F ABU Q.VIN-tiliani nuperfummo ingenio SCdiligétia col-leda, qua poflit ftudio-Û iuuétus , quicquid cd Rhecoricæ inftitutionis apud ipfum authorcm, breuiore compendio Si multo facilius adfèqui.

INGENVO AC IVR.IS CIVI» lis prudentia ornariflîmo Siberto â Louuc» borch lona Philologus S.

CVm fupcriore anno ftudioCam inuêtutc, quæ meæ fîdei credebaï, rhetoricis lire» ris inftitueréæfflagftabât aliquot àmici fedulo magis q prudêter,vt quæ leuiore opera meis diftaucrâ ex Fabii libris oratorijs, ca pu» blicæ vtilitati côdonarê, emitterclt;p in manus bominn.Hoc amicotû côfihG en paru mihi^» barctur,ggt; pleracp obiter amp;nbsp;nô magno iudicio in paucorû gratiâ collefta rcitê,rogaui depre* cationis veniâ.llli autc nihilominus inflabant: âdeo vt hoc mihi faciendû fuerit, aut cû odio reluftâdûamicorû voIuntati.Diu itaep folici» tum me habuit cogitatio cum ofFifi;,tum pu» doris,ac famæ priuata?. fi opera retraftafiem, quam illi tantopere defiderare videbantur, ve» rebat ne officio deeffe voluiffc viderer: fi eifdê obfecutus,quæ vcllcnt,facerem, nefama péri» clitareturjCommouebarrdum huic longior, il» libreuior , ali,‘ obfcurus ,quiburdam fortaffe tnentem Fabij parum exprefliffe diccrersprae» iertim cum nemohodieautaliéna vertat, aut iua edat, quin idem fc multotum dedat cen» furç,amp; quafi taxandû propinetinc illud addâ, quôd nimia licentia in alterius aut ingenium aut induffriam debacchandi inualuir. Ncc a» liud facilius cft,q cû fua nô edât,aliéna terne» tercprehendere.Ft quanuis hçc animiim men conturbarentî collcgi tarnen me, atep fie con* ftitui,pudori famæcp potius cedere, q non vel

cum nominis aliquo pcriculo publicS iuuare cómodum: fatifcp mihi relatû eflc vel prætni) vel laudis,(i aut grauem culpam apuddoâos homines vitem: aut gratiam apud ftudiofos, ad quos laboris met frudum venire optabatn, tnOlTe videar.Cuius etiâ mei me fadi vel idea non poenitebit,^ alijs,(i mea difpliceant,m£’ liora prçûandi occaiioné dederim.Interea me folabor ipfe,q) hunc laborem no fruftra à me fuCceptum fpere,amp; ex eo glotiam nullam fpe* tauerim vnq: tibi autem erudicillime Siberte qui amp;nbsp;Rhetoticis literis 8c lurisprudentia es ornatiffimus, hanc Fabij Epitomen paucis fa* ne diebus à me colledam nominatim appen dojVt tuopatrociniocótra malotû hominù in* iurias vtatur. Multæ enim mihi ac magnse te» cu amoris beneuolentiscpcaufæ intercedunts moderata vitæ ratio,ingeniû præftàsjftudiorû ac voluntatis (imilitudo,quæ ad coniungendâ amicitiæneceiTitudinê plurimû habet momé* ti: tû autê câdot iJle animi tui amâtilTim’mei qui mutuo nos amore primû côiunxit, eu de» inde afTidua familiaritas audû tua fumma in me beneuolentia côfirmauit. His tuis egtegijs virtutibus accedit etiâparentû fplendor:quilt; bus amp;nbsp;refpôdifle pulchrum, Si fupera(re,rarâE fuerit felicitatis:quç omnia me impcllnt,vtnô poflîm nô maximo amore cû omni ofFicio ac volûtate animû tuiâ côpledi.Quâobré hûc la» boré,que nomini tuo dico, htlari frôte quæfo fufcipias,pignus meiin te amoris,donee maio ia,tecp dignamagisjpatturircliceat. Vale.

INDEX DVPLICI NVMERO ORNATVS. P RI O R, F O L I V M : S E» cundusjpaginam dcnotac.

51.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caufa principe

Argumenta ex iure figt; Celfi opinio de difpo» mill nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18.X nbsp;nbsp;nbsp;fitione argumento»

Argumentatio ii.i Color defotmibus da» Argumenta cx 'rebus dus - é.i dufta rj.t Collocatio apta

4*«* Communis contradi» Aiïmilibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i”«*

A fpecie ij.x Commune exord. 9.» âsiiir/^ô( -i 48.1 Commutabile exor» Atrocitas exi quibus dium 9'* ere feat ?■ i^.r Communicario 5i'i Auerßo q':v:^5i.x CompoRtio 66.t B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cóparatio quibusvijs

catur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.1 nbsp;Conditionis diftantia

Cauenda in narratione Confirmatio i4‘i obfcuiitas jw? lo.x Cófirmandü fimplid

E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futationetn 4.»

Educano amp;nbsp;difciplina Eiioi declamatotum ij.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31.1

Emendatio 50.1 Ex difficiliore ij.t Emphafîs 51. nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;Exempli definitio.

, 41.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I?-*

Enumeratio zx.x Ex infequétibus ig.z î'nte}'â»}'Kgt;i. indudio. Exotdij partes 9.1 ' 16.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exordiotû vitia

Epicheirematos par* Facultas 15.x tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xi.x nbsp;Falfæ expofîtiôes ii.x

Error eorû qui in lau« Figuræ vtilitas 49.x dationibus, vitupe« Figuratum genera« rationibufque,nulla

Ratio äjTidp 7.1 Rationes cxcufandi

Î4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Referre, in vno an in plurïbus verbis ijdê fint pedes 6i,z

Repreheniîo quæ odiû parit illi que inuifâ facere volum’ ii.t

Reprehenfu facilia vl* tia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»I.I

Rhetorice quid i.i

Rhetoticears i.x

Ridiculum quid ly.x Ridicula (n tropos ca* dunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.a

Rifus vnde otiantut

Rifus

Rumores ij.i S

Salfum lé.a

ngKua-fioç 48.1

Semina probationum in nartatione fpat«

* gete conuenit 11.1

I Senfus 44.t

Sententia ad perfonâ relata 44.x

Sentétiatû dêfitas ob« ftatinukcm 45,1

COMPENDIVM I N S T IT V • TlONiS ORATORIAE D£ SEN» tentia Marei Fabij Quintiliant.

Hetorice eft bene di« Rhetoric« cendi feientia; cum relt; perto quod eft opti » mum,qui quçriraliud, pcius vclit. Eius finis amp;nbsp;fummum,quodTÉ’ Àûç dicitur, eft bene dicere . fi bene di» cendi feientia eft Rhe« totica,vt'fit orator in primis vir bonus, vtilem

cette efle earn confitendum eft; idqp cum mul vtihitheto« tisrationibus probari poflit,turn certebac vna fttis liquet, quôd deus ille princeps patens re» tum, fabricatórq; mundi nullo magis hominé feparauit à cæteris, quæ quidem mortalia ef» ftnt,animalibus,quàm dicendi facultatc.Qua»

etiam fi nihil à dijs oratione melius accepi» ’’’us, quid tam dignum cultu ac labore duca» ’’’Us,aut in quo malimus præftate hominibus, Wm quo ipfi homines cçteris animalibus prç» «ent? Eo quidem magiï ,quód nulla in parte pienius labor gratiam refert.Hanc etiam fum» a,*!

viti artem efle dixerunt. Conftat enim Sc 'nipeftione Sc exercitatione, vt artes cæteræ»

fi ars eft Dialeftice, quod fere conftat,ab «aque fpecie magis quàm genere differat , non poteft ars Rhetorice no eflezatque ex eo gene» te,qu5g jQy continetur, in quo amp;nbsp;frequentifli*

ma eft. quare etiam aftiua vel adminiftratiuâ MateHithe did poflic. Porto matetiam huius^fummi au* torictj. nbsp;nbsp;nbsp;thores iudicant omncs res,quxcunque ci ad di*

intós Tlt;-if cendum Cubieftæ eruntjnitium fane Rhetori* CCS nullum eft aliud,quàm quod fermonemab ip fa return natura gcnitt protinus homines ac* ceperint: huic ftudium 8c incrementum dede* ritvrilitaszfummam^ratio amp;nbsp;exercitatio.

Mnis autem otandira* tio , vt plurimi maxi* miç authotes tradide* tût,quin(p partibus cólt; ftat:inuentione,difpo(l tione, elocutione, me* moria^ pronunciatione Gue aftione. vttoque

cnim modo dicitur. Omnis veto fetmo,quo quidem voluntas aliqua enunciatur,habeatnelt; cefle eft 8c Tem,8c verbum.Ac G bteuts amp;nbsp;vna concluGone Gnitut, nihil fottafte vitra delide* ret. At oratio longiorplura exigit. Non enim tantum refert,quid,amp; quomodo dicamus,fed etiam quo loco, opus ergo eft amp;nbsp;difpoGtione. Sed nec omnia quae res poftulat,dicere^ec fuo quæcj loco potetimus, niG adiuuâte memoria, q^uaproptet ea pars quarta ent. Vetû hæccun* fta cotrumpit,ac propemodum perdit indeco* ra vel voce-vel geftu pronunciatio. huic quolt;j igitutneceftatio ctibuendus eft quintus locus.

Tria ESs® GENERA CAVSARVM’ ;^Mneoratoris ofFicium, aut in iu* ^dicijs eft, aut extra iudicia. Eorfl l.'de quibus iudicio quætitur,mani ifeflum genus eft. Eaquæ ad iu« Jdicê nô veniût,autpræteritû ha» quot;nbsp;bêt tépus,autfucutû.prçcetitalau ^3m9,autvituperamus:de Futuris deliberamus. Item omnia de quibus dicendum eft,aut certa fîntnecefte eft,aut dubia.Cetta,vc cuicß eft anî inus,Iaudat,autcuIpat.Ex dubi;s partim nobis ipiis ad eledionem Funt libera , de his delibe» tatut: partim aliorum fententiæ commifta,de his lire contenditur. Eft igitur, vt dixi, rnum genus quo laus ac vituperatio continetur : fed eft appellatum a parte meliore laudatiuumt idem alij demonftratiuum vocant. Vtrunque *gt;omen ex græco creditui fluxifle: nam ij-KW* l^icenitop amp;nbsp;iTTi/ittcTneoii dicunt. Sed mihl ‘'Jri/iiKTiKop non tam demonftrationis vim Jtabere quàm oftentationis videtur,amp; multum ®b illo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;differre. Nam vt conti*

tietlaudatiuum in fegenus,ita non intra hoc ib lutn confiftit. Alterum eftdeliberatiuum.Ter iiümiudicialemec continetur fua quodque cer» bquæftionc , fed ftant quodammodo mutuis auxili/s omnia. (EOmnis autem oratio conftat q^uibui ru autex iis quae fignifîcantur , aut ex ijs quæfi»““ gnifîcantjid eft rebus,amp; verbis. Facultas oran diconfummatur natura,arte ,exercitatione;cut SUartam partem adiÿciunt quidam imitatio» *US;quam nos arti fubijcitnus.G Tria funt que b ij

oratoHs oflt; præftate debeat orator,vt doceat, moueat, de* feu ‘ leélet. Illud iam omnes fatentur, efle quæftio» nesjaucin fchpto,aut in non fcripto.In fcripto funt de iure: in non (cripto^de le. Illud legale, hoe rationale genus, Hermagoras,attp eutnfe» cuti, vocant kOjwiKÓp Sc XoyiHÔÿ. Idemfenti» unt, qui omnem quaeftionem ponunt in rebus dîi^æcaT’'’ verbis.Itcm conuenit quæftioncs efle aut inUnit«. infinitas, aut Anitas. Inflnitæ funt quæ remo* tis perfonis Si temporibus amp;nbsp;locis, cæterifque fîmilibus,in vtranque partem trafhantunquod ' Græci 6ilt;ny dicunt. Cicero propofitum ,alij quæftiones vniuerfales, ciuiles: alij quæfliones philofopho conuenientes. Hoc genus Cicero feientia amp;nbsp;-aftione diftinguit : vt fit feientiar, an prouidentia mundus regatur . aélionis, an accedendum ad Rempublicam adminiftran» dam.Prius trium generum,an fit, quid fît,qua« le fît.omnia enim hæc ignorati poflunt.Sequés duorum,quomodo adipifcamur,quomodo vtâ Ffnftæquæ myr, pinitæ autem funt ex complexu rerum, ftlanei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

perionarum, temporum , cæterorumque. n« vTTo6iiritç à Græcisdicuatur:caufæà noftris.

quot; In his omnis quæftio videtur circa res petfo» nafque confîftere . Amplior eft femper infini« ta. inde enim finita defeendit. Quod vt exemlt; plo pateat,infînita cft,an vxor ducenda:fînitâ, an Catoni ducenda : ideoque effe fuaforia polt; teft.Sed etiam remotæ 3 perfonis proprijs ad aliquid referri folct.Eft enim fimplex, an Ref« publica adminiflranda. Refertut ad aliquidy an in tytannide adminiflranda.

Vmomnis caufa contineatut alû quo llatu, appellcmus fané (latû, Grxci rxaiiif Cicero conftitutio« Status qua nem vocat, quod ex prima confli« ftione nafcitur: id eft, genus quæ» ftfonis. fecifti,non feci,an feceritf Hoc fccifti, non feci,quid fecetitflllud conieólura,hoc fini» fione quærendum.at^ in quo pars vtratp infi» ftitjcrit quæftio cóieéturalis vel finitiui ftatus. Simplex ante caufa,etia fl varié defenditur, no simple« poteft habere plus vno, de quo pronuncietur, wbeVtota erit inde ftatus caufæ,quod amp;nbsp;orator præ» sut’ caufæ cipuè flbi obtinédum, 8c iudex fpeftandû ma» ximè intelligit.In hocenim caufa côflftet-Cæ« terum quæftionum poffunt elfe diuerfl ftatus, Quod vt breuiftîmo pateat exemplotcû dicit teus,etiâ fi feci,refté feci, qualitatis vtitur fta» tu.Cû dicit,non feci, coniefturâ mouet, Séper wtê firmius eft non fecifle. ideoqj ftatû elfe in CO iudicabo,quod dicerem,fi mihi plus q vnum dicere non liceret. Noftra fané opinio lèmper status, hæc fuit,vt cû elTent frequenter in caufa diuet» fl quæftionû ftatus, in eo crederé ftatû caufæ, quod effet in ea potentiffimû, amp;nbsp;in quo maxi» mères verteretur. lt;tVnde ducatur ftatus,va» Vndaftatus rium eft:amp; accidit pro conditione caufarum; quia videri poteft propofitio aliquando fta» tum faceretvt in conieftutalibus caufis. vtitur cnim côieftura magis qui quot;agit. Intérim amp;nbsp;ex depulfione nafcitur ftatus: nihilominus tarnen

res eo reuertetut,vt modo fs qui agat,modois cum quo agicur,(latû faciat.Sic enimaccufato« ns intentio:hominc occidifti. fi neget reus, fa» cietftatû qui negat.Quid fi côfîtetur, fed iure a feadultetû dicit occifumfNcmpe legem elfe certû e(f,quæ permittat.nifi aliquid accufator refpondec,nulla lis eft. Non fuit(inquit) adul» ter.Ergo depulfio incipi t efle aftoris, ille ftatû faciet.ica erit quidé flatus ex prima depulfio» ne,fed ea fiet ab accufatore,non a reo.CLs v mgt; atM!“* I authores,amp; quorû authoritatê fecutuseft Cicero, tria efle dixcre, quæ in omni difputa» tione quærantur s An fit. Quid fit. Quale fit. quod etiam ipfa natura nobis præfcribit.Nam primû oportet fubefle aliquid de quo ambigi» tut:quod,quid,amp; quale fit,cette nô poteft ex» iftimari,nifi ptius efle côftiterit.Ideo ea prima quæflio efl.lèd nô ftatim quod manifeftû,etiâ quid fitapparet.hoc quorj conftituto, nouifl*’ maqualitas fupereft ; nec bis exploratis, aliu^ eft vitra. Hisinfînitæquæftiones,his finitæcô» Notatlo. tinétur.Hotiâ aliqua in demôftratiua,delibcta» tiua,iudiciali materia vticß traftâtur. Hæcrur» fus iudiciales caufas amp;nbsp;rationali parte amp;nbsp;legal* côtinet.Nec enim vlla iuris difceptatio, nifi fi' nitionc, qualitate, conieftura poteft explicari, Sed inftituentibus rudes, non erft inutilis latius primo fufa ratfo.Difcât igitur ante omnia qua» drfpcrtitâ in omnibus caufis efle rationé,qu3m lt;î.uatuortu prfmam intueri dcbeat qui aftutus eft.Nam vt éw», * nbsp;nbsp;nbsp;4 defenfore potiflîmû incipiâ, longe fortiifima

teft.Proxima,fi non id quod obijcitur, faftum elfe dicitur.Tertia, honeftiflîma, qua reöè fa* dum defenditiir.Quibus (i deficiamur, vltima quidem,fed iam fola fupereft falus,aliquo iuris adiutorin elabedi ex crimlne,quod nec negari, nec defend! poteft ; vtnon videatur iure aftio intendi.Hinc iliac quæftiones fiue aftionisjfiue ttanflationis. Porró in eos quos diximus tres omnia in flatus,etiam fi legales fpecies quatuor, fyllogi» J”/vmiret {inuSfàptpifiûXoj'îa, finitio,amp; ea omnia veni» unntamen quia habet aliquid velut proprium, videntur demonftranda difcétibus, amp;nbsp;permit* tendum ea dicere vel llatus legales, vel qus* fliones, vel capita quædam minora, dum fei* ant,nihil ne in nis quidem præter tria quç præ* diximus, quæri. Hoc inter omnes conuenit,in caufîs llmplicibus (ingulos effe ftatus caufa* rum ; quæftionum autem,qu2E velut fubiacen* tes adillud quo iudicium continetur, referun* tur, fæpe in vnam cadere plures polTe. Caufa quolt;5,amp; iudicatio,amp; continens eft in omni ge* riete caufarum.nihilenim dicitur,cui non infit ratio,8e quo iudiciû referatur,8e quod rem ma ximè contineat. Nunc quia in tria genera eau* fas diuili,ordinem fequar.

^jEmonftratiuum genus côftat lau» |de,ac vituperatione. Quod genus jVidetur Ariftoteles atque eum fe» cutus Theophraftus a parte nego» ,tiali,hoc eft '7r^«'}-ptxTiiiSç temo* b üij

uifle,tatamque ad folosauditorcs felegafl'e,amp; id eius nominis quod ab oftentatione ducttur^ proprium eft.Sed mos Romanus eüam nego» ti)s hoc munus infetuit,amp;; olim célébré in aftw onibus publicis:vt,deüderat autem laus,qus

Hicvideseo negocijs adhtbetur, probacionem :(îcilla qux ^unV/uda oftentationicomponitur, habet intérim aliquî fpeciem probationis : vt qui Romulum Mat» ris Hlium^ educatumquc a lupa dicat, in argu» mentum cæleftis ortus vtatur his, quôd abie» étus in profluentem,non pôtuerit extingui.Sed laudis edresamplihcare ôc ornare.quæ mate» ria in deos amp;nbsp;homines cadit. eft tarnen amp;nbsp;ali» orum animaliô amp;nbsp;carentium anima,hoc eft vt alij dicût, laudatur perronæ,aut fa£Îa,aut res, K tcmporibus anteaéhis, amp;nbsp;quibus ƒ ipfi vixerunt. \ patria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorum-, r

loci feu or Jquæ ad hominis laudem pertinent, gana a qui«-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pukhritudo

bus laus pe \ Corpotls Tj robur ^*t‘**'* I funt O infirmitas quæ admirat/onf BiHtt J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam ncn confert

a Quæ ideo folum laudantur, quôd f i)s honeftè vfus quis fuerit. f ^indoles V An/mi b disciplina

V funt P faélorû diftorûcjcôtextus C-Cæteræ etiam virtutes in Ipecies diuifæ.

Quiomnis etiam in vituperatione otdo con* ftabit,taméindiuetrum. Nam animi totidcm vitia, quot virtutes funt: nec minus quàm in laudibus, duplici ratione traftantur. Intereffe vb»lt;iuirque tamcn Ariftoteles putar, vbi quifquc laudetur, '„HTudarf, aut vituperetur.Nam plurimum refert,qui fint aut vimpe audientium mores,quæ publicè rccepta pet, fuafio, vt ilia maxime quæ probant, elTc in eo qui laudabitur,credant: aut ineo contra quern dicemus,ea quæ oderunt : ita non dubium crit iudicium,quod orationem prçcciTetit.lpforum etiam iudicumpetmtrcendalaus femper.nam idbeneuolos facit. Quoties autem fieri pote« tit,cum materiæ vtilitate iûgenda. Laudantuc amp;nbsp;vrbes,ciues,opcra,amp; huiufmodi. Quemad» modum igitur non confenfi hoc laudatiuum genus circa folam vcrfari honefti quæfiionem, lit qualitate maxime contineri puto:quanquä omnes tres ftatus cadere in hoc opus poffint. His quoque vfum C.Cæfarem in vituperando Catone,notauit Cicero. Totum autem habet aliquid fimile fuaforijs : quia pletunque eadem illic fuaderi,hic laudati folent.

Eliberatiuam materia Cicero di, offida p« gnitate maxime contineri putat: (quæ eadem fuaforia de tempo« 'refuturo confultat, quærit etiam Ideprætetito) officijs confiât duo.

tteœmium bus:fuâdendi, amp;nbsp;dilTuadendi. Proamio quale eft in iudicialibus, non vbïcp eget:quia conci» troœmiain lîatus eft ei quîfij, quem confulit. Initium ta« uh^dêm' quodcunç debet habere aliquam prooe» m'j fpeciem.Nec enim abruptè, nec vnde li« buit incipiendum:quia eft aliquid in omni ma« teria naturaliter primum. In fenatu vtique, amp;nbsp;in concionibus eadem ratio quæ apud iudices^ acquirendæ fibi pleruncp eorum apud quos di« cendum (ît,beneuoIentiæ.Erimus autem in hat materia, cum ptooemio vtemur, breuiore ta« men amp;nbsp;velut quodam capite tantum amp;nbsp;ini«

NstraHonê tio contenti. CNanationem veto nunquam ex» getpriuata deliberatio,eius duntaxat rei,de ubetatio« qya dicenda fententia eft s quia nemo ignorât id de quo confulit. Extrinfecus poffunt pati« nentia ad deliberationem multa narrari. In co« cionibus fæpe eft etiam ilia, quæ ordinem tei docet, necenaria,amp; aflè(ftus,vt quæque maxi« mè poftulabit. Nam amp;nbsp;concitanda, Sc lenien« da ftequenter eft ira:amp; ad metum, cupiditaté, odium amp;c. impellendi animi. Plurimum ta« Trfa in fiu »f cófilijs valet authoritas.CTtia prætcr« ea in fuaforijs fpeftanda. quid fit de quo deli« ‘ beretur,qui fint qui délibèrent, qui fit qui fua» deat. Rem de qua deliberatur, auteertum efl: pofle fîeritaut incertum. Si incertum, etith^c quæftio fola,aut potentiffîma.fæpe enim acci« dct,vtprius dicamus ,ne fi poflît quidem fie« Partti Cta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faciendumrdeinde fieri non pofle.lt;EPat«

quidem deliberatio de dubijs ell. Has autem partes nó om nes in omnetn cadere fuaforiam, nianifeilius eft,quim vt docendum fit, his tri* bus velut fpecies adijciuntur^fas^tuftum^piuniy æquum^amp; cætera:quæ fuflus exponûtui lib. 3 Q.uçqgt;eas tap.io inftit.orat.Videndum etiatn quid con» icdfluii, fecuturi fumus,amp; per quid'.vt ællimari polTit, plus in eo quod petimus, fit commodi; an ve» to in eo per quod petimus, incommodi. Hue pertinent,temporis qua:ftio,perfona quam de* eotis caufa fxpe intuemur, exempla,authoti« tas confulentis, amp;nbsp;diuerfi deliberantium ani» mi. color enim deformibus dandus. Quibufi dam tarnen authoritas fufficit : quofdam ratio ipfatuetur: ideoque longé mihividentur diffi» eillimx Profopopoeix, in quibus ad reliquum Profapa fuaforix laborem,accedit etiam perfonx diffi» P“'*’ cultas.diuerfaingenia diuerfam iequentur fen» tentiam. Omnino etiam ab eorum nó fimplici Ta«turd« errore diffentio , qui in deliberatiuis materijs ciamators. diuetfum genus amp;nbsp;plane contrarium iudiciali fo^S^Vmaie efle exillimarût.Vt enim proœmio video non «i«» vtilt;5 opus efle fuaforijs, propter quas dixi fu» prà caufas, ita cut initio fiiriofe fit exclaman* dum,non intelligo*. cum propofita confulatio« ne rogatus fententiam, fi modo efi fanus,non quirltet, fed quammaxime poteft ciuili 8c hu* manoingreflu mereriaflenfum deliberantis ve» lit. Tota autem oratio fimplex amp;nbsp;gram's , amp;nbsp;fenteotijs debet elfeornatior quàm verbis.

Cuius partes,vt plurimis authoti» bus placuit, quinque funt : pro«« ^mium,narratio, probatio, reFuta« ’ tio, peroratio.Probationi fuca» adiutorium ÛU t partitio amp;nbsp;propolicio.exceirus,amp; huiulmo# d^harum partiü,ex quibus egrediütur,funtor« namenta,vel adiutoriü.Nec alTentiot Ariftote* li^qut refutationem dettahit, tanqua probatio* Q.nid{ntuê til fubieâam. Hæc enim cófl:ttuit,tlla delltuit. Ante omnia intueri oportet,quod fit genus eau M. læ,quid inea quæratur,quid profit, quid no« ceat:deinde quid confirmandum at^ refelkn« dum fit;tum quomodo narrandum. Expofitio cnim,probationum efi; præparatiomecelTevtù lis potell,nifi prius conftiterit quid debeat de probatione promittere. Poftremo intuendum quêadmodû iudex fit cóciliandus.CC ae t e* R V M caufa omnis, in qua pars altera agentis eft, altera recufantis ,autvnlus rei controuci« ■fia confiât, aut plurium * ilia fimplex dicicur, hæc coniunfta.Vna controuerfia eft per fefc* ti,per fe adulterfi.Plures aut eiufdem generis, vt in præmijs repetundis;aut diuerfi, vt fi quis facrilegij Sc homicidij fimul accufetur .quod in publicis iudieijs nunc non accidit, olim fre* quens principibus, fenatus amp;nbsp;populi cognid«^ nibus ruit. Diuerfum his tertium genus, quod dicitur comparatiuum, Centumuids famili*

rius. Adiecerunt quidâ avrinetTHys^iapà. mu Warn accufationem.Sed cognito caui'æ genere, tum intuebimur,negeturne faélum quod inté* ditur, an defendatuc, an alio nomine appelle« tur, an à genere aciionis repellatur, vnde funt ftatus. (L N V N c videamus quid lit quæftio, tatio,iudicatio,continens,id eft

alij vocant,firmamentum. Quæftio,de qua hie Q,u«iu«i loquor,eft per quam fignificamus fummam ib hm in qua caufa vertitur, ex qua nafeitur fta* tus,an faftum fit, quidfaftum fit, an rede fa« ftum fit.hanc alij^HTMju« veluti principalem quæftionem vocant. lt;LK.atio autem eft,qua id quod faftum efle c5ftat,defenditur:vt, Oreftes natté occidi.hoc cóftac: dicit fe iufte fecilTet« Status eritqualitatis. Quçftio,an fccerit.ratio, quod Clytemnçftra maritum (uum,patré Orc« ftisoccidit, hoc ainap dicitur. CK^iró/ze» top autem iudicatio, an oportucrit vel nocenté ludtuui» natrem à filio occidi. Quot autem caufas fa« tiédi adferimus,totidem ludicationes.Nam 8c hæc erit iudicatio, an refponfis Agamemnon, cômunêfi« quibus fe impulfum ait, parère debuerit. Sed amp;nbsp;vna caufa plures habere quæftiones, amp;nbsp;iu» «ptiuîpeiu dicationes ( vt ego arbitror^ poteft : vt in eo, quiquum adulteram deprehenfam occidifiet Rdulterum qui tum effugerat, poftea in fo • to occidit. Caufa eft vna, adulter fuit, quæ» ftiones Sc iudicationes,anillo tempore,an illo loco licuerit occidere.Sed ficut,cum fint plures quæftiones , omnéfque funs ftatus habeant,

COM P E N DI V M iiidieatia (ut omnb t ita iudicacio maximè ptopria,ct^ Wime:”quot;” quapronunciatut. lt;t(ruv^x®P autcm, quod alij cMrimm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putanttCicero fit

fluefirma. mifliiTiam argumentationem defenforis,amp;ap* mcntum. pofitiflimatn ad iudicationem » Plerique afft* élata fubtilitate circa nomina rerum ambitio* iJe laborantes, negant, vbi caufa tradatur, eogt; dem loco cfle iudicationem^ quo quæftionem* ludfcatto, Veriusigituramp; breuius qui ftatum, amp;nbsp;coniP futiu,c;nci nens, amp;nbsp;iudicationem idem eflevoluerunt.Ca tincnsautem id elTc, quo fublato lis efle non poHit. hoc mihi videtur vttanque caufam có' plefti,amp; quod Oreftes mattem, amp;nbsp;quöd Cly* tamnællra Agamemnonem occident.

Vod principium lati« nè,vel exordium di« citur,maiote quadam tatione Græci vidcn« tut TTfo oijuioji noml« nafle : quia a noftrit modo initium fignifi« catur : illi fatis daté

dunt.Nâ Rue propterea^quod Sicantus eft, amp;nbsp;dtlurœdi pauca ilia quæ ancequam legi gt;nbsp;timum certamen inchoent f emetendi fauoris gratia canunt, proœmium vocauerunt : oia« totes quo^ ea , quæ priufquam caufam exor» diantur, ad conciliandos fîbi iudicutn animos præloquuntur, eadem appeHatione (îgnarunt. fîue quôd àî/top ijdem Græci viam appellant^ id quod ante ingreflum rei ponitur, fie vocare cftinfiitutumxertè proœmium cd quod apud iudicem dici priufquam caufam cognouerit , poffit. C Caufa principij nulla alia eft, quàm vt auditorem, quo fit nobis in cæteris partibus dpij. accommodatior, præparemus. Id fieri tribus maxirnè modis îter authores plurimos côftat, fl i?eneuolû,attentûy docile fecerimusmô quia nauditm«» ilia per totam aélionem non fint euftodienda, fed quia in initijs maximè necelTaria, per quæ ad animû iudicis,vt procedere vltrà poflîmus, admittimur. lt;L Beneuolentiam aut à perfonis dudmus,aut à caufis accipimus.Plurimum ta’ Rien ad omnia momenti eft in hoc pofitum, fi turS vit bonus eteditur. fie enim continget, vt non ftudium aduocati videatur affêtrc,fed penè te* ftis fîdem. Quare in primis exiftimetur venifi fe ad agendum duftus offïcio vel cognationis, vel amicitiæ ; maximécp fi fieri poteft, Reipu* blicx, aut alicuius certè non mediocris exem» pli, quod fine dubio multo magis ipfis litiga# toribus faciendum eft. Sed amp;nbsp;præcipua in hoc dicentis authoritas eft, fi in fubeundo négocia fufpicio fotdium^ autodiorum^aut ambicionis

abfuerit : ita quædam in ijs quotp commendî* tio tadta,n nos infirmos amp;nbsp;impares agendum contrà ingenijs dixerimus . Eft enim naturali* fauor prolaborandbus, amp;nbsp;iudex religiofus li* bentiiume patronum audit,qui iuftinæfuæti» ^'«ùnHn Vitandum etiam, ne contumeliofi, mail* «»tdio. gni, fuperbi,maledici in quenquam hominem ordinémve videaniur,præcipue eorum qui Is* dijnilî aduerfa iudicum voluntate,non poiTrnt. Patronus etiam aduerfæ partis exordium da* bit, ß eloquentiam ac gratiam iudici Rifpeâa Litigatori« fecerimus. Litigatoris perfona varie ttaftan* n^owfiä da. Nam turn dignitas eius allegatur, turn co* «gt;»• mendatur infirmitas nonnunquam contingif relatio meritorum. Dequibus verecundius di* cendum eiit fua quàm aliéna laudanti. Mulm Zduerfari/ ièxus, ætas,conditio. Deguftanda tarnen parfonaquo hæc procEmio,nó confummâda. (LAduetfari) perfona prope ijfdem omnibus,fed e con» trario duftis impugnari folet. Nam amp;nbsp;poten* tes fequitur inuidia,amp; humiles abieélofque co* ad^'^aSn temptus, amp;nbsp;turpes ac nocentes odium . QuS doj iudicum tria funt ad alienandos iudicum animos poten îSd«”qui. tiffîma.Conciliaturautem varie iudex,filaudé buïconaUai eius ad vtilitatem noftræ caufæ coniunxeii* mus 5 fi mores eius refte nouerimus. Metus nonnunquam amouendus, interim adhiben* dus. Si caufa coticiliandi nobis iudicis mate* riam dabit,ex hoc potiflimum aliqua in vfuin principi),quæ maxime fauorabilia videbuntut, decerpi oportebit. Mifericordia quoque iu* dicem tnouet, fiue quid pafii fitnus graue^Guc

pÄfluti.In ingrefTu tarnen parcius amp;nbsp;modcftius prcamJum Ptxtentanda eft iudicis tnifericordia: inepilo«

SO veto liceat totos eftundere aftedus gt;nbsp;6c ihtn orationê induere perfonis, 6c defundos lt;xcitare,amp; ptgnota eotum ptoducete^quç mt« nus exordijs funt vfitata.Ducuntur 6c exotdii ijs quæ non perfonatû nec caufató funt^ve*

Rim adiunfta perfonis amp;nbsp;caußs. C A T t e N» T V M iudicem faciunt, û res agi videtut noua, StmUone. Riagna,atrox,pertinens ad exemplum : ptæcigt; pue tarnen ft iudex auc fua vice,ant Reipu. co« *igt;ouetur;cuius animus fpe, metu, admonitio« Ue, precibus, vanitate deni(p,ft id profuturû ere elimus, agitandus eft. lt;IDociL£m fine du» »lt;*fi«n f« ^io amp;nbsp;hjc ipfa præftat attentio t fed 8c illud,ft bteuiter 6c dilucide fummam tei,dequa cogno feete debeat,indicauerimus. Huius rei pulcher« tiinum exemplum Ciceronis pro Cluentio ha* bes. Quædam etiam minuenda amp;nbsp;quafi conté» - ,, „ _ h J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ I ♦ CâUlârUni

uenda funt. lt;L G £ n £ R a caufarum plurimi genen. fecetût,honeftum,humile, dubium vel anceps, alt;lmirabile,obfcurum,id eft, ’iv/o^op, lt;e/«|gt;ilt;/’ûfor,'7r«fgt;«e/’ofov,J'ult;P7r«£aKOÀÔuflHTOv Admirabile quod eft præter opinionem ho » Admirabn« minum conftitutum . In ancipiti maxime be: Ancep«. ueuolum iudicem,in obfeuro docilem,in humi HuSiie.quot;”* Hattentum parare debemus. Namhoneftum Honeihun. nuidem ad concilia tionem fatu per fe valet. In edmitabili 8c turpi remedies opus eft.Et co qui»

lt;iam exordium in duas diuidunt partes;in ptin Exoedtj p« tipium,amp; inftnuationem : vt fit principijs re» ûa beneuolentiæ 6c attentionis poftulatiO| qug

quJa efle in turpi genere caufae non poffit,inR* nuatio furrepatanimis; maxime vbi frons cau* fæ nó fatis honefta eft.lllud in vniuerfum piP cep tu m ß t, V t ab ijs qu Ç lædunt^ad ea quç pro* func, refugiamus : eóque amp;nbsp;alijs de caulis in* linuatione opus eflè videtur . Mul turn gratiss exordio efl;,quod ab aéfione aduerf; partis na teriam trahit: aut illud fententiatum ÔC conp‘’ fitionis , amp;nbsp;vocis, amp;nbsp;vultus modeftia exornat« Modus autem piincipij procaufa. Sermonea* ucrfo quanuis rarius, nonnunquam tarnen vH* mur,vtfenfus aliquis fit acriot atque vehetn® Exordiotü tiot.Exordiorum vitia funt. quod in plurescau Vulgäre. fas accommodatur^vulgate dicitur.C^o aduei Commune, f^nus vti poteft^cómune appellatur.Quod ad» uerfarius in fuam vtilitatem defleftete poteft, beparatum. commutabile.Quod caufg non cohçref,f£para* xtanflatum tum.Quod aliunde trahitur,ttâflatum.funt amp;nbsp;alia . Quoties autem ptooemio fuerimus vRj tarnen fiue ad expofitionem tranfibimus, R“® protinus ad probationem, id debebit in prind pio poftremum effe, cui commodiffime iungi initium fequentium poteft»

Axime naturale eft, amp;nbsp;fieri fit* quentiffime debet, vt præparaW indicé, tes de qua pronunciatu* rus eft, indicetur. Eacft narratio» _____Narrationis autem fpccics duas efle exiftimo! alteram ipfius tau»

fæiâlteram rerum ad caufam pcrtfnentium ex» poßcionem. Eric aliqua, amp;nbsp;interim longa cir» ca argumenta eius criminis de anteafta yi » ta , de caufis propter quas innocens in pegt; ticulum deducatut, alijs quibus incredibile id quod obijcitur,fiat. Introducitur ctiam narra» tio vel exempli, vel augendi gratia,vel fîfta ad concitandos iudicesîaut per digrelTionem déco liscaufa.quæ omnia eo pertinent,vtappareat, non vtiç non narrare cum qui negat, led illud ipPum narrare quod negat. Nec eft narratio in hocrepetta ,vttantumcognofcat iudex, fed aliquanto magis,vtconfentiat.Quare etiam lî non erit docendus , fed aliquo modoafficien» dus, narrabimus cum præparatione quadam. Interim propter aliquem in confilium adhibi« tum nosrepetcre ilia fimulemus,interim vt rei quæ ex aduerfo proponatur, iniquitatem om* nes etiam circunftantes intelligant.In quo ge» neteplurimis figutis varianda crit expofitio adeffugiendum tæ^um audientis : ficut, me» minifti ; amp;nbsp;, fortafle fuperuacuum fuerit hie eómorati. Se d quid ego diutius, quum optime noris ( amp;nbsp;his fimilia. Narratio refte proce « mio fubiicictur .hoc tarnen conditio caufarum intcrduin mutât. Etunt enim quædam caufæ, nec idiraro , crimini quidem de quo cognitum tft,faciles addiluendum, fed multisanteaftç vitç flagitijs , Sc grauibus criminibus one » tatç, quç prIus amouenda funt, vt propi • tins iudex defenfionem ipfius negotij, cuius propria qujftlo eft, audiat« Sedhçc haàenus.

Narratio CNarratiojcft rei faftæ,aut vt faftae vtili's perfuadendû expoßcio.Eam pleritp fcriptores, tnaxtmèqui funtab Ifocrate, volunt ene luci*

▼irtutes. dam, btcuem , verifimilem. Nee enim refert, an pro lucida perfpicuam, pro verifimili pio' babilem ,ctedibilemve dicamus .Narratioeft aut aduerfa aut tots pro nobis,aut tota proadueriarijSjaut njs,aut mi jjiixta ex vtrifcj.Si erit tota pro nobis, contai* ti Turnus tribus partibus,per quas efficiturquo iudex facilius intelligat, meminerit ctedat* Suntquidem hæ, quasfuprà retuli, virtutesa* liarum quoque partium.Nam per totam adio* nem vitanda eR obfcuritas,amp; nobis vbiquetU Rodiendus modus, Sc credibilia oportet eÛc omnia quæ dicuntut. Maximè tarnen hæcio ea parte euftodienda funt,quæ prima iudicon docet : in qua II accidcrit,vt aut non intelligat^ aut non meminerit, aut non credat, frufttâin Aperu nar teliquis elaborabimus . C Erit autem narratio “ ‘°' aperta atque dilucida,R fuerit primum expolî* ta verbis proprijs amp;nbsp;lignilîcantibus,amp; non foi didis quidem , non tarnen exquintis,amp; ab vRi remotis: turn diRinfta rebus,perfonis, tempo» tibus, locis, caufis: ipfa etiam pronunciatiooe in hoc accommodata , vt iudex quæ dicuntut

tio tio ante omnia,li inde cœpenmus rem expone» re, vnde ad iudicem pertinet : deinde (i nihil extra caufam dixerimus: turn etiam ß recida rimus omnia , quibus fuftatis nec cognition! quicquam ,nec vtiiitati detrahatur. Non mi» obkantat. {lus autcm caucuda etit,quæ nimium cotti*

pientes omnia fequitur obfcuritas: iàtiufc^ eil aliquid narration! fupereffe quàm deefle.nâ fu» peruacua cum tædio dicuntur: necelTaria cum periculo fubtrahuntur. Quædâ ex ordinepræ« termittenda: multa etiam qua; funt in te, quia remota funt a caufa^prstermittam. At parti« partirionar tio tædium leuat. Dicam quæ aéla funt ante S’““quot;;’ “ ipium tel contractum : dicam quæ inre ipia: dicam quæ poitea. Ica tres potius modicæ vi« debuncur narrationes, quàm vna longa. Inte« tim expedier expofitiones breui interfatione interratfa diftinguere.Audillis quæ afta funt^udite nüc quæinfequuntur. Si tarnen adhibitis quoqg bis ’ artibus in longum exierit ordo rerumgt;etit non inutilis in extrema parte commonitio. quod cômonitio Cicero etiamlin breui narratione facit. Adhuc *quot;

Cælar Qu. Ligarius omni culpa caret, domo eft egrelTus amp;:c. CCredibilis autem erit narra« credibni» tio ante omnia, fi prius cófuluetimus nollcum animum, ne quid naturæ dicamus aduerfum.

Oeinde ß caufas ac rationes fadis præpofue* timus,non omnibus, fed de quibus quæritur.

Si petfonas conuenientcs ijs quæ fafta credi volemus, conftituerimusivt futti reum, cupi» dum:adulterij,libidinofum:homicidii,temera« tium.Vel contra, fi defendemus. præterea lo» semina pre tempora,amp; fimilia. Ne illud quidem fu«

îtit inutile,femina quædam probationum fpar rp^gerêquot; 0 gete: verum fic,vt narrationem elfe memineri«

nms,non probationem. Nonnunquam etiam Cmpiwar* tarnen areumento aliquo côfirmabimus quod gu»«''’!® pfopofucumus; fed umphct amp;nbsp;breuuvt in vei fuerimus.

neficijsjfanus Bibit, ftatim concidit amp;c. Optf* mac veró præparaciones erunt quæ latuerint^ vt à Cicerone funt quidem vtiliflime omnia prædifta, per quæ Milont Clodius, non Cio» dio Milo infidiatus effe videtut.Plurimum ta» men facit ilia callidilfima (implicitatis imita» tio'Milo autem cû in fenatu fuiflet eo die amp;ccgt; inquib’rcs lt;tln quibus tes contra noserit.in hisdiftin» erit, m hilt; guenda lunt genera caularum.nam vbi non de **cn quot;ra' cw quæritur, fed de aftione, etiam fi erunt contra nos themata,confiteri nobis licebit,Pc* cuniam de templo luffulit/ed priuatam, non ideo facrilegus eft. Quædam etiam quafi non narrantes mitigabimus.Licebit amp;nbsp;verbis qus* dam eleuare. luxuria hilaritatis, auaricia pat» fîmoniæ, negligentia fimplicitatis nomine le» nietur.Vultu denique,voce,habitu,vel fauoris aliquid, vel miferationis merebor. Solct non» nû-Twi?” ntinquam mouete lachrymas ipfa confeflîo. muin^eu Coniefturalcs autem caufæ,inquibus defaâo quæritur,non tam fæpe rei, de qua iudicium efl:, quàm eorum per quæ res colligenda eft, Notatfo. cxpofitionem habent. Narrandum autem

modo amp;nbsp;ordine quo expcdit. Nec dixerim^* plus narrate nefas; quod Ciceto pro Cluentio ^uarrónte f^cit.Narrationcm autem idco ante probatio’ probat^nej Hcs ponetc eft inftitutum, ne iudex de quart mïquot;« quætatur,ignoret. CSunt quædam falfæ expo* 01130«^^° fitiones: quarum in foro duplex genus eft i al* terumquod inftrumentis adiuuatur : veluti fi* ducia teftium : alterum quod eft tuendum di» ccntis ingenio. Sed vttuncunqueetit,prima fit

tutatum,vt id quod fingimus,fietipoflît.dein» amp;c petfonæ 8c loco amp;nbsp;tempori congruat, amp;nbsp;ctedibilem rationem amp;nbsp;ordinem habeat. Tie tontinget ctiâ veræ alicui rei cohæreat, aut arlt; gumêto,quod fit in caufa,cófïrmetut.lt;EQuod fl pars expoßtionis pro nobis, pars contra nos etit,mifcenda ßt, an feparanda narratio, cum ipfa caufæ conditionc deliberandum eft.nam « pluta funtquæ nocent:quæ profunt,obruengt; tut.ita nunc diuidere optimum erit, 8c ijs quæ pattern noftram adiuuabunt,expofitis amp;nbsp;com finnatis, aduetfus reliqua vti remedijs . lt;LIlIa

■- Rdine Ipfo narrations fequitW Iconflrmatio.Ptobâda funtenim 5^ quae propter hoc expolüimuS' I Plerilip autem moris eft, ptola*

ocutn quàm maxime poffint/auorabiliter^*’ currere.Ego fané conficeot hoc expatiandi nus nô modo narrattoni quidem,fed etiâ qu^ ftionibus vcl vniuerßs, vel intetim fingultsop* portune pofle fubiungi^cû tes poftulat^autcet* lè permittit : atcp eo vel maxime illuftrati oi* nariqß orationétled fl cohæret amp;nbsp;fequiturinô» per vim cuneatur,amp; quæ natura iûéîa erât/ii» trahit. Nihil enim tam eft côfequens^q natta» tioni probatioinifl excurfus ille vel quafi finis narrationis,vel quafi initiû ptobationis uendû tamë^ne ipfa expofltio vanefcat,au£tfis in aliud animis,amp; inani mora fatigatis. Sed vt nô femper eft neceflatia poft natrationetn ilb procurlio^itafrequétervtilis ante qusEftiontt” præparatio.Hanc parte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocât Gtï»

ci,Latini egreffumjvel egreffionê. nec proptie hic locus ei aftignatur. nam quicquid dicitut praeter illas quinqp(quas fecimus)partcs,egtef» flo eft,indignatio,mirericotdia, inuidia amp;cgt;

Ropofltio, initium vfdetur omni» conflrmationis. Ea vt non fémpet Jvti neceffe eft, vtiqg fl narratio ibi ,fin«n habet, vbi initium quæftio’

R H ET O RiC AE.quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;¥5

ita nonnunquam valde vüliseft, ptæcipuevbivfm props tes defendi non poteft,aut de finitione quærü ßtionit. tut : Item in eau fis obfcurisac multiplicibus, Premit hæc confelfionem aduerrariÿ, amp;nbsp;quo« dammodo iudicandi moram tollic, nec indi* catquæftionem, fed adtuuat. Sunt propofitio) nu^mpi« nés fimplices amp;nbsp;duplices, vel multipliées. Eas «» «tupu teculàtio quolt;p fiue depulfio tecipit.Eftv nu» p7ok,ntta da propofitio, qualis ferè in conieduralibus: quot;“o» ” cæcfisagoifurtumobijeio.Efttationefubieûa’ a,quot;' “ * Maiefiatem minuit Caïus Cotneliusmam co* dicem tribunus plebis ipfe pro concione legit. Interim etiara noftra vtimur,vt,adultetiû obij* cio :Jaut communi,vt inter me amp;nbsp;aduerfarium quæftio e(lo,vtetfit intellato propior.Nonnu* quam ell commonitioquædamiudicis, vtini* tiumptobationis intelligat.

oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fempet necefiaria,ac etiä

» W® •ambus fubeundus fit, aut dura propofitioiquædam etiam pet fe leuia amp;nbsp;infit* ina,turba magis valcant: ita opportune adhi* blta plurimum orationi lucis amp;nbsp;gratis con* fettivtique fi' plura vel obijeienda funt,vel di* luendaivt quid quacp de re diduri fumus,ordi* neappareat,fiantque clarioraquæ dicuntur,tc« bus velutex tuiba extra£lis:tum autem vt au* diens cetto fingulatum partium fine teficiatur:

non aliter, quâm facientibus iter multum de» trahunt fatigationis notata tn fcriptis lapidi» bus fpatia. Hane efle volumus ante omnia a» pettam amp;nbsp;lucidam.

Rima ilia partitio ab Ariftotelc tradita,con» feniiim ferè omnium meruit t alias effe pio» bationes quas extra di* cendi tationem accipe» ret orator : alias, quas ex caufa trahcret ipftgt; amp;nbsp;quodammodogigne

tet.ideoque illas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft inartificiales,

artificiales vocaueiunt.Ex ptæiudicu illo priote genere funt : p r ae i v d i c i agt; authoritatc eorum qui ptonunciauerunt, rum norm confirmantur:amp; fimilitudine return, de quitus q^æ^iruf» Rcfelluntut taro per contumeliaffl quæ cGft.1 ludicum, nili forte manifefta in ijs culpa eritlt; V M o R E s, id eft publicum quafi teftimo« caturij exe nium,aut,vt alij volunt, fermo fine vllo certo ëumôrcj. ^utbote difperfus. torment a, neceflitas Totmenu. quätdam fatendi, vel caufa falfa dicendi. Alijs enim patienttamendacium facitt alijs inörmu

tas necefTarium.T a b v l AE,qu« Sc tefellum Tabula-; tur, amp;nbsp;accufantut fæpiflime. i v s i v R a ni luflurands D V M, quod offertur, aut recipitur oblatum.

Testes, circa hos magnus patronis fudor Teftes, ■ eft, Dicuntur autem teftimonia aut per tabu» las, quæ fimplicior pugna eft t^aut apracfenti« bus,contra quos proque his dupliciacie confli* gitut: aftionum,amp; interrogationum . Interim aduetfus fingulos dirigitur aftio. hæc in ipfis vetis inftitutionibus fulius traftantur.Cp a r s probaHo at altera probationvm, tota in at» teeft,conftatlt;5 tebus adfaciendam fidem ap» pofitis.Ducitur autem aut ex antccedentibus, Cofirmatto. autexconfequentibus, aut ex pugnantibus.Sc hæc neceffe eft,aut ex præterito tempore, aut ex coniunfto,aut ex fequenti petere . Nec vlla res probati nifi ex alia poteft; eaqj fit oportet autmaior,aut par, aut minor. Argumenta ve» toteperiuntur,autinquæftionibus,aut in eau», „çefuntje ft. Probationum prætetea omnium aliæ funt AtiftcteHij neceffatiæ,aliæ credibiles,aliæ non repugnan* tes.Adhuc probationum quadruplex ratio eft, Theod, lib, Omnis igitur probatio artificialis conftat aut fignis,aut argumentis,aut exemplis.Cs t o n a bus connct. dluidûtut in has fpecies,quod eotum alia funt Signadupil neceflaria , Græci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocant:alia non

neceffariajquæiTHjuSÂ.Priorailla funt,quæali» Neceffarla, tet fe habere non poffunt: quæ mihi vix perti» neread ptæcepta artis videntur. Nam vbi eft «□quot;Xdeft fignum infolubile ,ibi ne lisjquidem eft. Hoc 8c RhodJ, genus pet omnia tempora perpédi fokt. Nam A-gtiœU amp;nbsp;coûte earn cum vito quæ peperit, quod eft

ptæteriti: Sc fluüus elTe, cum magna vis ven* ti in mare incubuit, quod contundi : ÔC eum mori cuius cot eil vulneratû, quod futuri, ne« signa non cefTe eft. Alla funt ligna non neceffaria,quæ naceffaria. i(,t«7ajGt2ci vocant,quæ etiam fi ad tollen« dam dubitationem fola non fuffidunt, tarnen adiunda cæteris plurimum valet. Signum vo» cant (vtdixi) ôH/aâop: quanquam id quidam indicium^quidam veftigium nominauerût,pe( quod tes intelligitut:vt per fanguinem cxJes. potuit ille vel enaribus profluxiflemec fiatim qui cruentam vellem habet, homicidium fe« cit.Sed vt per fe non fufficit,ita cæteris adiun« Airnntta. ftum,teftimoni,‘ loco dicitur.CA R g v m E N« T A voco, compleélorque hoc nomine omnia quæ Græci îvOu/zH/aaTK,

vocant. Quanquam apud illos aliqua horum nominum difièrentia eft, etiâ fi vis eo* dem ferè tendit. Sed nunc de eodicendum ar« gumento eft,quod probationem, indicium, fi* dem^aggrelTionem, eiiifdem rei nomina facit, parum diftinftc,vt arbitror. Nam probatio amp;nbsp;ndcs efiicitur non tantum per hæc, quæ funt rationis,fed etiâ per inartificialia.Signû autem, quod ille indicium vocat, ab argumentis iam feparaui. Ergo cum fit argumentum ratio pro« bationem præftans,qua colligitur aliud pera« liud,amp; quæ quod ell dubium, per id quod du« bium non ell,confirmat:neceire ell efle aliquid in caufa, quod ptobatione non egeat. Alioqui nihil erit quod probemus, nifi fuerit quod aut fit vetu^auc videatur, ex quo dubi]s fides fist.

(LPto certis habemus, quæ fenfîbus percipiû« PracetH« tur;qualia funt figna. Deinde ea in quæ cómu^ q™ habean ni opinione confenfum eftsDcos effe. Prætetea quæ legibus cauta funt:quæ petfuaßone etiam 11 non omnium hominum, eius tarnen ciuitatis aut gentisjin qua res agitur, in mores recepta funt'.vt pleraque in iure non legibus, fed molt; ribus confiant gt;nbsp;ß quid intet vtranque pattem conuenitihinc fiunt arguméta: hinc etiam funt quæ tuÖT« dicuntur.CCtedibilium autem ge Créditai» neta funt ttia-.vnum Hrmiiïïmum^quia ferè ac» cidittvt liberos à parentibus amari. Alterü ve* lut ptopenfius'Eumquireftevaleat, in craili* numperuentutum.Tertium tantum non repu gnans. In domo furtum ab eo faftum, qui do» mifuit. Omnia autê ctedibilia,inquibus pars maxima confillit argumêtationis,ex huiufmo» di fontibus fluuntian credibile fit à filio patte occifum : inceftum cum filia commiflum : Sc contra venefîcium in nouerca : adulterium in luxutiofo . C. Argumentotum locos appelle, non vt vulgo nunc intelliguntur, vt in luxuric: fed fedes argumentotum in quibus latent, ex

quibus funt petcnda . lt;E Petuntut autem in SX’.’* primis argumenta fçpeàpetfona.omnia fiqui» dem pattimur in rcs,atque petfonas. Ea porro f^am, funt s Genus: pattem fequiturfua proles. Na« Oeni« tio:gentibus proptij funt mores . Patria : pro« p^ru ptet legum difFerentiam. Sexus: Lattocinium facilius in viro quam fœmina credas . Actas, Educatio » Educatio, amp;nbsp;difciplina. Habitus corporis'.fpe« HAbituquot;«» cies fçpe libidinis argumentum. Hts contraria poru«

Fctfuna. in diuerfum . Fortuna i non idem credibile in paupere ac diuite.Conditionis diftantiadibeb Animi natu an leruus. Animi natura:ira,auaritia, fidemv®* Sudfa. adferunt,vcl detrahunt. Studia, rufticus long® Antedida. aliud atij negotiator efficit. Antedifta quotju® fpeftancur,amp;c. lt;t Nunc ad res rranfeo,in quù

bus maxime funt perfbnis iunfta quæ agimus* In omnibus porto quç fiunt,quæritur,aut qu»* te,aut vbi, aut quando, aut quomodo, aut p®® Argumenta quæfafta funt.Ducuntutigitur argumenta ex «Kbusdu cjufisfafiorum velfuturorum.Nam caufæ'nô Exciufisfa folum ad conuincendumquodobijcitur,fedad

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca

Jatuifti,ptofugifti,Ifuores amp;nbsp;tumotes appato®* tut. Eodem fpcftat carus,fed diftinguiturpto* prietate. Melior dux Scipio quam Annibal,vi’ cit Annibalem . Facultas argumentum adfert» inftiumÊtu facile eft occidi pauciores à multis.Huic con» iungötur inftrumentum Sc modus, quem Tf®* _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“n-ov dicunt. Et qiioniam in rebus omnibus de

Cx quitus argumenta fumuntut. Genus' ad probandam fpeciem minimum valet^ plutû tnum ad tefellendam.ltaque non quia e(l an bor,platanus eft. A genere igitur perueniendû eft ad vltimam fpeciem: vt, homo eft animal, non eft fatisfid enim genus eft^mortaieietiam fi rpecics eft,cû alijs tarnen communis finitio. tationale; nihil fuperetit ad demonftrandum id quod velis. Contra fpecies fitmam probations habet generis , infirmam refutationem. Nam quod iuftitia eft, vtique virtus eft.quod non'eft iuftitia,poteft efle virtus: vt,fortitudo. Sc cæte ta. Nunquam itaque tolletur a fpecie genus:ni* fi omnes fpecies quæ funt generi fubieétæ, re* moueantur, hoc modo* Quod neque immor « tale eft,neque mortale,animal non eft. His adlt; ijciunt propria amp;nbsp;differentia. Proprijs confit» tnatur nnitio:differentibus foluitur. Proprium Proprium, autem eft quod foli accidit: vt homini iermo, tifusiaut quod vtirß accidit,fed non foli: vt igni calcfacete. Itaque quodcunque proprium dee* tit, foluet finitionem: non vtique quodcunque eritjConfirmabit.Quatritut hoc f«pc per iru»

• Quod autem proprium non erit, differens erit:vt,aliud eft feruumeffe, aliud fer» uite:qualis effe in addiftis qusftio folct.Diffê» Diffeten», tens autem vocant, cum genere in fpeciem di» dufto, fpecies ipfa difeernitur. Animal,gcnus: mortale, fpecies:terrenum vel bipes,differens. Pertinent ad conieftutæ quoque partem pro» proptu ad pria,vt proprium eft boni,refte facete:iracun« ai,vetbis exc^ndefeetc « Contta qusdamin hanu

Dluiflo ad quibufdam non funt.Diuilio amp;nbsp;ad probandini* öTï^Uédö fimili via valet,amp; ad refellendum.Probanti iolt; vai«»« teritn fatis eft vnum habere, hoc modo : yt ßt ciuis, aut natus fit oportet,aut faftus. NegaO* ti,vtrunque tollendum eftsnec natus ,necfa» élus eft.Fit hoc amp;nbsp;multiplex. Idqß eft arguiné torö genus ex remotione , quo modo efficifut totumfalfum: modoidquod relinquitur veto, totum falfum eft , hoc modo. Pecuniam tlt;

credidifledicisfauthabuiftiipfe,aut ab aliquo accepifti,autinuenifti,aut furtipuifti. Si neque domi habuifti, neque ab alio accepifti, nec c» tera,non credidifti. Reliquum verum fît ßo

Hic fetuus, quem tibi vendicas, aut verna tult; US eft, aut emptus, aut donatus , aut teftamen to reliélus, aut exhofte captus , autalienur*

Deinde lemotis prioribus, fuperetit, alienus« Fit amp;nbsp;ex duobus, quorum necelTatia eft alten Uttum eligendi aduetfatio poteftas : efticitürf vt vtrü elegerit,noceat:funtqß ea argumenta in» Ab initio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptobantia. Nam ex initijs fumnia

colligitut: vt,Non dominationis caufa Syllaffl arma accepilfe, argumentum eft diélatura de» polita. Similitet ex incremento: An ei cædes imputanda fit, à quo iurgium coepit. Eftai» A nmiiibut gumentorum locus ex ßmilibus. Si continen« Epagoge virtus,vtique amp;nbsp;abftinentia.Grçci hoc tir«' inducbo. vocant, Cicero indudionem . Fx dilß« ' milibus. Non fi lætitia bonum,amp; voluptas.Ex

Ium. Exrepugnantibus. Qui ftultus ,fapiens E;;adi5ftit non cft, Ex cooTequentibus fiue adiunäis. Si

iullitia eft bonum,refte iudicandum.A caufts. Girpus in lumine vmbram factt:amp; vmbra vbt» cuç eft, ibi corpus effe oftedit.Fit hoc interim neceflario,interim no necelTario.Sol coloratino vtiquequi coloratus eft,a foie eft« fed caufæ o» mnino non funt ab vltimo repetendae. his con« iugatum argumentum adijcitur. Quod compa fcuum eft,compafcere licet. Sed argumenta a csiugatun» caußs alij vocant tKjamp;SMtiç, id eft exitus. Ap» poRta vel comparatiua dicuntur , quæ mafora exminoribus, minora exmaioribus,paria ex Appoiftavel paribus probant. Confirmatur conieftuta ex romparati. maiori. Si quis ftcrilegium facit; faciet amp;nbsp;fur» X’S« tuin.Ex minore.Qui facile ac palam mentitur, peierabit. Ex pari. Qui ob rem iudicandam, A minor«, pecuniamaccipit, amp;nbsp;ob dicendum falfum te» ftimonium accipiet.Hçc tarnen ad iuris confît tnationem , item amp;nbsp;finitiones alio modo tra» ftantut.Ex difficiliori: vt illud Ciceronis, Vide quæfo Tubeto , vt qui de meo fafto non du» ex difflci oitem ,de Ligatij audeamconfîteri. Scd com» paratio in plures diducitur fpecies . Item a fî» ftione,quam Græci Koefl’ü-Tróflcöip vocant. Et Afiaion«.* quidem ex omnibus ijfdem locis , quibus fupc» tiora ; quia totidem fpecies elfe polTunt fi£tac, quot veræihoc exemple. Lex eft, qui parentes nonaluetit,vinciatur. Vtiturfîftione, fi miles, fi infans fit, fiReipubli. caufa abfit. A circun» ftantia ; vt in illo adultero facerdote , qui lege a dreuftan qua vnius feruandi poteftatem habeat, fe ipfe fetuare voluit ; proprium eft controuerfiæ di«

ultero dlmiffo,adulteram occidete non licebit. Itxiâulut Hoc enim argumentum lex facit, quæ proW» bet adulteram fine adultero occidi.Non minus in hoe curæ debet adhiberi,quid proponendn, 3uàm quomodo fit,quod propofucris,probav urn. hic omnino vis inuentionis fi non maiot;

certe prior:quod fane comprehend! arte non poflit. ideoque cum plûtes eadem didicetint* gcncribus quidem argumentorum fimilibus v* tentur: alius tarnen alio plura ,quibus vtatuO inueniet.Habes exempli huius propofitain«’* trouerfiam deTheflalis Sc Thebanisapudf^ biumlib.5.cap.io.

li Grxei vocant vrafac/’tij-//«)*’“’* i ftri fimiiitudinem,quç ab ill'® P? ___ nbsp;nbsp;nbsp;«3' rabole dicitur: appellemus vti“' que nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s à quo Cicero collatioO^

feparatadem argumentationem induaspn®'^ diuidit:indudionem,amp; ratiocinationetn:vt Pquot; ïilt;5 Græcorû in Traffacru'T-jMaT« amp;nbsp;/w«T«,dixcrûtlt;p '3roc^«J‘it')'fiec fÜTO^iuil' 7«7Hp.Sed quod in indußione interrogai*”^’^ indiiftioin cxempio fetc fumitut : vt,quod eft P®, tdtiü mt« mum generofilfimumfnonne quod optitn*quot;” X'X Inteftiuminterrogationehocplurimumg;

Ex hoc genere omnia funt fimilia aut diu*» lia,aut contraria. Potentiffimum autem e« ExipUdefi ter ea quæ funt huius generis,quod propt*® nbsp;nbsp;nbsp;I

Vtilis ad perfuadendum id quod intcnderfs,c0» mcmoraüo.lntucndum fgitur,totum limile fir, an ex parte: vt aut omnia ex eo lumamus, aut quæ vtüia erunt.Simile eft. Iure eft cccilus Sagt; Aümiil. tutninus,ficut Gracchi. Diffimile.Biutiis occigt; dit liberos proditioncm molientes, Mâlius vir» AdifTimfli. tutem filij motte mulftauit.Contrariü. Marcel , lus ornamenta Syracufanis hoftibus reftituit: ° ’ Verres eadem focijs abftulit.Vtilis etiam fimi lium admonitio. Dionyfius idcirco petit cu» Afimin ftodes falutis fuç, vt eorum adiutus armis tyrä Ridern occuper.iimili ratione Pifillratus ad do« tninationem peruenit. Suntciufmodi exempla totafimilia , interim ex maiotibus ad minora: Cc minotibus ad maiora . Ad exhortationem valent imparia. Admirabilior in foemina quam ’* in vito virtus. Sed fingula horum generum ex» empla pulcherrima funt apud Ciceronem .

Quædam fignificafle fatis erit. Eadem quo» ExpoeHdi que ratio eft corum quæ ex poeticis fabulis febuU». ducuntur, niß quod i;s minus affirmationis ad» hibetur.CProximas exempio vires habet fimi . litudo duélacitra vllam tranflationum mixtu» ** tam ex rebus pene paribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fane,

quam Cicero collationcm vocat, longius res panbcia. que comparantur, repetete iblet. Admonendû tarnen tarius efle in oratione illud genus, quod tiKÓi/« Græci vocant, in quo exprimitur re» turn aut perfonarum imago: vt illud Cice» Abimagin» tonis . Vt corpora noftra fine mente, ita ciui» tas fine lege, fine patribus , vt neruis ac fan » guine amp;nbsp;membtis vti non poteft. Illud etiam d ij

Argument» annotandiHTi,argumenta duci ex fure fimih’: vf mill?” Cicero in Topicis.Ei cui domus vfusfruftus re» liélus fit,non reftituturum hæredem, fi corrue rit: quia non reftituat feruum, fi is dcceflerit.

Excótrario Ex contrario nihil obftatquo minus iuftumpa trimonium fit mente coeuntium,etiam fi tabu» læ fignatænonfuetint. Nihil enim proderitfi» gnafie tabulas, fi mentem matrimonii non fu» Ejcdiflïnii:i i(ïe conftabit. Ex diflimili: qualc eft Ciceronö pro Cecinna, vt fi quis meexire domo cocgif’ fet armis , haberem aélionem : fi quis introire quot;»•OS'’« prohibuiiret,non haberem, Huicgenerianalo» giam fubieélam putamus. Si turpis domino confuetudocum feruo: turpis dominicum an» cilla . Cui rei facillime occurrit ex difiimilibus argumentatio. Non idem eft dominum cû an« cilla coiffe,quod dominam cum feruo . imô e)i contrarijsiquiamutis, idconon rationabilibus. Adhibetut extrinfecus in caufam Sc authori»

Abauthoii« tas. Ponitur àquibufdam,amp; quidem in parie Ex'deorum prima, deorum authoritas, quæ eft ex refpon» oracuii». fis:vt Socratcm effe fapientiffimum. id rarum Dbina te • vtitur CO tamen Cicero, quæ cum propria itimonia. caufç fint, diuina teftimonia vocantur : cuni aliunde accerfuntur, argumenta.His alia addi

De vtu argu pQfl-ypj. lt;£ N y N C DE VSV ARGV* mencorum. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

MENTOR.VM diccmus . Tr^ditum lete elt argumentum oportere effe confeffum. Dubijs enim probari dubia quipoffunt? Quædamtâlt; men quæ in alterius rei probationem ducimus, ipfa probanda funt.Occidifti virum. eras enim adultéra. Prius deadulterio conuincendum eft

vt cum id coepentelTe pro certo, fiat incertt argumentum.Hinc Tciêdum,nulla efle firmio» ta,quàmquæex dubijs fafta funt certa. Cælt; des a te fafta eftzcruentam enim veftem habui» fti.Non eft tam graue argumentum,fi facetur, SecGdf præ quàm fi conuincitur. Nam fi fatetur, multis cxcaufis potuit cruenta efieveflis.Si ncgat, hiccaufæcardinem ponitsin quo fi viftus fue» titjetiam in fequentibus ruit. Non enim vide» tur in negando mentiturus fuifle, nifi defpe» taflet id pofle defendi,fi confiteretur. firmifft» inisargumentorum (îngulis inftandum. Infir» Notitio. miota congreganda funt : quia ilia per fe for» tianon oportet circunftantibusobfcurare : vt qualia funt, appareant. Hæcimbecilla natura, inutuo auxilio fuftinentur. Itaqp fi non poifunt valere,quia magna non funt: valcbunt,quia multa funt, quæ ad eiufdem tei probationem omnia fpeftant : vt fl quis hæreditatis gratia hominem occidifTedicatur. Hæreditatem fpe» ftabas magnam, amp;nbsp;pauper eras , amp;nbsp;tum ma» ximea creditoribus appellabaris, amp;nbsp;offende» tas eum cuius hæres eras, amp;nbsp;mutaturum tabu» las fciebas.Singula leuia funt amp;nbsp;cômunia,vnl» uerfa veto nocent,etiam fl non vt fulmine,ta» men vtgrandine. Quædam argumenta pone» te fatis non eft, nifi adiuuentur: vt fl ira fcele» tiscauCa fuit,oftendendum quantumefficiat in antmis hominû talis affeélio.Multum etiam tefert,fi argumêto nitemutodi,',vtrum hoc ex inuidiaflt,an ex iniuria amp;c. Nec tarnen omni» bus femper,qaæ inuenerimus,argumentis one»

SepHmum. Mndus efl iudex,quia ptæter tædium,ctfam fî* oftauum. dem detrahunt. In rebus apertis argumenta» ri omnino ftultum. His quidam probatione* adi,'ciunt,qiias 'TiKdH'nitxQ vocant, duftase* Nonum. affeélibus ; vt quemadmodum primum cll,vt orator vir fit optimus,ficfecundum, vt vfdea» Decimum. tur.Intuédumqui fit apud que dicimus, amp;nbsp;quod ilii maxime probabile videatur, requi» VndccimG._ rendum.Eft exaflcueratlone ptobatto Ego hoc puodccimu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoedixifti ? Illæ firmiores ex foâ

cuiufquc perl’ona probationes, quæ credibikm rationem Cubieftam habentivt vulncratus,aut filioorbatus non fuerit aliûaccufaturusquàfl nocentem : quando fi negotium innocenti fa» Pecimum cit,libereteum noxa qui admiferit.Argumcn» tertium. ta autem ordinabuntur, prout caufæ ratio po» ftulabittvno excepto,ne a potentiflimis ad 1c» uiflimadecrefcat oratio.

j Efutatio dupliciteraccipipoteft' nam defenforis pars tota eft po» I ficainrefutationeiamp;hæceftpro» ! prié cui in caufis quartus affigna» t tur Jocusivtriufcp fimilis códitio«

DifRrtiim At non finecaufa creditum, tantoefle accufa’ defenderc rcquàm defenderc,quanto facere quàm fanarc fare?' vuInera,faciIius.Ptfmumigitur intucndumcft id cui refponfurifumus, proprium fiteiusiudi inre'‘utaki cii,àn ad accufandu exttà accerfitum. Namfi pP'mQ fpe eft proprium , aut negandum, aut defenden» ftandum, dum,aut tranfFetendum. Extra hæc in iudieijs ferè nihil eft, Deprecatio quidem^ quæ eft fine

Vila fpecie defenfionis,rara admodum,amp; apud cos folum iudtces, qui nulla certa forma pro« tiUDciandi tenentur. Primum omnium nó eric Nota* res nobis cum aduerfario, fed cum indice; de» iode forma deliberatiuæ magis materiæ quàm iudicialis vcemur.Suadebimus enim vtlaudem humanitatis potius,quàm voluptatem vltionis concupifcat. Âpud iudices quidem fecundum legem diéluros fententiam de confeffis præci» pere,ridiculumeft. Etgo quæ neç negari,ncç tranilerri poiïunt^vtii^ defendenda funt, qua» liacunç fint^aut caufa cedendum.Negandifot NcgMifi» ma duplex:auc non elfe faftum : aut non hoc quot;”‘*“p*'** cire,quod faftum fit. Quæ nelt;^ defend!,neque qus*» ne» ttaniferri poiTunt, vtique neganda. Nec folum gandum. fi finitio elfe poteft pro nobis,fed etiam fi nu» da inficiatio fupereftJn reifes multa diccre li» koiH pefu* cet.Vtiiç nihil peius quàm côfeflîo.Vltima eft aftioniscontrouerfia,eu defendendi negâdive trw™luquot;* non eil locus, tranilatio.Videndum etiam, an uanflaUo. fimul nobis plura aggtedienda,an amolienda fingula.Plura inuadimus,fi infirma fint: ramé toto corpore enitendum eil.Si fingula quæque düToIueris, ibi minor impetus erit amp;nbsp;afîeftus.

Igitur propofitio quoque fecundum hanc vti» propoiîUo litatem accommodabitur, vt ea nunc fingula oilendamus,nunc compleffamur vniuerfa. Id tionu quocpfobfcurum vocant) quod fecretô amp;nbsp;fine teile aut argumente dicitur faff um, fatis na» tura fua infitmum eif.’Suifïcit enim quod ad» Uerfarius non probat. Item fi ad caufam non pettinet a nbsp;nbsp;nbsp;tarnen .interim otatoris efficere,

vt quid aut contrarium eiTe, autacaufadiuei* fum^aut incredibile^aut fuperuacuutn, aut no« ftræ pociuscaufæ videatur eHcconiunâû.Cas« tera quæ proponuntur,cómunes locos habent, c°^*‘:‘^^i*rae,finitionis,qualitatis.lntuendum amp;nbsp;nis tjutd fpe illud in toto genere aétionis, an crudele quip* ftaiidum. piam fitjVt Labieni in Rabirium lege perduel* lionis.Inhumanü,vt Tüberonis LigariumexU» Icmexcufantis 8icgt; Supetbum,vt in Oppiuin. coniênêda Nonnunq tamenquædam contemnuntur^ vel quædam, tanquam leuia, vel tanquam ad caufam nihil fuutioquot;quot; ** pertinentia.Multis hoc locis facit Cicero.Quo» niam vero maxima pats eorum fimihbus con» ft at, timandum erit diligentiftime, quid (it in Exêpia quo quo(j quod alTumitut diffimile. Exempla retû ''ariè traélanda funt fi nocebunt :quæ li dubia erunt, fabulofa dicere licebit : (in vera,maxi* ludfcators me quidem dlflïmilia.Idem de iudicatis ob» lefuutio, feruandum.Præterea in contradiftionibus in»

terim totum crimen exponitur:vt Cicero pro Scauro cótra, Boftarem facit,velutorationein diuerfæ partis unitatus. Autpluribus propoii» Tripkx ra tïonibus iunftis, vt pro Vareno. Cum iter per drcrbnînis ^gtos amp;c.Interim pet pattcs dilToluitut : quod In conttadi contextu nocet, amp;nbsp;plerunlt;5 eft tutius. Sunt amp;nbsp;fticnibuj. quædam contradiéliones natura fingulæ. id Commun!» cxcmplis non eget,Communia bene apprehé» côtradiéUo duntur,non tantum quia vtriufque funt partis«

fed quia plus profunt rcfpondenti. Commune Notatio. autcm qui prior dicit, contrarium facit. Arti» ficis fané eft inuenire in aéfione aduerfari;, qu£u inter feinetipfa pugnant : autpugnate vi»

deantur.Illamagfe vitiofa dicuntut,quim acu» RepreWfu te reprehenduntur : argumentum dubium pro neceflarfojcóttouerfum pro confeffo, commu« ne plutibus,propriû,vulgare, fuperuacuum,fc* hus conftitutum, contra fidem s quæ vida pa» tum cauris accidunt.Circa cótradiódones duo» vitiaeontr» bus vitijs picric^ laborant.Nam quidam in foto diccntium. quanquam molellam rem prætereunt,conten» ti ijs quæ domo compoüta attulerunt, fine ad» üerfariodicunt.Alij diligentia lapfi, fententio» lis omnibus refpondendum putant.Illsc tarnen Repteh«,' teprehenfiones obfcuritatis,qualis in Rullum fuitîaut infantiæ in dicêdo,qualis inPifonem; quéîuifum aut infcltiæ rerum verborumque, amp;nbsp;infuKita« 2»quot;^ risetiam,qualis in Ântonium eft,accommoda» tur iuftis odijs : funtlt;^ vtiles ad conciliandum ijs quos inuifos facere volueris,odium. Alia re» fpondendi patronis ratio,amp; aliquando non eo» rum ratio modo,red vita etiam,vultus denieg, inceirus,habitus reftè incufari folet. Defenfio» nis permutatio omnino vitiofa . Declamato» tes veto in primis funt admonendil, neu con« tradidiones eas ponant, quibus facillimè re» fonder! poftit : neu fini ftukum aduerfatium nngant. iLidicuIum fané eft in exercitationi» bus,quæ foroprxpatantur,prius cogitate quid tcfpondcri,q quid ex diuerfo dicipoflît.Vitiû vwa r»«» potro eft in contradictione totos ettam locos exponeres aut nimium folicite, ac circa omnia momêta luftari : quæ tes caufam iudici fufpe» odo proba ftam facit.Ordofacilis.Nam fi agimus,noftra ‘•°quot;'’,®™ connrmanda funt primum: turn quæ nofttis inagenda.

opponuntur refutanda. Si refpondemus: priuJ Incipiendum eft a refutationc.Videndumptx» cipue vtriqß parti, vbi (itrei fumma. Nam fe» rè accidit,vr in caußs multa dicantur : de pau« cis iudicctur.

Nthymema amp;nbsp;argumctum fpfuffl J iid eft rem quae probationi alccrius |adhibetur,appellant, 8c irgumeaf ^ti elocutionem. Ea duplex eft; ex 'Conrequentibus,quod habet pro« Er cófcgu« poßtioncm, coniunftamqp ei protinus proba» **“' tionemrquaie pro LigariorCaufa Urnen dubia, quód erat aliquid in vtrac^ parte quod proba» ti polTet.Nunc etiara melior ez iudicanda eil, quam dij adiuuerunt. Habet rationem amp;nbsp;pro» {gt;oßtionem,non habet conclußonem.lta cft ib e imperfeftus fyllogifmus. Ex pugnantibus, quod etiam folum quidam Enthymema pu* tant,fortiot multo probatio eft : quale eft pW Milone; Eius mortis fedetis vltorcs ,cuius vi» tarn fi putetisper vos reftitui pofte,nolitis.So« Jet hoc multiplicari. Optimum enthymema» tis genus , cum propofito diftimili vel contra»

rio, ratio fubiungitur. (LEpichetrematos qua« tuor,quinq5,fex ctiam faftæ funt partes a qui» bufdam.Cicero quinque defenditivtfitptopo» fitio,deinde ratio eius : turn aiTumptio, amp;nbsp;eius probatio : quinta,complexio.Mihi Sc plurimis nihilominus authoribus tres folummodo vidé» tur.prima, intentiosfecunda, alTuinpuoaettia)

connexio, Nam confirmatfo prims, ac fecun* ds partis exornatio eifdé cedere pofluntqui* bus fubi/ciuntur, Apud Cicetonem palTim vit derc eft quinque partium exemplum.In tribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p,,

autem,quas nos recimus, partibus,non eft for* tiu epUhei ma femper eadem, fed vna in qua idem con« ** cluditurquod intcnditur. Quicquidex feipfb pgt;tma for, mouetur, immortale eft. Anima autem ex fe ipfa mouetur.Immortalisigitur eft anima. AI» sjcunj,, tera eft complexio non par intention!, fed vim Habens parem. Mors nihil ad nos.Nam quod tftdifTolutum, fenfu caret. Quod autem fen» fu caret,nihil ad nos.In alio genere non eadem Tertlifo» ptopofitio eft, qus connexio. Omnia animalia quot;’»• meliorafuntquàm inanima. Nihil autem me» lius eft mundo.Mundus igitur animal.Hic po» teft videriderecontentio.Potuit enim ficcon» ftituiratiocinatio.Animal eft mundus. Omnta «nim animalia meliora funt quàm inanima.Epi Epichrin cheiremaautem nullodiffert àfvllogifmis, ni» quot;l’ H quodilli amp;nbsp;plures habet fpec:es,amp; vera cob difFenmu ligunt veris, Epicheirematis frequentior circa ctedibilia eft vfus. Nam ficontingeret temper controuerfa confeffis probate,vix effet in hoc genercvfusoratoris.Aliquandoetiam fufficiüt intentio amp;nbsp;ratio. Silent leges inter arma, nee fe expciftati iubent : cum ei qui expeftare vegt; lit,antè iniufta poena luenda fit quàm iuftare» petenda. ideoqueid enthymcma,quod eft ex confequétibus, ration! fimile dixcrunt. Enthy» mema ab alijs, oratorios fyllogifmus f ab ali,’s pars dicitur fyllogifmi: proptetea quöd fyllo»

gifmusvtiqucconclufionem amp;nbsp;ptopofitioneW habet;amp; per omnes partes efFicit quod propo» fuit. Enthymema tantum intentum intellig* cótentum ut.Syllogifmus talis.Solum bonum virtus.Nam id demum bonum eft, quo nemo tnalè vti potefl. Virtute nemo malè vti po’ teft. Bonum ergo virtus. Enthymema ex con» fequentibus. Bonum eft virtus,qua nemo ma’ lè vti poteft. Ex pugnantibus. An bonumeft pecunia, qua quifc^ poteft malè vtif

Eroratio fequebatut : quam cumulum quidâ, conclufionem alij vo» cant. Eius duplex ratio efttpoßca aut in rebus: aut in affeftibus. Re» rum repetitio amp;nbsp;con’ gegatio; quse græce di’ ‘ citur âi/aKtlt;îgt;«A«îw *

Eiuuntiatio quibufdam Latinorü cnumeratio,amp; me» moiiam iudicis refïcit,amp; totam fimul caufam ponit ante oculost amp;nbsp;etiam (i per ßngula mi* nus moueat, turba valet.In hac quæ repctt* mus, quambreuiftime dicenda funt : amp;,quod gracco vetbo patet, decurnndum per capita. Cxtetum illud cooftitit inter omnes, etiatnin

alijs partibus aftionis : fi multiplex caufa fit, amp;nbsp;pluribus argumentis defenfa viriliter, àvae» iiilt;tgt;iXÄxnalt;nii fieri folere; ficutnemo dubitaue rit multas efie caufas, in quibus nullo loco fit necelTatia: fi breues,amp; fimplices fuerint. Hæc pats perorationis accufatori patronoque æque communis eft. Affeftibus quoç eifdem fete v* tuntur: fed rarius hie, ille fæpius ac magis. Nam huic concitare iudices,illi fledere conue» nit.Verum amp;nbsp;accufator habet, interim lachry« mas ex miferatione eius rci quam vlcircitur:amp; reus de indignitate,calumniaconfpirationis ve hementius interim queritut. Eft igitur vtrif» que cómune, conciliate fibi, auertere ab aduer« | fatio iudicemiconcitare affedus,amp; componere. Et breuiflimum quidem hoc præceptum dari vttique parti poteft , vt totas caufae fuæ vi » res orator ante oculos ponat: amp;nbsp;cum viderit quid inuidiofum, fauorabile, inuifum, mifera* bile aut fit in rebus , aut videri poflit: ea dicat, quibus,fi iudex eflet,ipfe maxijne moucretur, Sed certius eft ire per lingula . Et quæ conci * liant quidem accufatotem: in præceptis exor« dij lam diximus. Quædam tarnen quæ illico« ftendere ratiseft,in perorationeimplendafunt magis: fi contra impotentem, inuifum , perni* cioium fufeepta caufa eft: fi iudicibus ipfis,aut gloriæ damnatio rei, aut deformitati futura abfolutio . Atrocitas crelcit ex his: quid fa » Airedtaj« ftum fibàquo: in quemtquo animo; quo tem» lt;)uiigt;u»cr« pore:quoloco:quo modo:quæ omnia infinitos anfradus habent, Item in thcatro, in templo,

in condone crcfcit inuidia. Vdtur frequentef accufator amp;nbsp;miferatione: cum aut eius cafumj quern vicil'dtur, auc liberorum aut parentum folitudinem conqueritur. Docédi interim quo» cp iudices,quid rogantibus refpondere debeâtî joignitascS eft vnum repetitionis genus. Periclitan» medatpcri tem vero commendat dignitas : amp;ftudiafot» diwntem. fufceptæ bcllo cicatriccs:amp; nobilitas: SC mérita maiorum.Hocquod proxime dixi,Ci» ceroatcp Afinius certatim funt vfi:pro Scauio w”* bic:ille pro filio. Commcndatur caufa periculi, ß fufcepißeinimicitiasobaliquodfa» ftum honeftum vidctur; praedpue bonitasgt;hugt; manitas, mifericordia. lufte enim tunc pete» rccaquifq; videtut a iudice,quæalijip(e præ» ftiterit. Referenda hæc pars quocj ad v till täte Rdpublicæ, ad iudicum gloriam,ad exem» plum,ad memoriam pofteritatis.Plurimum ta Jttiretatto. men valet miferatio:quç iudicem flefti non tä» tum cogit f fed motum quoque animi fui li » chrymis confiteri.l Nonnüquam etiam amp;nbsp;ipfe patronus has pattes fubif.vt Cicero pro Milo» ne: O me miferum: O te infœlicem. His præ» Profopa« ctptie Iods vtiles funt Profopopœiæ, id eft poei4 fiftç alicnarum perfonarum oration es, quales litigatorem decêt, vel patronum. Non paria» murigitur frigefcere hoe opus: amp;nbsp;affeftumcû ad fummum perduxerimus,rel{nquemus: nee fperemusfore,vt aliénaquifquam diu ploret. Non folum autem dicendo,fed etiam fîdét do quaedam lachrj’mas mouemus. Sordes ,amp; fqualores, Si propinquotum quoq^ ßmilem ha»

bitum feio profuifle , Ze magnum adfalutent momentum pieces attulifle.t^are Si obfecra# tio ilU iudicum,per chaiiflima pignora,vtique fî amp;ieo(int liberi, contunx,parcntes,v tills eiit. Et deotum edam inuocatioivelutex bona con» feienda profefta videri (biet. Stratum denique iacere,amp; genua compleftf: nifi tarnen petfona nos,amp; anteafta vita,amp; rei conditio pronibebit.

Vt autem eft longe vehementiflîmus hic cum Affefb» Inualuit affeftusuta (ï nihil efficit, tepetiquem melius infïrmus aélor tacitis iudicum cogita* donibus reliquilTet. Nam amp;nbsp;vultus, Si vox^Sc ipfa iliaexcitadrei facies, ludibrio etiam ple* run(]ß funt hominibus,quo$ non permouerunt.

Quare medatur ac diligenter æftimet vires fuas aftors Si quantum onus fubiturus (ît, in« telligat. Nihil habet ifta res medium : fed aut lachrymas meretur,aut rifum.AthiCjfîvfquî, totos eloquentiæ aperirefontes licet. Nam ex ()$, (i benediximus reliqua,po(ridemusiamiu* dicum animos:amp; e cófragofis atqj afperis eue» fli,tota pandere polTumus vela;amp;cum (it ma« xima pars epilogi amplificatio: verbis att^ Ten tentijs vti licet magnificis atc^pomads. Nunc de diuilioncaffèftuum. CVbi vero anilt; mis iudicum vis aflêrenda eft, Si abipfa veri contemplationeabducenda mens : ibiptoprlü oratotis opus cft.Hoc non docet litigator: hoc libellis non continetur.Probationes enim cfFici« unt fane vt caufam noftram meliorem elTe iu« dices purent: affêftus prçftant vt edam vclint. Sed id q«ia volunt, creduntquoque. Hue igû

tut incumbat orator , hoc opus eius, hfc labof eft:fine quo cætera nuda^ ieiuna,infirma,ingra* ta funt. Adeo velut fpihtus operis huius atqut Affctom animus eft in affeftibus . Horum autcm,ficul ipedM antiquitus traditum accepimus, duæ funt fpe» ciestalteram Græci TriiSag vocant: quam noJ rede vertentes nc proprie affedum^dicinius; alteram h: cuius nomine , vt ego quideni fentio,caret fermo Romanus: mores appellan* tur.atqß inde pars quot^ ilia philofophiæ iSin'ii moralis eft diâa. Sed ipfam rei naturam fpe» ftanti mihi, non tarn mores fignificari viden» tur f quàm motum quædam proprietas. Nam ipfts quidem omnes habitus mentis continent tur.Cautiores voluntatem comple6li,quàm no mina interpretari maluerunt. AfFedus igitut hos concitatos, -TrxSaç: illos mites atque com« pofitos jHflaa efle dixerunt: inaltero vehcmen« ter commotostin altero lenestdeniquc hos im‘ pcrare:illos perfuadere: hos ad perturbations, illos ad beneuolentiam prçualere. Propria talt; men mihi vis nominis amp;nbsp;exprimenda natura eft:quatenus appellatione ipfa non fatis iignifi' cart videtur: hSoç quodintelligimus, quod^à docentibus de(ideramus,id erit,quod ante om« nia bonitate commendabitur, non folum mite ac placidum , fed pleruncp blandum amp;nbsp;huma« num,amp; audietibus amabile,atc^ iucûdû:in quo exprimendo fumma virtus eaeft,vtftuereom« nia ex natura rerum hominumque videantur; quo mores dicentis ex oracione perluceant, amp;nbsp;quodammodo agnofcantut. Nonunquam etiâ

lenfs alieni caloris dettfus ex hac forma venftt fed non hts a locis tantum,verum aliquâto ma» gis propriæ font vlrtutcs fimulationis, fatiffa» ciendi,rogandi, amp;nbsp;tjfwkti«ç,quat diuetfum ei iwnt»» quod dicit, intelleflum petiti. Hinc etiam ille maior ad concitandum odium nafci affeftus fo let, cum hoc ipfo quo nos aduerfari/s fubmitti» tnusjintelligitur tacltæ impotentiæ exprobra» tio. Oiuetfum cft huic quod Trâflûç dicitur: quodque nos affeétum propric vocamus. Sc vt ptoxime vttiufque differentiam (îgnem, illud comœdig, hoc ttagœdiç fimilc.Hçc pars circa ■ram,odium,metum, inuidiam, miferationem, fete tota verfatur.Quæ quibus ex locts ducen» da funt, amp;nbsp;manifeRum omnibus , amp;nbsp;a nobis in tatione proœmi) atque cpilogi diftum eR.

I Et metum tarnen duplicem intelligi volos que Duplex m* patimur, amp;quem facimus.Et inuidiam.Nan» que altera inuidum, altera inuidiofum facit.

opetis habet oratio. Nam quædam videntur ! gtauia per fe, particidium,cædes, veneficiums quædam effïcienda funt. Id autem contingit cummagnis alioqui malis grauiuseffe id quod pafTifumus, oRenditursquale eR apud Vergil. Ofelix vna ante alias Priameia virgo, HoRi» lemad tumulumTroiçfub mœnibus altisluf» fa mori. In hoc autem eloquentiç vis eR, vt iu» diccm non ad id tantum compellat ,in quod ipfe a tei natura duceretur,fed aut qui non eR, aut maiorem quàm eR, facias affeftum. Hæc eftilla qus «/’ti'vwoiçvocatur, rébus indignis; viioraMCi« e ƒ

afperis,inuidiofîs,addens vim otatio. Summa tamenCquantum ego quidem fentio)circa mo» uendos afFeftus in hoc pofita eft, vt moueamut ipfi.Nam Sc luaus,amp; itæ,Sc indignationis ali» quâdo ridicula fuerit imttatio,fi verba,vultüm» que tantum, non etiam animum accommoda» uerimus.In ijs rgiturquæ verifimilia efle volu» mus,fimusipfl fimilcs eorum qui vcte potion» tut aiFedibus, Sc à. tali animo ptofîcircaturo» ratio,qualemfacereiudicem volet. An illedo» lebit,qut audict me,cum hoc dicam,non dolen temf irafcetur, (1 nihil ipfe, qui in iram conci» tat,idqueexigit,fimile patietutfßccis agent! o» culis lachrymas dabit? fieri non poteft.Atquo» modo fictjvt efficiamutJNeque enim Tunt mo» tus in nofira poteftate. Tentabo etiam de hoc phinufiæ. diccre.QuasipaevTa««? Graeci vocât,nosfa» ne vifiones appellemus, per quas imagines te» turn abfentium ita repræfentantur animo, vt eas cernere oculis , ac praefentes habere videa» mur.Has quifquis bene conceperit,is eritin af» feAibus potentifiimus . Infequltur f guæ â Cicerone illufiratio, amp;nbsp;euidentia nomi» natur:quae non tam dicere videtur quàm ofté» dere:amp; affeélus non aliter quàm fi rébus ipA* tntcrfimus, fequentur.

Vie diuerfa virtus, quac rifum iu» dicis moucndo,amp; illos trilles fol» uit affedus,amp; animû ab intentio» ne return frequenter auertit, amp;nbsp;aliquando etiam reficit f amp;nbsp;à fa»

tietatCjVel à fa tigatione renouât.Quanta fit au tem in ea difficultas, vel duo maximi oratores alter græcæ,alter latinæ eloquentiæ principes, docent.Nam plerique Dcmoftheni facultatem Q.uidi rffii huius rei defuifle credfit, Ciceroni modfi. An« qJw Demo ceps eius rei ratio eft,quod à derifu non procul lt;1« abeft rifus.Habet enim,vt Cicero dicit, I'cdem in deformitate aliqua,amp; turpitudine,quæ cum in alijs demonftrantur,vrbanitas:cum in ipfum dicentem recidunt, ftultitia vocatur. Cum vtlt; deaturautem res leuis,amp;quæ à fcurris,mimis, inlipicntibus denique fxpe moueatur , tarnen habet vim nefcio an imperiofilïïmam, amp;nbsp;cul tepugnari minime poteft.Verum hoc quicquid cft,vtnonaufimdicete carereomnino arte, quia nonnullam obferuationem habet,fiintquc ad id pertinentia amp;nbsp;à Græcis amp;nbsp;à Latinis co: polita prxcepta : ita plane aftirmo prxcipue pofitum in natura,amp; in occaiione. Porro na» tura non tantum in hoc valet, vt acutior quis ’tque habiliot fit ad inueniendum,nam id fane doftrina poftet augeri, fed ineft proprius qui» hufdam decor in habitu atque vultu,vt eadem ula minus dicente allo videantur vrbana eftc. Occafioni vero amp;nbsp;in rebus eft tanta vis, vt fx» Pe adiuti ea non indofti modo, fed etiam rm fticl falfe dicant,amp; in eum quifquis dixerit pri* ut. Sunt enim longe venuftiora omnia in re» ÿondendo,quàm in prouocando. Accedit dif» ficultati,quod eius rei nulla exercitatio eft,nul» liprxceptores. Quin illx ipfx,qux difta funt, ï 8c Yocantur, quas cettis diebus feftx licentis

dicete folebamus, fi paulum adhibita tatione fingerentur^aut aliquid in his ferium quoque ef fee admixtum f plurimum poterunt vtilitatis afferre . Pluribus autem nominibus in eadein te vulgo veimur : quæ tarnen (i diducas^fuatn Vtbanftas, ptoptum quandam vimoftendcnt.Nam Scvi banicas dicitur, qua quidem video fignificati fermonem præ fe ferentem in verbis, amp;nbsp;fono, amp;nbsp;vfu proprium quêdam guftu verbis,amp; fum pram ex conuerfacione dodorü tacitam erudi tionem dcn.que cui contraria (ie ruHicitasgt; Venuftum. Venuftum efle, quod cum gratia quadam amp;nbsp;saifum, venere dicatur,apparet. Salfum in confuetudi« ne pro ridiculo tantum accipimus i natura non vtique hoe eft : quanquam amp;nbsp;ridicula oporteat e(fe falfa.Nam Cicero, omne quod falfuni fit,ait elfe Atticorum; nêpe quia funt maxime ad rifum compofiti. Sallum igitur erit, quod nó erit inrulfumivelut quoddâ ßmplex oratio« nis condimentum,quod fentitur latête iudieio, amp;nbsp;velut palatum excitât: quod amp;nbsp;a tædiode» Eacetum. fendit otationem . Facetum quoque non tan*

tum circa ridicula opinor conliftere. Nequee* nim diceret Horatius facetum catminis genus “•* natura conceflum elfe Vergilio . locum veto accipimus,quod eft contrarium ferio. Nam amp;nbsp;fingere, amp;nbsp;tettere, amp;nbsp;promittere, interim io« DtcacCas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dicacitas fine dubio a dicendo, quod

eft omni generi commune,dufta eft : proprie Dtmodhcî tamê fignificat fermonem cum tifu aliquosin« C3xquot;{edm ccff^ntê. Idco Demofthencm vrbanum fuilTe baniu fuit, dicunt : dlcaccm negant » Concitatut autem

multis modis.Primum itaque confiderandum eft, Sc quis, amp;nbsp;qua caufa^ Sc apud quem, Sc in quen:',amp; quid dicat. Oratori minime conuenit diftottus vultus,geftufque:quæ in mimis rideti foIent.Dicacicas etiam fcurrilis Sc fcenica huic perfonæ alienifTima eft. Obfcœnitas vero non obftœnftai avertis tantum'abefle debet, fed etiam a fi» gnifïcationê.Nam (iquando obijci poteft: non in Omni loco exprobranda eft.Oratorem præ» terea vt dicerc vrbane volo, ita videri affefta» te id, plane nolo. Quaproptet ne dieet qub dem falfe quoties poterit : Sc diftü potius ali« quando perdet,quàm minuet authoritatc. Ri* fus igitur otiuntur,aut ex corpore cius in quem dicimus:aut ex animo:qui faftis ab eo diftiftß colligitunaut cxijsqua: funt extra pofita. In« tra hæc enim eft omnis vituperatio : qua: fi vitupetatfo grauius pofita fit, feria fit : fi leuius^, ridicula. Hæc aut oftenduntur, aut natrantur, aut di« fto notantur, Rarum efl autem vt oculis fub« ijeere contingat. In narrando autem Cicero conflftere facetias putaf.dicacitateminiacien» Faceiiæ. do.Sed acutior eft ilia, atque velocior in vrba* nitate breuitas. Cuius quidem duplex eft for* niaîdicendi,ac refpondendi:fed ratio commu« nis in parte. Nihil enim in lacelfendo dici po , . teft,quod non etiam in repercutiendo. At pro« priaquædam funt refpondentium. Illa etiam ira concitati aftetre folentihxc plerunque in al« tercatione,aut in togandis teftibus requirun* tur.In primis autem ex Amphibologia, neque illaobfcuta : quæ Atellanæ mote captentmec e iij

. qualia vulgo iaftantur vililïïmo quoque, congt; Ridicuia In ufj-fj jp malediftum ferè ambiguitate . Ridi» dunt. cula etiam in tropos quocp omnes cadunt. An non plurima «afl’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicuntur?quale

tefert Cicero de homine prælongo,Caput cum ad fotnicem Fabij offendilTe.Quid ironiafnón* ne etiam quæ fie veriffima , loci propc genus eft ! Qua Cicero vfus eft, cum Vatinij motte nunciata,cuius parum certusdicebaturauthott interim OnquiQvTura fruar. Idem perallego* riam Marcum Cælium melius obijeietem cri» mina quàm defcndétem,bonam dextram,ma» lam finiftram habere dicebat. Emphafi lulius dixit ferrum Aecium Nautum incidifle. Figu» rasquoqp mentis,quæ ayituxTtx./lavoiixt di« cutur,res eadem recipit omneis,inquasnónull* diuiferunt fpecies diftorum. Nam amp;nbsp;interro» gamus,amp;dubitamus,amp; affirmamus,amp; mina» mur, amp;nbsp;optamus. Quædam vt miferantes, amp;nbsp;Ridiculum quædam vt irafeentes dicimus.RidicuIum eft 9**^’ auté omnc,quod aperte fingitur. Stulta repte» hendere,facillimum eft.nam per fe funtridicu« la. Sed liorum omnin rationem ab ipfo Fabio amp;nbsp;Cicerone petas licet.

Ltercatio conftat aut intentione, rut depulfionetde quibus fatis tra» ditum eft: quia quicquid in aftio» perpétua circa probationesvti»

•/e eft, idem in hac breui atque concifa profit necefte eft. Neque alia dicun» tut in altercatione,fed alitet aut intettogando)

aut tePpondendo. Cuius rei fere omnis obfer» uatio in illo tedium loco excufla nobis ed. Olt; pus ed in primis ingenio veloci ac mobili, anilt; mo ptæPenti 8c acri.Non enim cogitandum, fed dicendum datim ed, amp;nbsp;propè fub conatu aduerfari) manus erigenda. Quare cum in olt; mni parte huiufee officij plurimum facit,totas no diligenter modo,fed etiam familiariter nof« fe caufasitum in altercatione maxime neceifa« num, omnium perfonarum, indrumentorum, temporum, locorum habere notitiâ:alioqui tacendum ed faepe, etiam alijs fubijcientibuss pletunque autem dudio loquendi fatuè modo accedendum;quodnunquam accidit, ni nodra ctedulitate aliéna dultitia etubefcamus.Neque tätumhocipßs monitoribus clarefcit.Quidatn faciunt aperte quod rixemur.Videas enim pie tofque ira percitos exclamantes : vt iudex au* diat contrarium id eße quod admoneatur: fei# atque ille qui pronunciaturus ed in caufa, ma* lum quod tacetur. Quare bonus altercator vi* ®°'’* ’•‘f? tioiracundixcareat. Nullus enim rationima« iracundix gis obdat affeftus,amp; fert extra caufam,amp; pie« runque deformia conuitia facere, ac merer! co« git, amp;nbsp;ipfos nonnunquam indices incitât me« lior moderat io,ac nonnunquam etiam patien« tia. Valet autem in altercatione plurimum acu« men: quod line dubio ex arte non venit.Natu* ta enim non docetur, arte tarnen adiuuatur. In qua præcipuum ed femper id in oculis habe» re, de quo quæritur, amp;nbsp;quod volumus efficere.

mus: nee caufæ débita tempora conuitiâdo cólt; teremustgaudebimufque fi hocaduerfatiusfa* eit : diu pugnare in ijs quæ obtinerenon pof« fî$,plurimum nocet.Nam vbi vinei neceffe eil; expedit cedere: quia ßue plura funt de quibus quæricur, facilioreritin cæteris ßdestßue vnó; mitior folet irrogari poena verecundiæ.Elletia in primis acuci;videre quo iudex diflo mouea« tut: quid refpuat : quod ex vultu fæpiflime, amp;nbsp;aliquando etiam diflo aliquo faélove eius de* prehenditur:amp; inßareproßcientibus, amp;abip quæ non adiuuant^quammolliflime pedê opoi tet referre. Porro exercitatio buius rei longe facilior.Nam eft vtiliflimum, frequenter cum aliquo^qui ßtftudiorum eorfidem^lumete ma* teriam vel veræ, vel etiâ fîélæ conttouerfixide diuerfas partes altercationis modo tueri: quod idem etiam in fimplicf genere quæftionum fi* eri poteft. Ne illudquidem ignorare aduocatô volo,quo quæque ordine probatio fit apud iu* dices proferenda: cuius ter eadem in argumen* tis ratio eft,vt potentiflima, prima amp;nbsp;fumma ponantur. 111a enim ad credendum prxparant iudicemihæc adptonunciandum.

gRæcipiam igitur, ne quod effici non poteft,aggrediamur: vt con* I traria vitemus,amp; communia : ne quid in eloquendo corruptum, Ijobfcurumq; fit. Referatut opor» tet ad fcniüs: qui non docentut«

Nee mulcum a iudicio credo diftate confîliû: nifi quöd illud oftendenübus fe rebus adhibe» tut; hoclatentibus,amp; aut omnino nondum re» pertis; aut dubijs. Et quod iudicium freguen» tiffime certum eft , Confiliutn veto eft ratio contïHum guædam altè petita^amp; plerunqj plura perpen» dens, Sc cotnpatans , habenfque in fe amp;nbsp;in» uentionem, Sc iudicationem. Sed ne hæc qui» dem præccpta in vniuerfum fpeftanda funt. Nam ex re fumitur ; cui locus ante diAionem eil frequenter.Et Cicero fummo confilio vide» turin Verrem vel contrahcre tempora dicen» di maluifle^quàm in eum annum quo erat Q. Hortenfius confulfuturus^incidere. Et in iplis aAionibus primum ac potentÜTimum obti» tiet locum. Nam quid dicendum, quid tacen» dum,quid diffitendum fit, exigere,confilij eft. Negate ficfatius,an defendere. Vbi proœmio vtendum,amp; quali. Narrandum ne,Sc quo mo» do. Iure ptius pugnandum, an æquo. Qui fit otdo vtililTimus. Tû omnes colores, afpere,an lenitet,an etiam fubmiffe loqui expediat.'Illud dicere fatis habeo, nihil efte non modo in orâ» do,fed in omni vita prius confilio : frufttaque fine eo tradi esteras artes : plufque vel fine doftrina ptudentiam,quàm fine prudentia fa» ceredoftrinam.Apparet etiam orationem ac» commodate locis, temporibiis, perfonis, efte

Vemadmodum opera extruentibus fatis non eft f faxa atque materi« atn ■amp; cætera acdifi * canti vtilia congerere, nifl difponendis els col» locandifque artificum manus adhibcatur : fîc in dicendo quamlibet

abundans terum copia^cumulum tantum ha» beat atque congeftum^niii illas eadem difpoli» tio digeftas atque inter fe cómiftas deuinxc* rit.eoqß non itnmetito fecunda quinq; partiuin poßta eft,cum fine ea prior nihil valeat,Sitigi» Diuißo« tut diuifio,return plurium in fingulas : Pard* Paititto. tio,fingularum in partes difcretus ordo, amp;nbsp;tf* fta quædam collocatio ptiotibus fequentia an* DifpoOtio. neftens. Dirpofitio,vtilis terum ac partiunU» loco diftributio. Sed meminerimus ipfam dif» pofitionem pletunque vtilitate mutari,nec ev dem femper ptimatn quæftionem ex vtraqut parte traAandam.Mihicettèèuts fuit in con» trouerfijs fotcnfibus nofle omnia quæin cauft verfarentur. Nam in fchola cetta funt,amp; pau’ ca, amp;nbsp;ante declamationem exponuntur, qu* ikuoi'm Graeci vocant,Cicero propofita. Cud* hzc in côfpeélu quodammodo collocaueraWs non minus pro aduerfa parte quàm pro fflta cogitabam. Et ptimum quod non difficile

flu eft,Fed tarnen ante omnia intuendum,conlt; ftituebam quid vtrac^ pats vellet efficere, turn per quid, hoc modo cogitabam quid primum petitor diceret.Id aut confeiTum etat, aut con« trouerfum. Si confeiTum, non poterat ibi effe quæftio. Tranfibam igitur ad refponfum par* tis alterius;idem intuebar: nónunquam etiam quod inde obtinebatur,confenumerat.Vbipri num coeperat non conuenire, quæftio orieba* tur.ConfelTum erat,id tale cft.Occidifti homi» nem: occidittranfeo. Rationem reddere debet reus quareocciderit. Adulteru,inquit,cum ad* ultera occidete licet, legê efle certum eft.Ter* burn iam aliquid videndumeft,inquo pugna confiftat.Non fuerunt adulteri. Fuerunt.quæ» ftio.de fafto ambigitur.Coieftura eft. Interim ergo amp;nbsp;tertium : confeiTum eft adulteros fuif« fe.Sed tibi, inquit accufator, non licuit occide* re. Exul cnim eras, amp;nbsp;ignominiofus . de iure quæritur. At fi protinus dlcenti, occidifti, re* fpondeatur, non occidi' ftatim pugna eft . Sic explorandum eft vbi controuerfia incipiat, amp;nbsp;confiderari debet quæprimam quæftionem fa cit.Intcntio fimplex’Occidit Saturninum R.a» birius.Coniunfla, lege de ßatijs commifît L. VarenustNam C.Varenum occidendo,amp; Cn. Vulnerado,amp; Salarium item occidendo,cadit. Nâ fie diuerfæ propoßtiones erunt.quod idem de petitionibusdiaum fit. Verum ex coniun* fla propofitione plures efte quxftiones ac fta* tuspoirunt,R aliud negat reus,aliud défendit, aliud iute aflionis excludit,ln quo genete age*

ti ell difpidendum quid quo loco diluât, quod CsKîopWo pcrtinetad aéloretn. Re«c putat Celfus pri» tone' »^11 mum firmum aliquid effe ponendum : fummo inentotum. firmiffimumtimbccilliora medio ;quia amp;ioif tio mouendus fit iudex, amp;nbsp;fummo impellen» dus. At pro reo plerunqj grauiflîmum quidque primum mouendum eft : ne illud fpeftans iu» . dex, reliquorum defenfioni fit auerfior. Cum piex^omo fimplex intcntioctit, videndum eft an vnum dotraftäda gliquid refpondeamus,an plura. Si vnum,in r« quæftionem inftituamus,an in fcripto.Si in rf, negandum fit quod obijcitur an tuendum. Si in fcripto, in qua fpecie iuris pugna fit : amp;nbsp;ea,de vetbis,an voluntate quâératur.Id ita com

fequemur, fi intuiti fuerimus quæfit lexqus litem faciat ; hoc eft, qua iudicium fit confti* ^lunfta tu tum. Coniunfta defenfib eft,qualisproRa’ * birio.Si occidiflet, reftè feciffet : fed non occilt; dit.Vbi multa contra vnam propofitionem di* cimus, idem faciendum puto quod de argu* mentis probationum loco dixi ; aliquando nos incipere a firmioribus. Nam vis quæftionum percrcfcere debet, amp;nbsp;ad potentiffima ab infir* miifimis perucnire:fiue funt eiufdem generis, Priccptum fiue diuetfi.Non diflimile huic eft amp;nbsp;illud prs* difpofjtioi, ceptum,vta communibus ad propria venia' mus.Ferè enim communia,generalia funtCo» mune eft,tyrannumoccidit. Proprium,Viria* tum occidit, mulier occidit, vxor occidit. At quomodo inueniemus etiam illas occultiores quæftiones { fcilicet quomodo fententias,figu‘ MS, colores ingenio,cuta, exercitatione, Non

tarnen fere vnquä nifi imprudentem fugerint, prrm d«da fl naturam fequi ducetn velit. Sed plerique elo, quentiç famam affeftantes, content! funt locis fpeeiofls tnodo, vel nihil ad probationem con« ferentibus. Ali; nihil virantes, ea quæ in oculos incucrunt, exquirenda putant, Exemplum e* ius vide apud Fabium. PolTunt multa alia in vniuetlum præcipi: fedhçcfatis fit annotalTe.

Onieftura omnis aut de te, aut de De conf« animo eft gt;nbsp;Vtriufcjtiia tempora: prætetitum,prçfens, futurum. De re amp;nbsp;generales quçftiones funt,amp; definitæ, id eft quæ non continen» tur, amp;nbsp;quæ continentur . De animo quçri non poteft,nifi vbi perfona eft, de fafto côftat. CEtgo cum de rc agitur, auc quid faftumfit, in dubium venit: aut quid fiat:aut quid fit futu rumtvt in generalibus, An prouidentia mndus regatur.In definitis: an parricidium commife« rit Kofcius. In iudicijs præteritum tempus maxime valet. Nemo accufat, nifi quæfafta funt. Nam quæ fiant,aut quæ futura fint,ex prç teritis colliguntur : vt fi quætas vndepcftilen» tia orta, an iradeûm, an intempérie cæli, amp;c. Ftfimiliter quæ caufa fafti alicuius. C Animi conieftura non dubic in omnia tempora cadit. ieauta. Qua mente in Africa Ligarius fuerit. Quæ» ritut per coniefturam amp;nbsp;quantitas amp;nbsp;quali » tas circa modum, fpeciem, numerum. An fol maior quàm terra.Luna globofa, an plana, an acuta . Inijs autem quç aceufatione Sc defen*

cGd« reo» conftant, vnum eft genus in quo qusri* fafioquseti. tut de fado,amp; de authore.Eius naturalis oP do eft,prius faclum efle accufator probetsdein deàreo fadum. Si tarnen plures in perfonam probationes habuerit, conuertet hunc otdiné* Defenfor autem prius negabit efle faélum’ quia fl in hac patte vicerit, reliqua non neceflis cödefafto habet dicere. Vifto fupereft, vt tueri fe polfit. tantûqqæri njic quoque ibi de faóto tantum controuerßa *quot;’* eft. quod fl probctur,non poflîtde authoredu» bitari. Similiter argumenta amp;nbsp;expetfona^^ ex re ducuntut , fed in vnam faaiquæftio' nem, vtin illa controuetfla* Abdicatusme* dicinæ ftuduit. cum pater cius sgrotaret, de« Iperantibus deeo cæteris medicis adhibitus» lanaturum fe dixit, ß is potionem à fe datant bibiflet. Pater accepts potionis epota patte dixit venenum flbi datum efle. filius quod tegt; liquum erat exhaußt.patet decelfit. Ille parti* cidi; reus eft.Manifeftum quis potionem dede* tit.nulla quçftio de authore. tantum an fuerit venenum,ex argumentis à perfona duftis £ol* Cum de reo ligetur . Supeteft tertium, in quo faftum ef* ’“æ' fe conftat aliquid ; a quo faflum fit, quxri • tur. Is autem qui arguitur fecifle, neget. Ex hoc nafeitur mutua accufatio, «VTiHaTvyo * quam ali) concertatiuam vocant. Vtiqtie hoc faflum efle conuenit, quod duo inuicem esparatio obijciunt. Compatatio qua plerçque aftiones 2u*^ür.*'’’ conftant,non vna via dudtur. Autenim totam caufam noftram cum tota aduerfarij caufa có* ponimus, aut fingula argumenta cum fingu*

fi ex ipfius litis vtilitatc cognofci: vt Cicero fia gula proVareno comparât in primo crlmine, Eflenim fuperior, cû perfona alieni cum per« fona matris temere comparetur. Quare opti« mum eft,(i fieri poterit, vt fingula vincantut 4 fingulis. Sed quando in partibus laborabimus, vniuerfitate pugnandum eft,fiue inuicem accu fantjfiue crimen reus citra accufationem in ad« Uerfatium vertit, vt fecit Rofcius in aduerfa» nos fuos. (L Ducitur côieftuta primum à prç« teritis.In his funt,perfona,caufæ,confilia.Nam auni« • is otdo eft, vt facere voluerit,potuecit,fecerit.

Ideôque intuendum ante omnia , qualis fit de Suo agitur. Accufatoris autem elf efficere, vt quid obiecerit,non folum turpe fit,fed etiam ctimini de quo eil iudicium quâm maxime conueniat. Patrono id agendum,vt fi fieri pof« fit,obie£lavel vrgeat,vel defendat,vel minuat. ptoximum cil, vt à præfenti quxllione fepa« tet. Alia propofitio etl accufatoris, contra quâ loci fxpe oriuntutà perfona: Sc intérim gene« i^d« peu taliter incredibilc ell a filio pattern, ab vxore vitum occifum.Facile refpôdetut qubd omnia fceleta in malos cadât. Dignitas Sc tuetur reû, Sc nonnunquam ipfa in argumentum fafli cô« uettitur,tanquam inde fueritfpes impunitatis. Ptobi veto mores,amp; anteaélx vitx integritas, nunquam non plurimum profuerint. Æ Pro» xima ell ex caufis probatio : in quibus hxc lt;nbsp;maxime fpeftantur, ira odium, metus, eu» piditas,fpes.teliqua in bas fpecies cadunt: quo«

tum n quid in teum conueniet, accufatoriseft efEcete,ad quicquid faciendum caufg valere vi* deantur^eafque quas in argumentum fumet,au gere. Si minus,illuc conferenda oratio,aut ali* quas fortaiTe latétes fuine,aut nihil ad rem per* tinere cur fecerit,(i fecit,aut etiam dignius elTe odio fcelus,qu0d non habuerit caufam. Patro* nus huic,quoties poterit, loco indabit: vt nihil credibile fit faftum efle fine caufa.Quod Cice» to vehementilTimc multis orationibus tradat. De caufa prius , an de perfona dicendum quxritut : vatieque eft ab oratoribus faduni! fed naturale magis incipere à petfona:amp; id ip* «• tarnen vertit vtilitas . Poft hæc, intuen » da videnturSc confilia'.qux late patent:an ere* dibile (îtreum fperare id à fe fcelus eftici po(* fe : an ignorari cum feciflet : an etiam fi igno* tatum non eftet, abfolui, vel poena leui trâligG vel tardiote: vel ex qua minus incommodicó* fecuturus, quàm ex fado gaudi/ videretur: an etiam tanti putauerit poenam fubire.Poft haf an alio tempore,amp; aliter facere vel facilius vei fecurius potuerit : vt dicit Cicero pro Milone* præterea cur illo loco, tempore,amp; estera. An etiam ß nulla ratione dudus eft, impetu ta* ptus ßt, amp;nbsp;abfque fententia. Nam vulgo di* citur, fcelera non habere conßlium. an confus* tudine peccandi ßt alledus » Excufta prima A !xo, parte, an voluerit, fequitur an potuerit. Hie Tempere, tradatur locus, tempus, vt furtum in loco re* oaafioae clufo,frequenti tempore,amp;c.Inrpiciunturquo» Vetbit. que difficultates Sc occafiones, verba etiam amp;

faââjquçantecefferunt, quæqueinfecuta funt. Hæc autnoftra funt,aut aliéna . Faéla autem intérim magis profunt noftra, interim aliéna: vt liquid pro nobis (itjaduerfarius dicat. Sem* per veto magis nocentnoftra,quàm aliéna.De animo quomodo quçratur,fatis didâ : cum ita diuiferimustan voluerit,an potuerit, an fecerit. Nam qua via traftatur,an voluerit,eadem quo animo fecerit. Id enim eft,an male facete vo» luerit. Ordo quoque return ,aut afiêrt,autde» trahit ndem,multo magis res prout congruut, aut repugnant, quçrcndum igitur quid cui con nedatur,quid cui confentiat.

I ra verratur,mutato tantum defen ■ fionisgenercjVt non feci furtum: non eft hoc furtum- Ea autem eft tei propofttç propria amp;nbsp;dilucida,amp;breuiter co FfnirioguM prehenfa verbis enunciatio. conftat genere,fpe cie,differenribus,proprijs: vt diftum fupra eft. Hæc adhtbetur oration! pluribus caufis.Nam turn eft certum de nomine , fed quæritur quç tes ci fubijeienda fit : turn eft manifefta, fed de nomine non coftat.Cum de redubium eft, interim conieftura eft, vt ft quçracur, quid fit Deus . Interim qualitas traftatur, vtquid fit Rhetorice,vis petfuadendi, an bene dicedi feiS tia.quod genus in iudieijs frequentiftîmû. Sic enim quçritut, an deprehenfus in lupanati c5 aliéna vxote^adultet litj quia non de appella*

tione,fed de vi fafti eius ambigitur. Diucrfiiirt eft genus, cum controuerGa conGftit In nomi» nequod pendere fcripto,nec verfatur in iudt* cijs,niG propter verba quæ litem générant.An 3ui fe interfecit, homicida Gt. Sed hate qusda iffinitlonum diuerGtas,nec eadem res vno m® do diffinitur, fed latiore, varióque traélatu, vt facit Cicero. Optimäque ilia via,vt res prop®* nacur, verba non periclitentur, autquam pr®* inJii« batio ipfa præcedit: vt, is ei profefto mottefli vUioCa, attulit,qui caufa mortis fuit.Inforo prouideO dum,num forte fuperuacua,amp; nihil ad caufam pertinens, an ambigua, an contraria, an com* munis Gefinitio: quorum nihil accidcreniG v gentis culpa poteft. Eoque ex duobus ca gent* ribus euertitur, G aut falfa eft, aut parumpl^ na. Nam illud tertium,niG ftultis non accidit) Nou. vt nihil]ad quæftionem pertineat.Maximusau* tern vfus in approbando tefellendo(^ Gnepr®* priorum ac difterentium : nonnunquam etiam etymologiç.quç tarnen omnia Geut in cæteris, confîrmat æquitas: nonnunquam etiam conit* fturamentis.Etymologiamaxime rara eftitn* ca propria ac diftêtentia magna fubtilitas : cum quæritur, an addiftus, quem lex fetuût jdonec foluerit iubet, fetuus Gt.Âltera pats S» nit ita. Seruus eft, qui eft iure in feruitute.Al» tcra,qui in feruitute eft eo iure, quo feruus : vt antiqui dixerunt, qui feruitutem feruit. Qu« finitio etiam 0 conftet æquo, niG tarnen prlt;* prijs amp;nbsp;diflèrentibus adiuuetur,inanis eft. Di* cet enim aduetfatius feruite eum fetuitutem)

aut eo iure quo feruum. Vidcamus ergo pro» pria,differcntiaque liberorum.Seruus cum ma numittitur,fitlibertinus : addiftus receptali» beträte eil ingenuus.Seruus inuito domino It» bertatem non confequetur : addidus foluendo citra voluntatem domini confequetur.Haec fu» fiusapud Fabium.Excuffo quid fit, prope pet» afta e(l quæ(lio,an hoc fit.id cnim agimus, vt fit caufænoftræ conueniens finitio.Potcntifïï» nta autem eil in ea qualita$,an amor, an in fa» nia. Huepertinebunt probationes, quas Cice» ro dicit ptoptias effe finitiones ex antecedentt» bus, confcquentibus,adiundlis,repugnantibus, caufis,cffeftis,fimiiibus; de quorum argumen» torum natura didum eft.nunc de qualitate di» cemus.

È qualis fit cuiufqj tei natura amp;nbsp;quç forma,qufritur: an fit immortalis

KI anima, amp;nbsp;eius generis aliatquç o» mnia coniedura colliguntur. H«ec in fuaibrijs aliquando traflatur : eidemque fuccedunt fa» cienda, ac non facienda : appetenda , vitanda: qux in fuaforias quidem maxime cadunt.Sed in controuetfijs quoque funtfrequêtifltmajhac fola diftêrentia, quia illic de futuris , hie de fa» flisagitur. Item demonftratiuæ partis omnia funt in hoc ftatu, faftum efle conftat: quale fit faftum,quæritur.Lis eft omnis aut de prçmio, n cadu. aut depoena^utde quantitate.Igiturprimum

genus caufç aut fimplex,aut comparatiuû. IP lie quid æquii,hic quid æquius, aut quid æquiO Lb depcx.ûmum fît, cxcutituG Cum de pœna iudictunt quot;’.‘°'. eft.a parte eius qui caufam dicit, aut defenfîo Ludepoe* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■

IM. ett cTiminis,aut imm{nutto,aut excutatio, aut p«^n»po yt quidam putant.deprccatio. Defenfîolonge potcntiluma clt,qua iplum tactum quod obip citut,dicimus honeftum elTe. Alterû cft defen* fionisgenusjinquofaftumper fe improbabile alTumptis extrinfecus auxilijs tuemur . id vo* cant 'Tr^’oAflTTTDtiip. Latini hoc quoque, nam ad verbum tranfïerunt.Aflumptiua enim dieu tur c^ufa,in quo genere fortiffîmum eft , fî cri» DrfêHoper caufa faéhi tuemur,qüalis eft defenfîo fi» ttâdarion« éliOreftis,oratio Milonis, «l'Ttij'iiAH/ztedici» oiminb. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnis noftra defenfîo conftat eius ac»

eufatione qui vindicatur.Occifus eft,fed lactogt; Alfa d«fengt; Eft amp;nbsp;gt;fîa ex caufîs dufta defenfîo, nempe ex

aliqua vtilitate aut Reipublicç, aut hominum multorum,amp;c.Huic iliafubiacet, fî priusali» ?uid futurum fuit.-Hæc circa defenfîonem fa» ranifatto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequc per fe ipfam, neque adhibiris

tranfferre crimen,fî poflumus. Supereft Si ex.gt; Rationci ex eufatio ignotantiæ autncceffitatis ♦ Fortuna * quoç fæpe fubftituiturculpç. Nonnunquâ ma imminutto ft feciffe nos, fed bono animo dicimus. Si hæc «uipæ. deetunt, videndum eft , an minui culpa poflît.

hic eft illc,qui a quibufdam dicitur ftatus quâ» titatis.Vltima eft deprecatio culpx,quod ge» w'p«.”*** caufæ plericp negarunt in iudiciû vnquam

rio cum dicit'Caufas Cscfaregi multas,amp; qui» dem tccû amp;c.In fenatu vero,amp; apud populu, amp;apud piincipem, amp;c vbicüqß iuris dementia cd,habet locum deprccatio:in qua plutimutn valent,ex ipfo qui reus ed,hæc tria in vita prç» cedere : (i innocens, fi bene meritus, ß fpes in futurum innocenter viftuti, amp;nbsp;in aliquo vfu futuri.Oe ptKmijs autem quærunturduo, an Daprxmij* vllo ßtdignus qui petit, an tanto : ex duobus, vter dignior:ex plutibus, qui digniffimus.Ab« „^0™« dicatlonum fotmæ duæ funt, altera criminis dux. perfefti, vt fi abdicetur raptor, adulter. Alte» taimpetfe£ti,velutpendentis,amp; adhucin con» ditione pofiti: quales funt in quibus abdicatur filius,quianon pateatpatti.Non diffimilesab» dicationum adionibus funt malæ traftatio» forma, nis adiones. nam amp;nbsp;ipfe habent eadem in ac» cufationibus modetationem. Dementiæ quo» Dementte que iudicia aut propter id quod faftum eft, mdida. aut propter id quod adbuc fieri, vel non fieri poteft,inftituuncut.Iniuriarum,quanquS enim inlt;utiarum| teus aliquando fecifie negat, plerunque tarnen adio. liæc aftio fafto atque animo continetur. De accufatore conftituendo , quæ iudicia diuina» tore confu tiones vocantut, fpeftandum à quo maximè *“*quot;*’• agivelint ij de quorum vltionequæritur,a quo minime velit is qui accufatut : frequentiftimae tarnen hx funt quæftiones, vter maiores eau» fas babeat.Tutelæ præterea, in quo iudicio fo» Tuteix let quxri,an alia de re quàm de calculis cog no« «aio, fei oporteat.An fidem prædate debeat tantû, non etiam confilium amp;nbsp;euentus.Cui fimile eft, f «j

AftioprSni male gcftas ptocurationis , Malè item gelbe Icgationis . Traftatur amp;nbsp;aftio in ingratum. C^antitas quoq? pleruncp etiam fi nó femper, tarnen pletunque etdem fubiacettfeu modieft, feu numeri. Cq. v i n e q. v e feciffe fe ne* gabtt,neq5 aliud effe quod fecerit dicet^ neque faftum defendet, necefle eft in fuo iure confl« ftatiin quo plcrunque aftionis eft qu3eftio,qu« non femper eadcmeft,vt quidam putarunt. Nam amp;nbsp;iudicium antecedit : qualia funt cult; nofa præturae confîlia, cum de iure aceufato* ris ambigitur: Sgt;c in ipfis frequentiflimé iudi* cijs verfatur.Eft enim duplex eius difeeptatio* Pi»faiprio. nts conditio:quôd autintentio,aut praeferiptio habet controuerfiam. In præfcriptione non de ipTa re quæritur. Ignominiofo patri filius prae* fcribit.de eo loco iudicatio eft, an liceat. Sed ' tntentio. frequentius etiam quæritur de intentione. Vit fortis optet, quæ volet.nego illidandumquic* Legis ratio, quid optauerit. Porro lex omnis aut tribuit aut adimit,aut punit, aut iubet, aut vetat, aut permittit. Litem habet aut propter fe ipfam» aut propter alteram. Quæftio eft aut in fed’ pto,aut in voluntate. In fcripto, aut apettum eft, aut obfeurum, aut ambiguum. Quod de legibus dico, idem accipi volo de teftamen* tis, paftis, ftipulationibus, omni denique fed* pto,idem de voce. Et quoniâ quatuor eiusge* neris quæftiones facimus,de ftngulis dicemus. De Ratu tx c R I PT I amp;nbsp;voIuntatis frequentiflîmain» cófultos quaeftio eft,amp; pars magna contro* uerflæ iuris hinc pendcttquo minus id in febo*

Hs accidete mitum eft,vbi etiam cx fndufttia fingttur.Eius genus vnum eft,in quo amp;nbsp;de fcrtJ vna ffeefc« pto,amp; dc voluntate quæritur. Id tum accidit, 2^* cum eft in lege aliqua obfcuntas,amp; in ea aut vterque fuam interpretationem confirmât,aut aduerfarij rubuettit,vt hie fur quadtuplum fol» uat.duo furripuerunt pariter decern millia.pe» tuntur ab vtroque quadragena.illi poftulant,vt vigena conférant. Nam amp;nbsp;aftor dicit hoc efle Stcundo. quadtuplum quod petat:amp; rei hoc, quod offe» rant. Voluntaa quoque vtrinqj defenditur, aut cum de altero intelleflu certû eft,aut dcaltero dubtum.Ex meretrice natus, ne concionetur. Quæ filium habcbat,ptoftare coepit. Prohibe» tur adolefcens concione.Nam de eius filio,quæ ante partum meretrix fuit,cettum eft : an ea» dem huius caufa nt,dubium eft:quia ex hac na tus,amp; hie meretrix eft. Solet amp;nbsp;illud quæri, Tcttfo» quôreferatur quod fcriptum efttbtsdecadem re ne (it aAio,id eft hoc bis ad a£borem, an ad aftionem. Hæcex iureobfcuro. Alterum gc» Semnd» nus eft ex manifefto,quod qui folum viderunt, hunc datum plani amp;nbsp;volutatis appellauerunt.

In hoqaltera pars fcripto nititur,altera volun» Quomodo tate.Sed contra fcriptum tribus generibus oc» pri curritur.Vnum,eft,in quo id feruari femper no quot;J,“ quot;5'^^ poffejcx ipfopatet ; liberi parentes alant,aut ptex,” vinciantur. Non enim alligabiturinfans.Hinc erit ad alia tran(itus,amp; diuifio. Numquifquis non aluerit^num hicf Propter hoc proponunt quidam tale genus cótrouerfiarum, in quo nul» lum argumentum eft, quod ex lege ipfa peti f iiij

pofHc.Sed de eo tantum,de quo lis e(l,qusraw dum Gc.Peregrinus ß murum afcenderit,capi* te puniarur.Cum hoftes mutum afcendiflent, peregrinus eos depulit, petitut ad fupplicium» Non erunt hic feparatæ quæiUone$,an quiß quisfan hicfquia nullum poteftaHètri arguiné* tum contra lcriptum vehementius eo quod in lite eß,(ed hoc tantum,ânne fetuandz quidein ciuitatis caufafErgo amp;nbsp;æquitate,amp;voluntate secundo, pugnandum. Fieri tarnen poteft,vt ex alijsk* gibus exépla ducamus,per quz appareat (emlt; per ftari lcripto non poire,vt Cicero pro O* Tertio, tinna fecit. Tettium,cum in ipfis verbis legis reperimus aliquid per quod probemus aliud le* gumlatorem voluiire,vt inhac controuerfli' Quinofte eu m ferro deprehen fus fuerit,alli* getur.Cum annulo ferreo inuentum magifttâ* tus alligauit. Hic quia eft verbum in lege, de* prehenïus'.fatis etiam ßgnißcatum videtur nô Quidviralt;5 continc« lege nifi noxium ferrum. Sed vtqui nitetur, feriptum quoties poterit,in* firmare debebit: ita qui feriptum tuebitur,ad* Teftamêtis iuuate fe,etiam volûtate tentabit. In teftamen» quidaeddît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accidunt, vt voluntas manifeftalît,

feriptum nihil fit,vtin iudicio Curianoùn qua nota L.Craflî 8c Seæuolæ fuit contentio. Sub* ftitutus hæres crat, fi pofthumus ante tutel« fuæannos dcceiriflet.^Non efinatus. Propin* qui bona fibi vendieabant.Quis dubitaret,quin ea voluntas fuilTet teftantis, vtis non nato fi' lio hæres effet qui mortuof fed hoc non feri» pfetauld quoqß, quod huic eontrarium eftiae*

cidit nuper, vt effet fcriptum, quod apparercc fcttptorem noluiffe, qui feftertium nummüm quinque tnillia legauerat,cum emendaret tefta mentum,fublatis feftertijs nümis,argcnti pon* do pofutt, quinque millia remanferunt. Appa* tuit tarnen quinque pondo dati voluiffe:quia illt; Ie in argento legato modus amp;nbsp;inauditus erar, amp;nbsp;incrcdibilis. Sub hoe etiam ftatu generales funtquæftiones.Scripto,an voluntate ilandum fit:quæfuerit fcribentis voluntas, traftatus o» mnes qualitatis,aut conieâ;uræ:de quibus fatis diftum atbitror.Cp rox i m v m eftde legi» Dttsttmj» bus contrari/s dicere, quia intet omnes artium '“ff**“* fcriptores conftat in antinomia duos effe fcri» AnWnomia pti amp;nbsp;voluntatis ff atus : ncque immerito,quia cum lex legi obftetjVtrincp contra fcriptum di citur, amp;nbsp;quaeffio eff de voluntate:in vtraque id ambigitur, anvtique ilia Icgefft vtendum. O* , - -, mnibus autem manifeffum eff, nüquam effe Ie» gern legi conttatiam iure ipfoiquiall diuerfum ius effet, alterutn altero abtogaretur,fed eas cafu collidit,amp; euentu.Colliduntur autem aut p, pates intet fc,vt fi optio tyrannicidar Seviri te«coUfdm» ibttis comparentur,vtrique data'quod velit pe« ^0^quot;“ tendi poteffate.Hic meritotum,temporis,prç« mi) collatio eff. Aut fecum ipfæ, vt duotum fortium,duorum tyrannicidarum, duarum ralt; ptarumsin quibus non poteft effe alia quæftio quàm temporis, vtra prior flnautqualitatis, vtra iuffior fit petitio .Diuerfæ quoque leges Sfnmda. confligunt, aut fimiles : diuerfæ, quibus etiam Te«to, 1 citta aduetfam legem conttadici poffit : vt in

hac cöntroucrfïa.Magiftratus ab arcs ne difce* dat.Vir Fortis optato quæ volet^ vel alia nulla obftante^qusri poteft: an quicquid optatit,ac« cipete debeat:amp; a magiftratu multa dicentur^ Wmfles. quibus fcriptum expugnatur;Si incendium in arce ^fuetic. Si in hoftes recurrendum. contra quas nihil opponi poteft,nifi lex altera.Tyran« nicidse imago in gymnaOo ponatur,contrà mu lieris imago in gymnafîo ne ponatur. Mulier tyrannum occidit.Nam neque mulieris imago vllo alio cafti poni potefttneqj tyrannicidxvl« QbiKt» '(C lo alio cafu fummoueri. Impares funt,cum al« ^ut» fim» tcri multa funt quæ opponi poiTunt, altcri nb hil,nin quod in lite eft,vt cum vir Fortis impu* ni ta tern defertoris petit.Nam cotra legem vi« ri Fortisfvt Fupra oftendi) multa dicuntur: ad« uerFus dei^rtores fcripta non poteft,nift optio« CenfWUim Fubucrti.Item aut conFeffum eft ex vtraque ex vtraguc parte ius,aut dubium.fi conFeflum eft,hæcFe« P®**« tè quærûtur* Vtra lex potentior.Ad dcos pet« tineat,an ad hominestad Rempub. an ad piilt; uatos. De honore, an de poena, de magnis re« bus,ande paruis.Permittat,an vetet,an impe« ret.Solet traAari amp;nbsp;vtra fit antiquior : Fed ve« lut potentiftimum, vtra minus perdat,vt in de« fettore,amp; viro Forti,quod illo no occiro,lcx to« ta tollatur : occifo fit reliqua viro Forti alia 0« Î»tio. Plurimum tarnen eft in hoc,vtrum fieri it melius, atque æquius: de quo nihil prscipb nifipropofita materia poteft.Si dubium, aut tfo lt;)utd'’* alteri,aut inuicem vtritjp de iure fit controuer« vwatui« fia^vt in re tali. Patri in filium; pattono in ltlt;

bertum manus iniedio ßt, Liberti hæredetn fequantur. Liberti filium quidam fecit hæte* dem:inuicem petitur manus inie£bio,amp; patro« nus negat ius patris illi fuifle,quia ipfe in ma* nu pactoni fucrit.Duplices leges ßcut duac col Dupikct liduntur, vt nothus ante legitimum natus le» ’'R“* gitimus fit,poft legitimum tâtum ciuis. Quod de legibus, idem de fenatufconfultis didumt Senatufcô« quæfi aut inter fe pugnent, aut obftent legi» bus: non tarnen aliud fit eius flat us nomen» (tSYLLOGlSMVS HABET allquid fimigt; De'fylloeh le fcripto,amp;,voluntati: quia fcmpcr pars in ea altera fcripto nititur.boc tarnen intereft,quod illic contra fcriptumdicitur,hic fuper fcriptû.

Eius nonnulla etiam cum finitione cognatio: vtineavelutilege* Venefica capitepuniatur. Sæpe fepatanti amatorium dedit amp;c.Aftiodi« centis eft, amatorium venenum effe.id erit fi* nitio:quae fi patum valebit, fiet fyllogifmus. an perindc puniri debeat,ac fi virum veneno necaffet.Ergo hie ftatus ducit ex eo,quod fcri* ptum eft,idquod incertum eft:quod quoniam ratiocinatione colligitur , ratiocinatiuus dici* tur.Inhas autem fetè fpecies venir,An quod femel ius eft,idem amp;nbsp;fæpius. Præcipitata mu» lierdefaxo vixit. repetitur.Anquod in vno,in pluribus.An quod antè, amp;nbsp;poftea. An quod in toto,idem’in parte,amp; conttà.Item ex co quod manifeftS eft,colligitur quod dubium eft. Ma* ioris pugnat eft ex fcripto duccre, quod fcri* ptum non eft. An quia hoc, amp;nbsp;hoc . Qui pa* trem occidetir,cukoinfuatur.mattcm occidit»

De emphi Ca H PH I Bo l oo I ae SPECIES funl DimfiB am innumcrabilcs,genera admodum pauca. Acci* phiboiogte- dit vocibus (ingulfs,aut coniunftis.Singulaer* torem afTetunt, cum rebus plurfbus eadem fît appellatio, vt gallus. Alterum, in quo alia in* tegro verbo fignificatto eft , vt ingenua. Ten tia eft excompofttis.Sic apud Grçcosconten» dit ÄtüfpSc 'TmvTâXiiûii. Bona omnia Leon« ti. In coniundis plus ambiguitatis eft.Perca« fus fit:vt,Aio teAeacida Romanosvincere pof fe. Pet collocationem , vbi dubium quid quo referri oporteat:vt in hoc teftamento, quidam iulTit poni ftatuam auream haftam habentem« Per nexum quinquaginta vbi erant centum indeoccidit Achilles. Produftio quoqß Sc cotgt; reptio in fcripto hue pertinent : vt in hoc Ca» to,vltima vel breui,veHonga.Sunt Sc alix hu« Qu* m fta iufmodi fpecies.C-E st avtem q.vae« »to gi^^et dam inter hos ftatus cognatio. nam amp;nbsp;in fi« tiu«. nitione qux (it voluntas nominis quxritut:amp; in fyllogifmo, qui fecundus a finitione ftatus eft,fpeftatur quid voluerit fcriptor:amp; ex com trarifs legibus duos elTe fcripti amp;nbsp;voluntatis ftatus apparet. Rurfus amp;nbsp;Hnitio quodammo« do eft amphibologia,cum in duas partes didu« catur intelleftus nominis. Scriptum amp;nbsp;volûtas habet in verbis vocis quxftioncm:quod idem in antimonia petirur. Ideoque omnia hxc qui» dam fcriptun) amp;nbsp;voluntatem elTe dixerût.Âlij in fcripto Sc voluntate amphibologiam elTe, qux facit quxftionem: fed diftinfla. Aliud eft enim obfeurum ius, aliud ambiguum .Igitut

finitioin natura tpfa,nominis qusßionem ha« bet generalem,amp; quç cflè eciam citracomple« xum caufæ poHit. Scriptum amp;nbsp;voluntas de eo difputat verbo, quod eft in lege, Syllogifmus de eo quod non eft.Amphibologiç lis in diuer» ium trahit.Sunt alia,qn^niß propo(ita,de qua dicendum eft,materia,viam docendi non prægt; béant. Quare plurima petamus a nobis ipfis, amp;nbsp;cum caufis deliberemus, cogitemufque ho» mines ante inueniffe attem,quàm docuifte.llla enim potentiftlma eft,quçt5 vere dicitur œco» nomica totius caufç dirpoßcio, quç conftitui ni fi velut in re prçfenti non poteft. Vbi aflumen dum procemium , vbi omittendum, vbi vten« dum expoßtione continua, vbi partita, vbi ab mitijs incipicndum, amp;c. fingulis an vniuerßs opponenda ßt refutatio.idem faciundum de af» feaibusjde iure amp;nbsp;acquitate,amp; eiußnodi videte ' Suçcaufa: conueniant.

Vam Græci (ppàinp vacant, latine dici « mus elocutionê.Eam fpeélamus verbis aut ßngulis, aut cotHun • élis. In ßngulis intu« endum eft, vt ßnt la ti na, perfpicua, orna • ta, amp;nbsp;ad id quod fa*

cetc volumus', accommodata. In coniunétis^ vt cmendaca,vc collocata,vt figurata, Sed hçc libroprimoexecuri fumus. C P er s Picvi' TAS præcipuam habet proprietaté, fed pro» prietas ipfanon flmpliciter accipitur. Primu* cnim intelleélusjcft fua cuiufcp rei appelJatio, qua non femper vtimur: nam vitabimusob» fcoena Sc fordida Sc humilia. Propriecatis fp£* eiet contrarium eft vitium , id quod apud nos improprium, agufop apud Grsccos vocatun quale eft? Tantum fperare dolorem . Non tä» men quiequid non erit proprium , protinus improprt) vitio laborabit: quia multa funt amp;nbsp;Gixce Sc Latine non denominata. Vnde abu» fio,quf KccTKX^Htnç dicitur,neceflaria.Tranf» latio quoque, in qua vel maximus eft orationis ornatus, verba non fuis rebus accommodât* Quarc proprietas non ad nomen , fed ad vim fignifîcandi refertur.Secundo modo proprium dicitur inter plura quæ funt eiufdem nominis, id vnde caetera dufta funt: vt, vertex efteon» torta in fc aqua , vel quiequid vertitur. Inde propter flexum capillorum pars eft fummâ capitis,amp;c. Tertius eft huic diuerfus modus, cum res communis pluribus, in vno aliquo habet nomen eximium, vt carmen funebre proptie naenia . Item quod commune eft amp;nbsp;alijs nomen , intelleftu alicui rei pcculiaritei tribuitur, vt Corinthia æta. Et illud proprie diiftum, quo nihil inueniri poteft fignincatius, vt Cato dixit C. Cçfarem ad euertendamRé» publl.fobrium acceffifle, ita amp;ptopti; genus

ex appolîds,quç epitheta dieu tut, vt dulce mu ftum:amp; quç bene tranflata futjt,propria dicun* turgt; Emphaiim ad orationis otnatü referti ma« limlt;(L At obfeuritas fît verbil ab vfu remotis. fallunt etiam verba vel regioAibus familiaria, velartium ptopria,vt nauis faccaria.Sic etiam homonyma , vt Taurus animai fit vcl mons « Plus tarnen eil obfeuritatis in contextu Sc co» tinuationc fermonis, Sc plures modi. Quarc nee fît tam Iongus,vt eum profequi non poflit intcntiotnec traiefiione tam tardus, vt in hy « petbaton finis eius deferatut .Sunt his peiora obfeutitatis vitia alia,vt verborum mixtura,or dinis confufio,turba inanium verborum,ambi» guum,amp; fi quid orationi detrahas . Nobis pri* ma fît virtus perfpicuitatis, propria verba, re» dus otdo,non in longum dilata conclufio j ni» hil neque défît, neque fuperfîuat.

EZ quot;'I' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orator in ornatu oratio» Dconutu]

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plerûc^ funt corn

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ cultu veto at(^ornatu fe

compofitumjfolam petit audientium voluptl« tem;ideóque omnes dicendi artes aperit, orna« tumque orationis exponit: vt qui non inlidie« tur^ necad viftoriamjfed ad folum ßnemlaii* dis amp;gloriætendac.Q.uate quicquideritfente« tijs populate^verbis nitidutn^ Hguris iucundógt; tranflationibus magnificum,compofitione eia« boratum^velut infticor quidam eloquentiae in« tuendum amp;nbsp;pene pertraaandum dabit. Nani euentus ad ipfum^non ad caufam refertur.Ec quoniam orationis tarn ornatus quamperfpi* cuitas,aut,in ïîngulis verbis eft^autin pluribi» po(itus,quid feparata, quid coniunfla exigant^ conßderemus: quanquam tedüTime traditutn cd, perfpicuitatem proprijs, ornatum tranfla« tis verbis magis egerc. Sciamus inornatumelfe quod ßtimproprium.Sed cum idem frequenüf firne plura fignificent, quod trvvuvupix vo« catur ,iam funt alijs alia honeftiora, fublimio« ra, nitidiora, iucundiora, vocaliora. Diuctfus tarnen eft vfus. Nam rebus atrocibus verba e» tiam ipfo auditu afpera magis conuenient. In vniuerfum quidem optima fimplicium credun tur, quç aut maxime exclamant,aut fono funt iucundiffima. Et honeda quidem turpibus po« tiora femper : nec fordidis vnquam in oratio* ne erudita locus . Breuiter ficut in oratio « ne nitida notabileed humilius verbum, amp;nbsp;ve« lut macula ; ita a fermone tenui fublime, niti» dumque difcordat, ßtque corruptum : quia in plano tumet.Exempla habes padim apud poe« tas amp;nbsp;otatoies. C Cutn fint autem verba pro«

pria, fifta, tranflata: proprijs dignitatem dat antiquitas. Nam amp;nbsp;fanftiorem Sc magis ad* mirabilem faciunt orationem,quibus non qui« libet fuerat vfurust eoque ornamento acerrimi iudicijP.Vergiliusvnicè eft vfus. Olli enim amp;nbsp;quianam amp;nbsp;mis Sc pone pellucet,amp; afpergunt ilia quæ etiâ in pi£luris eft gratiftiima,vetufta* tis imitabilem arti authoritatem.Sed vtendum modo, nec ex vltimis tenebris repetenda.

lt;t Fingere Græcis magis conceftiim eft, qui Tonis etiam quibufdam Sc affeftibus non dubi« tauerunt nomina aptaret non alia libertate , quàmqua illi primi homines rebus appellatio* nes dederunt.Multa ex Gtæco formata, noua atque etiam dura interim videntur, vt ens amp;nbsp;elTentia t quæ cut tantoperc afpetnemur,nihil video, ntd quod iniqui indices aduerfus nos vi« deamur, ideoque paupertatefermonislabora* mus. Quædarn tarnen perdurant.Nam amp;quç vetera nunc funt, fueruntolim noua , amp;nbsp;Cice» to fauorem amp;nbsp;vrbanum noua credit, amp;nbsp;a Tes tentio primum diftum efle, obfequium , CTranflata probari nifi in contextu fermonis Trantlat». f on poffunt.Obfcoena ante omnia vitanda. la cbfcœn«. hinc ad coniunéli fermonis rationem tranfea« Rius : cuius ornatus in hæc duo prima diuidi« uUo. tur,quam concipiamus clocutionem,quomo» doeffetamus. Nam primum eft vt liqueat au* gerequid velimus an minucre:comitate dicere anmoderatc,amp;c. Turn quo tranflationis gene te,quibus figutis,fententijs, quomodo id quod

rus quibus ornetur oratio , prius ea quæ funt huiccótraria laudi,attingam.Nam prima vit* tus eft vitio carere.

lt; Klt;rKÓ(pa!Top,maIa confuetudine in ob» Ifcœnum intelJeflum fermo detortus: vC patrare bellum apud Salluft.

Tx^riivuinç humilitatis vitium, qua ta magnitudo vel dignitas minuitur^ vt ü' xea eft verruca in fummo môtis vertica Côtrariû huic puis dare excedétia modo noiatvc iineq hominê parricidâ dixeris* MÛâitnç^cum fermoni aliquid deeft,quo minus plenus fit.

Txu'n\o‘)'!x, eiufdem verbi vel fermoj nis tepetitio : vt,non (olum illud iudidó iudici) (imile indices,amp;c.

M«ÂfûA«7-ia',id eftlôgiorquàm oportet fermo.Liuius. Legati non impetrata pa* cc retro domum,vndcvenerant,abierót. TrÀtûVÂayzbç, quoties fuperuacuis verbis oneratut oratio;vt,Ego meisoculis vidf »zirif i£f7iae,fupuacua opofltas: vta diüg® ticunofus, amp;à teligionc fupftitio diftat. Ka«ó^nAop,mala affeftatioiquç pet om» ne dicendi genus pcccat, àizai)tovô/*HTûp,quod male difpofitS eft. àlt;r)(i/ji.XToÿf quod male fîguratum eft. Ka«acr0rJtTop,quod male collocatum.

1 Kô(Pilt;jy*àç,mixtaex varia ratione lingua» ^rum oratio,vt ft atticis dorica cófundas.

TeCJTiï ♦ VltXTiQ»

'rocvTO» ^a^tx aut tir« vxXvgt; 'j'iS è/ioia\o j-ix-

t’a AOJ-ia« . ora •JTXIOVX’

ff/MQI}.

J-ïoc^ kxkó^h* Aop.

flrvoiKO’

VÜ/^HT°pgt;

Taÿ^ KXKûOVir

KOIVl • ffnäi’

CORNATvMeft quod perfpicuo ac pro* babilt plus eft. probabile enim Ciceroid ge» nus dicit,quod no plus minufve eft quàm de» cet.Eius primi funt gradus in eo quod velit ex» primencfoconcipiendo(j.Italt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iva^»

plus eft quàm euidentia, vel vc alij dicunt re* q^uoc præfentatio,inter ornamenca ponamus. Ma« Repfs^nt* gna virtus eft, res de quibus loquimur, alcre, ‘ °’ atqucvt cerni videantur,enunciate. Ea multis modis accipi folet : 8c præcipuum eius genus eft/juo tota return imago quodammodo ver» bis depingitur. Mihi ftigidus horror membra quacit. In hoc genere,ficut in cæteris, eminec Cicero:vein Verrem.Stetit foleatus prætorpo puli Ro.cum pallio purpureo, tunicacp talari, muliercula nixus in littore,amp;c.mira hçc eft re» tû reptæfentatio.EIabeseius genera apud au» thores permulta.Huic fubiacet parabola,item Parabola, virtus non folum aperte ponendi rem ante o» culosjfed citcuncireatqß velocitet. Ac merito laudatur breuitas integra,fed ea minus prçftat quoties nihil dicit nifi quod neceffe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

A.07-ia£|) vocant, quae reddetur inter fchemata. Huie vicina,fcd amplior virtus eft tjiKpceiriç, îltiorem prçbens intellefl:um,quàm quem vet balper fe ipfa déclarant. Eius duæ funt fpeci» es : altera quæ plus fignificat quàm dicit: al» tera quæ etiam id quod non dicit.Et funt quæ» dam velut e tenui diligentia circa proprieta » tem fîgnifîcationémque munditiæ. Alia copia locuples: aliafloribus læta: virium non vnum cPûvüJt genus,Præcipua tarnen eius opera cfuvwinç in riç.

cxaggetSda indigntcate: amp;nbsp;in cætctis al tf tu Jo 4gt;«i,T«»quædam. tpxvTetirix in concipiendis vißoni» fflet. bus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in efficiendo velut opéré pro*

^iST'Oe • pofito . Cui adiicitur J-acri« repetido irix^ probationis eiurdém^amp; cumulus ex abundan« • ti, ivi^'}'^ix confinis ijs eft,ab agendo dufta, cuius propria fit virtus non cffe quæ dicun* tur otiofa. Nunc quidelocutio attollat autde* primat, dicendum.

R.ima eft igitur amplfîcandi vd minuendi fpecies in ipfo rei no* mine, vt cum eum qui Ht cxfuS) occifum:eum qui fit improbus,U tronem : contraque eum qui pul* fault,attigtfle: qui vulnerauit,læ'

fifle dicimus.Vttiufquepariter exemplum eft pro M. Cœlio. Si vidua libéré, ptoterua petu* lanter,diues effufe,libidinofa meretricio more

vlueret : adukerum egoputarem, fi quis h^nc paulo liberius falutaffet {Nam amp;nbsp;impudicam meretricem vocauit : amp;nbsp;eum cui longior eum ilia fuerat vfus, liberius falutalTe . Hoc genus increfeit, ac fit manifeftfus, fi ampliora verba cum ip fis nominibus pro quibus ea pofituii fumus, conferantunvt Cicero in Verrem.Non enim furcm,fed raptoremmon adukerum, fed Airr'ifica* expugnatorem pudicitiæ.lt;EQuatuor tamé ma generibus video conftare ampitficationê, inctcmento,côparatione,ratiocinatione,conge incramen rie.Incrementum eft potentiflîmû ) cû magna videntur etiam quæ inferiora funt. Id autein

gradu vno fit, aut pluribustper id venitur non modo ad fummum,fed interim quodammodo fupra fummum.Omnibus his fufficit vel vnum Clcetonis exemplum. Facinus eft vincire ciuê Romanum,fcelus verberare, prope parricidifi necate,quid dicam in crucem tollerefNam etfi tantum verberatus effet : vno gradu increue* rat, ponendo etiam id effe facinus, quod erat infetius. Etfi tantum occifus effet, per plures gtadus afcenderat. Cum vero dixerit prope patticidium necaretTupra quod nihil eft adie» cit,quid dicam in crucem tollere?Vetü vt hæc Ampiifica amplificatio in fuperiora tenditsita quæfit per

comparationem incrementum ex minoribus petit. Augendo enim quod eft infra, neceffe eil extollat id quod fupta pofitumeft; vt idem in'eodem loco. Si hoc tibi inter cœnam,amp; in illis immantbus poculis tuis accidiflet, quis non turpe duceret ? In cœtu vero Populi Ro» mani.Interim propofito velut fimili exemplo efficiendum eft vt fit matus id quod a nobis exaggerandum eft . Amplificatio per ratiocû nationem alibi pofita eft, alibi valet : vt aliud ctefcat,aliud augeatur: inde ad id quod extol* li volumus,tatio deducitur. Obieftutus Anto» nio Cicero merum, amp;nbsp;vomitum, Tu (inquit) iftis faucibus, iftis lateribus, ifta gladiatoria totius corporis firmitate . Quid fauces amp;nbsp;la* teraad ebrietatem ? minimemntotiofa. Nam

refpicientes ad hxc, poffumus xftimare quan* tü illc vini in Hippiac nuptijs exhauferit, quod fette Sc coquete non poffel illa gladiatotia cor« g iij

potis fîrmitate. Ergo ex alio colligitut aliud. Quidfcum res atrociilîmas,quaf(ç in fummam ipii extulimus inuidiam eleuamus confultô: quo grauiora videantur quae fecutura funt i vt à Cicerone faftum eft, cum ilia diceret • Le» uia funt haze in hoc reo crimina : metum vir» garum Nauarchus nobiliflimae ciuitatis pre» tio redemit,humanum eft. Alius, ne fecun fe» ritetur, pecuniam dedit: vfitatum eft. Nonne vfus eftratiocinatione,qua colligerent audien» tes, quantum illud eifet quod infetebatur, cui comparatahæc,humana viderentur,atç vfita» tafSic quoque folet aliud ex alio augeri.Potelt Congeriej» afcribi amplification! congeries quoque verbo* rum amp;nbsp;fententiarum idem fignificâtium.Nain etiam fl non per gtadus afeendant, ramen ve» lut aceruo quodam alleuantur.Quid enim tuus ille Tubero diftriftusin acie Pharfalica gb' dius agebat f cuius latus ille mucro petebatf qui fenfus erat atmorû tuorumfquæ tua mens! oculiimanus^ardor animifquid cupiebasf quid optabas ? Simile eft hoc figurae quam m«!' i^oitriÂ,ôÿ vocant : fed illic plurium return eft congeries, hievnius multiplicatio. Hæcetiam crefeere folet, verbis omnibus altius atç altius infurgentibus. Aderat ianitor carceris, carni» fex praetoris,mors terrorqp fociorum amp;nbsp;ciuium Romanorum liftorSextius.Eadem fere eftralt; tio minuendi. Nam totidem funt afeendenti» bus,quot defeendentibus gradus. Ideoque vno ero, exemple contentus eius loci, quo.Cicero in otatione Rulli hoc dicit » Pauci tarnen qui

proximi aftitetant,nefcio quid ilium de lege agraria voluifle dicete fufpicabantur, Quod fi ad intclleéhum referas, minutio eft/. G ad obf» curiutem,incrementum.

Onfuetudo iam tenuic , vt mente Senfus, concepta^fenfus vocaremus : lumi» ha autem^præcipueque in claufulis poGta, fententias: quæ minus cre» hraapud antiques^ noftris tempo» tibus modo carent. Ideoque mihi de generi* bus earum, amp;nbsp;de vfu arbitrot pauca dicendagt; AntiquilTimæ funt^quae proprièquanuis idem omnibus Gt nomen, fententiæ vocantur,'quas Grxei •yvitp.txç appellant, interim tantum ad temtelata;vt,Nihil eft tarn populäre quam bo nitas.Interim auté ad perfonam,quale eft Âfri Domiti,' Princeps qui vult omnia fcire,necel» k habet multa ignofeere. Hane quidam par» tem Enthymematis,quidam initium aut clau» fulam,epicheirematis efte dixerunt, amp;nbsp;eft all» quando, non tarnen femper.Illud verius ,eam simplex aliquando Gmplicem, vt cam quam fupra digt; xi,aliquando ratione fubieda . Nam in omni certamine qui opulentior, etiam fi accipit ingt; iuriam,tarnen quia plus poteft, facere xidetur. Nonnunquam duplicem. Obfequium amicos, Veritas odium parit.Sunt amp;nbsp;qui decern genera Duplex fecerunt. Illud notabile ex diuerfis. Mors mi» feta non eft: aditus ad mortem, mi Ter eft , Ac

tcélc quidem funt tales. Tam deeft auato quod habet,quàm quod nó habet.Sed maiorcm vim accipiöt ex niutatione figurç,vt,Vfqueadeône Sêwntia ad mort mifetum eftfVettit adpetibnam Cicero, rtau?”” Nihil habet Cçfar nee Fortuna tua maius,quàm vt polTismec natura melius, quàm vt vclis fer» uare quamplurimos. Ica qua; erant return pro« pria,fecic hominis. In hoc genere cuftodien» dum eft,amp; id quidem vbicç,ne crebræ fint, ne falfae. Enthymema quoque, cft omne

‘ quod mente concipimus. Proptie tarnen difi» tur,quæ eft fentencia ex contratiis: propterea quod eminete videtut inter esteras. Et addi» ta in elaufula eft epiphonematis modo, non tam probacio, quàm extrema quafi infultatio.

1 Epiphon« pQ enim epiphonema rei narrats vel ptoba« ts fumma acclamatio. Tants molis erat Ro» manam eondere gentem. Eft amp;nbsp;quod appel* toHW«. nouis vÔHfMi : qua voce omnis intelle» ftus accipi poteft. Sed hoc nomine donarunt ea qus non dicunt ,vetum intelligi volunc,vt in eum quem fspius a ludo redemerat fotor, agentem eum ea talionis quod ei pollicem dormienti recidiflet, Eras dignus,vt habetes ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;integrammanum.Sicenim auditur,vtdepu»

gnares.Vocatutaliquid amp;nbsp;elaufula :qus fi cft quod conclufionem dicimus : amp;nbsp;refte, amp;nbsp;qui» bufdam in partibus neceffaria eft.Quareprius defafto veftro fateamininecelTe eft quàm Li» garij vllam eulpam reprehendatis. lam hsc magis noua fententiatum genera ex opinato: vt dixit Vibius Ctifpus, in eum, qui cum lo»

ticâtus in foro ambularet, prætendebat fe id metu facere.Quis tibi fic timere permifltfDé» ficas earum obftat inuicemgt;vc in fatis omnibus frudibufque aruorumtquorum nihil ad iuftam magnitudinem adolefcere poteft^quod loco in quern crefcat caret, Porro vt affert lumen cla* uus purpursE loco infertus: ita certe neminem deceat intertexta pluribus notis veftis, Huie quibufdam contrarium ftudium, qui fugiunt ac reformidant banc in dicendo voluptatem: nihil probantes niii planum, amp;nbsp;humile,amp; fine conatu. Ita dum timent ne aliquando cadant, femper iacent. Ego veto hæc lumina orationis velut oculos quofdam eloquentiæ eiTe credo. Sed neq5 oculos efle toto corpore velimme ca» tera membra fuumoflFicium perdant. Et fi ne» cefle fit,veterem ilium horrorem dicendima» lim,quàm hanc nouam licentiä.Reddam nunc quam proximam efle dixeram partem de tro» pis : quos motus clariflîmi noltrorum autho» tes vocant.

Ropus eft vetbivel fermonis a Trop» quid propria fignificatione in aliâ cum virtute mutatio.Inter tropos Ion» Tranflatto ge pulcherrima trâflatio,quç me» taphora graece dicitur.Quæ qui* dem cum ita eft ab ipfa nobis co* cefla natura, vt indofti quoqj ac no fentientes ea frequenter vtanturttum ita iucunda atep niti* da,vtinotationequâlibet clara,proprio tarnen

lumine cluccat. Ncque enim vulgaris elTe ,ncc humilis , nee infuauis reéle modo afcita ßc; poteR. Copiam quoç fermonis auger permu» tando,aur mutuando quæ non habet:quodque difficillimum efl:,præ{lat ne vlli rei nomen de» efle videatur. TraniFertur ergo nomen aut ver» bum ex eo loco in quo proprium eR, in eum aut quo proprium deeR, aut tranRatum pro» ptio melius eR. ld facimus, aut quia neceffe eRgt;aut quia flgnificantius,aut (vt dixi) quia decentius. NeceRitate ruRici dicuntgemmam in vitibus. Quid enim dicerent aliud f amp;nbsp;fitire fegetes,amp; frucicibus laborare. NeceRitate nos durum hominem,aut afperum.Non enim pro» prium erat f quod datemus his aRedibus no» men.Iam incenfum ira, amp;nbsp;inßammatum cupi» ditate lapfum etrore ßgnißcandi gratia. NihR enim horum fuis verbis , quàm his ac» cerGtis,magis proprium erat. lila ad ornatum lumen otationis,amp; generis claritatem, amp;nbsp;ton» cionum procellas, amp;nbsp;eloquent! æ Rumina fpe» ftant:vt,Cicero pro Milone Clodium fontem glotiae eins vocat, amp;nbsp;alio loco fegetem, ac ma» teriam. In totum autem Metaphora breuiot eR quim ßmilitudo:eoque diRat,quod ilia con paratur rei quam volumus cxprimere,hæc pro ipfa re dicitur. Huius vis omnis maxime qua»

. druplex videtur .'Sumitur enim à deflexione, ouoties vox è ptopinquo ad rem proximam aefleftitur:

Ab irratio ^apud Liuiü,qScipionc a Ca naliadra ^yt -lt; adlatrari folitü refert. tionale: S quot;j Tercnt. Quid ille ganuit f ^quodvulpiü proprium eft, A tationali ad irrationale ; vt fi perfidum vul» pem dicamus.

Anó animali^^j. Cambo florentes ætatibus. ad animal 3 nbsp;nbsp;t viridis ætas.

«ftoXûuîaiîvt gubernator pro auriga. quæ poflunt conuerti. äp«KOXou0«i vt vertex: qd relt; ftè abhoîe ad mote trâiTertur, Cacumê,qd mótis eft, non itê.

Vt autem modieus atcß oppottunus eins vftis illuftrat orationem: ita frequens amp;nbsp;obfcurat, vfu» Sc tædio complet, Continuus veto in allego» tiam,amp; ænigmata cxit.Sunt quaedam amp;nbsp;humi les tranflationesjVt faxeaeft verruca,amp; fordi* da, Non enim ft Cicero re£lè fentinam Rei* publics dixit,faeditatem hominum (ignifîcâst iccirco probem illud quoque veteris oratoris, Perfccuifti Reipublicæ vomicas. Cauendum ne nimio maior, aut,quod fæpiu s accidit ,mi« not: ne diffimilis : quorum exempla nimium frequenter deprehcndet, qui fcierit hæc vitia elfe. Sunt Sc durs,id eft a longinqua Gmilitu«

Metaphor« dine duftæ, vt capitis nines. Metaphota enini aut vacantetn occupare locum debet î aut fl in alicnum venir, plus valere eo quem expellit. Quod aliquanto penè iam magis de fynecdo« ehe dicam. Nam tranflatio permouendis anilt; mis plerunqß,amp; flgnandis rebus, ac fub oculos fubflciendis reperta eft. Hæc variare fermoné potcftjVt ex vno plûtes intelligamusiparte to« tum,rpecie genus,præcedentibus l'equcntia,vel côtràiomnia liberiora poëtis quàm oratoribus* Nam prol'a vtmucronem pro gladio,amp; teAô pro domo recipiet'.ita non puppim pro naui. Ncc procul ab hoc genere-difeedit Metony* Metonymie mia,quæeft nominispro nomine pofltiorcu« ius vis eft,pro eo quod dicitur,caufam proptet Hypeiiage. 9“^ dicitur,ponere:vt ait Cicero. Hypallagen

Rhetores dicunt.Hæc inuenta ab inuentore,amp; fubieda ab obtinentibus flgnifleat : vt, Cere« tem corruptam vndis . Vt autem Vulcanum pro igne vulgo audiuimus, amp;nbsp;vario Martepu« gnatum,eruditus eft fermo:amp; Veneremquàffl coitum dixifte magis decetiita Liberum amp;nbsp;Ce tetem pro vino amp;nbsp;pane licentius, quàm vt fo» ti feueritas ferat : fleut ex eo quod continet, id quod continctur,vfustecipif.vt bene moratas vrbes,amp; poculum epotum.IIlud quo^ amp;nbsp;poe« tis Sc oratotibus frequens,quo eum qui efticit) ex eoquod efticituT, oftendimus. Nam amp;carlt; minum authores. Pallida mors æquo pulfat pe de pauperum ta berna s,regumcç turres:amp;. Pal» Icntefque habitant morbi, triftifm fenedus: Sc ctAtot prscipitê itam^hiUiein adolefcentiam:

Tegne Otium dixit.ER etiam huic tropo quä^dä cum fynecdoche vicinia.Nam dico vultus ho» Antononu minis pro vuku.Ântonomafia quç aliquid pro Ca« nomine ponit,poetis quotç modo frequentiffi» ma:amp; per epitheton, quia detrafto eo cui ap» ponitur,valet pro nomine:Tydides,Pelides.O» ratoribus etiam fl rarus eius rei, nonnulius ta* men vfus eft.Nâ vt Tydidem amp;nbsp;Pelide non di xerintiitadixerunt impiû pro parricida. Euer» foremquoeç Carthaginis amp;NumâtiæproSci» piones amp;nbsp;Romanæeloquentiæ principempro Cicerone pofuifle no dubitent. Onomatopoeia quidem,id eft fiftio nominis,græcis inter ma» nbsp;nbsp;nbsp;’

Et funt plurima ita poflta ab ijs, qui fermonê primi fecerunt, aptantesaffeftibus vocé.Nam mugitus 8c flbilus, 8c murmur inde venerunt.

Vix illa quæ '7r«£’«?ó|Uiva vocantiquæex vogt; cibusin vfum receptis quocunqj modo decli» nantur,nobis permittimus;qualia funt fullatu» guædL-ant» rit.Eo magis neccflariaxÄTÄXfNine’.quam re kxtx» âe dicimusabufionem : quæ non habentibus nomen fuum , accommodât quod in proximo cft.Sic parricida,matris quotçaut fratris inter» feftor. Supereft ex his quæ aliter flgnificant, f«tT«À«4.iç,ideft tranfumptioiquæ exalio in aliud velut viâprçftat: tropus amp;nbsp;tariftimus,amp; r'S’ maxime improprius ; Græcis tarnen frequen» tionquiCentaurum Chirona, amp;nbsp;viitrouf ôoàç èfuaçdicunt.Nos quis fcrat,fi Verrem fuem, aut Lælium doftum nominemusfCætera iam non fignificandi gratia, fed ad ornandam mo»

do,non augendam orationem aïTumuntur. Op M’en lp°po« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epitheton: quod refte dicimus appogt;

ominandum.O deformem libidincm. Exotna* tut autem res tota maxime tran(lationibus,cugt; piditas eOrenata, 8c infanæ fubftrufliones. At àÂ.H7o^!a,quam inuetfionem interpretamur, ç'm. i.in« aliud verbis, aliud fen Tu oftendit: ac etiam in* uerßo. terim contrarium . Prius: vt, O nauis referent in mare te noui Huflus : o quid agis , fortiter occupa portum. Totdfque etiam file Horatij locus: quo nauim pro Republi.fluduum temgt; peflates pro bellis ciuilibus: portum pro pace atque Concordia dicit. Tota apud Ciceronem talis.Hoc miror enim , quetórque quenquaffl hominem ita peiTundare alterum verbis veil«, vt etiam nauem perforer, in qua ipfe nauiget. Illud commixtum frequentiffimum. Equidem cæteras tempeßates amp;nbsp;procellas in illis dun * taxat fluftibus concionum fencer Miloni pu » taui elTe fubeundas.Nifîadieciiret,duntaxatflu ffibus concionum,eiret allcgotia:nuncean)m* feuit.Illud veto longe fpeciofiiTimum genuso* mû genu». rationis,in quo trium permixta eft gratia,fimi litudinis, allegotiæ,amp; tranflationis.Quod fre* turn,quern Euripum,tot motus,tantas,tani va» rias habere creditis agitationes, commutatio» nes,fluftus,quantas perturbationes,amp; quantos æftus habet ratio comitiorum ? Dies intermif» fus vnus , aut nox interpoRta fæpe amp;nbsp;pertuP bat omnia,amp; totam opinionem parua nonnfi quam commutât aura rumoris. Nam id quo»

que in prtmis eft cuflodiendum^vt quo ex ge» nere cœperis tranflationis.hoc definas. Multi Metaphors autem,cum initium a tempeltate lumpferunt, tiumin «a incendio aut ruina finiunt,quç eftin confequê» **»«“• tia terum fœdiiïima.In eo vero generequo co tratia oftenduntur, Ironia eft : illufionem vo» «onUt cant: quæ aut pronunciatione intelligitur, aut petfona, aut rei natura gt;nbsp;nota funt eius exem» pla.Prxter hæc vfus eft allegoris: vt triftia di« camus meiioribus verbis, aut bons rei gratia: quzdam contrarijs (ignifîcetnus : aliud textu: qux amp;nbsp;enumerauimus. Hçc lî quis profeflo ignorât quibus Grxcinominibus appellant , aix^icxafiiii,ces-eirfiûp,cevTtiigt;çetlt;fiiifgt;}n!t^ùif^îxy dici fciat. Sunt etiam qui hçc non fpecies aile» tra^KH* gorix, fed ipfa tropos dicunt f acri quidem ta» tione, quod ilia obfcurior fît, amp;nbsp;in his omni • âr« » bus aperte appareatquod velimus.Adijcitut his /auKTKfia7.tèe,fîmulatus quidem ,fed non avri» latens derifus. Pluribus autem verbis, cum id «paatnç. quod vno aut paucioribus certe dici poteft, explicatur: Periphrafin vocant, citcuitum lo« piot, quendi : qui nonnunquam neceflitatem habet, ^uuth» quoties aiélu deformia operit : vt Salluftius, fiff/jiit. Ad requilita naturae.interim ornatum petit fo petiphraC«, lum : qui eft apud poetas frequentifltmus: vt, Tempus erat quo prima quies mortalibusæ» gris Incipit: amp;nbsp;dono diuûm gratÜTima ferpiu Etapudoratores non rarus, femper tarnen a» ftriftior.Quicquid enim fignificari bteuius po teft,amp; cum omatu latius oftenditur,lt;artf llt;fgt;ßot* eft:cui nomen latine datum eft,non fane

orationfs aptum virtuti,circunlocutio. Verum —,decorem habet,pcriphrafis:ita cum - invitiuminciditjTrtfifl'iroAoj-iadicitur.Obftat H/pabatö cnira quicquid non adiuuat.Hyperbaton quo« que,id eil verbi tranrgreßionetn:quani frequen ter ratio comparationis Sc decor pofcit,nó im« merito intet virtutes habemus. ht enim frequé tiilime afpera,amp; duta,amp; diiToluta, Sc hians o» ratio, ß ad necelTitatem ordinis fui verba redi« gancut,amp;vt quodque oritur, ita proximis etia ßvinciri non poteß, ailigetur. DüFerenda igi* turquædam amp;nbsp;prçfumenda,at(^ vt in ftruftu* ris lapidum impolitiorum, loco quo conuenit quiccpponendü.Nec aliud poteß fertnoné fa» cere numerofum, quàm opportuna ordinis mU äctfsj’o« tatio.Avics'^üipii dicitur reuerßo quædam:qualt; lia funt vulgo,mecum,tecum,fecum:apud ora» totes amp;nbsp;hißoricos, quibus de rebus. At cû de« coris gratia contrahitur longius verbum, pro« prie hyperbati tenet nomen. Animaduerti iult; dices omnem accufatoris otationem in duas di uifam eße partes. Nâ in duas parteis diuifam eße, reélumcrat : fed durum amp;nbsp;incomptum. Hypribeie. Hyperbolen audaciotis omatus fummo loco pofui. Eß hæc dementiens fuperieftio. Virtus eius ex diuerfo pat augendi atœ minuend! fit pluribus modis.Aut enim plus udo dicimus: ßcut,vomens frußis cfculentis gremium fuum amp;nbsp;totum tribunal impleuit. Gemini«^ minan« tut In cælum fcopuli.Aut res per ßmilitudine attollimus. Credas innate reuulfas Cycladas. Autpet compatationem.ht ali/s etiam modis

Roximo libro de tro* pis diftum, nunc dice* mus de figutis qu? fche mata grçce vocantut. Differentia igitur in* ter tropum amp;nbsp;figuram efts Tropus fermo eft à naturali amp;nbsp;principalt ftgniftcatione trâftatus

3d aliam otnandac orationis gratia,vel (vt gtS* tnatici finiut) diftio ab co loco in quo propria eftjtranflata in eum in quo propria non eft.Fi» gura eft(ficut nomine ipfo patet) conformatio quædam orationis temota à communi amp;nbsp;pria tnum fe offerente tatione.Quatc in tropis po» nuncur verba alia pro alijs,vtin ^fc'7Klt;}gt;ofS,/ae Tuvufiig;. Illud tarnen notandum, coirefte quenter in eafdem fententias , Si tropon, amp;nbsp;ft guram.Tam cnim tranflatis verbis,quam pro» prijs figuratur oratio.Eft autem non medio» cris inter authores diflenfio , amp;nbsp;quç vis nomi* Qis eius , amp;nbsp;quot genera, amp;nbsp;quam multæ Ont fpecies. Quare primum intuendum eft, quid accipere deßeamus ftguram.Nam duobus mo dis dicitur.Vno,quali('cunque forma fentcntiçs ficut in corporibus in quibus quoquo modo funtcompofita, vtique habitus eft aliquis.Alte to a quod proprie fchema dicitur, infenfuvel h /

fetmone,aliquaà vulgari amp;nbsp;(ïmplici fpecie c3 ratione muratio : ßcut nos fedemus, incumbû musjtefpicimus . Inter plurimos^utem,quod fcianijcôrenrum eft duaseius elfe partes, ePia!' voi«ç,td eft mentis vel fenfus^vel (entétiarum* nam ijs omnibus modis dtdum eft.amp; id eft vetborum,vel diftionis, vel elocutionis, vel fermonts,velorationi$.Nam amp;nbsp;vatiatur,amp; nihil refert. Quare Reut omnem orationem, ita figuras quoque verfari nccefte eft in fenfu amp;nbsp;inverbis.Vt vero natura prius eftconcipe« animo resquàm enüdare; ita de ijs figuris atv te loquendü eft,quæ ad mentê pertinent: qua* rum quidem vtilitas turn magna , tum multi* plex,in nullo nó orationis opeie vel clarilfim« Figittaevtflf Jucet.Nam etfi minimevidetur pertineread probationê, qua figura quici^ dicatut : facit ta» mé credibilia quç dicimus,amp; in animos iudicó quâ non obferuatur irrepit. Plurimü tarnen ad commendationem facit, fiue in conciliandis a* gentis moribus. Rue ad promerêdü adioni fa* uorem. Rue ad leuandum varietate faftidium. Rue quædam vel decentius indicanda, vel tu • tius.Sed antequam quæ cuilt;^ rei figura cóue* niat oftendo, dico nequaquam eas efte ta mul* tas,quàm Rnt à quibufdam conftitutz.

DE t IG V R I S SENTENTtARVM. aVnc mihi de his fententiatum fi* ^guris dicere in animo eft, qux ab illo Rmplici modo indicandi rece» 'dunt : quod idem multis doftiflî» mis vitis video placuifte. Omnia

J» urnen ilia etiamquæ funt alterius modilumf» najadeofuntvirtutesorationisjvt Gneijs nulla vcre intelligi poflit oratio. Nam quomodo iu» dex doceri poteft, fi défit illuftris explanatio, propofitio,præmiftio,finitio,feiun£lio,expolî« tgt;o,fententiç fiue rationis apta conclufîo, præ« muni tio,fîmilitudo,exemplum,digeftiojdiftri butio, interpellatio, interpellantis cotre ftio, contentio, purgatio, læfio? Inctpiamus autem ab i]s quibus acriot amp;nbsp;vehementiorfît proba» tio;quod primo loco pofuimus. Simplex efi fie rogare.Scd vos qui tandemfquibusaut veniftis ab oris^Figuratunj autem quoties non feifeitan rat^* digratia aiTumiturjfedinftandi. Quidtuusil» le Tubero diflridus in acte Pharfaltca gladius agebatf Interrogamus etiam quod negatinon poffit. Aut vbi refpondendi difficilis eft ratio, vt vulgo vti folemus* Quomodo? qui fieri po» teil? Aut inuidiæ gratia s vt Medea apud Se» necam.Quas peti terras iubes? Aut miferatio» nis, vt Sinon apud Vergilium . Heu quæ me tellus (inquit) quæ me æquora pofiunt Acct» pere? Aut infiandi, èi auferendæ difTimulatio« nis : vt Afinius . Audifne i furiofum inquam non inofficiofum tefiamentum reprehendi t mus. Totum hoe plenum eft varictatis. Nam amp;nbsp;indignationi conuenit. Et quifquam numen lunonis adoret { Et admirationi . Quid non mortalia peftora cogis Auri facra fames { Et interim acrius imperandi genus . Non arma cxpedientïtotdque ex vrbe fequentut { Et ipfl nofinet togamus: quale eft ülud Terêtianum.

Quid igitut facia i Eft aliqua etiam in refpon * dendo figura,cum aliud interroganti. Caetera etiam interrogandi feipfos, 8c refpQndendi fi* bi.Aiiter pro Cœlio ficta Interrogatione. Di* | cet aliquis. Hæc igitur tua eft difciplina { Sic tuinftituis adolefcentes^ Cui diuerfum eft,câ alium rogaueris,non expedare refponfum: 8c ftatim fubijcere’ Dorn’ tibi deeratfat habebas.

Fit 1amp; comparatione.Mire veto in caufis valet ptxgt;ilt;p(is. praefumptio: quae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur; cum id

Ifis partibus parum eft: amp;nbsp;ptæcipue proœmio cixmuBitio cóuenit.Eft enim quaedam ptçmunitio, qualis

Ciceronis contra Q. Cçcilium: quod ad accu* fandü dercendat,qui Temper defenderat.Quae* Confefflo. lt;lam confefliOjVt pro Rabirio Pofthumo : que fua quoque fententia reprehendcndum fatere» tunquod pecuniam rcgi crcdiderit. Qusedain Praediftio. prædiftio : vt, Dicam enim non augendi cti* Emendatio minis caufa.Quædam emendatio: vt,Rogo tt gnofcatis mihi, lï Jongius fum eueftus. Fre* quentiftima praeparatio : cum pluribus verbis vel quare faéburi quid fimus , vel quarefeceri* mus,dici Iblet. Verborum quoque vis ac pro* prietas confirmatur vel praefumptione, quan* quamilla nôpœna,fed prohtbicio fceleris fuit: aut reprehenlîone . Ciues inquâ, fi hoc eos ap» pellari nomine fas eft . Aflërt aliquam fideni I3ubit«to, veritatis amp;nbsp;dubitatio, cum fimulamus quaere* re nos vnde incipiendum : vbi definiendums quid potiffimum dicendum:an omnino dicen* dum fit : cuiufmodi exeplis plena funt omnia.

Sed vnum interim fufficic. Equidem quod ad me attinet,quo me vercam^neicio. A quo fche» mate non procul abeil illa qus dicicur com* communh municatio s cum aut ipfos aduerfarios confu« Ittnus^aut cum iudidbus quafi deliberamus, quod eit frequentißimum. Quid fuadetis^ amp;nbsp;Vos interrogo, quid tandem fieri oportuitf Eft permifflo. pene idem tons illius^quam permiiTionem vo» cant,qui communicationis,cum aliquaipßsiu« dicibus telinquimus æftimanda aliqua non« nunquam aduerfarijs quoque. Exclamatio, ó tempora,Ô mores, ô mifetum me.Quod idem fit de oratione libéra, quam Cornificius licen» tiam vocat, Græci çiaççoffiap.Quid enim mi» nus figuratum,quàm vera JibertasfSed frequê» ter fub hac facie latet adulatio. Cicero, Quid autem aliud egimus Tubero , nifi vt quod hic poteft, non poflemusfllla adhucaudaciora,amp; maiotumCvc Cicero exiftimat)laterum, fiéfio« nés perfônarum,quæ 'Trçoaw'mi'miau dicun» qr^aff-iw» tdr.Mirè nanque turn variant oracionem,tum 'TW'jroioii excitant. His etiam aduerfariorum cogitatio» nes,velut fecum loquentiû,protrahimus :quæ tarnen ita demum a fide non abhorrent, fi ea locutos finxerimus, quæ cogitaife eos non fît âbfurdum.Scrmones hominum affimulatos di» cerccfiaA.ôj'aüç malunt, quàm quod latinorû quidam dixerunt, fermocinationem. Ego iam swmodna» tecepto more vtrunque codem modo appella» ui.Sed formas quotç fingimus fæpe,vt famam Vergilius,vt voluptatem ac virtutem fquem» admodum à Xenophontc ttaditur; Prodicus.

Eft amp;nbsp;incertæ pcrfonæ fîda oratio. Hic ali« quis.amp;jdicataliquis. Auerfus quoque a iudice Apcflrophe fcrmo,qui dicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;û4gt;â, mire mouet^ fi»

ue aduetfarios inuadimus. Quid enim tuusil» le Tubero in acie PharfaliCa gladius agebat^ Siue ad inuocationem aliquam conuertimur» Vos enim Albani Tumuli atque lud. Siue ad inuidiofam implorationcm.O leges Porciæ,le» gcfque Semproniæ.Sed ilia quoque vocatur a» AuetHo« uerfio, quæ a propofita quæftione abducic au« SuMeftfo. dientem. Illa veto (vt ait Cicero) fub oculos fub ooitoj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(■□n, ggji folet, cum res non gefta

indicator, fed vt fit gefta oftenditur ncc vni« uerra,red per partestquem locum proximo li» bro fubiecimus euideatiæ. Celfus hoc nomen W'TIBTU» ifti figuræ dédit,ab illis û'TTOTÛTrwaiç dicitur, ptopofita quædam forma rerum ita expreift verbis, vtcerni potius videatur, quàm audiri. Ipfe inflammatus fcelere ac furore, in forum venir, ardebant oculi, toto ex ore crudelitas emicabat. Locorum quoque dilucida amp;nbsp;figni* ficans defcriptio eidem virtuti aifignacur a ’TB'CT» ^^ibufdam, all/ 'n'mygxfSj.ocv dicunt.

■ypxcpix inueni qui diifimulationem vocarétiquo tóüT ’ nomine, quia parum totius huius figuras vidcn» ld eft diinlt; tur vires oftendi : nimirum ficut in pletifquc muiatio. gjæfj crimus appellatione contenti. Apopha» Apophaßs. fis cft,quod opinor, fere idem, quod amp;nbsp;occu» patio. Non agam tecum iurefummo, non di» cam quod forfitan obtinerem : Sc, Quid ego iftius décréta? quid rapinas? quid hæreditatum pofleflîones datas?quid ereptas proferam?amp;,

Mitto ilkm prima libidinis iniuriâ. Ei^wvu« eft amp;nbsp;cum fîmiles imperantibus vel permitten» tibus fumus:! fequere Italiam ventis.Et cü ea quæ nolumus videri in aduerfarijs elTe^conce« dimus eis.fic ea muleis modis.Antiphraiis^ver« Antiphran* bi vnius ironia^vt bellum. àTnitnâiTriXHÇjquam airoffió^ idem Cicero tecicentiam^Celfus obticentiam, nonnulli interruptionem appellat,amp; ipfa ofte» dit aliquid affeftus, vel iræ ; vt, Quos ego: fed motos præftat componete fludus . Imitatio motum alienotum, quæ HfloTroiiÄjvel (vt alij HBo-irai» malunt_)^lj:tolt;n{ dicitur, iam inter leuiores ab iix , vel feftus numerari poteft. Eft enim pofita fere in eludendo : fed verfatur amp;nbsp;in faél:is,amp; in dilt; ftis. In faftis,quod eft UTraTvn-^a^ vicinum.

In diftis,quale eft apud Terentium. At ego'ne» feiebam quorfum tu ires. Paruula hinc eft abgt; repta, eduxit mater pro fua, foror di£Ia eft. Eft enmhafts etiam inter figuras, cum ex ali* EmphaG«.'', quo ditto latcns aliquid ctuitunvt apud Ver» gilium* Non licuit tnalami expertem fine cri» mine vitam Degere more feræ? Quanq enim de matrimonio queritur Dido:tamen hue eru» pit eius aftettus,vt fine thalamis vitam homi» num non putet,fed ferarum. Aliud apud Oui» dium genus, apud quern amp;nbsp;Myrtha nutrici a» morem patris fic confitetur. O, dixit, felicem coniuge matrem.Eft deperquandam fufpicio« nem,cû quod non dicimus,accipi vclumus;nó vtique contrarium,vt in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed aliud la»

tens, amp;nbsp;auditor! quafi inueniendum: quod, vt fupta oftendi, iam ferme folum fchema a no»

cstrouïrfîf fins vocatur, amp;nbsp;vndc controuerfîa: figurât® figuraME- dicuntur. Eius triplex vfus cft : vnus^fi dicere palampatumkututn e(l:alter,(înon decenter» tius,qui venudatis modo gratia adhibetur^ Sc ipfa nouitate, ac varietate magis quàm H re« latio fîtreda, deleélat.Sed fchematum conlt; ditio'^non eadem eR . Ideoque hoc parctus Sc circunTpedius faciendum : quia nihil interell quo modo ofFendas, 8c aperta figura perdit hoc ipfum quod figura eft. Ideoque a quibuf« dam cota res repudiatur^ fiue intelligatur, fi« ue non. Sed licet modum adhibere: in primisj

MoJuj figu manifellæ. Sed ne, fl optiraæ quidem («um. fint, elfe debent frequentes . Nam denfltate ipfa figuræ aperiuntur: nec offenfse minus ha« bent,fed authoritatis. Nec pudorvidetur quod non palàm obijcias fed diffidentia . In fum« ma,nc maxime iudex credit figutis,fl nos pu« tat nolle dicere. Cum autem obRat nobis per« fonz reuerentiafquod fecundum pofuimusge« nus)tanto cautius dicendum eft, quanto vali» dius bonos inhibet pudor, quàm metus. Hic veto tegere nos iudex quod fciamus, amp;nbsp;verba viquadam veritatis erumpentia credat coerce» re . Nam tanto minus , aut ipfl in quos dici» mus,aut indicés,aut afliftctes oderint banc ma ledicendi lafciuiam, fl nolle nos credant. Sed hæc annotafte fatis ent«

lErborum veto Hguix amp;nbsp;mutatz Ifunt Temper, amp;nbsp;vtcunque valuit ^onTuctudo, mutancur. league ß antiquum Termonem noßro com* paremus: pene quiequid loqui*

mur, figura eft. Verum ichemata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Schemata

rum funt generum : alterum loquendi ratio» nem vocant, alterum quod collocutionem,ma xime exquifitum eft. Quorum vtrunque tam» «tfi conuenitorationi,tarnen poflis illud gram» tnaticum , hoemagis Rhetoricumdicere.Pri» IJS fit ijfdem generibus quibus vitia. Effet enim omne fchema vitium,fi non peterctur,fed acci» deret. Verum authoritate,vetuftatc, confuetu* dine plerunque defenditur : fæpe etiam ratio» nequadam . Ideoque cum fit a fimplicl refto» gue loquendi genere deflexa, virtus eft fi habet probabile aliquid quod fequatur.Fiunt ergo amp;nbsp;circa genus nguræ in nominibus . Nam amp;nbsp;oculis capti talpæ , 8c timidi damæ dicuntur a Vergilio, fed fubeft ratio, quia fexus vter» que altero fignificatur. Tam enim mares effe talpas damafquc, quàm fœminas,certum eft. Et in verbis, vt fabricatus eft gladiû,amp; inimi» cos punitus eft .Eft figura amp;nbsp;in numero,vel cumfingularisplurali (ubiungitur. Gladiopm botSfimt. gnaciffimagês Romani.Vtimur amp;nbsp;verbo pro participio: Magnum dat ferre talentum, tan* quam fcrendumtamp; participio proverbo.Vo« lodatum. Tranfferuntutetiam tempora. Ti» matchides negateieffepeticulâa fecuri. Prat*

fens enim pro prætenco poßcum eft, Si futiH tum pro præfenci. Ex græco veto tranllata,vtl Salluftiÿ plutima, quale eft,Vulgus amat fieri. Ex eadem parte figurarum additio Sc abiedio eft. Vtimur vulgo Sc comparatiuis pro abfo* lutis, vt cum le quis infirmiorem efte dixerit. Duo inter fe comparatiua committimus. Si te Catilina comprehend!, fi interfici iuftero, ere* do erit vetendum mihi, ne non potius omnes boni ferius a me,quam quifquam crudelius fa' £lum efledicat.Etnumerum mutamus:vt,Sed nos immenfum fpatfis confecimus xquor. Et depluribus fingulatitcr. Et de nobis loquimui tanquam de alijs . Dicit Seruius : Negat Tub lius.Ec noftra perfona vtimur pro aliéna, amp;nbsp;a* Iios pro alijs fingimus.Illa quolt;^ ex eodem gt* nerepoftiint videti,quam nos interpoßtionem, vel interclußonem dicimus . Grsci

vocant ,dum continuation! fetmonis médius aliquis fenfus intetuenit. Ego cum te ( mecum enim ßepilßme loquitur) patris reddidüTem« (fcpcrints. Cuiadijeiunt Hyperbaton: non illudquodin« ter tropos efte voluerunt,red alterum, quod eil cius ßgurx fententiarum, quæ à'm^aïf» di« citur,ßmile: cum non fenfus mutatur, verum forma eloquêdi. Qui tam parua momenta no« fieréc» minibus difcreuerunt,juiTà6ixagt;pvocât,quam

Sc aliter fieri putant.Quid loquor,aut vbi fumi Hæc fehemata, aut his fimilia, quz erunt per inutationem,adiedionem,detradionem,ordi« nem : Sc conuertunt in fe auditorem , nec lan« guete patiuntut, fubinde aliqua notabili figugt;

ta excitatum.Illud eft acrius genus, quod non tantum in’,ratione pofitum eft loquédi,fed Ipfis fenfibus turngratiam,turn etiam vires accom* modat.E quibus primum (it quod Ht per ad* ieftionem,plura (unt genera.nam amp;nbsp;verba ge* ininantur,vel amplificadi gratia:vtocc(di,oc* cidi,non Spurium Melium. Alterum enim eft quodindicat, akcrum quod affirmai.vel mife* iandi:vt,Ah Corydon,Corydon. Quæ eadem figura nonnunquam per ironiam ad eleuâdum euertitur. Similis geminationis poft aliquam interieâionem repetitio eft , fed paulo etiam vehementior. Bona,miferumme (confumptis enim lachrymis tarnen infixus animo hxret dolor)bona inquam Cn. Pompeij acerbifTimae gt;nbsp;voci fubiefta præconis. Viuis, amp;nbsp;viuisnonad deponendam,fed ad confirmâdam audaciam.

Et ab i;Tdem verbis plura acriter amp;nbsp;inftanter incipiunt. Nihil ne te nodurnum prxfidium Palatij, nihil vrbis vigiliæ f Fit cafibus modo hoc fchema quod quot;OTÄUTrTwrap vocant.Con« “JeJAu* flat amp;nbsp;alijs etiä modis,vt pro Cluentio.Quod ante tempus veneni dandi? Vndeilla frequen» aHj/ii'ix tiafper quern potro datum ? Vndefumptum? ßo^kif quæporrô interceptio poculif cur non autem de integro datum {Hane return coniundam diuetfitatem Cæcilius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocat,qua*

lis eft pro Cluetio locus in Oppianicum,ilium tabulas publicas violafTe , cenlorias corrupilTe decuriones vniuerfi iudicauerunt amp;c.Ftequen« tiorem repetitionem «zjÀa/tiipvocant : quæ fit ex petmixtis figutis, vt fupta dixi,vtqß fe ha*

bet epiftola ad Brucüm* Ego cum in gratiam redietim cum Appio Claudio,amp; redietim per Cn.Pompeium,teego ergo cum redierim.Ec in ijfdem fententijs crebrioribus mutata dcclù nationibus iteratione verborum,vt apud Per« fium.Vfqueadeone Scire tuum nihil ell,ni(i te fcirehoc Iciat alterfFit amp;nbsp;ilijs modis. Congre» côgreçiHo ganturquoque verba idem fignificantia.Qu«

Catilina,perge quo coepilti.Egre« dere aliquando ex vrbe. Patent portæ,protici» feere. Figura,quæ quia coniunétionibus caret, dilTolutio vocatur,apta,cum quid inftantius di» j2)fa;^uÀ0j-ia()vocant,quæpoteftefl’e Aoy'la. copulata diflblutio.Contranû elt lchema,quod Cootratiuni coniun£lionibus abiidat.lllud âo'iivJ't'7sp,hoc dicitur,hoc eft,velij(dem fæ» plus repetitisivt Tcftumlt;5,laremlt;5,Armaque, or«d»tto. Amycleumcj canem,creü'amqß phareträ.üra» datio quæ dicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apertiorem habet

artem,amp; magis afFeétacam,ideoque elfe ratiot debet.Eft autem ipfa quoij adieftionis. Repe» tit enim quæ di£ta funtiSt priufquamadaliud defcendat,in prioribus refiltit. At quæ per degt; gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tradionem hunt hguræ, breuitatis nouitatifi^

maximè gratia petuntur : quarum eft vna ea Sraccdoche quam libro proximo in hguras diftuli fynec» docheicum fubtraftum aliquod verbum fatis ^fiopeC» cætcris intelligitur. Ne ego illud quidc apo« fiopefimfemper voco,inquo res quæcunç re« linquitur intclligenda, fed etiam quæ per de« traftionem ßguraide qua modo diftum eft,cöi coniundiones eximuntut. Tettta quæ dicicuf

: in qua vnum ad verbum plu» res fententiæ referuntur, quarum vnaquæquc delîderaret illud, fi fola poneretur. Id accidit auc prxpofito verbo ad quod reliqua reCptciât« Victtpudorem libido,timorem audacia,ratio» netn amenda.Âut illatoquoplura clauduntur» Neque enim is es Catilina, vt te aut pudor vn quam â turpitudine,aut metus à periculo, aut tatio à furore reuocauerit.fTurotKÛamp;^tnp vocant, qux duas tes diuerfas colligat .Tam deed aua* to quod habet,quàm quod non habet.Cui con ttaria ed ea quæ ex vicinia tranfit ad diuerf^ autfimilia. Breuis efie laboro : obfeurus fio, Figunrun ic quæ fequuntur. Tertium ed genus figura» 8«quot;«'*' rû,quçautfimilitudine aliqua vocum:autpari» bus , aut contrarijs vertunt in fe aures atque „ . _ excitant » Huic nomen eft *7rfolt;rov0/^«lt;ri« fia, quæ dicitur agnominatio , Ea non vno modo fieri folet, fed varijs, Cui confinis «vravAuXot tfiç,ciufdem verbi contraria fignificatio : cum Proculeius quereretur de filio,quód is mortem fuam expe£Iaret:amp; ille dixilTct fe veto non ex» peftare : imo,inquit, rogo expeftes. ô/*(noTi* AtUTop,fimilis duarum fentendarum velplu* rium finis. Non modo ad falutem eius extin» guendam,fed etiam gloriam pet tales viros in» fringendam.Ex quibus fere funt,non tamen,vt femper vltimis confonent, quæT^iKoiX« di« cunt. Vicitpudorem libidotdmorcm audacia: tationem amentia » Sed in quaternas quoque, ac plutes hactatione fententias poted.Fit edS fingulis vetbis.Hsc cubat,dolet,pigct; pudet:

amp;, abij't, excefTit, erupit, euafit. Tertium ell, quod ineofdem cafijs cadit,ó/*ü(Ó7rTWTüp!vtt« que in eandem fincmvenit ô^*âidTÎAtuTO(i.Ell enim ojwoioTrTWTop tantum cafus fimilis,e» tiam (1 dilTimilia fint quæ declinentur:nec tan turn in fine deprehenditur, fed refpondent vel prima intet fe,vel mcdijs,vel extremis: vt, Alt; mifib nupcr infelicis aulæ fi non præfîdio inter pericula, tarnen folatio vitæ interaduerfa. Egt; veto videntur optima,in quibus initia fenten» Optira« Ri tiatum amp;nbsp;fines confentiunt:vt hic,ptçfidio,fo* latio: amp;nbsp;vt pene fimilia fint verbis, 8c paribus cadant,8c eodem mododefinant.Etiam vtfint fquod eft quartumjmembris çqualibus; quod «iroKid» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A'op dicitur.Si quantum in agro locifquc

defertis audacia poteft,tantum in foro atç dicijs impudentia valeret : îtroKUÂOjt eft: 8c S» habent.Non minus nûc in caufa cederet Aulus Cecinna,Sexti Ebutij impuden* tiæ, quantum in vi facienda ceftit audaciædiTO it(tgt;\ûii,0f^aiâ'7rTUT0ii, ojuaiOTixtUTop. Con« trapoßtum autem,vel vt quidam votant,con« «VTiGl» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àvTiSiTOii dicitut) non vno fit modo.

Nam 8c fit fi fingula fingulis opponuntur : vt ‘ in eo quod modo dixi' Vicit pudorem libido; timorem audacia.Et bina binis. Nó noftri in» genij: veftri auxilij eft. Et fententiæ fententijs. Dominetur in concionibus : iaceat in ludici/s. Cui commodiflïme fublungitur 8c ca fpecies quam diftinftionê diximus.Odit populus Ro» manus priuatam luxuriam:publicam magnifi centtam diligit, Sic, Inctedibile eft quod di»

co,fed vetum, àvSu'iTùxpo^ieii vocant. Quçdâ «vAuiroi vetborum figuræ paulum figuris fententiatum ({gt;o^x declinantur:vt dubitatio . Nam cum eft fa re, duwmUo» priori parti aflignanda eftzcum in verbo,fequê» ti.Siue me maiitiam , flue ftulticiam dicere ogt; pottet.Item cortedionis eadem ratio eft . Nâ quod illic dubitar,hic emendat.Vt fateot aute coireftlSto verborum figuras pofte plures repetiri à quibu f ratio. dam:ita ijs quçabauchoribus claris traduntur, meliores non aftentior. Ego illud de his etiam qux verac funt,adijciam breuiter : ficut ornant orationes opportune pofitæ : ita ineptiftimas eftcjcum immodice petuntur.

B Nee omnia oratio aliavinftaatq^ contexta,foluta alia, qualis in ferlt; mone amp;nbsp;epiftolis , nifi cu aliquid gt;nbsp;fupra naturam fuam traélant, vt ' de Philofophfa,dc Republica, fia milibufque. Quod non eodico, quia non illud quoque (olutum habeatfuosquordam amp;nbsp;fotfia tan difficiliores etiam pedes. Neque enim aut hiate Temper vocalibus, aut deftitui tempotia bus volunt Termo amp;nbsp;epiftolatfed no fluunt nec cohxtent, nec verba de verbis trahunt, vt poa tius laxiora in his vincula,quam nulla fint. Nó aunquam in caufis quolt;^ minoribus decet ea _ dem fimplicitas: quæ non illis, fed alijs vtitur numeristdiftîmulatque eos, amp;nbsp;tantum commu rm, nit occultius.At ilia connexa feties,ttes habet ttamp;Xtti foTmas:incifa,quæ KÓju/aaTÓtdicuntur :mcmlt; bra quç KâActjKai TTifio/p; qup eft yel ambia quot;

tusjvel circunduftum,vel conttnuatio,vel con« clufio. In omniporrocopoßtionetrta funtne« ordocópofi ccfraria,ordo,iunóIura,nunierus.lt;EOrdinis ob* tionu. (eruado in verbis efl ßngulis amp;nbsp;contextis.Sin* gula funt quç diximus àavvJ't'J». In his ca* uendum e(I,ne decrefcat oratio,amp; fortiori fub» iungatur aliquid inflrmius,vt facrilego fur, aut latroni petulans.Augerienim debent fencentiç erdo natu amp;nbsp;infurgere.Efl: 8c alius naturalis ordo, vt vi* **“* ros ac fœminas , diem ac noftem.Quçdam e« tiam ordine permutato fiunt fuperuacua , vt vertodau frattcs gcmtni. Verbo fenfum cludere multo ^***“'* ffi compofitio patiatur)opdmum eft. In ver* bis enim fermonis vis ineftgt; Sine dubio etiam omnequod non cludet,hyperbaton eft.Ipfuin hoc inter tropos vel ßguras, quç funt virtutis, teceptum eft. Non enim ad pedes verba dime fa funt,ideóquc ex loco tranfterûturin locum, vt iungantut quo congruant maxime. Felicif* tarnen fermo eft , cui 8c reftus ordo,amp; apta iunflura, amp;nbsp;cum ijs numerus opportune Trantgrtf cadcns contingit. Quaedam veto trangreflio* Sonetvitan nes amp;nbsp;longx funtnimis , vt infuperioribusdi ximus libris : amp;nbsp;interim etiam compoiitione vttiofae. Sæpe tarnen eft vehemens aliquis fen* fus in verbo : quod fl in media parte fenten* tix latet, tranflri intendone,amp; obfeurari cir* cuniacentibus folet. In claufula pofltum af* flgnatur auditori amp;nbsp;infîgicur,quale illud Cice* tonis, Vt tibi ncceflc effet in confpeftu popu. Amphibole R.o.vomere.Tranffet hoc vltimum,minus va slt;a vicida. lebit. Amphibologiam quoque fieri vitiofa Io*

catione vetborum,nemo eft qui nefciat.CIun« fturaeft rei verbis,incißs, mcmbris, periodis. lunfhiMcS Omnia nanque ifta,amp; virtutes amp;nbsp;vitia in conn P*®**^* plexu habcnc. Atque,vt ordinem fequar, ptb mum quæ imperitis ad teprehenfionem nota« bilia quoque vtdentur: id eil, quæ commiflie inter fe verbis duobus, ex vltima prioris amp;nbsp;prima fequentis fyllaba deforme aliquod no» menefficiunt.Turn vocaliumconcurfus,qu( cum accidit, hiat amp;nbsp;incerß(lit, 8i qualilalrâ» rat oratio. Peflime longæ quæ eafdem inter fe literascommittunt, fonabunt. Præcipuus ta» men hiatus erit earum, quæ cauo aut parulo maxime ore efferuntur. Quare vt negligentix ell oris offenfionem pati, ita humilitacis vbi» que pethorrefcere.Demofthenes fane amp;nbsp;Cice» to modice refpexerunt in banc partem. Nam amp;nbsp;co è'un tes litetæ,quæ(n»v«Àollt;î)îi dicuntur,e» tiam leniorem faciunC oracionem,quàm fi om» nia verba fuo fine cludantur : amp;nbsp;nonnunquam hiulcaetiam decentfaciuBt,queampliora quæ» dam: vt, Pulchra otatione apta omnino iada» re cum longæ pet (è amp;nbsp;velutoptimæ fyllabæ aliquid etiam medij têporis inter vocales qua» (i interfiilatur,a(rumunt. Cæterum confonaii» tes quoque,leæque præcipue quæ funt aiperio» tesincommilTura vetbotum,tixantur. Et s vl» tima cum x proxima: quarum ttillior etiam (1 binæ collidantur, ilridore(l,vt ars Iludiorum.

quæ fuit caufa amp;nbsp;Seruio fubrrahendæ s lire» tæ,quocies vltima eiret,aliaque confonante fuf c^eretur, Videndum etiam ne fyllabæ verbi

priotts vîtimæ fint prims fequentis.id ne quit ■ prsctpi mire tur, Ciceroni in epiftolis exddit' • Res mihi inuifs vifs funt Brute. amp;nbsp;in carmi» neO fortunatam natam me confule Romam. Etiam monofyllaba^ (i plura funt^male contigt; nuabuntur : quia neceiTe ed: compofitio mub tis clauRilis concifa fubfultetiideoque breuium etiam verborum ac nominum vitanda conti« nuatio . adèrunt enim quandam dicendi tai» ditatem. lila quoque vitia funt eiufdem locigt; fi cadentia (imiliter,amp; fimilitet deiïnentia , luftuum« eodem modo declinata,multa iungantur, Mc» romqùe,'** brorum incifotumque iunAura non co modo

cR obferuanda^quo verborum : quanquam in his.extrema amp;i prima coeüt.Sedplurimum tefert compoiitionis , qus quibus anteponas» Nam amp;nbsp;vomens fruRis efculentis vinumte« dolentibus.gremium fuum amp;nbsp;totum tribunal Dsnumero implcuit.CNunc de numero .Omnis Rruftu«

ra ac dimenfio 8i copulatio vocum cóRat auC numeris C numéros çu6p,aùf accipi volo)aut |bi{Tf4i)gt;ideR dimenfione quadam:quod etiam fi conRat vtrunque pedibus, habet tarnen non Differentia fimpliccm diffetentiâ.Nam Rythmi,ideR nu» Ryihmi amp;, merijfpatio temporum conRant: metra etiam quot;* ‘ ordine ; ideoque alterum clTe quantitatis vide» tur, alterum qualitatis. aut pat eft^vt daiRylus. vnam enim fyllabam parem breui» bus habet. ER quidem vis eadem amp;nbsp;ali/s pe» dibus^fed nomen illud tenet, longam efle duo» rum temporum,breuem vnius,pueri etiam ' Pzon. fciunt,Aut'ferquipIex;vtpson:.cuiu$ vis eRex

longa amp;nbsp;tribus breuibus : quiquc ei contrarius choreu«lt; ex tribus breuibus amp;nbsp;longa : vel alio quoquo modo tempora tria ad duo relata,fefquiplum faciunt,auc duplex,vtiambus.Nameftex bre; iambus, ui amp;nbsp;longa, quique eft ei contrarius.Sunt hi ßc Tiechcui. mettici pedes. Sed hoc intereft, quod rythmo indiffêrens eft, daftylus ne ille priores habeat breues,an fequentes.Tempus enim folum melt; titur, vt a fublatione ad poßtionem ijfdem ßt fpatijs pedum. In verfu prodaftylo poninon poterit anapxftus aut fpondxus , nec penes eandem rationem a breuibus incipiet ac deß« net ; ncque folum alium pro alio pedem me« trorum ratio non recipit,fed nc daftylum qui« dem,aut forte fpondæum alterum pro altero.

Itaqueß quinque continuos daftylos fvt funt in illo: Panditur interea domus omnipotentis olympi^confundas,(blueris verfum.Sunt amp;nbsp;il« la difctimina,quod rythmis libera fpatia,me« tris finita:amp; his certæ claufulæ :illi quomodo coeperant curruntvfque ad /.tt'TO)2gt;aAiip,ideft tranßtum in aliud genus tythmi,amp; quod me« trum in verbis modo, rythmus etiam in cor« poris motu eft . Inania quoque tempora ryth« mi facilius accipient ,quàm hæc, amp;nbsp;in metris accidunt. Er metrici quidem pedes adeo re« pcriuntur in oratione, vt in ea frequenter, non fentientibus nobis,omnium generum excidant verfus.Et côtrà, nihil eft profa fcriptum, quod non redigi poflitin quædam vetficulorum ge« nera.Pofco autem hoc mihi,vt cum pro com« poflto dixero numcrum, amp;nbsp;vbicunt^ iam dixigt;

oratorium dicere intelligar. Collocatio autem Coiiocatio verba lam p robata arque eleéta, ie, velut affi» gnata fibi debet conuertere , ic figuris mutare amp;nbsp;caCus amp;nbsp;numéros tquorum varieras frequen» ter gratia compofîtionis adfcita,etiam iïnenu mero folet eiïe iucunda t etiam vbi aliud ratio^ aliud confuetudo pofeit, vtrum volet, fumât compofitio.VitauiiTe vel vitafle: deprehende« Numerorii deprendere . Ratio vero pedum in ora» In orarione tione eil multo quam in verfu difficilior. Pti» ‘*‘**^'“*‘“* mum,quöd verfus paucis continetur.oratio lólt; giores habet fæpe circuitus.Deinde quöd vet» fus (emper fîmilis ßbi eil, amp;nbsp;vna tatione de« curritiorationis compofitio niß varia,omnibus modis ofFendit.CLMagis tarnen amp;nbsp;delideratur in claufuli$,amp; apparet:primum,quia fenfus o« ninis habet fuum finem,po{ridetq{ naturale in« natur, teruallum,quo a iequentis initio diuidatur.De« indequod aures continuam vocem fecutae,du« flæque velut prono decurrentis orationis flu« mine,tum magis iudicant,cum ille impetus ftc tit,amp; intuendi tempus dédit. Non igitur du* rum ßt,neque abruptum, quoanimi velutire* ipirantacreficiuntur.Hæcell ftdes orationis, hoc auditor expeftat , hic laus omnis decla* Numenisin mat.CProximam claufulis diligentiam poilu

lant’initia.Nam ic ad hçc intentus auditor eilt fed eorum facilior ratio.Nonenim cohærent præcedentibusjlèd nouum exordium fumunt: cum illa,quamlibet fit compofita,iplam gra« tiam perdatjfi ad eam rupta via veniamus. Vi« tandum neplurium fylJabarum verbis vtamui

in Ene, Medijs quoq$ non ea modo cuta fit, vt m«“«» lt;p;ii inter le cohærcantjled ne pigra, ne longa lint! lent, ne quod nunc maximum vitium eft, breuium contextu refultentjac fonum rcddat pene puegt; tilium crepitaculorum. Nam vt initia claufu lt;nbsp;plurimum moment! habcnt, quoties inci«

pit fenfus aut definit : fie in medijs quolt;^ funt quidam conatus,qui leuiterinterfiftunt.Iraque non modo membra atqueincifa bene incipere atque cludi decet,fedetiam in his quxnon du« bie contexta funt,nec refpiratione vtuntur,illi vel occulci gtadus. Quis enim dubitet vnum fenfum ac vnius fpiricus efle, Animaduerti iu« dices omnem accufatoris orationem in duas diuifam effc partes i Tarnen amp;nbsp;duo ptima ver« ba, amp;nbsp;tria proxima, amp;nbsp;deinceps duo rurfus ac tria fuos quafi numéros habent,fpititum fufti» nentes, Verfum in oratione fieri, multo fœdif» (imum eft , totumificut etiam in parte defor« meivtiij fi parspofterior in claufula deptehé« datur,aut rurfus prior in ingreifu . Nam quod contra etiam fxptus decet, quia amp;nbsp;cludit in« terim optimè prima pars verfus , dum intra paucas fyllabas præcipuè fenarij atque oélo« narij.In Aphrica fuiffe.initium fenarij eft, pti« mum proQ. Ligario caput cludit : efle videa» tur. Nam nimis frequens oftonarium inchoat. T. Liuius hexamettoexordio coepit.Fafturus nc operxpretium firn . Nam ita edidit . Sed initia initijs non conueniuntmec claufulx clau« fulis.Non minore cura vitandum eft,quicquid id eft numerofum eft : quale apud i iij

Saluftiû.Fairo querfturde natura fua. QuâuiJ enim iunfta fit,tarnen foluta videri debet ora» tio. lt;tSed quia otationem oratotiam cóftare pc dibus dixtuliqua de ijs quoque,quoniam no« mina varia traduntur,conftituendum eft quo quenq; appellemus : amp;c quidem Ciceronem fe* quar : nam is cminentiffimos græcotû eft fecu» tusjcxccpto pedes mihi triffyllabos non vt» dcturexcedere tquanquam illepxonc dochi« moque,quorum priorinquatuor, fecundusin quinq; excurrit,vtatur .Nee tarnenipfe dÜTi« redumf I« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibufda numerosvidcri,non pedesmei^

Ubæ iXno* immerito. Quiequidenim fupra treis fyllabas, ld eft ex pluribus pedibus . Ergo cum confient quatuor pedes binis , odo ternis t fpondæuin longis duabu$:pyrthichium,quem ali/petiam« bunt vocanc,breuibus:lambum breui longaç: huic contrarium è longa amp;nbsp;breui,nos choreû) nonvt ali/, trochæum nominemus.Ex ijs vc» ro qui ternas fyllabas habent,da£lylum longa duabufque breuibus! huiç temporibus parem, fed retroaflum appellari conftatanapæftonî Media inter longas breuis facict amphima« crum: led frequentiuseius nomen eft creti« Cteücui. eus; longa inter breues amphibrachys. Dua» bus longis breuem fequentibus Bacchiust tolt; tidem longis breuem præcedentibus huic coin trarius palimbacchius erit. Tres breues tro» chæum,quem tribtachyn dicivolunts qui cho» teo trocbæi nomen imponunt: totidem longæ moIolTumefficiunt.Horum pedum nullus non inptationcm venit,5ed quo qui^ funt tempo«

tibus pleniorcs^ongiftß fyllabis magis ftabi» les, hoc grauiotem faciunt otationem . Breues celetem ac mobilem.Virunt^ lodsvtile.nam amp;nbsp;iliud vbi opus eft velocitate, tardum amp;nbsp;fe» gnetSc hoc vbi pondus exigitur,pixceps ac re» fultans merito damnetur. Sit in hoc quoq^ ali« quidfortaiTe momenti, quod amp;nbsp;longis longio« tes, Sc breuibus funt breuiores fyllabçivtquâ* Uis neqß plus duobus temporibus , neque vno minus habere videantur(ideo(j inmetris om« nes breues longxque inter fe obfeiTæ funt pa* tes) lateat tarnen nefcio quid fi quicquam fu* perilc aut defit. Nam verfuum propria condi* tio eftjideoque in hisquædam etiam commu* nes.Vetitas veto,quia patitur aquæ breuêtife vel longam vocalem cum eft fola , quàm cum cam confonantes vnaplurefve præcedunc:cet* te indimeniione pedum f fyllaba quæ eft bre* Uis infequente alia vel breui, quæ tarnen duas primas cóibnantes habeat, fit longaivt, Agre* ftemtenui mufam meditatis auena.Nam licet gte breuis,facit tarnen longam apriotem.Dat igitut illi aliquid ex fuo tempore . quomodof nifi habeatplus quàm quæ breuiifima,quails ipfa eifet detradis confonantibusi nunc vnum tempus accommodât priori, amp;nbsp;vnum accipit à fequente : ita duæ natura breues, pofitione funt temporum quatuor. Miror autem in hac opinione dodilltmos homines fuifte , vt alios pedes ita eligerent, vt alios damnarent : qua* ii vllus eftet quern non fît necefte in oratio* De deptehendi, Licet enim pæonem fequatuc

Ephorus inuentum a Thrafymacho,probatum ab Ariftotele : dadylumque vt temperatioies breuibus aclongis fugtat, mololTon trochxu« gue,alterius tarditate, altetius celeritate dam* nata. Ec herous^qui eft idem dadylus, Arifto« tell amplior,iambus humanior videatut : tro« chxum vt nimis currentem damnet, eii^ chor* dacis nomen imponat, eadcmqj dicant Theo» dedes ac Theophraftustftmilia pofteos Hali« carnafens Dionyfius. Irrumpentetiam ad in» uitos’.nec fernperillis heroo, aut pxone fuo : quern,quia verfus taro facit, maxime laudant, vtilicebit. Vt fint tarnen alijs ali,’ Jcrebtiotes, non verba facient : qux neque augeti nec mi« nuj,nec ficut modulatione product, aut corri» pi polTint, fed tranfmutatio 8i collocatio.Ple» rilt;çenim ex commiiTutiseorum, vel diuiftone fiunt pedes • quo fit vt ijfdem verbis alij atque ali) verfus fiant: vt memini quendam no ignoi bilem poetam ita lufiiTetAftra tenet cxlû,ma« re claires,area meffem.Hic retrorfum fit fota« deus.Itemque fotadeoadiuret retro trimetros. Caput exeruit mobile pinus repetita .Mifcen« di ergo funt,curandumque vt fint plures qui placeant,amp;circunfufi bonis détériorés lateant. Necveroinliteris fyllabiltp natura mutatut: fed refert qux cum quaj optime coeat'. Pluti« mum igitur authotitatisfvt dixi; amp;nbsp;ponderis habent longxiceleritatis breues: quç fi mifcen turquibufdam longis, currunt : fi continuant tur,exultant. Acres,quxex breuibus ad Ion« gas infurguntileniorcsjqux a longis inbreue*

defecndunt. Optime incipitur a longis , teftè aliquando a bteuibus;vt,Nouum crime C.Cælt; far. IcuiuSjVt, Animaduertiiudices .Sedpro Cluentio reéle, initium eius partitioni fimi* le eft, quæ celeritate gaudet. Claufula quocß è longis firmiftima eft: fed cludent amp;nbsp;breues , quanuis habeatut indifFerens vltima. Neque cnim ego ignore in fine pro longa accipi bre» uem;^ videtur aliquid vacantis temporis ,ex eo quod infequitur,accedere!aures tarnen con» fulens meas, intelligo multum referre, vtrum ne longa fit quæ cludit^ an pro longa. Neque enim tarn plenum eftdicere ,incipientem ti« mere, quam illud,[aufus eft confiterf. Atqui fl nihil refert, breuis an longa fit vltima : idem pes erit .Vetum, nefeio quomodo, fedebit hoc, illud fubfiftettquo moti quidam, longç vltimæ tria tempora dedcrunt,vt illud tempus quod breuis ex longa accipit, huic quolt;ç accederet. Nec folum refert quis claudattfed quis antece» dat.Retrorfum autem neque plus tribus : ijep finon temas fyllabas habebunt, repetedi funt: (Abfit tarnen poëtica obferuatio) neqj minus duobus:alioquin pes erit,non numerus. Poteft tarnen] vel vnus efte dichoreus, fi vnus eft qui conftet ex duobus choreis . Itemque pæon qui eft ex choreo amp;nbsp;pyrrhichio,quern aptum ini» tijs putant: vel contra qui efte tribus breuibus amp;nbsp;longa,cui claufulam aifignant: de quibus fe» re duobus fcriptores huius artis loquntur. Alij omnesquotcuntç’ fint temporum, quæ ad ra» tionem pertineant,pæonasappellât,Eft amp;nbsp;do«

chimus qui fît ex bacchio amp;nbsp;iambo, vcl iam*) bo amp;nbsp;ctecico, ftabilis in claUfulis feuerus. Spondæus quoque,quo pluumutn etl Demo» fthenes vCus^moram petie lemper habet.opti meprzcedet eum creticus,vc inhocDequo ego nihil dicam,niß depelkndi criminis caufa. RcFerrein lt;]_ £Uud eft quod fupta dixi, muicu reterre.vno pUibiuvcr ne verbo pedes lint duo comprehenli,an vter«

9“® liber.Sic enim fit forte,criminis caufaimol le,atch:piratæ:mollius,fi tribrachys prçcedat, facilitates,temeritates gt;nbsp;Eß enim quoddam in jpfadiuilioneverborum lacens tempus,vtin pentametri medio fpondæo, qui nifi altetius verbi fine,aJterius initio conftct, verfum nonef ficit« Poteft etiam ß minus bene prxponi ana pçftusjMuliere non lolum nobili, vetumetiain nota.Tum anapxßus Sc creticus,Iambus quo« Ç qui eft vtroque fyllaba minor,prçcedet enim tres longas breuis. Sed amp;nbsp;ipondæus iambo re« fte prgponitur,Iifdem inarmis fuLTum fpon« dxus bacchius,ßcenimßetinvitimis dochi mus,In atmisfui.Ex i;s quç fupra probaui,ap« paret moloftbn quoque claululx conuenitCy num habeat ex quocunque pede ante ie bre« uem. Illud fcimus,vbicunque funt,eftcprono' bis.Minus grauis eritfpondçus prxccdentebe ne Pynhichio : vt,iudicij Iuniani:amp; adhucpe« ius priore pxone vt. Brute dubitaui-i nifi po« tius hoc efte velimus dadylum Sc bacchiunigt; Duo fpondfi non fete coniungi patiuntur,qug ia verlu quoque notabilis claufula eft, nifi cum id fieri poteft ttibus quafi nieinbt(s,Cui de

ptofugis nofttis copias comparatis contra nosf vna fyllaba,duabus,vna.NeDaftylus quidcm Spondzo bene præponitur: quia nnem verfus damna mus in fine orationis. Bacchius Sc clu* dit,amp; fibi iungitur. Venenum timeres. Vitat choreuni,rpondçum autem amac:vt non venelt; na timeres, fed virus timeres. Contrario quo« quequis cluder,niß ß vltimam longamcßevo lumusf optiméque habebit ante fe molofTon: vt,amp; fpinis reiperfum.aut bacchium,quod hie poteft, nos poflemus. Sed verius entclaudere choreum præcedentt Spondzo . Nam hiepo* tius eft numerus, nos poiremus:amp;, Komanus fum. Claudet amp;nbsp;dichoreus,ß pes idem ßbiipß gt;nbsp;iungetur,quo Aßani funt vßplurimum. Cuius exemplum Cicero ponif Parris diftum làpié» temeritas filij'comprobauit. Accipietante le choreus amp;nbsp;pyrrhichium. Omnes prope clues, virtute,gloria,dignitate,fuperabat.Claudet amp;nbsp;dadylu$,niß eum obferuatio vltimæ creticum facit,vtmuliercula nix^ in littore. Habebit an te bene creticum amp;nbsp;iambum , fpondæum ma* le,peius choreum.Cludit amphibrachys.Q.Lt» garium in Africa fuifte.ß non eum malumus ef fe bacchium. Non optimuseft trochzus,fi vl» tima eft breuis.quod certe ßt necefle eft . alio* quiquomodo cludetqui placet plerifque dicho reust Illa obferuatione ex trochxo ßt anapæ* ftus. Idem Trochæus præcedente longa ßt pxomquale cft,ß potero:amp;,dixit hoc Cicero, obftat inuidia.Sed hæc initijs deerunt. Clu« dit amp;nbsp;pytthichius choteo precedente. Natn ßc

p^on cft.Omnes ij qui in bteues excidunf, mi» nus erunt kabiles,nec alibi ferè (atis apti^quàm vbicucfus orationis exigitur , öc claufulis non interflilicur.Cteticus eft initijsoptimus.Quod precatus a dijs immottalibus fum. amp;nbsp;claufugt; lis, InconTpedu populi Romani vomere pogt; ftridie. Apparet veto quam bene eum ptæce» dant vel anapæftus, vel ille qui videtui ßni a* ptiorpæon.Sedamp; Te ipfefequitur.Seruarequâ« plutimos , fie melius quàm choreo præceden« te.Quis non turpe duceret lî vitima breuis,pe« nultima longa fit ?Sed fîngamus : ßc,non turlt; pes ducerenr.Sedhicefl: illud inane quod dixi. Paululû enim moiæ damus inter vkimum at« que proximum verbum , Si turpe illud inter« uallo quodam producimus: alioqui ßt exulcan« tißimum,amp; trimetri ßnis. Quis non turpe du« ceret ( ßcut illud,ore fpiritum excipereliceret, ß iungas,lafciui carminis eft *. fed interpunAis quiburdam,amp; tribus quaß initijsßtplenü au« thoritatis.Nec ego cum præcedentes pedes po fui,legem dedi, ne alij eifent: fed quid fereac« cideret,quod in prxfentia videretur optimum oftendi. Et quidem optime eft ßbiiundusa« napæftus: vt qui ßtpentametri ßnis velrhy« thmos : qui nomen ab eo traxit.Nam vbi libi« do dominatur, innocentix leue prxfidium eft. Nam fynalœphe facit vt vltimx fyllabx pro vni fonent. Molliorfiet ptxcedente fpondxo vel bacchioxvtß mutes idem ,leueinnocentix prxßdium eft. Non me capita'vt a magnis vi« tis dilTentiam ) pxon qui eft ex tribus breui«

bus amp;nbsp;longa.Nam eft ipfe vna plus bteui ana* pæfto,facilitas amp;nbsp;agilitas:quodquidita placu* etit ijSfiion video:ni(î quàd ilium fere probaue« tint ,quibus loquendi magis quàm orandi ftu« dium fuit. Nâ Sc ante fe breuibus gaudetpyr« thichio, Sc choreo:mea vel noftta facilitas. At præcedente fpondæo,tum plane finis eft trime tri.Cumfit per fequoqjei cótrarius,principi/s merito laudatur.Nam Sc primam ftabilem,amp; tres celeres habet,tarnen hoc quotj meliores a* liosputo.CTotus veto hie locus nonideo tra» datura nobis,vt oratio quacferri debet ac flue re, dimetiendis pedibus, ac pe^pendendis fyl* labis confenefcat.Nam id turn miferi, turn in minimis occupât! eft.Neque enim qui fe totum inhac cura confumpferit, potioribus vaeabit: fiquidem relifto return pondere,ac ni tore con» temptOjteifetulasfvtait Lucilius)ftruer,amp; ver miculatas inter fe lexeis committer.Nonne er» go refrigeretur fic calor, amp;nbsp;impetus pereat,vt equorum cutfumqui dirigit, minuit: amp;nbsp;pa Hus qui xquat, curfum frangit, quail numeri non fuerint incompofitionedcprehenfü'fic vt poe» ma nemo dubitauerit perito quodam initio fu« fum,amp; aurium menfur3,amp; fimiliterdecurren» tium fpatiorum obferuatione efle generatum, mox in eo rrpertos pedes . Satis igitur in hoc nos componit multa fcribendi exercitatio,vc ex tempore etiam fimilia fundamus.Neq? ve» to tarn Hint intnendi pedes,qiiàm vniuerla có» prehenfiotvr verfum facientes,totum ilium decurfum non fex vel quintj partes,ex quibus

confiât verfus, afpiciunt. Antè enim carmen ortum eft^quàm oofèruatio carmints.Indcç il» ludjFauni vatefiç canebant.Ergo quem in poe» mate locum habet vetfifîcatio, eum in oratio» necompoßtio. Optime autem de illa iudicant aures,quae amp;nbsp;plena fentiunt,amp; parum expleta deßderant, amp;nbsp;fragoßs oHenduntur^ amp;nbsp;lenibus mulcentur,amp; contortis excitantur^ 8( ftabilia probant,clauda deprehendunt, redundantie amp;nbsp;nimia faftidiunt. Ideoque doéli tationem componendi intelligunt, amp;nbsp;indofli volupta» tem.Quædam veto tradi arte non poffunt.Mu tandus eil cafus , ß durius is quo cœperamus feraturmumin quem tranfeamus exquo,prz» cipi poteftf Figurât laboranti etiam compoß» tioni variatæ fæpe fuccurrunt. Quæf cum ora» tionis,tum etiam fententiæmum pratfcriptuin eius rei vllum eft 1 Occaßonibus vtendum, amp;nbsp;cum re pratCenti deliberandum.Enimuero fpa» tia jpfa ,quæ in hac quidem parte plurimuin valent,quodpoirunt,nißaurlum haoere iudi» ciumfCur alia paucioribus verbis fatis plena, vel nimium , alia plutibus bteuia 8c 'abfeilT^ funtfCur in circunduftionibus etiam cum fen» fus fînitus ell,aliquid tarnen loci vacate videa» turfNeminem veftrum ignorare arbitrer iudi» cesjhunc per hofee dies fermonem vulgi,atque hanc oplnlonc Populi Romani fuifle.Cut hof» ce potiusquàm hoslNecß enim erat afperum. Rationem fortalTe non reddam .fentiam eße melius.Cur nó fatis fit, fermonem vulgi fuiflef Compofitio enim patiebatur. Ignorabam/ed

ita vt audio, hoc animus accipit plénum fine hac geminatione non effe.Ad ienfum igitur re» ferenda funt.Nequis forte quid feuerum, quid iucundum fit, intelligere ; facias quidem natu» ta duce melius quàm arte, fed naturæ ipfi ars inerit. Illud protfus oratoris, fcire vbi quoque genere compofitionisfit vtendum.Ea duplex obferuatio, altera quæ ad pedes tefertur,altegt; ta quæ ad comprehenlîones,qua: effiiciuntur ex pedibus.amp; de ijs prius. Diximus igitur ef» fe incifa membra circuitus.Incifumfquantum mea fett opinio 3 etit fenfus non expleto nu« meto conclufus, plerifque pars membri. Ta« le eil enimquo Cicero vtitut'Domus tibi de« erat, at habebas . Pecunia fuperabat, at ege« bas. Fiuntautem etiam fingulis verbis incifa: vt,Diximus,telles date volumus. Incifum e(l, diximus . Membtum autem e(l fenfus nurne« MembiumJ

tis conclufus, fed a toto corpore abruptus , amp;nbsp;pet fe nihil efficiens.Id emm,ô callidos homi* nes,perfe£lum eil: at,remotum a cæteris vint nonhabct,vt per fe manus amp;nbsp;pes amp;nbsp;caput, amp;nbsp;ô rem excogitaramfQuando ergo incipit cor« pus elTe^cum venit extrema conclufio. Quem quxfo nollrum fefellit,id vos ita'elTe faâurosC quam Cicero breuiffimam putat. Itaque ferè incifa amp;nbsp;membra mixta funt,amp; conclufionem vtique defiderant.Periodo plutima nomina dat periodo», Cicero, ambitum ,circuitum , comprehenfio* ciicuttufve« nem,continuationem, circunfcriptionem. Ge« neta eius duo funt: alterum (implex, cum fen« fus vnus longiote ambitu citcunducitut, alte«

tum quod confiât mcmbns,amp; fncidstqus plu tes fenfus habent. Aderat ianicor careen's SC M carnifex prætoris amp;nbsp;reliqua. CHabet perio» dos membra minimum duo. Médius numerus videtur quatuor: fed recipit frequenter amp;nbsp;pim ta. Modus ei a Cicerone, aut quatuor fenari/s verfibus, aut ipfîus Ppiritus modo terminatur. Præftate debet, vt renfum concludat:fit apen ta,vt intelligipoflitmon immodica,vt mémo» ratio contineti.Membrum lôgius iufto', tardum;

breuius,(labile e(l. Vbicunrp acritererit amp;inlt; (lanter pugnaciterque dicendum: membratitn cæfimque dicemus.Nam hoc in oratione plu» rimum valet : adeoque rebus accommodanda compo(îtio,vt afperis afpetos etiam numéros adhiberi oporteat,amp; cum dicente sque audien tem inhorrefcerc. Membratim plerunquenan rabimustautipfas periodos maiotibus inter» uallis , amp;nbsp;velue laxioribus nodis refbluemus: exceptis quæ nondocendi gratia,fedoman* di narrantur , vt in 'Verrem Proferpinae ra» ptus . Hæcenim lents amp;nbsp;fluens contextus de» cet. Periodos apta proœmij's maiorum caufa* rumtvbi follicitudine,commendatione,mifecalt; tione tes eget.Item communibus Iocis,amp; in olt; tnni amplifîcattonctfed pofeitur turn auftera,ß aceufesttum fura,(i laudes.Multum amp;nbsp;in epiloi gis pollet.Totum autem adhibendum e(l,quo fit amplius compolitionis genus : cum iudex non folum rem tenet,fed etiam captus e(l ora» »I« , r tione,amp; fe credit aflori, amp;nbsp;voluptate iam du» textiu. cicut.HtilQtia non tam nnftos numéros,quam

omnia eins membra connexa funt : quoniam lubrica eft ac fluit: vt homines qui manibus in« uicem apprehenfis gtadum firmant, continet, amp;nbsp;continentur.Demonftratiuum genus onine fufibres habet liberiorefque numéros,ludiciale amp;nbsp;concionale,vt materia vatium eft,fic etiam ^pfa collocatione verborum ► Vbi iam nobis pats ex duabus (quas modo fecimus) fecunda tradanda eft.Nam quis dubitat alia Ienius,alia concitatius,alia fublimius,alia pugnacius,alia gratius, alia grauius effe dicenda f Grauibus, iublimibus,ornatis,longas magis fyllabas con« ucnireflta vt lcniaipatium,fublimia Sc orna« ta claritatem quoque vocum pofcant potius quàm his contraria. Magis Iaudarem,breuibus argumenta, parti tiones, iocos, amp;nbsp;quicquid eft fermoni magis fimile.Itaqs cömponcmus pro» cernium varie., atcp vt fenfus eius poftulabit. Neçenim acceflcrim Celfo ,quivnam quan« dam huic parti form am dedit:amp; optimam cô» poRtioncm efleptoœmri'tvt apud Afinium,di» xic.Si Cçfar ex omnibus mortalibus,qui fint, ac fuerintxpoflethuic caufæ difteptator legi, non quifquam te potius optandus nobis fuit. Non quia negem hoc bene efle compofitum : fed quia legem hanc componendi in omnibus principi/s recufem . Nam iudicis animus va» rieprxparatuntum miferabilcs efle vôlumus, turn modefti,tum acres,turn graues,tum blan« di, tum fleflere, tum ad diligentiam hortari. Hæcvt funt diuetfa natura,diftimilem com»

{»onendi quoque tationem deßderant. An ßmi« ibus Cicero vfus eft numeris in exordio pro Milone,proCluentio,pro Ligariof tNarratio ferè tardiores,atlt;çC vt fie dixcrim_)modefl:iores defiderat pedes,amp; nominib’ maximè mixtos. Nam amp;nbsp;verbis vt fepfus prefla eft, ita interim infurgit:fed docere amp;nbsp;inngereanimisres fern« per cupit:quod minime feftinantium opus eil. Ac mini videtur tota narratio confia re longb oribus membtis, breuioribus periodis. Argu» menta actia, Sc citata pedibus quoque ad hanc naturam accommodatis vtentur. Nondum e» nim ita vttrocha:is,quæ celeria quidem, fed fi' ne viribus funt.Verumquanuisfintbreuibuj longifque mixta, non tarnen plures longas quam breues habentia . Illa fublimia ,quç fp3 tiolas claralque voces habent, amant am* plitudinemidaftyli quoœac pæonis,etlam maiori ex parte fyllabisbreuibus,tcmporibus tarnen fatis pleni. Afpera contra, iambi's ma» xime concitantur: non folum quod fint è dua» bus modo fyllabis ,eóque frequentiorem'qua» fi pulfum habent,quç res lenitati contraria efts fed etiam quod omnibus partibus infurgunt. Sc à breuibus in longas nituntur Sc crefeunt. Ideoque meliores cboreis, qui a longis in bres ucs cadunt. SummilTa, qua lia in epilogis, lens ta amp;nbsp;ipfa : fed minus exclamantes exigunt. Vult clièCelfiisaliquâ amp;nbsp;fuperiorc cópofitios nems qua fi' quidem feiremus, doceremus s fed fitnecelTeeft tarda amp;nbsp;fupina.Verû nifiex yet» bis atque fententi/s per fefe id quætitur, fatis

odiofà elTe non poterft. lt;IDenique,vt femel fïgt; niam^ßc ferè componendum, quo modo pro« nundandum erit.An non in proœmijs plerun« que fummißi,niß cum in accufatione concitan dus eil iudex,aut aliqua Indignatione complen dusfln narratione plcni atque cxpreffi? In ar« gumentis citati, atque ipfo etiam motu cele* resfumusfvt in iods ac defcriptionibus fuß ac fluentes,in epilogis plerunqne deie£li amp;nbsp;infra« ftiïAdque corporis quoque motus fuaquçdam tempora,amp; ad ßgna pedum non minus falta« tioni, quàm modulationibus adbibet mußca rationumeros.Quidfnon vox amp;nbsp;aftus accom* modatur naturae ipfarum de quibus dicimus tetum i Quo minus id mirum in pedibus ora» tionis,cum debeant fublimia ingredidenia du« d:acrla currere t delicata fiucre. Icaque vbi eil neccfle, affeftamus etiam tumorem,qui fpon« dæis atque iambis maxime continetur « Hy« peroargus fceptra mihi liquit Pelops. At iile co micus æque renarius,quem trochaicum vocant pluribus choreissqui trochaei ab alijs dicuntur. Pyrrhichius quidem decurrittfed quantum ce« leritatishabet,tätum grauitatis amittit.Quid igitutfadamfnon earn,ne nunc quidemfAfpe« re veto amp;nbsp;male dicunt.Etiam in carmine iam« bi gtaifantur.Quis hoc poteft viderefquis po« teil pati^niß impudicus amp;nbsp;vorax amp;nbsp;aleo ' In vniuerfum autem,ß ßt neceire,duram potius atque afperam compoßtione malim eße,quàm efomtnatam amp;nbsp;cnetuem : qualis apud mul« to$,amp; quotidiemagis Iafciuimus,Sybaritatutn kUj,

modisfaltitantes.At ne tam bona quidem vl» la etityvt dcbeat effc continua) amp;nbsp;in eofdé fem» S»cr pedes ire.Nam amp;nbsp;verfificâdi genus eft vna egem omnibus fetmonibus dare : 8c id cum manifefta afièfbatio eft : cuius rei maxime ca» uenda fufpicfo eft*. turn etiam tædium ex (imigt; litudine acfatietatem créât t quodque eft dub cius,mag*s perdit amittitqueamp; ftdem amp;nbsp;aftè« ftus, motufque omnes qui eft in hac cura delt; prehenfus. Nee poteft ei credere, aut propter eum dolere, amp;nbsp;irafci iudex,cui putat hoe vacalt; re.Ideoc^ vinfla ouædam quafi foluenda dein« duftria funttquæoam ita maximi Iabotis,nela« borata videantur.Sed neque longioribus quàm oportet hyberbatis compoütioni feruiamust ne quæ eius gratia fecerimus, propter earn ft* eüTe videamur . Et certe nullum aptum atque idoneum verbum prætermittemus gratia le» nitatis. Neque enim erit vllum tam difficile, quod non commode inièri poffît: niiî quodin euirandis efufmodi verbis non decotem com» pofirionis quærimuSyftd faeilitatem . Non ta» men mirabor Latinos magis induIftlTe compo» fitionf,quàm Atticostquanuis minus in vernis habeant varietatis 8c gntix.Ntcvitiamdl^^* tim,n Cicero a Demofthene paululum inhae parte defciuit.Sed quæ fît diffèrétia noftrigrç» cique fermonisjcxplfcabit ftimmus liber.Com» compontfc» pofitiofnam finem imponere egreflo deftina» turn modum volumini fêftlno)dcbct efle hoae fta,iucunda,varia.Eiu$ tres partes:otdo,conin» dio,numenis.Ratio in adiedione, detraAio»,

ne,mutatione.Vfus pro natura rerumquas di« cimus.Cura magnarvt fëntiendi atque loquen« di,priot(it diflimulatio curæ præcipuatvt nu« meri rpontefluxiHè, non arceHiti amp;nbsp;coaélieiïe videantur.

Exfèntêtia doéiiflîmorum minumcæteros libros omifihuic artis rhetorices compendio adiûgt; gere:voluiq; illos efle integros,doî= necvel maiusmihi ociûdaretuf» vel his primis inftituta præceptis adolefcentia, quam rudern adhuc Si literarum expertem erudiêdam fulcepi,ad maiora illa intelligenda efièt inftrudtior.Interea lioc,quâ^ tulumcunque eft,fruereprovoto: atq; eum ama,per quem aliquis la bor tibi eft ademptus. Vale.