Confvtatïo

COMMENTICIAE OPINIONIS ROBER-TI BELLARMINl E SOCIE-TÄTE IesV,

D E translatione imperii Romani à Græcis ad Germanosdnftitutioneq; V llvinitn Eleôloralium per ponti-ficem Romanum.

ATT H AEO RESSERO»

^Rancofvrti

adMœnum,

^/înno cId Io xcii.

5

6rr s nbsp;nbsp;cert amen in Eccle^

pa nbsp;nbsp;Repub. Qhrißiana depo^

t efl ate Imperator is Romani» pontifie is, 'utra fictlicetfu-periorpti çf prsfierenda altert,

Etflenim Chrtfius difiertedomtnatuinterdtxit '’iydpoflolisdpfie^adeo e^.dlpoflolt Ctfidris Romani fiubditosfèfe profefsi flint- tarnen inuenti Junt tndeab anno Chrtfit 10/6. 'vfirja.epontifi-

2

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R J! r A T r o.

contm ius fafqtiei irtjperU iw dignita-^ tewq^ßbiarrogart4gt;nt. Qaput certaminis huins fun Grçgoritis r 11.ant eâ^^ns Hi It e bran dut: qui ‘Vt domtnari ipß poJJetjHenricum i r. Im-feratorem ^i dolo nbsp;nbsp;fraude omni oppugna-

uit. HicePl: l^apa, quigladiunt eripere jmpe-rat oriprim ut, fibiq^ medicare conatut e^î. Hic eFlfurta illa,qult;)i mcendium in orbe Chrißiano excitauit, idq^ non aqua,fredruina refringuen-^ du eße exifrimauit, nbsp;nbsp;tn Jmperio Rudolphupt

eifurrogauit. Hdtebrandt ^efiigiaperfrecuti fùnt cßquentamp;iT^apamp;,quibut acerrimum cer^ tarnen fuit cum Imperatortbut deßtpremo itt orbe C hriftiano dominatu. Et ^t id,quod anh rno intenderant,perficere faciliut pojfrnt ,iur it canonici,gj^ßcholaßi CA ^heologiA prAfidiit, ta^ quam armtifreße mumerunt. Hincmaiori co-tentione 'vtrinq-,pugnatum nbsp;nbsp;nbsp;Qanoniftit amp;

fcholaßicit plerifr^ omnibus pro pontificüau-ätoritate nbsp;nbsp;poteftatedtmicantibus, (Ldttn hit

tarnen ipfrsnonnuüi extit erunt,apudquot plut 'ualuit religionit nbsp;nbsp;iußitiA cultus, quam pon-

t ificiA tjrannidis me tut. Hi ponttfrcem qui-icrn

dew no äußpint oppugnaretfed repugnare tarmen tniuftx, ßiperba iliti'H domtnationini^ hildnhïtarnnt. Jn horum numero habetur m primû (juîlelmu^s Occami nationeoAnglu/, fcriptor acutifsimi'is^qui nihil minis,nihil gratis pontificü territusßjlo petfidiam nbsp;nbsp;impie-

tntem Ioannis xxii. ^PapA aduerßus LuàOui-cum Imperatoremperfecutus ell^ Jtangue non minus o^uam Imperator ipfi a Papa excomu-nicatus, cum inßugamfededijßet, adImperatorem conuer/us dixtt : ô Imperat or,turne gla-dio defende a PapAiniuriis-, ego te'verbisgir fcriptisdefendam. Eodem Zjclo ardensIAar-ßlius Patauinus librumßcripfitad Imperato

rem eundem, cuititulumfecit, P)efenforium pacis: in lt;juo rationibusßolidis^omniciue exce-ptionematoribus conßrmauit, Papani efle fub Imperatore. Hßec dcßueruntßquentibus ata-tibus Pheologi, iuruconfülti, qui Jmpera-torem imperare, Papainimperatafacereiu-ßum ejje demonßrarunt’Vt iam planum ma-ntßeßumtj^ toti Chnßiano orbißaHumeJßenj 't-deatur,nihil iuris,nihilpoteßatü in imperium

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrÆFATIo.

fonüfici Romano reli£lum ej]e. Et tarnen ter opinione nuper admodum exortti^ eEjcri“ ptor quidam jRobertn-s Bellarmimis efociet^^ te Ießi,qui hoc deteßabtle, omntbus piisin^ tiijum certamen, depontißcia autorit at e amp;nbsp;poteßate renouât imperiumque occident is it^ po/ttjßciadßrtbit, tribuit, aßignat, addicit, quaji in ifßu/ manußt, cui ^eltt lUud t rädere, ^eleripere_^. quodprofeäbo e^b ^apam longe ßtpra Imperatorem efferre^coUocare. Hoc commente impio cum imperii minuatur mti* ießoißaud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reltnquendumeßij

duxi: neßriptor iUe inßnita admaledicendunt licentiamßbidatam ejßearbitraretur. Seripß igitur confutationem neq^ amplam, neq^gran--dem,fed liber am tarnen, nbsp;nbsp;firmamenti robo-

rifque^, 'utmihiquidem uideturialiquid ha-hentenLf,

lt;igt;4t cum in tanta copia patronorum int“ periiquarerem, cui potißimum earn inßribe-quot; rem : tuaamplitudo, Hlßelmeiere omnibus a-nimi ßortuna bonis ornatißime , ^ußi eSl mihi inprimis idonea, cui conßecrari re^ißsime jojfet.

P R Æ î A T I à. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

poßet. Etßenim caufa. bona patrocinio minnt egeti eac^ue 'veritatù 'vis eïl, 'vt contra homi-“ num ingeniaiCaüiditatem,folertiam facilefe-'dameneßio quomodo plut habet id, quodma^nü ç'j* fapientibus quibufqueprobatur. Sed quü e^ eruditorum ^magnorum 'virorum omnium^ cuïtu njelprtidentia,'uelrerum 'vfr compara-ri nequeas^aAcfi beatns 'vere e^ prsidicandus, 'v cl pater, cuifilins eïi talis, qualis eH^ippe, 'uel filins, qui patrem dignitate, 'virtute felicitate Aquat: quis aut pâtre tuo, Lamperto Di-ftelmeiero heatior eft, qui tefilium hAredem ac faccefiorem non tam bonorum prAdioruml quammuneris amplißimipofi fereliquit, aut te, qui in eodemdignitatis graducollocatns, quo ipfipermultosannosfuit,pari ratione[a-pient tam,fid€m,indujtrtamq^ tuam nonfolum SleÜori 'ÏBrandeburgico ,fedtoti etiamimpe-rio Romano probas^. Et cumpater tuns/iudii htfioriarum cuit or nbsp;nbsp;patronnsfîngularis atq^

eximins extit erit\nonfas eïl de te aliter fenfire, quam eo dem gener eßudii te quoq^dcleä^a»

P R Æ F A T I o.

r 'hperfiui, ^paßi. Qßodcumitaßt, nonâU“ bttabo i tCi tam propter pietatem in imperiumj (jUA tn teßmma eß^c^nam propter hijioriarurrt etiamßcientiam, ejUA tibi cum patre amplißi’“ mo communù eftßcriptum hoc htftoricu, quod infideclientelaq^ tua pono,gratum accept urn--que eße habiturum. cd^ordaxeH: geleerte cumaculeo maledUfo dßertui'']Bellarmi^ niify 'verum conuitiiscertare cum eo non libet-Botero tarnen nbsp;nbsp;reßonßone inimicaforte

eeßuerit, 0-^ ipfe deincepsoratione magis dcn^ tat a ^ti. Id num eït quod mir art ^eh ementeï fileojjefiiitas,qutfulcra columina pontiff ci A fedü habentur, fundamentafuipatrocinit frmiora excogitate aut proferre non pojje. H AC enim, quA 'Be Har minus ^/urpat, mmis tenuiet ^^tmbecillaßnt quA,ßAquoiured fç'’ptan‘ dum eßet J celeritertanquamflofcuUdeçtdereti *velcerte tanquam faßt aut commentitia fabula conciderent, ßfuodßfulcra meliora aut filtdiora nuUa habetpontif eiaßdes \ orrmium bonorum Oquot; reBte fentientiurrLa ludicio cadat neceffe edi. *ƒ ed it afieri in mala caufaßlet, ^t

(Hf»

i P Kl Æt t A T I O. • î (9 cùmfirinamenü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil fétUiùm

(FDCpa, lt;fa.ßjULa)(5^, 'Ut T^oetainqHitsfluamp;YäntHr, Haneponttficiam fophißica pater tutu in ma^ gna uarietate negotiorum ßeptem^iralium, amp;nbsp;tmperialiumfipenumero expertui eÜ tuincaußs ad feptemviratum^^randepurgt-^ eum^ atqueadeo adimperium totumpertine^ tibue quotidie experirü. C^od reliquumeily te oro^ 'üt inferiptionem hanc nulla temeritate fifieptamßd ab am ore pudio in te meo iu^ floac debitoprofe^lamj, in partenîoptimam ^^tipias : tum, 'ut diu etiam rebus pul licit P^iuatis, in inclitaditione quot;Srandeburgica co» ßlio, re ç^operaprofis^ex animo precor, ^ale^», Lipfta Cal. nibris, anno Jeßs Chrtfli

CQiifu'fâtfô. ,

'VV adm'ohènt àmicèy'dnquic Ci-'é'evó^doccndi fùnt; qui inimicè in-ièôlantùryrepellendi. Quorum ab terum fermpnis eft, akerum conç tentionis. Ego veto çum me efle

profiteor, qui difjjutatione piacidagt;,amp; arnica magis quamacerba„§c inimica contentione deleôlctur. Nec hoAes ego putare foleq eos^a quitus de veritâte diflentio. Diflenfit ß:pe a Capne fuo Cicero; dineAfitTlhe acetbitaté d Q_MetclIo P. Africanus, Imnîb p’erfuàfùm id mihi fèmpér hàbui,pofle cpn-iundos effe amicitia, qui difiunâri funt fententia. Quo animo û tu quoq; es, Bellarmine,admonitio-nemmeam amicam, in quan ulli aculei contume-liarum infunt,fine olFcnfione accipies, amp;nbsp;fîcubipcr errorem me lapfum deprehcnderis,in viam reuoca-bis. Hocphilofophicum, hoc Chriftianum, hoc Theologicum deniq; efle maxime duco. Patior te religionis tuæ patronum,cuftodem, amp;nbsp;defenforem çfle ; fèd ita tamê,nihil vt ampledar aut approbem, niû

De TRANstAärioNE Imperii'R. n nifi quod fànclLim Dei verbuni admittit aut docet. Prohocenim acrius quam pro anima aut vita ipfà . pi'opugnandum iudico. Diiputareigitur fi vis, aut diiïentientes à te in religionis doôlrina rcfcllcrc, i(^'}ct7^2ocfa.Âo-)lt;cLfTTis7n7ta)s vtid fiat,prouidebis. Hi-ftorica fi traôhare vis,fidcm vt prçftes enitêris: vt intégré cafteque veriariin fuicepto officii munere vi-dearis. Maleenim res fe habet,cum mens fcribentis opprefla eft præmio, lingua afirida mercede. Nec fieri poteft, vt animus verû prouideat, vbi vel me-tus, vel odium ; vcigratiaofficiunt.- .. • • .n, t

In te vero, Bellarmine, video amp;nbsp;facultatetn ad firibendum elle, amp;nbsp;vfum in Theologia 'ac hifioria baud vulgarem. Vnum cft'quodin reprobare minus paflum. Dicam enim ingenue,vt fert ingeniu Germanicum; amp;nbsp;quod tu de Germaffis fcribiseos vt corpore candidosrj.ita animofinceroscfle ,idrc •faéloq; tibideclarare conabor'. Quid vero eft,quod in te defidero ? Libertas, cuius proprium eft ficlcri-bere,vt lentis. Sendre quidem te non male multis rebus pcrlpiceremihi.videor : ledid quod lentis, libéré eloqui,aut(cfi^]rrcnon audes. Rcóhè a Litem Io*-qui, eft lécundum prælcriptum diuini verbi loqui in doólrina Ecclefiæ; inlûftoria autem lécundum prçlcriptas à Cicéron e leges, ne quid falfi dicere au-X . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B Z.

.13 ...Matth’ævs Dress eb. vs

deaSjScne quafufpicio gratiæfic.nequa fimultaris.

. jQuidtu?invtraqjdoôlrinaEcclcfiæ ôchilloriaruni itatibicaues, vt ne in offcnfionem pontificis Ro-,mani cadas. Ex quo id tibi vfu venit, quod iis fôlet accidere, qui adgratiamloquuntur. Quod fitam ad veritatem, quam ad gratiam fcribere velles, na: fer ip tor elles difertus amp;nbsp;omni laude cumulatus dif-putator.Nunc veto ita addiólus amp;confècratus Romano pontifici, quid, nifi quod ipfè probat, fcribc-rc potes? nempe diftrahitur animus tu us, amp;nbsp;alib te veritas, alib pontificis aubloritas trahit. Fitq; adeo, Vt quoties è vado feopulis erhergere, amp;nbsp;ad veritatem verbi diuini reuocare rationem inftituis,Ro-manus Apollo te retrahat, amp;c ad gratiam loquico-gat. Quod quid aliud eft,quam gratiç habere addi-ólam fidem amp;nbsp;religionem?

- ' ' rSunt quidem ad fpeciemveritatis adumbrate difputationes tuæ Theologicæ,quas vidi, amp;nbsp;acume præ fe ferunt magnum. Sed accurate fi infpicias,fu-nesfuntexarenaconnexi: quia magis adEcclefiæ pontificiæ nutum. voluntaternque,quam ad diuini verbi normam omnia dirigis. Quod autem minus multihaólenus,quodquidemfeiaego, tibifefeop-pofuerunt, inde faótumefTe exiftimo, quod nihil tu, nifi quod aiitea to tics confutatum eft, profers.

Nee

De Translations Imperii R. • ij Nec profeôlo res eft, quam quifquam cruditorum magno ncgotio dignam putet,ea ex puris fontibus Ifraëlis difloluerc amp;nbsp;labefadare, quæ tu ex pontifi-ciæ EccleGæ lacunis haufifti. Sed omifljs Theologi-cis, placet paucis diflcrerc tccuni de traslatione imperii Romani â Græcis ad Francos, amp;confequen--tes Imperatores, quam tu vni Papæ Romano acce- ' ptam refers ; ego veto â pontificibus Romanis alic-nam amp;nbsp;abhorrentem eife arbitror. Ac tu quidem, neicio quomodo, dum pontificem tuum ornare iVis, ciuîque dignitatem amp;nbsp;potentiam amplificare, omnem ei auôloritatem, quam ecclefiafticum mu-nus tribuere {bletjdetranis. Verum G quid forte eft, quod te cxcufet, fides data pontifici excufet necefle eft. luratus enim facis quicquid facis. Malum cer-tè, fl etiam in mala caula operam ôc fidem addixifti pontifici. Penè adducinonpoftum, vt eredam ex animo teloqui aut ftribere, cum Pontifici ius pote-ftatemque transferendi régna amp;nbsp;imperia tribuis. NonbîcTbeologus, cuius modo aftriôta non eft mens ôc lingua mercede, tibi fidem habet, non iu-risconfultus, non hiftoricus. Hyperbole eft abhor-rensab omnifenfuôciudicio. Idquodamp;rationi-bus cuidentibus, amp;nbsp;teftimoniisilluftribusprobatu-rummeefteinhocftriptopolliceor: fed (inc odio,

B 5

I4 M A T T H Æ V s D R E S S E R V s' fineq; acerbitate omni,fine conuitiis etiam Sgt;c coii-tumelia. Seponam paulifper pontificis auélorita-tem : nec plus tarnen interim concédant Romano Imperatori^quam amplitudo illius nominis fertat-quepoftulat. Res cum re, ratio cum ratione,tefti-m onium cum teftimonio certabit.

Si vero miraris, aut quæris forte, cur ego banc mihi potifiimum fepofuerim partem, in qua élaborent : rationem confilii mei animo æquo cognofce. Tu, quo plus æquo tribuis Romanopontifici,eb plus de Romano intperio detrahis. At Rontanunt imperium ordinatiodiuinaeft. Quare contntittê-dum non eft,vt tu pontificis gratiajadeo eius digni tatemimminuas,vt pontifici Rontano fubiicias,amp;: ab eo ita pendere contendaSjVt quemadntoduiti o-lim,Ecclefiæ caufa id exigente, per eunt tranfiaturn efl'e à Grçcis ad Germanos fingisi ita nunc etiant ob eandent caulàm transferri per eundent à Germants ad allant nationent poftit. Quæ poteftas pontificis, fi vcra eft, fuperat omnent potentiam, quæ in ntû-do cft ; fin fi(fta, non eft ferenda tam turpis amp;nbsp;dete-ftanda finepontificis arrogantia, fine defenfbrunt cius adulatio. Quid aliud hoc eft,quant dedecore, macula, ignotttiniaq; turpiftîma notarcimperiuitt, caput eius Intperatorem, amp;nbsp;principes Eletftores, o-é 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntnes^;

De TranslaïIione IwperM’R. 15 mnesqueadeoilliusordinès ? An non venir tibi in mentem, cumhanchyperbolen effundebas, quid Germani f quorum auris animus â turpi aflenta-Xione abborret. An bebetes adeb videntur vt nihil attendant? adeb flupidi, vt quæuis pontificia commenta arripiant,amp;: pro veris habeät? Minime. Sunt in Germania non minus quam in Italia iamolim fuerunt amp;nbsp;hodie funt, Theologi amp;lurisconlulth qui pontificis impium fahumexiccrantur, fuper-bumq; eins dominatum iure omni oderunt.

Quod fi Epi/copum eflc patereris Papam tuum, minus id odiofum effet, honeflius verb mul to. Sed dum fupra imperatores eum effets, quibus nihilha-bethicorbisfandius, venerabilius, maius, augu-fhus,quis non iure infblcntiam,tanquam infaniam quandam,orationis oderic? An non putas Theolo-gos, quando audiunt Papæ potentiam ita amplifi-cari, vt transferre imperium, quodfummum eft in terris, poflit, c^uærere, vndenam fit poteftas tanta? Ac fi dicas tu,a Deo,vel ex cælo efte, teftimonia fla-gitentfcripturæ, quorum fi nulla proferripoflunt, Vanitatem gloriationis impiæ'deteftentur, ôc ode-rint.^ Scripturç dilt;fta fi quatu forte allegas,ea detor-taefïè, ôcavero inadultcrinum fènfum conuerfa, facile quiuis iotelligit. lurisconfülti de iure quærût,

ló Matthævs Dresservs quo id,quod tu pontifie! affingis,fiat. Hiftorici co-^ mentum rident. Non enim pro hiftoriis omnia ha-benda fiint,quæ tu ex hiftoriarum monumentis récitas. Defideratur fides, requiritur indicium, opus eft dexteritate. Nec omnis narratio, aut particula inhiftoriis pofita teftimonium eft ad confirman-dum aliquidautinfirmandum fatis aptum. Sed vi-dendum,quoconfilio, autpropofitoquidque nar-retur, amp;nbsp;ex temporum morumq; cuiusq; feculi co-ditione naturaque indicium faciendum efl. Sedid poflviderimus.

Nunc rationem duntaxat fufeepti confilii fiue {cripti huius reddere debeo, quæ alia fere no efl.nifi pietas,quam patriæ,quç efl imperium hoc Germa-nicum, debere me profiteor. Huius fane dignitatem , libertatem, atquedecusalabeea,quam tuei afpergiSjVindicandam, amp;nbsp;ex faucibus potificis Romani eripiendam omni ope atque contentionear-bitror. Acfifortelufifliinarguraento à«î^'$lt;a, labo-ris mei me pigebit: fin fêriofcripfifli', non fereda efl licentia. Etcum argumentum torn fithifloricum, nihil alienum aprofeflione mea, fed officium potins Deo gratum,magiflratui veto meo debitum me faccre exiflimo,fi commentum abfurdum quod tu ribi defendendum propofnifli, ego labefaólandum mihifùmam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non

De Translatione Imperii R. 17

Non libet hic commcmorarCjCjuot, quanta^; incommoda amp;nbsp;abfurda indeproueniant, fihypo-thefistaminconucniens tibiconccdatur.Certèco-fuhonem iuducit hombilcm in imperiû hocGer-manicLim, quod Deus accuratis limitibus vult elle diibnôlumab Ecclefiafticapoteftate. Verbum di-uinum naturam rerum euernt,dum Papam, qui fubieôhus eße debet , fupra eum, cui imperium eft commiirum,collocat. Maieftatem imperii minuit, dum earn potifici ita lubiicit, vt ab co transferri et-iam ad aliam nationem poHit. Principes Eleôtores, cundosqueadeoimperii ordines dedccorat, dum quicquidpoteftatisilli inimperiohoc fàcro habet, id potifici acceptum refert. Poruifl'em amp;nbsp;ego com-mentumhoc pontificium contemnere, quemad-niodum alii rident amp;nbsp;afpernantur,nifi tu,Bellarmi-ne, lcriptor difertus habitu orationis,amp; quafi colore aliquo fucum, vt dicitur,facerc conareris.Fucum dico, verbo molli rem alperam notans. Quid eft e-jiim fucum facere, fihocnoneft, ctim fpecie qua-dam aftimulatç veritaris mentes hominum in fraudem impelluntur, vtfalfiim pro veto arripiant, amp;nbsp;iura dignitatemqi imperii omnem a Papa, taquam àfontefâcro auguftoq^ manare credant?

Planum faccre vis, Papam Leonern III. trans-

18 M A T T H Æ V s D R ! S S E R VJ

tulilTe imperium Rotnanum â Græcis ad Francos. Quo artincio tandem id perfùadereconaris f Fuca-to prorfus ôc fallactno fincero amp;nbsp;veto. Ante omnia cnim docere debuifti, dominum imperii Romani fuiiTe Papam.Id enim ri perfuarifl'esdacilius tibi cre-deremustranflatum efle ad Francos à potificeimperium. Quod quia neque demoftrafti, neque vn-quam demonftrare potes, faliam exftruis hypothe-fin, camq; nobis obtrudere conaris, vt etiamri nullam rationem afFeras, ipfà aucloritate frangamur. Neque tarnen, vt Geometræ folent, poftulafti, vt tibihæc hypotheris cocederetur : quod fortafleim-petraflesrièd à pueris credulis, qui oculorum amp;nbsp;au-riumfallaciflimo lènfu indicant ea, quæ animo Tatione ponderari debent. Nempe oblitus es regu-læ iuris communis, omnibufque notæ, quæ negat quenqnam id transferre in alium porie, quodipl^ nonhabet. Tranflulit,inquis, Papaimperium ad Francos, diólu id quidem facilimum eil; fed probare prius oportuit, dominum imperii Romani fc Papam, vel potcftatem, aut ius transferendi illitis habuirie. Quod quiaprobare no potes, nemo Germanorum adeo demens eft,vt tranflatum effe à Papa ad Francos imperium ribi perfuaderi finat. Sic cnim ratiocinamur: Si Papa tranftulit impcriü Ro-

manum

De Translatione Imperii R. lÿ' manum à Græcis ad Germanos,vel imperium Ro-manum ipfe habuit,vel poteftatem transferendi ab alioaccepit. Sed imperium Romanumnohabuit, neq; poteilatem transtercdi ab alio accepit. Trans-feire igitur imperiüad Germanos quîpotuic? Hic ridicukis eisern, ù quod iuris eft manifeîlidn maio-ri propofitione,id confirmare legibus veilem. Quis enim ell qui ignorer, autlaîtem dubitet, quin neq; donare quilquam poll'it id quod fuum non eft j ne-que transferre in alium quodiplè nonhabetî Quare non eft quod laborem, quemadmodum id pro-bem, aut quemadmodum me explicem diccndo.

Alter um vero ,fiue minor propofitio operofior quidem eft aliqnanto : fed ira planam faciam earn, vt ne tenuiflimus quidem lcrupulus refidere videa-tur. Dico nonbabuilse pontincemimperium Ro-manum. Quid ira f A Græcis trardlatum elfe, ais, per ilium ad Francos. Græci ergo imperium trans-lationis tempore tenuerunt. Qt^d G domini imperii fuerunt Græci, vel ipfi tranftulcrint ad Çaro-lum Magnum, velvioccupauerit Carolus necefamp;e eft. Hic nullæ funt partes Romani pontiftcis, niG forte fe fuffuratum else imperium dicat, amp;nbsp;ad Ca-rolum tranftulifse. Quod neq; de Papa dici fanôlè, neque de Carolo, eiufque fuccelsoribus in imperia

10 M A T T H Æ V s DrESSERVS

Romano prædicari honeftèpoteft. Nequc etiam donatumîibia Græcis Imperatoribus cflcimperiu dieet pontifex : quia id neq^ue teile vllo probari po-tefl,neque tes amp;nbsp;veritas ipia concedunt.

Quod Græci,pulfis Italiâ,Bellifarii amp;nbsp;Narfetis opera,Gothis,occidentale imperium rccuperarint, amp;: cum orientali iterum coniunxerint, ipfè fateris. ôcreôlequidê. Eft cnimhiftoricum. ImmbTheo-doricum ipfum Gothorum regem, quoad imperiû occidentis tenuit,no Imperatorem, iedfùbiedum Imperatori fuifle reôlè ceniès.Eft enim biftoricum. Nec hic vel Vrfpcrgenfis,vel Olai Magni, vel Nau-cleri, vel Platinæ, vel aliorum tellimonio opus eft. Res aperta manifeflaque eft. Poft Gothos Longobardi ex Pannonia eftuft cum vxoribus amp;nbsp;liberis I-taliamoccuparunt, amp;in caregnum Longobardi-cam conftituerunt,anno Chrifti 5 6 8 .idque annos X o lt;ï. tenuerunt. Sedimperium tarnen occidentale adepti non ftint. Id enim Græcilmperatoresfibi iure omni vendicarünt, amp;nbsp;per Exarchos fuos vfque ad annum Chrifti 7 4 7. rexerunt,nec poft occupa-tam â Longobardis Rauennam eo ceflerut, doncc miftisad Carolum Magnum legatis, Imperatorem amp;Auguftum ilium falutarunt. Patet igiturimperium occidentale penes Græcos fuifle eo tempore, quo

De Translatione Imperii R. n quo ad Carol um Magnum tranflatum eft. Italiæ verb regnum in Longobardorum poteflatcfuit vï^ queadiJludipfum tempus, quocaptumDcfideriû Carolus Magnus regno amp;nbsp;potentia omni exuit, I taliaqs tota expulit. Quæ hîc partes funt pontificis Romani? AdeonihilreliquumillifecitFortuna, vt ne Romæ quidem,vbiconfifteret,reperiret. Com-prehéfiis enim ôc inclufus in ardam cuftodiam, vix indeereptusadCarolumMagnû, in Germaniam profugerepotuit, ad quem querelam acerbiflima-rumprincipumRomanorum in fêiniuriarumde-tulit, amp;nbsp;vtoccidenti Rcipubl. aliquid opis afferret, petiit.

Nota eft ex hiftoriis querela Leonis Papæ,qua tuncapud Carolumhabuit. Inter cæterafatetur,fè debuifle quidem ad Impcratoris fidem auxiliumq; confugere: vcrum id propterea facere non potuiße, quod ab eo plus detrimenti quam auxilii expedan-dum fibi efleviderit. Quæ iânèconfeffioliquidb confirmât fub Græco Imperatore tune imperium occidentis Fuifie. Idquc Fadum eft ante Caroli co-ronationcm,anno Chrifti 7 r, Narrat etiam Vr-fpergenfis valde Fuipedum Fuifie Imperatoribus Græcis Caroli nomen,quafi qui imperium eis præ-ripere vellet. Quod itidem oft endit eo ipfo tempo-

C 3

M A T T H Æ V s D R E S S E R V S re, quo translatio imperii faóla eft fub Græcorum imperio illud fuiße.

Quid? quod ne Roma quidem,ne dum Italia, aut occidcntis imperium, per id temporis in ponti-ficis poteftate fuit.Dederat enim paulo ante trans-lationem imperii, anno ftilicet Chrifti 774. Ha-drianus Papa Carolo Magno potcftatem cligendi pontificeSjOrdinandique federn Apoftolicam,tum inftituendi etiam Arcniepiftopos amp;nbsp;Epifcopos per omnes prouincias : idque confentiente vniuerfo procerum conucntu. Poft Hadrianum Leo III. claues confeftionis ßmcli Petri, vexillum vrbis ad eundem mißt; tune, vt Annonius habet, rogauit, vt aliquem ex optimatibus fuis Romam mittetet, quipopulum Roman um in fide amp;: fubieólionepet facramentafirmarct. Exquoiterum el ucet, nullam particulam occidentalis imperii penes pontificem fuiße. Quodcumitaßt, quonamodofieripotuii» vtis imperium ad Francos transferrer?

Si ne verb um q uidem adderem,planum tarnen fàtis faólum eflet, ralfam eße hypoth efin, vel potius hyperbolentuam, Bellarmine, quæpontificiRomano imperii occidentalis tranftationem ad Caro-lum tribuit. Nam fi maxime fiippetiuiftet pontifici voluntas, oranino tarnen defuißet facultas. Quo-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo

De TranslatÎone Imperii R. aj modoenimisdonet, qui non habet ? Quopaólo transférât in alium imperium, qui imperii nullam partem obtinet ? Intelligis veroprotuaprudentia, quam fit iniuriofa appetitio alienorum. Ac fi Papa fibi arrogat, quod fuum ncq; eft, neque efle poteft, quid Papainiuftius erit? Si tu ei affingis tantam im^ perii magnitudinem,vidcris quo j^aào crimen ma-ximifacinoriselFugias. Ego certePapam tamlan-dum in culpa, fulpicione tantæ arrogantiæ,fu-pcrbiæ,auaritiæ,temeritatis,amp; iniuftitiç non aufim ponere. Si quid eiulmodi de pontificibus Romanis feripferunt hiftorici, id paucorum pontificum libi-dini aut cupiditati exfecrandæ attribuendum cen-feo. Hadrianumverb ôc Leoncm 111. aliolq; non-nullos àculpa eximo.Quanta enim,quælo,vanitas eft, id afleribere pontifici veile, quod non ineftî In-iuria fit bonis Sc piis pontificibus, fi qui vnquam filerunt, quicertèfuêre. Nec dubito, quin tantac adulationis vehementer eos pudeat tædeatq;. Re-linqui poteft illis coronatio, led ita ,vt neq; imperii ius, neq;cau(àaliquaineaponatur. Eftenim ritus fiuc cereraoniatantû,quæ eleôlionem Imperatoris non continet, fed teftatam facit, ßc in confpcólum producit. Sedhæc pofterius.

Nunc quod fundamentumhuiusquæftionis

14 Matthævs Dresservs

eft, idlolideiadtum vides.’ Quo ft tuquoque vfûs cfles, Bellarmine, rationes tuas nuquam ad eos fto-pulos appulifles, vnde emergere non potes. Hoc caput caufæ eft, hie probationis fons. Qui alium quçrit,à fcopo aberret neeeße eft. Quod fi deinceps etiam certare cum Germanis de tanta quæftione libuerit ; primum omnium fundametum eiufmodi ponas oportet, quod liquidb oftendat, pontificem nabuUseinpoteftateftia imperium occidentis, fen dominum eius fuiße.Quoadillud non feceris,abe-rit à te fides.. Nihil te iuuarc poteft Ecclefiaftica pontificis poteftas,nihil duo gladii,nihil coronatio, nihilluminaremains amp;nbsp;minus, quibustantopere confiditis. Alienahæcfiintàcaufâ, nec tranflatione imperii per pontificem vnquam confirmabuiit, quemadmoduni poft demoftraturus fum, cum tua refellere aggrediar. Deinceps quonaiu modo imperium occidentis ad Carolum Magnum peruenerit,declarandum eße videtur: vnde confia-re poflit, iufte non iniuftc, legitime non illegitime amp;nbsp;initio ßifceptum eß e hoc imperium, amp;nbsp;in pofic-rum ctiam-obtineri. Si enim a pontifice proficilce-retur, neque Carolus Magnus, nequefuccefibrum cius vllus iure illudpofledißet. Et fi légitima poß feflio imperii non eßet, neque principes Eledorcs, neque

De Translatione Imperii R. 35 ncquealiiordinesin imperio ius legitimumhabc-rent.Decjuo abfurdo quotics cogito,venir in men-tem orationis Alexii Patriarchæ Conftantinopoli-tani, qua crimen iniuftæ violentæ occupacionis Parriarchatusrefutauit. Si vcrus, inquit,Patriarcha eganonium, necveripofsuntefleÉpiicopi, quos annis iam 12. ordinaui : immo nec veri poîsunt efle lmperatorcs,quibus coronam impofui. Ad eûdeni certè modum nec ordines imperii poisunt ciTe legk timi, fi, vt tu visjà pontifie e ius dignitatemq; imperialem habent. Nimium hoc eft-imperii maiefia-tem minuere, vel potius deftruere. „

iSed quonam modo adeptus eft imperium oc-cidentis Carolus Magnus :quove iureadhucillud retinent eius fuccèlTores ? Modus,acquifiti buius imperii non fuit alius, quàm monarchiæ Alsyriæ, Perficæ, Græcæ amp;nbsp;Romanæ. Eft enim fatalis quæ-dam Rerumpubl.fortuna, quæ no finit efle eafdem perpetuo, fed à gente ad gentem transfert. De quo fato pluribus no difputo, nein re manifcftacopiam inanem oftentare veile videar. Medium, tu inquis, efle oportuit, quo à Græcis ad Carol um transferre-turoccidentisimperium. Profeótbid quoquemedium aliud non fuit, quam hoc ipfum, quo alia imj. peria multoante conlHtutafucrunr. Quo medio

Ii6 • M A f t H ÆV D k ifïS E R. V 9

-imperium prirnumNimrodipannm eft? vi amp;ar--fnis adiundunfêft. Fuit ehirn NinWodus vduacor -robuftus coram domino, quod eft, homines, vt ferras beitias, in fuâm ditionem potertatemq; redegit, quiantea nonnifi domeftica paternaque imperia tulerant. Ex quo nonfblum in admirationem tra-^uxit homines’, fed terrorem etiam tantum eis in-iecit, vt pro terrerto quodam numinehaberctur. -Eodem medio conftitutum etiam eft imperium fè-■cundum Perfitum'., quod amp;nbsp;ipfum in mundofum-mum extitit, fciliceta Cyro, qui Babylonem cepit, amp;nbsp;bello perfècutos 'Aftyagem, regno eum exuit •Nee äliö m'ödd^Alexahder Magnus moharchaamp;: -Imperator Græcorum faótus eft, quam vi amp;nbsp;armisi Nee prius iponarchia â Perfis ad^ Græcos tranflata æft,qùâm Àlexârtdet,vi(Sto Darib vltimo Perfaruni rege Afianl füo imperio ac'poteftati fubieciirer. jQddde Romano imperio dicam ? An no amp;nbsp;ipfurn vi amp;nbsp;bellis horrendis acquifj turn eft? RidiculuseC-(èm, ftEæcquaî'maniteftafunt, ex rerum veteruni mônumentisdeniônftrarevellem.Quo igiturmo^ do amp;nbsp;rnedio imperia mundi ahtècomparata funt, eodem etiampartum eft imperium Caroli Magni in occidente. Ferro ceperat illud j.uxta Danielis va-ticjrûum. '^Ferro’igitur recuperari fiue reftitui, vt

Craiizius

De Transiatione Imperii R. v ctiam Oportuit. At quæfue-rnnt opera in imperio hoc^quç gladio confecit Carolus? quæ item genres fu nt^in’quas ferrum difirin-xit î Dignum equidem cft conGderatione amp;: admi-ratione confilium Dei in eonftituenda amp;: amplian-da monarchia quarta. Eli enim ea rota propter Chrilli regnû prædiôla iam olim a Daniele,amp; dein-eeps re euentuq;Habilita. In eius equidetn exordio ^natus ell Meflias, amp;nbsp;vniuerfum opusr^demtionis noflrç compleuit, Ecclefiam non lolum inchoauit, fed longe etiam lateq, per verbi præconium dilfe-minauit, Vtautem EcclefiabueregnumChrilliin ^oriéte bonis initiis cepit,italèhbmamp; paulatim me-'lidiem peragrauitjôèin ôccidentçm penetrauk.Scd. eum^velletDeus latius illudinfeptetrionem etiam diffundijCarolum Magnum excitauit, cuius o-pera gères ad leptemtrionem multæ ad Chrilli agnitio-lïem atq; cultum conuerlæ funt. Cælàres enim'o-rientisjloUge nimis aberant jConfederatq; iam pçne lt;omuis,eorum,;ardor in dilatandis amp;nbsp;tuendis ram imperii quam regni Chrilli finibus. Quemadmo-dum potifex iplè Lep II 1. in ora'rionefua ad Çaro-lum Magnum conqueftus eft. Carolurn igitur o-portuit anteomnia Wêlïualös 6c SaxoneXvi ferro-ad Chrillum tradueere ; vt non lo*

' ï? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ' M A T T H Æ V s D ft E S S E R V S

lum occidencis imperium augeretiir, (êd adEcck-fiam quoq; Chriftianam accelïio fierce.

Hoc bellum difficile amp;nbsp;diuturnum fuir, nec dubium eft bonam partem occidétalis imperii per illud ^artam effie: quemadmodum cuentus nonita multo poft declarauit, cum tota moles imperii hu-ius ad Saxones tranflata eft. Repreffit item ac do-muit Sclauos ad Albim,amp;: Salam, Hunnos ôé Aua-ros in Pannonia,Saracenos in Hifpania, Aquitanos in Gallia, quorum ducem Hunoldum nouis rebus ftudentem expulit. Hoc modo non tantum limites imperii bccidentis dilatauit,(èd, quod laude etia digniflimum eft,Ecclefiæ Chrifti fines propagauit, amp;nbsp;aditum fibi'adimperiû ipfum comparauit. Non cnim difficile fuit ex partium colleóHone totum fî-ue vniuerfum conftituere. Verum ad bas partes imperii occidentalis nihil quicquamcontulit Romanus pontifex,nihil ad Saxonicum, nihil ad Gallicû, nihil ad Pannonicum bellum opis tulit. Ad Italiam fubigendam forte profuit. Nihil quicquam. Immo vtin Italiahærere pofietipfè, Caroli Magnibenefi-ciô amp;nbsp;admiiliculo affiêcutus eft. Vterque enim Papa Hadrianus,amp; Leo III. precibus multis à Carolo contenderunt, vt fibi fiibfidiö veniret ; alioqui ne locum quidem fuum potuiffient tuen. Teftis eft Rhegino, ôe alii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S uper-

De Translatione ImperiiIR. 19

■ Supereftltaliæregnum^quodvtrumadimpe-rium Caroli Magni aliquiclcontulcrit^ncc ne,vide-J bimus. Galliæenim ôc Germaniæ dominus ia tum erat Carolus : vnum dcerat ad imperium ócciden-tis, Italiæregnum, amp;nbsp;titulus coronaq; imperialis. Quomodo autc potitusefl Carolus Italia:regno.^ ferro. Primum enim Hadrianus Papalegatum mißt ad eum in Franciam, rogauitq;, vtic vrbemq; ab inßdiis amp;nbsp;iniuriis DeßdcriiLongobardorum régis defenderet. Erat enim in eas angulHas addudus, vt ne Roma: quidem fätis tutus eilet : quippecuimi-matus eratDefiderius, le cum exercitu Romam ve-turui-n,amp; vrbem hoftiliter obfelTurum. Huie taiitæ neceflitati operam fc daturum pollicitus Carolus, ad Defideriuni mißt, vt bona ablata reftitueret portulans, vel bellum,niß id fàceret, minitans. Deß-derius nihil de fuo rtudioperlcu£rantiaq;remittcs, .bellum le paci anteferre fatis declarauit. Carolus itaque arma in eum expediturus, Francos ex omni parte paratos, non quidem ad ßibleuandam Eccle-ßam, ledadeuertendum Longobardoruregnum, vtait Sigonius,inuenit. VbiadAlpescunrexercitU accertit, iterumlegatis ad Deßderium miffisrefti;. tutionem eorum quæ per vim abftuleratmopofcit. Sed cum ne ßc quidem, quod æquum eUet, quic-

D 5

30 nbsp;nbsp;nbsp;. M a' t T H Æ V S D R ES SE R V S

quam impetraret, bello eum perfècutus eft vfq-, eo, quoad Papiani confugeret, vt mœnibus illius CeCe tutaretur. Filius vero eius Adalgiiùsbellipaterni - focius Veronam vrbem munitiflimam deleg-itjin . qua Francorum impetum fuftineret.

Quid tumfPapiamcircumbdet Carolus. Scd cum diuturnior obleflio futur a videretur, relido ibi Bernhardo Patruo , ipfè Veronam aggreditur oppugnandam. Adalgilus vero clam aufugit in Græciam, amp;datimvrbs in Caroli poteftatem venir. ..Nec multo polfreliqua oppida transPadana èidem lèlè dediderunr. Ad Papiàm indereuerfas Carolus fàcra Romanæ Ecclefiæ in fefto refurre-dionis domini, quod co tempore inftabat,videre geftiit. Itaque Bernhardo, vt ante, fie tune quoque .obfidioncm vrbis commifit, iplê vero Romam iter .facere cepit. Quacunq; autemingrelîus eft,accla-mationibus gratulationibus lætis acceptus ell, 'liberatorq; ac làluator Italiæ lâlutatus. Romam vbi -venit, ab vniucrfoclero audorpublieælalutisatq, libertatis renunciatus ell. Româ ad oblidionein Papiæ rediitjvbi ad deditionem inclinata omnia re^ périt. ItaquefinemoraDcfiderium,vxorcnieius liberos cuni regia cepit, Longobardiam vero in fidem fuam recepit. Non niulto pbfi: Defideriuin cum

De Translatione ImperixÎR. cuinconiugeamp;liberis Lcodiumrclegauit, vbi et-ianièvitaexiit,i

Hic modus eft,quo LongobardicUmregnuni comparauit Carolus, amp;nbsp;liberatoris ftruatorifq; niuerlælalutis amp;nbsp;libertatis Icaliæ,nomen titulumq; conftcutus eft. Quid eft ferro,armis, viéloriæ iu-e re regnum fibi parare, ft hoc non eft ? Quis Italiana iuftius ftbi vendicauit, quam Carolus ? qui hoftem cius furentcm audacia, peftem Romano imperio «molientem vrbi ferrum feruirutem^; minicantem -vicit, fudit, eiecic, è medio fuftulit ipft vero Italiæ ‘tranquillitatem pacis amp;nbsp;ocii, libertatenique refti-'tuit; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I J ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■

Ac Cl forte in corona aliquid fitum eft: mometi aut ponderis, etiam Modæciæ ab Archiepilcopö Mediolanenft corona ferrea redimitus eft. T um,vc verus dominus amp;nbsp;arbiterdtaliç,legibus edaniRem-publ.firmauic. Adhæc Romæ in conuentu,fenàtus procerumq- decreto munificentifllmohoiieftàtus eft,vt patiicius Romanus eflet,archiepi(copos, epi-fcopoiq;inftituerec;póntificem cligeret, amp;nbsp;ledem denique Apoftolicam ordinärer. Parum^adhucaG* eft à Cælàrea maicftace Carolus. £t hadlenus qui-dem pontificis partes nuttæ funt. Bello, amp;nbsp;viôtonæ iure Carolus , quicquicÿhabet fplendoris amp;nbsp;ampli-

St Matthævs Dresservs

tudinis, affecutus eft,nec alii vlli quam proceribus Italiæ quicquamacceptum refert. Dcquofiforte quis dubitatjRheginonem audiat,cuius verba funt: -Carolus P^omareuerßis 'venitPapianii ipfimqueciui-tatem armis cepit^ inßiper Deßderium regem cum 'vxo-reßia ^ßliajomnem theßaurum Palatü. Jbicjue 've^ nient es omnes Longobardi de cunLlis ciuitattbus Italiiti eius ßßbdiderunt dominationi. ct/Ldalgißus veroßliui Deßderüßugdelapßismareintroiuit, amp;nbsp;Conflantino-polim perrexit. Carolusßubiugata Italia amp;nbsp;ordinata, eußodiam Francorum in Papi a dimittensy cum magno triumpho in Fraciam reuerjus ePl. Patricii vero digniquot; tatemiam ante etiam Clodoueo Francorum regi annoChrifti jo 7. AnaftafiusJmperatorConftan-tinopoliranus contulerat, cum, viäis Gotbis,mu-nera ampliflimajCum aureo curru ad eum mißt, Patricium Romanum appellauit vt Sigebertus feribit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

! Tametfiautem Rotgandus Longobardus contra fidem datam rebellare Carolo cepit:tamen non mulco poft pœnas fuæ defeólionis ac rebellionis de-ditjCum ab eo caprus ac decollatus fuit. Spoletano-rum verodux Hiltebrandus munera magna ad Ca-roliim detulit eiu/que poteftati feCc fubiccit : quod ipftim etiam faólitauit Heregifus Beneuentano-

runa

De Translatione Imperii R. 35 rum dux : quippe\qui miHofilio fuocummuneri-bus magnis^pacempetiuiCjimperatafe fadurû pol-liceiis. Nullum haólenus lignum, nullumq; argumentum collatæ aut tranflatæad Carolum imperialis dignitatis per pontificem. Sedforte Leo, qui Hadriano fuccelîit.aliquid contulit. Age, quid fe-ceritjhidoriadocebit, inquit Rhegino,Ze^4-tos ad Carolum mißt cum clauibus conßeßionis fanâîi T^etrii amp;nbsp;‘vexillo Komans 'vrbis. Bene, quod habuic Papa fummum prccium, id liberaliterCaroloim-pertiuit. Quidhabuit ? Claues S. Petri. At hæ non îùntimperium occidentis. Quid amplius? Vexil-lum vrbis Romç,quod (me a pontifice,confentien- nbsp;*

tibusproceribus , ßueaPapaiblomiflumeft, non iane dominatuinaliquemaut imperium pontificis declarat, fed fubicdionem potiusfignificat infra Caroium Italiæregem ac dominum: vtiamnon Papa,fed Carolus ius poteftatcmq; Romç vrbis ha-beat. Etfi maxime aliquid iuris aut imperii in vrbe Romahabuiflet Papa, hacipfa traditioneclauis amp;nbsp;vexillii amififfet. Alioqui quid clauis amp;nbsp;vexillum vrbis eft,nonintelligo. Id veto fcio,iam ante etiam traditam effe Carolo principatus dignitatem in v-niuerfali Synodo, vt ait Sigebertus. Et infcholis pueri difcunt I clauibus gubertlationem domefti-

E

J4- Matthævs Dresservs cam Ggnificari. Nifi forte ob id neges claucs tunc efle datas Carolo , quod multo poft Papa I ulius cd-tra Galium infeliciter duólo exercitu, dauern S. Petri in Tyberim proiecit, cum ira inquicns, ejuianon 'valet ampliu^ clauis Petri, 'valeat gladitts S.Pauli.

Verum hæc nihil ad imperii occidentis titulum dignitatemq;. priuatafunt. Imperium vero Grarci nunquam in Papam tranftulerunt,nequePapaab illis accepit. Nó igiturin alium is transferre potuir. Hoe tantum ex traditione clauis amp;nbsp;vexilli euinci-tur, non vrbis Romanæ poteftatem habuifle pon-tificem eo tempore, quo Imperator occidentis re-nunciatus eft Carolus, nedum imperii totius, vt .transferrein Carolum polTet. Quidamplius? Cuni Leo pontifex duriflime elfer traclatus à Romanis, ad Carolum venir Opern petiturus. Carolus ihlta-Jiam redeuntem pontificem non multo poft'fublê-cutus, Romam venir, amp;nbsp;aduocata cócione populi, obieda pontifici facinoris maximi crimina dilcu-terc, vt Rhegino ait, ftuduit. Cum autem caula vê-tilata.vt idem Auólor lcribit,neque ad:or,neque te-ftis legitimus appareret, pontifex iurisiurandi re’i-gioneieCe purgauit. Carolus autem in Papæaduer-farios Gc animaduertit, vt quæftione habita, fecun-.dum legem Romanam, capitis eos damnarct. Sed inter-

De Translatigne Imperii.R. intercedente pontifice, corp orispœna in exiliuna mutata eR. Quis hic dominus Romæ efl f Pontifex,an Carolus? N ónne is qui indicium exercet,ôc exequitur,pontificem reftituit,fontes punit,paceni reddit, amp;(ummamrérumadminiRrat? Attamen Imperatoris titulum nondum fibivendi. ’t autv-furpat Carolus. Quare ? nondum coronationem Icilicct à pontifice acceperat. Hinc ergo vt ad coronationem tranfeamus, res caulàq; pofiulat. Hoc e-nim ordine hiRoriam hanc perlequitur Sigonius^ àc quidam alii, contra Rheginonem amp;nbsp;.Vd'pergen~ lêm. Sed confiante rei veritate,in ordinis vfu faciles erimus. De corona à pontifice Leone impofita Ca-rolovnavQceomnesconientiunthifiorici. i

Sedpræter ceteros hoc memorabile in primis habet Auentinus, Jrenem orientisiwijeratricemmi-fiffe legationem illuflrem ad Carolum IVLa^um in Qer~ maniam,(^ui ^quifgrani tunefuerit facemque cum eo perfietuamfecijje : tum titulum etiam lüi à marito amp;ß-lio ante trihutum confrmalJe 'vt Caßriusprafeéîus 'vrbis R.oma, c^ßeri Pantani imperitgubernator ap-pellaretur. Kontani uero Leo pontifex mittehant ad eum, amp;nbsp;Komant attrahebant. Q^n pontifex etiaipß K^tißonam vßiue excurrent eodem ilium inuitabat, Quocirca anno Chrifli 800. tempöre hiberno cum co-

E X

J’ M A T T H Æ V s . D R E S S’ E R V SI

plis maints iüe Italicum it er fufcepit,^ locù cunâü ti honores et hdbiti funt, 'ut ƒ JDeus ii)fe in terres vcni^ retymmores 'vix tributpoffent. Stcum muiter Conßan-tinopoltimperaret, t^uod inauditum eßße 'videbatur ,pif' t ab ant Koman t Je poteßatem nbsp;nbsp;nbsp;im habere digendi

Caßarem-. c^uodirnperium ex ipßs ejßet nbsp;nbsp;nominaretur.

Tenebatautem Carolm iam omnesprouincias, tjUnttid njrbem Komampertinebant. Itaque anno Chrißt 8 o i. Leo Papa f ßenatus^ populus Komanus Imperatorern ilium deß^nabant. Cumq-, in templo S. Petri cumponti-ßceprecaretur, Komani eleLlionem hancpublicauerü(j acclamantes alla voce^ iuuenes fenesßenatm Ct popü-luSjclerici amp;nbsp;politici :C^rolo .^ugußo dÖEO toronatO jMa^no nbsp;nbsp;pactßco Imperatori Komanorurft

•vita viéloria. Hocteftimonium fcriptoris Ger-mani fiparum forte te mouet, audi Onuphrium, cuius verba funt -.Carolus coronatus nbsp;nbsp;coßecratus rex

Francorum in 'vtlla Francia Carißaco à Stephano Fa-pa II. anno Chrißi y Imperator appellatus I{oma in Baßlica S. Petri, in Kiticano, cleri,fenatus,populi(p conßeußu^^ coronatusibtdem à Leone HL anno do^ni-»/ 8 o I ineunte, Calendis lanuarii,•videlicet die natalis domini. Marianus ctiam Scotus diferte ait : Carolus hoc tempore d Romanis^ugußus appellatus eil. Si-gebertus ad cundeni modum ; Romani,inc]uiz, vno omnium

Dë Translatione Imperii R. 37 ommum conjenßt Car oio regt imper at or ias laudes'acclâ-mantieumtjueper manum Leonis coronant. Nec pluri-bus opus eflin re tam manifefta.Sed quorfumhæcf Primuni vtintelligaturjnon percoronationem Pa-pæjfèd pereleótioncm (enatuspopulique Romani tranflatum elTe imperium in Carolum. Id enim a-perte vna mente vnaq; voce teftanturhiftorici. Ac il forte non faris apud te valent teftimonia, valeat ratio, quæ eiuiraodi eft, vt fidem omni iure faciat. Goronari enim nemo poteft, nift prius fit defigna-tus amp;nbsp;eleclus. lam fi probauerisjus poteftatemque eligendi Imperatorem occidentis penes potificem fuifle , Eiteborabeo tranflatum eife imperium ad Carolum. Sed reclamant biftoricfirefragatur ratio. I taq; adduci nemo fanus poteft, vt tibi affentiatur, Bellarmine,amp; credat à pontifice profedtam elle imperii dignitatem,tributamq; Carolo. D einde id’et-lam ex teftimoniisrecitatisliquet, cundorumor-dinumconlenfu eledtim effe Carolum,cleri, lenat tu'',populi. Vbififub-cleroetiam pontifiçém com-prehendi vis ; non repugno: ita tarnen, vt'quod b-mnium eftordinum, idvnipontifici ne attribuas. Hæc el echo Cæfarem fecit Carolum, bæc in lêdc Imperatoria Auguftacollocauit. Coronado ve-ro ÔC acclaniatio eleólum amp;nbsp;cónfirmatüm declarâ-

E }

jS M A T T H Æ V s D R E S S E R V S uit. Quid ? quod Marianus Scotus ne mentionem quidcm pontificis facit : quemadmodum nec ne-ceHe eft eius mentionem fieri, nifi miniftrum quo ad coronandum Romani fiint vfi, nominatim re-xenferivelis?

Erras igitur vehementer, mi Bellarmine, fi co-ronationi tranflationem imperii aflcribis. V*ehc-mentius vero erras, fi earn eleólioni anteponis. Eft enim hæc confufio rerum, quam nemo (anus pro-bauerit. Tu fi probas, mirari profedo in mentem venir. Ed enim adeoapertus error, vt vel cæcus vi-deat. Videenimquæabfurdafequantur, datohoc inconuenienti maximo. Sic argumentaris : Papa coronamimpofuitCarolo. Ergo imperium occi-deiitis ad cu tranftulit,vel Imperatorem fecit. Deus bone quam multiplex edfallaciainboc Argumen-to/iEit.n.'V?^«^®^«gt;wgt;'‘;‘™‘”=* Elueetin primis fallacia ex non caufa, quafi ex caufa. Coronatio e-nim nequaquam caufa eft Imperatoris, fed fadi, defignati, eledi, creati, teftimonium publicum. Quodnificoncedis, inlaqueosteinduis, velcertè infcitiæ arque imperitiæ crimen,fubis.- quod pcrfô-na tua prorfus indignum eft. Erat iam ante impofi-ta Çarolo corona ferrea Modæciæ ab Archiepifco-po MediQlanêfi. Hîc tu dices Arcliiepifcopum Me-dioU-

De Translatione Imperii R. 35 • diolanenfêm tranftulifle regnum Longobardicum ad Carolum ? Erat iam ante partum à Carolo illud regnum belli iure. Coronado veto ceremonia tantum fuit fiue ritus, quo faótus rex declararetur.

Quemadmodum necdici potert.cum primum idem Carolus à Stepbano 11. Papa Francorum rex inunólus eit, per earn vndionem regnum Franciæ ad ilium elTe tranflatum. Quis adeo demens eft, vc liquoremilium odoratiflimum cœlitus demiftum olim Remigio,quo Francorum reges Remis iiiun-gutur ÔC facrantur,credat regni collationcm aut da-tionem efle ? An non régis defignati, vel legitime fuccedentis fignum potius eft, vel publica ceremonia? Quid Romæ norenteRepubl? Annpnaliud erat facerc,defignare, create, aut deligere cofulem, Sgt;c aliud renunciare ? Quorum illud in comitiis fie-batcenturiatis, quibus centuriatimcolligebantur ftiffragiaihoc veto ad populum,cui tribus fua ftudia atquefuftragiaindicabant. Quid hodiefit ? Sigifi mundusPolonorumrex, à quo regnum tibi vide-tur habere ? ab Archiepifeopone Gnelhenfi, qui coronam eiimpofuit an aregniipfius proceribus? In Dania anno Chrifti 1557. corpnam impofiiit Chriftiano III.loannesBugenhagius Witteberg-cnfis Ecclefiaftes. H une tu propterea dices regnunl

.40 Matthævs Dresservs contviliflc régi? In populo Ilraelitico Prophetç reges inungebant. An itaimpii erimus,vt à Prophetis tri-butum efleregnum dicamus regibus ? Neque pro-feóloeffc, quod exiflimem Prophetæ fimileni efle veile Papam Romanum: quippequi neque mandatum babuit a Deo coronandi Carolum, neq; et-iamopibus, potentia amp;nbsp;amplitudine vlla cxparte Prophetæ poteftcomparari.

At non volo, inquies j coronation! pontifîciiï tantum tiibuere, vt per earn tranflatum elfe imperium ad Carolum cótendam. Quid vis aliud? quid habuitPapa, quod in Garolumconfcrret, præter coronam j quæ tarnen pontificis non fuit f Si eniin imperialis corona fuit j iam non pontificis, fed imperii fuerit neceffe eft, At pontifex certe imperium non fuit- Quomodoergo dare aut conferre coronam potuit f Agnoftere tandem mihi videris erro-rem, quote implicas, dumidquodcaulanoneft, caufam facis. Coronado enimimperatoremnon facit, fedfalt;ftum declarat. Nec valetargumentum in hoc genere,gt;,nifi à confequente adid, quod necef-fariip apteceflit, Vt^ coronatus eft Carolus Magnus apontifice.’Ergoantè Imperatorcreatus eft. Audi modo Onuphrium, quern velut honorarium arbi^ Kum inter te amp;nbsp;mendrepudiabis..

, De Translatione Imperii R. 41 xquit, 'Imperatoramp;Qy4ugußiis renunciattis fuijjetßa Komano potißce 'vngebatur, aureoque diademate coro-nahatury tan quam Komani imperii ^immo totius orbis primarioßcerdote; more accepta ab împeratoribuso-rientalibui^quià Patriarcbis Conßantinopolitanii,pri-mariis (ßracanici imperii pontißcibus conßcratiyaurea corona redimiebantur. Et paulo poft ait ^ratq-, coro-natio ipfa perinde ac pracipuumß^num kÿtimi imperii 3ßcui antiquis temporibus erat ignispralatioi Sed cut tantopeie pontificiamcoronatfoYteill vrgcas», pæneconieôluraproipicio.Is enim eftfcnfus difpu-tationis tuæ,non cfte quenquam lmperatorem,ni-fi coronam à pontifice accepetit^amp;confirniatus fit. Hocfiitaftntis, quem admodü reuera fcntis: mul-tum profeólo de dignitatc Scmaieftate imperii Rd‘-mani detrahis, amp;nbsp;monarchiamRomanaminter-tuptam, mancam amp;nbsp;mutilam reddis. Quot etiim funt I mperatores, qui coronam non accepere à po-tificc. Quos ft Imperatores fuifte negas,impius es, amp;nbsp;monarchiam Romanam mutilas. Profer iura, deprome exempla. Ludouicus,inquis, Gunradus, Ic Henricus,quibus corona à pontifice tributa non eft, Imperatores Romani no fuerunt, nififorte de-fignatosdicere veils. Quid audio? Annonhoceft alligare imperatoriam maieftatem ad pontificem

T4i r M A T T Jî Æ V s D R E S S E R V S ‘Romanum,- ita vt fineeiusconfirmationcautco»--ronationc Imperator Romanus.effenequeat. Ac imperarunt hi tres ab annoChrifti 8 9 ii.^vfquead annum 9 quo Otho primus imperium ade-ptuseft. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... .

1 Tantoigitur tempore, tuaquidem opiriione, imperium non fuit.imperium, monarchia non fuit monarchia,eleótus ab imperiiordinibus Imperator ^non fuit Imperator-.Durumid eft nimis amp;impiuin in imperium a Deo conftitutum.

At Chronici, inquis, amp;nbsp;hiftorici non Impera-tores,ièdregesvoçanttalcs. Gerte SigebertusLu-douicum Imperatoremnominac Romanum. Bt addit : • Ludouicaspropter Tyrannorum in Italia infi-lentidm, nbsp;nbsp;multam malor um inpruentiam non meruit

impcridlemhenediólionem. Qmd Cunradus,qui Lu-douico fucceftit,faciatin tanca.perfidia.^ Papa^nini Sergius Berengarium Italiæ regem coronauerat, Auguftum appellauerat, vt ftribit Onuph rius. De Henrico illeipie fcribit 5 Gloripßtm quidem ilium fuif-ß in quot;vincendu inimicit, ßd tyrannos ex Italia eiicere non potuiße. .'fdeocjue nec imperialem benediélionem confecutum ef'e. Quod modefte hic ftriptor imperia-^ lern benediólionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu Bellarmine, npn içlum

imperialem coronam^icdi etiam ^ugufii nomen di^ni ' tatemque

De Transiatiome Lmperit R.

tätemcjue appellas. Fateor autem à nonnullis Chro-nologis reges appellari hos Imperatores, p[uôs no-minaui : ôc quidê in decretis ipfis, dirtïnétiôhê'ièx-agefima rertia. Scd quid de Cunracio Naüclerus lcribit? Ow«zXcleélioneregnüacce^it. Quid? an non Romanorum rex amp;nbsp;Imperator tibi eit, qui omnium eleólione regnumcónlequitur'f *'Dicani ingcnuè quod res eft. Hiftorici pleriq; omnes, qui de bis Imperatoribus aliquid literis confignarunt, fub iugo pontificio fuerunt.Itaque ad præîcriptum

nutum pontificis felè totds conuertere coaôti funt, accuratequecauereynequideontraEcclefiæ Romanæ'Voluntatem bue' auOoritatem fcribere vel muflare viderentur.Decet enim coeum domini fuigulam habere,vt in verludititur. Quia ergo pó-tifèx reges hoice très, t^On Imperatores iüdicauît, non fas fibi elfe arbitratifurit hillorici, aliter eos a’p-pellare. Parum auitern differt id,quodlibe’ro ore no ioqueris ab eo quod auribus das, amp;nbsp;aflentationis caulàdicisi . J: ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ v

' 'Ne tarnen defamâ exiftimatîone hiftorieo*-rum aliquid dctrahi à me videatur^tnalodicerCjCoi-fuetudine SctemporuiniuriafaxStumelfe, vtquod ' pontifex vellet,idem etiam Icriberént hiftorici.Per-fuafum enim hoc fuit cûéljs/anfta elfe omiiia, quae

F X

■i4 Matthæts Dressbrvj

fgt;ontifex ftatuiflet. Nee tutum etiam fuie vnguem atumadecretiseiusrecedere. leaque excufitima-gis funt habendi viri optimi, qui ad gratiam ponti-ncis loqui aucfcriberecoaólifunt: quanquam interim libertatem fummis votis exoptarunt. Quod fi tu aliter ieriberesjuon iam pontinciiis efles, fed col-^leólam gratiam omnem effunderes. Sed non eft obfcurum,quidvelis aut moliaris. Imperatoreseiïc negas omnes, qui â pontifice imperium non acce-perint. Quid aliud hoc eft, quam imperii neruos incidere ? Si enimJmperator non poteft efle, nifi coronatus fit à pocifice : duo incommoda maxima fequuntur. Primum, coronationem efleneruuim-periijatque adeoa^'ajU«- feu-juJpodllius omnein coro-nationefitumefle. Deinde eleólionemlrnperato-rtSj quæ fit aproceribus imperii, nibil valere ab/que pontifice,vel certe,fi quid valeat,valere propter po* tificem. Hoc quam contumeliofum fit in inaperiu, omnes fini intelligunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

At Caroli Magni quidem imperiumnihilro-boris aut firmamenti a pontifiçéhabere ianlantc demonftraui.ATurpiftiiTiaeftjgituradulatio,amp;in» dignavirodoólo, coronatiolii pontificiæ omnem dignitatem imperialem afoibere, vt fineillaImperator, quantumuis legitime eleólus, Imperator

De Translatione Imperii R. . 45 prorfùs efle nequeat. A page cum ifta corona ponti-ficia,quæ Rudolpho Sueuor? m Duci fatalis erat ad interitum.Hunc enim pontifex Gregorius in Hen-ricum Imperatorem incitarat, amp;nbsp;aureani coronani nouo Sgt;c ante ilium diem inaudito exemplo ad eum miferat: addita Epigraphe infolcnte amp;nbsp;fuperba:

Petra dédit Petro, Petr tes diadema R.udol^ho.

Hacinflammatus amp;impulfùs Rudolphus contra Imperatorem fuum,cui fidem ante obligarat,arma cepit, amp;inconflictuad EliftrumMyfiædexteram amifit,nec multo poft vita cxpulfùs eft. Quanto re-«ftiusfibiamp;impcrioconfuluifl’et, ft cor o nam banc fatalem amp;impiam proieciflet , amp;nbsp;coneulcaftét. A n .tuexiftiinas, Bellarmine, Imperatoremnonfuifle Rudolphum Habfpurgenfem,qui Italiam adiré rc-culàuit,amp; pontificisfacicm no vidit, imperium veto inauguratione lôlemniaccepit? Attraherequi-dem ilium conabatur pontifex Nicolaus, Sc cû ob-fequi nolletdndigna paftu$ eft. Sed quid faciat opti-mus Imperator? libidinem auaritiamquc pontincis perfpiciebatmefarios motus Italiæ nouerat. Stude-bat enim pontifex agnatosfuos Italiæreges facerc, iura imperii illis tribuebat, immunitates no paucas vêdebat; turn minabatur ctiam,(ê Exarchatum oc-cupaturum elfe, Maluit igftur Imperator Exarcha*

■ nu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F } nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ '

4^ '’Matthævs D R e s s E R V s tu ceclere, amp;nbsp;magno pontificiam gratiam emerc, ’ quàm cum periculo Italiam adiré. Nihilominus ve- j -ro Imperator(àlutaris Sgt;c vtilis Reipubl. extitic, le-gitimeque imperium adeptus eft, amp;nbsp;adminiftrauit. i Quod Cl tu negas, veritatem iplam feiens prudenfq; oppugnas. Nondum etiam forte ex animo optimi Imperatoris effluxerat id; quod Arnolpho Impera-tori accidit,quicum Romam veniflct, corona qui- , dem à pontifice accepit, fed accepto pharmaco ex- ( tinôfus efl.

' Quid de Carolo 1111. dicam.^ qui vt imperia^ lem coronam cofèqueretur Romam pedes ingref^ fus eft, amp;nbsp;a quodam fènatore orationc ad populum in Capitolio habita,false delufüs.Sic enim dixit ille: £cce ^ex tuu6 'venit tibi manfuetHs^Nt feribit Naucle-rus Generat.4(j. Plurcs funt ImperatoreSjqui coronam pontificis neglexerunt, imperialem nihilorni-nus habuerunt. Ac fi verum fateri visdmperialeni coronam.fàtis çfte Imperatori non negabis. Atim-perialis corona imperii eft,non pontificis. Nifi igi-tur cohfundere vis imperium,amp; pontificem,dicerc non audebis,titulum, dignitatem,amp; audoritatem Imperatoris apontifice proficifeij Maximilianos î. coronatus eft Aquisgrani,amp; verus, omnique exce-pnone maior fuit Imperator, qui res magnas falu^

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tares^ |

* De Translationb Imperiï'R. 4/ t^es^imperio geflrt. Carolus V. ibidem corona-tusjion minus Imperator Auguftus amp;nbsp;fàlutarisfuit ,antc coronationem potificis, quam poft acceptum ab eo, anno jo. diadema. Confecit bellum Galli-cum^capto rege Francüco adTicinum,expugnauit Romam,amp;ducatum Mediolanenfem recuperauit. Hos amp;nbsp;alios b tu Imperatores' fuifte negas, vide ne inyiolandaRepuhl. fraudem inexpiabilem conci-pias. Scilicet honorem hune pietatiscaulà babue-tuntaliquando Imperatores pontifici Romano, vt coronam hbi ab eo imponi paterentur: lèd taquam àminiftro Ecclefiæ,nonàdommoin}perii.ldenim iani ante légitima elect to ne procerum regni confe-cutifunt, nec àpontiftceexpeâ:arünt. Eftautem fummæ inhumanitatis, nedicaimpietatis, id quod honoris caulà tribuitur, iure fieri exiftimare, reli-gione pietateq; Imperatorum fie abuti veile vt inde ius poteftasque transÉcrendi imperium elicia-

- Eft etiam ritus quidam Ecclefiafticus copulandi Iponfum amp;nbsp;fponlàm per miniftrum in confpeôlu feu facie Ecclefiæ. Sedtune hinc efficies, copulatio-nis illam ceremoniam,elfe poteftatem collocandi inm^trimQnium? Minime. Non enim lâcerdos copulans matrimonii aueftor eft, fed cótraóü teftisu.

48 M'a tthæ vs Dresse r vs

Nee aliud eft copulatio talis,qaa teflimonium, fètt tófècratio folemnis in facieEcclefiæ, cum piainuo-cationeDei, vtinitumconiugium benèrclicitcrq; cuenire finat. Quid muJtis ? SufEcit teflimonium vnum Sigeberti amp;nbsp;Vincentii,quod tu quoque alle-gas. 7^ow4«/,inquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imperatore Con-

fiantinopolitano iam dm animo dejciuerant nunc arre-ftaoccaßone opportuna, quia mulier excxcato Im^erA-tore Conßantino filioßto^eis imper abat'vno omnideon-finßt Car oio regt imper at or tas laudes acclamant^ eumlt;p per manns Leonis Pap^ epronant Cafarem fiumappellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

* ’ Âudis Romanotum, nonpontificis, fuiffe co-ronationem; Caroloq; per manus Leonis, hoc efl, per miniflcrium Papæ coronam elle impofîtam. Quod autem per pontificem fecit populus.an non tibi videtur ipfemet fcciffe ? - Quod fi pergis Papx poteflatem'vrgereatqUe tueri intransferendoim-perio: facilius mihi fuerit probate, Imperatores ha-buiflcius eligendi pontificem, atque ordinandi federn Apoflolicam,quàm tibi eritdemonflrare, Papæ conceflum fuifse ius creandi aut confirmandi Imperatorem. lus enim eligendi pontificem, or-dinandique fèdem Apoflolicam, ad Carolum Magnum tranflulitHadrianus Papa, confentien-

tepro-

De Tb-anslatione Imperii R. 49 tcprocerumaudoritate , vt fupra demonftratum cft.

Q^d V rfpergêfis? Ordinal Àf Jiiquitj P^omana 'vr-b if, ^dffoßolicis, totiuj^ue It alu non tantum puhlicif, fed etiam Ecclefiafiicis rebuf, Imperator Koma egrefiis eil. Idem in Sigeberto legitur. Ex quo Gne manife-ftum eft, Caroluni etiam Ecclefiaftica ordinandi amp;nbsp;conftituendi poteftatem habuifte. Diftincftio j 5. in decretis,conceflam else, ait, Othoni primo perpe-tuam poteftatem ordinandi pontificemfummum fedis Apoftolicsc. Henrico 111. Clerus amp;nbsp;Romani omnesiureiurando confirmarunt, fe nullum pon-tificem, nift quern ipfe dediftet, faduros efle. Etft autemde hoc iurecertatum eft varie inter Impera-tores amp;nbsp;pontifices : tarnen quicquid obtinuerunt pontificesamp;adhuctenent, id Imperatorum con-ceftu amp;nbsp;beneficio tenent, qui id repeterefuoiure, inde à Carolo Magno^Othone, Henrico IV. amp;nbsp;V. vlque adfe propagatOjpolTunt. Ac fuerunt etiam fubieóli Imperatoribus pontifices vfque ad annum Chrifti loytj. Licetdeincepsfraudeinexpiabiliimperium inuaferint. Conftat enim Hehricum IV. abrogafiepontificatumBencdi£loX. Sein locum cius ïubftituifle Nicolaum II. Henricus veroV. tecupcrauit quidem ius poteftatemque conferendi o-;o-î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G

■JO / M A T T H Æ V s t D R E s s E R V S l icpifcopatus, amp;nbsp;abbatias, vel præiaturas per annulu amp;nbsp;baculum : fed eripi fibi viciflim pafTus eftab co--dena Pafchali.quiconceflerat.

, ‘ nbsp;nbsp;iFruftra ctiam laboras,du m non tantum inun-

gendi amp;nbsp;çoronandi, fed confirmandi etiam fus po-tifici tribuis. Quis enim cofîrmauit Carolum Magnum f populus. Dfo ,inquit Sigonius, diisq-, rite in auxilium muoC(ttis,i)^peratoritis ille titulns a populo co-firmatus e^. Vides nec confirmandi potcfiatem penes pontificem per id temporis fuifle. Quid igitiir ;relidum eftpontifici? Eleclio:? At,ea eleélorurn efl fiueprinciptim ac procerum. Confirmatio?hanc .veio populus Romanus olim fibi vendicauit, nunc veto Vil virfifiue imperialesElcólofcs fuam effecó-Ürmant. Vnarelinquiturpontifici coronatio. At np liæc quidem nccefTarib a Papa petitur. Petita efl fipius quidem, fed honoris amp;nbsp;pietatis caufa. Si’pe etiam prætermifTa Sgt;c negleôlapericùliôcfumtuuni gratia. Res enim eft plena penculorum amp;nbsp;infidia-rum,adiré Italiam, quæ multos à.corona pon'tificia Heterruit. Ludouicus V. non à pontifice,fçd à Cat-.dinali Stephano Columna ^zconfcntientefeiiatu, jclericis, populoq; Romano, réclamante vero pon* tificejnauguratqs eft. Alii ab Arcbicpifcopiscoro* 4aantur. Maximiliano quidem prinao ab Archieph fcopo

De Translatioke ImpericR. 51 fêopo CoIonienG corona Caroli Magni impofita eft. Eodeni modo alii etia coronati funt anteMax-4inilianum poft, fècundumCaroli IV. bullam auream. Quos omnes veros, amp;nbsp;imperialidécoré ' eumulatos Imperatores efle exiftimo : nec fas eft fe-cus de illis cxiftimare. Coronatio vero à quo fiat pârùm refert,nec operç precium eft in hiftoriis per-ïonas nominare, quïüdiademaimpofiierint.

i Sumtus vero pontificum auaritia nimis augec, cumulât,quos qui vitare poteft, reprehendi non debet. Quod fi tam liceret Archiepiftopis pallia Romano carerc, quam licet Imperatoribus vacare coronatione pontificia : profeârb.tanti linünailluci baud redimerent. Pontificis enim bencdióüones

nimis magno precio mercari oportet, cuius ma?-gnitudo non immerito aliquos detertet ; ne eas-pe^ tant. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'y- 'orj.;2 1; ;.:gt;j

P FridericusBarbarofla, vtdcribit Cranzius lib.^ cap. 16. Saxoniæ, annoCbrifti 1.15 5, compreffis. domitis Mediolanenfibus, Romam pergere cos gitabat accipiendi diadem atis caufa.Quo cognito,. Romani obuiam ei mittebant oratores duos ,,pcti-tum ab iniufto clcncorum donûnatu liberadonê,. formiq-, Reipubl. veteris rcÛitutionem,cum quin-quemiÛibus libraruni argenti. Imperator poftula-

5t 'M ATT H Æ VS DrESSERVS tis infolids amp;nbsp;intolerabilibus non parùm commo-tusjiefpondebat , imperii Romani maieftatem iam olim ad Germanos eRe träflatam, nec mercari pre-cio earn amplius ncceflè efle. Adhæc periiiiquum fibi videri, populum leges ftio principi rerre, pecu^ niamq;ab eo exigere.

Hadrianus verb pontifex ^quanquam placide cum eo agebat Imperator, ea tarnen erat fuperbia amp;nbsp;inhumanitate, vt duo Ie vituperare in eo diceret: primum, quod defcendenti fibi de equo finiftruni non dextrum ftapedem tenuifl'et : fccundb quod nullum beneficiu adbuc in Romanam Ecclefiam contuliflet. Imperator optimus, tametfi cxcufabac fe ponrifici amp;populo,taine tumultus aduerfus euni ledari non potuit. Quid Carolo Caluo accidit? an non pecunia amp;muneribus à præfule fedis Apollo-iicæ nomen Imperatoris cmere coaólus ell f vtlcri-* bit Sigebertusi Otho Frilingefis, amp;nbsp;Rhegino. Nullum enim officium vnquam fuit tam lanólum, atq; Iblcmne,quod no pontificum quorundam Roma' norum auaritia comminueritôc violarit. Narrat etiam Vrfpergenfis j jPapam accepilTe immenfam , pecuniam, vt Fridericum primuih excommunica- | ret. Quod fi pecunia emi coronam à pontifice o-portet ; non video cur magnopere earn Imperator' res

De Translatxqne Imperu R. j;?

res fibi requirendam ducant. «Male enini res Cë habet , cum quod virtute eflSçi debets' id tentatur pecunia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ; ' ïV.'

. « , Sed enim gratiam tibi debet imperium, qubd eum honor.em ei babes, vt eledliouem Imperatoris principibus illius tribuas,confirmationem vero po-tifici aflcribas. Sic enim confirmationem vnótiór ncm amp;nbsp;coronationem coniungis, v.t ea ad pontifi-cem referas, eleólionem vero principibus eleólori-bus relinquas. Scilicet cæcum te adeb reddit amor pontificis,vt plus e.tiam ei,quam veritas amp;nbsp;dignitas imppriiconceditjargiaris. lt;^id enim? fuperiorne eft is, qui eligit, an qui eledtftm confirmât ? Ita Pa* pam tuum iterum.effers' fupra arnnem poteftatem amp;nbsp;maieftatem, qùæ'in mundo eft, amp;nbsp;numen exeö facis; q^od imperium in omnes,:quos terrarum or* bis compledituriliabeat. Quod quæfo,qvûdaliird quam monftrum horrendum eft,aquoDeus amp;,na* ^ura abhorrent ? Vanitas..vanitatura eft,mi Beftar*

mine. Oppofui iam ante.pontificiæ confixmationi • exemplum Caroli Magni j qui nond ptontifice, fed apopulo confirmatus eft. Nunc decretum accipc V ilvirum imperialium,quod anno Cbriftf cerunt,vt ftribit Auentinus lib.8. Id tibi, nifi quid mcfallit,cumulatiflimefatisfaciet. î jL fi”

.J4 JMatthævs Dresse RVS

K SacrumKomanumimperium,^iZymagißratu^ßim-musefî in mundo, ç^'ànùïlo efî,ni/t à Deo/necvlliuf hominis in terrafeudum e^^. Neque ImperatorJupefio~ rem habet in mundo, fèdproximus efl Deo. Jmperium immediate habet à Deo, nee e/ißmilis illiin terru, ne-dumßuperior.'Supremus enim e^i, per cjuem Deus mun^ ' do omnia iura,leges,ordines, nbsp;nbsp;régna mundi dat homi-

nibus. 'Quicunqueergoâfeptemimperiiprintipi-bus Eleóloribus Imperator defignatur, is ftatiw aocipit plenam poteilaccm^ nec eogitur-ajd poiitifi-cem mittere^nec indiget cius confirmatione, Pap^ partes nullæ funtin b'bc negotio. Coronatio iliius efttantùmdccus jamp;rdeamp;ruitiin eo tanquaminifter amp;nbsp;fubditusfuo domino.' Ex eleólione enim Cæïàr amp;nbsp;rex omnem poteftatem fuâ habet» Quod ram-etfi veriâimumjcfl: ^ab omnibxiique;doóliSjhiftori-cisj'amp;'lêgum fecrarumciuiliumqueperitis vna mete, vnaque voce comprqbatur, turn facrisetiam li-terisconfonumeft: tarnen inueniuntur nonnulli, quifortunæfuccefTuelati, faftuque amp;auaritiaim-pülfialiterdicercaudent, non fine irigentidetri-mentoiChriftiani orbis; vnde Bella cædeiq; nafcun-tiir, principes Eleóloréscundiqjordines lorduntur, , Óciurefuópriiiantur.'i* /

Idem decretum paulo póft repetitum cft'in F Û nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuentu

I

/

De Transi at ï one ,1;^ PE Rix/R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SS

CO nu en tu Francofurdiano, præjênte Augliæ tcge, ^dilcrteque conclufum ftatutunK]ue gt;nbsp;]?apainyâ^l ,prorfus liaberç iuris autpoteRatisin.Rp^aanuIiià-' peratorcm,ncc co'nuemi^eilliylUm’pawetn iurisdi-dionisciuilis. . gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.a

In medio cftetiam FridericiJ. Imperatoris gra-uiiïimafèntentia. Q^cunque^fSii:,} nosjmferialem ^coronampro beneßcio à domino.P^p^fußepiJJe dix^rit, diuina conßitHtioni, doüfin^eßatruJV contrarius t^.mendacii reus erit. Fà'ôluni.eftlioç dccrccum an-.noChridi 1157. Cran2iius,lib.p.Saxoniæ.è'iedîusd princip^ibus ,aut à maiore autjaniorß p4rte^ adminißra-.^ionenthabeatcitraaljenßsm-pontißf^is.n, ƒ -I nbsp;nbsp;Harii ea qu^pratter h^ç introduilaßnt,nec diui-

no iuretnec 'vHi^patrumordinationeJêd blanda quor un-dam aßentatipne-.j nbsp;nbsp;R.ofnadnorum ß^ontanea in^eflione

pontiißcumprlt;litener^nti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n

1 Eledluspnßni^^.tut'ßornjinoppntißciyCiuodßtpiriitd-ceps cathjlicus\iufltfs^gt; imperlo^dignus ,petaturque cof\ç^ natio: qux {nißobßiteritmanißefiacaufa}ßnegaturßü-matur conjeer^tiord.qtjpiiis Çatholico pontißpe. Nam '^mnes ßUemnttateipev: Eicçle^^ introduEl^ßuez r^Unt,. I !I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(il. . ’ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r»' ’

Q^ts enim P_omanu,s pontißexconßcrauit Coßan-Pinopplitanos Impçr atoï es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quts ante Qarolumniul-

EflOïO?

f6 • M A T T H Æ V S DrÉSSÈrVS’

, tos Chrißianos Cajàres'i £t anteConßantinttm ethnicos ßtcrauit Imperatores^. Deinde or dînât um efl, (juod impé^ator praßabit pontißci Eecleßa defenßonis, ■ deuotionis, nbsp;nbsp;nbsp;humilitatis, nonßdelitatis ,'homdgii,aut

ßuhieflionis iuramentum: quia temporalis dominii Papa Imper atori nihil tribuit,immoEccleßaßimßt omnia ilia ab imperio.'-'^ Gladius enim ojterque nihil habet ccmmu-t nC'.cum alter animam\ alterßolum corpus conßciat. Ibiq; decretoßrmatum eIl',qUöd ojacantis imperii adminißra tionem pontißex habeati nuliafcriptura,nulla rat io,Jed Jola njßurpatio introduxit. 'Oæe tum principibus in coEtum imperii .cöngregatis vifa fuere in rem Chri-ftianam ob/erüantia. Pöflemidemetiampluribus Gonfirmare,fi riecefle efler Gloflaequidemmani-fefta efl fuper verboJfTipeiatoremji^iftinct.^^.c. lè-gimus. Exfola eleflioneprincipüm ,’àit,Aierus eil itn' perator,antequam a Papa conßrmetur. Vetum fat fcio inhocvariari interiitrisGönfukoS, quorum alii Ca:-(àris iuSjaüóloritatemqj tutati fünt,alii ad Papæ du-d;um fefc applicarunt. Oblata eft enim optimis ec-iam,necma}e{ênri€ntibus‘viri^tempeftasquædan'i förmidöIofi^tempQris,lt;quö rion qïiid Cbriftus^quid Apoftoli,quid patres fandi docuiflent ,fed quid po-tircx fieri Vellet,auf iuberet, aufcultadum fuitî Ma-neat ergo hoc, fixümqifit,neq; vndionem 5 neque corona-

De Translatïone Imperii R. 57 coronationem nccefTariam efle ad imperialemdi-gnitatem aut maieftatem, muko minus confirma-tionem eledi Imperatoris à poncifice petendam. Exclufuspontifex ab imperiali confirmatione^fe-motus/cgregatus,reieólus. In remalienam inua-dit, fi partem vllam eledionisautconfirmationis Imperatoris fibi arrogat. Gladium iumit àDeo ôc magiftratu denegatumjfi vllum ius aut potcfiatem inimperiofibi vendicat. Corruit etiam omnis po-tcllas pontificis examinandi, approbandi, rçiicicdi Imperatorcm cleôtum, quam C. 'uenerahilem^de cle^ione, ei tribuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; 1 ..

Vides,BelIarmine,nihil efle relidum pontifici, quo fe i2i£tare atque oftentare poflit Eflenim ex laucibus eius erepta omnis poteftas conftituendi regendique imperium, turn eligendi amp;nbsp;cofirmandi Imperatorem, vr nulla ex parteis pontificis cofilio, fiue auûoritate,approbatione,confirmatione,aut coronationeindigeat-VnafiipcreftApoftolicapo-teftas,qua tu ita extollis,vt nihil poflitlupra-Quum autem Apoflolicam nominafti poteflacem, eadem mox Ecclefiaflicam vocas, vt nihil diflerre Apofto-lica poteftas ab Ecclefiaftica fumma amp;nbsp;eminentifli-quot;ma videatur. Definitionem autem hui us poteftatis aliam no ponis, nifi banc: poteftas Ecclefiæfutnma

• Matthævs Dresservs

ôc eminentilEmä eft imperium non modo inpri-uatos homines, fed eriam in reges, amp;nbsp;Imperatores Chriftianos, vt exigence caufa Chrifti amp;nbsp;Ecclefia:, poftit eos regnis amp;nbsp;imperiis priuare, eaque régna amp;nbsp;imperia ad alios transferre. Imperium quidem tii non nominas: fed quid aliud eft prçeftc priuatis ho-ininibus amp;nbsp;regibus, Imperacoribufque, vttu dicis, -quam imperare hominibus omnium ordinumin orbe Chriftiano? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• - ‘

Noneft, mi Bellarmine, hominis fànihæcde-'finitio. Nonenimfundamentohiriturvllo'diuini aut humani iuris. Et fi Papa caput Ecclefiæ, vt tu appellas, tantam poteftatem m reges amp;nbsp;Imperato-tès habet ,* vt liceat ei régna amp;nbsp;imperium ab aliis ad faliôstransferre: an non eodemmodopoteftatem habebunt inferiores miniftri Ecclefiæ in fuismini-fteriis inferionbus, vt liceat illis vel magiftratiim abrogate, vel bona quæcunq; ab aliis ad alios trans-• ferre gt;nbsp;Quod enim in capite valet aduerfus capita, idem valebit in membris aduerfus membra.

I nbsp;nbsp;nbsp;Quid quæfb in vlla parte politiæ integrum in-

- uiolatumq; à miniftris Ecclefiæ relinquetur î Quis paterfamilias fîiam domum, fundos, liberos,amp; alia quæ poffidet,obtincbit? An non omnia ad arbitriu libidinemquepontificis, amp;miniftrorum Ecclefiæ transferentur? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc

De Translatione Imperit R.' 5t

Hoc quid eft aliud, quam rerum dominia tollere, amp;nbsp;fundamenta ciuilis confociationis euertereî Quis audebicdicerc, Hoc meüeft,ft itapoteftatem Ecclefiafticamdefinieris ? An non ditendumerit nobis omnibus ? Hoc ex ea parte meum eft, quate-nus per poteftatem Ecclefiafticam licet,cuiconccf fum eft à me ad alium transferre, ft Eccleftæ caufà videbiturexigere.

Hoc quam abfurdum amp;nbsp;impium com mentum fitjtibi fortafle in mentem non venit, cum pofuifti definitionem Eccleftafticæ poteftatis tarn abhor-rêtemabomniiure diuino Öchumano. Quæenim tu fcripturæ teftimonia allcgas, nihil faciût ad rem, fed genus interpretationis diuinorum teftimonio-rum illiberale prorfus, öcridiculuminducunt. Id quodperfequi nolo, fed ftriótim tantum attingam.

Chriftus dixit ad Petrum : Tu es-Petrus, amp;c,' dabo tibi claues regni cælorum. Item : Petre pafce oues meas. Alia teftimonia ferè non babes. Quid inde tu vis efKcere ? Ergo Papa eft caput Eccleftæ: Papa eft omnium Chriftianorum pater amp;nbsp;paftor: Papa praeeft non modo priuatishominibus ,lèd et-iam regibus amp;nbsp;Imperatoribus, vt exuere eos poftit regnis amp;nbsp;imperiis,exigente caufa Eccleftæ.Quæ eft hæc confèquentia? Petro datæ funt claues regni cæ*

go -Matthævs Dresservs

lorum ; Item, Petro commifla eft cura palcêtlioues C h rift i. Ergo Papa eft caput, vel lumm us paftor Ec-clefiæ, habet poteftatem transferendi régna amp;nbsp;imperia. Tota argumentatio ex tencbris erroris atquc infcitia manat, amp;nbsp;ad adulationcm turpem inuenta atq;comparataeft. QuæenimeftPapæadPctruni proportioautcomparatio.^ Petrus fuit Apoftolus. Ergo Papa eft Apoftolus. Quis Apoftolumfecit Papam ? quam partem mune'ris Apoftoliciattingit autexequituTpontifex? Quodh Papapoteftatem transferendi régna amp;nbsp;imperia acceptam habet à Petro: doce Petro datam cfte talem poteftatem,aut ab eo vfurpatam. Hoc nifi feceris, vana eft gloria-tio amp;impia. Quod enim Petrus nonhabuit, quo-modo id transferre ad fucccflbrem potuit ? Si etiani clauesregnicçlorum poteftatem concedunt tranS’ fercndi régna amp;nbsp;imperia: transferre licebit régna amp;nbsp;imperia omnibus Ecclefiæ miniftris.Nota eft enirrt tibi interpretatio Theophylaóh,qui, Quamuis, ait, Petro foli didfum fit, dabo tibi, omnibus tarnen A-poftolis conceflæ fiint claues, cum dixit dominus: Quorumcunqjremiieritis pcccata, numero plurali fcilicet,'nonfingulari. Et quia omnibus miniftris Ecclefiæcommendata eft cura pafcendi oues Chri-ftfdataq; poteftas remittendi peccata atq; retinédi:

non

De Translatiqne iMPEnr^rfR. non video quamobrem non omnibus etiam fit conceflumillud ius, quod tu porrtifici tribuis, vt poflint transferre régna amp;nbsp;imperia. Turn vtfidei profefiîo toti Ecclefiæ cum Petto communis eft,ita Papæ nihil relidum cli in verbis Cllrifti, quod pe-culiare habeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hæc, mi Bellarmine, adeo manifefta funt, vt pueri etiam intelligant in (cholis. In quibus fi tu fa-pientiam aliquam mirificam ponis,valde erras.No enim fieri poteft,vt ex hiice tcftimoniis ftabilias aut probes tuas illas hypothefès fine (èntêtias, vt vocas, Romanum pontincem cfle pattern amp;nbsp;paftorem o-mnium Chriftianorum. Quo iure ? profer mandatum,exhibe tabulas. Item,Papamira præeflerégir bus amp;nbsp;Impcratoribus, vt imperils exuere eos polfic, fi Ecclefiæ caulàexigat. Aliaeft Ecclefiaftiçæ pote-ftatis fine minifterii Euangelici definitioquæ tota ex verbis Chrifti, quibus pontificii tantopere con-fidunt,contexitur. Huius duæfunt partes, vqa ot-dinis,altera iurifdió^ionis.Ordinis quidem poteftas mandatum eftdocendilegem èc Euangeliutnj ad-miniftrandique facramçnta. Hoc demumyereeft pafcere oues Chrifti, rede docere Euangelium, amp;nbsp;rite adminiftrare (àcramentaà Chriftoinftitnta.dti-risdiôtionis vero poteftas eft mandatum, ligahdi Sgt;i

'P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 3

6z ■ '^M‘a tthævs - Dresser vs fólüendi, hoc eft, excommunicandi eos, quorum delióla manftcfta ftint,amp; Eccleham offendunt: ah-foluendivero amp;recipiendi in communionemEe-clefiæomnesquipœnitcndamagunt. His duahus partibus vniuerfum Petri,amp; omnium miniftrorum Ecclefiæ officium comprehenditur.

Hine ft efficere tu vis, Papam habere ius trans-ferendi régna amp;nbsp;imperia, in Chriftumipfumcon-tumeliofus amp;nbsp;iniuriofus es, qui Eccleham fuam amp;nbsp;poteftatem Ecclefiafticam accuratislimitibusapo-liticis imperiis fccreuit, cum dixit; Regnum meum non eft de hoc mundo. Item,Vosautemnófic. Et Paulus ad Timotheum ait.- Nemo militans Deo fe-cularibus negotiis ft implicet. Et apud Prophetani inquit Deus -: Relinquam in medio tui populu num, amp;nbsp;p'auperem. Nulla habet EceleftaChnfti præfidia Humana, nullam potetiam politicam, nec alia hint ei arma, quam verbum amp;nbsp;precatio. His dimicarunt Apoftoli, omnesq^adeoChriftianio-mnibus ftculis. Qui veto humanam potentiani, aut ius transftrendi régna fibi arrogat, is Apoftolo-rum diftipulus amp;nbsp;ftdator minimehabendus eft.

' Quæ tuallegäs exempla de poteftate pontifias inreges amp;nbsp;Imperatoréamp;'ftôniüris fiiht ftd fadii Æud vcrdcft quod iure fit, aliud quod corrupto : ’ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo-

De Translatione Imperii R. ,63 darn(èculimore,aut tyrannidefit. Quodßetiani ofculatifunt Imperatores pontificispedes, autde-(cendenti de et^uo ftapedem tenuerunc, id tu iure ^vllofacluni efleexiflimabisî Inuiti repugnantesq; hoc fecerunt optimi Imperatores : niU,forte fiiper-ftitione,qux totum mundum inundaqprat, omni-umq; Chriftianorum mentes,occLiparat, moti, pic fancâeq; id (e facere iudicârunt. r 1 u r gt;. 1 • t i Nihil etiamefficisjßduosgladios Petri vrges. Juffgs enim erat,is à Chrifto gladium fpiritualeih com parare,quo per id tempóris maxime opu^eratj vtpote quo certamen acerrimum impendebat, no armis aut gladio,fed verbo amp;fpiritu deccrnendurn. N,ec vlla ert lyllabain his CbnÎHycrbis,quç atj d.uos 'gladios,hoc eft,imperia duo, alteru Eçclefia,ftiiçura, alteium politicum, accommodariqueat. No enim hic magiftratum inftituit Chriflus/ed aH ccrt^en fidei fpiritus fuos hortatus eft. Gladii vero politici vfumpaulo poft prohibuit Petro, cuiUiimiuC. fitgladium in yaginam recondere. Et ft maxime gladius effet fpiritualis alius, alius ciuilis,quid id ad tranftatione imperii Rpmani per pontificemfNon enim alius gladius ci deberetur quam fpiritualis,qui àciuili ita diftinólus eft,vt nib^l in, eum iuris habeat. Habet executionem etiam Eccleftaftica poteftas.

^4 M A T T H Æ V S D R E S S E R VS

fed non ftringendi glacliunî,queni Deus foli politico magiftratui commifit. Claues regni cælorum datæ (ùntEcclefiæ, nonrransferendiautdonandi régna , vt tu ingentieiroris opinioneicribis. Ac in exempla fi intueri vis, babes Ghriilum iplum, Pe-' trum, Paùlum, Apofiolos, qui gladiû nullum præ-ter Spiritualefn atting^re volueruiit fed politico magifiratuiobedicntes’fuerunt. Quidvero?film-•peratofimpius'fit àri-noô’à pontifice coërcendus ^eft? R'elpondcoi caftigàridus elt, fèd verbo, non vi, aut regni alienatione^ Tbeodoiius Imperator 7000 'homines per, iram ThefTalonicæ trucidari iullerat. •Imjpium amp;nbsp;intólerandütn facinus ! Sed quid fecit quot;Ambrolius ? impértó eum exuidi'illudquead alium ‘tran'ftulit? Minïhïè.Id enim fifecifletjiion epifcopi | ^inunèrêfûndiis efler, fed gladiumfümfiflct à Deo ' ^pfohibitufn.^A communione eum arcet, obiurgar, ad pöeniteht/am agendam adigic,quam vbi egit, rurfuseüm abloluit. Hocverifuitepifcopi. Qi^n-do aut vbi'legifti'/Chriftuniaut Apoftoloru vllum in terris imperia ab abo ad alium tranftulilTe? Quä’ dobocepiicopusEcclefia?aufuseft. ■'

Quaré faceflat definitio tua Ecclefiafticæpo-‘tefl;atis,quç neqflein verbo Dei fundamentum ha-betjueque iure vllo confirmari poteft: turn inprin- j cipe^ 1

De Translatione lMigt;ERii R. 65 cipes Eledores ctiam iniurioû eft. Præripit enim, vei intercipit omneincorum poteftatem cligendi amp;nbsp;confirmandi Romanû Imperatorem, dum Papç poteftatem transferehdi imperium ad aliam pcdo-nam amp;nbsp;gentem concedit. Profeôlo iurisiurandi rc-ligioneitaaftriôti ftint principes Eleôlores, vtnon nili ex Germanica natione imperatorem creare poflint. Iam fi Papç iid aliam nationem transferre licet imperium,quæprincipum in eligendo eritau-âoritas î Aliis ergolaudibus ornes potificein tuum necefle eft, fi gratum ei facere cupis. T ali adulatio-ne màgis eum déformas, amp;nbsp;ex epiieopo feu paftore Ecclefiælupum amp;nbsp;tyrannumhorribiiem execri-dum facis.Quod fi neqüe Ecclefiæ poteftate t'rans-fefrépotuit Papa imperium occidentis à Græcis ad Caroium Magnum, apertum, manifeftumque eft, eum nullo modo tranftuliflei Quæèftigiturglo-riatio tua de tranflatione imperii ad Francos per pontificem Romanumf Certum in primis eft, Pa-pam non fuifle dominum imperii. Donare érgo qui potuit î Planum etiam nunc fadum eft, non Ecclefiaftica aliqua poteftate ilium traftulifte. Quo pado igiturtranftulit ? -Cum aiitem hadenusde-monftrauerim, iure belli acquifitum efle à Carolo occidentis imperium : oftendendum deinceps eft,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

t

tg Matthæts Dress ERVS quomodoGræcialienationéimperii à fè ad aliuni tulerint.

Ac quoniam bellum omne.quod legitime fuC cipicur aut geritur,veldefenfio efl:,vel pœna, velre-cuperatio: quæri poteft, ad quodnam genus Caroli Bellum referendum fit, quooccidentisimperium peperit? Expediri quæflio facile poteft ex iis quæ fu-pradeconfilioDci inconftituendismonarchiisdi-ôla funt. Confiât enim, fato dari potefiates, vel principatum,vt Vefpafianus dixit, cum duos patri-cii generis conuidos in affeôlatione imperÿ, v,t de\ fifierent, moneret. Interim vero nihilominus pati-tur Deus, armis, velut medio quopiâ^parari régna fine monarebias, vtde Nimrodo,Cyro, Alexandro Magno, amp;nbsp;Iulio Cæ/ârcdiôlum efi. Acita fit, vt bellum eiufimodi quandoque pœna fit, quandoq; recuperatio. Cyn quidem bellû, quo m,onarchiam Perneam confèquebatur, abique dubio poçna état, çum aliorum deliâ;orum,tum conuiciorum etiam, quæ BeKàzar rex Afiyriorum ctmi fuis optimatibus vero Deo Ifiaclis fecerat. Accedebat ctia vindiôlæ cupiditas Gobriæ ducis, cuius filium Bekàzarimu-fie occiderat in venatione. Is enim ad Cyrum defe-^ cit, amp;nbsp;cum Gabata primus vrbem amp;nbsp;arcem Baby-loniorum ingreflus, regem tr ucidauit.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alexaii-

De Transiatione IiMPEnrr R. 67 ' Aîexandrî verb bellum,per quod monarchia a Perfis ad Græcos translata ell, fatale abfque omni dubio,non latrocinium,vt quidam pirata interpre-tatus efl,fuit. Idem de lulii Cçlâris bello cum Pom-peioexiftimandum eft. Id quod colloquium Pompeii indicat,quod cum Cratippoinhortis ipfiusha* buit, cû vidus ex prœlio in Ægyptum profugerer, èc (e in caufà lufta vidum elle, côtrà quam fas eßet, quereretur. Sicenimbuicgrauiflimæ querelæeius refpondit Pbilofophus, fatales efle imperiorum pe-riodos, Sgt;c iam conuertiRomanam Rempubl.in monarchiam. Intérim nihilominus lulii bellum pœna erat,qua Deus orbem terrç afficiebat: quem-admodum Alexandri Magni bellum contra Perlas vindida crat, qua in libertatcm vindicate ciuitates Græciæftudebat, vt eft apud Diodorum Siculum lib.17. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bellum fine dubio pœna fuit auari-

tiæ,fuperbiæ, luxuriæ, libidinis amp;nbsp;diftenfionum cj-üilium,quibus Romana Refpub.iam diu confiidïb-taerat.’

At Caroli Magnibclîum, quo imperium Ro-mairumadeptus eft, partimpœnafuit, partimrc-cuperatio. Pœnaquidem negligétiælmperatorum Conftantinopolitanorum , qui amp;nbsp;federn impern Romani ex occidentein orientemeumingentift-

1 X

68 M A T T H Æ V s D R E S S E R V J

lias incommodo ôciaôluratraftulerant, Sc Gothos per/y. Longobardosveroper2,06. annos in kalia regnare paffi erant. Quo tempore bene longo occi-dentis imperium tumuldbus^feditionibus, amp;nbsp;bellis inteftinis totum arßt, amp;nbsp;incommodaplurima parfum eft. Notæ funt querclæ palfim in hiftoriis de Conftantinopolitanis ImperatoribuSjquod curani Ecclefiæ politiæpænè omncm inoccidenteab-iecerint. Recuperatio vero fuit, quia per id repara-tumeft imperium Romanum, quod ante annos 324.in Auguftulo exfpirarat.Hanc recuperationem fiue occupationem grauiter molefteque tulerunt Græci Imperatores, atque adeo impcdire conati funt, *vt nifi diuinitus fulcepta amp;nbsp;comprobata fuif-fet^ftne dubio procedere aut ftare non potuilTet. id hiftorici multi cófirmant : fed fàtis fit teftimoniuni vnum aut alterum audifte. Auentinus ait; Cdrobm quidem vniuer^m imperium Komanum expetiuilJe^vt inflaurare illud.atque in prißinum nitorem dipnitdtem-que reßituerepojßet : eoque nomine legatos mifijße Con-ßantinopolim^petitum imperatricem Irenem ‘viduam in 'uxorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem Ubeter ei tufpßjjetj niß repugn^ß

fint principes GraciajquicaptamiÜam, inßeälantibus legatis Carolißmperiopriuarunt, Cf in inßulam ablega-runt. In locum vero iüius Imperatoremfecerunt Nice-phorum,

De Tkanslatione Imperii R. 69 phorum, quem volebant Francis imperium Komanum per vim amp;nbsp;arma adimerey vt fcribit Nauclerus Ge-ncratione viceGmaleptima. Interim Conftantinus Imperatorfiue gloriaCaroli peroGis, fiueab Adal-gifo rogatus, Italiam tumultibus quibufclam inua-lit. Venerat eb non parua Græcorum manus,cædis quam imperii cupidior : fed occurruntfubitæ Græcorum iniuriæ,Hilprandus Spolctanusdux,amp; Gri-moaldus Benuentanus J fuitque pugnaGræcisfu-neftiflima. Anno autemChrilH 805. cum Carolus Salifburgi effet, venerunt ad eum Græcilmperato-rislegati,Michaël epifcopus,Petrus Abbas, amp;nbsp;Cali-ftus Cancellarius, pacemque cum eo fempiternani fecerunt, hocpado, vtdeinceps in omne tempus Imperator Carolus, omnesqueeius pofteriinim-perio Germanico nomen titulumque Romani amp;nbsp;Latini 1 mperatoris in oceidente,veterisque Romæ gererent : Nicephorus veto amp;nbsp;pofterieius Impera-torcs nouæ Romæ in oriente appellarentur : ôc quod infra Neapolim in Italia eft,ad Conftantino-politanum,rcliquu ad Romanum imperium perd-neret,vt Dalmatia, amp;c.

Hæcpaxamp;tranfadio à Leone pontificeobfi-gnata eft. ‘Per htec tempora, inquit Cranzius, libr. 5. Saxoniæ , reßituitur occidentale imperium cepit 2 3

.'Matthævs Dresservs

orientale noamplii^s diet regnum Komanorum Jèd Gra-corum. Atquoiure? Ante oftcnfum ure belli, fèu vióborii tranflacionem talem efle faólam : nunc demonftratum etiam eft, compofitione iêu cranla-ólione Imperatorum orientis amp;nbsp;occidentis tranfla-tionem confirmatam efle. Bißenim, vt inquit Sige-bertus, Komani iam diu animo ab Im^eratore Coßan-tino^olitano deßeceranr. tame ius imperii Komani omne ßbi 'vendicarunt orientis Imperatores 'vßque ad illud tempus i quo titulo nbsp;nbsp;poßeßione eius ceßit Carola Ni-

cephorus, orientis Imperator. Quocirca iure bono tranflatio imperii â Græcis ad Carolum Magnum amp;nbsp;flicceflbres eius in hoc officii munere fada eft, bello ftilicet iufto, populi Romani voluntatcfum-ma,amp; Imperatorum orientis confenfu amp;nbsp;approba-tione^accedente veto pontificis coronatione,quafl quadam promulgationeminiflri, non domini, vt diferte fcribit Cranzius libr. i. Metropolis. Peregit turndnc^mt^ajolente populo, cui ius aefas ejße videbatur de Imper at ore creando,pontifex fer um in eo miniße~ rium. Quodcumitaflt, concidunt tuæ rationes, BellarminCj quibus negas Romanum imperium iure belli à Francis acquifitumefle, velaudoreft-natu populoq; ad eos delatum, vel à Græco Impc-latoread Carolum Magnum efledeuolutu. Quod

vero

De Translatione Imperii'.R.' .71 verb cenfes, non fine medio, ncc fine iurc aliquo fiicceflionis hercditariæ id faclum efle , facile tibi largior. Sed perquæ mediaf perpotificem ais. Ego verb per bcllum,populi Romani côfenfum,amp; cum Imperacoribus orientis tranlàôtioncm.

De Othone I. valde miror commentum tuum, quo auóloritate pótificis-imperium Romanum ad ilium tranfifle fingis. An non làtisfacittibiquod Witikindus ait? Omnis ffopulus FrAncorum atq^ Saxo* num iam olim deß^natu re^em àpatreßlium eius Otho-nem elegitßbi inprincipem. Et moi; Summws pontißex Magufitiactifed^ Hildehertus,inaugur ans illum^oJdc* cipejinquit,gladium^ qUo ciicies omnes Chrißi aducrjà* fios, auóloritate diuina tibi tr.adita omni poteflate imperii Francorum. Quid hie deeft Othoni ad impc-num;ante pontificis Romani coronationem?Vidc etiamquomodo tuum iudicium cum Rheginonis tcflimonio conlentiat. FdenricuSj inquit Rhegino, rex J pracipuus pacisfeÛatpr',flrenuusquepaganQrunt inßeutor J poß pluresßortiter 'viriliter aélas quot;vlélo^ rias, dilatatisquçindiqueßti regni terminisKl. /Ilonas lulii diemjuum claußt extremu,cuißlius ßusOtbo, cofinßt primorum regnißueeeßor eligitur. Quid? quod’ idem auólor Othonem iam acclamatione totius Romani populi, öcclcri, Imperatorem amp;nbsp;Augu-

71 nbsp;nbsp;. M A T T HÆ V s D R ES S E R VS

ftumappellatum,modo regem J modo Imperato-rem nominat. Quid eft igitur,quod in re feria,ma-gnique momcnti ram falft ludatur ? Quod ft ante Othonem negas, Imperatorem fuifle Henricuin Aucupem,amp; alios quieumanteceflerunt: vbft obgt; fecro te,fuit imperium? Inuidia eft hçc indigna verbis aut refutatione vberióri. Fingis forte anteO-thonem I. apud Papam fuifleimperiumqui ft imperium habuit,Imperator fuit, donee in Othonem illudconferret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Sic laruas facis eos, quos Deus amp;nbsp;magiftratus legitimus Imperatores fecit,creaüic,confirmàüit,im-peratoriaque auâ:oritate,mâieftate;amp; felicitate dè-corauit,amp; armauit. Nequeverö/aCis habes Impe-' ratores itapontificifubiicere, vtabipfoaudorira^ tern imperialem accipere cogantur, fed Vllviros eciam principes ftc ad pedes eius abiicis, vt inde ius cligendi Imperatorem habere dicas. Quod vt indignum eft Gcrmaniæ principibus, ftc à re amp;nbsp;veri-tatealienum. Etft enimnonnulliinueniuntur, qui à Gregorio V. vela Gregorio X. Vllviros inftitu-toselftlcribant: tarnen id in aliam partem accipi' non debet, quam tunc tulerunt tempora, hoc eft, fub Gregorio V. vel X. conftkutionem de /eptem cledoribus promulgatam elTe. Nec id mirum. In

cum

De Translatione Imperii R. 73 cùmenim locum res addudaerat, vtadpontificis Romaniarbitriumnutum, atquenomen omncs Cbriftiani fcfefingerent amp;accommodarent. Iraq; faólum eft, vt quicquid memorabile in orbe Chri-ftianogerereturautfieret, idomne adpontificem audorem refcrretur. Nec cximium aut prædican-dum quicquamhabitum eft, nifi à fede amp;nbsp;audori-tate A poftolica profedum eflet. Quod (lue religic^-nisjfiue fiiperftitionis caula fiidum eft, f adum cer-tèconftat.

Et quidem fie voluit Papa à iê pendere omnia Ecclefiartica ôc politica : vt qui contra quàm iplè voluit auftis eftjiuefubditus, fiue Imperator is fuc-nt, dirum excommunicationis fulmê effugere non potuerit. Vt ergo Imperator um, fie etiam Eledo-luni dignitatem fibi acceptam ferri voluit ; amp;nbsp;quiconque ftribendi partes ea de re fibi fiimfit, eum ad tempus oportuit ftilum accommodarc. Quemad-rnodum ne nunc quidem vllus in regno pontificio aliter feribere audet,quam curiæ Romanæ mos fert autconluetudo.

In promtueftbuius meæfèntentiæratio.Poli-tica res eft principum Eledorum coftitutio, amp;nbsp;quidem neruus politici ordinis in imperioGermanico, At quid Papæ cum poEtico ordine ? Ecclcfiafticus

74- .Matthævs D r e s s e r V s

eft illc, afecukribus neg-ociis (èniotus, vt vacate di-uinæ miliciæ, amp;nbsp;curæ Ecclefiallicæ, (ccunduniS, Paulipræcepcum,polïit. Quiscrgocrédateuadeo fui muneris Ôc condirionis oblirum cfle,vt in politico impetioEleólores ordinate vnquam in animuni foutninduxerit f An non hoc eilet aliéna inuadete, falcem in m eifern aliam porrigete, aliis ius atcy, honorem præripere ? Scio potifices amp;nbsp;Cardinales bel-lageil'iil'e. Sed quo fucceifu Inielici profeólo, amp;c pœnitendo magisquamcelebrando. LcoNonus bcllum fecit Normanis, iedviclus magno prcclio captus eil;,amp; viXjacccptacladeingentfdimiiTus, vc narrat Schafnaburg-enfis. Iulius 11, modo in Gal-o

los, modo in Venetos arma expcdiuit, modo cum Vcnchs contra Galium ieie coniunxit. Sed quid profccit? Seie amp;nbsp;Rempubl.tam dirabellandi amp;im-perandi cupiditate petditum iuit. lulianus Cardi-nalis in bello Huilitico principibus Germaniæ non iolum audor ad fuicipiendu expeditionem nouani contra Huiïitasextitit, icd ipie etiam cxercituni 4QOOO. equitum,ied pauciotum aliquatb pedituni præceiïit,ipeq- amp;nbsp;animo inflatus Boiemiamingref-ius cil:,hærcticorum villas inccndit, amp;nbsp;oppida diri-puit.uSed iimul acholles aduentarc cognouit, àb-ieólapugnandi cupiditatcin fugamfcedam iefeco-ucrtit,

De Transiatione iMPEnrr R. tj uertit,antequam hollem vlliim vidilTet. Ita rebus communibus dctrimcnti plurimumattulic,anno •Chrilli 1431, An non eiuldem fuafu, pacerupta, Chriftiani clatlç milèrabilein â Turcisad Varnam, anno Chrilli, i444,acceperunt? In quarex amp;nbsp;Julianus iplê occubuerunt.

Qmd Tomoræus Collocenfis archiepilcopus in bcllo V n^arico contra T ureas cffecit ? Annon deteflabili audacia amp;nbsp;temeritate fua regem Ludo-uicum amp;nbsp;regnum Vngariæperdidit ? QuidHip-polytus Cardinalisin bello Caroli V. contra Soly-mannum Turcam^anno Chrilli 1551? An non pe-cuniam omnem pio ftudio à Clemente Papa.ex dc-cimis lacerdotum colleôlam ad debellandum T ureas, per luxuriam temerè elFudit atque confumfit, turn patriæ etiam damni multum dédit î Minus re-prehendendus ell Capillranus monachus, qui non vt dux, fedvt concionator in obhdione Belgradi magna voce Chriftianos adpugnandumcumTur-cis hortatus ell. Intelleitcr enim plerunque fucce-dit, quicquid extra metas protelhonis lulcipitur: nec benè ponitur opera, quæ in re non mandata infumitur. Itaque non incommode quidamTheo-logus dixit,fe,li miles eirct,nolle in acie collocari cû clerico, autfacriordinishomines Fieri enimnon

76 nbsp;nbsp;. M A T T H Æ V s Dresservs

poflc, vt féliciter dimicet in acic, qui ordinat’ eft ad îacraperagenda intemplo. Quod fi ergo pontifex iusinrtituendi Eleóloresfibi vcndicat, rcólèobiici potcft illi id, quod Leontius,cpifiopus in My fia ad lftrum,Imperatori Cóftantiooppofiiit, cum, quid in fy nodo agi vellet,poftularet: Mir or inquiens, cum ad alia ordinal us fis^alia tarnen aggredi.

Non obfcurum eft,quid Bernbardus ad Euge-nium Papam Icripferit ; Habent, inquit, nbsp;nbsp;nbsp;inßrma

terrena indices, reges, principes terrte. Q^idvos alienosßnes inuaditis D 'ißce tibißrcnlo opus eße, non ßceptro^'vt opus Prophetaßacias.

Non igitur veris laudibus, mco quidem iudi-cio,pontificem ornant, quicunque politicam infti-tutionem Vllvirûminimperio eiattribuunt. Nec agnofcit pontifex,qui Apoftolicum modo ftfe profiter ur, laudemaperfonafiiaadeoalienam. Tan-rum, Cicerone auólore,cuique tribueredebemus, quantum isjcui tribuimus,poflit agnofcere ôc fufti-nere. Politica igitur cum fithæcinftitutiojquonam modo earn pontifex fuftinebitf

Hane rationem,quia fundam entis (olidisniri-tur,contemnere, Bellarmine, non potes. Fundamenta autemquæfint, non ignoras. Primumeft Chrifti præceptum j P^egesgentium domtnantur. quot;oos

autem

De Translatione Imperii R. 77 autemnonßc. Secundum Pauli eft } ynuscjti'aquein qua vocatione vocatuifuitj in eamaneat. Debet enim vt ædificiorum fundamenta firma, fie negotiorum caufie eile iuftæ, ftctidum oratorem Atticum. Hæc ratio equidem me inducit, vt eredam pontifieem non elle auôlorem coftitutionis eledorum Vllvi-rûm inimperio,neque veile eum, vtfèdi pontificiæ ilia aflcribaturjne quid contra Dei verbum,ne quid contra decorum, vt Cicero vocat, in fèadmittere videatur. Eius enim eft imperium ordinare,qui imperii dominus eft.

Nee minus certc hæc inftitutio pontificis ridi-cula eftet, quam fuit donatio Nicephori Imperato-risConftantinopolitani, qui Helmgutum Caroli Magni legatû percontatus eft de Saxonibus, quart cos Carolus tampotens nondumdomuiftctj Mi-rorj mc^uiens J gentem tant ahieôîant ab eo'vinci non pojß. Egoß contra eam ’venireniialiter tranar cm. Sed age, Cxßr egoßtm, atq^poteflatem habeo ejßercndi ho’-minem, nbsp;nbsp;inßtmmo dignitatisgradu eoÜoeandi. Q^-

circa tibi Saxones dono terramque eorum omhem, ac vt Saxonia duxßs,'volo. Helmgutus domum reuerfus narrauit Carolo rem omnem, amp;nbsp;donatum fibi efle à Nicephoro Saxoniæducatum dixit, Carolus, per-Tridiculum,[nc^it,mihi narras.mallem cgo tibi donatum

7^ M A T T H Æ V S Dresser VS ejje à Nice^horoßibligaculum. Parum certe abeft, quin eodem modo principes Germaniæ ecia com-mentum pontificis de' conllitutionc feptem viratus rideant, amp;nbsp;illud vulgatum de t\jio,Largitor puer,pio-nuncient.

Rationibus exempla addam ex rerum veterura monumentis, quæ liquidb dcmonftrabunt, â prin-cipibus imperii, omnibus temporibus inde vlque à Carolo Magno, Imperatores eReleôlos. Primurn enim in Cbronico quodam Saxonicolegitur^ Ca-rolum Magnum quatuor Eleôlores inlHtuifle, tres fcilicet Arcbiepifcopos, Moguntinum, Colonien-fèra,Treuerê{èm; quartum vero,Maiorcm domus, fiueComitemfàcripalatiiad Rhenum. Idqueob earn caufàm faólum efle ait idem Chronicon: ludi-cauit prudentißimm Imf^eraior , tametß hereditari^t ßicceßiofiliorum nbsp;nbsp;^foßerorumßuorurn in imperio Ro

mano futur a eßet', tarnen, fi ßures eßent, cjui fimuhm-periumex^eterent, facile dißidium magnum excitari fo/ße, Optimum igitur effe ratus eRl,princi^um Eledlo-rumiudicio eleélionemcommitti. Qjjinin iure Saxo-num fiduciario etiam lex Caroli,de tranflatione e-leäionis Imperatoris ad lolosGermanos,reperitur. Quod autem in hilloriis nonfempernominatini |ecen/cntur bi principes, cum Imperator dcbgna-tux

De Translatione Imperii R. 79 tus eflûnertiæ atquenegligentiæfcriptorum tribui poted j de qua negligentia quérelæ funt no iniuftæ plerorumq; eruditorum.

De Arnulpho confiât, quod non tam iurehc-reditario, quam principum fufFragiis ad imperium cueôlus fit. De filio veto amp;nbsp;fucceffore cius Ludoui-co, cum nihil mandatum fit literis, dubitari potefl, vtrum iure hereditario tantum,an veto principum aliqua eleclione imperium obtinuerit. Poft eius mortem quatuor eleélores conuenerunt,amp; in con-filium adhibitis Saxonibus, petiuerunt, vt fibiad obtinendum imperium adiumento eflent.Quibus refponderunt Saxones, per fibi mirum videri, eos fibi folis eledionem Imperatoris vendicare. Eoquc rem adduxerunt, vt duo principes è Saxonibus ele-«ftioni adhiberentur. Vnde aliquanto poft ad do-mum Saxonicam Brandcburgicam eleiftoralis’ dignitas deuénit. Hi ergo, tametfi variarunt vota ineledlione Imperatoris, tadem tarnen Cunradum Franciæ ducemdefio-nârunt. Cunradum fecutus

O

cft Henricus Auceps,quianno Chrifti 7x0. Frifla-’ riæ in frequenti conuentu principû Franconiç,T ü-^ ringiæ,Saxoniæ,Sueuiæ,Bauariæ,ôc aliarum natio- -, num, Imperator deleóluseft. Otho.Henricifiliûsp quamuis iam ante rex defignarasefl^t'd

JiQ M a T T H Æ V S D R E S S E R V S

ab omnibus ordinibus imperii Francorum arque Saxonum Imperatoreleóhis eft. Filius huius Otho 11. anno Chrifti 61. Wormaciæ, confenfu Sz luf-fragatione regni procerum, totiusque populi, I m-perator creatus eft. Similiter Otho 111. à principi-bus amp;nbsp;epiftopis anno ^84. Imperatoreledus amp;nbsp;co-ronatus eft. Hic cum filio berede dcftitueretnr,vi-deretq; Romanos amp;nbsp;Italos omni ope amp;opereeniti, vt Iraperium à Germanis ad ft, vel fi id minus poft ftnt,ad aliam nationem transferrentjconfiliumce-pit,vt,compreftis amp;:pacatis Italis,ftcundum Caroli Magni conftitutionem, loli Germani imperium retinerent, S)C c fuis principibus ius poteftatemque perpetuam defignandi Imperatoremhaberet. Ante omnia igitur Romam profeótus turbas omneJ ftdauit, amp;, mortuo loanne Papa, Brunonem Ger-manum, qui Gregorius quintus fuitdidus, in ftde potificia collocauit. Inde cum vix digreflus in Ger-maniam eflet, Creftentiusconful Romanus Gre-gqrium pontificem ftde mouitjamp; alium ftibftituit, tum vrbem etiam prælidiis amp;nbsp;commcatu aduerfus Imperatorem muniuit. Gregorius profugus ad Im-peratorem venit j vim amp;nbsp;contumclias Creftentii conquerens. Imperator vero indigne iniuriam tan-t^Ferens, Romamredit, vrbemcircumfidet,amp;: pauäs

De Translatione Imperii R.

paucjs diebusexpugnat,Cicfcentium capitj amp;nbsp;pœ- , na, quam merituserat,afficit, Gregoriumveroin fedePapali reponit.HçcperfiÛiacrebriqitumukus, defeóriones, amp;nbsp;rebelliones Romanorum mouerût Imperatorem,vt quod ante fàpiêter cogitarat, turn pernciendum arbitraretur. Itaqueexclufis Italis.ad îolos Germanos poteftatem eligendî Imperatons tranftulit. Rationes buius fadi fui complûtes ha-buit. primum, ne aliis atque aliis in locis deinceps Cæfarescrcarentur : tumvtdifTenfioomniSjquæ ante fæpius inter Francos amp;; Germanosextiterat, tolleretur : poftremb, ne 1 tali contra Græcos Sa-racenos patrocinio deftituercntur.

Etfi autem non défunt mibi teftimonia Chro-nicorum Germanicorû, quæ feptem Eleûores eos, ç|uiadbucfunt, inftitutos ab ÔtbonçîlEdicant; nihil tarnen in renonfatis cxplorata affirmareau-deo, fed paulatim amp;nbsp;ipfc credo, dignitatern Eleôto-ralem ad V llviros, fiue principes fèptem, amp;nbsp;ad cer-tas hmilias deuolutam cflc. Sciibit enimiÇranziûs ex bis,familiis fepte^m’ principes lElcäipres J aùno ÇbiiÉi 1x09. in conuentu'^urçepurgenfiAnfTc,

\ Odoacrum Eoiemiæ regem, tres ArçbiepilçopoSi 1 Sigefridum Moguntinun},Ditbcricum Colonien-\ femjloanneml ïftdcr€^{èm,Fleinici)pa Rahùnuiïx

MatthæVs Dresse R. vs

RhenîjBétnliardum Saxoniæ ducem, Albertum L' Brandeburgicum. Sùntqueeædem familiæpoftea etiaminaurea bulla Caroli Quarcipofiræ. Sed paruin refert, ante conuentum ilium hi feptem principes Iraperatorcm elegerint, an turn dem um mos ifteceperit. Fieri enim potuit,vt vniuerfi ordines ad cleólioncm conuenerint, hcuthodie fit, amp;nbsp;feptetn tantumdeledi Imperatoreminde ab Othonevfq; 111. defignarint. lllud potius fped:andum,quod in quæftione eft, vtrumpontifex aliquis Eledoriim órdinem inftitueritjuec nef Ante Othonem profe-(fto nulla fit in hiftoriis mentio pontificis in eledio-ne Imperatorum, à Carolo Magno vfque.Othonc vero 111. imperante, aliqui putant Gregorium V. feptemviratum inftituifre,q^uod tarnen liiftoriæ veritas'minime cóncedit. Alii malunt referre hanc conftitutionerri ad audorem Gregorium decimu, qui anno Chrifti 1x71. pontificatum adeptus eft. lam Gregorius V. merito excufatus habetur,vtpo-te qui'pulfus ftdepotificiaadlmperatoremOtho-nem confugit exul Sgt;ç clicns.' Étfi'autehi ab eo refti-tutus priftinam dignitaten?recuperaüif: tarnen in turbis Romanis vix ftetit. Et confentaneum eft, Ci non alia re,pudore tarnen ill'uin prohibitum efre,nc patrono fuo, Imperatari anteponeret, hono-remque

De Translatione Imperii R. remque illi debitum præriperct, nbsp;nbsp;Eleótoresprin

cipes ordinärer. Et cerrè, fi amauit Gregorius, vt dcbuic, Imperatorem àquo tot beneficia acccpe-rat; nihil ei in imperiali nuiefiate præreptumàïè voluit. Si vero odit j quod quidem Dithmarusfiri-bitjngratusquefuit, amp;ncfariaineum molitusefi; ptofedo Imperator palEus noeft abilloquidquam in impcrio ordinari aut confiitui: Quorum vtrum-vis fi concefleris, non fadam à Gregorio conftitu-tionem talemreperies. Sunt tamen,quifadam ab Othone.comprobatâ verb amp;: promulgatam a Gregorio Icribunt.

Quodautem in Sigeberti fupplemento legi-tur, mortuo Henrico Imperatore , annoChrifti 11 i 5. Moguntiæconuenifle legatos Apoïlolicælê-'d5y,archiepifcopos,epilcopos,amp; optimates imperii, communiq; alTenfu elegifle Lotharium Saxonem, nihil facit pro pótifice, quafi eins partes aliquæ fuc-rint in eleäione Imperatoris. Solent enimadeflc fcpiusin comitiis legati pontificii, verum non vt cledoresjfed vtfpeûatoresâd quod Otho Frifinge-fisdeclaratapertius, cum ait; TraSlumelje Lotharium ad YOÿaum fuh prafintiajedis^poßolica legati. De gcftis vero Friderici Barbarofiæ difertè idem aitt ^yilbcrtus Mo^untilt;e ^^rchiepißopus cunLlis princi-

•4 Matthævs Dresser-vs

pibdi^qui aderantj^erßtaßti'vt Lotharium regem face-yent.

Nullæigitur in hoc aólu partes pondficisfuc-ie,neque vt hnt vllæ^ftatus imperii permittit. Nihil necefle eft plurium Imperatorum hiftoriapercur-rere,quippe qua? abunde declarat,a principibus imperii eledos efte Imperatores,quotquot Othonem in.ftcutiftint,nonconfultopqntifice, Quando-cunque -autern pontifex fiias partes interpofuit,^ vel Imperatorem crcari iuflit,vel ipftmet, mifla corona, confirmauit, ab officio receffit, amp;nbsp;imperium diflçnGonibuSjturbis amp;; ncfariis bellis implicuit. . ^^;_^^’'Gregorib decimo multo minus afficribi Elefto-rutù' ihftitutio poteft. Ac miror quid in mchtem venerithisj qui comerfti huiu0u(ftorcs extiteriij^XK Certe ad confirmandam rem tantam amp;nbsp;rationitus grauiorihus vti dccet, amp;nbsp;teftimoniis hiftoriarunon contémhéndis.r Pontificis quidem eleódonem in-ftituerepotuitNicoIaus fecuridus,vt habet c. mine,difl.2.j.fxluo tarnen debiro honore amp;c. reueren-tiarégis Henrici: Imperatoris verb eletftionem non potuit inftituere. Plus apud me valet afleueratio Cranzii,qui ait, anno Chrifti 1105). principes Ele-€lores feptem in conuentu Wurcepurgico fuiflc, quam aliorum, qui anno Chrifti 1271. quo Grego

rius

De Transiatio.ne Împerii R. gjquot;* rius decimus Papa lactus eft, elcólores orditiatos eC. ; {è commihilcuntur. Quo fane mas;is mirari con-uenit audaciam pontincum corum,qui ius eleclio-nis Imperatorum,vcl arrogarunc fibi, vel eleôlos ab imperii proceribus lmp erator es indignis modis in-fetlacifunt exa2;itarLmt. Bonifacius V 111. Al-bertum primum, cum Romam petitum coronani imperialem venifiet, fuperbiHime repulit : Ego, in-quiens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontifex ;nec abfcjne mea auilo^

ritateele^ioImperatorii rataefl. Plus 11. Ditherico Ifèpurgio Moguntinæ lêdis præfuli archiepilcopa-rum abrogauit, eumqueexçonmiunicauitj quod promitterc noluifletdè pro iure, fuo, quod more in-ftitutoque maiorum habet,nolle principes Elenores conuocare,nificonfulto prius ôc aflentientepo-hfice. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

,LeoX.CaroliV.elenionern, miflisperGer-maniam nunciis ,ippedire conatus eft turn opera ctiam deditjiie eledus ille Aquisgrani coronaretur. Sed nihil eius conatus apud inuiôlos Germania: principes valuit. Eerdinandus Imperator legatum fuum Gutzmannum Romam milerat, vt de'(ulcer pta imperii adminiftratione certiorem faccret pon-tificem,amp; fimulindicaret,veile ipfùm primo quoq; tempore, (i ferat occaho, diadema imperiale ab co

L 3

8^ Matthævs Dresservs

petere. Cui refpondit Pius V. ncquc Caioloimperium tradere vlli licuifle, nidfèdi pontificiæ,ncquc Ferdinando fine eiufdem conienlu accipere. Mox Cardinalibus fuis, iurisque pcritis partes refpóden-di dedit de quæftionibus compluribus,quarum pri-mafuit: An nonlegatus Ferdinandi explicate pon-tificidebeatcaufas tranflati à CaroloadFerdinan-dum imperii? Secunda an légitima fit traditio imperii fineconfenfu Papæ amp;nbsp;fèdis Apoftolicæ ? Tertia, an non mala educatio filiiipfius regis Boiemiæ, qui ad manifellam hærefin inciinet,itcm permiffio colloquii WÇormacienfis ablqj conïcnfu Papæ, turn 'alianegleda, quæ in iureiurando de Ecclefiæ Ca-■ tholicæ defenfione, hærefiumq; extindione com-prehenduntur, obfiét, quo minus imperialis digni-■ tatis capax fit Ferdinandus ? Quarta, quid de prin-cipibus Eledoribus faciendum,qui ab Ecclefia Ro-■ mana defecerint? Loiigum effet rccen(êré,quid de fingulis quæftionibus rcfponderint Cardinales amp;nbsp;lurisperiti. Sed hoc in primis eft animaduertedum, quoa exiftimarunt,omnia quæ Francofurtiinele-ftione Ferdinandi aôla effent, irrita effe, propterea quod fine Apoftolicæ ftdis auôloritate fu/ceptaamp; gefta effen t,amp; quidem ab iis per{ônis,quæ ob nære-ticam prauitatem gratiam facultatem eledora-

lem

De Translatione Imper.ii R. , nbsp;«/

lem omnem amififlent.' Reliqua non libet attinge-re. Suntenim indigna pontifice Romano.Legatus interca Romæ detentus, audiri le amp;nbsp;dimittifcre in^ diespoflulauic. Sed impctrarcnihilmumméfiuni interuallo potuit. Tandem refponfum cft, pontifi-ccm de re tota delibcrationem grauiorem miciperc^ veile, amp;nbsp;dimiiTus legatus.

'Habcs, Bellarmine, refutationem lcriptitui, ncqueacerbam neq; contumeliofam, fed placidam' aclenem, adveritatemtarnen, amp;candoremGer-manicum accommodatam. In qua in primis de-monftralTe mibi videor , pontificem non habuiflc imperium occidcntis,ôc iccirco ncque donate, neq; transferre ad vllum potuilTe. Fuit enim Græcorum* Imperatorum vlque ad tempus illud, quo Carolus Magnus primum bello, populique Romani fiflra--gatione, denique Imperatoris Conftantinopolita-niconfenfnamp; traditione Imperator occidentisfa-ftus çd. T urn id etiam planum à me faólum elfe af-bitror, nullum ius poteftatemque vnquam habuif-fe pontificem creandi aut defignandi vllum Impe-ratorem; quod nequc fas hoc nt diól:u,neque bifto-riarum teftimoniis comprobari poffit. Tandem rationib us ÔC exemplis fatis confirmatumeflc cxifti-

SS M A T T H Æ V s D R E S S E R V S nio, eleâores nequaquam à poncifice inftitutos cf^ fê,neqj quidquam ab eo acccpifle, quod vel auôlo-ritatemtand muneds ftabiliac, velamplitudinein augcar : (i quid vero ßbi ex feptemviratu dcccrpere Papa velit.aut arrogare^contra ius fasq; id fied.

Deinduftria vero vitaui tam exemplorumco-piam, quàm oradonis vbertarein. Quid enim nc-cefle eft in fingulis partibus omnium hiftoricorum tellimonia proferre, cumvnumaut alterûexpro-baddimisiatisefTepoflitintelligenn? Nçclibuitin difputadonem iuriscçnfultorum veterum ingredi, Imperatôrnc,an podfex/iiperior fit : cum in medio fit præceptum Chrifii, quo dominatum abrogat Àpofiolis ôc Ecclefiafticis: turn in promtu çdam fit exemplum Chrifii amp;Petri; quorum vterque Impe-ratorisedi(fiqlcfubiccit. Exquo^Orofius ait: Chri-finsjilius Deiihomo natHi^Komano cenßiiflatim ajjcri-ptus eil ^at que it a. Ctefareni Qyd uguflum dominum or bis terrarum jignauit^ qui.auiîor ho^iinemfecerat^ho-minemfè, inter homines, adfcribi 'voluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e,

; gt;• Hæc profeefio eiulmodifunt,,yt nulla fophifti^ calabefaófari, quantumuisomnes ingenii neruos. çoncendas, omnemque (cribendifacultatem adhU be^poflint. y J

vero defuifiet faculcasy ehemendusjn-‘ uehendi

De Translatione Imperii R. 89 uehendi in commenta de pontificum iure pote-ftateq; imperandi Cæfâribus principibus.Potuif’ (em quoque eorundem pontihcnmconatusnefa-nos multos commemorate, quibus potentiam Eiam iniuftam exaggerate ftuduerunt, amp;nbsp;imperii auóloritaté libertatemq; labefaólare imminuete. Sedeumpateantea, inpromtuq-, fint æquetibiae mihi, amp;nbsp;labore amp;nbsp;verborum multitudinefuperlc-dendum efleiudicaui.

Tu acrioti amp;nbsp;vehementiori quadam incita^ tione inflammatus medacia fiatim appellas omnia, quæ non fatis probabilia tibi efle videntur. fed me-mineris velim, tibi etiam excidifie multa in tuo fctipto,quæ parum roboris ac firmamentihabeant. Ea fi mendacia ego appellem, an non iracundior ôc iticiuilior multb , quàm moderatio Philofophica fuadetjtibi videarî Maluiigitur falfa,quam mendacia nominate ea, quæ tu ad gratiam potificis magis quam ad veritatem feribis. Etfi enim in falfo men-dacium ineft, vt Cicero ait; no omnis tarnen lapfus ex fallà opinione amp;nbsp;errore, mendacium dicendum eft; alioqui quot Pbilofophorum mendacia nume-rabimus? Sicindifputationeetiam fieripotefi, vt aliquis per errorem id tanquamvetum defendat, quodfalfum tarnen elfe deprehenditur. Et notum

M

90 Ma T T H Æ V s Dresse Rvs

cftillud Ciceronis; Naturunos nofler deleSlat error. Quo fane çquiores cfledebemus aliorum cenfores, neeftatim mendacia appellareea, quæ ad nocen-duni comparata non (une. C uiußnodi tua cfle ar-bitror, quæproftabiliendapontificis Romani au-ôloritate, amp;poteftatefumma in terris accumulas. Tametfi enim à veritate procul abiunt ; tamen fi difputandi caufa, aiit declamitandi abs te feripta funt, Salluflii verecundiamimitadam efleputabO) quideSiiènnafcribit, eum optime quidem ôcdili-gentiiïimè periècutum cflehiîloriam Sylkr, (ed pa-rum libero ore locutû. Nec cft qubd in contrariam partem ràpias banc meam de modcftiainicribédo admonitionem, quaii mendacii patronus dm, aut res fuis nominibus appellari nolim. De bis tantum loquor, quæ dubitationis aliquid babere poflunt. Dequibusquiferibitea, quæ amp;nbsp;rationib us proba-bilibus,amp;: teftimoniis non malis nituntur, vel opinioß^ forte iuftius , quàm mendax noc^.-bitur.

Mendacia equidem ego odi,veritatem autem tanquam matrem omnis boni oiculor. Cui te quo-que non minus quam Mubs amp;nbsp;Gratiis (àcrificarejb rnccum difeeptare vis,opto. Vera autem icribere nonpoteris ,nifi, excuflopontificis iugo,libéré in-genueque

De Tr a nsi at IONE Imperii R. pt genucquc id quod res eft prodtcaris. Et veto quid eft, quod potiftcis caufàfaftùm teftimoniuni dicas? Quod quantum fit peccatum,ex teipfo nofti.

Quod ft magis te deleólatNeoptolemiinge-nium apertum^quam Vlydca ars ad falledum com-parata : 'non committes, vt eloquenria ad falutem nominibus data velad excufandum, vel ad tuedum pontificias fraudes impias abufus eflb videaris. Pro-fedo quæ pro pontifice tu (cribis, pontificio ftilo, non tuo ftribis : quemadmodum Demades, cum decretum alienum àpatriæ libertate feeißet, no fe, fed haftam Alexandri id feeiße dixit.

Quid turpius_,quid fœdius, quam dicerc.^ mihi 'ver o lac et ej ui equid facit ^apa. V el cum regiis iudi-cibus apud Her o do turn profiter! nullamfe inuenire

) quteßnatfratrem ducerefrorem ; quandam tarnen inuemrelelt;ïem^ qualiceatregi facere quicquidli-heat. Quanto honeftius eftid, quod vir fortis ait apudHomerum? femagisquam portas inferorumo-difeeum, qui aliud orepromtumhaheat amp;nbsp;aliudpe-élore claufum teneat. Odiolieft omnino j Sgt;c. inuifa Deo achominibus fophiftica, quæ fucata fpecie, amp;c neftio quo fimulationis artificio faifa pro veris ven-ditat. Qua qui vtuntur, quid aliud, quamfalfum teftimonium dicunt ? Quamobremde pontifice

M i

9Î, Matt. Dress. De Transl. Imp. R. Romano Icribere li vis,vera fcribito, hoc eft, verbo Dei (ando coftntanea, amp;nbsp;cum re ipfà congruentia. Sienim ea tribuispontifici, quæ verbum Dei, amp;nbsp;profeftio optimis nominibus denegant: an non genus orationisimpium, turn illiberale etiam in Ec-ƒ lefiam Rempubl. inducis ? A quo quidem vitio tantum te abefle cupio, vt optem te quod animo ftntis, id cum omnibus bonis vultupromrum habere,

amp; lingua.

Finis.