magnis nationibus fubadisjufurpauerat;lt;” fi L.SylIa,Si diuus Auguftus.Regü in eo ambitio, uel gloria uarièuulg^t^' Vomerium i Sed initium condendi, Si quod pomeriû Romulus pofucrit nofccre baud rowm/opo abfurdum reor.Igitur àforo boario ubi æreum tauri(îmulachrû afpicim'’^’ quia id genus antmalium aratro fubditur, fukus deiîgnâdi oppidi cœpw^ ot magna Herculis ara ampleólereturJndecertisfpacijs intericóti lapitl^J’ per ima mentis Palatini ad aram Confi,mox in Curia uetere,tum ad fac^^ lum Lariûîforumlt;^ Romanu Si Capitolium no aRomulo/ed aT.TaW addituurbi credidere.Mox pro Fortuna pomeriû auótu.Etquos tum Chi’ dius termines pofuerit,facile cognitUjÔi publicis aótis præfcriptû. tiftio,M.Suillio Coss» adoptie in Domitium auétoritate Pallantisfeftin^ tur,qui obftriôtus Agrippinç ut céciliator nuptiarûjôi mox ftupro eiusiH*^ gatus.ftimulabat ClaudiumjConfuleretReip^Britannici pueritiam robots circûdarct.Sicapud diuum Auguftum quanquam nepotibusfubnixuffliquot; guiHepriuignos, à Tiberio fuper propriam ftirpcm Gcrmanicum aflam^

Alt;fôpflt;lt;fDo/ ptym^Sequoe^ accingerctiuuene,partem curarum capeflîturogt; Hisci“' tnutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ftus,biennie maieré natu Domitium fiho anteponitjhabita apud fenaWi’^

cldudijcontb orationein eundemjquem à liberté acceperat,modum. Adnotabantpef'^' nuidurarunt nullam arttchac adoptioncm inter patricios Claudios rcperirûeos^ ab Ap pio Claufo cotinuos durauiflè. Cæterum aôlæ principi grates exquißiiorc in Domitium adulationc.Rogatacplexquainfamiliâ Claudiam Ôi nortif” Neronis tranfirct. Augetur Si Agrippina cognomento Auguftæ^quiW pafratis,ncmo adeo expers mifericordiæ fuit,qucm non Britannici fortunS mœror afficeret.defolatus paulatim etiam feruilibus minifterps^per intci”' pcftiua nouercæ officia, in ludibria uertebat, intelligens falfî. Neqj enin' fegnem ei fuifTeindolem fcruntTueucrum feupericuIiscommcndatusrcB' nuitfamam finecxperimento*Scd Agrippina quo uim fuam foctisquo^ viioruopph nationibus oftentaret,in oppidum Vbiorumdn quo genita eratjucteranoî Colonia A. coloniam^ dcduci impetrat,cui nomen inditum ex uocabulo ipfiusAcfof earn ^entern Rheno tranfgrefTam auus Agrippa in fidel« fâior acciperet^ lifdem temporibus in fuperiore Germania trepidatum^aduen' tatti tu Cattorum latrocinia agitantium« Deinde DPomponiuslcgatusauxitó vangionetres Vangionesac Nemetasaddito équité alariomonuit,utanteirentpo' pulatoreSjUel delapfïsimprouiiï circumfunderentur.Etfecutaconfïliumdu cisinduftria militum,diuifït^in duoagmina,quilæuumiter petiucrant, recens reuerfos, præda«^ per luxum ufos, Si fomno graues circumueocre* Auóla læticia, quod quofdam è clade Variana poft quadragefîmum an/ num feruitio exeraeranuAt qui dextris SC propioribus compendijsierant, obuio

-ocr page 239-

ANNALIVM liber XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15-7

obuio hoHt Si in àdem aufo,plus Jadis fadut.Et præda famat^ onufti, ad montem Taunum reijcrtûtur,ubi' Pomponiuscum legîonibusoppcn'eba/ Täunutmons tur, ßCatn cupidine ulcifcendicafum pugnæ præberent.Iili tnetu ne hi'nc Romanus,inde Cherufcijcum quis æternû dilcordant,circumgrederentur, cherufd legatos in urbem Si obfides mifcre, decretus^ Pomponio triumphalis ho nos,modica pars famæ eius apud pofteros, in quis carminû gloria præccl/ lit. Per idem tempus Vannius Sueuis à Drufo Cæfare impofitus, pelliz vdnnius sue/ tur regno,prima imperq ætate clarus aeceptus^ popularibus: mox diutur/ ttorum rex nitatem in fupcrbiâ mutans, Si odio accolarum,fimul domcfticis difeordqs circumuentus. Aud:oresfüereIubiniusHermundurorûrex,amp; Vangioac Mius Hergt; Sido forore Vannq geniti. Nec Claudius quanquâ fæpe oratus arma cerz tantibus barbaris interpofuit, tutum Vannio perfugiu promittens ß pelle/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rctur.fcripßt(^ P. Attilio Hiftro,qui Pannoniæ præfidebat, legionê ipfa^ «prouincialeda auxilia,pro ripa coponeret fubfidio uidis,amp; terrori aduer fusuiâ:ores,ne fortuna elati,noftrâ quoc^ pacem turbarent.nam uis innu/ tncraLigr),aliçcp genresaduentabât,famaditisrcgniquod Vannius xxx. Ligif ptrannos prædationibus Si ueóligalibusauxerat. Ipfi manus propria pe/ dites,eques èSarmatis lazygibuseratimpar multi tudini hoftium:co^ ca ftellisfefedefcnlâre,belIum^dücereftatuerat.Sed lazygesobfidionisim/ t^zyget Sdr^ patiétes,amp; proximos per campos uagi,nccefsitudinê pugnæ attulcrc, quia lj§ius,Hermundurus(^illicingruebant.IgiturdigrenuscafteIlis Vanni/ us,funditurprælio,quanquârebusaducrfislaudatus,quodSipugnama' nu tapefsijt,amp; corpore aduerfo uulncra excepit. Cæterû ad claflêm in Daz nubio opperientem perfugit.Sccuti mox clientes, Si acceptisagris, in Pan/ nonialocati funt.Regnû Vangio acSido inter fe partiti funt,egregiaapud nos fidedubieëtis fuône an feruitij ingenio,dum adipifeerentur dominatio nesmuItacharitate,K maiorcodiopoftquâadeptifunt. At in Britannia P’Oftorium proprætorê turbidæ res excepere, effußs in agrum fociorum hoftibus, co uiolentius quod nouum ducem exercitu ignoto,ô: cœpta hye meicurum obuiam non rebantur. Ille gnarus primis cuentibus metum aut fiduciâ gigni,citas cohortes rapit: Si cæiïs qui reftiterut, dilîcôlos confeôla/ tus,nerurfuscôglobarent, infenfat^ Si inßda pax no duci no militi requiê pcrmitteret,dctrahcre armafufpcdisjcindos«^ caftris Antonamamp;Sa/ Antonufi, brinam fluuios cohibere parat.Quod primi Iceni abnucrc,ualida gens,ncc Rf«» prælq s concuflà,quia focietatem noftram uolentcs acceflerant. his«^ audo ribuscircumicôlæ nationeslocum pugnæ delegere feptum agrefti aggere amp;adituangun:o,neperuius cquitiforet.Eamunimentadux Romanus, quanquä ßne robore legionu fociales copias ducebat, perrupere aggredit, amp;nbsp;diftributiscohortibus,turmas quocp peditum ad munia accingit. Tune dato ßgnoperfringutaggercm,fuis(^ clauftrisimpedüos turbat. Atep illi o confeiencia

-ocr page 240-

158


P, CORNELII TACITI


côfciêtîa rcbelliohis 8! obfcptis effugns,multa amp;nbsp;clara fadnora fcccre» M. ofloriut pugna fiIiusIcgati,M, Oftoriusfcruati duisdecusmcrui'c. Cæteruro

iccnorum copofiti qui bcllum inter SC pacetn dubitabât,SC dudus in Can^ gos excrdtus.Vaftati agri,prædç pafsim aëlæ^nô aufisadem hoflibus,iif fi ex occuko carperc agmcn tentarent,punito dolo.lam ucntû baud pro^^* uibernu in[. mari,quod Hyberniâ infulatn afpcdlat, cunn ortæapud Brigantes difco^ Br/gdnt« rctraxere duccmjdcftinationis ccrtûjne noua moliret, nifi prioribusW

man's. Et Brigantes quidem paudsquiarmacœptabantintcrfcôtis,inrtl‘^ sifyres quosdatauenia,refederc. Silurum gcnsnon atrocitate,non dementia

rabat,quin bellu cxerccret,caftrist^ legionû prcmenda forct.Id quo pro'®^ Owulod««« ptiusueniret, colonia Camulodunû ualida uetcranoru manu dcducinJf'*’

agros captiuoSjfubfidium aducrfus rebelles, Si imbuendisfocijs ad Carailacuf Icgum.ltumindein Sylurasfupcrpropriâferodam Caraétaduiribusco”

fîlos,quem multa ambigua, multa profpcraextulerant,utcæteros Brit^'’^ norum imperatorcs præmineret. Scd afin, turn locorû fraude prior,ui w’'* Ordouicet inferior,transfertbellum in Ordouicas,additist^quipaccm noOra'^

metuebant,nouifsimum cafum expcritur,fumptoad prælium Ioco,uf3ti'^ tuSjabfceiïuSjCunda nobis importuna,amp; fuis in mclius cffcnr.Tunc mo*’” bus arduis,amp; fi qua deméter accedi potcrant,in modu ualli faxisprxfif^''’ K præfluebat amnis uado incerto, cateruai^ maioru pro munimcntisto*'' ftiterant.Adboc gentium dudorcs drcumircjhortarijfirmareanimoSji”'' nucndo metUjacccndenda fpc, alrjst^ belli incitamcntis, Enimucro dacus hue illuc uolitansdllum dicm.illam adem te(labat, aut rceuperand* libertatis, aut feruitutis æternæ initium fore : uocabatc^ nomina maioi'i’'^’ quididatorem Cæfarcm pcpulificnt; quorum uirtutcuacui à fccuribü^^ tribuns,intemeratacoiugumSClibcrotûcorporaretinerent. Hæcat^^ lia dicenti adftrepere uulgus,gcnnli quife^ rcligioni obftiïngi,n6 tclisX uulneribus cefluros.Obftupefecit ea alacritas ducem Romanu, finiul ob'-dus amnis,additum uallum,imminêna iuga,nihil nifi atrox Si propug“^ Cuniltfuirtu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrebat. Sed miles prælium pofecrc, cunda uirtutccxp**

tf gnabilia damitare, præfedi^ ac tribuni paria differentes, ardorcm

tusintendebant. Tum Oftoriuscircumfpcdisquæimpenetrabilia peruia,dudt infenfôs, amnemt^ haud difficulter cuadit. Vbi ucntû ƒ gcrem,dum mifsilibusccrtabatur,plusuulnerumin nos,ôJ pleræc^t^“^ oriebantur. Pofteaquam fada tcftudine,rudes amp;nbsp;informes fàxorum pages diftradæ, par^ cominus acies, decedere Barbari in iuga montu””' Sed eô quoep irrupere ferentarius grauisep miles, illi relis avTultan tesgt;hi ferto gradu,turbatis contra Brirannorum ordinibus,apud quos nullaloquot; carû galearumuc tegmina: amp;nbsp;fiauxiliaribus rcfiflerét, gladijs ac piliskp*’ nariorum,fî hue uerterét,fpatis amp;nbsp;haftis auxiliarium fternebantur. clara uidor*«

-ocr page 241-

ANNALIAT-m liber XII


»59


Uidoria fuit,capta(^ uxorc SC filia Caraôtaci/ratrcs quoq? in deditioné ac/ cepti. IpfcjUtfermè intutafuntaduerfajcumfidcm Carnmanduæreginæ Jntutâ,ad^ Brigantum petiuiflet,uindlus acuiôloribustradituseft, nono poil anno quàm bcHum in Britannia cœptû.Vndefama einseueda infulas,amp; proxi/ masprouincias peruagata,per Italiâ quoq; celebrabatur,auebant^ uifere, quis ille tot per annos opes noftras fprcuiflct.Nc Romæ quidcm ignobile Caradaci nomen erat.Et C æfar dura fuû decus extollit, addidit oloriâ ai/ do.Vocatus quippe ut ad infigne fpedaculu popuIus.Stetere in armis prç toriæ cohortes campo qui caftra præiacet. Tune incedentibus regijs dien/ tulis phaleræ torquesc^,quæ^ externis bellis quæiîerat,traduda, mox fra tres ÔC coniunx SC fîlia:poftremo ipfe oftentatus. Cæterorû preces degene/ res fuere ex metu. At non Caradacus aut uuku demiflo,aut ucrbis miCeri/ cordiS requirens,ubi tribunali aftitit,in hune modû locutus efb Si quanta oro nobilitas SC fortuna mihi fuit,tanta rerû profpcrarû moderatio fuiflct, ami/ dregùjid cuspotiusin hancurbem, quàm captusueniflèm : aec^ dedignatus eflèm claris maioribus ortus,pluribus gentibus imperitans/œdere pacem accipe ” re-Præfens fors mea ut mihi informis,fic tibi magnifi'ca eft.habui equos, ui ” roSjarma,opes,quid mirum fi hæc inuitus amifi Nam fi uos omnibus im/ ” pericareuultis,fequiturutomnesferuitutem accipiant. Si ftatim deditustra ” ‘icrer,nec^ meafortuna,necp tua gloria indaruifiêt.SC fupplicîum mei obli/ ” uiofequeretur. Atfiincolumem feruaueris, æternum exemplardementiæ ” ero. AdeaCæfarueniamipfiqp,SCconiugi,SCfratribus,tribuit.Atcßilli” uindisabfoluti, Agrippinam quocp baud procul alio fuggeftu cófpicuam, ijfdem quibus principem laudibusgratqscç uenerati funt. Nouum fané, ôCmoribusueterum infolitum,fœminam fignis Romanis præfidere. Ipfa fcmet parti à maioribus fuis imperrj fociam ferebat. Vocati pofthac pa/ tresmulta Si magnifi'ca fuper captiuitate Caradaci diflèruere.Neqp minus id darum quàm cum Siphacem P. Scipio:Perfem L. Paulus,SC fi qui alrj ui dosreges Populo Ro.oftendere.Cenfentur Oftorio triûphi infignia,pro/ ^perisad id rebus eius,mox ambiguis : fine quod amoto Caradaco, quafi debellatum foret, minus intenta apud nos militia fuit,fine hoftes miferatio ne tanti regis,acriusad ultionem exarfere. Præfedum caftrorû.ÔC legiona/ rias cohortes extruendisapud Siluraspræfi'dijs relidas, circûfundunt. Ac nicitouicis SC caftellisproximisfubuentum foret, copiæ turn occidioneoc/ cubuiflrent.Pfæfedus tarnen Si odo centuriones,ac promptifsimus quifcp manipulus cecidere, nec multo poft pabulantis noftros, ipfas^ miflas ad fubfidium turmasprofligant.Tum Oftoriuscohortesexpeditas expofuit, nec ideo fugâ fiftebat, ni legiones præliu excepiflent. Earu robore æquata pugna, dein nobis pro meliore fuir. Effugere hoftes tenui dâno, quia indi/ nabatdies.crebra hincprælia,ôC fæpiusin modum latrocinijtper faltus,per o 2 paludes

-ocr page 242-

1^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELTI TACITI

paludes^ut cùîc^ fofâ,autuirtus:tcmere,prouifa:ob iramjob prædamîrf amp;nbsp;ah'quando ignan's dunbus,ac præcipua Silurum pcrukada.quosac^é Sycdtnlri batuulgata imperatonsRo.uox:ut quondam Sycambricxci(î,utin Gall*'

as traicâi forent, l’ta Silurum nomen penitus extingucndum. Igitur auxiliarescohortes auan'tiapræfedoru incautiuspopulantcs inccrccpet^' Spoliât^ amp;nbsp;captiuos largiendo, cæteras quoCß nationcs ad defc dionê hebantjcum tædio curarû feflus Oftoriusconcefsituitajiæns hoftibus,[an quam ducem baud fpernendum,amp; fi non prælium,atcerte bellum abfü*”' pfifict. AtCæfarcognita mortelegatbne prouinda fine rcdlorc foret,A' A^Didiut în Ofdium fufïedt. Is propere uedlus,no tarnen intégras res inuenit,adueramp; Bntrfzjhww nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legionis pugna, cui Manlius Valenspræerat. auóla^ ôC apud h*’'

Iles eius rei fama,quo uenienté ducem exterrerennatep illo augente audité’ utmaior lauscompofîtûuel fidurauiflcnt,uenia iuflior tribuerctur. Silur^j id quoqj damnum intulerantjlatec^perfultabant,doneeaccurfu Didqpd Icrentur.Sedpoftcaptum Caradtacum,præcipuusfcientia reimilitarisV^ VcnutiKt nufiug lugantû ciuitate,ut fupra memoraui, fidusi^ diu, amp;nbsp;Romanise*' mis defenfusjcum Cartimandâ reginâ matrimonio tenerctî mox ortodif fidiojô^ (latim bello,etiam aduerfus nos hoftilia induerat.Sed primo tai’*** inter ipfos certabaf ,callidis^ Cartimanda artibus, fratrem ae propinqU^i Venutrj intercepitlndcacccnfiboftes, ftimulantcignominiaj nefœmn*^ imperio fubderentur, ualida ÔC leéla armis iuuentus regnum eius inuadû*' quod nobis præuifum,K mifiæ auxilio cohortes acre prælium fecere, cuiu^ initio ambiguo, finis lætior fuit. Neep difpari euentu pugnatum à IcgionC cui Cefius Naficapræerat. Nam Didius fenedute grauis, Si multacop*^ bonorum,per miniftros agere amp;nbsp;arcere hoftem fan’s babebat. Hæc, quan' quam àduobusOftorio Didio(^proprætoribuspluresper annosgeH^’ coniunxi,nediuifabaudperindead memoriâfuiualerent.Nuncadtetnp*’ rum ordinem redeo. T.L Claudio quintum,Ser.Cornelio Orfîto Co5^ uirilis toga Ncroni matorata,quo capeflendæ Reip. h ab ilis uideret.Et Cï far adulationibus fenatuscefsit, utuicefimo ætatis anno confulatum Nf® iniret : atep intérim defignatus proconfulare imperium extra urbem habt' ret,ac princeps iuuentutis appellaretur. Additum nomine eius d ona tiuum militi,congiarium plebi:ÔC ludicro Circenfium quod acquirendisuulgiû**' df)s edebatur, Britanniens in prætcxta,Nero triumpbaliu uefte: tranfutd* funt. Spedaret populus hune décoré imperatorio, ilium puerili habitUjä*: perinde fortunam utriufcp præfumeret. Simule^ qui centurionu tribuno' rume^ fortem Britanici miferabâtur, remoti fîdis caufis,amp; alrj per fpccicnj honoris:ctiâ libertoru fi quis incorrupta fidc,dcpellit.Tali occafionc obui) inter fe,Nero Britannicû nomine,ille Domitiû.falutauere.Quodutdifcof' dix initiUiAgrippinn multo queftu,ad maritu defert: fperni quippe adop/ tionetn

-ocr page 243-

A N N A LIV M LIBER X H


ilt;î i


tioncmgt;quç^ cenfuerint patres, iuflerit populus,intra pénates abrogarnac ‘ nifî prauîtas tam infenfa docenti'û arccatur, cruptura in pubh'câ pcrniacm. Commotus bisquaficriminibus Claudius, optimu quemeç educatorem filrj exilio acmortcaffîcindatos^ ànoucrca, cuftodiæ eitisimponit. Non/ dum tarnen fumma molin' Agrippina audebat, ni prætoriarû cohortiû eu/ raexolueret Lufeius Geta,ô4 Rufus Crifpinus, quos Mcflalinæ memores K liberis eius deuinôlos credebat. Igitur diftrahi cohortes ambitu duoru, ôi (î ab uno regerentur intentiorem fore difeiplinâ aflèuerante uxore,tranf/ fertût regimen cohortiû ad Burrhum Afraniu egregiæ militaris famæ,gna rum tarnen cuius fpontepræfîceretur. Suû quoep faftigiû Agrippina extol lereakius,carpen to C^itoliu ingredi:qai mos facerdotibus, amp;nbsp;facris Drui dibusantiquitus coceflus, uenerationêaugebatfceminæ:quâ Imperatore genitam,fororem eius qui rerum potitus fit, amp;nbsp;coniugem K matrem fuifle, unicû ad hune diem exemplum eft.Inter quæ præcipuus propugnator eius Vitellius, ualidifsima gratia,ætate extrema (acîeo incertæ funt potentiu res) viteîliut ict aceufatione corripitur, deferéte lunio Lupo fenatore. Is crimina maieftatis, Öicupidinem imperrj obiedabat. Præbuiflètcp aures Cæfar,nifî Agrippi/ næ minis magisquàm precibus, mutatus effet,ut acculàtori aqua atep igné interdiccret. Hadenus Vitellius uoluerat. Multa eo anno prodigia eue/ ncreJnfeffum diris auibus Capitolium,crebris terræmotibus proruptç do •^«Sjac dum latius metuitur, trepidatione uulgi, inualidus quifep obtritus, PfUgu quoep egeftas, 62 orta ex eo fames, in prodigium accipiebatur. Nec occulti tantum qüeftustfed iura reddentem CIaudium,circumuafere clamo tibusturbidis,pulfumlt;p in extremam fori partem urgebât, donee militum globojinfeftos perrupit.Quindccim dierum alimenta urbi non amplius fu perfuiffcconftitit.magna^ deûm benignitate,K modeftiaurbis rebus exz tremis fubuentu. At Hercule olim ex Italiæ regionibus longinquas in proz wnciascommeatusportabant. nec nunc infœcunditatelaboratur,fed Afri cam potius ÔC Aegyptum exercemus, nauibustp amp;nbsp;cafibus uita populi Ro *^3nipcrtniffa eft. Eodem anno bellum inter A rmenios Hyberos^ exz ortum,Parthis quoep ac Romanis grauifsimorUm inter fe motuum caufa wit.Gcnti Parthorum Vologefes imperitabat materna origine ex pellice Cræca,conceffu fratrum regnum adeptus.Hyberos Pharafmanes uetufta poffefsione, Armenios frater eius Mithridates obtinebat opibus noftris, htatPharafmanifîlius nomine Rhadamiftus,dccoraproceritate,uicorpoz tisin^nis, amp;nbsp;patrias artes edodus claratp inter accolas fama. Is modiz cum Hyberiæ regnum fenedapatrisdetineri ferocius crebriusep iadabat quam utcupidiné occultaret.lgitur Pharafmanes iuuenem potentiæprom ptx,ô( ftudio popularium accindum uergentibus iam annis fuis metuens, aliam ad fpcm trahere, ôC Armenia oftentare, pulfis Parthis,datâ Mithri/

05 dati

-ocr page 244-

P* CORNELII TACITI

dati àfemetmemorâdoîfed uim diffcrendam, ôi potiorem dolum quow/ cautum oppnmerent.Ita Rhadamiftus fimulata aducrfus patré difcorcÜ^' tanquâ noucrcæ odijs impar, pcrgit ad patruû, tnukat^ ab co comifato'’ ' fpeciem liberum cultus, primores Armcnioru ad res nouas illicit: ignaro^ orante infupcr Mi'thridatc,rec5ciliationis fpecie aflumpta.rcgrenus ad trcm,qua fraude côfîci potuerit prompte nunciatjcætera armts exequend^' Interim Pharafmanes belli caufas confi'ngit 3 prælianti G bi aduerfus rcg^'” Albanorum,0i Romanos auxilio uocanti fratrem aducrfatum,cam(^ i”*** riam excidioipfîusultuiturum.Simul magnas copias filio tradidit.lHeif'’''' ptione fubita territû exutumt^campisMithndatcm cópulitin cafteH^'” Corneas,tutu loco ac præfidio militum,quis C ælius Pol Iio præfcôtuS)^^*’^ viächiMmeitf Cafpçfius præerat. Nihil tam ignarum Barban's cp macbinamf'’'^

Ô^aftusoppugnationum. At nobis ea parsmilitiæ maxime gnaracft-^'^ ignarit Barba. Rbadamiftusfruftrauelcum damnotentatismunitionibus obOdiumiquot;^ ns pit Et cum uis negligeretur,auaritia præfeôli emercatur, obteftante Cal?

rio,ne focius rcx,ne Armenia donu populi Romani fcelcre Si pecunia derentur.Poftremoquiamultitudinem hoftium PoliioJuHa patrisRh^“^^ miftus obtcndebant, padlus inducias abfceditjut niG Pharafmanem abfterruiflet T. Vinidiu Quadratum præGdcm Syriæ doceret quo in Armenia forent, Digreflu centurionis uclut cuflode cxolutus præfed*’^ hortan Mithridatcm ad fanciendum fœdus,côiund:ionem fratrujacpt'j rem xtate Pharafmanem amp;nbsp;cætera nccefsi tudinû nomina rcfcrens,quolt;’'’ liam eius in matrimonio haberet, quod ipfe Rhadamifto focer eflct. N? abnucre pacem Hyberos, quanqua in tempore ualidiores, Si fan'scoggt;’'‘^ Armcniorum perfidia, necaliud præfidq quàm caRellum commeatuf? num, ne dubitaret armts quàm incrucntasconditiones malle. Cund^”'' adea Mithridateamp;fufpedispræfcôticonfilqsquod pellicem regiamP^ Iuerat,incp omncm libidine uenalis habebatur, Calperius interim adPI’^ rafmancm peruadit: utt^ Hyberiobfidio décédant expoftulat.Illepr^^ lam incerta,ÔC fæpius molliora refpondens,fecretis nuncqs monet miftum, oppugnationem quoquo modo accelerate. Augctur flagitfj ces,amp; Pollio occulta corruptione impellit milites, ut pacem flagitarent)quot; præfidio abituros minitarent. Qua necefsitate Mithridates diem locuOT foederi accepit, caftellocp egreditur. Ac primo Rhadamiftus in ampl^’“',* eius effufus, fimulare obfequium, focerum ac parentem appellate.

iufiurandum,non ferro,non ueneno uim allaturum: fimul in lucumpr^’P^ quumtrahit,prouifumillic facrificium imperatum didtitanSjUtdijstc*'' Morr regu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîrmatetut.Mos eft regibus quotics in focietatem coeat, impH^^'^

Armmie jg^tras pollicescp inter fe uincire,nodo^ prçftringere. Mox ubi fang^J'^ji artusextremosfeeffuderit,leuii(ftucfuorceliciunt,atc^in«icem lamböy

-ocr page 245-

ANNALIVM liber XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;löï

fceJus archanum habetur,quad mutuo cruore facratu. Sed tunc qui ea uin/ culaadmouebat.decidifle fimulâs.genua Mithridatis inuadic.ipfumcp pro fternit : iimultp cocurfu plun'um iniciuntur cathenç ac copedcs, quod dede corum Barbaris trahebatur. Moxqp uulgus duro imperio habitu, probra lt;nbsp;ac uerbera intentabat. Ec crant contra qui tantam fortunæ cómotioncm mi ferarentur. Secutac^ cum paruis Iiberis coniunx cundta lamentatione copie bat. Diuerfîsamp;conteëtisuehiculis abduntur,dum Pharafmanisiuflaex/ quireretur.llli cupido regni fratre ôi filia potior,animus^ fcelcrib.paratus. uifui tarnen confuluit,ne coram interficerent.Et Rhadamiftus quafi iu rifîu randi memor, non ferrum, no uenenum in fororem SC patruum expromit, fed proicótos in humum,SC uefte multa grauiep opertos necat. Filq quoep Mitbridatisquod cædibusparentû illachrytnauerant,trucidatifunt. At Quadratuscognofeensproditum Mithridatem, ÔC regnum ab interfedlo/ tibusobtineri, uocat confilium, docetada, SC an ulcifccreturconfu!tat.Pau p^uasdccus cisdecus publicum curæ.plurestutadiflerunt,omnesfcclus externum cum pKthcKcur« læticiahabendum.Semina etiam odiorum iacienda, ut fæpe principes Roz manieandem Armeniam fpecielargitionis, turbandis Barbarorum anil Illis præbuerint. Potiretur Radamiftus male partis, dum inuifus, infamis, quando id magis ex ufu quàm fi cum gloria adeptus foret. In hanc fentenz tiam itum. Ne tarnen annuifle facinori uiderentur, SC diuerfa Cæfar præciz peret, mifsi ad Pharafmanem nuneq, ut abfeederet à finibus Armenqs, fix lium^ abftrahcrct. Erat Cappadociæ procurator Iulius Pelignus ignaut animi,ôCderidiculo corporis iuxta defpiciendus. fed Claudio perquam familiaris, cum priuatas olim conuerfationes curaret, iners otium obledaz ret. Is Pelignus auxilqs prouincialium contradis,tanqua rccuperaturus Ar tneniam, dum focios magis quàm hoftes prædatur, abfeeflu fuorum , SC incurfantibus Barbaris, præfidq egens, ad Rhadamiftum ucnit, donis«^ ciuscuedus, ultro regium infigne fumerecohortatur.Sumentiq? adefl; auz dor ÔC fatelies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod ubi turpi fama diuulgatum, ne cæteri quolt;^ ex

Pdigno conicdarentur,HeIuidiusPrifcuslegatuscumlegioncmittitur,re/ HflMt.pnfcw bus turbidis pro tempore utconfuleret. Igitur propere montem Taurum tranfgrefiusjmoderatione plura quàm ui,compofuerat,cum redire in Syri/ am iubetur,ne initium belli aduerfus Parthos exifteret.Nam Vologefcs caz fum inuadendæ Armenia: obuenifireratus,quam amaioribus fuispofifefz fam,externus rex flagitio obtineret, contrahit copias fratremc^ Tiridatcm deducerc in regnum parat,ne qua pars domus fine imperio agerct. Inccffu Parthorum fine acic pulfi Hyberi : urbesi^ Armeniorum Artaxata SC Tiz granocerta iugum accepere. Dein atrox hyems,feu parum prouifi cornea/ tus,0C orta ex utroep tabes,perpellunt Vologefen omittere præfcntia: uacu am^rurfus Armeniam Rhadamiftus inuafit,truculentior quàmantea,

o 4 tanÇ

-ocr page 246-

I64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« CORNELII TACITI

tanquâ aductfiis dcfeótorcs, K in têpore rcbellaturos. Atcp illi quaui's fcf' ui'tio fueti parientiaabrumpuntjarmis^ fcgiam drcumueniunt. NecaW“ Rhadamifto fubfîdiû fuit, quam pernicitasequorij,quisfe^ Si ftulit. Sed coniunx grauida, pn'mam utcuncp fugam ob metum ÔC mariti charitatem toIerauit.Poft feftinatione cótinua,ubi quati uteruS) uifcera uibranf, orare ut motte honefta cotumelqs captiuitatis eximeretöf' Ille primo ampleóti, alleuare,adhortari, modo uirtutem admirans, nio^ö timoré æger,ne quis relióla potiretur.Poftremo uiolentia amoris, K facn’” rum no rudis, diftringit acinacem, uulneratam^ ad ripam Araxis trab'f’ flumini tradit,ne corpus etia auferretur.Ipfe præceps Hyberosad patriu^ rcgnum pcruadit. Interim Zenobiam, id mulieri nomen, placida illuu*^’ fpirantem ac uitæ manifeftam aduertcre paftores,amp;: dignitate formç haU“ dégénéré reputantes, obligant uulnus, agreftia medicamina adhibent/^' gnitot^ nomine Si cafu, in urbem Artaxataferunt : unde publica cura duéta ad Tiridatem,comiter(^ excepta, cultu regio habita eft. nbsp;nbsp;nbsp;Fau^^^

F«n»MSfnto gylia^SiiuiQ Othone Coss.Furiusocribonianusin exilium agitur,quafi“

nem principisper Chaldæosfcrutaref. adnedebaturcrimini lunianiat^î eiuSjUtcalus prion's,nam rclegataerat,impatiens.PaterScribonianiCao’i! lus arma per Dalmatiam mouerat.Idt^ ad clemetiam trahebat Cæfar,lt;]'’' ftirpem hoftilem itcrum conferuaret. Neep tame exuli longa pofthad’''^ fuit: morte fortuita,an per uenenu extindus eflet, ut quife^ credidit;Uulg^ Mdtbemlt;itici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mathematicis Italia pellendis fadum Senatufcófultura aif^^

itrflcrf peHedi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Laudati dehinc oratione principis,qui ob anguftias fatnib®'

res ordine fenatorio fponte cederent,moti^ qui remanendo impudeno^quot;’ paupertati adqcerent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inter quæ refertur ad patres de pcena fœtnK’^'

rum, qux feruis coniungerentur. Statuitur^ ut ignaro domino ad id lapfa,in feruitutem fui confenfiflet. Si qui nati eflent pro libcrtis haberét^f' Pallanti quern repertore eius relationis ediderat Cæfar, prætoria infigf^' Si een ties quinquagies feftertium cenfuit cóful deßgnatus Barca SoraoH'' additum à Scipione Cornelio grates publice agendas, qui regibus diæ ortus,ueterrimam nobilitate ufui publico poftponerct, fet^ inter TrtlUj ftfosprincipishaberifineret. Afleuerauit Claudius contentu honoreP*

lantern,intra priorem paupertatem lôbfîftere.Et fixum eft ære publico natufconfultum,quo libertinus feftertrj ter millies pofTeflor, antique rtlix laudibus cumulabatur. At non frater eius cognometo Felix p®f

moderationc agebat,iam pridem ludææimpoIîtuSjôi cundamalcfadA''' bi impune ratus,tanta potentia fubnixo. Sane præbucrant ludæi fpccic“” motus orta feditione, poft^ cognita cæde Caf) baud obteperatu eflet, ncbatmetus,nequisprincipum eadem imperitaret. Atçp interim Felix tempeftiuis rcraediis delida accendebat,a:mulo ad deterrima Ventidio Cuman®

..5

-ocr page 247-

ANNALIVM LIBER XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^5

Cumano,euî pars prouinci'ç habcbat,ita diui'QsjUt huic Galilçoru natio,Fc lici Saman'tæ parerêt,difcordesolim Si tum contemptu regentiû minus co/ hcrdtis odij s.Igi'tur raptare inter fe.immittere latronu globos, componcre infidiaSjôC aliquando prælijs congredi,ipol)a^ Si ptxdas ad procuratoreS rcferre.Hi(^ primo lætarûmox glifcente pernicie, cum arma mihtû intcrie/ cififèntjcæfîmilites. Arfifletcp belfoprouincia, ni Quadratus Syriæ retftor fubueniflet. Ncc diu aduerfus ludæos qui in neccm militum proruperant, dubitatumjquin capite pœnas luercnüCumanus Si Felix condtationê affe rebant, quia Claudius cauiisrebellionisauditfsiusftatuendictiam de pro/ curatoribus dederat.Scd Quadratus Felicem inter indices oHentauic, recc/ ptum in tribunal quo ftudia accufantium deterrcrentur. Damnatuscç fla/ gitiorum,quæ duo dcliquerâtjCumanus, Si quiesprouinciæ reddita. Ncc cumanui multopoftagreftium Cilicum nationes,quibusCIitarumcognomentum, clit^ cilicet fæpeôi alias c5motæ,func Trofobore duce, montes afperoscaftris cepere. Atc^ inde decurfu in littora aut urbes,uim cultoribus ac oppidanis, ac pie/ runtpin mercatores Si nauicuIariosaudebant.Obfeflàcpciuitas Anemuri/ ctifîs, amp;nbsp;mifsi èSyria in fubfidiû équités cum præfeëlo Curtio Seuero tur/ bantur,quod duri circum locijpeditibus«^ ad pugnâ idonei,equeftrepræli um baud patiebantur.Dein rex cius oræ Antiochus blandimetis aduerfus plcbem, fraude in ducem cum Barbarorum copias diflociaflet, Trofobore paucisç^primoribusintcrfeôtisjcaîterosclementiacompofuit. Sub idem tempus inter lacum Fucinum amnemq^ Lyrin perrupto mote,quo magni/Uctip» ficentiaoperis à pluribus uiferetur, lacu in ipfo naualcprælium adornatur, ut quondam Auguftus ftrudfo ds Tiberim ftagno, fed leuibus uauigqsamp; minore copia ediderat. Claudius triremes quadriremest^ amp;nbsp;undeuiginti hominum milia armauit,cinólo ratibus ambitu,ne uaga emigia forent : at/ tarnenfpacium amplexus,aduimremigrj, gubernantium artes,impe/ tuscg nauium prælio folitos.in ratibus prætoriarum cohortiu manipuli tur mæcçadftiterant, antepoiîtis propugnaculis, ex quis catapultæ baliftæ^ tenderentur. Reliqua lacus clafliarq réélis nauibus obtinebant. Ripas Si colies,ac montium édita in modu theatrfmukitudo innumera c5pleuit,pro ximis èmunicipqSjK alrj urbe ex ipfa,uifendicupidine,aut officio in prind pem. Ipfe iniignipaludamento, neep procul Aprippina chlamydeaurata præ(îdere.Pugnatum,quanquam inter fontes, fortium uirorum animotac poft multö uulneru,occidioni exempti funt. Sed perfedo fpetffaculo aper/ turn aquarum iter, Si incuria opens manifefta fuit,baud fan's deprefsi ad la cusitnauel media. Eoc^, tempore intcrieiffo altius effofsi fpecus,Si contra/ hendærurfus multitudini, gladiatoru fpedaculum editur, inditis pontibus pedeftrem ad pugnam.Quin Si conuiuium efduuio lacus appofttu magna formidine cundlos affecit, quia uis aquarum prorumpens, proxima trahe/

bac

-ocr page 248-

166


P, CORNELII TACITI


bat.couulfis ultenoribus,aut fragore Ä foni'tu cxtcrritis. Simul Agrippilt;i^ trcpidatione pn'ndpisufa, miniftrû open's Nardflüm incufat cupidi'nis^ prædaru.Ncc illcreticet, impotentiâ mulicbrcm nimfas^ (pes eius argueS' D.Ium'ojQ Autcn'o Coss.fededm annosnatusNcro Odauiatn Cî' fans filiam in matrimonium accepit. Vtœ ftudrjs honeftis, Si eloquenO^ glon'a nitefceretjcaufa Iliennum fu(èepta,R-omanij Troia dcmiflum, Si liæ ftirpis audorem Aeneam, aliacp baud procul fabulis uetera fecûdèe^J^' ilienfes faüi cutus impetrat ut Ilienfesomni publico munere foluercnt. Eodem orawf^ immunes Bononienfî Coloniæ igni hauftæ fubuentum, centics feftcrtq largition^ Bononicßt co ReJditur Rhodtjs libertaSjadempta fæpe aut firmata,prout bellis exter*’'^ raeruerant,autdomi fediiione deliqueranuTributum»^ Apamienfibust^' Apamienfcs fæ^notu côuulfîs,in quinquenniû remiflum. At Claudius fæuifsimaquî^

promere adigebatur eiufdem Agrippinæ artibus, quæ Statilium Taurui” opibusilluftrem hortiseiusinhiansperuertitjaccufante Tarquinio Priflt;^lt;’' Lcgatus is Tauri Africam imperioproconfulariregentis,poftquam reud’^ rant,pauca rcpetudarum crimina -, cæterum magicas fuperftitiones bat, Nec ille diutius falfum accufatorem indigna forte perpeflus, uim fuæ attulit ante fententiâ fenatus. Tarquinius tamé curia exaólus eft, q*’® Patresodio delatoris, cotra ambitum Agrippinæ pcruicere. Eodem an'quot;’ Procuratorü fæpiusauditauox principis,parem uimrerum habendam à procurât®quot; poteftas bus fuis iudicatarum,ac fi ipfe ftatuiftèt. Ac ne fortuito prolapfus uidcreiquot;quot;

Senatus quoc^ confulto cautû,plcnius quàm antea Si uberius. Nam diquot;quot;® Auguftus apud equeftres qui Aegypto præfiderent lege agi,décrétai^'quot;’' rum proinde haben' iuftèrat.ac fi magiftratus Romani conftituifiTenunquot;quot;' alias per prouincias,ÔC in urbc pleracp coceflafunt, quæ olim àprætoribquot;® nofcebantur. Claudius om ne ius tradidit, de quo toties feditioneautati”quot; certatum,cum Sempronfjs rogâtibus equefter ordo in poffefsionc iudic*^' rum locaretur,aut rurfum Seruiliæ leges fenatui indicia redderêt.ManW Si Sylla olim de eo uel præcipue bellarunt.Sed tuncordinum diucrfal^quot;' dia;ôCquæuicerant,publicè ualebant, C.OppiusôC Cornelius Balbquot;® primiCæfaris opibus potuere conditiones pacis Si arbitria belli trada'^' Matthiospofthacamp; Vedios,amp; cæteraequitum Romanorûpræualida'quot;’ Liberti mina,referre nihil attinuerit,cum Claudius libertos,quos rei familiaripquot;^ fecerat,fibi(^ Si legibus adæquauerir. nbsp;nbsp;nbsp;Retulit dein de immunitate

tribuenda.Multa^ fupcr antiquitate eorum memorauit: Argiuosud®^ Latonæ parente,uetuftifsimos infulæ cultorestmox aduentu AefculapPquot;' tem medendi illatam, maximéc^ inter pofteros eius cclebrem fuiftc, nom' na fingulorum referens, Si quibus quifcç ætatibus uiguiflcnt. Quin ctùtquot; Coisimmunt^ dixic Xenophonté,cuiusfcientiaipfeuterctur,eadem familia ortum.

trfx tributa bus«^ eius dandum ut omni tributo uacui in pofterum Coi,facram Si taquot;quot;

-ocr page 249-

ANNALIVM LIBER Xll

Heiniinîftram infuîam colerét.ncc^ dubiu haberet,triukacorunHê in Pop. Rom.mcritajfociast^ uiólonas potuifTe tradi.Sed Claudius facilitate folita quod uni conceflerat,nullis extrinfecusadiumcntisuelauit.At Bysantijjda tadiccndi copia, cum magnitudinêonerum apud fenatum dcprccarentur, cundarepetiuere,or(îàfœderequod nobifcumicccrant,qua5ppcftatebelz lauimusaducrfus regem Macedonu,cuiutdcgeneri,Pfcudophilippiuoca bulum impoGtum. Miflas pofthac copias in Äntiochu, Perlen, Ariftoni/ cum,8Jpiratico bello adiutum Antonium, Memorabantq? quæ Syllç aut Lucullo aut Pompeio obtuliflcnt.Mox recetia in Cæfares mérita quâdo ea loca infiderét,quæ trâfmeâtibus terra tnarit^ ducibus, exercitibusc^, fimul uehendocommeatui opportuna forent. Nanqp arcftifsimo inter Europatn AGam(^ diuortio Byzantium in extrema Europa pofuere Græci, quibus Pythium Apollinem cófulentibus ubi condcrent urbem, rcdditum oracuz Ium eft: quærerent federn cæcorum terris aduerfam.Ea ambage Chaiccdo nn monftrabant, quod priores illuc aducd:i,pta:uifa locorum utilitatc peio talegißeLQuippe Byzantiu fcrtili folo fœcûdo^ mari, quia uis pifciura in Pontum erumpens, 8i obliquis fubter undasfaxis cxterrita, omifToalteri/ uslittoris flcxu,hos ad portus defertur. Vnde primo quæftuofi ÔC opulcn/ tijpoftmagnitudineonerum urgente, finem autmodum orabant,annitcn tc principe qui Thracio Bofphoranot^ bellorccensfefTosiuuandoscp retz tulit.Itatributainquniqucninum remifla. M.Afilino, M.Acilio Coss. WUtationem rcrum in deterius portendi cognitum cft crebris prodigqs. Si prodi^ia gnaenim actentoriamilitum ignecœleftiarfere.Faftigio Capitolq examé apum infcdit.Biformes hominum partus.Et fuis fœtum editum,cui accipi/ trumungüeserant. Numerabatur inter oftenta,diminutus omnium raagi ftratuum numerus,quæftorc,ædili,tribuno, ac prætore, Si confule, paucos intra menfes defunólis. Scd in præcipuo pauore Agnppinauoccm Clan dq,quam tcmulentus iecerat,fatale Gbi,ut coniugö flagitia ferret,dein punv ret,metuês,agerc Si celerare ftatuitjperdita prius Domitia^leuibus Si mulie Domitiit bribuscauGs:quia Lepida minore Antonia genita,auunculo Augufto, Az gripping fobrina prior,ac Gnei mariti cius foror, parem fibi dart cudiné ere debat,Nec forma,ætas, opes multum diftabant, Si utracp impudica, infaz mis,uinolenta,baud minusuitqsæmulabâturquàm fiquaexfortunaproz fperaacceperant.Enimucro ccrtamen acerrimum, amitapotiusan mater az pud Ncronem præualeret.,Nam Lepida blandimcntis Silargitionibusiuz uenilem animû deuincicbat,truci contra ac minaci Agrippina,quæ filio daz reimperium,tolerareimperitantc nequibat.Cæterumobieôlafuntquod coniugiu principis deuotionibus pctiuiflec,quodr^ parum coercitis per Caz labriam feruorû agminibuspaeem Italiæturbaret.Obhæcmorsindida multum aduerfante Narciflo,qui Agrippinam magismagis^ fufpedlans, j^arMertuf prompGfie

-ocr page 250-

16 8


p. CORNELII TACITI


prompnfTc inter proximos fcrcbator,certa fibi pernicié,feu Britannicusr£' rum,feu Neropotiretur.Vcrum itadefemcritum Ca:rarcm,utuitamwgt;^ï ciusimpendcret.Conuid.aMeflaIinam amp;Silium. Parcsiterumaccufan caufas eiïe.Si Nero imperitarct Britannico fucccflore, nullum principi tum,ac nouqrce infidijs domum omne conuelli,maiore flagitio,^ (i dicitiam prions coniugisrericuiflct ï quanquam neimpudicitiaquidéni’'’^ abefrc,PalIantcadultero,ncquisambigat,dccus,pudoré,corpus5Cund3*'^' gno uiliora habere. Hæcatcp talia diÆtans, ampicéli Bhtanntcum,robi’f ætatisquàm maturrimum prccari,modo ad dcos, modo ad ipfum manus,adolcfcerct,patns inimicos dcpcnercnmatris ctiam interfedores** cifccretur. In tanta mole curarum Claudius ualetudine aduerfa cotrip^ tur,rcfoucndis^ uiribusmollitiecœli ôl. falubritateaquarû, SinueflafflP^ git.Tum Agrippina fccleris olim certa amp;nbsp;oblatç occalionis propera,nrt^ niftrorum cgcns,de gencre uencniconfultauif.ne repentino ôi. préccipiy cinus proderct-.filentum ôi tabidum deleginet,neadmotusfuprcmisvl^ dius,amp; dolointdledo,adamoré Altj rediret.Exquifitum aliquid placeb^'’ quod turbarctmentem,ÔC mortem differret.Deligitur artifex tal{um,oo^' Loaifhtume^ buJo Locufta,nuperuenefîcf) damnata,amp; diu interinftrumétaregni haP' ta.Eiusmulierisingenio paratumuirus,cuiusminifterè fpadonibusl^^'' Halotus,infcrreepulas,Kexplorareguftu folitus. Adcocp cundaß’®’’ pernotucre, ut temporum illorum fcriptores prodiderint, infufum deklt;^J^ Bolrtorww bJifibo boletorum uencnum,necuim medicaminisftatim intclledan’)''!' cordiânc Claudq an uinolêtia,nmul foluta aluus fubucniiTe uidcbaturJ? tur extcrrita Agrippina,amp; quando ultima timebantur, fprcta præfcnti'jJ' Xenophon

iam fibiXcnophontismedici confcicntiam adhibccJquot; tanquam nifuscuomcntis adiuuarct,ptnnam rapideucnenoillitamft^^ bus cius demififlè creditur, haud ignarus fumma fcelcra incipi cum lojpcragi cum prçmio. Vocabatur interim fenatus,uotacp pro incolutni^^'^ cbuJiur ue. principisconfulcs facerdotes nuncupabant,cum iam exanimis ucft'b^* nenopérit amp;nbsp;fomcntis obtcgerctur, dum rcs firmando Neronis imperio compoo^’ tur. Iam primum Agrippina uclutdoloreuida amp;nbsp;folatiaconquirenSjt^*’*^ rcamplcxu Britannicum,ueram paterniorisefïigiem appcllarc,acuarij^^ tibusdcmorari,necubiculocgrederetur.Antoniam quoep amp;nbsp;Odauiaf”’ roresciusattinuit.ôicundosadituscuflodrjsclaufcrat.crcbro^uulgabâ'’ ire in melius ualetudine principis, quo miles bona in fpc ageret, tcmpi’^^ profpcrum ex monitis Chaldæorû attentarct.Tunc medio dici, tertio idus Odobr foribuspalatij repen te didudis, comitate Burro Ncroeg^^^ ditur ad cohorte quæ more militiæ excubrjs adeft. ubi monente Præfcd^’ felîis uocibus cxccptus,indit lcdicæ. Dubitauifle quofdâ ferût rcfpcdat^^’ rogitâtest^ ubi Britannicus eflètimox nullo in diuerfum audore, quxd^^

-ocr page 251-

ANNALIVM liber XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I(?9

reban tur fccuti funt. Hiatus^ caftn's NerojK cógruentia tempon' præfatus nw pfutit promiflo donatiuojad exemplum paternælargitionisjmperator confalu/ f«»quot; tatur.Sentetîuammilitû fecuta Patrum confulta.Nec dubitatumeftapud prouindas. Cceleftes^ honores Claudio decernuntur, amp;nbsp;funerisfolenne perindeac diuo Augufto celebratur æmulante Agrippina proauiæLiuiæ magnifîcentiam.Teftamcntum tarnen baud recitatum,neantepofitusfilio priuignusj'niuria SC inuidia animos uulgi turbarec,

FINIS Xri LIBRi.

BEATI RHENANI IN LIBRVM DECIMVK TERTIVM CASTIGATIONES.

XITVM imtauerit.) Sæpeexitumuforpatpromorte.Vt in calce libri 15. de Nerone.Quod clam ad omen ac dolum fuiexitusuerteret. Sic enimillic legends putamus* Lib. is^ Exitu demum Neronis, pofitisodijsinmediumconfulere. Etpaulo poft»Vario fupcr exitu eius rumore. Eodem libro Sane anteutriulcß exitum.

Et pari in ibcietate potentiaq; cocordes.) Caßigauimus. Et pari in focietate potentia concordes*Expone.pari poten tiajinfocietate.

Qyæcundismalae dominationiscupidinibus flagrans.) Pro genitiuo malae ‘‘cpofuimus ablatiuS malis.ConiungitaSt nonnun® duo adiedliuagt;ut hie cSeßis •^aliscupidinib.Et li. i lt;?.de Oflorio.Multa militari irama, Alifs itê locis coplurib.

confiilto ambiguus.) Leóio fcripti codicis. Aut conßilto ambiguus. De ' Capeflèndi egregi) imperif ♦) Melius illic.CapeC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Tiberio loquitur.

fendiegregié imperij. Siccg nos emendauimus.

Vtaftaret abditis a tergo foribus.) Expone, ita ut aflaret abditis à tergo forib» quanquâ illic legitur additis, T anquâ propter ipiàm fadîae fint additæcg fores.

Pluracçin fummafortuna aufpicijs ôC confilqs, quàm telis ÔC manibus geri.) ScribendumjPleracgin fummafortuna auip.ôC conf,^ t.ôC manibus geri.Ecli? ptica oratio efl.nam aduerbiummagis,aut potius fubauditur.Hoc loquendi ge^ Rcrefaepermnjçj.g'j’acitus utitur.Lib.14. Denic^fi rebus conducatjibêsquàm coaâus acciretdominâ.Lib. 19.de Flauianis, Ne fuas quidem legiones opperie-bantur,ut praedæquàm periculorum fôcias.Lib.io.de rege Ptolemæo. Vbi fècu ritasredijt, uoluptatum quàm religions appetens. Inlibello De Germanis.Cex dcrelocojdum modorurfusinfles, confilij quàm formidinisarbitrantur.

Daturum plané documentum.) Datumjhabet exemplar Budeniè.Quafi di cas, obieâum documentum fiue oblatum experiments j per iflud bellum quod tum infiabat. Sed magis quadrat,daturum.

Siducem.) Cafligauimus,ÔC fi ducem. Subauditur, daturum documentum. ctiam fpecie inanium ualidus.) Ante dixit,Corpore ingensjquur hic rurfiim fubditjctiam fpecie.Budeniè uolumen habet, fpe inanniS. Lego,fpc aut ipei ani mumualidus, Hoc enim melius placet,quàm fpe immani ualidus.

^odnediutiusexternisfpedlaculoeflêt.) Pronomen quod potefi abefiè. quidam in exemplari icripto fuperne adiecerat.Tum ponendum pundîS pofl lutgium,ÔC fubaudiendum uerbum, efi.

Caulà

-ocr page 252-

170 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM Xin

Caufa lacSaftdiingcfttj.) Addidimus uel particulatn hie non ocîofam,ucl c**** i (à lacîandi »ngenq.

Ignara matre,dcfn fruftra obtfnente.) Scrfpfimus,obnitentc.

Senecae^ permitteret.) Malim,fc Senecaf^ permitteret.

Quaîprima ætas, ÔC fumma forma expeterent.) Repofuimus, fummafortll* na. ItcmjOrabant^cauerc iiifidias mùIieris.VbfporiusIegendum caueret.

Mifitcgdomum marri.) Scribertdtim,donum marri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sané pepigerar Pallas,hc cuiuFt^ faói in prærerirum interrogarctur.) dauimus,ne cuius fatSi.Alioqui ftare porerat cuiufquam faói.PauIopoft uo^ao'? Ium inrira fie erar rafum,ur nemo fciret,an pro irrira facinora legendum foret, ta facinora,fi modo Latine dicitur inire facinus»

Qiio euolurû eum fede patria rebuscç fummis fîgnifîcabatur.) Incodice| pro legitur,(ède patria rebus fummis fignificabatur. Appofitiue. ’

Quod rumorem refpictunt.) Hic particulam dum inieruimus, Sgt;C iècuritatf” uerrimus iniecuritare.Quod dum rumorem refpiciunt, dum parât defenfioft’» lècuritate morarentur,id eft ob ïècuritatem.

Promitrentibus dein ram prsccipitemnecem quafi ferro urgeretur.) Scri'r mus, quàm fi ferro urgeretur.

a/Rz d Frigidainaquaintundituruencnum.) Ëmendauimus affunditur uencni^'

EteftelcgansuerbumafFundolib*5.de Phœniceaue.Eicçuim genitalema^ dere.Lib.2i.Vbi Mofàe fluminis amnem Rhenus Oceano affundir, ,

Trepidaturâ circumfèdentibus.) Repoiuimus,Trcpidatuà circumfcdeflt®' Subauditur eft.Mox, prouifo anre funebri apparatu. Scripfimus funebri pat^^’ Item. Antiquas fratrû diieordias, ÔC infôciabile regns exiftimâres,pro aeftirrtâi^

Crebris ante exitiû diebus illufum eflè püefitiæ Britannici Neronem.) Co^ ximus, il I uGfîe puericiæ Britannici NerOnCm. Hoc eft intuliflê ftuprum. quitur,ftupro prius quâm ucncrio pollütum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Neqj iaudationibus,aut pompa detinere. ) In codice Budenfi legiruradfJ*^ Priece(){ cf/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effundere. Quam claitfulam opinor fie cmendandam,ut præcepseffüf^

funderc legamuSjfubaudiendo fünusé fandapila,aut loculo, quod alioqui non rimontjs deponi in rogum fblebat.

Et tanto magis fouendum.) Illic deeft SjC particuIa.Legitur. Reliquasfp^’” Rep. fitas» T anto magis fouendum.

Quæ ut coniugi imperatoris foli,rum nbsp;nbsp;utmatri feruabâtur.) Leeftio reg*)^

dicis.QuaCjUt coniugi imperatoris iôlitum,ut matri lèruabantur. Quidam*”^

Amore an odio incertum.) Illic, Amore an odio in? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ratuti*’*

certa.s. Expone,inccrtas,amore an odio,adirent earn.

Inftgnisgenere,forma,lalciuia.) Correximus,formalafciua.

Intefidcrc Luxus principisintendere,) Nosluxus mutauimusinlufus.Intenderc**? î fîcat hic adiuuareaugereqt.

Nos confenfum autorum fecuturi quæ diuerlà prodiderint.) IHic legitif,*1 ; diuerfaprodiderint.

Dcnide Ä.' à Burro.) Particulam ÄS fuftulimus, ficut mox. Et Agrippin^A ? dem particula deleta fcripfimus tantum. Agrippina ferociæ memor. PauloP*” i At exiftat,ex at fecimus, aut.

At Syllana in exiiium aefta.) Vocabulumextremum deeft in feriptolibrO' Manifeflui nbsp;nbsp;Qui per nuptias Antoniç,gener erat.) Melius lcribas,cui per nup.ant.g-^i^^

KMitatit Et tum uaiùtatibus manifeftus.) Caftigauimus. Ettqm uanitatis manifd '

-ocr page 253-

CASTIG ATÏONES BEATI RHENANI

171

Hoe autem ièrmonis generê ßcpe T acitus utitur. Vt lib, 12 .Interim Zenobiam, id mulieri nomen,placida illuuiejipirantem ac uitæ manifeftam aduertere pafto-tes.Hoe ipfo libro, Ac criminu manifeftos merito ad ierüitutem retrahi,ut metu coerceantur,quos beneficia non mutauiiïènt.Lib«i4, Supremis teftamenti uer-bisambitionis manifeftus.Lib. Atc^ipièmozftusmagnæcogitationisma-nifcftus erat. Et infra. Non quia coniurationis manifeftum copererat.Et paulo.* poft.Sed uerba fuapraïpediens, Slt;r pauoris manifeftus.

Nee tam grata Pallantis innocentia.) Sincerior tegij codicis leéiio, Nee grata Pallantis innocêtia quam gram's fuperbia fuit. Vt fit eeliptici generis oratio, Sub audit enimaduerb, magis aut tâ. Paulopoft,illic legit, utmiles theatrali lic.n.p.

Et ore præferret.) Habet Budenièuolumen, Et forefeCaeiàrem præferrer» Dego, Ote fe Caeiàrem præferret,

Iuliusquidem Montanas.) Particula quidem illic non legitur.

Quiauim tentante acriter repulerat,) Èxemplaris feriptiklt;flio,quiauia tem.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tti dtten

ptantem.Letro. nuiauiattentantemacriter repulerat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantem acriter

Deindeagnitum orauerat.) Illic fcriptum eft. Deinde âdagnitû orauerat.Vt repulerat poisit adagnofco cuipiam diólum uideri ficut Adalligo Plinius protulit* Sed ar- Ad^gró«« bitror primo fuiiïè fcriptS adgnitus more uetufto,quod interpretans aliquis afcri pièrit agnitus, Vnde poftea conflacum adagnitus.

Si à læfis ualidius ageretur,arma inferrent.) Scripfimus,infcrebant.

Donee diicordi populo amp;fgrauioris motus terrore.) Nosrepofuimus, exgra uioris motus terrore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Perfcriplêre tarnen confenfum lènatus.) Miror illic eflè in conlènfum, Mox non eftjUi ne an æquo,ied tantum, ui an æquo.

Quos beneficia non commutauiflènt.) Emendauimus,mutauiflènt, Sifepararenturlibertini.) Scripfimus, fiièparentur,

Medio tempore cotradicerent.) Illic eft,Medio temporis. Sic amp;nbsp;Libro proxi Medio tem/ , me fequenti. Medio temporis tantu honoru atep opum in me cumulafti. Itaq? 8lt; porif nos fcripfimushic,Medio temporis.Mox repofuimus,Obultronium Sabinum.

Venenodamnationêanteuertit.) Habet exemplar icriptS,antetjt. Qiiouer- Antcijt bo alibi quocßTacitus utitur. Vt libro tertio.Poftremo fuaimetipiè Ipes anteire patat.Sic enim eum locum emendandum ceniêmus,ubi uulgo perpera legitur, antereparat, pro anteire parat. Infra pro quadrigeni nummi,illicquadringenti.

Aut procurator in prouinciaobtineret ipedaculum gladiatorum.) Reftitui/ mus locum,qui prouinciam ob tineret.

Ac fuperftitionis externæ rea.) Forte Chriftianâ pietatê intelligit.nam appa-

T , (^^quot;’ulierem fuiflePomponiâ Græcinâ.Tacitus loquitur ut ethnicus.

Id($ illfimperitante Claudio impune,mox ad gloria uertit.) Ethicuertit ufur/ Ad gloriam pat abiolute. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uertit

Tanquam infonti periculum feciflènt.) Latine dici facerc periculu alicui pro tinfonti pericu adducereinpericulum,indicatIocusalterlib.ilt;ï.Vbiinquit. Fregittpannulum, lu facefsiffent nc mox uiui eflèt ad fecienda pericula. Alioqui maluiflem hic Iegere,faceisiftent periculum,a faceflo ucrbo.Quemadmodölibro primo loquitur de Romano Hi pone.Mox clariisimo cuic^periculum feceisit.Itemlib.zo.Qtiiperinde diuesac FacelJere peri c oquentia clarus, nulli unquafiib Nerone periculum faceisiflet. Quin uiurpat culnm alicui pecuniæ periculum facere, pro iatfturam facere.Lib. 14. Auxin.]? patra honorem tatuendOjUt qui a priuatis iudicibus ad iènatum prouocauiftènt,eiuidem pecunia: periculum facerent, cuius ij qui imperatorem appellauere,

p a Simul

-ocr page 254-

17» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XIII

Sl'mul init confulatum Valer.Mefïala.) Scn'pfimus« Snnul intjt.

Vroldtdtum Mollibusadhucinittjsprolatu inter Parthos Rom.) Reftituiprolatatu. narf teHum etiam alibi Tacitus noftcr hoc utitur uerbo.Lib.5.Sedubi die ex die prolatabat* Libro 15. Interim cunôantibusprolatâtibuscpipemacmetû.Lib is.Seudonii*

Vroldtdre extruere,feu prolatare agros.Lib. 19. Sed omnem prolatationê ut inimicâ ui(îîoquot; riæfuipedabât.Vfurpatur et Liuio.Paulopoft.Ac libcrtate ignora illuc.Malii”)

Truncis brachtjs reciderent,) Mutaui reciderent in décidèrent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(itl*f’

Extrdherc Plura fama pugna exterrere.) Codex Budenfis habet,extrahere.Vt de tt' pore fit intelIigêdu.Ét præcedit,eludere hue SC illuc uolitâs.Itaqj caftigaui locâ' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V t dolus patraretur.) Mihi magis arridet quod illic legit, ut dolus pararetitf'

Nam equiti fagittarum ufu exercito») Non erat hic opus adijcere particulai” nam,quæ non eft in exemplari feripto.

Cognomêtouallandû.) Illic l^it,Volandû,tan^id fit caftellicognomctinfl'

Siniftro fexta infedebat.) Caftigaui,incedebat.Mox,producliore cornu,fo*' pfi,produ(fiior cornu.

Etdiuerfos conledaripoflêt.) Illic feriptum diuerfâ. Nec magnopere reft** utro modo legas.Diuerfum ufùrpat pro diuifo. Sic alibi.

Quisdiuina colerêt.) Repofui,colerentur.Item paulopoft. An grauius exi*®'

Quàmueteremacolimpartamdignationcm.) Quid liiez (mandiiiS’ gas. Quàm ueterem adeo partam dignationem fubitæ felicitati fubmittere. ) Aut uerlà, ) Hæ duæ dieftiones nô funt in codice Budenfi,qui fie habet. deerant qui hæc qldem uerbis in deterius Senecæ deferrêt. Nec erat opus leói^ nem ueterem hic interpolare.Et infra.Orftauiuscontra modo conqueri,illic tai' tum eft, Ocflauius contra conqueri.

Libidine fepofita.) Malim libidini fèpofita. Moxafluitquifpiamque partit Iam,Conueneratcp,quum illic legatur tantum, Conueneratquofdam.

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et lege Cornelia de ficartjs condemnatur.} Script! codicis ledîio ♦ Et Icgetl^

ficartjs condemnatur. Arbitroradditam dicfîioncm e' margine receptam ùi coi* textum. Alibi tarnen addit.

Huic muliericuncftaaliafuere.) Forte aftuere.Paulopoft,lcripfimus, potef' tiam ei adtjceret.

Ibiconceffam didîitans nobilitatem.) Volumen Matthiaî Coruini. Vbi cefiâm dicfîitaret nobilitatem.Legerim. Vbi conceflâm diôitarent nobilitatt’’* Expone, Vbi uotaomnium ÖC gaudia felicium diôitarent côceftàm nobiliratef atq? pulchritudinem. Nam conneâentes particulas læpe T acitus omittit.

Ibi le fumma fortuna dignâ uifere.) Lego. Ibi fe fumma fortuna digna

Qiias diuerfas lènatorius ordo plebs^ ad fenatum milerant.) Vocabulû/^i''

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torius non eft in codice Budenfi.Mox. Ad làxa,5c minas.Illic,ad làxa,ad min^;

Quibuscj alïjs Romana côtinent.)Apparet ex lcripto lib.legêdû,côtinereo'' ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suadere diffuadere licere patribus.) Emendauimus. Suadere diftiiaderéut^*^

Plerafcß ueâigalium focietates.) Malim,necefsitates. (cere parribü^ Sic enim in libro primo legitur. Quantum ciuiû lôciorum^ in armis, quot ' fes,regna, prouinciæ, tributa aut uetftigalia, ÖC necelsitates ac largitiones, cunefta fua manu perfcriplèrat Auguftus.

Acri etiam populi Romani libertate.) Particulam turn hic addidimus.^d etiam populi Romani turn libertate.

Vt ratio quæftuum ÔC necefsitas irrogationum inter le congruerent.) Coö^ xi locum, ut ratio quacftuum ÔC necelsitas erogationum int. fe cong.

i ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

-ocr page 255-

CASTIGATÏONES - BEATI RHENANt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyj

Et quæ aha ex audlionibus illicitts nomina publicaniinuenerant.) Repofui-mus.Et quae alia exaóionibus illicitis n.p.i. Dandi cafii dicflum,

Quiproconfulare imperium illic habuerunt. Scripfi, habuerant. ^orum ambitum cuaièrat.) Emendauimus.Quorum ambitu euafèrat. Peruulgatis triumphi ihfignibus.) Hoe eft,quae iam nimium frequentia corn/ Moflèlam^atc^Ârarim ) Scripfîmus.Moz (muniat^eflèceeperant.

lellam ateg Ararim.Mox eft illiCjitineris pro itinerum.

Deterrendo Vetere.) Malim Veterem. Exemplar fcriptîïhabuit, Veteres.

Inftudiacç Galliarum affeefîaret.) Et hicmalim legere. Ne legiones aliençproz uinciæ inferret,ftudiac^ Galliarum afFeôaret, Nifi quis potius arbitretur feriben dum,incuftoditacp Galliarum alFedarct.

Malorige.) HicTeutoniceuocatusfuit Malrich. Vnde Am.Marcellino Ma In qua tum Germanici regnabant.)Legendû forte,nutu (larichiuocabulû» Germanici;aut,iuflu Germanici.

lam^ fixerant domos. ) Caftigauimus indidem. lamqi finxerant domos. Sic inlibdlo deGcrmanis.Quia dC domos,inquit, fingut,ôi^ feutageftant. Mox eft ‘llic.Atqîpatrium iblum exercebant.

Nullosmortaliû armis aut fidei ante Germanos effeexclamât.)Repofuimus, Et bona æmulatiôe.) Non dubito quin Tacitus icripièrit, (armis aut fide.

fionaæmulatio, contralibrario ne iÿllabamàproximadidlione Nero perperam mutuante.Proindeicripfimus.Quodcomiter àuiièntibusexceptum, quafiim-petusantiqui,amp; bona aemulatio. Nero ciuitate Ro.

Eofdem agros Anfibarij occupauere.) Marcellinus lib, 4 o, de luliano Cæfàre Anßbarij In limitem,inquit. Germanise fècundæ eft egre{Ius,omnicp apparatu que flagita fiacinftans negocium cômunitus,Toxandro oppidopropinquabat. Rheno dez indetranfiniflo, regionem fubito peruafit Francorum, quos Anfuariosuocant, incertorum hominum,licentius etiam perferutantium extima Galliarum. Haefîe nusille. Vocat igitur Anfuarios u pro b,quos Tacitus Anfibarios ♦ Vt hinc ualiz dum meae côiedîuræ fit argumentum Francos é Chaucis prodifle. Nam aperte tradit hoc loco Tacitus Anfibarios à Chaucis pullos. Igitur generale Francorû nomen,Sc forte recentius,multas nationes proprijs adhuc appellationibus diftin cîas compledîens.Sicut ÔC Sueuorum plurimisolim commune.

Quae funt uacuac.) Emendauimus.quæq? uacuæ fint.

Solern inde refpiciens.) Illic legitur. Solern deinde delpiciens.Legerim. So.-lern dein afpiciens.Infra eft,quam le paterentur.

Deefte nobis terra uiua,in qua mqriamur.) Hunc locum non Iblum in uulga tis æditionibus, uerumetiâ in manulcripto uolumine deprauatü ac mutilum, fic audaäer rcftitui,meum fecutus indicium. Deeftè nobis terra in qua uiuamus,in quamoriamur non poteft.Id uerbum in priori parte etiam fubauditur.

Igiturafsiftentibus hijs,) Correximus.Igiturabfiftentib hijs.f Tenfleris.Nä Abßflmt abfiftendi uerbS etiä alibi Tacitus ufurpat. Vt lib.2. Aut illeabfiftir.Lib.19.Stan Abß/lcre tem pro gradibus paf a t ij Vitellium, SC preces parantem, peruicere ut abfifteret. Lib•10. Et miftus cum mandatis Montanus ad Ciuilem ut abfifteret bello.

Etcacteris quoep aliéna periculadelèrentibus ) Quoep coniuneftio non eft in libro regio. Nam ÔC hic pro etiam exponendum. Quod autem illic defendentL bus legitur ftare non poteft, nifi quis periculo Icribar.

Super libidine cuntfta armis agendi.) Emendauimus. Super libidinem, id eft, praeter libidinem. quod fermonis genus Tacito familiare.

Ex con

-ocr page 256-

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï'ï®* C ASTÏG ATIONES BEÄTt KHEN*

Ex conffaiijs inter fe dementis.) Ddeuimus præpofitionem ex*

Et minæ quidê hoftiles in ipfos uertebant*) Quid fi Tacitus fcripfit, in ip^o^ «crtcbant,abfolute, non uertebantur.

Sed ciuitas luhonum.) Scripfijièd ciuitas Bibonum,argumentn uetuflifsto^ ^infcriptionisadSanduuetzerû,DUS — Vicanibibensesd. S. Ni fallor ad Nicrum funt uerfusDecimates agrosà Tacito cômemoratosin moribus 2lt; populis Germanorüm. Ciuitatem uocattotumtradum multis uicis ÔC una ifta colonia infignem.Bebenhufiû ôC Bebdinga nô abludereuidentur. •

Aut quo alio humore niterentur.) Forte,reniterentur.

Vfu ÔC uiliori polluta.) Habet codex Budenfis tantumjufu ponuta,qiian'*^ cîionem fecuti fumus.

Qijænuper oôingentos 5C quadragintaante annosRemi Ro.) Excmp'^ manuicriptû habet, quæfupra ocîingêtos amp;nbsp;quadraginta ante per annosR^'”' Quid fi legas,quæ fupra ocAingêtos S»^ quadraginta annos perennâs,RemiI^*’' mulit^ infantiam texerat*Perennans,hoc eftjcontinue edurans*

Plt; CORNELII TACITî AB BX-

CE.SSV DIVI AVQVSTI ANNALIVM LIBER Xiri

rima nôuoprindpatu mors lunfj Sillani’pf'’' I confulis Afiæ, ignaro Neronc, per dolû pinæ paratur,non quia ingenfj uioicntia exiti’J irritauent, fegnis Si dominationibusalqsfaP^“^ tuSjadeo ut C.CæCar pccudcm aurcam cum^P pellare folitusGt: ucrum Agrippina fratrid^ L.Sillano neeem molita ultorê metuebat/rf^'î uuigi fama, anteponendû effe uix dum pud’'^'^ ; egrefifo Neroni,amp; imperiû per fcclusadcptoi'quot;'

rum ætate copontajinfontêjnobilem, K quod tune fpedaret, è CæiarôPP ftcris.quippe Si Sillanus D. Augufti abnepos crat.hçc eau fa nccisimin™ fuere P.Cderius cques Romanus Si Elius libcrtusjtei familiari prineip^^ AGa impofiti. Ab qs proconfuli uenenû inter epulas datû eftjapcrtius jjdrciffùtdd fallerent.Necminusproperato Narciflûs Claudrj libcrtus,decuiusiuf§^ wortclt;(dMt aduerfus Agrippina rettuIi,afperacuftodia,ôC necefsirate extrema,ad*” tem agit inuico principe,cuius abditis adhuc uitfjs per auaritiâ ac profli^ tiam mire cogruebat, Ibaturc^ in cædes nifi Afranius Burrus, Si Ann^ Seneca obuiâ ifTent.Hi redores imperatoriæ iuuéræ, SC pari in focictat^P tentia cocordes,diuerfa arte ex æquo pollebât,Burrus militarib.curis, ueritate morû,Seneca præceptisdoqucntiæ,ÔC comitate honefta Juuao _ inuicem,quofaciliuslubricâprincipis ætatê fi uirtutem afpernaret uolfp tibus concefsis rednerent, Certamen utrilt;^ unû erat contra ferociâ Ag^'P^

-ocr page 257-

ANNALIVM LIBER XIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17$

pin«,qùæ cundis mail’s dominati'óis cupi'di'nib. flagrans, habebat in parti busPaliantem,quoau(n:ore Claudius nuptpsinccflis Slt; adoptioneexitio fa femet pcruertcrat. Sed ncque Neroni infra fcruos ingeniû,à Palias trifti arrogâda modu liberti egrcflus.tædiû fui mouerat. Propalâ tarnen omnes ineam honores cumulabant, fi'gnum«^ more militiæ petéri tribuno dcdiCj OP Tl M AE MATRIS» Dccrcti à fcnatu duo lidores flaminium Clau rliminiunt diakjGmuI Claudio cenforiu funus.ôi mox confeeratio. Die functis lauda/ tioncm eius princeps exorfus cft.Dum antiquitatem gencris^confulatusjac triumphos maiorum enumerabat, intentus ipfe ÔC eætcri. Liberaliu quoc^ artium cômemoratio, ôi, nihil régenté eo Reip. trifte ab extcrhis accidifte, pronisanimisaudita.Poftad prouidentiain fapicntiamcp flexit,nemo rifui têperare, quanquam oratio à Seneca compolîta mukurn cultus præfer A/t.Sfwcc^ rctlutfuitilliuiroingeniumamœnum Si temporis illiusauribusaccomoda tum. Adnotabant feniores,quibus otium eft uetcra Si præfentia contende re,pnmufnexqsquirerum potitieftent Neroncmalienæ facûdixcguifte. Nerofacutli Namdidator Cæfar fummis oratoribusæmulus, Si Auguftoprôpiaac lt;tlie!ilt;efgens profluens,quædccerct principe eloquentiafuit.Tiberiusartcm quotji calle bat,quaucrbaexpenderet,tumualidusfcnGbusautcôfultoambiguus.EtP am C.Cçfaris turbata mensuim dicendi nôcorrupit.Necin Claudio quo tiesmeditata diftêrcrct,elegantiâ requireres. Nero puerilib.ftatim annisuî Claudius uidum animum in alia detorGt.Cçlare Si pingere,cantus2Ut regime equo/ rumexercere.ôialiquâdo carminibus pangendiSjincftèG'bielemêtadodfri/ næoftendebat. Cæterum peraôtis triftinas imitamentis, curiam ingreflurs, ôideaudloritatepatrumjSi confeïifu militum præfatus, coGliaGbi Si exem placapeflendi egregièimperrj memorauit : nec iuuentâ armis ciuilibus, aut domefticis difcordqs imbutam, nulla odia, nullas iniurias, neccupidinem ultionis afferre. Tum forma futuri principatus præfcripGt,ea maxime decli nans,quorum recensflagrabatinuidia.Non enim fenegociorum omnium indicé forcjUtclauGsunam intra domûaeeufatoribus Si rcisjpaucorum po/ tentiagraftarctur.Nihil in pcnatibusfuisuenalc,autambitioniperuium:di feretam domum Si R.emp.Teneretantiquamuniafcnatus. Confulum tri/ bunalibusItalia Si publicæprouinciæ aftifterent. llliPatrum aditum præ/ berent,fe mandatisexercitibuscotlfulturû. Nec defuit fîdes. Multac^ arbb triofenatusconftitutafunt,Neqais adcaufamorandâmcrcede autdonis -emeret.Ne deGgnatis quidé quçftoribus edédi gladiatores neceflitas eftef. Çuod quidé aduerfante Agrippina,tan^ aefta Claudq fubuerterent, obz tinuerc patres,qui in palatiû ob id uocabant,ut aftarct ab dins à tergo forib. U6lodifcreta,qT uifum arcerct,aditus non adimerct.Quin Si legatis Arme niorû caufam gétisapud Ncroné orâtibus.afcêdere fuggeftû imperatoris. Si prgGdcre fîmul parabat, niG cçteris pauore defixis Seneca admonuiflèt,

P 4 uenienti

-ocr page 258-

P. CORNELII TACITI


17«


ucnicnti matri occurreret.Ita fpecie pi'etati’s,obuia itum dedecori»

♦ ntturbidi'srumoribusprorupiflcrurfùm Parthos,amp;rapi Armenia eQ,pulfo Rhadamifto,qui fæpc rcgni dus poutus^dein profügus,tû bellum deferuerat. Igitur in urbe fermonû auidajquêadmodû princeps^ feptemdecimannosegreflûsjfufcipereeam molemaut propulfarepou*^^ quod fubfidium in co qui à fcemina regcreturmum prælia quocp ôi opp'*' gnationes urbiij,Ôi cætera belli per magiftros adminiftrari pofTentjint]!’“^ bant.Contra alrj melius eucniiie dixerût, quàm (î inualidus fcneôla uia Claudius,militiæ ad laborcs uocaret, fcruilibus iufsis obtemperaWf'’^ Burrum tarnen amp;nbsp;Senecam multarum rerum experiêtia cognitos,Ä ratori quantûad robur deefle Z cum odauodecimo ætatis anno Gn. peius,nonodecimo Cæfar Odauius ciuiliabenafuftinuerint.Plcraqö*^'quot; fumma Fortuna auFpicfjs ÔC confilqs teils K manibus geri, DaturuinP^ nè documcntûjhoneftis an fecus amicis üteretur,6C fi ducem amota inaiü'’ cgregium,quam fi pecuniofum Si gratia fubnixum per ambitum delig^'^^* Hæc atcp ralia uulgantibus, Nero Si iuuentutem proximas per prouin^'^^ quçfîtam fupplendis Orientisicgionibus admouerejegiones^-ipfaspf'^ pius Armenia collocari iubet. Duos« uctcresreges Agrippam K locd^'J expedite copias,quis Parthoru fines ultro intrarent,fimul pontes per Euphratem iungi.Etminorcm Armeniam Ariftobulo, regionem ncm Sohemo cum infignibus regrjs mandat. Exortus^ in tépore æmiili’® Vologefo filius VardanesEtabfceflère Armenia Parthi,tanquâ difietf^'’' bellum. Sed apud fenatum omnia in maius celebrata funt, fententijs rum qui fupplicationes Si diebus fupplicationum ueftem principi triö*”' phalcm,utlt;^ ouans urbem inirct,effigies^ dus pari magnitudine, ac tis Vltoris eodem in tempio ccnfuere,præter fuetam adulationé læti Domitium Corbulonem retinendæ Armeniæprçpofuerat, VidebatOT locus uirtutibus patefadus.Copiæ orientis ita diuiduntur,ut pars auxito'‘ um cum duabus legionibus apud prouinciâ Syriam,amp; legatum eius dratum Vinidium remaneret, par ciuium fociorum^ numerus Corbul”' ni effet, additis cohortibusalisc^ ,quæapud Cappadociam hyemabafl'’ Socq reges prout bcllo côduceret,parère iufsi,Sed ftudia eorum in Cofbj*' hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;promptiora crant, qui ut famæ inferuiret, quæ in nouis cceptfsu^lquot;

famn ‘^’Fsima eft,itinere propere confedo,apud Egasduitatem Ciliciæ obuin*’’ Quadratum habuit, illucprogreffum, ne fi ad accipiendas copias intrauiffet Corbulo, omnium ora in fe uerteret, corpore ingens,uerbisni^' gnificuSjôC fuper experientiâ fapientiam^,etiam fpe inanium ualidus.C^' terum uterep Vologcfem regem nuneqs monebant,pacemquàmbcllui’J malletjdaris^ obfidibus, folitâ prionbus reuerentiâ in populum Romani* continuaret. Et Vologcfes quo bellum ex æquo modo paratct,an ut æmü' latiouis

-ocr page 259-

ANNAJ^JVM LIBER XIII


177

Utionis fufpcdlos per nome obGdû amoueret, tradi't nobilifsimps ex famiz lia Arlàcidarum. Accepitc^ eos cêtyrio Hoftorius ab Vinidio miflus, for lepriore decaufaadito rcge. Quod poft^ Corbuloni cognitu eftdre præz feólum cohortis Arrium Varum,ÔC rccipcre obGdesiubet. Hineortu inter præfeélû centurione iurgiu, ne diutius externis fpeótaculo cHct, arbitriu rei obiîdibus Icgatisi^ qui cos ducebant, permifTum. Atep illi ob recentem gloriâjôC indinationé quandam etiâ hoftium,Corbulonem prætulcre, Vn de difcordia inter duces,querente Vinidio prærepta quæ fuis coßlijs patra/ uifTef. teftante contra Corbulone no prius conuerfum regem ad ofïcrédos obfidcsjquàm ipfc dux bcllo deledus, fpes eins ad metum mutaret. Nero quo cóponcrctdiucrfos,Gc euulgan' iufsit:Ob res à Quadrato 6lt; Çorbulo ne profpcrc geftas laurum fafeibus imperatorrjs addi.qurc in alios confûles. egrefla,coniiinxû Eodem anno Cæfar cffîgiem Gn.Domitio patri,conz fularia iniîgnia Afeonio Labeoni,quo tutorc ufus erat,petiuit à fenatu, fibiz que ftatuas argêto uel auro folidas, aduerfus ofïcrcntes prohibuit.Et quan quameenfuiflent patres,utprincipium anni inciperetmenfe Deccmb.quo Pttuscrat NerOjUetercm reîigioné calendarum lanu.inchoandoanno retiz nuit. Neep rccepti funt in reos Carinâs Celer fenator, feruo aceufante, aut Iulius Denfus cquefter,cuifauorin Britannicûcriminidabatur. Clauz dio NcronCjL Antiftio Coss.cum in aeîta principis iurarentmagiftratus, in fuaada collega Antiflium iurareprohibuit,magnispatrum Iaudibus,ut iuucnilisanimuslcuium quoq? rerum gloria fublatus,maiorcscontinuaret. Secuta«^ lenitasin Plautium Lateranum, quem obadulterium Mcßalina: ordincrctnotum,reddiditfcnatui,clementiamfuamobftringenscrebriso/ rationibus,quasScncca,teftifîcandoquàm honeftapræciperet,uel caufaia dandi ingenfj, uocc principis uulgabat. Cætcrum infrada paulatim poz tentia matris, dclapfo Nerone in amorê libertæ, cui uocabulum Adte fuit: lîmul aflumptis in confeientiâ Othone amp;nbsp;Claudio Senecione adolefccntuz lisdecoris,quorum Othofamilia confulari,Senecioliberto Cælàrispâtre genitusjignara marre,dein fruftra obnitéte,penitusirrepferat per luxum K ambiguafecreta : ne feuerioribus quidem principisamicis aduerfantibus, mulicrcula nulla cuiufquam iniuria cupidines principis cxplentc:quando uz xorc ab Odauia nobili quidem,amp; probitatis fpeôlatç,fato quodâ,an quia nbsp;nbsp;.

præualentillicita,abhorrebat,metuebatur(^ nein ftuprafœminarû illuftri um prorumperct, fi ilia libidine prohiberetur. Sed Agrippina libertam æz mulam, nutum ancillam, aliac^ eundem in modum muliebriter fremere. Ncc^ pœnitentiâ filq ,aut fatietatê opperirûquâto^ fœdiora exprobrabat, acfius accendere,donec ui amoris fubadtus,exueret obfcquiû in matrem,Se necær^ permitteret. Ex cuius familiaribus Anneus Serenus fimulatione amoris aduerfus eandem libertâ primas adolefcentiscupidines uelauerat.

-ocr page 260-

P, CORNELTI TACITI


178

præbuerat^ nomen, utquæpnnccpsfurtim mulicrculæ tnbuebat,ilkp^ làm largirct.Tum Agrippina ucriïs artibus,per blandiméta iuucné agg^ dijfuum potius cubiculum ac finum offerte cotcgcndisquæ prima fûmma Fortuna expeterent. Quin Si fatebat intempeftiuâ fèueritatetH’^ fuarumopumquæ baud procul imperatorqsaberant, copias tradebat’^* nimia nuper coercédo fîlio,ita rurfum inteperanter demiffa. Quæ neep Neronem fcfellit, Si proximi amicorum mecuebanr,orabant(^

* infidias mulieris femper atrocis,tum Si falfæ. Forte illisdiebus Cæfat (ffo ornatu,quo principû coniuges ac parentes cffullèrant,deligic ueffcôgt;* gêmas,mifit^ donû matri,nulla parfimonia, cum præcipua Si cupita algt;j^ prior deferret, Sed Agrippina no his inftrui cultus fuos, fed cæterisaf^'^'î proclamât,Si diuidere filium,quæ cundaexipfahaberet, Nec dcfuert'l“’ in deterius referrent. Et Nero infenfus rjsquibtis fuperbia muliebrisia^''! batjdemouet Pallatem cura return quis à Claudio impofitus, uelut arbgt;y® regni agebatFerebaturc^ digredientc eo, magna profequentium multi'*'' dine,non abfurdc dixiffeffre Pallantem,ut ciuraret.SancpepigcratPall^^ nc cuius fatffi in prætcritum interrogaretur, pares^ rationes cum Rep^^' haberct, Præceps poft hæc Agrippina,ruere in terrorem Si minas,nt*? principis auribusabftinere, quo minus teftaretur, adultum iam efle Brit'”' nicum, ucram dignam^ ftirpem fufeipiendo partis imperio, quod inP'quot;* Si adoptiuus per iniurias matris exerceret.Non abnuere fe, quin cu felicis domus mala patefierent,fuæ in primis nuptiæ, fuum ucneficiumîl’ folum dtjsSifibiprouifum,quoduiueretpriuignus: Ituram cum illoin'^ ftra. Audiretur hinc Germanici filia, indeuilisrurfus Burrus Si exulSff''

Profe^orKt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fciIicetmanu,Siprofefforialingua,generishumani regimeexp'’'

ftuIantes-SimuI intedere manus,aggerercprobra: cofecratum Claudiu'”’ infernos Sillanorum manes inuocare, Si tot irrita facinora. Turbat”^ his Nero, Si propinquo die, quo quartumdecimu ætatis annum Britanu*' Dnunnict nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-»» i z*

indokf cusexplebat,uoiutarelecum, modo matris uioletiâ, modo ipnus indolem» utquidem experimento nupercognitam,qùotarnenfauorcmlate uiflèt. Feftis Satutno diebus inter alia æqualium Iudicra,regnum lufu fot'”' entium, euenerat ea fors Neroni. Igitur cæteris diuerfa, nec ruborem iliaquot;” ra,ubi Britannico iuflît exurgeret, progreflùs^ in medium câtum aliqu*quot;” inciperct,irrifum ex eo ijjcrans pucw fobrios quoqr coui(ftus,nedum temquot;' lentos ignorantis:ille coftanter exorfuseft carmcn,quo euolutum cum fetl^ patriarebus^ fummisfîgnifîcabat. Vndeortamiferatio manifeftior,qu'quot; difsimulationem nox Siîalciuia exemerat. Nerointellclt;ftainuidia,odiüquot;' intendic. Vrgcntibusi^ Agrippinæ minis, quia nullum crimen, nec^ iubquot; re cædem fratris palam audebat, occulta molitur, Parari uenenum lubeG miniftroPollionelulio prætoriæcohortis tribunO) cuius cura attinebacut damoa'î

-ocr page 261-

ANNALIVM LIBER XIII


17^


(i

lil in :I1'

ll' Jl' ƒ ii 1/ i h s if /

I

I I

t i

(

I I

I

I

1

I

t

I I

f

I t I

damnata ucneHcij nomine Locufta,multa fceleru fama.Nam ut proximus quifc^ Bntannico,necßfasmeq? (idem penfi haberet,olim prouifumerat. B«ï4««jeo ue Priraum uenenum ab ipfiseducatoribusacccpit, tranfmiiïtq^ exoluta aluo parumüalidum.Gue temperamen tu inerat,ne ftatim fæuiret.Sed Nero len ti fccleris impatiens,minitari tribu no,iubere fupplidû ucnefîcæ, quod dum rumore refpiciunt,dum parant defenfiones,fecuritatemorarentur.Promit tcntibus dein tarn præcipitem necem^fi ferro urgerctur,cubiculu Cæfa' ris iuxta decoquitur uirus cognitis antea uenenis rapidum.Mos habebatur principu liberos cum cæteris idc ætatis nobilib. fcdêtcs uefci in afpcótu pro pinquoru, propria SC parciore menfa.IIIic cpulante Bntänico,quia cibuspo tusi^cius deledtuscxminiftriguffu explorabatur,neomitteretur inftitu/ tum,aututriufcp morte proderetur fcclus, talis dolus rcpcrtus eft. Innoxia adhuc acpræcaÜda, Ôi. libataguftu potio traditur Britannico. Dein poft/ '^ritdnnicus quam feruore afpcrnabatur, frigida in aqua affunditur uenenum, quod ita cunftos cius artus peruaGt, ut uox paritcr SC fpiritus eins raperentur.T rcpi datum acircunfedentibuSjdiffugiuntimprudcntcs.Ätquibusaltior intelle £^us, rcfiftunt deGxi, SC Neronem intuentcs. Ille ut erat rediuis,SC nefcio G/ milis, folitum ita ait, per comitialcm morbum quo primum ab infantia af/ fliélaret Britanniens, Qi. redituros paulatim uifus fenfus^. At Agrippinæ ispauor,ca confternatio mentis quamuis uultu premeretur,cmicuit, ut per/ indeignaram fuifleac Otftauiam fororem Britanniciconftitcric:quippeG/ ® igt;i fupremum auxilium ercptum,SC parricidq exemplum intelligcbat.Oda uiaquoep,quamuis rudibusannis,dolorem, charitatem,omnis affetftus ab fcondere didicerat. Ita poft breue Glentium repetita conuiuq læticia, Nox cadem necera Britannici SC rogum coniunxit,prouifoantcfunebriappara/ tu, qui modieus fuit. In campo tarnen Martio fepultus eft, adeo turbidis imbribus,utuulgus iramdeumportendi crediderit aduerfusfacinus,cui plcricp ctiä liominum ignofeebant, antiquas fratrum difcordias, SC info/ ciabile regnum exiftimâtcs.Traduntplcricç eorum temporum feriptores, crebrisanteexitiumdiebus illußfTe pucritiæ BritanniciNeronem,utiam non præmatura, neqj fa:ua mors uideri queat,quäuis inter facra menfæ,ne tempore quidem ad complexum forori dato, ante oculos inimici propera/ taGtin iliumfupremum Claudiorum fanguinem,ftupropriusquamue/ neno polkitum.Fcftinatione exequiaru editfto Cæfar défendit,id à maiori businftitutumrcfcrcns,fubtrahereoculisaccrbafunera, necçlaudationi/ bus,aut pompa dctincre.Cætcru SC Gbi amiflo fra tris auxilio, reliquas fpes in Rep.Gtas-.SC tanto magis fouendu patribus populoc^ principem, qui u/ nusfupercfletèfamilia fummu adfaftigium gcnita.Exinlargitionepotifsi mosamicoru auxit. Nee dcfuerunt, qui arguèrent uiros grauitatem aflèue/ tantes, quod domos uillase^ id temporis quaG prædas diuiGftènt. Ali] ne/

cefsita

-ocr page 262-

18 9

P. CORNELII

ceflîtatem ad hi bi ta crcdcbant à principe,fcclcris fibi confcio,X ucniao’ rante,fi largitionibus ualidiflimû quenq; obftrinxifTet. At matris ira öl’' muniffcêria Icniri: fed ampleóli Odtauiam.Crebra cum amicisfccrctabày re.Supcr ingenitam auaritiâ, undiqp pecuniasquaiî in fubßdium corrip’^^; tribunos ÔL céturiones comiter excipere. Nomina ôf uirtutes nobiliunigt;^ ctiam turn fupererâtjin honore habercjquaiî quærerct ducem ôi partes^ gnitû id Neroni, cxcubias^ militâtes,quæ ut coniugi imperatoris foli

Germanos fupereundem honorem cuftoJeS^ ditosdigredi iubet*necœtu falutantiüm frequentaretur, feperatdof”''’ matremqp trasfert in eam quæ Antoniæ fuerat,quoties ipfe illuc uentiöf^'’ feptusturbacenturionum,amp;poft breueofculum digrediens. Nihil rcf^ F4wlt;( potèti^ mortaliû tam inftabile ac fluxum eft,quam fama potentiæ,non fuaui Statim rclidlum Agrippinæ limen.Nemo folari, nemo adiré, prætct cas fœminas.amore an odio incertû. Ex quib. erat Iulia Syllana ,quâ monio C-Silq à Meflâlina depulfam,fupra retulGinfignis gencrc/orfl’^'^ fciuajöC Agrippinç diu percharæmox occultis inter eas offeniîonibus!lt;]ij^ Sextium Africanum nobilemiuuenem ànuptqs SyHanædetcrrucrat^ grippina, impudicam amp;nbsp;uergentem annis diôtitans,non ut Africanutfl®*’ feponeret, fed ne opibus Si orbitale Syllanæ maritus potiretur. Ilia Ip^ ultionis caufa oblata, parat accufatores ex clientibus fuis Iturium Cal**'

/igrippina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uctera,amp; fæpius iam audita deferens, quod Britannici mortcn’lquot;^

accufatur getet,aut Oôtauiæiniurias euulgaret: fed deftinauiflceam RubelliûPl^’'^ turn, per maternam originem pari ac Nero gradu à diuo Augufto,ad nouas extollere:coniugio(ç eius ctiam imperio Remp.rurfus inuadetc-l’^ Iturius Si Caluiiîus Atimcto Domitiæ Neronis amitæ liberto apcf“quot;’,'^ Qui lætus oblatis(quippe inter Agrippinam Si Domina infcnfa çrnub^'’ exercebatur) Paridem hiftrioné liberty amp;nbsp;iplùm Domitiæ impulitircpf'’^ perè,crimenlt;^ atrociter deferre.Proueôta nox erat, amp;nbsp;Neroni per uinol“^quot; tiâ trahebatur.Cum ingreditur Paris, folitusalioquin id cc^orislufuspfquot;^ cipis intédere.Sed tune copofitus ad mceflitiam, expofitoep indicq ordi^’ itaaudientemexterret,utnon tantum matrem Plautumc^intcrfîccrf»'^,^ Burrumetiamdimoucre præfedura deftinarct,tan^ Agrippinæ

TdliuiTtuHi/ pfouctftum.ôC uicem reddentê.FabiusRufticusaudor cft, Icriptoseöf j ' eus bifioricus CæcinâThufcum codicillos mandata ci prætoriarumcohortiumcurajl“^ ope Senecæ dignationem Burro rerentam. Plinius amp;nbsp;Cliuius nihil duH'^' turn de fidepræfcdi referunt, fane Fabius inclinât ad laudes Senecæ cü“' amictia floruit. Nos cofenfum audoru fecuturi, quæ diuerfa prodider“’'’ fub nominibusipforû trademus. Nero trepidus,ÔC interficicndætratfj, auidus, non prius differripotuit, quâm Burrus necem eius promirter«^’ facinoriscoargueretunSed cuicun(j,nedum parenti defenfionem triy^

-ocr page 263-

ÀNNALIVM LIBER XIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igl

dam,nec accafatorcs adeflfe,fed uocê unius ex l'nimica domo affcr ri.Refuca te tenebras,amp; ui'gilatâ conuiuio noôtcm,omm'a(^ temeritati amp;nbsp;infdtiæ pro piora,Si'c lem'to pnncîpis metu K lucc orta,itur ad Agrippinam ut nofeeret obieda,difloluerctlt;^,uel pœnas lueret. Burrus rjs mâdatisSeneca coràm fungebatur.Aderâc ÔC cxlibertisarbitri fêrmonis. Deinde à Burro poft^ crimina ÔCauâ:oresexpofuit,minaciteradlu. Agrippina ferociæ memor, Agrippinte Non miror,inquit, Syllanam rtUnquâ edito partu, matrum afïeôlus igno/ re/ponfum toshaberc.Nec^ enim perinde àparentibus liberi,^ ab impudicaadulteri mutantur.Nec iî Iturius amp;nbsp;Caluiiius adeiîs omnibus fortunis, nouiflîmam fufcipiêda: aceufationis operam anui rcpendunt,ideo aut mihi infamia par/ ricidfj,aut Cæfariconfeientia fubeundaeft : nam Domitiæinimicitqs gra/ « tiasâgercm,fibcneuolentiamecum in Neronem meum certaret.Nuncpcr concubinum Atimetujôihiftrioné Paridem quafi feenæ fabulas coponit.

Baiarum fuarum pifeinas excolcbahcum meis confilijs adoptio,amp; proconz 3» fulareius, ô! deßgnatio confulatus, ÔC cætera adipifeendo imperio praepara »» rentur. Aut exiftat qui cohortes in ürbe tentatas, quiprouinciarum fi'dem o» labefadatam,denique feruos üel libertos ad feelus corruptos arguat. Viue/ rcego Britannicopotiétererum poterâC ac fi Plautus aut quis alius Remp. 3» iudicaturusobtinueritjdefùnt fcilicetmihi aceufatores j qui non uerbaim/ patientia charitatis aliqùando iiicauta, fed ca crimina obtjciant, quibus ni/ ^gt;3 fi a filio mater abfolui non pofsim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Common's qui aderant ultróque 33

/piritus eius mitigantibus, colloquium filij expofeit. Vbi nihil pro innocenz tia quafî diffideret, nee benefiet] s quafi exprobtaret differ uit i fed ültioheni indeiatores ôi præmiaamicisobtinuit. Præfcôturaannonæ Senio Rufo, curaludorum qui à Cæfareparabantur AruntioStëllæ, Aegyptus C.Bal/ billôpermittuntur. SyriaPantcllo deftinataj Si uarijsmoxartibus elufus* ad pöftremum in urbe retentus cft. At Syllana in exilium aôla. Caluifius quoçp amp;nbsp;Iturius rclegantur ♦ De Atimeto fupplicium fumptum, ualidioté apud libidines principisParidcj^ utpœnaaffîceretur.Plautusad prçfenâ filentiotranfmiiîûseft. Deferunturdehincconfenfifle Pallasjac Burrus, ut Cornelius Sulla claritudinegeneris,^ affînitate Claudtj, cui per nuptiaâ Antoniæ,gener erat,ad imperiû uocaretur. Eius aceufationis auôlor extitit Pçtusquidâ,exercendisapud æratiû feôlionibusfamofus,amp; tumuanitatis manifeftus. Nec tam grata Pallantis innocêtia, quàm grauis filperbia fuit, quippe nominatis libertis eiuSjquos confeios haberetjrefponditjnihil un^ fcdomi,nifi nutu aut manu fignificafle, uel fi plura demonftrâdacflfcntfcri pto ufum, ne uocem confociaret. Burrus quamuis reus,inter indicés fentenz tiam dixit.Exiliumlt;^ aceufatori irrogatû,ÔC tabulæ exuftç funt,quibus obz litcrata ærartj monimenta retrahebat. nbsp;nbsp;Fine anni ftatio cohortis aiïîderè

ludisfolicasdemoueturjquoraaior fpecies libcrtatiseflct,utqpmilestheaz .

q trait

-ocr page 264-

182 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CO RN EL II TACITt

ttalt Iicc ti tfæ non permi'xtus,incorruptior ageret,amp; plebs dar et cxpetîmefi' tum,an amotis cuftodibusjmodefliâ retineret. Vrbê pnnceps luftraui't ef^ fponfo arufpicu,quod louîs ac Mineruæ çdes de cœlo tadæ crât.

lufio, P. Cepi'one Coss.otium fons^fœda domi lafciuia, qua Nero urbis ôi lupanaria,ÔC diuerticula, uefte feruili in difsimulationem fui cópofl^ tus pererrabat.comitantibus qui raperent ad uenditionê cxpofitagt;ÔC obui]^ uulnera inferréc aduerfus ignaros^adco ut ipf? quocp acciperct iôtus, præfcrrec. Deinde ubi Cçfarem cfie qui grafiaretur pcrnotuir,augcbâtur^r iniuriæ aduerfusuirosfœminas^infigncsjôiquidâ fîmili licêtiaîub ne Neronis,multi proprijs cum globiscadem cxerccbantjamp;in modumc^^ ptiuitatis nox agcbatur.Iulius quidem Montanus fenatorij ordinis,fcd^'quot; hondum honorem capeiîiiïet, congreffus forte per tenebras cum principe quia uim tentante acritcr repulerat,deinde agnitum orauerat, qualî expr*)^ bralTctjmoriadadus eft. Nero autem mctuentiorin pofterum, milites ßl* amp;nbsp;plerofc^ gladiatorum circundcdit,qui rixarum initia modica,amp; quafip*' uata finerent.fi à læfis ualidius ageretutjarma inferebann Ludicram quocp Iicentiam,ôC fautores hiftrionu uelut in præîia co'nuertit impunitate pf^' mqs, atcp ipfe occultas, amp;nbsp;plcrunq? cor àm profpcdlans:doncc difcordif’ pulo ex grauioris motus terrorc, non aliud remedium repertum eft, ut hiftrioncs Italia pcllerentur ,miles(^ theatrorurfum aftideret.

idem tempusaótum in fenatude fraudibuslibertorum, efflagitatumt^^' aduerfus male meritos, reuocandæ libertatis ius patronis daretur.Nccd^^ rant qui cenferent. Sed confules relationcm inciperc non aufi ignaro priW pe, perfcripfere tarnen confenfum fenatus. Illeaucftor conftitutionisfier“^'’ ut inter paucos amp;nbsp;fcntcntiæ aduerfos, quibufdam coalitam Iibertäte infquot;® rentiam co prorupifte frementibus, ui an çquo cum patronis iure agercH'’ fententiameorum confultarent,anuerbcribus manus ukrointcndcrti’'' impelleréntuepœnam fuam diftuadentes. Quid enim aliud læfo patrol’’’ conceifum,^ ut uicefimum ultra lapidem in oram Campaniç liberru get C Cæteras aóliones promifeuas SZ pares efte. T ribuendum aliquod’“’' lum quod fperni nequeat. Nec graue manumiflis,per idem obfequiuffl nendi libcrtate,per quod aflccuti fint. Ac criminum manifeftos merito3“ feruituté retrahi,ut mctu cocrccantur quos beneficia non mutauißcnt.D'*' ferebatur cotra,Paucorum culpam ip fjs cxitiofam efte debcrc, nihil uniu^ forum iuri derogadum. quippe late fufum id corpus. Hine plcruncp tribo^ dccurias, miniftcria magiftratibus SC facerdotibus, cohortes etiam in urb^ confcnptaSjSC plurimisequitum, plcrifcp icnatoribus, non aliundeorigi”^ trahi.Si feparenturlibcrtini,manifcftam forepenuriam ingcnuorumtnc” fruftra maiorcs cum dignitaté ordinüm diuidcrc.nt, libertatem in comn”” nipofuifte. Quin SC manumitiendi duas fpecies inftitutas, ut relinqucrct”' lt;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcenitc’’^

-ocr page 265-

ANNALIVM LIBER XIII


i8î


pœnitêtiæ aut nouo benefîcio locus. Quos uindicîla patronus no liberaue/ vîndiHtt rit,uelut uinculo feruitutis attineri. Difpiceret quifcß mérita, tardée^ conce/ deret,quod datum non adimeretur.Hæc fententia ualuit.Scripiît«^ Cæfar fenatuijpriuatim expenderent caufam libertoru,quoties àpatronis argueré tunin comune nihil dérogent. Ncc multo poft, ereptus amitælibertus Paz ris,quafi iurcciuih\non fine infamiaprincipis, cuiusiuiTu perpetratum inge nuitatis indicium erat. Manebat nihilominus quædâ imago Reip. Nam inter Bibulium prætorem,ÔC plebei tribunum Antiftium ortum certamen, quod immodeftos fautores hiftrionum ÔC à prætore in uincula dudlos, triz bunus omitti iuflîiîehcoprobauere patres,ineufata Antiftij licentia. Sy mul prohibiti tribuni ius pra:toru amp;nbsp;confulum pra:ripere,aut uocare ex Ita/ lia cum quibus lege agi poflèt. Addidit L.Pifo defîgnatus coful,ne quid inz tra domû pro poteftate animaduerterenttnéue muTôlam ab rjs didâ, quæz ftores ærarr) in publicas tabulas ante quatuor menfes refer rent: medio tem pohscótradicere liccret.decp eo confules ftatuerent. Cohibita ardius Ô2 ædilium poteftasjftatutumt^ quanta curules,quantum plebei pignoris caz perent,uelpœnæirrogarent.Eo HeluidiusPrifeus tribunusplebis,aduerz fus Obultronium Sabinu œtarij quæftorem contentiones proprias exercu sabinut it,tanquâiushaftæaduerfusinopesinclementcr augeret. Deinprinceps îtubajlt curam tabularum publicarum à quæftoribus ad præfedostrâftulit. Varie curatabuldr» habita,acfæpeimmutataeiusreiforma,Nam Auguftus permifîtfenatui deligere præfedos dein ambitu fùffragiorum fufpedo forte ducebantur ex numero prætorum qui præeflènt. Netç id diu manfit, quia lors deerraz batadparum idoneos. Tune Claudius quæftores rurfumimpofuit,rjscj^ ne raetu offenfionum fegnius confulerent, extra ordinê honores permifît, Seddeeratrobur ætatiseum primum magiftratucapeflèntibusJgitur Nez ropræfedura perfundos, experientia probatos delegit. Damnatus

ijfdem confulibus Vipfanius Lenas ob Sardiniam prouinciam auare habiz cejl.-proculiis tam. AbfolutusCeftiusProculusrepetundarum,ccdêtibusaccufatoribus. clod^QMin-Clodius Quirinalis, quod præfedus remigum qui Rauennæ haberentur, uelut infîmam nationum, Italiam luxuria fæuitia^ afflidauifïet, ueneno damnationem anceuertit.AminiusRebiusexprimoribusperitialegum,cc pecuniæ magnitudine,cruciatusægræfenedæmi{ro peruenas fanguine cffugit,haud creditus fufficere ad conftantiam fumendæ mortis, ob libidi/ nes muliebriter infamis. At L. Volufîus egregia fama coceflît.cui tres ôê noz naginta anni fpaciû uiuêdi præcipuçc^ opes bonis artibus,inoffenfa tot im peratorum malitia fuit. Nerone fecundum,L.Pifonecofulibus,pauca me moria digna cuencre,nifi cui libeat, laudandis fundametis amp;nbsp;trabibus,quis moleamphitheatri apud câpum Martis Cæfar extruxerat, uolumina imz plere, cum ex dignitate populi Romani repertu fît, res illuftres annalibus,

q 2 talia

-ocr page 266-

CORNELII TACITI


188


Dmrf Aüd tah'a di'urnis urbis aólis mandate. Cæteru coloniæ Capua atcp Nucefi^’ addi'tisueteranisjfirmatç funt. Picbcicpcongianum quadn'geni numm*'’''’ n'tim datîjôi feftertium quadnngenties ærario illatum eft ad retinendâp“’ pull fîdem.Veôtigalquo(Ç quintæ Si uiceßmaruenalium mancipiorunif^' miflum fpcde magis quàm ui, quia cum uenditor pe'ndcre iubcretur,ioP^^ tcm prect)emptohbusacctefcebat. Edixit Cæfar nequis magiftratusP^^ procurator qui prouinciam obtineret/pcdlaculum gladiatorum,autFcra^ aut quod aliud ludicrum cderct. Nam ante non minus tali largitionejqu^*” corripiendispecunqsjfubieôtosaffligcbât, dum quælibidine deliquersii^ ambitupropugnant.Fadlum Ô^S.confultum ultioniiuxta ôi fecuritatbü'' quis à fuis feruis interfedlus c(Tet,fj quoq? qui teftamêro manumiHi fub‘^‘’^ dem teóto manfiffent,inter fcruos fupplicia penderét.Rcdditur ordini F'quot; Pomponia (îusVariuscôfulariSjauarittç criminibus olim pcrculfus.Et PomponiaQ-Griecind cfnginfignisfceniina Plantiojquiouansfede Britannqs retulit,nupta,3d‘’ perftitionisexternç rea,mariti iudiciopermifla.Is^ prifco inftituto prop'” quiscoràm,de capite famacp coiugis cognouit,ôi infontem nunciauitXo'ï ga huic Pomponiæ ætas. Si continua triftitia fuit. Nam poft Iuliam filiam dolo Meiîalinæ intcrfeôlam, per quadraginta annos, no cultu niß'^ gubri,nonanimonifi'mœftoegit.Idt^ illiimperiîante ClaudioimpU’’'’’ mox ad gloriam uertit. Idem annus plures reos habuit,quorum P. rem acculante Aiîa, quia abfoluere nequibat Cæfar, traxit fencôta doP^ mortem obiret. Nam Celer interfeóto ut memoraui Syllano proconf^^’ magnitudinefceleriscæteraflagitiaobtegebat.CoflutianûCapitoncnib“ lices detulerantjmaculofum fœdum^,ôi idem iusaudaciæ in prouind^f^ turn, quod in urbe exercucrat. Sed peruicaci accufatione coflicftatus, mo defenfioncm omi(ît,aclege repetundarumdamnatuseft.ProEp^quot;’ Marcello à quo Lycfj resrepetebant,eôufcç ambitusprçualuitiut quid^*^ aceufatorum eius exilio mulôtarentur,tanquam infonti periculum feciflf*’'' Ncrone tertiu confùle iimul infjt confulatû Valerius Meftala,cuiuspf^^ uum oratoré Coruinumjdiuo Augufto abauo Neronis, collega in cof”^' giftratufuiffejpauciiam fenum meminerant. fed nobilifamiliæhonot^''^ élus cftjoblatis in iîngulos annos quingenis feftertrjsjquibus Meflalap^'' pertatem innoxiam fuftêtaret. Aurelio quoc^ Cottæ Si Aterio AntoO'jJ’ annuam pecuniam ftatuitprinceps, quamuisper luxum habitas opeslt;^*™ paflent. nbsp;nbsp;nbsp;Eius anni principioj mollibus adhuc initfjs prolatatû inter

thos R-omanos«^ de obtinenda Armenia bellum acriter fumitur: quia Vologcfesfincbatfratrem Tyridatem dati à fe regni expertem eflc,aut^'' næ id potentiædonum habere: ôiCorbulo dignum magnitudinepop^ Romani rebatur,parta olim à Lucullo Pompeio^ recipere. Ad hçc ni] ambigua fide utralt;^ arma inwitabant, fîtu terrarû, fimilitudine morj^

-ocr page 267-

ANNALIVM liber XIII


•8$


JS i/ Û / IJ

i J s î

I I ? (

I / i

I

1

I

f I

I / f

J

I 1

I

I

/

I •

I

I l î t ï

J

Parthis propioresjconnubrjs^ permi'xri ac Iibertate ignota îHuc magis ad feruiüûinclinantes. Sed Corbuloniplus molis aduerfus ignauiâ militu contra perfîdiam hoftium erat.Quippe Syria tranfmotç legiones pace Ion ga fegncs, mu nia Romanorum çgerrime tolcrabant. Satis coftitit fuiflè in eoexercitu ueteranos,qui non ftationê,no uigiliasiniflentiuallum foflàm^ quafi noua amp;nbsp;mira uiferennfine galeis,fine loricis,nitidi Si quçftuoG,militia per oppida expiera. Igitur dimiflïsquib. feneôla, autualitudo aduerfa erat, fupplementum petiuit. Et habiti per Galatiam ac Cappadociam deleôtus. Adiedar^ ex Germania legio cum equitibus al a rij s, Si peditatu cohortiu. Retentus(^omnisexercitusfubpellibus,quamuishycmefæuaadeoutob ‘ duda glacie nifi effoHa humus,tentorijs locu non præberet. Ambufti mub torum artusui frigoris, 82 quidam inter excubiasexanimati funt. Annota/ tus^ miles, qui fafccm lignorum geftabat ita præriguifle manus, üt oneri adhærentes, truncis brachtis décidèrent » Ipfe cultu leui, capite intedo, in agmine,in laboribus, frequens adefle: îaudem ftrenuis, folatium inualidis, exemplum omnibus oftédere. Dehinc quia duriciam cœli militiæ^ multi abnuebant, deferebantc^,remedium feueritate quæiîtû efl:. Nec enim ut in alrjsexercitibus primum alterum^ deliôtum uenia profequebatur, fed qui ligna reliqueratjftatim capite pœnas luebat. Id^ ufu falubre amp;nbsp;mifericorz dia melius aparuit. Quippc pauciores ilia caftra deferuere, quàm ea in qui/ bus ignofeebatur. Interim Corbulolegionibus intra cadra habitis, donee uer adolefceretjdifpofîtisr^ per idoneos locos cohortibus auxiliaries, ne pu gnam priores adirent,prædicit. Curam præfidiorum Paôtio Orphito pri/ »nipili honore pcrfuncào mandat. Is quanquâ incautos Barbaros, Si bene gerendæ rei cafum ofïerri feripferat, tenere fe munimentis, amp;nbsp;maiores co/ piasopperiri iubetur* Sed rupto imperio, poftquam paucæ è proximis ca/ ftellis turmæ aduenerât,pugnam^ imperitia pofccbant,cogreflus cum ho ftc funditur. Et damno eius exterriti qui fubfidiû ferte debuerât, fua quife^ «n caftra trépida fuga rediere. Quod grauiter Corbulo accepit.Increpitö^ Padium, Si præfeôtos, milites«^ tendere omnes extra uallum iufsit. Int^ eacontumelia detenti,nec nilîprecibus uniuerlîexercitus exoluti funt. At ^yridates fuper proprias clientelas, ope Vologefi fratris adiutus, non furz * tim iam,fed palam bello infenfare Armeniam,quos^ fidos nobis rebatur depopulari,ôC G copiæ contraducerétur,eludere,hucquocç 8C illucuolitâs, plnra fama quàm pugna extrahere. Igitur Corbulo quæGto diu prælio,fru ftrahabi(tus,ÔC exemplo hoftium ciucumferre bellum coalt;ftus,difpartitui/ *‘es,ut legati præfeftiqp diuerfos locos pariter inuaderent.Simul Antiochû eegem monetjproximas fibipræfctfturaspetere. Nam Pharafmanesin/ ferfeefto Glio Rhadamifto,quaG proditore fuo, quo Gdê in nos teftarctur, uetu s aduerfus Armenios odium promptius exercebat. Tune quoque pri/

q $ mum

-ocr page 268-

18^

P» CORNEtlI TACITI


mum illcdi Ifichi,gcns ante alias focia Romanis^auia Armeniæ incutfaui^; Iraconfilia Tyridati in contrarium uertcbantur. Mittcbatc^ oratoréS5lt;l''* fuo Parthorucp nomine expoftularcnt,cur datis nuper obfîdibus, redin^^' grata^ amicitia^qua: nouisquocç benefîcijs locum apcriret,uetcre ArO’^ niæpoiïcflîonedcpelleret.Ideo nondû ipfum Vologefem cômoturo gt;nbsp;9^'^ caula,^ ui agere mallet. Sin perftarctur in bello, non defore Arfacidis*^*^'' tute fortunamt^ fæpius clade Romana expertam. Ad ca Corbulo/^t*^ coperto, Vologefem defcdlione Hyrcaniæ attineri, fuadet T ytidati busCçfarem aggrednpofTeilliregnum ftabilcjS^ resincrucntascoting^'^i’ - fiomiflafpclonginquaSi fera,præfenté potiore^fequcretur.Placitutn«^ hinc,quiacômeâtibusinuicem nuncqs,nihil in fumma pacis proficiebat^ i colloquioipforum tepuslocumcj? dcftinari,Milleequitum præfidiumlf ridates affore fibi dicebat, quantu Corbuloni cuiufcp generis militutn ftcret,non ftatuere,dum poGtis loricis amp;nbsp;galeis,in faciem pacis ueniret-f'*' cunt^ mortaliu,ncdum ueteri amp;nbsp;prouido duci, barbaræ aftutiæ patuiOf*’'' ïdeo arótum inde numerum finin',amp; hinc maiorem aflFerrfut dolus patf^^^ tur* Nam equiti fagittarum ufu exercito fi' deteda corpora obrjcerentuni’*' hilprofuturam multitudinem.Diflimulato tamé intelleólu, rcótius quæin publicum c5fulercntur,totiscxcrcitibuscoràm diflcrtaturosrefp®'’ dit.Locumt^ delegit,cuius pars altera colles erant dementer aflurgenteSi^^ cipicndis peditum ordinibus,pars in planiciem porrigebatur, ad explif^^’’' das equitum turmas. Diec^ padlo, prior Corbulo focias cohortes à lia regum pro cornibus,medio fextam legionem c6ftituit:cui accita perj ótem alqs ex caftris, tria milia tertianorû permifcuerat,unà cum aquibj^Ïj^ ' fi eadem legio fpedaretur. Tyridates uergente iam die pro cul aftitic,un^

' uidcri magisquàm audiri pollet. Ita fine congrefiu dux Romanus re milité fua qucncß in caftra iubeu Rex ßue fraudem fufpedans, quiaf'“' rafimul in loca ibatur, fiue ut commeatus noftrosPontico mari, ôî Tfap^' 2unte oppido aduentantes iuterciperet,propere difcedit.Sed necç bus uim faccre potuit, quia per montes ducebantur præfidr)s noftrisiö'^, fos: amp;nbsp;Corbulo, ne irritum bellum traheretur, utc^ Armenios ad fu3' fendenda cogeret,excindere parat caftella. Sibi^ quod ualidiflî'mutni*’^ : VoMum pf-^feétaracognomentoVolandumifumiLminora Cornelio Flacco 1^^^

to,K Ifteo Capitoni caftrorum præfedlo mandat * Turn circumfpedis*”'' nimêtis,ôi quæexpugnationi idonea,prouißs, hortatur milites, uthoft^'” uagum,necç paci aut prælio paratum,fed perfidiam amp;nbsp;ignauiam fuga^®”' fitentem,exuerentfedibus, gloriæt^ pariter K prædæconfulcrent.Ta*quot; quadripartito exercitu,hos in teftudinê conglobatos, fubruêdo uallo ia^ ,cit,alios fcalas mœnib. admouere, multos tormetis faces amp;nbsp;haftas incui^ iubet.Libratoribus funditoribusqp attributus locus, unde eminus

torqutif'

/

-ocr page 269-

lï' (]( ■f'

a ifi

i!

if'

iH' ll-if«

**.

,1^

y

il

,c' ii^

cr^

ff‘

ANNALIVM liber XIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'187

torquerent : he qua pars fubfidium laborantibus ferret, pan' undiep motu» tantus inde ardor certantisexerci'tus fuit, ut intra tertiâdiei partem, nudati propugnatoribus muri,obqces portaru fubuerii.capta afeenfu muniméra, omnes^puberestrucidati iînt, nullo milite amiflo, paudsadmoduuulnez ratis.K imbelle uulgus fub corona uenundatum: reliqua præda uiótoribus cefsit. Parifortuna legatusacpræfedus ufi funt, tribusep una diecaftellis expugnatis,cætera terrore,ôC alia fponte incolaru,in deditionem ueniebât» ' Vnde orta fiducia caput gentis Artaxata aggrediendi. Nec tarnen proxiz mo itinere duôlæ legiones, quæ fi amnem Araxem,qui mœnia alluitjponz te tranfgrederent.fub idum dabantur.procul Si latioribus uadis trandcre. At Tyridates pudore Si metu:ne ß concefsiflet obßdioni,nihil opis in ipCo uideretunfj prohiberet,impeditis locis fe^ ÔC equeftres copias ifligaretî fta tuitpoftremo oftendere aciem, Ô2 dato die præliû incipere,uel fimulatione fugæ,locum fraudi parare. Igitur repente agmen Romanu circumfundit, non ignaro ducc noftro,qui uiæ pariter Si pugnæ copofuerat exercitu: La/ tere dextro tertia lcgio,finiftro fexta incedebat,medtjsdecumanorum dele âistrecepta inter ordines impedimenta,amp; tergum mille équités tuebantur, quitus iufleratjUt inftantibus cominus refifterent, refugos non fcquerent. In cornibus pedes fagittarius,6i cætera manus equitu ibat,produ(ftior cor/ nu in finiftro per ima coIlium,ut fi hoftis intrauiffenfronte fimul amp;nbsp;finu ex/ ciperetur. AlTultare ex diuerfo Ty ridates, non ufcp ad iadum teli,fed turn minitans,tum fpecie trepidantis,G laxare ordines Si, diuerfos cófeólari pof/ fet.Vbi nihil temeritate folutum, nec amplius quam decurio equitu auden/ tiusprogreflus,amp; fagittisconfîxus,cæterosad obfequium exempio firma/ uerat,propinquis iam tenebris abfcefsit.Et Corbulo caftra in loco metatus an expeditis legionibus noefte Artaxata pergeret,obfidionecp circumdaret agitauitjconcelsiflc illuc Tyridatem ratus. Dein poftquam exploratoresat tulerelonginquum régis iter. Si Median Albanipeterentur, incertum,Iu/ cem opperitur: præmifiacp leuis armatura,quæ muros interim ambiret,op pugnationemc^ eminus inciperet. Sed oppidani portisfponte patefaólis, fefuacpRomanis pcrmikrc,quodfa!utcm ipfistulit. Artaxatis ignisimz miflùs,deleta(ç Si folo æquata funt.quia nec teneri fine ualido præfidio,ob magniiudinem mœnium, nec id nobis uirium erat, quod firmando præfi/ dio. Si capeflendo bel to diuideretur. Vel fi integra amp;nbsp;incuftodita rclinque/ rentur, nulla in eo utilitas aut gloria quod capta eflênt. Adf)citur miraculu uelutnumineoblatu. Nam cunóta extra teótahaótenusfole illuftriafuere: quod mcenib.cingebaf,ita repente atra nube coopertu,fulguribus(^ difere tu eft.ut quafi infenfan tibus deis exitio tradi crederet. Ob hæc cófalutatus ‘ imperator Nero,ÔC fenatufcófulto fupplicatióes habitç:ftatuæ^ ôiarcus,et eônnui cófulatus principimt^ inter feftos referret diés^quo patrata uióloria . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4’^0

-ocr page 270-

188


P, COIRNELI TACITT


quo nunciata^quo re Ja tum deeaeflêt,alia^ in candcm forma decernunwh CtCafsiui adeo modu egrefla,ut C. Cafsius decæteris honoribus affenftts, (i pro be/ nignitatefortunædqsgrates agerentur, ne totû quidem annu fuppHeaflo/ Sdcridiet nibusfufficere difleruerit t eot^ oportere diuidi facrosSC negotiolos dies? t^egotioß qm'j J,jjifiacolerenturiSi Humana no impedirent» Varqs deinde cafibu^ iaótatus,6£ multoru odta meritusreus,haud tarne fine inuidiaSenecædan’

P4Suilliur jg nbsp;nbsp;nbsp;p^SuiUius imperitâte Claudio terribilis ac uenalis, amp;nbsp;mutation^

, temporû, non quantu mimici cuperet demifliis, quicç fe nocenté uideri^ » fupplicem mallet. Eius opprimendi gratia repetitu credebatur fenatufcoo^ 1 fultum,pcena(^ Cinciæ legis,aduerfus eos qui precio caufas orauiffenUB^^’’ I Suilliusqueftu autexprobratiôe abftinebat, præter ferociâanimi extrefiî feneôla liber,ÔC Senecam increpans, infenfum amicis Claudrj, fub quoiB'

I ftifsimum exilium pertuliflct. Simul ftudqs inertibus, amp;nbsp;iuuenum impef*' tiæ fuetum, inuidere qsqui uiuidam Si incorruptam eloquentiam tuendi^ l'Cinibus exercerent.Se quæftorem Germanici,illum domus eiusadulterü’” fuiffe. An grauius exiftimandum fponte litigatorispræmiû honcflæop^ rx aflequi, quàm corrumpere cubicula ptincipum fœminarûC Qua fapieB' gt;nbsp;I tia^quibusphilofophorumpræceptis,intraquadriennium regiæ amiciB^’ milliesfeftertiurnjsarauifletCRomæ teftamenta Si orbos, uelut indag*/

I neeiuscapi, Italiamamp;prouindasimmenfofœnorehauriri. Atfîbilabot^ quæfitam,Ôi modicam pecüniam eflè.Crimen,pericuIum,omnia potiusio j leraturum,quàm ueterem ac olim partam dignationem fubitæ fclicitati mittere.Nec deerâtqui hæc fjfdem uerbis, aut uerfa in deterius Senecæ^^^ ferrent.Reperticp accufatores, direptos focios cum Suillius prouinciam

Annud w^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;regeret,ac publicæ pecuniæ peculatum detulere. Mox quia inquB'*’' |

nemannuamimpetrauerat,breuiusuifum,fuburbanacriminaincipi,qBO^ ;

t rum obuq teftes erantJi acerbitate accufationis Q.Pomponium ad needs' . tatem belli ciuilis detrufumduliam Drufi fîIiam,Sabinam^ Poppæaffl^^ 1 mortem adas : amp;nbsp;Valerium Âfîat{cum,LufiumSaturninum, Cornell'quot;”

Lupum circumuentos, iam equitum Romanorum agmina damnatajCi”' I Claudq fæuitiam Suillio obiedabant.llle nihil ex h is fponte fufee/ ’ ptum,fed principi paruifledefendebat,doneceam orationem Cæfarcohi/ I buit,compertum fibi referens ex cômentariis patris fui, nullam cuiufquai” I accufationem ab eo coadam.Tum iuflà Meflalinæ prætendi, amp;nbsp;labareJ^' fenfio ♦ Cür enim neminem alium eledum, qui fæuiénti impudicae uocei” 1 praeberet C Puniendos rerum atrocium miniftros, ubi prccia fcelerum ade' 1 ptijfcelcra ipia alqs delegent. Igitur adémpta bonorum parte (nam filio^ I nepti pars concedebatur, eximebâtur^ etiam quæ teftamento matris,aiquot; aui acceperant) in infulas Baléares pellitur no in ipfo di.fcrimine,non pd' damnationem fraduS animo, FerebàtutœcôpiofaôC molli uita,fecfewiquot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illiid

-ocr page 271-

ÂNNALIVM liber XIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I8igt;

illucî toîerauifle.Filiu cius Neruh'nu aggrefsis accufatoribusper inuidia pa/ triSj cn'mi'na rcpetundarujintercefsitprinceps, tanquâ fatisexpierauln'o/ oüâuioiS4 ne. Per idem tempus Oótauius Sagitta plebci tribunus Pontiæ mulieris nuptæ amore uecorsjingentibus donis adulterium,Ôi mox ut omitteret ma fitum emercat, fuû matrimoniu promittêsjac nuptias eius padtus. Sed ubi mulier uacua fuit, nedtere moras, aduerfam partis uoluntatê caufari, repetz taep fpedirions coiugis, promiflaexuere* Oétauius contra modo coquerij modo minitari, famâ perditam, pecunia exhaufta obteftansjdeniqp falutê quç fola reliqua eßet, arbitrio eius permittens. Ac pofti^ fpernebatgt;nodê unam ad folatiû pofcit,qua delinitusjmodum in poflerum adhiberct. Staz tuitur nox. Et Pontia confeiæ ancillæ euftodiam cubiculi mandat. llle uno cum liberto ferrum uefte occultum infert.Tum utafloletin amore amp;ira,iuf gia,preces,exprobratio,fatisfadlio,0i pars tenebrarum libidine fepofita.Ec queftu incenfus,nihil metuentem ferro tranfuerberat, Si accurrentem anciï lam uuinere abftcrrcc,cubiculôçp prorumpir.Poftera die manifefta cædesgt; baud ambiguus perculTorjquippe manlîtafle unà couincebatuc. Sed liber/ tusfuum illud facinus profi'terijfe patron! iniurias ultum efle.Comouerat^ quofdam magnitudineexempli, doneeancilla exuuinererefeóta, uerum aperuitjpoftuîatusc^ apudconfules àpatreinterfeôtæ,poftquam tribunaz tu abierat, fententia patrum, amp;nbsp;lege Cornelia de (îccartjs condemnatur.

Non minus iniîgnis eo anno impudicitia, maiorum Reip» malorû initium fecit.Erat in ciuitatcSabina Poppæa,T.Ollio pâtre genita, fed nomen aui Saiim materni fumpferat, illuftri memoria PoppæiSabini cófulari Si triumphali décoré præfuigentis. Nam Ollium honoribus nondum funótum amiciz tiaSeianipcrucrtit.Huicmulieri cunclaaliafuere,prætcr honeftum ani'z mu. Quippe mater eius ætatis fuæ fœminas pulchritudine fupcrgrefia,glo riam pariter SC formam dederat. Opes claritudini generis fuftïciebant, Sermo comis,nec abfurdum ingenium modeftiam præfcrrejôC lalciuia uti. rarusin publicum cgreßus: idep uelata parte oris, nefatiaretafpeótum,uel quia fie decebat. Fam æ nunquam pepercit, maritosôi adulteros nondi/ ftinguens,neepafïeôlui fuo autalienoobnoxia. undeutilitasoftenderez tur,illuclibidinem transfcrcbat.Igituragentemeamin matrimonioRufî Crifpi equitis Romani,ex quo filium genuerat,O tho pellcxit iuuenta ac lu xu,ÔC quia flagrantifsimus in amicitia Neronis habebatur.Nec mora quiti adulterio matrimonium iungeretur. Otho fine amore incautus,laudare for mam elegantiamc^ uxoris apud principem ; fine ut accenderet,ac fi eadem fœmina potircntur,id quoep uinculum potentiam ei adqceret. Sæpe audiz tusefteonfurgens èconuiuioCæfaris,feireadillam,fibiconceflamdiôtiz tans nobilitatem,pulchritudincm,uota omnium,ôôgaudiafelicium.

atcB talibus irritamêtis, non longa contatio interponit, Sed accepto aditu*

Poppa:a

-ocr page 272-

I9a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P- CORNELTI TACIT!

Poppæa pn'mu per blandimenta ôC artes ualefcercji'm parem cupidini forma Neroni'scapta (imulanstmox aai l'am prîncipisamore,ad fupct^’'^ uertensjfi ultra unâ alteram^ node attincrctur^nuptâ cfle fc d(ditansgt;ô^^ poflèmatrimoniûamittcre , deuindam Othonipcr genus uitæ,quo3 mo adæquaret.lllu animo ôi cultumagnificû : ibi fe fumma fortuna ui’fcrc, A t Neronem pellice ancilla ÔC aßuctudine Ades dcuindûjnil tubcrnioferuili,nifiabicdû amp;nbsp;fordidum traxiire.Dcrjcftur familian'tatcf^^ tajpoftcongreflu Si comi'tatu Otho,6Cpoftrcmo,nc in urbe æmularusag^ rct, prouinci'æ Lufitaniæ præficitur.Vbi ufi^ ad ciuilia arm3,non expH'’'^^ înfamîa, fed intégré fandet^ egit, procax otij. Si potcflatis tcmperantiof' Com.syHti HadenusNcro flagitrjsôC fccIeribusucIamcntaquænuit.Sufpcdabâ' maxime Corneliu Syllam,focorsingcnium eiusin contrariû trabens,ta»*' GwptKf/i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(îmufatorêinterpretâdo.Qucm metu GraptusexIibcrtisCîf^'

risjufu SC feneda à Tiberio ufcp domû pn'ncipum cdodus, tali mendaci® intcndit.PonsMiluiusin eo tempore Celebris nodurnis il!ccebriscray‘^‘'

' titabatep ilïuc Nero,quo folutius urbcm extra lafciuirctJgit rcgrcdiêtip^'' uiam Flaminiam cópofitas infïdias, fato^ cuitatas, quonia diucr fo iW^^ Salluftianosin hortos rcmeaucrit, audorcmc^ eiusdoltSyllam emêtita'' quia forte redeuntibusminiftrisprincipiSjquidam periuuenilcm ficcnti^^ quæ tunc pafsim exercebatur,inanem metu fcccrât.Nccp feruorû quifqia^» nec^ clientiû Syllæ agnitus. Maxime dclpcda Si nullius aufi capax natur® cius à crimine abhorrebat : perinde tarnen quafî conuidus eHetjcedcrcF^ Puteolätti tria,Si MafsilicnGû mœnibus cocrceri iubetur, lifdcm confulibusaudit^

Puteolanorû Icgationcs y quas diuerfas fenatorius ordo plcbst^ ad miferantùlli uim multitudinisjiimagiftratuû SC primi cuiufcp auaritiâiD^'^ pantes. Cum^ feditio ad faxa SC minas igniû progrefla neccm Si armap’^'* licerct, C. Cafsiusadhibendo remedio delcdus.quiafeucritatcm cius noô tolcrabant,precante ipfo,ad Scribonios fratres ea cura transfcrtur,data^lt;’' horte prætoriaîcuius terrore Si paucorû fupplicio» redrj t oppidanis conf^^^ dia. Non referrem uulgatifsimû fcnatufconfultû,quo ciuitati Syracafa’’“’ gt;nbsp;rum egredi numeru edendis gladiatoribus finitu permittebatur.niG Thrafea c5tradixinèt,prçbuiflct^ materiâ obtredatoribus arguendæl^® tentiæ.Curenim fiRemp.cgerelibcrtatefenatoriacrederctjtam lcuiatól^ daretCquin de bello autpacc,deuedioalibus Si legibus, quibus^ alnsR® mana contincnturgt; fuaderc difliiadcreue liccre patribusiquotics iu s diced^ fententiæ accepiflent, quæ ucllent expromcrc, rationem^ in ea poftular“^' An folum emendationc dignu,nc Syracufîs fpedacula largius ederentur* Cæteraper oés imperij partes perinde egregia, G non Nero, fed Thr^ fea regimen eorum teneretfQuæ G fumma difsimulatione tranfmittercflt’ quanto magis inanibus abftinendu 7 T hrafea contrajraiioné pofcentiba^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amio'ä

-ocr page 273-

ânnalivm liber xiir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;gt;j

amiciSj non præfennum ignaru refpondebat, ei'ufmodi' confuka corngeret fed patrû honon dare,ut manifeftû fîeretjmagnaru rerum cura no difsimu Iaturos,qui' animu etiâ leuifsimis aduerterent. Eodem anno crebn's populi flagitationibus immodeftiâ publicanoru arguentiSjdubitauitNcro an cun

uedigalia omittî l'uberet: palcherrimu donum genen' mortaliu da retSed impetû ei'us, muku prius laudata magnitudi'ne anîmi, atnnuere fez natoresjdiffolutioné impenj docendo,fî fruélus quibus Refp.fuftineretur, diminuèrent: Quippe fublatis portorqs, fequês ut tributorû abolitio expo ftulareturrPIerafqî ucôligaliû focietates,àcôfûlibus SL tribunisplebiscon/ ftitutasacri eaâ populi Ro. tum libertate. Reliqua mox ita prouifa, ut ratio quæftuûôC necefsiraserogationu inter fecogrucrent.Temperandas plane publicanoru cupidines,ne per tot annos Qne querela toleratajoouis acerbi/ tatibusad inuidiam uerterent.Ergo edixit princeps ut leges cuiufq^ publici occultæad id têpus, proferiberentur, omifl’as petitiones non ultra annû re/ fumèrent.Romæ prxtor, per prouincias qui pro prætore aut cofule eflènr, lura aduerfus publicanos extra ordiné redderent. Militibus immunitas fer l’atctur.nifi in qs quæ ueno exercèrent. Alia^ admodum æqua:quæ breui ktuata,dein fruftra habita funt. Manet tamé abolitio quadragefimæ quin quagefimæ^, SL quxalia exaótionibus illicitis nomina publicani inuenez ' rant, Temperata apud tranfmarinas prouincias frumenti fubuedtio. Et ne cenfibus negotiatoru naues afcriberent,tributum^ pro illis penderent, conftitutu.Reos ex prouincia Africa.qui proconfulare imperiu illic habue/ rant,Sulpicium Camerinum,0i Pomponiu Siluanum,abfoluit Cæfar.Ca merinum aduerfus priuatos SL paucos,fæuitiæ magis captarum pecunia rum crimina obqcientes. Siluanu magna uis accufatoru circumfteterat, poz feebat^ têpus euocandoru tefliu : reus illico defend! poftulabat. Valuit^ pecuniofa orbitate amp;nbsp;fenedla, quam ultra eoru uitam produxit, quoru amz bitu euaferat. Quietæ ad id tempus res in Germania fuerant,ingenio du cum,qui peruulgatis triumph! iniignibusjmaius ex eo decus fperabäqß pa cem cótinuauiflènt.Paulinus Pompeius,L.Vetus,ea tepeftate exercitu! prç étant.Ne tarnen fegnem milité attinerent, ille inchoatum ante tres SL fexaz gin ta annos à Drufo aggercm cohercendo Rhenojabfoluit: Vetus Mofel lam atep Ararim faótainter utrunep foflaconedereparabat,utcopiæper Araris mare,dein Rhodano SL Ararefubuedæ,per earn folTam, mox fluuio Mo conneäen4i fella,in Rhenu,exin Oceanu dccurrerent, fublatis^ itinerum difficultatib» nauigabiliainter feoccidentis feptentrionis«^littora Herent, inuiditoperi Helius Gracilis Belgicæ Legatus, deterredo Vetere,ne legiones alienç pro uinciç inferret,in ftudiat^ Galliaru affedaret,formidolofum id imperatori d!ditans,quo pleruncp prohibent conatushonefti. Cæterûcotinuoexcr cituu otio fama incefsit,ereptum ius Legatis ducendi in hoftem.Eot^ Frifii

Ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luuentutem

5

-ocr page 274-

i9t

P. CORNELII

iuuencutemfaltibus autpaludibus,imbelïem ætatcm per lacusadtnoücf^ Verritui ripæ,agros^ uacuoSjK militum ufui fepofitosinfcdercjaudlorc Vern'toj^ Malorix Malön^è qui nationê eam regcbant,in qüa tum gcrmanï rcgnabat.law^ finxerant domos,femina aruis intulerant, nbsp;nbsp;nbsp;patrium folum exerccbant»

cum Dubius Auitus accepta à Paulino prouinciagt;minitando uim nam,nifi abfcedcrent Frifii uetcres in locos,aut noua fèdcm à Cæfare itnP^ trarent'.perpulic Verritu 8i Malorigem prccesfufcipere.Profcôlit^Ron’â dum alqs cutis intcntû Neronem oppcriuntur,inter caquç; Barban's tantur intrauere Pompeij thcatrû, quo magnttudiné populiuiferent. perot(û(necp enim ludicrisignari oblcôlabantur)dum côfcflum cauea:.lt;^*| fcriminaordinu.quis equcs,ubifcnatuspercunôlant,aduerterequofd3^'’' tu extcrno in fcdibus fenatoru'.amp;f quinam forent rogitantes,pofl^ rant,caru gentiu Lcgatis id honoris datû,quæ uirtute amp;nbsp;amicitia præcellerétj n vl l o s mortalivmarmis a v t fide an GERMANOS ESSElt; cxcIamant, digrediunturt^ Si inter patrcS con(*^ dunt quodcomiter à uifentibuscxccptum, quafi impetusantiquGôiboD^ NcroTrt/io {çn^uJano • Nero ciuitatc Romaria ambos donauit»Fnfios decedereagf^ »•«wkgiWs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illisafpernantibus,àuxiliariscqucs repente immifTus^necefsit^'

tnanadoitat attulitcaptiscæfisucquipcrutcaciusreliitcrant. tofdem agros Anjibdrij bari} occupauere,ualidior gens non modo fua copia,fed adiacentiû popwl*’ chMci fum mifcrâtione: quia pulfi àChaucis Si fcdisinopcs,tutû exilium oraba^ Bowc((I«f Aderatt^ fjs clarus per illas gcntes,6C nobis quoc^ fîdus, nomine Boio^^' lus,uinclum fe rcbellione Chcrufca, iuiTu Arminq referens, mox Tibcf® Si Germanico ducibus,ftipédia mcruiOe, quinquaginta annorû obfeq«'“’' Id quöc^ adiungerc, quod gentem fua ditioni noftræ fubrjceret. QuoW'” partem campi iaccrc,in quam pccora Si armenta militu aliquando tranffi'“ terenCur eScruarent fané rcccptos gregibus inter hominu fama, modoO^ uaftitatem Si folitudinem mallent,q? amicospopulos. Chamauorûquof’'

Tubjintes dam caarua,mox Tubantû,ôf poft VGpiorum fuiftè.Sicutcœlum cerras generi morraliû datas:qu^^fintuacuæ,easpublicasefle. Solcn)lt;llt;^^ inde refpiciês. Si cætcra fydera uocans quaiîcorâ interrogabat, ucllcnti’^ contueri inane folumCpotius mare fu perfunderent aduerfus tcrrârû crepw res.Ec coramotus his Àuitus patienda meliorum imperia. Id dqs qtiosin’^ plorarent placitum, ut arbitriû penes Romanos maneret, quid datée, adimcrcnt,nec|î alios indices fcipfos paterentur. Hæc in publicum Anß barrjstefpondit, Ipiî Boiocalo,ob mcmonâamicitiæ darurû agros. quod ille,ut proditiois prcciû, afpernatus addidit, Deefte nobis terrain qua uiü3 mus,irt qua moriamur nó poteibatc^ ita infeniîs utrtnep anirois diieenut”' iruâeri Illi BrüÂcros, Tenôleros,ulteriorcsetiâ nationesfociaslt;^ bellouocabant-

Auitusfcriptoad CurtiliuManciâfuperiorisexercitus Legatû j utRheo^’

-ocr page 275-

annalivm liber xiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;193

tranfgreflûsjarma à tergo oflcndcretj'pfc Icgiotics in agfum Tcndlcrû in/ duxit,excidiu minitans, niii caufam fuam diHociarent. Igitur abfiftentibus his,pari metu cxtcrritis BrudleriSjSi cæteris quot^ aliéna pericula defcren/ tibusfola Anfibariorum gens retro ad VHpios amp;nbsp;Tubantes concefsit: quo rum terris exaéti, cum Cattos,dein Cheruicospetiflent, errore longo,ho/ fpiteSjCgenijhoftes in alicno,quod iuuentutis crat,cæduntur. Imbcllis ætas inprædam diuifâ eft. Eadem æftatc inter Hermunduros Cattos^ certa HermunJu turn magno prælio,dum flumen gignendofalefœcundum, Sicotcrminu, ros inter ui trahunt,fuper libidinem cunóta armis agendi,religione infita, eos maxi/ melocoSjpropinquarecœlo, precest^ mortaliû à deis nufquâ propiusau/ diri.indeindulgentia numinum illoin amnedllisc^ iyluisfalem prouenire, non ut alias apud genres eluuie maris arelcentcunda, fedfuperardentem arborum ftruem fufa, contrarijs inter Ce elementis, igné atcç aquis cocreta. Sedbellû Hermunduris profperum.Cattiscxitio fuit: quia uidoresdiucr/ fam aciem Marti ac Mercurio facrauere,quo uoto,equi,uiri, cûdla uidla oc/ cidionidantur.Etminæquidem hoftilesin ipfosuertebantur. Sed ciuitas Bibonu focia nobis malo improuifo afflidha eft. Nam ignés terra editi, uil/ ciuitas Bibo^ Ias,arua,uicos,pafsim corripiebant,ferebantur^ in ipfa conditæ nuper Co num quio-loniæ mocnia.necp extingui poterant,non fi hymbres caderent, non fi flu/ ^f^^nfes di iiialibusaquis,autquo alio humore niterétur : donee inopia remedq, amp;nbsp;ira cladis,agreftes quidam eminus faxa iacere,dein refidentibus flammis pro/ piusfuggrefsi,iótufufl:ium ,alrjslt;^uerberibus, ut feras abfterrebant : po' ftremo tegmina corpori direpta ini}ciunt,quâto magis profana amp;nbsp;ufu pol/ luta,tantomagisoppreflûraignés» Eodemanno Ruminalem arborem Ttuminaiis incomitio,quæ fuperodlingentosamp;quadraginta anteannos RemiRo/ muli^infantiâ texerat, mortuis ramalibus Si arefeente trunco deminutâ, prodign locohabitum eft,donecin nouos fœtus reuiuifeeret.

FINIS XIII LIBRI»

BEATI RHENAN! IN LIBRVM DECIMVM QJ/ARTVM CASTIGATIONES.

Amcçlafciuiaoicula.) Scripfimus, lafciua ofcula.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Batas peruedîam») Scnpfimus,Baulos peruedîam. Ex li

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bro Budenfi,prçcedtt enim,ducitq! Baulos,id uillg nomen.

lufiùmdehincremigibus.) Repofui. Vifum dehincre.

Nando deinde occurfu lenunculorum Lucrinû in lacutti Lcnunculi uedîam.) Lcnunculus nauigium eft piicaton'um anno- Lenones tante Nonio, qui citât autorê Saluftiû cuius hæc fint uerba hiftoriarum lib.2.Primo inducit forte per nodîcm in lenun culo pilcantis. Hoc uocabulû etiam in fecundo cômentario belli ciuilis legitur: pauci lenunculi ad offictS imperium^ conueniebant. Eoijlem Ammianus Mar cellinus bis utitur. Lenonespro icaphisTrogum Pom. ufurpaftêcodexluftini manulcriptus atteftat.qui locus in impreisis uol.jjrfum immutat^. De quo alias

r Ethaâenus

-ocr page 276-

194


IN LÎBRVM XIIII


Ethacicnus addftodi'fcrimine.) Correximus, Ethadîenus adito difcn’tnin^' Ndi quid Burrus ÖC Seneca expergifcerentur.) Codex regis Corumi hkhä' bet,expurgent, (ed eraïà priori fcrïptura.

Et co defcenfum credebant.) Illic apparet fuifle fcriptff,an eo defcenfum dcbant. Lcgerim» lam eo defcenfum credebant.

Illos inuidiæ dan' imperium.) Sic caftigator quifpiâ femiliteratus',illo stuidt^i quod fcriba Hifpanus opinor fcripfèratjreftitucndö putauit,quü siui in fibi lull'

Diueriàrogantium.) Scribendumjtogitantium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tandum

Reliquum noóiis.) Emendauimus,reliquo noctis.

Et luiffe earn pœnam confeientia.) Addidimus pronomen, ea, Et luiffêeaU’ poenam ea confeientia*

Ac pofteaquâ fruftra oblata fint.) Forte, fruftrata fit. Offert tarnen ßuprä^j

Qpi^d fortuits fuiflèt.) Scripfi'.Quodfortuitumfuiffè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(uitwi’’j

An ob/equittm obfcquium fènatus, an ftudia picbis repcriret anxio.) Budenfe exewp'^ï jenatufetnflu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtintelligasdubitafiè Neronem, adfènatum ne confugtr^'»

diaplebis re^ anpotiusadplebem,amp; utrismagisfidendum.ltacpficlocumemendauimiis* peterct Qiiorum non alia regio fœcundior extitit.) Scripfimus, regia. Hoc eftaul’!

Quod hic de deterrimis apud Neronem fcribit,pofîct hodie de doefiiisimisap'’ Hcnricum V111 Angliæ regem dici,quorum non alia regia fœcundior extat Vetutiîlico nbsp;nbsp;Vêtus illi cura erat.) In Budenfi codice legitur. Vêtus illi copia erat.

pidcTitt gtßeodemprinccpstrahat,lætum.) Jllmcrepofuimus.Etfieôprincepst'' Caeterumuulgatuspudor.) Caftigauimus,cuulgatus pudor.

Et pofita ucro irritamentaluxus.) Emendaui.Et pofita ucno,hoc eftututgt;quot;* Scenas ince nbsp;nbsp;Poftremus ipfe feenas afeendit.) ScribendG,incedit. Nam hoc uer (daréi^'

bum Tacitus cum aceufatiuo copulauVt infra. Græciamicfius quos per cos plcriqî inceflcrant.Et mox. Quia fonte aquæ Martiæad urbem deduifiæjfl^nd*’ inceflèrat.SicIib.i.Inceduntmœflos locos, uifucp ac memoria deformes, . AlpjlentiH nbsp;nbsp;Afsiftentibus fàmiliaribus abfcefièrat.) Legerim, Abfiftentium facie abfct'quot;

rat CO h ors militum.De uerbo abfifto monuimus ante.

Hi dies ac noctes.) Pronomen hq non eft in regio libro, Vt fit cotinua kd*“’’ Et pars ingenio procaces,altj in fpe potentiæ,dies ac noefies plaufibus perfonaf^

Eruebantur.) Manuferiptum exemplar habet, ruerentur. Forte, utcontf^ riâ afieuerantium difeordiaî quærerentur.

Quam clariorcm cffecit, ) Forte,quæ clariorem effecit.

Hune ilium numine deum deftinari credebant.) Malim,hincilium.

Adoccupandum Tygranocerta.) Scripfimus, adoccupandaTygranoctf*’.

Atpræfidiumlegerat.) Volumen regium habet, Atpræfîdiumlegerat.Foii' At præfidium alterum.

Pars Nipoliqi Ariftobolo.) Illic tantum eft, Nipuli ÔC Arift.Quidfi^^S’^ pars populi Ariftobolo atcç Antiocho parère iuflæ funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

Veterani Tarentum ôi^Antium aftripti.) Ledtio codicis ueteris. Vetei^ Tarentum aferipti.

Vibtj Crifpifratrisfauore enixus.) Illic legitur, fratri fororibus enixius.Leg*’’ Vibq Crifpi fratris honoribus enixus.

Præfidium pofthacimpofitumuiiftis.) Repofuimus, uicis.

Pr^educere nbsp;nbsp;Necß foftam aut uallum produxerunt.) Scripfimus,præduxerunt.Itempsi’'

Iopoft,in Galliamtranfiit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

At Suetonius mira côftantia médius inter hoftes.) Emendauimus,me(tos '^

-ocr page 277-

CA s TIG ATIO NE s BEATT RHENANf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19$

Eadem dadcs munidpîo Verulami'o futtjamp;rc.^Senfus eßjBarbari munidpijs quæ nullo milite defcnderent imminebât. At caftella prefidiaq; Romanorû omit tebant.Expone.Etaliorûjhoc eftetiamaliorû.f munidpiorûinfignes prædaspe

Velutcuneoerupit.) Fecimus,utcuneuserupic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tebanc.

Siïnul in urbe mandabat. ) Correximus. Simul in urbem mandabat.

Ad fortunam reipublicæ.) Budenfis codex. Ad fortunam ipfi'us referebat»

Nondum cognita libertorum potentia crat.) Illic eft,libcrtinorum.

Detcntus(^ rebus gerundis Suetonius,qui quod poft paucas naues in littore, rcmigiumcgin ijs amiièrat.) In uolumine regis Coruini,nôeft pronomen qui,ÔC pro poft paucas legit,perpaucas. Proinde locû fie reftituimus.Detentus«^ rebus gerundis Suetonius,quod perpaucas naues in littore remigiumq; in ijs amiièrat, tanquâ durante bello rradere exercitû Petronio Turpiliano, qui iam confulatu

Eiuspropinquus.) Illic,propinquus. Forte,ei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(abierat,iubetur.

Vicio Rufino.) Exemplar manuicriptû, Vmcio Rufino. Forte, Vin/cio.

Vendidiftètue. ) Illic tantû, uendidiflèt. Sed tarnen apparebat râftira. Melius autem placet,Senatufconfultum,quàm Ç|uod illic legitur, fenatufconfulto.

Siucamori exoletiinfenfus.) Emendauimus, Siue amofe exoleti infenfus.

Senatus in quo ipfo erant ftudia.) Scripfimus, iènatuscç. Et fie diftinximus uerba,fcnatus^(in quo ipib erant ftudia nimiam feueritatem âfpernantium)plu ribus nihil mutandum cenfentibus.Expone. Pluribus fenatus,hoc eft pluribus è fenatu nihil mutandum cenfentibus,

Quod hodie uenit.) Scribendum uidetur.Quod hodieéuenit.

At quem dignitas fua defendet.) Volumen Budeniè,ut quem. Poftet etiani legi,bequem dignitas fua defendet.

Auertit.) Illic eft aduertit. Lcgerim,quae ne in metu,fiue motu, pericula no.- Aauertere ftra aduertit. Cum datiuo conftruitur hoc uerbum libro tertio. Ne princeps,anti quæparfimoniæ durius aduerteret. Alibi ufurpat aduertere pro in fe ucrtere,fiue commouere. Vt libro quarto. Atq; illic eadem adîitandorecentiauetera^odia aduertit. Libro quinto, Vtuulgum miferatione aduerteret.

Sed Si fi nunc primum ftatuendum haberemus.) Liber regius,Sed fi.Contfz cio kg. deliberatum eft,ac fi nunc primû ftat.h. creditis'neferuum interficiendi domini animum fumpfiftè. Sic enim fcripfimus pro infumpfiflè.

Num Sc exfufo exercitû.) Caftigaui. Nam nbsp;nbsp;ex fufo exercitû.

Etiam ftrenui non fortiuntur ) Negatiuâ particulam nô,fuftulimus. Quippe reflehabet fententia. Nam amp;nbsp;exfufo exercitû, quum decimusquifi^fufte feri-tur,ctiam ftrenui fortiuntur, Vfurpat autem hic fortiuntur pafsiue.

Et faxaac faces.) Particulam SCinduximus.

Ne mos antiquus,quem mifericordianon minuerat, per iaeuitiam incendere.* tur.) Mahm,intenderctur.

Ne condemnatus âiènatu.) Scripfimus.Vt condemnatus à fènatu.

Et nulla neceftitate obftricfto fenatui. ) Caftigaui,ienatu.

Quinininfulam.) Emendauimus. Quin infula. Nam Tacitus frequenter o/ mittitpræpofitiones,in,de,ex,à, ucl ab.

Libertas Thrafeæ feruitium aliorum rupit.) Deprauatum hic uocabulum eft fcruitium.Correximus,filentium aliorum rupit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■

DatamSC abfoluendilicentiam.) Repofuimus. Dataetiam abibluendilicen tia. Vbi licentiam uides in bonam quoqp partem accipi.Sic libro primo. Cur uez r 2 niftèc

-ocr page 278-

196 IN LTB« XTHr CASTiG ATIONES BEATI RHEN.

ntffet,ncq5 augcndis milttum ftipendijs, nelt;$ adleuandis laboribus, dcniq; nullî bene feciendi Itcentia,

Il's librisquibusnomen codicillorum dederat,) inic,tjslibriscodicillorumqii* bus nomen dederat. Nee refert,fi rede diftinguas.

Venditataabeomunereprincipis.) Exemplarregium.Vendicata abeomii^ nere principis.Paulopoft uidetur ex fcriptura regijcodicis potius legendum,m' certum ualitudine an ueneno.

Illitum palatum eius noxio med.) Geninuus eius non eft in Budenfi uolotfl* ne.Sicutnec mox accufatiuus eum.Quum aduifendum eum princeps uenilTef-Sine quæftu tradabat. ) Poftet etiam Iegi,tradauerat.

, Etquæ illi pro genius moribusfuere.) Illiclegitur, atcßilli. Legerim, acqu^ illi.Pro genitis uero cognatis.Igitur emendauimus, pro cognatismonbus fueff* . Exintimislibidinibusaffumens.) Scripfimus, amp;intimislibidinib,aftumen*

Et priuatim fupra modum euedas opes.) Mutauimus priuatim in priuatui”'

Innumeram pecuniam dedifti.) Codex Budenfis,circumdedifti, Subaudiiuf hie Sc particula,gratiamimmenfam 8C innumerâ pecunia circumdedifti.f,

Poftumusfenioresamici,quieterefpondere.) Contjciolegendum.Pofcim'*’ feniores amiciquietem refpondere. Nam uolumen regium habet quietein.

Qin Sc modica tolerarunt.) Caftigauimus. Qui SC modica tolerarent,

Bellis Sc periculis meruerant.) Scripfi, Bello SC periculis merucrant. Paullt;’^ poft,inornatumcp robur. Forte, innaturntp robur,fiue eneruumcg robur, nbsp;'

Vndeamico infamiam parit.) Repofuimus, parat.

Quia à pluribus falus eius curabatur. ) Præpofitionem à deleuimus, Paul^ poft forte melius fit legere;Et magni nominis miferatione reperturum bonos.i“ eft,ob mifèrationcra.

Tot enim ueniebant. ) Scripfimus. Tot enim adueniebant.

Quæ ad ufq? bellum eualeicerent, ) Quid fi quis legat,quoad uicß bellum

Coetanum Graîci.) Nos, Cœranum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(lefccK^

DecædibusSyllæPlauticp.) Scripfimus,decædeSyllaePlautiçp.Neceratl’'^ opus uocabulo pluratiui numeri,

His (haud quaquâ Nero pœnitentia flagittj.) In regio uoluminelegitur:^ tanquam pœnitentia flagitîf.Malim.Hqs Nero tanquam pœnitentia HagittJ-

Itur etiam in principis laudes,repetitumuenerantur.) Emendauimus,repd*' tumuenerantium.

Quæ iemper odio tumens,metu atrox.) Repofuimus ex Budenfi:Quæffiquot;' per odio tum SC metu atrox.

Inferuitio.) Scripfimus,iêruo.

Et quæftionibus ancillarum illuferat.) Repofuimus, eluièrat.

Pr^fèntè [mî Et præfentem iæuitiam melioris olim fortung recordatione alleuabât.) tiam denabit dauimus,eleuabant, hoc eft minuebant,quæ elegantiisima uerbi huius fignifi^ tiofatisnotaeft.

At puella uicefimo ætatisanno.) Scripfimus,Acpuella.

Communes!^ Germanicos.) Reftituimus locum. Quum iam uiduamfei^ tantum fororem teftaretur, cômunetj Germanici, ÔC poftremo Agrippinxn*’' men eieret.

FINIS

-ocr page 279-

px CORNELII TACITI AB EX-

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

LIBER XIIII

AIO Vi'pfano} Fonteio Coss, diu medi’tatum fee lus non ultra Nero diftulit, uetuftate imperi) coz alita audacia, ôiflagrantiorin dies amorePop/

I peæ, quasfibi matrimonium, ôê difsidium Odaz , uiæincolumi Agrippina baud fperâsjcrebriscriz minationibus 3 aliquando per facetiasineufarec principcm, ôi pupiliumijocaret, qui iufsis aliem's _ nbsp;nbsp;_obnoxius no modo imperq, fed libertatis ctiam

iodigéîiTfCurenïm differri nuptias fuasC formam fcilicet difplicere,ô2 triumphales auos. An fœcunditatem, 52 uerum animum timeriC ne uxoc faltcm iniuriaspatrum, iram populi aduerfus fuperbiam auaritiamq^ maz trisaperiat.Quod finurum Agrippina non nififîlio infeftam ferre pofz fet, reddatur ipfa Othonis coniugio,ituram quoquo terrarum, ubi audiret potius contumelias imperatorisquàmuiferetpericuliseius immixta.Hæc atc^ talia lachry mis Ô2 arte adulteræpenetrantia,nemoprohibebat: cupieti tibuscundis infringimatrispotentiam, amp;nbsp;credente nullo, ufçpad cædem clus duratura fîlq odia. T radit Cliuius ardorc retinendæ Agrippinam poz tentiæ eo ufcp prouedlamjUt medio diei,cum id temporis Nero per uinum 8i cpulas incalefceretjoffcrret fe fæpius temulento comptam, Si incefto paz ratam.Iamî^Iafciuaofcula prænuncias flagitfj blanditias annotantibus proximis,Senecam cotra muliebres illecebras,fubfidiu à fœmina petiuifTe: immiflam^ Aden libertam, quæ fîmul fuo periculo, Si infamia Neronis anxia,deferret,peruulgatum cfleinccftum gloriante matre,nec toleraturos milites profani principis imperium. Fabius Rufticus non Agrippinæ, fed Ncronicupitum id memorat,eiufdem^ liberté aftu diiîcdû.Sed quç CU uiuseademcætcri quoc^ audoresprodidere, Si fama hue inclinât,feu conz ceperit animo tantu immanitatis Agrippina, feu credibilior nouæ libidinis meditatio in ea uifa eft,quæ pucllaribus annis ftuprum cum Lepido fpe do minationis admiferatjpari cupidine ufcß ad libita Pallantis prouoluta,Si ex ercita ad omne flagitium patrui nuptijs. ïgitur Nero uitare fecretos eius congreiïus. Abfcedentem in hortos, aut Tufculanû ucl Antiatem in agru, laudarcquod otium lacefleret. Poftremo ubicuncp habcretur,prægraucm ratusjinterfi'cere côftituit,hadenus cofultans, ueneno, an fcrro,uel qua alia ui.Placuit^ primo uenenum.Sed inter epulas principis fi daretur,referri ad cafûm non poterat,tali iam Britanniciexitio. Etminiftros tentarcarduum uidebatur mulieris ufu fcelerum aduerfus infidias intentæ. at^ ipfa præfuz r î mendo

-ocr page 280-

P. CORNELIl TACïTI


194

mcndo remédia munierat corpus. Ferru amp;nbsp;c^des quo nam modo occûha/ | rctur nemo repcriebat,amp; ne quis illi tan to facinori dcledtus, lufÏa fpt rncflt;-' metuebat. ObtuÜtingeniü Anicctuslibertus,clafsisapud Mifcnupr.Tff' ôluSjamp;pucriciæNeronis educator,aemutuis odijs AgrippinæinuiïtiS' Ergo nauem pofÏe eóponi docet,cuiüs pars ipfo in mari per artem folutao' fundcrctignarâiNihil tam capax fortuitoru quam marc,ói G' naufragio“’' tercepta Gt,qué adeo iniquum,ut fcelen afsignet,quod uenti 5lt; fluâus ddi' i qucrintCAddituru principcm defunétæ tcmplum,amp; aras, Si cætera oßfij' I tandæpietati.PIacuitfokrtia.tcmporeetiâadiuta quando Qumquatriui^ » ftos dies apud Baias frequentabat Illuc matrem elicit, Gerendas parcniu^ iracundiaSjôi placandum animû diótitans,quo rumore rcconciliationisc“ ceret, acciperct^ Agrippinam, facili fœminarum crcdulitate ad gaiidiai'^ nientê. Dchincobuiusinlittora(nam Ancioaducntabat)excipit manu^ complexu, ducitep BaulosZid uillæ nomen eft ,quæpromontofiu Milf*’” inter Si Baianum lacû flexo mari alluitur.ftabatintcr alias, nauis ornato^’ tanquam idquoq? honori matrisdaretur. Quippefueucrattrircrrii.Sidal' Gariorum remigio uchi. Ac tum inuitata ad epulas crat, ut occultandoG^, non' nox adhiberetur. Satis conftititextitinc proditioncm,Si Agrippii’^; auditisinGdrjs, an crederet ambiguam,gcGamine BaulospcrueClam•11’' blandimentum fubleuauit metû,comiter cxcepta,fupcr^ ipfum coHota’^' Nam pluribus fermonibus modo familiaritate iuuenili Nero, Si rurfusaa dudtus quaG feria confociaret.trado in longum conuidu, profequitural’' j untem ardlius oculis Si pcôtori hærcns, Guc explenda Gmulationc, rituræmatrisfuprcmusaipe(5lus,quamuisferumanimumretinebat-N' ■ dlcm fyderibus liluftrem, Si placido mari quietam,quaG' cóuincenduin^ fccluSjdq prçbucre.Nec multum eratprogreGTa nauis,duobus ènumcföij miliarium Agrippinam comitantibus: ex quibus Crepereius Gallusbaaa procul gubcrnaculis adftabat Aceronia fuper pedescubitâtis recliuis.p^' nitenriam Glq Si recuperatâ matris gratiam per gaudium memorabaticaquot;' dato Ggno, ruere tetdum loci muko plumbo graue, prcfliis^ Creper«’quot;’®' Si ftatim exanimatus. Agrippina Si Aceronia eminentibus tcdlipariet' , forte ualidioribus,quamuis oncriccderent,proteôlæ funtinecdiflolutioa^ uigrjfequebatur turbatisomnibus. Siquodpleriq? ignari confeiosimp“^, diebant. Vifum dchincremigibus,ratemunum in latusinclinarejatcpquot;quot; nauem fubmergere.SednecpipG's promptusin rem fubitam confcnH’^ Si alrj contra nitentes dederefacultatem lenioris in marc iadtus.Vcrumi'; ccroniaimprudens,dum fe Agrippina eflè,Si utfubuenircturmatriprnquot;' pis clamitat, contis Si remis, Si quæ forsobtulerat,naualibus tclis eófidt’’^' Agrippina Glens, eócp minus agnita, unu tarnen uulnus bumcro except Nando,deindeoccurfuIenuncuIorumJLucrinum inlacumue(itam,uy fuie

-ocr page 281-

ANNALIVM LlBBR XllH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;190,

füæinfcruntlllictcputanSjidco fefallacibuslitcrisaccifamjôi honore præct puo habitanijquodc^ littus iuxta non nentis aóta,non faxis impulfa nauis, fumma fui partcjueluti terrcftre machinamcntû concidiflèt, obfcruans en â Aceroniç nccem,(îmul fuum uulnusafpidcns,folum inOdiarum rcmedium cflcjG non intclligerentur: mifit libcrtum Agerinum,qui nunciaret filiojbe/ nignitate dcûm, ôC Fortuna cius euaGïTe grauem cafum : Orare, ut quamuis pcriculo matris exterrituSjUifendicuram diffcrrettßbiadprxfcnsquieteo/ pus. Atcp interim fccuritate (îmulata, mcdicamina uulncri Si fomêta corpo riadhibet. Tcftamétum Accroniæ rcquirijbonatp obGgnari iubet.id tanz turn non per fimulationem. At Neroni nuncios patrati facinoris opperi entijaffertur euaGfle idlu Icui fauciâ, amp;nbsp;hadlenusadito difcrimtne ne audlor dubitarctur.Tum pauorc exanimis, Si iam iami^ afforc obteftâs uindiôtæ properam,Gucferuitiaarmaret,uel militem acccndcretjGue ad fenatum Si populum peruade^et,naufragium Si uulnus,amp; inttifcdos amicosobijcien do:quod contra fubGdiû GbiCniG quid Burrus Si Seneca expergifeerentur: quosrtatim acciuerat,incertum an Si ante ignaros. Igitur longum utriufq^ filentiû ne irriti difTuaderent, Si co defeenfum credebant, ut niG præucnireZ tur Agrippina, pereundum Neroni cnet. Poft Seneca haólenus promptiz or,rcfpiccrc Burrum,acnfcitaretur,anmilitiimperâdacædescftet.Ulcpræz torianostoti Cæfarum domui obftrieftos,^ memores Germanici, nihil ad uerfusprogeniem eiusatrox aufurosrefpondit: perpetraret Anicctus pro/ miHa.Qui nihil cun(ftatus,pofcit fummam fccicris. Ad illam uocem Nero, illoGbi die dari impcriu, autftoremcp tanti muneris 11bertu profitetur. Irct propere,ducerctc^ promptifli'mosad iufla.lpfcauditojucniffe miftuAgrip pinænunciû Aocnnum/cenam ultrocriminisparangladiumc^dum man Scendt» crimi data perfert, ab^cit inter pedes cius : turn quaG deprehenfo,uincla inijei iu/ bef.utexitium principismolitam matre,amp;: pudore deprehenG fccicris fpon te mortem fumpGfte conG'ngeret. Interim uulgato Agrippinç pcriculo, quaGcafueueniftet.utquifcß accepcrat,decurrereadlittus. Himolium ob/ icdus,hi proximas fcaphas fcandcre. Alq quantuna corpus Gnebat,uadcre in mare,quidâmanus protendere.Queftibus,uotis, clamore diuerfa rogan tium,aut incerta refpondentiujomnis ora cópleri : afflucrc ingcnsmultitu/ do cum luminibus,atqj ubi incolumem effe pernotuit, ut ad gratâdum Fefe expedite, donee afpcäru armati Si minitantis agminis diGccli Funt. Anieez tusuillâ ftationecircûdat,rcFra(ftac^ ianuajobuiosFeruorum arripit, donee ad fores cubiculi ucniret:cui pauci adftabant, cætcris terrore irrumpentium exterritis.Cubiculo modicum lumen incrat,ôC ancillarum unatmagis ac ma gisanxia Agrippina,quod nemo à Glio, ac ne Agerinusquide :aliam Fere littore Facie,nunc folitudinê ac repcntinosftrepitusgt;0i:extrtmi mali indicia v Abeunte dehinc ancilla,Tu quoq^ me deFeris,prolocut3,refpicit Anicctum

r 4 tricrarchq

-ocr page 282-

ÎOO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

tricrarcho Herculco K Oloaritocêtunoncclafsianocomitatum. Acfîadui fendum ueniflct,refotâ nunciaret:(în facinus patraturus,nihil fe de Slio nbsp;nbsp;|

dcrc,n5 imperatum pan'cidium.Circunfiftantlcdlum percuflbrçs, Si po'of trierarchus fufte caput eins afflixit. Nam in mortem cêturioni ferru diftriii Ventrem feri genti,protendens utcrumjuentrem feri,exclamauit,rogans miniftru utut^ ^ua'ba^dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enièm conderet,adtjcienSjhiceft hic eftfodicndusferro,monftrH

fonfoditur *’^^**'’ hancuocê cum fupremo mixtam gemitu, animam tan'

dem poft fera triftcm uulnera reddit. Ictibusem multiset uulneribuscçnz feólaeft.Hxcconfenfu traduntur.Afpexeritne matrem exanimem NcfO» amp;nbsp;formam corporis eius faudauerit, funt qui tradiderint, funtquiabnuat-Crcmatacft node eadem, conuiuali ledo. Si exequtjs uilibus. Nec^ dum Nero reru poticbatur cogefta aut claufa humo, mox domefticoru curaj^ ucm tumulumaccepitjuiam Mifeniproptcr,amp;uillam CæfarisdidatoriS» quæ fubicdos (înus æditifsima profpedat. Acccnfo rogo libertus eius co gaomento Mncfter ipfe ferro fe tranfcgit:incertum charitatc in patronats» an metu exitq. Hunc fui fine multos ante annos crediderat Agrippina con tempferat^.Nam confulenti fupcr Neronc,reiponderut Chaldæi, forent ocfirfdtjrfMw imperarct matree^ occideretîatcç ilia,occidat,inquit, dum impcret.

im^eret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfedo demu (celere, magnitudo eius intelleda eft ; reliquono/

(ftis,modo per filentium defixus, fxpius pauore exurgens, amp;nbsp;mentis inop^ lucem oppericbatur,tanquam exitium allatura. Atep cum audore Burr®’ prima centurionu tribunorum^ adulatio ad fpem firmauit, prehefantiutn manum,gratantium^,quod diferimen improuifum, SC matrisfacinusena' (ifTet. Amici dehinc adirc tcmpla:6i cœpto exemplo, proxima Campaniat municipia uidimis SC legationibus læticiâ teftari. Ipfe diuerfa iimulationC) m çeftusjô: quail incolumitati fuç infenfus,ac morte parentis i 11 ach r y mans» quia tarnen non ut hominum uultus,ita locorum facies mutantur, obuerfa' batur man's illius SC littorum grauis afpedus : SC crant qui credcrent ,fonl' tum tubæ collibus circum editis.plandus^ tumulo matris audiri : Ncapo' lim conceflïtjlitcras^ ad fenatum mi(]t,quarum fummacrat, Rcpertucui» ferropereufforem Agerinum,exintimis Agrippinælibcrtis,ôdulflecatn pœnamea confcicntiajquafcelusparauiffet. Adijciebatcriminalongiusre/ petita,quod confortiu impertj, iuraturasc^ in feeminæ uerba prætoriasco' hortcs,idcm^dedecus fenatusamp;populi fperauiflettac poftea^ fruftra oblata(înt,infcnfamilitibuspatribuslt;^ÔCpIebi,difuaiîftètdonatiuûôicon giarium, pcricula^ uiris illuftribus inftruxiflct. Quanto fuo laborc perpe/ tratum,nc irrumperet curia, ne gen tibus externis refponfa darct.Tcmporii quoq; Claudianorüobitainfcdationc,cunda eiusdominationis flagitia in matré tranftulit, publica fortuna extindam referens. Namep SC naufra/ gium narrabat. Quod fortuitum fuifiè,quis adeo hebes inuenirctor, utcre/

--- - - -- - — ■ -

-ocr page 283-

ANNALIVM LIBER XITII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 ol

I 1

I j

I I

I r

I ’ f u

I

I » »

I

I

I

I I

I I

;!

i I

II !i 1'

deretfaiit amulicrc naufraga mi'flum cum telo unu, qui cohortes, clafTcs imperatorispcrfn’ngcrctC'Ergo nói’am Ncro,cuiusimmanitasomm'ûque/ ftusanteibahfed aduerfo rumore Seneca erat, quod oratione tah confeflio/ nemfcripfinct.Miro tarnen certami'neprocerudccernunturfupplicationes apud omia puluinaria,utcp quinquatn'a quibus apertæ efïent infi'diæ,ludis annuls cclcbrarétur.Aurcum Mmeruæfi'mulachrum in caria,ÔC l'uxtapn'n d'pis imago ftatueretur. Dies natalis Agrippinæinter nefaftoseflêt.Thra/ fea Pætus Glentio uel breui aflcn fu priores adulationes tran fmitterc folitus, exkium fenatui,ac fibi caufam periculi fecit:cæteris li ber taris initium no prç buit, Prodigia quocp crebra amp;nbsp;irrita interceflêre,Ângucm enixa mulier, Prorf/gw Si alia in concubitu mariti fulmine exanimataiiam fol répété obfcuratus, ôi taélæ de cœlo quatuordecim urbis regiones.quæ adeo fine cura deûm eue/ nichant,ut multos poft annos Nero imperium amp;nbsp;fcelera continuauerit.Cç terum quo grauaret inuidiam matris,eaep dcmota,auôtâ lenitatê fuam tefti ficarctur,fcEminas illuftres luniam amp;nbsp;Calphurniam : præfeélura fundos, ValeriumCapitonem amp;Licinium Gabolumfedibuspatrijs reddidit,ab Agrippina olim pulfos.Etiam Loliæ Paulinç cinercs reportari.fcpulchrû^ extrui permifit, quost^ ipfe nuper relegauerat, Iturium ÔC Caluifi'um pœ/ naexoluit. Nam Syllanafato funélaerat, longinquo ab exilio Tarentum fcgrciralabantc iam Agrippina,cuiusinimicitrjsconciderat,uel turn miti/ §3ta. Cunétanti in oppidis Campaniæ,quo nam modo urbem ingre/ dereîur, an obfcquium fenatus, an ftudia picbis repeteret anxio, contra de terrimusquifep quorum non alia regia fœcundior cxtitit,inuifum Agrippt nænomen, Si morteeiusaccenfum populifauorem difierunt. Iretintrepiz duSjSi ucnerationem fui coràm experiretur. Simul progredi expofeunt, ÔC promptiora quàm promiferât inueniut,obuias tribus, fefto cultu fenatumî coniugum ac liberorum agmina per fexum Si ætatem difpofi'ta: cxtruélos quâincedcrct fpedaculorû gradusquo mp^Jo triumphi uifuntur. Hinc fu/ perbusaepublici feruitrj uithor,Capitolium adrjt,grates exoluinfc^ in om nés libidines cffudit,quas male coercitas, qualilcunq? matris reuerentia tar/ daucrat. Vêtusilli cura erat curriculo quadrigarum infiflcre,nec minus fœ dum ftudium cithara ludicrum in modum cancre,cum cœnarct,quod régi/ busSiantiquisducibusfaélitatum memorabat. Id^uatum laudibuscele/ brcôidcorû honori datum.Enim uero cantus Apollinifacros, taliq^ orna/ tu aftarc,nô modo Græcis in urbibus, fed Romana apud templa, numen præcipuû,amp;: præfcium.Nec iam fifti poterar,cû Senecæac Burro uifum,ne utroq? peruincerct, alterû cocedere. Claufumt^ ualle Vaticana fpacium in quo equos regeret, haud promifeuo fpcélaculo. mox ultro uocari populus Romanus,laudibus exto!lerc,ut eft uulgus cupiens uoluptatû,ôi fi eo prin/ ceps trahat lætu.Cæterû euulgatus pudor non fatietatê,ut rebantur,fed in/ citamen

-ocr page 284-

P. CORNELII

202

ci'tamétutn attuIit.Ratuscp dedccusamolîn,(î pIurcsfccdafTc^nobiliuf^'^’ i Iiarum pofleroSjCgcftatc uenales.fn fcenâ deduxi'nquos fa co perfundlos^ nominatim tradam, maionbus corum tribuendum puto, Nam ôi eiusHâ' gitium eft, qui pecunia ob delióla potius dedit, ne delinquerent. quoque équités Romanos operas arenæpromitterefubegitdonising^*’' tibusjniïîquodmercesabeoquifuberepoteftuim neceflitatisaffcrt.N^^^ ïuuenaliut» *’1^” adhuc publico theatro dehoneftaret, l'nftitui't ludos luuenalium ludicrum bulo,in quospaflim nominadata.non nobilitascui^,nôætasautaôlif’‘’'» norcsimpcdimêto,quo minus Grçci Latiniue hiftrionisartem exercere»?. ufep adgeftusmodosc^ hauduiriles.Quinôifœminæinuftrcsdeforn’'^j meditari»Extruôla^ apud nemus quod nauali ftagno circumpofuit AUp,'* ' ftuSjConuenticula Si cauponæ,6i pofita ueno irritaméta luxus. dabantur^ ftipes,quas boni necefïîtate,intcmperantes gloria confumerent. Indegl*!^ re Hagitia Si infamia, nec ulla moribus corruptis olim plus libidinû circu^' deditquàm illacolluuics, Vix artibus honeftispudor retinetur, nedtio’'*'' ter certamina uitiorumjpudicitiajaut modeftia -, aut quicquam probi referuaretur. Poftremusipfefccnasinceditjmukacura tentanscitharaoi^ præmeditans, aHiflcntibus familiaribus.abfcciTerat cohors militum,ccüt'j' riones tribunic^: K mœrens Burrus, aclaudans.Tune^ primum conf^'î

-, pti funtequites Romani,cognomêto AuguftanorûjÇtateacroboreconffi quitunomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ingenio peaces,alq in fpepotentiæ. Hi diesac nodes plaufib'’^

perfonare. Formam principis uoeem^ deûm uocabulis appellantes, qo“quot; per uirtutem clari, honoratiq^ agcrc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne tarnen ludicræ tantû

ton's artes notefcerent,carminum quoqj ftudium aflfedauit,con tradis bus aliqua pangendi facultas. Nec dum iniignis ætatis nati, cofiderefin^'’ Si allatos uel ibidem repertos uerfus connedere, atc^ ipiîus uerba quo ƒ modo prolatâ fupplere. quod fpecies ipfa carminum docet, non impetu^ Plilofophi inftindu,nccoreuno fluens.Etiam fapientiædodoribus tempus impart'^ bat poft epulas.utc^ contraria afteuerantium difeordiæ eruebantut.f’’^ deerantquiuoceuultuc^ trifti inter oblcdamenta regia fpedaricupet^'’*'

Sub idem tempus leuicontentione atroxcædesorta inter colonosN'“'} iijucerini ccrinos Pompeianos^,gladiatorio fpedaculo,quod LiuidinciusRegul^'J Pontpcinni quem raotum fenatu retuli,edebat.quippe oppidana lafeiuia inuicem . Liuidincitu fente, probra, deinde faxa, poftremo ferru fumpfere, ualidiore Pompf*^' Rrgului norum plebe,apud quos fpedaculu edebatur. Ergo deportati funt in urbe multi è Nucerinis trunco per uulnera corpore, ac plericp liberoru aeparc'’' tu mortes deflebant.Cuius rei iudicium princeps fenatui,fenatuscófulibi’^ permiilt. Et rurlus re ad patres dclata, prohibit!' publice in dece annosdï’*' modi ccetu Pompeiani, collegia^ quæ contra leges inftituerant,diifolnt^' Liuidineius Si qui alq feditionem conciuerant, cxilio muldati funt. Motö^

-ocr page 285-

annalivm liber xiiti


20 5


feAatu amp;nbsp;Pc dl US Blæfus, accufantibus Cyrenéfibus, ui'olatu ab co thefau/ Ped.^heßa rum Acfailapti,delcótum^militarépreno Kambitioecorruptum. Iidem Cyrenenfes rcum agebant Attilium iStrabonem,prætoriapotcftate ufum, Athf.Sfrdto Kmiflutn difceptatorem à Claudio agrorum,quos régis Apionis quondä habitoSjöi Po.Ro. cum rcgno reliólos,proximus quifcç poßcflor inuafe/ rantjdiutinalt;^ licencia ôi iniuria,qua(î iure Si æquo nitcbantur.Igitur abiu/ dicatisagrisjorta aduerfus iudicem inuidia, amp;nbsp;fenatus ignora fibi efle man/ data Claudijjôi cofulendum principcm refpondit. Princeps probata Sera/ bonis fententia, fc nihilominus fubuenire foerjs, Si ufurpata concedere feri/ pfit. Sequûtur uirorum illuftriû mortes,Domitrj AfrûôC M.Scruilt), qui fummis honortbus,6i multa cloquentia uiguerant.Ille orando caufas,Ser/ uilius diu foro,mox tradêdis rébus Romanis cclebris,ôi elegâda uitæ, quâ ' -danorcmeffccit,utpar ingeniojitamorum diuerfus. Neronequartum, . Cornelio Goflo Coss.quinqucnnaleludicrû Romæ inftitutum eft,ad mo rem Græci certaminis,uaria fama,ut cunôta fermé noua. Quippe erant qui Gn.quocp Pompeium ineufatum à fenioribusferrent,quod manfurâ thea trifedem pofuiflèt.Nam anteafubitarijsgradibusjôi feenain tempus ftruz ftajludos edi folitos:ucl ß uctuftiora répétas,ftanté populum fpedauiflêtfi conGderet, theatro dies totos ignauia côtinuaret: Ne fpcôtaculoru quidem an tiquitas fcruaretur,quoties P, R. federet, nulla cuiquâ ciuium necefsitate fpedandi. Cæterum abolitos paulatim patrios mores, funditus euerti per accitam lafciuiam, ut quod ufquam corrumpi Sicorrumperequeat, in urbe uifatur, degeneretq^ ftudfjs externis iuucntus, gymnaßa Si otia, Si turpes amorescxerccndo,principe Si fenatu audoribus, qui non modo licentiam uitiispcrmiferint,fed uim adhibeant: ProceresRomani Ipecie orationum 8icarminum,fccnapolluantur:quidfuperefle,niß ut corpora quoqj nudêt, Si cæftusaflumant, cas^ pugnas pro militia Si armis meditentur 7 An iu/ ftitiam augurrj,8i decurias cquitum,cgregium iudicâdi munus cxpleturos, fi frados lonos Si dulcediné uocum peritè audiflenc C Nodes quoep dede/ cori adiedas,ne quod tempus pudori relinquat,fed cœtu promifeuo quod perditifsimus quifep per diem concupiuerit, per tenebras audeat. Pluribus ipfaliccntiaplaccbat,actarnen honefta nomina prætendebant: Maiores quoc^ non abhorruifle fpedaculoru obledamentis, pro fortuna quæ turn erat,eo^ à Thufeis accitos hiftriones,à Thurijs equoru certamina, Si pofz fefla Achaia Afia(^,Iudos accuratiuseditos: neep quen^ Romæ honcflo locoortum,ad theatrales artes degenerauiflè, ducentis iam annis à L. Mu/ mij triumpho qui primus id genus fpedaculi in urbe præbuerit. Sed Si co/ fultum parfimoniæ,quodperpétua fedes theatro locatafit,potiusquàm immêfo fumptu,fingulosper annos côfurgcret ac ftruerctur. Neeperinde magiftratusrem familiärem exhaufturos, autpopulo efflagitandi Græca

certamina

-ocr page 286-

P* CORNELII

T. 0/

certamina à magiQratibuscaufam fore,cum eo fumptu R-efp.fung^tn:

ratorum ac uatum uidorias incitamétum ingenns aîlaturas:nec cui^ , graue,auresftudrjshone{lis,amp;uoloptadb.côceflîsi'mpar«re.læticiæn’^§’^ lafciuiædaripaucas potius quinquennq nodtes,quibus tanta luceig'’* um nihil illicitum occultari qucat. Sane nullo infîgni dchoneftamêtoid dlaculum tranfit. Ac ne modica quidem ftudia plebis cxarfere, quia redditi _ PaatoMimi quanquam fcenæ Pantomimi,certaminibusfacrisprohibebanf.Elof]U^^^ tiæ primas partes nemo tulit, fed uidlorê eile C æfarem pronunciatû. ci amiôtus quos per cos dies plericç inceflerant, tum exoleuerant.

cometes qyæ fydus cometes effuliîtjde quo uuigi opinio cft,tanquâ mutation^*” regis portendat.Igitur quafi iam depulfo Neronc, quis nam dcligcreturio/ of® Rubcllius Plautuscelebratur,cui nobilitasp^*^ matrem ex Iulia familia. Ipfe placita maiorum colebat habitu feuerojca*^^ ÔC fecreta domo,quanto^ mctu occultior,tanto plusfamæadeptus ►

. rumorcm pari uanitateortainterpretatiofulguris.Nam quia difcumbcntiS « -j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f f » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-f

ftdgna Neronisapud Simbruina ltagna,cuioublaqueu nome elt,ictç dapcSjW^' suila^ueum facp diiîeôtaerat, idlt;^ fînibus Tibùrtum acciderat, unde paterna Plau^ origo,hunc ilium numinedeûm deftinaricredebant,fouebantlt;^ multbtjiquot; bus noua ô£ ancipitia præcolere auida 6C plerunt^ fallax ambitio eft. pcrmotus qs Nero,componitad Plautum literas, confulerct fibi, Si turbiS) fet^ praue diffamâtibus fubtraheretiefle illi per Aiîam auitos agros, in bustuta Siinturbida iuuenta frueretur. Itailluccumconiuge Antiftia^ . paucisfamiliarium concefsit. lifdem diebusnimialuxuscupido,infam*' periculum Ncroni tulit, quia fontem aquæ Martiæ ad urbem dcda/ fort‘Æænandoincefl'erat,uidebaturlt;çpotus facrosSCcercmoniâ loci corpore toto polluiflêjfecutacp anceps ualitudo iram deûm affirmauit. At Corbulo poft deleta Artaxata,utendum reccnti tcrrore ratus,ad occupanda Tygra' noccrta, quibus excifîs,mctum hoftio intendcret, uel iî peperciftct, ckme**^ tiæfamam adipifceretur,illucpergit noninfenfo cxercitu, nefpemueni^ auferret, nec^ tarnen remiftâ cura,gnarus facilem mutatu gentera,utfegn^ ad pericula.ita infîdam ad occalîones. Barbari pro ingcnio quifc^, alfj pre' ces offerre,quidam delèrere uicos, Si in auia digrcdi ac fuere qui fe fpeluo' cis, ac charifsima fecum abderent. Igitur dux Romanus diuerGs ar tibus,mi fericordiaaduerfusfupplices,celcritateaduerfusprofugos,immitlsijsquib tebras infederant, ora Si exitus fpecuum fàrmétisuirgultis^ côpletos,igni ' exurit. At(^ ilium finesfuos prætergrcdientem incurfauere Mardi,latro/ cinrjsexercitijcontracp irrumpentem montibusdcfenfî: quos Corbulo itm mifsis Hyberis uaftauit, hoftilemc^ audaciam externo fanguineultuscft. Ipfe exercitus^, ut nullis ex pretio damnis, ita per inopiâ Si labores fatifcc bant,carne pecudû propulfare famé adadi. Ad hæc penuria aquæ,feruida æfias

-ocr page 287-

annalivm liber, xiiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 205

æftas, longinqua itinera, (bla ducis patientia mitigabantur, codem plurà quàm grcgario milite tolerante. Ventû débine in locos culcos.Demeflfet^ fegcteSjôi ex düobuscaftellisin quæconfügerant Armenrj, alterum impez tu,qui prima üim depulerant,obiîdione coguntur. Vnde in regionê Taura untium trâfgrcfTus, improuifum periculum uitauit. Nam baud procul tenz torio eius, non ignobilis barbarus cum telo repertus, ordinem infidiarum, fe(ç autorem amp;nbsp;fociosper tormenta edidit ♦ Conuicîtit^ SC puniti funt,qui fpecie amicitiæ dolum parabat. Nec multo poft legati Tygranocerta mifli, patere meenia afferût, intentos popularis ad iulTa. Simul bofpitale donum Bof^itdïé coronatn auream tradebant.Accepit^ cum honore,nec quicquam urbi de/ tradum,quopromptiusobfequiumintegriretinerent.Acpræ(jdium regiz umqüodferoxiuuentusclauferahno iînecertamineexpugnatum eft.nam 2lt; prælium pro mûris aufi erant,ôC pulfi intra munimenta aggeris,demum amp;nbsp;irrumpentium armis ceftere.quæ facilius proueniebant,quia Parthi Hyr catiobellodiftinebantur. Mifcrantt^ Hyrcaniàd principem Romanum focietatem oratum, attineri à fe Vologefen pro pignore amicitiæ oftentan/ tcs.eos regredientcsCorbulo,ne Eupbratem trâfgreftî boftium euftodijs circumucnirentur,dato præfidio ad littora maris rubri deduxit. Vnde uita tis Parthorum fînibus patrias in fedes remeauere. Quin amp;nbsp;Tyridatem per Medos extrema Armeniç intrantêjprçmifîo cû auxilqs Vetulano legato, atqp ipfe legionibus citis abire procül,ac fpem belli amittere fubegittquos^ n ob is ob regé auerfos animis cognouerat,cædibus ôi incendqs perpopulaz tus, poflcftioncm Armeniæ ufurpabat : cum aduenit Tygranes à Nerone ad capefl'endum imperium delcdus,Cappadocum ex nobilitate,regis Arz chelai nepos,fed quod diu obfesapud urbem fuerat,ufcß ad feruilem patiz entia demiflus.Nec confenfu acceptus,durante apud quofdam fauore Arz facidarum* Atplericp fuperbiam Parthorum pero(i,datum à Romanis rez gern tnalebant. Additum etiam præiîdium, mille legionarrj, tres fociorum cohortes,duæ^ equitum alæ.amp; quo facilius nouum regnum tueretur, pars Armeniæ utcuic^ finitima.pars Nipoli^ amp;nbsp;Ariftobolo atcß Antiochopa tereiuifæfunt.Cotbülo in Syriam acceffit,morte Vinidrj legati uacua ac (îz bi permiftam. Eodem anno ex illuftribus AEæ urbibus,Laodicea tremo Ldodient reterrçprolapfa,nullo anobisremedio,proprrjsopibusreualuit.Acin Ita/ iPtfteoli lia uetus oppidum Puteoli.ius Coloniæ,amp; cognomentum à Netoneadipi feuntur. Veteran! Tarentum ôi Antiumafcripti, non tameinfrequentiælo cord fubuenerc,dilapfis pluribus in prouincias,in quibus ftipendia cxpleue rant.Nec^ coniugrjsfufcipiendis.necp alcndis libcris fueti,orbas (ine pofte ris domos relinquebât. Non enim üt olim uniuerfæ legiones deducebâtur cû tribunis ÔJ centurionibus,Si fui cuiufcp ordinibus militibus.ut cofenfu ôî charitate Remp.cffîcerét, fed ignoti inter fé diuerßs manipulis (îne reôtore*

S find

-ocr page 288-

P» CORNELII TACITI

fine afTedibus mutins, quafi ex ali'o gencre mortah'um répété tn unum coP ledti, numerusmagisquam colom'a * Comi'naprætorum arbitn'ofenatuS haben' foh'ta, quodacn'ore ambitu exarferant, princcpscompofuit.trisqu* fupra numerum pctebantjcgioni præfidcndo. Auxit^ patrum honorent 'ftatuendo, ut qui àprmacisiudiabusad fenatum prouocauiflTentjeiufdem pecuniæ penculû facerent,cui'us q qui imperatorem appellauere, nam antea Vibius Sc' uacuum id folutumc^ pœna fuerat.Fine anni VibiusSecundus equesRo'

cunduf manus, accufantibus Mauris repetudarum dam natur, atc^ Italia exigit^*’’ ; negrauiorepœnaafficcretur, Vibij Crifpifratrisfauoreenixus.

nioPæto, PetronioTurpiliano Coss.grauis clades in Britan nia accepté' In qua necç Auitus legatus, ut memoraui, nifiparta retinucrat.ôi fucceflot Verannius,modicis cxcurfibus fyluas populatus quin ultra bellum ret,morte prohibitus efl,magna dum uixit fcueritatisfama,fuprcmis teft^ mcti ucrbis ambitipis manifeftus. quippe multa in Ncronê adulationeant didit,fubieôturum ci prouindas fuilîe.fi biennio proximo uixtflèt.ScH wngt; Sue, Paulinus Paulinus Suetonius obtinebat Britannos,fcientia militiæ ôi rumorepopt*^

li,qui neminem fine æmulo finit,Corbulonisconccrtator,Fcceptæcp Arnt^ mo»4 infula niæ decus æquare domitis perduellibus cupiés. Igitur Monam infulann'’' Britanniie uali(Jatn,ôi rcceptaculum perfugarum aggredi parat,naues^ fabr^a/ proxima plgtio alueo aduerfusbreuelittus Si inccvtam.Sic pcditcs,eqaitesii3^^

fecutijautaltiores inter undasadnantes,equistFanfmifere.Stabatp'roto‘’' re diuerfa acies,denfa armis uiris^, intercurfantibus fœminis : in moHum , r)ruid£ apud Furiarum,uefte fcrali,cFinibusdeieôtis,faces pFæfeFcbât.DFuidçcp cireunii Bhtrfwoî preces diras fublatis ad cœlum manibus fundentes, nouitate afpcdluspf'^'

culere militem, ut quafî hærentibus membris immobile corpus uulnenbu^ præbcrent. Dein cohortationibus ducis Si fe ipfi ftimulantes, ne muliebrç ôifanaticum agmen pauefcerent,inferuntfigna, fternuntcp obuioSj^^tga* fuo inuoluût.Præfidiu pofthac impofitû uicis,cxcifi^ luci,fæuis fupcrftitio/ nibus facri.Nam cruore captiuo adolerearas. Si hominum fibris conful^f*^ deos fas habebant. Hæc agent! Suctonio, repentina defedtio prouinna' nunciatur.Rex Icenorum Prafutagus,longaopulentia clarus,Cçfaremba: ^kenorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duast^ filias fcripferat,tali obfequio ratus regnu Si domum fuâpro^

cul iniuria fore.quod contra uertit,adco ut regnum per centuriones,doninS ioodicia pet fcruos^uelut capta uaftarentur.Iam primum uxor B oodicia uerberibuS

aftcdta,ÔC fîliæ flupro uiolatæ funt.Præcipui quicp Icenorum,quafi cûâam regionem muneri accepiflcnt,auitis bonis exuuntur, ÔC propinqui regisim ter mancipia habebantur.Quacontumelia amp;nbsp;metu grauiorum (quandoin formam prouinciæccflêrant)rapiunt arma,commotisad rebcllionemTfi' nouantibus,ôi qui alrj nondû feruitio afiucfadti, refumere libcrtaté occuInS côiurationibuspepigcrât,acerrimoinueteranosodio.Quippeincoloniad ( Cainulo

-ocr page 289-

* ÂNNALïVM liber xilli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^7

Camulodunum recensdeduôlGpcIlebantdomibuSjexturbabantagnSjca/ Cdfuulodunti pti'uos, feruos appellando, foucntibus impotentiam ucteranoru militibiis, Gmilitudtncukæ,amp;{peeiufdemli'centiæ* AdhæctemplumdiuoClaudio Tëplumdiui conftitutum,quafî ara æternæ dominationis afpiciebatur:deledli^ facerdo tes fpcciereligionis, omnesfortunaseffundebanc. Nccarduum uidebatur cxcinderc coloniam nullis munimetis fep tam,quod ducibus noftns parum prouifumcratj dum amœnitatiprius quam ufuiconfulitur. Inter quæ nub la palam caufa delapfum Camuloduni (îmulachrum uiôloriæ,ac retro con uerfùm,quail cederet hoftibus* Et fœminæ in furore turbatæ,adelfe exitiu canebantjcxtcrnôs^ fremitus in curia corum auditos.Confonuiffe ululati/ bus theatrum, uifamlt;^ fpeciem in æfluario, noram cflêfubuerfæ coloniæ#^ lam Oceanum cruentoafpcdfu* Siclabentcæftu.humanorum corporum effigies relidæ, Vt Britan ni ad fpem,ita ueterani ad mctum trahebantur* Scdquia procul Suetonius aberat,petiuere à Cato Deciano procuratore CdfKiDfcw auxiliu. 111e baud amplius quàm ducétos fine iuftis armis mifif.ôê inerat mo dica militum manus,tutcla rempli freti.Et impedientibus qui occultx rebel/ lioniscófcii confilia turbabant, neep foflàm aut uallum prçduxcrunt, nelt;^ motisfenibus amp;nbsp;fœminis,iuuêtus fola reftitinquafi media paceincauti,mul titudinebarbarorum circumueniuntur.Etcæteraquidem impetu direpta autincenfa funt.Templum in quo fc miles conglobauerat, biduo obfefium expugnatumt^. Et uiôtor Britannus Peto Ceriali legato legionis nonæ in fublîdium aduentanti obuius,fuditlegioncm, ST quod peditum intcrfecit» Cenalis cum equitibus euafit in caftra ÔC munimentis defenfus eft. Qua cia de ôi odrjs prouinciæ, quam auaricia in bellum cgcrat,trepidus procurator Catusin Galliam tranfijt. At Suetonius mira conflantia mediosinter ho/ ftes Londiniû perrexit,cognomento quidem coloniæ no infigne, fed copia tondiniuni negociatorum ôi comeatu maxime celcbre:ibi ambiguus an iTlam fedé bel/ lo deligeretjcircunfpedta infrequentia militis,fatis^ magnis documentis te/ meritatem Petilq coercitam, uniusoppididamnoferuareuniuerfa ftatuit» Ne(p fletu amp;nbsp;lachrymisauxilium eiusorantium flexuseft, quin daretpro/ feiffionisfignumjamp;comitantesin parte agminisacciperet.Si quos imbellis fexus,autfeflaætas,uel locidulcedo attinuerat,ab hofteopprefiî funt. Ea/ dem clades municipio Verulamio fuit, quia barbariomilïis caftellis præfi/ véruUmiutii dijs^ militarium,quod uberrimu Ipoliant,6i deferentes in tutumjæti præ/ da,ÔC aliorum infignes petebant. Ad feptuaginta millia ciuium amp;nbsp;fociorum îjsqua:memoraui locis, occidiflèconftitit. Neep enim capereautuenunda/ re,aliuduequod belli cômercium,fed cædes.patibula,ignés,cruces,taquam reddituri fuppliciu, acprærepta interim ultionefeftinabant. lam Suetonio quartadccima legio cû uexillarijs uiccfimarqs,ôi ê proximis auxiliares.decê ferme millia armatorum erant,cum omitterecundtationem, K cogredi acie

s 2 parat

-ocr page 290-

log nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

parat«deligit(^ îocum arólis faucibus,Si à tergo fylua claufum, fati^ to, nihil hoftium nifî in fronte. Si apertam planiciem efle fine metu infidiä' rum.Igiturlegionariusfrequensordinibus,leuicircumarmaturâconglobîï tus,pro cornibusequesaflitit» At BritannorucopixpaHim pcrcateru^S Si. turmas exultabant, quanta non alias multitudo. Si animo adeoferojUt coniuges quocp teftes uidloriæ fecu traherent,plauftris(ç imponerent»^'’? fuper extremum ambitum campi pofuerant.Boudicea curru filias prxfeue trîtdnnîfaemi hensutquanc^ nationêacceflèrat, folitum quidem Britannisfœminariiô’ narttm duilu dudu bellare teftabatur,fed tunc no ut tancis maioribus ortam regnutu^^ hflrfwt opes,uerum utunam è uulgo,libertate amtßam,confe(n:um uerberibuscot

pus,contrcôlatâ filiarum pudicitiam ulcifci. eo prouedtas Romanorufflcu/ pidines,ut no corpora,nec fenedtam quidem,aut uirginitatem impoHutan* relinquant. Adeife tame deosiuftæ uindidlæ.cecidifleIegioncm,quæpgt;^^'' lium aufa iîticæteros caftris occultari,aut fuga circumfpicere. Ne ftrepiw^ quidem Si clamorem tot milium, nedum impetus Si manus pcrlaturoS.o* copias armatorum, (i caufas belli fecum expenderenc, uincendum ilia acic, uel cadendum eflc.Id mulieri deftinatu:uiuercnt uiri,Si feruirent.

tonius quidem in tanto diferiminefilebat,quiquanquâconfideret uirw^'’ tarnen exhortationes Si preccs mifeebac» Vt iperncrent fonoras Barbaro/ rum Si inanes minas, plus illicfœminarum quam iuuentutisafpid.ioibe*/ les.inermes cefiuros ftatim,ubi ferru uirtutem«^ uincen tiu, toties fufi agno/ niffent. etiam in multis legionibus paucos efle qui prælia profligarent.gb^ riæcç corum acceiïurum.quod modicamanuuniuerfiexcrcitusfanian’^o* pifeerentur* Confetti tantû,Si pilis cmiflïs, poft umbonibus Si gladijs 1^''^ gem cædemc^ continuarent,præda: immemores. parta uidtoria eu ndta ip^ fis ceffura. Is ardor uerba ducis fequebatur, ita fe ad intorquenda pila ex/ pcdicratuetus miles Si multa prælioru expcrientia,ut certus cuentusSuf^^® Pwli'«« nius,daretpugnæ fignu.Acprimum legio gradu immota,6i anguftia^b^i pro munimento retinens, poftquam propius fuggrelfus hoflis certo iadta tela exhauferat, uclutcuneis erupit, Idem auxiliariû impetus. Si equespr^' tends haftisjpcrfringit quod obuiû Si ualidum crat. Cætcri tergapræbuc/ rediffïcilieffugio,quiacircumiedtauehiculafepferâtabitus.Ec miles ne tnii/ licrum quidem ncci tempcrabat.confîxat^ telis ctiâ iumcnta,corporuni mulum auxerant ♦ Clara Si antiquis uidlorijs par ca die laus parta, quipp^ funtqui paulominus quàm odloaginta millia Britannorum cecidirîett^ dant,militumquadringcntis fermé intcrfcdlis,necmuItoampliusuulnEC2/ tis.Boudiceauicâ ucnenofîniuit.EtPœnius Poft humus præfcdluscaftro^ rum fecundælegionis, cognitis quartadccimanoru uicefimanorum^p*^®^ fperis rebus, quia pari gloria legionem fuam fraudauerat, abnucran^ con/ tra ritum milidæ iufi^ ducis, fe ipfum gladio tranfegit, Contradlus ddnde oninis

-ocr page 291-

ANNALIVM liber XIIII

omniscxercitus fubpellibus habitus eft. Si reliqua belliperpetranda* Au/ xitcp copias Cæfar, miflîs è Germania duobus legionariorû millibus,oólo auxtliariorû cohortibus,ac mille equitibusî quorû aducntu,nonani legiona rio milite fuppleti funt. Cohortes alæ^ nouis hy bernaculis locatæ, quod^ nationum ambiguum autaduerfum fuerat, igni atc^ ferro uaftatur.Sed ni hil æque quàm fames affligebat ferendis frugibus incurio{bs,ôi omni ætate ad bellum uerfa dum noftros comeatus fibi deftinant,gentes(^ præferoces tardiusadpacem inclinant: quia Iulius Claftî'cianusfucceftor Cato miflus, ôiSuetonio difcors,bonum publicum priuatis iîmultatibusimpediebat,di fpctferatc^, nouum Icgatum opperiendum eflè, fine hoftili ira Si fuperbia uidotis dementer deditis côfukurum: Simul in urbcm mandabat, nullum prælio fînem expcôlarent,nifi fuccederetur Suetonio.cuiusaducrfaprauita ti ipfius.profpera ad fortunam Reip^referebat.Igitur ad fpeôlandum B riz tanniæ ftatum miftus eft ex libertis Polÿcletus, magna Neronis fpe, pofte Polydetut autoritateeius,n5 modo inter legatum procuratotemcpconcordiam gigni, fed amp;nbsp;rebelles Barbarorû animos pace cóponi* Nee defuit Polycletus, quo minus ingentiagmine Italiæ Galliæ^ grauispoftquam Oceanum tranfmi fêtât,militibusquoep noftris terribilis incederet.Sed hoftibusirrifui fuit,a/ pud quos flagrante etia tum libcrtate,nondum cognita libertorum poten/ tiaerat * mirabanturc^ quod dux Si exercitus tanti belli confetftor feruitrjs obedirent.Cunóla tarnen ad imperatorem in mollius relata.Detentus^ re bus gerundis Suetonius,quod pcrpaucas naucs in littorc,remigium^ in qs amiferat, tanquam durante bello tradere exercitum Petronio Turpiliano, quiiamconfulatu abicratjiubetur Js non irritato hofte, nec^ laceftîtus,hoz neftum pacisnomé fegni otio impofuit. Eodem anno Romæinfignia fcc lcra,alterum fenatoris,feruili alterum audacia, admifta funt.Domitius Balz buserat prætorius, fimul longafenedta,fimul orbitate 6i pecuniairifidijs obnoxius.Eius propinquus Valerius Fabianus capeftendis honoribus de/ ftinatus,fubdidit teftamentu, afcitis V icio Rufino, amp;nbsp;T erentio Lentino e/ quitibusRomanis, Illi Äntonium Primum Si Afinium Marcellum focia/ uerät. Antonius audacia promptus, Marcellus Afinio PollioneproauoclaMttWfcorf/é rus,ne(^ morum fpernendus habebatur, nifi quod paupertatem præcipu/ etiamapud um malorum credebat. Igitur Fabianus tabularrjs quos memoraui,Si alrjs ^Mfttanos minus illuftribus,obfignat. Quod apud patres conuidu.Et Fabianus tonius^ CÛ Rufino Si Terentio lege Cornelia damnantur.Marcellum mc/^ßp moria maiorum,Si preces Cæfaris,pœnæ magis infamiæ exemere,Per/ culitisdiesPompeianu quoep Helianum iuucnem quæftoriû, tan^ flagv tiorum Fabiani gnaru. Eic^ Italia Si Hifpaniainquaortuserat, interdieftu eft. Pari ignominia Valerius Ponticusaflficitur, quod reos ne apud præfc dum urbis arguercntur,ad prætorem detuliftèt,interim fpecie lcgum,mox ’

s 5 ptxuä

-ocr page 292-

îlo


P# CORNELIÏ TACITI *


præuaricandoukioncm clufurus.Additur fetiatufconfuItutw.Qui talem®^ j peram cmptitadct, uendidifletue, ut perinde pœna teneretur, ac (î publia*’ iudicio calumniæ condemnatus.Haud multo poft præfedum urbisPe^s' nium Secundum (èruusipfius interfccit,feu negata libertate,cuipreciümp^ , pigeratjfiue amorc exoleti infenfusgt;ôi dominû æmulum non tolerans. terum cum uetere ex more familiam omnem quæ fub eodem tcôto manft^ uerat ad fupplicium agi oporteret, concurfu plcbis quæ tot innoxios protc/ gebat, ufcj? ad fcditionem uentum eft 5 fcnatusc^ O'n quo ipfo erant nimiam feueritatem aipernantium) pluhbus nihil mutandum cenfcntibüS-Oroc, caffij Exquibus C.Caflîusfcntcntiælocoin huncmodum difteruit. Sæpti’**^

P.C.in hoc ordine interfui, cum cotra inftituta amp;nbsp;leges maiorum n®' ua fenatus décréta poftularentur.nec^ fum aducrfatus, no quia dubita«*” fupcr omnibus negocijsmeliusatcp redius olim prouifum, amp;quæconu^f t tcrentur in detenus mutarijfed ne nimio amoreantiqui moris ftudium «!ƒ “ um extollcrc uidcrer.Simul quicquid hoc in nobis autoritatis eftacrebrisce^ tradiôhionibusdeftruendum nonexiftimabam,utmanerctintegru,fîqu^ te doRefp. confilqseguiftet.quodhodieeuenit,confulariuirodomifuæK’' terfedto, per infidias feruiles, quas nemo prohibuit, aut prodidit, quafflü'^ ‘t nondum coeuflo fenatufconfulto.quod fuppliciu toti familiæ minitabati’J’ te Decernite Hercule impunitaté. At quem dignitas fua dcfendetjcum Pr^\ te (fturaurbisnonprofueritTQuem numerus feruorum tucbitur,cum Pedaf* te um Secundum quadringenti no protexerint CCuifamiliaopem feret,^«^ te ne in metu quidem pericula noftra auertitcAn ut quidam fingere no crub^ te feuntjiniurias fuas ultus eft inrcrfeôtorCquia de paterna pecunia trâfcgeraf* te autauitum mancipium detrahebaturCPronunciemusultrojdominum iüf^ r te cæfum uideri.Libet argumenta conquirere in eo quod fapientioribusi^flj [i te bcratûeft.Sed Kfinuneprimum ftatuendum haberemuSjcreditisneW te interficiendi domini animum fumpfîfle, ut non uox minax cxcideretCnib' te per temeritaté proloquereturCSanèconfilium occuluit, telum interignafo^ te parauit.num excubias tranfiretjcubiculi fores rccluderet,lumen inferret/^ ti dem patraret, omnibus ncfcfjs C Multa fceleris indicia præueniuntferüi3 te prodant.Poftumus finguli inter plures, tuti inter anxios: poftremo fi te undum fit,no inulti inter nocentes agere.Sulpetfta maioribus noftris fuef*^ tt ingénia feruorum, etiam cum in agris aut domibus qfdcm nafcerentuncl’^ te ritatem(^ dominorû ftatim accipcrent.Poftquam uero nationes in fatniül® te habemus,quibus diuerfi ritus, externa facra aut nulla funt, colluuiem iftatf te non nifi metu coercucris. At quidam infontes peribunt.Nam ÔC ex fufoeX' te ercitu,cum decimusquife^ fufte feritur,etiam ftrenuifortiuntur^Habctali' te quid ex iniquo omne magnum exemplum, quod contra fingulos, uoW te publica rependitur. Sententiæ Caflq,ut nemo unus contraire aufuse^’

-ocr page 293-

anîîalivm liber xnii


±11..


ÎQ difTonx uoccs rcrpondebant,nutnerum,aut ætatcm,aut fcxum,ac: pluri/ moru.m indubiam innocentiâ miferanti'um.Præualuit tarnen parsquæ fup plicium dcccrnebat. Sed obtempcran' non potcrat, coglobata tnulntudine faxaacfaccsminitante4Tum Cæfarpopulum cdidlo increpuk: atlt;^ omne iter quo damnati ad pœnam duccbantur, militanbusprændqs fcpQt.Cen fuerat Cîngomus Varro ut h’berti quoçp qui fub codem tcdtofuifTcnt, Ira/ lia deportarentur.Id àprincipcprohibitum eft,ne mosantiquus,quem mi fericordia non minuerat,pcr fæuitiam incenderctur. Damnatus qfdcm confulibusTarquinius Prifcusrcpctundarum Bithynis interrogantibus, magno patrum gaudio, quia accufatû ab eo Statilium Taurû proconfulem ipfiusmemincrâr. Céfuspcr Gallias à Q.Volu(îo amp;nbsp;Sex« Africano,Trc bcllio^ Maximo aóli funtjçmulisinter feper nobilitaté Volufîo atqp Afri cano:Trcbellium dum utcrc^ dedignatur,fupra tulcrc. Eo anno mortem obijtMemmius Regulus,autoritate,conftantia,fama(in quantum præum brante imperatoris faftigio datur)darus, adeo ut Nero æger ualetudine,ôC adulantibus circum qui finem imperio adeffc dicebant, (î quid fato patere/ tut, refponderit habere fubiîdium Rempublicam * Rogantibus dchinc in •îuopotinîmum.addiderit.in MemmioRegulo^Vixitramen pofthæcRe gulus,quictedefenfus,ÔCquia noua generis claritudine,neep inuidiolîsopi/ buscrat.Gymnafiû eo anno dedicatum à Nerone, præbitû^oleum equiti acfenatuiGræea facilitate. P« Mario,L.AiîniocôfuIibus,Antiftiuspræz tor quem in tribunatu plebis licenter egißc memoraui, probrofa aduerfus principêcarminafadtitauinuLilgauitcp cclebriconuiuio,dum apud Oftoriu Scapulam epulatur.Exin à Coflutiano Capitone,qui nuper fenatoriö ordi rem prccibus T igillihi foceri fui reccperat,maieftatis delatus eft.T um priz mum reuocata ea lex credebatur,quæ baud pcrinde e xi tiû Antiftio, qu am impcratori gloria quæiiuit.utcôdcmnatus à fcnatUjinterceffione tribunitia mortieximeretur.Etcû Oftorius nihil audiuiffepro teftimonio dixiflet,ad/ uerßs teftibuscreditum.Cenfuitcp lunius Marullusconful deiignatus. adi mendam reo pra:turä,necandum^ more maiorû.Cæterisindcanèntienti buSjPætus Thrafea multo cû honore Cæfaris.ôi acerrime increpito Anti/ ftio,nóquicquid nocensreuspati mereretur,id egregio füb principc,ôi nul/ la neceflitatc obftrido fenatu,ftatuendu dilferuit: carnifi'cé ôC laqueum pri/ dem abolirais^ effe pœnas legibus conftitutas,quibus fine iudieu fæuitia Si temporûinfamia,fuppliciadecernerétur4QuininfuIa publican's bonis,quo longius fonte uitam traxinct,eo priuatim mifcrior,amp; publicè clementiç ma ximum exemplum futurû.LibertasThrafeçGlentium aliorûrupit.Etpofl . quam difccflîonê conful permiferat, pedibus in fententiam eius iere, paucis cxemptis:in quibusadulatione promptiHîmusfuit A. Vitellius, optimum quentp iurgio laceflens, SC reipondenti reticens, ut pauida ingénia folent»

s 4 Atcon/

-ocr page 294-

212


P. CORNELII TACITt


At cohfules perGcere fenatus decretura non au(i,de confenfu fcnpfcfc Cxi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fari.Ille inter pudorê amp;nbsp;iram cûélatusjpoftremo refcripfit,nulla iniuna pro/

uocatum Antiftium graiîiflimas in principem contumeliasdixifle* earuffl ultionem à patribus poftulatam.Et pro magnitudine delidti pcenam ftaw* par fuifle*cæterum fé qui feueritatem decern en tiüm impediturus fueritjOi® derationem nort prohiberez ftatuerentutuellent, dataeciam abfoluenai«/ centiazHis atc^ talibus recitatis,amp; offeniîone manifefta, non ideo autcon/ fuies mutaùere relationê,autThrafeadece(ïitfentétia:cæteriue,quæpro^^ uerant deferueretpars ne principe obieciflè inuidiç uiderentur.plures nutne ro tutij Thrafea fueta iîrmitudine animi, amp;nbsp;ne gloria intercideret» Hauû difpari crimine Fabricius Veiento cofliclatus eft, qui multa 8i probrofain patres 02 facerdotes côpofuiflèt,f)s libris quibus nomen codicillorum ratzAdrjciebatTaliusGeminusaccufator.uenditataab eomuneraptio^’^ pis Ô2 adipifcendorum honorum ius.quæcaufà Neroni fuitfufcipiendia’' dicfj.Conuiótum^ Veientonem Italia dcpulit,ô2 libroscxuri iuflitjCon^]'’* fitos leótitatosc^ donee cum periculo parabanturtmox licetia habendijoW* uionem attulit. Sed grauefeentibus in dies publicis maiis,fub(idia minu^ Btirruf uitd bantur.Concefli't^uita Burrus,incertum ualitudineanuenenozValitudo concedit ex eo conicdlabatutjquod in ie tumefeentibus paulatim faucibus Ô2 imp^di to meatu,fpiritu fîniebat.PIuresiuiîù Neronis,quafi remediuadhiberttur, illitu palatum noxio medicamineafleuerabant : ô2 Burrum intelledlo re,cum ad uifendum princeps ueniflct,afped:u eius auerfatum, feifeitanti^ hadlenus refpondiife: Ego me bene habeo* Ciuitati grande deiidenud^’^ maniitper memoriam uirtutis,ô2 fucceflorum alterius fegnem innocetiam, akerius flagrantiflima flagitia Ô2 adulteria.quippe Cçfar duos prætorrjs co hortibus impofuerattFenium Rufum ex uulgi fauore,quia rem frumentari am finequçftu traélabat: Ofonium Tigillinum,ueterem impudicitiâatc^ infamiam in eo fccutus,ac quæ illi pro cognatis moribusfuere. Validior gillinus in animo principis ex intimis libidinibus aflumptus. Profperapo' puli S2 militum fama Rufus,quod apud Neronem aduerfum experiebaW^

Mors Burri infregitSenecç potentiam,quia nec bonisartibusidemuinlt; Sfwcca ac/ urn erat, altero uelut duce amoto, Ô2 Nero ad détériorés inclinabat* cufjtur rqs criminationibus Seneca adoriuntur,tanquam intentes Ô2 pnuatumi^' pra modum eucólas opes adbuc augeret,quodlt;^ ftudia ciuiu in fe uerteret, hortorum quoq? amcenitate Ô2 uillarum magnificentia quafi principem fu pergrederctur. Obfjciebantetiâ eloquentiæ laudem uni fibi afcifcere,S2cat mina cfebrius faétitare, poftquam Neroni amor eorum eueniflèt ♦' Nam obledtartientis principis palam iniquum,detraólare uim eius equos regem tistillüdereuocesquotiescaneret. Quem ad fînemCnihil in Rep.clarumto/ re, quod non ab ilîo reperiri credatun Certe finitam Neronis puericiam Si

-ocr page 295-

ANNALivM Liber xiïii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iij

robun'uucntæadcflè^exueretmagiftrûfatis amplis dodlonbusinftrudluSj matonbus fuis* At Seneca criminantiû non ignarus,prodentibus ijs qui/ lus aliqua honefti cura amp;nbsp;familiaritaté eins magis afpernante Cæfarc,tem pusfermoniorat:Kaccepto,itaincipit. Quartufdecimusannuseft Cæfar tt. 0*'« ex quo ipei tuæ admotus fum^ocftauus ut impcriû obtines* Medio têporis tâtu honorû atcp opû in me cumulaftfut nihilfelicitati meç dcijtjniiî mode te ratio eius.Vtar magnis cxéplis,ncc meæ fortunæ,fed tuæ. Atauus tuus Au te guftuSjM.Agrippæ Mityîenenfefecretum,C.Mecœnatiurbe in ipfajue/ lutperegrinû otium permiiît:quorum alter bellorû (ocius,alter Romæpluri te buslaboribus iadlatus, ampla quidem, fed pro ingentibus meritis præmia te acceperant. Ego quid aliud munifîcentiæ adhibere potui quàm ftudia (ut « fîcdixerim) in umbra educataC è quibus clantudo uenit, quod iuucntæ tuæ te rudimétisafiFuifle uideor,grande huius rei pretium.attu gratiâimmenfam, et innumeram pccuniam dediftGadeo ut pleruncp intra me ipfum uoIuam:E/ te go ne equeftri ôi prouinciali loco ortus,proceribus ciuitatis annumerorCin/ tt ter nobiles ÔC longa decora præfcrétes,nouitas mea enituitCVbi eft animus te ille modiciscontentusCTaies hortos inftruit amp;nbsp;per, hæc fuburbana incedit, tt. 8(tâtisagrorum fpacfjs.tam lato fœnore exuberat'^Vna defenfîo occurrit, te quod muneribus tuis obniti no debui.Sedutercç menfuram implcuimus, te tu quantum princeps tribuere amico pofret,amp; ego quantu amicus à prin ce dpeaccipere.Cætera inuidiam augent.quæ quidem,ut omnia mortaliadn/ te fra tuam magnitudinem iacent, fed mihi incumbunt. mihi fubueniendum ec eft.quomodoin militia aut oiafcflusadminiculum orarem:itain hocitine/ ec re uitæ,fenex,amp; leuiflîmis quoc^ curis impar,cum opes meas ultra fuftinere ce non poflim, præiîdium peto. lube cas per procuratores tuos adminiftrari, tc in tuam Fortuna rccipi* Nec me in paupertatem ipfe detrudam,fed traditis ee quorum fulgore perftringor, quod temporis hortorum aut uillarum curæ ec feponitur,in animu rcuocabo* Supereft tibi robur,ÖC tot per annos nixum ee faftigrj regimcn:poftumusfenioresamici,quieterefpondere.Hocquocp in ee tuam gloriam cedet,cos ad fumma uexiftèjqui amp;nbsp;modica tolerarent* Ad quæ Nero Gcfermerefpondit. Etquod meditatæ orationi tuæftatim oc' senecant curram, id primum tui muneris habeo, qui me non tantum præuifa,fed fu' ce bitaexpeditedocuifti.Auusmeus Auguftus Agrippæ SC Mœcenati ufurz ce pare otium poft laborcs conceftît, fed in ca ipfa ætate, cuius autoritas tuerc/ ce turquicquid illud qualccuncç tribuiffet.attamen neutrum datis à fe præ/ ce mqsexuit.Bello Si periculis meruerant.In hisenim iuuenta Auguftiuerfa ci tacft.Ncc mihi tela Si manus tuæ deFuiftent,in armis ageti.Sed quod præ/ «c fens conditio pofcebat,ratione, conGlio, præccptis puericiam, dein iuuenta mcam fouifti.Et tua quidem erga me muncra,dum uitafuppetet,æternae/ „ tunuQuç à me habes,hortigt;SC fcenus,Si uillæjcafibus obnoxia funt:ac licet

njulta '

-ocr page 296-

214 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACl'Ti

tç multa ui’deâtur,plericç haud quaquam artibus tuis pares,plura tenuerunr» ti Pudec referre libcrtinos,q^uiditioresfped:antur,Vndcetiâ rubori mihieft» te quod prædpuus charitate,nondum omnesfortuna antecelIis.V erum Si 0^ te bi ualtda æcas,rebus^ ôi fruôtut rerum fufficiens,amp;: nos prima imperij fp3 et cia ingredimur: nifi forte aut te Vitcllio ter confuli, aut me Claudio præpo' et nis, ôi quantum V ofuiîo longa parfimonia quæiîuit, tan tu in te mea libers Il liras explere non poteft » Quin ß qua in parte lubricû adolefcentiæ noftr« Il declinatjreuocaSjinornatum^robur fubßdio impenfiusregis.Nontuanio ' Il deratio.fi reddideris pecuniam,nec quies ß reliqueris principem, fed Il uaritia,meæcrudclitatis metusin ore omnium uerfabitur.Quod ßmaxiffl^ tl continentia tua Iaudetur,non tarnen fapienti uiro décorum fuerit,unde awi Il CO infamiam parat,inde gloriam fibi rcciperegt; His adrjcit complexuffl Ä ofcula,facetus natura,ôi confuetudine exercitus uelare odiû fallacibus bbn' diefjs, Senecafqui ßnis omnium cum dominante fermonum)gratesagit* fed inftitutapriorispotentiæ commutatîprohibetcœtus falutantiumiiiiMt comitantcs,rarusperurbem,quaß ualitudine infenfa, aut fapientiæftuclil^ domiateineretur,* nbsp;PerculfoSeneca, promptum fuit Rufum Fenium

tigiîlinui clt;tgt; minuere,Âgrippinæ amicitiara in eo criminantibus,VaIidior^ in diesTgt;^ lumtihtor gillinuSjSC malas artes,quibus folus poUebat,gratiores ratus fi principetnl® cietate fcelerum obftringeret,metus eius rimatur. Compertoep Plautuffl Syllam maxime timeri.PIautum in Afiam, Syllam in Galliam Narbon^*’ fem nuper amotosmobilitatem eorum,K propinquos huic o rien tis,illi Gcf manifc exercitus commémorât. Non fe,uc Burrum,diuerfas fpcs,fcd foison incolümitaté Neronis fpeëtare, cui caueri utcunc^ ab urbanis in fidtjs fentia.Ionginquösmotusquónammodo comprimipofieCEreólas Gallias ad nomen dieftatoriumjuec minus fufpedtosAfiæpopulos,claritudineaiH Drufi, Syllam inopcm,undc præcipuam audaciam: amp;nbsp;ßmulatorem fegni^ tiæ,dum temeritati locum reperiret* Plautu magnisopibus, nefingcrequ^ * dem cupidinem otq, fed ueterum Romanorum imitamêta præferrc,airof’’ pta ctiam Stoicorum arrogantia,fcôta(^,quæ turbidos,amp; negotiorum ap' petentes faciat. Nee ultra mora.Sylla fexto die peruedis Mamliam percuf* fonbus,ante metum nbsp;rumorem interficitur,cum epulandi caufa difeutnbe

rct. Reiatum caput eius illufit Nero tanquam præmatura canicie deform^ Plautoparari necem,non perindeoccultum fuit,quia pluribusfaluseiuscn rabatür, 8C fpacifi itineris ac maris tempus^ intericólum mouerat famamî uulgo^ fîngebant jpetitum ab co Corbulonem, tum magnis excrcitibuS fîræfidentem,fi clariatc^infontes interfîcerentur,præcipuumad periciv a : quin 8i Afiam fauore iuuenisarmacepifle, nec milites ad fcelusmifloS autnumero ualidos,autanimopromptos,poftquamiu(fa efficercncqui/ uerint, ad fpesnouastranfiflèunà.Hæc in orefamxcrcdentiumotioagc^ banwr

-ocr page 297-

annalivm liber XÏÏII

bqntur.Cætcruin libcrtusPIauticeleri'tatcuentorupræucm’tcentunonem, amp;nbsp;mandata L. Antiftrj foceriattulincflFugcretfcgnem mortem:otiumjfuffu gium.SC magni nominis miferationcm,repcrturum bonos, confociaturum audaces, nullum interim fublîdium afpernandum.fi fexaginta milites (tot cnim aduenicbant)propuliflèt,dum refertur nuncius Neroni, dum manus alia pcrmeat,multa fecutura,quæ ad ufcp bellum eualefcerent. deniq^ aut fa lutem tali coßlio quæri, aut nihil grauiusaudenti quàm ignauo patiendum cflè.Sed Plautû ca non mouere,fiuc nullam opem prouidebat inermis atc^ cxul feu tædioambiguæ fpeûan amorecóiugis K liberorum,quibusplaça/ bilioremforeprincipem rebatur, nulla follicitudine turbatu. SuntquialioS afocero nuncios ueniffe ferant,quanquâ nihil atrox imminerct,dod;ores^ fapientiæ Cœranum GrazcijMufonium Thufcigeneris, cóftantiam oppe riendæ mortis,pro incerta trépida uitafualîflc.Repertus eft certèper me/ dium dici nudus cxercitâdo corpori.Talem eum centurio trucidauit,corani PelagoneSpadonc,qucm Nero centurion! amp;nbsp;manipulo quafi fatellitibus miniftrum regium præpofuerat. Caput interfcóli rclatü.cuiusafpeólu,ipfa principis uerba refera: Quin,inquit. Nero depofîto metu nuptias Poppeæ ob ciufmodi errores dilatas maturate parat, Oólauiamcp coniuge amoliri, quamuis modefte agat,óC nomine paths,ÔC ftudijs populi grauem .Sed ad Penatü litcras miHr, dccædeSyllæ Plautiqp haud confeiTus. ucrum utriufc^ turbidum ingenium elTe i Si fibi incolumitatem Reip. magna cura habend Decretæeo nomine fupplicationes, utc^ Sylla Si Plautusfenatu moucren tur,grauioribus tarnen ludibrfjsquam malis. Igitur acceptopatrum con/ fulto,poftquäcundafcclcrum pro cgregqsaccipi uidet,cxturbac Oótauia, fterilem didlitans.Exin Poppcæ coniungitur.Ea diu pellexjöC adultcri Ne/ ronis,mox mariti potcns,quendam ex miniftris Oôtauiæ impulitjfcruilem ei amore obijcere.deftinaturcp reus cognomento Eucçrus,natione Alexan dn'na,canere tibrjs dodtus. Adlæ ob id de ancillis quæftioncs,ÔC ui formen torum uiólisquibufdam,utfalfa annuerent, plurespcrftitcre fanditatê do minx tueri. Ex quibus una inftanti Tigillino, caftiora elTe muliebria Odta/ uiç rcfpondit,quàm os eius.Mouetur tarnen primo ciuilis diffidij fpecie,do mum^ Burri,K prçdia Plauti,infaufta dona accipit.Mox in Campaniam pulla eft addita militari cuftodia.Inde crebri queftus,nec occulti per uulgu, cui minor fapientia, Si ex mediocritate fortunæ.pauciora pericula funt. His (baud quaquam Nero pœnitentia flaoitrj) coiugem reuocauit Odlauiam* Exin Ixti Capitolium fcandunt, deosqp tandem uencrantur. Effigies Pop/ pexproruunt. Odlautæimaginesgeftant humeris,fpargunt floribus, fo/ foc^ actemplis ftatuunt.Itur etiam in principis laudes,repetitum ucneranti um. lamcp Si palatium multitudine Si clamoribus complebant,cum emiffi milituglobiuerberibus öC intento ferro turbatos difiecere. Mutatae^ qu^ i -

-ocr page 298-

2I6


P» CORNELII TACITÏ


per feditionem uerterant, Poppeæ bonos repoGtus eft. Qux fcmpcr oJiö tum « metu atrox, ne aut uulgi acn'or nis i'ngrueret, aut Nero inclination^ populi mutaretur,prouoluta genibus eiusiNó eó loei res fuas agbut de tii^/ trimonio certetCquaquatn id Gbi uita potius) fed uitam ipfam in extremum adduólam à dientulis amp;nbsp;feruitrjs Otîtauiæ quæ plebis Gbi nomen indidc^ rintjca in pace auG, quæ uix bello euenirent. Arma illa aduerfus principem fumpta.ducé tantum defuiflê,qui motis rebus facile reperiretur. Omitterrf modo Campania ôi in urbem ipfam pergeret,ad cuius nutum abGntistm ! multuscierentur.Quod alioquin fuum delidumCquam cuiufquäofFenßo/ nemCAn quiaueram progeniem penatibusCæfarum datura Gt,malfcp^' pulum Romanu tibicinis Aegyptq fobolem imperatorio faftigio induci* Deniep G id rebus coducatjibens quam coaótusacciretdominam,ueïcofl/ fulerec fecuritati lufta ultione.Et modicis remedrjSsprimos motuscofediU^' at G defjjerent uxorem NcronisforeOólauia,illfmaritumdaturoS» VaH us fermo, amp;nbsp;ad metum atep iram accommodatus, terruit Gmul aadtetité^ accendit.Sed parum ualebat fufpicio in feruo, amp;nbsp;quæftionibus ancillatum eluferat«Ergo cofeHionem alicuius quæri placet,cui rerum quocß nouarum Anicetut crime affingcretur.Etuifusidoncusmaternænecispatrator Anicetus,cbm tt apud Mifenumfut mcmorauOpræfcôtus,leuipoft admiflûm fcelusgratia»

dein grauioreodio: quia grauiorum facinorum miniftri quaGexprobraK^ afpiciuntur.Igitur accitum eum Cæfar operç prioris admonet.SoIum iom lumitatiprincipisaduerfusinGdiantem matrem fubueniftedocum baud mi noris gratiæ inftare,G coniugem infenfam dcpelleret*Ncc manu aut teloo' pus»Fateretur Ocftauiæadultcrium* Occultaquidem adpræfens,fcdtnâ' gnaeipræmia.ôi feceflusamœnos promittif.uel G negauiftec,necemintern tat* Ilie inGta uccordia, amp;nbsp;facilitate priorum flagitiorum, plura etiam quàm iufl'um crat,Gngit,fatctur^ apudamicos,quosuelutcôGlioadbibueratprii’ ceps ♦ Turn inSardiniam pellitur, ubinoninopsexilium tolerauit,amp;fam obqt.At Neropræfedu fpefociandæclaftî'scorruptum,SC incufatæpaub ante fterilitatis oblitus abadlos partus confeientia libidinum,ea^ Gbiconv perta dido memorat JnfuÏa^ Pandateria OtftauiacIaudit.Non alia exui uifentium oculos maiore mifericordia affecit * Meminerant adhuc quidn® ^g’'*PP’^æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luliæ memoria obuerfabatur à Claudio pU'

fæ*Sed illis robur ætatis affuerat.Læta aliqua uiderant,amp; præfentem foui/ tiam meliorisolim fortunærecordationeeleuabant. Huieprimum nuptial rum dies loco funeris fuit, dedutftæ in domum, in qua nihil niG lucluofum haberct, erepto per uenenu pâtre, ftatim fratre* T um an cilla dominaua/ lidior*Et Poppea no niG in pernicicm uxoris nupta,Poftremo crimen om ni exitio grauius. Ac puella uiceGmo ætatis anno,inter céturiones Si milites, præfàgto maloru iam à uita exempta,nondum tarnen morte acquiefccb^

-ocr page 299-

ÀNNALtVM liber XIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 217

Paucisdchinc intcricólisdicbus, moriiubeturcum ïam ui’duâ fe 52 tantum fororé teftaretutjcomunei^ Germanici,62 poftremo Agnppinæ nome cie tctjqiia incolumi infclix quidem mattimoniû.fed (îne exicio pertuliflèt^Rc/ ftnngitur uinculis,ucnæ(^ dus per omnes artus exoluûtur, Et quia preflus pauorefanguis tardius labebatur, præferuidi balnei uapore enecatur. Ad/ diturcpatrocior fæui'uajquod caput amputatum latumcpi'n urbem Poppea uidit»Dona ob hæc têpîis decreta.Quod ad eu fine memoraui'mus,utqui7 cuncß cafus téporum illorû nobîs uel alrjs audloribus nofcét.præfumptum habeât,quoties fugas 52 cædes iuflît princepSjtoties grates deis aôlas,quçcp rcrû fecundarum olim,tum publicæ Jadis infignia fuiflc.Neç^ tarnen filebi tnuSjfi quod fenatufconfultu,adulanone nouûjaut patientia poftrcmu fuit.

Eodé anno libertorû potiflîmos ueneno interfecidè crcditû cfhDorypho tum quafî aduerfatu nuptqs Poppeç.PalIantc quod l'mmenfam pecuniam • lôgafeneda detineret.Romanus fecreti's crimi'nationibus incufauerat Sene cam ut C.Pifoni's fociu,(èd ualidius à Seneca eodê crimine perculfuseft.Vn

Pifoni timor 52 orta infidiarû in Nerone magna moles,(èd împrofpera*

FINIS Xllir. LIBRI.

BEATI RHENANI IN LIBRVM DECIMVM

Q.VINTVM C AS TIG ATIONES#

T defedione Hyreanorum. ) Scripfimus, diflênfione Hyrcan* Et eertamê.) Emêdaui, Cótra ueterS fratrS ödia SCeertamina. Dum ipfepofitis aduerfus Hyreanos difcordijs.) Repofui-mus,Dum ipfe compofi'tis aduerfus Hyreanos diieordijs.

Compofitius eunóa feftinatius agerêt.) Nos feftinantius. Quofdam riuos eogeftu terræ obdidit.) Scripfimus,abdidit, linis patrata magnifiée extolIebant.)Repofuimus,ac magniz

Et Corbulonis mini's patrata magni nca,cxtollebant.

Famifulanus Vecfloniarius.) Codex Budenfis,FimiiuIanus Vedonianus. Calauius Sabinusregebat.) Nos.regebant.Mox eft illic,tran(mittebat.Sicut ante, Armeniam intrat.Igitur ÔC nos fie fcripfimus.

Caftcllocui Afamofâta nomen eft.) Correximus, Arfàmolàta.

Etargrecompulfumferunt.) Suftultmus particulam SC.NonautemhæcfôIa jupereratjièd mox item particula, ut, Aegre compulfum ferunt,inftantê Corbu-’^^tur.Subauditur autem ut.

Hinc peditatu inde équité.) Codex Budenfis.Hincpeditatu,hincequite.

rerionginqua Ô2auia.) Prçpofitionem per expunximus fie diftittguendo fèii Suba^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;integer, longinqua ôi. auiaiuulnerati eaftra repetiuere.

^iffis item ad Corbulonê preeibus.) Scripfimus, Mifiis iterum ad Corb. pr, ^ealiud^munimcntapropugnabant.) Emendaui, Nee aliud q.m.prop.

^^t’^ctu.) Ablatiuum metu deleuimus,02 pro aut fi:ripfi'mus,ut,hoc modo* tali] propria ignauia,ut Corbulonê opperiêtes.Siquidem inmanuferipto libro

t tantum

-ocr page 300-

?IM LIBRVM XV


Î18


tantum ed aut pro ut. Librarius ultj'mam præcedentis uocabuli quod eft ignaui» l{teram,cum ut cojunxit,ut fieret aut. Deinde quifpiam ablattuum adiecit mcW.

Cótra daret.) Hoe miht magi's probat $ quod uerbû in regio uolumine eft ftj* ptum,nêpe,cótradiceret.Sic lib.17.Sifortunacotra daret,iratis ne relinquerent.

Pacem ex æquo utile, nee pracfentia fpetfiaret.) Non eft inepta Budenfisei' cmplaris leóiOjPaceex æquo utili,ne pracf.t.fp.

Adiecifte deos dignum Arlacidarum fimul ÔC de legionibus Romanis ftatut' tent.) Scribendum apparet, Adieciftet eos, dignum Arlâcidarû amp;'c.Scnfuscft* Reftripfit Vologefes Ce adhibuiflefratres fuos in confilium Pacorum ac Tyrfda tem,ut digne Arlàcidis fimul Sgt;C Romanis ftatuerent. Quur enim non poflim^*’ cendigratia fic loqui,quum Cicero dixerit,cóuenienter naturæ uiuere.Ärbitro/ autem dignum Arlâcidarû imitatione Græca protulifle, -/S' fiquis malit, dignum Arlacidarum pro dignitatem Arfacidarum, hoc eft pro di' gnitatc Arfacidarum fimul amp;C de legionibus Romanis ftatuerent.

Valatem pracfeeftum.) Etmox, Valates.Scripfimus Valâcem,amp;: Vafaces.

Is caftra perfluebat.) Malim, praefluebat.

Antequam agmen Romanum excederet.) Emendaulmus, decederet. Quod illic lequit, Aut iumeta adnolcêtes,in uulgata æditione eft agnofcetes,nec relert*

Validum dc firmum intellexere.) Repofui, Validum ôt fidum intellexere.

Necß fe plus tridui itineri abfuifte.) Nos,itincrc.

Non earn fpeciem infignium dC armorum practulit.) Liber manu defcriptus» Non earn fpeciem infignium armorum p.

Ne lachryrnis quidem temperare.) Scripfimus,temperauere.

Confalutatia Vixprae fietuulurpatacôlâlutatio.) Sic libro 20,Nulla inter coeuntesexcrd tus confalutatio.Quanquam hoc loco codex Budenfis habet confolatio.

Hocconquerentium.) Caftigauimus,Hæcconquerentium.

Amnemtç ut olim medium faceret.) Scribendum, Amnemep utornniümodi urn faceret.Item,Diruptaœquæ ultra Euphratem communierai Corbulo.

Fortuitus ignis afïumpulïet.) Emendaui,abfumpfiflet.

Adeuntjibt naturæ munus,labores educâdi.) Exemplar Matthiæ Corinnil’^ I«j«4tKrlt;e bet, Adeuntibus naturæ.Proinde lego,Qui magna co inuidia fenatö adeuntjius Laborer naturç,labores educandi,aduerfus fraudem,amp; artes,SC breuitatê adoptionisenU fdncattdi merant.Deleergo uocabulü munus quod caftigatores infulferunt,ibi pro iusfed bentes.Hic locus féliciter,ut puto reftitutus eft,a^ in contextu mutatus.

Ac nee ufurpandisquidê haereditatibus prodeflet.) Particula quidem illicnon eft,amp; poteftabefle.

Potentiam fuam tali modo oftentandi. )Nec eft dlic fuam.

Locus puerperio colonia Antium fuit.) Abeft amp;nbsp;uerbum fuit, quod nos quo que difpunximus.

lâ fenatus interim uteru Poppep comendauerat drjs.) Aduerbiû interim fuftu Adnotandum eft.) Scripfimus, Adnotatum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(limus-

Quam populus Romanus.) Caftigaui,quem.Subaudi modum.

Neq; infemia Paeti augebatur.) Correximus,angebatur.

Ponere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T um placuit T yridatem ponere apud effrgiem Caeläris infigne regium.) Po/

incre^ium nere pro deponere.

Vt,initia uigiliarum per centurionem enunciari.) Scripfimus,nunciari.

Struila nbsp;nbsp;Et ftruôâ ante auguralem aram fubdita face accendi. ) Caftigauimus,Et firU/

äa (hoc eft ftruem lignorum extruclam ) ante Auguralem aram fubdita free ac^ çendi

-ocr page 301-

CASTIG ATIONES BEAT! RHENAN! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AI9

ccndi.SubaudiaturJignajuel fimile qujppiam*

Poftero die ipaciö orauit.) Emendaui, Poftremo die. Quan$ H quis de biduo ultimo tantS intelligat» rcdle icripferic poftero die. Id quod iecutus eft caftigator huius loci. Quod ft quis ad totS tempus refpiciat,quo femel atcß iterum congreflî ftjntjprælèrtim quû praccedatjDein paucis diebj'nteriecftis.nó abfurda lectio eric poftremo die, quam nos Budenfi codici debemus,cui caetera ferme omnia.

Neu ferru traderct.)IntelIigedS,ne ferr û traderet,f ipfê T yridates Corbulonf.

Equitum Romanorum locos fedibus plebis antepofuit apud Circum.) Scripfi niuSjfedilibus plebis,

Nanij ad cam diem indifcreti ibant.) Rcpofuijindifcreti tnibant.

Speâacula gladiatorum idem annus habuit,pari magnifîcêtia ac priori.) Cafti gauimusjpari magnificentia,ac priora.

Sedfœminarum illuftriumfènatorum^pluresperarenâ fœdatifunt.) Quid faciunt fceminp illuftres in arenaC Deeft hic genitiuus filioriï, quem infèruimus, Sed foeminarum illuftrium fenatorum^ filiorum plures per arcnam foedati funt*

Inde initium fore,ut tranfgreflus in Achaiam.) Et hic deerat ablatiuus fcenis.

Inde initium fore,ut tranfgrcftus fcenis in Achaiam. Scenis id eft per fccnas, Ptquosa proximiscolonqsamp;Tmuniciptjseius rei fema ciuerat.) Scripfimus, Etiam altjs præemineret.) Repofuimus,etiâ malis præmineret» nbsp;nbsp;(acciuerat,

Quafi d.primum fecetif s fcurrilibus,deinde flagittjs fceleribus^ præminuit, luftiid accufatores obtjcere,) Pronomen id non eft in libro manufcripto, nifi poftea additum.

Qni ne ignobiles haberet quos ab epiftolis ÔC libellis Suf rationibus appellaret.) Volume fegiu habet,qui ne ignobiles haberet quos ab epiftolis ÔC libellis 00 ratio ^'^appellet.Coqcio legends, Quin eum fiue quinetia nobiles habere,quos ab epiftolis,Qi libellis, ÔC ratiôibus appellee. Quare fie emêdare cotextû aufi fuimus.

Haec atep talia plebi ualentiafuere,) Budenfê exemplar hic rafîs aliquot literis habet uolentia. Scripferim ego,Haec atep talia plebi uolenti fuere.Similem locu/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tdlU

tionem ufurpat in uita Agricolae, Eoi^ initio eredîa prouincia, ut quibus bellum pîc6i uolenti uoleritibuserat.Hocfermonisgenus Graecis familiare, Plato aäk’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuere

«» « At)/cü, id eft, Sed uide num tibi uolêti fint quæ dico,Gregorius Nazian zenus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oQi: Jiÿ\s(jAvois bu, id eft.IlluferStqugcuncp uolentibus erant. Sic

libro 19.1oquitur. C æterisqi remanere ÔC in uerba Vefpafiani adigi uolentibus wit. Quo loco nos dieftione liberum à caftigatoribus infultam fubmouimus. Ex-preflit hanc figura amator Hellenifmi Macrobius quum inquit,Si uobis uolenti buseft.Huius generis ÔC illudquod Tacitus lib.primo dixit. Vt quibuftp bellum *nuitis,aut cupietibus erat. Quod autores Græci dicut à^^Soi/Sivois bu. Qi nJhitSCvois bu^ Neceft admodSdiffimilequod eodem libro infra legitur.Volentibus Arme-nifs pracfecit. Item libro 18 • Mutiano uolenti fcripfere. quanquam in uulgatis aedi tionibus male legitur,uiolentia. Sed de hac figura admonuimus ftjb initium ope cis, Qi fuis deinde locis.

Ipfe quo fidem acquireret, nihil ufqua perinde laetum fibi publicis locis.) Hic locus eft prorfum uitiatus.Liber manuferiptus habet.Quo ipfe fidem acquireret Whil ufqua perinelocum fibi letum publicis locis. Diuinatione eft opus.Legerim •pfequo fidem acquireret,nihil ufqua periculofum fibi,lætus publicis locis ftrue/ cccôuiuia,totacp urbe quafi domo uti,hoceft,ftrucbat,at(p utebatur.Id nimirum limplicius eft,quam legere,periculofum fiue turbulcntum,pro fibi lætum.

Quafi Tigillino paratae, ut exempla referam.) Et hic deprauata uerba funt.

c 2 Emendagt;

-ocr page 302-

Î2O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XV . nbsp;.

Vbi fera dixit pro refera» ôômo eft in uolumineßu«'

Emêdauimus, quas Tigfllino paratas utexêplu fera. Etcótra (corta uifebantur.) Particulacônecfîens, Et poftquamtenebræincedebant.) Malim,inctdebant, j| nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mifît aufpices duos.) Sic amp;nbsp;illic legitur.Forte melius,Vifi aufpices duo-N^i'*

lèquitur,cunda ctiam fpe(fîata,fiue ut in fcripto codice legitur,afpeôata.

Cun(^adeniçpfpeâata.)Manufcriptus liber, CunôaetiâalpeôataPlus^^^ afpeôlata quàm îpeâata. Verbum alpeóandi libro primo ufurpat, Omnisexui^ jKj^eilare xqualitate iulïa principisafpeóare.

Omnibus quç huic urbi per uiolentia igniü acciderüt,grauior atqj atrocior.)* ’. rentbefi fublata,coniuncflionê fed inferuimus. Sed omnibus quç huic urbiptf'^“’ ' lentiâ igniS acciderût,grauiusatcgatrocius. Noualentêtiaeü. Subauditur,ilt;i''’'

Et rurfus inferiora populando.) Particulam amp;nbsp;deleuimus* (commodu*®’ Kuciïluc Hucq^Sóillucflexis.) Nee hoe loco codex manulcriptusparticulaæhabd' Opinor Taciturn fcripfifle, hue illuc flexis, quemadmodum alibi iæpe loquittif' Libro primo,Sed exterruit Caecinna hue illuc ferens arma. Libro quario.Sedp^ fequi incertum fuit,quum ex ufu temporis hue illuc mearent.

Adhoc Adhgclamêtapauêtiûfœminarû.)Scripfimus,Adhoc,quauoceetiâalibiiit''' Jrritii cadtre Inirritumcadebant.) Codex Budenfis,Irritumcadebât.Sic infra.Dutnni^''' ta erga Neronem fua, SC quàm irritum cecidiflent, aperit. At utrobieplegiturquot;’ uulgatis aeditionibus,in irritum.

Necdum pofito metu fatis credebatur, cQ leuis r.g.ignis.) Repofuimus, dum pofito metu,redibat. Leuis rurfum grals. ig.

Mukafeniores meminerint.) Caftigauimus,meminerant, Ex quo Senones.; Forte,Slt; quo Senones capt.urbem infl.

Effbdere proxima Auerno iuga connixus eft.) Codex Budenfis, Enifus^^ Forte,annifus eft.

Sed dimenfis uirorum ordinibus.) Illic legitur, diuerfisordinibus.Hoceß?^' paratis. Sic infra. Et diuerfi interrogantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

jxtKfdrfre nbsp;nbsp;Vtiq! naues amp;nbsp;quæ frumentum Tybcri fubueeftae eflent.) Emedauimus Vw

naues quae frumentum Tyberi fubuetftaflent.

Quod is lapis ignibus imperuius eft.) Correxi,Quod is lapis igni imper.c^', Et Icclifternia ac peruigilia celebrauere fœminæ, ) Exêplar regiû, Sellift^trK^* Quos per flagitia inuifos.) Hic mox quum pietatê Chriftianam exitiabik*” fuperftitionê uocat,loquitur ut ethnicus, amp;nbsp;myfteriorS noftrç religionis ignaru®'

Et pereuntibus additaludibria.) Repofuimus, EapereStibus additaludibr**’ Sed in faeuitiam unius adfumerentur.) Caftigaui,abfumerentur»

Qrtttnus Hic Græca dotfirinaoretenus exercitus.) Oretenus non eft in uoluminc^^ denfi. Qui addidit motus eft,quod fequitur,animum bonis artibus n.ind. Qutquot;quot; poffit flare fententia fine eo aducrbio,quod hic minime locum habet. Natn otquot;’ nus fignificat uft^ad os.Sic annalium libro primo.Permifcentur inter fe mauipquot; li modo pedlore, modo ore tenus extantes.

Ferebant Senecam.) Scripfimus, Ferebatur Seneca. Nam fàepenumerou uerbum ufurpat imperfonaliter. porrô melius cohaerebit fèntentiafilegaslF^quot;^ batur Seneca orauifîè,5C non egrefTus.

Cubiculum non egrefTus.) Subaudi,cft.

Dum pro fimplici uidlu, éc agreftibus pomis, ac fi fitts admoneret,profl.2r uitam tolérât.) In libro regio non eft praepofitio pro,fed pro tolérât eft toleraN' itaej legendum, Dum fimplici uiclu àC agreftibus pomis, ac fi fitis admoncrquot; ' proflu^”

-ocr page 303-

C A s T I G A T I o NE s BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iZl

proflucntc aqua uftam tolérât fiue tolcrabat.

Necf fenatui quod inane cflètjled prouiium quonâ modo pœnas cuerfç Reip» dater,) Aduerfatiuâparticulam exemimus,quçex pofteriori îÿllaba proxime prg/ cedentisdiâionis nata eft, Emendauimus itacß Neq^ (ènatuiquod inane eilet, prouifum quo nam modo pœnas ueriæ Reip.daret.

Etmultû acerrimos duceret in partes.) CaftigaubEt militum accrd.in partes.

Qiiiàconiuratione integri elEcnt.) Codex Budenfisjquiconiuration.integri.

Lego coniuratione,aut potiusjconiurationis integri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coturatioffis

Etgenibusprincipisaccedens.)EmendauimusjEtgenibusprincipisaccidês, integri Eft ab accido,quod eft ab ad ÔC cado.

Animi ualiduSjôC corpore uigens.) Codex Budenfis,5^ corpore ingens. Sic li bro.17, Cæcina, décora iuuenfa,corporc ingens,animi immodicus.

Et cacterorum ut quicp audaciæplus habuiflet.) In Budenfi, ÔC caeterorum ut quifeç audiuiiïct,accurrercnt.

Diuites,pauperes.) Pro diuites fcripfimus,dites,quam uocem uiîirpat crebro.

Vtlib.18. Dites dominos in praedâ,aut fi repugnatû foret, ad excidiû deftinabâu

Quibusqi fiftitur iànguis parare eundê Milichû iubet.) Liber Matthiæ Corui ni.Quibusi^ fiftitur fanguis fartiebat eundê Milichum iubet.Lego,iàrtiêda eun/ dum M.iubet.Dicimus enim,iubeo te aliquid.Mox eft illicin hortos Seruianos,

Adiungere crime uifum, iè pan ter indicé ôtf teftê fàcere.) Exemplar icriptû ha bet uixüTe.Forte legendii, Adiungere crime nixû,iè pariter indicé amp;nbsp;teftê fecere,

Ergoaccitur Natalis.) Scripfimus,Ergoaccitus Natalis.Subaudi,cft.

Charilïîmafuorumquifcppignorumproderent.) Caftigaui,Chariifimaquolt;5 fiiorum pignorum proderent.

Latatum erga coniuratos. )Repofui)Laftatum erga coniuratos.

Animum aduerfum fuprema firmabat.) Nos,firmat.

Nam uetus miles timebatur,quanquam fauore imbutus.) Mutauimeum lêcut tus iudicium,quanquam in tanquam.

Et fola corporis forma comendatâ.) Volumen regiû,Et fola corporis famaco.

Domitius filius.) Scripfimus,Domitius Silius.

Quando uenenö non procelTerat.) Codex manuferiptus, Quoniâ uenenum

non proceflerat.Ncc magnopererefert.

Quod à uifendo eo prohiberetur) Emendauimus, quod uifendo co prohibere tur.Solet enim taies praepofitiones omittere Tacitus.

Seratiôeualetudinis ÔC amorequictis,excufàuiflèreipodit.) Illiclegit, ratiôes ualetudinis 5^ amore quietis. Poftet legi,fe rationê ualitudinis ÔC amorem quietis

Quod uns iam tarnen pulcherrimum.) Mutaufiquod unum (exeufauiflè. iam tarnen ôô pulcherrimum habebat.

Compleâituruxorempaululumaduerfum præfentcm formidiné mollitus.)

Hic inferuimus particulam ÔC. Compleélitur uxorê, Sgt;C paululum aduerfus prac/ fentem formidinem mollitus orat rogat^.

llla contra, fibi quocß deftinatam mortem adfeucrat.) Coniunélio quoq^ non eft in uolumine Budenfi.

Suadetin aliud cubiculumablcedere) Scripfimus,abfcederet.

ïnuertere fuperfèdeo.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faêlum fuiflèt, fi hic altjs uerbis retuliftèt. Alio^

quipoftèt etiam legi, inneéîere luperfedeo. Qua: ledio mihi fummopere proba^ snellere tur.nam fuperior ienfijs plane' frigidus eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperfedeo

Inbiberi mortem imperat.) Verbum imperat non eft inlibro manudeferipto.

c 3 Quare

-ocr page 304-

±2-2

tM LIBRVM XŸ

Quare Taciturn fcnpfifïè fufpicor, At Nero nullo in Paulinam proprio odio,a£ ne gliiceret inuidia crudelitatis,inhibere mortem.Inbibere id ell iiihibebat.

Quodamnati publico AthenienGSiudicioextinguerentur.) Apparetexït' gio uolumine legi polïe,Quo damnatus pub. Ath.iud.extingueretur.

Frigidis iam artubus claulö corpore aduerfus uim ueneni.) lllic legiwtjb^ gidus iam artus clufo corpore aduerfus uim ueneni, Græca conftruóliojeü«“ Hiftoricis permilîà.

Ita codicillis perlcripferat.) Suppofuiprælcriplerat. Quanquamme nonlatd elegans eflè uerbum perlcribcre,^ hic locum habere polîê.

Auriga, hillrio,Ôlt;^ incendiarius extitifti.) Priorem particulam ÔC fubfflO^*' mus, Auriga,hillrio,Sc incendiarius fuilli,

Incomptos ÔC ualidos,) Hæ duæ uoces,6C ualidos, non funt in libro Matthiä Coruini.LegendS arbitror, Nec minus nofci decebat militaris uiri fenfus fedi^ comptos. Facile ell uidere quid induxerit calligatorem ut adderet claufulam, ualidos.Nempe, ôC,coniunêlio,pro qua led fcribendum erat.

Quamuis Flauius ut humilem SC anguflâ increpans.) Non aliter illic kgiW’’’ nifiquod angullum,exemplar habet. Verû attentiusinlpecfîa fcripturadeptch^ dilïè mihi uideor pro c^uisîcribendû fimpliciter quê.Mox eft illic, Ne hoc qui®) inquit, ex difciplina. Sentit aût difciplinam militar ê caftrenlêm^. Quare fie dauimus locû. Is proximo in agro Icrobem effodi iulîît,quê Flauius ut humiki^ anguftu increpansjcircumftantibus militibus. Ne hoc quidê,inquit,exdifdp” na.Porro lcrobêin malculino quotç genere ufurpari no ell ignotuexautoribus-

, Non aliter tot flagittjs eius fubueniri potuilTe.) Scripfi pofte.

Denegäuere nbsp;Nec cçtericenturiones in perpetiêdis fupplicqs denegauere.) Crairunief*'^^'’

pro degene efi.Emêdaui^degenerauete. Sane' quifquisfuit qui fuppofuit uerbum denegau^^ rauere re,rerpexit ad id quod diôû fupra de S ubrio Flauio, Côfeftîonis gloria ampkxuƒ• Veru quod hic præcedit,in perpetiêdis fupplictjs,amp;l quod lequitur, At no Fen“’ par animus,indicant legends,degenerauere. Nec^ enim denegare abfolute umt Haud nelcius inter adulteros eius ad Cælarem eftê.) Caftigaui inter adulteros eius SC Cæfarem eftè.

Quia fpeciem iudicis induere non poterat.) Repofui,Quia Ipeciem indict)*®^ duere non poterat.

Conuiuium celebrarat.) Feci, célébrât.

Nihil metuês aut difttmulando metu,) Nos, Nihil metuêsandiffîmulâdoiflf' Mettfie exitiH Et menlæ exitium opperientium.) Enorme mendum hic eft,Correximus,b/ pro imminent imminens exitium op.Poftquam pauorem eorum ÔCimminens exitium oppeU' exitium entium ÔC imaginatus Sgt;C irridens Nero. Budenle exemplar habet in menfee^^'f* um,hinc anlà conijeiendi data eft.

Exin Mannio Sc Lucani cædem imperat.) Iduidetur fic didlu, quafiMan^nW centurioni cuipiam etiam Lucani necem imperarit, Sed ft quis attendus coniync ret,apparebit fcribend3,Exin M. Annei Lucani caedem imperat. Et fic nofeum fecuti iudicis mutauimus. Nam à codice regio, nihil erat hic praefidtj» Sicfupr^, Et Lucanus Anneus Plautiufcç Lateranuscôlùl defignatus uiuidaoàaintulere.

Sed tarnen extimarentur,) Scripfimus, exiftimarentur.Paulopoft in regio cO' dice eftjBritio Catullino.Item Acilia mater. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Apud palattum quocj effigies eorum filieret, ) Nos apud palatium effigies eorum quoep filieret.

Neu compofitam,SC obliteratam manfuetudtnêprincipis nouam ad f««'^

-ocr page 305-

C A s T T GA TI o NE s BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22?

rctrahcrct»)Illic non habetur particula conecfîens,amp;r.Quare fufpi'cor hanc fuifle gcrmanam T acui le(Sionem,Neu compofi tu, obliterata manfuctudme pn'ncjpis nouam ad {æuitiam retraheret. Neu compofitû,hoc eft fedatum ÔC qui iatn placi dusfaâusefTetjSubaudi Neronê. Porto compofitum etiâ alibi ufurpat pro fedaz to.utlib.iy.Côpofiticp ad præfens,qui coerced nonpoterant»Sed ÔC Obliteran diuerbo rurfum utitur libro fequenti. Quaî obliterari non finebat Capito Coflu tianus.Et lib.iy.Acnereuerentiâimpenj exuere uiderentur,in S.P.Q.-R.obliz tcrata iam nomina,(àcramenta aduocabant.ltem in prioribus libris iæpe.

Et uenerationê item hominum merito.) Aduerbium item fubmouimus,quod non fit in libro manufcripto.

Quod ad omnia olim fui exitus uerteretur.) Budenfe uolumê: Quorundam ad omniadolum fui exitus uerteretur. Legerim, Quod clâm ad omen ac dolum fui exitus uerteret, Vbi lui pro eius ufurpat,more Ciceronis Ô6 ueterum autorum»

FINIS.

S«'Pgt; CORNELTI TACITI AB EX-

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

LIBER XV.

j bulonisrebus,regemt^alienigenam Tygranem Armeniæ impofitumtfimul fratre Tyndate pulfo, fpretum Arfaddarum fafEgi'um ireultum uolens, magnitudine rurfum Romana amp;nbsp;continui fœdens reuerentia,diuerfas ad curas trahcbatur,cunôfator ingenio, Si diflenfione Hyrcanorum gentisuali/ dæ,multis(^ ex eo bellis illigatus, Atcp illum ambi guum nouusinfuper nunciuscontumeliæextimulat. Quippeegreflus Ar/ menia Tygranes Adiabenos conterminam nationé latius ac diutius quàm per latrocinia uaftauerat. Idc^ primores gentium ægrè tolcrabant.eo con/ tcmptionis delcenfum,ut ne duce quidem Romano incurfarcntur,fed terne ritateobfidis,totper annosinter mancipia habiti. Accédebat dolorem eo/ rum Monobazus quem penes Adiabenum regimen,quod præfidium,aut unde petcret rogitans. Iam de Armenia concelîum, proxima trahi: Si nifî defendâtParthi,leuiusferuitium apud Romanos deditis,quàm captisefle. Tyridatesquocp regni profugus,per filentiû haud modicèquerendo.gra/ üiorerat.Non enim ignauia,magna imperia cotinerijuirorum armorum^ faciendum certamen.Id in fumma fortuna æquius,quod ualidius.Et fua re/ tinercjpriuatæ domustde alieniscertare,regiam laudem efle.Igitur commo tu£ hisVoIogefes concilium uocat, Si proximum fibiTyridatem coftituit, yoiogelîsom ptc]^itaorditur. Hune ego eodem mecum pâtregenitum,cum mihiper tioin concilio xtacem fummo nomine conceflîflèt,in poflêflionem Armeniæ deduxi.qui Quorum

t 4 tertius

-ocr page 306-

224 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’ CORNELII TACITÏ

tertius potêtiç gradus habetur.Nâ Medos Pacorus anteccperat5uilt;^ebafcÿ cotra uctcra fratrum odia amp;nbsp;certamina,famih'æ noftræ pénates rite compo fuiflè.prohibent Romani,ôi pacem ipfis nunquâ profpere lacefTitam,nu»c quoc^in exitium fuum abrumpunuNon iboinficias, æquitatequàmfati/ guine,caufaquàm armisretinere parta maioribusmalueram. fi coétationc deliqui, uirtute corrigam. Veftra quidem uis ÔC gloria in integro eft,addit3 modeftiæ fama»quæ neq^ fummis mortaliu fpernenda eft,SC à dijs æfttaâ tur. Simul diademate caput T y rida ti s euinxit 3 promptam equitum ma' num quæ regem ex more fedtabatur Monefi nobili uiro tradidit, adiefSiâ Adiabenorum auxilfjsî mandauitt^ Tygranem Armenia exturbartduni ip fecompofitisaduerfusHyrcanosdifcordqs,uires intimas,molem^bellj cict,prouincijs Romanis minitans.Quæ ubi Corbuloni certis nuncrjsaiK^i tafunt,Icgionesduascum Verulano Seuero, Si Ve£tio Bolano,fubfidiui’’ Tygrani mittit,occuko præcepto, côpofitiuscund:a,quàm feftin antius ag^ rent.quippebcllum habere quàm gerere malebat.Scripferat^ Cæfaripro' prio duce opus cflè, qui Armeniam defendereüSyriam ingruente Volog^ le acriore in diferimine eflê. Atep interim reliquas legiones pro ripa Eupbrä tislocat.Tumultuariam prouincialiu manum armat.hoftilcsingrcflùspr^ fidiis intercipit ♦ Et quia egena aquarum regio eft,caftella fontibus impoli' ; ta, quofdam riuoscongeftu arenæ abdidit. Ea dum à Corbulone tuende 1 Syriæ parantur, adto raptim agmine Monefes ut famam fui præiret, no» ideo nefciumautincautumTygranem offendiüquioccupaueratTygrano certa, urbem copia defenforum Si magnitudine meeniû ualidam. Ad Nicephorius am nis baud fpernenda latitudine partem murorum ambit-^ dudla ingens foflà qua fluuio diffidebatur. Inerant milites, amp;nbsp;prouifi an'J' commeatus,quorum fubuedtu pauci auidiusprogreflî, amp;nbsp;repentinis hofti' bus circumuentijiramagis quàm metucæterosaccenderant.SedParthoaû exequendas obfidiones nulla comminus audacia:raris fagittis,nelt;^ daufo^ exterret. Si femet fruftratur. Adiabeni cum promouere fcalas Si machinât menta inciperent,facile detrufi,mox erumpentibus noftris cæduntur.Cof' bulo tarnen quamuisfecundisrebus fuis,moderandum fortunæ ratus,niy fit ad Vologefem qui expoftularentuim prouinciç illatâ.focium amicumlt;f regem cohortes Romanas circurafedere. omitteret potius obfidionem, aut fe quoep in agro hoftili caftra pofîturum.Cafpehus cêturio in eam legation nem deledus.apud oppidum Nifibin feptem Si trigintamillibuspafluuiö a Tygranocerta diftantem adit regem, amp;nbsp;mandata ferociter edidit. Vob' gefi uetus amp;nbsp;penitusinfîxu erat,arma Romana uitanditnecpræfentiapto^ fperè fluebant, irritum obfidium, tutus manu Si copijs Tygranes, fugaô qui expugnationem fumpferant, miflæ in Armeniam legiones,^ ali^pf” èyda paratæ ultro irrumpere: fibi imbecillum equitem pabuli inopia«nangt;

exott^

-ocr page 307-

ANNALiVM LIBER Xv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;22$

exortâ uîslocùftaru abederat quicquid herbi'du aut frondofurtii Igîtur mé/ tu abftrufo mitiora obtendéSjmifTurum ad imperatore Romanum legates fuper petenda Armenia ÔC firmanda pace refpodct.Monefen omittere Ty granocerta iubetjipferetro concedit.Hæc plures utformidine regis,8C Cor bulonis minis patrata amp;nbsp;magnificaextollebat. Air) occulte pepigifle inter/ ptetabantjUtomifloutn'ncp bcllo,amp; abeunte VoIogefejTygranesquocç Armenia abfeederet. Curenim exercituRomanum à Tygranocertisde/ dudlumCcur deferta per otium, quæ bcllo dcfenderantC An melius hyber/ nauiffein extrema Cappadocia,raptim ercebs tugurrjs.quam in fede regni modo rctenti^Dilataprorfusarma, ut Vologefescum alio quam cu Cor/ buloneccrtaret:Corbulomcritç tot per annosgloriæ,non ultra periculum faceret.Nam ut rettuli proprium ducem tuendæ Armenia: popofeerat, aduentare Cefennius Pætusaudiebatur: iami^ aderat, copijs ira diuiiîs,uc quarta ÔC duodccima Icgiones addita quinta quç recês è Mœfi's excita erat, fitnul Pontica SC Galatarû Cappadocumt^ auxilia Pæto obedirétitertia fextaamp; dccima legiones, priorqpSyriæ milesapud Corbulonê manerent«-Cæteracx rerum ufu fociarent,partircnturuc.Sed nec^ Corbulo æmuli pa tiens, SC Pætus cui fan's ad gloriam erat fi proximus habcrctur,defpiciebac gefta,nihil c£édisautprædæ,ufurpatas nominetenus urbium expugnatio/ tiesdiditans. Se tributa ac leges,amp; pro umbra regis,Romanu ius uiólis im poßturum. Sub idem tempus legati' Vologefis, quos ad mneipé miffos menioraui,reuertereirriti:bcllum^ propalam fumptum àParthis.necPæ tus detredauit,fed duabuslegionibus, quarum quartam Famifulanus Ve/ cîlonianuseoin tcmporc,duodecimcâ CalauiusSabinusregcbant,Armeni am in trat, trifti omine. Nam in tranfgreflu Euphratis, que ponte tranfmit/ tebat,nulla palam caufa, turbatus cquus qui cófularia infignia geftabat, rez troeuafit.Hoftia(^,quæmuniebantur hybcrnaculisaniftésjfemifaóla ope ra fuga pcrrupit,fe(^ uallo extulit.ói pila militû arfere, magis infigni prodi/ gio,quia Parthus hoftis miiTilibus telis decertat.Cæterum Pætus fpretis o/ minibus,nee dum fan's firmatis hybernaculis, nullo rei frumentariæ prouP lü,rapit exercitum trans montem Taurum,recipiendis,ut ferebat T ygrano certis,uaftandis^ rcgionibus,quasCorbulointegrasomififlet.Etcapta quædam caftella, glon'xt^ SC prædæ non nihil partum, fi aut gloriam cum modo,autprçdam cum cura habuiflet.Longinquisitineribuspercurfando quæ obtineri ncquibât,corrupto qui captus erat commeatu,ut inftante iam hyeme, reduxitexercitum « compofuittp ad Cæfarem literas, quafi confez ftobello,uerbismagnifîcis,rerum uacuas»Interim Corbulo nunquam nez gledam Euphratis ripam crebrioribuspræfidrjs infedit : SC ne ponti inqci/ endo impedimentum hoftilesturmæ afferrentfiam enim fubiedtis cam/ pis magna fpecie uolitabant ) naues magnitudine præftantes, SC connexas trabibua

-ocr page 308-

P. CORNELII TAClfï

crah ib us^ac turribus audaSjagit per amncm,catapulttsc^ Si baliftis pfoWi* bat Barbaros,in quos faxa Si haftæ longi'us pcrmcabantjquàm ut contr^ rio Cagittaram l'aélu adæquarentur. Dein pons cotinuatus, colles^ aduerß per focias cohortes, poft legionum caftris occupantur, tanta celeritate SCO' ftentatione uiriû,ut Parthi omiflb paratu inuadendæ Syriæ,fpem omnei” in Armenia uertcrcnt.Ibi Pætus imminentium nefcius,quintam legione® procul in Poto habebat.Reliquaspromifcuis militum comeatibus infirw^ ueratjdonecaduentare Vologefem magno Si infenfo agminc auditu.Ac^*' tur legio duodecima,ÔC unde famâ audi exercitus iperat,prodita infrequ'^*’ tia: qua tarnen retineri caftra, Si eludi Parthus trad;u bellipoterat, fîPîW aut in fuis,aut in alienis confilijs conftantia fuiftet.Verum ubi à uiris tniM*^ ribus aduerfus urgentes cafus firmatus crat,rurfus ne alicnæ fententiaein^ gens uideretur, in diuerfa ac détériora tranfîbat ♦ Et tunc reliótis hybern’^ non foftàm necç uallum Gbi, fed corpora SC arma in hofté data clamitai’®' duxit legiones quaG prælio certaturus* Deinde amifto centurione SC militibus,quos uifendis hoftiû copi}sprçmiferat,trepidus remeauit.Eiq^’*^ minus acriter Vologefes inftiterat,uana rurfus Gducia,tria millia delcdoquot;* proximo Tauri iugo impofuit,quo tranGtum regis arcerent.Alaresquo^ Pannonios robur equitatus in parte camp! locat, Coniunx ac Glius cui Ariàmofata nome eft,abditi,data in præGdium cohorte,acdifperfo*”*' ' litc,qui in unum habitus, uagum hoftem promptiusfuftentauiftèt.

compulfum ferunt,utinftantcm Corbulonifateretur. NecaCorbulo”' propcratum,quo glifcentibuspcriculisctiam fubGdrj lausaugcretur.E’^P^ diri tarnen itineri Gngula millia ex tribus lcgionibus,SC alarios oótingcnW^’ parem numerum ècohortibusiuflit*At VologefesquamuisobfeftaàP^ to itinera hinc peditatu,inde équité accepiflèt, nihil mu tato conGlio,fedni^^ minis alaresexterruit.legionarios obtriuit,uno tantum centurione Tarq'’“' tio Crefeente turrim in qua præGdium agitabat, defendere aufo:fa01:af^P' us eruptione,ÔC cæGs qui Barbaroru propiusfuggrediebantur,doneci^ um iaólu circumucniretur-pcditum G quisintegcr,longinqua SC auia,ui’l'’'^ rati caftra repctiuerc:uirtutê regis,fæuitiam SC copias gentium,cundatt’^'quot;, cxtollences,facili credulitate eoru qui eadem pauebant* Ne dux quidco^’*’’ ti aduerGs, fed cunda militiæ munia deferuerat, miflîs iterum ad Corbülj’' hem precibus,ueniret properè.Ggna SC Aquilas, SC nomen reliquum io^^, cisexercitus tuereturtfe Gdem interim doneeuitafuppeditet,retenturos r interritus SC parte copiarum apud Syriam relida, ut munimenta impoGta retinerentur,quâproximum SC commeatibusnon egenum,reg'‘’ nem Comagenam,exin Cappadocia,inde Armeniospetiuit. Comitab^quot; turexercitum præter alia afliietabello, magnauis camelorum onuftafrquot;^ menu, utGmul hoftem fameraœ depelleret, Primum cperculGsPalt;îl“’î prim'?

-ocr page 309-

ANNAL IVM LIBER XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;±28

primipiUccntunoncm obuium habuit,deinpkrofq{ militü:quosdiucffa3 fugæcaufas obtcndétes, redire ad fi'gna,amp; demennatn Pæti expcrin' mone bat.Sc nifi uiôtoribus immité efle« Sitnul fuas legiones adiré,horrarGprio/ rum admonere,nouam gloriâ oftendere. Non uicos aut oppi'da Armenio rum, fed caftra Romana, duas^ in ijs legiones pretium laboris peti.Si fin/ , gulis manipulanbus præcipua feruaticiuis corona imperatoria manu tri/ bueretur,quod illud amp;nbsp;quantum decus,ubipareorum numerus adipifcerc/ turiquiattuIiflèntfalutéjSTquiaccepiflëntC Hisatep talibusin cômunc ala/ très,Si erât quos pcricula fratrum,autpropinquorû proprijs ftimulis ineen derent, continuû die noôfucp iter properabât.Eo^ intétius Vologefcs pre/ mere obfeflos, modo uallû legionum, modo caftellû quo imbcllis ætas de/ fendebatur,oppugnare,propiusincedensquàm mos Parthis, fi ea. temeri/ täte hoftem in prælium elicerec ♦ At illi uix contubernijs extraóli, nee aliud quam muniméta propugnabant, pars iuflu ducis, Si alrj propria ignauia, ut Corbulonem opperiétes,ac fi uis ingrueret, prouifis excmplis Caudinæ ac Nuttiantinç cladis.Necp eandê uim Samnitibus Italico populo,aut Pee nisRomani imperrj æmulis.Validam quoep ôilaudatâantiquitatcm,quo/ tics Fortuna contra daret,faluti confuluifle.Qua defperatione exercitus dux fubaftus,primas tarnen literas ad Vologefcn, no fuppliccs, fed in modum qucrentiscópofuit,quod pro ArmenrjsfempcrRomana:dition!s,autfub/ icdisregi que imperator dclegiflct,hoftilia faceret.Pacem ex æquo utilem. Nccpræfcntia tantum fpeótaret« Ipfum aduerfus duas legiones ton's regni uiribusadueniiTe: At Romanis orbem terraru reliquum,quo bellum iuua/ rent. Ad ea Vologefes,nihil pro caufa,fed opperiendos fibi fratres Pacoru, acTiridatem refcripfi't. Ilium locum tempus^ confilio deftinatum quid de Armenia ccrncrent. Adieciffe decs dißnum Arfacidarumjfimul Si de legio oibus Romanis ftatucret.Miffi poft a Pæto nuncij,Si régis colloquiu pcti/ tum,qui Vaface præfccflum equitatus ire iuflit.Tum PætuS3Lucullos,Pom pcios, Si fi qui duccs obtinendæ donandæuc Armeniæ egerant: Vafaces imagine rctinendi donandiue penes nos, uim penes Parthos mcmorat.Et muliûinuicêdifceptato, Monobasus Adiabenusin diem pofteru tcflistjs quæpcpigiflennadhibetur.Placuittp liberari obfidio legioncs,Si decedere omnémilitem finibus Armenioru, caftella^ Si commeatus Parthis tradi» Quibus perpetratis copia Vologefi fieret mittendi ad Neronem legatos. Interim fluuio Arfameti f iscaftra præfluebat) pontem impofuit, fpcciefi/ biillud iter experientis, Sed Parthi quafi documentum uidtoriæ iufferanr, namcp ijsufuifuit. Noftri per diuerfum iere, Addidit rumor, fub iugum mifiaslegiones. Si alia ex rebus infauftis: quorum fimulachrum ab Arme? ßfjsufurpatum eft. Nam Si muniméta ingrefii funt,antequam agmen Ro manum decederet,8i circumfleterc uias, captiua olim mancipia, aut iuméta ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agno/

-ocr page 310-

P, CORNELII

22 8

» agnofcenteSiabftrahcntes(^4 Raptæ etiam ueftes^retentaarmajpauiJonii litc Si concedentcjne qua prælii caufa cxiftcret. V ologefes afoiis Si corpori bus c^forum aggfegatts,quo cladcm noftrâ teftarecur, uifu fugientiiini k gtonum abftinuit.Fama moderarionisquærcbatur,poftquam fupérbiatu expleuerat.Flumcn Arfametê clephanto infîdens,ôi proximusquîrlt;^*'^o üi equorum pcrrupere,quia rumor inceflèrat, pontem celTurum onerbao*” fabricantium.Sed qui ingredi aufi funt,ualidum Si fidum intelIexere.C^*^^ rum obfeHîs adeo fuppeditauifle rem frumcntariâ conftitit,ut horreisig^^ infjcerêucótra^ prodiderit Corbulo Parthos inopes copiarum, Si attrito,reliôturos oppugnationem, nec^ (ê plus tridui itincre abfuifle.ndi^ dt.iureiurando Pæticautu apud (îgna, adftantibusqsquosteftifîcâdorcS' miiînèt.nemincm Romanum Armeniam ingreflurumjdonccreferâtudi' tcrx Neronis,an paci annuereLQuæutaugedæinfamiæcompoiîtajfic*'^*’ qua non in obfcuro habentur: una die quadraginta millium fpatium fum eiîe Pætumjdefertis padim iaucqsmec^ minus deformem illam Fugk*’ tium trepidationéiquàm fi cerga in acieuertiflent. Corbulo cum fuiSCOfT apudripam Euphratis obuius, no earn fpedéinfignium Si armorutnpr^^ ' tulit,ut diuerfitaté exprobraret. Mœfti manipuli, ac uicem commilitonu® mifcrantes,nelachrymisquidem temperauere. Vix præ flctu ufurpatacoi’ falutatio.DcceneratcertaméuirtutiSjôi ambitio gloriæ,felicium homio^^ affeôlus.fola mifericordia ualebat,ôô apud minores magis. Ducum inter k breuis fermo fecutuseftjhæcconqucrentiumn'rritum laborem,potuiflêt’‘^* lum fuga Parthorû fîniri. Ille integra utricp cundla refpondit, conuerter^a^ aquilas, Si iunôti inuaderent Armeniam, abfceflu V ologefis infirmaWW’ No eaimperatoris habere mandata Corbulotpericulo legionum comnio^ tum,èprouinciaegreiTum.QuandoinincertohabeanturParthorufflto^^ tus,Syriam repetiturum.Sicquocç optimam fortunam orandam,utpct^^^ confeëtus fpacrjs itinerum, alacrem Si facilitate camporum præuenicnt'^*’’ equitem aflequeretur.Exin Pætusper Cappadociam hybernauit.At Volo gefisad Corbulonem miflî nuncq.detraheretcaftella crans Euphratêja*’’^ nem^ut omnium medium faceret. Ille Armeniam quocp diuerfispræ^^ drjs uacuam fieri expoftulabat.Et poftremo conceflît rex. Dirupta^^^® ultra Euphratem communierat Corbulo, Si Armenrj fuo arbitrio funt* At Romæ trophæa de Parthis arcus^ medio capitolini (îftebantur, décréta ab fenatu, integro adhuc bello, neq^ turn omiflaj«^^*” afpeétui confulitur, fpreta confeientia. Quin Si diffimulandisrerum exteP narum curis Nerofrumentum plebisuetuftatecorruptumjn Tyberitnie' cit,quo fecuritatem annonæ fuftentaret.cuius precio nihil additû cft,qualt;^^ uis ducentas fermé naues portu in ipfo, uiolentia tempeftatis, amp;nbsp;centum liasTyberiiùbuedas,fortuitusignis,abfumpfiflèt,Trisdeinconfulares» | LPiFon^® '

-ocr page 311-

ANNALIVM liber XV

L Pifoncm,Duccnnium Gcminium, Pompeiutn Paulinum ucdligalibua publicispræpofui’t, cum infeëlarione pnorû principum, qui grauitate futii/ ptuumiuftos reditusanteiflent, ièannuum fexcentiesfefterriumReipub. 'afgiri » Pcrcrebuerat ea tempeftate prauiflïmus mos, cum propinquisco/ •vitijs,aut force prouinciarumj plericp orbi fiótisadopcionibus adfcifcerent filios, præturasc^ SC prouincias inter patres fortiti, ftatim emitterent manu quosadoptaueranu Qui magna cum inuidia fenatum adeunt, ius naturæ, laborcseducandi,aduerfus fraudem ÔC artes SC breuitatem adoptionisenu/ tnerant Satis precq efle orbis quod mülta fecuritatc, nullis oncribus,gratiz am,honores,cundta prompta SC obuia haberent»Sibi promißa legum diu expedata.in ludibrium uerti, quando quis fine follicitudine parens Jine luz ftu orbus, longa patrum uota repente adæquaret * Faótum ex eo fenatuf/ confultum,nefimulacaadoptio in ulla parte muncrispubliciiuuaret,ac ne ufurpandisquidem hæreditatibusprodeflet. Exin ClaudiusTimarchus Ccetenfis reus agitur, cæteris criminibus, ut folent præualidi prouinciali/ urn, Si opibus nimrjs ad iniurias minorum elati: una uox eius ufe^ ad con/ tumeliam fenatuspenetrauerat, quod didlitaffet, in fua poccftatefîtum,an proconfulibus qui Cretam obtinuiflent, grates agerentur. Quam occafio/ nemPætus Thrafea ad bonum publicum uertens, poftquam de reo cen/ fuerat,prouincia Creta depellendum,hçc addidit. Vfu probatum eft P.C. « leges egregias, exempla honefta,apud bonos ex delicftisaliorum gigni.Sic oratorumlicentia,Cinciamrogationemteandidatorumambitus,luliasle/ it gcs:magiftratuum auaricia,Calphurniafcita,pcpererut. Namculpaquam pœna tempore prior,emendari quam peccare poftcrius eft.Ergo aduerfus nouam prouinciaru fuperbiam dignum fide conftantiai^ Romana capia' « musconfiliujquo tutelæ focioru nihil derogetur,nobis opinio decedat,quaz lisquifep habeatur alibiquam in ciuium iudicio efte.Olim quidem non mo ‘t doprætor autconfuljfed priuati etiam mittcbantur,qui prouincias uiferent, K quid de cuiufi^ obfequio uidcretur,refcrréc.trepidabant^ gentes de çfti madone fingulorum. At nunc colimus externos,^ adulamur,K quomodo «-c ad nutualicuiusgrates,ita promptiusaccufatio decernitur.Dccernatur^,SC n maneatprouincialibus potentiâ fuam talimodooftentandi* Sed lausfalfa precibus exprefta,perinde cohibeantur,^ malitia,quam crudelitas.Plu/ rafæpepeccantur,dum demefemur,dum offendimus.Quædâimouir/ tutcsodiofunt,fcueritasobftinata,inui(ftusaduerfum gratia animus* Inde it initiamagiftratuu noftrorum meliorafermè,ÔC finis inclinât,dum in modu “ candidatoru fuffragia conquirimus.quç fi arccantur,æqua!ius atep coftanti clt;. usprouinciç regentunnâutmetu repetundaru infraóta auaricia eft,ita ueti/ it tagratiaruaólioneambitio cohibetur. Magno aflenfu celebrata fentêtia. tt Non tame fenatufconfultu perfici potuit,abnuetibus cofulibus ea de re rela

-ocr page 312-

IJO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

tura.Mox auélore principe fanxcre, nc quisad cocilium fodorum refcrrcö agendas apudfenatumproprçtoribusprôueconfulibus grates,neu qui'spa legationefungeretur. lisdem confulibusgymnafium iólu fultninisconna grauit,effigies^ in eo Ncronis ad informe æs liqucfadla Ec motu terræ bre Campaniæoppidû Pompei magna ex parte proruit-Dcfunótac^uir/ go Veftalis Læliaj in cuius locum Cornelia ex familia Coflorum capta eft-

MemmioReguIo ÔC Virginio Rufo Coss.natam fibi ex Poppea filiatn Nero ultra mortale gaudium accepit,appcllauit(^ Auguftam,dato peæeodem cognometo* Locus puerperio colonia Antium,ubi ipfegen^^^ tus erat. lam fenatus uterum Poppeæ cómendauerat dqs,uota^ publice W fcepcrat.quæ multiplicata,cxolutat^.Et additæ fupplicationcs,ccroplun’‘f Fcecunditati,Kcerrame ad exemplar Atticærcligionisdecretum»Vtlt;^M quot;nbsp;tunarum effigies aureæ in folio Capitolini louis collocarenturdudicru Cit' cenfe ut luliæ genti apud Bouillas, ita Claudiæ Domitiæcp apud Antiui” cderctur.quæ fluxa fucrc,quartu intra menfem dcfunóla infan te.Rurfus^ cxortæadulationes,cenfentium honorem diuæ,amp; puluinar,ædeni(^ cerdoté.Atcp ipfe ut lætitiæ, ita mœroris immodicus egit. Adnotatumc^^’ Omni fenatu Antium fub recentem partum cffufo,Thrafcam prohibiw^’ immoto animo prænunciam imminentiscædiscontumeliam excepiflê-S^ cutamdchincuocem Cæfarisferunt,quareconciliatumfcThrafcæapad Senecam iatffauerit, acScnccam Cæfarigratulatum.Vnde glorixcgregn^ uiris,amp; pericula glifeebant. Interim ueris principio legati f’arthorû mao' data regis Vologciisjitcras^ in eandem forma attulerc.Se priora iadata fuper obtinenda Armenia nunc omittere,quoniam dq quamuisp“’ tentium populorum arbitri poffeffione Parthis non fine ignominia Roi”^ natradidiffcnt.Nupcrclaufum Tygrancm,poftPçtum legiones^ cutt’ op primere poffet incolumes dimififfe*Satis approbatam uim jdatum SI tiscxperimentum.Nec reeufaturumTyridatem accipiendodiadetnatiin^)^ bem ucnircj nifi facerdotrj rcligione attineretur. Iturum ad figna SC principisjubi Icgionibus coràm,rcgnum aufpicaretur. Talibus Vologch^ ten’s,quia Pçtus diuerfa tanquam rebus integris fcribcbat,intcrrogatusccgt;’ turio qui cum legatis aducnerat,quo in ftatu Armenia effet,omnesindci^ manos exceffîffe refpondit ♦ T um intclleólo Barbarorum irrifu, qui rent quod eripucrant gt;nbsp;confuluit inter primorcs ciuitatis Nero, bellum an' ceps,an pax in hoffe placcrct.Nec duoitatum de bcIIo»Et Corbulo wtp*^^ annosmilitum atep hoffium gnarus,gcrendærei præficitur,ne cuius alter us infeitia rurfum pcccarctur , quia Pæti pigucrat. Igitur irriti rcmittunWi’’ cum donis tamen,unde fpes ffcret,n6 fruff ra eadem oraturum TyridaK'”’ n prcces ipfe attuliffêt.Syriæ^ exccutio Cintio,copiæ militares Corbulo permiffæ,6C quintadecima legio ducente Mario Celfo,e Pannonia adicc^

-ocr page 313-

eft.Scnbitur tctrarchis ac regibuspræfedlis^ Si procuraton'bus.Kquiprç torum finitimasprouincias regebant.iuflïs CorbulonisobfequGin tantum fermé modum auóla potcftate,qué populus Romanus Gn^Pompcio bel/ lum Piraticum gefturo dederat. Regreflum Pæcum cû grauiora metueret, facetrjs infedari fans habuit Cæfar his ferme ucrbi'sJgnofcere fc ftanm,ne tam promptus in pauorem longiore follici’tudineægrefceret. At Corbulo quarta amp;nbsp;duodccima Icgionibus,quç fortiffimo quoc^ amiflo,Si cçten's ex/ territisjparum habiles prælio uidcbantur,in Syriam translans,fextam inde actertiâlegioneSjintcgrunri militem Si crebrisacprofperislaboribusexerd tum in Atttieniam ducit. Addiditt^ legionem quintam quæ per Pontum agens, expers Jadis fucrat.Simul quintadecimanos recens addudloSjK uez xilla dcleótoru ex Illyrico ÔC Acgyptojquodt^ alarum cohortiumlt;^,ôf auz xilia regum in unum conduda apud Melitenen,qua tranfmittere Euphra tem parabanT um luftratum rite exer Jtum ad concionem uocatjorditurc^ t^agniHca de aufpicijs imperatorqsjtebust^ à fe geftis,aduerfam infeitiam Pærideclinans, multa autoritate, quæ uiro militari pro facundia erat.Mox iter LLuculIo quondam penctratum,apertis quæ uetuftas obfepferat,perz git’EtuenientesTyridatis Vologeßst^ de pace legatos haud afpernatus, adiungit ijs centuriones cum mandatis no immitibus. Non enim adhuc eo uentu.utcertamine extreme opus effet.MuIta Romanis fccunda,quædam Parthiseueniife,documcnto aduerfus fuperbiam:proinde SC Tyridaticon ducereintadtu uaftationibus regnum dono accipere, SC Vologefen melius focictate Romana quam damnismutuisgenti Parthorucófulturum. Scire quantum intus difeordiarû quamt^ indomitas SC præfcroccs nationesrcge rct.Contra impcratori fuo immotam ubicp pacem.SC unum id bellum elle» Simulconfilioterrorem adtjcere, SC Megiftanas Armeniosquiprimiàno bis defccerânpellit fcdibus,caftella eoru excindit,plana,édita,ualidos,inuaz lidostçpari metu complet. Non infenfum,ncc dum hoftili odio Corbulo/ nisnoméetiam Barbaris habebatur,eo^ confilium cius fi'dum credebant. Ergo Vologefcs neep atrox in fummam, SC quibufdam præfcëluris induci as petit.Tyridates locum dicmt^ coîloquio pofcit. Tempuspropinquum, locus in quo nuper obfeifæ cû Pæto legiones erant, cû à Barbaris deledtus Jfetjob memoria Içtioris ßbi rei,non eft à Corbulone uitatus,ut difKmilitu do fortunæ gloriam augeret.Nccp infamia Pæti angebatur, quod eo maxi •^0patuit, quia filio eius tribune ducere manipules, at(^ operirereliquias ‘ï’alæpugnç imperauit.Die padta Tyberius Alexander illuftris cques Ro/ ^anus miniftcr belle datus,8C V iuianus An nius gener Corbulonis,non/ dum fenatoria ætatc,fcd pro legato quintç legioni impofitus,in caftra Tyri dan's uenere honore eius,ac ne metueret infidias tali pignore. Viceni dehinc équités aflumpti^Etuifo Corbulone,rex prior equo defiluit:neccunólatus

u X Corbuz

-ocr page 314-

îît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. P. CORNELII TACITI

Corbulo.Sed pcdcsutcrq; dcxtrasmi'fcucrc. Exi’n Romanus laudatiuuc/ nem.omiflis præcipitibus tuta ôi falutana capcflcntcm.Ille de nobilitatcge nerfs multum præfatus, cætera temperantcr adiungit* Iturum quippc Ro/ marndaturumcp nouum CxCari decuSjnonaduerfisParthorumrebusfup plicem Arfaciden.Tum placuitTyn'datem ponere apud effîgi'cm CæfanS infîgne regium,nec ni'(î manu Neronis refumere.ôC colloquium olculo fini/ turn.Dein paucis diebusinterieótisjmagnautrincp fpecie,indeequescópo/ fîtus per turmaSjSi in(îgnibuspatrrjs,hinc agmina legionum ftetere fulgét* busaquilisjpgnisc^ ôifimulachrisdeûm in modum têpli.Medio tribunal federn curulem,ÔC fedes effigie Neronis,fuftincbat. Ad quâ progrcffusT/ ridâtes,cælîs ex more uitffimis, fublatû capitc diadema imagini fubiecitjtna gnis apud cunctos animorû motibus, quos augebac infita adhuc oculiscx/ ercituumRomanorûcædes,autobndio.Acnuncuerfoscafus:iturumTyfgt; datem oftentuigentibus,quanto minusquàm captiuum Z Addiditgloria Corbulo comitate,epulaslt;^.ôi rogitante rege caufas, quoties nouûaliqud aduertcrat:ut,initia uigiliarum per centurionem nunciari, conuiuium bucU/ na dimittijSi ftrucffa ante Auguralem aram fubdita face accendi: cunâain maiuscxtollens,admirationeprifcimorisaffecit.poffrcmodiefpaciumoi^ uic,quo tantum itinerisaditurus,fratresante,matrê^ uifcrcnobfidcmint^^ rca filiam tradit,literas(^ fupplices ad Neroncm. Et digreffùs Pacorutn a* pud Medos, Vologefen Ecbatanis repperit, non incuriofum fratris:quip/ ; pc ôi proprijs nuncijs à Corbulonc pctierat,ne quam imagine fcruitrj T/' ridâtes perfcrrct,neu ferrum tradcrct,aut complcxu prouincias ob tincntiu arcerctur,foribusueeotum affîftcrct, tantusq^ Romæ quan tus conffibb^s honor effet * Scilicet cxternæ fupcrbiæ fucto, non erat notitia noftri, apun quos ius imperij ualet,inania tranfmittuntur.Eodem anno Cæfar nationen alpium maritimarum in ius Lattj trâftulitgt; Equitum Romanorum locoslè^ dilibusplcbis antepofuitapudcircum. Namt^ ad earn diem indifcrenim^ bant,quia lex Rofeia nihil nifi de quatuordecim ordinibus fanxit.SpcdacU la gladiatorum idem annus habuit,parimagnificentiaacpriora»Sedfow* narum illuftrium fenatorumc^ filiorum plures per arena foedati funt. b» Lcxanio,M4 LicinioCoss,acriorein diescupidineadigebaturNeropr®' mifeuas feenas frequcntandi.Nam adhuc per domum aut hortos ceei®^*'^*' luuenalibus lu dis, quos ut parum célébrés amp;nbsp;tantæ uoci anguftos bat. Non tarnen Romæ inciperc feenas aufus,Ncapolim quafi Græe^niuf bem delegit.Inde initium fore,ut trafgreffus feenis in Achaiam,infigncs^ 0^ antiquitus facras coronas adeptus,maiore fama,ftudia ciuium eliccret.tr go contradtum oppidanorum uulgus,8C quos è proximis colonrjs SC mu”’ cipijs eius rei fama acciuerat, quiep Cæfarcm per honorem, aut uarioSUlu fedantur, etiam militum manipuli theatrum Neapolitanorum cotup’J*

-ocr page 315-

ANNALIVM LIBER XV

Illic plme^ ut arbi’trabantur, trifte, ut ipfe,pfoui'dum potius 8!. fecuudis nuz minibus cuenicNam cgrefto qui affucrat populo, uacuUhi 8!. fine ullius no/ xa theatrum collapfum eft.Ergo per compoiitos cantus grates drjs,atc^ ip/ fatnrccentiscafusfortunam celebrans,penturus^ maris Hadriç traicólus, apud Beneuentum interim confcdinubi gladiatorum munus à Vatinio cc lebre edcbatur.Vatinius inter fœdiflîma eins aulç oftenta fuit,futrinç taber vlt;tn»w næ alumnus,corpore detorto, facetfjs fcurrilibus: primo in contumelias aft fumptus,deinde optimi cuiufc^ criminâtione eo ufcp ualuit, ut gratia,pecu/ nia,uinocendietiam malispræmineret* Eius munus frequentanti Neroni, ne inter uôluptates quidcm àfceleribusceftabatur ♦ lifdem quippc illis die/ bus Torquatus Sillanus mori adigitur.quia fuper luniç familiç claritudinê diuum Aüguftum atauu ferebat.Iuftî id accuiâtores obicere,prodigum lar/ gitionibus,necç aliam fpem quàm in nouis rebus eftë.quin eum nobilcs ha bcre,quosab cpiftolis K libellis Si rationibusappellet,nomina fummæ eu/ ræ amp;nbsp;meditamcnta.Tum intimus quifep libertotu uinôti abrepti^.Et cum damnatio inftaret,brachiorum uenas T orquatus inrcrfcidit,fccuta^ Nêro nis oratio ex more : Quamuis fontem 8i defeniîoni metito diffifum, uidu/ rum tarnen fuifte (î clementiam iudicis expetftaftèt. Nec multo poft omifz fain prüfens Achaia (caufæ in incerto fuere} urbem rcuiiît,prouincias Ori/ en tis, maxime Aegyptum,fecretis imaginationibus agitas* Dein ediólo te/ ftificatus non longam fui abfentiam, 8i cunda in Rep. exinde immota ac profpera fore, fuper ea profedionc adqt Capitolium, illic ueneraturus de/ os.Cum Veftæ quoep templum iniftcGrcpente cundos per artus tremens, feu numine exterrente, feu facinorum recordatione nunquam timoré uacu/ us,deferuitinceptum,cundas fibi curas amorepatriæ leuiores diditans. V i diffeciuium mœftosuultus,audirefecretasquerimonias,quod tantum adi/ tutus eftetiter, cuius nemodicosquidem egreftustoleratêt, fuetî aduerfum fortuita afpcdu principis refoucri.Ergo ut in priuatis neceftitudinibus pro/ ximapignorapræualerent, itapopulum Romanum uim plürimam habe/ te:parendum(^rctincnti. Hæcatcp taliaplebiuolentifuere,uoluptatum vide Anna/ cupidinc,ô2 quæpræcipua cura eft,rci frumentariæ anguftias fi abeftet me/ tationes tuenti.Senatus amp;nbsp;primores in incerto erant,procul an coràm atrocior habe retur,dehincCquæ natura magnis timoribus) deterius credebant quod eue/ tierat Jpfequo fîdem acquirerct,nihil ufquâ perinde lætum fibfpublicis lo videAnno^ cisftruere conuiuia,tota^ urbe quafi domo uti.Et celeberrimç luxu fama^ Mioncs epulæ fucre, quas Tigillino paratas, ut exemplum refera, ne fæpius eadem prodigentia narrandafît* Igiturinftagno Agrippas fabricatuseftratem, cui fuperpofitum conuiuium aliarum tradu moueretur.Naues auro amp;nbsp;ebo rediftindæ* Remiges^ cxoleti, per ætates feientiam libidinum compo/ nebantur* Volucres amp;nbsp;feras diuerfîs è terris, 8C animalia maris Oceano ab/

U 5 ufc^

-ocr page 316-

îr4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

ufc^ petiucrat. Crcpidinibus ftagni lupanana aftabât, illuftribus foeminiï cópIeta.Etcontra fcortauifcbantur nudiscorporibus.Iam geftusmotus^ obfcœhi, Si. poftquam tenebræ incedebantquantum l'uxta nemoriSjSi cumiccn-a tcôta côfonare cantu Si luminibus clarefcere.Ipfc per I îcita atcp iH*'' cita fœdatus,nihil flagitq reliqucratjquo corruptior agcrct,ni(î paucos poft dies uni ex illocontaminatorû gregc.cui noméPythagoræfuit,in modu« folennium côiugiorum denupfifleL Inditum itnperatori flammeum. Mil** aufpices duo,ôC gcnialis thorus. Si faces nuptiales, cunôta denic^ fpcdaW» quæ etiam in fœmina nox operit. Sequitur clades,forte,an dolo principle inccrtum:nam utrunc^ auôlores prodidere:fed omnibus quæ huic urbi uiolentiam ignium acciderunt,grauioratc^ atrocior.Initium in ea parte Cif ci ortu,quæ Palatino Cælio^ montibus cotigua eft. Vbi per tabcrnaSj^*^*^ bus id mercimoniû inerat quo flamma alitur, iîmul cœptus ignis. Si ftatin* ualidus,ac uento citus longitudinê Circi corripuit. Necp enim domusoiü^ oimentisfeptæ,uel templa mûris cinôla,aut quid aliud moræinteriacebat' Impetu pcruagatum inccndium,planaprimum,dcindcin édita affurgenS» rurfus inferiora populando anteqt remedia uelocitate mali, Si obnoxiaut/ be arótis itineribus, huc^ Si illuc flexis, atc^ enormibus uicis, qualis Roma fuit. Adhoc lamenta pauentiu fœminarû fefla ætatc,aut rudis pueti tiæætas,qui^ fibi,quicp alrisconfulebant,dum trahunt inualidosautoppi^ riunturjpars morans,pars feftinans,cun(fla impediebânôC fæpe dum in gum refpcdtant,lateribus aut fronte circumueniebantunuel fi in proximal uaferant,illis quocp igni corrcptis,etiam quæ longinqua crediderant, in co' dem cafu reperiebantur. Poftremo quid uitarent, quid peterent ambigi’'’ coplere uias,ftcrni per agros’.quidâ amiiïîs omnibus fortunis diurni quotf uiôlus,alq charitate fuorum quos eripere nequiuerât,quamuis patente cßd gio interiere.Nee quifquam defendere audebat,crebris multorum minis ftinguere prohibetium,amp; quia alfj palam faces iaciebât,atç^ efle fibiaud® rem uocifcrabantur:fiue ut raptus licentius exerceret,fcu iufiu.Eo in temp® re Nero Antij agens,no ante in urbem regrefTuseftquam domui eins, palatium ÔC Mecœnatis hortos continuaucrat,ignispropinquaret.Nec^i^ men fifti potuit, quin Si palatium Si domus Si cunôta circum haurirentup Sed folatium populo exturbato Si profugo,campum Martis ac monumÇô ta Agrippæ, hortos quin etiam fuos patefecit.Et fubitaria ædifîcia extruxit. quæ multitudinem inopem acciperent. Subueóta^ utenfiliaab propinquis municipqs. pretium^ frumenti minutum, ufq^ ad ternos num mos. Quæ cjuanquâ popularia in irritum cadebât, quia peruaferat rumon ipfo tempore flagrantis urbis,inifre eum domefticâ fcenam,ÔC cecinifiè tro/ ianum excidium,præfentiamalauetuftiscladibusa(ïimulantem.Sextodc/ mum die apud imas Efquilias finis incédio faôtus,proruptis per imméfntn,

-ocr page 317-

ANNALIVM LIBER XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2J5

æcîifîcfjSjUtcotinuæ uiolentiæ campus ôi uelut uacuum cœlum occurrcret* Necdûpofîto metu redibat. Lem'srurfum graflatus igni’s, patu’ismagisur bislocisjcocß ftrages hominu minor^dclubra dcûm,ôi porncus amœnitad dicatçlatiusprocidere^Plust^ infamiæid incendiû habuit.quia prædrjs Ti gillini Aemylianis prorupcrat * Vîdebaturt^ Ncrocodendæ urbis nouæ, amp;nbsp;cognotnento fuo appellandæ gloria quærere.Quippe in regiones quatu ordccim Roma diuiditurî quarû quatuor inregræmanebâutres folo tenus deiedæ:feptem reliquispauca tedlorum ueftigia fupcrerantjaccra Si femiu fta.Domuum,ÔC infuIarum,Si templorum,quæ amifla funt, numerum ini/ re baud promptum fucrinfcd uetuftiflîma religionc,quod Seruius T ullius Lunæjôi Magna ara fanût^.quç præfenti Herculi Areas Euander facraue tatjædcs^ Statoris louis uota RomuIojNumç^ regia, Si delubrum Veftç cûpenatibuspopuli Romani,exufta.iam opes tot uid:orqsquæfîtç,S£Græ carum artium decora, exin monimenta ingeniorum antiqua ÔC incorrupta, quamuisin tanta refurgentis urbis pulchritudine, multa fenioresmemine/ rant,quæ reparari nequibant. Fuere qui annotarent, x 1111 kalen. Sextiles principum incédq huiusortum, quo Si Senones captam urbem in flam ma uerant. Alq eo ufcß cura progreflî funt, ut totidem annos menfese^ Si dies inter utraep incendia numerent. Cætcrum Nero ufuseflpatriç ruinis,exz truxit«^ domum, in qua baud perinde gêmæ Si aurum miraculo e{Tenc,fo/ lita pridê,5i luxu uulgata,quàm arua Si ftagna, Si in modum folitudinum bincfyluæ, inde aperta fpacia, Si profped:us:magiftris Si machinatoribus Seuero K Celerc,quibus ingenium,amp; audacia erat,ctiam quæ natura dene seuem gauifret,pcrartem tcntare,Si uiribusprincipisilludere.Nancp ab lacu Auer cHcr tio nauigabilem foflam ufcp ad hoftia Ty berina deprefluros promiferant, fqualcnti littorc, autper montesaduerfos. Neqjenim aliud humidumgig nendisaquisoccurrit, quàm Pomptinæ paludes: cætera abrupta, autaren? Powptina tia,ac(]perrumpipoflcnt,intoicranduslabor,necfatiscaufæ.Nero tarnen uteratincredibilium cupitor,effoderc proxima Aiierno iuga connixus eft: manentcç ueftigiairritæfpei. Cæterum urbisquædomus fupererant,non utpoftGallica incendia, nulla diftineftione, necpaflim erctftæ: fed dimen/ Gaîlicain^ ßsuicorum ordinibus, Si latisuiarum fpacijs, cohibita ædifleiorum altitu/ cenditt dine,acpatefacftisareis, additis^ porticibus, quæ frontem infularum pro/ tegerent, Eas^ porticus Nero fua pecunia extrutfturum, purgataslt;^ areas doministraditurum,pollicituseft. Addiditpræmia procuiufq? ordine, reifamiliariscopqs: ffniuitq? tempus, intra quodcffeótis domibusaut in/ fiilis,adipifcerentur.Ruderiaccipicndo Hoftienfcspaludesdeftinabat,ut^ naucsquæfrumentum Tyberi fubueólaflTent, onuftæ rudere dccurrerent» Aedificia^ ipfa certa fui parte, ftne trabibus, faxo Gabino Albanot^ foli/ darentiir : quod is lapis igni imperuiuseft,Iam aquapriuatorum licentie^ ' u 4 inter/

-ocr page 318-

P* CORNELH TACirt

intercepta,quo largior Ô2 pluribuslocis in publicu fluerct,cufl:odcs:0^ dia repnmendis ignibus,in propatulo quiîcp haberct:nec comunionc turn,fed proprqs quæcç mûris ambircntur.Ea ex utih'rate accepta decorf^*” quoep nouæ urbi attulerc. Erant tarnen qui crederentueteré illam forma'” falubntatimagisconduxiffe,quoniam anguftiæitinerum,ôC altitudo ted” rum non pcrinde folisuapore perrumpcrentur » At nunc patulam fatitua'^ ncmjôi nulla umbra defcnfam,grauiore æftu ardefcere,Et hæc quidcm^” manis confiirjsprouidebantur.Moxpetita à drjspiaculajaditiqp Sibyll^ ' bri,cxquibusfupplicatu Vulcano ÔC (Jereri Profcrpinæ^,acpropiciatal” no per matronas,primum in capitolio,deinde apud proximu marc»Vnd haufta aqua,templum ÔC fîmulachrû deæprofperfum eft, amp;nbsp;leólifterniaa''

V lt;i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scd Uo opc Hutnad’

lt;9flargitionibusprincipisautdeumplacamcntis,decedebatinfamia,tl”quot;’

I iuftiim incendiucrederetur* Ergoabolendorumori Neroiubdiditreoamp;^ chrifliafti nbsp;nbsp;cxquifitinimis pocnis affecit, quos per ffagttia inuifos, uulgus Chriftiad^

fontes pro rat appellabat.Auólor nominiseius c h r i s t v s, quiTyberio impcritan'^’ chriüut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pontium Pilatum fupplicioafrcduserat. ReprelTa^''',

I præfensexitiabilisfuperftitio rurfuserumpebat.nó modo perludæan’f''} ( ginem eiusmalbfcdperurbemetiam;quocunlt;ftaundilt;^atrociaautpud'' 1 I da cófluuntjcelebrantur^.Igitur primo correptiquifatebantur, deindequot;’' ; ! dicio eorum multitudo ingens, baud perindc in crimineincendrj, quàmo^ f innocentium dio huuianigenerisconuitfti funtÆapereuntibusadditaludibria,utferquot;' chrijlianoTH rum tcrgiscontedijlaniatucanuintcrirentautcrucibusaftixbautflamtnd fupphcia dijatep ubidefecifletdies,in ufum noôlurni luminisurerentur.Hortosfiquot;’^ ei fpeôlaculo Nero obtulerat, ôd Circenfè ludicrum edebat, habitu aurigquot;' , permixtus plcbijuel circulo infiftens. Vnde quanquam aduerfus fontes^ nouiftima exempla mcritos,miferatiooriebatur,tanquam non utilitatcpquot;^ Situitia Nfro Iica,fed in fæuitiam uniusabfumerentur* Intereaeóferendispecunijspd wî in chrtfti ugQata Italia,prouinciæcuerfæ, focijt^populi. Siquæciuitatum libcrxquot;”' cantur.Intç earn prædam etiam dq celîerejfpoliatis in urbe têpiis, egcM auro,quodtriumphis,quoduotis,omnispopuliRomania:tasprofpd aut in metu facrauerat. Enimuero per Aiîam atcß Achaiam non donaôquot;' turn,fed fimulachra numinum abripiebantur.mifli'sin easprouinefas to,ac Secundo Carinate.lllelibertus cuicuntç flagitio promptus: HicÛ^

' ca doiftrina ore tenus exercitus, animum bonis artibus non induerat. Fe'”' batur Seneca, quo inuidiam facrilegq à femet auerterct, ï onginqui rurisfe^ ( ceftùm orauiiTc:ÔC poftquam non concedcbatur,fî(fta uaictudinequafîçg”’ neruis, cubiculum non egreftùs* Tradiderc quidam, uenenum eiperlibf' ) tum iplîus cui nomen Cleonicus, paratum, iuftu Neronis: uitatum^ oeca proditione liber«, feu propria formidinc, dum fimplici uiélu,ô2 ftibüS

-ocr page 319-

annalivm liber XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;±57

ftibuspomis,ac,G Htis admoneret,profluentc aqua uiïa tolerat. Per idem tempus gladiatores apud oppidum Præncftc, tentata eruptionc, præfidio militisaqui euftosadeflet,coerein funniam Spartacum ÔC uetera mala rumo ribusferente populojuc eft nouarum rerum cupiens pauiduslt;^.Nec multo poft dades rei naualis accipitur, non bello fquippehaud alias tam immota'* pax) fed certum ad diem in Campania redire claßem Nero iuflerat, no exz ceptis maris cafibus.Ergo gubernatores quamuis fçuiêtc pelago à Formijs tnouere,öi graui Africo, dum promontorium Mifeni fuperare cotendunt, Cumanislittoribusimpadli,triremium plerafcp,amp; minora nauigiapaflim amiferunt. Fine anni uulgantur prodigia imminentium malorum nun/ cia.Visfulgurum non alias crcbrior,amp; fyduscomctes,fanguine illuftri (cm per Neroniexpiatu.Bicipiteshominum aliorumueanimalium partusabie ' (fti in publicum,aut in facrihcqs quibus grauidas hoftias immolate mos eft, reperd. Et in agro Placentino uiam propter natus uitulus,cui caput in crure eftct.Secutat^ harufpicum interpretatio : parari rerum humanarum aliud caputjiednoforcualidumjuecp occultum:quia in utero rcprenum,autiter iuxtaeditum ftt* Ineunt deinde cofulatum Silius Ncrua,öi Atticus Vefti cowzWfo in nus.ccepta ftmul K auóta côiuratione, in quam certacim nomina dederanr, j^eronem, fenatores.eques,miles,fœminç etiam,cum odio Neronis,tum fauore in C. c,pifo Pifone.IsCalphurniogenereortus, ac multas inftgncsc^familias paterna \ ' nobilitatecóplexus,claroapuduulgum rumore erat,per uirtutem autfpeciz esuirtutibusfimiles » Nanq^ facundiam tuendisciuibusexerccbat,largitio/ tiem aduerfus amicos, öf ignotisquoep comifermoneSCcongrefTu ♦ Ädez rantetiam fortuita,corpusproccrum, decora facies.Sed procul grauitas mo rum,autuoluptatum parfimonia.Lenitati ac magnificentiç aliquando lu xui indulgebat. Idcp pluribus probabatur, qui in tanta uitiorum dulcedine fummum imperium non reftridtum,nccperfcuerumuolunt.Initium coniu rationi non à cupiditate ipfius fuit,nec tarnen facile memoraucrim,quis pri/ musaueftor,cuiusinftineftu cocitum fit,quod tarn multi fumpferunt. Prom priflimosSubriumFlauium tribunum prætoriæcohortis,amp;Sulpitium Az fprumcenturionemextitiifeconftantiacxitusdocuit.EtLucanusAnneus, j,, Plauduscp Latcranusconful dengnatus,uiuidaodiaintulere^ Lucanu pro/ priæ caufæaccendebant,quod famam carminu eius premebat Nero,prohi bueratep oft:entare,uanusaffimulatione.Lateranum confulem defignatum, nulla iniuria, fed amor Reipub. fociauit. At Flauius Sceuinus amp;nbsp;Afranius Quintilianus,uterc^ fenatorfj ordinis,cótra famam fui, principium tanti fa cinoriscapeftiuere^Nam Sccuino diffolutaluxb mens,amp;proindeuita fom tiolanguida.Quintilianus molli corpore infamis,et à Neroneprobrofo car mine diffamatus.cótumelias ultum ibat. Ergo dum fcclera principis,Si fi nem adefte imperq,dcligendu^ qui feßis rebus fuccurreret inter fe aut inter

amicos

-ocr page 320-

as


P. CORNELII TACITI


amicosiaciunr, aggrcgaucreTulIiumSenccioncm, Ceruarium Procul^'”’ Vukatium Traricum, lulium Aunnum,Munati'um Gratum.Antonii”’’, Natalem.Martium Fcflum, cquitesRomanosIexquibusSenedoèp*'“^^’ pua familian'tate Ncronis fpcciem amidciæetiam turn rennens,co propfT pcn'culis confliótabatur.Natalis parnceps ad omnc fecretu Pifoni cratlt;C^ tens fpes ex nouis rebus pctebatur. Afcitæ funt fuper Subrium Si Sulp*^ urn,de quibus rcttuli'.militares inanus,Granius Syluanus Si Statius muSjtribunicohornumpræton'arum, Maximus Scaurusôi VenetusP^*^^ lus Ccnturioncs. Sed fummum robur in Fenio Rufo præfeëto uidcbaW^’. quem uirafamat^ Iaudatum,per fæuitiâimpudicitiam^ Tigillinusin^'J*^ mo principis anteibat,fatigabat^ criminationibus,ac fæpe in metum xerat,quafî adultcrum Agrippina: amp;nbsp;defiderio eius ultioni intentum. tur ubi coniuratis præfcôlû quoeç prætorq in partes defeendiiTe/rebro'F Hus fermone faóta fides,promptius iam de tempore ac loco cædis agitai’^*' Et cepifle impetum SubriusFIauiusferebatur,in fccna canétcm Ncrooc'quot; aggrcdicndi, autcum ardente domo per noótem hue illuc curfaretincu^*’^ ditus. Hic occafi'o folitudinis, ibi ipfa frcquentia tanti dccoris tcftis,pul^l’^ rimum animum extimulauerat: nifi impunitatis cupido rctinuifïèt, mag'’'® fempcr conatibus aducrfa» nbsp;nbsp;Interim cunólantibus proIatantibus^^Fj

t^icharif ac metum, Epicharis quædam, incertum quo nam modo feifeitata, nbsp;nbsp;' J

atîte ulla rcrum honeftarum cura fuerat, acccndcre, Si arguere coniurat^^' ac poftrcmo lentitudiniscorum pertefa, Si in Campania agens, prim®^ claflîariorum Mifenenfium labefaccre, Si conicientia illigare conixaf^^®^ initio.Erat nauarchus in ea clafle Volufius Proculus,occidêdç matrisNquot;'^'’ nis inter miniftros no ex magnitudine fceleris proueôlus,ut rebatur, lieri olim cognitus,ièu recens orta amicitia, dum mérita erga Ncroné quàm in irritum cccidiflcnt,apcrit,adf)cit(^ queftus Si deftinationem o'quot;® (Ææ,fi facultas orirctur,fpem dédit pofle impelli Si plures conciliarcmetl^®^ auxiliû in clafle,crebras occafiones, quia Nero multo apud Puteolosô^g fenû marisufu lætabatur* Ergo Epicharisplura, Si omnia fcelcra prW'^ orditur. Neep fenatui quod inane eflet, prouifum quo nam modo uerfic Reip*daret: accingeretur modo,nauarct operam,Ôi militu accrrii”'’® duceret in partes,ac digna pretia expeiftaret.Nomina tameh coniuratofquot;” reticuit.Vndc Proculi indiciû irritum fuir,quamuiseaquç audicratad nem dctuliflèt. Accita quippe Epicharis, amp;nbsp;cum indice compofita,nullis'^ ftibusinnixum facile confutauit* Sed ipfa in euftodia retenta cft,fufptlt;^^^'' te Ncrone,haud falfa eOeetiâ quç ucra non probabantur.Coiuratistan’^^ metu proditionispermotis,placitû maturate cædem apud Baiasin uilm*^ fonis: cuius amœnitatccaptus Cæfar crebro uentitabat, balneas«^ Â'-P'®' las inibat omiflis cxcubfjSjôC fortunæ fuæ mole*Sed abnuit Pifojinmdi^quot;'

-ocr page 321-

annalivm liber XV

cntarcntur. Melius apud urbem în ilia inuifa ÔC fpolqsciuium cxtruôta do/ tnojuelinpublico patraturos^quod pro Rcp-fufccpiHcnt. Hæc in cémune: cæterum timoréocculto, neLtSylIanuseximia nobilitatedifciplinaj^ C» Caflq apud que educatus crat, ad omncm daritudiné fublatus, imperium inuadcret,prompte daturis operam qui à coniuratione integri eflènt, quit^ tniferarentur Neronem tanquâ per fcelus in tcrfeôtû. Picric^ Veftini quoq; confulisacre ingenium uitauifle Pifonem crediderût,ne à libertate mouere tur,ucl dekdo imperatore alio,fui muneris Remp.faceret. Et enim expers cóiuratiönis erat, quamuis fuper eo crimine Nero uetus aduerfus infontem odium expleuerit.Tandem flatucre Circeniîum ludorum die,qui Cereri ce Iebratur,exequi deftinata: quia Cæfar rarus egfeflfù,domo aut hortis clau/ fusadludicra Circi uentitabat,promptioresi^ adituserantlætitia fpcôlacu li«Ordiné inG'dqs compofuerant,ut Lateranus quafi fubiîdium rci familia/ rioraretdeprecabundusKgenibusprincipisaccidensprofterncretincautû premerct(ç,animi ualidus,ôi corpore ingens.Tum iacentem Si impcditum, tribuniK centuriones,ÔC cæterorum utquifc^ audiuiflret,accurrerét,trucida rcnt^îprimas fibi partes expoftulantc Sceuino,qui pugionem templo Sa/ lutisin Hetruria,fîue ut alq tradidere, Fortunæ Ferentano in oppido detra xcrat,geftabatlt;^,uelucmagnioperis facrum.Intérim Pifoapud ædem Ce terisopcriretur.unde cum præfeôlus Fenius ÔC cætcri accitum ferrent in caz ftracomitante Antonia Claudq Cæfaris filia, ad eliciendum uulgi fauorê* quod C.Plinius memorat. Nobis quoquo modo traditum no occultare in animo fuit,quamuis abfurdum uideretur Si inane,aut ipfi Antoniâ nomen Sipcriculum comodauiflre,aut Pifonem notum amore uxoris,alq matrimo nio fe obftrinxiflc, nifî fi cupido dominandi cuncîtis affeôtibus flagrantior cft. Sedmirumquàminterdiuerfigeneris,ordinis,ætatis,fexus,dites,pau peres,taciturnitate omniacohibita finttdonec proditio cœpit è domo Sceui niQaipndieinfjdiâru, muko fermonccum Antonio Natale, dein regref scaiinas fusdomum, teftamentum obfignauit : promptum uagina pugionem, de Anto, liatAlit quofuprarettulijuetuftateobtufum increpans,afpcrari faxo,ôi mucronem ardefeere iuflît* Eam^ curam liberto Milicho mandauit.Simul affluentius folitoconuiuium initum.feruorum charifli'mi libcrtate,amp; alrj pecunia dona' li.Att^ ipfe mceftus,ÔC magnç cogitationis manifeftus eratjquamuis lætiti am uagis fermonibus fimularet.Poftremo uulneribus ligamenta,quibus^ fiftitur fanguis parareeundem Milichum monet, fiue gnarum coniuratio/ nis,SJhucufcç fidum,'fcu nefcium,ÔC tuneprimum arreptisfufpicionibus,ut picric^ tradidere,de confequentibus.Nam cum fecum feruilis animus pray miaperfîdia: reputauit, fimult^ immenfa pecunia SC potentia obuerfaban/ tufjceflît fas,ô2 f^us patronûôC accepts li b er tati s memoria^Et enim uxoris

quoq^

-ocr page 322-

240

CORNELir

■ quocp conGIium anumpferat,mulicbre ac detenus quippe ultro mctutn in/ tentabac,multoscp aftitifle libertos ac feruos,qui eadcm uidcnnt: nihil fututuin unius Glentium.at prçmia penes unum fore,qui indicio prxuenii/ fet.Igitur cœpta luce Milichus in hortos Scruilianos pcrgit:amp; cum foribüS arceretur, magna Si atrocia afferre dietitans, deduótuscp ab ianitoribusad libertum NeronisEpaphroditum.mox ab co ad Ncroncm,urgenspetgt;^'’ lum,graues coniurationes. Si cætcra quæ audierat, conicólaueracc^) doccf* T clum quocp in necé cius paratum oilendit, acciri^ reu iuflït.Is raptusp^r militcs,ôi defenfionéorfus,Ferrum cuiusarguerctur,olim religionepatn^ cultumgt;Si in cubiculo habitum,ac fraude libcrti fubrcptu rcfpondinTabu/ las tcftaracnti fæpius à fc,Si incuftodita dicrum obferuationc, FgnaraslP^ cunias Si libertates feruis Si ante dono datas : fed ideo tunc Iargius,quia K' nui iam re familiari.Si inftantibus creditoribuSjteftamcnto diftideretEnim ucro liberales femper epulas (IruxifiTejSi uitam amœnam,Si duris iudicib^ parum probata.Fomenta uulncribus nulla iuflu fuo,fed quia cæterapalan’ uanaobieci(Tct,adiungerccrimen uifum,{c paritcrindicem Si teftcm faccre. Adticitdiótisconftantiam.incufatuItrointcftabilem.Siconfceleratumjtaa ta uocis ac uultus fecuritate, ut labaret indicium,niii Milichum uxor admo' nuinct,Antonium Natalem multacum Sceuino,aclccretocollocutu,Sidl^ utrofcp C. Pifonisintimos* Ergoaccirus Natalis: Si diucrfi interrogan®’’’ quis nam is fermo,qua de refuiifct.T urn cxorta fuipicio,quia non congt® entia rcfpondcrant. Inditatç uincla ♦ Et tormentorum afpccftum actninaS non tulere.Prior tarnen Natalis totius coniurationis magis gnaruSjEtnulat cotoA guendiperitior,dcPifoneprimumfatctur.DeindcadrjcitAnneumSen*:' cam,Gue internuncius inter eum Pifoncm^ fuit,Gue ut Ncronis gratiam raret,qui infenfus Senecæ.omncs ad eum opprimcndum artes cóquirebat. Tum cognito Natalis indicio Sccuinus quocp pari imbccillitatc,antecan/ dtaiam patefaólacredens,necullum Glcntqemolumentum,ediditcxæroS' Lufonuf Ex quibus Lucanus Quintilianus^,0i Sencciodiu abnucrc.PoftproffiH^ impunitate corrupti,quo tarditatem cxcufarcnt,Lucanus Aciliam matretn fuam,Quintilianus Glicium Galium, Senccio Annium Pollioncm ami®' rum præcipuosnominaucre. Attp interim Nerorecordatus VoIufrjPro® li indicio Epicharim attincri,ratus(^ mulicbre corpus impar dolorutortnfquot; tis dilaccrari iubet. Atilla non uerbera,non ignes,non ira eo acriustorquen tium ne à fœmina Iperncrcntur, peruicerc quin obiedta denegaret. Sicpri^ mus qüæftionis dies contemptus * Poftero cum ad eofdem cruciatusretra/ heretur geftamine fellæ(nam diflolutis membris inGftere nequibat) uinclo fafciæquam pcótori detraxeratin modum laqueiad arcum fellæ reftrido» indidit ccruicemj Si corporis pondéré conifla, tcnucm iam fpiritum expK^ fitîclarioreexemplolibertina mulier in tanta neceflîtate aliènes acprop^

-ocr page 323-

ANNALIVM liber XV , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241

ignotos pfotegcndo, cum ingenui amp;nbsp;uin ôi équités Romani fenatores^ in tantistormentischariflimaquoc^ fuoru pignorum proderent. Non enim omittebant Lucanus quocp Si Senecio ÔC Quintilianus paiïim cofcios edez rc,magis magisc^ pauido Netone, quanquâ mukiplicatis excubijs femet kpfiflfet.Quin ói urbem per manipulosoccupatis mœnibus, infefifo etiam mari amp;nbsp;amne,uelut in cuftodiam dcdit. Volitabantt^ per fora, per domos, rura quocp amp;nbsp;proxima municipioru pedites equitest^ permixti Gcrmanis, Germani quibus fidebat princeps quafï externis.Cotinua hinc Si iunëta agmina tra/ hkacforibus hortorum adiacere, Atlt;^ ubidieenda adcaufam introiffent, lætatum erga cóiuratos.Si fortuitus fermo, Si fubiti ocoirfus, fi conuiuium, fifpeólaculum iîmul iniflènt pro crimineaccipi:cum fuper Neronisac Tigil hnifçuasperconcîtationeSjFeniusquoqp Rufus uiolcnterurgeret,nondum ab indicibus nominatus,fcd quo fîdem infcitiæ pararet, atrox aduerfus foci os.Idem Subrio Flauo aßiftenti, annuétilt;^ an inter ipfam cognitioncm di ftringeretgladium,cædemc^ patraret,retinuit,infregitc^ impetum iam ma num ad capulum refcrentis. Fuere qui prodita coniuratione, dum auditur MilichuSjdum dubitatSceuinus,hortarentur Pifonê pergere in caftra,aut toftracofcendere, ftudiac^ militum Si populitentare:ficonatibuseiuscon fciia22re2arentur,fccuturos etiam intègres, ma2namœmotæreifamam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

I P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;innouitcoiigt;

quæplurimum in nouisconfiiqsualeret. Nihiladuerfum hoc Ncronipro/ famapiu^ uifum: etiam fortes uiros fubitis terreri, ne dum ille fcenicus, Tigillino fcili/ mj«« «airt cetcum pellicibus fuis comitante, arma contra cieret.MuItaexperiendo fie n'îquæ fegnibusarduauideantur» Fruftrafilentium Si fidem in totconfeio turn animis Si corporibus fperari.Cruciatu aut pramio cunda peruia eflè. Venturosquiipfum quoqueuincirent,poftrcmo indigna neccafficcrcnt. Quanto Iaudabiliusperiturû,dum ampledtitur Remp. dum auxilia libcrta ti inuocat,dum miles potius deeflct,amp; plebes defereret, dû ipfe maioribus, dum pofteris, fi uita præriperetur morte approbaretflmmotus fjs, amp;nbsp;pau/ lulum in publico uerfatus,poft domi fecretus.animû aduerfum fuprema fîr mat, donee manus militum adueniret, quos Nero tirones aut ftipendrjs re tentes delegerat'. Nam uetus miles timebatur, tanquam fauore imbutus. Obqtabruptis brachiorum uenis.Teftamcntûfcedis aduerfus Neronem adulationibus,amori uxoris dédit, quam dégénéré, Si fola corporis forma commédatam, amici matrimonio abftulerat. Nome mulieris Arria Galla, priori marito Domitius SiHiusthic paticntia,illa impudicitia,Pifonis infami am propagauere. Proximam necem Plautq Laterani confulis defignati Nero adiungit,adeopropere,ut non cópleótilibcros,non aliud breue mon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tisarbitrium permittere.Raptusin locum feruilibuspœnisfepofitum, ma/ nuStattj tribuni trucidatur,plenuscôfiantisfilentq,nec tribuno obqcicns tandê confeientiâ. Sequitur cædes Annei Senecæ lætiflïma principe non J c

X quia '

-ocr page 324-

P. CORNELTI T ACITI


342

»«1'rn

quia com'uratîonîs manifcftum cópcrcrat, fed ut ferro graffarctur, quatidd Annà Sencctt uenenu nó proceffprat. Solus quippe Natalis,ÔC haótenus própfit: mifliim fead ægrotüm Senecam utuiferetcohqüereretur^.cur Pifonem adituarce rct:melius forc (1 amicitiam familiari congrefTu exercuinent. Ët refpondifïe , Senecam jfcrmoncs mutuos cfcbra colloquia neutri conduccrc: cætcrum falutê fuam incolumitate Pifonis inniti. Hæc ferre Granius Siluanus tribu/ 1 nus prætoriæ cohortis,SC an diôta Natalis,fuac^ refponfa nofccret pertun d;âri Senecatn iubctur.Is,forte an prudens,adcum diem ex Campania re/ meauerat,quartum^ apud lapidem fuburbano rure fubftiterat.IIlôpropiu quauefpera tribunusuenitj amp;uillam globus militum fcpiît .Tum ipficutn PompeiaPau Pompeia Paulina uxore ÔCamicisduobusepulantimandata imperatoris 1 lina uxor se^ edidit. Seneca miflum ad fe Natalem, cóqueftumr^ nomine Pifonisquod I .uifendo eo prohibcrctur, fe ratione ualitudinis amp;nbsp;amore quictisjcxcufauifl^ refpondit.Cur falutem priuati hominis incolumitati iùç antcfcrret,caufani non habuiflèjnec fibipromptu itt adulationesingenium : Id^ nulli magiâ gnarum quàm Neroni,qui fæpiuslibertatem Senecæ, quàm feruitiutnfx/ pertus effet. Vbi hæc àtribuno relata funt,Poppea amp;Tigillinocoràm ,qæ erat fæuienti principi intimum con(îliorum,interrogat, an Seneca uolunta/ ’ riam mortem pararet^Tum tribunus nulla pauoris ligna, nihil trifte in uef' l bis cius aut uuîtu deprehenfum confîrmauic. Ergo regredi amp;nbsp;indicerefflot ' tem iubetur. Tradit Fabius Rufticus, non eo quo uencrat itinere reditutU) ) fed flexiffe ad Fenium præfetftum, Si cxpoGtisCæfaris iufsis, an obtetnp^ \ raret interrogauiffc:monitum^ ab eo,ut cxequerctur,fatali omnium igPä' ' uia. Nam amp;nbsp;SiJuanus in ter coniuraros erahaugebatep fcclcra in quorum u' ) tionem confenferat. Vod tarnen Siafpeôtai pepercit. Intromiftt^adStu^ I cam unum ex centurionibus.qui necefsitatêultimam dcnunciaret.IlleiuKt f ritus pofeit teftamenti tabulas: ac denegantc centurione, conuerfusad aw*' «t cos, quando meritis eorum referre gratiam prohiberetur, quod unum iai” tarnen 6^ pulcherrimum habebat, imagincm uitæ fuæ relinquere teffatun cuius fi memores eflent, bonarû artium famam tam côftantisamicitiælaW^ ^ros.Simul lachrymas eorij,modo fermone, modo intentior in modumto' te ercentis.ad fîrmitudinem reuocat,rogitans:ubi præceptafapientiçCVbitot te per annos meditata ratio aduerfum imminentia C Cui enim ignaram foi»?

I te fæuitiam NeronisCNecç aliud fupereffe poft: matrê fratremtp interfedos? te quàm ut educatoris præceptoris^ necem adfjceret. Vbi hæc atep tali? ‘ I üclat in commune différait 3 compleôtitat uxorem.Sî paululum aduetfuS i præfèntem formidinem mollitus, rogatorat^ temperaretdolorfneætet/ num fufeipcrct,fcd in cotemplatione uitæ per uirtutem adæ, defiderium^/

1 riti folatijs honeftis tolcraret Jlla cotra,fibi quoejt deftinatam mortem uerat,manû^ pereufforis expolcit.Tum Seneca glorig eins non aduerfus» fimul

-ocr page 325-

annalivm liber XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4î

Omul amorc,nc fi bi unke dilcôlâ ad iniun'as rch'nqucrctiuitæjinquiï, delini/l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te..

menta monftraueram tibi3 tu mortis dccus mauis.non inuidcbo cxcmplo»! Sithuius tam fortis cxitusconftantia penes utrofcp par,datitudinis plus in/ tuo fine. Poft quægt;eodé iflu brachia fcrro exoluunt. Seneca,quoniâ fenile 1 corpus K paruo uiôlu tenuatum, Icnta effugia fanguini prxbebat, crurum i quoc^ ôC poplitû uenas abrûpit.Sçuist^ cruciatibus defeflus, ne dolore fuo 1 animum uxoris infringeret,atcß ipfe uifendo eius tormenta, ad impatienté ' amdelabcrctur,fuadetinaliud cubiculum abfcederet.Etnouiftimo quocp . momento fuppeditante eloquentia âduocatis fcriptoribus,pleracp tradidit, ' quæin uulgus édita eius uerbis,inuerterc fuperfedeo.At Nero nullo in Pau i linam proprio odio,ac ne glifceretinuidia crudclitatis,inhibeh mortem im/ f perat. Hortantibus militibus,ferui libertiq^ obligant brachia,premunt fan guinem,incertuan ignaræ.Nam utcft uulgusad détériorapromptum, no vulgut nd de defucrc qui crederent, donee implacabilem Neroncm timuerit, famam foci atç cum marito mortis petiuifte,deinde oblata mitiore fpe,blandimcntis ué tæeuidam :cuiaddiditpaucos pofteaannoslaudabili in maritum memo/ ria,amp; ore ac mem b ris in eum pallorem albentibus, ut oftétui eftet, multura iiitalisfpiritus cgeftum.Seneca interim durâte tra(ftu,amp;lenitudine mortis, j Statium Anneumdiufibi amiddæ fide amp;nbsp;arte medicinæprobatum ,orat, prouifumpridemucncnum,quo damnatipublico Athenicnfiumiudicio cxnnguerentur,promeret:allatumt^ haufit fruftra,frigidis iam artubus amp;nbsp;claufo corpore aduerfum uim ucneni.poftremo ftagnum calidç aquæ in trorjt, rcfpcrgens proximos feruorum,addita uoce, Libare fe liquoré ilium loui libcratori.Exin balneo illatus,ôi uapore eius exanimatus,finc ullo fune risfolcnnicrcmatur.Ita codicillispræfcripfcrat,cum etiam turn prædiues ôi præpotcns, fupremis fuis confuleret. Fama fuit,Subrium Flauium cum ce/ turionibus occulto confilio, neep tarnen ignorante Seneca, deftinauifte, ut poftoccifum ope Pifonis Neroncm,Pifo quoep interficcretur,traderetur^ imperium Senecæ,quafi infonti, claritudine uirtutum ad fummû faftigium delcdo. Quin ôi uerba Flauq uulgabantur, Non referre dedccori, fi citha/ rœdus dimouerctur,ôC Tragœdus fucccderet.quia ut Nero cithara,ira Pifo Tragico ornatu canebat. Cæterum mill taris quoep confpiratio non ultra fcfcllit,acccnfisquocp indicibusad prodendum Fenium Rufum,quem eun demconfeium amp;nbsp;inquifitorem non tolerabant.Ergoinftanti minitantic^ renitcnsSccuinus,neminem aitplura feire ipfum. Hortaturc^ ultro red/ deret tam bono principi uiccm. Non uox aduerfum ca Fenio, non filentiu, fed uerba fua præpedicns,ôi pauoris manifeftus,cætcrist^ ac maxime Ger/ uario Proculo équité ad conuincendû cum conifis, iuflû imperatoris à Caf/ fio milite qui ob infigne corporis robur adftabat,corripit,uineiturc^. Mox corumindicio Subrius Flauiustribunuspcruertitur,primo difsimilitudi/ subr.^Uuiut

louiliberafori libare liquoré

nem

-ocr page 326-

244 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELÏI taciti

ncm morum ad defenQonê trahens,nctç fe armatum cum inermibuseH«® minatis tantum facinusconfodaturû.Dein poft^ urgcbatur, confcfsionis gloria amplexus,interrogatusc^ à Nerone,quib.cau(jsad obliuioné facta/ méti proccnifTet: Oderam tc,inqui't, nee quis^ tibi fidelior milttu fuit.duffl aman' meruifti.odiflê cœpi poft^ parricida matris Si uxoris,auriga,hiftno S(.incendiarius extitifti. Ipfarettuliuerba j quianonutSenecæ,uulgata£/ rant. Nee minus nofci decebat militaris uiri fenfus Si incomptos Si ualidos« Nihilinillaconiuratione grauius auribus Neronis accidifle conftititjÇl“' ut faciendis fceleribus promptus, ita audiêdi quæ faccret,infolens erat. Pos uaFlauq Veianio Nigro tribuno mandatur. Is proximo in agro fcrobetn efifodi iufsit,quem Flauius ut humilé Si anguftum increpans, circumftan^ i bus militibusme hoe quidé,inquit,ex difciplina. Admonitus fortiter protêt dere ceruicem:Vtinam,ait,tu tam fortiter ferias.Et ille multum treméSjCuW uix duobusiólibus caput amputauiflet, fæuitiam apud Neronem iadai’*''’ Sefyuiplii^a (efquiplaga tnterfeólum à fe dicendo. Proximum conftantiæ exemple®’

Sulpitius Alper centurio præbuit, percundâti NeronGcur in cædem foam confpirauiifctjbreuiter refpondêsmó aliter tot flagitqs eins lùbueniri poflS’ Tum iuflam pœnam fubqt. Nec cæteri centuriones in perpetiendisfupfl'' erjs degenerauere. At non Fenio Rufo par animus, fed lamentationcsfo^^ etiam in teftamentu contulit. Operiebatur Nero ut Veftinus quoqp conf® । in crimen traheretuf,uiolentum Si infenfum ratusTed coiurati confiliacu® Veftino non mifeuerant,quidam uetuflis in eum fimultatibus, plures qma præcipitem Si infociabilem credebat. Cæterum Neronis odium aduet^^^ Veftinum ex intima fodalitate cœperat, dum hic ignauiam principispt“*^ rlt;lt;frt»lt;c cognitam deljpicit,ille ferociam amici metuit,fæpe afperis facetqs illnfo?» ,^£74; quæ ubi multum ex uero traxere,acrem fui memoriam relinquunt. Acceflo rat repens caufa, quod Veftinus Statiliam Meifalinam matrimonio fib* iunxerat, haud nefeiusinter adulteroseius Si Cæfarem effe.Igiturnócri®* ne,non accufatoreexiftente, quiafpecieindiefj induerenôpoterat,adui® dominationis conuerfus, Gerelanum tribunum cum cohorte militutn im* mittit, iubet^ præuenire conatus confulis, occupare uelut arcem eius, o^^ primere deleda iuuentutem,quia Veftinus imminétesforo ædes,decor3$ feruitia,ÔC pari ætate habebat.Cunda eo die munia cofulis impleucrat.C*’ uiuium célébrât,nihil metues an difsimulado metu,cum ingrefli militesuo' carieum athbunodixere.lllenihil demoratusexurgit.amp;omniafimulpt® perantur, clauditur cubiculo,præfto eft medicusabfcindunturuenæjUigo^ adhuc balneo infertur,calida aqua merfatur,nulla édita uoce, qua femettnt feraret. Circudati interim cüftodia qui fimul difeubuerat, nec nifi proueef® node emifsi font, poftœ pauoré eorum imminensexitium opperictium^^ imaginatus Si irridens Nero, fatis fopplicq luifle aitpro epulis cófuforibus.

Exin

-ocr page 327-

ANNALIVM liber XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X45

Exin M.Ännei Lucanicædcm imperat.Isprofluête Gnguinc,übifrige/ fcere pedcs manus^,6i paulaum ab extremis cedere fpiritû, feruido adhuc Keopote mentis pcótorcintelligit, tecotdâtus carmen afecopoEtum quo. uulneratLim militem per ciufmodi mortis imaginem obijfle tradiderat: uer/ fusipfosrctulit.eat^ illi fupremauox fuit.Senccio pofthacet Quintilianusj Si Sceuinusjnon ex priore uitæ mollitiajmox reliqui coniuratorum perierej nullo fado didôue memorâdo. nbsp;nbsp;Sed compleri interim urbs funeribus,

Capitolium uidimis:aliusfilio,fratre alius, aucpropinquo,autamico inter/ fedis,ageré grates deis,ornare lauru donû,genua iplîus aduolui, ÔL dextrâ ofeulisfatigare. Atqp ille gaudium id credens, Antonq Natalis amp;nbsp;Ceruari) Proculi feftinata indicia impunitate remuneratur : Milichus præmrjs dita/ nbsp;nbsp;.

tus, Conferuatoris fibi nomen Græco eius rei uocabulo anumpiitE tribu* nis Granius Siluanus quamuis abfolutus, fua manu cecidit : Statius pro/ ximusueniâ quam ab imperatoreacceperat uanitate exituscorrupit.Exuti dehinc tribunatu Pompeius,Cornelius Martialis, Flauius Nepos,StatiuS Domitius,quaß principem no quidem odiflènt, fed tarnen exiftimarentur. Nouio Prifeoper amicitiam Senêcæ, Ôi Glitio Gallo atep Annio Pollioni infamatismagis quàm c5uidis,data exilia. Prifeu Antonia Flacilla coiunx comitata eft : Galium Egnatia Maximilla,magnis primum amp;nbsp;integris opi/ bus, poft ademptis. quæ utracp gloria eis auxere. Pellitur amp;nbsp;R-ufrius Cri/ fpinusoccalioneconiurationis, fed Neroni inuifùs,quod Poppæam quonz dammatrimoniotenuerat. Virginium Rufum claritudo nominis expulit. Nam Virginiusftudiaiuuenum eloquentia, Mufoniusprçceptis fapientiç fouebat.Cluuidieno Quieto,lulio Agrippæ, Blitio Catulino, Petronio ' Prifeo, lulio Altino, uelutin agmen Si numcrum, Aegæi maris infulæ perz tnictuntur. At Cadicia uxor Sceuini,amp; Cefenius Maximus Italia prohibé/ tur, rcosfuifte fe, tantum pœna experti. Acilia mater Annei Lucani One ab foluuone in fupplicio diftimulata. Quibus perpetratis Nero, amp;nbsp;concioz nemilitum habita, bina nummûm milia uiritim manipularibusdiuiftwdz didit^ fine pretio frumentum,quo ante ex modo annonæ utebâtur. Turn quailgeftabellocxpofiturusuocatfenatû,amp;: triumphaledecus Petronio TurpilianocofulariiCocceo Neruæprætorideftgnato,Tigillinopræfeâ:o prætorrj tribuit,Tigillinum ôi Neruam itaextollens, ut fuper triumphales in foro imagines apud palatium effigieseorum quoc^ ftfteret.Deditetiam confularia infignia Nymphidio,dequoquia nunc primum oblatus eft, paucarepetam. Namamp;ipfeparsRomanarumcladiumerit. Igiturmatrc libertina ortus,quæ corpus décorum inter feruos libertoslt;^ principû uulga ueratjcx C.Cæfare fe genitum fercbat,quoniam forte quadâ habitu proce rus Si toruo uultu erat : fîue C. C æfar feortorû quotç cupiens, etiam matri eiusillufît, Sed Nero uocato fenatu j oratione inter patres habita, edidum

X 5 apud

-ocr page 328-

'24^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p« CORNELTI TACITI

apud populum,amp; collata in libfos indicia, cófcfsioncs^ damnatoru xit.Eccnim crebro uulgi rumore lacerabatur,tanquam uiros SC infontes ob inuidiam aut mctum extinxinet.Cæteru cœptam, adultâi^ôi reuiôïâcoiv iurationê ncçp tuncdubitauere,quibusucrum nofcendicuraerat,amp;fatcnc qui poft interim Neronis in urbcm regrefli funt. At in fcnatu cundisut cuicp plurimûmœrorisjin adulationé demifsis,Iunium Gallioncm Scnf^? fratris morte pauidû, amp;nbsp;pro fua incolumitatefupplicem incrcpuitSalicnaS Clemens,hoftem ôi parricidâ uocans:donec côfenfu patrum deterntuscÆ ne publias malisabuti adoccafionê priuati odquideretur,neuccpoiîtani amp;nbsp;obliteratam manfuetudine principis nouam ad fæuitiâ trahcrcL Tuffl décréta dona ôi grates deisdeccrnunf,proprius^ bonos Soli, cui eft acdes apud Circû,in quo facinus parabatur,qui occulta coniurationis, nunn ne retexiftetî Vtc^ Circenfium cercalium ludicrum pluribus cquorutn curfî buscelebrarctur:menftst^ Aprilis Neronis cognomen tumacciperctuew' plum Saluti extrueretur, eo loci ex quo Sceuinus ferrû propferat. Ipfceun* pugionêapud Capitolium facrauit,infcripfitcp i o v i v i n d i c i. Inpf^ fens baud animaduerfum, poft arma lulfj Vindicis ad aufpiciu Si prçfig*/ um futuræ ultionis trabebatur. Rcpcrio in comentarfjs fenatus, Cerialci^ Anicium confulem deftgnatum,pro fententia dixiftè,ut templum diuoN^ roni cp maturrimc publica pecunia ponerctur.Quod quidê il le deccrnebatgt; tan^ mortale faftigium egrcfto,amp; uencrationem bominum mcriw.qüod ad omina olim fui exitusuerteretur » Nam deûm bonor principi nonao^*^ habetur,quàm agere inter homincs defierit.

F I K I s XV LIBRT»

BEAT! RHENANI.IN LIBRVM DECIMVM SEXTVM CAS TIGATIONES.

V Æ, per tantum æuiocculta,augendispræfèntïbusbcinisbf'’ erint.) Verbum latuerint no cft in uoluminc Budenfi.At^P’ teft abeftèjfi quis uerbû fucrint fubintelligat, aut ftmile quipP*' am.De quo monui ideo lecftorê, ut uideat ^multa fintin^uW' _ Necmiffisuiforibus.) Nifi legiflem libro i. Simul infpcâoribut ipfe ingens uifu.Deinde libro 3.Et tot aftantium uiiu.Rurfum lib.4. fie robore,6C uifu inter ie,fiducia ipfis,in cæteros metus crederetunpotuilfo”^*^ lcribere,iuftbribuSj pro Iponforibus atcj expromiflbribus,qoos non miferit^^ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fellius ille Baflus»

Viforef pro

Per quos nofceret,an uera aiFerrentur.) Scripfimus,aflèrerentur, Nccaltud per illosdies populus plus credulitateJCôparatiuû plusdeïeuiniuS’ Vt nulla oris aut nariû excrementa uiferentur.) Exemplar BudenfejUifet^^f’ Subaudi,ipfi fpecfîatores.

Et plebs quidemuerbis hiflrionû quoqpgcftus iuuarcfôlita.) Emendauiu'^’ Etplebsquidemurbis. - ■ ■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

-ocr page 329-

c astig ATIONES BEATI RHENAN! ±4-^ ' Qiiôd inter Imagines maiorum, ctiam C.Cafsi'jeffi'giemcoIm’fleL) Infcn’pto libro non eftjCtiam. Sed mox cft: Dux partium.

Inam'a fimul êC falfà. ) Caftigauimus, Et mania fimul 6C falfä*

Tuncfenatusconfulto.) Volumenregium,Tunccófultolênatu.Paulopoft apparet illmcetiamlegi poHe, Haud minus promptam.

Donec princeps immobilem fe precibus ÖC inuidiæ luxta oftendit») Non ha? bet hic particulam,öf,exemplar Budenfe. Sicut nec mox aduerbium, fimul: Sü mul affertur parari cognitionem fenatus.

Acfeniorpriusjtumcui primaætas,extinguuntur.) Illic babes,exHnguitun

Pertulirc^ uiolentiä ad mœnia urbis.) Liber manuicriptus, admœnia uicina urbi.Sufpicorfcribcndum tantum,ad uicina urbi.Sie hb.2o.Cçteriqi per urbem duicind Sc urbi uicina conquifiti, Nam quanta ad feripturä attinet, uocabulum mœnia urbis nondilFcrta diëîione uicina.Itacjconijcio bis icriptum idem uocabulum.

Simulqjannuam pecuniam.) Scripfimus,fimulannuam pecuniam.

Apudfinem Ligurumid temporis erat.) Sic Liuius libro tertio quartædeca, rinisli^urui» Redeuntes inde Ligurûextremo fine, cum agreftiprædain agmen incidût Ro-manum. Idem libro decimo decad.eiufdem. Ligurû duo millia fere ad extremS finemprouinciæ Galliæ ubi caftra Marcellus habebat, ueneruntj uti reciperêtur orantes.Pluratiueidem ufurpauit lib.5.decad.eiufdcm.Côful alterL. Cornelius Merula per extremes Ligurum fines exercitum in agrum Boiorum induxit. Di figcrefinem,quod arbitris conuenit inter difceptantcis de iure finium,apudeun dcmlegiturlib. 9. decad.eiufdem. Q. Fabium Labeoncm, quum inregioneea fiiiffer,dircxiflc finem Philippe uetcrem,regiamcp Thraciæ Paroreiam»

ïulTa imperatoris Ofterioaperit.) Codex Budenfis habet,impoft.utetiSlegi queatjIulTa mox uel poft Oftorioaperit.Mox,Is fortitudinêaduerfum hoftes læ

Quàmneoderim tamiegniterpereuntes.) Hunclo- (pefpeefiatam Ne^^dfii rfe» cum meum fecutus indicium,oderim in oderint mutate,ftc lege, Quàm ne ode- fenfwtié ab ijs rint tam fegniter pereuntcs, Senfiis eft,Aletftorc non exigimus ut iftorum pluf- «/Kit. wo-quam feruilem patientiS defcndat aut excufet,fed hoe tantum,ne iftos odio pro fcentur rxegtf fequaturautodifte incipiat. nam res fuit plane fatalis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rim,q ncode^

Vtquomodo excquqs,acpromifcuafepulchrafcparantur.) Emendauimus, rihttarnfc-gni Vtquomodo cxcquqsàpromifcuafepulturafeparâtur,Moxfcripfimus,Anne tir {iirtuntei us Melia, Eft deinde inlibro manufcripto,Confularibus infigntjs.

Ita fcripfi(re,fe quidem mori nullis fupplicq caufis ) Repofui,ita fcripfiflet,{e quidem mori nullis fupplicij caufis.

De C.Petronio pauca fupra repeteda ftint.) Nos,De C.Pctronio fupra.Pau

Ingentê feac parem negotqs oftêdit.)Malim,uigentê fe (ca repetêda funt. ac parem negerijs oftendit. Sicut fuperiori libro,animi ualidus et corpore uigês.

Seu uitior5imitationem,)Emcndauidiftinxi^, Seu uitiorumimitationein/ ter paucos familiarium Ncroni affumptus cft.

Vt quafi coarfta mors, fortuiræ fimilis eftet.? V*olumen regium,qüam coaÓa. Scripfj,quanquâ coaóa. Qiiod ucre paulopoft ftquitur ,Tigillini fimultatibus dedidit,^ilhceftdeditum,Malim,dedit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

Parum cxpedabilem operam praebuerat.) Caftigaui, parum expetibilem oz peram præbuerat.

Et cum diuini honores.) Exemplar Budenle,Et cum deum honores Poppcç p^itbuerat: decernuntur.Sicinfinelibri 15. Nam deum honor principi ne ante habetur,^ Mante,ex^ agereinter homines defieritjtaej dC nos hoc loco fcripßmus,deum honores, ptddbilent

X 4 Qui

-ocr page 330-

248 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XVI

Qui tibi lafci'utam cxprobrent.) Illic legitur,quod. Opinorfcribcndum, quo tibi lafciuiam cxprobrent.

Per exerdtus accuratius leguntur. quot;) Repofui,pcr cxercitus curantium kguo tur.Infra eft in libro manufcripto,ca?deinfjgni5 uirorS.pro illuftrium.quanile(^i onem ct nos iecuti fumus.Tametfi uocabulGjhoc pafsim obuiG eft apud TackS*

Audiret lenatus uoces quafi exquodâ numine.) Emêdaubquafi exaliquon.

Sin crudelitati infifteret.) Fedmus,perftfteret, Forte IcribendG, crudclkatc.

Contra qui opperiendumdomi ceniebant.) Regius codex habet, Contra qui opperiendG eum domi cenfebant.Forte legendG,opperiendG ei domi cenfebat-

Cum pcrhaecatq^ talia Marcellus inueheretur.)lIliclegitur,uerteret.Fortetl^ bet eHe,peruerteret,quod uerbum pro accuiarc,fiue per accuiationem fubuttte re fepe Tacito folenne eft,ceu in initio opcris oftendimus.

Non ilia nota ô: celebritate periculorG fueta iam ftnatus moeftitia.) Opinoi fcribendum,crebritate pcriculorum.

Igitur flentes queritantesep.) Forte,quiritantesep.

Spetfla iuucnis, SC omen quod dtj prohibeant.) ScripfimuSjamp;T omen qui^^*” dtj prohibeant.

Plt; CORNELII TACITI AB EX*

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

LIBER xvr

L L V s IT dehinc Neroni fortuna per uankä' ipßus, ex promiflo Cefellq Bafsb qui orig*'

Pœnus.mête turbida, noôturnæ quictisto^

Romam,principis aditum cmcrcatus.exprow*^ repertum in agro fuo fpccum altitudine imtnen' ^3,quo magna uisauricontinerctur, noninfo*^' pccuniæ, fed rudi Si antique pondéré.

teresquippeprægraues iacerc,aftantibusparte alia columnis. quæ per tantû seui occultajaugendis præftntibus bonis la***' erint. Cæterum utconietftura demonftratDidonem PhœuiflarnTyt® profugam,condita Carthaginc,illas opes abdidifle, ne nouuspopulusn*' mia pecunia lafciuiret ; aut reges Numidarum Si alias infcnfi,cupidineauri ad bellum accenderentur. Igitur Nero non audoris, no ipftus negotij fatis fpetftata, nec mifsisuiforibus per quos nofteret, an uera aflèrerenWt» auget ultro rumorem,mittit^ qui uelutpartam prædam adueherét.Dan' tur triremes Si delcdum nauigium, iuuandæ feftinationi. nec aliud periV los dies populus credulitate prodentis diuerfa fama tulcrat. Ac forte quin' quennale ludicrum fecundoluftro celebrabatur: oratoribuse^ prxeipua materia in laudem principisaflumptaeft.Non cnim tantum folitasfrugesgt; ncc metallis confufura aurum gigni, fed noua ubertate prouenire terra)ƒ obui^^

-ocr page 331-

ANNALIVM liber XVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249

obuias opes deferre deosgt; Quæt^ alia fumma facudiajOcc minore adulatio tic fcruilia fingebanufccuri de facilitate credentis. Glifccbatinterim luxuria fpeinanijconfumebanturqj ueteres opes,quanoblatisquas multos per an nosptodigeret Quin Si inde lam largiebatur. Et diuitiarû expcótano inter caufaspaupertatispublicæcrat. Nam BafluscffolToagro fuojatisq? circu aruiSjdum huncuel ilium locû promtfsi fpccusadfcueratjfequunturq? non modo milites,fed populus agreftiû effîcicndo open'afliimptus,tandem po fitauæcordiajnon falfaantefomniafua/et^ tuncprimiâ elufum admirans, pudorem Kmctum morte uoluntaria effugit. Quidam uinôtum ac mox di mifîum tradidcre, ademptis bonis in locum reoiæ easæ» Interea fcnatus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ I I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il 00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tr ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

propinquoiam luftralicertaminc, utdedecusauerteret, orrert impcratori uidoriâ can tus,adfjcit facundiæ corona, qua ludicra deformitas uclaretur. Sed Nero nihil ambitu neepoteftatefenatusopuscffe diditans,feæquum aduerfus æmulos,3i religione iudicum meritam laudem aflecuturû, primo carmen in feena récitât : mox flagitante uulgo, ut omnia ftudia fua publica/ retChæcenim uerba dixere) ingreditur theatrû, cundis citharæ legibus ob/ temperansine feflus rcfideret,ne fudorem,nin ca quam indutui gerebat ue/ ftc detergeretîUt nulla oris aut nariû excrementa uifcrentur. Poftremo fie/ xusgenujSC cœtum ilium manu ueneratus, fententiasiudicum opperiebat fido pauore. Et plebs quidem urbis,hiftnonû quoqj geftus iuuarc folita, perfonabatcertis modiSjpIaufuc^ copolîto. Crcdercslætari, acfortafie læ/ . tabanturper iniuriâ publici flagitq.Sed quiremotis è municipijSjfeucrâc^ adhuGÔC antiqui moris retinêtes Italiam, qui^ per longas prouincias lafei/ uiæ inexperti ofîicio legationû aut priuata utilitate aduenerât,necp afpcdu ilium tolerate necç laboriinhonefto fufficere: cum manibus nefeijsfatifeez rentjturbarcnt gnaros,ac fæpe à militibus uerberarêtur, qui per cuneos fta bant,nequod temporis momentum impari clamore,aut Gicntio fegni præ/ teriret. Conftititpierofcp equitum ,dum perangudiasaditusSi ingruenz tem multitudinem cnituntur, obtritos: Si alios dum dicm nodem^ fedili/ bus continuant, morbo exitiabili correptos. quippe grauior inerat metus, (îfpcdaculo defuiflcnt,multispalàm ôfpluribus occultis,ut nomina acuul tus,alacritatcm,triftitiam^ cocuntiura ferutarentur, Vnde tenuiorjbus (la/ tim irrogatafupplicia,aduerfus illuftrcs difsimulatum ad præfcns, Si mox rcdditumodium.Ferebantc^ Vcfpafi'anum tanquam fomnoconniurrec,à Pheeboliberto increpitum,ægrc(^ mcliorû precibusobtedum : mox im/ minentem pernictem maiore fato effugifle. Poft fînem ludicri Poppæa mortem obiit,forcuita mariti iracûdia, à quo grauida idu calcis afftida eft. Neep enim uenenum crediderim, quamuis quidam feriptores tradât,odio magisquàm ex fide.Quippe liberorum cupiens amp;nbsp;amori uxorisobnoxius crat.Corpus no igni abolitum,ut Romanus mos : fed regum externot um confuetudinç

-ocr page 332-

i5o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P‘ CORNELII tacïti

confuetudine,differtum odoribus conditur,tumulolt;^ luh'oru infertur. Du dæ tarnen publicèexcqui'çjaudauit^ ipfe apud roftra forma ei'us,amp;qiiôcl diuinæ infantisparésfuiflcGaliâqp fortunæ muncra pro uirtutibus. Mot tem Poppeç utpalàm tnftem,ita recordantibus lætam ob impudidriâ eiu3 fæuitiam^, noua infuper l'nuidia Nero cópleuit, prohibendo C. Cafsium offido exequiarum. quod pn'mû indicium mali. neep in longum dilatûeft' Sed Syllanus additur, nullocriminc, niiîquod Cafsiusopibusuetuftis,S^ grauitate morû, Syllanusclaritudine generis, amp;nbsp;modefta iuuentapræcdle/ , bant. Igitur miffa ad fenatum oratione, remouendos à Rep. utrofep ruit. Obiedauit^ Cafsio quod inter imagines maiorum, ctiam C. Cafsij effigiem coluifTctjita inferiptam: d v c i partivm. Quippe feminabel'* cioilis. Si. defedlionem à domo Cæfarum quæGtâ. Ac ut memoria tantum infenfi nominis ad difcordiasuteretur,anumpfiflè L. Syllanu iuuenemg^' nerenobilem,animopromptum,quem nouisrebusoftentarét. hincSyllanum increpuitrjfdem quibuspatruum eiusTorquatum,ranqU3 difponeretiam imperij curas, pr.xfÏceretq? rationibus amp;nbsp;libellis Si lis libertos:8i inania iïmul Si falfa. Nam Syllanus intentior mctu,8i exm® patruiad præcauendum exterrituscrat. Inducit pofthac uocabuloindim) qui in Lepidam Cafsfj uxorem, Synaniamitam,inceftum cum fratrisfiÜo Si dirosfacroru ritus confïngerent. Trahebantur ut confer) VulcatiusTub linus, ac Marcellus Cornelius fenatores, Si Calphurnius Fabatus equeS j Romanus:quiappellato principe inftantem damnationem fruftran,mo3t Î Neronem circafummafceleradiftentum.quafiminorescuafcre.Tuncl^ natufconfulto Cafsio Si Syllano exilia decernuntur,dc Lepida Cæfarft^^ tueret.Deportacuscp in infulam Sardiniam Cafsius,ói fenarus iuscxpfd^ batur.Syllanus tanqua Naxum deueheretur Hoftia amotus, poft tnum^*^ pio Apuliæ,cui nomen eft Barium,clauditur. Illic indignifsimum cafumw pienter tolerans,a centurione ad cædem miflo corripitur.Suadentiq^ufua^ abrumpere,animûquidem morti deftinatuait, fed non permitterepermu fori gloriam minifterrj Atcenturio quamuis inermem præualiduni tamfU Si iræquàm timoripropiorem cernens,premiamiIitibusiubet.Necomim Syllanus obniti, Si intendere idtus quantu manibus nudis ualcbat, àcenturioe uufneribus aduerfis tanqua in pugna caderet. Haud minus prompte L. Vetus,focruslt;^ eiusSextia Si Pollutia filia necé fubieremum principi tanqua uiuendo exprobrarentinterfedu efte Rubcllium Plautum generum Luep Veteris. Sed initium detegendæ fæuitiæ præbuitinteruef/ fts patrom' rebus ad aceufandum tranfgrediens Fortunatus libertus,afcim Claudio Demiano,quê ob flagitia uindu â Vetere Aftæ proconfule,exoP Ult Nero in præmium aceufationis. Quod ubicognitum reo, nbsp;nbsp;nbsp;Si libf^

turn pari forte componi, Formianos in agros digreditur. IlÜc eum

-ocr page 333-

ANNALIVM liber XVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;251

nccuka cuflodia drcumdant. Adcrat fili'a fuper ingruens pcricuîum longo

I dolore atroXjCX quo percuflores Plauti manti (ui uiderat, Cruentam«^ cer/ ( uicem cius amplexa feruabat fanguine, amp;nbsp;ueftes tefperfas, uidua implexa : nbsp;nbsp;nbsp;luólu continuo,ncc ullis alimentis, nifî quæ morte arcerent. T um hortante

I pâtre Ncapolim pcrgit.Etquia aditu Ncronisprohibebat, cgreflusobß/ I nbsp;nbsp;nbsp;dens, audirct infontem, neue cofulatus fui quondä collega dederct liber to*

modo muliebri eiulatu,aliquando fexü egrefTa^uoce infci'fa clamitabaG do necprinccps immobile fe precibus SJ inuidiac iuxta often dit. Ergo nunciat

' ' patriabrjeerefpcm,8C uti necefsitate.Simul affertur parari cognitionê fena tus,amp;trucem fententia. Nec defuere qui monerent magna ex parte hære/ dem Cæfarem nuncupare,atc^ ita nepotibus de reliquo confulcre.quod a/ l fpernatus,ne uitä ptoxime libertatê adlam nouifsimo feruitio fœdaret,lar/ ’ nbsp;nbsp;gitur in feruos quantu aderat pecuniçtK fi qua afportari poftent,fibi quéeç

deducere,tris modo Icólulos ad fuprema retineri iubet.Tune eodem in cu^ biculo,codcm ferto abfeindunt uenas, propericß Gngulis ueftibus ad ue/ recundiam uelati,balneisinfcruntur,pater filiä,auia neptem,illa utrofep in/ tuens,amp; certatim prêtantes labend anim:t celcrem exitum, ut relinquerent fuosfuperftites SC morituros. Seruauit^ ordinem fortuna:ac fenior prius* tum cuiprima ætas.exdnguuntur. Äccufad poftfepukurä, decretumeçut tïioremaiorum punirétur.Et Nero {ntercefsit,mortcm fine arbitrio permit tens.eacædibusperacftis ludibria adqdebâtur.P. Gallus eques Romanus, j nbsp;nbsp;nbsp;cjuodFenio Rufo intimus,amp; Veteri non alienus fuerat,aqua atc^ ign i pro/

' nbsp;nbsp;nbsp;bibituseft.Liberto Si aceufatori præmium operæ,locus in theatro inter uià

tores tribunitios datur.Et menfis qui Aptilem eundem«^ Ncronem feque batur,Maius Claudq.Iunius Germanici, uocabulis muiantur: teftificante Cornelio Orfiio qui id cenfuerat,ideo lunium menfem tranfmiflum, quia duo iam Torquati ob fcelera interfedli, infauftum nomen ïunq turn feciO fent. Totfacinoribusfœdum annum edam dq tempeftatibus SC morbis inGgniuere. Vaftata Campania turbine uentorum,qui uillas, arbufta, fru/ ges pafsim difiecit.pertulit^ uiolentiâ ad mœnia urbis. ïn qua omne mot/ talium genus uis pcftilentiæ depopulabatur, nulla cœli intempérie quæ oc/ cutteret oculis.Sed domus corporibus exanimis,itinera funeribuscomple/ bantur. Non fexus, non ætas periculo uacua. Seruiria perinde ac ingenua plebes raptim extingui,inter coniugum SC liberorum lamenta, qui dum af/ fidentjdum deflent,(æpe eodem rogo cremabâtut.Equitum fenatorume^ iutetùus quamuis promifeui, minus flebiles étant, tanquam comuni mor/ talitate fæuiiiâ principes præuenirent. Eodem anno deleólusper Galliâ Natbonenfem Africâép Si Afiâhabitifunt, fupplêdislllyricilegionibus, ex quibus xtate aut ualiiudme fefsi,facr amento foluebant.Cladem Lugdu ßenfem quadragies (eftetdo folatus eft ptinceps, ut amifta urbi reponcrét.

-ocr page 334-

P. CORNELI T AC I TI

quam pecunia Lugdunenfes ante obtuïcrant, turbidis cafibus. C. Sucw/ nio,L.Telefino Coss. AntiftiusSofianusfaólitatisin Neronem carmini/ bus probrons,exilio,ut dixi, muldlatuSj poftqua id honoris indicibus ta^ promptû ad cædes principem acccpit, inquietus animo, K occafîonu baud fcgniSjParmencm eiufdcm loei cxulemgt;amp; Chaldæoru artefamofumjco^ multorum amicitrjs innixum,fimilitudine fortunæ fib i conciliât. Ventitare ad eum nuncios amp;nbsp;confolationes non fruftra raws, ßmul annua pecunia a P.Anteio rainiftraricognofcit.Necp nefcium habebat,Anteium charitat^ Neroni,opeslt;^ eius præcipuas ad eliciendam cupidi' nem,cam^caufam multis exitio efle. Igiturinterceptis Anrci literis/i’''^ tus etiâ libellos quibus dies genitalis eius,Si cuentura,fecretis Parmtn*soc^ cultabantur, fimul repertis quæ de ortu uitat^ Oftorij Scapulæ compof’^^ erant,fcribit ad principem, magna fe Siquæincolumitati eiusconduc^f^^^^ allaturû, fi breuem exilrj ueniâ impetrauiflèt. quippé Anteium Si imminere rebus,Ôi fua Cæfarisqp fata fcrutari.Exin miflæ Liburnicçjadue hitur^ propere Soiîanus. Ac uulgato eiusindicio, inter damnatoSW^g'^ quàm inter reos Anteius Oftoriust^ habebanturtadeoutteftamen^^” tel nemo obfignaret,ni(î Tigillinusauëlor extitiflet. Monitusprius An^* oÄon'«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupremas tabulas moraretur. At ille haufto ueneno, tarditatemf'“^

pcrofus,interci(îsuenis,morte approperauiu Oftoriuslonginquisinag^ apud fînem Ligurum id temporis erat, eô mifliisccnturio, qui maturaret.Caufa feftinandi ex eo oriebatur,quod Oftorius multa fama. Si ciuicam coronam apud Britanniam meritus, ingcnticorpojgt;sr°' borearmorumt^ fcientia,mctum Neronifecerat,ne inuaderctpauidû^^*’î* per,Si reperta nuper coniuratione magis exterritum.Igitur cen wrio ubi fugia uillæ claufit, iufla imperatoris Oftorio aperit. Isfortitudinem fumhoftes fæpefpedlatam infe uertit.Etquiauenæquanquam ptæ parum fanguinis effundebant,haôlenus manu ferui ufus ut pugionem extolleret, adprefsit dextram eius iuguloc^ occurrit. Etian’ bella externa. Si obitas pro Rep. mortes tanta cafuum fimilitudine rarem,mc(^ ipfum fatietascepiflèt,aliorumc^ tædium expedarenijt^’’^^' uishoneftos ciuium exitus, triftes tarnen Siconrinuos afpernantiun’-^ nucpatiêtia feruilis, tantum^ fanguinis domi perditum, fatigant anif’^ feruilit tnceftitia refttingunt.Ne«^ aliam defenfionem ab ijs quibus ifta nbsp;nbsp;,

turexegerim,quàm neoderim tam fegniterpereuntes.Ira ilia numinutn”’ res Romanas fuit, quam non ut in cladibus exercituum, au c cap tien täte ut^ bium femel editam tranfîre licet. Detur hoc illuftrium uirorum utquomodo exequqs àpromifcua fepulturafeparantur, itain tradinn Anw.MfKii lùpremoruaccipiâthabeant^propriam memoria» Paucosquippe'*’ R«* Cri/^inut diescodem agminc Anneus Mella j Cerialis Anicius, Rufus Orifp’nns petroniuii

-ocr page 335-

ANNALIVM LIBER XVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2$}

C.Petromusceddere, Melia Si Crifpînus équités Romani,di'gnitate fena ton'a.Nam hic quondâ præfcdtus pra:torq,6i confularibus infignibus doz natus,ac nupcr crimine coiurationis in Sardinia exadus,accepte iuiïç mor tis nuncio femetintcrfecit.Mella quibus Gallio Si Seneca parêtibus natus, petitione honoru abftinuerat, per ambitionem præpofterâ, ut eques Ro/ manusconftilaribuspotentiaæquaretur. Simul acquirendæpecuniæbrez uius iter credebat,per procurationes adminiftrandis principis negotfjs.Idê AnneumLucanû genuerat grande adiumentu clarirudinis.quo interfeôto, dum rem familiärem eius acriter requiritjaceufatorem côciuit Fabiû Romaz num, ex intimis Lucani amicis. Mixta inter pattern filiumep coniurationis feientia fîngitur afsimulatis Lucani literis. quas infpedtas Nero, ferriad eu iufsitjopibus eiusinhiâs.At Mella (quæ rûpromptifsima mortis uia)exol/ ^xoluere ue^ uit uenas, feriptis codicillis, quibus grandem pecunia in Tigillinum,gene/ rumi^ eius Coflutianum Capitonem crogabat,quo cætera manerét. Ad/ dicur codicillis, tanquâ de iniquitateexilq querens ita fcripfiflêt : fe quidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

niorinullisfupplicq cauiîs,Rufrium aût Crifpinû Si Aniciû Cerialemuita frui,infenfos principi.quæcopoiîta credebantur, de Crifpino quia interfez ^userat,de Ceriale ut interfîceretur.Necç enim multo poft uim Gbi attulit minorequàm cæteri miferatione,quia proditam C.Cæfari coniurationem ab CO meminerant.De C.Petronio fupra. Pauca repetenda funt. Nam illi dies per fomnum, nox offices Si obledtamentisuitætranGgebatur. Vtlt;^ c^Petromut aliosinduftria, ita hune ignauia ad famam protulerat,habeb^atur(^ no gaz neo Si profligator,ut pleriçp fua haurientium, fed crudito luxu Ac diefta fa d:a^eiusquâto folutiora,K quandam fui negligentiam præferentia,tanto gratins in fpeciem Gmplicitatis accipiebantur. Proconful tarnen Bithyniæ Si moxconful uigentem fe ac parem nesotns oftenditîdein reuolutusad .

üitia, feu uitiorum imitatione inter paucos familiarium Neroni aftumptus eft,clegantiç arbiter,dum nihil amœnû,ôi molle affluentia putat,niG quod ei Petronius approbauiftèt. Vnde inuidia Tigillini, quafl aduerfus æmulu Si feientia uoluptatum potiorem. Ergo crudelitatem principis cui cæteræ liz bidinescedebant,aggreditur,amicitiam Sceuini Petronio obiedlansjcorru pto ad indicium feruo, adempta«^ defenGone, Si maiore parte familiæ in utnda rapta.Forte illis diebus Campania petiuerat Cæfar,Si Cumas ufc^ progreflus Petronius illicattinebatur. Nectulit ultra timorisaut fpeimoz ras.necç tarnen præceps uitam expulit, fed incifas uenaS ut libitum obligaz tas,apcrire rurfùm, Si alloqui amicos, non per feria,aut quibus conftantiæ gloriam peteret. Audiebati^ referentes, nihil deimmortalitateanimæ,S2 fapientium placitis,fed leuia carmina Si faciles uerfus. Seruorum alios largi tione,quofd3m uerberibusaffecit.Infjt Si uias,fomno indulGt,utquanquâ coaôta mors, fortuitæ Gmilis effet, Ne codicillis quidem (quod plerit^ pez y reuntium

-ocr page 336-

C ORNELTI T ACit I

reunnum) Ncronem aut Tigillmu, aut quem aliu potcnti'um aduIatuScH' fed flagitia pn'ncipisfub nominibusexoletorü fœminarumt^ SC nomtatc cuiufq? ftupn perfcripfitjatqj obfignata miGt Ncroni.fregitcp annulum,ne mox ufui effet ad facienda pcricula. Ambigenti Ncroni quonâ medo nd dtium fuarü ingenia notefcerent, offertur SiTia mattimohio fenatorishsud ignota, 8C i'pfi ad omtiem libidinêadfcica,ac Petroniopcrquam familians. agirur in exiliû tanqüam nó G lui fïet quç uidrrat pcrtuleratqijproprio odio. AtNumiciu Thermu prætura funlt;^û Tigillim fimukatibus dedidit,qui3 libertus Thermi quædam de TigiUino crirtiinofe dctuleratjquæ crucianbuS tormentorüj'pfcpatronuseiusnccci'mmenta lüeret.Trucidatis totinfgni/ busuin'sad poftremum Nero uirtutem ipfam cxcmdereccncupiuit,mtcr/ feóto Barea Sorano SC Thrafea ! 'æto,olim utrifcp mfenfus, SC acccdétibus caufis in Thrafeam : quod fenatu egrcfïuS eff, cum de Agrippina referred utmemoraui : quodep lunenaliumludicroparumexpctibilemopcrâprS/ tttiicejlid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;offenfio altiuspcnetrabat,quia idem Thrafea Patauii undeöf/

«pK4P4f4KlM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I J. n- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• n- . i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„1,

tuseratUudisCelticis a 1 roiano Antenore inftitnrs.habitu tragicocccm^ rat. Die quocpquo. prxtor Antiftius ob probra in Ncronem composa ad mortem damnabatur,mitiora ccnfuit,obtinuit^:amp; cum dcum honOrcS Poppeae dccernuntur, fponte abfcns,funch' non interfuit- Quæ cbliterad non finebat Capitó CoiTutianus gt;nbsp;præter animum ad flagitia præcipitfffl’ inimicus Thrafea:» quod audloritatc eins concidiflet iuuantis Cilicutn Ifg^' tosjdum Capitonem repetundarum interrogant. Quin SC illa obiedabat: principio anni uitare Thrafeam folcnne iufiuranduminuncupationibusüo torum non adeffe, quamuis Quindecimuirali facerdotio præditûinunqua pro falute principi3 » aut cöelefli uoce immolauiffe : afsiduu olim amp;nbsp;indfk^' fum,qui uulgaribus quoep patrum confultis fernetfautorem autaduer^^/ rium oftendcrctjtriennio non introfjfle curiam: nupcrrimee^ cum adcocr/ cendosSyllanum SC Veterem certatim concurrcrctur,pr{uatispotiusdifn/ tium ncgotrjs uacauifleifecefsionem iam id SC partes,amp; fi multi idem audc/ antjbcllum efle.Vtquondam C.Cæfarem inquitjÄ M. CatonemJtafU*: te Nero SC Thrafeam auida difcordiaru ciuitasloquitur. Et habet fedaw/ res uel potius fatcllites,qui nondu contumaciâ fententiaru, fed habitüuu^ tumep eius feólantur, rigidi SC trifles, qui tibi-lafciuiâ exprobrent. incolumitas tua fine arte,fine honcirc.Profpcras principis res fpernit,ctiani ne lueflibus amp;nbsp;doloribus no fatiaturCEiufdcm animi eft, Poppeam diuaw non credere,cuius in aefla diui Augufli SC diui lulrj non iurare.Spcrnitreli/

Diuma Pop» gioncs, abpogat leges. Diurnapopuli Romani per prouincias, per cxcrci/ tus, accuratius leguntur, ut nofeatur quid Thralea non fecerit.Auttranfea mus ad ilia inflituta,fi potiora funnaut noua cupientibus auferat dux dor, Ifla feda Tuberones ôC Fauonios ueteri quoep Rcip.ingrata nomina

-ocr page 337-

ANNAL IVM LIBER XVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25^

genuit. Vt imperiu euer tantjibertatem præferuntîfi peruer tetintjpfam ag gredientur.Fruftra Cafsiû amouiftf,G glifcere Ôi. uigere Brntorum æmulos pafiTurus es.Dem'cp nihil ipfe de Thrafea {cripferis,difceptatorcm lènatum nobis relinque, Extollit ira promptum Coflutiani animum Ncro:adqcit^ Marcellum Ephum acri eloqaêria.At Bareâ Soranum iam fibi T orius Sa binüsequés Romanus popofceratreum ex proconfulatu Afiæj'n qua of/ fenßonesprincipis auxit, iuftina atcp induftfia:5i quia portui Ephefiorum aperiendocurä infùmpferat:uim^ ciuitatis Pcrgamenç prohibentis Aera tum Cæfaris liber tu ftatuas Si pióluras aueherejinultam omilèrat. Sed cri/ mini dabatur amicitia Plauti, amp;nbsp;ambitio conciliandæprouinciæ ad fpes no uas. Tempus damnationi dcleólu quo Tyndates accipiendo Armchiæ re/ gno aduentabatlut ad externa rumoribus inteflinu fcelus obfcuraretur,ati utmagnitudinem imperatoria cæde infigniu uirorum quaß regio facinore oftentaret. îgitur omni ciuitate ad excipiendum principem fpeólandumc^ regem éffufa, Thrafea occurfu prohibitus non demißtanimumTed codicil losad Neronem compofuit,rcquircnsobied:ajamp;expurgaturu affeuerans, fi noticiam criminum Si copia diluendi habuiflet.Eos codicillos Nero pro/ peranter accepitTpe exterritum Thrafea fenßfle per quæ claritudine prin/ cipisextolleret.fuame^ fama dehoneftaret.Quod ubi nó euenitjuultum^ ôifpiritusK libertatem infontisultro extimuit juocaripatresiufsit. Tum Thrafea inter proximos cofultauitj tentare/ne defenfionem, an fperneret. Diuerfa confiliaafferebantur. Quibusintrari curiam placebat,fccuros eile deconftantia eius dixerunt,nihil dióturum,hiG quo gloria augeret.Segnes ôipauidos fupremis fuis fecretum otium dare i Afpiceret populus uirum morti obuium, audiret fenatus uoces quafi ex aliqüo numine fupra huma/ tias:pofle ipfo miraculo etiam Neronem permouerhfin crudelitas perfide/ retjdiftinguicerteapud pofterosmemoriam honeftiexitusab ignauia per filentium percuntium. C ontra qui opperiendum domi cenfebant, de iplô Thrafeacadem. fed ludibria Si contumelias imminerc. fubtraheret aures conûitfjs Si probris. Non folum Coflutianum aut Eprium ad fcelus prom ptosjfupereflè qui forfitan manus idluscp per immanitatem Augufti.etiam bonos metü fcqui. Detraheretpotius fenatui quem perornàuiffet infami/ amtàntiflagitq : ôi relinqueretincertum, quid uifo Thrafea reo decreturi patresfuèrint. utNeronem flagitiorum pudor caperet,irrita fpeagitariî multo^ magis timendum, ne in Coniugem,in familiam, in cætera pignora eiusfæuiret.Proindeintemeratus, impollutus, quorum ueftigrjsôî ftudrjs uitam duxerit,eorum gloria peteret finem» Aderat confilio Rufticus A rule nus flagrans iuuenis, Si cupidine laudis offerebat fe intcrceffurum fenâtuf* confulto.Nam plcbis trib.crat. Cohibuit fpiritus eius Thrafea,ne uana reo non profutura,interceflori exitiofainciperet, Sibi aôtam ætatem, amp;nbsp;tot

y 2 per

-ocr page 338-

256 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pt CORNELII TACITI

per annos continuum uitæ ordinem non defercndum:illi initium magiftf^ ,tuum,ôi integra quæ fuperfint.Multû ante fecû expenderetjquod tali tetn^ pore capeflendæ Reip.iter ingrederetur. Cæterû ipfe an uenire in fenatutn deceret,meditationi fuæ reliquiLAt portera luce duæ prætoriæ cohortes at matæ templum genitricis Veneris infedere.Aditum fenatus globus togato rum obfedcrat,non occultis gladijs, difpcrfi^ per fora ac bafilicas cunei litares.inter quorû afpctrtus ÔC minas ingrefsicuriâ fenatores.Et oratio pria cipis per Quærtorem eius audita ert. Nemine nominatim copellato patres arguebat, quod publica munia defererent, corumt^ excmplo équitésRo' t ad fegnitiam uerterentur.Etenim quid mirum è longinquisprouinctjsad/ | ueniri,cum plericp adepti confuîatû Si faccrdotia^hortorum potiusamœni tati inferuirentC quod uelut tclum arripuere accufatorcs. Et initium facicntc Cortutiano,maiore ui Marcellus fummâ Reip.agi clamitabattcontumatia inferiorum Jenitatem imperitantis diminui. Nimium mites ad eamciiem patres,qui Thralèam defcifcentcm,qui generûcius Heluidium Prifcumin fjfdem furoribus. G'mul Paconium Agrippinum paterni in principesoclij hæredem,ôi Curtium Montanum deteftandacarminafatrtitantemjeluiis re impunc lînerent.Requirere fe in fcnatu confularemjin uotis facerdotetn, in iureiurando ciuemtnificontrainrtituta amp;nbsp;cerimoniasmaiorum.prodiw rem palàm ÔC hortem Thrafeainduiflèt.Denic^ agcre fenatorem,amp;prgt;‘’^ cipis obtretrtatores protegere folitus,ucnirct,cenferct quid corrigi auttnuu ri uellet: factlius perlaturos (îngula incrcpantcm, quàm nunc filentium pet' ferrent omnia damnantis.Pacem illi per orbe terræ, an uiôlorias fine dam/ no cxercituû difpliccreCNe hominem bonis publicis mœrtum, SC quifora, theatra, tcmpla pro folitudine haberet, qui minitaretur exilium fuû, ambi/ tionis prauæ compotem facerent. Non illi confulta hæc, non magiftratus, aut Romanam urbem uideri. Abrumperet uitam ab ea ciuitate,cuiuscha/ ritatem olim,nunc SC afpecrtum exuiflet.Cum per hæc atq^ talia Marcellus inueheretur toruus SC minax uoce,uultu oculis ardefceret,nô ilia nota ôice/ lebritate periculoru fuetaiam fenatus mœrtitia, fed nouus SC altiorpauor» manus SC cela militum cernentibus, Gmul ipGus Thrafeæ uenerabilisfpe' cies obuerfabatur:K erant qui Heluidium quocç miferarentur,innoxi$af/ Gnitatispœnasdaturû. Quid Agrippino obieôtu, niG trirtem patris fortu/ namCquando SC illeperindeinnocensTiberij fæuitiacôcidiflet.Enim ucro Montanû probe uiuentem, necç famoG carminisj quia protulerit ingeniu, extorrem agi. Atc^ interim ToriusSabinus Soraniaccufator ingreditur, orditurcÿ de amicitia Rubellij Plauti,quod^ proconful AGç Soranuspto claritate Gbi potius accômodatum,quàm ex utilitate comuni egiffeGalendo feditiones ciuitatum. Vetera hæc.fed recens,difcrimini patris Gliam contiez debat,quod pecuniam Magis dilargita eflèt. Accideratfanè pietateSer/

-ocr page 339-

annalivm lbier xvi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i57

uiliae (id enim nomen puellæ fuiCquæ chantate erga parenté,fîmul impru/ dentia ætatis,non tarnen aliud côfukauerat,qüàm de irtcolumitate domuSi Si an placabilis Nero, an cognitio fenatus nihil atro:!t afferret, îgitar accita eft in fenatum,fteteruntcp diuerfi ante tribunal confulum, grandis æuo pa/ rens,contra filia intra uicefimum ætatis annû, nuper marito Annio Pollio/ nein exilium pulfo,uiduata defolatalt;^,ac ne patrem quidem intUens, cuius onerafle pericula uidebatur»Tum interrogate accufatore,an cultus dotales, an detradu ceruici monde uenundediflet, quo pecuniam faciendis magicis facriscontraheret: primum ftrata humi, longocp fletu ôi filentio,poft, alta/ ria Si aram complexa: Nullosj'nquitjimpioS deos,nullas deuotiones,nec ” aliud infelicibusprecibuSinuocaui,qüàm ut hune optimu patrem tu Cçfar ” Si uos patres feruaretis incolumem .Sic gemmas* Si ueftes ôi dignitatis infi/ « gnia dedi,quomodo fi fanguinem Si uitam popofciflcnt.Viderintiftiante hac mihi ignoti quo nomine fint,quas artes exerceant : nulla mihi principis ” mentio,ni(îinter numinafuit. Ncfcittarnenmiferrimuspater.ôifi crimen” eft, fola deliqui. Loquentis adhuc uerba excipit Soranus, proclamât^, ” non illam in prouincia fecum profedtam, non Plauto per ætatem nofei po/ tuifte,non criminibus mariti connexa, nimiæ tantum pietatis ream,fepara/ rent àfequatneunt^ fortem fubiret,Simul in amplexus occurretis filiæ rue bat,nifi interieóti liàoresutrifcçobftitiflent.MoxdatusteftibuslocuSjôi quantû nunc fæuitia accufationis permouerat,tantum iræ P.Ëgnatius teftis éonciuit.CliertshicSorani, Si tuncemptusad opprimendum amicüm,au/ «ftoritatem Stoicæ fedæ præferebat, habitu Si ore ad exprimendâ imagi/ nem honefti Si excrciti,cæteru animo petfidiofus,ôi fubdolus,auaritiâ ac ti bidiné occultans * Quæ poft^ pecunia reclufa funt, dédit exemplu præcaz uendi,quomodo fraudibus inuolutos,aut flagitfj s commaculatos,fic fpecie bonarû artiû falfos Si amicitiæ fallaces. Idem tarnen dies Si honeftu exemz plum tulit Cafsq Afclepiodoti, qui magnitudine opu præcipuus inter Bi/ thynos, quo obiequio florentem Soranû celebrauerat, labentem no defe/ ruit. Exutust^ omnibus fortunis,ôi in exiliû aâ:us,æquitate deûm erga bo na malacp documenta. Thrafeæ Soranoi^ Si Seruiliæ datur mortis arbitri um.Heluidius Si Paconius Italia depellunf .Montanus patri conceflus eft, prædido ne in Rep. haberetur. Aceufatoribus Eprio Si Coflutiano quin/ quagies feftertiû fingulis,Oftorio duodecies Si qüæftoria infignia tribuun tut. T um ad Thrafeâ in hortis agente quæftor confulis miflùs, uefpera' feente iam die.illuftriû uirorû fœminarumq; cœtus frequentes egerat,ma/ ximeintentus Demetrio Cynicæ inftitutionis dotftorécum quo,ut cóieóta reeratintent'oneuultus.ôiauditufiqua clariusproloquebantur,de natura animçjôC diftociatione fpiritus corporis^ inquirebandonec aduenit Domi tius Cæcilianus ex intimis amicis,Si ei quid fenatus ccnfuiftëc,expofuit. Igi

y 5 tur

-ocr page 340-

Î58

-IN LIBRVM XVIt

tur flcntcs qucn'tantesc^ qui aderant, faceflerc propere Thrafea^ nedjîtti/ cula fua mifcerecum forte damnati hortatur. Arriam^ tentantcm manti fuprema,amp;exemplum Arriç matrisfequi,monct retinere uitâ,filia:(^mfrt munifubiidium unicum nonadimerc.Turnprogreflusinporticumjillic® quæftore reperitur, lætitiæ propior, quia Heluidium generum fuum Italia tantum arceri cognouerat. Accepto dehinc fenatufconfulto, Heluidium fii Demetrium in cubiculuminducit: porredlisutriufc^ brachi}ucnis,poft^ cruorcm cfFudit, humum fuper fpargens, propiusuocato quæftore, Libe^ mus,inquit,loui Liberatori.Spedta iuuenis, amp;nbsp;omen quidem di] prohibe/ antjcasterum in ea tempora natus cs, quibus firmare animum expeditcoß/ ftantibus exemplis* Poft lentitudine cxitus graues cruciatus afferctitcjob uerfis in Demetrium *

Hicmulta defunt*

EEATI RHÉNANÏ IN LIBRVM DECIMVM

SEPTIMVM C AS TI G A TI O NES.

omnem pofeftatem adunum conferri pacisintft' fmt ) Exemplar Mattlu’acregis. Atqj omnium potcfiaffi^’


QuælcÓio mihi magisprobat. Nam bæcclaufulajaduno» refpondet illi omnium poreftatem,Subauditur ciuium,!’'’*' ’ efttotius populiR-omani ♦ OmniGpoteftate, hoceftquam

j omnes habebant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

I nbsp;nbsp;Sed ambition! lcriptoris facile aduerferis. ) Repofub

- ' ambitionem feriptoris facile aduerferis. Nam Tacitus^^ Aduerfari cm hoc uerbum cum acculatiuo coniungere. Sic infra. Vidiftis cômilitones 1101^ aceufatiuo li tempeftate etiâ deos infauflam adoptionem aduerfantes. Libro primo, einoraaduerlàrideoslamentantur. Rurfum lib. 19. Voce flebiliprecabaturp'^ catos patris manes,neue le ut parricidam aduerfarentur.Lib.20. VuIgusaduUquot; fari regem,inuidere Aegypto, fibi metuere, templumqîcircumfidere.

Vberiorem fecurioremcj materiam feneóuti fepofui.) Comparatiuufualt^' rum fecuriorcmcç,non eft in libro manuferipto.

In ipfa etiâ pace làeuG.)Præpofitionê in expunximus. Subaudit enim Taciiu» Triabella ciuilia.) Trina bella ciuilia legitur illtc*

Et ftatim milîà cohorte in Roxolanos Sarmatarum ac SueuorG genres )

Nos quoeç fuftulimus.

Etlaudatisantiquorum mortibus paresexitus.) Regiumexemplar habet,nc laudatis,Poffet etiâ legi, Nee laudatis äntiquorn mortibus im pares exitus* Autpopulum, auturbanGmilitem.) Caftigauimus,apud pop.apudurb.nui-Et quamuis capite defetfîionis ablato») Ab omnibus exempiaribus diftentiftis hie pro Sc fcripfi,Sed quamuis capite defetflionis ablato.Nam extrema

Neep deerant.) Nos, Nee deerant. (praccedentisdiólionis Iiteraen * Legi à le principem non emi.) Caftigauimus, Legi a fe militem nonenu Q fuppofuit principem, putauit T acitum loqui de Pifone quem is Cæfarem fteit* Sed præcedit ueterem difeiplinâ. Id accipiendûde militari caftrenfi^

-ocr page 341-

CASTIG ATIONES BEATI RHENANI

' Mülu'adhæc innumeri é Germania ac Britannia.) Emend.Multi adhoc in Adficc - numcri é Germania ac Britannia.

Et pacis artibus bellis inexpertus.) Correx.Et pacis artibus, belli inexpertus, Expone.Et pacis artibusjSubaudi expertus, belli artibus inexpertus.

Proximæ tarnen Romanis exercitib.Galliarû ciuitates,Scrip.Germanis exer.

Germani exercitus. ) Nos, Germanici exercitus.

Nimiæ uoluptates.) Cogitandum an legi poßit, Nimiae uoluptatis.Item, ma-gnæuirtutis.

Palam laudares,(ècreta male audiebant.) Quandoquidê Codex regius habet. Palam laudes fècreta male audiebat, Videt hic eiïe Grçca côftruôio,iècretama/ le audiebat,id eft,in fccretis,fîue propter iècreta. Alioqui huiufmodiledio queat erui,Palàm laudarijnfinitiuû pro præterito imperf. Secretô male audiebat.

Duæ Mauritaniæ,Rhetia,Noricuni.)Illic legitur,Rhetiæ, ied mutatû in Rhe tia,nefcio an cafu. Sunt aût duæ,prima amp;nbsp;fecunda, fiue fuperior amp;: inferior« Vcgt; rum quando ea diftincSio nata,incertum.

Ica in fauorem aut odium conóatu ualentiorum agebantur.) Scripfimus,con taâu ualentiorum,

Superioris Germaniæ legiones rupta fâcramenti reuerentià.) Liber Cor. régis habet,licentia. Vt rear fcripGfîè Tacitum,rupti iàcramehtilicentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï^ubll rdcra^

Deindefellàiamætate Galbç.) Bud.uolürtiêaliter hic habet nêpe fie, defeflà hcentia anetate Galbæ.Lego.defefià ann. (hoc eft annis)çtate Galbç.Mouit eû quilocû caitig.qüifquis fuit,ut fcnberet,dein, quod præceditaduerbiûprimû. Enimuero noneftneceflè, ut ièquat deinde aut fimilequippiâ. nam polFumus intelligere primû è licentia ac libidine uulgi,ièrmones iaefîatos fuilTe de fefià annis çtate Gâl bæ: quum poftea adoptio ipfapræftareteidem fermoniagitandooccafionem.

Multi occulta fpe,)Vocabulû multi no eft in uolumine Bud.Sed pro occultai eftillic ftulta fpe.Et ftat optime iènfus.Paucis iudiciû aut Reip.amor,Stulta ipcj prout quis amicus uel cliens,hunc uel ilium ambitionis rumorib.deftinabât.

Etiam in T.Iunîj odium diuerierant.) Particulâm ctiam diuifimus in Et iam.

Placet uero uerbum quod illic feriptum eft,deuerterât,quod ôd alias in regio co/ dice pleruncp occurrit, ubi nos diuertere legimus»

Netj erat Galbæ ignora Oth. ac T. luntj amicitia ex rumoribus nihil filentio tranfmitentium.)Illic legitur,amicitia,SC ex rumoribus,id eft etiam.

Donee Odauiam uxoremamolirctur.)Bud.uolumê manifefte habet,Donee Oclauiauxoramoueretur, Quid erat opus hoc mutare f Scio quomodoaccide-ric.Libro H.leguntur hate uerba,O(ftauiamcß coniugê amoliri, quæ rurfum hoc loco caftigator quifpiam fupponere uoluit,gcrmana ledione eraià.

PifoM.Craftoex Scriboniagenitus«) Emend. SC Scribonia genitus« Paulo/ poft fcripfi.Et tibi infigne, Sulpitiac amp;nbsp;Luôatiae decora nobilitati tug adieciftè.

Etiudicq mei documentum fit.) Caftigaui, Vt iudicrj meidocumentum fît.

Vbimalim,fint.nam iêquiturjnecefiîtudines non meat fed tuæ.

Sedalij per obfequium imminuent.Irrumpet adulatio.)Hic locus fœde corru ptuseft,Reftûuinms ex uolumine Matth.Cor. in huemodum. Sed alrj licet per obfequiym annuant.Irrumpet adulatio.Expone,licet hoc eft datur, conceditur, pe^ittitur.ut altj per obfequium annuant.

Nee tarnen territus fueris.)Scripfimus. Ne tarnen territus fueris.

Vtilifsimus quidem ac breuifsimus bonarum malarumcß rerudeledlus, cogi-■ tare, quid ayt uoIueris«Codex Budenfîs; V tilißimus idem ac breuilsimus bona

y 4 tumtÿ

-ocr page 342-

i6o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XVir

rumcj rcrS deleéïuSjCOgitare.Legenm ego, Vtilifsimus idem ac breuißimusbo/ narö quocg rerS deledus. Cogitato quid aut nolueris fub alio principe,aut uolue Seu quæ fato manent,.quauis fignificatanó uitentur.) Emendauimus nbsp;nbsp;(«s

amp; diftinximus, Seu quæ fato manent, quamuis fignificata,non uitantur.

Et proximt militum grata auditurefpondent.) Mendofus locus eft. Caflig-Gratalundi, gj.pj-oximimilitum gratabundi refpondent. Nam gratandi uerbüetiaalibiTa/ Q£usufurpat.Vt lib.5.Et incolumemfore gratat.Lib. 14. de matre NeronisA* tlt;lt; anditu grippina.Atc^ ubi incolumê eflè pernotuit,ut ad gratâdu fefè expediret. Lib.U» Laudantes gratantes(^circundatü aquilisfignis£j,in tribunal ferunt»

Quantulacunc^ par cilènislibcralirate.) Liber Coruini, Quantulacuncppargt; ua liberaIitate.Nocuif»Ôpinor fuiflè lcriptû.Quâtûcuncç parualiberalitate, Aut tantum,quanracûq^ liberalirate. Vtdiôio paruafueritgloffa.

Non longior apudmilites fermo.) Militem illic legitur.Mox pro illi autoriquot; tatem fenàtus,fcripllmus,ille aut.Lhic d. Cæfaris laturus^

Is confiliointercelTît.)ExempIar Bud. ni confiliointerceffît. Forte legeduw, niconfilio intercelTum.Âut potius,cuiconfilio interceffum.

At illis uix decumæ fuper portiones erat.Caftig, At illis uixdecumg fuperpof Et inquiéta urbs aclionibus.)Malim auólionibus. Nam mox nbsp;nbsp;(tioneseraflt

præcedit, Vbiq; hafta SC ièólon

Prægrauem fe NeronifuifleJBudenlè uoIumen^Se Neronigrauê fuilïc. Nee LufitaniârurfusôCalterius exilij hon,)Rcpoluimus,autaltetiusexiIqh» Adulteria, matrimonia.) Codex manuferiptus. Adultéra matrimonia. Aegre fubarmts emitterêtur*) Scripfimns,eniterent. Quo uerbo alibi quoÇP utitur. V t lib. 2, Pars obieólum aggerem eniteretur.

Flagrantibusiam militum animis.) Datiuus animisnon eft in regio libro, eo opus bic eft. Nam Tacitus dixit flagrantibus militum pro flagrantibus bus, quo loquendi modo nihil apud hunc crebrius. Flagrantibus iam miÜtn» lut faces addiderat.

Proculolpiculatori.) Vbicunc^ uulgatat æditionesbabent Ipiculatorisaoca^ bulumjfpeculatoris codex Matth. Cor.cótinet.Notumaüt eft quodnatnoffid'^ fuerit militum Ipeculatorum. Paulopoft illic eft,Veturium Optionem.

In cómuni omnes metu mutandæ militiæ tenebantur.)Malim,in comunc Vt paulopoft,accendendos in commune ratus.

Quædam apud Galbae auresprgfecfïusLaco elufit.Libermanulcriptus.Qpsf dam apud Galbamaudiens præfedus Laco elufit. Apertafententiaeft.Nec^’^’ fæ quiequam erat quur mütaretur^

Sub ædem Saturni.)Illic Iegitur,in aedem Saturni pergit.Forte inde in Satuf' Igitur confultâtibus placuit pertentari animura nbsp;nbsp;nbsp;( ni pergit.Subaudpdcffl'

cohortis,)Scripfimus,tentari animum cohortis.

CKwmrfxiwc Tuni maxime,dicam ne Iec.)Repolui,cum maxime,diftinxi^.Vt qu* ßs expertus cummaxime,dicam nelêcundas quidem minus difcriminishabtrC’ bocaduerbio etiam alibi utitur.Vt infra, Non hercle illi qüibus cummaximc V» telliusinnos ciet,Germani audeant.libro tertio,Littora ^lacus Campanipcum maxime peragrâtem. Libro quarto. Is dilpofita claflïariorum copia,cœptanK*’’ cummaxime coniurationem difiecit. Quanquâ utrobiq^ tum maxime fcripiu*”» (ed mendole.Libro2o.Capi cummaxime urbem. Sicenim illic legcndunijno*J’ turn maxime. Paulopoft eodem libro ♦ Tolerant cummaxime inopia obfidiuw^ apud ueteralegiones. Eodem libro inrelponfione Agrippinenftum.Murosciui

-ocr page 343-

c ASTIGATIONES BEATI RHENAN! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6i

tatiSjCogregdtibus (e cummaxime Romanorû cxercitibus, augcre nobis di'tu/ cretutiusert. QuaniÇ in uuJgahsædinonibusôC eoloco perperam Icriptum eft, turn maxime pro cQmaxime. Hanc uoccm reperi etiâ apud Liuium fæpe corru^ pram. Nam lib. 9. tertiae decad. legitur quammaxime pro cQmaxime in uulgatis xditionibus. Hocaduerbium Tertulliano frequentifsimum.

Falluntur quibus luxuria fpeciê liberaliratisimponit.) Tametfi deftituatnos hic uolumen manuicriptum,nón dubitamus tarnen efle Iegcndum,fpecie libera iuxuri^ • litatis pro fpeciem» Nam imponit non eft hic indit, lèd decipit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r -,,

SiKefp.fiCfenatus ÔCpopulus uana nominafunt.) Codex regiushabet, uagt; imtslt cua nomina. Vacuum pro otiolb Tacitus etiâ ufurpat alibi, Vt infra. Is quo ma-gis uacuus,quietis callris iulla cxequeretur.

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sedproinde à nobis donatiuo plus ob fidê ab altjs pro facinore accipictis.)

Comparatiuum plus eraßmus é fuperiori uerfurepetitum bicpererrorem. Ple-tuaqp ucteres librarij proinde fcriplcrunt pro perinde.Itaq? clarus iênfus erit fi Ie/ gas, Sed pcrinde à nobis donatiuo ob fidê $ ab altjs pro facinore accipietis, DL óum donatiuo accipietis, ut dicimus dono muneriue accipere.

Vt turbidis rebus cuenit,timoré magis amp;nbsp;nónullo adhuc cófilio, parat figna.) Bud.exèp, Vt turbidis reb.euecfiior ire magis ótT nullo adhuc cófi. Legerim, Vc turbidis reb.eueólior,ira magis óó nullo adhuc cófilio,parat figna,Eft aQt eueóli orabeuetfius, Itaq;caftig.æditio uulgataquæcótrariQ fenfum deprauatis uerbis

Si incipiens adhuc amp;nbsp;nondum adulta fèditio melioribus confilijs (prgfert fleâeretur. ) Repofuimus. Et necdum adulta fèditio*

Infeftis pilis proturbant.) Volume Matth. Coruinijngeftis pilis proturbant. pifü Ab ingeror.ereris. pafiiuo uerbo.

Obfidionem nimirum toleraturus.)Illic legitur toleraturum.Tum ftigmepo/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bcnda ante obfidionem.

j , Qui ad euocandü Galbam,læta falfo uulgauerant.) Scripfimus, uulgauerint*

I Sumpto thorace Galba irruenti turbæ necß çtate necß corpore fiftens, fclla legt; uaretur.)Hæ dug uoces,nccß gtate,nó funt in libro manufcripto.Quare fufpicor feribendS: Donec inopia ucri, Sè confenfu errantiQ uiclus, fumpto thorace Gal/ bäjirruente turba,necp corpore fiftens,fella leuaretur, Senfus eft,propter irruen/ tem turbä amp;nbsp;quod corpore non poflet fiftcre,id eft infiftere, fella fuilfe leuatum.

Ad coercendum militarem licentiam.) Scripfimus, ad coercendam mil.lic.

Poftquam uniuerfa clafsiariorQ legio.) Hoc melius placet quod illic legitur, Clafliorum.

Quia neepriuatQ me uocare fufttneo.) Repofui,Quia n.p.m.uocari fuftineo, Beruichilonisin Gallia.) CodexBud. Betuichilonis. Forte Vettj Chilonis. CumuosafpexeritjCum fignum m. acceperit.) Illic, Cum uosafpexerit, hoc folum cum fignum meum acceperit,erit certamen.

Mifeentur auxiliaribus galeis feutiseg.) Deeft illic ditfiio galeis.

, Adpofterum uelodio hæfat.) Malim, ad poftremum.

FepræcipiteSjCtoccupare pericula iubet.)Scrip,occupari peric.iubet,id eft üt . ComitatusGalbaecohortis.)Cafiig.comitätisGalbamcohortis. (occupent. Et mox dereptam. Quan^ ubicuncg nos legimus diripere fiue diripiendum,illic pleruncg habetur, deripere ôè deripiendum.

Et fenê trucidare pergunt difieda plebe.) Hæc uerba ex fuperioribus hic per/ peram repetita deleuimus.

Denfum,que,) Et has duas ditfiiones expunximus. Vt nunc legatur fèntêtia:

Infignem

-ocr page 344-

±62 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XVIf

Inligncm ilia die uirum ScmproniS ætas noftra uidit ♦ Arbitror coftcinnatorifcr mularum apud typographunijaliquid fuperfuiffe fpacij,quod ûeratis SiC inculca/ tis uerbis iftis expleuerit.

Stricflo pugione occurrens armatus.)Scnpfimus, armatis*

Sed latebra imminens exitium difierebat. Turn aduenere.) Emendauimiis, differebatjcum aduenere.

MtiïuOthonis.)Nos,iuiru Othonis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

Ad prohibendû Icelus, tubere iam poterat.) Fieri poteft ut ofeitantia librar*) । hæc uerba fuerint in codice regio omiflâ.

OmififFet offenfus an diftulilîêt.) Inicruimus hie uocem tor, amp;nbsp;quia Budenft exemplar habet omifîiïc,nos fecimusetiâ diftuliflè.quac leóio Rare poteft,fiquii fubaudiar eum. Non difplicet tarnen quod eft in contextu.

Ad hoc nbsp;nbsp;Adhæc tantum maiori fratri prælatus eft.) Nos, Adhoe»

Eadem lalciuia temptaftet.) Liber manufcriptus,temperaflêt.FoiteJegêduffl tcmcradet.Mox abeft illic ablatiuus iuftii, fortaftis omilîùs per in curiam librar*!* ohtentui elaritas nataliu amp;nbsp;metus tcmporuobtinuit.)Pro uerbo obtinuit,nospolult; mus datiuû obtentui. Subauditur aût,fuir. Habet hoc uocabulû 5x1 in alijs lodsin ufti.Lib.iz.Cupidoauri immenia obtentum habebat,quafi fubfidium regno pa raretur,Libro is.Deletætç oês copiæ forent,ni uieftorem exercitûattinuitoo'’' ïcurum nocîis obtentui fugientibus.

Velutad perdendGimperiû fataliter ele(ftos.)Emêdauimus,ad partiendSimp-

Captam totiens fuis exercitibusurbem.)Codex regis Coruinihabet/apta”' quotiens. Nos indidem pro exercitibus, fcripfimus, ciuibus.

Equi adufum,amp;^ addecus fupererât.)inic iegit,ad dedecus.Itai^ fufpicorfcf*' bendû,adabufum,nifi quis malit,abufui.Idexpolcit fêfus.Paratis utrincpcorrti/ ptorib.Â: perfidia impunita,uiri,arma,equi,ad abufum, ÔC ad dedecus

Sed ante bellum centurias tantû fuas turmascß nouerant.) Budenfcuolum^'’ non habet turmas,ied tantum,fuascç.Forte legendû, Sed ante bellum centurias tantum fuas quiftj nouerant. Aut diftingue, centurias tantum gt;fuasqi hoüèianG Et expone centurias tantum nouerant,ied fuas»

Adimendis ordinandisue fuæmilitiæordinibusintégré mutauerat.) Prono* men fuæ per repetitionê ultimæ fyllabac eius didionis quae proxime præcedith*“^ natum, erafimus.

Et Vitelliusapud feueros humilis.) Forte, Et ut Vitellius apud ieueroshuif* lis,ita comitatem bonitatemiç fauentes uocabant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sed profuia cupidine,ô(^ infigni tem.)Caftigauimus,EtprofuiàcupidinC)ilt;’quot; figni temeritate legati legionum.

Tanquam detetfîam à iè Virgintj conôationem.) Scripfimus,Tanquani“^^ tetfta à ie Virgintj coneftatione.

V t concupifeeret magis ut iperaret,) Expunxi particulam ut.

Studiamilitû illexerat.)Caftigaui,Studta militû allexerat. Sic alibi hoc inl^f®’ Spe uulgû alliciêdt.Itê, F- Valens allicere,uel fi abnuerêt,uaftare Gallias, lüftus.

Etin Verginium fauorcuicûcç altj profuturus.) CodexBudenfîsjEtinV^'^' ginium fauor cuiuftp, al fj profuturus.

Acnifi ipli confulerent.) ScripfimusiAcnifibiconfulerent»

Per tenebras ÔC infeitiam cæterorû occiderentur.)lllic legitur, 8C inlciétüd-gerim,per tenebras amp;nbsp;inftitia cæterorum occiderentur.

Inferiorts inde Germanise lcgiones.)Nos,inferioris tarnen GermaniafJeg-

-ocr page 345-

CASTIG ATÏONES BÉATI RHENAN!

^pctu mih'tum abrepti.) Codex fcriptushabet.obtecHÉ

Parufimulatione uincuIorQ fruftrau^Emêdaui.Pari fimularione ui'nculotum buftratur.

gratis lam thilitS odtfs.) Sufpicor fcn'bendum,Fruftratis iam mil.animis, ßonatum,RomubutTi,) Illic,Donanum,R.omilium.

VtauxilianQ quoc^ militQ conuinjs proturbatus.) Emendaui, proturbantib.

Digredi i’ufliis.) Codex manufcnptus pro digredi plérûcp habet degredi.Id loz Dfgrf« cum habet libi defcenfus ex alto fignificatur.

NomeGermanici Vitelho ftatim additûJCorrext, Nomine Germanici Vitel Dinoduriû(mediomatricorû id oppidfi e(t)Câftigaùi,Di^ (Iio ftatim additO.

uo^ri(Medw.idop.eftjPaulopoftillicIegitlir,formidinepermotus.

Heluettj Galhca gés,foli in armis. uiristj mox memoria nominis clarâ )Emert daui dirtinxii^, contra uulgatarnm æditionum Budenfis«^ uoluminis leóionem j Irritauerant turbidum ingenium Helueti) GallicagenSjOlim armis, uiriscp, mox metnoria nominis clara.Expone,clara gens memoria nominis,hoc eft ob memo nam nominis.Meminimus huius etiâloci lib. rerum Germanarum primo,

( Vteftmosuulgo)mutabilem fubitis amp;nbsp;tarn pronuinmifericordiâ^ immo-dicum fæuitia fuerat. ) Quia regium exemplar habet mutabile, fum aufushunc lûciiin lie rautare, Vt eft mos uulgo,mutabili fubitis, SC tarn prono in mifericor-diam $iminodicum fæuitiâ fuerat.

Et ob bellum Vindicis reuocati.)Caftigauimus, rémorati.

In alpe Graia. ) Nuncj? magis uâriant exemplaria in nominibUs ptoprijs uel locorum uel hominu.Liber manuferiptus hie habet, in alpe trianna.

Simul ac reputans. ) Particulam ac deleuimus,

Noricosin cætera uicforiæ præmia cefIuros.)Scripfimus,acceftùros.Mox orx dinauimus uerba. Peenino fubfignanû militem inhere, amp;nbsp;graue leg.agmen hyb, adhuc niuibus traduxit.

Exemplûultro imputauit.)Non liidcret eftè malaleóio, quan^ nos impetra? uitfcripümuSjiècutifîdélibriuetuftioris.Etfêquit. Nec Othoquafiignofeeret.

Metum reconciliationts adhiberet.) Volumen Budenfe habet, metu reconci Iiationisadhibens. Lego, Nec Othoquafi ignofteret fèuhoftis metu reconcilia tioni adniuens,ftatim intra intimes amicos habuit,

Lçta pro moribus ciuitafis.)Emendauimeum iecütus iudiciùm, Lactâ primo/ primo» ribus ciuttatis. Nam fequitur,celebrata in üulgus Celfi laus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duitatit

Aduerfus publicum odium,priuatam gratiam præparat. Vnde nulla innocen tiac cura. )Malim,præparatalicunde,nullainnocentiæ cura.

Sed uicesimpuniiatis.) Enormemendû eft. Caftigaui.Seduitae impunitatis, Galuia Crilpilina.)Budenieexcmplar.Galuia Crifpinilla.

Mox potens pecunia, amp;nbsp;orbitate:quæ bonis maliscç temporibusiuxtaualêt.) Ablatiuus temporibus non eft in libre regio. Expone,quæ bonis maIis($.SubaU dihominibus,iuxtâ ualenl,in dändi caiu.

Etmuliebribusblandittjs.) Nos,blandimentis.

Offerebantur,pecuniam amp;nbsp;gratiam .) Scripfimuserafahypoftigme,ofFerebat pecuniam SC gratiam.

Paria Vitellius oftendebat,primo mollius.)Codex regis Matthiæ,Paria Vitel liusoltendebat. Vocontiorum primomollius. Nefeioquid fibihic üelit Vocon liorum uocabulum. Forte leg. Vacationem primo mollius,ftultautrincp ÂTinde coraütnulatione,Suba«di,accepere. Nam ex uerbis iftisapparet,utrunquenon abhorruifte

-ocr page 346-

264


IN LÏBRVM XVlI


abhofruiffêâuacattofte ß cum di'gnitate contigiflet. Sed fimulati'o ca erat Jncrepabant ultro.)Poflet etiam Iegi,Increpabat ultro. Subaudi, Fab.

Ad Othoneitt Ad Othonemuertiflènt.)Ethicuertiflènt ufurpatabfolute.

uerti/fent Ad Tucianufratrê Othonis.) Scripfimus, Titianum. SaluiusTitia.uocabai» Pleracß contra decus öi. praefenti ufu properando.) Correximus, ex prüfen“ ufu properando.

Conful cum Titiano fratre in kalen.Martias ipièjproximos menfes Vergib*® deftinat, ut aliquod exercitui Germanico delinimentu, lungitur Verginio Poi” peius Vopifcus,prætextu ueteris amicitiæ, pleriq; Viennenfium bonori datuni interpretabant.) Y el hic locus argumêto nobis fit multa in monumêtis autorum paffim infulferint eruditi uiri de fuo, dum non tantu tempons fibi re poflunt,quod attentius excutiendo locofufficiat. Namuolumen CoruiW^^ gis fic habet. Côful cum Titiano fratre in kahMartij ipfe,proximos menfes ginio.Pompeius Vopifcusprgtextu ueteris amicitigjpleric^ Viennenfiubonof* datum interpretabantur. Sic enim nos diftinguimus^Expone, Côful cum TitJ?! no fratrein kalen. Marti)ipfe Otho, in proximos menfes cum Verginiocom® fuit.Pompeius Vopifcus,nomêautoriseft, Subaudi, feribit, idprætextuuet^*^*^ amicitiæ fa(fiu,pleri(^ Viennenfium honori datû interpretabant, Cæterumh^*’ leôlio ualde conuenit breuitati Cornelianæ.

Archio Antonio.)Liber manuferiptus, Ario Antonio.

Eademep largitione ciuitatû quoeç SC pe.an.ag.)Nos, eadem largitione-

Noua Africæoftenta,? Caftigauimus.Nouaiura Cappadociæ, nouaAfrc^’ oflentui oftentuimagis manfura.Hoc uocabulG etiamalibi ufurpat, Vt lib,i.Corpo'^ extra uallQ abie(fia,oftentui.Lib.i2. Auribus decifis uiuere iuber, oftentui tix fax ÔC in nos dehoneftamento.Libro i ç.Iturum Tyridatê oftentui gcnoW quâtominus $ captiuû.Item.In Galliam Iulium Calenum tribunum,in Gcrm^ niam Alpinum Montanum præfetfîum cohortis,quod hic Treuir, CaleniisH^' duuSjUtercß Vitelliani fuerant, oftentui mifit.

Inter tpneceflîtate præfentiu rerû inftâtibus curis exculàta.)CodexB®®^ fis habet excufàtus.Scripfi,inter quæ neceflîtate prgfentiû rerû éc inftantib®^^

Et fuere qui imagines Neronispræponeret.) Emendauimus, (ris excu^n’’ Et fuere qui imagines Neronts reponerent.

Ipfe in fufpenfo tenuit uetandi metum uel cognofeendi pudorem.) Lib^^ nuferiptus habet,metu. Scripfi,Ipfe in fufpenfo tenuit, uetandi metu, uelcog®”

Noué milia equitu,ÔC ferocia,ôf fucceftir prgdæ.)Caftigaui (feendi diftinxicç, Noué milia equitû, ex ferocia ÔC fucceffujprædæ magis $ pugn^e’®^ Miferid uuh nbsp;nbsp;Hic mifèricordia uulnerû abfumpti.) Budenfe uolumen habet,mia.

nerum Repofui,mileria uulncrum.

fumpti nbsp;nbsp;Septimamdecimam cohorte é colonia Hoftienfi in urbé acciri iuflêrat.)

pofitionem é fubmouimus.Subauditur enim.

P ars ignaui uino graues. ) Nos, Pars ignari, ÂT uino graues*

Vulgus, ut mos eft, cuiufcunc^ motus noui cupidum.) Scripfi, cuiufcß«”®^ noui cupidum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Etfèuen'fsimoscenturionüobtruncant,) Nos,fèueriflïmum centurion^/’ ' truncant. Nam fèquitur infra. Centurionis ac tribuni fanguine manus imbo®*

Neeg ut animum aduirtutem cohortarer.) Infèrui præpofitionemad,Nt^^^ ut ad animû,ad uirtuté cohortarer.Nâomittere fblet côiunéliones. Sicalibi , ipfo libro.Et apud Galbâ,Othoné,ViteUi« illgfàfAd anima, tdeft ad

-ocr page 347-

lt;A« TIGATÏONES BEATÏ RHENANÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^

Imus ad bellum,non omnes nundos palam audtri,)Di'ftinximus atcç emêdaui inus,Imus ad bellum. Num omnes nuncios palam audiri,omnia cöftfilia cundis praefentibüs tradari ratio return,aut occafionum uelocitas patiturç*

Vt itiulta etiaper cêturiones tribünoscp.)Duas iftas didiunCulasj etiS per^ex-^

Eh'gêdi facultas det.)Forte,colligêdi,ideft ut exercitus colli/ nbsp;nbsp;nbsp;(punximus

ganf, Aut,confligendi facultas detuf. Nam regiu uolumen habetj elligendi.

Quem nobis animum.) Malim,uobis.

Ne lilas aducrfümfènatum uocesgt;) Scripfi, NecillasaduetfumfènatGuoces.

(^os nûc maxime Vitellius in nos ciet,Germani audeSt.) Nos quibus cum/ maxime in nos ciet, Germani audeant, Vbi didü,in nos cietjficütjin nos mouet, De aduerbiocummaximeadmonuimus alibi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ummaxime

Ad languinem cædê repoicerent ordinê.) Exemplar Matthiæ Coruini ha/ bet depofcerent«Malim,depoicent. Sane depoicendi uerbum imprimis hic locû Ofpofcere ai habet,quod exemplis aftruere fâcillimu eft.Lib. 19. Nee minus uiolenter Aponi codent um $ Flauium ad fupplicium depofeeret, Eodem libbrOj Pergere Cremonam, ^^pojeere ai Ô^uindosindeditionêaccipere, autexpugnaredèpofcunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupplidutn

Mutaifta et inaniaintercidereac reparari milcue poftiint.) Sincerior eft ma^ nuferipti codicis ledio, Muta ifta SC inania intercidere ac reparari jjmifcuafunt. iKferrirfo-e Exponej^mifeuafunt ut intercidât acréparent. Quæ locutio Græcâ eóftrudio äcreparaii

Aetérnitasreruamp;f parsgentiü*)Emendauimus,amp; pax gentiu. nbsp;(neredolet* promifeud

Ea oratio ad præftringendos mulcendoscß militum animos, leueritatis moz fifft dus.) Nos,8c oratio ad præftringendos muleendos^ militum artimosjamp;S feuerü ta tis modus n. e. i .p. q. i. d .a 4. grate accep ta.

Non tarnen quies urbis redierat. Strepitus telorS öf fades belli erat militibus.) Hic locus eft milêre corruptus ♦ Ne'e quiequam auxilij fuit à libro manulcripto, unde mêdolâ uerba transfulà funt in uulgatas editiones. Nos magno labore erui mus tandem germanâ finceramtç leÓiOnê. Sic aût emeridauimüs diftinximusegj Non tarnen quies urbi.Sederat fttepitus telorum, faciès belli*

Erat militibus.) Pro erat nos fuppofuimus particulam SC écodice Budenfi, diftinximus lententiâ, E t militibus ut nihil in cômune turbantibus,ita Iparz fis per domos,occulto habitu:amp;r maligna cura in oêsq.n.a*o.a.a.i,c.r. obiecerat* Diâum aût eft auferendi calîi,Et maligna cura,lîcut,Et militib.

Animo uultucç conuerlîs.) Scripfimus, Animû,uultumtj conuerfî*Græca figura fed latmis quocf familiaris,poetis uidelicet atcß hiftoricis. ,

Sereno ôlt; immoto die.)Codex Budenlîs non habet die*Malim ego,coelo.

Plures in tabernis ex cubilibus interceptie) Caftigaui,PIures in tabernis fiC eu bilibus intercepti. Hoc eft in ledis,

Idipfum quod paranti expeditionê Othônl.)Iniibto manuferipto no eft dati-uus Othoni,qui fiibauditur elegâtius, nec eft illic didio quod,lèd tantû idipfum.

Vt queat etiam legi, id, quoniâ paranti expeditiohê campus Martius ôi uia Fia* minia,iter belli eftèt obftrudum.

Et læuitia Galbæ in euftodiam habitos.)Maîim,in euftodia*

Secum expedireiubet.)Expedire pro in bellum accingi ablbluté. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Èxpedire

Igitur mota urbis cura.) Scripfi, Igitur motæ urbis cura*

Sapientibus quietisà Reip.cura*)Caftigaui,Sapientibus quietis teip. cura.

Multiafflida fide in pace.) Repofuimus,Multis afflidafides in pace. Afflida fidem hic dicit quâ libro 19.uocat afFedam,hoc eft collabefadâ deminutamep.

Secura tum urbe à prouinciali bello.) Minutifsimû hic erratum^ nempe quod

Z fit in

-ocr page 348-

^S6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi CO.RNELII TACIT!

fit in à,perdît totum fenfum.Nos,Secura turn urbe,6C prôuîncîalî bcIIo.Subaa ditur ext ftente. Porto prouincialiabellapropter longinquitatem, mtnusurbanx plebî dtfpendîoîà erant.

Sub ductbus alijs Ci bellatûforet.') Quid fi Iegas,Sî ducibus alrjs belfatSforct.

Sed feftinata lam prtdem exatfiione ufu fterili. ) AduerbiS iam pridcm nefew quts hicinfulfit.nosfubmouimus. Feftinata exadione, id eft propter feftinataffl exadionem.

FINIS

Plt; CORNELII TACITI AB EXgt;

CESSV DIVI AVGVSTl ANNALIVM

LIBER XVri

NITIV M mihi open's Ser, Galba îtcfomj'T» i; lum’usconfulcscrunt.Nam poft conditatnuf' bcm D c c SC X X prion's æuiannos multi an/ y dores retulerunt, dumrespopuli Ro.mcfflO^ rabantur, pari doquentia ac libcrtate. bellatum apud Adtum atep omnem potel^^ ■ tern ad unum conferri pads intcrfuit,magn3ilw ! ingcniaceflere. Simul uen'tas plurtbus

-1 infrada, pn'mum înfdtiaR-cip.utalîcnæjn’®’^ libidineaftentandi,autrurfus odioaduerfusdominantes.Irancutriscura | poften'tatis inter infenfosuel obnoxios. Sedambitioncm fcriptoris aduerfen's, Obtredatio SC liuor pronis auribus aedpiuntur. quippea^i^'y tionifœdum crimen fcruitutis, malfgnitati falfa fpecicslibcrtatis ineft. hi Galba, Otho, Vitelliusncc bcneficioncc iniaria cogniti, Dignitatt*” noftram à Vcfpafiano inchoatam, à Tito audam, à Domitiano long’^S prouedam non abnuerim.fed incorruptam fideprofcftis, nccamorcq®* quam,0C fine odio dicenduseft. Quod fiuita fuppeditet, principatutn Ncruæ SC imperiu Traiani,ubcn'orcm fecun'orem^ maten'am fenedutil^' pofui,rara teporu felicitate, ubi fentire quæ uelis, 0^ quæ fentias dicere lic^^ Opus aggredior plenum uarrjscafibus, atrox prælrjs, difeorsfeditio*’*' buSjipfaetiam pace fieuum. Quatuor principes fcrrointcrempti.Tria*’“'' I laciuilia,pluraexterna,acpIeruncppcrmixta.Profperæ in Oriente,aduff' fx in Occidenteres. Turbatum Illyricum,GalIiæ nutantcs,pcrdomitaßf*' tannia, SC ftatim miflâ cohorte in Sarmatarum aeSueuorum genteStHO' bilitatus cladibus mutuis Dacus. Mota etiam propè Parthorum arma rd' fi Neronisludibrio. Iam uero Italia nouiscladibus, uel poft longam lorum feriem repetitis, afflida. Hauftæaut obrutæ urbes. Fœcundifsiw^ Campaniæ ora, SC urbsincendpsuaftata,confumptis antiquifsimisddu' bn's, ipfo Capitolio ciuium manibusincenfo. Pollutx cerimoniæ. Magf^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adulK'

-ocr page 349-

ANNALIVM LIBER XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i67

aduken'a.PIenu cxiïrjs mare.Infcdli cædi'bus fcopuli. Atrocius in urbe fæui tum. Nobih'tas,opes,omiflî geftf^ honores pro chmîne» Si öb uirtutes eer tifsimu exi'uum. Nee minus præmia delatorö inuifa quàm fcelera, cum alrj facerdotia amp;nbsp;confulatus ut (polia adepti, procurationes alij Si interioré pó/ tentiamjagerent ferrent cunóla. Odio amp;nbsp;terrore corrupt! in dominos ferui, in patrones Iiberti:amp;quibus deeratinimicus,pcr amicosopprefsi.Non ta/ men adeo uirtutum fterile feculum,uc nó amp;nbsp;bona exempla prodiderit. Co mitatæprofugos liberos matres,fecutç maritos in exilia cóiuges.propinqui audientes,c5ftantes generi. contumax etiâ aduerfus tormenta feruorum G/ des.Supremæ claroru uirorum neceflïtàtes. Ip fa neceflitas fortiter tolerata, laudatis antiquotu mortibus pares exitus. Præter multipfices rerum hu/ manaru cafus.cœlo tcrrat^ prodigia,amp; fulminu monitus, Si futuroru præ/ fagia,læta,triftiaj ambigua,manifefta. Nee enim un^ atrociotibuspopu/ liRo.cladibusmagisueiuftis iudicqsapprobatu eft, non eftècuræ deisftz curitatemnoftra,efleultionem. Cæterüantequam deftinatacomponam, tepetendum uidetur.qualis ftatus urbis,quæ mens exercituum, quis habiz tusprouiticiarujquid in toto terraru orbe ualidum,quid çgrum fuerinutno modo cafus cuentus«^ rcrum,qui pleruntç fortuiti funt, ftd ratio etiam cau fæ(^ nofeantur. Finis Neronis ut lætus primo gaudentiû impetu fuerat* itauarios motus animoru,non modo in urbe apud patres^apud populum, apud urbanum militem, fed om nes legiones ducesc^ conciuerat, euulgato imperij arcâno,pofte principe alibi quam Romæ fieri .Sed patres læti ulurz pataftarim libertatejicentiusutergaprincipem nouum óeabfentê: primoz resequitum proximi gaudio patrum:pars populi integrajói magnis domiz bus annexajclientes liberti^ damnatorum amp;nbsp;exulum,in fpem ereóli.Plebs fordida circo ac theatris fuetagt;fimul deterrimi feruorum ,aut qui adefis bonis,per dedecus Nerônisalebantur,mœfti Krumorum auidi. Miles ur banuslongo Cæfarum facramentó imbutus,amp; ad deftituendu Neronem arte magis Si impulfu, quam fuo ingenio traduólus, poftquam neque dari donatiuum fub nomine GalbïC promiftum, neque magnis meritis ac præz mijseundem in pace qui in bello locum, præuentamt^ gratiam, intelligit, apud principem à legionibus fadum, pronus ad nouas res, Icelere infuper Nymphidrj Sabini præfedi imperiumfîbi molientis agitatur.EtNymz phidiusquidem in ipfo conatu oppreftîis. Sed quamuiscapite defedionis ablato,manebat plerifcp militum confcientiatnec deeran t fermones,fenium atqueauaritiam Galbæincrepantium, Laudata olim amp;nbsp;militari famacclc/ bratafeueritaseius ,angebat coafpernantes ueterem difeiplinam, atçp ita XiiiLannis àNeroneaftuefadoSjUthaud minus uitiaprincipû amarent, quam olim uirtutesuerebantur.Acceftît Galbæ uox pro Rep. honeftaiipfi ancepSjlegi à fe railitém non emi. Nec enim ad hanc formam cætera étant.

S Z InuaK/

-ocr page 350-

I68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CO RM-EL 11 TACITI

- Inualidum fenê T.Iunius amp;nbsp;Cornelius Laco,dtcr dctcrrimus mortahUal/ ter ignauifsimus » odio flagitioru oneratu contetnptu incrtiæ deftruebant. Tardum Galbætter Si cruentum, incerfedis Ciconio Varroneconfuled^ ßgnato, Si Petronio Turpiliano confulari-.ille ut Nymphidrj focius, hicut duxNeronis,inaudinatcp indefenfi tan^ innocetespcn'erant.Introitusin urbem trucidatis tot milibus inermium militujinfauftus ominc,atcp ipßse/ tiam qui occidcrant formidolofus. In dudta legion c Hifpana,remanentee3 qua è claffe Nero cofcripferat, plena urbs exercitu infolito : multi adhocS^ innumeri è Germania ac Britânia Si Illyrico quos idem Nero elcdospr® miflos^ ad clauftra Cafpiarûjôi bellum quod in Albanos parabaGoppr*' mendis Vindicis cœptis reuocauerat,ingens nouis rebus matcriajUt non in unum aliquem pronofauore,itaaudenti parata. Forte cogruerat utClodtj Macri amp;nbsp;Fontei Capitoniscædes nunciarent. Macrum in Africa res hand dubie turbantem,Trebonius GarucianusprocuratotjiulTu Galbæ:Capitn nem in Germaniajcum Qmilia cœptaret.Cornelius Aquinus Si Fabius Va len s legati legionum intcrfecerant antequâ iuberentur.Fucre qui crederent Capitonem utauaritia amp;nbsp;libidinefœdum acmaculofum, itacogitationere rum nouarum abftinuiflè : fed àlegatis bellum fuadentibus, poftquatn® pellere nequiuerint, crimen ac dolum compoGtum ultro : Si Galbatnnio/ bilitateingenq,annealtiuslcrutaretur,quoquo modo adla,quianiutan non poterant.comprobaflc.Cæterum utrac^cædcsGniftrè accepta, j uifo femel principe, feu bene feu male fada premunt. lam alfercbantuen^ , lia cunôta, præpotentes liberri. Seruorum manus fubitis auidæ, amp;nbsp;apud fenem feftinantes. Eademc^ nouç aulæ mala.a:quc grauia non exeufata. Ipfa ætas Galbæ Si irrifui Si faftidio erat, afluetis iuuentæ nis, amp;nbsp;imperatoresformaac décoré corporis (ut eftmosuuigi) comparât tibus.Et hic quidem Romætanquam in tanta multitudine habitusanimt^ rum fuit.E prouinct)s,Hifpaniæpræcrat Cluuius Rufus, uirfacunduSj^^ pacisartib.belli inexpertus. Galliæ fuper memoriâ Vindicisobligate tidonoRomanæciuitatis,amp;inpoflerum tributileuamento.Proxima^^^ men Germanis exercitibus Galliarum ciuitates,n5 eodem honore hah^’ quædam etiam fînibus ademptis, pari dolore commoda aliéna ac fùas। rias metiebantur. Germanici exercitus quod periculofiflîmum in tantisu**^ busjfolliciti Si irati fuperbia retentis uidoriæ,^ metu,tanquam aliaspar^^^ ' fouiflènt.Tarde à Nerone defciuerât: nec ftatim pro Galba VerginiuS'^” imperare uoluiflet dubium.’delatum ei à milite imperium conueniebat.FoU tcium Capitoné occifum,ctiâ qui queri no poterant,tarnen indignabanWf’ Dux deerat abduôto V erginio per Gmulationé amicitiæ, quem non ti,atcp etiam reum eflèjtanquamfuum crimen accipiebant. Superior exerci tus legatum Hordeonium Flacciâipernebatjfeneda acdebilitate pedu®

-ocr page 351-

ANNALIVM liber XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269

inualicJum. Sine coftanna^fine audoritate, ne qui'cto guide milite, regime: adeo furentesinfirmitate retinentisukro etiâ accedebantur. Inferioris Ger maniælegioncs diutius fineconfulari fucrc,donee miiTu Galbæ Vitcllius m deratjccnforis Viccllfj ac ter confulis filius.Id fan’s uidebatur. In B ritan nico excrcitunihilirarum.Non fanèaliælegionesperomnesciuilium bellorum motus innocetiusegcruntdeu quiaprocul,0i Oceano diuifc feu crebris ex/ peditionibus dodlæ hoftem potiusodifle.Quies ÔC lllyrico.quan^ excitæ à Neronelegiones,dum in Italia cundâtur, Verginium legationibusadif/ fcnt.Sedlongisfpacnsdifcren exercitus,quod faluberrimum eftad cotinen dam militarem fîdem, nec uitrjs nec uiribus mifeeban tur. Oriens adhuc im raotus.Syriam Si quatuor legiones obtinebat Licinius Mutianus, uir fecû/ dis aducriîs^ iuxta famofus. Inlîgnes amicitias iuuenis ambitiolê coluerat. mox artritis opibus,Iubrico ftatUjfufpeôfa etiam Claudq iracundiadn fecre turn Afîæ repoiîtusjtam prope ab exule fuit,quàm poftea à principe.Luxu riaUnduftria,comitate, arrogantia,malis bonisqp artibus mixtus.nimiæ uo luptateSjCÛ uacaret: quoties expedierat, magnæ uirtutes. Palàm laudares, lècreta male audiebant. Sed apud fubiedos, apud proximos, apud colle/ gas, uarrjs illecebris potês, cui expeditius fuerat tradere imperium quàm obcincrc. Bellum ludaicum Flauius Vefpafianus ( ducê cum Nero delege/ rat)tribuslegionibus adminiftrabat. Nec Vefpaiîanoaducrfus Galbam uotum aut animus. QuippeT.filium ad ucnerationê cultum^ ciusmiferat, utfuo loco memorauimus. Occulta lege fati,amp; oftétis ac refponfis deftinaz turn Vefpaiîano liberist^ eius imperium,poft fortunam credidimus. Aegy ptura copiast^ quibuscoerceretur, iam inde àdiuo Augufto, équités Roz maniobtinent loco regum.Ita uifum expedite,prouinciam aditu difficilem* annonæfœcundâ, fuperftitioneaclafciuiadifcordem SC mobilem, infeiam icgum,ignaram magiftratuum domi retinerc. Regebat turn Tiberius Ale xander eiufdem nationis. Africa ac legioes in ea interfeefto Clodio Macro, contents qualicunqp principe,poft experimentum domini minoris. Duæ Mauritanie,Rhetia,Noricum, Thracia, amp;nbsp;que aliæ procuratoribuscohi/ bcntur,utcuicp exercitui uicinæ, itain fauorem aut odium cotatftu ualentio rum agebantur.Inermesprouinciç atcç ipfain primis Italiacuicuncç ferui/ tio expoiîta,in pretium belli cefturç erant.Hic fuit rerumRomanarum fta/ tus,cum Ser. Galbaiterum, Titus luniusconfules inchoauereannum Gbi ultimû Rcip.propèfuprcmij.Paucispoft kalen. Ian. diebus Pomper) Pro/ pinquiprocuratoris è Bclgica literæ affèruntur, fuperioris Germanie legio nes rupta facramcti rcuerentia,imperatorê alium Hagitare,ÓC fenatui ac Po. Ro.arbitrium eligcndipermitterejquo feditio molliusacciperetur. Matura uitearesconGliu Galbæ iam pridem de adoptione fecum SC cum proximis agitands.Non fanècrebrior tota ciuitate fermo per illos menfes fucrat.priz

2 5 mum

-ocr page 352-

'I

P. CORNELII TACIT!

mum licentia ac IibMi’ne talia loqucndi', dein fefla iam ætate Galbæ. Pauflä l'udiciû aut Rcip.amortmulti occulta fpe, prour quis atnicus uel clicns, hunc uel ilium ambitiom'srumoribusdeftinabant.Et iam in T.Iunq odiudiuerz terantjqui in dies quato potenttorjcode aólu inuiiîor erat. Quippe hianteS in magna Fortuna amicorucupiditatesipfa Galbç facilitas in ten debat,cutn apudinfirmum amp;crcdulum, minore mctuamp;maiore præmiopeccaretur. Potentia principals diuifa in T. lunium confulem, Si Corneliu Laconetn prætorrj præfet^um ♦ Nee minor gratia Hycello Galbæ liberto, quem 30/ nulis donatum equeftri nomine Mattianum uocitabat. Hi difcordesamp;t^ busminoribusfibi quifep tendentes,circaconGlium eligcndi fucceflorisin ! duas fadtiones feindebantur. luniüsprö M. Othone, Laco atq? HytdIoS f confenfu non tarn unum aliqué fouebant,^ alium.Neqp crat Galbçigo^’* ta Othonisac T. lunr) amicitia ex rumoribus nihil filentio tranfmittécioa’’ quia lunio uidua filiajCçlebs Otho,gener ac focer deftinabantur.Crcdo^ Reip.curam fubiflèjfruftra à Nerone translaræ,n apudOthonê relinquct^ tur.nantp Otho pucriciam incurio(è,adolefcentiâ petulanter egcratjgtaW^ Neroniæmulationeluxus. Eo^iam Poppæam Sabinam principale

I tum,utapud confeium libidinum depofucrat, donee Odtauiauxorao’O'’® retur. Mox fufpedtum in cadem Poppæa, in prouincia Lufitaniamfp^*^'^ legationis fepoFuit. Otho comiter adminiftrata prouincia primus io tes tranFgrcHus, nee fegnis,amp; donee bellu Fuit, inter præFentes fpIcndidi’S*^ muSjFpcm adoptionis ftatim conceptam acrius in dies rapiebat, fauentibo^ plcrifcp militum, pronain eum aula Neronis utGmilem.Sed Galba p®* nuncios GermanicæFeditionis,quan^ nihil adhuede VitelliocertutOi^ xius quonam excrcituum uiserumperet,neurbanoquidem militi conn»*^’ I quod rcmedium unicum rebatur,comitia imperij tranfigit. Adhibitoq per luniura acLaconem Mario CelFoconFulede(ignato,acDuccnioh mino præFedlo urbis,pauca præFatus de Fua Fenedtute, PiFone Liciniaf'^a^ cerfiri iubct,Fcu propria delcdtione,fiue ut quida tradiderÜGLaconcioft^”/ tc;cui apud Rubelliu Plautu exercitacG PiFone amicitia, Fed eallideutig^®' turn Fouebat, Si proFpera de PiFone Fama cofilio eius fidem addidcrat-‘' M.CraHo SiScribonia genitus,nobilisutrincp,uultu habitut^ I qui,0C æftimationeredlaFeucruSjdeteriusinterpretâtibustriftiorbaO^^ lt;nbsp;Éa pars morum eius, quo FuFpedlior Follicitis,adoptati placebat.IgiW'^ o ‘'Galhae ^3 3pprchcnFaPiFonismanu,in huncmodulocutusFertur. Sitept'*^^^^ | opX J Pi legecuriataapud Pontifices,utmoriseft,adoptaréjamp;mihiegregiuoi^^ foncm, dignd tunc Pompci) Si M.Crafli Fobole in penatesmeos afciFcerc, Si bbi■oi’g , ^udm princi^ Sulpitiæ ac Ludlatiæ decora,nobilitati tuæ adiecifle.Nunc me deotu bo pcs Icgdnt num^ conFenFu ad imperiu uocatu præclaraindoles tua,0i amor patn^* ” pulit, ut principatu de quo maiores noftri armis certabant, bello

-ocr page 353-

annalivm liber '.xr.li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27»

quicfccntîoffcrâ, exemple diuf Aiigüftb qui forons fîlii^Marcdlum, dein generum Agnppam,moxnepotesfuos,poftrernoTiberiûNcrcinem pri/ ” uignunijin proximo fi bi faftigio coIlocauit.Sed Auguftusin domo fuceef/ forem quæQuitjCgo in Rep. Non quia propinquos aut focios belli non ha/ ” beam,fed neep ipfe imperiûambitioncacccpûutiudicr) mei documentû fît, ” non meæ tantum nccefsitudines,quas tibrpofîpôfui,fed tuæ.Eft tibi frater pari nobilitate,natu maior, dignus hac fortunajoifî tu potior eHes, Ea ætas ” tua.quæcupiditatcsadolefcentiæiam efFugeritJeauitau'n qua nihil præteri ” tumexeufandum habeas Fortuna adhuc tantûadUerfam tulifti.Secundæ ” resacrioribusftimulisanimu explorant: quia miferiætolcrantur, felicitate corrumpîmur. Fidcin,libcrtatc.m,amicitiâ, præcipua humani animi bona, ” m quidem eadem conftantiaretinebis.Sed alq licet per obfcquiûannuant. ” ïrrumpetadulaù'o, blandiciæpcfsimû ucri affeólusuenenüm,fua cuicp uti/ ” bas. Etiâego ac tu fîmplicifsime inter nos hodie Ioquimur,cæteri libentius 'gt;'gt; cLimfortunanoftraquàm'nobifcû.Namfuadereprincipiquodoportcat, multilaboris. Aflentatio erga principem quemcuncp,fîneafïeôlu peragif. Siimmenfum imperifeorpus ftare ac librari fine redlore poflët, dignus erâ àquoRefp.incipcret.Nunced necefîitatisiampn'dem ucntueftjutnccmea ” fencdusconferreplus Populo Ro.pofsitquàm bonû fuccc(ïorem,nec tua ” plusiuuentaquàm bonû principem.Sub TtberiOoamp;- Caio,ôi Claudio uni ” usfamiliæquafi h créditas fuimus. loco libcrtatiserit.quod eligicœpimus. ” Et finita lulioru Claudiorumcp domo,optimûqucmcpadoptio inueniet. ” Nam generari ôi nafci à principibus,fortuitû,nec ultra æftimat. Adôpûdi ” iudiciû integrum,ôd fi uelis cligere,côfenfu monftraf.Sic ante oculos Nero, ” quem longa Cæfarû feric tumenté non Vindex cum incrmiprouincia.aut ” egocum una legione,fêd fua immaniras, fua luxuria ceruicibus publicis de/ ” puIere.Necp eratadhuc damnatiprincipisexemplum. Nosbello ôi ab æ/ ftimantibus afciti,cum inuidia quamuis egregrj erimus. Ne tarnen territus ” fuerisjfiduælegioncsin hoc coneufsiorbis motunondüm quicfcunt.Ne ” ipfequidem ad fccurasres accefsi.’Si audita adoptione,de(]nâ uideri fenex, ” quod nunc mihiunum obrjcitur. Nero à pefsimo quoep femper defidera/ ” bitunmihtac tibi prouidendum eft, ne etiam à bonis defideretur. Monere ” diutiusneep temporishuius,amp; impletum eft omneconfilium.fi'tebenccle ’* gi. Vtilifsimus quidem ac breuifsimus bonarum malarumc^ rerumdele/” â:us, cogitate quid aut nolueris fub alio principe, aut uolueris. Neqß enim ” hicutin cæteris gentibus quæ regnancur, certadominorum domus,Sicæ/ tetiferunfed impcraturuseshominibus,qui nec totam feruitutempatipof/ ” funt,nectotamlibcrtatem.Et Galbaquidemhæcactaliatanquam prin/” cipem faceret, cæteri tanquam cum faólo loquebantur. Pifonem ferunt ftatim intuentibus, öc mox coniedtis in eum omniu oculis, nullum turbati, ”

s 4 auc

-ocr page 354-

P. CORNELII

aut cxukantis animi motu prodidifle.Sermo crga patrê irnpcratorcm^ rc ucrens.de femoderatus, nihil inuuku habitue^ mutatum, quafiimpcrarc poHctmagisquam uellct. Confukatu inde,pro röftris,an in fcnatu,aniii ’ caftrisadoptio nuncuparctur.Iri in cadra placuit.honorificum id militibuS fore,quorü fauorem ut largitione amp;nbsp;ambitu maleacquiri, ita per bonasar/ teshaud fpernendum, Circumftctcratinterim palatiu publicacxpcClatio magni fecreti impatiens, K male coercitam famam fupprimentesaugebât. ' Quartû idus lanu. fœdum imbribus diem, tonitrua amp;nbsp;fulgura amp;nbsp;cceleftrf ' minæ ultra folirum turbauerant.Obferuatu id antiquitus comitqs dirimfH dis,non terruit Galbam quo minus in cadra pcrgcrct.contemptorem taliu . utfortuitorum : fcuquæ fatomancnt,quamuisßgnificata, nonuitantur.

frequentem militumcocionemimpcratoriabreuitatc, adoptariàfc Pifonem more diui Augufti, K exemplo militari,quouir uiru lcgerct,pro' nunciat: ac nc difsimulara feditio in maius crcderct, ukro afleuerat, quafta amp;nbsp;duodcuiceiimam Icgiones paucisfeditionisauóloribusnon ultrauerba acuoces er raffe, K brcui in officio forc.Nccullum orationi autlcnociniüad/ ditum,3ut pretiü. T ribuni tarnen centurioncsep amp;nbsp;proximi militum graW' bundi refpondent. per cæteros mœflitia ac filentium,taoquam ufurpatatö etiäin paccdonatiui ncccfsitatcm,bellopcrdidincnt. Conftatpotuifleeof ciliari animos quantulacunc^ parcifenisliberalitate.Nocuitantiquusrigot ' amp;nbsp;nimia fcucritas cuiiam parcs non fumus. Indcapud fenatum noncom/ ptior Galbæ,non longiorquàm apud milites fcrmoîPifoniscomisoratio» Etpatrû fauor adcrat,muki uoluntatc effufius,qui noluerant medic,acpl^* rimi obuio obfcquio priuatas fpes agitantes,fine publica cura.Nec aliud quenti quatriduo Cquod medium inter adoptionem 80 cædem fuiQdidu^ Pifone in publicij,falt;flumue. nbsp;Crebrioribus in dies Gcrmanicæ defedio

nis nunerjs, amp;nbsp;facili ciuitatc ad accipiendacrcdendac^ omnia noua.cutntri/ diafunt, cenfuerant patres mittendos ad Germanicum excrcitum legatoS-agitatû fecfeto,num Si Pifoproficifccrct maioreprætextu:illiaudoritatcm fenatus,hic dignationé CæfarisIaturusPlaccbatôi Laconêprætorijpf^ feôlum fimul mitti.Isconfilio intcrcefsit.LcgatiquocpCnam fcnatusckf^io nem GalbæpermiferaQfœda inconfiâtia nominati,cxcurati,fubffituti,3gt;’’ bitu remancndiauteundijUtqucmcp metusucl fpesimpulcrar, Proxim^ c pccuniæcura,Etcundafcrutantibusiuftifsimumuifumcft,inderepcn)i’’’* inopix caufa crat. Bis amp;nbsp;uicics mille feftertium donationibus Nero cffud^ rat. Appellari fingulos iufsiGdccuma parte libcralitatis apud quemep coru reliida. At illis uix dccumx fuper portioncs erant, fjfdem crga alienafomj ' ptibusquibusfuaprodegerant, cum rapacifsimo cuiep ac pcrditifsimOjO^’ agri,aut fœnus, fed fola inftrumentauitiorum mancrent Exaedioni xxx» cquites Romani præpofiti,nouum offieq gcnus,amp; ambitu ac numero

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rofuw

-ocr page 355-

ANNALIVM LIBER XVII

rofum:ubic^ hafl:a,amp; fc(ftor,5C inquiéta urbsauólióibiis. Attamcn grade gaudiumjquod tam paupcres forent quibus donaflet Ncro,^ quibus ab/ ftuliflet. Exautorati per cos dies tribuni, èpræton'o Antonius Taurus,Ô2 Antonius NafoiexurbaniscohortibusAemyliusPacenfîsièuigiiqs Iulius Pronto Nee remediû in cætcros fuit, fed met us initiû : tanquâ per artem amp;nbsp;fortnidincmfingulipellcrentur,omnibusfufpctflis. IntereaOthoncjCUi compofi'tis rebus nulla fpeSjomne in turbido confiliij,multa flmul extimu/ labâtiluxuria etiâ principi oncrofa,inopia uix priuato tolcrâda,in Galbam ira,in Pifonem inuidia-Fingebat amp;nbsp;metû,quo magis concupifeeret.Prçgra uem fe Neroni fuifle. Ncc Lufltaniâ rurfus aut alterius exiit] honore expe/ ólandum.Sufpeótu femper inuifumt^ dominantibus.qui proximus deftiz naretur.Nocuifle id fibi apud fenem principemtmagis nociturû apud iuue/ nem ingenio trucem, amp;nbsp;longo exilio efferatû. Occidi Othoné pofle,proin agendum audendumt^ dum Galbæ audoritas fluxa,Pifonis nondum co aluiifet, Opportunos magnis conatibus tranfitus rerum : necconôtationc opuSjubi pernicioflor fitquies,quàm tcmeritas.Mortem omnibus ex natu ta æqua!em,obliuione apud pofteros, uel gloria diftingui. Ac fi nocentem innocentemt^ idem exitus maneat,acrioris uiri eflè, merito petite. No état Othonis mollis ôi corpori fimilis animus. Et intimi Iibettorû feruorum^ corruptiusquàm inpriuatadomo habiti,au!am Ncronis, SC luxus,adulte/ fia,matrimoniacæterascp regnorum libidines auido taliû flauderet, ut fua ofl:entantcs,quiefcenti,utalienaexprobrabant:urgentibusetiâ marhema/ ticiSjdum nouos motus, amp;nbsp;darum Othoni annum obfcruationcfyderum affirmant : genus hominum potentibus infîdum,fperantibus fallax.quod inciuitate noftra uetabitur femper ÔC retinebitur. Multos fccrcta Pop/ pexmathematicos, pefsimum principalis mâtrimonq inftrumcntum, ha/ bucrant: è quibus Ptoleraæus Othoni in Hifpania cornes, cum fuperfutu/ turn eum Neroni promiflflêt, poftquam ex euentu fîdes,conicôlura iam Si tumore,fenium Galbæ,amp; iuucntam Othoniscomputantium, perfuaferat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I nbsp;nbsp;nbsp;fore,utin imperium afcifcerctur. Sed Otho tanquâperitia, amp;nbsp;monitu fato/

turn prædida accipiebat, cupidine ingenq humani libentiusobfcuracredu NecdeeratPtolemæuSjiam amp;fcelerisinftinlt;flor,adquodtacillime abeiufl

1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n I ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n r l- tbenMtlcorum

, modluoto tranfltur. Ded Iceleris cogitatio incertum an repens, itudia mill/ tum iam pridem fpe fuccefsionis,aut paratu facinoris affcôlaucrat. In itine/

t tE,inagminc, in ftationibus uctuftifsimum quemt^ militû nomine uocâs, I ac memoria Neroniani comitatus, contubernales appellando, alios agno/

feere,quofdam rcquirere,K pecunia aut gratia iuuarelinferedo fæpiusquez relas,amp; ambiguos de Galba fermones, quæt^ alia turbamenta uulgi. La/

,, bores itinerum,inopiacommeatuum,duricia impcrijjatrociusaccipiebant, cum Campaniæ lacus Si Achaiæ urbesclafsibus adiré foliti, Pyrencum 6C

Alpes

-ocr page 356-

274 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELtl TACITI

Alpes, Si immenfa uiarum fpada,ægre fûb armiseni'terentur.FIagrantibii^ iam mili'tû animi's, uelut faces addi'dcrat Meui'us Pudens èproximis lig'*' lini.i's mobilifsî’mu quemlt;^ ingenio autpecuniæ l'ndi'gum, ôi in nouaSti’P* di'tatespræcipitem aHi'ciêdo,eô paulanm progreflîiseft, utper fpccicmcon uiufj quoties Galba apud Othonem epularetur,cohorti excubiasagcnthU* ritim centcnos nummos diuidcrct. quam uelutpubiicam largitioné Otho . . fecretioribusapud fingulospræmqs i'ntendebat,adeo animofuscorriiptd rùptorotho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proculo fpiculaton de parte fîni'û cum uicino ambigenti, uniu^J

fum uicini agrû fua pecunia emptû dono dedcrit,per focordiâ præfedi^“^ nota pariter Si occulta fallebant. Sed tum èlibertis Onomaftûfuturo^^^ leri præfecit, à quo Barbiû Proculum TefTcranû fpiculatoretn SI O thonem eodem perdudos, poftquâ uario fermone callidos, audaces^ cognouitjprecio Si promifsis onerat, data pecunia ad pertentandos animos. Sufeepere duo manipulates imperiû Pop.Ro. transferendunijö^ tranftulerunt. In confeientiâ facinoris pauci afciti,fufpenfôs cætcrorufflS*^! mos,diuerßs artibus Àimulantt primores militum per beneficia Nywp^*^ dq ut fufped:os;uulgus Si csetetos ira X defperatione dilati toties donatiu'' crant quos memoria Neronisac defiderium prions licentiæ accenderet-*** communiomnesmetumutandæmilitiæterrebantur.Infecit ea tabes num ^ocp X auxiliorum motas iam mentes, poftquam uulgatum eratl^ bare Germanici exercitus fîdem. Adeo^ parata apud malos feditio,cti^ apud intègres difsimulatiofuit, ut poftero Iduum die,redeuntcm Othonem rapturi fuerint,nifi incerta nod:is,amp; tota urbe fparfa militutn ftra,nec facile inter temulentosconfenfum timuiflènttnon Rcip.curâ,^!'’^ fœdare principis fui fanguine fobrfj parabat,fed ne per tenebras,utquiflt;^ Pannonici uel Germanici exercitus militibus oblatus eflet,ignorâtibuspl^^ rifep pro Othonc deftinaretur. Multa erumpentis feditiôis indicia pet fciosoppreflàjquædam apud Galbxaurcsprxfeólus Laco elufit, ignaruS militarium animorum, confilfjt^ quamuisegregrj, quod non ipfeaifertet» , inimicus,amp;aduerfus peritos peruicax. xviq. kalend.Febr.facrifîcanti pt® æde Apollinis Galbæ harufpex Vmbricius trift îa exta X inftantes infidy as,ac domefticum hoftem prædicit, audiente Othone,nam proximusa^^' fhterat, idc^ utlætum c contrario amp;nbsp;fois cogitationibusprofpcrum

ArcbitrÄM« prêtante. Ncc multo poft libertus Onomaftus nunciat expeôlari eumal’ ’^^‘**^’”^^‘”^”architelt;ftoôd redemptoribus.quæfignificatio coeuntium iammilitumK paratæconiurationisconuenerat. Otho caufam digreffosrequirentibus» cum emi fibi prædia uetuftate fufpeóla,eo(^ prius cxploranda finxiifeWti/ Mililt;tnum nixusiiberto, per Tiberianam domum in Velabrum,inde ad Miliariûaw reum fob ædem Saturni pergit. Ibi tres X uiginti fpiculatorescófalutawn’ imperatorcm,ac paucitatc fafotantium trepidum, X fellæ feftinanter impo nuiiii

-ocr page 357-

aiînalivm liber xvîir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7^

Rtum ftn'ÆS mucronibus rapiunt. T oti’dem ferme mili'tés m itîrterc aggre ganturjalfi côfcientia,pler»cp miraculo:pars clamorc ôi gladijs, pars filétio, antmos ex euentu fumpturi. Stationê in eaftris agebat luh'us Martialis tri/ bunus. Ismagnitudinc fubiti fcelcris, an corrupta latins caftra, ac fi contra tenderctjcxitiûmetuêsopræbuitplerifc^ fufpicionêcôfcientiç.Antepofuerê exteriquot^ tribunicenturiones^præfentiadubrjsamp;honcftis. habi tus animorü fuit,ut pefsimu facinus auderent pauci,plurcs uellcnt,oés pâte fcnturJgnarus intérim Galba Si facris intentusfatigabat alieni iam impez rrj deosjcû affertur rumor rapi in caftra incertu quem fenatorê, mox Otho nem elle qui raperetur. Simul ex tota urbe ut quifiq? obuius fuerat,alfj for/ midinem augentes, quidâ minora uero,ne tum quidem obliti adulationis. ïgitur confultantibus placuit tentari animû cohortis, quæ in palatio ftatio/ liera agebat,ncc per ipfum Galbam,cuius integra autftoritas maioribus rclt; tnedrisferuabatur. Pifo progradibusdomusuocatos, in hunemodurn al/ oro pifinii locutuseft. Sextus diesagiturcomilitones ex quoignarusfuturi, Sifiue adcchortem optandum hoc nomen fine timendum erat,Cçfar afeitus fum:quo domus noftræautReip. fato,in ueftra manu pofitum eft : non quia mco nomine,, triftiorcm cafum paucam,ut qui aduerfa expertus cum maxime, ducam ne „ lècundaquidem minus diferiminis habere.Patris Si fenatus Si ipfiusimpe „ tij uicem doleo, fi nobis au t perirc hodie necefle eft, aut, quod æque apud „ bonosraiferum eft, occidere« Solatium proximi motus habebamus,incru „ entam urbem amp;nbsp;res fine difeordia translatas. Prouifum adoptione uideba-' „ tur,ut ne poft Galbam quidem bello locus eftet .Nihil arrogabo mihi no/ „ bilitatisautmodeftiæ. neq? enim relatu uirtutum in comparationc Otho/,, tiis opus eft. Vitia quibusfolisgloriatur eucrtere imperium,ctiam cum ami „ cum iraperatoris ageret. Habitune Si inccftii an illo muliebri ornatu mere/,, retur impcriumCFalluntur quibus luxuria fpecie liberalitatis imponit. Per/,, dereifte fcict,donarc nefciet.Stupra nunc Si comeflationes Si fœminsrum ,, cœtusuoluit animo, hæcprineipatuspræmiaputat,quorum libido acuolu ptas penes ipfum fit,rubor ac dedecus penes omnes.Nemo enim unquam ■,, imperium flagitio quæfitum bonis artibus exercuit.Galbam confenfus ge/ „ neris huraani,me Galba confentientibus uobis Cæfarem dixit.Si Refp.Si fenatus Si populus uana nomina funt,ueftra commilitones intcreft,ne im/ peratorem pefsimi faciant. Legionum feditio aduerfum duces fuosaudita eftaliquâdo.Veftra fides fama^ illæfa ad hune dié manfit,Si Nero quoep j, uosdeftituit,nonuosNeronem.Minus xxx transfugæSidefertores, i, quoscenturionem aut tribunû fibi eligentes nemo ferret, imperiû afsigna/ buntf AdmittitisexêplumCSi quiefeédo comunecrimen facitisCTranfeen » det hæc licentia in prouincias : Si ad nos fcelerum exitus, bellorum ad uos „ pertinebunt. Nec çft plusquod pro cæde principiscp quod innocentibus »

datur

-ocr page 358-

176 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII TACITI

„ datur. fed proinde à nobis donati'uo ob fîdem ab alqs pro fadnorcaccy pietis. Dilapfis fpfculatoribus, cætera cohors no afpernata condonante» ut turbidis rebus euem't,timore magiSjamp; nonnullo adhuc confîlio,parat fi/ gna, quod poftea creditum eft, infidqs amp;nbsp;fimuladone. Mifliis CelfuS Man'usadeleétos Illyridexercftus, Vipfaniinporticutendentes.Pf^t^^ ptum Amulio Sereno amp;nbsp;Domitio Sabino pnmipilaribüs,ut GermankoS milites è Libertatis atrio accerferent.Legioni clafsicæ difRdcbat,infeftæol’ cædem comilitonum, quos primo ftatim introitu trucidauerat GaIba.P^f^ gunt etiâin caftraprætorianorum tribuniCeriusSeuerus,SubriusDe/ j xter,Pompeius Longinus,fi incipiensadhuc amp;nbsp;nondum adulta fcditioffl^ i lioribusconfilijsfleôteretur. TribunorûSubriû amp;nbsp;Cerium milites adoto | miniSjLonginû manibuscoercent,exarmant(^,quia no ordinemilitiçjft“ ( è Galbæ amicis fîdus principi fuo, ôd defcifccntibus fufpcdior erat. Legi*’ Clafsica nihil cunólataprætorianisadiungitur.lllyriciexercituselediCeh ; fum infeftispilisproturbant. Germanica uexilla diu nutauere inualidisaJ' hue corporibus,ôi placatis animis,quod eos à Nerone Alexandriam pr^ mifTos, atqß inde rurfus longa nauigatione ^gros, impcnfiore cura Galb^ refouebat. Vniucrfa iam plebs palatiu implebat, mixtis feruitijSjSi diflono clamore cædê Othonis,ô£ coniuratoru exiliu pofcentiujUt G in circo ac theJ tro ludicru aliquod poftularêt.Nei^ illis iudiciu aut ueritas:quippe eodcm die diuerfa pari certaminepoftulaturis: fed tradito morequemcuncppf*“^ cipem adulandi, licentia acclamationu, ÔC ftudijs inanibus. Interim Galba duæ fententiæ diftinebant.Titus lunius manendum intra domumgt;oppo^ nenda fèruitia,fîrmâdos aditus.non eundum ad iratos cenfebat:Daretwa lorum pcenitentiæ,daret bonorû confenfui fpacium: Sceleraimpctu,bon^ confilia mora ualefcere î Denit^ eundi ultro fi ratio fit,eandem moxfatui' tatemiregrefluSjfi pœniteatjin aliéna poteftate. Feftinandum cæteris uide/

' batur antequam crefeeret inualida adhuc coniuratio paucorumiTrcpidatu rum etiam Othonem,qui furtim digreflùs, ad ignaros illatus,condationc nunc amp;nbsp;fegnitia terentiu tempus,imitari principem dilcat. Non expeda^ j dum ut copofitis caftris forum inuadat, Si proipedtante Galba Capiwlm 1 adeat, dum egregius imperator cum fortibus amicis ianua,ac limine tenus ) domumclaudit,obfidionemnimirumtoleraturus.Etpræclaruminferult;s । auxilium, fi confenfus tantæ multitudinis, SC quæ plurimum ualet,pr**^ indignatio languefeat. Proinde intuta quæ indecora î Vel fi cadere needle fitjoccurrendum diferiminidd Othoni inuidiofius,5i ipfis honefiuni.R^' pugnantem huic fententiæ Iunium,Laco minaciter inuafit,ftimulanteHy celo priuati odrj pertinacia in publicum cxitiu.Necdiutius Galbacudatus, fpeciofiora fuadentib.accefsit.Præmiflûs tamé in cadra Pifo,ut iuuenistnâ gno nomine,recenti fauore,ôi infenfus T.Iunio,feu quia erat, feu quia»■ƒ*

-ocr page 359-

ANNiiLIVM LIBER XVII

i77

itauolebât.Etfadlius de odio creditur. Vixdum egrcHo Pifone, occifum in caftris Othonemjuagus primu Si incertus rumor, mox ut in magnis men/ dacijSjin terfaifle fe quidâ,ôi uidifle affirmabantjcrcdula fama inter gauden les ÔJincuriofos. Multiarbitrabantur compoGtum auótu^ rumorem, mi/ Xtisiam Othonianis,qui ad cuocandu Galba,læta falfo uulgaucrint. Tum ucro no populus tantum ôi imperita plebs in plaufus ôi imniodtca ftudia, fed equitum plericp ac fenatorum pofito metu incauti, rcfraôtis palatij forp bus, rucre intus,ac fe Galbæ oftentare, præreptam fibi ukionem querétes. -Ignauiflîmus quifcp,amp;(ut res docuit)in periculo non aufurus, nimrj uerbis, linguæferocis:nemofcire,ôC omncsafïïrmare:donecinopiaueri, Si confen fu errantium uidtus, fumpto thorace Galba irruenti turbæ neep ætate necç corpore(îftens,fella leuaretur. Obuiusin palatio Iulius Atticus fpiculator, cruentûgladium oftentans,occifum àfe Othonem clamauit.EtGalba.Co müito, inquit,quis lunttC infîgni animo adcoercédam militarem licentiam, niinantibusintrepidus,aducrfus blandiêtes incorruptus.Haud dubiç iam in caftn's omnium mentes, tantusc^ ardor, ut non contenti agmine Si cor/ ponbus,in fuggeftu in quo pauloante aurea Galbæ ftatua fucrat, medium inter figna Othonem uexilliscircundarent.Nec tribunisauteenturionibus adeundi locus.gregarius miles caueri infuper præpoGtos iubebat.Strepere cundadamoribus, Si tumuitu, amp;nbsp;exhortatione mutua, non tanquam in populoac plebe uarqsfegniadulationcuocibus, fed ut quemcp affluentiû militum afpexerant, prehenfarc manibus,compleôti armis,collocate iuxta, præirefacramentum, modo imperatorcm militibus, modo imperatori mili tes commendare. Nec deerat O tho protendens manus, adorare uulgumj iacere ofcula, amp;nbsp;omnia feruiliter pro dominatione.Poftquam uniuerfa claG fiariorum legio facramentum eius accepit,fîdens uiribus, Si quos adhuc fin gulos extimulauerat, accedendos in comune ratus, pro uallo caftrorum ita

Öthonis äd milites oratio

cœpit. Quis ad uos procefferim commilitoncs dicerc non po(fum,quia neepriuatu me uocari fuftineo,princeps à uobis nominatus,nec principcm, alioimperante. Vcftrum quoep nomen in incertoerit, donee dubitabitur imperatorcm populi Ro.in caflris,an hoftem habeatis. Auditis'nc ut pœ/ na mea Si fupplicium ucftrum fimul poftulenturCadeo manifeftû cfljUct^ perirenos, neçp faluos efle,nifi unàjpoffe. Et cuius leuitatiseft Galba, iam fortaflepromifit,utqui nullo expofeente,tot milia innocentifsimorû ciuium truddaucrit. Horror amimû fubit, quoties recordor feralcm introitum, Si hanc folam Galbæ uiéloriâ, cum in oculis urbis decumari deditos iuberet, quosdeprecantes in fîdem acceperat. His aufpicijs urbem ingreiïus. quam gloriâad principatû attulit, nifi occifi Obultronij Albini ôi Marcclliin Hi îpania,Beruichilonis in Gallia,Fontei Capitonisin Germania,Clodrj Ma

CC

cc

-ocr page 360-

278 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf CORNELII TA cm

,, ufquam proumci’a,quç caftra funtnificruenta amp;nbsp;macuIatafaiïffiJtipfcpf^| „ di'caOemêdata 6C correólaCNam quç alq fcdera,hic remcdia uocatjdumM ,, ßs nominibus feucritatepro fæuitia,parfîmoniam pro auan'ci'a/upplidaS^ contumclias ueftras difciplinam appellat. Septem à Ncronisfinemcnf«^ ,, funtjamp; lam pIusrapuitHycelus,^ quod Polyclett öi. Vatinq Si Egij Ôfalij 3, parauerunt.Minoreauan'na aut licendagranatuamp;cflct T.Iunius,fiipfei®/ „ peraHct.nunc 8i fubieótos nos habui't,tanquâ fuos,amp; uiles ut alienos. Vni ,, lila domus fufificit donatiuo, quod uobis nunqua datur, amp;nbsp;quotidie cxpro/ „ bratur. Ac ne qua faltcm in fucceflore Galbæ fpeseflet, accerßtab cxilio» j quem triftitiaamp;auariciafuifimillimuiudicabat. Vidiftiscomilitoncsnota/

gt; ,, bilitcmpeftateetiädeosinfauftam adoptioneaducrfantes. Idemfena'“^ | „ idempopuIiR-om.animuseft. Veftrauirtusexpcdlatunapud quosoron^ | „ honeftiscoßltjsrobur,6i ßnequibusquäuisegregia inualida funt.Nonatl „ bellum uos\nccad periculuuoco: omnium militum armanobifcutnfc'’*^' ,, Necunacohors togata défendit nunc Galbam,fed detinet. Cum uosafp^ xeritjcumfignum meum acccperitjhocfolumcritcertamcn,quismihipl‘’' rimum imputer. Nullus condtationi locus eft in eo confilio, quod nópotdl laudarinißpcradtum. Apcrire deindearmamentariuiufsit.raptadatin’ armajGncmoreôrordinemilitiæ,utprætorianus,autlcgionariusinfignib fuisdißingucretur. Mifcentur auxiliaribus,galeis fcutist^, Nullotribüno^ rum ccnturionumue adhortante, fibi quifcp dux 8i inftigator. Si prædpn^ um pefsimoru incitamentü,quod bonimœrebant. lam exterritusPilo^'^^ mitu cebrefccntisfeditionis, 8iuocibusinurbem ufcp refonantibuSjCgreP , fum interim Galbam Kforoappropinquantc affecutuseracnamMarifî Celfus baud læta rctuleraucum alrj in palatium redire, alrj Capitolium pe^ tercjplericp roftraoccupandacenfercnt,plurcs tantum fentcntrjs aliorutn contradicerentjut^ cuenit in confilqsinfelicibus,optimauidercnt quorum tempus effugerat. Agitalfe Laco,ignaro Galba,de occidendo T. luniodiel tur,ßuc utpœna eins animos militum mulceret, feu confeium Othonisae^ debat,ad poftremum uel odio. HçGtatione attulit tempus ac locus, quia ini tio cædis orto difficilis modus.amp;: turbauere conßlium trepidi nundjjacptn ximorum diffugia,Ianguentibus omnium ftudfjs, qui primo alacresHdtm atep animum oftentauerant. Agebatur hue illuc GalbajUario turbæflndti antis impulfujcompletis undiep baßlicis ac templis lugubri profpedunec? populi aut plebis ulla uox, fed attoniti uultus, amp;nbsp;conuerfæ ad omnia aures. non tumultus, non quies, quale magnimctusôimagnæiræ ßlentiutncft-Othoni tarnen armari plebe nunciabatur. Irepræcipites,amp; occupari penen la iubet. Igitur milites Romani quaß Vologefen.aut Pacoru auito Ärfaci darum folio depulfuri, ac non imperatore fuum inermê Si (enem trucidare pergerent, difiedta picbe, proculcato fenatu,truces armis, rapidisequisfo/

-ocr page 361-

ANNALIVM liber XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179

rum irrumpunt.Nec illos Capitolq afpelt;^Sjamp; imminenhu tcmplorum re ligio,8J priores SC futun' principes terrucre,qüo minus facerent fcelus, cuius ultor eft quifquis fucceflît. Vifo cominus armatoru agtliine Uexillarius comi tantisGalbam cohortis(Atilium Vergilionê fuiHe tradunt)dereptam Gab bæ imaginé folo afflixit. Eo ftgno manifefta in Othonem omniu militum ftudiajdefertum fuga populi forumjdiftridta aducrfus dubitates tela.luxta Cuftium Iacum,trepidatione feretium Galba proiedtus è fella,ac prouolu/ tuseft.Extremam eiusuoce,utcuicp odium autadmiratioftiit,üarièprodilt; dere. Alrj fuppliciter interrogaflè,quid m ah' meruifletC paUcos dies exoluen db donatiuo dcprecatu.PIures obtulifle ultro petcufloribus iugulum i age/ rent ac ferirent,(i ita è Rep.uideretur. non interfuit occidentiu quid diceret. Depercüflbrenó fatis conftatquidamTerentiu Euocatum,alrj Lecanium, crebrior fatna tradidit Camurium x v.legionis milité impreflb gladio iugu lum eius hâufiflè^Cæteri crura brachia«^ ( nam pedus tegebatur) fœdè la/ niauere, plera«^ uulnera feritate Si fæuitia trunco iS cotpori adieda.Titum inde lunium inuafere, de quo ôi ipfb ambigitur, confumpferit ne uoce eius inftansmetus,anproclamauerit,non eflè ab Othöne mandatum utoccide recur.Qüöd feu fi'nxit formidine, feu cofcientia coniurationis confeflTus eft, hucpotius eius uita famac^ inclinât, ut confcius fceleris fuerit, cuius caufa ez rat.Ante ædem diui lulq iacuitprimo idu in poplité,mox ab lulio Caro le gionario milite in utrûcç latus trahfuerberatus. Inlîgné ilU die uirum Sem/ pronium Denfum ætasnoftrauidit. Céturiois prætoriæcohortisad Gal/ bæ cuftodiâ à Pifone additus,ftrido pugiotte occurrés armatis,ôC fcelus éx pfobrans, ac modo manu, modo uoce uertendo in fe percuftbreSj quan^ uulnerato Pifoni effugium dédit, Pifo in ædem Veftæ peruafit,excep tu st^ mifericordia publici ferui.K contubernio eius abditus, no religione, nec ce/ rimonrjs, fed latebra imminés exitium differebat, cû aduencre iuflu Otho/ nisnominatim in cædem eius ardentes, Sulpicius Florus è Britannicisco/ hortibus, nuper à Galba ciuitate donatus, amp;nbsp;Statius Murcus fpiculator. à quibusprotradus Pifo,in foribus rempli trucidatur. Nullam cçdem Otho maiorelætitia excepiftè,nullum caput tam infatiabilibus oculis perluftrafte diciturîfeu tum primum leuata omni folicitudine més,uacare gaudio cœpe/ rat,feu recordatiomaieftatisin Galba,amicitiæ in TJuniojquamuisimmi/ tetn animum imagine trifticonfuderat. Pifonisutinimici Si æmulicæde lætari, ius fas^ crcdebat. Præfîxa con tis capita geftabantur inter figna co/ hortium iuxta Aquilam legionis ,certatim oftentantibus cruentas manus quiocciderant, qui interfuerant,qùiue uere, quiue falfo, ut pulchrum amp;nbsp;me morabilefacinusiadabât. Pluresquàm cxx. libellos præmia expofcenZ tium ob aliquam notabilem ilia die operam, Vitelliuspoftea inuenit. om/ nes^ conquit! Si interfîci iufsit, non honore Galbæ, fed tradito principiz

A Z bus

-ocr page 362-

Igo


P. CORNELII TACITI


busmorcjiTJunimentu adpræfcnsj'n poflcrum,ulnonem. Ahum crcdcrc^ fenatu,ahum populu.Ruerc cunóla in caftrajantcirc proximos,certarecun’ præcurrentibus,incrcpare Galbam,laudarc mihtu iudiciû,cxofculari Otbo nis manumzquantot^ magis falfa erat quæ fîcbantjtanto plura faccrc. afpernabatur fingulos Otho, autdum minacem militum animumuocf uukucp tcmpcrans* Marium Celfum confule delïgnatum , Si Galbæul^ in extremas res amicum fidum^ ad fuppliciu cxpoftulabar, induftriæfii’^ innocentiæ^ quaiî malis artibusinfeniî.Cædis ôi. prædaru inirium,6top'' mo cuicp pcrnicicm quæri apparcbat.fed Othoni nondûauCtorirasincr^^ ad probibcndû fcelusjubcre iam poterat.Ita fimulatione irç,uinciri luflurfi» l Ôi maiorcspœnasdaturum affirmans,præfentiexitiofubtraxit.Omn3(lj inde arbitn'o militum aôla.Prætortipræfcôlosfîbi ipiî legere: PlotiumPfq mum è manipularibusquondam, tum uigilibuspræpoiitum, amp;nbsp;incobm' adhuc Galba partes Othonis fccutum. Adiungitur Licinius ProculuSjinquot;' ma familiaritate Othonis fufpeôlusconfîlia cius fouiflè : urbi FlauiutnS^^ binum præfeccre,iudicium Neronisfccuti,fub quo candem curam obtint’“’ rat, picrifcp VeipaGanum fratrem in co rcfpicientibus. Flagitatum utuàt^' mâitareXe *”o*^t^spræftariccnturionibusfolitærcmittcrcntur. Nancp gregariusmih^ uttributum annuum pendebat. Pars manipulis, pars per cômeatuSjauti” ipGscaftrisuaga, dum mcrccdem centurioni cxoluerct, neeç moduntoft/ ris quifquam,neq5 genus quællus penfi habebat. Per latrocinia Si rapt”^’ aut feruilibus miniftcrrjs militate otium rcdimebant. Tum locupletifsitf”^ quifqp miles labore ac fæuitia fatigari,donee uacatione cmerct.Vbi fotnpO' bus exhauftus, focordiä mifer elangucrat, inops pro locupletc, 8i inerspf” ftrenuoin manipulum redibat.acrurfus aliusatqjaliuscadcm egeftat^^^ licentia corrupti,adfeditionêôidifcordias,ôêad extremum bclla ciüiliaruc bantSed Otho neuulgi largitionc centurionum animos aucrterct,çxfilt® fuouacationcsannuasexoluturumpromiGt : rem hauddubicutilenijSï’ bonis poftca principibus perpetuitate difeiplinæ Frmatä. Laco præfcdus» tanquam in infulam fcponcrctur,ab Euocato que ad eçdcm cius Othop*'? miferar,confofrus: InMartianum lccllum,ut in libcrtu palam animaduf' fum. Exaótoperfccicradienouifsimum malorum fuitletitia.Vocatfc«^^ I tum prætor urbanus,certant adulationibus cætcri magiftratus. Accurff”i patres.decernit Othoni tribunitiapoteftas,Si nomen AuguftbSioespr’” cipum honorcs,annitentibuscunótisabolcrc conuitiaacprobra,qua:pto' mifcuèiadta hæfifTe animo eius nemo fcnfit.OmiGffct tot offenfas an diH” liiFet,breuitatc imperrj in incerto fuit.Otho cruento adhuc foro.per Präget / iacentium in Capitolium arep inde in palatium uc(flus,concfdi corporale pulture,crcmari(^ pcrmifit.Pifoncm Verania uxor ac frater Scribonianus» T.Iunium Crifpina filia compofuere, quælîtis rcdemptis^ capitibus,qna: uenalu

-ocr page 363-

ANNALIVM liber XVII

i8l

ocnalia interfedores feruaucrant. Pifo unum 8i tricefimu ætatis annum ex/ plebatjfamameliore^ fortuna.Fratrescius Magnum Claudius,CrafTum NerointerfeceratJpfe di'u exuLquatn'duo Cæfarpropcrataadopnone,acl hoctantummaiorifratnpræIatuseft,utpnorocdderct.T. lum'usxLV ir T,iuniiu annosuarrjs moribusegit.Patcrilli èprætona familia,matcrnus auusè profcn'ptis. Prima militia infamis. Legatum Caluiiium Sabinu habuerat: cuiusuxor mala cupidincuifendilîtumcaftrorû per nodem militari habitu ingrefla,cum uigilias amp;nbsp;cætcra militiæ munia eadêlafciuia tentaiTet, in ipfis principijs ftupru aufa,amp; criminis huius reus T. lunius arguebat. Igit iuiTu C.Cæfarisoneratus cathenis.mox mutatione temporu dimiflus,curfu hoz norum inoffenfo,legioni poftpræturam præpoGtus,probatus9. ièruili de incepsprobro refperfuseft, tanquam fcyphum aureum in conuiuio Clau/ dijfuratus-EtClaudiuspofteradiefoli omnium lunio fidilibusminiftrari iufsit.Sed luniusproconfulatu Galliam Narbonenfem feuerè intégré^ rexit.Mox Galbç amititia in abruptum tradus,audax,callidus,promptus, amp;nbsp;prout animum intendiflêt,prauos aut induftrius cadem ui. T eftamcntu Tdunq magnitudine opum irritum. Pifonis fupremam uoluntatem pau/ pertas firmauit. Galbæ corpus diu negledum, amp;nbsp;licentia tenebrarum plu/ riniisludibrrjsuexaium,difpenfator Argius èprioribus feruis humili fepul tura in priuatis eius hortis contexit. Caput per lixas calones^ fufïîxû,lacez tatum«^ ante Patrobf) tumulum( libertus is Neronis punitus à Galba fuez faQportera demum die repertum, amp;nbsp;cremato iam corporiadmixtum eft. Huncexitum habuitSer.óaIba tribus amp;nbsp;fepiuagintaannis,quincp princiz pesprofperafortunaemenfus,Kalienoimpcriofcliciorquamfuo.Vetus -in familia nobilitas,magnæ opes.iprt medium ingenium, magis extra uitia quam cum uirtutibus.Famæ nee incuriofus,nec uendicator.Pecuniæ alienç nonappetens fuæ pareus, publicç auarus. Amicorulibertorum^ubi in bo nos incidiflet, fine reprehenfione patiens: fi mali foret,ufcç ad culpam igna rus.Sedclan'tas natalium Kmetus temporum obtentui,ucquodfegnitia cratifapiétia uocaretur.Dum uigebat ætas,militari laude apud Germanias floruit.procóful Africam moderate, iam feniorcitcriorem Hifpaniam pari iuftitiacontinuit,maior priuatouifusjdum priuatusfuit,ÓC omnium confen lucapaximperii,nifiimperaflêt. Trepidam urbem ac fimul atrocitatem re tentisfceleris, fimul ueteres Othonis mores pauenté,nouus infuper de Viz tcllio nuncius exterruit,ante cædem Galbæ fuppreflus, ut tantum fuperio/ dsGermaniæcxercitum dcfciuifTecrcderetur.Tum duos omnium morta/ i^uiitnpudicitiajgnam'g Iuxuriadetcrrimos,uclutad partiendü imperium rataliter eledos, nó fenatus modo amp;nbsp;eques, quis aliqua pars ÔC cura Rcip. feduulgus quoep palam moerere. Neciam recentiafæuæ pacis exempla, fedrepetita belloruciuilium memoria,captam toties fuisciuibusurbem,ua/

A ? ftitatem

-ocr page 364-

28t


P. CORNELII TACJTI


ftitatcm ItaliæîdireptionesprouindarûjPharfaliamjPhilippos, 8^ PcruH/ am ac Mutinam nota publicarû cladi'um nomina loquebantur.Propè cucf fum orbcm ctiâ cum de principatu inter bonos certaretur, fed manfiflè Clt; lulio, manfifTe Cæfare Augufto uiótore imperiûrmâfuram fuiflè fub Pot” peio Bruto(^ Remp. Nuncpro Othonean pro Vitellio in templaituros. Vtraftp impiaspreces,utratç deteftanda uota,inter duoSjquorum bellofo „ r r lum id fcireSj détérioré fore qui uiciflet. Erant qui Vefpafîanû K arma Ont Velbananut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ z r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i II I'

entisaugurarentur.amp;utpotiorutrocp Vefpananus,itabellumaliudai^ alias clades horrebât.Etambigua de Vefpafianofamæfolust^ omniuant« feprincipûjin melius mutatuseft. Nuncinitiacaufast^motusVitA*” j expediam. Cafo cum omnibuscopqsîulio Vindice,fcroxprædaglon^ I excrcitus,utcui finelabore acpericulo,diti{Timi belli uiéloria cueninêrexp^ ditionem amp;nbsp;aciem, præmiaquàm ftipendia malebat: diucp infruduoût” Si. afpcram militiam toleraucratungcnio loci cœlic]? Si fcucritatc difcipl'*’^’ quam in paceincxorabilem difcordiæciuium re(oluunt:paratisutrint^‘^®’’ ruptoribusjôc perfîdia impunita,uiri,armajcqui, ad ufum Si ad deeusfnp‘^*' erant.Sed ante bellum,centurias tantum fuas turmasc^ noucrant/xcMt^’ fînibus prouinciarum difccrncbantur.Tum aducrfus Vindicem contratîl^ ' legiones fe^ Si Galliasexpcrtæ,qua:rere rurfùsarmajUouasc^ difcordiaS’ necfociosut olimjed hoftes Si uiélosuocabât.Necdeeratpars Gallia*'^*’! quæ Rhenum accolit, eafdcm partes fecuta,ac turn acerrima inftigatrixaa uerfusGalbianos . hocenim nomen faftidito Vindiceindiderant-Igt^^ Sequanis Hcduisc^, ac deinde prout opulentia ciuitatibuserat, pugnationes urbium, populationes agrorum, raptus penatium haufer^^ t animo,fecundum auaritiam Si arrogantiam præcipua ualidiotom' contumacia Gallorum irritati, qui remiflam Obi à Galba quartam tributlt;y rum partem, amp;nbsp;publice donatos in ignominiâ exercitus iaétabât.

callide uulgatum,temere crcditum, decumari legiones, Si promptifsit”“*” quemcp centurionu dimtti. undicp atroces nuncfj, finiflr a ex urbe Fanta ƒ , fenfa Lugdunenlis colonia,öi pertinaci pro Ncrone fide fœcunda rutnof*' bus^Scd plurima ad fingendu credendum^ materies in ipfis caftriSjOtli*’’ metu.SCjubi uires fuas refpexerant,fccuritate.Sub ipfas fupcrioris annd'^ ‘ Dccemb. Aulus Vitcllius inferiore Germaniam ingreflfus,hybernalc§'‘’^ num cum cura adieraf.redditi plehfcp ordines,rcmifla ignominia, notæ:pluraambitione,quædâ iudicio: in quibusfordern Si auaritiamfo” tei Capitonis, adimendis alfignandis'ue militiæ ordinibus intègre mutaü^i rat.Nec confularis Icgati menfura,fed in maius omnia accipiebant.EtVto lius apud feueros humilis.Ita comitate bonitaté^ fauétes uocabantjquo“ fine modo, fine iudicio donaretfua, largiretur aliéna. Simul auiditatd^' perandi ipfa uiciä pro uirtutibus intcrpretabantur.Multi in utrocß

-ocr page 365-

ANNALIVM LIBER XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28?’

ficutmödefl:iquieticp,ita mäh' K flrenui'.Etprofufa cupidincj’nfi'gni tcmcri tatclegati Icgionû, A. Cæci'na 6i Fabius Valensièquibus Valésinfcnfus Galbæ,ranquâ detedla à fe Virginq cuncflationc, cpprcfîa Capitom’scon fihàingratê tuhHct, infligare Vitcîliô,ardorcfn mditu oftcntans. Ipfum ce/ kbriubi'cp fama : nullam in Flacco Ordeonio moram,affore Britannîam, fccutura Gcrmanorum aiÿxih'a, malèfîdaspiôuincias,prccanum feni'impc num,amp; brcui tranfiturû: panderet modo finum, ucnienti fortunæ occur/ rcrct.Merito dubitafTe Virginiû.cqucftri famihau'gnoto parrea'mparem fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

rcccpiflct l'mpcriû, tutum fi rccufafict. Vitcliio trcs partis confulatus, cenfuz » ram,collegium Cæfaris,imponereiampridem,impcratorisdignationem, Siaufcrrcpriuati fecuritatem. Quaticbacur bisfcgneingcnitji,utconcupifce Ç' retmagisquàm fperaret. Atinfupcriore GcrmaniaCæcinadccoraiuuenz ta,corpore ingens,animi immodicus,cito fcrmonc,creôlo inccnu,fludia mi litumalIcxerat.Hunciuuenem Galbaquæftorcm in Betica impigrein par tesfuas tranfgrefiumjegioni præpofuir. Mox compertum publicam pecu niain auertifi'c,utpecu!atorcm flagitari iufsir. Cæcina ægrc pafius, mifeere cunâa,K priuata uulncra Rcip.malis operire llatuit.Nec dccrant in exerci tu femina difeordiæ, quod amp;nbsp;bello aduerfus Vindicem uniuerfus affucrar, necnifioccifo Ncrorie translatus in Galba,atep in eo ipfo facramêto uexil/ lisinferiorisGermaniæpræuêtuserat.EtTreuiriacLingonesquasi^alias ciuicatesatrocibusediôlis,autdamno finium Galbapcrculerat,hybernisle gionum propius mifccntur.Vndc ieditiofa colloquia, amp;nbsp;inter paganos cor fuptiormiles,amp; in Virginiû fauorcuicunq? aliquot;) profuturus.Miferatciuitas b'ngonu uetereinftituto dona lcgionibus,dextras hofpitfj infigne. Legati corum in fqualorem mœftitiam(^ côpofiti,pcr principia, per contubernia, modofuasiniurias, modociuitatum uicinarû præmia, ubipronis milieu animis accipiebantur, ipfius exercitus pcricula amp;nbsp;contumelias eéquerentes, accendebant animos.Nec procul feditione abcranr,cum HordeoniusFlac cusabirelcgatoSjUti^ oceukior digreflus cfie^noóte cafiris exccderc iubet. Indeatrox rumor,afiFirmanribus plerifcp intcrfeôtos,ac ni fibi confulercnt, forcutacerrimi milieu Si præfentia conquefti, per tenebras Si inCcitiâ cætez rorumocciderent.Obftringunt inter fc tacitofœderelcgiones. Afeifeitau xiliorûmiles primo fufpcôlus,tanquâ circumdatiscohortibusalis^,impez tus in legiones pararct : mox eadem acrius uolcns, faciliore inter malos con knfu ad bellum, cp in pace ad ccncordiam. Inferioris tarnen Gcrmaniæ kgioncsfolerani kalen.lanu.facramento pro Galba adadtæ,multa conôta tione^K raris primorum ordinum uocibus : cæteri filentio,proximi cuiufcp audaciam expédiantes, infita mortalibus natura propere fequi, quæ piget inchoarc.Sed ip fis Icgionibus inerat diuerfitas animorum: primani quinta nicpturbidi,adco ut quidam faxainGalbæ imagines iecerint; quintadez

A 4 cima

-ocr page 366-

P» CORNELII TACITI


284

ctma ac fcxtadccima Icgiones nihil ultra fremitû SC minas aufæ,in{tiû erutn/ pcndi circumfpcôtabant. At in fupcriori cxcrcitu, quarta ac duodeuicefima Icgiones qfdcm hybernis tcndcntcs, ipfo kalend. lanu.die dirumpuntima gincs Galbæ,quartalegio promptius,duodcuiccfimacó(3:antcr.Moxcon fcnfujac ne reuercntiâ impcrq cxucrcuiderétur in S.P.Q R.obiitcrataiatn nomina,facramenta aduocabant,nullo Icgatorû tribunorumuc pro Galba nitente,quibufdâ,utin tumultu,notabiliusturbantibus. Non tarnenquil^ quam in modum concionis,autfuggcftu locutus. nec^ enim erat adhuccu* imputaretur. Spedtator flagitq Hordeonius Flaccus cofularis Icgatusadt' rat,non côpefccre ruentes,no retinere dubios, non cohortari bonosaufuSi , fed fegnis,pauidus,SC focordia innoccns. Quatuor centuriones duodcuicc ! fimæ Icgionis,Nonius Rcccptus,Donatius Valens, Romilius Marcell'’^; Calphurnius Repentinus, cum protegerent Galbæ imagines, impctuffil' tum abrcpti,uin(ftilt;^. Nee cuiquam ultra fides, aut memoria prioris facra' menti.fedfquod in feditionibus accidit}undcpIureserät,omncsfucre.No/ coloftiä qyæ kalcn.lanu.fccutaeft,coloniâ Agrippinenfem Aquiliferquart^^ gnpp/nr«. gfonisepulanti Vitcllio nunciat,quartä SC duodeuicefimä legioncs,plt;'‘’'^^

dtis Galbæ imaginibus,in fenatus SC Po.Ro. uerba iuraffc. Id facramtii^, inane uifum.occupari nutantem fortunä,6C offerriprincipem placuic.Mquot;^ à Vitellio ad legioncs lcgatosqj,qui defeiuifle à Galba fuperiorem excf^''** nunciarent : proinde aut bellandum aduerfus defciiccntes, aut fi concof^*® SC pax placeat, faciendum imperatorem : SC minore diicrimine fumipf“!^ pem quam quæri. Proxima legionis primæ by berna crant, SC prowp“’^ mus è legatis Fabius Valens. Is die poftero colonia Agrippinenfem cquitibus legionis, auxiliariorum^ ingreflus, Imperatore Vitclliu lutauit. Sccutæ ingenti certamine eiufdem prouinciæ Icgiones : SC fupffquot;’' cxercitus,fpcciofis fenatus populiqp Romani nominibus relidhs 11

' lanu.Vitellio acccfsit.fcires ilium priore biduo no penes Rcmp.fuiHc'^''^ rem cxcrcituu Agrippinenfes,Treuiri,Lingones æquabant,auxilia,cqi’°^ arma, pccunias offerentes, ut quifep corpore,opibus, ingenio ualidus-principes modo coloniarû autcaftrorum, quibuspræfentia exafflucnfi’ parta uidloria magnæfpcsi fed manipuliquoep SC gregarius miles fua.SC balteos,phalcrasc^ infigniaarmorum argento dccora,loco pe^i’'’'^ tradebanr,inftin£fl:u,SCimpetu,SCauaritia. Igiturlaudatamilituabmt^^^

, Vitclliu5,miniftcriaprincipatuspcrlibcrtosagifolita,incquitesRoma'’° V4f4tjo«« difponit. Vacationescenturionibus exfilconumcrat.Sæuitiammili^^”” plerofcp ad poenam expofeentium fæpiusapprobat, pari fimulation^''’' culorum fruftratur. PompeiusPropinquusprocurator Bclgicæfiatimquot;’' terfcclus.Iulium Burdoncm Germanicæclafsispræfcdlum aftu fubtm^' Exarfcrat in cum iracudia cxcrcitus, tan^ crimen ac mox infidias

-ocr page 367-

285


annalivm liber XVIÏ


Capitoni ftruxiflët:grata crat memoria Capitonis, SC apud fæuientes occi dere palam, ignofcere non nifi fallendo licebat. Ita in cudodia habitus : Si poftuidtoriâ demum,ftratisiam militum odtjSjdimifiLiscft.Interim utpia culüobqciturcenturioCrifpinus,quifefanguine Capitoniscruentaucrat: ôi poftulantibus manifeftior,ôi punienti uilior fuit* Iulius deinde Ci/ uilispericuloexemptus, præpotens inter Batauos, ne fuppficio eiusferox gens alienaretur.Et erant in ciuitatc Ungonum v 111 Batauoru cohortes, quartædecimælegionisauxilia,tum difcordia tcmporû àlegione digreflæ, prout inclinaflentjgrandemomentufociç autaduerfæ.Noniû,Donatium, P-omiIium,Calfihurnium,centuriones,de quibus fupra rettulimus, occidi iufsit,dam natos fîdei crimine,grauifsimo inter defcifccntcs. Acceflere parti bus Valerius Alîaticus Bcigicæ prouinciæ Iegatus,quem mox Vitellius ge «erum afciuit: lunius Blæfus Lugdunenßs Galliæ rcôtor,cum Italica le/ gioncjôiala Taurina.Lugduni tendentibus. Necin Rheticiscopqs mora quo minus ftatim adiungerentur. Nein Britannia quidem dubitatum, Præcrat Trebellius Maximus, per auaritiâ ac fordes contemptus cxercitui tnuifus^. Accendebat odium eius Rolcius Cæliuslegatus uicefîmæ legio/ nis olim difcors,fed occaiîone ciuiliu armoru atrocius proruperant.T rebeb liusfeditionê Si confufum ordincm difciplinæ Cæliotfpoliatas ÔC inopesie gioncsCæliusTrebellio obieôtabat, cum interim fœdis legatorû certami/ nibusmodcftia exercituscorrupta,eolt;^ difcordiæuentû, utauxiliariû quo/ que militum couitiis proturbâtibus,ôi aggregantibus fe Cælio cohortibus alis(^jdefertus Trebelliusad Vitelliû pcrfugerit.quies prouinciæ,quanquâ tcmoto côfularijmanGt.Rexere legati Icgionû,pares iurc, Cælius audendo potcntior.AdiundoBritannicoexercitUjingêsuinbusopibust^ Vitellius, duos duces,duo itinera bello deftinauit.Fabius Valens allicere,ucl iî abnue rentjuaftare Gallias, Si Cotianis alpibus Italiam irrumperc: Cæcina pro/ piore tranfitUjPœninis iugis degredi iuflus. Valen ti inferioris cxcrcitus ele/ lt;^icum Aquila quintæ legionis, Si cohortibus alis^ ad x l millia armato fum data, x x x millia Cæcina è fuperiore Germania ducebac,quoru ro/ nbsp;nbsp;nbsp;,

bur legio una prima Si uiceiima fuit.addita utricp Germanorû auxilia,è qui bus Vitellius fuas quoc^ copias fuppleuit,tota mole belli fecuturus. Mira inter exercitû imperatoremi^ diuerfitas, Inftare miles,arma pofcere, dum Galliæ trépident, dum Hifpaniæ conëlentur.non obftare hyemem, necç ignauæ pacis moras.inuadendam Italiâ,occupandam urbe.nihilin difeor/ dqs ciuilibus feftinatione tutius,ubi faólo magis cofulto opus eHet.T or pebatVitellius, Sifortunâprincipatusinertiluxuac prodigis epulispræ/ fumebat,medio diei temulentus. Si fagina grauis : cum tarnen ardor Si uis militum ultro ducis munia implebat, ut fi adeflet imperator. Si ftrenuis uel ignauisfpemmetumt^ adderet, Inftruótiinterritiq^ fignum profeólionis

-ocr page 368-

1'86


P. CORNELII TACITI


exp o feu nt, nomine Germanici Vitellio ftatim addito^Cæfarem feappcH^ ri etiam uiólor prohibuit. Lætu auguriû Fabio Valenti cxcrcituiqj,c]ucm in bellum cogebat,ipfo profeólionis ciie,aquila leui meatu prout agmen in/ cedcrct,uelut dux uiæ præuolauit:longumtp per fpaciu,is gaudentium tni/ litum clamor,ca quies interritæ alitis fuit, ut baud dubiu magnæ profpe/ ræ rei omen acciperetur. EtTreuirosquidem utfociosfccuri adiere. Diiw/ ^Mediomd ’^^f*CMediomatricoruid oppidum eft)quanqua omni comitate exceptor fubituspauorexterruit,raptis repentearmis,ad cædem innoxiæciuitaas, । non ob prædam,aut ipoliâdi cupidinem,fed furore K rabic,6C cauiisinc«/ tis,eo^difficilioribu9remedqs,donec precibusducis mitigatiab excidio ciuitatis temperauere.Cæfa tarnen ad quatuor millia hominum.Is^ Gallias inuaiît, utuenientimox agmini uniuerfæ ciuitatescum magift*'^^'^ bus Si precibus occurrerent, ftratis per uias pucris fœminis^, quæ^^^*® placamenta hoftilis irx, non quidem in bello,(èd pro pace tendebantur-Nuncium de cædeGalbæôi imperio Othonis Fabius Valens induto^ Leucorû accepit. Nec militû animus in gaudiu, autformidinem permottó bellum uoluebat. Gallis conólatio exempta, Si in Othonem ac ViteHin'”

Lin^one$ par,ex Vitelîio amp;nbsp;metus.Proxima Lingonum ciuitas eratjfid^P^f^ tibus.benigne excepti, modeftia Certauere. Sed breuislæticia fui^cohof^J! intempérie, quas à legione quartadecima, ut fupra memorauimus, digr^^ fasexercitui fuo Fabius Valens adiunxerat.Iurgia primumjmoxrixaio^ Batauos ôiIcgionarios.Dum bis aut illis ftudia militu adgregant,P^rop^*'’ præliû exarfère, ni Valens animaduerfîonepaucorû, oblitos iam BataUoS imperfj admonuiflèt.Fruftra aduerfus Heduos quæiîta belli caufa.Iufs^^ cuniam atep arma deferre,gratuitos infuper comeatus præbuere.quoo dui formidine, Lugdunenfes gaudi© fecere. Sed legio Italica Si ala naabduôfæ. Cohortes x v 111 Lugduni folitisibi bybernisrelinquip*^ , cuit. Manlius Valenslegatus Italicælegionis, quanquâ benedepart‘1’*’^ meritus, nullo apud Vitellium honore mit. Secretiseum criminationil’^^ , infamauerat Fabius ignaru,K quo incautior deciperetur,palàm laudawnj' |

Veterem inter Lugdunenfes Viennenfes^ difeordiâ proximumb^^ tennenjet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g^^cenderat. mukæ inuicem clades, crebrius infeftiusep, quâm uttao]^ )

propter Neronem Galbam^ pugnaret. Et Galba reditus Lugdunc*’’ occaiîoneirx in fîfcûuerterat.Multus contra in Viennenfes honor. æmulatio,62 inuidia, SCunoamnedifcretisconnexû odium.Igitur Lug«» nenfesextimulare fîngulos militû. Si in euerlîonem Viennennuimpd*^*^ ’ obfeflam ab illis coloniam fuam,adiutos Vindicis conatus, conferip^^s^ per legiones in præfidiû Galbæ referendo.Et ubi caufas odiorû prxÇf*’ . rant,magnitudinem prædæ oftendebant. Nec iam fècreta exhortatiogt; publicæprecesî Irentultores, excinderétfedem Gallici bellncundla * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tetn» 1

-ocr page 369-

ANNALfV^t LIBER XVII

^cfnaSJhonilia/ecoIoniam Romana amp;nbsp;partem exercitus,6rproïpcrarum aduerfarumc^ rcrum focios: fifortuna contra daret,iratisnerclmquerent. His Si pluribusin eundem modum perpulcrat,ut ncc legati quidem ac du/ ccspartium reftinguipofTeiracundiam cxcrcitus arbitrarentur :cum baud •gnari difcn'minis fui Vienncnfes uclamentaói infulas præferentcs, ubi 3gmcninccflerat.arma, genua, ueftigia prehenfando flexere militum ani- preferente/ tiios. Addidit Valens triccnos (ïngulis militibus feftcrtios. Turn uctuftas Fab.valens dignitasi^ coloniæ ualuit.Et uerba Fabq falutê incolumitatemc^ Viennen fium cómendantis æquisauribus accepta. Publïcè tarnen armis mulólati, priuatis ói promifcuis copfjs iuuere militem.Scd fama conflans fuit, ipfum Valentem magna pecunia emptû. Is diu fordidus, repente diues,mutatio/ nem fortunæ male tegebat,accen(is egeftate longa cupidinibus,immodera tus,6i inopi tuuentajfenex prodigus. Lento deinde agminc per fines Ab lobrogu à Vocontioru dudusexercitus, ipfa itincrö fpacia, 8i ftatiuorum AUobroges mutationesuenditante duce fœdis padionibus^aduerfus pofleflores agro rumjôi magiftratus ciuitatû,adeo minaciter, ut Lucofmunicipiu id Vocon/ tioru eft) faces admouerit,donee pecunia mitigaretur.quoties pecuniæ ma/ tcria dee(ret,6i flupris Si adulterfjs exorabatur.Sic ad alpes peruen tu. Plus prædæacfanguinis Cæcinahaufit.Irritauerâtturbidumingeniû Heluetfj Gallicagens,olim armis uiriscp,mox memoria nominis,clara,de cæde Gai bæignari.ôi Vitellfj imperiû abnuentes. Initium bcllofuitauaritia aefefti/ natiounJeyjj.p^Ynæ|çg,'Qf,,'5j^3pyg|.yf^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fj, ftipendium ca cafleUiiaijud/

fidli,quodolim Hcluetfj fuismilitibusac ffipcndnstucbanf.ægreid pafsi rumßuetber^ Heluetijjinterccptisepiftolis.quæ nomine Germanici exercitusad Panno nicaslegionesferebantur.centurionem ôiquofdam militum in euftodia re tinebant.Cæcina belli auidus,proximam quanc^ culpam antequâ pœnite tetultum ibat. Mota propere caftra. Vaftati agri. Direptus longa pace in ^lt;iden. oiodum municipfj extrudus locus,amœno falubrium aquarû ufu frequês. MifsiadRhetica auxilianuncfj,utuerfos in legionem Heluctios atergo aggrederentur. Illi ante diferimen feroces, in periculo pauidi, quanquam primo tumultu Claudium Seuerum ducem Iegerant,nó arma nofcere,non ordines fequi, non in unum confulere. exitiofum aduerfus ueteranos præ/ lium.intutaobfidio, dilapfisuetuftatemœnibus. hincCæcinacum ualido exercitu,inde Rhæticæ alæ cohortes^, ÔC ipforum Rhætorum iuuentus fuetaarmisjôi more militiæ exercita.undicp populatio 8i cædes.Ipfi in me/ diouagiabiedisarmis, magna pars fauefj aut palantes in montem Voce/ vocra«« cium perfugere Ac ftatim immifla cohorte Thracum dcpulfi,ô^ confedan tibus Germanis Rhætiscp, per fyluas atep in ipfis latebris trucidati. Multa hominum milliacæfa, multa fub corona uenundata. Cume^diruptisom/ Auenticuu tiibus Auenticum gentis caput iufto agminc peteretur, mifsi qui dederent put üeluetio,.

ciuitatenj

-ocr page 370-

188


P* CORNELII TACltl


ciuitaCcrti, amp;nbsp;dcditio accepta. In lulium Alpinum èpn'ncipibus utconcito' rem belli Cæcina animaduertit. cætcrosueniæuel fæuitiæ Vitelli) reliquit' Haud facile diôlu eft, legati Heluetiorum minus placabilem imperatofef’ an militem inucncrint. Ciuitatisexcidium pofeunt, telaacmanus in orale' gatorum intentant. Ne Vitelliusqu dem minisacuerbis temperabat:cum Claudius Coilus unus ex IcgatiSjUotæ facundiæ,fed dicêdi artem aptatte' pidatione occultans,atcp co ualidior,militis animû mitigauinut eft mosuul vulgut gQ fourabili fubitis,amp; tarn prono in mifcricordiam,^ immodicum fæuitia , fucrat.cftufis lacbrymis,8ó mcliora conftan tins poftulando, impunitateni 1 falutcm^ ciuitati impetrauere. Cæcina paucos in Hcluetiis moratusclieSgt; dum fententiæ Vitellrj certior ftcrct, fimul tranfîtû Alpium parans, lætû cx Italia nuncium accipit, alam Syllanam circa Padum agentem facramcnw Vitellrj accefsifle. Proconfulem Vitclliû Syllani in Africa habucrant.o’O’^ à Nerone ut in Aegyptu præmitterétur excitijôi ob bellum Vin diets remo ratûac tum in Italia manentes, inftindlu dccurionum, qui Otbonisignari’ Vitellio obftridli, robur aduentantiü Icgionum amp;nbsp;famä Germanicicxerti' tusattollebantjtranfterein partcstamp;utdonüaliquod nouoprincipijfit’”'^ ^^ti'ouarU ranfpadanæ regionis municipia Mediolanum ac Nouariâ,ôiEpO' Eporet/zrf rcdiam ac Vercellasadiuxcre.Id Cæcinæpcripfoscompertû Etquiapt^^ i verceü^ fidioalxuniuslatifsimapars Italiædefendi nequibat,præmifsis Galiot^'’ Alpes craii Lufttanorum, Britannorum^ cohortibus,öi GcrmanorüucxilliSjin^lp^ RZgt;lt;ffùrKg4 GraiaipfepauJulumconcftatus,num RhæticisiugisinNoricum

üoncum 3Petroniu urbisprocuratorem qui concitisauxilfjs, amp;nbsp;interruptio fluminum pontibus,fidus Othoni putabatur. Sed metu ne amittcretpt^ miilasiam cohortes a!asc^,{imul rcputansplusgloriæ retenta ItaliajS^'^’’'' uorici cunc^ certatum foret Noricosin cæteraui(ftoriæpræmiaaccefluros,Pc^f' ' no fubfignanum militem innere Si graue Icgionû agmen, hybernisadbut niuibus traduxit. Otho interim contra fpem omnium non dcltcrjs,ncc^ deftdia torpefcere.dilatæ uoluptates, difsimulata luxuria,ÖC cunda ad dcco rem imperij compoftta Eot^ plus formidinis afferebantfalfæuirtutcsamp;tii j tiareditura. Marium Celfum confulcm deftgnatum,pcr fpccicm uintub' ) rum fæuitiæ militum fubtradum,acciriin Capitolium iubet. Clementiæ^ j , tulusèuiroclaro Kpartibusinuifopetebat. Celfuscóftantcr fcruatæeto^ Galbam fidei crimen confeftuSjexcmpIu ultro imputauit. Nec Othoqttab ignofceretjfed nc hoftismetum rcconciliationisadhibcrctjftatim intrain** mos amicos habuic,6^ mox bcllo inter duces delegit.Manfitt^ Cclfoudut fa tali ter etiâ pro Othone fides integra Si infelix. Læta primoribus ciuitatis, cclebrata in uulgus Celfi laus,nc militibus quidem ingrata fuit, candcm uit tutem admirantibus cui irafeebantur. Par inde exultatio, difparibuscaufis confecuta,impetrato Tigillinicxitio.OphoniusTigillinusobfcurisparett' tibus

-ocr page 371-

ANNALIVM LIBER XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tg?

\tibiïsjcedapuentiajimpudi'cafenedla, præfedurâuigilum 8Jpfætorn,amp; Tigiiïinut aliapræmia uirtutu,quia uelocius eratjuitrjs adeptus,crudelitatê mox, dein •^^fruptifsu de auaritiatn,ó£ uirilia fcelera cxercuit, corrupto ad omne facinus Nerone, quædâ ignaro aufuSjSc poftremo eiufdera defertor ac pr oditor. Vnde non alium pertinacius ad pcena flagitauere, diuerfo afFedu, quitus odiu Nero nisinerat, SC quitus denderiû. Apud Gal tam T. lunq potentia defenfus prætexentis feruata at eo filiam;ói baud dutie fcruauerat, non dementia (quippe tot interfeótis)fed effugio in futurü:quia pefsimus quifc^p^diffiden tiapræfentium mutationem pauens,aduerfus putlicu odium,priuatâ gra/ tiam præparanunde nulla innocentiæ cura,fed uitæ impunitatis. Eo infen/ fîorpopulus,additaaduetusTigiUiniodiû recentiT.Iunrjinuidia,concur/ rere è tota urte in palatium ac fora, amp;nbsp;uti plurima uuigi licentia, in circu ac theatra effu(î,feditiofîs uocitus otftrepere,donee Tigillinus accepto apud Sueflanas aquas fuprcmæ necefsitatis nuncio,inter ftupra concutinaru, 62 ofcula,SC deformes moras, fédis nouacula faucitus infamem uitâfœdauit etiam exitu fero ÔC inhonefto. Peridemtépusexpoftulataadfupplicium Galuia Crifpinilla, uarrjs fruftrationitus,Ôi aduerfa difsimulâtis principis famatpericülo exempta eft, magiftraIitidinuNcronis,tranfgreffain Afrt cam ad inftigandum in arma Clodium Macrum,famem populi Ro.haud obfcure molita,totius poftea ciuitatis gratia obtinuit confulari matrimonio innixa,^: apud Galbam,Othonem,VitcIlium illæfatmox potens pecunia, otbitate, quæ bonis malist^ temporibus iuxta ualêt. Crebræ interim Ôi muiiebribusblandimêtisinfedtæab Othonead Vitellium epiftolæ ofFere bantpecuniâamp;gratiâ, SC quemeuneç quietis locum prodigæuitælegiflèt. Paria Vitelliusoftendebat, primo mollius, ftultautrincç SC indecora fimu latione: mox quaß rixantes, ftupra amp;nbsp;flagitia inuicem obiedauere, neuter falfo. Otho reuocatis quos Galba miferat legatis, rurfus ad utruncg Gerz manicum exercitum,amp; ad legioncm Italicam.easc^ quç Lugduni agebant copias,fpecie fenatus mißt, Legati apud V itellium remanfere, prompting quam ut retenti uiderentur. Prætoriani quos per ßmulationem offiefj legaz tis Otho adiunxerat,remifsi antequam legionibus mifeerentur. Addit epiz ftoîas Fabius Valens nomine Germanici exercitus ,ad prætorias SC urbaz nas cohortes,de uiribus partium magnificas,6i concordiam offerentes.ïnz crepabantultro,quod tanto ante traditum Vitellio imperiû,ad Othonem uertiffent.Ita promifsis ßmul ac minis tentabâtur, ut bello impares,in pace nihil amifturi.Necç ideo prætorianorum fides mutata.Sed infidiatores ab Othonein Germaniam,à Vitellio in urbem mifsi. Vtrifcç fruftra fuit: Viz tellianis impune, per tantam hominum multitudinem mutua ignorantia fallentibus : Othoniani nouitate uultus, omnibus inuicem gnaris, prodez saLTitianut bantur, VitdliusIiterasadTitianumfratrem Othoniscompofoit,exitium

B ipfi

-ocr page 372-

COkNELIf TAÓïfl

ipG Rliocp eius minkans, ni incolumcs fibi mater ac libeti ferüaréntilr.Etflt titdomusutrac^ fub Otbone,incertüan metu. Vitelh'usuidordemcntia! gloriam tulit. Primus Othonifiduciâaddiditcx Illynconuncius,iurafls in cum DalmatiæacPannoniæ amp;nbsp;Mœfîælegiones. Idem ex Hifpamasl' latum.laudatus^ per ediólü Cluuius Rufus.Ä ftatim cognitum eft,cóuer/ fam ad Vitelliu Hifpania .Ncc Aquitaniaquidem quanqua alulioCor/ do in uerba Othonis obftridta, diu manfit. Nufqua fides aut amor, tneril ac necefsitate hue illuc mutabantur.Eadcm formido prouinciâ Narbonen fem ad Vitelliu ucrtit,facili tranfitu ad proximos amp;nbsp;ualidiores.Longinqu® prouinciæ,amp; quicquid armoru mari dirimirur,penes Othonem manebât, non partiu ftudio, fed erat grande momentu in nomine urbis ac praetextu fcnatus.Etoccupaucrat animos prior auditus. ludaicum exercitum Vcip^' fianuSjSyriæ legiones Mutianusfacramento Othonis adegcrc.SimnI Ac gyptus, omnesep ucrfæin Orientem prouinciæ nomine eius tenebantur» Idem Africæobfequiûjinitio aCarthagineorto* Neq; cxpeiflata Vipf^n* Aproniani proconfuIisauóloritatCjCrefcens Neronis libertusCnaminniJ lis temporibus partem fcReip.feccrat)cpulum plebiob îætiriâ rcccntisim/ peri} obtulerat,amp; populus pleracp fine modo feftinauit.CanhaginefflC^^ teræ ciuitates fccutæ.Sic diftraólis excrcitibus ac prouineijs, Vite lbo qoiot ad capefifendam principatus fortuna bello opus crat.Otho ut in multap^^ ce munia impcri} obibat, quitdam ex dignitate Rcip. pleracp contra decuS cxpræfentiufuproperado. CófulcûTitianofratrein kalen. MartiasiplÇ» proximos menfes Verginio deftinat, utaliquod cxercitui Gcrmanico do' nimcntum.Iungitur Verginio Pompeius Vopifcus,prætcxtuueterisaœ'^ cittæ,pleric|5 Viennenfium honoridatuinterpretabantur. Ctctericonluw tusex deftinationc Neronis aut Galbæ manfere. Cælio ac FlauioSabiniS in Iulias,Ario Antonio 5C Mario Celfo in fcptembrcs,quoru:n honotinc Vitellius quide uiótor intercefsit. Sed Otho pon tificatus auguratus«^ bor noratis iam fenibus cumulum dignitatis addidit, Si reeës ab cxilio rcuerio nobiles adulefccntulosauitisacpaternis facerdotrjsin folatiu recoIurt-Kcw ditus CadioR-ufo.Pedio Blæfo,Scuino Poniio fenatorius locus, qui repe^ petundarû criminibusfub Claudio acNeronececiderât. Placuitignofcen/ tibus uerfo nomine quod auaritia fuerat,uidcri maieftatem,cuius turn odio etiam bonæ legespcribant. Eadem largitioneciuitatu quoep acprouinna' rum animos aggrefrus,Hifpalienfibus Si Emeritenfibusfamiliaruadiedio p'ngom nes.Lingonibusuniucrfisciuitate Romanam, prouinciæ Beticæ Mauroru ciuitates dono dedit.Noua iura Cappadociç,noua Africæ,oftentuiniagiS quam manfura.lnterquæ necefsitate præfentiûrerum amp;inftantibuscuriS excufatis,nc turn quidem immemor amorum,ftatuas Poppcç per fenatui/ confultum repofuit. Creditus eft etiâ de celebranda Neronis racmoriaagi tauifle

-ocr page 373-

A NN AL IVM LIBER XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;291

tauine.fpEuuIgum allicicndt.EtFuere quiimagines Ncronfsproponerent: atcp ctiâ Othoni qui'bufdam dicbus populus 0^ miles, tanqua nobilitatem acdecusaftruerent, neroni othoni acclamauit.Ipfcinfulpenfote/ nuitjuetandi metu uel cognofcendi pudore. Conueriis ad ciuile bellu ani mis,externa fine cura habebant.Eo audentius Rhoxolani Sarmatica gens Rfgt;oxolani priorehycmecæiîs duabuscohortibus,magnafpead Mœfiam irruperär, neuemmillia equitumexferociaÔ2 lucceflu,pr£tdæmagisquàm pugnæ intcnta.Igitur uagos SC incuriofos tertia legio adiunólis auxilqs repente inz uaGt.Apud Romanos omnia prælioapta»Sarmatæ difperfi, autcupidi/ ne prædæ graues oncrefarcinarum,Klubricoitinerum adempta equorum pernicitate,uelut uinóti cædebantur.Namcp mirum diólu utfitomnisSar matarum uirtus j uelut extra ipfos: nihil ad pedeftrem pugna tam ignauu: nbiper turmas aduenere,uix ulla acies obftiterit.Sed turn humido die SC fo lutogelu,nelt;^ conti ne«^ gladrj, quosprælongos utraq^ manu regût,ufui, bpfantibus equis,K cataphraólaru pondere.Id principibus SC nobilifsimo cniep tegmen/erreis Iaminis,au t præduro corio confertu, ut aduerfus iôtus impenetrabile ira impetu hoftiû prouolutis inhabile ad refurgendum. Si/ mul altitudine SC mollitia niuis hauriebantur. Romanus miles facili lorica, Kmifsilipilo autlanccisanultans,ubi res pofceretleui gladio inermem Sar matam, neep enim defendi feuto mos eft j cominus fodiebat, donee pauci qui prælio fuperfuerant, paludibus abderentur. Ibi fæuitia, hic miferia uub nerum abiumpti. Poftquâ id Romæ compertum, M. Aponius Moefiam obtinens,triumphali ftatua,Fuluius Aurelius SC Iulianus Titius ac Numi/ Gus Lupuslegati legionum confularibus ornamentis donâtur, læto Otho ne amp;nbsp;gloriam in fe trahente, tan^ SC ipfe felix bello, SC fuis ducibus, fuise^ exercitibusRemp.auxinet. Paruointérim initio,undenihil timebatur, SerfWo milita ortafeditiojpropèurbi excidio fuit. Septimamdecimam cohortem colonia Hoftienfiin urbem acciri Othoiuflèrat. Armandæ eiuscura Vario Criz Ipinotribunoè prætorianisdata. Isquomagisuacuusquietis caftrisiuHa exequeref, uehicula cohortis incipience noóte onerari aperto armamétario iubct.Tcmpusin fufpitionem, caufa in crimen, affedatio quietisin tumul/ tum eualutt.Et uifa inter temulentos arma,cupidiné fui mouere.Fremit mi/ les,K tribunes centurionest^ proditionis arguit, tanquâ familiæ fenatorû adperniciem Othonisarmarentur.Parsignariamp;uino graues,pefsimus quifepinoccafionem prædarû.uulgus,ut moseft,cuiufqp motus nouicupi/ dum.ôJ obfequia melioru nox abftulerat. Refiftentem feditioni tribunum. Sifeuerifsimum centurionum obtruncant, raptaarma, nudati gladq, inlî/ dentes equis urbem acpalatium petunt.Erat Othoni célébré conuiuiûpri/ moribusfœminisuirist^. qui trepidi, fottuitus ne militum furor, an dolus imperatoris,manere ac deprchédi,an fugere SC dilpergi, periculolîus foret,

B Z modo

-ocr page 374-

P» CORNELII TACITI


29^

modo conftantia Gmularc,modo formidi'ne detegbfimul Othoni'suultum intueri.Vt^ euem'c indinatis ad fufpitioncm mcntibus,cum timcrct Otho» I dmebatur. Scd baud fecus difcnmine fenatus^ fuo tcrrkus, præfedoS prætorfj ad mitigandas militu irasftati'm mifcrat, Si abire propcrèomncS è cóui'uio iufsit. Turn uero pafsi'm magiftratus proi'eólis inGgnibus ,uitaö comi'tum fcruoru frequêna, fenes fœminæi^ per tenebras, diuerfaurHs | itinera,rari domos,plurimt amieorû teóla,Si ut cuiep humillimus diens, certas latebras petiuere. Militö impetus ne foribus quidê palatij coctciws, quo minus conuiuiu irrumperent,oftendifibi Othonem expoftulató^^’j ncrato lulio Martiale tribuno,ói Vitellio Saturnino præfcdto legioniSjdu ruentibus obfiOunt. Vndiep arma Si minæ, modo in centuriones tribut nos^,modo in fenatû uniuerfum, lymphâtis cæco pauorc animis, neminem unû deftinarc iræpoterantjiccntiam in omncspofcentibus.do^ nec Otho contra decusimperrj thoro infiftcns,prccibus Si lachrymisægf^ cohibuit.Redieruntc^ in caftrainuiti,necp innocentes. Portera dieudutca j pta urbcjclaufæ domus,rarus per uias populus,mcefta plebs,deiediin K*’' | ram militum uultus,acplustriftitiæ quàm pœnitentiæ. Manipulatitnalb' cuti iùnt Licinius Proculus Si Plotius Firmus præfeôli, ex fuo quife^ nio,mitius aut horridius.Finis fermonis in co,ut quina millia nummûm ßn gulis miliribus numerarentur.Tum Otho ingredi cartra aufus.Ätcpiß^'” tribunicenturionest^ circumnftunt.abieôtismilitiæinfîgnibuSjOtiuamp;f^lu tem flagitantcs.Senrttinuidiam milcs,8icompofjtusin obfequiû.audoftS feditionisad fupplicium ultropoftulabat, Otho quanquâ turbidisrebus, Si diuerrts milieu animis,cum optimusquifep rcmedium præfentislicentix pofcereuuulgus ÔC plures feditionibus Si ambitiofo imperio lçti,per turbas Si raptus faciÜus ad ciuile bellu impelletent : fîmul reputans non poilcprin cipatum (celercquæfîtum, fubitamodeftiaSi prifcagrauitatcretinerijted Oratio ad tni difcriminc urbis Si periculo fenatus anxius,poftremo itadirteruit. Nec^ut liter, mire affedlusueftros in amorem mei accenderem commilitones, neep utadani/ blanda uirtutem cohortarer (utraep enim egregic fuperfunt) fed ucnipo/ „ ftulaturus à uobis tempcramcntû’beftr^ fortitudinis, Si erga memodura „ charitafis. Tumultusproximi initiû non cupidinc uel odio, quæmultosex/ s, creitusin difeordiam cgeré,acnedctrelt;rtationequidcm, autformidincperi 3, culoru.nimia piétaSueftraaeriusquàm Conrtderatiuscxcitauit. Nam fæpe 3, honeftas rerum caufâs,niiudicium âdhibeas, pcrniciort exitusconfequun/ 3, tur.Imusad bellum.ttum omnes nunciospalàm audiri, omniaconfiliacuti 3, (rtis præfentibus traólari, ratio rerum ,aut occartonum uelocitas patiturC 3, T am nefeire quædam milites quàm feire oportet. Ita fc ducum audoritas, 3, rtc rigor difeiplinæ habet,ut multa per centuriones tribunosc^ tantûiuberi expédiât,Si ubiiubcantur,quærcre rtngulisIiceat,pereunteobfcquioedam imperium

-ocr page 375-

ANNALIVM liber XVlI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29i

»cnperiuintercidit. An ÔCilh'cnodleintempeftarapi'entur arma Vnusal/ „ , tetueperditusactemulentus(nec^enim piurescoftcrnationc proximai'n/ « faniffecrcdiderim)centiinoriisactribunifanguinemanusimbuet‘;Impera ton's fui tentorium irrumpet Vos quidcm ifîuc pro me. Sed in difcurfu ac tcnebris, ÔCrerum omnium confuiîonepateficri occafîo ctiam aducrfus me

j nbsp;nbsp;nbsp;poteft. Si Vitellio ÔC fatellitibus cius eligcndi facultas dctur, que nobis ani/

tnum,quas mentesimprecêtur,quid aliud quàm feditionem ô^difcordiam optabuntCne miles centurioni,ne centuriô tribuno obfequatun bine côfuiî yy pediteséquités^ inexitium ruamus.Parendopotius,comilitones,quàm ?? imperia ducum feifeitando res militareScontinentur. Et fortifsimus in ipfo y, lt;^ifoniineexercituseft,qui ante diferimen quietifsimus.Vobis arma ôi. ani yy *tiusGt,mihi confilium ÔC uirtutis ueftræ regimen,rcIinquitc.Paucorû culpa foiCjduorum pœna erit. Cæteri abolcte memoriâfœdifsima: nodis. Nec yy illasaduerfus fenatum uoces ullus unquam exercitus audiat. Caputimpe/ yy décoraomniû prouinciarum ad pœnâuocare, non hercle illi, quibus tutntnaximê Viielliusin nosciet, Germaniaudeât.Vlline Italiæalumni, yy ^Romana uerèiuuentus,ad fanguinem ôi cædem depofeerentordinem, yy miusfplendore Si gloria fordes Si obfcuritatem Vitellianarum partiu perz ^tmgimusCNationesaliquasoccupauit Vitellius: imagine quandam ex/ yy ‘^fdtushabet.Senatus nobifeum eft.Sicfi't,uthincRefp.inde hoftes Reip. » tonftiterint.Quid uospulcherrimâ bancurbem domibus Si tedis.Ôicon/ »» lapidum ftarecreditisCMuta iftä Si inania intercidereac reparari pro yy tiiifcuèpoflunt.Aeternitas rerû,6ipaxgentiû,Si mcacum ueftra falusunco bmitatefenàtusfîrmatur. Hune aufpicato à parente Si conditoreurbis no •gt;» ’ fttæinft:itutum,ôi à rcgibusufcß ad principes continuu Si immortalem,(î/ mtamaioribusaccepimusjiîcpofteris tradamus.Nam utexuobisfenato/ yy tesjitaexfenatoribus principes nafeuntur. Et oratio ad perflringendos mulcédos^ militum animos, Si feueritâtis modus (neq^ cnim in plurcs in duos animaduerti iuflerat) grate accepta. CompoGtiep ad præfens,qui tocrceri non poterant.Non tarnen quies urbi.fcd crat ftrepitus tcloru, ÔC fa desbelliiSi militibus, ut nihil in comune turbatibus, ita fparfis per domos, occulto habitu : Si maligna cura in oes, quos nobilitas aut opes.aut aliqua inGgnisclaritudo rumoribus obiecerat.Vitellianos quoep milices ucniffe in ntbem ad ftudia partium nofeenda, pleriq? credebant. Vnde plena omnia bfpicionu, Si uix fecreta domuu fine formidinc.Sed plurimu trepidationis inpublico : ut quemcç nuncium fama attuliflet, animu uulcumcp conuerG, nfdiffidere dubqs, ac paru gaudereprofperisuiderentur. Coado uero in mriam fenatu, arduus rerum omnium modus, ne contumax Glentium,ne bfpedalibertasSipriuato Othoninuper,atc^cadem diccndiadulatio.Igi tut uerfare fententias, Si hue atc^ illuc torquere, hoftem Si parricidam yi/

B 5 tcllium

-ocr page 376-

P. CORNELII

29 4

tcllium uocantcs. Prouidcntifsimus quif«^ uulganbus c6üittjs,qui£Ïa’^ raprobra i'acerc,in clamore tamêjamp; ubi' plun'mæ uoccs, aut tumultu ucroo ^rum fibi ip(ïobftrcpcntes. Prodigia i'nfupef tcrrcbatdiucrlïsaudoribus uulgata.ln ueftibulo Capitoltj omiflas habenas bigXjCUi V idloria rat.ErupiflecelIa lunonismaiorcm Humana fpcciem.Statuam diui luifl’'” infula Tibcn'ni am nis fcreno ÔC i'mmoto die ab Ocddcntc in Oriente coo' uerfam. Prolocuttj in Ethruria bouem, Infolitos antmaliu partus, SC plut® alia rudibus fcculis etiâ in pace obferuata, quæ nunc tan tu in metu audiuo/ tur.Sed præcipuus Si cum præfenti cxitio etiâ futuri pauor, fubitainun«^ Tileritfluuij tfone 'piberis t qui immenfo aueflu, prorupto ponte lublicio,ac ftrageobf inunJatio f^antismolisrefufus, non modo iacentia ÔC planaurbisloca,fedfccutahu^ iufmodi cafuu impleuit.Rapti è publico plcricp,plures in tabernis SC cubilf^ bus intcrcepti.Fames in uulgus,inopia quæfl;us,ÔC penuria alimcntotu/of ruptaflagnantibusaquis infularum fundamenta, dein rcmcante flumin^ dilapfa. Vtep primu uacuus à periculo animus fuit, id ipfum quodpatajj ti expeditionem Othoni campus Martius Si uia Flaminia iter belli eßet ou ftruólum à fortvitis uel naturalibuscaufis,in prodigiû SC omen imminent um cladium uer.;.bat.Otho luftrata urbe,ôi expcniîs belli confilijs,quââo alpes, ôicæteriGalliarûaditus VitellianiscxercitibaS claudebantur,Narbonenfem Galliam aggredi ftatuitjclaffeualidaS^pat“ bus fi'da t quod rcliquoscæforû ad pontem Miluium, Si fæuitia Galbæ*'’ euftodiam habitos,in numero legioniscópofucranfaóta SC reliquisfpfsbo noratiorisin poflerû militiæ.Addiditclafsiurbanascohortes,8Îpleto^^^ prætorianis uiris, ut robur exercitus,atcp ipFs ducibus confiliû SC euftodeS’ Summa expeditionis Antonio Nouellio,Sucdio Cleméti primipilaribus, Aemylio Paceniî,cui ademptum à Galba tribunatû reddiderat, permflla. Curam nauium Ofeus libertus retinebat ad obferuandam honeftioturn fidem inuitatus.Peditû equitum^ copnsSuetonius Paulinus, MariusCel fus, Annius Gallus redloresdeftinati.Sed plurima fides Licinio Procub prætorq præfcôlo.Isurbanæmilitiæimpigcr,bcllorum infolcns,audorit3 Crmmdrifa^ Paulini, uigorem Celiî, maturitatem Galli, uteuiep erat,criminando aüimum eft j facillimû faôtu ell) prauus SC callidus, bonos SC modeftos anteibat.

Sepofitus per eos dies Cornelius Dolabella in coloniâ Aquinatem, nec^ ard:a cuftodia,nccp obfcurajnullum ob crimen,led uetufto nomine S^pro/ pinquitate Galbæ monßratus. Multosemagiftratibus,magnam confula fium pattem Otho non participes aut miniftros bello, fed comitu fpcdcjfe cum expedite iu bet. Inquisamp;L. Vitclliueodem quocætcroscultu,necu£ imperatoris fratre, ncc ut hoftis. Igitur motæ urbis cura, nullus ordo meta aut periculo uacuus Primoresfenatus ætateinualidi,Si longa pace defides, fegnis oblita bcHorum nobilitas » ignarus militiæ cques, quanto magis occultare

-ocr page 377-

ANN AL IV JW LIBER XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20$

occultarcacabdérepauorcm nitcbanturjtnanifcftiuspauidi.Ncc Jccrant è contrario qui ambitione ftolidajcofpicua armaanfignes equos, quidam lu/ xuriofosapparatusconuiuiorum 8i irritamentalibidinum, utinftrumenta bellimercarétur.SapientibusquietisôcReip.cura.IeuifsimusquiGqîjôCfutu tiimprouidüsfpeuana tumens.Multisafflida fides in pace, ac turbatisre/ Affiiild fidct busalacreSjô^per incerta tutifsimi. Sed uulgus amp;: magnitudine nimia corn/ tnunium curarum expers populus, fentire paulatim hcHi mala, conuerià in tnilitumufumomnipccuniajintentis alimentorum precrjs,quæmotu Vin/ dicishaud perindepicbem attriuerât, fccura turn urbe amp;nbsp;prouinciali bcllo, quodinter legiones Galliast^ uelutexternum fuit.Nam ex quo diuus Ault; guftusrcs Cçfàrum compofuit,procul Si in uniusfollicitudinem autdccus populus Romanus bellauerat. Sub Tiberio Si Caio tantum pacis aduerfa Rdp.pcrtimuere, Scriboniani contra Claudium incep ta,fimul audita amp;nbsp;co ctdta:Nero nunctjs magis Si rumoribus,quàm armis depulfus.Tum legio tiescIa{Tes(^,8i quod raro alias,prætorianusurbanusc^ miles, iti acicm de/ dudijOriens Occidensc^ Si quicquid utrincp uirium eft à tergo, fub duci/ busalrjsiîbellatûforetjongo belle materia. Fuerequiproficifeenti OthoZ nimorasreligionemc^ nondum conditorû ancylium afferrent. Afperna/ tusomnem conôtationé,ut Neroniquoep cxitiofum.EtCæcinaiam alpeg tranfgrciïus extimulabat.Pridie Idus Mar. comendata patribus Rep. reli/ quiasNcronianarum fedlionum nondum in fiTcum couerfas, rcuocatisab cxilioconccflît : iuftifsimum donum,amp; in fpeciem magnifîcum, fed feflina taexadioneufufterili. Moxuocataconcione,maieftatemurbis, Si confen funi populi ac fenatus pro fc attollens, aduerfum Vitellianas partes mode/ ftèdifleruitu'nfcitiam potiuslcgionum quàm audaciam increpâs, nulla Vi/ tellrj mcntionc:fîue ipfius ea moderatio,fcu feriptor orationis Gbi metuens, contumclrjs in Vitellium abftinuit: quando ut in confilqs militiæ Suetonio Paulino SC Mario Celfo,ita in rebus urbanis Galerq Trachali ingenio Othonem uti credebatur. Si erant qui genus ipfum orandi nofeerent, crez broforiufucelcbrc,ctadimplcndaspopuliaurcs,latum Si fonans Clamor uoccs^ uulgi ex more adulandi nimiç Si falfa:,quafi didlatorem Cçfarenl, autimperatorem Auguflum profequerenturJita ftudqsuotiscçcertabant.

nccmctu autamorc, fed ex libidine feruitri,utin familrjs, priüata cuicp ftimulatio,ôf uilc iam decuspublicum. Profez dtusOthoquietem urbiscurasc^ imperij Saluio Titiano

fratripermific.

B 4

-ocr page 378-

BEAT! RHENANI IN LIBRVM DECIMVM OCTAVVM CASTIGATIONES.

AETVM Reip.autatrox») ExemplarCoruinircgishabcf, fernen reip.atrox. Sufpicof Taefto fujffeIcriptum, Quod uarie ortum, femel reip. atrox,ipGs prfncipibus profperutn aut extuo fuit.EIegans eft fentenna de imperio Ro» Smuto Cicero diuinat in Philippicis.

; Decon's cum quadâmaicftate.)Scriplèrim, decor on's W

res,non ftint in Codice Budenfi. Proinde cogitâdum num potius fic legcndun* fit, Profpere prgfaga refponla, Vt fit aduerbium prolpere.Èxpone, profpcre pre faga,hoc eft,profperitatem præfagientia refponîà.

Et incerta adhuc uidtoria»)Caftigaui, Sed incerta adhuc uieftoria.

Obliuilcendu infenlârû de bello agita tibus.)Opinoricribendû, offenfarunl-^ Condi tore rempli regem Venerianum.)Liber manuferiptus habet, Venanu. Aeridt rex Reponendû, Aeriam,Id docet Tacitus nofter Annaliumlib Exin Cypri),’^ conditor tem^ quit,tribus delubris,quorû uetuftiftimu Papliig Veneri,autor Aerias» Huit rtg* pli Vdphiee filiusfuit Amathusnomine.Namfêquit illicmox» Poftfiliuseius AmathusVt' Veneris in Cy neri Amatliulî^.

pro Accitum è Cilicia Miram intulifle.)Illic legitur,accttâ nbsp;nbsp;cilicentam miramW

tulifte»Scripfi,Deamcpipßm conceptam mari,hue appullàm.fed feiêtiaffl artt^ arufpicumaccitam, SC Cilicem Thamyram intulifle.

Sanguinem arg obfundere uetitum»)Nos oftundere.

Cæus pluribus hoftijs.)Emêdauimus.Cælîscompluribushoftijs.

Annueredeamuidit.) Nosuidet.

Titus audo animo ad patrê proueiftus») Caftig. peruetftus. Sic infra, infigneoculis comaeg toruitate uultus, in AfiâatcçindeRomâperueôûdt Profligauerat bellum ludaicû Velpafianus oppugnatione Hierofolymarui«' Reliquaduro magis.)Scripfidiftinxicj»Profligauerat bel» lud, Velpafianusop^ pugnatione Hierofolymorum reliqua.duro m.amp;Tc.

Et inexperti belli labor, )Malim ardor. Nâ^omnino labor hic locû no habet, Noeftu diucpcôfilio,ac fi res polceret.)Particulam ac erafimus. NamTacUtt^ breuitatem amat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sed bellâtibus alfjs placuit expetfîari bell3,c3 in uieftores uitftoscç nuncp loli fides coalefceret.) Volumen manuferiptû habet,folida fi'de coalefcere.Nosult;-gendum tandê deprehendimus ÔC diftinguenda uerba. Sed bellantibus aliisp^' cuit expedîaribellicum. Vicftoresuitftos«^ nun^ folida fide coalefcere. uolet fequatur meum iudicium, aut mendolâ fo leâione diutius obleâet,

Cæterum olim mixtis confiltjs.)Scripfimus, Caîteri olim m.c,

Dextra concordiæ figna.)Nos, dextera concordiæ infignia.

Ad profoquendum eum,quibus.)Codex Bud. Ad prolèquend3,cuni

Scy th.inf tenuit, Qiio nos quocß caftigauimus, Nelt;^ difplicet altera leâio.

Magnis motibus.) Demiror hâc claufulâ omiflam in libro manuferipto, paulo ante,mare. Vbi legimus,mare ingredit. Sed dormitSt nimiû fæpc librarq »

Adhaec terrore SC propria ui Crifpusincubuerat. Volume Budenfe.

terroris SC propria ui Crilpa'ncubuerat.Legerim Ad hoc terroris, hoc eftadnuc

-ocr page 379-

C A s T 1 G A T I o NE s BEAT! R-HENANÏ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

Traxeratcpmagnâfènatus parte.) Exemplar regiû,Traxeratq! magi’ftratusp, ^âuisinfirmû Qc nocentê.)ScripG.Quâuisinuifumac nocent.more tarnen ^tpfæci'puafama quartadecumanaJCaftig.Et præci- (audiendûcenfebant.

PuifamaQuartadecmani.

boagmen legtonûalæ cohortes^ præueniebant.} Suftul. dicGionem eo.

«ed lorica ferreaufus eft.) Dcleuimusuerbum, eft.

btmafore parte ItaIiaî.)Particulaconne(fîêSjÔ£fjUidethic mibi fuperefle.

^on Italia adiri,nec localedesi^ patriæ uidcbâtur/Fanquam externalitora SC j^fbeshoftium urere,uaftare,rapere.)Hæ fententiæ mukis mendis funt infignes»

ânufcriptum uolumen habet. Ita præliorû auidus uidebatur Non Italia adiri ïiccloca fedescç patriaî lubebantur tanquam ôô urbes hoftium urcre, uaßare, ta/

Vides hic abelTè duas illas dióióes, externa ljtora,quas caftigatores addidez •■unt. Ego uero pro tan^ SC urbes deprehendi poft laboriolàm loci confiderario beinfcribendum,tanquammctures.Itacpfiediftinxiièntentiâ.Suedius Clemês 8mbitiofoimp.rcg.ut aduerfusmodeftiam difciplinæcorruptus.napræliorûaut ubiuulzo dus Videbatur non Italia adiri, nec loca fedesqi patriç. lubebant tan^ hoftiumurere,uaftare,rapere,Cætcrum uerba, tanc^mctu res, nô inferui in coz ^fxtum,quum mea fit inuentio. Mutet, qui ueltt.

Neccâpipoterantpcrnix genus.) Exemplar regium, nec pernix. Forte Icriz hendumjNec capi poterant.SC pernix genus,Slt; gnari locorum»

Necullisdeinde tortoribus.)lllielegitur, temporibus. Lego, nee ulk's deinde Jgt;^ecuUis dein tcrmribus,aut morte,conftantiam uicis egregiæ mutauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dc tortoribnt

Huas TuringorQ cohortes. ) Video Turingos Iibrario melitis fuifte notos ^ungros.Sedquiafupradixit, no defuifle parte GalIiarûquæRhenumaccolit, Tungri Vitellij partesfecutam,6tf acerrimâinftigatricêaduerfus Galbianos, inducor ut eredam hic Sc in fequêtibus Tungrorum icribendum, non Turingorum. Quod Tufingi ^ero de Batauis paulo poftdeqj Tranfrhenanis meminit,fateor equidem accipû endumde Germanis qui trâs Rhenum colunt,fed proximis amni,puta Tentftez hSjVfipijSjTubantibus,Chamauis,Bru(fteriSi2lt; fimiiibus. Longius uero dilîiti 1 uringierantjTacito non cômemorati,quos ueteres é quorûnumero Sidonius eft Apollinaris amp;nbsp;Vegetius,nó Turingos fed Toringos appellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Toriwgi

Simul à latere faxis urgerct. ) Hæç uerba, à latere faxis urgeret, non funt injuo luminemanufcripto. Naillic legit, Simul altitudo aptaadiacendûproiacicndû. Subaudiexciperet, paganorS manus. Subaudit amp;nbsp;paganorS manus exciperet.

Ni uiâorem exercitum attinuiflet obfeurum notftis obieeftum obtenti fugien tibus.)Participium obieeftum crafimus. De obtentu monuimus alibi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;objeuru no/

EtTuringarum cohortium praefelt;fti.)Scriplimus,Et Tungraruincohor.prç, ^i^obtentui Suftentata quidem diu acie.) Coniuneftionem quidem fubmouimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugientibut

Tantamole belli nihil in fumma profutura.)Malim,nihil in fummam profutu

n. Quodam fupra loco rurfum in fumma feriptü fuit pro in ftimmä,de quo letfto Jn fummam temadmonere fui oblitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profutum

Quants inter Padum alpescp camporS 8C urbium eft.) Induximus uerbSeft.

Quê repente cotra Placentia tranfgreflî. )Repente aduerbiû deleuimus.nam • Qui pro Othone SC accitum Cæcinam cIamitabant.)Forte (illic non extat, legcndum,Quin pro Othone etiam accitum Cæcinam clamitabant. Mox eft in itolumine regio,contundet animos.

T um mœftilïimus quifqg caftigare credulitate fuam.) Emend, T um uetuftilsi

mus

-ocr page 380-

IN LIBRVM XVIII

mus quifcß caftigare creduh'tatêfuâ.Intenigit diu mcritos Sic lib.5.dixir,uctufti^ fimos femiliarS.Et infrajuetuftiflimü coniulariu, Itê uetuftatcm ßipcndiorum.

Qiiäm rationeoftendês.)Nos,Quamrationeattendens.Ite infra,acmiffllei]' i Dum rcgerunt. )Exêplar Matth. Cor. Dum re^ nbsp;(igné in obfeiîbs iaculant.

portans gerunt. Sufpicor fcribendü,dum reperta tranigerunt.

A quibufdam éuiciniscolonijs,inuidiaeacmulatione,) Illiclegitur, amp;fquibuf dam uicinis colonqsinuidiæçmulatione.Subauditur exiftente. Nam dandicafu diclum eft,quibufdam uicinis colontfs. Hoc eft quum quxda uicinæ coloniæba' berent inuidiæ æmulationem. Senfus eft. Non folum ob fraudem, uerum cciam propter inuidiææmulationem.Itaq? fie emendauimus.

Quocunqp cafu accidit. ) Codex regius,accidat.Scripfimus,acciderat Perfringendis operibus. )Datiuus opcrib.nö eft illic. Nâ fubaud.ucl fitnilisali | Librata magis certo itftu,)Magna legitur illic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(us,puta munimentw. J

Et exangues ac laceri. ) Manuicriptum exemplar habet ait. Repofuimus, exangues aut laceri. Item, Et Iulius Briganticus.

Fcrociisimosauxiliariumimmincntibusuiaelucisimponit.) Nos, Ferociis» auxiliarium cminentibusuiaeluciscomponit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Equités procedere logins iuisit, irrita to prçlio iponte refugere.) Corrupts locu fic refticuimus, Equités ^»cedere logins iuisi, amp;nbsp;irritato prglio fponte refugi, feftinationêièquentiûelicere, Subaud.iuisi iunt. Mox illic legit, altis ordinibus

Apud fugientes,occuriantes^.) Coniuneftioneque erafimus, nbsp;nbsp;(obtinuuf

Apud fugientes,occurfantes, in acie, pro uallo.

Et perculfis nullum retro fubfidium foret.) Particulâ,ôf,fubmouimus. NaW elegantior iententia, fi abfit.

Hand pcrinde id damnû.)Scripfi.Haud perinde damnu, Vitellianos in metum

Etrecuperandidecoris cupidinc. ) Codex Budenfis habet dede^ (cópuHt-coris. Forte legendum,recurandi dedecoris cupidine.

Ad poftremum Valens petulantia.)E prafpofitionem addidimus,AdpoßrC' mum Valens e' pctulantia etiam perfi'diam ftiipeóabat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Igitur n.allato p.T.aulam T uringos£ß.)Caftig,Treuirorum alam Tungrost^-Nam hoc eft quod dixit fupra,DuasTungrorum cohortes,quatuorequitûtu’'-' mas, uniuerfam Treuirorum alam cumlulio Clafficopraefeeftomifit.

Sin ui(fîoria,iànitas.)Nos,ui(ftoriaciànitas.Iteminfra,Poftremo prccibusach

Rapidoagmine Cæcinæiungitur.)Scripfimus,iunguntur (chrymis.

Et quanquâ plus uirium ac prope duplicatus L.a.numerus erat.) Particular ac dcleuimus. nam fenfum perdit.

Vitelliusuentre Ô6gula fibiipfi hoftis.) CodexMatthiae regishabetfibirgt; Forte legendum, fibimet hoftis.

Qiioniam Galliactumeant.) Illic legitur ^.Lego,Quanquam.

Summg rerû imperij feipium referuaret.)Excmplar manufcrip.habet,funi mâ,uelut fit appofitiuediéîu. Sed placet nt fummç légat.Mox eftillic prptoriana

Quado fulpeâi duces,Otho cui uni apud militem fi/ (rS.Nec id placet. des.)Rurfum‘illic,Et ut Otho.Malim, Et Otho ut cuiuniapud militêfides. Itê, iaélis infuper ancon's, qd* illic fit firper. Forte IegedG,ialt;flis fuperne ancoris.PaU/ lopoftdeeft illic uocabulum hoftcs,Vnde tormêtis SC machinispulfarent.lté,r eodem codice legitur,Mixti rcmiges propugnat.

Quum incurfu tribnnorum.) Scripfimus, intercurfii,

Nifi pollutum obftrieftum^ moribus fuis principem pafturos,)Repofui, N' fi politic

-ocr page 381-

^99

CASTIGATIONES BEAT! RHENANI

fipollutum obftriéîumqj mentis fuis principcm pafluros.

Alicnæculpæ prætendebantur,) Emend. Alienæ^culpæprætendcbantuf.

Non amiflurOjquo minus expeditus. ) Caftig. Nô admüTuro, quo minus ex* ^u.q.m.p,p,a.i.i.a,a,d.ô^ u.m. aggrederentur.

aftndlis mucronibus,)Suftulimus pronomen quæ,Slt;5 participiû aftnkfîis Pi'nialiteramultauimusjuocem Ea fubftituentes,Ea ftriôis mucronibusredire pulfos, amp;■ pugnam refumere coegit»

Incertus undicjp clamoraccurrentium,clamantium^.) Submoto parelco que *cnpfimus,accurrentium,clamantiumj ut c.

Inprimampoftremamueaciem.) Nosjin primam poftremamtçaciem.

Anin ipfa Othonis parte.) In præpofitioncm deleui.

Cominus eminus. ) Scrip fi, Comi.eminuscp cateruis ÔC cuneis cocurrebant, Galeas loricascf perrupere«) Nos, Gal.lori.perrumpere,hoceft,pcrrûpebât. Cæterisconipicui.)Si quis cgtcri uolet legere, quêadmodû eft in codice manu *tripto,ficdiftinguet. Nofcentes inter fè cæteri j conipicui in eucntûtotius belli

Pnmaniftratis Vneetuicefimanôrutnpri’ncipibus.) Caftigaui, (certabanc Primani ftratis Vnaetuicefi'manorum princip fjs.

Aperte alia propulià.) Nos. A partealiajpropulfa Q.imp.xiij.legio^

Nequa^ trepidus.SC côfiltj certus.}Malim, Ncqua^ trepidus,Ièd cÔf.certus» Isprætortjpræfedluserat. ) Verbum erat fuftulimus.

Sedpræmifsiè Mœfia.) Nos, Sedpræmiisi Mcefia. Subauditur autêe'præp. ÿfe auerfus à confilqs belli.)Scripfi, Ipie uerfus à confilijs belli.

fanto pulchrior mors erit. ) Tan to non eft in uolumine Bud, nec eft opus ea ^öcc Subaud.enim,Qiiâto plusipeioitêditis,G uiuerc placeret, pulchrior mors ^f'tNechic folum omittit,ied amp;alqsinlocis.Lib.r9.Et propinqua Cremonen »um mœnia,quanto plus fpei ad eft'ugiû, minoré ad refiftendum animû dabant* bodem hbro de Vitellio.Nam amicorû eius quâto quis clarior, minus fîdus» Pro *ndc nos hoc quocç loco fuppofititiam uocem tanto fubmouimus.

Nec tempus computaueritis.) Scripfi. Ne tempus computaueritis,

Difticilius efl temperarc felicitati.?Datiuus félicitât! non eft in libro regio,nec fo opus eft. Nam fubauditur fortunæ,quod uocabulum præcedit.Aut fimilis da* tiuusquifpiam.puta rei,uel ablatiuus re,proab rc.

illic fuit.)Malim,iIlinc fuit.

Nemo tam fortiter reliquerit.) Verbu reliquerit delendS eft. Nam optime ha ^enentêtia. Alij diutius imperiû tenuerunt, nemo tam fortiter, Subaudi tenuih boquituraût de fortitudine animi,qua mortem etiam non timebat.

bent propere, ncuremanendo iram uicftoris aiperarêt.) Caftigaui,neu remögt; taudoiram uidîoris afperarent.

Autin Vitellium.) Præpofitioncm in fuftulimus.Studio erga fe, aut Vitelliû, oubauditur ergarepetitum, contumelqs infignes abolet.

Autnimium rncminiflèt.)Aduerbiû nimiûnon eft in codice Budenfi.uidetuf adie(ft(î ab eo qui putabat alioqui fèntcntiâ elle imperferftâ * Quum horü uerbo/ nim Neu patruum fibi Othonê fuiffè,aut obliuiicerct un^,aut meminfflct,ièrt/ “S ut, Necfefuifte talé cuius pudere merito queat ut ipfius obliuiicendum fi'G 'lecrurfumadeoprofuiftè, utlongâapudfuos memoriâmcruerit, aut expcôet pto bénéficias celebrari.Miram Othonis modeftiam arguunt hæc uerba.

Atcçjllû fupremas iam curas animo uolutanté. ) In uolumine regio legitur, At(^ ills iam fupr.c.agentes, Scripfimus, at(Ç illû iam fupremas curas agentê*

Namq^

-ocr page 382-

)OO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N LIBRVM xvrri

Namc^ abeuntïbus exitum minïtabantur.) Cafti'g*exi'ti'um minitabaflfitf»

Turn allatispugionibus duobus,cü utrnŒpertêtaffèt.) Liber manufcripWi^ T am allatis pugionibas,cö atrincß^temptaflet,Hoc eft ab utracj acie, alters cap tl fubdit^non fubdidit. Apparet autê fuiftè duos, quia dieft,altefum capiti fubdit» Ergo fubintelligitur ablatiuus duobus, Quam Icóiioncm nos in contextóKt'^'

Ac poftea promficue Bebriaci,PIacentiæ, alijs^ in caftris celebratS (linin’' id genus mortis.)BraGmus particula que. Nam gaudet afyndeto Tacitus»

Celebriuico.) ScripfimuSjCelebriluco.

Aut circum uolitantium alituum.) Coiunóione aut deleuimus, Ó^procirc” uolitantium alituum fcripfimus,circumuolitantem alitem.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Turn ablata ex oculis*) Codex Bud, Turn ablata ex oculis. Subaudit cß. Sw tû oportebit in claufula quæ fèquit.Et têpora reputantib.initiûfinem^ miraw« cum Othonis exitu copetiiîè,rurfum fubaudire uerbû memorant,auraiunt»

Illucaduerfo de prælio aIIatum.)Nos,Illuc deaduerfoprglio allatum, Conuitqs poftremu.) Scripft, Conuitifs poftremo. Nec refertutromdlcga,’-Appellabat^ patres confultosintepeftiuo honore.) Caftigaui, Appelhbatip patres confcriptos intempeftiuo honore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et rediere omnes Bononiam, rurfus confiliaturi.) Quid fi legas, confilitun,a uerbo confilire. Nam ante diiperfi fuerât.Hoc uerbo Ticitus utitur lib.$. Abdagaièn,alios£ç occultos confilit, Nifi mendofà eft acditio, Côftruft alibi ctiW datiuoIib.?.Heduos,inquft,euincite, ÔC fogientibus confilite.

Et Cenus quidê rapidus in urbê uedîus. ) Exemplar Coruini regis» Et Ccnus quidem rapidum urbem. Forte, rapide in urbem uedîus»

In fàcramento Vitelltf adatfîum.) Legendum, Quod erat militum, facraniéw Vitelli) adadîum.Sic enim infra loquitur. Feftinante Tiberio Alexâdro,quiJ‘quot;* lul.iàcramento eius legionesadegit.

Inhoneftam adulationem compefcit.) Repofui, compeicuif.

Cæfo Galba in Othone pronus.) jlVIalim,in Othonem pronus»

Appulfiislittori trucidatur») Scripfi.Appulfuslitori,trucidatus, Subaud.efl.

N«no princb nbsp;nbsp;Nullo principali apparatu.) Caftigaui,nullo principal! parata, De quadiditv

pâlipanitu ne fiipra monuimusledîorem»

Circundaret principis minifteria.)Correxi, Circund.principiminifteria.

Quamuis odium Vitellius humilibusblanditqs uelaret.)Liber Matth.Cotirf/ Vemiîiiut ni habet,iuuenilibus blanditqs.Lego,uernilibus blâdittjs, hoc eftferuilibus, adu Uanditijs latorqs.Hoc uocabulu ufurpatlibro fèquenti de Antonio Primo. VernilediâS omnem inuidiam in eum uertit, tan^ fignum incendendæ Cremonæ dedifîê^ quæ iam flagrabat, Vernile didum, hoc eft,icurrile, procax. Nomen id fibi indiderat.) Illic legitur,nam id fibi indiderat.

In pœnitentiam uerfus feram ueniâ poft icelus quærebat.) Codexmanufcrû ptus manifefte habet pro ièram fècundam. Iraq? ÔC nos fie fcripfimus.

T erruit e' periculo principis famam clemêtiæ afFe(ftare.)Nos,affe(ftaret, Sub*

Longum interfeeftori uifum. in itinere ac taberna proiedû hu* (auditur,ut» mi iugulauit.) Repofiiim us, Longum interfelt;ftori,Sub auditurerat.Initùiercui fum ac taberna proieâum humi iugulauit.

Non minax triftibus.) Scripfimus, non minis triftibus.

Aut ambitu ciuitatis in gaudium eueefta.) Caftigauimus, euiefta»

Interpretabatur quædam exhortationibus eius contuinelioià in Vitcllium.) Emendauimus, ex orationibus eius»

Cliuius

-ocr page 383-

CASTÏG ATÏONES BEATI RHENANt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jol

V

Cluulus comftatuprinctpi's adiecîîus.) Nos,comnatui,

Maioribus aliarü urbiS dadibus oblfteratu eft,) Verbs eft expunximus.

Separatæ primum.) Scripfi, Sépara« primum.

Tertiâdecimâftruere amphitheatrS iuftît,)Cod. rcgius habet, Terti'adecima.

Cuius occafióeuocabuh'fie repoftiimus, Tertiadecimani ftruere amphitheatrS

Apud uidores orta feditto ludicrorS inttio.) Nos ludicro ïnino» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iuftiï

Numerus caefbrS ïnuidiam bello auxit. )Bud.uoIumen habet, nüs nus cæfbrS wuidiâ bello auxiffet» Correxi loc3,nifi numerus caefôrS inuidiâ bello auxiftèt*

Pen'nde miles intentus aut licen«ofusJScn'pfimus,aut licentior. Nam illic le gitur,licenter,

Quam difciph'ng 3^ caftris propi'ora.) Codex manulcrip. promptiora. Nec eft abfurdaleâio.Nec illic habentur mox duæ uoces,altero é.Sed tantum,altero le/ gionis quintæ,Gallis auxiliaribus.Infra. Nos, poftero die.

Cæcerum ut largitionibus affèdîg tarnen imperij opes fufRcercnt,)Vocat ele- -ganter affeâas opes imperij,quas imminutas intelligit exhauftas^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Affettæ opes

Nec minus inhumana pars uiæ,)Forte,inamœna.Item, Lauro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinpertj

Hincerupiflèlegionum agmen.) Liber Coruini regis,irrupiftè, Hinc équités cohortos.) Nos, coortos.

Falfoueraaut maiorauero milcebantur.) ManuferiptS uolumèn, Fallàuera autmaioraueromiicebant.Senfiiseft, Falfaamp; ueraautmaiora ueromiftebant.

Spacia certaminum recognofcere.)Illic, Spacia certamina recognolcere.Ex-pone.Spacia ÔC certamina recognolcere.

Cohortati aliorum confulatus.)Emendaui, Coartati aliorum confiilatus.

Interrogatus quis nam mortalium eflêt.) Nos,interrogatuscß quis mor.eflèt*

Poftquâipeculatores e' Syria ludæacj ad in u.e. O. nunciauere.) Deleuimus pi^pofitionem e',quae fubintelligitur.

Etprocul uel iuxta fitas uires circumfpeclabat.) Particulam SC fubmouimus.

Namcf omnes exercitus flammauerat arrogantia ueniennum à VitelliomilL ium.)Exemplar manuferip. Namcç omnis exercitus flammauerat ad arrogantia uenientium à Vitellio militum. Vbi flamauerat accipit abfolute.

Sedinerat à mole belli pleruncgcôdatio.) Legitur illic, Sedineratamor belli.

Scripfen'm.Sedinerattimor belli plerunq^cundatio. Appofitiue.

Nihil medium inter fumma aut præcipitia.) Nos, inter fummaacpræcipitia»

Paulopoft eft illic, præfenti facinore,

Iuxta deos.) Iuxta deos uidetur didîum pro per feuorê deorum, ficut dicimus, lecundum deos pro poft deos. At codex Bud.habet, Vixit deos. Ex qua icriptu-ra nihil eruiqueat,nifi quislegendum fufpicet, Vixit nepos,hoc eft,ganeo, icili cet Vitcllius. Vixiflè dicimus quos periflè fignificamus.T um diftingue Vixit ne pos ln tua manu pofitum eft. Sed hæc conieeftura efto.

Abrjc iam ÔC tranfuedum eft tempus,quo poflês uidericoncupiffe.) Regius If ber habet manifefte,quo polfes uideri concepiflè. Eft concipere ex deftinato fu.- concibere ‘cipere.Lib.i. Fraude autuiraptum Agrippam ferreadexercitus Germanicos non feruilianimo concepit.Liuius lib.4.primædec.In ea Sp. Meliusfpem regni conceperit. Sic etiam dicitur feelus concipi quod fufeipitur.

NeOthonemquidem ducis arte,aut exercitus fui,fed præpofteraipfiusdeipe tatione uicftum. ) Caftig, Aut exercitus ui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Implefte fidem ominis uidebantur.)Illic legitur,uidebatur. Imperibnaliter.

Aram tantum 3C reuerentiam.) Malim,ara tantum ÔC reuerentia.

C Eo

-ocr page 384-

ÏN LIBRVM XVÏrï


3 oZ


Eo ardorc ut ftc T itus quidêfïlius expedïaretur.)Nos daas i'flas uoces,eoafdo rejfubmouimuSjamp;T diftinx.ut hic nouæfèntênæ fit initiS, VtneTuos quidê fili' Kilitdritcr Militanter locutus.)Caftiff.MiIitariter lautus. Significa t (uscxpeâarctiir-lautut Velpafianiï non fuifiê exquiute feu urbana elegantia excultum.

Lçta omnia SC afflu.excepit.) Nee fit prorfus mala le(fïio,fi quis omina legat»

Cótra,Syriacis legionib.Germanica hyberno cœlo ac laborib.dura mutaret} RepofuijGer.hyberna cœlo ac lab.dura mutarent.Hyberna uocat hibcrnaculï' Et militibus uetufiate ftipendiorum nota £lt; familiaria caftra, in modiim tium diligebantur.) Fœdum erratum eft hoe loco- Caftigauimus,in moduin pt' natium dirigebantur. Nam loquitur de conftruendo.Dirigunt aut caftra autdlt;’gt;’ mus,quotics ordines debiti feruantur.

Ignaro adhoc Vitellio«)Scripfimus,Ignaro adhuc Vitellio; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, »

Donariuamiliti.) Codex BudêfisjDonatiuo.FortejDonatiuum.Moxicfip'' mus. Ne Vefpalianus quidem.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gnarus modicas uires eflê fibi.) Infinitum uerbum efiè deleuimus. Mox W'''

- pfimus,Sed legio fextaamp;Ttredecimuexillariorummillia.

Si Qbi Brundufiü. )Sic ôâ illic legitur-Ego uero icriplerim,Si fimul BrundiP fium T. amp;nbsp;Lucaniæ Calabriæi^ littora infeftis clafsibus peterent. Doifti rnecom

Chariisimus quiiep eandem in recuperando licentiâ habuerunt,) (fentient* Caftigauimus, Ranisimusquiftp.

Tranfgrefiïin partes.) Participium tranigreflifijbmouimus. Illyrici exerût“* ftudio in partes.

Ita tres Mœficç legiones per epiftolas alliciebant Pannonicum excrci tuiUj^y abnuenti uim parabant» ) Hæc uerba Pannonicum exercitum^aut abnuenn^’J” parabât.adultcrina funt SC fuppofititia,proindeerafimus. Supra nefcio ubiiic o quitur Tacitus, aut abnuenti uim parat.Diftinximus uero fic fèntentiamJtatr*^ Mœficæjlegiones per epiftolas alliciebant. Nuncuides nihil deefle.

Sed procurator aderat Cornelius Fuicus«Malim legere. Et procurator Cornelius Fufcus.Nam extrema proximeprgcedêtis uocabuli litera errori praïbita ania.

Idemq? pro Galba dux colonise fuæ.)Scripfimus,Idem pro Galba d.c»r

Noua,ambigua,Slt; ancipitia malebat.Induximusparticulam,amp;, utlcg^s?^®^ ua,ambigua,ancipitia malebar,nam diftolutû quod uocant rhetores Tidro tai”

Nec minus iæuu Ipetftaculum erant ipfi tergis ferar.amp;f ing.telis hor^ rentes.) Pronomen ipfi non eft in Budenficodice. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Decora facies,ÔC non Vitellio principe dignus exercitus.) Hæc totà claulu non eft manuferipto libro. Sufpicor é margine in contextum relatum-

Atep ibi matrê complexus, Auguftænominedecorauit.)Repof honorait fCK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necunquamfatisfidapotentia,ubinimia.) Volumêregis Coruini,

is fi d poten Legerim, Vbiui nimia eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

tiOf U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EradiacentiaTiberiGermanorûGallorum^obnoxiamorbiscorpora.)!!'*^

legitur Germanorû Gadauorumqt.Lego. Batauorum^. Vt per Germanoseti/ am tranfrhenanosintelligamus,Tenlt;fteros,Bru(fteros, Vfipetes, amp;nbsp;Chamauo^ qui inexercitu Vitellîj erant. At hodie Galliinediæ, æftus,frigoris,fitis, Si(. abtij cœli longe funt tolerantiores. Secus tamê prodût autores de uetuftifslmis u quot;nbsp;lis,quosGermanisfaciuntperfimileis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Liberti principum conferre.) Verbum côferre non eft in libro Budenft;

nos, Caecina ac Valens. Paulopoft, non eft illic Neroni,nec ieciflènt,fedftcui^f‘

-ocr page 385-

C A S TT G A T I O NE S BEATI RHENANT

Etami'ci adulantes,Qulhïis intcrpretabant unius Icgionis eam feditionê.) Vo/ AioUitit inter/ qnoeç côtinet,nullius interpretab. Sed nos caflig. moiiïus interp. nbsp;nbsp;pretabaiitur

roindefoci) de imperio utriufcft conic(flabant,)Scnpfi’,perinde fbctj de impe

•■'outnufq} conieâabant.

Marc quoc^ Etcfie flabât,harû flatus in Orienté nauigantibus fêciindus, inde ’ uerfus erat.)Codex Matt.regis habet.Mare quoq; et efi flabra aquilonis Vcrû n^turin Orienté nauigantibus iecundûindeaduerfumerat. Lego. Marequoeg ■hteliarum flatuin Orienté nauigantibus fccundû,inde aduerfum erat.Dugpor Todiâiôes,flabra aquilonis, é margine codicis archetypi j qué doeflus aliquis an-J^atarat,in contextumàdeicribentefunt relata.De finceritatelecfîionisiftius ni/ n'lambigo.Siclib.5.Quia flatibus Etefiarum implent uada, hybernus Aufter re voluit flu(flus,pulfoq5 introrfus frcto,breuia littorû nudantur,

Seuperfidiam meditatio.) Scripiî.ieu perfîdiam meditâti-

Cum uexillarijs Hyftris Britannicarû legionû.) Exemplar Bud» Cum uexilla TioHyftriumBrifannicarQlegionum.Legendum,cumuexilIartjs i il Britanni/ carum Icgionum, Mox illic legitur. Ipfe Rauennam deuertit. Nam librariusille pffpetuo propemodum deuertere fcripfit pro diuertere.

Prætextu claflem alloquendi,)Manurcriptusliber,Prætexto.Dicituraûtnon

•ninuslatine prætexto prætextu. Quid ergo opus erat mutarcf'

Mox Patauij fecretum côponendæ proditionis quæfitum»Illic legit, ad feere/ tum.Lego,id fecretum coponendg proditioni quæfitum.

Corrupti in adulationemcaufàstradidere.)Codex Budenfis, Corruptoshabet. Kepofui, corruptas in adulationem caufastradidere.

Etprodito Galba,uilem moxfidem.)Nos,Et prod. Galba,mox uilem fidem.

CORNELII TACITI AB EX^

CtSSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

LIBER XVriI

T R V E B A T lan Fortuna in diuerfa parte terra/ rum initia eaufas^ imperio,quod uarièortum, lætumR.cip,autatrox,ipfis principtbusprofpe/ rum autexitiofuit. Titus VefpaG'anus è ludæa incolumi adhuc Galba mifTus à patte , caufam proFeclionis oflFîciû ergaprincipem , ôfmaturam perendis honoribus iuuentam ferebat. Scduub _______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gusfîngendi auidum difperferat,accitum inadz optioncm.matcriafcrmonibusjlenium amp;nbsp;orbitas principis,ôf intemperan/ tbduiratis.doncc unus eligatur,multos deftinandi. Augebat Faraam, ipQz ^sTitiingcnium quantæcunq? fortunæcapax, décor oris cum quadâma/ idbtcjprofpcræ Vcfpalîani res.præfaga refponfa, ÔC inclinatisad credenz dumanimisloco omnium etiam Fortuna. Vbi Corinthi Achaiæurbccerz tosnûciosacccpirdcintcntu Galbæ Côiaderâtqutarma Vircllri bellum^ aftumatent) anxius animo,paucis amicorum adhibitis,cunôta utrincp per/

C 2 luftrac

-ocr page 386-

J04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P‘ CORNELII TACITÏ

luftrat.Si pcrgcrctin urbcm,nullam officq grariam, in altcrias honorettil'j fceptnacfe Vitellio,fîue Othonbobfîdem forc.Sm redirct j oflFenfam bao^* dubiam uidons.fed incerta adhucuióton'a, Kconccdcntei'n partes paf“’’ fili'um excufatu.Sin VefpafianusRcmp. fufciperetobliuifcédu mfenfaru^ debello agitantibus. Hisactalïbusinter fpem metumtçiadatûjfpesuifif’ Fuere qui accêfum dciïderio Berenices rcginæ,uertifle iter crederét. abhorrebat à Berenice iuuenilis animus. fed gerendis rebus nullum impedimentu.Iætam ueluptatibus adolcfccntiâ egit,fue quam patrisin’P^ fiomedeftier. Igiturorara AchaiæôC Afiæ aclæua maris prætcruedu^’ Rhedum ôi Cyprura infuIas,indeSyriam audentieribus fpacrjspct^l’^^ Atcç ilium cupide inccflît,adeudiuifendicç téplum Paphiæ Vcncrisin^T turn per indigenas aduenas^. Haud fucrit lengum initia religioniSj^^' pli fitum,fermâ deæ(neeç enim alibi fie habetur) paucis diflercre-Con^lif^ rem rempli regem Aeriamuetusmemeria,quidam ipfius deæ nomm' perhibéc.Famarecentier tradit,à Cinarafacratu templum, deam^ip'^'” cenceptam mari,hue appulfam.Sed feientiam artem^ arufpicum aeûta^ ' K Cilieem Thamiram intuliffc. Atep ita palt;tum,utfamiliæutriufeppo^^' ri ccrimenqs prjefideretMex ne honore nulle regium genus peregrinatn ftirpem antecelleretdpfaquam intulerant feien tia hofpitesccflcre.TanWlt;p Cinarades facerdos confulitur.Hoftiæ ut quiftç ueuiffet, mares deligûtit; Certififîma fîdes hxdorum fibris.Sanguinem aræ offundere uctirum.pr^^‘ bus amp;nbsp;igné pure altaria adolentur,nec ullis hymbribus quanquam te madefcunt.Simulachrum deæ non effigie humana. Continuusorbisla tiorc initie tenuem in ambitum metæ modo exurgens. Et ratio in obfeuro* Titus fpedata opulcntia donis^ regum, quæ^ alia lætum antiquitatibu* Græcorum genus incertæ uetuilati affingit, de nauigatione primum mnW luit Poftquam pandi uiâ, K mareprofperum accepit,de fe per ambagesin terrogatcæfis compluribushoftfjs SoftratusCfacerdotisid nomécraOubi læta amp;nbsp;congruentia exta, magnis^ confultis annuerc deam uidetpaucain præfens ÔC folita refpondens, petite fecreto futura aperit, Titusauâoani/ me ad patrem peruedlus/uipenfisprouinciarum amp;nbsp;exercituum mentibuS) ingens rerum fîducia ateefsit* Profligauerat bellum ludaicum Vefpalîa' nuSjOppugnatione Hierofolymorum reliqua, dure magis Si arduûoperc ob ingenium gentis amp;nbsp;peruieaciâ fuperftitionis, quàm quod fatis uinûob/ fefsisad tolcrâdas necefsitates fuperc(ïet.Tres',ut fupra memorauimusjp» Vefpafiano legiones erant,exercitæ belle: quatuor Mutianus obtinebatm pace.Sed æmulatio Si ^ximi exercitus gloria repulerat fegnitiâ.Qnantü^ illis roboris diferimina Si labor, tantum his uigoris addiderat integra qui/ es,amp; inexpertus belli labor, auxilia utricß cohortiû alarum^, Si claifesre/ ges^, ac nomen difpari fama celebre, Vefpafianus accr militiæ,anteireag/

-ocr page 387-

ÄNNALIVM LIBER XVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jof

Wen,locum caftris capcrc,noólu diu^ confilio,ac fi res pofccrc^manu ho/ vej^^ßduut ftibusobnitijCi'bo fortuitojuefte habitu^ uix à gregario militediferepans, protfuSjfj auaritiaabefietjantiquis ducibus par*Mutianum ècontrario mä iautidnus gnificentia ÔC opesjöicundla priuatum modum fupergreflacxtollebant.a/ ptiotfcrmone,difpofitu,prouifu^ ciuilium rerum peritus.egregium princi patiistemperamentum,fi demptis utriufcç uitrjs,folæuirtutes mifeerentur* Cætcrum hieSyriæ, ille Iudçæpræpô(îtus,uicinisprouinciarum admini/ ftrationibus inuidia difcordes.exitu demum Neronis,pofitis odrjs in medi umcófuluere,primum peramicos:dein prçcipuaconcordiç fîdcsTituspra ua cettamina communi utilitate aboleuerat, natura atqj arte compofîtus al/ liciédisetiam Mutiani moribus.Tribuni centuriones^ Si uulgus militumi induftriajicetiajper uirtutes,per uoluptatcsjut cuiep ingenium adfeifeeban/ tur.Antequam Titus aducntarec,facramcntum Othonisacceperatuterc^ exercitus prçcipitibus,ut aflbIet,nuncqSjamp; tarda moîe ciuilis bellGquod Ion ga Concordia quietus oriens, tuncprimuparabat.Namq^ olim ualidiflîma inter feciuiû arma in Italia,Galliauejuiribus occidentis cœpta.Et Pompeio, CaflîojBruto, Antonio,quos omnes trans mare fecutum eft ciuile bellum, hand profperi exitus fuerant. Auditief fæpius in Syria ludæae^ Cæfares qoàm infpedi* Nulla feditio legionum,tantum aduerfus Partbos minæ ua rio euentu.Et proximo ciuili beilo turbatis alqs incoeufla ibi pax.dein fides rtga Galbam.Mox ut O thonem ac Vitellium fceleftis armis res Romanas rap tum irc,uulgatum eft,ne penes cæteros imperrj præmia,penes ipfos tan tum feruiti) neceflîtas eflêt, fremere miles, amp;nbsp;uires fuas circûfpicere. Septeni legionesftatim Si cumingentibusauxilqs Syria ludæa^undecotinua Ae/ gyptusduæ^ legioncSjhinc Cappadocia Pontus^,Si qüicquid caftrorutn Armenijs prætcnditur.Afia Si cæterç prouinciæ,necuirorüm inopes,Si pe cuniæopulentæ.quantum infularum mari cingitur,ôi parando intérim bel lo fedufum tutum^ ipfum mare.Non fallebat duces impetus militum.Sed bellantibusalrjsplacuitexpedlari bellum.cûin uióloresuióios^ nunquam foIidafidescoalefceret.Ncc referre Vitellium an Othonem fuperftitem for tuna faceret. Rébus fecundis etiam egregios duces infolefccre*difcordiani his, ignauiâjluxuriem^Si fuifmet uitijs,alterum bello, alterum uidtoria péri turum, Igitur arma in occafionem diftulere, Vefpafianus Mutianus^ nuz pcrjCæteri olim mixtis confilijs,optimus quifep amore Reip.Multos dulce/ do prædarum ftimulabat,alios ambiguç domi res.Ita boni mali^ caufis dî Herdsftudio pari bellum omnes cupiebant. Sub idem têpus Achaia atc^ Afiafalfo exterritæ uelut Nero aduentatet, uario fuper exitu cius rumore, Ÿalfusîjero eor^pluribusuiuere eum fi'ngcntibus,crcdentibusœ.Cætcrorum cafusco natusr^ in contextu operis dicemus. Tune feruus c Ponto,fîue ut alij tradiz dere.libertinus ex kalia,citharæ Si cantus peritus(unde illi fuper fimilitudi/

C J tiem

-ocr page 388-

P. CORNELII TACITI

nem ons propior ad faiïendum fi'des) adiundtis defertonbus j quosinopii uagos ingentibus promiHïs corruperat,mare ingreditur:ac ui' tempeftatuifl Cythnutn i'nfulain detrufus, amp;nbsp;mili'tum quofdam ex Orientecommeanti/ urn aCdaitióC abnuences interfici iuflit,ói fpoliatis negociatoribus,mandpio rum ualentiflîmû quemc^ armauit.Centunonem(^ Sifennam dextrawon cordiæ infi'gniajSyhaci exercitus nomine ad prætorianos ferente uarqsarti bus aggrelTuseft, donee Sifennaclam relic^lainfula, trepidus ói uimtnew^ ens aufügeretu'nde late terror,multis ad celebritaté nominis ereótis,reruno uarum cupidine ÔC odiopræfentium.Glifcentêin diesfamam forsdifeufl*':’ Galatia acPamphyliam prouincias Calphurnio Afprenati regendasGal/ bapermiferat.Datæ èclafle Mifenenfi duæ triremes ad profequendû,cuw quibus Cythnum infulam tenuit.Necdefuere qui trierarchos nomine ronisaccirent.Isin mœftitiam compo(îtus,ô^ fîdem fuorum quondam miÜ tuminuocanSjUteumin Syria, aut Aegyptofifteretorabat-Trierarebinu^ tantes,feudolo,'alloquendosfibimilitcs50i:paratisomnium animisreuerfu siepoflerio.' ros Rvmaacrùi:. Sed Afprenati cundtaex fi'denunciata. cuiuscohortatione expugnata nauis, ÔC interfedlus quifquis ille erat. Corpus infîgne oculism' riwmRodol toruitateuukus,in Afîam,atcçindeRomamperuedumeft. phusc^ar uitatedifeordii ÔCobcrebrasprincipum mutationes inter libertatcmadieen cremdri tiam incerta,paruæ quoqp res magnis motibus agebantur.Vibius Crifpi’^’ pecunia,potentia,ingeniointerclarosmagisquàm inter bonos,AnmuF^^ cqueftris ordinis.qui temporibus Neronis delationes faólitaueratjaa cognitioné fenatusuocabatNam recens Galbæprincipatu cenfuerantpa' trcs,ucaccufatorumcaufçnofcerétur. Id fenatufconfultum uarieiadaw®» Siproutpotensucl inopsreusinciderat,infi'rmûautualidumretinebaw’'» Ad hæc terrore Si propria ui Crifpus incubuerat delatoré fratris fuipef'^^'5 tcre,traxeratlt;^ magna fenatus parte utindefenfum Ôi, inauditû dediadexi tium poftularet.Cotra apud alios nihil æque rco proderat quàm nimiapo tentia accufatoris:dari têpus,cdi crimina, quamuis inuifum ac noeEnte,mo/ rc tamê audiendum cenfebant,EtuaIuereprimo;dilata(^ in paucosdiesm gnitio.mox damnatus eft Fauftus,nequaquâ eo aftènfu ciuitatis,quempeb fimis moribus meruerat. quippe ipfum Crifpum cafdem aceufationesmm J præmio exercuiftèraeminerant. Necpœnacriminis, fed ultor difplieebat»

Læta Othoni principia belli,motis ad imperium eius è Dalmatia P^nno niac^ exercitibus.Fuere quatuor legiones.è quibus bina millia præmifla.Ip fæ modicis intcruallis fequebantunfeptima à Galba côfcripca:ueteranæ)Un décima ac tertiadecima, 8C præcipui fama Quartadecumani rebellione Bm tanniæcomprefta. Addiderat gloria Nero, eligendoutpotiftmos. longa illis erga Ncronem fîdes,ôi ereóla in Othonem ftudia.Sedquopbs uirium ac roborisjè fîducia tarditas inerat.agmen Iegionum,alæ cohortes?

-ocr page 389-

ANNALIVM LIBER XVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?o7

prxucniebant. Ex ipfa urbe baud fpernenda manus, quinq^ prætoriæ cof hortes,amp;equitum ucxilla cum legi'oneprima, acdeformei'nfupcr auxilï/ urn, duo milh’a gladiatorum/ed per ciuilia arma etiam feuen's ducibus ufur patum ♦ His coptjs redlor additus Anni'us Gallus, cum Veftn'cio Spun'na adoccupandas Padi ripaspræmilTus : quoniam prima conßliorum fruftra cpcidcrantjtranfgreflb iam alpes Cæcinajquem fifti inter Gallias pofTe fpez raucrat. Ipfum Othonem comitabantur fpiculatorum ledfacorpora.cûcæ ten's prætorq s cohortibus,ueterani è prætorio,clanîcorum fngês numerus* Necilli fegneautcorruptum luxu iter.fed lorica ferrea ufus,amp; ante figna pe deftctjhorridus, incomptus/amæqp diflîmilis. Blandiebatur cceptis fortu/ na^poneflà per mare Si naues maiore Italiæ parte, penitus ufqp ad initium maritimarum alpium:quibus tentandisaggredicndis^,prouinciæ Narbo Alpet w/ nenfiSuedium Clemcntem, Antonium Nouellum,Aemylium Pacenfem ducesdederatSed Paceniîsper licentiam militum uidtus,Antonio Noue!

lo nulla audoritas.Suedius Clemêsambitiofe imperium regebahutaduer fusmodeftiam difciplinæ corruptus,ita præliorum auidus.Vidcbatur non Italia adiri 5 nec loca fedesc^ patriæ : iubebantur tan^ externa littora ôiurz bes hoftiu urerejuaftarejraperejco atrocius quod nihil ufquâ prouifum ad/ uerfum metus.pleni agri,apertæ domus, occurfantes domini iuxta coiuges amp;nbsp;liberos,fecuritate pacis,^ belli malo circumueniebantur.Maritimas turn alpes tenebat procurator Marius Maturus. Is cöcita gente,ncc deed iuuen tusarcereprouinciæ fi'nibus Othonianosintendit.Sed primo impetu cæfi di(îeâi^montani,utquibus temcrecolleótis,non cadra non dueem nofeiz tantibus,necp in uidtoria decus edct,necç in fuga flagitiû. Irrita tu s eo præz lio Othonis miles, uertit iras in municipium Albintirailium: quippe in acie nihil prædç,inopcs agredes, SC. uilia armamec capi poterant, pernix genus, S^gnari locorum. fed calamitatibusinfontium expîeta auaritia. Auxit inuh diampræclaro cxemplofœmina Ligus,quæfilioabdito,cum fimul pecuni am occultari milites crcdidident,eo(^ per cruciatus interrogarent ubi filium occuleretjUterû odendens,latere refpondit.Nec ullis deinde tortoribus,auc morte,côdantiam uocis egregiæ mutauit. Imminere prouinciæ Narbonen lîjinucrba Vitcllq adacdæ,claffem Othonis, Fabio Valenti trepidi nuncq attulere.Aderantlegati coloniarum,auxilium orantes^Duas Tungrorû co Tuttgrorunt bortes,quatuor equitû turmas,uniuerfam Treuirorû alam,cum Iulio Cladi copræfedomifit.èquibusparsin colonia Foroiulicnfi reten ta:ne omnibus copijsin terredreiter ueriîs, uacuo mari Jadis acceleraret.Duodccim equiz turn curmæ Si Iccdi è cohortibus aduerfus hodem ieretquibus adiunóla Liz gurutn cohors,uctusloci auxilium,Sii quingenti Pannonfj nondum (ub Hz gnis.Nec mora prçliorfed acie ita indruôta.ut pars cîadicorum mixtis paga nis in colles mari propinquos exurgeret,quantu inter colles ac litûs çqui loci

C 4 prætoz

-ocr page 390-

3o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELIÏ TACITI

prætoti’anus miles cxpIcrcGin ipfo mari ut annexa claflîs 8!. pugnæ parata» coniièrfajSi minaci fronte prætenderetur.VitelIiani quibus minor peditum uis, in équité robur,alpinosproximisiugisj cohortes dcnfîsordinibuspoft equitem locantTrcuirorum turmæ obtulere fc hofti incautè, cum exciperet contra ueteranus miles,(îmul à latere faxis ärgeret apta ad iaciendum paga norum manus, qui Iparfi inter milites ftrcntii ignauicp in uiôloria idem au^ debant*Additusperculns tcrror,inueôtaintergapugnantium cïaflê.Itaun dicp claufî.Deletæ^ omnescopiæ forent, ni uid:orem exercitum attinuirîft obfcurum nod:is,obtentuifugicntibus.Nec Vitcliiani quanquâ uidiqaæ^ uercraccitisauxilrjs, fecürUm hoftem, ac fucceffu rerum focordius agentew inuadunt^cæfi uigiles,pcrrupta cadra,trepidatum apud nauesjdoneefiden te paulatim mctu,occupato iuxta colle defend, mox irrupere. Atrox ibita:' rttngr^cd des,amp; Tungrarum cohortium prçfeôli,fuftentata diu acie,telisobruuntur-hortei Ne O thonianisquidemincrüentauidloria fuit,quorum imptouidcfecutos

conuerd équités circumuenerût^Ac uelutpaôtis inducrjs,ne hincclaflisande équités fubitam formidinem inferrent, Vitelliani retro Antipolim Narbon Antipolis nendsGalIiæmunicipiû, Othoniani Albingaunum interioris Liguriæt“^ Albin^dunti üertere. Cordcam acSardiniam cæterast^ proximimarisinfulas,famaui/

ôteids claflîs in partibus Othonis tenuit. Sed Cordcâ propè afflixitDecu^ mi Pacarq procuratoris temeritas, tanta mole belli nihil in fummaprofow radpfj exiciofa. Nan(^ Othonisodiö iuuare Vitellium Corforum uinbus fl:atuit,inani auxilio etiam d proueniflet. Vocatis principibus infulæjtot’î’l' um aperit.Etcontradicereauibs Claudium Phirrbicum tricrarchum libut^ nicarum ibinauium, Quintium Certum équité Romanum,interficiiübct» quorum morte extcrriti qui adcrant.dmul ignara amp;nbsp;alieni metus fociaimpf ritorum turba,in uerba Vitellij iurauere.Sed ubi deleólum agerc Pacan'us, Si inconditos homines fatigare militiæ muneribus occepit, laborem infolt* tum perodj'ndrmitatem fuam reputabant: Infulam eflequam incolcrêr, SS longe Germaniam uircs^ Iegionum:Direptosuaflatos^ claflc etiam quos cohortes alæ^ protcgcrent.Etauerd repente animi,ncc tarnen apertauba/ ptum tempus inddqsIegere.Digreflis qui Pacarium frequcntabanr,nudus Si auxilij inopsbalncisinterßcitur. Trucidati SC comités, Capita,utboftiu. ipdinterfedoresad Othonem tulere. Necp eosautOthopræmioato autpuniuit Vitellius, in multa colluuie reru maioribus flagitnspermixtos, Aperueratiam Italiam,bellumlt;^ tranfmiferat,ut fupra mcmorauimus,al3 Syllana,nullo apud quenqua Othonis fauorc,nec quia Vitellium mallenG fed longa pax ad omne feruitium frcgerat,faciles occupantibus, SC meliori/ bus incuriofos.Florentiflimum Italiælatus,quantum inter Padum alpest^ camporum 8i urbium,armis Vitellq (nanep Si præmiflæ a Cæcinacobor/ tes aducnerâOtcnebatur. Capta Pannoniorum cohorsapud Cremonam-

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interceptt

-ocr page 391-

ANNALIVM LIBEX XVIJt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎO.9

Ïntckepdcentu equi'res ac milleclafsici inter Placentiam Ticinumc^ t quo fucceiru Vitdlianusmilesnóiam flumine aut ripisarcebatur Irritabatquin etiam BatauosTranfrhenanoscp Padusipfe,qucm contra Placentia tranf grcfsi, raptis quibufdam exploratonbus ita cæteros terrucrc, ut adefTe om/ nem Cæcinæexercitû trepidi ac falfl nunciarent. Certum cratSpurinæ (is cnim Placentia obtinebat) necdum ueniflèCæcinâ’.amp;fipropinquaret, co/ ercere intra munimenta militem,nec tris prætorias cohortes,mille uexilla riosCÛ pauciscquitibus, ucterano exercitui obqcere. Sed indomitus miles. Si belli ignarus, correptisflgnisuexillist^ riieiie,0C retinentiduci telaintcnz tare, fprctiscenturionibus tribunisc^ prouidentiâ duels laudantib. qui pro Othone Si accitu Cæcinam clamitabant. Fit tcmeritatisalienæ comes Spu rina,primo coaót:us,mox uclle-ßmulans,quo plus auóloritatis ineflet conflz lijs,G feditio mitefccret. Poftquâ in cofpeélu Padus,Ôi nox appetebat,ualz lari caftraplacuit.ls labor urbanomilitiinfolituscontuditanimos.Tumue tuftifsimusquifqj caftigare credulitatem fua,metum ac diFcrimen oftendez fCjGcumcxcrcitu Cæcinapatentibuscampis tam paucascohortescircumz fudiiTet. lamép totis caftris modefti fermones,5i inferentibus fc centurioniz bus tribunisqp,laudarc prouidentiâ ducis:quod coloniam uiriu amp;nbsp;opum ua lidam,roburacfede bello Icgiflct.Ipfepoftremo Spurina non tarn culpana fxprobrâs,quàm rationes oftcndens/elidtis exploratonbus,cætcros Pla/ centiam reduxit,minus turbidos,6i imperia accipientes.Solidati muri,proz pugnacula addita,auôtæ turres, prouifa paratar^ non arma modo,fed obz lequiu Siparendi amor, quod folum illis partibus defuit cum uirtutis baud pœniteret. AtCæcinauclutrelidlapoftalpesfæuitiaaclicentia, modeflo agmine per Italiam incefsit.Ornatum ipflus municipia SC coloniæin iuper biam trahebât,quod ucrficolore fagulo,brachas tegmen barbaru indutus, togatosalloqueretur. Vxorcm quoq^ eiusSaloninam,quanquain nullius in(uriaminfigniequooftro(^uchcretur,tanquam læflgrauabantur.înfita ” wortalibus natura, recentem aliorum felicitatem ægris oculis introfpicere, ” niodumr^fortunæ à nullis magisexigere.quàm quos in æquo uidere.Cæ ” cinaPadum tranfgreflus, tentara Othonianorum fldeper colloquium SC prominàjfifdem petitus, poflquam pax SCconcordia fpeciofis Si irritis no/ minibus iadata funt, confilia curasep in oppugnationem Placétiæ magno terroreucrtit,gnarus ut initia belli proueniflentfamam in cætera fore. Sed primus dies impetu magisquàm ueterani exercitusartibus tranfadlus. A' vt/Kifwamp;fW pertiincauticp muros fubiere, cibo uino^ prægraues.In co certamine pul chetrimum amphitheatri opus fitum extra murosconflagrauit, (îueab op cetera. pugnatoribusincenfum,dum faces Si glandes acmifsilem ignem in obief Amphithei^ losiaculanturtfiue ab obfcfsis,dum regerunt.Municipale uulguspronum trum ylacen ad fufpicioncs, fraude illata ignis alimenta credidit, Si quibufdam uicinis

colonijs

-ocr page 392-

îlo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII TACITl

colonfjs inuidis æmulatione, quod nulla l'n Italia moles tam capax forefgt; quocuncp cafu acddcrat,dum atrociora metuebantur, in leui habitû:rcddi/ ta fccuntate,tanquâ ni'hil grauius pan potui{Tcnt,mœrebât. Cætcrutnulto fuorû cruorc pulfus Cæcina.Et nox paradis operibus afTumpta. Vitclliani plutcos crates«^ SC uineas fuffodiendis mûris protegendisr^ oppugnatori' bus OthonianifudesSCimmcnfaslapidûacpIumbi ærislt;^ moles,perfrin gendis operibus,obruendis^ hoflibus cxpediunt.Vtrinlt;^ pudor,utrin(^ gloria,ÔC diuerfe exhortatiôes,hinc Icgionû Si. Germanici cxcrcitusrobun inde urbanæ militiç SC prætoriarû cohortiû dccusattonentiu.Illi ut fegnctn ac deßdem, Si circo ac rheatris corruptû militem,hi peregrinû Si externutn increpabant.fïmul Othoncm ac Vitellium célébrantes culpantes^,ubcrio ribus inter fe probris, quàm laudibusftimulabant, Vix dum ortodiejp^ na propugnatoribus mœnia Julgcntes armis uiris^ campi,denfum légion numagmen,fparfaauxiliorummanus,altioramurorum fagittisautfaxiS incefrcre,ncgleôta aut æuo fluxa cominus aggredi. Ingerut defuper Otho/ niani pila librato magis SC certo iôtu, aduerfus temere fubeuntes cohortes Germanorû cantu truci 3 Si more patrio nudis corporibus fuper humet°^ feuta quatientium.Legionarius pluteis Si cratibus teôlus fubruitmuro^n/ ftruit aggercm, molitur portas. Contra prætoriani difpofîtosad idiplbt« molaresingenti pondéré ac fragore prouoluunt. parsfubeuntium obruti: parsconfixi, Si exanguesaut laceri,cum augeret ftragem trepidatio, eoc^ acrius è mœnibus uulncrarétur,redicre infradta partiû fama.Ét

• ma ÔC pudore cœptæ temere oppugnationis, ne irrifus ac uanus ijfdem caz ftrisafsidcret,traicdo rurfus Pado Cremonam petere in tendit.Tradidcrc feabeunti Turullius Cerialis, cum compluribusclafsicis,ÔC Iulius Brigana cuscum paucis equitum.hicpræfedtusalæin Batauisgenitus, ille primipy larisôC Cæcinæ haudalienus,quodordinesin Germaniaduxcrat.Sput*' na compertoitinerehoftium,defenfam Placcntiâ,qua:^aôta,ÔCquidCæ cinapararet, Annium Gallum per litteras docet.Galluslegioncm primant in auxilium Placentiæ duccbat,diffifuspaucitate cohortiû, nelongiusobüz dium Si uim Germanici exercitus parum tolerarêt. Vbi pulfum Cæcinani ErfrucKw Cremonam accepit,ægre cocrcitam legionem Sipugnandiardorc ufcp adièditionê progreflam,Bebriaci fiftit.inter Veronam Cremonamç fîtuscn;uicus,duabusiam Romanis cladibusnotus,infauftus^.Iifdcm die busàMartio Macrohaud procul Cremonaprofpcre pugnatû.Namq^ promptusanimi Martius trâfueôtosnauibusgladiatores in aduerfamPa* di ripam repente effudit. Turbataibi Vitellianorû auxilia, ÔCcxterisCre/ monâ fugientibus, cæû qui reftiterant. Sed reprcHus uincentiû impetus,ne nouis prændtjs firmati hofics fortunâ præltj mutarent.Sufpedû id Otho nianis fuit,omnia,quçcuncpfaâ:a,prauèæftimantibus.Ccrtatimurquifq;

ammo

-ocr page 393-

ANNALIVM LIBER XVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JII

animo ignauus,procax ore, Anniu Gallum Si Suetoniu Paulinum Si Maz riumCelfum (nameos Othoquoc^præfccerat) uartjs criminibusinceO ferant. Acerrima fcditionuacdifcordiæ incitamcnta interfeólores Galbæ, federe K metu ua?cordes,mifcere cûôla,modo palàm turbidis uodbus,mo/ dooceukisad Othoncm literis. qui humillimo cuicp credulus, bonos me/ tuensjtrcpidabatjrebusprofperisincertus, tinter aduerfamclior.Igit Ti/ tianum fratrem accitum bello preEpofuit.Interea Paulini Si Celiî dudlu res ’^B’'‘^§'æg^^æ-Angcb^’^*^Cæcinâ,nequicquam omnia cœpta, Si fencfcês excrcitusfuifama.puIfusPIacentia.cæfis nuper auxiltis,etiâ per concurfum exploratorûjcrebramagisquàm dignamemoratuprælia,inferior,propinz qnante Fabio Valente,neomne belli decus illuc concederet,recuperate glo tiam auidiusquàm confultiusproperabat.Ad duodecimu à Cremona, lu/ cusCaftorum uocatur,ferocifsimos auxiliarium imminentibus uiæ lucis oc cultQsimponit.cquites procedere longiusiufsi, SC irritato prælio fponte re/ fngijfeftinationem fequentiû elicere,donee infidiæ coorirentur. Proditû ici Othonianisducibus.02 cura peditum Paulinus,equitum Celfus,fumpfere» Tertiædecimæ legionis uexillum quatuor auxiliorû cohortes amp;nbsp;quingenti équités in (îniftro loeantur. Aggerem uiæ tres prætoriæ cohortes arôtis or/ dinibusobtinuere.Dextra fronte prima legio incefsit,cum duabus ucxilla/ tibuscohorhbus,6i quingentis equitibus. Super hos è prætorio auxilqse^ *^ille équités,cumulus profpen'sautfubiîdiûlaborantibusjducebâtur. An/ ttquam mifeerenf acics,terga uertentibus Vitellianis,Celfus doli prudens, fcptcfsitfuos. Vitcllianitemcrc exurgentescedentefenfîm Celfolongius fecutijukro in infîdiaspræcipitantur.nam àlateribus cohortes legionu, ad/ uerfa fronte,êi fubito difeurfu tergacinxerantequites.Signûpugnæ no fta

a Suetonio Paulino pediti datu. Conëtator natura, K cui cauta potius confilia cum rationc, profpera ex cafu placerêt,c6pleri foflas,aperiri cam pntn,pandi aciem iubcbat,fatis cito incipi uidtoriam ratus.ubi prouifum fo fet ne uincerentur. Ea conôtatione fpaciû Vitellianis datum in uineas ncxu traducum impeditas refugiendi. Et modica fylua adhærcbat, unde rurfus auGjpromptifsimos prætorianorum equitu interfecere.uulneratur rex Epi/ phanesimpigrepro Othonepugnam ciens.Tum Othonianus pedes eru pitîprotritahoftium acie,uerfi in fugam etiam quffubueniebât.Nam Cæz cina non (îmul cohortes, fed fingulas acciucrat î quæ res in prælio trépida/ tionem auxit,cum difperfos nec ufquam ualidos pauor fugientium abripe/ tet. Orta Si in caftris feditio, quod non uniuerfi ducerentur, Vinôtus præ/ feduscaftrorum Iulius Gratus, tanquam fratri apud Othonem militant!' proditionem ageret, cum fratrem eius Iulium Frontonem tribunû Othoz niani fub eodem crimine uinxiflenc.Cæterum ca ubicç formido fuit, apud fugientesjoccurfantesjin acie,pro uallo,ut deleri cum uniuerfô exercitu Cæ cinam

-ocr page 394-

JU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgt; CORNELII TACITI

cinam potuiflê,ni Suetoniqs Paulinus receptui ccdniflêtjUtrifc^ in partiW i percrebrucrit.Timuiflê fe Paulinus ferebatjtantû infuper Ïaboris accp ris,ne Vitellianus miles recens caftris feifos aggrederetur,perculfis nuHuo’ retro fubiîdiû foret, apud paucos ea ducis ratio probata, in uuIgusaduerW rumore fuit. Haud perinde damnum Vitellianos in metum compuhc^ admodeftiam compofuitmec folumapud Cæcinam,quiculpam inœüi^ tem conferebatjfeditioni magis quàmprælio paratum: fed Fabij quolt;^ lentis copiæ,iam enim Ticinum uenerat, pofito hoftium contemptUjóir^' cuperandi decoris cupidine, reuerentius amp;nbsp;æqualius duci parebant.GrauiS alioquin feditio exarferat, quam altiori initio (necç enim reru à Ca:dna§^' ftarum ordinem interrumpi oportuerat} repetam. Cohortes Batauorun’» quas bello Neronis à quartadecima legione digreflas, cum Britanniäpet“^ Bdtduimili rent,audito Vitellfj motu in ciuitate Lingonu Fabio Valenti adiunclasr^t tff gloriofi fyfuperbe agebant,utcuiufc^ legionis tentoria accefsiflent, coercitoS

à fequartadecimanos^ablata Neroni Italiam,atcp omnem belli Fortuna*^ in ipforu manu fitam iaótantes. Contumeliofum id m ilitibuSsacerbu ducs corrupta iurgqs aut rixis diiciplina. Ad poftremu V alens èpetulantiactia perfîdiam fulpeótabat. Igitur nuncio allato pulfam Treuirorû alam grost^ àclaflc Othonis,K Narbonenfem Galliam circumirijHmukurab cios tuendiîôC militari aftu,cohortes turbidas, ac iî un à forent præuahdas, Batauorûireinfubfidiuiubet. Quodubiauditûjuul/ tidRomdttis g3tumjincercre lbcfj,fremere legiones,orbari fe fortifsimorum uirorutn au ipßsfdtcntib. xilio.ueteres illos ôi tot bellorû uid:ores,poftquâ in conlpedu fit hoftiSjUe lut ex acieabduci. (i prouincia urbe amp;nbsp;làlute imperrj potior fit, omnesilluc fequerentur: fin uidloriæ lanitas, luftentaculum, columen in Italiauertere/ tur,non abrumpendos ut corpori ualidifsimos artus. Hæc ferociter iaôtan Sedttiomi dojpoftquamimmifsis lidoribus Valens cocrcere feditionem cœptabat» Utdris ipfum inuaduntjfaxa iaciunt,fugientem fequûtur.Spolia Galliarû Si Vien nenfi'umaurum amp;: pretia laborumfuorum occultaredamitantes, direptis farcinisjtabernacula ducis,ipfam^ humum pilis amp;nbsp;lanccis rimabâtur.nam

Coitßliutn Valens feruili uefte apud decurionem equitum tegebatur.Tum AlphenuS Varus præfeôluscaftrorum, deflagrantepaulatim feditione additconßli' um,uetitisobire uigiliascenturi6ibus,omiflb tubæ fono,quo miles ad belli munia cietur.Igitur torpere cundti,circufpeôlare inter fe attonitûôi id ipfurn quod nemo regeretpauentes, filentio, patientia, poftremo precibusacla/ chrymis ueniam quærebant. Vt uero deformis Ôi flens. Si præter fpem in/ columis V alens procelsit, gaudium, miferatio, fauor ; ucrfi in lætitiam (ut

Vulgus eft uulgusutrocjp immodicum) laudantesgratantesc^ circumdatum aqui/ nbsp;nbsp;|

lis fignist^ in tribunal ferût. Ille utili moderatione no fuppliciû cuiufquatn popofcinac ne difsimulans fufpedlior foret,paucos ineufauit: gnarus ciuili^ bus

-ocr page 395-

ANNALIVM LIBER XVIII

busbelîisplusmilitibusquàmducibusIiccrc.Munietibuäcaftraapud Ti'd cîMlilutieîgt; hum de aduerfa Cæci'næ pugna allatujôi propè renouata feditiojtanquam fraude K condati'onibus Valentis prælio dcfuiflcnt* Nolle requiêjnon ex/ pectareducenijanteire ligna,urgere ligniteros.rapido agmine Cæcinæ lun guntur.Improfpera Valentis fama apud excrcitu Cæcinæ erat : expofitos fetanto pauciorcs integris hoftium uiribus querebâtuti fimul in fuam excu farionem ôfaduentantium robur peradulationem attollentes,neutuiôti SC ignauidefpeôlarcntur. Et quanquâ plus uirium, propè duplicatus legionu auxiliorum^ numerus erat Valenti, ftudia tarnen militum in Cecinam inz dinabantjfuper benignitatcm animi qua promptior habebatur,etiam uigo fcætatisjproceritate corporis,K quodam inanifauore.HincæmuIatioduci bus.Cæcina ut fœdum SC maculofum:ille ut uanû ac tumidum,irridcbant«.

Sed condito odio, eandem utilitatem fouere, crebris epiftolis iïne refpedu ucniæprobraOthoniobiedantes, cum duces partium Othonisquamuis uberrima conuitiorum in Vitellium materia abftineréu Sanè ante utriufc^ witum,quo egregiam Otho famam, V itellius flagitiofîni'mâ,meruere, miz nus Vitellf) ignauæ uoluptates quàm O thonis flagrantiflîmæ libidines tiz uiebantuf.Addiderat huic terrore atc^ odium cædes Galbç.Contra illi ini Uum belli nemo imputabat. Vitellius uentre SC gula fibi ipfi hoftis.Otho lui xu,fæuitia,audacia,R-eip.exitio(îor ducebatur. Coniunôlis Cæcinæ ac Va •enriscoprjs,nulla ultra penes Vitellianos mora.quin totis uiribus certarêt, ^thoconfultauit,trahi bellu,an fortunam experiri placereuTum Suetoni usPauIinusdignû fama fua ratus,qua nemo ilia tempeftate militaris rei caï lioior habebatur,de toto genere belli céferc, feftinationé hoftibus, moram 'plisutilem diHeruit^Excrcitum V itellq uniuerfum adueniflemec multû uiz Uutnatergo,quoniâ Galiiæ tumcant.deferere Rheni ripam irrupturis tam ■nfeftisnationibus non conducat.Britannicum milité hofte amp;nbsp;mari diftine fi* Hifpaniasarmis non ita redundare:prouinciam Narbonenfem incurfu f'^uisjgcaduerfo prælio contremuiflê: claufam alpibus SC nullo maris fubß

-Iranfpadanâ Italiam,atc^ ipfo tranlîtu exercitusuaftatâmonfrumen/ ^uiufquâexercitui, necexercitû lînecopijs retineri pofleJam Germanos, quod genus militum apud hoftes atrociflimum fît,tratfto in æftatem bello, Gtrwa»/ milt uxiscorporibusmutationem folicœli^ haud toleraturos.MultabelIaim tesfluxiscotf pEtu ualida,per tædia SC moras euanuiflè.Contra ipfîs omnia opuléta SC Gl/

Yannoniam, Mce(îam,DaImatiam, Orienté cum integris exercitibusî ïam 8C caput return urbem, fenatumi^ SC populum nunquamobfcura

^omina SC fi aliquando obumbrentunpublicas priuatas^ opes,amp; immen am pecuniam inter ciuiles difcordias ferro ualidioremtcorpora militum auc Jaliæ fueta,aut æftibus. O biacere flumé Padum,tutas uiris muris«^ urbes, «quibus nullam hofticefluram,PlacentiædefenfîoneexpIoratum:proindc

D ducerec

-ocr page 396-

314 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI '

duccfctbellum panels diebus* Quactaffldecimâlegioncm magnamipïatô fama Mœnacis coptjs afforc. Tum rurfus delibcraturu,ôi fi prælium pla^ i*flèt,aud:is ui'nbus certaturos. Accedebat fententîæ Paulini Marins Ceiruï» Idê placerc Anm'o Gallo paucos ante dieslapfu equiaffliôloj miflî filium eins fcifcitarentur,rcttulerant. Otho pronus ad dccertandum.Fntct eiusTitianus, ôi præfeôlusprætorij Proculusu'mpcritiaproperanteSjforW nam amp;nbsp;deos ôi numen Othonisadefleconfilrjs,afïorcconatibusteftaban/ tur.neu quisobuiam ire fententiæ auderetjn adulationé conceflèrant.Pop quam pugnari pladtumj’nterefle pugnæ imperatoremjan feponi melius*® rer^dubitauere^Paulino ÔC Celfo iam non aduerfantibus ne principe clare pcriculis uiderenturjijdem illi deterioris confilrj auôlores perpuîcrc,ü^ Brixellum cocedcret,ac dubtjs præliorû exemptus/ummæ rerum rr) feipfum referuaret.Is primus dies O thonianas partes afflixit.Nanc^ cum ipfo prætoriaru cohortium ôC ipiculatoru equitum^ ualidamanu^ fceflîtjôi remanentium fraólus animus,quando fuipcóti duces,ôi uni apud milité fîdcs, dum Si ipfe non nifi militibus credit, imperia in incerto reliquerat. Nihil eorum Vitellianos fallebat crebris ut in ciuin lo transfugfjs,ôi exploratorescuradiuerfa fcifcitandi,fua non oceukabant* Quieti intenti^ Cæcina ac Valens quâdo hoftisimprudcntiaruercM^” loco fapientiæ eft, alienam ftultitiam oppcriebantur,inchoato ponte tran tum Padi fimulantes,aducrfusoppofitam gladiatorum manun).acneip‘°' rum miles fegne otium tereret, naues pari inter fe fpacio ualidis utrinlt;ç bibusconnexæ aduerfum in flumendirigebantur,iaôî:isinfuperancM‘^ quæ fîrmitatê pontis contincrent«Sed anchorarum funes no extend Huit bant,ut augefeente flumine,inofFenfus ordo nauiu attollerctur. Claudcn pontem impofi'ta turn's,SC in extrema naucm edutîïatunde tormétisaent^' chinis hoftes propulfarentur. Othoniani in ripa turrim ftruxerant,faxalt;? . SC faces iaculabantur*Et erat infula amne medio,in quam gladiatoresnauy bus molicntes,Germani nando prælabebantur^Ac forte plures tranlgrci fos, completis liburnicis per promptiflimos gladiatorû Macer aggreditnr* Sed neep ea conftantia gladiatoribus ad prælia quæ militibus, nec penn nutantes è nauibus, quam ftabili gradu è ripa uulnera dirigebant.EtcuU^ rijs trepidantium inclinationibus immixti remiges propugnatorcs^ tiirn Go*««««' rentur,defilire in uada ultro Gcrmani,retentare puppes,fcandcre foros,aut

cominus mergere ♦ quæ cunéla in oculis utriufi^ exercitus, quanto læt^ ta Vitellianis, tanto acrius Othoniani caufam auólorem^ cladis deteftabaf tur.Et præliû quidem abruptis quæ fuperfuerât nauibus/uga Macer ad exitium pofeebatur. lam^ uulneratu eminus lancca, dfjs inuaierantjcum intercurfu tribunorum centurionum^ protegitur.^ multo poft VefthciuSiSpurina iuftu Othonis,reli(ftoPlacentiæ

-ocr page 397-

Annalivm liber xviii

prxfidi'ojcum cohortibus fubuenit.Dein Flauium Sabinum confulem defÏ gnatum Otho redorem coptjsmi(ït,quibus Macer præfuerat, læto milite ad mutationem ducumjôi ducibus ob crebras feditiones,tam infeftam mili damafpcrnantibus.Inucnio apud quofdam audloreSjpauore belli,feu fafti dio utriufc^ principisquorum flagitia ac dcdecus apertiore in dies fa ma no ftebantur,dubitafle exercitus, num pofito certamine,uel ipG' in roediu con/ fultarentjuel fenatui permitteren t legere imperatoré* Atcp eó duces Othoz nianosfpacium ac moras fuaGlTe.prçcipue Paulinû:quod uetuftiffimus con fulariumjôi militia clarus,gloriam nomécp Britanniciscxpcditionibus me/ tuiflet. Ego ut conceflcrim apud paucos tacito uoto quietem pro difcordia, bonutn innocetetn principem pro peflimisac flagitiolîflîmis cxpetitum: itane«^ Paulinumjquaprudentiafuitjfperafle corruptiflimo feculo rantam uulgimoderationem rcor,ut qui pacem belli amore turbaucrant,bellum pa cischaritatedcponerent: necp autexercitus linguis moribusc^ diflonos, in Exercitus Un/ huncconfenfum potuiflecoalefccre:aut legatos ac duces magna ex parte lu xus,egeftatis,fcelerum Gbiconfcios,niGpollutum obftridumcp meritisfuis principem paiTuros.Vetus aciam pridem infita mortalibus potentiæ cupi/ tt do cum imperq magnitudine adoleuit,erupit€^.Nam rebus modicis arqua tc litas facile habebatur ♦ fed ubi fubadto orbe, ôiæmulisurbibus regibusue it cxcifis, fecuras opes concupifcere uacuum fuit, prima inter panes plcbcmcp cc cettaminaexarfere.Modo turbulenti tribuni,modo cofules pra:ualidi,0i in tc nrbeacforotcntametaciuilium bellorum.Mox è plebe infima, C.Marius, ct

nobilium fçuiHîmus L.Syl’a,uiótam armis libertatem in dominationem cc uerterunt.Poftquos Gn.Pompeius occultior non melior.Et nunquam po «.c ftcanifideprincipatuquæfitû. Nondifccflereabarmisin PharfaliaacPhi cc

• lippisciuiumlcgiones, nedum Othonisac Vitellfjexercitusfpontcpofituz tc ri bellum fuerint.Eadem illosdeum ira,eadem hominum rabies,eçdem fee tc Icrum caufæin difeordiam egcre. Quod fingulis uelut iólibus trafaóla funt lt;.1. bella.ignauiaprincipum fadlum eft. Sed meucterum nouorumc^ morum tc reputatiolongius tulit.NQc ad rerum ordinem ucnio. Profeólo Brixellum Othone,honor imperq penes Titianum fratrem,ius ac poteftas penes Pro culum præfedlum. Celfus ÔC Paulinus,cum prudentia eorum nemo utere/ tur.inani nomine ducum,aliena:c^ culpæ prætendebantur.T ribuni centu/ rionesep ambigui, quod fpretis melioribus, deterrimi ualebant. Miles ala/ nr.qui tarnen iufladucum interpretari quam exequi mallet.Promoueri ad quartum à Bebriaco caftra placuitjadeo imperitè,ut quanquam uerno tern poreannGSJtotcircumamnibuSjpenuria aquæ fatigarenturJbideprælio ciubitatum, Othone per literas flagitante,ut maturarent:militibus,ut impe ratorpugnæadelTetpofcêtibus:plcricp copias trans Padum agentes acciri poftulabant.Necperinde dtjudicari poteft quid optimu faólu fuerit,quàm

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 2 peflimum

-ocr page 398-

Îl6


P. CORNELII TACITI


pedîmilrtl fuifTe quod fadlutn eft, Non ut ad pugnam, fed ad bcHandutfl Confluentcf profeôti,Conflucntcs Padi ÔC Abduæ fluminû xvi indemillium fpaciotl* Pddicr (tantes petebant.Celfo ÔC Paulino abnuentibus,militem innere

cinis grauêjobijcere bofti,non admiffuro quo minusexpeditus 5£ uixqua^ tuor millia pafluum progrefius, aut incompoiïtos in agmine,autdifperfoS) amp;nbsp;uallum molientes aggrederetur,Tinanus Si Proculus,ubi confilijsuincs rentutjad iusimperij tranfibant.Aderatfanècitusequo NumidacumatfO cibusmandatisjquibus Otho increpitaducû fegnitia rem in difcrimentnil^ n iubebatjæger mora Si fpei impatiens.Eadem die ad Cçcinâ operiponn^ inten turn, duoprætoriarû cohortium tribuni colloquium eius poftulanteS uenerunt.Audirccôditiones,acrcddereparabat,cumpra;cipitescxploraW resadenèhoftem nunciauere, Interruptustribunorû fermo.co^mccrtuai fuitjin(îdias,anproditioné,uelaliquodhoncnôcôfiliumcœptaucrint.C:t' cina dimiflîs tribunis,rcue(ftus in caftragt;datû iuHu Fabij Valentis pugnæ^

Pugnetyin qua gnum,Si milité in armis inuenit.Dum legiones de ordineagminisfortian'' uincetibuf vi/ [ur,cquitcs prorupere,ôi mirûdiôlu,àpaucioribus Othonianisquotnini^^ tcllianis,otho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impingercntur, Italicæ Icoionis uirtute territi funt.eaftriclismi’'

niant juccu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -r^ r t t, .„m

cronibus redire pullos,Si pugna refumere cocgit.JJilpoGta Vitcllianarani legionum acie fine trepidationcjSi enimfquanquam uicino ho fie) afpfd:u5 armorum denfis arbuftisprohibebatur,apud Othonianospauididuccs, milesdueibus infenfus,mixta uehiculaSilixæ, Si præruptisutrinc^foflîs ufa quieto quoc^ agmini angufta.Circumfiftere alr),figna fua quærerc alijs incertusundicç clamor aGcurrcntium,clamantiu:Si utcuiq? audaciaudfor/ midoj’n prima poftremamue aciem prorûpebanGuel reuchcbâtur.Atto'’* tas fubito terrore mentes,falfum gaudium in languorem uertit,repertisqul defetuifie à Vitellio exercitu ementirentur. Is rumor ab cxploratoribus Vi/ telliquot;) difperfus, an ipfa Othonispartc, feu dolo, feu forte furrcxeribpaTum compertum* OmifiTo pugnæardorc Othoniani ultro falutauerc.Sihoftili murmure exccpti,plcrifcç fuorû ignaris quæ caufa falutandfmetu proditio nis fecere. Turn incubuit hoftiû acies integris ordinibus, robore Si numéro præftantior. Othoniani quanquam difpcrfi,pauciores,fcflî,prçlium tarnen acriter fumpfere. Et per locos arboribus ac uineis impeditos.non unapug^ facies.cominus,cminuscp,cateruis Si cuneisconcurrebannin aggereuia: collato gradu, corporibus Si umbonibus omilTo pilorum iaétu, gladijs fecuribus galeas loricasqp perrumpere, nofeentes inter fe, cæterisconfpicui, in euentum totius belli certabât. Forte inter Padum uiam^,patenticampo duÆ legiones congreffæ funnpro Vitellio Vnactuicefima,cui cognoméRa' pacûuetere gloria infignis:è parte Othonis,prima Adiutrix, nôantcinaric dcduôî:a,Ièd ferox Si noui dccoris auida.Primani ftratis V naetuicelîmano/ rum principrjs aquilam abftulere. quo dolore accenfa legio, Si impulitrur/ (us

-ocr page 399-

ANNALivM Liber xviii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îi7

fusph’manoSjinterfeólo Orphidio Benigno legato,Si plurima iigna ucxil/ ia^exhoftibusrapuit. Apartealiajpropulfa Quintanoruimpetu tertiade cimalegio:circumuennpluriumaccurfuquartadecimani.EtducibusOtho/ nisiampridem profugis, Cæcinaac Valens fubfi'dqsfuosfi'rmabant. Ac/ ceffitrecensauxilium Varus Alphenuscum Batauis.fufagladiatorum ma varus Al^ nu,quam nauibus tranfueólam oppofi'tæ cohortes in ipfo flumine trucida/ ucrât.ita uidores latus hoftium inueôli^Et media acie perrupta,fugere paP lîm Othoniani Bebriacum petentes.Immenfum id fpaciuæbftrudtæ ftra/ gecorporûuiç.quopluscædisfuit.necp enim ciuilibuspræltjs,captiin præ/ dam uertuntur.Suetonius Paulinus Si Licinius Proculus diuerfi's itineribus caftrauitauere* Vedium Aquilam tertiædecimæleoionis legatum.iræmili tum inconfultuspauor obtulit. Multo adhuc die uallum ingreflus,clam ore feditioforum Si fugacium circumftrepitur. Non probris no manibus abfti nent,defertorê proditoremt^ increpant,nullo proprio crimine cius.fed mo reuulgifuum quifeç flagitiumalqsobiedantes.Titianum SiCelfum nox iuuit, difpoiîtis iam excubqs, compreBis«^ militibus, quos Ahnius Gallus precibiis,confilio,auóloritate flcxerat,ne fuper cladem aduerfç pugnæ fuif/ metipfi cædibus fæuirét.iîue finis bello ueni(Tet,feu refumere arma mallent, unicuni uidis in confenfij leuamentum. Cæteris fraólus animus. Prætoria/ nus miles, nonuirtutefe, fedproditioneuidlum frertiebat: Ne Vitellianis quidem incruentam fuifle uiôtoriam,pulfo équité, rapta legionisaquila^Su pereifecûipfo Othone militû quod transPadum fuerit : Venire Mœficas legiones. magnam exercitus parte Bebriaci remâofifle. hos certe nondum uiâ:os, Si fi ita ferret, honeftius in acie perituros. His cogitationibus truces autpauidi, extrema defpcratione ad iram fæpiusquàm in formidiné ftimu labantur. At Vitellianus exercitus ad quintû à Bebriaco lapidem confedit, nÔaufisducibuseodem die oppugnationem caflrorum. Simuluoluntaria deditio fperabatur.Sed expeditis Si tantum ad prælium egrcflîs,munimen tum fuere arma Si uidloria. Portera die haud ambigua Othoniani excrci/ nisuo!untate,ôiquiferocioresfucrantadpcenitcntiaminclinantibus,mifla legatione,apud duces Vitellianos dubitatum quo minus pace concédèrent, Lcgati paulifper retenti.ea res hæfitationcm attul it,ig naris adhuc an impe/ traifent-Mox remiffa legatione patuituallû.Tum uidi uiôlorescç in lachry mas effufi,forte ciuilium armorum miferalætitiadetertantes.Iifdem tento/ tiisalrjfratrujalr) propinquorum uulnerafouebant.Spes Si præmiain ani biguoîcerta, funera Si lutrtus. Nec quifquam adeo mali expers, ut non ali/ quammorte mœreret. Requifitû Orphidrj legati corpus honore folito eve/ matur.Paucos,neeertarrj ipforû fepeliuere.Cæterum uulgus fuper humura tcIidû.Opperiebatur Otho nuncium pugnæ nequaquâ trepidus,ôi cofilq certus. Mceftaprimufamajdein profugi è prælio perditas respatefaciunt,

D 5 Non

-ocr page 400-

? ï 8

P, C ORNELIT T ACITI

Non expcôlauît militum ardor uocem impcraton's. bonu habcreanimuni fubcbât.fupcrcfTc adhuc nouasuires,amp;: ipfos extrema pafluros,aufuroscf* neep erat adulano* Ire in aciem, excitarc partium fortunam furorequodatn SC inftinôlu flagrabant.qui procul afticcrâtjtendcrc manus,ôC proximipre/ hcnfarc genua, promptiflîmo Plotio Firmo Js prætorrj pra;fed:us, identi/ dem orabat,nc fidifTimum cxcrcitum, ne optime meritos milites defetfret* maiore animo tolcrari aduerfa quàm rclinquûfortes SC ftrcnuosetiâcontra fortunam infi'ftcre fpci.timidos SC ignauos ad defperationé formidinepro/ perarc^Quasinter uoccsutflexcratuultum,aut indurauerat Otho.clan’or SC gemitus. Necprætoriani tantum proprius Othonis miles, fed prætni® Mœfîa eandem obftinationem aduentantis cxercitus,legiones Aquileiatu otlonisdd ingrenas,nunciabant:utncmodubitctpotuine rcnouaribclluinatrox,lugn proßigatosmi bre,incertû uictis amp;nbsp;uidloribus.Ipfeuerfus à conGlqs belli, Hunc,inquit, Ittesfuofora^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ultro pcriculis obfjcerc,nimisgrandeuics

mlcon^anti/ precium puto.Quanto plus fpei oftcnditis.fîuiucreplaccrct,puldir'Ot atntfftjns morserit.Expertiinuicéfumusego aefortuna. ne tépuscôputaueritisdiffi/ ciliuseft tcmpcrare,qua te non putes diu ufurû.Ciuile bellum à Vitclliocos te pic, SC ut de principatu certaremusarnus, initium illicfuit.neplufquâffU’^^ Cl ccrtcmus,pcnesmcexemplum crit.Hinc Othoné pofteritasæfticncf-f^'^^^ tç tur Vitclliusfratrc,coniuge, liberis. mihi non ultione neep folatpsopuseft’ tt Alt} diutiusimperium tenucrunt,nemo tam fortiter reliquerit* Anegotan/ te tum Romanç pubis, totegregiosexcrcitus, fternirurfus, ôi Rcip.cripipa' tt tiarf Eac hic mecum animus, tanquam perituri pro me fueritis.Sedefte fl pcrfl:ices,nccdiu morcmur,cgoincolumitatcm ueRram,uosconftantiânie/ tt am. Plura de extremis loqui, pars ignauiæ eft. præcipuu deffinationisme® tt documentum habcte,quod denemine qucror»Nam incufaredeosudno/ tt mines, ciuseft,qui uiuereuelit. nbsp;nbsp;Talia iocutus, uteuiep ætas autdignitas,

comiterappcllatoSjircnt propere,neu remorando iram uieftoris afperarent, iuuencs audforitate, fenes prccibus monebat, placidus ore, intrepidusuen bisintempcftiuasfuorum lachrymascoherccns. Darinauesac uchiculaa/ beuntibus iubet.libcllos cpiftolasc^ ftudio erga fe,aut Vitellium contumc' If)s, iniîgnes abolct. Pccunias diftribuitparce, necutperiturus * MoxSal/ uium Cocceianum fratris filium prima iuucnra trepidum SC mœrcntcm, ulcro folatus eft, laudando pietatem eius, caftigando formidinem* An Vif tellium ram immitis animi fore, ut pro incolumi tota domo, ne banc qui/ dem fibi gratiam redderetcMcrenfefcftinatoexitu clcmentiamuiâorisî Non enimultima defperatione, fedpofcenteprælium cxcrcitu,remifiife Reipub.nouiftîmum cafum.Satisfi'bi nominis,fan's pofteris fuis nobilitatis quæfitum: Poft lulios, Claudios, Sergios, fe primum in familiam nouatn imperium intulilTe ; Proinde eretto animo capefleret uitam, neu patruum iïb

-ocr page 401-

-AnnaliVm liber xviri


Î19

ßbiOthonem foiflTe, autobh'uifccreturunquam, aut nknium mcminiflet» PoftquçdimotisomnibuSjpaulum requieuitiatcp iilum i'am fupremascU rasagentem typens tutnultus auernt,nunciata contlernatione ac Iicenoa tni liMm;nanq^abeuntibuscxitium mi'nitabantur, atrociHimain Vcrginiuui, quem clauîa domo obddebât.increpins fcditionis audloribus rcgrc(]us,ua' cauitabf.unnum alloqurjs, doncc omnes inuiolati digrederentur. Vefpera' feentediejOtimhauftu gelidæaqua:fedauit.Tumallatispugi'onibuSjCum ' utruf^ tentaftct.altcrum capiti fubdit* Etcxplorato i'am profedtos amicos, noftem qm'ctam,ute^ affirmatur,nó infomnem egtt.Luce prima in ferrum peftorcincubuit. Ad gcmitum morientis ingrefti libertijfcruiqijöi Plotius Firmus prætorq præfecftuSjunum uulnus inuenereTunus maturatum.atn bitiofisidprcctbuspetierat,neamputaretur caput ludibrio futurum ^Tulcz tc corpuspræton’æ cohortes, cum laudibus ÔC Jachrymis, uulnus manus^ eiusexofculantcs. Quidam militum iuxta rogum interfccere fe, non noxa

ob metum, fed æmulatione decoris, ôC charitatc principi's. Ac poftea ptomifeuè Bebriaci, Placcnttæ,alqs in caftn's eelebratu id genus mortis.Oz thonifepLilchrum extrueftum eft modicum amp;nbsp;manfurum. Hunc uitç h'nem babuitfeptimo Si triccfi'mo a:ratis anno. Origo illi è municipio Ferentino. othonis Paterconfufarisjauus pratorius, maternum genus impar,nec tarnen inde/ ge««« eorutti.pucntia ac iuuéta qualem monftrauimus.duobus facinoribus altero fagitiofi!Timo,a!tero cgrcgio,tantundé apud pofteros meruit bonç famæ, quantum malæ. Vt conquirere fabulofa Si fidtis obledfarc legentium ani t^osprocul grauitate cœpti open's crediderim, ita uulgatis traditis«^ deme/ fefidem no auiim.Die quo Bebriaciccrtabatur,auem inufttata fpccieapud Rcgium Lepidum celeb ri luco confediiîejincolæ mcmorant,ncc deinde cœ Kegium te tuhominûcircum uolitantem alitem territâpulfamue, doncc Otho feipfe interficeref.tum ablatam ex ocuIis:Si tepora rcputantibus,initium finemlt;^ uutaculi CÛ Othonis exitu competifte.In funcrc eius nouata lucftu ac dolore uiilitum feditio.neccratqui coerceret. Ad Verginium uerfi,modo ut recipe fetimperium,nuncutlegationeapud Cæcinam ac Valente fungcretur,mi/ uitantesorabant. Verginius perauerfam domus portam furtim digreftus, •trumpentesfruftratuseft.Earum quç Brixclli cgerant,cohortiu preces Ru brfus Gallus tulit.Et uenia ftatim impetrata, cocedentibus ad uidlorcm per Pauium Sabinum rjs coprjs quibus præfuerat. Pofîto ubiçp belle, magna pars fenatus extremum diferimen adrjt, profedtaeû Othoneab urbe, dein l^utinærelidta.illucdeaduerfo prælio allatum.Sed milites ut falfum rumo felt;Bafpernâtcs,quod infenfum Othoni fenatûarbitrabâtur,cuftodire:fer/ f’ionesjuultu habitû^ trahcrc in deterius.couitrjs poftremo ac probris eau/ ^am Si initiû cædis quærebâucû alius infuper metus fenatoribus inftarct,ne ptæualidisiam Vitellij partibus condtanterexcepifle uidloriâcrederentur» '

D 4 Ita

-ocr page 402-

P. CORNELII TACITI


32 0


Ita ttepidi ôi ütrincç anxq coeunt ♦ nemo priuatim expedito confilio, **1^*’^ multos Ibcietatè culpæ tutior. Onerabat pauentium curas ordo Muti'nen/ fisjarma Si pecunia offerendo^ appellabat^ Patres Confcn'ptos fti'üo honore. Notabile furgiû inde fuit,quo Ltcinius Cæcina Marcelto Eprium ut ambigua diflêrenté inuafît.Nec cæteri fententias aperiebât-M inuifum memoria delationu expoiîtum«^ ad inuidiâ Marcelli nomen imta uerat Cæcinâ.ut nouus adhuc,ÔC in fenatum nuper adfcitus magnisin*”^'' citfj s clarefceret* Moderatione meliorum dirempti.Et rediere omnes Bono niam,rurfus confuItaturi.Simul medio temporeplures nuneq {perabantur» BononiædiuiQsper itinera qui recentiflîmû quemcß perconólaréturjiot^y rogatus O thonis liber tus caufam digreflùs, habere fe fuprema eius manda ta refpondit Jpfum uiuentê quidem reliôlu,fcd fola pofteritatis curajS^ ab' ruptis uitæ blandimêtisgt; Hinc admiratio,amp; plura interrogâdi pudotjAtc^ omnium animi in Vitellium indinauere.Intererat confîlrjs frater eius L*yi' tellius, fe(^ iam adulantibus ofïerebat, eu repente Cenus lib er tus NeroniS» atroci mendacio uniuerfos perculit,affîrmans fuperuentu xiiii legioniSjiuti élis à Brixello uiribus,cæfos uiôtores,uerfam partiû fortunâ. Caufafîng^'’ Diplomata fuit,ut diplomata Othonis quæ negligebantur,lætiore nuncio reualef^^' rent.Ec Cenus quidem rapidus in urbem ued:us,paucos poft dies iuflu V* tellq pœnasIuit.SenatorupericuIum auôlum credentibus Othonianismi/ litibus uera efle quç afferebantur.Intendebat formidine quod publidm*’^ Irj facie,difteflùm Mutina,defertç^ partes forent.Nec ultra in comunecon greftî,fibi quife^ confuluere, donee miflæ à Fabio Valente epiftolædcni^' rentmetu^Etmors Othonisquo laudabilior,eo uelocius audita. mæ nihil trepidationis : Cereales ludi ex more fpeeftabantur: ut ceflîflêuiia Othonem Si à. Flauio Sabino præfeélo urbis,quod erat in urbe milimmla cramento Vitellq adaôtum, certi auôlores in theatrum attulerunt, Vite^i® plaufere:populus cum lauru ac floribus Galbæ imagines circum templa tU' (it,congeftisin modum tumuli coronisiuxta lacum Curtq, que locum Gab ba moriés fanguine infecerat. In fenatu, cunôla longis aliorû principatibus componta,ftatim dccernuntur.Additæerga Germanicos exercitus laudes grates^.Si mifla legatio, quæ gaudio fungeretur. Recitatæ Fabfj Valentis epiftolæad confules feriptæ, haud immoderatæ. Gratior Cæcinæ mode/ ftia fuit, quod non fcripG'flèt. Cæterum Italia grauius atc^ atrociusquam

■ bello afflieftabatur. Difperiîper municipia Si colonias Vitelliani, fpoliare» rapere, ui Si ftuprispolluere, in omnefas nefast^ auidi,autuenales,nonfa' cro,non profano abftinebant.Et fuere qui inimicos fuos fpecie militum in/ terffeerent* Ipfit^ milites regionum gnari,refertosagros,dites dominosin prædam, autfirepugnatum foret, ad excidium deftinabant,obnoxijsdu/ cibus,amp;prohibere non auiîs» Minus auaritiæ in Cæcinajplusambitionis.

Valens

-ocr page 403-

ANNALIVM LISER XVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï21

y^Iensob lucra amp;nbsp;quæftus infami's, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ali'enæ etiam culpæ diHimuIator»

^3tnpridem attritis Icaliæ rébus,tantû peditum equitumcp, uis damnacp Si 'fi'unæjægrctolerabantur.Intcn'm Vitelliusui'ôlon'æ fuç ncfcius,utad inte ofuni bellum, reliquas Gertnanici excrcitus uires trahcbat. Pauci ucterum *^ilituminhybernisrelicfti,fefti'nansper Gallias dcleólibus ut remanêtium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

*5§ionum nomina fupplcrêtur. Cura belli Hordconio Flacco pcrmifla.Ip/’ ^eßritannico deleótu odlo millia fibiadiunxit ♦ Etpaucorum dierum iter Progreflus,profperasapud Bebriacu res,ac morte Ochonis concidiflc bel/ accepiuVocata concione uirtutem militum laudibus cumulat.Poftulan teexcrcitu,utlibertum fuum Afiaticum cqueftri dignitate donaret, inhone Iwmadulationécompefcuit. Dein mobilitatcingenii,quod palam abnue/ latjintcrfccreta conuiuq largitur,honorauit^ AGaticu anulis,fcEdum man Afiaticus vb f’piûjSimah'sartibus ambitiofum.Iisdem dicbus acccflfiflêpartibusutracp tcïHj libcrtutt Mauritaniam interfedto procuratore Albinp, nuncij uenere»Luccius Albi *’usàNeroncMauritaniçCæfaricnfîpræpofîtus,additaperGalbamTin gitanæprouinciæ adminiftratione,haud fpernendisuiribusagebauxviii fohortes,quincp alæ, ingens Maurorum numerusaderat, per latrocinia SC ^'aptusaptabellomanus.cæfo Galba in Othoncm pronus,nee Africa con tentas, Hifpanixanguftofreto diremptæimminebat. Inde CluuioRufo *tietus,amp; décima legionem propinquare littori,ut tranfmiflurus iufïît.Præ/ ßiiffi centuriones qui Maurorum animos Vitcllio conciliarent. Neqj arduz ütn fuitmagna per prouincias Germanici exercitus fama.Spargebatur infu petfpretoprocuratorisuocabulo,Albinum infi'gncregis,5C lubænoméu* furpare.ltamutatisanimis,AnniusPollioala:præfeâ:us,êfi'dinimis Albi/ no.amp;FeftusacScipio cohortiûprçfedliopprimuntur.Ipfe Albinus dum è 'ï’ingitanaprouincia Cæfaricnfem Mauritania petit,appulfuslittori,truci/ datus.Vxoreiuscû fe pereufioribus obtulifîcr, fimul interfeôlacftjnihil eo/ rum quæ fièrent Vitcllio iaquirente. Breui auditu,quâuis magna tranfibat, impar cutis grauioribus. Excrcitû itinerc terreftri pergere iubet. Ipfe Arare aw/j fluffiine deuehitur,nullo principal! paratu, fed uetcrc egcBatc côfpicuus,do neclunius Blæfus Lugduncnfis Galliæ rclt;n;or,genere illuftrflargus animo Sipar opibus,circûdarctprincipi minifteria, comitareturliberalitcr,coipfo ingratus,quamuis odium Vitellius humilibusblanditijsuelaret.Præftofue te Lugduniuidricium uidtarumep partium duces. Valentem ôi Cæcinam pro concione laudatos,curuli fuæ circumpofuit. Mox uniuerfum exercitum occurrereinfanti filio iubet. Perlatum Si paludamento opertû finu retinens, Germanicum appellauit,cinxitcp cundfisfortunç Principalis infignibus. Ni miushonos inter fecundajrcbusaduerfisin folatiû ceiïît.Tû interfedli centu rionespromptiffimi Othonianoru,undepræcipuain VitclliGalicnatiopcr Illyricos exercitus, Simul cætcrælegiones contadlu, Si aduerfus Germani/

cos

-ocr page 404-

JIX


CORNELII TACITI


COS milites inuidia, bcllum meditabantur. Suetonium Paulinum ac liflX u m Proculu trifti mora fqualidos tenuitgt;donec auditijOeceflarrjs magisHc/ fenfîonibusquàm honeftisuterentur..Proditionemultrormputabant:fp3-' cium longi ante prælium itincris, fatigatione Othonianorum, psrmixtutu uehiculisagmen,acplcrac^ fortuitafraudi fuæaiïîgnantes.Et Vitelliustr*^'' diditdepetfidia, óifi'déabfoluit.SaluiusTitianusOthonisfraternuIIutn difcrimen adtit,pietate Si ignauia excufatus. Mario Cclfo confulatusfcfu^' tur Sedcreditum famayobieótumc^ moxin fenatu CæciIioSimplicigt;9^ , cum honorem pecunia mcrcarfjUcc fine exitio Cclft uoluifTcLReftitit rrdchalus Iius,dedit(^ poftca cofulatum Simphei innoxium ÔCinemptu.Trachab’’’ ordfor aducrfuscriminantesGalcria uxor Vitellfj protexft^ Inter magnoruni^* Mdricus Bo, rorumdifcriminaCpudcndumdiótu^Maricusquidam èpfebe Boiorumb' '^Gdllidrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortunæjôô prouocarearma Romana,fimulatione numinun’^u/

fuseftJamcpaiTcrtor Galliarum Si deus (nomen id fibiindideraOcoo^*^'^ odlo millibus hominum, proximos Heduorum pagos trahebat,cumg*'a' uiflimaciuitaseleóla iuuentuteadicdtis à VitcIliocohortibuSjfanaticâind/ titudincm difiecit. Captus in co prælio Maricus,ac mox Ecris obieîSus,qu'2 nolaniabatutjftolidum uulgusinuiolabilcmcrcdebat,donec (peólantcVi' tellio interfcólus eft» Nec ultra in dcfcdtorcs aut bona cuiufquam fauituW’

Rata Euere eorum qui acieOthoniana cecidcranttcftamenta.auticxinæ ftatis.Prorfusfi luxuriam tempcraretjauaritiam non timcres.Epularumfo da Si inexplebilislibido.Exurbeatcp Italiairritamcntagulægeftabantur» ftrepentibus ab utroep mari itineribus» exhaufti conuiuiorum apparati/ bus principes ciuitatum.uaftabantur ipEæ ciuitates.degencrabat à laborc ac uirtutc miles,aftuetudincuoluptatum, amp;contcmptuducis. Præmilîtitiut/ bem edicftu,quo uocabulum Augufti difterrct,CæIarisnon rcciperct,cu(n Mdthemdtici Jg poteftate n’hil detraheret.Pulfi Italia mathematici.Cautum feuere,nec/ itdlidpulfi quitus Ro.Iudo amp;nbsp;arena poIIuerentur»Priorcs id principes pecunia SC

us ui perpulerant. AcpIcracp municipia Si coloniç æmulabantur corruptif/ fimum quemc^ adulefcentium pretio ilIiccre.Sed Vitclliusaduentufratris, Mdgiftri do~ 8i irrepentibusdominationismagiftris, Euperbior amp;nbsp;atrocior,occidiDola' mindtionii bellamiuftit,quemincoloniamÂquinatem IcpolïtumabOthonerettuli mus.DoIabclIa audita morte Othonis urbem introicrat. Id ei Plautius Va rus prætura fundlus.ex intimis Dolabellæ amicis apud Flauium Sabinutn præEedtum urbis obiccit,tanquam rupta euftodia, ducem Ee uiótispartibus oftentaftet. Addidit tentatam cohortem, quæ Hoftiæ agcret.necullistan/ torum criminu probationibusin pœnitcntiâ ucrEus, Eccundam ueniâpoft fcclusquærebat.Conôtantem Euper tanta re Flauium Sabinum Triaria L Vitellq uxor,ultra EceminâEerox,terruitèpericuloprincipisEamâclcmétix affecftare.Sabinusfuopte ingenio mitis, ubi Eormido inceHifïet, facilismu/ tatu

-ocr page 405-

ANNALIVM LIBER XVlIÎ


323


tatüj amp;nbsp;in alicno difcnmine fibi pauenSjne alleuaflè uidcrctur^i/npulit ruen? tem Jgitur Vitellius metu Si odio, quod Petroniam uxorem eius mox Do labella in matn'mom'um accepifTet, uocatum per epiftolas, uitata Flaminia: uiæ celebritatCjdiuertere Interamnâ,atcp ibi interfîci l'ufsit.Longum l'nterfe dorian irinereuifum.ac taberna proieôlum humi iugulauit,magna cum in/ uidianoui principatus, cuius hocprimum fpecimen nofcebatur.Et Triariæ licentiam modeftumèproximo exemplum onerabatGaleriaimperatoris GalerU uxor,nô minax triftibus:ô£ pari probitate mater Vitelliorû Sextiliajantiqui Sextili4 tnoris.Dixiffequin etiam ad primas fîlfj fui epiftolas ferebatur, nô Germa/ nicutti a. fcjfed Vitellium genitû.Nec ullis poftea fortunæ illecebris, aut am bituciuitatisin gaudium euitftajdomus fuæ tantû aduerfa fenfic, DigreC fum a Lugduno Vitellium M. Cluuius Rufus aftêquituromiftà Hifpania, lætitiam ÔJ gratulationem uultu ferens,animo anxiusjôc petitum fe crimina tionibusgnarus.Hilarius Cæfarislibertus detulerat,tanquam audito Vitel ln^Othonisprincipatu,propriam ipfepotentiamjôipofleflionem Hifpa niarum tentaffet:eo^ diplomatibus nullum principem prçfcripfiflct.Intcr/ Dipiowaf«# prttabaturquædam ex orationibuseiuscotumeliofain Vitellium, ôJ pro fe Jpfopopularia.AuôloritasCluuqpræualuiGutpuniriultrolibertum fuum vitelliusiubcret.Cluuiuscomitatuiprincipisadie(ftus,no adempta Hifpa ttiaquam rexitabfens, exemplo L Aruntij, que Tiberius Cæfar ob metu, Vitellius Cluuium nulla formidine retinebat. Non idem Trebcllio Maxi/

bonos. Profugerat Britanniaobiracundiammilitum. Miftuscftin lo/ cum eius Veôlius Bolanus*E præfentibusangebat Vitellium uitftarum le/ gionutn baud quaquam fratftus animus. Sparfæ per Italiam uicloribus permixtæ hoftilia loquebantutjpræcipua quartadecimanorum fcrocia qui ‘cuiftosabnuebant.quippe Bebriacenfi acte uexillarf)s tantum puliîsuires 'cgionisnon affuifte. Remitti eos in Britanniam, unde à Nerone exciti e/ •■ât,plaçait,atq^ interim Batauorum cohortesunàtendere,obucterem ad/ c^erfus quartadecimanos difcordiam ♦ Necdiu in tantisarmatorum odqs S^æsfuit.AuguftæTaurinorumdumopificemquendam Batauusutfrau Auguftd Tau aatoreminfedatur.legionariusuthofpitem tuetur, fuicuicç commilitones rinorum ^?§cegati, aconuicqsad cædem tranfiere. Si prælium atrox arfiftèt,ni duæ ptætoriæ cohortes caufam quartadecimanorû fecutæ, his fiduciam, ÔC me/ ^mBatauis feciflènt.quos Vitelliusagmini fuoiungiuth'dos,legionem . . ^caijsalpibus tradudlam eo flcxu itineris ireiubet, quo Viennam uitaret*

^c^ Si Viennenfes timebantur.Nocftc qua profîcifcebatur legio,rclicftis l\. ln*’ll’tjs,pars Tâurinæ coloniæ ambuftaïquod damnum ut plerac^ c 11 mala, maioribus aliarum urbium cladibus obliteratu. Quartadecima/ •11 poftquam alpibus digreftî funt, feditiofiftîmus quifcç figna Viennam fe ftbant ♦ confetifu meliorum comprefli ; Si legio in Britanniam tranfueda*

Proximus

-ocr page 406-

P» CORNELII TACITI

ProximusViteiïioèprætorqscohortibusmetuserat.Separatîpnmujàifl de addito honeftæ miflîonis lenimento arma ad tribunos fuos rerebant,(Jo nec motû à Vefpafiano bellum crebrefceret .Turn refumpta m ilitia, robut Flaui'anarum partium fuere ♦ Prima daflïcorum legio in Hiipaniâ miflà,ut pace amp;nbsp;ocio mitefcerec.Vndecima ac feptima fuis Hybernis rcddicæ»Tcr/ tiadecimaniftruereamphitheatraiuffi» Nam Cæcina Cremonæ, Vabs Bononiç fpeôtaculum gladiatorum cdereparabant,nunquam itaadcura^ intento Vitellio^ut uoluptatcs obliuifceretur.Et quidem partes modeftecJi^ ftinxerat, Apud uiôlores orta feditio ludicro initio,nifi numerus cæforai’i inuidiam bello auxiflct. Difcubuerat VitelIiusTicini,adhibitoacIcpubs Mor« impe/ Verginio* Legatitribuni«^ exmoribusimperatorum feueritatem æmub rdtorum^mu^

antur [u diti Vitellium omnia indilpofita,temuléta, peruigilqsac BacchanabbuS quàm difciplinæôicaftrispropiora.lgiturduobusmilitibus,alterolcgion'^ quintæ, altero è Gallis auxiliaribus, per lafciuiam Si. certamen ludandi^f^ ceniîs,poftquam legionariusprocideratinfultante Gallo, Si ijsqaiadfp^^ ôtandum conuenerantin ftudiadedudlis,eruperelegionarijinperntem auxiliorum:acduæ cohortes interfeôtæ. Remedium tumultusfuitaliusw/ muItus.Puluis procul ÔC arma afpiciebantur.ConcIamatum repente xiHi Coaâores legionê uerfo itinere ad prælium uenire.fed erant agminiscoadores. Ägß* agminis ti dempferefollicitudinem. Interim Verginfj (èruus forte obuius,utpcrcuf for Vitellrj iniîmulatur.ôC ruebatad couiuium miles mortem V^crginq ex/ pofcens. Ne Vitellius quidem quanquam ad omnes fuipiciones pauidu^’ de innocentia cius dubitauiu ægrè tarnen cohibiti qui exitium uiri confuh/ ris,Si quondam ducis fui flagitabât.Nec quenquam fæpius quàm Vcrgini um omnis feditio infeftauit. Manebat admiratio uiri Si fama, fed oderaat utfaftiditi .Pofterodie Vitelliusfènatuslegationequam ibioppenïüa^^*^' rataudita,tranfgreflusin caftra,ultropietatcm militum collaudauit/rcmen tibus auxilrjs,tantum impunitatis atcp arrogantiç legionartjs acceflîflê-Co hortes Batauorum,nequid truculentiusauderent,in Germaniam remife

, principium interno (imul çxternotç bello parantibus Facis.Reddita duitati bus Gallorum auxilia,inges numerus,0i prima ftatim defetftione inter ina/ iwx nbsp;nbsp;nbsp;belli afliimptus. Cæterum ut largitionibus aftecftæ tarnen imperij opes

pcrijopes fijffi(.crent,amputarilegionum auxiliorum«^ numérosiubet.uetitisfupplc mentis.Et promifcua: mifliones offerebantur.Exitiale id Rcip.ingratu mil» tijcui eadé munia inter paucos,pericula^ ac labor crebrius rcdibant.^ uireS luxu corrumpebantur,cotra ueterem difciplinam,amp; inftituta maioru,apua quos uirtute pecunia res Romana melius ftetit, Inde Vitellius Cremo' nam flcxit,amp; fpedlato munere Cæcinæ,iniîftere Bebriacenßbuscampisac ueftigia recentis uidorig luftrare oculis concupiuit,Fœdu atqp atrox fpeda culum

-ocr page 407-

ANNALIVM LIBER XVIII

culum, intra xl pugnæ diem lacera corpora, trunci arms, putres uirorutri equorum^ formæ, infeóta tabo humus, protritis arboribus atq? frugibus diiauaftitas.nec minus inhumana,pars uiæjquam Crcmonenfcs lauro ro/ iîscçconftraiîerant,extrud:isaltaribus,ca:(îst^uiôlimis,regium inmorem. quælætain præfens,mox perniciem ipfis fecere* Aderant Valens Si Cæciz na.nionfl:rabant(^ pugnæ locos:hinc erupifle legionum agmen,hinc equi/ / tes coortos: inde circumfufas auxiliorum manus. lam tribuni præfedlit^ luaquifc^ fadaextollentes, falfo uera aut maiora uero mifcebant. Vulgus quocç militum clamore Si gaudio, dcfleótere uia, fpacia certaminum reco/ gnofcere, aggerem armorum, ftrues corporum intueri, mirarit^. Er erant quosuaria fors rerum, lachrimæ^ Si mifericordia fubiret. At non Vitellius flexit oculos, nec tot millia infepultorum ciuium exhorruit. Lætus ultro, Si tam propinquæ fortis ignarus inftaurabat facrum dtis Ioci«Exin Bononiæ aFabioValente gladiatorumfpedaculum editur,aduedtoexurbecultugt; Qqatito^ magispropinquabat, tantocorruptiusiter immixtis hiftrioni/ Dusamp;fpadonum gregibus,SicæteroNeronianæaulæingenio. Nancß Si F^eronem ipfum Vitellius admiratione celebrabat, feótari czntantem foliz tus,non necefli'tate qua honeftifsimus quiflt;^, fed luxu Si faginse mancipaz tus emptusc^. Vt Valenti Si Cxcinx uacuos honoris menies aperiret, coz aftatialiorum cofulatus,diflimulatus M.Macri, tanquam Othonianarum partmm ducis:ôi Valerium Marinum deftinatum à Galba confulcm diftu •itjnullaofFenfa,fed mitem, Si iniuriam fegniter laturum. Pedanius Cofta omittituringratusprincipijUtaduerfus Neronem aufus, Si Verginrj extiz ttiulator.Sed alias protulit caufas ♦ adæt^ infupcr Vitellio gratiæ, confuez tudineferuitij. Non ultra paucos dies,quanquam acribusinitijscœptum, ^endacium ualuit, Extiterat quidam Scribonianum fe Camerinum feres, ^etonianorum temporum metu in Hiftriaoccultatum,quodillic clientelç ^3gri ueterum Craflorum, acnominis fauormanebat.Igitur detcrrimo ntiocp in argumentum fabulæ aflumpto, uulgus crcdulum, Si quidam miz *tuni errore ueri, feu turbarum fludio, certatim aggregabantur : cum perz ttaflusad Vitcllium,interrogatus^ quis nam mortalium eflet,poffquam titilladidisfideSjSi adomino nofcebatur,conditionefugitiuus,nomine Ge ta.fumptum de eo fupplicium in feruilem modum* Vix credibile memo tatu eft, quantum fuperbiæ focordiæ^ Vitellio adoleuerit,poftquam fpccu

*ti uerbaeius Orientem nunciaucre. Nam

uagis adhuc Si incertis auóloribus, erat tarnen in ore famac^ Vefpaft/ , ac plcruncß ad nomen eius Vitellius excitabatur. Turn ipfe exerciz ut nu'lo æmulo, fæuitia, libidine , raptu, in externos mores prorupez

^ntAt Vefpafîanus bellum armac^,procul uel iuxtafîtasuirescircumfpez ^bat.Miles ipft adeo paratus,utpræeuntem facramentum. Si faufta V iz ™io omtiia precantem, per fîlentium audierint. Mutiani animus nec Vez

-ocr page 408-

P. CORNELII TACITI

)l6

fpafiano aliénas,l'n Tîtum pronior^præfedlus Aegypti Alcxatidef coö^ fili'a fociau crac. Ter tiam Ieoionem,quoddeSyriain Mœlî'am tran(îflêt,fii' am numerabat.cætcræ Illyrici legiones fecinuræ fperabantur. Naneçonv nés cxercitus flamm au crac arrogantia uenientium à Vitellio mil!tum,quoa truces corpore, horridi' fermone, cæteros ut imparcs irn'debant. Sed incrat à mole belli' plcruncß conólatio i ôi. Vefpaflanus modo in fpem crcduSjali' quando adueria repu tabat: Quis ille dies forct,quo l x ætacis annos,ô: du OS filios iuuenes bcllo permitterenEfle priuacis cogitationibus progrdftf”’ amp;proutuelintplusminusuefumiexfortunaTmpcrium cupientibuSjOih“ medium interfumma autpræcipitia. Verfabatur antcoculos Germanic* cxercitusrobur, notum uiro militari. Suas legiones ciuili bello incxpercas, Vitellrj uitflrices.öi apuduiólos plusquerimoniarû quam uiriutn. Fluxatn per difcordias militum fidem, Sipericulum ex fingulis. Quidcnimprofo/ turas cohortesalasc^jßunusaltere^ præfentifacinoreparatum exdiuc*quot;^ fopræmium petatCSicScribonianum fub Claudio interfcólum,amp;P*^*' cuflorem eins Volaginium ègreganoad fumma militiæ proueótumTa* ciliusuniuerfosimpelli,quàm fingulos uitari. Hispauoribusnutanteffl,^ alrj Icgatiamici^ firmabant, öi Mutianus poft multos fccretosi^ Icrmo/ Ad nesj'am coram ita locutus. Omnesquimagnarum rcrum conßl'n^**' ‘iCuddr^tÏs Fcipiunt,æftimarc debent, an quod inchoatur, Rcipmtilc, ipfi'sgloriol*****’ utimperium autpfomptum effcdtu.auteerte non arduum flt.Simul ipfequifuadctc^^ Ro.fufcipidt flderandus eftjadijeiat ne confilio periculum fuumiöi flFortunacceptisnn**

crit,cui fummum dccus acquiratur. Ego tc Vefpafiane ad imperiumuoco» “ tarn faIutareReip«quam tibi magnificum.Iuxta deosin tuamanu pofiwn’ « eft» Necfpcciem adulantisexpaueris, àcontumeliaquàm alaudcprop'**^ « fuerit,poft Vitellium eligi.No aduerfus diui Augufti acerrimam mentem, “ ncc aduerfus cautiftimam Tiberf)fenc(ftutcm,nec contra Cai quidem aut “ Claudrj uel Neronisfundatam longo imperio domum exurgimus.ceHift* “ etia Galbæ imaginibus.Torpere ultra,amp; pollùcndâ pcrdcndamc^ “• relinqucrc, fopor Si ignauiauideretur, ctiam fi tibi, quam inhone(b,wtu

tutaferuituseftet. Abtjtiam Ktranfuedtumefttempus,quopolTesuideri concupifle^ Confugiendum eft ad imperium * An excidittrucidatusCor/ “ buloCfplendidior origine quam nos fumus, fateor. Sed Si Nero nobilita^ natalium Vitellium antcibat* Satis clarus eft apud timcntemquifquisti/ mctur.Et pofte ab exercitu principem fieri,fibi ipfe Vitelliusdocumento «■t cft,nullis ftipendfjs,nulla militari fama,Galbæ odio prouedus. Ne Otho/ nem quidem duels arte, aut cxercitus ui, fed præpropcra ipiiusdefperatio/ neuidlum, iam deflderabilem amp;nbsp;magnum principem fccit. Cuin inten® fpargit legiones, exarmatcohortes, noua cotidie bello femina miniftrat.ß quidardoris acferociæmiles habuit,popinis ÔCcomeflationibus amp;pr®/ cipis imitatione deteritur.Tibi è ludæa ÔC Syria ÔC Aegypto nouemltgio'

* neS

-ocr page 409-

ANNALIVM liber XVHI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J27

nes l'ntegfæj huila ade exhauftæ, non difcordiacorrupta:» fed fîrmatusufu a milesbellidomitorexterni. ClaiïîumjalarümjCohortiiim robora, Si fi/ ec difli’mi reges, Situa ante omnesexperientia.NobisnihiluItra arrogabo, cc quam ne poft Valentem acCæcinamnumeremur. Ne tarnen Mutianurn te focium fpreueris, quia æmulum non experiris:me Vitellio antepono, te mi/ ct hi.Tuædomui triumphale nomen, duo iuuenes, capax iam imperf) alter, tt fiiprimismilitiæannis apud Germanicos quoep exercitusclarus- Abfur/ dum fuerit, non cedere imperio ei t cuius filium adoptaturus eflem, ft ipfe te impcrarem. Cæterum inter nos non idem profperarum aduerfarumcp re/ te rum ordo erit. Nam ft uincimus, honorem quern dederis habebo, diferi/ te men ac pcriculum ex xquo partiemur : imo ut melius eft, tu hos exerdtus te rege, mihi bellum, SC præliôrum incerta trade. Acriore hodie difeiplina ui/ te diquàmuidloresagunL hos ira, odium, ultioniscupiditas ad uirtutem ac/te cendim'lli per faftidium,ôi contumaciam hebefcunt.AperietSirecludetcon te Kda uiâricium partium SC tumefeentia uulnera bellum ipfum Née mihi te maiorin tua uigilantia, parftmonia, fapientia, fiducia eft, quam in Vitelli) te torpore,infdtia,fæuitia.Sed SC meliorem ia bello caufam,quàm in pace ha^ te bemus. Nam qui délibérant, defciuerunt. Poft Mutiani orationcm cæ/ te teri audentius circunfîftere, hortari, rcfponfa uatum, SC fyderum motus re/ ferre. Ncceratintacftus talifuperftitione,utqui mox rerum dominus Se/ Icucumqucndam mathematicum redtorem Si præiciüm palam habuerit.Sffe«cMî«lt;lt;-* Recurfabant animo uetera omina. Cupreflus arbor in agris eius Confpicua altitudine repente procideratjac poftera die,eodem ueftigio rcfurgens,pro/ fera Silatior uirebat. grande id, profperumt^ confenfu arufpicum. SC ium/ maclaritudo iuueni admodum Vefpafi'ano promifta.Scdprimo triumz phalia, amp;nbsp;confulatus, SC ludaicæ uidtoriæ decus, impleflè fi'dem ominis ui/ debantur* Vt hæc adeptus eft, portendi fi bi imperium credebat. Eft lüdæ/ am inter Syriam^ Carmelus,itauocantmotemdeum^.nec (îmulachrum carmelut deo,auttemplum, fie tradidere maioresaram tantum SC rcuerentiam. Illic'”*’quot;® faenficanti Vefpafianojcum fpes occultas uerfaret animo, Baßlides facer/ dos infpeólis identidem extis, quicquid eft, inquit, Vefpafianè quod pa/ ras, feu domum extruere, feu prolatare agros, fine ampliare feruitia, datur tibi magnafedes, ingentes termini, multum hominum. Has ambages Si ftatim exceperat fama. Si tune aperiebat. nec quicquam magis in ore uulgi: rrebrioresapud ipfum fermoncs,quanto fperantibusplura dicutur. Haud dubia deftinatione difeeftère, Mutianus Antiochiam, Vefpafianus Cæfa' Antiochitt team.Ilia Syriæ,hæcludææ caput eft.Initium ferendiad Vefpafianum im perij Alexandriæ coeptum, feftinante Tiberio Alexandro, qui kalen. IuL facramento eiuslegionesadegitJst^ primus principatusdiesin pofterum celebratus,quamuisludaicuscxercitus v nonasIuLapud ipfumiuraflet, Vt ne Titus quidem filius expeélaretur,Syria remeans. Si confiliorum inter ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 2 Mutia/

-ocr page 410-

328

P, CokNELTI TACiTI


Mutianum ac pattern nuncius,cuncfla impetu militum aólathon parata coi gnitionc,non coniunólis Icgionibus,dum quæritur tempus !ocuslt;^,quod(y in rè tali difFicillimum cft primauox, dum animo fpes, timor, ratio,caFuS obuerFantur. Egreßum cubiculo VcFpaGanum pauci milites Fblito afliftunt Vcßf^iCidnus ordine,utlcgatum FalutaturiJmpcratorcm Falutaucrunt.Tumca:tcriacciit iwpfTdfor rcre j CæFarem, Si Auguftum Si omniaprincipatus uocabulacumuIarC' Pf«f4t«r à metu ad Fortunam tranGerat. In ipFö nihil tumidum,arrogans,aiit in rebus nouis nouum Fuit. Vtprimum tantx multitudinis offufam ocuiiS caliginem diGecit, militanter lautus, læta omnia,Si aFGuentia cxcepit. Nam idipFum opperiens Mutianusjalacrem militem in uerba VeFpaiiani git. Turn AntiochenGumtheatrum ingrcflus,ubiillisconfultarc moseft) concurrentes Si in adulationem efÏuFosal!oquitur,Fatis decorusetiam Gra^ caFacundia, omniumc^ quæ diccret atep agerct, arte quadam oftentawr. Nihil æqueprouinciam excrcitumc^ acccndit,quâm quod aßcucrabatMn tianus, ftatuifle Vitcllium ut Gcrmanicas legioncsinSyriam ad milium opulentam quietamc^ tranFerrct. Contra Syriacis Icgionibus Germani' cahyberna cœloac laboribus dura mutarentur. QuippeSi prouincialcs

Ara, in modutn penatium diligcbantur. Ante Jdus lul. Syriaomnisinf®' SoJjemiit dem lacramento fm't.AccefTcre.cum regno Sohemus, hand fj3crnê(iis^^ A«hoc/w ufribus Antiochus, uctuflis opibusingens, inferuientium regum mus. Moxperoccultosfuorum nunciosexcitusab urbe Agrippa adhuc Vitelliocdcri nauigarionepropcraucrat.Necminorcanimorcg’*’^ Berenice ßcreniccpartcsiuuabat, florcnsætatcformacç, amp;nbsp;feni quoep Vefpafono magnifîcentia munerum grata.Quiequid prouinciarum alluiturmari,Aha atep Aebaiatenus,quantumc^ introrfusPontum Si Armeniospate^» iuraucrc.Scd inermeslegati regebant, nondum additis Cappadociæltg*' onibus Confilium defumma rerum Berytihabitum* IIIuc Mutianuseuffl legatis tribunis^ -, Si fplcndidifiïmo quoep centurionum ac militum umit. Et è ludaico exercitu Icóta decora ♦ Tantum G'mul peditum cquitumi^,SJ æmulantium inter feregum paratus, fpccicm Fortuna:Principaliseftect/ rant. Prima belli cura, agere deleólus, rcuocare ueteranos. deftinanturua/ lidæciuitates cxercendis armorum officinis. apud Antiochenfcsauriimar/ gcntumc^ Ggnatur.cat^ cunólaper idoncosminiftros fuisquæquclocis Feftinabantur. IpfeVefpaGanus adiré, hortari, bonos Iaude,fcgnescxcm/ ploincitare fæpius quàm cohercerc,uitiaraagis amicorum quàm uirtuteS difiïmulans. Multos pra:feóturis Si procurationibus,plerofc^ fenatorij or' dinis honore pcrcoluiuegregiosuiros,Si mox fummaadcptos.quibufdani fortunapro uirtutibusfuit. Donatiua militi neep Mutianus prima concio/ nc, niiï modicè oftcnderat.ne VefpaGanus quidem plus ciuili bello obwfit, quàra

-ocr page 411-

annalivm liber xviii

quam alq in pace, cgrcgi'c fir tn us aducrfus mili'tarem largifioncm, cocp cx/ ve/p’^-ßrmut erdtumch'ore. MifliadPatthum ArméniumcpL^atûproinfuint]? neuer fisad duilc bellum lcgionibus,tcrga nudarentur.Tituin înllarc Iuclææ,Ve fpafianum obtincreclauftra Aegypd placuit ♦ Sufficerc uidebantur aduer/ fusVitellium parscopiarutn Si dux Mutianus, Si Vcfpafiani nomen, ac nihilarduum fads * Ad oranes cxcrcitus legatos^ feriptæ cpifi:olæ,præcc/ ^^ihilarduunt ptumc^ ut prætodanos Vjtcllio infenfos, rccuperandæ milidæ præmio ßtis inuitarent.Mudanus cum expedita manu,focium magis imperij quàm mi/ niftrum agens,non lento idnere,ne condtari uideretur, neCp tarnen prope/ ranSjglifccrefamam ipfo fpado finebat, gnarus modtcasuiresfibi, Si ma^'' ioracredide abfendbus.Sed legiofexta Sdtredecim uexilladorum millia iJiMordcre^ ingenti agminc fequebantur. Claflcm è Ponto Bysandum adigi iuflerat: dunturdeab/ ambiguusconfilij, num omifla Mœfi'a Dyrrachium pediteatqp équité pe//^quot;^'^quot;^ teref.fimullongis nauibusuerfum in Italiam marcclauderet, tuta pone ter/ gum Achaia Afiai^: quas incrmes exponi V itellio, ni præfidrjs drmaren/ fur ; atep 'pfum Vitellium in incerto fore, quam partem Italiæ protegeret. fifimul Brundufium Tarentum«^ Si Lucaniæ Calabriæc^ littora infeflis dafiîbuspeterentur. Igitur nauium,militum,armorum,paratu ftrepere pro uindæ. Sed nihil æque fadgabat, quàm pecuniarum conquifitio : cos edè bdiiduilisncruosdidtitansMutianuSjnÔiüsautuerum incognidonibus, ^cruibeUoru fedfolam magnitudinem opum fpedlabat.paflîm dcladonesgt; Silocuple/ pecunia tifiimusquifep in prædam correpti.quç grauiaatep intoleranda,fcd ncceflî tatcarmorum exeufata, edam in pace manfere : ipfo Vcfpafiano inter initia ■mperij adobtinendas iniquitateshaud perindeobftinato,donee indub gcntiafortunæÔiprauismagiflrisdidicit,aufus^eft. Proprijsquoqj opi' busMutianus bellum iuuit, largituspriuatim, quod auidius de Rep.fume/ è’firi tct.Cætcriconferendarum pecuniarum exemplum fecuti.rariflimusquifcp candcminrecuperando licentiam habucrunt Accclerata intérim Vcfpafia/ ^'coEpta, Illyrici excrcitusftudio in partes* Tertia legio exemplum cæteris Mœfiælegionibus præbuit* Odtauaerat acfepdmaClaudiana imbutæ fauore Othonis,quamuis prælionon intcrfuiHcnt: Aquilciam iampro/ grefiæjproturbatisqui de Othone nunciabant, laceratis^ ucxillis nomen Vitelli) præfcrentibus, rapta poffremo pecuniaj ÔS inter fe diuifa,hoftiliter egerant * Vnde metus, Si ex. metu confilium, polïc imputari Vcfpafiano, fiuæapud Vitellium exeufanda erant.Ita tres Mœficæ legioncs per epifto/ bsalliciebant. In eo metu Aponius Saturninus Mœfiæ redlor, peflimum facinusaudet.miflocenturioneadintcrfi'ciendum Tedtium Iulianum fepd/ niælegionislcgatum,ob fimultatcs.quibus caufam partium prætcndcbat. lulianuscomperto diferimine, ôC gnaris locorum adfcitis, per auia Mœfiæ ultramontem Hemum profugit. nccdeindeciuili bcllo interfuit, per uari/ asmorasfufceptum ad Vcfpafîanum iter trahcns,ÔC cx nuncrjscondlabun '

E 5 dus

-ocr page 412-

ÎÎO . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgt; CORNELII T ACITI

dus, ant prop cran S « At in Pannonia x 111 legio ac v 11 Galbianajcîof'^' rem iramc^ Bebriacenfîspugnæretinentes, baud conólantcr Vefpaßan® Antoniut Pri acccfTerc, ui præcipua Primi Antonfj.Is legibus noccns, ôC. temporeNcro^ musfalfidam/ ^,-5 nbsp;nbsp;nbsp;damnatus,inter alia belli mala,fenatorium ordinem recuperaueW5

fxitut præpQf^tys à Galba fèptimælegioni» fcriptitafle Othoni credebatur,cl^ cem fepartibusofFerens^àquo negled;us,in nullo OthonianibelliufuHiif' labantibus Vitellrj rebus Vefpaiîanum fccutus,grande momentum addi/ ditjftrenuus manu ,fermonepromptus,fcrendæin aliosinuidiæartifo» difcordijs Si feditionibuspotens, raptor, largitorjpacepeiTimus,belle non fpernendus* lunëti inde Mœiîci ac Pannonici exercitus, Dalmaticum litem traxcrc,quanquam confularibus legatis nihil turbantibus. Titus ra^ bianus Pannoniam ,Pompeius Syllanus Dalmatiam tenebant jdiuiKS Cor»,F«fc«î fenes.Sedprocuratoraderat CorneliusFufeusuigensætate,clarisnatan' bus.prima iuuenta quietis cupidine fenatorium ordinem exucrat.idcm pro Galba dux coloniæ fuæ, ea^ opéra procurationem adeptus, fufeeptis Vw fpafiani partibus, acerrimam bello facem prætulit. non tam p ræmt) s péri/ culorum, quàm ipiis periculis lætus, pro certis Si olim partis, noua,ambf' gua, ancipitia malcbat. Igitur mouere Si quatere quicquid ufquam foret, aggreditur. Scriptæ in Britanniam ad Quartadecimanos,in Hifp^ niam adprimanos epiftolæ:quod utrac^ legio pro Othoneaduerfa Vb tellio fuerat. Sparguntur per Gallias literæ, momcntoc^ temporisflagrâ/ ‘ bat ingens bellum, Illyriciscxcrcitibuspalàm defcifcentibusrcætcrisfortn/ , nam fecuturis, Dum hæc per prouincias à VefpaG'ano ducibus^ partium geruntur,Vitcll(us contemptior in diesfegnior^,ad omnismunicipiowm uillarumcp amœnitates reiîftens, graui urbem agmine petebat ♦ Sexagmrs milliaarmatorum fcquebantur, licentiacorrupta. Calonum numerusatn' plior, procacidîmis etiam inter feruos lixarum ingcnr)s,tot legatorum afflP corumi^comitatus, inhabilis ad parendum , etiam fî fummamodeftiare/ geretur. Onerabantmukitudinem obuq ex urbefenatores equitescç,qui/ dam metu, multi per adulationem : cæteri ac paulatim omnes, nealfjspro/ ficifeentibus, ipfi remanerent. Aggregabantur ê plebe flagitiofa per obfe/ Awîntwrww quia Vitellio cogniti, feurræ, hiftriones, aurigæ,quibus ille amicitiarum de/ dcfconeftd honeftamentis miregaudebat* Nec coloniæ modo aut municipia conge/ ftu copiarum, fed ipfi cultures aruat^ maturis iam frugibus ut hoftik fo/ lum uaftabantur.Multæ Si atroces inter fe militum cædes, poft feditionem Manente mi/ Tîcîni cœptam y manentc legionum auxiliorumc^ difeordia, ubi aduerfuS paganoscertandum foret,confenfu, Sedplurimaftragesad feptimumab difcordtd,lt;td^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Singulis ibi militibus Vitellius paratoscibosutgladiatori/

faginam diuidebat.Etcffufaplebstotisfecaftrismifeuerat. IncuriofoS milites uernacula urbanitate quidam fpoliaucre abfciftïs furtim baltcis, an accinôti forent rogitantes Non tulit ludibrium inftilens contumeliæ atiimus

-ocr page 413-

annalivm liber XVIII

litis cum fîlium comitaretur,deinde agnitus. Si uulgata cæde, tempera/ tum ab innoxps^ In urbe tarnen trepidatum præcurrcntibuspaniiii militi/ bus, Forum maxime petebant, cupidine uifendi locum in quo Galba iacu/ ifiet. Nee minus fæuum fpecflaculum erantipiî, tergis ferarum Si. ingenti/ bustdishorrentes5cum turbam populiperinfcitiam parumuitarcnt,aut ubilubrico uiæ uel occurfu alicuiusprocidinent, ad iurgium, mox ad ma/ nusK ferrum traniîrcnc. Quin Si tribuni præfcdlie^ cum terrore Si arma/ _ torumcateruisuolitabant. Ipfe Vitcliius à ponte Miluio, infigni equo pa/ ludatus accinóluse^ fenatum ôil populum ante fe agens, quo minus ut ca/ viteWjinur» ptamurbem ingrederetur, amicorum confilio deterritus, fumpta prætexta ôicompoiîto agmineinceilit. QuatuorIcgionum aquilæperfrontem , to/ tidemt^ circa è legionibus alqs uexilla, mox x 11 alarum iîgna,ôi poft pe/ ditum ordines,eques,dcin quatuor ÔC x x x cohortes, ut nomina gentium autfpeciesarmorum foren t,difcretæ. Anteaquilam præfecfti caftrorum tri/ buni^jô/primicenturionum candida uefte, cæteri iux’tafuam quifep een/ turiamarmis donis^ fulgentes » Etmilitum phalcrXjtorqucsQ fplende/ bant: decora facies, Si non Vitellio principe dignus exercitus. Sic Capitok'

Ufningrelïusatque ibimatrem complexus, Auguftæ nomine honorauit, sextilidAti^u Poftera die tanquamapud alteriusciuitatisfenatum popniumœ magnifi/ fttt cam orationem de femetipfo prompfit, induftriam temperantiamcp fuam laudibusattollens, conferjs flagitiorum ipfi's qui aderant,omni^ Italia,per quam fomno amp;nbsp;luxu pudendus incefterat. Vulgus tarnen uacuum curis,ôC -vulgm fine falft ueriq^ diferimine fok'tasadulationes edoeftum, clamore Si uor!/ busadftrepebat: abnuentiep nomen Augufti, exprefterc ut aftumeret,tam fruftraquam rccufauerat. Apud ciuitatem cunéfa interpretantem, funefti ciKito ominislocoacceptum eft,quod maximumPontificatum adeptus Vitelli/ uSjdecerimonijs publicis x v kalen, Aug.edixiffet,antiquitus infaufto die Cremerenii Allienfi^ cladibus. adco omnis humani diuinic^ iuris ex/ pets,pari libertorum amicorume^ focordia,uelut inter temulentos agebat. Sedcomitia confulum cum candidatis ciuiliter celebrans, omnem infimæ plebisrumorem,in theatroutfpeeftator, in Circo utfautor aftcdauit.quæ grata fané ôC popularia ii à uirtutibusproheifeerentur, memoria uitæpri/ oris indecora ÔC uilia accipiebantur. Ventitabat in fenatum,etiam cum par/ uis de rebus patres confulcrentur. Ac forte PrifcusHeluidiusprætor deii/ gnatus, contra ftudiumeiuscenfuerat. Commotusprimo Vitellius, non-tarnen ultra quam Tribunosplebisin auxilium fpretæpoteftatis aduoca/ » nit, Mox mitigantibus amicis, qui altiorem iracundiam eius uerebantur, nihil noui accidifte refpondit,quod duo fenatores in Rep. diffentirenufoli/ tum feetiam Thrafeæ contradicerc. Irrifereplericp impudentiam æmula/ tionis. alijsid ipfum placebat, quod non ex præpotentibus.fed Thrafeam

E 4 ad

-ocr page 414-

ÎÎ2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. cornelii taciti

ad exemplar ucræ gloriç legiiTet.Præpofucrat præton'am's P.Sabinum,a^ præfeôturam cohortis lulium Prifcumjdum ccnturfo efTet* PnfcusVakn/ üSjSabinusCæcinægraciapollcbant. Inter difcordcs Vitellionihilaudo' ritatis.muniaimperij Cæcina ac Valens obibanc,olim anxrjodqSjquæbd ciuit.isRomA lo amp;nbsp;caftrismalc diiTimuIata,prauitas amicorum, ôi.fœcunda gignendis nafcccunddgi inimicitrîsciuicasauxerat, dum ambitUjComitatu, Si immenfisfalutantiuni gncndisini' agminibus contcnduntjcomparantur^ uarrjsin huncauc ilium Vrf inclinationibus.Nec nnquam fan's fîda poten cia ubi nimia eft.Simul iplb’’’ Vitellium,fubitis offcnfisaucintcmpeftiuisblanditrjsmutabilcmjConKW^ nebant metuebantt^. Ncceofegnius inuaferantdomos, hortos,opes^ impcrfj,cum flcbilisôi egcnsnobilium turba,quos ipfoslibcros^P^^*^'^ Galba reddiderat, nulla principis mifericordia iuuarcntur. Gratum pr^o^ IMM I/tfr ribus ciuitatis, etiam plebs approbauit, quod reuerfîs ab exilioiuralibcrto/ tor«w rum conceffinct, quanquam id omnino fcruilia ingénia corrumpebantjab' ditispccunqspcropcuItosautambitiofosfinus.Etquidam in domuni faris tranfgreÓÏ, atep ipfis dominis potcntiorcs. Sed milespleniscaftris^ redundantcmultitudincjin porticibusâutdclubris,amp; urbe tota uagus,nort principia nolccre,non feruare uigilias, neep labore firmap:pcr illcccbrasur bis,5iinhonefta diôlu, corpus otio, animum Iibidinlbusimminuebac-P°^ ftremo ne falutis quidem cura, infamibus Vaticani locis magna pars teten' dit.unde crebræ in uulgus mortes. Et adiacentia Tiberi Germanorum ûal cemunorum lorumtp obnoxia morbis corpora, fluminis auiditas, amp;nbsp;æflus impaticf’^'^ obncxiamor^ labcfccit.Infupcrconfufus prauitatcucl ambitu,ordo militiç.Scdccitn bù corpora foeæ quatuor urban æ cohortes feribebantur, quis fingula milliaindlc*’'^’

Plus in CO deIccÆu Vaicnsaudebat, tanquam ipfum Cæcinam pcriculo^’^^ miflct.fanè aduentu cius partes conualuerant, 8i iîniflrum lentiitinensru/ morcm profpero prælio uerterat. omnisq^ inferioris Germania: miles Va' lentcm afledtabatur undc primum creditor Cæcinæ fldes fluitalîe.Cææ' rum non ita ducibus induliît VitcIIius, ut non plus militi licerct. Sibi quifep militiam fumpferc quamuisindignus, fi itamaluerat, urban.xmilitiæ^fai' bebatur,Rurfus bonis rcmanerc inter Icgionarios aut alares uolcn tibus per mifliim. ncc deerant qui ucllent, fcflî morbis, Si intemperiem cceli ineufaa' tes. Robora tarnen legionibus alis^ fubtradla, conuulfum cafirorum dc' eus, X X millibus è toto cxercitu permixtis magis quàm eicôlis. Concio/ name Vitellio poftulanturad fupplicium Afiaticus ôiFIauius ôiRufinus ' duces Galliarum ■gt; quod pro VindicebcIIaflent. Ncccohercebateiufmodi uoccs VitcIIius. fuperinfitam animoignauiam ,confcius fibiinftaredona^ tiuum SCdeefle pecuniam,omnia alia militilargiebatur * Libertiprincipum conferre pro numero mancipiorum ut tributum iuflt. Ipfe fola pcracnai cura, flabula aurigiscxtrucrc. Circum gladiatorum ferarum^ fpcdacuiis opplere: tanquam in fumma abundancia,pccuniç ilIuderc.Quin Si natalcm Vitclli)

-ocr page 415-

ANNALIVM liber XVIÎI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333

Vitelltj di’cm Cæcina ac Valens editi's totaurbeui'cati'm gîad’ator!bus,cele/ braucreingentiparatLi.ôi ante ilium dicminfoh'to.Lçtumfœdifïîmocui'cp, apudbonos inuidiæfuit, quod extrucîlisin campo Martio ans,infcn’as Ncrom'ieciflèt.Cæfæ publi'cæuiôlimæcrematæ(^:faccs Auouftales fubdi dere:quod facerdonum, ut Romulus Tano régi, ita Cæfar Tiberius luliæ gcnti facrauit.Nondum quartus àuiôtoria mcnfîs,ôi libertus Vitellq Afi'a/ Aßdticus HcusPoIydetos.Patrobios, ôi. uetera odiorum nomina æquabat.Nemo in ilbaula probitateaut induftria ccrtauit. Vnum ad poteritiam iter, prödiz gis epulis, amp;nbsp;fumptu Caianæ aquæ fatiare inexplebiles VitcIIq libidines, ipfeabunderatusjfi pra:fentibusfruerctur, nccinlongitlsconfultans, noz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

uicstnillics fcftertiumpauciflîmis menfibusintcruertiîïc creditur.Magna S^tniferaciuitas codcmanno Othonem Vitclliumc^ pafla, inter lunios, Pablos, IccIIos, Afiaticos, uaria Si pudenda forte agebat, donee fuccciïere Mutianus ôC Marcellus,Si magisalii homincs,quàm alp mores. Prima Vi tdliotcrtiælegionis defcôhionunciatur,miflîsab Aponio Saturnino epifto lis,antequam isquoep Vefpafîanipartibusaggregaretur. Sed nec^ Apo/ tiiuscunda,ut trepidans re fubita,perfcripferat, Si amici adulantes mollius interpretabantur : Vniusiegionis earn feditionetn: cæterisexercitibusconz ftarefi'dem. In hune modum etiam Vitellius apud milites difleruit, prætoz fianosnupcr exaudloratos infeôtatus, à quibusfalfos rumores difpergi, •lecullum ciuilisbclli metum afleuerabat ,fupprcflo Vcfpaiîani nomines S^uagisperurbem militibus,quifermoncs cocrccrcnt. Idpræcipuum a’iz tncntumfamæerat. Auxiliatarnen èGermania Britanniat^ Si Hifpanqs exciuit,fegniter,ôr neccHitatcm diflîmulans.Perindclegatiprouinciæcp con ftabantur. Hordconius Flaccus fufpedis iam Batauis anxius proprio beb lo,VediusBolanusnunquam fatisquictaBritannia,SCutercpambigui» •iclt;^ex Hifpanijspropcrabatur,nullo turn ibiconfuIari.Triüm legionum Icgatiparcs iure, Si profperis Vitcllq rebus certaturi ad obfequium,aduerz fameiusfortunam ex æquodetredtabant. In Africa legio cohortes«^ de/ Icâæ àClodio Macro, mox à Galbadimififejrurfusiuffu Vitellrj militiz am cœpcre.GmuI cætera iuuentus dabat impigre nomina.quippc integrum illicacfauorabilem proconfulatum Vitellius,famofuminuifumtç Vefpa/ fianus egerat:perindefocij deimperioutriufcç conicôlabant.fedexperiz mentum contra fuit. Ac primo Valerius Feftus legatus ftudia prouincializ um cum fide iuuit.mox nutabat,palam epiftolis edióhisc^ Vitcllium,occuîz tis nunerjs Vefpafianum fouês,SC hæc illaue defcnfuruS;prout inualuilfent. Deprchcnlî cum literisedicbs^ Vefpafîanipcr Rhætiam SC Gallias miz litum SC centurionum quidam, ad Vitellium miflî necantur. pluresfefcllez rcjfidc amicorum ,aut fuometftatu occultati. Ita Vitellrj paratusnofeez bantur, Vefpafi'ani confiliorum pleraq? ignota: primum focordia V itellrj, PdnnonicA deinde Pannenieg alpes prxfidqs infeflæ nuncios retinebant, Mare quoq^ aipn

Etefiæ

-ocr page 416-

ÎÎ4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII ta CITI

Vide Annota Etefîæflabantjharum flatus in on’cntcm naui'ganti'busfecunfluS,iWc3^' ucrfuscrat.Tandem irruptione hoftium,atrocibusundicp nunciisexKfti/ tus J Cæcinam Si. Valentem expediri ad bellum iubet. Præmiflus Valentem è graui corponsmorbo turn primum aflûrgentem ïnfirmitas tardabat. Longe alia profici'fcétis ex utbe Germanici cxercitus fpecies.Non uigor corporibus, non ardor animis. lentum Si rarum agmen j Si fluxaar/ majfegncs cqui,impatiens folisjpulueris, tempeftatum, quantum«^ hebe® ad fuflinendum laborem milesjtantoad difcordiaspromptior. Accedcbat hue Cæcinæambitiouctus.torporrecens, nimiafortunæindulgcntiaioW^ ti in luxum: feu perfîdiam meditantij'nfringere exercitus uirtutêjinterarteS erat.Crcdidere plericp Flauij Sabini conßlrjs concuflàm Cæcinç mcnteni) tniniftro fermonum Rubrio Gallo, rataapud VcipaGanûforepadatran' fltionis. fi'mul odiorum inuidiæe^ erga Fabium Valentem admonebatur» ut impar ad Vitellium,gratiam uircs^ apud nouum principem pararet.Cç cina complexu Vitellq multo cum honore digreflu s,partem equitum ad oc cupandam Cremonampræmiflt* Mox uexillarp quartædecimæamp;lcxta:/ decimæ legionum,dein quinta Si duodeuieefima fecutæ:poftrcmo agtrinß Vnaamp;uicefima Rapax, Si prima Italica inccflcre cum uexillarrjs trium Bri' tannicarumlegionum ÔCcledtisauxilris. Profecflo Cæcina,fcripnrFabiuS Valens exercitui,quem ipfè du(5laucrat,utin itinereopperiretuniicfibicum Cæcina conuenifle.qui præfens,eo(^ ualidior,immutatum id confilmni fin xitjUt ingruenti bello tota mole occurreretur.Ita accelerate legiones Cretno nam, pars Hoftiliam pctereiuflæ. IpfeRauennam diuertit, prætexto claO fem alloquendi * Mox Pataurj fecretum componendæproditionisquxfi' tum.nancç Lucilius Bafluspoftpræfedturam alæ.Rauennati fimulacMi fenenfi claflîbus à Vitellio præpofitusjquod non flatim præfcduram præ' torg adeptus foret,iniquam iracundiam flagitiofaperfi'diaulcifccbatur.Ncc MiUffîtmlet Cciri poteft traxerit ne Cæcinam, an (quod euenit inter malos, ut Si flmilcS fintjeadem illosprauitas impulerit,Scriptores tcmporum,quipoticnterc/ rum Flauia domo,monumcnta huiuicc belli compofuerunt,curam pacis Si amorem Reip.corruptas in adulationem caufàs tradidcre.Nobisfupcrinfi tam leuitatem, Si prodito Galba mox uilem fîdcm, æmulatione i nuidiac^» neabalrjs apud Vitellium anteirentur,pcruertifle ipfum Vitellium uiden/ tur» Cæcina legiones aflecutus,ccnturionum militumcp animos obftinatos pro Vitellio, uarrjs artibus fubruebat. Baflo eadem molicnti minor diflicultas erat, lubrica ad mutandam fl/

dem claflèjob memoriam rccenus

pro Othone mi/ iidæ»

-ocr page 417-

3Î5

^eati rhenani in librvm deci ai vm NONVAI CAS TIGATIONES. Æ c SCtaha,) NoSjHæcafcjtah'a.

Caeterum ut trâfinitteret in Italiam imptine, ö^eoufutfo

n retjfcriptum Aponio fociûreuircfcere credebat.)Hunclo/ cum prorfus deprauatum arbitramur. Neqp enim ex uerbis iftis cômodus fenfus elici potcft. Budenfe exemplar habet, Cçterum in Italiam impune SC eo ufui foret fcriptû Aponio fociQreuireicere credebatur.Ex uerbis iftis æque corruptis, ä huiufmodilecftionê exculpfimus, Cæterû quum in Italiâjim punito eo ufu,foret formtûjfociS reuirefoere credebat. Nûc perpendat lecftor utra ‘^cno huic loco magis fit accômoda. Videt aût mihi ideo dilt;ftû,irnpunito eo ufu, literas, adcaucndâ proditioncm.

Poileffaiplb tranfitu Vinccntia.) Repoftii,Vicentia SicenimPlin.atcp Ptole Vicentiit waeusuocât.quidâ amp;nbsp;Vicetiâ ex inforiptione quç in agro Veronenfi repertaeft»

Acneperuiumilia Germanicisexercitibusfieret.) lïlâficut quâ.proillac,Sic ^*ofecundo.lncubueratcpfagittaritjs,illârupturus,ni Rhetorii Vindelicorum^

Gallicgcohortes figna obieciftènt.Hac forma Liuius eâ aduerbialiter ufurpat Liuijlocut *‘bro fexto primae dec»quod ad quâ refertur.Emenda locum ilium fœde depraua omnibusæditionibusquasegouiderim,Sic enim uulgolegitur. Et VoL jciquamodofimulato metuceftèrant. eunt in ueramfugam effufi.Tu fonbe.Et Volfci quâ modo fimulato metu celforantjea in ueram fugam effufi,magna pars ^in ipfo cerfamine,5C poft in fuga cæfi.

ConGlia poft res afferebantur.) Hgc leóiö plâcet.nam quod in libro regio fori ptum eft,poft tres menfes,plane fuppofuit aliquis,ne uocabulum corruptum tres rx resjfolum relinqueretur. Nimis longum tempus futurü erat fi addidiftèt,an^ nos,nimis breue,fi dies.

Omiflum id munus.)Nos,remiftum id m. Item,Portius Septimius Proc.

Adoccupandam ripam Rheni fluminis, quod Rhætos Noricos^ interfl uit.) Caftigauimus contra manuforiptum exemplar, Ad occupandam ripam Aeni flu ^inis. Namautore Ptolemaeo Noricum ab occafuterminaturAenofluuio, De Aentfffit foe loco meminimus libro primo return Germanicatum.

Nec his aut illis praelium tentantibus. ) Scripfimus, N une illis aut hns prælium tentantibus.

Sed Primus ac Varus occupâtes Aquileiç proximaquæcp.) Codex Budenfis, bed Primus ac Varus occupataAquileia,proxima quocß,Subau.occupantes.

1 Vulgata uiâoria poft principia belli focundum Flauianos duælegiones, foptfo ma Galbiana.) Exemplar Matthiæregis. Vulgatauióoria principiabellifecun.-fom Flauianos date legiones. Lego. Vulgata uieftoria principio belli focundum Flauianos data,lcgiones foptima Galbiana 6Cc.

Siplacere Galbæ principatus.) Caftig.Si placeret Galbac principatus, Facfta â tribunis centurionibus. ) Particula à uidetur mihi fuperefle.

Obturbabatur militum uocibus Aponius.) Dióionem Aponius dcleuimus, Mox.ôfàconuiti)s ac probris.Nos,amp;probris.Ibidem. Senfitludibriummiles.in nianuforipto codice eft. Sentit miles.

Quippe Mœficæ legiones.) Vocabulo legiones expuntfto foripfimus,Quip-peMoeficiadiutam afo Panno. ultro.ref.Nam foquitur,Pannonici. Codex Bu/ denfis continet,Moçfice,fed perperam meo iudicio.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vacantium

-ocr page 418-

3îlt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ IN LIBRVM XIX

Vacantium fortebalnearum fornicibus abdi'tus.) Repofuimus,fornac/biis-Qui pfope âccurrit,) Caftig^Qui propere accurrit.

Hadriâm peruedîus.) Nos, Hadriam prouecîîus»

Sécréta caftrorum affecfîans.) Volumen rcgium, Secretorum caftromtnanf dîarts.Légo.iècretum caftrorum affectans.

Transfugiftèclaflêm inardîocommeatum.) Repoftii, Transfugiffè claflêm inOpia commeatuum.

Hue cecidiftè Germani exercitus gloriam,) Nos,Germanici exerdtus^ luncfîas manus Si capta traderent arma.) Caftig.uin(ftas manus Si^c.Ls.

Et abeflè unicu O thoniani exercitus robur.) Liber manu (criptushabet, manici. Forte legendum, Britannici.

Quos tarnen tjfdem illis campis. ) Repoftji, Quos tum îfldê campis illis,Mox, ut tot armatorum millia, ditftio tot non eft illic

V t legionibus primç Italicç dC undeuicefimae Rapaci lungerêtuh) Nos,Vwlt;' ÔCuicefimæ Rapaci iungerentur.

Vbi hæc comperta Antonio,diieordes animis,diicretos uiribus hoftium exet^ citusaggredi ftatuit.) Hæcduo uocabulaanimisdiicretos,non ftintin regiocO' dice,qui fie habet, Vbi hæc comperta Antoniô,diicordes uiribushoftium exeK* tu® 3ggredi ftatuit.Diicordes uiribus,id eft propter uires,

Immenlâm belliluem.) Accuiàtiuusluem noneftinlibro BudenfitMÄ uim. Paulopoft illic eft,progredi paucosf.

Vacuo medio relinquit iter.) Emendaui, Vacuum in medio reliquit iter.

Occuriare pauentibus,) Nos,occurrere pauentibus.

Atcßillicconfternuntur.) Scripfi confternantur. Sic infra, Cæterifœdafo^ confternantur.Quanquam uulgolegitur confternuntur.

Arma equoscg abripere.) Nos,arma,equos,abripere4

Quös militiac gloria legionartjsquanquä raptim dutfîos, æquabat.) Quiaabö' tiuusgloria nori eft in exemplari manulcripto, forte militiæ dieftum eftaduerbiah ter pro in militia,Legiturautemillicæquabant.Subauditur,alîj.Item.Nec Anto nius ultra infiftit.Item. Pofte coloniam plano fitam.Non inplano,Sicinfra,Tnr' rim uicinofitam,pro in uicino.Quarepræpofitionem infuftulimus.

Et maiore rapiendi licentiä.) Lego frd.Idê audaciæper tenebrasirrSpentibus, (èd maiorê rapiêdi licentiä. Mox. Sed opes.Malim,amp;f opes, Infra,Nö fecures dola braicp,et egtera, Nos. Nu fecures,dolabras,et egtera expug.urbib.iècó attuliffenf, Aduetftis tormentis machinisep uim uidloriamcp nobifeum ferimus.) Exeni' plar Budenfr tantu habet, tormentisep. Forte legendum,adueeftis tormetis uimtp uióoriam^ nobiicum ferimus.

Cæteracp quæ ufui forent allaturos,) Caftigaui, Cætera^ uluiallaturos.Item, uagos ex Cremonenfibus.

Sextadecimanos duodeuicefimanosep,) Nos,Sextadecimanosduoetuieeßma noscp.Sic Sc alibi loquitur.

Atrox his rurfus^ illis,)Submoui particulam que, Atrox his,rurfusillis.Mox eft illic.Eademcp acie arma. Non,utratpacie.

Neutro inclinataFortuna.) Scripfimus,Neutrö inclinauerat Fortuna.

Quæ Fuper cundîa.) Codex BudenFis habet que, Lego, Quin friper cun(ßa-Nam fæpeque pro quin pofriit librarius.

Pondera fâxorum Vitelliani prouoluunt.) Illic eftpræuoluunt, Quamuis peffimo flagitio dégénérant,) Quid ft legas,quouis pefttmo flag. Is in uallum egrelTus deturbatis qui reftiterant.) Scripfi,qui refifterent.

-ocr page 419-

CASTIGATIONES BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎÎ7

Non in uulgus inopsjfed m trib.) Illic no in uulgus inops^ in tnbunös. Forte, Totfortiffîmi uiri,) Nos, Ac fortifïïmi uiri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quin in tribunos»

Etpofita omni fiducia») Caftigauimus,Et pofitaomniferocia.

Subitrecordatioillosefle.)ExempIarMatthiæregishabet, Subit ratio. Lege rim,Subit miicratio illos eflè qui nuper Bebriaci uidîoriæ temperaflent.

Auxitinuidiam téditum illic à Cæcina gladiatorum ipetfîaculum.) Præpofitio nem a' deleuimus. Nam iubauditur,

Maiore opum ipecie complebat.) Emendaui, Maiorum optim fpecie comp* Isbalneas abluêdo cruore propere petit.) Nos,abluêdo cruori,Illic eft balnea, Necrefert.

Vti(jexercitui,uario.) Caftig.VtcßexercitUjuariolinguismoribus.

Hiccxitus Cremonam habuit,) I Ilic tantum. Hie exitus Cremonâ,Tumftib/ audiendum habuit. Aut Iegendum,Cremonæ.

Et fi qua alia uis per alpes irrueret. ) Repofui,rucret. Nam ruere pro irruere iæ peufurpat.

Vbcrcagri annexu.) Cogitandum an legi poffit,adhaefii,ab adhærendo.Mox eft illic. Ciuilibuscß intaefta*

Antonius poft rem,flagittj crebreicente inuidia.) Volumen Coruini régis ha t^et, Antonius piftore flagittj. Lego, Antonius pudore flagittj,crebref inuidia,

Cædicœpere.) Illic, Cecidi.Repoftiimus,Occidi coepere.

Non alloquio exercitio^,) Illic,non exercitioi^.Lego.non alloquio,non ex^ ctcitio militem firmare.

NecdefuitquiunumconfuIatusdiem(i.e.i.I,C.f)m.c.i,t.a.blandiretur.)Ca- vnumconfu/it fiigauimus,eblandiretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tut idem ehlatt

RofsiusReguluSjinijteiurauit^.) Illic eft tantum, RofiusReg.inijt,eiurauit, dirctur Cum belli ciuilis praemia feftinarentur.) Codex Buderifis habet, dicSarentur,

Legerim,ifta darentur,

Turrim uicino fitam collucere per n. c.l.animaduertit. ) Illic aduertit.

Vbiafpernatum Vitellium.) Fceduslapfuseft.Reftituimusi Vbi afperatSV.

IllicinfenfusBlæfo,) Nos,ille infenfus Blaelb,

Caufam confufionis quacrenti.) Volumen regium habet aperte,Caufâm effu/ lionisquærêti.Id fortaffis accipi poteft de fiibita prouolutione qua le L. Vitellius calumniator in terram ante pedes Vitelltj Cæûris efFudit. At confufionis uocaz bulumetiâ ufurpat libro fequenti,de Domitiano. Crebra oris confufio pro mode luaaccipiebatur.Liuius lib.i.dec.quintæ.Paulopoft redqs confiifo uultu*

TotGermanicælegiones.) Hæc claufula non eft in libro manuferipto.

, Principis labores è conuiuio profpeóantem^) Labores,morbum uocat. Ldlores prd Ne dilata Blæfi mors maturam pœnitentiam.) Repofui, maturam perniciem, morid

Subaudi,ipfi Vitellio afferret.

V t parum abfuerit. ) Nos, Vt par um effugeret, ne dignus crederetur.

Sed Valens nein tanto quidê diierimine.) Illic neintanto dilcrimine quidem, lf^m,quo minus illicitas rapere uoluptates. Quam letftionë ÔC nos lecuti fiimus,

Apudauidos periculorum Ôf dedecorisfecuros.) Caftig. amp;nbsp;decoris iecuros.

^itnt autem decoris fccuri,qui nullam honefti curam habent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;becoris

Eometu,paucisquosaduerlanonmutauerant.) Addidimusparticulam, ôf, fecuri

Eo metu,ô6 paucis quos aduerfa non mutauerant.

Ipfeflexit in Vmbriam, atcß inde Etruriam, Rurfum hic addidimus præpo.. fitionem,in, Atcß inde in Etruriam.

Gallias, exercituSjôC Germanig gentcs,nouumcji bellS eieret.) Duas didîio •lesjôcexerçitusjdeleui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F Aut

-ocr page 420-

îî8

IN LIBRVM XlX

Aut aducrlantcuento.) Scribo,baud aduerfante ucnto.

Forotuh'enfem coloniam clauftracß maris præfidio tuebatur.) Ilïtc Foroiuliéiv fem coloniam,clauftra maris, Appofitiue.

Autor Eo grauiorauóïor.) Sic fupra.TumprogreflusLuciliusautoremfepraebef -palam clafïîs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Quaeurbiparatufirma.) CodexCoruini,partahabet.Lego.Qugubipaóanr ;

ma,0!fauóarumapudu.V.aincrebuere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Totidemqi centurionibus.) Illic totidem centurionibus.Et nos fie Icripfim® Caeteris remanere,SC in uerba Vefpafiani adigi uolentibus liberum fuit.) Era fimus ditflionê liberum. Nam imitatione Graeca dixit Tacitus, Caeteris rcmanu^ Citteritremit/ nbsp;nbsp;in uerba Veipafiani adigi uolentibus fuit. Vt lib. 15. Hæc acq; talia plebiuokn

nere cr in uer ti fuere. Sic enim caftigandum monuimùs,ubi uulgo ualentiafuere,legitur.Iniii' hd Ve)]^4ß(tni ta Agricolgfoceri.Eoc^initio ereôaprouincia,ut quibus bellum uolentibuserat (ldi^i,uolenti^ Libro primo. Vt quibuicp bellum inuitis aut cupientibus erat. Nec eft locutio ual t«f fuit de diffimilis,infra:Et Mutiano uolenti lcripfere. Adduximus fuperiorilocoqus/ dam exempla ex autoribus Graecis,qua: non uifum eft hie repetere.,

Simul ipfbrum Brigantum defetftione.) Liber regius, Simul ipforutn BrigaH' turn defedfio. Statig fententia.

Haud tenendae manus autftor.) Nos,Haud temnendæ manus duóor.In fcripto uolumine Iegitur,rependemanusdu(ftor.Poftit legi,haud pœnitendçi^ nus,Quod uero mox fequitur,uetuftam admodum ciuitatem, amp;nbsp;illic eft,uetulta manum ciuitatem, Forte icribendum,uetuftiflîmam ciuitatem,

Claflis quoq^ faces intulit,) Nos, Clalfi,

Quin amp;nbsp;Barbari contemptim uagabantur.) Scripfi,contcmptius uagabanWU C eu félicitas in tali fngenio.) Cartig. Seu félicitas in tali ingenio.

Tantoacrior apud maiores, quod ficut uirtutibus glor.) NosditSionequoJ expûcfîa,fic fcripfimus.Tanto acrior apud maiores ficut uirtutibus gloria,itaflaÿ ttj poenitentia fuit. Nam exemplar regium manifefte habet flagittj, utdeflagitio occifi fratris intelligas.

Sed hæc aliaeç ex ueteri memoria petita.) Caft.repetita.Mox eft illic,poftet» Et certiora ex Mutiano fperabantur.) Præpofitionem ex fuftulimus.

Et Mutiano uolentia refcripfere.) Caftigauimus,Et Mutiano uolentifcripft' re. Hoc eft grata refcripiere. Redolet Hellenifmum hæc locutio. No prorfum ab fimilis illis, Hæc atçf talia plebi uolenti fuere. Item,remanere ôf in uerba VefpaW niadigiuolentibus, Inuita Agricolæ, Vt quibus bellum uolentibuserat. Sant quantum ad datiuum uolenti attinet quod Græcis eft jô»AsfzJù/iw, meminimusfo^

[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pra. Mox eft illic,aut fadîaeius,

’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vtaduircshoftiûfpecftandas.)Particulamutexpuximus. Namfubintelligit»

Abnuentiq? ucra efïè quæ afFerret.) Nos,referret.

Quandoquidem,inquit,magno documento opus.) Addidimus uerbum/ft» Tandem flagitante exercitu qui Meuaniam infederat) Pronomen relatiuum quifubmouimus.Nam hæc claufula,Meuaniâin(èderat,per parenthefiminterie (rta eft.Et fubintelligitur, Meuaniam inlederat fis exercitus.

Vt nubeatra diem obtenderent.) Scripfimusobtunderent.ObtunditurluxS^ fulgor per obumbrationem.

Longe quam ubi feriri hoftias mos eft, confolTus.) Deleui particulam quam. Lon^e Longe,id eft procul ab eo loco ubi feriri hoftias mos eft,confoflus,

Et collata utrincç caftra.) Caftig.Vt collata utrincjicaftra.

Qug ubi Vftellio cognita.) Manuferiptum exemplar no habet, Vbi, Poflùnt fie du

-ocr page 421-

C AS T I G A T I o NE s BEAT! RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;339

fie dtßingui uerba.Quæ Vi'tellio cogm'taSubaudi.firnt.Parte cop.

Dantes nomina ßcrainento adigit.) llltc eft dat nomina. Forte icribendum SC dift'nguendum,dant nomina,iacramento adigit.

Et pondusargentiienatoribusinducit.) Nos,indicit.

Quænon dabantur,remifit.) Codex Matthiæ Coruini, Quænon dabantur, omifitjAdhuc nullus commodus fenfus elici poteft.Pro non dabantur,lego nun dabantur,5c bene habebit locus.Quaenunciabâtur,omifit. Hoc cft,omilît puni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuncù/

tefenatores équités^ dequibusnunciatum foret quode'caftrisfefubduxiffent. blt;intur,omifit Niucfeeludantibus. ) Caftigaui quemadmodum eftin uolumine Budcnfi,ni

«es eluâantibus.Sic in uita Agricolæ. Super uirtutem hoftium, locorumq? diffl- T^iuct eîuftân cultateseluâatus.Eodem modo dixit libro i7.Etimmeniâuiarûfpacia,ægrefub tib.Jjxttiduia armiseniterentur. Et hoc loco mox. Cuftodias Vitelli) elapfum, Item libro 4. rw/w enitt Eiuscßftatuam uim ignium bis elapfam.

Etnotitialocoru.) Illic legitur.Ét nodlulocorum.Fortejnotu pro notionefeu

Donee aquilæfignaq? legionum aftèquerenrur.) Abfolutc ufurpat (notitia.

’æequi.Infra Miflus exemplo Varus,Nos.Miflus extemplo Varus.

Eonteium Capitonem in proditionem corruptum,) Flæc claufula in proditio

*^ffn,non eft in libro regio.

Jd quocß non fine décoré.) Nos, fine dedecore.

Vtad prælium intentus armatus^.) Illic lcgttur.ornatu^,Liuius lib.p.primæ dtc.Diem^ ijs,qua equis armiscßinftrutfti ateg ornati adefient.edixit. Itemlib.i. Tlduidnusex^ pnmædec.Armati ornati^.Vbi uulgo legitun Ordinati armaiiq^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;creitus ut dd

EtpccuniamSC iecreta Campaniac offerte Vitellio.) Budenfîs codex habet pnelium inten ‘edctam.Lego.fecretum Campaniæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus,orndtut^i

anquarn inuidia SC æmulatione fortunam fratris moraretur.) Illic Iegitur,for fratris m.Diftingue,Tanquam inuidia ÔC æmulatione fortunae fratris, mora Vbi moraretur accipit abfolute,pro condïari.

Et credebatur affedîam eius fidem præiuuiftè. ) Sic hic dicit affedîam fidem pro Affeüdfides quemadmodum Liuius dixit res affeeftas lib. tf.primæ dec.Qiiorum Icgati o A^ea£ res pctn rebus affe(ftisorâtes,quum ienatumadiflent.Etaffetfiam Remp.lib.5. eiuf-

dec,Modo quæ res poft prodigium Albani lacus, nifi inftauratto iàcrorû,au piciorûc^ renouatiojaffedîæ Veienti bello reip. remedio fuitC Et affetftu corpus. ~'û‘9.primgdec.In corpore tarneaffec'îo uigebat uisanimi confilij^.Emendan Affeilum us eft deprauatus Liui) locus lib. $. primp decadis,ubi in uulgatis æditionibus le ccrpwt

Vires corporis elfœtæ.Tu feribæ, Vires corporis affedlæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vires corpo

^fuiâosquidemlaturos.) C odex Mat th iæ Coruini, Neuicftoquidemlatu^wîrf^çd« quidem laturus,

. Nili extinâo æmulatore redituram.) Illic legttur, æmulatore daturam. Forte '^fibendum,æmulo redituram.

j^,^^dum Primus SC Fufcus.)Nos, Nedum Primus ac Fufcus.Mox eft illic,ul ^oriendum deditis.) Hæc claufula eft in libro manuferipto.

, ullo amidîu palatio digreditur.) Scripfimus,degreditur. Nam quotiesex alto paldtio degre lt;^fnfusinnuitur, apte locum habet hocuerbum.Liuius lib.ç.primædec.Cum

ù'p^^”^’*^9^*bEaudamplius peditibus, ducentisep equitibus degreflum iugis a^niffam periecutus.Rurfum lib. $.ciuidem dec.Cum equitibus ad pedes de/ ?riim ibi legendumjpro digreflîs.

bimul ferebatur ledîicula paruulus filius.) Illic eft,paruus fîlius.

Eifo Sc Galba tanquam in ^cie cecidere.In fua côcione.) Exemplar Budeniè:

Fa Pifo

-ocr page 422-

Î40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XIX

Pifo Galba tatîquâ in acte cecidcbanftia condone Vitellias. Legerirn,iti3cit ceciderantjfua conctone VttdHus.f.cecidit.Sua conctone,projtn fuaconcione,

Interclufum aliud iter.) lllic, interclufum alterum iter. Et fie nosfcripfimus-Mox,in palatium redtjt.

Mtxto milite,ô(f quibufdam icnatorûcquitumq?.) Participiummixtononeft «n codtce regio. Verum pro amp;nbsp;quibufdam,eft,ex quibufdam, Vt ftet fententia,ar

Arcem capita cem Capitoltj iniedit, milite, hoc eft cum milite,ex quibufdam fenatorumequf lif infedit, nbsp;nbsp;nbsp;tumcç.Mutauimusitaq;particulam,ôô,in ex,8)^ ablatiuum mixtumfuftulimus.

liteex quibup nbsp;nbsp;Ne à militibus internuncius inuiiæ pacis interficeretur.) Particulam à dekiJ*»

dam fenatoru Nam fubauditur.NifiquisputetuocabuIum internuncius cum datiuo militibus equitumq^ conftruendij,per participia exiftens.Tum muko minus opus erit à praepofitionc*

Saxis teguliscß Vitellianos deturbabant.) Hoc uerbû miror à librarioomilT^ Faces in prominente porticum iecere.) lllic eft,iacere pro iaciebant, Quonitentes ac progrefïôs depellerent. ) Nos,depulerint.Item, populo Ro-Quam non Porfena dedita urbe, neep Galli capta temerare potuilfenc.) Sert' pfimuSjtenere potuiflênt.Tenere hoc eft obtinere, tanquam fui iuris feóam. Sic enim habet Codex Budenfis. Alioquiuerbum temerare non difplicet,quofæpc Tacitus utitur. Senfus eft, faitem tenere non potuerunqadeo non cremate excin derecç. De hoc tarnen loco cogiter ledor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quo tâtædadis pretioftetit;') Verbum ftetit erafimus,amp;:difpunximus,Qp' bus armorum caufis,quo tantæ cladis pretio, pro patria bellauimus;

Ignoratus(ç,apud Cornelium primum) Nos,Ignoratusapud CorneliuiuPf* mum paternum clientemj'uxta Velabrum delituit.

Pramiaendua nbsp;Etpræmia nauatæ operçpetebât.) Volume Budenfe.Et præmia enauatæopc

tteoperlt;e rgpetebant.Eftaûtelegans uocabulûenauatus,abenauando. Vbiecôfummatio Enaudtuî ne fi'gnificat, ut in uerbo euinco, Lib,lt;Tâto magis imbelles Heduos euincitcdtc £nduare in emunio,cuius participio utit in uita Agricolg: Syluis ôd paludibus emuniendis* eperam Uirepta æmulatione inter duos.) Nos,diremp ta aemulatione inter duos.

Neqp multi cecidere.) Caftigaui.necß inulti cecidere.

Ipfelaureamgeftæprofperacrei.) Emend.Ipfelauream profperé geflæfO;

Cæterifœdafuga confternuntur.) Scripfî,confternantur. Vtfupra,.Atcftllgt;lt;: confternantur.

Pr/texto Vt praetextu Reip.concordiam pacemt^ fuaderent.) Nos,prætexto,Namfic rcipublicte QC autoresalij loquuntur.

Et ni dato à duce præfidio.) Et particula non eft in libro manuicripto,qui mox SftcrKw etidm habet,facrum etiam in exteras genres legatorum ius.In pro erga, Hoc eft euexte wextfrdf gen tx gentes mittunt legatos.

tcf legdtorum Diremptabelli commercia.) Lego, bellico commercia, Sabini ca:de,amp;l ineen idf dio Cipitoljj,direinptabellicoc5mercia.Hocelifuelutdatobdliügno,diietapt3 commercia, Notum eft quid fit bellicum canere.

Erui iugularieç expoftulantes.) Scripflmus,poftulantcs, Et feortis miles.) Caftigauimus,Et îcortis fimiles.

Qiiæ acerrimus quiièput nouiffimam ipeciem retinebant.) EmendauimusîUt nouiftîmam ipem retinebant.

Auentinum in domum uxoris fêliula defertur.) Exemplar regiu habet Auen/ fini.Per aueriàm palattj partem Auentini,in domum uxo.iêllula defertur.

Vel quo maturius ludibrio eximeret.) lllic legitur,ludibus. Sufpicor feriben/ dum,ludibrrjs.Mox,nos, Vox una.

Pater illi L. Vitellius ( nam feptimum quinquagefimum ætatis annum ex/ plebat

-ocr page 423-

CASTIG ATfONES BEAT! RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54’

piebat,) Codex Budcnfis. Patrem illi luccnam lepn'mum nbsp;nbsp;quinquagefimum

ætatis annum explebat.Contjcio legendum. Pater ilh'L, NuccrianJ'eptimutn 8C quinquageiimum aetatis annum explebat.Siue.Patcr illi L.Nueen'n.(aut L. Nu cenaproa Nuccria.)Iamfeptfmum ÔC quinquagefimum gtatis annum explebau Peauo Vitclltj Caefan's Suetoni'usin hxc uerba(cribitrP*Vitcllius domo Nuce tiaCæterum quia manufcn'ptum uolumen habet, Patrem illi Lueeriam,nmplici usfitlegerc,Patternilli Nuceria.Subaudidedir.SeptimumSCquinquagefimum PdtrcmiUi ætatisannûcxplebat.PauIopoft.Reip. hauddubieintererat. VocabulumReip. nuco-m in regio libro omi{ïum,do(flus quifpiam hie in fulfil cum eo non fit opus. Nam la linedicitur, Hauddubieintererat Vitelliu uinci, hoc efl: ad rem pertinebat. Vti- HdudMie in le erat.Itatj genitiuum Reip.difpunximus.Liuius lib.y.quartae dec. Quod pluri teremt viteüi mum intererat ad animos ciuitatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut» uinci

Prædpitiinoccaüjtn die,) Scripfimus,Præcipitâteinoccafum die.Nampræ.- Pradpitänte dpitâre etiamabfolute ufurpant autores.Liuius lib.7.tertig dec. Creditum uulgo in occafu die, eftjinputeumapcrtum exequo præcipitaflè.Sicenim feriptum repen' inuctufto Prtedpitare codicecumeum hbrum conferrem. Quanquam inuulgatis æditionibus legitur ptæcipitatum efle.Rurfum lib.p, quartædec. Et pars maxima inermes per inuia nipes deruptas praecipitantes fugerunt»

FINIS»

S»Pgt;- CORNELII TACITI AB EX-

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM LIBER XIX.

E LIO R E fato ßdec^ Flauianarum partium du/

I CCS confilia belli traólabant » Pctouionem in hyz Pdouionent 1 berna Tertiædecimæ legionis conuenerant » illic erudb %2itaucre , placeret ne obftrui Pannoniæ alpes, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Uocat,Gcrfnd/

' donee a tergo uires uniuerlæ confurgcrent, an ire

certare pro Italia conftantius foret» gd nis oppi, Qciibus opperiri auxilia Si trahere bellum uiz dut» m dpa deh)atar,Germanicarum legionum uim famamcp ^rduifi,jiiu,

aeDaiurjVjerraanicarum legionum uim ramamep e.xtollcbant, ôi adueniffemox cutn Vitellio Britannici cxcrcitus robora:

Ipfisnccnumerum parem pulfarum nuper legionum : amp;nbsp;quanquam atroz citer loquerentur, minorem eflè apud uidos animum ♦ Sed infefTis interim alpibus,uenturum cum coprjs Orientis Mutianum. Supereße Vefpafiaz tiomare, claflTes, ftudia prouinciarum, per quas uelutalterius belli molcm cærct.Ita falubri mora, nouas uires affore. Si præfentibus nihil periturum*

Adea Antonius Primus Ç isacerrimus belli concitator) feftinationem ipz AntoniutPri/ {is utiletUj Vitellio exitiofam difleruit. plus focordix quàm fiduciæ acceflilïè mus belli conci uidoribus » Neque enim in procinótu Si caftris habitos, per om nia ïtaliæ municipia defides, tantum hofpitibus metuendos, quanto ferocius ante fe egerint, tantocupidiusinfolitas uoluptateshaufifle.Circo quoep ac thea-tris SC atnœnitate urbis emollitoSjaut ualetudinibus feflos.Sed addito fpa//

F 5 cio

-ocr page 424-

P, CÔRNELII TACITI

no,rcditurum his fobur meditatione belli. Ncc procul Germanîam uires, Bn'tanniam frcto dirimi, iuxtà Gallias Hifpanias^. utrinqueuiroS; cquoSjtnbuta.i'pfam^ Italiam 8i opes urbis. Ac (î inferre arma ukrouclint, duasdaHeSjUacuum^ îllyricum mare ♦ Quid tum clauftramontiumpro^ futura Cquid traólum in 3:(latem ali'am bellum 'Tundeinterim pccuniamSi commeatusT Quin potius co ipfo uterentur,quod Pannonicæ legioncs dcceptæ,magis quàm uidlæ refurgere in ultionem propercnt: Mcefid cxct citus intégras uiresattulerint. Si numerusmilitum potiusquàm legionutn putetur,plus hinc roboris,nihil Iibidinum,amp; profuiiTe difciplinæ ipfumpu dorem. Equités uero nc turn quidem uidtos, fed quanquam rebus aduer/ fis diiiedham Vitcllij acicm. Dua: tunc Pannonicæac Mœficæ alæ pcre hoftem, Nunc x v i alarum coniunóta fignapulfu fonituqj ipfaoperientacfuperfundentoblitospræliorumequitesequos^.Nifiquis retinetjidcm fuafor audtor^confilq ero. Vosquibus fortuna inintegro eft, legioncscontinete, mihiexpeditæ cohortes fuffîcicnt.Iam rcfcratami' litiaimpulfas Vitellqres audietisi iuuabitfequi, ÔC ueftigrjsuincentisiniÏ' ftcre, nbsp;nbsp;Hæcatc^ talia flagransoculis, truci uoce, quo latius audirclur (Si

cnim fccenturiones SI quidam militum confilio mifcuerant) itaeffuditjUt cautos quoc^ac prouidospcrmoueret: uulgus Sè’cæteriunum uitumSu/ ccm^ fpreta aliorum fegnitia laudibusferrent. Hanc fuifamamcaftat® condone commouerat, qua recitatis Vefpafi'ani cpiftolis, non,utpkriquc, incerta difteruit, hue illuc tradlurus interpretationem, proutconduxife» Aperte defcendifte in caufam uidebatur, co^ gratior militibuscrat.culpaï uel gloriæ fodus. Proxima Cornelrj Fufci procuratorisautftoritas. Is quo/ que inclementcr in Vitellium inuehi folitus, nihil fpei fibi inter liqucrar, Titus Appius Flauianus natura ac fencdla contftationfulpit'oquot;^^ militum irritabat, tanquam affinitatis cum Vitellio mcminiflct.Idcni^ quodcœptantc lcgionum motuprofugus,dein fponteremeaucrat,pcrfy diælocum quæfiftêcrcdcbatur. Nam Flauianum omifia PannoniaingreP fum Italiam Si dilcriminiexemptum,rcrum nouarum cupidolegatinomen refumere, Si mifceri ciuilibus armis impulerat, fuadente Cornelio Fufco,

non quia induftria Flauiani egebatjfed ut confularc nomê furgentibustum Vide Cäfligd maximepartibusgt;honcfta fpecieprætenderctur.Cæterumuttranfmitto tioneshuici^ fetin Italiam impune,ôieo ufuiforet,fcriptum Aponiofociumreuireke' libre prlt;e/ fe credercr. Quæfitum indcquæfedes bello Icgeretur. Verona potior uifa, Vwna p3tcntibus circum campisadpugnam equeftrem,quapræualebant:fimul coloniam copijs ualidam auferre Vitellio'in rem famam^ uidebatur.Pof vicentiii fcfla ipfo tranfitu Vicentia : quod per feparum ( etenim modicæraunici/ pio uires ) magni momenti locum obtinuit,rcpucantibus illic Cæcinamge/ nimm, Si patriam hoftium duci creptam. In Veronenfîbus pretium fuit» exemple opibust^ partes iuuere» Et interceptus exercitusper Rhæriam Iuliasqp

-ocr page 425-

ANNALÏVM LÏBER XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î4I

Wi'ascp alpes, ac ne peruium illa Germanicis exerci'tibus foret, obfcpfcrat* q^ippe Aquileiæ fifti bcllum,expeóla/

*'*Ç^Munanum lubebat. Adqciebatt^ i'mpehoconßlium, quando Aegypz ^Sjclauftraannonæjucdligalia opulennlîîmarum prouinci'arum obtinez '^':ntur,poflc Vitcllq cxerci'tum egcftate ftipendq frumenti^ad dçdidoz ^cnifubigi* Eadem Munanuscrebn’sepiftolis monebauincruentam Ez •icluólu uidonam,K aha huiufccmodi prætexcndo,fcd glon'çauidus,atc^ omnebelli decusfibi rennens. Cæterum ex diftannbusterrarum fpacqs Confilia poft res afferebantur. Igitur repentino incurfu Antonius ftan'ones hoftimn irrupitjtentatis^ Icui prælio animis,ex æquo difteflum. Mox Cæ c*naintcr Hoftiliam uicum VeronenEum, ÔC paludes Tartari fluminis, ca/ htapermunrjt, tutus loco, cum terga fluminc, latera obiedlu paludis tegez fentur. quod fi affuiftet Edes, au t opprimi uniuerEs Vitcllianorum uiribus ^^çlcgioncsnondum coniunefto MceEco exercitu potucte,auc retro atftç,

Italia turpem fugam confciuifTent.Sed Cçcina per uarias moras pri ’^ahoftibusprodidit tempora belli, dum quos armispcllere promptum fcat,epiftolisincrcpat, donee per nuncios pacftaperfidiæfirmaret. Interim AponiusSaturninuscumlcgionefeptima Claudianaaduenit.Lcgionitriz bunas Vipfanus Mcflala præerat,clan's maioribus,cgrcgiusipfc, SC quifoz •us ad id bellum artes bonasattuliftèt.H^s ad copias nequaquam Vitclliaz bis pares ( quippe tres adhuc legiones erant ) miEt epiftolas Cæcina,terne/ btatetnuidta armatradlantium incufans.SimuI uirtusGermanici cxerciz fuslaudibus attollebatur, Vitcllij modica uulgari mentionc, nulla in Vez ^pafianum contumelia.Nihilprorfusquodaut corrumperethoftcm,aut , ' tcrreret.Flauianarum partium duces omiEa prioris fortunæ defenEone, pfo Vefpafi'ano magnifiée, pro caufa fidenter, de exercitu fecuri, V itellium utinimiefiut innocuum cxercitum MœEcum celebrate. At ne inermes proz bindç barbaris nationibus exponcretur,principes Sarmatarum lasygum, sarmata penesquos ciuitatisregimen,incommilitium afciti,plebcm quoe^ SCuim zyges cfiuitum,quafolaualent ofterebant.remiflum idmunus, ne inter difeor/ dias externa molirentur, ac maiore ex diuetfo mercede, iusfasc^ exuerent.

Trahuntur in partes Sido atep Italicus reges Sueuorum, quibusuetusob/ sido, ualictis fcquium erga Romanos, amp;nbsp;gens fidei commiftæ patientior: oppoEta in la/ sueuorum tus auxilia infefta Rhætiæ, cui Porcius Septimius procurator erat incorru/ ptxerga Vitellium fidei. Igitur Sextilius Felix cum alaTauriana v 111 cohortibus, ac Noricorum iuuentute, ad occupandam ripam Aeni flumi/ nis.quod Rhætos Noricosc^ interfluit, miftus. Nunc illis,aut his prælium tcntantibuSjfortunapartium alibi tranfaóta.Antonioucxillariosècohorti/ RhetidVitd^ bus,Si partem equitum ad inuadendam Italiam rapienti,comes fuit Arrius Ho ftudebat Varus ftrenuus bello, quam gloriam Si dux Corbulo, SC profperæ in Ar/ ineniaresaddidcrant.Idem fecrctisapud Neronem fermonibusferebatur

F 4 Corz

-ocr page 426-

?44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P* CORNELII TACITI

Corbulonis uirtutcs cn'minatus» Vndeinfami gratia pnmum pilumaJf' pto, læta ad præfcns male parta» mox in petnicicm uertere.Sed Primusac A^uileid Varusoccupantes Aquilci'æproximaquæcp ,ôi Opitergtj Si Altmilæos opitergium animi'saccipiuntur ♦ Relidlum Altini præ(îdium,aducrfusclaflemRauen/ p^tauîum ^^temjnondum dcfeôlioneeius audita. IndePatauium Si AtcftepartibuS adiunxcre. Élie cognitum tris Vitcllianas cohortes,ôi alam cui Sctibonia^ næ nomen ad Forum Alienî ponte iunôlo çonfcdiflê. Placuit occafîoinua/ dendi incuriofos. nam id quoc^ nunciabatur. luce prima inermcsplcrol^ oppreflTere.Prædiôtum utpaucisinterfeôlis,cæterospauoreadmutanclalt;’' fîdcm cogèrent. Et fucre qui fe ftatim dederent.plures abrupto ponte, in/ ftantihofli uiam abftulerunt. Vulgata uiótoriapoftprincipia belli dum Flauianos, duæ legiones fcptiraa Galbiana, Tertiadccima Gemina cum Vcdio Aquila legato Patauiumalacresueniunt.Ibipaucidiesadtc/ quiem fumpti. Si Minutius luftus præfcdlus caftrorum legionisfcptim^» quia audacius quàm ciuili bcllo {mperitabat,fubtra(3:us militum iræ,aa (paiïanum mifliiscft .Defiderata diures intcrprctationegloriæin maia^ accipitur,poftquam Galbæ imagines difcordia temporum fubucrfasino^i nibus municiprjs recoli iuflit Antonius,decorum pro caufa ratus,fi plattf“;^ Galbæ principatus. Et partes præfumpfcrc,fadtatribunis Si ccnturioni/ bus retinendiquæ Vitelliusindulßfletfpe,atcpipfum Cæcinamnonob/ feure ad traniitionem hortabantur.Recitatæ pro concioneepiftolx addidc re fiduciam, quod fubmiHe Ca:cina uelut offendere Vcfpaiianum tiinensgt; ipforum duces contemptim,tanquam infultantcs Vitellio fcripfiflênt Ad/ D/flfttj Apo' uentudeinde duarum legionum, èquibustcrtiâ Dillius Aponianus,oda' uam Numiiîus Lupusducebât, oftentare uires, Si militariuallo Veronan* circundare placuit.Fortæ Galbianæ legioni in aduerfa fronte ualli opusccb ferat Si uiiï procul fociorum équités, uanam formidinem ut hoftcsfcecrc» Rapiuntur arma, Si ut proditionis ira militum in T. Appium Flauianum incubuit, nullo criminisargumento, Sed iam pridem inuifus turbine quo/ dam ad exitium pofeebatur ♦ propinquum Vitellrj, proditorem Othonis, interceptorem donatiui clamitabant.Necdefenfioni locuS;quanquam fup/ plices manus tenderer, humi plcruncp ftratus, lacera uefte, peclus atepora Gngultu quatiens. Id ipfum apud infenfos incitamentum erat, tanquam ni/ mius pauorconfcientiam argueret. Obturbabatur militumuocibus cum loqui cœptaret. fremitu Si clamore cæteros afpernantur,uni Antonio aper tæ militum aurcs. Nam amp;nbsp;facundia aderat mulcendi^uulgum aftcs,S auôtoriras. Vbi crudefeere feditio.ôi à conuitris Si probris,ad tcla Si manuS tranGbâtjinticicathenasFIauianoiubet.Senfîtludibrium milcs,dificdisip qui tribunal tuebantur, extremauisparabatur. Oppofuit Gnum Antoni/ os ftritflo ferro, aut militum fe manibus, aut fuis moriturum obteftans : ut quemqp notum, ôC aliquo militari décoré inGgnem afpexcrat,ad ferendam opera

-ocr page 427-

ANNALIVM LIBER XIX

opem nomîneciens.Mox couerfusadfîgna K bellorum dcos, hoftium po tiusexerckibus ilium furorem.illam difcordiam inrjcerentjorabat, donee fa tifccret feditio.Ôi extremo iam die fua quifep in ten to ri a dilabeietur. Profe/ (kuscadem noôte Flauianus.oburjs Veipaiîani literisjdiferimine exemptus dl.Legionesuduti tabe infedtæ Aponium Saturninum Mœiîei cxcrcitus bgatum,eoatrocius aggrediuntur,quod non ut prias Labore ÔJ opère feHç, fed medio dici cxarferant,uulgatiscpiftolis,quas Saturninusad Vitellium fcripiîflecredcbatur. utolim uirtutismodeftiæe^, tuncprocacitatisôi petuz lantiæcertamen crat, ne minus uioicntcr Aponium quàm Flauianû ad fup plicium depofeerêt. QuippeMöcHci adiutam àfePannoniorum ultionem iderentes, Si Pannonici uclutabfolucrcntur aliorum feditione, itcrarc cuiz patn gaudcbât.In hortos in quibus diuertebatur Saturninus pcrgunt.Nec tani Primus, AponianuSjôi Meflala (quanquam omni modo nixOeripaez

Saturninum,quàm obfcuritas latebrarum,quibus occulebatur uaeâtium forte balnearum fornacibusabditus.Mox omiffis liôloribusPatauium coz ccflït. DigrefTu confularium uni Antonio uisac poteftas in utrunqj exerciz tumfuit,cedentibuscollegis,amp;obuer(îsmilitum ftudrjs.Necdcerâtquicre derentutrâcp (èditionem fraude Antonrj cceptam,ut folus bello frueretur. ^ein Vitellij quidem parfîbus qnietç mentes,cxitioiîore difcordia.non fuz Ipicionibusuuigi,fedperfîdiaducum turbabantur. Lucillius Baflusdaßis ^auennatis præfedus.ambiguos militum animos,quod magna pars Dal •patæ Pannonfjcp erant, quæ prouinciæ Vcfpafiano tenebantur, partibus ousaggregauerat.Nox proditioni elèda,üt cæteris ignaris,foli in principia defcâorescoircnt.BafTus pudore feu metu quis nam exitusforet,intra do/ •num opperiebatur.Trierarchi magno tumuitu Vitelli] imagines inuadût, ^paucisrefiftentium obtruncatis,cçterum uulgusrerum nouarum ftudio, inVefpaGanum inclinabat.TumprogreirusLueilius audtorcmfepalàra pfæbct.claiïis Cornelium Tufeum præfeôtum fibi deftinat,qui propere aez ‘•“ffitBaflus honorata euftodia liburnicis nauibus Hadriam proueeflus, à ptæfcdoalæ MennioRufino præfidiumillic agitante uincitur.Scd exo/ ^ota ftatim uincula inueruentu Hormi Cæfaris liberti. is quotp inter duces ^abebatur. At Cæcina defedlione claflîs uulgata, primores centurionum» paucos militum ,cæteris per militiæ munera difperfis, fecreta caflrorum affctaansj'nPrincipia uocat. IbiVefpafini uirtutem uiresc^ partiumcxz Mollit: transfugifleclafTeminopiacommeatuum »aduerfas Gallias Hifpaz nihil in urbcfîdum .atqueomniade Vitellioin deterius.Moxinz cipientibus qui confeq aderan t,cæteros re noua attonitos, in uerba V efpaz fianiadigit. Simul Vitelli) imagines direptæ, Si miHiqui Antonio nunciaz fPtit.Sed ubi totis caftris in fama proditio,recurrens in prirteipia milespræz fttiptum Vcfpafiani nomen, proiecîtas Vitelli) effigies afpcxit.uaffum pri/ Wo filentium, mox cunôta fîmul erumpunt : hue cecidiile Gcrmanici exerz citus

-ocr page 428-

34^


P. CORNELII TACITI


citus gîorî’am, ut fine præh’o, (îne uulnercjuinólas manus 5^ c3pta arma 7 Quascnim ex diucrfo Icgioncs C Ncmpe uiôlas gt;nbsp;Siabcfle unicu® Othoniani excrcitusrobur jprimanos quartadedmanoslt;^gt; lt;]uostuniili' dem campisillis fuderint ftrauerint^juttotarmatorum milhaudutgrex ucnah'um cxuli Antonio donum darentur * Odlo nimirum legionesuniuS daflîsacceflîonem fore. Id BafTojid Cæcinæ uilumjpoftquam domos,hor/ tos, opes principi abflulennt, etiam militibusprindpem auferre, licet inK/ gros incruentosc^, Flauiam's quoc^ partibus uiles.qui'd di'durosrepofcç'’' tibusautprofpera, aut aduerfa C Hæc ßnguli,hxcuniuerß,utqucmcpdo^ lor impulerat,uociferantes, initio à quintalegione orto , repoiîtis Vite'*! imaginibus,uinclaCæcinæinqciunt.Fabium FabulumquintælegioaisiE' gatum, Ôi Caflîum Longum præfeôtum caftrorum, duces deligunt. ForK oblatos trium liburnicarum milites, ignaros amp;nbsp;infontes trucidant* Relias caftris,abrupto ponte Hoftiliam rurfos,indeCremonam pergunt.utlegi onibusprimæ Italicæ amp;nbsp;VnietuiceiîmæRapaci iungerentur, quasCæctnâ ad obtinendam Cremonam cum parte equitum præmiferat.Vbihæccotn perta Antonio,diieordes animis,diicretos uiribus hoftium exercitusaggr^ di ftatuit,antcquam ducibus auôloritas, militi obfequium, ôC iundisleg*^ nibus Gducia rediret.nancç Fabium Valentem profeólum ab urbe»recèle/ raturum^ cognicaCa:cinæ proditioneconieôtabat,Etfîdus VitellioFy bius,nec militiæ ignarus. Simul ingens Germanorum uis, per Rhætiatn ti/ mebacur:ôi Britannia Gallïac^ Si Hiipaniaauxilia Vitelliusacciuerat,te/ menfarn belli luem, ni Antonius id ipfum metuens feftinatopræliouido^ riam præccpiiTet. Vniuerib cum exercitu fecundis à Verona caftris Bebria/ cum uenit* Pofterodie legionibusad muniendum retentis,auxiliaresco^ hortesin Cremonenfemagrum miflæ,ut fpecieparandarum copiaruni, ciuili præda miles imbueretur.Ipfe cum quatuor millibus equitum ad oda/ uum à Bebriaco progreflus, quo licentius popularcntur, exploratores( ut moseft)longiuscurabant.Quinta fermèhora dicicrat,cum citusequeS aduentare hoftes,prægredi paucos,motum fremitum^ latèaudiri nunda' PwWpMgMft uit. Dum Antonius quid nam agendum confultat,auiditate nauandæope iveljxißano fæ Am'us Vatuscumpromptiflimisequitumprorupit.Impulit^Vitdlia' jlantiunt cum f,Qg modica cæde. nam plurium accurfu uerià fortuna, SC acerrimus quif«^ ultimuserat.necfponte Antonrj propcratum.Siforcquç acciderantrebatur* Hortatusfuos ut magno animo capeflèrentpugnam, didudtis in latera turmis,uacuu in medio reliquit iter, quo Varum equitest? eius reciperet.Iuflæarmari legiones, datum per agros fignum,utquâcuicp proximum,omiflâ præda,prælio occurrerent* Pauidus interim Varus, tur/ bæ fuorum mifeetur, in tuitte^ formidinem^ Pulfi cum faueqsintegri, fuoZ metipfi metu,amp; anguftrjsuiarum confliólabantur. Nullum in ilia trépida/ done Antonius conftantisducis aut fortiflimi militis officium omific.oc/

currerc

-ocr page 429-

ANNALIVM liber XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î47

«irrere paucntibus,rctincrc cedentes.ubi plurimus laborjunde ali'qua fpes, conßhojtnanu, uoce infignis hofti,cofpicuus fuis,cô poftrcmo ardoris pro/ ucâuscdjutucxillan'um fugicntem hafta tranfuerberaret.mox raptutn uë xillum in hoftem uertit. quo pudore baud plurcs qu àm centum équités rc*/ ftitere. luuit locus arôtiorc illic uia, ôifradlo interfluentis riui ponte, qui in/ ccrtoalucojSipræcipitibus ripisfugamimpcdiebat.Eancceflîtas feu for/ tunalapfas iam partes reftituit, Firmati inter Ce denfîs ordinibus, excipiunt Vitcllianostemere effufos,atep illi confternantur. Antoniusinftare per/ cul(îs,fternercobuios.SimuIcæteriutcuicp ingcnium,fpoliarc, caperear/ majcqnosabripere. Exciti profpero damore qui modo per agros fuga pa/ labantutjuidloriæ femifcebant ♦ Adquartum à Cremona lapidem fulfere Icgîonum G'gnajRapacis atep Italicæjæto inter initia cquitum fuorum præ/ lioillucufq^ prouerfta.Sed ubi fortuna contra fuit,non Iaxareordincs,non rccipcrcturbatos,non obuiam iri^ultrocp aggredi hoftem, tantum per fpa cium curfu Çi pugnando feffum. forte uiôli, baud perinde rebus profperis duccmdcfidetaucrant,atq5 in aduerfis deefte intelligebant* Nutantem aci/ cmuiftorcquitatusincurfat.Et VipfanusMeflala tribunuscum Mœficis auxiliaribus aflequitur, quosmilitiægloria legionarqsquanquam raptim duâoSjæquabat.Ita mixtus pedes eques^ rupere legionum agmcn.Et pro pinquaCremonenfîum mœnia quanto plus fpciad cffugiutn ,minorem adrenftendumanimum dabant.Nec Antoniusultrainftitit,mcmor labo/ ris ac uulnerum, quibus tam anceps belli fortuna quamuis profpero fincjc/ quiresequos(^ afflitftaueratdnumbrante uefpcra uniuerfum Flauiani excr citusroburadueniLVtcpcumulosfupcr ÔC rccentia cædeueftigiainccftere, quafi debcllatum foret,pergerc Cremonam,ÔC uieftos in deditionem accipe re,autexpugnaredcpofcunt. Hæc in medio pulchra dirftu» IllaGbiquifcp, poflecoloniam piano (îtam impetu capi Jdem audaciæper tenebrasirrum pentibus. Si tnaiorem rapiendi licentiam. Quod fi lucem opperiantur, iam paccm.iam preces,Si pro labore ac uulneribus, clementiam Si gloriam ina/ nia laturos. fed opes Cremonenfium in finu præfctftorum legatorumqj forc.Expugnatæ urbis prædam ad milité,dédira: ad duces pertincre.Sper/ nunturcenturiones tribuni(^,ac neuoxcuiufquam audiatur,quatiûtarma, rapturiimperium niducantur. Turn Antoniusinfercnsfemanipulis,ubi Ant.Primut afpcftuSiauétoritate filcntiumfecerat, non fedecus neeppretium eriperc noUumS. cre tam benemeritis affirmabat. Sed diuifa intet exercitum ducest^ munia, militibuscupidincm pugnandiconucnire,duccsprouidcndo,confultando, conftationc fæpiusquàm temeritateprodeftè* Vt pro uiriliportionc ar/ misac manu uiéloriam iuuerit,rationc amp;nbsp;confilio proprtis ducis artibus Rattoo-ron/ profuturum ♦ Neque cnim ambigua efte quæ occurrant, noeftem, Si igno' P'“ P^~rriie tæfitum urbisjintushoftes ,ôi cundtainfidijsopportuna. non fipatcant portx, niiî cxplorato 3 nifi die intrandum. An oppugnationem inchoatu/

Vos

-ocr page 430-

î48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» cornelii taciti

rosadempto omniprofpeôluCqui's æquuslocus,quantaaltitudomœni' um C tormentis ne Ôl telis, an operibus Si uj'nei's aggredi’enda urbs foret-Mox conucrfus ad fingulos num fecures, dolabras, Si cæteracxpugnan' disurbibus, fccum attulinènr, rogitabat. Eccum abnuerentjgladnsne.io^ quit, ôf pilispcrfringcre acfubruere murosulIæmanusponuntCSiaggt^ rem ftrucre, fi pluteis cratibusue protcgi necefle fuen't, ut uutgus nnproui' dumi'm'u ftabimus,altitudi'nem turnumamp; aliénamunimenta mirantes^ Quin potiusmora noétisunius adueôtis tormentis machinis^,uimui/ ôloriamcp nobifcum ferimus. Simul lixas calones^ cum recentiflitn’^ equitum Bebriacum mittit, copias cætcraq? ufui allaturos. Id ucro ægreto/ lerante milite prope feditionem uentum, cum progrefiTi équités fub ipf^ mcenia,uagos ex Cremonenfibus corripiunt. quorum indicio nofcitur,fc!t Vitellianaslegiones, omnemc^ exercitum qui Hoftiliæ egerat,eoipfoeltt’ triginta millia pafluum emenfum, comperta fuorum clade, in prælium ac' cingi,ac iam affore. Is terror obftrudlas mentes confilqs ducis, apcruit.Si^ fteretertiam legionemin ipfouiæ Pofthümiæaggere iubet,cui iundaa læuo feptima Galbiana patenti campo ftetit : dein feptima Claudianaa/ grcfti foflafita locuseratjpræmunita,dextro oëlaua per apertum limi^ tem,mox tertiadccima denfis arbuftis interfepta. Hic aquilarum rum^ ordo. Milites mixti per tenebras, ut fors tulerat. prætorianum uc/ xillum proximum tertianis. cohortes auxiliorum in cornibus datera ac Sueuiinprb tergaéquité circumdata.Sidoatque Italiens Sueui cum dcledispopula' j-fum pntnori inacie uerfàbantur. At Vitellianus cxcrcitus,cuiacquiefce' re Cremonæ, Si recuperatis cibo fomno^ uiribus,confcdum algoreat/ que inedia hoftem portera die profligate ac proruere ratio fuit: itidigus redtoris, uacuus confilq, tertia ferme norrtis hora, paratis, iam^ difpofî/ tisFlauianis impingitur.Ordinem agminisdifieéliper iramactenebras, artèuerare non aufim, quanquam alrj tradiderint:quartam Macedonicam Pojîfriorp«/ dextro fuorumcornu,quintam ôi quintamdecimam cum uexillisnonæ

fettundæ«^ Si uicefimæ Britannicarum legionum,mediam aciem,fexta/ ‘“fûs^rofli decimanos duoamp;uicefimanôsqueamp; primanos læuum cornu complexé* gitntur Rapacesatque Italici omnibusfe manipulismifeuerant. Equitésauxilia«^ fibiipfi locum legere. Prælium tota noóleuarium, anceps,atrox,hisrur/ fus illis exitiabile, Nihil animus, aut manus, ne oculi quidem prouifu iu/ uabant * Eademt^ utraque acie arma, crebris interrogationibus notuin pugnæ fignum, permixta uexilIajUt quifque globus capta ex hoftibus hue uel illuc raptabat. Vrgebatur maxime feptima legio, nuper à Galbacon' feripta. Occifi fex primorum ordinum centuriones ♦ abrepta quædatnfi/ gna. Ipfam Aquilam AtiliusVerus primipilicenturio multacum hoftb um rtrage,ôiad extremum moriens,feruauerat. Surtinuitlabentcmaciem Antonius acaprætorianis. qui ubi exceperepugnam, pcllunt hoftem, dein

/

-ocr page 431-

ANNALIVM liber XIX


î4‘gt;


deinpelIüiiwr.Nanc^ Vitelliani tormenta in aggerem contulerant, uttela uacuoatç^ apertoexcuterentur,di(perfaprimo amp;nbsp;arbuftisfincho/ ftiumnoxa illifa ♦ Magnitudine eximiaquartadecimæ kgionisbaliftajin gentibus faxishoftilem aciem proruebatJater^ cladem intuliflet, ni duo militesprædarum facinus auiî, arrcptisèftrage fcutis ignorati uinculaac libramentatormentorum abfcidiflènt.Statim confoflî funtjcoe^ intercidêz fenomina.defado baud ambigitur.Ncutró inclinaueratfortunajdonec 2./ duka nodejuna furgens oftenderet acies, fallerct^. Sed Flauianis æquior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttoüe

atergo.hincmaioreSequorum uirorum^ umbræjK falfout incorpore ilt;îlü tela hoftium cicra cadebant. Vitelliani aduer fo lumine collucentes, uez htexoccultoiaculantibusincauti offerebantur * Igitur Antonius ubi noz fcere fuos, nofciq^ poterat, alios pudore Si probris, multos laude amp;nbsp;horta/ tu, omnesfpepromiflis(^ accendens, cur rari fumpfiflènt arma Pannoni/ caslegionesinterrogabat. IIIos eflè campos in quibusabolerclabem prioz fisignominiæ, ubi recuperate gloriam poflènt. T um ad Mœiîcos conuerz fus, principes audores^ belli ciebat:Fruftra minis ôiuerbis prouocatos Vitellianos, fimanus eorum oculose^ non tolèrent, Hæc ut quofcp accefi ferat.PIuraadTertianoSjUeterum reccntiumt^admonens-.utfub M* Anz tonio Parthos, fub Corbulone Armenios, nuper Sarmatas pepuliflènt. Moxinfenfusprætorianis:uos, inquitjnifiuincitispagani, quis alius impez pdgdnî tator, quæ caftra alia excipient C Illic figna arma^ ueftra funt, Si mors uiz

Nam ignominiam confumpfiftis. Vndicp clamor.ôC orientem folem ofientem fo^ (ita in Syria mos eft)Tertiani falutauere. Vagus inde confilio ducisfubz lemfdlutarcj, ditusrumor,adueniflê Mutianum,exercitusinuicem falutafle. Gradum in/ s^rorwf» fWjquafirecentibus auxilqsaudi, rarioreiam Vitellianorum acie,ut ^tJosnulIo redore,fuusquent^ impetus uelpauor contraheret ducerétz

Poftquam pulfos fenfit Antonius, denfo agmine obturbat.laxati ordiz Jiesabrumpuntur.nec reftitui quiuere impedientibus uehiculis tormêtis(^gt; t et limitem uiæ fparguntur confedandi feilinatione uidores. eo notabiz iior cædes fuit,quia filiüs pattern interfecit* Rem nominat^ audore Vipfaz ttoMeflàla ttadam * Iulius Manfuetus ex HifpaniaRapaci legioni addiz fusjimpuberem fîlium domiliquerat.Ismox adultusinter feptimanosà Galbaconfcriptus, oblatum forte pattern ôi uulnere ftratum, dum femiaz ^'Wem fcrutatur, agnitus, agnofcens^, Si exanguem amplexus, uoce fiez ““'ptecabatur placatos patris manes, neue fe ut parricidam aduerfarcntutî pitDlicum id facinus: ÔC unum militem quotam ciuilium armorum pattem« ^*niulattollerecorpus,aperire humum,fuprcmo erga patentem officio fun gi.Aduertêre proximi, deinde plures. hinc per ominèm aciem miraculum, ^queftusjôifæuiflîmi belliexecratio ♦ Neeeo fegnius propinquos,afFiz J«,fratres trucidatos fpoliant « Fadum efle fcelus loquuntur, fiiciuntt^« VtCremonam uenere, nouum immenfumœ opusoccurrit. Othoniano

G bello

-ocr page 432-

Î5O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

fpcdtu 11^

bello Gcrmanîcus miles mœnibus Crcmonendum cadra fuajcaftrisua!/ lum circumicccrat, ea«^ munimenta rurfusauxerat. Quorum a fcreuidlores incertisducibusquid iubercnt. Incipere oppugna fo per dicm nodtemt^ excrcitu, arduum, amp;nbsp;nullo iuxta fubfidio ancrpS- j Sin Bebriacum redirent,intolerandustam longiitinerislabor. Siuidoriâ ad irritum reuoluebacur ♦ Munire cadra, id quoque propinquis hoftibus formidolofum, nedifperfosôiopusmolientcsfubitaeruptione turbarent» Quæ fuper cun(da,terrebacipforum miles periculi quàm moræpatie^f’^' Quippe ingrata quæ tuta, ôi temeritate fpes. omnisqj cædes, Siuulnera^ fanguisauidirate prædæpenfabantur. Hucinclinauit Antonius,cingijf uallum corona iullit. Primo fagittis faxist^ cminus certabant, maioreFia/ VaBum viteV uianorum pcrnicie,in quos tela defuper librabantur.Mox uallum portas(Ç tunorum Cre fegionibus attribuit, ut diferetus labor fortes ignauosqj didingueret, atc^ tnonæ proxi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bebriacenfi uiætertian*

fumpfcre,dexterioraualli,od:auaac feptima Claudiana,tcrtia/ ^nutur decimanos ad Brixianam portam impetus tulit. Paulum inde moræ,lt;luni èproximisagrisligones.dolabras, Si alfj fakes fcalasc^conucdant. Tunt elan's fuper capita (cutis denfa tedudine fuccedunt. Romanæ utrinq;artes. pondera faxorum Vitellianiprouoluunt,difieclam fluitantemc^tedudk nem lanceiscontis^ fcrutantur,donecfolutacompagefcutorum,exangutS autlacerosprodernerent. Multa cum drageincederatcon(datio,niductS fedo militi,ôi uelut irritas exhortationes abnuenti, Cremonam œonftraO fent.Hormi neid Ingenium, ut Medala tradit, an potior audtorfit C.Pl*', nius,qui Antonium incufat, baud facile difereuerim: nid quod nec^ Anto/ niusneep Hormus à famauitai^ fuaquamuis pedimo flagitio degenfta/ uere.Non iam fanguis nccç uulnera morabantur, quin fubruerentualbni» quaterent^ portas,innixi humcris, Si fuper iteratam tedudinem fcanden/ tes, prehenfarent hodium telabrachiac^ * integri cum faueijs,femincceS cum expirantibus uoluuntur, uaria pereuntium forma, Si omni imagine mortium. Acerrimum feptimæ tertiæœ leeionum certamen ♦ Et dux An/ tonius cum delcdlis auxiliaribus eodem incubuerat. Obdinatos inter le, cum fudincre Vitelliani nequirent, Si fuperiedta tela teftudinelaberentur, ipfam podremo balidam in fubcuntespropulere: quæ ut ad præfensdilîe/ cit obruit^quos incidcrat,itapinnas acfummaualli ruinafuatraxit»Si/ muliundta turn's idlibus (àxorumccdit*quâ feptimanidum nitunturcu/ neis, tertianus fecuribus gladfjst^ portam perfregit. Primum irrupifieCt Volufium tertiælegionis militem inter omnesautorescondat.Isin uallum Captacaftra egredus deturbatisqui reiiderent,confpicuus manu acuoce capta cafira conclamauit. Cæteri trepidis iam Vitellianis, fet^ è uallo præcipitantibus perrupere.completur cæde quantum inter cadra murost^ uacui fuit.Acrur fus noua laborum facies,ardua urbis mcenia,faxeæ turres,ferrati portarum obqces

-ocr page 433-

ANNALIVM LIBER XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,51

obïjcesjuibranstelamilesjfrequcnsobftndus^ VitcIIiahispardbus Crclt; monenfis populus, magna pars Italiæftato incofdem dies mcrcatu con/ gregata:quod defcnforibusauxilium ob multitudincm jOppugnantibus incitatncntum ob praedam erat. Rapi i'gnes Antonius, infcrri^ amœnifli/ •^isextraurbcmædifîcrjsiubet,fidamnorcrum fuarum Cremonenfesad oppugnatur Biutandam fidem trahcrcntur. propinqua mûris teôha^ôi altitudincm mce? nium egrefla,fortiflimoquoque militumcomplet. Illi trabibusteguliscp Kfacibus propugnatoresdetUrbant. lam legionesin teftudincm glomez rantutjK alrj tela faxa^ incutiebantjcum languere paulatim Vitellianorum animi,Siutquifqueordineanteibac, cædere fortunæme Cremona quoque cxcifanullaultra ueniajomnis^ irauidloris non in uulgusinops,fed in tribunoscenturiortcst^jubi precium cædiserat,reuertcrctur.Gregarius mi/ les futuh focors, ÔC. ignobilitate tutior, perftabat * Vagi per uias in domiz busabdÜtij pacem ne turn quidem orabantcum bellum pofuiflent. Primo/ tescaftrorum nomért atcp imagines Vitcllq amoliuntur. Cathenas Cæci/ næ(natnetiam turn uinóluserat )exoluunt, orante^ ut caufæfuæ dcpre/ wtoraflîftat. Afpernantem tumentem^Jachrymis fatigant extremum tnalorumiacfortifîîmiuiri,proditoris opeminuocantes,moxuelamenta veldt^enu ß^infulaspromurisoftentant. Cum Antoniusinhiberi telaiuflîflèt,fîgna czinftttó aquilas(ç cxtulerc. Mœftum inermium agmen deiedtis in terram oculis lequcbatur. Circumiliterantuiólores, SC primo ingerebant probrajinten/ tabant idlus. Mox ut præberi ora contumeirjs, SC pofita omni fcrocia cun/ fta uidi patiebantur, fubit recordatio, illos efle, qui nuper Bebriaci uidlo/ tiætcmperaiTent.Sed ubi Cæcinaprætexta lidoribus^ inßgnisdimota turbaconfiai inccflît, exarfere uidores. fuperbiam fæuitiamt^ ( adeo inui/ làfcclera fünt) etiam perfidiam obieólabant. Obftitit Antoniusi datis^ dcfcnforibus ad Vcfpafianum dimißt.Plebs interim Cremoneniium inter atmatosconflidlabatur.nec procul cædeaberant.cum precibus ducum mi/ t'gatuseft miles.Et uocatos adconcionem Antonius allóquitur,magni/ ficcuiétorcs, uidlos dementer, de Cremona in neutrum. Exercituspræter inlîtam prædandi cupidinem uetere odio ad cxcidium Cremonenfium in/ cubuit.’uuinepartcs Vitellianas Othonisquoqj bello credebantur. Mox tetciadecimanos ad extruendum amphitheatrum relidlos, ut funt proca/ tiaurbançplebisingcnia,pctulantibusiurgfjsilluferant.Auxitinuidiam e/ procdcidur/ ditum illic à Cæcina gladiatorum fpeólaculum,cadem rurfus belli fedes, SC hana plebis itt præbitiinacie Vitellianis cibi;cæfæquædam fœminæ,fludio partium ad ptæliumprogrcffç.Tempusquoqî mcrcatus,ditem alioquin coloniam,ma •otum opum fpecie complebat. Cæteri duces in obfeuro, Antoniu Fortuna bmac^ omniu oculis expofucrat.Is balncas abluendo cruori propere petit» excepta uox eft, cum tcporem incufaret,ftatim futuru utincalefccrent.Vcr/ üiledidum omnem inuidiam in eum uertit,tan^ fignum incendendç Cre

G z mona:

-ocr page 434-

P. CORNELII TACITI


?’$X


Cremona ex/ tnotiç dcdiHTct,quæ îam flagrabat. Quadraginta armatoram cidium calonum lixarumt^ amplior numerus, Si in libidinem ac fæuitiamcof^ ruptior.Non dignitas,non ætas protegebat,quo minus ftupra cædibuSjC^ des ftuprismifcerentur. Grandæuos fenes, exada ætatefœniinas,uilesaa prædam,inludibrium trahebant.Vbiadultauirgo,autquis forma confpi cuus ineidüTct, ui manibus^ rapientium diuulfus, ipfos poftremo direp^/ resin mutuam pernicicm agebat. Dum pecuniam uel grauiaaurotempb/ rum dona fibi quifcp trahût,maiorealiorum ui truncabantur. Quidam'’^' uia afpernati, uerberibus tormentist^ dominorum abdita fcrutarijddow cruere.Faees in manibus, quas ubi prçdam egeflèrant, in uacuas dotnoSjÄ! inania templa per lafciuiam iacuIabantur.Vtcp exercitu uario Iinguis,mori-* bus,cui ciues, focrj, externi intereflênt, diuerfæcupidines,ÔC aliud cuie^ f^s, necquicquam illicitum. Per quatriduum Cremona fuffecit, cum era profana^ in igné coniîderét. Solû Mephitis têpium ftetit ante niŒniagt; loco feu numine defenfum.Hicexitus Cremonâ habuit anno cclxxxvi àprimordio fui.Condita eratT.Sempronio amp;nbsp;P. Cornelio confub'bus iiv gruentein Itaîiam Kannibale,propugnaculum aduerfus Gallos trans dum agentes, Si fî qua alia uisper alpes rueret, îgitur numero colonorutn. opportunitate fluminum,ubcre agri annexu, connubrjst^ gentium adole/ uit floruit^,bellis externisintaôla,ciuilibusinfelix. Antonius poft rem,ßa' giti]crebrefcenteinuidia,edixit, nequisCremonenfes captiuos detineret. Irritamc^ prædam militibusefïcceratconfcnfus Italiæ, emptionem taliuw mancipiorum afpernantis« Occidi cœpcre,quod ubi enotuit, à propinqufS affinibus^ occulte redimcbantur.Mox redijt Cremonâ reliquuspopabS’ repoftta fora,templa(^, magnificentia municipum, Si Vefpalïanushora/ batur.Cætcrum ailidcre ièpultæ urbis ruinis, noxia tabo humus hand ßa* permiftt. Ad tertium lapidem progreflï, uagos pauentescç Vitellianosfua quemep apud ftgna componunt.Et uicîlæ legiones ne manen te adhuc ciui/ L' bello ambigue agerent.per Illyricum difperfæ Jn Britanniam inde Si Hi fpanias nunciosfamam^, in Galliam lulium Calenum tribunum, in Ger/ maniam Alpinum Montanum præfedlum cohortis,quod hicTreuir,Ca/ lenus Heduusjutcrc^ Vitelliani fuerant,oftcntui mifere.Simul tranfitus^' pium præftdrjsoccupati:fufpe(fta Germania,tanquam in auxilium Viteui| viteï^ Cajd' accingeretur. At Vitelliusprofeólo Cæcina,cum Fabium Valentem pan rif ignauia fo gjg pQ(|. dicbus ad bcllum impuIÜTetjCuris luxum obtendebatmo parare ar/ ma^fjon alloquio exercitio^ militem firmarc,non more uulgi agere,fedurn braculis hortoru abditus,ut ignaua animalia,quibus fi cibu fuggcras,iacent torpêtc^,prçtcrita, inftantia,futura, pari obliuione dimiferat.Atc^ ilium in nemore Aricino defidem Si marcentem proditio Lucillij Baftii defedio dafiis Rauennatis percuIit.Ncc multo poft de Cæcina affertur mixtusgaii dio dolor, Si defciui(re}ôi ab exercitu uindu* plus apud focordemanimutn lætitia

-ocr page 435-

annalivm liber xix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;551

Ixtitiaquam cura ualuÎL Muka cum cxukationei'n urbêrcuèólus jrcqüen ti condone pietatcm militum laudibus cumulât. P*SabinutTl prætorq præ fcólum ob amicitiam Cæci'nç uincki lubet.fubftituto in locum eins Alphe noVaro.Moxfenacum compofita in magnifi'centiam orationeallocutus, txquifitispatfum aciulationibusattolk'tur.Initium atrocis in Cçcinam fen tentiç a L. Vitellio fadlum.Dein cætcn compokta indignatione,quod con fulrempublicam,dux impcratoremjtantis opibus tot honoribus cumula/ tus,amicum, prodidiflet, uelutpro Vitellio conquerentes, fuum dolorem proferebant. nulla in orationecuiufquam erga Flauianos duces ob treóta/ tio.errorem imprudentiamep exercituum culpantes, Vefpafiani nomen fu fpenßamp;uitabundicircumibant. Necdefuitquiunüm confulatusdiem (is tnimin locum Cæcinæ fupererat ) magno cum irrifu accipientistribuen/ tiscçeblatidiretur.Pridie kalend. NouembrisRoflîus Regulus inqt,eiura '’ltcp.Annotabantperitknunquam antea non abrogato magiftratu.nec^ kgelatajalium fuffedlum. Nam conful uno die Si ante fuerat Caninius Rebilus, C. Cæfarc didlatore, cum belliciuilispræmia feftinarentur. Notaper eos dies lunij Blæiï mors, amp;nbsp;famofa fuit, de qua fi'c accepimus* Graui corporis morboæger VitelliusSeruilianishottis, turrim uicino fi/ tarn collucere per noólem crebris luminibus animaduertit.Scifcitanti cau/ lanijapud Cæcinam Thulcum epulari multos, præcipuu honore lunium Blæfum nunciatur.Cætera in maius de apparatu.ôi folutis in lafciuiâ ani/ ftiis.Nccdefuere,qui ipfum Thufeum Si alios,fed criminoGus Blæfum in/ cufarentjquod ægro principe lætos dies ageret. Vbi afperatum Vitclliumj pofle Blæfum peruerti,fan's patuit qs qui principum offenfas acriter fpe

wlantur, datæ L. Vitellio delationis partes. Ille infenfus Blæfo æmulatio/ iun.Bllt;efuf ^fpraua,quod eumomni dedecoremaculofum,cgregiafamaanteibat, aceufatur fubiculum impcratorisreferanGlium eiusGnu compiexus,K genibusacci/ dtnsjcaufam confuGonisquærenti,Non fe proprio metu,nec fui anxium, kd pro fratre,pro liberis fratris, procès lachrymasc^ attulifle. Fruftra V c/ fpaiîanum timeri,quem tot Germanicæ legiones, totprouinciæuirtute ac fîdc, tantum deniep terrarüm ac maris iramenGs fpacfjs arceat. In urbe ac lînucauendum hoftem, lunios Antoniost^auosiaótantem ,quifeftirp,e itBpcratoriacomemacmagnificum militibusoftentet. Verfasillucomni* iitn nientesjdum Vitellius amicorum inimicorume^ ncgligens,fouet æmu lutn.principislabores èconuiuio ptofpcdlantem. Reddendam pro intern ptftiua lætitia mœftam Si funebrem noôtem,qua feiat Si fentiat uiuere Vi tellium,ÔC imperace,ôi ß quid fato accidac,Glium habere. Trepidanti in/ ter feelus metume^.ne dilata BlæG mors maturam perniciem, palàm iufla atrocem inuidiam ferret, placuit ueneno graflari. Addidit facinori Gdemgt; hobiligaudio Blæfum uifendo. quin Si audita cftfæuiflîmaVitclIq uoxj qua(iplàenim uerba referam ) fe pauilTe oculos fpcôtata inimici morte

G 5 iaôtauic

-ocr page 436-

554 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’ CORNELTI TACITT

iaôlauit.BIæfo fuper dan'tatem natahum clegandatn moriini, fîdeiob^ fti'natio fuit.Integns quocp rebus à Cçcina Si primoribus partium iam Vi tellium afpernancibus ambitusjabnucre perfcucrauit:fanótus,inturbidtis' nulh'us repentint honoris, adeo non principatus appetens, ut parum geret,nedignus crcdcrctur* Fabiusinterim Valens multo ac molli ton/ cubinarum fpadonumlt;^agminc,fcgnfusquàmad bellum inccdens,pro' ditam à LuciHio BafTo Rauênatem clanêrus pcrnicibus nuncijsacccpitEi: ficœptumitcr properafîèt,nutantem Cæcinam prxucnire,autantetl'/ ferimen pugnæalTequi legionespotuinèt. Nccdeerantqui moncrentjUt cum fîdiflimis pcroccultostramitcs uicataRauenna Hofliliam Crcino' namuepergeret ♦ Alqsplacebataccitisexurbcprætorijscohortibusjuali/ da manu perrumpere* Ipfe inutili cundtationc,agendi temporaconfukan/ doconfümpfît Moxutrunqjcôfilium afpcrnatus,quodintcrancipiti3tlt/ terrimum eft, dum media fequitur, ncc aufus cft fan's, nee prouidit.Miffis ad Vitcllfum literisauxilium poflulat. Vcncrc très cohortes, cum alaßr*'' tannica,nccp ad fallendum aptus numerus, neep ad pcnctrâdum.Scd lens ne in tanto diferimine quidcm,infamia caruit,quominusillicitasrapt/ re uo!uptatcs,adulterqscp ac ftuprispollucre hofpitumdomuscredere/ turgt; Adcrant uis öi pecunia,öf ruentis fortunæ nouifïîma libido. Aduentu demum peditum equitumtpprauitas confiln paruit, quia ncc uaderepet hoftestam parua manu poterat, etiam fi fididima foret, ncc integramfi/ dem attulerant « Pudor tarnen amp;nbsp;præfcntis ducis reucrentia morabatur, hauddiuturna uinculaapudauidos periculorum, Si decorisfccuros.Eo metu amp;nbsp;paucisquosaduerfa non mucauerant,comitantibus, cohortes A/ riminum præmittit. Alam tucri terga iubet. Ipfe flexie in Vmbriam,atqi inde in Etruriani ubi cognito pugnç CremonenGs cucntu.non ignauum»

proucnifTct, atrox confilium inijt, ut arreptis nauibus in quamcunque partem Narbonenfis prouinciæ egrefius, Gallias amp;nbsp;Germaniæ gentes, nouumep bcllum cicret. Digreffo Valcntc, trepidos qui Ariminum tent/ bant Cornelius Fufcusadmotoexercitu, amp;nbsp;mifïïs perproxima httorutn liburnicis, terra mariq^circumuenit. Occupantur plana Vmbriæ,ô^qua Piccnusagcr Hadriaalluitur.omnis^ Italia inter Vefpafianum ac Vitelli um Apennin! iugis diuidebatur. Fabius Valens è finu Pifano fæuitiama/ ris,aut aduerfante uento Portum Herculis Monœci depcilitur.haudpro/ cul inde agebat Marius Maturusalpium maritimarum procurator, HuS Vitellio, cuius facramentumcuncflis circahoftilibusnoncxuerat. Is Va/ Icntem comitcrexceptum,neGalliam Narbonenfem réméréingrcdcretur monendo terruit,fimul ceteroru fides mctu intaóla.Nam circumicdasciui tares procurator Valerius Paulinus, ffrenuus m ilitiæ, amp;nbsp;Vefpafiano ante fortuna amicus, in uerba eius adegerat. Cóciris^ omnibus qui exautorati à Vitellio bellij fponte fumebant, Foroiulicnfera coIonia clauftra^ marts prtc/

/

-ocr page 437-

annalivm liber xix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î55

præfîdiotucbatur, co grauior autor, quod Paulino patn'a Forum lulq, honosapud præton'anos,quorum quondam tribunus fuerat.Ipfjcp paga nifauorcmunicipali, Si futuræ potcnti.xfpciuuarcpartes annitebantur. quæubi'paratu H'rma, audta rumore apud uan'os Vitellianoru animos incrcbruercjFabius Vales cum quatuor fpiculatonbusjôf tribus amicis, to/ tidem ccnturionibusad nauesrcgreditur maturcxxtcrisq? remancrc,0i in ucrba Vefpafîani adigi uolcntibus liberum fuit. Cæterum ut mare tutius Valentiquàm littora auturbcs:itafuturi ambiguuSjK magis quiduitaret quam cui fideret certus, aducrfa tempeftate Stcrchadas Mafliliêlïum infu bsaffcrtur.Ibieum milTa: à Paulino liburnicæoppreiTerc.Capto Valente rai.valcnt cundaad uictoris opes conuerfa, initio per Hifpaniam à prima Adiutrice captus legioneorto, quæ memoria Othonis infenfa Vitcllio, decimam quoep ac fextamtraxit.Nec Galliæcundlabantur.Et Britanniam inclytuscrga Vez fpaGanum fauor,quod illic fecundæ Icgioni à Claudio præpofitus,amp; bello clarusegcrat,non fine motu adiunxit cætcrarum : in quibus pleriq? centuz fioncsacmilites à Vitellio proueólij expertum iam principcm anxrj muta bant. EadifeordiaSi crebris belliciuilisrumoribus Britannifuflulerca/ Britannia

autore Venufio: qui fupcr iniitam fcrociam dC Romani nominis o/ Mum ‘Ibm,proprijs in Carthimanduam reginam fbmulisacccndebatur.Car/ thimandua Brigantibusimpcritabat,pollens nobilitatc: 8i auxeratpoten ä‘f‘iregina tiampoftquam capto per dolum rcgcCarataco jinftruxifle triumphum Claudij Cæfaris uidcbatur.Indc opes, amp;nbsp;rcrum fecundarum luxus.fpreto Vcnufio,isfuitmaritus,armigerum cius Vcllocatum in matrimonium re/ carailucus gnum^ accepit. concuHa ftatim flagitio domus. Pro marito ftudia ciuita/ tis.pro adultero libido reginç 6^ fxuitia.Igitur Venufius accitis auxilijs, fi/ •i^dipforum Brigantum defedtione, in extremum diferimen Carthiman ' duam adduxit.Tum pctica à Romanis præfidia.ôC cohortes alæcp noftræ Wttjsprælijscxcmcrc tamê pcriculo reginâ. Regnum VenuHo, bcllû no/ bisrelitflu. Turbata per cofdê dies Gcrmaniajôi focordia ducû Si feditio Germunîie nelegionû.Externaui SC perfîdia fociali propèafflicH-a Romana res.Id bel motusortus lum cucaulis ôJ euentibus (etenim longiusprouedtu eft) mox memorabi/ mus. MotaSC Dacorugcnsgt;nun^ fîda,tuncfinemetu,abdudo èMœ Dm liaexcrcitu.fedprima rerû quieti fpeculabantunubi flagrare Italiam bcllo, cuaâ3inuicemhoftilia,acccperc,expugnatiscohortiûalarumcphybfrnis, ütraep Danubij ripa potiebâtur lamt^ caftra legionû excindcrc parabat, ni Mutianus fextam Icgionê oppofuiflet, Cremoncnlîs uiôtoriæ gnarus, acneexterna moles utrincp ingrueret,fiDacus Germanusi^diucrfiirru/ piflent. Affuit ut fæpe alias fortuna populi Rom.quæ Mutianum uiresqj Fortuna po, Oriétisilluc tulinSi quod Cremonç interim tranfegimus.Fontcius Agrip Romani paex Afia (proconful cam prouinciam annuo imperio tenucrat) Mœfia: præpofitus eft, additiscopijs è Vitelliano cxercitu, quem fpargi per pro/

G 4 uincias

-ocr page 438-

P. CORNELIl TACITI

Ponto ieb uinciaSjSJ extcrno bello illigarûpars confîIrj pacis«^ crat. Nec caterä^fö/ lumfcruile tioncsfilcbant .Subitapcr Pontumarma Barbarum mancipium regtó AMicrtKj quondam claflîspræfeÂus mouerat. Is fuit Anicetus Polcmonis libertuS præpotcns olim.ôC poftquam regnum in formam prouindæ uertcrat,mu tationisimpatiens.Igitur Vitellfj nomine adfcitis gentibus,quæPontum accoluntjcorrupto in (pem rapinarum cgctiilîmo quolt;^, baud temnenda: Trtipezus manusdudtor, Trapezuntem uctuftam admodum ciuitatcm à Grædsit» extremo Ponticæ or 2e coditam fubitus irrupit.Cæfa ibi cohors,regiuma« xilium olim*mox donati ciuitate Romana, figna arma^ in noftrurawo' dum,defidiam licentiam^ Grecoru retinebant. Claflî quoc^ facesintulfe uacuo mari eludcns,quia leôtiflîmas liburnicarumjomnemt^ militera clt;lt;wfrlt;f»4z tianus Byzantium adegerat.Quin ÔC barbaricontcmptiusuagabantur,« ucf pontic^e ßricatis repente nauibus quas cameras uocâtjardis lateribus latam aluura fine uinculo æris aut ferri connexam « amp;nbsp;tumido mari,prout fludus attolli/ tur,fumma nauium tabulisaugent,donee in modum teôtidaudantur.bic inter undas uoluuntur,pari utrincp prora Si mutabili remigio,quâdohiôç uel illinc appellere indiferetum Si innoxium eft. Aduertit ea. reS VefpaU^”' animumjutuexillarios èlegionibus, ducem^ Virdium Geminûfpcdatï militiç dcligeret.llle incompofitum Si prædç cupidine uagum ortusjcogit in nauesreffeólisc^ raptim îiburnicis, aflequitur Anicetu in ho/ ftio fluminis Cohibi,tutum fub Sedochezorum regis auxilio,qucra nia donis^ ad focietatem perpulerat. Ac primo rex minis armis«^ fnpp^ Tluxtilur/ cem tueri.Poftquammercesproditionisaut bellumoftcndcbaturjfla^ barisfidet m eft Barbaris fi'de,pad:us Aniceti exitium perfugas tradidit,belloc^It*^' uïli finis impofitus. Lætum ea uiôloria Vefpafianum, cundis fnpcr fluentibus Cremonenfisprælq nuncius in Aegypto aflequitur. Eoprop^ rantius Alexandriam pergit,ut frado Vitellrj exereitu,urbcm quocp næ opis indigam fame urgeret.Nancç Si Africain eodem latere(îtara,tcf/ ra mariqp inuadere parabat,claufis annonæ fubfîdtjs,inop!amjac uiKOt i am hofti fadurus. Dum hac totius orbis mutatione fortuna impern

Antonius fit. Primus Antonius nequaquam pari innocentiapoft Cremonamage^ PnwKj Baf fatisfadum bello ratus Si cætera ex facili : feu félicitas in tali ingenioja/ uaritiam,fuperbiam,cçterac^ occulta mala patefecinut captam Italianpc*^ fultare,ut fuas legiones coIere,omnibus didis fadisi^ uim fibi ad potenti/ am ftrucre.utc^ licentia militem imbueret,interfedorum centurionum or/ dinesIcgionibusofferebat. eo fuflragioturbidiflimus quifeçdeled^n^“; miles in arbitrio ducum,(èd duces militari uiolentia trahebantur. quæ 1 tiofa Si corrumpendç difeiplinæ mox in prædam uertebat,nihil aduentan tem Mutianum ueritus,quod exitiofîuseratquàm Vefpafianum fptj“ * Cætcrum propinquahyeme,Si humentibusPado campis, agmen incedere* Signa aquilætÿ uidricium legionum, militesuulncn^J^

-ocr page 439-

annalivm liber xix' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î5‘7

autætate gfaues,pîenc^ ctiam întegri Vcronæ reli'ôli * fufficcrc cohortes alæc^jôi èlcgi'onibtisleólijprofligato iam bello uidcbantur, Vndecima legiofefe adiunxerati'nitio cunôlata,fed profperisrebus anxtaquod de/ fciflct. Sex millia Dalmatarum rcccns dcîcdtus comitabantur * Ducebat Pompe’us Syluanus confulan's.uis confiliorum penes Annium Baflum le/ gionislcgatum, IsSiîuanum focordem bello,ôidies rerumuerbis teren/ Diefro-ww, tem, fpccie obfequq regebat, ad omniac^ quæ agenda forent, quieta cum Induftnaaderat. Ad has copias èclafîîcis Rauennatibuslegionariam mi/ litiampofcentibus, Optimus quifc^ adfciti. Claflem Dalmatæfupplcuere* Excrcitusduccs(^adFanum Forcunæiterfiftunt,defummarerumcûôlan FanutnForiu/ tcs,quodmotas exurbcprætoriascohortesaudierant,ôiteneripræiîdtjs nte,oppidum Apenninum rebantur,amp;: ipfosin legione bello atrita,inopia SC feditiofæ mi litum uoces terrebant, Clauarium (donatiui nomen eft ) flagitantium. nec cîdKdriKW pccuniam autfrumentumprouiderantîôCfeftinatio atcpauiditaspræpedie E’ant,dum quæaccipi poterant, rapiuntur. Celebcrrimos autores habeo, fantam uidoribusaduerfus fas nefascp irreuerentiam fuiftè, utgregarius fquesoccifutti àfe proxima acic fratrem profeftùs,præmium à ducibuspe/ pro occifofr^ fætic.Nec illis aut honorare earn cædcm ius hominum, aut ulcilci ratio belli trf,priwiKgt;» permittebat»Diftulerât tanquammaiora meritum quàm quæftatim exol/ f ffffent,nec quicquam ultra traditur* Cæterum SJ prioribus ciuium bellis patfcelusinciderat* Nam prælio quoapud laniculum aduerfum Cinnam pugnatu m eft, Pompeianus miles fratrem fuum, dein cognito facinore,fe/ ipluminterfecit ,utSifenna memorat. tanto acrior apud maiores iîcutuir/ sîpntKihi.^ futibusgloria, ita flagitrjs pœnitentiafuit,Sed hæc aliacp ex ueteri memo/ floricut fia repetira, quotiens res locust^ exempla redli, aut folatia mali pofcent, baud abfurde mcmorabimus. Antonio ducibus«^ partium præmitti e/ S'fifcs,omnem^ Vmbriam explorariplacuit,fi'qua Âpenniniiugaclemeti fiusadirentur.acciri aquilas fignai^,SJ quicquid Veronæmilitum foret: Pa dutîK^ mare cémcatibuscompleri* Etant inter duces qui neôlerentmo/ fas»qm'ppe nimiusiam Antonius, SC certiora de Mutianofperabantur» I^ancp Mutianus tam ccleri uidtoria anxius, SC ni præfens urbe potiretur, txpertem fe belli gloriæ^ ratus,ad Primum SC Varum media fcriptitabat, •nrtandum cœptis.aut rurfus cundlandi utilitatis ediflercnsratqj ita compo ßtusjUtcxeuStu return aduerfa abnueret, uel profperaagnofccrct. Plotium Ctiphum nupet ab Vefpaliano in fenatotum ordinem additum, ac legio/ fiipræpof]tum,cæterosiç fibi fi’dos apertius monuit. li^ omnes de feftina/ fione Primi ac Vari fi'niftre,ÔC Mutiano uolenti fcripfere* Quibus cpiftolis Vefpaiîano miftis, effccerat, ut non pro ipe Antonq conhlia facftac^ cius æftimarentur. Aegre id pari Antonius, SC culpam in Mutianum confer/ te,cuiuscriminationibus coaluiftentpericula fua* neefermonibus tempe/ wbatjitnmodicus lingua,SC obfcqutj infolens.literasad Vefpafianum com

pofuic

-ocr page 440-

î58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII TACITI

pofuitiadantius qu àm ad pnncipcm ,nec fine occulta in Mutianutt’ d:ati'one:Sc Pannonicas Icgiones l'h arma egiflc, fuis ftimulis excitos Mœ' fiæ duces )(ùa conftantia perruptas alpes * occupatam ItaliamjintcdeptJ Gcrmanorum Rhætorum^ auxilia.quod difcordcs difperfasq^ Vitellijlj giones equeftri procella, mox peditum ai i per diem noótem^ füdifleG^ pulcherrimum SC fui operis*cafum Cremonæ bello imputandum* maiore damnoplurium urbiumexcidrjsuetcres ciuium difcordias reipublicæft^^ tiflc«non fe nuncfjs necp epiftoliSjièd manu ô^armisimperatori füo milita/ remccp officere gloriæ eorum, qui Aiîam intérim compofuerinnillis fiæ pacem, fibi falutem fecuritatemt^ Italiæ cordi fuiife. fuis exhortation' bus Gallias Hifpanias^ ualidiflîmam terrarum partem ad Vefpaiîani^ conuerfas. fed cecidiife inirritum labores fi præmia periculorutn foli aw' quantur » qui periculis non affuerint. Necfcfellere ea Mutianum.Indegra'' ues fimultates: quas Antonius fimplicius, Mutianus callide, eo^ implaca/ vitcUtuf dd^ bilius nutriebat. nbsp;nbsp;nbsp;At VitcHius fraólis apud Cremonam rebus,nuncioS

uerfdm fortu/ cladis occultans ftulta diflîmulatione,remedia potius malorum quàm mala namjiultedip Jffferebat. Quippeconfi'tenticonfultantiqp fopererantfpcsuircst^’Cutn fimuldt contrario læta omnia fingeret, falfisingrauefcebat. Mirumapudiplum de bello filentium « prohibitiperciuitatem fermones, eo(^ plurestacfilitt' ret, ucra narraturi, quia uetabantur, atrociora uulgauerant* Nec duces ho/ ftium augendæ famæ deerant,captos Vitelli) exploratores, circumduâof que ut robora uiôtoris exercitus nofeerent, remittendo: quos omnes Viteb liusfecreto percontatus,interficiiuflît. Notabiliconftantia centuriolulius ïulij Agrcilis Agreftis,poft multosfermoncsquibus Vitelliumad uirtutemfruftraac/ centurionif cendebat, perpulit ad uires hoftium fpedandas, quæ^ apud Cremonam conflantiaforcnt,ipfe mitteretur♦ Nec exploratione occultafallere Antoniutn tcntauit,fed mandataimperatoris fuume^animum profeftus,ut cunâa uiferet poftulat ♦ Miffi qui locum prælq, Cremonæ ueftigia, captaslegio/ nés oftenderent ♦ Agreftis ad Vitellium remcauit,abnuenti(^ ucraeflè quæ referret, atep ultro corruptum arguenti : quandoquidem, inquit,raa/ gno documento opuseft, nec alius iam tibiautuitæ autmortismeaufus, dabo cui credas ♦ atep ita digreftus, uoluntaria morte diéla firmauit. Qui/ vitrUiuf tdn^ dam iuffu Vitelli) interfeólum.de fideconftantia^ eadem tradidere. Vi/ doMfxpfrgP tellius ut è fomno excitus, Iulium Prifeum amp;nbsp;Alphenum Varum cum xiitj prætorijs cohortibus amp;nbsp;omnibus equitum alis obfidere Apenninum iubet.Secutaè clafticislegio.totmilliaarmatorum le(ftaequisuiris^,fia/ liusdux foret,inferendo quoque bellofan'spollebant♦ Cæteræ cohortes ad tuendam urbem L» Vitellio fratridatæ ♦ Ipfe nihil c folitoluxu remit/ tens,amp; diftidentia properus, feftinare comitia,quibus confulesin mul/ tos annos deftinabat : fœdera foctjs, Latium externis dilargiri : his tri/ buta dimittere, alios immunitatibus iuuare, denicç nulla in pofterum cura laccrarc

-ocr page 441-

ANNALIVM liber XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?59

ticcrare imperium. Sed uulgus ad magnicudincm bencficiorum aderat, Stulndimusquifc^ pecunrjs mcrcabatur. Apud fapientescaffa habcban/ 'vitclliusïn ctt ^l’hquænec^dari,nec|? accipi faluarepublicapoterant. Tandem flagitante Exerdtu(Meuaniam infcderat)magno fenatorum agmine,quorum mukos ambitioncjplurcsformidine trahebat, in caftra ucnic, inccrtus animi, in/ fidisconfili-jsobnoxius « Concionanti(prodigiofum didlu} tantum fœda/ nimauium fupcruolitauit,ut nubeatradicm obtundcrent. Acceflitdirum omen, profugus altaribus taurus, difieóto facriffcij apparatu Jonge ubi fe/ wihofh'asmoscftjConfonus.Sed præcipuum ipfe Vitellius oftentum erat, vitcnw ’gnarusmilitiæ, improuidus coniilq ♦ quis ordo agminis, quæ cura explo/ ï» in tandi', quantus urgcndo crabendóue bdlo modus, alios rogitans, amp;nbsp;ad oz •linesnunciosuultu quocp 6ê inccflu trcpidus, dein tcmulentus. Poftremo •ædio caftrorum, ói. audita defedtionc Mifcncnfïs clafTis, Romam reuerz dt.rccentiiïimumquodqueuulnuspaucns, fummidifcriminisincuriofusgt; ï^amcum tranfgredi Apenninum integroexercitus fui robore, óC feflos bgerne atep inopia hoftes aggredi in aperto foret,dum difpergit uires acerz ïimum ufep in extremaobftinatum,trucidandum,capiendum^ fradiditjperitiflimis centurionum diflenrie'*inbus (ïconfulerentur, uera ^KÏluris.Arguerceos intimiamicorum Vitelirj. itaformatisprincipisauriz Aurejvitefflf ^us, utafpera quæ utilia, nee quiequam nifi iocundum ÓC læfurum accipe/ quomodo for/ fet-SedclafTem Mifcnenfemftantumciuilibusdifcordiisctiam Gngulorum andacia uaict ) Claudius Fauentinus centurio per ignominiam à Galba di- ^ndadaßngu •uilfus.addefcótionem traxit, fiólis Vefpafiani cpifto’is precium prodi/ tionisoftentans.præeracclafliClaudius Apollinaris, neep h'deiconflans, diaduili neep ftrennuus in perfidia. amp;nbsp;Apinius Tiro prætura fundtus, ac turn forte Minturnis agens,ducem fe dcfedloribusobtulit. aquibus municipiacoz ^oniæ(^impulfæ,pfæcipuoPuteolanorum in Vefpaßanum fludio,con/

Capua Vitellio Hda,municipalem æmulationem bellis ciuilibus miz feebant. Vitellius Claudium lulianum ( is nuper claflem Mifenenfem molli imperio rexerat ) permulccndis militum animis dclegit data in auxiliumurbana cohors,amp;gladiatoresquibus Iulianuspræerat ♦ Vt cob lata utrinque cafl:ra,haud magna condtatione luliano in partes Vcfpa/ Hani tranfgrcflo,Tarracinam occupauere,mœnibusfitult;^ magisquàm ipforum ingenio tutam. Quæubi Vitellio cognita, partæ copiarum Narz niæcum præfedtis prætori] relidta, L. Vitellium fratrem cum fex cohorti/ bus Si quingentis equitibusjingruenti per Campaniam bello oppofuit.Ipz feægeranirni,ftudi]smilitum öi. clamoribuspopuli arma pofeentis refoucz batur, dum uulgus ignauum 6i nihil ultra uerba aufurum,falfa fpecic,cxerz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igHo/

citusSiIcgionesappellat«Hortantibuslibertisfnamamicorumciusquan/ ««wer„ifcd toquis clarior, minus fidus) uocari tribus iubet, dantes nomina facramen/ ioadigit,Superfluentemultitudine,curam deledtusin confulespartitur«

iScruorum

-ocr page 442-

36o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, CORNELII TACITI

Seruorutn numerum ,$C pondus argenti fcnatohbusïndint* equitesRo' Liiertini mam'obtulere operampecunias«^ jenamliberti'm's idem munus ultroflaz gitantibus. Ea Gmulatio officia metu profecffa uerteratin fauorem.Etple' riep baud perinde Vitellium,quam cafum locum^ principatusmiferaban/ tur. nee deerat ipfe uultu,uoce, lachrymis mifericordiam clicerejarguspro/ miffïs, amp;, quæ natura trepidantum eft, immodicus. Quin ÔC Cæfaremf^ diciuoluit,a(pernatusantea.fed tunc,(ùperftitionenominis,ôiquiaintnetii confilia prudentium, amp;nbsp;uuîgi rumor iuxta audiuntur. Cæterum ut omnia inconfuiti impetus cœpta, initijs ualida, fpacio languefcunt, dilabi paub' tim fenatoresjcquites^îprimo con(ftanter,ôi ubi ipfe non aderatjtnox ton territij mœftiue diferimine, donee Vitellius pudore irriti conatus, quænon .'vickdnno^ dabantur omiiît* nbsp;nbsp;Vtterrorem Italiæpoftcftâ Meuania,acuelut rena^

tdhowfftumex integrobellum intulerat,{tahaud dubiumerga Flauianaspartes ftudiumjtam pauidus V itellq difeeffus addidit.ereptus SamniSjPdignuS' queôi Marfi æmulatione,quod Campania præueniffet, ut in nouoobfß' quio ad cunefta belli munia acres erant. Sed fœda hyeme per tranfitum A/ pennini confliôlatus exercitus:amp; uix quieto agmine niues eluôtan tibus,p^ Fortuna Fla^ tuit quantum difcriminis adeundum foret, ni Vitellium retro Fortuna «»dnoriî ducu tiftet^qqæ Flauianis ducibus non minusfæpequam ratio affuit. Obuiumn lie Petilium Cerialem habuere, agrefti cultu, amp;nbsp;notitia locorum, euftodias Vitellij elapfum. Propinquaaffïnitas Ceriali cum Vefpa(iano,necipfegt;ß' glorius miîitiæ,eo^ inter duces affùmptus eft.FIauio quoc^ Sabino,ac Do mitiano patuiffeeffugium, multi tradidere.Etmiffiab Antonionuncij,ptf uarias fallendi artes penetrabant, locum acpræfi'dium monftrantcs.Sabi/ nusinhabilem labori Si audaciæualetudinem caufabatur.Domitianoaà^ rat animus.fed euftodes à Vitellio addin',quanquam fe focios fugæ promit/ terent,tanquam iniîdiantes timebantur ♦ Atcç ipfe Vitelliusrefpetftufua/ rum neceflitudinum, nihil in Domitianum atrox parabat. Duces partium

C4rf«f«ut Carfulasuenere,paucosad requiem diesfumunt, doneeaquilælîgna^ legionum affequerentur.Et locus ipfe caftrorum placebat,late profpetSaus, tuto copiarum aggeftu,florentiflimis pone tergum municipiis.SimuIcollo quia cum Vitellianis decem milium fpacio diftantibus amp;nbsp;proditio fperaba/ tur. Aegre id pati miles Si uidtoriam malle quàm pacem.ne fuas quidemle' giones opperiebantur,utprædç quàm periculorum focias.Vocatosadcoti Antoniut Pri cionem Antonius docuit, eflè adhuc V itellio uires, ambiguas fi délibéra/ wwrfrfwih'rent,acresfi defperaffènt Initiabellorumciuilium fortunæpermittenda, t« uidoriam confilqsSi ratione profîciici ♦ lam Mifenenfem claffemôipub cherrimam Campaniæ oram defciuiffe, necplus c toto terrarum orberelp quum Vitellio,quàm quodinter Tarracinam Narniamt^iaceat.Satisglo' riæprælio Cremonenfipartum,amp;exitio Cremonæ nimiuminuidix,nt concupifeerent Romam capere potius quàm feruare. Maiora illispræmia âCmulto

I

-ocr page 443-

ANN ALI VM LIBER XIX

multo maximum dccus,n incolumitaccm fenatui populo^ Ro.fîne fan guinequæfinent. His Si talibusmirigati animi.Nec raukoport legioncs ucnere. Et terrore famat^ auôtiexercitus, Vitellianæ cohortes nutabant, nullo in bellum adhortante.multis ad traniïtioncm, qui fuas centuhas tur masc^ tradere donum uiólori. Si fibi in pofterum gratiam certabant. Per coscognitum eft Interamnamproximiscampisprefidioquadhngentoru cquitum tencri.Miflus extemplo Varus cum expedita manu,paucos repu gnantium interfecit.plures abieôtis armis,ueniâ petiuere.quidam in caftra tefugijcunda formidineimplebant,augcndo rumonbusuirtuté copiast^ hoftiuni,quo amiflî præiîdq dedecus lenirent. Nec ulla apud Vitellianos flagitij pœna.amp; prçmrjs defeôlorum uera fides.ac reliquum perhdiç certa men,crebra iransfugia tribunorum centurionum^.Nam gregarius miles mduruerat pro Vitellio,donee Prifeus K A'phenus defertis caftris ad V i/ tclliumrcgreflî'jpudore proditioniscundlosexoluerent Iifdem diebusFa Tab.valent ^iusValens Vrbiniincuftodiaincerfîcicur.Caputeius Vitellianiscohortî vrbini inter/ busoftentatummequam ultra fpem fouerent.nam peruafiHein Germani as Valentenijôi ueteresillic nouos^ exercitus ciere credebâc. Vifa eæde,itt ’^elperationêuerfi*^ Flauianus exercitus immanequantû animo exitium

ValentiSjUt fînem belli accepit*Natus erat Valens Anagniæequeftri fami Wens, And^ kprocax moribus,neçp abfurdusingeniofamam urbanitatis per lafciui/ am petere, ludicro iuuenum fub Nerone, uelut ex neceffitate, mox fponte *îigt;mosactitauit,fcitemagisquàm probe* Legatuslegionis amp;nbsp;fouit Vergiz

infamauit.Fonteium Capitonem in proditionem corruptumjfeu quiacorrumpere nequiueratjinterfecitjGalbæproditor, Vitellio fidus. Si alioru perfidia illuftratus. Abrupta undic^ fpe Vitellianus miles traEturus

partes, id quoep no fine dedecore, fed fub fignis uexillist^ in fubieólos ^afniæcampos defcedere*FIauianus exercitus ut ad prælium intentusar ^atuscp,denfis circa uiam ordinibusadftiterat.Accepti in mediü Vitellia'

circudatos Primus Antonius clemeter alloquitur. pars Narni^, pars bteramnæfubfifiere iuffi ♦ reliélæ fimul èuiótricibuslegiones necç quteO wntibus graues,Si aduerfus con tumacia ualidæ. Non omifere per eos dies Primus ac Varus crebris nunerjs falute.Si pecuniam Si fecreta Campania: offerre Vitellio,fi pofitis armis,(ec^ ac liberos fuos Vefpafiano permififlet. beundem modum Si Mutianuscompofuitepiftolas:quibuspleruncp fi dete Vitellius,ac de numero feruorum,elcótione liótorum loqui.Tanta tor pcdoinuaferatanimum,utfiprincipem eum fuiflecæteri no meminiflent, Jpleobliuifceretur. At primores ciuitatis,Flauium Sabinu præfeétum ur tl.SaUnusfru blt;sfecretisfermonibusincitabant,uiôloriæ famæ^ partecapeflTeret, Fife ter ve/^aßani “liproprium milité cohortium urbanarû.nccdefuturasuigilum cohortes, kruitiaipforum.fortunam partiû,ôi omnia pronauiéloribus.ne Antonio *aro^ de gloria concederet, Paucas Vitellio cohortes, Si mœftis undic^

H nunerjs

-ocr page 444-

P» CORNELIT TACirr

wobl/f pcpu nuncqs frcpi'das.popuh' mobilem animutSJ fïfe dueem pfçbiiinètcafdciTl lianimut iH^sadulationcspro Vcfpafianofore.Ipfum Vitellium ncprofpcrfsqöi^ dem parem, adeo ruetibusdebilitatum. gratia patrati belli pcncscatflgt;4^ urbem oceupanêt.Id Sabino conucnire,utimperiû fratri referuaret:id VC fpaGanojUtcçteri poft Sabinu habcrentur.Haud quacp ercólo animo uoees accipiebat inualidus fcncdta-Erantqui occultisfufpicionibusincm^ rentjtanep inuidia Si æmulationeFortuna tratrismorarctur* Nanq^Fbult; us Sabinus xtatc prior,priuatis utriufq? rebus,aueftoritate pecuniae^

Alfedafidct fpaß'anum antcibat* Etcredebaturafteólam eiusfidem præiuuiftc, donio agrisc^ pignori acceptis * Vrtde quanquam manentc in fpeciem cócordd» oftenfaru opera metuebantur. Melior interpretatio, mite uirum abhorred reàfanguineôicædibustcot^crcbriseum VitclliofcrmonibusdepacGP® nendist^ per conditione armis agitare Sæpc domi congreflbpoftrcmo^ ædc Apollinis,ut Fama Fuit,pcpigcre. V erba uoces^ duos teftes babebât» sHitit Italiens Cluuiö RuFum ÔiSiIium Italicû. Vultusprocul uifentibusnotabantur,Vlt; tcllrj proicólus Si degener, Sabinus non infultans Si miferanti propior* Quod n tarn Facile fuorum mentes flexiftet Vitcllius,cp ipFcceßcrat.in^f^ entamurbem VefpafianicxcrcitusintraiTct. Cæterûutquifcp Vitcllio“^ dus.ita pacem K conditioncsabnucbant.dilcrime ac dcdccusoftcntantcS» amp;nbsp;fi'demin libidine uidtofis. Nee tanrâ VeFpafi'ano Fupcrbia,utpriuafutn Vitellium pateretur.ne uidtos quidé laturos. Ita pcriculucx mifcricordiae Ipfum FanèFencm, Si proFperisaduerfisep fatiatû.Scd quod nomé,quc'’’

CerrMntcus ftatum filiocius Germanico ForeC Nuncpccuniam, 3C Familiam,S^bcatoS vitcHijfilius CampankTiînuspromitti.Sed ubi imperium VeFpaGanusinuafcntgt;‘’°^ ipfi,non amicis eius, non deniep cxercitibus Fccuritate, nifi extinâo latoreredituram.Fabium Fllis Valentecaptiuum SicaGbusdubilsrdtf'’^ tum,prægrauem Fuiffejnedum Primus ac FuFcus,amp; Fpecimen partiuMu' Mutianift f^c tianus, ullam in Vitellium niftoccidendilicentiam habcant.No àCæfare time pirtmm Pompcfum.noab Augufto Antonium incolumesrclidtos.Nififorte Ve

IpaGanus altiores Fpiritus gerat, Vitcllij cliens.cum Vitcllius collega Clau^ dio Foret. Quin utcenFurä patrisgt;uttrcsconFulatus,ut totcgrcgiædomuS honores dcccret.defperatione Faltern in audaciâ accingcrctur pcrftarenii' lite, Fuperefteftudiapopuli. Deniepnihilatrociuseuenturum,q^inquod (ponte ruant.moriendu uidFis, moriendum dcditis id folia referre, nouiffb mum fpiritum per ludibrium Si contumeliaseffundant, an peruirtutem* Surdç ad fortia conGlia Vitell io aures.Obruebatur animus miferatione curacp,nepcrtinacibusarmis,minusplacabilem uidlorcm relinquerctcon iugi ac liberis. Erat illi SC fefta ætate parens, quæ tarnen paucis ante diebus opportuna morte excidium domus prçuenit,nihil principaru Glij affccuta, niG ludtu Si bonam famam.xv kalcn.Ianu.audita dcfeclione Icgionisco hortiumq^, qux fe Narniæ dediderant pullo amidlu palatio degreditur, moeAa

-ocr page 445-

ANNALIVM liber XIX

roœftacircum familia.Simulfcrcbatur Icdticulapamulus fîlius uclutin fu/ nebretti pompam. Voces populi blandæ Si intcmpeftiuæ.milcs minaci ß/ lcntio.Nccquis^ adeo rcrû humanarum immemorjqucm nô cômoucrct *^lafancs,Romanûprincipem ôi generis humant paulo antedominujrelb vitcHius poß '^fortunæ fuæfcde,per populumjperurbemjcxirede impcrio.Nihil cale •sidérât, nihil audierant. Rcpentinauis diôlatorcm Cæfarem opprefleratj occukæCaiuminfidiæ.noxamp;ignoturusfugam Neronisabfconderanu Pifo K Galba tan^ in acie ceciderc:in fua concione Vitellius incer fuos mi litcs.profpedantibüs etiâ foeminis,pauca Si prçfenti mœftitiæ congruenz tialocutustCedere fe pacis SC Reip^caufairetinerent tantû memoria fui,fra tremcp Si coniugê SC innoxiam liberorum ætatem mifcrarcntur.Simul fili uto ptotendcns,modo (îngulis,modo uniuerfîs c5mendans,pofi:remo fle tuptæpediente, aflîftenci confuli (CæciliusSimplex crac) exolutû àlaterc pu§ionem,uelut ius necis uitæ^ ciuium,reddebat. Afpernante confulejrez tbmantibusqui in concione adftiterant, ut in æde Concordiæ pofiturus Mgtiiaimpcrq,domu^ fratrispetiturus difceflît» Maior hic clamor obfî/ ftentiûpenatibuspriuatisjn paîatium uocantium .interclufum alterû itcr,

folutn quod in facra uia pergeret patebat.T um confilq inops in pala/

tium redijt,Præuenerat rumor,eiurari ah eo imperiu.Scripferatcp Flauius EiurAri impe^ Sabinuscohottium tribunis.ut militem cohiberent. Igitur tan^ omnis ^efp.in VefpaGani finû ceffifTet, primores fenatus, SC plericç equeftris or/ dmisomnis^ miles urbanus SC uigiles, domumFlauq Sabini coplcuere, lllucdeftudtjsuulgi Si minis Germanicarum cohortium affertur. Logins lam progreffus erat, nbsp;nbsp;ut regredi poflèt : Si fuo quifcp metu, ne dificdos

«ocp minus ualidosVitellianiconfcótarentur,conólantê in armaimpellez ^ant. Sed quod in eiufmodi rebus accidit,confilium ab omnibus datu eft, pwculumpaucifumpfere.CircalacumFundanidefcendentibusquiSabi rl,sahinuf ca tiumcomitabantur armatis,occurrunt promptiffimi Vitellianorû. Modi/

1 nbsp;nbsp;nbsp;mm ibi præliû improuifo tumultu, fed profperû V itellianis fuit. Sabinus

l nbsp;nbsp;nbsp;rc trépida,quod tutiflîmû è præfentibus, arccm Capitolq infedit milite ex

1 nbsp;nbsp;quibufdam fenatorum equitumt^,quorum nomina traderc haud promp

I nbsp;nbsp;ttimeft,quoniâuiôtore Vefpafiano multi id meritum erga partes fimula/

l nbsp;nbsp;üete.Subierunt obfidium etiâ fœminç-.inter quas maxime infignis Veru^

l nbsp;nbsp;btiaGracilia,necç liberos,necç propinquos.fed bellu fecuta. V itellianus gmcüm

1 miles euftodia focordi claufos circundedit. cot^ concubia norfle fuos libez 1 tos Sabinus Si Domitianûfratrisfilium in Capitoliûacciuit. At Sabinus I nbsp;nbsp;miffo pet negleéla ad Flauianos duces nuncio, qui circumfideri ipfos, nifi

fubueniretur.arótas res nunciarct,noôtem adeo quietâ egit,ut digredi fine Boxapotuerit,Quippe miles Vitellq aduerfus periculafccox,laboribus SC

i uigilijsparum intentus erat.Et hybernus hymber repente fufusjoculos au \ teséf irapediebat.Luce prima Sabinus antequâ inuicé hoftilia cœptarcnt, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H X Cornez

-ocr page 446-

P, CORNEL IP TACITI

Corneîiura Martiakm èpn'mipilanbusad Vi'telltum mffîc, cum mandatiä 6C queftu, quod paóla turbarentur. Simuladonê prorfus 8C imagînem de/ ponédi impcrij fuiflè,ad decipiendos tôt illuftres uiros. Cur cnîm è roftnî» fratris domum imminente foro,62 irntandis hominu oculis, quàm Aucn/ tinum amp;nbsp;pénates uxoris petiflêtf Ita priuato amp;nbsp;omnê principatus fpeciem uitanticonuenifîê.Contra Vitellium in palatiûj'n ipfam imperqatcemte/ greßumdndearmatum agmen emifTum^ftratam innocentiû cædibuscele berrimam urbis parte, ne Capitolio quidem abftineri. T ogatû nempefe, amp;nbsp;unum è fenatoribus,dum inter Vefpaiîanum ac Vitellium prælqsleg'o/ numjcaptiuitatibus urbiû,deditionibuscohort(û iudicatur.Iam HifpanijS Germanrjsqi Si Britanniadefeifeentibus/ratrem Vefpafîantmanfiueinfi de,donee ultro ad conditionesuocaretur. Paeem Si concordiauitflisuA uiótoribus tantû pulchra efle.Si conuentionis pcen(teat,non fc, quetn pet/ fidia deceperit,ferro peteret,n6 filium Vefpafîani uix puberem.quantum occifisuno fene ôi uno iuueneproficiCiret obuiâ legionibus, defumtnare/ rum illic certaret.cætera fecundum euéhtum prælti ceiïura. Trepidus ƒ hæc Vitellius, pauca purgandi fui caufa refpondit, culpam in militécoûte/ rens,cuius nimio ardori imparé eflè modeftiam fuam. Et monuit Matua/ iem, ut per fecretâ ædium parte occulte abiret,ne à militibus internuntius inuifæ pacis interfîceretur.Ipfe neep iubendi neep uetandi potens,noniam imperator,fed tantû belli caufa erat. Vix dum regreflo in Capitolium Maf tiale,furês miles aderat,nulloduce,fibi quifçp auôtoricito agraineforum^ imminentia foro templa præterueôb, erigunt aciem per aduerfum collem» ufqiad primas Capitolinæarcisfores. Etant antiquitus porticusinlaKf^ cliui.dextræ fubeuntibus.In quarum teclum egrefîi,faxis tegulisi^ Vitvi/ lianos deturbabât.necp illis manus niß gladijs armatç,ôi arceflere toræen ta,autminrilia tela,longum uidebatur. Faces in prominentem porticutnie/ cere, amp;fequebanturignem.ambuftasc^Capitolrj fores pcneirarentjUi statuiedeco^ Sabinus reuulfasundicp ftatuas, decora maiorum, in ipfoadituuicerauri mmniorum obieciffet.Turn diuerfosCapitolrj aditusinuadunt,iuxtalucumafylb^ qua Tarpeia rupes cetum gradibus aditur Jmprouifa utraqp uis. propio'* atq? acrior per afylum ingruebat.Nec ßfti poterant feandentes per couiuu ôla ædiEcia : quæ, ut in multa pace, in altum édita, folum Capitolq bant. Hic ambigitur,ignem tedlis oppugnatores inieccrint,an obfeHbqu? crebrior fama eft, quo nitentesacprogreflosdepulerint. Inde lapfus igmS in porticusappofitasædibus. mox fuftinentesfaftigium Aquilæuetercli/ Capitolium gno traxere flammam,alueruntc^.Sic Capitolium claußsforibusindef^ confiagrauit fum,ôiindireptumconflagrauit.Idfacinuspoftconditâurbem luéluoW“ mum fœdiffimum^ Reip.populo Ro.accidit.nullo extern O hoftejffopt trjs ß per mores noftros liceret deis. Sedem louis optimi maximi aufpita/ to à maioribus pignus imperij conditam, quam non Porfena dedicaurbe

J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J.

-ocr page 447-

ANNALIVM LIBER XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î65

Galli capta tencre potuiflènt,furore principu excindifArferat 8^ ante, papitolium ciuili belloj fed fraude priuata. Nunc palàm obfciîumjpalàm •ncenfum.quibus armorum cauG's,quo tantç cladis prccio,pro patria bella ^■inuscVoueratTarquinius Prifcusrexbelîo Sabino ieccratep fundamen 5^’jP^’^^§'51^^fiafæ’a^3gnitudinis,quàm quomodicæadhuc Pop.Ro.res bfficcrent.Mox Seruius Tullius fociorum ftudiOjdeindc Tarquinius Su/ perbuscapta Suefla Pometia, hoftiû fpoiqs extruxere. Sed gloria open's ‘ibertati referuata.Pulfîs regibus, Horatius Puluillus iterum confui dedica ‘J^teatnagnifi'centiajquâm immenfæpoftea Po^Ro.opcsornarentpotius ^augercnt.Iifdem rurftisueftigfjsGtum eft,poftquâ interieéto ccccxv annofufpaciQ L.Scipione,C. Norbano Coss.flagraueratCuram uidlor ^yHafufcepit,nclt;^ tarnen dedicauit.hocfolumfelicitati eiusnegatum. Lu

Catuli nomé inter tanta Cæfarum opera,uflt;^ ad Vitellium manfiu ^a tûc ædes cremabatur, Sed plus pauoris obfeflîs quâm obfefloribus in/ tulit.Quippe Vitellianus miles, necç afl:u,nec^ conftantia inter dubia indi §fbat.Ex diuerfo trepidus miles,dux fcgnis,5C ueluti captus animi, no lin fi^uianUned/ §uanonauribuscompetere. neep alienisconfilqsrégi, ncçp fuaexpedite* pitoUo obfelfî buciilucclamoribus hoftium circumagi. quæ iuflerat uetarc,quæ uetucrat bberc*Moxquodin perditis rebusaccidit,omnespræcipere, nemoexc/ omnet prlt;eci 4^i'poftremo abiedtisarmis,fugam 82 fallendiartescircumfpeólabant* Ir pi««t,nfwo tutnpunt VitelIiani,ÔC cunóla fanguine,fcrro,flammis^ mifcent.Pauci mi cxe^nitut^ ‘•faricitiiuirorujinter quos maxime ini^nes, Cornelius Martialis,AcmyIi *^3 Pacenfis,Cafperius Niger,Didius Scæua pugna aufî obtruncatur.FIa/ “gt;uinSabinuincrmem,nec^ fugam cœptanté,circumfiftunt,ô: Quintum Atticum confulê,umbra honoris amp;nbsp;fuamet uanitate monftratû quod edi/ ’^ain populû pro VefpaGano magnidca, probrola aduetfus Vitelliû lece/ '^at.Cæteri per uarioscafuselapfî,quidam feruili habita,alrj fîdcclientium fotitcftijSC inter farcinas abditi.Fuere qui excepto Vitellianoru figno,quo '^terfenofccbantur, ultro rogitantes refpondentesueaudaciâ pro latebra quot;abcrent,Domitianus prima irruptione apud ædituu occultatus folcrtia li f/.dowjïw^ bertilineoamidu turbæfacrîcolarum immixtus,ignoratus apud Corneli nusbtebra iJmPrimum paternû clientem,iuxta Velabrum delituit. Aepotiêtererum feruatus patrcjdifiedo æditui contubcrnio,modicû facellum lovi conserva Toriaram^ pofuit, cafust^ fuos in marmore expreflît. Mox imperium adeptus, lovi cvsTODi templum ingens,feç^ in Gnu dei facrauit. Sa/ DinusSC Atticus onerati cathenis,8i ad Vitellium dudti, nequaquâ infeflo lerfnoneuultutpcxcipiuntur,frementibusquiiuscædis,8iîpræmianauatæ opetç petebant.Clamore à proximis orto,fordida pars plebis fupplicium picbs pabini expofeit, minas adulationcst^ mifeet. Stanté pro gradibus palatij Vitellium, ôi preces parante, peruicere utabfifterct. Turn confoflum con/ laccratum^, ÔC abfciflo capite truncû corpus Sabini in Gemonias trahut.

H 5 Hic

-ocr page 448-

366 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P.’ CORNELII TACiTt

. Hicexitusuin haud fanè fpernendi. Quinq? óCxxx ftip^ttdi'a iti ceratjdomi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clarus. Innocentia i'uftin'am^ cius non argucrcs.M

ScrmoHt't nh tnonis nimius crat Jd unu feptem annis quibus Mœfîam, duodecim tniuserdt buspræfcdlurâurbi'sobtînuitjcalumm'atuscft rumor^i'n fine ukæ.alii

, ncm, multi modcratû, amp;nbsp;duium fanguînis parcum credidcre. Quod in^f omnesconftitcdtjanteprindpatum Vefpafianidecusdomuspenes5ab^ num crat.Cædem eiusiætam fuiflèMutianoacccpimus Ferebaotplcfilt;P etiam pad confultum, dirempta æmulatione inter duos, quorû alter fcf^ trcm imperatoris.aker confortem impcrq cogitaret*Scd Vitellins conWquot; fiipplidu pofcenti populo re(litit,placatus ac uelut uiccm rcddés, quod lo' terrogantibusquis Capitolium incédinet,fereum Atticusobtulcrat.Ea? confcHïonelïueaptum tempori mendacium fuit, inuidiam crimcnqagno uiflè.Ói à partibus Vitellq amolitus uidebatur. Iifdcm dicbus LVitd^ Ten-dcitiæob uspolîtisapud Feronîam caftris,excidio Terradnç imminebat,daufisiialt;: fidiumpcr vt gladiatodbusrcmigibus^.quinon egredi mœnia,ncq5 periculuminap^ tellianot nbsp;nbsp;auJeßant. Præerat, utfupra mcmorauimus,Iulianus gladiatoribus,A^

pollinan's remigibus,lafciuia focordia^ gladiatorû magis quàm ducuni“^ miles»Non uigiliasagere,non intutamœnium firmare,nodu die«^^^’^*’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;amœna littorû perfonantes in minifterium luxus dilperGs militibuS)^^

bcllo tantum inter conuiuia loquebantur.Paucosante diesdifceflerat Api nius Tyfo,donis^ ac pecunqs acerbe per municipia conquirendis,pbsin/ uidiæ quàm uiriû partibus addebat Interim ad L. Vitellium feruus Ver ginrj Capitonisperfugit, pollidtus^ fi præfidium accipcret,uacuâarcctn Terrjcina furtim traditurij,multa noôle cohortes expeditas fummis montiû iugisfu' proditione p^r cap Ut hoftiû fiftit. inde miles ad cçdem magis nbsp;nbsp;ad pugnam decurnt.

^quot;’“quot;^'‘fternuntinermes, aut arma capientes, amp;quofdam fomnoexc!itos,cumte/ ^'^’*’^nebris,pauore,fonitu tubarum,clamore hoftili turbarentur.paucigladiato rum refiftentes, neep inulti cecidere, Cæteriad naues ruebant, ubicunda pari formidine implicabâtur,permixtispaganis,quos nullo diferimine Vi telliani trucidabant.Sex liburnicç inter primum tumultum cuafcre,in quis præfeôtus clafiis Apollinarisreliquas in littore captas,aut nimio ruentiutn onere preflàs,marehaufit.Iulianusad L.Vitelliûperdudtus.S^uerberibuS fœdatus, in ore ciusiugulatur. Fuerequi uxorem Lgt; Vitellij Triariamin^ ccfiTerint.tancp gladio militari dnôla,inter ludum clades^ expugnatçTct Ldurea racinæ,fuperbè fæue^ egiflèt. Ipfe lauream profperè geftæ reiad fratrera mifit,perconólatusftatim regredi fe,an perdomandç Campaniçinfiftere iuberet.Quod falutare no modo partibus Ve(pafiani,fed RcipJuit.nata firecens uidloria miles amp;fuperinfitam peruicaciam fecundis fcrox,Ro' mam contcndilîet, haud parua mole certatum, nec fine exitio u rbis foret. l^vitfDiw quippe L.Vitellio quamuisinfamiincratinduftria,necuirtutibusutboni, fed quo modo peflïmus quifc^,uitqs ualebat. Dum hæc in partibus Vi

-ocr page 449-

A^NALIVM liber XIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j67

tclîp gcruntur, digreflus Narnia Vefpafiani excrcitus, feftos Sacurni dies Otnculiper otium agitabat.Caufa tarn prauæ moræ.nt Mutianum oppe Ofrôfcw tirétur. Nee defucre qui Antonium fufpicionibus arguèrent, tanquâ dofo cunâanté,poftfècretas Vitellrj epiftolas^quibusconfulatû 8i nubilem fill amXdotalesopcs,precium proditioniSjofferebat:Alt) fi'dta hçc,ôi in gra tiam Mutiani côpofita:Quidam omniu id ducum confilium fuiflçjoftenta tepotiusurbi bellum quàm infcrreiquâdo ualidiflîmæ cohortes à Vitclliô dcfciuiirent.amp;: abfciflîs omnibus prçfidqs ceflurus imperio uidebarur.Scd cunâa feftinatione,deinde ignauia Sabini corruptagt;qui fumptistemerc ar •Bismunitiflïmam Capitolq areem, Si ne magnis quidem exercitibus ex/ pugnabilemjaduerfiis tris cohortes tuen' nequiflet.Haud facile quisunj af/ Rgnaueritculpamjquç omnium fuit,nam amp;nbsp;Mutianusambiguiscpiftolis uitÆoresmorabatur, SC Antoniuspræpoftero obfcquio, ucl dum tegerec inuidiam crimen meruit.cçtericp duces dum peradû bellum putant,fi'nem ousinfîgniuere. Ne Petilius quidé Cerialis eu mille equitibus præmiiTus, uttranfuerfîs itineribus per agrum Sabinû Salaria uia urbem introiret.faz tismaturaueratjdonecobfefli Capitolq famacûdtos fimulexciret. Antoni “sperFlaminiam ad Saxa rubra^multo iam nodis/crum auxilium uenit, Adfâxaru^ Illicinterfeclum Sabinu,conflagrai1ê Capitoliujtremereurbéjmœftaom f»quot;a,lodnomé niaacccpit.plebéquoc^ Si, feruitia pro Vitellio armari nunciabatur.EtPe tilio Ceriali cqueftre præliû aduerfum fuerat. nahep incautum Si tancp ad uiâosruentéj Vitelliani interieóiusequitipcdesexcepere. pugnatu haud procul urbe inter ædifîciahortosc^ Sianfracflusuiarum quægnara Vitel/ lianisjincomperta hoftibus metum fecerant.necp omnis eques côcors,ad/ btidlisquibufdam qui nuperapud Narniam dediti,fortunâ partium fpe ^dabantur,capitur præfedlusalç Tullius Flauianus.cætcri fœda fuga con l^frnantur.non ultra Fidenasfecutisuilt;5loribus,Eo fucceiTu ftudiapopuli auéla, V ulgus V rbanum arma cepic. Paucis feuta militaria.plures raptis quodeuiepobuium teliSjfignum pugnæexpofcunt. Agit grates Vitcllius, ^ad tuendam urbê prorumpere iubet, Mox uocato (èhatujdeliguntur le gatiadexercitus,ut prçtexto Reip.concordiam pacem«^ fuaderent. Varia Icgatorû fors fuit.Qui Petilio Ceriali occurrerunt extremû diferimen adie/ rejafpernante milite conditiones pacis, Vulneratur prætor Arulenus Ru/ Ricus.auxit inuidiam fuper uiolatum legati prætoris'c^ nomen,propria di/ gt^atio uiri.Palantur comités, occiditur proximusliótor dimouere turbam aufùs.ôC ni dato à duce præfidio defenfi forent, facruni ctiam inter exteras getiteslegatorum ius,anteipfapatriçmœnia,ciuilisrabiesufcp inexitium Legdtoruius temeraflèt, Aequioribus animis accepti funt,qui ad Antoniû uenerât,non flt;icrunt quiamodeftior miles,fed duci plusauôloritatis,Mifcuerat felegatis Mufo niusRufus equeftris ordinis, ftudium philofophiæ Si placita Stoicorum MufowKi gt;6tnulatus.Cœptabat9permixtusmanipulis,bona pacis ac belli diferimi/ RKf«$

H 4 na

-ocr page 450-

P. CORNELII T ACITI

nadiflcrens,armatosmonerejd plenfcj ludibn'ojplunbustædi’o.nccà/ erantqui propellercnt proculcarent^, ni admonitu modeftiHîtnicuiufc^» jntcmpr/b'ua alijs minitantibus.omififlet intempeftiuatn fapientiam.Obuia: fuere ÔJ fapienttii uirgines Veftalescum cpiftolis Vitellfj ad Antonium fcriptis.Eximi fupte mocertamineunum diem poftulabant.fi moram inteneciffentjfaciliusoni nia conuentura. Virgines cum honore dimiftæ, Vitellio refcriptu, Sabini cædcjSC incendio Capitolij,dircmpta belli commercia.Tentauittamê An tonius uocatas ad concionem legiones mitigate, ut caftris iuxtapontem Miluiû pofitis,poftera die urbem ingrederentur.Ratio concftandGneafpe ratus prælio miles,nô populo, non fenatui, ne templis quidem ac delubris deorum cofuleret.Sed omnem prolatationem utinimicam uiôtoriæfufp^' cftabanc ♦ Simul fulgentia per colles uexilla, quanquâ imbellispopulusfe^ queretur.fpeciem hoftilisexercitusfecerât.Tripartitoagmine,pafSUtaft' terat Flaminia uia,pars iuxta ripam Tiberis inceftit,tertium agmen per Sa lariâcollinæportæpropinquabat.plebsinueôtisequitibusfufa* Miles Vi tellianustrinis Si ipfepræfidqs occurrit.Prælia ante urbem multa ôiuaria: fèd Flauianis confilio ducum prçftantibus,fæpius prolpera.Ii tantum con flidlati funt,qui in partem fi'niftram urbis ad Saluftianos hortosperangu fta Si lubrica uiarum flexerant.Supcrftantes macerrjs hortorum Vitellia/ ni ad ferum ufcp diem faxispilis^ fubeuntesarcebant,donecabequitibus qui porta collina irruperant,circumuenirentur.Concurrêre Si incampo Martioinfeftæacies.Pro Flauianis Fortuna,parta totics uiôtoria: Vitek liani defjjeratione fola ruebant,ôi quanquam pulfî, rurfus in urbecongr^ Populuspttg/ gabantur.Aderatpugnantibus fpelt;ftatorpopulus,ut^ inludicrocertami M/^eüator ne,hosmodo,rurfusillosclamoreôfplaufufouebat;quotiesparsaltcrain/ clinaftèt abditi in tabernis, aut fi quam in domum perfugerant,erui iugula ri(^ poftulantes parte maiore prædæ potiebantur. Nam milite ad fangui/ nem Si cædes obuerfo, fpolia in uulgus cedebant. Sæua ac deformisurbe tota facies, alibi prælia Si uulnera, alibi balneæ popinæi^. Simul cruor 62 ftruescorporu,iuxta fcorta,ô6 feortis fimiles: quantû in luxuriofootiolibi/ dinu,quicquid in acerbiflîma captiuitate fcelerum, prorfus ut eandê ciuita/ tem Ô2 furcre crederes amp;nbsp;lafciuire.Conflixerantante armatiexercitusinur be,bis LSylIa,femel Cinna,uitftoribus,nec tune minuscrudelitatis. nunc inhumana fecuritas. Si ne minimo quidem téporis uoluptatcs intermifiæ» uelut feftis diebus id quoç^ gaudiu accederet,exuItabat.Fruebantur nulla CdHrorunt partiû cura,malispublicislæti.Plurimûmolisin oppugnationecaftrorutn oppugndtio fuit,quæ acerrimusquifep ut nouiflîmam fpem retinebant.Eo intentiusui d:ores,præcipuo ueterum cohortium ftudio,cun£fta ualidiftimarû urbium cxcidfjs repertagt;fîmul admouent, teftudinem.tormenta, aggcrcs,faccs^, quicquid tot prælrjs laboris ac pcriculi haufiftent, opéré illo cofummaticb mitantes. Vrbem fenatui acpopulo Ro.templa dijs reddita^proprium eue

-ocr page 451-

ANNALIVM LIBER XIX

tnîTiCiS decus în cäflrisallam patnam,inospenatcs.ni ftatit« recipiantur.no ftctninarmis agendam. Contra Vitellian! quanquam numero digt; fpares,inqu!ctarcuidlon'am,moraripacem, domos arasc^ cruorefcedare, luprema uidtis folati'a compIedlcbantur.Muki femiammcs fuper turres ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

propugnacula moenium expirauere* CóuuKïs portis rch'quus globus ob/ tulitfeuidlonbus, öi cecidere omnescotrarqs uulncribus uerfi in hoflem* Eacuraetiammoncntibusdecoriexitusfuit.VitclIiuscaptaurb^,perauer/ Romacaptd fampalatrj partem Auentinumindomum uxorisfelluladeferturjUtHdi/ cmlatebrauitauifTetjTerracinam ad cohortes fratrem^ perfugeret*Dein mobilitate ingenq,öi quæ natura pauoris eftjcum omnia metuentûprçièn tb maxime difplicerent, in palatium rcgredirur, uaflum defertum(^,dila/ plisetiaminfimisfcruitiorumautoccurfum eiusdcclinantibus« Tcrretfo/ litudojSi tacentcs loci, tentât claufaj'nhorrefcituacuis.fenus^ mifero erro te ) Si pudenda latebra femet occukans ab lulio Placito tribuno cohortis protrahitur. Vindlæ pone tergum manus.lanfata uefte, fœdum fpeótacu ium ducebatur,mukis increpantibusmuHo illachrymantc. deformitasrxi/ tusmifericordiam abftulcrat. ObuiuseGermanicis militibusVitellium Qermafiicut mfcftoitflu per iram,uel quo maturius ludibrijseximeret, an tribunum ap miles pttichtjin incerto fuinaurcm tribuni amputauitjac ftatim confoflus eft. Vi tellium infeftis mucronibus coadtumjmodo erigereos SC offerte contume ^ijs,nunccadentesftatuasfuas5plerunq^ roftra, Si Galbæoccifi locum con tucri,poftremo ad Gcmonias,ubi corpus Plauq Sabini iacuerat, propule/ te.Vox una non dcgeneris animi excepta,cum tribuno infukanti,fe tarnen impcratorem eius fuiffe reipondit. Ac deinde ingcftis uulncribus concidit. Fui tarnen in» Ecuulguscadem prauitate infedtabatur interfc(ffu,qua foueratuiuentem. peratortuut Pater illiL.Vitellius.feptimum Si quinquagefimum a:tatis annum expie/ ^at.confulatum,facerdot!a, nomen locumt^ inter primores,nulla fua indu ftna.fed cundla patris claritudine adeptus. Principatum ei detulere qui ip/ lumnon nouerant. Studia exercitus raro cuiquam bonis artibusquæfîta pcnndeaffuere,quam huicper ignauiam. Inerat tarnen fimplicitasaclibc/ falitas,quæ,ni adfit modus,in exitium uertuntur. Amicitias dum magnitu dine munerum,non conftantia moru continere putat,meruit magis quam habuit.Haud dubiè intcrerat Vitellium uinci.Sed imputare perfidiam no poiTunt, qui Vitellium Vcfpafianoprodiderejcum à Galba defciuiffenu Ptædpitantc in occafum die,ob pauorem magiftratuum fenatorum^,qui dilapnex urbe aut per domos clientium femct occukabantjuocari fenatus

n6potuit.Domitianum,poftquam nihil hoftilemetuebatur.ad duces partium progreffum,Si Cæfarem confaluta/ turn,miles freques,ut(^ erat in armis,

inpatcrnospenates deduxit.

-ocr page 452-

Î7o BEAT! RHENANI IN LIBRVM XX

C AS TIG A TI O N E S.

IVIT A S pauida âf ïèrmtio parata occupan', rcdcuntem TarracfnaL.Vitel.) Nos, Ciuitas pauida tajoccupare redeuntem Tarracina L, VitcHium cûconor tibus, extingui^ reliqua belli poftulabat,

Patibulo affixus, in qfdem annulis quos acccptosa W tellio geftabat.) Præpofitionem à fùbmouimus,fubintdl^ dam in ablatiuo Vitellio.

MoxIIlyricos,) Caftigauimus,Mox Illyrico.

Mox deos rcfpicere reftitui^ Capitolium placuit.) Repofui,Mox dcos rop^ xere.reßitui Capitolium placuit.

Et egregtjs utriui^f orationibus teftatum.) Scripfimus.Et egrcgtjs ontion^ bus utriufçp ccrtatum.

Quis multos anteiret.) Ablatfuus quis non eft in libro manulcripto.

Vt uniufcuiuic^ uitam fàmam penetrarcnt.) Nos.femamcj,

Quorum accußtores etiamfî puniri oportcat.) Addidimus negatiuam païf' culam,non,qua hic opus eft,Quorum accufàtores ctiamfi puniri non opon^t» Vide Heluidfj modeftiam.

Scd confulem defignatum cenfuiflèdicebat. Sed iècundû uetera exempt.) Alterum ïêd expunximus ut legas, Sed confulem defignatum cenfuiflcdicebai (êcundum uetera exempla.

Id magis uitandum.) Vitandum non eft in codice Budenfî, Poflètetiâaddi uel iubaudiri.Id magis.f curandum.

Ne peruicacia cuiufquam.) Nos,peruicaciaquorundam.

Sememiniflè.)Malim legere pronomine le expûcfto. MeminiflètcmponJ® quibus natusfit.q.c.f.p.a.i.VIterioramirari.Subaudi,memmiflèt.

Cuius le magiftrum ferebat.) Emendauimus,Eius le magiftrum ferebat, Variçp Arq potentia.) Tantum habet liber regius, Arqq? potentia.

Capta legionumhyberna.) Nos,captalegionumcaftrahyberna.

Simulcç infulam inter uada fitâ.) Exemplar Matthiæ Coruini habet. Simulqt infulam iuuata fitam,Quidfilegas,lub uadafitam.Sic libro lèquenti dixit,Sub muros.Iudæi fub iplbs muros ftruxereaciem.

Mox per Britanniam gloria,) Hadîenus defuit hic participia auâa,quod nos addidimus.Mox auôa per Britanniam gloria.

Sub Vitellio rurfusdilcrimen adit.) Nos,Adqt.

Quibus auertere accita à Vitellio auxilia. ) Auertere mutauimus in auerterct præpofitionem fuftulimus. Quibus auerteret accita Vitellio auxilia.

Si redintegrandum bellum.) Caftigauimus, Si redintegratum bellum.

Igitur Ciuilis delcilcendi certus.) Codex Budêfis,Igiturciuilisdiffidijeettus. Id expone, Certus fubaudi ClaudiusCiuilis, ciuilis diftîdq, ideft belli ciuilis quod Romae erat.Et fie nos lcripfimus.

Et cætera lèruitia mala enumerat.) Emendauimus,Et cetera 1er uitij mala cnti merat.Paulopofteftillic.tradilèprçfedîisjCêturionib.quodubilp.ô^fexpl.Sinc

Ellèfibiroburpeditûequitumtj: confânguineos Germanos.) Liber (quæ regiuSjEt fibi robur peditû equitum($,conlânguineos,Gallias idem cupientes. Elle fi.tbauditur,amp;S in acculàtiuo conlànguineos fubauditur Germanos,

Erat in Caninefetibus ftolidæaudacip Brenno.) Jllic,Brinio,quipau!opoßap pellatur Brimio,Forte. Brinno,quc hodic Brunonê dicimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Igitur

-ocr page 453-

CASTTGATIONES BEATI RHENAN! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?7«

Igitun'plb rebellis familiæ omine placuit.Impofituscp (cuto.) Verbu placuic eralimus. Nä integra eft lèntctia fi ftc diftinguasjgitur ipfo rebellis lâmiliæ omi ne,impofitusc|; fcutOjinoregentis, ÖCfuftinentium humerisuibratusduxdeligt tur.Expone,impofitusqi, id eft non folum impofitus fcuto: 5C, id eft uerum eti amfuRincntia humeris uibratus,dux deligitur. Nam uideo quid illiimpofuerit, quiucrbum placuit hic tnfulfit.

Et quod militum in fupen'ore infulae parte congregantur, ) Nos, SC quod mi litum in fiiperiorem infulæ partem congregantur.

Qutppeuiribuscohortisadducftis.) Duædilt;ftiônes,Quippeuiribus, no ftmt in libro Coruini régis,ubi tantu legitur,nomen magis exercitus ^robur.cohor tiumabdiidis Vitellius. Vndeeruiletftionem, Nomen magisexercitus^robur cohortibusabducftis, Vitelliuse proximfs NeruiorûGermanorumcçpagis,fê/ gnciTinumeium armis oncrauerat.Siccp locum emendaui in contextu.

Caninefetem tumultum opprefturum.) Illic comprefturum. Nec (emper ob/ fcœnamfignificationem hoc uerbum habet, quæ rescaftigatorem mouit ut mu tarer.Sic lib, i.diftideat interim miles,necß duorum adolefcentium nodum adub taauGon'tate coprimi queat.Item libro fequenti. Sub eo bellum ortû, amp;nbsp;coprû “’ere cœptantê Ceftium GallQ Syr.leg.üariapraeliaacfâepiusaduerfàexcepere,

Nec Brennonem.) Illic Brimionem.

Quasincenfis caftellis illuc appulerant.) Caftigaui, Quafi tncenfiscaftellis,

Virtutem proprium hominis bonum.) Illic hominum.

Maiore precio fugeret.) Illic fungeretur.

Jn Frifios aduehitur.) Nós,auehitur*

Cundacg qug acciderant. ) CodexBudenfis,Qui cuncfta quae acciderant. Ca ‘“gauijQm'n cuntfta quæ acciderant.

Sedfraude ducum euenire.) Addidi uerbû metuebantur. Sed fraudemetue oantiir euenire. Mox, n os exponcrct.

Simulpaganorumlixarum^ignauia.) Rcpöfui,ignaua, fed procax ante pe hculum manus.

Vt Batauos numero impares circumfundant.) Regium uolumen habet, cir^ tumdant.Malim,Et Batauos numeró imparcs circUmdant.

. llliiicteris militiæ memores in cuneis congregantur.) Illic,Illi ueteris militiæ jpcimles congregantur. Legerim.Illi ueteris militiæ ui habiles, cógregantur den frontcm tergacj ac latus tuti.

Netphoftium fe conliltjs uti.) Nos, Neq^ hoftium confiltjs uti fe»

Froinde perfugus Batauus.Caftig.Proinde perfuga Batauus.

Qyippe ubi fclata Ciuili.) Emendaui, Qvæ ubi relata Ciuili. Mox accufatu “iis,uniuerfam,non cft in libro manufcriptö.

Sedparum prouifum,nicopiæin caftra conuehefentur,rapt permifcre.) Serf fndum meo iudicio, Sed paruum prouifum,ni copiæ in caftra conueherentur, Sedpäruum f^pipermifere.Nam accufandi cafu dieftum eft hic prouifum,a uocabulo proui- prouifum prtf '’^iUs,ui,quartç inflexionis.Siclib. nbsp;nbsp;nbsp;Difpofitu prouifui^ eiuiliü rerü peritus. mod/camproe

VträmcpRheni ripam.) Accufätiuusutramcß noneftin libro manufcriptö.«zyîonei» bfta belli ciuilis externiep facie obftupefecerat obfeflo$.)Scripfimus,iuxta uc aduerbiu fimilitudinis,pro çque,quod tarne quida iufta feriböt. Sic li. i. Nä in pa«caufas et mérita fpetftaritubi bellu ingruat,innocêtes ac noxios iuxta cadere

Quod duabus legionibus fitum,uix quinq^ millia armatorum Romanorü tu/ t àtur.) Difficilis locus eft, Codex Budenfis habet, quod duabus legionibus fi-tum uix V .milia armatorû tuebantur Jgitur genitiuus Romanorü fuppofititius uidetur

-ocr page 454-

?72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM XX

uidetur, Vf panel's dicâ men tem mcS,diuino fie legendû. Qiiodduabus legîotiP bus,tum uix quinq; milltum armatorS,tuebantur.Quod f.uallû,tuebâturf Ro^ manijduabus legionibusjtS uix quinq3 milliQ armatorû. Id eft quæ duæ Icgiones uixquinqpmilliö armatorû erant,hoc eft,uix continebât quinq; millia armatorS.

Sibi quæcç gens confiftunt. ) Lego, Simul quarts gens cófiftunt. Nam fupra quoqp librarius quodam locofibi fcripfit pro fimul. quemadmodS antemonui-Moxeft in uolumine manuicripto,OppofitispIericß fcalis.

Perfugaecaptiuitç docebant ftruere machinas.) Caftigaui,materias» Duocruieeß Dillio Voculçduodeuicefimaelegionis legato tradit.) Nos,duoamp;fuiccfimgk mg legionis gionis legato tradit.

legatuî Adfciri in ibcietatem Germanos.) Repofuimus, Acciriin Cocie, Germanos.

His inter ic uocibus infiftentes.) Codex regius. His inter ft uocis infiftenics-Exemplaref Ordoniusexemplariaomnifl literarum.) Illic.Exemplares nbsp;nbsp;nbsp;(Forte uotiamp;

omnium lite omnium literarum. Exemplares, fubauditur,literas.

rarum nbsp;nbsp;Pleræq^ ciuitates aduerfiim nos armatac.) Illic,aduerfum nos arma. PlacctU'

(ftio uulgata.Nam alioqui uerbum cœperunt aut fimile,fiibaudiendum foret.

Incognita illicœlo ficcitate.)Illic, incognita coeloficcitate,hoceftillieceIoG£t Dutftus à Voculaexercitus.) A pracp.erafimus.na fubintelligit. (manico. Aueftus eft Germanorum numerus.) Nos, Aueftus Qi Germanorumnum^ rus.Etproetiam.

Nauem arripiunt.) Emendaui, Germani multa cum ftrage noftrorum, uem abripiunt.

Vt Menapios Qi Morihos Qi extrema Galliarum quateret.) Nos,quaterent.

Qiiosgens Germanicæoriginiseiurata p. R. n. uocarent.) LiberMatthiac Coruini,quosgens Germanicg originis ciura tapatria Romanorum nomen ag-grippinenfts uocarentur. Forte legendum, Quod gens Germanicçoriginis,eiii rata patria,Romanorum nomine Agrippinenfts uocarentur, Vel, quod fe Get manicæ originis,eiurata patria,Romanorum nomine Agrippinenfts uocarent.

Romanus miles periculorumignarus.)Malim,periculorum gnarus,

Nunetjs promiflis fidem legionum couellens.) Addidi particulam Si, hie in* primis neceflariam, Nunetjs amp;nbsp;promilfis fidem legionum conuellens.

Is error Romanis addit animos.) Datiuus Romanis non eft in exeplari Bud.

Soluere obfidium legionum eodem impetu potuiffet.) Nos, co impetupotu.

Et fuis uieftoria proueniflèt. ) lllic,promouiftèt,

Vt depofitis impedimentis ftreinisep.) Vt particula non eft inlibromanufcri pto, Poteftt^ abeftè.

Et minariafleuerant.) Caftigauimus,Etminari adfiieuerann

Ne temport deeflènt.) Verba militum ad obftflos.

Crédita per utrunegexercitum fama.) Malim aedita.

Effufus in luxum Qi ep.ôC n.coecus,ueterem in Ordeonium iram renouauiU Repofuimus, EfFufi in luxum Qi epulas Qi nocfturnosccetus,uetereminOrdeo nium iram renouant.

Cûiam Vitelliusoccidiftèt.) Codex regius habet,occurriftèt.Emêdaui,cor*

Mixtus Cattis, Vfipijs.) Illic,Mixtus Qi Cattis,Vfiptjs.Scripfi, nbsp;nbsp;nbsp;(ruilTct.

Mixtus ex Cattis, Vfiptjs.

Is præerat prouinciæ.) Verbum præeratno legitur ilIic.Tum expone.Ispro» uinciæ nequai^ turbidus,hoceftipfiprouinciar,ingenio.i obingeni5,uelexinz

Vulgus alimêta in dies mercari lolitu,cui una exrep.annonç c^ura.) (genfo, Hae duac di(ftiones,cui una non extant in manuftripto codice.Et mutât mçoiu/, dicio

-ocr page 455-

CASTI GATIONES BEATT RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}??

fenfum. Nâ T acitus uult dicere, exRep.annonac cura.f cxiftente, Hoe eft H'^iacuraannonæpertineretad Remp. Vtfithæclocutïofimiltsilh,hbro is-Et ^uibufdam uicinis colonîjs inuidjæ æmulationc. Subauditur exiftente. Sic libro pfimo.Seu nihil mih'ti,feu omnia concederentur,in ancipittrepublica.Subaudl jHfiWtura Inliteris Tiberîj Cæ(àns,quarum fèntentiam Tacitus récitât lib.j .fie

eft. At Hercule nemo nelcit, quod Italia externae opis indiget,quod ui ^^popuIiRo.per incerta maris tempeftatum cotidie uoluitur, acnifi prouinz f*3rum copiæ ôi;; dominis, ôô fêruitîjs,ôf agris fubuenerint,noftra nos (cilicet nez *’’^a,noftræc^ uillæ tuebunturCHanc P.C«curam fuftinet princeps.

Elus nomen epiftolis edióisc^ præferebatur.) Caftig.proponebatur,

Espencs Mutianum erat.) Verbum erat erafimus.lnfra.fcripfquo die.

, ^umfonedu(Si,perquosredderenturbellorapta,) Ex bac claufula nihil eft budenfi uolumine præter duas uoces. Tû rapta.Dormitauit hic librarius. For

qui rapta,quicp æra. Subaud. creâti funt uel eleefîi.

. Iuliano.) Paulo ante habes,T.Iuliano.

ipfi Publio animus in periculis. ) Et hic Codex Budenfis mutilus eft. Nam wasuocesjpfi Publio,nô habet. Forte legendû,nelt;$ animus. Nec eft illic paulo poftablatiuus dato Expone,Signo ultionis.id eft in fignum ultionis in aceufato f^Sjpetit à Cæfare lunius Mauricus,utcôm.principal.p.ienatuifaceret.

Confulendum tali fuperre princeps reipondit.) Repofui,Confulendum tali principem refpondit.

benatusinchoantibus primoribus,iufiurandum cocepif,quo certatim omnes ’’^^ginratuSjCæteri ut iententiam rogabantur, deos teftes aduocabât.) Regium ^emplar habet. Omnis inens magiftratus,cæteri fententiam rogabantur. Lego, ^nnisinicns magiftratus,cçteri iententiam rogabâtur, deos teftes aduocabat. f'UnccIaracrir ientêtia fi fie diftinguas.Senatus inchoantibus primoribusj'uf- Jußui’iinjut» ’“lîndum côcepit, quo certatim omnis iniens magiftratus(cçteri iententiam ro magi/frdt«»» S^bantur) deos teftes aduocabat, Nihil ope fua facium quo cuiufquam falus læ- ineuntis ‘•ffctur nec^ fe præmium aut honorem ex calamitate ciuium cepitTc.

EiNomium Adianum.) Nos,Nonium A(ft.Itcm,In Vibium Criipum*

Sponteex S.C.accuiàtionemfubiftè.) Haec uerba fignificant accuiationem ^ralTorum ex fenatufcôfulto dccretam, quâ fponre fubierit Aquilius Regulus, Aiioqui legerem, Sponte ex fe accuiationem fubiflè.

i bignatus,amp; iàcerdotio fulgens.) Forte, defignatus, facerdotio fulgens.

fiù interim inteftabilior Sgt;C fæuior exortus eft,) Inteftabilior pro deteitabilior. intefiabitiof Horatius in fecundo fcrmonum.Inteftablis QC facer efto. Tacitus Annalium IL bro quinto de Aemylia Lepida:quanquaminteftabilis,tamen impunitaagebat, Paulopoft eodem librode Tiberio,Inteftabilis fæuitia,fed obtecHtslibidinibus.

Adcædem deftinaretur.) Nos,dcftinarentur.

Preniarecommanipularium petfiora ceruicibusiniedîa ) Preniâreuerbû de/ 'hinaus, amp;: pro cômanipularium icnpfimus,cum manipularium, pro inietfia in.» hoc modo, Vt uerohuc illuediftrahi coepere,metus per omnes,amp; praecL pua Germanici militis formido, lanquam ea feparatione ad cædê deftinarentur, fum manipularium petftora ceruicibus inueôi,fuprema ofcula petere,hoc eft pe ffbant.lnueâijfignificat impetum ceruices fociorum amplexantium.

Spernunt oblatos agros.) Addidimus pronomê fibi,SpcrnGt oblatos fibi ag, Sipaucafuprapetiero,)Aut fuprarepetiero.Vtlib. i^.De C, Petronio pau.-ÇafuprarepetendafuntjCeuuulgolegitur Autpaucarepeticro,Nifi quismalitj '“brepetiero. V t fit uerbû eius formæ cuius eft,Prodeambulo, profubigo,repro ®itio,adûbruo,6lt;quodapudLiuiûrepcritur,fuperincido, 1 Neqp

-ocr page 456-

274


ÏN LTBRVM XX


Neq?modica cupiens,lèd affinitate Vitelltj anxius ) Codex MatthiæCoruf ni.Necß modicacupido fi affïnitate Vitelltj anxius.Is cr.f Forteicrïbendû.Neç modice cupidus. AfRnitate Vitelltj anxtus is,crebris iermontbus tcnt.

Cecidifle Galerianum confobnnum eias generamt^,) Illiclegttur,ccflîflêgt; Scrt'pfen'm,Caefoseflè GaI.conibbnn eius generumcp.

Centurio à Mutiano mtlïùs. ) Particulam à fubmouimus.

Gaudio clamoribusçp cunda mticebantjindulgêtia uirt, adulâdi libtdint) Indiligen/ Fœdus lapfus eftin duobus tftis uocabults,indulgentta utri. CaftigauimuSjindi' tiaueri ligentia ueri, hoc eft,quod forent indt'lïgentes in perfcrutanda uerttatcret, Militestp ÔC centuriones quofclam punit) Nos,puntjt. Ni pater exemplum praebuiflèt.) like,Ni parens c.p.

Bono eflè animo iubet. ) Verbu iubet non eft in codice manulcrtpto. illic legitur attollere.quemadmodum nos icripfimus.

A quatrimis fontibus omnibuscç haufia pluere.) Dtj bonieftkarcclau^ fula prodigiofis mendis obfita.Reftituimus, Aqua, riuis ÔC fontibus amnibusij haufia, perluète.

Et fecundum cefpitem reddittsextis.) Nos,Etfiipercefpitem red.cxtis.

Et in interna mala frcgifîênt.) Praepofitionem in erafimus.Paulopoft hic W gon. Forte,ille Lingon.

Attamen interfuere quidâ Vbiorô Turtngorûcp.) CaftigauijTungtoruniif« Cæiâs legioneSjUaftatam Italiam,cap« turn maxime urbem.) Emendaui/ap» Cummdxime cum maxime urbem.

Omnes exercitus fuis quencç beïlis deftinen) Nos,difitneri.

De reliqutjs Vitellianiexercitus dubitauere.) Illic legit,reliquis.Subaudi ml“ Infidiscplegionibus.) Noneft incodice Budenfi.Sicutnecablati

» uusartibus paulopoft.

Eadcm rurfus omnia.) Caftfg.eadem rurfus numina.

Adeo nos, fi fortuna in præfens ufrtus^ deieruit.) Vocabulum uifWs^twn eft in libro manuicripto.

Tolerant nunc maxime inopiam obfidiumtçapud Vetera legiones,) daui,Tolcrant cummaximeinopiam apud Vetera legiones.

Centurio denicf aut miles. )Repofui, Centurio«^ aut miles.

T utori Treuiro augentur excubiac.) Nos, agentur excubiæç’

Si nS fuit,pro nbsp;nbsp;y/efi uobis nô fuit cordi,me duce hacccaftraincorrupta nbsp;nbsp;intcmeratafeniatt,

ßnonlicuit at certe pollui fœdariqi à Tutorc ôi Claflîcone finatts.) Fade hune locSto^J^ polatum aufim iurare. Nam datiuus cordi nô eft exemplari rcgio,nec tftiones,certe pollui fœdari^ à Tutore amp;nbsp;.Sed tantû, At Clalnco ne finatisT'^ xit aût Tacitus imitatione GræcorS, Si nô fuit,pro finô licuit:nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IÇf

illi ufurpant:uobis me duce hæc caftra tncorrupta ÔC intemerata feruan,at Cia fico ne finatis. Q. D. Aequius feram fi alius quifpiâ id facial.nam Claffieû quuin prouincialis fit,ifta nô decent. Totam fèntenttam fie legcris,Te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

maxime,quem per otftingentos uiginti annos tot triumphis coluimus,Tc ne Romanæ parens urbis,precor ucnerorcp,ut fi' uobis non fuit,me duce tect ftra incorrupta intemerata feruari,at Clalîîco ne finatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Herenniû ôf Numiû legatos uinciri fatis uifum.) Liber manuferiptusna t, Heren niû âf N umifîû.Id accipiendu de Numifio Rufo,cuius fupra h^ iP‘°’* fit mentio.Legati,inquit,legionum Mumius Lupercus amp;nbsp;Numifiuskurus lum murosep firmabant.Etinfra. Annumerabor Numistjs amp;nbsp;Hcrenntjs^io nés Icgati ueftri,aut militum manibus,aut hoftium,cecidehnt.Jta(ÿ hoclpcOjNwmifîum,

-ocr page 457-

CASTIG ATIONES BEATI RHENANI

Icu^ab.prof) Volumen manufcriptum habet at qui,Malim,ac

H 'iplos.Moxnos.ÄdquintumferélapidemcoortiGermant

Keuulfæimpcratorum imagines,innexa ligna. ) Pro innexa legiturin codice Imagines Jgt;o,inhora. Coijcio fuifle Icn'ptum à T acito,lymbola»Reuulfe imperator um gt;incs,fymbola,figna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sign^

letu futuri, Nos,metus futuri. Quando nec^ lubire conditiones,metus futn ’^^pâlainalpernariconditioprælènsfinebat.

propinqua confultis.) Caftigam^Deleotus e' propinquis confulta ^*ponfa(^ ut internuncius numinis portabat.

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Labeo Bethafiorum Turingorumt^ 8C Neruiorü tumultuaria ma/

Nos, Tungrorumtç. Item paulopoft, exprimoribus Tungrorum, P™ luringorum.

ygensrerum,)Repofui,Ingens rcrum. Sic Iibro primo dixir, ingensanimi» ratmina ingens animi,munia ducis per eos dies induit.

Lætum militibus idem nomen.) In manulcripto codice eft,ide nomen. For^ ^'Hcnbendum,id nomen.

Quod hello caput,unde uis aufpicium^ peteretur. ) Nos,unde ius auf pet, Gracatium.) Illic utrobiq^ Ccracates.

Quiapontem Nauas fluminis abruperat.) Nos, Nauae fluminis. ApudBin Nautt flumen NauaRheno mifeetur.

Montibus ôd Moflèla amne lèptum,) Rcpofui,Montibusaut Molèlla a.lê.

^aulumnioraïinairenlu.) Caftig.inafcenfu,

Redigeret prædam in filcum,) Poflèt etiâ legi, Redigeretur praeda in filcum, ^ämuolumeMatthiae régis habct,rcdigeretur.Moxeftillic,pofito ciuiöbello, ‘ finiumillorum ftipendioru 3C lacramenti diem haberent.) Scripfi,Primum

«^umftipcnd.Sclac.diemhaberent. ,

Nequtfquamalienum leruitium.) Nos,Necquilquam alien.feru,

Autminoribus quam nunc tributis,parabätur exercitus.) Caftig.parabutur, Aut uoto ftare.) Liber manulcriptus tantu habet,aut uaftare.Fortaflis, Aut Nam Germanos qui ab ipfis Ipernentur.) Nos,fperentur. clam ftare. Nifi exrcliqutjs German! exercitus,) Repofui, Germanic! exercitus.

Nonimperitia militum,fed adolefcentuli. ) Duas di(ftiones,militum led,exe/ ’”*uius,ut legatur, Aufuros rurfus uenturoscß in manus, no imperitia adolefcen ^uli,uerba amp;nbsp;cociones quam ferrum £C arma meditantis,lêd Ciuilis ÔC Claffici.

Quam quod uos Gallic! feederis oblitos praedixerim.) Malim. praedixi, pro-ptEtferipturam codicis Budenfts.

Tutor Sc Claflicus ciuilis fuis quifc^locispugnamciebant.) Addidimuspar^ ticulam,Tutor,Sc Claflîcus,ÔC C!uilis,fu!s q.l.p,c!ebant,

Cerialisutincuria prope res afflixit.) Nos,rem afflixit.

Flagrantiflima cohortium fuarum integra manu, ÔC è Chaucis.) Äblatiuum Wann deleui.Expone, Non inualidus,flagrantiflima cohortiü fuarum,id eft qug •uter cohortes ardentiflima erat,integra.Subaud,exiftente,

Galbiaciinfinibus Agrippinenfium.) Nos,Talblaci,QuidamTolbiacuap- TolbUcuts pdlätjUt Antoninus in itinerario,ÖCaltj.Paulopoft,Turingof($. Nos,TSgrosc^.

Fauoremilitum anxius eft.) Verbum eft erafimus. Mox, ut non pro fpefua accipitur. Nos,cxcipitur.

Quis è coelis fauor. ) Volumen regium no habet e' cœlis,fed celis eft. Scripfi, cotleftisfauor.

Illielapfoin paruum artu.) Caftigaui,!!!! elapfos in prauum artus. Mox, pofte integrare,Subaudi,falubrem uira, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» Denic^

-ocr page 458-

P. CORNELII TACITI

Denfq? pcrac^ïi rcmcdtj gloriatn penes Cæfarê eiïè.) Liber manufcriptui b PdtTdtircme/ bet, parati remedtf, Fortaffis legendum, patrati.Sic libro ièquenti, Nee omnu dij florid patrandifiducia.

Refpexit pone tergum é primonbus AegyptiorQ n.Bafil.) Illicnó efté prap,

Timotheus quaefitus qui in Pontum meaiïent.) Caftigaui,Timotheusqux* fitis quiin Pontum meaiïènt.jMox,nos,Sinopen.

Præcepittç nauigaturis.) Repoiui,Præcipitcf! nauigaturis.

Aducâuf ’ Hæc de origine aduentu dei.) Scripfi, Hæc de origine SC adueôu detquo ut.ui, uocabulo etiam fupra ufus eft.

Aut iàlus Galliarum in diferimen uerteretur.) Repofui,in diferimine uert.

Simul fimplicitatis ac modeftiæ nomine. Aduerbfüm fimul noneftinexcffl' plari regio. Omittitÿ poteft.

FINIS.

S^P»- CORNELII TACITI AB EX'

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM

■ nbsp;, LIBER XX.

NTERFECTo VitcIIiobcllum magistór^^» quam paxcœperat. Armatiper urbcmuidorcS, ' implaçabili odio uidtos confeélabantur gt;nbsp;cædibusüiæ, cruenta fora tcmplae^, i cidatis utqucm«^ forsobtulcrat. Aemoxaug^^ ' feente Iicenda, ferutari, acprotrahere abditos:fi quem proccrum habitu SC luuenta profpexcrant, _________ I obtruncare, nullo militum aut populi diferimine. quæ ræuitia, recentibus odqs, fanguine expkbatur, dein uerterat in auarP tiam.Nihilufquam fècretum autclaufum (încbant,VitcIlianosoccultatiG' molantes. Initium idperfringendarum domuum, ucifîrcfîftcreturjcaufa cædis. nccdecrategentiflîmusquifc^ ex plebc.ôC pcfïîmi feruitiorumpfo/ dere ultro dites dominos. aïrj ab amicis monftrabantur. Vbiœ lamenta» conclamationes. Si fortunacaptæurbis, adeo ut Othoniani Vitdliani^ te militis inuidiofa an tea petulantia defi'deraretur. Duces partium accenden/ tt dociuilibclloacres,temperandæuidtoriæimpares. Quippein turbasSI tt difcordiaspeflîmocuie^ plurimauis,pax Si quies bonis artibusindigent» Nomen federn^ Cæfaris Domitianusacceperat, nondum ad curasinten tus, fed ftupris Si adultertjs fîlium principis agebat. Præfedura prætori) penes Atrium Varum.Summapotentiæin Primo Antonio.ispccuniaW familiamt^ è principis domo, quaiî Cremonenfem prædam rapere.Cx^ teri modeftia uel ignobilitate,ut in bello obfcuri, ita præmiorum expertes. Ciuitas pauida Si feraitio parata,occupare redeuntem Tarracina L.Vite! lium cum cohortibus,extingui(^ reliqua belli, poftulabat. Præmiiïi Arid am cquites.agmé legionu intra Bouillas ftetit,Nec condatus eft Vitellins, fe^

-ocr page 459-

annalivh liber Xix


7Î7

fe^ SC cohortes arbitrio uictoris permi'ttcre Et miTcs infeh'cia arma haudt minus ira,quam metu abiecÏLLongus deditorum ordo fcptusarmatisper utbcm inceflit.Ncmo fupph'ci’ uultu,fed tn'ftcs ÔC truces, ÔC aduerfum plau fusaclafciuiam i'nfukantis üulgt immobiles, paucos erumpere aufos, cir/ cumiecti preflère.cætcri in euftodiam conditi » Nihil quifquam locutus in/ cïignum,SC quanquam inter aduerfa,falua uirtutis fama»Dein L. Vitellius L.viteïlius iii interfi'dtur,par uitfjs fratris,in principatu eins uigilantior, nee perinde pro/ terßeituf fpcrisfocius,^ aduerfis abftraólus.Iifdem diebus Lucilius Bafliis eu expe «iito équité ad componendam Campaniam mittitur,difcordibusmunici/ piorutn atiimis,magis inter femet,quàm contumaciaaduerfusprincipemgt; Vifo milite,quies ÔC minoribus colonrjs impunitas. Capuæ legio tertia hy cmandi caufa locatur, domus illuftres afflidtæ, cum contra Tarracinen fes nulla ope iuuarentur gt;nbsp;Tantoprocliuiuseft iniuriæquàm benefîciouiz cem exolucre : quia gratia oneri, ukio in quæftu habetur. Solatio fuit fer/ uusVergini] Capitonis,quem proditoremTarracineniîum diximus,pati buloaffixusjin ijfdem annulis quos acceptos Vitellio geftabat.At Romæ fenatuscundaprincipibusfoIita,Ve(pafiano dccernit,lætus ÔC fpeicertus* qnippefumptaper Gallias Hifpanias^ ciuiliaarma,motisad bellum Ger manis,mox lllyrico, poftquam Âegyptum,Iudæam Syriamc^ SC omnis ptouinciasexercitust^ luftrauerant, uelut expiato terrarum orbe, cœpifle finemuidebantur Addiderealacritatem Vefpafîani literæ, tanquam ma/ netite bello fcriptæ.ea, prima fpecie, forma, cæterum ut princeps loqueba/ mr.ciuilia de fc Si Rcp.egregia.nec fenatus obfequium deerat.Ipfi confula tuscum Tito fi'lio, prætura Domitiano ÔC confulare imperium decernun/ mr.Miferat Si Mutianus epiftolas ad fenatum,quç materiam fermonibug peæbuere : fi priuatus effet, cur publice loqueretur. potuiffe eadcm paucos poft dies loco fententiædici. ipfaquoc^ infeólatioin Vitellianos fera ÔC fî/ nelibcrtate.id uero crga Remp.fuperbum,crga principem cotumeliofum, quodinmanu fuafuiifeimperium,donatumc^ Vefpafiano iaólabat. Cæ/ terü inuidia in occuko, adulatio in aperto, erant. Muko cum honore uer/ borum Mutiano triumphalia de bello ciuili data. Sed in Sarmatas expe/ ditiofîngebatur. Adduntur Primo Antonio confularia, Cornelio Fufco, Sc Ärrio Varo prætoria infignia.Mox deos refpexere. reftitui placuit Ca/ pitolium. Eac^ omnia Valerius Afiaticus conful defignatus cenfuit ♦ Cæ/ tcriuultu tnanu^,pauci quibus confpicua dignitas.aut ingenium adulatio Reexercitiim, compofitis orationibus affentiebantur. Vbi ad Heluidium Prifcum prætorcm defignatum ucntum,prompfitfcntentiam, ut honori/ ficam in bonum principem.Falfa aberant,8C ftudfjs fenatus attollebantur. Isc^præcipuusilli dicsmagnæoffenfæinitium ÔC magnægloriæfuit.Res pofcereuidetur, quiaiterum in métionem incidimusuirifæpiusmemoran di,ut uitarn ftudia^ eius SC quali fortuna fit ufus, paucis répéta* Heluidius

1 nbsp;nbsp;nbsp;5 Prifeuâ

-ocr page 460-

P. CORNELII TACITI


Î78


Kéluidîus Pri Pn'fcus rcgionc Italiæ fccûcIa,Terracinç munidpi'o,CIuui'o pâtre qui feus quis er népn'mi'pili duxiflet, ingeniû illuftreakion'bus ftudqs l'uucnisadmodum dediï,non ut plcn'ç^, ut nomine magnifîcofegne otium udarctjfed quo fit

Stoieuffuit mioraductfusfortuitajRcmpub.capeflcret.dodlorcsfapientiçfecutuscft) qui fola bona quæ honefta.mala tantum quæ turpia,potentiam,nobilita/ tcmjcæterat^ extra animum,nccp bonis neep malis annumerant.Quæfto rius adhuc, à Pæto Thrafea genet delciftus,è moribus foccri nihilæqueac libertatcm haunt,auis,fenator,maritus,gener5amicus,cun(3:isuitæ

Aequaiilif æquabilis,opum contemptotjteifti peruicaxjconftans aduerfus mctus.E/ rantquibus appetentior famæ uiderctur,quâdo ctiam fapientibuscupido gloriæ nouiflima exuitur. Ruina (bccri, in exilium pulfus,ut Galbæprinci^ paru redijt, Marcellum Eprium delatorem ThrafeæaccufareaggredK^t’ Ea ultioCinccrtum maior an iuftior)fenatum in ftudia diduxcrat.Nam fita deret Marcellus,agmen reorum fternebatur.Primo minax ccrtamen,amp;£' Dutwwo- grcgtjsorationibusutriufcç certatû.Mox dubia uoluntate Galbæjmub luntat fenatorum dcprecâtibus omifît Prifeus, uarqs (ut funt hominum ingénia) fcrmonibus,moderat!onem laudantium y autconftantiam rcquircntiuin-Cætcrum eo fenatusdiequodeimperio Vefpafianicenfebant,placuerat Certamenin mitti ad principem legatos*Hinc inter Heluidiû amp;nbsp;Eprium acreiurgium» fmatu rfc If- Prifeus eligi nominatim à magiftratibus iuratis, Marcellus urnam poftu' jrtboip-, infer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcelli ftudiumpto/

ppri^ P^^^^^^^orcxcitâbat,nealiisele(5iispo{lbabicuscredcectue.P3^^^^'‘^'^ peraltercationem ad continuas K infcftasorarioncs prouccli funt, quæ/ rente Heluidio,quid ita Marcellus indicium magiftratuum pauefeetetCeffe illi pecuniam 5Celoquetiam,quis multosanteirct, ni memoriaflagiuotutu Sortcrurna urgeretur. Sorte amp;nbsp;urna mores non difeerni : fufiFragia amp;nbsp;exiftimationem Sifffragid fenatus reporta, ut uniufeuiufe« uitam famamt^ penetrarent. pertincre ad utilitatem Reip* pertincread Vefpafiani honorem occurrerc illiquosin' nocentilîîmos fenatus habeat,qui honeftis fermonibus aures imperatoris imbuant.FuiiTe Vcfpafianoamicitiam cum Thrafca, Sorano, Senccionc, quorum accufatores etiam fipunirinon oportcac,oftentari nondebffc* hoc fenatus iudicio uelut admoneri principem,quos probet,quos reformv ^/»’dct. nullum maius boni imperrj inftrumentum,quàm bonos amieos.Eflê fan’s Marcello quod Neronem in exitium totinnocentium impulerit Ftue rctur præmijs Si impunitate,Vefpafîanum melioribusrclinqueret. Mar cellus non fuam fententiam impugnari, fed cofulem deiignatum cenfuifle dicebat fccundum uetera exempla,quç fortem legationibuspofuiffent,ne ambitioniaut inimicitfjs locus foret. Nihil eueniife cur antiquitus inftitui ta cxolcfccrcnc,aut principis honor in cuiufquam contumeliam uerteretur. fufficcrc omnes obfequio. id magis uitandum ne peruicacia quorundam irritarctur animus nouo principatu fuipenfus,et uultus quoeç ac fermoncs ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium

-ocr page 461-

Î79


ANNALIVM LIBER X3t


cîrciiffîîpedans.Se mcminifle temporû quitus ttâtüs Gt.qua ciai ^3tisformatiïpatresauilt;^ l'nftituen'nnulteriorami'ran.prxfcntia fcqui:bo/ 'vUeriordmi^ •losimpcratoresuoto expetere,qualefcunq? tolerarc. Non magisfua ora/

hrafeam quàm l'udicio fenatusafflidlum. Sæuitiam Ncronis per ^iofmodi imagines illuxiflc . ncc minus fibi anxiam talem amicitiâquàm ^•iscxilium.Denifp conftantia.fortitudine CatonibusSi Brutis æquarc/

Heluidius: feunum eHècx illo fenatu quifi'mul feruicrit: fuadercctiam fi^co^ne fupra principcm fcanderet,ne Vcfpaiianû fcncm triumphalem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

liberorum patrem præceptiscoerceret. Quo modo pefsimis im/ pffatoribus fine fine dominationcm, ita quamuis egtfgqs modum liber/ htisplaccre. Hæcmagnisutrinqjcôtcntionibusiaclata, diucrfisftudqs 3Kipicbantur. Vicit pars quæ fortiri legatos malebat,ctiâ mcdqs patrum ätioitetibus retincre morem. Et fplendidifsimus quifep eodem inclinabat, ^'^tuinuidiæ fi ipfi cligerentur. nbsp;nbsp;Secutum aliud certamen. Prætorcs æra*

*^')fnamtum àprætoribus traólabatur ærarium)publicam paupertatem

modum impenfispoftulauerant. Earn curam conful defignatusob •p^gnitudinem oneris,Si remedrj difficultatem,principi refcruabat.Helui/ «‘usarbitriofenatusagendum cenfuit. Cum perrogarent fententiascon/

VubatiQs Tcrtuliinus tribunus plebis intcrcefsit,nc quid fuper tanta *^^ptincipeabfcnteftatueretur.ccnfucrat Heluidius,ut Capitolium publi/ f^ftitiieretur,aciiuuarcc V^efpafi'antis - Eam fententiam modeftifsimus 9*’*llt;^ßlcntio,deinde obliuio tranfmifit.Fuerequi 6^ meminiflent. 7’um 'tiuedluseftMufonius Rufus in Publium Cclerem, àquo Baream Sora/ Mufoniut

falfo teftimonio circumuentu arguebat. Ea cognitione renouari odia ^^fufationu uidebantur.fcd uilis 8i nocens reus protegi no poterat. Quip/ P^Soranifanólamemoria.CelerprofeiTusfapientiam, dein tcOisin Ba/ •■faai proditor eorruptorqi amicitiæ, cuius fe magiftrum ferebat. Proxi/

diescaufædeflinatur.Nee tarn Mufonius aut Publius,quàm Priftus ^Marcelluscætcri^motisadulationibusanimis expedtabantur. Tali fftum ftatu,cum difcordia inter partes, ira apud uidtos,nulla in uidtoribus 3üd:oritas,non leges,non principes in ciuitate cfTent, Mutianus urbem in/ grelfus eundtafimulinfctraxit.fradta Primi Antonrj Vari^ potentia, •^aledifsimulatain eosMutianiiracundia,quamuisuultu tegeretur. Sed ^‘uitasrimandis ofFenfisfagax,ucrtcratfe,tranftulcrat9. Illeunusambiri, ^oii. nec deerat ipfc ftipatus armatis, domos hortos^ permutans. appa/ f3tu,inceflu,excubrjs, uim principiscopledli, nomen remittere. Plurimum icrroris intulit cædesCalphurnq Galeriani. Is fuit filius C. Pifonis, nihil Cdtphiirnß aufus.fed nomen infi2ne,öi decora ipfi iuuenta, rumore uuloicclcbraban-tur.trantcp in ciuitate adhuc turbida,Öi nouis fcrmonibus læta,qui princi/ patusinanem ei famam circumdarent. luflu Mutiani curtodia militari ein/ ftus, ne in ipfa urbe confpedlior mors foret, ad quadragefimum ab urbc

-ocr page 462-

58o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

luliui prifcuf lapidem uia Appia fufopcr uenasfanguineextinguit. luIiusPnfcuspræ/ toriarum fub Vitelliocohortium præfeôtusgt;feipfum interfecit,pudofeni3 ■^Alpb.Vdrui gis quam necefsitate. Alphenus Varus ignauiæ infamiæ^ fuæ fuperfuit-Aßdticu$vi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(islibertus) malam potentiam feruili fupplido cxpiauiï.

diebuscrebrefcentem Jadis Gcrmanicæfamam nequaquammœ ƒ« Germant duitas excipiebat. cæfosexercitus, capta legionum caftrahybcfna,de/ geftum, fciuiflèGalliaSjnonutmalaloquebantur. Id bellum quibuscaufisortuiti) Batdui quanto externarum fociarumt^ gentium motu flagraucrit,aItiusrxpcJiâ' Bataui, donee trans Rhenum agebantpars Cattorum,feditionedoroc/ infuld Bdta, [lica puliî extrema Gallicæ oræ uacua cultoribus, iîmult^ infulam interua/ «or«w dafitam occupauere,quammare Oceanum à fronte, Rhenusamnister/ gum ac latera circumiuit : nec opibus Romanis focietate ualidiorum attriti» uiros tantum arma^ imperio miniftrant, diu Germanicis bellis cxerciti: mox auôfa per Britanniam gloria, tranfmilsis illuccohortibusjquasuete/ re inftituto nobilifsimi popularium regebât. Erat Si domidelcdusequeSi præcipuo nandi ftudio. arma equos^ retinens, integris turmis Rhenum Jul.FMtlus perrumperc. Iulius Paulus Si Claudius Ciuilis,regia ftirpe,multoca:teroS cl. ciutiis anteibant.Paulum Fonteius Capito faifo rebellioniscrimine interfenï' h' ieôtæ Ciuili cathenæ, miflusq^ ad Neronem,6i à Galba abfolutus,fub Vi tellio rurfus diferimen adijt, flagitante fupplicium eiuscxercitu. Indccaw fæirarum,Ipes^ exmalisnoftris.Sed Ciuilisultra quàm barbaris foli^ tum,ingenio folcrs, amp;nbsp;Sertorium feaut Hannibalem ferens (îmili oris de/ honeftamcnto,ne ut hofti obuiam iretur, fi à populo Romano palàm fciuiflèt, Vefpafiani amicitiam ftudium^ partium prætendit : mifsisfane ad eum Primi Antonp literis,quibusauertereaccita à VitellioauxiIia,Si tumultus Germanici fpecie, retentare legiones iubcbatur.Eadcm Ordco/ nius Flaccuspræfens monuerat, inclinato in Vefpafianû animo, amp;nbsp;Rcip cura,cui excidium aduentabat,fi redintegratum bellum,Si totarmatorutn milita Italiam irrupifiènt. Igitur ciuilis difsidq certus, occultato interim altiorc confilio, cætera ex euentu iudicaturus, nouare res hoc modo cœpit» lufiu Vitellij Batauorum iuucntusad deledlum uocabatur : quem fuapte natura grauem,onerabât miniftri auaritia ac Iuxu,fenes aut inualidoscon/ quirendo,quos pretio dimitterent. rurfus impubères, fed forma cooipteui (Si eftplcrifq? procera pueritia)ad Ruprum trahebantur. Hincinuidia.Si compofin feditionis aud:orcs,pcrpulere utdeledum abnuerent. Ciuilis primores gentis, Si promptifsimos uuigi fpede epularu, facrum in nemuS uocatos, ubi noôle ac lætitia incaluific uidet, à laude gloria^ gentis orfus» rgt;-gt; iniurias Si raptus,ôicætera feruitrj malaenumerat. Neqpenim focictatetn 35 utolira,fcd tanquam mancipiahaberi:quando Icgatum graut quidem co/ 35 mitatu.amp;fuperbocum imperio uenirc:tradi fcpræfcdisccnturionibust^j 33 quos ubi fpolijs ôCfanguineexpIeuerint,mutari,exquiriq^ nouosfinus,ô£ «aria

-ocr page 463-

A NN AL IVM LIBER îTX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jgl

lianaprædandiuocabula.lnftaredelcôlumj quolibch àparétibusjfratres àfratribus uelutfupremûdiuidantur. Nunquam magisafflidlârcm Ro/ lt;.o manamjnccaliudin hybernisqûàm prædam Ôifcnes: attoHercnt tantum tt oculosK inanialcgi'onüm nomina ne pauefccrcntîcflcGbtroburpedi'tum te ec]uitum(^:confanguincos Germanos,Gallias idem eupientes: ne Roma te Bisquidem ingratum l'd bellum ,cuîus ambiguam fortunam Vcfpafîano imputaturos. ui'dlon'æ rationem non reddi. Magno cum afïcnfu audi' tus, Barbaro ritu Si. patrijs exccrationibus uniüerfos adigi't. Mifsi ad Ca/ ninefates quiconfih'a fociarent. Eagens partem infulæcolit,origine,lin/ caninefätet gua,uirtutepar Batauismumero fupcrantur.Mox occultis nuneqs pcllexit Britannica auxilia, Batauorum cohortes, miffas in Germaniam ,utfupra rcttulimns, ac turn Magontiaci agentes.Erat in Caninefatibus ftolidæ ault; daciæ Brinio, cfaritate natalium infigni.patereius multa hoftilia aufus,Ca/ ^riniofwe ianarumexpeditionum ludibrium impunefprcucrat.Igitur ipfo rebellis fa tBiliæomine,impoGtus^fcuto,moregentis, ôêfuftinentium humeris ui/ bratusjdux deligitur. Statime^ accitis Frilîis Ctranfrhenana genscft) dua/ rumcohoftium hybernaproximo occupato Oceano irrumpit, Nec præ/ uiderantimpetum hoftium milites, nec fi' præuidifïent, fatisuirium ad arz cendutn erat.Capta igitur ôC direpta caftra,dein uagos ôC pacis modo effu fos iixas negociatoresc^ Romanos inuadun t. Simul excidijs caflcllorû im Biiiicbant:quæàpræfed:iscohortiûincenfafunt,quiadefendi nequibant. Signauex!llâcp,à quod militum, in fuperiorcm infulæpartcm cogreganz tur.duce Aquilio primipilari.nomen magis excrcitus quàm robur, cohorz tibus abduôtis,Vitellius èproximis Neruioru Germanorumq^ psg’S, Qi gnem numerum armis oneraueratgt;Ciuilis dolo grafiTandum ratus,incufaz uit ulfro præfedtos, quod caftclla deferuiflentife cum cohorte cui præerat, Caninefatem tumultum compreflurum : illi fua quifqa hyberna repeteret. Subefle fraudem confilio, S^ifperfas cohortes faciliusopprimi, nec Briz Bionemducem eius belli j fed Ciuilem effepatui^erumpentibuspaulatim *ndicijs,quæ Germani læta bello gens,non diu occultauerant. Vbi infidiæ parum ccflerc,ad uim tranfgrenus,Caninefates,Frifi’os, Batauos proprijs cuneis componit. direôlaexdiuerfoacieshaud procul àflumine Rheno, obuerfîsin hoftem nauibus, quas incenfis caftellisillucappulerat. nec diucertato,T ungrorum cohors figna ad Ciuilem tranftulit.Pcrculfit^ mi litesimprouifa proditionc à focijs hoflibusi^ cædebantur. Eadem etiam Bauibusperfîdia.Pars remigum è Batauis,tanquam imperitia,offîc{a nauz tarum propugnatorumep impediebât.mox contra tendere,6i puppes hoz ftili ripæ obtjcere.ad poflremum gubernatorcscenturionesc^, nifi' eadem uolentis,trucidant, donee uniuerfa quatuor Si uiginti nauium clafsis traniz fugcrct,autcaperetur. Clara eauiêloria in præfens,in pofterum ufui ; arz

Si naues quibus indigebât adepti,magna per Germanias Gallias«^ fama

-ocr page 464-

î8i


P. CORNELII TACITI


fama, Iibcrtansaudorcscclcbrabantur. Gcrmaniæftati'm miferetegatoS auxiha offerentes.Galliarum foci'etatem Ciuihs arte donis^ affecftabaW^ ptoscohortium præfcôtos fuas in ciuitatesrcmictendo ;cohordbusabir2 an manere mallent data poteftategt; mancntibus honorata milida, digte^*' entibus fpolia Romanorum offerebantur* Simul fecretis fcrmonibusad^ tt. monebatmalorum, quæ tot annis perpefli, miferam feruitutetn tt cem uocarent.Batauosquanquam tributorum experteSjarma contra com munes dominos cœpiflè ♦ prima acie fufum uiólumt^ Romanum^qnd^ It Galliæiugum exuant7quantum in Italia reliquumCprouindarumfang'’^ te ncjprouinciasuincime Vindicisaciem cogitarent.Batauo equiteprotritoS et Aeduos Aruernost^.fuiffe inter Verginf) auxilia Belgas.uere^ reputanji et busGalIiam fuifmetuiribusconcidifle.Nunceafdem omnium pat^s,ad/ tt dito fi quid militaris diiciplinæ in caftris Romanorum uiguerit. effe feuw tt ucteranas cohortes, quibus nuper Othonis îegionesprocubuerint.Serai/ te rentSyriaAfiac^ ô^fuetusregibus Oriens,muItosadhucinGalfiaun’‘^''^ tt ante tributagenitos* Nuper certe cæfb Quintilio Varo pulfam è Germa/ tt niaferuitutem. Nec Vitellium principem fed Cæfarcm Auguftum bcOo tt prouocatum* Libertatê natura etiam mutisanimalibus datam. Virtutem proprium hominis bonum* Deosfortioribusadeflé. Proinde arriperent tt uacui occupatos.integri feflos.dum alq Vefpafîanum, alfi Vitdliumfouc/ ant,patere locum aduerfus utrunep. Sic in Gallias Germanias^ fncentus, ß deftinata proueniflènt,ualidifiîmarum ditifiimarumtç nationum regno ' imminebat. AtFIaccus OrdeoniusprimosCiuilisconatusperdiflimda/ tionem aluit. Vbi expugnatacaftra,deletas cohortes,pulfum Batauornm infulaRomanum nomen trepidi nuneq afferebant, Mumium Lupercum legatum (is duarum legionum hybernis præcrat)egredi aduerfus hoftem iubet.LupercusIegionarios,èpræfentibus Vbios,èproximisTreuirorum équités,haud longe agentes,raptim tranfmifit,addita Batauorum ahjquç iam pridem corrupta fidem fimulabat,utproditis in ipfa acie RomaniSjtna iore precio fugeret 4 Ciuiliscaptarum cohortium figniscircundatus,utfuo militi recens gloria ante oculos, amp;nbsp;hoftes memoria cladis terrerentur ma/ trem fuam forores^, fimul omnium coniugesparuose^ liberos conßfttte à tergo iubet,hortamenta uiôloriçjuel pulfis pudorem. Vt uirorum cantu, fœminarum ululatu fonuitacies,nequaquâpar àlegionibuscohortibus(ç redditur clamor. Nudaueratfiniftrum cornu Batauorum ala transfugiés, ftatimt^ in nos uerfa.Sed legionariusmiles,quanquâ rebus trepiclis,arraa ordinese^ retinebat. Vbiorum Treuirorum^ auxilia, fœda fugadifperz fa,totiscampispalantur.IIlucincubuere Germani.EtfuitintcrimefFugimn legionibus in caftra, quibus ueterum nomen eft. Præfedtusalæ Batauoz rum Claudius Labeo oppidanocertamineæmulusCiuili, neinterfedus inuidiam apud populäres, uel fi retineretur, femina difeordiæ præberewn

-ocr page 465-

ANNALIVM LIBER XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î8^

Frinoâauehituf.Iisdem diebus Batauoru SC Caninefatiüm cohortes,cutn iuflù Vitdlrj inurbem pcrgcrcnt,minus àCi'uile nunciusaOèqui'turJntu/ mùcveftatim fupcrbia ferocia^,ôC precium in'ncrisdonatiuurn,duplex fti pcndmm,augencquituin numerum, promifla fané à Vitellio poftulabât, nonutafîequerenturjfed caufam feditioni. EtFlaccus multa concedendo, nihil aliud effcccrat,qu àm ut acrius expofeeren t,quæ feieban t negaturutn, Spreto Flacco inferiorem Germaniam pctiuere,ut Ciuili fungeren tur.Or^ deoniusadhibins tribuniscenturionibusc^confukauit,num obfequium abnuentesuicoerccrct.Mox infi'taignauia,amp; trepidisminiftris, quos am/ biguusauxiliorum animus, amp;nbsp;fubito deledtu fuppictæ legioncsangebant, katuitcontincre intra caftra milite. Dein pcenitentia, SC arguentibusiplîs qui luaferantjtanquam fecuturus, fcripfît Hcrennio Galloîegionisprimæ , legato,qui Bonnam obtincbat,ut arcerct tranfîtu Batauos,fe cum cxcrcitu bo„«4 tetgiseorum bæfurum. Et opprimi poterant,fi hinc Ordeonius,inde Gai lusfflotisutrincç copqs, medios claufiflent. Flaccus omifit inceptû, alrjst^ litcfis Gallum monuit,ne terteret abeuntes. Vndc fufpicio, fponte legato/ Wtnexcitari bellum. Quin cundla quæ accidefant, aut metuebantur, non •ucrtiatnilitisneq^ hoftium ui,fcd fraude metuebantur ducum cucnirc.Ba tauicûcaftris Bonnen(jbuspropinquarent,præmifcrc qui Herennio Gai/ lu mandata cohortiu exponeret. Nullum fibi bellum aduerfüs Romanos, proquibus totics bellaflent: Longa atq? irrita militia feflîs,patriæ atc^ ott) eupidinem cire:Si nemoobßfterct,innoxium iter foreziîft armaoccürrant, Furro uiam inuenturos ♦ Condantem legatum milites perpulerant,fortu/ nam prælq experiretur.T ria millia Icgionariorum,Ôi tumultuariæ Belgaz turn cohortes, fimul paganorum lixarumt^ ignaua, fed procax ante peri/ ^nlum manus omnibus portiserumpuht, ut Batauos numero imparcs cif videAnnot» eumfundant llli ueterismilitiæmemores ifi cuneiscohgregantur,denfiun dique,ôifrontem terga^ aclatus tuti, Sic tenuem aciem noftrorum per/ fnngun t, Cedentibus Belgis pellitur legio, SC uallum portasc^ trepidi pc/ tebanc.Ibi plurimum cladtSiCumuIatæ corporibus foHæ. nec cæde tantum fi^uulneribus, fed ruina, SC fuisplcriq? telis intcriere.Vidlores,colonia A/ Cofowa a.» gtippinenfîum uitata, nihil cætero in itincre hoftile auiî, Bonnenfepræli• umexcufabât,tanquam petita pace.poftquam negabattir,fibimctipfi con lulmflent.Ciuilisaduentu ueteranarum cohortium,iuftiiam exercitusdU/ ‘ d:or,fedconfiln ambiguus, SC uim Romanam reputans, cunôlosqui ade/ rant, in uerba Vclpafiani adigit. Mittitc^ legatos ad duas legiortes, quæ prioreaciepulfæ,in VeteracaftraconccfTeranhutidcm facramentumac/ cipercnt.Reddicurrefponfum,nequeproditoris, nequehoftium feconft/ Iqsuti.EfTefibi Vitcllium principem,proquo fidem ôêarmaufque ad fu/ ptemumfpiritum retenturos.proindcperîuga Batauusarbitrumreturn Romanarum ne agerec, fed méritas feeferis pœnas expeôtarec, Quæ ubi

relata

-ocr page 466-

J84


CORNELII TACITI


relata Ciuili,încenfus ira.uniuerfam Batauorum genre l’n arma rapitJun/ Brufleri guntur Brudcri Tcnôlen'«^, ôi excita nuneqs Germania ad prædamfa/ rmilcri mamc^.Aduerfus has belli concurrentis minas,legatilegionum Mumius Lupercus Si. NumifiusRufusuallum muros^ firmabant.fubuerfalongs pacis opera, baud procul caftrisin modû municipq extruda, nehoftibuS ufui forent ♦ Sed parum prouifum, nicopiæ in caftraconueherenturjapi permifere. Itapaucisdiebusper licentiâ abfumpta funt,quæaduerfusnc' ceflîtatesin longum fuffeciflent. Ciuilisrpedium agmen cumroboteß^/ tauorum obtincns,utrancç Rheni ripam,quo truculentior uifu foret, Getz crrnidni ima manoram cateruis complet, alïtiltante per campos equite4Simul nauesin Zinefferarum aJyerßjm amncm agebantur* Hinc ueteranarum cohortium ligna,inJe depromptæfyluisiugist^ferarum imagines, utcuiqp gentiinirepræÜutn mos cft,iuxta belli ciuilis extern!^ facie obftupefecerantobfeflos.amp;fpein oppugnantium augebat amplitudo ualli, quod duabus legionibus lîtutn» uix quinque milita armatorum tuebantur .Sed lixarum multitudoturba/ Vftrrum cd/ ta pace illuc congregata, ÔC bello miniflra aderat.Pars caftrorum in firorumßtut leniter alTurgens, pars æquo adibatur * quippe illis hybernis oblîderipr^^

mic^ Germanias Auguftus credideratineque unquam id malorunijUt oppugnatum ukro Icgiones noftras uenirent ♦ Inde non loco ne^ muni/ mentis labor additus. Vis SC arma fan's placebant.Bataui,tranfrhcnani^» quo difereta uirtus manifeftiusfpcëlaretur, fibiquæquegens confiftunf» eminuslaceflêntes. Poftubiplerac^ telorum turribuspinnist^mŒnium irrita hærebant, ôidefuperfaxisuulnerabantur,clamoreatqueimpetuiu/ uafereuallum Appofîtisplericç fcalis, alrjper teftudinem fuorum feande^ bantiam quidam,cum gladqsamp;armorum ineuflù præcipitatijfudibus^ pilis obruuntur, præferoces initio. Si rebus fecundis nimq. Sed tum præ^ dæ cupidine, aduerfa quoque tolerabant. Machinas etiam infolitum nbi aulî. neculla ipli's folertia ♦ perfugæ captiuic^ doccbant ftrueremateriaS in modum pontis,mox fubiedtis rotis propellereiutalrj fuperftantes,t^/ quam ex aggere præliarentur : pars intus, occuiti, muros fubruerent. exeufla baliftis faxa ftrauere informe opus. Si crates uineast^ parantibuS adaôlætormentisardenteshaftæ.ultro^iplîoppugnatorcs ignibuspc' tebantur,doneedefperata uiuerterentconfilium admoras,haudiguar/

‘ paucorum dierum inelïealimcnta,SimuItum imbelIisturbx.Simukxm/ opia proditio,ôi fluxa feruitiorum fîdes,acfortuita belli fperabantur.ria çus intérim cognito caftrorum oblîdio, Si miftïs per Gallias qui concirent, ledos legionibus Dillio Voculæ duoôiuicelîmæ legionislcg^ to tradit.utquàm maximis per ripam itineribusceleraret.ïpfepauidus o pere inuifus militibus. neep enim ambigue fremebant: emiftas a Magun tiaco Batauorû cohortes, diftîmulatos Ciuilis conatus, aedti in focietatem Germanos.Non Primi Antonij,necß Mutiani ope Velpalîani^“’ mag

-ocr page 467-

ANNALIVM liber XX


î85


aJolcuifle.apertaodiajarma^palàm dcpcllcfraucîcm SJ dolum, obfcura, eo(^ ineuitabili’a. Ciuilem ftare contra, ftruere aciem, Ordeonium è cubiz culo 8J ledlulo iubere quicquid hofti coducat. Tot armatas fortiflîmorum uirofum manus, unius fem's uali'tudine régi* Quin potins intcrfcólo tradiz tore,fortunam uirtutemtç fuam malo omine exolucrent. His inter fe uoci ^usinfiftcntes,flammauereinfuper allatæ à Veipafîano literæ, quasFlacz eus,quia occultari nequibant,pro cocione recitauit:uinôlos^ qui attulerant adVitelliutn mifit.SicmitigatisanimiSjBonnam hybernaprimælegionis ßonnathyler uentum.Infeniîor illic miles culpam cladis in Ordeoniû uertebatteius iuHu «lt;lt; primée ditedam aduerfus Batauos aciem , tanquam à Magontiaco legiones fez querentuneiufdem proditionecçlbs,nullis fuperuenientibusauxilrjs.Ignó tahæccçterisexercitibus,nec^ imperatori fuo nuciarûcum accurfu totproz uinciarutn.extingui repensperfîdiapotuerit. Ordeoniusexemplaria omz uium literarum, quibus per Gallias Britariniam^ ÔC Hifpaniasauxiliaoz eabat,exercitui recitauit : inftituitt^ peflîmum facinus, utepiftolæ Aquiliz fesiegionum traderentur, à quis ante militi quàm ducibus legebantur* 1 umèfeditiofis unum uincïriiubet,magisufurpandi iuriscaufa,quàm Suiauniusculpaforet.Motus^ Bonna exercitus,in coloniâ Agrippinenz coloniaÀz fern affluentibus auxilijs Gallorum, qui primo rem Romanam enixe iuua Dant.Moxualefcentibus Germanis,plerç(^ ciuitates aduerfum nos arma tæfpe libertatis,amp;iîexuiiïent feruitium cupidineimperitandi, Glifcebat ■racundia legionum, necterrorem uniusmilitisuincula indiderant. quin ‘demillearguebatultro confcientiâ ducis,tanquam nuncius inter Ciuilem elaccum^ falfo crimine teftis ueri opprimeretur.Confcendit tribunal Vo cùlamira conftantia, prehenfumt^ militem acuociferantem duciad fupz piutîi iuflît.Etdum malipauent,optimus quife^ iuflisparuere.Exin con ^uiuducetn Voculam poîcentibus, Flaccus fummam rerum ei permifit* voculd,dux

difeordesanimosmulta eflFerabanninopiaftipendij frumenti^, (îz exerdtus con^ ^uldeleólum tributat^ Galliæ afpernantes : Rhenus, incognita illi cœlo #‘eKù«r 'ecitate,uix nauium paries,ardti corn meatus, difpofitæ per omnem ripam Itatiônesquæ Germanos uado arcerenneadem^ de caufa minus frugum, °epiuresqui confumeret * Apud imperitos prodigq loco accipiebatur ipfa ä^uarutnpenuria, tanquam nosamnesquoc^ ÔCueteraimperq munimen adelererent.quod in pace fors feu natura,tune fatum amp;nbsp;ira dei uocabatur.

‘Ugreflîs Nouciîumtertiadecima legioconiungitur.Additus Voculæin Noue/tum ptemeurarum Herennius Gallus legatusînecaufi ad hoftem pergere, ueo Gelduba nomen eft,cadra fecere.Ibi ftruenda acie, muniendo uallan GfWKamp;lt;lt; ult;^gt;ÔJcætcris belli meditamentis militem firmabant.Vtcp præda ad uirz etn incenderetur,in proximos Gugernorum pagos, qui (beietatem Ciz Gt/go-nor««*

^ '^P^^^^f^’^ridudlus Vocula exercitus.Parscum Herennio Gallo perz ^lt;lt;21 'uanfit.Forte nauem haud procul caftrisfrumento grauem, cum per uada

K hxßlfec

-ocr page 468-

Ea, CORNELTI taciti hæ(îflcf,Gcrmaniin fuam ripam trahebant.Non tuh'tGalIuSfmifjf^fub/ ndiocohortem Audlusamp;Gcrmanorum numerus,paulatimt^aggrcgan tibuslèauxiliisade certatum» Germam' multa cum fl:ragenoftrorum,nâ/ uem abripiunt* Vidtifquod turn in morem uerteraOnon fuam ignauiara, fed perfidiam Icgati eulpabanc, Protraëtum ê tentorio fdfTa uefte, uerbe/ rato corporcjquo preeio, qui'bus cofeqs prodidiflet excrcitû, dicere lubent* Redit in Ordeonium inuidia * Ilium aud:orcm fcelcris, huneminiftrutn uocant : donee exitium minitantibus exterritus, proditionem Si iple Or/ deonio obiecit, Vinótus^, aduentu demum Voculæexoluitur. Ispofte/ ra dieauôtores feditionis morteafïecit* Tantailliexcreitui diuerlîtasmc/ vicentidniilh ratlicentiæ patientiæt^» Haud dubiègregarius miles Vitellio fîduSîfpkn tumo-pdtien didiflîmusquifcp in ’VeCpabanam pronu inde fcelerum acfupplieiotumui ces,Si mixtus obfequio furor,utcontineri non pofTent, quipuniripoterât» vbif nbsp;nbsp;nbsp;At Ciuilcm immenHsadtibus uniuerfa Germania exrollebat, focietare

Treuiri nobiliflî'misoblîdum fi'rmata.IIIeutcuicp proximum,ua(lari V’^biosTre/ a(i3manu Mofàm amnem tranlîreiubet, ut Menapiosôi vbr r^Mca extrema Galliarum quaterent* Aôtæutrobic^ prædædnfdliusin bant Agrip^ Vbfjs quos gcnus Germanicæoriginis eiurata patria,Romanorum nofflt pinenfes ne Agrippinenfes uocarent.Cæfæ cohortes eorum in uico Marcoduroin jMai-codurum curiofiusagentes,quia procul ripa aberant.Necquieucre Vbfj.quominiis uiwubiorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;è Germania pcterent.primo impunetdein ciïcumuenti funt,pero'

mneid bellum meliorcußfi'dequam Fortuna* Contußs V^bfjsgrauiorÄ fuceeßTu rerum ferocior Ciuilis.obßdium legionum urgebat, intends cuH® dqs, ne quis occultus nuncius uenientis au xil ij penetraret. Machinastno' lem^opcrum Batauisdelegat:TranfrhenanospræIium pofccnds,adfdn d£?ndum uallum ire,detrufoslt;^ redintegrate certame iubet, fuperantefflui ciuilis legio/ titudine, amp;nbsp;Facili damno. nec ßnem labori nox attulit. Congeftisdreuffl ncf obfidet lignis accenßsc^, ßmul epulantes, utquifque uino incaluerat,adpugnani temeritate inani Ferebantur. Quippe ipforum tela per tcnebrasuana.Ro^ mani conFpicuam Barbarorum aciem, amp;nbsp;ß quis audacia autinßgnibuscf/ Fulgcns,adiótum deftinabant. Intelledtum id Ciuili: amp;nbsp;reftindto igoe,mv feeri cundta tenebris Si arm is iubet.Tum uero ftrepitus dißTonbcalusincct Irrita veterü tßnecp Feriendi, necp declinandiprouidentia. Vndeclamor accidcrat,cit/ cafirorumop^ cumagcrecorpora, tenderearcus: nihil prodeflè uirtus. Fors cundfa turba/ pKgttutio re Sé ignauorum Fæpe telisFortiffimicadcre. Apud Germanosinconfiilta ira : Romanus milespericulorum gnarus Ferratas Fudes, grauia faxanon Forte iaciebat.Vbi fonus molientium,aut appofitç fcalæ hoftem in manas

’ dederant,propenereumbone,piloFequi:multosinmcEniaegrcnospugio nibus Fodere * Sic exhaufta nocÆe, nouam aciem dies aperuit. Eduxerant Bataui turrim duplici tabulato,quam prætoriç portæfis æquiifimus locus) propinquantem promoti cotra ualidi afferes, Si ineuflæ trabes perfregere.

-ocr page 469-

ANNALIVM LIBER XX

multa fuperQantium perm'cie. Pugnatumc^ in perculfos fubi'ca profpez raeruptione. Simul à legionarrjs peritia ôi arte præftantibus, plura ftruez bantur. Prædpuum pauorem intulit fufpenfum amp;nbsp;nutans machinamenz ^11^} quo repente demiflo præter fuorum ora, finguli pluresue hoftium bblime raptijuerfo pondéré intra caftra effundebantur^ Ciuilis omiHa op pugnandi fpe, rurfus per otium afsidebat, nuncijs ôi promiflîs fîdem lez gionum couellens, Hæc in Germania ante Cremonenfe prælium gefta, tuius euentû literç Primi Antoni) docucre,addito Cæcinç edidto.Ec præz feóluscohortisèuiótis AIpinusMontanusfortunam partium præfens fa tsbatur.Diuerfî bine motus animoru.Auxilia è Galliajquis necamor.nec odium in partes,militia fine affelt;îlu, hortantibus præfedtis ftatim à Vitelz fiodefcifcunt;uetusmiles condabatur. Sed adigente Ordeonio Flacco,in ftantibustribunis dixit facramentû,non uuitu necp animo fan's afïîrmansî ôJcumcæteraiuriiiurandiuerbaconciperentjVeijjaiîaninomenhæfi'tanz Condpcreiu^ les,autleui murmure, Si plerunc^ filentio tranfmittebant. Leôlæ deinde rißwandiuer pto condone epiftolæ Antonrj ad Ciuilem,fufpiciones militum irritauere latiquam ad focium partium fcriptæ, Si de Germanico exercitu hofliliter» Woxaüatis Geldubam in caftra nuncqs, eadem dicfta fadat^, amp;nbsp;miftus eummâdatis Montanusad Ciuilé,utabfifteretbello,néueexternaarmis Gelduht falfisuelarct.Si Vefpafianum iuuare aggreifusforet, fatisfacftum cœptis.

Ad ea Ciuilis primo callide,poft: ubi uidet Montanum præferocem in ciuilis dd Ab genio, paratumc^ in res nouas, orfus à queftu periculis^ quæ per quincß P'quot;“'quot; S^uiginti annos in caftris Romanisexhaufiflct, nbsp;nbsp;Egregium, inquit,pre/ ^**”“”*

dunilaboriscepi,ncccm fratris,ôiuinculamc3,ôi fæuiftîmas huiusexerci/ tusuoces,quibusad fupplicium petitus,iure gentium pœnas repofco. uos « autemTreuiricæteræi^ feruientiumanimæ,quodprecium cffuGtotiens ‘‘ bnguinisexpe(ftatis,nift ingratam miliciamjmmortalia tributa,uirgas,fe/ « tures,Kdominorum ingeniaCEnegopræfe(ft:usuniuscohortis,ÔC Cani/ tiefatesBataui(^ exiguaGalliarumportio,uanaillacaftrorumfpaciaex/ •-f-ddimusjuel fcpta ferro famec^ premimus: denicp aufos aut liber tas fequc/ “• lur,autuiótirjdemerimus. Sic accenfum, fed meliora referre iuflumdi/ roittit.llleutirrituslegationisredr)t,cæteradiftimulans,quæmoxeruperc, Ciuilis parte copiarû rctenta,ucteranas cohortes,ôi quod è Germanis maz xtmcpromptum,aducrfus Voculam exercitum^ eiusmittitjulio Maxiz •noamp; Claudio Viélore fororis fuæ filio ducibus. Rapiunt in tranfitu hyz berna alæ Afeiburgrj fitaadeo^ improuifi caftra inuoluere,ut no alloqui, Afeiburgiun nonpandere aciem Vocula potuerit. Id folum ut in tumultu monuit,fubfî gnano milite media fîrmare.auxilia paflim circûfufa funt. Eques prorupit, exceptuscç compofîtis hoftium ordinibus, terga in fuos uertit: Cædes inz denon prælium. Et Neruiorum cohortesmetu feu perfîdialatera noftroz ^cru^ turn tiudauere.Sic ad legiones peruentum, qug amiftîs ftgnis intra uallum

K 2 fternez

-ocr page 470-

î88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf CORNEL IT TACITt

Vdfcottunt fterncbantur, cum repente nouo auxilio Fortuna pugna: mufàfur. Vafco*' cohortet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledtæ à Galba cohortes, ac tum accitæ, dum caftn's propinquant,au/

ditopræliantium cbmore,intentoshoftesà tergoinuadunt,latioremtf quam pro numero terforem faciunt,alrjs à Noueßojalqs à Magontiacoa/ niuerfas copias adueniiïe credenribus. Is error Romanis additanimos. SI dam alienis uiribus confiduiJt faas recepere. Fortiilimus quifq? è Batauis, quantum pcditum erat,Fundû?uræqueseuaiît,cum (îgniscaptiutsqî.quoS prima aciecorripucrant* Cæforu’m eodie in partibus noftris maiornü' merus ÔC imbellior, è Germanis ipü'* robora. Dux utercp pari culpa mcrP tus aduerfa, profperisdcfuere. Nam CiuiJisfîmaioribuscopnsinflruxif fctaciem, circumiri à tam paucis cohortibus ncqtiiflet, caftra«^ perropta excidiiTet. Vocula necaduentum hoftium exp'.lorauit, eoc^ fimul egreftiS uiótusqp.dein uiôtoriæparumconfîfus, tritisfruiîra dicbus,cailrainho/ ftem mouit. quem iî ftatim impellere, curfume^ rerum fequimattiraiïcG foluere obiîdium legionum eo impetu potuiflet. Tentauerat inrcrim Cÿ uilisobfefTorum animos, tanquam perditæ apud Romanos res, K fuis a*' (ftoriaproueniflèt.Circunferebantur fignauexillac^^oftcntatietiamwpti ui. ex quibus unus egregium facinus aufus, clara uoce gefta patefccitj coti^ foiîus illic à Germanis. undemaior indici fides. Simul uaftationc ineen/ drjsq? flagrantium uillarum,ucnircuicl:orcm excrcitum intelligcbarunln confpcdtucafirorum coftituiiîgna,fonam^ôiuallum circundari Voeu/ Iaiubct,ucdcpoiîtisimpcdimentis farcinist^expediti certarent. Hinein dueem clamor pugnam pofeentium. amp;nbsp;minari aflùcucrant. Ne tempore quidem ad ordinandam aciem capto,incompofîti feßic^ prælium fumpl^ re.nam Ciuilisaderat,non minusuitrjs hoftium quàm uirtutefuorumfre/ tus. Varia apud Romanos Fortuna, amp;nbsp;fcditiofiftïmus quifep ignauusqu*/ dam recentis uiétoriæ mcmorcs, retinerc Jocu,fcrire hoftem,fc^ SC proxi/ mos hortari. Et redintegrata acie, manusad obfeflos tendere. Ne tempo' ri deeftent.lllicunôta è mûris cernentes omnibus portisprorumpunt. Ac forte Ciuilis lapfu equi proftratus, crédita per utrunque excrcitum fama, uulneratum autinterFeeftum ,immanequantum fuis pauoris,ôfhoftibuS Bdtituifugiut alacritatisindidit.Sed Voculaomiftîsfugicntium tergis,uallumturrcsq?

caftrorum augebat, tanquam rurfus obiîdium immineret,corruptatoti£nS uidtoria, non Falfô fufpeôlus bellum malle. Nihil æque excrcitus noftros, quàm egeftas copiarum fatigabat. Impedimenta legionum cum imbelli turba Noucfi'um miftâ, ut inde terreftri itinere frumentutn adueherent» Nam flumine hoftes potiebantur. Primum agmen fecurum inceflît,non/ Uoueßum dum fatis fi'rmo Ciuilc.qui rurfus miftbsNoueiîum frumentatores.da/ tasep in præfidium cohortes uelutmulta pace ingredi accepit,rarum apud fignamilitem, arma in uehiculis. cun(ftoslicentiauagos,compoijtusinu3/ dit præmiftîs qui pontes SC uiarum angufta infîdcrent, pugnatum longo

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agtnin«

-ocr page 471-

annalivm liber XX


î89


â^iBine.amp;îticefto Marte,donccprælium noxdirimcrct.Cohortcs Gcldu Gelduba '’3ttiperrcxcrc,matîcntibusutfucrantcafl:n’s,quç reliótorum ilh'cmih'tum præfidiotencbantur. Noncrat dubium quantum in rcgrcfludifcnmints 3lt;leundum foret,frumcntaton'bus onufti's paucuIist^.Addit cxcrc:tui fuo Vocülamilïe dcfedtosèqui'ntaSiquartadecima legionibusapud Vetera obfeflis, indomitum mih'cem Si dudbus infenfum. Plurcs quàm iuflûm cf fatprofeôlijpalàm in agminc frcmebant,non fc ultra famcm infidiaslega/ toru toleraturos. At qui remanferant,defcrtos fc abducta parte legionum ^uercbantur.DupIex hinc feditio,alrjs rcuocantibus Voculam,alris redire ■^taftraabnucntibus» Intérim Ciuilis Vetera circunfediuVocuIa Gelduz ^atîi,atc^inde Noucfîum conceflît. Ciuiliscapit Geldubam. Mox baud procul Noueiîo » equeftri prælio profpere certauit. Sed miles fccundis adz Uerfis^ perindein exitiumducum acccndcbatur.Et aduentuquintanoz ruttiquintadecimanorumc^ auétæ legiones donatiuum cxpofcuntjcom/ ptrtopecuniam à Vitellio miflam.Necdiu contatus Ordconius, nomine Vefpafîani dédit. Id^ prædpuum fuit feditionis alimentum. Effufi in lu/ sruin 5{ cpulaSjôi noifturnosccetusjuetcrcm in Ordeonium iram renouât: nccullolegatorum, tribunorumùeobliftcreaufo, quippeomnem pudo/ rtmnoxademeratjprotraôtum ècubili interfîciût.Eadcm in Voculam pa/ tabantur, niiî feruili babitu, per tenebras ignoratus euafiflet. Vbi fedato ■•Bpctu,metus rcdrjt, centuriones cum epiftolis ad ciuitatcs Galliarum mi/ lEtc,auxiliaac ftipendia oraturos. IpG,utcfl uuIgusG'ne redore præceps, -vulgusßne pauidumjfocorSjaduentante Ciuile,raptis temere armis, ac ftatim omiGis, rcâore b fugam uertuntur« Res aduerfæ difeordiam pepcrerc, fjs qui è fupcriorc exercituerantjcaufam fuam diflbeiantibus: Vitellq tarnen imagines in ca/ ftiisamp;perproximas Bclgarû ciuitatcs repofitæ,cum iam VitclliuscorruiG 1er. Dein mutati in pœnitentiam primani quartanic^,^ duodcuiccfîmani Voculam fcquuntur, apud quem refumpto Vefpafiani facramento, ad li/ berandum Magontiaciobfidium ducebantur.DifccfTcrantobfeflbrcSjmi jvidgontidà xtusex Cattis,Viîprjs,Mattiacis excrcitus,fatietateprædæ,nec incruenta/ obßdium tLltadifpcrfosôC nefeios miles nofterinuaferat.Quin Si loricam uallumcp per fines fuosTreuiri ftruxcrc,magnis^ inuicem cladibus cum Germanis certabant, doncc egregia erga populum Rbmanu mérita mox rebelles fee darent. Interea Vefpafianusiterum,ac Titus,confulatum abfcntes inie runt,mcefta Si multiplici metu fufpenfa ciuitate. quæ fuper inftantia mala, falfospauores induerat, defciuifle Africam,rcs nouas moliente L.Pifone, ïspræeracprouinciæ,ncquaquam turbidusingenio. Sed quia nauesfæui/ tiahyemisprohibebantur,uulgusalimcntaindicsmcrcarifolitum,cuiuna - nbsp;nbsp;;

exrcp.annonæcura,claufumlittus,retincricômcatusdumtimet,credebat: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

augentibusfamam Vitcllianisqui ftudium partium nondum pofucrantî Ucc uidoribus quidem ingrato rumorc, quoru cupiditates externis quoep

K 5 bellis

-ocr page 472-

Î9O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELIT TACITÎ

bclIisincxpkbikSjnuna unquam dui'Iis ul'dtoriafahaul't.Kaknd.Ianiiarfjä in fcnatu que Iulius Froncinusprætor urbanusuocauerat, kgatisexcrct«/ busq5;ac rcgibus laudes grates^ decretç.Et Tertio Iuliano prætura,quod tranfgrcdicntem in partes Vefpafiani kgioné deferuiflet, ablata,utin Plo tium Griphum transferretur.Hormo dignitascqueftrisdata.Etmoxciu' rante Frontino,Cæfar Domitianuspræturam ccpit.Eius nomen cpiftoiis cdiótifi^ proponcbatur.Ius penes Mutianum ,niG quod pkraep Domitia Mutianu! nus inftigan tibus amicis aut propria libidine audebat.Scd prçcipuus Mu tiano metus è Primo Antonio, Varot^ Ario.quosrcœtcsclarose^rerutJi fama,ac militum (}udqs,etiam populusfouebat.quia in neminem ultra art Anto.Primut cm fæuicrant. Etferebatur AntoniusSeribonianû Craflum,cgregijsma/ scriboniafiuf ioribus Si fraterna imagine fulgentcm,ad capeiTendam rempub-hortatus, Craffus hand defutura cofeiorum manu,niScribonianusabnuinet,neparatisquP ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem corrumpi facilis,adeo metuensincerta.Igitur Mutianus, quiapropa/

làm opprimi Antonius nequibat.multisin fenatu laudibuscumulatum/c cretispromiiksoneratjciterioré Hifpaniam oitentansdifeeflu Cluuijl^u/ fi uacuam.fîmul amicis eius,tribunatuspræfeôluras^ largitur. Dcinpolb quam inanem animum ipe ÔC cupidinc impkucrat,uircs abokt, dimillairt hybcrnakgioncfeptima,cuius flagrantiflimus in Antonium amor.Ettcr tia kgio, familiaris Ario Varo miles, in Syriam rcmifia. Parsexerdtusin Gcrmaniasducebatur.Sic cgeftoquicquid turbidum,rcditurbifuaforma Homitidnus kgcsc^ Si munia magiftratuum♦ Quo die fenatum ingrciïus eft Domina/ ^*P’’nus,dcabfentia patrisfratris^aciuuenta fuapaucaô^ modicadifletuiG dccorus habitutSi ignotisadhuc moribus,crrbra oris confuGo pro mode/ ftia accipicbatur.Rcfcrcnte Cæfare de reftituendis Galbæ honoribus,c'’U fuit Curtius Montanu3,ut Pifonis quoq; memoria cckbraretur.Patresu/ trunq? iuffcre.de Pifone irritum fuit.Tum forte ducti,pcr quos redderen/ tur bdio rapta,qui^ æra kgum uetuftate delapfa nofccrcnr,hgcrfntcpgt; tdftot exo, qui Faflos adulatione temporum fœdatos cxoncrarcnt,modum^ publi/ cisimpennsfaccrêt.Rcdditur Tertio Iuliano prætura,poftquamcognituS cft ad Vcfpafianumconfugific*Gripho honor manfit.Rcpctiindccogni/ rMius Cfifrtionem inter Muibnium Rufum SC P^Cckrcm placuit,damnatuscp

^amtfdtut usjK Sorani manibus fatisfadtum.Infignis publica feuerirate dicsncpriua tim quidemlaudecaruit.iuftum iudiciumexpkiïc Mufoniusuidebatur* Diuerfa fama Demetrio Cynicâ fcôlam profeflo,quod manifeilum reutn ambitiofiusquâm honeftiusdefendiifet. IpfiPublio animus in periculis, ncc^ oratio fuppeditauit.Signo ultionis in accufatorcs dato, petit à Cæfa/ Commentdri/re lunius Mauricus,utcommcntariorum principalium poteftatem fcnatui Pnffdprtl«faceret,pcrquosnofcerct,quem quifq^ aceufandum popofciflèt.Confulen

dum tali fuper rcprincipcm refpondit.Scnatusinchoantibusprimoribus, iufiurandû concepit,quo certatim omnes magiftratus,cæteri ut fententiam rogabantur

-ocr page 473-

ANNALIVM LIBER XX

fogabantur, Deos tcftcs aduocabât, nthiî ope fua fadum quo cuiufqüam Talus læderetur 5 ncq? fcpræmium aut honorem excalaroitatc ciuiumce/ pilTe,trepi'disSiuerba iunfiurandi per uan'asartes mutantibus quis flagi/ tticonfcicnnai'nerat. Probabant rcligionem patres, periun’um arguebant^ Eai^uelut cenfura in Sarioicnum Vocuiam, Si. Nomum Adlianum, SS Ccftium Seuerum acern'me incubuit,crebnsapudNeroncm dciationü busfamofos-Sariolenum 5i recens crimen urgebat,quod apud VitelliV ümmolituseadem foret, necdeftititfenatus manus intentarc Vocufæjdo nee curia excederet. Ad Paótium African um tranfgrefsi,cum quoep pro/ iutbant,tanquamNeroni Scribonianos Fratresconcordia opibusep in/ lignes,ad exitium monftrauin'cc. Africanus ncq? fatcri audebat, ncqj ab/ nuere:in Vibium Crilpum cuius interrogationibusfatigabatur,ultro con üerfus, mifeendo quæ defendere nequibat, (bcietate culpae inuidiam dcclu nauit. Magnameo diepietatiseloquentiaet^famam VipfanusMefla badeptuseftjnondum fcnacoriaætate,aufusprofratre Aquilio Regulo tleprecari. Rcgulum fubuerfa Craflorum 8i Orphiti domus in iummum ndiutn extulcrat. Spontcex S. C* accufationem fubpiTeiuuenis admo accMpror ^nm, nee depellendi periculi, fed in fpem potentie uidebatur. Et Sulpitia Prætextata Crafsi uxor, quatuor^ liberi, Gcognofeeret fenatus, ultores aderant. Igitur Meffala non caufam neep teum tueri, fed pcriculis fratris femetopponens,flcxeratquofdam. OcCurrittruciorationeCurtiusMon Monta/ tanusjcoufq^ progrcfTuSjUtpoftcædcm Ga!bæ,datam interfcólori Pifo/ nispecuniam à Regulo gt;nbsp;appetitum morfu Pifoniscaput obicólaret. Hæc 7» certe,inquit, Nero non coegit,nec dignitatem, aut ilia lucem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rede/ „

mifti.Sanètoleremus iftorum dcfenGoncs,quipcrdercaliosquam peri' -gt;» elitatiipfimaluerunt. Te fecurum reliqueratexul pater, amp;nbsp;diuifa inter ere/ ditoresbona, nondum honorum capax ætas, nihil quod ex tc concupifee ,» tetNcro,nihil quod timeret. libidine fanguinis Si hiatu præmiorumj'gno nitn adhuc ingenium, Si nullis defenGonibus expertum, cæde n obi ! i im buiftiJ cum ex funcrc reipublicæ raptisconfularibus fpoltis leptuagics fe/ ?? ftertiojlîgnatus amp;nbsp;faccrdotiofuIgens,innoxiospueros,illuGrcs feues,con fpicuasfœminascadem ruina profterneres: cum fegnitiam Ncronisincu » fares,quod per Gngulas domos fec^ ôidelatores fatigarenpolîc uniuerfum fenatum unauocefubuerti.Retinetcpatresconfcripti, amp;nbsp;referuate homi/ nem tam expediti conGlrj utomnis ætas inftrudla Gt, Si quomodo fenes »» noftri Marcellum Crifpum t iuuenes Regulum imitentur. inuenitetiara »» æmulosinfelix nequitia. quidGfloreatuigcat^CEtquem adhucquæfto' »» rium offendere non audemus, prætorium Si confularem uifuri futnusf ” AnNeronem extremum dominorum putatis C Idem crediderant qui Tiberio, qui Caio fuperftites fuerunt, cum interim inteftabilior ôi fæ. ‘gt;-i uior exortus eft, Non timemus VefpaGanum : ea principis ætas, ca »

K 4 moüerauo

-ocr page 474-

Î9t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

“ moderatio.SeHdiutiusdurantexcmpIa5quàmniores.Eîafiguimus.P.Clt; nec l'am ille fenatus fumus, qui occiCo Neroncjdelatorçs ôi, miniftrosmorc maiofum pum'endos flagkabah Opnmus eftpofl malum principcm dics primus. Tanto cum aflenfu (ènatus, auditus eft Montanus,ut fpcmca/ 'Kduidiut Pri perct Heluidius, poße etiam Marcellum profterni. Igitur àlaude Cluup fcut optimuf Rufi orfus, qui pcrirtde diues 6^ eloquentia darusjuulli unquam fub Neto fenator periculum facefsifiTehcrimineiimuI exemplot^ Eprium urgebat,arden/ tibus patrû animis. quod ubi fcnfit Marcellus, uelut excedens curia: imuï» inquic, Prifce amp;nbsp;reliaquimus tibi fcnatum tuum: Régna præfente Cæfare» Sequcbatur Vibius CnïpuSjambo infenßuuku diuerfoî Marcellusmma cibusocuIis,Crifpusrenidens:donecaccurfu amicoruretrahcrcntur.Cum , glifccretcertamen, hinc multi boni^,indepauci Ôi: ualidipertinacibusodi/ is tcnderent,confumptus per difcordiam dies.Proximo fenatu, inchoantc Cæfarcdeabolendo dolore ira^ priorum temporum nccefsitatibuS) cenfuit Mutianus prolixe pro accufatoribus. Simul eos qui cœptam, dein omiflam aólionem répétèrent, monuit fermone molli, à tanquam roga^ ret. Patres ceptam libertatem, poftquam obuiam itum, omifere. Muna/ nus ne fperni fenatus iudicium, amp;nbsp;cunôlis fub Nerone admifsisdata puniras uideretur, Oôlauium Sagittam, Si Antiftium Soflanum fenato/ rrj ordinis, egreflosexilium in eaidem infulas redegit. OdauiusPontiam Pofthumiam ftupro cognitam,ÔC nuptias fuas abnuentem, impotens amoris interfecerat. Soflanus prauitate morum multis exitiofus. Ambo grauifenatusconfulto damnatipulfl^,quamuis conceflb altjsrcditu,in eadem pœna retenti funt. Nec ideo lenita erga Mutianum inuidia. Qnip/ pe Soflanus ac Sagitta, uïles etiam fl reuerterentur : aceufatorum ingénia, ÔC opes, Si exercita malis artibus potentia, timebantur. Reconciliauit paulifper ftudia patrum habita in fenatu cognitio fecundum ueterem mo/ Colonia Manlius Patricius ordinis iênatorq, pulfatum fe in colonia Senenß cœtumultirudinis,ôiiuflu magiftratuum querebatur. neeflneminiurix hic ftetiflè : plandlum SC lamenta fupremorum imagine præfcnti fibi cir/ cumdata, cum contumelqs amp;nbsp;probris, quæ in fenatum uniuerfum iaccren/ tur. Vocatiqui arguebantur .Etcognita caufainconuidtos uindicatum. Additum^ S. C. quoSenenflum plebes modefliæ^dmoneretur.Iiïdetn diebus AntoniusFlammaCyrenenflbusdamnaturlegerepetundarum, amp;exilioob fæuitiam. nbsp;nbsp;nbsp;Inter quæ militarisièditiopropèexarfit.Præto/

rianam militiam repetebant à Vitelliodimifsi,pro Veipafîano congre/ oati. amp;nbsp;Icétus in eandem fpem è legionibusmiles, promifla ftipendia nagitabat, Ne Vitelliani quidem flne multa cæde pellipoterant. îngref/ fus caftra Mutianus, quo reólius ftipendia flngulorum fpedaret,fuis cum inflgnibusarraist^uicftores conftituit, modicisinter fefpacijs difere/ tos. Tura Vitelliani quos apud ßouillasin deditionem acceptes memora uimus

-ocr page 475-

ANNALIVM LIBER XX ”

uimus, cïten’c^ pcrurbem,ôiurbiui'cinaconqui(în,procîucuttt:uf propèin tcdocorporé. Eos Mutianus diduci, ÔC Germanicum Bntannicumqj mi/ litem, ac G qui aliorum cxercituum, feparatim afsiflcre iubet, Ilîos primus ftatimafpedus obftupefcceratjcumex diuerfouclutaciem rclisâi armis truccm,femetdaufosnudosq5 SCiHuuiedeformesafpiccrent. Vtuero hue illuediftrahi cœpere, metus per omnesjôî præcipua Gcrmanici militis for/ tnidojtanquâ ea feparatione ad cædem dcftinarcntur,cum manipularium peâoraccruicibus inuedti fuprema ofcula petcrc, ne defererentur foli, neu in paricaufa difparem fortunam paterentunmodo Mutianum, modo ab/ lentcm principem, poftremum cœlum ac deos obteflari,donee Mutianus cunâos eiufdem facramenti, ciufdem imperatoris milites appeîlans falfô titnoriobuiam irct. Nanœ SCuidlorexcrcitusclamore lachrymaseorum iuuabat. Ise^ finis ilia die. Paucis poft diebus alloqucntcm Domitianum firmadiamexcepere. Spernuntoblatosfibiagros,militiam 5^ftipendia Otant. Preccs erant, fed quibus contradici non poftet, igitur in prætorium ateepti.Dcin quibus ætas amp;nbsp;iufta ftipendia, dimifsi eu honore, aifj ob euh pamifed carptim ac iînguli, quo tutifsimo remedio confenfus multitudinis wtenuatur. Cætcrumuerancpauperie,anutiuideretur,a(ftuminfenar fu.utfexcentiesfeftertium àpriuatis mutuum acciperctür. Præpofituse^ dcuræPompeius Siluanus.Nccmultopoftnecefsitas abrjtjfiucomifta HtnuIatio.Abrogati inde, legem ferente Domitiano, confulatus quos Vi/ tclliusdederat:Funuse^cenforium FlauioSabino duclumimagna docu/ •^tntainftabilisfortunæ »fummat^ etiam miieentis. Sub idem tempus bPifoproconfuI interfîcitur.ea de cædequàm uerifsime expediâ, fi pauca t.pifo Progt; [upta petiero ,ab initio caufis^ talium facinorura non ablurda. Legio in Africa auxiliacptutandis imperii finibusfub diuo Augufto Tiberiot^ pdndpibus, Proconfuli parcbant.Mox C. Cæfar turbidusanimi, ac M* Syllanuin obtinentem Africam metuenSiablatam proconfuli legionem; oiiffoin cam rem legato tradidit. æquatus inter duos bcncfîciorum nume/ ttiSjSCmixtisutriufci? mandatisjdifcordiaquæfita auôtacp.Prauo certami/ oejegatorum iusadoleuit, diuturnitatc officii ’ nbsp;nbsp;9^*^ minoribus maior

æmulandi cura. Proconfulu fplcndidifsimus quifep fecuritati magis quàm potentiæconfulcbant. Sed tumlegionem in Africa regebat Valerius Fe ftus, fumptuofæ adolefcentiæ, nec^ modica cupiens, fed affinitate Vitellq anxius.Iscrebris fermonibus tentarit ne Pifonem ad rcs nouas,an tentan/ titcftiterit,incertum, quonîam fecreto eorum nemo affuit,ôi occifo Pifone plcriq; ad gratiam interfedloris inclinauere. Nec ambigitur prouinciam ßiilitem alienato erga Vefpafianu animo fuifte.ôi quidam è Vitcllianisur/ teprofugi ,oftentabât Pifoni nutantes Gallias,paratam Germania,péri/ Cülaipfius,ôiin pacefufpeôla tutiusbellû.Interquç Claudius Sagitta praz ctiSagitta fcftusaîæ P etdnçjprofp.era nauigaiione præuenit Papiriû centurioncm à

Mutiano

-ocr page 476-

CORNELII TACITI

394

Mutiano tnifTum, aflèuerauitc^ mandata i'ntcrHciendi Pifoni's ccnturiooi data:CecidïnèGalenanum confobnnumci'usgenerum^ ; Vnaminaii/ | dada fpem faluti's.Sed duo itinera audendi, feu mallet (latim arma,feu tita nauibus Gallia ducem fe Vitellianis exercitibus oftcndcret. Nihil ad ea moto Pifoncjcenturio à Mutiano miflïis, utportu Carthaginisatti^^’ magna uocejæta Pifoni omnia, tan^ principi continuareiobuios ôi lubi/ tæ rei miraculo attonitoSjUteadem adftrcperent,hortari.uulguscreduliini» mere in forum, præfentiam Pifoniscxpofcere. Gaudio damoribusi^cunz dha mifcebantjindiligentia ueri, Si adulandi libidine. Pifo indicio Sagitf^» uel iniîta modeftia,non in publicum cgreflus eft, nec^ fe ftudijs uulgip^^^ ’poftquam quæiîtum fibicrimencx^ dem^ comperit, animaduerti in eum iufsit, baud pcrinde ipe uitæ) quani ira in percuflorem, quod idem ex interfedloribus Clodrj Macri,erucntaS legati fanguine manus, ad cædem proconfulis rettuliftct. Anxio deinde e/ diefto Carthaginefibus increpitis,ne folita quidem munia ufurpabat,clau/ fus intra domum, ne qua motus noui caufa ucl forte oriretur. Sed ubi fto confternatio uulgi, centurionis fupplicium, uera^ Si falfa morefaws in maius innotuere,equites in necem Pifonis mittit.Illi raptim uedlbobKi:^ ro adhuc cœptæ lucis,domum proconfulis irrumpunc,diftnólis gladijSjSi magna pars Pifonis ignari, quod Pœnos auxiliares Maurosc^ in earn dem delcgerat. baud procul cubiculo, obuium forte ieruum, quisnam, ubi eftet Pifo, interrogaucre. Seruus egregio mendacio fe Pifoncm eifere/ fpondit, ac ftatim obtruncatur. nee multo poft Pifo in terHei t.Nan cß ade/ rat qui nofeeret Bebius Mafia eprocuratoribus Africa;, iam tunc optiwo cuicç exitiofus, Si in caufas malorum quæ mox tulimus, fæpius reditu'us. Feftus Adrumeto ubi fpeculabundus iubftiterat,ad legionem tendit,prx fetftumc^caftrorum Cetronium Pifanum uinciri iufsit, proprias ob tatestfed Pifonis fatellitem uocabat,milices^ Sicenturionesquofdampn^ nrjt,alios præmrjs affecit:neutrum ex merito,fe'4 utopprefsiflc bellumet^' deretur.Mox Opbenlium Leptitanorumc^dfHcordias componit,quï raptufrugum amp;nbsp;pecorum inter agreftcs,modicisprincipns, iam per arma ophenfet atc^ aciesexerccbantur.Nam populus Opbenfismukitudineinferior,ba ramantas exciuerat gentem indomitam,8i inter accolas latrocintjsfacun/ Leptit4fti dam. Vodearefta Leptitanis res, lateœ uaftatisagris,intramœnia trepi/ dabant, donee interuentu cobortium aiarumc^ fufi GaramanteSjS^fcee/ ptaomnispræda, nifiquam uagiperinacceflamapalium ulterioribusuen diderant. nbsp;nbsp;nbsp;At Vefpafiano poft Cremonenfem pugnam, Si profperoS

undicß nuncios, cecidifle Vitellium multicuiufe^ ordinis pari audacia for/ tuna(^ bybernum mare aggrefsi nunciauere. Aderant legati régis voloi gefi quadraginta Parthoru equitum millia offerentes. magnifîcûlætumtj tantisfociorum auxilns ambiri, neque indigere. Gratia: Vologcfo ato manda/

-ocr page 477-

ANï4ALtVM LIBER XX •

’^îndatumcp Ut legatos ad fenatum mitteret nbsp;nbsp;nbsp;paccm efle fcirct. Vefpa/

l’anus in Italiatn resc^ urbisintentus,aduerfam de Domitiano famam ac' npitjtanquam terminos ætatis,ÔC concéda filio egredcretur. Igitur ualidif/ finiamexcrcituspartem Tito tradit,ad reliqua ludaicibelli pcrpctranda» æitum antequam digrederetur, multo apud patrem fermone, orafle dice/ ' l^atur.necriminantium nuncqs temere accenderetur: intcgrum^ feacpla fabilem filio præftaret. Non Icgiones gt;nbsp;non clafiTes, perinde firma imperi) •nunimenta, quàm numerum liberorum. Nam amicos temporejfortuna, cupidinibusaliquando auterroribusimminui, trahsferri, defi'nere : fuum cuicçfanguinem indifcretum,fed maxime principibus, quorum profperis

ali) fruafttur, aduerfa ad iunólifsimos pertincant : Ne fratribus quidem manfuram concordiam , ni pater exemplum præbuiflet. Vefpaßanus baudæqueDomitiano mitigatus, quàm Titipietate gaudens, bono eflc animoiubet,belloc^ Si armis rcmpublicâattollere : Sibi paccm domum^ curæfore.Tum cclerrimasnauium frumento onuftas, fæuo adhuc mart fommittit.Quippe tanto difcrimine urbs nutabatjUt decem baud amplius dierum frumcntum inhorreisfueritjcum à Vefpafiano commeatusfub/ uenere.Cnram reftituendi Capitolq in L. Veftinum confert, equcftris or/ dinisuirum, fed auóloritate fama^ inter proçeres. Ab co contraóti haru/ lpices,monuere, ut reliquiæ prioris delubri in paludesaueherentur, tem/ plumijfdem ueftigfjsfifterctur : nolle decs mutari ueterem formam. Vn/ dccimo kalendas Iulias, fcrena luce fpaciû om ne quod tcmplo dicabatur, cuindum uittis coronisqj. Ingrcfsi milites quibus faufta omina,felicibus ra CeremcnU misdeinuirgincs Vedalescu puerispuellis^ patrimis matrimis^ aqua finisamp;fontibusamnibusc^ haufta,perluere.Tum HeluidiusPrifcuspræ tor,præcuntc Plauto Heliatio pontificc, luftrata boue tauris^ area, fu/ pcf afpitem rcdditis excisJouem,Iunonem,Mineruam,præfi'des^ impe tij deosprccatus uti cœpta profperaret, fedcscp fuas pietate horninum in/ choatas, diuina ope attollercnt, uittas quibus ligatus lapis inncxic^ funes crantcontigit.Simul cætcri magifl:ratus,amp; facerdotes,amp; fenatus,amp; eques, 8JmagnaparspopuIi,ftudiolætitiàt^ connixi.faxum ingens traxere: paf/ fim^inicda: fundamcntis argentiauricpftipes, Simetallorum primitiæ nullisfornacibus uidæ, fed ut gignuntur. Prædixere harufpiccs ne terne/ rareturopus faxo auroue in aliud dcftinato. Altitudo ædibus adieda* Id folum religio annuere ♦ amp;nbsp;prioris rempli magnifîcentiæ defuilfe creditum quo tanta uis hominum retinenda erat. Audita interim per Gallias Ger/ maniast^ mors Vitellq, duplicaucrat bellum * Nam Ciuilis omiiTa difsi/ mulationejn populum Romanum rucre. Vitcllianæ legiones externum feruitium, quàm imperatorem Vefpaiîanum malle. Galli fuftuletanc animos,eandem ubiqueexcrcituum noftrorum fortunam rati. Vulgato, tumore àSarmatis Dacise^ Mcefica ac Pannonica hyberna circumfideri,

paria

-ocr page 478-

P. CORNELII TACITI

paria de Britannia Rngebantur.Sed nihil æque quam inccndiu Capitofj» ut fÏncm imperq adefle credercntjmpulerat: Capta olim à Gallisurbcm, fed integra louis fede.manfifle imperium : Fatali nunc igne, (ïgnum cóel^/ ftisir^datum. Kpoflefsionemrerum humanaruTranfalpinis gentibuS Tirwi^ portendijfuperftitione uana Druidæ canebant. ïnceflèratqp fama gt;nbsp;primo/ res Galliarum ab Othoneaduerfus Vitellium miflos, antequam digrede/ rentur,pepigiflc, ne deeffentlibcrtatGfi populum Romanum continua bel (orum ciuilium feries K interna mala fregiuent .Ante Flacci Ordeontj ext dem nihilprorupit,quo coniuratiointelligeretur. Interfeólo Ordeoflio. commeauerenuefj inter Ciuilem Clafsicum^ præfedlumalæTreuiroru. Clafsicus nobilitate opibust^ anteibat alios. Regium illi genus,amp;pace lóc^ clara origo.Is fe è maioribus fuis hoftis populi Ro.^ fociusiadabat. Mi feu ere fefe Iulius Tutor, Si Iulius Sabinus, hic T reuir,hic Lingon.Tu/ tor ripæRheni à Vitellio pr^feétus-Sabinus fuper infitâ uanitatem/alfa; ftirpis gloria incendebatur: proauiam fuam diuo lulio per Galliasbcllan« corpore atcß adulterio placuifife, Hi fecretis fermonibus, animoscæterom fcrutari.ubi quosidoneosrebantur,confcientiaobftrinxere,incoloniaA/

Iß domum priuatam conueniunt. nam publice ciuitastalibus vlgt;ÿ,Tungri, inceptis abhorrebat. Attamen interfuere quidam Vbiorû Tungrorum^ Sed plurima uis penes Treuirosac Lingonas.Nec tulere morasconfukan di.certatim proclamant,furere difcordqs populum Ro. cæfaslegiones,ua/ ftatam Italiam,capi cummaxime urbem, omnes excrcitus fuisquemcf bei lis diftineri.fi alpes præfidqs fi'rmétur,coalita libcrtatc difpeduras Gallias» quem uirium fuarum terminum uelint. Hæcdid:apariterprobata(^dlt;^t^ liquqs Vitelliani exercitus dubitauere, Plericp interficiendos cenfebant tür bidos, infldos, languinc ducum pollutos. Vicit ratio parcendi, ne fublata Ipe ueniæ,pertinacia accenderentur. Alliciendos potius in focietatem. lega tis tantum legionu interfedlis, cæterum uulgus confeientia fcelcrum, impunitatis,facile acceflurum. Ea primi concilrj forma, mifsi^ per Gallias concitores belli.Simulatu ipßsobfequium, quo incautiorem Voculamop/ primerent. Nec defuerequi Voculæ nunciarent.Sed uircs adcocrcendum deerant,infrequentibusinfidis(^ legionibus.Interambiguos milites, Xoc cultos hoftes,optimu èprçfcntibus ratus,mutua difsimulatione,amp; qfdem quibuspetebatur artibus graflari, in coloniam Agrippinenfem defeendk. cl.Lrftfo. IIIuc Claudius Labeo, quemcaptuna Si. extra conuentum amandatumin Frifios diximus,corruptiscuftodibus perfugit,pollicitus(^, fi præfidiû da/ retur, iturum in Batauos, Si potiorem ciuitatis partem ad focietatem Ro/ manam rctradurum,accepta peditu equitum^ modica manu,nihil apud Batauos aufus, quofdam Neruiorum Betaiïorum^ in arma traxit.Ettut tim magis nbsp;bello Caninefates Marfacos^ incurfabat. Vocula Gallorum

fraude illedus, ad hoftem con tendit. Necprocul Veteribusaberat,cum Clafsicus

-ocr page 479-

ANNALIVM LIBER XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î97

ClafïîcusacTutor per fpeciem explorandi prçgrefïî.cum Jucibus Germa norum padafirmauere.Tumcppn'mum difereti à Icgiombus,proprio ual locaftrafuacircundant,obteftance Vocula, Nonadcoturbatamciuili/ “ busarmisremRomanam,utTreuirisetiam Lingonibusi^ dcfpcóluifir. ‘‘ SupcrcflfefïdasprouinciaSjuióhorescxercitusTortunam impcrij 8i ukores « (Jcos.Sicolim Sacrouirum amp;nbsp;Heduos, nuper Vindicem Gallias^ fingu/ f-f-lisprælqscocidiflc.Eadcm rurfus numina.eadem fata, ruptoresfœderum »-i ExpcAarent.MeliusdiuoIuliojdiuot^ Augufto notoseorum animos* “ GalbamSi infraiitatributa hoftilesfpiritus induiflo. Nunc hoftes quia “ mollefcruitium.cum fpoliati exutiqp fuerintjamicos fore. Hæc ferociter “ locutus,poflquam perftare in perfi'dia Claflïcum Tutorem«^ uidet,uerfo itincreNoueijum concedit.GalIiduum millium fpacio diftantibuscam/ Uoueßuni piscófederc.IIIuc commeantium centurionum militumt^ emebantur aniz •i’Wtfflagitium incogniru) Romanus exercitus in externa uerba iurarent, P'gnus^ tanti fceleris,ncce aut uinculis Icgatorum daretur. Vocula, quanz quam pleric^ fugam fuadebant, audendum ratus, uocata c5cione,in hunc modum diflèruit. Nunquam apud uos uerba fcci,aut pro uobis folliciti/ orjautpromcfccurior.Nam mihiexitiumpararilibensaudio.Mortcmt^ « 'titotmalishoftium, utfi'nem miferiarum expedto. Veftri me pudetmiz ^^fst^,aducrfusquosnonprælium ÔC aciesparantur.id enimfasarmo/ ‘t

Pecunia nuper liodatum inter

SCiushoftium. bellum cum populo Romano ueftrisfemanibus ge/ « fturutn Cladicus fpcratn’mperium^ ôi. facramentum Galliarum oftentat. Adconos,fi fortunainpræfens uirtus^deferuit,ctiamuctcra exempla « ^eficiunt, quotics Romanæ legiones pcrire præoptaucrint, ne loco pelle/ ‘t mnturffoef) fæpe noftri excindi urbes fuas, fee^ cum coniugibus ac liberis ctemaripcrtulerunt. neep aliud precium exitus, quam fides famae^. Tôle/ « ^sntcum maxime inopiam obfidium^ apud Veteralegioncs, nee terro/ te aut prom ifiis demouentur. Nobis fuper arma 6S uiros Si egregia caftro :a,frumentumSCcommeatusquamuislongo bellopares, “ etiam donatiuo fufficit,quod fine à Ve(pafi'ano,fiue à Vitel ‘t ______pretarimauultis,abimpcratoreccrte Romanoaccepiftis. « T'otbellorum uidtoresapud Geldubam, apud Vetera, fufototies hoffe, fipauetisaciem, indignum id quidcm.Sed eft uallum murit^ trahendi 3ftcs,donee èproximisprouinerjsauxilia exercitus^ concurrant. Sanee/ godifpliceam.Sunt alfj lcgati,tribuni,ccnturio^ aut miles, ne hoc prodi/ gium toto terrarum orbe uulgetur,uobis fatellitibus Ciuilem ôcClaftîcum ‘‘ Italian)inuafuros. An fi ad mœniaurbis Germani Gallic^ duxerinc,ar/ •tiapatriæinferetisCHorrctanimustantiftagitfjimaginc.TutoriTrcuiro ‘‘ AgenturexcubiæCSignum belli Batauus dabitCSS Germanorum catcruas lupplebitisCquis deinde fcelcris exitusCcum Romanæ legiones contra dire retint,transfuga: è transfugis,ôC proditores èproditoribus inter recens ÔC

L uetus

-ocr page 480-

P» CORNELII TACITI

« uetus facramcntum inuifî deis errabitisCTe luptter optime maxime,qiietfl n per odlingentosuigintiannostottriumphiscoluimus: te Quirine Rotna' tt næ parens urbis,precor ueneror(^,ut fi uobis non fuit cordt, me duce te caftraincorrupta amp;nbsp;intemerataferuari,at certepollui fœdariqp aTutore et amp;nbsp;Claflîco nefinatis.MilitibusRomanisautinnocentiamdetiSjautniat^ It ram ôifinenoxapœnitcntiâ» Varie excepta oratio inter fpemmctum^ ac pudorem.Digreflum Voculam amp;nbsp;de fupremis agitantcm,liberti feruitp prohibuerefœdiflîmam mortem fpôtepræuenire«Et ClafficusmifloAlt;^ mylio Longino defertore primæ legionis, cædem eius maturauit* He^ nium amp;nbsp;Numifium legatosuinciri fatis uifum«Dein fumptisRomann®' pcrij infignibusin caftrauenit ♦ Necilli quanquam ad omnefacinusduf^ to.uerba ultra fuppeditauere,quàm ut facramentum rccitarct.Iurauerc^* aderantproimperioGalliarum ♦ Interfedlorem VoculæaltisordinibuS, cæteros,utquifcp flagitium nauauerat,præmtisattollit. DiuifæindonKt f^grippine/es Tutorem ÔC ClafTicû curæ*Tutor ualida manu circumdatos AgripP’’’^”'* Magontiacu fes»quantum^ militum apudfuperiorem Rheniripam, ineadetnucfb^ adigit. Occifi's Magontiaci tnbunis, pulfo caftrorum præfcdo,quicie^' dtauerantjClafiicuscorruptiflimum quemcp èdeditispcrgereadobldw l'ubct, ueniam oftentantes fi præfentia fequerétur. aliter nihil fpcî*Fameo’ ferrumt^ ÔC extrema pafluros» Adiecere qui miHi crant,exemplum fuum* ObfefTos hinc fîdes, inde egeftas, inter decus ac flagitium diftrahebant* Coniftantibus folita infolitac^ alimenta deerant,abfumptis iumentis^^ quisœ Si cæterisanimalibus, quæ profana fœdat^ in ufum nccelfitasu^y tit* Virgulta poftrcmo Si ftirpesôi internatasfaxis herbas udlentes, nuis riarum patientiæ^ documentum fuercjdoncc egregiam laudem fins WiP* macularent,miflîs ad Ciuilcm legatisuitam orantes. Neep antèprecesan^ mifife,qu àm in uerba Gall iarû iurarent.T um paótus prædam caftroruffl» dateuftodes ,quipecuniam jcalones, farcinas reten tarent, ac qui ipwS'S' ues abeuntes profequerentur Ad quintum ferè lapidem coorti Germani, incautum agmen aggrediuntur ♦ Pugnaciflimus quife^ in ueftigio,mu palantesoccubuere ♦ Cæteri rétro in caftraprofugiunt,querente fane y uile Si increpante Germanos,tanquam fidem per fcelusabrumpercnt-J{' mulataeafuerint, an retinere fæuientes nequiuerit, parum affirmatur-U repris caftris, faces infjciunt ♦ Cunótos^ quiprælio rupcrfucrantincenat( ßarbdruuotü um haufit.Ciuilisbarbaro uoto.poftcœptaaducrfus Romanos arma prn ciuilifoi, pexumrutilatumt^crinem patratademum cædelcgionum depofuit*^ nem deponit fetebatut paruulo filio quofdam captiuorum, fagittis iaculisc^ puerilibn

pendosobtulifle. Cæterumnecpfenec^ quenquam Batauuminuem^ Galliarum adegit, fifus Germanorum opibus, Si ficertandum aduerfuS Gallos de poflêflîone rerum foret, inclytus fama Si potior * Mumius Lü/ perçus legatus legionis inter dona miflus Vellcdæ. Éa uirgo nationis Bm

-ocr page 481-

ANNALIVM LIBER XX

‘^fi’ælateîmpcritabatjueterc apud Germanos more, quo plcrafc^ fœmi/ gt;iarum fatîdicas,ôi augefcente fuperftitione arbitrentur dcas.Tuncœ Velz ^aæautohtas adoleuit* nam profperas Germanis reSj Ôi excidi’um legio/ •’ütîiprædixeraLSed Lupercusin innere interfcdus.Paucicenturionüm ^fiotinorum^ in Gallia genin' referuantur,pignus focictatis. Cohortium, ^•arumjegionumjhybernajfubuerfacremataj^j qs tantu reliôtisquæ Ma Mlt;lt;£oM'dc«w öOndaci ac VindonifTæfîta funt. Legio xiq cum auxilrjs fimul deditis, à vindoniljA ^ouefio in coloniam Treuirorum tranfgredi iubetur, præfînità die intra

caftris excederet. Medium omne tempus per uarias curas egere, •â^auidîtnusquifcç cæforum apud Vetera exemple pauenteSjmelior pars fubore 8C infamia,quale illud iter,quis dux'uiç,amp; omnia in arbitrio corum 4^osuitæ necis(^ dominosfeciflent. Alq nulladedecoriscura, pecuniam ^utchariflitnafibimetipß circundare* Quidam expedite arma,telist^ tan/

in aciem accingi* Hæc meditantibus,aduenit profîcifccndi hora,ex/ pfftatiûne triftior ♦ Quippe intra uallum deformitas haud perinde nota/ ‘’quot;'s.detexitignominiam campus amp;nbsp;dies. Reuulfæimperatorum imagi/ innexa figna, fulgentibus hinc inde Gallorum uexillis, filens agmen» ^udut longæ exequiæ. Dux Claudius Sandtus cffoflb oculo, dirus ore, debilior. Duplicatur flagitium i poftquam defertis Bonnenfibus ^^ftrisaltera fe legio mifeuerat. Et uulgata captarum legionum fama, cun/ ^^^jpauloante Romanorum nomen horrebant,procurrentcsexagris undic^ effufijinfolito fpeôlaculo nimium frucbantur.Non tulit àbPicentina gaudium infultantis uulgi ♦ fpretis^ Sanôfipromiflîsjaut RiiniSjMaguntiacum abeunt: ac forte obuio intcrfedlore Voculæ Longi/ ^OjConiedisin eum telis, initium exoluendæ inpofterum culpæ fecere* ' ^giohesnihil mutato innere, ante mœnia Treuirorum confidunt. Cuilis amp;nbsp;Clafiicus rebus fccundis fublati, an coloniam Àgrippinenfem diripiendam exercitibus fuispermitterent, dubitaucre. Sæuitia ingenita 5icupidineprædæ,ad excidium ciuitatis trahebantur.obflabat ratio belli, S^nounmimperium inchoantibusutilis clementiæfama.Ciuilem etiam D’^nefîcr) memoria flexie, quodfîlium cius primo rerum motu incolonia ^geippinenfi deprehenfum, honoratè euftodiefantSed T ranfrhenanis gentibusinuifaciuitasopulentiaaudu^.Nec^ alium fînem belli rebâtur, quam 11 promifeua ea fedes omnibus Germanis foret, aut difieôla Vbios difperfifTet Jgitur Tendleri Rheno difereta gcns,miflîs legans,man data apud concilium Agrippinenfium edi iubcnc,quæ ferociflîmus è lega/ bsinhuncmodum protulit. Redifleuos in corpus noment^ Germaniç, « communibusdeis, fedpræcipuodeorum Marti graces agimus.Vobist^ tt gratulamur,quod tandem liberi inter liberoS eritis.nam ad hune diem flu/ a minaac terras,cœlum quodammodoipfumclauferât Romani, ut collo quia congreiTusqp noftrosarcerent.uelquod contumeliofiuseft uirisad t«.

L Z arma

-ocr page 482-

400 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p; CORNELir TACITI ‘

« arma naris, incrmcs ac propè nucJi fub cuftode ÔC preciocoiremus« ScJut n amiciria fodetas^ noftra in ætcrnum rata fint,poftulamus à uobis,muroS tt colom'ç munimenta ferui'tq detrahatisreriam fera animalia fi claufa tcneas, uirturisobliuifcutLir.Romanos om nes in finibusueftris trucideris.haud b ciIelibertasSidomini mifcentur. Bonainterfcdlorum in medium cedant, it nequisocculcrequicquâ.aut fegregarecaufam fuâ poflîtXi'ceatnobisuo' lt;c bi'sc^ utranep ripam colcre,uc olim maioribus noftris.quomodo lucem di/ tt emt^ omnibus hominibus, itaomnes terras fortibusuiris naturaaperuit« tt Inftitutacultum^ patriû refumite,abruptis ueóligalibus,quibus Romani tt plusaduerfus fubielt;flos^ armisualét.fincerus ôi integer,K fcruitutisobli tt tuspopulus, aut ex æquo agetis, autalqs imperitabitis. nbsp;nbsp;AgrippinenfcS

fumpto confultandifpado,quando nee^ fubireconditionesmetusfuturi» necp palàm afpernari conditio præfens fînebat, in hune modum refpon/ dent. Quæ prima libertatis facultas data eRjauidiusquamcautiusfuni' te pfimus, utuobiscæterist^ Germanisconfanguineis noftris iungeremur» tt Murosciuitatiscogregantibus fe cum maxime Romanorum exercitibui tt augere nobis quàm dirucre tutius eft. Si qui ex Italia aut prouinefjsaliem^ tt genæ in finibus noftrisfuerant,eos bellum abfump(ît,uel in fuasquiftp^^' tt desrefugere.Dedutftis olim amp;nbsp;nobifeum per connubiumfociatis.qm^ tt moxprouenere,hçcpatriaeft.Nccuosadeoiniquosexiftimamus,Htintet tt fici à nobis parentes,fratres,liberos noftros uelitis-Vedligal 6^ oneracom' tt merciorum refoluimus.Sinttranfitusincuftodiri,fcd diurni Si inermes.do tt nec noua Si recentia iura in uetuftatem Si confuetudinem uertantur.Atbi' tt trum habebimusCiuilem amp;nbsp;Velledam,apudquospa(ftafancientur. Sic Vtlledit IsfirisTencftcrislegatiad Ciuilem Si Velledam miftîcûdonis,cundat* uoluntate Agrippinenlîum perpetrauere.Sed coràm adiré,alloqui^Veb ledam negatum. Arcebancurafpe(ftu,quo uenerationisplusineflèt.Ipft, édita in turte: delctftusèpropinquisconfuka refponfat^ut internundus numinis portabat. Ciuilis fodetate Agrippinenrium au(ftu5,proximaS ciuitatesaftccftareaut aduerfantibus bellum inferre ftatuit. Occupatis^ Sunici Sunicis Si iuucntate coram per cohortes compofita, quo minus ultraptt* cl.Labco geret,ClaudiusLabeo Bethafiorum Tungrorumep Si Ncruiorum tumul tuafîa manu reftitit,frctusloco,quiapontem Mofæ fluminis anteceperat» Tungri Pugnahamrj^ m anguftqsambiguë, donee Germani tranantestergaLa beonis inuafere.Simul Ciuilis aufus an ex compofito, intulitfeagmini Tungrorum.ÔCclarauoce, nbsp;nbsp;Non ideo,inquit,bellum fumpfîmus.ut Ba/

taui Si Treuiri gentibus impcrent.Procul hæc à nobis arrogantia,accipitc focietatem. tranfgrcdior ad uos, feu meducem,feu militem mauultis. MouebaturuulguSjCondcbantcp gladios,cum Campanus ac luuenaliscx primoribus Tungrorû,uniucrfam ci genrem dedidere. Labeo antequatn dreumueniretur profugit. Ciuilis Bethafios quoc^ ac Neruiosin fidetn iaepioi

-ocr page 483-

annalivm liber XX


40 1


3lt;^C£ptoscoprjsfui'sadiunxit, ingens rrrum, pcrculnsciuitatnm animis,ucl ponteinclinantibus. Interea Iulius Sabinusproi'cdlis fcedcris Romani M.Saiinut 'notiißientis Cæfarem fe falutari iubet. Magnamt^ ÔC inconditam popuz ätmiB turbam in Sequanos rapitjcontcrminam ciuitatem nobis fidam. ^^fcdequani detreólaucre certame. Fortuna mclioribus affuic.Fufi Lingo ^’fSjSabinusfeftinatum temere bellum pari formidine deferuit. Vt^ fa/ •natn exitrj fui faceretj uillam in quam perfugerac cremauitjillic uoluntaria ^orteinterijflc creditus.Sed quibusartibuslatebriscp uitam per nouem nioxannos traduxeritjfîmul amicorum eins conftantiamjöC infîgnc Eppo ngt;n$uxorisexemplumjfuo loco reddemus. Sequanorum profpera acie odliimpetusftetit.Refipifcere paulatim ciuicates/as^ amp;nbsp;fœdera refpicere, principibusRemis : qui per Gallias edixere, ut miilis legatis in commune confultarentjlibcrtasanpax placerct, AtRomæcuncla in deteriusaudt ^^Mutianum angebant.Nequaqua egregq duces, iam enim Gallum An niutn amp;nbsp;Petilium Cerialem delegcrat, fummam belli parum tolerare.Nec ’‘^flnquctidaurbs (ine reólore.Et Domitiani indomitæ libidines timebanz fnf)fufpedis,uti diximus,Primo Antonio,Varot^ Ario, Varus prætoria/ ’’•spræpofitus, uim atc^ arma retinebat. Eum Mutianus pulfum loco, ne ^nefoi3tioagcrct,annonæpræfecit.Vt(^ Domitianianimum Varo baud ^lienutn deliniret, Arretinum Clemente domui Vefpaiîani per affinitatê

•nnexum, gratiflîmum Domitiano prætorianis præpofuit,patrcm eius Expcditio in Caio Cæfare egregie fiunôlum ea cura diôtitâs. Lætum militibus idem g^Uw defe/ notncn.atcp ipfum quanquam fènatort] ordinisad utraep munia fufîi’ccre. Allumuntur èciuitateclariflimusquifc^,ô: alq per ambitioné.Simul Doz ^itianusMutianust^ accingebantur difpari animo.ille fpe ac iuuenra pro P^fus,hicmorasneôtens.quisflagrantemretineret,neferociaçtatis,5lt;pra

impulforibus fi exercitu inuafiflêtjpaci belloc^ male cofulcret. Lcgioncs üidriccsviô{xvii-j,Vitellianarûunaamp;uicefima,èrecenscôfcriptisfecunda, Pcenin^alp, Poeninis Coólianist^ alpibus,pars monte Graio traducuntur.xiiij legio è Ccâiante ßn'tannia, iij ac prima ex Hifpania accicæ. Igitur uenientis excrcitus fa/ n^ajSCfuopteingenio ad mitiora inclinantes Galliarû ciuitates, in Remos côuencre.Treuirorum legatio illicoppcricbatur,acerrimo inftindtorc belli Tullio Valentino. Is meditata oratione,cunóta magnis imperfis obieótari Remos lolita,cótumelias^ 8(. inuidiam in Populum Romanfi effudit,turbidus mi Tul.valcnti fondisfeditionibus,ôiplerifçp gratusuecordi facundia. Ac Iulius Aufpex nbsp;nbsp;Traiir.

9i‘inioribusRemorum,uim Romanam,pacis^ bona diflertans,öi fumi folium etiam ab ignauis.ftrenuiflimi cuiufcp periculo geri,iamq? fuper caz putlegiones: fapicntiilimumquemc^ reuerentia fidcc^, iuniorcs periculo acmetucontinuit.Et Valentinianimum Iaudabant,confilium Auipicisfez tluebantur.ConflaC obftetiflè Treuiris Lingonibufcp apud Gallias.quod Vindicismotu cum Verginio fteteranc. Dctcrruitplerolcp prouinciarum

' L 5 æmulatio

-ocr page 484-

40 î


P. CORNELII TACîTI


æmulati’o. quod bcllo caput C unde lus aufpiciumque petcrctuf î'qoamu cunóta proueninent, federn impeno legerent Nondum ufÆoria, iani di/ fcordia erataf ijs fœdera,quibufdafn opes uire'sque, aut uetuftatem origi' nis periunaque lacîlaotibustædio futurorum,præfentia placuerc.Scf*^ bunrurad TrcukoscpiftoIaenomineGalliarumjUtabftinerentarnnsini/, petrabili uenia, 8! parans deprecatoribus ß pœni'teret * Reftititi'dcm lentinusjobfiruxitc^ciuftans fuæaures, haudpen'nde inftrucndo intcntuSjquàm frequensconcionibus.Igitur non Treuiri neq^ LingoncS» cæteræuc rebellium cfuitatespro magnitudi'ne fufeepti difcrimimsagf'^^* Ne duces quideminunum confuIcre.Sed Ciuilisauia Belgarumcircuwi/ bat,dum Claudium Labeonem capereautexturbare mntur. CtaflîcûS«' gnepferunqueotium trabens, uefutparto impeno fruebatur. NeTuwf quidem maturauirruperiorem Germaniæ n'pam amp;nbsp;ardua alpium yindonifja drjsdaudcre. Atep interim unaKuicefima legio VindoninâjScxtiliusF^^

lixcum auxiliarrjscohortibusper Rhætiamirruperc. Acceflîtala Singu^ Iarium,excita olim à Vircllio,deinde in partes Vefpaßani rranfgrcna.Pf^ lul.Bri^dnth cratîulius BriganticuSjfororcCiuilis genitus, utfcrmè acerrima cKfBrftrfKHî jyiorum odia funt,inoiiüsauuncuIoinfcnfus(p.Turor 7'rcmrorumcopuâ

recenti Vangionum,Caracatium,Tribocorum Icôlu audas,uctcranop^' diteatqueequitefîrmauit, corruptis fpe, autmetu fubactis legionarijs.qi” primo cohortem præmifTam à Sextilio Felice intcrfi'ciunt. moxubi da' cesexercitus^ F omani propinquabant, honeflo transfugio rcdiercj cutis Thbocis Vangionibust^ Si Caracattbus. Tutor Trcuin'scotnit^n/ ilngium tibusjuitatoMagontiaco BingiumconcenîtjbdcnsIocOjquiapontcniNa Hduafltt, yæ flutninis abruperat. fed incurfu cohortium quas Sextilius duccbatgt; Si

reperto uado, proditus fufusque. Ea clade pcrculiï Trcuiri ôf picbeso/ mißis armis per agros palatur. quidam principum , ut primi pofuiHèbeb lum uidercntur,in ciuitates quç focietatem Romanam non exucratiGper^ gcrût. Lcgioncs à Noueiîo Bonna^ in Treuiros^ut fupra memorauîmuS, tradudtæ,fe ipfas in uerba Veipaßani adigunt. Hæc Valentino abfcnte gc fta. qui ubiaduentabat, furens, cundtaep rurfus in turbasôiexitiumcon/ Uediomtt^ uerfurus, lcgioncs in Mcdiomatricosfociamciuitatcm abfceflcre. Valcn/ frici tinusac Tutor in arma Treuirosretrahunc,occißs HcrennioacNumifio

legatis, quo minore fpe ueniæ creiceret uinculum feeferis. Hic belli ßs/ tus erat J cum PctiliusCrrialisMagontiacum uenit.ciusaduentu ereâ« fpes. IpfepugnæauiduSjamp;côtemncndisquàm cauendisboßibtismcliof) fcrocia uerborum militem incendebat.ubiprimum congredi licuiHet,nab lam prælio morarn fadlurus. Dcledluspcr Galliam babitosin ciuitatcsw mittit,ac nunciare iubet fuffîcerc imperio lcgioncs. focq ad muniapacisrez dirent,fecuri uelut confedto bcllo.quod Romanæ manuscxcepißfnt.Auz xiteares Gallorum obfequium, nam receptaiuucntutc,faciliustnbutato^ lerauere

-ocr page 485-

ANNALIVM LIBER XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40?

ltfailerc,pronioresad officia ouod fpernebantur. At Ciuilis Clafsicus ubipuifum Tutorem,cxfosTreuiros,cunda hoftibusprofpcra acccpcre, t^fpidiacpropcrantcs,dumdifpcffasfuoru copias conducunr,crebrisinte fim nuncrjs V alentinum monuere,ne fummæ rei periculum faccret. Eo ra pidius Cerialis, mifsis in Mediomatricos qui brcuiorc itinere Icgionesin hoftem uerterent, contralto quod erat militum Magontiaci, quantumt^ ‘Kum tranfuexcrat, tcrttjs caftris Rigodulum uenit, quern locum magna T^.igcduïum 1 rcuirorum manu Valcntinusinfcderat,montibusaut Mofclla amne fe/ tiofdlaflu, ptum, ôi addidcrat foffasobicest^ faxorum.Nec dcterrucrc ea munimen/ fsRomanum ducem quo minus peditem pcrrumperc iuberct, cquitu aci/ Çlt;nincollcmerigcret,fpretobofte,querntemcrecollcdum hauditaloco ’uuarfut non plus fuis in uirtutc foret. Paulum moræinafcenfudum miP filiahoftiumpræuehuntur. Vtucntumad manus,deturbati ruina: modo pfæcipitantur. Etparsequitumæquioribus iugis circumucóla,nob(lifsiz •^osBclgarum in quis duccm Valentinum ccpit. Cerialis pofbro die co/ Coïonid Tre-» ^oniam Treuirorum ingreffuseftjauido milite cruendæ ciuitatss: banc effe Clafsici, hanc Tutoris patriam. borum federe, claufas cæfastp legioncs, Quidtantum Cremonam meruifTciquamègremioItalia: raptam,quia uniusnodismoram undoribusattuleritCStare in conGnio Germaniæ in/ tfgramfedem,fpolrjsexercituum Si ducum cædibusouantem. Rcdigcrct prædam in Gfeum* IpGs fufficere ignés, amp;nbsp;rebellis colonirt ruinas, quibus totcaftrorum cxcidia penfarentur. Cerialis à metu infamiæ G licentia fæui tiatjimbucre militem crederetur, prefsitiras. Si parucrcpoGto ciuili bello adexterna modcfliores. Conuertit inde animos accitarum è Mediomatri cislegionum miferabilisafpedus Stabantconfeientia flagitij mœfl:ç,Gxis interram oculis.Nullainrercoeuntes excrcitusconfalutatio, neep folanti/ Ijushortantibus^ue rcfponfa dabant.abditi per tentoria Si lucem ipfam ui tantes, necperinde periculum aut rnetusquàm pudor ac dcdecus obflupe fecerat,attonitisetiam uiôtoribus, quiuocem preces^ adbibere non auG, kchrymis ac filcntio ueniam pofeebant, donee Cerialis mulceret animos, fatoadadiditans,quæ militum ducumuedifcordiaudfraudehoftiume/ lieniflenttPrimum ilium Gipendiorum ÔC facramenti diem habcrcnnPrio turn facinorum neep imperatorem, nccç fe meminilfe. Tune recepti in ea/ dem eaftra, Si edidum per manipulos, ne quis in certamine iurgioue fedi/ tionem aut cladem commilitoni obieélaret. Mox Treuiros ac Lingonas, adeondonem uocatos,itaalloquitur. Neep egounquâfacundiâ cxercui,

amp; popuh Romani uirtutem armis affirmauüScd quia apud uos «erba plu rimum ualcnt,bona^ ac mala non fua natura,fed uocibus fcditioforû æfti^ tnantur, Qatui pauca differere quæ profligato bcllo utilius Gtuobis audif fe,quàmnobisdixinTc.Terram ucftram cxtcrorumcp Gallorum ingrefsi flint duces imperatoresc^ Romani nulla cupidinc, fed maioribusucftris

3gt;

93

L 4 inuocanz

-ocr page 486-

404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNTLir TACITI

tt inuocantibus,quos difcordiæ ufque ad cxitium fati'gabant, Kacnïiau/ tt xilfO German! foerjs pariter arque hoftibus feruitutcm impofuerant. quot « prælfjs aduerfus Cymbros Tcutonosc^, quantisexcrcituum noftrorum tt laboribus, quôue euentu GermanicabeJla tradaucrimus, fans darum, te NccideoRbenuminfedimusurIrah'am rucremur,fedncquis aliusAno uiftusregno Galli'arum pon'retur. Anuoschariores Ciuili Barauis^Si it tranfrhenanis gennbus crediris, quàm maioribus corum partes aui^ ue/ ftnfuerunr.Eadem fempercaufaGermants rranfcendendiinGallias,li/

I«. bido arque auaritïa,SC murandæfèdisamorjurrelidispaludibusamp;foliw (.t dinibusfuis,fœcundifsimumhocfolum ,uoslt;^ipfospofsiderent.CxK' rumlibcrras,amp;fpcciofanominaprærcxunrur.necquifquamalicnumfcrz

Il uirium,SC dominarionem fibi concupiuir, ut non eadem ifta uocabub tt ufurparet. Régna bellat^ per Gallias femper fuere, donee in nbftrutnius it conccdcrcris. Nos quanquam totiens lacefsiti, iure uidloriæ id folumuo/ ti bisaddidimus,quopaccm tuercmur.Nam ncr^quics gentium Hnear/ Il mis, nccp arma f]neftipcndfjs,ncquertipcndiaGne tributishaberiqu^-' Il unt. Cæterain communi fitafunt. Ipfipleruncp Icgionibus nodrispræ' Il fidetis. Ipfî has aliast^ prouincias regitis. Nihil feparatum claufumue. Il Et laudacorum principum ufus ex æquo, quamuis procul agentibus.Sænt Il proximisingruunt.quomodoftcrilitatcm autnimios hymbresKcæffra Il naturæmala,italuxumuelauaritiam dominantium tolerate. Vitiacrunt Il donee homines. fed ncœ hæc continua, ÔC meliorum interuentu penfam Il turmiiî forte Tutore amp;nbsp;Clafsico rcgnantibus,moderatius imperium fpff^ . Il tis: autminoribus quàm nunc tribuns,parabunturexcrcitus^quibusGtf tt mani Britanni^ arccantur. nam puißs (quod dtj prohibeant) Romanis, tt quid aliud quàm Bella omnium inter fc gentium exiftentC' Odlingcnto/ Il rum annorum Fortunadifciplina^ eompageshæccoaluit.quæconucHiiî^ • Il nccxitioeonuellentium n5poteft.Seduobismaximumdifcrimcn,pcncS Il quosaurum amp;opes^præcipuæ bellorum caufæ. Proindepaeem Si urbem Il quam uidi uidorest^ eodem iure obtinemus,amate,colitc. MoncantuoS Il utriufcp fortunæ documenta, ne contumaciam cum pernicic quàm obie/ quium cum fecuritatemalitis. Tali orationcgrauiorametucntciscompo fuit,erexitq?.Tenebanturui0loreexercituTreuiri,cum Ciuilis Si ClafsicuS mifcrccpiftolasad Cerialem, quarum hæc fententia fuit. Vcfpaiîanum quanquam nuncios occulrarentexeefsiffeuita : Vrbem atep îtaliammtcn nobelloconfumptam : Mutianiamp;Domitianiuanaôifîne uiribusnotnv na : Si Ccrialisimperium Galliarum uelit, ipfos fînibusciuiratum fuarum Contentos: Si prælium maller,ne id quidern abnuerc. AdeaCcriahst'iz Uih amp;nbsp;Clafsico nihil, eum qui attulerat ipfas cpiftolas ad Domitianum ml fit. HofteSdiuifiscopijs aduenere undicp. PIcricp culpabant Cerialem paflTum lungi quos diferetos intcrcipere licuiflèt.Romanus cxcrcitusc ƒ ra

-ocr page 487-

annalîvm liber XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405 .

foflàuallô(^cîrcutndedit,quis temcre antea intutis cofederat. Apud Ger? KianosdiuerQsfententfjscertabatur. CluilisoppenendasTranfrhcnano/' Gerimni •^tngentcSjquarû terrorefraôlæPo.R-o. uiresobtercrentur. Gallosquid Trmrfcez aliudquàm prædam uidton'busCôi tarnen quod robon'sfit. Belgas fccum , palam,aut uoto ftare. Tutor condtatione crefcere re m Romanam affirma uiHonbus l’aUoeuntibusundicp cxercitibus, tranfuedla à Brirannialegi'oné,accitas cx Hifpaniajaduentare ex Italia, nee fubitum militem, fed uetcrem exper/

belli. Nam Germanos qui ab ipfis fperentur, non iuberi, non regi, Germdniin^ fed cundla ex libidine agere. Pecuniam^acdona, quisfoliscorrumpan/ compofiti tur,maioraapud Ro. amp;nbsp;neminem adeo in arma promptum, ut non idem pfceium quictisquam periculi malit. quod fi ftatim congrediantur, nullas dfiCerialinifiexreliqurjsGermaniciexercitus legiones fœderibus Gab liarumobftridtas. Id^ ipfum quod inconditam nuper Valentini manum kontra fpem fuam fuderint, alimeniu illisducit^ temeritatis. Aufuros rur/ fusuenturos^ inmanus, nonimperiti adolefcentuli uerba öf concioncs

ferrum SC arma meditantis, fed Ciuilis Ôi Clafsici : quos ubi afpexe tintircdituram in animos formidinem, fugam, famem^ ac totienscaptis pfeean'am oitam’. neep Treuiros aut Lingonas beniuolentia contineri: re/ fi^uipturosarma,ubimetus abfceflerit. Diremit eonßliorum diuerfitatera, ^Ppfobata Tutoris fententia Clafsicus.ftatim^ exequuntur. Media acies ^l’iisLingonibus^ data, dextro cornu cohortes Batauorû,finiftro Bru/ •^ffiTendteri^jpars montibus,alq uiam inter Mofellam^ flumen, tam Brwffo-t P*'ouifiafsiluere,utincubiculo acledtulo Cerialis (necç enim nodtemin wftrisegeraCpugnari fimufiuincit^ fuosaudierit,increpanspauorem nun f’3ntium,donecuniuerf3cladesinoculisfuit.Perruptalegionumcaffra,fu/ -J^4^ites:medius Mofellæ pons, qui ukeriora coloniæ annedtit, ab hofti/ businfeîfus.Cerialisturbidisrebus intrepidus, SCfugientcsmanu retra/ colontâin^ l’fUSjititedtocorpore promptusinter tela, felici temeritate,8C fortifsimi eu/ teîiigif '■^f(^accurfu,recuperatum pontem eledlamanu fîrmauit.Mox in caftrare FehxPetH^ '^crfuspalantescaptarumapud Nouefium Bonnamqdegionum manipu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

loSjamp;rarum apud figna militem, ac propecircumuentasaquilas uidet.Inz ffnfusira,noFIaccum,inquit, non Voculam deferitis. Nulla hieproditio.

aliud excufan du habeo,quam quod uos Gallici fœderisoblitospræ/ ^ixerim,memoria Romani facramenti teuere credidi. Annumerabor Nuz ’’’Illis ÖCHerennris,utomncslegatiueftri,aut militummanibus,aut hoffiu ^^^derint. Ite nunciate Vefpafiano, ucl quod propius eft Ciuili Si Clafsi/ fOjrelidtum à uobis in acie ducem.uenient Icgiones,quæ nelt;^ me inultum, ^fCßuosimpunitospatiantur.Veraerant.öC àtribunisprçfedlist^cadem ’’’gerebaat. Confiftunt per cohortes SC manipulos.neqß enim potcrat pa tefccre acies effufo hofte, SC impedientibus tentorfjs larcinis^, cu intra ual Ium pugnaret.Tutor,ÔCClafsicus,ÔCCiuilis,fuis quifi^ Içcis pugnâ çiebât,

Gallos

-ocr page 488-

40^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELIl TACITI

Gallos pro libertatc,Batauos pro gloria^Gcrmanos ad prædam inftigart^ tes. Etcunóla pro hoftibuserant, donee legio uiceßmaprima patentiore quam cæteræ fpacio conglobata, fuftinuitruentes, mox impulit. Necßne ope diuina,mutaris repente animis,terga uidtores uertere.Ipfi territos feco hortium afpeólu ferebant, quæ primo impetu diiîeôlæ, fummis rurfus w gis congregabantur.ae fpeciem noui auxilfj fccerant. Sed obftitituincenti/ 1 busprauum inter ipfoscertamen, hofleomiflofpoliaconfedandi. Ceria/ lis ut incuria propè rem afflixit, ita conftantia reftituit. Secutus^ fortuna. cadra hoftium eodem die capit excinditt^. Nec in longum quiesfflili/ Agrippinett^ tidata. Orabantauxilium Agrippincnfes,offerebantlt;^uxorem aefoW' fèf præfidiutn rem Ciuilis, ÔC filiam Clafsici, reliôta fibipignora focietatis. Âtlt;^intérim Grrmrfnor«/» d|{perfos in domibus Germanos trucidauerant. unde metus,amp;iuftæptc' hoftesreparatis uiribus, adfpem,ueladd/ tionem accingerentur. Nancçamp; Ciuilisilluc intenderat,non inualidus, flagrantifsima cohortium fuarum integra, 8i è Chaucis Frißis^ compo/ fita. Talbiaci in fînibus AgrippinenQum agebat. Sed triftis nunciusauer/ tit, deletam cohortem dolo Agrippinenfium, qui largis epulisuinoc^fo/ pitos Germanos, claufîs foribus, igné iniedto, cremauere. Simul Gerialis propero agmine fubuenit. Circumfteterat Ciuilem amp;nbsp;alius metus,ne quartadecimalegio, adiunda Britannicaclaflè, affliôlaret Batauos,qu^ Oceano ambiuntur.Sedlegionem terreftri itinereFabius Prifeuslega/ tus in Neruios Tungrost^ duxit. Eælt;^ ciuitates in ditionem acceptæ. Claflèm ultroCaninefatesaggrefsifunt.maior^ parsnauium depreflâ autcapta.EtNeruiorum multitudinem fponte commotam,utproRo/ i^oueßum manis bellum capeflèret, rjdem Caninefates fudere. Clafsicus quo^ ad/ uerfuséquités Noueiîum â Ceriale præminbs,fecundum præliumfecit. quæ modica, fed crebra damna t famam uidoriæ nuper partæ lacerabant.

lifdem diebus Mutianus Vitellfj filium interfici iubet manfuram di/ l'^^o^'diani obtendens,ni femina belli reftinxiflet. Necç Antoniû Primum ^«ï«r adfciri inter comités â Domitiano paflus eft, fauore militum anxius, Öii“ perbia uiri, æqualium quolt;^ adeo fuperiorum intolerantis. Profedusad Vefpafîanum Antonius, ut non pro fpe fua excipitur, ita neqp auetfo im/ peratoris animo. T rahebatur in diuerfà, bine meritis Antonrj, cuiüsdu/ dtu confeôlum hand dubie bellum erat : inde Mutiani epiftolis. ßmulexf teri utinfcftum tumidum^ infeôlabantur, adiunôtis prions uitæ crimini/ bus. neep ipfe deerat arrogan tia uocare offenfas,nimius commemorandis quæmeruiflet. Aliosutimbelles, Cæcinam utcaptiuum ac dedititium in/ crêpât. Vnde paulatim leuior uilior^ haberi, manente tarnen in fpeciem amicitia. Pereosmenfes,quibusVefpaiîanus Alexandriæ ftatosxftiæs Kiritcultt flatibus dies,iK certa maris,opperiebat,multa miracula euenere,quiscc£le/ ftis fauor amp;nbsp;quædâ in Vefpafianû inclinatio numinû oftenderet.Ex plebe Alcxan

I

-ocr page 489-

4 ®7

ANNALIVM LIBER XX


Alcxatiddna quidam oculorum tabe notus genua eius aduoluituf i rcmC'' tliumcscitatisexpofcens gemitu jmonituSerapidisdei quem deditafu/ srraphdcM pcrilitionibus gens ante alios colit. precabaturcp principem, ut gênas amp;nbsp;0/ wlotum orbes dignaretur refpergereoris excremento. Alius manu æger,» fôdcmdeoaud:orc,utpedeacueftigio Cæfarisca!carctur,orabat.Vefpa/ lianusprimo irridere, afpernari : atep illis inftantibus, modo famam uaniz fatismetuere,modoobfecrationcipforum,ôf uocibusadulantium in ipem ■nduci: poftremo æftimari à medicisiubet, an taliscæcitasac débilitas opeh'amana (ùperabiles forent.Medici uariè difiercre: Huic non exez latîiuim luminis,ôi redituram lîpellcrentur obftantia: Illi clapfosinpra/ uuiîiarwsjfi falubris uis adhibeatur» pofTe integrari: Id fortaffe cordi deis,8Cdiuinominifterio principem eletàum. denicp pcraôb rrmedp gîoz nam penes Cæfaremjrritiludibrium penes miferos fore. Igitur Vefpalia nuscundlafortunæ fuæ patere ratus, ncc quicquam ultra incredibile. læto *pfcuultu,ercdaquæ aftabatmuldtudinejiufla exequitur. Statim conz ncrfaadufummanuSjaccæco reluxitdies. Vtrunq;qui interfucre nunc ^^’otç memorant, poftquam nullum mendacio precium. Aldor inde ^dpafiano cupido adeundifacram federn, ut fuper rebus imperii confuz ^sret. Arceritemplocundlos iubet. atej? ingreflus, intentusep numini, rez viCm,(lue Ipcxitponc tergum è primoribus Aegyptiorum nomine Baßlidcn,quem f^cHrum procul Alexandria plurium dierum itinere,öi ægro corpore detineri baud 'guotabat.Percunótatur facerdotesnum illo dicBafilides tcmplum inifz fetf pcrcundatur obuios, num in urbe uifus fit C denique mifsis cquidbus explorât, illo temporis momento odoginta millibus paffuum abfuiße. quot;^uncdiuinam fpeciem,öC uim refponfi ex nomine Bafilidis,intcrpretatus

Atv? Greets

Ongodeinondumnoflrisaudoribuscelebrata. Aegyptiorum an/ f'ftitesficmemorant.Ptolemæoregt,quiMacedonum primus Aegypti

opesfirmauitjcum Aicxandriæreccnscondicæmœnia, tetnplat^ ÔC rcii gionesadderet, oblatû per quictem décoréeximio ÔC maiore quàm huma cmen regni ®afpecieiuuenem,qui moneret,utfîdifsimis amicorum in Pontum mifsis, P fffigicm fuam acciret : lætum id re^noj magnamep Si inclytam federn fore quæexcepinèt.fimuluifumeundcmiuuenem incœlumigne plurimoat' toili. Ptolemæus omine amp;nbsp;miraculo excitus, facerdotibus Aegyptiorum, quibusmos talia intelligerc nodurnosuifus aperit. Arcp illis Pond Si.

fcendit. hinc

ternorum parugnaris, Timotheû Athenienfem è gente Eumolpidarum, ‘juemutantiftitem cerimoniarû EleuG cxciuerat, quæ nam ilia fupcrftitio, quod numen interrogat.Timothcus quasfitis qui in Pontum meaGcnr, co gt;nbsp;gtiofcit urbem illic Sinopen,nee procul tcmplumuctere inter accolasfama iirtope C'a-louisDitis.Nanep ôimuliebrêcfFigiéafsiftcre,quapleritç Prokrpinâuo rtlsima cent.Scd Ptolemæus,ut funt ingénia regû, pronus ad formidincm, ubi le/ tutitasredijt,uoluptatum quàm religionum appctcns,ncgligcrc paubtn u.

-ocr page 490-

4° 8

P. CORNELII TACITI


aliascp ad curas antmum ucrtere; donee eadem fpccies tern'bilior l'am Km/ ftantior,exitiuni ip(î regnôcp dcnunciarct ntiuflapatrarentur, Tumlcga/ Scydrothe tos amp;nbsp;dona Scydrothcmidi régi (is tunc Sinopenôbus imperitabat)expe/ mis sùto/ diriiubet,præcipit9 nauigaturis,ut Pythium ApoHinem adeant. Illisma' penßürex fcfecundum. Sorsoraculi haudambigua: Irentfimulachium^patrisfui rcuehcrentjfororisrelinquerent. Vt Sinopetn uenerejmuneragt;preccs,man data regis fui Scydrothcmidi alIegant.C^ui diuerfus animi, modo nutnea pauefcercjmodo minis aduerfantis populi terreri, fæpe donispromifsis? legatorum fledebatur. Atep intérim triennio exaólo, Ptofemæusnonftu dium,non precesomittere. Dignitatem legatorum,numerum nauiuffljau' ri pondus,augebat. 7’um minax facies Scydrothcmidi offertur, ne defty nata dco ultra moraretur, Cundantem uaria pernicies, morbi^Kmani/ fefta cœleftium ira, grauiorc^ in diesfatigabat. Aduocata concione,iuflâ numinis, fuosPtoIemæi^ uifus,ingruentiamalaexponit. Vulgusaduer/ fari regcm,inuidere Aegypto,(]bi metucre,remplume^ circumfedere.Ma/ ior hincfama tradidit, deum iplùm appulfaslittorinauis fponteconfeen/ diffe.Mirum inde diôlu,tertio die tantum maris emenG, Alexandriamap pelîuntur. quot;Fcmplum pro magnitudine urbis extrudum loco cui nomen Rhacotis. fueratillic facellum Serapidiatep IGdiantiquitusfâcratu»Hacc de origine Si aduedu dei ccicberrima. Ncc fum ignaruseGequofdamtld scleuda SdcQQa urbeSyriæaccitum, rognante Ptolemæo, quem tcrtiamiastuliß

aîq audorcm cundem Ptolcmæum, federn ex qua tranGerit, Memphim ‘^lumcnAe' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oh'm,ucteris Aegypticolumen. Deumipfum mdd

Aefculapium quod medeaturægris corporibus, quidam Ofyrim,antv quifsimum illis gentibus numen, plericp louem, ut rerum omnium poten tem,plurimi Ditcm patrem, inGgnibus quæin ipfo manifcfta,3utpcram/ bagesconiedant. At Domitianus Mutianusc^ antequam alpibuspro/ pinquarent,profperos rerum in Treucris gedarum nuncios acciperc.Pta:/ uidoriæ Gdes,dux hoftium Valentinus, nequaquam abiedoani/ mo,quos fpiritus gelsiflct, uultu ferebat. Auditus ideo tantum ut nofccrez tur ingenium eius, damnatus^. inter ipfum fupplicium exprobranti cui/ dam patriam eius captam,accipcre fe folatium mortis relpondit. Sed Mu/ tianus quod diu occultauerat,ut recens exprompGt: Quoniam benignita/ te deumfradæuireshoftiumforent, parum décoréDomitianumeonfe/ do propèbelloalicnægloriæ interuenturum »Siftatusimperpjautfalus Galliarum in diferimine uerteretur, debuifTe Cæfarcm in acie ftarezCaniz nefates Batauosc^ minoribus ducibus delcgandos.Ipfe Lugduni uimfot tunam^ principatus èproximo oftentaret,nec paruis pcriculisimmixtus, amp;nbsp;maioribus non defuturus. In telligeban tur artes, fed parsobfequijineo, nedeprehenderentur. Ita Lugdunum uentum. VndecrediturDomitia/ nusoccultis ad Cerialcm nuneqs, Gdem eius tentauiflêjanpræfentifibi exerd

-ocr page 491-

CASTIG ATÏONES BEAT! RHENANI

4oîgt;

Excrcîtùtti imperium^ traditurus foret, qua cogitau'one belfum aduerfus patrecogitauerit,an opes ui’resc^ aduerfus fratre,in incerto fuit. Nam Ce/ rialis falubri temperamento eluftt ut uana puerilitcr cupicntem. Domitiaz nusfperni afenioribusi'uuentam fuam cernens,modicaquoc^ ÔC ufurpata anteamum'a I'mperrjomittebat. Simul ftmplicitatis ac modeftiæfmagiV nEjinalti'tudinem conditus:ftudium^ literarum amp;nbsp;amorem carminum (i/ Hotnitidnus wulans,quo uelaret animum. Si fratris æmulatîoni fubduceretur, cuius di/ fparcm mitiorem^ naturam,contra I'nterpretabatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mmfimula

LIBRX XX FINIS.

BEATI RHENANI IN LIBRVM XXÏ CASTIGATIONES.

T Pracliantis utriuftj rebus militia clarus.) CodexMatthiæ re gis habet,Etpraeliatis utriufep rebus.Opinor legêdum,Et pri uatis utriufcß rebus,militiac clarus. Hoc eft,etiam priufqua pa ter effet imperator fti(ftus,ac ipiè Cæfàr.Sic lib. 19. Nancp Flaz

uius Sabinus ætate prior, priuatis utriufq^ rebus,autoritate pe cuniat^ V elpafianum anteibar.

A tq; ipfe ut fuperior Cui iam crederecart) Et hic locus protium eft uitiatusjn . manufcripto libro Iegitur,Ätcß ipfe utftiperior unS crederet,Nec haeclecfîio be ße habet. Opus eft ad diuinationê confugere. Suipicor fcribendum,Atcj ipie ut fuperiori uiaingrederetur,decorum Ce promptumcç in armis oftendebat.Hoc c/ nini melius placet,^ ft legamus,Vt uberior materia prgbcretur,ut,pro quando»

Tres turn in ludaca legiones.) Illic, Tres cum in ludæa legiones. Lego, Tres euminludaealegiones. Atq? ficcaftigaui.

Tradidit e' Syria duodecimam, amp;nbsp;abdudos Alexandria.) Pofcente id fenfu, 'TcripßmusjTradidit dC. Syria duodecimam ÔC adductos Alexandria duoamp;Tuicefi wanes tertianose^.

Auóto in Barbarum more cognomento.) Accuiatiuus morem non eft in co dice Budenfi.Nos quoeç fuftulimus. Nam fic ÔC lib, ^.loquitur, Ciuitas potens, ’ ftpta mûris,neeg in Barbarum corrupta,fed conditoris Seleuci retinens. ' Santquitradunt Aflyriosconuenas.) Nos,Sunt qui tradanu

Mox proprias urbes Hebreas^ terras^) Regium uolumen habet.an mox pn urb.Hvterras. Scripfimus,ac mox proprias urbes H.terras

' Conditam urbem Hierofolymam nomine fuo fecifle.) Illic,conditc urbi,Hie t fuo fecifle. Appofitiue Hierofolymam, nomen.

Et id genus hominum Si inuifum deis.) Emêdauimus. Et id genus hominum ut inuifum deis,alias in terras auehere iuffum.

Seu quod de feptem fyderibus.) Nos,e feptem fyderibus.

Ac pkriieg coeleftium uim fua ÔC curfum feptimos per numéros commeare.) Mutauimus in hunc modum. Ac pleracp coeleftium ui fua amp;nbsp;curfu feptimos per

Hi ritus.) Forte,Ritus quoquo modo indudîi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(numéros commeare.

Etperfuafiocoeleftium.) Particulamôdfubmouimus. Eademt^cura, â:dc infernisperfuafio.

Septentrionem è latere Syriae longe profpetftant.) Nos,à latere Syriac, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M Vt

-ocr page 492-

quot;410 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM LIBRVM XXI

Vt quifîç ramus tntumuit,fi uim fern' adhjbeas,paucnt) Particula,fi^nontl^ in codice Budenfi.

Fulminis iadîu arfiflè.) Nos,fulminum.

Siue herbas tenues,aut flores.) Volumen Matthiæ Coruini habet, Siuchtf/ barbas tenus aut flores.Lego, Siue herba tenus,aut flore»

Et Bellus amms ludaico mari illabitur. ) C .Plinius hiftoriac naturalis libra cap.2lt;5.Pars eft,inquit,Syriæ quac Phœniceuocaturjfinitimaludægjintramôt*^ Carmeli radices paludem habens,quaeuocatur Candebæa» Exeacrediturnafti beluf amniî Belus amnis,quinq; M.ipacio in mare profluens iuxta Ptolemaidam colonui”'

Circa cuius os cóieóac arenæ admixto uitro in uitrum excoquuntur.) Pro tro fcripfi'mus nitro ♦ Hanc excoquendi uitri rationê refert Plinius quem modo allegaui loco,de Belo fluuio loques. Lêtus hic,inquit,currit,inlàlubris potu/w ceremonîjs fàcer:limofus,uado profundus,non nifi refufo mari harenas fàtetur* Flutflibus enim uolutatae nitelcuntjdetritisfordibus. Nunc SC à marino ctedun tur aftringi mor(u,no prius utiles. Quingentorum eft pafluum nô ampliuslitw ris fpacium. Id^ tantum multa per fecula gignendo fuituitro.Fama eîi appol» naue mercatorum nitri,quum Iparfi per littus epulas pararent,nec elTet cortinis lt;nbsp;attollendis lapidum occafîo, glebas nitriiubdidifle. Quibus accenfispcrmixW harena littoris, translucentes nobilis liquoris fluxifle riuos, 5C hanc fuilTe otiS‘' nem uitri. Ibidem Sidonem uocat olRcinis uitri nobilem.

Modicum id littus.) Nam ut ex Piinio modo rettuli,Quingentorum efipâP fuum,non amplius»

Et egerentibus inexhauftum.) Scripfi, (èd egerentibus inexhauß3»nam ulti*, ma proximo praccedentis dicfîionis litera eft,s.

Hierofolymagentiscaput.) Nos, Hierofolymagenti caput.

Dum Aflyrios penes Medoscç amp;nbsp;Perfas Oriensfuit, defpeÆflïmaparsfei^ entium poftquam Macedones prarpotuere.Rcx Antiochus demcrc fuperftitio nem.) Diftinximus, delpeifliflima pars (eruien num. PoftquâMacedoncsp*^' potuere,rex Antiochus.

Inde uulgatum, nullas intus deum effigies,) Nos,Inde uulgatum,nullagt;ntiî^ deûm effigie,uacuam fedem,ÔC inania arcana.

Regnum ab Antonio Herodi datum uidorAuguftusauxit.) Opinorfm* bendum,fànxit»

Et comprimcre reos ceptantem.) Codex Budenfls nô habet rcosccptantcri (ed receptantem, Caßigaui,Et comprimere ceptantem. Comprimereprooppo mere. Sic libro praEcedenti,Ganinefatem tumultum cornpreffurum-

Ac fæpius aduerfà excepere.) Illic,aduer^ excipere.

Inter duas aeflates. ) Prgpofitionem inter fubmouimus. Nam Icnfus efi.Dwas îeflates tenebat,hoc efl per duas aeftates.Mox eß illic,prætcr Hierofolymam»

Pace per Italiam parata.) Malim,pace per Italiam parta.

Nam duos colles immêfum editos.) Vfurpat immêfum aducrbialiter,Sicli.$, Nunciauereaccolae Euphraten nulla imbrium ui, iponte SC immenfum attoUi-

Inter deuexa in centenos uicenosi^attollebantur.) Volumen Matthiæ Cor/ uini tantum habet,in centenoslt;$.

Præuiderant conditores ex diuerßtate morS crebra bella.) Nos,Prouidefà. Bar^iorM nbsp;nbsp;Que SC Barbagiorä uocabät. ) Lcgo,Bargiorä, HebraicS uocabulS efi,figni/

ficans filiü Gioræ. Caîteru SCloßppus Simone uocat Giorae filiSnonloanncm, Ducenta mil.fu.acce.) In Budenfi uolumine,fèxcêta millia fuifle accepimus. Cum præal tis paludibus arma equt^ haurirêtur. Illic,armequi.Forte,arma, equijhaurirentur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ómiffa

-ocr page 493-

C A s T I G A T IO NES BEATI RHENANI

4H

Omtfîà pleruncç fronte,Liber manufcn'ptus habet,diuerfa. Forte legendum. Infra,Et dira omnia obuerfari. Forte,dira omina.

næuidiire, câposmadentes.) Illic,præuilâ, Fortaiïîs, prouiià.Qiiç prouideri Rancis oportuerit,prouifa,câpos madentes,6lt;; ipfîsgnaros, paludes hoftibus bt Germanisuteluderêt laceflentib.) Emendaui,Et Germants ut (noxias.

^•icerenc laccITentibus.

Pfælium exæquatur. ) Illtc, æquatun uclut ablato amne.) Nos,aba(flo amne.

btcentstredcctm Treuirorûfenatores.) Liber manufcriptus pro tredecim XI iLÓfdeeft uocabulS fenatores. Fortalîè legenda, Centû alq T reuirorû.

V tipfe Vera fororeetus genitus«) Codex regius habet, Vtipfeamp;S Verax 'ororeeiusgenitus.

Paucisqî militibus, Cgtertfemunimentis defendere.) Illic,Pauciscß militibus fiiinêtisdefendere.Fortafïè I egend. Pauci e'militibus feiumêtis defendere,pro unendebant.Infra tantum eft illtc,hinc ipfi exercitui minor cura difciplinæ.

Pi'gtoriâ trireme flumtne Impto.) Liber regius,flumineimpia.Reftituilocû, quot;umineLuppia, Nâ Brudlerænatiôis erat Velledajac fines Bruôerorû Luppia ^JIuit.MeminitamnisLuppigli.i.Duôû,inquit,tndeagmêadultimosBru(fiero •^“•(luantSt^ Amiftâ amp;nbsp;Luppiâ amnes inter uaftatû, haud procul Teutoburgêfi

Pomû Velledæ traxere. ) Caftigaui,donum Velledæ traxere. Nam nbsp;(falru.

quot;uicuirginifubindedonamiflttabantur.VndefuperiorelibroMumiumLuper cuiii legatum legionis inter dona mifium Velledæ narrat Tacitus.

Complet quod biremiu.) Addidi particulâ,6C, Complet quod biremium* Spacium uelut æquoris eledîS.) Budenfe exemplar (Nam fequitur quæqp.

™ec,ceptum pro eletfîo.Lego,captum.Siccßicripli.

QiioMofæ fluminis amnem Rhenus Oceano affundit.) Illic, Vc Molæflu. bfgo.VbiMofæ fluminis am.R.O.a. Proinde fie caftigaui.

Isflumine fecundo.) Illic,Is flumen iècundum.Scribo,tjs flumeniecundum.

Sicprouetfti.) Caftigaui,Sic præueôi.Nam tranfiflè fignificat.

Cö interim fluxu autumni.) Repofui, QuQ interim flexu autüni. Flexus aux plrx«; tumnieftquSautünus uergereincipitinclinât.Sicflexugratisuocat Cicero, tumni

Vi fluminis deferebantur.) Liber Matthiæ regis habet differebantur,hoc eft rlextts lt;etatis Wdiuerfas partes ferebantur.Vtiturhocuerbo Tacitus Annalium tertio,Nam Dtffcm ^iropcrtinuit nudare corpus,amp; contreeftandum uulgioculis permitterc,diflrerz ri(^ ctiam per externos,tanquäueneno interceptus elfetcRurfum lib.4.Differx turpermanipulos.Tacfarinatem omnes notum tot præltjs coniècftcntur.

Refpicerent Rhætos Noricosep, cæterorum onera fociorum.) Inferuimus particulam,5C,amp;;cætcrorum onera fociorum.

Sibi non trtbuta,ied uirtutes SC uiros indici. ) Malim fimpliciter: Sibi non tri buta, fed uiros indici. Nifi quis malit, ied iuuentutem SC uiros indici.

Scinditur Nabaliæfluminispons.) Volumen Budenfe, Scinditurflabaliefl.

pons.Scripferim, Vahalis fluminis pons.Tacitus lib.2. Nam Rhenus,inquit,U/ Vahalis flumi noalueo continuus, aut modicas infulas circumueniens, apud principium agri nis pous Batauijuelutin duos amnes diuiditur,feruatcp nomen uiolentiam curfus qua Germania præuehitur,donec Oceano mifeeatunad Gallica ripam latior SkT pla/ cidioradfluens:ucrfo cognomento Vahalê accole dicunt.mox id quoqi uocabu lum mutât Mofa flumine, eiuftg immêib ore eundem in Occanum effunditur.

FINIS.

-ocr page 494-

412

CORNELII TACITI AB EX'

CESSV DIVI AVGVSTI ANNALIVM LIBER XXI.

I V s D E M anni pnticipio Cæfar Titus per Jo/ mandæludææ deledlus àpatre.ôipriuatisutri/ ufque rebus mi'h'tia Jarus, maiore tum ui famaq? agebat,certantibus prouineiarum ÔCexercitaum Judi^s.atqj ipfe utfuperior fui iam crederetur,rfe corum fe promptum^in arm{softendcbat,co/ mitatc 8i alloqurjs officia prouocans : ac plcruntj in opere, in agminc gregario militi mixtuSj incor/

rupto ducis honore.Tres eum in ludça legiones,quinta ÔC décima,Si qmn tadecima,uetus Vefpafiani miles excepere. Tradidit Si Syria duodecima» Si adduótos Alexandria duoôiuicefîmanos tertianos^ . Comitabantur uiginti fociæcohortes,oótoequitum alx:iïmul Agrippa Sohemusc^fi^^ solitum infer ges, Si, auxilia régis Antiochi, ualidac^ Si folito inter accolas odioinfenfa ^ccobtodium îudæis Arabum manus. Multiquosurbe atc^ Italiafuaqucmc^ fpesacci ueratjoccupandi principem adhuc uacuum.His cum coptjs fines hoftiutn ingreiïus compofito agmincjcunóla explorans,paratus^ decerneregt;haud procul Hierofolymis caftra facit.Sed quia famofæ urbis fupremum dicm IV DÆI tradituri fumus,congruensuidetur primordiaeius aperire. ludæosCre/ ta infula profugos, nouiflïma Libyæ infediflè memorant, qua tcmpeftate Saturnusui louispulfuSjceiTerit rcgnis * Argumentum è nominepcötuïï Inclytum in Creta Idam montem.accolas,ldæosjauôloin Barbarum co' gnomento,Iudæosuocitari,quafi Idæosiquidam régnante Ifideexundan tem per Aegyptum multitudinem ducibus Hierofolymoacludaproxi' mas in terras exoneratam.Pleric^ Aethiopum prolem,quos rege Cepheo metusatep odium mutarefedes perpulerit.Suntqui tradant Aflyrioscon uenasjndigum agrorum populum,parte Aegypti potitos,ac mox propri as urbes Hebræas«^ terras,Si propiora Syriæ coluiffie ♦ Clara alfi ludæo/ rum initia:Solymos carminibus Homericelebratam gentem,conditæur/ Bierofolyma bi Hierofolymam nomen èiuo feciflè*Plurimi auôtores confentiunt,orta per Aegyptum tabe,quç corpora fœdaret,regem Bocchorim adito Ham monis oraculo remedium petentem, purgare regnum, Si id genushomu num utinuifum deis aliasin terras auchereiufTum, Sicconquifitutn colle/ ëtum^ uulgus poftquâ uaftislocis relidlum fit, cæteris per lachrymastor Mofesdux pentibus,Mofen unum exulum monuifle,nequam deorum hominumue ealcfiis opcm expcdtarent,ab utrifep deferti,fcd fibimet ut duci cœlefti crederent, primo cuius auxilio credences, præfentes miferias pepuliflent. AiTenfere at(^ omnium ignari fortuitum iter incipiunt.Sed nihil æque quàm inopi^ aqux

-ocr page 495-

ANNALIVJW LIBER XXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4IÎ

«quæfangabat.Iam^ baud procul exitio tous campi'sprocubucrant,cutn grcx afinotum agreftium è paftu in rupetn nemore opacam conceflîc. Sc/ cutusMofcSiConieôtura herbidi foli, largas aquarum ucnas aperit.Id kua tnen.Si continuum fex dicrum l'tcr emenfî, fepumo pulfis cultoribus, obtiz nuereterrasinquibusurbsôê templum dicatafunt.Mofesquo fibi in po/ ftcrumgentemfîrmaret, nouos ritus contran'oscpcætcrismortalibus in/ ciidit.Profanaillicomnia,quç apud nosfacra.Rurfum concefla apud illos, quç nobis incefta. Effigiem animalis quo monftrante errorem fitim^ dez pulerant, penetrali facrauere, cæfo arieteuelut incontumeliam Hammoz fis. Bosquocç immolatur, quem Aegyptq Apin colunt* Sue abftinent, nietîioriadadis qua ipfosfcabies quondam turpaueraucui id animal obno xiutn4Longam olim famem crebrisadhucieiunrjsfatentur ♦ Etraptarum frugum argumentum, panis ludaicus nullo fermento detinetur. Septimo lt;lie otium placuifleferunt, quia is fînemlaborum tuleriudein blandiente inertiafeptimum quoeç annum ignauiç datum. Alq honorem eum Satur no haberi: feu principia religionis tradentibus ludæis, quos cum Saturno pulfosjôiconditoresgentisaccepimus: feu quod èfeptem fyderibusquis mortales reguntur, altiffimo orbe Si præcipua potentia ftella Saturni fe/ ftetiai fatur.acplerac^cceleftium ui fuaamp;curfu feptimosper numéros comme, septenams are.Hiritusquoquo modo induôli, antiquitate defenduntur.cætera infti/ tutaiîniftra.fœda prauitateualuere. Nam pefTimus quifep fpretis religio/ nibüspatrijs, tributa ôi ftipes illuc congerebant. Vndc auôlæ ludæorum Apud Jud.eos quiaapud ipfos fîdesobftinatajmifericordia in promptu,fed aduer/

fusomncsalioshoftileodium.Separati epulis,difereti cubilibus,proieâ;if/ iîmaadlibidinem gens,alienarum concubituabftinent.Interfe nihil illici/ quot;nbsp;Wm.Circuncidere genitalia inftituere, ut diuerfitate nofcâtur. Tranfgrcflî inmoremeorum idemufurpant.necquicquampriusimbuuntur,quàm côtemnere deos,exucre patriamiparentes,liberos,fratres uilia habere. Au gendætarnen multitudini confulitur. Nam ÔC necare quenquam ex agna' nstiefas,animas(^prælioaut fupplicfjs peremptory æternasputât. Hinc generandi amor,amp; moriendi contemptus.Corpora condere quàm crema fe,èmore Aegyptio.Eademcßcura ôi deinfernisperfuafio.cœleftium con tra.Aegyptij plerac^ animalia effigies«^ copofitas uenerantur ludæi men tefola.unumt^ numen intelligunt.Prophanos qui deûm imagines morta libus materrjs in fpecies hominum efïingant Summum illud amp;nbsp;æternum j necçmutabile, neç^ interiturum. Igitur nullafimulachra urbibusfuis,ne/ dum templis funt.Non regibus hæc adulatio,non Cæfaribus honor.Sed quiafacerdoteseorum tibia tympanist^ c6cinebant,hcderauincicbantur, uitis^ aurea tcmplo reperta, Liberum pattern coli domitorem Orientis vit«4«rM quidam arbitrati funt,nequaquam congruentibusinftitutis.quippe L'ber feftoslætos9 ritus pofuinludæorum mos abfurdus fordiduscç. Terra fi/

M 5 ncsi^

-ocr page 496-

P» CORNELII TACITI

luifgßtut ncs^ qua ad Onentcm uergunt, Arabia terminâtur.à mendie Aegyptüî obiacct:ab occafu Phœnices marc.Scptentrionem à latere Syriæ longe profpedant. Corpora hominu falubria, ÔC fcrentia laborum.rari imbres, BdlfdWKw uber folum.Exubcrant fruges noftrum ad more, præter^ cas Balfamtira amp;nbsp;Palmç.palmetis proceritas Si decor.Balfamum modica arbor.ut qoif^ ramus intumuit, fi uim ferri adhibeas, paucnt. ucnæ fragminclapidisaut tefta apcriuntur. humor in ufu medentium eft. Præcipuum montium Liz Liianutmont banum erigitjmirum did:u,tantosinterardoresopaeum fidum^ niuibuS» iord(t„rt Idem amnem lordancm alitfundit^.Ncc lordancspelago acdpitur.Sed unum atep akerum lacum integer perfluintertio rctinetur. Lacus immenfo Latnt Afphd ambitufpecie maris,fapore corruptior,grauitateodoris accolispcilifer» nclt;^ uento impellitur, neep pifccs aut fuetas aquis uolucrcs patitur, incen turn unde.fuperiaóla ut folido fcruntur,periti impcriti^ nandupcrindeatz tolIuntur.Certoanni tempore bitumen cgcrincuiuslegendi ufum,utcæcc ras artes,experiétia docuit. Ater fuapte natura liquor, amp;nbsp;fparfo acetocôcrc tus.innatat.hunc manu captu,quibus ea cura,in fumma nauis trahut.Indc nullo iuuante influit.oneratcp donee abfcindas.ncc abfeindere ære ferroue poflis:fugit cruorem ueftemt^ infcdlam fanguinc,quofœminæpcrmcn/ fes exoluuntur.Sic uetcres auólorcs.Scd gnari locorum tradunt undanteS bitumine moles pelli, manu«^ trahi ad littus : mox ubi uapore terrx, ui lu' lisinaruerint, fecuribuscuneis^ ut trabes aut faxa difeindi. Haudproed indccampi quosferuntolim uberes, magnist^ urbibus habitatos,fulroP num iad:a arfifle: Si mancrcneftigia,terramc^ fpccie torridamjuimfrugiz fcramperdidiife.Nam cuncfla fpontcedita,autmanu fata, fine herbatenuS aut flore,feu folitam in fj3cciem adolcucre,atra Si inania uelutin cincremua nefeunt. Ego ßcut ludaicasquondam urbes igne ccelefli flagrafleconcefle rim,ita halitu lacus infici terram,corrumpi fuperfufum fpiritum ,coq?fez Heltitß. quem tusfegetum Siautumniputrefeerereor,folo ccelot^ iuxta graui.Et BduS Grrrt amnis Judaico mari illabitur, circa cuius os conicôtæ arenæ admixto nitro in uitrum excoquuntur.modicumid littus, fed egcrentibusinexbauftunigt; uienfolyma Magna pars ludçæuicisdifpergitur.habentôCoppida.Hicrofolymagcn ti caput.IIIic immenfæ opulentiç tcmplum,ÔC primis munimcntisurbsde^ iugis,templura intimiscîaufum.ad fores,tantum ludçoaditusdimineprxz

Vide Annot, ter facerdotes arcebantur« Dum Aflyrios penes Medosep Si Perfas ensfuitjdefpccîtiflîmaparsferuientium.poftquam Maccdoncspræpotuc rc,rex Antiochus demere fuperftitionem. Si mores Græcorum date adni xus, quo minus teterrimam gentem in melius mutarct, Parthoriim belle» prohibitus eft. nam ea tempeftate Arfaces defciucrat. Turn ludæi Mate/ donibusinualidis.Parthisnodum adultis,ôi Romani procul abcrant,fibi ipfi reges impofuere, qui mobilitate uuigi expulfi, refumpta per arma do/ minatione,fugasciuium,urbium euerfîones, fratrum, côiugura,parentum neces

-ocr page 497-

ANNALIVM LIBER XXl

foîita regibusaufi/iwcrftitionem fouebanttquia honor facer/ ’‘Otij.firiïianicntum potenriæ aflumebatur.Romanoru primus Gn.Pom/ P^ius ludæos domuit. templumt^ iure uiétoriæ ingreffus eft. Inde uulga/ ^tnjnulla intus deûm effigie uacuam fcdemjôi inania archana.Muri Hie/ fo^olymorum diruri, dclubrû tnanfit. Mox bello ciuih inferno,poffquam ’’’ditioncm M.Antonq prouinciæccfferant, rcxParthorumPacorusIu/ ’^ïapotitus.intcrfeólust^ àP. Ventidio,amp; Parthi trans Euphratcm rcda ^i'Iudæos C. SoGus fubegit. Regnum ab Antonio Hcrodi datû uidor ^uguftus'fanxit.Poft mortem Herodis,nihil expcólato Cæfarc^ Simon nerodetrex 9’^’damregiutn nomen inuaferat. Is à Quintilio VaroobtinentcSyriam piJnitus. amp;nbsp;gentcm coercitâ liberi Herodis tripartito rcxere.Sub Tiberio

dein iufsi à C. Cæfarc effigiem eius in tcmplo locate, arma potius ^Unipfcre.quem motû Cæfaris mors dircmit.Claudius defunótis regibus, ^utad modicum rcdaótis, ludæam prouinciam equitibus Romanis aut li/ ^crtispermiGt. è quibus Antonius Felix per omnem fæuitiâ ac libidinem, Ant.pcUx {‘’Srcgiumfcruiliingenioexercuit, DruGlla Clcopatræôi Antonij nepte 'QttiatrimoniûacceptaZutciufdem Antonq,Felix progener,Claudius ne/ poseflec. durauit tarnen patientialudæisufqp ad Gcfsium Florum procu/ ’■’torem Sub co bellum ortum.ôCcomprimcrcccptantê Ccftium Gallum Syrixlfgatum, uaria prælia ac fæpius aduerfa cxccpcre. Qui ubi fato aut ïædioocciditjtninù Neronis VefpaGanusfortunafamaep Ô! cgregqsmi/ Phve/lgt;.ifitn. ’’■ft’is,intra duas xftatesjcumffacamporum , omnesep prætcr Hierofoly/ in lud^ami ’’’Surbcsjuidorc cxcrcitu tenebat. Proximus annus ciuili bello intentus, ntit lt;iuantum ad ludæos per otium tranGi't. pace per Italiam parta, Si externæ wtæredicre. Augebat iras,quod foli ludæi non cefsifient. Simul mancre apudexercitusTitum,adomncsprincipatusnouieuentus cafus'ueutile *’'dcbatur.Igiturcaftris,uttdiximus,antemœnia Hierofolymorum poG/ ’•Sjinftrudtas legiones oftentauit. ludæi fub ipfos muros ffruxere aciem, rebus(ccundis longius aufuri, amp;nbsp;G pcllcrentur parato perfugio. Miffus in foscquescum cxpeditiscohortibusambiguèccrtauit.Moxceffcrehoffes, ^icqucntibus diebus crebrapro portisprælia fcrebant, donee afsiduis damnisintra mcenia pcllcrentur. Romani ad oppugnandum uerG, neq^ tnimdignum uidebatur famcm hoflium oppcriri.pofccbantcppcricula, pars uirtute,multi ferocia Si cupidinc præmiorû. IpG Tito Roma,amp;: opes, uoluptates^ ante oculos, ac ni ftatim Hicrofolyma conciderent, morari uidebantur.Scd urbem arduam Gtu, opera molest^ Grmaucrant, quis uel plana fans munirent.Nam duos colics immenfum editosclaudcbant mu/ riper artem obIiqu{,autintrorfusGnuati,ut latera oppugnantiumad icîtus patefcerent.Extrcma rupis abrupta.SC turres ubi mons iuuiflct,in fexagin/ tapcdcs,inter dcuexa in centenos uicenos^ attolicbantur, mira fpccic, ac proculintuentibus pares. Alia intus mcenia regiæ circuicdla. confpicuoc^

M 4 faffigio

-ocr page 498-

416


P, CORNELII T ACITI


TMWi A»- fafli'gio turns, Antonia in honoré M. Antonrj ah Hcrode appellata.Té/ plum in modum ards,proprrjlt;^ muri,labore amp;nbsp;opéré ante alios. ipfæ por/ ticusquis templum ambiebatur, egregium propugnaculum. Fons peren/ nis aquæ.cauati fub terra montes.^ pifcinæ cifternæ^ feruandis hymbri/ bus.prouiderant conditorescx diuerfitatemorum crcbra bclla.indecun/ éta quamuis aduerfus longum obfidium. ôi à Pompeio expugnatis,mews atlt;^ U fus pleracp monftrauere. Atcp per auaritiam Claudianorû tempo/ iMf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futrijempto iure muniendi,ftruxere muros in pace,tanquâ ad bellum,

gnacolluuie,ôé cæterarû urbium clade auéli. Nam peruicacifsimusqu/i^ illuc perfugerat, eo^ feditiofius agebant. Très duces, totidem excrciwS’ loannef E^*^*^*^*”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Simon: mediam urbem loanncsquem

Eleasarus fîrmauerat. Multitudineôiar/ mis loannes ac Simon, Eleazarus loco pollebat. Sed prælia, dolus, ineen/ dia inter ipfos, ÔC magna uisfrumentiambufta. Mox loannes mifsispee fpeciem facrifîcandi, qui Eleazarum manum^ eiusobtruncarcnt,templo potitur.ita in duas fadîiones ciuitas difcefsit, donee propinquantibusRo-concordi^‘* externum concordiam pareret. Euencrant prodigia quæ ne^ bo/ ter Audios pâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ods plate fas habet gens, fuperftitioni obnoxia, religionibaS

rduit aduerfa.Vifæ per ccelum concurrere acics, rutilantia arma, Si fubito nuH/ um igné collucere templu. Expaflæ repente delubri fores, Si audita maior frodigiit humana uoxîexcedere deos.Simul ingens motus excedentiû.Quæ paoci in metum trahebant.Pluribusperfuafio inerat,antiquis facerdotum litenî contincri, co ipfo tempore fore, utualefceret Oriens, profeéli^ ludæare/ rum potirentur. quæ ambages Vefpafîanum ac T itum prædixeranc.bed uulgus more humanæ cupidinis, fibi tantam fatorum magnitudinem terpretati,nc aduerfîs quidem ad uera mutabantur.Multitudinem obfcno Gi^oru d/ omnis ætatis, uirilis ac muliebris fexus, fcxcenta miHiafuifle accepi/ bwrfwwcm naus. Arma cunétis, qui ferre poflênt: Si pluresquàm pro numeroaude/ bant, Obftinatio uiris feminist^ par. Ac fî transferre iedes cogèrent,ma ior uitæmetusquâm mortis. Hancaduerfusurbem gentemtçCaefarTi/ ' tus, quando impetû Si fubita belli locus abnueret, aggeribus uineist^cer/ tare (îatuit. Diuiduntur Icgionibus munia. Si quies præliorum fuit,donee cundta expugnâdis urbibus reperta apud uetcres,aut nouis in gen fjs, Rto/ . erentur. At Ciuilis poft malam in Trcuiris pugnam, reparatoper Ger/ vrto-4 maniamexercitu,apud Veteracaftraconfedit,tutusloco,Siutmemoria profpcrarum illicrerum augefeerent Barbarorûanimi.Secutusefteodetn Cerialisduplicatis copijs,aduentu fecundæ Si xv i Si xiiii legionum.Co hottes^ Si alæ iampridem accitæ poft uidtoriam propcraucrant. Neuter ducum conétator.Scd arcebat latitudo camporû, fuopteingenio humeii/ tium. Addiderat Ciuilis obliquam in Rhenum molem,cuius obiedu reuo lutus amnis,adiacétibus fuperfunderetur,Ea lod forma incertis uadis fub/ dola

-ocr page 499-

ANNALIVM LIBER XXI

Ml

tlola Si nobis aduerfa. quippe miles Romanus armis grauis, 6i nandi pa/ üidusîGcrmanos fluminibus fuetos leuitas armorum j Si proceritas corpo nitn atcollitlgitur laceflentibus Batauis, ferocifsimo cuiep noftrorum cœ/ bmuî ptum certatnen.deinde orta trepidatio,cu præaltis paludibus arma equic^ haurirentur.Germani nous uadis perfukabant,omifla plerunc^ fronte la/. • fera ac terga circumuenientes. neep ut in pedeftri acie cominus certabatur# fd tanquam nauali pugna^uagi inter undas,aut fi quid ftabile occurrebat, ton's illiccorporibus nitentes,uulnerati cum integris.periti nandi cum igna ^inmutuam perniciem implicabantur. minor tarnen quam pro tumuitu fædeslquia non aufi egredi paludem Germani,in caftra rediere.Eius præ/ Itjeuentusutrunc^ ducemdiuerßs animimotibusad maturandum fumz mæreidifcrimen erexit. Ciuilisinftarefortunæ, Cerialisabolereignomi/ niam:Ge'rmani profperis feroces,Romanos pudor cxcitaucrat.nox apud Barbaros cantu aut clamorc,noflris per iram Si minas aóta* nbsp;nbsp;Portera lu/

• fsCerialis équité Si auxiliaries cohortibusfrontem explet : in fecundaacie Irgiones locatæ : dux fibi deleôtos retinuerat ad improuifa. Ciuilis baud porrertoagmine, fed cuneisartitit * Bataui Cugernicp in dextro, læua ac ngunt«». propiorafluminisTranfrhenatii tenuere. Exhortatio ducum, non mo/ reconcionisapuduniuerfos.fedutquofcp eorum aduehebantur. Cerialis «etercm Ro.nominis gloriâjantiquas recentes«^ uidorias;utpcrfi'dû,igna ccrialis Ro üumjuidum hortem,in æternum excindcrent^ultione magisquàm prçlio milita opuseiTe : Pauciores nuper cum pluribuscertartê attamen fufos Germa/ oosquod roboris fuerit : Supererte qui fugam animis, qui uulnera tergo, ferant.Proprios inde rtimulos legionibus admouebat, domitores Britan/ tiiæquartadecimanosappellans. principem Galbam fcxtælcgionisaubto Quartaded ritatefadum: illaprimum acieSecundanos nouafi'gna,nouamt^ aqui/ domito btndicaturos. Hinc præueôlusad Germanicum exercitum manus tendez Bat, utfuam ripam fua cartra fanguine hortiû recuperarent. Alacrior om/ tiiutti clamor,quis uel è loga pace prælrj cupido,uel fefsis bello pacis amor, præmia^ ôi quies in porterum fperabantur, Nec Ciuilis (îlentem ftru/ G^'rmanof pu xitaciem,locum pugnæ tertem uirtutisciens : rtare Germanos Batauosep luperueftigiagloriæ, cineres orta^ legionum calcantes: quocunçp oculos Romanus intenderet,captiuitatem, cladem^ Si dira omnia obuerfari : ne terrerentur uario Treuirici prælté euentu: fuam illic uidloriâ Germanis ob/ RitiiTe, dum omifsis telis, præda manus impediunt. fed cumrta mox pro/ fpera ÔC horti contraria euenirtè,Quæ prouideri artu ducis oportuerit,pro/ gt;nbsp;ttidiflè,campos madentes,Si ipfîs gnarosjpaludes hortibus noxias : Rhe/ num Si Germaniç deos in alpeôtu,quorum numine capeflerent pugnam, toniugum,parentum,patriæ memores: ilium diem autgloriofifsimum in/ ter maiores,aut ignominiofum apud porteros fore^Vbi fono armorum tri pudqst^ (ita illis mos) approbata funt dicrta,faxis, glandibusc^ Si cæteris ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifsilibus

-ocr page 500-

418


P. CORNELII


Pr«Ii«f« mam's utcliccrcntlaccflentibus. Abfumptisquæiaciûtur,amp;ardckentcpii gnajprocurfum ab bofte infeftius,immtnßscorponbus, amp;pra:Iongisha/ ftis.Fluitantera«^ militem cminusfodicbant.nmul èmolcquamcdiidam Bruâcri inRhenura rettulimns,Bru(fterorum cuneus tranfnatauit. turbataibircs. ôi pellebatur fociarum cohoruum acics, cum Icgioncs pugnam cxcipiunG fuppreflaqï hoftiumferociajpræhum exequatur. InJcrquæpcrfugaBa/ tauusadfjt C cri al cm, terga hoftium promittcns (î extremo paludiscqucs tm'ttcrctur : folidum illa, K Cugcrnosquibuscuftodiaobucmfte^paruni intentos. Duæ alæ cum perfuga miftæ incauto hofti circûfunduniur.quod ubiclamore cogm’tumjcgioncs à fronce incubucrc,puIlKp Germam'Rhc num fuga petebant. Debcllatum eo dicforctjfiRomana clafsisfcquima/ turaftet. Necquesquidcminftint, repente funshymbribuSjófpropinqua notfte.Pofteradie dccimaquarta legio infuperiorem prouinciam Galio Annio mifta. Cerialis exercitum décima ex Hifpania legio fuppleuit- Ci/ uili Chaucorum auxilia uenere. non tarnen aufusoppidum Batauoruar/ mis tueri, raptis quæ fern' poterant, cæterisinietfto igni in infulam cóccfs'^' gnarus deefte naucs cftïciendo ponti, necjj exercitum Ro. aliter tranfmiR^^ rum.quin 8C diruitmolem aDrufo Gcrmam'co fadam ,Rhcnum^pfo^ noalucoin Galliam rucntcm diiieólis quæmorabantur, cffudit.Sicult;^' lutabadloamnetenuisalueuSjinfulam inter Gcrmanost^jcontinentiuni terrarum fpeciem fecerat.Tranficrc Rhenum Tutor quocp Só Claflieus.S^

' centum tredecim T reuirorum fenatorcs, in quibus fuit Alpinus Monta' nus, quem à Primo Antonio miftum in Gallias fuperius mcmorauimus. Comitabatur eum frater D. Alpinus. Simulcæteri miferatione acdonis auxilia concibant,inter genres periculorum auidas. Tantumeç belli fupet' fuit,ut præfîdia cohortium, alarum, legionum modicis uicisquadripartita Arenacunt muaferit, Decimam legionem Arcnaci,fecundam Batauoduri)^ Grinnes Vadam^ cohortium alarumc^ caftra : ita diuilis copijSjUtipfc^ Verax forore eius genitus,Clafsicus^ ac Tutor fuam quifep manum tra/ herent : ncc omnia patrandi ffducia, (ed multa auiis aliqua in parte form/ nam afforeiSimul Cerialem,ncc^ fan's cautu, amp;pluribus nunefjs hue iM curfantem, pofte medio intercipi. Quibus obuenerantcaftra decumano/ rum,oppugnarioncm legionisarduam rati egreftum militem ô^exdendis materrjs operatum turbauere, occifo præfetfto caftrorum amp;nbsp;quincp pd^o ribuscenturionum jpaucis^ militibus. Cæteri fc manimcntisdcfcndct^^' Bdtauodurum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Germanorum manus Batauoduriirrumpereinchoatumpon/

tem nitebantur.Ambiguum prælium nox diremit. Plus diferiminisapud Grinnes Vadamc^: Vadam Ciuilis,Grinnes Clafsicus.oppugnabât.nec ûCtipo[cran[, incerfeéio fortifsimo quoep : in quis Briganticus præfcdus alæceciderat,quéfîdum Romanis, Si Çiuiliauunculoinfenfum dixii^us.

-ocr page 501-

! ANNALIVM LIBER XXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415^

SdubiCcnaKscum deleóta cquitum manu fubuenîtjucrfafoftuna.præ/ fipitesGermani'in amnem aguntur* Ci'ui'lis dum fugientes retentât agni’z petitüst^ teliSj reh'óloequo, tranfnatauit ♦ Idem GermanisefFugium^ ^utorem Clafsicum^ appulfælintresucxcrc » Ne tum quidem Romana affuit, utiufKimerat4 Scdobftintformi’do öiremiges per cmaltsfor

Wmilitiætnuniadifpcrfî.SanèCcn'alisparum temporis ad exequenda “’’Petia dabat,fubitusconfilrjs, fed euentu clarus. Adera^fortuna etiäubi ’fttsdefuiflènt, hinc i'pfi exercitui^ minor cura dilciphnæ. lEt paucos poft oæsquanquam pen'culum captiuitatis euaßffet, l'nfamiâ non uiïauit. Pro/ quot;^«usNouefîum Bonnam^ ad uifendacaftra,quæ hyematun's îcgioni'/ Noue/tum °ns€rigebant,naui'bus remcabat,di(îecfto agmine,încuriofi's ui'gilfjs.Ânîz *^adiierfuni id Germanis, SC infidias copofuere. eledta nox atra nubibus, atnnc rapti, nullo prohibente uallum incunt. Prima cædes aftu adiutatincifîs tabernaculorû funibus, fuifmet cortjs coopertos trucidabât, pliüdagmen turbare claffem, intjcere uincla,trahcre puppes. Vtcp ad falz gt;nbsp;filentio, ita cœpta cæde,amp;: quo plus terrons adderent, cundla claz

’’^oribusmifcebant.R.omaniuulncribusexciti, quærunt arma, ruunt per ^*3s,pauci ornati militanter, plericp circum brachia torta uefte amp;nbsp;ftriélis ®ucronibus, dux femifomnis ac propèintedtus, errore hoftium feruatur» ptætoriam nauem,ucxilJo infignem,illic ducem ratijabripiunt.Ce fiaiisalibi noftem egerat,ut plericp crcdidere, ob ftuprum Claudiæ Sacra ^æjfnulieris Vbiæ.uigilcs flagitiû fuum ducis dedccore excufabant, tan^ ve^eJ^euirgi ^^^^i(ilere,neqaietê eiusturbarennitaintermiifo figno, ÔC uocibus,fequoz 4^itifotnnumlapfos.Multalucereucóhhoftescaptiuisnauibus,præto/ triremcm flumine Luppia donum Velledæ traxere. Ciuilem cupido

‘‘'cefsitnaualem acicm oftentandi. Complet quod biremium, quæt^ ßmz plidordineagebantur.Adieólaingcnslintnüuis.tricenosquadragenos^ Htîiul armamenta liburnicis olim, baud indecorèprouelisiuuabant. Spa fium uelut æquohs captum,ubi Mofæ fluminis amnem Rhenus Oceano 3ffùndit.Caufa inftruendæ clafsis,fuper infitam genti uanitatem,ut eo terz fore commeatus Gallia aduentantes intcrcipercnt, Cerialis miraculo maz §*squam metudirexit claffem,numero imparem,ufu remigum,gubernaz forum arte, nauium magnitudine potiorem. Is flumine fecundo,illi uento agebantur.Sicpraeuelt;fti,tentato telorum iadu, dirimuntur.Ciuilis nihil ul traaufus, trans Rhenum concefsit. Cchalisinfulam Batauorum hoftiliter populatus,agros uillas^ Ciuilis intados, nota arte ducû flnebat,cum inte ritnflexu autumni, nbsp;crebrispluuialibus hymbribusfuperfufusamnispa

luftrem humileme^ infulam in faciem ftagni oppleuit. nec clafsisaut comz Bdtduorutu meatus aderant : caftratç in piano fltajUi Huminis differebantur. Potuiffe tunc opprfmi legiones,8i uoluifle Germanos,fed dolo à fe flexos,imputa/ uitCiuilis.Necß abhorretuero,quandopaucispoft diebus deditioinfcz

cuta

-ocr page 502-

410 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELII TACITI

cura eft. Nam Ccn’alispcr occultos nuncios Batauispacem,C{uiIiuGniatn VeUcddcum oftentans, VcIIcdampropinquos^monebat,fortunâbelli totcladibus firopinquis aJucrfàm, opportune erga populû Ro.merito mutareî Cæfos Treuiros, TreuM Vbios,ereptâ Batauispatriâmeep aliud Ciuilisamicitiaperaâû, Yjjy quàm uulnera/ugasjludlus: exulem eum ÔC extorremjrecipientibusonert:

Et fan's peccauifte, quod tories Rhenum tranfeenderint : fî quid ultra roo/ Iiantur,inde iniuriam SC culpam, bine ultionem Ôi deos fore. Mifeebantur Bdtduos minis promiftâ. Etconeufta Tranfrhenanorum fide,inter Batauosquot^p reicHtonif fermonesotti, non prorogandam ultro ruinam : nec pofte ab unanadonc totiusorbis feruitium depelli.quid perfeôlum cæde SC incendijslegionutn, nifi utpluresualidiores^ accirentur CSi Vefpafiano belîutn nauauermt, Veijjafianum rerum potiri.fin populum Romanu armisptouocentquo' Rhétti tam partem generis humani Batauos efteCrefpiccrcnt Rhætos Norkostj, Nor/ct cæterorum onerafociorumftîbinon tributa, Ced uirtutes SCuirosindid: proximum id libertari:K fidominorum eletftio fit,honeftiusprincipesKo manorum,quàm Germanorum feeminas tolerari.Ha:cuulgus.Proc£rGft atrociorc Ciuilis rabie femet in arma trufos : ilium domefticis malts,exddi um gentis oppofuifteî tune infenfos Batauis deos, eum obfidcrentur legio nes, intcrficerentur legati, bellum uni neceftarium, feraleipfîsfumeretur» Ventum ad extrema ni refipifeere incipiant, SC noxq capitis pŒnapœni/ tentiam fateantur. nbsp;nbsp;Non fefellit Ciuilem ea inclinatio, SC præuenirefta/

tuit fuper tædium malorum etiam fpe uitæ,quç pleruncp magnosatiiffloS infringit. Petito colloquio,fcinditur Nabaliæ fluminis pons.In cuius abru/ pta progrefsi duces.Ciuilis ita cœpit. Si apud Vitellrj legatum défende/ rer, neep fadiomeo uenia,necç didlis fides debebatur. Cundla inter nos inimica, hoftilia, ab illo cœpta, à meaudta erant. Erga Vefpafîanum ucA tus mihi obferuantia, SC eum priuatus eftêt, amici uocabamur: Hoc Primo - Antonio notum, cuius epiftolis ad bellum accitus fum, ne Gcrmanicxlez giones SC Gallica iuuentus alpes tranfeenderet. Quæ Antonius abfens, Flaccuspræfens mouebat,arma in Germa/

nia moui,quæ Mutianus in Syria,Aponi us in Mœfia, Fabianus

in Pannonia.

-ocr page 503-

421

beatvs rhenanvs ad lectorem.

® relegi hoe de Germants opufculum,quod anno 1519 contuleram cum exemplar! non fcn'pto j fèdtmpreiïo tâtum. ld rum communicauitmthi Hieronymus Artolphusmedü W cæ rei confultus, ÓC profuit locis non paucis. Addidi rurfum exannotationibusilliscollati quondam codicis .de quibushicftatimadmonebiturleóor. Necinalïjsfentêtiam '■ meam cælabo. Fuiffem autem paulo ptolixior,ni iuuenis eru ditus Andreas Althamerus hunc libellum proprijs commerv tariolis,ut audio,nuper illuftraffct.

Ergoobferuandum hoe in primis ^quod quum Tacitus tam exacfïe GermanL atndefcripferit Germaniae^ populos j nufquâ tarnen viel Francorum uel Torin.-gorum facta mentione, uerifimilc fit in Chaucis Francos, in Sueuis olim Torino gos latuilfc, nee tam infigneis tum extitifièqua'm fuerunt poftea. Siquidem fieri non potuit,ut iftosignoraret Tacitus,quem ferunt Bclgicam Galliam curafie, 6C inGermantjs prouincijs, hoe eft prima amp;nbsp;lecunda fuifiè confiât, id quod tpie de fctefiaturinhocopufculo, quum inquit, Vidimusfub diuo Vefpafiano Velle., damdiuapudpleroiqj numinisloco habitam. At in Brucficris habitabat Velleda adamnem Luppiam . Porrô nobiliores tantum populosenumerat Tacitus, ut quum latiisime patere Lygiorum nOmen firibit in plures ciuitates diftufiim, fub/ ditjValentifiimasnominafiefufficiet.Et alibiinquit, Angriuariosamp; Chamauos 3t€rgo Dulgibini ôf Chafuari cludunt, aliæcp genres haud perinde memorata:» oeddchtjsinnofirisrerum Germanicarum libellis plura.

Latosfinus Ô6 infularum immenlà fpacia complclt;fiens.)Hæ infulæamp;.' htj finus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

f fîneos nobis dedere ÔC Saxones. aliascj! genres quafdam quæ ex litoral «bus Ô£^ •nlulâribus medirerraneæ fac'îæ funt.

^lontisArnobæ.) Artolphi codex habet, Abnobæ,quemadmod5amp;' Plinius notât, Apud Martianum Capellam ad nouem legitur pro Abnobæ.De hoc dixi/ *nusrcrum Germanicarum Itbro tertio.

Quodunum apudillosmemonæamp;fannaliS genusefi.) Siede Arminio Ché •■ufeorum principe Tacitus nofier in cake libri iêcundi Annalium, Canirurq; ad/ Carmmd, hoc nue,inquitjbarbaras apud genres, Græcorumannalibus ignorus,qui fua tantum eflrantionct nnfantur,Ilt;omanis haud perinde Celebris, dum uetera cxtollimus,recentium in/ «P««! Germa/ CUriofi.Eginhardusde Carolo magno.Barbara, inquit,SC antiquifsimacarmina, »os quitus ucterumregum acfiusamp;f bel!acanebantur,fcripfit,mcmoriæcpmandauit.

Tuiftonem deum terra æditum amp;nbsp;filium Mannum.) Aeditio uetus quâ Ar.-folphusmihicommodarat,habet,eifilium Mannum,Vtfic legi difiingui^uerba pofsint. Celebrant carminibus antiquis ( quod unum apud illos memoriæ amp;'an/ naliutn genus efi) T uifionem deum terra æditum. Ei filium Mannum originem Sentis conditoremcp, Manno treisfiliosafiignant.

Equorûnominibusproximi Oceano Ingæuones.) Dehtjsappellationibus ^ultadiximuslibro tertio rerû Germanicarum, in prindpio, decimumquartum ^unij caput è quarto uolumine expIicanres.Mox exemplar cum quo pride con^ ^ulijhabebat. Quidam ut in licentia uetufiatis.

Quorum relatuquem Baritum uocant, accendunt animos.) Barritus ifiius poft Taciturn meminit AmmianusMarcellinusin dekriptionepugnæ quam lu «înus Cæfar habuit cum Alemannisapud Argentoratum libro Cornuti, in.. quit,Ô£:Brachariufu præliorum diuturnofirmati, eosiam gefia rerrentes Barrir turn ciere uel maximum ♦ qui clamor ipfo feruore certaminum identi dem exoriês

N pau^

-ocr page 504-

IN LIBELLVM DE GERMANIA

paulattmcj adolefcens ritu extollitur flutSuum, cantibus illiforum. Vbi lego, co lam gefturientes Barritum ciere.Subauditur Alemannos.Et mox,n'tu extollitur fludîuum cautibus tlh'lbrS.Sed tarnen Artolpht liber habebat, Barditum, fit à uerbis quæ Germant uuort appellat traóum uocabulû. Nifi debet elle blat' ritum ♦ De cantu Germanorum prælium ineuntiâ Tacitus nofter libro X X, V uirorum,inquit,cantUjfoeminarum ululatufônuit acies.

Ab illo conftitutum nominatum($ «KOcvÎTr^iûiJ. ) In exemplar! illo cutn (J^o «sVTTVfnôjz contuleram meum codiccm,lîcfcriptumcrar,acriniprion.Lego,«s:vwv^gt;'“’^'l’0^ eft aftypyrgion, Vt Alciburgium inde fit deduôum, una tantum ^llaba mutata, ceu uulgo fàcere mos eft in non intelleôis. Vrbem Græcis «sv ^'©'turrim fiuepropugnaculum.Notum eft Aftypaleæuocabulum diaenistai^ lis ac ciuitatibus tributum.Pyrgorum quoq; nomen notum,ex Strabone,Stepna Burgut» no, Antonino. Porto non dubito quin Burgum illud Germanis tam frequensin appellationibusopptdorum ÔC arcium,?^« ygt; '5rvfgt;'©-deiumptumfit:quandoina lores noftri multa uocabula lunt à Græcis mutuati,6C nonnulla à Romanis,acaü Hebræis paucula.nam omnes hodie linguæ mixtæ funt. Nec uero de Græcisdu Gionibus quas ufurpât in uernaculo fèrmone Germant' quiiquam mirabitur, qui proditum hoc à diuo Hieronymo meminerit in Traditionibus Hebraicis in Ge-nefim» Legamus, inquit, Varronisdeantiquitatibuslibros,5C Afinij Capitonis, S)C Græcum Phlegonta,cæteroscç eruditiisimos uiros, ÔC uidebimus pene onines infulaSjôf totius orbis littora,terrascç mari uicinas, Græcis accolisoccupatas,qiii, utfupradiximus, ab Amano ôt^Tauro montibus, omnia maritima locaufquead Oceanum poflêdere Britannicum.

Et tantum ad impetum ualida. ) Scribit luftinus Parthos intolerandosforc, fi quantus htjsimpetuseft,uis tanta nbsp;nbsp;perfeuerantia eflet.Id etiam de Germanisai

ci poteft,quantum ad perfeucrantiam attinet,præièrtim quoties proprijsaufpicjis bella gerunt. Tradit Florus alpina corpora humenti cœlo educata habere fimilc quiddam niuibus fuis,quæ mox ut caluere pugna, ftatim tn fudorem eant, 8^kui motu quafi foie laxentur.Cæterum quodde Germanis hic prodit Tacitus, etiam Gallis Liuius tribuit, tanquam fimilis fit utriftp gêtibus corporum habitus. Nam apud hune libro oGauo quartædec.T.Quintius Cos.ad pugnam cumGallisforz titer ineundam milites Romanos inflammans.lam,inquit, ufu hoc cognitum ell. Ci primum impetû quem feruido tngenio SC cxca ira effundunt,fuftinueritis,fiuut fudore St; lalsitudine membra,labant arma,mollia corpora, molles, ubi ira confcz dtt,animos fol,puluis,fitts,ut ferrum non admoueas,profternunt.Rurfum Liuius libro quarto dec.etufdem.Labor ÔC æftus,inquit,emollidafiC fluida corpora GaL lorum,amp; minime patientia fitis,qu3 decedere pugna coegiffèt, in paucosreftan/ tes impetum Romani fecerunt,fu(ôscp compulerunt in caftra.Iterum libro quinz to dec.eiulclem. Sol, inquit,tngenti ardore torrebat minime patientia æftus corpo ra Gallorum. Apparet igitur inter Gallos illos ueteres amp;nbsp;Germanos mire conue niftè quantum ad naturam quum corporum turn animorum attinet. Enimuero fatis indicat Cælàr commentario fèxto, iam turn Gallos ob propinquitatem tranfmarinarum rerum notitiam multa ad copiam atcç ufus largientem ,imbcllioz res redditos,ac paulatim affuefaeftos fuperari, multiset uiGos præltjs,ne fe quidem iplôs cum Germanis uirtute comparare. Vnde Tacitus in uita AgricolæBritanz noscum Gallis comparans. In depolcendis, inquit, periculis eadem audacia, âf ubi aduenere,in detretftandis eadem formido. Quod tarnen in uctuftifsimos illos Gallos minime competere poteft, de quorum fortitudine poftmiflàs inA.fiam colonias apud Liuium libro odauo fie loquit T- Quintius Cos.in orationequagt; dam. Nonmepræterit milites, omnium, quæ Afiam colunt, gentium Gallos fa-

ma

-ocr page 505-

CASTIGATIONES BEAT! RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42?

Pforh * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittflimü genus homi'nu,ferox natio pcruagatabclfo pro/

^lt;^uta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepi't.procera corpora,promiflç 8gt;C run'Iatæ comg,uafta

01^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc cantus ineunn'u prælium, ÔC ululatus, ÔC tn'pudia,

'nnfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^cuta in patrium quendam more horrendus armorum crepitus.o-

îrtu* ^’'^^“^’’'^côpofitaadterrorem.Hæcille.Rutilarûcomarummagnorû^

Britanniae habitantibus Germanicam origine uen Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nancç rutilac Calidoniâ, inquit,habitantium comæ, magni artus

(èrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afleuerât.De cantu Germanorû quum pugnam funt con

tu r*^*’,^®3pudTacitûJturi,inquif,in præliacanunt.Et alibi. Vtuirorûcan cetninarû ululatu ibnuit acies. Ergo quis negabit Celtas illos uetuftiflîmos fnianis fimileis dC uere Germanos fuiflècut plane' dubiû fît num ficut Belgi-'Pç'^S'oneSjid quod Caefar tradit, ita etiâ Celtarû terras olim fuis Germani fiue ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colontjs repleuerint.Nam propria RegulorS nomina,apud Liuiû Lu

quot;uSjDorolacus, Combolomarus,apud Cgiàrê Litauicus, ÔC Ambacfîorû uox P Qyicntibus Germanica etymologiam habent.De Belgarû nominibus minus ’’''fàdum. At dtj boni quanta mutationem afFert têpus,educatio, difciplina. Gai longa paxadeoemollqt, utdicas ftirpem illâueterum Celtarû prorfus exole quod apud Germanos Saxonibusacciditpræcipueamp; Germania lez incolentibus nationibus, qugtamê prima Francorum deinde Saxonum P ‘'fofilîîmar5 gentiû ibboles exiftunt.Nihil uero pugnacius olim Saxonibus» p Â'’*^ftemiteicere ceperût poftea^ prouincialesfadîi funt. quia Romanipræ^ l^^xternorûmilitum Gallias ex maiort parte tutabantur,opera dantes ut ipfi Pfouinciales quieti Sf ocio per uoluptates afïuelccrent. quod tam ledulo fadîum •n Galitjsj uj nô modo Romanorû mores induerint, îèd etiâ linguam accepe .gt;uafaflidita ac nomê. unde Lo tharingi omnes hodietÿ le Romanos fuam^ . nbsp;nbsp;Romanâ uelut à Romanis accepta appellant. Hanc artem mitigandi fub/

populos qua Romanifuum in prouinctfsdiuerfis imperiû ftabiliendo pfodic Tacitus in uita Agricolç de Britannis agens, quos is laudando ca ‘quot;gandoi^cô adduxerit, ut qui modo linguam Romanam abnuebant, eloquen tiain concupifcerent.Inde etiam,inquit,habitus noftri honor, amp;: frequens toga, pî'^latitnc^ difcefliim ad delinimenta uitiorum, porticus QC balnea amp;C conuiuio-fum elegantiam. Idtç apud imperitos humanitas uocabatur, quum pars feruitu^ J’^dTet.Hadîenus ille. Quod nos de Gallis diximus,idê Tacitus in uita Agrico •ædûcethtjs uerbis. Gallos quocp in bellis,inquit,floruinèacccpimus.moxfegni ^'acumocio intrauit,ami(ïàuirtutepariteraclibertate. Hæc illic.Magnam itacp ^utationêin Gallis falt;flam uidemus, quorum imperium poft Romanos Franc! ’nclyta Germanorum gens potiftîmum occupauere. At Germani lui fimiliores pffmanferunt. quanquam poft illam infelicê apud Tolbiacum pugnam, quo 'fmpore diuifa in duas fadîiones Germania Franci ofttjs Rheni, Alemanni fond ^ufdêamnis propinquiores uelut duo procide Gallia contenderunt,ui(ftoribus brancis aliquandiu parère coatfti fuimus, tamê quum Ô6 Carlingorum ftirps exz Qæuillèt, qui poft Merouingos in Gallia regnarunt originis Germanicæ, iamcß ^arifiorumcomes Hugo Caperusinuafifletprincipat3,reipirauimus paulatim, c^inpriftinam nos libertatem ipfiuindicauimus, Nec uero eftquur Gallos iftû mutationis pœnitere debeat,quando optimas leges difciplina ac ciuilitatem à Komanis acceperunt. adeo nocuerut deuitftis à fe populis quû magnus Alexanz '•frtum Romani. Nos auitæ ferociae plufculum retinemus,

Cœlo folóue aftùeuerût.) Suetonius Paulinus Othonianarum dux partium nemo ilia tempeftate militaris rei calidior habebatur, apud TacitS noftrum N 2 libro

-ocr page 506-

4^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LIBRVM DE GERMANIA

libro is.fpacfam acmoras trahendi belh'fuadens, Germanos aft, quod genus \ nbsp;nbsp;litum apud hoftes ar rociflimum fit,traóo in æftatem bcllo, flnxis corporibus

. tationem foil cœlic^ baud toleraturos. /\c uidemus Italos,Hifpanos,aceuam hu die Gallosin alicnis tern's commode habere,noftrateis contra ad omne pleruni^ externi coeli afflatum languefccre.

Eæqi folæ nbsp;gratiflimac opes funt.) Sic 8^ de Gerione Hifpanoru regc fcribit

luftinus. Armêta,inquit, Geryonis quæ illis temporibus folæ opes habebantur.

Serratos Bigatoscß) Nota argen«,inquit Plinius lib. jj.cap.?.fuerebigxaf^ quadrigæ, ÔC deinde Bigati Quadrigatic^ diói. Porrô argen« bigati ex GjUis BoijSjitem ex Liguribus Romam allatilçpe fit mentioLiuio.Nec aliter Serratos ab imprefla Serræ nota appellatos.

Vixunialteriûecafiïsautgaleæ.) Nihil ambigo quineffcdebeatjgalea-pfO' inde 8c fie emendauimus. Occafionc errato dédit mox lèquês uocabulumqüo incipit ab e litera. Paulopoft. Centeni ex fingulis pagis.Illic legitur,Centum-

Confilq quàm formidinis arbitrantur.) Locutio l'acito familiaris,de quaan* te admonuimus in caftigationibus Annalium,6C in eius operis initio.

Nec il le numerate, nec exigere plagas pauent.) Reftituimus,exugere,nolifU fecuti indicium. Quia uero particula,nec nô erat in codice cum quo cótulimus^ arbitror Icriptum fuilïè,Nec illæ numerate,exugeréue plagas patient.

Inefie quinetiam fâncfîum aliquid prouidumputant.) Hoc etiam Ronia^ nis uifum. Namautoreft Suetonius Aul. Vitellium CattæmulieriuelutoracU* lo acquiefèere folitum. Proindequum ilia uaricinatafuiiïêt, itademtim firmitet ac diutiflime imperaturum, fi fuperftes parêti extitiffèt, creditur VitcHiusmatrt cibum dari prohibuifle. Fieri poteft ut Aurtnia fuerrt. quam ille Romanaruffll^ gionum in inferior/ Germania præfeôum agens,aliquando confuluerit,aut cet/ te iam potitus rerum poftea confulendam curarit. Nam Velleda Briiôerafuit-

Vidimus fub diuo Vefpafîano Velledâ.) Hæc uirgo Brutfierænationiserat, ad quam non facile quiiquam admittebatur Habitabat enim in ædita turre ô^^ letfîus é propinquis confulta reiponiat^ ut internuncius numinis portabat. Sic enim eum Tacitilocum lib.zo.caftigauimus.

Lucos ac nemora confecrant,deorum^ nominibus appellant.) Quandouc* ro deorum maxime Mcrcurium colebant, ut mox diefium eft, prodit Paulus Diaconus à Langobardis Vuodâ appellatum Mercurium, cogitanduman 0' donis iÿlua der Odenuualt à Mercurio nomen habeatjUtàMarteMartianô ne/ mus der Schuuartzuualdt.

Nec iuffi coueniunt.) In Artolphicodice lcgitur,nec iniufli conueniunt. Vt fit iènfus, Sæpius uocandos priuiquam ueniant.quod ab illis fuapte fpontenon fiat.Mox eft illic,Quibus tarnen coercendi ius eft.

Sin placuitjframeas concudunt.) Sic Tacitus nofier Iib.21.de GermanisBa tauisq^ CI.Ciuilisorationemfibiplacuifiedemonftrantibus,Vbi,inquif,fonoar morum tripudijscp,ita illis mos,approbata iunt didîa.

Tan$ icelera oftendi oporteat dum puniuntur,flagitiaabicodi.)SicapudLi uium lib.9.quartædec.Sp.Pofthumius Albinus Cos.populûalloquens,Minus tamê,inquit, eilet, fi flagittjs tantû eff eemina« forêt, (ipiorum id magna ex parte dedccus erat)à fàcinorib.manus,mcntê à fraudibus abfiinuifiènt.EtmoxJIloriî eum,cû quibus in omne flagitiû amp;nbsp;facinus coiurauit,nô fuû ludicet.Rurfum im fra. Il IO uno collega caftigare ie noua fiagitia, ÔC priieos reuocare mores polTe.

T um eum in ipib concilio uel principum aliquis, uel pater,uel propinquus.) E xemplar ïH ud fie habebat, T «m in iplo concilio uel principum aJiquis, uel ipß ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«éj

-ocr page 507-

C A s T IG A T I o NE s BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ï$

uel propinquÉ Scribendum arbitrer,T um in ipfb coneflto uel principum aliquis, udipfi propinqui icutoframea^ iuuenê ornant. Itaq^ pronomc eû expunximus, Plericf nobilium adolefcentium petunt ultro eas nationcs quæ turn bellum ali quodgerunt.) Apud Ltuium libro fecundo quartæ dec. Philippus Macedonum texobijcit Aetolorû principf Alexandro,in colloquio, quod Aetolf pro lege hûc niorem antiquitus feruentjUtaduerfus (beios ipfi fuos publica tantum autoritäre dempta,iuuentutem fuam militare finant,amp;r contrarie periæpe acies in urraq5 par te Aetolica auxilia habeant. Quoties autem hodieé^ côtingere uidemus ut in con, trarijsacicbusab utraep parte Germanica auxilia confpicianturç'

Et ut fàcilius inter ancipitia clarefcant, magnumep comitatum non nifî uibcL tueare.) Repoiûimus indidem,ut particula delerajpro clarefcant,clareicuiir, «■protueare, tueantur. Et fàcilius inter ancipitia clarefcunt, magnumq? comita.-tuninon nifi uibellocg tueantur.

Namepulæ ÔC conuilt;51usquanquâincompti,largitarnen apparatus.) Suftugt;-•niiisdidionemconuicfîus, quæ in eo codice non erat. Nam integer iènfus eft fi *^gas.Namepulæ ôô quanquam incomptilargiramen apparatus,profiipendio tedunt.Paulô poft eft illic.lpfi hebent mira diuerfitate naturæ.

^oseftciuitatibus ultro ac uiritim conferre principibus.) Proac uiritim ex ptioricollationerepen' (criptum in margine uoluminis mei, fed literis pene fugû ^ntibus exoleicentibuscp, acuirium iiue ecuirium, Dubito num potius germana ’tt1edio,equitium,hoc modo, Mo,s eft ciuitatibus ulrro equitium conferre princi Pjbus.Nam mox inter dona primum equi locum habent.Ele(fti,inquit,equi.Por

‘lignum inprimis principe hoc honorarium donum eft.Significat autem equi-^**iin,cquorumarmentum. Nunc apteiequiturde cæteris pecoribus, quæpræcû P^iead efum fpeeftant. Velarmentorum uel frugum,quod pro honore acceprum, ®tiam neccftiÀtibus iubuenit. Expone,quod armentorum uel frugum,nifi libcat “^’udire,pronomen id,autaliquid,

^’ullas Germanorûpopulis urbes habitarifan's notum eft.) Diutius retinue/ Germani prifeam illam nbsp;nbsp;rudern fimplicitarê. Nam Ôif Athenienfès pagarim

habitait priufquam in unam urbem contribuerêtur,Liuius autor eft.'Et ex ^togorefertluftinusjGallosàMafsilienfîbus Græcis, ufum uitæcultiorisdepo/

« manfuefàâa barbarie, ôô agrorum cultus, SC urbes mœnibus cingerc didi^ '*ægt;Tunc,inquit,amp; legibus nôarmisuiuere,tune ÔC uitem putare,tuncoliuam ^tcte confueuerunt. Adeoqs magnus amp;nbsp;hominibus rebus impofîtus eft niror, ^non Græcia in Galliamemigraftè, fed Gallia in Græciam translata uideretur. ^’iSenus file.Verû Germanis nihil taie côtigit,quia mediterraneifunr,6d Occa 5J^illeGermanicusnauigatupericulofus,ac ignotus,raris ah Italia Græciai^na^ æusaditur. Et Galliæquidem pofteaquam in numerum Romanarum prouin.. '^tutnuenerunt, cultiorcs faiftæ funt* at de Germania in prouinciam redigenda , gitauit quidem Auguftus,amp; tentauit aliquid Drufus Germaniens,pofteriorû “sep feculis Pofthumus, SC alij quidam Gernaaniæ particulam quæ eft inter Me/

RE^num aliquandiu poflederunt, uerum res fucceflu caruit a/ aftrenue recuperantibus Germanis.Deinde poft ingentem illam cladcm ad Ij b'âcum uicum Vbiorum acceptam, ita preflèie nos Franci, ut refpirare non ^.^^^»donecexolctaftirpeueterum Francorum,aufpictjs primû Othonis Saxo ç^fJucis^ Chuonradi Oftrofranciatque Henrici Saxonis,mox Magni illius qui inter Imperatores Germanicos primum obtinet locum,in priftinam

*^°^*P^* uindicauimus.Tum urbesinprouinefjs quum adRhenum ç, 3a Danubium iam olim occupatis fitæ, amplificari paulatim, 8^ uici ueteris ®aniae de quibus T acitus loquitur, mœnibus cingi cœperunt. ludæâ quoc^

N 3 uicis

-ocr page 508-

IN LIBELLVM DE GERMANIA

uicis abudaflc, Tacitus autor eft,qu3 inquit li. z i. Magna pars ludeç uicis

Colunt difcreti ac diucrfi,ut fons,ut campuSjUtnemus placuit.) Hinccrebrg locorum appellattones à bach,feld,amp; holz.

Fibula,aut fi défit,fpina confertum.) Sic Carolum ilium magna traditEgin/ hardusfeftis diebus ufum fibula aureaûgum aftringente. Eratautem Germanid cultus is princeps longé retinentiisimus.

Hoc paratus equus, hoc data arma denunciant.) Illic manifefte fcriptum erat, renunciant, quod ego certe non mutafiem. Nam renunciare etiam declararecft. Renuncianturconfules,quum declarant. Hoc docet nos Plinius CæciliusinPa/ negyrico quum inquit. T uo iudicio confules fa(fli,tua uoce renunciati fumus : ut idem honoribus noftris fuffragator in curia in campo declarator exifteres. Nequc «ero re femper iterationem fignificat in compofitis.

Sic uiucndum,fic pereundum.) Diuerfam leóionem ex annotatiunculisrcx perio,nempe hanc,Sic uiuentes,fic patientes accipere fe. T um lcgerim,rcddant, atc^ fic diftinxerim » Hoc iunéîi boues, hoc paratus equus, hoc data arma renuiv ciant:fi'c uiuentes,fic parientes,accipere ie quæliberisinuiolata acdignareddant, quæ nurus accipiant. Vt referatur aduxores.nam boues pariunt.Et pluraduc iequitur,agunt,nullis conuiuiorum illecebris corruptæ.

Nemo enim illic uitia ridet ♦ nec corrumpere amp;nbsp;corrumpi feculum uocatur.) Quanto fàncfîiores nobis fuere ethniciC Nam quotus quifq; hodie ucl uitia nonrt det,uel quantumuisenormibus flagitijs nó prætexit illud. Sic feculum eft. Si quis aliénamatrimonia contaminantemautpuellis illudentemdamnet, ftatimaudit, Sic feculum eft ♦ Si bonus uir pefsimam iftam potandi confuetudinem reprehen/ dat,mox adeft qui excufèt quod fic hodie feculum fit. Si quis improbet moréquo iuuenes in militiam temere proficifcunturad nullum non fcelus patrandumeru-diendi,huic moxdicctur,Sic feculum eft. Si quis miretur facerdotliminparandis præbendis infatiabilitatem,audit, fic feculum eft. Si quis immodicum mottalium ftudium in parandis diuitijs,quæftum illicitum,atcß contracftuum iniquitatcmde/ teftctur,huic tanquam nefcienti allegabitur,Sic nunc feculum eft.In fumma,'^'^’ lis non erratis,nequitijs,criminibus,obtendimus. Sic feculum eft. Difsimiles igi-tur maioribus noftris uitia ridemus nobiscß blandimur, ÔC corrumpentes accop ruptfidecipientes alios accircumfcribentes culpam in feculum retjcimus, Codex alter habebat,uocantur.

Nec ulla orbitatis pretia.) Apud Germanos non erant qui fênes orbos cap/ tarent, qualeis multos Romac fuiflê produnt autores ♦ Hij fic am biebant accole/ bant eos qui liberis caruiftent,ut nihil effet tam fèruilequod fpehæreditatisautic gati potiundi non paterentur. V nde de corruptis urbis Romæ moribus differens AmmianusMarcellinusrefertfuo fêculouileexiftimatum, quicquid extraurbis pomérium natum fuiffet, præter orbos ÔC ccelibesrnec credi pofte qua obfequio* rum diuerfi'tate colantur homines fine liberis Romac, ut his qui patres funt, tan$ in capita mendie,orum acerbius cœlibes dominentur. Captatorem notât in Para/ doxis Cicero quum inquit. Quem nutum locupletis orbi fenis non obferuatf lo* quiturad uoluntatem. quicquid denüciatum fit, facit.aftentatur,afsidet,miramr» Indicat Aufbnius Burdegalenfiseum cui non fit hæres, captatoribusobnoxiutn cxiftere,quüm canit, Et captatoris praeda eft,hacredis egenus.

Plinius lunior quadam ad Caluifium epiftola, M. Regulum tanquam impuden/ tem acfceleratum captatorêdepingir,talium uulturum aftutiam fatisexprimens, Tacitus nofter Annalium libro 14.de Pomponio Syluano ; Valuit^ pecuniofa orbitate ÔC feneéîa,quâ ultra eorum uitam produxitquorS ambitu euaferat.Ita^ Romaceratalfquod orbftatfspretium,quum ficcolerenturabhïeredipeiis orbi

V

-ocr page 509-

CASTIG ATÏONES BEAT! RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^7

fcnej opulentt^. Veru integritas GermanorQ nefcia fuci,nihil rale admittcbat»

Crebraeut inter uinolentos rixæ,] Hoc de Germanisqui Rheno propiores Hint accipicnda. Sic Annalium libro primo de Marfis. Ac ne pax guide niii lan^ guWa foluta inter temuletos.AIioqui legere malim,ut inter uiolentos.nam in^ teriorcsGcrmaniuino carebant.Etcædes ôcTuulnera uiolentiam confequûtun

Sed de reconciliatis inuicem inimicitijs. ] Scripfimus, Sed Sgt;C de reconciliandis Wuiccm inimicis.Et paulopoft.Exercitatio artem parauit.

Etprataieparent. ] Nifi falluntannotatiunculæ quondam cxcepræ, legitur iL '•c Etprata fepiant.Moxqj non peroperofum honoremjied tantum, operofum*

Et grauem defun(fîis,a(pernâtur.] Caftigauimus,ut grauem defun.afpern.

Summusautorum diuus Iulius tradit.] Eiusucrba funt Commentario iexto. Atfuit,inquit,antea tempus quum Germanos Galli uirtute fuperarent, 5gt;C ultro Mainferrent,ac propterhominum multitudinem,agricÿinopiâ trans Rhenum colonias mitterent.Etfubdit paulopoft. Nunc quodin eadeinopia, egeftate, pa-tientiac^ Germani permanent,eodem uicfîu SC culru corporis utuntur, Gallis augt; propinquitas tranfmarinarum rerum notitia, multa ad copiam atep ufus

*’''§'tur,pàulatim alTuefaói fuperari.multiscÿ uifli prgh'js,ne fe quidem ipfi cu illis '^■rtute comparant.

Eo^ credibile cft,etiam Gallos in Gerrtiârtiâtn tranigreflbs. 3 Sane T; Liuius quot;Dfo quinto primæ decad. aperte tradit,quum Ambigatus Biturix rex Celtarum wagno natu ipfe regnum prægrauante multitudine exonerate cupiens quae iam Wxregiuidebatur polîèjBellouefum acSigoueRim (ororis filiosimpigros iuue-■aeSjmifTurum ie eile in quas dij dediflent augurqs ièdes oftendiiïêt, Sigouefo ibr f^DUsdatos Hercyniosialtus. Cæterum quos Gallorum populos iecum cduxegt; J*t)noncommémorât nominatim propter inftitutam de primum tranfeenfis alpi “Usnarrationem,id quod à Belloueib facRû,At milii Gt probabile é Celtis Sigoj-ydumhabuiilè ÔC Andegauos,quando horum nomê hodie^ extat in Hercynio «ItuquaGalIiamaipeólat.Siquidem amœniisimamuallem illam quæeftoppidu ‘0 Noppenaugiæ uicina,fubic(fîa Cniebiiô monafteriolo BenedidinæfacSionis, pif« '^ffnacula Germanorum lingua Andegaft appellat.In cuius extremo thermç re-Pfftæfuntætate patrum noitrorum,recentibus uulneribus fanandis mirû in mo/ pji!? ^onducibiles. Quod fi liqueret Belouacos quoep e' Belgis unà cum illo tran

Rhenum,tribueremus illis uicinam uallem quam uulgus Voluacenfem un ^’^qualî dicas Beluacenfem,à Voluaco iêu fluuio,feu oppidulo,hoc eft Beloua ^°)VtSenonibusGallisproximamHercyntjiàltus partem quam hæc aetasSi-■’lonisnemus cognominat. Porto de Tedloiàgibus Gallis, qui trâs Rhenum co Senonufaltut ‘pniam miferint,tcftatur hrjs uerbislulius Cæiâr commêtario ièxto.ltaq; ea, quæ ‘^■lilifsima funt Germaniç loca circum Hercyniam iyluam(quani Eratoftheni et ^uibufdam Græcis fama notam eile uideo,quam il li Orcyniam appellant) uulgo Rciofagesoccuparunt,atq3 ibiconièderunt.Hæc ille.Cæterum penitioribus il- Tmopg« o^Xultioribuscplocisbabitaflead Nicrum fluuium argumêto Decenfis arcis,in ’lOansrcrum Germanicarum libris annotauimus, Atq; hic obferuandum,ab ido

relatum autoribusjinde nomen Alpiumortum,quodfua lingua montes 'Jslliuocent Albas.Itacpmôtis qui Nicro fluuio uicinus eft,amp; haud procul Ru Alhdmom dJ ^‘■nga afcêditur,illalon^e latecp patens planicics,tritici imprimis ferax, indubie H£rcgt;«jKf»

Albçnomcn a cultoribus olim Gallis retinct.Sufpicorq?monté hune faltum ^rlauio Vopifco defignatum.quum feribit in uita Probi Imp.cæfis Alcmanno/ Fl.Vopifci ^ni in Gallia multismillibus,reliquias ultra Nicrum,fie enim illic Icgimus, non locus pbgtumjâ!; Albam fuilïe rémoras. Significat enim Probû eos qui ex Alemannis •upeteranqin ulteriorem Germaniae regionem,ÔC tranfnicrinam fine ut hodie lo

N 4 quimur

-ocr page 510-

4^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎN LIBELLVM DE GERMANIA

quimurtranfhecaranam atcß tranfalbanam Ducatus VuiVtembcrgenfispartem fobmouifle,uerfus Danubium, cai propter fècun'tatcm Galliarum praeftabat U' loseiïe utciniores $ Rheno.Et Rhætiæ prouinciæ ftcriliori minus erat periculia Gcrmanis.Siquidem de Albi inclyto flumine non uideturaccipiendum,qucm a recentioribusAIbiamuocari baud ignoro.Sub Augufto certe femel contigitut Albis eflèt limes impcrtj Romani,qui mox Varo Quintilio occifo uixinRheno ftetit»Et Tacitus notum olim fuiiîè dieft,fed nunc,inquit,tantum auditur. Ntc? cnim poeticæ laudes Claudiani Panegyriftæ ad hfftoriæ ueritatem ubiqs funt tra^ hendæ. Quanquam uero Probus ipfe in epiftola ad fenatum glorfatur fubaóam eflè omnem qua tenditur late Germaniam,nouemc^ reges gentium diucrfaruni ad fiios pedes ftratosiacuifle:arbitror tarnen quod defubmotis relfquijsindicat Vopifcus,accipiendum de Alemannis potius quam Germanis inferioribusxum quibus ÔC Francis aliter interuenire pax potuit, nempe per fœdus aut cerras con/ ditiones.Igitur de numero fertilifsimorum Germaniæ locorum circum Hcrcyni urn faltum,in quibus Tetflo(ages feu cæteri Galli confederunt,ifta Alba eft, pa*quot;-® pofteaMartianarumfÿluarum.ficenimpluratiuæMarcellinus appellat, indicans per has lulianum Aug. tranfifîè,quum Danubium ex Rauracis adiret naufgatU' rusinlllyricum.

Manetadhuc Boieminomen.] Velleius Paterculus Boiohemum uocat. Hd mum fiue heim Germanica diólio patriam fîgnificat amp;nbsp;domicilium.undenufqi’a non obuiac locorum appellationes in Germania.Deprauatum Pauli Diaconi co/ dicem,in quo fie legitur hfftoriæ Langobardorum libro primo capite decimoter* tio:Dicuntur pofthæc Anthaib fiC Banthaib, pari modo Nurgundafb per annos aliquot pofrediflè:tu fie emenda.Dicuntur pofthæc Anthain? Sô Banthafm, pari modo Burgundhaim per annos aliquot poflèdifte. Hoc eft, Antarum, Vandilo.* rum,utfit Banthaim pro Vandhaim,atcp Burgundionum regiones. Loquftur de Langobardisé Scandinauia progrefsis.Quemadmodum etiam Tacitus hic Bofe mum dixit,lie poflèmus iuxta Latinam inflexionem, Anthemum SC Burgûdhc-' mum ufùrpare. Sunt autem hæ ueteres Burgundionum fedes priufquâ per Get maniam in Sequanos commigrarunt.Sic etiam reftituenda funt illa locorum no mina,quorum fit in lege Salica mentio circa principium,ubi mendofè feriptû eft à librarijs Gallfcis,in loco cognominato SalechamncjBodecamne.et Vuidocam ne.’quû debeat eflc,Salinghaim,Bodinghaim,amp; Vuidinghaim:ut intellfgas Sagt; lingorum,Bodingorum,amp; Vuidingorum uicos fiue traeftus. Nam Franci quum germanifsimi German! fuerint huiufmodi appellationfbus inférions Germaniæ loca,in quam primum trâfgrefsi fiint,infigniuere. Ncc alfud eft ibidem Salegaftc fiue Vuidagafte quàm Salingorû fiue Vuidingorum prçfecftus. Sed de hqs in no ftris rerum Germanicarum libellis ampliusjiic tantum letftorem admonerc uo/ luimus per occafionem»

Nam nec tributis contemnuntur. ] Sufpicor à Tacito feriptum, condemnangt; tur. Nam damnare Liuiusetiâ pro multare ufurpat.ut lib.5.dec.4.Multospecua rios damnarunt. Nffi quis malit,comminuuntur.

Nó numeramus, ] Repofuimus ex autoritäre uetuftioris illius æditionis, Non numerauerim.

Eos qui Decumates agros exercent. ] Tacitus abfôluta Romana ripa, Germa nicædefcriptionêfuperneorfus ad Frifiosuftßdcducit. Decumates igitut;agros l'n interftftio Danubtj Rheniep fi'tos indicat,dubiæ poflèfsiôis Iblum uocâs,quod ut Romanæ ditionis homines parum tutum munimenta fluminum tranfilire exi ftimarent,ita German! non libenter eos agros ufurparent quorum utrumq latus hoftilibusprouincqsexpofitû effet. Moxfinumimperij uocat, nempe' anguliï,

Rhetis

-ocr page 511-

C A s TI G A TI o NES BEAT! RHENAN! 42'9 Rhetiæ Galliæq? Ce interrerentê,quod circa eius procurfum fines imperif finuen fur. Quod addit, pars prouinciæ, ad Rhetiam potius referendum uiderur, pro^ pterexilioremea parte Danubium* Forraisis ad illam arcem ufçp protendeban/ fw quam hodie Decceniem appellant, uerfus Biboncs qui SC Bibenfes in duca tuVuirtenbergenfiè

Et altjs Germanorû populis ufurpatS, rara ÔC priuata cuiufcp audentia apud

Cattos in côiènfum uertit.) Hæc claufula fie recfie difiinguitur. Hoc tarnen at- l» confé/j/unt tendendum, rara ôf priuata audentia, ièptimo cafu didîum effè,id eft, per raram uertit ôfpriuatam audentiam.nam uertit hic abfolute protulit Tacitus,ut quû Anna-liumlibro undecimo dixit. Ac ni cædem eius Narcifius properauifièt, uerterat Vertoab pcrnicies inaccufatorem. Sic enim illic legendum docuimusex manuicripto co folute ^'fc,non perniciem.Et eodem libro paulo ante, Seu forte lapfà uox in præfàgiû iiPrtit.amp;S multis ahjs in locis.Sic Sc Liuiusfubindeloquitur.Emenda ledîionem Liuianam,libro decimo tertix Decadis, ubi uulgatæ æditiones in hune modum fiâbent.Et induratus præter ipem refiftendo timor hoftium,ac ne uertatur in au 'Jaciam pehculum eft.Et icribe, ac ne uertat in audaciâ,periculum eft.Porrô fa-dtadhunclocûde crineapud Cattos fummittendo,quod Tacitus nofter lib.zo f’^'bit.CiuiliSjinquit, barbaro uoto, poft cœpta aduerfus Romanos arma pro/ pfxumrutilatumqîcrinem patrata demumcædelegionum depofuit. Erat autê Ciuilisille natione Batauus. SC Cattorum pars quondam Bataui fuefe.

Proximi Cattis certûiam alueo Rhenum,q.t.e,ft Vfipfi ac Tencfteri colunt.) Hænationesomnes in ditionê poftea ac nomen FrancorCfconceftèrcj ceu Grae ^orutn prouincias hodie Turciam uocamus. Sub inclinationem enim Romani •niperq regnarunt in Germania potêter Saxones cum Toringis, Franci ac Aie wanni,qui ôc Sueui, proprijs adhuc fubiedîarû autfœdcratarum nationum ap-P^lhtionibus diiereti. Nam Francorûquibus Anfibarijs nomen fucrit,quibus Salijs,meminit Am. Marcellinus. Liber qui fbrmulam Romani imperij in Occidente continet, oftendit Ampfiuarios aliquâdo militafteintra Gallias, fub ^agiftro peditu in præfenti. Sicut SC Brutfteros. Dubito num Angriuarij fint..

Nunc Chamauos SC Angriuariosimmigraftê,narratur.) Chamaui,ficut Bri figaui.Chamauorum cohortem x i, agentem Peami,fub duce Thebaidos mili liber indicat de præfecfturis Romanis. Aufonius in Mofella,

Accèdent uires,quas Francia, quascg Chamaues, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Germanic^ tremant.

Angriuarios iuxta Germanies linguæ etymon interpretari licet,aggreffor.es. Ar fhiepifcopus Agrippinenfis Coloniæ quæin Vbtjs eft,ieDucem Angeriaefcri Eit,quafi dicas Angriuariaé.

Eundem Germaniæ finum ptoximi Oceano Cimbritcnent.)Eundem intel cum Chaucis.Et quia fupra dixit, In Septentrionem ingenti flexu redit: ac 'cquitur,Vtracß ripa caftra ac fpacia:minus placet quod inannotatiunculis repe quondam collaticodicis,Eundem Germaniæ fitum.

Ne Parthiquidê iæpiusadmonuere.) Arbitror TacitSadmouere fimpliciter uEurpafîe, qd Liuius dicere folet,admouere exercitû, amp;nbsp;admouere caftra. Sanè quuuetcrê Germania à Danubio prouinciæ Romanæ,duæ Rhætiæ, Noricû ÔC '^uæPannoniæ:à Rheno cotigerint,Sequanicus tradîus qui Heluetios amp;C Rau/ •■*coscôplecîebat,Tra(ftus Argentoratenfis, in quo Argentoratûamp; Scleftadiû ueteris Èlcebi colonia,unde Eliàtiæ uernaculû nomen,ac Germaniæ duæ,nihil ^irû fi fubinde admouerût Germani, non tam propuliantes pericula Romanis 'lïpugnantibus,^ prædarû dulcedine prouincias Romanas incurfantes.

Acfæpeinipfofolouertice ligant») Ablatiuus ipib non erat in ArtolphilL

brd

-ocr page 512-

430 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN LlBELLVM DE GERMANIA

bro,meh'uscç cxpunxcn's.fcd pro h'gant erat,reIigatur.Et pro,ut hoßium ocuhs ornantur,Ethoftjumoculisarmantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Contra Langobardis paucftas,nobih'tas:quod.) Scripfimus, nobi'h'tasc^ quoo pro ReudigniuidebatureflèjVendigni. Item, Suan'ncs.

Quæcuncç aduentu holpitio^ dignatur.) Sic in huius libri initio dixir,niinP mecç aliarum gentiS aduentibus ÔC hofpitqsmixtos, Illic legebatur, quêcuncp» fubaudi locum. Cogitandum an pro aduentu Icribendum fit,adueóu.qua uoce etiam utitur Annalium lib.2o.Hæc,inquit,de origine ÔC aduecfîu deijCelebeui' ma.Sic enim 6d illic legendum pro aduentu,quemadmodum noscaftigauimuS' Adiuuat hicindubiam coniecfîuram quod præcedit,Inuehi populisarbitrantun

Atcp in Iplendidilsima Rhætiæprouinciæcolonia.) Putat elle Auguftaqi^’ uulgo Vindelicorô appellat quod Vindeliciæfit proxima, fèd tarnen in RhxW prima,Notum etiâ érccentioribus chronographis Lieuamnem feparare Baioa rios â Sueuis,poft$ uidelicet Germanici iuris fadîæ funt prouincig,quû fub Ro manis idem fluuius Rhætiâ prima à fècunda quae cadê Vindelicia fuit, indabie difterminaret.Ex hoc uero cognofeere potes late difïufa fuerit Hcrmun^uro rum natio,plurimûoccupâsfoli,Paulopoft.Et Tudrigenus,Iegcbat,Et Truoi« Trudut Proximis fané fêculis Trutonis Trutomâni nomen apud maioresnoftros^ii ditum eft, teftimonio funt ueteres donationû ÔC contraôuu tabellæ Hincçpfgt;egt; roinarû Germanicarûuocabula Adeltrudis ÔC Gertrudis, à fincerouidelicet^' deinde Marcomani ÔC Quadi agunt.) Liber qui conz nbsp;nbsp;nbsp;(more

tinetformulam imperq in Occidente,docet poftea MarcomannosSenioresô^ luniores intra Italiam fub Magiftro peditiï in præfènti, Marcomannos équités intra Aphricam fub Comité amp;Magiftro equitûpræfèntali, Alam uero ptimam Quadorum in Oafi minore militaffe,fub Duce Thebaidos,

Lygiorum nomen.) Quod ex Cornelio Nepote tradit Plinius, Q. Metello Celeri turn Galliæproconftili, Indos à rege Sueuorum dono datos,affirmâteni ditifsimus candidifsimusq? uir Hermolaus Barbarusin quodâ PomponijMete codice eandem rem narrantis legifle,non à rege Sueuorum,fed LydorS. Quid fi quis à rege Lygorum fcripfifle Melam putet.^nam Sueuorum nomen genera lius eft etiam Lygios compleefîens.ut autor uterqj rerfte fcripfèrit.

Elyfi'os.) Cogitanduman Selifiosaut Slefiosfortafsishicpotiusftribendum fit. Nam hæ genres mihi uidentur ad Danubium uergere. Eft autem hodie Sie-fiorum populusinfi'gniSjUnde nobis C.Vrfînus VcliusprodijtMufarumaluni nuSjamp;Talt) complufeuli literarum ftudijs célébrés.

Trâs Lygios Gothones regnant.) Intermediterraneasautlittoralesgenteî, quum Langobardos turn Gothones annumeratTacitus.Sedmirum an ab hijs I infulares olim,an ab infularibus htj ante prodierint.

Suionum hinc ciuitates.ipfiein Oçeano.) Fortemelius Iegatur,Suionuhinc ciuitates fîtgin Oceano. Eginhardusinuita Caroli Magni Sueones recentiorl uocabulo Nortmannos oftendit appellari,quum ait. Sinus quidam ab Oceano Orientem uerfusporrigitur,longitudinis quidem incompertæ, latitudinis uero quae nufquâ centum millia paftiium excedat, quum in multis locis contraflior inueniatur.Hunc mult^’ circumfident nationes.Dani fiquide amp;nbsp;Sueones quos Nortmannos uocamus, ÔC Septentrionalelittus, Sóomnesineoinfulastenêt.

Efluorum genres. )Repofuimus Aeftyorum gentes.Putauerim AeftyoselTe qui Eginhardo Aifti modo citato loco dicuntur. Nam ipfc pergens in narratio^ ne,Atlittus, inquit, auftrale Sclaui,amp;r Aifti, ôf aliaediuerfteincoluntnationes. Apparet autem inarchetypo fuifle, Aftuorum pro Aeftyorum. ex quo alius fecerit,Efluorum.nam uproy uetereslibrarrj ponebant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcucp

-ocr page 513-

C A s TIG A TIO NE s BEATI RHENANI

'4n

^Peucinorum, Venedofumc^ 86 Fcmi'orum nationes.] Caftigauiinus,8(r Fen^ norumnationes.Venedorummentio quocg fit Plinio.

Proccrum connubijs mixtis.] Contjcio ficfuifïè icriptum.Sordes omnium ac torpor, Cæterum connubtfs mixtis,nonnihil in Sarmatarum habitum fœdantur.

Fennis mira paupertas.] Apud lornandem inuolutum atcç mendofum Icripto Finni inter mitiores Scanziæ cultures enumerâtur. Finni, inquit, mitifsimi.

Kiiîndo uero libellus hic à Tacito Germanis dicatus eft,propter fiudiolbs anti^ WatisGermanicænonpolTumomitterequin Pauli Diaconi locum explicem nue pertinentem. Is ftatim in hiftoriae Langobardicæ exordio, Scritofinnos infu 'æScandinauiæ uicinos fàcit, quanquam illic mendofe feriptum eft Scritobini. «unt autem hæc illius uerba, Huic,inquit,loco Scritofinni,fic enim gens ilia no? scritoßnni ’’’•naturjuicini funtqui etiamæftatis tempore niuibus no carent,necaliud,utpo/ ttferisipfisrationenondifpares,quàmcrudis animantium carnibus ueicuntur* quorum etiam hirtispellibusfibiindumenta coaptant. Hi àiàliendo,iuxta lin?

§uambarbaram,etymologiam ducunt.iàltibus enim utentes,artc quadam, ligno jneuruoad arcus fimilitudinem feras affequuntur. Hadîenus ille, Non diflentiût -”æccum hijs quæ Tacitus fcribit,quum inquit, Sola in iâgittis ipes.Idemtç uena? tus uiros pariter ac fœminas alit. Quod uero dicit de barbaro nominis etymo,faz

eftintelligere Finnis iftis à fàciêdo paflu côtigiftè appellatione. nam fehriten ScrUoßnni un yertnaniseftpaftumfacere.Emêdaprodigioie corruptum locum apud lornan^ dcßcdiHi uem non longe à principio Gotthicæ hiftoriae,ubi fie habetur in uulgatis aeditio?

^gt;Dus. Alix uero ibi genres tres Crefennae.tu feribe, Aliac uero ibi genres Scrito tnnæ,quæfrumentorumnon quæritant ui(ftum,fedcarnibus feraru ateg auium wuunt.Vbi tanta paludibusfœturaponitur,ut ÔC augmentum præftent generi, copiam genti.

Vt illis ne uotoquidem opuseftèt.] Scripfimus,opusfit.Nam uetusaeditio eu quanoftram conferebamusjmanifefte habebat.ut.Quid fi Tacitus icripfit, ut ilz usncuotoquidemopus.SedcaeteraiamfabuIoià. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

-ocr page 514-

4î^

Pgt; CORNELII TACITI EQr R0gt; DE SITV, MORIBVS ET POPVLIS GER-MANIÆ. LIBELLVS.

E R AI A NIA omnis à Gallis Rhetqst^ Si Panno/ ^I nqSjRheno Si Danubio fluminibus, à Sarmans

IjDacis^mutuo metu autmontibusfeparatur,Cæ ^JteraOceanus ambit,latos finusSi infularumitn/ ! J menfa Cpacia compled:ens,nuper cognitis quibuf/ dam gcntibus,acregibus,quos bellum aperuit.

Rhenus Rhæticarum alpium inacceflo ac præei/ ______piti uertice ortus,modico flexu in Oeddentem aee Dttnubiut luSjleptentrionali Qceano mifeetur. Danubius molli Si dementer edito montis Abnobæ iugo cffufus,plures populos adit,donec in Ponticum ma re fex meatibus erumpat. feptimum enim os paludibus hauritur. IpfoS Germanos indigenascrediderim, minime^ aliarum gentium aclucntib.5^ jjg mixtos : quia nec terra olim,fed dafsibus aduehebantur qui mUA tare fedes quærebant : Si immenfus ultra, ut^ fie dixcrim,aducrfus Occa nus raris ab orbe noftro nauibus aditur,, Quisporro præter periculum horridiSi ignotimaris,Afia, aut Africa,aut Italia relióla, Germaniampe

tcret f inFormcm terris,afperamcœlo, triftem cukuafpcdlu^,m'GGpatna fit. Celebrant carminibusantiquisCquod unumapudi'nosmemon'æet Tititfch com^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus eft} Tuiftoncm deum terra cditum et filium Mannum»

oripinem gentisconditoresœ. Mannotn'sfilios afsignant, èquorumno' norum omniu o ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i - r i ° - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rn.

uocabulum 4 niinibus proximi Oceano Ingæuones, mcdq Herminones,cæteriItiæ'' Tuiüone uones uocentur. Quidam autem licentia uetuftati'splurei's deo ottos,plu/ lAannut rest^ gentis appeOationes, Marlos, Gambriuios,Sueuos,VandaIiosaf/ îngauonei firtT^antîcat^ueractantiqua nomina. Cæterum Gcrmaniæ uocabulum f^^^ensjctnuper additumiquoniam qui'pn'miRhenum tranfgrefsi Gallos expuIen'nt,nuncTungn', nunc Germani uocati fint:ita nationis nomen, Cdmbriuij non gentis eualuiftèpaulatim,utomnesprimum à uicftoreob mctum,mox , Vandüi à fcipfis inuento nomine Germani uocarentur. Fuiftè apud eos et Her/ Germât culenj memorant. Primume^ omnium uirorum fortium ituriin prælia

nunt.Sunt illis hæc quocß carmina,quorum relatu quem Baritum uocant, accenduntanimos, futurç^ pugnæ fortunam ipfo cantu augurantur. ter/ rent enim,trcpidan/ue,prout fonuit acics, Nectam uocisillequàm uirtu/ tisconcentus uidetur.aftcôlatur præcipue afperitasfoni,ctfradum mur murobieeftisad osfeutis ,quo plenioret grauior uox repereufiu inturac' feat. Cæterum et Vlixem quidam opinantur langoillo et fabulofo et/ rore in hune Oeeanum delatum j adifle Germaniæ terras, Afeiburgium^, quod in ripa Rheni fitum hodie^ incolitur, ab illo eonftitutum, nomina/ tumep

-ocr page 515-

DE MORIBVS GERMANORVM LIB» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4B

Aram quinetiam Vli'xi' confccratam acîicdlo Laertæ patris tiotnine eodem loco ohm repertam : monumentaquc, Si tumulos ^uofdam Grazcishten'sinfcn'ptosin confînio Gcrmaniç Rliædæcp adhuc 'xtare.quæ necç confîrmare argumentiSjncc^ refellere in animo eft.ex inz gfniofuoquifquedematjueladcïatfîdem, Ipfeeorum opinionibusacz ^sdo,qui Germaniæ populos nullis alqs aliarum nationum connubijs in/ Germâni æôtosjpropriam Si fynceram Si tantum fui fimilem gcntcm cxtitiflè arbi/ tfantur, V nde habitus quoc^ corporum, quanquam in tanto hominum numero,idem omnibus:truccs K cærulei oculijrutilæ comæ,magna corpo corporid» fagt;8{ tantum ad impetum ualida. laborisatc^ opcrum non eadcm patien/ ‘ naîminitnet^ fitim æftum^ tokrare, frigora atq^ inediam cœlo foloue af/ lucuerunt, nbsp;nbsp;nbsp;T erra Si fî aliquanto fpecie diffcruin uniuerfum tamcn aut Terra

lyluishorrida, autpaludibusfœda: humidiorquâ Gallias, uentofîorquâ Noricum acPannoniam afpicitrfatisferax, frugiferarum arborum impa/ rertiUtäs nens,pccorum fœcunda.fed plerunc^ improcera. ne armêtis quidcm fuus ^ouor, aut gloria frontis. numero gaudcnt, eæc^ folæ Si gratiflîmæ opes ^nnt, Argentum Si aurum propitq an irati dq negauerint,dubito.Ncc tarnen affirmauerim, nullam Germaniæ uenam argentum aurumue gi/ gnere. quisenim fcrutatus eftCpoflèflione Si ufu haud perindc afficiuntur. Eftuidereapud illos argêtcauafa, legatis ôiprincipibuseorum muneri da Contemptus ta,non in alia uilitate,quàm quæ humo fînguntur:quanquam prôximi ob tt^uracomerciorum aurum à argentum in precio habent, formasc^ quafz dam noftræ pecuniæ agnofcunt, atcç eligunninteriores Qmplicius Si anti/ tjuiuspermutatione mercium utuntur. Pecuniam probant uetercm Si diu notam,Serratos,Bigatoscp.Argêtum quocp magisquàm aurum fequun tutjnullaaffedationeanimi, fed quia numerus argenteorum facilior ufui flïpromifcuaac uilia mercantibus. nbsp;nbsp;Ne ferrum quidem fupcrcft,ficut ex in'ftcfor/afi

générételorum colligitur. Rari gladfjs, aut maioribuslanceis utuntur. ha' has,uelipforum uocabulo frameas gerunt angufto ôi brcuiferro,fed ira az ttiSiad ufum habili,ut eodem telo,prout ratio pofcit,uel cominus ucl emi tiuspugncnt.ôCequesquidem feuto framca^ cotentuseft. pedites Si mif/ tur lt;iuod frar filiafpargunt, plurat^ finguli,atcç in immenfum uibrant, nudiautfagulo rcferAé leuesmullacultusiaôtatio.Scuta tantum îeôliflîmis coloribus diftinguunt. paucis loricæ: uix uni altériue caflîs aut galea. Equi non forma, non uelo/ citate confpicui. fed necuariare gyros in morem noftrum docentur. In rez ftum aut uno flexu dextros agunt, ita coniunôto orbe, ut nemo pofterior lîc.In uniuerfum æftimanti plus penes peditem roboris: eot^ mixti præliz Pf«ffpflt;irtc antur,apta Si congruente ad equeftrem pugnam uelocitate peditum,quos exomniiuuentutedeleôtosanteaciem locant. Definitur Si numcrus:cenz teni ex fingulis pagis funt: idt^ ipfum inter fuosuocantur. ôi quod primo numerus fuit,iam nomen ÔC honor eft^ nbsp;nbsp;Actes per cuneoscomponitur.

O Cedere

-ocr page 516-

4î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORNELII TACITI

Ccdereloco, Jummodo rurfusinftesjconfîlq quam formidim's afbitran/ tur » Corporafuorum etiam in dubrjsprælfjs rcferunt.Scutum rcliquifle præcipuum flagitium,nccautfacnsadcfle, aut concilium (nireignomimo/ fo fas. multit^ fuperftitcs bcllorum infamiam laquco fi nie runt. Regesex nobilitatc jduccsex uirtute fumunt ♦ Necregibusinfinitaaut libera pote/ ftaS;ôC duces exemple potiusquàm impeno,G promptijî confpicui,lîan/ te aciem agant admirationcptæfuntjCæterum nec^ animaduerterc.necj^ SMerdotcf in uincire, necç uerberarequidem niïîfacerdonbusperminum inonquafîin tcHoItâo, pcengty, Jucis iuflù, fed uelut deo imperante, quem adeflêbellant/hus credunt:efiFigicsq5,amp; fîgna quædam detradla luci's in prçliû fcrunt.Quod/ que præcipuum fortitudinis incitamentum eftjnon cafus, nec fortuita con/ cuneiconfli, globatioturmam,autcuneum facit,fedfamiliçSI.propinquitatcs.Siinpro tuunturex ximopignoraïundefœminarumululatusaudiri,undeuagitusinfantium» froptnqu.t 1^- fanÆïïimi teftes, hi maximi laudatores. Ad matres, ad eoniuges uulneraferunnnecillænumerare, autexugereplagaspauent. Cibost^ôi hortamina pugnantibusgeftant. Memoriç proditur, quafdamaciesin/ feemin^ Ger dinatasiam SI. labantes-àfœminisreftitutasconftantiaprecum amp;obiedn manorum pe(ftorum,ôê monftratacominuscaptiuitate.quam longeimpatientiusfûS minarum fuarum nomine ciment: adeo ut efficacius obligenturanimi’ciui/ tatum,quibus inter obiîdespuellæquoqj nobilesimpcrantur.lneifequifl/ etiam fandum aliquid,amp;prouidum putant: necautconiîlia earum aipef^ Vellcda nantur,autrefponfanegligunt. Vidimus fub diuo Vefpaiîano Velledam Aurinia diu apud plerofc^ numinis loco habitam. Sed Si olim AuriniamjKcot”' plureis alias ueneratifunt, non adularione, nec tanquam facerentdcas.

DilGerrntt/ Deorum maxime Mercurium colunt, cui certis diebus, humanisquoep norum hoftnslitarefashabent, Herculem acMarternconceflîs animalibuspla/

Mmuriut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sueuorum SC ÎGdi Cact-^Gcai:. Vndecaufa SC origopete^rinofi/

cro, parum comperi, nitîquod fignum ipfum in modum liburnæ figura/ ißf tum,docctaducótam religioncm.Cæterum neccohibereparictibusdeos, necjß in ullam humani oris fpecicm afiîmilare, ex magnirudinecœleftiutn arbitranturducosac nemora confccrant,deorumcp nominibus appellant îprt« fecretum illud,quod fola rcuerentia uident* Aufpicia,fortes^ utquima ximèobferuant.Sortium cofuetudo iîmplex« uirgam frugiferæarboride/ cifam,in furculos amputant, eosq^ notis quibufdam diferetosfuper candi/ dam ueftem temere ac fortuite fpargunt. mox fi' publicè confulatur, facer/ dos ciuitatis,fin priuacim,ipfe pater familiæprecatus deos,cœlum(^ fufpi/ ciens, ter fingulos tollit, fublatos fccundum imprefiam antè notain inter/ prctacur«Si prohibuerunt,nulla de eadem re in eundem diem confultatio.

Au^iciit Sin permifium, aufpiciorum adhuc fides exigitur gt;nbsp;Si illad qaidem etiam bic notam,aaiam uoces,uolatus^ interrogare.Proprium gentis,equoruin quoc^ prælàgia ac monitus cxperùb publice aluntur qfdem nemoribusac lucis

-ocr page 517-

DE H O RI ß V S GERMANORVM LIB.

4^5

fuc.'SjCandidî SC nullo mortali opère contaefti, quos preffos facro curtu fa/ cerdos ac rex ucl pn'nceps duitahs comitantur, hinnitusc^ ac fremitus ob/ feruant.Ncculliaufpiciomaior fides non folum apud plcbcm , fed apud proceres.apLid facerdotes * Secnim miniflrosdcorum ,illosconfciospu/ tant.EflKaliaobfcruan'o aufpiciorum ^qua grauium beilorum cuentus explorant Eius gcntiscum qua bellum cft,capc'uum quoquo modo inter/ Cfptum,cum eledto populanum fuorum, patrrjs quemcp armiscommit/ tunt.uidoria huius uel ilhus,pro præiudici'o accipitur. De minoribus re/ buspnncipes confultant,de maionbus omnes: ira tarnen ut eaquoep quo rum penes plcbcm arbi'trium cft, apud principes pcrtraólentur ♦ Cocunt, Confultatid niïîqm'dfortuitum SC fubitum incidcrit,ccrtisdicbus,cum autinchoatur lu uaautimpletur.nam agendis rebus hoc aufpicatifïimum initium credunt.

Ncc dictum numerum ut nos, fed noólium computant. Sic conftituunt, Tempur llccondicunt.noxducere dicm uidetur. lllud ex libcrtate uitium quod non ^-'omitivruni fiuiul,ncciuflîconueniunt, fed SC alter, SC tertius dicscuntftationccocun/ riumabfumitur. Vt turbæ placuit, confiduntarmati. Silentium per facer/ dotesiquitus turn ôicocrccndiiuscft, imperatur. Mox rcxucl princeps, Rcxuclprin^ proutætas cuique,prout nobilitas, proutdecus beilorum,proutfacun crpun cond/ rl'aeft.audiunturjaudroritate fuadendi magisquàm iubcndi poteftate. Si difplicuitfententia,fremitu afpernanturifin placuit,framcas côcutiunt. Ho '’oratiHimumaHcnfus genus cd armis laudare. Licct apud concilium ac i,ationismo^ rufarequot^ ôi diferimencapitisintendere. Diftindtiopœnarum ex deli/ ‘^O'proditoresôi transfugas,arboribusfufpendunt.ignauos,ôi imbelles ^corpore infames,cœnoacpalude,iniedainfuper crate,mergunt.Diucr/ suppliant fifasfupplici} illucrcfpicir, tanquam fceleraoftendi oportcat dum puniun ^utiflagitiaabfcondi.Scd SC leuioribus deliclis pro modo pœnarum,equo pan£ rum pecorumt^ numéro conuiôli mulôtantur * pars multæ régi ucl ciuira' riiparsipfïqui uindicaturuelpropinquis ciusexoluitur. Eligunturin qf-rlcmconci'qsôC principes,qui iuraper pagosuicos^ reddunt.Centeni fin guntur ^ulisexplcbecomiteSjConfilium fimul SCaudloritas.adfunt. Nihil au/ c.comitff nec^ publicæ neep priuatæ rei.nifi armati agunt.Sed arma fumere no

autecuiquam moris,quàm ciuitasfufïcôturum probaucrit. Turn in ipfo Armatifemp concilio uel principum aliquis j uel pater, uel propinquus feuto frameaq; Armafumun/ luucnem ornant.hæc apud illos toga,hic primus iuuentæ honostantc hoc domus pars uidentur, mox reipublicæ. Infignis nobilitas aut magna pa/ trum mérita,principis dignationem etiam adulefcentulisafîîgnant.Cæte/ f'srobuftioribus ac iampridem probatisaggregantur. nec rubor inter coz •’riCfsafpici. Gradusquinetiam ôiipfecomitatus habetiudicioeiusquem ledancur. Magnat^ amp;nbsp;comitum æmulatio, quibus primusapudprinci/ ptni fuum locusiôi principum,cuiplurimi ÔC acerrimicomités. Hæcdigni tas,hæuires,magno fempereleôlorumiuuenum globocircundari.in pace

O 2 nbsp;nbsp;nbsp;decus,111

-ocr page 518-

P» CORNELII TACITI

decus, in bello præfîdium. Nec folum in fua gente cuique, fed atpad fînid' mas quoque ciuitatcs id nomen, ca gloria eft, fi numero ac uirtute comita/ tuscmineat. expetunturenim legationibus, ÔCmuneribusornantur,K(p' fa pleruncç fama bella profligant. Cum uenrum in aciem turpe princip uirtute uinci, turpe comitatui uirtutcm principis non adæquare. lara uero infame in omnem uitam ac probrofum,fuperftitcm principi fuo ex acierc/ ceflîftè. Ilium dcfendere, tueri, fua quoque fortiafaôlagloriæeiusaiïigna/ re,præcipuum facramentum eft. Principes pro uitftoria pugnant: comités pro principe. Si ciuitas in qua orti funt longa pace amp;nbsp;otio torpeat, plcrit^ nobilium adolefcentium petunt ultro eas nationes, quæ tum bellum alw quod gerunt ♦ quia amp;nbsp;ingrata genti quies, ôC faciliusinter ancipitia cbref/ cunt, magnumc^ comitatum non nifi ui belloc^ tueantur ♦ exiguntenim principis fui liberalitate ilium bellatorem equum,illam cruétara uicftriccm/ que frameam * Nam epulæ, Si quanquam incompti largi tarnen appara/ AwortfUt tus,proftipendiocedunt.MateriamunificentiçperbeIIa,amp;raptus. Nec arare terram,autexpc(ftare annum,tam facile perfualèris,quàni uocareho ftes uulnera mereri. pigrum quinimmo Si iners uidetur fudore acquit^' rc,quod poftîs fanguine parare. Quotiensbella non incunt,nonmultum ocium uenatibus, plus per otium tranfigunt, dediti fomno, cibot^. FordflîmuS

quifc^ ac bellicofîftîmus nihil agens, delcgata domus Si penatium amp;agf® rum cura fœminis fenibus^,ÔC infirmiftimocuic^ ex familia* Ipfi habenc miram diuerfitatem naturæ,cum pdcm homines fie ament incrtiam Ä Liberiditdi ci oderintquietcm. nbsp;nbsp;nbsp;Mos eft ciuitatibus ultro acuiritim conferreprinciple

uitatumin artnentorum uel frugum ,quodpro honore acceptum,ctian’^‘^' fmcipff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubuentt.Gaudentpræcipue finitimarum gentium donis,qua5

non modo à fingulis.fed publice mittuntur: eleóti cqui,magna arma,pha/ Vrbibus Ieræ,torques^.lam Si pecaniam acdpere docuimus. Nullas Germano/ cdrcnt rum populis urbes habitari fatis notum eft,ne pati quidem interfe iundaS fedes. C’olunt difereti ac diucrfi,ut fons, ut campus, ut nemus plaçait. Vi/ COS locant non in noftrum morem connexis amp;nbsp;cohærcntibus ædificijs.Su Vlu \:sCrma^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i z* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J'

«ojKw ^ualet nbsp;nbsp;nbsp;quiftp domum fpacio circumdat, fine aduerfus cafus ignisremedium,

fiue infeitia ædifîcandi* Necementorum quidem apud illos aut tegula' rum ufus.Materia ad omnia utuntur informi.ôC citra ipcciem aut delcda/ tionem.Quçdam loca diligentius illinunt terra ita pura ac fplendente,ucpi Specus fubter (fturam ac liniamenta colorum inuitet. Soient Si fubterraneos fpecusape/ rann. Hypo^ rire,eos^ multo infuper fimoonerant, fuffugium hyemi SCreceptaculuffl goqudtfiubat f*‘i’g'bus:c]uia rigorcm frigorum eiufmodi locis molliunnôi fiquando ho/ ttoem nbsp;nbsp;nbsp;aduenit,aperta populatur.abdita autem Si defoftà,aut ignorantur,aut

Cultus uirorii eo ipfo fallunt,quod quærenda funt. Tegumen omnibus fagum,fibula, aut fi' défit, fpina confertum. Cætera inteefti, totos dies iuxta focum atque ignem agunt.LocupIetiftimi uefte diftinguuntur,nô fluitante,ficutSarma

tæae

-ocr page 519-

de moribvs germanorvm lib.

4^7

®3cParthi, fed ftridla SC fingulos artus exprimente. Gerunt fcrarum P^llesproximi npç negligenter,ukenoresexquintiusjutquibus nullus per PcH« fo^tnercia cultus. Eligunt feras, SC detraôta uelami'na fpargunt maculi's, rllibus(^ belluarum, quas exterior Oceanus, atcp ignotum mare gignit.-ƒƒaliïisfoeminisquàm uiris habitusjniiîquod fœminç fçpiuslincisami Fœmwrfr«/» ^'busuelantur eos^ purpura uariant,partem(^ ueftitus fuperioris in ma ’’’cas non extendunt,nudæ brachia ac lacertos.fed Si proxima pars pcdlo fi5patet.Quanquam feuera illic matrimonia. Necullam morum partem Mdtrimoniit ^^§islauclaueris, nam prope foli barbarorum iîngulis uxoribus contend ^ntexccptis admodum pauciSjqui no libidine,fed ob nobilitatê plurimis f^pfpsambiuntuir. Dotem non uxor maritOjfed uxori maritus offert* mdritaUi ^otcffnntparères SC propinquijac muncra probannmunera no ad delitias ’^alæbresquçnta,nec quibus noua nupta comatur,fed boues SC frenatum

fcutum eu framea,gladio(^.In hæc munera uxor accipitur.atcç in/ ipfa armorum aliquid uiro affert. hoc maximum uinculum, hæc arz ^^nafacrajhos coiugales deos arbitrantur.Ne fe mulier extra uirtutum coz amp;^tiones,extra(^ bellorum cafuspucecj'pijs incipiends matrimonq aufpi Myflerium ^isadmoneturjuenire fe laborû periculorum^ fociam,idem in pace,idem “’præliopaffurâaufuram^.hoc iunôli boues,hoc paratus equus,hoc da/ ^äatniadenuncianc. Sic uiuendum, iîc pereundum, accipere fe quæ liberis *”“*olata ac digna reddat quç nurus accipiâtjrurfus^ ad nepotes référant* ^^§o{èptapudicidaagunt,nullisfpe(ffaculorum illecebris,nullis conuiuio Pudicitid futnirritationibus corruptæ * Literarum fecreta uiri pariter ac fœminæ ig/ ^'tfrarum notant.Pauciflima in tam numerofa genreadulteria, quorum pœna præ/

Si mantis permiffa, Accifis crinibus nudatam coràm propinquisexz P'^llitdomo marituS,ac per omnem uicum uerbere agit.publicatç enim pu ‘^'dtiæ nulla uenia.non forma,non ætate, non opibus maritum inuencrit* Ncttioenim illicuitia ridetncc corrumpere SC corrumpi,feculum uocatur* ^diusquidem adhuceæciuitates,in quibus tantu uirgines nubût,ôi cum virgines tdtîi ^pouoto^ uxoris femel traniîgitur.Sic unum accipiuntmaritum quo mo/ dounutticorpus,unam^uitâgt;neullacogitadoultra,nelongior cupiditas, netanquam marituffi,fed tanquâmatrimonium ament. Numerum libero fum finite,aut quenquâ ex agnads necare flagidum habetur.plus«^ ibi bo ni mores ualentjQuàm alibi bonæ leges. In omni domo nudiaefordidi, in hos artus, itifiæc corpora, quæ miramur cxcrefcunt.Sua quemçp mater uberibusalit, nec ancillis ac nutricibus delegantur. Dominum ac feruum nulliseducationis deliefjs dignofeas. Inter eadem pecora in eadem humo Édttcatto degunt,donee ætas fçparet ingenuos,uirtus agnofeat. Sera, iuuenum Ve nus,eo^ inexhaufta pubcrtas.nec uirgines feftinantur.eadem iuuenta, fiz Matrimcni/ milisproceritas.paresualidæ^ mifcentur.ac robora parentû liberi referut. ’quot;quot;pdui

Sororum filijs idem apud auunculum,qui apud patré honor* Quidam

O J fin^ffioz

-ocr page 520-

P, CORNELII TACitt

fanôliorcm ardlioremt^ hune ncxum fanguinis arbitrantur,ôi in nceipictï dis obfidibus magis cxigunt,tan^ ij SZ animum firmius Si domum latius H^redet ceneant* Hçfedes tamé fucccflorescp fuicuicp liberi:Si nullum teftaircn tum. Si liberi no funt,proximusgradusin poflcflionc,fratrcs,patrui,auun cuh.Quanto pluspropinquorumjquo maioraffinium numerusjrantogrs inimicitia tiofîor feneôlus.nec uHa orbitatis prccia. Sufeipere tam inimicitiasfeupa' tris feu propinqui,quàm amicitiasncceflecft.Necimplacabilesdurant.IuM tur enim ctiam homicidium certo armentorum ac pecorû numero,recipitç fatisfaôtionê uniuerfa domus,utiliter in publicum,quia periculofioresfunt iioj}gt;italittts inimicitiæiuxtalibcrtatem. Conuitftibusôihoipitiisnonaliagenscfiu' flus indulgct. Quemcuncp mortaliû arcere teefto nefas babetur. profottu^ na quifep apparatis epulis excipit.Cum defecêrc,qui modo hofpesfuewr, monftrator hofpitf) ôicomcs,proximam domum non inuitad adeunt.ncC ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intercft.pari humanitatc accipiuntur. Notum ignotum^ quantum ad iuS

hofpitis,ncmo difeernit. Abeunti fl quid popofceris,cScederenioris:ô;po fcendiinuicê cadem facilitas.Gaudcntmuneribus. fed ncc dataimputanf, «• viâut ncc acceptis obligantur. nbsp;nbsp;nbsp;Viôtus inter hofpitescomis.Statim è fotntio

quem pleruncp in diem extrahunt, lauantur, fæpiuscalida, ut apud quo3 plurimum hyems occupât. Lauti,cibum capiunt.feparatæ flngulis fedcSjôS Armutiad fua cuicp menfa. T um ad negotia, nec minus fæpe ad conuiuia procedunt conHfMù armati.Diem noôlcmcpcontinuarepotandonulIiprobrum.Crcbrçunt’^ , Pûtitores uinolentos rixç,raro conuitijs,fæpiuscædc Si uulneribus tranfiguntut-Rj’r^epn- Sed Si de rcconciliandis inuicem inimicis,6i iungendis affinitatibusAa^ feifeendisprincipibus,dcpacedcnic^ ac belloplerunc^ in conuiuijsconW / inconuiuijs tanutanquam nullo magis téporcaut ad flmplicescogitationespatcatant «npltrint mus,aut ad magnas incalcfcat.Gens non aftùta ncc calida,aperitadhucfe' creta pc(ftoris,licêtia ioci. Ergo detcóha Si nuda omnium menspoftetadie Rctrdâatio rctralt;ftatur,ôi falua utriufep temporis ratio cft.Deliberât.dum fingere ne/ ' conßlijinter fciunt:conftituunt,dum errate non poflùnt. Potui humor ex ordeoaut fobrios frnmento in quandam flmilitudine uini corruptus.Proximi ripa: Potus mcrcantar^ Cibi flmplices,agreftia poma,recens fera,aut lac concretutfl’

Sine apparatü,fine blandimentiscxpelluntfamem.aducrfusfitim non ea/quot; dem tcmpcrantia.Si indulfcrisebrietati fuggercndoquantuconcupifiunt» spcâdculorü haud minus facile uitqs quàm armis uincentur. Genus fpedaculomm genus unü d/ unum atep inomnicœtuidem.Nudiiuuenes,quibusidludicrunieft^ntcr pud Gcrmdn, glaJms fg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infeftas framcas faitu iaciunt.Exercitatio artem parauit, atS

decorem.non inquæftum tarnen autmerccdem.quamuis audacislafdui^ prccium eft,uoluptas fpcdlantium. Aleam (quod mirerc) fbbrti interle riaexercent,tantalucrandi pcrdendiuetemeritatc,utcumomniadcfece^ runt,cxcremo ac nouiflimo iadtu de liber täte Si de corpore contendant.Vi élus uoluntariam feruitutem adit. Quamuis iuniorjquamuis robuftot

-ocr page 521-

DE MORIBVS GERMANORVM LIS»

slligavi feacuenire patitur. Ea cft l'n re praua peruicacia: ipfi fidetn uocant. Seruos coditionis huius per commercia tradunc, ut fe quoqi pudore uidto næexoluant. Cæterts ferui's non in noftrum morem defcriptis per fami Scrui liam minifterrjsutuntur.Suâ quifqj fedê,fuospenates regit.Frumenti mo

dominus, autpecoris aut ueftis i ut eolono iniungit, Si. fèruus hadle/ nusparet.Cætera domus officia uxor ac liberi exequuntur» Verberare fer aunijacuinculis Si operecoercerejtarum.Occiderc folent noh difciplina ÔC leueritatejfed impetu Si ira,utinimicum,nifi' quod impune. Liberti non •bulturn fupra feruosfunt,raro aliquod momentum in domo,nun^ in ci/ *^‘hte,exceptis duntaxat fjs gentibus,quæ regnantur.Ibi enim amp;nbsp;fuper inz genuos Si fuper nobiles afcendunt. Apud cæteros impares libertini liber ta tisargumentû funt. Fœnus agitate amp;nbsp;in ufuras extedere ignotum:ideolt;^ •’’agisferuaturquàmfîuetitumeffet. Agri pro numero cukorum ab uni/ uu(isperuicesoccupantur,quosmoxinter fefecundum dignationem par t’untur.facilitatem partiendi camporum fpaciapræftant. Aruaper annos fiiutantjSi fupereft ager» nec enim cum ubertate Si amplitudine foli labore tontendunt, ut pomaria conférant, Si prata fepiant, ôi hortos rigent. fola tcrræfegesimperatur. Vnde annum quoep ipfum non in totidem dige/ Annum in tria runt fpccies. Hyems Si uer ÔC æftas intelleólum ac uocabula habent: au tantum tempo tumnipcrindenomen ac bonaierîorahtur. Funerum nullaambitio.Id lolum obferuatur,utcorporaclarofumuirotum certisligniscremcntur» Striictn rogi,nec ueftibus,ncc odoribus cumulant.fua cuiep arma, quorun

igniSi equus adijeitur.Sepulchrum cefpes erigit. Mohumentorum Sepultura arduum Si operofum honorem,ut grauem defundis,afpcrnatur.Lamen/ taaclachrymascito,dolorem Si uittitUm tardeponunt. Fœminislugere honeftum eft: Vin's meminiffe» nbsp;nbsp;Hæc in commune de omnium Germa lhAw

norum origine ac moribus accepimus. Nunc ftngularum gentium inftitu/ ta,ritusc^ quatenus differanuquæ nationes è Germania in Gallias commi grauerint,expediam. nbsp;nbsp;Validioresolim Gallorum res fuiffe fummusau/ Galli

ctorumdiuus Iulius tradit.eor^crcdibilecftjetiam Gallos in Germaniam tranfgreffos.Quantolumenim amnisobftabat,quo minus,utquçcç gens cualuerat,occuparet permutaretep fedes promifeuas adhuc,amp; nulla regno/ turn potentiadiuifasT' Igitur inter Hercynia fyluam,Rhenum^ ôi Mee HercyhU nitnamnes, Heluetrj,ultenora Boij, Gallicautrac^ gens, tenuere, Manet fylua adhuc Boiemi nomen, fignificat^ lociueterem memoria, quamuismuta/ ^^tnux tiscultoribus. Sed utrum Arauifei in Pannoniam ab OGs Germanorum natione,an Oft ab Arauifeisin Germaniam comigrauerint, cu eodem ad/ huefermone, inftitutis, moribus utantur, incertum eft:quia pari olim ino/ Arauifti.ofi piaaclibertateeadem utriufcçripæbonamala^erant.TreuiriSi Neruq Treuiri circaaffedationem Germanicç originis ukro ambitioG funt tanquam per Nfnlt;^ hancgloriam fanguinisgt; a ftmilitudine Si inertia Gallorum feparentur».

O 4 Ipfatn

-ocr page 522-

P. CORNELII TACITI


44»

ïpfamRhcni n’patn hauddubiê Gcrmanorum populicolunt, Van/ Vrffjgionfj gtoncSjTrebocijNemetes.Vbtj quidem,quanquam Romana colomaeflç Trcboci meruenntaclibentius Agnppinenfesconditorisfui nomine uocentur,oti erubefcunr, tranfgrefsi olim, Si. cxperimento fidei fuper ipfam Rheni ripam collocati,ut arccrent non ut cuflodirentur. Omnium harum gcn/ tium uirtute præcipui Bataui, non mukum ex ripa, fed infulam Rhcnia/ mniscoluntjCattorum quondam populus,amp;feditionedomefticaincaS fcdes tranlgreflûs, in quibus pars Romani imperq fièrent. Manet honos, ôi antiquæ focietatis infigne, nam ncc tributis contemnuntur, nec publica/ nus atterit. exempti oneribus ôi collationibus, Ôd tantum in ufum præHo/ . rum fepofîti uelut tela atep arma, bellis referuantur. Eft in eodem obgt; MrfUMci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mattiacorum gens. Protulit enim magnitudo populi Romani

ultra Rhcnum,ultra(^ ueteres termines imperq reuerentiam. Itafedefinb bus(^ in fua ripa,mente animoeç nobifeum agunt, cætcra fimiles BatauiS nifi quod ipfo adhuc terræ fuæfolo Si cœlo acrius animantur. Non nu/ meraucrim inter Gcrmaniæ populos, quanquam trans Rhenum Danu/ DffttwrftM biumcp confederint, eos qui Decumates agros exercent. LcuifsimusqüiC* que GallorujSi inopia audax,dubiæ poflcfsionis folum occupauere. MoX , limite ado promotis^ præfidqs, finus imperq, SL pars prouinciæ haben/ tur. Vitra hos Catti initium fedis ab Hcrcynio faitu inchoant, non i» effufisac paluflribus locis, utcæteræ ciuitates, in quas Germaniapatefeit» durant fiquidem colles, paulatimep rarefeunt : Si Cattos fuos faltus Her/ cyniusprofequitur fimulatcp deponit,Durioragcnticorpora,fttidi3// tus,minax uultus,ôi maior animi uigor. Multum (ut inter Gertnanc'i)t3/ tionis ac folertiæ : præponere eledos, audire præpofitos, noflè ordines, intelligereoccafiones, differre impetus, difponcre diem, uallarenodem, fortunam inter dubia, uirtutem inter certa numerate: quodt^ rarifsimumgt; ncc nifirationedifciplinæconceflum, plusreponcrein ducequàm inexet/ citu. om ne robur in pedite, quem fuper arma ferramentis quoep SL copfiS coonerant. Alios ad prælium ire uideas, Cattos ad bellum. rariexcurfuS SL fortuita pugna.Equeftrium fané uirium id proprium,cito parare uido/ riam,cito ccdcre. V elocitas iuxta formidiné,cundatio propior conftanti^ CrinemMt eft.Et alrjs Germanoru populis ufurpatu, rara SL priuatacuiufcp audétia, l»dr{i4dlM»f apu j Cattos in confenfum uertit, utprimu adoleuerintcrinem barbam^ boftecæfoexuereuotiuum obligatum^uirtud,oris cortffcfr/nf-habitum. Super fanguinem SL Ipolia, reuelant frontem, fc^ tum demum Annulufer precianafcendiretulifte,dignos(^patriaacparentibusfcrunt. IgnauisöC reu geßant imbellibus manetfqualor. Fortifsimusquifcç ferreum infuperannulum, ignominiofum id genti,uelut uinculum geftat, donee fe cæde hoftis abfoh uat. Plurimis Cattorum bic placet habitus. lam^ canent infignes SL ho/ ftibus fimul j fuisqp monftrati. omnium penes hos inina pugnarum. bxf prima

-ocr page 523-

DE MORIBVS GERMANORVM LIE» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44»

primafemper acies,uifu noua. Nam ne in pace quidem uuku mitiore man •udcunt. Nulli domus, aut ager, aut ah'qua cura, prout ad quemcp uenere aluntur, prodi'gi alieni,contemptores fui.donec exanguis fencôtus tam du fæuirwtiimparcsfaciat. Proximi Cattis certum ïam alueo Rhenûgt;qut^ terminus eflefufficiat, VfipqacTendleri colunt. Tendlerifuper folitum bcllorum decus, equeftris difciplinæartepræcellunt.Ncc maior apud Cat Tenüeri rospeditum Iaus,quàm T enôteris equitum.Sic inftitucre maiores,pofteri imitantur.Hilufusînfantium,hæci'uuenum æmulatio, perfeuerantfenes^ inter famih'am. Si pcnates,amp; lura fucceflionu, equi traduntur:excipitfilius, nonutcæteramaxi'musnatu,fed prout ferox bello Si meh'or. luxtaTen t^ros Bruderi olim occurrebantmunc Chamauos Si Angriuariosimmi chdtMui gradenarratur,puKîs Bruderisac penituscxcifis, uicinarum confenfu na/ Angnunrif tionum, feufuperbiæodio, feu prædæ dulccdine,feu fauore quodam erga nosdeorum. nam ne fpcdaculo quidem præltj inuidere.fuper Ix.milia no armis relise^ Romanis,fedquod magnifîcentius eft, oblcdationi oculislt;^ reriderunt.Mancat quæfo,duret^ gentibus fi non amor noftri,at certe 0/ 'lium fui: quando urgentibus imperq fan's nihil iam præftarc Fortuna ma/ iuspotcft.quàm hoftium difeordiam. Angriuarios Si Chamauos à ter/ goDuIgibini,ôC Chafuari cludunt, aliæqp genres haud perinde memora/ üulgüinl tÇ'afrontcFrifqcxcipiunt.Maioribusminoribus^FrifqsuocabuIumefF, ch4ult;iri exmodouirium:utrçcp nationesufcpadOceanum Rhcnoprætcxuntur, ambiût(^imtnenfosinfuperIacus,6C Romanis claffibusnauigatos.Ipfum quinctiam Oceanum illà tentauimus. Si fuperefle adhuc Herculis columz nasfamauulgauinfîueadrjt Hercules,feu quicquid ubicp magnificum eft, ua-culii ‘ indaritatem eius referre confèniîmus.Nec defuitaudentia Drufo Germa columnlt;g trieojfedobftitit Oceanusinfefimulatcp in Herculcminquiri.Mox nemo jyrußit Ger^ tentauit: fandiust^ ac reuercntius uifum, de adis deorum crcdere,quam municus Itirc. Hadenusin Occidentem, Germaniam nouimus. In feptentrioz ncmingentiflexu redit. Ä.C primo ftatim Chaucorum gens, quanquam chaud tncipiat àFrifqs, ac partem littoris occuper, omnium quas expofui gentiz üm lateribusobtenditur, donee in Cattos ufque lînuetur. tam immenfum terrarum fpaciupi non tenent tantum Chauci, fed SL implent: populusinz ter Germanos nobilitlîmus,quicp magnitudinem fuam malit iuftitia tueri. fine cupiditate,fîne impotentia, quicti fecreti«^, nulla prouocant bella,nulz lis raptibu saut latrocinfjs populantur.Id^ præcipuum uirtutis ac uiriû arz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

§umentumeft,quodut fuperioresagant,non periniurias affcquuntur* Prompta tarnen omnibus arma.ac fi res pofeat exercitus. plurimum uiroz rum cquorumeç.SC quiefeentibus eadem fama. In latere Chaucorum, Cattorumr^, Cherufei nimiam ac marcentem diu pacem illaceffiti nutrie/ runt.id(^ iocundius quàm tu tins fuit.quia inter impotentes Si ualidos, fab fûquiefcas’.ubi manu agitur,modeftia ac probitas nomina fupecioris funt.

-ocr page 524-

44Î


P. CORNELII T ACITI


î ta qui olî'm boni æquit^ Chcrufci,nue inertes ac ftuki uocantur. ChattiS Fo/î uidlonbus Fortuna in fapientiam cefsit. Tatîli ruina Cherufeorum amp;Fo(î conterminagens, aducrfarutTirerumexæquofocrifunt,cumin fccundis Cimlri minoresfuidTcnt. nbsp;Eundem Germaniæ finum proximi Occano Cimbri

tcncnt,paruanûcciuitas,fed gloria ingcns.ueterisç^Faniælatcucfligian’î nentutraep ripa cadra acfpaeia, quorum ambitu nuncquoqimctiarismo lem manusi^ gentis, amp;nbsp;tam magni exitus fidem. Sexcentefimum Si qua/ drageßmum annum urbsnoftraagcbat,cum prirnum Cimbrorumaudi/ tafuntarma, Cæciko Metelloac l ’apirio Carbone c o s s. Ex quoiîad akerum imperatoris Traiani confulatumcomputémus,duccntifcræe2i decem anni colliguntur. tamdiu Gertnaniauincitur.Mediotam longiæu* fpaciomukainuieem damna.nonSamniSjnon Pœni,non Hifpanix.ûal liæ’ue, ne Parthi quidem fæpius admonuere. quip pe regno Arlacisacnof liïo-f4r cd Germanorum libcrtas. Quidenim atud nobis quàm tædcmCrays'’ norum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'P^*- P^coro infra Ventidium deicôlus Oriens obirccritC’AtGerz

mani Carbone amp;nbsp;Cafsio,ôi Scauro Aurelio5amp; Seruilio Ccpione,M q^® que Manko fuGsuel captis.quinc^Gmulcôfulareis exercitusPopuIoRo' mano, Varuna tres^ cum eo Icgiones etiam Cæfariabdulerunt. ncf iw' punc C.Mariusin Italia,diuus Iulius in Gallia,Drufusac Ncroamp;Cfrui3 nicusin fuis eosfedibuspcrculerût. Mox in genres C.Cæfarisminæin lu/ dibriuria ucrfæ. Inde otium, donee oceaGone difeordiæ noGræ SL duilium Go-wrfMû'rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gxpugnatislcgionûhyberniSjftiam Galliasaffcdaucrciacrur/

fus pulG inde, proximis temporibus triumphati magisquàm uiâifuut* sueui Nunc de Sueuis dicendum eft,quorum non una ut Cattorum T

rorumue gensZmaiorêenim Germaniæ partem obtinent, proprijsadbuc nationibus nominibus^ dilcrcti,quanquam in commune Sueuiuoetn/ tur.InGgncgcntis,obliquarecrincm,nodocpfubdringere.SicSucuiacæ/ ten's GermanisîGcSucuorum ingenui à feruis feparantur. Sic in alijsgrn/ tibus feu cognatione aliqua Sucuorum,fcu(quod fæpc accidit) imirationc, rarum amp;nbsp;intra iuuentçfpaciumrapud Sucuosufepadeanitiem horrennm capillum rétro fequuntur,ac fæpcin ipfo folo ucrtice religant principes^ ornatiorem habent. Ea cura formæ, fed innoxiæ. Ncque enim ut amène amenturue ; in akitudincm quandam amp;terrorcm adituri bcllacoinptnuc hoftium oculis, ornaptur. Vetuflifsimosfe nobilifsimosep Sucuoium Semnottef Semnonesmemoranf,Fidesant!quitatis,rcligione Grmatur Stato tempo rein fyluam augurtjs patrum ÔL prileaformidine facram,omncsciuidem fanguinispopuk legationibus cocuntjcæfoej^publice homine celebrant barbari ritus horrenda primordia. EU amp;nbsp;alia luco reuerentia. Nemomfi uinculoligatusingreditur, ut minor, ôipoteftatem numinispræfcfcrcns. G forte prolapfus eft, attolk Si inlurgerc baud licitum. per humû euoluunz tur.eocp omnis fupcrflitio refpicit,tanquam inde initia gentis,ibi regnaror omnium

-ocr page 525-

DE MORIBVS GERMANORVM LIS.


44î


omnium deus,cætera fubieóta atcp parenna. Adqci'tauóton'tatcm form/ oaSemnonum. centum pagis habitatur ♦ magnot^ corpore efficitur, ut feSueuorum caputcredanc. Contra LangobardispaucitaSj nobilitas^ Langol^rdi quod plunmis ac ualentifsimis nationibus cinóti, non per obfequium, fed prælfjsÔC periclitâdo tuti funt. Reudigni deinde amp;nbsp;AuioneSjôî AnglijôJ VarioûK Éudofes,amp;Suardones,Ô£ Nuithones fluminibus aut fyluis mu niûtur.necquicquâ notabiletn fingulis, ni(î quod in cômune Herthum,id fft.Terram matrem coluntjcamc^ interuenire rebus hominum,inuehi po pdisarbitrantur.Eft in infula Oceani Caftum nemus,dicatum in eo uehi/ cdum uefte conteôtum, attingere uni facerdoti conceflum. Is adefle pene/ ffalideam intclligitjueôlamcp bubus fœminismulta cum ueneratione pro Icquitur. Læti tune dies, fefta loca, quæcuncp aduentu hofpiciocp digna/ ^ir.Non bcllaineunt,non arma fumunt.claufum omneferrum.pax amp;nbsp;qui


fs tune tantum nota,tune tantû amata, donee idem facerdos fatiatam con/ “crfationemortalium deam templo reddatanoxuehiculum Si ueftes,ôi fi cfedcreuelis,numen ipfum fecreto lacu abluitur.Serui minifi:rant,quos fia fimidélacushaurit. Arcanus bine terror,fandtae^ ignorantia,quid fitillud S^od tantû perituriuident Et hæcquidem parsSueuorû in fecretiora Ger oianiæporrigitur. Propior (ut quo modo paulo ante Rhenum,fic nunc Danubium fequar^Hermundurorû ciuitas,fida Romanis, eot^ folis Ger/ *®3norum non in ripa cornmerciû,fed penitus,atcpin fpIendidifsimaRhe ^•æptouinciæ colonia paisim fine euftode tranfeunt. amp;nbsp;cum cæteris genti/ ^usarma modo cafiraep noftra oftendamus, his domos, uillast^ patefc/ dmus,nonconcupifcentibus. In Hermunduris Albis oritur flumen incly fum ô( notum olim: nunc, tantum auditur. luxta Hermunduros Nari/ feijaedeinde Marcomani amp;nbsp;Quadiagunt.Præcipua Mareomanoruglo/ tiauirest^,atq;ipfaetiam fedespulfis olim Borjsuirtuteparta.NecNa/ bfa Quadiue dégénérant. Eat^ Germaniæ uelut frons efl, quatenus Da nubioprætexitur. Marcomanis,Quadisueufcç ad nofiram memoriâ re/ gesmanferunt ex genre ipforum,nobile Marobodui amp;: Tudri genus.iam Siexternos patiuntur. Séduis ÔCpotentia regibus ex audoritate Roma/


HcrmunduH

Augujia Rhetite


Alik ft.


lÄarcomatti Earifci Quddi


Maroioduftt

Tudrut


oa.raroamis noftris, fæpius pecunia iuuantur» Nec minusualent retro Wariigni,Gothini,Ofi,Burtj:terga Marcomanorum,Quadorum^dau dunt.èquibus MariîgnijÔC Burrj fermone cultucpSueuos referunt.Gothi oos Gallica.Ofos Pannonica lingua coarguit no efle Germanos: ÔC quod tributapaciuntur.partem tributorum Sarmatæ,partem Quadiutalienige nisimponunt. Gothinfquo magis pudeat, amp;nbsp;ferrum effodiunr. omnest^ bipopuli pauca campeftrium, cæterum faltus Si uertices montiû iugumcp infederunt. Dirimit enim feinditeç Sueuiam continuum montium iuz gum,ultra quod plurimæ gentes agunt. ex quibus latifsimè patet Lygio/ tutn nomé in plures ciuitates diffulum. V alencifsimas nominafle fufricieG


Märßgni ISurij


Arios


-ocr page 526-

444

P» CORNELII TACÏTI


ArioSjHeîueconaSjMam'mos, Elyfîos, Naharualos. Apud NaharualoS Kriueconet gjjti'quæ rcligionis lucus oftcnditur.Præfidet facerdos muliebri ornatUjW interpretatione Romani Caftorem PoIIucem^ memorant.Eiusnu/ J:^ahitruali minis nomen Akis-nuIIa fimulachra.nullum peregrinæ fuperftitionisue/ ftigium.utfratres tarnen,ut iuuenesuenerâtur. Cæterum Arijfuperuires, quitus enumeratospaulo ante populos antecedunt, ttuces,infitæferitao arte ac tempore lenocinantur. nigra feu ta, tinda corpora, atras ad præHa nodes legunt.ipfa^ formidine ateg umbra feralis exercitus terrorera infc^ runt, nulTo hoftium fuftinente nouum acuelut infernum afpedum.nam GoÆ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trans LygiosGothonesre/

gnantjpaulo iam addidius quàm cætcræ Germanorum genres,nondum tarnen fùpralibertatem. Prottnus deinde ab Oceano Rugrj, Ôi Lemouijî omniumr^ harû gentiû iniîgne,rotunda fcuta,brcues gladtj, Si suionet oßfequiQd,. Suionû hinc ciuitatcs,ipfo in Oceano, prætet uiros arffla(f clafsibus ualent. forma nauiu eo differ t, quod utrinlt;^ prora paratam feffl/ per appulfui frontem agitmec uelis mininrantur,nec remos in ordincmJa/ teribus adiungunt. Solutum ut in quibufdam fluminû,amp;: mutabile, utteS pofeit, hinc uel illinc remigium. Eft apud illos amp;nbsp;opibus honos.eo^ onus imperitat, nuHis iam cxceptionibus,non prccario iure parendunec armant apud cæteros Germanos in promifeuo, fed claufa fub euftode ôi quidem feruoî quia iùbitos hoftium incurfus prohiber Oceanus. ociofaportoar/ matorum manus facile lafciuiût.enim uero necç nobilem,necp ingenuuingt; ne libertinum quidem armis præponere regia utilitas eft. Trans Suio/ pigrum,ac prope immotum,quo cingi cludi^ terrarum or/' bem hinc fîdesî quod extremus cadentisiam folisfulgor inortusedurat, adeo clarus,ut fydera hebetet.Sonum infuper emergentis audirijormascj deorum, Si radios capitis afpici perfuaiîo adrjcit. IHucufcç, Si fama uera, tantum natura. Ergo iam dextro Sueuicimaris littore Âeftyorum gem tes alluunturîquibus ritus habitus^ Sueuorum,lingua Britannicæpropv or. Matrem deûm uenerantur. iniîgne fuperftitionis, formas Aprorugf/ ftant. Id pro armis omniumt^ tutela, fecuru deæ cultorem etiam inter hogt; ftes præftat.Rarus ferri, frequens fuftium ufus. Frumenta cætetos^ftt^' duspatientiusquàm profolita Germanorum inertia laborant. Sed Si ma idfcorficGfr.- fcrutantur.ac foli omnium fuccinum,quod ipiî Glefum uocantjinterua/ tnantaçftan , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..ri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। kt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;• d

dppeWt olim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tpio Iittore legunt. JNec quæ natura quæ ue ratio gignat,ut bar/

glefum,\uod baris,quæ(îtû compertumue. diu quinetiam inter cætera eiedamentama/ ittfiar uitri ris iacebat, donec luxuria noftra dédit nomen, ipiîs in nullo ufujtudelegi/ pfttuccatidù tur.informeperfertur.precium^mirantesaccipiunt.Succum tamenarbo/ Mdn^ûi'trum'^f^^^l^i^^^b'gasiquia terrenaquædam atc^ etiam uolucria animaliaple/ glof appeUaftt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intetlucent, quæ implicata humore, mox durefeente materia, du/

duntur.Fœcûdiora igitur nemora lucos^,ficut Orientis fecretis,ubi thura balfamàc^

I

-ocr page 527-

DE MORIßVS GERMANORVM LIB« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44$

fudantur, ita Ocddenti's infulis terris^ l'ncfle crcdiderim, quæ üicinifolisradriscxpreflaat(^liquentiainproximummarelabuntur,acui ^^peftatutn in aduerfa littora exundantSi naturam fuccini admoto igné in modum tædæaccenditur.alitqj flammam pinguem olentcmî ®oxutinpicem rciînamûe lentefcic, SuionibusSitonum gentes conti/ peudnt ’’uantur.Cçtera fîmileSjuno difFerut.quod fœmina dominatunin tantum Bafiariiig lotittiodo àlibertatCjfedetiam àferuitutcdegencrant.hicSueuiæ finis*

Peucinorum,Venedorum(^,ôcFennorum nationes Germanisan Sar vendi •’’atisafcribam dubito:quanquam Pcucini, quos quidam Baftarnasuo/ ^3nt,fefmonejCultu,fedc,acdomiciIijs,utGermani^unt.fordesomnium ^ctofpor ♦ procerum connubijs mixtis nonnihil in Sarmatarum habitum ‘Wur.Vcnedi multum ex moribus traxerunt.Nam quicquid inter Peu f'HosFennos^ fyluarum ac montium erigiturjatrocinqs pererrant«hi ta/ •’’COinter Germanospotiusreferuntur,quia ôJdomosfîngunt,ôi feutage Sârmdtlt;e j}ant,s;peditum ufu ac pernicitate gaudent*quæ omnia diuerfa Sarmatis '“'’tin plauftro equo^ uiuentibus. Fennis mira feritas,fœda paupertas* *jooarma,noequi,non penates.uiólui herbajueftituipelles.cubile humus, bla in fagittis fpes, quas inopia ferri oflibus afperant. Idem^ uenatus ui/ fospariter ac fœminas alit.Paflîm enim comitantur,partem(^ prædæ pez bnc.NccaIiud infantibusferarum hymbrium^ fuffugiumjquam utin a/ ‘“îuoraniorum nexu cotegantur, hue rcdeuntiuuenes,hocfenum recepta ^utn.Id beatiusarbitrantur,quam ingemereagris, illaborarc domibus, basalienasc^ Fortunas fpe metu^ uerfare.Securi aduerfus homines,fecuz f'adnerfus deos, rem difficillimam aflecuti funt, ut illis ne uoto quidem o/ pasfit. Cætera iam fabulofa. Hellufios Si. Oxionas ora hominum uulz M)Corporaatcç artusferarum gerere,quod ego utincompertum,in mez

relinquam.

FINI S-

BËATVS RHENANVS LECTORI S.

V N C dialogum uix crediderim eiTe Taciti. quanquam autor quiC Fuit eius eruditiffimi ieculi, teftatur fe diflertiffimorum homiz ; num fermonem repeterejquem iuuenis admodum audiuerit,ijFdem numeris ac tjFdêorationibus,ut potiusloqui illosipFos ledor debeat

P . imagtnari eum qui coicripfit. Sane fit hie anni 4xti mêtio Vefpa '^’iiprincipatus.quo tempore iuuenis Fuit admodum Tacitus. Fit ÔC mêtio Mu •^nijfenatorumci^ eloquêtium Eprfi Marcelli ac Crifpi Vibij, quorum Tacitus fin libris ÄnnaliS • Nec luftus Fabius cui inFcribitur opuiculum

Flintj Caeciltj epiftolis ignotus eft.Sed baud me latet quædam ctiam apud ue Um apte con(cripta,ut antiquiora uideri queant quam funt.Suiïîicor luli-’’’iftum Secundum SC M. AprumjMaternum^ Gallos Fuiflèè Gallia Togata 5“® balis Cifalpina eft. Nam ficalicubi dicit Aper, Quotus quifi^ quum ex Hi P^uelÄfia,nequidde Gallis noßrisloquamur, inVrbem uenit, Saleium

P BalFum

-ocr page 528-

44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN DTALOGVM DE ORATORIBVS

Baiïum requirk Paulopoft idem Apcr affirmât in Britannia fuiHe (eCe. Cartf/ rum dolendum efthunclibelliim tarn cffecorrup turn. Quern dum pcrcurroju/ óatus fum obiter cum mendis. Verum alicubi fucceffît res, alicubi nihil diuinan doconïèqui potui,necßenim erat exemplar aliquod uetuftius cum quo confer rem.Coniecffurasquaßamhicfubdidi. L

Etin quern iatiserat proBuens.) LegOjSCinquantumiatiseratprofl.

Et Apcr cum eruditionc imbutus.) Scribendum puto,Et Aper communia ruditione imbutus, contemnebat potius literas quam nefciebat.

Quo minus offenias.) Videtur Jegendum, ofFendas, aut ofFenies. Mox,An ideo librum iftum deprehendifti.Malim apprehendifti.

Et ego cut defidiam aduocamur.) Forte, cui dcfidiæ notamuf»Cuifdlicck** bijideftàquo»

Sed 8C ipfum folum apud nos arguam.) Lego.Sed idipium.Mox,omittit»H dium,proamittit.

Non hercule loricæ gladius in acic firmius munimentum.) Poflet etiam Non hercule lorica aut gladius.

Etadiutorium extruit.) Emendaui, Et auditorium extruk. De hoc ambinow recitandi more,multa apud Plinium in epiftolis.

Quod cum natura tua in ipûm artcm eloqucntiaîferat.)Scripfimus,mipi’'’’ arcem eloquentiae.

, Turn Vrbanus.) Calligaui,quum VrbanUs.Paulopoff,âf eruditioncs-^^^ iim,5C eruditionc. Mox icripfimus plurium eiufmodi librorum, proplutimiiifl.

Qiita utdeo etiâ Grâqs accidiffè,ut longiüs abfit Âcfchines amp;nbsp;Demofthenes faccrdos ifte cnitet.) Très pofirettise diôiôncs indubié portera funt nicndarum» Quid fi lcgas,ut longiusabfit Aeichine ac Demoßhene Dofitbeus,amp;' h lius Eph.uel Mityl. conten. Fcl.quatit. Nam fieripoteff utDofitbeusaliqtiis®' rator apud Grtccos eo tempore uixcritquo conditum efl hocopufculum.Gom parat itaqrueterein Aefchinem Slt; recentem Dofitheum, fi ueraconiefforadt, aut fimüem alium.nam huius mihi in mentem ucnit,fÿllabasifiarum diâionutn rimanti.Id tarnen exemplicauià putetur didîum.Qiiod ièquitur,quàin Âfcr.in* tellige Domitium Afrum prafffantiflîmum oratorem fed tum recentem.

Iscp annus horum nos uocamus)Lego,Iscß annus hor û quos uocamusann.X« compicóitur,incipit Dem.

Etipibrumquoqj Oratorum pauciffima praecepta.) Emendaui, pauciflîml» nam fcquitur cognouerant,

Nee magtspraeferr.) Repoiuiperfert.

Et hiatus compofitio.) Caffigaui,ô(:hianscompofitto,Moxfequkur,niliqiil pro nifi quis.Sic Se T ullius ufurpat.

Nullum fit uerbum uel rubigine infeffum.) Scripfi infedlum,

Porro nein corporequidem ualitudinem medici probant,qu^animianxicti' ti confixk. Opinor legendum,quac animi anxietate confîffit.Mox,lætiflima quteqj antiquorum, Malim letffifiima.

Omnes tarnen candem iantffitatem eloquentiæ ferunt.) Repofuifanitatem* Quamuisin diuerfis ingentjs eße quandâ iudicq ac uoluminis fimilttudincin cognationem.) Scribe luminis.

Vnde oritur ilia feeda 5C præpofiera, fed tarnen frequens ficut his clam clamatio.) Has quatuor particulas, ficut is clam S', in unam confia dicltonem, ncmpcquibuidam,glt;ficlege;icd tarnen frequens quibu/damexclamatio.Pau-lopoff,Ipfisctiam quibus utimur armis,legt pofliCjUtkur.

, JMiratuSjkatusantequam te Aper.)Expunximus,iratus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Omni»

-ocr page 529-

CASTIG ATÏONES BEATÏ RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44%

familiae fobolcscommi'tteretur,) Reßituitnus cuîiîfpiam Notus eft nobis utiq; Ciceronis liber. ) Scripfi uobis.

X multa eruditione ÔC pluribus partibus,) Caftigaui, ex multa cruditione ex P wibusartibus ex omniS rerum icientia exundat.Moxjpro no rhetorum (cho 'Ypfi^nonutrhe.f

autem in quibus hæc quolt;$ feientia requiruntar.) Lego, Pleræcf au* quibus hæ quoqj icientiæ requiruntur,

‘Nili eum qui tanquam in aciem omnibus armis inftrutßüs fît, in forum.) Tu fpone, Nifi eum qui tanquam in aciem omnibus armis inftrudus, fie in forum omibus artibus armatus exierit^

adîionibus eorum uix quO($ cottidiani ièrmonis») Caftigaui,fex quocß fottidiani fermonis.

longe magis facultate SC eîoquentia. contineri,)Legendum,fàcuItate elo Watneontineri.

Non multo aetatem antecedens.) Scribe, ætàté antecedens. Mox pro dedu/ ‘^“Wurin feena icholafticorum,icripfi,in feenas.

r^toplusaut principes gratiæ.) Caftigâui,apud principes.

Non minus ruborequàm pracmqsftipulabantur.) repofui,ftimulabantur» ItcnijNefcio an uenerint in manus noftras.) emendaui,ueftras.

«acumacciderent, ingentemeloquentiæmateriam fubminiftrabant.) Nam PfæCelîîcHijs accedebat fplendor rerum,Ô(r magnitudo cauiàrum. '

^orc hominum agit,quorum ea natura eft,ut iècura uelint,) Lego,nolint, Quæ Sen nunc aptior eft.) Repone,arlt;ftior eft, Etmunicipior3,amp; legationes.) Scripfi,Et municipiorumlegationesjac par? Italiæ periclitantibus aisifterent.Item paulopoft,abftinuerint.

Noftraquocp ciuitas donee errauit.) Hoc eft,flult;ftuauit. Ni malis certauit, Cum optima cito confentiant,) Hoc eft,optimæièntentiæ.Poteratalioqui le optimijfi quis ad perfonam uelit referre,

Necfillûs modus Se temp.defuiftèt.) Scripfîmus,Ne(jiUis,

FINIS.


P li


-ocr page 530-

448

quot; Pgt; CORNELII TACITI EQgt; R0gt;

DIALOGVS, AN SVI SECVLI ORATORES

antiquioribus,óC quare concédante

AE p E cx fnc requins luftc Fabi’, cur cum pn'ort I fecula tot eminentium oratorum ingcnqs gloria/ i que effîoruerintj noftra potiflimum ætasdeferta, i amp;nbsp;laudcorbata^uix nomen ipfum oratorisretine/ at.nec^enim ita appelIamusnifiantiquos.Ho/ rum autem temporum diferti, caulidid, 8i aduo/ cati, ÔC patroni, ÔC quiduis potius quam oratoreS uocantur. Cui percunólationi tuæ refpondere» X

tammagnæ quæftionispondusexcipere,ucaut de ingentjsnoftrisroafe exiftimandum, fi idem aflequi non poflumus, aut de iudierjs, fi nolumuS, uix hercule anderem, fi mea fententia proferenda, ac non difertifli'morum noftris temporibus hominum fermo repetendus efiet,quoseandero banc quaertionem pertraólantes,iuucnisadmodum audiui.Ita non ingenio,fed


memoriaac recordationeopuseft,utquæ à præftantiflîmisuirisXexco/ gitata fubtiliter, Si didta grauiter accept cum finguli diuerfas ud eafdem» fed probabilescaufasafFerrétjdum formam fui quifcp Si animi, ôiingenij redderet, qfdcm nunc numeris, qfdcm^ orationibus perfequarjfcruato ordine difputationis.necp enim defuit,qui diuerfam quoc^ partem fufcip^ ret 5 ac multurn uexata Si irrifa uetuftate noftrorum temporum eloqücn/ tiam antiquorum ingeniisanteferret* Nampofterodie quamaccuratius Cdfó, Trägx Maternus Catoncm rcciraueratjcum offendiffepotentium animosdictte di£nomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co tragœdiæargumente fui oblitus, tantum Catonetnco

gitaflet,eacp de re per urbem frequens fermo habereturjucncruntadeum ^•Aper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luIiusSecundus.celeberrimatum ingeniaforinoftrnquosego

ittisecundui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nota utrofq^ modo ftudiofe audiebam, fed domiquoc^ Xinpu

blico aflèdabar mira ftudiorum cupiditate, Si quodam ardoreiuucnili,ut fabulas quoq^ eorum nbsp;nbsp;difputationes, SC arcana femotæ dididnis pent/

tusexcipercm:quamuis maligne pleric^ opinarcntur^nccSccundoprom/ ptum cÓe fermonemjSi Aprum ingenio potius ÔC ui naturæ,quàminftitu tione Si litcrisfamam eloquentiæconfecutum, Nam ÔC Secundo parus,6Î prclTus.SC in quan tu fan's erat profluens,fermo no defuit.Et Apercomuni eruditioneimbutuscontemnebatpotiusliterasquam nefeiebat, tan^ma iorem induftriæ Si laboris gloriam habiturus, fi ingenium cius nullisalie/ narum artium adminiculis inniti uideretur.Igitur ut intrauimuscubicubu^ Matcrni,fedentem ipfum, quem pridie recitauerat librum intra manusba bentem,dcprchendimus» Tum Secundus: Nil' ne te,inquit,Maternefa bulæ malignorum terrent,quo minus offenfas Catonis tui curesCAn idco librum

-ocr page 531-

DE ORATORIBVS DIALOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44«?

Iibrum iftum dcprehendiftijUt diligcntiusrctredtarcs,amp;fublatis fîquæ prauam inccrprctandi tnatcriam dcderunt, emit ter es Catoncm non qui'/ dem meliorcm,fcd tamen fccun'orcm Tum illc, leges ru quidem fi uoluc/ tisKagnofees quæaudifti.quodfi quaomifi't Cato,fcqucnti traólan'o/ ncThycftes dieet * Hane enim tragœdiam difpofui ïam, Si inrra me ipfc Thyeftef,dlte formaui. Arqueideo maturatelibrihuius æditionem fefl;ino,utdimiflà pnorecura,nouæeogi'tationi totopeôtore ineumbam ♦ Adeo te tragœ/ diæiftæ non fatiant ( inquit Aper ) quo minus omiflîs orationum Si eura/ tûm ftudqs omne tempus modo eirca Medeam, ecce nue cirea Thyeftem tonfumasCeum tot amieorum eaufæ,tot eoloniarumamp; munieipiorum clientelæin forum uoeent, quibusuix (uffieercs, etiam fi non nouum tibi ■pfe negotium importafièsjDomitium Si Catonemn'd cft, no fl ras quoep biftorias Si Romana nomina, Grçeorum fabulisaggregates. nbsp;nbsp;nbsp;Et Ma/

tonus : perturbarer bac tua feucritate, nifi frequens ac aflîdua nobis eonz ^fftioiam propèin eonfuetudincm uertiflct.Nam ncc tu agitarc Si infequi portas intermittis J amp;nbsp;ego cuidefidiam aduoeamurquotidianum hoepa' ^rocinium defendensaduerfus te, poeticeexereeo. Quo lætor magis obla^ tum nobis iudieê, qui me uel in futurum uetet uerfus faecre, uel quod iam pridcmopto,fuaquoqj autoritäre compellat, utomifiisforenfium Mufa/ Forenfes fumanguftiisj'n quibus fan's mihi fupere^ fudatum eftjfanôfiorem iftam ^auguftioremeloquentiam colam. Ego uero, inquit Seeundus, ante t^tiammeiudieê Aper rceufet,faeiam quod probi Si modeftiiudiees folêr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eogHzV

titinhiseognitionibusexeufent,inquibusmanifeftum cft,alteramapud sospartem gratiapræualere.Quisenim nefeit,neminem mihiconiun(h:io/ * femencamp;ufuamicitiæ.amp;anîduitatccontuberni-jquàm Saleium BafiTum, t^ura optimum uirum tum abfolutifiimum poetamCporró fi poëtica accufa tur,non alium uidco reum locuplctiorem. Sccurus fitjinquit Aper,ÓC Sale/ ■us Baflus, amp;nbsp;quifquis alius ftudium pocticæ Si carminum gloriam fouet, wmeaufas agerenon pofiTit. Si. ego enim quatenus arbitrium litis huius 'uucnirinonpatiar,Maternum foliciteplurimum defendi. fed Si ipfum fo lumapudeosarguam , quod natus ad eloquentiam uirilcm Si oratoriam, Eloquentie oe tjUapararefimul ÔC tueriamicitias, adfeifcerenationes,compleêli prouin/ ratoriea-fo tospoflît,amittit ftudium, quo non aliud in ciuitatenoftra ucladutilita/ ton fruduofius, uel ad dignitatem amplius, uel ad urbis famam p u Ich riz ttSjUcladtotiusimpcrrj arque omnium gentium notitiam illuftriuscxco/ gitanpoteft. Nam fi ad utilitatem uitæ omnia confilia, faóta noftra diri/ genda fuut, quid erit tutius quam earn cxercerc arte, qua femper armatus præiîdium amicis,opcm alienis,falutcm pcriclitantibus,inuidisucro0i inimicis metum Si terrorem ultro ferat, ipfe fccurus uelut quadam per/ petuapotentia aepoteftatemunitus.cuiusuisK utilitasrebus propeflu/ entibusaliotum.præfidio Si tutelaintelligitur. fin proprium pcriculum ir-

P 5 repat

-ocr page 532-

450 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f. CoRNELil TACITI

rcpat, non hercule lorica aut gladius in acic firmius munimentu, qüam rcö amp;nbsp;periclitanti cloquentia præiîdiutn fimul èi telum, quo propugnare pari/ ter amp;nbsp;incefTere.üd in iüdiciö,fiue in fenatu, fiue apud principe poflis.QuiJ Ep««t iidr- aliud infcftispatribus nuperEprius MärceHuSsquameloquentiamfuam crUuf oppofuic Cqui accinótus ÔC minax difertarti quidem fed inexcrcitatat« fîeluidius iufmodi certaminum rudern Heïuidrj fapientiam cluiit * PIuradèutilitaK Prifcus non dicOjCum præfertim minime contradid'urum Maternum raeumarbi Voluptaiora- trcr ♦ Ad uoluptatcrn ôraioriæ eloquentiæ tranfeo, cuius iucunditas non toriicelo/ uno alloue momento.fed omnibùspropê diebus Si propèomnibushoris qucntù contirtgit » Quid enim dulcius Jibero amp;nbsp;ingenuo animo, Si ad uoluptateS honeftas nato,quam uidereplenam fempcr Si frequentem domum conlt; gt;nbsp;curfu fplendidiflimbrum hominum, id^ fcire.non pecuniæ,non orbitati, hecp officijs alicuiusadminiftrandis, fed (ibripfi dan C illos quittimmoow bosamp;locupletesucnireplerunqp adiuuenem 0ipaupercm,utautfuaaat amicorumdifcrirnina commendcnt.VlIanetantaingcntiumopumacma gnæ potentiæ uoluptas,quàm fpcdlare hominesucteres,ÔJ fencs,8i toti'ns orbisgratia fubnixos,in fummaomnium rerumabundantia confitenKS id quod optimum fît fe non habere C lam ucro qui togatorum comitatuS amp;nbsp;egrefîus'r'quæ in publico ipecies C quæ in iudicrjs ueneratio fquodgau/ dium confurgendi afîiftendi^ inter taccntes,in unum conuerfosgt;coirepo/ pulumâr circunfundicoràm,Ôiaccipcreafïedlum quacuncp orator indu/ xcrit C Vulgata dicentiüm gaudia K imperitorum quocp oculis cxpolîu» parua cenfco » Ilia fecretiora, Si tantum ipfîs orancibus nota gt;nbsp;raaiora funt» Siue accuratam meditâtam^ affert orationcm .eftquoddam ficutiplîuS didtionis, ita gaudrj pondus ôi conftantia *. fîuc nouatn Si recentetncuram non fîne aliquâ trepidatione animus attulerit j ipfa folicitudo commendat euentum) ÔC ienocinatur uoluptati, Scd extemporalisaudacixjatc^ ipfiuS tcmcritatisuél præcipua iucunditaseft. Nam ingenio quocp ficutinagroj quanquarti alia diu ferantur atcp elaborentur,gratiora tarnen quç fua fpon te nafeuntur. Equidem ut de me ipfo fatear, non eum diem lætiorcm cgi» Latut cliuus quo mihi latus clauus oblatus eft, uel quo homo nouus Si in ciuitatcmini/ me fauorabili nadus quæfturam,aut tribunatum,aut præturam accepi»^ eos quibus mihi pro mcdiocritate huius quantulæcunqj in dicendo facul/ tatis, aut reu profpere defendere, aut apud Centumuiros caufam aiiquara féliciter orarc, aut apud principe ipfós illos libetfos Si procuracorcsprind/ pum tucri Si defendere datur. Turn mihi fupra rribunatus Si præturasSÎ confulatusafccndcreuideor.tum abire:quod fî non in alio oritur,ncc in cof dicillis datur,ncc cum gratia uenit.Quid fama Si lauscuiufuisartiscum ora torum gloria comparanda eft, qui non illuftres in urbe folum apud nego/ tiofos Si rebus intentos,fed etiam apud iuuenes Si adolcfcetcs, quibusmo rum Si indoles eft Si bona fpes fuiC Quorum nomina prius paretes libens

-ocr page 533-

DE ORATORIBVS DTÄLOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45!

ruisifigcruntCquosfæprusuulgusimpcfitutn Ôf tunicatushicpopnlustrart feunteis nomine uocat Si digito dcmonftracT Aducnæ quoçp Si pcregrini iaminmuniciptjs 8£colonf)sfuis audiroscum primum urbcm attigerunc tequiruntac uultusagnofcere concupifcunt. Aufim contendere Marceb lumhuncEpn'um dequomodolocutusfum,8i Crifpum VibiumClibenti Fprtut warJ üscnim nouis 8i rccentibusquàtn remotis Si obliterariscxemplisutor)n6 (^t-lh f.Vibius minuseflè in extremis partibus terrarumjquàm Capuæ aut Vcrccllis.ubi nati dicuntur.nec hoc illis alterius ter millics feftertium præOat.quanquain adhasipfas opes poflun t uideri cloquentiæ bencficio ucnifle. Ipfa eloqiien ^iacuiusnumen S^cœleftisuismultaquidem omnibus fcculiscxcnlpla edi «JiGadquantam ufq? fortunam hominesingenri uiribus peruencrint. Sed ßf habetjucfupra dixi,propria,amp; que non coonofccndajfed oculis expeôlan

J I I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s- 1 t? \ nbsp;nbsp;1 • O • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^11- aigntas

aananemus. Nam quo fordidius Si abiedtiusnati (unt,quoq? notabihor pnncpui^ paupertas amp;nbsp;anguftia rerîj nafeentes coS circumftcterunt.eo clariora Si ad fauor ‘Icmonftrandam oratoriæ eloquentiæ utilitatem illuftriora exempla funr, t}uodfinecommendationcnatalium,(înefübftantia facul tatû,neuter mori alter habitu quoep corporiscontemptus, per multos iam an/

Uospotcntiflîmi,ac donee hbuit principes fori nunc principes in Cæfaris amicitiaagtûfcruntcp cunôla.atcp ab ipfo principe cum quadam reueren/ ^iadiliguntur.Quia Vcfpaiîanusuenerabilisfencx Si patientiflirntlsuir be udntelligitjcæteros quidem amicos fuos niti,quç ab ipfo acceperint quæ^ ’pllsaccumularcjK in alios congcrcre promptum eft-Marcellum autem Si CfilpumattuliiTeadamicitiam fùamquod non à principe acceperint, nec accipi poiTit* Minimum inter tot ac tanta locum obtinent imagines Attali fiiftatuæ.quç neep ipfa tarnen negligunturjtam Hercule quàm diuitiæSC ®pts,quasfaciliusinueniesquiuituperetquàm faftidiat. Hisigitur Si boi uoribusamp; ornamentisjôi facultatibus refertas domos eorum uidemus,qui ftabincunte adolefcentiacaufis forenGbusôi oratorio ftudio dederunu î^atnearminaSi uerfusquibustotam uitâ Maternus infumere optât (in/ ’^cenimomnis fluxit oratio) neqj dignitatem ullam auôtohbus fuisconciz J'snt.tiecp utilitatcs alunt. V oluptatem autem breuem, laudem inanem 8C rnfniâuofam confequuntur: licet hæc ipfa SC quæ deinde diélurusfum,au ffstuæô Materne refpuant.Crcbro amp;iîapud te Agamemtlon aut laion ^ifertcloquitun quisideo domum defenfus, Si tibi obligatus reditf Quis Calcium noftrum egrçgium poetam üel(G hoc honoriGccntiuscft) præcla fiffitnutn uatem deducir, aut falutat, aut profcqüitur C Nempe G amicus, fi pfopinquus,G deniqp aliquis in aliquod negocium inciderit,ad hune Securt ‘^um rccurrer,non ad te Materne,quia poeta es, neep ut pro eo uerfus fact/ • 35bienim Bafiodomi nafeuntur^ pulchri quidem Si iucundi* quorum ra/ '’’cnhicexituscft,utcum toto annojperomhes dies,magna nodiû partei Hûum hbrû cxtulit Si lucubrauit.rogare ultro ôi ambirc cogatur.ut fint qui

P 4 dignenz

-ocr page 534-

45^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELII TACITI

digncnturaudire.ôêneidquidcm gratis: namSêdomum mutuaturamp;aui' dicorium extruit, ôi fubfelliaconducit, ôi libellos difpergit.utbeatißimus Pofte rreitez rccitationum eius euentusprofequatur, omnis ilia laus intra unum autake igt;«wr olim car Ji'cm uclutin hcrba uel flore perccpta gt;nbsp;ad nullam ccrtam folidara minajua pef^enitfrugem : nccautamicitiam indcrefert,autclientelam,autmanfu/ rum in animo cuiufquam beneficium, fed clamorcm uagum, SL uoccsina/ Portdrum nes,ôi gaudium uolucre.Laudauimus nuper utmiram Si eximiam Vcfpa fn^rcrs liberalitatem, quod quingenta feftertia Baflo donaflet. Pulchrura id quidem,indulgentiam principis ingenio mereri, quanto tarnen pulchrius, Portæ fohtuy ß fes familiaris cxigat, fe ipfum colerc, fuam experiri libcrtatem C Adij/ ditteopui hd^^ quod poetiSjfl mod^o dignum aliquid elaborate amp;nbsp;efïicere uelint, rdin/ quenda conuerfatio amicorum, ÔC iucunditas urbis, deferendacæceraoffi/ cia,ut(^ ipfi dicuntjin ncmora SC lucosa'd eff.in folitudinereccdendutncft. Opinio er Nec opinio quidem amp;nbsp;fama cui foli feruiunt, nbsp;quod unum eflcprcciura

omnis fui laborisfatentur.æquepoetasquàm oratorcs fequitur,quoniatn .lArdiocrrit ujeJioefcfspoetas ncmo nouit, bonospauci. Quando enim rariflitnaruni ^nou^tbono^t rccitationum fama in totamurbem pénétrât metrum, ut per tot prouin/ quot;nbsp;pduci nbsp;nbsp;nbsp;innotefcat Z quotus quiftp cum ex Hifpania uel Afla, ne quid de Gak

lis noftrisloquamur, in urbem ucnit,Saleium Baflum requiritCatep adco flquis requirit SC femel uidit, tranfit amp;,contentus eft, ut fi pidluram alk quam uel ftatuam uidifTct ♦ Neque hunc meum fermonem fic accipiuolo, tanquam eos quibusnaturafuaoratoru ingeniumdenegauitjdeterrcam à carminibus, fi modo in haeftudiorum parte obleólare otium amp;nbsp;nomen infercre pofluntfamæ. Ego uero omnem eloquentiam omnes^ciuspar/ tesfacras Si uenerabilesputo*Nec folum cothurnum noflrumjauthcroi/ ci carminis fonum, fed lyricorum quoque iucunditatem , Si elegorumia/ fciuias, Si iamborum amaritudinem, epigrammatum lufus, SC quamcum quealiam fpeciem eloquentiahabeat, anteponendam cætcrisaliarumat/ tium ftudtjs credo, fed tecum mihi Materne res eft, quod cum natura tua in ipfam arcem eloquentiæ ferat,errate mauis,amp; fummaadeptus,inleuio/ ribus fubfiftis. Vtfiin Græcianatuseftes, ubiludicrasquoq; artisexcrcc' re honeftum cft,t.bi Nicoftrati robur ac uires dq dediffenGnon pateterim manes illos ad pugnam natos lacertos,leuitatc iaculi aut iadtu difei uanefee re-.ficnuncteab auditorfjs 6itheatris,inforumamp;adcaufas,amp; aducta prælia uocotcum prçfertim ne ad id quidem cofugere poflis,quod plerifi^ patrocinatur, tanquam minus obnoxiu fitoffenfis poetarum quam ora/ torum ftudium. Eftcruefeitenim uis pulchcrrimæ naturæ tuæ, nee pro a/ Lo^«if«r d( mico aliquo.fed quodpcriculofluseft.pro Catone offendis. necexcufatur Cdtozif Mi- neceftitudineoffief) autfide aduocationis,aut fortuitæK fubitx ternitrdgoe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impctu. At tu meditatus uideriselegifteperfonam notabilem 6i

cum audloritate ditfturam , Sentioquid rcfpondcripoftit,hinc ingentis

ex

-ocr page 535-

DE ORATORIBVS DTALOGVS


4$î

fxhisaflenfus,hi'ncinipGs auditortjspræcipuclaudarîmoxomnium ffrmonibusfcrri.TolleigiturquietisôCfecuritatiscxcufanonemjCum tibi bmasaduerfarium fupenorem. nobis fan's fit priuatas noftri fcculi con/ ^oucrfias tuen, in quibus expreflîsfi quando neccfie fit pro périclitante îtnicopotcntiorum aurcsofïendere,Si probata fit fides Si libertasexcufa/ ^3' Quæ cum dixiflet Apcr acrius, ut folebat, SC intcnto ore, rcmiiïus SibbridensMaternus, Paraui,inquit,menonminusdiu accufarc ora/ forcsquàm Aper laudat. Fore enim arbitrabar ut àfaudatione eorum di/ §teflusdctradlarct poetas,atcç carminum ftudium profterncrettartc qua/ dsnimitigauitconcedendo his quicaufasagcte non poflenc, utuerfusfa/ «rent. Ego autem ficut in caufis agendis niti fortafle poffum, ira rccitatio/ Pro poetieti *’ftragœdiarum,ô2 ingrcdi,6ieHïcerefamam aufpicatusfum,tum quidcm “duerfusdo rominNeronc improbam SCftudiorum quocp facra prophanantem ua/ tónq potentiam fregi.hodie fi quid in nobis notitiæ ac nominis eft,magis 3tbtrorcarminum quàm orationum gloria partum* ac me deiungere à fo •■fnfilabore conftitui, nec comitatus iftos amp;nbsp;egreiïus aut frequentiam falur fätionum concupifco, non magis quàm æra SC imagines quæ ctiam iam ’’itnolcnte in domum meam irruperunt. Nam ftatum cuiufcp ad fecuriz tatem melius innoccntia tueor quam eloquenna ♦ necuereor, ne mihiun/ qnam ucrbain fcnatunifî proalterius difcriminefacienda fint. Nemora T^oetdrum “«0, ôc luci, fecretum ipfum quod Aper increpabat, tantam mihi affe/ •‘'^ntiioluptatem, utinterpræcipuos carminum fruëtusnumercmjquod ^ccinftrepitu,nccfcdente ante oftium litigatorcjncc interfordcsac la/ ^hrymasreorum componuntur,fedfcceditanimusin locapuraatqj inno/ J^ntia, fruitur^ fedibusfacris. Hæc eloquentiæprimordia, hæc pénétra/ 'æhæc pn'mum habitu cultuc^ commoda mortalibus, in ilia cafta Si nul/ ''Scontaftauitqspcótorainfluxit.ficoraculaloquebantur. Nam lucrofæ 'i^ucrofddc

fanguinantis eloqucntiç ufus,recens,ÔC malis moribus natus,atcp '^ttudicebasÂper,in locum telirepertus. Cæterum felixillud ÔC ut more •loftroloquar^aureum fcculum ôioratorum SC criminum impos,poetis6i Poetiîdurell uatibusabundat, qui benefatfta canerent, non qui maleadmiftadcfende/ feculum dbun/ ffntjneautillud clamore autahguftiæ honor primum apud deos,quo ddlgt;dt,cdrcbd( fum proferre refponfa SC interefte epulis ferebantur. Deinde quod apud il ’osdqsgenitosfacrosc^ reges,inter quos neminem caufidicorum,fcd Or/ pheaac Linum,ac fiintrofpiccrealtius uelis, ipfum Apollinem accepimus.

fi hæc fabulofa nimis SC copofita uidentur ,illud certe mihi concedis A/ pet) non minoré honorem Homero quàm Demoftheni apud pofteros, üoMcrut non *’£canguftioribusterminisfamam Euripidis,autSophocliSi quàm Lyfiæ aut Hyperidis includi.plures hodie reperics qui Ciccronis gloriam, quàm detraeftent. Nec ullus Afinrjaut Meftalæ liber tam illuftriseft, quàmMcdeaOuidn,autVari fhyeftes, Acncfortunâquidemuatum,

ÔCillud

-ocr page 536-

454


P. CORNELII TACITI


amp; illud feîix contubertïiam comparare timucnm cum inquiéta Si anxiao/ ratorum uita. Iicet ilfos agitcntcertamina Si peneula fua Si controuerfiæ» mal O fecurum Si fecretum v i r g i l 11 feceflum, in quo tarnen neiç apud diuum Auguftum gratiacaruit, nequeapudpopulum Romanum noti/ tia^Teftes Augufti epiftolæ,tcftis ipfe populus.qui auditisin theatroucr/ fîbus Virgilfj jfurrexit uniuerfùs.ôi forte præfentem fpeótantem^ Virgili um ueneratuscftjiîcquaG Auguftum.Ne noftrisquidem temporibusSe/ Secund.Pom/ cundusPomponius AphroDomitio uel dignitate uitæ uel perpetuitate ponitis poetd famæcefterit,Nam CrifpusSi Mareellusad quorum exempla me uocas, Domains A/ quiJhaßent in hac præfenti fortunaconcupifcendum fan quodtiment, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timenturfquodcum quotidiealiquid rogentur,hiquibuspræ'

ftantindignanturfquod alligaticuadulationejnecimperantibusunquam fads ferui uidentur, nec nobis fan's liberi f Quæ hæc fumma rerum poten/ Litcrh' da efi'^tantum pofte liberti folent. Me uero dulces Cut Virgiliusait) Mu/ fæ remotum àfollicitudinibus, Si curis, amp;nbsp;neceflitate quotidiealiquid eon/ traanimum fadendi gt;nbsp;in ilia facra illost^ fontes ferant; nec infanumulte^ Si labdcam forum famamlt;^ pallentem trepidus experiar: Non raefruni' tus falutantium, nec anhelans libertus excitet.nec incertus futuri, teftamen

turn pro pignore fcribam ♦ nec plus habeam quàm quod poflîm cai uelini relinquere quandocunçp fatalis Si meus dies ueniet.ftatuart^ tumulo non mœftus Si attox, fed hilaris Si coronatusgt; Si pro memoria mei,nccconfu/ lat quifquam necrogct. Vix dum fînierat Maternus concitatus Si uelut Vrb.n^da inftinótusjcu Vrbanus Meftala cubiculum eius ingreftus eft, fifpicatusi^ ex ipfa intentione ii ngulorum altiorem inter eos efle fermonem:Numpa/ rum tempeftiuus inquit.interueni,fecretum confilium Si caufçalicuiusme/ ditationem traólantibusf Minime minime,inquit SecunduSjatqp adco uel/ lern maturius interuenifles. deleófaftèt enira te Si Apri noftri accurratifli/ musfermo,cum Maternumut omneingeniumacftudiumfuumadcau/ fas agendas conuerteret,exhortatus efttSi Materni pro carminibus fuislæ ta, utc^ poetas defendi decebat audenter,poetarum quàm oratorum fimt/ liot oratio. Me uero inquit, Si fermo ipfeindnita uoluptateaffecifièhati^ . ^orenßa id ipfum deletftat quod uos uiri optimi Si temporum noftrorum oratores, »fgoc« non forenfibus tantum negotfjs,ôi declamatorio ftudio ingénia ueftra umTdi w ^xercetis,fedciufmodi etiam difputationes adiungitis,quæôiingcnium alunt Si eruditionem, Si literarum iucundiflîmum obledamentum cum uobisqui ilfadifputatis,affèrunt,cumetiam hisad quorumauresperuc/ jul.Aßdtici nerint, Itacp Hercule non minusprobariuideo in teSecunde quodiulij «jMmcom^ Aiîatici uitam componcndo, fpem hominibus feciftiplurium eiafmodili/ cu'ndus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’f* Aproquod nondum àfcholafticiscontrouerfijsreceflît,

Si otium îuum mauult nouorum rhetorum more quàm ueterum orato' rum confumerc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tum Aper, non definis Meflala uetera tantum Si

antiqua

-ocr page 537-

DE ORATOR IB VS DIAL O G VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45$

3*’t'9uamîrari, noftrorum aucem tcmporum ftudia I'rndcrc atcp contcm/ ’’fteCNam hunc tuum fcrmonem fæpe except, cum obittus SC tax Si fra/ ^fistuieloqygj^fj'æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc tempore oratorcm contendere anti'quis,efle

^fdirisaudaciustquo malignitatts opinionem non uercbaris,cum earn gio ƒ'3tîlquatn tibialtjconceduntipfitibi denegares Neep illius,inquic,fermo ^gt;stneipcEnitetiamago,ncc^ autSecundurnaut Maternum autteipfum quot;petfquanquam interdum in cotran'um difputcs) aliter fentire credo. Ae ^ditnimpctratum ab aliquo ueftrum, ut caufas huius infînitæ differentia jnttetur ac reddat, quas mecum ipfc plerunqj conquiro : Si quod quibuf/ ’^’^folatio eft,mihiaugetquæftioncm,quia uideo etiam Graqs accidiffe, ^^‘Onoiusabfît AefcbinesÔi Dcmoflhenes facerdosifte enitet, Kiiquis ^i^sEphefum uel Mitylenascontentas fcholafficorum clamoribus qua/ J^qoàtn Afer aut Africanus aut uos ipfi à Cicerone aut Afinio reccOiftis. inquit Secundus,dignam traótatu quxftionem mouiftis:fecl S'^’scamiuftius explicaueritquam tu,adcuius fummameruditioncm32 pi'æftantiiïimum ingenium curaquoep ÔC méditatioacceffit CEt Meflala, ^P^fiatn inquit cogitationes meas, fi' illud à uobis ante impetraucro, ut uos S’^otp Cermonem hue noftrum adiuuetis. Pro duobus, inquit Maternus, pfomitto.nam ÔCego Si Secundus exequemur partes,quas intellexcrimus ram omifilfe quam nobis reliquiffe. Aprum enim folere diffentire, amp;nbsp;^päaloantcdixifti, ô^ipfefatismanifeffuscftiamdudum in contrarium ^^^'a§igt;ncc çquo animo perferre hanc noftram pro antiquorum laude con diam. Non cnim, inquit Aper, inauditum Si indefenfum fcculum no/ wutnpatiarhacueftracofpirationedamnari.Sed hoeprimum interroga Antikul “Ojquosuocetisantiquos^quam oratorum ætatem (ignatione iff a determi JîctisÆgo cnim cum audio antiquos,quofdam ucteres olim natos intel/ ''gOjacmihiuerfantur ante oculos Vlyffes Si Neftor quorum ætas millefc vlyfjet antecedit: uos autem Demofthenem Si Nf/ior pypen’dem percipitis, quos fan's conffat Philippi Si Alexandri tempori/ °^sfloruiffe,itatamêututriqp fuperftiteseffent.Exquoapparetnonmul/ fopluresquam ccc.annos intereffe inter noflram Si Demofthenisçtatem, qiîodfpacium tempon's, fi ad infirfAitatem corporum noffrorum referas, loftaffelongumuideatur:fiad naturam fcculorum Si rcfpeólu huiusim/ •îietiG æni,perquatn breue.Si in proximo efl.Nam fi, ficut Cicero in Hor/ Annut mlt;t/ fcribit, is efl magnus Si uerus annus, quo cadem pofitio cœli fyde/ f'^iiiî^jquæcum maxime efl, rurfum exiftct,is^ annus horum quosuoca ß’usannorum xifdcccliifj.compleólitur, incipit Demoflhcnesueflcr que timettius Uosueteré Si antiquum fingitis, non folum anno quo nos, fed ferecodem oienfeextitifle. Sed tranfeoad Latinosoratores, in quibusnon Meneni/ ‘Jtn ut puto Agrippam, qui potefl uideri antiquus,noflroru tcmporum di fcnisantcponerefoletis,fed Cicerone, Si Cæfarem,Si Cæliû,ôi Caluum, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SiBruz

-ocr page 538-

45^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P« CORNELII TACITI

Brutus Si Brutum,83 AGnium, ÔC MeflTalam, quos quidem cur antiqui's tcmpori'/ Aßn^s ßuspotiusafcribansquam noftn's^nonuideo^namutdeCiceroneipfoIo quar, Hirtio nempe amp;nbsp;Paula confulibus,utTyrolibertuseinsfcn’pfitjvij Idus occifus eft, quo anno di'uus Auguftus in locum Panfç Si Hirtfj fe Q. Pediû COSS, fuffecit. ftatue viij 311 annos, quibus mox diuus Au^uftuS Remp.rexinadqce Tiberq tres Si ui'ginti. Si propè quadn'enm'um Cai,3C bis quaternofdenos Claudrj ÔC Neroni’s annos, acep unum Galbæ Si Of thorn's,K Vitellrj unum annum,ac fextam lam felicis huiusprinci'patusfta c,amp;xx 4nni, tionem, qua VcfpaGanus Remp, fouet, c ôi xx anni ab l'nteritu Ciceroni's coniguntur,uni'ushomini'sætas.Nam l'pfeegoi'n Britannia

* aidi fenem,qai fe^teretae ôi pugnæ interfuifle, qua Cæfarem Inferentcm arma Brltannlæ,arcere h'ttoribus,amp; pelfere aggreflî funt. Ita fi eum qui ar/ matus C.Cæfari reftiti't,uel captiultas uel uoluntas,uel fatum allquodin ur bem pertraxinèt,idem Cæfarem l'pfum Si Ciceronem audIrepotui't,Sino Congitirium ftrisquoeç audlorlbuslntereffe. Proximo quidem congiarlo Ipfiuldiftls plerofcp fenes, quife à dluoquoque Augufto femel atcpiterum accepi(^^ conglarlum narrabant, ex quo colligl poteft, ôi Corulnum ab IlIIs ÔJ nlum audirl potuifle ♦ Nam Corulnus in medium uicp AuguftI princl/ patum, Afiniuspenèad extremum durauit.Necdiuidatis feculum,amp;3n/ tiquos ac ueteres uocetis oratores, quos eorundem hominum aurcsagno/ fccreac uelut coiungere Si copulatepotuerunt.Hæcideo prædixûutfiqua Si horum oratorum, fama, gloriaqr, aciaus têporlbusadquiritur,candem docerem in medio fitam,Kpropiorem nobis quàm Ser.GaIbç,CaIo Car boni,quos^ alios antiquos merito uocaremus.Sunt enim borndi,8i impo litijSi rades. Si informes. Si quos utinam imitatus non effet Cafuusuefirr autCæIius,autipfe Cicero. Agere enim fortius lam öJaudentlus uoIo.ßll Mutatur cum lud anteprædixero,mutaricum temporibus formas Si genera diccndi,Si/ têporibus fer/ cut Catonl feni comparatus C. Gracchus, plenior Si aberior : (ic Graccho mæ^rgcnc pofitior Si ornatior,Craflûs:fic utroqp diftindior Si urbanior Si ahior,Ci/ ru diccndi 0,'ccrone mitior Corulnus Si daldots amp;nbsp;in uerbis maols elaboraws.

D

Nec quæro quis difertiflimus. Hoc Interim probaffe contentus fum, non No» cßunus eflèunum eloqaentiae uultum, fed in illis quoque quos uocatls antiques, elo^uentiæ plures fpecles deprehendi : nec ttatim deterius eflèquoddiuerfumefï:ui/ tio aatem malignitatis humanæuetera femperin laude,præfentiaInfafti/ Appius dio eflè. Nam non dubitamus inuentos qui pro Carone Applum Cæ/ (^lt;ecus cummagis mirarentur. Satis confiât nec Ciceroni quidem obtredatores defuiflê,quibus inHatas, Si tumens, nec fâtispreffus, fupra modum exuP tans Si faperHaens Si parum antiquus aideretar, LegiHiatiqae Si Cal/ ui, Si Bruti, ad Ciceronem miifas epiH:oIas,ex quibus facile eil depre/ hendere, Caluum quidem Ciceroni aifam exangaem ac tritam, Bru/ tum autem otiofamatque diHanâ:am,Rarfnmt^ Ciceronem àCaluo quidem

-ocr page 539-

ÖE ORATORIBVS DIALOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457^

^oïdem male audiuiflc tanquam folutum SC encvacm : à Bruto autern, ut 'pfiusücrbisütar, tanquam fraótum atlt;^ elumbem * Si mc interroges 3 0/ •’’ncsmihi uideriuerutn dixifle fed moxad fingulos ueniam nccmihi uniueriïs negotium eft. Nam quatenus antiquorü admiratores hunc udut terminum antiquitatis conftituerefolentjquem ufquëad Caflïum cafpusSè/ Seucrum faciunt, quem primum affirmant flexiffe ab ilia uetere, atquc di/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

^^ndi uia direóta, non infirmitate ingenrj, nee infeitia literarum tranftulif/ ^deadiddicendigenuscontendo,fediudicioÔCintelledtu. Viditnamep, ^tpauloantedicebam,conditionem temporum óidiuerfitatesauólorum, ^oftnam quoep ac fpeciem orationis remutandam. Facile perferebat prior Populus oUni ’l^cpopulus, ut imperitusSi rudisjimperitiflimarum orationum fpacia:

idipfum Iaudabat,fi dicédo quis diem eximeret * Ita uero longa princi piorum præparatio,amp; narrationis al tè repetita ferics^óC multarum diuifio/ '’utïioftcntatio, Si mille argumentorum genera, Si qüicquid aliud aridiflï/

Hcrmagoræ S!. Apollodori libris præcipitur,in honore erat: Si fi Ârtdilfimi ^uisodoratus philofophiam, atque ex ea locum aliqüem oration! fuæ in/ Hfrwlt;/gorlt;e cœlum laudibusferebatur« Nec mirum. erantenim hæc noua Si 'fgt;œgnita:ôi ipforum quoque oratorum pauciflîmi præcepta ÔC rhetorum âutphilofophorum placita cognouerant. At hercule peruulgatisiam om/

J cum uix in cortina quifquam afliftat, qui elementis ftudiorum Si fi i» corfw4 ’’otiinftrudus,at certeimbutus fit, nouis Si exquifitiseloquentiæ itineri/ ‘‘y/'/îf«« ^usopuseft, per quæ orator faftidium aürium effugiat, utiqueapud eos •udices quiui aut poteftatc non iure Si legibus cognöfcunt,6i nec accipiunt tetnporafedconftituunt, nec expeélandum habentoratorem dum illili/ beatdeipfo negotiodicere,fedfæpeultro admonent,atcp aliôtranfgre/ Plenternreuocant Si feftinare fe tcftantur4 Quis nuneferat oratorem de bHrinitate ualetudinisfuæpræfantem Cqualiafuntferè principiaCoruiz *’*'Quis quinque in Verrem libres expeôlauerit C Quis de exceptione Si formulaperpetictur iliaimmenfa uolumina, quæpro M. Tullio, aut A. CæcinafegimusC Præcurrit hot tempore iudex dicentem, Si nifi aut curfu ^•■gumentorumjaut colore fententiarumjautnitore Si cultudefcriptionum inuit3tus,Si corruptus eftjauerfatur dicentem. V ulgus quoçp affiftentium ^affluensôi uagus auditor alfueuit iam exigere lætitiam amp;pulchritudi/ ■’Emorationis,nec magis perfertiniudicfjs triftemSiimpexam antiqüi/ fîtcm,quàm fiquisin ftenaRoferj, autTurpionisaut Ambiutj exprime/ fegeftus uelit. Iam uero iuuenes Si ipfa ftudiôrurn incüde pofiti, qui pro/ ftdusfuicaufa oratores fcótantur.non folum audire,fed etiam referre do/ *^um aliquid illuftre 8i dignum memoria uolunt : T raduntt^ inuicem, ac fæpein coloniasac prouinciasfuas feribunt, fiue in fuis aliquisargutaSi treu! fententiaeffulfit,fiue locüsexquifito 8i poetico cultu enituit.cxcr/ cetur enira iam ab oratore etiam poeticus decor, non Adrj aut Pacuuij

Q uctefz

-ocr page 540-

458 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V. COKNELII TACITI

uctcrnoinquinaius,fcd ex Oratq,ÓC Virgiltj» Si Lucani facranoproïaws* Horu igitur auribüs,ÔC iudicijs obtempéras, noflrorum oratorû æeas pub chrior ôL ornatior extitit Neep ideo minus efficaces funt orationes noftrx» quia ad auresiudicantium cum uoluptate pcrucniût.Quid enim fiinfirmio ra horum temporum templa credas, quia non rudi cemento, Si inforini/ bustegulisextruuntur,fed marmore nitent Kauro radianturcEquidcmfa , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teor uobis (împlicitcr, me in quibufdam antiquorum uix rifum, in quibuf/

dam aûtuixfomnum tenere,necunum de populo^Canutiaut Aride Fur^ in eodem uale nio Si Toranio, quilt;^ alios in eodem ualetudinario hæc offa Si banc ma/ tudin^rio probant. Ipfe mihi Caluus cum unum Si uiginti, ut putojibrosrclb querit, uix in una aut altéra oratiuncula fatis facit, nec diflentire cætcrosab hocmeoiudicio uideo ♦ quotusenim quifep Caluiin AGcium aut in Dru/ fum legitCat hercule in hominum ftudioforû manibusuerfanturaceufatio nés quæ in Vatinium confcribuntur,acpræcipue fecundaexhisoratio.cft Caluiin vati enim uerbisornata,Sifententrjsauribusiudicum accommodata:utfciasip nium aceufa, quocp Caluû intellexifTe quid melius effet,nee uoluntaté quin fublimi C(eîi4»lt;cDr4/ cultiusdiceret,fed ingeniGacuiresdefuiHè^Quid ex Cælianis oratio/ tfoncf nibusCnempe hçc placent Que in uniuerfa parte fadum inquibusnitotem

Si altitudiné horum temporû agnofcimus.Sordes aût uerborum.Ôi hianS compofîtio Si inconditi fenfus redolent antiquitatem.nec quenquamadeo antiquarium puto,ut Cælium ex ea parte laudet,qua antiquuscft* Conte damusfanèC. Cæfariut propter magnitudincm cognitionisfiCoccupa' tiones rcrum minus eloquen tia effecerit, qu àm diuinum cius ingenium po ftulabat,tam herculequàm Brutumphilofophiæ fuærelinquamus Nam in orationibus minorem effe fama fua etiam admiratorcseiusfatenturgt;niß forte quifquam aut Cæfaris pro Dccio Samnite, aut Bruti pro Deiotaro Rcge,cæterosqî cuiufdam lenti luminis ac temporis libros Icgit.nifi qui Si carminaeorundem miratur.fcceruntenim amp;carmin3,in Bibliothecasretz tulcrunt, non melius quàm Cicero, at felicius, quia illos feciffe pauciorcS /^ßnius feiunt« Afînius quoçp quanquam propioribus temporibus natusfit,uide/ tur mihi inter Menenios Si Âppios ftuduiffe.Pacuuium certe, Si /^dium no folum tragœdijs,fed etiam orationibus fuis cxpreflît,adco duras SiiiP Oratio cus.Oratioautem fîcut corpus hominis eademum pulchraeft,inquanon pulchra eminentuenæ,nec offa numerantur, fed temperatusac bonusfanguisimz plet membra Si exurgit ton's,ipfos quoçp neruos robur tegit. Si decorcon M^ala Cor^ mendat.Nolo Coruinum infequi, quia non per ipfum ftetit quominuslx titiam nitorem^ noftrorum temporum exprimeret. Viderimusinquam iudiciocius uisautanimi autingenfj fufficerct. Ad Ciccronemuenio,cui eadem pugnacum æqualibus fuis fuit, quæ mihiuobifcû eft. Illi enim an/ ciceronis tiquos mirabantur,ipfe fuorum temporum eloquentiam anteponebatn« iudidut» ullare magiseiufdem ætatisoratoresprçcurritquàm iudicio.Primusenitn , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxcoluit

-ocr page 541-

DB ORATORIBVS DïALOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;459

molmt örationem, primus ÔC uerbi's deledum adhibuit, Si compofitioni artemdocosq} akioresattentauit, Si quafdam fententias inuemctuticpin hisorationibusquasfcnior ïam ôi iuxca finem uitæ compofuit,id eil.poft/ ^uam magis profecerat, ufm^ Si expcrimentis didicerat, quod optimum dicendi genus eft . Nam priores eiusorationes noncarentuitqsantiquita/ OMionet tisilentuseftinprindprjSjIongusinnarrationibuSjOtiofuscireaexceiTusî tardecommouetur raro incalefcit : pauci fenfus opc. Si cum quodam !u/ mine terminatur : nihil ex tempore referre poflis: SC uclut in rudi ædifi/ cio, firmusfanè paries ÓCduraturus, fed nonfatisexpolitusamp;fplendens* Egoautem oratorcmficut locupletemac laudatum patremfamiliæ non priori ora/ co tantum uoloteólo tegi, quod hym brem acuentum arccat, fed ctiam tionet lt;]uod uifum SC oculos deletftet: non ea folum inftrui fupellecftile quæ ne/ tcffartjsuGbusfufficiatjfed etiam fit in apparatu eius,ÔCaurum,ÔC gemmç^ utfumere in manus aut afpicere fæpius liccat : quædam uero procul arcen/ tut utiam oblitcrata SC olentia : nullum fit uerbum uelut rubigine infc/ duin,nulli fenfus tarda Si inerti ftrutfturain morcm Annalium compo/ oantunfugiatfcedam SCinfulfam fcurrilitatem, uarietcömpofitionem,occ omnes daufulas uno Si eodem modo determinerNolo irridcre rotam fortunæ, Si ius Verrinum,SC illud tertio quoc^ fenfu in omnibus pro fen/ tcntia pofitum »efteuideatur. Nam Si hoc inuitus rettuli SC pluraomifi, Bjfc uiJeatur 4taætamen fola mirantur atcp exprimunt, hi qui fe antiquos oratorcs uor apud tabanineminem nominabo, genus hominum fignafte contentus, fed uo/ l’isutiiçuerfanturante oculos qui Lucillium pro Oratio,0C Lucrctium pro Virgilio legunt: quibus eloquentia tui Aufidq Bafli, aut Seruilfj Noniani «comparatione Sifcnæaut Varronisfordet,qui rhetorumnoftrorum tonimentariosfaftidiunt,odcrunt,Caluimiratur: quosmoreprifcoapud iudicem fabulantes auditoresfequuntur,non popufus audit,uix denicp li/ ligatorperpetitur, adeo mœfti Si inculti illam ipfam quam iadant fanita/

tern,fed ieiunio confequuntur. Porto ne in corpore quidem uaictudincm sanitate ora/ ßicdidprobant, quæ animi anxietati confinis fit ♦ parum eft ægrum non tianis idumo iffejortem Sclætum SC alacrem uolo. propeabeft ab infirmitatc in quo conférai fola fanitaslaudatur. Vos ergo difertiffimi, ut poteftis, ut facitis, illuftrate feulumnoftrum pulcherrimogeneredicendi. Nam SC teMeftalauideo lætiflîmaquæcp antiquorumimitantem.Etuos Materneac Sccuodeita gtauitatifummum nitorem SC cultum uerborum mifcetis,ea eledio inucn/ tionis, is ordo return, SC quoticnscaufa pofeit, ubertas j ea (quotiens per/ inittitur)breuitas, iscompofitionis decor,fententiarum planitas : fic expri' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

raitisaffedus, fic libertatem temperatis, ut etiam fi noftra iudicia raaligniz tasôiinuidia tardauerit,uerumdeuobis daturi fintpofterinoftri. Quæ cum Aper dixiifet, Agnofeitis ne inquit Maternus uim Si ardorem Apri noftriCquo torrente, quo impetu fæculum noftrum defenditC copiofe,

Q 2 ac uarie

-ocr page 542-

4^0


P. CORNELII TACITI


ac uane ucxauît antîquos C quanto non folum ingem'o ac fpb'tûj fed ctfatn cruditionc 8i arte ab l'pfis mutuatus cft,per quæ mox ipfos inceHèret^Tu/ um tarnen Meflàla promifTum ita mutafic non debcs neep cnim defenfo/ res antiquorum exigimus t nec quenquam noftrorum, quanquam modo laudati fumus, bis quos infeôlatuseft Aper comparamus . acneipfequi^ dcmitafcntir,fcd moreuetcriôi alqsueftrisphilofophis fæpecelebrafo fumpiît fîbi contradicendi partes. Exprime nobis non laudationcm anti/ quorum (fatisenim illosfamafualaudatjfed caufascurin tantum abdo/ quentiacorum rcceflcrimusjcum præfcrtim centum Si xx annosab intcriz tu Ciceronis in hune diem effid ratio temporum collcgcrit.Tum MelTab: fcquar à te præfcriptam formam Materne. nelt;^ cnim diu côtradicendum cft Apro,quiprimum,utopinor,non mouit.tanquamparumpro' prie antiquiuocarentur, quos fatis confiât ante centum annosfuiflè-^^*^ maiorct hiautcm dcuocabulopugna non cftjfiueillos antiques,fine maioreSjGue quo alio mauuît nomine appellet, dummodo in confeiTo fit eminentiotem lEmincticr Ci illorum temporum cloquentiam fuifïe. Ne illi quidem parti fermoniseius ceroniani fecu rcpugno,iîquo minus fatetur pluresformas dicendi ctiam ijfdem fæculis, h eloqucntia diuerfis extitifle. Sed quomodo inter Atticos oratorcs Demofthe ni tribucritjproximum autem locum Acfchincs amp;nbsp;Hyperides Si LyfiasSi Lycurgus obtinent,omnium autem confenfu hçcoratorutn ætas maxime Cicero c£te^ probatur:ficapud nos Cicero quidem cçteroscorundcm temporum difer tX ^orumd? ^osanteceffit.Caluus autem Si Afinius Si Cæfar Si Cælius Si B tutus Gciu fertosante' prioribus Si fequentibusanteponuntur. nec refcrtqui interfe fpede cettit différant,cum gencrcconfcntiant.attriftior Caluusgt;numerofior Afnius, fpicndidior Cæfar,amarior Cælius.grauior Brutus,uehementior Si pleni or amp;nbsp;ualentior Cicero,omnes tarnen eandem fanitatem eloquentiçferuntî ut fi omnium pariter libres in manum fumpferis, quamuisin diuerfisinge iAutud mali^ nijs,efi'e quandam iudicfj ac uoluminisfimilitudiné Si cogitationem.Natn ^nitasucte, quod inuiccm fe obtredlaucrunt. Si fuperfunt aliquaepiftolis eorumin/ fcrta,exquibus mutua malignitasdetcgitur,non eft oratorumuitium,fcd hominum . Nam Si Caluum Si Afînium Si ipfum Ciceroncm credofoliz tos Si inuidcrc, Si liucre, Si cætcris humanæ in fîr m itatis uitqs affici. folum inter hosarbitrer Brutum non malignitate necinuidia, fed fîmpliciterSJ ingenue indicium animi fui dctexilTe.an inuideret Ciceroni, qui mihiuide/ turne Cæfariquidem inuidifleCQuodadSer.Galbam SiC. Leliumatti/ nct,Sifi quos alios antiquorum agitare non defiftit, no exigic defenforem, Eloijtientidnd cum fatcar quædam eloquentiæeorum.utnafcenti adhuc nccfatisadultx fcenjnec flt;it» dcfuifle. Cæterum fiGmiffooptimoillo, Si perfcôlifiîmo généré cloquetiz tiæ,eligenda fît forma dicendi,malim hercule C. Gracchi impetum,autL. Crafli maturitatem, quàm calamift ros Mecenatis, aut tinnitus Gallionis: adeo melius oratorem, uel hirta toga induere, quàm fucatis Si merctricijs ueftibus

-ocr page 543-

DE ORATORIßVS DIAEOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;461

^^^'^sinGgnire. Ncqj eni'm oratonus ifte, immo hercule ne uin'h's qui/ cultus eftjquo plericß ipforum noftrorum adlores ita utuntutsut lafci/

J^'3Uerborum amp;nbsp;leuitate fententiarum,amp; Iicentia compofitionis,hiftriona/ Hiflnonales ^stnodosexpn'mant.quod^ mx auditu fas efle debeacjaudis amp;nbsp;gloriæ ÔC '*’§cnr) loco pleric« iaótant,can tari faltariœ commentarios fuos. Vnde ori

“^atOEda « præpoiteraded tarnen trequens quibuldam exclamatio,ut ^^„0, °fatores noftri temerè dicere, hiftriones difertè faltare dicantur. Equidem orator« Jî^anegauerim Cafliutn Seuerutn, que folum Aper nofter nominate au/ wo-cd/cm

G his comparetur qui poftea fuerunt, pofle oratorem uocari, quan/ in magna parte librorum fuorum plus uis habcat quàm fanguinis» f'*tîusenim contempto ordinererum,omiflàmodeftia,acpudore uerbo ipGsetiam quibus utimur armis incompofitus, ÔC ftudio feriendi plez deiedus no pugnat,fed rixatur. Cæterum,ut dixi fequentibus com pratus,ôeuarietateeruditionis,ôi lepore urbanitatis amp;: ipfarum uirium ro “°fC)tnuItum cæteros fuperat, Quorum neminem Aper nominate amp;nbsp;ue/ ^f'naciem educere fuftinuit.Ego autcm expedabam.ut Bruto, Afinio,ö£ ^çlioSlt;:Caluo,aliud nouum agmen produceret,pluris^ uel certe totidem *’oniinaret, ex quibus alium Ciceroni, alium Cæfati, fingulis demum fin/ ö^losopponeremus.Nuncdetreólaflenominatim antiquosoratorescon neminem fequentium laudare aufuseft,nifi in publicum amp;nbsp;in corn/

•’’UUe. ueritum credo ne multos offendcret, fi paucos excerpfiflèt. quotus cuitiiquifcj fcholafticorum non hac fua perfuafione fruitur, ut fe ante Ci/ cctonem numeret,fcd planèpoft Gabinianum C At ego non uerebor no/ ’’’^arefingulos, quofaciliuspropofitisexcmplis appareatquibusgradi/ ^usfraâa fit ôi. diminuta eloquentia. Appropera inquit Maternus, amp;nbsp;po/ ^usexolue promiflum : nelt;ç enim hoccolligi defideramus, difertiotescfi ^cantiquos,quod apud me equidem in cofeflo eft.Sed caufasexquirimus, ^uastefolitum tra(Æare,pauloante, plane mitiore eloquétia amp;nbsp;temporum •’ofttorum, miratus, antequam te Aper offenderet maiores tuos laceflèn/ cio.Non fum,inquit,offenfus à prima difputatione, nec uos ofïendi dece/ ^it,fiquid forte aurcs ueftras perftringit, cum fciatis hanc eflè eiufmodi fer Wonum legem,indicium animi citradamnum affedusproferre. Perge in/ quit Maternus,de antiquisloquaris.utere antiqua Iibertate,qua uel magis cJegenerauerimus quàm ab elcrquentia. Et Mefirala,non reconditas Ma terne caufas requiris,nec aut tibqpfi, aut huic Secundo uel huic Apro igno taSjSJiam mihi partes aflîgnatis proferendi in medium quæ omnes.Qu’S enim ignorât ÔJ eloquentiam amp;cætcras artes defciuifleab ifta uetereglo/ fia J non inopia hominum fed defidiaiuuentutis,ôi negligentia paren/ tum, amp;nbsp;infcientia præcipientium, amp;nbsp;obliuione moris antiqui C quæ mala ptimum inurbe naca,mox per Italiam fufa iam in prouincias manant: quanquam noftra nobis notiora funt. Ego de urbe Si his proprijs ac uer/

Q $ naculis

-ocr page 544-

P. coRNEtn TACirr

naculisuitqsloquar,quæ natos ftatim excipiunt,ÔC per finguios æfatisgt^ dus curaulantur, fi prius de feueritate ac difciplina maiorum circacducatv dosfirmandost^ liberospaucaprædixero, lamprimumfuuscuii^fi/ 5, lius ex cafta parente natus, non in cclla emptæ nutricis, fed gremioacHnii matris educabatur,cuiuspræcipua laus erat,tueri domum, SC inferuirelibe îi ris.Eligebatur autem aliqua maior natu propinqua,cuiusprobatisfpeda^ 51 tisc^ moribus, omnis cuiufjjiam familiæ fotoles cómitteretur, coram qua 51 nec^ dicere fas erat quod turpe dicftu, necp facerequod inhoneftumfaólu 51 uiderctur. Ac no ftudia mores(^,fed remiftionesetiam lufusc^puerorum, 51 faniftirate quadam acuerecundia temperabat*Sic Corncliam Graccho/ 55 rum, ßc Aureliam Cæfaris,ßc Aëliam Âuguftimatrem præfuifteeduca/ 55 tionibus,ac produxiftè principes liberos accepimus.quæ difciplina ac feue/ 51 ritaseo pertinebat, utßncera SC integra SC nullisprauitatibus detortauni^ 55 ufcuiufque natura, toto ftatim pceftore arriperet artes honeftas : SC Hue ad 91 rem militarem,fiue ad iuris feientiam, fine ad eloquentiæftudiiim indinaf/ 51 fct,id folum ageret,id uniuerfum hauriret. At nunc natus infans delegatur 51 Græculæ alicui ancilfæ,cuiadiungiturunusautalterex omnibus feruispfe

runc^ uiliflîmus,neccuiquam ferio minifter accommodatus*horumfabu/ lis amp;nbsp;erroribus tcneri ftatim ôi. rudes animi imbuuntur ♦ Necquifquamin tota domo penß habet, quid coram infante domino, aut dicat, autfaciat: quatido etiara ipfi parentes nec probitati necp modeftiæparuulos aflue/ faciunt,fed lafciuiæôC libcrtati* perquæpaulatira impudentia irrepitS^ fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contemptus Jdeo uero propria Si peculiaria huius urbis uitia

penèin utero matris concipi mihi uidentur ■gt; hiftrionalisfauor ôigladiato/ rum equorum^ ftudia* quibus occupatus SC obfeflus animus quantulum loci bonis ambus relinquitC'quotum quemqueinueneris quidomiquic/

91 quam aliud loquaturC quos alios adulefcentulorum fermones excipimus, 95 fiquando auditoria intrauimusC Nec præceptores quidem ullascrebrioz 51 rescum auditoribusfuis fabulas habent C colligunt enim difcipulos non 51 feueritate difciplinæ.nec ingenq experimento, fed ambitione falutantium, Priw4 difeern fgj iHecebris adulationis. Tranfeo prima difeentium elementa, in quibns ^‘^A^orefco patum elaboratur * necin audoribus cognofcendis,nec in euoh gnofccndi antiquitatc,nec in notitiam uel rerum uel hominum, uel temporum Euoluendaan fatisoperç infumitur.fed expedanturquosrhetorasuocant,quorumpro/ tigKitcw feftîo quando primum in hâc urbem introdudafit, quam«^nullam apud Nohïilt;n-fr«w maiorcs noftrosaudoritatem habuit,ftatim decurfjs^Referam neceflècft fcowimMjtf»« animvitYi ad cam difeiplinam quaufos eflèeos oratoresaccepimu9,quo/ Cùcro»» infinitus labor SC quotidiana meditatio, SC in omni généré ftudioruffl exercitationcsipforumetiamcontinenturlibris.NotuseftuobisuticpCi/ ceronis liber qui Brutus in(cribitur,in cuius extrema parteCnam prior com/ mcmorationem ueterum oratoriim habet) fua initia,fu os gradus, fuædo' quentiæ

-ocr page 545-

DE ÖRATORIBVS DiALOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^?

^Ufntiæuclütquandam educationem refert.fe apud Q. Muttuni iusciuilë tlidtóne,apud Philonem Academicum,apud Diodorum Stoicum omnis pMofophi^ partes penitus haufiflèmet^ his doôtoribus contentum ,quo/ fütoeiCopia inurbfecontigerat, Achaiam quoç^ Si Aßani peragraflcjUt omnium artium uarietatem complcôleretur.Itacp hercule in libris

^■ttronis deprehenderelicet, non Geometriæ, non Mu(îcægt;non gram/ Abfoluti/Jlmd •’’^ticæjnon denicp ulÜus ingenuç artis feientiam ei defuifle, life dialetîlicæ c/ccro»« er» ^'ibtilitatem,{nemoralis partis utilitatem, illererum motus caufas^cogno ^'titaenim eft, optimi uiri,ita, ex multa eruditione, ex pluribus artibus,ôi

oi’inium rerutn fnenna, exundat Si exuberat illa admirabiliseloqucntia* *’^9’ oratoris uis óC facultas gt;nbsp;(icut cæterarum return, angufti's ÔC breuibus fffnnniscluditur:fed iseft orator,qui de omniquæftione pulcbrèamp;orha/ tfamp;adperfuadendum apte dicere, pro dignitate rcrum,ad utilïtatcm tem porum,cum uoluptate audientiu poflit.Hæc Gbi ilh' ueteresperfuadebant. ^^hæccfficienda intelligebantopus efle,nonut rhetorum fchohsdecla/

Ordtorit uit facultat

Çinttcrit ad

*’’3rcnt,necutfidlisnecullomodoad uen'tatcm accedcntibuscontrouer/ [^slinguam modo ôi uoeê exercèrent,fed ut bis artibuspcdlusimplcrent, ’nquibusdebonisac malis,de honeftoacturpfdeiufto Si iniufto difputa dicendumfub/

• Hæcenim eftofatorisfubicôta ad dicendum materia, Nam in iudi/ djsferède æquitate, in delibetationibus de honeftate dicimus, ita ut pie/ fiinquehxc ipfa inuicem mifeeantur. dequibus copiofe Si uarie Si ornate Honr/}« ’’^1110dicere poteft, niiîqui cognouit naturâ humanam. Si uim uirtutum, P*'3uitacem(^ uitiorum, Si intellecîlum eorum, quæ nec in uirtutibus nec^ '“luitiisnumeranrur. Ex his fontibusetiam illaprofluunt, utfaciliusiram 'udicisuelinftigetuelleniat, qui fcitqüid iræpromptiust K miferationem •tnpellat,qui feit quid fit mifcricordia, amp;nbsp;quibus animi motibus concitetur* înhisartibus cxercitationibus^ uerfatusorator, fiue apud infeftos fi'ue apud cupidos, fiue apud inuidentes, fiue apud trilles, fiue apud timentes dicendum habuerit, tenebit habenasanimorum: amp;nbsp;prout cuiufcp natura poftulabit, adhibebit manum ÔC temperabit ofationem, parato omni in/ ftfumento, Si ad omnemufum repofito. Suntapud quosaftheftum, Si AfiriHurndi/quot; collegium, ôi fingula ftatim argumenta concludens dicendi genus plus fi'/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genut

deimeretur. apud hos dedifiTe opetam dialeôh'cæ proficiet. Alios fitfa, Si æqualis. Si ex omnibus duôla fermonibus oratio, magis delcdat. ad hos nbsp;nbsp;nbsp;ordtia

permouendosmutuabimur aliquid à Petipatcticis : hi aptos Si in omnem difputationem paratosiam locos dabunt, Academici pugnacitatem,Plato sltitudinem, Xenophon iucunditatem : ne Epicüri quidem Si Metrodori honeftas quafdam cxclamationes aflùmere, hisc^ prout rcs pofeit, uti, a/ lienum eritoratori. nec^ enim fapientem informamus,nec^ Stoicorum ci/ stoiccrum uitatem, fed eum qui non quafdam artes audire, fed omnes liberaliter de/ bet Jdeoc^ Si iuris ciuilis feientiam ueteres oratores comprehendebant, ,

Q 4 Si gram/

-ocr page 546-

4^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P» CORNELIl TACITI

amp; grammatica,muncajSi geometria i'mbuebâtur.Inci'cîunt cnim caufæpb lurif ctui. n'mæ quidem ac penè omnes.quibus iun's notifia defideratur: plcræcç au/ fcientia quibus hx quocp fcientiæ requiruntur* Necquifquam rcfpondcat: fufRcitutad tempus fimplexquiddam ôi informe doccamus. Primurae/ nim aliter utimur proprijs aliter comodatis : longet^ interefle manifeftum sàenti4 mub eft,poflîdeat quis quç profert an mutuetur.Deinde ipfa multarum artiura tarum artium etiâ aliud agentes nos ornât,atqp ubi minime credas,eminetKex/ cellit.Id^ non docÆus modo ÔC prudens auditor,fed etiam populus intelli git: ac ftatim ita laude profequitur, ut légitimé ftuduiflè, ut per omneselo/ quentiæ numéros efle:ut deniq? oratorem etiam fateatur. quem non poffe aliter exiftere,nec extitiflè unquâ confîrmo,ni(î eum qui tanquam in adem omnibus armis inftrudlus, fie in forum omnibus artibusarmatusexierit» quod adeo negligitur ab horum temporû difertis, ut in adionibuseotum fex quoep quotidiani fermonisfœda ac pudenda uitia deprehendantutjUt ignorent leges.nonteneantS.C.iusciuitatisultro derideannfapientiæue/ Etoquentiaar roftudium ÔC præceptaprudentium penitusreformident:inpaudflîraoS tium omnium fenfns Si angurtas fententias detrudant eloquentiâ,uelutexpuifam regno: dowiwrf mqyçomnium artium dominapulcherrimocomitatupedoraimpb bat,nunc circuncifa ÔJ amputata fine apparatu, fine honore, penèdixerim sine ingenuî/ fine ingenuitatc,quafi una exfordidiflimis artifîcijs difeatur* Ego hancpri mam Ôi præcipuam caufam arbitror,cur tantum ab cloquêtia antiquorum oratorum receflerimus.Siteftes defiderantur,quospotiores nominabo Demoflhe^ quàm apud Græcos Demofthencmfquem ftudiofiflîmum Platonisaudi w/Ludlor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoriæ proditum eft.Et Cicero hisfut opinor) uerbi.squicz

Cicero fuit 9^^*^ cloquentia effecerit,id fe non rhetorum,fed Academiæ fpaciocon/ Acidemb fccutum.Sunt alix caufæ magnx ô£ graues, quas à uobis appriri xquû eft, eut quoniam quidem ego iam meum munus expleui,amp; quod in confuetudine eft,fatis multos offendi:qui fi forte hoc audirent, certû habco diduros, me dum iuris Si philofophix feientiam, tanquam oratori neceflàriam laudo, ineptijs meis placuilTe. Et Maternus,Mihi quidê,inquit,fufceptum àte munus adeo peregiflê nondum uideris,ut incohafle tantu,ôi uelutueftigia ac liniamenta quçdam oftendifle uidearis.Nam quibus inftrui ueteresora tores foil'd fint, dixifti, differentiamt^ noftrxdefidix ôiinfcientiæaduet/ fus acerrima amp;nbsp;fœcundiflîma eoru ftudia demonftrafti. Cxtera expedo, ut quemadmodum ex te didici quid aut illi feirent, aut nos nefeiamus, ita hoc quoep cognofeâ,quibus exercitationibus iuuenes iam Si forum ingref fi cofîrmare amp;nbsp;alere ingénia fua foliti fint, nec^ enim arte Si fcientia,fedlon ge magis facultate cloquentiam contineri, nec tu puto abnues,öi hi ßgnifi/ care uultu uidentur* Deinde cum Aper amp;nbsp;Secundus idem annuiifent Meffala quafi rurfus incipiens: Quoniam initia Si femina ueteriseloquen/ tix fatis detnonftrafle uideor, docendo quibus artibus atitiqui oratores inftitui

-ocr page 547-

DE ' ORATORIBVS DIALOGVS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46$

•nflitui crudiriq; foliti fîntjpcrfcquar nunccxcrcitationcm corum:quan/ lt;iuam ipfisardbüsineftexercitado, nec quifquam pcrciperc totreconditas auttam uariasrcspotcft,oi'fîutfcienti'æ mcditatio,meditationi facultas, sdentia fcmtatiuisdoquenuæacccdat» perquæ coNigitur candem efle ran'oncm, ®^pera'picndi quæ proferas,amp; proferendi pcrcepcris.fcd (i cui obfcu/ ƒ* flora hæc uidentur, isc^ feientiam ab excrcitatione feparat, id certe conce/

Ôi plenum hisartibus animum longe paratum ad cas ex/ ffcitationcs uenturum,quæ propriæ circa oratoriam uidentur. Ergo a/ foro pudmaiores noftrosiuuenisille, qui foro ôJ eloquentiæ parabatur, imbu/ o-eloquentie fasiam dotneftica difeiplina, refertus honeftisftudqs, deducebatur àpa/ freiUelàprop!nqu!S,adcum oratorem quiprincipem locum in ciuitatcte/ fcbat.hunc fedtari, huneprofequi, huiusomnibusdiétionibusintereHè, liedixerim, pugnare in pra:lio difccre. magnus ex hoc ufus, multum foaftantiæ,pdurimum iudictj iuucnibus ftatim contingebat, in media luce ^adentibusatep inter ipfadifcrimina,ubi nemo impunc ftultèa!iquid,auc contrarié dicit, quod ÔC iudex rcfpuat, ÔL aduerfarius exprobret, ipfî déni/ iiacaduocatiafpernentur. Igiturueraftatim ÔJincorrupta eloquentiaim/ taebantur : Si quanquam unum fequerentur, tarnen omnes eiufdem æta/ fispatronos in plurimis ÔCcaufîs ôi iudicijs cognofeebant: habebantep •pfius Popiali diuerfiflimatum aurium copiam, ex qua facile deprehen/ debaturquid in quoqueuel probaretur uel difpliceret. Ita nec præceptor doerat Optimus quidem Si eleôliflîraus, qui faciem eloquentiæ non ima^* §instnpræftaret:nec aduerfarrj Si æmuli ferro non fudibus dimicantes: lcd auditorium femper plénum femper nouum ex inuidis Si fauentibus, atncc bcDedidadiÎTimularentur.Scitis enimmagnam ilîamôC duratu/ tatn eloquentiæ famam non minus in diuerfi's fubftilqsparariquàm fuis, quin itntno conllantius furgerc ibi, fîdelius corroborari. Atc^ hercule fub tiuünodipræccptionibus iuuenis ille de quo loquimur, oratorum difeipu/ lus, fort auditor, fecflator iudiciorum, eruditus Si affuefadlus alicnis expez timctitisjcuiquotidic audientinotæleges, nonnoui iudicumuultus, re / fjucns inoculisconfuetudo concionum,fæpc cognitæpopuli aures,(îue aceufationem fo(ccperat,fiuedcfen(îoncm.folusftacim unicuiq? caufæpar trat. Nonodecimo ætatisanno L. CraflusC. Carbonem,uno Si uigeii/ Quoetitit ®o Cæfar Dolobellam altero Si xx Aiînius PoIIio Catonem non mut toætatem antecedens Caluus Vatinium,rjs orationibus infccuti funt.quas hodie^cum admiratione legimus. Ac nunc adulefcentuli noftri deducun twinfeenas fcholafticorum ,qui rhetoresuocantur : quospaulo ante Cn «ronis tempora cxtitiße,ncc placuifle maioribus noftris ex eo manifez Aßnius Hum eft, quod Marco Craffo Si Domitiocenforibuscludere ( ut ait Ci/ ccro)ludamimpudentiæ iuflîfunt.Sedutdiccre inftitueram deducimur infeholâs, quibus non facile dixerinj utrum ne locus ipfe, an condifeipuli,

an genus

-ocr page 548-

466 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELH TACITI

an genus ftudiofum plus mali l'ngenrjs afférant.Nam in loco nihil reucrcn tiç,fcd in quem nemo nifi imperitus æque intrat. In condifcipulis nihil pro/ fed:us,cum pueri inter pueros,K adolcfcentuli inter adulefcentulosparifc' curitatc dicant ÔC audiantur.Ipfx uero cxercitationes magna ex parte con/ trariæ. Nempeenim duo genera materiarum apud rhctoras traAantur, sujforû fuaforiæ ÔCcontroueriîæ,robuftioribus aflîgnantur,quales pcrfîdiæ.Si Controuetftæ quàm inctedibiliter compoiîtæ.Sequitur autem ut materiæabhorrenria Declamatio ygfjfafc declamatio quocç adhibeatur. Sic fît ut tyrannicidarum præmia» aut uitiatarum cled:iones,autpcftilentiæ remcdia^aut incerta matrum,auc quicquid in fchola quotidie agitur, in foro uel raro uel nunquam, ingcnti/ bus uerbis perfequantur.cum ad ueros indices uentum ert rem cogitate, nihil humile, nihil abiecrtum eloqui poterat.Magna cloquentia,Hcutflaffl/ ma materia alitur, Si motibus excitatur, óè urendo clarcfcit. Eadem ratio in nortraquoqp ciuitate antiquorum eloqucntiam peruexit, Nam amp;nbsp;fîhoz rum quoçp temporum oratores eaconfccutifunt,quæcompo(îtaamp;quicta amp;nbsp;beata Rep. imbuifaserat, tarnen irtaperturbationeac licentiapleracj fîbiaffequi uidebantur : cum mixtis omnibus Si modcratorc unocarenti/ bus tantum quifqp orator faperet,quantum erranti populo perfuaderipo/ terat. Hinc leges artîduæ, populäre nomen, hinc conciones migrantium, ac pcnè pernodtantium in rortris,hinc accufationes potentium rcorum, 6J afiîgnatæetiam domibus inimicitiæ, hinc procerum amp;nbsp;artïdua fenatusadz uerius plebemcertamina:quæfîngula ôrtî dirtrahebant RempuBlicam, exercebant tarnen illorum temporum eloquentiâ,amp; magis cumulate præ/ mqs uidebantur. Quia quanto quifque plus dicendo poterat, canto Faciliz us honores affcquebatur,tanto magis in ipfîs honoribus collegas fuosan/ teibat.tanto plus apud principes gratiæ,plus autoritatis apud patres,plus notitiae ac nominis apud plebem probabat. hi dientelis etiam exterarum nationumredundabant.hosituri in prouincias magirtratus reuereban/ tur, hos reuerfuri colcbant ♦ hi SC præturæ Si confulatui uacare ultro uide/ bantur, hi ne priuati quidem fine potertate erant, cum Si populum Si natum confilio Si aatoritate regerent. quinimmo fibi ipfi pcrfuaferant,nc/ minem fine eloquentia aut affequi porte in ciuitate,aut tueri confpicuum Si eminentem locummec mirum, cum etiam inuiti ad populum produceren/ tur,cum parum effet in fenatu breuitcr cenfere, nifi qui Ingenio Si eloquen/ tia fentcntlam fuam tueretur, cum In aliquam Inuidlam autcrimen uocati, fua uoce refpondendum haberent, cum tertlmonia quoep In publicis non ab fentes nee per tabellam darc,(ed coram Si præfentesdicerecogcrcnturf Ita ad fumma cloquentiæpræmla, magnaetiam necertitas accedcbat,K commoda.Difcrtum haberlpulchrum óiglorlofum,fcd contra, mutum^ clinguem uidcri,deforme habebatur.non minus rubore quàm prçmtjsfti mulabantur,nccllentulorumlocopotluiquâpatronorumnumerarentur,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne tra/

-ocr page 549-

DE ORATORIBVS DlALOGVS

netraditæ à maioribus ncceflitudinesad alios tranGnenbnc tanquam incr tes 8{ non fuffeôlun honoribus aut non impetrarcnt, aut impetratos male tuercntur.Nelcio an ucnerint in manus ucftras hæc uctera,quç ÔC antiquo tumbibliothecis adhucmancntôC nunc maxime à Mutiano concrahun/ tUMciam undedm(utopinor)alt;îlorumlibris, amp;tnbnscpiftolaiumcom' Aâcrum un^ poiîta J amp;nbsp;édita funt * Ex his intelligi poteft Gn. Pompcium Si Marcum CralTum non uiribus modo amp;nbsp;armis, fed ingenio quolt;^ Si oradoac ualu/ iiîèiLcntuloSjôC Metellos,6C Lucullos,Ôi Curiones, Si cæteram proccrum ’NcmooUma^ •fanunijmultum in his ftudqsoperæ curæ^ pofuific: nee quenquam illis temporibus magnam potentiam Gneeloquentiaconfecutum. His accede/ ^atfplendor rcrum,6i magnitudo caufarüm,quæ Si ipfa plurimu eloquen confnutut rÆ t'æpfæftant. Nam multum intereft utrum ne de furto, aut formula, ôi in/ terdifto dicendum habeas,an de ambitu comitiorum,cxpilatis focqs^SC ci/ uibus trucidatis.quæ malaficut non acciderc melius cft,ist^ optimus ciuita tisftatushabendus eft,quo nihil tale patimurnta cum accideretingentem -y floqucntiæmateriam fubminiftrabant.Crefcitenim cum amplitudinere/ tutiiuisingenfi,necquifquamclaram Si illuftremorationem efficerepo/ iHuftrtt cauft: teftjnifiquicaufam parem inuenit ♦ Non opinor Demofthenê orationes orationé ilbilrât.quasaduerfus eutores (tioscompofuit: nec Cicefonem, magnum oratorem P. Quintiusdefenfus aut Licinius Archiaspoeta faciunnCatiliz na,K Milo amp;nbsp;Verres, amp;nbsp;Antonius, hanc illi famam circundederunt: non

tanti fuit R.P.malos ferre ciues,ut ubercm ad dicendum materiam Qf tatorcshaberent:fed,utfubindcadmonco,quæftionismcmincrimus,fcia/

nos de ea re loqui,quæ facilius turbidis ÔC inquietis temporibus exti tgt;t‘ Quis ignorât utilius ac melius efle frui pace, qu am bello uexari'T Plures tarnen bonos præliatoresbella quàm paxferunt. Similis eloquentiæ con/ tlitio.Nam quo fçpius fteterit tanquâ in acie,quocp plures Si intuleritiÔlus ß^exceperit, quo maior aduerfarius, co acrior qui pugnas fibi afperas de/ bmpferitjtâto altior Si excelGor Si illis nobilitatus criminibus, more homi ttum agit,quorum ea natura eft ut fecura nolinu Tranfeo ad formam Si rormdt^rcon confuetudinêueterûiudiciorutquæôi G nuncaptioreft itaeriteloquentia, fuctudouete.^ tantoilludforu magis exercebat, in quo nemo intrapauciflîmashoraspe/ rorarecogebatur,ÔC liberæcomperendinationescrant,amp; modum dicendi Ubiquifc^ fumcbar,ÔJ numerus nec^ dierum nec^patronorum cauebatur. endinAtioncs Primus tertio confulatu Cngt; Pompeius afttinxit impofuitep ucluti frenos doquentiæ,ica tarnen utomnia in foro,omnia in legibus,omnia apud præ tores gercrcntur:apud quos quanto maiora négocia olim excrccri folita lijnt,quodmaius argumentum eft, quàm quod caufæcentumuiralesquæ cetitumuird^ öuneprimum obtinét locum,adeo fplendore aliorum iudiciorû obrueban t« tur,utnecß Ciceron{s,nccp Cçfaris.nccp Bruti,nccp Cçli‘j,nccp Calui,n5 tJctiic^ ullius magni oracoris liber apud centumuirosdi(ftuslegacur,exçe/

pus

-ocr page 550-

468 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. CORNELIl TACITI

ptis orattonibus Afînq, quæ pro hæredibus Ironiæ mfcribuntur, ab îpfô ramen Pollfone medq s diui Augufti temporibus habitæ, poftquam Ion/ ga temporum quies, ÔCcontinuum populiotium,aflîdua fenatustran/ quillitasj ÔC maximi principis difciplina, ipfàm quocp eloquentiam (îcuto/ mnia alia pacauerat Z Paruum Si ridiculum fortalTc uidetur quod diólurus fum.dicarn tarnen uel ideo ut rideatur.Quantum humilitatisputamuselo quentiæ attuliflè penulas iftas^quibus aftridli Si uelut incluiî cum iudicibuS fabulamurCquantum uirium detraxiOè orationi auditoria tabulatia cfß' dimusjin quibusiamferèpIurimæcaufæexplicanturfNâmquotnodono biles cquoscurfus Si fpacia probant,fîclatus oratorum campus» per quem nifi liberi Si foluti fcrantur,debilitatur ac frangitur cloquentia. Ipfam qui“ immocuram ôidiligentem ftili anxietatem contrariamexperimurîquia fæpeinterrogat iudex quando incipias, Si exinterrogationeeiusincipic“^ dum eft. frequenter probationibus Si teftibusjfilentium patronusintó» Ordtori,t1}elt;i/ unus inter hæc dicenti ac alter aflîftit.Ôi resuelut in folitudine agitur. Ora^ tro opus [Qf-i autem clamore plaufuque opus eft, SS uelut quodam theatro. qnalia quotidie antiquis oratoribus contingebantîcum tot pariter ac tam nobiles forum coareftarent: cum clientelæ quoqp, Si tribus, amp;nbsp;municipiorum ïega/ tiones,ac partes Italiç periclitantibus aftîfterent:cum in plcrifc^ iudicqscre ApudRomd/ deretPopulus Ro^fuaintereftèquid iudicaretur*SatisconftatC^Corne/ nos olim tota Iium,amp; M.Scaurum,ÔCT.MiIonem,ôi L. Beftiam,SC P. VatiniuWjCon/ ciuitds concur totius ciuitatis Si accufatos Si defenfos:ut frigidiflîmos quoep orato/ ^^ertur'eauf^ certantispopuliftudiaexcitare Si incédcrcpotuerint.Ita^ hercule eiufmodi libri extant, ut ipiî quoep qui egerunt no alrjs magis oratioaibus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfeantur.Iam uero côcionesaflîduæ,K datum ius quoep potcntifiîmum

quemep uexâdi,atcp ipfa inimicitiarum gloria,cum fe plurimi difertorutn, ne à P. quidem Scipione, aut Sylla,aut Gngt; Pompeio abftinuerint,Äad incendendos principes uiros, ut eft natura inuidiæ, populi quoep hiftrio/ nes auribus uterentur, quantum ardorem ingenqs, quas oratoribus faces admouebâtCNon de otiofa Si quieta re loquimur,amp; quæ prob irate Si tno Elo^uetid tnd deftia gaudeat:fed eft magna ifta Si notabilis eloquentia alumna licentiæ, gttj ijid dc no quam ftulti libertatem uocabant, cornes feditionum, effrenati populiineb tdbilis,mdld tamentum, Gne obfequio, fine feruitute, contumax, temeraria, arrogans, quæ in beneconftitutisciuitatibus non oritur.Quem enim oratorem Lace dæmonium, quem Cretenfem accipimus Z quarum ciuitatum feucriflima difciplina,amp;feucnflîmæ leges traduntur ♦ NecMacedonum quidemac Pcrfarum,ac ullius gentis,~quæ certo imperio contenta fuerit, eloquentiam nouimus.R-hodrj quidam, Athenienfes plurimi oratoresextiterunt:apud quos omnia populus, omnia imperiti, omnia (ut Gcdixerim)omnes pote/ rant.Noftra quoep ciuitas donee errauit, donee fe partibus. Si diflenfionb bus, ÔC difcordijs confecit, donce nulla fuit in foro pax, nulla fupcriorum

teueren/

-ocr page 551-

DE ORATORIBVS DIALOGVS

tfucrcntia, tiullus magiftratuum modus, tuh't fine dubio ualentiorem eloz quenti'am, ficuti indomi'tus ager habet quafdam herbas lætiotes » Sed nec UntiRcipubîicç Gracchorum cloquentiafuit,utpâtefetur St legeS:tiecbo •ïæformam eloqucnn'ç Cicero tali exitu penfauit.Sic qtiocp quod fupereft ^ntiquisoratoribus,forum non emcndare,necufquam ad uotum Cômpo/ l’fæciuitatis argumentum eft quidem,quod nemo nos aduocat,niiî aut no 'i^nsanttnifer^quod municipium in ciuitatem noftram uenit.niß quod aut '’gt;cinuspopu!us,aut domeftica difeordia agitat quam prouinciâ tuemur, fpoliatam, uexatamt^ f Atqui meliusmiflet non queri quàm iudicari* 9*^0^ fi inueniretur aliqua ciuitas in qua nemo peccarct, fupcruacuus eftèt innocentes orator,ßcut inter fanos medicus.Quomodo tarnen mini/ •^umufus minimum^ profelt;ftus,arsraedentis habet in his gentibus,quç fiWima ualetudineac faluberrimiscorporibus utuntur:fic minorera/ totum obfeuriort^ gloria eft inter bonos mores amp;nbsp;in obfequiuni regentis Pirates. Quid enim opus eft longis in fenatu fententrjs, cum optimi cito ^onfcntian t C Quid mukis apud populum contionibus,cum de republica imperiti Si multi délibèrent,fed fapientiftimus Si unus'TQuid uolunta f^saccufationibusjcum tarn raro Si tam parce peccetur^Quid inuidiofis Si ^^fcdcntibus modum defenkonibusjcum dementia cognofeentis obuiarri P^dditantibus eatC Crédité optimi SC in quantum opus eft difertiftimi ui f'‘Jlaiituosprioribus feculis, aut ifti quos miramur his nati eftènt, ac deus ^^uisuitasueftras, ueftra tempora répété mutaftèt, necuobisfùmma illà jusÿ gloria in eloquentia,nclt;^ illis modus SC temperamentum defuiftet^.

quoniâ nemo eodem temporeaftequi poteft magnam famâ Si ma quietê.bonis feculi fui quiftp,citra obtreétationê akerius,utatur.Finie/ f^^Maternus:Tum Meflala, Etant quibuscôtradiccrem,erant de quibus fediciuellem, nifi iam dies effet exaélus.Fiet, inquit Maternus, pofteà ' ^foitratu tuo.ôC ß qua tibi obfcurà in hoc meo fermone uifa funt,de his rur '’Sconferemus, Acßmul aflurgens SC Aprum complexus, Ego inquit to Ws,Mefralaantiquarqs,criminabimur.Atego uosrhetoribusetfcholal Wnquit,CqtuaJrifiirent,difccftimus.

dialogi finis* '

BEATVS' RHENANVS LECTORI S.'

V N c libellû quo foceri fui lulif Agrfcolae uitam pofteritati tradidit, no efle fubdititium ipfà phrafis eft argumeto ucre Lydius lapis,quod dicitur,in hoc probandi genere. Scripftc aût fenex. Nobis defoit exêplar uetus ad quod côferremuSi Itacßuulgatäa:ditione,quandö aliud non dabatur, diligêccr percurri, meo^ Marte quædàm errata deprehendi.Muraui nónulla,quaeda tantS indico,klt;ftori iudiciü relinquêsa'd fit in ambiguis. Sunt ÖC qug exponuntur,obfeuriora uidelicet.

R Quarrt

-ocr page 552-

470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM VITAM AGRÎC0LÆ.

Qua non pctifTem ni curfaiurus tam fcçua Äf in u.t.) Hici'n primfs pforiicW fäturus fcribe incurfaturus,6lt; claufulâ aut quaefitiue fic lege, qua non pcnflcm, incurfaturus tam fcxua ÔÔ infefta uirtutibus rêpora^ Aut, quod mihi ßmplicws uidetur,hoc modo,qua non petiflem,ni incurfaturus ram fàeua Ô6 infefta irirturf bus tepora.Nunc apte coherent quae lequuntur,legimus quum Arul.lenfus eft, non petiflem ueni5,ni cogerer incidere in Domitiani teporä, ac referre quîc ill»* US tyranni priacipatu cont^ere,quum omnis honeftas exularet RomX

Legimus quû Aruleno Ruftico,Paetus Thraf.Herênio Senecioni Prilc.Htl uidius laudati eflent.) Hoc eft ab Aruleno Ruftico,0d Herenio Senecionc. 0^ Ïtimus iènator fuit Paetus Thrafêa Iiberrimaf(ç linguae. Vitam huiusconferipfi^ un, Arulenus Rufticus,pulfus in exiliü ea de caufa.HeluidiusPrilc. Tacitono ftro no uulgariter laudatiis in initio uigefimi libri hiftoriae Auguftæ,gener Th« (èaeextitit, ob cuius laudationem Herennius Senecio capitis pœnamluitftih Domitiano,!ibrisutrorum($ exuftis, Eiijs S^necionis in fine quoc]^huiüs tihn“ mentionem fecit. Vbi plura dicemus.’

Expulfis infuper fapientie profefföribus.) Nam propter Paetum ThrafeaK Heluidiu Prilcum laudatos, iftius criminis occafione philolbphos omnes urbe Italia^ fummouit Domitianus,autorc Suetonio.

Pauci uti dixerim.) Lego pauci,ut ita dixerim*

Memoriam prioris feneeftutis.) Intelligit primam fène(ftutem,hoceft,cruaafll óó uiridem.Nam praecedit,prope' ad ipfos exatftaeaetatis terminosp,C uenitnus* Ergo lenex hunc libellum conferipfit.

Et cómeatus.) Hoe eft ut poflèt abefle uagari.Mox,nihil appetereiaóatw nê,Forte leg.nihil appetere ia(ftatione.Infra,quietc amp;nbsp;otio trâfît,maliin tranßit.

A d dona tempor 5 recognofcêda.) Reftituimus, ad dona têpIorSrecognofc-

Nullam ultra poteftatis perfonâ,triftitiam Ô6 arrog.) Conijcio fcribendS,«« officio latisfaóQ nulla ultra poteftatis perfbna triftitia ♦ Et arrogantia. Nifiqutó malit ultra aduerbialiter accipere pro ulterius,nulla ultra poteftatis perfona.Tri-ftitiam,ÓC arrog.SC auarit.Mox Iego,oftentanda uirtute pro oftentandam-

Haud fèmper errat fama,aliquâdo amp;nbsp;clegit. Opinor feribi debere,eligit.Nifi gs fufpicet fuilïè,ferit,utfit trâslatio à iàgittarîjs.Ibi.^ collauit fcripficollocauit.

Vnde 8gt;C uniuerfum fama eft trâfgrelTis.) Lego,unde in uniuerfum fema, e tranlgreffis.Q.D.Sic narrant qui tranl^effî fiint»

Tunc primum.)Quemadmodum Liuius dC Rufticusreferunt. Alioquüeg^ rem,quum primum.

Qua haaenus nix QC hyems appetebat.) Scribo,abdebat,hoc eft,occultabat

Etpofita contra Hifpa.) Indubie fuit,pofitu.id eft,pofitione.Sic Ännalißp« mo denumero legionû.Qup.pofiturcgionis,àtergo illis,acfircpentinumauxi lium Italia pofteret, haud procul accirentur. Rurfum lib. $. Ilie pofitus fiderum, ac fpacia dimenfus,hærere primo.Expone pofitu, hoc eft propter pofitum nuc pofitionem.Hoc magis arridet,quam ut Iegatur,pofiti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Nec concidere 8C exurgere.) Caftigaui,nec occidere ôâ exurgere. Inframa^ lim,ut uires rebellibus miniftrantem.Item alterius manus centuriones.

Et flumine.) Rhenum intelligit*

Amifit ira nbsp;nbsp;uieftoria.) Repofiii, Omifit ira Äf uidîoria.

Locorut^diffîcultates.) Arbitror fic habuiflê fincerâlelt;ftionê,fuper uirtute nO fti5,locorû quoqî diffîcultates elutftatus.Sic Annaliû li.i p.dixiqniues eluââtib.

Vt quibus bellû uolentibus erat*) Elegantiflïma locutio. Hoc eft qui bellum uellent, Graeca figura eft de qua in ueftibulo operis admonuimus,ôi^ fuisprætc/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tea

-ocr page 553-

C A s TIGA TIoNEs BEATI RHENANI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47I

J*3locis,Sic apud Taciturn noftrum Annalium primo ut quibui^ bellum inut/ ƒ Sut cupiètibus erat. lib. 15. Hæc atcç talia plebi uolenti fucre. Sici^ lib.xix»ubt ^“*golegebatur,cacteriscß remanere, ÔC in uerba Velpafiani adigi uolentibusli ƒ fum fuit, nos fidem manu icripti cOdicis iecuti, difpundto üocabulo liberum '^f’pfiinus êc in uerba Veipafïani adigi uoléntibusfuit. Eodem mox libro,repo “iniusjMuiiano uolenti reicripièrcjubi ante legebatur uolêtia. Cæterum quod ^‘^9uitur,probare exemplum,id eft probabat,fubaudi prouincia,ac ope fftoperiebatur animum recentis legati,

1 um Agricola quanquam tranfueóa æftas.) Lcgo,tranfàlt;îîa æftas. “Parfi per prouinciam numeri) Loquitur de numeris militaribus. ^uius poflèftîone reuocatum Paulinum.) Hoc eft à qua poflîdenda.

laureatis quidê gefta proiecutus eft.) Sic icribit de L. Vitellio lib, 19. Art quot;’'^mjpfelauream,inquit,proiperegcftæ reiad fratrem mifif,

^æterû animorû prouinciae prudes. ) Hoc eft noftês animos prouincialium, , Gaulas bellorum ftatuit exctdere») Siue excidere pro recidere legas, fiuc ex^ refert.

per libertos feruos^ publicae rei.) Saubauditur agcre id eft agebat. ^Jfficijs èc adminiftrationibuspotius non peccaturos.) Subaudi ducebat ueï gumcnti ac tributorum auôionem.) Malim exacSionem. (cenfèbat* ^ircumcifis in quæftumreperta,quæipfotrib,) Emendauimus, circumcifis i“^gt;nquac(tumreperta,iplb trib.g.tolerabantur.

Nânc^ per ludibrium alftde.) Senfus eftgt;Milites Romani cogebänt in fumma uilitate prouinciales emerefrumenta, quae mox ulterioribus uenderêt, J’ulis horreis publicis ueluti in fumma charitatc,quae res ludibrio non carebat.

^ufa erat ProcuratOrum auaricia.

Ruæ uel incuria intolerantia.) Lego,quæ uel incuria,uel toleranfia priorum, ^-ontraâo exercitu multum in agm.) Poflèt fie quolt;^ legi, imô fie legêdura ^'^ipontraâo exercitu,militum in agmine laudare modeftiam»

^^o^inbello feciles.) Seribendû, eo^in bellû faciles. Autpotius eo(^bello fa ' ^s.Sie enim Annalium Itb.i.ièditioni prompts dixitdibro iêcundo,prælio pa *^^Libro quarto,offenfioni proniores.Eodê, Agrippina Neroni promptior. Medio inter Britannia atq; Hiipaniam fita.) Medio Ablatiuus eft, pro in me? '^Sic in Annalibus dixit,Medio temporis.

^aud multum à Britannia diffèrt, in melius aditus portus(Ç.)Prodigioiecor-Ptus locus eft.Lego differunt.Eius aditus portusa per commercia amp;nbsp;neg.cogt; *.Eiœ.CinfuteHyberniæ.

Portus clafle explorauit.) Opinor fcribendum,prius clafle explorauit, Mox ’''em legere,impelleretur.nam fequitur,attollerent, ÔC copararentur.Illic ex-quiftß fa(fta,id eft per lætitiam. Paulo poft,oppugna{re ultro dlaadorri,malim oppugnare,

h. ignari prudentiu admonebant.) Specie referendum eft âd genitiuum ^ntum.Ignaui fpecie prudentium admonebant.

tu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imputantur.) Non dubito quin Tacitus,aduerfa uni imputart.-

iententia nee minus Uera. iniquiffima hæc bcllorS conditio U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta omnes fibi uendicät,adueria Uni imputantur. Hoc eft duci. Sie lib.

Sdimo Annalium Tacitus narrat HerenniS Galium exercitus Romani lega 't'amilitibus uerberat3,quos turn Germani profligauerat. Vilt;fti,inquit,quod morem ucrterat,non fuam ignauiam,ied perfidiam legati culpabant.

bt arte ducis rati. ) Opinor legendum, 6C arte ducis irati,nihil ex arrogantia ‘’quot;ttcre,ideftremittebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R. n Eo

-ocr page 554-

472 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN VIT AM AGRICOLÆ

Eô ad extremum inopiæ uenere.) Ad extremum id eft poftremöjfic ctiatn aH bi loquitur.Idem ufurpatur Liuio.

Primum à Sueuis. ) Sueuicï maris meminit autor nofter in libcllo defitu mo ribusq^ Germanorû,5i^ tradit ex Cornelio Nepote Plinius,Q. Metello Celen, turn Galliæ proconfuli,Indos à regé Sueuorü dono datos,qui ex India cómercij cauia nauiganteSjtêpeftatibus eftènt in Germa'niam abrepti.Cacterum eas Sue^ uorum iedes hodie Saxones tenennrtam horum annalibus proditurexinfulisin Toringorum terram eos primum applicuiffè.Et Sueuiftint Saxonibus hodie^ Toringi,quanquam ex litoralibus mediterrane» fadli.

Et in noftrâ ufqp ripa,) Intelligit finiftrâ Rheni ripa, nam dextrâ Germanite* nebant. Sic lib.xx AnnaliG,forte nauê,inquir, baud proculcaftris frumentog« uem,cûper uadahæfi{îêt,Germaniiniu5ripamtrahcbât.HoceftinripâRhen*

A contradu dominationis.) Lege,contadu dominationis. (dextram.

Nos terrarumac libertatis extremos,) Plerunq5 conftrudionem amatgeniti ui,quod alius dixiftètjterris ac libertate extremos. Sed de hoc fupra monuimus. Mox pro famæ poffèt etiam feribi fama, auferendi cafu, id eft per famam defen/ dit.Item pro Atque,nihil fitincommodifi quis Atqui Iegat,utprO;amp;inferiores Romani, eo infeftiores Romani.

Poftquam cundis uaftantibus.) Scribo,poftquam cunda uaftantibusdefue* reterrae,^^ mare fcrutantur.Mox. Soli omnium opesatcß inopiam.

Bonafortuna quæin tributum egerat annus,in frumentû, corpora ipfaac ma nus,iyluis ac paludibus uerbera emuniendis inter hac contumelias contcrunt.) Legendum apparet, bona fortunas^ in tributum egerunt,in annonam frumen tumjcorpora ipia ac manus, fyluis SC paludibus emuniêdis uerbera inter ac con* tumelias conterunt. Nam Tacito folenne eft traniponere præpoGtiones.Sicô^ hic, uerbera inter ac contumelias,pro inter uerbera ac contumelias.

Neq? enim arma nobis aut metalla.)Arma non potueruntillis deeflequi:am in procindu erant. Itac]^ legendû,arua,hoc eft agri quibus adiuuetur cómeatus»

Brigâtes fœmina duce.)Hçcfuit Voadicaregq generis fœmina,de quafupf^.

Et in libertatem non in præièntiâ laturi. ) Reor iÿnceram ledionê efle huiul* modi,6Clibertatem non in præientiainlaturi pro illaturi.Significat prias ipfisli* bertatem fuiftè,pro qua adipifeendanon erat opus pugnare,fed conferuanda.!» præientia dixit de futuro.

Vndeoftentamus.) Malimundeoftendamus, ficutmox diflènfionibuspro difceffîonibus.Tametfi me non latet quid fit diieeffîo populi.

Nullac Romanos coniuges accedunt.) Emendaui,acccndunt.

Altf nobis tradiderunt.) Hoc eft priores Britanni, Senum coloniæ) Intelligit colonias ueteranorum.

Quas in æternû proferre. ) Hoc de Romanis didû eft. Aut ftatim Vlcifci,hoc

Coercitum milité adhuc ratus.) Contjcio legendumjallo^ (deBritannis, quendum adhuc ratus. Mox pro fupereneicripiîmus,fuperaflè.

Item fugientibus periculohflîma.) Lego,ita fugientibus,ut ftet comparatio.

Nouiftîme id ÔC extremo metu.) Tu repone, nouiflîme, id eft extremo me* tu. Sequitur, defixere aciem,no dixit coftituere fiue direxere,fed defixere,quod ftupidis prae metu,conuenit.

T ranügite cum expeditionibus.) Id eft finite expeditionesjexponitjquumdi citjimponitequinq ann.m.d.

Aut cauiàs rebellandi.) Id deBritannis accipiendum*

Etbreuibus cetrismiflîlianoftrorum uitare uel excutere.) Liuius eleganter

cetratos

I

-ocr page 555-

CASTIGAT IONES BEATI RHENANT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47J

fatos üocat cctris inftrult;Hos,(curi (pecies eft,li.i.dcc.quartæ. Node ccnatos, ra^ri^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taftas uocant, loco opportuno inter bina caftra in infîdijs abdide

taf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eumcnis tria milïia ferme peditumæqua-

^nteinftruxit.Et paulopoft, tria millia cetratorum.Pifidç hij erant.

^inimeq; cqueßres.Ea enitn pugnae facies erat,eu ægta diu aut ftante.) Cor ptus locus eft. Ego fie legerim Si. diftinxerim, minimeq; equeftris ea pugnæ æ^fratjquum in graduftantes,fimul equorum corporibusimpellerentur. yutulenfem portum.) Sufpicor fcribendum,Rutupcnfèm portum.Hicad^ ^f'usBonóniam fitus eftfîue Geftoriacu. Apud Ammianumlib.xx.perperam

Bononia.Mox aptius legas exierat.

^^piftolis Agricolgadum,ut Domitiano moriserat.)Scribendum opinoraut ^fain,aut fignificatum,autledum,Cogitandumcp num fie quocß ledio ftare

epiftolis Agricolæ relatum Domitiano, ut moris erat. Vt hæcpoftrema ^'âufulateftetur confuetudinem,qua resin prouincijsgeftæ Cæiâribus fignifica “’ntur.Paulopoft,acnunc,non abfurde legas,at nunc.Ibipro tot militibus ho-‘^^jfcripfimus, tot millibus.

j^^^xuærerent famam.) Poffet etiam legi,quaererent tarnen. înferiusaliquanto; °'' tam obleuri fuadentes fimufemendaui, non iam obfeuri.

^thicalius agens populus. ) Caftigauimus, Si hic aliud agens pop.

, Vobis nihil côperti.) Quû totolibello neminê alloquaf tan^ad que icripfê/ f'^^utaui uobiSjin nobis.Mox pro conftabant repofiiimus côftabat. Nunciata Perdifpofitos curfores.) Apparct Domitianû non fuifle turn nbsp;nbsp;nbsp;(conftabat.

‘^oniæfcdin Albana uilla,aut alibi.

f^eftimonio Agricolæ.) Intelligehonorificauerba de Domitiano Cæiârete ‘‘^nicnto inferta.

^tiodaugurio uotisep.) Expunximus pronomê quod,ut cohçreat ièntentia. , f teadem ftrage tot Confularium cædes.) Nempe Ciuïcæ CereaIis,Saluidie '’'Otpliiti,Âciltj Glabrionis, Aelij Lamiæ,Saluij Cocceiani, Metij Pompofia.-Salluftij Luculli. Suetonius autor.

Vnaadhuc uidoria charus nuncius.) Emendaui, Carus Metius.Hic è nume fodelatorS unus fuit apud Domitianum ied omniû icelcratifïîmus. Eius memi '^'t Plinius nepos epiftola quinta libri primi,icem epiftola libri feptimi, cuius ini.-''tttn Angit me Fanniæ ualetudo.Rurfum epiftola poft hâc odaua, Carum ipfi f^lumniamftruxifièteftatur,hîjsuerbis:nihil notabilefecutum,inquit,nifi forte W nôfui reuSjfuturuSjfi Domitianus,fub quo hæc acciderunt,diutius uixif-*'t:nam in ferinio eius datus d Caro de me libellus,inuêtus eft. Cari mentionem ®duntluuenalis Si Martialis. Cæterum quænâ fuerit ifta prima uidoria, amp;nbsp;ad-“^(usquem,nondum reperi.Id quocf nô omittendum, uerbum cenfebatur hic fægantiflîmepofitum efleproæftimabatur, fiueexiftimationem nadus erat. Hittmadmodum Si alibi Tacitus ufurpat^

Et intra Albana arcem uillam lenten tia Meflâlini ftrepebat.) Reftitui fn hune '’’odum,Ô£: intra Albana uillam fententia Mefiàlini ftrepebat. Nam mihi dodus Âiâaccufatiuû arcem adiecilTe uidetur,cui non placebat uilla. At folitus fuit Bomitianus patres aliquâdo in Albana uillâ in confiliûcôuocarc.Eo loco Cor-treliam Veftalê incefti damnatam refert Plinius epiftola cui initiû: audifti ne Va Erium Licinianum,lib.4.Nam quum Corneliam, inquit,ueftalium maximam drfodere uiuam concupiiïèt, ut qui illuftrari lèculûfuum eiufmodi exemplo ar/ biraretur,Pontificis Maximi uice,lèu potius immanitate tyranni,licentia domi 'quot;jteliquos Pontifices nô in regiam,fed in Albana uillam côuocauit. Hadenus

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R 3 Plinius

-ocr page 556-

474

IN VIT AM A GRIGOLÆT


Ph'n.SeCeflutjî Albanû Suetonius appellat, Äf ali]. porro Menàlinusna'iBfiif £t mêtio Taeito,lt;ielationes,apud Domitianû faóitauir,adtrfationis calumntt rum nomine prtncipi gratiffimus. Eum graphice ÔC fuis uerëcolonbus deptn^ Plinius Nepos.epiftöla cuius inifium,int erfuiprincipisoptimicognitioni,li.4’ Incidifjinquitjiermo de Catulo Méflalino, qui luminibus captus, ingeniofeuo mala cæcitatis addideratj nó uerebatur,non erubefcebat,non miferebatur, quo fæpius à Domitiano non fecus ac tela quæ amp;nbsp;ipû cæca ôf improuida fcrûtur,iû óptimQquenq^cótorquebarur.Hpcille.Hunc CâtullûMelîàlinûàluuenalen® tari putant eruditi ûtyra v itj • Si rurfùm xiq. Nam ilium exagitabant occirofon® nes,nec uiquâ quiefcere finebant. Quod aûrhic^dicit TacitiK,inrra Albanâu^ lam ièntenna Meflàltni ftrepebat,innuit dum aduiueret Agricola nec permifif fe DoiTiKiânû neqpJVleflâlinum aufum fuiiîè publice quenquam accul^4*®’® poftèa fecitjièd turn iêcretius.nempein Albano ièceiïu»

Mox noftrac duxere Heluidiû in carcerê manus. ) Intclligit Heluidiumfil®® Heluidij Prifciillius à Veipafîânoftfimûrelegatiquod imperatoriâmaieftaK® cotemnere uideretur,deinde occifl. Rem prolixe narrat Suetonius-Fuitahoqut uir iàndîiflîmuSjfèd nimiæ propemod5hbrnatts,quae exitiâ illi at ruift- Célébrât eum longis fed indubie uehs laudibus Tacitus noller lib. Annalium uicelu”® circa principiû. Nec aibitrorà paternis uirrutibus degencraflc filiû. qucabiwilc teftatur bonum uirum fuilïe, quod à Domiïiano fit inrerfcdîus. Præfexebatut caulà quod quafi fccnicocxodio fub perfona Paridis ÔC Oenones diuortiûD®» mitiani cum uxore tradîaflèt.autor Suetonius.

Nos Maurici Ruftici^uifus.) luniusMauricusinexiliûadîusfuit. Vitteße Plinio nepote,grauis,pirud«ns,multis CXperimêtis cruditus,amp;' qui futura poflct ex prætcritis prouidere. Frater huius lun. Arulenus Rufiicusdamnatuscapits fub Domitiano quod philofophiâ ieôlarerur,ôf quod Petum Thrafeam laodai-fet.IVJeminiteius Pliniusepiftolaquinta primi libri. lnteremir,inquit Suetonius in Domitiano, lunium Rufticum quod Pæti Thrafeæ Si Heluidij Prifciiaudes aedidilfetjappcllaretcçeosfandlifïîmosairos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

NosirtnocentiiânguineScnecio perfudit.) Herennius Seneciooccifusefta Domitiano acculante Merio Caro,quod poft quç fturam nullum magißratSpe tiftèt, ÄT Heluidi) Prifci uitam compofuilTct laudansuinim-Pliniusneposepifto la quinta libri primfde Marco Regulo delatore,lacerat,inquit, Herennifï Senc* cionem tam intemperanter quidê,ut dixerit ei Mctiusôrus,qutd tibi cum meis mortuis f Lege de bac re epiftolâ Plintj cuius initiâ,angit me Fanniæ ualerodo, lib* y.Meminit quumiunrj AruleniRufticitum Senccionis l'acitusnofier» præfetiuncula quam huit? libello præmifit. Libet aferibere Plintj nepotisuerb» ex epiftola undecima terttj libri quæ faciûtad hune locum.Ätqj hæcfeci.inqiiit, quum iéptemamicis meisaut occifisauttelCgatis, occifis Senecione,Ruftico, HeIuidio:rclegatis,Maurico,GratiIIa,Arria,Fannia.

A quo iè contra pudorem muniebat.) Videturfic dicftum,utLiaianiim illud lib.s.quartæ dec* Et ab eadem fuperbia non uenire ad cauiâm dicendam argue* rent,qua iudicium Si tribunos plebis condonem reliqujflet. Item illud lib-u. dec.eiufdem, Tarnen qüia ab fatisfaciendi quoeç cura imperata enixcfeccrcui* det,ex præfentieos potius quàm ex præteritoæftimat habitu.Rurfuin illudWb. ïèxto primæ dec. Criminabantur eum infeftiorem agrû ab nobilicate elfe, quàm à Volicis fuerit.

Sed mtliijSliocp eius.) Scripfîmus filiæqp eius, Nam Agricola filiumpridcra amiièrat.Etiêquiturjidfiliæquocpuxori^pfæcepcrim* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

FINI

-ocr page 557-

475

iVLlI AGRICOLAE VITA PER

CORNELIVM TACIT VM EI VS GENER VM CASTISSIME COMPOSITA,

L AKOKv//Iuirorumfacflamorcfc^poftcristra I dere,antiquitxi5ufitatum,nenoftnsquiden) tetn/ I' poribus quanquam incunofa fuoruni ætas otjii/ ; fit,quoti€smagoaaliquaacnobjlisuirtusuia'tac ' fupcrgrcflTa eftuitiu paruis magoiscp ciul'tatibus commune,ignorantiatii rcdli 0^ inui'diam.Sed a/ pud priores utagere memoratu digna prooum? ,__magis^in apcrtocratataceleberrimusquifc^in/ S^fioadprodendam uirtutismcmon'am fine gratia aut arubitionc, boo^ ^^''tutnconfcienuæpredo ducebawr. Acplcriq? fuarn ipfi uitam narrare,ff potius morum quàm arrogantiam arbitrati funt, npc id Rutilio SC *J‘^âaro citra fidein j aut obtreiflationi fuit : adco uirxutes qfdcm teppnbus ^ptinièæftimantur, quibusfadllitnegignuntur. Atoiihi nunc narraturo defunób' hominis, ucnia opus fuit, quam non pctïflcm,ni incurfatu/ fæua 5^ infefta uirtutibus tempora. Lcgimuscum Aruleoo Rufti/ fo Pçtüs Th.rafca,Herctinio Senèciöni Prifcu^ Hpluidius laudati efientsca in ipfos modo aurores, fed tn librosquocp eorum faeup ^ut’ijdelcgatotriurouirisminifteriojutmooumenxaclariflimorumingenip ''^wia^omitio ac foro urerentur.ScilicetiJlo ignc uoce Po.Ro. Si libertate Renatus,amp;confeientiâ generis humani aboliri arbitrabantur,expulfis infu P^fûpiétiæprofefloribus,atçp omni bona artein exiUum a(Æa,ncquid up ‘I'lam hooeftu occurreret. Dedimus profeólo grande patientix documen ^UTOjUtficut uetus çias uidit quid uitimu in libcrtateefletjta nos quid in fer ^'^tejademptoper inquißtiones Si loquendi audiendiq^ cómercio.Memo fiatn quocß ipfara cum uoce perdidiflemus,G tarn in noftra poteftate effet obliuifd quàm tacere.Nuc demu reddit animus. quamcp primo ftatim ^atiflîmifæeuli ortu Nerua Cæfar.resolim diflociabiles mifcucrit princi/ Fatum aclibcrtatéjaugcat^ quotidiefaciliitatem Impcrr) Nerua Traianus, ^Kfpem modo ac uotu fecuritas publicîUèd ipßus uoti fiduciam,ac robur affumpferit,natura tarnen infîrmitatis hutnanæ j tardiora funt remedial ßiala:amp;ut£orporalenteaugefeunt,citoextinguuotur,ßcingeniaftudia(^ ct lt;ipreflcrisfaciliuscprcuocaueris.,Subß;quippeetiä.ipßusincrtia:dulcedo: « Siinuifa primo deßdia, poftremo amatur, Quidfi per quindecim annos, tc gtandctnor.talisæuifpaciû^multïsfortuitiscafîbuspromptiflimusquifcp ct fçuitia principisintetcidejcütT’.Pauci K(ut ita dixerim)nö modo aliorum fed ttiâ tjoftri fuperftites fumus.exéptis c mediauita tot anoisjquibus iuuenes ad feaeduiute,fenes propè ad ipfos exaótae «tatis terminos per filentium

R 4 ucnimus

-ocr page 558-

476


IVLII AGRICOLÆ VlTA


ucnimus.non tarnen pïgebit ucl i'ncondita ac rudi uoce mcmon'am pn'oris fcncóluns, ac teftimonium præfcntium bonorum com pofuiHè. Hic inte/ rim liber honon' Agricolæfoccri mei deftinatus, profcflionepictatiSjaut laudatus erit,aut excufàtus.

CNeus Iulius Agricola ueterc 8i illuftri ForoiulienGum colonia ortus, utrunp^ auum procuratorem Cæfarum habuit: quæequcftrisnobi' juliutGr^^ Iftas eft.pater lulf) Iulius Græcinusfcnatorfj ordinis.ftudio eloquentie fa Iulia ProdOa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“**'*^^^*b^siram Caq Cæfaris meritus. nanc^Mar-'

‘ nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;cum SillanumaccufareiufTuSjamp;quia abnueratinterfeduseft. Mater W

lia Procilla fuit, raræ caftitatis. in huius finu indulgcntiat^ cducatus, per omnem honeftarum artium cultum pucritiam adolefcentiame^ tranfegit» Arcebateum ab illeccbris peccantium præter ipfiusbonani integram^ Maffilia nataram , qaod (latimparaulas Cedem acmagiftram (ludiorum Maili' liamhabuerit,locum Gra:cacomitate8i prouinciali parfimoniamiftun’’ ac bene com pofj tum. Memoria teneo folitum ipfum narrare, fein prima Pbilofophice iuucnta ftudium philofophiæacrius,ultraquàm conceilum Rom.aefena/ fiudiunt (ori haufifle,niprudentia matris ineenfumac flagrantem animumcoer/ cuiflet. fcilicctfublimc amp;nbsp;redum ingenium pulchritudincm acfpcciemex/ celfæmagnæc^ gloriæ uehementius quam caute appetebat :mox miti/ Exfapientia gauit ratio 8i ætas.retinuit^.quod eft difficillimumgt;cx fapientia tnodum« modum re, Prftna caftrorum rudimenta in Britannia Suetonio Paulino diligenti ac moderatoduci approbauit, eledus,quem contubernio æftimaret* Nee Agricola licentcr more iuuenum, qui militiam in lafeiuiam uertunt,nc/ que fegniter ad uoluptates Si commeatus, titulum tribunatus amp;nbsp;infeitiam rettulit : fed nofeereprouinciam, noCciexcrcicuh difeere àperitis,feqmop/ timos,nihil appctcre ob iadatione,nihil ob formidinem rccufarc, iimultp anxius amp;nbsp;intentusagere. Non fanèaliâs cxercitatior magisq? in ambiguo Britannia fuit» trucidati uctcrani,incenfæ coloniæ,interccptiexercitus.tum de falutc, mox de uidoriacertaucre ♦ Quæ cunda SC. iî confiliisdudu^ alterius agcbantur,ac fumma rerum SC recuperatæ prouinciæ gloria in ducem ceflît,artem ôiufum Si ftimulosaddidereiuuenitintrauitqiieam/ mum militaris gloriæ cupido,ingrata temporibus,quibus iîniftracrga eminentes interpretatio, ncc minus periculum ex magna fama, quam ex dow/cm Dr- inala Hincad capeflendos magiftratusin urbem digreflus, Domitiam ^'^xît^t^orem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iplendidis natalibus ortam fibi iunxit.idque matrimoni/

° um ad maiora nitenti, decus ac robur fuit. uixerunre^ mira concordia,per mutuam charitatem, Si inuicem feanteponendo, nilîquod in bonauxo/ Pit Qjiitilor re tanto maior laus,quanto in mala plus culpæ eft.Sors quæfturæ prouin/ ciam AGam,proconfulemSaluiumTitianumdcdit,quorumneutrocor/ saluiut Titia/ ^ypt^g eft:quanquam Si prouincia diucs ac parata peccantibus,Si procon/ «Hf procotfju nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auiditatem pronus, quantalibet facilitate redempturuseifet

rautuara

-ocr page 559-

AVTORE TACITO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477

di'flîmulatîoncm mali. Auólus cft ibi filia in TubGJium folad'' '^‘’’(ïniul.Nain filiumantefublatum,breui amïfit.Mox inter quæfturam, ^cfribunatum plcbfs,atcpetîam ipfum tribunatus annum quietc amp;otio duiacyotb ^‘'3n!îtgnarus fub Ncrone temporum , quibus inertia pro fapientia fuit* ^^wpræturæ tenor, K fiîentium. nccenim iurifdidtio obuenerat. Ludos, °^'naniahonoris,modo rationisatcpabundantiæduxit, uti longe àluxu/ i„(^tidpro J^^iitafamæpropior.Tum cledlus à Galba ad dona templofum rccogno/ fapientia '^‘^*^aa,diligentiflîma eonquiiîcione fecir, ne cuius altcrius facrilcgium refp.

Ncronisfenfiflet.Scquensannusgraui uulnereanimum domum«^ '^’usafHixit. nam dalïis Othoniana licenter uaga dum in Templo, Ligu/ claffis otho/ f'æparseft, hoftiliter populatur, matrem Agricolæ in prælijs fuis inter/ æ^prædia^ ipfa,ôi magnam patrimonrj partem diripuit,quæ caufaeæ/ '^'sfucrat* Igiturad folenniapietatisprofetàus Agricola, nuncio atfccta solenniapte^ ^'^Vcfpa(j3no imperii deprehenfus, ac ftatim in partes tranfercfTuseft.

principatus ac ftatum ufbis Mutianusregebat admodum luuene ^omitiano,ÔC ex paterna fortuna tantum licentiam ufurpantc. Is minum addclcôlus agendos Agricolam intégrée^ ac ftrenue ueriatum uiccfimæ • ægioni tardé ad facramentum tranfgreiîæpræpofuit, ubi dcccnTor feditio/ pagerenarrabatur : quippe legatis quoep confularibus nimia ac formido/ blaerac. NecIcgatus prætoriusad cohibendum potens, incertum fuo an Fitlegatutîe^ f’iilitum ingenio : ita fucceffor iîmul ultor eledtus, rariÆma moderatio' g'onis uiceft^ ’’fmakiicuideri inueniiïe bonos quàm feciflc.Præerat tune Britannia: Ve

Volanus placidius quàm ferociprouincia dignum eft. temperauit ^gficolauim fuam,ardoremcpcompefcuit,neincre(cerct,pcritusobfequi, ffuditusç^utiiia boncfbsmifcerc.Brcui deinde Britannia confularem Pc/ pet/î/jif Cfyf4

Ccrcalcm accepit. Habneruntuirtutesfpacium excmplorum. Sed primoCcrealis,modolabores amp;difcrimina,moxôC gloriamcommun!/ rabat: fæpc parti cxcrcitus in experimentum,aliquandomaioribuscopns rxciientupræfecit. nec Agricola unquam in fuamfamam geftisexultauir, adauAorem 8C dueem, ut minifter fortunam referebat: ita uirtute in obfe/ Wndo,uerccundia in prædicando,extra inuidiam,ncc extra gloriam erat» feuerten tem ab legationclegionisdiuus Vefpafianus inter patticiosafei/ lait,acdeinde prouinciæ Aquitaniæ præpofuit fplendida: in primisdigni/ Aquitania ^atis3dminiftratione,ac fpeconfulatus cui deftinarat.Creduntplericp mi/ liraribus ingenrjsfubtilitatem deefle, quia caftreniîs iurifdidlio fecura ôi obtui]or,acpluram3nu agens calliditatcm fori non exercean Agricola na/ ^nrali prudentiaquamuis inter togatos facile iuftéque agebat. lam ucro prudentia ^lt;^^poraaivai:am remifïioaatTK^ diaiCa, ubi conuentusac iudicia pofee/ A^ricd^ frnt, grauis, intentuSjfeuerus, 8C læpius mifericors;ubi ofîicio fatisfaólum, rgt;a!laultra potcftatispcrfona,triftitiam Si arrogantiam.ôiauaritiam exu/ crattnec illi, quod eft rari Gi rti u rti, aut facilitas audlohtatem, aut feucritas

amorcm

-ocr page 560-

478 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVLII AGRICOLÆ VITA,

amorcm diminuit Integritäten! atc^ abftine'ntiam in tanto uiro rcfcrreia/ iuria uirtutum fuerit. Ne famam quidcm cui efiam fæpe boni indulgent,o/ ftcntandam uirtute,autperartem quæfiuit: proculab æmulationeaduerz fus coliegas,procul à contentione aduerfus Procuratores,ôi uincercinglo/ rium,0C attcri fordidum arbitrabatur. Minus triennium in ealegationede/ ' tentusac flatim ad fpem Conlulatus reuocatus eft, comitante opinionc

Britanniam ci prouinciam dari, nullis in hoc fuis fermonibus, fed quiapar uidebatur. baud fem per errat famagt; aliquando 8i digit. Conful, e^reg'^ turn fpci filiam iuueni mihi delpondit,ac poft confulatum collocauit,amp;fta Britinnu tim Britanniæpræpofituseft,adied:opontifi'catusfacerdotio. Britanniç defcriptio populos^ multisfcriptoribusmemoratos, non in comparationeffl curæ ingenque referam,fed quia turn primu perdomita eftiitacç quxprio'* res nondum compertajdoquentiapercoluere,return fide tradentur. tanniainfularum quasRomana notitiacompletftitur maxima,fpadoac ccelo in orientcm Germaniæ, in occidentem Hifpaniæ obtenditur: Gallis in meridiem etiam infpicitur. Septcntrionalia eius, nullis contra tcrris,ua/ fto atc^ aperto mari pulfantur.Formam totius Britanniæ Liuiusueterum, Fabius Rufticus recentium,eloquentiflimi au tores,oblongç fcutulæ ucl bi CaleJonia penni aftimuIauere.K eft ca facies citra Caledoniam,unde amp;nbsp;in uniucrfutn fama eft ttâfgreflà.fed immenfum amp;nbsp;enorme fpacium procurrentium ex/ tremo iam littore terrarum uelutin cuneum tcnuatur. Hancoram nouiili^ mi maris tunc primum Romana clafti's circumuctfta, infulam eife Bhtanni orcadtt am affirmauit,ac Bmul incognitas ad id tempus infulas,quas Orcadasuo/ cant inuenit domuitt^. difpetfta eft amp;nbsp;Thyle,qua hatftcnus nix, Si hyfuis abdcbat. fed mare pigrum amp;nbsp;graue remigantibuspcrhibet. ncucntisqui/ dem proinde attolli: credo quod rariores tcrræ montes«^, caufa acmateria tempeftatum,6i profunda moles continui man's, tardiusimpellitur. Natu ram Occam' atep æftus neep quærere huius open's cft,ac multi rettulere. u/ num addiderim : nufquam latius dominari mare, multum fluminum hue atqp illuc ferre, nec littore tenus accrcfcere aut reforberi, fed influerc penitus atep ambire,etiam iugis atep montibusinferiuelut in fuo. Cæterum Bn/ tanniam qui mortales initio coluen'nt,indigenæan aduetfti,ut inter Barba ros,parum compertum. Habituscorporumuarqratepex eo argumenta. Cakdonij nancp rutilæCaledoniam habitantium comæ,magniartus, Gcrmanicam S'lyw originem aftcuerant.Silurum colorati uultus,amp; torn pleruncp crincs,Si po fitacotra Hifpaniam,Ibcrosueteres traicciftc.caSkp iedcs occupalfcfidein faciut.proximi Gallis,Si Bmiles funt: feu durante originisuhfeu procurren tibusin diuerfa tern's,pofitio ccelicorporibus habitum dedir.in uniuerfum tarnen æftimanti, Gallos uicinum folum occupafte,credibilecft.Eorum fa' era deprehendas luperftitionum perfuafîone. Sermo baud multum di/ uerfiis. in depofeendis periculis eadem audacia, SC ubi aduenere, in detre/ f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dandis

-ocr page 561-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÀVTOkETACITÔ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47lt;gt;

*^diseadem formido. plus tamcn ferociæ Bn’tanni præfcrunt, ut quo^ longa pàx emoîh'erit. nam Gallos quocp l'n bdlis floruiffeacce/

^s.rnox fegnitia cum otio l'ntrauit,amifTauirtutepanter ac h'bertate» pa Bntannorum olim ui'ólis eueni't,cætcri mancnt quales Galli fucrunt. ^|,P'^aitcrobur,quædam nationes curru præk'anturgt; honeftior aun'ga, [^'’^‘^tespropugnant. oli'm regibus parebant, nunc per principes fadionp trahuntur. nec aliud aduerfus ualidiffimas genres pro nobis

,'^sgt;quàm quod in commune non confulunt.Rarusduabus tribus^ in commune '^tibus,ad propulfandum communepericulum conucntusn'ta dum fin «o» confulunt ? ’pugnant,uniuerfiuincuntur.Cœlum crebris hymbribusacnebulis Cceîumne/ J. . afperitas frigorum abefi:. Dicrum fpacia ultra noftri orbis men/

noxclara, Si. extrema Britanniæparte breuis, ut fînem atcp initi/ d/« ISgicrei bas exiguo difcrimine internofcas» Quod fi nubcs non officianMfpi/ nox breuis

^'P^noâetîî foils fulgorê, nec occidere Si exurgere, fed tranfire affirmât: ƒ' '^ftextrema Si plana terrarum humili umbra non erigunc tenebras, in/ ^i^coelum Si fyderanoxcadit. Solum præter olcam uitemt^ K ccEtera dioribus terris oririfueta,patfensfrugum,fœcundum.tarde mitefiunt, p°pfoueniunt. eademc^ utriufcç reicaufa, multus humor terrarum,cœ/ tFcu Britannia aurum Si argentum SC alia mctallajprecium uidforiæ.gi A«r«w pitôj Occanus margarita, fed fubfufea ac liuentia. Quidam artem abefle Argent«/« ^ÿntibus arbitrantur. nam in rubro mari uiua ac fpirantia faxis auclli,in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

*^f‘f3ntiia prout expulfa fint colligi. ego facilius crediderim naturam mar/ Wsdeefle,quàm nobisauaritiam.lpfi Bn’tanni deletflum.ac tributa.ôC

imperij munera impigrè obeunt, fi iniuriæ abfint: bas ægrè tôle/ domitiutpareant, nondum utferuiant. Igitur primus omnium

^Oftianorum D.Iuliuscû exercitu Britannia ingrcflus,quanquam profpe D.iuh'us f^pugnaterrueritincolas,aclittore potitusfit, poteft uideri often diflepo/ ‘Kfisnon tradidiftc.Mox bella ciuilia,Si in rempublicam uerfa principum

aclonga obliuio Britanniai etiam in pace. Confilium id diuus Au/ d. AttgM/î«t ö'ïftusuocabauTiberiuspræcipuc.ÂgitaflTe C.Cæfarem deintranda Bri Tiberius ^otiia fan's confiât, ni uclox ingenio, mobilis pœnitentia, Si ingentes ad/ iJfffusGcrmaniam conatusfrufirafuiftènt. Diuus Claudius auólorope/ f'S)tranfue(ftislegionibusauxiltis^,ô£afiumpto in partem rerum Vefpa/ '’îno.qucd initium uenturæ mox fortunæ fuit,dom{tç gcntes,capti reges, monftratus fatis Vefpafianus.Confulanum primus Aulus Plautius

præpofitus, ac fubinde Oftorius Scapula,uterçp bello egregiustredaólat^ paulatiminform am prouinciæproximapars Britanniæ* additainluper üeteranorum colonia « quædam ciüitates Cogiduno regidonatæ. is ad Hoftram ufque memoriam fidiflîmus manfit, uetere ac iam pridem rece/ ptapopuli Romani confuetudine, ut haberet infirumenta feruitutis ÔC re/ §£S,MoxDidius Galluspartaà prionbuscontinuic,paucisadmodum

caftellis

-ocr page 562-

48o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cn. ivlii AGRÎCOLÆ vita

caftcllis in ultcn’ora promotis per quæ fama au(fti oflRcq quærcretur. Di VeriXiWi diutn Verani'us exccpitjst^ intraannum extindus eft. Suetonius hint Paulinus bi'ennio profperas res habuit^fubacftis nationibus firman's^ pr$ Konttinfula ßdqs : quorum fiducia Monaminfulamut uiresrebellibusminiftranteffl aggreffuSsterga occaßoni patefecit. Nanque abfenu'a Icgati remote metu, BrZfd««orttw Britanni agitare inter fe mala feruitutis, conferre iniurias, Si interpretando ^uerd,e de accenderemihil profici patientia,nifi utgrauiora tanquam ex facili toleran/ Romanis fjßyg imperentunfingulos ßbi olim reges fuifle, nunc binos imponi,cqui/ bus legatus in fanguine procurator in bona fæuiretiæque difcordiam ptæ' pofitorum,æqueconcordiamfubie(ftis exitiofamialteriusmanuscenturio/ nesjalterius uim amp;nbsp;cotumelias mifccremihil iam cupiditati,nihil libidini«/ ceptumn'n præliofortiorem eftèqui fpoliet,nuncab ignauisplerunçfôiifa bellibus eripi domos,abftrahi liberoSjiniungi deledtus,tanquam moritan tum propatria nefeientibus; quantum enim tranfifte militum,fifcfeBri/ tanni numerentCßc Germanias excuflifle iugum, ÖC fluminc non Oceano defendi:ßbipatriam,coniugeSjparentes: illisauaritiam ÔC luxutiam caufaS belli eße: rccefturos ut diuus Iulius rccefliflet,modo uirtutes maiorum Inoz rum æmularenturmeue prælq unius aut alterius cuentu paüefceretiplusitn petus,maiorem conftantiäpenes mifcrosefieu'am Britannorum criädeoS mifereri,quiRoraanu ducem abfentem, qui relegatum in alia infula exerci tum detinerentdam ipfoSjquod difficillimum fuerit, deliberate: porro in ei iufmodi conßlrjspericuloßuseftp deprehendijquam audere. Hisatep« Voadica libusinuicem inftincfti,Voadica generis regrj fœminaducc, neep enimfe' Sexum inim^ xum in impertis difcernut,fumpfere uniuerß bellumrac fparfospercaftella ferijsnon dt-^ milites conCeâ:ati,expagtt3üspt:ç(idqs,ipram coloniam inuaferc,utfedern ullum in barbaris fæuitiæ genus omißt ira ÔC uidoria. Qnod Suet.paulinus niß Paulinus,co cognito prouinciæ motu^properè fubueniflètjamiifa BtP duritermde/ tanniaforeuquam uniusprælrj fortuna,uctcripatientiæreftituit,tenétibuS ditos confulit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pleriflt;^,quos confeientia defedioniSjôC proprius ex legato timor agi

tabat. Hic cum egregius cætera,arroganter in dcditos,ôi ut fuç quoep miu Petronius (ix ultor,durius confuleretjmiflùs Petronius Turpilianus tanquam exora TKrpziïdMMi biliotjôi delidis hoftium nouusgt; eoc^ pœnitentiæ mitiorjcompoiîtisprio TrebeUius ribus nihil ultra aufus,Trebellio Maximo prouinciam tradidit.Trcbcllius Haximns fegnior ôi nullis caftrorumexperimentis, comitate quadam curandi pro/ uinciam tcnuit.Didicereiam Barbari quoep ignofcereuitrjsblandiêtibus. ÔCinteruentusciuilium armorumpræbuitiuftam fcgnitiæ exeufationem» fed difeordia laboratum,cum aflùctus expeditionibus miles otio lafciuiret. TrebeUius fuga ac latebris uitata exercitus ira, indecorus atep humilis.pre/ cariô mox præfuit : ac uelut padi, exercitus licentiam, dux falutcm.hxcle/ ditio ßne fanguine ftetit. Nec Vedius Volanus manentibusadhucciuili' bus bellis agitauit Britanniam difciplina.eadcm inertia erga hoftes, fîmilis

-ocr page 563-

AVTORE TACITO


481


P^tufanti'a canrofum-,nïfiquodinnocens Volanus, nullisdcliifli'si’nuiz liischantatem parauerarloco autowtatis. Sed ubi cum cxtcro orbc Vcfpa Hanus ói Bn'tanniam rccupcrauit,.magni' duccs, cgrcgrj cxcrcitus, minuta Hoftium fpcsiSC terrorem ftatim intuIicPctibusCcrealiSjBrigantum ciuica Brigttntumci/ ^fni,quænLimero(îiiîma prouinciætotius pcrhibctur jaggrcQus. mulra pfælia,amp;:aliquando nonincruenta:magnamlt;^ Brigantum partem autuiz lt;^oriaamplexus5aut bcllo. Etcum Ccrealisquidcm altcriusfucccfloriscuz famfamamt^ obruiiTet, fuQinuitquocp molcm Iulius Frontinus uir maz quantumliccbat, ualidam^ ôipugnaccm Silurum gentem armis

Hibcgitjfuper uirtutcm hoftium locorum quotp diffîcultatcs cluôlatus.

HuncBritanniçftatum hasbcllorum uiccs mediaiam æBatetranfgrcf AgricoJain InsAgricola inuenit, cum ôC milites uelut omiiïa expeditionead fccurira/ •’^nij^hoftcsad occaiîonem uerterentur.Ordouicum ciuiras baud tnuko ânteaduentum cius.alam in fînibus fuisagentcm,propc uniuerCim obtriz initio credta prouincia,ut quibus bellum uolcntibus crar,proba fxemplum,aut rccentis legati animû opeririTum Agricolajquanquam ^J'anfaiftaæftaSjfparfipcrprouinciam numeri, præfumptaapud militem fcsanniquiestarda sicontraria bcllum incohaturo, ôCplcrifqj euftodiri (^^lpcâapotiusuidcbatur,irc obuiam diferimini ftatuincontraôliscp legioz ’’'aniuexillis ÔC modica auxiliorum manu quia in æquum digredi Ordoui orJttt.-ffr de ffinon audebant, ipfe ante agmen quo cætcris par animus iimili periculo bttl4t Agn^ ^bet,crcxitacicm:cæfacp propèuniuerfa genre non ignarusinftandum faz •^æ.aeproutprima celïinentforeuniuerla, Monam infulam cuiuspoffef Mon^m infu^ Honcreuocatum Paulinum rebelIionetotiusBritanniæ fupra memorauG bmcrfpit feigere in poteflatem animo intendit. Sed ut in dubtjsconfilrjs naucs ocftantjratio Si conftantia ducis tranfucxiridepofitis omnibus farcinis, lez ^iis'mosauxiliarium, quibus nota uada, Si patrius nandi ufusquo fimuï ‘^lt;^ÔJarmaôi cquosregunt,ita repenteimmifit,utobftupefadbhofics 'inicIa(Tcm,qui naucs, qui mare expedtabant, nihil arduum autinuidlum ffcdidcrint G'c ad bcllum uenientibus. Ira petita pace, ac dedita infula, clalt; fusacttiagnus haberi Agricola:quippe cui ingredienti prouinciam, quod '^•’ipusalti per oftcntationem aut oificiorum ambitum traniigunt,labor ^pcriculum placuiflct. Nee Agricola profperirate return in uanitaté ufus, f^peditionem autuicloriam uocabat, uidlos continuiiTe: ne laurcatisquiz nem gefia profecutus ert,fed ipfa diflimulationc famæ famam auxit, ælh'z ’’’^ntibus quanta futuri fpc tam magna racuifïct. C æterum animorum dlfimuUtia ptoüinciæ prudens, limukp dodtu's per aliéna expérimenta parum profici iniuriæfcquerentur, caufasbcllorum flatuitexcidere, à fe fuistp primam domum fuam cocrcuit,quodplcrifcp haud minusarduum fllgt;quam prouinciam regere : nihil pcrlibcrtosferuos^publicxrci: non ‘Mqspnuatis.ncc ex commendatione aut prccibusccnturionum milites

S afcire

-ocr page 564-

IVLII' AÔRÏCÔLÆ VlTAj

afdre, fed optimum quencç ffdeliffimum pinare: omnia fcirc, non omfii'ä exequûparuis peccads ueniam, magnis feueritatem commodate : nec pœ/ na femper, fed fæpius pœnitentia contentus efle : offices ÔC adminiftratio/ nibus podusnonpeccaturos,quàm damnarecum peccaflènt.Fruracnti amp;nbsp;tributorum aud:tonem æqualitate muncrum molii're,circumci(îsquæin quæftum repertadpfo tributograuiustolerabantur. nancp per ludibn'um aßidcre claunshorreis,amp;cmereukro frumenta, acuenderepretiocqoci bantur. diuorda idnerum amp;nbsp;longinquitas rcgionum indicebatur, utciuto' tes à proximis hybernis in remota ÔC auia déferrent,donec quod omnibus in promptu crat,paucislucrofum fieret ♦ Hæc primo ftadm anno compris mendo egregia famam paci circundedit.quæuel incuriaucl tolerantiaprio rum hand minus quàm bellum dmebatur. Sed ubi æftasaduenitcon/ traôto exercitu militum in aomine laudare modeftiamjdifiedoscoefcete“ loca caftris ipfe capere, æftuaria ac filuas ipfe prætentare : 51 nihil interim apud hoftes quietum padjquo minus fubids excurfibus popularetunatcç ubi fatis terruerat, parcendo, rurfus irritamenta pacis oftentare ♦ Quibus rebus multæ ciuitates quæ in ilium diem ex æquo egerant.datis obfidibus iram pofuere j ôi præfidfjs caftellis^ circundatæ, tanta rationecurai^jUt nulla ante Britanniæ noua pars illaceiTita tranfierit. Sequens hyemsfa luberrimisconfîltjs abfumpta. nancp ut hominesdifperfîacrudes,eoc^ bello faciles,quied SU otio per uoluptacesaiTuefcerent,hortari priuatim,ad/ iuuare publice,ut têpla,fora,domus extruerent, laudando promptes,Si ea ftigando fegnesdta honoris æmulatto,pro neceflîtate erat. lam ueroprim cipumfilios liberalibusartibus erudire. Si ingénia Britannorum iludijs Gallorum anteferre,utqui modolinguam Romanam abnuebât,eloqucn dam concupifeerent * inde edam habitus noftri honor, ôi frequenstoga» pauladtTK^ difeeflum ad delinimenta uitiorum,porticus,ôi balnea. Si corn uiuiorum elegandam * idcp apud imperitos humanitas uocabatur,cum pars feruituds effet. Tertius expeditionum annus nouas genres aperuit uaftatisufque ad Taum (æftuario nomen eft) nadonibus.quaforraidine territi hoftes quanquam confliôlatum fæuis tempeftatibus exercitum ,1a/ ceflère non aufi.ponendis«^ infuper caftellis fpatium fuit. Adnotabantpe riti, no alium ducem opportunitates locorum fapientius legiffe, nullum ab Agricola pofitum caftellum aut ui hoftium expugnatum ,autpadioneac fuga defertum.crebræ eruptiones.nam aduerfus moras obfidionisannuis copfjs fi'rmabantur. ita intrepida ibi hyems, öi fibi quifcp præfidio, irritis hoftibus,eo^ defperantibus,quia foliti plerunq^ damna æftatis hybernis Agricolte euentibus penfare,tum æftate atep hyeme iuxta pellebantur. Nec Agri/ modeßiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unquam per alios gefta auidus intercepit, feu centurio, feu præfcdus,

incorruptum faefti teftem babebat. Apud quofdam accrbiorincon/ uitqs narrabatur, ut bonis comis, ita aduerfus malos iniucundus.cæterum ex ira/

-ocr page 565-

AVTORE TACITÓ

tracùndia nihil fupcr erat.fecretum SC rilenciam,eias non timeres. hone/ “■uspiitabatjoffcndere.quàm odiflc. Quarta æftas obtinendis quæ per A»,nii ^^rtcratinfumpta, ac (î uirtusexcrcituum Si Romani nominis gloria pate/ f^tur,itiucntusinipfa Britannia terminus.Nam Glota Si Bodotriadiucr Glota ^ttiaris æftuspcrimmenfum rcuecli,anguftoterrarum fpacio dirimun/ ^fjquod turn præiîdqs firmabatur : atcß omnis propior fînus tenebatur, '“ttitnotisüclutin aliam infuiam hoftibus. Quinto expeditionum anno ^^UEprima tranfgreflus ignoras ad id tempus genres crebris fimul ac pro/ Wprælfjsdomuit; eam^ partem Britanniæquæ Hyberniam afpicit, kopijsinftruxit,infpem magisquàmobformidinem.fiquidemHyber/ nyierniit •quot;atMedio inter Britanniam at(ç Hifpaniam ijtajamp; Gallico quocç mari op P’^niinajUalenriflîmam imperij partem, magnis inuicem ufibus mifcuerir. ^padumeiusGBritariniæ comparetur anguftius,noftrimarisinfulasfu/ sp^c/Kwi P^fat.Solum cœlumcp Si ingénia cultus^ hominum haud multum à Bri/

diiferunt.melius aditus portus^ per commcrcia Si negociatores co Agricolacxpulfum fèditionc domeftica unum ex regulis gentisex/

rat, ac fpecie amicitiæ in occafîonem retinebar. Sæpe ex eo audiui, le/ amp;oneunaôC modicisauxilqsdebellari,obtineriqp Hyberniam pofle.Id^ f^am aduerfus Britanniam profuturum, fi Romana ubicp arma, Si ueluc ^tonfpetftu libertas tolleretur» Cæterum æftate qua fextum officq an/ Aw.vi *''itninchoabat,3mplas ciuitates trans Bodotriam fitas, quia motus uni/ '’’^rlarum ultra gentium, Si infefta hoftili exercitu itinera timebantur, por/ ‘'^sdafleexpiorauitiquç ab Agricola primum aflumptain partem uirium, l^^uebatur egregia fpecie, cum fimul terra fimul mari bellum impellcre/ '’^fîacfæpeqfdemcaftris pedes equesc^ôi nauticus miles mixticoprjsôi ^^ciafua quifep fadla fuos cafus attollerent : ac modo filuarum Si monti/

profunda, modo tempeftatum ac fluôluum aduerfa, bine terra Si ho/ ftisjhincauëlus Oceanus militari iaólantia compararétur.Britannos quo/ Si^etUt ex captiuis audiebatur, uifa claffis obftupefaciebat, tanquam aper/ tamaris fui fecreto ultimum uidtis perfugium claudcretur. Ad manus ÔC Mfttor fanui Winacotîuerfî Calcdoniamincolentespopuli paratumagno,maiore fa/ ’’’Wimoseft de ignotis.oppugnaffe ultro caftella adorti, meturii ut pro^ prouocantç '’ocantesaddideranttregrediendume^ citra Bodotriam, Si excedendum potiusquàm pelletentur, fpecie ignauiprudentium admonebant,cum in/ ^ffimcognofcit,hoftespluribus agminibusirrupturos. Acne fuperante

''UttierojôC peritia locorum,circumirentur,diuifo Si ipfe in très partes exer/ ^'^iticeflit. Quodubi cognitumhofti,mutato repenteconfilio uniuerfi ‘'onam legionem ut maxime inualidam ,noôleaggreflî inter fomnumac ^onamlcgio/ •frpidationem cæfisuigilibusirrupere. lam^inipfis caftrispugnabant, tum Agricola iter hoftium ab exploratonbus cdoótus, Si aeiiigijsinfecii^ ^'Js,uelociffimos cquitum peditum^aflùltarc tergispugnantium iubet,

S 2. mox

-ocr page 566-

IVLII AGRICOLE VITA


484

mox ab unjuctnsadqci clamorem.amp;propinqua luce fulferc Hgna. itaancu piti malo terrid Bntanni’.SC Romanis redit animus» ac fecuri pro falute,de gloria certabant-ultro quin edâ irrupcre.Si fuit atrox in ipfis portarum an/ guflqs prælium, donee pulG holies, u troep excrcitu certanre, his u t tuliflè ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opcm, illis nc eguilTe auxilio uiderentur. quod nifi paludes amp;nbsp;Gluæ fugien'

testcxinentjdebellatum ilia uiótoria foret» Cuius Conftandaaefamafe roxexcrcitusinihiluirtudfuæinuium,penetrandam Caledoniam,inoetti/ endumqp tandem Britannia terminum continuo præliorum curfu fremcz bant : atep illi modo caud ac fapientes, prompd poll euentum acmagnilo qui erant» iniquifïima bæc bellorum conditio cftjprolperaomnesßbiueti dicant, aduerfa uni imputantur. At Britanni non uirtute led occafioneSJ arte duels rati, nihil ex arroganda remittere, quo minus iuuentutcm arma/ rentjconiuges ac liberos in loca tuta transferrcnt,ccedbusac fàcrifîcijscoo**’ fpiradonem ciuitatum fanct'rent» atep ita irritads utrinep animis difceilum* vßpiorum co nbsp;nbsp;Eadem æftate eohors Vlipiorum per Germanias conferipta.in Britan/

fcon lt;jgt;Tfptjî niarrj tranfmifla magnum ac memorabilefacinusaufa eft. Occifocentu/ nauibut Bw/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj. milidbus,quiad tradendam difciplinam immixtimanipuliscxctn

dantur Si redorcs habebantur, treslibufnicas adaólis per uim gubernato/ ribus afccndere:0C uno remigrante,fulpedlis duobuseo^ interftclis.non/ dum uulgato rumore ut miraculum prouehebantur : mox hac atque ilia rapd, Si cum plerifque Britannorum fua defenfandum prælio congreffi» ac fæpe uidtorcs, aliquando pulli, eo ad extremum inopiæ ucnerc, utin/ firmiHimos fuorum, mox forte dudtosuefeerentur : atque ita circunuedli Britanniam,amiflts per infciciam regendi nauibus, pro prædonibushabi/ ti, primum à Sucuis, mox à Frifqs intercepti funt. ac fuerequospercom/ merciaucnundafos,amp; in nollram ufcp ripam mutationeementiumaddii/ dlos,indicium tand cafus illuftrauit. Initio æftatis Agricola domcftico uulnereidtus, anno ante natum filiumamilic* Quem cafum neep ut pie/ riquefortiumuirorumambidofe, neque per lamenta rurfusacraœrorem muliebricer tulit. Si in ludlu bellum inter remédia erat. Igitur præmiüâ claflc quæ pluribus locis prædata, magnum Si incertum terrorem facetet, expeditoexercitucuiex BritannisfortiflîmosÔi longa pace exploratosad/ Grdmpius diderat,admontem Grampium peruenic,quem iam hoftesinfederand

Nam Britanni nihilfradhipugnçprioriseuentu,amp; uldonem autferuitium Cofjcordw expcdlantcs,tandemlt;^dodli communepericulum concordiapropulfan* dum,legationibus Si fœderibus omnium ciuitatû uircscxciuerant. lam^ fuper triginramilia armatorum alpiciebantur, amp;nbsp;adhucaffluebatomnls iuuentus, amp;nbsp;quibus cruda ac uiridis fenedtus, clari bello, ac fua quifep de/ cora geftantes, cum inter plures duces uirtute Si geacrc præftans nomine Galgacus, apud contradlam multitudincm prælium pofeentem, in hune 3) modum locutusfertur. Quotienscaufas belli Si ncceOitatem noilrgm intucot

-ocr page 567-

AVTORE TACITO

485

'’’tueor,magnusmihianimuseft,hodiernum diemjcofcnfum^ueftrum, •niriuti)libcrtans toti'usBritanniæfore.Nam ÓCuniuerfi feruitutiscxperz n nullæultra terræ,ac nemarequidem fecurum imminente nobisdaf/ « ^^omana.itaprælium atc^ armaquæfortibus honeftajcadem etiâ igna/ '^istutiflima funt * Priores pugnæ quibus aducrfus Romanosuariafortu/ «.lt; •’ïKrtatum eft,fpem ac fubfidium in noftris manibus habebannquia no/ « “i'iliimitotius Britannia:,eo(^ in ipfispenetralibusfiti,ncc feruientium lit/ « 'oraafpicientesjoculosquoc^à contaótudominationisinuiolatoshabe/ te daraus ♦ Nos terrarum ac libertatis extremos, receflus ipfe ac Gnus famæ «« 'n hune diem défendit, nunc terminus Britanniæ patet.atque omne igno/ quot;quot;n pro magniGco eft. Sed nulfa iam ultra gens, nihil niß fludtus amp;nbsp;faxa. «

inferiores Romani, quorum fuperbiam fruftraper obfequium ôimo/ « efïugeris : raptores orbis, poftquam cuntftauaftantibus defuere lt;;« 'ftræ,amp;marefcrutantur:Glocupleshoftiseft,auari: G pauper, ambitioG, « “inosnon Otiens, non Occidens, fatiauerit: foli omnium opes atc^ inopi/ ce ^inpari affedtu concupifeunt : auferre, trucidare, rapere falGs nominibus ce quot;nperium,atc^ ubi folitudinem faciunt,pacem appellant. Liberos cuic^ ac cc propinquos fuos natura chariflîmos effe uoluit:hipcr dclcdtusalibi fer/ ce quot;'tnri auferuntur. Coniuges forores«^ amp;nbsp;G hoftilcm libidincm effugiant, ce nomineamicorum atc^ hofpitum polluuntur. Bonafortunasi^ in tribu/ ce 'umegerunGin annonam frumentum: corpora ipfaacmanus,Gluisacpa/ ce 'quot;aibus emuniendisuerbera interac contumelias conterunt. Naraferui/ lt;.lt;. 'nhmancipia femel ueneunc,atc^ ultro à dominis aluntur: Britannia ferui/ ce nJtem fuam quotidie cmit,quotidie pafeit. Ac Gcut in familia recentiflimus ce ^uifqjferuorumôiconferuis ludibriocftiGcinhocorbis terrarum uetere ce fnmuIatUjnouinosK uilesinexcidiumpetimur. Neepenim aruanobis, ce sutmetalla, autportusfunt, quibusexercendisreferuemur. Virtusporrô ce acferociafubiedlorumingrataimperantibus.amp;longinquitasacfecretum ce iplùm,quo tutius, eo fufpedtius. Itafublata fpe ueniæ,tandem fumite ani/ ce •num,tarn quibus falus,quàm quibus gloria chariffima eft. Brigantes,fœ/ ce mina duce, exurere coloniam, expugnare caftra, ac niG félicitas in focordi/ ce 3muertiflet,exuereiugum potuere;nosintegriK indomitiamp; libertatem ce non in præfentia laturi,primo ftatim congreftu unde oftendamus quos G/ ce lîi Caledonia uiros fepofuerit. An eandem Romanis in bello uirtutem, ce quam in pace lafciuiam adefte creditisf Noftris illi difeeffionibus ac difeor/ ce dijsdarijuitia hoftium in gloriam exercitus fui uertunt: quem contradfum ce rxdiuerfiGimis gentibusut fecundæ res tenent, ita aduerfædiflolucnt: niG ce 11 Gallos, ôi Germanos, ÔC (pudetdidlu) Britannorum plerofcp domina/ ce noni alienæ fanguinem commodantes, diutius tarnen hoftcsquàm fer/ ce nos, Sdc ÔC affedtu tenen' putatis : metus amp;nbsp;terror eft, inGrma uincula cha/ te ritatis. quæubi remoueris, qui timere deGerinc odifle incipient. Omnia ui/ te

S 5 doriæ

-ocr page 568-

486

IVLII AGRICOLÆ VITA,


“ dtoriæ incitamenta pro nobis funt : nullæ Romanos coniuges accendunt? nulliparentesfugam exprobraturifunt:autnulla'plerifquepatria,autalia « eft. paucos numero circum treptdos ignorantia, cœlum ipfumacmareSC “ filuas ignora omnia circumfpedtantes.claufos quodammodo acuidosalij “ nobis tradidcrunt. Ne terrcat uanus afpedtus, SC auri fulgor atcç argent!, “ quod neep tcgitneepuulnerat.In ipfahoflium acieinuenicmusnoilrasma nus.agnofcent Britanni fuam caufam.rccordabuntur Galli priorem liber/ «' tatem. deferentilloscæteri Gcrmani-, tanquam nupcrVfipfj**^^*4^^*'“”*^*

Nec quicquam ultra formidinis, uacua caftella, fenum coloniæ, inter male “ parentes SC iniufteimperantcsægra municipia SC difcordantia.hicdux, hieexercitus.ibitributa SCmetallaSC cæteræferuientium pœnæ,quasin æternum proferre, aut ftatim ulcifci, in hoc campo eft. Proinde ituri in acy if- em amp;nbsp;maioreis ueftros Si poiicros cogitate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Excepere orationem ala/

CC

cc

cc

cres,ôi barban moriscantu Ôé fremitu clamonbust^ diironis.Iamt^agtn*'' na, SC armorum fulgores audcntinimi cui'ufcp prociirfu, fimol inflrucban*' turactes,cum Agricolaquanquam lætum ^uix moni'tiscoercitum mill/ tem adhuc ratus,i'ta diflcruit* nbsp;nbsp;Oólauus annus cft,commilitoncs,exquo

uirtute Si aufpicqs Impcrq Rom. bdc atqj opera ucQra Bn'tantiiamuici/ (lis, tot cxpedttionibus, tot prælqs feu forutudi'ne aduerfus boftfS,fcu pa/ titnna aclaborepenèaduerfusipfam rerum naturara opus fuit. Neqj me militum, nec^ uos duct's pœnituit. Ergo cgreflt, ego ueterum legatorum, uospriorum excrci'tuum terminos, finem Britannia: nonfamanecrumo/ re,fed caftris SC armis tenemus.Inuenta Britannia SC fubada. Equidem**^ agmtnecuhi uospaludesmontésue SC flumtnafatigarent,fortiflimicuiuO queuocem audtebam.quandodabitur hoftis,quandoacicsC Veniuntàla tebris fuis extrufi. SC uota uirtustp in aperto, omniat^ prona uidoribus, atqueeadem uièlisaduerfa.Nam ut fuperaflc tantum ttincris.filuaseuafif/ fe,tranfiflc æftuaria, pulchrum ac decorum in frontem,itafugientibuspe' riculofiiïima quæ hodieprofperrtma funt, Nec^ entm nobisautlocorutn eadem notitia aut commeatuum eadem abundantia : fed manus, 6i arma, SC in hisomnta.Quod ad me attinet, iam pridem mthi decrctumcft,nc(^ exercitus neque ducis terga tuta effe. Proinde SC honefta mors turpi utta potior, SC incolumitas ac decus eodem loco fita funt. nee inglorium fuerit, inipfo terrarum aenaturæ Enececidifle.Sinouægenresatep ignotaaaes conflttifïêt, aliorum exercituum cxemplis uos hortarer : nuncueftradccoz ra recenfete, ueftros oculos interrogate. li funt quos proximo anno unam legionem furto nodlis aggrcflos,clamorcdebcllaftis:fi cæterorum Britan/ norum fugacißimudeot^ tamdiu fuperftites.Quomodofiluasfaltufcppe netrantibus fortiBimum quodcp animal robore, pautda SC inertia ipfoagz minis fono pclluntunEcacerrimi Britannorum iam pridem ceciderunttre/ liquuseft numerus ignauorum SC metuentium ♦ quosquod tandem inuez niftis

-ocr page 569-

AVTORE TACITO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;487

*’'^‘s,non reftiteruntjfed deprehenfi funt nouiftimi, Si extremo mctu cor, potadefixereinhisueftigqsj'nquibuspulchramSi fpedabilem uidoriz ani cdcrctis.Tranfigite cumexpeditionibus,imponicequinquagintaannis Magnum diem:approbate Reip.nuncp exercitui imputari potuifTe aut mo tasbelli,autcaufasdebellandi. Etalloquenteadhuc Agricola militum ar wt eminebat,Si finem orationis ingens alacritas confecuta eft,ftatim^ ad atma difeurfum^inftindos ruentestç ita difpofuic,ut peditum auxilia quæ miliaerant,mcdiam aciem firmarent: equitum tria milia, cornibusafz bnderentur.legionespro uallo ftetere,ingens uidoriæ decus citra Roma* num fanguinem bellanti. Si auxilium fi pellercntur. Britannorum acies in ^pfciem fimul ac terrorem editioribus locis conftiterant : ita ut primum agz •ntn æquojcæteri per accliue iugum connexiuclutinfurgerent: media cam Plt; Couinarius Si eques ftrepitu ac difeurfu compicbat .Turn Agricola (uzI ptrante hoftium multitudinc ueritus, ne fimul in frontem, fimul Si latera

(C

Ccuinarius

Quorum pugnarecur, diduólis ordinibus, quanquam porredior aciesfu/ fui'4craGamp; arceflendas plencç legiones admonebant,promptior in fpem, ^fïrtnusaduerfis,dimiflo cquo pcdcs ante uexilla conftitit. Ac primo Pnelium fongrelïueminusccrtabatur.fimul conftantiajiÏmuIarteBritanniingentiz ^^sgladtjs Si brcuibus cetris miflïlia noftrorum uitarc,uel excutcrcjatcp ip ^wagnam uim telorum fuperfundcre:donec Agricola tres Batauorum co CortesacTungrorum duas cohortatus eft.nt rem ad mucrones ac manus adducerent.quod Si ipfisuetuftate militiç cxcrcitatum,amp; hoftibusinhabi l'^pariia fcuta Si enormes gladios gerentibus. nam Britannorum gladq ü/ nemucfonecomplexum armorum.amp;in aperto pugnam non Éolcrabant. IgiturutBatauimifccreiôlus,fcrircumbonibus,orafœdare,amp; tradis qui bæquoobftiterant,erigcrein colles aciem ceepere, cæteræ cohortes æmu/ ktione Si,impetu comiftæproximosquofcp cædere : acpleriçp femincces autintegrifeftinatione uidoriærclinquebantur. Interim equitum turmæ fugere, cou inarij peditum fe prælio mifeuere ; amp;nbsp;quanquam rccentem ter/ rorem intulerant, denfis tarnen hoftium agminibus Si inæqualibus locis hærebant: minimej^ equeftris ea pugnæ facies erat, cum in gradu ftantes fimul cquorum corporibus impellercntur. ac fæpe uagi currus, exterriti fv ■ öeredohbus cqui, ut quemcp formido tulerat, tranfuerfos aut obuios in/ curfabant. Et Britanni qui adhuc pugnæ expertes fumma coIlium infede/ tant,Si paucitate noftrorum uacui fpernebant,digredi paulatim Si circum ircterga uincentium cœperant : ni idipfum ueritus Agricola quatuor equiz tum alasad fubita belli retentas,uenientibus oppofuiftet,quantoq; ferociz usaccurrerant tanto acriuspulfosin fugam difieciftet.Ita confilium Britan norum in ipfos uerfum tranfuedç^ prçcepto ducis à fronte pugnantium alæ,auerfam hoftium aciem inuafere.Tum uero patentibus locis grande Katrox fpedaculu:fequi,uulnerare, capere, aten cofdem oblatis alqs truciz

S 4 dare.Iam

-ocr page 570-

488 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVLII AGRICOLÆ VITA

dare.Iam hoftium, proutcuic^ ingenium eratjcatcruæ armatorum paudo ribus terga præftare.quidâ inermes ultro ruerc,ac fc rnorti offerre* Paflim arma. Si corpora, Si laccri artus, ÔC crucnta humus* 0£ aliquando etiam uù ótis ira uirtust^:poftquam filuis appropinquarunt,colleóti,primosfequen tium incautos Si locorum ignaroscircumueniebant.Quod nifrequésubi/ que Agricola, ualidas Si expeditas cohortes indaginis modo, Si ficubi an Âiora erât,partem equitum dimiflîsequis, (îmul rarioresfîluas équité pet/ fultare iuflifïêt 3 acceptum aliquod uulnus per nimiam fiduciam foret. Crr/ terum ubi compofitos firmis ordinibus fequi rurfus uidere,in fugam ucrfî, non agminibus ut prius,nec alius alium refpcólantes,rari. Si uitabundiin/ uicem,longinqua atep auia petiere4fînis fequendi nox Si fatietasfuit. cæfa i^umerujoc^ hoftium addeeem millia*noftrorum trecentiquadragintacecidcre,inquis ciforum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atticus præfeôluscohortis, iuuenili ardore Si. fetodaequihoftibus

AMticus iiJatys noxquidem gaudio præda«^ læta uidtoribus: Britanni palantes mixto^uirorum mulierum^ ploratu,traherc uulneratos,uocareintegros, deferere domos,ac per iram ultro incendcre:eligere latebras,Si ftatim relin queretmifeereinuieem confilia aliqua, dein fperare: aliquando frangiafpe/ du pignorum fuorum Jçpiusconcitari.fatis^ conftabatfæuiflequofdam in coniuges ac liberos, tanquam mifererentur^Proximus diesfaciem uido riælatiusaperuit.uaftum ubicp lîlentium,fecreti colles*fumantia procul tez da,nemo exploratohbus obuius.quibus in omnê partem dimiflis,ubiinz certa fugæuefl:igia,nec^ ufquâ conglobari hoftescompertû,ôiexadaiatn Uorejli æftatefpargi bellum nequibat,in fines Horeftorum exercitum dcducit.Ibi acceptis obfi'dibus,præfedo clafliscircumuehi Britanniam præccpit.datx ad id uires,6i præcefiTerat terror.ipfe peditem atep équités lento it!nerc,quo nouarum gentium animi ipfa tranfitus mora terrerentur, in hybcrnisloca secunJä tem/ uit. Etfimul claflîsfecunda tempeftateac famaTrutuIenfcm portumte/ nuitjundeproximolatere Britanniæledoomniredierat. Huncrerum Trutulenßs curfum,quanquam nulla uerborum iadantia,epiftolis Agricolçadum,ut Domiïflwî Domitianomoriserat,frontelætus, pedoreanxiusexcepit. ineratconfeiz imperdtor entia.dehfui fuiflè nuper falfum è Gcrmaniatriumphum,emptispercom DomitM fal merda» quorum habitus ôi crines in captiuorum fpeciemformarentur:at fus è Germd nunc ueram magnamqj uidoriam,tot millibus hoftium cæfîs, ingentifaz niatriumphus celebrari.Id fibi maxime formidolofum,priuati hominis nomen fupra principis attolli: fruftra ftudia fort*, Si ciuilium artium decus in filcntium at da,fi militarcm gloriam alius occuparet: Si cætera utcunc^ facilius diflîmu Secretum Do/ lavhduds boni imperatoriam uirtutem eflè:Talibus curis exercitus,quodcp mitiani fæuæ cogitationis indicium erat,fccreto fuo iàtiatus,optimum in præfcntia ftatuit reponereodium,donee impetusfamæ Sifauor exercituslangue/ fccret.nam ctiam turn Agricola Britanniam obtinebat.Igitur triumphalia ornamenta,ÔC illuftris ftatuæ honorem, Si quicquid pro triumpho datur, multo

-ocr page 571-

AVTORE TACITO

Wtouerbofuin honore cumulata, decerm' in fcnatu iubct : addicp infy/ pffopinioneiTijSyriam prouinciam Agricolæ dcrtinai i,uacuam cum mor Triutnphalid ^^ÂtilijRuHconfuIan$,ôi maioribusreferuatam.Credidcreplcrit^ liber/ tutnExfecretioribus minifterqsmiflum ad Agricolamscodicillosquibus dSyriadabatur tulifle,cum præccpto,ut(î in Britannia forer, tradcrentur: ^“ini^Iibertuminipfofreto Occaniobuium Agricolæ. neappcHatoqui/ ^^‘îieoad Domitianum remcanc:nue uerum iftud, fîue ex ingenio princi/ pisfidamac compofîtumeft.Tradidcrarinterim AgricolaiucceiTorifuo Agi-koldue/ 'pfouinciam quietam tutamt^. Ac nenotabiliscclcbritatc ßcfrcquentia oc/ nit Romamex ^utrentiutti introicus eflêt.uicato amicorum officio, nodlu in urbetii,nodu •'’palatium, ita utpræceptum erat, ucnic: exceprust^ breui ofculo ÓL nuHo ^^finone,turbçferuientium immixtuseffiCæterum ut militate nomé,gra feinter otiofos, alijs uirtutibus temperaret, tranqmllicatem atep otium pe/ '’itusauxitjcultu modicus,{ermone facilis,uno auc altcro amicorum comita t“s:adeo ut plericp, quibus magnos uiros per ambitionem æfiimare mos ‘^^i.uifoafpeófo^ Agricola, quçrerêtfamam,pauci interpretarentur.Cre/ Agricolte regt; ^fopereosdies apud Domitianu abfens accufatus, abfens abfolutus eft* dudsmodc^ ^ïufapeciculi non crimen ullum, aut querela læfî cuiufquam fed infenfus *’iftutibusprinceps,ôî gloria uiri,ac peffimum inimicorum genus, laudan; ^“^s-Etea infecuta funt reipublicæ tempora,qua: fiferi Agricolam non fine■ ’■‘^ottotexercitusin Myiia Daciacp,ói Germania Pannoniaq^gt;tcmeritace rum genus, ^utperignauiamducumamiffibtotmilitatesuiricum toccohortibusexpu/ quilaudunf StiatiSicapti. nee iam de limite imperrj ÔC ripa, fed de hybernislcgionum S^pofleflionedubitatum. Itacum damna damniscontinuarentur,atq? o/ ^nisannus funeribusôi cladibusinG‘gnirctur,pofccbaturore uuîgidux Agn'colddux Agricolaxomparantibus cundtis uigorem,conftantiam, ÔC expertum belpofciiurorc lisanimum,cum inertia ÔC formidinc eorum.Quibusfermonibus fatis con HatDomitiani quoc^aures ucrberatas,dumoptimusquifcp libcrtorum ljWu' 3tiioreô£fi'cle,penîmimalignitate ôiliuore, pronum deterioribusprinci/ pEtnextimulabant.Sic Agricola fjmul fuis uirtutibus,fimuluitqsaliorum, 't'ipfamgloriam præcepsagebatur. Aderatiam annus quo Proconfuia/ proconfututu

Aiîæ K Africæ fortiretur,ôi occifo Ciuica nuper,ncc Agricolæ conGli Aß^ nbsp;nbsp;Aßt

ütiideerat,nec Domitiano exemplum.Acccflcrequidam cogitationû prin ctercnuit ^’pisperiti,quiiturusneelTctin prouinciam,ultro Agricolam interroga/ f^nt.ac primo occultiusquictcm Si otium laudare,mox operam fuam in ap pfobandaexcufationeoffierrc:poftremononiam obfcuri,fuadcntesßmul ttrrentesqß.pcrtraxeread Domitianu.qui paratusfimulatione, in arrogan ôanicompofîtus,Si audrjtpreccsaccufantis,Ôi cum annuiGct, agi fibi grati ïspaiTuseftmeeerubuitbenefiet]inuidiatfalarium camé Proconfuîarifoli' Sdlarium fatn offerrûSi quibufdam à feipfo conccirum, Agricolæ non dédit: fine of/ Wus non pçtitum,fiue ex confeientia gt;nbsp;ne quod uetuerac uidcrctur cmifle*

Proprium

-ocr page 572-

490 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVLII AGRICOLÆ VITA

Domitidnut Proprium humani ingenfj eft, odifle qucm læferis: Domitiani uero natti/ raprxceps in iram, Si quo obfcurior eo irrcuocabilior 3 moderatione ta/ men prüdentiat^ Agricolæ leniebatunquia non contumaciajoccp inanila (ftatione libcrtatisfamam fatum^ prouocabat, Sciant quibusmorisiHi/ cita mirari, pofle etiam fub trail's principibus magnos uiros efle : obfcqui/ umc^ac modeftiam jfiinduftriaacuigoradiint, eólaudisexccdcre,quo plerilt;^ per abrupta,fed in nullum rei poft ufum, ambitiofa morteinclaruc runt. Finis uitæ eius nobis Iu(ftuofus,amicis triftis, extraneis etiam igno' tis^ non (ine cura fuit. Vulgus quoc^,amp; hic aliud agens populus, Kuen' titauerc ad domum,Si per fora Si circulos locuti funtmec quifquam audita

Agnco/4 morte Agricolæ,autlætatuseft,autftatim oblituseft. Augebatmiferatio moritur em conftans rumor, ueneno interceptum. Nobis nihil comperti,affittn3 re auGm. cæterum per omnem ualetudinem eius, crebriusquàm ex mote principatus per nuncios uifentis,amp; libertorum primi,0i medicorum innmi uencre:Gue cura illud, Gue inquiGtio crat, Supremo quidem die momenta deGcicntisper difpoGtos curfores nunciata conftabat,nullo credentciicac/ celerari, quæ triftis audiret. Spcciem tarnen doloris animo uultut^ptæ^^ tulit, (ècurus iam odq, Si qui faciliusdifttmularet gaudium quàm metum» TfÄJWfstttw Satis conftabatledto teftamento Agricolæ,quo cohæredem optimæuxo Agricole J.J nbsp;pijflîmæ Gliæ Domitianum fcripGt, lætatum eum, uelut honoreiudi/

cio^ : tam cæca K corrupta mens aftîduis adulationibus erat, ut nefeiret a bono pâtre non feribi hæredem niG malum principem, nbsp;nbsp;Natuserat A/

gricola Caio Cæfare ter conf. idibus lunqs : exccflit fexto Si quinquageiî/ Hdbttuscor/ jy,o anno,decimo Kalend. Septembres Collega Prifco^ cos s.Quodü habitum quoq; ciuspofteri nofeereuclint.decentior quam fublimiorfuit» nihil metus in uultu.gratia oris fupererat.bonum uirum facile crederes, ma gnum libenter, Et ipfe quidem, quanquam medio in fpacio intcgrææta/ tisereptus,quantum adgloriam longiftimum æuumperegit. QuippeÄ ucrabona, quæ in uirtutibusGta funt,impleuerat. Si ConfularibusacTri/ umphalibus ornamentis prædito, quid aliud adftruerc fottuna potcrat. Opibus nimqs non gaudebat,fpeciofæ contigerant.GIia atep uxore fuper/ ftitibus, poteft uideri etiam beams incolumi dignitate, florente fama, fab uis affinicatibus Si amicitqs futura effugifte. Nam Geuti durare in hac bea/ tiftimi feculi luce,ac principem Traianum uidere.augurio uotisqp apud no ftras aures ominabatur : ita feftinatæ mortis grande folatium tulit, euafiP fepoftremum illud tempus,quo Domitianusnon iam per interuallaacfp» ramenta temporum, fed continuo Si uelut uno idtu rempublicam exhau/ Gt. Non uidit Agricola obfeflam curiam. Si claufum armis fenatum, SC en' dem ftragetotcófularium cædes,totnobiliftîmarum fœminarumexiliaôC fugas. Vna adhuc uitftoria Carus Metius cenfebatur, amp;nbsp;intra Albanam uillam fententia Meflalini ftrepebat, amp;nbsp;fJafta Bebius iam tum reuserat#

Mox

-ocr page 573-

■491

AVTORE TACITO


Mox noftræ Jtixere Heluidium in carceré manus. Nos Maiinci, Rufti/ fi^uifus,nos Innocenti fanguineSenecio pcrfudit.Ncro tarnen fubtraxit oculosj'ufli ts^ fcelera,non fpedtauit.præcipua fub Domitiano mtfcriarum igt;omitilt;ini p3rscrat,uidere amp;nbsp;afpicixum fufoiria noftra fubfcnbereturrcum denotanz : ^istot hominum palïoribusfunicerct fæuusille uultus Si rubor, â quo fe contrapudorem municbat.Tu uero felix Agricola non uitæ tantum darb etiam opportunitatemortis.utperhibentqui interfucrunt nouifli/ piisfermonibus tuis,conftans amp;nbsp;libens fatum cxccpifti,tanquam pro uiri/ ^'portionc innoccntiam principi donares.Sed mihi filiæt^ præter acerbita Pro uirili parentiscreptiauget mceftititiam,quod aflidcrc ualitudini,fouere de/ ^fifntem,fatiariuultu,compkxu, non contigit, cxcepiftcm certe mandata , quas penitus animo figeremus. noftcr hie dolor noftrum uulz

”'^5,nobis tarn longæ abfentiæ conditione ante quadriennium amiiltis es.

fine dubio, optima parentum aflidente amantiflimauxore,fijper/ lulia ProdlU ^^ffehonori tuo. paucioribus tarnen lachrymis compofitus es, Si nouifliz lucedefideraucre aliquid oculi tui. Si quis pioru manibus locus, fî ut

^3pientibusplacet,non cum corporcextinguuntur magnæanimæ.placidè Wcas,nosdomum warn ab infirmo defidefio. Si muliebribuslamcntis ^'^cohtemplationem uirtutum tuarum uoces,quas net^ lugcri, nec^ plan/ §'f3scft:admirationc te potius temporalibus laudibus, Si h natura fuppez j'Hmilitum decoramus.Is uerus honos,ca coniundiftimi cuiufep pietas. ^onliæquoc^ uxorit^ præceperim.fiepatris, fie maritimemoriam uenera te ^'’^’tomniafadadicftat^ciusfecum reuoluant,famamcpacfi’guram animi ’’’^gisqnàm corporis compledantur: no quia intcrccdcndum putem ima te p^ibusquæ marmore aut ære finguntur,fed ut uultus hominum,ita fimu te uultusimbecilla ac mortalia funt,formamentisæterna, quam tenez te

f'^Sf exprimere non per alienam materiam Si artem, fed tuis ipfe moribus tt pollis. Quicquid ex Agricola amauimus, quicquid mirati fumus, manet tt inanfurumt^ eft in animis hominum, in æternitate temporum,

fama rcrum.Nam multos ueterum uelut inglorios

amp; ionobilesobliuio obruet, Agricola pofteritati narratus ÔC tra

crit.

CN. IVLII AGRICOLÆ VITÆ, PER P, CORNEUVM TACITVM E Q_. RO. COMPOSITÆ, FINIS.

-ocr page 574-

I

49^

ANDREAS ALCIATVS ÎVRISCONgt;

GALêACIO VICECOMITI V. C»ET ECbS. P. D.

A X I M A femper apud uetcresfui't hi'flonæ au/ ' dlontaSjCocß omnibus têporibus in honore habi ! tajutcumplurimauariarumrcrum ftudiaSiqui/ ! dem nobilifiima haberentur, rerum tarnen gcfta rum fcriptores femper primas partes G bi ucnJira rent* Profit corporibusmedicina,publicè inter (it plurimos efiTe iurifconfultos,fummo fe in faftig'O ______________ _ pofitoscredant philofophi,degradudeijeinon finat fe militaris gloriajcedunt hæc tame cefferet^ omnia hiftoriæ audori/ bus* cum^ nulla non artium aliquo tempore male audiuerit, folam banc profeflionem extra aleam efiTe, femper exiftimatum eft « EiediurbeRo/ Philofophi ma pluries philofophi amp;nbsp;rhetoresfuerc, fenatufconfultisquoi^ diffamati Rhetoret mathematici, ncc medici nifi poft fexcentefiraû 8C eo amplius annum con/ MAthemdtia cJitæurbisadmiftî,cum tarnen interim Gn»Pi(b,Fab. Piclor, cæteri^an/ nalium fcriptores, fummam dignitatem nancifeerentur. Sienim id genus profefiTores cur tantopere fuis ftudijs incumbant, diligenter animaduerte/ rimus, non aliud certe caufæ eric, quam pecuniæ cupiditas. quid enim xs medicis parat nifi abominatione digniftimus morbus, mali^ aliqualuesf Quid militibus,nifi humani generis difcordia.rapacitast^Cquid aliud no/ ftrorum temporum philofophia refpicitCatfola gloriæ cupiditatc fcribitut hiftoria,non mercenario obnoxia ftipendio,fcd quæ fola fibi ipfi pulcbcr/ rimum præmium fit.Hine non àuiliftîmo quoq^ tentata,fed in principum fere ôi. illuftrium uirorum excrcitamentisfuit * ut Cæfarem Auguftum^ Prinapei er mittamus, Claudiæ gentis imperatores uel à fe, uel à potentiflimis quon/ hiftc^^ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populis geftas res, commentarrjs fuis componere minime dedignati

lendafeexcr fu^t« patftini quocp nofttorum memoria Turcarum régis fraterZyzy' cuerunt mus gentis fuæfortia faóta, tametfiexul SC maximis oppre(fuscuris,comi quot;Zyzymus plcxus cfttexcmplo fortafte Thucydidis exiftimauit,qui magnorum excr T«rc4 cituum dudlor rclcgatuscfiTetjforeut hiftoriæ fcriptor reuocarctur.Sicutc/ nim militarisarsplcruncp fuislegionibustribunist^ perniciofacft quæui delicet lubrico fortunæ ieftui fubiaceat: itaomnibusutilishiftoriafitmiffi/

mopedamêtonititunquippcquçomniamoralibusin difciplinis à prüden tioribus diiputata ante oculosproponit, SC quæfimpliciammonitioneab illis fint tradita,facia efiTe exemplis docet.ut quanto magis humanam men tem exemplapræceptismouent.tanto philofbphiæipfapræcellat.Explo pr^ccHit ’■auHimum id nabuere uetercs.quaproptcr non alia ratione daturnum co/ rritoneiin td lcntcs,in tcmplorum eiusianuisTritonum imagunculasftatuebant.quam nuis te/nploru Ut ab CO cepifiTe hiftoriam ,ætcrnitatem^ illisdebere deos oftenderent,

quorum

-ocr page 575-

AND. ALCIATI EPIST.

tiuorum pfæconio fuiflèntcelebrari: utmento non parum Pli'nrj Secundi (^ntcntiain damnandam opincrypotiore hiftotia Aftronomiæ curam exi AfironomU ^^‘inantisjcu puræ putæ ca fit fupcrftitionis arsyincertat^, 8!^ plcrunq^ falfa, ^'^æfoliscunoforû auribus féliciter excipiatutjcum contra bonorum ingen ^'l’usprçmijsJegG in (celeftos digna feueritate,bene beate^ uiuendi exem Pkhiftoriæ leólioneadmoncamur. quæ fola profeófo certiHima philofo pbiauidetur nobis eflè.Addequodetiâ tantum ex feiucudaeftlcftorisc^ §fatiam iicaucupatur,utquoquo modo fcripta fit, leólio eiusplurimu dele ôi iîcut faóta diólis priora funt, ita res ipfas fumma auiditate ut pluri/

’’’um percurrimus,ucrborum^ Si ftruôluræ rationem in poftremis ducen '^stiiarbitramur. Qua propter qui ornatifli'mis uerbis diflidentes ueritati f'^sprofequutifunc,fophiftarum infaminominedignos tantum dqudico. Sophi^t^in^ ï'^orum nemini no celebratus Herodotus,quem hiftoriæ, fi dqs placet,pa f'^ntctn uocantjprinceps eft.Sequitur Diodorus,Philinus, Ariftides,alqt^ P’Wnquibus ucritatem defidcres,elegantiam dicendi no requiras.Gra

Latini funt.magis^ fynceri animi.idt^ potiflî'mû in eis deprendas, Lntini ‘i'^opolitiore ftilo maiore^ doótrina funt.eo etia ucriora prodidifTe. quod '’’’inium confenlus oftendit,eafdem res pofteris tradentium. Qua tarnen “’l'cuccæterorû lau di detrahere nihil aufim,ita Cornelium Tacitum nulli Cor^Tadtut ^'^‘^ctecóftanteraffirmauero. Non probet in Liaio Patauinitaté AfiniuSj ^^probret Crifpo mendicata de antiquarfjs uocabula Lenæus, defendat

Cæfans breuitatem titulus opcris, notêt incuriæ Trogum,eiufdem^ ‘f'nper coloris Q. Curtiu critici, Tacito certe nihil horum fi^necauillo obie? '^^n's.certat fermonis grauitas cum elegantia, mauult^ aliqua animo leâ:o f'^cogitandarelinquere, quam longis eum narrationibusoneratum dimit J^ffquaratione fit,ut tametfi delicatioris ftomachi leólorem, eius nunqua '^tietas capiat,cum huiufmodi u iris etiam laólea Liuq ubertas pleruncp fa' “diofinutficutillinon nifi inepte aliquid addidcris,ita huic no nifi temere detraxeris.Sed grauior Tacitus, inflatur^ magis,fiuc quod rerum ''jgnitashocexpoftulet, fiuequodfub Veipafianisid dicedi genus magis Pbciicrit. At Liuio Criipo^ uti ætate maioribus, ita etiam dignatione ce/ '‘ffcTacitum ut æquum ducam illud certe reóti iudicq nemo diffitebitur, °'^geledu digniorae(re,quæ hicfcripferit.Bella,tribunitiæfeditiones, ar/ '^orutn ftrepitus, optimatum confpirationes, minimum ad bonos mores fXctnplo conducunt, quamuis amp;nbsp;hæc quoep T acitus exequatunat fenato/ f^'î’uariasfententias,ingentesquorundam etiam inftante fato fpiritus,rc/ futngeftarum confilia,principum uarios motus. Si pacis tempore neceffa/ f’îsartesapud alios no æquèoffendas.Sed Si nobis præ Tacito fordefeet vhïiïTj/ ~'^ius,cum ille clarorum uirorum exemplo plurimis nos præceptis inftru' dtiledio ^osdimittit, quemadmodu in caput autorum fcelera uertantur, quantum ”01111015ex Gonftantia animi^ fortitudinenobisquacramus, quam caute

T cum

-ocr page 576-

ANDREÆ ALCIATI

cum mall's princîpibus agendum, quam modeftos cum omnibuselTe Cöff/ ueniat : nifi magis mortalibus prodefle longas prodigioru narratioßcsalM quiscredat,procurata(^ àpontifîcibusponenta, tum fuiius explicatos an' nuos magiftratus, quorum nomenclaturaucl diem dicendo eximerequis ponèt.Eó temeritatisprogredi nequaquam aufim, tantum uirum uelinle/ uifli'ma re ut damnare uelim.Scd cu utruncp fummopere Si. probetn Siad/ p. Aff.Trfci- mirer,alterius tarne in deledlu iudicium præpono.Merito igitur tanti aPgt; t«t Auiufiuf /\nnio Tacito imperatore habitus eft, ut eius effigiem omnibus in biblio/ thecisponi edilt;fto mandauerit,Iibros^ tanta cura adferuari,ut(îngulisan/ nis decurionesciuitatûeius hiftoriam dcfcribendam nouis exemplaribus curare iuffi fint, in publicise^ archiuisferuarc, nealiquo unquam tempore dcperiret.Quan^ tantum boni inuidetibus humano generi fatis, magna quoq^ parsetiaranumdefideretur,eftet^adhuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tacitvs,

nifi Chriftiani orbis Max * Pontifex Leo x. prioresquint^ libros de bar/ baris redemptos,poftliminio ut tandé reuerterentur effeciftetquo nomine tantum illi ftudiofi omnes debent, quantum parenti eius Laurentiobonæ literæ qui eas ferè folus in Italia à cæteris defertas curauit, fuftinuit, tutatus eft.Cæterum ôiquamuisàdotftifsimisuirisemcndata uoluminainlucem uenerantjfubterfugerunt tarnen eorum limam errata quædam.quç accura tum leótoré metito poflent remorari-Erat Öi aliqua,quç tametficaftigatio ne non indigercnt,propria tarnen obfeuritate ftudiofis incognita, operani G^Ieadus noftram defiderare potuiftentEa omnia ut tibi dotftiftime nobiliflime^e/ vicecow« ques Galeaci morem gererem,in artftifsimum libellum colleda,adteeoa/ nimodeftinauijUtmei erga teamorisperpctuumonumentumeftenucum enim affinitateiungamur,cum Græcis Latinis^ literis pari cura opera de/ derimus,cum Si tu mihi ftudiorum hortator impulfor«^ extiteris,ingratif/ fimus certe eftem,nifi fingulari te quodam amore profequerer.qua ratione etiam de me impetrare id potes, ut fuprauires nihil non aggredi teauriga moderatore^ non dubitem. Quamuisenim noui exempli efle penes no/ ftrates uiros cognofcere,ut iurifconfultus etiam hiftoricos pertraâaret,tu3 tarnen autoritas præualuit, præfertim quod in hoc ueteres meimitaturum tuquoep afterebas, quorum Modeftinus etiam periochenin Virgiliun» compofuit,idemc^ Græce difertauit.Antiftiusquoc^ Labeo no iuris feien tiæ folum, fed Si aiqs ftudrjs tantum operæ dédit, ut in eis etiam peritifsi/ mus haberctur : quo in albo Si Seruium Sulpitium oratorê celebcrrimuffl eruditi omnes ponunt,labolenum^,quorum refponfisceu gemmulisDi geftorum libri creberrime refperguntur.Iure igitur clientibus horulas pau cas fubtraxi, fuccifiuis^ temporibus quantum per frequentes aduocatio/ num occupationes licuit, in amœna hæc Taciti uireta diuerti, turn animi ƒ caufa,tum utidquantulumcunqueofficf) eft,eiusmemoriæimpenderem, quo clarior, intelletftu^ facilior per doda hominum ora uolicaret gt;nbsp;Qua . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inte

-ocr page 577-

ANNOTATIONES

'‘Jtentibifatisfaciojfummum deßderq mei frudtum fcro:Gn minus, quod tuteintriftijtibijUt in prouerbiojcxedundum eft,qui me ad intermifla gra/ ‘iioribus negoctjs ftudia paulifper regrcdi coegifti, in quibus id potuerim, «luodcanisinbalneo. Vale.

EX LIBRO PRIMO.

cgata non ultra ciuilcm mods, nifi quod populo amp;: plebi ccccxxxv) quadringentiesitem tricies

quinquies fignificare oftendit. Subaudiuntur autê ex confuetudine lo ïdh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cêtena millia,quod infra ex Liuio demonftraturus fiim.Extât

(j nbsp;’’■gentea numifmata cum denarij nota x.quorum oâo unam unciam pen

“W,ut inde coftetnoftris affibus nouem ualuiflè denari5,hinc^ nummi quocß lofem cognofcamus,quorum quatuor denarius compleâitur.idem autem eft ^mmus quod feftertius æris.at mille nummis argenti feftertium neutro genere “•natur:qua ratione uiginti quincf coronatos noftros aequabit. Igitur quadrin Mescctena millia nummorS, quadringenties centena ieftertiorS argenteorS ^itjhoc eft monetae noftrg coronatorû decies centena millia, quibus fi addas tri ^$9uinquies,hoc eftjocftuagies (êptics millies coronatorû cum quingentis,to-

ægat U quod T acitus coniundîim, T ranquillus feparatim retulit,cofeceris: tribus po.Ro.xxxv.eflènt fequitur centena (èftertia unicuicg legata.

^enis in diem affibus animam ÔC corpus æftimari.) Oftendit hic locus denari “'Qccem aflès sen's effè, quod diurnum ftipendium erat militi,quam iummam P Germani pedites in præientiarum accipiunt,treis uidelicet coronatos fin/ S'ifetnenfibusjhoc eft,imperatorias libras xiq.allés x.

H ^ttmanicus agendo Galliarum cenfui intentus.) Quæ regiones ius ciuitatis oiiianæ nô habebat grauioribus tributis uexabâtur. cenfiiali enim lege profite ”fo§ebât, quot capita effent in qualibetfamilia, quot iugera terræ,quot feruos r'^haberet. fed amp;nbsp;de lacubus pifratorqs cêlus lôluêdus erat Vlpiano Paulo^ Cenfui Sffconf Vt hicfimpliciter accipiêdus no fit cenlus,cu numerus ciuiû defertur, •Weagnofci polsit g militiae nomina dare debeât. Hine cêfiti, ÔC cêfitores didîi, Cenßti olbr*”obtempérât effufo in amorê Batylli.) Fuilïè hSc hiftrionem Cenßtorei .(1™*^q'^o^luuen. molli làltâteBatyllo. Horatius a Mecœnate dilecfiuquoq^, BdijßKs

^utor,dumad Anacreontispuerumcui ftatuamerexit Polycrates Samius

J’m Apuleio id prodente,uidetur allufilïè:

aliter Samio dicuntarfilîèBa^llo

^cteonta Teium. iùbfequitur^ ad Mecœnatê fetibens: üreris iple mifer.

J^nq, autor eft Auguftum pro ftulto Baceolum dixiflê. iplè Bacelum probo, Biicelut eunuchus fuerit procerus quidê ftatura,ied infipiensjut in prouer

f’^’^celTerit Suidg.fed ÔC Batalus odiofus quidam alius ÔC turpis eodem autore Q quo ait) multa:hinc Verg. Batale cygnaeas repetamus carmine uoces. ^’^asdiâioneshiccongefsi, ut Acronis, Porphyrionis«^in Horat. Sabellici in ^qincuriam detegerem,

jQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;limolahumo nô poterât.) Dionloculum paruû eflè tradit,in quo

A’ *’’urea collocetur;eum longifrimo conto praefixum in exercitu à figniferis

freilius impingi terrae pofrit,in acutam culpidem definere.

•p'^ntibus Florentinis ne ClanisfolitoalueoSüTc.) Fefulamquam lt;pcult;rv^hjj FlorettfU Hyadibus unâ Fefiilæ ciuitati nomen dedilfr recêtiores frri

biiiæ nbsp;nbsp;Gothis dirutajconcefitflè dues in proximam planiciem, ÔC urbem ha

“‘^quæ à flore fibi Caroli Magni munificentia pro infignîis donato, nomen

T X Florentin

-ocr page 578-

. ANDREÆ ALCIATI MED.

Florcnti'æ fumpfènt.qugfalQ effe nedS hic Taciti locus,fèd altj autorcsoflert dunt. Procopius à Totylla nô potuiflè expugnari autor cft, Sed amp;nbsp;in fragmêtis Flofevtia Frontinidecolonijs ita legitur;C.Cæfamp; Ant.ÔC Lepid.ï ïI vi R. eoloniaFlo/ rentina deduifîa à r 11 Vuis.adfîgnata L. Iulia centuriæ Caefàrianæiniugcracc. per cardines Si decumanos, termini rotundi pedalesdiftât àfcin pedes CcccMe minit Ptolcmçus,ut dubio procul antiquâ nobilemcß coloniâ extitiiîè creden dûfitjFrançoru beneficio minime coditâ.celebrat eâ Pli.i4.cap.3.amp;infcho Iqs Græcis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quapropter heleboro indigere arbitrer qui fluentiâ dient-

EX LIBRO SECVNDO,

Vigiliiettofiis nbsp;nbsp;Tertia fermé uigilia infultatum eft caftris.) Hoc eft,à «.hora noctis.Suivis in

quatuor diifîiôe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatuor elîè uigiliasfeu cpvAxKxs tradit in noc'îc,quarôun»'

quæcptreis lieras habet.de bis Verg.amp; noéîemcuftodiaducit.

Sericaueftis Ne ueftislèricauirosfœdaret.) Maximiprecrjfuiiïéhancueftemilludargu--mentoeft.qiiod Alexan.imp.nun^hololericaminduit.ProcopiusexIndisRo manos mercatores fericum emere fólitos tradit,unde ueftis conficiatur,qiiçolgt;™ Medica Medicadicebatur,CeIebratur ÔC à Paulo iuriicôlulto vHna o-HQiKiiJ tanquamln/ dica fpecies. Arcadq principis côftitutione lericobaptæ ufus priuatis hominibus prohibitus eft,ut feré iufpicer fericas ueftesnon elîè quibus uulgo utimur.

Libero Liberæ«$ ÔC Cereriaedes dedicauit.) Pro Libera proferpinâaccipiçn dam arbitrer. Diodorus in iiq. autor eft, ex loue Ccrerem,Liberumgenuilie-ia antiquis Ipeéîationibus legitur huiufmodi epitaphium,

FAB. ACCONIAE PAVLINAECF.ACONII CATVLINIV. C.

PRAEF. CONSVL. ORD. VXORl VECTI P R AE TE X TA TI. V. C, PRAEF. ET CONS. DES, SACRATAE APVD ELEVSINAM DEO BACCHO CERERI ET CORAB SACRATAE APVD LAER NAM DEO LIBERO CERERI ET CORÆ

ÆGINAM DEABVS TAVROBOLIÆ ETHIEROPHANTR

Coronati corn nbsp;nbsp;In couiuio coronæ aureæmagno pondéré SCc. Solebât antiquiin copotatiow

potabant bus coronas geftare,ut eft apud Ariftophanem in Equitib.ubipocta«®ti(/'W

HS)vvcce,s'iq)c!woi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lA’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuebit enimin Cratinûtan^tbriS

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÔC infaniêtc.meminit ÔC Diogenianus,unde Plauti carme in Pfeud.Quid ego ui

deoç'cû corona ebriû Pfeudolû tuû.mentio eft etia Atbenæo,6C altjs autoribus. Dextræ nbsp;nbsp;Et cupere renouari dextras.) Tacitus xviij.oftendit dextras concordiæfigna

ultro citroej deftinari ab exercitibus folitas,

Rampfet Rampfen Aegyptiorum regê.) Fuiflèhuncin ordine ig.Hieronymusamp;Eu lebius autores funt. caeterum regum illius regionis inenarrabilem feréopulentia eo conieeftari eft,quod Suidas tradit,iccirco memoratudignum,quoniam Chn--ftiang ueritatis dogma fummopere adiuuat.fuifte enim Aegypti regem Thuleffl (corrupte Tburis legitur apud Eulebium ) qui uftç ad Oceanum dominatusut nomene^ infulæ Thyle dederit. hic cû Serapidis oraculum adiuiflèt, inter estera rogauit num quis^ eflèt,uel futurus foret fe potentior,cui relpondit oraculum, -TifOiTX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aoy©' t(gù.7rvdUiJt,« (rtuJ cuJTB^St

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n' .1 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*gt;lt;!gt;/

^v(tcfgt;uTX dî. •Tjgt;i«,7r(!0V’T« XP“ s? î* livrKj

Eft deus in primis, mox uerbum 8C fpiritus iple;

lunéîa fimul tria funt,lèd conuenientia in unum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hominut nbsp;nbsp;Acerbe increpuit Tiberius eos qui ipium dominum dixerât.) Tametfîappd

latio hæc priieis temporibus uti nimis fuperba, principibus non adderetur, fua* dente tarnen fœda adulatione tandem quocß recepta,mox etiam in priuatostran flit, notum eft illud Martialis: Ediéîum domini deicç noftri, ôtT PJinf) inepift-Traianum,uocem hanc identidem ingerêtis, Sed ôf Senecaad Lucü.quomodo

-ocr page 579-

IN TACITVM ANNOTATIONES

Jbttios fi nomen non fuccumt,dominos faIutamus,Mart.quocç riirfus, te non noflemjdominum rcgemcj uocabam»

Mnemo certe fdicius,nemo elegantius Græco poetaPalIada,hoc tetraftichdi

w unTjt.Ka.Sni’n (^^otT^etTTiitovoi/.

TM/7«-rK ^HljittTftfCijjTic^iyay^

ï«t5fcÀto

gat poe ta uelle fe dominum lalutari, quia no habet quod det aflêntatori hoc '’’odoeumßlutand.Luditautem fimilitudine nominis J^JitivcQC (^^iiSü/cu.,

Atcf illo prætendente fèxaginta dies ad côfultandû datos öCc.) Crimen adul^ ex lege Iulia publici iudicq eft. expecflantur autê fèxaginta dies,quibus maz

US in äccuCatione præfcrtur qui fi interim neglexerit, adulteræ pater admitti-%htnca!ij, iurifconfultisault;fioribus, maritus autê qui matrimoniumfijumita '“•itemnitjUt adulteram uxorem non accufet,lege lul.tenetur Vlpiano.

EX LIBRO tertio.

Poft lex Papia Poppæa, quam fènior Auguft ♦ incitandis cœlibum pœnis ÔC ’Agendo ærario fanxerat.) Plura funt capita legis Papik,inter cætera uno caue.-quiconiugesjfilios non haberent, quod alter alteri legaflet decuma par J^ßftoapplicaretur.Hinc apud luuenalem.Iura parentis habes,propter me fieri ffgt;shæres,legatum omne capis.debere enim fibi maritum adulter ait,quod fili.-°^uobeneficiodeuxoregignat .quamob remtotumlegatûaflèquitur, quod ’“Oftrnnex lege Papia décima parte fificus accepiflet: ut mira fit in illud carmen Lex Päpid ƒƒ interpretum negligentia. Reficriptum autem deinde eft à diuis CæfT. Arca-

Honorio in hæc uerba. Inter uirum ÔC uxorem ration?ceflare ex lege Pa P'^(lecimarum,SC quamuis non interueniant liberijCX fiuis quoqp eos fblidum ca P^f^teftamentis(nifi fortafte lex alia minuerit dereli(fta)decernimus.tantum igi poft hæc maritus uel uxor fibi inuicem derelinquant quanta fuperftitis amor

^’^fgerit.eft autem hæc lex,titulo de infirmandis pœnis cœlibatus.qui locus Di 'PMionumlibro 3.à nobis plane diffufiore tradlatu explicatus eft.

»tiDianæ Leucôphryengperfugiûinuiolabileforet.) Fuiftè huius dcæhoc Leucophryenè ^Qgnomento aram Athénis quocÿ auèîor eft Paufànias, cui â Themiftoclis filtjs ^dfeata ftatua fuerit.fèd fani quod in Magnetibus fit pulchritudinem amplituz

Strabo inxiifj.exequitur.

EX LIBRO Q_VARTO.

Nam patritios conferreatis parêtibus genitos.)Legitima matrimonia ab anti Confarreati ^gt;sitacelebrabâtur,ut farreum libum communicarent, deguftarent. Feftus

Boethius audlores.Apuleius quocß,talis,inquit,mulieris publicitus matrimo

*^um confarreaturus.meminit ÔC Dionyfius Halicarnafèus.

Celium appellitatum à Cele Vibenna ÔCc.) Querquetulanam porta à querz

Ws diâam,etiam Feftus feribit. cæterum hic locus fie fortaflè emendabitur. CifliKi '-æ»um appellitatum à Cœle Vibenna, qui dux gentis Etruficæ cum auxiliû ad-

Sabinos præbuilîèt, fèdê earn acceperat à Tarquinio, cum Sabinis enim •^cbelligeratum Feftus quoqp fcribitjSó Dionyfius.

Cæfar fiolennia incipientis anni Kal. lanua, epiftola precatus,) Caius de tier-OfumOgnificatione poft,diem,inquit, tertium Kal. lanuariarû uotapro fàlute pfincipis fiuficipiuntur, meminit huius rei Plin, Cæcil.ad T raianum.

E X L I B R O QV INTO.

oacrificantibus cû hic more Romano fiuouetaurilia daret.) Corruptus locus f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solitaurilia. Sunt hæc facrificia quibus tres diuerfæ Solitaurilii

quot;oliiae iinoIantur,taurus,aries,u€rrès.Sie didîa, quod integri corporis hæc anima

T 3 lÿi - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s.

-ocr page 580-

ANDREÆ ALCIATI

lia fint. Solum Ofc a lingua totum fignificat.Feftus,hinc (ôlofjychi'um CatuIItf' crût fortaffc quibus nihil immutandu uidebitur ut uox fit compofitaà fuc,ou^ QC tauro.fcd cette nimisinfolens eftcompofitio.

EX LIBRO XI,

Pr(e«4nc4tor Cognita praeuaricatione. ) Præuaricator dicitur qui cum reo colludit, cellus ad S.C.Turpil. accuûtor9,inquit,temeritas tribus modis detcgitur. ault;

Calumnidri enim calumnianturgt;aut praeuaricâtur,aut tergiueriàntur.calumniarieftfalfacri/ Freuaricari mina intendere.præuaricari eft uera crimina abfcôdere.tergiuerfatur qui in Tcrgwcrpri uerfum ab accuiatione defiftit,

CCC»nummorummillibus.) Haîcfiimma noftroseredecemmillibusduca^ totum ualet,qu3ndoquidem illud conftat, mille nummis feftertium argent» xft* mari, eftè autem ieftertium libras duas amp;nbsp;fèmiftem, hoc eft uncias argeniixxx» quæ plus minus xxv. noftros coronatos æquant precio.

Lex TitU Legem Titiam flagitât.) Hac lege tenebâtur aduocati qui mercenariaclienti bus opera præftabant.inuehitur Auibnius in moUitiem iurifconfultijCumtf^f'^ det, quod legê Titiam non metueret. quod enim indoôus état nihillucrabatun Viq; ad dena fcftertia. ) luriiconfulti tradût licere aduocato in fingulas cauamp;s pro honorario centSaureosaccipere.hancfummâeandemcû H—S x.arbiirot» cG centeni nummi aureo penfentur, ÔC decê ièftertia decê millibus nummorû k' ftertiorum ualeant. qua æftimatione côièquens eft æftimari aurcQ antiquS undc cim Iibtis,aflîbus quincp noftris,hoc eft,duobus ducatis coronatis cum dimidio, Frjefeduræ Proximas pracfecfturascorripiat.) Varia huiuftediôionis eft fignificatio. A* genius Vrbiçus libro de controuerfiis agrorum, præfe(fturas eos agros diciaii^ lt;ftor eft, qui eu alterius iurifditftionis eftènt, principis placito alicui ciuitati aferi* buntur.Sunt âf præfeôurac dilt;ftae,munia præfetftorum. Aufonius. Praefcclura/ turn titulo tenuere iecundo.Sunt enim quatuor dignitatû in iure ciuili ordines, lUuilret illuftresjipeclabilesjclariftîmijperfeôiftîmi.ex his prgfecfti fiint fpeôabiles.utn»^

Speéiabiles tito di(ftum fit, (ècundum his titulum dari. Sed amp;nbsp;non abfimilifignificaiioncin clârifsimi AftÿtijsôCMédispræfetfturseerât.ficenimuertitPli.quasGræcivfl/x»f,Hci'odo Perfcâiffimi tusetiâ Gr-TfaTräar appellauit,ut Lau.Valla infcliciflîmeportionestranftuletit, Curt,Ru{itt nbsp;nbsp;De origine Curttj Rufi, ) Sunt qui opinentut hiftori.â reru ab Alex-geftanin*

huius eftè, qui uulgo Q. Curtius citet, defendût^ indeprenfo teftimonio,obfer uaftè fcilicet in antiquis codicibus. iple Angleriæ apud Verbanu,arâ marmorea pluribus fignis illuftrê uidi,cQ titulo Q. C urrîj lextumuiti, à quo fuiflèt dedicata,

EX LIBRO XII.

Nowf« Rogata lex quain familiâ Claudiam nomen Neronis tranfiret.) a^ ptionis more attingit, quç per arrogationê fiebat.de qua etiâ Gellius, Cæterû ôt nomenhicprogentiliramiliaaccipitur.Cintius,amp; Cic.inTopicis,genti1es,in* quit,mihifuntqui codé nomine uoeâtur. Val,Max.auôor eft à (XMetelloemV dem nominis uiros exhacredatos,hoc eft, agnatos,gentilcsqi fuos.’Ut inde exilit/ mem,in tribus Ro.nomini'bus,ut C.Iulius Cçiâr,nomêlulq familiâ fignificare. quo exemplo mihi nomen erit Alciatus, Andreas magis cognomini quadrabit, quàm prænomini,licet nemo noncontrarium opinaretur.Sed aliaslatius,

Pracdaa'onibus SCuedîigalibus auxerat.) Non hic accipiendaarbitror tributa VedigAlet quæ ob tes urbi inueflas,eue(ftasûe foluuntur, fèd potius agros ueôigalcs intclli agri gendum. Scribit Iulius pronto in opuftulo de limitibus agrorum, folitosueæ-; tes quos agros de hoftibus capiebant,alios ueteranis in præmia aflîgnarea'nalios colonias deducere : quofdam mancipibus in longum tempus locate ut annuam aliquâ mercedem principi darêt;hos uetftigales dici. Auxerat igitur bisregnum Vannius.non tributis aut portorijs, quibus Germanos nun$ aiteri potuiiTcjau âoruin

-ocr page 581-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN TACITVM ANNOTATIONES

(t

cofenfu traditur. in hoc ienfu uechgaliu mentio eft etiam iuriiconfukisi oycambri traiedi in Gallias fuere,) In Menapifs confedifte, ex aucftorum Ie- SycamM

deprendijUt hi fint qui nunc Geldrenies quafi Galli rhenenies uocantur, Ccldratfcs ^ïgum Venloemcß pagoshabent,ô(f Vahalem Rheni attingunt»

ijf ^'PP*ri3m imperatore genitâ,ibrorê dC matrê ÔC coniugè eius qui reru po-wsiit ô(^c.) Si imperatore quai es erant ante occupatä remp.accipiamuSjnô ita

^’Snâerit exemplû:fi pro principefalium:quâdoquidê Germanicus Agrippi-épater domination? nun^ alTumpferit. Igitur iciendû inter Cæfares ô^: impe-tores amp;: Auguftos multû interfuiflè. Cæiàres dirfti qui Auguftae maicftatis hat- effares osdefignati eftènt,adminiftratione rerû illis interdi(fta,nifi aliquâ fortaftè pro

J nbsp;nbsp;Augufti iuftuadminiftrâdâ haberêt.hinc nulla eis donatiui militibus danz

âcultaserat.in comitatu eos Cola habebât,quosprinceps tribuilTet.Pâuîo ma

I ftoiperatoris dignitas, qui licet infra Augufti feftigium pofitusjciusqjarbitrio iwplt;t*ttorff „p'^gereret, fummâ tarnen poteftatê in magiftratus inq^ milites habebat, ius^ AKgufli

•ndicêdi belli erat.folo itaqp imperatoris nomine decoratus fuit Germanicus, Galba Pifo Cæfàr fblum nûcupatuseft. Cæiârûimperatorumcp creandi

P®t«fas militibus conceflà. primum Maximinu pofthabita iènatus autftoritate quot;'p Auguftum fecere.Hæcex Amiano,Lampridio,amp; conftitutionibus.

, Kefertur de pœna fœminarû quae fèruis côiungercntur.) Senatufconfultutn ‘quot;t Claiidranuin iniure appellaturj cuius quoeç mentio in inftitutionibus.

EX LIBRO Xll li

^ognumlufu fbrtientium euenerat ea fors Neroni.) Iulius Pollux onomafti “tinonojufum qucndâdeicribit,qui ÊxitinKÎv/K dicatur,cQ durfta forte aliquis . ôf is quidpiâ difficile miniftro qui forte pariter obtigerit, imperat.de hoc ’^æxilTe Taciturn dubioprocul exiftimo.Sicut ôd Trogum in primo.

- Quin 8c duas manumittendi fpecies inftitutas.) Tradit Tacitus eos qui uindi ^înumilfi fint,ex ingratitudinein patronos in feruitutênon reuocari, quod ’^Çonftantini magni conftirutione falfum fere' çonuincitur. Quod fi is,inquit, ^ttinolfroconfilio uindidîa liberatus eft, poftcoheftionem pcenitentiadignum fptæftiteritjUt ci ciuitas Romana reddatur,non prius fruatur beneficio liberta-ptluamfihocpatronus eiusoblatis precibus impetrauerit, L. SimanumifTus

•tlelib.ô^eorumlib.

. ‘t'genuitatis iudiciû.) Quo pronunciabatur aliquê nun^ feruiuiflè, fed libe-ÏP^rentibus natumu's enim proprie ingenuus dicitur iurifconfultis, iuxta illud

OfOgnidis, epuZTTSU TilAi.Tn'T êK lt;AihyS •nKVtÿ 6Alt;rtzamp;fcÇÏô{/.

^oeltertiûquadringenties.)SubinteIligendafuntcentena millia.Liuiuslib.4« tinici belli: cûdeeftèntnautæcoff ex S.C.edixerunt,ut quiL. Acmilio 6C C. Ytiiminio cêforibus millibus aeris quinquaginta ipfe aut pater eius cêfusfuiflèc

ad C.millia,aut cui poftea tanta eflent faefta, nautâ unum cû fex menfiû fti-pondio daret. qui fupra centû M.ufcp ad cccmillia, treis nautas eu fîipendio an-’’'to:qui fupra ccc. millia ufcp ad decies aeris, quinçp nautas; qui fupra decies, viji ^oibus uerbis oftenditur,decies æris,decies centena millia æris fignificarc:ut hie “onparum mirer,quemadmodum oculatifsimus uir Budæus præuaricatus fit.

faâumS C.ultioniôf fècuritati.) Vocaturidiniureciuili S C.Pifdnianum»

'-wus Paulus meminit dig.lib.xxix.titulo ad Syllanianum.L. S C.Pifon, EX LIBRO XllII.

Collegia quae co tra leges inftituerât diftôluta.) Lege Solonisintell/git cuiuÄ Uwba Caius refert intradfatu de colleg.illicit.teer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« tdpâç ó^yl

a-vcriTJot^n ói^onxcfiïot,» 9ïxlt;rcâ-J^,u ù^' hétew'n/^'Trt^ictJi/H'T’icSd

WjiCUfH» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Uf(élt;rne y^KliUCtfct. Ptx

T 4 teoli

-ocr page 582-

AND. ALCIATI MED.

teoli lus colonfæ SC cognomentS à Nerone adipilcunt .In fragmctis qui'bufdani lull] Frontini deagrorS limitibus, ôé iunfdicfî.ica lcgitur:Puteoh's colonia Augu fta. Auguftus Nero deduxit,exuno latere iter P.R.debetur pcdSxxx.ager eius in iugeribus ueteranis,0(S tribunis legionarijs eft adfignatus.cognomentû igitur Auguftæacceperatputeolorum colonia à Nerone.

Fabianus tabellarius obfignat,) Hi tabelliöes uulgo dicunt.legeantiquacßt TdWIjort« pars decurionû ÔC Reip.rationes coficiebant. recêtiores Celàres uidentür noua Cijtoitcwni uocehosCatolicianosappellafle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex libro XV.

CxCirnationes alpiummaritimaruminiusLattj tranftulit.) Locushicadmo net ut uaria alpium nomina attingam, quando eorum qui de his fcripftre coam Pocthe exrccentioribuSjdiligentiam non fans probem. Igitur alpes Pœnasipièeaselic opinor perquas ex Druentia flumine recfta in Italiam tenditur Brigantioneffl . Criàx uerfus ÖC Ferietam.quæ uia noftro quocß tempore eft frequens.Graias ueroeile quæ Sc maritimæ,quod per eas Hercules iuerit,ubi etiam MonœciportuSjillna Codiie cer,ut aucftor eft Amianus libro 15. Cocftias autem exiftimauerim,quä à Segufó oppido per Centronas itur:tametfi recentiores,ut Paulus Diaconus SC Georgi US Merula Co(ftiasefleexiftiment,inquibus Bobium urbseft.quodantiquisail (ftoribusno eftprobabile, Sed ÔC Coóias appellatas quandocß etiam Iulias non falfo fortafle aliqui tradunt, quod in eas per Tricafpinos eatur. Bellouefuni au^ i«hgt; tem per Tricafpinos in Iulias alpes uenifte,Liuius eft aucftor. Sed 0^ no male lu lias Tacitus appellat alpes, quae uerfus Carnos funt,unde ÔC lulium Carnicum, 8^. Forum Iulrj,quä ex Venetia in Noricum itur.cui fententiacexrecentioribus Ehcticte adftipulatur Sabellicus in Aquileien. Hifto. Sunt Rhaeticae alpes, quibusin Rhætos uadimus,quos uulgo Chrifonesuocät, incipiuntab Adyamonte(Str3 boni corrupte legitur nûc Adula,nunc Aduela)id eft,inacceflö,uernaciilafim'' Adyla mont plicitas monté Bralium nuncupat in Volturena,leu ut imperiti, inualleTelina, der Gothurt 8gt;C in Venetiam protenduntur, donee Ocræfubeant. Lepontiæadhucferuant Lepontù nomen,funt in Suitentibus,quâ ClaronâexBilitioniscaftrorcCtâtendimus l“ Summte alpibusquas Cælàrin commentary's, Summas appellat cum cæterisconuenio. Sant Bern Sunt inter Sedunos Si Veragros ubi 8gt;^ odlodorus eft pagus,quern ianói MaU hartiberg ritij uocant. Cæterumquamuishæcnoftrafententia uideaturplurimisauóoru bus congruere,non arbitror omittendum,efte et iâ qui refragentur,quando Pto lemæus inter Adulam ÖC Ocram pcenas alpes collocet, quo in loco elfe Rhetica (Uga ipfe prodidi.ueru ex Plinio illius fententia confutatur,qui de Graijs amp;^P® ninis in Salaftbs defeendi tradit: ut fortafte Pœninæalpes illic incipiant ÖCdefi-nant in maritimas,fi Amianu lequimur.Eft amp;nbsp;adhuc Suitenfibus qui uulgo co.* rum fermonealpes Greydicatur mons,quâ FriburgumtendimusJpfein^’^*^^ teres non omnino cóftitiftèharum nomenclaturam exiftimo.Nam ÔC Pliniusm Lepunt ys diftidere ferè uifus eft,qui cum Corfliana iuga Centronibus uicina tra dididet- Grays alpibus aut ealdem aut certe contiguas Lepuntias mauult.qu^o^ no probo,cum longe grauior fit aueftor Cælâr,unde noftra lentenria fulciturjSt Plinius non affirmer, fed aliorum relatione ex etymo innuere uideatur»

EX LIBRO XVI.

Calpurnius Fabatus eques Rom.) Fuit hie patria Nouocomenfîs,C.Cæcilq louiut'ßene/ Pliny Prolôcer.eiusantiquamemoriaadhuc Comiuifit louij Benediâi.V.Cl. diÄMt opera,erutomonumento in haecuerba:C, CALPvrnivS l. F. 0. V. F. FABAT vs. VIVIR. II11 VIR. I. D* PRAEF. M* P R AEF. PRAET. TRIB. LEG. XXI. RAPAC. PRAEF. COHORTIS VIL LVSI TAN. ET. NATION. GETVLI. CARSEN. CtVAE SVNT IN NV MIDIA FLAM, DIVI A V G. PATRIMONIO, P. L

Cladem

-ocr page 583-

ÏN TACITVM ANNOTATIONES

Cladem Lugdunenfèm quadragies Hs.folatus.) Aeftimatur hæc fiimma eert 'JWmilibus ducatorum noftræ aetatis.

Ludis cefticis ab Antenore inftitutts.) agonas pugilum inftitutos poflêt quis ^^dere, quando ceftus manibus indudït appenfo plumbo pugilum inftrumenta cefiut gt;*'t Maroni amp;nbsp;Flacco. Cæterum quid ad rem faceret habitus Tragicusç’nifî im-'’’utatam longo lèculo ludorû formam quis credident aut cefticos dieSos quod äbitu mulierum uiri in his exercerentur. xtsöt/ Veneris ueftem proprie efïè in Cefiidludi fholtjs Græcis traditur, fed per abufum cuiulcuncß mulicris indumentum did, '*dnepigram» « Kis9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erunt ÔC. quibus arridebit,ut xyfticos lu

'*Qslegamiis,quod non probo.

EX LIBRO xvir.

^cgyptumregebatTib. Alexander eiufdem nationisQ Hunc lacerari latyrt- Tib^Alexan, ’^ocarmine crediderim, nbsp;nbsp;Atq; triumphales inter quos aufus habere Nefcio

tttulos Aegyptius, aut Arabarches. Eufebius enim libro tj. iacræ hiftoriac

^fabarchen fuille hunc Alexadrum lcripfit,idem ôc lofippus inantiq, lud. xx. apudquern Rufinusinepte Arabarchen interpretatur fàlis præfedium quafi !egerit»ExtatImp.Val,Grati.Theod.in hæcuerba conftitutiOjVlur?

P^donem totius licêtiae fubmouemus,circa ueâigal Arabarchig per Aegyptum Auguftaneam conftitutum, nihil^ fuper tranldudîione animalium uendica '^'pfrmittimus.qug uerba indicant Arabarchen præfedîûfuiflè amp;nbsp;fcripturarium Arabarchei ' ^’''gundo uedîigali de pecuarqs,quæ ex Arabia in Aegyptum deuehebantunut ^'‘lud nomen ofF/etj publicanorum. merito ergo luuenal. Alexandrum taxans, °^onicij uilitatê obijcit.ut non iniuria damnandi fint qui fimpliciter möllern ac-^P'TOtjidq^editis annotationibus probant, quapropter ôC incpift.M.Tulliusad

^dcum appellat Arabarchen,M»Antonium quafi Aegyptium publicanû.ex-P^Suebat enim ab illis ingentia uedigalia, unde pecuniam coflaret, quam dein ^^pfodigcret,ut eft apud Plutarchum.

Annulis donatû libertâ.) Paulus iuris autor,Qui ius,inquit,aureoruannulo- mf annuloru f'l'^petrauerit, ut ingenuus habetur: idêcp refcripfiftè diuû Adrianû VIpianus dKreor«»» '■‘'■bit.côcedebat aût folus imperator etiam fœminis, ut natalibus reftitucrêtur. Quotiês Galba apud Othonêepularetur,cohortiexcubiasagêti uiritim cen-f'iosnûmosdiuidebat.Tranq.aureum dare folitum tradit:ut indefortiflîmû fit ’■■gumentS centum nûmisæftimari aureû. Barbium Proculum Tefl'eranûfpicu ^'orem.) FortafteTeflèrariû, Modeftinus in re militari fie appellarieoslcribit, Telfer4r^ Impp per cotubernia fignificât.In antiquis inicriptionibus Comi, dlerartjdolabrartjs iunguntur pago cliuio. Amianus Marcellinus lib. xiiij.au '^'§3riâ,inquit,aut artem teffèrariâ profitentur:ut côiecftura ducar, eflè qui quod

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uoeât intarfiatum faciunt, quos recentiores CælTdiametarios uti fufpicor Didtnetarif

’Ppdiât. Virginiû equeftrifamilia. Cæc.Plin.uicina Como urbe genitû Virgi 'U tradidit, quapropter fecû habuiftè côiuntftas pofleftîones, tû fuae uillæ nome '3ni,utdubio procul Virginius Mediolanenfisfuerit.quod oftendût frequen Al/îlt;lt; paffîm hoc occurrunt Virginij nomine inferipto. Sed ÔC Alfia quot;“cferuat nomen in Varifienfi præfe(ftura,unde ÔC familia eft mea, Superior Germania.) Paulo inferius. BelgicaôC Lugdunefis Gallia») A^ ‘^nusfcribititadiuiiàs Galliæ Germaniaecpprouincias.Prima Germania Mo- Gfrmdnid S^nriaco Argentoratoeg nobilis. iecunda Germania in qua Agrippina ÔC Tun prim4 gf*' Prima Belgica Mediomatrices ÔC Treuiros habens, turn fccunda, Remos, Secundtt quot;fquanos, Ambianos côplexa.Hinc Lugdunenfis prima, Senones,B{turiges, ^ugdunum, Auguftodunum: SecundaRotomagum,Mediolanum,Tricafti-Os alpes continebat.Eodem modo ÔC Aquitani» fines diftintfti.

Quotidianis

-ocr page 584-

ANDREÆ ALCIATI

Quotidianisalpibus Italiam irrumpere» Nemoopinoruel fêmidoâusnonco gnofcct Cocfîianis legenda : ut inde eorû fèntentia cofutctur, qui Genua quoej in Codlqs cflê dixerunt. nec enim illac tranfiflè itellianos quifquam prodidit, Hdtirtiorufe/ HeluettjGallicagens.) EutropiuseorSfèdesàQuadisoccupatasfatisoften des qui tenues dit. ut ftilpicer omnes deletos cû Quadi Marcomanicç fub Aureliano in Italiam rint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prorupere ♦ extat adhuc in eis uallis Marcomana nomine. Pericre ÔC ilÜ.

hodie Alamanis(conuuies Gcrmanorumerant)fuperati,ineorum nomen concclkre-àTheodorico deinde Gotho uidîi, Francis ex fœdere dediti funt.auâi demSSa xonum acceffîone,quos ob uiolatâ pluries fidem fedibus eieéios CharolusMa.» gnus in alpes coniecit, Suitenies cœpere dici.paruere deinde regibus Germano rum.Centum feré anni iunt,cum fe cæfis pracfedisinlibertatem aflèruere,cum cæderepreffls Cçiâribus.Hac actate prima illispeditatus gloria. A Philippe Vre quod deletiscohortibus dedecus fubierantjfrequêtibus nuncuiôorîj s récupéra uere, nifi quod Sgt;C memorabili praclio fua inter fe perfidia in iïiburbanis Mediol, à Franciico Francorum rege cæfi,fuperbos titulos deponere rurfus coafli funt.

Iulius Cordus.) Exiftimo caftigatiorem leGionêefle Manilius Cordus.Extat Bononiæ poft Petronq fanum tumulus in haecuerba: q^. m a N i L i o c. CORDO TR, LEG. XXI. RAPAC. PRAEF. EQ.VIT EXACT. TRIBVir. CIVITAT. G AL, FAC, CVR, CER, LIB. AGR.

P. XL IX, IN F R O, P, XL IX.

EX LIBRO XVIII,

Ne(^ abhorrebat â Berenice iuuenilis animus.) Fuiffè banc forma confpf cuam quodam difticho Aftlepiades in eius imaginem feribit, fi modo de cadem iènfit.nam Si alix hoc nomine cclebrantur,

kJ^' aKWl/,lt;pt§ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iH

j^sK^o) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epHTss ogfliO'jnijï«*',

Ambigo an hæc Veneris fit imagOjuel Berenices, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Sit mage utri fimilis hoipes amice refer.

Conditorê rempli regem Venerianum uetus memoria,quidam ipfîusdeæno men id perhibent. ) Id regis deæ^ nomen no facile quen^ offendas qui in prom ptu habeat.ipfe Vraniulego.unde Paphia Venus Vraniæ nomen fumpfit.P»ir ianias in Attica Vraniæ Veneris templum extitifte autor eft, quam mortalium primi Ail^rtj coluerint, mox Paphfj, deinde Phoenices qui Afcalonem Pakftf næ incolunt.à quibus edodîi Cytherei hifdem iacris initiantur.lane' huius Paphtj rempli fufius meminit Lucianus dialogo qui inftribitur, tj»wrdlr,

Fägani Pagani,)'Vox hæc in iure magis frequês quam in cætcris autoribus, accipitur eo fignificatu ut omnes comprehendat qui milites no fint,à p^is,id eft,oppidis deduGa.^aratione Perfium credibile eft femipaganu (e dixifle, quafifemimili tern ft fuifte denotaret, ÔC iccirco no plene poeticam quæ pars umbratica eft edo (flum.alio^uin me non latet,pagum prima origine à fonte dióum,

Adxtj.a Cremonalocus Caftrorumuocatur.) PaulusHorofi'usCaftorisuo cari eum locum eft autor,

Legîonuw nbsp;Legio una ÔC uigefima,cui nomê Rapax, ex parte Othonis prima Adiutrix.)

nomina Indebâtur hæc cognomina legionibus fortuito, ÔC plerûqp arbitrio imperatoris, unde ÔC primam legionem Mineruiæ nomen habuilft Spartianusftribit,fedÔi fn ueterû marmorû inftriptionibus hæc earû cognomina reperi, ut ftcûda IcöO Italicagt; Germanica Parthicalt;^fitdi(fta,itj.leg.Augufta,Cyrenaic^prætoria,Gal ïica.iiq.Macedonica.v.etiS Martia.vi.Ferratenfis ÔC Gallicana.vrj. Claudia Gegt; minia Gamilenfis.ix.bis Auguftalis.x. Fretenfis Geminia.xi, Apollinaris,ficut SsC xvi-ftd ÔC legio xx,uiârix,xxn,priinigenia, xiq QC xiiijt Geminia quandoep,

Ô^Ger

-ocr page 585-

ItT TACITVM ANNOTAT IONES

^öcrmartiVa xxXjamp;T xxxtj Virginia.cæterarum nomina adhuc non comperi. Caufafingendi fuit,ut diplomata Othonis,quç negligcbantur,Iætiore nuncio

ifuiuifcerent.)Inftitutû erat ab imperatoribus, ut certis locis difpofiti haberetur f'iuijquorü mutatione celerrime pofîènt rerum geftarum nuncq ad Cgiarem ex Pfouincijs uenire.non dabatur aüt hic curfus publicus,nifi ei qui facrû diploma sacr«/» dl/ ^wet,uc uidelicet ante cæteros omnes,quicquid gereret imperator fciret.qua ploma Pfoptcr præfides prouinciarû nifi ex magna cauü priuatis diplomata no concez jWnt.quod öftendit Plin. Cæcil.in epiftolis ad Traianum. Venuleius iuriicon t “ltus,Non debet,inquit,felici diplomate ufus, omni tempeftate côtempta con

‘•'uareiterdiebus dC nocHibus.Ex bis clanlTimus redditur Cor.Taciti hic locus

EX L IB R o X 1 x

Hoftilia,)Vicysoiim VeronenGû,nûc Ferrarienfis agri nomêieruât.Tacitus HoSlilitt ’inucre uidetur paludibus Tartari fuifle proximâ, cö feré per lx. miliaria.diftet.

^’iJiPadusalluitjnon longe eftà Vitelliana,quam uulgares Viadanam uocant. ViffÖi4«lt;lt; Magnitudineeximia balifta.) Forma Baliftaeexplicat lib ultimo Vitruuius, Balifiii

y^gftius quo^ quaeda addit. hi omnes iaxa tantü baliftis iaci aurores funt cum '’dto, fed dein mutata quocp forma eft. quapropter in cómentartjsTheodofq ^tmabaliftæ quadrirotis uidi,cum interpretatione qua oftêditurjagittas ex ea

fuiJIê iaculari. Clauarium donatiui nomen effè Tacitus autor eft.ipfe ClMiiriui» ^ueminconftitutionibus Cæiàrum legi, nomen cuiufdamindióionis extraor quot;’^fijqitributieffê.quaproptcrlib.xi)«Cod.Iuft.tituluseftinhæc uerbaideprae ’Mibus ôt^collatione,Sc gleba SC claui,SC Pbolle,0(^ vij.Solidorum funclione.

EX LIBRO XX*

‘ une fatum ÔC ira dei uocabatur.) Caius lib.x.ad ediâû prouinciale. Vis,in^ ’l'’'’)iiiaiorquam Græci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant. uidenturenim autores quicquidgra-

’^Muicquid horriferû mortalibus accidii,diuinæ irx adienbere. cuius rei ex Hoz

Apollonioi^aliquando plura»

.’■’iiù magiftratuum. ) Decuriones intelligit.hi enim proprie magiftratus mu/ DfcKnoMf/ *quot;dpales funt iurifconfultis.

^fftertiû fexcenties.) Quindecies centena millia ducatorû quantitas huius pe

ƒ ontem Nauæ fluminis abruperat* Non celebratus hic flu nbsp;nbsp;(cuniæ atquat, N4«4

’b autoribus eft, folum Aufonium mentionem eius facere deprehendi» ppfiwam celerem nebuloib flumine Nauam.

’^len'cçditem patrê infignibus quae in miô manifefta.) Non explicat Tacitus .(!î’“J‘^fiformam,quamin làcra hiftoria K.ufinusexEu(ebioficexequitur.colu ^Chaldæos igné ÔC per Afiam circuntuliftèjUt cû cæterarum gentiû dqs con^ e^eretur cumep cærera idola uel lignea,uel ex métallo eflènt,facile uieftor ignis ^uel comburebat,uel liquabat. quapropteriuo deometuêtes Aegypttj iacerdo ^^l’slequippiâ commêti funt.Hydriæ in Aegypto fieri fólent crebris minutis^ i^odö foraminibus,quibus aqua defluês defecatior lympidiorq? redditur. harS

priore fimulacro columnat impoftierunt,caputcp addiderunt, SC cera ’ulisforaminibusrepleueruntaqua. fie adueniêtibus Chaldæiscûignêftatug

tilf'* - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demanâtibus aquis extinlt;ftus eft,ui(ftorq3 hoc pogt;

nia modo Aegyptius fuit.hinc eius effigies perexiguis erat pedibus, attraôo °'Uentre tumido,dorfo tereti hydriâ planéfeferens.addit Canopi fuifie flmu

^’’’nijUt merito quis credere pofsit diuerfam ab ea ftatuâ,quam T acitus refert.

yitisaurea templo reperta Liberupattern coliargumêto eft.) Bacchum à lu 'scultôPlutarchusinfÿmpofiistradidit,appellatumcjeorumlingua

unde

-ocr page 586-

AND. ALCIATI ANNOTATIONES

unde fabbati nomen, quam fententiam ludaet ipfi etfamnum deridiculo habent. Mirum autem eft qua impietatc Tacitus Hebræorû hiftorias perucrtat,amp;f quod dei opt.Max.ope fadtû eft,à miraculi admiratione diducat, turn quæ dei funt,hu manis uiribus adiudicet.

IN DIALOGO.

Hermdgoräs Quicquid aridiffîmis Hermagoræônf Apollodorilibris.) Hermagoras AeoU des Carion cognomine,icripfit rhetoricos libros v i. de accurata orationc,declo cutione.de decore, de figuris.docuit Romæ poft Cæcilium iûb Augufto.fuerfît

Apoüodorus nbsp;nbsp;alij illi cognomincs,quos referre nihil attinet. ApoIIodorus Pergamcus Cæ»

ris Augufti præceptor ÔC femiliaris,fcripfit rhetorica, fiC nouae haereftosfuitâ^i' tor.ex Suida ÔC Strabone.

IN AGRICOLÆ VITA.

Cetrd Et breuibuscæteris miftîlia noftrorum uitare.) legendum CetriSjCftcnimfpe des fcaCiVerg.Ô^ Grammaticis.

IN LIBRO GERMANORVM.

Danubius præcipiti ÔC excelfo montis Arbonæ iugo oritur.) AufoniusignO' turn Danubq fontem eftè fcribit.

Danubius penitis caput occultatus in oris.

Apollonius ab hyperboreis nafti eum cecinit manifefto commcnto.ftd omnino Taciti uera eft fenfêtia,fi no Arbonæ fed Arnobi legatur.in eius enim radiobus oriri iam notiftîmûeft prope Hercyniam fyluam : uulgo iyluæ nigrænomen ier-uat,ex adueriô Rauracum,quorum oppidum eft Bafilea. Arnobi Plinius Ptolo mæuscp meminit.Dehoftijs quocç non eadem ièntiunr autorcs.

Bolemi Boiemi.) Populos hos eftè Germaniæ,non Tacitus fantû,iêd Ptolemæus autor eft.Hi ex GermanorS inftituto ièdes mutauerûf,montanoslt;^ locos occu/ pauereiuxta Albis fluutj fontes. Seruatur adhuc nomê.ut Pium Pont.non pam admirer,de eorum origine fiibuloià quædâ memoriæ prodentê, fit' id in hiftoria.

Longobdrdi Langobardi.) Ex Scandauia infula ueniftè Paulus diaconus fcribit : a barbx Iongitudine,quod earn promitterent,dilt;ftos exiftimauit Georgius Merula:aaoit quifquis fuit Theodatus,cû Vuinili dicerentur,cum^ Erulis cogredi parafent, deæ cuiuidam Godæ impulfu mutaftè nomen, quæ omnia fàbulofafunt, quan., doquidem puri puti Germani fucre,barbaraappellationenuncupati,quæde La tino idiomateminime Gt trahenda. Chrifti’anosætate fuafuifte Procopius,non uno in loco eftautor,cum recentiores omnes in Italia fulcepiflê fidei rudimenta perquam incuriofe Icripfèrint,

Annotationum Andreæ Alciati Mediol.in P.Cor,Tacitum equitem Ro.Finis.

-ocr page 587-

^ELENCHVS IN ANNALES RELIs.

QVOSCtyE LIBELLOS COR, TACIT 1, NON omiflis imô recognitis hijs,quæ prias addiderat Beat. Rhenanus,'

rigtindejirîus prin ceps Cdttoru 5 j

Adrandfluuius 19 Adoptioncs orbo^ .. rumfiilne 229

4î7

[(tcris infcili peUuntur

90.91

^wus domindtiottii

^^’^^’’odiifyderetumefcit Qcca/ 24 444

ƒ'«îii in BritanttidM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 81

i(d milites oratio 48»^ l’unie mofs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49 0

^'Ppifpoilhumiciedcs s ^'quot;'Ppinit Colonid,Koeln,no»jê ac

db Agrippina Augufta^ nine ueteranos deduct tuf ' cz genita fuit nbsp;nbsp;nbsp;15

^'Ppinen, ciuili iungutur 400 ^iyitinenßs Colonia direptio/ pm'culo proxima 399 ^^Wnenfes Germanorum com I'Oi^ninci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;340

^^’^ppinenfes, Germanos in do^ 'quot;'^ntdi/ferjbs,trucidant 405 ?’''ppi«4 Augufla impoßtÜ Rhe *''’pontem,folui prohibet 24 ^^ppina Romam nauigat o igt;''ppina in italiam rediens exci/ pnuHpopulo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54

^S’’'PP'naaccufatur igo ^^''ippinemors nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113

^S’''ppii}e matris Neronis

2lItfgt;M443 ^^'lt;^illamultorum amoribus

[“«lofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,21

^^focalleHum

4ie aufs dem Ddphi^ ii-j

Alpes tuUiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;343

Amaßafluuim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 1,Item 30

Amor belli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43(7

AmphitheatruPlacentinum 30^

Amphithcatru apud Tidenam ç 8

Annales Cornclij Taciti 8

Anmus Seneca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;174,17^

Ann£i Sencclt;e cades 242

Anni principatus Caßrutn 455 A««o«.f grauitasfeditionis

caufa

A»»«/wrfgHKi

Angriuarij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30 £733

Angriuarij Romanos redimut 3 4 Anßbarij à Chauds pulß, tutum exiliumorant

Anßbarij delentur

Antcius oflorius accufati 252

Antifiiui Vetus

Antiflius probrofainNeronecar/ minauulgauit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zu

Antonafluuiui Britannia

Antonius Primus 330-3

Antonij de V iteUianis uido/ ria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24 j

Antonij Primi apud Veffaßanum iadantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;357

Aponiu Saturninü milites adfup/ plicium depofeunt 345

Apud ripam Rheni arcus in memo riam Cermanici Cafaris 52

Apuleia variÜa

Ara ubicrum 14 iff/» 2 o

ArcbdrfKf Cappadocia rex 4 0 Ar4/«f«nlt;t faltus,Leuticher

VVald^

Arenacum^Arnheim. Infra Colo^ niam Agrippinenfent

An;

Ano6drtd«ff

Ariouißus regno GaUiarumpo-titus

Armenia üatus

Armeniorum gens

Ar/wwjK; princeps Cherufco^

rum

Arminius Germanus Varié Ciuin^ tiliiécumlegionibus occidit 19

Arminij cum fratre coUoejuium 3 o Arminius liberator Germania dogt;

lo propinijuorum occiditur 54 Armorumjßeciesapud Germanos

P^ig^

ArpMî princeps Cattorum

Artabanus rex Parthorum

Artauafdes ab Antonio inter/ ' ßdus

Artaxata

Arf.lt;xM rfic Ar/M'f»jorK/M

Arujficum collegium

Afeiburgium Doesburg gt;nbsp;^uaß die

Afchburg,

Aßnius Gallus

Aßnij Galli mors

A/paltites lacus

Afyla ßatuendi licentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yz

Auenticum Heluetiorumcap, Z87

Id hodie Germanica uocabulo Vuiueljfurgum uocamus, uetcrcs Ueluetij qui GaUi erant, Auentß cum dicebant. Quidaiét Auentico cum vuiueljfurgo connenideflhoc nimirum euidens mutatorum cuh torum argumentum. Auentici ex^ cidium Cacina milites pofeunt, DeAucnticoplura leges apud Bea tum Rhenanum rerum Germanicaa^ rum libro tertio »

Außdienus Rufus

Augurium aquilarum

Au gu Hales ludi

Augußi teftamentum

Auguftifunus

Augufiodunum Heduorumca^

put

Augufius muniafenatus infetra^ xit

Augußusad dignitates fuos pro^ uexit

Aujfidoruacfortttépbferu. 434

V Baduhennts


-ocr page 588-

BAduhelnfi luoff in Fri^ fijt

Balfamum

Jolo occiditur 13 j

Bafiarttig

Batitui pars Cattorutn,Betouuer

Holandi 440 item 380 Bdtduorum dcfcriptio ibidem Bdtdui uiros tantum arma^i Roma nis miniflrabdnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Bdtaui deleilum abnuutf^uanquam iubenteViteOio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Batduorum de Romanis quere^

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Batauorum confanguinri German ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38t

Bdtaui per Germanias Gdîlidscii li bertatis dutores celebrati ibid, Batauis ojferunt auxilid Germa^ ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;328

eejuite protriti fuerunt He dui Aruerniq; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Batauorum acief, cantu uirorum, foeminarii ululatu fonat ibidem

Batdui Romanos O' Belgas uin,-cunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;383

Batauorum pedites fuß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;388

BrfüuodKrKffj. VVykty Dur/lctf»

Vbi ultraieflinui antifles arcem pofsidet. quo loco Rheni pars Becca did ineipit 41 g Batduorü à Ciuile alienatio ^24 Batauorum cohortes ex italiain

Germaniam remifjæ

Batauorum militum fuperbia 312 B4buor»m infula

Bffgic

Belglt;e GdUorumrobur

Bctafij,dic BeeUender.Uabitant no

bis trans Mo/àm

BeßamAfrica motum 43 Bellum feriiile in Ponto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 5 lt;5

BeUum inter Armcnios O' Hibc/

roî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161,i6z

BeUum inter Parthos O' Romanos de obtinenda Armenia 134 O'fequentibus

BeUum inter Othonem o- 'ViteUi/

urn 308.314,316.31'7

BeUum in inferiori Germania

flum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3Si.384-383

Bingium.Bingcn

Byzantij magnitudincm onerum apud fenatum deprccan/ tur

Bleftis legionum Pannonicarum Ic/-gdtus

BonnamHerennius GaUuflegio nis primte legatus obtinc bat

Bonnenßa ca^lra ibidem Bonnenfeprelium Ibidem BoUdieca Britanna, in uita Agrico le legitur 'Voddicd generis regij famina. Sed familiare librarijs V pro B ponere, O' uicifsim B proV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208

Broi«ö,^«eBnnfo uet Brinnio aut

Brinno nobilis Caninefas, Bata uorumdux

Brigantes populi Britan^ nite

Brigantumciuitas 481

Britannia

Britannia ad rebcUionem commo ta

Britannici indoles

Britannici mors

Britanniie defcriptio

BnY(t»»j feeminarum du^lu bel/ tant

Britannorum querehe de Roma nis I

Bruäcri i8 Kfw 21 item 441

Bruderi aliéna pericula, hoc eß

Anßbdriorum,deferunt 193

Bruderorum cuneus

Burrus uita concedit

a^.Pifo

236

Cgdcs inter Nucerinos ac

Pompeianos

202

C. Cafsius in exilium

adus

C, Petronius

C. Stilus

8J

Cgßa fylua

Calbiacum oppidum ht finibus A/

grippinenßum 401?

Caledon^

Caligula cur ita didus i $ Calpurnius Pifo

CamcrtC naues Pontiea: 3^i Camulodunum

Camulodunum Colonia i^S Clt;t« didati pritura XIÎ, 7 Caninefates

Caninefdtes Batauorum infuhep^r

tern coluerunt. origine, lingua, uirtute pares , Putantur effc quos Brdbanticum uulgus ho' die uocat de Rennemerlen/

der

Catualda

Capitolij conflagratio 3

Cappadoces in formant preuiuda

redadi

Capreg infula

Caracates populi

Caradacus rex

Carioualda dux Batauo/

rum

Cartimandua regina Brigitt/ turn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^59'311

Cafsius ßueriu exul

Crtftrrf viteUianorumcapiun

tur

Cafus amphitheatri apud nam

Catti

Cattorum latrocinia

Cattis è clade variana captiui Rot mani in annum quadrageflmu/it feruierunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Catti fuperiorcm Germaniamuae dant

Catti cum Cherufdsitemu^fceri dant

Catumerusprinceps Gatto rum

Catuualdaflnes Marcontanorum ingreditur

Catuualda forumiulium Narboneit fls GaUigmittitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Caufa motus in Tbracia

Caufa dbfcejfus Tiberij

Caufg luxus cxolefcentis

Caußdicorummcommoda 454 Cgcinna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i83gt;3°9


-ocr page 589-

INDEX

CfffiW tiinflus i militibui 3 4 lt;S CftiSif CDH.*rlt;t Ve/^dfianum cx/ ffditio

cum Cheritfcis confli.'

^ut

ffaieowtioKff

âchpifcendûrttm in urbe Iwnorum expetunt

^(«te/tnidm rerum ucnulinm de/

^rKdturpo.Ic.0.

^nturioncs i militibtts c£/

iflWtKy

^nriomtu egit Gcrmanicut i lt;ï ^nmoniiecircd Capitolium re/ iütuendtim

114 Trofiroï ac Lingondt wtio

de prietorefubro/

gçotdo

^^timendclegdtione mittendd

UerPrifcum cr Eprittm ^^SiffïuPcentu ^48 fklDMIil' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lÿZ

lt;^kn!cs mcdicuf izi.izz

Germdnidtn inßriorem curl'mit

f^liifucimiiiorff ibidem (kacorum duxilitt Bdtauis ueni^

uut

Eherufci

^kmi[ci re^e petunt Itdlu Armi/ ftijnPlduiofrdtrencpotë 138 ^knvlciin Itdlum mouent i Eon^ gobirdis ddiutum 139 ^ktrufcorum fugd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32

f^kerulconm in Sueuof beïlum 41 Chriliidnorunj fupplicid zilt;S

/ieccends 109

0«W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404 Rem 442

458 (^icmnii eruditiû dbfolutifsi/

mi

Gtinimndtio

cdßrd legionum op/ fugn^t

CiwI/'f dd Ceridlem ordtio

^ltrif ApoUini! ordcutum

Clifd« rei ndudlis dpud Aiife/ »

Cldfsis Germdnici periclitdturin mdri

Cldßis Rduenndtis 4 Vitel.defe^ cit

Cldudius pdter fendtnf dppeh

Idtus

Cldudius Cccfdr ueneno périt 163

Cldudius Ciuilis

Cl. Ciuilis Edtduorum prin/ ceps

Cl. Ciuilis cohibendo Rheno mo^ lem d, Drufo Germdnico fdildtn» diruit

Cl, Ciuilis duxilio Treuirorum, Lingonum Germunorumq; Ro mdnosfuperdt

Cl, Ciuilis pdtrdtd legionum cee/ de propexum crinem depo/ fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Cldudius Timdrchus reus dgitur iniuridrum

Clemens poilhumi Agrippe feruus

Clutorius Prifcuscques Romel/ nUS

CodicilliPifonis

Cogidunus rex

Com tmwMrtzïrfr

Colloquium inter Corbulonem er

Tyriddtem

Cometesfydus

ConczZw Gcrmdnor« 435,438

Colonid Agrippinenßs . 155 Item

Comitidconfuldrid

Comitid c cdmpo dd pdtres trdusldtd

Comitid mdgiftrdtuii in quinquen nium

Coniurdtio in IJeroncm

C oniurdtorum proditio

ConiurdtorumfuppUcid

Cj fequentibus

Conßlium de beUo contrd Vitel/

Hum gerendo 3 41 er fequenti

Confulum difcordid 105

Contcmptwf duri CTdr/

4ÎÎ

Contre luxum ciuitdtis Rom, f

Contrd libertorum frdudes decre/ turn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;182

Conuiuium Neronis in fldgno a^ grippe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^j

Corbulo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7lt;S’.i77.i85

Corbulo fojfdm inter Mofdm Rhe^ numqi trium ^2quot; uiginti milium

f^dcio produxit 140 Corbulonis feueritds 139 Cornelius Fufcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^0

Cottd Meffdlinus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iolt;y

Cotgt;ï dolo cdptus cr occifus 4 8 Cremo»# oppugndtio 351 Cremwf/ZM Cordus poßuldtus 8 8 Cruptoricis uiHd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 z

Cugernißue Gugerni,'Vocdntur

uulgo die Gulicker

Item 418

Cugernorum pdgi,

Cultus Germdnorum

Curt,lAontani ordtio

Curtij Ruß genus

C«/t« fluuius

DAczm

Ddmndti, publicdtis

fepulturd prohibebdntur

P)eeimdtio militum

Decretum Pontißcum de fldminis

Didlis dbfentid

Decumdnd portd

Deum edes dicdntur

Dicendi forme or generd

4lt;^6,46o

jyidtus in Eritdnnidm miß

fus

Dierum/ßdcid dpud Britdn

nos

Di/ Germdnorum

Difcentium negligentid

Difcordid inter Lugdunenfes

Viennenfesq;

Difsidium inter Ncronem ctr md/

trem Agrippindm

Difsimuldtio Tibcrij

Diftmdio poatdrum ex de/

liäo

Diuodurum NIediomdtricorum

oppidum,Putdnt effe Alcten^

V i fern


-ocr page 590-

INDEX

fern urbem, i Metio reßituicre

Ftfl/jw Scr/feowrfnw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;siq

F«n«f CamiHus ljumiddsproß'gi

ßuo ßc hodie diäam 1

28lt;î

Fatone an forte res mortalium uot

uit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44

Diuodurenßum cades

18IÎ

uantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiz

Funerandi modus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43?

DolobeUa interficitur

325

Felix ludææ prafeffus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S4

Alba Neronifuccedit 2(fï

Domitia

Fenni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44lt;^

Galba cades nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^79

Domitianus 3^0 Item

409

Flamen Dialis ambit imperium A-

Galba Cafaris ad Pifonem ora^

(y 489 er 490

ßa proconfulare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jz

tio

Domitünax folertia liberti jerutt

Flauius Arminij frater nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 0

G algaci Caledonij oratio 4 8 Î

tus

3lt;î$

Flauiani in Capàtolio obfefsi 3 $

Gallia comata

Domitium adoptat Clau

Flauius Sabinus ycjßaßanifra

Gallia in Romanos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^97

dius

ter

GaUi in Germaniam tranfgref'

Domitius Corbulo

Flauius Sabinus Capitolio infc

ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 45’

Domitius Nero,

137

dit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^3

GaÙiarum ciuitates defeüionempt

Domus Neronis

^3$

Flauij Sabini cades nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;Ss

rant

Drufus frater Neronis

97

FleuuminFrifijS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi

Galuia CriJßiniUa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

Drufus ad legiones Pannonicas

Fiwwf« gignendo falefeecun

Garamantum rex

mittitur

9

dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

Ganafeus natione Caninefas,

Drußanafoffa

30

Foedum fenattts feruitium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;soz

corum dux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^9

Drußfunus

80

Foemina Germanorum nbsp;nbsp;nbsp;434

Gdduba loci nomen, olim Pheno^

Druß mors

Duo Opera à THer io ßru


IZO

Di^um Neronis dc j^eilacu

Taminxob lachrymas danate i og Feeww^e in gentes externas non tra hendie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

Fooierrfforrf poßulantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 o

1 \,lis.

184

Formaerconfuetudoucterum iudi

Educatio praua

4lt;;z

ciorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46-g

Eloquentia licentia alum

Fortuna Augußo domi improffe/

na

4lt;Î8

ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61

Eloquentia utilitas

449

Forumiulium colonia Narbonenßs

Eprius Marcellus

450

Gallia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4lt;J

Item 451

Frißjtranfrhenanuspopulus loi

Equeßris fortuna apud Anti

itoM 441

urn

7$

Frißum nomen mter Germanos cla

Excidium Cremona

352

rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loz

Exercitatio Oratorum qualisfuc

Frißorum natio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

rit

Exhortatio ducum ad mili

4lt;^5

Frißorulegatiin Pompeij thcatro Row*, nuOos mortalium armis aut fide ante Germanos effe ex/

tes

.4-‘7

Expeditio in GaUias defcdii

ionem

clamant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19z

molientes

401

Frifij uacuos agros inßdent, qui

^^Abius Valens Jr 287.3lt;Ji

28(J

quondam Chamauorum , mox Tubantum, poß vßpiorum

Fabij Valentis fegnicia

3S4

fuerant,fed decedere iubentur à

Fabius Valens capitur

355

Neronc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Fabius Valens Vrbini interfi

Frififcaduntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loi

citur

3lt;^i

Frifij rebellant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101

Famoß fenatu depeUuntur

»42

Frifij Romanos milites patibulo

Falanius eques Romanus

adfigunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101

Falfus Drufus

104

Frißorum uiâoria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101

FalfusNero

305

Fulcinius Trio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;s


immiwefcttt, GelJriie^; ttome dediße exifiimo G ermanite uocabulunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 5

Germani

Dignißimunt eß obßrMtu^ Cer manos non diäos effe j ^uam fratres forent Galbrunt, ceu doäi multi hadenus crediderunt, fed lt;Juod egregios uiros rint, Eß enim mere Tcutonicit dt' 'fiio ex particula g^rfeu ger, i}«ed totumfeu robußum(undecr Cbirff U nomen)cr man ijiiod uirumßgni ßcat conßata.yalde atitem maiorh bus noßris arriferunt à mano dedu äa appeUationes.Sieenim Vtaxcae mani difli ßtnt,ßcA.lemani,ßc Ncft wrfni, Siquidem cum à fe ipßs to nomine fuerint uocati, ceti feri/ bit Tacitus, ucriftmile eß id uocab» li patriam linguam refeire. Siißue ro quii putat ueteres TcutoMS tun elegantie fuiffeßudiofos, ut lega/ tos Romam miferint nomen à Ru/ W4»o fenatu quo fe uocarent petitn ros, elegans fcilicet er merelati' num, Non tarn beHeconueniebat i»' ter Teutonas er Romanos. Quit uerißmile eß ß quod uocabulum R® gt;»4«« indidifßent, non aecepturos f4‘


-ocr page 591-

INDEX

cUilibetge ^pidcbriora uidentur, Et GrfKi id gt;^pori! fuM linguam hAMdntj frorßfi intercidijje putdtur, kodie Romane lo^uutttur no

, ne quis hic mihi ingcrat A äfipeüatos Teutonat a^fi uidelicct aut amicitiie caufa,

quot;lt;’1 id^uidamfomniant.Scddehis ^‘lt;ifdijjgt;utaturin Rcknf Germa/

Rhenanit

^^fiiiiini£inferioris ïegiones 269 ^^ixiniitfuperiorislegionef 269 ^’'^inoriini mos keüicut 310 '‘'’iniini militum genus apud ho^

l^ntttncifsimum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31 i

fluxis corporibus muta-'

Eimern folis caliq; baud tole^ 313

^'’’WfiorKfM GaHorum^i oinoxia quot;lorlis corpora 332 encodes imperatori adc/

W^de Tiberio lo^uitur^

Gitrdcnknccht,

^^Htmc£legiones

cis Rhenum colen

tii

c£duntur

'‘fi'Miit ^«ƒer^or

^^«Micacladisfama

^'iWilt;fii[i«t((6fîlogcHî

’’i'WiOorMt» crftfrMic

in Romanos

GfriMätiKMu/rf tranfccndendi in

GatHof,mutandie fedis

inor

'in'tMnipecunijs ac donis corrum piffltHr

'^nmini ßuminibus fueti

^^mnorum origo

^fcWäiiorKm ritus

^n'miniindigen£

^ermani accol£ Rheni

GfrwiiHwmoff« ortus in Bata^

Girwtiniciis Cafar

Gfiwdnict« Augu^ifororis

itepos ‘

lt;ientMnici genus

GfrwrfHicf« in Acggt;ptKW

Germanicus ex Aegypto

Gcrmdttfci (J4«/g4tro

Germanicus in Chattos

Germanici oratio ad milites

Germanici ajlus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Germanici triumphus

Germanici Cæfaris mors

Gfrwdrt/cj« Alexandra compara/

tus

Germanici exercitus defe/ (lus

Gcrw4«or«m Icgionum fedi.^ tio

Germanorum uetcrum liber^

tos

Germanorum armatura

Grt.LcntMÎJ«

Gn-Pifo

Gn-PifonauigatRomam ^6

Gotarzes

Gothini

Gothoncsputantur effe Gothi 47

Gracchi pratoris de cohibendis foe neratoribus relatio

G ranius AiarceUus accufitus z6

Grinnes loci nomen efl: mferioris

Germaniie, Putature/Jc oppir dum Rjoi'/!,ijuodillagens Rhin/ nen appellat

Gugerni}Uulgo die Gulicker 413

HAterius Agrippa 106

Haterius fupplex propè in/ terfedlus

Hedui

Hedui quorum l'edes hodie Burgun diones tenent,fenatorum in urbe ius adepti funt

üeluetij Gaüorum beUicoßfsif mi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^T

Keluctij Centurionem ej- quofdam militum in eußodia retine^ hant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z8y

Heluetios Ciecina aggreditur ac fundit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem

Badem pagina,quod cafteüum

Heluetios olim milittbus ac fttpen/ dijs tutatos feribit Tacitus, arcem Badenfem eße putamus, quie tum forfan a Cacinie militibus deRrii/ äa,poflca neu fuerit reparata.eam fane ßc ajfccit uel hoßilis iniuria, üel temporis diuturnitas,ut prater Jfeculatnin monte ßtamparum ho diefuperßt,Mamfeßa tarneillic a^ iunt etiamnum aidißcij ueteris appa rere uefligia flrudlurasq^ fubterra/ neas, qult;e non uulgarem munition nis iüius antiqua firmitatem argu/ ant, Siquidem autor cß Felix Hem/ merlinus Turegienßs in libella de Thermis,fua tempc^late fragmenta Romanarum aiitiquitatum illic àfodienttbus eruta . fuit autem ne/ ceffariutn prtefidium aduerfus Ger manorumey Rhatorum incurßo-nes ,quod lüicuelut aditus quidam pateat in Heluetiorum regionem^ Fßq- etiamnum Sueuis iliac iter in Ftarbonenfem Gaüiam feu Celtas^ Et notum efl in conßnio regionum caReüafirmari folita. Porro locus quem in municipij modum extru-äum id temporis direptum à militi bus Ciecinte tradit,oppidu efl quod Baden appellamus, non minus ho-die quam ea tempeflate peramoeno falubrium aquarum ufu frequens, Agnofcithoc tempore uetuiliorum cdo pagorum communem Ari^lo-cratiam,quolibet biennio nouü pr£ feilumper uices fubflituentium, Vi de tertium librum Rcrum Germani carum Beati Rhenani.

Heluetij Claudium Seuerum ducem legunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287

Heluetijà Germanis Rhetisq; truci dantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Heluetij Cl. Coßum, legatum mittunt ad Viteüi um 28 3

Heluetijfautij aut palantes in montes Vocecium perfugtunt,uß denBocezberg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zSj

Heluetij à Caicina cadun/

tur

Heluidius Prifciis

HercMifi co/«wKlt;c

HtrcKlz facra fylua

V 3 Hercules


-ocr page 592-

HercuJet Acgyfitius anh'quifsï

mus

Bcreditdfes ßne tcflamento 438 H£TWK«(/«ri

Bermundurorum aducrfus Cattos uiiloria

Hiberi AlbaniTheffalis or/ ti

BicrofolyiHit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;414,415

Bijpani dclubrutft Tiberio matri^}

eiusorant

Bi^riones immunes uerbe/ rum

Bonores in Germanicum

Bonores Othonidecreti

Bortalus Hort enßj or at or is ne/

pos

Bo^italitos Germanorum 433 Bybemia

ICeni populi Brilanniie

tcenorumrex Prafutagus zos Idijlauifus campus médius inter Vi furgim cr cottes,nomen habet à prato,Tuifsenim Germanispra turn ßgnißcat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 2

Jgnes terra lediti

Imperium Vejfaßano portenden/

tiet

In Chattos irruptio

I» CfcdHcfî prteßdium agitantium, feditio

Incendium montis Ccelij

Incendium Komie

.ïncendium fub Nerone

Incurßo in Gcrmaniam

Initia cy caufamotus Vitettia/

ni ‘

Inguiomerus Arminij pa truus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 er” 23

Iw Seianilibcros animaduer fum

Otfcottiijnw i Ctecina di

Jfofttæ

Inßdite Sciani aduerfus Germanici

Hirpem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 7'P P

lordancs fluuius

Ir4 militum in Appium Flauia

num

r N D E :x '

Cherufeorum rex 13s lubilius Hermundurorum

rex

ludicie ßtus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;414

ludæorum origo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;412

ludteorum ritus zy infiituta 413 lugantum ciuitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i fi 8

Iwfciottxw ciuitas in Germania, Ro

manorum colonia 1^3 luhionum uitttc, arua, uici, îgnibus

exußi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

luliee impudicitia

ïulite Auguftæ mors 102

AgrfÂw

Iulius Agricola 47S,Ztrfe' quentibust Item 4^0

Iulius tlorus

Iulius mäfuetus àßlio occifus 349 Iulius Paulus Batauorum pri/ mos

iMÎiKî T«tor Treuir 396

Iulius Sabinus

Iulius Sacrouir e6,6-y.68

Iulius Secundus

lunia C.Cafsijuxor

lunij Blteß mors

lunij Sittani mors

Gallio

lunius Rußieus

Iuris principia

LAccdxmoniorum ztr Mejße/ niorum legatiÖes de iuretem

pli iyian£ Liminetidis 91 Lo«gol»drlt;fi 41 Item 443 TatiniusLatiaris 99,100,1 o«? Legationes ciuitatum Gnecarum

ob afyla conßituta

Lcgrfti Vologeßs régis Parthorum

adVeßgt;aßanum

Lfg« pfr uim latte

Lentulus Getulicus

Lepida

Leuci

Lex de flaminica Tiiali

Lex Papia

Libanusmons

Lifcfßt «fcorrffs

Libido fccminarum coercita 33

Libo Drufus

Licentia pefsimorum

Licinius Alutianus

Tigij

Lingones

Liierrfr« w formte a^uilus reper tie

Litere in Agrippinam er Nero/

nem

Literæ Tiberij ad fenatum

Liuia Druß uxor

Liuia duos uirilis fexus ßmuladb

dit

Liuite ambitio

Lottia magicie curioßtatis aceuß'

tur

Londinium

Lwcißit« Longus

Lucittius centurio Cedo altcriondi

äus

L,Apronius inferieris CernianiiC proprietor

L.Pifopontifcx

L,Pifo Proconful Africeittterßei

tur

L.Pifonismors

L,Veteris mors Luceius Albinus

Locuflauencßca

Ludibria rerum mortalium

Ludi feculares

L«»^ defeausfeditionemmilitum reprefsit

Luppia fluuius

Luftrale certamen

Luxus in immenfum proruni/ pens

M Acronis potentia no iviaguntiaci Batauoruco^ hartes agunt

Nlaguntiaä tribuni occidutnr 393 Alaieftatis lex reduäa 2$ Mai^atis poftulati 110 JMttfor/x Frißorum princeps 191 Malouendus Marforum dux 35

Mrfwtrci« Scaurus 114 Alarcodurum uicus Vbiorum,boc

eft,Agrippinenßum i8lt;J

MrfrcoW4»f(i


-ocr page 593-

INDEX

IlStoKinni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;445

M.Apfr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448

84 r^uitii Rom. ora/ tin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

^brfp;gr«/tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444

Britannica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^

«ärokd«!« Mitrcomanorum rex, iiiluerfuf Ckcrufcos 4 Tilcrio pttitauxilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4z

^fotodKMsi Tiberio Romam uo tntiir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

Mm'tMBojHï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8Zi

^ttius Celfu! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;280.288

De M.arßs lege Van iiliiin Crantzi no longe à prin fipio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

^^nsßuuins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

^ybeiHittici Italia peHendi 3 -j Jljtfrw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448

^^trimonia Germanorum 447 ^^trimoniumClaudij cz J^gnippi

He nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

MiWhim Cattorum caput 19 ^tttiaci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;589.440

Mâhùfojfl 4^1-0 Curtiui Rufus re

J^ecus i^Utfrendis ucnis ar/ gwi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140

^'fiowdin'ct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;403

Mi Lttcdtji prffer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;253

152.15 5

MffwiofiK effigies faxea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 6

38 0' ^^^alina nubit C .Silio 14z ^^^jfalina defertur apud Claudi/ 143 ^^^aliiitcum C,Silio adulteri/ am nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15^

^^effiilineciedes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

^lilichus coniurationis prodi^ iar

^^ilites ocio corrupti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;332

MilitHiH Row. conftantia turpi ft' aemaculata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;398

^ilitumanimiijuomodo explora.-

31 ^lilitaifi ctdes mutua 323,324 MiroU Veffafiano nedi^

4olt;7

Mifenenps clafsis à ViteHio def/ nbsp;nbsp;nbsp;Neruiorum cohortes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337

c't nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359 Heruiorum multitudinem Canine

lAithridates'Ëo/fhoranus 153 fates fundunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40«?

i54'’5S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noricum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z83

IJlithridates in regnum redit 136 Norin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420

M.itkridatcs uinaus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^ Nouefium,Neuff.oppidumubiTri

IJiona infulaBritanniteproxi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcricus Auguflus cum Cardo

tna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Burgundionu duce patrum me/

Mona infula capitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;431 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moria congrejfus eß: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38$

Mons inter lacum fucinum cr Ly- Numerus legionu,cr ^uas iUtepro/ rin amnem perruptus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i lt;Slt;ÿ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uincias tutarèturfub Tiberio 79

Mofa fluuius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o.Item 38 «S' N«gt;wcrHf obfejforumapud Bicrofo

Mofcllä atij; Ararim fda inter u- lyma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

trun foffa L.Vetus coniun gè

re parat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191 /'~^Bßdium Hicrofolymorum

Mos regum Armenite Bibe/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perTitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41^

niicei; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^z nbsp;Oceanus cetera mart üiolcn

Motus regnorum orientalium 23 tior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34

MunaciusPlancuslegatus nbsp;nbsp;nbsp;14 nbsp;OcciaVeftdis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Mtt/ôniKî R«fKf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^67 nbsp;oâauiaàNeronerepudiata 21^

Mutianus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^auie exilium

Mutiani ad Vefpaßanum ora/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^auius Sagitta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 9

^‘0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32(7 Oenusßue Aenus fluuius Rhetos

Mutiani laxantia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^77 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Noricos^ interfluit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;345

Mutiani contra ViteUium expedi- o/ftcia regum acfacerdotum Ger/ tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;329 nbsp;nbsp;nbsp;manorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^4

Olainius Trifijs regendis imponi-» ’^kfXAbaliaflumentBca.Rhena/' tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lot

nusleg.vahalis 420 nbsp;oleiiniwiMcd/^enMiMcKinowf»

Naharuali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444 FlcMMwrecipitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Natiuusjpecui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97 nbsp;Oppielcges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;74

Naua fluuius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;402 nbsp;Oratio Tiber ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

NdWitJe prelium in lacu fucino à Oratio Germanici moribundi 49

Claudio adomatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^ nbsp;Oratio pulchra qualis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;453

Nauium uarie forme nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z0 nbsp;Orationis forma conditione tempo

Nemetesfuperioris Germaniepo/ rummutatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457

p«Ji, die in Spirer biflumb i^eî O rationes Cai ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^3

Nero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^o.ilt;78.i75 Orator qualis ejfede/

Nero matri Agrippinenecem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;459.4(75

JirKit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9 7’C^ß‘‘}t Oratorum uitia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4(71

Neronisfxdumftudiumzoi.zoz Oratorum dignitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;466

Neronis fccnica Hudia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232 OrutorwHwerfrfcMkrft 403

Ncronislibido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17-7 Ordconius Flaccus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283*383

Item 182 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OrdconiiM 4 militibus interfici

Neroni fllia nata^eadem^ breui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;389

defunaa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^o Ordouices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^3

Ncruiorumcji Germanorumej; pa- Orodes Artabanifilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 is

gi)facit Germanorum pages Oflorius Britannos pro-Ncrui/suicinos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;381 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*$7'i58

4 Otfoo

-ocr page 594-

INDEX

Otho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270,273

Otho milites corrumpit

Otho rapitur i militibus in co,

Othonis ßmuldta uirtutcs 288 Othois ad mil.ord, zj-^.z^z.^is Othonis contra ViteÜium expédia tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^,^

Otho feipfum interßeit

PAcdriusd Corßs interßei tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;308

d Volo^eßeobßdctur zz6 P£tus fugit ex Armenid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zzs

Pdnnonicdrum legionum feditio y Pannonij dldres roburequitd/

tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ZZlS

Pdphi^Veneristemplum 304 Pdrtfyorww régis legdti lt;S Parthorum fecreti legdti Romdtn ueniunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11^

Parthorum legdti regem Romd pe tunt

Pdrthorum legati dd Neror nem

Pat rum in Augußdm dduldtio 6 Pdx inter Othonidnos cr VitcUid/

KOS

Peddnius Secundus dferuointerß/ élus

Percennij procdcitds

Petilius Ceridlis 402,419 Peucini

Phdrdfmdncs

Phrdhdtes'

Phoenix duis in Aegypto uißd

Pißonis ßeud in Athenienfes ordr tio

Pißonis fuperbid

Pißo dd dicendum cduftm Romdm dccerßtus

Pißo dccußdtur

Pißonis mors

Pißo ddoptdtur d Galbd z-rz Pißonis dd cohortem Pdldtindmord tio z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-jlt;\

Pißo inßoribus templi trucida tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zy^

Pldcentidoppugndturd Cad nd

Pldncind Gn.Pißonisuxor 41.113

Pldutij ceedes

Pldutius Siludnus, Apronidm con^

iugem in prdccps iecit

Plebs Othonis cade poßuldt 27lt;î Plinius Gcrmdnicorum beÜorum ßcriptor

Pœ«(t farnindrum lt;lult;e ßcruis con/ iungerentur

Poëtica Idus

Portdrwffjiflcomoifit ^^S.c^ßei^.

Pomérium urbis duxit Cldudi

US

Pompeij thedtrum igne hdu ßum

Pompeid Pdulind uxor Sene ca

Pomponid Gracind

Po«f« longi

Popeacrimindtiones nbsp;nbsp;i^yr.zi^

Poppad moritur

Populi ludus ob mortem Germdni

Po^erior pugna ViteUidnorum cumßiduidnis

Pracipuum munus dnndlium

Praßdgium Tiberij de Ser, Gdl bd

Pralium dpud ueterd cd ürd

Pralium Britdnnorumcum Romd/

nis

Primores ßendtus deldtiones exer cent

Principum Germdnorum ele.^ dio

Prior pugndflduidnorum cum Vi,' tellidnis

Procurdtorum poteilds 166

Prodigid i6i,iS-y,zoit 237'^94

Prodigid excidium tudais portendentid

Prowncidr«« ßdtus ßub Otho/ ne

P.Attilius Pdnnonia pra,»

^57

Ptolemäus Ldgi

P.SuiHius

P.Vitellius

Puteoldnorum legdtiones

Pyrdmides

4°7

183

104

190

47

QVd pompd VitcUius Ro mdmingreßßusßit 331 Qwfz^KrtMfdWKJ mons Ca,.

Uus

Qjiaßores qudndo ßntinßit» ti

Quinijuenndleludicrum Ro-ma

Ouintilif Vdri cdßrd

Cini reges yejßdßtunipartes ime' rint

Ou.üdterius

O^o tempore ordtores florue

rint

4$5'4‘^lt;5

R Eipub.flatus ßub Tibe/ rio

Rhdddmiflus 162.164,1^6

Rhenus fluuius

Rheno obliquant molenidddidit

Cl.Ciuilis

Rfcf»o cohercedo dggeremincbBi tumèi Orußo Paulinus Pomper ius dbßoluit

Rheni miraßccitds 38$

Rheßeuporis Thraciarex 4^

Rhetid

Rhetica copia

Rheticd iugd

Rhetia Sucui imminent 16

Rigodulum montibuserMoßeSd dmne,ßoßsis obicibus^i ßdxonm ßeptum

Romdnus Riflo

Romd oppugnaturetreapi tur 368crßelt;iueit.

Roxolani utaßdm irrum punt

Rwtrzw Fdbdtus 109

Rußrius CriJ^inus 24$

RKf«; Heluidius ciuica corona do/ ndtus

Ruminalis arbor

Sabinus


-ocr page 595-

INDEX

Ckims Popp^it

189

Sex.VeRilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loS

Tanfand celelre Marforum tem

jjSubrinafluuiusBritän tiie

»57

Steuitia Ncronis 'm Chriftian.z^ lt;s

Sibylla carmina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

plum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

Taunus mons Cathis uici

449

S/fziwadfupplicium traditui

nus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;157

CriJ}gt;Uf

3.lt;î3

SiUanuf repetundarutn poßu

Tempeßates zy morbi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zlt;^i

^tHuaijiifiufalfuiAgrippit lt;

:a

latus

Templum Augufio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zf

ptiH

40

SiUanui in nepti Augufii adul

Tendteri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441

Coi iuf afyli pe/ tiint

82

ter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSi

Sinnaces

TetiHeros Auituscaufam fuamab AnßbarijS dijfociare cog. 19^

hiiini

9^

Srnymai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;96

Tenfleri legatos ad conciliu Agrip

S«tf Idt^gfî

^57

Sor antes accufatur

pinenßum mittunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;399

StiffltwwKlfdrKWrfrfiMW

Speäacula gladiatoruftt 140

Tenfleri Icniti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400

ifiUiiomilittiris Romte

Z91

Spurina

Tf«lt;7frorBw legatiad'Agrippi^

Mitio mlitiris contra Valen

Status Iud££ fub Romanis 41^

nenfesmifsi

tm

31a

Status prouinciarttfub Galba zsg

Termeftini

autores occidun

tur

11.17

Status rerum Romanaru pofl mor^ temlSleronis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^S.^rfeq.

Terraeina proditione ferui ca pitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSS

Germantis

»9

Succinum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444

Teutoni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417

îfgfSfî obfidione liberatus

20

Sueui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21.4 z

Teutoburgenßs faltus, in quo va^ rus cum legionibus à Germanit

^t^tlbisortitio

20

Sueui imminent Rbetite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

frater Segeßis

25

Sueui auxilium aduerßus Cherußos

fuit'mterfeflus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

St^imundiif filtut Scgeflis

20

or ont nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

Thctif Afgj'ph'ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 S

^nmtKlentiimuenenumDrufopa/ Sueuortimgentef 2lt;îlt;î.444 ThracesiSabinoolfcfsi 93.94

’■“t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 o S«f«orKW principes Sy do atq; Ita Thrafea ^uibiK de cMps accufi

^clncenfcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;119 kcj« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;348 fwf

ScTOionff

SuiUius calumniator fub Clau'

Tiberis auflus imbribut

ztS

Semnones uetuftifsimi Sueuo^

dio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13 5

Tiberius Nero

2/3. ilt;f

ram

44^

SuiüiusquifRor Germanici 81

Tiberij modeßia

^nproniusDenfus

^79

Suioncs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444

Tiberü libéralités

2^«42

Sffldforum fcruiiis m Tiberium a^

Sunici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400

Tiberius imperia pro'feflis contu

duhitio

74

S ycambri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

nuarefolitus

^7

SiW (H delatores feuert

Sycambri in GaÜias traiefli i lt;îo

Tiberius Capreis otium agit 9 9

täS

390

Sylures populi Britannia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15 g

Ttbcrij libido indomita

Senittus erga Neronem adu^

Sylua iierculi facra ultra Vifur/

Tiberij genus Gr mores

122

htio

24lt;5

gum

Tiberij Cafaris mors

12 2

Seitecii accufatur

212

Syüaniciedes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;250

Tigitlinus calumniator

214

imeca redit deexilio

152

TigtUinus Neronis corruptor ac

Sf^kdBorwm pagi uaßati

lt;^7

^quot;T^A6«fiir«(K publicarum cura

proditor

289

Stquani ßdi Romanis

401

1 aquteßoribusadprotfe

Tigranocerta

20Ç

ier^pidis origo

407

äos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;183

Tigranes Armenié rex

29.205

Smesfuturi in Agrippinam cxi^

Taefarinas t^umida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^-8^

Titia lex

»3Ç

94.95

Taefarinas bellum 'm Africa reno^

Titius Sabinus

99,100

SiTw' Germanorum

439

uat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;60

T.lunius

281

iemij Sorani filia

^57

Taefarinas federnfibifuis^ poßu.gt;

Titus perdomandte ludcic deleflus

Seruilis tumultus autore T.

Curti

lat à Tiberio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-yS

aVejjgt;aßano patre

412

Igt;o

8lt;^

Tacfarinatis PJumidicmors 8$

Togontus GaUus

»05

Ser. Galba

281

Tacitus facerdotium quindccim ui-'

Tranßalpinie gentes

39lt;i

Sdliiu Pagonianus

10lt;Ï

rale,er pneturam fub Domitia/

Trafyüus Chaldneorum artis perü

Sex,Papmj exitus

IZl

nogefsit

tus

111

TrebeBiut

-ocr page 596-

1

TrcleUiut Mdximut

Tret duccs ludiforum

Trfwcri Romanit rebdlet 389

Traiericttß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

Triboci,die in Straf burger bi-'

ftumb

TrzBo«ilt;«ffî

Tubantet

Ttt»gror«w primores Campanut

acXuuenalif

Tyridates 117.119.18 4

VAcationes militaret re/ ntiffe

Vada,locinomëeftinferiorif Gcrz maniæ in BatauiSigermanice

oppid««

Valer^Aßaticut

Vangionet fuperioris Germanite populijdie in Vurmferbir flum

vangio,aliàt vando.ac Sido Sue^ uorum reget

Vanniuf rcx Quadorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ti- 7

Vannitt! SueuisaDrufo Cafareim poßtuiipeüitur regno 1^7

Vanniui Sueuorum rex 157 Varijt de caußt damnati 111.11 g V afconum cohortes

Vatinius .

Vbiorumara

ybiorum fines

Vbiot Germanorii gente,hodie Colonienfes uocamuf, Rheno träß greffam infidem accipit Agrippa auut Agrippinte Auguft^^dicin

Coelner biRum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15 ff

Vbij Germanicic originis, eiurata patriaAgrippin.feuocant 38ff Vb^contufi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem

Veiligalia

Venedi

Velinuslacuf

Vfßfrfd «zrgo fatiäica apud Bru-

INDEX

398

'Veneficia

Verritut Trifiorumprincept t^z V^Jigt;aßanui 7*quot;3O3.328 Vejpaßani de imperia Ro.fußiph endo deUberatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^zg

Veteratii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zo^

Vibiui Crißgt;ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 off

VttiKî Serenui à filio accuß s ff Vibulenuf milet

Vici Germanorum quälet 4^6 'Vtilut Germanorum 438 Vindoniffa.i^ÿ, oppidum fuit in Heluetijt ad ripam Ruzte fluuij quoda Romanii auilum eß ,quod illic hiberna legionum efßnt, Ho-die uetu/late temporis omnia pau^ latim confumentis ad modicum ui/ cum redadum eft,primo Germanorum fiepius irruentium ua/latio-nc} deinde cy Hunnorum haud du-bießeuitiaAndicant autem latentes fub terra ruin^ rudera prifcam oppidi magnifcentiam. Etteß^a-tur Chronica ^/lurenfis canobijfc/ dem illic Epifcopalem fuißc, quie poß fuerit Conßantiam translata^ Vindoniffit meminit Antonius in itinerario fuo,mediam earn ponens inter Vituduru,hoc eß Vuintertur, Rauracosßodie Vuindifch ap-peHatur, Habßurgum 'Vindonißie proximum eß, unde familia ducum Außri^fumitoriginem. Habes zy de vindonißaapud Beat. Rbcna/ num rerum Gcrmanicarum lib.ter, VipfanusMeffala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391

Virgilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S4

VifeHius Varro inferioris Germa

nite legatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gs

Vifurgisfluuius 25.30 Viteüius imperator falutatus 284 ViteUius 282.28$.330.331.359 Vitellij Ctefaris ignauia s^jz

ViteUij prodigalitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ili

V iteUius inun datione périclita/ tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4

Viteüius poßturus imperij inß gnia

Viteüius aduàfam fortunamftali^ difsimulat

Viteüius ad Gemonias protraüus occiditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9

Vndecim urbes Aßte certantdetem plo Tiberioßatuendo nbsp;nbsp;nbsp;9Î

Vocecius mont, in quem ex caßcle lo thermarum fugerunt Heluetiß dum à Ctfcina cunda diripienteine uaderentur, der Bextzbergulitera in b muta ta. In dus pcde uiculus eßr quem item Vocetium uocaiitiiegt;'f‘‘^ Rauracos. eR autem ob lanuußt^ bras,tutofas^ uoragmes,praftrtiin pluuio tëpore, uiatoribus perquam incommodus. Porro uiJetur peilet nominis retenti caufafuiffe Germa norum uicinia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^87

Vocontÿ

Vocula duxexercitusconditui'

tur

Voculte ad legionum defertores ora tio

Vologefes Parthor.rex 223 C’’^'

Voluptas oratoria eiequent, 450

Vonones Phrahatisfilius ^8

Vononesfugam tentât 48

Votienus Montanus 9 t

Vrbes Afitexq-terremotucoHa-pfe

Vrbis capta fortuna

VrgulaniamiusaPifoneuoc. 37

Vßpetes

Vßpij

Vßpiorum cohors

^^^Enon Polcmonis régis ß-' / j lius

FINIS.


-ocr page 597-

^■^®ILEÆ. IN O F FI C IN A FROBENIANA PER HIERONYMVM FROBENIVM et NiCO LAVM EPISCOPIVM, AN.

Jüï, D. XLlin.

INDEX TERNIONVAÏ

^^bbcG dd ce fEabcdefghiklmnopqrftu xyz, abcdefghiklaïnop clrstv, Omnesterniones*

-ocr page 598-

ns■^^33