Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

ttf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

iS13^ikr44«'juîwH

HENRICI c OR N E L 11 AGRIPPAE, AB NET* iefsheym,Eqiinis auran,ac utnufq? Iuris do-* ftoriSjCæfareæ Makftatis à confilrjs,amp; Ar^ thiuis Indiciarii,ApoIogiaaduerfÜ3caIumni^^ as propter Dcclamationem -•’e Vanitalt; te fekntiarum, amp;nbsp;exccllentia uerbi Dei, fibi per aliquos L ouani* enfes Theologiftas in'-

^Q.V AËR E L A(« SV, PER C A L V M Nl A, OBEAN-dem Dedatnationem, fibi per aliquoB fceleratifTimos fycophätas,apud

EPIGRAM MA, AD DOMIN VM Apripp^m, deinccrritucÖnc Vaiiitarefci tntiarum arrium, atq; cxcdlêtia iierbi dd dedamatoré, qiiin potius

* artcmaßicc, henisnafub * ArtemaRiccm întcrprctatîonc accipiendû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

*atrainiuna auf inuidiam graccocomFofitunii SUttnUCdliliam lonPC abc^ nufqusmapüdcæte-rentcm,flmulqiie alic

ntatis aiiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5

ttino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lire noua uocabula.

* (3iti‘a iniiiriam tolor efl thttoricüs, quo nrgat fe faccre quod maxi« ine facit, uocant me Ardelionem, infupcr per jurii âê tergiuerfationis d uerbo del infimulans,

. * Veritatis aliirrno, Si uerttatû alumnus effet Bufconus.nô ram infigrii mulfta punitus fuiffet in iugt; dicioapud Bruxellas damnatus decommiffocriminé falff.

ritatf.quialkloquu- Quos fert* erratus titulus tus eft Reuerïdus pa nbsp;nbsp;bene * tutat eoldem

here quilibctaudet ‘ Audaxeft uerbicopiauä ni toni

Probrifercfttitul’*fcitum qui * uanat amandum. Eminct infigni certiusar te nihil.

*Tutat,poir'ticeet Bufconice; nani uul-g’ grammaticorö diet tutatur aut tuetur *ScitUm,profci-en(ia,nouuslrpos:£; Heut pueri intcholh

tus licet artis abufus Fitnitidæ, uiuenscnmigt; ne nemó caret ,

gnum.Sfd adinonit'

pro illo poflra lup. Prçlignis*bellam denigras quamlibet author Artem,fcis qui fis,* amx

pofuit.Pungit.

* Bel lam ar tem.

Venitftâ ftro'eadc.

pluses ardelfo.

gantiain carniinetâ fqam nofcis, nefcis ,rideSà fpinofo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* appofiifl rpithftum, tjurmadmodum dicif Ampliirimc Pater, Sis gemini dotflor iuris gril

des omniacarpis

* Ainpl^ ardelio

Sicproprioeccetuus co* dice uerfus habet.

mentotui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*Iuramcnri, Non

V^iiq?tuum laudatlibrum intelligitur de iura-quod uerba ronantis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;méto praeftito in ba-

cusomncnccct. r r n ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j • buseius.Seddeextof

lila profelt;So uigentcednz toinftholw.quotur nis digna rabellis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratur in uerba migl-

^«’REVERENDI PA-TRIS FRATRIS AVREtU ab Aquapendence Auguftinian» Bpigrâma, in Bufeonum Louanien.ucrfificacorcm.

ES T Icuis ardelio, currêfcp perjjia nefeit: SiRere^fed petuläs fert in omc genus;

Bufconusî at cunÄas miferatur ncfcim arte Ec fic ßufconio carmine cunÄa tonant.

Qjiid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobtat fuper omiapetjt»'

EXpcAata diu ueftra eft certfuraper orbZ Ardbus oppiTis fpem daret ut reditus, Agrippac hicignê gladium;:^ minai undas, Dil s cdaminuicis dçftinat ille ftygem

Quid tandé exiguum potuiftis gignere mu(rc, R.CS uerla in hfum eil,gloria parcç dccus

Sic dccct in do Aas qui corqc fpiçula mufas, Vt cadac,ut coco fabula in orbe fiée»

Bpigramma ad Cæfarem* fufpeftü cencas decrimîe Cçfar Quod cibi pfuafic Alonachofjj Barbara turbat Prçcipis infoncé UC iugulccpalinodialibrum, Sed decraftorum uenofeas mendaei a Scarce» Siftegradum iuftüeft, unam infoncibus aur? Çxhibeas,quûiam primam concdTcnt KoH;!«

KEVEREN DISSIMO IN CHRISTO PAgt; lt;ri Generofodomino, dno LaurcntioCam^ pcgio,tifuli S. Mariae transTyberimpresby (cro cardinal!,fanftç Romanæ fedis,pcr

Gcrmaniam nuper àlatere Legato, domino 8if patrono fuofcmper obfcruandilTimo, Henri«' eus Corn, Agrippa

VV/Vl ME TVAE SVB limicati(ob propenfum cius erz game fauorem, turn ob collata in me beneficia,turn ob patroci ____________ nium aduerfus illos qui Cçfarê, totatnlt;g Cçlaris aulam in mcam perniciem ir ritarunt,amp;: propemodum perfuafcrunt} pluri mis niaximifcj nominibus obligatumefleco gnofcamCpatcrreucrendiirime^ueniä mihi da bis,fl grauioribus nbsp;nbsp;noîbus cupiam me tibi

rcddcreobligatiorc : rurfufcÿ te patrêuirtutc pftannffimum,amp;literaturacruditiflîmüorem Ut in tuendo Agrippa, iamûctercclictulo tuo tuifimiliscfleuelis, eademque animiclemen-' tiame fufciperc digneris. Quod enim ad te ite rû cofugi O, autho r mihi eft ignara pudoris ne ce(ritas,qui iulTu Cçfaris,tuocBhortatu cogor me ab impietatis crimine uindicare,atq! hanc

üccapitale impictacis crimen agnofcam, G ob, ticefcam'.nimium.f; obFururum fit famœ mcç ft negligS, nimift^ periculofum, fi detredcrr» pugnarc contra fo rtiter.Qiiod quum fine adgt; uerlarioçidolprcôô uulnenbus fieri nequeac pcriculoi um mihi uifum cft,abfq; ftrenuæ eru ditionis, pari ter â: æquiffîmi iudicrj patrono, inhancarenam defeendere. En prodit apolo-» gianoftra aduerfus Louanienfiumaliquot ra binorum calumnias » ad quas g ta cum cclcrita te refpondi,nulli mcliores teftes runt,g uiril-* le ornatiflimus,dominus Lucas Bonfius,tuac fublimitatis fccrctarius,qui nonimmodicatn apologiae noftrae partem uiditlcgitcß.Atque iicncrabilis dominus. Bernardus Paltrinerp US tust amplitudinis Oeconomus, in cuiuscu biculodics noftefque importuno ftudioperz cgi omian'taquum datus ciTet mihi libellus ad^* ucrfariorum,ad diemdccirriumquintum Dc? çcmbris, ego apologiam hanc reddiderim an te ultimas calendasFebruarq , tradidicß Moquot; chlinienfis fenatus preGdi, non çditurus in pti blicum,nifi accepto prius fenatus illius dccre-' co,aquo mihi tranfumptumcalumnioforunj articulorum illorum tranfmüTum eilet: quam/ uis indicium,amp; fententiameius neg3trj,iä pee pa anceileritjiSd incognita caufa,ex fola fufpi^ uone damnacus eßem ab his qui pofthabita ie

patitS autHori’tate;fibiiudicâdi HbertatcufuM pa(Icnc:quk^accufacoresquumcflêncamp;;inim^ ci,noa tam iudicandi g opprimcndt mei eau-» fam quçrebant.Quia igitur nunc fupra annutn medium fruftra expedaui fenatus illius dc^ cretum,ne honoris mei prodigus,amp; famç mc£ crudelis,innocentiæcpmeædcfertor,tamcru delcmhaereüs , impictatis, 8i ^c^ndali inFa/' niiam,quam mihi fccIeirifTïrniillifcripcorum mcorum falfarq, ói perfidi famicidæ impege runCjfilcntio mco agnofcere uidear, cogor il* lam uel ante iiidjcium ( paucis iccognitam amp;nbsp;nonnullis adieAis) in publicum ædere, idque Tub tui nominis protcAióe. Quod quidem co audentius facio, quod etiâ tua amplitudo me adhortata efletjUt refpondercm,amp;l mc de tam horribilibus criminibus purgarem ,fcdlenita tem mihi iniungês atcß modcftiam.Vndccgo •mihi non permifi tam libere loqui,ncc tam uc hemeneer rcfpondcre, § perfidi illi calumnia* tores mcicommeruerunt.Qiii(quod nofti)n3 iflis articulis tantum cotra me cgerunt,fcd in* numeris aln s clancularq s infidii s,amp;capitalib* çriminati5ibus,multifq! fubornatis fycophan tijs,multoaconitoconditis,tantum lætalis uc ncnidnaulaCaefaris, apud principes uiros,Sd in cemplarijsconcionibus,apudimpcritâmül titudincm,aducrfum mc efFudcrunt, utdifiFi* cillimumftt mihi ad tamproditorias perfecu* A V tioncs

Hones,ubi'lt;$Tiabcrc bônu ftomachtittt.Quo* rum calumniæ quædam eius generis func, uC quemuis ctiam cxcelfum animum podenca trangllitatc dimouerc,S^ ad quas leuis eflc nec poflîm,nec admodum debcam.S icubi ergo in hacapologiapaulolibcriusin malos malclo quor,ficcß aliquid amarttudinis , mco jure id me facerc puto,mihiq! inillos licere arbitror, ardito nomine mco,palam di. praecipiente Cf farc,mc dcfendcrccontracorum calumnias^ de trad:iones,amp; malcdifta,qu3e ipfi prætcr au thoritatem,tacitis nominibus fuis ,danculum amp;Cpofttcrga,amp;proditorie, in mefibi licere pcrmiferiint. Certe nonignorabam abinitio dcclamationis meæ,mc inuidiam eruditionia praemtum recepturum,quodq! mihi'obuiatu-* ra cflent gymnafjarcharn ferocitas,fophiftag» aftuSjfcholafticorum infidiæ,magiftroiÿ no-* ftrorum furor, pfeudomonachorfi doli, amp;nbsp;o-* tnnia mihi pulchrc prædiuinaueram:fcd arbi-* trabar iIios, eruditorii Si proborum uirorum more, autdiuerfam partem declamatnros,amp; aduerfus meafcripturos,autdifputationc pu** blicam indifturos fuiire,non totfalfæ linguae apparatibus infeftaturos, non tot medacibus calumnijs apud Cçfarem capitis expetituroslt; Quod fl fcripfiffènt aut difputaflent, quid tue uali turns fui{rcm,non iafto. Certe erudi tion8 non u«rebar,uiolentiam aiit pertimefee-* re

K oportuît, non îgnSrus q to perfcuîo uîucrï in ca multi tudine, quis quum mihi ætcrnû bel Iumc(recfufceprum,prçfcrttmquumtantartt lyrannidis corîîimpunitas.Scdqui quondam oirputadones indiccrefolebâcfcholarum m» giftri,nuncinfcidae fu3econfciendaconfuf(,il las cxhorrcnCjUioîendaquc damnarc præten-* dune, quod dcbercnc radonibus conuincerc» Scio a quorum iudiciopcndeatCçCar, quale* illi adfint thcologi,fcio q odiofa, q pcriculo? faficucritas tfcdiufto lubiudiceuincet,ncc terrebiturenminc innoeês. At diccrc caufam :apud cos, contra quos fcripüflcm, graue eft» Qiiod fl Cçfar noflèt rodus negoctj circüftan-* lt;ias,56quas paflus fum iniurias, ac illi paterée quæ ego fcripfijfortaflis propenfior cflèt illP ys in me animus, ncc me inter poftrcmùs nu/ meraret,nifi inaulis regum plaerumq: plus ua leret detraftorum improbitas,q bonorum fa uor.Sedquum non folum illc rcus fit, qui fai-* fum de ali O proféra, fed ctiam i s qui aurcm ci/ ïoeriminibus præbct.Non me admodum læ fidênt illç calumniæ ,ncc cuiquamperfuafiflenc malçillæ linguae, fi no inueniflent fibi fimile* auriculas, Scdconftdoininnoccndamea,quo fit,ut non cofundar,necaliudcupio, q çquum amp;nbsp;intelligente iudicem,qualis tu es unus.Pro/ pterea nunc iterum atfç iterum oro amplitudi oem tuam.ut non graucris animum tuü,liccc * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pluri

plurfmts grauiffimiTqac negotq# occupatiflj^’ mum,mihi tantifper accommodare, noftraqj icnptajSd refpófa'expendere uelis,donee çaugt;' fam omnem perdifeas.Nee molcftc feras,fi te (quod forte plçriquediAuri fun t) tam odiofo argumento præficiam patronum. Non cnim molcftanec odiofa tibi fore puto,quae aduerx fus fïerfidos falfarios,amp;impios fycophantas, fidei amp;nbsp;picratis negotia tueantur, Faxit de/ gt;nbsp;tis,utecclcfiafuaabomnthæreticorumimpigt;

«tare amp;nbsp;fophiftarum tenebris expurgata, -inprifiinumfplendoremreftitua/ ' ‘ tur,qui te profperet,ô^ incolu/

î^NOBILIS VIRI HENRICI CORNELII Apvippæ,armatæ militiæ, Ixjiiitis aiirati,ac irriufqiic iuris dodoris, Cæîàrcçmùicftafis a confilijs j ÖC Archiuis Indiciarif, Äpo!c^ gia aducrfus calumnias, proptcrdcdsmatio nemdc Vanitate fcienfiarum,amp;^ excclicntia uerbi dei,fibi per aliqucs LcuanU ' enfes tbcologiftas intentât as, . Nolitc fccundum fackm nidicare, fed ré _______Aumiudicium indicate.

Igo henricvs coii l nclius Agrippa, foperiorc anx iiioædidi declamationem quart I dam, quam de inccrtitudine 8C, U— - Vanitare fcientiarum, atq; cellcntia uerbi dei infcripfi. Prçfagus reuera, cumquantismonftrorum gcneribus propter illam foredcpugnaturus,eoq? quGnon prodi ret cdcrula, multos admodum eflet ofFenfura. Præ cætcris autemthcologos aliquos Äf mo/’ nachos,fuperciliofum hominum genus.Hiné primum ex Louaniefiacademia prodierunt, qui me hærefeos,impictatis,amp;:fcandali, congt; geftis aliquot articulis detukrunt,aliqui magi

enfin credo totîus iHcoIogicJ ordinis comunibus fuffragqs hanc rem aftam cfTerquum compemim habeam, efle inillorîî coJIegio nonnullos uiros candidos,amp; quibuà ïlladeclamatio noftra nondifpliceat ) uolita-*' runtarneuli illiclammc, pcrmultorummagt; nus,amp; plaericp aulici myftæ, ad hanccalumni am inftrufti, illos Cçfari no femel tantum ob/' trufcrunt.Hincadpnuatum Cæfaris confilifï remifli,inde ad parlamencaç; fcnatiim Mechli niamrclegad, per annum ferme in iudicn ma/ nibus uerfabancur,mc infcio,6lt;: Cæfarcæ adgt; uerfum me, non fine caufa, licet fine rationc, grauiter indignato. Quod tandé ùbi relcilfe ni fupplicauiapudutrunq; fenatum ,impetran9 eriam lircris, a Reucrendiflimo dno archiepP feopo Panormitano,fupremo pn'uati Cjfaria confilq præfide, ut mihi articulorum illo^ da retur tranfliimptum, quo illorumadmonitio/ ne difccrê,quid mihi uel explicandum,uelcof rigcndum,uelemendandum/iel rcuocandum eiîêc, paratus cognitOerrore, ilium chrifiiana modeftiaretraftarc. Datum itaqieft mihiarti culorumilloçttranfumptum, diedecimaquin taDccembris, anni millefimi quingentefimi primi, iSfpcreundemRcucrendiflimumdomi num archiepifeopum Panormitanum, fupre/ tnum priuati confilrj pr3rfidem,ediiSum, uel/ le C{farem,mc horum articulorum publicam , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paling'

palinodiam cancrc.Vcrj- ego cutn illis fpcAlX rem multa meorum non intcIlcdajmultaKcm deprauata, multa peruerfa amp;nbsp;pcrperaminccr.* prctata,non çquumduxiciufmocli abs me in/* audito amp;. indefenfo palinodiâ pofiuiari, debeam reuocando agnofcere impietariscri-* men,cuiusmihi noneflemconfcius,amp;dequo non eflèm conullt;3:us,quicquid fit de uolunta-* te Cæfaris, Refpondeo conftanter cum Am-* hrofio,diuinaimperatoriæmaicfian noneflè fubieda:VrgcmurpræcepnsRcgaIibus,fc(t confirmamurfcripturæ fermonibus, Potuic Cæfar crcdcrc adumbrata pietatis fuco men-* dacia defcrcntibus,atq? ego non nefeio^quâta principum peftis fitlingua bonariim reç; inter pres mala.PotuitCçfar obfequi importune in ftigantibus,necp ego ignore,qcum poflït im/* probitas inftigato^fuco pietatis fcle uêditan dum. Diui Athanafij deportatio clarcdocet, quantum infimulationesamp;calumniçCmaxime d ab his qui fide digni habitl funt, inferantur) contra innocentes,ualeantoperari.Tücctiam Impcraroreffed alias cruditiflimo,fed æquiflt tnoclemêtifiîmoqj.qppeCcftantinomagno) per falfos facerdötes,inge(}is collide caliinqs, ad tmirae atep furoris aduerfus Athanafiû im pulfo,acfccleris confenfum agent. Scio CfCa/* rem hominem,amp; fuis poife agi afFedibus,quf cnilii obftarenon debenc, quo minus (iceat

mihi fncam tueri fnnocentfaffi, præCertîm dé tam intxpiabili hçrefeos amp;: impietatis crimi-* nc,quibus decaufis banc rctradionis fentenA tentiam,quam Cæfar mandafle dieftur, cêfcó non iudictj, nondelibeiationi's fuiflc, fed fu/' fpirionis, atque cxinfidiofis aduerfarioruni meoriimconlilrjs , inconfiderata credulitatc ’profcftam, 5^ me inauditum ÔC indefeninni' lila non tenen. Nam quæ inaudita parte gcA runcur,nunq proiudicio habebuntur,quodft ctiam nel iüftilTimam fententiam, quis impor tune,nel aliter uiciofc tulerit, tamenhæc null j cft,amp; pro fententia non cft habenda.Mihi e.rgt; go licet,femperq! liccbit,apüd Caefarem innd centiammeam tueri,calumniasrepcllere,magt; Ieconfultacontemnere,amp;qdolim licuit apud PhilippumiVlacedonem,amp;:hódic ctiam apud Romanos pontifices, adormitante adcüdein vigilantcm, a maleinftrudo ad eundemmeli üs inftruedum appcllarc. Nonenim Cffarda-» innare poteft, quem lex no prins iiidicarit, nf forte(utin Adi.aitapoftolusjludicans mefe icu ndum Icgcm,contra lege iubcat me percutii At lex(ut eft in cuangel,)non iudicat hominê, priufquâ interrogaüerit ab illo,amp;cogncucrit quid fcccrit.Etin AAib.cap.iz.Hominemin^ demnatum nbn beet flagellare.Et in cap.zc.ait Fclï'usRomanus;Noncftco(uctudodamna^ Irt aliqucm,prius»^ is qui acculatur præfentc« habeäf

fiabeat accuratoresjocumc^ dcfcndcndl accP piat,adabluendacnïninaqeiobijcjuntur. Ni nilcmtemcre(aitjlVlofes)iudkancliî,ncq!çfii'' tnandum,nec^ credcndum ek, nódum audita iiltera partc.Hinc ex Athcnienliumlcgibus in duodecim tabulis a Romanis acccptü fuit, ft^ militer ambos audirc,undcdc requirêdis reis iVIartianusconlulfcriptumreliquiqneinaudi tacaufàqucnlt;$damnemus. Olim netyranni 2uidem iudicarünt incognita caufaX audaruï* \Caligula,qui ambasaures delatoriclaudo batXaudatur Alexander, qui alteram defen-» fori Jéruabat. Et diu’ Adrianus Aufidto Sex Mero referipfit, de fufpitionibus non deberc aliquem damnart.Noncnimdebetquis fufpc Äus ftcrijfcddeprchendt. Et imperator Con-* ftännüs ait t Iudex criminofum difcutiens,n5 ante fentchtiam proférât, g ipfc confitcatur, aut per innocentes teftes conuincatur.Etbea^ tus Eleutherius papadicit: Nihil contraquêli bet âceufatum abft^ tdonco amp;lcgitimo accufa tore fiat. Deus ipfe cuius feientia non fallitur^ priusg iudicarct protoplafium,loquutus eft il li,amp; confeflionc criminis extorfit, idem iudi-* caturus ciuitates Sodomoç^, ait: Defccndam amp;uidebo utrum clamorêqui uenitad me opc te compIcUcrint,annoeftita,Utfciam. Quod fi mihi concedatur haec refpondendi facultas, oftendam mc nihilun^ aflcrciuc fcripfiirc,cre

clerc,aut tenere,cuius cotPanum aPcn't,credit fentitjamp;itenctecclefiacatholica.Siicnptamca nonpcruertantur,autin peruerlumlcnfum,amp; contra mentémeam inrerpretcntur, quod fine i'nl citia,fiue malitia fiat, non dcbco ego pani tentiam agcre alicnæ infeitiæ, aut malidac ,qni oflendcre potcro mcliorê fcnium,Nonnc rex Abimclcch, quodaccepitfibiSaram uxoretn Abrahar,quia dixeratillc foror mea eft,gra'* uiterreprehenfus eft adeo , amp;nbsp;nonimputatur fcandalum hoc uitio profcrentes Abrahç, fed praefumentis Abimelech,quia nonfucratferu ratus mentem uerborum AbraheiQuo exem plo, Auguftinus,rcam Hnguam non fade,nifi rca mens fit, habetur in c.quæritur. xxxij» qu.ij, Eftcß furlfconfuhorum communis fen* tentia, nonfolum inhisqfuntdeforoanimç, fedetiam in his quæfnnt de quafi foroani* mae,crcdendum eflê dcclarantl fc, amp;nbsp;uolunta* tern fuam confitenti. V ndc iVIctiano authorc, lex promulgataeft.Inambiguisorationibus, maxime fententiam fpedandum eius elle,qui cas protuliflet, prçfertim in mcliorem partem utresualeatpotiusq pcrcat.Et Vlpianusinli bris digeftorumdeiudierjs, ficait: Si quis in* tentione ambigua, uel oratione ufus fit ,id quod ei melius eft accipiendum eft. Et genera* lis iurifperitorum fententia eft, quod quando adus aliquis poteft did ui'gen',co modo, quo dicens

djcehs bef g?rens ïncidaé in dcIiÄum uelpœgt; nam,5lt;; eo modo quo non incidat,debecïem^ pcrintcrprctanutnoinddat. Et Hilarius ait, i'ntelligennadiiSorum cxcaufisçft alTumcn/’ da dicendi,quianonfermüni icsledrci eil feif mo lubieftus.Et Occham fcholafticus theolo gusjinfuo dialogo, mukis rationibus falfunl ofi endit,quod uulgo dicitur,uerba non cx ogt; pinionibus fingulorum, fed cx communi ufu accipiêda elle, concludcns,quod in uerbis am biguis 8i multiplicis intelligentiæ, non fit re-* currêdum ad communem intelligentiam, fed potiusadintentionêloquentis.FuitolimB.iP Ie Dionyfius Alexandria epus, lulio papç,de Ariana hærcfidelatus,quiafiliumdcidixiflêt creaturam,ille nee didum negans,ncc dogma defcndcns,fed mente tn foam fynccram declax rans,amp; a fufpitionc liberans, fumimabeniuo«» ïcntiaamp; commedatione, ab ccclefiæ patribus rcceptus eft,ædita infupcr (per Athanafium) apologia,pro defenfionc eius cotra detradoz res,doccncê non uerba, fed mente amp;nbsp;fententiS îudicandâ amp;nbsp;explicandâ elfe,ab ipfo qui quid Feripferit aut dixerit.Quis em hoim feit q funt hominis,nifi fpüs hominis qui eft in ipfolt;Qcf Fl nunc mihi conceflüm erit,oftcndä nihil me/ hæreticu,aut impiü,aut fcandalofum elle, aduerfus ecclefiâdei, fi rede aut câdide fueric intellcûüjÔC nohoftilitergiuerfum,atq! id fa/

ftur’ pn‘mûbônafidcrcciraboirtîcros,^s co tinec libellus aducrlarioip,mihiaMechlinien fifenatu tranfmilTus^liipplicatióc mea ad eut) dem cUrtffimum fenatum nuper miflà,hic etk am ppofita. Deinde adfmgula refpôdebo,ne meolilentio,quaficulpçcô(cientia,abuti pofgt; fcnc no Cf ri obrreàatoresjiumcnfq; in margi-* ne adiedbs fignabo, ad quç aduerfarioç^ diifta qq; refponfionis meæ iierba rcferantur,oftcn damq; adiedis ad articuloçjmarginem,brcui busfcholrjs,quis calumniarumartibus,utâtur ifti piarum aun'um théologie

VONIAM LOVANI enfcs aliquot rabini,ante annû ferme côgcftos fcholaftico dio, quofdain ex decIamatiSe mcaCdc incertitudineamp; Vani-* tatelcientiaij^amp;artium, atcÿ excelle ntiauerbi dci;articulos produxerunt, quibus me clancu liim,amp;; poft tcrga,erroris,impiecacis,fcanda'* li,amp;: force etiam hærefeos,Cæfareæ maiefta' ti,amp; eiufdem priuato cofilio,calumniati fünf. Deinde uero,l iue ne r t ti, iudicium ei us caufç ft bidcdcc’ importaturum, fine fan's illis uifurti fit,quod in exulcerati Cæfan's animo fidû de

ifie cnmcn infidcatjprofequutioncm artictilo rum illo^hadenus deferuerunt. Egoaucêqui nccß tamæ meæ crudch's,neq! honoris mei “ digus,nccinnocêtiæ meç dcfcrtorcflc, neem-* iuriofonomine apudCæfarcmdC quofeun-* que daros Sdprobosuiros cenferiuolo nec debeo ,quum articulos lUosinueftris mani^ bus iam per multos menfes defer tos,amp; ucluci fepukosiaceretandem intellexifïcm, daricu^ dini ueftrae fupplico,lt;Sc inftancer peto,mihi ar ticuloçîilloçtdari tranfumptumjueftrumej ik lisinterponi decretum,paratus, fi qua errata funt emcndarcjft qua perperam i ntellefta de/ claiarc,meamcßinnoccntiam SCintegritatem ab impictatis crimine, 8C calumniantkim iniu riauindicarc,quodutiuftum5i æquum poflu Io,ita uos illud mihi minime negaturos puto, cæ teç2 mihi in omnibus i ugicer percipiedo,

Exquodathlibro dcVa/ 11- Malitiofedetrü tiitate feienciarum* tättitulum obfeuran tes fcopum totius c('* clamationis.

declamationum poft cpifto lamadleftorê: Egoinquir, IgnarJ grammati«, ali)s generis pcrfuafus ratio pro genitiuoalius,le nit,’, püpcrniciofius,'nil pc gunt alig. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftilentius hominum uitç,ani

Iin. Contra hanc aflertionem Argumentanturper uidetur B. Auguftinus inlî uerbum uidetur. nbsp;nbsp;nbsp;bris de doftrina chriftiana,

V. Futilbargumîtatio, uel fic uel fic uel ne-(cio.

Vbiuarie derhonftratar tes liberales cuilibettheolo go doftori aut efle neccffàrî as aut maxime códucibilcs.

y J. Sunt Sd ancillæ quas ipi® Impertinent Scdctôr dei fapientia ut uocarent ad tajUcgorii. arcemmifitProuer.j.

rratralitorthJgra Qui igitur eas dampnat, phia.uidelicet dam. «^‘sde quo Apoftolus digt; pnatcum p. i»Corin.î,ÂnimaIis ho/

ciononperciôitcaquçfunÉ Impertinenter citât fpiritusdd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolum.

Vndecautumcftutdiuer yill* fislods conftituanturmagi falfaargumentatio, ftri amp;nbsp;dotflorcs qui ftudia li terarum artiumquc liberali umdoceanc.

hil feire fit fœlicifTima uita Malitiofa diflunula-cumdicac Apoftolus: Qui ri®‘l

ignorât ignorabitur.Etdns inquit : Propterea captiuus duAus eftpopuP meus, qa nonhabuit feientiam^

((T Alia aflertioquçloqui impudemmendaciff. turdefcicnoarum inuento/quot; ribusincadem déclamation' ne inquit.

X1 r. Cfaffi igno- Sunt hom’cs sliqui bor^^ rautia nefciut dtftin- ^ihil tn fciencic ipfae bonita «tiuï 3b m2quot;' «■? quot;i^il ucritatis habebunt, nuj qcum abipfis inuencort bus mucuant uclacquirunt» Dfuinatio per Qnalï. Qpaft uelice innucre null» icienuam haberem fe uenca têjfed eni mucuacä ab audio rc»

Xin. Futilis ap- Quod cft contra philofo plicuio. phum diccntê,fcicntiae func de numero bonoçj honora* biliü.

Icgatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

X V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fJfSequuntur aliae propofi*

X V T. Ambiguum Canones facerdotes fub* uerbü inpeiorepar- latishoneftisnupth's,turpi temaccipiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter fcortarj compcllunt»

XVII. improbi- Volcns innucre in effcAn « . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotes poflècontrahcre

X V111. Mendaci- Cfï tn a ttiortc Chrifti n3 ummalitiofum. eft audit« facerdotê duxiflc uxo

Surrcxic his tcmporibus X ïX, Peruerfe»• cx thcologorum fcholainui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ipiuut.

Ec fcquitur qd ideo uos X X. Morofi fun». fcire uolo,ne putctis nócti* aracheologos cffclenonesé

Et ibidem in finrrnnclu-* XXI. Reiiciütno« Äcns ,quicuncp principes ,iu pos amp;nbsp;hyperboles dices, 8i maginratus lupa* nyiafoucnt autpermittüc, dicetur iliis adno illud pfal mographi;Si uidebas furê, ^ic.

Quafipermittêtesfcuto/ Diuinatio perQuafl Icrates mm’ malü, aduitan dü maius pcccare cenfeâtur contra fententiSAuguft,ni Turpi obfequîo piu qujhabeturxxxiq.q.q,c,n rrocinanturlupaiu« ^d ucrius dr.Si fafturus cft nbur. ^d non licet,faciat adulterp um2amp; non homicidium«

DignS patella oper- malïï utcuicctur maius, * “quot;’'licetfacxcnsnon excufeeur»

XXIII. Malitiofe diffimulan tti auchorem, trans-frrücin me quodeft Auguftini. xxini. Deprauât uerba mea amp;nbsp;fenfum.

Alia^pofitio fublraF, Auguftinus amp;nbsp;Bernard» contraChrifti fenfum bclb permittunt.

XXV. EtChrorepugnäteordo DeprauSt uerba mea militantiumeftinecclefia, amp;Jentennam

Alia propofitio fub lit©* ral. folio quarto, Maliriofe diffimul'ât Habere imagines in tem/ qu« de hiî catholice plis, non eft abfc* ydolatric condudimus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitio, fluc periculo,

fVIorcs,'DauicI,Apri,Eiigt;^XVin.' angeliftae,prophetæ,hoïcs?*Ç”““* ’**'*’• fuarürAa ucriiatc in gbufz dadcfeccrüt, ÔC mcdaces in quibufdam inuenti funt

_Quafnnnuatfcripturäfa craunacu altislcientqsho* manis eflcambiguä incertä, öd periculo plcnam, niflacgt; ccdatuerbumdei*

AiTercns iikerius quod 2e?r?huntuerbodcl iicrbum dei nullas humanas nbsp;nbsp;nbsp;impugnant«.

glofläs, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

fed XXXI. ‘ Detrahunr Apoftota huic contradiccntM.

Nec angelicas patif feipfam cxponic.

Non ein uoluntatehuiha MaHrfofe «fgu«e«‘ raallataeftaliqn prophetia S fedfpSfAo infpirati locuri funefanfti dei holes, ite pro phetiaeft interdutneommi nationis 8(. non cuêtus,ficut lt;nbsp;erat de Iona apud Niniuita»

SubfrttcIKgebatur enifhhç« conditio : Si Niniuitæ non pccniterent,ut didc gloftâ^ Quarc no oportet dicerc^^ phetam mcndacê,quia fem-* per eft unus fenfus uerus a dcointellcA^i In talibus eni diAisfubintelligitur fcmg, nifi deus aliter difpofuerii,

XXXni. HuiccS Verbideifcienn'amnulla pbilofophorumfchola ,nul fphraiânt. lathcologoçj forbona,ncc quorûcuncg gymnafia fcho lafticorutn nobis tradiderc fed folus de’ atqg Chriftus,

XXXV, Quihuie Nullapatiturcxtcrnacô-* contndi- mentaria, nullas humanat dSünf^. autangclicasglolTas, ritum fan ftun. Alia propofitlo fub liter® S«fol.tertio*

dei amp;nbsp;relligioni tam repu-' ’ nbsp;nbsp;* r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»r ijuæacapifitbentca

gnat quam Icientia, minul'' ad idem feeB que le inuicem compatiun-'' dum idem fîmul amp;ia lur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C0dein temf otr.

Eifccditc ab humanaruin X X X v n. traditionum nebulis» Malitiofe’interpre tantur pro dogmati-nt, r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;philofophorum

Alia fublitcraVtiOquot; «onfiitutioneshuma Iio fccundo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;narum legum.

XXXVIII.

Malitiofa fyeophan-« tia utrbameadetrun cant,amp;beneac catha lice difta dilTimulanc

Cæremonias cxteriorcs defpicitDeus, necuultcoli aftionibus corporalibus,amp; fenfibilibus opcribus.

apuddeum acceptumpræ/ Mutilantuerba.per-c J- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 J Ä uertunt fentennam,

lumlicutæs ionans.txc» pudeospotiffimequl Charitas igitur excitatamp;js nofttanplegerunr.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitbueê ad corporales zHtÓ

Didnatioper, f,jratem feientiarum, uide-» *** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur afTcrerc quod feientiae

ca{gt;funtfincmin hocfcculo cuius contrarium tenet Hic FalfaappUcatio. ^nymus in prologo dices: Difcamus in terris quorum feientia nobis perfeueretin ccclo»

_Cur mihi quoque ftafiieus ; Vanitas uanita-«' Œo“ OmïiS ortiniauanitas, opor fycophantx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intclligerc lapientem in-*

terdumloqui exfuaperfo* ra,aliquâdo eius perfonatn gerere, qui ea quae inmun/ do funt attonit’ admiratur, interdum in perfona ftultox rum, interdumin perfona prudentum.

fiieus ofîendat quæcunquc funt in mundo uanitatcefle fratrka degantia: tamen ©mia dampnat, ‘’quot;f”quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueium

uenim reprehend/c êónfiii« hom'num, qui in hoc mun'' dofpem fuam pofuiHèuir dentur«

uerfum in canem, ac quod plufqua» tiullarum uirium fit ad bene -X« ambuJare dicendum, Icripfirq: uolu-* ne fuftc qui a taneim men cui titulumfedtdein^- pctituseft, certitudine amp;nbsp;Vanitate fei-* cntiaruiDjfic etiam eius In^

dicio liber eft famofus ô: co infohnj prjfuinpha wmcllofus acpiarumaur« SoSSS otteniiuus«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eatur libcllui famo-

Im pudf fiî mendacium; quum generalis fer ano, tefte Hieronymo, ad nullius contumcli* am pctiincat.

HIC FINIS ART icy lorum,Fueruntque fubfignati pcy‘ prothogrammateum per lamcntarij fenacus Lâberti Van derex.

1 AECCINE SVNT ILlt; læ propofitiones,quæmanifc/' ; ftam habiturçfunt hærcfim, im ____r pictatem,blalphemiam, amp;nbsp;fcan dalumjQuasmagißrinoftriLo uanienfes quafi hæreticas, impias, fcandalo/’ faSjS^ piarum aurium offcnfiuas damnaruntC Verum cgo adduci uix poiTum jUt credä iß aa propofj tioncSjüuc ut uocant articulos ,tociu9 theologici collcgtj communi cofenfu editos, fed fuipicorinfctjs thcologis per Bufconum aliquem poetaßrum,cui fingere amp;nbsp;mentiri in profeflb eß, aut per alium quempiam fchola-* fticum parafitum confarcinatos qui fefc eX'' crccreuoluerit inhac harenafubiheologorn Louanienfium nomine.Noncm tantum ocij theologis illis fuiße crediderim,utdignaren‘' tur noßras nugas legifle, quin ipfa etiam ordi ni« confufio,00 frußulata detruncatio,ac faP fa applicatio, cum uerborum amp;fententiam dc prauatione,ipfa etiam occultatio nominis ißi US articulatoris,mi(racj: fubferiptio, fatis do/ «nt.hoi articules proborumThcologorum

manibus no fuifTe cîcceptos, quo s nec ego tart tagrammatkæ infcin a teneri arbitror, ut de*' clamationem interpretarêtur aflcrnonê, qua-* re tam imperito articulatori,qiii banc inmeae eufationem inftituit,anteqiiâintclligcrcthu/* iiis caput negotrj ,pro refponfione proponen.^ diiscflêtaliquis uocabulahus, exquodifeae primum,qind fignificet dcclamatio.Eft naiv* que declamationis proprium, infifto thema-* tc,exerccndorum ftudiorum grada,citraueri tatis fiatuendæ regulam, abrogata fide labo*’ rare, Quienimdcclamationcm feriberefe^-* fitctur,hoc ipfo fibi fidem abrogaqncc quic^ quam aflèrir ,non etiam caquæ ueraamp; noto-* rJa funt,amp;quibus alias extra declamationetn credere,iSlt; aîîentiri tencretur, ÔC de quibus am bigerenefas eft. Vnde nonputotaminiquos fore theologos, ut omnium illorum quæ de/-clamando diximus, autfcripfimus, rationes adthcologorürigorem exigere uclint,nifor^ tcfubfcripferinthis articulis, aliquimaleau-* fpicati ingenrj uetuli theologi, qui iniquitatc temporum fuorum, ab imperitis prçceptori-* bus delufijamiffis optimarumliterarum Audi is,per omnem ætatem in fordibus fophifmati buseducati, infenfifunthis ftudijs, quæipft olimiuuenes nonattigerunt, tampertinaecs ueterum illorum fordium amatorçs^quos per indc

tHEOtOGISTÄS LOVANÏEN» inde ac fi Lydia glebacflènt, aut formicarurtl J'nlndiaaunferiim opus,tam obftinatarelligï One collit,utoffcndat illos, etiam optimarum renim nouiras, acprætcr propofitiones S(. cq rollaria,aliud non admittant,hi fortcdecrcpi tis rationibus c3ecutienrcs,declamationis titi» lum, interpretatifuntpro concione ecclefiaz ftica, ficut olim fccit aduerfus Erafmum,L uanieniis acadcmiarprocanc€llarius,[oannes A then fis, fed illc tandem dodus quid eflet de clamatio,quæ cius qualitates, qua? conditioz ries,qux licentia,quæ libcrtasjcrrorem fuutrt falTus refpuit,quod fadum,non puro L ouani enfes thcologos ignoraret,proinde quo maz îoreft theologorîiauthoritas,hocmagis criz am oportebit illorum cenfuras elle candidas, iuftas,atcj ucras.Nam qui ad aliéna feripta d( feutienda, nonçquoiudicio,nôuentatis amO re,non candido animo accedunt,uelintqueca lumniandi anfamcapcrc,nondubiû,quin etiz amChrifto ôi. Apoftolis calumniamftruerc poflînt,neque uero magni artifierj eft, in allez no opcrc,quantumuis erudiro,qu5tumuis cir cumfpefto,quantumuis pio amp;nbsp;ucro,rcperire lt;}gt; aliquacalumniæ fpecie reprehendi poflît; Vtrücp igit indignifiimn eft, h debeâ ego poé nîdare alienar fiuc malidæ,ftue infeitiç, qdc^ «go ab his qui fine grâmatica theologi (unt*

APOLOGIA ADVERSVS impietaris reus poftuler, proptcrea cp ipfi no didicerunt quid latine fjgnificet declamatio, neq; uero æquum eft, uc ego omnia ilia quç in dcclamatione lub quocunqigencreargumen ti,apparenti,ucrifimili,iocoloautuiol€ter eti am contortOjUel cranfumpto,di(fta, uel quxz fita,ueldifputataiunt, ficafleruifleiudicer,ut hjfc mihi meo periculo defendendafmt, aut mea ignominia retradanda,ad theologorum feria décréta. Gerte liber declamationis noz ftræmagnocruditorum applaufu exceptus, quorum plurimi etiamdodiffimiamp;literatifli mi thcologi,mihiamp;fcrmone coram jSCabfen/ tespcrlicerasgratulacifunt,nccunusquidem illorum me, aut impietatis, aut hærefeos,auc fcâdali notauit,nifi forte immodicç cuiufdam imperterhtæ dicendilibcrtatis. Quod fiui tium eft,mihi cum multis commune eft,idque magnis amp;nbsp;fantftisuiris, necfine illorum exetn plo id fcci,nec fateri uereborhoc naturae meç uitium,quod adulari nefeius, locutus fum ali^ cubiliberiusq forte expediebat delicatis JVIjr dæ auriculis.Multos fateorofFendi,uerum di cens, plcrifquccuriofanimis inquifttionc fa-* tftus fum oncrofus,amp;;funt forte adhuc aliç cau faequse me fubqciunt inuidiæ,quasadhucaut ignoro,aut ignorarc uolo,in aliud tempus ex plicandas releruans, ü dicere cogar,alias cela turus

THEOLOGISTAS LOVANIEN. ttirushaud fegnifcr, ne noiiaueritas, nouurti mihi odium pariatjtamcnin eafempcropinP One fum , qi impiam mcntcm,infcriptis meis nullus inucniecrefto, fint mukaquæ modéra/' tiuSj'quæ circumfpedius, quæ erudicius tra/* ftaripocuilTentjfiteriam amealicubi nonnP hilcrracum,fcio enimmehomincmefleamp;la^ bi polTejfemper tarnen fyncerus animus cft,amp; me catholicum eHeprofitcorjicc ufq; adeodc clamatoriae liccntise me indulfifle puto, quod ab orthodoxa fidc defciuen'm, aut meo lapfu fcandalumdedcrimccclefiae, ncqi grauabor, ficubicrraui,magiftrorumno(trorum fubiic cenfuram,amp; exeorum monitis, crrorcm me-» umcorrigere,modo meminerintipfi,fequo-' que homines eflê,amp; labi poffe iudicando,quê-' admodum ego illis uidcor lapfus in fcribêdo» Aequum igitur eft ut ipfi me nunc uiciftim au diant,permittanttç me eorum expendcre fen-* tentiam.

j^^Eclamationem nihil aflcrere iam dixi/ I__y mus, ói. latius de hoe in quacrela noftra diiTeruimus, undc licet falfe amp;nbsp;calumniofe aP fertionum titulus iftis articulis prçponatur,ô^ ego me uno declamationis uocabulo ab his tu endis abfoluere pollèm, libet tarnen theologl co nomini hanc reuerentiam habere,amp;eorum

APOLOGIA ADVERSVS fupercilio morcm gercrc, ncc rccufabo hac parte fcrio rcfponderc, cum ipfa déclama^quot; tioncmcapcriclitari, excquartjquocunquc modo, calumnioforum ardculorS ordincm, fedprius mihi hoc unumcum illis cxpoftulan dumcft,qgt; declamacionis mcç titulum detrun carunc,inquicntcs: ex quodain libro de Vani täte fcicnciarunijOmictcntes alteram partem^ atque excellencia uerbi dei ,ubi indicatur fca* pus,amp;finis,amp; intcntio,totius dcclamadonis, admonencurque leftorcs,feientias omnes tngt;* certas Si uanas cŒc, fi conferanturad uerbum dei,licet fccundum fc confidcrat3e,ccrtæ fine Studies,fic homines iufti,addci iufticiam col lari neganturhabcrciufticiam, ficangeli pit* rinimi,immundi dicunrur inconfpeftu domi ni, cuîufmodi hyperboles multas frequenter obuiishabcmusinauchoribus,quefimplicigt;' ter pofitç,non uidentur probandç,tarnen con donâtur illis colladonc aliorum,ficut condogt; natur Hieronymo, quôd matrimonium dixe-* rit malum,ad collationcm uirginitads, quant gratiam ft nunc ctiam mihi cum facrisdofto^ ribus largiantur, nihil erit inhoctituloquod criminari qucat, ftcnancp B, Thomas Aquigt; nas in quodlibetis difputat,in facramento eiK th3rifliæ,corpusChrifti potius reprcfentan^ 4umfui(rc,carnibus p«cuduin,^paneamp; uino coqf

THEOLOGISTAS lovanien» co cjgt; illc pcrfeftius repfcntcntid quod fignifi cantjfunt cius generis alia in codé libro, quæ blafphcmia Si Icandalofa reprehendi polîênt, nifi fandus dodorlibrum ilium quodlibctaçi (hoc efl latino uocabuloplacitoi^’)titulo præz muniuiflët, amp;nbsp;hodic adhuc feruâtur in pif rifeß academij s quodlibetarû feriæ ,quibus cuiq; in feholis difputare licet quod liber,pteromnem fcâdali aut impictatis imputationê, ubi etiam ftultiflimae amp;nbsp;abfurdiflîmæ quæftiones,fæpe tradanturagrauiflîmis theologis,nâ licet i bt quod cuiqp libetloquatur, credere nonefi: ne-' ccflcjin omnibus igitur q feribuntur 8i dicun^ tur, ^rfumfpcdet mens fcribentisdicentisve confiderandum eft ,q fi feratur ad nullum per ucrfitatisfcopû,merccurfimplexamp;;rcdaau/ thoris intentio, pofeitq; publica utilitas, ut fl qua fint crrata,ctiam uel pauca perniciofa ad^ mixta,condonent authoris cruditioni,altjfve meritis,necprorinus trahâturadealumniam, fed adreftum fenfum mclioribus interpréta/ tionibus accommodent, aut cautionis norula fignentur. Leguntur pro orthodoxis Ladan tius amp;Tertullianus,amp;plçriq? altj,quos tarnen areditudine fidcicatholicæ alicubiabcrrafic confi-at,Icgunrurcum reuerencia inHierony/ mo,q damnata funt inTertulliano, leginir óó uenerat magifterfententiaiji, non payeis loci« C iiq prola/

APOLOGIA AD VERS VS prolapfus, ncuß tarnen protinus damnarurïrti pictans 5^ fcandali, Diuus Auguftinus amp;nbsp;In^ noccncius pontifex atcp Zozimus,iudica rune infantes nopo(Ic faluari, nifi poftbaptifmum accepiilènt fcuchariftiam, docctThomas in-* greltum rciligionis çquari baptifmo, idc cum iuis ,docct neminem obligari ad fubuenicn* dum proximo,nifi in extrema ncceffitatc, its tarnen utliccat rcpofcere,cum i He adpinguio rem fortunam proueófus fuerit, idem contra ScotiftaSjSC ferme omnes theologos,tcnet q» humanitati Chriftiper fc fumptæ , dcbcatur adoratiolatriae, ódintcrtio fcntcntiarumdi* cit, qj cruci Chrifïi in qua pcpendit, ctiam ut rei inanimatæ,dcbeatur adoratio: dicitcnim alibi, q, imaginiChrifti, in quantum cft ima-* go,dcbctur cadcm reucrcntia,quæ dcbctur igt; pli Chrifto,quæeft adoratio latrfæ, co quod dicat Ariftoteles libro dc memoria Sd remini fcentia, motum animx in imaginem inquan* turn imago, cfTc unum amp;nbsp;cundem cum illo qui eft in rem, Adco profcci t doftor illc fandus, adiutorio male intcllcdi Ariftotclis, cum illc ibi loquatur de motu recordatiuo 8C conceptu defmitiuo,non de motuuoluntatiSjfiueidcn-* tificatiuo:no difftmile huic cft Scoti commcn* tum,imagines uidclicctcadêadorationc ado* randas,quailliquos reprefentât,Traditideni

THfeOLOGISTAS LOVÄNIEN » Scocus,nonprobaricx fcripcuris ilium fidci articulum: Dcfcédicadinferos,tradit Occhï tx fchpturis non probah, quod adoperâdum bona,opus fit diuina gratia, atcj! iftidoftore» tam pcriculofc opinantes , interim habentur catliolici, lam uero etiam noflro feculo do^ gmatifaruntColonienfci thcologi, Ariftoti^ lern fie elTe præcurforcm Chrifti in naturali-« bus, qucmadmodumloannesbaptiftaingra tuitis, lacobus Hochfi r at us in fuo de inuoca^ tionc ianAorum libcllo, haereticum pronunci aui: adfertpturam confugere:amp;: alius quidam theologus palam concionari nonerubuit,con fuctudinem potius fequendamefle q fcriptiv* ram diuinam,adhuc prænominatus Hochfira tus hæreticorumf ut uocant) magifter, in opez re fuo contra Lutheranos,inquit in haecuerx ba : Scimusenim confccrationefuper débita materia faftaChriftum clTe infacramento,n3 autem quod fubhac uel illadeterminatahoftia Chriftus contineatur ,quia utfubdit, hæreti-' cum eft fideminfallibilemamp; infufam ad talia particularia per certitudinem extendere, eaz demque rationc concludit, credendam eile rc miflionem pcccatorum in generali, neminen, autem inparticularifibi eile peccata dimüTa, an non eit hoc uerc magiftrühxreticoß^ clTc, ueftra haec funtdC adhuc alios depofeitis igrah C v Quotie«

Quotics erraflc confiât fcholafticos theologt; gos,iftis fuis præcocibus articulationibus, SC doArinalibus damnationibus. Quot articu-' los uelucimpios damnauit olimfchola Pari/* cnfis , quoshodiepro uerls amp;nbsp;catholicis de-* fendit:cadem olim damnauit Occhanum pro harrcticOjamp;cxcómunicatum profcripfit aca^” dcmia, at file hodic receptus inter doftiorcs amp;nbsp;acutiores orthodoxos : damnarunt pofte^* rioribus annis loanncmPicum Mirandulç co mitem,cuius conclufiones hodic ab omnibus ucncranturcatholiccjcadcm his recctibus angt;’ nis detcrminauit, papam non pofle difpenfagt;’ re,ut frater ducat uxorem fratris mortui fine libcris , atque propterca matrimonium inter A ngliæ regem amp;nbsp;Cçfaris amitam, ueluti con trains naturale, Scdiuinum, indifpenfabilc, proinccftuofo,abominabili,5d facrilcgo adul terio damnarunt, magna Sorbonæinfamia. Cû non multis annis ante pro Auguftino Fur nario Ciui ac Patricio Gcnuenfi determinaP fent oppofitum, Cenfuit infua procodem di^* uortiodeterminatione fchola Patauina, illaq funtiuris diuinijnonfubeiTc RomaniPontih cis potcftati,nechunc in illis gererc uicêdei, led folum fuper eaquae funtcommifla iurifdi Äionihominum. Accß tarnenhicunus eftarti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Theologistas lovanïen» reticus. Dicite mihi oLouam'enfes amp;. Colo» nicnfes magiftri noftri,qucm honorem repor taftis contra Capnionc, nonne appcnfi infta-* tera iuftitiç,inuena cftis minus habenies,quS uiftoriamhabuiftis contra gcnerofumcom» remHcrmannum Nuenarium , nonne calu/* mnias ueftras publice reuocare,Sdmendacia uefira fateri coafti eftis,ipe amp;nbsp;fafto Só iurc no tori« infames,ac omni ueritatis fidc deftitu^' ti, quid lucrati cftis aduerfus Erafmum Rote/* rodamum, FabrumStapulenfem, amp;nbsp;Petrum Rauennatem, certc numerati funt dies ueftr i, amp;nbsp;dominus complcuitillos, uiftoriæ ucftræ ceftâuerunt, amp;fchol3f ueftræ conticuerunt,Sd fplendorfophifmatum obfoleuit, dcclinaftis ad interitum plane perituri, quia iam nimium tollerauit mundus, infanibilcm infeitiam ftram,iamnimiücognouit fucosamp; technas ueftras,idco obfoleuerunt inuobis dignitatis inGgnia,amp; contumeliofum faftum eft nomen ucftrum,quogloriabamini nuncupari JVl A* GISTRI NOSTRI,nihilfideiuobis reliquum eft, qui rôties dcprehenfi cftis pro-' bis uiris palam falfa obijccrc,totics benedida calumniari,tories nonintellcfta damnare, to-' ties impegific in manifeftamueritatcm,amp; tan ta nominis, famæ, honoris iaAura, nondum eftis fapientiores, propterea diuifum eft auo.'»

«uobis rcgnumueftrum^amp;claturtîcft lateis,5C inulieribus,amp;idiocis, quipracceduntuos ir» intcUigenciafcripturarum,abrconditenimtk lam deus a fapientibus amp;nbsp;prudentibus ucftris Si. rcuclauitillam pàruulis fuis. Nonne gene^’ rofus dominus Gulicimus ab Ifenbeigk, licet homolaicus, ÔC nullis fcholafticis diiciplinis imbutuSjOcclufit ora theologorum Colonien fiunijdd ad deprecandum ukeriorcm difputa rioncm adegiti SedôC quis credidiflet, theoz logos inrebusftdci3£ confeientiç, nonfolum amorc,odio,inuidia peruerti,fed nonnunquï criam fleAi conuiuqs, ôi muncribus abduci a uero ,nifiipfiilliusfcclcris fidem fcciflentin Anglican! matrimonrj damnatione,fcd mo-* do reuertamur. Non cam rigide iudicandum docecccclefia,quæ quondam fubGelafjo pa-» padqudicansfcripta authorum, inter cçteroj de Eufebio Cæfarienfi fie ait:Chronicon Eu/ febij Cæfaricnfts,ôôciufdcm ecclefiafticae hi/ ftoriælibros ,quamuisin primo narrationis fuse libro tcpuerit,amp; poft in laubibus atep ex/ cufarionc Origenis fcifmati,unum fcilicet fe/ xtum librum confcripferic,propterhorum ta/ menfingularcm noticiam,qu3c adinftruftio nem pertinet,ufquequaq! nondicimus reqei/ endos,! ta nancprecitacGratianus in c.fanfta Romana xv.d, adhunemodum, fi amp;nbsp;hodie agerent

theologistas lovanien« agerêttheologi,6d no ex truncatisôd fruftulax ns articulis, aut ex kuiter erratis, cruditis ui^ ris tot ftruerent caliinias, minus habcrent tra • gcdiç, nec mctuerc cogerenturfcifmaticos amp;nbsp;hacreticosjeos^spericcuti funtadhuc catho^ licos amp;nbsp;orthodoxos,quos cum neq: fcifmaugt; ci neq? haererici eflent, ob eruditionis inuidi-* am,rixis amp;nbsp;contentionibus expukruntab cc^ ckiia,in caftra fcifmaticorumamp;.hærericoriï, ficTertullianumrefert Hieronymus ckrico^ rfi inuidia pulfum ccckfia,f«c Chryfoftomus, fic Athanafius,iiiri chriftianiflimi, olim pro^ pulfi funtjfic Arrius uir doftiflimus, ftc Serz gius monachus in ccckfiaf pcrniciemcxcirati iunt, eifdem artibus hodicLuthcranummaz lum,exmodicafcintillain uaftiflîmum incenz dium cxcreuit,quod ab initio facile fedari po millet,fl Lutherus tradatus fuiflctaliquanto ciuilius , quandononadhucrepugnarctRoz manor ecckfiæ, fed quorfidam monachorum indulgcntiariorum intokrabili improbitati, atq; quorundamprælatorü tyrannidi fcle opz poneret, qui ilium tandem aduerfus hanc exz agitarunt,meliusquietui?^,fiperilloslicuifler, fed reuertar ad meum inftitutum,

fiPOLOGlA ADVERSVS quâquam cflè aflèrtionem, fed difputando* tum,inquircndorum,amp; perfuadendorum thà gt;Tia,toriuiqï dedamationis argumentum, ex^ pedans di uerfum ,ab alio uel alio tempiore dé damah.Quod autem nó fit aflcrtio,ipfa qu» fequuntur uerbapalam faciunt,ubi aio:Ea au tem modeftiahancfcntcntiammeam a uobis accipi uolo, ut me nee alios uclle reprehendez re,quidiuerfumfentiunt,nec mihi aliquidar-» rogareinfolêtiusputetis, inquibus uerbisp» lam lignifico, me nequaquam omnia amp;nbsp;fingu la qua? in ea declamatione dicuntur, uelle pro ueris aflcrere,amp; aduerfus quç nulli liceat repu gnarc, fed me de illis per modum opinionis, cum patiêtia oppofiti, citra ueritatis rcgulam probabiliter uelle dedamare. Nonenim omis qui diflentit difputapdo,protinus dânat,nccp qui fibi nihil infolenter arrogat, aduerfus diz uerfum fentictes ,protinus aircrit,autptinaz citer défendit. Recêtiores theologi fcxcentis locis diffident a dogmatibusueterum,Winter feipfos etiam contrariis opinionibus depuz gnant,ncq? tarnen fiefua anêrunt,quodaducr iariorum placita,ueluti blalt;phemia.amp; haereti ca damnêt,præfertim in illis conflidationum fuarum thematibus,de quibus nihil in utramz uit partem dctcrminauic ccdefia,

M igituriftudfit thema declamation \___ nis meæ, quod ego muleis admodum ral tionibus,exemplis,amp; authoritatibus perfuan idere aggreflus fum,fi qui funt qui illud impro bare uolunt, ipforum erit meas argumenta tio nes primum deftrucrc^ non mcum eritde non uo caufam dicerc, nam dare infiantiam nó eft foluerc, fedobicftaoportetdflucrc. Cupen remenimaudire folutionem argumentorum lt;llorum,quae ibidem adfero^atej: hic articulan tores ifti magis mutffuntq pifces.Numerant thema hocinterdamnabiks ancrtiones,nemn pe detrahic lucro facultatis^quod timent nc on mnino arefcat, ü perfuafa fucrit hæc propoft tio rationes autem illius relinquunt omnino intaftas. Atdenuisiam aflcrtionemenè,amp;lin ceat mihi cum fophiftis fophißieari, tücdico, eflepropofitionem indéfini tam, ad cuius ueri tatem fulFicit unam eius fingularem elle uerâ, neep enim negate poterunt, cflc plerafcp arte» Scientias animarum faluti nociuas,quod ft diferta logica fua,dicant mihi receptum apud iurifperitos,indcfinitam æquipollere uniiicm fali,uerumfatebor, nifi nonfiteadem ratioSC conditio omium fingularium fub illo uniuem fali coprehenforum, cwiatunc indefinita non «rquipoUct uiucrfiilj ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoe dccl^ac gloflâ

APOLOGIA ADVERSVS magna in.c.ut circa de eleftio,li,yi, amp;;Dinu* ftib rubricajderegu.iur.li, vi»

D cum turpe fit theologis fine fcriptu^ ra Ioqui,quas Icnpturarû machinas expu gnando huicthcmatiCquamfalloafTertionem uocant)admoueanc, nunedifeutiamus, ut ita tandem manifefta fiant, illorum doclrina at/ qucuolunras,aiunt Auguftinumdemonftra/ re artes liberales cuilibetTheologo doftori, autefle ncceflarias,autmaximc conducibilcs, Meminiego Auguftinumin principioope/ ris fui aduerfus CrefconiumDonatiftam,lon gofermone excufare grammaticam eloqucn-* tiam,amp; dialcdicam fibi a Crefconio obieda, oftendendo multis pcrfuafionibus, fl quis ik lis rede utatur, non officerc thcologicæ uerk tati, conducere autem plurimum ad inftrudk onem,fi quis rationum fuarû argumenta cum eleganter 8C ornate,tum rede amp;nbsp;ordinate pro ponat. Idem etiam in dodrina Chriftianadk fputat,non autem ueluti fidei articulum ftatu it,a quo non liceat diffentire. Nam in libro fez cundode dodriraChriftiana exprellcdicitî Abfej iadura non pcrfpici gentilium dogma ta,nifi fanguine Chrifti tingantur,quin amp;nbsp;ex/ periundi ciufmodi difciplinarum facultarem, uiz his largi tur qui fcictia facrarum literarum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fune

THIeolOGISTAS LOVANIBN» fünt formati,amp; iam extra periculum pofiti,Sd inopcre contraacademicos,palam fafctiir,ue rtflimas philofophiæ difciplinas, non elle phi lofophiamhuius mundi, quam merito noftra facra deteftâtur,fed alterius intelligibilis,qua cxcitatx animXjinfemerfpfas redire amp;nbsp;refpi-* cere pacriam etiam fine difputatione polTenr» Quomodoemtheologiam docuit Chrißus^ quomododocueruntapoßolilt; quomodo in-* ftituebâturtheologi tempore martyrumlt;San Aus AnthoniuSjfanAus Panutius ,amp; plurcs fanftianachoritæ,theologifucrunt:itcmthez ologæ fuerunt, fânfta Agnes, fan Aa L ucia, fanAa Anaßafia,amp;;plxrxq! alix fanAæ uir-* gines amp;nbsp;foeminç,tarnen illas artes liberales, gentilem philofophiä non didicerunt,nec erat tune illa philofophlca amp;nbsp;contentiofa thcolo** gix traditio,quæ hodie in fcholis rcccpta tantum ergo abeß,lt;ji artes liberales neeeßarit fint ad thcologiam,ut qui illis fe crcdiderit,ue rus theologus eße non potcrit,in quem qui cu pit euadere,oportet infiruAumeßc adpieta/ tarn, non ad contentionem, parère feripturis, nonfiderefyllogifmis,ignorareArifiotelemgt; amp;nbsp;fcireChrißum.Iam ucro exquoarticulatot ifie aduerfum me argumentatur difiunAiuc, inquiens,autneceflarias,autcöducibiles,noii (xjuftme Hrsçrc niü ad alteram cius partem, D utty

APOLOGIA ADVERSVS urq? liberum fit mihi utram uelim cligcre.Cort ccdam itaque,duntaxat efle coiiducibileSjfed neceflarias cofi anter negabo,conducibiles aii tern, baud aliter, atqucucnenuminthenaca, quod tarnen in fe eft perniciofiflimum,neque aliter de illls fenrit Hieronymus,exponens ik lud;Quomodocaptiua ducenda eft in coniux gem, atque ego in capitc de fcholaft ica theo/* logia, quae eft cxdiuinis eloquijsS: philofo-* pbicis rationibuscompolita,fateorillamamp;;iu dicio amp;nbsp;intelleftu plenam, amp;nbsp;reuincendis hæ-* reticis non parum utilcm, prçfcrrim ubi decrc ds pbilofophiæ amp;nbsp;dialcfticis argutrjs fic inni tunr,utfintaliquaingeniofadilputatione con ftringcndi,amp;'tanquam Golias proprio gladio iugu!andi,cæterum nihil pertincant ad negoti urn fidei catholicç, neq: quod aduerfus iIios di citur,decet odiofe pcrtrahcre ad hærefim,

I 1 Vas aiitem hue adducit ex prouerbqs ancillas his ego oppono exGenefi, eijee ancillam amp;nbsp;filium eius foras, fed iam re-* ceptum eft apud thcologos,argumenta amp;nbsp;ra-* dones ex allegorijs dedu(fta,non probare ucl improbare aliquid neccflariOjamp;ego dcillis di cam paulo inferius »

ProiB

'THEOLÓGISTAS lovanïë^j» Pï?oindcexhis ram belleprodudisjnferC ifte articulator,Qui ergo eas damnatfpu ta artes liberales ƒ s eft,dc quo Apofi ol.dicitr Animalis homo non percjpitea quaefuntfpi* ritus dei, cui ego riideo uerbo Chrifli : Vade retro fatanas,n5 intelljgis eaquf funtdei. Art foli magifiri noft ri^amp; lcholafï ici fophift æ,h® mines lunt,amp;fpirituales,cçteri omes,ftipites: funt,aut fungi, aut afini, quicunep non fapiüc quod ipfi fapiunt. Paulus uocat animales ho mines,quiducunturhumanisaffcd:ibus,undc lacobus appellat animalem fapientiam, q tu-* methumanariim raiionum amp;fyllogifmorurn fiducia,carens fpiritii dei, qualcs funt qui pro fuoafTeftucitant,amp;torqucnt,amp;interptantur, amp;nbsp;applicant fcripturas, exhumanis ratiuncu^ lis,amp;philofophlagentium,qrentes quæ fus funt,nonq funt dei,non ocs ergo magiftri nO ftri,non oës caputiati, amp;nbsp;cucullari, fpirituales funt,fi iiitioijiqrumlibetgne focdati,fuperba hypocrifi,infatiabili auaritia,impudenti calügt;» nia,odio,ira,inuidia,amp; teftacuculla luxuria* poftergata imitatioe Chn,affcdiones iéquuni mraniales, g tacunq; licet contêtiofa loqcitate pditi fint,amp;humanaçî fcientiai^opinionibu» fnflatijfedqui adfacras fcripturas, etiâ uitae* tnoçî,ac ftdei rones accomodant.NóneJkegy ptn crudltiflimi dC fcKtiflimi crantin omi giie

APOLOGIA ADVERSVS difciplinarum, amp;nbsp;tamcn in Dcutcronomi'o di tit AÎoÀCS,nô intclleAa ab illis miracula,quac in Aegyptofaóiaiunt,amp; mari rubro,quiado minus non dedit cis cor intelligens opeiafua, liecaroquia non iufeipit uerbumdei ,etiain non intelligic opera dei quæ Iolus credit kkad miratur, quiienritipirnumDei inleopcratv' tcm. Vbi ergodidicit ifieardculator, artes lilt;' beralcsiSi: Il quæ rcliquæ funt humanæ artes amp;nbsp;fcicnriæjefl'e Ipirirus dei, quum automnes, aut|:gt;lurimæ illariimlint cfFedus pcccati,nifi cni m pcccalTet Adam,aut nîiquam aut fruft ra futuræ fuilTcnt iliæ artes atcj; lcienfiæ,quæ ex carnearq; languine funt humano ffudio,amp; ter rena diligentia conqui(itæ,n5 a fpiritu dei in-* fluxæ, qiiæetiam licetnonraroaliquidrcde amp;nbsp;uercdediiiinis dllîêrcrcqueant, nullam ta*' men proprerea rnerentur laudem diuinitatis. Nonneconfefiîo Nathanaël,fimiliseratcon«' felîîoni Perri, dum diceret Nathanael ad Chri lrum:Rabbi,ru es films dei,tu es rex Lfraêl,ÔC Petrus dixiflet : Tu es Chrifius fihusdei uiui, tamcn folo Petro dicitur a Chrift o.'Beatus ea quiacarolanguis non rciiclauitribi, fed pa ter meus qui incælis eft, Natlianaclautem rc dargutus eft,l icur hæc dilucide déclarât Chiy foltomus,Homelia quinquagefima quinta (ti per Maith,Animalisigitur homo eft, omnia

THEOLOGIJTAJ tOVÂNîEN* lt;5uicx carne, amp;nbsp;fanguinc,amp; uokinrate uiri,ni tus licet in animam uiuentcm,nondum tarnen tegeneratus exdeo, dei filius faftus eft, nec accepitinhabicanreminle/pintumdei. Harc autem quæ ad feientias actincnt,ut intelligan/' tur etiam ab eis, qui in thcologica paleftrano funtadmodum exercitari, paucis uerbis expli cabimus,dicentes,duplexeiTe feiendarumge nus, unum quodex principrjs natural! intelli^* genriar notis eruirur, utlunt Arithmetical Geomctria,fiue quodex præcedentis feientiç principijs dimanat, utMufica8i optica exari tlimetica SC geometria, amp;nbsp;illæ a Peripateticis proprie dicunturicientiæ, ad quarum perce-* ptionem opinabilia phantafmata opitulâtur, quae infenfu incipiunt, atep ea Temper fuit o^ mnium æratum unanimis (cholaflicorum fen tcntia,ut humano intelleAu nôcapiantur,quç prnis in hominis fenfu non fuerunt.Quæigi-' tur intelleftus non capit,de his neep ratio, ne-* qucilliusdifcurfusquicquamdii'cernerc, aut iudicarcpoteft,quæ ergo Icnfum omnino ef/ fugiunt, de his nulla poteil eflè proprie difta feientia, quæ autem lenfu percipiuntur, infra feientiam )unt,fic quæ nec fcniuum apprehen fu,necrationis dilcurfii,nc logiciartificij arz gumentis acquiruntur, fednobilioriquadam noticia, a mentis lumine fupernæ illabuntur,

hsec longe certioraSd foHdiora fupraproprie diftam Icicntiam funt. Namquum anarura prorfus amp;atgt; omni materia amp;nbsp;motu fine eflen tialncrabfoluca, nulla criteorum propriedigt; ftafeienria, fed alius generis, firmiorôi uali/' dior noticia,cuius poireirio,utfatetur Arifto teles,uidccurmigis diuinitusillabi, q humagt;’ tutus acquiri,unde ctiam in refolucionum po/ fteriorumlibrodicit,immediatorumfcientigt;' am indemonftrabilem elTc, amp;nbsp;beatus Athana ftuslibro tertio contra Arrianos ait; Simplv' citatis fidcs mclioreft q curiofitatis perfuafiz ua ratio, Idem in opere contra G rçcos inquit: Ipfaquidem decultudiuino,amp;deuniuerfor3 ucricate cognitio,non tarn inftituta ab homP fiibus doft rina eget, fed a fupcris habet notox rium fuum, amp;: Gregorius N azianzenus libro fecundo,thcologif ait. Non comprehenfibile fore humano dilcurfui diuinum , neq; totum quid contingitimaginari,SóLucius Aurelius commodus,inorari5epro chriftianis,coram Marco Aurelio Antonino habita, oftêdit,dc diuinis dogmatibus,noneifdem argumentis quibus dehumanls artibus pollc perfuadcri. Êftenim(utait[ob)dcus magnus,uincens o/ mnem fcientiam noftram. Cognitioigiturfu pernaturalium Sddiuinoi??, ab inerrabili men-* le pcndct,nS cratione,quçpot6ft errate,quae

THEOLOCrSTÄS tOVÄNTEN« üt idem fatetur Ariftotcles,non minus falfuiTl fufeipitq opinio,his ita prænarratis dico Ici^ entiam omnem, dequaego in Dedamacionc mea Ioquor,amp; quam Ari fiotdes propricdicit fcicnnam,fdlicechabitumc6dunonis per de monftranonêacqui(iaim,ene animalem, car-* nalcm,amp; erroris admifljuam,quæ non poteft comprehendere,quæ funtfpiritus dei. Seien/’ tiaautemdc quam alligatis perarticulatoretn feripturis agt[ur,cne alius generis feientiam, iiiddicecfpirirualfamp;adeoinfluxam, dequa alibi ait Ecdcr]afticus:Fons fapientiç uerbum dei in excellis,amp; ingrefTus illius mandata çter ria,q ipfa eciam duplexcft,una cótemplatiua, inqualumenfpüs fandi,cadens fupcrinrclle/ dum nrm,moneatliberam credendi uolunta-* tem, amp;nbsp;hæc eft cuius ueritas fola eft ab autori täte reuelantis, Sein qua nullus dominaturfyl i Iogifmus,8dhçcdiciturfapiêtia,amp;domina,o6 fponfa. Akeraeft feientia adualis,qu3e amp;nbsp;aftj ua,fiuc pradica, fiue feientia mandatorum di citur,Ä: ipfaquidem uiaeft adfpiritualisfci-* entiæ lumen,per emendationisgrariam,amp; o-* |5cracharitatis,promouensintellfdum, ficut feriptumeft : Beati mundo corde,quoniam ipfi dcum uidebunt,amp; iftabona opera,amp;uirz tutes morales, purgatoriæ, funtillæ ancilz lac, Dc quibus loquitur Salomon, in loco ab I? iiq articu

APOLOGIA ÄDVERSVJ articulatore citato, non illæ fcicntiæ carnale» 8C mundanæ,qu3c in eodcm loco defignantur per mulicrem ftultam amp;nbsp;clamofam,cuius con uiuae funt in inferno, dequibus feientijs di An t(i per Apoftolum. Inmuka fcictia multa in-* dignatio, amp;nbsp;quodfeientia inflat. Et alibi per Eiaiam : Scientiatua,amp;fapientiaiua,eaipfa decepit te,amp;: Ecclcfiafticus ait, qui addit feien «am jaddit dolorem,ScHiercmias ait:Stultus faftuseftomnis homo afeientia, nihil fiqui-* demadfœlicitatem confequendam pertinet, futait Augufti,inEnchiridio)fcirequçinnagt;’ turçfinuoccultantur,caufas corporalium mo tionum,unde tremor terris, qua ui maria alta mmeicantobrjeibus ruptis rurfufque infeipfa refidant. Quod fi caufæ corporalium motio«* nu nofeenda? nobis cirent,nullas magis nolle, g noftrç ualetudinis dcbercmus,quiaueroei9 ignorati»,medicos quærimus.Quis non uide at,rcliquaqu3e de fecretis coeli 8C terrx nos la tent,qiiantapaticntia fint nefeienda, hue acce dit etiâ allegoria Iacob,qui ex aneillis amp;nbsp;uxo ribus genuit populum dei, nee adulteratur in aneillis , quiafponteillas obtulerunt uxores, dummodo ipfæ fufeiperent proles ex ancik lis, ita etiam fi in rebus ereatis fpceulandis,amp; inquirendis dele Aarur homo, nonpeccat, mo oia dirigac in deü,8( inclut comcplationem.

^Cioinprimitiua ecclcfia inflitutasfuiflê jOChriftianas fcholas, inquibus uthufque fcxus iuuentus, non in humanis artibus,qu3e in prophanis acadcmrjs tradebantur, fcdin fl deidifciplinaerudtebatur afenioribus cede.* fi3c,cx qbus fcholis deinde tot facerdotü col-* lcgia,tot monachorü monafteria,totfratruni fodalitia, faluberrima fcccunditatc pullula** runt, quae nobis prifcis illis temporibus , tot fanftilCmos pariteramp;dodiflimos theologos accrrimofquefjdei propugnatores dederunt, g non in dialedicis contentionibus, Äfcicnti is mundanisincumbebant,fcdin doftrinafpl ritus,amp; oftenftone uirtutis,utdij propcputa^ rentur ubi autem poftcrioribus temporibus, collcgiorum præfides,amp;monafteriorum ab-* bates,audi opibus, ocio tepefccrent, 8(, cura lemporalium diftrahcrenturauetcreinftitu-* to, cautum eft a Romanis pontificibus infuia decrctalibus ,dc magiftrisincelebribuseccle fiarum collegijs conducendis. Verum no qui poetarum fabulas, aut Ariftotelis contenti-* ofos lyllogifmos , SC mathematicos labyrin-* thos,aqu{ prophanarum academiarum pro* feffiones funtdoceant, fed qui grammatican, amp;linguas doceant,Hebraicam, Grafcam,La tinam,Arabicam,Chaldaicam, quodcondu** D V cant

fl P o L o fl IA ADVÉRSVS eint ad intelligendam fcripturarum,^: plus omnes reliquæ artes ói fdcnriæ,amp; in Deereti» diftinft.ix.recitantur Auguftini ucrba,ucuc'' tcrumlibrorumfidcsdc Hcbræis uoluminigt;' bus examinanda eft, ita nouorum ucritasgrç ci ferm O til s normam defiderat, hinc Augufti nus contra Crcfconium Donatiftam, iam per articulatoremfupcrius citatum,fefeexcufans oftendit, fcrmoniselcgantiam,amp;grammangt; caenoticiam ,reAamqucrationandi difciphgt; nam, poneplurimumconferrc, acque tarnen hunceloquentiæ ornatumjiancq; linguarum fieritiâ, hodie fcholaftici theologi lundis pha angibus tanto odio perfequuntur, uteas ue^ luti omnium fchtfmatum Sd hrrefum caulTas, abomnilocoexterminari uclint, neceloquen tiam, necquicquamelegantiïdifciplinæpati polTunt, introdudis uice illarû rtxofis fophigt;' rmatibus,ncc fe ullo modo ni G euerfis bonis li ten's fore incolumes putant, amp;nbsp;quum non ad-* mlttatur ad theologiam, qui ignorât parua lo gicalia, admittitur qui nefeit grammaticam, quâ fl ifte articulator didicilTe t,non fuillct in* terpretatus prodcclamationeaflêrtionem. QI X.

von autem per artes liberales decla-* ratur fcriptura.Si confundantur h»/' tefes, hoc ego nuneprimumedodus hade-*

gt;iusnefciui, fateorq^hanc mcamprofundam dormicantiam,fatcoringcnq mei tarditatcm, qui hoe non fum afTequutus.Heu mc ter infeli-* cem,qui credidi facram fcripcuram a nullis hu pianis difciplinis acciperelumen, fed iplam cçterasomneâilluminarc,dqudicare,amp;difcer nere, pucauique hærefes fuum robur, amp;nbsp;fun/' damentum,habere in fcicnttjs humanis,quod ego per totam illamDeclamationem meam, tnulriplicibusargumcntis,rationibus,authogt;' ricacibus,tcftimoniis,exemplis,demonftrarc conatus fum. Nam Hieronymus in pfalmum centefimum fcribens/yllogifandi artem,the» ologir applicatam, comparât plagis Aegy-* pti,Slt;:inpfaImum cxlirj. interpretaturdialez Aicam elïè illam latam uiam quç ducit ad mor té, amp;nbsp;adDamafum ait de Hebraicis difputangt;' tem, non decet Ariftotelis argumenta conqui tere, quin amp;nbsp;legi Ambrofium Letanijs addi^ dilTcjadialefticis,libera nos dne. Nam garru la logica,theologia? plus obeft,qconfert.His amp;fimiliumauthoritatibus pcrfuafus, putaui nô polTe fidci chriftiane robur,atcj;lumcn,alix unde pendcrc,quam ab ipfo ucrbodci,amp; lefu Chri(ii,quicft gladius fpiritus,ô^gladius oris domini,quo folo confunduntur hçrefcs amp;nbsp;in-' icrficitur homo pcccati.

Y mum iencenfiarum lcnbentes,ubitragt; ftant cam quaf Rionê,an thcologia J id ui gra-* tia,amp; ancæccræ (cienuæ adca nordinencur, communiterconcludunt, illatn liii caufa effe, amp;nbsp;ad nullam fcientiam extcrnam coftitutam, fedcaetcraomnia Icientiarum genera, bead cam llacuca, uc ipfa fit dominatrix, SC reftrix omnium, non quod ipfaacarcerisinftruatur, autclucidetur, egeatqi illarum miniftcrlo, ÔC. Auguftinuslibrofccundo, capitc trigefimo primo contraCrefconiumgrammaticum.dif ientde fcripturis facris, quas cccleliæ Canon comple(3:ifur,omnino non licerc iudicarc per humanas icientias, ied iccundum cas decægt; tcrisliteris amp;fidelium dC infideliumiudican* dum,quod malitiofediflimulauit articulator, qui Auguitinum contra Crcfconiumhicpro lecitauit,nuncfi idprçftare pofTuntartes libe rales,ur per illas clucidetur icriptura 8C conlt;* fundantur hsprefes,longe ego aberraui a fco-* po,in cahucufep opinione ucrfacus, hanc elle unamthcologiac pcftcm,cxhumanis dogma tibus interprerari diuina, uixquc aliter fentire potuifTem, niiße articulator me rcuocarct,o^ (fendens ctiam fapientis äC Apofioli teßimogt;’ Jlijs,4dartc( liberales, quia élucidant fcriptu ram.

THEOLOGISTAS LOVANrEN» fam,uitâæternâliabebunt, amp;nbsp;qui cas ignorât ignorabitur, quodquc propte rca captiuusdu Aus eft populus, quia non habuit illarum feix’ cnciam.Annonfuauequippiam eft adeoefle diuitcmlcnpturarum,qiiis nen mircrur fapp entiam L ouanicnfium thcologorum.qiiis toc ac tantis feripturarum teftimoniis, talt;n appo^ fitædtatis, non rcuinccrcturhærcfcoSjÂad palinudiam adigererur. Pudet me ucrc mco-* rum lapfuumjquihaAcn’ ncfducrimciulmo* di dogmata, certe non habeo quod ad hæcrc* fpondeam,quia nihil in illis habcturrcfponfo dignum,quæamp;leAi5c lunt indigna,ied fpcquot; rabat ifte articulator,iolisbarbarisamp;ignauis cerebellisloqiii, nondifcreturis, quid ueri in rebus,amp; quid falfi lit, atqiie idco iibi licerc ox innia.Dicoigiturcjj intclledurn facrarum lue rarum pendere atep colligi ex artibus liberaligt; bus,nifigrâmaricamintelligamus accipi,erx ror cft,necoftcndi poteR aliquis,qui Icriptu-x ramfacram per DialcAicam 8c artes libéra* les lit interpretatus,quodquc id illi licuerir, quod qui facere prarl umpierit, quemadmo* dum aima Balaam lonabit,amp; loque ru r,igno* rans quid dicat,nihil enirr commercé chriiîi* anæ fidei,cum ambus prophanis,nihil diale* fticts arguths,cumdiuinæ fapientiæ myficri* is.Chriftus illà docet, non Anilotdes,gratia hxc

Ii3fclargitiir,non ranonario,afflatus illa pr#/ ftat,nonlt;yllogifmus,nona logiciscófequen-* rijs nomen habet theologus, lcd adiuinis ora culis,abipfoinquamuerbodci. Adfcriptu/' ras autcm contra mc citatas, dico articulatoz rem cflêhærcticum ,fiquidcm hærcdcus quicunq? aliter lcripturamintclligit ,g fenfu» (piritus lanAicfflagitat,iithabctur Jtxiiii.quç* jij.hærefis fccundum Hieronymum,atqueeft reuera hæreticum, facramfcipturam obftinâ te ad hxrcticum fenfutn detorqucre,6lt;:nonbo na fidc citarc.

ITa né tandem corruitjuetusillud amp;nbsp;Grie^ canicum proucrbium: Nihil fcire fadicifli ma uita, quod fi a mc rcpertum elTer, crat forx tafle , quod infelix articulator ifle contra me fucccnlcret,fedquum uidcarillius patrocini-* uni fufcepiflè, quia pofui illud in præliminari pagina declamationis mcæ, experiarfi forte commodiorc interptationc, potero illud, aut tueri,autcxcufare.Neq! ucrohicmgrediardi fputationem illamprofundiffimam, de nihilo ex quo cunfl a crcata funt a deo, cuius Icicntix proculdubio fccliciflîma cft, lcdobfequentcs articulatoris hebetudini, ignorantiam tucbP Biur, faut igltur pro illo, in primis quod aie alku

THEOLOGfSTAS LOVANIEN* ah'cubi Auguftin.Dcum uidelicerpon’ignox ranriaq fcientia attingi, Arq; quæ modo max iorflçicitas,q artingeie dcum^ HincDionyfil US ad Caium,ignorantiam perfedilTimam lei cnriamiiocatjamp;deipfaignorädi fcientia,paß' fim inmultis locis mentionem facit. Et Philo H cbræus in quæftionibus fuperGcnefim aitî Finis feientiæ indeo rcconditus eil, quem cti am teflemanima uocatcum pura conlcientia confiteturluam ignorantiam,lola cnim nouic anima,quianihil nouitfirmiter. Non efterx go liera amp;nbsp;perfecta feienriafut ait Nicolausde Ciifa qua quis credit Je icire, quod feire nex quit,ifd ubifcirceftfenonpoffefcirc. Nonx ne cæcus aliquis aiidiens qiiempiam de Solis claritudine quanta fir,multadocctem, arbitra bitur,pcr hæc ipfa quæ audicrit,habere fc alix quam lolaris luminis feientiam, quod tarnen ignorât, quia luxfolouifuattingitur, uidens autem,quumuidcritclaritatcm Jolisuifumfii perare, fateturfeillampenitusignorare, hax betque cum luminis illius expcricntia,etiain ignorantiæfuæ feientiam. Cæcus uero.necp ignoranriæfeientiamhabet, ncque ullam ilx lius quod fefeire putatcxperientiam,ficmulti philofophiamp;magiltri humanisfeientqs clax ri,fed oculo mentis cæei, amp;fuæ cæcitatisfeix tntiamnonhabentes, putanws fcuidcre,obx durajv*

APOLOGIA ADVE RSVS duranturin alTertionibus fuis . Sic multi qtii fe theologos dicunt, cum habcnt fcripturam, in qua uelutiinagro abfcodituseftthcfaurus regni dei,cx fola agripoiTeflîonc, fefc diuitea putantjamp;fcripturarum prodigi,qu3ecun($in patribus alicubilegerunt^adiiias opinioncs il luilrandas,pro lapidibus prçciofis ( tanquam dcthcfaurisfuis nouaamp;uçterâ ) fine iudicio producuntjputâtes fe ftatuere articulos fjdci, quum longifl'ime nonnunquam aberrct a fco^ poueritatis. Quiautemuidetfibi thefaurutn agri manerc abicoditumab oculis fuis, in hoc fapiêtiorcft cacteris, quia fcit fe paupercm qd? illi ignorant,unde Algazelinfuamethaphiiix caait : Quifquis per probationem ncceflario cognofcic,0£ apprchendit impoffibilitatem fu am, ipfe fui eft cognitor, amp;nbsp;apprehenfor,quo niam apprehenditfcircipm a nullo pofle com prchendi, amp;nbsp;hae c eft focliciffima ilia ignoranlt;* tia,quæ longifTimc fupcrcxcellit omnem hu^ manam fcicntiam,quam profcflus mihi uidcgt; lur Cotta apud Ciceronem,omnibus fcrc,in^ quicns, in rebus quid non fit g quid fitdixegt; ro,Ä facer ille Dionyfius ait: tutiores circa de urn cfle ncgationcs g affirmationcs,quodcti'' am diuus ille Platoin Parmenidc inprimis ob fcruatjamp;in epiftola ad Dionyfium rcgemfer/ nah iubet,denique de hac igtiorandi fcientia, mulrf

THEOLOGISTAS LOVANIEN» multi fanAi amp;:myfticithcologi ,cditis libris profunde locuti funt,inprimis beat’ illeDio^ nyfius Areopagita, item Marius ViAonnus ad candidum Arrianum, Item Theodotus in co libro, quem infcripfit dauern philofopho/' rum. Itemloannes Scotigenain tomis para«* phrafeoSjamp;Ioannes Mosbacêfis, in commen larijs Proculi. Item Maximus monachus,Hu go defanAo ViAore ,Robertus Linconien* iis,amp;;prenominatusScotigena,commcntato res in myfticam theologiam bead Dionyf ij fu pra diAi. Ex recentioribus ucro, Nicolaus de Cufa cardinalis ,dc hac doAilïïmum librum conferipfit, quem de doAa ignorantiaintitu-* lauit, turn etiam in alrj s plærifquefuis opufcii li 9,de eadem commeminit.Scd condonemus huic articulatori,fuam,non doAam,fed craP fam ignorantiâ,qui pauca legit, minus quç legitintelligit,8dutfineiudiciopatrum autho ritates deuorauit, itaincoAas, amp;nbsp;indigeftas, hicillas contra me euomuit,5dimpotenter de^ prauando detorfit, ad firmâdam calumniam cui fe addicauit, qui quumiitiam doAçigno* rantiæincapax,mclius impofuiflet ori fuo fp Ientiüm,amp; quodinrelligere nequit.admirare tur potius g mordetet.

n Nune

APOLOGIA ADVERSVS NV nc ad fecundam aflertionem miW rcgt; fpondendum eft, quæ quum de rigorc lermonis nullum contineaterrorem,addiuP nat illc arguculus articulator fenfum, quêim-* pugnee, inquiens: Quafi ucllet innucrc, 8Cc, nec aliam fcripturam contra me product t,prj ter Ariftotelem,amp;: c. ft quis artem. xxxvij .d» in quibus cardinem uidoriæ locat, acfi obhgt; garent,nos tâquam articuli fidei. Hicego prt morefpondeo,q} ad reuincendum aliquemhç refcos,auc impietatis,non ualet argumentum aquali,fed tit inquit Hicronym,ad Ctefiphon tern,quod a nobis allcritiir,facrarum fcriptu^ rarum teftimonrjs alTcrendumcft, inquibus quotidiecrcdcntibtis loquitur deus,Idem pfal moxcviij.ait ; Omne quodloquimur,debc^ inus affimarc ex fcripturis ianftis.Et in epifto lam ad Titum dicit,lme authorirate feripturç, garrulitas tio n habet locum, quia uc inquit fuz per xxitj.ca.lVlatc.quoddc fcripturis nonhaz bet authoritatem,eadem facilitate conténitur qua probatur, Hine Origenes fupcr Hieremi am homelia prima : Neceflceft(inquit)nobis fcripturas fanAas in teftimonium uocare,fcn fus quippe noftri, amp;nbsp;enarrationes, fine his tez ftibus, non habet fidcm. Deinde feire cupit an hsereticus eft,qui cotradicit A riftoteli, aut no credit illius fomnijs. An periculum cft,fubuer fam

TME'OLOGISTAS LO VA NÏ EN. ramiri rclligioncmchriftianam,fiquis alku-* bi diflentiat ab A riftotclc, autGrariano,qu3 ficundum Spcculatorcm, loan. And.Panor, Fell, Paul.de Caft.amp; cætcros l'urifconfultos» G rarianus nûquam habuit aurhoritatem quç-* Iibetcanonifandi,atcÿ ipfc Scotus, bonis rati Onibus motus,dicit libi non efle manifcftum, qgt; canoncs perG ratianum collefti,omnes ob ftringant, ego hocdico, Ä firmitcraflero, no ualere confcquentiam,h{cpropofitio fiuc aP fertio eft contradi Aa Ariftotelis, aut etiS. Au guftini,autGratiani, aut contra aliumquem-* iiis doftorcm ccclcfiæ,crgo eft hxretica, im-* pia,aut fcandalofa.Haf rcticus nemo pronun* ciâdus cft,nifi quiapoftolicis authoritatibus, erroriscotra fidem Siecclefiam publice couf Aus,mutare nolucrit infana dogmata, Quod fiquisctiam haberet erroneam opinionem, de rebus fidei,adhuc per ccclefjam non deterlt; ininatis,modo in uoluntate eius nulla fit magt;' cula,illcnccpcccatmortaliter, nccdicendu» cft haereticuî,

SI calumniandipaffio,noninceflîflêthunc artkulatorê,intclligere poterat,me loqui de bonitate opcraaua,quç eft habitus uolunta tis/iue uoluncas confiroiau cQnfuetudine,in

APO.LOGIA ADVERSVS operandis bonis, ad qiiambonicatem panim auc nihil Icienciæ operantur,quod ipfc ueriim fatetur AriftotcleSjinquiens, fcirc parum aut nihil operaturadiiircutcin,liquidem in huma' na anima, uoluntas Imperatoris uiccm gerir, cui 1 ubfunc amp;nbsp;parcntomnia.Scicnciæ uero,ÔC artes,atq; memoria,cçteræquc apprehenhux uirruces,conliliariorumuicefunguntur, utigt; licates amp;nbsp;periculapræmonftrantes,nunciantl buslenfibus,cæterifq!uiribuscxequentibus. Manifeftum enim eft, quod ut res ul'benc uel male adminiftretur, totumhoc abonitate uel maliciaimpcratorisillius(uolutatisinquam) pendere. Nam tollatur ab homine bonitas uo luntatis etiam datis amp;nbsp;poGtis illi omnibus fci' entijs,malus homo dicctur, adfit bonitas uo' luntatis, ttiam ablatis reliquis omnibus, ho' mo bonus erit.Qiiodautem ad ueritatem atd net Petrus Apoftolus no aliter probat fidei uc ritatcm,q ex dotftoris certitudine.Cur non i' dem licebic de feientijs ôi hanc fuifle intentio ncm meam, facile intelligcre potuilTet, ft ifte Ariftotelicusthcologus, Magiftrorum no' ftrorumparafttus, amaretuentatcm,amp;intc' gram declamarionem meam attente Icgiflêt. Oportetenim qui feribentis in re aliqua men' teminueftigarcuelit, ut omnia attente légat, ßdinunam conformem fententiamconférât, facile

THtOLOSrSTÄS tOVANIEN» facile enim eft ex truncaiis feripeuris, aliquid repc ri re ,q uod ofFendat.

V quibis,fedcóne(fterenugasfruftraco/ naris,quumallegatus perce canon, duncaxat benedicendi ÔC rationandi difciplinas ienon improbare dicat,cætcras artes liberales dicat non efle feiennas pietatiSjciTe autem feientias picratis,noflc legere feripturas, amp;nbsp;intclligere prophctas,euangclio credere, apoftolos non ignorare. Etibidemin c.ideoprohiberur,in^ terpretatur ex uerbis Ifidiorijillud Apoftoli : Quiignoratignorabitur, quodde eointcIlP gendum fit,qui noluit intclligere ut bene agc^» ret. Deniep totailladiftinftio, cum fequenti, plus aducriaturhuic articulatori, g patrocina tur.Haf c eß illa ignorantia,propter quam cagt; ptiuusduftus eft populus, ficenim profequp turhunc lermonempropheta,inquiens:Abie ccrunt enim legem domini excrcituum,amp; monemfanefti Ifrae blafphcmaucrunt, pro-* pterea iratus eft furor domini in populum fu^ um, non exprobraturillisignorantia artium liberalium,amp; philofophiæ,iéd ignorantia le* gis,amp;: lermonum domini, ipfius inquam uergt; bi dei.

X V.

E ir) Poft

POST haec fcjentificus articulator, pie-* nus aurarum buccis, colligit magnâ cor» gcriem aliarumpropofitionum.quas mncs uno nomine damnandas,eodcmcj uafc fimul in barathrü detrude ndas cenfet,uocana eas piarum aurium offenfiuas, ex quo proba bilicer contjcio,priores illas,qbus iam rcfpo-* dimus,cêreri ab illo hæreticas,amp; blafphemas, quumeafit doftrinalis inquifitióis fcholafti-* ca. confuetudo.Primo haercticas,amp; fchifmati cas,deinde fcandalofas,amp;piarum aurium ofz fenfi lias,per ordinem locare.Nunc ergo proz pofitiones illas, quibus tâ impie pias, aliquoz rumarcadicorum thcologorum aures ofFcn-* di,examincmus, fi prius illos admonuero,ut caucanc nequandodumputantinmeisfcri-* ptis ofFendi ,iibi}pfis ternere iudicando ofFcii diculifjntauthores.

I y AR VM prima habet, CanonesTacer-* B 1 dotes fublatis honeftis nuptrjs turpiter feortari compelIunt.Hic puto ofFendit ucrbS compellunt, quod ide articulator in peiorern partem interprctatur,acfi dixiflem: Canones præcipere feortationem, fiue illius efle eau fam,quuinhocuerbum compellunt, eo loci Îrofitum fit occaftonalitcr in fubie(fl:o,n5 can-* àliccr in ffFicknte, aut ft raalint dicamiogico

theologistas lovanien« »norc,occafionaliter in prçdicarô, non caufa^ liter infubiefto, necpidcitracófuetudincm la tini fermonis, ctiâ icholafticis theologis ufita tü, utquüaneruntdeïïefTc occafionê mali, fed cflê caufam mali negant,neque aliud fonat hic compellunt,quam incontinentes Sc urentes fa ccrdotes,matrimonio iungi nonpcrmittunt. Loquorenim non de caftis facci dotibus, fed dcconcubinariis,Sdturpiteruiucntibus,quo/' rumubiquc nunc amp;nbsp;publica,8i magna admo/ dum,turba eft, quos melius cfTct habere uxo/ res,quamtam impuro cœlibatutencrc public cas concubinas,conniuentibus adhsccaliqingt; fcus Pontificibus,amp; Epifcopis, amp;accepto in fingulos annos nummo aureo, ifta permittcn tibus,necdeefthuicturpitudini canonici iuris priuilegium, quo ftatuiturconcubinam facer dotis gaudere emunitatc, clTc de foro cede fiæ,ne a feculari iudicc conueni ri poffit, ut ha beturin.c.fi concubin» de fen.exc.SC dodo/ res communiter tenent,

ATcç adhanc propofitionem, rurfus in-* fçlix articulator iftc,tcmercobftrepês, diuinatfcnfum,quê fibi ftatuit impugnare,dît «nqt,uolcsinnucre,amp;c,Huc ergo feçjmini dul

APOLOGIA ADVERSES cem pare neem porei,fed liceat nunc etiam ml hi contra diuinarc, quid hoc loci fentiatipfc, Nonne epcœlibatus facerdotum fttdc iuredt uino, ira,ut nihil poffit in illo humani iuris diz fpofitio immutarc,accj hoc eft falfillimum,amp; poteftaci ccclefiæ derogatiuum, ac fcandalo-* fum. Quumcœlibatus facerdotum, plane fic iuris humani,flue pofitiui,qui perpotificem, uel concilium, pro rationc temporum, loco^* rum,perfonarum,feu alia quauis graui, feu ra tionabili cauira,potcft rcmitti,mutari,uel o.* mnino tollt. Quinimo,Pium fecundum,Ro' manum Pontificem, olim dixilTe confiât,ob graues caufias ereptas facerdotibus uxores, fed obgrauioresjillis fore reddendas.

V OD autem dicit,a morte Chrifii nul-* lum facerdotem duxifle uxorem, ilia funtadulantis 5(. formidolofi fophiftç deliraquot; menta,quibus tota primitiua ccclefia,multa^ qucRomanorumPontificum diplomata re* clamant. Quod ft Chi ftus S^apofioliuctuif* fent facerdotibui matrimonium,non rcceptP fet ilia primitiua Ecckfia necindulfifient ilia pontificcs,quumlexeuagelica,necreijcipof-' fit,nec relaxarijfed ignofcendum huicdefidP oCo articulacori,qui uetcrum hiftorias non Ie/ git,neeÿ etiam uulgacifiimamchcologis An-* coninl

THÉOLOGISTAS lovanibn* tonini fummam confuluit. Nïtc ergo quid pe riculi dtxiflcni,pro ftatuhorum tempo-» rum,prohoneftatcclericorum,meliuscflejUt fublato rigorc iuris\ pcrmictantur illis hone^ ftae nuptiæ,potius q fub certa mulfta concubi natus: quodcg facerdotes ineoelibatuturpiter libidini fcruiétes,honcfti matrimonij permif-» ftonc fubIeuarencur.Ne($ ueroproptcrea pro bo,necÿ laudo,eos qui his temporibus facerz doteSjputantfibiliccrCjCOntrahcrematrimoz nium contra ftatuca pontificü Si ecclcfi{,proz gt;tcrea,quod multi contra eademftatuta, puz jiicc teneant concubi nas :nccç etiam ailêntior luic propofitioni, qd* facerdoti in facris conz liituto, Papa non polGt permitterc nupdas, quum hçc per feripturâ efricaciter probari nó fjoflitjiiecp per ecclefiamdctcrminatum GtjiP am infallibilcm continercucritatem, 8^ quae ad hanc rem adduci poiTunt facræ literæ, maz giSjftant a fententiaoppoftta.Ethodieadhuc Graecorum facerdotes ducunt uxores, etiam poft fufeeptum ordinem, neque propterca ha bentur irreguläres, aut impq, Si Romanorum canon,iube tfacerdotem qui uxorem duxerit, fufpendi ab officio, Si minifterio facerdotali, non a laquco,Si arboribus,liberumquc relinz quit,ad officium pofte reuerti.Quin cÓftat Ro manum Ponuficcm,ahquando Cardinal! cuiz Ë V dan»

APOLOGIA ADVERSVS dathpermifi(re,ut nubcret, atcp fufcepta pro-* le,rediret fi ucllct,ad priftinam Cardinalitiant dignicatem,non ergo habetur pro imprjsjfed pro ccinporc dunt3x3C i r reguläres « -r-fc . XIX.

Lutherü uocauerim inuift urn hae-» reticum. Nefcio an forte fint,aHqui tam fuper ftioofc theologi, quiinuideant Luchero no--mcnhæreticijtanquam illicum Paulo apofto Io commune,qui in aftib’ apoftolicis, coram Felice prçfide,confjtctur fe fcruire deo,fccuti dum fcAam,qua m herefim ludæi uocant, ue-» rum ego nondubito, quin probent Magiftri noftri Louanienfes, qjLuthcrum uocauerim haercticum , fed offendit forte,quoddixerim inuiftum,quern ipfi cum Colonienfibus com plicibus fuis.primi omnium doftrinalitcrco-* demnarunc, At ego Lutherum hatrefeos da** mnatum non nefcio, fed uidum non uideo, quum ille in hunediem adhuc proficiat in pu-* gna,regnctq! in animis populorum,quos pc-» nes tantam fidem authoritatemï^ conciliauit illiplurimorumfacerdotum 8c. monachorum Si magiftrorum noftrorum fmprobitas, infei tia,malicia, mendacia, de euentuloquor, non de dogmate, qui etiafifcholafticÜTimc oppu-« gnatus fit,fl rigidiflimc indicatus fit, fi augux - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftifli

THEOLOCrSTAS LOVANIEN» fiiflïme damnatus fit, omnia tarnen infclidter aducrfus illum gefta funt,nec profucrüt, quo minus graflaretur hoe ince ndiü, cui quo plu» a magiftris noftris,etiam a principibusamp;pon cificibus repugnatum eft,hoc latius dilatatum iam ctiam pljn'cj principes,amp; epi,amp;cra diti,amp; thcologi q plurimi, 8C quçdam integrç academiæ in illius dogmatadilccflerunt,amp;po pulus fere plus fauet L uthero, q Romanç co' clefiæ,atcg Pontifici, quod fiuiftus cftLuthc rus,quid conclamatur ad generale concilium^ Qiiid tantum negotij face(ritur,nonfolû ma'* giftris noftrisfqui illum iam non minus metu unt,q olim contempferunt)fcd Pontificibus, amp;nbsp;Cæraribus,fummis Chriftianac relligionia monarchis. Certc oppugnatumq ualidilTime Lutherûnouimusjuiftumnondumuidimus» Primo enim inarenamhanedefeenderunt Pri crias, Hochftratus,Eckius,Sed ita pugnantea utnilprarterrifum reportarent. Succeflerunc monachi, apud rudem plcbemcontumeliofc contra Lutherum uociferantes, quid egerunt nifi quodea quae haften’ latino fermonea do ftis intrafcholarumparietes agcbantur,fpar'’ ferunt in uulgus,amp; Lutherum faxonice fcribe re impulerunt faft aque eft uberrima hçrefum fementis. Prodierunt poftea academix L oua iucnfis,Colonknfis,Parifjcnfi«,cSfuis nudia articu*

apologia adversvs articubsamp;doftrinalibus damnatioibus,qu» dumfutnisSC libroruminccdijs implcrcnco^» mniaacfi poflec ignis ignem rcfi:ingucre,L uz then libros dcfiderabiliorcs ucndibiliorcfcp reddidcrunt,Tandemprodrjc terrificaLeo-» nis bulla,haec adco contempta eft a Ludiera-' nis,utnondubicannc illam cotumeliofis Icho Iqs Sc glolTcmatibus fub diuocatamidian/' damexponere, Additum eft diplomaCçlaris nihilo fccllcius fuccclTit, Porrofeuitum eft ho minum carnifidna, quid aliud aftum quam cruncaca Hydrae capita. Anhoc eft uicifleLuz therum^ De euentu loi^r non de dogmate at(Ç utinam non etiâ relligiofius pdicaretur Chri/« ftusab aliquibushaereticis, q a magiftris no-* ftris. An olim uiftus dicebatur ArriuSjquan/* do plures habcbacecclefias g orthodox!,qua* do Romanus Pontifex ä: Imperator,erât Ar riani,quando uixtres epifcopi fupcrelTent or thodoxi,quâdo in concilio Arrianorum,plu res federent epifcopi fuum dogma probantes g in concilio ecclefiae, ubi fuerat damnatum'' Anuiftus dicitur Mahumetes, cuius fefta in hunedielatiuspatetq relligiochriftianai Ite* rum dico me de euentu loqui,non de dogma* tc.Quid ergo peccaui,fidixero Lutherum ingt;' uiiftum haereticum,utinam mcntiar,amp;Luthc* rus abiftis doArinalibus damnacohbus, tam foelie

THÈOLOGISTAS LOVANIEN ♦ fu-iiciter fuiHcc dcuifluSjtj fortitcr prouoca^ tus. V tinam non folum fitinuidus hærcticus, amp;nbsp;non eciam hærcticorum uiAor,magnö ma giftrorumnoftrorumdedccorc . Quiscnim uicitanabaptiftas'; Quis rcftitit Sacramental' rijsiNonneunus Liicheruslt;Date uosuclunS fcriptum acadcmiarum ueftrarum,quo uelik los ucl digi turn larü loco moucritis.Quæ utili tasueftrainecclefia,anfufFicirdiccre;damna^ mus,quiafic dctcrminauit Ecclefia^ (ad cuius décréta tam ftrenue fugiunt Magiftri noftri, quot tes urgcntur amp;nbsp;hærent in caufa,ncfciétes produccrc fcripturamquafe tueantur.) Certe idem fciuntquicunq; analphabeti ruftici amp;idi otæjidem potuiflent fuo tempore dixifle Hie ronymus Si Auguftinus fiid fans fuiflet reuirt cendis hçreticis. O nunc falutarem hçreticum I -utherum, qui dormientibus magiftris no^* ftriSjamp;Iongum fomnum ftcrtentibus,foP ur gilauic pro ecclefia, illamque tarn ualidis,tam uiolentis ,anabaptiitarum facramentario^ rum hærefibus totam pene Germaniamoccu paturis liberauit folus. Sed uideor hie proba*’ rcLuthcrum,amp; inhocquidemprobo.Sed no lite irafci,probo non aliter q ferpentemin te/ riaca,qui quum ipfcfit uenenum, in hac etiam ucneniseftuenenum: quodftuos nunc tâex^ pediti fitis,ad ilium irrcfutabilibus argumcn-'

eis expugnandum, g olim promr ti fuifiis, nii disfcnccntij s condemnandum,amp;hadcnus bc ne fucceflêric, pergite cum Cæfarc inGerma^ niam, amp;nbsp;clamate fortiter Magiftri noftri, per me non ftabit,^ minus uincatur jfcd illud uoa amice admonitos elle uolo, ut præftantioriz bus argumentis contra ilium agatis,g hic ad-* uerfum me utimini,quem authoritatc Icriptu ræ,amp; uirtute uerbi dei uidum elTe oportebit. Quod fi opinamini, cum L urheranis non ahgt; is argumentis pugnandumeire,3fafciculis,S^ ignc,uidcte,amp; cauete, ne ipfi uóbis refpondc antjamp;: flammis,amp; fcrro.Erumpatquc illorum hærefis,inatrocioremtcpcftatem.Pcriculofc fortaflis iftadico, dcLutheranorum patroci-* nium fufcipcrc uidebor,qucmadmodum acce pturi fmt Magiftri noftri,horreo, uerum ego me nonL utheranum ,fed catholicum profite-* or,nec in illorum gratiam, nee in iftorum odi um,nccjj ob quoru mcunque metum fieri uolo haf reticus, amp;nbsp;fi cecidero in errorem aliquem, quod humanum eft, pcrtinaciter perfeuerarc non intendo,fed itacecidilïè me fatebor,utfci am me honeftiflime furgerc pofte, SX X.

Vcccditaliudcrimen, cfi theologos uoca rim Lenoncs, fi adhoc probandum, ex-* lt;mpla adduxcro,ex nouellis Bocattj ^rnox dP duri

theologistas LOVANIEN* ft urifunt,ilium lufifTe iocis, atfi ego hare digt; xerim feno,nec liceat mihi,meum iocum,allt;* terius ioco redimere,fedgdli ego hoc,dc uno atq; akero iheologouerum faciam,oftendlcp quilenocinio funftifunt,nonnc ftabitillius indefinite ucritas, ctiam theologos efle Icno-' neslt;piito non negabunt, feddicenc theologi«* conomini iniunumeflè,amp; piarumauriüfquæ de illis tam altum fentiunt)offcnfiuum,fateor fi ferio,amp; iniuriandi animodiftum elïèt,mo«* do quod piaculum eft,fi theologicum nomen admifcuerim argumento iocofo,quod in nuk kim hominumgenus no ludit, quod neep prin cipibus,nccj! pontifieibus pareit, neep fanftis patriarehis 8i prophetis, quo forte non iniu.* ria rcprehêdere potuilîcnt, me ineptire ex ucr bis deexemplis laeræferipturæ, amp;nbsp;irréligion' fiore ioeo ludere. Sed quia ctiam ipi theologî id nonnunquam faeiunt,amp; amultis fieri folet citraomnem impietatis notam,iccircotranfi/ lientes hoc faxum, ad hune lapidem ccfpitâr, illud in theologos fcâdalofc diftum,itaut ctk am fl Herum efletjtacuilTe oportuerit, ne quid maieftatis theologico nomini decederct, Eft cnim hodie receptum in feholis dogma,a Ben» da Parifienfi profeft um,ualde fiifpelt;?f um eflè de h3erefi,quicunq! quocuncp modo,male fen (iritde theologiSjèi monacWs,autdc illis irre ucren

«crenriorc fermone loquaiur. Ac quanto irre uerencius ifti theologici magiftrinoftri, nonlt;* nunquam loquüturdc deo,dc Ghrifto,de intc meratauirgine Maria, quumdifputantilkitn potuifle fuppofitarc omnem naturam puta CrocodilijT orturc ,Cynocephali ,amp; ilium i C/* cundum naturam fuam,non minus elFein cuU na,auc cloaca,q incelo'f An mater Clirifti,ali quandofcnferitprimos nature motus,fiue car nis pruriginêi à dum his obleeniora de dco, de beatiffima uirginc,difpucarc non pudct,of fendunturfiquis inquirat.AntheoIogus poP fit agerclcnoncmlt; an theologus poffit effe no minus in proftibulo,q in fcholalt;

\ f EREbarnc poft impaflibilesoffcnfio-* y num magiftrosnoftros, tandem eciam prodirentaduerfum me meretrices, atque Lc nones,amp;fui fcandali articulos producerenu Vcrû ab hoc metu praeter Ipern liberatus 1 um, uicitque expeftationem meam,iftius ficulnci thcologiperuicacia,(quisenimexpcAaflct,ut Louanienfium thcologorummaiefias,fcfead mcrctricumlenonumquepatrociniademittc/’ ret)qui pro illis acerrime pugnat,amp; magna au thoritatelupanariatuetur, dignus profedo, cuius deforme patrocinium.turpi compenfe^ turpr{mio,qui gratis in Veneris Phano facrl

tMÊOtOGTSTAS LOVANIEN. fleet, amp;nbsp;inCupidinis horn's donctur ficulneâ ftatua. Olim iocatus Petrus Raiicnnas^dixo |•at,^cholarcsItalos,nonpoflclliuereflnemcgt; tetricibus. Poftularunt ilium fcandali Magi? ftri noftri Colonienfes.Declamaui ego^rem^' publ.poffc ftarc fine meretricibus,amp; me impi etatis poftulant Louanienfes, amp;nbsp;^d illistunc planiit,nnciftisdifplicct.Itane magifiris no^ ftris,pro tempore,amp; loco,ueritatem,amp; harre fjm,amp; 1 candala,præfumcre licetïforrc diccre illis potcrimuSjficutaitChrifius adPharifæz Cs: V enk loannes,nelt;ÿ manducans neque bi benSjamp;dicuntdarmoniumhabet.Venitfiliui bominis,manducans amp;nbsp;bibenSjamp;dicunt ccce homo uorax, óC potator iiini, publicanorurt» amp;nbsp;peccatoç: amicus,Quis iftis canibuSjpoflëC Hteledum fternerc,qui accubituri,hucatque hucjfjc in gyrum uoluuntur,üt ncfcienres quS in partem cafurifint,ctiam nefcire cogamur^ libipüluinar illis colIocâdumfitCDico äutein iterum ego,quia omis poteftas defuper a dco eft,ad honorem Äutilitatem ei’ a quo eft, ex^ trccri dcbct,amp; non contra. Quâre principe^ amp;nbsp;magiftratus,tencntur, cos qui in legem dei palam amp;nbsp;publice délinquant,iuftis legibus cd rrcerc,nó publica authoritate fouere, tucri,5d publicis thearris hofpitari, quêadmodum de t)ubiicis ufurari] s non adnUttendis^eq; hofpi F tandi»

APOLOGIA AD VÉRS VS tandis, ftatutum eft, per Gregorium decimî?, inconcilioLugdunenfi, uthabetiirin c.ufura rium,de ufiir.lib. vi,Simili rationc lupanaria, ÔC fcortapublica, fouerc non liccci, quumlini itiDeuferonomio ,atquc ctiam in euangelio, ucrav}? diuinalegc,uetita,quibus acceditetiam c.merecnces xxxij. q.iiii. Nee urget me cita-* tus pcrarticulatorem.c.fiqiioducrius xxxii) qii.q. quum A uguftinus ibi loquatur de malo dclibcrato, amp;incuirabili, dequibus alibi aie Granan.d.xitj.c.duo mala,amp;:.c.nerui tefticu/ ïoçi,amp; xxn,q.rj.ca.Dauid,amp;; aliquot fcquentï bus.Dcindc,licet tolerabilius malum fit,adul tcriii q homicidiü,amp;: mcrctricatusq adulterP iim,tn inftitutum proftibularum, atque ratio «am turpitudinem publicis indultis amp;nbsp;priuile grjs fouendi,damnabile eft. Verum ego hanc lenrentiam nulla pertinaciadêfendere præfu/^ mo,fcdinterillas referri uolo, in quibus unP cuiqjinfuo fenfu abundarc concedumeft, id/ que non ueritatis diffident!a, fed feruandçmo deftiæ gratia. Neep quifquam in hoc fcandali 2ari debet,ubi difluadentur aut reprehendun/ tur uitia, ft quis amarulentiore hyperbole uta tur,quü eiufmodi in Hieronymo, in Auguft, in Bernardo,in cunftis ferefandis pfibusle/ gimus,amp;quotidicinecclefiafticiscócionibu« grauioraterriculamêta inoffcnfi audiamus.

y ƒ ER VM,utfoletdifputanodifpuragt; Y tioncm gigncre,ucniam mihi dabit ar-» Kiculator,ex hoe argumcnto (uo, amp;nbsp;citato per illiim Canone, aliquid non extra pi opofiium inquircre.Si eduobiis malis , quod minus eil cligibilius eftjtolerabilius ^d pure con-* fcqui, ctiam minus puniendum eft. Quaero, quid faciet facerdos inconnnens , iornicabi-* tur nc,an nubet^utrobiq; peccatum cft,utrCcp uetitum eft ,hocquidem lege diuina,illud coti ftitutionc Romanaccccleftæ ,utrilqucfidem iurauit, deoamp;ecclefiae, illi inbaptifmo, huic inordine.Q.uod ft fidcs frangenda eft,ft iuliu • andumfolucndum cft,ftlcxpiçuancâdacft, ntrum illorum duorum malorum eligibiliui cft,utrum tolerabilius eft, utrum mitius puni endum eft,fornican,annuberc'fScimus Pau^ lumdixifl'c, qui noncontinet nubat : Meliui eft nuberequàm uri. Item,unufquifquc uxo* remftiamhabcat, propter euitandamfornH cacionem.Sed de facerdote incotinente, quid dicit articulator, anita , qui noncontinetfa* cerdosfeortetur, minus malum eft Icortari, quam nubere. Accédât lupanaria,proftibula, meretriccs, quarum non eft numerus, ut non alligefuruniuxori,quoniam polluitur facers doci.umcOniugnSjnó poUuitur meretricibus«

Hocdne fuum argumentum erir, quomodo cuadetlaqueum, force eft dare aliquod medi^ um,quo necß meretricetur, neq; nubat,led fo Into aureohabeatconcubinam, Facientfor/’ taffis pro illo,ex T oletano concilio, 6C ex doro,duo illicanones,quos pofuicGratianua xxxiifj. d. dicentcs; nbsp;nbsp;homini chriftiano qui

non habet uxorem , loco uxoris liceat habere concnbinam,dummo unica cocu bina content tus.Neadcfunt theologi,qui opinantur,mo-* nachos Ä facerdotes no abiurarc incontinen-* tiam,fcdcóiugium^quia non abiuratur, quod nulle pcrmittitur,forcc fcâdalizabit magiftros noftrosjhunc cafum hie illis propofttum,ncc^ egoferio proponerem, nifiarticulatoris hu/* iusad hoc me adigeret argumentum, Sedne iftarurfus incerarticulosreferantur, ego hie nihil airero,fcd inquiro, cupiocf doceri huiu» argumenti folutionem,

^Equiruralia tragica propofitio : Mcrca^ tores amp;nbsp;milites ueram pecnitentiam age/ re non polie,quam non dubito a fratribus alP quibus hue infertam,ut qui plurimum folcant 3 mercatoribus amp;nbsp;militibus male partornpor tiunculas corraderc, dum participant ilhs lua bencfafta,amp; preculas,fecuras colcientias pol licences, fi illis plurimum predsc infmum ef^ funds

TH'EOLOGISTAS tOVANlEN» fundatur, inquohibentfcicntiam quæftuo-* fam. Scdquumiit hçc fcntenna Augiiftini,iti libro de pœnitcntiÂ ego ilium authorem uer borum iilorum cicaucrim,non mecü,lcd cutn Augiiflino hanc propofnioncm del itigcnc. Necclfc enim cft, utaut ilium mecum faciant fcandalofunijóC hçrccicum,aut me cum illo pa ritcr abfoluanc.Sed uidcamus fi forre comme» da aliqua interpretatione potent nobis fuc^ curri,acq; ego cum Auguftino,abhac fermo^* nis fcandalol'a impietace l!bcrari,ad quod nc/' fcio an op’ ericmirificoillo, ex magiftrorum noftrovum myflerijs fophifmatc,quo dicunc, hinc elTc ueram, Peccatores deus non cxau^ dit,c5trafalfam,fi dicatur, deus non exaudit peccatores. Quis cacholicorüdubitat.de nuk liiis peccati pccnicentia defperandü effeifed ca cftpatrumloquendiconfuetudo , uefTpedk cantpeccatum aliquodimpoenitibile, feuin«* cxpiabile,quod difficile expiecur. Quemad-* modumAmbrofius dixit folutionem quadra gefimacjeflc pcccatuminexpiabilc. Et Petrus adSymoneminquiens: Agcpcsnitcntiam,fi forte remittatur tibi cogîtaciocordis tui, foil nan:fîdcoinmanueft,darercfipifccntiam,filt;* UC pœnitentiam peccati. Pote fl ctiâ tanta clic malicia,tanta enormitas criminum, tanta con tinuacio 8i alTuetudo peccandi,in homine, uc-*

lut In naturam uerfa, ut deus hominem ilIuiW noiitfüigratiauocarc adpœnitcntiam, ficue legitur obdurafle corPharaôis. Legat igitur ifre articulator Canones , quos Gratianuscx Lcone,Chryfoftomo,Grcgorio,A.uguftino, Cailîodoro,adducitde mcrcatoribus,amp;quae præcerea præfati authores in opcrtbus fuis dl ucrfis locis tradiderunt, neque nodum in feyr po quærat.Quod fidicat mihi, oportuiflchçc in Declamatione explicuiiîe, ego non dogma inccrprerabar,fcd declamationcm fcripfi, cu^ jus argumentum non in laude, fed uituperio, nonindefenfione, fed accufatione uerfaba^ tur y nec concionabar apud imperitam pie-* bem,fcd fcripfi doftisamp;eruditis, quodfihi» oflFendunrur aliqui teftamêtorum uenatores, licet theologiae ticuloinflencur,imputentfu3e infclicitati,qui nondidicerunttropos fermo-* num S£ icripturarii, necclTarios ad eorum bo-* nam intelligentiam, ac nonmox damnent, quicquid fuam auariciam amp;nbsp;rapacitatem o£lt;^ fendit,

O N funt haccuerba mca,fed perFidu» 1 nbsp;nbsp;nbsp;cauillator, fuo more ftatuit fenfum qu2

impugnaret,amp; fcriptamea,tam in fenfu, g in uerbis deprauauit. Ego in capite de arte mili-* uri fiC fcripfr.AuguRinus acc^ Bernardus,ca dioUci

THEOLOCrSTAS tOVXNIEN* Wïoltci in ecclefia doftores hâc alicubi probat uerunt,amp; ponrificia décréta illam non impio-* bant,licet Chriftus amp;:apoftoli longe aliter fen tiant.Docet Thomas in quodlibens, non obli gari nos de neceiïicate falutis crcderceccleûæ doftoribus,neq! etiam ipfi ecclefiç, nifi in his cjuæ ad(ubftantiamfideipcrtinent,quiainilgt;' Ls fpiritus admonês, docet ecclefiam omnent ueritatcm. Atqueipfc Auguftinus adVinceii tium’.Hoc genus litcrarum(inquit)ab author! tatecanonis diftinguendum cft, nonenimfic Ieguntur,tanquamitaexcisteftimonium pro feratur,ut contra fentirc non liceac,ficubi for te aliter fapuerunt,quàm ueritas poftulat. Sic ego Auguftini,amp; Bernardi, Äfandorumpa'' trum omnium, 8C quorumeunque eruditorum authorumfcripta, extra canonembibliæ po*’ Gta, débita cum reuerentia femper fufcipio, non tarnen itaauthoritateillorummc obliga ri puto,quod nonliceatillis conrradicere,aut ab illis alicubi diuerfum fentirc,aut circa eoiy fcriptadubitare,nifi probenf per feripturâ fa crameuidenter expreflâ,aut per uniuerfalê ec clefiam fuerit determinatum, illafirmâ amp;nbsp;in*» dubiam côtinere ueritatcm, ficuti de epiftola B.LconisadFlauianû,faftülegitur,in.c.fangt;' ÂaRofh.xv.d.Anigif AuguHinusi?^ Berna, de bellop Ota refte fentiât,ego adhuedubito, F iitj pond

APOLOGIA ADVBRSVS pontificqs dccretisjdebitam obediêüam exhi bso,conci!iis generalibus plus tribuo, tarnen inciTabilemueritacern, circa quamfolarn ucr^ faneur 8C fidcs hçrefis,illis no tribuo, quurti hre fint fohus facrç feripturæ, ÔÇ fanftionum uniucrfalisccclcfiæ, in hisquçad lùbftantiam fidei pertinent,incæteriscccleùam errare pof fc,cctam fcholattici fatentur theologi,ncc|? ta-* menoi-nneqdaCliriièo dC fpirituianftonon eft,hocilicoillicontrariumeft. Multainfcrp pturis cxporucrüc authores,aliéna a fenl'u fpi ritus ranlt;fii,amp; inter fe pugnant concrarq s opigt;* nionibus, nonnuncß afcipfis diffident, quuna fpiritus fibi rcpugnarc,ô^ fccum diffidere non poffit,tarnen non protinus contrariantur fpi-» ricui fanfto,nec proptcrca ren'eiendum mne quod a fpiritu fanfto nÔ cft, cum tefic HI cronymo, nulla incerpreutio fit a fpiritu fan* fto,qu{ amp;nbsp;feptuagintainterpretum ccllulas js fabula ridet, tamen non protinus rcrjcicndæ funt interpretationcs, quantumeunq? interfe uariæ fint,3^ di(ronantcs,ita ncc protinus da* mnantur perme Auguftinus amp;Bcrnardus,fi quid admictant aduerfusconfiliaeuangelica, ubidccftmaliciofusilloriïcontcmptus.Mon* ne Paulus apoftolus confilium dat,quod fc di cic no haberc a domino, amp;nbsp;habet domini prç* ceptutn^quod tarnen no exigit, Scimus quod

THEOLOaiSTAS tOVANIÉN* olim de US in uecerc teftamento permifen t bei la, neep catncnfinebac fuos principes adorna-* r« bellum,niü prius obtulilTent paccm,ficut le giturDeuteronorntj capice uigefimofccundo. Innouo aucem Teftamento, promifta eft pax perpetuofcedorcconfcruäda,ficutineiusro* çeflu dixit teftatorChriftus:Pacemmeam do Uobis,paccm mcam rclinquo uobis, cuius dogt;’ Arina tota eft ad charitacem,ad fraternam có^ cordiam,adpaticnciam ö^dileAioncm, non admittens maleuolcntiam, odium, iram,bel-' Ium,feddocens diligere inimicos ÔC tollenti tunicam pallium adr)ccrc,óó fraudem pari,ft-* cutdc bis adGalathas tertio,amp;prima Corin-* thio rum fextOjÖi Matthæi quinto, amp;nbsp;plçrifcp alijs locis docet cuangelicaleAio. Nullum er go inter ueroschriftianos licitum eft bellum, quum omne bellumex malo fit,8d cScra cuan-* gelicam perfeAioncm.Bt Hieronymi fenten^ lia eft,olim ludæis licuillè bellarc,Chrißianis autem non lice rc, unde dico illam propofitp oncm , ChriftianoutChriftiano no licet bel* lar^citraomncmhçrefis ô(. impietatis notarn pofte defendi, ncque per hoe calumniantur 4 me Auguftinus, Bernardus, Ambrofi* os ,8c cætcridolt;a:ores,8Cpontifices, cjuibclla pcrmifçrunt,quod contra Chriftum agant,fi* cut neque quiiurare permittunt, ilico contra

Clin'ftum permlrtunt,quod ilk dixentnoniu randumomnino.Nain quaecunque pro perfc ftionccuangelicaprohibentur, lie prohibita intelliguntur, nifi rationabilis urgeac ncceffi'' tas,utait.ca.itacrgo,xxti.q.i.Ncquc Augu/ ftinus,Bernardus,amp; Ambrofius, bellum I im pliciterSdindiftinftc, quantumeunq! iuftadc caufafufeeptum probant,nififimulex necclTi täte, atque cum fide, ÔC relligionis amorc fugt;' «rit fufccptum,quanquam dicat Ambrofius, neque hoccflccuangclicæ pcrfcAionis,ipfe^ que Bernardus, mundanam militiamcxprcP le appellat malitiam, ubi qui cadicCinquicns) périr in çternû,qui occidit 00 uincit, uiuit ho-* tnicida. ftaque liceta perfeftis non fitbellangt;* dum, docente Apollolo adRomanos, nobis iam ultra bclla non eflccarnalitcr peragenda, fed anime certamina, contra fpirituales aducr farios defudanda, quod idem ex uerbis Gre-* gorrj ,oRe ndit Gratianus, in.c. nifi bella.xxit| qc.prima.Propterca tarnen non plane prohi^ beturiukis ôi ncccnârrjscaufisbelligcrari,5d fl hocnonexccperitChrikus,qui neclitigangt;* dum coram iudicc, nec iurandumdocuit, fllt;* quideaChrifto priuatauindiAaprohibetur, publica quae kgum officio fit,utiudicia, fupgt;’ plicia,bella,n5 fic prohibetur. Quart no etiS l^ugnai cii Chrifto, qui ^dilk ptQperfcdio/ ne

THÏOLOSISTAS LOVANTSN» ne euangelicadocuiCjdiuerfai Sne traçant de ftatu ciuili, Nôcrgo protinus damnatur prin ceps qui beilum geht, ficut nec iudex quipro nunciaclèntcntiani,qgt;agatconnaChriftum, é^euang€liuin,quum agat ex officio ciuili,nó iicchriftianus, neq; afflatus fpirituianfto,fegt;l ut minifter humanarum Icgum. Nonne Chri-* fius intotum uecatdiuortiü,exccptaiolacaugt;' fafornicacionis,tamcnRomana fedes dirimie inati imonia,multas alias ob caufas,a Chhfto non exceptas. Sic multa conceduntur de foro Judicialijdeconfuetudine, deauthoritatemo^ narcharum ,quæ non funtde perfcdionc Chri flianifmi. Neque uero omne illud haereticum eff,quicquidextra euangelium eft, nec plane prohibitum eft, quicquid infra confilium eft, Quodfi urruncp dchærcfifufpeftum eft,uti^ propius acceditadhærefim , diccreintotum elle abftinendum a bello, quod confonat cuan gelio 8C apoftolis, an diccrc licitum efle bella-* rc, quod nufquam legitur in euangelicis litcgt;' ris: certetheologorum oiFiciü eft, hortari ad charifmata meliora,ad pacem,amp; tranquillitagt;* tcm,quæ Chrifti dodthna eft,non ad bella,ad feditionc«,adefFufionem fanguinis,qu3f funt Ethnicorum.Necdecettheologosdiflïmula«* um aperça Chrifti apoftoïo^ dogmata« pro*»

Eroptcropinioncs AuguQini,Bernardi,AtTI rol'ri,amp; aliquot cæcerorum, qui licet alicubi bclla probint,cadem etia^n pluribus locis im probant, SCdeteftantur, Atcuperemuidcrc, ut jlli thcologiftæ,qui tarn religtofe bcllo pa trocinantur, uel unicum Chrifti uerbum,auc cuangelij fenfum producerent,bcllahaeceom probant€m,quod fi fccerint, non inique eo dctorfcrintjUiftum me fatebor, 0(. hcrbam ilgt; lis dabo.

T^T H QV E hæc mea uerbafunt, nee mea 1 intentio,quodChrifto répugnante,or do militantlum eft in ccclcfia, led quod fcelc/* ratillimum illud militiae genus,de quo loquu tus ibi fucram^prætextu ordinum illorum ir/ replcritin ccclcfiam, quod fi quis negare ue/ lit, nondeeruntad manum ho rum fcclcftiffi/ ma exempla, quorum myriadibus uel obrui poffet. Proindequumbellum rcsfitcrudelis magis q pia, amp;nbsp;necellaria plus quamhonefta, non adeo decet religiofos ,euangelicam pe rfc ftionem profelToSjg tolcrabile cli in hominP bus prophanis, ncc ipfa eorum militum pri/ mordia,uacant reprehenftonc. Namquuma [oanne patriarcha Alexandrino,primu inftP tutus clftt ordo hofpitalariorum,propier pe/ regrinos Hierofoly mam petentes, ita ut facee dote»

THEOtOGISTAS LOV'ANIÈM» dotes amp;nbsp;fratres infirudicni amp;nbsp;facrorum mini fterio infiftcrcnt, cætcri autem barbad laici, quos cóuerfos uocant, peregdnos ad ipeótan da facraloeaducentcSjinterpretes agerent,il-* lofcp a Saracenorumconrtmclrjs tuerrntur, turn elccmofynarum colledas,dona,caetera* quernonafterrj ten’poralia, adminifirarenf. Sed ut folent ex bonis principiis peflima qu{* que iubfequi, quum in iir mêfum creuiflent rel ligionis illius diuitiarpraediAiconuerfijqui il larutn negociationcs amp;nbsp;procurationes age^ baht,licet rudes amp;nbsp;imperiti laici eflentjn tan* tam ambitioncm elat i f un r, qued fiipra uene* randum facerdotalisdignitatis ordinem,fcfe cxtollentcs,pro conuerfis amp;nbsp;fcruis,totius or* dinis domini,amp;; præceptores fafti funt,atque prohoipitalitate, militiam profeflîfunt, gra* tiflîmumdeo feruitium felc præftarc exifti* mantes,fl fua manu g pludmos infidèlesocci derenr,amp;' in tartara mi trentes diabolo facrifi* caret,dum intereaautnullos, autpauciflîmos lùcradfuntChdftOjlicethodie longe plus ue* rubus pugnent aduerfus capos amp;nbsp;perdiccs,q lanceis contra infidèles. Côtraquos acerrime inuehitur diuus Bernardus, amp;nbsp;de quibus uerc did poteft, malum illud,quod Ecclcfiafîesui* dit iub fole,uidclicet feruos in cquis,amp;domi* nosquafifetuos ambulantes ruperpcdcs,qlt;f lt;on*

* POLO aIA ADVERSVS conftdcrantes Carthufiani, liccc contempla^ tifTimi, in hoc fuse poft en ta ci Sgt;C durationi fa-* pienter cófuluerunt, quod fuis barbatulis con uerfis , temporaliiimÖC proucntuum fuorum negotiationes amp;nbsp;procurationes, non commit tunt, fed feruos feruilia duntaxat curare per* tnictunt»

N capitulo de ftatuaria plaflica, de imagt; ginibus amp;nbsp;flatuis in hæc iicrbaloquutu« rum.Quinctiamhæcintempla, infacella, in aras dci,m3gnis ucncrationibus traducimus, non abfcp idololatriæ pcriculo, fed hacc latius fnrclligionedifputabimus. None ibiewrefle fatcor,me nonaflcrtiue,nccdefinitiue,fcddi* fputatiuc,amp;: inquifitiuc loqui, remittes leAo-* rem,adeius reiampliorcm fermonem pofte-* rius dcrelligione requirendum uidelicetin capice proprio de imaginibus,in quo poft 15-* gam difputationcm,tandem fic afterciuecon-* cludo,inquicns:Atq! hie uosfeireuolo,quod quemadmodum exupcrans imaginum cultus idololatriaeft,ita illarum pertinaxdeteftatio haerefis eft, de qua olim Philippus amp;nbsp;Leo im** peratores damnari funt. Quis hic non uideat huius articulatoris malitiofam cauillationem, qui ifta odio malodifnmuIans,obticuit.Q.uid cnim fcandali eft,fi pro euicandofcandalo, ad monco

THtOLOGISTAS LOVANllSN* Ûloneo periculi,quod efle poreft, nonex i'm» ginumnatura,fed eximmoderafo,autfup«r^ lt;htioi ó cultu,uel ex defcâ:u confilfj ,rudis ple beculæ.CQuuni nee hodie unanimi ter,nec iuf ficienter explicatum fit a theologis, quomo.* do cultus ÔC. ueneratio , competant rei inanP matæ) uel ex hypocrifi 8Cauariciafacerdonr, 8i monachorum nonnullorum, quibus quæ/» ftusacceptiorChriftigloria,quiq! ad eiufmo dl plebis erroremconniuent propter lucrum, quod inde foletillis accrefcere.HincAegypti orum more fere nihil non infertur aris,hinc ui demus cumloba ä: Bernardo, eriamdiaboz Ium traduciinaras dei,fimilitercumGeorgio crocodylum, cum Roccho canem, cum Anz toniolucm.VenerabileEuchariftiçfacramen ium,proculabaris , adangulum aliquemdez truditur, antequod uixunaardet olidalamz pas, dum inlenlata illa fimulachra, colluftran turinnumeriscçreis.Quodhquisremdiligcn ter expendatjCompenet, fortalTis in non miz norern abufum prolapJ a noftra fimulachra,g olim fuerütidoia Ethnicorum.Quis non culz tus noftris iftis exhibitus eft, dum alterum alz tero auguftius adornatum , 8C appcnfis mnis generis anathematibus, uelut mercimoz niarum taberna inftruftum, ac coemptieq» indulgenrijs, magis propitiumpraedicamm, admciv

, APOLOGIA ADVERSVS adffienntifcÿ miraculi9,potentius amp;nbsp;propê di^ liinius conhdum eft, contra qua non contugt; melia affeda funt noftra fimnlachra, ft quah^* do nobis minus propnia crédita funt. Quoti/ es uidifliSjlçtisuitjbuSjVrbanifimulachrunl, Bacchi inftarfrondibus coionatum, fidibus, nbiisjtympanis præeuntibus, comirante fa/' cerdote, folenni gratulationis pompajper cP uitatem humanis humeris delatuin, pcradif* que bacchanalibus, in tabernaquapiam uina/ najacerdote amp;nbsp;reliquis bene potis,eadem po pa tempio fuo reftitutum. N onnc ctiam uidP ftis, fl fortegelu, autpruina, uitcs aruiflenr, idem fimulachrn,per Iura,per fordes,perfterz cora,laqueo tracftum,infuperconiputum,c0/ fpurcatum, 6^ omni contumeliai um genere af fetftum. T aceo quid uefl ri agât Hollandi,currt Paulino idolo, 11 quando in conuerfionis eius fefto,aut nix ceciderit,aut pluuia,nonne hæc uidiftis,amp; tacuiftis,tacendo cofenfiftis,elatiS cachinnis arrififtis,amp;: foci} fceleris fatfti efiisi Quid focii,imo uos tampernitiofifacrilegif, detcftabiles authorcs extitiftis,aperuiftis inii nçplcbirfpla,tradidiftisconfpurcandafitriul4 chra.amp; caput abhominationis fuiftis, amp;. cau/ da.Hic mihi dicire magifi ri noftrf, dicite Port tificum fifcales, dicite Chriflianiratis dccanij dicite hacreticorum inquifttores, Si magiftri,

THEOtOGISTAS tOVANîEKS tjuem illorum unqiiam authærcfeos, aut lcart dullpofiiilaftis,amp;nunc ( iidqsplacet)cogar ego de hærehcaulam diceieji quid coira all-* quot lupcrft itiofa (itnulacht a, illorurnve ahii i us,ucl hiiccrc auius fucro,co cj? habttis in ik lis relligioncm quçfîüolam, amp;nbsp;quæ ad crüdigt; tionem rudis plebeculæ ,pi o i ignis,üix lâderrt rcccpiteccle(ia,feciftisuobisinftrUtnentaaua ritia- ueftræ, amp;nbsp;laqucos irretieiidæ pecliniæ» Si qui ergo ex capitule de plaftica, proferunt quod acculent,quia meoderunt, inuenientiti capitede imaginihus, unde mcexcu(ent,qui ireamanl.Non enim improbo itnagines,quç adnotitiamdèducunteorum,qu3einûerouni us dei culru concedunturjed quando a cultu la triæ unius dei abducunt, quaii in ipiis imagi/’ ribusS; fiatiiis iitaliquiddiuinitatis ,autiills alligetur,tuncquia decipiunt, 8( a üerifate a-* Ucrtunt.merito damnandç funt,non aliain ob caufam, concilium L aodicenfc,amp;damnauit, amp;nbsp;anatherrate percudlt ,eos qui colerent ange los,quafi taies committcrenridololatriam. Atque unnam plebs imperita hodie non péri clirareturinimaginibus. 8( noncutn acceptP one adorarct,quas indifferenter pro fignis cd leredeberet . Arque iaeerdotes nonquære«* tent lucrum , aquibusdeus uitari iuffitperi/ culutn»

T T A E C eft illaexecrabilis propofitiO, I I nullo lacis igné expiabilis,nec in hocfc ciilo, nec in fucuro excufabilis, ÔC uelut Erin«* nis in tragccdia , quæ fi in hac Declamacionc fcripta nôfuilîêtjde reliquis omnibus nihil tuz incclcandalijledinfacrofancftamcucullam of fende ns,omnium cçterorum reus faduslum. O facinus audax, iniquum ,6cimpium ,qualt;* lehadenus nemo omnium patrauit, Sedin-* uenirent hic force Pilatus, amp;nbsp;Herodes,aliquidl quomeliberarenc nifi monachi amp;nbsp;fracrcs o^' innés clamarcnt;Crucifige,crucifige,bIafphe mauic, dicens : Diabolus eft author cucullæ, qua inftaralcerius baptil mi,melius renafcun^ cur Monachi qunm priorc, qua etiammorz tui inuoluti, fandificari craduncur præcipue ft in lacrofandaFrancifcanorum cucullafe-' peliancur. SedadmirorôCualdc fi cam fanda fit cuculla,quomodo corac cantos operiatca-* liimniacores,aquo folo uitio apudGræcos di abolo nomen cftlt; De hac ergo,quum in capP rulo de ftatuaria amp;plaftica,narraflcm lepidam fabellam,ifti fic referiint in articulum, ac ft ez go theologum ibi agens , hancferio credcnz dam concionatus elTem apud populum, nec li ceacmihifcriberc , qgt; pidoribus liccat palam pingere.Qiiis hie non uideat, quantacalumni andi

THEOtOGlSTAS tOVANIEN. öfndi fcabies,rf neat iftos artkulatorcs,qui cri* amaiods ,amp;falibus ucnanturquodconde»' mnent.Nonputo aliquos theologostam ftux pidi, tamtnlenlaticercbiicflc, autadeo (uel txtrcmofenio ) deJipcre ,utputcnt mc ferio probate,iocum quern hic redto,qiiodque pro hocludicro, mc Icrio refpódcre iielint,quum dicat Auguftinus,in tjiiæft ionibus fuper G nefim,amp; habetur xxtj.qu.q.quod ait, uidelk cetquæ nonfunt/i non ierio, fed ioco dican* tur,non deputantur mendacia, neque piarum aurium offenfiua.Quis non ridcre t magifi ros noftros,ûadiheologicum rigorem excutere uelint,noucllas Bocatn,amp; facetias Pogrj.For tcfuntaliqui,quiobmagniimaliquemfratra* iis relligionisfne dicam ftupidi(atis)2eln,noti poflunt ferre iocum in cucullam,diccntcj! cum cuculla no fuiilc agendii ioco^fatcor me igno* rafle huncarticulum fidei.Doceatergohicme primumauthoritateferipturç iaciae périclita* ri fldem, fiquis quidiocctur in cucullam, aut fortaffis de ilia minus bene fenferit. Hoc unS fcio,euangelium non docere, non praeciperc, non confulere,difcriminauefiium,ncct; quod cultus ueftiîï, ficut nee efea, comendet homies deo,cuiusfpiritu(utaitPau.)transformamur de claritatc in claritatem, non de colore in co* lorcm, de Cingulo in funcm, de calce is in cal* G ij lopo*

Iopcdia,de toga in fagum^dc ucfte in ueftf m* Gc rufti co cnciillo i n ciTem ina tâ cLicu 11 am f I a,* tralem,acfi perfeftio cuangelicæ relligionis, pendcatauefteamp;fciiltu qua.’ luntcraditionis iiominum.Narrauit mihiliis diebus , iiirqui«' dam pins iuxra Ä eruditus theologus, ex fa/» milia Francifcanoi^’,amp; cxciusordiiiis primax rijs, Francilcanos olim fulca amp;nbsp;fere fubnigra ucffe u(os,quo colore adhuc moniales cius or dinis multis locis induiintur, quumqiicpro^ pterca ab Auguftinianis non fatis dilcernc-* rentur, qui ipfi nonniinqnam criam funiculis præcingcbantur, orta lite poft multas tâdcm contentioncs,Auguftinian)accepcrunt latum illud,Ä; longurn pendens, pelliceum clnguln, ofi'ebubalo,aut multis çreiscmblematibusad ornatum, deinde etiam Francifeani lucidiore colore fefe abillis diicrciierunt. Cum cildem Auguftinianis,quondamIitigaruntDomini/ cani,coram (fireAememini) fuiordinis Ro/ mano poncificc,uo!entcs Auguftinianos ak bam ponerc tunicam.Iamque ita fore dccreuc rat pontifex,comminatus Auguftinianorum procurator!,lefe pronunciaturum, ubi redqf/ ictin craftinum ( egredicbarur enimurbem) quumque procurator dixilFet Pontifici, amp;nbsp;It non redieris paterfanftc.Refponditille:JVIa/ neat uobis habitus uefter cum benedidione

TfîF,OLOGrSTAS LOVANIEN» dei,at Ponrifexeo:^cm dieoccidit, fie Augu^* ftiniaiüfruuiiturcumbcncdiclione fuohabi» tii inuitis Dominicains. Non minore dilcorgt;' dia,nuperaoud Germanos concendebaiK in' ter le Francücini ,namobfcruaniesaducr(us côuentualcs inftabanr,uol€ntcsillos inlignü difcrecionismncarehabkum.quibusaconuen tualibus rcipbiumfuitjl'atdiicriminis inter il' los fore,fl obferuanres dimüTis calceis Jua ex ïralia aflumerentcalopodia.Has arque fimiles de ucflitii, amp;cuku monachorum concentio' nés ,110 mnes recenfcrc uellem, polTem amplo uolumine in'igncm cucullomachiam feribe' rc,ad qd fi me irnpulerint,necingenium, ncc oratio,nec materia mi’ii defuturalunc.Atiie'’ ro icimus Chriitum c (Te deum pacis,non con' tcnrionis,omnes ergo cultus iilos,qui ex con tentione func,quid piacuhert,fidixerimus cf' fe inuérum diaboli, fed nolo hoc lociferio tu' c ri,quod indeclamationc lerio nondixi, 8i ri diculç fabellç feriam incerpretationem fabri' carejedoftendere uolui,iftis ram piearricula tismagiitris noftris.Qiiodtâetfi iocus fit,ta' men non cfTe ufqucqualt;|:falfum ,arq}licçt no fit necclTariouerus, ramé forte probabilê ede, amp;quicitra impictatem difputari, ÔCdefendi quoquo modopo(rct,inquodlibetis, utmihi amp;inpr3efcns,amp;inrellquum, de lus amp;nbsp;fimili'

bus, aliquiJdeclamanti, aucfcr)pturienti,3p/ qulor fit illoruin morofiras,amp; benignior At il lorum iniquitas. Nccç ifte loqucndi modus, rurfus ofTendatmagiftrorum noftrorum , ac latcbricolarum monachorum pias auriculas, nam ego ilium ex Thoma Aquinatc,amp; magi/* ftro noftro, paritcr 8C monacho accepi, ubi ait: Licet rationabiliusfitcrcderc,potentiatn creandi,crcaturæ communicari non poflc,tagt;' men defend! pofre,quoquo modo, crcaturam poITe create. Ad huius ergo conclufionis imi tationcm,liceatmihiquodlibetare ( utueftro uocabulo utar) licet rationabilius fitcrederc cucullam ex zelo relligionis inftinAu fpiri/ tus fanAi inftitutam, tarnen defendi pofle, iL lam quoquo modo , amp;nbsp;nonnunquam etiama diabolo profeAam.V tinam tanta eflet cucup If fanAitaSjUt omnes monachos Scfratres, ad uerampiccatem inflammaret, amp;adiabolico calumniae fpiritucmundarct. Vtinamfacrogt;’ fanAacuculIa,habcrcttotprofeirionisfuf imi tatorcs,quot habet dignitatis fuæ buccinatO'* res. Ego nullos monachof^ordines, ritus,uc. ftcs,caercmonias,nullum probatf uitae genus infeAor. Ego utnofum tarn infolcns,ut talia fcrio promirtcre,aucdcfenderc uelim,quf ali cubi indeclamationibus, autplacitis,period cum elfuciuijitancc graues uirosdeccc,quf io

Aa funtjfcrio rcprehenderc,cgo quâcum mo nachorum ordincm uenercrjquantum mona^” ftico inftitutofaueam, ipla noftraquam fcri/ pü deuitamonafticaoftenditorano,amp;indc-* clamationc no ft r a, fub capitc de fcftis mona-» fticis protcftatus (um,quçdc malis monachis amp;nbsp;eo nomieindignis loquor, me ad ordinutn iniuriamnórefcrre.Similitcrinquaerelamea, bonosfemperexcipio jubicum pucrfis miht rcs eft:,qiii nihil habcnc relligionis monafticc, prætcr cucullam, quem uocant clypeum i m pudcntiæ,ac lólo cuku,amp; cçremonqs, fanfti^ inoniam apud uulgus profitcntur, quum coijz uita, Sc more», minime refpondeantornatui, quostamenutcunc^ferendoscenfcrem,fi tan tum male uiuerent,nec malosctiam alios face rent,SCutcft ineuangclio, ipfiuoningrcdicn tes regnum coelorum,etiam alios excludercc. Nemo ergoputet , ametaxaribonos Moz nachos , dum reprehendo malorum mores, quosinilliseuam pij monachideteltantur,dc quibus malo nunc tacere q multa dicerc. V os autem quofcunque pios ac ueros Monachos, paulohinc aures auerterc iubeo, donee ma^ lis illis fatisfeccro, ne uos meo fermonc læfi, quidplamdemegrauius seftimetis, quando magis ueftramfanftithoniam laudareqexa/ fperare uelim,

I Egittjmi ccnfon'sCqui altcrius fcripta r« I ^prehendereaggrejfcurpfFiciumeft,pii mum bona fide cirai c uerbaßd rationes, quae continerc purat aliquid hærefis autimpiera'' ris.Deinde ualidis A ncruofis argumentis rc^ fellerc,quod in illis ofFenJir.Sic Ürigcncs có-* tra Cell urn, fic Cyrillus Alexandrimis contra lulianum,fic antiqui patres SCtlieologilibruin aliquem reprchenlüri.totum inrcrfercbant de uerbo ad uerbum fermonis conrexrum, nihil relicnientes,ut abornni etiam Ipecie mail abfti nuilïè probarcntur.Cótra ilïe uerfutus articu'' Iator,cx locis fruUnlatim decerpris,i?C mala ft de rcciraris, mihi ftruiccalumniam, ubiquae præccduntamp;lequuntur, fi candide Sif intègre narrata enent,facilefubmouerêterrorem. De inde afturus fyçophanta, mutaiiit iierba mea, traducens ea fuam adcalumniam, non enfm reperiturmedixilTe prophetasiSd cuangebgt; ft as mcndaces i n quihufdam inuentos fed q J alicubi aucrirate defeccrunt,amp;' feendum quid fucrunrmendaces, quiqui lemloqucndi mo-* dus, nihilhibetimpictatis autfcandali,nift quod forte alienus eft a loquendi apud Ichola fticos theologos confuctudine. Proprere a di gnum putatiit,qui referreriir in arrictilos, fed lt;go nunc oftertdatn huic molinariç bellu.-r ,do

THEOLOGISTAS LOVANIEN. ftorcm, fcholafticum pariter amp;nbsp;monachum, Francifcanum,(cd uirum cruditilTimum,ÓC theologumnonuulgarem . Is cft Franciicii» Georgius Venecus,qui in opcrede Harmo/’ Hia mundi,capire (ecundo,pnmitoni,lcciindi çanticijin hæc ucrba fcribit. Dcfccerunt pro-* phet3e,exaliqui murarionc faAa in tjs quibus prophetauerunr,adeoqiiodipforum omnium uaiiciniareperiebantur aliquando conditio-* nara , uiófunt 8(. fecundum quid fucrune rnendaccs.Huncóiego imitatus,dix prophc tas alitubi a iieritatc defeci(rc,5lt; lecundum qd fuilTemcndaces, quæetiamft didaeflentler-* monc improprio,tamen Icnl u piojpia mon-* ftraraddira illisdcclaratio , omnefcandalum tollens, linde tenentdomini de rocaindccili-* One DCCCLXXIl.inantiquis,ftandumergt;' lcintcntioni,non uerbis, Nonenimintentio uerbis ,lt;ed ucrba 1 ntentioni deferuire debenr, eriamfi proferens uideatur talis animi fuilTc, qualia ucrba fonant, tarnen fi excircumftan-* tiis,ucl alris appareac contrarium, non ßatur Herbis,fedintentioni. Quodfidcmenteuer* borum dubiratur,fcmpcr recepta fuitdiccrtis dcclaratio.a cuius animo uerbadependebant, nulla impediente temporis prçfcriptione.Sed hancdeclararioncm, difTmulataconfcienna, iranfic callidus hic calumniator, aliam fub-*

Tam uero, qtium nonegofic interpréta* JLtus fumjcd fic calumniatus cftifte cafeari* usCdebui dicere quafarius) quaercrc tarnen IP bet,illi morem gerens, fi iacra fcriptura nihil habet ambiguitans,unde tam uarie,i5d fæpe ü bi répugnantes authorum interpre ationes,fi nullum eft periculum,quomodo Paulus dicit; L itéra occidit, ft nihil incerti,unde tot feripturæ libri Si capita numerantur a plæriP que inter apocripha i ccrteftat firmaamp;incx* pugnabilisfentcntia, feripturæ infallibilita* eem, ueritatem, fynceritatcm, certitudinem, omnem ciTc a uerbo Si fpiritu dei, quar a nullo comprchendatur, nifi cui uolucrit ilie reuela-* re. Non enim eft homo ucrax, in quo deus no loquitur,utaitAuguftinus pfabno centefimo oftauotTantumque abeftquodhæc propofi* tiofitimpiaamp;fcandalofa,uteius oppofita fui delicet facram fcripturamhabere infallibilerti dilucidam, inofFenfam, ueritatem, aliunde q a uerbo dci)fit non folumfcandalofa, impia, piarum auriumofFcnfiua,fed plane haerctica. Si omnibus fafciculis Si ignibus digna.Omi« autemdiuinae feripturæ caligo, non de fui na rara accipienda eft, fed anoftri intelledus, aui

•utinfirmitate,aut Rue rfi ta te.H inc multi cæ^ cuhunc,multi hallucinant,multi offcnduniur, amp;nbsp;multiinhærefcs prolabuntur,non propter fcripturamjlcd cjuia confidentes adinuentio-* nibus fuis, ex humano ingcnio, ôi. conten-' tionum artibus ,ill3m metiuntur,non ex fpi-* ri tu uerbi dei, qui folus largitur fcientiam di-* uinorum, amp;intclligentiam fcripturarum, o^quot; ninibuj autcmfecundum certam menfuram, quantum neceflê eft,amp; expedit ccclcfi3c,muk ta releruans etiam poftcris, Sic multafpiri-» tus fandus reuelauitrecentioribustheologis, quæ antiqui patres, amp;. uetcres theologi olitn nonattigerunt, amp;. funtadhucinfacrisliteris multanondumcxplicata , inquibus quumfc multi torqueant commentatores, multa inua^ rias fcntcntias difputent Magiftri noftri, nul lus tarnen adhucillorum ambiguitatem refo^ U it, Namquamdiuuariantopiniones,non-e dum apud illos comperta eft ueritas,cuius gez ticrisfunt ,qu3eftiones de GenealogiaChri^ fti,prorfus inexplicabilcs,in quibus adeoua'* riant Origenes , Nazianzenus , Hierony -* mus, Augufttnus, Ambrofius, Lyranus, Burgenfis, amp;nbsp;ab illis diflîdcnt recentiores qui dam, ut Annius Vitcrbicnfis, Petrus Gala' tinus,3d lacobus Faber, amp;adhuc fub iudi' •e lis eft * An tn defcenfu fpiritus fandt, omnigt;

.apologia adversvs omiurnlingufsloquun funt Apoftoli, an uni caloqucnces abomnibus fint intcllefti. An in extrem a die aliqui immurandi (int,qui non fu crinc mortui, qaum de hoc diuerfo modo le/-gancapudPaulum anriqui patres,alri libcram permittunt utramuis femper Iccflionem.EiuP dem generis flint,quçftiones illaedediftinAi«' one perfonarumdiuinarum, de unionediui-* næamp;humanaenaturæ in Chrifto,amp;quomoz do Chriftus dicacur nefeire lupremum diem, foli patri deo cognitum, de peccato in fpiritS fanÀum non rcmittendo, amp;eiufmodi plura» dequibus in hunediem indecifis quæuionP bus theologi confliiftantur. Hue pertinent eti am multæ admodum difFicuItates,qu{ fefe no bis ineuangeliQis ofFerunt ex quibus plurcs colligit Hieronymus, utilludapudlVIatthx^ urn ubi citât ex Hieremia, amp;acceperunt tngt; gintaargentcos præciumapprcciati, quodap prcciauerunt a filrjs [fracl’, amp;dederunteosin agrum figuli,ficutconrtituit mihidominus, quod non folum Hicremias non ficintendit, (cd ncque in forma fcripfit, citât eriam Zacha riam,in hæcuerba:Percutiam paltorcm amp;di fpc’'genturoucs.Ptophcta autem nonficait, fed rogans deum inquittPercute paftorcm,uc difperganturoucs. Dicitalibi,ut implereriir quod diftum eft perprophetas,quiaNazarç/’ us uo^

Us uocabKur,quod tarnen nufquam Icgiturût prophetis. Et A'iarcuscu5gelifta,cxoiluscu^ angelii niftoriamaiCjiicutlcripium cft inElagt;’ iaproplieta: Eccc egoinittamangelummcü, quod Elaias nequeicripfit, ncqiie formaliter intendit,amp; 1 ucasinacf ibus apoftolicis, indu cic Stephanum rccitantem hiftoriam.Dcfcen'' ditlacobinAcgyptum, amp;'dcfunófuseft ipfc amp;nbsp;patres noftri,amp;rranflatilunt inSichcn,ÔC püfitifunt in fepulchro,quod emit Abraham precio argenti,afiiiis Emorjilq Sithen-Ve-* rum alio ienfu,alia intentione,hçefcripta funt inGencfi. Dauid quum uellerædificarc tem^ pknn dno,dixit illi Nathan propheta: Omne quod in corde tuo eftjiade amp;nbsp;fac, quia dom P nus tccum efl\uerum longe aliter loquutus eft ill i dominus.Quod fi quis hic dixcrit,tuangc liftas,amp;prophetas,mendaccs fccundum quid propterea nonarguitillos falfitatisjtautme«' reaturcumCelio,luliano,Porphirio,connu^ merari inter impios, Sed de his adhuc inferi-* usdicemus latius.

V OU piaculum eft,ft ponodiuinçfcrl - pturarauthoritatem, fuperarcomnia omnium creanirarumfuffragia,an propterea uidcbor negare lantftos patres, quiexfpiritu fando ineam commentati funt'^ininimc.Ego . /• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quof-*

APOLOGIA ADVERSVS quofcunquefacrarumliterarumexpofitorcsi (emperuniceueneratusfum, amp;ucncror, fed fcio me maiorcm reuercntiam dcbere fcnptult;* ra?,quam firmiter credo,amp; fcio,ficadeopro/' ditam,ut fine omni humanainduftria, certam infcmecipfa fui habcai fencentiam, Si. intclli/ gentiam,nec ullis fe flcdi patiatur cxternis co mcntariis;duojautem externa, quae non func ex fpiritu fanfto, fed ex noftris adinuentio«* nibus, cuiiifmodifunt multa Ariftotelica (o^ phifmata,amp;Scoticæfubtilitatcs, amp;nbsp;Occamgt; cæargutiæ,fimiliaquc peregrina dogmata, quae plærique philofóphi, amp;fcholaftici rabi^ ni, facrorum cloquiorum fapientiæ inuexe^ runt,quod g falubnrer,gutiliter faAum fit,ui derint Magiftri noftri.^uoties ergo de fenlt;* fufcripturæ pugna eft, non proptcrca huma/ noingenio tribuenda eft cius interpretatio, feddono fpiritus, ÄS prophetiæ, adquodnos hortaturPaulus, ut uidelicet nonfolum lin/ guisloquamur,fedprophetemus, hocefi-, interpretemurfenfum icripturarum ex fpiri/ tu fanfto ,quod prophetiæ donum, nunquam , relinquitecclefiam, fedcontinuomanet,non incontentioGs magifîris noftris, nec|: in quan tumeunque cruditis doftoribus, fed in his qui fucceftèruntinlocum Apoftolorum, ctiamfl nihil habeât humanf eruditionis, fæpiflimecg idiotie

idiotisexiflcntjbiis,reue!auitillis deus,quod mulcos erudites celauit.Siquidemquibusdat ordinem,isenamcrediturinfunderefpiritum iuxta uerbum Euangeliftç,de Caipha,qui pro Ehetauit, eo quod effet Pontifex anni illius» line canoniftse cum theologis,ccmmiini fen fu dicunt : Papamhabere hoe lus prophetatv di,hoceft,(utipfiaiunt)poteftateminterprcgt;' landi fcripturam, amp;nbsp;licetmiilti extitcrint praz ui pontificcs, nullum tarnen illorum unquatn aliquam falfitatem in fcripturam commihflt compertum eft. De hac materia fatis amplo fermone differui, incapite de interpretatiua theologia, amp;nbsp;in capite de uerbo del, ufquein finem Dcclamationis, ubi fubmoueturhuius articulicalumnia, quælegiffedebuiffet piger ifte articulator, priufquam ad calumniam fe accingeret,

lo didici, fiquidem tam exuperâs eft fcripturadiuina,utnulliuscreaturæinduftria, nulli’ intelledus creatiadminiculofubijciaf, fed fibiipfi fufficiês,feipfam(fi quis alicubilo eus eft obfcurior)exponitôdinterptatur. Vnz deueri thcologi,nullâde diuinis admittntra^ tiocinationê,q nitatur humanis cómentis, fed folam illïqfumitur ex fcripturis diuinis, nee aliter

APOLOGIA ADVERSV5 «IitercredifibiuokincfanAi patres, ^intef^ prêtes,nui quatenus perceftimonia Icripturae iuacommnniunt, in qnalolaelî Icientia lpgt;iriz tus dei.Et liçc dicitur expoi ifio literalis,orniz iimcertiflîma,amp;' potentiiîiina,qiiaildo iiidcli^ cet Icriptuiapericripturain exponitiir, amp;nbsp;lert ius eius rcuincitur, quantum iaris cft ad æter-* nam falutem qtumkj; nos (cire amp;nbsp;credere unit 1 pirirus fanAus:nck|: tamepropterea reliquos cxpolitionum modos,allegoricum, myfticü, moralem,tropologicum,naturalem,typicum 3'i3gogiciim, amp;:iiquipræterea reliqui funr, contemnendos cenleo, quali non etiam fint 1 fpiritu fanfto Sed dico illos non cfle tam cfFi* caccsaduincendum,liquis repugnet leddurt taxar ad perfuadcndum,eis qui dociles func,ee fideles, quod amp;nbsp;ipfi face nrurlcholaftici theo* logi,allegorias non probate % Ficaciter, in digt; fputationibus contentiofis, nifi fi quos inter-* prêtât’ lit Chr ifî us, au t A poftoli, hoc eft ,pef ipfammet feripturam cxpolitas.

Ne C laciatquicquamcontramc,Cjjilîe cauillatorcitatexepiffola Perri,quod/ que adfcrt commcnium,de proplie tiacommi narionis quae omnia in eodcmcapitedeinretf prctatiuatneologia,a metafta amp;nbsp;fclutalunr» licet ilia legere nolueric iners pigritia , 1 tue i lia diffimu

THEOLOGISTAS LOVANIËN* óifïimulctcallida calumnia.Scdfpedemusâcl Iquem Icopum, direda fuerit tota illius rei diz Iputacio, IS Iele moxofteri^ quod omnishoz tnomcndax, quod ioliisChnlius deus bomö txpers mendacr),amp; erroris,nunqüarn quouis imodo rcpertusel't,ncc rcperietur mendax,cu ius ucibanómutabuntur nequcdcficienc, cii fusoiacülanunquamimmutabuntur,hocut ez uincerem,11 forte proucdus zelofidei, amp;nbsp;caz lore difputatióis^iiidcar minus circumlpeftc* aut pratter {cholafticamconfuetudinem,dt prophetis amp;nbsp;tuangeliftis loquutus cflc,non ta men impie,nee fcandaloleloquutus fum, nee fine grauilTimorum authorumexempIo.Nóz he Hieronymus in dialogisaduerfus Pclagiz tim,diiputans aduerfus eos,qui afTerebant ho minem polTe uiuere abique peccato,nSfolum hon prophctas,non apoftolos, ied nee ipfarti fuperbeatiiTimam dei genitrieem Temper uirz ginemMariam,liberata peccato,faltem leui* ht errorc,autignorantia,m3gis q culpa comz mitTo, tantoque ardore ad id probandum euè hitur, ut etiam ab apocryphis fcripturis teftiz monia petat. Origenes etiam tribuit illi aliqd peccatum adionis’.amp;Thcopbylaftus dicit,ilz lam fcandalizatam in morte filii^ubiamp;. Augü (finus,tribuitillidiffidentiam, licetleuiorem

bikm fuifTe dicit,quum euocaretChriftum irt temploprsedicantem,?^ fculebiusatquc Aiv lelmus,colq! lequcntes, aiunc: deum nonpogt;’ tuillc faccrc naturam impcccabilem,quia non potuif facerc alium dciim, quæ omnia tarnen cicia (candalum, eoacrius inquirunt dodo-* res lili ,quia Petrus de folo Chrift o pronuncP at,quod peccatutn non fecit, lolumillum defl gnaragn-jm immaculatum, qui folus immu^ ms pcccato, ablaturus erat omnium pieccataj Solent etiam authores in inquirendo,amp; difpti tando,nonnunqu3maflumerciniqua,uteuin-* cant equa.SicDionyfius Alex3drinus,aduer fus Sabellianos,a(rumitfilium dci file creatu/ ram,dequainfapicntialegitur : Prior omni-» urn creata eft fapieniia, dicitquc cundem cfle opus,iiue faduram,ficut uitis agricolç,iuxta lcrmonemeiiangelq,amp;:etiamPauli inquien' tis:Qiii fidclis efteiqui fecit ilium,quumq? in his negalfe Homoulion,coram lulio papa tra ducetur,dcclarans mentem fuam, amp;nbsp;in quetn finemficfcrip(iiret,lummabeneuolcntia,amp;fl dei commepdationc,reccptus a patribus, etk am ab Athanafiolpecialiapologia, contracâ himniatores,defcn(us eft.None Hieronymus dilpurans contra Iouinianum,iniquiorcftma rrimonioc Nonne Augu. contra Pelagianos» tarn iniquus eft libero arbttriOjUt a multis pro

THÈOLOGISTAS lovanien* Manichæo calumniatiis fit. Aequumefr igi^ tur,utamp;mihi permittatur,inprophcnsamp;cu-* angeliftis,inquircre aliquod genus mendacrj, nonquod aft u,feu maliciajeduel ignorantia, ucl errorc, uellaplu memoriae committatur, ut oftendatur folus deus ucrax, amp;nbsp;omnis ho-* momendax. FacitidemHieronymus,fupe«' Miche am dicens, Apoftolos amp;nbsp;Euangeliftas nónunquam memorialapfos.Facit idem Au-* guflinus,fentiens apoftolos amp;nbsp;ignoraflc quç-* dam Sferrafiè in nonnulli8,quinetiam Petruru in fidc erraffe, amp;nbsp;ob id a Paulo reprchenlum. Etin libris de confenfueuangeliftarum, quo-» lies circa obliuioncm, circa rcmintfccntiam, circa ordincm geftorum laborat, ac tandem Sc ibi,SC ctiam inquaefiionibus in Matthçum, (entire cogitur, euangeliftas non fccundum ueritatcm ordinis return geftarum , fed io* cundum fuæ quifque recordationis facultas tern , narrationes earum ordinaffe, Si Euan-* geliftisueniffe poft in mentem , quodmulto antefucrat gcftum , fed non tunc fuccurrif* fc. Simili ratione,cxcuratur Matthæus, quia fcribitmulta corpora fanftorum qui dormi-* crunt, furrcxiffc, priufquam narret furrexific C H R I S T V M, qui tarnen fuit primi-» tiæ rcfurgentium. Idem ctiam narrauit Chn'.» ftum lancea perforatum, antequam narraffec

APOLOGIA AD VERS VS mortuum, diccntc glofia ordinaria fupcr uei*/ boappa ruit,in cle.primadelummaTn.8lt;;fid» cacholica, Quod debcat intclbgi per anticipa tionem, quia ante narrauit Mattliæus, quod poft factum fuit. fctnedchocicandalumorP retur Ecclcfiainconcilio Vienncnlihunclo-* cumcorrcxit,nec dubito, quin liteat ecclefix corrigcre quçdam inlactis uoluminibus,non tarnen diuerium ffatuendo,autaddcndo,aut decrahendofcripturæ,fcddeclarandoordini3 amp;nbsp;fntentionis,à auihoritatis ueritatcm,Necß uerofcriptaapolfolorum.amp;euangeliftarum, ob hoc tantum habent authoritatem, quod ab iilis tradita funt, fed quod confenfu uniuerfa^' lis ccclefiæ approbatafunt. Multi apoftoli Si. fatifti difcipuli ut refert L ucas ,cuâgclium feri berc olfm aggredî funt,quibus ramen crederc non cogimur,nifi folis illis,quos comproba'* iiit cccicfia,cuius fententiæ eft ctiam Augufti nus inquiens.Se nocredicurumeuangelio,ni fi quatenus ilium commoneat cccleiiæ autho ritas.Magna fatcoruis eft, magnum numen, unum amp;: idem fentiens ecclefia. Qiiæ eft ergo huiusarticulatoris pcruer/icas,hocin me tra-* heread fufpitionem ambiguitatis, Sc torque/ rcadcôtumeliam ccclciiæ, quod ego progio ria Si aurhoritatc illius ncccITario produxi^nt (1 forte in hoc peccaui, quod plus tribuam prç fcrjpnï

THEOLOGISTÄS LOVANIEN« (criptis ecclefix,3 authoritati culgeliftarum, amp;nbsp;apoftolorum, qui folam ecclcliam profite^ or feripturarum interprctem,pencs quam ma netfeientia dilcretionis, Si inuiolatusfeniiis uerbi dei,a quo folo eft omnis infallibilis ucri tas.Sienim tantusconlenfus ccclcfiæ line im*' pulfu fpi ri tuflia nfti cfTe non poc, (^iidcft quod de dogmate ecclcliçdubitarc poUumuslt;quîd ergo hic eft i candali, h uerbo dei, li cccleliæ, f» lcripcuræ,unicuiq! cribuo quod fuumcft\

I Ncapitede uerbodei,fie deilloloquutua fum.Huius autem uerbi fciêcia,nu!lafcho-' la philofophorum,nulla theologorum Sorba na,ncc quorumeuneç fcholafticorum gymnagt;' fia nobis tradidere,icd folusdcus,atqucîefu3 Chriftus,per fpiritum fanftum,inillis feripta ris ,quæ canonicæ uocantur, quibus iuxta di-* uinum præccptum, nihil adderc licet, nihilq? detrahcrc. Hanc propofitionê articulator ifte inter fcandalofas, Si piarumaurium offenh^ nas collocauiqnon quod a feriptura, aut cede fia, fedquodafcholis dilTentiat, quarum do* cretum uidetur,philofophicas difeiplinas clTe adpietatemncceffarias, erroneumôlt; impium ducentes , quod non eftimaginatus ipforuni Arifloteles,folertiQ[imuscaufarum,amp;demon ftrationum doiftor. Ego dlco,mcamproporlt;

ÄPOLOGfÄ ÄDVERSVS tionem, non folum noncfTc haercticam, necp fcandalofam, fed amp;nbsp;probabiliorcm, Qi. magi« orthodoxam,fua oppofjta.Quod ü mca pro pofitiocric fcädalofaamp;; impia,oportcbitcius concrariam cŒè orthodoxam, 8C catholicam, quod uideltccc,ucrbi dci fcicntiam, non folus dcuä,atlt;p Chriitus, fed philofophoium fchogt;' lae,thcologorum Sorbona,amp; quçcunquc mnafia,nobis cradidcruntdiccatquc contra di uiiiumpræceptum, addercS^ fubtrahere,ca/ nonicis Ipiricuslanfti fcriptun's.Quis crcdc/ rez adco dcfipcre,auc tarn profundurh dormi-* re, Louanienfcs theologos, ut hancpropofi-* lioncm habeant pro catholica'fccrtc cgo dc il-* lis longe melius fentio, 8(. aut Bufconium uer fificatorem, autaliqucm thcologicum parafi*quot; ium,autaliumqucmuis impium fophiftam, qui ueritatemucrbidei, ab Ariftotclis philo-* lophia ærtimat,nec nifi fophiimata parua logicalia habet in prctio, iftos articulos com-* pilaflc arbitror. Liceat ergo illis imputare o* mnia , quæ in Magiftris noftris Louanicnfi-* bus,fineinfcitiae, amp;ftultitiae, ueletiammali-* ti3e,erroris,auchærcfis infamia,excufarinon poiTunt. Ego illud intendo,ad diuinorum co^ gnitioncm,none(reopus argutqsphilofopho rurn,ncq;fyllogifmisdialefticorum,fcdopor tecillamhaurirc ex fcnpturadiuina^qujeil re gul’

gula inFallibilis, femper permanens infuo ui-* gorc naduo.Efto, ualeant philofophia dia-* Icäica.adcrudicndum theologurn,ualeant tiamad reuincendos fuis armis hærcticos, ta men ad fcripturæ authoritatcm, i nefïicax eft omnis cjuantumcunquc irrcfutabilis fyllogi-' fmus,nifi acccdat authoritas uerbi dci,p conquot; fcnfum uuiueri alis ecclcfiç.Omnia etiam quç præcepit ccclefia, quacunquc fcholaftica rati--ocinatione,amp; ingenq fubcilitate, amp;nbsp;dialedicis dcmonftrationibus cainducantur,non pro-* ptercaucrahabentur,fedquiaprefumuntura fpiritu fando cdè reuclata, non hum ana fapi/ cntia inuenta,ficut imperator Coftantinus,de Nycænafynodo fcripfitecclefiac Alexandri-* iiæ,inquiens:Quodtrccëtislimulplacuitepi-' fcopis,nihilcft aliud q dei fentcntia, maxime ubi fpiritus fandus.raliumac tantorum uiro/-rum mentibus incumbens,diuinam uoluntatc declarauit.Nullacm maior peftis g facrâ feri-* pturam fubticcre placitis philofo^oi52,amp;con centionibus fophiftatu,q plus fatis curiofts ar gumentationibuSjUcritatêipfamnonclucidât fedindublum uocant.Nihilicrgo ad nos quid philofophijSC Ariftotclcs de diuinis commen ti funt.NumChrifto pluris faciemus Ariftoz telem,philofophos amp;nbsp;fophift as^ Abftt. V t ta-* libus quibus illi dogmatibus, amp;. argumentis,

noftræ fidei firmamcncaftaruamus. Quarn* uis hodie plæriquc rcccntiorcs thcofophifrç, rniiciabili fyllogiimorumfcruitutecaptiuari, adhærcnies illis uclut oftreæ, Ariftocelcm i an dlius, g Aegvptr) Ibim,aurcrocodylumco^ lunCjilliquc ueluti deo ac prmcipi fuo primP tias,amp; tributapcndunu Vcri aurem theologî banc armacam,qiiin podus dicam capduatam Ariftotclicis Icgibus theologiam, non tam fe n'o amplcftuncur, quippe nullam de dtuinis, quæhominum commends nitatur, reclpiunc argumentanonem,fed(olam illain,quçeftex fcrip[urisdiujnts,amp;2quam non Sorbonici ma giftri no(lri,de fcholafficacacbcdradcd quam Chriftus docuic de cruce, luxca diAum AugU ftïni:CruxChriftipatiends,futtcathedra ma girtridoccntis,quæcrucisfcient:ianosdocugt;' ic argumentari,inquircre,difcerncre, Si. dqu/ dicare, de omnibus longecertius,.quacunquc dialecfticaamp;l rhctorica. 111a nos docct uerbum 0eternum,Â; nomen quod eft fupraomne no/ men, quod nullus grammadcorumhaiftenua cognouit. I ill us philofophia,de anima,de fpi ritUjde u/rtudbuSjdc fçlicitate, de fummo bo no, omnesomniumtraditioncs loge fuperex cedit.Haec ergo eft ilia fciendacrucis,quäqui ignorat,ignorabitillmn dominus, amp;prorjcl/ Ct ilium a facie fua.

T 11Ciamomiflïs uerbisintcrmedrfs^quj -L _L’nhacpropolicioneunico contextu Ic-» giintur,damnat hæc uerba,cui nihil addcre ligt; lt;ct,nihilquedetrahcrc.O Mok,o Salomon, o Paule,o loannes, o ChrifteDeus, o Chriftl ccclefia, quis eft iftc dilcipulus (athanæ, qui «tiam inucrbafacræ fcripturæ ftruit calumni amlt; Quid rcfpondebit quando mecum ftabic ante tribunal Chrifti ,rationcm reddi turus, impie calumniatuscft ucrbumdei,certe in die ilia, furgent multi ex magiftris noftris, amp;di-* cent:Dominc,innomine tuofortiter calumni ati fnmus,in nomine tuo àcriter difputauim’, in nomine tuo multos ftrenuiter excremauk mus,in nomine tuo magiftri in diuinitatc nun cuparifuftinuimus. Dieet autem illis Chrk ftus;quia nunquam cognoui uos,O impuden tem improbitatem,o incxcufabilemblafphc-* miam, damnareinmeisuerbis, utfeandalo/ fum impium, quod traditum eft in facris li* tcris,quodfcandalofum,impium,authæretk cum,nifi ab hçreticis, impqs amp;blafphemis,iu dicari non potcft,cuiufque oppofitum, fit pla ne impium, 8C hæreticum, amp;nbsp;blafphemum,ôC omnesquiadh3erentilli,quumnonliceatcuk uis do(ftori,quantumcunqi fanftiirimo,amp;: eru ditiffimo J addiuinam feripturam aliquid ad^

APOLOGIA ADVERSVS dcrc, auc tollere ab ea« HincTcrtuIlianus,gt;i, librodcpraffcriptionibus hærecicorum. Nogt;' bis(inquic)nonlicetexnoftro arbitrio induk gere,fedneceligere, quod aliqinsdc arbitrio fuoinduxerit, Apoftolos domini habcntcs authores, quinecipfi quicquamde fuo arbP trio induxerunt, autelcgerunt, fcdacccpcam a ChriftodifcipUnam, ftdeliter nationibus a J fignarunt. Iraque etiain fi angelus de cœlo,ali ter euangelizarcc, anathemadicerctur a no-* bis.Hæcillc. EtHieronymusfuperpfalmiim undecimum,exponcns illud*. Eloquia domini calla, interprctatur, quia prardicatores de eia nihil uel minucre,uel addere audent,quod pu/ ra amp;nbsp;mundaiunt, nonadmittentia externaa fententias.Qiiae enim crit facræfcripture fta/ bills, amp;nbsp;infallibilis ueritas , fi aut pro ration« temporum,aut locorum, aut rerum, aut per/ fonarumrecipiataddicamcntum,autdiminu/ tioncmc’Nonnefcriptum eft: VerbumdomP ni manet in fternumiNonnc ealex eft inDeu teronomio : Non addetis ad uerbum quod egouobis loquor,nccauferctis abco^ Etin eodem legicur: /VlalediAus qui non pcrmanee fn fermonibuî legis huius. Etin Apocalypfii Kiquisappofucrit adhxc, apponet deusfu/ per ipftim plagas fcriptas in libro ifto , amp;fi quis diminueric de uerbis libri prophecix hu/ iui.

ÏHEOLOGISTAS LOVANIEN» lus,auferct dcuspartcm ciusde librouitaeK de ciuic ate fanfta,amp; de his qua? fcripta funt in libro ifto,EtSalomon,Proucrbiorumtcnio, aie : Omnislcrmo del igniius, clypeus eft oz mnibus iperantibus in le,ne addes quicqiiam uerbis illius , ÔCarguaris inueniarifqueincn^ dax. An nonerubefcithic théologiens arti* culator,intam fcedo,tamimpio,tam blalphc-* mO, contra apertam fcripturam errorc depre liendi,quod inter Icandalofos articulos, retu^quot; litlcntentiam facræ feripturæ, ctiam aduer-* bum in textu pofitam lt;nbsp;Gerte cauenda illi erat commonftrata lex diuina,inquam tarn turpi-* 1er impegit,quum ego ucluti digito illi often-* dens,de Canonicis fcripturis loquutus dixift* fem , quibus iuxta praeceptum dei nihil ad* dere licet,nihilque detraherc, infuper adden» haec uerba: C^ifquis cnim ctiam fi angelus dccocloidegerit, anathemaeft, ôdalegedo* mini malcdiftus eft. Sed hæc prioracum poz fterioribus uerbis improbus calumniator mM litiofcdiftimulauit.C^is non Chriftum citius inter publicanos amp;nbsp;mcretriccs repererit,q in* ter talcs thcolQgos,qui dicunt fc fidem amp;nbsp;rd* |igioncmdefcnderc,dumeucrtuntucrbumue ritatis,facrâfcriptur3h3ercfis uocabuloinqui nantcs,amp;dc Mofe,dc Salomone,dePaulo,dc loânCydeipfo denitp deo,h;rcticos facientes..

Nequcuero hie mihi paticnti» ratio habenda cft,iibi non ram cotramea uerba agitur,q co* tra feripeuram diuinam. Memincrit ergo in poftcrumtam facrilegi lapfus, thrafonic’^ iftc articulator, qui libi arrogat cenfuras incrro* res alicnos,

jO VR SVS eandemcantilcnafticancns, Jv.carpit, facram fcripturam nulla pati ex terna commentaria, nullas humanas aut ange licas gloflas , quibus iam in fuperioribus ro* fiaoniumeft-.Qjioniamrcripturafacrafibijpfi (ufficiens cft,amp; feipfamexponit,ficutapud Ezechielcm capitc decimo o Aauo,præcipiês deusinquit:Audiesde ore mcouerbum,aex me anminciabis, Vndc ait Ireneus, oftcnfiolt;* tics feripturæ, non nifi ex ipfafcriptura often di debent,cui nihil cxrernum addere licet, ni-* hilqucquodfuumdccraherc.Quomodoenim ftabit promiftioilla Chrifti, pollicentis nobis os amp;fapientiam,cui nulli poftint refiftcre ad-* tjerfarr,,fi pro tuendo fuo dogmate,ab exter-* niscommentaries, abhumanis gloftls, nobis emendicandum erit iicrbum ucritatis, ac fi irn pcrfeAafitfcriptura,5Cnóomnemueritatem docuerint prophetae,euangelift3f apoftoli. Quæpcftifera olim Cataphrygü blafphcmia fuic,(poddiccntcs, Aguftinus f;ribcns fuper

THEOLOGISTAS tOVANIEN» pfalmiim centefimum odauum,çqüiparat hia qüiChi iftum adhuc in mortali carne uiuêtcm occiderunt.V bi enim clignum aliquod ucnta tis tcftimoniumrepcrire potcrimus, li apro/» phetis,ab cuangeliftis,ab apoffolisdilcellcii^ musïnum in fcholis philofophicorü, qui Iune mancipia errorum,maluntquc tueri falium,5 aiuisopinionibus decederclt;num inSorbenæ JVlagiftrorum noftrorum Parificnlium, qui poft innumeras contentiones, iain etiam dc'’ terminationesfuas uenaleshabent,amp;ingratigt; ampnncipumamp;rcgum, detorquentferiptu-^ ras,amp; accepta pecunia,peruertunt uerbS deii numapud cæterafcholafticorumGymnafia, huiusmundi fcribarum amp;nbsp;pharifaeorum cccz nobia,acprofnbulahçreticorum'fCerte demi nusloquutus eft in feriptutis populorum ôC principum,horum qui fuerûc in ea, fuper quo dicit Hieronymus , Pfalmû oftuagciimofcx xto. Qiiodexceptis apoftolis, quodeunque aliud poft eadicitur, abfcindatur, nechabeat authoritatem, V ndc ScTcrtulianus ait:Qùum credimus,hoc prius oporce t nos credere,non eflcquod poft euangelium credamus. Iterum Auguftinus ,lupcrillud pfalmi centefimi ter/* tii .De medio petrarum dabunt uocem ! uum, inquit; Si dixero uobiscrédite hoc enim di^* xic Cicero, hoc Plato, hoc Pythagoras, quis ucftrutn

Apologia adversvs tiefirumno rideatmelt;Eroenimauisquæ non de pctra emfttctuocc fuam.Et paulo poft: Au diätur ergo qui de pecra,quia in illis petra au/* diturChriftus.Solus ergo deus, atqueChriz ff us, uerbi dei fcientiain nobis tradidere, non philofophi,nonSorboniftæ,nonGymnofogt;' phiftç.Ncc fumus aliorum fermonum difeipu ii,niftc0Elcftium,ut«nquitOrigencs, homilii nonaluperEfaiam. Et Cyrillus, iuperfexto Ioannis capite dicir, unum folummodo Chii ftum fequendum cite magiftrum , illiquefoli l'nhçrendum.Dcillo loquiturPaukis,in prima ad Corinrhios capite undccimo inquiés: Ego enim accepi a domino quodd^ tradidi nobis. Et ad Galathas primo ait : Euangelium quod cuangclizatum eft a me, non eft fecundum ho ininem,neque ab homincaccepi illud, fed per rcuelationem lefii Chrifti.Et ad Romanos de cimoquinto capite ait:Nonaudcoaliquid lo^ qui corumq per me non cfFicit Chriftus. Stat ergo(inuitisLouanienfibiisarticulatoribus) firmaamp; inconculTapropofitio mea,quod tier bi dei feientiä, nulla errorum architeftrix phi lofophoriim fchola,nulla infecftafcholafticalc pra,magiftrorum noftrorum Sorbona,nulla opinionum nundinæ fcholafticorumGymns fja nobis tradidcrüt,fcd folus deus, atq: IcfuS Chnftus,cuius perbofub {ternac malediftio/* nispoc

THPOLOGISTAS lovanien* tiis pçna nihil addere, nihil detrahere licet, fed iibi lufficiens,omni pcrfedionis, ueritatis,lu ■ ciiq;plcnitudine,conlumati(rimum, nihil ex^ tcrnumpatiturfibicommilceri,ncc ullocreati intellcftus cgetadminiculo. Eftcp non lolum non impia,non hçrctica,non fcandalofa, non piarum auriii oflFenfiua,hæc propolitio mea, fed impiuSjhæreticuSjfcandalofus eft, hie bla fphemus articulator,amp; quicunep illam pro im pia,hçrctica,fcandalofa,piarumaurium offen iiua,traduccre non erubefeunt.

Vod aiitcm fcientiaamp; fides fc non com . patiantur,non uideo quod piarG auri urn fcâdalum hic fomniat iftc articulator,quit fit receptiffimum fcholafticoi;,'dogma, quod in eodem (ubicAo, amp;nbsp;refpeAii eiufdem ucrira tis ,nó poffunt fimul ft arc,habitus fidciacqui/' fitæ,amp; habitus feientie per demonftrationem genitæ,quod Si ego hie intendo, amp;nbsp;ficmc acci pi uolo,itacj; nullus errorhic eft,fedmcra inui dia, amp;induracum odium ad calumniandum. Loquebarenim de his, qui eiiacuâtescnicem Chrifti, fidcmnoftram, quæ nullam fub ar/» lemcadere potcft,pcrfua(ibilibus humanæ fa pienrieuerbis, acdialetfticorum regulisafirin gunt,qui quod fola fide credere dcbcmus,cogt; nant fyllogifticis demonftrationibus oudere, ex

APOL.OGIA-ADVERSVS exhumanis fdentrjs philofophorum gêtiuffl» Quincxtat liberdc arüculis fidei, cuiufdatrt cruditiflimi iiiri, qui uniuerfum iymbolü apO ßolorum ,amp; fingulos illius articulos, probaÊ ex Anrtotcle,atqucidquidem(fateor)^ acu/quot; tilîîmcjed nonfectindum pietarcm.Nequei«* gnoro,quoddicitHcnricusGandaucnlis,acil tiffimus fcholafn'corum thcologorü, dari Icili cet lumen quoddam, fuperius lumine fidei,irl quo theologi uideantueiiraces thcologicæ (ci cnnæ,tamcn non eft illud lumen naturale, nc/* que diiS amen redæ racionis, neque artes libt raies,quasArcadicus hic articulator, diciedt cljrarc Âclucidarefacrani fcripturam,federj£ lumen infpiradonis.

j_)Roindc nunc ubi legirur, difeedite ab hii manarum traditionum nebulis,noniatis diuinaturus fucram,huius articuli feandalum, riü ipfa falumnia,aperirctmyfterium. Veru flquisiimul légat, quæibipræcedunt, quuntur,manife/toclariuscomperiet,menon dehumanariim legum conffiturionibus loqui fed dc dogmaribus philofophorum, unde hic notatusarriculusjfans in Jicar,fuum articula-' torem ex impotentifTïma inuidia,illû hue tra-* duxi(re,ni forte tam ftupiduscftjUt non intel/

VID hic nobis obgannitucrborum me orumdctiîicator,acFahaiius,ificLo uanicnhs articiilaror,de cacrcmoi.rjs, de fide, de openbus,de cbaritate,ac ficgo ecclcliaftk cis cçremontis,amp; bonis opcribus,omnem aux thoriratem dccraherc uclim, ego de hoe cærc moniarum gcncrcloquutus (um, que proorx namento rcipublicæ,ad carnaltm, amp;nbsp;exirinic cam facrorum pompam, amp;nbsp;abhominibus hux mano(pintu,adhominumgloriamfuntrepcr tæ,habctcs licetiandimoniam quandam, led mundanam,amp;in rebus extcrnis,amp;uifilibus üx tam,quæ cx gentium ritibus,olim in nofi ram relligioncm migrarunt,non tam fuperuaeuæ, q etiamfupcrftitiofæ, amp;nbsp;ineptæ, quarum hox die adhuc damnabilis uiget eonfuetudo,nonx nunquam cum infigni ft ultitia, amp;nbsp;fçdi täte con iunfta, qualcm hoc anno confpeximus,Ganx daui,in furiofa ilia procclTionc, bcati L euinf, corum patroni,quæ turpitudinem fummâ ha bet, gratiam amp;nbsp;pietatem nullam , cuiufmodi infaniae plures (unt,ctiam in alqs locis,connix uentibus epifcopis,amp; facerdotibus, ÔC fub fux co pietatis,tam turpibus ritibus tlefadari fan florum gloriam fuftincntibus.O q execrabix Ie flagitium,corum quihuiufmodi cæremoni as cxcogitaucruntjUixcredcse potui(rcm,niflt;

I'pfe uidinêm^uinêaliquem populum tam fc€ lciatum,qui ifta confingeret : tam furiofum» qui iftaageret: tamitultiimjquiiftiscrederctî tampetficium,qui ad iftaconnnieret.Quishu iufmodlnondcteflctur cærcmomiasï Cærcgt;' monias autem ab ecclefia,amp; patribus inft iui-* tas,nondamno,nin Tint qui in illis ftatuantft nem pieratis,d^ quorum eft fuperftitiolus, IP cct pius afFeftus, quern ut ftatim non probo, ita nccomninofmprobo, fedadmoneo, Vc-* rum Sc proprium latriæ cultum,gcri intrinfegt;' cusinanimOjnoninfignisamp;cærcmonijsex-' terioribus, quarum multæ rcpcrtæ funtprogt;' ptcrinfirmos, quibusnonobliganturpcrfc'' Âi.Multæ ctiam ornatus gratia, a magiftra/ tibus,amp; populoinftitutæ, quas ctiam in quigt; bufdam rebus conferuandas, lactitiæ amp;nbsp;con^ cordiæcaufla, arbitratusfum : partim ctiatn commendo, ac rcceptos inucterata confuctu* dine honeftos ritus diiTokii, non facile feren-' dum puto, fed mcriti alicuius fiducia, quan'' tumcunque bona fit intcnrio, in illis collocate non probo. Sic nanquc perfuafit mihi Hicro nymus, fupcrquadragcfimumquintum caput Ezechielis, non tam uoluntate,g boni operis opinione, ctiam peccari dicens. Deinde Au/ guftinus, PfalmoCX I IIII, ctiarndeilau* dandi rationcni,ex fcriptura, non ex noftris bonis

tmeologistas lovanien« t^onisintentionibus petendam ait. Arqjhinc pu to,in lachs literfs quoties mctio fit de man datis amp;nbsp;iudictjs, nulquamnonadditum, hoc pronomen,mca : quoniam (uteft etiam apud Matthæ.) nonliceathominum præccpns co leredeum,fcdluis proprijs legibus, atq;uti-' nam noncolercmus dcum legibus dæmonioz rum,componentes Chriftum cum Belial,præ tcxenics relligionem,ubi efr abhcminatio. Si exempla ciuærins,dicite:o G rudii,Aduatici, G arduni,Brabanti,Flâdri, amp;nbsp;qui reliqui eftis Gallogermani,quidfonanrcampanæ ueftrç, nonne (purciciarum noris,iiocant uos ad rem diuinâc:Quidmodulantur organa ucftra,non ne cum canone mi(ræ,fccdi(rimæ quarep libidi numcantiunculæ pares uices habentçCurifta nonoffendunt magifirorum noltrorum tam piasaures , autdefinani offendi meisadmo* nitionibus, aut his quoque ofîcndantur, quac funtatrociora. Dcniquefiquislegat totum hoc capitulum, uidebit me non impie fendre de cæremontjs , maxime quæa Deo , SC le-* ge,autEcclefia, amp;patribus,infiitutaelunt, quibus tantumadeflut derraham,quod nec circumcifionem quidem fieri, damnare ue^ lim . Etiam in hominibus Chriftianis, fie/ ut in Nigritis ÔC lacobinis , modo noncrc/ dant neceflariam ad falutem, fed ob id tan /

tum fii(cipiant,ut fint Abrahæ,amp; Chrifto,«I am in hociignaciilo conformiores,necrefergt;' re purcntad ueritatcm ialuationis, illainaccigt; pere,aut non accipcre, fed qd ficut ilia non fal uac, ita iirlineillalaluatio, cuiopinionicitra 1 candaliim,adhærcr eiiam dodiflimus ille car dinaliSjNicolausdc Cufa, inlibroluo, quern de pace fidei infcripfit. Et loannes Scotus,tu/* ctur,poft pairioncmChriftijpotuinecxremo nialia uetcrislegis fine peccato obferuari, QX X X I X.

- laftfeum, prjceptoremhabuilTefatha nam, ilium qui erat Chrift um tenrans in defer to,qui (cire cupicns,anlefus eflciChriftus,fic cidolo malo icripturas detruncadopropofu' it.Scriptum eft,ir.quiês : Quoniam angelis fu is mandauit de tc,quod in manibus portabunt tc.neofFendasadlapidcmpedem tuiim, Ni-* bilampliusdixitdiaholusfut fiiperhocfcnbit Hieronymus)ni(i angelis fuis mandauit de tc, quod in manibustoilet tc,nc ad lapidcm oFen das pedem tuum. JVlcdiamautem partemdi'' miiit, ncque dixit,lit cuflodiantte, in omni/ bus iiris ruis,iciebat enim cotra fe efle. Eadem arte,hie utitur com ra me ifte (athanicus articu laror.qui tit tie us amp;nbsp;catholicus hums propofi tionis meæ lenlus no apparcat, ipfiusalteram partem

THEOLOGFSTAS tOEANFEN« partem, dolo malo amputauit. Si'ccm'm ha-* bentmeaucrbazCærcmoniæncqueunchomi nes promouere ad deum, apud quem nihil eft acceptum præccr fidem in (cfuin Chriftiim, cü ardenditnirationcillius incharitate,acfir^ nia fpe faliitis Âpr^mq ,fed hoc toeü omili t fal farius, None ex his 5^bis liqiiidoapparet,mc loqui, non de nuda amp;nbsp;morcua fide, I ed de ilta quac per chariratem operatur. Acep mc,nc ucr bo quidem repugnarc difto Aooftoli, per pfiim citato. Sed quid poteft elTe tarn pie, tarn rcfte,tarn circumCpcAe feriptum, quod no ui deaturimpiumjniquum 5dicâdalolùm,quan do porrigitur per talem alique diabolum,qui ctiam beneamp; catholicc difta,ad l uum fcnlum depraiiat. Putabai fortaffis neminc fore tam oculatum.qui tarn manifertam fycophantiam deprehenfurus elTet, Hat ergo nunc in exter-* nas tenebras,mcndaxrruncator,amp;abfcondac fe a facie omnium proborumTheologorum, nonenimdignuseftqui numeretur inter the^* ologos,qui morehaereticorum ( ut aiunt fexti fynodi patres^feripturas derruncat,amp; inpec^ namlegisCorncliædefalfisincidit,quæ con ftitiira eft in cum, qui ut ucrum nonappareat, quidcelauerit,

PORRO fcquitur alia aiTertio, fed non nt fjperargumenrumuidetur ,hucinicrta, ac fl ad’códemnandumaliquê de hçreli, fuffici ancprobacioncs quç pendent a quad, amp;nbsp;a uide tur,cui rcl'pondere polTcnijquodargumêtum coftruAum per uidccur, foluitur per uerbum non uidecur.Eft itaque huius cæcucicntis artP culatoris uifio,quod fcicntiçcapiuntfinem in hoc feculo, quam propofidonem ifte an icula tor ex leipio fabricacam, unico protinus telo iugulac,acqueconfodit, citans Hicronymum in prologo bibliæ dicentem; Difcamus hie in terris,quarti in feientia nobis perfxuercc in c£ lo;hic me plane uiAum confiteor,iftius theo/ logaftrihebetudine, q fic citâtteftimonia,dS uulcalio3h3ercfis,amp;fcandaliconuincerc,fed quacfo doceat me ifte theologafter ,quae nam fine ids difeenda hie in terris,q nobifeum per/ fcuerenc in cælis^ an parua logicalia; an mora lia Ariftotelis^an formalitatcs Scoti,an ars ue terinaria,amp;coquinaria'an alchymiftica,agri/ cultura hiftrionica^Certe egocrediderimnos illorum nihil egere in future feculo , nifi fola feientia fcripturarum diuinarum. De qui bus loquitur Hieronymus in prologo citato. Et in Eiaiam inquiens : Siiuxta Apoftolum Pan/ lum, Chriitus dei uirtus 3^dci fapientiacft,5f qui nefcicfcnpturas,qefcicDei lapicnciam.

THEOLOGISTAS lovanien* îgnorancia fcri prurarum eft ignorant!a Ciiri fti,ÔC habetur xxxvitj.d.ca, Siiuxta. Hæc ergo nobis dÜcenda lapientia eft, lcire Chri^ ftum Sc uerbum eius,quod folum manct in æ/ tcrnum, Hiccerteformidolofus fophifta, fua parualogicalia,fiippofitiones,ampliationes, rcftriélioncs, cxponibilia, inlolubilia, obli-' gatoria, SC ciufmodi contentionum artificia, turn monftrificailla confltftationum uocabii la,ecceitatuin,quafaHtatum,formalicatü,quid ditatum,óC reliquos fcholafticariirn nugarum cafuSjpugnantefq; uoces, nominaliumSC rca^ liuni,primaf5jScfecundarumintentionum,pro priarum ói impropr ia^i fignificationum, im/ plicitorum SCexplicitorum fcnfuiim,cçtcral'».^ magiftroi$2 noftroç: chimeras, fi fuperacoiv fcendcritjfe penitiis amid'ui^snoncairaopini/' one formidat,amp; anxius dubitat,numGbi con ducat afcenfus fupcrü ubi eft regnum pacis, ' nbsp;nbsp;amp;nbsp;perpétua quies,quibus nihil magisaducrla

tur,contentions iftisfophiftisC Etquamuisin dcclamatione,nonilludpropric uertebaturin dubium,an fcientiæSC artes inhac uita acqui-' fitis,nobifcum pcrlcueraturifint in futuro Icz culo, fedillud uentilabatur, multas lcientias 8cartes, inleculohoc, uiciftimSCnafciSCin'* terirc a memoria hominum, nee aliquid elTc firmum fub fole, tarnenaufimdicerc, etiam ï iii) nullam

APOLOGIA AD VERS VS nullam fcientiam (de humanis loquor) nobiP ciim perfeucraCLiram in futuro fcculo, ncquc aliquid illorum,quæ a fenfu pcrcepta,5C ad in telleclum proueÀa,ftudiorum diligctia, 8C ra riocinandi arcificio,anobis cognita func, nifl ulrerius ab i nce lie A u ad mentcm,amp; ad cius lu/ menpertingant, ubiquafi diuinuminduanc i ntuitîîjSL idolio carcanchumano.Ec hanc con clulionem ccneo,amp; aflcrOjUt rationabilcm pinionem,5c cicra omnem impietatem difpu'“ tabilem,atquc ex eorum numero, quæ folenc ede thcmaca confliAadonum , dequibus ad-* hucdifpucaturincerorthodoxos, ut nonfta^* rim fit hæretic’,qui de illis dubitat, quum nul la eccleliçauthoritas, hiAcnus uetueritde his dtibicare, ncc ornes doAorcs,circahfC incatv dem opinionemconfentiant,

AM tandemprofligatis articulis omibus, Cyclops articulator perorat,plancqne tri^ limphat, ôC feripturarum interpreeem agit,atgt; que cxponcnsillud fapiends: Vanitas uanita tum,5^omnia uanitas,fcholailico more diilin gtiit,inquiens: Oportereintclligere fapienté, interdum loquiexfua perfona, aliquandoin perfonaattoniti,quandoqueinperfona ftulto rum, interdum in pcrfonaprudentis.Scdubi poflùnt hxc difeerni, melius norunt pueriqui

theologistas ^lovanien. ftiident inDonato, fiquidemhic articulator diftinguitquidem,fednihildilcernit. Etcon^ tra A riftotelcm fuum,qui in calcc libri de phy fjco auditu,inquit,Sapicntcmnófufficiüdicc-' re,nin difti r acionem aflïgnct, nihil ncque di-* tit,nccß probat. Verum Hieronymus illud ex ponens,ait fic intclligcndum,ad comparatioz nemcrcatoris Sd ætcrnæ matchacis,omnia di ci uanitatem,ficutApoftolus ait:Vani tariere aturafubicAaeft.Et Pialmiftaait: Omnis ui/* uens iianitas, quia l'olus deus eft immutabilis, amp;nbsp;Temper idem quod eft, amp;nbsp;non aliud. Sedil^* -lud pari ratio ne oportebat articulatorem intel ligerc,diftingucrcquc, menonubiej! eandem peribnam gererc, ledaliquando inquirentis, aliquandodifputantis,quandoqucmonitoris quandoque reciratoris perfona loqui:ifticuegt;' ro non alTertatoriSjfcd dcclamatoris,at£E fi ue lit etiam canisuices agere. Similiter etiam pu landum eft,hunc arriculatorem,aliquando lo^* qui in perfona parafiti, aliquando in perfona cilumniatoris amp;fycophantæ, aliquâdo inper fona afini Cumani, nullibi autem per omnem hanc articulationem, in perfona dofti amp;nbsp;progt; biuiri,

B QV E «go plane damno omnes fei-* I entias amp;nbsp;artes, fed de illarum uanitate,

amp; inccrtitudine declamo,5d rcprehcndo illosr qui ncglcfto uerbo dei,inhumains amp;mundagt;' nis fcicntqs fidticiamfuamcollocanr, lempcr difccntcSjôC nunquam ad fcientiâ ueritacis per uenicntcs:oftcndocç,quierrores,quæ hære^ fes,q mala,ex quauis fcientiâ ortaiint, amp;nbsp;orP antur, quando non regulâtur ad uerbumdci, inquofoloeft fcientiâ difcretionis, dilcernês uerumafalfo,iuirumabiniufto,bonumama lOjfincquo omis fcientiâ uanaÔCerrori fubie/ lt;Sa eft, Proinde declamatio non iudicat, non • dogmatizat, fed quç declamationis conditio/' nes funt,alia ioco,aliafcrio,aliafalle, aliafæ/' ueredicicaliquando mea,aliquando, aliorum fcntentialoquitur,quædamuera,qdamfalfa, iqJam dubiapronunc(at,alicubi difputat,alicu biadmonet,non ubique improbat, autdocet autaflênt, necomnilocoanimi mei fentcnti* am déclarât, multa inualida argumentaaddu-* cit, uthabeatur, quodimpbct, quodq; foluac declamaturus partem diucrfam,q quum ncfci at hic articulatordifccrncrc,nullamde illis nilt;* fl ftultam pote rit ferre fcntcntiam.

T* Andern ut faciat perfcftum circulum,re L uertitur ad libri noftri principium ,colo phoniainiuria, calumnians cpiitolam preliini iTai'em,in qua iocatus cum.amico,dixième ucr futn

theologistas lovanien» fum in cancm,tpfc articulator plus g canis,hu manitatis expers, amp;nbsp;uicx communis ignaru» qui licerasadamicumfcripcas^Cynica petu^» landa mordcre nonerubcfcic, acueluti rufti' eus indilciplinatus,canis ignotos omnes adla trac;ficcarpit,calumniatur,damnat, quæhon incelligic. At uero canis iftc meus nullos adla iratnih malos, nullos mordetnifi noxios,o-' dioperfequens f.iftaimproba, quifi impotës «rat ad bcncdiccndum,caula fuit, quiainter il ios agebat, qui nolcbantintclligere utbcnca«' gerent. Quernadmodum SdChriftus, ut eft Ir» Èuangclio : nonpoterat faccremiraculumiii Nazareth,propter incredulitatê illorum, N5 enquot; ergoproptcrealiber dcclamatióis illius pi arum aurium ofFcnl iuus,nifi pi æ aures,intelU gätur aures morofoç: afinorum. Neep eft con tumeliofus, fiquidem CtcftcHieronymo)ge'' ncralis fermo, ad nullius contumeliam pertP net ,amp; qui citranomenclaturam notât uitia, malos admonce, bonos commendat. Ncque eft etiamille liber famoius, quumhabeat in-* fcriptumauthorls lui nomen, amp;titulum, at-* que non fine Cæfarei confilq examine, au/ thoritace publica prodierit, nee quenquam,ni fi de quo publica uox, 8i f ama, amp;nbsp;notoria hi-* ftoria eft, nominatim perftringit. Cætc/ rum, fj quifpiam fui confcius, aliquid i« f« diftum

APOLOGIA ADVERSVS diAum arbitretur, ob idque mihi fucccnfeat,’ ipCe iam de fcipfo,quod tabs fit,nulio accul an tc confite tn r, uadc prarfumptuofus hicarticu Iator,ignorans quis in iurcdicatur libellus Faz' mofus,falccm fuam poiiit in meflem alienam. Sc ultra crepidam indicans, nefeit quidloquaz tur. Atcß hæctandemcft miTerandi arnculato rishuius, plufquain afinina peroratio, qui ft quid cordis habcrct, amp;nbsp;probus uir hibcri ue-* lit, addidiflet articulisiftis nomen fuum, fiil/ los commendationedignos purabac, Aut,p/' dqflct in publicum, nec me poft terga aggreP rusciret,(cd rcftitiirettnfaciem,du.T»adcratn qnircfponderem.

EX. his tandem mihi plane perfuadeo, Iigt; brum declam itionis mcæ, per Louani/' enics theologos,non fuiiTeleftnm, fedlabo^ rem ilium alrjsquibufdamfuilTe diftributum, in quorum fldem , forte theologi aliquifub^-fcripferuntnotatis. Vnde fi quid in hacmea apologia,amarulentiiB diAum nidebirur,fci/ ant me hoc non in thcologicum ordinerndp cere,fed inillos ter fceleftos fyeophantas, qui de ordine theologico pcfrimemeriti,tâinfuk fas naenias, tarn perfidascalumnias ,illis fug'* geflerunt, atque tarn celebrem olim academP anl} Mtn futilibus articulis ^tamfrigidilTtmis

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argue

t'heologistas lovanten» ûrgumcntis,tam inappofitisfcriptiiranimci/ tationibus,earundemquf adulterinis applica-* tionibus,amp; interprctaiionibus præficerc uo-* luerunt aurhorem,amp; crudius omnibus expox nereludibrio. Fgofempcrdoftis amp;cruditis uiris, quibuslenluseft catholicuscorrigendi mea Icripta libentcr fubmittam, modo ilia le-* gantcumiudicio,8i;candore,amp;liquid admo nuerint aut dorucrint, libenter audlam, illo' rumque indicium pro uencranda authoritatc libenter acciptam, Sedquis «xquo animofe-* rat, iftius fecis cicatricolum iudicium, qui in/ uidiofi,amp; nihil (cient£s,uitiantquæianafunr, amp;nbsp;deflexis a uero oculis,in improbitate ,hau/ dc,dolo,falfificio,mcdactis,malitia,depraua tionc,difrim.ulationc,amp;'impudenti calumnia, fpem uiftoriæ ponunt, amp;nbsp;ie conftituunt ccn/ lores alienorumlaborum , eorumc|! quorum funtimpcritiflimi. Atquehorum nebulonum arhitrio(lidns placet )Chriftianidicemur aut bæretici,ad horum fententiam exurenturho/ mines,quorumucrba,uocesamp; cenfuras,nihi/ lo pluris ego faciam,q Demetriusillc qui dice re lolebat, codcm libi loco uoces effe imperi/ lorum,que amp;nbsp;ucntrc redditoscrepitus,quum nihil pene interlit qua corporis parte, furfum an dcorfum turpiter fonent.Qui quod doftri na nequeunt, authoritatc exequi contendunt, eoqgt;

lt;of}? quas ohm erudiïióis meritisjaurcas de/ crcuicantiquitas ipli mcrtedc Sc Sympoho^ rum mentis impetrarunc titiilo quidemdo^ Äores amp;nbsp;magiftrijlicerarum conditione mife rabiles Sophiftæ, contenti ut alij dofthiiam, ipfi umbram tantum ôé ipeciem occupcnt.Sci ant ergo nuncpopuli, ßdintelligantnationcs, Quales hodielunt ifti magiftri, quibus filios (uos erudiendosmittunt difcipulos. V’aedi^ ^apuhs, quibustalcscótinguntdo(ftorcs,qui quodcunque loquuntur; licet uidcaturlapjen tia,tamcncftfiultitia, ^iniquiias : curautem uæ,quippe dominus, amp;nbsp;magiftros illos, pari-' tcramp;qui creduntillis difcipulos difperdet, iu xta uerbum EfaiæzQuoniam dominus caput amp;nbsp;caudam difperdet»

Icnatores, uirofqucprudentilTimos, in quorum manibus tot meJibus uerfati funtifti articuli,quosmihi nefariaillacalumniatorum cohors,antc huncconflitîlum intendit, Si ob^ tredatione mei nominis, fparht in uulgus, Si. hærefeos nomine obtulitmagnatibus,amp;.'Cæ'' fari quoque me traduxit pro hæretico. Vofcp -omnes,quicuncp nunc,amp;;inpofterum,ißaÄ uifuriamp;leduri eiîis;Noliteiecundum faciem judicarcjfcd redum judicium iudicate. An no digni

digni amp;nbsp;efficaces fint ifti articuli, jJpter quos, cxconfpiircatis fcholisjordidi ludimagiffri, 'qui nihil norunt,nifi prareflcpcdiculolispue riSjCum aliquot fediriofis thcofophiftis,8lt;; fu-* neiiis monachis, fceptrafupraCçfaremfibi « rogantes , noft ram de Vanitatc icicntiarum, at(.^excellcntiauerbideideclamationem(cui iam fubfcn'pfcrant ccnfores,aften(us eft priua ti confilq fcnatus,amp; Cæfareo diplomate com probauit )prohibere debiierint,amp; ne apud L o uaniiim diftraheretur inhibere: Nolitc fecun* dumfaciem iudicare.ied reftum judicium iu-» dicatc,andigniamp; efficaces fint ifti articuli, jv-pter quos,refcindcndum poftulauerint,Cæfa rei diplomatis priuilegium , maxima priua/-ticonlilii (obi nihil non agi fummacumpriu dentia amp;nbsp;ddiberatione hadenus put atum eft ) cuminfamia,tuminiuria. Non enim ad me folum pertinet hæc calumnia, fed etiam ad c-' os qui declamationem meam examinarunt,^ comprobartint,qul lubfcripferunt, ciui Cæla ris figillum appenderunt,quorum fides, fi fe-' melhinc fufpefta fieri patiatur, reliqrumomi urn perpetuo infirm ata eft :Nolite lecundü fa ciem iudicare,fed reft ü indicium iudicate. An digniamp; cfficacesftntiftiarticuli, proquibus mihiinaudicoamp; inde fenfo,publica indicenda fueritpalinodiaïquüiftiL ouaniêfesccnfores

apologia adversvs noninnitantur alio robori, quam falfis inter/ prcrationibus,malitiolisargumentacionibiis, impcrnnentibus allcgationibus, deprauatic/ ni,detKuncationi, dillimulatione, mcndacio, «mprobiratijÿcophantiæ, blafphcmiæ,faHi^ taci,cætcrifq;cakimniarumdctertabiijbusar/ tibiis,quibus dcgcncres, inualidi Jophift x plurcsturmatim, meiokim, Äunumclancu' lum,amp; poft tcrga aggreffi,opprimcrc ft udiie riint.NoIitc fccundumfacicm iudicarc, fed I C lt;fturn iudidum indicate. Num digni 8lt;. cffica-' CCS funtifti articuli,propterquos ilk minifier iuftitiæ Cæfar, ram graui indignationc cótia me ccmmotiis fucrit,quod fupplicanti mihi^ iuftitia,amp;aures fuas occlufcrit,amp;oculos fiios a fupplicationc meaauertcrit^Et quum nemo regum,unqiiam tarn inckmentes, fiue fuper/ bas aiircs,habuinc fciatur,qui fcruorum iuo^* rum honeftaspræcesfaftidierit,amp; honefiarn perfonarum, iuftasfupplicariones, dedigna/ tus fucrit,mihi uni fokq; hoc a Carfare fuapte natura Ckmentiftimo, prjtcr morem fuii alic no impulfu contigit : fic pq iUi magiftri no-* ftri,fuisiftisarticulis,confcckraruntCæfaris aurcs,tantumcj!ucnenumillisinftillarunt,illi mundo corde monachi,fic Cçfaris aduerfum me furorem concitarunt, illi fubornari aulici facrificulijat^ aulicarum confeientiarumin/

THEOLOGISTAS LOVANIEM» ftigatores, ut uix duorum reuerêdifTimorurn dodiflïmorumquc Cardinalium fideli inftril dione, deflagrari Cæfaris ira ,amp; purgari po-* tuerit fufpttio,parumquc abfucrit,ut cuius be neficentiatnuirtutibusjfidclic^obfequioconl ïncruerim,illiu9 iram,amp; indignationem,ferui tiorum præmium,laborumque mercedcm ha buerim, qucmquc uirturis, ac literaturæ gra-* tiflimutn pcnfatoretn fpcraucram,uirtutum Sóeruditionis punitoreminuencrim, nccquid quatnbonac fpei habiturus fimrcliquum, qui mihi tam infcnfum Cæfaris odium,uirtutis amp;nbsp;erudirionismcritis peperiflem . Verum hæc tragûcdia alio loco,6d alio ftilo, mihi uberiu» decantanda eft.Vos quæfo quod ad articules attinet, nolite fecundumfadem iudicarc, fed reftum iudicium iudicate. Saluo mihi iurc addendi aufcrendi,corrigendi, emen/ dandi, interpretandi Quod ut in prophanis cauffis concedi fo letjin facris maxime con* cedendumcrit,

Proiicrb, XXIX* Princcps quilibenter audit uerba men* dacijjOmnes miniftros habet impios.

Non folum illc reus eft, qui falfum dc alio profcrt,fed ctiam is, qui au;s rem cito criminibus præbetî xi,q,itj,non folum.

CORNELIl AGRIPPAE» AB NET' tcß heym,aiTn.ata’ militia’, Eqiritis ain‘ati,ac iitriufquc iuris dolt;fioris,Cæfarce makftatis a conftlijSjSC Ärchiuis, Indiciai-q, Qiiatrda Vuper Caluirnia, ob teditam Dedamario 0 nan,dc! Vanitatc fckntiarum^atqîexcdkni! tia uerbi dci^fibi per aliques fcelaatidi-nos fycophantas,apud Cçfarcam maienatcm,ne farkac proditerk intentata, AdornatÜTi^à ttium uinimEuftochium Scapufium, Caefarcac trakßatis, apudAngliae regem Oratorem «

NON AD TRTBVgt; nalhoftium,fcd tuto in loco,agt; 1 pud arquos indices ,literaruni negotiü agerctur (Euftochi uk ' dariflithc ) dico apud uiros can didos ,qiii aliorum conatus non fint perofi, qui aliorum fcripta,iuxta corum uires,condigt; tionefqucuenerarcntur,ferrentaæquanimi-' ter,aliorum ingenia, nonaltioribus inuideii/ k ij «es*

(XyAERELA SVPER CALVAïN» tes , non paribus importuni, nondifparibuS amp;nbsp;inferioribus infcnli, fed quorûuis labores, inaliquamiaudis partem admitterenc. Qiiic/ quidlanoamp; redoiudicioprodieritjuis meri/ us non defraudaient, errata fi qua tolerabilia iiinc,inoptimam partem interpretarctur,quae uero citra pertinaciam exorbitant,etiam citra morofitatem caftigarent, amp;nbsp;meliora lubftitue rent^corrigentcs fimul amp;nbsp;emcndantes, in omi bus boni confulcntes, melioraquc docentes, malintq! parcercerrori, g inuiderc uirtuti,ac non tam culpam pun)re,g uirtutem colcre ue^' lint,leuitererratis ignofcerenr,nccpçnamin-' fiigerent,nifi corredio culpam nequcatauer/ tcrc.Talibus inquam fub iudicibus,atc^ cenfo ribus, quis nongauderetpertinaci ßudio,in^ hærcre Uteris, edere libros, fcribcrecarmina, difputare ploblemata,declamare placita,con/ fingerc argumenta, atquealiquid Temper alio rum æmulatione,aut inuidiadignum agerc, Quandoquidem,qui uiccritcertamen ,æqu/» iudicibus,meritusillideccrncretur gloria? tri umphus,qui ucro uidus efletjis feipfo melior atcç dodiorfadus, pro gloria lucrum repor/' tarct,ucrum non fic nobifcum agitur CEuUo/ chiplonge aliter feres habet. Quifquis hodie ftudiorum fuorumaliquodfpccimen, licet cp muni cum frudu,in publicum edere audet,5i iada

SCHOLA STICORVM ET MONACHO. iaAafcmelaIea,cakhographorum typis cxcu dendS cótniferit ftatim quicquid,id eft aSyco phantis aliquot, bonarum litcrarumprorfus impcriris,qnihilominus fn fcholafticis uculis turgidi/e omnium hominü primos haben uo lunt,amp; exadc omnia no(re,cdâ archana quæ^ quemaxime rccondita. Sefe nonignorarc prædicâtjapitur in iudicium, qui illud quod prodieritùnfidiofi pariter amp;nbsp;mo rdaces,a ad ftngula quæquc carpcnda proni amp;nbsp;ingcniofi) cuoluunt,utinueniantquodcalumnientur,fci fcitanturque Scfcrutancurubi dentes fuos in^ figere quæant, fi forte fcriptori huic, aliquid alicubi, odiofa ueritatc liberius diAum excp dcrit,fi alicubi hallucinatus fueric, fi uel incon fideraciorcfcrmone,aut iocis,aut falibus,ali/ bi cxorbicaucrit, fi mordaciorc accto, alicuquot; ius eorumaures contigerit,fi quid(improuk folapfuserrore)minus refte protulerit, mox inflammatis animis, adcalumniandi peitk naciamobfirmatis,articuloscolligunt,amp;quç cuncç odiofiffimacxccrpere queunt, cafcpo-' nunt,ca fola producunt, amp;nbsp;in modum clafficæ cantilenç détonant,turn intellcftuin diucrfùm coafto,caninx contentionis, iurgiofiscontu melqs flagellant, exigua quæque errata exag gerant, fynccre 8dbcncdiÂadeprauant,mæ-' rafeg calumniaSjingenti uocifcrationc, aducr V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k iq fus au

QVAERELA SVPER CALVMN* fus audiorcm ilium conne Aunt, ôi. quæcunlt;}{ in fcriptis iHius,infignia amp;prçclara cxtitcrint* pallentiliuore tcgunc,nulla bcncdiftorutn ra tionc habita,quin multa corum,tunc ctiam in contrarium fenfum, non rationc, fed uiolen-* tiatorqucnt.Singulabona,5£optimaquçquc, înquibus fcripcor illcprçualuerit,uelobuni-' «s diAi IculiTimum errorem rerjeiunt, atq? ob lapfus aliquos humanos, damnant ctiam quæ re Aa funt, publicamque util itatem, Si. qiiam*’ cunque amplilGmam return cognitioncm, ob priuatam ofFcnfamfimul tollunt.Nam faceti«' arum fales, curiofe admodum rimantur, Si ft qua,flue ludicra,fiuc per iocum in cos di Aa,ft bi uideantur,ca uclucacerrimæ faAionis inci ramenta crifpis naribus fufpcndunt,audcntc^ ecu erroreSjS^ hçrefesobqcere,leui (Tima quf^quot; que(amp;non tarn authoris hallucinatlone q ama nuenfium incuria commiila ) erratorum mo/ menta, turn non tarn fcrupulofa, quam mail/ gna conrcientia,ueluti quodam uiolentilftmo turbine, perpraccipitia philautisefuæ,acurfu reAç rationis abftraAi ,in concitatiflimumiu clicium,dc illo authorc ruunt, Si quicquid eo/ rum auribus difplicueriqdignum iudicant in/ ccndio,8d palinodias exigunt, aut fcriptorem il!um,fcholaftic3e maieftatis rcum, graui cen/ (uracondemnant, magnifque figillisprqfcrt/ bunt«

SCHOLASTICORVM ET MONACHO^ bunt, Speret ergo pro benluolenna am,prolaude calumniam, pro præmio perler quutionem,quicunt{! bonarum litcrarum no» gocium agens,aliquiddocuerit^fcripferit,edi deriCjncccfle eft.Necj uero eft bçc folapfcntp um temporum malicia,ab antiquo çuo temper ica fuir, uc quafi natura itacomparatum uidca tur:licechçccrudclitas,aliquâdoplus,aliquâ^ do graftètur minus,pro temporum, locorum, hominumque uarietatc.Quippe apud L acrti^ umDiogencmlegimus,incerrogatumafami liaribusquendamphilorophum,quidnam ftu dio fuopromeruiffct ,reipodiflc calumniam, Etdiuus ille Plato,quodipfc in cpiftolis ad_pi onyiium fatetur,iitinuidiçcederct,fere omia fcripta fua, non fuo, fedSocratis nomine in-* uulgauic. ApudRomanos eciâ aliquando tarn uiluiteruditio,utindignnhabitnfituirisPrin cipibus fcircliteras , ipfumquc docendimu-' nusjuelut illiberale fordidum,nó nifi liber/ finis,Sc fcruis delegatum eft,quod idcirco Ne ronis mater Agrippina,ipfi Scnecæ,uiro con fulari, uelut probrum obiecit,tantum erat c ru ditionis odium, utquinóocculta(ret,qui non diflîmula(ret,ucluti perfidus,SCpublicus graf/ fator haberetur. Hine JVl. Antonius orator, improbabilem populo orationc fuam fore ue fcbatur,ft ills unq liceras dididieiffe i^utaifenu k iiq Sapie

QJZAERELÄ SVPER CALVMN* Sapiebancergo admodum , ftolidi illi Galli, qui(quodfcxtocommêtariorum fuorum nar ratCcfar)ucinuidiampracucrtcrent,animum ab omni li’terarum cruditionc procul rubmo-* uerunt, Qtiis cnim non malitdc ignorantiaamp;J filencio gauderc , q fcimper de fcienna amp;nbsp;do/ ftrina doler«/ Quod tam cxcellens ingenium fifecontemptui odio uideatfucurum,quod Jiceras fciat,nonefFugiat,amp; aucrfcturillas,dc teftetureç/Quis non inelius cfTc putec,finc Cd entqs,fineliccrisj{'ecur2amp;ocio(2ciuiece,pot‘‘^ reftis pedibus,in utramuis aurem dormirc,^ continuis literarum ftudijs, SCcdcndis libris, pro alienis utilitatibus cxcubando, 8c uigilan do,graue onus inuidiæ fubirc,amp; fefe ukro in crurnnofum negocium detrudcrc,magnifque infidiis StTpericulorumdifcriminibus implica rijUndc quum uclit fefe ncqueatcxtricare/Nc mine unquam inter mortales tarn prçclaracru ditto cxtuIit.Ncmini unquam tarn admirabi/ |e ingenium fuit, cuius gloriçmalignitas non obftrepuerit, cuius laudeminuidia nonfug/ gillauerit, Qiiotus quifep fuit unquam infigni terdoAus,quicarueritinuidia,qui ededis ftu/ drjs fuis nonfitpcriclitatuSjamp;muItorum odP jsiSdclamdeilinis detrcAationibus, nonfueriC expoftcus. Si. incertoi?^ hoftium praedafadus, nonnunquam iniquiffimorqm iudicium pmor dact

SCHOLASTICORVM et monacho» dacibus cenfuris flagellatus'i None tunus fuif fet ilHs liceras ignoranc,aut erudidonem dif* fimula(re,aucauriïïuokiptariftuduiflc, aucfo* renfibus lucris induinfle,aut merccnnarr)s la** boribus hominum officia demcruiflê, nullo» fcribendi Hccnda irritalTe,nullos odiofa ucri^ late offendifle'; Qiiis ifta fecum animo repuz tans,nondc relinqucndis ÔC. repudiandis litc^ ris confiliumineariCcrte remouic hic fchola-' fticæ tyrannidis mçtiis, abonarum litcrarum ftudijs,no paucos, multofqiiam ultra primo# limites progrclTus retraxit, plærofq! ftudio/ rum licet amantinimos,pcrfcucrantcfque, ita deterruitjutingenij fui cultumdiffimularent, iamp; ftudiorum Riorum labores, fine pofterita^ tis lucro ,fecum emori finerent. Alios denique licet præftantcsin propofito aliquidedendi, fie tarnen in angufi: um contraxit,ut quum fibi ftatuerent, tum alqs confulerent, nihil in ui ta «dendum, fed poft mortem fcriptainuulgan-* da, capodlTimum ratione dufti, quia fit licet tunc(aiunt)odiofafcriptura,fitfunefta,fitca/’ pitalis, fit maliuolorum quorumcuncß iaculi# ftimulis,aculeis,flagellis,lagittisobnoxia,f3e uiant tune cucullati hypocritae, amp;nbsp;fcholaftici fycophantæ ,qui iudiciorum SCcêfurarum mœ tu terribiles uidentur, amp;nbsp;feenum in cornu ge-* runt,irafcantur,damnent, cxecrcntur, fulmP k V nent

* Ct-VAEKELA SVPE RC ALVMN. ■' nencamp; fulgurent, anicularum cædibus formi dolofi inquifitorcs :quid hoe ad morcuum,qui lam terribilia omnia tranlgrcfTus , in tuto eft, omniumq; uiucntium calumnias,minas,mor/ fuft^ facile fpernic; Ncq; adeo nitum eft tune uiuisilliSjdc mortuoillo loqui,quin longe tu^ ti(rimumfit,huicmortuo,loqdeuiuis,quuni illicpoceftfuperellcquiuindicct, hic inquem uindicetur,iam non eft,cum qui extinétos in/ uitancadprælium,amp;dcfundosdimicarc co' guntjfarpcfupcranturamortuis, quos uiuen/ les oppreflilient. Sunt tarnen iftis cordatiores quidam homines, quibusaut tantus eft ueri amor,aiit tantum mali odium,cantaveglori3e cupiditas, utinuidiæ periculacontcmnentcs, nil magis quærant, q aliquid inuidia dignum agcrc,ipramqiicinuidiamimpcnfcdefidcrarc tiidcantur,odium,inuidêham,calumniam,c3f terafque malignantiumtcmpcftatcs, fortitet conftanterque perferentes, quoiifque ftudio/ rum fuorum ftcr dimenft, profligatis publica «ruditi'onccalumnr)s,fuperatifq; periculis,eri am malum malorum omnium cxpugnatudif ficillimum,b'uoremuicerinc. Qiios tuncin/ gens manetgloriæ triumphus, qui in hac uita datur paucilTîmîs. Neq; magnus ille Erafmus Roterodamus , uir omni eruditione maior, hunc hadlcnusconfcquipotiut, tot indies tlli

, .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuppul/

FCHOLASTICORVAî ET MONÄCHO» fuppulkilantfycophantsc, qui Lcrnæi Jracox nis inH-ar, tôt calumniarum capita progermP nanqamp; fcriptaillius in peins rapiunc, integer-' ntnicpuiri.inuincibilemcruditionem/âquam fcælus amp;nbsp;flagitium,obl'cocna uerborum petu^ lantiaimpugnant, necç quicquamabillotam rcfte,tam fane,tam fanfte, fcriptumeft,quod illorum non ucllicet iniquitas, ut quoties ipic fibi uidctur,tranquillis undisjntuto portum adnauigarc, totics nouis dirt rahatur tempe-' ftatibus, Tamægre deuiftorum fophiftarum ingenijs, quielcerefoiitumeft, ÔC inuiAores femper fubaftorum obluAatur improbitas. Quid hic agendum cenfes (mi Euftochi)quid adfers confilq'; Gertemea fententia, aut per^ petuo infilentioôôtenebris dclitefccre opor-' tebic, autftarc ncceiTum eft, fortitcrhofti-lt; lia omnia cxcipere , aut quæcunque edenda funtjinplurium linguarum uoces transfufa, uniuerfo hominum uulgocxponere , ü forte clementiamamp; aequitatem, quam infcholafti.' cis illis cenforibus non reperimus, apud indo ftam plebem,S6 inculta Barbarorum ingénia confequamur,aciudice DEO,amp; mundo te-» fte,confundatur calumniantium malignitas, aut certe , quod plærifquc confukius uidc / tur, nihil in uita æderc oportebit, fed poft mortem innotcfccre, qui nolit fe,aut periculo t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«xponç

QVAERELA svper calvmn» exponerCjSdmalacunftapcrferre, autcum de decorc profugcie. Multi cnim infcclici auda cia,hocinuidiæpelagus picnis uelisingreffi, quumprocula portu, fæuiencibus undiSjad/* uerfis uentis luftantur,amp; fophifticis flatibus, quibus nequeütfecximerc,ad SyrtesautCha lybdes urgcantur,pcrterrefaAi:pœnitet tunc illos ,malc credit! 8c fcro probati, illius confl'' li} inftitutonon paruiflctatqï tunc,utiningrcf fu maris illius intrepidi fortcfquc fucrunt; fic intus quum funt, modica tempeftate frafti,cc duntundis ,8C conuerüs uclis, proximum por turn adnauigant,amp;ruta pctunt,uiftoriamque fimul cum gloria amittunt,amp;: uekiti tranffugç amp;nbsp;dcfcrtores,eiuratamilicia, aufi nihil pugna re contra fortiter. ïgnotos locorum rcccflus quærcre,amp;folitudinuminacce(îàpetcrc, per/* petuaque ignominiainobfcurolatcrc cogun tur,neculli unquampoftcafcprælio ofFerrc, non arma, non expeditioncm parare queunt, nificoncitatorum Rabinorumfurorem expe riri, amp;crudelitatêinquifitoi5i(quoçgt; carnifex animus cft)fubire,amp; bellum cum fafciculis flammis gerere uelint,qui tune uel remotis,uel ctiam profligatis logodedalis, uiftoriam car nifici,tanquam doeftori omnium liicratiflimo daturi funt.Ccrtc ipfc mecum animo fæpc hez fito,cogitabundu$,regrediarne adefertis litc ris

SCHOLASTICORVM ET MONACHO* ris, ad olim no prudenter defcrtam militiam, unde mihl infignes honores, amp;nbsp;grandia lucra blandiens fortuna largiebatur.Nihilmihitüc deerac,torus ferlcatus,auratus,numatus, ticudo,honor,dignitas,diuitiæ,omnia ex uo tocontingebant,at quoties defertamilitia,ad literas regrciïus ium, haud unquam foclklter egi, lemperque calumnias, infidias, contem-* ptum,inopiam,omnemqucaduerfamfortU‘* nam expertus fum.V trobicp fateor,amp; militia litcris pugnare,grande periculum eft, a mi litia, non lolum uicifle, fed amp;ftrenue perqflc gloriofum eft , fuafquc non minus infigncs laudes habet fortis occafus,atque infignisui^quot; ftoria. Hic uero,quantumcunc^ ftrenue quis perierit, ob iniquitatem iudicum, dedecoris plunmum fit lacurus ,quantumcunq! ftrenue uicerit,pcrparum gloriae, nihilcp prxtcrigno bilem prædam, amp;nbsp;fordida fpolia fit occupatu » rus. At forte uincerc nemo poterit nifi mortu us,atque uix tune etiam,adco calumniandi de mentia,ad inféras fedes ufq;,manes Si laruas, a quibus rerum natura fua fulmina fuftulit, periequente quæ nee poteft, fine mortuorutn calamitate,eflc contenta.Hæc ego fic uera eP fe( m i Euft ochi )ut iam olim ex multaleft ione Si exemplis didici,ita nunc etiam proprio pe^ riculodeprehendi, porifiimcincadeclamati^ one

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVPER CALVAIM»quot;

onc,quam niipcr, dc Vanitare fcientiarum,a4 que excellentiauerbi dei edidi, quæ ubi prox diit,prohtupicer, quantûôdcrucjbus,amp;jgni^ bus,cxpi'âdum («lus, hic mihi obqcitur, tum pcraliquos improbos fupcrftitiofofquemo-' nachos,amp;fiatrcs,uulpinafanftitateiniignes, 8C forma monftrifica fpcAabilcs,tum per aligt;' quosfcholafticos fycophantas,bonarum litc^ rarum oforcs,fcd magnificis titulis dotffrinae umbram ,nu(quam non oftentantes, Hi da** mant, repente terris ingrucre ccclum, iyluas, campoique fubfiderc, montes dcicendcrc, mi leen omnia, antiquum redtjflè chaos, diuina pariter amp;nbsp;humana rumultuofa rempeft ate có^* fundi,renafcih3crcfcs,iurgercantichnflos,f( dei catholicç ruinam minari, eunftaque fimul in perniciem rapi, atque haec omnia non ali/ amobc3ufam,niftquodorationis libertate, alicubi tadi funt,quafimihi,indilt;fTaillis cucul lomachia , cumillis folis iufeepra fjt pugna, aut de induft ria aduerfus eos folos,in arenani dcfccndcrim,quicommunitcraducrfus omnc hominum genus, declamaui : atque ftcdecla-* maui,utillis ipfis ,addcclamandumfuaspo'' pularcs concioncs, egregia argumenta con/ tulerim,quam perceptam munificentiam, in'* grato æfiimantes animo, quodin corum uti/ litacem contuli,in meam perniciem uerrerecd nantur

SCHO LA STIC ORVM ET AI ON A CHO* rtantur,8óinde moliuntur uindiä:am,undede cuitgratias agcrc. Oderîitcp me^ptcrea ncc dignantur agnofccre benefadorcm fuum, ac fl ego eadcclamandi emularionc, eorum quf^ ftui officerc uelim,qui ipfi non modicum quç-* ftum faciunc oblaträdo ctiam melioribus.Mf randum profeâ:o,atq! admodum mirandum, qua fronte dcclamationem ad omnes comma niter pertinentem, fcholaftici aliquot fophiftj amp;nbsp;laruati hypocritç, cum reliquis quorum in-* tereft,nihil communicantes, loli iudicare,atgt;* que damnarc præi umunt, priuatis fuffragtjs ufurpantes,quod uniuerforü fententtj s eft dez cernendum, mihiep aut declamare, aut fatyras fcribere,inrerdicere contendunt, qui fibijpfi» maledicendi, amp;nbsp;in quofuis feurrilibus conugt; ttjs, amp;nbsp;infanis dcbacchationibus,lingua amp;nbsp;caz lamum uibrandi,libcrtatê indulgent,quafi fo li hoc priuilegio fruantur,maiorcp illis p cætc ris mortaliû,malcdiccndi libertas conceflâ fir, amp;nbsp;cui non liceat reluâ:ari,aut « adc tragula rcz ferirc.Quomo ifta quadrarêt,quæ vc eftet hçc sequitas , fiipfiobcaninam hanc facundiam, prodo(fiis,prjs,amp; perfedis chriftianis haberi uolunt,me contra ob eandem, tam inclemenz ter in crimen uocant, quod tarnen, ft crimen eft mihi cum omnibus ipfts commune eft , amp;nbsp;a quo ncc feipfos quidem, immunes, amp;nbsp;aliez nos eûê

Q_VAERELA SVPER CALVMN« -«os efTedcprehendunt^ peromnem uitam ni^ hil aliud agentes,g quod omnium actus, infi/ diofa exploracionis arte uenantur,atque a pul Eitis,a)uggeftis,uclutiimpudcntiæluae arcp us, omnium hominum uitas amp;nbsp;mores, in re/ prchenfionem rapiunt.Nemini innoccntiam tribuunt, cunftis acculationis iniuriam irro^ gât.Omnes conuicqs ÔCcontumcIqs flagellât omniacommilTorumfecreta euomunt, nihil ob metum,necßobfidem reticentes;eaquc fli gitiorum myfteria,amp; multis incognita crimP na produntjUt non inique credamus, cucullio nés illos, incircis fuis, uclutiinquadamfenti/ naflagitiorum, nihil aliud difcerc qunmfcele/ ra,quos quum feceflio monaftica,meliorcs dc beret facere,peiorcscuadunthominibus pro-* phanis.Oquoties noua nupta,rei Vcnereære dit inftruftior aconfeflîone fratcrculi, quàm ab amplexu mariti Quomodo em boni,pq, fimplice9,cafti,pacifici,humiles clic poterint, qui continuofcelcra inquiruntjflagitia exarni nant,crimtnacantillant,funtq;afpcritare,imgt;’ modeftia,rabie,cîilt;îtis intolerabiles.Qui nuP lum hominum genus ,fiuc factum ,fjue propha num,non lacérantcalumnia, profcindunrma/' lcdiccntia,onerantinuidiagt;grauantdetredati onibiis, amp;ucnenatislinguisfauciunt, nullis a fatyris corum fccurc uiuerc licet, nec eft qui . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poflil

SCH OtMSTICORVM ÉT KONACHO po flit loqiiacitatis eo^' retia d«uit arc,ne morgt; tui quids abillis iatis tuti iunt,quin uclutiCsf fpijcancsjiuc iepulchralcs inhircania, «tianl iepukos arrodendo affliguntlnihilafeaftum putantesji fæuitiam luam,ab umbris amp;nbsp;eine/ ribus continucrint Proindeqtum ad audaci am,irtipudenriam,iracundiam,furorein5mot dacitatem^ubfannationcm.gcfticulsnoium, ri(Sum,h'*'’*'^''’^j^î'lt;hinr.os,faltus,ferinofquc chmorcs,tuni ad ingcrenda cGnuicia,amp; pro* loquenda mendada, tcrrificafq; comminatio res attinet, iatn irde populus illos,rdligioni pariter amp;nbsp;hon ori habere cçpit, nec cfr, qui no ir.alitdllos extra uiam declinando fugere, g il lis obuiam fieri,ut iam etiâapud uulgu», com muni prouerbioreceptiflimum iitjinfauftiflî-* miaufpiciiefle, obuiaremonacho,idcf baud fecus atq; lupo, qui quernprius uidcrit,iUiu9 liocem præcluditjÔd obmutefeere facit. SicSd iili, gtacumqp iniolenti dicacitate déclament* femper mutis auditoribus uti folent, earnque impevitac plebistaciturnitatem,fibi ufurpant pro fanftitatis 8c innocentiae teftimonio,acft non babeat mundus, quod de mails ill is male loquatur. Dico autem ha?c omnia de mails,amp; peruerfis,nódcbonis.Scdinhisdifcernêdis, plane opus eft myfterio, ut probos, pios, ca-» ftoSjhumilcSjmodeftoSjfimpliccs, utros mo L nachos.

QVAERELA SVPER CALVMfJ* nachos, fanftos uiros enccognofcamus,alt; ifacundiæfurqs,amp; inuidcntiæJiuore, calünP i andicp rabic j5ditos, non homines, led anchro pophagos luposcnonfratresjfedrabiofos ca nes: non monachos, led ciiciillatos diabolos elle intelligamus.Qui quummonachoi?.’amp;fra trum nominecenferi uolunt,titulum inoribus abdicant,profeflionc operibus polluunc, men riri uirtuiêducentes,bonai5ilicera[j;loco, frau dcmamplcdentes, relligionchypocriG colen tcs,pietari auaritiamanceferentcs,cupidicate laud is amp;nbsp;pdc,alicnis uirtutibus infidiantcs,q-' rum Icçlera, amp;nbsp;plcnos rurpitudinis adiis, qrh indcclamationemcaahcubi dctexi,iccircofa talisconfcienriæ malignitatc confufj déclama tionem illam C quam multi illoç; neclegerunt, riecintcllexerunt,ncccognouerunt,fcd tmex fufpitione,ucl audicotm nomine,quodcü fu^ isinllitutisnonconfcntiat)exhorrent,dânant exécrant,’atcp odio, inuidia,detrcftatiôe,con uitii’s, fycophantns,cetcrifcp falfç linguçappa ratibusarmari, occultacotrame expeditions para runt, non ignari q turn ad nocendum oc/ cultamanifefiis pronioralunt:itaq;clamdelfi nas amplexati infidias, arcudoli,calumniar3 fpicula forquent : Arq;aniinosaptantfcçlc ri,fraudic|! parant fc. Difponuntlinguas,5i uerba nocentia condunc, Si £orK uidoriara

SlCH'OtASTlCORVM ET MONAchcm «uaminErafmi Moria amifcrunc, in hac nogt; ftra Vanitate recupcrare poflent,amp;quü mulgt; tofadlioris negotq fit,eminusinopinatum,^ cominus prouidum oppugnare :ideoinexpuz gnabilembello dcdamationem,furtirnamp;pef «nfidias adoriuntur,concerpunt,itiutilant, la^ cerant,utquod iiirtute nequeunt,promouea£ Aftu,n5 ignari,plus uirium efie,incrcditainK quiflinia calünia gin inftrudifTima difputano iic,multaq; fortiaingeniahis artibus ab inuali dis fycophantis fæpc rata fui(le,plurimûcp çeffiflc uirtutê fraudi,odiofam ucritatem, plax cidis opinioibus amp;nbsp;mukitudinis crrore lufFul tis.Hinc inuidia in ultioncm ucrfa,nefariis pz fidiæ linguis me opprimerc ft udcnt clanculîî, poft terga,perducllionatus.,arrogantiç,am biuonis,ftultitiæ,impictatifq! traducctcs,ma gum,amp; hærericum uocantes, idcj! non modo iapud populiim Si plebem,fed apud reuerêdifz Vimos Cardinales, apud honorandos pontifiz tes, apuduenerabiles abbatcs, apudmetuenz dos Cæfares, apud terribiles reges jtimedofz que principcs,quorum moderacionem(fupra quam maieftatieorumdebetur)cxafperât, ac pacatiftîmæ mentis eorum ferenitat cm,menz dado^nebulis obtenebrant, eoi^clementiam fcbtrcdationum ftbilis adiracundiâ concitât, lEdcntcs obfulum ira Prindpis animîî, faluta-* L ij retn

lt;tVAERELA SVPER CALVMN» rem exiftimationem fubire nonpoHè, quofe md inprauamdc mcopinioncm obfirmato, ctiam defcnlionis uiam habcam prçdufam.O lex Iulia,o lexRhemia,olexCalfia/cdubimi niftcrlegis Cæfar C An non maieftatis reatu peccant,qui tam petulanti impudentia,tâ prç/ cipiti audacia,tantoriim principum maieftan, contra conidcntiam fuam, mintin' non neren tür,amp;'lcriptanoftra,malignaintcrpretarione, eornm aunbus,modo quo non dcbenr, incuk cant,(uamqt contumdiâ, in maienatis oppro brium cransferunt,amp; innocuos opcrum mcox rum laborcs, amp;nbsp;fpcciofidimas dodrinaç; fcn/ te ntias, nugaci mcndadorum obtrcdatione, ad odium trahunt,(um nullis æquitatis ration! bus inftrudidedcalumniandipræfidioarma-' ti,formidolo(am Cefaris iram, aduerfum me cxtorqucre ni li iunt,quo ille me, a'proauis, attaiiis, de fua, præcdTorum fuorum ma/ iéftate,bn meiitum-pcrindeacuilinimüman/ cipium relegcc,amp; fidele mcü obfcquium,con temptu compenfct,pro gratia pornam dcccr/ nat- amp;nbsp;que m operum mcof^i’ gratifîîmum pen/ lt;atorem,amp;'quibeneficcnriâ pro mcritisrefe/ rar,l'perare dcbeam,illius cxpcriar iram amp;nbsp;in/ dignationêJeruitioç; me rcedcm habcam,uir/ tutifq; punitorem inueniam.Hacdnc in fpe rc lidis omnibus,lecuiilumus Cæiaré, hæcdnc

SCHOLASTICORVM ÉT MONACHO» præmiaprolabonbus refcruntur,hæccincue ncrandçliteraturæ,amp; gefti muneri3,prç(liticg obfcquq,ftipendiaaccepturus fim,at,ç obftrc pcntiîjus ncbulonum illoiÿcalumniis, etiäfup plicandi copia,dcfenfionifq! potcftate careâ'î Nam eouRç illorum apud Uælàrem promo/* uitcalumnia,tantumcf apudcrcdulamCæfa-' ris feucntatcmjinfidiolaobtreftatorum ratio ualuit, ut nuper ille mihi prætcr morem 1’uum (nefcioquainclemcntia)5^ aurcs fuis occlut rit,Sd oculus fuos afupplicatione mea aucrtc/' rit,quum tü alioqui mitiirimus,ctiam no igno ret, quodineo faftigio collocatus, difficiles accufatoribus aures præbcre, auttuentium fc fe uoccs rcfpuere nondcbeat,ncc infcnfis au'' ribus alteram partem rccipcrc, qui antea illas accufatoribus tamprocliue patulas pbueriti nec deceatPrincipum grauitatê,quiccp ex pri moimpetu,amp;incofultapcrfuafionc,moreim peritçplebisiudicare,çftimareve.Sedetiâ u« riacclementiffimi Principes, JCquibus plaça-* bileingcniumcft,rerumiÇ peritia, fycophan^* tai52iftorumartibus pelliciunturincrroremSd i}onnuncp uR^ adiiirulctiamiracundiae impel luntur.Hichicu;lim,fedeat médius SC iudicct, Î[uicunq! uir probus 8C integer, öücuius aurc».

unt deceptu difficiles. A n non aeque Cæfareç maieftatis, ateg mei capitis hoftes funt, q tarn

OJMe'RELA sveer. calvmn* /nfidiofis confilijs, tam uafris commétis, tartl impudcnciflîmis mendact}s,S^compofins Imnniîs,gcntrof(5dclemcntiflîmianimi æqui tacemi'ubruere conantur, 8é inæquO ponunc, i'u(lumneiudiciumilliu5,anfniquumcxiftat, modo fcntentiam extorqueancfibi faucnccm, Qiiis index uiiv^aufuscÆpronunciarc altéra partcinaudita^Olimnca tyrannls quidemid tolerari folitumeft. Quis ern patereturpro iil diceplliim qui no dignabitur cognofeere eau** fam. A drianus cæfar, quum olim negalTet ftbi odum audiedi mulierculam, audiuit,ergo nc ticlis impcrarcjfi nolis cognofcerc. Nône(4d Nicodemus de Chrifto ait ad Pharifæos)lex iudicac hominem,priuCquam interrogaueric ab illo amp;nbsp;cognoueritquidfaciac’tnonne inau-* dira hcc tyrannis effèt'atq! tamêad hanc tyran tiidem, odiofe prouocanc Cçfarê improbi alÉ quot fophiflae ,amp; fuperftitiofi monachi.VerS ego totam hanc infimulationis uim abs nebU'* lonum illorum inuidia profeftam,nô CçCaris inconfiderataf credulitatijfcd illorum malignl tati,impurandü cxiftimo,accp illiusaduerfum me indignanonc,noniudicn,non deliberauo nis,no temerariç opinionis ,fed fufpitionis itn petüfuiflcduco,cuius animit?pcrintia,fediti ofiscalüniantiumconrilqSjæqtatisiudiciûfu pcrantibusjqhfjniftro rónis duftu, tranfucr/-funi

ÏCHÔLASTÏCORVM ÉT MOMäCHO* fum afta,ad alias fibi alienifTimam iracüdiam proueftafueric, uc quü mihi opem ferre debe ac,cladê irrogaturus fuißet, niü integerrimus pater Lauren.Campegius^apoftolicæfedis le Çatus,ac illuftris princeps Leodien. duo reue rendirtimi cardinales, 5lt;çquioris iudicij prin/ cipes,ilium retinuinenr.Atq; ego nunc,prçter quod onuftû mihi ualde e(l,ctiâfamç mcçcru delis,amp;honoris mci prodigus,5cinnoccnn3e meæ defercor hndusfim,culpâcp fceleris alicu iusfatcri,8^grandis flagitii,conlcius mihîelïc uidebor,fiiniurioro nomine (apudCçiarc po ti(rime)mc cenferi fuftineam, quâobrem unü hoc uolo feiat Cæfar, me hominem elTe aper/* tum,8cfme fuco,amp;:cxtraomnemdoli fulpiti^' onem ,qui in fronte gero animum,qui ncc fu/ mumnec oleum uenalehabeam :

Cuilt;$ amor amp;nbsp;ftudiü refti, amp;nbsp;uetus ilia prioi^ Simplicitas,cui chara fides, peftufcp dcorum Præfidioinnitens. Qui integer uitæ,crimi nifq; purus, nonfeci unquam cj» fateri erubez feam, ca præditusuitæ Si morum integritate, üt in me nihil culpari poflit praeter fortunam, qdep anlam naftusmalortim fertile femper fc re feruire cotigerit ingratis principibus, quia adulationê8lt;mêdacêobtreÀationc(publica» aiilatjz peftes )ric fp cxhorrui,ut nullius gratiä, autbeniuolêtiâjbUdiêdo Siadulädo cotrahcre

lt;1VÄERELA svper calvmn» tnaluerim,§ueradiccnJo,5iquodaequiimSC honcftumelt fuadcndo,cnamli non ncfciam, fimcpexpercu3,qcumodii ,fæpc pcrtinaxer-* ror,ueris monidöibus refcrrc folcat.Hinc mc quum uaria fo rs,i n di uitias inopiam, in gra tiam 5(Cindignationcm, inauclioriiatcm, di exih'um,al[ernis ui'cibus fæpc traiccit ,tLÎ pro bicas, ÔC. feruata Caefari fides iam,ppe fundi*' tus fubucrtit,atc]^bic non défunt qui protinus me proptcrca inripientcm,improiiidû,profu forcm,ftultum-^ fubrannincppfi non tâ fapi-* entes q fcneSjnctß'cam prouidiq auari,quica nicic ornantur cxtrinfccus, intbnfecus autem IntclleAum habent puerilem,quofji ornnis fa-* piêtia cfljcxplere fcrinia fanguinc pauperum, amp;nbsp;aiïidua augendaçi diuitiat?icura, omnia ue/ nalia habere, ac non fccus q proftitutç mulier culæ,omncs paupcres contcmnere, folis diui tibus applaudcre, 3i corruptiflâmos dcuouere animos,hinc no probatacaufa,indemnescon demnare,5f noxqs reis,poen» cum iniuria re-* tnittcrc,dareueniamcoruis,ucxirc cêfura co lumbos,amp; frauJulctis rapinis, amp;fubdolis col lufionibus, fuae argentanginar egre^ie mede-* ri.Hancipfi prouidentiam, hanc fapicntiâ uo canr:probitatcm,intcgritatem,cruditionem, ftultitiamdicunt. Cum hochominumgcnerc hun^ mihi bene conueniCj his nuni^ fapicns^

scholasticorvm et monacho. nun^ prudens fui, qui eiufcc artibus rem au* gere nefciam,his impius ôôftultus fum,uerefi lij gehennæ,qui dicunc fratri fuo Raccha,ôd fa tue,dolorc pariterdCludibrio feriêtes, nec mi nus iniqua,q ridiculacalumnialacencntcs,eru ditioncmamp;doArinarnfiquamihi gloriaece^ derc deberet, ob coniempta fcholaftici cultus latifundia, iniqui(rimaacftimationc,8Cpcruer fo iudicio exténuâtes, perditas cum iniqua fortuna,tum ob feruatam fidem,opcs ,tn uitu pcriumuocantcs,fcientes,qmapudindoftos fatrapasÂignauosproccres,plurimumhumi lium prydentiafordefeit, SC proftultitiarepu tatur,utqui ualoremhois,ex ucflc metiuntur cultum,nonanimum æftimantes,opefcp uir* tutum meritis antefe vêtes, ac fi uulpina ueftis præbcataftum,autcucullaconferatpîetatem, ôlt;lconinç exuuiç, Cumanis afinis dare poUînt forritudinem, Attn tam ftultum de me fapien tes intereaconqueruntur,abs me tali ftulto,fa pientiffimos uiros fuiflcdcceptos,neq! ucren* tur,prudcti(rimo Csefarex maieftatis priuato confilio,ubl nihil no agi,fummacum pruden* tia amp;nbsp;deliberatione cenfendumeft, banc turpi tudinis notam inurere.Nam fi fcandalofus SC impius eft liber declamationis mcæ, non fol5 ad me pertinebit hoc crimen, uerum etiam ad eos ,qui exa(ninarüt,qui fubrcripfcrunt,qui ra

QVAERBLÄ svper cäl^mn. tum habuerunt,quî comprobarüt, QiiÓ eni'm decoijjfucrit ,illiu3confilii fapicntibusadpro ba(Iè, t^d mihi ftultumÔC impiiï fuentfcripriP (cvCerre ego fi impf'* fum,in hoe poniHmc da mnandus lum.cp toties iam, contra fcripturae monita confifus fum in principibiisdn quibu» non e(tfaki3,quodq; inter cos aulicos phtlofo phari uoluerim,ubi nullos honos artibus,nec ulla pmia propofita funt literatis literis.S i in^ fipiès fum,inhocccrtc ftultilTimus fum,quod fçlicitatem meam pofui in aliéna poteftate, 5i follicitus incertuCcp merjpfius, illis me concre didi,quorum difparem promiffis fidcm expe rior,pudetq;meinfipicntiæmeæ,(^iodhaâ:c/ nus noncognouerim,cuiufmodicfl*cnthomi-' nes illi :quum quis age rem ,quodcp errabüdus, illos aliqu5dolaudarim,qui uocc populifquse uoxdei dicitur)habentur omnium illaudatiP fimi. Quoduero adobieftam mihi arroganti am,amp;ambitioncattinct,quiaaducrfus omes, omnium fciëtias, Startes declamarepfumpfc rimreerte non fum tam arrogans, ut omia mc fcirc pfumam,nccß tamambitiofus,utdifputê de ornino incognitis, fed illud fateantur opor tetmeminê polïcdc his rebus,aut feribere, aut diflerere q penitus ignorât,q tumcunq; ctiam in alqs fjt eruditus, atep unum hoe de me citra jadSriamdicercauftmjCOmcdilTc me dcligno kien

SCHOLASTICORVM ET MONÄdHO* lise boni 5c mali, etiam ufcp ad naufeam, eafcjk difciplinarü partes luftralfe,quas nccillis,nce maioribus fu!S,afpiccrc unquamcontigit,atcg hoc cft illud,in quo fcandalizantur,ficut fean* dalizabant Pharifaei inChrifto, dicentestVn de huic hæc omnia'i Quopoteft hic homo fei re literas quas non didicitlt;S amaritanus dæmonium habet,Sd in nomine Belzebutheiî citdæmonia.Nonnc fimiles illis funt,ciui glo riamillius quodeft in me donum fpüs landi, auferentes deo,attribuuntdiabolo ,dicente9, qgt;magusfim,8idæmoniühabcam, quodmc doceac omnia,quibus refpondeouerbis magi ftri mei Chrifti: Ego dæmonium nonhabco, fedeft q habet amp;nbsp;iudicet. Et iam multi calünia toijî mcofÇi dçmones nbsp;nbsp;diaboli fafti funt, hoc

cft cruêtiSôfalfi criminatorcs.Dc JVlagiauero qdfentiimultqugisfcripcisaperui. At obijci tintmihi miracula,q principes Si. ppli obftupu erunt,amp;lùpra naturæ uires dæmonü opa faflî funt.Faceor opaium miranda multa,fed citra del ofFenfam,citrafidei 8i relligiois lniuril,6ô obftupuerunt ea multi,fcdhoies indoä:i,amp; q bus datû non eft reßjcognofcere caufas.Atcp mot’ omeisamp;inexorabilcfatü.Atqsfecreto rü naturç curiofus cxplorator ignorât, herba rü potétiaamp;lapidü uirtutib.nooïbus perindc »nanifcftis,multa petftcipofîe,qrudis ppîus, periiv

qvaerelä svper cälvain» per infeiriam aut malitiam, accepta refera: de/ monibus,potius quàm naturæ atque deo.

Seducnonfapiuacaroinatafuibus Sdafinis SdofFendunf fpfcndidiorc kicc nuftuçjta necß amacoructeiÿfordium populus,docilem inu/ fl eau s rebus amp;litcris animufnpbercfuftincc, necoculosdenfilllmis ignoraïuiçtenebrisob fufo3,Iucts radrjsaJmouercpoteft.Quicnini func Omni politiore literatura, omnikç archa næ doftrinæ uacui inanes,necnifi umbram illius complexi,quoobfufo ignoritia animo, alienæ doftrinae fplendorem rcAc difccrncrc ac dijudicarc poircnclt;Qiiodi'i fyllogifmorum fpineta planta(ïem,ri carduos à tribulos feri/ pftnêm, amp;nbsp;fimiles habuilîcncfua labra laAu-* cas,inueniflent forte afini illiguftîî, SC magna uolupeate totum IibI5^ deuoraflcnt. Niic uero, quiaeaprofecutusfum,qux ipfi nôatdgcrüc, amaricati funt, uenteramp; lingua coi?i ad calünî as.O dcploratiingcnii homines,amp;iinmcdica bili maliuolentiæ morboconfopiti, aduerfus «am dcclamarionem obffrcpentes, cuius uocé amp;nbsp;uocabulum nedum intell igunt,nec facis no-* lieruntquid declamatio,cuius qualitatcsnorp «ognorcunt.nôdcclamationiscondifioncsfci Onc,nôc) quid animo iocoan fcrio,falfean faç Uere,diÂum fit perpendunt.non animaduer/ Mint dcclamationis licentiam eûejiberioribus uerbis

SCttOLA STICCRVM ET MONACHOi uerbis amp;nbsp;abfimilioribus ai gumentis,rem pro mifcuo Icrmone tradare,nullum periculü uc-* ri ft atuendi fibi faccre,eorum quç in déclama tionc liuc argumentâdo,huc perfuadendOjfi-* uedemonft rando dicuntur, philofophi cnim hoe eft non declamacoris ,fcrmonem fuü ueri tati adftringerc, Declamationis autem proprl urn cft Jæpeamp;plurimum in fido argumento, aut falfitatis defenfionc, aut ueri repugnâtia, autuitqlsude, autuirtutisoppugnatione, ad ingenioijz cxercitationê ad excitation? fiudP fclot521aborare,nonad diflbliiendü autftatuen dn ueritatc;fcd citra pcrtinaciâ proponere qlt betdifputandimateriä, adutilitatc legctium, ficutaitApîs'.Omiacjfcriptafuntad no ft ram utilitatê fcripta func,nodicit oïaqfcriptafune üera funtjiquidc non minimS part? eruditio-* tiis,fabulç,apologi,declamationes,diiputati ones,problcmata,opinioncs.parabola’,cæic rçcj; admodû proficuæ nugç,quibus ctiâne fa crar quidem carent llteræ, citra ucritaris regu lam iibi ucndicant,qqui damnare uelitôlt; fub-* inouere,is literaturam omnem fimul tollatme ce{rumeft,fedinhisdifcerncdis,profedoCri tico quodam,cxcunbc{! iudicio,menrcq; acu/’ taamp;iolcrti,intelligêtiain(upcriumma,amp;:acrl animaducrfioe opus eft,ut cognofeatur qua au thoritate,quaforma, author quifqg feripferit, quid

qjtaérela svper calvmn», quid conctur,quid moliatur, narret an àoee/ at,definiatandi(putet,improbetan admoncgt; at,quibus utatur rationibus, lOco an ferio di''^ cat,fua an alioiji fententia loquatur,qux ucra, quæ falf3,q dubia pronunciat,ubi amp;. quo loco fui animi mentein potiffimum déclarée. Sune enimhæcortiniafpedanda, ac diligenter feru ïandi fecretiores fenfuum receflùs,amp; penitiogt;' fes fibræ orationis accuratius difquirendç, tiî fjnguhsfcpcratim, amp;nbsp;collcdim uniuerlis, irt medium propofitis,multumcôfidcrationis iP lis tribucndiimcft,acomnia diligenter amp;:cxi

difccrnâtur, grauiflîmocp iudicio tanq tru tina pondèrent,ut quid in quaep re,ucijj,fyncc tumjConfentaneum 8^ confequens fit,pfpicia tur,priufq de illis feratur fententia.Quod in il la declamationc mea,fient fieri debuiqita etiî ab illis clarillîmis panter amp;: dodiflîmisCçfa'' rci conflit] proceribus, fadû fuifle dubium no cft jidipfumcp Cæfareæ maieft atis patentes IP teræ Älfigilla tcftantur,quibus autfidê nSha/ here, autinfolentercontradicerc,non pot non elfe læfa maieftatc temere fadum.Definant et* go maledici fycophantæ, calumniari hanc de^* clamationêjUel impio animo,ucl alienata relli gionc,a me feriptam fuilTcjqn neque proprio jngeniofifus, neq; fine examine amp;fapicntuiT» (cnfiiia,hanc f didcritn.Ipfi em cêforcs rctule

SCHOLASTICORVM ET MONÄCHÖ» runtamp; fubfcripfcrfit/enatus dccreu)t,amp; aflcn tus eft,C3cfar probauit,amp;: Jigillum liium appZ dit: none fupra hæc, iudiciû libi ucndkarc au debuntlt; Quisiftis fcholafticis, thcofophi-* ftiSjS: latebricolis monachaft ns,in Cçfarë fcc ptradedk,u t ille de côfilrj fui cxaminc,amp; fi gnatura publica,authontatefemcl^bauic,iftJ improbarc.^ihibere, dâmnareq; plumât: Ma lorccrte cft declamationis illiusperuicatia,5 quod a leuinîmoi5;aliqt fophiftaiÿ, periier^ lof^cucullion3,ingenioattingiqat.C^uinucgt;« «■O nequag eneriii doftrina efle ilium uiijî opor tebit,quifquis de ilia ferre debeat iudiciû. Set bntilli fcholaftici magiftri,concefias illis fcho larum catliedras,noncreditafori tribunalia,U ceat dütaxat magiftris illis de cathedra doftrt ïialiterdilputare: ueijiiudicare, determinare, decidere,approbare,reprob3rc,admitterc,p liibere,dânare,non cot?: ofFi cq cft,fcd Pontiff ein munus eff, nô exargumêtis fophiilat^/cd extraditionib,dépendes iurifcofultoi^j. Nelt;^ ' il'O ipfe Rom.fummus Potifex^neep ïmpator

(etiâin rebus fidei 8Crelligiois)quiccf iudicât riec iudicareptendunt,ccutheologi, autdiale ôici,fcdut legifpcriti amp;nbsp;iurifcôfulti, qui iccir CO non dialefticâ,non philofophiâ,nc» theolo giâ,fediuraomiainfcrinio peftoris fui habe te diçüwr »Habet cnim ctiam iurifconfulti, de diuinia

QVAERELA svper calvmn* diuinis rebus fuos tifulos,de fumma tn'nitate, defide cathol.dc facramêris,dehçretids,amp;ali ji relligionem noftrâ cócernentibus,nccopus rft eaatheofophiffis emendicarc, achodic (fl dqs placet)ex có/purcatis fcholis, proiinus ut tnbunalia,adiudicandas erudiroç;caiifas,in^ troducen tur fo rdidi ludimngiftri,qui nihil no runt nifi prçcfle pediculoiis pueris, tum fune/’ fti quidam cuculliones/cdiciofiqï theofophP ftæ,quibus omnem uim rede fentk ndi, opp niOnum prauiras abflulit, quiq; ingcnuis difci plinis,obignauiaminfcftiruntifti, prçiudica bunt Pontiificibus amp;nbsp;Cæfaribus, amp;nbsp;qd illipro barunt,quod ratü habucrunt,qd fecerunt, iftl audcbuntfmprobare,damnareamp;irritum face re,acfcholafticaauthoritateindecêterabutenlt;* tcSjdifputandi amp;nbsp;coclufionandi(li ficdici qat) liccntiam,adiudicandi,amp;dctcrminanditranf ferentporeftatcm,magnis figillis,fcholaitico faflu clamarc audcntcs, promulgamus, défini mus, airerimusjueridiccaffirmamusjconftan terproferimus,ccnfemus,decernimus,d£tcr^ minamus,declaramus,pronunciamus,iudicagt; mus,d3mnamus,condemnamus ( fic cnim cO rum ampullofa ucrba habêt^atq; diccrc amp;fcri/ here audent,harc fe facere rranquina,amp; fccura confcienria,fuperna luce illuft ratos,^^fuper/ natural! luminc £retos,cx inuocatiocfpfn'tu«

SCBOLASTICORVM BT MONÄCHÖ« fandi, quod lumen fæpc fn pedoribus non fpûsfandus, lcdauri facra fames accent di t,quod fl illa fua cenforia c5ciliabula,pro dei integritatc agerent,amp;non pro ccnfu,certe çreditam de illis hadenusprobitatis,fynccri-* taiifqjopinionê, fraiidibüsnon maculaflenr* auaricia non corrupiflent,fyllogifmos luos in Cdligionis iniuriam, uenales no expofuiflênt» Diuino timori ,humanum fauorc non prçnilif fentjUerbum dei peruerfis intcrpretanombus non adulteralïcntjCcclefjf authoritatem j non uiolaflcntjReges Chriftianos,in reprobi len-f fus uefanos errores non protrufiflenc. Quid multaïRes non egetteftibus.ipli fein Angli«» çani diuortij dcterminati5c,magnis fuis figiP lisprodiderunt, O infignes theologos,c|ui in negotnsfidci,(^confcientiæ,fcrunturaffcdi busjfleduntur conuiuq s,obcæcant ntimo au-* reo,capiunturlenocinTjs,opinantur ex^pria commodo, ôi muneribus abducuntur a ucro, O confclTum forbonicum pclarum,o digniri tem concilrj admirandam, cui non paucat mes coram ilUs dicerc, quum hodie theologorum forbona,fadacftfalfo92commcntariorum,ôd erroij2officina,amp; interpretationum, cenfura* rum,determinationum,flagitiofi(Iîmæ nundf liae.Hic nunccupio mihidiciteo magiftn no/ ftri, dicite o Sorbonici,in theologiaquid uà/

- QVÄERELA svper calvmn» Jet aurum, tam fand.i nc eft ueftra auaritia, ui illi iura legeRp nihil officiant, nee ulla impicta tis aucirreligiolitatis noteturlabc, nee quic^ turpe fit,4(l uobis lucrü pariat. Qiiis putaffet theologoi^pe(3:ora,fauorc,iia,odio, auaritia corrumpijSd efle illis eciani cont ra fcripturam JylIogilmoSjfi habeantcaufam acquiredæ pe^ cunix,qiiis ifta credidiffet, nifi ipfe luis fa vb» fidem feciflentd O male artuti,amp; impriidenti» auaritix,qui non pofiiis pro digamia determi nafti8,quimpro diuortio,fiquidë olim in uee tere Iege,permittcbatur regibus,plurcs babe/ re uxores,necß uero minor eft authoricas Pó/ tificumamp;Regum,in cccIefia, qu.dm olim fuc rit in fynagoga,Quin ipfe Valêtinianus,chri ftianus imperator, duas fimul duxit uxore», ctiam lege fanxit, 6d publica conff itunone in* dulfitjUtgcunq? uellet duas fimul habere poP fet uxores,ita 11 amp;nbsp;uos pro rege Anglorum d« terminaffctis, Ponti ficis authoritatem ampli* affetis,régis libidini obiecundati edetis, Regi nar dignitatem conieruaffetis, filiam regisfüt ita loquar jnon fpun£(cairetis,arq; tam infigni colluiionc,iingularum partium gratiam iniffe tis,iindiq; pccuniam corradiffecis,neq! minu» pcfrilcnti cxemplo,atq: nunc,nomen iiedrutri pofteritaticommêdaffctis. O miferos quoslu tam protundam cçcnatcm, traxitindigna the

SCHOLXÎTICORVM ET MONAcMO» ologis auaritia,^ infci'ti« comes arrogantie* Quistamfccdos magiftorum noirrorum eigt;’ rores afpiciens, tam curpes illoi^ fraudes con fideranSjtam pcrniriofas amp;falfiflîmas illonim fententias uidens,quac omni rationi5amp; hone* ftati repugnantjillis poft hac crcdcre,aut illo* rumceniuris amplius fcfe ftibmittere ueht,auc debeat, quâdo tali funt natura , ut nihil eis he antiquius, q dolis, g fraudibus, g fallacns, calumnijs,do(ftosquofq?continentcrcircum* uenire , amp;nbsp;in crrorum amp;nbsp;hærcfum notas uelle traherelt; MiÇ2profclt;fto,quum tories iam,c6* traloannem Picum Mirâdulanumcotriitem, contra loannemCapnionem iurifcôfukum. Contra Erafmum Rote.theologum,contra la* cobum Fabrum Stapulcn. philofophum,con traalios multos illuftres uiros, tam infclicitcr 5 temcre dimicarunt,tories illis fuis pcocibu» tenfuris,contra m anifeftam ucritatê,tatn tur* pirerimpegerunt, rôties dcmanifeftartjs fyco phanitis,amp; calumnrjs conuilt;fti iunt, quod hac uulgatilîima iua infamia edodi, in nullo falt;fti funfmeliores,fapientiorcfve.Ncqueaddepo rendumftoliditaremfuam, tantaignominjæ macula adduci potucrunt,quintotinf{licibu# cogreflîbus, tories proftrati,indent fibi (ucluc de Antheo fabulanf poétae)i efurgere robufti ores, atœ (ccu ueterani mih'tes, inftruftiore»

0.7 AERE LA SVPER CALVMN. bellofaAijpoft unamamp;l alteram infaniam,ad hue noua moliri faeinora, nouafque quotidilt; excitare tragadias,Â; /ponte in pciora prola^ bcnteSjUlcrofibi malû acccrfiïc pro bono, dP gnos fc praebcntcs,qui ab omnibus bonis au-* diant male, qui in aliorum exemplum Pontifi cibus ôC Principibus dent publicitus pœnas, acpeftifcrum,fraudis,doli,fycophantiæ,calu mniæ, amp;nbsp;nefariorum eonfiliot^^fuotj’fortian'' tur exitum.Quod li proprrj honoris feruâdi, g alicnilaccflendi cupidiorcscxi/tcrent, am' plcderêturetiamiphbonas litcras,amp;aliquid ederent illu/îris digniim encomijs,aut fi id no polîènt,/alté admirandos fublimioris dodri/ næ uiros,dignis laudibus amp;nbsp;bcniuolentiapro fequerentur,amp; linguas ab indigna illorum ob trcAatiôe cohiberent ,quo ucl / ic,inuftam ha-* ftenus ignominiam elucre poflent, amp;nbsp;a doAif fimis quibufq; folidam inirc gratiam. Sed uP lis Ä: indofta multitudo,femper humi repens, nulla habet uefbgiaquæ fcquatur,niri turpia, ncculla ret?jilluftriumcupidiratc,adgloriâex citatur,cui’ ignauia,tam altas egit radices, ita mentibus obcæcatis adhæftt,ucad nullas rat/«* ones oculos aperiri patiatur, tantaque c/t infa ni æ fu » ob/fi nat a pe rti naci a, u t fc m cl accenfa neper uniuerfiquidem orbis ellcborumex/ tingui polGt. Nonequidcmfacilc propagat» malo''

SCHOLASTICORVM ET MONÄCHq. malorumfementiî cradicatur, quippc quam eft bonorum in mala defluxus fadlis,tam ma li adbonum tranfitusdifficilis efle confueuic. O crudclis 8i. impia fefta hominum, nihil nifi feipfos, amp;nbsp;fua amancium, omniapracter fc, öd fuacontcmnentium,amp;damnantium,idc^ipm peruerfc prorfusSd nefarie, quæq; ipftdidice runtamp; noruntjCa omnium primaôd pociflîma cenferi uolunt,amp; ad illorum normam, omnia omniüdiAa amp;nbsp;fcripta,ueluti ad Lydium lapi-* dem cxaminanda cxigunc, quibus que no con gruunt, aut quouis modo ab illis diferepanr, üue diUcntiunCjhaec aut uelutinfana,amp;abiclt;fti eia, pfuisauerfantur, autuelutfcandalofa 5d impia damnant,atq!execrantur,nullifc{j ratio nibus muniti, feduanorumtitulorum obtenu tu,tota ui confurgunt in pornam,aducrfus OS,qui abillis jurunguêlatûdifcenèrinf. Tue fi qui funt inter illos,ingenio uafro,feroci,ma Iigno,amp; adcalumniam plane crefto, qui furc^ te iniqua audacia,fcholafticorum titulotÿ am^ bitionc concitati, fuam fcabiem illuftribus ui ris adfricareaudcantjamp;eruditorum uirorum fcripraamp;:difta,uarrjsdolis,tcchnia,fraudib'’, praeftigiis,contincntercircumucnire,5d in h.r refeos crimen traherc norintramp;in politiorcs li teras,5d linguas,procacis contumeliæ ledoria e fuggefto,uelu;i c plauftro euomcrc,8d in po

Q^VAERELA SVPER CALVMN« . etas,inrhctoresCynica pctulantia detonate feiant, 1103 tunc fubduftis fupercilqs admira' bundi paflimcxtollunc, amp;diuinaloqui prardi cant,amp;uiccoraculifermoncs corüperaurc» populi circûlatos fpargunt:

Eclongum inualidi collS ccruicibus æquanf, Herculis Ancheum procul a tellure tenentis. Tücetiäq doftosuirosgrauius exagitaflent, magiftratus, Si. reftoratus,in odiü literatoiji il lis prorogan t,SC fcholaiji regno pr3eficiüt,qui tüc P ceteris cSfophiftis, ueiuti principes funs mi, altioribuscathedris fedcntes,ius in alios. Si fuperbam dominationem poffidentes, cun Aas bonis artcsjamp;ingenuas difciplinas, fcho lis funditus etjeiunt, quo rixofjs fophifmati' bus,incrcmcnta concilient, quorum farcimi' nc inflati,de omnibus copiofe fefc polTe diffc' rere putanc,Sedutfuntdoftrinauacui ,amp;ue' luti Cues in luto grunnientes, inanes eloquio, quicquid proferunt, quicquidferibunt, pro' fundamredoletinertiam, quicquid r2tioci‘' nanrur,quicquid argume ntantur,deliramen' tis confentanea profundunt, amp;pro rationi' bus,pro fcripcuris,mæras tcchnas,amp;; laqueot conncAunt.Quod fi forte timidiores,antilo' gix fuae obfcuritatcm,ad auram, ad lucem, in propaculo exponere , Si pcrfpicatiori ceniu' ra pcrmictcre uercancur,autCquodpluriinunt fills

SCHOLASTICORVM ET MONACHO» Ulis eucnic )non habeant quod refpondere que ant, tuncaliamuiamingreffi , quibus bellum i'nferre ncqueuiic,odium infligunt,aftum forgt;' ticudini prçfcrunr, iyllogifmorum fuorumup res, adcalumniandi ncquitli trans ferunc,eUn cularr)sfufurns apud tmprobos,auttncautos auditores,contra dodos,amp;probos ulros ob Iatrant,amp; per infidiaSjaboblcuro fagittant,5C fcholafticorum titulorum faftum, atq: quem uocantimpudentiçcIypeumCcucullâinquam) amp;hoftilepropofitum,iniquinimumq!iudiclgt; um,in rationis locum transferre, cæcitatc riir piflîmac6cendunt,Qimmc^ nihil fdunt,nihil îcribunt,nihil edunt,4diudicari qutaCjamp;iic-* luti bruta amp;nbsp;muta animaliauitam filentio pte reant,co filenrio tuti, impudentiflîma temeri tate,dc alioij2 iudicât ingenij ï,amp; fupra Arifto phanicam loquacitatê in couiuqs,in collcgn s, in priuatis confeffionibus,in publicis concio^ nibus,infcholaflicis pledionibuj,nullum feri ptoijigenus non calûniantur, nô lacerant,non mordent,non dircerpunt,non mutilant ji6 de truncant,nô peruertunt, ac probrofiscircüue niuntinfidns,c6culcantc5tumelii3,doAioi^L}! ingénia pcrofiditeraruræ meritisinfidiantur, eruditi(Iîmos(^rq;perfequunc ,uirtunq;igno miniâ rcpcderc nocriibefcunt,quafiidêfit ca.* Ktniai i,4d uincere,cont?ncre, qlt;r antecellere.

QVAERÉ'lA SVPER CALVMN» Sic illi ex præftantium uirorum calumnia, obcreftationcjfortiorcs fiunt, amp;nbsp;ex reprehen fionc alienæ fcientiÇjipü eruditionis 8(. doAri nx opinionemc6fequuntur,amp;qucm alrjs ad» munt,in fe deriuât honorem, His tcchnis,his àrcibuSjhis ftratagematibus, apud rude uulg’ ßdimpericamplebem, indoAoRç nobilcs, ô(. credulos principes, quos nihil ncgotrj eft faP 1ère, quos penes nullum eft indoftorum, dolt;* ftorumq; difenmen, authoritatem fuam ftabl liunt,5d eruditorum,iapientumq; nomen, fur to amp;rapina obrinent.T urn cciam diuinitatis fa ftigium,ftbi arrogant, amp;nbsp;fe magiftros, Ä: do/ (ftores in diuininate nuncupari iuftinent, q uc rendo nomine,apud fimpliccm populum,fan Äicatis opinioncinfigncs,ctiamapud purpu/ ratos aulicosjamp;auraros principc9,uencrandi fimulamp; merucndi,efFcifti,ilIos tunc perfuafio riibus fuis allcAos, SC clamdcft inis incitamcn tisinftruAos,feditiofisarmantconfiliis,fubq ciuntlt;pquiaboratorr)s,acubiculis,abaftlica, 0 menfa, uirus in aurcs eorum continue inftil lantcs, diftaiSd faftaproborum uirorumaiTi/ due criminalités, quouftßoptimicuiufct;uir/ turem reddantinuifam, mollcfq; principum animos,nihil tale fufpicanteSjhisdelarionum amp;nbsp;obtreiftationum arribus, amp;nbsp;exquifitis callP de dolis fubuertant, amp;nbsp;in fas atc^ nefas conti a dlt;X

SCHOLASTTCORVM ÉT MONACHO. do Aos amp;nbsp;probos uiro s indücant, atq? ad cru/ delitacem ufcj: impcllant. Neep enim apud cre dulos principes,fides mêdactjsdecft-,ubifcur ris, amp;nbsp;proditorlbus , aliquando gratia reddi/ tur , 8d pcflïmisquibufqucncbulonibus ho/ nos,negatumque uircuci culmcn,uitio tribuf* tur, amp;nbsp;repulfa prudentia, ignauia honoribus profcquitur,maliq!, fuaeximprobitate rcFc^ runtmunera,amp;quiiamtcrq;',quatcrquc,uerfo folo,mutatoforo,amp;Cucuocant)ruptabanca, fraudatis creditoribus, fraudi amp;dolo, alieni erisiniquas diuiuasjibi pararüt.Creanturco mites, afcifcuntur in confilia regurn, præficP unturgubernandis prouintrjs,quafi fideles fu turi fintreipublicæ, qui tam fceleftis perfidix artihus cumularuntfibircmpriuatam, atque quod ab integræ fidclitatis, amp;. doftrinæ,uiro rum arbitrio,pcnderc deberet iudicium,fxpe in iniquiflimi cuiufpiam hypocritæ ,adulato/’ ris,delatoris,fufurronis,fententiac5fiftit.Hi primas atq? poftremas aulx partes tenent, hi funtaures Sdoculi regîi.NulIa illis ianuaclau/ dicur,quo minus ingrediantur, nullum tépu« tam importunum, minus admittantur, ne/ fafq; cft principcm plus audirc,autuidcre,aut cognofcerc § tribus aut quatuor,eiufmodi fy cophantis,commodum uidetur. Nullus regu tamnatura benignus, tam educationc mode/

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M V ftus.

QVAERELÄ SVPER CÄLVnFJ. ftiiSjtamuirtucis amp;nbsp;»quitads amans,quem tlA Iol5^conf^lia non peruertant,multacp indigna, tanta maieftate6ddiccrcamp;agerc,âCaudcrcco pell ant. Hine toram noAc uigilare,tum pxjta^ re^autkidcrealea,3ucfaltare choros,autlarui* ©bambularccoutuia, tum medium die dormi re,refiduum1udcre pila,aut ucnari,amp; cum be^ luis audaftcr congredi,aut ftuka óèfuriofa hai fliludia fufpicere, amp;illorum pueriles uiAori-* as grauiter drjudicare,tn fuperuacaneis imp?/ dijs,pompaE52,largitionum,conuiuiot}i,ludo^ rum,ac ambi tiofait^ legationum, im probate^ belloi^autlatius regnandi libidine, autcupi/* ditateuindiA{,aut3cmulationi3dolore)fufce pto^totius plebis,ciuiumcß fubftantiS deuo^ tare,hodie regum difciplina eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interefle

confilns,obfcruare prudentes,operä dare pce ptis fapientiae, difcere popukim bn regere, prouinciasquoßitutelamiurccpenmtfflicirer gubernare»federe ad portas ciuitatis, amp;nbsp;audi/ re fuppliccs,fublcuare oppreflbs ,reddcre iura fingulis.boc paludatis aliquot uulturibus,nó'* nunq amp;nbsp;Cumanis afinis committitur. His tue accedunt nobiles ifti farrapæ,ipft etiam liter* nimhoftes, quicumnullisbonis artibus,nec honeftis difciplinis imbuti fint,ob id dodo», amp;nbsp;literatos omnes.odiofiffime^jtrudunt, nec (^nunt lt;a regibut fuis innoccfccre,eotp infe di

ïcholastïcorVm et MONACHO, bs perfequuntur, quod ueritatcm aliquando dicunt, nullo pcrfonarum rcfpcdu, illorumcp fgnauiam,ói. crafficiidmcm, ad luccm expo*' nunt, N ulkis unquam prifcis temporlbus rannus,cxuut tam barbarus, tam fæuus, tam fçrus, tam trucu!entus,tam crudclis,qucm pc nes non in honore, uencratione, obfcruätiaq; fuiflTentbonæ literæ.Olim cruditi ^literati ul ri,in aulis Cæfarumamp; regum,primas parte» tenebant,inhoriim locum fucceircrunthodic, quidam podagric! uentricoftque publicani,ôd auri fpongiæ(finantiarios uocant)quibus ab^« eftomnisuericatis,uirtutifquccognitio.Etut c(l in Prouerbiojgnauos ignaui» placere, Vi demus pafTim per regum aulas inftruAos,toc famelicosjpedillèquosjtotlaccrosftipatores, toc circummenfalcs parafitos jtotuerfipellea hiftrioncs,tot noftiuagos fcortatorcSjtot epi curæos porcos,tot falaccs procos, tot pi(ïlogt; fiAofquc nobiles, totfufFitos mofeho proce^* res, tot gloriofos thrafones, tot chlamydato» agafones, tot cruciatos caballarios, toc tri/» galeatos lepores, toc féroces centauros ,coc fuperbos Satrapas, toc paludatos uultures, toc laruatos uefpertiliones , tot Purpurato» aleatores, tothamatos quxfrores, toc polP liphagos fccncratores ,tot dimouoros feri^ baSjtotinfolentei duplatorc», toc Arcadicos facriz

'QVAERELA SVPER CALVMN. facrificulos,totcaudato$ekemofynarfos,tof fcxagenariospueros paucifTimos fpcAamuS fapientcs, SCgraucs uiros. Quod fi qui forte cmerferuntinaula, uiriingenio præditi, qui confilio,prudentia,rcrumufu,cxpcnentia,amp; cxercitationerelpublicæ fçliciter præeilèici^ une,aut qui uinbus amp;nbsp;armis, ftrcnuicatecj,rei publicæ plurimum prodefle poiTunt, hos riic, ne iuperiercs cuadanc, altiufque in authoritagt;' tem conrccndanc,fub ipccie bcniuolentiæ,ad longinquas regiones inoratores ablegât, aut in forcicudinis fuæ præmium, grauioribus pc riculis exponût, quo fie euacuaca aula illorum prxfentia, ipfi omnium ioli habeâcur pruden tiflimi, fl in confortium fuum nullum admits tanc,prudentiorem fc.Horum opera fit,quod in'principiumaulis bonæliter3c,necprafmq« pafcuncur, nec laudibus inuitantur, fed uelut profcriptscjamp;inproftibulum rclegatæ uide^ antur.Hincobfcura literatorum fors,amp;fortu na doftorum uirorum ford id a, nec ullis ad r2 augcndam,in aula locus eft,nifi qui ualedixe^* rint uirtuti,amp;ueritati.Namquiueraxcftfcr/' monefue aitpropheta)qfi periurus eft,amp; g iu (lut eft ope, quafi de fpina fepe, fie optet, ue ouum facis exeat aula,g uulteflè pius.Sicfor/ aent amp;nbsp;uilefcuntHterae ut non folum non fa^* beacuriiteratis, fedilludatur ctiam ^praeflat^' que

SCHOLASTICORVM ET HONACHO* que longe in aulis regum, autculinarïum,aut uenatorem, auctibicinê, aucutriculariuin,auc cauponarium, auiparafitum, aut liiftrionem, profiteri,g do(fium,g literatum,g cruditum, tam eruditio inuifum, ignoratiaprobabikm facit,Ipfacnim affinisregibus,domefticanoz bilibus, mcola aulis, omni eruditione potent ter prælata,ipia plena diuitijs,cumulatahono ribuSjfublimatapoteftatCjamp;omnidelitjarum genere bcata, ut quo quis in aula minus fciac, co feliciore uita fruatur.

Qiiis cigo iamCornatilTime Euftochi)n6dc beret malle rcnunciareliteris,amp; uirtuti, qiiàm eruditus imperitorum calumnijs,modeftu9 impudentium couicrjs, candidus perditorum fycophantarumiinfidqs,continuo excarnifica ri, 8i unde uenerationê meruifle debuerat,in^ de poenam,cladem,ÓC exitiiim perfcntire^N/ hiligitur mea opinione hodie fclicius (mi Eu-* ftochi)q nihilfcirc,nihiltutiusgnihildoccre, quandohistemporibus , fcrc nihilfcribipogt;' teft,quod non offcndat aliquos : qui autem ni hil fciunt,nihil docent,aut non nifi minima,SC infimafapiunc,abhocmetu, ab his periculis, proculabfunt.Quippeminimarürerum,magt; gna ruina eflè non poccft,nec unqum cadet ex alto

QVAERELA SVPER CAtVMM* kito qui in imo iacet,nâ qui qric aka,is malufll uideturqufrcre.Tam gratæ, fed amp;nbsp;fecuriorik uokiptatis lunc, pnludes ranis, luca fuibus,tC'^ nefarçucfperti!ionibus,quâm aira tedacolunï 'bis,amp;icrcnilolcsaquiks, HincapudLucigt; anum Pythagoras iam per ornia bipcdum amp;nbsp;quadrupedum genera(fuæ drculationis meta morpho)i)uagatus,fe longe fuauius uixilïcfa tctur,quando eflet rana, qnàm quum eilet rex Sc philoiophus.Quar periuafjo,iichuic letstti mihicongruereuidetur,utnihilneq! fcire,ne-* que docere,iSd ceu'nihil a beft ia di(ïcrre,hodilt; fflici(Ïimum,atque tutiilïmum fjtzfimuk que,8(; aulicis iftisproceribus, atcp

S atrapis, qu i plu rimu m i m pro bos, iuicp fimillimos bc*' iicficijs profcquun* tur, euehunttç, acceptiiTt

A fol.t.fac.i.kge interpTftanoncJbld,^ bantur,le.probrant. A 4,fa.t.lc.quumqcF» Ibid.dccreto. A6,fac.i,Iin,i.iiiuerc.Ibidem, $|fcum. A^.fa.i.lc.quingcntcfimi triccfimi, A«, fac.i.lege. in illis ipeftarem. Ibi.agent, lc.agent€. B t.fa.l,exulccrati,le.exulccrato. C i.fa.i.lententiä,lc.fententiaijj. z.iheologoiç le. thcologicO.lbidc.fordidis.C t.fa.i.rciipiP' it leg.lbi. ignorarc.C 6.fa.x.dicimus k.duci^ mus. 8.fa.i,deuius k.demu8:difcrta,dcfcria. D5,fa.i.qujdcont,k.quicquid. Ei.fa.i.iam k.tam.x.cupic,cupio.E y.k.quo illos uelamp;c. F.fa.i.atfik.acfi.x.Torturç,k,Tortucæ. F 7. fa.i.barbari,k.barbati, Gy.fa.i.duo.k.duco S.fa.x.û^sje.quas. H f.fa.i.ducet,k.ducerct 1 i.fa.t.k.fiduciâ, 4.fa.î.acquifjtis,k. acquift tæjtêpfeueratiirç. k4.fa.i.iudiciü,k.nidicS 7.fa.i.k4Atmilitia.8.fa.î,k,erfiboni. L $. t.quüquis,k.quifcuni, «.fa.i.k.quas a nobi» non.amp;c. fa,2.confopitoskge. Reliquadk ligans L cAor facile deprehcndcc.