CI CQRNELII AG RII pæ ab Isicttef heym.De incertitudïc amp;nbsp;vanitatefeientiarum declamatioinut cftiua ,qua vniucrfa ilia fophorum gi gancomachia plus quatnHereuka itr. pugnatur audacia : docetutcß nufqu: cerci quicquam,perpeciii, ôC diui nqnifi in folidis eloquijs atque cminentia vetbi deila lerc.

Dc fcicntiis in gcncrali Delitcraçtclrnientis Dr grammatica Dr pocfi Dehiftoria De rlictorica Dedialrâica Dr fophiftica De artrLullil De arte memoratiua De matlKmatica in gfie. De anthiiietica

i. Defprculatoria xxxvii) Ü. De fomnifpicia xxxix iii. De furore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xl.

ïiif. De magia in gencre xli.

V, De magia in natural] xlif vi. De magiamathimaticali4gt; vil De magia venefica xliii| viii Degoctiaamp;necromâtia

ix De theurgia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlvi

X. De cabala nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlvi®

xi Depraciligilî xlviiï xii De philofophia natural! 4»

Demufica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvij. De morali philofopWa liii»

De faitatôib.amp; chords, ij De politica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iv

Depktuia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxiiii DemagiAratib.rccIcfïx Ixi

DeftatuariaSCplafiica.xxv De feétis monafticis

Dcmetallaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxix Deocconomiaingfie Ivi

De aftronomia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxx Deocconomiapnuata.Ixviî

Deaftrologiaiudiciaria. 51 Deacono. regia (lueaulica Dediuinationibu$ingne.;x Dr nobilibus aulicis ixix Dephyfionomia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55 Deplcbeis aulicis Ixx

Dcmctopofcopia nbsp;nbsp;xxxiiij De mulieribus aulicis. Ixxi

Dcchironiantia. nbsp;nbsp;nbsp;xxxv Demercatura Ixxii

Iterum de geomitia. xxxvi De quæftura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxiii

DtaruffUia jyiXYii D{ agricultura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxiüi

De arte militari Ixxix De arte notanatus amp;nbsp;procu^ Dcnobilitate Ixxx ratoria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xciiil*

De arte heraldica De medicina in gfie De medicta opatrice De pharmacopolia Dechirurgia De anatoiniftica De veterinaria De dietana Dcartecoquinaria

Ixxxi De iuris prudentia. xc* Ixxxii De arte inquifitorum xcvi Ixxxiii De thcologiafcholaftica.py IxxxiiiiDetheolo.interptatiua «S Ixxxv De thcologia,pphettca xüx Ixxxvi De verbo dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

■ Ogitanti mihi ( integerrime Augu ftinc,qui bcncméfcndi ftudiometi-perpetuodebendagratiacreîï effc c'ft')Qriociiltu,qua venerarioiie ,4 pignore.quauf ingenij induflria tibi banc animi mei obferuantiam tefta rer.animus erac te pulchro aliquo lt;5lt;S magno (qfi tu pulcherrimis maximisque digniffimus ) mutiere adorn are,accum ornatiiTima fermonis intc gritate.tum locuplctinima return dignitate.gra--uiffimoque fententiarum pondéré , tibi de peni-tiffimis vtriufcgdiuinseÂShumanxlitcraturaeli-brisofFerre:uerû cum ego tanto animo meo cuin do^trinaôi i ngenio longe fini inferior,tiidiccndï facundia fermonifr^elegantia ilium rcmoto gref fufequor, nonhabcoin meiingenqfuppellecftilc qjod prseftareponim,pr3:terinfignem ignoranti am.ipfumque iacetingenium fortunsemeac indi-gnatione deiectum , adeo vt ex ipfa indignât!-one fer me cum Troian a ilia Hecuba verf us firn in canem, ac nullarum virium fim ad bene dice dum.nil ampliusmemini nifi mordete, oblatrarc maledicere,conuiciari.Atqueficadfedtus fcripfi his diebus volumen fatis amplum,cui de incerti^ tudine 8i, vanitate feitntiarum titulum feci, in 4 fic in vniuerfam illam fcientiaium atqj artiû gi-gantomachiam oblatraui,fic omnes illos feienti-arum æartium robuftilfimos vcnatorcs valid if-fimis morfibus perftrinxi ,vt qties opus ipfum re-

Oiro.ipfe ega me demïref taken in homine canem,’ Sc cui nihil caninum défit præter'vnam adulatia rem,licet aulico admodum necelTariam. Ne igic obferuantisetux defertor effe videar,dum conJi-* gna te,lt;Sóex fcientiarum depröpta thezauiis, fœ cunda mimera impendere nequeo, faltem exea^ demignorantiae 3C indignationis ma ofFicina, banc Cynicam declamationem in obferuantis in te meae argumentum tibi nüc ofFerothac te do no,hâc tibi dedicatâ conftituo, magnitudine a ni mi erga te mei libentet oflenfurus.atcjtquâ vigile cuftodem.quamoculatum fpeculatptem, quam audacem militem.quam magnanimum ducem in me tibi acquifieris.qui cum velut e fublimi fpc cula holies procul denuncio,quofe diuinarum li-terarum dues in loca rccipiant tutiora,tumpro eorundem omnium falute omnibus me laceranquot; dumobijciens, primus cominufque in acie propu pugnoiquo fannore tantum abell cp metuam inquot; uidiam.vtgratiam ab omnibus mihi deberi pu eem.qui ad operam publicae vtilitatis fimul fpc culator^ miles deniiciem 3C impugnem.quibus faluspericlicaturhumana, atcjf infupcr duce me prxbcam ijs.qui egredientes Iximanarum feienti arum labyrinthn.in arcem tendunt veritatis. Ac cipe igitur nuncAuguliine colendiffime hâc qu» lifcunqueeft.declamationem.attß illam tibi tuo iurehabc;fcioenim,fi Venator es.cSicanesamas, non potent ilia tibi nonelïegratilTima, verûego runcccancincrocodilum aut draconem aliûuc igniuomum ferpentem migrabor.A: pyrographi amfopus quale hadenus noftra nôvideritattas fednonnififamofocuiquam orbis vallatori pro futurumjprotinu'j abfoluam.tumfacra me fpar gete ly mpha Si Huminc viuo obluatn, quo tandc

fatalibuï his bruis f xutus,rurfus in hominem fc^ ucrtar:ne quando nimin pytagori(ïans,amp;int3 variasbeluas demigrans, tandê Luciani Apulerj inftar in philofophantê afinü vertar.-fed tu nunc fcliciffime vale, memincriique cum hxc no* ßra kgcris,quia nihil

-*quot;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feite feheiffima

N non tibiledor Rudiofe tnagnanP praeaudaxcp acpenelt;Herculeâ hoc,$ntumfacinus videbitur,cötra vniuerfamillamfcientiarum omnj um,atcjr artium gigantomachiä ar.* ma futnere, ac vniuerfos illos fcienti arum,artiumtprobuftiirimosvenatoresin arena prouocarelt;[nfrement aduerfum me doutorumfu percilium,licentiatorum erudiiso, magiftrorum autoritaSjbaccalaureorum conatut.Só fcholafti* corum omnium ^elui, mechanicorumque fedi* tio.Quos ii confecero , nonne aut par autmaius crit,arque leonem Ncmxum claua percutere.hy* dt am Lerneam igne interimerc.aprum Eryman thæum occidercjccruam in Menalio nemore au** rea cornua gerentem capetc.Stymphalidas aues in nubibusfagittisconfodere.Antaum intra vl* nasopprimere, columnas in oceano figere. Ge-ryonem tricipitem vincere.bouesabigere , tau— rum perimetc, Acheelümonomachiafuperare, Diomediseqs abducere.Cerebrïïvintflum cate* «a trah€te,aurea Hcfpçudummalarapcre,«iufcÿ

Î'eneriïplura, qux ab Hercule ä; magnislabon-?us nec minori periculo gefla funt.cum non mino rislaboris, perlculiaHtquämaxinH fit.hsec gyni nafiorum atcj palçftrarummonHra fuperare. hJeque enlm non vjdeo,quam cruenta pugna hic mihicominusineundaeft, atque quam plenum periculo bellum :cumfim tarn potentifTimorurn hoftiü vallatuscxercitu.Hei qc me machinis op' piignabunt.qt meimpetentmoiiminibus.qrnie perfcquentur ignominiis i Obftrepcnt impnirus pediculof« grammatici, atque ethymoligtjsfuis lt;x Agryppa nomen indent podagricum . Ätto' ritipoetxpro Momo velhirco Efopicotradu-' cent carminibus. Nugiuend« hiftoriographi fuquot; pra Paufaniam (Sd: Heroftrarum profana bunt. Magnicrepi rhetoresiratis oculis , terribili vulquot; tu.grandiftrepis vocibus.dirifque gefticulationiquot;' bus perduellionatusaccufabunt. Monftruofi me-moriographi laruis cerebrumobtundent.Pugna ces'dialedtici innumera fylligifmorum tela in me conrjcient.Flexiloquifopniftæverborum laqueis fuifque indiffolubilibui.ceu iniedro freno.obtura^ bunt.Barbarus Lullißa abfurdis verbis ac fol«quot; cifmis dementabit capur. Terra coclocß profcrP bent impij mathematici,Atomographi arithme ticicondc2tis in mefoeneratoribus.ad alieni acris ratione m cogêt. Ad laqueum adiget peruicax n' leator. Infauftos numéros fupputabit fortilegus pytagorifla.Carcerem trißitiamque infelices (i' gursLsproijciet pundlator geomantcs.Canent me gt;nbsp;in triuqsvulgifabulam multitonimufici.acftri-dulisronchis diffonifq^ Concharum,peluium, p» tinarntp ßrepitibus,plus g folent digamorS fpon falictjE,obturbabunc.Excludent choreis pompofç *iat ronz,Oicula negabunt bUndulx puellx-Ca

»nelum’fakantem fubfannabuntgarrulae ancillu Ix. S'alrator hiftn'o ludet in me turpi fcena trag« diam.DexteraIxuaqpimpetet centimanus gla^ diator.Perplexigeometrxioicc'tis tnquetris tetra gonifcp circulis tangGordionijs nodis irretirum captiuabunt.Simiavel jpfo Tlierfite deformi'orc pinget,fculpetfpinanis opticu«. Vitra Sauroma-tas^ glaciale relegabntvagi cofmimetrx.De-daleusarchitetQusinexpugnabilismachinis clan dekine fubcuniculabit.correptumcp inobferuabi libus labrynthis errate coget.Ad arrugias con-demnabit Stygiusmetallarius.Sufpendium comf nabunturfatales aftrologi.coelorumcßlabili vet tigine concenfum ad fuperoi cohibebunt. Omi-nabunturomne malum minaces diuinatores,Fri gidumin Venerem inualidi'j fcemoris diffama-bit importunus phyflognomus.Cerebricofû afel Ium pronunciabit delirus raetopofcopus. Diuina bitomnia finiftrc fatidicuschiromantes. Trifti aufpicio exaugurabit prxfagusarufpex. Mittet VltricesftâmasIouis,lt;Sô prxfagifulminis ignes portentofut fpeculator. NotQurnis terrebitlemuri DUS tenebricofis oniropola.Furcsvates ambiguo decipiet oraculo, Prodigiofi magitang alterum Apuleium aut Lucianum in afinum, non tarnen aureum,fed forte ßercorarium transformabunt. Spedirisatcßmanibus pfequet ater goeticus.Sacrl legus theurguj capuf confecrabit eskorakas yel forte in cloacas. Impr'ecabuntur fuam rctratQim dementulati cabaliftx. Acephalum fpadonemuc reprçfentabit anilis prxßigiator. Difeerpent pu-gnaciffimis opinionihui contentiofi philofophi. Nofque inter canem SC crocodilum migrate fa-* cient circulatoresPytagorici. Dolio autfepul-ebrorccludentfoedi merdacesque Cynici. Vxo

rem cümmiinican Jam'damabunt pednentes A-* cadcmiciÆnccabuiit crapula glutonesEpicurei. MortificabuntaiiJinam.excludentque paradifo impi} Peripatetici.S'eiicti Stoici adêptis humanis afFciftibus in filicem permutabût. Vaniloqui mc taphyfiti vclutex cnao Dcmogorgoneo eotum qtix nufgfunt nee erunt.nungnon paradoxis mé tem cuertent.Cenfores ethici iii centum referêt ta hulas. Intcrdicet muneribuslegiflator politicus i 7\bdicab]t aula voluntariu» princeps.SifTirrjs pro pcl'.cnt ambitiofi optimates. Infenfatus populus vicatiin aflFligct oppiobiijs. Phalahstauro cru^ ciaiidum recludet terribilistyrannus. Itiexilium agent faétiofioligorchæ.Plebsimpctuofa mul lorum capitum mala,bertia,indicia caufa rapiet ü'nexitium.Proditionisinfimulabit aff licta qux' nis rcfpublica, Aris interdicent auati facerdotes, A pulpito laceficnt laruati cuculliones, contumc Jiofiquc hypocfitac. Peccata referuabuntacternis ignibus plenipotentes poiitifices. Gallicam fca* hiem cominabunturfalacesmeretriciilç.Rapax ïenolcnaquetemulcnta obftethcabunt loculos. Excludenr xerodochij.svkerofi mendicantes.Sa lt;rum incendium rabidofquemorfus efferent gy rophagi quscftuartj .fuifque deftituent indulgenquot; lijs. Obxrabit macello infidus difpenfatoraco' »lomus.Impingct in Scyllas blafphemus nauta; ^ïercatonmprobus vfurisoppignoratû abfumet. h’ur.ïx quatdor compilabit ftjpendium. Prohibe^ hunt am«nis hortulis dun' agricolx. Lupis me de uouebunt otiofi padorcs.Hamum fubijciet laten tem vndiuagus pifcator. Canes accipitrefque immittet clamabundus Venator.Depraedabit ar--impotensmiles.Submouebunt ordine purpuratl nobiles. Exuent maiorum imaginibus paluda tl hcraldj, indiiftifquc cquitijs, quac totneamttita

Vocant, pro ruflico exadion ario incl a mitabuot. Lxjtioamp;retrimctisfcatophagi medici perfundct Equibus loquaxlogifticusdifpucandode morbo tempeftiuum fubftrahet rcincdiumiTemerarius--quc empiricus dubio experimcnto mortis expo-net pcriculo: Pallax methodicus procraftlnando remedia,aegritudinem producer fuum ad compe dium; Exugent clyßerqsfordidi pharmacopolx Dentibusac teftibusinfidiabunturemafculatores chirurgi: Diffecandum poftulabunt crudeles anatomiftae:ÄngariorecIudetimmundus veteri-narius,acquadrigario puluerseoccæcabit oculos Fameconuciet prxuaricatordietarius, OfFatn infulfam fiticulofus obtradet coquus.Diuitijs in-tcrdicet prodigus alcumifta, ablegabittj forna-culis. Vaftiflimis gloffarum fuaru voluminibus obruentinexpugnabiles iuriftæ: Maieftatis re-um agent faftuofi lcgulci:Excommunicabunt dirts execrationibus arrogantes canoniftxrSexcenquot; turn calumniasintentabuntlitigicfi caufidici, Golludet cum aduerfario deferta caufa fubdolus procurator.Subfcribetfalfumdubiustabellio.Co demnabit aclionis iiiexorabilis iudex, negabit-que(qsvocant)appellandi apoftolos. Deftituec refcriptoimperiofusarchifcriba canccllarius.Hse refeosinclamabuntobftinati theofophiilx, auc adidolafua fecftari compellent. Ad palinodiâ vo ciferabunt fuperciliofi magiftri noftri magniscp figillis profcribent forbonici Atlantes. Vides ntic Leclor quanta obeam pericula^facilc tn hos in-fultus'euadendi fpes eft,fi tu modo veritatis pati-ens,po{jtoliuore,candido animo ad hçclegenda accefTeriSiHabeo ptcrea q me tueafÿ^bû dei,qd ego his pro clypeo feutoeg itrepidusoppona.Et fi oporteat,a pro illo libens cantos in me concicaui

fioRes,liben« etiam occumbam, pnufquam defc ram.Et te fcire volo me non odio.non ambitione, non dolo,non errore indudlum bare feripfiffe, nec jne facrilega cupiditas, nec improbae mentis ar^ togantia ad hoc impegit:fed caufa omnium cum iuftiffima tumverifTima , q, videlicet videam multos humanis difciplinis fcientrjfque vfque a--deoinfolcfcerCjVt facrarumUtera»umcloquia,et Canonicas fpiritusfandli feripturas ( quia carc^ ant ornamentis verborum, viribus fyllogifmo-rum.affeJtatifque fuadelis, äJ peregrina philofo phorum cruditione: fed fimpliciter in operatione virtutis.iS;nudafidcfirmatxfunt ) idcircotan^ quamrufticas «Siidioticas non modo defpiccrc Äafpernari:fed amp;: velut contemptuquodam ingt; fuper infecftari. Alios etiam videmus, licet fibi magis pq videantur, qui Chrifti leges probare ec confirmare nituntnr decretis philofophorum.illis plus tribuente s quä fandiis dei prophetis,cuange lifiis.tSc apofiolis,cum tarne hi ab illisplus dis dia Eafon abfinr. Praeterea in multis ac ferme omni-

US gymnaftis peruerfus mos ac damnabllis con fuerudoinoleuit.quod initiandosdifcipulosiureiu randoadigunt Ariftoteli, autßoetio, aut Thome,aut AlbertOjfeu aliocuiuisfuo fcholaftico deo fefenung repugnaturos: a gbusfi gslatüvngiié diuerfum fenfcrit,hunc hacreticü.fcädalofum.pia-tu auriumofFenfiuum.ignc flammisc^ abfumen-dum proclamant.Hi igif tarn temerartj gigantes amp;nbsp;fa craip literarum hoftes aggrediendi funt, il!o tu caftra ÓC arces expugnanda funt, oftendendS que gta fit hominum caecitas.cum tot feientrjs et artibus.cum tot infuperfingularum magiftrisi^ autoribus.femper a '^icatis cognitiöe aberrate:^ ta'etiam temeritas^quam arrogansprxfumptio«

jshflofophorû fcholas prxFerrc ccckfïç Chrißi,opi nionestj hominum prœponere aut adzquare ver ko dei.Denifj» quam impi'a tyrânis,capt]uare ad przfinkos autores ßudioforum ingénia,lt;Só adime xedifcipulis libertatcmindagandæ amp;fcqucn dzveritatis.Quzomnia cum tam manife-ßa fint, VC inficias iri non poflint, veni a danda erit fi liberius ac forte amarulcn tlus in aliqua difeiplinarum genc» ra,carumdemve profeflbresvi

HENRICt CORNELII AGRIP' pæjEquitis aurati,amp;: vtriufque iuris docfïo-risjfacra: Cæfarcat maieftatis a confili* Si Archiuis indiciarrj,de incerti-tudine Si vanitatefcienciarum acqi artium dcclamatio.

Etus opinio eft,iS5 ferme omniîï phi-lofophantiîi concors et vnanitnisfen tentia, qua arbitrantur fcientiam ä libet, hotnini ipfi pro vtriufq^captu ac valore nonnihil diuinitatis adfcf

re.ita vtfatpe vitra humanitatis limites in deorû beatorum choros eos referre poflint: hinc varia il la 56 innumerafcientarum encomia prodicrût, quibus vnufquisc^ eas artes atq; difciplinas in q bus iâ diuturno exerdrio îgentj fui vires exacuit, non minus ornato quam longofermone nititut omnibus anteferre, Sc vel fupra coelos ipfos ex-tollere. Ego veto alius generis perfuafuirationi-bus,nil pernitiofius,nihil peftilentius hominumvl tæ,animarumqp noftrarumfaluti pofte continge-re arbitror,quâ ipfas artes.ipfascj fcientias. Ideo queconuerfoordinc agtndum cenfeo, et fcientias ipfasnon tantisprxconijs extollendas, fedroa-gna ex parte vituperandas eflè mea opinioeft, liée vllamefte qua: careatiufta reprehenfioniscc fura.nequc rurfus quæ'ex feipfa laudem aliquam mereatur,nifiquam a pofteflbris probitate muni atur. Ea aurem modtftia hanc fententiam mea

IN ÖENERALI.' Iiendere,qui diuerfum feiinunt, nec mihi aliquid' arrogate infolentius pucetis. Itaque mihi in hoc a reliquis difTentienti vernam dabitis,doiicc a fin gulis per ordinem literarum facukatibus, hanc iententiam aufpicabirnur, non vulgaribusdun-taxat argunientis, tïó a faperficie rerum fumptij, led rationibusfirmifiimis, ex intimis rcriim vifeeribus educkiszno ullaDensoflhenis aut Chry fippi arguca eioquenti a, quae mihi fa era sli teras profitentiopprohrioefletfutura, tanquam adula tiones amanriji fucos dicendi fcquar.Nam loqui proprit, non eloquiiSi rei veritatem, non fermo-nisornacum, facrarumliterarum profeiTorem in-tendere decet.Non enimin lingua,fed in corde ve ritatis fedes eft.Nec incereft in dicendis veris qua^ ii fermone veamur, mendaciumenim eloqueniia, verbifque pbalerati» indiger, vtfe poffir homi-Fumnientibusinfinuare:vcritatis autem fermo, VtferibitEuripedes, fimplex exiftit, nonciiiæ-tensfucum.nec pigmenta. QuodfiergoafTum ptum negotium abfque omni eloquentix Acre îquœeaipfa quoque nunc a nobis,etiam no tarn negligenda quam damnanda crit ) veftris deli^ catiflimis auribus ofFundam, ea vos prccor fera, lis patientia,qua Romanus iile imperator quondam cum cxerciru cöftitit, vt audiret mulicrcula atque Archefilaus rex interdû audite voluit rau-COR amp;nbsp;inamoenæ vocishomines,quo audiens po ftca eloquentes,plus caperet oblediameti. W emi trrius illius Thcoplirafti fententiæ, apud maximes quofque ót:eleganrdTimos virosctiamru-dcs loqui polTe,dumiuodo tide lt;5^ rationcloquan tut Al qr ne quafi ofenâtes vos auribuspcdcrcfi naigbus veftigqs itidtcijs yeluti canibus banc

narratam opinioncm meam venatus deprehen-* dcrim.nunc proferam in mcdiumdi modo id vos priuscommonucro, fcientiasomnestammalss ciTe quam boitas: ncc aliam nobit fupra humani tansmctamafFcrredeitacisbcatitudincm.nilnP lamf orte, quam antiquusilleferpenspolliceba-' tur primis parentibus.inquiens; fcritis ficut dij fd entes bonum dé malum.In hoc itaiÿ ferpenteglo rietur.qni gloriaturfe fcircfcientiam:quod probe fadiitaffe legimus Ophitos hæreticos, qui ferpen tem infacris fuis colebant.dictntes ipfum in pa.. radifo virtutis cogni ionem induxifle. AfiipuJa-tur iftisplatonicaniftoria.Theutumquendamhu mano generiinfenfum dxmonemfcicntias ptimâ cxcogitaffe, non minus offènfiuas quam vtiles, vtprudentiffime diireruitilletotius Aegypnrex ThamuSjdcfcientiarumacliteratuminuentori-bus.Hinc eft quod grammaticiplerique daemo-nes quafi fcientes exponunt.Sed eflo,has fabulas fuis poetisphilofophisi^ relinquamus, dé nôfint alijfcientiaruin inuentoresquam hominestatqui illosfcimus fuiflépefTimae generaiionisfilios.fill os inquam Cain,5é de quibus vere didtum eft:Fi Ifj huius feculi prudentioics funtfilijslucis in gene rationehac. Siitacj nuncfcientiaruminuentores hominesfunt, nonncomnishomo mendaxjnec cft qui faciat bonum vfi$ ad vnumdSed eflo.rur-fus fint homines aliqui boni,nihil fcientiæiplxbo nitatis,nihil veritatishabebunt, nifiquantum abipfrsinuentoiibus, vel pofTeflbribus mutuan^ tur,vel acquiruntrNam fi in malum quempiâ ingt; ciderint noxiat erunr, illumque ex malo reddent deteriorem.vt peruerfum grammaticum, vanilo quum poetam, mendaceni hiltoricum.rhetorem palponem^memoriographum oftentatorem,liiù

IN GENERALÎ gfofum’dialciflicum, fophift am perturbafofem» Jiguacem Lzullinam,anthmetjcum fortilcgum,Ix Iciuum muficum,impudicumfaltatorem, geome tram lacQatorem.confmographum erronem, ar-chitetflum pernitiofum, nautam pirata, aßrona mum fallacem,magumflagitiofum,perfidum C3 baleum, phyficum fomniatoré,portentofum me taphyficii.morofum ethicS,iniquupolitic5,prin cipctyrannvf,m3giftratS oppreforê,populû fediti ofû.facerdotê fchifmaticû monachû fugfiJdofa, prodigü œconomû,mcrcatorêj falfijuria, qftotc pilatorê ,fegnê agricola.paftorê ambig3eum,pi-fcatorê maledicum ,venatorcmlatron£m,militê prædonem,tiobikm cxadorem, medicumoccifo rem.pharmacopolam ventficum.coquum hellu-onem.alchimifiam impoftorem, iurieconfultum verfipellem.caußdicum mille fcelcrum protecto-rem,tabellionem falfarium,iudicem venalem.SS c fublimi tribunalilatronem,theologumhsretictï amp;nbsp;vniuerfæ multitudinis feducftorem. Nihil autc inaufpicaciusquam ars,g fcientia impietate cora ftipata,amp;: malarum reru perniciofiflïmus eft ma jcimus quifçp artlfex SC do^tiiïimus autor.Quod fi etiam in non'tam malum,fed ftultum aliquem incidant.nihil illo infolendus acimportunum ma gis,nam prxterid quod illi de cognata ftultida fu pcreftjtuetur illum docftrinaeautoritas.habettg li-terarumj inftrumcnta quibus fua defendat amen-tiam quibuscxteri ftulti carences mitius infaniut, quemadmodum de rethore ait Plato: Nam q eric (inquit)ineptior,att5 indodïior, hoe plura narra bic,amp; imitabitur omnia,nihilqjfe indignücxifti mabit, Nil igitur exitialius g cum rationc infa-nire:fi quis autem vir bonus amp;nbsp;fapiens ill as poffi dcatjortalïïs bona crut feiendç ac rcipublica vti

leB^poffenbrem aût fuum nihilo reddent bea t/of? non enim ( vt aiunt Porphynusóó lamblicus)'??’'' borûaccumulatiodifciplinarumipmultiriido bc atitudoeft.qnec vlluminfup prorônum acî^bo tum fjtitate „ccipit incrementum : qd fiita eiîft, nihil prohiber« illos.goês congregauerunt difci phnasclïè bcatos.hiincÿo g hiscareat nequag, cffentcp philofophi facerdotibiisbeatiores.Vera cnim beacirudo non confiftit in bonorû cognitio-ne,fed in vira bon a,non in intelligei e fed in intel-Jecftu viuerc;nec^ enim bona inteîligentia, fed bo na voluntasconiungit hoies deo.nec aliiid effici tint difciplinacforis adhibitae, nifiga conditionê nobis quandâpurgatoriâ adhibeut.adbcatitudi neni ahgd conducentem,nôtn tönern ipam qua nobis beatitudocompleaf,nifi eis adfit vita, inipfam bonorû tranflata natur3:fxpilTime enini rft côpertum(vt ait Ciceropro Archiajadlaiidê atçp ^tutem natura fine dodtrina.g doJtrinâ line natura valuifle.b'on igif tâ longa ,tâdifficili SC vix vng pfcrutabili ( vt Atuerioiftæ contendût) ïcientiarûoimdifciplina aim imbuere opus erit, ^ipfeetiâ Ariftotelesbeatitudinc ait valde có-munem.et g cundti facile adipifciqueant,p difci plinam quandam diligentia, g fcilicet a it fact lem 36quafi cômunemfacultatem contêplandi obiedlum oim nobiliflimû.f.deum ; g gdem ta fa cilisct oibus cömunis contemplandi aóus né fyl logizando36dcmonflrandoperficif,fed credfoo amp;■ colendo. Quae ergo nunc fciarfi felicitas.q fa' pientiu philofcphorumqi laus 36 beatitudo^qui-bus fcholae oes perftrepunt ,relonantfp encomijs corû,qrum anias ditis cruciatibus dillrahi audif C VidcntfJ inferiividit hacc Augufiinus timuit, cxclatnansillud PaulnSurgunc indodi 3c

énf fOelot, Sc nos cum fcientia nofira mergifflt» In infcrnum. Quod fi audcndum tft verum fatequot; ri,tanta eft fcientiarum omnium periculofa incoi» fîanfque traditio , vc longe tutiusfic ignorarc l|uam fcire. Adam nunquam e beatitudinis pa radifo piilfus fuiffet.nifi ferpente magiftro didicif fet fcire bonum SC malum. Er Paulus etjciendos renfer de ecclefia, qui pluslcire volût quam opor ttt. Socratesdumomnes fcrmedifctplinasper-fcrutatuselTet, tune primum aboraculofapien-« tilTimusomnium iudicatuseft, cum fe nihil fcire palam fateretur. Tam eft fcientiarum omnium eognitio djflFicilis,nc dicam impoffibilis vt pri-usvjtatota homines deficiat , quamvelvnius difciplinseminima ratio perfeefte inueftigari pof fit. Quodmihihicaffirmare videturEcclefia-fiesdumaic : Iniellexi quod omnium operum dei nullam poffit homo inuenire rationcm , eo-rum quacfiunt fubfole,amp;: quanto pluslaboraue.-rit ad qu3crendum,tanto minusinueniat, etiam fi dixeritfapiens fejncfte.non poteritreperire.

Isiihil homini peftilentius contingere poteft quam fcicntia,hxceftveraillapeftis,quae totumacogt; mne hominum genus ad vnum fubuerrir, quaeoquot; mnem innocentiam expulit,amp; nostot peccatoquot; rum generibus mortique fecit obnoxios, quat deilumen extinxit, animasnoftrasin profundaa coniicienstenebras,qux veritatem damnaser» tores in altiftimo thronocollocauit. Quare iam non vituperandi mihi videntur VALENTI-A N V S ille imperator (quem acerrimum lue tarumhoftem extitiflie aiunt ) atque Licinius imperator, qui literas virus ac peftem publicam diÀitabat,quin SC Ciceronem ipfum fontem litc tatum abundanuffimum, refett V alerius tan-

d«m ticeras contempfifle.Tanta autciw efi verif« tis ampla libertas,liberaq» amplitudo.vt nuüius fdentj3efpeculationibus,non vllofènfuum vrgen ti iudicio,non logici artificij argumctiï.nulla pro bationeeuidenre, nullofyllogifmodemonftran^ ie,nec V’llo humanserationisdifcutfu poflitdeprc hendi,n)fi fola fide;quam qui habet, is ab Arifto tele in pnorumrefolutionumlib.dicitur melius di ppfitus.quam fi effet feiens,quod exponens Philo ponus ait.id effe melius cognofeentem quam per demonftrationem qua;per caufam fit .Et Theo^ phraftus ifuis träfnaturalibus fic ait.Vfqt ad ali quid quidc poflumus per caufam fpeculari,prin-cipia afenfibusfumentes,quando autem ad ipa extrema amp;nbsp;prima tranfierimus, non amplius pof fumusfcire,fiue quia non habemus caufam, fiuc prêter intelletQus noftriinfirmitatcm. Et Plato in Timeo air,qgt; illa explicate plus eft, quam vi -resnoRraefufficiant, federedj iubet ijs qui ante dixerunt, quanquam nulla demonßrationis ncquot; ceffitate loquantur, fuerunt enim Academici phi Jofophi in precio.qui dixerunt nihil poffe affirma ri,fuerunt Pirrhonici,amp;: alq multi,qui quidem ni tail affirmabât .Nihil itaeç praecipuum habet fei cntia,fupra ipm crede, vbi videlicet probitas au toris mouet difcipulorum liberam credendi volQ tatem. Hine pytagoricum illud prarfumptum de magifirorefponfum,ipfedixit. Et Peripatetieo^ illud vulgatum prouerbium: Vnicuiqueperitoin arte fua credendumeft. Sic creditur grammatieo de verborumfignificationibus. Credit dialeói' cut de parte orationis a grammatico accepta, A f fumit a dialcdico rhetor argumentationislocos. l’ceta menfurasmutuat a mufico.Geomctrapro porciôes lumic ab arithmccico, Aftrologus vtn sq|f

fidem dat. Deinde tranfnaturalcs coniediun's vtS tur naturalium,!^ quifque artifex redte prçfumit deftatutis alterius. Habetenimquacuisfcientia I certa quacda prindpia.quat ciedercoporteat, nec I vllo modo qucant dcmonftrari: quacli quis pcrti-nacius negate velit, non habent philofophi illi q contra ilium dilputent, moxqt dicent contra ne-* gantem principia nonciTc difputandutn, aut ad alia quacdam extra fcientix meta« rclegabSt:vt fi quis (dicunt) neget ignem efTe calidum.prorjci atutin ignem As quxraturab eo quidfentiat.ita demum ex philofophis tortores Hunt AS carnifi^ ces.dum volunt nos vi cogen fateri id, quod rati one debuerant docere. Proindenilrcipublicxin^ fenfumacperniciofum magisquamliterç,quam fcientiac.in qua fi qui eruditione amp;nbsp;fcientia prxdl tifunthomines.eorum arbitriovelutip!us|fapien tium plurimum res geruntur.ac plebisTimplicita te multitudinisfj imperitia fretj, omnem magi-ftratus autoritärem fibi foli vftirpant, vnde i eipu blicx flatus a popular! in oligarchiam migrât,at que exinde in fadiones diuifa in tyrannidcm fa eile tranfit,quäm nemo vnquam vfpiam terrarum obtinuiiTelegitur fine fcientia, fine dodrina, fine literis.praeter vnum L.Syllam didatorc^ qui folus fine litcris rempublicam occupauit,in q tarnen literarum ignorantiç vel hoc refpublica ma xime debet,q^ tyrannidem fponte tandem depo-fuerit.Pratereaomnes fcientia, nil nifi décréta 9C opinioneshominumfunr,tam noxiaquam villes,tarn peflifera quamfalubres, tarn mala qua e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona.nufquam completa,fed As ambigua, ple^

naerroris As contentionis, attpid nuncitaeffe p fingulasfcientiaiym difciplinasprogrcdiendoo^ ßendcmus»

N Am in primis quis non vidée benedicendt artes.dico grammaticam, logicam, rhegt; toricam,qua:folui-n vcftibula ac fores fei-«ntiarum funt.non auccm fc/entisc,fæpe nô minu« peftilitatisadferrequamvoluptatis.quibiistamc nulla alia veritaris régula eft.quam primer quo tumcunij inftituentium placita anpvoluntas, quod ab iplisvff^literaruininuentis.quaeprim i artiumillaßtelementa inftrunrentaq» funcplen.f firne conflat:quarum primx fuerunrChalJxæ,in uentore Abrahamo.vt ait Philo,quibu« Chaldçi Afl'vrij,i3^ Phcxnices vfi funt, fed funt qui aiunC AfTyrijsprimuniliterasdedilTe Rhodotnantum. Poft h isMoyfesliteras tradidit ludxis, forte nS qdem his charatfteribus quib js hodie vtur.tur lt;1 f nuentum putan t Ezrae,quc omnium fere veteris «nftrumentilibrorum feriptorem exiftimant.Por-roquidam Linus Chalcides literas ex Phoenice tulir ad Graecos. fed Phoeniceas donee Cadmus Agenoritfilius alio charajtereillis nouas literas daret numero fexdecim, qbus Troiano bello qua »uor addidit Palamedes.Poftea fotidem SimonP desMelieus. Aegypttjs autemprimumfenben'' divfum tradidit quidam nomine Mennona per Dnimalium effigies,vt in obelifeis cernitur,ftd li' teras illis primum dedit Mereurius.ille videlicet quem Ladtantius aitquinrum MereuriumfuiP (e.cui VulcanusNili filius fueceffit in rtgnfi.Lagt; tinisveroliteras tradidit mulier Nieoftrataco' gnomentoCarmcnte.Septem itaqueliterarüge-' nera antiquitus praecellebanr.Hebrææ, Gtxcx, Tvatinaa.Syriae, Chaldaeæ, Aegyptiæ, Geiicx, de quibusin peruetuftoeodiee hosfequentes yw ficulos fefc Icgiffe refert Crinicus,

Moyfes primus hebraicas exarauit 1 itéras. Wente Phoenices fagacicondiderunt Articas, Qias Latini fcriptiramus edidit Nicoftrat a, Abraham Syras, 3£ idemrepperit Chaldaicas, Ißs arte non minore protulit Acgyptias.

Galfila prompfit GetarS quasvidemiisvltima« Caeter» 1^0gentelbarbarse natiôes rcccntiori bus temponbus Bouaslr as inuenerunc.Nam Go this Gordanui epifcopus liter as dédit, A: antig| Franci g fub M arcomiro iStSPharamundo Gallias deuicerunt.fuoshabuereliteraip charadleres a Grsec/spai?» diftantes, gbus V’V’aftalduseoiîe patrio icrmone defcripfit hiftoriam.fed'inuentorc illajjt literaatincertoiextant etiâ ali» Francorutn liter» quarum inucror quidam noie Doracus.fed a VV'aftaldifharatfterelongediuerf»,amp;: adhuc aliæinuentore HichoFranco, gcûAîarcomiro ad oftia Rheni venir e Scythia,Quin 3c Beda ali quai defcripfit,fed incerto inuentore, aliquorum Normannorflliteras, Et muli» ali» genres finiili modo vel nouoi fibi literarôcharatfieres cößiruc tût,vel ab anrigs acceptes pro parte aut îmuta-riint aur corruperunt,vt Dalmat» Grxcas.Ä; At menij Chald»as,at GothiLongobarditj latina rîï literaat charatßeres dehoneßauerunr. Wultz pterea antiqu» Ir» pcrierunt,ficuti veterü Hetru fcoru,q tn olim Plinio Liuiot^ reßibus magno iti pcio fuerunt apud Romanos, lt;Slt;: adhuc cernunt in antiquiimonumentisharum effigies, fed peni fus incognit»; nam Romanis olim orbem terra-rum vaßantibui,abfoletis antiquis, 8C cuiufque nationis proprijs,fuarum vfum literal illis violenter imponebant. Sic Hebrxorum litetæfubca ptiuitateBabylonispericrunc,et lingua corum a Chaldais corrupt* eß,Sic antiqua Germanor^

Gallorum.Hifpanorum.iSc aliarumnatiotium tcræ introductis Romanis charaóteribus pierûlt lingustcÿ earum gentium corruptat,lt;5lt;Simmutatç funt.GontraRomanorumliteraeamp;linguaa Go nbsp;nbsp;nbsp;'

tibu»viceuerfacorruprafunt,5iimmutata,ne(ÿ cnimlatina lingua eaipfa eft hodie quae olim, de Hebrza lingua amp;nbsp;ch aratftere inter ipfos th aP xnudiftas non modica diftcntio eft, nam Rabi Ie hud a ait protopl aftum Adamum Aramaeoidi^ ornatelocutum:|Marfutra ait,tradita a Mofelc gem charadlere qui dicitur Hebrzo , idiomate verofando .quaeabEfdrain Aramaeum idioma AiTyriosqt charadcres mutata,paulopoft chara deresretinens Affyrios,fandum idioma refum^ pfit, Hebraeo charadere cum Aramaeo fermone rclidis Chufi.hoc cft,rjs qui fimul legem fufcepe^ runt 8c, idola colunt.vt Samaritz. Alij dicunt nd altjs a primordio quam nunc charaderibus fcri^ ptamfuiffelegem.propterprzuaricationem au^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

lius 8Clermonem8C charaderem nullo tempore mutatum putat, adeo de hebraicis r.e a pud ipfos Hebrzos quidem aliquid habetur certi, atcÿ hzc eft temporft vicifTitudo.vt nullz fintliterz, nuHz linguz quz hodie formam antiquitatis fuz agno Rant autintcllig ant.

cjiiciungerent.atçhexlrisfyllabac.cxilliï tandem 5^ba Sc didtioncs formatent, fibiip ad fntelligen tiä fermonislungerent : aufifunt ingcniolihoie» loquendi régulas videlicet conftrudlus.regiminis, Sc fignificatoijjponerc, ac velue lingua: frenûintj cere;vc geejd fecuiidS illas dicere t,Mdidtû effer, elfetçp ars bridiccndi.vocaruntq? arte banc grâ-maticâ. Eiusinuêtorapud Grzeos,primus tradit Prometheus, Româ primusintulit ejdamCrates MalloteSjmiiTus ad Senjitû ab Attalo, inter fecu dû SC tertiû bellû Punicu, poft ea magno faftu profeffus eft Palcmô,adeo vc nomê arti indiderie voceturqi grâmatica arsPalemonia.vir admo-dû arrogâSjVt iadlarct fteu 3C natas Iras Sc intc tituraSjtamCÿ fupbus, vt oês zui fui dodtiffimos Viros côtempeui naberet,etiâ ipm M. Varronc porcû appellate aufusfit. Veratn ipfa latina gra matica tâegenaeft, acGrxcxliteraturzobno^ xia.vt ghanenô calleat, isc grâmaticoiÿ nume ro protinus fit erj ciendus.Oi s it aep liter aturæ feu grâmar icz rô non nifi in folo vfu maioi^j.autorita tefjt confiftit.gbus placitu eft, ita te vocari ficep fcribi.verbatpfic fie côponi 3C côftrui,qdipü tune bn didlum vocant, Vn Grâmatica fcredtc Isquendi artê iadlat, fed falfo.cum idipm longe melius difeimus a matribus.aut nutricib. mulier culis,9 a grâmaticis .Gtacchoiftlinguamfg elo quêtiflimifunthabiti) mat Cornelia formauit, Silc AripithisScythiz regis filium Iftrina mater grzeam linguam docuit.Notum eft in multis pro uincijs extera^ gentiû colonias induCtas, natos filiosmatrûfermonc femptenuifTe.HicPlato at rpQuintflianus de deligêda puetis nutrice idonea tam folicitcftatuerunt.Abfit ergo, vt liane rede loquendi tïtionem ab illis in grammatiftas trâs^

DE GRAMMATICA feramus.g cû nihil pratter vnä gramaticam pra-* fitentur ,nihilfciunt minus.SiqiiidenijPrifcianii» hancnetoto vitxfuac tempore d/fcerc potuif, Dydimus deea qua'^uor, fiuevt alqdicütkxmi Jta librorum fcripfilTe perhibetur.LegimurClau-' dium Cæfarê ita fuiffe grçcisliteris deditû.xn tres lite ras nouas illi lingua; adinuenerit, quas poflea princepsnonomifit.EcCarolusillemagnus Ger jnanicae linguae grammaticam commentus ed, menfibufi^ ac ventis noua'nomina indidit. Et in bunc vfqj diem,dies ncdlefqilaboratur/cribuiv tur commentaria,c!cganti3e,quæniones,annota'' tiones, fcholiæ.obferuationes caftigarioneSjCcnquot; turix,mifcel!anfa,antiqijitates,paradoxa, colle-(ftanea,addiriones,lucubrationes,irerat3e ac reite ratæeditiones.Atq? intérim pariuntur nobis roti-dem grammaticçquot funt grammatici; Neque tarnen quifpiamillorumfiue graecus fiue latinu» fucrit.racionem reddidit quomodo orationispar tes diflinguendx fint, quisillarum in condrucflio-referuandusordo ; an quindecimduntaxat fine pronoia.vt fcntitPrifcianu$,an plura,vt Diomc des Phoca voluerûttan parricipiS pfefe pofitîî remaneat aliqn participiû. Vtrngerundianoia fint,an ^ba.Cur grxcis neutri gnis pluralia noïa cûVbofingularis numeri coniunganf.Qiia ratio ne licet a Larinisnoïa tminataiaô^in v» profer te in vm,ficut promargarita margaritn,’prop5-dtuspunCtîi.Qûo ntûs Iupiter,pducat genitiûlouis. Âtepqua ratione 5gt;ba neutralia ahi admittûc alrjexcludunt. Cur plerafcplatinas diÆonesalij cum græca dipthonga fcribunt,alii'non,vt fœlix, qdio.Atq? anlarinç ac iStoedipthongiicribanttä turn',ói no proferantur,aut'ambx vocales ficut fcribunt;iraita fubvna fyllaba exprimant, SiinJ liter c'lrin latinisplxriRp vocabulis,abg y gr«»

Co.alq i latino folîïmodo vtantur, ficut in confide to. Item cur in aliquibus quidam duplicant litea ras quidam non.vt in caulTa,relliglo. Cur cacca bus,cum habe at primam fyltabam pofltionc gc-muiati cc produclam.nihilominus a plcrifque po etil vtplurjmnmcorripiatur. Itemvitrum Ari ßotdis anima fcribi debeat cndelcchia per delta vel entelechia per tau. Practereo infinitas A2 nun g ceflaturaseorum contentiones de accenti-biis.deorthographia.depronuntiationcliterarü, amp;nbsp;figuriSjdc ethymologtjs,analogrjs,dequc cætc teris praeceptionibus lt;3^ regulis, nbsp;nbsp;in flexionibua

ä; modisfignificandi,de mutatione cafuum, vs. rietateque tcmporum,modorum,petfonarü 'n, nu racrotum.dequevarijsimpcdimcntis, 8i ordine conftrudlionis.Denique de ipfo lirerarum 1 atina-tum numero.acgencalogiatamp;vtrumHfitlite-ra,necne,amp;:huiufmodiplura, Ita nonfolumin didionibus 3C fyllabis, fed in dementis nulla rationeredditaafeinuicemdiflentiunt . Cuiuf-modipugnam Lucianus Samotenfis deS ódT confonantibus Icpidiflimo libelle derifit,cuius ex emplumefTc poteftin thalalTa SC thalatta . Qui dam etiam Andreas,Salernitanui deearc gram maticale bellum ftudiofa facundia defcriplic.Sed paucalt;5^modicahxcfunt, Plura ic maioradc nomina deptauatisinterpretationibusdicere pof femus.quibusvniuerfoorbi plurimumimponunr. Equibus primumin republica non minima ma,-la proceduntjdumlegibusfubijei feruitutem ex-ponunt.ciuium autem liberratem inrerpretsntur eam.vbi vnicuique licet quodlibet, ac ifonomi-am,hoc eft.iuris xqualiratem dicunt vbi omni-busiiidifcretim, idem ius, idé honoi, idem pmi-um.Siniili modo tranquillum imperium aiunt.v*“ principis libidini «bfecundanttfcliciflt-

mum,vbi populus luxu defluit ÄS ono.Similibus que admoduni multis.ÂS medicina, amp;nbsp;leges, Ä canonescorruprx,funtexpofitionibus,quibusco--guntipfasetiamlacrasliteras,ipfum(5Chriftuni a fc dilTentire; contorquentes illas,non ad fenfum fpirituffanÆ.ncc ad communem hominum faki tem.fed ad fuum ipforum compendium. Ex qu» te fæpe grauiflima imminerunt pcricula, vt folet error in vocalibuserrorem parère in rebus,Cuius modi deceptus quondam rex primus Hebrxoru Saul in verboS^obar,quod amp;nbsp;mafculum fignifi'* cat ÄS memoriam.'cum dixilTet deus,dclebo me-* moriam Amelech,ipfeSaul pucabat fi mares ab-ftulilTet.fe fatisfeciffe praretpto.Contigit amp;nbsp;Gr{-cis amp;Italisfimiliserrorin verboPhos.quodetho minemfignificatÄSlumen. Vndcquödam fatut nalium cultores.verbiambiguitate decepti, lioquot; minemquotannisSaturnoimmolarunt.dü ilium accenfisluminibusxque placate potuiflcnt.Qux gens tarn ftulta.tandem Hercule magiflro refipn it.Tandem etiamtheologi, ÄS fratres cucullati, fefe grammaticis inferentes.de verborum fignifi-cationibuSjCummuJtis hacrefum appendicibusdi gladiantur.euertentesfcrjprurasoccafione gram maticac: interprètes mali efFedîi eorum quae bene diifia funt:homines vanijÄS vereinfelices, per ar temfuam femetipfos excaecantes.fugienteslumc veritatis:5i dum virtutemdidionum curiofeni-misfcrutantur,fenfum fcripturarum nolunt intel-ligereifed.nuda vocabula tenentes circa ilia mo-rantur,fubuertenres,(S^ amirtentes verbum verl-tatis.Sicut narratur de facrificulo illo,fiue verum fiue fabula fit,qui cum plureshaberet hoflias, nc in grammaticam commi!teret,in,h3ec verba con fecrauitdiaecenimfuntcorpora mea, Vndcnâoï

ta cRflla Antimantarum amp;nbsp;Fluidianorum exe-* cranda hxrcfis diux Chrifti matris perpétua vir-giintaremnegantium,nifiexihoc vnico vocabu-lo donec.vbi legitur in euâgeltjs,quoniamlokph ron cognofcebat earn donee peperit filiumfuuni priraogenitum. At quantam latin» en giçca ee^ clefia contentionem eoncitaruntduçillaeminimç didiontsexamp; per.Latinis afîerentibusfpiritum fandum procedereex',patte amp;: exfilio, Graccis autcin dicentibus non ex filfojed ex patte per fili Um.Quantas rurfus tragoedias mouit didio ilia, nifi,in concilie Bafilienfilt;Bohemis vtriufcçfpeef--ci communionem neceffariam adfirmätibus, qa fcriptum fit; Nifi manducaueritis carnem filq ho miniSjiSs biberiti«eiusfanguinem,nonhabebitise vitam in vobis.Vndenam illa Valdentiura 8C ïtquaciumjccentiorumipcircaEuchariftiambç refislt;nifi ex illa didione,eft, quam illi fymbolicc ac fignificatiue duntaxat didam volunt, tropû-que fubefle verbis,Romana ecclefia illam efièn-tialiterexponente.Suntadhucalia: grammatieo rum perniciofat hærefes,verum tam occult3e,tâc^ fubtiles.vt nifi Oxonienfes acutiffimi AnglorS thcologi,atque Parhifienfium forboniftac, linceiï oculishas perfpexiflenynagnifcgfigillisconderr» naffent.vix aliquis poflet pratcauerd. Eiufmodi lunt,fi quis »que bn didû fenferit' Chrs pdicas, Chrs pdicat.Ego credis,tu credit,Credcseft egoz Itc q»verhûmanensverbum,poteftpriuaricîhus fuis accidentibus. Item (p nullum nome eft terriæ perfona amp;his fimilia.Qtiç profedo fi hçretica di ci debeant.hærctici erunt imprimis prophetç Efa lasSS Malachias.-quorum vtercpinducit'deum de feipfoloquentem,prior ad Ezechiam his verbis: Ecet ego addetfupcr dies tuosdCc, non enimdi''

fît addam.fed adder. Alter fic,amp; fi doniini egcf^ vbi eft timor iaeuslt;quoin loco facit deum plura tiuefe appellate dominos/ed multomagis hzre tici erunt omnes.qui nunc per vniuerfum ilt;oma-niimorbcm habentur theologi.quatenus vriutr famorthodoxzecclefiz doc^rinamnouitate pro^ runciationis contra omncm grammaticorum af tem ac vfum ad confidtas voce*,monftroia voca bula,lt;Sd perplexa fephifmata protraxerunt, aufi infupet docere thcologiam ipfam incorruptofer-' monc tradi non poiTc Sût infinita horum i milia, amp;nbsp;miferandum eft,ztare noftra quanta s contenu tiones amp;nbsp;erroresmoueant pertinacesgrammati-' ci, SC fuperbi fophiftz, fuis peruerfis vocabulotS interprctationibus , dumalijex verbis colligunt fententias.altj contra exfcntentis colligunt vergt; ba.Hinein medica arte,in vtroque lurc, in philo fophia lt;5d theologia.czterifquefacultanbus litegt; tarum, infinitx contentiones , erroiefquequocP dieinfurgunt. Nihil enimdemonßrant Gram'' inatici,fed folis nituntur autoritatihus, quzfzpif fime interfe tam varix funtatque difeordes, vt neceiTarium fit plurimas illarum cfTe mcndaces, quariim prxceptionibusqui maxime confidunt, biredleloquuntur omnium minime. Omne e-nim fermoni» ius non apud grammaticos, fed pe nespopulum exiftit,amp; vulgari confueiudine begt; nedicendi vfumfortitur. Latini autemfermo' ris vigor poftg inualefcentibus barbarisapud populum effe defient.eiusratio tamê non a giam maticis.fed idoneisiSd dodtisfcriptoribui, vtia CICERON E,Catone,Vatrone,vtrcque Plinio,Quintiliano,Seneca,Suetonio,QuintoCur tio.Tito Liuio,Salußio,fimilibufque eftpetendaj quos penes folos reliant anüqux dilniac lacinita«

Us vfiifqiierecQeiloqnd), nô apudgrammaticos literate« s, qui fuisrcgùlis de verborûÂ^cafiium ünflexionibus.compofitionibus, SC deponenttis, ïpfi latinitati plurimum itnpenunt, 2c talia fæpif fiinc ferftriiutit vccabula, q fasnôfithominila tino vfurpare,nifi ferte Parrhifiefisforbora inter articules rcferat.Si gsdicat de^jÿ-itatefcrmcnisla tinifidcgrâmaticiï non habcndâ,atfp tnbiliter» tore s'gi a ni m a 11 ci fc fc iolos feriptoj^t omn iû ce n-fores.iudice s interprétés côflituiint, ac aurores cmneslibrofcp incrdinemredigere,aute canonc fubmeiiere libi arrogantrnulliis vu g t am excellé tisingenij autor extitit,qui maledicam inerûJin guam euaferit.qucm nontaxaucrint, autin quo nonplurimum culpauerint.Criminsnrurin PÎaquot; tone confuficnem,iSlt;^ ordinem dçfidetât, de cuius VitijsGeorgiusTrapezuntius libres compofuir, qui abaltjsidcircoConotimen EtinymVeca tuseft.vt narrat Crinitus. Quæruntin Arißetcle dilucidamperfpicuitatem, arguunt tenebrofam ciusobfcuritatem,amp;fepian\vocant;taxant Ver giliûjVt pauciingenn.S^cempi'atorem .alioRcp vfurpatorem,crimiriâtur. Tullio nôfatisfacitDc «iofthenes,5ô illefummuslatinoisr rhetor a Cirae-cisrepetundaiji petit,«Slmultisnotis accufat.timi dus,fuperfluusin repetionibus,frigidus in facetrjs, lentus in principris,eciofusin digreffionibus, ra--roincalefcens, tarde affurgensiquin Ä a noßris etiamreprehcnfus,aM. Capella tanquâ tnrbato numéro locutus,ab Appollinari flaccidus 8c fupï nus notarusefiiiâcjîetiS Liuianasoratior.es Tro gus profidtis damnat,Horatio né placet Plait tus,idem ab incomopfitis verfibus darnnatiLu^ ciliû,vtturbidû flume nullis bene digeftis,mu]ra dicitur inuoluexe Plir.ius,nimiuni fertur induJgtr*

genioOuidius.ab AfinioPollionepro afFedato tereprchenditur.SalußiusfurtoÄS aliéna prorfus recicaffe,amp; a Labeone SfScipione adiutus argui tur. Trentius.Senecacalxfiuearena vocatuseft qiiem hi» verbis taxat Quintilianus, fi nullü æ* qualium contempfifTet. fipartimnon concupif-' fec.fi non fua omnia amaflet,fi rerum pódera mi nutifflmis fententrjs non fregiflet.fenfus potius e^ tudirorum quampuerorum amoiecomprobare-tur:fed (SiM. V airo poreus appellatus eft,et Am brofius cornicula amp;nbsp;fabulator nuncupatus,Ma-crobiushomoeruditiffimus impudentis lt;5ó ingra tiingEnii'taxatus;amp;: abs Laurentio Valla gram maticorumomnium eruditiffimonulliseorum q vnqlatine fcripferunt indultüeft,amp;; illülaniauit Mancinellus.Erat olim inter grammaticos dehn gua latin a benemeritus Seruius,amp;: hüc impugna uit Beroaldus.tandem 3C hunc poficriores gram maticiveluti barbarumomninoauerfantur. Sic grâmaticiomnes alter in alterüfurere foliti funr, denicj horum opera fadum eß.vt facræ feriptu' ræ tradudio corredionis prætcxtu.toties immuta taiamrotaafeipfadilîonet , horum cenfurisde Apocalypfi Iohannis apofioli, de epißolaPauli ad HebrxoSjdeepiftola ludx amp;nbsp;alijs plerif^ no ui teftamenti capitulis diu dubitatum eft,quinet cuangeliaipfaad problemata reuocarc conati funtjed iam ad poeras.

POefis ipfa,autore Quintiliano.altera gräm'* matiese parseft,hocipfo non modicumfup ba , çpolimtheatra amp;nbsp;amphitheatra au * guftiiTîma nominum ardificia , non philoio phis,non iurifconfultis,non medicis.non rhetorP DUS, non machcmaticis, non theologis, lcd ipfift

poetarum fabulis ingentihus fumptibus extni-da funt. Ars non in aliudinuentajiifi vtlafciuien tibus rithniisjyllabarum numeris,ac pôderibu», nominumcß inani ftrcpitu.flultoium bominO au* resdemulcear,acfabularum obkdanientis,men daciorumcß centonibus decipiat animos.Quodr ca architedrix mcndaciotum 5c cultrix peruer-forum dogmatum dicimeruittatcçvt quod ad fu roiem,^ temulcntiam.amp;impudentiam , lt;5lt;Sau daciam attinct.illi condonemue.certeinterritam illam mentiendi fiduciam quisaequo animofcr reiïqucmenim angulunifnfaiiîs nu»s fabulif(gt; relinquit vacuumdam enim ab iplo chaos fact tnsexordia fabularum narrat coelifediones.Vc nerispartus.Titanum pugnam, louis incunabu la,Rheæ fraudes,amp; lapidis fuppofitioncs,Sacurnf vincula,gigantum rcb«llionê,Promcthei furtum atque fupplicium.Deli errores,Latents labores, Pytoniscsedtm.Titij infidia»,Deucalionii inun dationes,hominumq, ex lapidibusortum, lachi dilaniationesjunonis dolum,Semele8 conHagra tionem.Bachi vtramqs ftirpem, SC qusccuni^ de Minerua,Vulcano,Erichthonio,Borea,Orichia, Thefeo,Aegeo.Caftore,Pollucc, raptu Helena-, amp;nbsp;morte Hippolyti,in fabulis Atticis referuntur. Prærerea errationem Ccteris'.raptam iV inuenta Proftrpinam,(?t:qu3ecunc5 de Minoa, de Cad* ino.deNiobe,dePcntheo,Att3eo, Oedipode,de Herculis laboribus.de Solis lt;56 Neptuni pugna, Athamantisinfania.deloin vaccammutata,56 eius cuftode Argo a Mercurio perempto, amp;nbsp;quae de vellere aureo,Pclia,Iafone,Medça :Itê de Aga mennonis morte,Clitemntftraefupplicio, 06 q dePanae,Perfeo, Gorgona, Caffiopea, Andro »i]eda,Orphco,Ortne,d€ Aeneseet Vlyffis erröti

bus , de Circe Thelagonio ,amp; AcoIo.Palamedf. iMauplio, Aiace Daphne, Ariadne.Europa, Plie dra,Pafiphae,Dcdaio,lcaro, Glauco, Atlante, Gereone, Tantalo,de Pana, Centaui!s,Satyrij, Sirenibus,et reliquis huiufmodnnfignibus n-.enda cijs memoria prodidit.Nec iterim humanis rebu» contenta,ipf«»dcnitÿdeo$ infabularû fuaijrpar tem vocat,coJ5£crtus,interitus,lites, iurgia, odia iras,pr3elia,uuinera,Iamentationes,vincula,ainlt;, tes,lenociBia,libidines,fornjcationes,adulteria, cum hominibus âC befttjs concubitus,amp;; aux lu» abfurdiora ncphanda ma gis, venenohs ver-borumleporibu$,Ô!:: noxia carminisfuauitate teilens,non prxfentes tantum fallit ac inficir, fed fu riofa hatc veneficia.pulchriB verficulis;metrifque ïcruata,etiam pofteris comunicat, amp;nbsp;t anquâ ra' bidi canis morfu quofeunep dogmatibusfuis nié dacfjfcß femel infeccrit,confimili rabie fuicre coin pellit. Tanta enim arte mendaciaeiusconfiéta l'unt,vt non raro veris praeiudicent hiftorrjs.Que-admodum de ementito Didonis cum Aenea ad-ulterio,ateß capto a Graecisllio manifefiuns eft. Sunt tarnen qui ad tantum infaniæ furorem deue nerint,vt illinonnullasdiui'nitatis fortes inelTe pu têt.qadçmonesolim poeticis verficulis refponfa dederuntdiincillos prophetasac vates, diuinoiç fpiritu afFlatosvocâr.ac poetaijr nugaciffimisÿ''' ficulfs tang oraculis ad diuinandû vtuntur. Hinc apud prifeos fortes Homerica cognominatx fut)« ab Homeri verficulis ; ficut a Vcrgilij carmini-bus fortes Vergilia na,qu arû î vira H adriani me minitSpartianus.Qiiafuperftftiohodie Ä5 adfa-craslitera», Æ^pfalmorum verficulostranflata eft,etiam nonimprobantibusplarifçpnrç reliai onis magiftris noftris.Sed ad pcefim reuertamur.

liane Augußinus a ciuicate dei exulare iubef,etts nicusPlatoafuarepublicacxpellit. Cicero ad-mittivetat.SocratesadmonetJiciii fama maxime curæ efl pliafÿ fcruare tupiat illsefâ, is caucac ne poetam aliquetn inimicum habeat, ga non tä magnam inlaudando,gin maledicendo 3e vitu perando vim habent. Minos rex iuftiffimus abs Hefiodo5e Homero cekbratiis, quia Athénien fibus bellum intulit.tragicos poetas infc ccnfitai uit,qui ilkim apud inferos relegarunt.Penelcpem abs Homero (ingulari pudiciiia illußraram Liquot; cophron aliquot precis concubuifle fctibit.Dido nemCarthaginis conditricem continentiffimä vl duam, Ennius poetaSfipionis gefla decantans primus Aeneâ adamaßefinxit.quc tnexratione temporum vidifle vng non potuit.qd mendacin Vergilius deinde fic adornauit,vt pro vctacredi tu fit hifloria.Tande co vfQi hçc mcntiêdi licêtia malediceditçimprobitasproceffitjVt neceffefue ïitlegê illis g cefotes pfcnbcre,qua eiufmcdi po ctaiftprobra atqimcdacla reprimerent.Sedet a-pudprifcos Roma.ipfa pocfispalâprobro hai e hat,atctt adeo,vt(Gellioet Catonctcfiibus)gin ilia Ruderet,publieus graffator vocatet : gn it M.Catone ob id taxatusfuit Q.Fuluius,ejd pto-côfulmiffusin AetholiâEnniûpoetâfecêaffvpfc rit.Et imgator luRinianus illius proftficres nulla prorfus immunitate dignat.Horaerû etiâ que cm riûpoetaiçtphilofophû,3d oïm philofophcRr poc tamvocant, velutünfanientem. quinquaginta drachmis AthenienfcsmulCrauerunf.et Tichieû poetam veluti ment is iiiopem deriferunt : quin et Lacedaemonq Archilochi poetae libres eciuitatc fua exportari iuiTtrunt,Sic poefim ipfam probifquot; (itQi quique tan^ mend^ciorum patenté afperna

ti funt,poetis adeo monftrofe mcntiennbustquip* pc quibus ftiidiïi eft n ihil fani dicere aut litcris pro dcrejed cuni farcinatis vcrficulis.flultis auribus, cantillare, fabularü inuolucris perftrepere,i5£ fuper fumo machinari omnia, freut alicubi ceci' nit Campanus.

Viuunt carmine infini poeti. Si nugas adimas,fame peribunr. Hismendaciafuncopts æ autum Finguntquatrp volunc, putantcß palmam Mentiri bene gloriofiorem.

Suntpræterea apudpoctas acerrimx contention ncs.non folum de carminis, chararftcre,de pedP bus,de accentibus,de fyllabarum quanntatibus; nam de qs etiam triuialcs quicß grammatici co certantrfed de jjsipfis fuis nugis, hgmentis atque tnendaciis,vtputa de no do Herculis,de cafta ar^ borcjde Uteris hyacinthi,de filrjsNiobe,de arbo-ribus apud quas Larona Dianam ptperit. Item de Homeri patria deq? eiusfepulchro,atcß vtrum Homerus an Hefiodus xtate fuperior fjt, an Pa^ troclus antiquior Achille, q corporis habicu A-nacharfisScy tha dormierit,cur Homerus non ho norauit carmine Palamedem,vrrumLucanusin ter poetas aut hiftoricosreponendusfit. Ite de fur tis Vergilij, quo anni menfe morcuus fueriqet quit;

Grammatici certant,As adhuc fub indice lis eft. Omnia autempoetsrum carmina plena fabulis funt,non nififub adulationis,aut dttratftionispef fimorum virorum prsetextu ad ftultorum dekda tionem decantata.Quicquidaguntpoetæ, nar^ rent,laudent.inuoceiit,fabulis fuis adulantur.Ru fus inuehant^motdeanqaccufcnt, fabulis deba'

thanturjemper vcro/nfaniunt Rcccjgnur De-* mocr/tutbanc non artcinjedmfaniam vocat.Ec Platonis fctnentia eft:frnftra poeticas fores com' pcs fill pepulit.T'jnc fiquidê admitanda canunt poetx quando videlicet infsniunt, aut temulenti funt.Hinc Auguftinus pccfim vocat vinumerro ris.abebrfjs dodteribuspropinatum. Hieronymus cam daemonum cibum appellat. Arsinfuper pcrtenuis amp;nbsp;nuda qua? per ie quidem'tota infulfa rese(t,nifi alia quauisdifciphna veftiatur ccndi-aciirque,arsefuriens femperque famelica,lt;S6 ta.a quam routes alienum panem comedens.atque ta men nefcio quam inter nugasamp; fabul.ascum Ti thonis cicadis,Lyciorum ranis, AS Alyrmidonfl formicis, pollkeri audet immortalemglorian« nominis ac dicere:

Viuite Felices fi quid mea carmina poFIunt, Nulla dies vng mcmori vos eximet aeuo, quærcuera,aut nuMa efi.aut nihil profutura , fed hoc miinus dicent hifioiici non poetaruni, fed fu-limefle.

ESt autem hiftoria rerum geftarum cum laude aut vituperio narratio, quæmagnarum return confilia,a(ftiones,exitu$, regumque amp;nbsp;magnorum virorum actus,cum temporum ec locorumordineac defctiptione,tanquam viua cj dampiifiura anteoculosexponit, ideoquebanc tanquam vitxmagiftram (Si^ad cius inflitutionê vtililTimam cenfent fe rme omnes, co quo J mulra rum return exemplis cum optimos quofqueob laudis nominifque immortalem gloriam,ad prse Clara quçque facinoraaccendatnum quodimpi osquofqueacprauos perpétua: infamia mctu, a yitrjs decerreacquamuistcshsec fxpifTime in di-

netfum cefTefit,^ mjki quod Lïuius dixit deW^ Iio capitolino mahnt effe famx magnxquam bo nae.cSC plericp quod virtutibusnequeüt ,fcelcribiis innotefcere volunc,infcribique hiftorijs, qiiemjd tnodumdePaufaniaMacedone adolcfcente Phi lippi regii parricidioilluftri ex Trogorécitâtlu^ flinus.arrp de HerortratoCq Dianæ Bphel'inx têquot; plum opus omnium præclanflfimum a to:a Aha annos ducentosaedificacumincendit)narr3t Gel lius, Valerius.atq; Solinus. Et quan ij feueri n’imis iegibus caucum fucrit.nc quis hominem illuin vo ce fcriptoue nominaret.finem tarnen, cuiusgra^ tia perpetrauitfcelus.adfecutuseft: fama videlicet AS nomine eiuspertot fcculaad nos vf^dedu iSis:fcd ad hiftoriam reuertamur.Hatc cum maxi me omnium rerumferiemjidem, confonantiam, veritatêcp expofcat, illa tarnen minime omnium prxQat.tam inter fe düTentiunr hiftoriographi.ta varia AS diuerfa de eifdem tradût, vt impolTibile lit,pluri mos illorum non elïe mendacilTimosinon •dicofolndeprincipiomundi, de diluuio vniuerfa li.dc vrbe códita.a quibus exordijs res geftas fefe fcribereprofitentur.cum primum illorum omnei Ignorent,altern non omnes credunt, tertiû penes cos incertum fit. Quare eu hacc rcmotilTima fint, necaequa ratione abomnibusrccepta,habeâtet tatorum illorum veniam.Sed de pofterioribustc-poribushaud poterie illis non imputari mendaci orum culpa.caufae autem tantae illorum diflbnan tiaemultæfunt.Namplçriqueeo quod narratorîï ïemporibus,locis,perfonis,geftis, non adfuerunt, cxaliorum relatu fwpularesfermonescolligëtcs, nihil certum,nihil conCtansferibunt, quo vitio a ■BtrabonetaxanturEratofthenes.Metrodorus See lt;Jtius,Poiridoniu3,Ä Patroclcs geographuB.Sunt

alii qui cum partem rerum viderinr,quaf) in tran fitii militarï,aut prserextu vocorum mendici, per xencdochia.prouincias tranfeurrentes, conferi' here aiident hiftoiiam cuiufmodt quondam Ono-ficritus æ Ariftobolusfcripferunt de India. Sunt qui^deledationis caufa rebus ven's nönihi) admê tiuntur.fæpe etiam veritatem omitccntes',de quo Herodotum notât Diodorus Siculus, ac Trebel-lium Liberiarius (Sc Vopifeus, atque Taciturn TertuliainisSC Orofius, in quorum numerum etiam Danudem (5C Philoflratum reponemus.

Sun; etiam qui res veras ad fabulas conuertunt, quales G NIDI VÎS,Crefias,Hecatscus, dc plu res altj antiquorum hiftorici. Sunt lt;5C multi qui impudenterhiftoriographum nominefe iaiflan-tfs,nevideantur quicquamignorarc,aut aliquid aliud ab alrjsretulifle, dumdeignotis éüinacef* fisprouineijs verbofanouitateicribere praefum-pferunt, nihil nifielegantes nugaslt;SCmonftrofa mendacia tradiderunt.Cuiufmodi ea quae de A-rimafpis,gryphis,Pigmeis,flC gruibus, ac de Cy Focephalis lt;5c Aftromoris,Hippopodibus,Plia-uifijs,Troglodyris,legimus,quoi5ierroribus pro-ximi funt quifub ariffico marecongelatum afFir marunt,at^ tarnen inueniunt flultos óC fine iudi-ciohomines.quiillistalia credant,ac pro oracu-lishabeant:at ex horumnumcro funtEphorus,lt;J vnamduntaxatciuitatemelTe Hiberos tradidit cum illi tantam Hefperiæ partem inhabitare no-fcantur. Et Stephanus graecus qui Francos Itali« populos,amp;: Vienna oppidûeffeGalilaese pro Ga iatiae dixit.Et Arrianusgra:cus,qni Germanorum fedesnon procul ab lonio afferit.quibus accedit et . Pionyfiusinhisqux falfo tradidit de Pyrenaeis montibus.Praterea quw Cornelius Tacitus Mar

DE HISTORIA tellus.Ofofius.Blonduï de Germanixiocis difTe runt,magna ex parte a varietate difcrepât.Sim(gt; liter falfo fcn'bit Strabo Iflrn, hoc ffl,Danubium non procul ab Adriaticoorin'.iSó Herodotus tun dem ab Hefpero fluere.Ä: apud Celta s,qui cnii um in Europa extremifunt.oriri amp;nbsp;ad Scythiä in fredi.^iterüStraboLapn ac vifurgä fluuios ad lanafum ait deferri, cumLapusRhenomifcea tut, Vifurgus autem mariexoneretur. Sic amp;nbsp;Pli^ niusMofam fluuiiim inoceanamproperaretra'’ ditjCumfenöoceanofed Rehenoimmergat.Con fimilibuserroribus ex recentioribus hiftoricis ac geographis.Sabellicus Alancsab AlemanisfaP fo deducit,lt;5CHungar os ab Hunnis falfo deriuac quin GothosÄiGetasScythasait, ÄDanosc3 Daeis confundit.acdiux Ottilix monteminßa uariamlocat.cum nSprocul.fit ab Afgentorato, Volatcrranusctiam Aurteraniam ÖC Audriam, Auarosó^Sauaros.Lucernamquoquc «ScNan* fium confundit.ÄS Plinium dicit Bernenfium Hel uetiorum mentionem feciffe, cum illi longepo-Rerioribus temporibus a Bartholdo ducc Zarin' giorum primum conditifuerint ; Similiter Con radus Celtes Dacoseofdem cum Cimbrisexifti' mat,amp;: Cherufcos eos qs Cerufos, gn 3C Ryphse OS motes in Sarmatia fitos putat,amp; eledlrugurn mä ex arbore defluentê tradit.Sunt 5c adhuc alii înt hifloricos longe maioijt mcndacioig culpa ha bctes.gcum aut rebut iriterfuer5t,aut aliter resi' jjfas vt funt,vel geftx funt cognouerüt; tarnen bn uolentia 3C obfequio vidti fuit adulantcs,côtra fi dcfaIfaco«firmant.Suntcxiftisgad accufandas aut defendendas aliénas caufas.hiftorias narrare aggreffi.ea fola quçfuo argumentocôducunt nar tantes, extera veto diHimulantcs, prxcereuntès

aut exténuantes; mancas Sc corrupfaslu'non'as fcribunc.de quo vitio Blondus taxat Orofium.ç^ ingentem illamltaliaccladem.quaGothi Ra^ uennam,Câdanum, Aquilegiam, Ferranam, ac totam fere Italiam diripuerunt.conticuent, fuiim ne attenuaret propofitum argumentum.Sunt p-terea qui metu auc f/multatc aut odio aliquoruni corrupt! detrahunt veritati. Alq dum fuorum gc fta extollere cupiunt.aliorum patrata extcnuanc Sc in humilitatem detjciunt.fcribuntqi non quod tlljed quod cupiunt,quod volunt, quodq, lubet, confidentes non defutnros mendaciorum fuorum comités atque patronos.teftescj eos quibus egre gie palpati fucrint.Quod vitium antiquitus Græ cib lcriptoribus fa miliare erat, hodie vero ferme oislt;natiôisChronographieoip(o laborât, vtSa bellicus5cBlondusin rébus Venetorum, Paulus Äemilius ac Gaguinus in geftis Francorum, qs non ob alium fructum alunt principes, nifi qd ait Plutarchus,vtfamulante ipfisbonoingenio, vir tutem alienismeritisfuffocantes, illorumfadla nugisacfigmentisprohiftorica maieftate attol-lant.Sic Græcl hiftorici de rerum inuêtoribus fer i bentes,omniafibi,fednon fua vindicate volue-runt.Eft SC aliud corruptifTimum adulaturum'ge nus.qui cum prfncipum fuorum originem ad an^ tfquiflimosquofque reges extedere conentur,cîl in fuo généré eo nequeant peruenire.ad externas origenes fabulafque recurrunt.âi^ regum locoquot; rum nomina confing jnqiSd nihil non commenti-untur. Huius generiseft barbants ille Hunibalquot; dus.qui Francorum hiftoriasconfcribtns Scythf camSicambriam,lt;SC Priamum iunioremaliaque locorum 5iS regum nomina commentus eft, quo rum nullus vnquam ptiorum meminit hiftoricus

at^ Camen flJius nugasconfi'i'nilisjngenijhoiTif'' rcs fecutifunt, videlicet Gregorius Turotienfis, Rhegino.atcjSigisbertus, ÄS pleritjj alij. Huius turfuris eft Si Vitilkindus.quiSaxones antiquiifl mos nbsp;primores Germania: incolas,MacedonS

fobolem ait.Aïab Alexandri magnireliquqsdc riuat.quem inhoccrrore fequunturplacriq? alij. Multi praeterea fcribunt hiitorias, non tam vt vc ra référant quam vt deleÄnr.aut egregtj princi-pis imaginem in quouislubcat exprimant autef fingant.Quos fi quis arguat mendacij, dicunt fe non ram ad rem geftam.quam ad pofleritatis vti litatem amp;nbsp;famam ingenij intucri, ideoqp non oia narrare vt acîla funt,fed vt narrare expedit, nec feveritatem pertinaciter veile tueri,vbi figmen^ tum falfitatemue communis poRulat vtilitas, ci* tantes tellemFabiumdicentem.nottefTc vitupc-randum tale mendacium,quod ad honeflatis per fuafionem conducit. Præterea cum pofteris ipfis fcribant non magni referre,cuiui nomme.quaue fcric boni principisexemplum proponatur in pu-b!icum:ralem profecfto Xenophon de Cyro, non cjualis enet,fcd qualis eflc debuiiret,tanquam O' ptimiprincrpisexemplarÄarcbetypum fcjtam cleganremc^,fed absqp veritatisfidéhiftoriamdc fcripfit.Hinc tandem factum eß,vt multi amp;nbsp;na^ tura,5cinduftria ad mentiendum apti, confiftis 5irgumentis,fabulofas defcriberent hißotias, vt funt illa Morganse Margolonæ,Melufina:, Ama difi,Florandi,Tiranti,Conamori, Arcfturi, Dietbert,Lamceloti,Trißann),illainquam prorfusfa bulofa ac fimul in erudita deliramenta poetarum comcedrjs ac fabulisfabulofiorautcreruditos vc ro principatum iniflis obtinuerunt Luciauus at*

«Jue Apuktus,quin Sc apud Herodotum hiRotfat patrcm.apud Diodorum SC apud Theoponpurn quod aft Cicero iunumcrabiles 1'unt tabulae,ipfi plenf mcndacrjs.Ibi enim epota Medo pranden-te fliimina,lt;SC velificatum.

Accß hatfunt caiifæ cur nufquam vere exaißa desreperfatur hiftorfa:,lt;Sc fi hancin ea maxime q rirnus, itidfcium autem quoin difcernendoopus ciTet difFicillimum eft confcqui. Cum enim publi f ÇI erum geftarum confcriptiones non fierent quac rerum dotèrent veritatem, ôô menrientes arguèrent,fed fuaeopinioni quifque permifTus efh^inc nadifunterrandi mentienditp poteftatem, vndc tanta apud hiftoriographos difcordia nata eft,vc etiam (quod aitlofephus) contra Appionemli brisfuisalterutrosarguant, amp;valdccontraria de rebuj cifdcm confcribant, quantis quidem lotis (idemait) HellicanicusabAgefilaodcgc nealogqsdifcrepat.iSCfn quantis Herodotficor-rigit Agefi!aus,lt;K quomodoEphorus quidc Hel lanicumin plurimisoftenditefTcmendacem: E-phorum vero Timæus,Timacum qui poft eum fu erc,Herodotum vero cuncfti. Sed necp defingulis cum Antiocho,æ Philifto, aut Callia Timxus concordaredignatuseft:inmultisetiam Thucy didestanquamfallaxaccufatur,licet fcrupulofif fimam hifteriam confcripfifTe videatur. Hxc dc alrjifcribitlofephus.atcj hücnr corrigit Egefip pus.Prxterea ex hiftoriographis multi multa nar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

rant,fed non oïa probanda, SC quidam probant baud quaü ptobäda,plxrf peitima cxcpla imi

DE RHBTORICA.' tanda proponuncNamquiHerculem, Achille ni He(Qorem,Thcfeum,Epan:inundam, Lifandru, Temiüoclcmrdt nicpXerxtm.Cyrum, DariiiiTi Alexandruin.PynhunijHannib lem.Scipionc, Pompeium.Caclarem mirislaudibus depingiinr, quid nifi magnos furiofoslatrones faniofolcß oibis przdones dcfcripferjntlt; Edo fuerint impe^ tatores optimi,cette viripeirimifcekroiifTimicpj quodfiquisdicat.mihiexhiftoiiarum ledlione p cipuam nancifei prudentiam.nô negauerint, mo do id qtioque concédât,ex ejfdem etiam futnmâ bautiripftnicitm, atque vt alicubicanit Matti alis Sunt boita mukaj'unt mcdiocria multajunt ntalainulta.

Hetorica veto quæ qs proxima eft, ars fit nec ne inter grauilTimos viros certatur,^ J X- adhuc fubiudicc lis cil. IpfèfiquidemSo-' crates apud Platonem firmilbmis rationi huseamiiecartcninccfoentiain conteiidit, fed fflgaci tatem quandâ. ipfamt^ nec præclatî nec honeftam,quinitno turpem, illiberalem,aeferui lem adulationem. Sed A: Lifias amp;nbsp;Cleantes iK Wenedemus, cenfuerunteloquentiam nulla arte polTe contineri,fed a natura duntaxat proficifci, quae quemlibet doceat dumopusfit;blandiri,d£ re6fuasenarrare,argumenti£tpfirmare, atq? vc ram pronuntiationem .memoriam, pulchrumcg inueniendi moduni, non nifi a natura proficifci, quod ipfumin Antonio Rcmanorum or a torn m principe vifum eft. Quin Ä cum ante Thifiant, Coracem,«^ Gorgiam nullus adhuc rhetoricç ar tem feripferit aut docuerir, multos tarnen ingenij bonitate fuiffe eloquentiffimos.Pra'tei ca cum ats definiatut cfle colledio ptzccptoium adviium

finemtendentfum.adhuc certant rhetoresqm's il--lius finis fit,an perfuadcre, an bene Jii eremec c5 tcnti veris caufiijnouas^fiLQas c'iain excogi-tant.Prxterea tôt thefes,hypottiefcs,figuras,ro-lorcB,dui5tu*,charaiftcres,fuaforias,ccn;rouiraas declaniatienes.prooemia.infinuanones.bencuo-Icntiaecaptationes.arrificiofiflimasnarratiûcsin ucncrûtjVt vix numerare fufFiciat,^^ tarnen the toricsefiucmfadlumeflèinficiantur. Hanc Lace demones ornninoreprobarunt, xdima ntes pro-borum hominum fermonem non ab arte,fed a pe doreproficifei oportere, Antiqui etiam Romani fero admodum rnctores in vrbem admiferunt,cu que poft muaam controuerfiam oftcnderc Cice-* ro conatus eflet, orandi facultatem non tam ab arte quam a prudentia proficifei, atcjt idcirco o-pus deperfeCtooratore fcripfifTetttamen ilie orator quera ipfe velut e xemplar ibi fabricat non innibus probatus eft : qiiin Bruto ipfi fingula-ris integritatis viro admodum fufpecftus vifus eftjfempcrque vicit fententia rhetorum, benedi-cendiprxceptahominum viiae pluscff'ctre qua prodefteiatiß vtliceat verum fateri, conftat totä illam ac omnem rhetoricae difciplinam nibil aii-U J efte quam adfentationis adulationistji (5C vt quidam audacius d!cunc)inentiendi artiiiciü,vt quod rei veritateefficere non poftit, perfuaaeac fucoorationis,quemadmodum de Peiicîciophi-fta ait Archidamus (vtautor eftfinnapius) qui interrogatus,num eitetiUopotenrior, refpondit: Et fi Pericles in bello a me vnftus fit, ea tarnen p ditus eft dicendi facundia,vt cum de qs ratiocine tur,non vi(ftus,fed vidtorappareatiatq? de Car-neade ait Plinius,q, ipfo argumentante quid vert eßet,baud facile difccrni potetac- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;couciii

waditum e(l,q, cum pro lufticia multa public« e-* legantetfSô fapienterdiflcruiiret,poftr)dienonmi nore doctrina arque copia contra iuniciam per orafle.Erat apud Siracufas Cora x rheror, vir a-«utiingeni],^ linguae promptiens,qui hancartê mercedcdocebat , adhunc acceïïîcTifiagcunî promptam mercedem non haberet, pollicitustft duplicem poftquam ille eum docueiit rhetoricam quem Corax hac conditionc fufcepit 8C docuir. Hanc Tifias cuin didicilTer,de precio maginruni rircumucnirefludens, interrogauit Coracem gd cflecrhetotica,quorefpondente efFedtricem per-fuafionum, in præceptoremfic argumenta tus cft: QiiodcunfÇ igitur de mercedc dixcro,fi tibi me ni hil dcbere perfuafero.nihil debeo,quia non debe^ re perfuafiifinon petfuafero.nihildebeo, quia no debere perfuaftfi non perfuafcro.non debeboetP am.quia mcfcireperfuadere non docuilb. Tun’ Corax hoc argumentum in Tifiam retorquere rifus:Qtiodcuncp (ait) ego quoque de merce* de dixerOjfi me accepturum perfuafcro.accipiain «guoniam perfuafiifi non perfuafero.etiam accipe re debeo, quoniam tantum difcipulum etudiui g praeceptorem fupcraret. His antiftrophis argu mentis cos contêderc audicntesSiracufani,excla mauerunt: Mali corui malumouum.fignifican* tes mali præccptorit peiorem difcipulum, Haud abfimilcm hiftoriam refert Gelliusde Protago-* rafophifta (SsEuathloeius difcipulo: Atquifcire exadte.ornate.grauitfr,et copiofe dJcere pulchrS QC deledlabile acfemper vtileeft, nonnunquam tarnen turpe amp;nbsp;importunum.faipiflimc ^o périquot; culofum.femper aût fufpedîum eft, q circa Secra tes ipfe rhetores nulla aetbmatione dignos cenfet, nec g vJlam in benç inftituta repub, debeant por

tcntiam obtineretÄ: Plato illos a fua repiib. ciiitj iragicis hifhionibus poetisfimulexcludendos cenl'uit,nec iniuria ; Nam hoc artificio nihil pen-culofius ciuiiibus ofticijs„ab hoc procuaricaieres, tergiutrfatcreSjCalumniatores, iycophanta;,lt;S; caetera huiufmodi fceleratac linguae homiiium nomina defccndunt. Hocenim præditihomincs in ciuitatibusplçrun4î coniiiiant,ac feditionet mo-uentjdum hac artificiofa loquacitate ahos decipi unt,alios mordent,alios cau]llant,blandiun t alps ac in innocentes tyrannidem quandamfibi vfur pant.Hinc redle dixit Euripides,tyi annicum qd dam elle multafcire dicereiA: Aefchilusaic in a lumomnium turpiflimumcde dico compofitos fermonesiet Raphael Volaterranushiftoriarum Sc exemplotum ftudioiiffimus fatetur.collatis q-cunque audiuerit,quarque legcrit veteruin amp;nbsp;rccc liorum excmplis.paucilTinios viros bonos reperi ïieloquen tes, Nonne eo ipfo ingéniés re fpublicx facpc grauiter vexatx, fxpe penitus deletrc (unt. Exemple funteius rei, Bruti, CalTij, Gracchi, Catones.Cicero.Demofthencs, qui vt omnium habitifunt eloquentilTimi.ita femper fucrcomni urn fcditiofifTimi : Nam Cenforius Cato quadra gefiesaccufatus, ipfefeptu age fies a c vitra ahos reosFeciqiota ætatefua infants declamationibus reipublicx tranquillitatcm perturbans;Aker Vti cenfisprouocato Carfare libertatem Romanam funditusfubuertit. Non minus Cicero Anicnium in reipublica: pernicien; prouocauit, Sc 1 ?emo-(IhencsPhilippum in detrimetum Atlienieniiimi; nullusdenique reipublica: flatus ab hocaitificio non ell aliquandocuerfus,nu!lus ab eloquenticvi tiofi aures praebuit rcfiitit illacfus.Perincie permul rum poccftinjudicijsfiducia eloquciniaejiacpa

trona dcfenduntur malæ caufo,^ noccns reuseri piturIcgispen'culo, hacaccufantefxpe innocens datnnatuseft;nec vllus vnguam co artificio ram defenfus extitir, quin latfus uc qui ex diuerfo erat. M.Cato Romanorum prudentiifinius vctuit tres illos Athenicfium oratores, Carneadem.Crytho laum, Diogenem.in Romanam vrbem publice audiendos admicti,quia tarn acuco ingcnio.ora^ tioni(facundia,ac validacloquentia prxdicief' fent.vt facile polTentacqua 5c iniqua perfuaderc Confiât dehocgloriatum apud amicosolimDe niofthenem.fefcquandoliberet polie iudic5fengt; tcntiat adfuam volunratem conuertere artificio lermonis,ad cuius arbitrium Athenicnfibus cum Philippo fxpe bcllumjæpe pax fuit. Tanta iW viserateloquentixin concitandis, fedandifque animorum ac volunratum affetflibus.vt tanquâ ciufutn fuorum imperium Habens, illos quo volu erat verteret dicendo.Confimilem ob roem Cicc ro Romat a pleriscj rex vocatus eft, ga Jenatum quis vellet,:^terct diccdo’, oratione fua oia reges Hine apparet rhetoricam non aliam elTc quani perfuadendi SC mouendorum affedtuum artem, 1 ubcil i eloquio,exquifito fuco,5C fubdola verifimi litudincrapientem animos incautorum,eoffÿ du centem in captiuitatem erroris,pe» uertendo fen-fum vcrltatis. Quod fi naturx benef icio nulla res non vera voce exprimitur, quid peftilentius qua vcrborumfucatorumftudiumlt; Veritatis fermo fimplex eft,ftd viuus 5C penetrans 5C diferetot in tentionum cordis,lt;Sc ta nquam feeuris ac gladius ancepsomnia artifjeiofa rlictorum enthymema ta facile diftecansCt abfcindens.Hinc Demoflhc lies quumreliquosquofcurcj ex arte dicentesfa file conteniiieret, vnumPhotioncm vera éc ad

rem pertinentia fimpliciter 8C breuiter dicentei» metuebat, idecque orationum fuarumfccurim nuncupare folebat. Forte nouerant hxc prifci Ro mani.qui (tefte Suetonio) rlietores bis Roma oui täte,femelfub C.Fanio Strabone,3(: M. Valerio MefTala confulibus; femel iterum fub C. Domi,. tioEnobardoS: L.Lidnio Craflb cenforibus, publitoedidoeqcientesttertiofubDomitianoim peratorCjVniuerfali fenatufconfulto, Sc vrbe Ro ma,amp;totainfuperexpulerunt Italia: Athénienquot; les eos tanquam iufticix peruerfores foro prohiba erunt,acThymagoram,quod inter officia falu-tationis Dario régi more gentisillius adulatusfn iiret.capital) fupplicio affecerunt.Pepulerunt La cedemont) Ctefiphonc eo qgt; fe iadrarat de re qua vis totutn diem poflc dicerc. Nihil enim apud il-los magis inuifum quam curiofum hegt;c linguç ac tificium,eorum quitus veritatis proferendae nul^ la cura eft, fed opus modicum proponentes, illud orationislenocinijslt;S4 verborum ampullisexco-lere,5ó dicendi dulcedine decipere animes audi-torum,illosqt lingua fuareuindos duccre ab au^ tibusziamcj palam eft nullos hoc artificiofaftoa meliores, complures autem détériorés reddiiqui Sc fi de virtutibus comptiusdicere peffent,longe tarnen videmus clegantiores effe feliciorisc^ elo-quentixaddcfendendoEcrrores, ad feminandas htes,adexcitandasfactiones,ad congerenda co» uitia,mal€dida,calumnias, g ad conciliandann pacem,concordiam,tranquillitatem, atque ad prxdicandamcharitatem,fidem,religionem.Por tehoc artificio confifi plunmi aborthodoxaf.de defciuerunt.fedæqs ac fchifmata, fuperftitioneft^ ac haorefes hinc pullularunt,diim nonnulli ft riptu ram facta, eo çf eloquentix Ciceronianorç lepo-

te cafeatjita afpcrnantur,vc cum ethm'corum (a^ ca tis argumentorum pcrfuafionibus, contra caquot; thojicam interdum vtritatcm fentncnt. Qiiod de Tacianis haereticis in primis manifeflum eft, 5^ ijs,quos Libanius fophifla,36 ^mmachusora-' toridololatriacdtfcnfores.atcß Celfus Africanus, et Iulianus apoftata,côtra Chriftum magnisrhe torifmisinfultantcs feduxerunt: e quorum pernid ofo ac blafphcmo eloquio, multasperfuafienum argumentationcsaccrpcrunthxretici , quas in aurei hominum fimplicium immittcntes,totos fe duxerunt a verbo veritaris,fed quid veterum hç reticorum cxemplis infiftimus,noftra têpora fpe*' dfemus. Quifuntduces germanicarum hçrclum qux ab vno Lutherofufeepto exordiohodie tam multçfunt.vtfcrefingulx ciuitatesfuampeculia remhabeant hxrefim,nonne autoresillorum ho' mines difertilTimilingux eloquentia et calami e-legantiainRrudti, Sc quos ante annos aliquot a linguarum pcritia,afcrmonitornatu, a dicendi feribendieç promptitudine fie laudatos vidimus, vt nihil illorum laudibus potuifiet adqci: hodie videmus capita amp;nbsp;principeshxreticorum , ita funfadhuc multi qui eloquentix dediti,dum vo--!unt Ciceroniani fieri efFiciuntur pagani, amp;nbsp;qui Ariftoteli SC Platoniimpenfius ftudent, fiuntllli quidem fuperftitiofi,hi veroimpq.Omnes autem jlli quiconque prxter fimplicia veritatis verba ociofos fermones in aures hominû efRmdunt, affl fient in iudicio rationem reddituri de ijs, qux va* ne ccniecerunt amp;nbsp;mentiti funr aduerfusdeum.

SVccedit iftis in fubfidium dialeft/ca,lt;5(; ipfa quidem non nifi contentionis ac tenebrarum artificium çft,ptr quam rcliqux omnes feien*

ïte obfcurioreg.ac cognitu difFidliorcB reddiintw atc^ h^ecciiamfefelogicnm videlicet dicendi^C ratiocinandi fcientiam vocat.miferum profeda amp;nbsp;irrationale hominum genustfi abt(p hac difcl plinancfciat ratiocinant hanc ramen SeruiusSuI piciutomnium atrium maximameiTedixit, SC quafiluccm ad ea qux ab alr)tdoceantur,cumi,. pfa (vt ait Cicero)rem vniuerfam doceat diftri-buire in partes, Ü latentem definiend® explica,« re interpretando obfcuram explanare, ambigus contemplariÄ^diftinguere.at^ regulam deijso-mnibus tradat qua vera SC, falfa iudicenrur, Prx tereapollicenturdialedicife cuiuscpreieilentia'-km(vt aiunt)definitionem poffc inuenire ,tamê banc nullis vnquam verbis prçflare poffunt tan» lucidam.quin zque nefciusmaneat animus, qn dicat qs idiotz pro hole animal rónale mortale, minusintelliger qfi dixilTethoïem. Pluta deins fcripfit inter latinos ßoerius,cuius opa non babe tur,fed pftant omnibus q fcripfit Ariftoteles,pdi-camenta,elenchos,topica,penbetmenias,anali--tica,lt;Sc reliquatquem fecuti Peripatetici «pinan-tur nihil ftare aut feiri poffe,nifi quod fyllogiiran,quot; do probeturpet demonftrationem,eam videlicet quam depingit Ariftoteles, fed tarnen nunquam in dogmatibus fuis obleruauit.cum omnes fux ar gumentationes ex prxfuppofitis ab co dcducan^ tut.quem fecuti omes iftifcientia^ pollicitatores, badtenuE nullas aut pauciffimas veras dcmôdta tioncs dedttunt,nedum in naturalihus,fed omnes dcducuntillasexpacceptis.aut absfuo Ariflote le,aut abs alio qui ilia prior dixerit,quorum auquot; toritatemferuantfibi proprincipijs demonflra-tionistveram antem demonftratiôem qux facere debcatfcientiam docce Anßotelcseam efre,qux

ftt'perquiditates (vcloquunturEjaledid) per propnas rerum différencias nobis occultas i' gnotas. Alt infuper demonftrationem ex caufisfl cri,ex rjs quæfunt de per lc,lt;^ fecundum quodH pfum.qux qutdem enunciationes cum fint conuer tibiles fe ad inuicem inferentes/amen ait non da ri ncc concedi demonftrationem circularem ex caufis.Si itacjr nunc principia demôftrationisplu rimutn ignota funt,5c: circulatio non admittetur, ccrte nulla inde autpauciffima caque incert aha beripoteftfcientiaicrcdere enim oportebit demo (ffatis per fragilia quxdam principia,quibus aut propter prxcedentem prudentum aucoritacem, veluti notis terminis aflentimur.aut quos expcri entia comprobamus per fenfus.Omnis enim no^ titia(vt aiunt)ortum habet a fenfibus,lt;5lt;: experi' mentum fermonum veto rum ( vt ait Auerrois) cft.vt concordent fenfatis.Et illud notius eft amp;nbsp;ve riusin quod plures fenfus conueniunt, ex fenfibili bus itaque eorumjfententia manuducimur.ad Ox mniaeaqux a nobisfciripofliinr. lam enim c3 fenfus omnes fxpe fallaces fint, certe nullam no--bis fynceram probare poffiint experientiam PrÇ terea cum fenfus intelledhialem natura m nequegt; ant attingere,amp; rerum inferiorum caufxex qui-bus illarum naturx,cffelt;ffus, SC proprietatesfeti paffiones demonftrari deberent,fint omnium con fcnfu noftris ieniibus penitus ignotx, nonne côuin citurÿitatis via fenfibus eile prxclufam,quare egt; tiam omnesillx deducftiones amp;nbsp;fcientix qux in i-pfis fenflbus radicibusfundatxfunt,omnes2ncer txerunt erronex 5^ fallaces. Qux ergo nvicvti litasdialcx.'ticx, quisfrudtus fcientificx illius de-monftrationis ex principijs amp;nbsp;experimentis, qui but CÛ veluti notir termiRis affentirc necelfe erit

nonne iS ipfa principia expenmcntata magis fcicntur quam demonßrataded haec ars nûc pan lofcmotius nobis repetenda eft.Diale»fnci decem niimerant praedicamenta quac vocant genera ge rali(riina,hæcfunt;fubftanna,quantitaE,qualiras t«13tio,quando,vbl,fitu6,habitus,a«ftio,paffio:g bus omnia conftare putanc,amp; intelligi quaccun-queintoto vniuerfocg orbicularimundo conti-nentur.Tradunt infuper quæ de rjs ipLs ac eanim partibus pra:diceniur,quincj vedilicet:genus,fpc ciem.differentiam,proprium, ’ accidens:quscob id prstdicabiüa nominarunt. P orroinuenerunt quatuor cuiuflibet rei caufas,materialem,forma lë,efFicientem 5^ finalem,ex qbusoimrerû ƒ ira tê Si. falfitatêfeieîuenirepofl'e arbitrant,quadâ infallibiliÇvt putant)demonflratione, hoc eft, fyl logifmo,quem altero trium ordinum,vt vocant, figurarumfupra vndeuiginti modosefleoporte.. bit. Componiint autem omnemfyllogilmum Ü' uedcmonflrationtm ex tribus terminis, quifunt: fubietftum quaefiti,amp; diciturminonalterprxdica tum qu2efiti,ôC dicitur maior;tertius cR mediû inter vtrumcç participans: amp;nbsp;iuxtahosduas formant propoiitiones, quaspracmiiras appellant, maiotem Si minotcm,ex illis tandem nalcit con clufio,fcilicet de altero ad extremum,alterum tâ-quam a limine ad metam procurrentes.Hoc to., turn eft egregium illud artiticium, hscc eius funt extrema confitiia,quibuB omnia conbinare,diui dere,^ concludere opinantur, per quxdamquae tefelli pofte impoflibile putant axiomata, atquc h«c funtlogici artificrj portentofa,amp; alta myftc-ria,magnoque labore exquifit a, a magift ris falla cibus,q tang occulta qdam Si arcana non oca proficeri licct,ncc difccrc,i]ifi illos qui grades mer

*^cdespro illii praedare polïunt.magnisc^ fumptf bus autoritatem hanclibi inter fcholafticoscXquot; merint.Denicp ij funt corum canes, hxc ilia retia quibus(rtlorum opinionejrerum omnium fine na turçfubied:arum,vtpbylica,fiue naturam ipam comitantium.vt mathematica,flue naturami' pfam quodammoelofupcrantia,vt Metaphyfica venantur veritatem, quam tarnen eo artificio iii xta P. Clodrj atqt Varronis prouerbium.nimitl altercando amittunt.atque hçc funt duntaxat V« terumdialedicorum confinia.

De Sophiftica. Cap. VIII Ç Ed longe plura prodigia maioraqt portetafjs •^addidit recentior fophiftarum fchola,dc terml rorumpalTionibus, de infinito. de comparatiuis de fuperlatiuis,dc difFert aliud ab,de incipit et de finit,de formaliratibus.hatcczitatibus, inftanti-bus,ampliationibus,reftri(dionibut, diflributioni bus,intentionibus,fuppofitionibus,appellationi-bus,obligationibus,confequentibus,indiirolubb libus,exponibilibus,reduplicatiuis,exclufiuis,in-ftantqs, cafibus, particularifationibus,fuppo-ritis,meJiatiilt;K immediatis , completts amp;nbsp;in-* completis, complexis lt;5lt;5 incomplexis, ÄS csetequot; sis intolcrandis vanifque vocabu!is,qaac tradun-* turin paruis logical ibus,quibus omnia quaccun-que reipfa falfa funt amp;nbsp;impolTibilia.vcra eile facile conuinccnt: 3C contra quaecuncjp vera funt, vclut ex equo Troianoerumpentes, qsmachinis fybito verbose inccndio ac ruina'vaflabunt. Sunt rurfus qui non nifi tria przdicamenta recipiunt, iicc nifi duas fyllogifmorum figuras, amp;nbsp;tm odo il loi^ modos probant, modales aût propofitiones, concrctos infup abftradosterminosrideanr, HCC défunt ^vndccimumnutnctcntpdicamciuà

quart am fyllogifmorum figuram.augertntfß prædicabilium SC caufarum^numerum.totqj in^ ui(ftas Scoticasfubdlitates (nuexfrunt,vt Cle antis.Chryfippicß argutiæ, cum Daphitse.Euthi demi,Dioriyfiodorj circumucntiunculis, penitus craflæ.rufticanæcg futuræfintji cum qs nouis fo^ phiftaijî noftroqs inuentis conferanf,in gbus nunc paffim ferme,oAisfcholafticoip turba,cum mifc rolaborc ac damnabili ftudio occupata, nil ma-* gis agere vidctur.nifi vc difcac errarc, ac perpe-* tuisdigladiacionibus explicandâ^^icacem obfcu riorem reddcre velamittere,quoi$2 tota difciplina «on aliud quicg eft g captio qdam ,ex dcprauagt;. lis verboip diifiionibus fubdola quadâ cauillatio «epcrucrtensvfumloqucndi.^viminferens lin guæ^ ignorât jtranfuertens ƒ itatem fecundum verifimilem expofitionem, quoqj gloria non nifi in conuicqs 8C lhepita fit a eft.vt g non tâ vitflo' riam appetant g certamc.neci^i inucniendi, fed altercandi propofitum fit, adeo vt inter hos primas partesteneat, gcuntÿ clamoliffimus im* ^dentilïîmus, amp;nbsp;linguae fremitu aiidaciffimus. De gbusaitPetrarcha.'fiucisftylipudor, f iuci-gnorantiz confclïio cß,lingua implacabileslünc calamo non contendunt.nolunt apparerc g friuo lafunt gbusornant.-ideocj moreParthico fugiti uam pugnâ cxercent,dC volatilia^^ba iadiantea quafi ventis vela cômittunt. Hi funt enim quoc Quintilianus dicicin difputando mire callidos, cum aQtabilla cauillatione difcclîcrint.non ma-gisfufficere in aliquo grauiore adu,q parua qux dam animalculaquzin anguRijsmobilia cam-po deprelienduntur, itaqr campn timêt verumç^ eft illud diuerticula i5lt; anfratfîus fuffragia effe in firmitatfSjVt Qui paru cutfu valent flexu éluder,

Sic Si fophifiæ metuunt fub notarqs, amp;;collatis libris,5^ autotibus pugnare, fed folius memoriat âilinguxvinbusjugitiuisclamoribus, non ad calainos,fclt;d ad obliuiofas aures concertare vo' lunt.nec referre putant qua quifquc radone vta-tur.dummodo inftantiam det, nec curandû quic quid fendat aut dica t, modo loquatur ßrenue contendat:Nam qui verbofioreft,is inter cosvi' detur do(flior,qs prxftigqs circumeunt fcholas,d2 plateas.tS:^ men(as,quxrunc xmulos, quos vt cô gredianturinuitant,inftanc,infiliunt,ficongredp tut Ä5 vrget ad diuerticula prolabuntur latc^ bras quxrunt,5iJ ad vfitata recurrunt, toc facien-tes anfradus, ac fi labyrinthum circumiri oporte at.Qiiod fi quis nolic aut pigeât eu ni illis decerta tejubdola aliquainterrogadone, SC, quam quis non optima cognidone inquifiuit adgrediûtur.vt fie vel ex improuifo refpondentem de errore con^ uincant.auc feire fc negantem verecundiaereum faciant explodant, atque ipfi in vtramtjpar tem dodldnx vêdiceiit gloriam.Sed quos fruAus nobis in ecclefia Chrifti peperit pariatquc diale* «ftica cum fuis fophiftis fpedtemus,qui non aflen* tientes diuinae tradition! illam compofids, ex fallacibusfenfibus dedudlis radonibus, eonfun^ dunt quibus dum nimium credunt, rccedente lu* ceveritads , fuccrefcunttenebræ.quibusobuo-luti excxcati faÆque magiftri 5C duces exco rum , multosfecum ijs falfis argumentadoni* bus ac apparentibusrationibus trahunt in fotJe -am.femperque ignorantiæ profundum, errorum que pelagusinnatantes.ferpentum morelubrici fraudulentix amp;nbsp;feduiftionis verbis fubinuolantes impcrideres feducuntad credendumfigmentij ftiis, iSf extoUentes ea gt;nbsp;pcrfuaderç audent fa*

DE SOPHISTIGA tratilïimam thcologiam .fine logica,firie diaie-dica, finerixa\ fine altercatione, fine fophif-maticonftare non pofle . Noninficiordialeô:! bus ad fcholafticam cxerctationem confcrre , camfed adtheotogicam contemplationem quid conférât non video,cuiusfumma dialedica eft in oratione conftitura, netp enim'vana promiffionc pollicitusefl nobis Chriftusinquics; Petite amp;nbsp;ac-cipietis.Itacp priufg contenriofi fcholaftici fuain dialedicam difcanr.iftt Chriftifideles ab ipfo ma giftro veritatis impctrât omnem neccfîariam vc ritatem.Pfseterca dialetflica per varias ambages tandem non altius pertingere poteft g ad philofo phiam.fed per fidelem orationem reSa «SCcertilTf ma via confcenditur ad fummam diuinarum at-que etiamhumanarumrerumfapientiam.ßrrant igitur quicuntj dicunt dialetfbcam hâc effe euer-tcndorum hæreticorummachinam omnium po-teniilïimam,cum re veri ipfa fit robur omnium haereticorum : hac arte freti quondam Arrius (SC Ncftoriu* hxretici.tam impudenter defipuerunt, Vt ille diuerfas per gradus Si tempora in Trinita tefubftantias afTererct,alter Mariam'virginê the oteconeffe negaret.quiadiuinasoperationeslo-gicis fophifmatibus metiri pracfumpferunt, plus Ariftotelis obferuantes dialedica fophifmata, g diuinaefcripturæ animaduertentes verba.Omnia namcjÇvt ait Hieronymus^hxreticoi?: dogmata federn fibi SC requiem inter Ariftotelis Si Chry^ fippi fpineta repcriunqinde EuBomiusprofert,qd narum eft,nô fuit antequam nafceretur.Inde Ma nichæuï.vt deumliberet a conditionc malorum, alterummaliinducit autorem.Inde Nouatusfub trahit,veniam,vt tollat poenirentiam.iDe illis fon libusvniuerfa hxreticorum dogmata, argumen

tationû fuaip riuulcs trahun tj N5 cü nullus fernio fïc a non recipiat contradicnonc, necvlla argu^ wêtatio q nópoffic g aliâfubuerti, inde eft qd ad nuUü fine fcientix,ad nullam cognitionê

dialecfticas dJfputationes hoes guenire poflint : fed multos contigit declinare aT^’itatein h»c fes.dQ fpeciefibi validions ^itatislogicisargu^ mentationibus reperilfc fe credunt,aut fic hsereti' cosreprobant,utipfinihilofaniorarcftituant:qii3 rePlatoipfeieroadmodû voluit dialetfticä attin gi a cuftodibus.co qd hsec in vtrancj partem diP ferat,3i5 minusfirmasreddatde honeftoaut inho ncftorationes.Haecdedialeifticahadlenus.

ÏNuenit aut Raimundus Lullius recenrioribus tgibus dialedicæhaud abfimilc prodigiofaW arte,per qua tang olim Gorgias Leötius (qui primus in conuentu literatoijt hoim pofcerc aufus eft,qua de re quifcß audire vellet)dequouisfubi'e Äofermone.abunde quis valeat dilTerere.atiJ in uenire quadam artificiofa nomînu ac verboruin perturbatione, atlt;gt; in vtramtÿ partem de omni fermons curiofo hoc plufquan eleganti artificio, garrula loquacitatisoftctatione difputare,necj!ul lum vincendi locum altjs relinqucre.A: resminu-tifllmas etpufillasin immenfum dilatare.Sed h{C altius repetere non eft necefte.tios ampla fatis c5gt; mentaria in hanc artem dedimui alibi.verSnoquot; lohçcalicuifucumfaciant in artificio admodum Jeui, lt;3gt; amp;: fi in rifde extollcrcyifi fumus, tame res ipfa palam fe facit.vt opus non fit circa hanc ma gnopere depugnare,hoc autem admonere voso-* porter,hanc artem ad pompam ingenij amp;nbsp;dotflri 113? oftentationempotiusquam ad cöparandam erudicioncm vakrcjac longe plus habere auda-;

DE ARTE KIEMORäTIVä tiæquam efficaciæ.Bffè præterca totam inerudl tam acbarbaram,niflclcgantiorcquadamlit«a tura adornetur.

De arte memoratiua.- Caput X. H II artibusadnumeratur ctiam memorati-ua,qu3c(ut ait Cicero)nih)] aliud eft^quatn indudlioquatdam,35 præceptionis ratio, locis amp;nbsp;imaginibusrangmembrana côftans.æ charaderibus a Simonide Melitone primum ex-cogitata.Deindeper Metredorum Sceptium per feda,ipfa tamê qualis qualis fit,fine naturali me moria ptrfiftere minime poten,quam tot fæpiffi-me monftruofis'obtundit imaginibus, vt pro me moriæ tenacitatc maniam phrenefim nônun^ inducat,dumvidelicetnatiiralem memoriam in numcrabiliû terum aeverborfiimaginibus præ grauans,naturx finibus non contentes, arteinfa nire facit. Hancitaque cum Simonides aut aliu» quiuis Themiftocli obtuliiTet, ait ille.obliuionis mallemrnam multa memoro qux npllem.obliui-fci non pofTum quaeyellê.ht Quintilianus de Me trodoro: Vanitas,itiquit,nimirum fuit atq?ia(5ïa tio,circa memoriam fuam potius arte quam natura gloriantis.Scripferunt de ea Cicero librheto ticorum nouorum,Ä^ Quintilianus ininftitutioni bus,Seneca,amp;.ex recentioribus FrancifcusPe tradia,Mateolus Veronenfis , Petrus Rauen-na8,amp; Hermannus Bufchius.iSC alq, fed indigni catalogo, obfcuri homines pcrmulti, 36 multi hanc quotidie profitentur.fed non reperitur qui in ea multum proficiat,56 magifiri eius pro lucre in famiam faepe reportant;foknt enim in gymnafqs plscrumque huius artis profeffione nebulones qui-dâ fcholaribusimponere, ac rei nouitate pecunio hm abincautis cmungete^ dcngt;(gt; puerilit gl’a cd

ofientare memoriam.turpe amp;:|impudctis tAJmulquot; tarum rerum ku'iioncm inftar mcrcimcniorü angt; te fores explicare, cum interim vacua domus fit.

Sidiempuseftnuncde mathemaiicis dilcipH nis dictie, qiiacmultoomnium certilTimxpu cantur,omnestamcn non nili in do0:otum fu ernm.qiiibus plurim? fides datur.opiiiionibus có fifiunt.qui etiam in illis non parum erraueiüt,qd Albubatar vnuseoruin nobis atieffatiir.inq* «ns; .Antiques etiam vfqt poft Ai iftotelis tempo' ra non plane mathematica fciuiffcxumq! omnes hæ artes circa fphæricani feu rorundam.liue f/ju ram,fiuenumerum,fiue motum potiffîme veilen turJateri tandem coguntur peifetfte totûdumfeu fpihæricum nufg.neque fccundum artem reperiri, ïiecp fecundum naturam. Atq» ha: difciplinxlicet vel paucas.vel nullas in ecclefia hçrefesdederint, tarnen quod ait AuguRinus ,n ihil ad falutem pet tinent.fed magis in errorem mittunr,lt;5^ a deo a' uocant,atque(vt ait Hieronymus)non funt feiquot; cntiæpietatis.

INtet has prior eft Arithmetica.hoc eft, numc' rorum dlfciplina, quae matris quodâniodo ad cæteras obtinet vicem.r.on minus fupeiftitio' ’a g vana,ac propter vüem numerandi pradj-cam,non nifi a mercatoribusauaritiç caufa in p' tiohabita t tradatenimdenumeiisamp; earum dluifiêibus,quiï par,qufs impar,quispariter par, quis pariter impar,quisimparitcr par.quisluÉ' fliius.quis diminutus,quis perfedus, quis compo fitus.quis incompofitus.quis per fe, quis per aliû. Item de proportione Si- proportionalitateearun' demque fpciebus', Pc numeht hartnoiüds gc

De Gcomantia. Cap, XI IJ. DEnique an'thmetica haec nobis geomantP cam diuinarionem.ôô praeneftinas tefferaa 8C talos,amp;: alcas.et qiiicgd ett eiufmodi nu meralium fonilegiorum progcnuii; quamuis Gc omanciam omnes ferme aftrologiæ adoptent, ob parilem iudicandi rationem,tum quia vires eius non tam ex numéro,quam ex motu eliceant, iu-xtaillud Ariflotelis didtum in primo methcoro-rum;Motuscoelieft perpetuus, 3C eftprincipiur» amp;nbsp;caufa omnium motuum inferiorumS'cripferSt autem dehacipfa exantiquioribus,Hali: ex recê tioribus GerardusCremonenfis, Bartholomaeus Parmenfis,ÂS quidam Tundinus; fcripfi 56 ego quandam Geomantiam ab alijs löge diuerfam, fed non minus fupeiftitiofam,fallacemq», aut fl Vultisdicam etiam mendacem.

ARs item alearoria, ôC ipfa tota fortilcga eftjCuius quanto quis nudiofior.ranrocrit nequior 3C infelicior.dum alieni concu pifcentia fu’’ profundit,nec vel pairimo-nq vllam reuerentiam tenet.Hacc arsmendacio-tum,periuriorum,furtorn, litium,iniuriarum, ho micidiorumcp mater eft.vere maJorum dæmonO inutntum,quÂ excifo Afiac regno inter euerfacvr.-fcis manubias varia lub fpeeie migrauit ad Graequot; cos.Hincteffcræ, calfuli,tricolus,ienio,n■lt;cnar-chu^,orbIculi,thallorthus,vulpes,prç^creacóo■-cedron,duodecacedron,quibus noniiihil diuinatf onisinefle putatur. Sunt rSé qui dieant Aitalum Afiaticum artem hanc inucnilTe, amp;nbsp;ah artiticio nunicrandi excog!taffe;e Romanis veto mémo*

riseproditumXßClatidium imperatorêde ilia IP fcriimcompoluine.cuiusipfeaitß antr cum Au“* guQus Cælar ambo ßudiofifTimi cupidilTimique cxcitcrunt,Art tota infamit,amp;: omnium gentium legibusinterdidla ,quin amp;. Cobilon Laccdamo-' niusiungendxfocietatis caufa Gjrinihum kga*' tus miffu3,cû duces ac feniorcsCorintbiorum in' »leniflet in alea ludcntes.infedo negocioredrjt dl )cens:nolle fe Spartanorum gloriam hac infamia macularCjVt dicerenturcum aleatoribus focieta temcôrraxiiTettanto probro apud maximos qf' iquehabitaeft, vtregi Demetrio in leuitatisop' Jarobriunataxilli aurcia Partherum rege trudi iintratcß tn hodie regum iS; nobiliu hicexercita tiffimusludusefttquidludusÿ imofapientia, eora qui fuerint in hac adfallendu dânabilius inßituu.

quot;T Ec illud prxtereundum cenico, quod afle' I V I rebantPytagorici,amp;: quod alrjputätjipf« ■gt;*-- jtiam credidit Arifioteles Jiterarum ele' tnenta certes fuospoffidere numeros,ex quibusß propria homitiâ nomina diuinabantur, colleóis in fummam cuiuflibet liter arum numeris, quibus collatis palmam illi tribuerunt cuius ftimroa al' teramexcefferatjfiuedebello.fiue dtlite, fiuede coniugiojfiue de vita aut alia confimili re quacfi' turn foret.eacp ratione dicunt Patroclum ab He' eftore vidtum.illum-veroab Achille fuperatum» quam rem Terentianus tradidit ijs vcrfibutt Et nomina tradunt ita literis fadta.

Hatc,vt numeris pluribus,ilia fint minutis, Quandotp fubiunt dubia pericla pugnae, JWaior numerus qua ßeterit,fauere palmam Praefagia Icthi minima patere fumma Sic â^Patrodcn Hedora manu pcriHc«

Sic Hciflora tradunt,'cecidiflc mox Achillf. Er iunt qui fimili computo promictunc feie horo-* fcopia inuenturos,ficut de qstradidit.nefcio gs, »ioïeAlchandrinus,obfcufus philofophus,quê fe^ tuntdifcipulûfuiffe Arißote.Etnarra Plinius Py tagorç inuêris etiâillud atrnbuij5prioj$£nom)nü imparé vocaliHnumerum.orbitatci oculoi}t,clau dicationeSjConfimilesue cafus porrcndere.

B to a malo dsemone vna eu raloijr et aleai^r lu doprimûmôftraram ait:Et Lycurgu's ma* gnu6 illc Lacedamonioiçr legiflator, iliâ ceu tur* bukntâ e tepublica fua eijcicndâ cenfuit. V acuû ein inanê laborê depofeit, SC ab vtilibus honc ßifeß negotijs hóesabftrabit, ac de rebus futili-busfaepe luagnis iurgijs côtendit .Hîc illud Arith meticojjrirreconciabilebelln , vter numerus par a n impar pferendus fit: gs inter ternarium,fen a^ riS.denariü.numerusfit perfedlior; Item quis na-metus dicirur parirer par,circa cuius diffinitione Euclideni ipfum Geometrixprincipem.non pa-tuerrafle contendunt.Praeterea non facile dixe-hm,qPytagoricamyfteria,quas magicasvirea numerisinefle fomniant.etiani abipfis rebus nu-datiSjdicereque audent nifi illis indrumentis exêgt; plaribufcç mundum ad deo creatS iri nö potuiflTe, acdiuinoi^roim cognitionê in numeris tangin rc gulaoimcertiffimacStineri.Hinc ortifunt Mar ci,Magi,et Valentini hstrefes in numeris fundatç Sc ex numeris progreffæ,g diuinä religionê in numerabiliadiuinae veritatis fecreta .feieperfri-quot; gidiffimos numéros pofle fnuenire et cnüciare p-Jumebant. Acceditifiis Pytagoricatetraciis intet f^cr^tnenta habita « aha plura ijs fimiha.

quæ omnia vana,fida,5i: falfa funt,nec quicquî veri fupereft arithmeticis illis.nifiinfenfaïusac in animatus numerus,atç^ ramé htncjfefe diuinosho minesagerearbitrantur quod fdant numerate: fed hocxgre illi» conccdunt muficihûc honorem fux harmonise libentiusldefercnces.

DcMufica. Caput. XVII. i^E Mufica igitur iam nobis fermo efto,' de ^qua ex Græcis copiofe fcripfit Ariftoxe^ .«/nus qui 3C animam muiicam elTe dixit: cuius documeta Boetius deinde latinis tra

diditrdicoautemillamquacin vocum ac fonorû modularioneconhnit.non earn quam demetris rithmis ac carminum fidtionibusnuncupant, quæ poefis eft.quæ aurore Alpharabio, non tarn fpeculatiôe ac rationc,g furoris infania fertur.de qua fuperius diximus: verum earn quæ de moduquot; lationibus eft.quæ eft concentus neruorû.aut vo' cuminfuosmodosfineaurium ofFenfione confo' nantium:agit enim de fonis.de interuallis. de fifte matisgenere.de tono ,de commuratiôibus ac mo duIationibus.-Hanc veteres diuifere in enharmo^ nicam,chfomaticam,diatonicâ : priorem autenr (videlicet cnharmonicam)obnimisrecondirani difFicultatê,proimpoiTibilieius indagine deferu uereralteram verooblainuiseinfamiam afperna tifuntatqr abdicarunt:tertiam veto fpeciê dun taxat(tamq mundanae compofitioni conforme perfuafi)admiferunt,Sunt etiam ex veteribus, 3 muficosmodos ex gêtium vocabulis diftinxerut, vtin Phrygium,Lydium,Dorium,quos apudÇ» lymeftrem Saccadam Archiuum genetefuine antiquilTimos confiât,quibus Sappho Lesbia(ut inquit Ariftoxenus)quartuin videlicet mixoly-* dium fuperinft/tuJt.curus inucntorem,alij,Tcrfan

drum.alîi Pythoclidcm nbicitRm putantiLyfia« Lamproclcm Athenienfein autorem pofuit, atq» bos quatuor modos v«erum autoritas cekbtes uotauitttotamque afttutflionem encyclopedia vo carunt,quafi feientiarum orbem,quod mufica o-* mnes ample^latur difciplmas, ficut aitPlatoin primo de legibus.muficam fine vniuerfa difcipli-na iradari non polTc. Inter hos vero quatuor mn dos,Phrygium,quia diftrahit amp;rapit animûnô probant,fed barbaricumPorphyrio ilium vocar, quia ad furorem amp;nbsp;pugnas excitanda» tantû cô-modum.'Alii idcirco B acchicum vocant,vti fu-ribundunijimpetuofum.â: perrurbatû: cuius rao dulatione.quam Anapaefio pede déclarant,La-cedæmonios amp;nbsp;Cretenfes ad arma concitatosle-giinus.eodem Timotheus Alexandrum regê ad arma incitauitzÄi Taurominitanus iuuenisnar-ranteBoetio, domuminqua fcortumlatitabac Phrygio fono excitus comburcre feftin auit, Ly di umetiamPlatoreprobat, vt quiacutusfitamp;a •nodeftiaDotii recedens,lamcntationibus accô-modus:verum (vt quibufdam placet) etiam rjs çj natura hilares SC iucundi funt congruus.Hinc Ly dos hilares ac periucundos piopulos fjs modulati'' onibus deledlatos ferunc, quasetiam Tufei Ly dorum progenieschoricis faltationibus^adhibe-bant.Doriumautemtanquam grauiorem honc ftioremquc omnibus modis modeftum.ad gra uiores animi affedus SC motus corporis aptum,

ad retJle ac bene viuendum vtilcm, omnibus praetuleruntudeo apud Cretenfes, Lacedaemonios Arcades,in magna veneratione habitus. Impe^ ratorquoque Agamennon ad bellum Troian« profetfturus Doricum domi reliqt muficû'qui Ipô deo pede muliercm Clytemnoftrara in pndicitia

probitatequc conferuaret:quare non pnusabAc gyflho vitiari potuit quam is muficum prius e nie dioimpie fuftuliiretrMixolydfum vero tragocdrjS ÂSconimiferationibuscongruum,incitationjsiSi retraÆonisefFicaciam haberc,A: mœrorisiœpe liumtenere dicunr, His quatuor modisfunt qui alios fupcradinuenerunt,vcqscollaterales votât videlicet Hypodoriû.Hypolydiû, Hypophrygi um,UC fint feptê totidê pl anetis correfpôdentcs,q busPtolomæus additoólauunihypermixolydi^ um omnium acutifTimum firmamento attribiitîîî verum Lucius Apuleius primo Floridorû quicks modos defcribit Aeo]lum,hyaftium varium, ly-' dium qucrulum.phrygium bellicofum.dorium re ligiofum Hisaddunt alijionicum iucundum floridum. A.Martianoetiâiuxta Ariftoxeni tra.* ditionem quinque numerantur modi principales, Ä decern collimittj.Bc licet banc artem fuauita^ tern non modicam habere fateantur, communis tarnen fententia eft,atque ipfa experientia otnni busnota.ciTeillam vilium acinfelicis intempera tifque ingen ij hominum exercitiu,amp;: qui neon-cipiendi nec finiendirationem teneant, ficut de Archabio tibicinelegitur.qui pluris conducêd.uï eratvtdefineret.quamtonducendus vt canercr. De quibus tarn importunis muficis fic ait Hora-cius:

Omnibus hoc vitium eft catoribus inter amicos, Vtnunqinducant animum cancare rogati: Iniulb nungdififtant.

Hine mufica ipfa ad precium amp;nbsp;ftipem femp V« ga bundaextitit,amp;lenocinioçc]ientula,quâ nullus unqprofeftiis eft vir grauis,modeftus,pudicus, fortis.ldeoœ Grrçciillos cômuni vocabulo Liberi patris artiflcçSjOue (yt Ariftoteles) dionyfiaces

DE . KI VS IC A 1fechnitas,hocefl,artifices bacchanales appelîa-runt,2improbiscfTe moribusmagna ex parte cô fueutnint, vita plurimû traducêtesincontinenter partim etiâ cîi[inopia,q quidê vitia gignit amp;: anget.Perfariimamp; Medoiÿreges, muficosinter parafitos amp;nbsp;hiftriones referebâr, videlicet ex ope illoij! voliiptatc fibi capientes, ipfos auté aiSores contemptuihabentes,atq; AntiÛhenesillefapics, cum audiiïet Ifmeniam quendam optirrmm haben ribicinenijhomo neg eft inquit.non em fi pro busforet tibicen effet,non enimfvt dicitur)ars eft ilia virifobrrj amp;nbsp;prcbi,fed ociod Si iocantis.Hâc Scipio,Aemilianus, Kï- Cato, tang a Romani« moribus aiienam afpcrnabàntur. Hinc Augufto at(p Neroni probro datum eft,quod muficam aui dius fetftarentur, Sed Auguftus correptus quidem abftinuit,Nero autem perampliusinfcqautus.ob hoc contempt«! ludibrioQ; habitus eft. Philippus rex cum audiffet filiiim quod am loco fuauios ce-ciniffe,obiurgatus efiiNonne pudet (inquiens) cp tarn bene feias cancre,fatisenim eft fupeiqtprin-cipi viro canentibus alpsaudiendi ocium luptr-cffe.Non canitapud Grçcospoetasîuppiter,i'gt;cc pulfat citharam,dolt;fta Pallas deteftatur tibias. Apud Homerum pulfat CitharQedus,præberit au resAlciones Si Vlyffes. Apud Vergilium fonat Si cantat Iopas,aufcu!tantDido6é Aeneas: Ale xadro magno quonda canete Antogionus’peda goguscitharâ fregit,ab!ecitqî,ingens,çtatftuç ia regnare côuenit,n5 canere:Sed lt;5i Aesyptrjfteftc Diodo)mufic5 tang viroij! animos effœminantë prohibebant adolefcentesfuosperdifcere. FtE-phorusfteftePolibio)eam non nifi ad illudendos ac fallendes homines inuentamtradidit ; nbsp;nbsp;Et

quid fagicn Jum magis ifiis tibicinis,cagt;itoribus, ac reliqui generis muficis.qui tor vocibus canen^ tium.prxcinentiiim.decinentiuin, intercinctiuoi» occinentium,amp;; concinnentium vnineifarum a-uium garritusfupcrantes,venenata quadam dul cedine.velut Sirenes hominum animoslafciuienquot; tibus vocibuSjgefticulationibus, acfonis prafti^ giât atf^p corrumpunt. Quapropter Ciconum ma tres attß nurus Orpheum ipfum ad Parcarû inuidiam perfecutæ funt,q) modulis fuis marescf fœminaret.Quod fi fabulis quædam autorirascn: Centumluminibus cinctum caput Argus habegt; bat,quae omnia tarnen vnius fiftulæ modulo fepi ta furit Â^extincfla; Atq? tarnen bine plurimû glo tiantur mufici illi.quafi ipfi fupra rhetores hahe^ anrmoucdorum affedtuum imperium: quos infu per eo ipfo euexit infania,ut ipfos etiam coelos ca tiere affirment, vocibus ta men a nullo vnqiaot' talium auditis.nifi forte Q) muficisiftis, perfuûc' uouae,feu’pertemulentiam vel infomnium Inno tuerunt:Nul)ustarnenmuficorum interime ccelo defcendit,qui vocum confooantiasomnes nouC'' rit.quitç proportionum indudtionesomnesinue' nerit: Attamen dicunt artem effe confummatifl» mam.ÄS quæ omnes ampledf atur difciplinas,nec fine vniuerfa difeiplina tradîari pofliqetiam diui nation is vim illi tribuentes,qua corporis habitu' dines,animiq; affetfius, SC mores nominum pet jpfam iudicenturi'fed ÄS dicunt artem efle infinn iam,nec vlloingehio.exhauriri pofTe , fed indies illam pro cuiufcß capru noues dare moduIos:Pto ptereaque non male Anaxillas:mufica per decs (inquir)perinde atque Lybia fern per quotannis, nouam quampiam feram parir. Hanc Athana^ fiusob vamtatemfuaminterdixit ecclefrjs : fed

Ambrofius ceremoniarum pcynpae appetentf-’ or.ecclefij« inftituit canendi SC pfallêdi vfum: Air gurtinus v«ro in medio hxrens, inde iibi baud iiô difficile dubiiim ortum efTc in confefTionibus fuis meminit:hodie vcro tanta in ccclefrjs muficæ licê tia eft,vt etiam vna cum miffaeipfius canone ob fcanæquçtÿcatiunculseinterim in organispai e« Vices habeantjipfarp diuina officia facræ ora lionum preces,conducffis magno acre lafciuis mu ficis.non ad audientiumin:elligêtiam,nô adfpi--rituseleuationcm:fed ad fornicariam pruriginem, «lonhumanisvocibuSjfedbeluinis ftrepitibus ci tillant,dum hinniunt difcantû pueri, mugiût alrj tenorem,alijlatrant rontrapuntftum, alq boat al turn,alrj frendentbaffum, faciuntq? vt fonorum plurimum quidem audiatur,vtveiboriim SC ora tionisintclligaturnihiljfed auribuspariter 56 ani «10 iudicij fubtrahirur auroritas.

De faltationibiis Ä chorcis. Cap. XVIIL Ad muficam fpciftat etiam faltationuni Ci ue chorearum artificium puellis amatori bufçp longe gratifïimum,et quod magna cura difcunt,lt;S: in medias notffes fine faci etateprotrahuntjfummaque diligentia obferuât, Vt ad lyr» tympaniqp ac tibiarum numéros, cô-pofitis geftibus,moderatifcp incefribusfaltent,ac tem omnium ffultifllmam, 56infania quadatn baud abfimilê prudentifTime vt putantfciennfii-niet^ peragant,g nifi tibiaijî concentus tcperarct vt(dicitur) vanitas^vanitatem cômendarer, nullû choreisfpetffaculn ridiculû ac inconditû ma gjis:hacclaxamenpetulanti3c,amicafceleris,inci-tnlibidinis,boftis pudicitise, ac ludus probis o-mnibusîdignus-.fæpe ibimatrona (vt ait Petrar cha}diu feruarû decus pdf dit, fisepc infelix ^gûcu

ïa alibididcityd meliusignoralTct ,multarnib/ fania perijt pudorcj.Miilrç inde domû impudicç pluresâbiguacrediere.caflioravit nulJa; pudiciii». choreis fæpc ftratâ fpfjj inipulfam oppugnatâque vidcmus:laudarunr tn banc nonnuÙi Graecoruin fcriptoies.ficut plaeraqi alia fada ac perniciofa.i'' pfaqjfalcationQ exordia e fummis calls,e ftdlaW fyderûqs lacionibus/oijicj greflii,5i regrcffu, c5 pkxu.acordine rang harmonica quadacaleß'^ chorea, vna cû mûdi gnatione diuinkus prodijfle dicuntiAlij inuctumcffefatyru.Bacchûquoq'ic hacarte Thyrenos,fndos, amp;nbsp;Lydos bellicofiflî' mos populos deuicifle aiunt, Hinc tandc faltario ï'pfain religionc relata€n,iSf aCoribâtisin Phi^ gia,aCuretis in Creta , abs dea Rhea fieri iulïa cft,et in Delo nulla facra peragebant cui fakatio nonfuiflec adhïbita.necvllævngcelcbraiœfeft* uitates 56 ceremoniae citra faltationc.Indorn qcp Brachmanni mane 56 vcfpere adfolem conuerfi faltantesilium venerabâtur. Apud Aethiopaseti am,56 Aegyptios, 56 Tliracos,d: Scytlias.falta tio inter facrorum ceremoniashabitaeft, quippî quae abûrpheo et Mufiooptimisfaltatoribuscó Rituta fuüTet.Erantctiam apud Romanosfacer* dores Saltj.qui in honorem Martis faltabant.La^ cedacmontj Graccorum praftantiiTimi,cum a Ca Rore 56 Pollucc faltareperdidicifTent.omnia fal tationibusperagere folitifunr,In Thcffalia tanto in preciohabita c(l,vt populi praefides 56 antefi-gnanipræfaltatorum nomine honarentur.Ipfe eti am Socrates vir omnium fapicntiflimus ab ora-culoiudicatus , illam iam natugrandiordifcete »ionerubuit,quin56 fummislauuibusextulit, SC inter ferias difcipl nas numerauit, vifaque illi tei grauior quam yt de earctflcpronunciaripoHiqq

DE SALTATTNOE ET CHORETS tota dwina cum mundi generatione nata elïet,et cum Amore deo vetiißiflimo inluccm prodkrir, lied quid mirum fie a Graecis philofophari,ij ad-uîteria,g flupra,qui parricidia.dcnicynullü nôfa cinusin decs referunt autores.Complurcs de falta tione libres fcnpferunt.qui'omnia gentra eius amp;: fpeciesnumerofquccomprehcnderunt.earundcçp nomina percenfucrunt æ cuiufmodi vnaquaccp illaium efl’er,amp; quo autorc inuenta:quare de illis plura hic diccrc fuperfedeo. Romani veterts virl prudenna autoritate grauesjakationcs ornes Kpudjatunt,necvllapcnes eoi honefta matrona faltaflè laudanir.HîcSalufiius improperat Sem phroniat qj cantaflerfaltafïetque dodxiusquam conuenirer probrç;qiiin Gabino viroconfularî atqueM. Celio nimiafalrandi pitiaprobro data eft,amp; M.Cato L.Murenç,qgt; in Afia laltaiTet pro crimine obiecit,cui patrocinatus Cicero, id vtre óe fadtum defendere non eft aiifus, fed ceftanter facftumperncgauitiNemoinquiensfaltat lobrius niforteinfaniaqnequcinfolitudint, nequein con uiuio moderato atque henefto, intempeftiui con-uiutijimmoderati loci , turpium delitiarurn co-* meseft extrema faltatio.Itaque faltationem ne-cefle eft omnium vitiorum efle poftrcmum,nequc verofacile didtu q mala hie vifushauriut lt;56 au-ditus,qux pariant colloquia et tadtut,SaItatur in conditis,gaftibus,lt;56 monftrofo pedum ftrepitu,ad molies pulfationes,ad lafeiuas cantilenas,ad ob* fccena carmina, contredtanturpuellæ 3C mano-nx impudicis manibus et bafrjs,meretriciifque c5 plexibu6:lt;S6 qua: abfcondit natura,velauit mode ftia.ipfa lufeiuia tunefape nudantur, 3C ludi tegl mineobducit fcelus.Exercitiû profedo no e coelii exortum, fed a malis dsetnoiubusexcogitatum

in inkiriam diuinitatis.quando populus Ifrael e' rpxitfibivJtuluinindeferto, cuicû facrificairent cœperunc edere óó bibere, Ä poftea furrexerunt ludere,Si cantcntcs faltabaiitinchorû, Hxcde chorcarum faltationibus fans.

NEcß tarnen me prattcric hoc loci elfe adhuc alia plæraq; faltationum genera a pnfcis fcriptoribus celebrata.quorum maxima parshodie obfoleta eft.parg adhuc in ufu «ftjVt falcatio armata, gladiatoriç, chironomiæ. ac militiæ accommoda,tragicum profecfio arnfi cium.quo hominem innoxium occidere ludus eft. ac lethale vulnus cxccpiiïe paulo cuntflâtius fum ma infamia.Execrandum omnibus artificium,eu iusflultitixiuxta eftimpictas,5iomnia eiufmodi faltationum genera, vt funtvanitatis amp;nbsp;impudê tiæplena,non tam vituperandafunt, gexecran' da,eo q» non aliud doceant lt;j mirificos quofdam ritus quomodo infanireoporteat,

HIftrionica autem faltatioimitationis 5idc monflrationis artificium eft,res mente coquot; ceptas, decenti gefticulatione explicans; tam clare 3C perfpicue mores 3C affedus omnes reprarfentâs,vtfpe(ftator omnis hifirionem guis nihil loquentem.ex plurimis moribus Ä gefticu^ lationibus clare intelligat : Tantum prœftat hP nrionica,vt nullis proifum fit opus interpretibus, tam apteenim fencm,pue,rum’mulierem,feruum, ancillam,temulentum,iracundû,omniumc5per-fonarumdifFerentiasÄ: affedus iucunda geftP culatiôe repræfentat.vt etiam e longinquo fpeda tor non audiens fabulâ,exfola hiftrionis faltatio Ht ilJius intelligat argumentum. Hinchiftriones

nonpanim in predohabitos legfmus.connatqne rcferentcMacrobio.Ciceronem cum Rofciohi-flriöef qui etiamSyllçdidîatorichanffimus fuit) contendere folitum.vtrum ille facpius eandem fen tentiam varijs geftibus afFiteret, an ipfe per elo-quentix copi am fermone diuerfo pronunciarcnq res Rofcium induxit, vtlibrum con{criberer,in quoeloquentiam compararet cûhiftrionica:ve, rum Maffilicntium ciuitas (teftc V alerio) tantae grauitatis cuftos extitit.vt nullum aditumhiftri onibusdarer,necmimis,quiacorum argumenta magna ex parte ftuprorum continerent adus.nc tali a fpedlandi confuctudo imitandi ctiam been tiam faceret.Proinde veto exercere hiftrionicam non folum turpis feekfta occupatio eft,fed eti-am confpicere SC deletHari flagitiofum,fiquideni amp;nbsp;lafeiuientis animiobledtatio cadit in crimen. Nullum denique nomê olim fuit infamius,quatn htftrioniim, ac legibus ipfis arcebantur abhono ribus quicunep fabulam faltaffenr in theatre.

ERat Sc faltatio rhetorica,hiftrionicaeno dif fimilis,fedremiffior,quam Socrates, Plato, Cicero.Quintilianus, aciloicorum plurimi admodum vtilem acoratoriperquamne celfariam arbitrati funttquatenus apto quodam corporisgeftu,vultus5^ corporis compofita ad-formatione cor.ftat,tumvigoreoculorum, pon-derevultus, accommodatoq^fingulis verbis ac fententrjsfono vocis,cumefficaci corporis motu adca quæexprimuntur, fed geßicularione tenus. Hæc autcmfaltatoriafiuehiftrionica.Rhetotica porro apud quofque oratores ta ndem exulare cce pit.admonente Tiberium Augufto.vtorcnon di gitiBloqucrctur.iSd iam in totumfublata eft.dun

, DC RHETORICS, taxatafcenicïsaliquot fraterculisadhuc colihif (quamuisolim abtcc'elia hiPtrioncs eciam faci'O coniinunionisfacraincnto illis dcnegato depulfi clTeiir)quoshodie aliquos videmus mira vecuin conrentione,vulcu mulriformi.oculo vago amp;nbsp;pe tuiari.iadlatis bi achrjs,faltannbus pcdibusjafd uientibus lubis.ac varrjs motibus,inuerfionibus, circûdudtiôibus.refupinationib.faltib.gefticulâtc toto corpore, anî videlicet mobilitate ip/n fecuor voluente,populäres côtiones ad plebê a fuggeflo proclamarermemoresfottairis Demofthemsfen tentiæ,qui(vc cftapud Valerium) intenogatus, quidnamefTetin dicendo efFicaciflimum.tefpcn dichypocrifis.iterum deinde tSS tertio intertoga^ tus,idem dixit, ac pene totam dicendi vim liuic lt;3çberi;ied ne a mathefilôgius progiediamur,ad gcometriam nunc properemus.

IPfa gcoinetria qua m Philo ludçu# princ/pem matrem omnium diiciplinarum appellat liancprsc cæterisdifcip!inislaudemliabet,çÿ cuni inter omnium ferme diiciplinarû fedas jnagna amp;innumera finteertamina , geometrae omnes vndiq? fibi confonant: nec aliqua vnqua «le ilia inter ipfos cil contentio, nifiqgt; de puiiÆs, «le lineis,de fuperficitbus adhuc diiputant.fintne liæc diuifibiliaan indiuifibilia, caterum non dp ferepant abinuicem,necdolt;flrina,nec traditiôe: fed quifque alterum nouis vel fubtilioribus inue.-tis,Â; qiiænunquamquifquam excogitauiqniti tur fupcrare.NuIlus tarnen geometra adhuc circu Il veram quadrat uraminuenit, nec codaexqua^ Jem lineam dédit,licet ArchimedesSiraeufanus, hæcfe quondam inucnifie putabat, âC multipOx fieri vfqp in liste tanporfi idipfum, nbsp;nbsp;fruflu qua

dammodo conati funtlicet proxima dixiflevidc anttir.Ea tamcn cft corum arnbitto,vt pnoiû tra dïcionibut nunquam acquicû:anc,fcdgt;ntalibus amplïus aliquid quam magiftri corum inuenire pucanccs,ff ipfos in tanram infaniam agunr, quâ vniuerfseterræcllcborum non fufficiat expurga--re. Ab ipfa autem geomotria vitra hoc quod Jinl amcnta,formas,incerualla,magnitudiiies,corpa îa.dimenfionesatqueponderarimatur , deptn-dent quxcunqueorgsnica ingeniôfa opificia.ar--tificiofaqueinftrumenta,manganaria,machano pocctifa.poliorccrica, ci belloip g archlteclurae, catteroiÿque vfi bus accômoda,vt; arrêtes,teßudi nes,cuniculi,catapulta,fcorpioiies^ exoßra,fam-bucajfcala.tolleoncSjturrcsambulatctia.hîho-^ po!cs,naucs,triremes,pontes,niola:Itembiga,tr/ ga,quadriga,trocleæ,clicleola,rota,vedtes, SC g bufeunque immania pondera vi minima trabun tut aut attolluntur.Praterea quxcunque aut pop dere,aut aqua,aut Ipiritu, aut neruis funiculisquot; confiant, Jicut horologia qua pondère gradiun-, tut, 3c quac ventorum impuifo refonant organa, etiam quacunque hydraulica amp;nbsp;fpirifiicalnfiru menta,ôC qua ex his etiam nonnifiad volupta-tem admira tionemcj fabricata funt, vt pila fpon tefaltantes, lucerna fuasfibiproducentesfiupas

ofcula feu Cucurbita fpontcignem fulflantes, quale Politianus narrat animal, quod dum fc caturin menfa,bibit interim viucntifque repra^ fentat motus arque voces,cuiufmodi forte artifi^ cio narrat Mcrcurius Aegyptios deorum confin-xifle fimulacra, vt articulatam promerent voeê atque progrederentur.Illcetiam Architas Taren tinusligneamcolumbamfic gcometricis ratio-tribus conftruxitjVt furgetet in altô,5ii volitaret.

DE OPTICA VEL PERSPECTI. lam vero Atcbimedes primus xneum calum tanto arris opificio iabi icafle kgitur.vt inibi pla netariim omnium motus planiiï'ime deprchendc-rentijr,fimulq?fingularum coeleflium fphærarum rrigincs.cuiufmodi etiam proximis bis diebus fabncatum vidimus.Ex hac arte fimul prodcunt tormentorum varia genera Ä: bombarda:,C3ttegt; racp inftrumenra igniuoma,de quibusegonuper fubtitulo pyrographiacfpecialcm librum cotrpo fii/,cuius nunc tandem petniter.cum nihil luïi pet niciof.ffimum magiRerium doceat. Denicß quic quid artifierj eft i picftura.in cofmimetria, in agri cultur3,in arte bellica,in fuforia.in plaftica.inna tuaria,infabnli,in arcbite(flura,in metallica,to turn hoe vel potilTimum a geometriaeft.

Creometria itar}? proxima eft optica, quï vocantperfpeótiuam: deinde cofmime* jf*\_tria atqp architcclura. Perfptdliua auté iïue optica haec triplicem videndi rationé d r.'cRam,reflexam,refra(?lamcç pcrtracftat:qiiid Jux,cuid vmbrae.quid inrerualla edoccncaufafcß vifibi!ium,qu3E per intcrualla falfa videntur.de'-prehendir; radiorumq? proiedtioncs inquirit.ptj vnumfeu plura perfpiniafuperdiucrfas corpora figurasitum vmbrarum æ lucis figurationes, at que quæ rebus, qux vifui.qux medio accidantiat que quomodo res lt;5lt;: vifio, ex medij diuerfitate, vario modo afficiantur commonfirat. De ratio-ne aiitcin vidêdi,varia: diilonacopinióes funt, ham Platofecundumconclaritatem vifumfieri arbitratur,videlicet ea quaeex oculis eft luce de-fluentc ad vnum extrinfecum aerc,ea qua: a cor-poribus en lu ce obuiam relata :ea vero quae circa acrem medium eft facile efFufibili^vertibili^

DE OPTICA VEL PERSPECTC extenta: igniformi vifus virtuti.Gaknus concor» ditcrf£ntitcumPlatonc:veruin Hipparchus aie radiosabocuhsextetifos,vfquead corpora ea, quafi palpitatione quadam, tangentes iufeeptio ncmeoium ad vifumreddereiEpicutei autem f-mulacra corum qua: apparent fefe oeuhs iiigere-re atfirmant. Arillotelcs autem fimulacra non q-dem corporea.fed fecunduni qualitatem per al-terationem aeris, qui in circuitu eft.a vifibilibua vftj ad vifum deucnire cenfet. Porphyrius vero nequeradios, necjfimulacra,neq?aliud quic^ videndi caufam ait, fed animam ipfam feipfam cogncfcentem vifibjlem,lt;5i quae vna eftomnium feipfam in omnibus quæ funt cognofcere. Verum geometrae amp;nbsp;optici Hipparcho quodammodo accedentes,conos quofdam ex coincidentia radi orum faJtos fubfcribunt, qux per oculos emittun tur,vnde multa fimul vifibilia comprehenderevi fum,fcd illa certilTima, vbicuntj radq coincide^ Tint: fedenim Alchindusde afpecflibusomnitio docet aliud: verum Auguftino videtur anima; po tentiam in oculo aliquid efficere, quod a fapien-tixßudiofis needum fit perueftigatum.Ha’citacp fcienria ad deprehendendum cocleüium corporü vatietatem.diftantiam.magnitudinem.motum, torumeprefleiftiones amp;: rcfraÆoncs permultum cotiducit;architeiffura;etiam in metiendis wdifi-cijsinferuit. Proxime tarnen pingêdi airificioac-que fpeculorum Fabrica; plurimum conFert ci na-inenti.vt fine ipfa hae artes perfici nc pclLnt, Mö ftrat enim qua ratione, nee abnumera, nee ctfor mia fingamus in imaginibus, qux cetnuntur in-tetuallorumlt;Sialtitudinum caufa.

PIÄuraitacj ars monftrofa,fcd imitationcff rum naturalium accuratifTima.lineamento-' rum defcriptione amp;: colorum débita appofP tione conftansihacolim tantoin precio fuit, vt pri mum gradum libcralium artium obtineret. Ipfa ■veto non minus libéra cft,atque poefis,ficut bene cecinit PJaccus.

Qiixlibet audêdi.fcrnper fuit »qua potefia« Dicitur enim picftura non aüudquam pocfis ta^ cenSjpoefis vero pidltira loquens, tarn funt fihtjn cicem affmes.Nam ficut poet»,fic pidores hifto Tias 55 fabulas fingunt,omniumqt rcrum imagi-Ties,lumen.fplendorcm,vmbras,eminentias,de'-preiTiones exprimunt : Illud prætcrea cx ipfa opti cahabet,'piifcura.vr vifum decipiat,ac in vnai^ inagineuariarofitu.pluresfpecicsintucntfumocu 3 is obfundat:55 quo ftatuaria pertingere non po' teft,ipfaperuenit;pingitignem, radios, lumen, to nitrua,fulmina,fulgura,occafum, auroram, cre--pufculum,nebulas, hominifque affedtus, fenfus lt;inimi,ac penc vocem ipfam exprimit:lt;55 mengt; titis dimcnfionibus,commenfurationibu»,q non funt,tanquam ea qux funt, aut qua- non ita funr, ata tn vidcri facit,Quêadmodû de Zcufi Sc Par-ihafio pidloribiis narrant hiftoricirq cS de artis p rogatiua venifTcnt in certamen, 56 prior detulif-fet vuas piclas,tanta limilituciine,vt aues aduo« larentialter detulitpidlum velum, fieveritatem nientiens,vt ille auium iudicio turnens poflularet dedudto velo oflendi pidlurä; tandem agnitoer-rore.coadlns efl illi palmam deferre, quum ipfc aues tefelliiret,Parrhafiu9 vero artificem.Et narrat Plinius in ludis Claudrj fuilTe pidlurx admira tioncjcû ad tcgulaijtfimilitudinem corui decepti

DE STA TV ARIA ET PLASTIC-imagine aduolarunt.Iam vero et celcbri triimtui ratu narrante Plinio,cxperimcntocompcrtûdl, àuium cantus depicîlo draconc coliibiros.Habcc infuper hoc piiflur3,vt omnibus fuis ogibus plus fcmpcrintelligatur.dijudicerurqî quam confpicf acur: ficuti diligentifïime hçc ferutatus eft Plutar chus in fuis Iconibus:cumqj arsfumma fit.inge^ nium tarnen vitra anem clL

Deftatuan'a ÄS plafiica. Cap, XXV Pïi5îuram comitaturftatuaria, amp;nbsp;plallica.fu-foria,lt;5lt;; criprjca, importuni ingenij ai tificia quæ tarnen et ian» (ub atchitetftura compte^ hendi poflunt.Statuaria ex lapide,ligno,ebcre,rc ïumidolafabricatieademq? cxglcbafingit pla-ftes.Ars autemfuforia hæcin proplafle.exscrc a^ liifque mctallis exprimir. Cripticusverolapidi» bus 5C gemmis infculpit. Scripfit de iftis e rccenti oribusPomponius Gauiicus, verum onincs liæ artespariter cumpitfturaadoftentationem li-bidinemfuperftitioncniqî.a malisputodæmoni-busreperraefunt,cuius artifices fuenintqui primf iuxta verbi Pauli commutauerunt gloriam incoc tuptibilisdei, in fimilitudinem imaginis coriuprl bilishominis,dE vo1ucrum,5(5 quadrupcdum,Â; ferpentum:qui contra diuinum pracceprum vetâs idolum fculptile, SC. fimiütudinem -, tam coru ni ij in cceiofurfumquamquæin terra deotfum, fieri, ofiofiiTiniam deoidololatriam introduxciuni,de quibusait Sapicns.ldolum ipliini maicdufluin efl Ä qui fecir illud,(5ô quod factum eft tormentapa bentur;Vanitasenim hominum ( vtaittdem) inuenit arres jftas in tentationem anime hominîî amp;nbsp;in dccipula m infipientium.iS: adinucntio lila-rum,corruptiovit»eft, biihiiotnuins tarnen nos

DE STA TV ARIA ET PLASTIC, Chridiani prx cæten's gentibus fie defipimus, yt banc vitæ amp;nbsp;morum corruptclam, vbiqç in a trijs in domibus.in cubiculis tenerenon pudeat, quo lafciuis imaginibusnoftræmatronaefiliactp adla fciuiam inuitentur: quin etiam hæc in templa,in facellajinarasdei, magnis venerationibus tra--ducimus.non abfque idololati iae periculoJed hoC latius in religionedifputabimus. Verum inefle pi cQuris atque ftatuis non contenmendam autorita tem ego olim in Italia didicirnam cû fratres Au-guftinianicum canonicisrcgularibuscoram R® mano pontificc de beati Auguftinihabitu,vide licet nigram ne ille fiolam fuper alba tunica, an candidam fuper nigra induiflet.pertinaciter liti-garent , attj ex feripturis quod ad banc litem de rimendam faceret, nihil compertumhaberetur. Vifumfuit Romanis iudicibus rem omnemad pidlores amp;nbsp;ftatuarios delcgare,vt quod illi ex vc tuftis piduris atCp ftatuis adfererêt.fcntctia: habe ret vigorcm.Hoc exemple confirm atus ego,cum aliquando inde fatigata diligentia monachalis, cuculla; originem inueftigarem.ncc quicquam in de ex feripturis inuenire potuilTem, tandem ad pi élores me contuli.atcj in iftis fratrum procceftrijs atque porticibus.vbi vtriufque teftamenti hifto-riæ,vt plurimum depitftæ cernuntur,rem perqui* fiuijCumque in toto vere teftamêto «ullum expa triarchis,neque ex facerdotibus.nequc exprophe tis,nlt;que exleuitis,neque Heliamipfum, quem licet Carmelita? fibi fa ciÛt patronum,inueniirem cucullatumtnouum teftamentum adgrefliis, inue niillicZachariam.Simeonem.IoannemBapri, ftam.Iofeph.Chriftum.apoftoloSjdifcipulos, feri bas,pharifeos,pontifices,Annam, Caypham, Herodcm,PiUtum,lt;?(; plcrofque alios nullâ vfpü

DË SPEC VL A R.I Ä, eonfpexi cucullam, rurfusqp abfnitiooninia 9C fing jla diligenter examinans.mox in, ipfo fronte hißorix fefe offert cucullatus diabolus, ille videll cet qui erat Chrißum tent ans in deferto. Gauifua fumpluritnum repetiiTc me in pidîuris quod ha-* (frenus nequiui in literis, diabolum fcilicet fuiiTe primum cucullac autorem.a quo deinceps puto cç terinionachiamp; fratres häcfubdiucifiscoioribus mutuarunt,aut forte velut hxreditario iurefibi ro fiflam acceperunt.

SEd nunc ad opticamreucrtamur,quzetiant fpeculorum artificio plurimoeft adiumento, omnium illorum affediiöes 8C impofiuras in dicans.quorum expérimenta patent in varrjsfpe culorum generibus.vt funt caua,conuexa, plana, columnaria, pyramidalia,turbinalia, gibbofa, orbicularia,angularia,inueiia, euerfa,regulatia, irrtgularia,folida,perfpicua.Sic legimus narrante id Celio in antiquis ledlionibus Auguftitem-poribus,Hoftium virum quendam fed obfeoenita tis facile principem,feciffeeiusnotzfpecula,qux imagines longe maioresreddei ct,vt digitus bra ehr) menfuram ôc longitudine lt;5C craffitudine cx-cederet. Fit quocf fpeculum in quo quis alterius videt imaginera,nö fuam. Et aliud quod in certo loco pofitum nihil imaginer,aliorfum vero tran-flatum facit imagines:Itemquodinuerfasreddat imagines,Si. quod vnius rei plures reddat imagi res.Et aliud quod contra aliotum fpeculorümo-rem dextrum reddit dextro,amp; finiftrumfiniftro. Etfiuntfpecula comburêtia anteriusÄS poRcrius atquealiud quod fufeeptam imaginera non intra fereptefentaqfedremotius extra fein aeiarerjcic ibique tanquatn aercum firaulaceùm apparerc f a

Cît, ignemcj colkdisin fefolisradtjs per remot», fpacia in quodcuncj combuftibile potenter incuquot; tic,(St: eiufmodi plura qualia vidimus aliquando amp;nbsp;fabricate nouimus.habent etiam pfpicua fpequot; cula fuas impofturas, videlicet vt rem magnam apparerefaciantparuam,et contra qnae minima funt apparcre magna,et quaeremota iunt propin qiia,autquxpropinquafunt videanrui lemuta, quxinfra pedes funt furium , amp;nbsp;quœ lupta nos funthxcinfima,aliouefitufefe confpeôui noftro ofFerant.Sunt â: perqnxvnares viJemrplurcg, iSC alia qux res ipfas diuerfis coloribus,vt m inde autfubdiuerfis diffimilibusc^ figpris ueceptO|Vi fureprxfentant,Â: rjsfimilia.Et nouiegofabrka te fpecula,in quibuslucerte foie omnia quxeun-queilliusradqsillufrrantur perremctiflimalp-i-* cia, puto trium aut quinlt;$ miliarium pleniflime conipiciuntur.ElI illud in planis Ipeculismita dum, vt quanto minora fint proeotum modulo tem reprxientent feipfa minorcm, quantumeun-que aiicem maxima rsûquam tarnen remipf.'ni feipfa reddent maiorem.quod conliderans Augu ftinus ad Nebridium feribens, aliquid occultum jllic latere putat.atque tandem hxc emma vana Ä: fuperuacua funt, nec nifi ad oftentationem Si ociofam deletfrationem adinuenta : feripferunt de fpeculis,cum Grxci.tum Catini perplurcs pi j Rat autem omnibus fuis Vicellius.

DEinceps nunc cofmimetriam paucis d.fcu Itiamus.atqi bxcin cofmographiam S^ ge ographiam diuidirur,vi«ratÿ oibem men-* furat atqp dißinguit,fed prior iuxta cceleßium ra tfonem ex illorum difrinâione/ertarum.^ loc«^

fum nil's fubifcQarum ficus, per graduum m/nti torum menfuras commrnfurat,ratjlt;;ncamp;c}t clima tu(n,dieruin(ÿ Si nodium dilcrunina.ventorum cardlnesjyderum varies exortus.polorum eleua tioncsjparaelllos SC mcridianos.gnomonum vm bras, quxadhxcreliquafunt,adfingulalo,. camathemacic^srationibuscdocet. Altéra vero nulla adhibita caleßium ratione,orbem per diaamp;miliariarnenfurat.aepermontes, fyluas, lacu8,flumina,maria,lt;S4 littora diflinguit, gcntei que ac populos,regna,prouincias,ciuitates,por-tus, amp;nbsp;quz inter extera memorabilia func coin« inonflrat:

Ac patriesomnes cultus habftuscj locorum. Et quid quxcß ferat rcgio,lt;Si quid ferre reeufet.-Explicat,acimitacioncquadam pidurz, iuxta geometrixÂ perfpcdiux rationes,orbemomnc in globo vel plana tabula efFingit.

Pingens in parue totum voluminemundum.' Sub ijs generibus quidam chorographiam nume rant.quzparcialia quxdamlocafeorfumexplo tandoßfedioreinfuper 8C quafi côfummata effj gie’depingit,

Ornatu varie partes dißinda per omnes. Vitibus Sc fyluis pratorum,fontibus agris, Aequora quxcÿ rigant humêtia flumina corpus Inqt humiles valles premitur,vbi furgit in altû. Vçrticibus celfis tollens ad xthera montes.

Hxc omnia,amp; qux antea diximus,ipfa nobis co fmimetria pollicetur; Sed qui nos ilia doduti func autores, inter fe tantum non vna difeordia pu-gnantdelimitibus,longitudinibus,latitudinibu8, inagnitudinibus,menïuris, dtfiantijs, climati-bus,eorupdem habitudinibus admodum a fe in-uieemdiferepantes : C^ux aliter Eratoßhenes,

aliter Strabo, aliter Marinus, aliter Ptolemxuï, aliter Dionylïus,aliter iuniores diftinxere.Nec de terrae vmbilico inter eos conuenit,quem Ptolemç usfubacguinodliali circulo collocat, Strabo Pat rafura.Graeciae montem credidit,cui affentiunt Plutarchus LacQantius grammaticus,putan^ tes ilium cataclyfmi tempore,aquarum cœliquc fuiffe difetimen. Qtiemadmodum de hoc canit Lucanus.

Hoc folum fludtu terras mergendo cacuraen Emicuit,pontoq! fuit diferimen iS; aftris, Quod fi haec ratio ad reuincendû fatis eft.eritvni bilicus terrx non in Parnafo Gra:ci3î,fed in Gor' dico Armeniac monte;Qui(teftc Bcrofo)primus a diluuioemicansNoearcamexcepit. Alrj alia ad ferunt,5(S quo modo Aquilarum volatu medium terrae inuentum fittSunt etiam amp;nbsp;Theologi,q faP cem fuam inhanc meflem mittentes, Hieroiolyquot; warn medium terrae effe volunt,quia fer/ptum fit per prophetam:deus operatus eft falntem in medio terræ. Accedunt ad hanc cenfuram Lucretius I^acftantius,^ Augufiinus, quiantipodastam conftanter negarût. Atc^ illi infuper qui extra Eu repam,Afiam,Africam,alium habitabilemor-bem inficiarunt; Quæ tarnen HifpanorumLufi-tanorumtß nauigationibus, pofietisnobisfecus compertafunt,quietiam totamfub zodiaeozo nam contra poetarum nugas ac Ariftotelis fal-iam opinionem habitatam mondrarunt : Aliosp terea geographorum plerosq; errores,fuperiusin ter hiftoricos recitauimus. Verum hæc ars,dum icrramimmenfam,amp; infcrutabilia maria,infu!a rumque amp;nbsp;regionum omnium ficus,limites amp;nbsp;in fignia,acinnumerabiliumpariter gentium igno tas originc8,,ritus, mores difcriminajnos docere

conatur,nunum alium fruJîum inde pcrcipimu». nifiqjdumaliéna auidiusfcrutamur,nosipfo8 di icimusignorare. Et vt ait Auguftinus in confeiTi onibusrEiint homines admirari alta rnontium SC ingentes fludlus maris,lt;5c latidimotlapfus flumî num 56 oceani ambitum.et gyros fydetum.et rc linquuntfcipfos,Plinius quoqucinfaniam elle di-cit,metiri terram,quam dum metimur facpiffime Bicnfuram cgrediniur.

De ArchitecRura. Cap, XXVIII ARchitedlura autcm non dubiuni,quin per multum commodi ornatufque adferar, et publicis SC priuatis ædificijs.hæc parietes SC te(Ra,pinrinas,56 vehicula,pontiis,5C naucs,fana,templa,delubra,moenia, turre6,lt;S; o-mnis generis machinasf quibus reshominum tî public» quam priuarçtuenturornâturquc)nobis iargltur.difciplina alioqui perneccffariaamp;honc fta, finon admodumfafcinarccmortalium ani^-mos.vt nemo ferme reperia tiir (me do facultates non defint)qui non totus copiât etiambene con-ftrudisfemperaîiquid cosedificareiQuoinfatia-biliædificandiftudiodefidcrioque effecRum e(t,uE huiusrei nullusßatutusfit modus neq? finisjiinc abfciifaerupes.completævalles, adtiinplanum montes j!erfcfiafaxa,56 adaperta mari promon toria.'excauata terrae vifcera, dedudta flumina, Junrtamaribus maria,exhauftilacus, exiccatx paludes,ccgt;ercitaxquora,fcrutataqucmarispro funda,fadt3e nouae infulae, rurfufque ali» reftitutx continenti: Qiix omnia 56 his plura.quum cum natura ipfa pugnent ,amp;cpe tarnen non modicam vniuerioorbi cemmoditatem attulerunt.Sed cS' patemushisquænullo prorfus alio mortalibus

funt vfui.quamcj» ad admirandum fpccQanduni que,amp; (vtaitPlïnius) adociofamÄ:ftultam pecunjxoftentationem.ingentibusTumptibiiscon ftrutlafunt:cuiufmodi funt Aegypti'orum.Graco tum,Hetrufcoruni,Babyloniorum,accaEterorutn aliquot gentium fupcrflitiofa operum miracula, labyrinthi,pyfamides,obelifci,colofli, maufoW Rapûnatis.Sefoftris.iSJ Amafis monftruofac fta* tuacatque fphynxilla miranda,iii quarex Ama fisconditusputatut:Eratenim ( vt ait Plinius) c faxo naturali elaborata amp;nbsp;rubrico,capitis mon ftri ambitus per frontem centum ÄSduospedts colligit.longitudo centum quadragintatres. S«d amp;nbsp;funt his maiora.opus Memnonfis acque Srml ramidis in B agifiano Mediae monte.valta ftadio rum feptem i5£ decem effigies.Quae tarnen longe fuperairet, quicunqueille Architedtusfuit, fine Steficrates (vt refert Plutarchus)ïiue Dinocra* tes (vt refert Vitruuiu» ) qui ex Athos monte Alexandri efFigiemfat'turumfe pollicebatur.in cuius manu ciuitas affideret, decem tnillia homi numcapax. Adnumeremus’iftisBabylonicam fpeculam,cuiusbafis( teile Heeodoro) quaque verfusiladium adimpleuit : atque turrim illam, ?|uxin profundo mari vitreis cancris, fuperextrii tamemoratur. Accédant etiam GordianaeX' des amp;nbsp;arcus triumphales.ó^ deorum tempi a, SC przcipue illud Dianae Ephefiac.per annos ducen-tos a tota Afia fabricacum. Et quod in Aegypto ad Latonx lepl n côitruftû,vno lapide facellû.lâ turn fronte cubitosquadraginta, idipfumq^ vno etiam lapide contedcumtac AflTyrq regisNabu' chodonoforllatua.cx aurofexaginta cubitorum magnicudinc, quamnon adotallc capitale fuiu

atcg alia cubitorû quatuor,ex ingénu topafio Ac gyptiærcginçfac^a:Hucfpelt;frantamp;: noftris dl, uis.iinplafupcrliifDmisfaftigrjs extrudia.óCin niiram ait udinem (congeftaingentifaxorum nicle) e'-ec'ca campanilia,multis admodum fams pecun rjs (5' eleemofy nis profufis, quibus mul tipaupercsC H RIS TI vera dei tcmpla SC i'quot; magires.interea.famejiti .algore, xgtitudine, »geftateque penclltantia.reifrius aedificari amp;. fu-ftentari potuiffenc.deberentque. Caeterum vc-roquantam pcrniciem hacc ars facpiffime adfc-rat hominibus, ipfzhoßiJcsarces, bellorumque machinât,cataphracae,fcorpiones,balifi3c, caetc-taque fubuertendae mortalium vitse inflrumenta dtuiftique honim ingenio populi teßesfunt. Nc-que id in terra modo,cum eüa m naues caßrorum ac arciuminfiarfabricate docuerit,quibusperi, culofa maria non cam nauigamus quam habita IMUS’, amp;nbsp;cum natura iua mille pcuculis nobis in, feßafunt,his nau)gijsrcddimus)nfeßiora,in il-lis non fecus, acin folida terralacrocinantesbel-laque gerentest Scripferunt de architetßura prl-IMUS Agatarchui Athenienfis, poßea Democritus amp;nbsp;Anaxagoras,deindeSilenus, Archimenl-des, Arifloreles.Theophrafius, Cato ,V arro,Pll niustdemum Vitruuius.Nigrigentus: Ex receiiti oribus a Ute m Leo Bapcißa,frater Lucas, Alber* tusDurretiui.

ARchitedurx quo^ fubefi ars metallica, arsre^a n®n modici ingenrjtPrimum fi* quidemextelluris montiumcÿ fuperficie q qquo loco venz intus fitz func, q illaqi «xccnfioncs^ xicu6,fibr$,cognofcete docettet quo F iii)

modo excauatis terrae vifceribus montium moles fubftruend3efunt:dcquibusfcripfit apud veteres Strato Lampfacenus )(brum,qucm de machinis inctallicis intitulauit. Porto quemadmodum ex eriinsmineranimlapidibus,igniïliquam;nepu* ra metalla excoquant.eaquefi mixta'hnt ateinquot; uicein diïccrnantur.autnullt, aut pauctïfmtilia' e^cnusinfegretradidcruntîFortcq» ars hate velu ti mechanica Ä5 ferutlis a dodtis quibusqi amp;; li-berisingenijs defpedlafittverum quum ego ante aliquot annos a Caefarea maieftate aliquot mi' iieris præfedtus eiTem, omnia quantum potui in' dagatus, ccepi dcillisfpcciakm librum fcribere, quern adhuc vfquc in manibiis habeo. continuo pro maiorirerum notitia a daugens Sc corrigens fpcrans me quod turn ad metallorum inuentio' rem,tum cognitionem.tum venarum examina' tionem lt;5i conHationem, montiumcß iubftrudtio nem,Ä5 tradtoriaijt machin arum, cæteracp arttfi ciahadenus incognita ptineat.nihi! omilmrum. Hac arte oeshumanx collant opes,qua]^ auari' six tâta mortales libido inuafit,vt viui ad inferos vfçp penetrct.amp;S magna naturx ruina in ledibut maniû qranr diuitias, vt canit Ouidius.

Quasejj recódiderat ßygnsfjadinoucrat umbris lamcg nocens fcirum,n:rrocÿ nocentiusaurura Prodierat,cutus dira cupidine tandem.

Omne nephae,fugere pudor, verumqi fidcstft In quorum fubiere locum fraudcscÿ doliqß InfidiçC]^,dd vis,Sc amor fccleratushabend].

Peffimtiigit vitxfcclusiueniqgcunc^priniusatl rifodinas (xtetisep mccalloqc vena« repperit,t%

(vt ait Plinius)tanto noccntiorcs fecerunt illi ter-ras, vt non minus tcmcrarii fint,quam qui e pro-fundo maris pîtunt margaritas. Inuêtum autem multis quidcm,fcd diflbnantibushiftoriographis atcribuitur . Pratcipui veroplumbumfn infulis quaeCafliterides dicuniur contra Celtiberiamfi-tis primo inuentum tradût. Aes autem in Cypro, ferrum in Cieta , fed aurum 8C argentum apud Pangeum Thracisemoncemtdemum orbem om-nem infecerunt.foli Scy tarchx ( vt refert Solinus) vfum auri (Sc argenti damnaruntin’seternumdeie a publica auaritia abdicantes de auri fuperHuita te,apud Romanos olim veteri interdidlo cautum Erat,eratque lex cenforia vidlinialiarum aurifo-dinæ qua(vtaitPlinius)in Vercellenfi agro C2-uebatur,ne plus qiiinfgt; hominum publicani haquot; berent,atque vtinam homines eo ftudio ferreren-tur in coelum,quo ferutantur terræ vifeera , fol a diuitiarumvena pellcc'tijquae beatum hominem adeo facere non polTunt.vt multos admodû idtjt non raro paniteatinfumptseopersc.

s amp;nbsp;Aftronomia,tota prorfusfallax, poera-rumquefabulamentismultonugHcior, eu-îusmagiftriaudace»profedfohominesSô prodi-giorum autores,impia curiofitate pro eorum libfquot; tofuprahumanam forrem(tâquam Bafilideshæ rctici abraxas)fabricant,orbescpelorum,fyder3 menfuras,motus,figuras,imagines,numeros, cô centufquc,tanquamnupcrecoelisdelapfi, ac in illie aliquandtu verfati depingunt, quibus omnia ftareaefieri atque|fciripoffe arbitrantur, deijsi-pfis tarnen admodum inter fe diiridentes,contraquot; lij,lt;S£adhucpugnantc;,vt cum Pliniodiccrcni

DE ASTRONOMIA dubitem huiiis artis inconftantiam palam argugt; «re ipfam effe nullam.Cum de eius eo'am princi-' pus, liter fentiant [ndi.aiiter Chaldsei,aliter gyptil,aliter Mauri.aliter ludaci, aliter Aarabes, □liter Graeci,aliter Latini,aliter antiqui, aliter re cêtioresrNam de numero fphaerarum tratfrantes, Plato.Procius.Ariftoteles, Aue trois,acomntsfer n.e ante Alfonfum aßiologi prieter paucosotfto dC taxai ipbxras numeralunt.Hermetemtariitn Ä’ aliquot Bahylonios.dicunt Auerrois lt;5ó Rab. Ifaac rionuin orbem pofuiffe, cuiopinioni adhaf* ter Azarchelos,Maurus attj Tebiih,Ä: idc do* dtiis Rab.lfaaciSd Alpetragus,quibusad(lipulat Aibei rus Tcutonicus , ino aeuo nefcio q facinore magnus, oês g motû acceffus amp;: receflus pro* bauerunt: luniores aûc aftrclogi nuncdecêorbes cenferit.qs ipfc Albertus eciâ Pcolemçum tenuino putai,Auerroisquotß noue ilium cenicre arbitra ru'jCum in re vera non plures odto adfirmet Ptole «naeus.Sed SC Alfonfusfecutusaliquando iiidicio Rahi [faac cognomêto Bazam,noucfph3:rastc ruic,fed poft quatuor annos ab editione tabulai?« fuai?t adharês fententijs Albuhaffen,Mauri,atçp Albate.fcfereuocauit adolt;fto,ipfeeti5 Rab Abra am Auenazre, Rab.Leui.ac RabAbraam, Zacutus,n'illn orbe mobile fupraodtauûeffe au--rumât.amp;edct de motuo(flauiorbisacftellai?tfixgt; rn admedû int’fe variât. Cbaldçi cm aicj Aegy p-ni'lûvnica dîitaxatlatione ferriaffirmant.ij'-busaflenMunt Alpetragus.iSi: exrecêtioribus Aie xander Aquibnus; caneriautêaftronomiabHip parebo ad noftra vfcj têpora,!llum plurimismo-tibuscircumagi dicuntJudxiTalmudiftacilli du Trirem motum aiïignant ; Azarcheles atquc Tcbùh amp;nbsp;Iohannes de monte regio motum trepj

i itionis.qucm dicunt .acccffus ÔC recclTus/upf» paruis circulis circa capita Ariens SC Eibrz illl adfcripferunt.fed in hoc a feinuicem differentes, Azarcheles ait caput mobile a fixo nô plus de cempartibusdiftare poffe ,Tebith aûtnon plus partibusquatuor.cum decem amp;nbsp;noué ferme mi nutqs.Ioannes de regio monte non partihui odo, atqueidcirco (lellasfisasnon fcmper ad eandem Riundi partem vergt , fedquandoquereuertiun de cœperunt.arbitrantunfed PTOLOMAE-VS',Albategni.Rab. Leui, Auenazre, Zacu-tus amp;Jinter recentiores Paulus Florentinus amp;nbsp;Au guninusRitiiis,mihiin Italiafumma familiari^ tätedeuindus, Hellasiuxtaïignorumfucceffio-' nes,fempcrlt;5^ continuo'moueriaffirmant;Recê^ noresautem aftrondmi triplicemodauæ fphaerx jnotum attribuunt.vnum proprium.quem trepi^ dationis diximus.qui in feptem millibus annis femel comp!eatur:alterum,quemgyrationis:dicût, anonafphaera , cuius circumuolutio non minus quam quadraginta nouem millibus annis finia-turuertium a decimootbe.quem vocant motum primi mobilis.fiue motum raptus, fiue diurnum, qui intra diem naturalem ad principium fuum quocidicreuertitur. Prxterea qui duplicem mo turn odauz fphxrç actribucrunt, non omnes intet feconucniuntmamrecentiores(ermeomnes, qui trepidationis motum admittunt.eam a fupe-tiorifphzrarapi argumentantur, fed Albategnf, Albuhaffen, Alfraganus, Auerrois,Rabl,Leui, Abraam.Zacutus, Auguftinus.Ritius.motû di-Utnum.quem altj motum raptus putant: arbitrait tut non effe alicuius fphzrz proptiû, fed a roto fie ti calo. Ipfe etiam Auerrois ait'Ptolemzum in quodaai lihto fuo Cquem nittationum infcripfic)

rtgafe motum gyrationis;^ Rab.Leui ait ilium cum Auerroe fenfiffe motum diurnum fieri a toto ccelo.Rurfus nuncde menfura motus odaui oibis Âflellarumfixatum non magisconueniunt:Nâ Ptolomocus arbitratftellas fixas moueri in centû annis vno gradu, Albategni hoc fieri côteiidit in fexaginta fexSnis Aegyptiis,cui affenriût Rab. Deui.Rab.Zacutus.et Alfonfus in corre(5licneta bularum fuarum: A'^archeles Maurus ait,in fcp* luaginraqumqj anniïvnogradu moueri, Hipquot; parchusin fcptuaginta Sc oüo Hebraeorum; pSu res.vt Rabilofue'.Rabi Moyfes,Maymonus, Rab, Auenazra,lt;Si:poftil!osHaly ßenerodä, tn léptuaginti annis.Iohâne» démonte Regio in o' eîîoginta-Aupiftinus Ririus medium tenetinrer opinioncs Albategni 8c Hebræc^.fentiensftel-las fixas vnam coeli partem non ctius quam fc' xaginra fex,nec tardius quam feptuaginta annis inoueri:fedlt;KRab.AbraamZacuti (vtnarrac R.iiiu6)t€ftatur ex Inderum traditione,efl'e adliuc ancoelo duasftellas (ibidiametraliter oppofitas, quacurfum fuum contra fignorum ordinem,non nifi in centum quadraginta quatuor anniscô pleantjpfeetiam Alpetragus abitratur efle ad^ hue in coelis varies motus hominibus ignoras: fi ita eftipoffunt Si inibi efle ftellæ 5^ corpora, busmotuîilliconueniant.quaaut cernere homi-' res non poflunr.propter exuberantiam altitudi* ris,autnalt;ftcnusnu]la adliuc arris obferuatione deprehenderûttcui affentit etiam Fauorinusphi lolophusapud Gelliuminoratione fuaaduerfu» Gcnethliacos.Reflat/giturnulIum adhucaftro-mumecoelisdefcendifle.qui vel motum aplanes verum certunique nos doccre poruerit : Ntcipie ciiam Martis vctusmocusjrucufijt cognitusfûit.

quod ipfe'etiam conqueritur Iohannes de monte regio,in epiftola quadam ad Blanchmum. Eiuf^ demquemocus errorem etfam quidâ Guilhelmus defanSo Clodoaldo infignis aftrologus, in fuis obferuationibusanteducentos' Qc plures annos fcriptumreliquit,nec poficrumquifpiam hunc ba dtenuscorrexif.Quin SC verum foHsingreffum in giilt;^a çquinodtialiainuenireimpoffileeft, quod

.ab.Leul multis rationibu? probat.Sedquid di-cemus depofiea côpertis,quomodo circa ilia ab-errarût priores; Nam multi cum Tcbith maxima fobs declinationc continuo uariari arbitrati funr, cum tarnen vna femper menfura feratur. Aliter tarnen de ilia opinatus eft Ptolomaeus, aliter cô* pertum’eft per Albaten.Rab.Leui,Auenazram, Sc Alfonfum.Similiterietiam de motu (olis, A: a n ri menfura,aliter illj compertum babent,q Ptolo maais amp;nbsp;Hipparchus tradiderCt. Similiter de mo tu augis folis,alftei Ptolomçus.alitcr Albategnï, Sc cxceri fentiunt.De cœli infuper imaginibus.ac flellarum fixarum confiderationibus : aliter Indi, aliter Aegypttj,aliter Chaldxi,aliter Hebrxi,ali ter Arabes,aliter Timotheus,aliter Atfatilis,aliter Hipparchus,'aliter Ptolomæus,aliterrecerrio restradideruntjTranfeo hic de coeli principio, de xtro atiÇ finiRro,quam defipiunt narrare:de qui' bustamc Thomasde'Aquinas Albertus Ten tonicusfuperditiofi Theologi.dum aliquid ferio-fedicercconarcntur,nihilinufnire potuerût quod oftendcrent.nec vllus certe inuenirc poterit vng, Quin amp;nbsp;galaxiasjhoc c(i,lacfîeiis circulus qd fit adhucabaflrologisignoratunTranfeoetiam de cccntricis,côcentricis,epicvclis,rctrogtadationi bus,trepidaticnibus,accefiibus,-.ccifribus,tapti-bus.cxterifquc motibus,5lt;; motuum circuiis fer-

nenem prorogare, cum omnia hxc non fint flec dei nec natura;operated mathematicorum mon Rra.dC fingentium nugx,a corrupra philofophia amp;. poetarum fabulis dcriuata,quibus tarnen ve-' luti rebus veris amp;nbsp;a deocreatis, aut a natura fir-matis.non pudet magiHres illos tantum atinbue te fidei.vt in ha» nugas veluti caufasreferant qquot; cunque in ißis fiunt i'iferioribus.illofque confido« rootus dicunt efie principia omnium motuum in-feriorum . Aßronomos iftos Anaximenis Icrua non fpernendodidîobpportune caßigauitihatc e-nim confueuerat vna cum Anaximene ambuja-te,qui cum quodam die fydera infpetßurus.domo inaturiu8exiuißet,immemorfitusloci, dumßcn rius coelumintuendoexplorât aßra in fubiedam ceciditfoueä.dixit.T» tue ancilla,mirorhere, qua ratione quae in coelofunt praefeire exiflimas,cum ^U2E funt ante pedes, nequeas prxuidere;Legitur cademfacetia Thales Milefiusabäcilla Thref-fa correptus:haud abfimile de illis it Tullius,in-lt;}uiens,Aßro]ogi dum coeli ferutantur plagas qd ante pedes eß nemo eorum fpedat. Ego quoque hanc arten) a parentibuspuerimbibi,deinde non modicum temporis ?iC laborisin ea amifi, tandc didici totä hanc amp;nbsp;oêm nullo alio fundametoin-nitinifi meris'nugis.A: figmentisimaginationü, taedetque Qc pœnitet infumptaeolimoper3c,cupe-« remque omnem illius memoriam vfumque «yjo liare.abiecique iamdudum ex animotnecreaflu-meremvnquam, nifi mepotentumviolentxprc cts(q folent nonnung ad ind-igna artificia etiani magnis probifcp ingenrjs abuti) fxpe rurfusimpî gere cöpelleret,iuaderetcjt domeßica vtflitasme aliqn illorum frui debere flultitia lt;5^ nugas tanto-perc cupientibus Hugis obfequiidico, qiudem nu«

8lt;î,qii/d enim’hab«’aftro}ogi3,nifimfras poet* •■umnugas et fabulas portentuofaque figment a, quibns coelum ipfum refernlfimuni cômenn funt, neqiie veto vlli hominiim generi plus inter fe con uenit quâ aflrologit en poetis.nifi qd de Lucifero

Vefpere inter fe dilTentiunt, poeiis afferenti-buj.quo die Lucifer ante orientent folem aperue-rit.eodem occidentem folem fubfcqui, quod iodé die fieri pofTe Aftrologinegantfere omnts, prac-* ter illosqui Venerem fupra fokm locant , quia ßtllacquae longe vlteriores funt.n jhis in ortu nti-usotiri.amp;inoccafuferiusreciderevidentur. SeJ hancaftrologorumdefiturtellatum fiue planeta turn difcordiam,nifi,n5c recordatus.præteiilTetn, fiquidem non ta aftrologoRt quam philolophorS «ft.NamPlato'poftlunam fecundam fphxran fa lislocat ; Idem faciunt Aegyptfj inter lunam ôt JMercuriumfolem collocantes. Archimenides au tem^Chaldzi folem in ordine quartum ce locant; Anaximander SC Metrodorus Chius et Ci a tesfolemomnium fupremumconftitutum dicûr, poft quem luna infra has caeteras errantes inei reft tefque.Xcnocratesomnesvna eademque in fii-petficieftellasmoueri purat. Non minus de foh« A^lunz cxtcrarumqueftellarummagnirucnnce: diftantia difcordant,nec vlla inter eos de lt;nbsp;«Icf* i busopinionum conftantia nec veritas; ner rr lin id, cuincalumipfum quod fcrutan.uromn uin fitinconftan(inimum,nugifqucÔlt; fabulis le.ilc--tiftimum: nam ipfa duodecimfigna relit u? Oquot;« amp;nbsp;boreales amp;nbsp;auftrales imagines , non nili i n bubstncoelumafcenderunt, atqueranie i hit a-bulis.viuunr.imponunr.lucrantaftroioî i, pt er.« interim eorundêinuctoribus egtegie t!u irtibus. . PcAftrolpgiaiudiciaiùiCapuct XXXI.

lt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eüat adhuc altera aftrologise fpecies, ^ü5

natiuitatibus.dc quaftionibus,de ekdio-nibu3,dc intcntionibu«,lt;56 cogitationibii», de vir tu(ibus,ad'omnium futurorum ctiam'vel diuinæ prouidentiæ arcanarum difpofitionum euetus P' dicendoG.euocandos.deuitandos vel repellendosï Iiinc aftrologi coelorum fyderumcj effeâus a re-’ motifTimis annis.ac ant.: omneni rei menioriam, autPromerheï tempora,a magnis (vt aiunt) antcdiluuianis coniunJlionibuinundinantur,o^ gt;nniumqueanimantium,lapidum,inetalloru(n, Jicrbarum,(SC quxcunque in bis inferioribus créa ta fünf efl-elt;fcus,vires,ac motus,ab his ipfis cœlis fyderibufq? defluere,omninoqj dependere 3C in^ dagari polTe artirmant,homines profectoincredu li,nec minusimptfivel hoc vnumnon agnofcen* tes.q» deus Jam herba8,plantas,arbores,ante cce los ^^ftellas condiderat. Quin grauiflimi quique phiIofophi,utPythagora8,Democritut,Bion,Fa uorinus,Panctius,Carneade$,Ponidonius,Timç US, Ariftote.Plato,Plot(nus,Porphyrins, Auicen na, Auerrois,Hippo crates,Galenus, Alexander, Aphrodifius:prçtercaCicero,Seneca,Plutarchus ä: alq multi qui ab omni arte ä: fcientia rerü cau fas fcrutati funt,nufg nos ï has aflrologicas eau-* fas remittunt,qusE etiam ft caufç effent, tarne qa ßellarum curfus,amp; carum uires non planecogno fcuntur(quod omnibus fapiêtibusnotiffimû eft) de eorumeffedibuscertum indicium darenopof fenf.Nec veto defunr inter ipfos,vt Eudoxus, Ar chelaus.Caffardrus.Hoychilax. Halicarnaffus peritiffimi mathematici,ä: multi alij recentiores grauiffimicÿ aucorcs, qui fatêturimpoffibile effe

potTe quicquam certi de Judiciorum fcientia inue-inri.cum propter innumeras cooperates cum coe-lo àlias caufas.quas fimul attetidere oportet, iu-betqificettam Ptolomxus;tum quiaobdantilhs oceafiones plurimac.vtputa cöfuetudines, mores, educatiOjpudor,imperium .locus, genitura, fan-guis,cibus,animi($ liberi as difciplina,cum in nuxusilli non cogant(vt aiunt)fed inclment.Prç terea qui iuditiorum régulas praefcripferunt, tâ di uerfaplurimumtjpugnantia'eademdc re ßatu^ unt.vt impoffibile fit prognofticatorem ex tot tS uariji dilTonifcß opinionibus aligd certi poffe pro nunriare.nifiitifitilli intrinfecu» quiïpiam futuro rum occultorumcf fenfus ac prsefagqinftindtus, fiue potius occulta 8C latens daemonis infpiratio, quo inter bare valeat difcernere,feu alio 4uis mogt; do, nunc illi nunc alteri opinion! adhaerere indu-catur,quo inftindu fi quiscareat, is in aRrologi-cisiudictjsCvt ait Haly)veredicus efie nópoteft: quareiam non tam artc,gobfcura quadam rerS forte aftrologica confiât prstdicfiio: SC ficut nö ar te fed forte,ex ludorum codicillis vetfus exit non-nung verum pronütiansific etiam ex animo afiro logi non atte.fed forte prodeunt v aticinia:cui at-teftatur'etiam Ptolomaeus.Scientia(inquiens)ftcI larumexreamp;ex illiseftindicans futurorum ocquot; cultorumrji prsediifiionem, non tam tfleexobfer uatiöe fiellarum g ex animi afFedtibus. INulla igf tur eft certitudo huius artis.fed cóuertibilis efi ad omnia,fecundura opinionem quç conietfiuris aut exiftimatione,aut impercepribili daemonum affla tu aut fuperftitiofa forte colligitur. Mil igitur aliud efihsec ars g fuperfiitioforum hominum fallax conieftuta ,qui ob multi têporis vfum de rebus in

crrtisfdentiam fecemnt, in qua cmungendatpe-' cuniç gratia decipiant imperitos, atq? ipl'i fimul decipuntur.Qiiod fi arsiftorum veraell.^^abil-' Ifs intelligitur.unde toc et tanti errores ebulliunt in «orum prognolbcationibusfin minus,nonrefru^ fira nbsp;nbsp;ftulte amp;nbsp;impie de rebus nullis aut non in^

tclledlisfricntiam profitêturfSed cauriores illorîi defuturis nonnifiobfcura ptopuntiant,!llt;Squçad omnemrem.Ä; tempus,.S?' principem,iSlt;5 tiatio'' nemapp!icatiporrtint,ambignaprognoftica,arti ficiûfa verfutia cenfing int.Poftea v’tro quant al/ quid horum arciderit,tunc iliius colligunt caufas, püflfadlum vetera vaticinia nouis rationi-bu8ftabiliunt,vt videantur prçuidifle;quetT!ad'' modum fomniorum interprètes, vbi fomniii m v/ derint nihil certiintelligutit.vbi autem poft aliqd ciseuenerit, tuncad id quod acetdit aptant etiam fomnàim vifum.Prafterea cum impolTibile fit in tanta ftellarum varietate nôfemg inuenire,quaf dam bene quafdam male pofitas.occafionem a piunt exhis dicendi quod voluntiet quibus volût vitam,falutem,honoreK,opes,potentiam,vi(fcorP am,faniratem,fobolem,amicos,coniugia,velfa-cerdotia,magiftrarus,fimiliaqj pdicant. Quodfi quibus fint male propitti,rjs,mortes,fufpêdia,degt; décora,clades,exilia,orbitates,la nguores, cala-mitatefqtrenunciantuion tamexfcelerata arte, qexfceleratis afFetftibus huic impiç curiofitatl credulos homires pertrahentes. in exitiuta, popu los,ac principesfæpefuneftisfediriôibus ac bellis inter fe cômittêtes.Qiiod fi cû prognefticisillorîî fortuna coinci Jat,vt inter tot amhigua vnû aut alterum verumeuenei it,mirum quâ tune enftas ef fcrunt,â id infokntiffimepdicant, Qiiod ft affi-

Cue meiitiunt.conuincantur mendacij.fd nine ra cufant blafphemia.vel merdacinmcdaciotegne inquienrc»:fapienten] dominariaftni, cum revc ra nec afira fapienti nec fapien»aftrj's, fed vtrifrp dominatur deus:aut aiunt ineptitudinem reeipiert tiscockftibusinfluxibu« obftitifle. Vlteriorcm au tem fióeiT) requirentibu« irafcunrur, et »nuenjunc «irculatores illi interim principe» et magillratu» qui ilbs Cl edant omnia,ac ornent publicisftipen“ dtjsiquum re vera nullum genus nominum reipu blicaefit pedilentiuR.qua iftorum.qui ex afiris.ex infpedi» manibus.ex lomnqs, coniimilibuRß dp* uinationumarttficiis.futura pollicentur,iSlt;; vatici nia Ipargunt,homines infup iV Chro Ä^omnibu« in ilium credentibusfemperofFenfitde quibusCor tielius Tacitus conqriiur.NiathematiciCricenin» eos vulgo non inani ) inquif ns genus bominuna ptinfipibusinfidum,rredentibnstallax,a ciuita-tenortra femper ptohibtntur, fedexpelluntur nui» guam;quin Âf Varro autor grauisomnium fuR itionum uanitatcsex aftrologi»finu profluxifie teftatur.Eratetiamin A exanûria ueóigal.quod afirologi perloluebant blacenomion, a ftultiria fic nuncupatum.qui'^ exingeniofa ftultiriaquatftum facerent,nec nifi flulti nbsp;nbsp;temerarij homines illo»

confulerefoleant.-quippe fi ab aflris eft hcminun» vita atqu forruna,quid timemus,quid folicitaquot; mur,quin deoharcÄ’ cœlisquineceirarenecma liim agere pofTijnt relinquami's,at q; homines c3 fimus nôplu» g oporteat v tra vires noftras altü, fedhumana duntaxac iapiamusrquin ChriPi ani cfi fimus credc'esChrifloIgt;nquamushoras5C momenta deo parri.quiea pofuit in lu a potefiate.-Qiiod fl vero vita ncfiraatqucfertuna ab aßri«

«on funt, nonne in vacuum curric omnis aflrolo* guslt;üed cl hominn’genus adco timidulum credu lumlt;ÿ,qui tanq pueti ad lemurum fabulasplus ti nient,creduntlt;^ ea qux non funt.q ea quac funt: at(|; quotes eft minus pofTibilisJianc eo timêt ma gis,atq( quo ei^verifimilis minus , hâceofirmius creduntiqui profedro fi non effent alrologi amp;nbsp;diquot; uinatores penrent fame.atqi horum Hulta credu-* litas praeteritorum oblita , præfentium negligens, infutura prseceps.ficdectptonbusillisfauet, vt cum in'cxteris hominibusivno mendacio tam fu^ fpeda fidesjreddatur dicentis, vt reliqua omnia vera obfcurentur:contra in his mendaciorum ma siftris vna fortuita veritas,etiam publicis men^ aacqsfaciat fidem,quibus'profelt;fto qui maxime confidunt,maximeomniumjredduntur infclicillî «ni.vt folent fuperftitiofæillac nugae perniciem fuis adferre cultortbus,quod in Zorafte,Pharaone, hJabuchodonofor,Cafare,Craffo,PoiTipeio,Dio tharo,Nerone,Iulianoapoftata teftaïur antiqui-tas,qui vt his nugis fuere deditiffimi, fie earundê confidentia periereinfeliciffimi:lt;5^ quibuslattacfl Zta promiferant aftiologi,mafia prouenerunto-mnia.vtPompeio,Craffo,et,Catlari,quibus neminem eorum nifi iam fenem,nifidomi,nifi cô glo ria inoriturum promiferunt.attamen quifqi eoi)i male lt;SC immature perqt.Pertinax protedo et p-poßerumhominum genus futurafe præfcire qui ptofiteantur.prxteritorum ÔC praefentium ignari, amp;cumomninusomnia oceultilTîma fe dicturos profiteïtur.gd in propria domo,quid in thalamo fuofiat fjpifnmç nefciöt,cuiufmöi aftrologû Mo rus Sglicus hocepigrâmate perpulchro taxauitr Aftra cibi xthcrco pandunt fefe omnia vati.

Omnibus amp;nbsp;qux funt fata futura monenf. Omnibuseft vxor,^fetua publicat.id te

Anra(licet vidcantomnia)nulla monêt Saturnus procul eft,iamcß ohm caecu«(vt aiuMt}

Necnifi virgintum virgoviderepoteft. luppiterEuropen.Martê venus, (Si; Venerê Mar»

Daphnen Sol.Hitcen Mercurius recolit, Hinc faïQû aftrologe ë,tua cû capit vxor ainâtes

Przterea g inter fe de his ipfis iudicio^ regulis dif fentiant ludati.Chaldaei, Aegyptq.Perfz, Grate/, ArabeSjOmnibus notum eft;ix qoooêm antiquo tfiaftrologiam abqcit Ptolomzui:amp; hunc vt de^ fendit Auêrodan,italaceffit Albumafarjatqtoês hoslacerat Abraam Auena'zreHebrçus;deni(]r Dorotheus.Paulus alex a ndrinus ,Epheft/ô, M a'* ternus,Aomar,Tebith, AlchindusZahelMeiTa halla,5^ fere oês ali) alit’fentiunt amp;nbsp;opinanf, SC cum 4 dicunt probare uera ncqunt.fola experimé ti rôe fefe tuent,nec fuperea quid? oês vnanimitf conucniüt,neq: minus de domoijtpropriètatibus, cxquibusomniûeuentuûpracdidlionê venantut difcrepät,qua6 aliter afTignat Ptolomçus.alit He liodoru8,alit Paulus,alitcr Manlius,alic Mater* nus,aliter Porphyrius,aliter Abenragel,alit gyptij.aliter Arabes,aliter Graeci,Slt;^ Latini,alid V «eres, aliter recentiores.Qnquidê etiam initia fi nefep domoj^,quonammô côftituere oporteat, in ter eos nondu liq t,cum haedaliter fabricâ t antig, alic’ Ptoloma(us,aliter Campanus,aliter loanncs de regio monte. Vnde fit,vt fuis ipfimet obferua-(ionibusûbifidcinadiinanc.cunilecis eifdcm (ti

uerfï dïuerfas afcnbunt proprïccatcs.ïnicfa ,ar^e finesj'mpiU'n liomin im genus,qui quz folïus dd funr.tribuunt aftns^A: nos liberos natos, fvderS feruosfaciunt:lt;Sd cum fciamusdeum creafTeon»;; niabona,illi fleVas aLquas maleuolas, A: Icelcriï aurores,^ malorum mfluxuütradunr, nonahf* lt;ÿ maxima dci coe'orurnqur iniuria,(iatuentesin coeleßibusinillodiuinofenatu mala fcelcra fa cienda decerni:lt;Slt;: quiequid a nobis volûtatis cul paperpetratur,quicquid vitiomateriæ in natu' ra przterordincm acciditjotum imputantfyde-nbus.Iam vero amp;nbsp;harrefes lt;?lt;: infidelicates ptrnicl ofiHimas doccre nó verentur,videlicet duin donü proplietiz,vim religionum.arcana confeientiz, imperium in dacmones.virtutem miraculorü, elf* caciam fuppiicationum,ci futurz vitzrtatum,O' snnia pendere abaftris,abiliislargiri,exiHis co-gnofci impia temeritate fatentur.Dicunt enim: afcendête Geminorum fydete.idqiSaturnoMef curioquefub Aquarioiuiu'tis, in nona calipla-ga.nafciprophetan- j ideoque Chiilium dominü not claruiHe virtutibus,quia eo inlocoSaturnum habueritin Geminiï.Religionumetiamfectas.g bus louem przeipuum przficiunt patronum, per caercrarum flellarumcommixtiones diHribuunt, lt;ca vtlupicer ille cum Saturno religionê façiat lu-darorum,cum Marre Chaldacorum,cumStale Ae lt;ypriorum,cum Venere Saracencrum,camp;Mcrcu rio Chriftianorum, cum Luna earn quam futurâ dicunc AncichriflitaiqueMofen ludzisfabbati diem ex aflrologicis rationibus inßituifTe religio*' fum,ideoque errare Chrißianos.qui diem fabba tiludzorumrituopcribus'vaeanccs non fetiant, «01 ilia dies Üaiuroi.Fidcliutê Autcm.cuiufiy(

•um ad homines/um ad deum.profclTamqtie relt gionem.confcictiscetiamarcaiia.a pjrreSolisac fertia nona vndccimaque cali domicilrjs deprc-hcndipofle putant.pracnofccndifquchominû co-gitation)bus,lt;5i (vt aiunc) int£ntionihus:mii]ti multas admodum regulastraJunt.ipfilquedsui-ræomnipotentiae miraculofiscperibus,puta vnf uerfalis diluuq,lt;^ datas pet Mofen legia, ac virgi Mis puerperio cale (burn configur aticnes caufas p £iciui)r,ac Chnftt redemptricem humani generis morrein,Marttsopus fuilTcfabulantur: Quin ÄS Chrift'jin ipfum in miraculis fuis horarum ekcli-* one vfum.quibiisillumludxilacdere non pofTcnr, dum afcenderet Hierofolymam.Ideoque vctanti bus difcipulis dixiffetNonne duodecim horac func dekDicuntpractereaJi cui Margin nonacoe’.ido mo féliciter locatusfuerit,hunc darmcnesab ob-felTtsfola pratfentiaexpulfurum : Qui vero,L«na atej loue cum capite draconis in medio caloco iun5ris,deofupplicauerit,omnia ilia quaecunejpe t ierit impetratui urn: Porto futura m vtae félicitaquot; tern a loue SaturnoquelargiriiQuod ft quisSatut num in Leone féliciter conßicutü habuerit in ge-nefi,eius animam poft hanc mortalem vitam, ia numeris angufttjsliberacam.ad coelum amp;nbsp;origiquot; nisfuzprimordia.applicatam dijs, tranfituram. Atque tarnen iftis exectandis nugis, perniciofiffl , mifque liatrefibut,Petrus Apponenfis, Rogeriu»

B AGON, Guido Bonatus, ARNOLD VS de Villa noua philofophi, Alyacenfis Cardina-lis Theologus, amp;nbsp;plçrique alii Chriftiani nominis dcdiores.haud abfqj hçrefeosinfamiafubquot; fctibunt,lt;S6fefe verahinc expertos cffeteftari atque cueti audent; Scripfit autem aduei fus aftro-

Jogojreccnii'oribus annis duodecim libritloan^ res Pieu» mïrandula tanta copia, vt vix vHum prxterierit argumentum,tanta autem efficatia, vthadeausnecLucins Balanciu» acerrimus a-nrologiæ propugnator,nccalius quifquam hiuus artis defenfor,hâc ab adduÆ» a Pico rationibus poterit faluare,i»enjm probat vabdiffimisargu' mentis illam non hoininum,fed malor um dzmo^ Bum fuiffêinuentum: quod idem etiam Firmia'' nus ait.Per quam illiomnem philofophiam, mc^ dicinam,lcgc8, arque religionem,in humani gene risexterminium nifi funt abclerc;nam primura 3 demreligionifidemadimit,miraculaextenuat, prouidenriam tollit,dum omnia conßellationuin vi prouenire,lt;?i; a fyderibus fatali neceflitate pen dere docetrinfupervitqspatrocinatur, excufans quaficoelitutin nos defeendenribut, bonas quaP cunque artes contapinat atque eueriit,imprimis philofophiam,rerum caufas, a veris rationibus ad fabulas traduccns.deindc medicinam a natu^ tailbusefFicacibufqueremedijf. ad vanas obfer uationesperuerfaiq.ie die corpori lt;5C animo exiti alesfiiperftitionesconuerteni:Porroleges, nio' rcs,5if qiiafcunque human« prudentiæ artes in to turn peftundans: cum quo tempore, qua ratione, quis medqs,quid agendum,fola aftrologia confu lererur,folalt;j vitz amp;: morum 3C reipublicz 55 pri uatxfceptra teneret.tâg de coeloomninhabesau toritatê,vanac]r pucaren t cçtera oniia,i5 hanc no agnofeerentpatronam. Dignfffima profetfto ars quam olim etiam dzmones profiterentur in faU Jaciam hominum,d^ ininitiriam diuinitatis Jam vero 55 Manichaeoijt hxrefii arbitrij libertate in »tum/olleni amp;nbsp;aufucns^non aliunde cmanauity

^usmcx aßfologorum de faro fairaopinioncatgt; que dodtn'nazEx codem fonce Bafilidislcxrefic cmanauit,quj trecencosfcxagmxa qutncÿ cccIor, per fucceflionem amp;nbsp;hmilitudinem adinuicem fa. dos ptonunciauJt: amp;nbsp;herumoßenfionero effe nu merum dierum anni , acquefingulisiUoiÿ cerca prncipia.Ä: virtutes.iSi angulosaffignans.atr^ illis nom:na adfingcns:cire aucem omnium prin^ ciptm Abraxas,quod nomen iuxta Grxcan, li-teraturam,continet in fe trecentum fexaginta cjn que.quod videlicet funtillorum calorum locale« pofitiones.ab illo comment!: Hsec idco narrata funt.vt cegnofeatis aßrologiam, etiam hscretic* rum progenitricem effe. Porro aßrologiam har.c diuinatoriam.ficut'fplendidiffimiquique explo* dunt philofophitfic Moks,Ifaias,lob, leremias, catetiep anti^z legis deeeßantur prophetz nbsp;nbsp;c

catholicisdoccoribus Augußinus.illam a Chri^ ßianarcligione expellendam cenfet , Hieronymus hancidololacriz genus eße difputat. Rident eamBafilius ÄS Cyprianu« : réfutant Chryfoßo-mus,Eufebius,ÄS Ladantius-.Inuehuntut Grego rius, Ambrofius atque Seuerianus.fandumcjj To letanum concilium earn prohibée atep damnat; ctiaminfynodo Aîartini,ÂS abs Gregorio iunio-re,ÄS Alexandre tertio pontificibus anathemati zata,ÄS a ciuilibus imperacorum legibus punita Apudvetetes Romanos fub Tyberio Viiellio Diocleciano,Conßantino,Gratiano,V’ alentinia no,Thtodofio,imperatoribus,vtbe prohibita.e-ieda,atquepunita:abipfo etiam lußiniano capi tiB(uppliciopcrcuffa,quod ex codiceciu»mani-feßum eß.

ADmoncthiclocusetiam de cxrcrisdiuina tionuni irr thus diccre, quacnon cam ohfer uatione c«leibiim, quam rtrum infcnem quandam ccekfNum vmbram imitationêha bcniium vaticinia prarhent, vt illis intel'edîis me Jius c^çnofcacis ha ne aftrologicam arborem, de qua taiestruclus dtfctndunc, acq» abs qua vdut Igt;crnea hydra miiltorum capitum fera gencrata efl: inter artes icacp ad diuinandiquacftum propc rentes phyfionomia.metopofcopiapchirornantia gcomanriaCde qua etiam fupra diximufi)3rufpi' cia,fpeculaiorja,5i onirocritica, quat eü fomnio runiintcrpretatio .aefurêtium oracula h/cfedern fibi vendicarunt.Ômnia autem hçc artificia.nul liusfolidap dodlhnae func, nec vlüs cerrisraticni^ bus coniîantjfed de rebusoceukis aut fortuira for te.autfpintusagitatione, aut apparentibusqui-biifdaniconiediuris inquirunt , quæexquoti-dianis A; Inngi tempons fumptae funt obferuatiquot; onibiis.bolent enim omnes illxdiuinationuin pro digiofx artes, non nifi experientiae tkulo fe defen-dere,lt;5^ fc obiedtionum vinculisextricare, quotJ «s akquid fipra fidem ac ptxter rationem doceât poUieeanttirc^.de quibus omnibus fie in lege prx ceptiim efirNon inueniatur in te qui coHuftret f iquot; lium,duces per ignem, et hariolosfcifcitetur.aut obferuetfoinnia atque auguria, nccfitmaleficue necîcantator.quoniamhæc oboniinaf dominus

HArumitacßPhyfionomianaturam ( vt ait)duccmfecuca,ex tonus corporis infpe vlione.quxfunt animœ3C corporisafFe-ébces.quæhomimsfortuna/probabilibusfignia le afTequipolie pra;Iuiniqquaccnushûcâatutni9

DE CHIROMANTIA, tutlouiftam,ilium Martium aut Solarem, alte^ tum Vencreum,Mercurialem,au Lunarem pro tiunciac,.S^ ex corporishabirudine illoi um horo-* fcopia colligit,ex efFe(Qibus paulatim (vt aiunt) ad caufas videlicet aflrologicas tranfccndens,cx quibuspoßea nugaturquicquid liber.

Demetopofcopia. Cap. XXXIII[. TV A Etopolcopia autem cx folius Itontisin-* I V ? fpeaiöeomniahominuminitia,piogref ’ fusetfines.fagaciffimoingenioac do(5ta experientia fe praeientire ialt;ftat,ipla Ic etiä aßto* logiae alumnamfaciens.

De chironiantia, Cap. XXX V C'^Hiromantia autem in vola manu«,pro nu mero planerarum feptem monteseffingir, atque ex lineis quae iDi confpiciur.tur, quae hominis complexio , qui affecftus , quç vita, quae Fortuna,feie polïe cognofcere arbitratur, per linearumharmonicam correfpondentiam ,fcu ß coeleßia quacdamftigmata nobisadcoSC natu^ faillieimpreiTa,amp;quacdeus autore lob poiuic in tnanibus hominö, vt inde nofeat vnuiquilq? opera fua, qua muis re vera diuinus prcpbetaillicnö dechiromantlca vanitate,fed de arbitttjliberca-telocutusfuerit. Praeterea tuentur te pixdiCti diui natores, qgt; licet non per return caufas, tarnen per figna ab eifdem fimilibufue caufisiirprefla, quae femperfint eadem rebus eifdem fimiliaquc limi' libus.de efFe5ibus poflent iudicare,dicuntque rjs artibus vfum quondam Py ihagoram, qui adolc feentum mores,naturas,ingenia, exorisamp;vul-tus totiufque ccrporisFilo ac babitu conietßaba-turx]uem(ÿ idoneumiudtcabat.hunc in difcipli-•am {ecipi luhcbac jdem cotüuuulk Phataotem

Indorum regem narrat Philoflratus.verum hni^ omnium arriumerrorem non alia ratione nobis impugnare neceffe eft.nilïeaipfa.q» deficiunt vP delicet omni ratione:fcripferunt tamé de iftis per multi ex antigs viri grauilïimi,Hermes, Alchin^ dus.Pvtliagoras.PharaotesInduSjZopyrus, He lenus,Ptoleinæus, Ariftoteles.AlpharabiuSjprx-terea Galenus,Auicenna,Rafis,Iulianus,Mater nus,Loxius,!Phylemon,Pal3Bmon,Conftantinu« Aphricanus; ex Romanis deniqueprincipibus LuciusSyll3,(5^ Cxfar dictator ciusRudiofilTimi fuere. Ex pofterioribus veroPetrus Apponenlis, Albertus Teutonicus, Michael Scotus, Antiogt; chuSjBartholomæus Coclitis,Michael Sauona^ tola,Antonius Cermifonus,Petrus de area. An* dreas Coruus,TricalTus Mantuanus,Ioannesde indagine,lt;S(: plericp al q illuftresmediri;omnes ta* men vitra conieóturas.amp;S experientiae obferuatf ones tradere queunt nihil ; non elle autem conie* (fturisillisiS^ obferuationibus vllam veritatisrc gulam,ex eo manifeilum eft, quia figmenta funt vo!untaria,5c fupcr quibus iph etiam aequalisdo cSrinx 8C autoritatisillarum doctores non cScor dannquare vehementer delirant errantq» omnes qui per hæc figna vitra corporis complexionem, Â naturx difpofitionem,mores quocp ipfos ct for tiinae animicÿ afFe/luspracdicere volunt.quod in ^Zopyri iudicio de Socrate fatis comprobatûeft: rec vobisfidem facial cp Appion grammaticus fcriprumreliquit .Alexandrumquendamtamdi fcrete imaginum hmilitudines pinxifTe, v t ex his metopofcopus fururse aut praiteritac mortis an* nos dixerit,quod quidem pofTc qsartibusfcititio tam icredibile eft quam itnpollibile, fed ibke hoc

«ügiuendum hominum genus inßinlt;ftu tnalorüm dxmonumficdelirare,trahenciumillos aberrore in fupet(btionctn,amp; abhacpaulatim ininfidcli^ tacem.

:a locutifumu8,qux pioietfcis pundlis, vcl cafu vel vi quadam deduóis. ex gbus per pates Ä:imparesnumeros,figurasquildam ca leQibus attributascomponicperquasdiuinacur, idcirco omnes illius kripcores aßrologisc filiamce ftantur Eftamp; alia geomanti« fpecies.quam Al-madal Arabsintroducit,qux ipfa pei conieiftu-rasquafdam a fimilitudinibus fumptas.ex cerrz crepit'j,motu,kiffuia,tumore,velfpionte, vel ab zftu 3C caurnate.aut tonitruis prouenientibus di-Uinatur,quzipfa etiam inani aßrologiz fi petßi tione fulcitur, boras 8C lunationes lt;Slt;; iy derum or tusfigurasqr coobferuant.

De arufpicia. Cap. XXX VII AVguriumvero, cuius multz admodum func fpecies,ars ipfa prifcis cemporibus in magna obferuanonefuit.ac tanta,vc nihil eorum quz ad publica vel ad priuata périmé tent,inaufpicate ptifecerint. Hzc ats annquiffi inatd,vttraditPomp)oniusLztus, a Chaidaeis adGracoi apud AmphiareusTyrtüas, Mo pfus Aphilotes, Sc Caleb as fummi augures babi ti funt:a Grzcis adHetrufcos venit, abillisad LatinosÄ ipfe Romulus augut fuir, ód magi^ fitatusinßi uit augurtjs eonfirmari: As Diony bus ttadit antiquam ùuguranûi artem fuilîe etiam AboriginumiA: Alcanium priufquam ariem cö rraM«zcnuumeduc«ret augunum cap: affe, qd

vbi felix confpe xtt, pugnauft atlt;^ vtdt.Henitf Phrygrj,PifiJx,Cilices, Arabes.VmbrijThufd amp;nbsp;multi} alrj populi auguria fecuti funt. Laced« monri etia m regibus fuis augurent aflelTorc dedc runt,lt;5^ publiéeintereffe concilie voluere.EratiîC apud Romanos augurum collegium: huicartiW dem fecenin ,qui doeuerunt a caeleftibus corporf bus, quaedam prœfagiorumlumina fuper anima lia quætÿ inlwecinfeiiora defeendere velut ligna qiiædam ineorum motu,fitu,geftu,incefru,vola' tu,voce,cibo,colore,opéré,ein neu cenftituta ,g-biis tanquam infita quadam vi occult a, ac laci toquodam confcnfu.cum cœleftibus cerporibus, quorum viribus afFiciuntur,fic côuenianr,vt pof iinromnia hæcpræfagirequjecuncpcoeleftia corgt; P ra cogitaruntfacere. Ex quopatethanc diiP nationem nor nifi côifëluras fcqui,partim a fyde riimCvt aiunt)infligt;etitrjs,'parrim aparabolicij qiiibufdamfimilitudinibusfumptas, qiiibiisni'« hil eftfallaciusiQ'iare rident eâ PanetiusÂ: Car-neadcs,Cicero,Chryfippus,Diogenes, Antipa-« ter,lofephus,amp;: Phi !o,da muant lex ecclcOa: atq? hi'iiifmodi fnntüla Chaldatorum Aegyptio riimq^ myftcria.quæquondam Hetrufei, deinde •Romani,t^hoJie adhuc fuperftitiofumhoininS Vulgus velut oracula adorat.

gt;gt;—, X eodemfunJamentoprodit fpeculatoria, L quacfulmina A:fulgura,ca:terafqueelemen I__, toium impre(riones,infuper offenta, porren ta,prodigia interpretatur: non tarnen alia via quam cöiedlura: 5^ fimilitudinis, quam equi dem plunmum errare manifeftum eft, qgt; lixcO' mnia n acuralia opera funt,non prognofUca.

ACcedit onirocritica.qux eft fomniorum In terprei ano , quorum into prêtes propric coiiievlores vocantur.qutmadmodûca-nitEuripcdes.

Cui artificioetiamquidem magni philofophi baud parum tribucrunc, praedpue Democritus, Al ifioteles Se eiusfetflator Themiftius, attj amp;ire fius Platonicus, fic iniiitentesexemplis iliis lom-ii(oruni,qux calus aliquis vera fecit, \’t intSi- nihil fruftra fomniari fu adere conentur. Dicunt em, lt;}gt; queniadmcduni calcites infl xus.in corporaH m tcria formas producant diuerfas,fices eifdctn intiuxibus.in potentia pbantaitica, qua organi-ca eftiphantalmata imprinii caleftidifpofuicne, efFeftus cuipiam producendi confentanea, maxi me vero in fomnrjsiquia animus tune a corporels exterifque curis rela xatus, liberius diuinos illos fufcipit influxus : vnde multa dormicntibusin fomnqsinnotefcunt,qua latent vigilanres; Hac ' iraqucpotiffimum lationeipiis fcninhsverita-tisopinicnemconciliarenituntur . Decaiifista-menfoniniorumtam intrinfecis quam exitinfe-ciï,nonomneB in vnamkntentiam icnueniunt: nam Platonici illaslefciunt in fpecies, Se notio-nes anima: concretas, Auicenna in intelligenii-fim vitimam mouentem lunam , medio illius lu-minis quoirradiaturphantaliahominum, duin dormiunt. An otelesrefertinfenlurn cemmu-mem.fed phantafticum. Auertoisinim ginati-uam.Dimociituïinidcla a rebus accifa. Albertus in inßuxuni fuperiorüm, means tarnen gbuf-dam (peqebus, qu»coniinno defluunt a calo.

Medidin vapores amp;nbsp;huraoreshacc referunt, alq in afFetflus 5^ curas vigiliae,aliqui Arabes in po tentiam jntclletftuakm.ali] dicôt a potenrijs ani mæ lt;5C infl'jxu coeli amp;. fimulacris fimul dépende re.Afirolcgiilla a fuiscôftellationibus caufari vo lunt. Altjcaufasilloruminaerem circundanteni penetrancetnej referunt. Scripferuntprsrterea de fomniorumincerpretationc DaldianusÂ Arthe midorus.et circumferûturlibr i fub Abrahaini no mine.quem Philo in libris de Gygantibus, de ciuili vira, alTerit fomnioruni folutiones primum adinuenifie.Ä: alijfubSalomonisöi Daniells no minibusinhancrem confidi, in quibusdefom' nijs nihil nifi mcra fomniä rradScur. Sed ipe Mar eus Tullius in fuis diuinationum libris aduerfiis hanc vanitatem eorumcp ftulticiam.quifbmnijs fidemhabent, validiirimisrationibus difputat, quas hie enumerate omitto.

^^Ed(quod fere prxtcrierâ) iftis fomniatoribus eos etiam adnumeremus.qui furentium vatl cinqs diuinitatis fidem pracbenr.eofqt qui lt;3^ praifentium notitiam, lt;5^ praeteritorum memoria omnemfp humanum fenfum perdiderunt, diuina futurorum pracfeienriam alTecutoi putant,lt;5i5 quç fapientes vigilantescj nefeiunt, videre infanos Sc dormientes, ac fi ilbs plus quam fanis vigilan tibus,incelligentibu8,amp;; pratmeditantibus deusfit propinquior.I nfelices profedîo homines, qui his vanitatibus crcdunt.illiscjimpofturis obediunt, qiu huiufmodi pafeunt artifices,illorumqi ventri Ingenia fua fuamÆ fidê fubmittuntiQuid nantp aliud putabimus furorem.quam alienationemhu mani animi ab ipfis malis dçmonibus exagitati.

«ut per aOra.aut perinferiorainßrufnenra ab in» mundisfpintibus dedutfla , quod ica exprclïiflc videcur Lucanusduin inducic atuum Tufcum Vatem.

Fulniinis edcôum motus venait^ cakntc«, Fihcarum Ä motus errantis in acre pennae. Poft luftratam vrbem, poft madata vidima«,' Poft infpeda exta tandem figulum in hxc vctba protulifïe fencentiam.

Quod cladis genus o fuperi.qua pefte paratis Sxuiiiam.extremi multorum tempis in vnum Conuenere diesfummoftfrigjda ealo Stella nocens nigrosbatuini accenderetigncs, peucaleoneos fudiflet Aquarius imbres, Totacp diffufo latuiflet in acqucre tellus, Sifxuumradtjs Nemacum Phoebe Leoncm Munf premeres, toto fluerent incendia mundo, Succenfusrp tuis fl a gr affet cut nbus xiher Hi ceffant ignes.tii qui flagrante minacem Scorpion incendis cauda,C belast^ peruris. Quid tantum Gradiue paras ,nam mitis in alto luppiter occafu premitur, V eneritc^ falubrc Sy dus hebet,moiucß celer Cyllenius haeret Et c celum mars folus habet.cum figna meatus Dekruere iuos, mundcrp obkura feruncut Enfiferi nimiumfulget latus Orionis ïmminet atmorum rabiesfcrriq? poteftas, Confundct lusomncmanu fccletiscÿ nefando Fiomen crit virtus,multos(ÿ exibit in annos Omniaitaej hxc cliuinacionum artificiainipfa aftrologia iuasradices lt;% fundamcta habenr.-Ni fiue corpus,vultus.manus infpeda funt, (iuc fom t)ium,fiue prodigium vitumfit,fiue aufpicium.fi-tie ûuor a(fl4uctit,cceli figutam uigendam con-«

fülunt.ex cirius indicijs vna cum fimi!itiid/num fl gnorumqj conicifluris, figniftcatorum venantur opinionesuta diuinarionesomne» aftrologiæarquot; tem vfumc]^ fibi depofcunt,vt hanc veluti claiié ad omnium arcanorum notitiam neceffariam fa tcantiir. Quare omes hx diuinatiomim artes quä tum abfint a veritate.palam fcfe offerunt, exeo tjjprinciptjs vtantur tam manifenefalfis.acpoa tica temeritace confiÆs, quac cum nec funt.nec f jerunt,nec enint vnqiiam, ramen caufai amp;nbsp;fi' gna eorum effe voluut,qux funt, rerum euêcusc3 traaperram veritatem in ilia referentes.

EX git eUâ hic locus vt deMagia dicamus, nam amp;nbsp;ipfa cum adrologia fie coniiinda atfp cognara eft.vt quimagiam fine allro' logia profireacur, is nihil agar,fed toi a ab* erree via.Suidas magiam a Magufeis,lt;5£ nemen amp;nbsp;originem traxiffe putat.Communisepinio tft ■ nomen effèPerficum.cui adßipulantur Porphy* rtusiS^ Apuleius, Sc fignificaie eorum linguai' dem quod facerdotem,fapientem, fiue philofoquot; chum.Magia itaque ornnem philofophiam.Phy team 35 mathematica mcomplexa.etiamvirta rel'gionumiilisadiungit. HincAfgoetiaetiheu» giam in fe quoty continetzQua de caufa magiani pkriqi bifariam diuidunt.innaturalem videlicet 35 ceremonialem.

NAturalê magia, nö aliud putât tj naturaquot; lin pientiaK lumniâ poteftateni.ÿ idcirco fummû philofephiae naturalis apic? e.us' que abfolutiiTimä côlummationê voejr, ej ft , aefîiua portro philofophisc naturahs qnaturaliû

î^tutum jdminiculo ,ex muciia «aj)i opporra» ra applicanonei-pera xdit.fupra omntm admi-« raiiöiscapium, qua Magia Afihiopcsma*inilt; A' Indi vtebaniur.vbi herbaiumÄ^ lapidi csete ronjmfp adjd fprdlantium facultasfuppetebara Eins mf minifTe volüt Hlercnymiiin ad Paulinil vbiait ApoDinum Tyancumfuint maguni feu philofophum.vt Pythagofici. Einsetiam generis fuinemagos.quiChiifium natvmmuntribua itiuifcntes adoraueiunr,quo- euargcliorumintet iitetesexponunt Chaldxprum philcfopbos: Qua esfucre Hiarchas apud Brachmanas, Tefpion apud Gymnoicpbifia», Budda apud ßabyloni-oSjNuma Pon piliui apiic Rcmai.os.Zamolxi-des apud Thtacas, Abbaus apud Hypetbereo« Hermes apud Aegyptios,Zoroaftes Oromafi ß-lius apud Petfas.^ä Indi amp;nbsp;Aethiepes amp;nbsp;ChaL dxt i5if Perfxbac maxime pcelluere magia: qua idcirco(vt nanat Platoin Alcibiade)'mbLuntut Perfarum regum fttfj,vr ad mundansr reipublicx imaginem fua m ipfi rempublicam admiftra-redißnbuetec^ condifcant, SC Cicero in diuinaci onum hbris au ,neminlt; m apud Petfas regno potl Ti.qui prius magiam non didicerit. M agia itarß naturalis ,ea eltqux rerum omnium naturaliiim atr^ cceleßium vires ccnttmplata, earundrmtÿ fimpathiam curiofa indagine ferutata, recendi-tasac latentes in natura poteßates, ita in apertS producit, inferiora (uperiotum dotii?ustanquam quafdamillecebras fic copulans,p€r eorum niutu am applicationem adinuic«m,vt exinde ßi pen-da fxpe conlurgant miracula , nen tarn arte quS natura.ciii fe ars ifia minifiram exhiber hxc ope;^ rantiibiä magi,vc naturx accuratifTimi explora

DE MAGI ANATVRÀLt torci.côducentes ea quac a natura prstparata funt applicando aÂiua pafliuis, fatpiffnne ante tempus a natura ordinatum efîedtus producunt.qux vulgus putat miracula, cum tamê naturalia ope ta fint, niteruenien;e fola temporis prxuentione: Vtf/quis in menfe martiorofas producat, Ä ma turas vuas.aut Taras fabas ,vel petrofeliiium intra paucashoras excrefccrefaciat in perfecftani plantam,rjs maiora.vt nubes, pluuias, toni-trua,(?C diucrforum generum animalia,amp; reruni tranïinutationesquam plurimas, cuiufmodimul tas fecifife fe iartat Rogenus Bachon pura A: na turali magia.Scripferunt de illiusoperibusZaro aftcs,Hermes,Euantes rex Arabum.Zacharias Babylonius.Iofeph Hebr3eus,Bocus, Aaron, Zc notcnus,Tirannides,Amadal, Thetel, Alchingt; dus, Abel,PtolcmaEus,Gcber,Zahel,Nazabarui Tebith,Berith,Salomon, Aftaphô, Hipparchus, Alcméon, ApolloniusTriphonamp;: plxriqjaltj, quorum aliqua opera adhuc integra Sc plxracß fragmenta adhuc extant,lt;5ô ad manusmeasali-quando peruenerunt.Exrecentioribus veroferi“' pferunt in naturalimagia pauci amp;nbsp;illi quidé pau ca,vt Albertus, Arnoldus de villa noua,Raimô dus,Igt;ullius,Bachon,i5i;Apponus, amp;nbsp;autorlibri ad Alfonfum fub Picatricis nomine seditus.qui tn vna cum naturali magia plurimum fiiperftitiôis admifceqqiiod quidem fccerunt 5(5 alq.

De magia mathematica. Cap. XLIIL Vnt præterea alrj naturae fagaciPTimisemu-S latores inquifitorestp audacilfimi.qui abfcp naturalibus virtutibusex folis mathematics difeiplinis adfcitis Ccclorumifluxibus, fefena turzoperum frmilia produccrcpoH'c polliccntur.

Vt corpora euntia velloquentja,qusctamcn uoi» -i habeant vïrtutes animales, qualis fuie columba Archie® lignea ,qii® volabat,(3i ftatuæ Mercur q qua;loqii«banrur,5i capuexneüab AlbereoMa gnofabricarum.quod locueum perhibene.Excel-luit in iftis Boeeius vR ma ximi ingenq,fSlt;: mulei-ciplicis tnidieionis, ad quern de ißiufmodi feribes CaffiodorijsïTibi (inquief)iardua cogiiofcere, 3S miraculamonftrarepropófieum efl, eux areisin-geniomeealla mugiunt,Diomedes in xre graui-usbuccinatur.xncusanguisinfibilae.auesfimu-' latx func,amp; qux vocem propriam nefciune habe ie,du!cedinemcaneilenxprobanturemietere,par ua de illo referimus.cui coelum imieari phaselt. De iftis puto artifierjs diófum eft quod apud Pla eonem legimus in vndecimo de legibus: Ars data eft morealibus,qua res pofteriores quafdage* nerarent^non quidem veritaeis 3C diuinitaeis par eicipes, fed fimulacra quxdam fibiipfiscognata deduceret:atcp co vfc]^ progreffi funt magi homf ncsaudaciflimi omnia perpetrarejauente maxi me antique illo 3c valido ferpente fcieneiai« pol licitatore,vt fimiles i Hi eanquam fimix deum 5^: naturamamulari conareneur.

ESe pterea naturalis magix fpecies.q vene-ficä flue Pharmacia vocant,q poculis.phil eris.varijstj; veneficioi|( medicamftis gficl tur, cuiufmodi Democritus cöfeciflelegit, 4 boni,felices,fortunatiqj filij gignanfet aliud 4 auiû voces rite intelligamus, ficutde Apollonia narrant Philoftratus attç Porphyrius. Vergiliu®-etiam de quibufdâ herbis ponticis locutus dixic. His egofxpelupuœficti,amp; fc cödercfyluis.

Et Plinius narrat qucndam Démarché Partha* fiuminiacrificioquod Arcades loui Liceo hu-(nana hoftiafacicnant, immolatipueti(xlt;adegt; guftaiTe ÔC in lupum flt; conuertiiTe.propter quant hominuminluposimmutationem, putat Augu* ‘ ftinus Pani Liceo,amp; loui Liceo nomen efft impo firum : narrat idem Auguftinus dum elTet in Iiagt; lia quafdam fotminas magas.Circct inûar.daro V i a toribus veneficio in ca feo.eos in iumenta riiTe: cumqueportalTent quaeplacuilTentonera, turfusin hominesriftituilTe, idque patri cuidam PrxRantiotunc accidiiTc.TeJ As nequis hzc pu* teromnino déliramenra eflc Si. impoiïibilia.isre cordetur quomodo facrç liteiç narrant. Nabucho donofor regem mutatum in bouem,Si. frptem an nis fœno vixifTe, tandem dei mifericcrdia in hominem redpfle, cuius corpus poft mortem illiusfl lius Emilmeradach in efcam dedii vuliuribus.ne quandorefurgerct a mortuis.qui lam de btftiare dierar in hominem, Si eiufmodi plurn de inagis Pharaonis n.rrratexodus. Verum de qs fiue ma* gis hue veneficis loquiturSapiens,dum dicit : Ex horruifti illosdeus.quiahotribilia opera ribi facie bant per medicaminaJIiudprzterca vosfcirevo Io non folum naturalia fcrurari hosmagos.vciS ctiameaquxnaturam comitanrur acquodam-modo exuunt,vt motus,numéros, figura s, fonos, Voces,concentus,lumina,A: animiafFetftus attÿ verba.SicPfylliÄ Marfi conuocabantferpete« al ri alqs deprimentes fiigabanc, fic Orpheus Ar gonaurarum tempeftatem hymno compcfcuit, ic Heincrus n atrat Vly laniJuitKni verhit re^

DE GOETIA ET NECROHANT firidum : in lege duodecim tabularum rj» qui mrlTes excantaffent,p«na confiitutaeft, vt ron dubiumfitmagoB ttiam fobs verbis amp;nbsp;affedti-buf .alnfque fimibbiis nôi n feipfcs n.odojcd etiï inresextrancarfnrpe miriim aliquem prodiiccre tffedtum,qiiaE cninia nôfecus vim infitani in re« alias profundere,ill a sçp ad fe trahere, vel abs fc repelleie.feti alio quouis modo atticete putanr. rÿ magnes ferrum,amp; fuccinum paleas trahunr, fiuc adamas.Ä: alium magnetemligant: firqiic per bancrerum gradariam accôcatcnatamfibifim parhiam non folum dona narnralia lt;S(S cœleftia, fed etiam intelledtualia Ä diuina lambicus.Pro culus, atçp Sinefius ex magere fententia defuper fufcipi polTe confirmant, 4d Proculus inde facrifi cio magia fatetur fcilicet per huiufmodi reiîî confenfum mages eriam nu mina euocare folitot. Ad tantam enim quidam eoiç deuoluti funt infaquot; niâm.vt ex diuerfisflellare conftellationibus, per tempoi5rinterualla,amp; qiiadam proportionûrati one rite obferuatis cóftrudtam imagine ccelitum nutu vita intelledtusqj fpiritû acct pturam putêr, quo confulentibus illam refpondeat, Sc. occulte veriratis arcana reuelet.Hinc parer banc natura km magiam nonnun g in goeciam theiir gia rr» reclinatam ffpilbme malorum dçmonum vafra mentis erroribusçp obretiri.

Eremonialis autem magiæ partes funt goc t ^tia atque theurgia.Goetia.immundore fpi V^rituumcommercqs, inaufpicata nefarie curiofitatis riribus, illicitis rarminibus, amp;depcamcntis côcinnata ,oimlegû placitisefî cxtciminataâc U(aacagt; Huiusgenensfunt 4«

DE GOETIA ET NECROMANT» necromanticos et maléfices hodie nuncupamus. Gensinuifa deis,maculand(canida coeli. Quasgçnuit natura mali.quifydera mundi lura'^ fixanim poflïint peruertere return.

Namnuneffarepolo» A: flumina mittere nori't, Aethera fub terras adigunt .montestÿ reuellunt, Hifunrergo quidefunôtoruminclamât animas, amp;illi quos veteregdicebantepodos, qui excan-rantpueros.óó in eloquiumoraculieliciunt, 8c (J dæmones paredros circunferunt, quale quiddam deSocratclegimustÂ; qui.vt dicitur.fpiritus pa-feunt in vitro, per quos fe prophetare mentiûtur. Ëthiomnesbifariam ptocedunt ; Namalqdx-mones malos virtutequadam maxime diuinorû nominum adiuratos.aduocare ôC cogéré ßudrt: qutppe cum omnis creatura timet amp;nbsp;reueretur nomen illiusquifccitearn, nonmirumfigoetiquot; ctjÂ quique ctiam infidèles, pagani, ludw.Sa raceni, 8C cuiufcunque propnanicollegtjfiuef« dise homines, diuini nominis inuocatione dæmo* mones aftringant. Alq autem nefandiiTimi dC' teßandoÄ omnibus ignibus pledlendofcelere, fe dsemonibiiïfubmittentcs , illis facrificant.dS adorant , idololatrix vilifTimz deiedliones reieffedlifunt : quibus criminibus, amp;nbsp;fi prio* res non funt obnoxtj, tarnen manifeflis periculis fc exponunt.Nam etiam coadli dzmonesinuigi^ lant.fempcr quo errantes nos decipiant;Exhortî verogoeticorum anagyri profluxeruntomnesi-fti tenebrarum libri, quos improbatxledtionis Vlpianuslurifconfultu» appellat protinusçp cor tumpendoseiTeßatuit : Cuiufmodi primus ex.» cogitaffe dicitur Zabulus quidam illicitis arti.. busdeditus,dcindeßarnabas quidamCyprius:

DE GLORIA ET NECROxMANTIA Ä hodie adhuccoiifidtistitulis circiinferuntur liquot; hri.fub nominibiis Adac.Abelis, Enoch, Abrasef Sa]onionis:item,Pau)i,Honortj,Cipr)ani, Alber ti,Thom3f,Hieronymi,lt;ÎV Eboracenfis cuiufdam Qiortim nugas ftnlte fecuti finit Alphôfiis rex Ca ftellæ.Robertus Anglirus,Bacon 5: ApponuS,lt;5û plçricp ait)déplorait ingcniihommes : Praeterea non homines modo.ôô fancfios.ôC patriarchas,et angelos dej,tam execrabilium dogmanim fcce-runt autores,fed A: libres a RazioleiS^ Raphae le,AdamiSC Tobiae angelistraditos oftenta ntj q-libri tarnen acutius infpicientt,fuorum'prxcepto-rum canonem,ritum,confuetudinem, verbonitn charadlerum genus,extrult;ftionis ordinetn, in* lulfam phrafim,a perte fêlé produnt,nô nifi meras nugas ac impotiuras continere, ac pofterioribu» tcmporibus ab omnis antiqux magix ignar js,p* ditiffimis perditionum artifictbus effe conflatos, ex prophanisquibufdam obferiiatioiiibus noftroe teligionis cttemenfjspermixtis,infitifqj, ignotic multis nominibus.iK fignaculis, vt perterreant ru' des SC ßmplices,Ä ftupori fint infeniatis, SC his quinefciunt bonasliteras.Necp tarnen propterea patet has artes fabulas effe, namnifi rêvera ef-. fenr,atqt per illas multa mira ac noxia fierent.nô tam arële de illis ffatuiffent diuinx Af humanx le ge$,easexterminandas effe de terra;Cur auté ge ociciiftifolismalis vtanturdxmonibus, ca ratio' eft.quiaboni angeli difficile comparent, quia del iulîum expédiant, nec nifi mundis corde ôdvitad fandishominibuscoiigrediuntuuMali autemfx; cilesfe exhibent ad inuocandumfalfofauentet,tt* diuinitatem mcnticnte$fcmperpratfto,vt aßufuo kcipiantjvc venetentur.vt adorctur: A; quia

DH GOETIA ET NECROMANTTA ’krcs fecrctotum auidiores funt, ac minis cautæ atc^ in fupcrftitioncm pror liues.faciliuiQ? illiidun tur,ideoillisfeprxbeiit faciliores/acninrq» ingen tia prodigiaicuiufiTiodi de Circc,dc Medca.dc a-Iqa canunt poetae. Teftatnr Cicero.Plinius. Scne^ ca.Auguftinus.et multi alij turn philofophitutn catholici doôtores amp;: hiftoiin:ipfe etiamfacixli tcr«;nam in librisregumlegimus pytbonifTam tnubercm.quæeratin Hndor.euocaiTe anima Sa* mnelis prophetae ,licet placrif]» interpre'êtur’ non fuilïe animam prophetæ.fed malignum fp ritiim quiillius fiimpferit imaginem.Tamen Hebrzpi,t xnagiftri dirunt.quod etiam Auguftinus adSim* plicianum fieri potuiffe non negat.quia fuerit ve* rusfpiritusSamuelis,qtii antecomplctum annû a difcefCjex corpore facile euocari potuir, prout docenr geoticuQ^uin etiam magi.necromantici il lud natural busquibufdam viribu» , ac vinculi* fieri poffe auiumant.ficut noï in libris nofiri» de ©cculta philofophia tratQamus. Ideoqueaniiqui patres ,renim fp/ritualiuni periti.nôfine caufa or* dinaueiunt,ut corpora mortuorum fepüerencur in focofacro.Â luminibus Ibcientur, aqiia benedi* efta afpergantur,thure et incenfo fufFumigcntur et «xpienturorationibus,quou(quefuper terramex* titerinttNam vtaiunc magiftri Hehraiorumom ne corpus noftrum ôi earn a le animal, etquicgd in nobis fuper materia carnismale difpofita inni titur/elinquitur in cibum fefpenti.et vt ipfi votât A'zazeli, quieft dominuscarnis etfanguinisiSd princeps huius mundi.et vocaturir Leuitico prin cepsdefertorum.cui didîum eft in Genefi,terra ni comedes omnibus diebus vitxtuæ.Et in Efaia: Puluispjuiistuus, hoc eft corpus noßfuiji acitS

expuluereterrx.g diu nonfutntlandliOcr.fum.ee tranfmuratiim in mclus.vt non anjplius fcrptn-tis.fed dci fitctîecffum,videlicet£x tarnalifpiiitu alfiiuxta verbum Paulidicêtis:Seniinaturqiiod animale eft.ct refurget quod fpirituale eft. Et ali-bi:Omnes quidem tefurgent.fed nôomnesimmu tabuntiir.quia multi remanfiirifunt in perpétua cibum ferpentisiHanc itacÿ turpem et horridatn carnis maieriam.ae fcrpentiscibum morte depo iiimus,illam aliquandoin melioiem forte, erfpi-* ritualem rranfmutatamreaffumpturi, quod eric intefurreflionemortuoium:Et ïamfaÂum eft in bis qui pnmitias refurret^ionis deguftarût,(Slt;: mul tihoc ipfum virtute deifies ipiritus in hac vita confecurifunt.Enoch,^ Helias,-?;' Mofes. quota corpora tranfmucata in naturam fpiruualem, no Viderunr corruptionem: nee licut catera cadaue-ra protertatiferpentisrelKfta funt. Atque baeceft Illa difcepiatio diaboli cum Michaele de corpcrc Mofi.cuiusmeminit incpiftola fualudas, fed de Gcetia SC Necromantiahaec fatic.

THeuigiam veroplçrirj putant haudillict' tam.quafihsec bonis angelis diuinocpnumi nt regatur.cn fapiffime tame fub dei an gelotum nominibus.malis dçmonum fallacrie ob ftringatur,non folumfiquidc naturabbusuirihus, fedetiâ certisritibusSiceremonti$,coeleftes56 g ill a* diuina* virtutes nobis conciliamus 56 attta-himus , de quibus multi» rcgulis antiqui magiquot; xdititvolaminibuspertratftät.Omnia autem cc-remoniarum pars maxima, in munditia (etoan-da confiftit,primum quidem animi,deinde etiam

veftibus in hahiraculis.in uafis.in vtenfilibuSjOb-larionibus,hoftns,facrificijs,quorum niüdin'a ad diuinorumconfuetudinem ^ifontuitum difpo-mt.Ä: in facrisfumniopere efFlagitatur,iuxtaucr baEfaiacrLauaminiöómundienote , ÄS aiifcrre rnaliim cogitationum veftrarum,immunditia ne roqijia aeremfiequentcrÄ hominem inficit,mrt difTimum ilium coelertiiimód diiiinorum influxA diftiirbat,lt;Si miindoc deifpiritusfugat; Verünc'’ nunq immund» fpiritus.dd deer prrices poteRates, vt venerentur Ä adorentur pro dq«, etiam hanc munditiamexqiiiruntjdeohic maxima cpiiscft cautela, dequibuslateinlibrisnoftris deorculta philofophi a dilTeruimus: Verum dt hac thfurgia fiue diuinorum magiaplutadifputan» PorphyrJ MF,tandem concludit thcurgicis confecrationibus pofTe quidem animam hominis idoneam reddi, ad fufcepiionem fpirituum amp;: angelorum ad vP dendos deos,rcditiim vero ad deum hac arte ptx ftari poiTe inficiatur omnino. Eius itaque fcholx lunr.arG alniadel.arsnotoria.arspaulina, arste-uelationum,i5d eiufmodi fuperftitiontim plura, 4 eo ipfo funt perniciofora, quo apparent imperitiî diuitiiora.

VErumoccurtunt hic mihi verba Plinq.qui, eft alia (inquit)magictsfaó:io a Mofe etiamnum Latopea ludæis pendens : quae verba me de cabala ludacoium rommone' faciunt.quam in monte Sina a deo ipfo Mofi da-« tarn penesHebracos conftanscpiniccft.acdein-ceps per fuccefTionu graduscitra literarum menu »nenta.vfq» in Ezre tempora pofterioribus fo’a ui ua voce tradÉa,quemadmodû Pythagonca

gmata dim ab Archippo amp;Ly fia de,qui in Gra eia The bi 6 fcholas habuere tradebancur,in c^bus difeipuli memoricer dodlorum przeepea tencnces, ingenio amp;nbsp;memoria pro libris vicbantur : Sic (5iC ludzei quidam literas afpernati in memoria er ob feruatione.ac vocali traditionehanc collocarunr, vnde cabala ab Hebraeis quafi folo aiiditu vnius abalterorecep:io nuncupataeft- Ars(vrfertur) peruerufta,nomen au;em non nifi tecentibus tenr poribus apud Chriftianos cogniium,eius vero du plicein tradunr fcictiam,vnam de ßrehtli, quam amp;cofmologiam vocant,videlicetrerum crearuquot;* rarum naturalium öC cctleftium vires cxplicanquot; rem,lt;Si: legis biblioc arcana phi'.ofophicisr.itioni-buB.exponentem, quæprofccQohacrarionc nihil difFert a magia naturali,in qua Salomonern lege przßitifle credimus.Lejpitur nan cj in facris He-brxorumhißoriisillumdifputarefolirum a cedio Libani vfcß ad hyflbpum.ltem de iumentis, VO' luchbus,reptilibu6,lt;SiC pifcibus, qux omnia magi cas quafdam naturz vires prx fe ferre poilunt, i-pfe quoque intet poftericresMofes Aegyptiusin expofitionibusfuisiuper pentatcuchum,(Sr: plures thalmudißzhanc infecuti runc,alcerarn yeroeius feientiam vocanc de mercana.quae eil defubliml oribus diuinarum.angelicatum^ uirturum.acfa crorum nominum Äfignaculoruin contemplati onibus.quzdä quafifymbolica theo]ogia,in qua literrz,numeri,tigurz,reset nomina, amp;nbsp;element torumapi'cts,aclineaE,punóa Sc accentus,omia funt profundiffimarum rerum Ä magnorum ar* caiiorumfignificatiua.Hancruriusbifariam fe* cant,in Arithmantiam, videlicet quz notariacon vocatur,de angeiicis virtutibus, nominibus, ii'

pnJCulif'^.etiamdafmoniim ar animanitn COn^ dicionibus tracQanstatque inthtoinantiam qux dïuinæmaieHatismyneria.emanationesJacraqr romina,amp; pentacula fcrutatur.quam qui norit, huncaiunc admirandis poliere vitcutibus, icatjd dû vclif ,futura oïa pracfciat.toti naturx imper, in daemones angelos iut habeac,A^ miracula fad at.Hac putant Mofen tot figna xdidifTe.virgain colubrn,aquas in fanguinem vertiffe.ranas.tnii-fcas,pediculos,]ocunas,bruchos,ignem c um grâ-dine.veficas Sc tabes Acgyptrisimmififfe, priquot; mogenitiim omne a b homiiie vfque ad pecusin' teremifïe:fuofcp deducêrem ,mare apc’uilTr, fon tê depetra.coturnicesde cceloproJuxilT .aquas amarasdulcorafTe.fulgura St: niibes per diem.co lumnam ignis per nodtem.fuis pmiliKe; vncê del viuentisad prpuliim.e coelis deuoc3(re:ariogan'’ tes igne,murmurantes Içpra.percuiriffeinialetne rentes (ubita llrage.aVosrerrx hiatu abforptosaf fecinTe.pppulum ccelefti cibopauilTe.ferpentespla cafïe.venenatoscuraiTe.ntimerofam turbamab infirmitate.ueftes eorum a corrofione conferuafle, amp;nbsp;hoflium vilt;ftricem reddidilTe.Hae deniq» mi' raculorum arte Älofue flare folem praecipilte.EU amigneminaduerfaiiose coelo deuocaflc.puerû morruum vita reflfiuifTe, Daniekm leonumcra perflrinxiiTe.tres pueros in camino xRuantes incê tiijcarminelufifTe.Porrohac arteaftruiit perfidl ludacietiâ Chri. tâ admiräda fxpc fecifTe.SoIomo nêq-phac pcalluifre.atcpex ea artet^tradatmo ncseorundêcjt vincula,amp; côiurationû modes,ac contramorlx«excan amêta tradidifle, vtautor eft lofe phuatVerü ego deôMofi cæ’erifr^prophe tit tnulta q cótinerent fub corticc j^bo^ legis,pro

phiinovulgo non cômunicâda myfleria rettxnfP K, vt nô dubjto.Sk liane quâ iadant Hefcçi caba Içarcê.qtiâ egomulro Jabore aliqn frrutarus fum, nômfi meri luERitiôisrapfodiâ.ac thcurgicâ quâ dam magiâ agnefeo 4dfi(qd Iudçiialt;fl5t)acleo profita advitac p«rffÆonf,adhoînifalutê,ad def cultû.ad intclligêtiacy-iratc côducer«t ,pfeôofpûa l!le veritati«,g repudiata fynagoga venit nos do cere of m veiitatc,hâc vfq? m hafc poftrema tpa, fuâ non celafïét eccl€f)â,q ptofeefîo oia nouit qux funt dei.cuiusbnditTtio.baptifmus.cafteraqi falu-tisberameta rcuelata,5; perfeefra funt in offu lin gua.vniufruiufcf efn linguç par «ft et eade ÿ’tus, môpar fit iSieadê pictas.neceft aliud notr.ê in cce lis nec in terra in quo oporteat nos faluosfieri,amp;: in quo ope re mur vir'utê,ptcr vnum nomen lefu, inquorccapituiantur,Â; contineniurcîa.Hinclii dçi in diuinis nominibus peritilTimf parum aut ni bil port Chrm operari piit/icut pnfciilloiÿ partes. Qiiodauiem experimure; vidcmushuiusanisfvf Vocani)rtuolutioiijbiis, fxpe miras magnorum myfteriorum a facrislirctisextotquen fententia«, totum hoc nihil aliud ert ÿ lufus quidâ allegoriai?!, quasociofi hominesinfingulisliterisÄ.' pv5is,5C numerisoccupati qd hxc lingua 3C feribedi ritui facile pariunt.pro eoiçt arbitriofingût atep refinquot; gût,q etfi nônunq magna fonct myrteria,nihil tn probare.nec euincerc qunt.quin iuxta^ba Gre-* gorii eadê facilitate contênere liceat,qua afl'enin rur.Côfinwt fimili artificioplxraqiRabanusmo nach.fed latinis charadtetibus amp;nbsp;i^-fibus, infertis varrjs imaginibus,q quaqr ■j^fusletrti, per qlibet fuperficieiacimaginûliniametafacrum ahcuod enunciant myfieriû depiJtx illic hiftorixieprxlén tatiuuni^quxctianiexptophanislitctùexiorijuc

»ipoff« nemo Ignorât,qui Valtriç Probac ex Ver gilij carminibus compofitas, deChrißo ccntones legprit.quç omnia amp;nbsp;eiufmodi funt fpeculationes oçioforum hominum.Quod autem ad miraculo-turn oprrationem attinet,ncm:'ncucßrumputo rS ftolidxceruicis.quide tjs credat aliquam haberi artemveIfcientiam,EftitaT»nihilaliud haec lu-dxorum cabala,q pernitiofilîima quædamfuper Ritio,qua veiba nomina,amp;' literarfpaifim in fcriptura pofitas pro arbitrio fuo colligunt, diûi-àlunt,transferunt,Âa)terumfx akero facienits, foluunt membra veritati6,fermones,induc'tioncs, SC parabolas hinc inde ex proprijs fidionibus cô ßruences,aptare illis volunt eloquia dei, infaman tes fcripcuras,^ dicences fua figmenca ex illis cô (|are,calumnianturlegem dei,amp;; per in pudcnter çxtorcasfupputationes dilt;flionum,fyllabariim,li terarum.numerorum tentant violctasamp;blafphc masperfidiaefuacinferre probationes.Piartereaijs nugis in flati ineffabilia dei myften a Sé qua:funt fopra fcripturam arcana fefe inuenire Sc leùe ia-lt;Sant,per quæ etiam prophetare amp;nbsp;vvtutes SCwi racula fefe perficerc.fine rubore.magnarp auda-cia mentir! non erubefcunt, fed accidit illis quad Cani Aefopico, qui pane relilt;ftolt;3lt;;invmbtam eiusinhiantcperdiditcfcam,(icperfidum hoc 8C duraceruicis hominum genus femperin vmbris fcriptura occupatum,amp; circa fllas vanitatesfua àrtificiofa fed fuperßitiofa cabala impetum faci-tns.amittit pancm vitaeacternac, Ä inanibusno-minibus depaftum pdit verbum ueritatis.Ex hoc Cabakßicacfupctßitionisludaicofermcnto prodi crunt,putoOphitac,Gnoftici,lt;5i Valcntinianihac r,ctid,gui ipfi quocÿ cû difcipulis fuis grçcâ quan-

DE P;R!AES,TrGirS. ^ameabalamcommenti funt omnia Chrißfanx fidd myft€riaperuert£ntes,lt;Si haeretica prauitate adgræcasliteras.S^ numéros protrahentes ex Ü lis conftrucntes corpus,quod,vocant veritatis,do tentes abfq^ilÜs literarum ä: numcrorum myftc rtjs nö polTeineuarigelicjsliterisinueniriventa tem,quia variacfunt.et alicubifibi répugnantes, plenaccg parabolisfcriptse.vt videntes non vide-atitjÄ: audientes non audiant,amp;: intelligentes no intelligantjed caecis'Äi erranübus iuxta fuse caecl tatis,i% erroris capacitatem propofitas.latentem Veto iubillis fynceram veritatem fob's perfcdlls, nö per feriptajed per viua vocis fucceffiuam pro nunciationem efiecreditam,atfß hanceireillam alphabetariam et arithmanticam theologiä quS Chrißusfecreto manifeftauit apoftolis, amp;nbsp;quam Paulus fe loqui dicit non nifi inter perfetflos. Cutn enimhscc altiffima finr myfteria, ideoneeferipta efle net fcribi.fed in filcntio feruari apud fapien-tes,in abfcöditofecnilla tußodientes.Sapics aüt apud eos nemo,nifi qui maxima hærefeos môflra fabricate nouit.

SEd redeamus ad magiam, cuius particula £-• tiam eftprxlbgiorum artificium.hocen.illu-fionum,qu3e fecundum apparentiam tantum fiunt.quibus magi phantafmata aedunt.multatÿ miracula circulatortjsfraudibusludunt.StSfom-niaimmittunt.quod nôtam geoticis incantamc tis,5C imprecationibus daemonumtj fallacijs', etiamcertisfumigicnim vaporibus, luminibus, Ehiltris,collyriis,alligationibus,amp; fufpenfationf us.Pra;tercaannubs,imaginibus,fpeculis,fimj'--libufqp magiex artis pharmaeijs, 3c inilrumêtis.

«aturali caleßique virtute perpetratur. Muka 3C »nanuumpromptafubtilicate indufiria fiunt, cuiufmodi ab hißrionibus 8C ioculatoribusquoti die fieri videmus,quo5 idcirco chirofophoj,hoc ê, manu fapientes appellamus.Extant de iioc artp ficiolibri pfligioiÿ Hermctiset quorundâ aliorS, legimus quofj Pafeten quendä prseßigiatore , re* fcrcißimum conuiuiutn hofpitibus monßrare foH tum.idtj cumlibuit rurfumeuanuiflêjdiicumben tibusomibusfameacficielufis:Numam Pompi-lium etiä ifliufmodi prarßigijs vfum legimus. Sed ctdotftiffimumPythagoramid ridiculum aliqn fadcitafle,vt quae collihuiffetjfanguine perfcribc* tctfnfpeculo.quo ad pleniluminis lunxorbem ob uerfo.fiantiatergorescxaratas in difco lunoecö* monfiralïè.Huc fpedlac etiam quicquid de liomi tium transformationibus legitur decantatü a Po etis.creditum abhifloricis,et a nonnullis Chriftia ristbeologis.infuper a facris literis adfertü.Sic ap parent homines afini velequi, vel alia animaba oculisfafcinatis,aur perturbatomtdioidquearte naturali.nonnung etiam haec fiunt a bonis et ma* Üsfpiritibusjeu ad bonorum preces ab ipfo deo.fi cur in factis literis legimus de Elifeo propheta ob* feßd ab exercitu régis Syriac vallantis Dothain, verum puris amp;nbsp;aptis a deo oculisißa non'poHunt i!ludere:Sic mulier illa quae a vulgo iumentum lu dicabatur,Hilarioni non lumêtum, fed quod erat mulier videbaturteaigitur.quaehoc modo fecun* dum apparentiam fiunt,praßigia dicuntur: Qu« autem fiunt arte permutantium aut transferen'* lium , vt de Nabuchodonofor, aut meffibus ad alioB agros tradudtis,de his di.\imus fuperius:ve* rum dc hac prxßigiorum arte fic ait lamblichu$t

^uatptftftigian' fcufafdnati imaginantuf.prart^ lt;maginatiua,nullam habent afiioms 3C effcntix uericatcm.Eiufmod) namque artïficij finis eß non facerc fimpliciterjed vfque ad apparentiam ima ginamcnt a porrigere, quorum mox nullum com pareatveßigium : lam traque ex hit quz^di^ da funt,pater non alnid eße magiam quam cô-plexum^idololaniae.afirologiat, fuperflitiofaeqr me didnx.Iamque etiam a magis magna hæretice-rutn caterua in ecclefia orra eß,qui ficut loannes amp;nbsp;Mambres reRiterunt Mofi.fiçilli refliterunt a* poRolicaveritati;horum'princepsfuitSimon Sa maritanuf, qui Romsefub Claudio Carfare pro-pterhanc artemflatuadonatus efl cum hacin-îcriptione.Simoni.fancfîodeo. Eiusblafphemiat copiofe narrant,Cl: mens,Eufebius,ôi Ireneus. Ex.hoc Simone tâquam ex harefum^mnium ie-minario.perjmultas fucceßionet monflroft OpW «,turpes Gnoftici,impii Vakntiniani.CerdonI ani,Marcionifla,Moncaniani, multi alqbacr« ticiprodierunt,propterqusftumSf inanem glcri am.mentientct aduerfus deum.vtilitatem nullâ, ncfß beneficia hominibusprarflantcs.fed decipic tesiSiinperniciem amp;in eirorem mittentes. Si credunt illis confundentur in iudiciodei: Verum de magicis fcripfi ego iuutnis adhuc libres très amplo fatis volumine.qs de occulta phiîofophia nncupaui.in quibus quicquid tune per curiofam adolefcentiamerratum cfi,nunc cauticr haepali nodia recantatum volo, permulttimcnimrem-ç^ris Si rerum in his vanitatibus o’im ccntriuî. Tandêhocprofeci q»fciâ gsraticnil tisopciieat alios ab hac pernicie dchortaritQuicur q; cm non

in veritate.ncc in virtute dci,fcdin elufionedçmO rûjfecûdum operationê maloi$:fp)rituü,diuinare amp;nbsp;prophetare pr3efumût,amp; per vanicates magi'* cas exorcifmos,fncantanones,amatoria, agogi-ma csecera opadæmoniaca,er jdolelatrixfrau des exercentes.præftigia pliantafmata often' tâtes moxcelTantia.rniraculafefe operari iadâr. Omnes hi cum lamne Mambre et Simone ma go atternis ignibus cruciandi deftinabuntur.

Dephilofophianaturali. Ca, XLIX. CAeterum nunc ad vlccriora procedamus, ipfiufcj philofophi3cplacjta,amp;: q naturarrt ipfam {crutancur,rerumque principia amp;nbsp;fi nés vafris fyllogifmis inquiruntfcientias inueftP gemus.Quæ profedo quâ habeant certitudinem alia a^doórorafuorumfideomnis homo ignorât. Hane primo poetæprofelTi funt.e quibus Prome theus,Llt;quot;tis,(3!; Mufcus,lt;5c Orpheus, porro Homerus primiinuentorcs numerantur, Philofophia itacß nunc qua nobis veritatem pRare potent, 4 jpfa ex poetarum nugis fabulifque progenita eft, qditaeffe manifeftisindieijs probat Plutarchus, omnes videlicet philofophoriim fetff as ab Home ro princ/pium fumpfiiretipfeig.Ariftoteles fatef, etiam philofophos natura philomytos,hoceft,fa bularum ftudiofos efTe.Secftasphilofophorum.alij nouem.alij decem.fed multojmaiori mimer© illas V arro partitus eft; Quod fiquis etiam omnes phi lofophosin vnum congregaucrit,adhuc inter eos conftarc non poterit,qua:fe(fta potior dicedafit, quorum dogmatibus potius parendum: Adeo cir ca fingula,inter fe pugnant atque dinentiunt,per petuamque hanc’pet lecula litem alunt,5^ ( quod ait Pirinianus)vnaqux^ fefca omnes alias euer

DE PRINCI. RERVM NATV. tit,vt fefuaque côfirmet.ncc vlla alteri fapere c3 cedit,ne fe defipere fateatur : Cunque de lingulis philofophia difputat 8C opinatur, de nullis certa eft. Vnde philofophos an inter bruca,an inter ho** ypines numeremplane nefcio brutisfiquidem'prç ftare videntur,eo qi rationem habent amp;nbsp;intelligc tiam, homines autem quomodo erunt,quoriim ra Jio nihil conRansperfuadere poteft.fed femper in luhridsopinionibus vacillât, quotum intelleóRis ad oiaincertus nô habctjquod tencat,autfequat,

Deprincipijsrerum naturaliû. Cap. L. MAm imprimis de rerum naturalium prin-cipijs,fuper quibus tota h«c facultas fun-* datur,acerrima pugna inter grauifTimo« philofophos certatur;5iS adhuclfub indice lis efl.quiseotum melius dixerit,admodum pet fuadibiles inuincibilefcp de contrarps adfetnt ra tionesiNam Thales Milefius primus fapiens ab oraculpiudicatus,ex aqua omnia conftare volu it.Eius auditor Sein fchola fucceflbr Anaximan der return principia dixit infinica:illius'autem di-fcipulus Anaximenes infinitum aerem efïe rervi principiû aftruxittHipparchus, Heraclitus Ephe fiusignem,his amboousquodammodo adfentit Archelaus Athenienfis, Anaxagoras Clazomc nus,infinita principia tanquam particulas minu tas amp;nbsp;confufas.fed diuina mente in ordinem po-ftea redadtasiXenophanes vnum effe omnia,ne-q?idipfummotabile;Parmenidescalidum SC fri gidum,tanquam ignem qui moueat,amp; terram Q former; Leucippus,Diodorus,3d.Democritus plenum 3c vacuumrDiogeneslibertusaeiem.diui-nsc tarnen tationis compote :Py thagoras Samius

rumemm ftatuit rerum pn'nciplum.quem fequit Almcon Crotoniates.Empedocks Agrigentinus litem (5^ amiciciam acquatuor dementa, Epicy rus atomosamp;inane:Plato acSocraresMcuia.Idç as,materiam:Zeiio deum,materiam Ä dem«n* ta: Ariftotdes materiam ad apperitum formx fxf priuationem.quam ipfe inter principia tertiû po nit,contra id quod alibi docuit xquiuoca non de^ here annumerari.quare alii recentiores peripateti ci,loco priuationis,motum quendam vtraqueco geeiltem pofuerunt.qui cum fir accidens, quomo'’ doeritprmcipium fubdatix, aut quiseiiteius mo tu8 motor^ideo Hebrxerum philofophi materia, formam 5C fpiritum ftatuerunt:

CAEterum cum de mundo difputant.nihilo minus diiTentiunt.-Thales vnum mundunr cenfuit, illumque deifaduram aflerittEm pedoclesfimiliter vnum,fed vniuerfitan^ to exiguam elTe particulam:Democritus ôC Epiquot; curus contra,mundos effe innumerabiles,quos ft quitur Metrodorus horum difcipulus,dicens innu meroj effe mundo8,quia caufæ eorum innumera biles fint,nec minus abfurdum effe tantum vnum in vniuerfo effe mâdum,quam in agro unam dun taxat nafci fpicam. De mundi autem duratione locuti Arißoteles, Auerrois,Cicero,Xenophants, ilium xternum omnis corruptionis expertem di' cunttNam cum non poffent intelligere (vtCenfo rinus ait)eua ne an aues ante genera tx fint, cum Sc ouum fine aue,amp;.auis fine ouo gigni non pof' ietthinc arbitrati funt mundum hunc æ vniufcu' fuRÿ gcn/u ùutiû fiinul amp;nbsp;fine peipctua teuolutio

tefempiternû.Pythagoras amp;: Sfoici a dec gcni-tïî,Malign gtum ex fui natura eß corrumpendü, SIS cû fentiunc Anaxagoras.Thaks.Hierodes, Âuicêna,Algazel, Alcmous,lt;5î Philo Hehrarus: fed Plato afTerit a deo illû ad fui exêplar fabrica-' tSjnung defiturû.Epicurus contra plane interitu^ rû.Democritus femel mundû gcnitn’docetlamp;inte riturri.necvngrejjandîiîEmpedoclesHeracU tusEphefius non fcmeljed fg mundû generari 5iî corrumpi afferunt. Agamus liceat de re quapiâ quâ illi a caufa naturaii potiflimum procedere di-cunt,puta de terræmotu, adhuc ipfum vnanimi^ adinuenire nequieruntjed per multa vagati, eau fam eius Anaxagorasçthera dixit ; Empedocles ignc:Bemocritus et Thales Milefius aquâ; Arifto tdes.TheophraftiJS,^ Albertus ventûvel vapo «■ê.fiibterraneum; Afclepiades cafum vel ruinam: PoffidoniusMetrGdorus,Califtcnes Parcas.Seneca ali) in diuerfa diftradîi.caufam eius effe dus fruftra'ingfierût.-propterea veteres Romani, vhiterramrremuiffe fenferant nuntiatûue effet, ferias quidêimperabât.fed cui deoiÿ feruari illas oporteret nô edicebant;qm qua vi et per que de-orum terra tremerec adhuc incertum effet.

QVodTidcanimaab illis aliquid feifeite-mur multo minus conueniuntmam Cra-* tes Thebanus nullam effe anima ait, fed corpora fie a natura moueri, qui aût anima faflî funt.plaeriçp ilia corpip tenuiffimûopinatifunt’bu le craffo corpori fuffufum.fed illorum alij illud effe igneum dixcrûc.vt Hipparchus et Leucippus, quibus quodammodo confentiunt Stoici dicentes animam effe fpirituna f«ujduin,ac Democritus, 1 üq

dfcensillameflefpin'tummobilemignitutn, atomisinfertum;alij dixeruntelTe aerem.uc Ana ximenîs A; Anax2goras,DiogenesCyniais,lt;5lt;î Critias.quibusafbpulatiir Varro.inquiens-:Anima eft aer conceptus ore deferuefatfrus in pulmoquot; re,tempcratus in corde,difFufus in corpustAlija-queum,vt Hippias; Altjrerreum,VC Hefiodus et Pronopides.-qnibiisquodammodoaflentiunti'A-naxiniander SC Tliabs ambo conclues Milefij; Alii mixtum ex igne lt;5ó aere fpiritum, vt Boetes Sc Epicurus. Alij ex rerra’AS aqua, vt Xenophon tes: Alq ex terra SC ignc,vt Parmenides: Alij fan guincum,vt Empedocles Ä:Circias: Alijfpiritû tenuem per corpus di{Fufum,vt,Hippocrates medicus; Alq carnem cum fenfuû exercitio.vt Aide piadestMultiautemalrjarbitrati func animam non corpu(culumillud,fedilliu8quandam quali-ratem vel complexionem^ iHius particulas fpar fam.vtZenoCithicusamp;Dicearchus anima de-finiensquatuor elementorum complexionem arque Cleantes,Antipatcr,Ponidonius, dicentes iP lamcfTecalorcm hue complexionem calidam, quibusadhxrecG ALEN V SPergamenus. Sunt Sc alrj qui dixerunt animam non earn elTe qualitatem feu complexionem , fed tanquam eius püdtum aliquem in aliqua certa corporis par te , vt corde velcerebrorefidentem, amp;cxinde toium corpus gubernantem . Ex quorum mime ro funtChryfippuE, Archelaus, ÄS EracliiusPon-licus , qui animam vocauit lucem. Sunt turfus altj'quiadhuclibcriusquidda mopinatifunc ani iTiam,vt punc'tum aliquem liberum nulli corporis parti alligatüjfed abomnideterminatofitufe çlufuns/ttotô cui^ corporis parti pfentem, que

Cue complcxio genuerkjiue deus creauf rit,t a mê' ex rnatenac gremio ediidtus fir. Huius opin ion is fuerunt Xenophanes.Colephoniu«, Ariftoxene»

AfckpiadesmedjcuSjdicen» animatneHcicn fuum coexercitatïonem, ôC Ciitolausperipateti cus.dtcenseam'effequintam tlTentiam.acTha-lesMilelïusdïcensaniinatneire naturam irrege tam fefe mouentem,lt;Sô Xenocrates vocans cam feie mouentem numcrum.quem fcquuntur Acgy ptrj, dicentes animam cite vim quandam in oî a corpora tranfmcantem,amp; Chaldæi, inquientes eamelTe virtutem abstç determinata forma, O' mnestarnenexterasfufcipientem, omncsquidê in hoc conuenientcs.Q» animafit visquacdamagi lis ad mouendum, veleffe partium corporalium fjblimemquandamharmoniam, fcdtamen ab ipfa corporis natura dependentem,atqj horû vc-* ftigia fequitur daemoniacus Atiftoteles, qui inuen to noue vocabulo animam vocat entelechiam, fcilicet perfedionem corporisnaturalisorganict potentiavitam habentis.dantcmilliprincipium intelligcr.di,(enticndi,ôô mouêdi, Atc^bsecefttâ receptiiïimi philolophi de anima futilis definitio quse non cffcntiam.naturam, aut eiusoriginem declarat.fed effedtus.Porro fupra bos omnes funt aitj.quidixerunt animam cfïe diuinam quandâ fub(lantiam,totam acindiuiduam,ac roto ac cui que corporis parti prxlentem, ab i corporeo ac au tore taliter produÂam.vt ex fola agentis vinutc non ex materiSE gremio dependeat.Eius opinio« nis fuerunt Zoto a(Ies,Hermes T rifmegiftus.'Or phtus,Aglaophemus,Pythagoras, Eumenius, Ammonius,Plutarchus,‘Porphyrius, Timatus, LoctuSjSc diuinusillcPlàtOjdiccnsanimam cfït

cffcntiam fuiimotriccm intelleétu pracditam. Eu' inoniusepifcopus pjrtim Ariftoteli,partim plaw niconfcntiens, definie animam efTe fubftantiam incorporcam in corpore fartamjuper qua defini tionc deinde rcliqua fua dogmata fabricauit, d cero,Scneca,Ladantius,quid fit anima dient pe mtusignorari.En videtis deanimæ effentiaquâ inter fe difTidentjUec minus ridicule de eius fede in terfe variant : nam Hippocrates A: Hierophilu« in cerebri ventricul/sillam ponunt; Democritu» in toto corpore,Erafiftrarus circa membranâ epj cranidem.Stratoin fuperciliorum interftitio, Epi curusin toto peclore, Diogenes in cordis arteria' to ventriculOjStoici cum Chryfippo in toto cor.-de ac fpiritu circa cor vetlante , Empedocles in fanguine,cui adftipulaturMoyfes.'idcircoprohf bens vefci fanguine, quia animalis anima fit in illoîPlato 36 Ariftoteles Sô reliquinobilioresphi Ipfophi in tote corpore, Galcnus autem in qua-tiis corporis particula fuam effe animam putat, ficcnim ait in libro de partium vtilitate. Muliæ animalium etiam particulxhzquidem maiorcs illz minores, aliz veto omnifariam in animaliS fpecitm indiuifibiles,'neccirario autem rjs omnibus anima quzuis indiget corpus cnim huius;orgt; ganum, amp;nbsp;propterea multum a feinuitemani-inalium particuIzdifFerunt quia animz. Ne-que vero hie prztereundam cenfeoBedz theolo-gifententiâ,quifcrihensfuper Marcum; Animz locus ingt principalis non iuxtaPlatonc tnceregt; bro,fed iuxta Chriftu in corde eft. De animz aût durationc,Democritus et Epicurus vna cum cor pore ireriturâ aifit. Pythagoras Ai Plato oino im tnorcalcm,fcd egreiTam corpus, ad fui gnis nata

ram deuolare.Stoid tanquam inter hos medij.a-riimam corpus rejiduram.fic.vr quç in vita hac nullisfublimatavirtutibus.intirmior fit, vna cû ilJocmori:fin autem heroicisformata virtutibus, permanentibusillam naturisfociaii,amp; ad fubli-mioresfedescuadere putant. Anftoteles quafdâ animse partes,quai corporeasfedeshabeant, ab illisinfeparabilesciîe.vnacg cum illis interire di cit ; intellctftum autern qui nullius fit corporel or-gani,velut perpetuum a corruptibili fepararhSed adeo nih il ma nifefti dicit \ vt eius intei prêtes ad-bucdeearcdifputent. Alexander Aphrodifeus ait manifefto,eum mortalem pofuiffe atiimam,i-dem fentit ex noßrisGregoriusNazianzenus:C5 tra hos Piéton, SC ex noßris Thomas Aquinas pro Arißotele digladiantur, ilium de animæim-mortalitateredlefentire:Porro Auertoiseximius ille Arifloteliscommentator,hominê quécfjpro.. pria anima'pollere putat,fed mortali:Mentc ƒo numanamfeuîtelledtum dicamuseße vfquequa que ab omni tam anteriore g poßerioie parte æ-ternam,fed omnibus hominibusfeuhumanxlpc ciei vnam qua tm in vita vteremur. Themiflius veroait,Ariflotelem mentem gdemagentê vni-cam,capacem autem multiplicem pofuiffe,atque vtram^perpetuam î Horum praeterea philofo-phorum opera ladtum eß,vt ctiam inter Chrißia rorum Theologosde animarum origine ortû fit dißidium, quorum aliqui a raundi origine fatßas incœIoomniumhominumanimasputant, inter quos eß vnus de multis dctßiffjmusOrigines, Au guflinus quoqueprimi parentis animam ctxlitû ortâ putat corpore antiquiorem,idc5 poßea tan^ ^aptumûbicomtcxnpUcain domiciliumvoluN

tariomotu expenfTc, quanquam ne hoc quîden» lacis coniianter affirmare vidcatur. Ali] extrada ceanimampropagaripucanc, ûctÿ animanrab anima generari, qucniadmodum a corpore cor^ pus: inquaopinionefuit Apollinaris Loadiceæ epifcopus,lt;5ô Tertullianus,Cirillus, Sc Luciferia nus. contra quorum hærefim difpucat Hierony' mus. Alt) adeo animas quotidie creari tradunt: Irosfequitur Thomas, eoperipatetico argument to pugnans: quod turn anima fit corporis iorma, earn non feorlum, fed in corpore creari debere: ij opinionem fequituv iamfere omnis reccntioruiii theologorumfchola,niittogradus animarum.a^ fcenfionesó^ defeenfiones, quasOriginifiseindu-cunt.fed diuinis feripturis non corroberatos -, nec Chriftianorumdogmatibiis conformes, adeo ni' hilnec^ apud philofophos,nelt;ÿ apud Theologos de anima certum; Nam Epicurus amp;nbsp;Ariftoteks tnortalem putant, Pythagoras in gvrumducit, SC funt (vt quodam loco ait Petrarcha ) qui eâ contrahunt adfuum corpustfunt qui etiarw fpar^ guntincorporibusanimantium , funt qui ccclo reddant.funt qui circa terras exulare cogant,funt qui inferos afTcrunt,funt qui negettfunt qui vnam quancÿ per fe, funt qui omnes fimul animas créa tas putent,haEC ille. Fuit SC Auertois qui mirabili us quiddam dicete aufiis,vnicatem(vt dixit)at-tulit intellecfcus.Manichæi hæretici dixerunr.vnâ folani tflè omnium,feu vniucrfi animam in fingii la corporatam animata quam inanimatadifper titam,fed minus participate quæ nobis videntut anima expcrtia,magis autê quxanimata, ma-* xime verocœleftia.atqj lie tandem concluduiit, ttonnifj yniuerfalisanimx partes efTcfingulaKS

Biam afiruifjparticulanum vero alias,quafi fepa tatim vniuerfum fua anima exiftat animarum, diuifim itê panicularia: Prseterea alrj'vnam ani niarum fpenemzali] non vnam fed duas,rationa lem amp;nbsp;irrationalcm:alrj multas, ót tot qiiot func animaliumfpeciesaffirmanc. Galenos medicus diuerfis iuxta fpeciem diuerfas item efTe animas fentitjifuper multas in eodem corpore animas ponit:Sunt Sc qui in homine duas animas ponïir, vnamfenfitiuam agsnerante, aliamintelleÆ-tam a créante,inter quos efi Occam Theologus Plotinus aliam cfTe animam alium aflèrit in-telledum,quern lequitur Apollinaris. QiJjdam non diftinguunt ab anima intelleiflum, fed ilium fubßätiae animae principalem partem effe dicut, verum Arlftoteles hunc potentia adeffe huiufmo di atque aifîu deforis ill i fuperuenire'opinatur.ne-queadnaturamhaminis effentiamconferre, fed ad perfedionem cognitionis Sé contemplati onis , ideoquepaucos homines ÄSfolosphilofo^ phos ilium qui adtu intellecflus dicitur habere aP firmat:Quippe etiam grauis inter theologos difpii ratio eft,an(qua:Platanicorum opinioeft) in anl mabusexutis, corum quae in vita geflenntreli-querintcÿ memoria fenfusepfupetfint, aut iftoijt cognitione omnino careant,quodThomiflç cum fuo Ariftotele firmiter tenent,amp;, Carthufienfesex emplo confirmant,de Parhifienfi illo thcologoab inferisreuerfo.quiinterrogatusquid illi reftarct de de fcientiafua,refpondit,nihil fefeire nifipoenam Sc citato Salomonisverbo,non eft ratio, non feie tia,rionopeBapud infcros,concluftfreillis videba tur,nullam mor tuis fuperefle cognitionem: Quod ramen manifeftctft,non ram contra Platcnico

ruM affertionem g contra fcnpturx autoritatead veritatetnq», cum dicatfcriptura vifuros 8c(ci' turos impiostga ipfe deus efl, gn amp;: oîm nonmô fadoijîjfed SC verborg ocioforum amp;nbsp;cogitatuum rationemrcdditurostSuntetiam gde animanim feparatarüappariciôibus plura fcribere lt;5^ refer rc audc t,eatß non raro ab euâgelica dodrinaamp;î faao canone aliéna,atq^ cumpraecipiat Apofto lus.nc angelis de cœlo credcndum cHe ,flt; quid re nunciarenr aliud quam quod traditum cH; Adeo penes ißos antiquatum eii euangelium, vC citing magisc^ credant vni ex mortuis renuntianti.quä prophetis quam Moyfi.quam apofiolfs, quam euaugeliftis.tabs profedo fuit dodrina atcß fente lia diuitis fcpulti in inferno,qui put abat lüc ere-diturosfuperfbtesfratres,fi quis ex mortuis iret,ce teftificareturillis.Cuificopinanti in euangelqscó tradicit Abraham inquiens,fiMoyfi A^prophe tis non credant, nerj li quis ex mortuis mittatur crediturostnetj! tarnen propterea pias defundoip appaririones.admonitiones ,'3^ rcuelationesonl noinficior,(ed valdefufpedas efle admoneo,fa* tanafefe faepiffime inlucis angelum SC 2nim2' rum effigiem transfigurante: quo circa credendi anchora in illis non eß fingenda,red ad zdificatio ncm pie acceptandafunt ,ficiit alia qux extra fa crum canonem,vel inter apocrypha funt:circS-feruntur de his nugis multi fabulofi libelli Tunda li.Ä; quiconfolationisanimaruminfcribitur: Ä alq quorum exemplis.concionatotes quidamint pericam plebeculam territant,^^ munufcula extorquent; fcripfitetiam recentibus diebus de fpirl tuquodam Lugdunenli fabulam, protonotariui quidam Gallus homo nequam SC impoßor. Ex

laudatisautcm fcriptoribus, agir de ifîis Caflia-nus lacobus de paradifo Cai thufianus.verum nihil vnquam folidæ vericatis aut abdiiæfapien «sc.quac veram charitatem amp;nbsp;animarum ncftra tuml'alutcm xdificarenqabhis animarum appa ritionibusreuelatumeftjfcd duntaxac elecmofy* nz,ptregrinationeSjOrationes,ieiunia, reliqua popularispiecatis opéra perfuafafunt,quætamë multo melius falubriuscÿ docent facræ liters,præ cipitcÿ ecclcfia.verum dehisapparitionibuslaïc fcripfimusin dialogonoftrode horainc, lt;5c in )i-bris de occulta philofopliia, fed modo rede a mus adphilofophos. Ethnici omnes qui anima m im.-morialem alTeruerunt.animarum tranlmigrario nem commuai conftnfu aRruunc,amp;: rationales a-nimasadrationis expcrtia corpora, amp;nbsp;ad plantas vfi^ tranfmeare per tempoiu quofdam perio-/ «ioSjVelvt aliter contigerit.harum tranfmigratio num autorem feruntPythagoram de quo in tras figurationibus fie cecinit Ouidius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Morte carent animæ.fempercj prior c relidèa. Sedenouisdomibus viuunt habitantcjt receptæî Ipfe ego nam memini Troiani tempore belli PanthoidesEuphorbus eram, cui pedtore qnongt;

Hatficin aduerfograuishaftaminoris Atridae Cognoui clypeum leuægeftamina nofirsc Nuper ab Anteis templo lunonis in Argis. Multo plura de hac Pythagorica migratiorc fcripletunt Timon , Xenopnanes , Crarinus, Arißophon, Hermippus, lt;amp;C Luci anus, amp;nbsp;Dio genes baertius’.verum lamblicus «Si plaeriquc a-Irjcum TnmegiWo non abliominibus ad ratio-Dis expertia animali'a,neque ab illis itc ad lroie.s.

DE METAPHYSICA, fed ab aniinalibus ad animaha.et abhomi'nibu» ad homines tranfmigrationes duntaxat fieri con fentiunt: fed 56 funt philofophi ex quorum ntime roEuripedes Anaxagorxconfedtator sSi Arche laus phyficus,at(gt; poft eos Auicenna, qui pri* moshominesolcriimore ex terra natos tradant, «o ipfo n3 minus ridiculi poctis,qui homines quof dam fariuoiex lerpentum dentibus progermi-naffefabulancur. Sunt quigenerationemomnino tiegeni.vt Pyrrho Elienlis.funtamp; quinegent mo tum.vt Zeno.

S que philofophos illos nö folum de ijs quxin rerum natura videntur.fedetiam defigmen tiscogitationumfuarumdigladiarf, atquedeijs rebus qux nullis principrjs firmantur, neij certu eftanfintvelnon fint, vtquasabfque corpore amp;nbsp;materiafubfiftereopinantur.quasq? formasfe paratasvocant, qusequoniam in rerum natura non fiinr.fcd fupra illam cftc putant, idcirco trans naturalialeu metaphyfica vocant.hincillxinnu merabileidediis vndique fibi répugnantes, nec minus impixquam indoeftaeopinionesprodi crunt-.nam Diagoras Milefius et Theodorus Cy rena/cue,nullum prorfus efte deum dixerunt:Epi' curus autemefte quidem deum afteruit, fed nulla j'nferiorum cura teneri,Protagoras eilet nec ne ni hilfciri poftcdixit.Anaximâdernatiuos deos pu tabat longifqueinteruallisorientes occidentestß Xenoerates oeft« elTe deos dixir:A ntifthenes mul tos quidem deos populäres, fed vnum naturalem fummum torius artificem ;Ted in tantam infanP am multi eorum prolapfjfunc,vc quos adorarenc

ito« proprijs manibusipfi lîji fabncar« nt,vt erat ßatuaßcliapud AlTyrios.quostaiYien fadticios dtos mirum quam cxtollat Hermes Tnfmegi-ßusinfuo Aekulapio De diuina autem elTentia loquuci,Thales Milefius mentem dixit deum, 3 ex aqua cunda formauerit; Cleantesód Anaxigt;. menes aeta deum dixerunt: Chryfippus naturale vimtationcprzditamjeudiuinamnecefliatem Zenodiuinam natnralemcjlegem: Anaxagoras infinitam mentem per le mobilem : Pyihago ras animum per naturam return omnium inten-rumamp;: comeantem,ex quo omnia vitamcapiût Crotoniates Alcméon folem,lunam, cztetaique Relias deoBdixit: Xenophanes omne quod effet, deum elle voluit:Parmcnides continentiûquen-dam lucis orbem.quem ftephanen, hoc efi, coto-nam pro deo ftatuit: AnRoteles, quafi ex coelorü motu fatis cxplor at a deorû cognitio haberi poffer,ex illorum natura deos commentus cR, ac di-uinitatem modo menti tribuit, modo coeli ardo-rem drum dicit,modo mundum ipfum deum fla-tuit,modo alium illi deum przficit, hune cadem inconflantia fequitur TheophtaRus. Tranieo gd Strato,Petfeus,AtifioZenonisdifcipulus,Plaio, Xenophoii,Speufippus,DemocritusHeraclides, Diogenes Éabylonius,Hetmcs Tri(meg»flus,Glt; ctro,Seneca,Plinius amp;■ reliqui cenfuerunt.quorû epiniones tarnen a prioiibus illis dd iam reeitatis nonlostge difeedunt. Poffemetiamteliquasil lorum lites,dó verborum portenta percutteie,dc idei8,de incotpoteis.de atcir.is,de hyle,de mate-ria.de forma,de vacuo.de infinito,oe zternitatc, (lefato,dc tranfcendentibus, de inttodudtir ne for inatum.de materia cali,an cxelciBeniis^dctJt

confient,an ex quinta elTentia, quam Ariftoteki fntroducit:deqj fimilibusquatinfanis hominibuj opinandi ac dubitandi côtendcdi«^ matctiam p bent :fed fatis me indicafie arbitrer, quam nihil inter philofophos de veritate ipfa conuentat.quH bus quoquiBredditurpropinquior,eo magis a ve roipfolongiufque abeft, æ a catholica religione aberrar. Hincerrafle feimus loannem viceßnui fccundum Romanum Pontificem, volenteman« masbeata» non vifurasfaciemdeiantediemi'J dicqifcimuslulianum apofiatam Chrifiumab' negafi'e non alia caufa,quam n philofophiseftu' diofior,humi)itatemfidei ChriftiaBacirridere, aC contemnere ccepit.Eadem caufa Celfus, Porpby riuc,Lucianus,Pelagiuï,Arrius,Manichatus,A' uerrois,multitj alij tanta rabie aduerfusChriftH amp;nbsp;ecclefiam eius oblatrarunt. Hincnatum illud apud vulgus prouerbium; Maximos quoffppbi'' !ofophos,maximoseneh3treticos(olere : fcdJî Hieronymus vocat eospatriarchas hsereticoi?, Sc primogenita Aegypti, amp;nbsp;vedes Daroafci nl mis vere didamam quicquid hzrefum vnquam fuit, totum hoc Sc omne ex philofophiat fontibus lt;eu primo feminariofcaturtjt. Ab hac ferme tota theologi a adultérai a efi, acprocuangelicisdo' doribus pfeudoprophetae,hærctici,ac philofopb* natifunt,quidiuina oraculahumanis inuentisÇ' quarunt,ac mutabilibushominum dogmatibu® polluerunt,ipfamq; fimplicê theologiam (vt ait Gerfon)ad verbofam amp;nbsp;fophifiicamloquacit^ tem.ac Chimerinam mathematicam reduxerut Quod prauidens Paulus apoftolus totiesnos hÇf tarur ac cauere iubet, ne quit nos per philofophi' am dcprxdctur ycl fcducat ,Aygufiùius emit ate

del ab fila tuetur atlt;^ dcf«ndit. Rtliquifef«icougt; mnestheologi A: faruflipatreseamaChrifliania fcholis procul propellendanijpenitufque extirpâ-dam ccrfueri t.Nec défunt etiam ethnicorumex cmpla,quibus id aliquando fadbtatum legimus: namfußulerunt Aihenienfes Socratem philofo”* phi'sE parenrem/iecerunt vrbe philofophot Ro-« nunt.iMefTanique 8C Laconesne admiferc vn-quam, quin etiam fubDcmitiano vrbeexatfU funt,amp; tota infuper Italia interdidti. Extat etiam Antiochi regis decretum in adokfcentesqui phi-lofophari aufi funt,atque etiam in parentesquili beris id admittebant, nec modo abimperatori-* busregibustp dânati pulf»^ , fed dodiffimis vi ris acditis libris reprobati, e quorum numero fune Phliafius, Timon,qui opuE nomine Syllos in deri-fionem pliilofophorum fcripfit, ÔC Ariftophane» qui in eos comœdiam fcripfit, cuius nomen Nu-bes:Et Dion Prufeus orationem fcripfit côtra phi lofophosomnium eloquentiffimam , Scripfit etia orationem Ariftides contra Platonem, pro quatuor Athenicnfium proceribus multo eloqucnriff/ «nam, fed amp;nbsp;HcrtenfiusRorr,anus virncbiliffî-mafamilia eloqucniißimusvalidiffimis ratio nibusphilofophiam infédatus cß, fed de ijshade nus.

Demcraliphfofophia, Cap. LIIII. REliquum vero fi qua de moribus ( vt quibus placet) philofcphia fiue difciplf na eft, banc arbitrer ego non tam philo-fophorumratiunculis quant varie vfu.confuctu-dine.obleruatione, ac communis vitat conuerfatl one conRarCjac pro tempcrum,locoruin,hcmin9 ^ue opinionç inutabHctn clle,quâ minz ac blâdl

DE MORALI PHILOSOPHIE, menta piieros.leges ati$ Vindicfla maioresdocêl nonnulla hominibus naclua addit induüria, qux, doccri nequeunc, fed pro cemporum vfu hominâ que confpiratione per fas vel ncfas inolefcunt, 4 fit vt quod aliquSdo vitium fuir, modo virtusha beatur,5lt;5 quod hic virtus eft.alibi vitium fit, 4^ vnihoneftum.alteriturpc.quod nobisiuftum.aquot; lijs iniuftum fit,pro cuiusqj tempons, loci.ftatus, hominum,opinionibus vel legibus. Apud Athe-nienfcslicuit virofororem germanam haberein matrimonio, at id qdc apud Romanos nepha» habcbatur;quondam apud Iudæos,amp;hodie apd Turcas, licetviroplureshaberevxores,infupef Ä pellices concubinas,hoc apud nos Chriftianos non tam nephaseR,quam damnabilefcelus.Lau di fn Gracia ducitur adulefcentulos quam pluri' snoshabetc amatorcs , deniquetamfccminas quam virosinfcenam prodire,amp;: populoeffefpe cfiaculo,nemini in elfdem gentibus fuit turpitudi-ni,qtnapud Latinos Romanos(ÿ,humilia,infa gt;nia,æ ab honeftate remota cenkbantur: Netß tn pudebat Romanos,vxores ducere in côuiuia, illast;^ in celebritate ac primas tenere par tes adium.’in Grçcia t^o neep in conuitiiû adhibe tur vxor,nifi propinquoi?t: netj verfat nifiin inte riore parte adium,quo nemoaccedit, nifipropin qua cognationeconiundtus-.furari apud Atgyptl CS ÂLacedamonios hononficum «rat,apud nos furesfurcafufpenfiftrangulantur : Inquit Iulius Firmicusin aftrologicisluis ad Lolli a num (cri-fcens: Quaedamgentesita a cceloformata: funt, vt propria fint morum vnitate perfpicuœrScythç Immanis feritatis crudelitate graffantur.Itali fue «une regali femper nebtlicatc pratfulgidi, Galli ß»

lidi,acuti Siculi,lu xuriofifemper Afiatici,(S^ vo-luptatibus occupât!, Hifpani data iaAantïç ani mofitate præpofmjiabent fingulat nationes a fu-peris agnata fibi morum diïcnmina.per quæ facile a feinuicem difcernancur.vt cuius quiscß na-tionisfttoriundus,a voce, a fermone.aborationc aconfilio,a conucrfatione, a vidîu.a négocie ab amore SC odio,abira ac militia.fimilibuscp exer citijsfacile cognofcacunquisenim videos hominem ingrediuntem inceflù gallinacio.geflu gladi atorio.vultu dFreno,voce bubala,fenTione außc to.moribus feroeem, h a bitu djflblu to 1 acini a to-ue.non moxiudicetdTeGermanumcnonneGal-» los cognofeimus abinedTu moderato, geüu mol li.vulcu blando, voce dulcifona, fermone facili, tnoribus modeftis,habitu laxolt;Hifpanos autem ab ingre(rj,lt;% moribus geftibustj feftiuis, vultu elato.voce flebib',fcrmonceleganti,babituexqui fitotitalos vero videmusincenu tardiufculogjge-ftu graues, vultu inconftantes,vocc remiflbs, 1er-mone captiofos,moribu« magnificos,liabitu cô^ pofitostlamqjfcimusetiam quiaincantu balâc Itali,gciTiünt Hifpani,vlulant Germant,modula tut Gallitfunt in oratione graues,fed verfuti Itali, cukifediatflabundi Hifpani,prompt/, fed fuperbi GalIi,duri,fedfimpliccsGermani; inconfilijseft prouidusltalus,aftutus Hifpanus,in confideratus Gallus, vtilisGermanus:in vidîueftmundusiia lus,delicatus Hifpanus,copiofu8 Gallus ,incondi tus Germanus: funt erga exteros officiofi Itali, placidi Hifpani,mite8 Galli.agreftesinlrofpita-lefque Germani; in conuerfationibus funt prüden tes Itali.cauti Hifpani.manfueti Galli,impcriofi intoletabilefqucGermani^fdnt in amoriszdoty

pi Itali, impatientes Hifpani.lcUes Galli, ambit/ ofi Germanitin odijs vero fuiit occulti Itali,perti races Hifpani,minaces Galli, vltores Germani; in gerendis negocijs funt circunfpedi Itali,labo' tiofi Germani, vigilesHifpani, foliciti Gallitln militiafuncftrenuifedcrudelesl£ali,Hifpanical' lidiiC rapaces,Germani truces SC venales,Gal li magnanimi fed praecipitestinfignes funt liter a -turalcalij'nauigatione Hifpani, ciuilitate Galli, religione SC mechanicis artificrjsGermanitÄsha betvnaquxque natio quantumcunqueetiamfi-' uc ciuilisfiue Barbara, pcculiarcs mores ritufque fibia call influxu a cxcerisdiuerfos, quifub nul' lam artem philofophiam'^ cadere nequeant : fed folanaturali vittute abfque omni difciplinahO' minibus adgeneranturtSed conuertamusfermo' nemnoftrum adeos, qui nobisharumreruradi' fciplinam fcriptis tradideretHi certi fundi' ferpen tis officio,eum nobis frudum dedere.cuius paftu ilifcamus fcire bonum et malum,h»c enim priiua eorum'peftilens opinio cd,bonum malum non clTe ignoranda : ita demum aiunt melius virtucé homines fcquuturos,lt;.S0 vitia fugituros: Arquan toGcrtiusS: vtilius,quantoetiam felicius foret, mala non modo non facere,fcd amp;: pcnitus ignora re. Quis nefeiteo ipfo nosomnes miferos fados, cum primihumani generis parentes, quidbonil cfrcc,quid(ÿ malum didiccrunt: ac idcircoforte condonatui eilet philoiophis hic error, fi non etil fub virrutum ac bonorum nomine, nospcffima «nala.turpüTimatÿ vitia docerenc.Sedx auteillo rum g ethica tradauerunr, baud paucxfunt,vC Academica,Cyrenaica,Eliaca,Mcgarica,Cy' (uca.Broicica,ScoicajPcripa(cüca« plrrxqu«

airs;: Dehisinter cæteros , ita philofophacuseft Theodorus iUe,quein nuncupatum eÏÏc deum me morant fcrfptortf,videlic« furto adulterio, f* erilegio quoque cum tempefliuum erit dabit ope ram fapiens, nihil quippe horum turpe natura eft Sedfi auferaturex hlfce vulgaris opinio, quxftui torum imperitorumcjp plebecula conflata eft, fa* pientem publice abfque vllodeprehenfionis rubo re fcortis congreflutumjta’ia funr diuini huius phi lofophi placita.quibusnefcioan quid tradi poflet turpius ; nifi quam legimus ab Ariftotele proba* tam,amp;C in Creta lata quoque lege permüTam ma fculamvenerem.quam amp;■ Hieronymus Peripa* teticusearationc célébrât,inquiens-.quiaeiuscau fa multx tyrannides fublatx fuerunr. Ariftoteli» autem verba in politicis vbi cenfet vtilem elfe rel publica;,ne fit plebeis hominibus numerofa fobo* les.hxc funt:ad cibi temperantiam veluti peruti lem,multalegiflator fapienter acftudiofe confti-ruit,amp; de mulierum diurottis, fiquidem nefupcr fluam parèrent multitudincm cum mafculisin« duxit concubitum. Hiceftille A RISTOTE* . LES, cuiusmoresaPlatonereprobati, vndc exortumilliusin magiftrum odium amp;ingratitii do,quifcelcrofx virziudiciumvcritus, Athcnis clam raptimque profugit, qui in benefadîorcs in gratilTimus, etiam Alexandrumilium magnum a quo ample magnificequc ornatus extitit, qui* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

queillivitam, corpus, animamquc credebat,*« patriamreftituit, Stygix aqux vcneno perenu't: qui etiam de anima male fenticns, locum gaud^ floß mortem negauit, qui veterum didtacompi atus,maligncq) interprctatus,ingenii laudcm fur tctac (aliunnia qusfluiCjä tarn inueteratus died

DB HORALI PHILOSOPHIA I • raalorum ex fciendæ immoderata cupiditatem rabiem verfusjibqpfi intulic necem, ipfiï dæmo^ nibus dignum fadtus facrificium.qui docuerunnl lum fcire: dignififiimu» prcfcdlo hodie Latinorum gymr afiorum dodtor, amp;nbsp;quem Colonienfes mei theologi ctiam diuis adnumcrarencjibrumc^ fub |»rxloeuulgatum xderent,cui titulum facerent de falute Ariftotelis i fed 8C aJium verfu SC metro de vita amp;nbsp;morte Ariflotelis, quem theologica infu'' per gloCTa illußrarunt, in cuius calce ccncludunt Ariftotelem fic fuiffe Chridi praccurforem in natu ralibus, quemadmodum Iohannes Baptidain gratuitis : Sed ne longiui digrediamur a propofi' to,quid de felicitate ac fummobono fentiantphi lofophi audiamus: hanc namc^ alq in voluptace pofuerunt.vt Epicurus, Ariftippus, Gnidius.Eugt; doxus, Philoxene« 3C Cyrtnäid : altj cum volu' prate honeftatem copularunt.vt DinomachutiSC Calipho:aliiidinprimigenr)snatur3c collocarSt, vtCatneadet amp;nbsp;Hieronymus Rhodius.altj in in dolentia , vt Diodorus,alq in virtutibus.vtPy thagoras, Socrates.Arifton, Empedocles, De inocritus, Zeno, Citicus, Cleantes , Heca* ton, Portidoniuf, Dionyfiuißabylonicus , Antiftenes, lt;ScStoiciomne8,multiqueexnoßri8 theologis illis quodammodo adfentientes, ad' hue difputant de connexiene virtutum, amp;nbsp;quod fit illud commune felicitatie fundamentum, in quod omnes virtutes conuenire debenr, nifi enim •mnesin vnum confluxerint, nequaquam fa-cient hominem felicem, etiam fivna fola de-fuerir: ciimiraquedifpares quodammodo pugnantesvirtutes funt, liberalitas amp;nbsp;parfimo-* Hia,ma2naniniicas äi liuinilitas,mi^encordia^

DE MORALI PHILOSO: iiiftitia,contemplat(o5^folicitum opusfn frequî ti minifierio, Si. huiufmodi multac.nili ocs in vno conueniant concordes,iam nô virtutes, fed vitia. cenferipoflenttillud aucem in quod conuf nire om nesdebent.Ambrofius ÄC LacQantius cum Ma-crobioPlatonemj'n fua republicafecuci iuOiriS pucanc:alq temperanriam modum omnibus im' pontntem;alqpi€taiem,vt Plato in Epinomide: altj chatitatem.fine qua nullus eft profccQui in tutibus.vt fentit Paulus; lt;56 adhucfupcriftis argu mentatur Thomas,Henricus.^ Scotus, SC alq: fed modo reuertamurjelicitatem adhuc pofuerSt altj in fortuna.vt Theophraftu$:fed Ariftoteles in fortuna.cum primigenij» virtutibufçp côiunifta, quinimoin voluptate,fedvirtutum bonis fucata, quafi noneifdem etiam Epicurus fuam volupta-ptatem tueatuncxteri denique peripatetici in fpc cuIatione.Herillus philofophus, Alcidanus, So cratici mulii.fummûbonûputabâtfcientiâ.veru Tiberini popub Chalybibus vicini,quorum ine minerunt Apollonius Si Pomponius, luxum ri* fitmque fummam efte felicitatem dixerunt. Sunt Sc qui fummum bonum in filentio pofuerunt : Pla tonici veto cumfuo Platone Sc Plotino diuina fp redolentes,in vnione cum fummo bono felicitate locauerunt.BiasPrienaeusin fapientia, Bion SC Boryfthencsin prudentia,Thales Mileliusinhaquot; rumcongerie,PitacusMitylencusinbenc agere,, Cicero in omnium rerun, vacatione:fed SC nifi in fob deoinueniri nonpt.Tranfcoreliquosplcbeos^ phibfophos.qui omnem felicitatem (uftulerunt, vt Pyrrho Elienfis,Euricolus,56 Xenophanes: lt;K qui fummam feltci tatem,in gloria .honore, pot c*' Ma,ocio,diuiti)s,d6 fimilibuslocatunt, vt Pcria*

der Corinthius,5lt;^ Lycopliron, atque illi de quP husPralmifta:Quorum os locutum eft vanitatf, ÄS dextera eorum dextera iniquitatis.Quorum fi Iq ficut noucllx plaiuationes,in iuuentucc fua. Pi liaeeorum compoiitae.circuinornatae ut fimilitudo templi.Promptuaria eorum plena,erudtantia ex hoc in illud: Oues eorum foetofz abundantes in «greffibus fui»,boues ecrum cralTç. Non eft ruina maceriæ neque tranfirus.neque clamor in platei» eorum Beatumdixeruntpopulum cui hzcfunt. lam amp;nbsp;de voluptate itidê diuerfum fentiunr, qua ( vtfuperius audiftis)Epicurus fummum bonun» arbicratur;contra Architas Tarentinus, Antifte^ res, Socrateshancfummummalumdicunt: Spçufippus autem aliqui veteres Academici dixerunt voluptatem ÄS dolorem ’eflc duo mala inter fe oppofita.bonum autem hoc,quod inter il la medium effet.Zeno cenfuit voluptatem nequej fconum neque malum,fed efTeindifiFerenstCrito- '^^'; Saus peripateticus et Plato voluptatem dient ma lam.multorumque malorum efeam atque paré-* tem.Lxjngum nimis eftet omnium adfcrre de fell citate opiniones.ÂS congeriem facereex his gbu» laltj quam plurimos libres compleuere: nam otfto fupra ducêtas amp;nbsp;odoginta de iftisa Marco V ar »one colledas opiniones meminit Auguftinus, quarum famofiores hic recitafTe fatis putamus. ^d videamus nunc.quomodo hxc cum Chrifto conueniant.apparebitqucfelicitatembeatitudi^ remque nobis non acquiri per virtutem Stoicam rec per purgationem Acadeniicam,nec perfpcquot; culationemperipateticam,fedperfidemlt;SC gra-tiam in verbo dei. Audiftis enim quomodofelicP tBCcm fcubcacicudincm philofopho^, ali] ponâ(

In voluptate.fed ChriRus in fame amp;nbsp;fitÉ alrj in ho reflate S£ fama Splitudine nominis.fed Cbri-(lusin maleditSione ÄTodiohominumjalii in pri n,igenif»,iànitate,laet(tia,amp; indokntia.fed Chri-ßutinfletu amp;nbsp;luétuialp in priidencia«^ friencia ac virtutibui moralibusrfed Chriftus in innocen-tia SC fimplicitate,amp;: munditia cordis; altj in for tuna,fed Chrißuc in mifericordia:alt)î gloria bel li et iubadione terrarum,fed Chriftus in paceulif in honore et pompa, fed Ch riftus inhumilicate,bc ato8vocansmite»:aliiinpotentia SC viiActii, fed Chriftus in gfecutioneialrjin diuitrjsîfedChri-flut in pauperta te:Docet Chriftus abfolutam vir*' tutem non nifi gratia defuper data acquiri, philo fophihanc proprijs viribus amp;nbsp;adiuetudine para ri,docet Chriftus omnem concupifcëtiam efle pec catum,contra philofophi inter medias res nume-rant.qua nee virtutis nec vit rj cefeantur,euaderc autem virtutet fi quis eismediocriter afticiatur; Docet Chriftus de omnibus benemerendum efte, «iam inimicos diligendos.libere mutuum dandü denullovindilt;flamfumendam,omni petenti tri^ buendum: contra philofophi non nifi his qui beneficium com penfant beneficioxærerum liceati-Tafci,odiire,conrendere,belligerare,fanerari.Por ro tj nobis cum fuo libero arbitrio ac reeftç rationis didamine atqiie natural!luminePelagianos hx teticos dedcreiTota aSt moralis philofophiafte-fteLadantio)falfaeftlt;?^ inanis.nec inftruensad iuftitiz munera.nec officium hominisrationifque confirmans.tota denies fic diuinç legi ipfiq» Chri florépugnât, vteiusglorianullialijdebcatut facanx,

Ad hanc philofophiam pei tinet etiam po-* litica,qu3teft arsadminiftrandx reipubli-' cx:eius vero tresfunt fpccies.videlictt mo narchia.quae eftvniujregimen:anftocratia,qux eft paucorum.fed nobiHum.dim'tum, feu optima-tumtdemocratia.q eft plebis hue popularis ; His affines funt tyrannidesoligarchia, S£ anarchia, vcrum qux iftarum perferenda fit inter fcribentes nondum côuenit.Nam qui monarchiam anteeel-leredifputant.naturxexemplis opinionem fuam muniuntjdicêtes.q» ficur in vniuerfo vnus eftfum mus deus,in Hellis vnus fol,rex vnus i apibus.dux vnus in gregibus.tn armentis retftor vnus, amp;nbsp;gru es vnum fequuntur:fic in republica oportere vnû efle regem'tanquam caput.a quo nequag mem-' bradiftentiantthanc prat cxreii» probarunt,Plato, Ariftoteles,Appolloniu$;quibus fubfcribûtcx noftris Cyprianut 3C Hieronymus. Qui vero ari ftocratiamexrollunt.aiunt nihil melius rebus ma gnis adminiftrandis quâ pluriufn optimorumtj in vnum confentientiiim confultationes; nam ex pluribus optimis necefle eft optima conftare ton filia.neriMnem aurem folum fatis rapere,folius dei hoc munusefTethuic quoque opinion! fubfcribût Solon,Lyeurgus,Demoftlienes,Tullius,5^ ferme omnesilli vetereslegfftatores,etiam Mofes: qui'* bus confenrit etiam Plato,eam rempublicam lt;5ii ciuitatem inquiens.in optimo feliciffimoque ftaj* tuvideri conftitutam.qaata fapientibus regeren cui pbcet,fi adrjciamus etiam a nobilibus.fiqui' dem hxc opinio eft multorum confenfu firmata. Qiii aurem populärem rempublicam prxtulerût hanc omnium pulcherrimo nomine appellarunr ifonomiatn.hoc (ft,iuriE{quabilitatcin;nâ omnia

fflic Ù1 commune referuntur, 5C confilia omnfa 9 rouhitudine ruihaud dubicomnta infunt,capiun turcertioræDeniqiie vox populi.vox dei : hinc quicquid omnibus placct,quicquid cómunis po-puli confenfu ftatuicur.hoc tanquam a deoipfeor dinatum.optimum atqueiußiHimumefie ptæfu-matur neceffe eft:hoc denique ttgimcn tut nis cffc aiunt goptimatum.exeoquod minime fubiacc atfeditioni;populuseBimnunquam vel rato inter Ie diffidet.optimatesautem maxime et fçpiffime, prJEtetea in populari rtgimine oronisiiieß arqua-liras at(Ç libertas.nullorum tyrannide opprtlTa, vbi pares honorum gradus.nec quifg vicino prx fiat,fed vnufquil'qt nbsp;nbsp;omni« multitudo per vice«

împeratÆiimperatur.hancigitur prar carterislau darunt Othanes Perfa,Eufratcs,A Dion Siracuquot; fanus, SC nos videmus hodie bac democratia Vc netos amp;nbsp;Heluetios præomnibus Chriftiani orbis principatibus maxime florere.prudentiatCJ lt;5ifpo tentiæ diuitiarum.Âi iuftitiae laudem.atque vitfio tiæpalmamobtinererquin Sc Athtniêiium refpu blicaolim latilTime potentfiîimeqtimperans.fo-lademocratiaregebatur, omniaqueagebantur a populo amp;apud populum: Atque Romani olim omneshas adminiftrationespetpe(ri,'maximam imperii partem fub populari democratia adepii funt,ncc vn5 peius habuere gfubregibun amp;opti matibuSjpeffimeque fub imperatoribus,fub qui-bus omnis eorum potentia,naufragiri fccit. Itar^ quseiftarum trium melior potiorcp non facile drju dicaripoteftjCumquæqj fuos affettoreshabear et impugnatores . Reges enimquibus pro libidine omnia licet impune Riccre, ranflime bene impe-rant.nec vng fine bellotum fitepitu rcgnanc.Ha--

betquo'^ hoc in fe regalitas peßiferum mâluinj vtetiamijquiolimfuerintviri optimiomn ium-

conknfu probati, mox regiam adepti tan qua peccandi licentiam infolentes peflimiqueeuade-rentzqd in Caligula,lNerone,Domiciano,Mithri'* date,lt;5i: plçrifcp alqsvifumefl’quinetiamin Sau lo,Dauide,Solomone eledtit a deo regibusfacr{ 1/ terzprodunc:atqt ex omnibus regibus ludavix paucifunt probati,ex Samariç regibus nullus,fed

qui hodic reges imperatores et principe» hu bentur,non pro populo,pro ciuibus,pro plebe,pro iuüitia,fed pro noDilitacetuenda confirmandaq^ nati conflitutique fibi videntur.-atque fic regunt, vt non eorum cuftodiae tradit»,fed rapinz SC de-» population! datx ciuinomniüfortunz videant, oïaabomibuï aufcrentesracfubiedis vtunt pro arbitrio,interdü ctia pro placito,ólt;:cóceira eis de' fuper poteftateinfubditos abutöturtciuesmutua tionibus,plebê indicflionibus,alios exat^ionibus, cxteros velt;ftigalibus,alrj8 fup alp» fine modo, fi'^ ne fine,onerantsfq}:qgt;fi qui modeftiores hçc remit rant,tn non in cômune hon5,fed in fua cômodail lud faciupt,pmittëteBfubdiris bn elle quo ipfisbe tiefithabeantcß ciï velint qdrapiât:quin ic quo iufiitix laude fibi aucupêtur,legesar(flefanciunt, fed auaritiâ 8c crudelitateiußicia veßiunt,puari cationisreos terribilibus fupplicqsbonorîïprofcrl ptionibuset multßiscnormibusaificiüqin hoetv rrannisnonmelioresquo cupiunt g plurimosene prçuaricatores.nâ vtfceleradelinquentium vire» funt tyrannofjf,fic multitudo tranfgreiroij! diuiti« funtprincipü. Erat mihi olim in Italia eSpoten-te principe confuetudoadmodufamiliaris, quem cuhortarctaliqn,vt Gibdlinoj^ac

Diones fn domina tu fuo cope feer« t, fa flu» eft mf-hi iMiusfadtionisoccafiôe ad duodedm milb'a du catorum in'mulcfti« fifeo fu® quotannis inferri: ve-rü de hoclatius in libro de nobilirate politica diP fcremu« : vbi aCtreipublicac regnuoptimates te-nentjin eadê cum ipfisrepublica degunt ira,odiquot; Um.jEmulatiotquapropter rariffime inter fe cocot des regnantjÂdû vnufquifqj fu5 fentennâ pferri, aeprimus effevult,odja inter fepriusta excitant, vnde fæpe fa/tiones,feditionefq; cædes.A; ciui liabella,in reipublicaepniciemcxoiiuntur.Cuiua »nalnnfinita exepla,amp; Grxeo^ 8i Latinoist hP ftoriaecômemorartjÂ: hodie adhiicplures Italix ciuitate«,mifera illoijtfpedtaculapbenf. Admini ftrationê vero populäre perinde ac pdTimam ten lentfermeoes.hancraultisrationibus Vefpafia-nodiffuadet Äpollonius.ÄS Ciceto ait no elTera tionem in vulgo.non confilium, no difcrimen.nô diljgentiam.vt Poeta canit:

amp; OthanesPerfa ait.populari naultitudine nihil efTe infolentiiis,nihilinfipientitis,propriumque pie bi nihil intelligere, fed ad resobeundasfine con-filioprécipites mere, torrenti fiumini'fimiles. ( Demoßhene« quoque populum malam beßiam Vocat,Ä; Plato hunebeluam multorum capitnm nomiflat,cuiusmeminitHoratius,flcPhalaris ad Egefippum fcribens;Populus omnis,irquit,temc rariu« eft,demen«,del’idiofus,pröptifrimus in qd-cuncj contigerit mutare ftntentiam,perfidus, in-certus,velox,proditor,fraudulentus,v’ocetaiKunl ytili»,Ä^ adiram amp;nbsp;laudem facilis thine eft vtjj in agêda republica populo placere annitit, hone ftijptrcAt cotumcliji.amp;ed nbsp;nbsp;Lycurgus legiflatoc

La«demonius inferrogatus aliquando.cur in « publica fua ft a turn populärem non conftituilTet^ refponditinterrogantijtupriusindomo tua tffici to princjpatum populärem. Ariftoteles quoque in ethicis cenfet adminiftrationem populi elle pefliquot; mam.vnius vero optimam Eft emm plebs erroijr {gt;rinceps amp;prauarum confuetudinum magiftra, ngenfqp malorum cumulus.nec enim rationibus, «ec autoritatibus.necfuafionibus fledipottft.cö lilas non intelligar, has afpeinetur,ad perfuafióes «Vero indocilis eft amp;obftinata,cuius mores inconquot; ftatiffimi .femper noua cupiens odiens prafen tia.ncc fapientum deeftrina, nee patrum düaplr^ ra.nec magiftratuü autoritäre,nee maitftate prt cipum contineri poteft,quam penes nunquam ü' ne periculo.aut fruftra fapientum confilia audita funttfemperfere multitudinisftultiti« prçualente; ficutrtotumcftlnSocratededeorumopinione ad Athenienfes’in Capo troiano.de equiintrodudio neunMagioCampano.ne Annibalin vrbcmre ciperetur confulenti, in Paulo Aemilio pugnâ.Câ ncnfem detreeftanti : denique in tot prophetarunr domini praeditftionibus a populo ludaico minime cxauditis.Proinde populi ftatuta,ac plebis placP ta quomodó potennt cfTe bona.cum popularjs il la multitude fere femperquat optima funtigno-rar,cum maior illius pars manuarij fint opifices, tumquia non in iuftitiaamp;: xquitatisratione.fed In numero confiftant,in quo femper plures funt ma li q boni,nee exadle rerum ducitur iudicio.fcd ftu d(omultitudinis SC numero, ficutait Pliniusille luniortNumerantur enim fenrentiae non pondera-tur,nonenimquod prudentioribus,fed quodpluri butvifumeftin popular! confultationc maiores

cbdnet vires,inter quos cum omnes fiblhabean* turæqualet.nihileûtaminxquale quam sequali tasipfa.promifcuoitarppkbisimpetunibilfalu* briter lï.Aituitur,nihil eorum quç in pcius collapfa funr,in melius reßitiiuntur,quin quae optima infli-turafuntplebislicentiapotius conturbantur tol-« lunturque. Inter has autem tarn diiierfasreipubli'« ex adminiftrationes plxrique mi xta m ex duabu* fpeciebus politiam delegerunt, vi qualem Solon exoptimatibusamp; populo inlb'tuit.omnibultç ee modo fuos honores communicauit, plariquc cti2 mixtamexomnit’us.tuiulmodierat Lacedxma niorum;rex enim apud eoserat perpetuus,ted qui tantum bellorum tempore dominaretur.eracquc optimatumfenatuse poientioiibuslt;^'ditioi ibus: cphorosquo.p ex plebe ncabanr decern perpetu-cs,qui vita necifque haberent potcdatem.ßatuin plebistepraefentâtes.Apud Romanos olim demo cratixpropterfenatusaurcritattm mixta crataquot; tiftocratia.multa emapudpopulû nonulla apud fenatum imperabantur. Hodie multislocis rege« ifc'prindpes pro atbitrio imperarit, ramé optima Its prouinciarum acmagiftratus confilrjs rebuff^ gerendis adhibentxatcj hinc oritur quaeftio q ref-publica tutiot fit,an,in qua princips malus Ai c5 âlarij boni,fiue,vbi princepsbonus pfobufrp.fed conliliarij pr aui.Marius Maximus Ai Iulius cap! tolinus ac multi alijprioremeligût, quibustamê alii multi graues autorcsnonaofentiunt,cum ex* peritntiaipfavideamus fxpius a bono principe malos cortigi.g malum principe aboniscmtnda ti.Tande vero vt refpublica optime adminiRret, nulla philofophia.nulla ars,nulla fcientia pftant; fed ptobitas tcAotum, Optime enim vnus,opti*

Ine pauci,optime populusimperantjli probi firit peuime autem fi fint improbi;Sed quod omnc uin citimprobitatis tcmeritatcm,cum agrum colere, gregem pafcere.nauim regere,familiam guber-» nare.filios educare.multi fe aut ignorarc auc ne^ feireaut nonpoffefateanturitamenmagiftratuin in vrbibus agere,gregem 3C principem fe gerere, amp;nbsp;quod difFicillimû eft.populis nationibus im perare.nemo fibi a natura negatum putar.Catte^ rumquod fpctflat hic ad ciuilium legum feientiâ, quibusomncs reipublicae 3C ciuitates confiant,re guntur,ûugccur,attÿ feruantur .dicemusinferius,

ADreipublicxintegriratem pertinetetian» religio,qu3ceft difciplina quædam exteiio rum facroijt ac ceremoniarum, per quâ requot; ruminternaijtamp;fpiritualium tang per figna quç dam admonemur, quam Cicero definit difcipliquot; nam,per quam reuerenti famulatuceremoniæ di uinicultusexercentur, quâmquidem ciuitatibui maxime vtilemlt;Sdneirariam elTetefiatus eficû Cicero,tum etiam Arifioteles, Sic enim ait in Po liticisîOportet principem præ aliis deicolumuidc ri,minus enim putant fubditi a talibus pati aligd iniquum,amp;: minus machinantur contra talé tan 3 habeat propugnatores etiam deos, Religio autc a natura fie hoibus infita eft, vt plus ilia g ratio-nalitate a exteris animâtibus difcernamurtQuod autem nobis naturaliterinfita fit religio, ipfefate tur Arifioteles, turn ex eo liquet,quoties in fubi taneispericlis 3C timoribusaliqua perturbatione obruimur,confeftim antequam aliquid perferute tnurj^antc onuicm ckdiioncni ad dtuiflam inuo

%at)onem corfugfmus.natura videlicet nos abfiT^ ■alio piïceptore diuinum auxilium implorare edo cente. lanifç ab initio cteationis mundi Cain Abel ipii deo rcligiofefacrificarût : fed Enoch prl mus fuit,^ quo ritu deus inuocandus effet ,infhtii itrQuare de eo dicit fctipturaiTunc tandem coe-pit inuocari nomen domini:poß diluvium a mul-tis multae g multis gentibus religionum leges da-* toefunt:NäMcrcuriusÄ; Menna rex Aegypttjsî Meliffuslouis nutritor Cretêfibns.Fauhus .^ante ]llumIanusLatinis::NumaPompi]iusRom» niSjMcfes amp;nbsp;Aaron Hebræiî,Crjpheus Graecis, tuinCadmus Agenorisfilius ex Phoenice myfle tia,5lt;: foknnitatesdeorum/imulacroiji confecra tiones,amp;: hymnos.catteraqî facra,pompas, amp;nbsp;ce lebritates,quibu»dhshonores impcderent, Grç cisprimum tradidiffc legitur. Quinetiamfurtorä amp;nbsp;fcelerum numina effe trad ideiunt.nec tantum •lominadeorum dederunt,fed etiaminftaurarunt facra:coliierunt Romani louem adulterum amp;ftii pratorcm.A' Febii publicum phanum in palatio ûedicarunt A: aram mal» Foi tun» in Exquiltjs, quinetiamapudinferosinuenerunt quos rolerenc dcoSjipfiimtp infernorum principem omnium inquot; fimum Si miferrimum fatan; m fub Ditis. Pluto nis,Ä: b'eptuni nominibus vénérantes,affignan-tes illi f iiftcdem tricipitem Cerebrum,hoc eft, car riucrum.qui femper circuit quærent qut ni deuo-ret,nuni parcês,cmnibus noce 6,crr nés accuiars, hint diabolus quafl criminater appella.us, vndc Poeta canit.

Dux Herebi populo pofeebat ctimina vit», Nil hominum miierans, iratus omnibusvmbrir, Ktant fiiri» drpum vanxcpexctdia mcrtis,

Sæuacÿ mulnïonascxercet pœna catenas, Colucrunt quondam Aegyptij cumdqsfuisetfS animaliabruca amp;nbsp;monftra,'amp; func adhuc hodie quiidola iSCfimulacra coluntïQum Turcæ.Sata-ceni, Arabes, Maun, amp;: magna parsorbishodie Mahumecumcolunt abfurdiirimxrelïgioiiis con dïtorcm, SC ludxi in fua perfidia adhuc perfcuera tesventurumeorum Meffiam pertinaciccr expc dlant.Et nobis Chrirtianisdiuerfi diuerfis tempori bus SC regionibus pôtifices noftri.religionum roo res prxfcripferunr,mirum quot legibus inter fe dif fidcntcs circa ritus,circa ccremonias, circa cultd, circa cibos.circa ieiunia.circa veflitn, circa quç' ßuSjCirca pompas,circa mitras,fllt;: circa purpura amp;eiufmodi:rcd unum admirabilium uincit admi racionem,qgt;illihisambitiofismoribus fc coelum poffe afccnderc putant, quibus Lucifer olim cœ* lo décident,ac tâdemomnesiflx rcligionûkges, nulle aliofundamentoincumbunt.qfuoruminnî tuêtiumplacitis.necaliam infuper'certitudinisre gulamhabent.nifi fpfam crudelitatemtConlide-rare ab initio mundi quot funt.quot fuerunt.in re ïigione ftudia.quot cercmon)x,quoc cultus, quot ritus,quothærefcs,quotplacita,quot vota, quot Ieges,d^ nondum a rot feculishomines ad redtam fidem perducerc poteR religio abflt;]» verbo dei, 4 incarnate,amp; in cruce de hoRibus rriumphante, deiedtafunttempla Idola, amp;; deorumpotefta tes ablatae.defecerunttji oracula:

Ablata efl Pythrj vox baud reuocahilis vlli, 'Temporibus longis etenim iam celTat Apollo, Clauibusocclufis filet ergo rite peradfis, Difeedas patria amp;nbsp;redeas ad limina fa cris. Ex que cnim verbum dei per euangcli) nunciuitt

illucefrcre rrrpit mundo,omnes dij gentium velu ti fulgerc tacQi corruerunt, ûcut apud Lucam ait Cliriftus.vidifatanam ficut fulgur de cœlo caden tem.Vcrumquodhicadfidem, amp;nbsp;ad theologiâ, amp;nbsp;ad canonum décréta pcrtinet,difcutiemusinfc rius.nos hic de rcligione ]oquimur,quantû ad cas ânesqad facerdotûqu3cftû,lt;5lt;I adrempublicâ fuisfimulacriï,fiatuis,imaginibus,tcplis,phanis» facellis,faftis,pompis,amp;facerdotiorum magiftr» tibusordinâdam attinet, de quibus alibi interpla cita theologica, anno millefimo quingetefimo de ciino.per me Coloniç declamata amplofermone difputaui , quo circa eaifticbreuitrimofermone ttanfigemus.oßendentesetiam in illis quat coho-neftandaereligionis caufa, amp;nbsp;ad hominum falutê inuentafunt.facpe non minimam inueniri cû va-nitate maliciam,quod ita efle nunc per fingula dif cunentes monflrabimuî.

Maginumitaquecultum.iam abantiquo non omnespopuli admiferunrjiquidcmiudsei ( vc narrat lofephusjnihilmagis exhorruerunt 3 fimulacra, nec aliquamefFinxerunt imaginem ciusquod coluerunt,ncqueeorum quorum memo riamtenueruntzLcxfiquidemdei perMofen pro hibuit illisfimulacrafieri,aut in tcplis poni,' aut adorare coram eis;apud Stres populos( tefteEu-febio)etiam lege cautum erai,r.e fimulacra venc . ratentur:In Romanommquoquc templis, apud Clementcm fltPlutarchum.ex decreto Numç.an nis centum amp;nbsp;feptuaginta ab vrbe condita, nul* ( lamimaginem nequcfitftam, neque pidtam cfTc I confpedam legimus. Auguftinus quoque idem te

meteflantur.nuUûfuinein vrbefim'jlacrüdeo^ per ânos centû fcxagint ajadnr^ deinccps.vt ex imaginum ac ftatuaiÿ mukitudinc.rcligionis mlquot; tusnegli»eretur attg contêptuihaberet.Perfxed am(teftiDus Herodoro lt;5i Strabone) ßatuas non «xtruebât. Aegyptiorumaûtiniftts fumma erat impietas SC ftultioa.exinde in oês genres denuaquot; ta,qui quidê corruptus gentilin mos âC falfa reliquot; g(o cû ipfiadChnïiifidê côuertj caperunt, nfam quolt;gt; religionê infccit,amp; in noflrâ cede li5 ûmula era nbsp;nbsp;imagines,mukafej pompaiç fterdes cere-

moniasintroduxit.^rum nihil omnino fuir apud primosillos amp;nbsp;verosChriftiano*. Hincc«p'mu» diuoRtnoftroijr muta fimulacra in têpia noftra ira ducere, amp;nbsp;in aras dei magnis venerationibus ml locare,^: q hominé verâ dei imagine nephas du eimusconfcendere.eoinfenfata trâsferimusfimugt; lacra.illisinclinamus capita,infigimusofcula,of ferimuslumina.fufpendimus anathemata,adcogt; modamus miracula.coemimus condonationes, dcnicÿ illisperegrinamur,illis vouemus, ilia coquot; limus,ac tantû nô adoramus, nec dici poteft gc» fuperfiirio.ne dicâ idololatria penes rude Âîindo^ dfam plebê alatur in imaginibus, conniuentibus ad ilia facerdotibus, hinc non paruû lucri qiiacRÛ percipientibus.atcÿhic tuentur fe Gregorti verbis OicentisiImagineseiTe libres vulgi.vt poiTit rerû memoria retineri,atquein hislegant, qui literal non didicerunt.illifcß confpedîisad dei contempla tionem trahantur. Verû haec funt exeufantis Gre gorq humana comméta.licet fanSusillevirima ginesprobet.noncukum. Aliaautemfunt vetan tisdei praecepta.non enim decet nos ex uctitoima ginum libre dilccre^fed e* libre dei tfl liber itti

ptüfartim.QuJ ergo ciipit deum noffe non requi^ rat ab imaginibus pidcrum amp;.'ftaniarioH2,flt;d(ut inquitloannes)fcruteturfcnpturas quse teftimo-nium perbibeni de illo.Qui autem nefciunt legere ij audiant verbum fcr)pturç,fidesenimeorum(uc aitPaulus)exauditueft,amp; Chnflusapud loan^ nem aitzOuesmeacvocem meam audiunt.lamc^ etiâ fi(quod aitChriftus) nemo poteft venire ad tum niüpatertraxeritillum^et nemo venitadpa tremnifi peripfum ChriüumjCur auferimus glori am deotribuentesillampidurisSó ftatuis, aefi poffent trahere in contemplationem deilt; Accedie iftuc ctiam reliquiarum cultusimmoderatus;fate mur enim, nee quifquam negare poterit fanda« effefandorumreliquias, «S6quæ acternitatisgloria fulgebunt aliquando.ideocp nobisfumma re-* uerentia colendos.fateamuretiam fandos ipfqa licet in omnibuslocis exaudiant pie inuocantes, magis tarnen vbi aliquid reliquiarum fuarum ue lutpignushabentjfedquia’non omnium certitude eadem eft.cum varijs in locis putantur fando tü eotundem eadê retineri pignora.nec efle eft hoijt aut illorum flultam confidetiam elle oportere,nc igÉur in idololatriam uel fuperßitione incidamus. tutiuscûfidê rebus vifibiltbus nô aftigercjfed co lere fandos in fpiritu óiveritateper dnm noftrum lefum ChrifiS.illoi?! opem implorantes, Certiores itar^ reliquias Sc digniores nóhabemus facramê to corporis Chrißi,quod vnicum fandum fando rum in omnibus templis nofttisferuatur, qui corä Chrißum veneramur 56 adoramus prœfentem, qui licet vbique prüfens fit ibi tarnen etiam corpo raliter pratfens eß;fed auarumfacerdotalcgequs, - auari homines non modo exlignis Sc lapidibus,

fedetiamex mortuoi?!o(ribu»,Ä: fan^iojç mart y rûreliquqsmateriâauaritixfux captantes,fuçra pinx tnßrumcntafecerunc.atcollunc.fepulchra cô feilcrum.cxponuntrcltquias martyi^ vendent» ïllorumcontaôrusÂ^ofcula .cxornantillorti firau lacra.amp;Jelta illoijjmagnis pompis décorant,prç dicantülosfandlostS^ extollunt magnitprxco' Miis.vitam autem Jllorum quos tantopere laudât îongiffime fugiunt : Nonne iftisiocutus eft falua* toriVx vobisquixdificatisfepulchra ptopheta-rum.fimilesjllisquiocciderunteos. Proinde genti lium more Jandtis^pfisofficia diftribuunt,amp;hûc cum Neptuno aquarum periculisfubuenireilluni cum loue fulmen incutere, aut cum Vulcano P gnemtalium melTes curare cum Cerere.alium p* «fle vitibus cumBacchotÂîbabentmuliercuIçfil as diuas a qinbus ceu a Lucina aut Venerc libe' ros pétant, amp;nbsp;qux cum lunone iratos plaçant vel vindicant mariros.Iam veroetiamfuntquifurta de amilTa feu perdita recuperate faciunt, atque nullum morbi genus eft.quod inter diuosnon ha* beat (uum medicum;qux caufa eft quo minus la crantur medici quam caufidici, cum nulla lit lis tam publia,tamiufta.quxdiuum aliquem inue-* niât patronum;verum ficut anima noftta perdi* uerfa membra diuerfos cxplicat adlus, de ilia pro diuerlitatcdifpofitionum fuarum diuerfas fufcipl unt potentias.vt oculi vifum,aures;auditum : ita «Ins nofter lefus Chriftus in corpore fuo myftico.cu Jusipfe anima cft.per diuerfos fanftos fuos, velut accommodata ad hoc mebra.diuerfafux gratiç munera,i iftis inferioribus adminiftrat at(gt; diflri* buit,amp; finguli fantfii peculiare cooperädi munu» fvitüuiuur,de finguli certas gracias impartiuntut.

Juxtaquam multiformem gratiarum didributfe nem,partim hcminibus. reuelatam , partim pii» coniedurisadfecutam.variisprecibus et inuoca tionibus fandos imploramus; putamus cquideni quemadmedvm Chrifius morte fua mortem no-firamredemit, in cuius morte cocperunt fand« mortes,oinniumtj fidelium mortes fanditican-rur,fie mart) reseosquicerto quodain morbos genere, aut huic fi mill tormento cruciati pierinc ab illoipfotanquamidproqobispaffi noslibc-rarctiS^ habetid quidem rationem non inuâlida. fed ridendi funt qui a nominis fimilitudine Ä5 vo cum confufione,amp; per fimilia futilia inuenta fan dis ilia adferibunt, vt Germani caducum mor* bum Valentino quia hoc nomen caderefignifi* cat, Sc Galli Eutropioaddicanthydropicosob Vocis confimilem fonum.Nihil ergohic diuinç po tentiæ 3C fandorum meritis derogatum volo: itn piusenimeft qfquis de piet ate Chrifiiana ac fan dorum rairaculis perpcram fcntic,fedóC fuperfti-tiofusóó improbus tfl qui pro miraculis prodigio faquacc^ wiendacia ceu portica nugamentavec tuntin hiftoriam,(3«: fimplicihusoraculi loco ere-dendapropenunt, magnisq; clamoribusincul* cantifiultilTimiquocß funt, qui rjsfabulis 3lt;Sfom-nqsfidem habent, Atq» hic vos feire volo quod quemadmodum im aginum t xuper a ns cultus ido lo1atriae(l,itail)arum pertinax dctcfiatiohxrcfis eft,de qua olim Philippus Si Leotertius impel a tores damnati funt.Sic etiam quemadmouum re liquiarum abufus execrabilefteluseft.ita earun-dem irreuerentia deteftanda hæi efis eft,quae quen dam a Violatio Gallo progtnita, a Hieionymo profligata^nuncruifus vna cumimaginum ex-

CAeteruni mine de remplis, fcimusbâcma ximam olim fuiffcgentilium fupeifl:iri(f fingulis dps fuis fua templa fabricantium: quorum imiratione coepeiunt deinde Chtifiiaiii fuis dims templa infenbere, multæ tarnen gentes templisomnino carebant, SC Xerxes quondam fuadentibus magis omnia templa per totâ Grx' ciam combufTifTe traditur, quia impium SC ncfi rium effet deos ipfos parietibus includere; vetuin de remplis quondam Zeno Citicusin hæc verba philofophatus cft.inquiens : Sacella ac templa cô rtruere nihil quidem neceffe eft,nihil enim facrum iure exiffimandum. netÿ pro fandto habendum, quod ipfi homines conftruxerint: apudPerfas nul la olim templa étant, Hebreis autem in tota natl onenonnifivniaim templum religiofumerata Salomone Hierofolymisextrudtum,de quo tame legitur apud Ifaiam;Ha;c dicit dominus, ccelum fedes mea, terra autem fcabellumpedum mcoi?r, qusEcffiffadomus quamxdificasmihilt; Ä;Stegt; phanus protomartyr ait: Solomon acdificauitilli domum.fed excelfusin manufacfèis non habitatr SC Paulus apoßolus ait Athenienfibus: Deus no jn manu factis templis habitat, qui cum fit donii nuscctlic'li terra;,manibushominum non colitur tanquam indigens aliquo. Docet autem huma-« nam natiiram ipfofque homines.fed puros, pios, fandtos,amp; religiofos, deoque deuotosefle acce-ptiffimadeotempla : quemadmodum feribens Corinthijsinquit: Templum deießis, 3Cfpiritus dei habitat in vobis; templum autem dei iantftS

«R quod eRis vos. Præterea in prima ilia ncRra re Iigione,abipfis Chrifliaiiæfideiincunabulis, SS diu poft Chiiftum paiTum.non fuiile noftris facris ïcmplaconftrucftafatetur ipfe Origenes contra Celfum.docens multisrationibus Chriftianisilla ad verum deicultum veramcj religionem nihil conuenire:^La(ftantiusait:non teinpla deocon geftisinakitudinemfaxisftruendafunr, fedfuo cuiq» conferuandus eftpedore, in quodfe côfetaE cum adorardciwn.

Et Chriftus fuos adoraturos, non in templum re-« inittit,nec in fy nagogas, ied in cubiculum orarc inabfcondito: Atc^ipfequod legiturapudLucâ nûquam ad turbas.ad vrbes, ad templum,adfy ragogas acceffit orart, fed exiuitin montemora te,lt;5: ipfe eratpernotftant in oratione: Verumcc clefia quae nihil agit,nifi atftafpiritudei.cûmuP tiplicato Chriftiano populo ecclefiam iam ingref fi eflcnt cum fidelibus peccatores, cum fiimisin-firmi,amp;: tanquam in arcam Noe cum mudis ani tnalibus fimul amp;nbsp;immunda, facras qualdâ ædes amp;Stempla5(Sbafilicaslocafacrata ab omni pro phanocommerciolibera inftituir,in quibusChri ftianæmultitudiniverbû deipublice piædicare-tur.cæteraquereligionisfacramenta, A: commo diusiSi caftius adminiftrarentur , quæ a populo Chriftiano fumma fempcr in veneratione habita, etiam a principibus immunitate munira, nûc in tantam excreuere multitudinem, accedcntiquot; bus illis tot fratrum oratcrrjs priuatifque facellis, Vt maxime neceflf.rium foret, multa ex illistan-quamfupetflua, ÔC indebitamembra refccati.

Acccdit adhæcfiruduræfupcrba magnif/centfa 30 quam multæ aJmodum facrac pecuniae SC elee mofynac indies profunduntur, quibus quod ót^fu perius diximus, multi Chrifti pauperes vera dei templa imaginerque,fame,fiti,3cftu.algcie,laho' re,debilit ate, egcrtatepericlitantia fuftentaride berent.

FEilorum etiam diestam apud getesquam apud ludaeos magna rcligione fempercelc brts fucre, qiuomnes d'ftributim per cerra aniii tempora, per certes Äfftatutos dies de Um colebanr,quafi liceret aliquando a diuino cul ludifcedere, autforfan deus plus alio quern alio tempore fe coli velit.quod idcirco.vt probrPPau liisobfecit Galatis.adeosfic fcribenstDies obkt uatis (Sc menfes,3^ tempora,iSC annos, timeone in vobisfriiftrat^ finccaufalaborauerim.dequa re etiam CololTenfes, admonens prxeipir illis, di cens.Ncmo vosiudicetin cibolt;SCpctu,in parte di ci fefti. aut neomenix, aut fabbaterum, qux funt vmbrafuturorum. Veris enfin 3C perfeflrs Chri' ftianis nulla eft dierum differentia, quifunt fem-per in fcftiuitate,femper conquiefeentes in deo, SC fine intermiflbine verum fabbatum agentes,ficnt vaticinatuserat Ifaias ad patresludajorum, fore aliquando, vtfabbatum eorum tolleretur,cn-queveneritfaluatorfuturu fabbatum perpetun perpetuasfp neomeniastrudiori autem populo ac infirmae mukitudini.acimperfeiftiori ecclefiçpar ti a fandr is patribus eiufmodfdies ftatuti funt.g-busconueniant ad facram verbi dei condone an diendam lt;SC ad cultndiuinû celebrandum.ac cS^ municandorumfacraraeiitorumcaufa.itatamcn

Vf non ecckfia diebus kruiat, fed dies infenifant cccllt;fix:Suncicacp condicutidiesabspatnbusin tcclefia.quibusabomnibusexierms iiegocris.ac que corpoteis adtibusplebem abftinere deceat, Q liberiuïferuiat dec.vacetorationibus JC contera plationibuSjinterfitdiuinisofFicrjs, amp;nbsp;verbi dei conc ionibus.óc quœcjncÿ ciufmodi kint,qu3e tûc obaternxfalutis connr.odum fiunc.bed illediflor torxquitatis.labefadîoromnisoidinis SC pulchii tudinis, autor omnium malorum diabolus.quic quidfpiritus fandlusxdificat aflidue demolirini-tens,etiamhanc arceni prope diiuit ,adeo maxi maparsChriftiani populi facrumhoc dicrum fe-ßorumocium.non ad or andum, non ad dei verbum audiendum, non ad caetera quorum caufa inftituta funt impendit, fed ad omnifanam lxgt;no-rummorum acChriftianx dodlnna: coiruptelâ, in choreis.in comadiis.in hiftrionibus, in cantilc ris.in ludiSjin compotationibus,in pompis,in fpe lt;rtaculis,i56 quibufcuni^ mundanis carnalibus Ipi rituifandicatiqi contrariisopcribusconfumittôd quemadmoduminquit Tertullianus deCxfarS folennibus,folent tune grande officium ag« re, fo cos Sc choros in publicum ducere.vicatim epula ti.ciuitatem taberna: babitu obcltfacere.vino gti lam cogere,certatim curfit are ad ii'jrias,ad impii dentias,adlib dinisillecebiasdic exprimitur publicum gaudium per publicum dedecus; b one et go mcrito damnandi fumus, qui hoc riiu Chnlli óCfautTrorum eiusfolennitatescelebramuslt;C;«-terum a diebusfeftis prartet Manichacorum inia-nam blafphemiam Sc Cataphryguir. peCtifita dogmata,aut nullas, aut pauciflimas l.arefcs rö pcrtaihabemus, vciuntamenmaximiineccle-

fiafcbifmatisoccafionem prsfticcrunt, eumvf^ tftor Rom a nus pontifex omnes ferme orientale» amp;auftralesecclefias a communione a mpu taflet ca fola de caufa rp in diei pafchatis obferuatione morem a Romana confuetudine fequerentur di* uerfumxui tune inter cseterosexcellenriflimosvl tos.refiititPolycrates Afiaeepifeopus .Prattere» Hireneus Lugdunenfis epifeopus, quamuis ipfe Romanoritu pakha celebrauit, magna tarnen liberrate VitftoremPontificem obiurgare aufu» eft, q, praeter exemplum pracdecefTorum Riorum pacis perturbator abfeidifter ccclefias, nonin fide errantes,fed in foüsritibus quibufdam, a Romana ecclefiadiftidentes. Multa deinceps fupet hac pafchatis obferuaetioneconciliorum,Ä.' pon-tificum décréta,ac patrum racionationes,lt;5f qu{ vocantur ecclefiaftica computa emanarunt, ne-que tarnen in huncvfque diem veram,atque per vniuerfum orbem candem pafchatis diem con ftituere potuerunt,Ä^ in hunc diem vfque conful-tis aftrologi s de calendar^ reparatione , fed inde cifo negotiodifputatur , digna profedio res pro qua ob vnius Romani pontificis pertinacemre-ligionem tantumecclefia patcretur naufragium;

EX membris denique religienis, no minima funtrituum ceremoniarum pompar, in veftibus, in vafis, in luminibus, in cam-panis,in organis,in concentu, in odoribus, in facrificqSjin geftibus,in picRuris pretiofi6,in ci boi5i5£ ieiunioj^tdele(ftu,3lt;:fiir.ilibus(magna cö admiratione turn veneratione abimperita plebe 3C hominibus,qui nihil aduertunt, qua quae ante oculos obferuantur ) receptis ciufmodi, Muma

Pompiliusprimum Romanis ccremonias indi-“ xit.quorum præte xcu rudem adhuc Sc faocc po pulum, qui vi lt;5d iniuria imperium occupaucrat ad pietatem,fidem,iuftitiam amp;nbsp;rcligionem inui^ taret/eliciusfpgubernaret.teftâturhæcancyha, acpalladiû facraimperijpignora jlanusbifrôs bellij pacis arbiter,ign.s Vcrta:,cuiflamina eu ftosinipetijiugiter vigilarer,ipfccß annus fafto-rum,5^ netaftorum dicrum vatietate, per duode cim menfes diiiifus, faccrdotiorûcjî magiflratus, in pontificesód augures partitus, variiez facrifi cioruni lt;5u fupplicationum, fpCkftacuîorum.pro--ccflïonum, delubrorum et officiorum rirus:quo-rum magna pars (Eufebiotefte) exindeinno-ftram quoque rcligionem migiauit. Vcrum deus ipfe.quemnon deledant caro amp;nbsp;corpus,amp;: fenfi-biliafigna,hasexteriorescarnaiefque ccremonias defpicit atque contemnituion enim in corpo-raiibusac'lionibus,lt;Sifcnlibilibusopenbus, cul*quot; tuque carnali vult coli deus.fcd in ipiritu ve-ticate per lelum Chriflum, Ipfc enim fpedîatorfi dei eft.confiderans intimum fpiritum,ÔC occulta hominum.fcrutator cordium.qui intuetur intima menris;quapropter carnalesillx 8C extetna; cere^ monixnequ(unthominespromouere ad deum, apud quem nihil eft acceptum,prxter fidem in le fum Chr]ftum,cumardenti imitatiôeilliusin cha titatc.achrmafpeialutisamp;prxmiphiccnim cft verusÂ; nulla externorum carnabumque ritu-iim inquinaticne violatus dei cuitus, quod nos in ftruens loannes ait: bpiritum clTe ceum, ôi eos quivolunt adorare in ipirituamp;S veritateopor' tetadorare: Cognouerunt hocetiam aliquigen tiumphilofophijhinc PLA TOinveneraticnc

fummi deitx eras omnes cere mon iaeaufcrriiu-' bct,Â; Herme« adAl'cupiîiinquit hoclacrilegio fimilecn cQdeû roges thus atq^ fimilia meende remthilcnim deed et qui ipfecnomnia.autineo funt omnia, fed nos agentes gracias adoremus: hacc enim funt funt rnae incenfiones dei.qnando a-guntur gratiaca mortalibus.Neq^ prarterea habe «nus quicquam allud quod redda mus deo magis acceptumquamlaudem, glotiam.ri: gratiarum atflionem.nec» vero hic quifpiam obqciat Mofa icaclegis facrificia.rinis 5c ceremonias.quafidc' us in iTlis delecQatusfit, nô propter hoc eduxit eo» de Aegypto, vt lacrificia üli offertent amp;: adole-« rcntincenfa.fed vtoblitiidolclairix Aegyptio^, auditent vocem domini, 8C obedirent illi in fide amp;nbsp;iuditia propter illorum falutem. Quod autem Moyfet illis facrificia SC ceremonias inftituit.mo rem geffit infirniitati (StS duriciei cordis eorum.ali quid indulgens errorf, vt eos ab illicitis rcuocatet ne gentium ritu faci fi ta immolaretdxmonibu»

non deo.non enim princioaliter horc fed fccun-dum confequentiam concefla funt, nec aliter eos obligate potuit lex illa.nifi quatenus populi con-fenfufueratcomprobara ,qutn 5cMoyfes ipfela turuïhas ceremoniarum leges feniorum X^po-pull collegit fufFragia,quo illos fibi magis habe-' retobnoxjos,ideofgt; lex ilia pro tempoium Ä requot; rum vicifTitudine potuit immutari.iSó aliquando in totum erat abroganda, Lex autem dei quxin lapideis tabulis tradita erat, perpétua eft S c eni locutus cd dominus per Ieremiam:Quo mihi thu» de Saba affertis, ä: cinnamomvmde terra lógui quad Holocauftomata Äfacrificia veftranóde ledaucrunt me, Etitcrum per eundem aiuHxc

^jcit dominus : Holocauflomata vefira colligîlc cum facrificijs vcflris amp;nbsp;manducate carrts, qui non fum locutus ad patres veRros,nec de holoeau ßomatibus nec faerificijs prxcepieit, qua die cdu xi vos de Aegypto, fed fcrmencm hune praccepi eisdicens. Audite vocem meam , ^erodeus ve-fier,i5i vosetitis populusmeus.ambulateinomf bus vijs meiF.quaecuncÿ praecepero vobis,vt bene fit vobis.Et iterum apud Ifaiam ait dominus* Non obtulifti mihi eues holof auflema tis tui, nec in factifierjs tuis darificafii me, non fetuiftJ mihi in faerificijs,nec aliquid Jaboriofefecifbin thurc, nec mercatus es mihi argento incenfum,ncc adi-pem facnficiorum tuorum concupiui,fedinpecgt; catis tuis ante me ftetifli. Super quem igitur,ait, afpiciam,nifi in humilem âC quietuni SC tremen tem fermones meos, non enim adipes Si carnes pingues auferêt a te iniufliciastuas,hocefienim ieiunium,quod ego clegi dicit dominus: Soluc mnem nodum iniufticiæjdjffolve connexus viole torum commerciorum.dimitte quaflatos in re 3^ tm,amp; omnem confcripticnem iniuflam confein-de.ftange efuricti panem tuum ex animo, Sc per egrinum fine tedlo,induc in domum tuam. Si vi-deris nudum,cooperieum.öó domeßieos feminis tui ne defpiciasitunc erumpet matutinum lumen tuum.amp;S fanitates tibi cito orientur, amp;nbsp;praecedet ante te iußicia,amp; gloria dei circundabit te.Et ad hue te loquente dicam:Ecce adfum. N'cn inficicr quemadmodum ohm in fynagoga Moyfes Aaron,3c perfucceflionem cacteri pontificcs,iudl ces.prophetae, vfque ad fcribasA pharifaos,fic poflmodum in ecclefia ab apoflolis,cuangelißis, ponuficibus/accrdocibus Sc dcdoribusfaóum«

illam pris gbufdam ceremonfjs.elegantibus^f ritibusÂi inflicurit, tanquam fponfamornatam Viro fuo decoravf ne, muka infuper ftatuta Ä de* creta edidenint poftcriore',iuxta hominum imbe cillicatem Sed qiiod lókt fæpe côtingere, vtquod prouifum «ft ad rcmedium tendat ad noxâ, fie ad cidit vt crefcêtibus qg ccremcniarum legibus,plu tibus cohltitutionibus hodie onerentur Chriftiani, quam olim ludari : quôdfp magis dokndum tft, cum ipfx per fe nec bonae tînt nec mal«, plus illi» fidat populus, anfustç obfeiuet, quam tradita a deo prxcepta, dilTimulantibus ida nottrit epifco^ pis,(5lt;: facerdotibus,(5d abbatibus,amp; monachis, ac fuo ventri interim egregie confulentibui.Cere «nonixautem etfi nullas contra fidem hxrefesde derint.innumerai tarnen in ecckfiam fedas in-troduxtrunt, maximorumep fehifmatum femi-»lafiierunt. HincprimumGrxcaecckfia ano-ftra ahfcinacft.q» ilia non in azimo confecrartr, fed in fermento,cum tarnen illam vere confecra^ te fateaniur.Deindeetiam Bohemonim ecelefia feparata tft, quia antfquo ritu contra recentiorS pontjficum interdidajubvtrac^ fpecie commu nicaretcuchariftix:q, ri(vt ait Apoftolus)circurt cifio nihil eft.A; prxputium nihil efl.fed obferua* tiomandatorum dei.fic ÔC ccremonix mhilfunt, nifi obfcruatio prçceptorum ecclefix.Nephas et' go eft vtrobicp propter modicas amp;nbsp;quailibet caufas.qux Chrirtianx fidei nihil ofîiciunt.vnita tem ecclefix feindere, Ä corpus Chrifli diuidere, Àquodpharifxis faluator improperat excolere culicem^camelum glutire.at'^rurbata pace ecclefix in illis pugnare.vnde plusobfit fchilma, Üspctnicics,9 profit correptio-Potuiffent Roma

AlpontiTice* multi mala fuRulifTe^pacatamcpcr «ntegram feruarc ecclefiam ,fi tokraflent Gtxco fumfernientum.amp;'Bohemorum calicê,n«lt;|t veto tnaiora hxc (unt.g quod Innocentius ctftauu« ( Volaterrano tefte jconctlTit Noruueg rjs, vt Uce «t illis fine vino facnficare calicem.

ÏAm veroamp; magiftratus amp;nbsp;vaux horoinûfe (ftx funt in ecclelia, cum adornamentumtelf., gionis.tum proconferuando facrorum ordinc, fiat côfuliotquicquid autem agitur in ecclefia, fille ad ornamentum, fiue ad xdificationcm reif'* 8ionis,tamindeligcdiBmagiflratibus,ginftituê-dismiHifttisecclefix.nifiid liât diuini fpiritus in-ftinâu.qui quafi anima enecclefix.vanum eßet fmpiumiquicuncç enim ad magnum dei ofFicivî apoflolatusdignitatc a fpiiitu dei vocatus n5 fuerit ficut Aaron, Si qui non ingrtffus fuerit per oftium.quod efi Chrifius.fed aliunde in ecclefianw afcendetit per feneßram, per fauores bominum, per emptitias voce», per imperium principum, «rte hic non eß vicarius Chrifii Si apc fiolerum. fed fur lt;5^ latro A; vicarius ludxlfcatiotis Ssbi-monisSamaritani Hinc ab antiq ispatiibusde eledtiont prxlatorum ( quod facer Dicnyfius vo cat noniinationis facran.lt;ntum)tamaidte fiaru »um efi, q, pôtifices Si apoficli qui prxcUenr mi iiificrqsinecclefia.nomiiiarentur vin vita Si mo tibusintegerrimi, potentesin detSrina fana decî bus ration? redden j ed antiquispattvm cêftitu-ticgt;nibuspaulatim afua maiefiatecadêtihus, ac xecentiore pôtificioiure cndamnabiliconluettidf ne inualefcente,taies plçriç^ luper federn Chnfti cenfeendunt pontificesâc apoitoIi.qualesoLm

DB MAGISTRATIB. ECCLES; fupcr federn Moyfi fedebanc fcribæÂSpharifxi, quidicuncS^ nonfaciunr, alligantesoneragra^ Uiainhumerispopuli , ipfi au.emnolunt digito inouere:liypocrit5efunc,omnia opera fua faciunt, vc videantur ab hominibus, oftentantes religio' hem fuam in fcenis, cupiunt primas ftationes in^ choro.in gymnafiis.infynagoga.iSi vbifßinfo ro.in plateis rabi lt;36 magiftri lt;36 doÂoresyocari VolunCjClaudunc viam ccelorum, ipfi non in^ troeuntes etiam alios excludunt nee finunc intra-rercomedunt domos viduarum orarioiies longas faditantes , circumeuntes mare Sc aridamfedi,-cunt 56 furätur pueros,ut naCto vno profelytoex augeant perditum eorum numerum, vt ipfl perd» ti Sé addidii gehennae ignis alios fimul fecû mub to magis difperdant fuis commentis 56 tr adit io -nibus.pijffiraas Chrifti leges labefadlant, veru deitemplum acviuas Chriftiimagines 56 aras animarum popiilinegligentes,aurum 56 oblati-onesauarooculo curant, Icuiora SC quafifiniflra Icgis facientes,dedecimis,colle5lis, oblationibus *56 eleemofynis accurate noua cudunr, 56 leges ceremoniarumardtefanciuntjdecimantesfruges pccora,pecunias,lt;56 etiam quaeuis minima, men tam,anethum, cuminum, amp;nbsp;de his canum more collatrantesafuggeflo confligunt cum populo: qux vero grauiora lt;36 dexteriora funt opera eua gelij,5î61egis,56 iuftitiæChri(hanæ,iudicium,nÂ fericordiâ,56 fidem oïno negligunt .excolant culi ccjdeglutiunt camelû.cefpitanr ad lapidé, ingés . faxumtranfiliunt,ducescaeci,fa!fi 56 dolofi,gtni mina viperai5î,terfi calices, fepulclira dealbata, foris in mitris,in pileis.in habicu,in veftitu, in cu' cuUa ofleruantes fanCtimoniâiintus pleni fpuret-

DE MAGISTRATIB. ECCLES. tia,hypocrif(,iniquitate/ccirtatores,fàltatoi«6,hl nrione$,lenones,aleatores,heluones,temulentj,vc nefid.qui iam antea (quod notât loa nnes Camo tenfis epifcopus) nô ex virtutum mcntis.fed aut per turpe obfequium, aut intuitu munerum, aut fauore principum,aut vi armorum, ad facerdo-tia,ad beneficia, ad epifcopatus confcenderunr, aut fub hypocrifis fuco,hxc ad fe tra xcrunt,exbo nisecclcfiae qtiae pauperum fiint, fibi priuatac diui tias cumulantes. Monopolia amp;nbsp;nundinas confti.. tuentes in eleemofynis parentum noftrorum,abu tentes illis in fcortis,in alea,in venatione,in onini luxu^ifp'jrcitia:

Concutiunt populos,vexant régna,félicitant bel la,diruuntecclefias, quas religioforum patrûcon ßruxitdeuotio,ipfiextruentespalatia,incedente8 in veßibuspurpuratis ócdeauratis magno plo bis detrimento,amp;: religionis infamia, ac reipubli cæ infupportabili onere; Quos non mercenarios pro pafloribus,non lupos pro mercenartjs,fedpro lupis diabolos,beatusilleClareuallenfisBernar* dus in fermonead generalem Remenfcmfynodfi prxfente Romano pjontificedefiniuit. lamq;ctiâ ipfe Romanus fummus pontifexfqd idê fdiûs epi fcopusCamotenfisconquenf)oibus grauiflimus intolerabilisefl, cuius pôpâ etfaflû nullus vn quam tyrannorum æquauit, atçp ij intérim in fc fob's iadant religionks lt;5i^ ecclefia: flatvm confiflft re,cum religionis onera SC verbum euangelq qd yerum pontificium munus tfl,in alios reijcienres ipfiin condendis proprijs legibus occupât!,cede* Ji»accipiuntemolumenta,otiofifimul amp;nbsp;flagi-

fiofitamp;quiaCvtaiunt) fedesipfa pontifida aut landosr^cipit aut fandos facit,hincfibi nihil nó 'icere putannadeo vtetiam factisecclefix cerc* «Monijs.quasfandi patres ad infttucndos morta-hum animos.ó^ pro conférénda nobis dei gratia, ■magna obferuantia inftituerunt, nefaria volupta te profualibidine impudenier flagitiofifllmcque abutunturicuiufmodi exemplum de Bonifacioogt; lt;Sauo ponrifice in Prochetum cardinalem legiquot; «nus apud CrinitumrHic eft ille iwagnusBonifa cius, quia tria magna (16 grandiafccinprimuin falfooraculo deluroClemcnte,perfuafitfibi cede' rctapoftolatum: fecundumcondiditfextumdc-« cretalium (.16 papam alTtruit omnni dominum, eertium inftituit lubiieum indulgentiaium nundl lt;ias,illafque primus in purgatorium exiendit. Tranfeo caetera ilia Romanorumpontificum ni3 flra.qualcB Formofus papa, 3C nouem fequcntes dim ecclefiac turpitcr præfuerunntaceo etiam po fterioresillos.PauIum.Sixtum, Alexandri'm,Iu iiuin.famofos Cliriftianiorbis pcrtuibarcres.-Prj tereoEugenium.quiob violatum Turcte iufiurâ dum.Chriftianam rempublicam in tot funeftiffi* lt;na Bella côiecit, ac fi no etiam hoHi fides feruan da,fit. Alexander fextus gto Chri(liançreipubligt; cxdam!io’3izim5Pazaith3e Turcæfratrê vene ■ofuftulerit,omibus notumeftJamqt ipfi etiam «omanorum pontificumlegati, quod ait Camo tenfit (16 quotidiana experientia notifTimum eft: fic interdum in prouincqs debacchantur, acfiad ilagcllandum ecclefiam egrelTus fit fatan a facie domini.-commoiient et conturbant terram.vt vi .deantiit habere quod oporteat fanare, lætant (3 mala fiunr/xuUancçs in rebut peiluni«.

Vixtjj tenent lachrymas cnm nillachrymabilc rernuntjiquidetn percata populi comedunt, veftiunturlt;S^ niitriunt amp;nbsp;luxuriant in cis.Sed hai bent vitioiçfuoruniefFicaciflimos titulos.neegc fÿ illis obijci poreft quod non alicuius fanÂorum exemple conftantifTimeexcufentjauttueantur. Mam ti improperetur illis quia indodi Si. illirera ti.dicent taies Chrißum dtlegifleapcßolos.qui necmagifiri ligisnec ferihae futrint nccfynago gas nec fcholas vnquam frequentauerint : fi linguae barbaries obtjcitur.dabunt Moyfen impedf laclinguae.óóleremiam ncfcitntemloqui.quin^ Zachariam q, mutus effet a facerdotio nô exclu fum;quod li eiiam facrarum literaiy ignorantia» autinfidelitas.aut error.aut harrtiisobiiciatur.di centiAmbrofiuni nondum Chrißianumjed cate cuminum adhuc.in epifcopumclecßumiÄ^ Pauîû nonexinfideli modo,fed ex perfecutore ad apo-fiolatum vocaium: Augufiinum quccß aliquan-doManichaeum fuiffe, ciMarcellinû martyrem in papatu idolis thura adoleuiffe.quod fi obqcia-tur illis ambitio.exemplo illis triint filij Zebedçi fi timiditas.timidi erant lonaset Thomas; ille ad Miniuitas,hic ad Indos accedere metuentes ; Si j; fidia,Petrus perfidiac addidit periurium;fifoi nica tio.Ozeas meretricê.Âf Samfonlcorta comple-xi funt,Si percuffio.fi homicidium, fi militia Petrus Malcho auriculam amputauit, Martinus ïuliano militauit. Si Moyfes Aegyptium inter-keit^Si abfcondit in fabulo, adeo nihil penes cos référé qualis quifque fitquiaccedatadfacerdo-tia,atque tune horum magißrorum gladio opor tet vt quifque ceruicesfuasfupponat, gladio in^ {Quam,non ÿadio verbi dsi, cuiusiùi eußodes Si

DE MAGISTRAT,IB. ECCLES. miniRri effe debennfcd gladio àmbitionis.gladio auaritix, gladio mulcflaeSócxrortïonis, gladio mali exemplijgjadiofanguinis Ä occifionis.qiio armanfur contra omnem veritatemet iuftitiam et honeflatem.

Sceptrorum vis rota petit fi pendete iußa Incipit,eucrtetqjarasrefpedtushoneßi Libertas fcelerumeft.quae régna inuifa tuctut, Sublatuscp mo dus gl a d ii,fa cei e oni ni a fxue. Non impune licet illorum placitiscôtradiccre.ncc libidini eoruta refiftere.nifi quis paratus lit mar' tyrium fabire pro Chrifto.hoc erit exci emari pro hxretico.quemadmodum Hieronymus Sauora* tola praedicatori) ordtnis theologus.fimul ac pro* pheticus vir olim apud Plorentiam exuftuseft. Verumquoniamomnispoteßasbonaeß, quia a deo cQ,a quofunt omnia et omnia bona,ec licet vtentibusaut patientibus aliquaiido mala fint, vniuerfitati tarnen femper bona funt, prouidente fic illo qui bene vtitur malis noßris: propter inul titudinem cnim delinquentium fuperinducit deus tyrannos, lt;t peccata populi faciunt regerehyquot; pocritam. Quicunfgt; igitur a domino conßitutos cßcpifcopusinecckfia, dignum et iuflumeßobe dire illi.et in nullo côtradicere. qui enim epifcopo et facerdotiobedirecontemiiit.non ilium fed de-um contemnit.quemadmodum de contemptori' butSamuelisipfelocutus eß,inquics;Non te fpre uerunt fed me : Et Moyfes aduerfus murmurâtem populum aittnon aduerfus nos murmuraßis, fed aduerfus dominum deum : Non igitur iiiultus permanebit a domino, qui fie contra epifeopum et prælatum fuum oppofuerit.Dathonet Abiron refüterunt M O Y SI, et terra viuos abforbun:

Multi cum Chore confpirauerunt aduerfus Aaro, igne confumpti funt: Achab nbsp;leLbcl periecu

ti funt prophetai.amp;: canes comederunc e o»:egre f-ft funt pueri,vt illuderent Helifxo.Ä: vrfi dilania runtillos.Ozias rex contra facerdotes facerdotifl arrogare aufus,leprofus fatQuseft:Saul quia prêter Samuelemfacerdotum piincipem facrifica-' re ptafumpfit,regia vnc'cione fimul 3C propheti-cofpiritu priuatus a deo.datuseft fpiritui malo. Infidekyft fcripturis facris non credere, impin eft facerdotes fpernere.boni funt facerdotes, melior epifcopus.fuperomnes fantftifïïmuï fummus pon tifexSi princepsfacerdotum,cui credit» funt claires regni calorum.amp;yommilTa funt fecreta def, princeps q^uidemfecundum'deum,pontifex fec3 dum Chriftum,quern qui honorat.hoporabitur a deo,qui inhonorauerit,inhouorabit ilium deus 5C Vhionem euadcre non poterit.

SVntadhucinecclefia diuerfarum feclarum populi,monachi,lt;Si fratresóó anachorita, 3 DUïvetuîlexomninocaruit:Caruitetiamec clefia eotempore’quo fuit’optima,nec tot ceremo niarumritibusimplicita,qui hodie religioforum nomenfibi foli vendicant.arduas profe?to viuc-di régulas,Si officia fandîiffimaprofciïi.lauda-biliumque uirorum fandliffimorumtp patrum no niina.puta Bafilq.Benedicfti,Bernardi, Augufti-ni.FrancifciiSifiniiliup feferentestfed hodie pau ci intereosboni,in^ensautem malorum turba. SiquiJem hue ran q in malorum omnium AfylQ confluunr,quofcuncjj fcelemm confeientia terrer, quioblegum uinditkamnufquam alibi tuti funt,

çj crimina cômiferût fupplicio expianda.q» uirstlirpitu-' do ahftraxit ad )nfami5:qs rebiigfuis fcortis.alta.itigluuie profufis, »Salienû ac turpis egiftas medicare cöpeiluin:

qs I a bore fubtcrfiigic tes.lpet ot tj.a c ft audatx cupidi nisipatiens dcfpcratio, auc ciref uenra iiiiientug.atitiniu fta nouerca.autiniq tiitores, hucimpegerëttquciîtoiiini agmêiungit fiTta faiidimonia.ciicullanis habitus,iS: va ]ida mêdicjras.atcpillud mare magnûin q cûcçierispi' feibushabitât Leuiatâ et Behemoth,ecte giand/a.helnac, reptilia auofjt nô cft nume.de q exiltûc toi ftoicatfimij, tot infolctiffima pefcinummia.tot palliata mëdicabula, tôt cucullata mônra,barbigeri,funigeri,reftifeii,faccoge Tuli,]oripedes.hgnipe.nudipc.atrati,nigritæ,grifones ,al bichîamydcs.T^-ficoIores, multipel,ljnoftolii,retiarrj,palH ati,chlamydatj.pullati.paludatj,pcinifti,brachati,acid genus ahofÿ turba hirtrionrtq cû de rebus huma.nullâ fi dehabeât reliquS.ob mcflruofx^vertishabitûcredûfilli» di hna.hodiecjf faciû religio, nomê fibi folis ufurpât,acfe Chfifodales aplbrumqi côtubernales ialt;rtât:quo)5! vita fscpelcelefbiTima c,auaritia,libidine,gula.âbitione,reine tita te,pctu!5tia,et oirii fcelerc referta.fed religionisptextu fp inulta,Romane eniecclïçpriuilegijsmunitifür.etaiu nfditffiôe omnineccle.excptifunt.q pîurailbs impuneli ceâticunq» ipfiproforo rei alios qfiqj vbirpcôuenianr.ipi tu côueniri nô pofTiit.nifi autRomç aut Hierofo.Hoit.-ua nitates (Si erro.fi mihfcalamo explicâdi forêt, nôcapeiét ocs pelles Madian.eoitt ing.g nô pietatiscâ profeffifutit rebgionc,fcd vetrit gfa cucullaminduerût.Nec|euerobo ros offender hic fermo, que de iolis improbis di£ftûuo!o,g fub pellib.agmnis (lintlupi rapacifïimi.et in uefiib.ouiuni aftutâ gerût fub petffore vulpczadeo diffimulantet arte» fallacfaefuae.vt nihil aliud profefTi videant g fcenicâqua dâ hypocrifim,« inerû qffû pietatisimagine gfonatû.dû pallido vultu mctiunf ieiunia,-5i obfequentib. lachrymi» profunda a petffore trahuntfufpiria.et mobil,labrisfre-' q-jences orationesfimuläntes.c^grefru incefluque com-* pofito,gcftibut rran^llis,niodc(bâ ùbi ucdiçantcs/ucat*

^abituhumiHtatê Sc fufpêfa a coVo euculla fajKTttmcni'S forjgprofcfliï, intus autem dcceftandos mcrcs ferum kien te«;atcÿcumint hxc fcckratiffima qfpnónung cómjt-tant.feruant vincuncqi religiöis ciculis.cu^^uUa veluti cly peo cundta fortunæfpirula repcrcutiêtes.iSiS aboibus mû dam's pcriculïs ctuilibuscÿ iTioledrjs fecuri, pané ociofum ^emêdicatû proeo çjlabohb.acgrit vefcctes.fecun 5C finefolicitudîe dormiêtes,hâccij tîicuâgelkâ paupertatc putâtiocio Sc médicitate vcfci alienislabonb.cûcp l'uin mâ humilitatê profiteanf.îcedctes vili veihtu, vt tudici liudiped«s,vthiflriôesretiarii,cini5tifunib.vtcapcilatrc» ntsjalototocap.vt fatui.fuculla.aun'curac tintinabul’ tenusmorionib.aclaruitgt;carnifpriuialib.gftmil!imi,cx-kracj qcn(^ côtumeliseamp; abiedtiôis fignagp Clirm et rcligionê feft fufcipete fatea t.utncûf ambitiôc et ocm ifii tut) fui rônêi arrogâtiff.titulosrefert.acparanymphijc âoresjgardiani.^fides.prio.vica.prouinc.archimâ.giia ItsvocarigFiant.vtnullûhoîmgcnustâ videat primi loci appetês qiftud:Non défunt de iftis perplura mala îualedicipofïent.fed ia pcefferût g de fjs ampliffmale-didis côf/onati func,adeo vt nô folû niFtos probes et incc grse vit« ƒe religiofos pfes.fed ipas etij fdtôi?) prm bnui üêdiiftituta amp;nbsp;régulas côtêptui expofuerût, qcirca luh’l e JO hic î fuggilla tiôes eoip dixiffe volo, g rede in profc ff. fuisambulâteg.fdôijziUo^ prmuelîigia feqntes,adcuma lû afpirât perfed.fateor regulasôtT piofeiTillorii f*ftâs,fa tforeêin nûcdiêfdôsmonach.férôsfresmêdicantesjjn «Scs anach.fdôs cano.regulaie.ttn inc’ hos pFimcs infidc It»amp; reprobos^ aponatas.gb.religiôisprckfTiodcfor mat.at^ hoc ê propofitiâ noftrû, voluilTe oiïdere nullam vng cuiufuis religiôis, prcftfEtâ caflâcxtiti(re,in g nô ir repfciit erroris lt;5^ malitiaetnacula.figdc SC angelos apo ftataslegimus.óó primos frês parricidas.prop. repro bos, apFûBproditores,lt;5d difcip.Chrifli perfides, arcp int Romanos pontif.fupra multos fchifmaticos reprobos 32 ctiarnhzreticos,aliqneiiammulierê ad tai ti apiciscul ütê cöfccndifle,q yocataeft Ioan,occ,rexit(}i fedê apiic

^audata ab omnilxïs.annos duos cum aliquot mé fibus atque dïebus: amp;nbsp;quod mulieribusin ecck^ ^ia negatum eft,contulit;facrosoidines,promouit epifcopos.miniftrauit facramenta.cattetaiji Ro--inanoi urn ponrificuin exercuit munera ; ec fac^a cius in ecckfia non^fucrunt irrita.communi viddi cct crrore facicnte ius,quo praeualente, puto cede fiam nunc co a/ram multa dilTimulare quxreligi onisrigor aliasnôtuliiret,adeonein religionibiis quicq integrum,ftabile.amp;perpetuum reperiri po teft.Qiiicuncß autem in erclefiam dei fcclas intro ducunt.cttanquam fibi placentes qusftus caufa, aut fi/lscfan/titatis gloria feccdût a principe Ro mana ecclefia.tjtanquam Nadab 8C Abiu alic' num ignem ofFerentes ad altare dei,ab eo combu lentur.Qui vero elati et pcruerlae fententix exco^ gitatishxrefibuscxurgere audent aduerfuseccle iiam del,cum Dathan lt;5/ Abiron voragine terra abforpti viui dtfeendenc in infernum-Qui autem feindunt vnitatem religion«et Chrifti mebradi uidentes afFliguntccclefiadei, cadem poena qua Icroboam exterminabuntur.

De artemeretricia. Caput LXIII.' REliquum nunc quia apud Aegyptios prp mosreligionum autores neminem olim fa cerdotemfierilicebat.quiPriapifacris no prius initiatus fuiffettatque in nofira cede fia receptum fit, q» carens teflibus papa effenon po(Tit,prohibcanturque fpadones,eunuchi,etca* (Irati in facerdotejordinari-palâque videmus v* bicunque funt niagnifica ifta templa,lt;5/ facerdo turn monachorumq? col!egia,vr plurimnm in pro ximoenelupanaria.quin .Seplurirnxmonialium et veßalium acbeguinarum domus ptiuatxqux

dâmeretricularüfornices funt, qs «tiâmonachos amp;nbsp;rtligiofos(ne diffame t eoiÿ caffitas) nonnurq fubmonachalicuculla ac virili vefle inmonaftç lijs aluiffe feimus. Vifum cft nôpf otdinê de arte metetriciafermonc hicfubnedtere,qcqdê ad bfiî ftitutx teipublicxrationcm,non foluni utikm,fed amp;neccffariam effeplxrique fapicntiffimiarbi-trati funt.NamSolon illc magnus Athenienfium legifl.ator,atcj( vnusdefeptcmfapientibus Apol ünisotaculoiudicatusÇviteftesfunc Fhikmô Menandcr)emptas)uucntuti merctticulas com-parauit,amp; primus Vencris Pandemi templû ex proftitutarum capturis dedicauit.lupanaiiaç^in-ffituitjkgcm fanciuit immunitat e.etia m meretrl cibus conceffa roborauit: tantæ quoeg reuerentix habitx funt mérétrices in Gra:cia,vtcum Petfea in Græciam expeditionem (aceret.Corlnthix me retrices pro falute Grxcix in templo V enetis fup-plicarent;Mosquocjiscrat'apud Coiintbios.vt dete magnafupplicatuti Veneri.meretricibusid committereturtMeretticum templa côffrudta plu rimaapudEphefum.æ aliud célébré xdificarût Abidcni, ç^libettatemfibi ademptâ metriciso-peta tecupetatuntjpk piætereafapiens Atiftote'* lesnôdubitauitetiam merctrices diuinisbonoti-bus àignas,quando Hermix pcllici licut Ekufi-nxCererifacrafecit.lnuentum autembuiusartis Veneritribuitur,quxidcircoetiam inter deas te lataefitbsc enim impudica omnibuftç proftitut a libidinibusautormulieribusiCypto fuit,vt vul gato corporequxftumfacerent: vnde apudCy-prios n arrâte luftino mos i nokuit ,vt v irgine s co-tum âte ft atut as nuptias in quçftum ad lit tus ma risproftituerent dotemlucraturas.iSi: prorcliqua

cudifttia Venerilibamenta folutura»; apudBa* tiyloniosetiam(ceftc Hfrodoto) confuetudo fuir, Vi qui ré domcRicâ confumpfiHcnc, filiatfuat adi gerent ad quçftû corpore faciendnj Verû Afpafia bocraticameretnx vniuerfam Graeciam.vtfcriquot; fcit Athentu8,meretricibusimpleuit:obcuiusamo tem eiufque minifiras a Megarenfibus raptat aic Arißophanes bellum Peloponnefiacum a Pericle fufceptum; Extulitaucemhanc merctricandiarquot; tem permultum imperator ille Heliogabalus.quf ( vt reßis eil Lampridius)Iupanaria domi am)ügt; clientibus,5lt; fcruis exbiD'jit,conuiuia dedit ad ui ginti duo ftrcula ingentium epularum, fed vt per fingula conuiuse coirent amp;nbsp;lauarenr: luramentoquot; qr adigebantiir cp voluptatem hanc perficerenr, fjtpe etiam meretrices a lenonibijj cüdlis redemir ctmanumifitre qbus mererriccquandam notiifi mam Äpulcherrimamtriginta argctilibrisrcde mifle legif.fert SC vna die adomnes circi, Si the atri,lt;Slt;^ amphiiheatrijAfomnium vrbislocorum meretrices ingrefliis.Ä: fingulisaureum donaflf. Aliquandoetiâ omnesdecirco.de theatro.de ßu-* dio,lt;5c omnibus locis 5i balneis meretrices colle*' git in aedespublicas.As apud eas concionem ha* buit,quafim(litarcmuocanscommili(onet,difpU rauitqrde generibus fchomatum er voluptatum, poft concionem pronunciauit ijs quafi militibus remos aureoE donatiuum.Etiam matronisRoma nis meretncari volentibus,non folum ii^unita* tem,verum etiam immunitatem'conceflit, fala* riacp ex publico aerario meretriabusftatuit : Etiï fcnatusconfulta quardam amaroria amp;meretricia fiue fiituatoria inuulgauit,eaCß de nomine matris 11U« coniugi» fuae ccmiriiniida luiTit appell4ri,in;

DB ARTE MERETRICIA.’ fuptf SC'gene ra quasdam libidinum adinu£nir,g-^ bus ctlain Cyrenxmeretncula(qu3E DodecamC chan.iiqiioniam in Venereo vfu duodecnn fxco-gitafl'et modos.qiiibui iiifcenfoi « vcundius redde teturlibidinisproluiiium,fo^notn)nata eft ) nu-* meros^uparet, ac veteresomes tribades.hoflias, aphias,Spinv^ria»,Cafa)uadas,Cafaritas,profit bulas.caeteracç fcortilla vinceret. Tranfeo Iiida Iraelitä.patriarcham kortatorem,lt;Si Samfonem populi deiiudicê,qui nó ni(ifcorta duxir vxores, ac SaloiMonem ludxor^ regem fap)enti(rimû,qui Î;reges meretneum pene innumerabibum habuiï é proditur, Quin lt;5iicum Csefaicm didlatotem vi tumftrenuifiimumhancob caufamomnium mn licrum virum nuncupatum-tum amp;'Sardanapalü Babyloniorum monarcham/acierofque innume los meretricum potentifii mospatronos.ipfe t ti a nï Procolus imperator in bac arte non pofiiemam gloriar» reportauit, quiC vtteftatureiusad Mc lianumepifiola ) ex captiscentum Sarmaticia Virginibus decem prima notfic iniuit,omnes au-tem intra quindecimdies confiuprauit ; Sed ma-fus illoeftquodPoetç narrant de Hercule, ilium quinquaginta virgulesvna ncxfic omnes mulie-resreddidifTetNarratetiam Theophrafius grauia autorherbulamquandam ïndicam tantxvirtu-tis , vt quidam ea comefia ad feptuagefimum coitumprocefiërit . Reliquum vero non parum banc artem ornarunt Sappbo pactes Phaonisad amatrix : 3C Lcontium Meirodori feortum ni philofophia eruditifrima,aoeo vt adutriu» Theo phraftum contra coniugium protuendomeretri-catu libroscdiderittaccedit ifiisbempronia Grœ-(i 3i Latine clcgantiHjma ; ; ticc prxteieunda

hic eß Leçna Arißogitonis Athenienfis probatiffï msEf'deifcortum.quae torta atyrannis vt amicû ptoderet.tormenta omnia cum confiaiiri fikntio ptrpeffa eß;Nobilitarunt prçterca banc arte Ro dope meretrix Acfopi fabulatori* confcrua quon dam amp;nbsp;contubernalis^qux tanças opes merecrk lt;10 quaeflu confecuta eß,vt inter mundi fpedacu la tertiam ordine condidcrit pyramidem ; fequit hanc Thais Corinthia.quacptxrogatiuapulchrP tudintsinfignis,regumduntaxaci!lt;C princepu di-* jnabatur amplexus.Maxime vero nanc artfirt extulit Meflalina Claude) Cxfaris vxor, quatlu' panaria circumiens,etiam ancillam nobihlTima e profiitutis.die ac node quinto nbsp;nbsp;vigefimo con^

cubiiufuperauir,amp;]aßata virisjednon faiiata recciTit.Quibus adiungcre poteiimusex recenho re memoria loannam Ncopolitanorura illuflrc re ginam.dc plærafcg alias principcs.mcretrices Palatina icorcaji nuncupate eas tutum foret, uij Vulgata fama noeißimx fint, hocipfo tame a caeteris mererricibus difcrctx,qgt; eötra Heliogaba li lege non in publicis lupanaribus.vt Meflalina ilia imperatnx,fed intra limina clanculum futu-* unt,amp; quaff per infidias meretiicantur. Afcriba-» musliceatetiam Odauiani Augußi vtramtÿ fu liam.ßliam 8C neptcm,tum lt;5d populeam 8C Clc opatram Aegyptireginam,iS^aIiasnobiliflimai meretricestquinetfamSemiramidismonarchf.et Pafiphae vetußiflimalibidinitexempla, quarfl hxccanta libidine ardebar.urnon modo filiiipro prfum incomplexum folicitaret.fed ctiam equuni vfqi ad coitum adamarir,ina vero Minoisregit vxorfe tauro fuppofuerit.Nolumusautemhoc lo coillußrium meretricum cacaloguincdere/cdfl'

DB ARTE MERETRICfA.' lud prattereundum non eß mcretrkiosct adulterp nosconcubicus germinafTe nobis fplfdidißimo« heroas,pucaHerculcm,Alexandrum,Ifmaelcin Abimelech.Salomoncm, Conflann'num, Clodo peum Francorum regem, amp;nbsp;TheodorfeumGo-» thum.Guilernum Normannum, Raymirum Ar ragonenfem . Sed lt;!^ qui hodie regnant amp;nbsp;impc' rant reges, pauci admodum ex legitimis matri» bus naci func, tarn leuta habencur penes cosma'« trimoni}iura,vtpro libito defponfatas.iußas, verasep vxorcs répudient, mutent a ttj petmu» tent.fimiliter lt;SC filios filiascß tot nuptijs et fporv falitrjsccpulant recopulant, vt nefeire coga-mur,vbi verum cohaereat illorum matrimonid. Excmplahuius plura fuppecunt.fed pauca quç a proximis annis lefe off'erunt,pro omnibus fatisfa ciuni:Nonne LadiHaus Polonus accepta in vxo rem Beatrice,cuius nutu Hungariseregnum obti nuit,tandem repudiata ilia fuperinduxitaliäex Gallijs pelIicrlt;Nonne Carolusotßauus rexFra corürepudiata Margareta Maximilian! Cziaquot; risïilia.illiusfponfam rapuit amp;nbsp;vxorem fibi co* pulauitlt;quameandempoßeaLodouieus duode cimus repudiata fuafibiconfimili thoro coniun» xic,confenticntibus ißis adiutätibus regni epi« fcopisÄ pontificibuE, quibusvifumeß pluris fa cienda iura acquirendx Britaniz, quam iura ob icruandilegitimi matrimonii: amp;nbsp;hodie adhucne (cio cui reg!petfuafumaudio, vtliceatfibiiam plus viginti a nnomm vxorê dimlttere Sc nubere pellici^Sed ad meretrices reuertendum eß.harü at tes qui nofTe velit,videlicet quo ritu fuam proßi-* tuant pudicittâ,qua oculorumlafciuia, quo nutu iacici.quo corporis gcßu,quis fernaonn blanditija

ÖE ARTE MèRETRiCTA quîsimpudtcisconrreifcanGnibus, quocxién'ö'fl habitu ac fucofolicitcc corrupteres.cacterasfp me , retricia; arcisvafricias, illices, laqucos, ftratage- ' mata, apudcomoediarum peet as hspc requirar. Qiii autem fcire cupir.quo ritu, quo delinimc nto: quo contuitu, quo aftatu, quibus bafijs, auibus fuaui)s:quibus contadtibus-quibusoppreffiuncu !)s,quibut afFrilt;ftionibus quibuslutfcis,que accu bi tu, quo côftridtu.quibus modbus, quo impuHu, quoexccptu,quorcceffu,qua Veneris proielatio ne,qua’cciprocatione,qua iiiftauratione meteirl ctus]udusfitcxplcndus,in medicorum volumini' bus tradituminueniet.Scripferuntprçterealibroi de metetricibus Antiphanes, Ariüophanes, Ap' pollodorus.Califtratus.particulatim veroLaidi» mcretricislaudes (cripfit Cephalus rhetor, aiqu^ Naidismeretricis laudes confetipfit Alcidamus. Scripfertit prattere a de fornicartjs amoribus, tarn Graeci quam Ladni.Callimacnus, Philotes, A' mcreontes,Orpheus,Alceon,Pindarus,Sappho, TibulluSjCatullus, Propertius, Vergilius.Iuue' nalis,Martialis, Cornelius Gallus, amp;nbsp;multi alij non tarn poetarum quam lenonum officio fun-iftiifedhosomnesvincitOuidius incpißolishegt; roiciSjiSi ad Corrynnam ditflatis, maxime vtr« de arte amandi ,quem verius de arte meretrican*' 'diautlenocinandi intitulafTet,ob quorum edi-tionem cjgt; iuuenturem impudicis documentis cof tupiffet,abOlt;5lauiano Auguftoin meritum exf* lium ad Getas vfque relegatuseft : ipfeetiam chilochus Lacedaemoniusolim omnesamorumlj brosiuflitexcremari, SC tarnen haec arshodiead hue a nobis legitur, Ac ludimagiftri hanc lui* prxlcgunt difcipulis, SC editisin cam fceleßimquot;

IBIS commentaries exponunt, quinÄ viJi ego nuper atfß legi fubcitulo Corrofanælcalica lin** gua editum, ac Venetiis typis excufum de arte iDcretrida diaicgum, vtriufque Venerü omnium flagitiofinimum, dignifTimum qui ipfe cum auioreïuoardeat. Practereo hic amp;nbsp;confulto quiquot; dem Cinedum Ä Pediconum detefiandamlibi-dinem referre, amp;nbsp;fi illam magnus probet Arifto-teles, ac Nero imperator publico thcrohoncßa-uit, quo tempore Paulus Apoßolus lcribcns ad Romanos indignationemomnipotentis deiillis indicie Pluccenim fupereos dominus laqueosvc non efFugiant, ignis«^ fulphur amp;nbsp;fpiriius procel larumparscaliciseorum. In hos iubetimpcra-tor infurgere leges amp;nbsp;armari iura, exquifitia potnis vltore gladio poenam irrogari capitaletn: led hodie igne excremanturjquamMofesinJle-gibusfuiscrudelibusfupplicqsextirpandamcen luit,amp; Platoafuarepublira«xpellit,55 in Ie-* gibus damnat. Antiqui etiam Romani hanq ( teße Valerio «Sc alijs) feueriHime punierunr. exempla huius fuerunt, Q Flaminius atque tri-bunusillcaCaeliooccifus, fed nos honeßis auri-« bus parcentes ab hac monßrefa libidine 3c brutal! fpurcitia ad meretrices redeamus. Siqui-demomnibushacc libido infeßa cfi.Ä: non cft qui ignem illius aliquando non fenferit, fed aliter vruntur fa minât, aliter viri,aliter adolefcen-tes, aliter fenes, aliter plebei,aliter proerres, aliter pauperes,aliter diuites,quodcÿ mirabiliuscft pro nationum lt;5c lerrarum varietate, aliter Italie aliter Hi(pani,aliterGalli,aliterQermani.Itali bidinisincendioprocuiufcÿ fexus.xtatis, dignita tiSjfortunxatÿ nauonisdifferentia fibivarios

Infaniendi ritus deligenie: virotum amor arden-« tior fed facminarum partinacior, amor iuucnum lafciuuseftjamp;fcnumridiculusjplacereftudecpau per obfegOjdiues muneribus,plebei conufuqs.pro ceres pompa et ludis: adoritur patbicam ingcnio fuslcalus difTimulatoardorequadam adornata lafciuia.illamç^editislaudatcarminibuSjOmni-« fcustÿ prxferens extollitîfi potiaturzelotypusiP Jam perpétue recludit, ac veluti captiuuam ob^ ftruat: fj amore fruftratus de recuperanda pathi-ca defperauerit,ad maledida côuetliis illam inff nids conuitijsdeteftatur. Prçceps Hifpanus ardo ris impatiens/uribudusirrequieta lafciuia irruit, tniferabilibusç^lamentis incendiü fuû déplorant patbicam inuocat d: adorat:fi potitus fuerit, tan dem aut zelotypus perimir,aut fatiatus ad mer-eedem proftituit:fi frui defpcrare cogatur fe ipfum cxeruciat SC mori deßinat: Lafciuus Gallusob-fequiomtitur,canribup5^lotispatbicam oble« lt;ßat:fi c^itur zeloty pia meeflus luget, fi frußra' tus lacefTit cotumelijs.vïdidlam minatur vimtj jntêtat: fi potitus fuerit tandem negligit et aliam vrit Frigidus Germ anus lente inardefcit,accen-lus arte inflat amp;nbsp;donis prouocat,zelotypus libe-ralitatem continet.fruflratus contemnit, potitus refrigefcit.Fingitfefe amate Gallus, ardorê dißi mulat Germanus,amatum fefe fibi perfuadet Hf fpanus:amare nefcft abfque zelotypia Italus, a-mat iucundam licet déformé Gallus, prarfert pul ebramlicet inertem Hifpanus : mauult timidulî ltalus,cupit audientiorem Qermanustfitefapien tefiultus pertinacirer amando gallus: rebus omni bus amando prof ufise ßulto tandem, fed fero,fit (apictu Germanus : ob placendi amatx delfde^

DE ARTE MERETRICIA rium magna aggrcditurhifpanuî:vt a mata frua tur.maxima quactç contemnitlcalus. Quin huiuf modi amorum Iibidinumcß pafTionibus irretiti c-tiam maximi viri multa praclara facfnora fæpif fime negligunt, 3C poft terga relinquunt, cuiuf-inodi quondam in Ponto Mithridates,in Capua Hannibal,in AlexandriaCa:far,in Gracia De-metriuSjin Aegypto Antoniustceflatolim abogt;» pere Hercules propter lokn, Achilles pugnam de trttfrac propter Ißrifeiden.moratur Circe Vlyffê, moriturin carcerc Claudius propter Virginiam, tetinetur Caefar per Cleopatram,eadcmcp exitio fuit Antonio, produnt facra literæ propter forni-cationemfiliorumSeth cumfiliabusCain ptope Vniuerlumhamanum genusdiluuio extindrum, propter fornicationisimpetumdektafuntSichf amp;nbsp;domusEmor, amp;nbsp;pene tota tribus Beniamin; populus Ifrael propter fornicationem externa-rum foeminarum,quoties percuftus eft SC in ferui tutem datuslt; iamcß propter vniusDauid régis adulterium,quanta ßragespefte,fame, Sógladio fada eft lt;nbsp;propter fornicariosamores, feemina-rumtj raptus Thebani,Phocenfes, Circci expu^ enati aià deleti funt,ipfumque ( vt diximus) Pe loponneuacum bellum a Periclc fufeeptum eft, ac decennali belloexpugnatum Ilium, maximo totius Gracia atque Afia detrimento. Similes ob caufasTarquinius,Claudius,Dionyfius, Hanni bal,Ptolomaus.M, Antonius,TheodoricusGo-thus.Rodoaldus Lôgobardus,Childericus Fran eus, Aduincelaus Bohemus, aicjj Manfrodus Nc opolitanus mortem Sc patriç ruinam paffi funt, propter Canan luliam Tingitana prouincia prç (cCti filiam, per Rhodeticum regem ftupratam,

pulfis GothisSarractni omnem Hipanfamoeof parunt. Henricus fecundusAn«:Iorum reAob ßupratam nurunifuam Philippi Francorum re^ gisfororem, a filio fuoregno putfusefl.Pr • pter vl rorum fornicationes indignacæ vxores Clitemnc ftra.Olympia.Laodicea.Bcronica.Frigiobuiida amp;nbsp;Blancha ambæ Francorum reginac.et Ioanna Neopolitana,(5iC plerarq le aliae maricos occidtrût eademcaufa Madeam.Prognen, Ariadnen, Ab theam.Hcriftillani materno amore in odium ver fOjin crudelem filiorum cacdem adegit: pofteris temporibu* mulrç adhuc mulieresmaricoreftii-pra in natos filio«vindicarû[:Arlt;ç ex miriffimis matribuscrudeliflimç Medeç (Si futibundg Ab theç (Si inipiç Heriftillç fadiçfunt.

VFrum quia lenonum amp;nbsp;lenarum fuafu.cô filio, amp;nbsp;opera committuntmeretrices X fcortatores , vt plurimum fcelera fua.i'' pfamlenociniorum artem profequamur: Nam'ficut meretricatio arseftprofticuendçprogt; prise pudicitiac/iclenocinium arseft oppugnan-dx (Si prodicuendx pudicitix alienx.qux canto q dem maior eR meretricia, quanto fceleratior,caii to potcntior.quantoipfa e(l plurium artium fatel litio conftipata.tanto autem perniciofior.quanto ^fa plures cxterarum artium acfcientiarum di-fciplinas amplecftitur,quas aranearum inftarirre pensquicquid infingulis artibus AS difciplinii vfpiam eft veneni.id totîiefingulishaurit, inde fua cela côtexensmô qdcm qualcs araneaiit telx dimilTis auibus nô nifi muicas capiûr, nec etiâ cuiufmodi ilia venaco^t ingentia retia.q grandio (Mbciiiatrctincnt,puA1146 aRutiorcs^ bcRiolai

ebbi Hnunf; fcd vincula neóit tam fortia.ram-, que folida,vc nulla puella, nulla mulier, tam fit fimplexfuie prudens.cam conßans fiue pertinax tam vetecunda feu cimidula,tam potcnsfiue puquot; filla,fl femel auresprzbeatlenz, non illico capia rur amp;nbsp;hxreac: Aßutia veroea cß,quam nulla vin cic muliebris pruJencia, a quarum rcndiculisnul la puella,nulla matrona,nulla vidua,nulla veßa leseuadac indemnis.Cuius inermis militia pluti^ um mulierum pudicitiam proßernit, quam vllua vnquamquantumeun^ maximusexcrcitusdl« liustechnae,fraudes,doli,verfutiae,aßus, eiufmo-dl qux tradere nullusflylus fufi’iciat.nullum zqua tepoßit ingenium;cun(^ hxe arsplurimos vtriui que fexushabeac profeffores, tarnen paucos ad^ modum confuromatos dedit magißros : nec mi-rum,nam licet tot fint lenodniorum genera,quot artinm amp;nbsp;difciplinarum, idcirco abst^ß omnium cognitioneperfjci non poteß; Oportet ergo perfc tftum confummatiimlenonem lenamveomni feium effe.nec ad vnam folamdifciplinam,uelut ad Ardticam ßellam tätum refpicere, fed cês am plt(fti,eam artem profeflus,cui ezterzomnes di-* fciplinz feruiunt öd famulanturjefl enim certa Qquot; dam Omnium feientiarum ferultus lenociniofa. mulantium : Nam hu ic in primis grammatica I fetibendi öd loquendidifciplina amatorias largi turcpißola8,illafquecßicßis amatorijsfalutati^ unculis,precatiunculis,lamentatiunculis, alletßa tiunculis didiarc docet: quarum exempla plzra^ que ex recentioribus Aeneas Syluius, nbsp;nbsp;lacobus

Cauiceusödplzriqtalrj reliquerunt; Verum eft alia quzdam grammaticz ratio, de modooccul ufctihcndi , ccudc Archinicde Siracufanolc«

gfmus apud Aolum Gellium.de quo artificio an tepauccs annos fcripfitTrithemius abbasSpan heiraenfisduoingeniofa volumina, quorum v-num nuncupauit polygraphiae.alterum ftegano» graphizdn quo poftcriore tam fecuros fecretosrjr adquantamcuncpetiam dißanciam explicandi animjrïcusmodosc^ tradidit, quibus nec [uno' nis omnifcia zelotypia.nec Danae ardtilTima eu ftodiaqueatrefiftere.necquzommaperuidenscê tocull Argi vigilantia queat explorare.Ars pro-fedonon ram necelTaria regibus quam IcnonP busde amantibusomnibuscommodiiTima.Suc cedit huit proxime poefis q jzfuis lafciuis ryth' mis atque fabulis ac amatortjs bucolicis, epigrâ matibus,epiftolis,5^ przceptiiinculis, comocdqs, atq» ex penitifTimis Veneris armarqs deprôptis lafciuis carminibus,Icnocinio fuiida pudicitiam omnemfubuercit, ac adokfcentix bonam indo^ lernmorescß corrumpit. Vnde poetz inter leno-tics principatum fere obtinuerunt, e quorum nU' mero apud prikos peritiorei extitere illi.quos fu-periusin arte meretricia nuncupauimusCallima chus.Philetes, An i crconres.O, pheus. Pindarus, Alceon ,Sa ppho, Tibullus, Ca tul 1 us .'Propertius, Vergiliui,Ouidius,Iuuenalis,Martiab's.Éthodie funt adhuc poetxqui peßilencinima carmina kri bunt: Poft iftosvero non infimum inter lenones locum.fibivendicantrhetores, fraudulen^arum blanditiarum,dl£ perfuafionum artifices,illaque lenarum fcliciiTima cui propitia cft dea Suadela; Superiorem tarnen iftis locum poftidcnt hiftotici flliprzcipuequiamatoriasillas hiftorias conte* xuerunt,Lancefloti,Tri'iamii,EurcaJis,Pelegri* ni.Callifti amp;nbsp;fimilium, in quibus fornicatiom Si

Âduîrerfjs a teneris annis puellæ inRitiiuntur 3C affiiefcuntznccj veromachina quæuis, adoppu gnandum.cum matronarum pudicitiam, tô ÿ'gi num ac viduanim caftimoniam, validior quam kvtlolarciux hiftoriae: nulla tam bonæindolis foe mina.quachac ipfa non corrumpatur.mirumque Îmtarim fi aliqua reperiatur aur mulier aut puel-a tam exadlse caftitatis fine pudicitiæ: qux ex €'• iufmodi IccQionibus amp;nbsp;hiftorijsptregrina libidi nenonGspe adfuroremvfç^acccndatur. Atquc tarnen quxinhi» libris plurimum edoiRa puclfa tft,qu3C(gt; horum iacere feit ditfleria,amp;ex horîl difciplina cum procis in multashoras facundecS fabulari.hacc demum eR probe aulica: PermuJti autemhiftorici lenones extitere quorum nomina obfcura funt.n'.ultietiaminter pratclarosferipto-resiftisoperam nauarunt.cuiufmodiex recentio tibus, Aeneas Syluius.Dantes,Petrarcha, Boca tius,Pontanus,Baptifta de Câpofragofo, ap ter Bnptifta de Albertis Plorentinus.item Petrus Hadus.Só Petrus Bembus,IacobusCauiceus,çt lacobus Calandrus Mantuanus,amp;: multi alq, ip ter quos tarnen loannes Bocatiusfuperatis ornai bus.lenonum palmamfibilucratuseft.in ijs maxime libris quos centum nouellarum intitulait cuius exempla amp;nbsp;traditiones nihil aliud funt qua callidiffima lenociniorum ftratagemata. lam vc ro quando honeftatis ac religionis verecunda tj -midulaq; fœmir.a expugnanda ed,quantum tnc dialedicxargutixitnocinqs adiumenti praeftapt ipfa apudOuidtumMirthaefabula palam faev: Proindenuncexmathematicis difeiplinis aritlj-meticiludi lenocinrjs corn modi funt,Si mufica pfanon minima lenociniorum clientula efl, qux

vocis gratia lt;5^ peftilentibus cantionibusinflru; wencorumque voluptarijsmodulis libidinisincé ïiuainomnem lafciuiamamp;corruptioncm ani-mumemollit,mores fubuertic.luxuiistccncupif« tiam afFedtufque validtfTinie ineutir : Cui accedit chorearumÂ faltationum commoditas.vbicum pathicislibereloquilicct.iît palpitarc,ofcula,ba fia,amp;fiiauiafigere,amp;:impudicisman)busquani vel/s contretfrare,!^ non raro ad latebras confu^ gerc:Nec deertalenocinrjsgeomctricus architegt; ?rus, qui icanfilimachinulaperimpluuiumvel feneftrain fub noiftu congrediatur amatscrquique adukeraijs clauibiisfimilibus(ÿ,ceu quale Deda Jusfabricauit Pafiphae ingenrjsadulteris obfe' quatur.Iamcg etiam in piifturislegunt quxliteras ïicfciuntmulieres.plufque exilbsintelbgunt qua aliæ exliteris confpiciunt.duminrra cubilianus-quam non videant.quodcum fcelere Ä flagitio armulentur.nec minus per oculos atquc per aurcs animus corrumpitur.tam cnim hi ad am/mû pC' nctrant.atcÿillæmec minus lafciuis imaginibu», quam reriim præfentia homines ad libidineniingt; uicancurtcuius rei argumenta func Venus Gnidia Praxitel.soperain temploi'uprata.eiufdemqjar tificis Cupido abs Alchida Rodio adolefcéte cot rupta-.Â quxrefcrtur abEliano Portunaeftatua, abs Athenienfiiuuene tam arden ter adamata, Vt cum emere prchiberetur.apud eandem expi' rarir.Terentiusetiam in Eunuchointroducitado Jefcentemadlibidincmincenfum , cumvidifltt tabulam,in qu a depidtum fucrat, quomodo lupi ter per aureum impluuium corruperit Danaen.i-deoque non immeriro Arifloteles panam PublJ lt;amf(atuicpidonbus,qui calia proponûtoculi*

multicudinis quibusHHido inflammetunne^ vlt;r ro fine caufa dick S apiens pidturx amp;nbsp;ßatuarix at tesinuentasefle in tencationem animaehominû, Ä in decipulam inlipientiumÄ corruptionem vi tae.Occurrunt nunc aftrologi, chiromantes, geo-mantcs/omniatores,omina cores, arufpices, au^ gures,reliquustgt; diuinatorum populus.qui omes leno num officio fungences.fuisfallacrjs ac verfi-pellis aAutixfraudibuEfpondencillickosamores, conciliante^ non raro.fcekft.fTimas conglutinant nuptias.nimisraro benepadasdirimuntin adul teria. Ab qslenonibus non modo mulieres.fed qd Îjudendumeft virietiam amorumamp;: coniugioi?« u»rum aufpicia pctunc,amp; fpem potiundz pachi caepuellae capiunt,5i pro illorum non tarn ßuko quam impio hort atu, fefe connubtis iungunt vel cximunt.Caeterum etiam ad tarn infanam credu litatem plaericj indudifunt, vt purent aftrologi-cisimaginibus horarumobferuationibusamo tem cogi poflijficut de iftis Theocritus, V er gili— us,Catullus, Ouidius, Horatius,Lucanus, 8C multi aliinugacespoetç cecinerunt.àtque ipfia-ftrologipoetisnon minus mcndaces aurores,in fu istledionumlibrisftatisjcanonibustradiderunt, quo vno profedolenociniorum obiequio aftrolo-gtomnes SC diuinatores non minimum faciunt quaeftiim : quibus in adiutorium proximo fefe offert magia,

Quse fe carminibus promittit foluere mentes, Quas velit.aft alijs duras immittete curas

Pamphila maleficxfuos amatores afln'ngunt.æ in Cal]ißi tragica comcedïa Coeleßina kna Kleli bccam piiellam accendù, Accedunt rjs etiam ve ntficia,amp; philtra.amatoria poculajcd admodS periculofa, vtproamorenonnunquam mortem auc grauem aliquem morbum inducant.Horum haubu mortuuseß Lucullus amp;nbsp;Lucretius,lcd di' lucidisinteruallisfenfummenten.;« ai»il c.

Legimusciiam mulierem quandam,quz ama totio poculo hominem occidcrat,ab Arcopagitis abfolutam, quia amoris caufahoc commiferat: fed nulla Icnocinijs accommodatior ars quamme dicina.quæconcupitam Venerem aquauispa^ thica puella facile obtinet.dum polliceturrefar' cinatohymenæo amiß*am virginitatcm reflitue te,pa pillas ne excrefcant cohibere.vteiy prohibe re,Aerilitatisvenena in lengam fecuramqt libidi nem m(nißrans,aut quaßata fpina conccptumle men «jeere docens.vt canit Lucretius.

Idq; fuicaufa confuerunt feorta moueri. Ne complerentur crebto, grauidxcÿ iacerent. Et fimulipfa viris Venus, vt concinnioreflêt Quovno medicorum beneficio iammultzmagt; trcnzfimul «SCpuellaeauliczetiam dominefecu lefutuût: faciunt ad hanc remetiam vetularum fnerußationes , ÄCreliqui riieretricantium mu' lierum fuci, qui apud medicos in librisde décora tionc palTim traduntur docenturque, quibus no* xias mcrecricum mcrccs vendibiliorcs reddant, quz idcircQ faazliterae vocant vnguenta mere tricia, SC cum jßis alia permulta pharmaca libi dinunriincentiua.çuiufmodi ope gloriatur OVI-DI VS ad nouenarium numerum fe infceiidtfquot; fe, ôdTheophraflus.fcriptain rcliquit plantam

^uandam ad feptuagcfimum coitumjv/res extdi dcntcm.Iam vero nullum knodnium oportunû, tcmpefljuumcÿ magisquam quod medicinæprae kxtu pcragkur,nullæ fiquidem domus tam clau «,nulla monaßeria tam reclufa, nulli caretres râ cußodKi,quxnon admittant, qiixue excludant Itnonc medicumx quibus (telle Plinio) etiam in principum domibus adulteria perpetrara funt.ut tudemiinLiuia Drufi,et Vetfrij ValentrjinfMef lalina Claudijr^nequis philofophos lenocinio in utiles putetipeCyrenaicorum magißer prohibée Arifiippus , cui cum effet apudThaidem nobile fcortum frequens cum altjs riualibus confuetudo, gloriabatur qgt; ipfe haberet Thaidem, quum alt) a Thaide haberentur.quumcj» illi fuabona perde rent,ipfe gratis luxuriaretur.Sicmeretrix philofo phum ilium habuit prolenone,cuius exemple 8£ autoritateomnemiuuentutem adlctraherettnec facie fuit Arißippo fefe mercttici lenonem «xhibe re,led etiam docere publice libidinescctpit,illafqs delupanariinfcholastranflulit. Reliquum nunc amp;nbsp;mechanica artes perplures knodniorum vl-cem obtinent,inter quas phrygia artifida,nendi, texendi,fucdi,cxtcracp muliebria exercitia prin-cipatum tenent:quorum praetextu knç dum linn, fi)um,vittas,tiaras,corollia,cefles,loculos,chiro* thecas circunferunt.ex iuuenculis olim merctricl busiam vetula mcrcatrices effeda, pathicas pu tUas ijs rebus facile alk5ant,amp; colloquêdi opor tunitatem capiût,quibus tum adfunt lublidio lo trices,quibui permiflum efi domos libère ingrc-di,amp; filias ancillulafque abfentibus matribus ad lintea abduccre: adlunt rtiammendica quaek-coiofynarum pictatc obfitruinc i anuas, defetunt

referunt^p plena lenocinioiv Ä nuntia ic. literâ« Bt ferunt ad nuptam dona quac mittic adulter. Proinde etiam SC virilia noDilium exercitia leno cinijs accômoda funt.vt equitia, q torneanienta vulgo vocaiit.ludic^ militarcs.quoiÿ aftu Romu-* lus olim rapuicSabinas.Iamquc etiam venatio.o queries in fyluarumlatebris nobiliû potentumtÿ adulteria conciliauit.Lufit hoc perpulchre Vergi liusin Aenea amp;nbsp;Didone a venaiidi oportunitace delapfu comitum.occafionc capta ipfc etiamlu piter vlus eft lenonibus paftoribus.Proinde lt;Si;nau tæ quid conférant lenocinqsipfæ Veneiiçtcftabn tur ,quin etiâ lautat coquinarum cpulx.opiparaq» conuiuialenodniojjr vicem tenent,vtelegant il* fuis AeneadibusexprelTit Vergilius:

Poftq prima quies epulis menfaecj remotæ, Crateresmagnosfiatuunt amp;nbsp;vina toronanr.' Hicregina grauem gemmisauroç^ popofeit Impleuit«^ mero pareram,celebrate fauétes Dixit,amp; immenfumlaticumlibauit honorem, Primacjrlibatofummo'tenuî attigit ore, Tû Biciœ dédit increpitans.ille impiger haufit Spumantem paterâ,amp; pleno fe proluit auro; Poft alrj proceres Tyrii,TroeffJ fequuntur, Neenon lt;56 vâno noclem fermone trahebat Infelix Didolongumrpbibebat amorem.

Sunt adhucquiptxtereopermulta lenociniorun* attificia,fed hæc omnia uinci t aurum,quo fi alchi miftç nobisfvt pollicentur)fatisfacere poflênt.P pfi profejîolenonumfuturi funt omnium inuictif fimi.poictifli mum enim lenocinium in auro attp pecunia eft.

Auro placatiir zelotypus maritus, auro mcllitur incxotabilisrjualis, auroaccuratiflimi vincütur (unodes,auroqua;c$ ianua pâdiiur ,aiirocinni9 thalamus confcendi'.ur, auro vcdresamp; faxa ,lt;SC tnlolubilia matrimonii vincula b angûtur. Quid mirum q, auro virgines.puellar.matronx.viduj, veftalcs veneunt ,fi auro Chriftus ipfe venditur. Drnique liac lenociniorum duce, plurimi ab infi^ ma lone ad fummum prope nobiliratis gradum confcèderunf.Proftituitbicvxorem.fadtiiscltfc' nator ; proftituit ille filiam,creatusen cornes ; hic aliamquamuis matronam inadultcri pnncipis folicitauic amplexum , mox amplefiipendio di^ gnusfitregius cubicularius: Alijobdefpôfatarc gia feorta fpedabiles fadi funt, publicise^ mune ribusprçfedti.eifdem artibusabscardinalibusec pontificibus multi multa perpinguia venâtut bc n«ficia,nec eft via vlla compendiofior. Quantum' autem knocinijs ipfis conducat religio, Ipla Pau lina: caft flimae inflexibilisquc mationxbillcria' abEgefippodefcripca teftatur.quamifidisfacer dotescuidam equeßris ordinis adolefccti pro A-nubedeoproftiruerunt : quidetiam in iftispoiTec auricularisncßra côfeflio.ipla tripartita indicac hifloriamec défunt mihi, fi referre velim cognita tecentia exempladiabent enimfacerdotes, mo' iiachi,fratcrculi,moniales, quas vocant foro»’ te$,fpe cialem lenociniorum pt xroga riua ro, qutï fllis religionis prxtextu liberum fit quocunque pcruolare, ÿc quibufeunque quantum amp;nbsp;quo-tieslibet fub Ipecie vifitationis , confolatio-' nis, aut tonfeflionis, fecreto fineteßibusloqui,' tam pie perfonata funt illorum Lenocinia : lunt ex iljis quibus pecuniam tetigiffepiaculum

nihil illos mouent verba Pauli dicentis:Bolt; numeß mulicremnon tangere, qua s illinon raro impudicis contredant manibus,(% clanculum cô fluunt adlupanaria,ftupranr facras virgines.vi'' ciant viduas:i5£ holpitum fuoi^ adultérantes vxo tes.nonnunquam etiam quod ego fcio SC, vidiIli aci prxdonis inßar abducunt, Platonicalege compopularibus fu's communes proßiiuunt: 65 quarum animaslucrari debenc deo.illarum cor*' pora facrificant diabolotaliar^ his multofceleftiquot; ora.æquxncphascdeloqui infana libidine per** petrant,intérim caQitatis voto abunde fatisfaci cntes,filibidinem,filuxuriam,fifornicationem,fi adulteria.fi incertum uerbis acerrime inceffent de tertenturqp,amp; de virtute locuti dunes agitent.Sed SC flagitiofiflimilenones.fcelcrtifTimxrp lenæ fs pe fub illis religionum pellibus delitefeunt tTalcs nabent auliexdominât plxrumtj facrorum fuoi)t myrtas, aulicarum nuptiarum fcortationûtÿ confultorettlam vero etiam lenocinijs militant le ges atcß canones cum in potentumfauorem pro iniquis nupttjs pugnant,amp; iurta matrimonia diti tnunttfacerdoteRjsfublatishonertis nuptrjs rurpi-tet feortari compellunt,malueruntqueilli]egirt3-' tores facerdotesfuos cum infamia habere concuquot; binas,q cum honerta fama vxores,forte quia ex concubinis prouenrusillis ert ampIior.De quolegi *nus glortatum in conuiuio quendam epifeopû, habere fe vndecim millia facerdotum concubina riotum.quiin fingulos annosilliaureum pendant! Extabatolim Romxintemplo Veneris duabus tabulis exculptum fenatufconfultum.amp;l lex futu aria feorratenbus amp;nbsp;lenonibus admodum fauo' tabilis,quam apud Petrum Crinitum in hic Uf

DE LENONIA balâtamlegimusjn prima tabula conrintbanjf iura vifundi,confe(5landi,fufunandi,g(ßiüdi, fub trudcnJi,Cilutandi,confabulandi,'prccandi,pcr4* puuointcrdiufuruariit pcrmilTaexme funto: ex ade,foramine,horto,poftico,jnpluuio, cuntfta hçc commoda nemohonaini probibenco;fidem.confl liaferunto,feruan[o,auxilium operamue danto: In altéra tabula erat, fubnocQu vota tradranto, percutTa iuramenta,lamenta admi(centu,folicitS to.verecundiam timoremcgt; amouentoitriftitiam lupptimunto.temporilocouc obfecundanto, ecca fionine;vng cedunto.intcrnuntiasepifiolas lucci dunto:ijs,fpem,voluntatem,expeôationem,ne-telTifarem, mifericordiam adledîanto, inferunto: fraude,vi,dolo,oftentatione attemperate vtStor: prudentiam.fatuitatem habento, tenento.geßan to:ex pathica quicgfempiternç quafi ftipem 3lt;:pi gnus capiunto:eius permiiïu aduehunto, nouant qu2runto,aßu pompaue grandianimem nobilem infedantonnotasconiedlurastadtusnouanto. Erat etiamLycurgolata Icx.fi'quitacraie proue élior.acnuptiisintempeftiuior puellulam primx pubis duxiflec, huicintegrum effet ex adolefcenti bus aliqutm diligere.qui Venere potentior prae-eurrensferacem vterum gencrofofemine imple-ter.modo ipfum quod natum efTet mariti afTetere tur.Erat Si Solonis lex quae fimiliter permittebat vxoribusji mariti in rem Venereamignauiores effent.ex neceffatiis unum aliquê fibi dcfpicere, g cum colludarentur , nec idcirco alienumdid quod nafeeretur : Mitto quot funt Si cognolcun-turmulieresinhuncdicmeriam ex nobilioribu», quxquotannis externe femine grauidsenatcsfili osmaritisfupponunt/uifufquc peß partum rede

'«nt ad alternam adukcrorunifatietatem,neqwif res M.Àgtippæ Iulia.quœ iiifi plena nam' vetTco^ rem non recipiebat: Arcj furrexit his temporibus ex theologorû fchola inuifl'Us hxreticus, qui has LyourgiSolonis leges alTrrcrerlicfrc etiämiti eccleda, Martinus Lutberus: quod vos idee, tare volonepiitetisnôen'am theologes effe lenones.-Ipfa fiqiiidcmfacra bibliorume)oqm'a( fifaseft dicere) lenofinionimftratagemata habent.vtin Joerii Rmh.iSCin lonadab.quem vorat fcn'ptura vi’runi prudentem, atejj in Achitophcl porentico f liario manifeßum tß. Ouin ä: Abrahâ cum cP fctillivxorSara pulchraÄ luuenisSf peregnna rêtur apud Aegyptios.aitiHi; bJouiqgt; pulclira fis mulier.iSi cum viderintte Aegyptii,diceni:vxot illius eß, amp;nbsp;inrerficient me, ÓC te i eferuabuntidic ergoobfecro quod foror mea fis, vt bene fit mihi propter te, viuet anima mea ob gratiam tui, A: ita tandem fublatacß SaraindomumPhara onis.iSc Abraham bene vfi funt propter ilIamiEo dem flratagemate apud regem PalaflinorûA-bimelech vfus efl.vtrifcp regibus fed diuerfis teffl poribus coniugem fuam ad concubitum vfc^ per mittensifecitidem Abrahxfilius Ifaac,aiqiita cti'am fanviorum exempli$,ars lenociniorum illu flrata efl-.Proinde a dqs.absheroibus,a legislate ribus.a philofophis,a fapientiflimis viris amp;nbsp;theo logis,a principibus.ipfisque religionis r apitibus cult a amp;nbsp;cohoneflata; LenonesfueruntPan deus atep Mercurius.ipfea puer Cupido: knofuithe* ros ille Vlyflies,leno hut legiflaror Lycurgus, SC fa picns ille Solon, qui primus lupa naria xdifica-uit,dc meietriculasiuucntuti proflicuir lt;nbsp;Sed rc

•rncioribu« tcmpcnbu« Sixtus pontifex maxf* mus Romx nobile admodumlupanar extruxit: lenoiiiit imperator illc Heliogabalus, qui demi fusemereiricum cohortts aliiit.amiciEtj 3C ferui« cxhibuit.'Iam vero etiam reginarum exrerarüe^ prinripum dominarum nonnunquam id curz tft, atque regum mattes nonnunquam filiorum fuotumknx lrinr:nccp prztereaoptimatesmagi ftratusep id ofFiep abhorrent, quippelenoneso-limfueruntCorinthij, Fphefrj, Abideni.Cyprq, Babylonrj,et multi al ij magifiratus, quiin ciuita tibus fuis lupanaria condruunt fouêtfj, ncnnihil ex mcretricio quçflu etiam aeraiio fuo accumula tesemolumenti: quod qiiidem in Italia non rard eft.vbietiam Romanafcorta infingulashtbdo madas iulium pendent pontifici, qui cenfus an-nuus nonnunq viginti millia ducatos exceditzaquot; deoque ecclefiæ procetum idmunuseß,vtvna cum ecclefiarumproucntihusetiam lenociniorS Hume rent mercedem.Sic cnirn ego illosfupputan res aliquando aiidiuizhabct (inquientes) ille duo beneficia,vnum curatum aureorum viginti.altc iium piioratiim ducatcrum quadraginta: amp;nbsp;tret putanas in Burdello, quscreddunt üngulisbebdo madibusiuliosviginti.Iam veronihilcminusle-Honesfunt epilcopiilli Si officiales, qui ccnfvn» proconcubinatu a faccrdoiibusquotanniscxtcr qiieiit,idcp tam palam,vt apud p'.ebem ipfam in prouetbium abicrit illaecrum ccrcubinariacx-adrio fiuc lerocfiiium.quo dicunt: babeat vcl rô babcjit,aurtf foluei piotoneub'na,amp; babeat fi veht. bed in regno auaricix nihil turpiti d:r,i adquot; tir:bitiir,quodlucrripariat Mittotolerât'çcerné »um,quoclt;itapecunia cpifcopiï£oluta,abitniii

DE LENON! A, «iaritinxor.prçter adulrcrn(ut dicunt)ofFenfanH alten' cohabitarc permittitur:quçomnia tam ma tiifefta funt atqÿ frequcntia.vt tiefcire cogamut, eptfcoporum ne impiidentia, an plebïs patientia hacflenus fuerit ineptior:vt tandcopus fuerit Ger mamx principlbus.inter cztera narioms ilbus gra uamina,hzc quoque dcfcrrtxx quibusquxhicn lentio pre muntur.elicere poteritis.Eïufmodiitafy pacronos habet ars'lenonia.quitli tueancur artcm meretriciam.cufinhuncvfqtdieni prohdolor in ChriAianarcpublica locuscA, amp;nbsp;in ciu'tatibus publica theatra,immunicaces,amp;Aipcdia conceP la funt.vnica ilia contra diuinas leges atq? ipfum dei verbum Humana ratiuncula fiue potius kno' nio com menco militante.qua inquiunt.vt iuuen* tusegeAo illiclibidinisimpecu,peiora conari deA ftat.'Tolle(aint)e republica meretrices, cûdaAu pris.inceAis.adulterqspermifcentur; nulla matro na integra remanebit.nullaî vidua pudicitia inco lumis perfiAet.vix virgines ac veAales inuiolata feruabunturthinc tandem impoAibileeffe conclu dunt.reipublicç tranquillitatem fine meretricibu» polTe conlifteretfine quibus tarnen populus Ifrael olim per rot fecula continentifTime durauic, ficuc praecepit illis deus:non cric meretrix neque feorta-« torinfilijs Ifrael; atq^przterea hzcfpurficieso* lim etiam fub religionis fpecie ecclefiam'infilijt, acNicolairarum hçrefimpropagauit.quiobui-tandam zelotypiam vxores proAituebant.acue luti Platonica lege cômunea nabendas docebât. Quicuntp aurem principes, iudice» 3ô magiAra-tus lupanaria fouct,fiuê quouis modo permittnt, etiam licet ipfi non feortent, dicetur eis a dno 4d ait PfaliniAa;igt;i vtdebasfurem currcbascûeo,«t

DE MENDICITATK füm adulteris portionem tuam ponebas; hæc fed ftiamp;: tacui.exirtimafti inique; quod erotuifimi* lw,fedarguamte,lt;5Jftatuam contra facictuam.

Hrtinet ad rempublicam frmul atque religio nem.etiampauperum Afjagrotantium ratï onem habere,ne quis delinquat proprerpau ptrtatem,amp;; furetur,aut mendicando circumien» contagiofæpcftis calamitate ciuesinficiat.autfa me pereat,in opprobrium humanitatis; quapro«-pter pauperum xenodochia publico aere, irifignï pietate,pluribus in locis inßituta i'unt, priuatia diuitum cleemofyni« indies locupletata.Publice enim mendicare circumire ciuitates, ab initio fempervbiq? gentium omnibus legibus prchibi tum fuitîNam in veteri lege ludaeis a Mofe prselt; eeptumeft.omninoegeniisamp;mendicus röfit inter vos.In lege etiam Romana de validismendi cantibus.ardteftatuit luftinianus imperator, vt fiquislaborare potenseleemofynis feimmifceac captiuanduïfit,3ó inferuitutem redigendus. In lege autem euangelica prxcepit Chriftus quod fu pereft dandvi pauperibus.vt nullus mendicus ne-que egenusin plebe remaneat,fed fiat xqualitaa, ficut fcribit PaulusCorinthijsjinquiens; Vefira abundantia illoruminopiamfuppleat,vtamp;iUo-tumabundantia Veßrxinopixfit fupplemêtum, amp;nbsp;fia t xqualitas,ficut fcriptum eß; Qui mul tu ha buit non gt;ibundauit,amp;: qui modicum, non mino-rauit:Etad Ephefiosfcribens ait;Quifurabatur, iam non furetur,magisantcm laborer operand» manihus quod bonum eft,vt habeac vnde tribu-at neceffitatem patienti.Idem A: TelTalonicenÜ btttiubeclaborarc.nianïbus, operamdarcvt

abundentjtanquam decretum illis flatucns, vt fj nolitogari non manducet, fecuiautcm agentu bus communionemfiJeb'um praecipiensfubrrahs daiTi:atcp mepiftola a J Timotheum condemnat cosqji mendicitatisquacrtum arbitrantur pieta^ rem.Ipfaetiamcanonica pontifirumdccrela, (iï Iis illis paiiperibus erogandas ekcmofynas df cer Funt.quilaborarenon poirunt.quofcuncp aliosil las accipientes,inter prxdonei, fnrcs, larronfS,\C facrilegos connumcrant ; qs iraqr autoribus Jocc mur,non tam paupertati condolendum, q men^ didtaceiTiipram detedandam. Artes \’eroquas pro explendo mendicitatis quædu excogitatunt, ab omnibusexeerandxfunt. dummalui t ante temploqt fores in liumantt naturae iniuriâ, lt;3i^ fon tra diuinam kgem letale frigus,dcntium lîridores vrentesaeftus.iiigentesfÇ crucianis, vt vix mortê fpfamexcludanqfpontanee perpcti.-gin xcnodo chqs pauperum ftipe content! dcgere.tSi mail's fj is mederi.Qiiodque magis execrandiim eft, inter haec malorum tormenta infuper blafphemi,ma!e dici.contumeliofi.temulenti.deierantes.nonnun-quam autemfimulateorantes, facraoia aucne^ gligentes,aut conteminentes, ne Chrm g dem vl la venerationecolentes,vtfpelt;flantibusnon Cliri martyiçipraefcferantimaginem, fedinfernaliun» manium damnatorumqi repfentent cruciatus. Eft aliud mendicâtiuin fcekfiifiimum genus mi' rime mi[erandum,cciitviddicet, qui vifco.fari' na,cruore,tabe,fuper incruftat s vulneribus lt;Scfu pctindutflisftigmatibus.fefetotos vlcerofoscan-cerofosçp pingunttalq alqs confidlis morbis, va^ tqspraeftigqs.fpctflantibus fe miferabiks menri3 «ur.üunc ali] qui vocorum pcr.grinacicnupK

xtu prouincia s obambulât, labcrem tx induHr/a fti^ienres.otiofa pauperrate oftiatimmendican-tef; acrfi rj intérim ne turn regibus quidem vitS fiiam commirare velint,modoillislibtiÿtQ quo liber amp;nbsp;velint vagari, quodcunrp collibitum eft facerebelloamp;pace.vbiqjtuti ab exadlionibus, apubJicisoncnbus.a fcruitutibus, a cenfurisciui linus.vndique 5C vbirp liberi,nec pro fraudibus dolis.impofturis.furtiSjiniurijs in ius voc ati, et ve lut drjsfacri ab omnibus inofFenfi : atcß tamc ex illorumordinenon minima nafcitur pernicies.in gentiatj prodeunt facinora.dum prartextu mendl citatis ciuitatumamp; prouinciarum explorant fe^ creta.dû fraudibus amp;nbsp;dolis cxercitati hoßilcs de krunt referunttß tabellas.ad oîm proditionô gc liera inßrudi. Ab qs nonnung incenfsc vrbes, qd proximisannisipfa Gallia atrj vibsTrirenfisex perta efttnonnunquam ab ijs corrupts aq, infe-dtæfruges.venenata pabula , eVfeminata pc-ßeingenshoim ftrages fadla eß.Hisadnumeran dæ fuut gères illæ quas Cyngano s vocant.

Qua$aliéna iuuant,prcprrishibitare moleßum, Faftidit patrium non nifi nofle folum.

Hienimexregioneinter Aegyprumamp; Aethio-piamoriundi de genereCus filijCam filij Noc, adhuc vfque progenitoris maledidlionem luunt, pervniuerfumorbeni vagantes , extra ciuita-tesinagris , intriurjs, tentoria érigéntes, la-trocinrjs , À^furtis , deceptionjbus.iJ^permu-tationibus.atqueexchiromanticadiuinatiôeob letfrâteshomines.ijs fraudibus vitflum me«dic5t, Volaterranushos VxioselTe putat Petfidispo-pulosfecutusScilarem, qui Conftantinopolita-lumfcriplit hißotiam. Hiccnii» dieit Michac-

lem Traulum imperatorem ex vatkinio Vxio» rum adeptum fuiße impcr]uin,qu2felt;fla per Mc lïamatqrEuropam fparfa, paHim omnibus fu' tura prçdicebat.Polydorus AflyriosatcpCiIict« afFirmar.Iam veto hxc validx mêdkitatislurs, non inter prophanos modo ÔC extremaefecrs vilif fimos oebulones hofpitatur, fed ctiam in religio-nem,in monachorum amp;nbsp;facerdotum vftÿ ordinc confcendft.Hinc illc fratrum monachorum.caete rorumtÿquacftuariorum feô:aenataE funteqiiorü Bumerofunt.qui malefica religionisfpecie.diuo-’ rum(vc aiunt)reliquia8 circunferenres.autinfidi ofa fanrtitace piecacem præ fc fercntes.cum muleis confiÄorum miraculorum appêdicibus.diuo-rum iras comminantes, indulgentias SC difpen-fationes pollicentes.eleemofynarum prætextuve nancur diuicias : atqt prouincias pcragrantes.ab incautisruflicis, ac credulis mulicrculitfupe^i-tiofeattonitis,oucm,agnum,hadum, vitulum, {gt;orcum,perna8,vinum,olcum,butyrum,tritic3, egumina,lac,cafeo»,oua,gallinas,lanam,liB5» ctiampecunias corradentes, vniuerfam région? dcprxdantur.aconuni opimisfpolqs, domum re deunt: vbi a fuis magno omniû applaufu accipi untur collaudanturqr,qgt; fimplici plebi pijscp mu lierculiî tam religiole impofuerunt.putantçp per huiufmodi mcndieiratis artes, infignest^ fraudS verfutiasjfefe deo atcÿ fandtis gratiHima ofFerre facrificia,quoties ad iRum modum onußi prxda magno populidifpendioac reipublicae detrimen tojui famulitt] fatellitcsfaginent otiofos, ipfa mi (ericordixopera quorum praetexu tanta donaria ill is conferuntur penitus poft habentes,negli2en-tcs,lt;5£ contemticntes. Luût olim iftotum fabuli

Apuleiusinfuo afino defaccrdotibusdeæSyria» Accedunc iftïsmultæadtnodum ex fratrum mê dicamium atep beguardorum(vt vocant)numc ro.qui pofitrgata profelüonutn fuarumfarKfhmo nia.qusfftum cum picrate commutarunt.ac fi nô in aliud rcligionem profcflî fine, g vt fub pauper-tatis titulo liceac illis impudenti mendicitace quo cuncp peruolare.Â perfricatafronte.imponun» hypocrifi vndiqt pcciinias corradere,nulliu8 quç ftus pudere,ac infigni fycophantia in chorojn fa ro,in templis.in fcholis.in aulis,in pall atiis, in pu b!icislt;5lt;: priuatis colloquijs, in confeffionibus, in difputationibus,in côcionibus,efubfellq8,e cathe dris,e pulpiti*,e fuggeftis impudêtiae fuae arcibus, fpargere in vulgus, indulgentiarum merces ven dcre.fua bencfarfla cmeriri,ceremonias: et a mer catoribus,vfurariis, amp;nbsp;a nobilibus prsedonibus, male partorum prxdam extorquer«, SC a crafTis ciuibus,acindodl3 plebecxila,fuperftiti®fifcp ani culis emungere nûmos,ac ferpentis exemplo ftuL tasmulierculasprimumallicere,lt;56per ill a s fibi aditum parare a d fallêdos viros,qui cum affecta ta veftium vilitate oftentant paupertatem,amp;: vo ciferando praedicant fpernendam pecuniam, fu-giendam ambitionem,ipfi nihil magis curant, 5 vtplurimum pecuniae poffideant ; atep obid eau f» mare lt;5i aridam circumeunt,omnium domos ÄS tabernas pénétrât, necfacra nifi pro mercede miniftrant,elecmofynajcp tyrannicctangtribu-tum poftulant,omnium negotqs fe mifccnt.com pingunt marrimonia male cohaeientia, interuer* tunt teftamenta,côponuntlites,reformant facras virgines,fed omnia hacc non nifi fuo compendicj tne ^nc atccs (ratricae, quibui plzricp illorum in

tantamexrreuetunt autcritaccm, vctimori firrc jpfispontififibus monarchis, diuïttasqi plu 3 îT.ercatorumopcsac principum thcfaiiios cciv gelTerïnt, mukis aureorum millibus muras capella mercati fine, fin-nmumq; ponrififatum ingentibus peçunrjs ainbiennt; Tanta potfft rc-Jigiofa ilia mcndicitas.-Cumrpingcnrcs pofT/de-antpecuniaSjplericß interim fe veram paiiperta tem,lt;^ plufquam euangelicâ perfretionemprx-Pareoflentaut.filiancnudis digitis non contre^ «Qant.fed liabeâtfuum Eudam, quiillonim gerat loculos Ä rationes red Jatilnterea diccre aufi fi' eut Petrus (SiS loannes, argentum Si. aurum non eft mecum. Qiod fi hic non mcntirenrur,amp; fide' lis lit fcrmoillorum.haberentctiam iusdicendi: furge lt;Sd ambula: Si eum bcato pâtre FranciffO a peçunrjs pariter Si vicijsnadaco imperaret cre tiruris Siobcdirent.aquam in vinû conucrterët, fl rmina ficcis pedilius tranfirent, rab'dos lupo» manfuetos redderent, hirundinum garritum folo lufiTu compefcerentjfalconem veluti gallum excf tacorem redderent,ignipracciperêt, Si multa eiut generis,quæfantfcus ille vir miracula fccit, pera' gerentrfednon faciiint hxcomnes,quidicuni:do mine,domine; Si velut Stoicç fimiz exrerius dun, taxat Chrifti lt;5d Francifei infignia Si veftes ge' runt,voluntatem autem et teftamentum illorutn ron obferuant,Scripferunt contra iftos quondam RichardusepifcopusArmacbanus,A:Malleolua praepofitus Tigurinus.ôd loannes epifeopus Ca' motenfis,.S(: plaericp alrjcommemineruntiQuorfl fcriptatolerabiliora forent,fi nonadeo religion fam hanc mendiciiatem, fed illius abufum dun-taxac damnafTentJ, vcrû de his modo iatis fit,vt

reipublicæ adminiftratione continefuï C etiani ceconomia, quæeft domeftica quæda ƒ5 tefpublica.ôinonnifimonarchia quaedam priuata:fedejusipeciesplûtesfunt; Nam quxdâ regiajiue aulica:aba fatrapica .fiue caftrèfis.’nif fus alia publica,feu cômunitatis.fiueconuenfua^ lis,fine fodalitia;alia denifç priuata, feu monaftl ca: Hæc itaep docet qiromodo vxor,filii, aifines familia.ferui regendi funt; quomodotuenda am^ pliandacp dotnus ac poHcfrio, vnde fumptus cor ndendi: Prxtcrea quicquid eQ aftutiaede prouen tibus.moneta, portorijs, vedtigalibus, detimis, vfuris,fanoribus,monopolijs, et quicquid eft côquot; parandilucri5ô vectigalis nouarum artium «Si iiiuentionum.Infuper quoque de fodaliiqs, fade-ribus, litibus, bello, qux omnia cumnec mo-dum habeant nec regulam, idcirco anomala di-cuntur. Quo circa œconomia nec vere ars neque feientia dici poteft, fed quaedam ex hominum o • pinione, vfu, confuetiidinc, prudentia feu eriarn aftutia, conftans domeftica difciplina: ad quana fellulariaopificia artes mechanicacomnesre-fefuntur,qna: in lino,lana,ligno,ferro,xre,metal-listß varrjs confiftunt:feruiles quoque obfecunda tiones, tonforum, balncatorum, cauponiim,ôi multipliées vidlusacquircndi, .V rem priuaram ampltficandi format, qux nec ad præfidcndi pertinent autoricatem, nec reipublicat te gimini vfrp quar5conducunt,Miliildiuinn,niliill berale,nihil ■ctoicum fp€cuUntes,quorü tautae func,vt nume

rarinequeant.ÄshxomresqiMdemferuiks funu pleraqpetiam funt cognatisquibufdam vitijsin fames,ficiic aungx:riautx, cauponcs loquacita^ tis vitio infames habentur.quia fabulis gaudent

neatotcs,amp; paftores ; nam hos Midjc fabula, Syllæ Athenasoblîdentishiftoriaullcî vcroRit ti fabtlla infames feceruntiSicetiam cantores.Ä tibicines,^ ciiharcedi homines mercenarij, q in conuiuqs in aliorum obledfamentum mufica in' ßrumenta fonant infames funnfed naucarum vi' ta oim cum infeliciiTima.tum peffima, quoijtha hicatio inßar careens eit, vidrus afperrimus idê amp;■ immundiirinius,indumenta fpurca, amp;nbsp;rerüogt; tnnium incömodiras, perpetuü exiliiim, fempet vagi,profugi,nefcii quictis.fcmper vctoin rabif, fneertis vndis iaetati,3cftus,frigoris,imbriü,fulgu rum,famis,fiti8,fqualorislemper obnoxqiAcce-dunt adhçcScyl ç.Charybdcs.Syrtes.Simpkga des.tot infefta maris pericula : prærerea temptfla tes, quibus nihil cR tnßius amp;nbsp;horribilius, Si cum hisomnibusplunbuscj alijsmalis continuum vi ta difcrimtnxücß nauta hominum omnium fmt jnfeliciiTimi.funt Ümul omnium mortaliumfcek' ftifTimi.Scd inter tarn multas mechanicas artet, inercatura,agriculfura,mi!itia,medicina,caufi'’ dica,potiores partes tenent,dequibusinferiusper ©rdinem dicemus:Sed priusgeneraliaotconomisf fundamenta difeutiamus.

PRiuata aconomiavistota in coniugioefl, vnde Metellus Numidicus cenfor.cfi popu^ Ium J^omanum ad watnuionia capeffenda

adhortaretur.Si fine vxcre pofftmu* QinritescfTe (inquit)omne«,ea mokftiacareremus; fedquogt; niamica nacura tradiJit.vt ncc cum ilbs facis co mode, nec fine ilHs vllo modo viui poilit,faluti p pctuæpoîiuï quam breui voluptati confukndum eftdizc ita narrat Au!us Gelfius, neep enim fine vxore Vila domus aut res domeftica flare As du, rare poteft,nam fine vxore nec extendi progenies,nec vocari hxres.ntc appellari hxreditas, nec tffepropinqui,nec familia,nec paterfamilias dici poteftiQui vxorem non habet,domum non hi bet,quia domum non figif.et fi habet,moratur in ea vt peregrinutin diuerforiotqui vxorem nonhi bet,etiafilocupletifTimusfit,nihil ferehabet qd fuum fit.quia non habet cui poflit relinquere,nec cui confidere,omnia fuapatent infidii8,furantuc iliumferui, defraudant focrj,contemnunt vicini* negligunt amici,infidiantur propinqui.filios fi qs habet extra coniugium.funt fibi ignominix, neep nomen familiK.necp auorum imagine8,neqtopc8 fuas vetantibus legibus ill is relinquere poteflii pfe quefimul abomnibuspublicismuneribusiSi ho nonbuslegißatorum omnium confenfu propul-fuseft ; neep enim dignus eft regere ciuitatem qui domumregere non didicittnecgubernarerempu-blicam, qui rem priuatam As familiärem nun^ cognouic, qux eft illius veriffimum exemplar imago . NoueranthocGrxci,qui cum Philip-pus Macedo diflidenres eos pacaie ftuderec,et Lc ontir.us Gorgias de Grxeorum concerdia librft recitaftet in Olympia, vrrunqt refpuentes in ife -tunt,fp alios toncotdareftuderent, qui domi fux nullam concotdiam ftabilire polTent. Erant enim PhilippodemidifTidentes frlius «SCvxor, Got-*

gfap ante m vxcr iS: ancilla;quorum ergo prçfum pta pnidentia 5C aiiton'tasdomeßicasrixasfcda re non porerat.nec illos exreriores difcordïas fapï enter polTe componere putabant. Qui igiturciuJ tati reipublïcæ praficitur, nififeipfum 5C do-mumfuam remque priuatam regere fciat.is pla^ ncinaufpicato præhcitur. Uenit^ hicvmni» vkxftatiiseft.ïnquo homo in diligeda voxre,e-ducandisliberiSji’fcregenda familia, tuendisrcquot; bus.gubernando domicilio,propaganda proge-ric.vitam omnium duccre poteft feliciflïmam'un qua fi quid cadat onerif amp;nbsp;laboris(cadunt aüt p muJta. neep vero vira vlla iua cruce cara) eerie hoc vnicum illud onus leueÄi fuaue iugum cft,qd in coniugioeft.fi modo tales fint coniuges, quo» non auaritia.non faftus.non dolus.nönaus.iióin fana libido,fed deus ipfe coniunxerit.vt relinquat homo pattern,amp; matrem,amp;: filjos.Ä: fratres,^ affiliés,adhacreat vxorifux,cuiusamorcint iim aliorum diletftionem fuperare debet. Sic He-efJ-or videns excidendum Ilium,non parentiini,nó fratriim, non fui’pfiusfolicitudineangitur, quan turn charaecoruugis. Sicenim aitapudHome rum:

Haudegdemdubiro gn concidet Ilium ingens. Kt PriamusPriamiqt tuet plebs atmipotenti», Sed mihi nee populi nee charœcura parentis, hJec Priamiregistantum prxeordia rodir, Nee gel manorum.quanuis multiqt probiqi Enfe lub hoftili vitas in puluere ponent, Quam me cura tui coniunx charilTima vexat, Kateor peruerfas nuptias multas comirari angu« Prias amp;nbsp;mala mulra.cutufmodi quondamrecen« fint SQcrates,perpecuaH] felicitudineia, exetuef*

DE OECONOMIA PRIVATA antemzdotypiam, con'exfum querelaiumtx' probrationcin dotis.praue affiniutr. fuperciliuTu, alien) matrimonij fubcenfiiias, variesfumptus, incerioslibcroruin eueiitus,nonnuiiquam orbit a tes.interitiim generis,liærcs alienus, lt;S6 dolores in numeri;adde nullam vxoriseletfcionem, fed qua lifcunqteuenerithabenda , fiiucunda ,fiftulta, fiperuerfis moiibus.fi fuperba.fi lordida, fi defer mis,fi impudfca, quodeuntj vitr) efl poft nuptias difcitur,v)x aut nunquamemendaiur. Sunt per' uerfarum nupriarn non modica exempla. A-lar-eus Cato Cenforiusaerate fua Romanxreipubli^ catfacile princcps,ö6 qui belloamp;'pace parem vi x liabebat.cum iä fenex Salomi cuiufdam viii ino pisamp;obfcurifiliam adolelcêtulam duxiffet vxo rem,!lla fefe contumaeiter gerente, demi fuæonil autoritäre carebat.Tiberiuscû luliâ Auguftifili-am manifeftis adultcrfjs infame haberet vxorc, eamrp nec caftigare.nec deferre , ncc icpudiare» nec retincte änderet,Rhodft fecedere non fine fa-mæignominia vitactji periculo coatftuseft, M.An toniuspliilofophus Antonq pq filia Fauftina in Vxorcaccepta,adulteramillam, ncdedotetSd imperio in cerramen veniret,rerinere coatftus lt;ft. Verum omnia haec incommoda nontamvxorû quammaritorum culpa prou£niunt,nullisem nifi mails maritis vxor contingere folct improba.Dc rjsitaphilofophatuseft VarroapudGellium in quiens; Vxorisvitium aut tollendum autferendû «ft;quienimto’.lit,hanc fibi commodiorempree ftatiquifert, ipfefefc meliorem leddi’. De qs in declamatione noftra defacramento matrimo nqlatius locutifumus.lam vero 3c filiorû educa tio nëointubus redit cedit,quorum plutimi male.

DB OECONOMIA PRIVATÄ. audientcs.vel rebelles parcntibus.alrj eifdem eti-aminferd, alijsinfani «Sc vecordes condngunt: alrjshcberes amp;nbsp;crafTi^alij per vïdorum omnium przcipitia viram agunt amp;nbsp;patrimonia luxu,libl dine,lt;5ialea euertiinttalij parricidæ.quales Ale-ineon amp;nbsp;Orerie» amp;nbsp;P.Mallcolus.qui matrem oc ciderunt.Ipfe etiam Artaxerxes Mnemon.ïufce ptis centum æ quindecim liberis, magnam eoi)t partemilliinfidias parantem de mediofulhilir. Quocirca non infcite Euripedes ait:(5^ nofter Ber nardus afTumpfit bonumeiTc.incognitum carere liberis.Ipfe etiam Auguftusfeliciflimusimpera-ror.propter filiam 5«: nepte m fæpe Horaericum il lum verficulum exclamare coaduseft;

Coniugc non dudta naris vtinam caruifTem. De feruis etiam ait Euripidcsrdomi nullus maior inimicus.neq» peior.nccÿ inutiliorJcruo.EtDemo critusinquit.Seruus neceiTaria prolTefTio, non auté dulas.Et Petrarcha alicubi fcripfit.Sciebam me cum canibus viuerc, verum venatorem efle nifi admonitus ncfciebam.Serui vocantur canes,funt ffiordaccs.runtgulofi.funclatratores. Plautus in Pfcudolo naturaleorum ijs verbis exprimrt.Pla gigera hominum genera, quorum baud quiequa in mentern venir vt redle facianrat cum eftocca fio data,tcne.clude,rape:hocefteorum opus, vt mauelis lupos a pud oues relinquere, quam hos domi cuftodes.EiLucianus in Pahnuro ait.feruo turn in dominos Temper prompta maledida,fur-ta,impofitiones,fuga,arrogantia,negligentia,te mulentia,edacitas,fomnolentia,tarditas, igna-uia. Hinc iadlatum illud prouerbium, Totidem domi hoßes h abemus,quot feruos. Sed nos illos fg pcDon tam habemus hoßes,quam facimus, cum

(n illot fupcrbi, auari, contumeltoO, Sc. crudclc* (unius,amp; demi induimus anitnos tyrânonià),d£ non quantum decet, fed quantumlubct txcrccrc volumus in fernes ; de qs ita loquicur Sttophilua feruus apud Plautum in Aulularia:

Inique domini feruis vtuntur fuis. Et ferui inique dominit nue parent fui£ Sic fit neutrobi.quod fieri iußum foret» Panum ,popin as,(cllas promptuaria* Ôccludunt mille clauibus parci fencs, Quac vix legitimit concedi natis volunt, Serui fur a ces,verii pelles,callidi, OccluU fibi mille clauibus référant, Funimrpraptant,confumunt,liguriunr, CtiHtna nun g furta ditfturi cruce.

Sieferuitutem vlcilcunrur ferui mali, Rifu.iocisrç.ficergn conclude quod Seruos fideles liber alitas facit.

Muhst relpublica olim a feruis ingêtia mala per peffæfunt.teftantut id feruilia bella a muftis hifto wcisdefcriptatfed Volfinenfiûvrbsopulenta digt; Uittjs.ornata monbus legibus, olim fetuotu« »nfolen-.iae miferabile fpeôaculum praebuit : quae vhi cum ferulsla xis frenisfamiliarius egiflet noil Bungttiam confilrjs admiÄlTent,tandem fenato* Ium admodum pauci ordinem intrate aufi, mox Vniuetfam rempublicam occupauetunt,teftam€ ia ad atbitrium fuum fenbi iu(ïerunt,côuiuia coe lust^ ingenuorum fieri vetabant,ducebant filia« dpminorum, pofttemo lege (anxetunt, vt Hupra fya in viduis panter atqß in nuptts impunita cflt; fcnt.ac ne qua vitgo ingenuo nuberct.cuius caW tatem non ante aliquis de numéro ipfotumdeh* baiief.fic opuleniiffima vtbs, ÔC quae caput Ca* riathibebaiur.obnimiamin krues indulgenti»

I DE OECONOMIA REGIA tm ckmenüamcÿ.in profundum «niuriarâ et tut pitudinis decidït : Sublata feruorum enïin difcipll iia(vt ïnquit Arifloteks in PoliticiB orat/onibus) dominiin infidias Veniunr, fiait HiiorxinEacc dxmoniot,^ Prxnenzin Theflalos feccrunt.

ypcted vt regiam aconomiam.boc tfl.au'' licâ breiiiter explicemus;Eft igitur reuera ait' la nil aliud quam collegium gygantvm, ho^ nobilium famoforumcp nebulonum conuen-» ^“’•thcatrumq», pefTimorfi fatellitum, morumqt ’^’’•■rupcilTimorum f(hola,?V execrabilium fcelequot; rum afylumtvbi fuperbiaJaRus,tumor, rapacP tas,libido,luxus,liuor,ira,crapula,violentia,im‘' piecas.malitia.peifidia.dolus.malignicas.crudel/ tas, ä; quxatncp vfpiam funt vitia, morescp cor tupiiPfimi,habitant,imperant.attÿ regnant: vW ßupra,raptus, adulreria, fornicaticnesprincipO lt;t nobiliiim ludi funtibi etia m principum regficp mitres nonnung filiorum lense funt : ibi fcelerutn cmnium procellse.virtutumcp omnium inenarra bile naufragium : probus quifqj illic opprimiiur, pefTitnus quift]; prouehitur, fimplices itridentun iuRi perfequuntur, audaces amp;nbsp;impudenteserign tur. Soli illic profperantur adulatores,fufurronts, detralt;Rores,rcnuntiatores,calumniatotes,fyco-phantx,preudoli,famicidz,fupplantatores,inue tores ma lorum,cxreri^ tempeRatum populi,qul busperuerfilTima quxcp facinora in piokiTofunt quorum vit2omnisturpi(rima,quicquid vfpistti cRteterrimarum beluarum peruerfitatis,tot3 b{C de OiQniBin aulicum gregcor, qua fun ynuin (Ot

^ts confluxifle videtunillk ftrodtas konjs.fxul-tia tigridMjrruculentiavrfijemeritasapn'jupcr-fcia (qui,rapacjtat]upi,obninatio vituli, fraudu hntiavulpis,verfuoa chameleonHE; varictaa pard), mordadtas canis, defperatio cicphainis, Vindida cameli.tjmiditat kporis.pttulantia hir f ijimmunditia fuit,fati)icaspecudis,ßo!iditas a-* fin),fcurriücas fimise;lbi furentes Centauri,ibi per riciofxChimer3e,ibi infanienttsSatyntibiferdç HarpyiaCjibiimprobaeSirenes,Scyllatque bifor-mesjbihorrendi flruthiones: ibi voraces griph/, auiditÿ dracones,amp; quicquid fatalium nionßro ruminfeliciscj portent« vfpiamfiupet coadta na turajllic habitat atrp vifitut: ibi omne virtutum genus fuos patitur carnifices attç tyrânottln fum ma autnequitix,mali(iæ,impietati infißcndutn, aut aula cedendum: Non impune licet nifi eun» fatis exeat aula,qui vult eße pius. Nullum ciui-tatibusexitialius malum contingerc poteß qua potentii Principi« aulahxc,vbi mouetur tan^ cometesmalorum omnium prznuntia, ac velu, ti contagiofiflima peßis.qiiocuncp applicat per-nicioßflimam cladem fecum fert,vnc!ecun(^ grat infanabilia velutieotumquosrabidiisca-* nis momorderit, relinquit veneni fui veßigiatCo mitatur illam perpétua rerum caritas,dum qu»f-que ex ealucrum captare nititur,exauóo return pretio,quod nung poßea remitti poteß magno detrimentotComitatur amp;nbsp;luxusdbariprum quo introdudtis peregrin.is epulis populosipk patrio» tibo$faßidireincipit,paflimfgt;pcpinzflCguljio dulgen8,resfuasturpiter abfumit;Comitaiurlt;K fafliis, quem du ciues mulieresqp imitari conan-tur,amp; fiiigulac domus dilpohuotiisfuz formul3,na

fiabitumr^ inde mutuantunOmnia fua in vcftf* amp;nbsp;pompam profundunr, (equitur corruptio mo-tum introduais |:c(Iïmi* vitijs, pcrniciorifTnnS malum.Iani veto rcccdens e ciuitacc aula, heu« Foedam caudam pod Fc tclinquit,hi adulietatas compcriût vxores.illiftupratas, amp;nbsp;v«l abdudai fn (corta filias.alij fupplantatos fihos, alij corru» ptosFetuosSi ancillas,quidmuka jFiclu^îusin** gens, tocaqrciuitatisFades immutata Faôacft, Âcut facies meretricisiScio ego famotaniGallia-' mm vtbemea caufaficperueifam.vc vixaliqua ibi matrona pudica fif,vix filiç nubant virgines, quin Ä Palatinum Feortum Fuiffe Fummi hononi lt;ft,Â Feniores matronx iunioium lenx Funt, eatj turpido fie inualuit,vt nullus verecïïdixlocus Fit, vix maritis ipFis vxorum merecricatuscurx eft, modo vc ait Abrahâ ad Saram,bene Fit iilis ptoz tcrilias.viuantrp laute ob gt atiam illarum.

i. Vlicuspopulus duplex eft : Priores parte» /\ tenent fatrapae, nobilesinquam illi Trafo y V gt;1« qiiFfaflu,luxu.amp;: pompainfaniuni,in ont! purpura et byfTo.ôiopéréplumario.veftibus «Icauratis.d^cireundatisvarictate.quibus Scorta placent,fraJfi curuieß e corpore grcFTus: Et laxF crines,amp; tot noua nomina vcRis.

Hi vires omnesin Veneremfrangunt.tum illotiï fngehioFa gala eft lt;Sc guftus,per oinnia eultû qux runt,epuldhtur fp]endide,dant accipiunt con-« uiuia.Fiitrr hos laudi plxriqr ducitur.fiilluflri cô uiuio fie fua prodigât femel, vt t rimeFlri totoim-prudentrr menfasdreumeant aliénas: AdiRoi vndiqi côfluunt citharcedi tibicines, amp;nbsp;omne gc nus)nufi€crB:inûni,hiniionee,paralùa^muctii*

ffs,1enones,fakatores, venatores SC huiufmodf proJigiahoininum.aluntur«^ canes,equi.lupicer uarq.accjpires jCaeteracq? armatae aues, fmix SÙ phinaci, fi qua möRra funt ac naturx probra: vrfi,kones,Jeopardi,ti igides, cplloquia eoru me-r» nugx,amp; otiofxfabulæ, obt’redant, deferunr, tffutiunt,nitntiuntur,aut veris falfa commifcent, hl dc canibus,de venatibus, de fylux ambitu.dc. amhage lußror^.de vena tionü eue ntibus, muka fabulantui nlli de equis,de militia, 3c fottitcr aba kfadis multamentiunt.fi adeft qiniiideatxmu lus.aliorum fcrmoncs obdrepedo difcutiet, aliati inferendonugas,!^ quxfibiputet laude gignere, fuainfolêter narrabit facinora, hunc alius fzpc de mendacioconuincit, Ä varijsfcommatibusex-plodit.vnde lotü tune conuiurj colloquiü frcqueii terin iiaKU amp;nbsp;cötumcliam dcünic,amp; velutiin een tauroiÿ conuiuijs Bacchi munera non ceffanr,do-neceliciatfanguine; Ita amp;nbsp;inißoruni auliccip cfii uiuijsfxpe holpitesredeunt cumcicatricibus, ac fihoc didoinuitati vidcantur.

Quodfuptreftlxti bene geflis corpora rebu», Procurate viri,öCpungnamfperare parari. Proinde verofumma tftorum difciplina eftobfet uare tempora principum, ne quid intcpediue illia ingerant,ea(^ nö ab adris,a caelii,ab ephimeridi bus captant,fed a vino,a prandio,acôuiuio,ave natione, ab accubitu ,dum exhilaratus edprin.* ceps, voluptati* alicuius copos.^ AS quos ahoa molies aditus,amp; tempora norunt, tunc nouitatÓ rumufculos phmum afpergunt, quibus principif aures titillant,deinde paulatim ad ea qux cupitit procedunt, inferiptum a natura fua halxntes A-(Idotclit ad Calidhenem dikipulum confilium.

hoftant/s} vt cum rege autnung aut/uciindiflR'' me loquererur.quo fcilicet apud regias aures.vel filentio tutior.vel fermone elTetaccepnor.Quod ß tunecuiuisilloruiTipnncep» aut rex arnfent,lt;S5 ad id quod loquicur annuac/igracum quid quod dixcrir aut fecerit,fi illiquid credideric.fi ilium c5 fabularorê fecum recrctoabduxerir,arqß alrfB non ita profedlo m agnus time eric ille in oculis homi-num iam^ cmniaaudebit.mordebitomnei.ride bitomnes.floccipendet omnes.detrahet clanru-lum.reprehendet palam, loqueturgrandia, nihil non audebic.quo metuant eum omnef;conctilca' bit inferiore»,côtemnet pare8,fuperjores dedigna bifur,honorem adorationem exiget,etiam ptr contumeliam.totus turner, amp;nbsp;efFertur,amp; poten-tiam adfedlat;

Liberta« fcelerum eft virtus, amp;nbsp;fumma poreftaf, quifep illi non arridit no applaudit etiamcû ma lefecerir ilicoreuseft;n5 aut fortunaeeiuiinuide' re,aut ofFicio eius non deferre iudicabitur : neqr q tunciblum paribus inferioribusrp iniePi funi, fed amp;nbsp;principibusipfis fuisfaepc pernfciofiftimi,qui-' bus fxueritacis,prudentix,correptionis, Si. evfilio rum imagine perditiftime adulantur: Si in nefan da fcelera fxpilfimc impcUunt ; quemadmodum npudLucanum

Qjid tarn lenta tuas tenuit potentia vire» Conquerimuttdeerat ne cibiftducia noftri^ Dum ma net hie calidus fpirâtiaieorpora fanguis Ec dum pila valent fortes torquerelaecrti, Degenerem pariere cógam regnumqj fenatusO Similes Alexander Magnus habuit inftigatore»gt; ^ui ilium fuapce nacura infanicncem

bclla amp;nbsp;cacdesinccndercnr, Takshabtjff amp;nbsp;Roboam Salcmoms filius confukorcs,ta es ha hentiVnoflri feculi principts.qiiimoiem geren-tesillorum cupiditatihus,iilisadomncfcelug pa-renr hortanturiÿ aut fie d.(Tua dent, vt fortius pellanr,dum rationes fuastam futilesamp;inhrmaB opponuntrvt ficfeeonuidlospafTi creduloiç! prin cipum'confirnicnterroiem:vtrobifpfic decipien* tes,ut non pofTint argui.fed de proditionis perfi“* diainfupergratiammereant ; taieshodiehabet Gallorum rex Francifeus ad mala confilia nimf utn promptos.qui ilium contra Catfarem in oêin pttfidiam actyrannidemlibenter impelkrcnr, atqi q intérim optimi habentiir atep fideles. Hztf de nobilibut aulicishadenus,quorum qui vnuni effenderit omnium czterorum reusci^.

Vnt adhuc quids plebeiaulici homines im-s probi animi,qui nulli in vita priefîc fciune, fed ipfi fubiedlione continua gaudent.q circume* unt nobilium domosjlliitp parafitantur, mrnfit viucntes alienis , Et bona fumma putant aliéna Uiuerequadraiomnibusidcircoobfequuntur.omi busadulantur,omnibus parifitantur.cSt; omnibus omnia fieri fludent,plures g Protheus fpecies mets tientes.atque in plures forma s fefc vertcntcs,quo Îiotêtiorumfauoremfibi conàlitnt,conuiuaruns ermones exnlorare ftudent,vt habeant quod re-iiuncient.diiTidîtium aStfecretisrumufculis vuT pina aflutia inquirunc,eofdemque nuncad ami« cos,nunc ad inimieos perferunt: vtrifquefe gra-tos pracbentes.dum funt vtrifque perfidi-.eeep ma {isproditionibusidonei» quoobimaginem fin»«

pHcîtatis minus habcancur fulprcfri, quumcÿnuf lumfacinusfceleraciushabcatur q prodino,nul' lum ïamcn ad diuitias dignitaces in aula com patandas vcilius ac compcdiofius,ipfisc^ aulicic, ctiaoi regibiis accepcuni gratum^s magis,adhc rent icacß nobilium liminibus,lt;S^ Scire vo)untfelt; cretadomu; at^ indecimcri.Quodfiiemclfueric tùrpicudinisaut proditionicalicuiuscôfcii.iâeua (eruntjâ caput extülcrunt,nam:Charus erir Ver ri qui Venê tempore qiiouis accufarepoteft.Iam familiaritas immoneccilitudoquædâ nobiliorâ contracta en,qua freci ad ea qux defiderant faci le accedunt:Primûitalt;5quxrunt vein manieur la aulicorum infcribantur.idq» illis vel fine Üipen dio fàtis eft, fiquidê fola inferiptio etiam abfrp fa lariô quæftuof^ fuam pratdam habenndein de potentes quofcunq» captare nôdifFidunt.quoî tune félicitant blandittj s.inßant obftquijs, fc miuieribus ingeiync ratiçe côfortrj, aut alia qua uis arcc,amp;: quçcûq^; ab alijs aut pericuiörü metu, autlaborS intoluätia, autlucn'penuria rcltnquä tur,ißi auidiiTime quxrunc.vigiläc dies äC itcüea peregrioantur,(S(: fufeeptas ferunt referunttj kga tiones 8C literasjabores immenfos adgrediücur amp;nbsp;perferüt,amp;; audet quid breuibus Gy aris et car cere dignû,donee ijs mentis aut fcrinqs prxficiait tur.aut confignandi fufcipianc ofFiciû, auc xrarij cu(iodi3 obcineanc,aut cenfiu varia raciocinia il lis cômittantur.IâcjiegrelTi labofjr angußias, nul In obfequiû eorû amplius gratiiitû efl, fed omnia deinceps ad pretiûvenaliahabêt: ^eûnouoho ttore,muta,cis iporibus.oïm quç rétro fût obhti in ;interiora pêdentes.priora fua côtemnunt, vlceri Ota concupifcunt,auatitialt;3i côcraâi ad ptzdai*

ftrfpitumfj lucri omnia vertunt.fide parci, ver-borum prodigi.blandi pariter amp;nbsp;infidiol’i.ftrmo Jieobfcuri,lt;3c oraculoruminfiar ambigu), quic-^ quid vident,quicquid audiunr,quicquid dicitur, quicquid agitur,conie(5tant omn)a in pciorê par-tem.Übi folifidunc,fe folos amant,(ibifolifapiût nullius fidei aucamicitiae credunt,fodalicarc nullam nifi lucri caufa colunt, commodum propria omn ibus praeferunc.a mi cos,hofpitct ,propinquos, focios.quicuiuß lucrum non adferunt, tanquam fterilesarbores defpicinnpriftinosfodaleg fi gs eo rumoccurrat,praerereunt,quafi ne norint quidem fi quisillorum implora topem,hune verbis SC pro milTis abundc pafcur.t, plusq; promittunt quam prseftant, fi nihil attulerit auxilio deflicuunc, Sô vel caufa fpoliant.gratiam omnem vènalem ha bent,virtutem omnem contemnunt,aliorumque laudes diuerfisfentenrfjsfrangunt, A; poftterga artificiofe cuilibet detrahunt, ipfi neminem fine èxceptionelaudant; quemadmodum orator illc Iuliumfortunatum (aiebat)fateorvirum forcera Äquem confiât fircnueegiircquamplutima.q tarnen paefio iudicium repetundai^ apud iudiect iuftos euaferit.mirarcr quidem fi vis eloquij cius mihi efTet incognita.fit alius:

Et cui fi demas iugulati crimina Phoci Omnia cô tigerant.Præterea aulicis muncribus vulturuui in ftar,femperinhiant,vndccuncß venantur praed5, eamq^ quibus poffunt.vcluti Phineo obfonium, Velipfisefaucibus Harpyiaruminfiar praeripi-unt. Aemulorum calamitatibusgaudent, nullius malocompatiuntur.nullipromifTafc deberc puquot; üqnifi pro fua libidinc,nulli graciam referût, fed

emnes pa riter a ut bencfirto indignes iudicâr, aut tiegl igeniia prxtercunr.nônulles edio eempcfa nr, ïed in odiegratiam fingunt gt;Vdiflîmiilanciiâ pix lerpr'ncipem aut regem nu’Jum aliiim cbfciuât, •aut verenturjed ne hes quidt'in,nifi aut metu.aut pro rompcndie.Cumcp iam ad canes vfqj in pro ditionibusj'n fraudibus, in aerumnis ctlal'oribuî ^■fatf,anxiis his fordibus ingentesepes,fub)imef-cphonores corripuenint.tunc fafe;^ntfafqt cêfun dnnr.vt filios non tam honoris g rapinac iimul ÄJ inquitatisreJirquanthaeredes.

Nutrit,(Si inuenta per deuia rura lacerta, llli eadem fumptis quxrunt animalia pennis. Sic leporem au: capreâ famulse louis lt;Si gentrof« In faltu'veoantur autg,tunc prxda cubili Ponitur.inde autem cum fe matura leuabit Progcnies.nimulantcfame'ftflinat adiUam, lt;5iiatn primo rupto prxdam guftauerit euo. 'J\tlt;^hxfunt plebeieij: auliccjji artes, quibus mu! ti ex infima hominumfece ad amp.iirima mu^ fiera,quxfiuras.dignitateffîjconfcenduiir.proxi* jnam^ apud principes (Si reges fuos autoritatc adepti,di'jitias principibui pares ccfiant, regiaquot; lt;^e xtruunt palatiatdum interim nobiliores illi au lici fua omnia in (coita.in aléas,in venationes, in «quitia.in conuiuia.in pompa s,in vefies, in faftfl profundût,terras,cafira,pofr(iriones, patrimonia decoquentcstqux tune plebei ifti emunt, in nobiquot; lium locum his luis fcelcftiflimis artibus fuccede» tes.

HÄbentÄ aulicacmulieresfua vitia.omnM nocnim non paucasvidemus corporis do tibus amp;nbsp;forma «legantia fpcdtandas.fcitu las amp;nitidas venudasjnfuper veftimctis pur pureis aureis,lt;Slt;: gemmeis monilibus exorna-tas.fednö omnibus cCt cernerequam turpiHima monftra fuh formofis illis pellibus facpc latirent: Hine aptifTime Lucianus illas Aegyptrjstêpiis comparai ; illic cnimipLim delubrum forinfecus pukherrimumeft, fimul atque maximum fum-ptuofislapidibusextrudum atque compofitum: caiterum fijntus deum requifieris.aut fimiam in^ lieni«,au: cieoniam.aut hircum.aut feiern: Ita cß de illis aulicispuellis atque;dominabu8,qux a prima xcace,a teneris annisj'n molli otiojal atio rihu8,amp;omniluxu enutritae.peflirnifqtie d'fcipH nisex aulieis illis amorumlibris.prauilTimifcÿ lu xus,libiJinum,adulteriorum,fornicationum,leno cinioruinhiflorijs.comoeJqs.nouellisfacetrjs.can tilenis imbutx, veluti ex nutrice perniciofiffimos mores fuxerunt,leiiitatfm,infolentiä, arroganti-am,morofitatem,impudentiam,obfccenitatem, contentionem.contradidlionem.pertinatiam.vl-' tionem,afium,vafriciem,petulantiamloquacita tatem,procacitatem,5ó turpem concupifeentiä: habent linguas quibus filentiö poena efl.habct la bia ad omnem loquacitatem armara.quibus fer mones producunt^otiofiffimosineptjfTimofqj, 8C non raro rjs qui audire cogunrur moleftos:quid e* nim illas in tarn multas boras inter fe loqui putaquot; bimus.nifi ßulta amp;nbsp;otiofa^ piita quomodo com-|»nenda coma.quomodopecßenda , quomodo lingendi capilli.quomodofricanda facies, qua W Côplicâda vcftjs,qpêpainccdendû, aiTurgendo,,

DE MVLIERIBVS AVLICIS. decumbendum.quibiis.quo veditu, fas fit incede retqtiæ qui bus loco cederc debeât, quoc incïinati onibiis falutare.quæ ad quorum ofcula venire,fa» aut nefasfit’, qua: afino, quæ equo, quaefella, curru.quæledtica vehi debeant,quseaururn,qu3e, gemmas,qua coiollia.quæ torques, quseinAurcs, qua armillas,qiiæ annulos,qua: monilia ferre pof fint.cateratÿSemtramidaium legum nugarnen ta liée défunt ferneres matronæqua narrentaqt procisolim adamatæ,quitusmuneribus digna-ta.quibus blanditfjs ambitae, liæc de ea lequitul qnem amat, altera segre filet de illo quem odit,

Cjuatuis putat fe cum alianim admiratione di-ecre.nennunquam intempefbuisditfterris, autim pudenüfTimis men jacijs fermenem infultiunts Nee défunt inter illas intenfiffima odia, SC iCitfi ma lurgia.calumniæ.detraôtiefics.fycophantix, quaccunr^ finit inalsç lingux vitia : habent o-cel!os,habent viiliiis,liabeiit rifus plena ijlecebri». lia bent nutus.habcnrgefliis picqoslafciuia ,lia^ bent aflus, habent vetba quibusdecipiendespro, cos lo]icitant,lt;S(: munufcula extorquent,fi.illisan. nullis eff,fi gernm.i,fl menile^ficatenulfi, quiegd. id eftfubtrahunt blanditrjs, aptextçrquentpfeci bus,reddunrfji pro illis bafia.fuauia,ofcula, am^ £!exus,conraifius,eonfabulationcs, qua^ illis pu* lica mei x 5C auhei a metis alimenta funr. Pu' det referre qyx fecreta intra cubile probra fç pe ge raniur,con(ecrajtp Hymenoo naturae contumelia quaecum veflem indyerunr omnia contexifleÂ occuluiüe exißimant), taies iraque qua fide etin tcgi ttaie poffea erga mariios putabimuf futurai) vxoreslt;0quanio dolore.afficiunt bonos coniu-gçs.duingenuSjdiin] dotcm,dmnfotniaj(ti. dual

DE MVLlERPßVS AVLICIS. alicna matrimonia illi s continuo obqciunt, et iur gtjj acconrumelrjs obtunduntviros,conqut;iun-tur(einper,dunidomeßicatn ä:frugaJetn men-famrpcrnunr,(5i^ aulicumluxum virisexprobrär, acdclitq's SiC pompa anuctæoinamentorumam bitioneexhauriunt jHorumcpes,labefa*ftant domos, nonnunquam adturpes^ malos quàtüus miferos maritos impellunt , quibus diesnocîes-queinfidiantur millefraudibiis.fiinulationc.pro' ditione.hypocrifi. Taceoexternes amores.occul ta adulteria.fuppofitieios partus, 11 alienoLiiiiiic çoncep:as proles:q, fi femel ad odium vcrtaniur, zelotypiamparabüt aut venen a.Familiäres eth (vt ait Heronymus contra louinianum.) malaqt taminarü artes funt,doli,fraudes,vencficia, ma. la medicament a,amp;magica:vanicates.Sic L^iuia virumfuuminterfecit.quemnimisodit. Lucilia fuumperemitzeletypia,ina fponte mifcuit aco-nitum.bxc improba furorem pro amoris poculo propinauit.Adeotutiuseft.quod ait Ecclcfiaftu cus,commorarileoni Ss draconi, quam cum mu here nequam.Quifquis morigeram cupithabere vxorem,ne ducat talem aulicam.Quaccuncj mu lier velitptobum habere m3ritum,ne nubat auli co.Scdiamnimium progreffuseft cum linguaRr mo,dixi tarnen , óiSiam^non dixifTcnonpof-fum, Cxterum autemponammanum meam ruperotracum,di^ ijs alia nonaddam,quia de au la modóegredientes rehquas ceconomix partes^ Äquisdiximus mechanicarum potiores difci-plinas,mercaturam,agricultutam,niiliciam, äi (cliquas examinemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

T\ A Ercaturaipfj quidem Jatenrium lutto* I Y I rum aßunffima indagatrix.manifeßatp •* nbsp;nbsp;' dç auidifïima vorago.nunquam haben

dl frucfhi felix femper aurem quzrendi cupiditate mifern'marhanc tarnen non modico reipubiicae auxilio effc,lt;SCad externorum regum populonim que amkttiasfontrahendasaccommpdam.attÿ ctiam pn'uat» hominum vitœ perutilem, ac quo dammodoneceflariampyçrifj arbitratifunt; gn amp;nbsp;Plmiiisillam viJîus caufaïnuentam puraf, 4 tirca ttiam multiïlluftresfimul ac fapientes vid hancexercere non funt afpernati.cuiufmodifreRe Plutarcho)fuere ThaIes,Solon,Hippocra(es:ve.« rum ftcuti quafcunrp fcientias.Â: artes alias pro pter voluptateni admittimus, alias propter labo rem atlîimamus, aliaspropter virtutcm honeßa* remcji fecflamur,alias propter veritatemiußiciä-' que veneramurtnon tarnen omnes illæ quamiii» neceßariacJucrofae.iucundac.laboriofaE.idfircofla tim honefix laudabilesc;^ ac iußae funt.Sic et mér catorû,infiitorum,foeneratorû,trapefitarum,fol-^nftarumexercitia necefiaria,vtilia,amp; laborio fa funr.tn illiberales,fordidi, amp;. improbi quxßus vocan'^ur,quia illorum operofacfraudes nô arte» vendunturemunturcç.quodqitidemfvtait Cite ro)non apti.non fimplicis,non ingerul ,non iußi, non boni virf.fed verfutf,obfcuri,afiuti, fallaci». êc callidiofFiciûefi.Mercatoresenim omnes infiiroreshicemunt vt alibi carius.amp;fuprafor-tem vendanttatqt ille meKor qui lucratuf magi» quibus paffim pecuiiare tfi mentiri,peierare,frail dare dC imponere.nec vlla illis lucrandi ratio tiir pis; quin lt;SC legibus id fibi licere dicunr deciperc fecuni contrahentes ad dinüdium lufij pretijinec

iubium effe poccfl.cum omnis eorum vita ad 4' Rum,adlucrum,ad diuitias adornata fitjllos ea rundciTioccafioneturpia plurima, 5C dignasfup plicio fraudes committert; nulli enirn (me fraude dittfeune, amp;: vt ait AuguHinus, lucrum habere non poterlr,nifi fraudem fecerit: Étpienius æquo, Laudet vénales quas vult extrudere metees. Ec aliuiPceta canit,

Hinc emit ille,vendit akei ;hic portât, ille afpor-tat.hic creditor,ille debi:or:hic foluit, ille rccipit alter rationes fcribiijocs at t peierant .fraudant: fallunt.nec animæ.nec corporis,nee fotuunæ vHü periculumexcludunt:môlucj5rfpcrent,neccognai tiones,necaffinitatcs,nccamicitias vllafide mfî fola vtilitate coluntificcß oês pet omnem jctatcm poftluctum,poft diuitias currunt, aefi alibi labo rum requies vitçcjjfolatium nequeat inueniri. Itnpiger extremos currit mercator ad Indos, Permatepauperiemfugiens,per faxa perignesr At veto cuiufmodi fraudes comminant mercato tesinlana,in lino:inlcrico,inpanno:in purpura, in gemmisrin aromatibus,in cacra; in oleo, in vi-no,infrumento,inequis,in animalibus.Deniquc in omnium mercium genete.ncmo eft qui nciciat qui non videat.qui non palpiter,niii qui foite illo Tuna damna nonfenferit. Atc^ hxc minora mala funt.longe his maiora fiip^rlunt. Ipfi ftint qui in -««dis damnofis mercibus.amp; quaeob raritatem, Veldelicias a mulieribusdÇpueris appetunt, iSS qadnullâ vitçfaciütneceflitatc.fecidûtaxat ad luxû.ad pompam,adfucû,adludum,admol'iti-(m, advQlupUicm ab ipbsvfquctcrrç Embus,

veluti laqucos importantes. Prouincias ac régna quotanni6itnmenfarpoliantpecunja,corrumpû( boiios more«,introdult;flis pcregrinis vitijs: ac tub lato patrio ritu, Temper nouis ST exteyiis rebu» nudci)tes,eamperdici(rimisimplicatit confueru-dinibus.lpfi funt qinitisfodaliiijs.contraius.fas t/C leges nionopolia exercent, omnia tentantes, excogitantes,explorantes, quibus multitudinis opes ad fe contrahant, dum colledlis pecunijs aW os vincunt,alios præueniunt.aliosexaudorerum pretio deterrent,ac foli emunt omnia ,qu3t deince pspro fuo libito foli vendunt quam maximi:Ipfi oon raro ingenti xre alieno confarcinato,connitu to alibi domicilio.inde veroproflituta fide, vtrfo folo.profugi,!.^ fero aut nunquam redeuntes.oe* ditoresfraudant,lt;3£ad derperationem,aclaque um adigunt:Ipfi funt qui chirographis lt;% obliga tionibus implicant amp;nbsp;expilant ciues.debicorum« que radices adeo profundas,labcrioraE,funèbres, amp;nbsp;ineuitabiles plantantes,vt euelU nequeanc.fed in gyrum pullulantes,amp; ex debitis débita germi tiante«,ciuitaces fufFocant euettunt; fpfiinte-rim foenori Si, vfurisinceiTanter deditf, totiuspl« bisfubHantiam deuorant: ipfinonnunquam nu^ snifmata prxcidunt,femper autem monetx valo tem vtcunrp fuo lucro conducere vifum eft, nunc intendunt nuncremittunt, non abfque totiusrei' publica detrimentoîfpfiexplorata princjpumfe* creta,ciuitatumlt;gt; confilia, 81, patries ru mores, hoHibusrenunciant : nonnunquametiam pada mercedeprincipumvitx infidiantur,acnihiln5 pecunixiiudio attentantes,facientes, patiences, venale habences:omne eorum inflitutum non niff racndacia,fuci,fermonumnebul{,exploratione^

inftdfx,fraudes deceptioncsq^reanifeflx; Hint Çânhaginenks mcrraccribusdininôàièacucrût diucrforia, nee ca iJJis cum ciuibus voJebant cfTe çdmmuma : cxtenini raiebat illis in forum via j adnaualia autem icciciicra vibisloca,nc a* fpedïusquidein concedebaiur; Giarciautem ne-quaêj intra vrbes recipiebant, fed quo ciucs a pe ticplifufpitionceflent immunes,apomerijs non K ngc foium venalium naruebâttPlacrçcp aliaegê tes.mcrcatoiesad fe accedeiepioliibuernr.q, mo rcsdcprauarent.Epidaun (icrtePlutarcho) cum ciuetlucslllyricoium commcreqs impiobos fic rianiinaduertcrcnt.vcruia ptregrinorum conta gione.ccrrupt is ciuium fuoi urn moi ibus, res nouas citiitatifux excitât i.vnum in primis grauem fC circunfpedtumexomnictuiû mul.itudine vi-rum,in fingulos a nros ebgcbat.qui ad lllyriof ac »ed{ret,lt;V qua quifep luorum mandalTet merca-retur atqrcontraheret. Vitupérât m.ercatores Pla to,quod eptimosinquinent morej, amp;nbsp;apud bene fonftitutam rempublica m lege cauendum ernfet .pecxternaruin gentium delicia,in vrbem eepdr têtur;acne quis a ciuibus minor quadraginta an n.iperegere proficifcatutsexteiiautc ad fuosre-mitiantur, co quod ifliufmodi peregrinotum (on ,tag(js,riucsvettrem pattn pai fimoniâ,prifccrcÿ ^mpreidedifcant, A: cdifTe incipiant: ex quo vno vrbesplarunqttedduruui deiertima.cmnicf;foe ,'ricationû.aduktr)orû,luxus,A.' Iibidini m gerc** „»einquinatinima’: cuiulmodiLugdnnt Si Ani'^ jVurrpia famaiiHima hodiemercatoiû cmpoiia defeexempla prxbcnt Ipfeetiam Arinotclesiu-curam h; b« noa, ne quid ciuiiates ad vtntitiotumadmix'.icne viticntut;mlt;rcatoics âu

^em,etri funt necefTarij.non tarnen in ciuJum nu-* i’.ierorecipiendos;quos ideo etiam deteftaturmi ximc.q, gaudeant mendacrjs.cSd in ciuitatibus fo ra vexât.tumultusexcitantjkruntQidifcordiaîJ Qiiin apud plçrafçp rcfpublicas antiqua lexeiat ne qiiis mercator magiilratum gererct, nec in fe* naturn,necin confilium admitterctur;Porromergt; catura a iheologicis fentêtt;s plane damnara e(l As a canonic is deCTetis.autcribusGrcgcrio.Chry foftcmo, Augufiino.CalTiodorOjL^f’ne.omnibu» vcre Chtiftianis interdidîa;nam vt ait Chryfoft» inuâ,mercator deo placere non poteft nullus ergo Chrißianus fit mercator, aut fi eße velit proijcia tur abecclefia; Auguftinus quoep mercatores pa^* riter ac milites ait veram pcenitentiâ agere nos pofle.

MErcatoribus no multo meliores funt quae ßoresjurax quoddam hominum genus, et vt plurimum feruilc ac mercenarium, aut quod fub ftipe opera locarir, rude ac ignaufl, fed audax SC impudensmccnifi renuia quzdam artificia, qualia par eß tales homines noßc di licit, fcribendi videlicet ^^fupputadi,maxime au-tem furandiformulas, baud infcitas ,ingeniofio-resqp q quzin vulgares côpetantlatrones:ideoqe omnium qui viuunt hominum furaciffimifunr, gt;6C a folis digit is quibus talenta amp;nbsp;milliones fup' putantopulcti.quosadeoivifcofoshabent.acinfl ritis vneis hamis fic imbutos, vt pecunia omnis qirantumcuncp leuis,fugax,labilis,anguillatuin èc fcrpcMtum inßat lubrica, ab his contatßa illico h«rut, ne^ facile queac auelli;hoc ipfo tamS

îniniis mail funt, cum q, non nifi rrgum prfnfipS ^uc acpotentuin atrarrjsiniidianturuûquxinde LfFutantur,inkorca,in akas,conu)uia,xdificia, atcß alendik para fins,hiftrionibus.f qui»,canibu« DonüljbenKr exptndunt. Autftmoietprudentio tesqi faôt, non rarofibos nobï« taies rcltnquiinr, qui qu» ifti multis ex periurqs.rapjniF.furtJS, fla-gitiih paulatim amp;nbsp;minutatim corrafeiunt, ronui wando,fcortando,vtnando,aucupando,vefti«n'* lt;lo:amp; nequicqadexplendasvolupraiesoniittê-do ,turfuamp;in n^ulta (ragmenta diflecantesfimul cmnia infelioierprofundant. Cxterum veto SC quxftortsipfifoenuFaccipiût,lt;5f dona extorquer, procraßinando débita evtnpilant ,(ûcapitanei8 cclluduntjalfum fujpuiani/hircgrapha adulte rant.amp;literasefFictisfigilüsrefignanitnüinifma tinonnihil detrahunt, nôiiungfiicatoinetallovl riannideoqt alchimiftis plunmum annd lunt,ar tisç^ illius vt pkirimum fecta tores, autfi défit in-geniumfaltemfautoresfunt : Veiiimcumdicat Cicetomercaturatn iplam fi magna fk Sc ropio fa,multavndicç apportans, etfinea^aniiateim-pottans.ncn tfle admedum vitupéra ndam:Mlt;r catores autemetqi.anorestuncpefle optimoiu telaudan’,fi aliquandofatiati quçnu,tandem ad colendos agrot polTefTionefcp le contulerint: Ideo

Criniltura jtaqtcui ^paftioannexa efl, Aspifcatio atep venatiotanto apudpri-feos iquot; hf ne re fuir,vt ne Romanes iperaiores,po têiiflimorq^ leger,« cures puductic agros coletc

DB AGRICVLTVRä frndni ttaflare,arbores infercre. Ad banc fe con* . lulltdepofito imper]oDiocktianus,amp; dimiuä regni adminißrationc Attalus: Cyrus quotß ma gnus ille Pcrfarum rex gloriari plun’mutn folebat cum venientibus ad feamicishortum oßenderet fuis manibus confertum, 3C arbores fua manu in ordinem pofitas: Sed ÄSeneca plantauit plata^ nos,fua manu pifcinaseffodit,aquas diduxit,ncc alibi lubentiuserat g in agris:hinc illa nobilißi* tnarumfamiliarum cognomenta Fabiorum,Len tulorum,Cic«ronum,Pifonum, a multitudine vt deUcet horum leguminum,

Simili rationc a pecorum paflionibuslunff, Bubulci,Statilri,Tauri,Pomponp,Vitu]i,et Vitel)tj,Portrj,Catones,amp; Annij.Capracor ta funt. Paßores fuerunt Romulus Äf Remus Ro manx vrbis conditores, e pafloribus ad impetiu afTumptusfuit DiocIetianusPaflorfiiitipfeRo--manx potentix cremendusSparcacus^ Paßores trant Paris pater AenexAnchifes,ÄS a Vene »e dilecßus formofusEndimion.Polyphemusetiä tc cetntum oculorum Argus, fc'xipfisdenitç d^s Apollo Admet! Theßalix régis armcnta pauir, amp;nbsp;Mercurius fißulxinuentor paßorum princeps fuit,atlt;ï( eiusfilius.Daphnis, Pan quotjpaßorß deus Ô6 Protheus paßor atcß deus: atcß ( vt Hc-* brxorum patriarchas,iudices ac reges aliquosrc cenieam)maximiintereosviri et deogratiflimi paflores fuerunt,finit Abel iufius, Abraham pa* ter multatum gentiiim,5c Iacob pater populi ek dti.Item Mofeslegißator amp;nbsp;propheta deo famk ‘ liarw^ac Dauidrcx fccundum cor dominiclcAus;

quin etiam apud veterts graeco#, illuflrüTimu« quifcç paftor erat.Hinc alios Polyarna»,alios Po lymclas, alios Polybutas appellarunc: videlicet a tnulticudine agnoruni,ouium,et boum nomina illisimponences. Sic etiam Italiam a vitulis nun^ cupatam (quosantiqui Grxci italosvocabant) nemoignorat. Atqui vtertj Bofphorus Cimmeti us lt;3i Thracius, atrp Aegatum mare, amp;nbsp;Argo», Hirgt;pion none a bouis tra nfitu,a ca pri#, ab equi« dida funtC Et numidia Aphticse prouincia a pa-fcuis hoc nomen habet. Prima p^ Adae lapfiini hominum in terris vita fuit paftorica, hare nobi# prxter pecudum carnes varias, etiam lac, cafep, butyrum,in cibum,ac pro veftitu lanam, pelle», amp;nbsp;coria.omnia profet^o humanae vitae cum ne-ceflaria,turn vrililTima,largitur,quaeomnia fed poftcafumhominiconceffa funt,cumancea ii» folis quæ a terra fponte prodibant frudibns,deu» ilium in paradifo vefei iuflerat.

ACcedunt ad hxc pifeatio accÿ venatio: Pi fcationis fludium apud Rom^tnos tanto in precio amp;nbsp;celebritate habitu eft,vt pet-egrinos SC Italis littoribus ignores pifees e' login quis prouinefjs adueeffos nauibus,in mari Italien tanq in terra fruges feminarent.arbitrâtes no mo dicam in his reipublicx vtilitatem verfari; Prat-teteapifeinasetviuariapretiofiffimis pifeibus re ferra m agnis fumptibus inifru xerût.e quibus dc-mum plxritÿ Romani principes familizcß agno mina traxere,vt Licinrj.Murenz.Sergtj, Gratz: Hine dS CiceroLucium Philippum atqueHor-tenfium pifeinarioB appellauit,videlicet a pifei-nis, begimuB^ diuum Oâauianum Augußum

barna pifcafi foHtum.âi Neronem ( fcribft Sueto nlu8)pifcatumreteaurato.e purpura cocconc xisfunibus.Modi autetn pifcationiii'n non admo duin multj.nam retibus hamo, naffa, iaculis.ra-ftro,veneno,quotquot funt pifccs capiiintur; Ve rum pifcatio eo minus laudis habet,quo pifces du ri al»menti,ne ftomacho quidem vciles,nec deoi? oblationibus accepti funt : nemoenim vngpifcc infacnbciisimntolatumeneaudiuic,

^~Imflibus quocpquibus pik-atio,ingenfjs con fiant venario aucupiü,additis infuper vi' ribus corporis Sc indagine, vanjscp laqueo rum.pedicarum.decipularuint.^ ingenrjs tadhibi tisetiam,v/fco,aquilis,accipitre,cai ibus, aclu^ poceruario,lt;5d platriftp alqs manfuetis feris, rapi nx, venationiq^ aptis; Ars profedlo deteftabibs, (ludium vanü.ccrtamen infelix, tantislaboribu» id vigilqsdc node ad notiem pugnare5d feuirc in beftias; Arscrudelis 8C tota tragica,cuius vo' luptas eft in morte lt;3d fanguine.quam ipfa refuge re deberet humanitas.Hxcabinitio feculi femg fxfiimorü hominS peccatonic^ prxcipuu extrci tium fuit,nam Cain,Lamecli,Nimbrotü,Ifmae' lem.Efaü.robuftos venatores facrxüterx prodif derunqnec vllosin veterc lege venaticS exercui* fe legimus.nifi [fmaelitas,IdumsEos,5d gêtes quat non cognouerunt deum. A venatione tyrannidi inicium fuiqquia cëmodiorem non repent aurore ^eum qui in cædc iSd carnificioferaijt 8C volina* fcro fanguinis deû naturâq; cotemnere didiciffet; hanc tarnen,Petfatum reges tanquam venililt;

mam rerum bellicarum meditationem coluerîît, quia habet in fe venatica bellicum gddain amp;tru culentum.dum rapacibuscanibus obietQa fera, tffufofangiiine.laniatis vifceribus.voluptaté p-« ftar.accrbiiïimamfp mortemtanquâ ioeinn fum ma turn voluptare fpelt;5tat:inrerim ridetque cru-delis Venator,profiratamcÿ canumcxercitu, auf laqueorum fraude, infelicem prædam,triuniphan tis inftar magna comitatus caterua domum redu citjubi tune îeralis inftruitur carnificina,folenniçp chironomia,pracfcriptislt;ÿvocabulis ( neque enï aliterphaseft)belualaniatur : infignis profedo venatorum Rulcitia,infigne bellum,l cui dum ni** miam infiftunt.ipfi abieda humanitate,fer3e efgt; ficiuntur,morumç^'prodigiofa peruerfitate tan-» qu a m Adxon mutanrur in naturas beluarum:In . tantâ quoqf plurimi illoii» prorupere infaniam,uc hoftes naturx fierent,queniadmodû de Dardano narrant fabulx.Inuentores tam infelicis artificij exticiflenarrantur Thebatii.gensfraude, furtis, pctiurrjsinfignis,parricidqs amp;nbsp;ineeßibus deteften dataquibuseiusexercitii prxccpta ad Phrygi* os tranfmifTa funt,gcntcin aque impudica m, kd ftultam atqueleucm.quosidcirco contempferunt Athenienfes,3£ Lacedarmontj populi grauioress Poftea veroquam Athenienfes interdidx vena tionislcgemfoluiffenr, attemquecum exeteitio publiée admittentesin rempubUcam fuam intro duxinent,tune primum Athenç captæfunt : hinc miror venationem aPlatone ipfo Academiarum principe eômendatâ.nifi forte q» euentus autpro-pofitihoneftas necefTitafuehanccômendant non voluptastquemadmodû aptum Calidonix vaCta Cfemconfixerit Meleager, non voluptati fusé,

fedunljtadreipublirç.patrtâ absuafiatrice belui liSerans.Et Romulus venabatur «ruos, non vo liiotatiscaufa, fed nereffitatc alcdi fe et focioî.

Ertlt;5^ aliudvenandiexercitiumquod aucupunn dicunt,minons quiJem crudelitatis.fed non mino *is vanùatis,hinc aurupes diucï, qui videlicet auC aues venantur,aut per auesludentes(queniadmigt; dum ait Baruch propheta)in ambus coeli. Auto-rem illiusferunc Vlyflem.quem primum poft ca ptumIlium armatasedocftafqi inuenationê aues Grteciam intuliftc narrant,vt videlicet eftcnt no tire voluptatis folatia,his qui amifTis parentibus Troiani bellidamna fentirent:tamen filium The lemachum abhacviucreiuffit expertem;Tande hxc exercitiiyin fe re vera feruilia Ä: mechanica, «oufrp euetta funt,vt pofitis.quibufcÿ liberalibus ftudrjs.hodie prima nobilitariselemcntafinr atq» progreffus, illis ducibui ad fummum nobilitatis gradum perueniatuiihodierji ipfa regum (^prin* Cipum vita.ipfa etiam.proh dolor.abbatum.epi-fcopiorum.cæteroruniœ ccclefiae prxfe tftorum reli gio.tota ing venatioeftiinqua fe potiffiinum ex periuntur.vittutemcp fuam oftcndunr: Sp'jmanremtp dari pecora inter inertia votis Optât aprn,aur fuluu defeendere monte leonetn; E: qiiosdecer ciTe exempla patientiç.quotidie t]* runt habere quod vincant nbsp;vencntur:amp; quç na

iura libera funtanimantia,Ä5 decetnente iure oc cupantium hunt,nobilium tyrannidesfibi temt-rarqs inrerdiiftis vfurparitta noualibus fuis arcen tur agricolx.fubtrahuntur pratdia rufticis,agrico lonis.prxcludunrur fylux amp;nbsp;prat a paftonbus, vt augeantur pafcua feris in fagimen amp;nbsp;dehcias no-ibilium,quos folo s has cdcrc beet: de quibusfi co-

Jonusquifpiam guiîatir.aiif agricolaj's maiçfta-tis rtus falt;flus,finiiil cuin beluis illis fit prxda ve naton.Scrutemiif ffnpturas.ffrreinfafnslïterisi ttiam'in gencnim hinoriis.nulliim fariutum, nuH luin fapienrem,nul!um philofophum Icgimus ve ratortm.palîcresvcro plurimos,^ aliquos pJfcâ tores;Â5 A'jguflinus banc artem effe dicic éiTiniïJ iiequilTimam,facra(gt;Elibiran»inlt;Si Aurelianen fcconcilia hanc in clero prchibuerût dânafuntcÿ infacnftpcancnibus non'modo prohibetiir vend toribus afre nfus ad facros otdines, fed etiam fum mifacerdottjgradus'adimitur iam adcp’ns.Ineif demlegitur, Efau Venator erat, quoniani pecca-toreraf:nelt;ÿ vero vfpiam venationïs vocabulâ fcripturafacra in bonum aiTuinic, Quare venaii onem ipfam reprobam elTe, i ’ m nemini in ambi guo fit,eux omnium fapientum atq? fantflorû tur baexplofaeftatquedamnata. Antiquitus etiam cum in innocentia yiuerent,homines,nulla illS a-nimantia fugiebant,nulla infefta étant,nulla noquot; xia,omnia illi fubdita obedientiam priftabant: cuiusexempla etiam poRerioribus temporibusin bisquioptimam vitam agerent manifeßa fünf, quomodoferaruminfidqsiuperiorcsextiterunt Ji cut Danielleonibus,lt;^ Paulus apoftolus viperat: Heliam piophetam,Paulum, nbsp;Antpnium eVe-'

mitas nuttiuircoruus,5i:: Egidium cerua tHclffib» abbas praecipit onagro,^^ paruit belua , ÄSfan-lt;fti virionera portauauit;praccpit etiam crocodi lojÄSabeo flumen tranfuecRusefl . Anacbaritz multibabitabant in defertis,5f Rabant in fpeluh cis amp;nbsp;cauernis ferarum.non timentes nec leones, necurfos,necferpcntes:cumpeccatoenim anima liumnoxafimul Ä^perfccutio Sc fugafiibintra-

DE AGRICVLT VR A. RESID, lür.er artes venauonumexcogitacæ funt: noneni (vt AuguRinusaic tertiofug Genefim}animalia fuere a princip!oprodii(fta,venenofa,inimica,'et rnolefiahumanogeneri, fed poll pcccatiim infe^ fia ininiicaqj côfiitutafunt : quod ex diuina fente tia in pcenam iniufiç rebel!:onispriniorum paren tum fadlumeft.fui jfmodi fententia lata eft ad fer penrem,dum direret deuf tPonani inimicitias in^ te et inalierem,et inter fernen tuum et fernen ülius, ex bac fententia venationum orta eft pugna, hominum fcilicet cum cacteris aniinalibiis.

Ed modoreucrtamur: Scripferuntdehisiain Ht didtis agricnlturæ.pafttôis.pifcationis, vena À.J tionis.aucupiiarrihus Hitro.Philometer.At talus et Archeïaus reges, Xenophon et 'Ma go duces, et Oppianus poet a, Practerea Cato, Varro,Plinius,Colomella,V’crgilius,CrefeentP iis.Palladiuset plaeriQ»bisrecentiores. Cicero bis nibil melius.nibilvberius.nibildulcius, nihillibe roboie digniusarbitiattnô pauci fummûboniim fummâe;^ beatitudinê iftio collocarnrzHinc agrP colas fortunatos Vergilius.Horatius beatos voquot; cârHincdelpbicfioraculQ Aglaûquendâ felicif fimnpronunciauit.q in Archadia parun pratdió colcs.nungid egreflus eft,ficciî minima cupidine tninimû in vita mali exptus fuerit.Sed miferi homines ta altû de agricultura fapiêtes, ignorât hâc elleefFedtûpdli acfummi dei maledidlione, eqci ensemhominêde paradifovolupraris, in agros unfit,ad puaricatorê Adâficdicens : Alaledidta terra in ope tuo,in 11 bonbus comedes ex ea omiquot; bus'dicbus vitaetuæ.fpaias 8c tnbulos germina^ bit tibi,(SC comcdes herbas cerracun fudotc vultiis

tuî vefceris’pane turgt;,donee reiiertarisin terrî, de qfumpeus es SednuUihoc.magisfentiSt g agricole Ä viHici.g dû arant,feminant,occatit, puquot; tant,paftinant,mclTant,mttût,vindcmiâr,pafc3c tondent,vcnant,pifcant:poftmultoslaborcs,hic agrisagrandine lempeftateque vaiUtis amittic panem.huicoues moriunturaut boues, aura mt litibus abiguntur.ille perdir ferâ.aker pïfce,amp; do mi plorat vxor.ilUcbryinantur filq, tota efu-ric familia.rurfusep fpe incerta dubium redeût lt;n Uborem: Ante banc maledilt;tionc nulla fjilTet o-pusartifieiofa telluris cultura.non paftione.nô pi ïcatione,non venatione.non aucupiotnam (ponte omia produvcura erat terra hybanis art'uuif p fm gibus.odori'ifuauitate.pratorûç^ veftitu Ip flore Icens'.Deniç^nil noxium terra progerminaUetjnô herbà vHam veneno peftilentc.nullam arboré (le relnatis vitio inutilemjequeflratacp e tiam nitrJ cum i5C viperaruin reteraruinq» repeilium virulent! (autor nobisBeda)ipræq, liô animantium omniûaJeptusprinciparum.ipfisetiam feris vc iumentis pecuJiburp onera impofiturus.imperaf fer pifeibus maris^aues ad nutû aduolaffenc niox lt;J natus homo omniû membro^ vfû exercitiûç^ confecutus fuifïet.acfinecorporistegumentis,fine tec'îiP,fine conduis obfonrjs , fine medicamen tisfelicilfimam vitS egilTet.cfifpontefua illi fup-peditaturaeiîentfvr ait Poeta ille)

Terra cibum pueris.veflem uapor.herba cubile. Scdpeccati noxatmorriique neceffuas omnia no hisinfeftafccfc.iainnon terra quicq citralabo-resfuJoresque producit quin amp;nbsp;lerifera, amp;nbsp;ve-nenofa ( ceu palam nobis quod viuimus expro-bransj gencrac,necieliqua clejr.cntanobifcum

DE AGRICVLTVRA. RESID, initius agunt, multos mare fçuientifeusprocellia obrutt, monftrofæq» beluç abforbcnr, tonirruis, fulgure.tempcflatibus centra nospugnataer.SC peftiknriariim lue cœlum quotjt in nollrum inte'' ritum coiifpirat;Iamcpetiam animantia ex pro fcilô nob's infefta funt.iStS ipfe etiam homofvtefl in prouerbio) hominilujjus eft,circunfinuntnos innumeris fcelerum illecebris tentantes immundi fpiritus,quo nos in fuppliciorum tenebrofa conce--ptacula protrabant.aeternisignibuB, ac diriscrti* ciatibus perpétue cruciandos:Atç^hincpater,nô mû optimarum rerum iacQuram,malorum inucn tionem/aeviræ incommoda efle agriculturam, cum cæteris illi adhscrentibus,pafcendi, pifcangt; di.venandiqt exercitijs,quotelluris iufoecundira tem,amp;: vitftiisegeftatem, acex pellium a.micîhJ algorem.quibus mortis f«ta admonita hiimani-tas,faltem pro tempore eifugeremus, vel potius mitigaremus. Haberet autem agricultiira liane neceiTitatisceu'calamitatis noftrælaudem non modicam.û intra hos manfilTer terminos.nec prç tergrclTa doceret tot prodigiofas plantarum fa^ bricas.rotponentofasarboruminfitiones ac me tamorphofes.Quin equos afinisiungere,amp; ca tiibus lupos.ficrpmulasv^ lycifcasaliatjprx' ter naturae legem monftruofa an im alia procréaquot; retSed iSlt;;quibus natura,cœlum,maria,terras,1jgt; beta aflignauir.auiarqs.pifcinis.viuartis, amp;nbsp;car ceribuscoercere,etiamexemptisluniinibus,mugt; tilatifvemembriamp;in crgaitulofaginare: Tumin lino,lana,pcllibus,boinbice, lt;5^ quse natura ad bominum veftitum largitur,tot texturarum.infc (^tionum,amp; fimilia nonnili adluxum óefaftum artificia, fxpilTime etiam ad hominum pernicic

«xcogitata.Quod de vnolino conquenturPUrtf» us tam parue kminc nato.quod nûc planta.mox Velum.leuiiïîmo vtntorufnflatuorbem terraruin vitro cicrotÿ pôrtat,homiiiesf{; lpfos( ac fi parum Ût in terra enam perire)cogatin aquis.acman^ uiibeluisvorari.Prætereo mille agncolarum.pa fioruni,pifcatorum.venatorum,aucupunioblcrgt; uanciarum décréta,non cam ßulta amp;nbsp;ridicula, fuperftitiofa,lt;5C diuinxlegi aduerfa:quibu8 tempe ßates auercere,fcmcnta tlt;xcundare,noxia quxq* propellere,lupos amp;nbsp;feras abigcie.fugatia anima lialiftere.pifces auesq? manihus prxhêdere, mor bo6 pccudum incarminare fe polie autumant: de quibus turn magna credulitate 04 leriole lcriple-runtfapientes illi viri quosfupra nominauimus.

Ediam ab agricolis ad milites trâfeamus, S quosex[agris deledios aptiorespugnxait egttiustex quibus eciam Cato vires for-tiffimos amp;nbsp;milites ftrenuiffimos gigni adferunt. Quin (St teftibusfacrisliteris,primusillepugna-cor Cai agricolafuit an}? Venator; Et lanus atf;^ Saturnus pugnaciffimi dii (Si antiquiffimi ,hanc fimul cum agricultura vitam in terris egerunt: Arsitaiÿ militarisminime contemnenda vider, quac(vt ait Valerius)principatumltaliseRema noimperiopeperic, multarum vrbium magno-rutn^regum.validilTiinarum gentium regnum latgita elhfauces Ponti, maristp iinus patefecit : Alpium Tautt($ mentis conuulia clauftra tradi dinipfe Africanus Scipio apud Ennium gloria-tur,qgt; per fanguinemhoftium atep cxdes viamfi bi ad c«lum aperuerif.cui amp;nbsp;Cicero adfentit, in-quienSj^Herculem radem via toelos cèfcêdifîe;

hancLacedæmonfj primumtradidiflediciinturî lune HannibalItaliam petituru^Lacedæmoneni q’jxfiuit armorum ducem . Hac du« coi.ftiru'a lunt régna 8C imperiaj'IIac^ nrgklt;ftapo(encilligt;* ma qux(ÿrurfus démolira. Inmanibusenimte. merariorum ducum «^iderunt bellicofaNiiman tiaiornacilTima Corinihus.fuperbaThebx, do-ôta Athenx.fanda Hierufalem, ipfaqß Romani Imperri-rmula Carthago, tanden» «tram poten' tilTima Romj.Hæc arsplurûno, Af pluiquâ dra conislegist.humani generis fanguine fcripta.do' cet piignxordinem eleganter ccnlliiurre.acieni commode mlh'tuere.ädoriri hoflem, I'nflare, pme re,arcumuenire,Ieua dcxtrac^ feiire, ad ducumjl gna dimicarc,proferrc gradum, fuftinereimpctû, refiftere vrgentibus, premere cedenteSjicnisincii tere.incufTos euitare,aut clypeo excipere.ac con-temnere.aftiusq» in hoftem confurgere, inuehi e* quo.vrgereftimiilis,moderare frenfs, iSf omnem in partem circnfletQere.ingerere tela,vibrareIan ceas,torquere haßas,hoftium vultus,latera,terga proloco 8C tempore adoiiri, nec priusquam de-l^perata vitßoria de fuga cogitare, fugientes aut infeqni,ma(5lare,capere,exarmare, diriptre, pro fligere,fuosreducere ,refoliigere,exercituminftau rare.ædefptrata Victoria ad fpem vindidxanl mum fucrendere,amp; qux reliqua funt militum,dtgt; cumf;^ ofFicia-lndruit qnoque de apparandis claf flbus,e xtruendis arcibus,muniendis caßris,locati dis prxlidris.extruendis vallibus, compingendis aggeribus,euacuandis foiTis,fufFodiendis cunicu lis,fabricand/s machinis,deligendisarmit,oppu giiandis manibus , comportandiscomeatihus confingendiamp;dolis^locandis infidijs. varxjsqß kite

ytinraragematibus.PraEterea obfidcre ciuitafey iaceretelajremerc coimentis, adtnouere machinas,perfodcrc murc8,concutere tunes, occuplt;;rc mcenia,parare inccndia,diruere areeSjfpolure te pla.diripere vrbcï.fubuerterc oppida, vaftai« a-grof,conculcarelegcs,adulteraiimatrunas,llu-' prateviduasjapcrc virgines, ciues aliosvulne-rare,alios incarcerare,alios dcportare, alios triici dare.Totadenique difciplinahatctiotinifiin bo ininum pernicie occupaca hunc ftncm quacrit, vC famolosorbiseueifores.fltenuosqj homicidasfa ciat.träsformetquc homines in ritus fei at um,ino Kfque beluaruni.hîc bellum nihil aliud trt,quani commune multorum homicidium ac lattoc ni; , nec aliud milites quam ftipendiartj,lt;?ó in reipubll CÄCxitiu m armati latrones;Pr3etcrca cumbcllo -tumeuentusfemperhnt incerti , óc Fortuna non arslargitur vidotiam.quidptofunt llratagema ta infidiae reliqua artis niiiitaris præct pcai nunquidomnis ars iuanis cß, vbifoituna demi-tiatur{ Atque nihilominus laudauit hanc diuinus ille Plato,(Sc pueros hancdifcere.adukolquefta-timarmatae militixtradiiubec Cyrus incly-tusille rcx,iilam non lecus atque agriculturam lumme necelTariam aiebat: Ipfeque Augultinus atque Bernardus cathohei in ecclefia do(5(otes hancahcubiptobauerunt, lt;SC pontificia occrcta illam non improbant, licet CH R ISTVböC apoßoli longe aliter fentiant. Tandem vel répugnante CHRISTO non infimum in ec défia gradum obtinuit.obortistotfacrotum mi-litumfetRis amp;: otdinibus, quorum omnisrcligio infanguine, in cxdibus.iniapinis, lt;SC pitaiica li-taeß,prxtex(u defendendx^ atnpliandxfidci:

«cfi ChriHus euangclïum fuum nen prxdicatione verb/,fcd armis:non confifïione cordis SC marty tio.fedonentacionc 3i. cotnminationcarmorum, vi bellorum,5lt;; homlnum cxJibus ac flragc vo luerit inotefcere;nec fatiscQiftis militibusin Tuf cas,(nSaracenos,amp; Paganos arma ferre,nifictiquot; am contra Chnftianos pro Ghnftianis claffesdu-cant. Denicp bellum nbsp;nbsp;militia multos gignunf

epifcopos, amp;nbsp;non taro pio fummo pontificatu pu gnatiim ell.Ai (vt ait fanctusil'eCamoréîi» epi fcopusjnon fine fratrum fanguine faj’da fanóo' rum ingrelTuseft pontifex atq» hoc tûc vocatuf conflantia martyrij.fi pro cathedra magna Chri ftianorum cacde fortitcr fuerit dimicacum.Scripfe runt de arte militari Xenophon,Zenocrates.Ö« nozandcr,Catocenforius, Cornelius Celfus.fgt-» nius,Vegeiiu$,Frontinus,Helianus,Modeftus,et antiquioresmultiicxrecenrioribus, Volturius.Ni colaus Florcntinus.lacobus cornesPutliliarum, alij pauci.Hi arris dodtores.fed fpeculatiuinô tam periculofi vt funt pradbci.Tituli veto ac di-gnitates difcjpulorumcp gradus non funt baccay 3aureatus,magiftratus,dolt;^oratus,nec modoeti-' am funt quibus dicuntur imperatores, duces, co-niitcs,marchiones,equites,capitaner,centuriotiea decani, figniferi amp;nbsp;confimilia nobilitatis nomi.'* naexambitione.aut iniuiia nataifed latrones.g _,fQflbres,raptoiej,f;carii,furcs, facrilcgi, gladiatp 'res,fiupr3torcs,lenonesfcorratorcs, adnheri, prtv ditorcs,peculatores,abigei,aleatores,bla'^phemi venefici.parricidae.incendiarrj.prsedonef, pira-« taE,tyranni,amp; eiufmodi.Quosomnes qui vnono /nine velit exprimere dicat milites,hoc eft.re ve/ abaibaricas fcckracotum hoininun)kccs,qgt;

•nia mens, malus animus ad oinnc facinus ex(f mulacquos penes dignitatis SC libertatis notrca habet iiccntia dclinqiicndi amp;nbsp;latrocinandi, vndj quequxrentes vtnoceant.ipfamqj innocentiam velutimortisquandamimagiriemodientes, o^-tnnefque qiiali vnum corpus funt ex paire diabo lo,cuiusilli funt membra,de quo ait lob: Corpus iliius qua fi fcura fufilia. amp;nbsp;compactum fquamis fe prementibus, vna V'ni coniungitur, æ ne fpira culum quidem incedit pereas.vna aJterl cohçrec amp;■ tcntntes fe nequaquam feparabuntur, affiftiit fibj.quiaconuenerunt in vnum aduetfus dominum,amp; aduerfuB Chrißum eius, Infignia autem militiæfunt non purpura, torques, annuH.tiaraa« fed aduerfo pedore vulnera, amp;nbsp;deformara cica-tricibus corpora: Excrcitium non nifi cum pluri-morum exitiodolorcC|; coniundum, moruin,Ic-gum.ac pietatis perniciesicu m Chnßo.cura bea ti(udine,cum pace,cum charitatc, cum innocen-t!a,cumpaticntia,ex diametro pugnans, Prœ-mia eius iunt gloria nobiiitatis numani fangui-nistfFufione parta,(5lt;: ïperp propagatio libidine dominandiX: pofîidendi.cum multarumanima rumperpetua damnaiione. Nam cum cmnisbel Il finis fit vidoria, nemo pottßelTe vidor nifi ho micida,ncmo contra vidusnifi male perierit; Morsigiturmilitum pefTima, malum epitaphiu bbiinducentepeccatum.Qui autemoccidunt,ini qui (unt,etiamfiiußum fit bellum,non enim propter hoc, fedquialucri^ prxdse gratia milita-runt.impijhomicida: ineosquos male occidunt.

qui autem iuüe ab illis perimuntur, ipfi quioc-ciderût'in carnificû ordinê feiposßatucttsnobiU tätehâc cômetuetût-.quûqi leges alio^ i pdones.

înfeftdiatios,raprores,honT)fidas,ficarioJpahlg fæiiianc talcs nomme müitiz habentur nobiks Ä honefti.

X militia itai^crtum habet nobihtasgentf E litia videlicet claritas.ex cruore hoftium Ä cçdibusftrenua carnificina acquifita pu blico prçmio comprobata.piiblicisq? honorti inft gnrjs cohoreftata.Hincapud Romanos rot cota narum genera ciuilium,muralium,obfidionaliû. naualium,tct militaria dona,armil1ç,hanç, pha lerç.torques, annuli, ftatuç,imagines, rata funt quibuï prima nobilitatis initia aufpicabantur. Apud Carthaginenfestot donabantur annulis. quot interfuifient prçlrjs :Iberi tôt circa defuntfU fepulchrumerigebantobelifcos, quotilleintere-miflet ex hoftibus: Apud Scy thas in celebri conirf uio tantum circumlatam pateram accipercli atum erat,qui hoftem occidiflenr. Apud Macedo naslexerat qui nullum hofiem interemiffcntca-piftrocingi in opprobrium ignobilitatis. Apud Germania populum neminem vxorem ducerc licebat.quinonprius caputhoftis occifiaditgê dctuliffetjipfaqt indignatio non dati debitihono ris.ijsqui ftrenue militarunr, contra patriam mul toi induxit, vt fubuerterenr cius libcttatem.Excm plofun; Coriolanus,Gracchi,Sylla, Marius,Ser^ torius,Carelina Sc Czfar.Sütaquenuncnobilita tisprimordia requiramuscompcricmushancne faria peifidiaA: crudelitatepartam.fiingrefium fpecQemus reperiemus hanc mercenaria militia Âlatrocinfjsauôram : Qifietiam regnorumÂÎ imperijoriginemquzramuF.occurrent impiat'ra trum parentumve parricidia,fuflena coniugia.

à; puin rfgropatrfs aliberi»,aut truddatiptinef pts in cuius verba iura:umerat.S«dipfaninobi-litacem nuncaprimisvnguibutcxplorcmus dquot; pfa reuera nihil aliud eft quam rebufta improbt* ras,arque di/nitasnon nifikelere quxfita .benc-didio , amp;nbsp;hziediras pilï.ir.otvm quoiumque filiorum qiiod it a efTe pi imum nobis fa erz lue rz deindv etiam aniiquzgmtium recentioreshi-ûciia norum taciuni: Nam cum abinitiocitatio nismundigenuilfettransgreffor Adam pr:mo, genirumfuuni Cain agrifolam,^ alteium Abel pafti rtm ouium, in quit us Humana familia biui lim ftcir. videlice in Abel plebis, in Ca 'n nobiH vm qu, cum ftcuiidum carnem crudelisamp; lupcr busefftt, Ofc mcie ptr'equensevmqui (ecundum Ipiritumhumiliserar.inr« ifecit Abebfedrépara'-ta fuit plebea familia m Zeth teriio fiiio Adz.

IpfeitaqncCainpatriciOio fratris primusmili' tizamp;' ncbUitatttn iumdedit,acconitmptis del Si naiuiz iegibu- .coi fidcnsauiem n propriisvi rihus, vfi rparsbbioomina'.iorem pun uscondi ditvrlxs, conftituit imprnvm, ac creates a deo liberosheniines Si filios gei.eraiionislar cflz, vi, iapina,leiuiture,.V iniquiratitlcgibuf » pp-ime-lecapit: doneeillietiamconcen ptoceiiudicio. Si cortupta omni carne , premilcua libiuinc inquinati, genucruntgigantes.qucsinterpréta-tui Icriptura potentes a feculo , viros fa mofos, aique hzceft v«a amp;nbsp;commodifliina nobiuum definitio. Cpprimebant enim mopes , ex-tolkntesfel trocmijs , A fupcrbientcs c^pibus, ce ebtantes non ina fua.imponcnieseartgioni-bus,amp; vrbibus.Ai monubus, Si fluminibus,amp; aquis, ^man , quoruin primus parens Caia

Äattjra malignus, intefHnoodio inuidus, a diut-' na correpcione incoirigAilis.diffitnulata ira pro* ditor in proprium fanguinem parricidia.makdP ftione vagusamp;profugus, etiam maledidionifa pferaddensblafphemiaifltatçp hæc fuut ilia anti-quiiTimaamp;: primxua nobilitatis munia,lia:vir^ tuteSjhxc ingenia.quibus vfcp in bunc diem ipU ornaturnobilitas.cuiüs architetftüs pater iHe gi-gantum.quos deleuit domihusin diluuicraquaiir, Vn© folo referuato Noha viro iufto in generatio ri busZeth cum fua familia,cuicum treseifentfi-li|8amus,Iapetus,Chamus,3rlt;ß illi inftaura^ to poft diluuium feculo prifcorumgigantumexé plo ctiam vrbes conderent,amp; régna conftituerér, ïdcireo fcriptura a Noha vfque ad Abrahamum nullam facit mentionem iuftorum,omncs fiquidé ad'Abrahamum trfep nobilitatis artifices extite rljnt.robuftae videlicet improbiratis, fmpietatis. ctonfufionis.potentiae.militia: violenti3e,opprcflï onis,venationis,lu)cus,pomp?r,lt;5lt;i: vanitatis,'^ fimilium nobilitatisftigmatum, quas Nohxfiltf huicimpreflerunrie quorum numero Charnus eo quod exterorum elïet nequifTimus, atcgt; in paren tem impius.primam 3d fuper omnia régna domi rtatricem monarchia promeruit. IpfegcnuitNim tforum.qucm fcriptura defcribit porenrem in ter ra 3i robuftum venatorem aduerfus dominri; hie adificauitBabylonemillam magnam. Älin-quot; gulrUm confüfiüniinitiumfuir,tradiditfpregnin di difciplinam.nobiliratumq; gradus,bonores,di grtitates,officia,imaginesqi difcreuit: Exihdein plebemlegesfancit3t,introducftaferuitus,3d exaquot; lt;ftionc8 a populo.confcriptt exercirus, geftaque «tudeliabclla,Abseodem Chamo preceflerunt

Chus.a quo AethiopcsÄ Mizraim, a quo Ae»* gypnj Clianaan, aquoChananæi nobiliÂi«' mxquidnn gentes.led deterrimae.reprobatæ. Si. a dfu malediJcx.ExaJio tandem mulco tepiporlt; tutfusclegit deus hominem iußum patriarcham ilium Abii,ha mum,ex quo fufciraret libi fernen^ ae populum 1. ndum.quem circumcif/onis (ign# culoabaliaium gentium multitudine difbnxtft bicducsabinitiogenuitfilics ,vnum cxancilla fpuriun;Kmaclem alterumex vxorekgitimuoi, cui nomen ifaac: fatftuseRautemlfmael homp férusamp;l;igittaiius,virnobilis ÄS potensprince--ps.Ifinaelitarum gcnti nomen fuum perpetuum relinquenSjbenedixitq! illi deus, lt;5t? confirmauv nobiliratemeiusinrapina amp;nbsp;milxia, inquienac Manui eins contra omnes,0c manusomnium cd tra eum. lt;Só e regioneftatrum fuorum figet tabef nacula.Uaac autcmpeiRueransjniuüitia patriiB fuijUipsgrcgem pafcebat, atqi hicex Rebeccg fua duos gcnuitfilios,Efau5i: lacobtEfauiiaque odiofusdeo.homorufus et hifpidus, Venator SCif. gittarius, heluo 3C ventti deditus. adeovtprp vnopulmento vender« primogenira, fatftuseft vir potens atqi princepsIdumeorum, benediäip nem accipicnsnobilitarisin pinguedineterrae,^ rote call,in gladio 8C. excuffioneiugi.Iacob au-tem iußus, profugus apud auunculum fuum La* ban,oues)llius pafcebat.cuius vtrafque filiasqug tuordecim annorum feruimte cum promeruiflüt vxores.duodecim exillisfiliosfufcepiqvocatur* que eft nomen illius Ifrael.quod poßetis fuis dein cepsreliquitjVt vocaretur populuslfrael: Erane Iacob,quod diximus, duodecimfi'q, videlicet^ Ruben,8ymeoo,L€uiJudas,Uachar,ZabuloH,

ïo^eph,Beniamin,Dan,Nephtahin,Gad Af ^frf-aJ quorum niimerum.diiojecim tribusIfr^el nii^ merari fuut; Veriim lofeph a fratnbus fms vendf tusin Aegypruin .om u Aegypnotumdiifirli* naim'iutused,'^ faJrusellf'uink'r'jni in'ei prei periti.ïin,ij«,lt;5C augurabatin calice;cefonciniicig difciphniaJeo perituserat.vt ingenn.raDidna-re.nouas arresparandarum diiiitiaiinn t’eftl çalisaugendi inueniret.quamobeaufam Ph.ira «ni régi gratiirunus, conftirutusell ab enprince-ps fuper omnem Aegyptum, ai que ex feruili ai3 '■«ipio.folenni Aegyptioriimritu, nobiiii creaius edîPofuit enim ex annuium m manu cius.A.' tot quem in collo eius aurearn.iSd induit eum p ' pU' ta.fecirrpafccnderecurrum,clamante pratrone, Vcomiics deincipstanquam nobilim .x piinci-pcm reuererenturillum.iimilispcromnia nobilP tandi moserat apud Perfas.ficutide Mar^.ocheo Hebraeo nobilirato ab Artaxeixerege legiirii« inlibro Hcfter.tndc in hunc vfcp Jiem ha:c noW lium creandoruin confuetudo permanfit penesre ges amp;nbsp;cx(ares,a quibus aliipro pecunia einutic nobilitatem.alq ill rmlenocinio , alq veneficijs, alii parricidqs hanc commeruerunt; multisprodi Cio nnbilitatem conciliaun, fimulatqi diuitias pc perit.quemadmodumde Euthicrate.'Philcicraie, fcuphorba,A: Philagro hiftorqs proditum eft.Plf tique adulatione.JeiraJfione.calumnh», fyco' fihantia : plures obproAiiurasregibti»'vxcresA£

iliaB,nobilcsfadti funt: mulioc venationes,ra pinx, cxdes, prxfligia, Af alix malx ar» te« ad nobilitatem promouerunt. Sed adio-(ephreuertamur ; Hiccum potens ellètindogt; mo tegit, amp;nbsp;fufcepilTec filluta ptiajegenituo)

Manaffen eiacuseuentitia hacnobilitate, in iniu riam 8i- contemptum paternæ domus, nôfine cul palocutuscft,dicens;obliuifci me fecitjdeus labo rum meorum.iS^domuspatris mej.quapropterin benediÆonibus poft politusfuic Mananc,«S6 præ ]atus illi lunior Ephraiin:ipfc dctuc^ lofeph, Iicct effet filiuslacob.camen propter banc nobiJitatia deoodibilem conditionem,non metuit ferre'nogt; men tribusïti Tfrael,fed datum «ft filijs fuis Ephra im Manaffetnequeilliin tribubusfuishabue-runf prophetam di. omnium minima beneditftio ne bencdicuntur,vid«licet in fortitudinr 3C multi tu Jine familix fuæ. H abitauit autem populus If-raelin Aegyptoannismultis, erantque paftores pecorum in terra Geffen , cum veto crefcerent in gentem magnam lt;Sd potentem, fufpetfti Asjodibi les fadi funt nobilibus Ói regibus Aegyptt}s:qua reaftligebanteoEoperibusdurisluti Si. laterum. Si. omni feruitute operumiterræ.ÂS pueros coruni mafculosoccidcrunr,mergentesin Huminc,ut no fupereffet Ulis fernen in terratHorum itacß vnus, co qgt; effet puer elegans,faluacuseft a hlia regis, quxadoptauitilbim'infilium , Si vocauit ilium Mofen.quia de a^ui s eripuiffet eum. Creuit itaq^ Mofes in domo regis, omiqr Aegyptia dodrina imbutus.tanq régis filius habitus,potes faduseft amp;dux militræPharaonisconrra Aethiopes.Dc fponfauit aatem fibi filiamrégis AeihiopSin co iugem.vnde contrada Aegyptiorum inuidia,et ©dioexuIarecoadus,profugitinMediam , vbi apudputeumquendam , contra ïegionis illiquot; us paftorcB, pro puellis quibufdam certamenfu cipiens, eobeneficio vnamexillis meruit habe-» tcyxoremûliara fatadcus ; tandem prouedus

DE N;OBrLrTATH ataté’æ fapif ntia.agnofcens genus'fuum.dc g«n te Hebræorumreiiei'ftiseftin Aegyptum,amp;: reiiQ ciata Acgvptia nob(litate,confortatue a deo, du cem fe præbuic populo Ifrael,lt;Si mukis miraculis cduxit ilium de Aegypto:contç peccaflirt popu-lus aduerfus deum in viculo aureo,iratus Moyfei lunxit fibi viros fortes fillos Leui,lt;^ przcepic «Ihç, inquiens; Ponite gladios Riper fémur veffrum,et cuntes lt;5^ tedeuntct, occidat vniifquifq» fratrem te amicum lt;5iS proximum Riumtfacfarp hac me' morabili czde.quafi viginti trium millium homi num.benedixit illis,inquiens,ccnfecraftis manus veftras hodie infanguine,vnufquifqueiHfilio5i fratre fuo.complctaçp eft benedi^io Iacob ad Sy tneon tC Leui vocantis cos vafa iniquiratis bel' lantia,quorumfuroi'malediô:usamp; perrinax, indignatiodura.InhocKaque infigni parricidio initium cepic nobilitasin Ifrael/unc cnim confti' tuit illis MoyTes principes,8lt;: duces.ÂT capita ex lt;rcitus,tribunos,lt;5lt;; centurione$,lt;S; quinquagena rlos,iS: decanos virosbellicofn». Si pugnatore» egregios per tribus æ cognationes fuas;e quibu» qui lillofortitudiiie alios praecellere videbatur, huic tribueruntprincipatum.iudicanditjpotefla tem.Regem non enim habebant.fed iudicibu» re gebanrur.e quibus lofue vir nobilis, robuftus SC bellicnfus.vidlor regum, amp;nbsp;non timensquem^ poft Moyfen renuic principatum.-poft cuius obitu fine principe fub democratia vixeruntjed fediti-•fi fatfti pugnarunt in feinuicem,5C prope dekue' runt tribum Beniamin,vt non fupereftent nifi fex eenti viriicunc^abiuraftent ilIisfiliasRias, datx funt illis qdringentz ^^gines capt/uoi?! lahis Ga* laad reügs ducencis gmilTum cft raperc virginc»

a Silo; Arfp hoc modoimpleta fft bcnedi/tfb w» kilïtatisBciamin, in imagine lupi mane rapiêri« praedam.rSu vefpere diuideinic fpiolia.Poft hçcnir fus ad ariAocratiam Âf principum regimen con-Uerfifunt,equibus randê Abimelcch fpurius ffic loboal de tribu ManafTe.interfeiftis folenni parrri cidiofuper vno lapide fepruagintafratribuffui» legitimis,primus regnum obtinuit in Sichem:Pot ro vniiierio populo Ifracl peterrifibi regem,in fa“ toredominidati funtillis reges, paucinimi quidê boni.plurcs autem mali.Iratusenim eft dominus, amp;nbsp;dixit lib's ins regis,quia tollerer filios Si filias ea tum,faciensfibiaurigas,panificas, lt;SCagros, SC greges,lt;5d predia,lt;%ieruos,Ä; ancillas,Ä: optima qusegj illorum pro Hbito addecimaretfibi, 6C di-ftribueret feruis fuis, populficp totum feruitutit pre merer iugo.et quotiej rex peccauerit, et inique e-gerit,populus pleJleretur pro eo,conftituit aiXtem illis regem adolefcenrern de tribu Beniamin, note Saul.virum fortem roborc,ftatura procent, adco, vt abhumtrofjrfum,altior eiTct omni populo, in cuiTitqj deus timorem omnibus,vt eum quafi mi niflrfi uomini vcnerarenturthic antégregnare coe pißet tang filius vnlusanni,ir:nocens erat etopti maindolisiadeptus autem regni nobilitatem,^?quot; fedus eft vir nequam,ct filius Belidl.-Suftulic ergo deus regnum de domo Saul, ct dedit illud Daiiid filiolfaide tribu ludatAtque hie epaftoreouium conftitutusrcxcadcm nobilitatispcftifera conta giôe infetftus.fa tftuseft homo peccati.facrilegus, adulterer homicida,ramen non declinauit miuri-cordiadeiabillo . Regnauit autem abinitioi« Hebró.quum Hisbofeth filiusSaul regnaret poft loidanem, tandem confirmacuni eft ilU regnum

vnîuerft populi in H icrofoly mis: V ci un tarnen pa cificam ifraelitarum monarchiam nonobtinuit: nam eo viuentejilius eius Abfolon,r«gnum inua fie in Hehroii.quooccifo.rurfus inuafitresnû Si-bafiIiu73ochri:Porro ambiuitregnum filius Da*' uid Aüonias.lpfe autem Dauid morirurus hære déniinfiiruir minorem natuSalomonc filiuni Be thfabee adukeix.atcp hic primus Hcbrxorû mo narchiamobrinuit, quâ Adoniaefratrisnatuma loris parricidio confirmauit,adeptufquc rei}i fum jnam ƒtiam ipfe a via reefta declinauit poft mulic TesinfarnicationesiSi^idoIoIatriam.derelinquciis legtm dcitfuccelTittß illi filius malus Roboam eti am ille nequam pcccator aduerfus deumbdeo q? fcilT.i «ft abeo monarchia populi,defecerût ab eo deeem tribus, 5f conftitucrunt fibi tegê Hic roboam virum nequifTimum.de tribu Dan, y ve nenauic totumlfrael, abducens deeem tribus ad idûl®latriam,erecli$ vitulisin Samaria,vt implî returbenedieftio , inquiens : Dan coluber fuper viam, ccraftesfuperfemitam mordens calcanc-umeqiii , vtcadatccfForeiusretrorium. Tri' bus autem I V D A quieuitfubfemineDauid,. queniadmodumbcnedixitillil A C O B ,non auferendum feeptrum a [ V D A, donee veniquot; ret M ES SI A S ; Erat autem ille ludas' filio-rum IACOB pefTimus, in nurum fuamin^ céftuolus, erantque illifilij nequiflimi difccleftii-lîmi ; Quocirca benedidlionem nobilitatis accepte in feeprro regni â: fortitudint Iconis , tandem q iôque recelTerunt a regibus Ifrael populus E D O M L O B N E, æ conftituerunt fibi reges prô arbitrio fuo : quemadmodum bene-dixitdcusEfau decxcutiendoiugo: Interomnea

autem reges lud j 8i Ifrael, v x quatuon’nuenti funr bont:'-' xa/cis it a(^ legibus, cum tota nobiH täte ludsei in captiiiiraccn'i et feruitiitem in B*hy loma m traducQi ftintzrterumfjt poft muh a tempo ramilerante deoreduifliin Hicrofolymam.ali-' quamdiurubfacerdocibusÄf opcimaubus,amp; po pul an magiftratu rempublica fuam feliciterad, miniftrarunr.donec AnftobolußHircanifibus dlt; ademafibiimoofuit.regnumi'g ludaeorumet ina trisamp; frarrumparricidiortfecit, quod deincep« perplurcsreges.poftremofub Archelaoinfoknti amp;nbsp;oHcanoregefiniuit ludæa tota in Rom.mo-turn proumciamredaLta.ac tandem fub Tito SC Vefpaf(anodelcta,vniutrfo populo,per viuuer, funjorbeni.aJhiinc vf‘j( dicm inpcrpetuamftr-uitute relcgato H-ec ira ex facris litens piolequi lih’iit.vt oftcnderem ab initioinunoi nul.am fu-iftenobilitatem.quxnon fcelera iiinbabueru in itium.eti.im in populodci.nccaliud elTe nobilita tcquamglonam V pramiumpiiHicariirquita^ ti’. in qua quo pollutJor vita, eo prælt; larior : quo plusfcelerum.eoplusprçmii SC gloria: ficut non infcite comprehcfus Diomedes pirata il c ait ad Alexandnim.inquiens: Egoquia vnonauig’ola trocinor accuforpirata.tuqtiia ingenticlaiTe id agij.vocarisimpcratortfi iolus Äf captiuuseftes larroeris:fimihi ad iiutumpopulifamulentur vq carerimperator ; nam quo ad caufain nen difFe-timus, iiifiq lia deterior eft quicapit improbius, qui iuftitianiabiedriusdeferit,qui m. nifeftius im p.ignat leges.quos enim egö fugio, tu perfcque' titSquos cgo vtcunque veneror.tuconieinnis: mefortunx miquitas Si. rei famüiaris anguftia, te faftus tntokrabdu 3c tncxpUbili« auantia.

furtm facifji Fortuna mea maiifucfccrcr, fiere fo.r te rheliorrac tu quo fortunatior.iiequior critzMita tus Alexander hominis conftantiam.iuffit aicri' bimilitiae.vc pofïèt deinde faluis legibus militate,hoc eftjlatrocinari.Iam veto progredientes ad erhnicorum luRorias fimiliterortendamus jpfatn nobilitatem non aliud efle q improbitatemjun?-rc,'atrocini5,rapinâ,homicidiii,lux{t,vcnationc, viokntiam.apeirimii vbi^princibqsortam.pe ioribus profecutam,turpifnmum lemperhabuj feexitum : quod in illis quatuor famaiis tnonar-ehrjs , deinde in cxterisquoqucnobiliumttgnis coniFabit,Prima itaque poft diluuium monarchia fuit AftyrioruitijCui iniiium dédit Ninus primus, qui prior omnium nocententus fuis limùibus pro pagadi imperij libidine arma forasextulit,lt;t cru enra bella vicinis inferens,rotius orientispopplos fubegtt:magnitudinemque qjatfiti imperij, feque tibus femper nouis vicftortjs.ccntinua prouinciaquot; tuin accefTione.adauxit.fubadta Affa.petdonii-to Ponto.PorroZoroaftem Badtrianorum regem parricidialf pugna opprefTum interfeelt ,■ vxor e-ratNino nomineSemiramis.haec vt refert Dinoq biftoricus.petiita viro vequinque diesimperita-re.,c] conctlK) impetratoqt ftolâ ac ccronâ Fibi ap tauir,ac in frllâ regiam eenfeendit, imperauitque fatellibus vt Ninum virnfuum regrjsornamentis exutuni interficerent, g ficcxcindio, ipfa fucceftiç inimpcrio.neccôtenta regni terminis, Aethiopi-am iniperio fuo adicci^ in f ndiam bella extiilir, Babylonia muro anguftifTn-no cinxir, poftremoq filio Ninofecôdo.quc flagitiofc côceperat, impie £xpofu.'.rat,inccftuoff cognouerat,occiditur. His itaqjparticidijs Allytioijt niotiatchiaobtinuitprj

èîpatutn.donkc fubSarJânapalo rege vi'ro ortirtf «fiuliere coi'ruptioré deficerer.qnê Arbaflus Alcquot; di^prjfetftusirtterfcôrloijsgreges cortipi'chtriliini inrerfecir,ipfeqp fe côftituens regem impernimo-tnti« ab Äflyrijs franßulit ad Medos.jdejCyrus rahdemdetulït ad PerfaSjpencs quos fiîius élus Camhifes noux Babylonis conditor, adiedcis muftisregrtfs .fecUndam rtionärchiam obrirtnir, quam amp;nbsp;fratris amp;nbsp;fdij parricidio cöfecrauit: hçc tandem in Narfo Ochi fiüo inclinaunrcui.irtteife do eó,absBage® tunuchö furrogatus eß Darius perfa ArfanifiliuSjGademannusantea vodatuS, quiabs Alexandre magnodeuidus PerfarS mn tiarchiamfimul cum vita finiuit.quam idem A-kxander paternç cedis vna cum adlilrera rttatre confeius Sc confultor, hoC ipfo famofoparricidio tranftulit in Macedonas.atcg hxc tertia fuit mo-narchia.qux, extindo Alexandre, mox SC ipfa corruit. Succeffit quarta monarchia Romanorn, qua nulla in rebus humanis potentior,fed ff rem-porumferiesabsvrbe condita repetätur,illämfn uCrtimus a peflïmis initrjs ortam.iK a pe (Timis fre quenritisgeftam,ideöcj? hxc nobis paulo alr ius et

primisvtbis conditoribuF repetenda eß. Vrbs Roma ä geminis fratrfbU^RemO Sc Romulo ex incefhiofa Veflali gchlris, a meretfice cducatis, fn Italia primum condita eß; cufuBregnü Romu lusparricidio fratrisinfiar Cain vitiauft : cü^ji fc dbörum filium dici pateretur,colleda fceleratoip latelljtumartu.promlflaillisimpunitate, rapuic filiasSäbinorumiet conflituensillis vxorcsex o-mnibds ^aselegeranc.geniierunfGigStcs, illos fuquam Remanx nobilitaiis reges atq; proceres tbfd orbl fdPrtiidabllcs, lamc^i babindrum fam»

risÄfftlial'Uï fraudukniofttJftt prcdftctfcque luûo plt;l!e/l s.ntfatif raptis .crudelihus nupi ns fl bi l'uifq» fccieatis, parrntum ac maritotUTn nece chien l'i.nou'Sinhiper parricicrisdtfer.QiijNam forens fui fanguinisincôtincns.etian- Tiium T a tium pi''ni fencm £gt;ab ncnim honeftiflijnum du-ceminforiera tmregn) afluiriptuin ii.iltrabiii-terccfidii harrfutn Rcmani ttgni pnmordia, «luod per d; ccrcs quaarapinta tits annosfuh fro dehbiisregihusier'nim, fuh Tarquiiiiofuperbo, flaginn flupratæ Lurtenacdefq-.Et quemadmoquot; Ciiim fiicri fTioCain in G p cnana ptreratiortpe rqt fiib diluuio aqiiarvm , (ic A' ifli Rcnnih fuc' rtfîores in feptenarior. gumnumeto a pi’pulavi iiimuitu obriiii fnnt: Ä.'licet Romana vih« regum exinlTci imperium , non tarnen euaft tyran ridem ExadRsnanque regibus,cum pvft tumul-tuancis popuîi inonda tiones,regi’um ad optima tes tranfla' um clTc t, Brutus quid . m, vir ncbilis, prunus Romanomm cor lul defignaïuseflîhtc quo tantum ftabiliret imperium primum illius conditorem regemque Rcmulum , non folum ex sequareparricidiofcd amp;nbsp;vincerefluduii tquippe duos filios fuos adolefrêtes.totidem qt v xoris fuz fratres Vitelltos medio foro virgis rsfiof fecurf perculTic, cuir que imperium boe fuh optimatf* bus Sc plebe pet diucrfcs magiRi atus. pnuatas-que tyrannides.per multa fccula (letinet, fublu-JioCarfare, virodifFicile diefîu an bello fortiore aut llbidi ne corrupt lore.a tque deinceps lub An-* tonioidenridem libidinis mancipio terminauit, totaqiie Romani imperij fumma vmCiflauia-po A igullo impcratori collata eft : in hoc quarta ilia oibi* tnonatchia initgt;uincoepK,ncque vet«

quot; îbflt;Çparncidio:qiianiuis Augußus hic princi-pum omnium mitifftmus ha bf recur, tarnen auif^ cuHCxfaris a quo adoptatusfuerat in imperium ÄhacresinnitiituSjfilium atcjt piiellam exClfogt; patra fufccptas proles interemit.nerp nomini,negt; que beneficie,nerp affinitati.neq# puericix parquot;* «nsjamep Romanonim principcsorbismonar chiam tenuerunt, atcp Neronem, Domitiatnim, Caligulam.Heliogabalum, Galienfr.aliarp cni delitatiset turpitudinismondra produxerunt.fub quibus totus orbis cöcufliis ed, quoufrp magnua ille Confia ntinus inierfegt;do Maxentio, quiobli biditiem3lt;^crudelitatem Romano populoinfen-fuserat,afenatu Aiiguflusdeclararetur. Hicen Byzantium inflauraret, vrbemq» Romacœmu-r lamfaceret,atlt;pexindenouamRoma cxtiof mine fuo ConflantinopoHm vocari iubercr,han,c imperatorum federnefflevoluit,Romaniimquc imperium tranftulit ad Grçcos.ipiumcp Conflan tinopon,quemadmodum Romac Romuius, du-otumLiciniorum forons fuæ viri amp;nbsp;filq.propti-«que prolis Ä vxorisparricidijs, facrauit, per-ßiiitque imperiumapud Graccos vfque ad tempora Caroll magni, in quem nomê duntaxat im peitj tranflatumeftad Germanos. Sedhæc de monarchishacflenin. Caetcroium aliquot regno-Uun initia finesq» perferutemur, amp;nbsp;romperiemus 'aufpicijs non melioribus incoepta , nec infetion-bus flagitrjs parta,nec minori lu xu rurfus dilTclu ia.PrxfereâDardaniparricidia,lt;3ô quofaemore ille perfuafis in fcelus Achiuis, Grxeotö regni ini lia deditiT aceo etiam mulieium imperia virorn parricidqs parta, ouemadmodum de Amazoni DUS nacrant hißor.«, Ad rccentiora tempora

noftrarÇ confinia vadanius. In Hifpanla tempe te Thcodoftjimperatoris, primus rcgnauit Ata-naricus Gothus, fedeo tempore etiam Alani S£ VuandaliHifpaniam poflîdebant : Prunus autê cxGothorum regibus Hifpanix monarchiâ ad-fecutuseßSuytilla,qiiä poftremo Rodericus rex, quodfiliam Iuliam Tingitanæ prouinciae pracfe-«5ti ßupraflct,amifit,finem adferens Gothorîi im perio,Saracenis Hifpaniam occupantibustdein-* defubPelagioregc.recuperatis aliquot loris,trie primuBi Hifpanix reges at non vitra Gothcrû did caperunr, titulo regni apud Legionem oppidum manente.vfq^ ad tempora Ferdinand! San

filijiqui primum fe Caßellae regem pronunria uit,ac interfeifto frat reCarfia.eo parricidio etiam Igt;Jauarr( regum adiecitallorum autem frater Ra ipirus,quern pater illonim ex concubina genue-rac vir bellicofus ferua,primus Arogonenfium Mx euafit:Luntanorum autc rex primus fuit Al-phonfus,Henrico Lothoringo.óóT yrelia Aiphô fi,Caßellse regisnotha filiagenitus.virinarmi» firenuuSjS^ qui quinrßSaracenorum regulos vno pralio.fuperauit.hinc quincß fcutorü infigne Lu-fitanorum reges ferunt in clypeistfuit tarnen Al-phonfushicin matremparricidialis animi,quä propterea qgt; fccundario nupfüfet in perpétua vin cula coniccit,nec vt dimitteret vllis precibus fle' ÜJ,nK ecdefiaflids cenfuris impelli potuitiDenl que omnia hxc Hifpaniarum régna aut ingenti-busfccleribus parta funt, autillis artibusconfir-mata.Iam vero et Anglorum regniprima initia fere fabulofa funt: Deinde liaecinfula varrjsfub regibw$^(% a m«lrisgetibusPidli5,Scotis43anis, baxoibus paßiin habicata,amp; fubadaiPoßreino

fub GuilielmoNormanno monatcEiam obtfnuft quictam,quamilk Ateldiregis VVcftolaxonü ccnfangu'ncifuiparricidiofibi poHcrifcp fins cô firmauit,cuiuE fucctffio manet in hune vfrp diem fcniper fnmofis parricidrjs adniodum infignif; 'TranfeoBurgundionum amp;nbsp;Longobardorn rc* gna,cx penitimis Germanix pepuliein Cl allia et ï:alia,hinc rege Gcndiacho.inde vero Alboyr.o primum inccpta.crudel jTimifcpparricidrjs propa Sata.Franccrum in Galba potentiffimum regnS jpeâemus.Huiuf prima initia a Pharamûdo Mc toueiducis filioortumhabcnt.qui piimusexGer mania in Galliam migrans primus lex cenfiitu-' tuseftFrancoium.omnifrudelitate Äf truculctia fuperior,hutusfcrksdurauii vflt;ï ad Childericum tfrtium,quiobfei'nitiemin adminiftranda lepu blica.Ä^prcpterliljidinem in matrenas dciedlus rtgno, in coenobium monachorv dctrufus efl.Pip pinomaioredomusinregnumfurregato, quodil lefibi pcfterifcß fuis proJitione partn.infup Gri fonisfrispanicidioftabiliuitjVfque adLuoouieü fextuinLotharrjfilium.quiobadtilterii crimen a Blancha coniuge venenofublatuscft, inuadentc Francorum regnum Hugone Capeto viro gladia tore Äfanguinolentonrenucq» pugnatore,lt;!Vqui his artibus apudParrhifienfem populum magnus habitus eft, aliasverojgnobilis,atqueelanio-ne progenitus . Hic contra Carolum Ludouicl patriium.ac verum regni hxredem rebellis, colic lia fceleratilTimorum nebulonum manu acicque pt ffimorum facellicum,di(ftum Carolû apud Au-relianum fibi in manus proditum.in'carcerem cô kfit,ibiqBe mori conipulit.quo nephandilTimo in rege â: principem fuû perpetrate parrteidio, ipfc

Rbidiademaimpofuit, amp;nbsp;carnificina prorcgn® Commiicata,GalIiE'deïnrcps cum poftcrts fuis iûi p«rauit:cuiusfuccefioin huncvfcp diédurât,doquot; nec ilia rurfiis in aliquo merci ricû Si libidinis ma cipioruitura fit.Nimis longum foret hoc locirequot; gnorum omnium initia recéfere,3i peromnesati liquitatum hiftorias difcurrere; Ego hanc rê qua hic fummario conccptu tetigi ampliore v olumi--rî dcfcripfi alibi,vbiipfam nobiiitatem fuis co loribuï (V liniamentisexadtc exprefn,cftcndiquc non fuiflê necenè aliqdinorbe regnuminfigncue principatum.quæ non incf perint parricidio ,pr» dftione,pertfdia,crudelitatt,nrage,c3tdibus,alijfquot; c;phorrendi«fceleribus,artibusingnohilit3tis:cu lus cûtaliafint capita, facile cognofcere poteriquot; mus cuiufmodi fint reliqua beluxillius membra, caipoîa ad violentia,adrapinâ,ad cxdê, ad ve viationem,ad libidine,Si ois gnis luxû prôna lt;5d «xercitataivelit gs nobilis fieri primum venator fiat,boc primû elementû eß nobi litatis,deinde mi Ïesmerccnariu«,amp;pretiolocethomicidia,hxc ve ra nobilitatis virtus,in qua fi fc forte latronem ex hibuerit,nulla maior nobilitatis gl’a. Qui ad bate jneptuseft,hicnobilitatêemat pecunia, fiquidS Âipfa etiâ venaliseftrautfi id tiôpot«rit,parafi-' »etregibus,autaliaquauisjiu!ica fraude feintru dat,amp; Palatina^! meretriculenoné agat, aut prî cipi'proHituatvxorê velfilias,autipie dnai)iexquot; Î)leatlibidinê,aut regio feorto nubat,aur eorundif ipurias fill a s duca t vxores,hic fummus cffnobilP taris gradus,vnûfiquidê COI pus efficitur cfnllis, lixcfuntitinera,hxlcalx,higradus gbus adno-bilitatis apicc côpcndioforramite confcendifqui vero csiens {çnctofiorcs Siin gne iuo nobihiruni

%inniû videri uolunt,progen)forc« iac^anr eiufinit di,fuiufmodi nemo no contêntret videlicet hoirs illicno8,Troianos,aut Macedonrtïcertis fedibuS vagabundos ac transfuges,óó mille fceleßilTimis facinoribus cooprrtos.atcp adhuc (fi dfjs placet^ laudare oportet cxtolkre hanc eorum nobilita tein,quae t am fceleftiflimos habuit ortus'Ali) cum a mcietnculis fcortis ortumhabuerunt,turpitu dinem hanefabulis tegunt, qualem de Meluhna legiinusrfunt qui alios Iceleratos habueie ortus.in ctitus,nupra,raptus,adulceria S^eiufmodi : Sic BalJuinusobraptamludithfiliam a,Carolo cal ü0 primus,Flandriæ comescreatus eft ; Sic Mat-chionesilli Pedemonüum.videlicet Montis Fer-tatf,Salutiarum,Senat,amp; cacteri multi ab Othone imperatore obraptamfiliaminftitutifunt; SolrC cuimnonnunqiiaro reges amp;nbsp;imperatorct, quasÀÜ ne (umma verecundia iniurias vlcifci nequeutK, dignitatis aliquo titulo perducere ad glotiam.

Porto quatuor principalia funt nobilium tftorum muncra,inquibuscmnis eorum fttaeft félicita«. Piimum ,illorumrapacitas:qua pr«terfasamp;ae-quumhabent.capiunt.óC ponident:Alrerum,vo luprasiqua omni luxus amp;nbsp;libidinis généré infolC'« fcunt;Tcttium,liberras:qua contemptislegibu», violentixvinbuB ftipati,omniaprolibitoagunt: Quattum,ambitio:qua intumefadi.fupra iortê amp;nbsp;(laturum fuv,nullo non freiere alticra petunr. Omniumtÿ deniqj nobiliû fufficientia in eo probat,fi venaticâ nouehnt,fi in aléa fuermt damna bilius inftituti.fi corporis vires ingennbus pocu-li8commôftrcnt,fi naturae roburnumerofiore Ve nere com probe nt,fi audaôer ftrenuecue profun-danqh faftu,fi luxu, oôii($ tntemperantiae dediti*

virnitum^^hoflcSjObliuifcantf}, natiqdc^ moH turi fint.-Nobiliorcs a rît fi hçc pniucs a prihus e* manaritinfilios.niagniffp fubitrarit autorib.vtî Si damnofa fcncm iuuat alea.Iudit amp;nbsp;hærcs, Bullarus paruocjj eadem mouec arma Fritiüo. Hæfunt nobiliuminfignes virtutes;hed habet p*quot; terca alias quafdam iiobih'tatis artes, quibus en maximeomnium noce ntifTimifiintp'd agunt, vt viri probi arque boni elTe videantur, amp;nbsp;pruderia, ljberalitatc,pietate,iuftitia,infignes appareant, adeo fe præbent facilcs.beniloquos.afFa biles, 8C omnium virtutum hypocrih rlaros.molliunt fer--mones fuos fupra oleum, ä: ipfi funt iacula ,con^ fitis quotidie conuiuis epulanturfplendiderin fer-iMone amp;nbsp;colloqutjs liberiores, difputant de repu-blica.aliorumqtfententiascaptanres.ex illisfa-pientiatprudentiaccjfamam in principum conci lijsfibiaucupantur.liberalitatis etiam famam fi biex auaritia vfurpant.dum quod auferunt vni, dono d,int alteri.munifici prædones. Si- quod ve-teres de Sylla’fcribunt,alios per alioruminiuriam locupletariftudentesipfi inter quotidianas tapiras femperinopes.Proindeiufiitiæ Si pietatisno men fibi venantur.dum pauperum'quacfiiones li-benter fufcipiunt,fouent(Ç eorundem caufas contra ditiores,fed eo vfçp dunta xa t affJidtis illis fuc currunr.donec interim exhauriunt loculos plenio tummeçf enim animus eft prodefTe pauperibus, fednocerediuitibus,quodcuiuisilloium faciliusë quam prodefle,atçp hac iuflitiæpietatilq} umbta tantam ferpe licentiam fibi arrogant,vt ciuitati-bus amp;nbsp;potentioribus vim inférant,publica ho ßibtate vexentt^ît: vndc legû autoi it ate,nullis fpe tatclicct vcniain,iflinobilicacispiextuanequugt;

tur glon'â.ætançj anti g gigantes gloriant in ptc catis f'jis:S6 cum veluci mali dxmonrsvndiqt runt vt noceantjtunc maxime prodeflèputanî, quandofoliim nocere defjftunt.agentesvt omnibus fint tcrroti, amcnturanul.'o, cum fcelerati» et flagitioßs omnibus ponentes portionétet qui fe cuftodiæ eorum tradunt,depopulant et oppnmût, nec vJlum hominum genus ciuiratibus peßilenti-us g nobilesifti.qujfibi ipfi placentesquafi caete-ris generefioresjemperfuperbofpiritu tutgent.de qtiibusidcirco non male confuluit Ariftophanes, inquienstnonoportercinvrbenutrireleones: fin autem alti funt,obfequi illis opofteretHorum ty-rannideoppreffiolim Heluettjnobiles omnes oc ciderunt,ettotameorum progeniem patria extir pauerunt.hacinfigni nobiliumftrage,nomenfua ui'rtute célébré cumlibertate adeptifunt.qua plus quadringentis annis in hune diem féliciter impe-rant atque regnant,fempcrlt;ÿ hoc nobilium homi num genus oderunt.Olim nuîli étant populis gra tioresnec maicribuspratmijs digni cenfebantur, qiiam\qui tyrannos eorum^ßipatoreiÄ; fatelli-tesetiam vel innoxios liberos interemerunt;quin êc iurifcönfulti docent nonnung innoxios reeße oc cidi pofle.fiid magnopere prolit reipublicx,ut ex. tindîotyranno.ethberqs trucidare, ne repullulet noua tyrannis: quemadmodum et Graeci poß e-uerfum Ilium, occiderunt HetSoris filium Aßyo-nadiem.ncnouibelliinflaurandioccaiiofuperef-fetdega mus hce£veterum tempos hißoriC0s,Ti-tüLiuiû.Iofepho.Egefippu.Quintîi Curtin, Suc toniûjTacitûjSerenû.Tranquillû et reliqs, fp li-cuit tyrânisinfidiaridicuit decipere.honefliflimS aût occidere,cciam vel-veneno collere,cuiufmodf

^ibenu» a lulio terr/us imperator peremptus e(îflt; fed cum veneficiumdeteftabilefcroperfuent,vc renumquoilleextintflusert.orbis cenfuitefle vi-taJe.AttefianturiftisetiamfacrcliteræinEglon, in Sifara.in Holoferne.quosinteremerunt, Aiorh label,ludnhtqiiod etiâ cora deo licuit,occifis quo ^facinoretyrannisitigum excutere,omne«cp illi quorum facinore affltóus populus liberatus eft, facrisbibliorum annalibusprominiftris dei ho-rorati funt.Iam veto nobilitatcm non ta m vfu et confuetudine,g etiamnatura malam cfle no am bigimusjiquideminter aues.i5lt;S quadrupedia nul laalianobilitatisprxrogatiuam habent, pratter (Ila quae exteris animantibusetiabomiuibusno taminfefia gexitiofunt;cuiufmodiaquilx,vuliu reB.falcone8,accipitics,corui,milui, Uruthiones, amp;,fabulofx Harpyix,Gryphi,Syrenes,i5i huiuf modi monßra.Simili racione tigrides, leones,lupt pardi,vrfi,apri,dracones,ferpentes,bufoncs. Ex arboribus vero nullx aut pauex drjs facrx no-fcilesbabenturmiriqux aut Reriles func,aut nullû tiominibus edibilem frutRum ferunt, vt quercus, lt;fculus, fagus, laurus, myrtus. Inter lapides non marmora, non xdiles,non molares, fed gemmx, qux nullum hominibus vtilitatis vfum prxbent, fcabenturnobililTimx.Sic SC. in metallis, argentti admodum pcrnitiorum,amp;: ferro nocentius aurum ciobiliora fant amp;: digna habita,pro quibus rot ex dibusiSchumanifanguinis difpendio populidi* «iicent.

ATcjt hinc proceffit heroica ilia heraldor9 ats.iStSphilolbphi i in cenfendisdiftribuê.. disi^tlhsnobibuni clypcis adinodum ec

lt;upata:quos aut iumentum,aut vitulum, aut o-iiem,aut agnuin,autcaponem,aut gallmam au( anferem.aut aliquot herum animantium.quç ho minibus fcruitute vel vfui nectlTaria funt, in ar-miggeftare nefas eft Ä; infameifedomnes a crude libus beIuislt;Sif rapacibusferis nobilitatisfuac inlï gnia aufpicari oportebir. Sic Romani aquilam, auium omnium rapaciffimam fibidelegerunr, fue perniciofum animal.Thraces Mar-tem.antiqui Gothi vrfam, Alam Hifpaniamin.« uadentescatum,rapaxfimu1lt;5i;fraudulcntûanj maljFrancivetcreslconem.eiindem etiâ Saxo-nes; fed deinde fumpferunt Fnnci in Gallia com morantes bufones,Saxonesvcroequum,bcllico-fi'm animal, Cimbri taurum ferebat fortitudinit amp;roborisfignaculum,Antiochoregi agladra-conem vnguibus deferens in fignaculû erat,Pom pci® autem enfifer leo, Attilae coronatus aftungn

Romani ipfi quibus anferes pro Capitolio vl gilantesialutem contj-a Gallos pracftitctîît, ne t5 to quiden» beneficie induci potuere, vt anferem in ter infignia referrent;forre gallum amp;nbsp;hircum funt qui admittunt clypeit.fiquidem hxc animalia c5 ftatfuperba SC luxuriofa efte, quae etiâ prxcipux nobilium dotes functcadem rone Sc pauoncm re» cipiunt propter faftum,A; vpupam.q ipfa etiana gd regium habere videf, SC corenam gerit;nec obeftnobilitati qd nidificatincxcremencis;naill ipfeqndam Vefpaf/anusimperator etiamexlo.* tio vedigal accepit,ingens:lucri nö effe malSo-dor?.Iamrßetiam plçraqÿ minuta animaUa in fiis nobiliûjiroaginib.l progatiuâ habetji mô ex it q alieuius documenta funt, alia s no admitteda. Ex hoi^ numeiofunt cuniculi,talpç,ranç.locuftlgt;

DE ARTE HERALDIC A mures,ferpentes.falpegæ, fcolopendræ, a quibtis ( Plinio autore) aliquando abados populos «Si deletas ciuitates creditum eftiatc^ eifdem rationi bus nos illis etiam culices.cimices, mufcas, quin amp;nbsp;fivelint veficas,tabes,vicera,pelles,lilîentif fime concedemus, quippc idisolim Aegyptus fub Pharaone SC Mofe flagellata e(l,lt;SJ hodie eti am nobiliores habetur, qui prx cxceris orna tuur feabie gallica. Suntetiam qui enfes, pugiones, macheras,bipennes,fcorpiones.tutres ,arces, ma chinas, ignés, 8C quxuis alia homicidioruin SC pernicieiinftrumenta clypeis fuis ingerunt: quin

S^tharum fulmen, Perfarum arcus amp;: phare trx,Corallorum rotxfnfigniafuerunr:fimilit«rin terdiuos lupiter fulmen, Neptunus tridentem, Âîarsframeam,Bacchus thyifiim.Herculescla uam,Saturnusfalcem fibi delegerût: at^^ hxc ar morîi infigni3,qua;q? profuxcrudelitatisrapinç, violêtiç,fortitudinis,temeiitatis, cçterarficj nobi litatis virtutû expreiTiôe (heraldis decernêtibus) alia alrjs ernfentur nobiIiora;Q veto clypea ijs ca rent.ÂC mitiora quxdâ,vt arbores,flores, ftellas, amp;:eiufmodiexprimunt,vt Apollinis cithara, SC Mer currj caduct us,aut fol a colorum varietate di ßindla funt, hzc prioribus illis multo recentiora minuscÿ nobilia funr,quia non cenfentur hxc vP la militixfortitudine, alloue fanguinis aut exitq arcificiofuiircconquifitatmirum tarnen q flulta fapientia in iflis ad ologicantur,phi1ofophantur, etiam 8C theologifTant paludati ißi heraldi, dum fufeumÄS nigrum SaturnoalTignanrJdcirco per feucrantiam, taciturnitatem ódpatienciam ill! adfcribentesifaphircum auten amp;nbsp;azurinuin, fi' skmtautiuxtaGallorumopinionem zelû fignP

DE ARTS HERALDICA ficarevclunt, fouem ilH pracponentes. Inrubro iram vindidamcÿ exponunt.obfuribundi Martis donn'niuni : Auri flauu» colorholi dicattis, hune ob fui metalli prætiutn atqiie fob's lucidißi-muin fpkndorem, defiderium ac Ixticiam fignifi care dicunc : Venerem prxficiunt piirpureo ac vi tidi.purpureiim rofeo nitotc arridentem amorem fignificare dicunt : Sed Galli prodicionn aftuti-am illi adfcribunr. Viridis auccm omnium confen fil,fpem dénotât', virefeennbus enimagris fru-dus fperatur. Albus color lunx adfcribitur, qui cum fine mixrione fimpkx fir, omnis ramen mi-xtionisfacilefufcfptiuu8,puritatem,fimplicita-tcni.aptitudinem fignare volunt.Cætcrosomnes xnixtos colores adiudicant Mercurio, quivtipfe vagu9eftÄ:varius,ita omnes illosvarictatem animi expnmere : nam cincricius nigro vicinior angulbam,carneusquafiremifrifanguinisoccul turn animi dolorem, vel fecrctum abfeonditum' que cogicarumtpalearis veto Sc clarus amp;nbsp;obfeu-rusvelutdecidentium foliorum arefeentium herbarum defperationem, fufpitioncm pro fi-gnificatishabenr. LongumefTet rcfêrreeiufmodi ncnias ex humoribus,ex complexiôibus, ex rem poribus anni,menfibu8, SC diebus,mundi angu-lis.d: ventis,fignis,planeti«.plantis,lapidibus, ipfisqjecclefixfacrameniisamp;: rnyfierris hucaP fingunt,lt;Só fere totam Apocalypfim ad has fabu bulas fuasdemigrarc cogunnt Atrjthxc eft ilia heroicornm heraldorûheroicaphilofopbia: Hic finem faduruseram huius negotq, nifi occurrif-fet mihi prætcrifTe me heraldorum originemihûc itaejr fermoni huicappendere libet. Hcraldos ab hetoibus deducit AeneasSyluius. Etant autetn

Heroes veteram' milites quos folos heraldos efîe decet.atque lie herald reutonicum vocabulum, fignificat, videlicet fenem in armis fine veteranS militem.Sed hodieferuiles quidêhomints,cadu' ce2Cores,S^ nuntii feciales, etiâ qui nunq milita-ueruntid ofFicri alïequuntur, oriuilegia aût officiât;^ heraldorum ex antiquiffimis ferul is in hune vfqt diem dmât.Primus eofü autor fuit Liber pa ter,quf fubacta India illos in hçc verba initiauit: Ego voshodie miütiælahoribusqj abfoluo.vcte ranos milites effe volo, htroa srf vocari, munus vefirum crit rcipublicæ confulerc, fontes arguere, laudare probos,cç ten's munenbus vacabitis:quo cunqi gentium terrarumr^ veneritis, vidum vo bis reges veftitumtj dabunt.honorariores apud omneseriti$:.'teniavobis principesofferêt.fuastj vertes condonabunt, ftabit fides ditrtis vertus, mendacia horrebitis, proditores iudicabitis, qui foeminas malehabent,infameshesadfeuerabiquot; tis.in Omni terra Iibertas vobis efto.fecuriisqp vo bis tranfitus iSe incolatusrfi quis vos.veftrumq» verbofairtoueangariauerit quempiam .gladio ferietur. Adiecit port multa tempora iftisheroum priuigelrjs Alexander magnus, vt auro, purpu-ra,coccinris(gt; vertibus, Ä: paludamentis vti pof fennquin arma regia lt;Sf inlignia déferré, quoins gentium terrarumq; loco fuerint. Si quishos manu pulfaffet. aut verbolacfifTec, eum proferi-ptis bonis etiam capitisreum efTeiSicThucydi-dem,Herodotum,Didymum, Megafionem, âî Xenopliontem tradere idem Aeneas refert.Tertio deinde Otrtauianus Auguftus cenrtituta Rd'' mana monarchia.illos bac lege decorauit. Quif quis es qui per decennium nobifeum militaucris.

fi modo quadragenarius fucris/iue eqiies fiue pc dcsftipendiamerueris,militia podhac vacato, herot E efto, vetcratiuEiç miles, nemo te ciuitate, 1 foro,templo,hrgt;fpitio,domo prohibeat ; nemû ti-' bicrime adfcribat.onus imponat, pecuniamex ' îequatrat.-fiquid peccaueris folam Cafjtisvin-didamexpedato: quicquid turpitudinis adm fe tinthomines.tciudicem propalatorêçp timeant: feu priuati, feu principes fuerint,quod dixeris af-firmauerifque,nemo falfum arguer : libéra Sc 3.quot; perta tibi omnia itinera locaque fun to, in acdibii« principum menfa tibi cibipotuscjfi eßo, dipendia quibustetuamtp do mum fernes ex publico quor annishabeto: quam légitima face duxeris vxo-tem.cxteris foeiainis prxferatunquem exprobra-lieris infamemtj dixeris, hic reprobratus homo, amp;nbsp;infamiseflo:arma,infignia,nomina,06 orna-menta.hcros ferto : qux reges decent, qux dicerc aut facere velis.vbiui« gentium locorum natio-numque facito.Siquis iniuriusfuerit, ceruicc ca-teto: Podiemo Carolus Magnus tranflato ad Germanos imperq nomine, poft deuidosSaxo-tieslt;5c LongobardosCxfar Ä Auguftus appeL latus,illos hoc honore donauit.inquicns: N^ilites snti VOS heroes vocabimini ,focij regü^6 iudice« criminum:viuite pofthac laboris expertes , con-fulite regibus publico nomine, turpia corripite, fauete feeminis, iuuate pupillos, concilio circun-date priiicipes,abhisvidum,veftitum,ftipendi-' petit«;fi quis negaueht inglorius infamifqs cfto.fi quis iniuriam vobis intuleriqreum fe maie ßatisagnofcattvosaQtcaucritis ne tantu dccus ttncûÿ priuilegium iufto belloruni labere partO

DB MEDICINA IN GENERE, autebnctatis, aiit currilitatis, aiic alioquoiiis vitiomaculetis.nequod vobislargimur adglo-riam.redundec ad poenam.quam de vobis fume dam fi forfitan excefiTericis.nobis Só fucceflbritus roftris Romanorum regib’ perpetuo referuamus atq? hac eft heraldorum magnifjcentia, quibus antiqua confuetudinc temporum magnosfefeç-ßimät,quia ïnipunc niaximis obtiedcare illis pet rnifrum eR.

SEd iam a militia et nobilitate admcdicinam propcremus.quae ipfa etiam quaedam homi • cidiorû ars eft.prorfus mechanica,licet phild lophiae utiilo fe traduci polTe ptaefumat, ac lupra Juris prüdentiam proximas theologiæ fedes am-biat,vnde maxima inter medicos^ iuriftas con lentioeR: Argument a nturenim medicnCumtri.. plicia funt bona ex ordine animae,corporis, fortu nac,priora curat theologus,fecund a medicus, ter-riaiurifconfultusdiincmedicis medias quocj fedes debcri fupra iurifconfultos, quantum corporis robur,lt;56 f.anitasfortunæ diuitijs prarftat. Sed banc litem nefcio quis praetor lepida interrogatio nediremit:quacf.uitenim ex litigantibusillisquis mos ordo feruaretur in educendis ad fupplicia teis,vterpraccederet,lt;ÎVfequeretur,latro ne an cat nifex; Cumf^ refpondercntpraecederelatronem, fequiautemcarnific m.deditillefententiam,p-cedant ergo iuriRx,fequantur medici,horum infi-gnelatrociniumiftoruni tcmcraria homicidia no tans;Sed ad medicinam redeamus.eius plurcshae refes funt,nain cR vna quam rationalem, fiùefo-

DB MEDICINA IN GENERBi phifticam.fiuedogmaticam vocant.eamc^ Hip pocrates.Diocks.Chryfippus, CariRinusPara-xagoras 5C Herofiftratusfecutifunr : Quameti^ am Galenushislongo temporc poflerioradpro-bauit:Qiii prx cactcris infequutus Hippociatcm, totam mendendiartem ad caufaruni agnitionê^ fignorum notitiam.rerum qiialitatcs, Ä: corpora diuerfae habitudincs graduiCß rtuocauit.Sed hçc barefiscum circa voces potiusquam circa rear-pfas verfetur,nacuralis philofophix fatecr non in fima parseft.Medendis tarnen argrotantibus nö adniodum neceflaria.nedicam vel pernitiofa.vt quæhominumfalutem faniratcmqr ad contort» quædainfophifmatarelcgat potius quam adfyn ceraquibus morbis mederipoflit medicaminat et fcholafticisfyllogifmis'occupata folitudinüet faltuum hortorumq? ncfcia,ignorât herbas et me dicinam:quo circa bcrapion hâc rationalem me dicinam nihil ad medcndi ai tem pcrtinere profcf luseft.Ellitaq» alia mcdiccsfadtioprorfusquæ, fluaria 8c mechanica,a qua in hunc die ma dici fuumnomen habent Haneidcircoopérairi-cem vocant, in empiricam 8C methodicam di-fpartitam.de hac nobis hic fermo cfl.Empirica m «arj ab experimentis appellant, cuius principea Serapion,Heraclide«,amp; ambo Apolloniifuere, quos poftremo ex Latinis M.Cato,C. Valgius, Pomponius,Leneus, Callius Felix, Aruntiua, Cornelius Celfus,ac Plinius,t54 pla-rique al fecu-tifunt.Ex hac deinde methodicam conftiuxit Hi erophilus Calcedonius, 8C cxlonga return omni ummagiftraexperientia ad certasrégulasade-git,quam poftea validiflimis argumentis proba tunt Afclcpiades rhemifjon,ac Atchigeuescô-

DE MEDICINA IN GENERE/ pleuftautem ThefiliusItalu», qui ( vtauicrcß V arro)cunlt;fla fuperiorum placitafuftulir, ac ve lut rabic quadam l'n cuncfios prions atui medko» perorauit.Poftiftos verocompluresexternaruni geinium.barbari philofophi de ea fcripfere, inta qtios adeo creuit Arabum gloria, vt huius arris inuentores plurimis vifi fint, facileq» id f« pofle contendere videantur, nifiipfaoriginalia grarc» amp;latina nomma abillisvfurpataaliam artiso* riginem indicarent.Hinc Auicênae, Rafis,Aa uerrois volumina pari cumHippocratis amp;Ga lenilibris autorit arc recepta funt, tantamquefi dem adrpta.vtfi quisfiineillorum placitiscuiquâ snederi prçfumat.ispublicamfalutem palam de coquere videatur.hç autem medicorum fadiôes licet paucç fint,non tarnen minorinter eos conté 110eft amp;:opinionum pugna, quam interphilofo phos: Namdefpcrmate,q'jod genitale fernen lt;ft,audite quis anilihus ratfunculis certant. Py ibagoras illud vtiliirimifanguinisipumam,fiue cibivtiliffimiimexcrementum dixit. Platoauté fpinalis mcdullç defluxum, quia nimium cocun tes dorfum amp;nbsp;renet dolent, Alcméon autem cere bripartein adfeucrauit , cxeoquodcoeuntibus oculidolent,qiii funt partes cerebri. Democritus auttm ipfum ab omnibus corporis partibut deri uatum ait,amp; Epicurus a corpore Si, anima congt; Uulfum, Ariftoteles alimentifanguineiexcremê-» tum,qdvltimûinmêbradigérât; caeteriputant fanguinem elle teftium calore decodtû et dealba Tum.eaduntaxatmotiratione.q, vitra vires co euntesfanguinisguttaserjciunt.Porto Ariftote-les (St Democritus nildicunt mulierisfemen ad gnationcm confcrte^neç^ germcn illas fed parti

DB MEDICINA IN'GENERE/ tularem quendam fudorcm cmitterc:Galenus il^ lat A; 'ptrma licet impeifccrum germen eniicte-te ait,Â: vtrorumq^ viri As mulieris fernen fcetïS Conftituere.Cxterum Arifioteles corpora anima hum ex fanguine proxime vult generari, Ai immédiate nutriri.fpermaquoq; ex fanguine gene-tationem habere: Hippocrates contra corpora animalium ex quatuor numoribusprimo coagu lari : fed multi ex Arabibusputariint anima-lia perfedta poflè abft^ maris ói fceminx permis xtione generari,ac fine femineprodiici amp;nbsp;propte rea dicebant matrices no efleneceffariasnifiper accidens. De caufis autem morborum originali bus agentes,Hippocrates illas in flatu fiue fpiri-tu collocatjHierophilus in humon'bus, Erafiitra-tusin arteriarum fanguine, Alclepiadesexato-mit per corporis iuifibilespotosillapfis illas rima tur, Alcméon ex corporaliumpotcntiarum exu-perantia vel inopia,Diodes ex inæqualitate ele inentorum corporalium aerisqi halitu, Strato ab alimenti exuperantia cruditateque , amp;nbsp;eius cor-* ruptione omnes morbos fieri folummodo putat. De ciborum autem conuerfione non minus difcre pant:namHippocrates,GâlenuB, Auicenna.in flomachocibospercalorem concoqui affirmât, Erafiftratub hxc in ventre fieri contendit.Pliffoni eus Si Paraxagoras non concoqui mö fed putre leere aiunt,quin etiam Auicenna óC eius expofi-torei,Gentilis,lt;5iIacobusde Forhnio non fine in ligBi errore ftercus inftomacho generari tradunr, Afclepiades autem Af eius xmuli nó cöcoqui ci-bos.fed crudos in corpus omne diuidi putat, q in fuperoim fuperiorum dogmata vana 3C fuperua cugdRdicüt, Franfeo vnnaruin indicia ab illis

necdum pcrfciftc cognif a pulfuumcp diefesincom picheiifas. lam vcro amp;nbsp;Hippocrates quem ipft pro dco colunr,abalijs in plxriflt;5 non tam diuer Him fcntit quam turpiter errauit. Nam in librode natura infantisait : Gcneratur ex Jutco oui aids, nutrimentum autem 8C augmentum hal et albü qood in ouo eft.quod falfum probat AriHoteles in libro de animalibus,5^ in libro de generatione a--nimalium difputans contra Alcmecnem, qui cû Hippocrate fentiebat,concludit:origo pulliin al bumineeft, cibus per vmbilicum ex luteopetP tur.cuifentcntiæ adhaeret etiam Plinius inquics; Ipfum animal ex albo liquore oui corpxtratur.ci-bus eins in luteoeihnonne etiam ille Hippocrans aphorifmusmendax e^l^ Mulicr non [xidagri-fat nifi mendrua illi defecerint, cum miilta: fcenii nat quibus etiam menftrua fluunt podagraspatp antur,

TOraprxterea medendi operatrixars nullo aliofundamento quam fallacibus experi.. mentis iupercxtrucraeft.ac tenui aegrotanti iim credulitate roborata, non minus venefica q benefica.vt faepiiTime i5lt;: fere femper plus periculi fit a medico ac medicina quam abipfo morbo: quod quidê ipfi huius ariis principes ingenue fatent,videlicet Hippocratesdicens; Artemhâc cfTediflFicilem ÄTexperimentofallacem.-Ä^ Aui-cenna.inquiens: Fidemaefpemargrierga me dieüÄ medicinâfæpe pluscfFicere, qipfamcum medico medicinâît^ Galenus.ditficile poflerepe riri inedicamcn,qdplutimri profit, acnonfiniuf

inaliquoobfit;atQ! aliusquidamcx illisait.rne-dicinarum notinadelelt;ftabiliscff,vtr«liqult;iÿo-mniutnquxane^' regulisccnnanr.opcratio au Uni fccridum mecicmam a caufa td. Éanc tgkvr tune fortunati argti, acpericulofisexptrimcn amp;nbsp;cafui fidem habeantjed tam blanda cd cuic^ profefperandidulcedc(vt ait Plinius)vt ruicun que fe medicum prefiicti datim crcdatur,cum fic Ïgt;eri;ulum innullo mendaciomaius; Hincedep xpilTime falusillicquæntur vbi mors cd,quippc medic orum liic optimus creditur,quem pattice ps lucrilt;ommendarpliarmaccpola,quitüillocol-ludit, cuiusferuulosetiam medicus fibi fub dipe deuincit,quilenociniofungcntesillum apudmi** leroszgros collaudâdo praferunt; magnxqucq« pradantiæ medicus ed,quem vfurpata pompofa VediSjÄ intermicantescrebrishyacinthisdigitl commcndant,amp; cui remotapatria ,vel lóga per egrinatio.aur diuerfa religio (ceu ludaus vel Ma ranus) amp;nbsp;ad fallendumefFicacidïma frcntisiiTi pudentij magnorumquetemedicrum condans, inconcufrismcndacijs,ialt;frantia,autcritatem,fa mam fidemep conciliarunt.Et cui pertina x c ontS lio, ac multz femper in ore cum femigrzculz, t3 barbarce voces:amp;; multa aiitoij? fuorum nomina dodrinzfcceruntopinionem,atqi fic ii drurfius-, plus g plombea grauitate, fed audacia pene mili tari,mededi pratdicam tüc hac hyproenfi aggre dtiur.Primuminuifitzgrum,refpicitvrinam,tan git arteriâ.infpicit lingua,palpirat latera,explorât retrimenta,icire vult vit^usconfueiudmê, SC f qua etiam fecretiora fiint inquirit, ac fi per hzc Jibretelementa.Äf veluti in datera expendat hu-nioieszgtocaiis,fabulatur()t egregiCjdctnde ma-

gnaia^tantiaprçfcribit medicamina,recipe ca-* tapotia.mittefangu/nemJiatK clyfteriajiât pef-fi.fjat vnifbôes.fiâtcacaplafmata.denturelinjîo ria.dent mafticatoriajiât gargarifmata, fiât lac culijfianc fumi.dentur condica, demur fyropf, de tur aquæ.cxhibeantur tetiacalia;quod li leuiuKU lusfic morbus, lt;5dxgcr delicatulus, excogitabit blandimenta.Â: quxcunq? mulierculiseffccmina tisc^ virisgrata atcß iucunda putat.ma gna au-tontate prçcipit.iamfufpcnfomolli grabatulc, autfontalis aquxin peluimftillantibus guttisjo mnos allicit.iam fricationibus, ftufis cucurbitu* Iif,motbum extenuat.Iam balneïs.thermis.ciWs que delicatioribus, ac ccelimuratioiicextenuatS acgrjiTj reficir : vt autem magnx autoriratis hagt; beatur,«Sd fimul admiration! fit, horas obferuan do,phyficas allegationes fufpenfioncsrç adnetfti facit,nec nifi ex Ephemeride mathematica,phar maca potionesq? miniftratîQuin Ä in pharma-« copolam fibi imperium arrogat, SC fe coram ogt; mnia difpenfarfiubet,fefe(ÿ meliora arcmata de bgere fimulat.cum faepe nefciat fophifticata a vc ris difcernere, rtsqi ipfas nomine tenus penitus i--gnoretiSi veto diues fit xgcr, aut magnç auîorita tis.tunc quo plusfibi compendij atpp famx accef furum fit, morbum quantum potefl poftrahit, ac nô nifi paulatim reftituit, etiâ fi poffet femel vno pharmaco morbum depelJere: nonnung veto me dicamcntis fuis e xagitato morbo, priufgillfi toi lat hominem ad extremum vitædifcrimen addu cit, quo ilium tune abs grauiflima amp;nbsp;periculofa agritudine liberafTe prædicetur. Qnod fi quando que in manus fuas xger incidat grauiori morbo cenfliftans, cognoucùccÿ perniciofumclTc ma-;

!um,amp; cuius dubiuï fit euentus.ti ncißisingrccM tur ftratagf matibiis, auüero vuîtu viucndi kgea prœlcnbic.iubetinfolita,prohibée côlueia.atguic cblata execraf exhibita, cf minaturexittü,^ vi lam poilicet,magrialt;gt; pofeir pramia. Si dubiiat de cuentu.iuadet cônoc ari coll£giû,lt;5lt; poflulat lo ciû.qucfecurius nredeat.aut rô raio caut n s péri mat,ne fuperuenics alius,qui acgiû folus reflituar, famam fibi aiq? lande cfi lucre pratipiat.Si f gro quid male ccfierit,five ilium prater fpem per inft-gnem imperitiam occideritjhicfe aut per cararri prxfofatiuumdefluxû,aut aliquodaliud fimile fubitaneuro accidenSjimmed cabilerg cafum ap patenter exctifat,amp; xgri inobedientiâjautcuflo--dum negligêtiam acriter aceufat, aut incuiat col Jegas,autin pharmacopeia culpam protrudit,fic cnim tffilt;it,vt nemoxgrotusnifi propria culpa pertifl’e,nemo nili medici beneficie rtftitutus vi-’ deaturtlam veto medicos plxruncp nequam effe fuorûmet teßimonrjs comprebabimus.Aitenitn eoiû conciliator Petrus Apponus, artê medicinae Marti clTe ad(criptam,qui planetaip cmniûodio fiffimusefi,et quiingratitudinisiuigioip.omnifcp iniquitatis Si militiæ autor exiftat. Idtoq? etiara medicos vt plurimum malorum elTe morum , cumob Martisfcorpionjscjjiiifluxum,tum quod aiqquiaexvilißipHeiSt ficrili origintm contra-□terunt.intumefcenresdemum Sc ccntumeliofifa 6i,cum fiicrint incraflati : bxc ille, cdoôus forte Aefculapfj exemple, quem primum medicina rc pettorem ex mente leuisgenitum, amp;nbsp;per Scli» Vitamin terras deßinatü fabulatur antiquitas. Cellus veto homme fatetur, fed in deorum rtme ïum rccepium: complûtes ait] aüctunt illû meit*

trîcîo încenu ex Coronide venufta muliercula ge nïtum.quam facerdotes in Appollinis temploa'» dulterinisamplexibusfæpefubcgerunt, quifinxe runt ilJum dei filiumrotnnes aurem in hoc conue* niunc tam fceleftum fuifiTe hune deum.vt louis fui mine in eo coercendo opus fuerii, de quo Ladan tius ad Conftantinum imperatorem fie fciipfiis Aefculapius, 8C ipfe non fine flagitio Appollinis natus.quid fecic aliud diuinis henoribus dignum nifi qgt; fanauit Hippolitum, mortem fane habuic clahorem q» a deo meruit fulminari: haec ille. At funt rc vera medici homines omnium fceleftilb'* mijdifcordantiirimijinuidentifirimi, mendacifli'^ mi.Sic enim omnes a fe inuicem dilTentint.vt nul lus reperiatur medicus.qui citra exceptionem.ad ditionem.vel permutationem,praEfcriprum ab a lio pharmacum comprobct,quinimoqui non lacérée,mordear,ne videlicet ipfe non melior medi eus videatur, fi altcrius vel optimo confilio nihil detraxerit, velhisquxetiam fæpenimis multa funt non ahquid addiderit.vndetâdem in prouer bium abtjt.medicorum inuidia,ô(5 difcordia.Nâ quicquid probat vnus.ridet altcr.nec quicquâ a-pud eos certi, fed omnia promifla eci^ nugae vo^ latilesiSf mera mendacia.hinc vulgus cum vult aliquem infigniter mendacemoftendere, air ill/, mentirisvtmedicus.Summumcp ingenioi?t fuo* turn opus in hoc verfatur,vt in cogitandisnouis, veterumredefada negliganturcontemnâturçp: rum qux pauca feiunt recondunt, aut mon/lrare nolunt.quafi neminem docere in autoritäre feien riæ fitjinuidentesque alrjs.etiam vitam nofiram fraudant alienisbonisjSunt infuperplurimum fu tKrlbtiofi^arrogantcs^malæ confeitntis, fuperbi

S;auari,quibusil]ud Temper in oreobuerfatur, dum doler accipe.facientes eciam fi fuum ad có-pendiumexpeJire crediderint, vt doleatquodf» numeft.-ficutlegimus Petrum ilium Apponium (quem Conciliarorcm vocant ) cum Bononix at temmedicam profitcretur, tantxauaritix óC ar-« rogantixexcitilTe.vcextra vrbem alicubi adx-gt; grotos vocatus, non minoris quinquaginta aure is in fingulos dies fe conduci pateretur:vocacusqp aliquando ad Honorium tune pontificem, qua«* dringentos aureos in dies fingulos fibi ßatui pa** duseft.Quinöó Aefculapium mcdicinx paren-* tem ait Pindarus aloue fulmine adadlum auari-« tix merito,ro qgt; medicina nocenter 5i, in damnü teipublicxexercuillerila veto fi cafu quouis for«* tunatusxger in manibuseorum euafeiit, fit plan fusintolerabilis, nemofuificiet gloriam tanti mi taculi decanrare, Lazsrum e mortuis refufcica-tum narr.abuntjillius vitamfuum munuseiTe.fi-* hl deberi.fefe ilium ab Oreo reuocaHe ( vfurpan-tcslibi.quxfolius dei funt) continuo iadanr, nec vllo prxmio fe compenfaii poffe.aiunt: NonnulH illorum in id turnons euedli funt. vt fe pro dqs co li paterêtur.act^ loues fefe nuncuparent.ficut Me recrates Syracufanus medicus,qui quandotÿ ad AgefilaumSpartx regem in hxc verba fcripfiffe legicur. Menecrateslupiter Agefilaorcgifalutê; fed illius ftultiti am fubridens Agcfilaus, refpon-dit: Agefilaus Menecrati fanitatcm.Quod fi vç roxgtotorum quifpiaminfelieior(quod plurimS fit) in ter medicorum manus expirauerit, tune na turx inopiam.morbi malitiam, aut xgri inobc-« dientiâ inculpant,ac artis fuç remédia ab hoc na turx fxuientis arcanum non extendi, fefe medi-

eos efTe non deos,curare pofTe fanabjles,non fufd tare moribundos.necq licquam fe deberc ægrisp terexperientiam.ôi huiufmodi verbis etiam in fi niftris euentibus fupcrbiunt, 3C vitro qui p^nere arguunt intempcrantix, fimul pretium pôle t cumocciderintfuispharmacii's.qui fine illis viuc re potuiffent:xgrosparirer amp;nbsp;fama , âé pecunia, A fanitate.Â; vita,fpoliantes:fecura interim cô-fcientia.cum.quia erroreorum ( quod aitSecra^ tes)tcrta tegiiur;tum,quiairremfab)lisefl mertu orum regio,quo minus redire pofiunr,quos fill illil fosinanibus verbis,amp; rnedicamentisnoxi]sinfc lt;flos,antc diem in tartara prxmittunt, vt contra illosfpoliatx vit» 3c pecuni» repetundarum a* gant.Sunt prætcrea medici plçruncç contagiofi, amp;nbsp;ab obiedlis vrinis 5^ ftercoribus fœtulenti, logt; tiolenti,rterculcnti,Â5 ipfisobfletricibus fordidio' res,acfenf)husomnibusinfedti,dumoculis obfcoe na quæcÿ 30fœdiffima confpiciunr,auribus pari ter naribusægrotorum ruJcus,ventriscp crépi tu»,lt;SC infedli aerishalitus,flatus, pedores^Ç exci piunt,labris ac ligua atras leteasrp potiones prx guftant.manibus flercora amp;nbsp;purga menta expli-cant, atgrotorumq» horrid» imagines 55 vmhrx nodlediecpphancafiæeoriim obuerfantur,innu^ tnerat^homicidia confeientiam eorum pettur-bant,totum denicp illorum ftiidium.fermo, ratio, ©ratio,fpiritus,5i Ingenium non mfi circa tridia, fceJa,tabida,horrida mortis 55 morborum gene ra verfatur;totumr^eorumexercitiumeftinloci8 foe;idis,fqualidis,lt;K vilibjs curis, 3C obfcoeno ar tificio conftans,femper»grotorum matulas, cio acas,lt;5(51atrinasinfamis lucricaufa ambientes, arque tanquam vpupa auis fordida ex humanis

• fiercoribusnidificantes.An non videtis iJlos qna tiJje quomodoobuinrtisdigjtis, lurofislatifun-dqs.vultu curbulcnto aut palknti, continuo ob-, ambulant ciuitarem.ac præcipiti incefTu, vilif-fimifpe lucclii difcurrunt abapothccain apothe cam.qiiarrentcs amp;nbsp;mendicantcs, ficubi quisloti-Uminfpedlandum.vclconcham ofFetat ftcrcota riam.atcj vtcucullattillivultutcs ad cadauera fie ifti ad excrementa homines omnium funt nafu tifl'imi:quæetiam præguftarefolitum aiunt Hip-pocratem vt inde morbi naturam melius perfen-tiret,quod plærique etiam Aefculapio adfcribût, quem Ariftopharies idcirco featophagum vo-cat.qiio vetbofignificantur qui ciborum vefeun-turfuperHuitatibus.quod nomen deinde ad medi cos omnes deriuatum eft, vt eos featophagos lt;32 \ featomantes, hoceft, merdiuorosi3emerdaruni infpecQores voccmus.Hinc fcatomanria.oromâ-tia,driminantia, dicunturdiuinationcsfeupro» gnoftica medicorum ex ftercoribusjSd vrinis de-prompta.Htncapud multas nationes mechanici ifti medici olim infames habebantur, atque a-deovt (tefteSeneca) etiamgrauiflimainfamia habererur medici opusquaererc, amp;nbsp;b.odic adhuc plaerique populi medicos pariter SC obftetrice« amp;nbsp;carnifices a menfisÄJ conuiuqs excludunt,aut non nifi fecrecis feparatifquepacinis caiicibufqua cxcipiunc : quocircaftomacharihic licet in de-teftabilem ilium multorum principum morem, qui tarn peftilentes homines nedum ad matuti-na cubicula.fed et quotidianis xgrotantium con-greftibus , recentibusfemperpeftilitatis vapo-ribus infeeftos , etiam menfis admittunt: quin adhibcat quis mcdicum conuiuio inter ipfos

Cibos Sc po cul a de ftercore, vrinis, fudoribus, fa * nic.vomirdfmenftruis dilferet: arque epilepfïasje pras,vlcera,fcabies,amp; peßes tracta bit.totumfp alioqui laucißiinis obfonqs paratißiunum conui uium fermonumfuorum impurirare, innaiifeani conuertet; adhibete ctiam medicum fi vultis ci-uilibusconfultationibus,nihililloinepcius,infiil[i‘* ufqucidquc forte.cumq.iia medicorum djfcipli* na(quod eorum ait Conciliator)non tß de vtr;u^ tibus necbonismoribus.tum q^fvc idem ait)na turaliter probus medicus, malcrum morum élis debeat ; nosfcimus apud muhasciiiitates de cretis publicis amp;nbsp;p’.ebifcitis caucum efle, ne medi ciin confilium admictantur, nec magißratum ge rant.forte non tam, quia inep i.leues, makmorl gerati.quam quia femper fordidi. Si. ægrotantiü retrimentorumque afTidua attretfratione adeocô ragioii, vtnon folumpropinquantes fibi homP nes.fedetiamfubfelliainquinenc . «^marmora inficiant, vt eleganter de quodam medico ceciquot; nit Lucilius grxco epi gr âmatc ab Aufonio fie la tine reddito:

Qiianuis marmoreus vim patitur medic/, Ecce hodic iufljs transfeniex æde vetußa,

Quando veroinfuam medicam confultat/onei» coeunt.quid ca nodte minxerit nbsp;nbsp;cacauerit xger

cxaminaturi.actanquam LaconnEphori devi ta ac nece pronunc^aturi fententiam.mirum, fed dolendum.quam tûc miferis altcrcationibus, nul lo idem cenfentecirca xgri letßulum concertant, quafi non ad curandum.fed ad difpurandum con ’ djvli fine,aæseo ipfo.cui (iuxta grxcuai Mc

Iiandriverficulum,latine auteminquientis: Medi cusgarrulusxgrotanri aker morbus )omnisfere Icrmo moledus ell, illoru m oratione non opera o-* pus fit.ac produdis ad oßencationem fuam fcho laftico more aliquot phonfmis, quos ad omnem vfum femper eofdem paratos habent,iniiocatif-que Hippocrate.Gakoo, Auxenna.Rafi, Aucrgt; roe.Co xiliatorc.caeteriamp;cßfuisdrjsquoruin nomi na amp;nbsp;tituli illis pro do^rina fatjs funt,ad cond'i** andum fibi apud imperirum vulgusfidem, do-Ctrinacque xftimationem.vbide caufis.de fignis, de afFedibijs.de humoribus, de die cretica.ali-quandiuferiofc, fed indecifadifcordiadigladia-tumdhtandcm de adhibenJnremedio,quod caput cauda totius negottiefle debuerat, frigidif iitnudecretotranfigunt tatqucvteücorum inter fe mutua inuidia,nullo illorum fua fecreca (vc vo cant)xmulisfuis communicate volenti; tanquä ipfis periturumfit quodcradiderint alqs, ad cum muncm methodicam recurrunttqux fi illos deßi-tuat.ad empiricam tanquam ad facram ancho-ram confugiunt:vt quem ratio non reilituic adits iict temeritaSjiatiuselTeinquientes.anceps cxpc ririauxilium quam nullum :vcl xgrum ipfum.fi minus funt illi propittj.atr^ illos (vt ait Ecclefia-fticus)languor prolixior grauet, prognofticisrc-linquunt, dicentes: quia defperatis Hippocrate» Vctatadhiberimedi camia,autfi paulorcligiofi resfunt, morbum in diuorum aliqucm reqciunt, vel extremum prxfcribunt pharmacum.qd ent« Recipe tabellionem vnum,tefl:es numero feptê. adde facerdotem cum aqua amp;oleo bencdiÆ's, quantum fulFicit, Ä: difpone domui tuxqiiia mo (ieris.Hinc Rafis confdusprofcJto, er xgrotan

tium credulxdultitix.tum medicorum contciwi'o iæ infcitiæ, vtrique et aegro et medico non incau-te confu'ens.fuadet in aphorifmis fuis,tantum v-iium medicumforeeligendum:quia vnius, inqr, error magnam infamiam noninducit, etvniu» vtilitasquamin ægroetficit coilaudatunqui au-tem quam plures medicorum adhibuerit.isin er rorem incidit plurimum.haec Rafis: Atteftaturqj huic vetufta iila monumenti inferiprioturba fe medicorum per qiTe.atque illud græcum prouer^ bium:f\îultorum medicorum introitus ægrum per didit. fllud etiam moribundi iam Adriani impe-xatorisdilt;flum:Medicorum turba principem per dir.Mulirtigit proconferuanda vita fanitateque vtilius confilium.q abflinere a medicis. Corporis cnimfanitas deodebet.non medicis: ideoqj Afa tex fuJacorripita propbeta dût,gain infirmita-te fua non qfitiit diim.fed in arte medicorum con fifusefltquoitt gdem cófilqs, quifetradiderint.fa Hieße non poterinttnec enim vita vlla mifera ma gis quam quae fub eorum auxilrj fidutia ducitur Efto verum.feiant medici,atque vtinam feiren-omnes vires et poteßates elementorum, radicum herbarum.florujn.fructuum fe minum.etiam ani xnalium et minerabum omniumq? quæ parés na turaproducit.tn non pnt omnibus rjs virtutibus hoiem.nedum immortalemfacere, fed qd minus eß.necleuiquis morbo aegrotantem femperfana re.O quoties medicamen quod prodefle debuerat non profuit.tt quod debuerat exceinere non ex-lt;reuir,quo:ies recidente ægro remedicandum eft, ct tandem poft multoslaboreset fumptus.vel tue vclpaulopoft.etiam vel aftantibusmedicis,mo tiendumeft : qux ergo nunc fpes nobis in nie-

DE MEDICINA OPER ATI; öieisrepofitacft?fi(quodipfecorum ait Hippo-* cratcs)expient(a fallax fit.Qiiid certipoilunt pro mittere inedici^fi verum eft quod Piiniiis fcribit, nulla artem medicina incóftantiorem eile, ctiam numfepiusimmutari.Multat genres olim fuerût Ä adhuc funt abfc^ medicisdegentes,quas vide mus vitra decrepirainactatemrobuftas ä; fupra centenariosannos viueretcontrao'o iftos deiica-tiores populos.qiii medicorum promiftisÂTope-t a viuunt.vt plurimum mediaxcaie fenefccre ec occumbere: quin SC ipfofmet medicos plus cxte-rishominibus ôlt;;quafi Temper çgrotare.acimma turioreætate decedere. Hincille Lacon cuidam diccnti nil mali habes.refpondit.ga non vtormc dico.illoqucircrum dicente,fencxfadtuses,refp5 dit,quia numq vfus fum medico, oftendens nullam eile ad fanitatc amp;nbsp;fenetftutc cerriorem viam g mediciscaruifte:quodfidicat quismul’os me dicorum auxilioconualuifre,refpôdebimus illicô tra,plures ctiam occubuifte, quibus medicorum opera nihil profuere,obijciemuscj ilium Aufonrj verfic ilum,inquienfis : * Euaferefati ope non medici.

olim enim Arcades non'medica ninibus vteban tur,fed quod'narrat Plinius ,verno latfte vteban-tur,quoniam tunc maxime Tuccis herbae turge-tent mederenturcjt vberiores paicuarzeligebant au tem p cxteris lac vaccinû,ga il Iç ofniuorx funt in herbis: Lacones,etiam Babylontj,eAgypttj,Lufi tani,Hei odotoacSrraboneteftibus.medicos om ties reTpuebant;languentes vero in forum pla-teasefferebät.vt q fimili morbo tctati cffugiffcr, aliumuecuafiftcnolTent illisexpertisin fe coniulc (cnc reniedtis,arbitrantes C quodctiani Corne-*

JiusCelfusadfen't^adipfam curandi rationrmni liil plus conferre quarncxperientiJi'n.qja conftat dodiilTimos medicorïï abs ruflira anu fxpillinic virTosuüannij vnica planra feu herbula il]a per-fecilTe.qiixfaniatiirimii'ncdicjnon potucrunt,c3 omnibus fuis pretiofiselaboratifcÇ pharmacrjs: nam illi dum inexplicabilibus prodigiolïfcjj mix’l onibus(cumioc dcderit natura.quae Ongula futfi ciant remedia/confurideniespcr ccmpofitam diquot; uerfarumrerumcomplexionem) morbospellcrc nitunriir,conie/iura magis g caufa aut ratione in redunt ;roramq» medendi artem, non nifi cafum et conieJturam faciunt. Ha:cauieni vnius fimpü cis medicinac vim et qualit at? cognofcens, folidis expertif-p naturae viribus difficiles foluit çgritudi nes.Rurfusilliper prctiofa, et abcxtremis Indis aut Gadibusquaefita/perfuadcntes nifi pretioia non prodcffe ) magnoinipendiovenaientfanita tem promittunt.haecinuentufacillimis, vulgotp paratis.et quas in hortis fuis quifc^ facile habet, domeHicis plantis,fanitarem non tarn ptomittic quam reftituit.Praeterea hi exfallacibuslibiis ,et pidt s codicihis edodti, difficillimam medicandl operam,audaci quadam temeritate.cultacpgar^ rulitate ad quçQum vfurpant.hçc e.terris et agri» fingulasplantas.earumcß colores,figiiras,fapo-res,edores,varietates.contemplata Ä edodta.et quid in morbis re 1 iquifcjt cafibus poifi nt experta grariit cuiiß certilhma dat remedia. Ipfi etia me-dicorum prxcipiii confitenturfe a mulierculis plu rima excellentiflima reniedia didiciffe, digna Ö ipfilibrisfiiisinfererent, lt;SiS veluti potiora po-fieriscoinmunicarent,quale contra capitis dolorem extolUt Auicenna mcdicameu a tnuliere tra

ditum.Quod fi medicina quac fanitaris tempera* mentum afFerre debet,confißic in proportiene 8C temperamento return adinuictm;iuminter fe,tii etiam cum qualitatihus i orporis cui tiibuuntur: Stcß antiquorum medicorum liæc diligentiilima cura Fuit in proporcionandis 3C contempcrandis medicaminibus.periufta et harmonica pondera, relinquentes ptofterioiibushxc deincepb prcponi onanda xgroterum coipoiibut-tqua'ina eit ..iioa cia attç impudcntia.harc nó folum immutart, led illisetiam luperaddete,penitiisue ncgligert aut i-gnorjrc^ Vnde fit qgt;ficut confonans pharniaciiê peramentumfanitatem adferrc deberet,ita illius dilTonantia dolorem,horrorem, exafperationem morbi,S: nonnunquam mortem inducii; idecquc tutius medeturruftica anus,vno aut altero horte fi amp;nbsp;naturæopera abfoluto mcdicamine, ÿ medi cusille cum fuis prodigiolis,fumptuolis,i^ dubia coniedura conflatis pharmati}s:fult;runt ilhus ftn tentiac multi dC excelientiflimi philofcphi 5^ me-dici,videlicet non nififimpliciliimis rebus meden dum effethinc fimphcium vires petferutati expit tiep de illis pofferis nobis egregia volumina rtli-querunt,quale Chryfippus de'braffic a, Pythago ras de fcylla.Marcliion de rafano. Diodes ce i a po.Phanias de vrtica, Apuleius de betonica, 3C multi alt) antiqui de altjs conlcnpierunt :Sed hos illiofFicinatum medici non folum non curant,kd etiam itrident,fimplices appellantes quiftudeant fimplicibus.Hosigitut medicos (dicoquictm ii per fimplicia medentur)non tam confulêdos qua etiam fequendoscfÏe nullidiiTuadeo. Verum iHos officinarum cultores tanquamfottilegos amp;nbsp;ma-»ficot confulo fugiendosxlt;5^ ptopellcndos, 9 fuis

prcdigicfis compofitionjbusde malis nofîHs ne-* gotiantur,lt;Slt;5 fug vitâ iioftrâ micunt fortes. Nam Cum côpofita rrjcdicamina exmultis difparibua amp;p ignancibiisfpeciebusconflan necefiefir, im pofTibile autfaltein djfFiniJmnimcft in illis aligd errti polie flatuerc tnedicum,ni(i fola opinicne,ç* ftimatione,conielt;fiura;cunqueinnuiTier3cfæpe res fint,quç fingulacprodefle vid«ntur,ea fola conge rit medicus quæ lors vel cafus memoriae fuac tune obtulerit,ai't in qua: alio quouis intrinleco fiue oc lt;ulto inftindtu fiierit propenfior; Vnde fit vt com politum illud pliarmacum non tam ab irgredien tiutrtfimpliciumpotentia,quâa medicifaufta amp;C. infaufta afftetionc fortiatur virtutem amp;nbsp;efFedlû, quatcnusilleocculro quodam influxu fiuenatu-rali,fiuecoc!eni,fiuedamoniaco,fiuefortuiro plus ad hacc g ad alia eligenda indticiiur. Aiquc hoc cftquod communiterdicitur.atfj ipfifatentur, jnedicum viium effe alio fortunatiotem,acfapif-' fime indoifium dodlo felicioresn.Quin êc vidi equot; go lt;5^ noui medicum virum leteratifTimum ta infe ïicem,ut e multisa:grisuixpauciirimi e manibus cmsfaluieuaderent . Nouiôd aliumfemifciolum quiomnes ferme aegros fuos plaerofrj etiam ab a-» Iqsprodcploratis derehdtos féliciter fanarecQuin Ä: memini me legilïe de medico in cuius mant-’ bus quicunque nobiles lt;5c magnates incidiffent, cuaderenqplebei omnes iVruflici périrent,aui gra uiterpericlitarentur: Videre igitur nunc facile cft.hancofficinariammedicinam , in qua pluris poteft medici fortuna quam doónna, tot am aut pro maxima parte fortilegam effe, ideoque pro-culpellendam atque tanquam vcneficam Älfica tiamelTe damnandam;Proinde Romani quonr

âamfubCatone cenfono medicosomnes Si vr^ beRoma,ô6 tota Italia pepulerunt.cc rum fune--fla mcndacia,crudel)taiemqueaucrlati,quod vjquot; delicetmulropluresocciderent quam lanarenr, turnq» vcnenoiç pcritiflimi,odio ambicione, aut lucro facile adduci polTent,vr venentim miniürcc pro remcdiOjôC paefta mercedehominvm vnrcin fidientur;SicutPyrrhi medicus,fiue is Ti mocha-ri' fiierit(vt vult Gellius)fiue fsiicias(vc aln) qui Fabritiopromiferatfe dominum interfeCluin me dicina, quodfacinusaiierfatus Fabritius, Pyr-thum quamuis inimicum moiiuii per epiflolâ ca-uerct a medico:de quo Claudianus ita inquii: Romani fcelerum femper Ipreuere miniflros, Noxiapiollicitumdomino mil'cere venena, Fabritius régi nudata fraude remifit: Infefto quem Marte petit bcllumtj negauit Per famuli patrare nefas.

bimiliadeGrœcorum medicisapud PliniûCato fcribit adfih'um inquiens; lurarunt inter ha?cbar barosomnesnecare medicinaJed hoc ipfum mer cede faciunt.vt fides cisfit.et facile difpti dant.Et paulopoftfubiungit; Vnde tcft.amciorum plures infidiae.iani vero Si adulteria inpnncipum do mibus.etiam vteuidensEudemiin Lima Druff CæfaristhaecPlinius. Ipfeetiam Socrates apud Platonem vetuit, ne medici in ciuiiate multiplicê tur:Expediret 5lt;Sin hunediem leipublicsc , nul loselTeaut pàuciffimosmedicostquodquelex ex taret.quæcorum puniret,cum inicitiæ , turn ne gligentiæ malitiam capitalem : Capitale enim eftjneque referc imperitia an negligeniia, (tultnia an-malitia , perperam anfludiofe medicus pio phaiiqftco ycnenum portcxcrit^honuncmqu« la

viiaedifcTimtn adduxciicatt}« ncn (quod Ph'nJuf ait)medifo hominem occiJilTe fumma effet im-puiutas.Qui ceric vnusillis ac(^communis cum cainifice honos eft,homines iicilicet accepta mergt; cedeoccidetezatcß ex homicidio, vnde lupplicitt cuniftis lex ftatuit.nullicßconcefla impuni; as.ij fo 1« capiunc pracmia; hoc tarnen inrereft q, carnifex nonnifiexiudicumfentcntianecarnoxios , me-* dicusautem prxter omne iudtcium penmit etiâ iniontcstncnergoinfalubritcr pontificum confiiquot; tuiioiies accent a medicando clericos,cum arsme dica res adeo fit cruenta, vt fi fas lit facerdctibiis Ä clcricis medicum agcre.Iiccarctiamagerc car Biificemmecp impriidenter Portius Ca'omcdtcia lt;]urgt;ndam intcrdixiffe putandus efl:cum,quia feiê tixhutusfamam femper nouitate aliqua aucupa tur:tum,(5^ dumpi’detnouinihil aoferenttsalio-« turn inhxrere velligqs, expérimenta per morte» agunt,lt;5^ arcemfuamnortrisrericulisdilcûc.qiia de vita noftra negoriatur.malacß hommum.quse breuiffimc tempore rolli poffent.producunt : non raroetiam adaugent maiori procompendio, cui fraudi vt obuiarctur apud Aegyptios medici an diem tertiûçgrocorum corpoiaeotumjicrKulocu tabantjpofl ttiduum autem (uo.

IAmqueetiam acocisfuis, apotheticario»lt;K pharmacopolas vocant,quorum (vt eft in pro uerbio)tituh I emedia habcr,pixide$,venena fl ue(ut canitHomerus)pharmaca mixta, falubria muIta.A: noxia mult a, quibii? cum damno tfle tninime volunt,nos mortem noftram magna emc

te pecunia comptUunt.-dum illi aliud pro alio pro pinantCB, feu pucridum inueccrat unuc êC cuani' dum pharmacum mifccntes.fçpe mortiferam po tionem dant profalucifera:dum fadla iampri-« dcinemplaßra,colIyria,vnguenta,paHiIlosdC 3t lia ph arm a ca,nô nifiin ofFicinarum compendia ex ipfa fpecierum fecc ac tabc conflata mcrcan* tur, atcj hare omnia nefcientes difcernere credune barbaris mercatoribus omnia fraudibu(amp; fo-phifticatione corrumpentibus. PofTem etiam hic oRendere pernitiofasilloi^ difcordiat de fimplici^ urn quitus vtuntur medicina rum cc gnitionc,er* rorescß eorum circa medicinalium rerum nomina abillismaleintelledta, pefTimecß vfurpata:qux plurima Nicolaus Leonicenus amplo volumine oflendit.Tranfeo etiam docere de prodigiofis có-pofitionibus,nHilratumcÿ externarum rerum ral jcturis, quibus dum omnia confundentes vnum quod omnibus nacuris quadrec medicamentutn leie effedturos nobis perfuadere volunt ( ficutde compefitione teriaeç ac tyri fabula.deq^ illo an-tidocomycridaticoftatuerunc) nihil aliud efFsci— tur q poet icum lUud chaos, Rudisindigeftacp moles

Nec quieg nifi pondus inert,congeßaqp eodetn Non bene iundiarum difeordia femina rerum nbsp;|

Frigida cum calidis pugnanc.humentia ficcis Mollia cum dun’s,fine pondéré habentia pôdut, Eßo,finc quaedam compofitiones ab antiquis me dicis excogitatzi^ vtilesinuentx qux experts liceat recipere, tarnen a vera ilia meihodo func aliéna, amp;nbsp;ab ipfifmet medicispropria confeien-tiacoadis damnata,«?«; omaibusutodisexplofs

kPlinio.a Theophraßro, a Plutarcho.ab Hippo crate,Galcno,Diolcondc,Erafiftrato,Celfo,Scrf bonio, Auiceniia, quorum verba hie fubferibere rimis longum eiict, nec ab antiquisillis foJura, lederiamamultis recentioribus,e quibusvnus Arnoldusdc villa noua inter a phori fm os ait,vbi in promptu habetur fimplicia, dolum effe fi quis compohtis vtatur. A t hodie negledîisÂi ne cogni tis quidem fimplicibus,non nifi ex duobusillis a^ pothecariorumluminarris, acaromatariorûthe îauro, tum Mefue Nicolai, cætcrotumcÿ anti, dorarrjs,pióuracis dtSinauratis titulismedicami rap: omutnur : atque bine fit vt dum medici ilti ïuootioconfulentcs vitas hominum aporhecaria cum fiducia gubernant,atque illi fine literis, fine cognitione barbans mercatoribus confifi, pro of ficinj coinpendiores permiiccnr.vtmuliopluspe ciculi fit a mcdicamine quam amorbo. lamc^ cciam dicamus de pretioforum medicinaliumfo phifticatione, quae tanto ingenio faepe ad fimila-tafunt, vtinduftriosetiam homines decipiant: plurimumq^ conduceret faluti hominum ac rei-publicaeperegrinisomnibusexoticiscç pharma-eijs, quae tanto praeterea precio a prçdonibusmer catoribusinreipublicædetrimenttiadauôrxfunt omninoinrercidere: ac medicos omnes in ordinê cogéré,pharmacopolasq« adfiringere, aclegem Illis praefcriberejCuiufmodi olim Komae (dum ad hue melior eiTet)Nerotuline legiturtqua rjs dun-tax at quae noßer gignit orbis pharmacijs vti c5-pcllantur, cum haec noßrx cuiufc^ natutæ conue-niant magis,tum longe recentiora,elediora,mi-noiit;^ diffjdiltatcacTurapruhaberipollunqnu'.*

âorif^ ptnculo qua peregrin a quorum max/mîf par*fufpeifca eft, vt quxfaepiftime fcphifticata, adulterata,reiertKia,velin naui fuftocata,vel itninerfa lacunae, velvetuftate corn pra, vel non debito tempore amp;nbsp;locofvnde faspe plurimum im miner periculi) colledafuntinam colloquintida Bon matura fanguinë educit amp;nbsp;inrerficir,amp; quae fola vel vnica nafeicur, venenum eft.Similiier 8C agaricus mafculus mci tiferus eft, A: qui antiquui peinitiofus. Scamoneaemnis fophifticata eft, tiquot; tniiiieramp;teTraiLemni3,etficleffigiHorumfgt;ertj[i lam quxfo quae neceflitascft ris vti peregrinig, ft cadem fimiliaue confimilisq» e fficaciae noftra ter ta prodiicitlt; An non egregie ftuJtum eft malle ex India petere quod domi liabemus lt;nbsp;exiftimantea propriam necß terram neq^ marefufficere,patri-isrp rebus pcregrina ,fi ugalibus fumptuofa,ac fa cile acqu'.fibilibus dilFicilia, amp;nbsp;abipfis vfqt ter-txfinibiiî import ata pracferentes. An fine armo„ niacofpleni nemo mederipoterit,necepatiabfcÿ fandalisÇ An fi carcmusbdellio vlcera interiortS nemocurabitt’nee capitiquismedebiturfine nur fco A ambra lt;nbsp;necftomacbofinemaftice 3c co'' tallij6lt; Si hate peregrina noftris corpot ibus conue rirent medicamina procul dubio natura fadtum effet.quacomnibusprouidit abundanter, vt hxc apud nos quolt;gt; nafeerentur. Nome abf»^ iilis À falubriiis vixerunt pattes noftriC Sunt ergo bate defidioforum medicoium qui neftra non inquirunt nugarbenta , SC pharmacopolarum commenta, qui non communem falutem , fid fuse negociazionis compendium quarrunt, per-luadentes nobis nonnifi pretiofa quxquc pluri-«num prodeHe, quibus idcitco improperatur

perIereiliiam:Nunqu)d ron eftrefina inGalaad, aut medicus non cß ibnfuis quibusçf? terris rc-. gionibus.fua; sentijuo climacijuo coclo, fuo fccu lo natura herbas producit atq? cötemperatjtßo: quxdam alijs atcÿ ahjslocis temporibusfß ac*quot; oreshabeantvires.in quolibetramê tempore âî climate pro fuo hominumq« temperamcnto cade cperancur, habeancliceac pretiofa ilia amp;nbsp;exotP ca noßris plantts maiores vires, fed has no nifi in fuiclimacishominibus, quibuscreata Äprodu' cßa func,putabimusfalubres. At flint etiam einpi ricorumrapinz perfuadentium nobis monfirofa quxdâ pharmaca SC a medcndi vfu exotica plugt; timum poffc conferre,amp; line rjs falutem noflram ron porte conßare,impendio miferorum fua com •nentariaexperiuntes:Hinc vipera s(^ Arpentes Änocentißima quzcj reptilia antidotis admi^ fcent.iS: velut deficientibus remedtjs,humanam adipemin vntflionesfubijunt, humaiiasrp carres aromatibusaclferuatas( quammummiam runcupa nr) nephario naturz piaculo hominibufc cdendasprzbenc.

Eflat chirurgia,aJtera mcdicinz pars,qii{ Rcxcucanea corporis vitia curat, cuius ope ra manifefta A: fecuriora funt remedia,nä reliquorum medicorumccca confilia funt. Chirurg! vident et palpitant quod agunt, acpro «pportunitate mutant,applicant,amp; auferunt: hzc inter omnes mcdicandi artes prima in vium Venic : Wam cum hommes ab antique leie bell»

exercèrent,amp; vulnera fuhii'nuicem infligerene, cotpei unt illorum quaerere remédia.Nam quac ho mo homini mala inflixinec,ab hominibus quocß curari poireputabant; Cæteros autem morbo« SC interiorum eruciacus.tanquam ira deorum ge nitos.incurabilesnaturalibusvifibusaefiimabSti Primus itaq? chirurgix inuentor fuit Apis Aegy ptiorum rex . vcl vt vult Clemens Alexandrinus antiquior illo Mizrai filius Cain nepos magnl Nohï.Scripfit autem primus medicinam vulnequot; rum Aefculapius:Deindeexctllentesineacxrite ïunt Py tha goras,Empedocles,Parménides.De-mocritus,Chiron,Peen.Narrat Plinius liane Ro »nxprimumcxcrcuinc Archagatum,Pelopon-nenfem,illumcß obfecandi vrêdicjrfxuitiam fuif fe vulnerarium publice vocarum, mox tranfrjfle nomen in carnificcm,deni‘gt;vniuerfam artem tç diohabitam amp;nbsp;explofam. Eft itac^ chirurgia nó minusreliquorum medicorum fartionibusexcel Icntium virorum autoritäre clara,fed virulenta-* rum fordiumimmunditia öéfanguinolenta cru* delitatc^infamis.

HAnc tarnen crudelitate fuperat anatomia vtrotumçppharmaceuticorum amp;nbsp;chirur gorumtheatrica carnificina,qua damna tos publics morti reos quondam viuos ac rema* nentefpiritutruculentiffimis cruciatibusrefeca* runt; Sed hodie ob Chriftianx religionis teueren-tiam paulo mitiores etFeifri,interempto prius ho-inine,iplorum veüi^oti» manujn mortui cada^ V «q

DB V.BTERINAR.IÄ «endeindehispiaculis graffantur.huroanumque corpus dilaniantes,membroi52 fingulorum fiaim, ordinê,menfurâ,opera natura amp;nbsp;abdita quæque Eerquirunt ac rïmancut :vc inde quomodo 3^- qui us iocis curandum fit,addifcant:crude!i hac di-« ligcntia arrjf fpciftaculohorrcndo amp;: abomina* bdi nee minus impio.

ESt adhuc ä; aha medicinac praxis, qu3 vete rinariam uocant.quç brutorum morbismc detur,cxteris longe certior 3C vtilior, a CM rone centauro(vtfertur)tnuenta, 56 a Co* lomella,Catone,Varrone,Pelagonio, Vegetin» tiobililTimis fcriproribus illuftrata.Hanc tamc an rulatiifci media non tam verccundiat fibi ducü^ igpenitus quoqr ignorât afpernantur admodS «lelicatuIijVt tanquam vpupa auif, no nifi huma Bisftcrcoribusöbledtcntur ; Vndefi quis abillis proafino aut boue fuo medicamen requirac, pro remediomox iniuriam accepturusfir, quafi ad cos non pertineat fcire.non foliim honunibus, fed ctfara czteris animalibus(prxcipue quz hominj fcus cammodare ferunt)mederi:pro qua re Alphó (tiE Aragonumrex olim duosexpertilTimosrnedi cinzdodiores pro equis amp;nbsp;canibus amplo condu xit ftipêdio,iulutej folicitos fcrutari qux remédia ^quismcdendi modusfingulisbeftiarum mor* bis conuenirertquod illi facientes, librum de hisre busvtiliflimum ediderunttfecitidem bis tempori busloannes ruellusParrhifienfis virin vtracÿün gua pcritiffinius,acPhyficusprimarius, quid«

morbiï equorû.eorûdemfÇ remedqF.ex v^ufli'fïl inisautoribusApfircho.Hierocle, rheomenefto, Pïlasonio,Anatolio,Tiber)o,Eume]o, Arched 3, mo,Hippocrate,Hemerio Africano,amp; ex Aemi lio Hifpanc, Litorïo Beneuentano deledum volumen tranfiulit.veterinflrfjs omnibus magn» cum rwpublicx commodicate profuturum.

SV pereft adhuc medicina dfctaria.cuius pria ceps præ cxterisextitir Afclepiades,qiii fub lato magna ex parte pharmacorum vfu, to tammedicinseartem advióiusratióem,ad quantitatem Si naturam ciborum.obfoniorurn-que condimenta reduxit: a quo cçteri medici non omnino dilTentiuntJed ita pittantesqjalterum aï teroindigeatjVidhtsquandoquepharmacijs, ac 111a paritervidtusrationeatquemenfura: bine iubent,inhibcnr,execrantur,accufant ciboslt;?iSpo tusquos deus creauit.inobfcruabilefque viiftus rc gulas condunt:amp;: quas alrjs efeas vcl modefie de libare prohibent, ipfimet tanquam porei glandes deuorant,lt;?d quas alqs viuendi leges praeferi-bunt,ipfi omnium pn'miprxuaricantur,non tam negligenter quam confulte.Nam fi ipfi iuxta hcc fua dietaria décréta V'iuere deberent , fanitatia non modicamiacTturam facerent , fiverovtipft viuunt , ficsrgrosquoque naturx legibus viue re permitterent,pecunia damnum fcntirent. Verum de his dietarijs ita ait Ambrofius, contraria diuinç condition! prçcepta medicinçfuntquça leiunioieuocantjlucubratenonfiniinc, abinten«

tione medicationif abducunt : ica qni fc’ medicig dedcr it, Icipfum fibi abncg n:ec Bernardus fc ri ben sfuper canrica ait : Hippocrates et Socrates docent animas faluas facere in hoc mundo.C hri fluset difcipuli eius perdere.quemvos c duobusfe qui vultis magiflrum^Maniteftum fe facit,qui di fputat hococulis.hoc capici,hac (lomaclio nocec legumina ventofafunt.cafeus ftomachûgrauac lac capiti nocct.potum aquæpcdusnon fuftinet: quarehoc eft.vt totis fluuqs, agris, hortiset cella ttjs vixinucnire poflis.quod comedas. Sed efto hate Ambrofqec Bernardi verba ad «olos mona choc di(fcafinc,quorum forte non efl debere tanta tationem habere de valetudine quam de profefli onetatciuilec homines aon dedecctcum valetudi nisratiane.ctiam vi/tus «Si; obfoniorum vaiietas atqi menfz iautities: primum dietaria medicina ponicetur.altcrum prxflat comiinaria.przparan dorum ciborum SC potuum difciplina. Quocirca Plato hanc medicinz adulatricem vocat.plzri-que earn dietariz medicinz partem adnumei ant ^uisPlinius ScSeneca 9lt;. refidua medicoi^ fcho la fateantur.ab exquifitorum ciborumvarietat« siultijugos morbos gcncrari.

A Rs italt;5 coquinar/a percommodaefl.nec inhonefla,'^! mododiferetionis limites nd egredtatur. Atque hzc ratio etiam fumquot; mos d^continentiflimos virosinduxit,uc de coquinaria amp;nbsp;obfoniorum condimentisferibe re non erubcfccrent.Ex GtxcicPanthaleon« Mi

DE ARTE COQVINA. thecus.Epiricus.Zophon.Egefippus, Pazanfus, Epcnetus,Heraclid€»Syracufaiius,Tyndaricu« Syiionius,Symonalt;flides Chius, GlaucusLdcrê lis;Ex RomanisCato,Varro,Co'.iimdla, Apicl us:(SCexr£ctn ionbusPlatina: Afiatiautemhis tebustam luxuriofi atqj intempérantes femper extitere,vtipfuiTi nomen eorum in heluonum ac galonumtrlt;nf erit cognomenrum.quosinde foras nuncupamus;hit)C (quod referc Titus Liui-us)poit Afiaticam viJloriampcregrinx luxuri-riæ in Romanam vrbem defluxerunt,tuncenini primumepulxcura amp;;fumptu maiore apparati cœptæ; tûccoquus antiquis vililTimum mancipi um 3C in æfUmatione SC in vfu amp;nbsp;in pretio effe.ac quee culina adhuc iure madens, fubgine tinc'tue, cumollis,patinis,tunßillo,mortario,veru,infcho lasteceptus,lt;5^ quod vile minißerium fuerat, ara haberi capit:cuius tota folicicudo efl vndecunqfj conquirere inaitamenta gulae.aeduliacj ciborum ad profunda ingluuiem fatiandam vndecuncßlo corum inuefligare : cuiufmodi plura ex V arrone cnumeratCîellius,videlicetpauumeSamo,Phry giam attagenem.gru sMelicas.hedumex Am brada,pclanum Chalcedoniam,murenâ Tar-tefriam,afellumPe(rinuntium, oflreas Fatenti-nas, petftûculum Chium,helopem Rhodium,fea ros Cilices,niices Tafias,palmas Aegyptiâs,glâ deslbericas, quxomnes edendiinßicutioncs ad improbam fatietatisluxufquelalciuiamrepertx funt.Eius autem artisgloriam SC famam fibi p cæteris vendicauit Apicius.vr ex eius nomine(te fleSeptimio Floro)cognomêtum in coquos, quo Apicianidicerentur,quadamphilofophorumimi taiione propagatumîit; de hoc Seneca fie feviptS

DE ARTE COQVINA. reliqlt;iit:Apicus(inqiiiens)noßra memoria v/xit qui in ca vrhefex qua aliquando philofophi vC'’ lut corruprorcsiuuentutisabiie iuflifunt)fcienti-am popinæ profcfTuSjdifciplina fua fxculum infß cr.Pliniiisqiioqj ilium nepotumomnium altifli-mum gurgitem IcucrilTime nuncupauic. Tot deni que gulx inftrumenta.tot irritamenta libidinum, rot obfcniorum varietates Apicianotum illorunt jngenioexcogitata lt;Sl conbAa funt, vttanden» opus fiicrit prxfcriptis legibus popinx lu XUS coer cere.Hine Veteres illxfumptuarix SC cibarixle-.gesIatx,videlicet,Archia,Faf'nia,Didia, Lici-ria,Cornelia,lexLepidi, lex Antrj Reßionis ; fed

Lucius Flaccus SC collega eius cenfores, Diiri onium fenatu mouerunt, q» legem de coercendi» cöuiuiorumfumptibuslatamtribunus plcbisab rogare vellet:quam impudenterenimDurioniu« roßra eöfeendit illa diciurusifreni funt inietfri vo bisQuirites nullo modo perpetiendi, alligatilt;?£ conftri ói eßis amaro vinculo feruitucis:lcx enim data cßqux vosfrugießeiubet, abrogemusigi-tur illud horridx vetuflatisrubigineobfitumim-periiim.ercnim quid opus libertate eß,fi volentP busluxuperirenonlicetlt; EranttV plxratj alia edidta qux nunc omnia antiquata funt penitust^ foluta.adeovt nulla xtasvnquam maiori gulx cura ac luxu indulferit.quam hxc noßra.qui eius caufavt( ait Mufonius,5d pofl ilium nofierHie* ronymns)terram percurrimusói maria , (^vt mulfum vinum pretiofufque cibus fauces noßras tranfeant.totiusvitx opera defudamus.tot modo apud nospopinx.tot ganex.tot gnatonum SC lu-parum tanernx,vbi homines edacitate, ebrieta-hbidine perdunciir,vt fxpe non abfque aH'

f nofïJpublicx detrimento cota deuorent abfugt; inantçp patrimonia.tot modo repcrta ferculorum genera,tot ohfon-.orum condimenta, tot menfa^ tumleges,iiius,5i cercmotH3c,vt Afotorum ,Aïi ltfiorum,Sybatirüirum, Tarentinorum : praeterea Sardanapa!i,Xerxis,Claudii,T)berii, Vitelli), Heliogabali, Galieniimpcratorum,alioriimqi.ic illorum veterum heluonum(quos omnes dein qs, Juxuac voluptate popiiat.cæterisnationibusac hominibuspraftitiire narrant Inßorici ) opiperæ cenuiuia pent us fordid a.incondita, rufticanaçp «uafurafint.fi cum iisnoftrisconuiuiorum adpa-ratibus cenferanturtpiaetcrea nihil adïum eft cibi amp;potuselegantia,n:fi fifnul etiamacfit abundâ tia vlque ad faßidium.amp; quæ vel Herculem inc briet.quieademfaepiusnaiii vehebatur po tabattaccibifatietatc Crotonienfem Milonem ■Si Aurelianiphagonemexpkat.quoruin ille tri-ginta panes vna cana praterreliquoscibosco-inederc folitus erat, alter vno die ante Aureliani Cafaris menfam aprum integrum,cêtum panes, veiuecem «Siporcellum deuorauirtbibit autem in îfundiciilo appofio plus orcathæc hodie apud nos receptilTima funt in ruQicanis illis publicisconui ut)s,5i tcmplorum dedicationibus, cseterisc^ eo-rumfeitis,diceretis Orgia bacchi celebrari, tanx funt illic omnia furore,cruore,ÿi multiplicibusgu Ix ebrietatiscp flagitijscommaculata: turn Ctn taurorum conuiuia a quibus fine cicatrice nemo teuertitur;illicfpedlaretis,lt;5i qualê de Eniichiho* fievoracitatcmdcfcribit Ouidiushoc carmine;

Nec mora,qiiod pôtus.quod terra,qd educat act Pofcit, Si appofitis queritur ieiunia mcnfis, Intÿ Cf ubs epulas quxrii quodtÿ vtbibus cHe,

DE ARTE COQVINARIA Quodfj fans poter at pepulo.r.êfufFicit vni, Plufq» cupfr,quo plura fuam demntit in aluum» Viqtfretum recipit de tota flumina tetra, Nec faiiatur aquisperegrinoftltebibitamncF, Vtrp ra pax ignis non vlla alimenta recufat, Jnnumcrafcp faces eremat, 3C quo copia maior Eft data,plura petit,turbat^ votacior ipfa eft, Sic epulas omnes ErifichtboniRora prophani Accipiunt,ppfcuntc^fimul cibusomnisin illo Caula fibi eft.femperq? locus fit inanisedendo. ’ ’ Erant olim apud Graccos deinde etiam a(sud Ro manosatbletafhomines'uoraciflimijfedhcriiiniti famia tandemetiam a virisconfulaeibuset impc ratoribus vitfta eft : nam Albinus qui quondam return patiebatur in Gallia cetum perfica,denos prpones,quingentasficuspalTurlas,trecenta8 o*-ftieas.vna cernadeuorauit: et Maximinusimpe rator.qui AlexädroMammeaefiliofuceelTit, qua dra ginta libras carnis vna die comedit,bibiiquc vini amphoramteontinetautem amphora qua-dr agintac'dfo fextarios.Geta etiam imperator ta perditiluxustraditur,ut dapes pcralphabctumin ferri iuflerit fefequetriduanisepulis ingurgitant, lam verofquod fcelusimpium magis) cum deus A natura cibum nohispotumqi falutis a c forti-tiidiniscaufapra-parartnt.noscontra varijsob-foniorum artiticfjsillis abutimur ad voligt;ptatê,(SC fupra human« naturç capacitate ingurgitamus corporibusnoßeis, imracdicabilesmorlxjsindc contrahentc$,i(UO palam videmus verum efleejd ait Mufoniusjdominosferuis.vrbesrufticis, ino.« pesopulentioribus,lt;5t: quoftpqui vilioribus eb-urjfqs vtuntur aliment is cscteris efTe robuftiores, valenciorcs,forti otes, labotes niclius tolerantes.

minuffj’fjs dcfatigari,agrotari autcm rarifTime, ticquc vllo» magis vexât graues jllæ argtituuiiits, puta,hydrops,podagra,morphea,colica, amp;nbsp;con Ïïmi]es,quatn qui fimplicem vitftum contemned tes,ex ccquïnarum ofFicinis;viuunt ; contra veto qui fimplici content! vidu magisincolumes ccr-nimus.Aftipulaturißietiam Cornelius Cellus, g homini(inquit)vtilifrimus dbuseßfimplex^accc uatio faporum pcdifera, SC condita omnia dua-busdecauûsinutilia funt,quontamô^ plus ptopf dulcedincm abfumitur^quam modo par eft, tuin îcgnuïconcoquit.Multipracicreagrauinimi viti autoiefq» hæc gulxiiritamenta oblcnioiumcp ar tifkiofam voluptatem detcftati lunt : fed funt éc altjqui rcligionis nomine,nedum gulam, ne duni luxum, fed amp;nbsp;cibos nonnullos quos deus creauic ad vefcendum dcteftatur, abftinentes carnibus: vino autem in quo( vt ait apoftolut)eft luxuria, ipfjsEpicureiscapatiores.abftinerc 3c ieiunare l'c dicentesjcum fe omni pifcium gencrc 3C optimo quouis vino oppieuerint,ad quxlabra 3c Iinguas amp;nbsp;dentes Ä.A^entres armaca circunf«.runt,non au tem loculosifed de ijsfacis.quin a cibaria bac ad gebericam hoceft alcumifticam coquinam, quæ non minore» decoquii opes g popina, modo vaquot; damus.

ALcumiftica itatç fiue ars.fiue fucus.fiuc na turx perfecutio dici debeat, piofedto mû-gnis eft cademipjmpunis impoftura.cuius vanitas eoipfo fefacile prodit, cum polliceatut qua; natura nuUo modo pari poteft nee atttngerc

eum tarnen arsomnisnon pcflit iiaturam fupeK tc.fedi]lam'jmitatur,5lt;: longigpaffibus feqiiicur, amp;nbsp;mukoforciorfic visnacurx quam arcis, Alcuquot; niifiica autem.

Ars fufpelt;fta probis.ars jpfa inuifaçp mukis, Inuifos etiam cukorej efFicit artis, J/îcndaces adeo miiki manifefte videntiir. Qui feipfoîalioffp fimultruftantin inertes. Duni rerum verrerefpeciestentanc, ac benedióS quendam philofephorum(vt vocant)lapidê fa-* bricarcpræfunMint,qiioMidxinfiar contacta o* mnia corpora ilico in aurum argentumue permu ictiirtquin etiam e fummis inacceiFifcjcoelis quin tam qiiandam ciTentiam deponere nnuncur.qua jam non folum plures quam Crak diuitias.fed 8C dcpu'fofenioreiuuenefcenciam perpétua intßfa,; ritatcm.ac tantum non immottalitatcm,vnacû itigentibuscpibus nobis pollicencur.

At ntifquam tantes inter qui talia curanr, Apparet vllus qui re miracula tanta Comprobet.

Sed medendi aliquod cxperimentis.tum ex ceruf fapurpuri(Fa,ftibio,f3pone,confimilibuftJpigmc tis,ac muliebribus fucis,vetularumrÿ inctukatio nibus.iSicuiufmodifacraeliterac vocanr,vnguen tameretriciaflipem corrogant,quogeboricâ in-ftruant ofFicinam.vnde in prouerbium abijt ;Oî8 alcumifta.vel medicus,vel faponifla credulorum hominüaures verbis diuitant, pecunia inanes vf reddant loculosiEt quibus ipfifpondent diuitias, ab bis drachmas petunt , hincfe palam prodit banc artemelle nullam,fed ingentes nugas Scin-fanæ mentis inania commenta, inueniunt tamea «ants felicitatispercupido* homipe», quitus aai-

to îngcnio fefe maiores diuiM'as côfecuturos in hy drargyn'o quam natuca prüftet in auro perfuadc ant,amp; quos iam ter quaterque deccptos kmg no uis prjfftigtjs incautos denuo fallanr, prodigio fahac impoftura cogât follibus auram impcllere fornacibus,nulladulcior infania quamfixum vo latile.tQ volatile f‘xû fieri pofie crtdere ;fic tetet ri micarbones.fulphur.fiercus.ac venena,lotia,,lt;5ii ois dura poena efi vobis melle dulcior, donee pree dijs,mercibus,patrimontjs omnibusdecodtis,lt;Si^ in cinerem ^óin fumum conucrfis,dum longi labo •■ispr3Emia,ÄS nafeituros Foetus aureos, perpetual lt;]ue cum reiuuenefcentia fanitatem, fibi molliter folliccniur,deuoratismulto tempore amp;Cfumpti-Dus,tum primum vetuli,annofi,pannofi,efuriêtcs, fcmperfulphurolentes et inter caiboncsacra fuligi re fordidi,affiduaque argenti viui contretftatione paralytic!,(olius nafi adfluentia diuitcs,c3eterum adco miferi,vt pro tribus affibus etiam animain venalcmhabeant,quam metallisinferre conaba tur metamorphcfim,in feipfisexpcriuntur,effeeti Sam ex alcumiftis cacochimici, ex medic is men^-dici.cx faponiftiscauponiftae, ludibiiumquc po-puli,ftultitiaqucpatens,amp; fabula,vulgi , SC qui iunioresinmediocritateviuere clt; ntempferunr, peromnem vitamalcumirtarumfraudibus expo fiti , iam fencs fadti in fumma paupertate men dicare compelluntur,ac in tanta calamitate con ftituti,profauore 5C mifericordia,infupercontcm ptum rifumquereportant, paupertateque coacli faepe ad malas artes,lt;^ monetae adulterationem, aliaque falfificta dégénérant ; ideoque hxc ata con mode a republ.ica Romanis legibus pulfa.

fed etiam facrorum canonfi denetisin tota'Chrf (liana ecckfia prohibita efi qurd fi amp;nbsp;hodk oiîiï bus qui abfque fingulan pr ncipis indulio alcumi (beam exercée,regno acprouincqsinterdicerctur, additaetiambonorunuprofcriptioiie, corporifqp afFlidliorXjprofcdlo non tot adulterinesnuminos haberemus.quibus hodie fraudâtur fermc ownc« magno reipublicæ detrimento, Hane ob caufam puto Amafim regem Aegyptqs olim legem tulif fe,qua cogebatur vpufquifijr deflinato magiftra tui rationem reddcre,quo fc foueret artificio, qd quinonfaceret.poena eratilliextremumfupplici urn. Permulra adhuc de hac arte ( milii tame no admoduminimica)dicerepoirem,nifiiuratû ef-. fetfquod facerefolent quimyfteriisinitianrur)dc

(ilentio.Eocp pratterea a veteribus philofophis at que fcriptoribus tarn conftaniilTtme religiofequc obferuatOjVtnullus vfpiam probat»autoritatis philofophus.ac fidus fcriptor'comperiatur.qui bu ius arris alicubivelfolo verbo meminiiTet, qux res plxroRlf induxit, vt crederent omnes eius artis libres recent/ori çuoiam pridem confidtos.-cui no modicum adipulatur ipfa autorum Geberis, Mo rieni,Gilgilidis,acreliqu3e eorum turba; obfeura Sc a nullii alps celebrata nomina.cum rerum g-’ bus vtunturabfona vocabula.tum fei ttntiarum ineprirudo,philofophandiq?ratioperuerfa. Sunt tarnen qui aurei velleris pelkm interpretentur fu iflelibrum alcumiflicum vetern more in pelle cen fcriptum,in quo auri conficiendi feientia continc retur.cuiufmodilibrosapud /Xegyptios, quihu--ius artis peririflimi fuifle dicebaiirurjCum Diode-' rianus magna diligentia conquififlet omnesex-* cuiTiiTelegitufjne comparatisdiuitijs auntjf co*

pia fidenteß Aegyptij Romanii aliquandobelîH ifrferte auderen c.atrp cxindr hanc art cm publico Cacfaris edicto femptrhabitam Hagitiofanr.ve-tum niinislcrgum foret narrare omnia huiut ar tis Rulta myfteria,acinaniaçriigniata , de leone viridi.de ceiuofugitiuo.de aquilavolante,deftul tofalrante.de draconecaudamfuamvorante.de buforeinflato.de capite corui.decp illonfgroni-griusnigro, defigilloHermetis, delutoftultitia (fapientiat diceiedçbui)ac fimilibusnugisinnuquot;* meriiîDenicj de illo vnico folo,prxrlt;r qued non eft aliud.vbicp tarnen rrperihili l;cnedfÔo,facra till'imi philofophorumlapidis fubieflo.videljcer (pene nomen rejefFutiui,cuni periurio fecrilegua tutiiru«)dicam tarnen circumlocutione.fed obfcu riore,vt non nifi fîlij artit quihuius myfierris «nitiatifuntintelligant. Res tftqusefubftantiani habet nec igneam nimis.nec proi lus terream.nec fimpliciter aqueam,nec acutiirimam , nec cbtu-fifîimatn qualitatemjcd mediocrem amp;nbsp;ladtule-Uem,amp; quodammodo mollem vel lalcem non du ram.non afperam,quin 3c guüu quedammedo dulcem,o]fadtu fuauem,vini gratam, auditubla dam atque iucundam.cogiraru laiam, plura di» cere non concedicur atque funt tarnen qsmaiora, fcdegohanc artem (obeamauæfecummihifa m)l)aritasefl)illo honore potifflmedignam cen-feo.quoprobam mulierem définit Thucydides, lam tnquiensoptimameffe de cuius laude vel vi tuperio minimus eflet fermo ; illud dunt axat ad-damralcumrßas omnium hominumeffe peruer-fiffïmos:fiquidem cum praecipiatdeus Jnfucorc vuhus vefeendum eflepanefuo, alibi dicac pcrPrçplietam,Laboresmanuuin tuarum qurä

DE IVRE ET LEGIBVSî manducabis.ideobeatuses, 8c benctibienr. diuinipreccpri promifTaEiç beatitudiniscontem' ptorelt;!,procullabore,lt;5i^Cvt aiunt)inopereir)ulie ram tSi? ludo puerorum aureos montes moliuntur. IS’oninficior exhacarremulta admodum cgre* gia artif)ciaorrumhabere,traxi(Tec5 originem. Hinc azieti,finnabrij,minii,purpuræ,Â: quodau rum mulïcum vocant,aliorumrpcoiorum tempe raturæ prodierunt: liuicaurïclialcumamp; métallo rum omnium mixtiones,glutimina amp;nbsp;examina Ä fcqueflrationes debemus;bombardaformida bill's torment! inuentumillius cil, ex ipfa prodijt vitrificatorianobiliffimHm arrificium, dequa ’Theophilusquidampulcherrimumlibrum con^ fcripfit.Narrat autem Plinius Tibcrij Caefaris tê pore excogita turn vi tri temperamentum quo fle xibile dudribile fieret, fed eiusoffi'einam a TP berioabolitam.quinipfumquoque tantaeindu^ fliiaeartificem (fiflïodorocreditur) necidatum idque fadîum ne aurum pro vitro vilefceret, SC argento atquc acrifua praemia detrahcrentur.Sed deqsfatis.

RFdat nunc de Iuris fdentia dicere, quae folâ fe iadlat inter verum A falfum.æquum et iniquum, phas amp;nbsp;nephas foire difeernere: cuius faoultatishodie principes funt papa Ä: imperator,qui gloriantur ie habere iuraorania in fcriniopedlorisfuirecondita.quibus pro ratio «efufFicit fola voluntas.cuiusarbitrioomnesfci «nüasj3d at(es,amp; fcripturas^ôC opiniones, SC

Cunq« hominum opera iudicarc SC regere pracfifJ ïnunt.Hincfirmker prateipit Leo papa omnibu» Chriftifidelibus, vt nemo in eccleb a dei quicqua Vel qiienqiiam iudicare.iuflificare, aut aliquid difcuterc prxfumat, nififancQorum concilioium» canonum,amp;: decreta!ium(quorum caput efi Pa^ pa)aucoritateiattj ne nobis vti liceat nec doJtiC îimorum.nec quorumciinç etiam fantTriflimoj?« theologoruin Ce:crmînacione,nin inqiiantum pa pa permiccit amp;nbsp;ruiscanonibusautorifauerit: ied amp;■ alibi adhiic praccipit canon ne aliud volumen vel gcuncß liber per theologos(immo per vniuer fum mundum ait)recipiatur,nifi illc qui per eccle fiam Romanampapæcanonibus comprobetur Simile ius prætendit imperator in philofopbiam acmedicinam cacrerast^ fcientias.nulli diiciph-tiæpermittens aliquid autorjtatis,nifi quantumil Jisccnceditur per lui iuris peritiamtad quam(vc ait)quotquotlunt feientise artesfi comparen-tur.funttanquam viles ä: patumvtiles : Hine Vlpiands ait: lex eft icx omnium humanarum ec diuinarum rerum,cuius virtuseft (vt ait Mode-fiinus)imperarc,permititre,punite, vetarc, qui-husdignitatfbus nullum munusmaius inuenituc Ä Pöponitis in legibus definit eam effe inuenturr» amp;nbsp;donum dei,Ä; dogma fapientum omnium:ga prifei illi legiflatores q decretisamp;iis apud rudevul gusautoritattm conciliarent,linxerütfe adtjsc-do^osillisprxfcribere . Sic Aegyptijs CfvHsa Mercuno.Zoroaflresßadtrianiset Perfis abCro mafo,Charinundas Carthaginentibus a Satutna Solo Athenicfibus a2'lincrua,Zätra(les apud A-nmafpos abononnine, ZamolxisScythisa Ve Ga,Minos Ctetentibusaloue,LycurgusLacedx

moniis ab Apolline,Numa Pompilins Romanis a Nympha Aegeria.En videtismodo cuiulmoquot; di hæciuris fcientia in omncs alias fibiimperium airogat,exerceatlt;gt; tyrannidem, ac t|vKgt;modo fc omnibus rehquis difciplinistanquam deorum pri mogenitam prœferens,illas tanquamviks ac ina lies afpernatur, cum ramen ipfa rota atcp omnis non nifi ex caducis infirmiflTimisqi hominum cô-mentis «Se placitisconßituta omnium quaefunt te nuilTima,lt;5lt;:: ad omnem temporis.ftatus, princi' pismutationCjCÔuertibilis exiftat;Qi!æ prima fua abipfo primi parentis(omnium malorum noftro Tumeaufa) peccatotraxitoriginem; Aquolex corruptænaturæCquod JUS naturale dicun t) prû ma prodqt.cuius egregia ilia décréta: Vim vi re^ pellere licet:Frangentifidem,fidesfrangaturei-dem.-Fallerc fallentem non eft fraus: Dolofus do-lofo in nulle tenetur : Culpa cum culpa compêfa ri poteft. Male meriti nulladebent iußieia need' de gaudere: Volenti nô.fitiniuria: Licitumeft câ trahentibus fe decipere: Tantum valet res quantum vendi poteft.Item,vt liceat fibi confulere ca damno alterius: Ad impoffibilc neminem obliga ri.Item fi te vel tue confundi oportear, potius elf gam te confundi quam me : Et eiufmodiplura q poßea feripto inter leges relata funt; Deniqrlex naturaeeft.non cfurire,nonfitirc, non allere,non vigilijs,non laboribusmacerarirQusc oêm religi onis pniam pœnitentiæcj opera depellens. Epieu ream voluptatêpiefummaRatuit felicitate.Ex-f ndc veto ius gentium emcrfit.ex quo primû bel-* 1 a,caedcs,feruitures orta diftindraeg reiy dominia fi-int. Porto ius ciuile prodrjt feu popul3re,quodpo pulus aliquisfibiproprium conßituittExquo tot

emanarunt in homineslitigia,vt tedihus iphfmet legibus plura fada fint négocia,quam return ha bctur vocabüla.Nam cum homines proni effent ad diffentiendum,neceffarium( VC dicunQerat iu ftitiaeobfei uandæ per leges prouulgatio :vc malo rum fic coerceretur audacia.Ä incer improbos in noccntia tutaredderetur,amp;boni quieteviuercnt inter malos:Atq; hxcfuncilia cam infignis iuris principia.in quolegiflatores fuerc pene innu me-» n:Qitorum primus Moyfts,quileges fcripfitlu-dæis.qtiû ccmpore etiam Aegyptijs leges tulit Ce crops:PoiI pheroneus.primusomnium leges de-» die Ctræcis: Rui fus Aegypeqs leges dcdicMercu riusTrifmegiflus.'DeindeDracon Sc Solon A»■ thenienfibiis. Lycurgus Lacedsemonqs:Et Pa lamedes primus leges tulit bellorum,ad iudican-» dum exercitum. Romanisvero primusleges tulit Romulus,quxcuriatæappcllacæfunt ; Poft quem Numa Pompiliusleges tulit rcligionum, 8c cæteri per fucceffum Romani reges fuas lege» dederunt,qux omnes Pa pyrij libris pofte a defcri -ptae fuerunt: V ndc ius ciuile Papyrianum nomen fumpfit.'Pofthosius duodecim tabellarum pro-drjnltemius Flauianum,ius Helianum, lex Hor tenfia,Honorarium ius prxtorisJtem plebifcita, fenatufconfulta,ius magiftratuum amp;nbsp;confuetudi-nis.denic^ visiuris conftituendi principi dara.p-terec iurifcofultos illos innumeros,quoi5i bonam parte rccenfet lex fecunda de origine luris. Qui vero ius ciuile in volumen redigere conati funt,ex his primus hoc attentauit Gneus Pompeius, dein de Caius Cxfar.fed prauentus vterej bellis ciui-libus immaturacp morte non potuerunt petficere Tandem veterasillas leges innouauit Conftanci

Kus.fed Aî Thcodofius minor In codicc ab «o nu4 cupatum redegit.tandf luflimanus hune qui ho-die in vfu habet codieemedidit: lurii aiit ciuili» tota autoritaspenespopulum acprincipeteft,ne aliud eft ius ciuüe.q quod homines cômi iii con fenfu volunt:HincIulianusait, leges non aba de caufa nosligare, qquodiudici* populirecept« funtiqui communi confenfu omneimperim .'c po teftatem in principe contulit,vnde fi quid populo aeprincipiplacuerit.hoctum per cofuemdinem, turn per conftitutiones iurishabet uigorem.etiam fi error videatur vel falfitas.nam communis etquot; tor facit ius. Si, res iudicata veriratem : Quod Vlpianus nos docuit his verbis,videlicet ingenu-tim accipidebere etiameum de quofententia lata eft,quamuis re vera fuentlibertinus,quia res in dicaraproveritateaccipitur. Apudeundem leg! mus Barbarium quedam Philippum cum leruui fugitiuuseftet.Romae praeturam pettiftc, quaifun lt;ftus ac tandem agnirus, receprum fuit nihil eoru immutariquae feruus in tancaedignicatis velaroe-togefTerit.Ec alibi fenexrufticusimperatoris au-toritate in tantum veneratur.q» lurifpcritus ex verbis illiiis argumentari iubetur;PauluS quocj Romanorum iurifconfukiffimus,hodie (inquit ) propter vfumimperatorumji in argentorelatum fit candelabrum argenteum.argentiquoqr efte, non autem fupellt'dlihs.quoniam error ius facit; (dem de legibus amp;nbsp;fenarufconfultispalamfate-tur.non omnium quae a maioribus côftituta funr, rationem reddi pofTe: Hine ergo feimus iam om-rem iuris ciuilis prudentiam.txfolaheminumo-pinione voluntatecß dependcre,nulla alia rarione rrgêtejquamvclhoneflatc niomoj,v«lcojniD®

ditate viucndtjVel aucoritate principiK,vel vi 3r^ moium: quaefi conferuatrix bonorum «Si malorîî vjndex exiftat.bona diFciplina efitfin alitcr.pcfft-« ma r€s,propter iniqua qnae magiftratu ac princi-penegligcnte vel tolerante vel probante bunt. Qiiinimo Demonactis fenrentia erat, legesom-nés inntiles 3C fuperuaeuas eflé, vc quxnecbonis nec malts rogentur,cum ill i nô egeant legibus, hi vero pereafdem nihilo fiant meliores. Præterea cum'apud LiuiumfateaturCato,vix vllamlegê ferri peiîe.quæ omnibus commoda fit,iS^ ex qua nonfçpinime concingatarquitatem cumrigoreiii rispugnare: Ipfeetiam Ariftotelesin ethicisfuia definiensaequitarem.uocat illamcorre dienern iii fiælegis,qua parte déficit,qgt;generatimlara eft. Nonne ergo iam hoc ipfo fatisoüenditur, tetarrt nirisiuftitiaetç vim non tam a legibus, quam a ju dicisprobitate xquitateq» dependereÿ

A'Iurc’ciujli demanauit ius canonicum fine pontificium.quod plçrifque facrofancftilTi mum videri polTet,tam ingeniofe auaritiç fuæ praterpra ac rapiendi formulas fpecie pietatis adumbrat.-cum tarnen pauciirima in eoftatuaii'-tur ad pietatê,religioncm,acdei cultû.facramcn torumq? ritus fpedâtiattaceo qgt; nônulla deigt;?-bo côtraria autrepugnantia. Caetera oîa nônifiiur-gia,lires,faftus,pôpx:tû quaeftus.aclucri negotia pontificumçp Romanorum placita: quibusneep fatis funt qui olim a fandis patribus conditi func canones,nifi his continuo accumulent noua decrc t3,palcas,extrauagantcs,dcçlaraiorlas,canccl--

larix régulas,vt nullus fit condendorum canonû finis ne(p menfura,quæ vna omnium Romanoiy pontificum^ambitioacepl.ibido cft.condendorum fcilicet iiouorum canonuin:quotum eoufcp excre uicarrogainid.vcangelis coclorum prarciptrenc, Âex inferno fublaca pracdarapinam facercpise fumèrent,amp; in mortuorum mane» manum mitte rent.etiam in diuinam leçem.intetptetando, degt; clarando,difputando nonnunquain tyrannidem exercerent,ne quid plenitudini poteftatjsfuæ pof fet decile autderegari. Nonne Clemens papa in bulla.quæhodieadhuc ViennntLimonis Picta^ urjinpriuilegiorumfcrinijs plumbata feruatur,p cipit angel« de cœlo.quod animam peregrinan^ tisRomam proindulgentiis decedentisa pur gatorio abfolutam ad gaudia perpétua introdu-cantlt;’infuperinquiens:nolumu»quod panainfer rifibi aliquatenusiafligaturrconcedensinfugcru cefignat/s ad corn vota,tres aut quatuor animas ïjuas vellent e purgatorio poffe eripere; quam er roncam inrolerabiîemque temeritatcm,ne dira ai prope hçrefim.tunc Parrhifienfis fchola palâ dete ftata clîatqp corripuit ; fedfortaffis pœnitensho , die.quod non hyperbolicum ilium Clementis ze lum pio aliquo corn mento interpret aci funt,ut res valcret potius quam periret.cum propter eorum aiFirmarc vel negate nihil mutainr in re,iô auto t’itate fummi pontificistcuius canones Sâ décréta. ipfam theologian! totS fie aftrinxetunt,vtnullus quantûeun(gt; contentiofiiïimus thcologus quic^ audeat fiatuere.nedûopinari aut dilputare a pon tificum canonibus diuerfum, abstÿ proteßarione ASvcma.ceude Rufocanit Martialis.

Si gaudecji flff,fitacet,autlcqiiitur, Canat,propinat,pofcic,ncgat,innuit,vna efl

Exhoruin præterea canonibus amp;: dectc(isdidfcîgt; musChtiflfpatrimoniüm efreregna,caftra,dona tiones,fiindatione»,a!lodia,opes ac poflcffionet; acfacerdotumChnftiecclefixc^ primatum effc imperium regnumrtSô gladium Clirifti efTe iu-tiiditfiionem ac tempeftatein temporalem ; Si pe tramecclefixfundamentum.eiTepcrfonam ponti ficistepifcoposeffe ecclefixnon miniftros modo, fedcapitaiA: bona ecclefixelTenon mododotfcri nim euàngelicam.atdoremfidei, contemptum mundi.fed veCtigalia,decimas,oblariones,colle-d:as,purpiiram ,mitra»,aurum,argetum,gcmaS, prxdia,pecunias;poteftatem fummi pontificis eP fe gerere bella,di(ïbluere fcedera,foluere iuramen ta.abloluerc abobedientia, Si domumorationi« facere fpeluncam latronumdta qgt; papa poteft de-ponere epifcopumfine caura,quod poteftdare rc alienam,lt;$ non poteft committereSymoniam,qgt; poteft difpenfare contra votum,contra iuramen-tum,contra ius naturale, neme habet illidicequot; re.cur ita facis^pofle infuper graui (vt dicunt) ali qua de caufa difpenfare contra tocum nouum re-ftamen;um,lt;tiaih vel tertiam partem Si vitra fi delium animas in infernû protraherc.Epifcoporû veroofFicium effc iam non predicate verbu dei, fed datis alapic confirmare pueros,confcrre ordi-neSjdcdicarc templa.baptizarc campanas, con fecrare aras Si calices,benedicerc veftes Si imagines: quibu» veto fupra hacc altiuï ingeniurrt eft, ijsrelinquentes ilia nefcio.quis titularibüsepifcé-piïjipfi regum funguntur legationibus,illorii prç-

DB rVRE ÇANONÎCO funtorat.orqs.aut cemitantur rcginas, magnS fa ris grandein ob caufam cxcufati ne fcruiät deo In templis, fi magnifiée regem venerentur m au lis.Ex eifdem fontibus prodierunt caiitclae ifiç qui biishodie citraSymoniam epifcopatus|ólt;; bcnefi cia emötur vendücurque, et quicquid ptsetetea eft nundinationum et monopolionim in grattjsjn cö lt;lonationibu.’,inindulgcnrrjs,in difpcnfationibiis etfimilibusrapinarum formulis, a quibus eriani jn gratunis abipfodeofacftispcctatorum rei.nlTf onibuspretiumftacutüeft, ctin infcrorum panis inuentumeft lucrum. Infupcrbuic iuri debeturc'' smencita illa Conftanrini donatio,cun» re vera at'' queconteftante verbodei.nccCxfar fua rebiiquc re,necclerut quae Cæfarisfunt fibi debeat vfurpa reifedcx niultisadmodum ambitionis/uperbiat, at tyrannidislcgibus, dritaxat aliquas vobishic referam qux t)s quæ nuncjdiximus faciant fidem. Scrijtaminiigitur,fi luhet, ih antiquisdécrétait-bus capitulöfignificafti;?^ c, vencrabilê de cleift: c.folitede ma.iVobedzc. cum olim de priuilegic. Si fummiis pontifex de fent.excic. Inter caetera de off.itid.ord.Deinde in fexrodectetaliiim que coni pilauirryrannusille pontificum Bonifaciusotfta »lustvidete quid loquaturin illius prologo; óéin c. id eft.de immnnitatc cccleiiarum : necji cedit iftis illa arrogantiftima Clementina paftorab's de fen. ÄSreiudi.cum extrauagante Io.xxrj.qux incipit. Eccl’iae Roman»,-5; alia eiufdêftip gentes.Etex trauqgâs Bonifacij.virj.vnâ fantftâ.Èx côpilati'* one deniq» Gratianioccurrunc nobis c.Si cuiusd. xiiq:c.Stoisd.xviq.c.Sicocs:amp;c.Enimuero;c,In aremoriätc.Si Romanotji.d.xixic. Oês.d.xxrjic. tibi dno,d.lx;e.Cöftätinus,d.xcvi;i3lt;c,Quädo,d,.

Jxxxvi.amp;: glofTjïbid.ÂfcSi papa.d.lx.Porroeti amacceduntiftis.jx.q iq.c.CunJta.Âc.Conqua: ftus.xv.q.vi.c. Autorita,xvrj.q iniA'cmini. xxi. q.v.Sunt g.xxitj.q.v.Oim q.viti.c.Onii.xxx q.i.c.Oia. Hos À: hoijifimüescanöcs q diligcter examinant, côperiet cuiiifmodi fiinc illa magna amp;nbsp;admirabilia 5C ahfcôdita myfteria. qui aliij Romani pôtifites in fuis canôib. fi ujrificâr, etiâ ea quç alicubi dicunt i fciipturis fac ris côuertêtes amp;nbsp;tîBnung adultérantes atqj illis fuis figm?tis ad fimilâtes tSCadaptâtesthincilleCquasvocâr) c5 cordantiasbibliæ AScanonû nataefunt. Accedüt iftistotrapinaBttituli de pallqs.de indulgctijs.dc bullis.de côfeflionalib.de indultis,iSôrcfciiptis,dc teftamêtis.dedifpcfationib.de priuilegtjs.deele-ftionibus.dedignitatibus.de prxbcdis.de religio fis domibus.de facris xdibus.de immunitatib.de foro.de iudicqs et eiufmôi relig?:Jcniqi totû ipni ius canonicû oim cft inconftâttffimû, ac ipfo Pro theo atq? Chamèleôte mutabilins, ac (îoidio no do magis implicitûu'pfaç^ Chrirtiana religio a cii ius origine Chriftus fine impofuit cere mon tjs nûc hoc canonuiureplureshabeat g vngolimliabii ernt Iudçi,quoiîr pôdere addito ipfum leuc ac fua ucChrifti iugâ nûc redditû fit oim grauilTimû.co gunturq; Ctiriftiani pluscx canonû prxfcripco ex ipfo viiiere euangelio. Tot a aût vtriufqj iuris gitia nônificirca caduca,fragilia,f{uxa,inania, ac prophana negotiavulgif^ cômercia atqt cô: u melias, tû circa hoîm cxdes.fiirta. côpilationes, graiTatiôes/atftiôes.côfpiraiiôcs.iniurias, prodi tioes verfatur. Accédât ad hatc piuratiôes teftiff, falfificia fcribai^t, praeuaricationes caufidicorû, conuptiôe6iudicû,a(nbitionesconfiliariorum,ia

Sinac prxfidum.quibus opphniuntur vidu3t,pro'’ rrnStur pupilli.exulant probi.proculcantur pau peres,damnanturinnocences, atcgvt eftapud luuenalem,

Ec cxd homines quae putaueruntfepcr ltgesÄ canenes pofle euitarc ,fibi protinus parauetunt et incui rcrunc, quia non funthae lege» SC canones a deo nec ad deuni,fed a corrupt a liominum natura ingenio^ profeda.amp;S ad quaeftum amp;nbsp;auariti-amcxcogitata.

TT Vrisautem adhuc aliud eft exercitium.quam I artem vocant placitatoriam fiue aduocatorù aiunt.maxime necefTariam; ars vetu-ft'lTima SC fraudulcntifTi ma fuaforio cooperimen *0 fubdole adornata.Quae non eft alia ij fcire iudi cem perfuafione demulcere, adomne arbitrin vti,fcire iuribus vel inuencii glolfis ac commen tis.lcges quafcuncgt; pro libidine fingere amp;nbsp;refin-gere.veliniquisquibusc^diuerticulis ülasfubter fugerc.autfraudiilentam litem prorogarc;Sic ch tare leges, vt peruertatur sequitas, f c glofTatoi û aftruere auroritaiem.vf fubuertatur fenfuslegis, »iiensq? legillatorfs.In hac arte plurimum momc tihabet altum vociférât!, audacemq^- 5Cin liti-jando clamcfum,amp;: improbum efTe; Isqj habetur aduocatorum optimus qui plurcs allicit ad Ji tigandum.Ajpromiffafpc vincendaelitisin Iudi cium impellit.ftimulatcj) imptjs confiltjstqui vc^ ■ natur appelJationcs.quicp eft egregius tabula ac fUrgiorum autor, qui garrulicatc ac linguae VÙfquot;

Bus nihil non poffit clamare: fedlt;5£ quamlifscau fam «Itéra iudiciorum praefiigrjs pracfrrre,ac ra amp;nbsp;iufta iflo modo dubia SC iniqua facere:iufti iiamcß ipfamfuifmct armis profligarc, peruertc re,profternere: apudqu«s luflitia nihil eft nifi publica merce«. At iudex in cauia qui feder,enipta probat. bed6lt;^ eaetiamquænon funt, return fcilicctpri-uationet SC filentia,pretio cxponunr :nam vt nul luseorum loquitur nifiadmercedc,irarectatet nifi ad prxmiîr, exemple putoDemefihenis, qui cum Ariftodemum fabularvm autorem interro-gaffet, quantum mercedi» vtiageret accepiffer, amp;refponderetei talentum. At egoinquit De-mofthenesplusacccpi vttacerem. Caufidicorü liquidem lingua tarn damnifica eft.vt nifi vinei atur muneribus,ficti non poteft vt non noceau

Vibustum ad hocipfum adfunt procura Qtotes 5^ notatq,quofc vocant tabelliones, quotum iniurias ÄTdamna.ÄC nequitias Sc falfificia omnespatienter fette oportet cum omnium fidem Ä licentiam ac poteft.-.tem apoftolica amp;nbsp;imperiali autoritäre feobtinuiffevi dentut.Atcj intethosilli funt prçcipui.qui norint forum egregie pertutbarc, mifeere lit es, confun-dere caufas.fupponereteüamenta .inffrutnenta, ,tefcripta,diplomatj:tumegregiefallere,dec)pe-te,5e: vbi opus eff peietare, ?.lt; falfum feribere, o* mnia auderc,lt;5C confiruendis dolis,fraudibu8,te-chniSjCalumniis,laqucis,captiuncu]is,infidijs,tri

eJ», amhagibua, circunuentionibus, Scyllis Si Chrybdis fe a nullo vinei pat iantur. Nullus prae^. tercanotariorum tam integrum quod vocant in (Irumenium pracferibere poteft.quin rurfus litem «onteftari necefle fit, fi quit vein contradicere ad ucrfarius.Nam aut aliquid omißum dieet,aut fal fum.auc fraudem fubelTe, aut aliam exceptions cppone;,qua inßrumenti aut notarq fidem impu gnet:Atqr hæefuntilla iuris remcdia,adqu3cliti-gantibus confugiendum elTe docent: haccillx v*-gilix,quibus iura fubucnire dicunt, ni fit qui malic pugnare quam litigate: Is enim tantum iuris habebir,quantumpotcntiafua poterie defenderc dicentelege : quoniam potentioiibus parcs eße nonpoßumus.

HVe fpedancettam vaßißjmi illigigati-tesqui nobis eötra Infimianiedidîum, tot gloßarum,commentariorum,exp)ofitio-rum, ingentiainnumerac]; volumina vnoquoqt jllorum aliter aÜter interprétante genu» tunt: Practerea totopinionum procellas,tot vaferrimo rum confiliorum ac cautclarum fyluas infelicifG-sna foeciindit ate parturierunt, quibus aduoeaco* rum inftruunrur nutriunturij nequitiae, qui tam celebri illorum iurifperitorum per fingulos perie-dos,amp;: (vt vocant)paragraphos,nomenclatura pudorem fuum obftringunt,acfi non potius ratio nibus conftet veritas g confufisteftimoniis.ex ta rugantium opinatorum colluuie adduktis,penes quos tanta laus cR cötcncio attÿ difcotdia, vqqui

lion âiflcnfcrit ab al ijs, qui ncfcicrïc nouisopinio* tiibu» aliorum ditfiis tonrradiccrc.ac iudicata o-mnia in dubium rcuocare, 5C bcne ihuêtas Icgeg perambiguas expofitionesadiua figmenta ad-aptare.is parumvel nihil dodus habeatur.Hinc Iota ilia iuris prudentia fada eft confilium peruer fum 8C fubdolum rete iniquitatis: hæc iunt inge-nia.hæartcs.quibushodie rcgiturorbisChrillia-nus, quibus conßituuuiur imperia régna, SC priiicipatus populorum, atcß ex bis nebiilonibus deliguntur principum pôtificumçji otFiciales atqt parlamentarrjiftifcnatoresamp; praefiCes, ac fiquî iniqui hadenusfuerinr aduocati, acquiottsfuturî fint indices, att]? tandem capita regnorurn funt» Hi etiam regibusfuis, vt loui quondam Tiiani, formidabiles: Porro ex bis prodeuut tandem Ca» farum regumcj ventricofi ifti archifcnbsc.ac cir-cûpurpuraticancellarrj,quibus rerü iumma corn ifTa tft.qui principum placita.dona.beneficia, officia,dignitates,refcripta,diplomata , practer-ca ius,fas,leges,acquum amp;nbsp;hcneftum,omnia ve-naliahabenr, 8C absfemcrcari ccmpcllunt: Ex quorum arbitrioregum numerantur amici in imici, quos pro libidine fua nunc focderilxisiun-gunt,nunc rurlusfuncftis bellis ccmmittunt. Atcß cum ipfi ex infima plebis feet fordidiifima vocis proftitutione ad tantam dignitatisculmen con-feenderint, ad tantum limul audaciK fcelus eue-buntur.vt audeant nônunquam piofcribere prin cipes,^ velabfq? fenatufconfu!to,acvelindida caufa damnare capitis,mutandisqtregnoinßa-

SPeJlant ad hunccoetum etiam ordinie prædf catorum hæreticorum iuquifttorcs, quorum iurifdido cum tota in theclcgicisiraditioni-3C facris fcripturis fundataefle deberec, ipfi tarnen hanc omnetn exiure canonico 8C pontifi crjs decretis,ac fi papam errare impoffibile fit cru dclifTime exercent, ipfam fcripturam facram ve lutinortuemliteram,iSi^nonnifi vmbram veri^ tatis a tcrgorclinquentesiquin amp;nbsp;veîuti hxrctico Tum(vt aiunt) fcutum A; propugnaculum procul reqciunt. Neqi etiam antiquorum dodioium parrumci? traditiones recipiunt.dicentesiquia fal li poffunt Sc.fancre,fcd vnam Romanam eccle-fiam quae vt dicunt errare non poteft,cuius caput papa eft,eiiisep curiç ftylum fibi fcopum fidei prç figunt : non aliud cum inquirendoexpoflulantes, quamficredatin Romanam ecckfiamt quodfi affirmaritjilico dicunt ecclefia Romana hanc propofitionem authæreticam.aut fcandalofam, aut piarum aurium ofFenfiuam, aut ecclefiafticæ poteffatis derogatiuam damnat,moxcj ad pali-nodiam ôC reuocationem compellunt. Quod fi tuncinquifitus opinionem fuam fcripruræteffi-monijs alijs verationibus tueri conetur, inierrum pentes ftrepitu iratis buccis, dicunt non elfe illi ne gotrum cum baccalaureis SC fcholaribus ad ca-thedram.fed cum iudicibus ad tribunal, non efle ibilitigandum8C difputandum,fed fimpliciter refpondendum,fi velit ftare decreto Romanas ec défias amp;nbsp;opinionem fuam reuocarc:fin minus fa-fciculos ignem ofiendunt, inquientes cum hæ-

DE ARTE IN QVISITO R VM. leticisncn argumencis et icrjpturjg, fed falciculi« etigne dccertandum.homiiiemtß nee pertinacise alicuiusconuiLtum.necmeliora edodtum, cótra confcientiamfiiam fua abiurare compellunt: (Jd fl nolir.vekiti cccleliæ defertorem feculari foto tra duntjVt comburatur,dicentcs cum Apoftplo ; Au ferte malutn de medio vtfiti:tanta ohm fuit eccle fisemanfuctudo pontificumcß dementia ,ficut in quartadiftindione de confecratione compilauit Giatianug.vt ne relapfos in ludaifmü capite pu nircnt,nec blafphemos fupplicio afFicerentripfcquot; çfîBerengariusin abominabilem haiefim rela-pfus,non folum non occifus eR,fed nee archidiaco ni dignitatepriuatuseft.At hodie in minimum er rerem ptolapfus plufquam capitis reue agitur, et abiftisinqutfitoribusnonnunquampro minimo crimine traditur incendio; forte expedit hedie ec.* ckfiactamfeueraadnimaduerfio , modointerea non occidat germana pietas;funt haereticae praui tatis inquifitores nonnunquam ipfimet praui,pof funtej etiam efïe hæretici.quac res nouæ conftituti onis Clementi occafionem pratbuit; debent er--goinquifitores contra haereticos, non per tenebrP cofa argumenta SC rixofos fyllogilmos, fed pef ƒ bû del, de fide »atholica difputare, SC hxreticu per facrasliteras conuincere: deinde iuxta cano-num documenta Slfacrorum conciliorum conftf tutionesnegotium terminate, dc inquifitum ad fldem orthodoxam reducere, aut hacreticum de-darare;nelt;ÿ enim hæreticus eft qui temerarius no .. eft.nec faut or haereticoi^t cêfendus eft, q innocêtë crlminis A; indénatu haerefeos défendit, q minus ad iniquoi^ aliqt inquifitoi^,lmmo rapaciûlupo rum tribunal,Sc in locû non tutum ttahaturdiU

OE A RTE INQ.VrSITORVMf «erandus.I am vero ctiam cum lureexpr. (Te cau turn fit, inquifitores ncc cognofcendi poteftatem ncc iurifdiLÎionem v!lam habere fuper qua uis hg refis fufpitione,defenfione,receprat)one,velfauo rc,vbi 30 quando non confiât man.fefie lt;jgt; ibi fit harrefisexprefTa amp;explicite condemnata : camé ifii fanguilitibundi vuJtures,vitra pnuilegia ofif Cijinquifitionis.fibi conctfia contra lura amp;cano tici fefe lurifjictioni ordinariorum ingcrunt,arro' gantes fibi iurlfdlƒtioncm p ntificum inea quas nonfunthçretica, fedduntaxatpiarum aurium ofienfiua. ut fcandalofa, autahoquouis môcif ca hçrefim erroncabV in i ufiicas mulierculas cru delilnmei'guiunt.quasfortilegtj aurmaleficq ac cufatasdcnuntiatasve, faepe nullis iuridicis iudi-ctjsprxcognitis.'atrocibusenormibustß termen-tisexponöt.-doneeex ortisnunquamcogitatiscö felTionibus habeant quod condemnenr, amp;nbsp;tune vere inquifirores fefe agereputant,quando nóde fiftiint ah officio donee mifera fit combufia, auc inquifitori manum inaurarit.quo mii'ereatur, 8C tanq tormentis fufficienter purgatam abfoluat: potefi enim inquifitor non rare poenas mutsre de corporal! in ptcuniariani, amp;nbsp;fuo inquifitionisof ficio applicate, vndc illis non modicum lucrum eft.habentqjex miferisillisnon paucas quae an-nuum cenfum illis penderc coguntur.ne denuora pianturad inquirendumrprxierea cum bona hæ rcticorum Fifeo profcribuntur, etiam inde no par ua prxda efi inquifitorizf^la deniep accufatio aut denunciatiovelleuiffima etiam fufpiciohxrefia aut fortilegi],fpf que inquilitoris citatio mfami-amannexamhabenr, cuiusintegritati nonnifi jdatainquilicon pecunia,confulitur, atqueiliuJ

DE ARTE IN QVISITORVÏ^ nonnihileft. Hac cautela dum efTem egoin Ita.. liaplscn'qucinquifitoresin ducatu Mediolanen-’ fimultashoneftiftimas matronas etiamexnobj lioribus vexarunt.frigentcmtÿ pccuniam a timi'-dulis ttnitifque clam emunxerunt. Tandemco-gnita fraude a nobilibus male multati funt.vix-que gladium Sä Ignem euafere, Poffem hoc loc® referrefamoftillius Hoochftrati czterorumque Colonienfium meorum fubtile admodumS: plua quamScOtißicuminuentum deinquirendisludx is,omnemfgt; illam Capnjonistragoediam,amp; de cemnale bellum,in quoomnis Colonienfium ma giftrorum noftrorum nomen Sä fimsi Sä docftri-na irreparabile n aufragium fecerunr, nili hsec o-mnibu« notiffima effent, ôi Capnionis trium-’ pho omnibus feculis dar a hiftoria. Fuit mihi o-limcumapud Madiomatricos reipublica a can filijs aduocatusprxeffem,grauisadmodum cum inquifitore pugna, qui ruHicämulierculam ob fu tilesquafdam Sä iniquiffimas calumniasin fu*-amcarnificinamamp;: in locum non debitum homo nequam nequitertraxit.non taminquirenda quam cruciandam ; hanc ego cum tuendam fu-fcepiffem, oftcndiffemqueinipfisadtisnihileffc indici) quod ad quacftionem faceret,illein facicm refiftens:Efiinquit,vnumfufficientiffinium:nam marer huiusquondam profortilega excremata «ft;huncfarticulum ego cum impertinentem Sää de fado alieno citatis iuribus ctiam ex iudicis of ficioreqciendum effeoftenderem,ille mox contra re fine rationclocutus videretur,ex mallei ma-leficarC penttralibus Sä peripatetic» theologi» fundamentis.talem eduxitinqenstideo id cffe.óS Salolitslintmalcficxxnulietcs foetus fuosilico

DE A RTE INQ.VISITORVM. natos facnfïcare dætnon/bus/um quiafoknt illo» exincuboruni daemonum concubitu plurimum concipere, quocirca contingitcitnciiihacprole vtluticxhæreditanomorbo radjcatamretnana remalitiam lnfcro ego, ficcine pcruerfe pater tu thcologiffas hifce Bgmentis ad torturam protrahis infontes mulierculas, iftis fophifmatibus aliosiudicas hæteticos,tu ipfe Fauflo Donatotç hæreticiseafententia non inferior ^eito ira vtdieu,nonne euacuas gratiambaptifmiÿ aefruftra dixerit facerdos,exi irnmunde fpiritus, da locum fpiritui faniSo.fi propterfacrificiumimpiaeparc^ tis proies remanlura fit diabolc:quod fi tibi libeat ctiamillorumopiniones tuer/,qui mcubosdæmo res generate polTc fatêtur.certe nullus eorum qui hoc afferût adeo defipuir vnquam,vt fentiret dæ iBones illos vna cum fuffurato femme aliquid de natura fuaextra mittere in genitum ;quin ego ti bi dico(inquam)exfidcf}gt; ex propria natura hu-manitatisnoftræ , fumusomnes nativnamaf-fa pecca ti malediÆonis æternæ , quot;nbsp;filtj per-ditioniSjfilri diaboli,fili) iræ dci,amp;S hæredesinfer-ni, fed per grat/am baptifmi eiedus eft de nobis fatanas ôC effetfîi fumus noua creatura inlefu Chriflo,a quo nemo potefl: nifi per peccatum pro priumfeparari,tantum abeft vt obfit illi fasflum alienum. V ides nûc quam fir hoc tuum quod ail fufFicientifTimum indicium iure irriturn,ô(î ra tione vacuum,«Si adfertionc etiain hæreticumu'n canduitluper ijs crudelishypocrita.d^ commina baturfefe aduerfum me,vt contra fautorem hatquot; , Teticorum.caufam adfurû: verum egomifellam illam defendere non deftiti.ac tâdêiurispotentia aboreleonjsjJJjusfaluamerjpu!,reliiCKlt;jfangui-

DB THEOLOGIA SCOLOSTL nolentus ille monachus coram omnibus confufu® crudelitatisnowiïne perpetuoinfamis,etiâ ca' lumniatoribus illis qui muliereni traduxerant iquot; pfi Merenfis ecclefia: capitule, cuiiisfubditierat* iiifigni muk'ïa conderanatis.

PÖflremo nunc reft at de theologia dicerc.Pra teribo autem genrilium theologiam a Mu^ feo,Orphco,Hefiodo,quondam dcfcriptana quam omnino poeticam fabulofam efle in cö feftbefttquamÊufebiusamp;Lacftantius Si aliorü Cliriftianorumdodtoresiamdudum validiffimis rationibusprofligarunt,nelt;jetiam de Platonis cæterorumqr philofophorum quosomnes etrorü magiftros eftendimus fuperius.Sed de Cliriftiano rum theologia nobisduntaxat ferme hiccfto.häc ceitum eft non nifi a dodtorum fuorum fide depc dete.cum nullam fubartem cadcicqueat: Pn'-mum autem dicamus de theologia fcholaftica quæaParrhifieniium forbona mixtione quada «xdiuinis eloqurjs philofophicis raticibus tan quam ex centaurorum genere biformis difciplina confïataeft;infuperlt;Sdnouoquodam ac abanti.. quorum vfu alieno rradendi genere per quæftiun culasóiS argutosfyllogifmosabsqtonine fermo-nis elegantia conferipta, alicquin tarnen iudicio intellcdu pleniffima, qua; ad rcuincendos ~ hære,ticos non modicum attulcritecclcfiæ emolii mentum:cius auroresamp;. quiinea excellucrunt, fuerunt Alagifterfententiarum,Thomas Aqui-nas, Albertus cognomento magnus,lt;StS multi altj

excellentes v’ïi.Porro loannes Scotus doder in-* te]ledufubti]j,fedin contccionë procliuïer : Hinc tandemfcholalticatheologiain fopbifmara pail latim'delapfa eQ,dum recêtiores ifli theofophiftae, ac verbi dei cauponatores.qui non nifi empto ti-tulo tlieoleglfunt,ex tam fublimifacultarc quart •dam logomachiam fecerunt , circumeuntes fcholas , mouentes quæftiiinculas , fabricant tesopiniones , Äfcripturisviminferentes.intri-' «aus verbis aüenum fenfum illis obducentes, pa tatiores ventilarequamexanimate , mukaad--snodum iurgiorum feminaria excogitate aufi.qui bus litigiofis fophiflis contendendi materiam prsebent.dum formas abftrahunr, dum difcutiunt iintelledue,dum vocesipfas genera dicunt amp;nbsp;fpc cieSjdum alrjs rebus , alq folis nominibus inhae' tentjÄ: quod vni (ubtrahunt. alteri adfcribunt, alij indifferenter hoc accipiiint , 5^ fiudentquif-* Sjuequibusfuam hærefim poflïnt confirmare' ^tqueipfamfidem noftram facrofandam apud fapienteshu/usfeculi ( quod etiamTHOMAS Aquinas conqueritur ) nfui ac difFidcntixexp«quot; nunt, dum relidis poft terga canonicisfpirituf-fandifcripturis , multas adtnodum aptas iur-» Eijsde diuinisquxftiones fibi dclegerunt, in qui fcusiRgetiiumluum exercentcs.Ä; xtatemconquot; /urnenCCS,tonus theologix dodrinam in illisïolis collocarunt : quibus fiquisfacrarumliterarum autoritate refiftetc velit, mox auditurus eft, litera occidit, perniciofa eft, inurilis eft rfed quod Jacet in litera inquirendum dicent , moxque ad intcrpretandum , adexponendum , adgloP fandum, ad fyliogifandum conuerfi, quemuis potius alium quani proprium licerx fenfum ilU

Induunttfi innés acrius.fi vrges, contumeliasre-cipies amp;nbsp;affnus diceris.qui quid latec in litera.nô intel]igas,fed tanquâ Rrpensfola terra vefcaris: adco nulli penes cos pro thcologis habentur, nifi qui noiint egregie e ontendere,amp; ad omne propo fitum infiantiam dare,prompte fingere,ôû nooos fenfus fnuenirc,ac niotiftruofis vocabulisficob-flrepere,quo non praereidifFicultatejfed ptae ver,, borum portentisintelligantur a nemine. Atcp hl tune fubiflts,angelici,feraphici, amp;nbsp;diuinidoctores vocantur; cum id effecerint, vt inrcDiganrut quam minime,his tune auditorum eircumftrepic mukitudo.qui quicquid ex iftis hauferint,cx inti-mis theelcgiae abditis depiomptum putant, iu-rantr|; in verba magiftri, A: inopinabile putaiir, fi quid illi fueritignotum, illiusfji epinionibusfic captiuantur,vt nullisaduerfjsrationibusvincan tur,nullisfcripturisacquiefcanc,fed adfinumma tris fua: in quo geniti funt more Antæi vires repa-rare contendunt, fuostj doctores in fubfidium vocantitunc

Vultur iumentocanibustrucibuscß relióis, Ad fuosproperatpartemq? cadaueris afFerr, Hic tft ergo obus magni quot® vulturis,lt;5(r fc Pafeentis propria cum facit arborenidumt HincefFcvcum eft,vtfcholafticaetheologiæ fubll misgymnaficrum facultas ab errore malitiaq^ nonfitimmunis,totfelt;ftas,tot hersefes introduxe,,, runt prauihypocritçtemerarrit^fophiftç.quiCvc inquit Paulus) non propter bonam voluntatem, fed propter côtentioném Cbriftum prxdicant,vt facilius inter philofophos côucniatquam inter theologes,quiomnemillamantiqux theologiac gloriamhutnanis opintonibus nouisrf; erronbu^

cxtin xerunt.ac varijsexponendiinftitutisccula byrinthis excogita tisjucatis titiiHs detefiandam dcxflrinam profeffi ,facræ theologiae nomen fibi furto lt;SC rapina vfurpant, ac fandomm dodortî nominibus lt;3iJ inßicutis abutentes, fcdasintrodii xerint.ficut olim in ecdefia didum;Ego Appolio,ego Pauli.ego Cephae, prxrendentesßudia eo rum quorum opera initiati func dodrinis.et iuran tes in verba magiftri, caeteros fpernunr, ÄS non quid,fed a quo quid dicatur attendêres: Hine nul lus theologorum nûc verc dodus h abetur,qui no in fedam aliquam iurauerit.illamcç mordicus te neatpercinaciterque defendat.illiuer^nomen«Ss ftigmata nufq non oftentet, in ore babe at, ac eius titulo fe falutari ic prçferri glorietur.vt Tbo miflam, AlbertiRam, Scotiftam, Occaniftam. Nam purum Chrißiann dici tantis magißris no-ftrisnon eflhoneßum.cumcognomentum illud quilibetlanq,coci,pißores,futores,tonforcs, lixx, fed ÄS mulierculx quæ(gt; indodacp pleheculacu illis haberequeanc commune; hifedatores infupcrinterfemukifariâfedifunt: Nam aliqui corum quib'js fublime ingenium eß, quiq^ pcritio resprophetisÄS apofiolis videri volunt.ea qiiçfo la fide ereduntur etiam fuisfyllogifmis fefe inue-nire 8C demonßrare pofle pracfunrjnt.atque de di uinisphilofophanrurdeploratisqjxßionibus, cö tendunrqueprodigiofa confidentii, varqg non-nung etiam abflirdisopinionibuü.vt cum diuinä clTentiam a relationibus, alq reipfa, alrj duntaquot; xat rationedißinguuntplrjinfinicasfvt loquun-tur) realitatestangPlatonicas ideas adflruunt; il las rurfum alij negant atcß rident : tot prxterea tie deoportenta, tarn varias diuini numinisfot-*

mas, tocphantafmacum cogitationumçp fuarS de diuinis idola fabricant, Chrifiumqj laiuatorê opinionum fuarum prauitate difcerpunt : atquc tarn varrisfophifmatuin]aruisveftiunt,accan3 cereumidoluminquamuis volunt figutam fuit abfurdis fuppofitionibusformant atcp reformât, quod eotutn doÄina mera vidcri pofTet idolola-tria; Tranfeocxteraseorumhxrefes contention nescpjde facramentis.de purgatorio,deprimatii, de pontificum præceptis ói eorundcm obligatio-quot; nibuSjde indiilgentiiSjdet^ futuro Antichrilfo,Äi muh is alijsjinquibusfuarnofiendûtinranam ia pientiam , cuius pracfumptionc tutnidi amp;nbsp;inHati, velut qui fabulisreferuHtur gygantes.quaeflionet qu2cftionibus,argumcnta argumentis adgeneran tes.extollunt fententia» fuas aducrfusdeum,fun per quorum impietatem ira dei de coclis reuela-tur.Cæteri vero quibus ad tarn alta non efl afcen fus.lii diuorum conftruunt liiftorias, pie nonnihil admentienteSjfupponunt reliquias, fabricant mi racula.confinguntrg (quacexempla vocant) vel plaufibiks.vel terribües fabulas, numerant pre^ ces,pondérant mérita,metiuntur cercmonias, nü dinantur indulgcntias, diftribuunt venias, ven-dunt fua benefadta, ac mendicando popuii dcu® rant peccata. Atfß de apparitionibus, adiuratio ribus,rcfponfislt;J defunctorum veluti ccitalegc pronnntiant.atfjr ex Tundali Brandarrjtjilibris autexPatrict) antroedocfbjluduntpurgatorioril tragüedias, 5C indulgentiarum comedias a fuggc no,vcluti fccna, tarn militari audacia,tä Thra-fonicaialt;?tantia,tam arrogantibusoculis, co«r»-mutato vultu, protcnfisbrachiis,mii!tiformibu« jeflibus, cuiufmodiProtheumdcfcfibnnt poeta»

frfe transformantes, vcntofa lingua acRcntorea voce ad plebem détonant. Qui veroex hfs amW tiofiores cyclicac doetrinx paiiter eloquêtiæ de corem fihi arrogant,hi in clamandofdeclam an-do dicere putaui)canunt poëmata, narrant hifio rias.difputant opiniones, citant Homcrum, Ver* gilium,ruuenalem,Perfium,Tiriim Liuiti,Stra-bonem, Varronem,Scnecam,Cicetonfm,Aril‘}o telem amp;nbsp;Platonem.Atcp proeuangeltis, pro ver bodei merasnugas^i Humana verba crêpant, rrardicantes euangeliuni neun, adultérantes ver bum dei,quod annuntiant nô ad giatiam,fed ad qiixfium ad pretium, Viuentesautem non ad veritatem verbi,fed ad voluptatem cart is, i5C cum interdiu lt;. (uggefto de virtote vario errore lo cuti furit,fero in Jatibulis dunes agitât labore no-df jrno, Atq3 hæc eft via eorum, qua itur ad CHti ftum. Deniquevbivitiareprehendenda ocnir* runt,minim qua linguç maledicentia irafeantur, ^uageftuum infolentiadebacchantur.qua fermo nis turpitudineincandefcant.qua vocisimpuden tia exclamant, ac fiChriRusfui verhiprxcones non attrahentes adextrismollirericulo pifeato-tes.fedperfequentesa üniRris fagittariosacvul-nerarios venatoresefTe voluerjt;auripfietiam nô bomiiiesfinr,atquc iistpfiï vitrjs quxinfeôantur vel maioribus obnoxij fint.aut aliquado fuerint, Ve) adhuc obnori bf ri pofTint, ita ifli pifeatores hominum quibus lingua pro rete efi, vt trahant rnalos ad falutcm, faiAi funt venatoresetiam bo riorum in exitium : os habent quafi arcum men-dacrj, fagitta vulneranslingua eorum ; fed de i* ftis fatis.neqj enim tutum eft eos liberiori loque» diracione rcdarguere/olent fiquidê guoties exa-

Cerbantur confpirare.iS; redargucntes eos cor an» fnquifitoribus fuis in iusrapere ad palinodie am adigere.nonnung fafciculis traderc, aut ob-larotoxico fecrece c medio auferrc ; habént enin» A; hoc inter arcana religionis fy mbolajiquis fcS dalum moliatur rcligionijas piumque efie illum clam dato vencno tollere, ne diffametur ordo,f/ quisillorum publice puniretur, quare dimiffis i-ftiï ad veram theologiam nunc properemus, arque hxc etiam bifariam partita eH,nam vna pro phetica eft.altera interprctatlua eft.De pofterio-tcpriuc dicemui.

PVtantenim interpretatiuithcologiqjquetn adnaodum naturxliberalitate, vuæ, oliuæ, frumenta.linîi 5Chuiufmodi plura crefcune ÓC maturantur, c quibus tandem nominum ingc nio Sc adiumento formantur vinum, oleum, panes,tela,fie reliqua naturæ opéra humants arti bus complentiirnta etiam diuina oracula admo** dum obfcura SC abfcondita data nodris interpre tationibui explicanda, non quidem ex noftris vi tibus aut adinuentionibus, quafi oracula ficuti naturç opera opus habeant noflro adiumento,fed ex iplomet feripturarum illarum fantfro fpiritu, qui didribuit dona fua omnibus fecitndum quod vult,lt;5lt;S vbi vult, faciens alios quidê prophetas,-alios prophet arum interpretes'Haec itaqt diuino turn Intelpretandi theologia nonperipareticorü more dcfiniende,auc diuidendo.aut componendo

quorum modorum nullus ad deum attmgif, ctjni ille nec defmiri.ncc diuidi.ncccompcni poffit pro greditur:fed alia confiât cognofccndi via.quxin ter banc amp;nbsp;prophcticam vifionem media eft,quç eft adæquatio veritatis cum intcUedlu noflro pur gato.veluci clauis cum fera, qui vc eß veritatum omnium cupidifïimus.ita intclligiMium omniu fufccptiuusefl, attj idcirco intelletQuspofribilis vocatur,quoetfinon pkno lumine percipimiis ca quæ depromunt prophcrae,lt;5lt;: hi qui ipfa dlui^ na confpexerunr,apei itur tarnen nobis porta, vt ex confotmitate veritatis percept« ad intdlrdn nofirum,(Si exlumine quod ex ipfi? penetralibus apertisnos illuflrat, multocertioresreddimurq ex philofophorum apparentibusdemonfirationî bus,diffinitionibus,diuifionibus,SC compofitio-nibnSjdaturq? nobis vtlegamus SC intell/gamus non oculis auribns cxtenoribus, fed percipia-musmelioribusfenlïbus, «Sdablato velaminetSC reuelatafade hauriamusveritatem a medulla facrarum literarum emanantem, quam fub vc-laminibus tradiderunt hi qui veto intuitu con* fpexerunt, quæ a fa pientibus huius mundi Ä phi lofophis cognitionibus abfcondita cfl,eamque nos tanta certitudini» iudicio apprehendimus, vt omnis amoueaturperplexitas: Atquecum hæc veritasin (acrisliteris multiplex lateat.hinc fandti 3C fpirituales viri varias amp;nbsp;multiplices facrarum literarum expofitiones adorti funt, nam ait) per corticem literae leni decurfu ince-dentes, feripturas concordantes amp;nbsp;liter am per aliam lireram exponentcs.ex verborum ordine, etymologqs, proprietatibus, atqueex vocabii lorum vinbus^Sd funilibus fenfum aliquejn con*

üincentesjcnpturæ verftatem vcnantiir, quatn expofitioncm idcirco literalem vocanrzAlij quae^ cunque fcripta ad anima: negotium,óó juflitiseo-pera refcrunr,quoru «opofitioidcircomoralis di citur: Alijhancper varies troposfiuc figuras ad ecclcfiæarcana reuocant,quorum fenfus propte-tea tropologicus vocatus eft: Alii fiipernx uitx có templationi dediri omnia ad coeleftis gloria: area na refcrunt.quam expofitionem anag»gicani nïï cupâtîAtcpJhçiunt quatuorï ecclcfia cxercitatae theologorum expofitiones-.prçter quasfunr adhuc alixdux.quarum vnaad temporum viciflitudi-nes.regnorum mutariones.AS feculorum reftituti-onesomia référés :idcirco typicadicQa eH,inqua excellueturit;Cyrillus,Methodius,lt;5i5 loachim ab bas.atqjex recentioribusHieronymusSauona-rola F errarienfis: Altera in ipfis facris liter ia ipfius viiiuerfi Si fenfibilis müdi tatiusqj naturx ac miï danxfabricx vires virtuteflt;^ exquirit,quam ex pofitionem inde phyficamfiue naturalem appellanten hacexcelluit RabiSymeon.Bcn loachim qui fuper Leuiticum ampliflimum volumen fcri-pfitjinquopeneomniumrerum naturas difcuti-ensoßendit, quomodoMofes fecundum triplicis mundi conuenientiam return naruram ,arc5, tabernaculum,vafa,veftes,ritus,facrificia Si re-liqua myfteria ad deum Si virtutes coeleftcs pla-candas,'Si ad expiandum horum imaginem hominem ordinauit.-Si hanc expofitionem multi ca baliftæfequûtur.illi videlicet qui de Brefith hoc eft,de creatis tradîant,Nam;illi qui de mercana, hoc eft,de tribunali dei differentes per numéros,g figuras,per reuolutiôes,per fymbolicasrâtiôes o-mnia in ipfum referont archetypum ; hi anagogi

xi!m'fcnfumfcrutancur:Hi igifur funtfex famo* fifTiini facrarum Ikcrarum fenfus .quorû autores» e xpofitores,et interprétés oinnes communi voc3. balo theologi nuncupatifunt.Eiufmodiitaque ex noftris fuerunt Dionylius.Origenes.Polycarpus, Eufebius, Tertullianus, Ireneus, Naztan'zcnus, Chryfoßomus, Athanafius.Bafilius, Damafce-nus,Ladantiiis,Cyprianus,Hieronyniufi,Augu ftinus, Ambrofius,Gregorius,RufFinuï,Leo, Caf fianus.Bernardus, Ancelmns, et multi alqfandîf patres,quos illa prifea tempora protulerunt,non--nullietiam pofteriores.vt Thomas,Albertus,Bo rauentura,Egidius, Henricus Gandauenfts.Ger fon,et plattifß alq.iedprifc is illis longe inferiores. V erum omnes hi interpretatiui theologi homines cum fint humana quoque patiûtur, alicubi erra^ alicubi contraria, aut pugnantiafenbunt, nonnu quam a feipfis diHentiunt,in multis hallucinâtur, nccomnesomnia vident. Solusenim fpirituffan (ßuspicnariam diuinorumfcientiam habet , qui diftiibuitomnibusfecundum certain nienfuram, multafibi referuans, vt feinper noshabeat fibi difcipulos;Oirgt;ne8enim(vtaitPaulus)non nifiex parte cognofcimus et prophetamus, Tota igitur hatc interpretatiua theologiain hbertate fpiritu# verfatur.et feparata quaedam a feriptura fapien-tia eft.in qua vnicuique iuxta fuum fenfum abun dare datum eft.permultipl/ces illas quas recitaui mus expofitiones, quas Paulus vnico vocabulo myfteriafiue myfteriorumloctitiones vocar, vbl aittSpiritusloquiturmyfteria : vnde Dionyfiua _ banc myfticam 8C fignificatiuam theologiâ vo-cat afanclisillisdocftotibus ingentibus volumi-oibusjfed non etiam fine niultisertoribus

tam:Necjf^vero vosfeducatillorum fandita« ai» ton'tafi^.vtillis pcr omnia creJatis;nam multi il lorum perfeucraucrunt in multisertoneisopinio-« nibusdefidc,qu3Eperecckfiampro hæretiçis ri'* probaraefunnSicut manifeniimefide Papiâ Hie ropolitanoepifcopo.dc Vidorino Pidauienfi.óc Hyreneo Lugduntnfi.de heato Cypriano, de O-figene,de Tertulliano,lt;5lt;^ multis ahis.quoscöftat in fide erf affe, JtSopinionesillorum ptohacieticia damnatas, cum tarnen ipfi habcantur in canonc iandorum.Hic timen altiore opus eft fpiritu qui dijudicet arque difcernat.qui videlicet non ex ho minibusnecex came fanguine.fed defuper da lus fita patreluminQ : de deoeninifineeiuslumi re nemo rite quirquam effari poteft,lumen autê illud eft verbum dei per qued omnia fada funt, il luminansomnem hominem venienteni in hiinc mundiim.dans illis poteftatem filios dei fieri, qt-quotreceperunt (Si crediderunt ei ; neque veto alius eft quipoffit enarrare qua funt dei, nifi proprium ipfius verbn.quisenim alius cognouit fen-fumdomini;aut quisaliuseius côfiliarius fadua eft.nififilius^dei verbum patrislt; De hoc nûc mox didurifumus , fipropheticam theologiam prius abfoluerimus.

QVuemadrnodum prophetia elï.fermo pro phetarum, ficihedogia non eft aliudquz traditio theologorû, hoc eft,cû deoloque tiûinetjemquiprophetia aliquâ memora uerit fiue interpretari nouent is proiinus propheta «ft,f«d »lie qui in diuùus çuiafciçntiajuetans u«-

futc ac fandicateeftpracditus, qui cum deeoloq tur,8lt;: in lege eins meditatur die ac nodte:fic nâqj Iohannes autor Apocalyfis in Ïi t er is dJionyfij no »ninatiisen theologus.a diuinafcilicer locutione, quibus dixit ipfa veritattqui vos audit me audit, éc qui vos fpernit me fpernit, quod verbum non ad magifl:rosnoftros,non ad contentiofos iheofo phiftas.non adindulgentiatum cauponatores di ctum efijfed ad veros theologes ,ad apoftolos, ad euangeliftas,ad nuntios verbi dei,qui dicunenon audeo aliquid loqui quod per me non efficit Chri ftus.Horum itaque iheologoi^ defidcaepietate lanifie traditiones theologia funt.Horum didtis at que fcriptiscreditur tanquam fundatis: non in có tentionibusfyllogifmotum aut opiniöibus homi nuin,fed;in dodrina fana (vt ait Paulus) diuini--tus infpirata.non philofophorum more diuidêdo, definiendo,componendo,fpeculandoacquifita, fed effentiali quodam diuinitatis contadlu', p cla raminipfo diuinolumine vifionem comprehen--fatcuiüs vifióis plures adniodum fpecies in facia fcriptura dcprenendimusiuxta prophetarum dP uerfas recipiendi difpof'tiones: nam quofdam Ie gimus deum fiue agelos in forma hominis vidiffe, alios in forma ignis,alios in forma aeris ac vêti, alios in forma fluurj amp;nbsp;aqu *,alies in forma volu crum,alios in forma lapidum pretioforum,amp; me tallorum,alios in forma literarum ac charaefierfi dot manus fcribentis,alios in fonituvocis,alios in fomnijs.alios in fpirituquodam habitante intra le,alios in cnergia intelkdtus : quocirca fcriptura facra prophetasomnes videntes vocat.Siclegi-mus:vifioEfaiae,vifioHicremix,vifio’Ezechielis Sc rClquorum.Et in noua lege loanncs-ait: Fui in

fpirituinilladominica die in qua fubuedlus vidi thronum dei.Et Paulus teft atur fe vidiffe quç non licet hominiloqui.atcp hic intuitus a pkhfqira-ptus voca t ,fiue extafis ,fiue mutus fpir it u ali s: fit enim tune fcparatio quædam animæ a corpore, fednon corporis ab anima.De hac morte ditfeum eft:Dcum non videbit homo 5iviuec . Et alibi: Pretiofa in confpecftu domini mors fandioiy eius. Et cl arius adhuc per Apoftolum expreffa eft.ubl ait.Morrui eflis, vira veftra abfcondita eft cû Chrifto.hac igitur morte mori oportet quiconque ingredi cupit ad prophetic? theologiaptnetralia: huius autem tam déifie? vifionis duplex eß intul tus, Vnus quo videtur deus facie ad faciem, atep tune uident prophetæ quod ait Paulus,q non licet hominiloqui,atqueq nulla ncchominum,necan geloramlingua poeês efi exprimere,n€c calamus refer are .Eßfiquidem quidam diuinæeiTentiæ co tac'îusôêvnio,amp; fine omni Imagine, fimilitu dine puri Ä feparati intclIetQusilluflratio, ideo^ rnterpretantur hane theologi vifionem meridiona lem,(icuti de ijs late diffetunt Augufiinus fup Ge iie(im,56 On'gincsconttaCelfvm. Alteriniuitus «n quo vident pofleriora der, qua do videlicet cia ro intuitu intelligunt creaturæ q lime creatoris po fierioraamp;;cffecT:us,p qrumeognitionê cognofeie creator opifeXjS: prima caufa agensomnia, Û eutaitfapiensiA magnitudine fpcciei Â^creatu Tï,poteritcognofcicoium creator. EtPaulusde codem inquit,Inuifibilia dei per ea q fada funt,in telleda cognofeuntur,quin SC apud peripateticos Vfitatus dicédi modus eft, ut arguentesabefFedi bus adcaufas,dicantur arguere a poftcriorj.vtra quehaevifionefruebatut Mofes teßantibus fa-

DS THEOLOGIÄ pro? ■ tHsljterfs,namdeipriorelegimusquia vidit Mo* fesdominum facie ad facïem,de alterakgimnsil Üditftum a domino: Videbis pofteriora mea.etiu xta hanc poflerio^ vifionem condidicMofesle-gern amp;nbsp;inftituit facrificia.ÄJ ceremonias, SC xdi ficmit arcam.cxtcraque myßeria'adipfiusvni-uerfi exploratiffimum exemplar, omniaque dei amp;nbsp;naturxoperum fecretain illis complexus eft, atejr liacc vifio tuifusbifariam incedit:nä aut cre-aturasinipfodeointuetur,amp; vocatur a iheologis vifio matutina:aut deum ipfum confpicit in créa turis,amp; vocatur vifio vefpertina.Eft prxterea a-ïia quxdam propbetica uifio.uidelicet quç in fom tiijsfit,ficutlegimus apudMatthçum.quia appa rui't angelus dei in fomnijs loieph.Et alibi; ga ma gi adorato Chrißo in fomnrjs admoniri funt, vt per aliam viam reuerterentur in regionem fuam. Sunt amp;nbsp;in veteriteflameto multa illius exempla, qualisdenique fit hxc vifio,exponit ipfe lob, vbi dicit;In horrore vifionis noêlurnx, quando cadit lopor fuper homines Ä dormiunt in lecßulo, tune eperit aures,lt;S^erudiens,inflruit eos difciplina. Et hxc tanquam quarta viiionum fpecies, vocat roiftutna.Sunt adhuc aliaduoprophetixgenc ta.vnum quod exprelTa voce recipitur,quo gene reillußrati æ dotßi fucrunt Mofes in mote Sina, fibraham,Iacoh,Samuel,et plxriquc alij veterij legis prophetx:in noua autêlege apoßoli, et Chri ßi difeipuH omnes viua et vera voce a Chrißo c* dodi fuerunt: Alterum genus prophetix fit agita tionefpirituE,quando videlicet anima a numine aliquo correpta,illi tue annexa et ab animali hs-»nine abfirada abeojfapientia et cognitioe vitra omnç humanun) ingenium «t vite« tepktur, qux

conumir.c.fednonnunquametiam a fpiritudoquot; jnfm.ficuclegiturdcSauIjquiainliluitin eum fpf ïituïdominj,€t prophetauiqct mutatus eft in vitâ alterunJ , et numcratiis inter prophetas , Et in

( adlibusapoftolorum/pitituflaniQus infiluit in ba ptüzatosin Hamma ignis, atque hic fpiritus fxpe ctiam corripit homines peccatisobnoxios, quin multi gentiliumŸates, vtCafiandra, Helenus, CALCHAS,Amphiarus,Tircfia,Mopfus,Ani philochus,Polybius,CORIN THI VSltem Ca lanusIndus,Socrates,Diotima, Anaximander, EpimenidesCretenfis. Item magi Perfarum, e« Afiàtici Brachmani,Aetiopiim gymnofophifta:, etMEMPHITICI vates,Gallorum Druides, etSibyllx eoipfoexcelluerunt. Ad quam quidcin prophcticam fpiritus cotrcptionem nonnunquam pvxuixqusEdam ceremo!ii3e,etofFictj autoritas, facrorumque communio plurimum pr»ftant: fi-cuti de B AL A AH exemplificat fcriptura, Et alibi de applicatione ephod;et euangelifta tegt; ftatur de Caypha , quia prophetauit cum effet pontifex anniillius,Atque hincHîebreorum Me cubales etiam prophetandi artificium commen-tari aufi funttTräfeo qua circa ifta Hebraoije the blogi de triginta duabus femitis intelligentie pro funda contemplatione trartanr,et qua Augufti-nus de gradibus tctigit, Albertus de receptioni-busformarum, quarumillefeptemmodosrefers infomnqs,ettotidê in vigilia apparitiöes.De g-1' busvntimhoc duntaxat admonemus confidetä lt;lum;Non femper diuina numina prophetis forin* fccuso((uncrcin confpcdlum aut colloquium

fcdfæpifïimeillaintnnfecus caufar/, cum videlicet mens ptoplietædiuinuni lumen concipic.cuius iliuftrauo effufa radijs fuis per fingula media ufe;^ jn lioCiCraffum corpus etiam fenfus ipfos fuæ feli^ citarisreddirparticipés.iSi exintelledtu per ratio nem (5iimaginafionem aepaffim pertotam ani inamvfque adfenfuuminftrumenta intrinfecus progredicnsjn illis euaditobteôum, vt vox vel lumen vel vifiovelfermo ^tnumquemquefcnfu-' um propria fua conditione mouens : amp;nbsp;id quidem raultisprophetiscontigit.alrjsquideminvigilijs, alijs veto in fomnrjs.Sic legimus apud Platonem ô^Proculum deSocrate:il.'umnon folû intelligibi li influxu.fed etiam per vocem amp;: colloquium! in fpiratum fuiflc;multotarnen faciliushæcin fom nrjs proueniuntjed de hoc hadtenus.Quin ad pro pofitum noftrum reuertamurzEft itaquepropheti ca theologia quae exintuiciua infpiratione incon-cufliim verbum deidocet:Autoritasautem amp;:ar gumenta.quibus corroboraturillius veritas, non funt hominum placita, non longi temporis vfus, non fapientum excogitata cômenta,non fecreta rum magnifica dccreta,nonfyllogifmi,nô enthy mcmata,nonindudliones,non obligationes,non infolubiles confequentiæ,fcd diuina oraculafibi-jnuicem confonantiain vniuerfa ecclefia, vnani mi ac conflabili confenfu recepta,miracu!is,pro-digijs,portcnti6,5^ omnimoda fanditatevitsep difcrimine,acipfoeffufi fanguinis teftimoniopro bata : dodîorcs autem huiuspropheticætheolo^ giæhabemus Mofen,lob,Dauid,Salomonern,âî _ plerofq» alios veteris teßameti canonicos feripto res prophetas; Noui autem teflameti doeftores habemus apoßolos 5iicuangeLßas,atqucvero

hi omneslicet fpiritufanifto’rcpleti fuerinr.omnes tarnen alicubj a veritare defecerunt, 8C fecundü Sluod fuerunt menda ces,non quod fcienter, quod aftu aliquid mentiti fine,hoc etiam dicere perni--ÇiofilTimus, atquc ArrqacSabellijhærefibusma l’or «S^pcriculofior error eft,totius canonicæfcriptu ræfubuertcns autcritatem.in quo ramen tam ma ximoerrore fuit ohm magnusille acfdlûsHieroquot; nymus.dereprehenfione Petri, difputans aduer* fus Auguftinumidixerat enim Hieronymus Paulum allumentitum.Q.uod ficonceflum fuerit,lt;K infacraferiptura talemendacium admiffum fuc rir,mox(vt ait Auguflinus)tota facrarum liter«-rum certitudo corrueret . Cui fie monenti poft plu re» contradiiffiones errorisïui defenfiôestandê agnitoerrore,5C cognira veritate ceflit Hierony muszquod ergo dico, facrosfcriptoresfecundum quid alicubifuide mendaces.intelligi volo nôfpô le errantes,fed authumanituslapfss, aut mutata deifcritcntiadcficientes.Sicdeficit Moles qui’pol licituserat populo Ifrael.vteducereteum de Ae-gypto.S^ introduceret in terra promifïam ;et edu xitquidêde Aegypto, fed adterrampromiflam nô perduxit.DefecitlonasNiniuitiscladc injqua dtagefimumdiem pra;nuncians,qu3E tarnen delà ta eftjdefecic Helias pracdieensmala uentura in di ebus Achab.quæetiam vfque in obitum Achab dtlata funt, Defecit Efaias prædicens mortem E-zechiæincraftfnum, quacvfqueadannos quin-decim prorogata eft . Defecerunt et alij prophe-txet'ipforum omnia vaticinia reperiuntur aliquâ do fuDlata aut fufpenfa . Defecerunt etian» apcftolieteuangeliftx . DefecitPetrusquande» teprehenfus eft a Paulo, Defecit Matthaeus quan

iofcr/pfit CHRf S T VK nondum mortuuntï dumlancealatuseiusaperuir. Vcrum iftedefe crus non lt;ft deferftus fpiritusjandi , fed aut deft «flusprophetac .nonbene pernpienns quid fuj-geratfpiriius.vel indicet vifio, autexaJiquamu tationcfacfla inijs dequibusvaticinabatur , vnde conringit oraculi fcntentiam aut muta-ri, aut difFeiri, Hinccontingit omnes prophetas ^fcriptoresin aliquibusvideri mendaces iuxta fcripturam, dicentem; Omnis homo mendax. Solus autem CHRISTVS deus horn o.nun-quamrepertuseft, necreperieturmendax, nec verba eius mutabuntur aut defieient, qui folus ex pers mcndacii, erroris oraeula nunquamir-ritanda protulit.ficutipfcdixit: Coelum terra tranfibunt.vcrba autem mca non praeteribunt : Sc quia omnis veritas eft per fpiritumfancQum, iolus CHRISTVS hunefpiritumfaneftum firmf ter polTidet , amp;nbsp;nunquamdimitteturabeo.fed requiefeit in illo.Non fic eft de alrjs;nam venit fpi ritus fuper MOSEN.fed in pcrcuITione petrae ab-Jarusfuit.venitfuper AARON , fedinpeccato vitulireceffic,Venitfuper A;NN AM fororeia lllorum.fed in murmurationc contra Mofenreli-quft illam. Venit fuper SA VL VM.Dauid.Salo monem.Efaiam SC reliques, fed non requieuitîin illis.Ncque veto propheræ femperfunt prophet», flue videntes,pra:dicentefque:nequehabitus con tinuus eft prophetia.fed donum oC pafTio 3C fpiri tustranfiens:amp;: cum nullus fit qui non pecccr,nul luseftaquo nonrecedatfpiritus 3C ad tempu» faltcm relinquar.nifi a folofilio deilefu Chrifto, de quo ideo ditftum fuit ad lohannem : Super que viderislpiritumdefccndentein Sc manentemip

«o,hic eR filius dei.qui baptizat fn fpin'tu fancto, potens ilium etiamaliisimpaniri. Vnde (quem admodum ait Simonides) lolus deus habet nunc honorem quod fit metapnyficus, ita SC nos verc redicere poterimus: Solus ChriRus habet hunc honorem quod fit theologus ; neque tarnen proquot; pterra quis putet veteris teftamenti fcripturas, poR natum exillig diuinopartuChrifli euangequot; lium, idcirco tanquam effoetas 3C mortuas,viquot; uunt enim femper fummain autoritäre: exillia apofloli fua probarunt dogmata, fine illarum teflimonio locuti funt nihil,ad illasnos remittit i-pfe ChriRus fcrutandas, cuius euangelium fcripturas illas non foluit, fed adimpleuit, vfque ad minimum iota æ apicem.Sed de hoclatiusdiffc remus inferius.Illud adhuc aduertendum eftetiâ, ipfam facram fcripturam multis voluminibus fuis deficere , quod ex ea ipfa facile conuincitur: bJamMofes citât libres bellorum domini, amp;Io-fue librum iuRorum, Hefler libros memorabili-um, ÄsMachabeorum liber cirat libros fan,. dosdeSpartiatis, Paralipomenon commémorât libres lamenta tionum.librosSamuelisvf dêtis,libros Nathan,Qad,Semei3c,Haddo,Ahiç Silonitis,lt;Sd lefu filrj Hammoni prophetarum.Cl tat ludas in epifiola canonica libro Henoch. Ci-tatur a fidedignisliber Abrahxpatriarcha;,qui omnes periere nufq funt.'Iam vero qui ha-bentur in manibus,nô omnes xqua lance recept! funtîNâ multa hinc inde capitula, att^iotusMa chabaoi?: liber inter apocrypha funt.ldê etiS eu-angelrjs epiRolis accidit: Nam Dionyfiuseua gelium citatßartholomei, amp;nbsp;Hieronymus megt;

mfnit euaiigelt) fccundum Nazareos, amp;nbsp;Lucas in praefacionceuangelij fu(,plures aiteuangelium (chbere adgreffos,quæomnia perieruntamp;am-plius non funt.ÄS plura illorum, quia ab bacreti-cisdeprauata funt, autinccrtisautoribusinuiiP gata,ncc a patribus reccpta funr, nec ab ecclefia adprobata.T aceo interim pfeudoprophetas.qui fubintroierunt proprer van am gloriam prophequot; tantes quac fpiritus fandtus non fuggelTitJed inau dira quapdam mendacia.quae non funt de vcrita-te fcripturæ.nec ad vnitatem fpiritus,nec ad pa-ccm ecclefiae;feó:as inttoducunt,lt;Si5 quafi dei coii filiarios fefe procaci temeritate conftituentes.au* dent teftamentum dominianiimere peros fuiim. Sc fcriberc vaticinia ec euangelia quç omnia aut haeretica funt,aut apocrypha.nec facto canoni in ferta , qucBiadmodumde apoftolorum canoni* busmanifcßumeß.Sed (?t:ipfaSa]omonis canti cain facroHebracorum canone infertanon fuequot; runt,nifiprius caßigata 5: comprobata ablfaia prophetatlam ex bis facile pater, quomodo ipfa etiam vera tbeologia facra videlicet fcriptura multis voluminibus fuis priuata,lt;5c quodam-mqdo manca videri poffet, ac pauci admodum ex multis veri ac cerri fupcrfint, qui tanquam li* hri vitzfacrum cononem coaßituant.

■ N audißis modo quam fint omnes difciplv^ I ? nz ambiguz, quam bifulcatof, g incertç,^ rVplenç pcriculo,vt quantum ex ipfiseßnefcj cogamur, vbinaiz quiefcat veritas, ctia

in tbeologia nifi fit qui liabeat dauern fcientiæ.ct difcretionis:C)aufum cnim eft veritatis ai marin, varrjscg obdudum myReri] s, arqi ipiis etiam fa picntibus5C Tandis præclufum: Qua ad tantum tam incomptehenfuin thcfaurutn nobis paretur ingreffusiClauis autemhacc fola eR (nec quicquâ ab'ud) g verbum dei,hoc folum difcernic omnem vim fpeciemeg vcrborum, 8i. quis fermo ex arte fophiflica veniat,non vcritatemifedeiusquandS praeferens imagincm:« quis fermo veritatem nô in fpecie 3C fuco , fed in cRe ëi rationepoRideat, dijudicat:In(pfoomnisarsma)itiæamp; mendacio rum fup .ratur,ne(^ argumentationes, netj fyllo gifmi,necg vllae fophifmatum verfutiæ contrai-pfum Rare pofliinttQui illi non acquiefeit vel ab illo difïcntitjis (vc inquit Paulus) fuperbus eR.iSC nihil feiens: Igitur ad ipfum verbum deioportet nos omnes fcientiarumdifciplinas «S^opiniones (tanquam ad lidium lapidem aurum)examina-re.aicß in omnibus eo ceu ad folidüTimam petrâ confugere.Ätcß ex co folo omnium rerum verita tcm vcnari,ac de omnibus difeiplinis, de omnia opinionibus ëC commentis iudicare,nec vllorum quorumcuncfî dodiffimorum aut fandiflimoip dogmatibus, gloflis,commentis,cactertsf^ didis alligari, quicuncç citra vel vitra diuini verbi au toritatem loquuntur; Quodcûq» enimfvt aitGrc gorius) ab eo autoritäre nonhabet,eadem facilitate contemnitur qua probatunhuius autc verbi feientiam nulla fchola philofophoiît, nulla theolo gorûforbona, nec quorumcûcç fcholaflicoip gy mnafia nobis tradidete, fed folus deus atcp Icfus Chriflus,pcr fpiritn fandum in illis fcripiuris quae «an»nicæyocantur,gbus iuxta diuinû præceptâ

nihiladdcrelicet nihilque detrahcre. Qiiifquise^ nim (etiam fi angelus de coslo) id egerit anathe-«naeft.et alegedominimaledidtuseft:Huiusfcri pturac tanta maieftas eft, tanta energia, vt nulla externa commentaria,nullashumanas nec ange licasgloflas patiatur.Nectanä cerea ad huma* norum ingeniorû placita fe fleSi permittat, nec more humanarum fabularum in variesfenfusfc tang Protheusaliquispoeticus transformari aur tranffundi patiatur,fed fibiipfifufficiens,feipfum exponit amp;nbsp;interpreratur,amp;: omnesiudicas, a nul lo iudicatur.Maior enim eft eius autoritas(vt ait Auguftinus)quamomnis humaniingenij perfpi cacitas.vtnim enim conftantem fimplicê Sc fan (Sum fenfum habet,quo folo confiât veritas,quo folo pugnatur 5^ vincitur; Caeteri vero extra hoc fenfus mortale s,myftici,cofmologici,typici,ana* gogici,tropo]ogici,lt;SC allcgorici, quibus plaeric^ illamvarijsac peregriniscoloribus depingunt, docere quidem nos amp;nbsp;perfuaderc ad plebis acdifi cationcm redte lt;Si5vere aliqua poflint.Verum ad autoritärem verbi dei confirmandam, prebarc aliquidvcl insuugnarc fiue reprobare non pef-funt: Nam adaucat quis in certamen horum aligt;-quern fenfuum, citer ctiam eius quantumcunque grauem autorem,citef inter prctem,citet glofiam citet expofitionem quorumlibet fancfioijr patrS, non ita nos afiringunt,quin liceat elutfiaritEx li-tera autc fcripturat.exillius dutfiu SCordine vincula necflunt.quæ nemo prçrumpere, nemo eua-dere poteft, quin omnes argumenta tionn machJ nas elidensacdilTipansdicercac fateri compel* lat, quin digrrus dei eft, quin nuntjfic locutuseft homo,quin no vt krib« phatifsi loquitur, fei

vtpotenatem Habens. Eins vero autorcî diuinP tut infpirati canonc nobisfalubernma autoritace fecerunt, cuius eamagnificentia eft, vt cunda ei credamus oportet, SC quicquid pronuntiaueric 3C docuerit.hoc abfq» vllaretracQatiöe firma lt;5(5 fantflum teneatur: Sicut de hoc locutus eil Augu ßinuc ie felum eislibris, qui canonici appellant, hunc honorem deferre, vt nullum fcriptorum eoquot; rum erraffe firmiffiine cred at.Caeteris autc qua ti talibetdodfrinafanißitatecji pollcantfe nolle crc dere,nifi euidenti rationcex diuinisliteris.quod a vero non abhorreat perfuadea nt. Ad h as nos re-* légat ChrißuSjdoceni.vt fcrutemur icripturas. Exillisiubet nos apoßolus omnia probarc,vf tegt;* neamus qujebonafunt.attJ probate fpiritus, trumex (jeofint,ac in illis potentem effcde omni bus rationem reddert, contradicentes rcdar-* guere.vt ficfpirituales effedi omia dijudiceraus, a nollo dijudicemur : Harum autem fcriptura^ (dico canonicarum) veritas Äiintelligentia a fo la dei reuelantis autoritäre depcndet,qux non vl lofenfuumiudicio, nulla ratione difcurrente nullo fyllogifmo demöftrante.nulla fcientia,nulla fpc-culatione,nu!la contemplatione, npllisdeniquç humanis viribus comprehend! poteft,nifi fola fi.-de in lefum Chrißum.a de» patre per fpiritö fan-lt;fluminanimamnoftram tranfuia. Quæ tanto quidem fuperior eft arque ftabilior omni humagt;. tiarum fcientiarum credulitate, quanto deus ipfc hominibuseft fublimior 8C veraciorSed quid ve racior,immo lolus deus verax.omnishomo men dax,omnc igitjr quod ex hac veritate non eft,error eft, ficut quod ex fide non eft, peccatum eft; Devs cnim folus fontem vcritatis conti-

wtt, aquohaurire necefleeft,quiveradogmata cupit,cum nulla fitnechaberipoflitjdefecrctisna turar,defubftantrj6fcparatis,deq? ipforum aurore deo fcientia.nifi diuimtus reuelatarDjuina em hii manis viribus non tanguntur.S; naturalia quo^ uismonientofenfum eH’ugiunt:quofic, vr quani nos de his icientiam puJfimus.is error fit amp;falfi-tas,quod ira [faias improperatChaldæorum phi lofophis Si fapientibus ad cos dieens; Sapientia tua Si feientia tua ea ipfa decepit te, defecifti in jnultitudine adinuentionum tuarum.Cauet fuin ma vjgflantiagranimaticus ne quid peccet in fer mone,incultumçp aut barbarum verbum profe-rat.vitac autem fordes atque peccata intérim cô temnit;fimiliter Si pocra mauult vita claudica-requamcarmine:5i; hiftoricus regum’Â populo rum gefta temporumeÿ fériés Jiteris amp;nbsp;rncmorix mandatjpropriar vitae nullam tenet rationem:amp; fiteneat,nolit,pudetve confiteri. Rhetor plushor retorationisinclegantiam quamvitaedeformi-ratem;diale,fticusmauultmanifeftam veritatem abnegate,,quam abaduerfaria vna fyllogiftica conclufiunculadifccdere.Arithmetici Si Geomz trœomnia numerant (3lt;5 mctiûtur, animae autem Si vitænumeros menfurasç^ negligunt. Mufici quoque ßnos atqi cantus tratftant conrêptis mo ribusanimicßdifibnantqs.cuiufmodi Diogenes Sinopeus citabat.quiDyraechordas adharmoni am congrue aptitarent,a nimi autem mores incô cinnos Si incotnpodtos habuift'ent.Luftrnnt cot' los óC fydera aftrologi «S: yd venturum fit in m9 do prædiuinantur alns,quæ autem fibrjpfis quotl die praefentia imminent non attcndun'.Ccfmimc trx notitiam dant tetrarum Jormas niontiO, cur^

fus fluminum, limites prouinciarum.cæterum ne-* que meliprem hominem faciunt neque faniorem. Philofophi rerum caufasamp;principia magna ia lt;!lantiainueftigant,ipfum autern deum omnium cteatorem negligunt amp;nbsp;ignorant.Inter principes amp;; magiftratus nuUa eft pax, Ä alter in altcrius exitiumduciiurleui compendio.Curantægroto-rum corpora medici, amp;nbsp;proprias negligunt ani^ mas.Iunftæhumanarum legum obleruantilTiml diuina præcepta tranfgrediuniur, quo circa pro-uerbio ceflic:Nec me diciim bene viuere.nec iuri-ftam bene mori,quod medici genus hominum fit iniemperâtiiïîmum, iuriftæ antem omnium g vi uunt nequi(rimi,atqj quod continuo videmus SC vnus illorum non infimx famse Baldus iuris intet ptesteftatur,fubitanca morte frequenter extin-guuntur. Theologi autem dei mandata facraque dogmata nobis clamando prçdicanr, viuendo au tem longe deftituunt, maluntque dei cognitores Videri quam cfle amatores,atq? vtinam non ett-am multi illorum fubpraetextu theologiae defen-. derent dotflrinam fatanatjVeritatem verbi dei cö culcantcsatquedamnantes.Nuncigiturqulcaetc ra nouit omnia rev'te loqui fcribere.carminiicp vireSjfeculorum vices.argumentandi rationes,o-rationifque ornatus,rhetoriccfque colores amp;nbsp;mul tarum rerum memoriam teneat,numerrrumpro portiones atque fortes, vocum omrium haimo-niamfaltationumque modos.quantitatemonii-ummenfuras,radiorum omnium inflexus atque reflexus, terra; marifque fitus ,ac magnitudines, SEdificiorum,omniü machinarumfß varias firu lt;fturas,bcllorum certamina.aruorum cultus,ani-xnalium capturas, paftiones amp;nbsp;fagimina,S£ocni

fpccicm rufticationis/omncm mechanieanim af tju»amp;:opjficumindußriam,picfturatn,ftatuadä ful’oriam,fabrilem,inftitonam,5lt;^nauigatonam, aftrorum cuifus, atque in hxc inferiorainfluxus, fatorumc5ingeniofasprxdi(ftione«,lt;5i quxcunqj futurorum occultorumq; diuinacula. dC incxpu^ gnabiliamagicarumartium portentai plus^ lt;nagica,cabaliibcaarcana,rcnimç^ omnium na turalium caufas.tranfcendenciumqt altiiTimasfe dcB óó naturas.morum cenfuras.teipublicx varl asadminiftrationes,domeRicasç^ difciplinasje^ media morborum,medicaminum vires.illorura---que agnitionem 3C mixtiones.obroniorumqdau tiffimos adparacus, verterererum fpecies, Ä ex omnibus elicere mîîdi fpin'tum.Sclat etiam vtra queiura.aduocationumcjforenfestragoedias.for bonicascofitentiones,cucullionumhypociifes,et fandorum pacrum pias de diuinis traditiones : is inquam qui hxc ÔC ii qua reliqua fint omnia no-ritjtamen nihil feit', nififtiatvoluntatem verbi dei,lt;Si fecerit illam:qui omnia didicit.’dS hoc no didicic/ruftra didiciejrußra feit omnia.In diuino verbo via efl,in illo norma eft,in illo meta eftquo tendere oportet,qui nolit errare,56 veritatem at-tingere; omnes reliqux icientix tempori Si obliui oni fubiedx funt, quin non folum hxfcientix SC artestfed SC hx literx SCcharaderes SC lingux g bus vtimurperibunr,36 refurgent alix,amp;; fortaL fe iam fxpius extindxfuerunt, 3C fxpius iterum refurrexerunr.Neqp ipfaorthographix rô femper eadem fuit, nee fimilisapudocs,veleod€mfecu . nbsp;nbsp;nbsp;4

lo,d^latinx lingux genuina pronuntiatiohod^c I nusq eft,lt;5^ prifei Hebrxoiit charaderes perierut lt;t non eft eojjt memoria, fed qs nouos gdinuenit

Êfdra», et lingua corum a Chaldæis corrupta eft, quod omnibus fere linguiscontigit,vt nulla ho-die (it qux fuam antiquicatem agnofcatvcl intel ligat, fubnafeentibus vicilïim riouis vocabulis, deiedtisep veteribus.illistp porro ruifumreftitiitis adeonihilftabile.nihildiuturnum.Deniq; Teren liana fententia eßunhil elfe iam didlum quod no fit diflum priusu'ta forte nee fadtum, quod no fie fadfumprius : quin et bombarduin cuius recens Germanorum inuentum putant fere omnes non-nulli (inter quoseft Volaterranus) prifeoxuo vfit a t a m fuilTe,vel e x Vcrgilij v erficulis conuin cere volunt:

Vidiet crudelesdantcmSalmonca panas Dum flammas louis etfonitus imita tur Quatuor hie iuedlusequiSjCt lampa da quaîTans Per Graium populos,mediæqj per Elidis vrbctn Ibat ouanSjdiuumcp fibi poicebat honorem Demen6,qui nymbos,et non mutabile fulmen Acre et quadrupedum curfu fimularet equorum r^onne de hoc locutus efl Ecclefiaflicus .inquiens: Quid efl quod fuiqipfum quod fadtum efld Quid eftquod fadtum eftlt; ipfum quod faciendum efld Kihil fub foie nouum,nec valet quifqiiam dicere: Eccehocrecensefljiam enimprxeeflit infecuhs qux fucrunt ante nosnoneflpriortim memoria, fed ncc eorum quidem qux peflea futura funt, c-titrccordatio apud eos qui futuri funtin nouifG-mo. EtpauloinferiusairtMoritu rdodtusfiraul Ct indodlus, quid ergo hie dicemusc nifi quia o** mnesfcientiæ et artes obliuloni et mortifubijei-uncur.nec perpetuo manebunt in animated vn;» cum morte tranfibunt in mortem , dictnte CHRISTO; qma omnis plantatio q lam

non plantauerit pater cœleftiseradicabitur,æ In Ignemæternum mittetur, tantum abeft vt feien-ria conducat immortalitatijolum auteinjverbS dci manct in æcernû.Cuius quide m cognitio nobis tam neceflaria eft,vt qui contemplerit, qui nc glexerit.qui non audierit (tefte ipfomeq verboin leripturisfacris)inducetfuperilium deusmaledi lt;ftionem,óiperditionem’,amp;:iudiciumaEternum. Non eft ergo, vt putetisipfum ad folos theologe« pertincre,led ad omnem hominem, fiue vir, fiue «nulicr,fiue fenex.fiue iuuenis,fiue puer, fiue indi-gena,iiueaduena,fiueprof«lytus,omnesadeius cognitionem pro data fibi eapaeitatis gratia ob ligari,lt;5CabiUonead feftucam difcedendum. Hinein vetere lege præcipitur : Erunt verba hacc in corde tuocuncftisdiebusvitæ tuæ.iSk^narrabjs Ói^mandabiseafilii8tuisamp;: nepotibus eußedire ÔC facereea,meditaberis cafedes in domo tua,

ambulansinitinere.dormiens ac confurgens, Ä:ligabis ca tanquam fignü in manu tua.crütqt amp;nbsp;mouebuntur interoculos tuos,fcnbestß ea in li mine Äoftijs domus tuæ : Siclofuekgitomnia verba amp;nbsp;eunefta quae fcripta fuerant in legis vo-luminecorainomiii multitudinc, mulieribus,ó^ paruulis,(S!: aduenis. Et Efdras attulit librum legis coram omnimultitudinc virorum Si mulie-rum cundifquequi prêtant intenigere,ec legit in co aperte in platea.Et Chriftus iubet euangelium fuum prxdicari omni creaturæ,pervniuetfumor bem terrarum,idque non in tenebris, non in au-rem.non clancularie, non in cubiculis, non ad ali quosfegregatos magillros Si fcribas:fed palam in lumine,iuper tecta.ad populum,ad turbas. Sic «mm ait ad apoftolos : Quod vobis dico omni-

bin dico,quod dice vobi b in tcnebria,dicitc in lu— mine,et quod in aures audids,predicate fupcr te cfla.EtPettusin adlibus aupraccepit nobis prat-dicarepopulo.EcPaulutiubcteducari puerosin inftftutione et admonidone Chdfii, gn ipfe Chri-ßus increpauit difcipulos prohibentes paruuloB ad ilium accedere.quorumfinsplicitatemet hu-' manicatem,vt nullis prauis; epinionibus prxucn tüm,nec vllis humanis fcientijs inflatum h aben^ les animum, diuinorum verborum auditoriadeo necelTariam cffe docet,vt nifi quîs ficut paruulu» clFcduSjOmninoineptus fit regno dei:Hinc Chry foftomusin quadam homiliavultpueros prxci«* pue diuinisliredsoccupari debere,quin etiam da mi atque pduatira viroscum vxodbusÄlibe-risjnüicem de facris liteds difputare, ac vitro ci troque lt;5C ferre âC inquirere fentendam : Et Nice rafynodusdecretisfuiscauit, nequisenumero ChriHianorum facris Bibliorum libris carcretrSci tote ergo nunc nihil eße in facris literis tarn ardu um,tarn profundum.tam difficile,tarn abfcondi tum,tam fandum,quod ad omnes Ghrifli fideles non pcrtineatj quodve fic cöcreditum fit iftis fef-quipedalibusmagißrisnoftris, vtid Chiflianun» populum debeant poffintve celarc: quin tota i-pfatheologia omnibusfidelibus communis efle debet , vnicuiqueautem fecundumicapacita-* tem Sc menfuram donationis fpiritus fandi.B» ni itaque dotSoris cß vnicuique fecundum id quod confère quantum capere poteß dißnbuere illi quidem in lade, alteri autem 'in folido cibo, amp;nbsp;nemine nccclTarix vetUads paßu dtfraudarc»

r'ffnAndern vt me ali'quando rccolligam, audl !■ ftisexhisquaeabnntio huculcp di:ßa fünf, J- nihil aliud efTelcicntias et artes, quamho* «ninum traditiones,a nobis bona in iJos creduli-täte reccptasjcasc^ omnes ccnßare.ncn nili ex re bus dubijs et opinionibus, ptr apparences dcniö firationcs/lTeq; omnes non tarn incertas quä fal Jaces,quam fimul etiam impia s:Quocirca ciecc rcomnino impiurn efiillas poiTenobis aliquant diuinitatisadlerrc beatitudinem.gentiumbxco-limfupcrßitioerat.qui rerum inueniores, et quos feienria vel arte aliqua prxfiare reliquisintueba tur,eos diuinis honoribus venerabantur, atque in deorum Riorum referebant numerum, rempla, a-ras,etfimulacra illisdedicates^etRibvaihs ima ginibusillos colentes. Quemadmodum Vulca-nus apud Aegyptios, cum effet primus philofo--phus.et naturae principia in ignem icferret.ipfe dc tnceps proigne cultusefl,et Aefculapius ( vraie Celfus)quia rudern adhuc mcdicinam paulo fub tilius exercuifTer.in deorum numerum ob id rece-pttis eft, Atque nacc eft illa nec vlla alia kient ia-rum deificatio, quam antiquus «lie ferpens.huiuf modideorum artifexpiimis parentibuspollice-batur,inquiens, Eritis f^cut drj feientes bonum et maluaa.In hoc ergo ferpentc glorittur, qui gloria tur in feientia. biemo fiquidem poffidere poterie feientiam nifi fauore fcrpentis.cuius dogmata nô nifi praeßigia Rinr,5i finisfemper malus efl,vtc-(iam apud vulgusinproucrbiutn cclTenttOêE fc*

cnt€« infanire: cd atflipulatetüm Anfiotcks äi ccnsrNidbmmagnaniencfcientiam absq; rai* xtura 'ki'êc næ, ipIccjAuguft.teßaf multos fcitn di dtfider?' amififl'cftnfum.nrll? res Chnftianx ttligioni f’dei tan; rcpugnat quam fcicntia, »ninusfp feinuicem compatJtintur; Scimus enim «xecckfiafticisbißoriis,etiäexp€rientiaipfaedo (fti.quotnö inuakfcentefidcChhßi ceciderintfci entisCjita ma xima potior earum pars pcni-tus pcrieritmä ma gicæillæpotentiflïmx artes fic abierût,vtne veßigiafuperfint;e tot philofopbo rûfetßisvix vna refiitit,Pcriparetica,necea gdc integra.Nerp ƒ0 vng melius habuit fecuriusigt; 3 cuit ecclcfia.g du fclentta: iliac oêsin ardtû dedu-fixerant : cum grammatica non effet nifi apod vnum AlexandrumGallû, diakfiicacpeflètPc trijs HifpanusjhctoricazfufficerctLaurêtius Ag legius,hiflorijsfafciculustêpoi5tfati«facerec: Pto mathematicis difciplinis computus ecclefiaßi-cus;rcligs omnibus vnusfatiieffetIfidorus.Nunc verovbilinguai}tperitia,dicendiornatuSj,amp;: au-* io]?z numerus reuiuifcunt,inuakfcuntlt;^ fcientiae, turbatur ecclefise trangllitas, SC noux .infurgunt haerefes.Nec^ vcro efl vllum hominum genus fu fcipiendx Chrißianxdofirinx minuiidoneum,g qui fcientiarum opinionibus mentem iam imbi-bitam habent.Hl enim tampettinacesamp; obfli-* Jnati in fuis opinióibusfunt.vtfpiritui fanfio nul-lum locum relinquant, ac proprijs viribus .proquot; prioque ingenio ficinnituntur atque confidunr, vt nulli veritati cedant nee admittant,nifiquam fyllogiflicisrationibuspoffuntoflendcrcquxau tem proprijs viribus amp;nbsp;indußria inuefligare aut intelligerc nequeunt, rident atque afpernantut

Idcoque Chriftus abfcondit hâc a fapientibus 8C prudentibus,^ reuelat eam paruulis;qui videlicet lunt pauperes fpiritu, nullos fcieniiarum the-xaurospofTidentes:quifunt mundi torde, nulli» fcientiarum opinionihus inquinati,^ in quorum corde tanquam in tabula rafa nihil adhuc depi-rtumefthumanarumtraditionumtquifuntpad fici,non fei.'tatores.non contentiofi ,nec rixoiïsfyl logifmis veritatem cxpugnantesS: qui perfecu-tioncmpatiuntur propter veritatem amp;nbsp;iuftiti-am,abil]iscontentiofisfophifiisacprobcanis5^ afinis ridenrur,^ traducuntur in fcholis,prohibc tur a pulpitis,eiiciunturgymnafijs,nonnunquam calumnianturhxreticiietiampcriculum capitale in eosftatuitur,5^ diris fupplicijs vita priuan-tur. Sic Athenis olim Socrates veneno fublatus, Anax agoras vltimofupplicio adiudicatu»,Dia goras capitis libello accufatus,fed illeinftantem nccem celeri fugaeuafitiIntcrHebræorum etiam prophetas.Ifaias in partes diilejtus, Hieremias lapidibusobrutuSjEzechiascafus,Daniel adbe-(îiasdamnarus,Amosfufte occifus, Micheas in prxcipitium datus,Zacharias apud arâ trucida tuSjHelias a lezabelc pcrfecutus.q amp;nbsp;ipfa pliiri-mosoccidit prophctasiQuin amp;nbsp;fôîîsille patriat cha AbrahaminChaldaicâ fornaeê proiedtus: Sic ài. Chri apoftoli 9C difcipub infiniticjj marty resdiuinitatisChri teftes multiplicibustormenns occifi funt.Oës aût ifii non aüa ex caufa, qqgt; ifll fancftitis de deo fentircnt.g i(li mun JifapiêtesiEc ce hi q ficinpatigtatefpûs,puriratecordis,etpa cecôfcientix paruuli Ä: humilesfunt, paratietiâ fanguinê pro-^irateefFundere;hiingfunt.qbusfo hä Qdt ilU ƒ A Si ÜtihcansfapicQtiA/ï nos in deo

tûbcacoijt chores refert.ac fnfimilcsbeatos deos transformat. Sicut hxc nos ckrc docec Chtißus, ing« .is:Beati pauperes fpn,qm eoijt eft regnû dti: Beati mundo corde.quoniamipfj deum videbât Beaci pacifici,quoniam filrj dei vocabuntur:Bca li qui pctfecutioncm patiStur propter iußieiam, quoniam ipforum elt regnum cœlorum ; Alelim «h ergo vtilius idiot as amp;nbsp;nihil omnino feien-tesçxiftere,perfidem amp;nbsp;charitatemcrederc, amp;nbsp;proximum fieri dto, quam per fubtilitates fei entiarum elatos ôC fuperbientescadere in pefief-ftonem ferpentis.Siclegimus in euâgeliis, quemô Chriftus abidiotis.a rudiplebecula, ic limplicl populorum turba fufeeptus eft, qui a principibua iacerdotum,alegifperitis,afcribis , amagiftris

rabinis refpuebatur,côtenineba t,Â: ad morte vfqj perfecutuseftthinc Âf Chrifliisipfe apoftoloa fuosnonrabinos,non l'cribas.non magiflros, nec facerdotes elegit,fed c rudi vulgo idiocas omnis li teraturaepene expettes,infcios,lt;Si afinos.

SEd ne quis me calumnietur,rij apoflolos va carim afinos,iplius afini myfitTia paululum quidem.fed non extra propofitu digredien--tes.paucisexplicabimus: huncenim Hehrae orum dodores fortitudinis ac roboris excelfi.pa “ tientiçqjamp;S clônenciae fyrnbolum effe exponunt «iusque in fluxum a fephtroth qiiod hochma.hoc ch.fapientia dicitur.dcpendere.Eius nanc^ con^ ditiones' fapienciac difr tpulo ncceffariae maxime funt.viuit eiura exigutj pabulogt;cocÿ qualicfft^ tô a

ÄD ENCOMIVM ASIM DlGRFSSrO, tentus.tolerantin'imus penuriat,fainis,laboris,pli garum.negligcntiae.omnifque perfecucioniscariquot; «ncillimus.ümphcinimi ac paupcrriml fpir. :us, vt ne inter laccucas et carduos difccrnere fciat.cor de innocent» ac mundo,ac bili carens.ciimomni-' busanimantibuspacem habens,omnibufqueogt; neribus paticter doifum fupponens,in quorum rc «nunerationem caret pcdicuJis.raro morbis afFiquot; lt;itur,tardiufqucquam vllum armentum deficit. Plurima,inquit Columella, afin» et iieceffaria ope rafupra pottionemrefpondenc , cumctfacilem terram arattoprofcindat,et non minuna pondéré véhicula trahit.Iamvero molarum et conficic difrumcntipenerolenniseft huius pccoris labor, omne rus tarn necefTarium inftrumentum dcfide rat afel!um,quiplæraque vtenfilia , ervebercin vrbem.etreportarecollo vel dorfo commodepo teft.Inaugurioetiam quam falutaris nuntius fir afinus,teftatur Valerius de C. MARIO, quf olim Auftri et Aquilonis domitor, tandem patriz hoflis declaratus,cc a Sylla petfecutus, confultorc ac ducc afinoSyllz minas cuafit,afinum autorenr fugz et falutis habuit.lamque etiam in vetere le--ge fic afinum deus ipfe honorauit, vt cum iuberet omneprimogenifum ocodi in facrificium, foli« afinis cum hominibus pepercit.videlicet permit-tens homiaem pretio redimi , etpro afinooucin commutarrhuncCquzconflansfama eft) Chri (lus fuç natiuitatis teftem elTe voluit,in hoc a m» nibusHerodisfaluari voluit , atque ipfeafinua etiam contadlu corporis C H R IS TI confecra tutefijCrucifquefignaculoinfignitus : namChri ßusipfepro redemptione humani gentristrium-pluturus afccndentinHicrufalem^teftibus cuan

AD ENCOMIVM ASIM DIGRESSIO geliftis,hunc vecftorem confcendir.ücut id magno tMyderioperZacharigoraculum prçdiiftum füllet ipfeelertorum pater Abraham afinis tantum cquitanelegftur.vt non inane fitiUud apud vul^ gusverusproucrbium,qiioaiatur:Afinumporta re myfleria,qiionunc ego vos egregiosillosfeien tiarum profelTores.qu'nimo Cumanos afinos ad monitos uolo,quod nifi humanarum feientiarum depofitis farcinis.ac leonina illafnon quidem a Ie ene illo de tribu luda, fed ab illo qui circuit rugi-ensó6q;rxrengquemdeuorct)mutuata pelle exu ta,in nados puros afinos rcdiericis.efle uos por tandis diuinxfapienciaemyfteriisomntnopenituf que inutiles; nerp veto Apulciusille Mcgarenfia ad Ifidisfacra rnyftcria vnq adm'lTus fuilTet\ ni prias e philofophoVfus fuiffet in afinn .Legimua diuerforum aniniantium miracula , elephantem Gfaefospinxilïecharadî:cres,eitndeni eriam Arl ftophoni grSmaticoriualcin Stephanopolidem puellam’adamafTetradic Plutarchus , quin SC draconcm adamafle puellam Actholidem apud eùdem autorem legimus.eundemetiamfuumfer ualîenutritium,amp;S adagnitam voeemaccurifFc a multis creditn eft.Et apud Plinium Icgimusafpi dem ad menfam cuiufdam quotidie venire foli-tam.cum fenfiiîet ab vno catulorum fuorum ho-(pitis filium interemptum ,fn violati hofpitq pce nam necem intuliiTe catulo.nec poftea præ pudo rcinintedfû idieuerfam. Rccenfetidêpaniherâ cb,edu(ftosexfouea catulosretuliirehomln gras, ô^extralolitudinesedudlôin viâ publicâ reîtituif fe;[amvtro5iiGirnacanc,et Romanaevrbis cô ' djtores a lupa nutritos, cûeffent expofiti,cclebr* tù ê.Tiâfco delphinoijt miracula,« Iconû agnita

lAD ENCOMIVM ASINI iDIGRESSIO beneficia rtlarafcç gratias.TaceovrfamDauni am ac bouem Tarrentinum aPythagoraiman-* fuefaiflos,horumç^fimiliapermulta:fed quod cm «ium pfadigiorum vincit admitariêem,Am(no rius Alexandrinusfummusfuo tempore philofo phus, diui Origenis Porphirij prxccptor, afiquot; mmlapientix auditorem itliscondifcipulum ha buifTelegitiirtquinetiam ex facrabibliorum.hi* ftotia fcimus afinum aliquandopropheticofpiri tudoiiatum:nam cum Balaam vir feiens ifc pro pheta exiret,vt maledicerct populo Ifracl,angelu domini non vidit.vidit autem afinus ^Humana voce ad fcflbrcm Balaa locutus^eftiSic inq iæpilTl me videt fimplexrudis idiot3,quz vidtre non poceQdeprauatushumanis fcientqsfcholaßicus tioiftor.Nonne Sampfon in maxilla afini.in man' dibulapulli afinarum .pereufTit amp;nbsp;deleuit viros Philißiorumlt;fitiensqjorauic dominum,qui aperu »tnx)laremdenteminmaxillaafini, $c egreffx fuut aquae , quibus hauftis refocillati funt fpi-ritus iSó vires eiuS'iNonne Chriftus in buccaafino rum fuorum fimplicium SC rudium idiotaije aplb rum Sc difcipuloiÿfuoiîi vicit amp;nbsp;percufficomnes philofophos gentium legifperitosludxotum, omnemep humanamfapientiam proftrauit atep confecict’propinansnobis ex illorumfuorum ali-rorum maxilla aquas vitae amp;nbsp;fapientià xternæa là veto in Ecclefiaßicis hiflorps ÔC fanifcoip geßi» X'aria Sc multalegimusillorumprecibus in diuer faanimaltacollatadiuinomunerebnficia:verum nullum'vnquain animal;a monuis fufeitatum le gimus,praeter afinum ilium quem beatus Germa nus Btitonum'epifcopus in vitam reuoeauit, quo iaiigiûmiraculo ußenfun videtuq afinum ipfuni

AD ENCONOMIVM ASIM DIGRES, criamjpoft hanc vitam participareimmortalita-li.Ex !i»igitur qu£ iam dida funcfolc clariusliqt, nullum animal cam elfe diuinitatisYapax quani afinum,in Vluem nifi verfi fueritis diuinamyfte-ria portarenonpotcritis.Propriumid olim apud Romanos Chriftianorum nomen €rat,vt,vocarê tur afinarij,ipfamque Chrifliimagincm afininia auribus pingere folebancneftishorum eft Tertullianus ,- quo circa iam nonindignenturncc fibi opprobrio repurent noftri pontifices 8C abbates, fl apudiftos fcientiarum giganteoselephâtes afi nifint^atque vocentur.ncc miretur Chriftianum vulgus fi apud iftosecclefiarum praefcdos 36 (aquot; crorum noftrorum myftas^quo quifqt dodioreft, tanto is inter reliquos fiat paucioristnon enimfaquot; ciunt adafinorum auresluciniarumcâtusôiSmo duli,atcß necafitioruminfuauemSC minime mu ficum ruditum ad lyram confonarc inprouerbia eft.atqj tarnen ex afinorum offibus exempta me dulla omnium optime fiûc tibiæ,q fpiritu inflatç. ficutiomniû auiûeloqucntilTimâcanoritatcm,ac cuiuft^lyræ aut citharatelegantiffimosfonoslon giffime fugant atcç vincût.ita religiofiifti idiotç fuoafiniHo clangore oês loquacilïimosfopbiftas luperant atqs pcellunt.Sic ligimus nônullos'genti liû philofophos ad Antonium vifendum venifTc différend! gratia, ÄSbreui fermone absco captos, cum rubore56 verecundia abfceffiffe. Legimus etiam fimplicc amp;nbsp;idiotam hominê quendam in If teriscxerciratiffimum ac verfutiffimum'^hxreticâ paucis verbis deuiciffe.acreduxiffe ad fidê, que dodiffimi viri epifcopi.qui ad'Nicenum conci liumcôuenerant.diuturnaamp;anxia admodûdi-fputauonc.nonpotcrantfupcrare.Interrogatus au

OPERIS PERORA, tempode a ab amids, quomodo id/otx ceirtflèt, qui tantis reftitiffet doiftifliinis epifcopis, refpon-die fc epifcopis facile pro verbis verba dedifle, buic aucem idiotx qui non ex Humana fapientia, fed ex fpiricu loquebatur,reflftcre nequiuiflc,

V OS igitur nun c o afini.qui iam cum vcdris (i Iqs fubiugalibus iufbone Chnfti per eius apofio' los veræ fapienciaenuntiospræleJlores^ in fan-edo eiuseuangelio foluti efti's a caligine carnis fanguinis ,fidiuinam bancÄ; veram nonligni fcientiaeboni 3C mali, fed ligni vitae fapientiam afTequi cupitis.proiec'tis humanis feientqs, omni que carnislt;Slt;:fanguinisindagine atquedifeurfu, qualefcuntß illae ilnr, fiue in fermonurationibu^ fiue in caufarum fperfcrurationrbus.fiue in operii er efFecT:uum meditationibus vagentur, iam non in fcholis philofophorum amp;nbsp;gymnafrjsfophifta-rum, fed ingreffi in vofmeripfos cognofeetiso-mnia; concreataedenim vobis omnium rerunn notio.quod fvefatencur Academici) itafaerseli terx attedanrur, quia crcauic deus omnia valde bona, in optimo videlicet gradu in quo confide repolïenc, is igitur ficutcreauit arbores plenas frudtibus, fic nbsp;nbsp;animas ceu rationales arbores

creauit plenas formis lt;5^ cognitionibus : fed per peccatum primi parentis velata funt omniajin-, trauitqueobliuio mater ignorantix.Amouete er go nunc qui potedis velamen intelledtus vedri, qui ignorantiac tenebris inuoluti edis. Euomitelc tcum poculum, qui vofmetipfosobliuione inebri adi8,euigilace ad verum lumc, qui irrational] io

mno demulÄi eßis,5fmox rcuclata facfe ttanfc2 detjs de clarkate in claritatem;vnlt;fti enim cflisa faii(fto (vt ait loanncs) noftis omnia,«Süterî} nô ncceSïe habetis vt aliquis vos doceat.quia vn diio eins docet vos de omnibusJpfe enim foins eft qui dat os5;fapicntiam,Dauid,Ila)as,RzechieI Hicremias, Daniel, IoannesBaptina,multiquc cateri prophetse lt;Si apoftoli literasnon didicere, fed ex paftoribus.rufiic/s.SC idiocis efFcdli fuut rc rumomnium dodiiflimi; Salomon invniusnoquot; dtis fomnio omnium fuperiorum 5C itiferiorum fapientiarepletuseft,fimuiatquererum gerenda-rum prudentia,adeo vt nullus ei par extiterit. Et omncs hi homines fuerunt mortales, ficut 5C vos«ftis,quin SC peccatorcJ:Dicerisforfan pau-ciflimis admodum hac contigiffe.Et pauci quos çquus amauit Iupiter,aut ardcns euexit ad aethc-ra virtus, Dijs geniti potuere. Sed nolite defpe-rare, non eft abbreuiata manus domini omnibus inuocantibuseum.quiillifidelepraeftantob-fequium. Antonius SC B arbarusille feruusChri ftianustrfduanisprecibus plenariam diuinorum notitiamf quod teflatur Âuguftinus) confecutf funt.Qui autem non poteftis cum prophetis«3Ca poftolisflô fandtisillis virisclaro Â:reuelatoin--tclledtn ea intueri.procuretis intelledtû ab his qui V’cro intuitu ea confpexerunt: hæc via quaercnda fupereftf ficut ait Hieronymus ad RufFinum) vt quod prophetis apoßolisfpiritus fuggeflit, vo bis ftudio literarum quœrendum fit. earum jn^ quam literarum , quae diuinis oraculis traditæ, Sc ab ccclefia vnanimi confenfu receptae lune, non quæhumanisingenqsexcogitatatfunt.quia bxnon lUulù’anc intelledum , fed obeenebref-

cerefaciuntJgitur ad Molen, ad prophctas, ad Salomonem,adeuange!iftas,ad apoftolcs recur-tendum eß, qui omnimoda dotftrina, fapientia, moribuE,linguie,vaticjnqs,oraculis,profligijs,5i' fan/iitate corufcantes ,de diuinis exipfodeo, de inferioribus autem fupra hommes locuti funt, o-mnia dei 3C natutæ fecrcta nobi« dara luce tradi deiunt.Omniacnim dei 3C narurae fecreta,onrmi3 «nonim legum ratio, omnis practeriorum prx-fentium ócfuturorum notitia in ipfisfacris bibli orum eloquq s traduntur. Quo ergo précipites rui tis vos, qui quxritis feientiam ab illis qui ipfi in iiiquirendo omnenu ætatem fuam confutnpfe-runt, Sc tempusÓÓ induflriam perdiderunt, nec vllam veric3teminucnirepotueruntlt; O Ûulti 5lt;: f mptj qui pofl haben tes dona fpiritus fancSi,labo tatis vt a perfidis philofophis ic errorum magigt; ftrjs difeatisea quæ a Chnflo amp;nbsp;fpiritu fandto lu feipere deberetis. An putabitis nos peffe ex So^ cratis ignerantia haurire feientiam, ex Anaxa-gerç tenebris lucem,ex Democriti puteo vinutc, ex Empedeclis infania prudentiam,ex Diogenis dolio pietatem.ex Carneadis 3C Archefilai fiupo te fenfum.ex impio Arißotele et perfido Autrroc fapiêtiam.exPlatonicorum fupeifiitione fidem^ erratis admodum valde , 5C decipiemini abhis qui fuerunt decepti.Sed reuocatevofmetipfos qui veritatis cupidi eflis, difeedite ab humanaruni traditionuni nebulis, adfcifcite verum lumen;

Vox ecce de ccelo.vox defurfum docens, amp;nbsp;foie clariuroflendens,q^iid vobisiniqui eflis,amp; fapi-ennam fufeipere cuncîaminilt; Audite oraculura Daruch: Deusinquit efi Ä non exiflimabitur a--Mis ad iltum, hic adinuauc uinnun viaru difcipli

plfn», S; tradidit cam Iacob puerofuoamp;IfraeM dilcdo fuo,danslegein pr3ecep(a,at(^ ordinä« facribcia: poßhzcin ccrhc vifus eß, Sc cutnho^ minibus conucrlatus efi, videlicet fadus caro, dC apertooredoccnsquxin Ixge amp;nbsp;prophetis ^ni» gmatice tradiderat; Et ne putetis ad diuina dun^ taxar,d£ non etiatn adnaturalia hxcreferri.au^ dite quid de feipfo teflatut fapiens; Ipfc inquit ml hi dedit eorum qux funt feientiam veram,vt fei* am difpofitiones otbis terrarutn, amp;nbsp;virtutes elC'-mentorum.initium, confummationem, medie-tatem ,8c viciffitudines temporum, anni curfus, ßenarumdirpofitioneB,natura^animalium,irani befliarum, vim ventorum, cogitationes homi-num, dißerentias virgultorum, virtutes radicu, amp;nbsp;quxeunq; lunt abfeondita 3C improuifa didi^ ci:omniumenim artifexdocuitmefapientiam;

Iiideficiens cnim eß diuina feientia, cui nihii eia-bitur,nihil accedit,fed cotnprehendit omnia. Sei tote ei go nunc, quia nonmultolaborciflic opu« eß.fcd fide dioratienetnon longi temporis ßudio, fed humilitate fpiritus,5^ munditia cordis : nen 11 brorummultorum fumptuofa fupellcdile, fed ex purgaio intellcdtu, SC veritati veluti clauis cum fera coaptato:nam libiorum turba onerat difeen tem.non inflruit, SC qui multos fequitut aurores errat cum multis. In vno facro bibliorum volu-mine omnia continentur,i3ó traduntur: ea autem lege vtnonnifi abiilußratis percfpiantur,cscte-tis fint parabolz SC anigmata multisquefigna-culis prçclufa : Orate igitur ad dominum deurn in fide,nihil hzfitantes, vt veniat Agnus de tri-buludaac librumvobrs apcriarfigaatum,qul

a tous folus eft fancftus Sc verus, qui folus habet dauern fcientiæ difcrctionis, qui apentlt;S£ne moclaudit ,qui claudit Änemo poteft aperire; Hie eft lefus Chriftus verbu amp;nbsp;filius dci pa fris,3^fapientia dcificans verus magi-fterjaiftus homo ficut fumus nos, vti nos perficeret filios dei,ficut eft ipfe qui (ftbeneditftusin omnia fc“ cula.Std ne diurius fermoci nando vitra clcpfidrä(vt dicitur)declamê, hic o« rationit noftrz finis

lt;»^|Wtlt;Ult;nw3^ W*c çfC!tt^i«?Vramp;T ‘U* VÛ* tiutUr bovw^ Jwsç feqMtte VfeW^ ‘ '^iTfoÇBÂ ch«m^i‘5u

' ^lt;Ç4Mjf’lt;gt;tô'î‘ynt,‘âB-*^ ÿùlbrutbêbtFW *** h4»lt;*lt;iaa^lt;.tt3'P5VffîajteaW C»!Wti 05 ttlÂlt