TI CA IOHANNIS CAE amp;rtj in X. tradatus digefta, omgt; nia fere cius arris præcepta tam breuiter qiiàm lucukntcr

etppen jix ,inclU((fX Aldnoo philo: J°pho platonieo dcclxrdtur, t^uid fit philofo phid,^ ijiiid philofophu^,item Mdrfdio 7i-. cinoquot fint dpud philofophos difierendi generd.

Plato.

Ariftoteles.

Thcophraftus.

Thcmiftius.

Niccphorus

Priicianus gramaticus Georgius Trapezotig Donatus grämaticus. Alexander Hegius.

Laurentius V alla. lacobus Faber Stapul* Gcor.Valla Placétius.lodocus Clichtoueus.

AD CANDIDVMLECTORËM feu potius ad ftudiolam tuucntutcm ,Io# hannis Cxfarij in arcem dialed dicam prxfMio.

HjNcerliberaliaftudia, quæuul^o ïca IdiAa funt, aurore Scncca,qgt;untli^ i bcro hominc digna.non minima cxi ftimari ccnfcric^ debet dialeftica, ob id icilicct^ff) cacteris artibus amp;nbsp;diiciplinis ancil ktur quodam modo ipfa, amp;nbsp;fuum prxftct ob fequium : cum interim nihilo minus amp;nbsp;ipfa pars philofophiæ ÔC fit,amp;habcatur;quippc quæ proprium perindc ac reliquç bonæ artes iinem retineat. eft autem bic inuenrio iudici^ umcf rationum, quem admodum id rradit ac docct Boetius , baud ignobilis apud lati^ nos pbilofópbus, eruditonim tarnen ( fi Lau. Vallæcredimus) vltimus. Itaq;hæcar8,qua tenus quidem ipfa fuum habet retinerc^ finS. ist^ à fola philofophia côfidcratur, pars udqj philofophiæ ponenda eft: quatenus ucro finis illc ad alias quoc^ philolofophiæ partes fuam pollicctur cxbibetqi operamjnftrumentuip; nus philofophiæ, lt;x feiendi ratio non ab re ia dicaraeft. Quo ctiâ nominetanto magis hæc ars amplcftenda fuerit ftudiofc iuuentuti. De qua quidem arte quâquâ coplurcs ante mc,ut eriam poft me quidam, tarn ex Græcis 5 ex L,atinis hominiDus,non finclaudc foripimit, (St his tarnen alq quidem adeo operofe atej

IOHANNIS CAESARII prolixCjUt dilcentibus illam, aut criam legend bus faftidium propemodû pariant: alq tanta ufi brcuitatCjUt eius rei inftitutioi ncutig fads# facereprobentur,partim obartis fubtilitatc, partimob quorundam ingenia nonitaprorti pta atc{5 capacia; quidam uero tam confufc at# 3UC (utita dixerim ) argute^ut quantum qui# em adipfaminftitutionem attinct, tnaiorem inmodumprofueriteam artemno ex illisad difccre conari. Omitto nuc eos, qui de eadem arte icripferunt amp;nbsp;ipß quidemjuerum adeo barbare, adcoq; ineruditc, nedicam infulie,ut fiquispauloliberalius inftitutus ineorumli# bros inciderequidelicet ut dialcfticam inde di# fcereucllet, aut fairem pro cxplorato habere poiTeqqualifnam ars ea fit, isnauddubie non tam aurores tales,q artemipfam contemncret protinus rcijccretqj.Hoc ipium cum ego tan# dem animaduertinem,cxpcrtus nimirum iant tnultoantcea omnia, coepi mccum cogitate, quonam pafto huic tantae moleftiat remediS gualecuncp ucl per me afferretur, fi modo iairi Icopum illu attigijfimulq: aggreflijs fum col# ligerc hinc inde ex non contemnendis autori# bus, atcp componcredeeaipiaarte tradatu» aliquot,uidclicet numero decera,idcj: anno ab hincretroado feptimouclcirciter,cofdemc^ per idem tempus in mille amp;quingenta excm# plariaexcudi,amp; iub auipicio gcnerofi amp;illu# ftris dotnini Hermanni comicit Nucnarij, gt;nbsp;•

înfîgnis ccclcfiæ Colonicnfîs praepolîti^publi cari ac in commune çdi curaui, ratus cquidem rcmmefafturumftudiofis cum primishuiu» artis adolefccnub.nccnon amp;nbsp;præceptoribus il lorum utilcm fimul amp;nbsp;gratam, utpoteoptatâ diu:utquiiam politioribus literarum ftudq» imbuti J atcj! his dediti prorfus, nihil proindc fuisfiueaüditoribusjfiucdifcipulis prælegcre uellent, nifi quod ucl plane latinum amp;nbsp;erumtS elTct, ucl ab ipfa latinitatc atcç cruditione non in totum abhorrexet. Quod quidem fi amp;nbsp;ego inhistraAaribus aflccutus fim ucl mediocriii tcr,non eft meum dicerc,aliorum potius iudi* cium cfto. Attarncn ipfc conatus ad hoc,fi n5 admodum probari poteft, certc nccim probat riomnino debet Nam ( ut Propcrttj uerbis utar) Audatia certc laus erit, in magnis amp;nbsp;uos luide fat eft. Verum cnimuero cum deinde n3 multo poft à priori ilia çdicione animaducrtc# rem quo^ iam turn cos ipfos traftatus paru diligenter excufos,urpotc opera tumultuaria, ut plçruncp fît, ac ob idipfum in locis non pau cis caftigationcm dcfidcrafîe : quæ res etiam, q? intérim turn ipfos huius artis profclTorcs, turn auditores atcj; ledorcs male habuit, iJ quod ex nonnullorum litcris ad me datis ita elfe didici atlt;ç cognoui,in mentem tandetn mihi uenit rem quoep me fa(fturum,amp;: fie q^ui^ dem ncc^ ingratam nccb inutilem rjfdcm,fi eu rauero uti denuo cxcuocreï hæc ipfa dialcdü^

ca noftra,fcd rccognita prius ex amuffîm be caftj^ata,necnon Qc lods aiiquot,ac pauda ' tamen l^upletara,ut in quibus id operae pre^ tium uidebaf. Cuiufmodi fane nunc ipfa exit at($ in publicum proditjquemadmodum id ïam uidereatc^ experiri unicuicÿ facile licebit. Atnunc ctiampriulquam fincmhuic præfa^ tioni imponam, quorundam grauilTimorum aurorû fentcntias breuiter fiibicribcnda» fiibgt; tjdendasfÇ cxiftimaui,ut ex quibus inrcllige rc ctiamnum poterie diUgens ledor, qualignam arsfîtdialcdica,amp;quatenus inipfa difeenda immorandum firjimuleriamunae Si quomo do inuentio dus habcatur,tum ucro quodprç ter hancartem aliarum artium ftudianon nnt contemnenda, contra falfumamp; temerarium aliquorum iudtdum.DIXI.

DialeAica ( inquit) ars eft, quæ docet rem uniucrlâm diftribuerc in partes, latentem cxÿ plicare definiendo, oblcuram explanarc inter pretando, ambiguam primum uidere, deinde diftinguere, poftremo nabere rcgulam,quauc ra amp;nbsp;falfa iudlcan tur,amp; qux quibus propofi# la fint,quaecj non fint fequentia.

Dialcfticæ(inquit)difdplinæ ftudium at$ COgnltto,inpriiidpijs quidem tetra amp;nbsp;afper#

nabilisjnfuauisq^ cßc amp;nbsp;îociuili» uideri fokt, fed ubi aliquantuliuTi proccficris, turn dcnirt; amp;nbsp;cmolumentum eius in animo diluccbit, oi fcquetur quædam difcendi uoluptas infatiabi lisjCui fane fi modiimnon feccris,periculû no mediocre ƒ rit, neutpleriqsalij inillisdialcdii: ex gyris ac mæandris tanquam apud Sirer nios kopulos confenefca».

Scientia argumentandi,diuidcndi,definiew dij no ab hominibus pro arbitrio inftituta eft, fed in rerum ratione comperta eft.

Sed qui ad hoc opus (inquit) Icftor accedit ab co primum pedtum ueHmu8,nc in his quae nunq alias attigcritjftatim audcat iudicareme uc,fi quid in ludo pucrilium difciplinarii rudis ad huc,amp; nondu nrmus accepcrit,iS ut facro# fanAii amplexandu atc^ etiâ eolendû putcf. Alia enim teneris atejt imbuendi s adhuc auri# bus accommodata,aliafirmis ac robuftiori^ bus doftrina mentibus referuatur. Quarc fi quid eft quod difcrcpabit,ne ftatim obftrepat, (ed ratione côfulta, quid ipfc fentiat, quid no« offcramus,ucriorc mentis acumine amp;nbsp;fubtilio re conGderatione dqudicet.Ita namcÿ eucniet, ut quae in primo ftatim ftudendiaditu didice/ runt,pelrfpclt;ftapcnitus,ac potius dcprehcnlt;

fa contemnant. At fl iam quifquis fuse feiend tix defenfbr cupiduseflemalic ( habent enina hoc quoc^ uitij nomines,quos comprehendit uecus ac longa iegnities, ut ab abrqjtis (emcl ; opinionibu« non recédant, nein (cncAutc digt; fcendo,nihil ufeß in (ênedutem didiçidèuidc# antur, ) fî inquam maltint uindicarc g uertere, quæuulgatis icmcl ftudijs imbiberont, nemo expetit ut priora condem nent, fed ut maiora quxdam atc^ aldora coniunganc. Noncnim una eademc^ diuerfarum ratio diiciplinarum, cum fitdiucrfiirinsis difciplinis una att^eadS fubieda materies. Aliter enim de qualibet ora tionis parte grammatico,aliter dialcAico dilTc rendum eft. Nec eodem naodo lineam ucl fugt; perficiem mathematicus,uclphyfiais traAat»

Quo fit, ut altera alteram non impediac diftiplina, fedmultarum confide# ratione coniunlt;fta,fiat uera na turae atc^ ex, omnibus cxplicatacogni# do : Hsec die.

Qua ratione à prxdicabilibus initium huiu» arris cencandum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inca omnium

VEMADMODVM lcgcndijamp; Icfta refte in telligcndi callem quxrunr, iprimum quidem ckmenta ac literal difeunt, inde ad fyllabas tranfecdût, à fylla _ Si bisautem addidiones per ueniunqÓó dcnic^ ad orationem ipfamûta qui torius philofophiæ inftrumcritum,hoc eft, dif ferendi artejn (qua dialcdicen Graeci uocant) cxperiîtj in prædicamétis dinofeedis in primia crudiri debent, inde ad interpretationem pro* gredi, ab interpretationc demum ad fyllogil* morum ferri figuras. Decem namet: prçdica* menta tanquam clemcnta funt quxdam« quip pc cmae fimplices funt uoces, amp;nbsp;difiunftx, « per lefe duntaxat infpcdx. Verbi gratia; Sub ftantia,quantltas,adaliquid,qualita8,ubbquî do, faccre,pati,compofitû efle, habcre,amp; quac fub ipfis funtiut fpccies fub mfîs gencribui.âi quac ex fpfi» diuifa,ut quac fpeciRcx difFcra»#

DE PRAEDICABILIßVS -tiæ appcilantur. Vcnim cnimucro cum prxdi camentorû rado haud ita facile à quouis per^ cipiatur citra cognirionS prædicabilium, quâ certe amp;nbsp;ipfe Porphyrius prædicabilium autor adChryfaorium feribens, etiamnum neceflâ^ riam efle indicat non folum ad cam, quac çft a'pud Ariftotclé,pracdicamentorum doârinS . intclligendam,ucrum ÔC alia quædam, pempe ad diuifîoncm^d dcfinidooenii_amp; ad demon# ftrarioncm: quac tria podffîma funt ad cotnpa randasdilciplinas initnimenta,utpotc cuiua grada banc artem inuentS eflcconiut: dctplîs praedicabilibus qux uocantur, prius Ç|uâ bre# uiirimcdiccndum cftffîmulcÿ ab hi« utiäum huius artis tentandum.

Hic ç/l itle Porphyriiu, qutf ut ait SuiJat^cerrt» mui ChriflitinittominishoßKflmguttmobid fudmai* uerf Chri/tianos exacuit.^ua per multa conuitia eo$ contumelioßßime 'mfeikitut eft, Quippequipraeter» quÀm quod de prlt;edic£ibilibu( feriptum à ft librutn re tiquitftrip/itdiios qu^mplurimos,amp;' inter hos.XV. aduoftf ipft$ Chriftidnos. Cldruit dutentimperdntc Aurelio Ciéfdre, uixitq; dd tempora ufq; Diocletiditi impcrdtoris.HieciÜe. Qupdrcdmihiquidemuideren tur dutor iUe qudmlibct mignusft Chri/hanorum ftho lif exigenduf potiui quant pralegptdus, cuntdtiundc tant hdriott quin^ uocum cognùw abuttde fttii hdbf» ripoßit.

ƒ PREDIG ABILE quid fit. r PRxdicabile igitur uox cft, quæ dc pluri« bus uniuoce praedicari potcft, ut genus, utfpecies,ut difFcrcnria,ut proprium, ut accidcns.Horücnim unü quod^ tarn uoce,ö ratione cadc,dc pluribus prædicari natu eft,i3 quodde fingulis paulopoft,proprio uniufeu^ lufc^ loco larius cxplicabitur,quo fit utindiui ’ dull prxdicabilc dici nS pofiit,nifi impropric, quippc quodde uno folo pracdicaturtantum «t Socratcs.qux uox deipib tantum Socrate prædicaf.Qiiæ cade tametfi de alfis quocf coiJ pluribuB praedicatur, id certe iam no uniuoce, fed aequiuocc fit. Veluricum deutroc^ Catogt; ne,Ccnforio atejj V ticenfi,Catonis nomc prç dicatur.pMcdicabilc igitur aliud quidem pro^ prie talc dicitur,aliud ucro minus proprie.

De co quod diffcrens,amp; quod idem dici# tur; turn quot modis utrunq? dicatur. SAnc de plurib. prædicari dupliciter cotin# git: Aut.n.dcpluribus numero diffcrenti bu8,aut dc plurib. differcntib.fpecic. Pro# inde paulo altius repetendîî hoc loco,arq5 dice dû breuitcr.Differcns ^t modis dicaï:tû quod huicex aduerfo refpodct.Idc.Itaficthauadu# bic,ut quæ fequuntur.planius percipi queant. Sciendumigitur,cpdifFcrcns totmodis dici# tur,quot modis dicitur idem.Idem anttriplicl ter dicitur: Nam aut genere, aut fpccic.aut nu Bicro idem alicui quippiam dicitur. E t gencre

quidem cadcm diciintur, quxcuncj: (ûb eodî generecontincntur proximo, uthomo amp;lco (ubanimali. Specieucro.quæcuncjt fubeadS fpecic contincntur,ut Socrates amp;nbsp;Plato fub homine. Numero porro cadcm,quatuor dieu tur modi» : nempe aut nomine, ut Marcus ôd Cicero: autdcfinicionc,ut homo amp;nbsp;animal ra tionalc t aut proprio, ut homo amp;nbsp;rifibile : aut accidcntCjUt mcl amp;nbsp;ipfum turn flauum,tu dul cc.Hinc iam colligit,ôd differens ab alio quip# piam tripliciter dici:gcnere,foccic,amp; numeroi Gcncrc quidem differentia cu'euntur, quac iub diucrfi» iibi proximis ^eneribus continentur, ' uthomoamp;quercus, Siquidem homo fub ani mali proximo fibi genere, amp;nbsp;qucrcus fub ar# borc,itidem gcncrc proximo continêtur. Spe# de ucro differentia aicuntur, quæcuncÿ fub dt uerfîs continentur fpcciebus,ur Alexander amp;nbsp;Bucephalus: quippe Alexander fubhomine, Bucephalus ucro iub cquo continctur. Quin amp;nbsp;fïjcdc differentia dicuntur ipfæ inter iefoc# de» diuerff, tametfî unius generis fpecics funt «thomo,lco,bos,cquus amp;c. Numero porro differentia dicuntur, quçcuncf: in numerando hoccft,dum numerantur, inter fedifferunt,ut Socrates amp;nbsp;Plato. Nam ciim dixit quifpiam. Hic Socrates eft, amp;nbsp;item, Hic Plato cft, duas iamfedt unitarcs, unam in Socrate, in Plato# ne alteram. Atq: ita noncadcm in Socrate uni tas nunicrata cu,quæ in Platonc,fed altéra

GEnus cum mulriplicitcr dieatur, autore ViAorino ( dicitur nan^ ôf parens âc patria,hinc illud V ergilr), V nde genu» ducis. Item amp;nbsp;cuiuslibct rei qualitas^ut fî dica» Cuius generis ueftis eft ) una tarnen cius fîgni fleatio eftj fecundum quam prxdicabile fit, fî# militudincuidelicet à primo illorum trium fî# gnificatorum fumpta,amp; à philoibphis hoc pa Ao definitur; Genus eft quod de pluribus 3c differentibus fpecic,in eo quod quid eft prsedi catur,iit animal de homine, de leone, amp;nbsp;equo. nam ft quæratur,quid eft homo^ quid leo^ it2 quid equus^ rcAc conuenientercç deunoquo quehorum refpondebitur,c}j animal eft. Ani# mal igitur de homine, de leone, amp;nbsp;de equo, i n eo quod quid eft prædicatur. Atej haec ipla inter fe fpecie differunt,camctfi fub animali,uc fub genere proximo, eontinentur. Diuiditur autem genus in genus gcneraliflimum, amp;nbsp;gc# nus fuEalternura.Genus generaliiflîmü eft,fu pra quod no c aliud fuperueniens genus. Atq: id quidem in unaquaq; prædicamentorum fc rieita obferuatum eft,ut fît aliquod fupremu, quod proinde à quibufdam generaliflimu, ab alijs principalinimum,aut ( quod Lau. Valise «nagis propatur)fuinmü genus dicitur^utftib

ftànna.quantitas, ad atiquidj qualius amp;c. de quibuslicetcns prædicetur,genus tamen ad nullum honim dici poteft.quoniam non u nigt; uocejêd æquiuoce de ipfis prædicatur. Defiÿ nitur rurfus amp;nbsp;hoc modo : Genus generalilTt* mùm eft,quod cum fit genus, non poteft efllè fpccies : ob id quidem ; qj fpecies ( utpaulo pûftdicctur)cacftquæfub affïgnato genere ponitur. Genus ucro fubalternum cft,quod, cum ficgenug;,potcftlîmul amp;i. fpccies efl'c. Im# mouero,quicquid continetur inter genus ge^ ncraliffimum amp;nbsp;fpeciem fpecialifTimâ,genus fubalternum dici poteft.

SPeciei quocj multiplex eft acceptio.Nam prætcr cætera eius ugniHcata.uniufcuiufs c^rei forma foeciesdicitur. Hincfocciof fos dicimuSj qui forma fût liberaliori. Species item dicitur, quæ gcncri fubqcitur, ftcundunr 3uâ fignificationS à philolofophis accipitur, efiniturcf! hoc raodo : Species eft quae de pin ribus amp;nbsp;differctibus nurocrojn co quod quid eft prçdicatur,uthomode Socrate amp;nbsp;Platonc amp;nbsp;ut noftræ religionis uocabulis utar, de Pelt;: tro itc amp;nbsp;Paulo.Definif rurfus fpecies, ca quae fub affignato gencre ponitur. Quae quidc dcfi nitiOjtam fpecieifoccialilTimae, g fpecicifubal ternae comunis eft, prior uero tantu contienit ' (pccid fpcciialiffimje. Sciendum itaq: q? ut ge# *

nu» fupra diuifum eft in ^enus gcneraliffïmS, ’ amp;nbsp;genui fubalternû, ita a fpedes nunc diuidi tur in ipedë fpedalifliiBä ó^edcm fubaker^ nï. Spedei quidcm fpedalifluna eft,quæ cum fie fpedei.gcnui clTc non poteft; quippe quod fub fe ipedes alias non habeas ut homo, fub quo indiuidua tancu continentur. Species iic# ro fubalcerna cft,qux amp;gcnus amp;nbsp;fpedes cc po teft,adaliud quidc amp;nbsp;aliud fumpta,cuiufmodi ea omia funt quxcüA media funt inter genus generalifiimum, ÔC fpeciem fpcdaliffimam Jd quodfublcripta figura luce clarius indicabit.

SEd amp;nbsp;interim de iiidiuiduo pauca adijcci^ rcliceat. Siquidenaprxter earn fignifica^ tion£,qua id ede definitur,quod de uno fo lo particulari prædicatur, idc^ raultis modis, ut Socrate», amp;nbsp;hoc albû,amp; hic ueniens,et Soi? Ehroniicifilius.fifbkisei Socrates extitic fîîf ui.alia dus à lohanne Damalccno fignificai?

taproduntur. Nam amp;nbsp;quod inlccabileprori? fus amp;nbsp;indiuifibile cft,indiuiduû didtur,ut pun ftum,amp; temporis monientum,amp; ipfa nimirû unitas. Et quod difficulter fub icdioncm uci? nit,ut adamaB,amp; quicquid talc eft.Prxtcrea in diuiduum didtur Oi fpecics ipcdalüTima, Ojin alias uidelicet fpccies non diuidatur. Seaex his omnib» prima ilia indiuidui fignificatio propria huiç loco amp;nbsp;pcculiaris eft. quod amp;nbsp;quidam ita iriterpretanï, ut ipfum afférant ex

DE PRAEDICABILIBVS ejuibufdam proprietatibus conftare, quarum colleftio nunö in alio quolibet eadem erit.

De triplici differentia, ifferentia uero communiter,proprie, amp;nbsp;magis proprie dicitur. Cörnunitcr quidem differentia dicitur, qua alteru

SiTf ad Ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eif, qualibet rationc ab alte

y cratemab Ariftotele differre Plato iudicauiti, rdt. iiP.ae utautoreftDiogenes Laertius; quod liicqui^ ifocrätc præcipiti amp;nbsp;acri ingenio erat,ille ücro reßrtflfo tardoattç hcbeti.Rurfusamp;hac ipfa differen;! cratn do tiaàfeiploquifpiamdifferr,pueroolim,ôiiâ fhr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiro,amp; faciente nunc aliquid,cum antea quic^

finoubris Qj/o fane modo apud Vergiliu de He^ d fe ‘^Oï’fhiaiiumquafihominc mutato, Aeneas , inducitur ica loquens : Hei mihi qualis erat, IM cphoro quantum mutatus ab illo Heftore. Proprie ue eilcärib, rodifferentia dicitur,qua alterum ab altero tontriM differt accidente infcparabili,Quomodo is, qui ocu#

quioculos habetcæfios.ab co differt,qui talcs fèi Theo non habet. Magis autem proprie difrerentia pjhQ dicitur,qua alterum ab akero differt non acciiS nbsp;nbsp;utifo-

dente quopiam fine feparabiii fine infcparabi^s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ihfedfubftantiali qualitatc; quæ amp;ipla nimigt; rii uniuicuiiifc^ rci ratio eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^b cquoho;;

modiffertrational! qualitatc. Siquidem holt; exult^ntë mo rationalis cft,equus uero irrationalis.Præ uerhorum terea uthæc ipeciem à (pecicdiffcrrcfacit,un^ duddcid de amp;fpccifica differentia diciturjrafupcriorcs dux indtuiduUm ab indiuiduo feparant, qux obidipfumaecidentariæjfiucaduentitiæ dif^ ferentiædicipoffunt. In uniuerfumigiturom nis differentiaalteratum facit; Sedquæ ipccifî cadicitur,ultraid quod alteratum facit j aliud iwrecMtid^ quocj facit. Atcçiradiffcrenciç cômunesqui tem inci^ demfuntjOuibusomnes aucabalrjs,autàno^ tnhat bis ipfis differimus.'Propriæ quæ uniulcuitilÿ i c^indiuiduiformamaliqua natural! propriet ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

täte dcpingont:Magis autem propriæ^qux ill fubftantia ipfa permanent, ÔC uniuftuiuft-p rci rationem cxplicanc,amp; fpeciem à fpecie difiun# nbsp;nbsp;nbsp;., ,

DE caque fpecificadifferentiadi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

DIfferentiaergo.quxmagis propria amp;nbsp;fpccificadicitur,amp;proindetertiumfa;’ ' cit prxdicabile.ca cft qua Ipccies(ur di?

bus fpeciejn co ouod quale quid cftprædka^ tur,ut rationale oc homie amp;nbsp;de dcoji Porphy rio crcdimu9,qui tani deum hominem ani^ mal clTe opinatu s eft, idq; magis Platonicorû fententia,qualis amp;nbsp;iplè erat; quâ fecundum ue ritatem. Eft igitur ( fed id exempli caufa nunc admittatur) amp;nbsp;deus lt;3c homo animal rationalt;^ Ic^ fed à deo homo ftparaî inortalitarc, quod homo quidem mortalis fit, deus aurcm imgt; mortalis. Rurfus autem amp;nbsp;hoc pafto definie tur; Differentia eft, quædiuidic atcß difpefeie ca,quf fub code genere polira fiitjUt rationale hominem leparat ab cquo amp;nbsp;Iconc^cseccrisq; aniraalibus omnibus,quæcunque rationis ex pertiafunt. Affignatur item Sc hæc cius defcri AÄ«säpdo:Diftcrentiacft,qualpecics genus fupclt;î boteftate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo quatenus eft öi ratio'nalis amp;nbsp;mor

hilhoriimadu animal eft jicetpoteftate non ifert, (jui jg folum habeat differentias, fed amp;nbsp;his op;^ tenus not pofiras. Diuiditur autern huiulmodi different mo ridenttia,qu3eamp;per lejamp;lpecifica,amp; per hoc rnaif ub homie gis propria differentia dicta eft, q? l/eir quidem qui riderc eenern diuidit in fpecies ilia uero fpccies con^ poJ'ilicuitamp;inFoemit. Omnisquippe differentia fit non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aducniens, conftiruit fpeciem, ut cum

tUr. Vndcamp;hæcproinde conftitutiua diffed rentiadicitur,quemadmodum illaquaegencj: quot;

ra in fpeciesfecar J differentia dicitur diuilîua; Sciendum tamen/p eadem differentia ócdiuitf Cua dici poteft amp;nbsp;conftituciua : diuifiua quidS generiSjConfticutiua autem fpcciei.

PRopriUfh' uero quatuor dicititr oiodisj Primo nanet! p.-oprium dicitur,quod fo^ li alient accidit fpeC'ei, S', fi non omni, ut hominimedicum effc^aut gcqmctram: Sccun do,quodomni quidem accidït,fèd non foli, 3uemadmodum homini eilcbipedem, quan^ o ôe auibus perinde id accidit ; T errio, quod foli quidem, amp;nbsp;omni, uerum non fempcr, ut omni homini,amp; foliliominiacciditinfencdu tecancicere, licet Ariiloteles amp;nbsp;Plinius id etia equis tribuant : Qiiarto, quod foli amp;nbsp;omni ÔC Iimper,qucmadniodum homini riderc, idque poteftarc tarnen magis amp;nbsp;aptirudinc quàra a^ Äu.Siquideinomnis homo, amp;folus, femjgt; rifibilis eft,licet no i'emper ridear. Sane ut pro^ prium his quatuor modis dicitur, ita comune f quod proprio quodatnmodo opponitur,qua tuor dicitur modis ; Commune quippe dicif, aut quodin partes diuifibilc eft, ut ager comlt; munis pluribus: aut quod in ufu comuni polt;5 lim cft,d dmißonc prorfus immune, ut lèruu» pluribws comunisjdf equus, amp;nbsp;puteus:aut qd

DE PRABDICABILIByS. inoccupaudo proprium fadum cft, alioqui commüiTCjUt in tcmplo aut theatro locu» CQgt; munis cft omnibus priusq occupetur,occupa tus uero proprius fit occupanti jaut quodxgt; que omnibus fcfe præbet,ucuox præconis, autaltcrius cuiufpiam concionantis,docent tifuc.

DE ACCIDENTE, oyID SIT, • amp;quomododiuidàtur. -ACddcns eft,quod adcft amp;abeft practcr' fjbiedi corruptionem. Definicur rur? fus amp;nbsp;hoc modo; Accidens eft, quod contingiteideminellc, amp;nbsp;non ine(Iè,ut homigt; ni album eflc,amp; nô elïè album,amp; federe ftaigt; rc. Qiiih ÔCaliter hoc pado: Accidens eft, ^d, nccpgenus eft,neepcuffèrentia,neq! fpecies, néc^ proprium, femper autem in fubiedo fub-, fiftens eft. Diüiditur autem accidctis : Aliud nanc^ fcparabilc eft,aliud infèparabile. Sépara Jailcquidcm,utdormire : Infèparabile uero,uc nigrum efte in Aethiopc Si- eoruo,amp;candidu in cygno. Accidens porro tamfeparabilc quS infèparabile,aliud naturalirertalecft,aliud exlt;gt; trinfècusaduenir. Naturaliter quidem,utpuc ritia,iuuentus,fenedus? Excrinfecus autem* ut federe, aut fi qua cicatrix obduda uulneri Öccalliierit.

SVpereft ultima huius träÄatus|)ars, quS amp;nbsp;aggrcdi iam ccrtutn cratj nifi nos rcmo rarccurdubitatio baud facilis, cxpcndengt; da incerim.cxaminädaq;, ÓCdifciiticdaprius. ' Eaautemhuiufmodicft; Siaccidcns cft,quod adcft amp;:abeftabf(^ cius in quoeftintcriubqui fieri poteft ut cx accidentibus aliud feparabilc, Æ aliud inlcparabileftatuaturc’ Namquodinfo parabile eft, id abefle non poteft. Sanc huic du bitationi Porphyrius ita paucis fatisfaccrc ui^ ’ detur,quod ait exempli cauiTa coruum pofte album fubintclligi, Aethiopc candorc nitcngt; temipræterutriufcç corruptionem intcritum q;. Verumlioc mfum Bo -tius paulo altivis re^ petit, dicens. ISam quoniam tunt accidentia infeparabiliajn bis definitio uidetur conucniC re non pofte. S«d haec (inquit ) pm uehemens qu3eftio,lbluitur hoc pafto, q, hæc ipfa defini tic de accidentibus fafta eft poteftatc, non agt; du; intelligentia,nó ucritate. A^c igitur quo? niam Äettiiopi color niger aufferrj nönpogt; teft,animo cum amp;nbsp;cogitationc fcparçmus,erit tum color albus Aethiopi, non tarnen fpecie« con ftimpta cft. Ita quoej fia coruq .nigredinS abftulcris imaginatione, permanebit tarnen auis, nec fpccics interibit. Ergo quoddidum cft adefte öC abcfie,non re,fed animo intelligcn dum eft. Quod tarnen in his quæ fpeciem con ftituuntjhaud ita fefe habet, ut fi ab hominc ra tionalitatcm auferas ; quam licet adu fepararc

DE PRAEDICABILIßVS hon pofïîmusjtamc fi animo imaginadone uc difiûxcrimusj ftatim pcribit hominis fpecics.

DE COMMVNITATE PRAE^ dicabiliiim inter fe, amp;nbsp;differentia itc eoriim à fc inuicem.

Communeeftomnibus prædicabilibus depluribus prædicari, ut exempli gra# tia : Genus quidem de omnibus fub fc contends fceciebus , amp;nbsp;indiuiduis : de quibus omnibus amp;conitirun'uacumprimis different da prædicatur.Species a utem de his folü^quac fub ca codnentuijindiuidnis. Proprium ucrö amp;nbsp;de ipecic cuius eft propriu'm, amp;nbsp;de eiufdem fpeciei indiuiduis. Porro accidens amp;nbsp;de fpe^ ciebuspariter amp;C. indiuiduis, fed principaliter Suidem de indiuiduis, ftcundo uero loco ct e ijsjOuae confinent indiuiduajioc cft,fpcció bus ipus.Quemadmodum c diuerfo, propriff principaliter quidem de ipecic cuius eft prolt;î prium,at iecundo deinde loco, de illius fpcciei indiuiduis,utrifibileefic,prius quidem Sz prin cipalitcrdchomine præducatur, poftcrius uci# ro 8c fecundo loco de Socrate amp;nbsp;Platone, cx^ terisej! particularibus hominibus.Communc Item eft omnibus pr3cdicabi1jbus,prætcr accigt; dens, uniuoce prædicari de quibus prædican;? tur. Differuntautcmafeinuiccm prædicabi^ lia, qgt; alia quid? prædicantur in eo quod quid cft,ut gcuus amp;nbsp;ipecies ; alia uero ineo quod

quale quid cft,aut quomodo fe habet quippiS idquoddeplcriscg aeddendbus quæritur.-uc fiquis interrogée,quomodo fe habet Soera« tes; tum quis rede refponderit, quod aut am« bulat,autdiiputat: Sin uero interroger quif piam, qualis eft Socrates; apte fortafl is relpö debit altcr,qj fapicns eft.Ergo differentia, pro priunn, amp;nbsp;accidens, præfcrtim infeparabilc, in co quod quäle quid prædicantur. A fpecie it€ genus difrcrt,quod genus quidem praedicatur de pluribus fpecie differcntibus, fpecics ucro de indiuiduis, amp;nbsp;numero differcntibus tantü. Et differentia à proprio Si accidente differt, quoddifferentiaquidan pt-rdicatur ineo^d quäle quideft,nempe iccundum rci cflenriam: proprium uero Si accidens (ccundum rei po« tius inhacrenriam. Dcmum,proprium ab aeci dente differt,quod proprium quidem conuer« fim prædicatur dceo cuius eft proprium, acci dens uero minimc.Halt;3:enu9 de quinefc prædi cabilibus uocibus,reftat nunc ut præaicainen taaggrediamur.

IN TRACTATVM SECVN dum ( in quo de praedicamentts agtgt; tur,amp;primum oftenditur quid fit prædicamentum, et cur ita appcllctur Jprx« fatio.

E PRAEDICAMEN# tisdeinceps fcripturus, ogt; pcræpretium faccrc uidc^ bor, fî quid prædicamengt; turn, prius expofucro, ne nomini» uis ipfuni Içdorê ad iilorum iam cognitipnc properanrem, longius æquo rcmorctur,utpo te nondum perfoeda^dum tatnc interim quid fitjfcire laborat.Prædicamçntum igitur cft(ut êi à trapezuntio definitur ) terminorum qui fecundum nullam çomplexionem dicuntur, natura rerunifirdinatio quæ definitiOjUt mi^ lii quidem uideturjninc habetintelledum^qd prædicamentum aliud nihil eft, g fériés quægt; dam terminorum iiicomplcxorumjquatenus ex bis natura, id eft,raçionc rerum alq altjs fub ijciuntur,aln dealrjs prædicantur. Cseterum nomen prædicamenti didü hinc efle uidetur, q) de omnibus prædicantur decern numero prædicamenta, ucluti ipforum uocabulorum elementa quædam,quo nomine amp;nbsp;Qiiintilia^ nus ca uocar,amp;approbat Laur. Valla,q5 fen^ fus fciUcet cæterorum uocabulorum ad ifta tang ad elementa amp;nbsp;principia refcrantur : ob camq; rem ƒ utidem ait ) genera quocj: dicungt; tur,qj ex his caetera fignifîcatagignanî: quo^ rumetî nullum alio fuperius eft,autaltcrigc^ nus.ièd ipfà genera funt prinçipaliajmmo uc ro fi fie dicerc liccc, principaUflima genera,;

QitoniS uero eorum qux pdicantur,ali'a qui4 dem prædicantur 3cquiuoce,alia uniuoce^alia uero denominatiuc, ab æquiuocis igitur ÔC uniuocis amp;nbsp;denominatiuis, necno ab alijs qui bufdam,quæante prædicamcnta à recenuori bus dicuntur,ut ea qux fequuntur ipforG prae dicamentorum traditioncm,poftprædicamc^ ta ab eifdem appellantur,uocibus quidem nogt; uis,atnonadeoimproprijs,hune ipfum tra# datum aufpicari couucnit.

AEquiuoca dicuntur, quorum nomS (b# ’. lumcommune eft, (ecundum nomS uc.gt;gt; / roratio fubftanriæ diuerfa,ut animal hómó,amp; quod pidum eft^hominis tarnen fpc ciem imterimrefercns.Horum fane utriq; no# mençommuhe eft folum,ncmpe animalis. At ucrofubftantiæ ratio fccundtim ipfum nom? aliaatqî alia. Vniuoca uero dicuntur,quorS nomen commune eft, amp;nbsp;fecundum nomen ra do fubftantiac eadc,ut animal homo,amp; qd eft equus.Horum nancÿ unumquodcj;(homo in quam amp;nbsp;cquus ) animal eft, amp;nbsp;animalis quotÇ rationem, hoc eft, definitionem fufeipit, qiiæ quidem eft fubftantia animata fenfibilis. De# nominatiua porro dicuntur,quæcunc^ ab ali#,, '* quo, nempe ab ipfoprincipali,folo cafu diffe#^ rentia,fecundum nomen habent appellation nem,ut àfortitüdinc fords, à grammatica grî nudeus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V

QVando alcerum de altcrp j ut de fubic# Ao quopiam prædicatur, quæcuqquc dicuntur de co quod prædicaturjOrnia amp;nbsp;de fubiefto ipfo prçaicantur,utquia homo de Socrate prædicaturj de hominc uero amp;nbsp;ani tnal amp;nbsp;fubltantia,amp; animal igitur ÔC fübftaniî tia de Socrate quocfc ipfo prædicantur.Qnarc fi Socrates homo çÂ^idem nimirum Socrates amp;animal eftôi fubftantia._Sciendum tarnen qd incdlcóbus regulae accipi debet de ijs prædi caqs^uac nomina funt^rei fubftanriam cxpli;^ cantia^non etiam derjs,qu3e nomina defigna^ , tiua^fiucfecüdæimpohttonis ncmina,amp;pergt; hoc nominum nomina à diuo Scuerino Boe tiOj à recentioribus uero nomina fecundæin# tentionis appellantur: cuiufrnodi funtgenus, fpccics,amp; his fîmilia. Qiiapropterdebominc licet ipecies prædicctur, ÔC homo de Socrate, non perinde tarnen amp;nbsp;de Socrate ipfa ipccies Erscaicabitiirunquam.

Dlucrforum gencrum,ôlt;r non lubalterna tim pofitorum diuerlæ font fpccics, ÔC differentie^ut animalis amp;nbsp;feienriæ. Ani mail's quippe differcritiæ funt,greflâbik,hipe«

uolarilCjamp; aquadie: fcicnriæ uero Harum nuk laeft,quinpotius ipfius fcicnriæ differenriæ afliignari pofTunt^quod hæc quidcm naturalis hæc moralisjlla uero rarionalis cxiftit. At ue^ rogcncrum fubalternorum,ßuc fubaltcrna? tim pofitorum^nihil prohiber cafdcm eflc di£? ferentiaSjUt auis, amp;nbsp;animalis,quæ genera fibi fubalterna funt. Siquidem fpecies animalis a# uiseftjcadcmc^corui genus. Vtriufq? autcm utpote tam animalis q auis differenriæ eædc eile poffunt,et diuerfæ. Eæd2 quidc^ ut ß quis has animalis differentias affigncr, q? animaliü alia funt quæ pafcantur herbis^alia quæ femigt; nibus^âlia quæ carnibus, per quas oc aucs in# terfedifferre dignofcuntur. Qiiandoquidem inter aues aliæ herbis pafcuntur, aliæ femi^

nibus,aliæ carnibus.Diuerfæ uero,üt cum ani malis differenriæ affignantur^q) aliud quidem rationale cft^ aliud irrationale,quarum fane nulia,auis ab aue diffère.

EOrum quae fecundum nullam complet xionem dicuntur, unumquodcfj ßgnifi^ cat aut fubftantiam, aut quantitate, aut * äualitatem, aut ad aliquidjautubbautquan^-^p-quot;^ o,aut ßtum effc,aut habere, aurigcrc,aut pa ti.Et fubftantia quidem eft (ut exempli gratia dicam) ut homo,equüs: quantitas, utbicubi/ uoDjtricubituin; qualiM9,u[niufîcun),grafli4!

DE PRAEDICAMENTIS n}aticum,album,nigruin: ad aliquidjUt dupl« dirnidium^maius, minus; ubi uero^ut inforOy in theatro; quâdo autem^ut J^ixt^anno fupcrio ri: ficum eflcjUt iaccre, federe^ ftare; habere augt; tcm,utcalceatum eilè, armatum ciTe; a^cre, uc fçcare, urere; pari, uc fecari, un. nbsp;nbsp;nbsp;amp;nc ex

ijs quæditflafuncjpià quidem fecûdum fefin giilain nullaaffirmadone,uel negatione digt; cuntuvjuc quæ ncc^ uerum nec^ falfum figni;^ ficent. Horum autemadfê inuicetn compk;* xionc afFirmatio utricb fit aut negatia.

Vbftantia di«fta eflc uidccur, cp alijs omni ^^bus fubftctjproindca lohanne Damafcc;?

no hoc pafto deicribitur ; Subftanua cft quç per fe fubfiftic, alio neutiq indigens ut fit. Hæc ipfa ab Ariftotele in primam diuitur amp;nbsp;fccunaam. Et primam quidem earn elle dicir, quæ propric amp;nbsp;principaliter amp;nbsp;maxime fiib^ ftarc dicitur 3 amp;nbsp;quæ neque de fubiedo dicitur neq: in fubiefto eft,uc quidâ hoiTio,ut Socra^ teSjUtPbtOjamp;fiquid nuiufinodieft, nempe fingularc Si indiuiduum. Secundam ucro fub ftahtiâdd efqfecundæ fubftantiæ nomine, ap# pcllat fpccics ipfas, in quibus quæ principalilt;= ter fubftantiæ dicuntur, infunt. Si harum lpelt;! cierîî genera, ut homo,ut animal. Cæterorum primæ fubftantiæ id circo dici uidenî, cp fcnfigt; pus propinquiores fint, primecj his oçcurr5t,i

ut ex quaru liaufta prius fenfibus cognirione, D. Seueri generalitas deinde animo concepta colligitur, ttuf Bocti conftitiiiturq;. Ex quo amp;nbsp;liquido côftar,qgt; ex mifj, U.dc fecundis fubfiancijs magis fubftantia cadicif, „4 quæ primis fuEftantiis ^jpinquior eft^ quippc nbsp;nbsp;■

quæamp;pluribusctiâfubftat.Quoficutljjcdcs _ magis lubftâtiafit;,q genigt;,uthom5,q animal

Porro inter fpecies ipfas, quæ quidë huiufmo t di funtjUt genera efle non poffintj nulla magis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uni^

fubftâtia £ œ altera, queadmodü nec In primis nofaliuin fuftantii9,altcra,akera magis fubftantia eft. rerum ex DE SEX SVBSTANTIAË

Mnibusfubftantqsjtampnmisqlecu dis,proprium quodSmoao eft,infublt; ic(fto non efle. Dicoaüt quodâmodo, quando id non his conuenit folis^fed ôi. earum perinde differenties: qnippequç necipfeinfub icfto funt aliquo. .Omnibus infuper fecundis fubftantijsjCt carû differentijs couenit uniuo:» «prædicarideprimiSjUthomo et animal de Socrate,et de codé ité Socrate rationale. Om^ nia nancf hæc de Socrate prscdicantiir nomi^î ne pariter et ratione, id qu od uniuoce pdicari fupradefinitum eft. Subftantijf.pi:3eterea nihil eft contrarium. Qiiod tarnen omnino ueruni elfe non uidetur,cum igni aqua, et aqux ignis contrarius cfTe putetur. Sane hune fcrupulum BöctiusjjaucisHUcrbis ita diluic:Natcru,inqui ens,horu clemcrorû altcri côtrariû c,licet eorûi

DE PRAEDICAMENTIS inter fe qnalitatcs répugnent diuerfæos fint. Subftantiæ igitur nihil eft contrarium.Ät héc^ proprium hoc fubftantiæ eft,quando amp;nbsp;quan titati pcrinde conuenit,amp; alrjs quibuldâ.Sut^ ftantia item neamagis minus fufeipir, ut homo non eit magis aut minus homo j-uel fcipfo prius uelpofterius, uel altcro quolibet hominc, Quod ergo diÄüm eft, ncc^ magis, liccj! minus fuicipit,idita intelligitur, quod fubftantia ipfa nea inteditur, neep remittitur. Sednec illud fubitantiae proprium,quandó nccç circulusalio circulo magis aut minus cir culuseft. Videturautemomisfubftantiahoc aliquid fignificare, id quod in primis quidem fubftantifs baud dubie ita fe habet. In fecundis ucro non ita plane, nifi ob appellationis figu^ ram: ut cum quis dicit hominem, aut animal, isiamperindeacquenJâ homincm,autquod dam animal dixilieuideriporcft. At qui id ita non eft, Qyapropter fecunda fubftantia non hoc aliquid, iedpotius quale quid fignificat. Maxime uero proprium fubftantiæ eft,quod tametfi una caaernq: numero ipfa exiftit,feed dum fui tarnen mutationem,contrariorum fu (ceptibilis eft,ut quidam homo, qui licet unus idernq; numero maneat,ipie tarnen nunc caligt;. dus,nunc frigidus, nunc prauus, nunc ftudio fus exiftit,mutaturcç hoc pafto interim cotra rijs inter fe qualitatibusjdquod netÿ oratiflni wetj opinioni cóuenire poceil. Quippe quod

neutra earum ( quantum quidem in ipfa eft) mutatur: amp;nbsp;fi aliquando ucra, aliquando falla iudicatur, quin potius res ipfa^de qua uel ora^ tio profertur, uel opinio habeturj mutationc fui admittitj patiîqj. Nä ut Ariftoteles inqt, eatenus oratio aut ucra, aut falfa eft^quatenua res fefehabct.Idcde opinioe fentiendum eft.

Vantitaseftjiccundumquaminpar^ tesquippiamdiuiditur.Ç^antitatisau alia continua eft, alia uero difereta Continuaquantitas ab AriftotelceaelTcdcfi^ nitur,cuius partes ad eundem terminum com pauncm copulantur, utlineæ ad punftum, ad lineam fuperficici, amp;nbsp;ad fuperficiem demurn mfius corporis. Id quod de linea oftedifle iatia fortalTis fuerit, quantum præfens hoc inftitu^ turn cxigit. Itac^ fit linea aliqua in duas partes per punftum inea fignatum, fefta, animo ta^ men magis,quam re ipfa. Hæc quia continua eft,partes ipias ad eundem ilium punftu,riem pe terminum utric^ communem(fitf^ c)cohç rentes habet amp;nbsp;copulatas.Cotinua ergo quâlt;? titas eftjUtlineajitfuperficies,utcorpus.Addflt;f^*»*f”» tur his amp;nbsp;tempus, cuius partes, quoniam fuCi# ceffionc folum continuantur,adinftans,quod amp;nbsp;nunc dicitur,copulari habent : Et locus,fed improprie,quippc quod re magis ^rationc . quantitas fit. Porro aiftreta quadras eft,cuiua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-a

Sgt;ulantur,fcd à Ce inuiccm fciunftç funt atc^ df crctÇjVt numerus Se oratio. Numeri quippe* vtcxcmplicauiàdenartj, partes funt, quinq? amp;qu!nq?,auttria Si fcptem,aut quomodoli# bet aliter idc diuidatur numerus, ipfæ nimirü quæcûo! cius numeri partes fuerint,intcrfedif iunftæfuntatqî feparatæ. Sic «Se in orationiî partes,n5pc literæ amp;nbsp;fyllab3C,lt;Se item diifliôcs, tû brcuitate,longitudineuc,tfi ipià prolatione feparantur,quineriâ feriptura, v t per quâ ocu li cas facilediicernant atCK diftinguant.

CAeterum quantitati nihileft contrariu, idquodinijs quidem, quæ finita funt nullam habet dubitationem,vt bicubic to aut tricubito nihil eftcontrarium.In ijs ve^ ro quæ funtindefinita,videturquidem altcrîî alten côtrarium eire,vt multûpauco,«Sir mag# num paruo,verum horum nihil quâtitas cR, quemadmodü Ariftotcles dicit, fed ad aliquid potius,quippc cum nihil lit,quod per fe mag# num autparuum,multû autpaucum dicatur, fed id aliorum euenit refpeftu. Quantitas præ terea necç magis nccç minus fulcipit,vt bicu# bitumnoneftaliobicubito magis aut minus bicubitum,ncq; numerus alio numero magis aut minus numerus eft. Maxime autcpropriîî âuantitaticft,vtfccundü cam æqualc quic^ icacur autinæquak. Ita fecüdum numcrum»

txercitus vnus alteri xqualis dicicur, amp;nbsp;lècün dum magnitudinem lignum lignOj vt cum al terum alteri rclpondet, aut lècundum longitu dinem.aut fecundum iatitudinem^aut fecund dum craffitieiTijaut fecundum has omncs men {tones fimul.Quodquia fuo conftat ternario, perfcdc quantum dicitur.

Defjsquæadaliquiddicuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti

Ad aliquid vero talia dicuntur, quçcGcp hocipfiim quod funt,aliorü eUedicun tur,vcl quomodolibec aliter ad aliud, vt duplü hoe ipfum quod eft,altcrius dicitur, nempcdimidi),itidc(xfcientia.Etenim vt du plü dimidij duplü eftjta fcientia fcibilis feien# tia. Adieftum eft autem, vel quolibet aliter ad aliud,vtintelligamus rclatiuorü quædâ eflc, qux cafu aliquo.quçdam quæ abfep cafu, refe rantur. Cafu referuntui^quac aborü clïè ebeun tur.abfcj! cafu vero,quæ quoinodolibet aliter ad aliudj vt cum dicitur^mons magnus ad mÖ tem paruumjTclatio quidem eft magni ad par uum,fed non quæ per cafum fafta îtt, tametfii in ea cafus accufatiuus fumptus eft, quod nt# mirum ideo euenire Boctius air,q? illius relatt# onis vis^non in calu,fedtn præpolîtione fbla conliftit.Per cafus itac|!rcfcruntur,cnautnerP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vf

genitiuum refcruntuGvt pater filrj pater: Auc^r^x t)cr datiuü. vt fimilis fimili fimilis: Aut per atiuGjVtmatus minori mains. Suntetiâ quæ muutis cafibus referantur, vt fcientia fcibilis

(cientia,amp; fcibik fcientia fcibile, Sunt itc quæ rcfcrantur nominibus cifdem, ut amicus amis’ ci amicus, amp;nbsp;focius focrj focius. Sunt quæ di^ uerfis,utaliafcre omnia. SciCndumautem di^ dam definitionem Platonis efle^non Ariftote liSjidquodBoctius plane aftruit, Si proinde alia ab Ariftoteleipfo traditur^quae huiufino^ di eft,amp; quidem propria : Ad aliquid fu nt^qui bushocipfum elTeeft adaliuTquoddâmodo fe habere. Sanehacdcfînitione ea relatiua de^ fcribututjquæin quadam comparationc Si rc lationis habitudine confideranturfolum, ut quatcrnarius, quod duplus eft non ex fe ha# bet, fed hoc ipfum ex medio trahiqad quod rp fcrtutjuempeex binario. Atcj è diuerfobina^ rius, quod médius fit, ex eo tantum habeqqd ad quaternarium rcfertur.Relatiuorum igitur quæpropriedicuntur,fineeorü quæ funtad aliquid, hoc eft elîè, id eft, hæc eorum natura cftjUt ad aliud referantur, fine quo neintelligi quidem poflunt. Quo fît ut prior dcfînitio ma ior fit q pofterior,hoceft,communior, ut quç omniaquæcunc^ ad aliquid utcunc^ dicuntur compleftatur.

INcft autem amp;nbsp;his quç ad aliquid dicuntur, contrarietas. Nam uirtus uitio, Si fcienna ignorantiæ contraria eft. Atqui ut hoc ipfiS nec proprium omnibus eft,ica nec commune.

Vîdfnnir kem.amp; magis amp;nbsp;minus fuiciperc/ Simile nancç alicubi quippiam dicitur,amp; ma^ gis amp;nbsp;minus. Verum ne hoc quidem omnib. aut proprium autcômune. Omnia porro quç funtadaliquid,adconuertentiamdicuntur,uc J feruus dominifcruus,amp;dominus fèruidomii? nus.Sednecjiin his firma fcmper conucrteni? tia eft^nifi conuenicnter id ad quod dicicur,afgt; fignetur: ut fi ala auis ala dicatur^non refte afis fignatio fada cft, amp;nbsp;per hoc nec conucrtitur, ut dicatur,auis alæ auis^ fèd fi ala alati ala dica tur, iam conuertentia fict hoc pado, alatü ala alatum.Proindcrede Ariftotcles nos monuic necefie elle aliquoties ut nomina fingantur.

Videntur autcm ea^ qu?e adaliquiddicuntur,’*^ fimul elTe natura, id quod in pluribus quidcin ucrum eftjUt fimul fiint duplum amp;nbsp;dimidium, dominus item amp;nbsp;leruus. In aliquibus uero no itacft, nam fcibilequippiameft, cuius tarnen Icientia fortaffis nondum habetur. Vnde amp;nbsp;à nonnullis baud ab re relatiuorum tails alTigna tur diftindiOjUt fint quaçdamquæaftu refera tur, quædam quæ poteftate folum. Maxime uero proprium eft eorum quæ ad aliquid di^ cuntur, quod ex his uno definite cognito, co^ gnofcitur eodc modoamp; reliquuin: utfiquis definite fciat quippiam duplum efie, idem ctiâ definite feit id,cuius eft duplum, nempe dimi^ dium. Quemadmodum li quis feierit Anchi# fen Aeneæ elfe pa(reingt;is proculdubio iam

QValicaseiijfccundumquam quales ef fedicimur^vt fêcundummuficam mu (ècundum albedinem a'bi. Porgt; rô qualitatis fpecies ab Ariftotele quatuor aß: lîgnâturÆx hisj^ita eft^quar habitus ÔC diipo fitio fineaffeório dicitur^ied ab habitu difpoiî rioditTcrtjqjpenTianctiorquidem habitus fit amp;diuturnior, difpofitio vero facile mobilis amp;citomurabilis.cthabitusquidcrn funtj vr feientiæ amp;nbsp;virtutes:dilpofirioncs vcrojVtca#^ loVamp;friguSjquætamtnéxempla magis ana# logicos^cp reuera hoc loco ponuntur, turn amp;nbsp;lanitasamp;acgritudo.Ncmpeiîxundum hasdt fponitur,afîiciturcj! quodâinodo homo^vO rum cito in contrarias mutatur qualitates^ vc âfanitaceinægritudincm facilis eft tranfitus, amp;nbsp;rurfus ab ægritudincin fanitatc: NonnûiÇ vero cuenif, vt earum aliqua temporis protra Âionein alicuius tranfeat nauram^ vt nigritia ex fobs ardorc longo tempore contraÄa, ôi quæ hed ica febris ûrçco vocabulo à medicis did a éjatino Veto habituai! s dici poteft. Vn^ de fit vtdifpofitio quafi quædam via fit ad ha bitum.amp;perhoc imperfeda qualitas. Habigt; tus vero conftans omino atep perfcdajamp;C luti ipfius difpofitionis terminus.Hinc haif bitusdcfînitur.qualitasdilFiculter mobilis ab eo in quo eft. Rurfus autem amp;nbsp;habitus modo

quodam difpofirioncs did po(runt:difpofido nes vero vthabicusdicanturjioncft ncceflc. Alia autem qualitaris fpccies cft:^æ natural Us potentia« iinpotentia didcur fccundü qt quidem quilpiam no exeoq^talis eft, dicitur, fed cp tabs cnepotcftjVtdodlispuerjdidf ,nô g iam dodus fic^fcd qui aptus dt doccri;amp; fra gilelignü,nóquod iamfradûfiLjfèd quia talc eft vt frangi po(Tit. Sic durft dici tur, quod naiî turalc refiftendi potentiä habet, vt non facile feccttir diuidaturc^; cotra molle, quod ad hoc naturalem habet impotétiam, AdhunequoiJ q;modft,amp;fakatorcsamp;pugilcs dicimus aligt; quos,non qgt; in bis artibus,faltandi inquam et concerrandi,periculum vnquam fccerint,lcd quod ad cas inlîtam fuapte natura potentiam habcant,habilitatemq!Vrertia vero Ijacdes ea effe dicitur,quç palTio amp;nbsp;paßibilis qualitas no niinatur,amp; ailfert haec ab illa,pcrindc atep ha^ bicusàdifpofîdone.qjpafTibilcs quidc quali^ tares perpetuo perdurant,vtin melle dulccdo Seinglacicfrigus:palTioncsafttadtepus ex^ ortae facile commutantur, quare amp;nbsp;qualité tes vix did merentur, vt in fade rubor ex vcrecundia fubortus.etcxmctu pallor^Qiiar ta demum qualitatis fpecies cft.quæ dicitur gura,amp; circa hoc afiquid conftans forma, vt triangulum, quadratum, cubicum,amp;alia hiiiufmodi,qu3equalia omnino dicuntur,ab Ipfa videlicet figura,hoc eft, à linearum fu^

pcrfiderumc^ dcdudione,fi magnitudinis no minafunt: nel à dcfcriptione fitucß numero^ rum,fî mulntudinis. Eadcm infuper amp;nbsp;ab ipfa forma qualia dici foletjUtpote à concinna par tium compofirione.Haud fecus in his quæar# tiffdo conftanCjicfê habetid^quod didum eft, ut indomo, naiii, ftatua, amp;alrjs huiufmodi, quorum unumquodq: duplid qualiratc affe^ Âum, ex iam didis nemo non perdpit; nemgt; pc tum figura, tum forma. Figura quidem, ut uerbi gratia, ftatua ab ipfbrum lincamentorîî dedudione,qua hunc aut ilium exprimit amp;nbsp;re præ/entat.Forma uero à conuenienti illorum inter fc confenfu,quæ débita proportio rei di^ ci folet,amp;commenfuratio,à Græds (ru/xti^ioc appellata.

INcftautem amp;nbsp;qualltaticontrarietas.utiu^ ftitiæ iniuftitiacontraria eft,amp; albedo nigt; gredini. Verum non in omnibus hoc ita ha bet. Nempe rubori amp;nbsp;pallori,cjtenfc^ ciufmo di medrjs coloribus nihil eftcôtrarium.Aliog uni plura contraria erunt. T um amp;nbsp;figuræ nigt; hil contrarium eft,ut exempli gratia, triangu^ lo,quadrato,cubico,nccnô «Sc ipfi circulo. Si0 feipiunt autem «3«: magis amp;nbsp;minus, non adeo qualitates ipfæ, fed quæ ab his qualia denomi natiue dicuntur, ut album magis «Sc minus al^ bum dideur, ucl fdpfo« ucl altero quolibet

bo. Atuci o ne hoc quidem figuris iplîs conue nit, fufcipcrcinquammagis amp;nbsp;minus. Nam quæcunq: auc trianguli, aut quadrati, auteir^ culidefînitioncm fufcipiunt, omnia peræquc auttriangula,autquadrata, aut circuli funt. Sciendum ucro,q? tam hanc q illam,commuÿ nitatem potius q proprietatc dixerimus,quâÿ doeaquæ fccundum utraneç diAafunt, nee folis,ncc omnibus conueniant qualitatib. Ma ximeautemproprium qualitaticft,ut fecunÿ dum cam fîmilia amp;nbsp;düRmilia dicantur. Simile cnimautdilTimilc alterum altcri dicitur,non fecundum aliud quippiam, q lècundum id qd qualecft,fiucà qualitatcdenominatur.

DEcurfis haAenus prioribus quatuor prxdicamcntis ex Ariftotelis tradition ne,quæ ccrteconlîderatione aliqua ege re uilà funt ctiam ipfî Ariftotcli, quemadmolt;f dum idipfum ÔC Boetius aperte atteftatnr, rc^ ftantpoftcriorafexîde quibus priufquàmca profequamur, præfari hoepaAo libuit, Arigt; Kotclem uidelicetjCum priora ilia quatuor laÿ tilTimcprofccutus cïTetjpofteaq omnia nume^ ro decemjn principio fui traAatus exordine connumeralTet, amp;nbsp;per conuenientia exempla declaralTet, hæc lex poftcriora ne repetcre qui dcmcuraire,prætcrquamcx his duo tantum agcre amp;nbsp;pati, fed curßm adinodu, atej id^ro^

fcdo baud inconfulte.id quod et lacobua S ta pulen.ingcnueconteftatur,qgt; eoru fcilicet vo cabula^pfcrtim vltimorü quatuor^trita pror^^ fus et vulgariafinr^ullumcp proindeaddifeî plinas momentum habeât, immovero ciuili bus atq; forenfibus negotrjs, neenon hiftoria rum (criptoribus accomodatiora. Verum egt; nimuero Gilbertus cognomento Poretagt; nus^noncontentus hoc Ariftotelis fiueconfo li'OjfiueiudiciOjlibrum defex vltimis feriptû reliquit^alijs mirifice piobarû,altjs propemo^ dum contemptüjVr quibus labor illc fuperua cancusplanciudkatusfit.cûfiquidin illis ad dif^dinas vfusciTctdd Ariftotclc nequa^ la tuiiïec.Nos igifjVt tepori aliquidcôcedamus, velpotiusneabinftitutis quorundâ prorfus abborrere videamur, inter Ariftotcle ipfum et hune Gilbertum media tenebimus viâ,ct in tranfeurfu tmmododehis fufceptü proicque murtraetatum.

DE ACTIONE ET PASSIONE etearum vtriufc^ tam communitatigt; bus, quâ proprietatibus.

FAccrc fine agere dicitur quifpiâ, cuius a^ Aioabipfoinaliä quâlibctrem veniens -V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;côfideratur:Pau vero is jn quo aAip ilia

côfidcratur.vtinqucvenerat,vtcüfecat qf;s piâjciusfedioinid^dfecaîjtranfit, Etcü qd pcrcutitur,pcrcuticncis adio in eo rccipitur, attj catenus ipfapercuITio palTio dicitur. Seca

rc igitur et percuterCj agcrc eft;Secari vero et pcrcuctpad. Aâio igitur cft,fccundum quam in id quod fubijciturj agcre dicimur; Pafljo vero^illatioafFcdusqucaftionis. Recipit augt; tem agercctpari contrarictatcm, ct niagis et minus. Quippe calcfaccrc contrarium eft ei, quod c frigefaccre,ctcakficriciquodeftfi igc ncri. Sic ct calcfaccrc ct frigcfacere, ct calciicri itcinetfrigcficridicimushoc vel illud magis O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cy

SAne in bis duobus prædicamentis (pefta oorujigni reoportetjuon ad nguram duntaxat ipR-fficationJf. us oiÄioniSjfedadftgnificata potius. Nä dBiuA in* funt quædam,quæ et fignificato et figuration (^uit ne diftionis agendi vim habcnt,vtcurare, do jtJiono» ccrc,legere. Quaedam figuratione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

non etiam fignificato;quippe qua? aiffiuc pro ■gt;. feruntur, fignificato tarnen palTiua func: iufinodi verba feu voces funt timerc, moeren [‘icir rc,vidcrc,intclligere. Qiiacdam contra fignin cxfepdßi ficaro quidem adiuaiunt, figuratione vero uu,except pa(riua,vtinfidian,proficilci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis duob.

SItum efie Ariftotclcs ait dcnomi’natiue di ’. ci à pofitione. Qiiæ quidem licet ipfa fit ° * alicuius eorum,qux ad aliquid. dicuntur,

CTitJ fett quæ tarnen ab ca denominariucdicuntur,pro fu^ perti^ priumprædicanicnngcnusfaciuntjUtà ftatio nêtid Kfr» ne,qiiæ relatio eft qiiedam, ftare denominati bitfi duii uedtcitiirjquodquidcmeftlîtumefTejVndeec tltiofcoÜ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lohannc Damafeeno id dicitur,

, qiiodpofirionembabctquoquomodoadab acret,t dc t-emm p^fa ad partes corporis,uel fic uel fic fe tiuis uoci- liabcntis. Huius deinde tres fpecies efTc dicir, luipdßio ftareifcderejreçumbcre^dcftjiacere. Etftare BeTOjftf« quidem eftjcrefto omnino corpore efle. Sede^^ rc ucro partim credo^artim incuriio ; Recü^ ilionë fd' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tierojn totiim eile corpore proftrato, qd

tribus conringitmodis : nempe autprone, ^KTTlUCni r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h-^

«IW tc^ autlupine^aucpblique^coriimautem quæligt; ’’ / tu habentjiçc quids fcciindû natura fitafunr, ICO, Ul u(. eiemctajn proprio et fuo quodep loco.Hçc aeo tc, du atitfecundum artem^ ut ftatuæatq; columnar. Ao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’Rurfus epru quç fitalunqhçc quidc funt, quç

gote,oße nunquâlocomouctur, utterrajhçcueroqux A»na lib nunÆàmotuquiefcuntjUtcœlum.

quot; ‘ ƒ Odempropemodo,utBoetioplacet,amp; ubi amp;nbsp;quando amp;nbsp;habere, feie habent, ut vZlt; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimpliciter intelligantur,

^*quin potius ex alio naturam,id eft, rationS tra «ît*» liant,idquodóó Martianus Capella atteftaÿ tur.QuO fir,ut necubi,necquâdo eiTe polTint, nifi locus amp;nbsp;tempus fuerint. Siquidem locum vbi,amp; tempus quando comitatur, Nccj uero

Idem eft tempus amp;nbsp;qiiando, nee locus amp;rubi*^,Ç fed propofito prius loco, H qua res in co loco eftpofitajubiefledicatur. Rurfus ft resquæ« piam in tempore eft, quandoefte perhibetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

ut natale Chrifti,cû fitcerto in tcmporc,nemgt; pc VIII. Calcn. lanuarij ,quan Jo ipfum efte di cimus. Vbi ergo amp;nbsp;qulndoj hoepafto à bufdam definiuntur i Vbi «iLquæ à loci circS^^* fcriptione procedit corporis locatiojQuaiido uero, quæex tempore relinquiturrcrum affo ftio. Habentautem amp;ubi, lt;S^quando,pro# prias diuerfitates. Namubi aliquoties quidc infinite dicitur ^utcum alicubi qucmpiamelTe dicimus: aliquoties uerodefinitCjUtinforoJn gymnafio.Sic amp;quando nunc definite, nunc indefinite dicitur.Habent rurfiis Si ubi amp;nbsp;qua do, fecundum loconim lt;3c temporum diffed rentias diuifioncscf, fpecics quafdam amp;nbsp;diffed rentias,Et locorti quidem differenriæ funt,fur fum,deorlum,antc,pone,dextrorium,læuor^ fum: T cmpQrum uero, præfens, prætcritum, amp;nbsp;futurum. Habere porro ( ut fiibinde tius ait ) eft quiddam cxtrinfccus aducniens, neq!innatumeiàquohabetur,imô aliud qua eft illudipfum à quo habetur, in fc,uelpotius circa le rctincre,ut armatum elle, uel elle uefti^ tum, amp;nbsp;habere ueftes atc^ arma, quæ cum eo qui habet nata non funt, neq; aliqua commu# ni natura proprictatcucconiunguntim

Cünfequens eft autem de rjs dicere, quae (utdiximus)poftprxdicamcnta à rccc tioribus appellantutj amp;nbsp;primum quidc de oppoiuis,quoties fdlicct opponancur. O jf poniautéakernaiteri quadruplicitcr dicitur: N einpe aut v t aliqiiid.aii t v t côtraria, aut v t habitus amp;nbsp;priuatio.aut vt affirnriatio ÔC ncgagt; tio. Atcç hæc omnia comuni quidem nomine oppofita dicünir^qd veluti ex aducribfibi ob cótra ftare vidcantur. Ad aliquid igi rtl/^î’^turopponidicunf.quæcunq; hoc ipfum qd* funtoppofitorudicuntur, vcl quomodolibet aliter ad hæc,vt dimidiü opponitur duplo, amp;nbsp;ciuidc dupli dimidiumeft, amp;paruuopponigt; turmagno,amp;ita vtipfum paruû ad magnir, cuiopponitur,paruûfit.Coatrariaucro diciï tur,quæ ira fibi opponunf, vt corum nô fint, quibusopponuncur,fcdfuntfibi inuicé con# traria,vtbonü,quod licet malo opponaf,n5 tame mali bonücfi, fed malo côtrarium. Icidc f amp;album,nonnigrialbüeft,fcdnigro contrat Habitus aütamp; priuatio dicunt,quæ diip? t faqui3copponüturfibi,fedita,vt circa idem aliquid ncccfiario vcrfentur.vt vifus amp;nbsp;carcifS ras circa ocuin,auditusamp; furditas circa aurc. oppofirionü genus eft, vt afgt; firmatio amp;nbsp;ncgatio.quo quidc gencrc oppo^ nuntur,quçcunc^ inter fc verum Si falfum c5 diuidunCjVt Socrates ambulat. Socrates non ambulat.

DE OP PO S IT O R. VM DEFIgt; VtA)n/t.gt; nitionib. amp;nbsp;proprictadbus. in rheari CAetcrum hæc quonam pafto definianlt; cdm Cicc^ tur,dicendû item breuiter. At veto quo nbsp;nbsp;innen.

niamdehisjquæadjiliquidfcu rcladua dicuntur,fupradiÂüeft,CHde pracdicamcntis tradaremus,dercliquis tribus id tantum agamus.Itatj côtraria dcfiniuntur, quac in co de genere ponta plurimû à k diftant,quac eide ^uit, trib: fuKxptibilivicimminfunt, vndcôCmucuo fenudis tue txpcîluntjnifi quæ per naturam fubiedis fuis niri pofi infunt, Itacp excontrarqs fi vnû fuerit, nô ne# ccnecftakcrumcflè. Contraria rurfus tidem^ .r , fîmul incfic eftimpoflibile. Sed amp;nbsp;contraria ' omnia circa idem aut genere aut fpccie verfan , ƒ tur.vt ægritudo SiC fanitas circa corpus, tiaöciniuftiriacircaanimam. Omnia infupertuinierfe contraria,vcl in codem generc funr,vc album dißät, aut amp;nbsp;nigrum,velincOntranjsgcneribus, vtiufcufiib ftit ftitiaamp;iniuftida,velfuntipfa contraria gene^ ra,vt virtus amp;nbsp;vidum,bonum item dc malü. Bono quippemalum ex ncceflitate contrario r utncfr, malo autem aliquando quidem bo;'quot; num, aliquando vcroamp;malum. Pprro qua-7’, fccundum habitum dó pnuadonem opponu^ uerßefut, tur,ca cITe definiuntur,qu3e circa idem fieri na^ Mt cunt ta funr,ordinciiTcgrefl'ibili,amp; tempore per na turam determinato . Et hæc quidem funt ^4 interfe quæ potentiç priuadonc talia dicuntur. Nam Jinerfi quæ talia funtpriuadonc aAus,hæc vde^!

DE PrAEDICAMENTIS, ca idc fieri pofTunt, ordinc irregrefTibiiij^uiuf« modi fane funt motus amp;nbsp;quies,lux 8c tenebrç (bmnus ôc uigilia. lam uero quæ fècundum affirmationem amp;nbsp;negationem opponuntur, eaipfadefiniuntur, quorum fècundum fe nub lum datur medium, ôi quæ in contradidione confiftunt.Contradi(fbo porro difta eft quafi oppofîta didiOjid eft, locutio. Huius nimiru hoepræ cæccris proprium eft,qiiod fiuc res fubfiftat, fiue non fît omnino, in alterutra tagt; men contradidionis parte uel ueritas,ucl falfi«: tas femperinuenitur,quodcerteinalijs oppo^ fitionibus minime euenit. N am fi quid omnb no non eft,illud neefj ægrum, nec^ fànum efle potcft,tum necç caecum necç uidens. Ncc fi non eftomnino quigenuit, iam aut filius aut Îjater erit. V erumtamen fiue fuerit quippiam, îuenonfuerit contradiftio nihilominus con ftabitfemper. Etuerum amp;nbsp;falfumdieet, quigt; cuncçdixerit Socrates fanus eft, uel Socrates fanus non eft.

PRiusautem alterum aJtero quincfe dici; tur modis: Primo quidem idquodfècun dum tempus altcro prius eft,ut quod an^ tiquius altero eft,aut uctuftius amp;nbsp;fênius. Hinc Thebanorum bellum prius, id eft, antiquius feu uctuftius dicitur cxcidio T roiano, idcirco tji tempore præceflcrit, amp;nbsp;Pythagoram priogt; rcmjdeft,feniorcm Socrate dicimus, amp;nbsp;Soÿ

cratem Ariftotek.Sççyndoautcnomodopri^ usilluddintur,Âqùo non conuertitur fubfilt;s' Itendi conkqucntia^quo quidem modo vnu duobus prius cft. Nam duobus exiftenribus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

vnum iam cflê confcqucns cft,at non contra. Noncnim fi vnumeftj confcqucns continuo crit, vt fintduo.Atc^hoc modo quod priua cftjfccundum naturam priig cfledicitur..lkr^'7'lt;v/iigt; tio veromodo prius cflcdiotur,quod ordinc quodam antcucrtitjdqüodindilciplinis et o# rationibus rhctôricis,amp; alrjs hujufmodj,vtin rcip.adminifti'adonilxJSjfacile cft videre. In di feiplinis quidem,vtexemplicaufa in Geome tria,clcrhcntafigurarum aelincationibüs prio ra funt.amp;principia jje.miac ex illis demônftrS tur,hoc eftjipfis conclufionibus. Elemcnta au tem dico,punâ:um,lineam,fuperficiem.In rhe toricis vcroorationibùsproœmium.i, exorgt; diü narratiôe prius cftiamp; in reip.adminiftrati^.

ôcicohfiiiùm aftionc. Quarto deinde modo prius iddicitur,quodmelius cît amp;lionorabili us,amp; præftantiuSjôi dignius altero.Quo fane modo,folkinapriorcft, 54ajnlacorpore. Sed vtipc Ariftote.ait, alienilTimus hic modus eft iîghificatiôc prioris. Siquidem ifto modo (qd amp;nbsp;ßoerius approbate videtur)quicun(^ dig# nitate amp;nbsp;reuerentia cætcris præccllunt, magis propric vcnerabilcs 04 honorabiles dicuntur: vt veto priores dicantur,abulîo potius cft cp VUaproprietas, Quinto deraum,prius diciq*. ö ?

DE PRAEDÏCAMENTIS aiccmrnakcro in ijs,quacfccundum fubfiftcn^ diconfequcnriam conuertuntur, ncmpc illud, quod alterius quomodolibet caufa cft,amp; prin cipium,vt veritas imagine,amp; lux ipfo lumine fiucfplendore,amp;inoratiôibus prius quidem cftrcm ipfam fubfiftcre,quam veritas conftet propofitioniSjVt fi verum eft, hominem elïë, vera iam ea cft oratio quæ dicit,homo eft. Ac rurfusjfî oratio vèra eft qua dicitur,homo eft, verum iam quocß eft hominem elle: 6c tarnen hominem elïcjhoc eft,cius rei fubfîftentia, eau fainfupereft,curpropofitiode homine vera habeatur. itaep rei fubfiftentia, veritate fermo nis prior cft.

ÇtïmulautcmdicunturaHqua tribus modis Primo quidem amp;nbsp;fimplicitcr,amp; propric lî ^^muldicuntur, quorum generatio eodcm fit tempore,vt gemini,qui ob id fîmul eile dilt; cuntur,qi vnius temporis ortu çditi funt. Stgt; X w/«/« h cund0ycromodoiîmuldicuntur,quæcunlt;ç adfe inuicem conuertuntur, fedita,vt alte# rum altcri fubfiftcndi neq? caufa fit nccjî prin# * cipium,vtduplum amp;nbsp;dimidium. Etcnim haec ad k inuicem conuertuntur,quoniam fi du# plum cft,dimidiuni eft; amp;nbsp;G dimidium, amp;nbsp;du# plumrôc tarnen neutrum alten caulà cft,ut ncc pacer filio caulà eft vt fît,nec filius patri,3d 've. ro dico,huiulhiodi eft: Acneas habuic Alcani#

um fiHuni^non tame caufa fuit vt filius cflêt, fed vt eflet Afcanius.Sicutigitur filius dicitur quifpiam,cüprimum ci fuerit patcr,ita amp;nbsp;teriamdicitur,cum primuei fuerit filius. Ter^ 'iiv.ho tioautemmodofimuldicuntur,quæex cod2 genere ex aduerfo diuiduntur à le inuicem, vt homo amp;nbsp;æquus.Homo nancÿ æquus,quo riiam fub codem geiiere ponuntur,nempc ani mali^imul clTe dicunrur. Eodem fane modo amp;nbsp;de cæteris fpeciebus dicendum, quæ fub co dem genere, vel hoc,vcl alio ponuntur. Quo fitjVt omnes ipecies ciuidem generis æquçuæ fibimet fint,lt;5c gencri illi æqualitcr fupponan^ tur.Porroaût amp;nbsp;diffèrentiæ, quægcnus ali^d condiuidunt,fîmul eiTc dicunf, vt ratiohalc ÓC irrationale. Sanciciendîi q? quæcûc^ fecundo amp;nbsp;tertio modo fimul funt,hjc natura fimul di cunî,primo vero modo fimul dicunî 'tcporc.

corruptio,augmentatio,diminutio,al ƒ ■ tcratio,fecunaum locum mutatio.Ec^r;«/,»#,^ gencratio quidem motus cft ad fubftanti/® am,cuiopponiturcorruptio, motus proinde à lubftantia. Augmftatio vero motus adquâ***^ Ciutem,cui diminutio opponitur,motus vide iicct quo acquifita iam antca, amp;nbsp;paulatim augt; nbsp;/

lt;fta,quantitas fit minor, deperditureç. Alterai^f «/Z VAhi tioclt, quaautqualitasacquiritur,autdcper? dituracquifita.Secundum locû vero mutatio

DE PRAEDICAMENTIS dicitur.qux fît aut ad locum,auc circa löcunl« ad locum quidem,vt quæ fccundum reAum fieri dicitur. Omium autemhoruramotuum exaduerfo quictem’.intelligimuSjCum tarnen In his fpeciebus motuum ipfi motus fibi inui^ cem contrarij finq prêter cum motum,qui cir ca locum fieri di Aus eft,vt eft motus corpora cœleftiüiCui nullus motus contrarius eft. Cxf terum animaduertendum hoc loco eft^haud# qua^abfonumefle quiddiAum eft, moturn clTe motui contrarium, amp;nbsp;item quietc,quafi vero duo iam vni contraria elle dixerimus, no vnu vnijVtin phyficis Ariftotcics docet. Quandoquidemiaquod diAum eft fccundu aliudjA: itan aliud fieri intelligitur, queadmo dum Iohannes Damaftenus in fua dialcAica fubdliflimc annotauit. Nam çidem ittotuimo tus quidem opponitur,vt habitus ÔC forma,lï ue aAus,quics vero vt finis amp;nbsp;priuatio.

DE OCTO HABENDI MODIS. HAbcrequoep multis modis dicitur,nä habere oicitur aut vt qualilâtein aliquä vtfeientiam vel virtutcm;autvtquan titatcm,magnitudincmuc,amp; häc quidem vel bicubitam,vel tricubitam,aut alias quantam^ cunc^jaut îtca aux circa corpusfuntjVt ve# ftimentum,cuiuftnodi fubucula eft, vel penu# la:5ut vyjonarte aliqua corporis, yt in digito anulum vel torquem in collo: aut vtpartf, nempemanumvcl pcdem.vel capuqaut vt

TRACTATVS IL inYafe^qucmadmodiim modius dicitur hablt; fe triticii,amp; lagena vinum,amp; amphora aqua, Vtlit liabcre pro conwnereiauc vt;pQ(rc(rionc, quomodo dicitur aliqujs domum nabcrc^ vcl prædi’anrauLVLV.xor«n,quemadmod{i vir Vxorc habere dicitur. Sed vt Ariftotelcs quo ait^idrp per iocum, vt videtur, alienilTimus Ilic hahendi modus eft^fiquidem nihil aliudeft virum habere vxorem, quam eidem cohabi# tare.Idcoautcm hunc habendi modum impro prie diftum putant multi dodi.aç per hoc pe^ né rcipuunt,quodaiuntnonhabcri pofTcjqd habentem habcat,fed mulco relt;fiius dici, viro mulierem cire,amp; pari vice mulieri virum.

X PE DIT A VT^ cunc^à nobis in prioribu» duobus libris fiue traftati« bus ea parte dialefticae. cp ! clcmentariam vocant,vtgt; ; potcquxpracdtcabiliatan 3 turn amp;nbsp;prardicamcnta,fint» filiccs quidem voces compleftatur, fequitur line traAatus tertius de propofitionc,qu3c ipfa huius artis pars quxdam eft,quippc quae prima ex fimplicibus illis lt;Si tncomplexis vo cibuS,perfcÄaconftituitur oratio. Âtqui hu«

ius,quoniam nomen amp;nbsp;verbum partes funr, ÔC hæc ipfa per vocem definiuntur, a voce baud ab re huius traftatus exordium funiO re licebit.

VOx fgitur eft, vt à nonnullis definitur Philofophis, ex iAuacris clicita qyali^ ,, tag,auribu3 accidens. A recenrioribua autem, Sc qutdem magis conucnicntcr Accó^ modatcq;adhnclociim,hoc pado definitur: Vox eft fonus qui ab ore animalis profici{cilt;» tur,ccrtis quibuftiam naturç inftrumentls for matus. Sonus item ab eifdem quoque definit» tur,quicquid propric ÔC per fe auditu pcrcipi^ tur.Itaq: vox (bnuKcft, nonquilibet, fed qui (vt diftij eft) ab ore animabs proficiftitur, formaturej? interim ccrcis quibiridam naturae inftrumends.quc quidem funt^gunurjingua^ palatum, primorcs quatuordcnrcs,amp;labia duo,quibus à quibufdam additur amp;nbsp;pulmo, nam per guttur vocab's arteria intelligitur, que amp;nbsp;Ipiritalis fiftula appcIlatur.Ex quo jam liquido pater, q» neq; manuum ad ft inuicem, cornplofus.neqt pedum ftrepitus, aut fragor arborum,amp;innubibus tonirrus, voces vllo modo dici debent. Qtun amp;nbsp;ob eandïfortaflîa eauftm,nccji tufljs neque cxcrcatio,,amp; fi quid buiuftnodi eft, voces proprie did poflÏMXqÙcet dcanlmantisorcprodeant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

eft.aliavcronÓfignificatiua. Porro nificatiuavoxeadicitur.quxpcraudi^ tum aliquid intcllcdlui rcprçfentat.

ficanuaautcm,qiic nihil omninofignificat,vt que necj naturaliKr,nccç fccundiim placicuin apudinccllcAumquicquâconftituitjVtlitcrae , propemoduin,amp;iyllabæ.Itac^bifariam v.ox iîgnifîcaredicitur,tuin naturaliter.tum fecund, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

ficare dicicur.quç naturalem duntaxatafFcftû animi monftrat»vt cft dolor.aut gaudiiï. Cu^ iufmodi fane voces fu nt gemicus çgrotantiît, amp;nbsp;lugentium ciulatus,infolcntum item cachin nu84amp; rifus indccens, tum brutorum cuiufqt animalium vox propria. Seçûdum placituin^.gt;’*^ilt;^/»*** auté quxcunc^ ex inmoGttonc, rem aliquam dcfÏgnatjVt fua vniuicuiufcp gentis lingua, fi ucloqucla,quaquis vtitur,quotics altcriindi . care volet, quiequid animo concepcrit.Hxc^*^* rurfus diuiditur: AUa namque tempus fccum ad fignificationem trahit,vt ambulotaliaprae ter tempus fignifîcat,vthomo.Cætcriimhec ’ nomen,ilia vero verbum apud dialcfticos ap pellatuncx quorum vtriufque débita complet»quot; eif xione vox conftituitur, qux oratio dicitur, ».irtj vox proindecomplcxa,vt tam nomen quS verbum vox incomptexa. Ac de nomine qui dem primum hincdicamua oportet.

Omen itac^ VQX eft fignificatiuaj feçîl dum placitum fine tcmpore,cuius nub la pars fignificatiua eft feparata, finitS aliqutddefignans.amp;cafus reAi. Sane in hac dcfiriidone vox generis locum obrinet^ vtpo tc pluribus communis. Sigjpificatiua deinde sdietftum eft,nam funt amp;nbsp;voces quç nihil fig nificant, Rurfiis fcefidum placitum, q? fint vo ces, quae naturalitcr tantum fignificant., Sine tempore autem,quoniam verba quoep voces funt fignificatiux fccundum pladtum, fed di# ftant à nominibu8,qj nomina quidem fine têfi porCiVCfbaautemcum tempore fignificant. Adieftum prxterea eft,cuiu9 nulla pars figni# ficatiu'a eft kpatata,,propref orationem.Siqirf denri'huliis'partes Vtic^ 04 fcpcratx fignificSt,' vtmoxditctur. Ppftrcmo autappofitx funt particulx dux,vna quidem,riernpe finitum a# liquid 4efignans,proptcr nomina infinita: Al tera vero qux quidem eft^Sû refti cafqs, pro# pter nominum obliqiios cafus.Qyi quoniam , cumj^E S TjVerbo copulati,plenam abfolutä# cf fenrenriam cxplicare non poiTunt, non no# ””*i3jedcafus nominum iurc nuncupantur, ' vt non refte dixerls demonftrato quopiam, ' Catonis eft, Caroni eft, aut CatOncm eft, fed Cato eft,

VErbum autem cft vox fignificariua cundum placicum ciim tempore, cuius nulla pars fignificatiua eft feparata, fini tum aliquid dcfignans,amp; cafus rcÄi. Que qui dem verbi definitio,praeter particulam Cunj tcmporCjOmnia cum nomine habet commu# nia. Siquidem id verbi proprium cft,?fignifica re inquam cum temppre.E rgo quod lt;Si partim cipium cum tempore fignifiçat, hoc à uerbo habet vnde deducitur. Nec^ vero mouebic qucmpiam,quodex nomibus quidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

quædam etiam tempus fignificant, ytannus,^^^^,^^ mcnfis,dics.Attamcn nullum eorum tempus*^ «onfignificac, quemadmodum Atiftofcles » ait. Cxterumvt nomina finita funtac infini ta,itacx verbis quolt;^,aliafinitafunt, aliainff^«rZ,i nita:finira,vt airibulo,difputo: infinita vero, vt non ambulo,n on difputo.Rurfus amp;nbsp;de ca fibus verborumhaudlccusacde cafibus nolt; 2^ ininumdiccrcparcftXiuippe,vtnomin3 ca#quot;'’*’»^ fus dicuntur,qui ab iplo retfto fleeftuntur, ita cafus verborum appellaripoiTuntjqui à tem# poris prxientis ÔC n.odi indicatiui fignificati# oncdiuariant.Vçrbumigiturfecundum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i’t'rl,,

lefticos id folum efie dicitur, quod temporis præfentis cft,amp; modi indicatiui.

EXpofita eatcnus tam nominis,quS \ra^ bi rationc,quacenu« iJipfum cüal«fticogt; rum vfus poftulat, occurrit non temer« quæfrio ilia, hoc in loco nunc etiam confided randa,quc à plçrifcj! proponi fblet:Vtrum ici licet nomen atque verbum folæ apud dialcAi cos orationispartes fint, cum ramen ab ipfis Prifci.lib. grammaticis odo huiufmodi conftituantur ii.debiir partes^Sanehuiusquaeftionisnodurn. D.Se tic-iDio ucrinue ßoctiu3,virprofedotantu9in latina ' nbsp;nbsp;Phjlofophia,quantus inter ipfos Latinos in ar

tlt; oratoria M.Cicero, his verbis ita diiToluic M, bituilTimcGrammaticiennnfinquk^ figuras pbtj plaeu tantummodo vocum confidcrantes,0-'lo pro it nonië ft indc orationis partes connumcra nt, PhiloCo^ iterbu fo' phiaurem atc)j dialccHci,quoniam omnis eogt; hl ejfc rum intentio circa veritatem falfitatemc^ logt; toartff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^^’'^t“'^»3tquccaex nomine verbo

' queplcniflîmcconftar,dua8rantum orationis fit .oWjCif partes admittiint,eascp nomen amp;nbsp;verbum efis terd «cro iêdocuerunt.Carcravcro,non partes, fed of idmtntcu: rationis fupplcmcnta,lt;3it vcluti colligamenta h net iuit qusedam appell5r,qu«nadmodum in quadric élurai c(L~ j’i9frpiaamp; lora,ôc in nauib,tabulæamp; trabes, ram, ctuo Nuncadorationemtranfeamus.

(gt;ilt;rt« f«t Rado eft vox fignificatiua (ecundum Ï L ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placitum.cuius partes extra aliquid fig

dem definitionis intclIcAum facile cd ex fupe# rioi ibus coll)gcre,namq? oratioipia voxeft, gfignificatiua vox, quodc^ itc fignificatiua rundum placitumddcum nomine atq? vergt; bo commune Imbct.Cuius enim partes iccun dumplacitumfignificantjipfumqiiocji iccun dum placitum ügniHcatiuü cft. Diffcrt autem ab AUrocjîjquoniam nomints quidem amp;nbsp;ver# bi partes fcparatæ nihil fignincant, ac ne in compofitis quidem, vt amp;nbsp;Ariftoteli placet, quamuisid tarnen videri velincobdidionia nguram,fed tali vocifiucdiAionircs ipfa pugnaqncpc fuapte natura fimplcx amp;nbsp;una: ut animalis nomcn,quod Grarcis tragelaphus di citur,Latinis vero hircoceruu« did poteft, ab hirci ceruicç fîmilitudine. Nam cumeerui fpc« dem habcat,autorc Plinio,ab eo tamenbarba amp;armorumvillo diftat folum,in quo cum hircoquadamtenus coinicnit,vndcet nomen ei cft ex vtroett compofirum. At vero oratio# nis partes multo aliter feie habet. Quippe quç amp;nbsp;extra ipfam fignificarc polTunt, vt verbi caufa,huiu8 orarionis,Plaro difp,utat,tam no# me ipfum,quod quidem Plato cft, verbum difputat,partes nimirum feorfum vtiqj ÔC fc# paratim,omnino aliquid lignificant.

DE DI VIS IONE Ó RAT ION IS Dluiditur autem oratio:alia nanc^ perfe# da cft,alia imperfcAa.Perfeda quidem f oratio ea eftc didtur, quae ..cx nomine

verboqi conftrufta,perfeftam fcntcnriam in animo aiidicnris rclinquir, vr Plato difputat. Quifquis cnim cam audit, ftatim quielcit, ac l'am intclligit quid fit hac iplà noce prolatum. Impcrfeda vcro^quæplcnam fcntcnriam n5 J'’^facit, tametfi nonnunfp ex verbo confiât,vn de orarionis perfetSio porifTimum habetur. Quippc quod vt in nominibus materia,ita in verbis {etmonis vis intclligatur,autore Qiiin tilianoJmpcrfcfia igitur oratio efi,quoties fi ne verbo profcrtur,aljquotics autem amp;nbsp;cuin verbo ipR). Sine verbo quidé,ut Aendst Ver gilij,cun3 verbo autem, vt quilquis ambufat. V traep nimirum imperfefta oratio efi,perfici tur autan verbo vtrobicp adiefto. Hæc quiis dcm,fî addas verbum mouetur, vt fir,Quifqs ambular,mouetur:illa verojS addatur verb« legifur,vt fi dicas, Aeneis Vergilrj Icgitur. Ac tphuncinmodum omnis imperfeefia oratio pcrfici potcft,qualis profcfto ea cflè debet ora rio,quæ ab Arifiotele quidem mfo, facile hu# i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ius artis principe,enuntiatio,à Cicerone vero

(quem Plinius lucem dodrinanun appellat) propofitio diefia cfi, qua ctiam appcHarione cômunisdialcfticorüicliolanuc paffim vrif.

perfeAarum alia depreca^ Itiuaefi,vtluppitcromnipotens,prcd bus fi flefteris ullis, Da deinde aux^3

pater,atlt;^ h sec omnia firma. Alia impcratiua, vtVadc age nare, uoca 2ephyros,amp; labere pcnnis:alia interrogatiua, vt Die milii Damoe ta,cuium pecus,an Mclibacivalia vocatiua, vt Hucades ó Mcliboec:alia cnunciatiua,vtprin cipio arboribus varia eft naturâcreandis. Prf ter has aütem qyinc^ perfeftæ orationis fpcci csjfunt qui duas alias addant, ncpe Optatiuâ amp;nbsp;fubiurtdiuâjOptatiüâ, vt O mihi pterito» référât fi luppitcirannos. Subiunftiuä, vtSi« fœtura gtegé fiippleucrit,aureu s efto. Vcrû nimuero huiuiccmoiorationSfiue quincfe,!»^,., uc feptcjlpccics coftituasjca tn lola quac enu^ ciatiüa dicif^propofitio cft, quippé quç ucl cf fealiquid.velnoncflc dcfignct, amp;itt qua auc vcrita3,autfalfitasinucniatur.Reliqilac vcro poetis atc^ oratoribus adaffeAus vâTios mo uendos magis accömodatx videritttr.

DÉ PRüPÔSlTIONE* c^(ècundurtifubftantiamdiuifione,tum' * quid fiibieiTtUmjd; quid praedicatS.

PRopofirio eft oratio verum vel fâlfiim fîgnificans.EiUs vcro prima, amp;nbsp;quidem fe'cundüm fubftanriamdiuifîo hæc eft: . r 7-^ Propofitionum alia categorica eft,alù^ hypo# thedca.Atdehypothctica qdc alias:intérim de categorica( vt CŒpimus )^(cquamur. Hfc ' aMtt!B.cft,quc duobus terminis pcrficitur, fub iciftoicilicet ÖC prxdicato, vt Ariftotcles do# cet. Sunt qui praeter duos didos tertninos.

ttrtiam his vcluti partem adijciant^nempédo^ pularn(qiiamvocant)verbalem. Et pfoind« ! J f , propoliuonc huiufmodi hoc paftoilli definit ^l,A ^^^^‘^unziPjQpQGxiaiai^^^aca^t.c^ux habet fub# ieAum,prædicatumj amp;nbsp;copulam principales partes fui, vt huius propofitionis, Ariftotelcs docct,fiibicAus quidem terminus eft Ariftotc les,prædicatus vero verbum docet, ÔC quod alterfi cum altcro coniungit,copula ( vt diA3 itft)a recentioribus vocatur.Quem rjdem de^ inde per refolutionem verbi adiediui,ß quod in huiufmodi propolîtiôe prædicatur, vt eius verbi docet, prodi ac patere aiunt,/î ita ipfam Eropofirioncprotuleris,Ariftofclescft doecs.

luius quippe proj3ofitionis Ariftotelcs ftibic Aum cft,docens prædicatü, eft vero verbum copula. Qiiafi vero hoc totum eft docens, no / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnultore'liusprçdicatumdiceretur.^ubieAu

On4lt;4-cW^porroidcirc dicitur,dcquo aliquid prædicalt; tiir.Prxdicatum vero,quoddicitur de fubie^ «fto.Cæterum qua? catcgorica diifta eft propo fitio voce Græcanica,latina à prçdicando prç dicatiua.fcu nrædicatoria dici poteft, quando cadem vtrooic^ fignißcatio eft, quippe quod Latinis prædico, lioc Græcis eft Kontye^, quodvcrbum,amp;fialiasaccufofignificatGrç cis hominibus,apud Philoibphos tarnen pro prxdico accipif.Vnde amp;nbsp;KotTKfDçi'cti pracdicalt; mentadicuntur,de quibus tradatu fupcriori (ranicgimus.

VTRVM NON NISI EX NO^ mine amp;nbsp;verbo perfcAa confiftat oratio, an ex folo etiam verbo conîîftcrc aliquandopoITit.

SEd amp;nbsp;hoc loco qiiaeitio fiiborinir nOrtin^ comode: V trum baud vni^ aliter qua ex nomine et verbo plena ct perfeda oratio, cuiufmodi propofitio eft: conftare queat, an ex folo etiam verbo aliquâdo^Huic fane quae ftioni ita Martianus Capella occurrit.-Quoti-J eafinquitlverbum primae velfecundæ perfo'’*^/'**'^ næ fuerit.quia per ipfum iam aliquid fignifica tu r, quod vel negari vcl aftirmari polTitifimul amp;nbsp;innominem tantum cadat, amp;nbsp;hunc quidem ■ccrtumjVticj! ex folo ad hue modum verbo, perfeftaoratio amp;nbsp;propofitio haberipotcft,vt lt;lifputo,aut difputas,quippc vt in horum alte ro,quod quidem primx perfonx eft ,fubaudi# turprotinus pronomen Ego, ac per hoc plclt;î num per fc eft,atquc veritati aut falfitati aeque obnoxium,irainaltcro,quodcft peribnæ le^ €undae,factlcintclligitur Tu pronomen. Vn* 4« tîtundem pene valet aim dicitur, difouto. vel dîfputa9,quantum fi dixeris, ego dilputo, veltudifpucas,hoccxcepto,quôd quoties i? ftiufmodi pronominum expreflio fit,toties vcl emphafis notaf, vd diferetio aliqua intd iigitur. Tertia vero verbi perfona, quia non hominis tantum eft,led aliarum etiam rerum.

de quo dicacur,ita vt aut afFirmari,aut negaW poflitjdcirco ncip veritari neep falfitati obud xia cft,quarc nee propofitio ex ca fola confta re vnep potcft,nili forte de eodicatur, de quo fblo intclligi poteft id quod dicirur^vt cum di cimus.Pluit,aut Ningit^hoc quod dicitur,plu itautningit, vrrumqiautverum eflê poteft, aut falfuni,amp; per hoc negari aut affirmari, li^ cct nihil addamus, quia notum eft qui pluat autningatjuempedeusjautnatufa. Curri vc^ ro diciHius,difputat,aut legir,aut loquitur, in nullo horum certiim aliquidiritelligitur.Qua propter nec yerpm ncc falfum dici poteft, uis etiam de homineintelligi poffit quoddici^ tur,difputat,aut lcgit,aut loquitur; ciuia tame non de vno certo aliquo dici poteft, idcirco fubderidum eft nomen alicuius hominis, vt plenum fit quod dicitur.Prima igitur amp;nbsp;lecun da verbi pcribna,quia de homine tantum,eti^ am certo intelligunturjidcirco folæ diftac pof funt aut veruTH aut falfum fignificarc. Tertia vero perfona uerbi,vt ncc de fblo intelligitur homine,ita ncc fola dici potcft,ac per hoc nec ex ibla,nifi admodum raróitcr (vt didum 2) propofitio conftitui poteft.

VTRVH Q.VOTIES EX NO^ , mine amp;nbsp;verbo propofitio confiât »uitur,ipfiim nomen nonalterius cj redi cafus die poifit,

RVrfus amp;nbsp;alia nûc quæftio emcrgit prae cedcntihaud multum abfimilis,quç hu iufmodi eft: trum nomcn/cx quo c3

Vcrbo propofitio côficiturjfolura rcdi cafu» ede dcbcat,an alterius cuiuslibet obliqui cafus ciTc poffit^ Huic quocp dubitationiiaem Mar tianus fubtiliter obueniens,ad hune modum refpôdithrcuifl]me:Vbi vero verba (inquic)*-^ **/ ilia funt,quæimperfonaliadicuntur, noniar™**' ex refto cafu fententia impletur;,fitq! propolî tiOjfcd alios cafus rccipit, vt düpuîatur cum dicitur,vt eft imperfonale verbü, plena omlt; iiino fententia eft, fi ablatiuû adiungas,ct per hoc affirmari aut negari poteft^vt eft, à Cicc^ roncdifputatur,à Cicerone nô difputatur. Et poçnitçt cum dicitur^plena quotp fentetia eft, fi accufatiuumiungaSjVteftjCiccronem pŒgt; nitet,atcf dealijsquot^ imperfonalibus ver^ bis,quæ vel cum eifdem,vel cum alijs conftru tinturcafibuSjadhuncmodum dicendumeft.

V t igitur quoties perfonale verbS cft,cx quo £/’ cum nomine propofitio conftituitur, iplum liomenfefti cafus efleoportetjita non minus necelTeeftjquoties verbum imperfonale fue.^ ritjVtfit nomen cafus obliqui, natura verb! id ita exigente. Sed iam ad inftitutum reuerta# mur,amp; quonam modo propofitio fecundun» quaUtatem diuidatur, deinceps dicamus.

D E diuifione propofitionis fecun# dUm qualiutem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

PRopofitionum itacÿ categoricarunijalié quiacm qualitatc, alix vero quantitate differentes inueniuntur. Porro lecundîî qualitatem differunt^quorum altéra affirmati ua cft,altera negatiua. Affirmatiua quidcin polîtio c,in qua aliquid de aliquo prædicatiôe cnuntiatur,vcl in qua prxdicatum affirmatur de fubiefto, vt Plato Philofophus eft. Nega# tiua verOj in qua aliquid ab aliquo prædicati^ one feiungitur, vcl in qua præcucatum ncgaÉ de fubicftOjVt Plato Pnilofophus nô eft. Hic nantÿ dePlatone negatur philofophus, vt prç dicatum de fubiedo^appolîto ad verbum liib ftantiuum( quæ vtiq? potior pars prædicad «ft)ncgandi aduerbio,cuiuB quidem hf c vis cf fc pcrhibef,vt quicquid poftfc inucnitjtollao prorfus,amp; eius oppofitum reponat.

AT verolècundurn qiiantitatem differ? tiae huiufmodi propofitionum hoc mô do fumuntur,qj aliæ quidem funt vnb uerfalc9,a1ix particularcs,aliæ iridcfinltæ, ali» vero fingularcs. Sed harum vnlufcuiufque , vim propria defcriptionchinc iâ expliccmus Jlt;roportet. V niucrfalis igitur propofitio cft,quç turn affïrmando, turn negando vniueffaliter proponit.vel in qua fubqcitur terminus corn munis figni vniucrfati determinatus ƒ vt omis 'homo làpiens cft,nuilus homo fapiés cft.Pargt;

t^cularis vxro, quæ fine affirmcq fiue jiarricularitcr tantum proponit, quam amp;nbsp;alif ita'dclcribunt; Particularis propofitio eft Jn i^ua fubijcitur terminus commu nis figno par iiculari determinatus, vtquitlam homo fapi^ cns cft,quidam homo fapiens non eft. Indcfi#j»»4»^»rgt;gt;i4 nica vero çft.quç abfc^vniucrlalitatis particu laritatifuc nota,täm affirmando, negando profertur, Vel cuius fubieftus terminus abicp vllo figno fumitur,vt homo fàpi?s eft^homo fapiens non eft. Singularis porro propofitio in qua de indiuiduo amp;nbsp;fingulari quiclt;^ prædi éatur,idlt;|! tum affirmatiue/u ncgariue,vc So crates ambulacEandcm autem npnnulli hoc palt;fto defcribunt:Propofitio fingularis eft, in qua fubqcif terminus fingularis,aut ccrtc co# fTiunis,qui tarnen fingulariterteneaturaccipiä turcÇjVt Socrates,vel hic hó lapicns eft.

JDc tribus fignis quæfitiuis, quibtis de vnaquatiuepropöfitione quç# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CVmigitur tres fint propofiit^onumd^f^’*'***^’***’' ferentif,vtdiftumcft, quç quidem fu# munmr aut lècundum fubftantiâ,aut k cndumqualitatc,autfecundü quantitate, tria quoej! par eft quçficiua figna accômodari qui busaptaeliciatur rcfponiîo ab co, quidc illis interrogarusfucrit.Icacjiinterrogatus quifpi# am quæ fit hç c aut ilia propofitio, apte conu^ iuenterque rcfpondcbit; quodfit categorka

DE PROPOSÏTIONE vclliypothetica. Si vcro idem deinde intemi ^atiis iueritji^uaJis fi£,tum quoej! apcerefpotl debiqquod fitaffirmatiua vel negatiua. Rur^ fus autem fi interrogetur quanta lit, refte ni^ mirurn amp;nbsp;hacc interrogâti refponfio quadra# bit,fi dixerit,aut vniuerfalis, aut particularis, aut indefinita,aut fingularis.attÿ næc quidem quanâ fortaffis non tanti liabentur, vt nego# lium faceflere debeant,eo tarnen pertinere vi# dpntur, vt exercitati iftis interrogatiunculia nouittj huius artis, vel vti tyroncs, afluefeant paulatim propofitionü difterentias interno# fcere,quoa vtiq; momenti nonnihil habet àd ca,quædeinceps fequunt,planius pcrcipicda. qVAE PROPÖSITIONES ET. fuis terminis conucniantamp;quæ non. * HAftenus de propofitione quæ categorî

C2. dicitur,eiufc^ partibus atq; difFeren# tijsquibuidam,reftat vtquibusipia fit prædita aftedionibus, quas pafiioncs iunio# res vocant,oftendamus,idep hac præmifia di# uifione? Propofitionum aliæ funt, quae nulla lerminorum participatione conueniunt, aliæ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt quæ conueniunt quidem,at nô ex æquô:

V/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncmpecxijs,aliæ vtroep termino participiSç

Plato Pliilofoplius eft^Plato Philofophu» ,15 cft.AJiç yero altero tm, quod nimiru trib. inodis fieri cóftat,quippe cüiVel cômunis ƒ 11c terminus in vna propofitionü fubijci?, amp;nbsp;prf dicatur in altéra^ vel prædicatur in vtra^* vd

minum nie nunc voco,non cum qui de pluri^f’»•f êl^if bus predicari poflic,fed qui in fingulis;hoc pa Ao participantibusjpropofitionibus reperia^ tm(Vcruai epirr^,rro de his prnpnfirinnihiWjZ|h»

nihil ad prælens,cum deqs iolum hoc loco a^ gatur propofitionibus, quæ vtrocjc termino conueniuntdd quod duobus fit modis;autj5gt; pim ordiüc,aucper ordinis conimutationcm. Eodem quidem ordinc participant fuis termi^ nis^quæ de eodem fubicAo idem pronuntiât prædicatum. Per ordinis veto commutation nc,quoties qui in vna fubicAus cft terminus, »altéra fit terminus prædicatus, vt omne iun ftum eft bonum,amp; quoddam bonum eft iu^ ftum. Cæterum vt ex ordinis quidem corn mutatione conucrfiapxopofitionumcolligin'****^'*»'/^«’/’'-' tur,de qua non multo poit dicctur,ita ex coiV fiantiaordinis propofitionum fumitur oppo^ffv'”'’' fîtiOjdc qua primum hic nunc dicamus.

PRopofitionû igif catcgoricarîî vcroc^ ’ terminoeodem ordinc participantium, aliæ quidem cQntrariar funt.aliæ fubcon

gatiua, eiufdem fubieAi pariter amp;nbsp;prxdicarf, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ytomnis homo iuftus eft,nullus homo iuftus

eft: Subcontxarix veto, pr^ofitioncs dux parriculares,altera quidem altirmatiua, altéra vero neganua^flufdcm fiibicAi panter ôi.pra; dicatb vt quidam homo iuftus eft^quidam ho mo iuftus non eft. CsLniradidoria: autem pró pofitiones duse, vniucrfaiis amp;nbsp;particularis.v^, niucrfalis quidem affirmadiia, parricularis vc ro negatiuajVcl vniuerfalis quidem negaduà, parricularis vero affirmariua, eiufdem fubio lt;fti pariter 8c prædicad,vtomnis homo iuftus lt;ft,quidam homo iuftus nô eft: vel nuÜus holt; inoiuftus eft.quidamhomo iuftus eft. Subalÿ ternæporrofunt propo/îtioncs duæ, ambæ quidem autnffirmariuacjaut negatiux; lcd ex his altera quidem vniuerfalis A, altéra verO parricularisjciuldcm fubiefti pariter amp;pr3edt# carijVtomhishomôiuftuscft,quidam homo Iuftus eft;vel,nullu3 homo iuftus eft, quidam bomo iuftus non eft. Oppofirio Jgitur eft, vt; ex prediftis patct,duarum propofitionum ca tegoricarum repugnanriaquaedam, velqbaJi täte rantuin,vcLqiianritatctantumKVelqualj# tatcfimulamp;quandtatc.Toticsenim fibi inul ccm aduerfantur diftac categorie» propofitio nés.Quarum quidem oppofitio vt velud o/ culis expofita habcatur, rîguram ex quatuor^ angulis conftituta, fubtjccrenon grauabor»

DE triplicipropofioonum mitens.'

SEd priuffp haruminter fe oppofitarû pro pontionum le^cs(quas vocant) expona''^'^ [inbitrfe musjçôtponcâus intérim probus

eftjpfiusvidelicetpropofirionistriplicemeilé matcriammifefalçijîjcontingentem, amp;

tam. Vocoautem materiam propofitionumC/Kr/.^ hoclocojcarum vtrumque tcrrnüium,fubieiî^^j^‘^*/’‘quot;'^ «ftumdncp,6lt; prædicatum. Quidam vero défi niunt habituainem,qu3e cft praediçad adfub^

içAum. Naturalem igitur materiam efle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r.

çunt,quotics prædicatum cftde eflentia

ie(fti,autcerte proprium cius,vt homo eftani# tnaljiomo cft rißDili«, Continwitctn vero.

quodes prxdicatü fubictfïo aut adeffcjaut ab^ cfle potcft præter fubiefti corruptioncmj vt Socrates ambulat. Remotam autem^ quando praedicatum ipfi fubicAo nullo modo conuc nirc poteft^vthomo eft lapis, Itac^ feiendum q? iuxta,primäquidc habitudinc ncccfTariæ pofîtioncs dicunt, quarü vt affirmatioes fern ficr veræ funt, ita negationes perpetuo falfæ.

uxtafccundâaütjCÔdngentes feu accidenta« riæ,quarum proinde tam affirmadones, qua negationes, incerese funt turn veritatis turn falfitatis,nifi fuppofinonc fada, aut quod prç dicatur,accidcns fît infeparabile, luxta tertiS verOjimpolTibiles, quarum vt afïirmadones quidc falfac fanp, ita ncgatiôes fèmper veræ.

rum inter fc propofîrionum, ERgo vt id, quod hoc loco inftituimu« commodius fieri pofiit, opcræpretium . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuerithafee leges per certas quafdam re«

digerere atq; diftribucrc,Itaf|! cum qua * tuor fint inter fc oppofitarum propofidonu difFcrcnti3c,confentancum erit, quatuor quo« q; régulas deipfis conftirucre,vt!vnicui(q dif ferentixfua refpondeat régula. Prima igitur régula erit de lege amp;nbsp;natura contrariarum, /fccunda de lege amp;nbsp;natura fubcontrariarîî^tcr« ria de lege amp;nbsp;natura contradiifloriarum’quar« ta vcroatcj; vltimadelcgc amp;nbsp;natura fuhaltcr narum, Sed Si illud obiter occurrit admonen

4ufn,non effe harum rcgularum ullam cxatO^S demonftrationcm exigendam.vt ncc in Qucntibus vfquam,vbfCHnc|: regiilæ propos fite fucrint^quippc q? id fupra vires prorfus ca ptumq; effet eorum^ qui primis adnuc huiug ddciplinae rndimcntis imbuendi funt atq; for# mandi. Satis autcm fucrit, fi idoneis tantum cxemplis vtcuncj declarenï. Quod profedo fi vbiqj obfcructur,non paruum cxeo(ni fal# lor)fcnticnt profcAum tum auditores, tum c# tiam leftores, non modo ad cruditionem ip# fam,verumctiaro ad fcrmonis facultatem: t3 6i releuabuntur interim et hi qui docct artcm, Sc qui ca docentur.

Sequuntur regulae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, t

SI duarum contrariarum vna vera cff,rcli# quam ellêfalfam eft neccfle, at id quidem ' conucrtitur minime, nam podiint duæ hui’ufmodi propofitioncs fimul effc faffæ, vt in materia contingenti,proindefihxc eft srzf ra,omnishomoiuftus cft,falfaeriteaquç pro ponit,nullus homo iuftus eft. Scd illud,vt di# lt;ffumeft,non conucrtitur. Non cnim fi falla eff,cnïç dicit.omnis homo iuftus eft, vcra iam eritdc ncceffitatc ea,quæ dicit, nullus homo iuftus cft.Ficri nanq; potcft,vtutraq:fitfalfa.

Efto igitur difciplinac gratia,vt aliquis homo fedcar,tunc falfa crit hacc qu» dicit. nullus ho'«”’*^}

mo fcdec.Efto rurfus vt per idem tempus quis homo nonfedeatj tune hæc quoej: crit,quæ dicit.omnjs homo fedct.Hac itaep c5 ce fia HypothefijfalfaerithæCjOmni» hçmo fe dctjfalfairidenri ea^ausc dicit, nullus iiomç {çÿ dct. Et funt hæ quiacm per definitionem intçci (è contrariacÄiiaproptcr çQntrauAi propoGd ' ones ali'quanoo quidem falfas fimul «fie nihil jjhibetjcflé aûtfimul veras eft impolTibilc. SECVNDA REGVLA DE LE#, gcamp; natura fubîontrariarum.

Sldiwumrubcontrariarum vna fallâ efl-* reliquam veramefiënecelTccft. Vcrû nec id vnquam recurrit. Quandoquidem duç fubcôtrariæ fimul yerae efièpqfiùnqvt in ma tetia contingcnti.Qiiô circa fi hec falfa cft,qui dam homo eft iuftus, vera protinus erit ca, quædicit.qqidamhomo non cft iuftus. At# quiid(vtdiftumcft)non recurrit. Nam non oportet.fî vera cft quæ dicit, quidam homo eitiuftus.falfàm continuo cara cfic.ausc dicit, quidamhomo non cft iuftus. Siquiacm ytra# que Ycra eflepoteft. Efto igiturjalia fît ca quç aicit,nuHus homo fedet, mox iam vera eritp quædicit.aliquishomofedct. Similiter autetn ac per idem tempus falfa fît ea,quæ dieit.omis l|omo fcdctjiam tumvcracrit hçc,quidam ho. mo non fedet.Eruntigttur iuxta datam hypo tliefîm ambæ fîmul verse, ÔC hsec quse dicit, iqutdam homo fedet^dc qux dicit^quidam hot

nó fcdct,amp;funr inter fe fubcôtrariç. Citcaüibrontrarias propofitioncs fimul qub dem veras efTe^poflibile cft,atqui fimul cffc fal faSjcftimpofTibilc.

SIduarumcontradiAoriarum vna eft ve^ ra,reliquam cfTc falfameil necenc,amp; cori^ rra.fi vna falfa eft,reliquam protinus fam elTeoportet. Non cnim fimul aut veræ Vnquarn^aut falfae elTc poflunt. Qiiæ quidem règulàj quoniam per totam artem loglcarn principi) loco habetur^ vix vllis vel cxcmplis cftcomprobanda.Si cui tarnen hoc ctiam in animofcderit,vtexempla omnino fubijeiani» tur,potcrit hic per fe hand difficulter ea ex dua bus fuperioribus mutüari commodilTime, nS harcipia régula cum duabus illis,qu3e diue^ fas alioqui naturas inter fe habent, conuenic quoquo modo partibus videlicet hinc inde Iui8,qu9eduæfunt,quarum quidem vna eil, q? conrradi Aoriæ inter fe propofitiones »nun# finaul verscfiêpQfiâinç,qua certclege con# trarie etiam tenentur. Altera vero, q? du« tradi Anri.r nun^ poiTunt fimul efie falfc.quS lege profeAo fubcunt amp;nbsp;fubcontrariæ. Vrtdeî^ hçc etiâ régula primo vriq? loco coUocanda e# ratjVtqua nitercnturreliquae, velutiin ædifî# cio tcAu. 3i parictf Sjbafi amp;nbsp;fundamento. Ve# rû tnimuero eS nue ordiné tcjicre in his libuir» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E üti

Sjcm paffim in gymnafr)slitcrarrjs obferuîr, quodôc inalrjs quocfhaudinuitc fadmua quantum quidem rci ratio fcratpermittatuc, nifi q? quâ maxime poffumuSjbarbariem vbi fp vitare ftudemus,quod amp;nbsp;alios plçrofq; fagt; ccrevideojfcdmultofodiciusin bonis litcris fuuandis.Hæc fiquidem vt femel introduda, caufa proculdubio fuit abolitionis omnium pene bonorum ftudiorum,ita cxplofa demû cfficietjUt oîa ilia priftino fiio niton reftituanf.

SI propofitionum fubalternatum vniuergt; falisjfiuc affirmatiua, fiue negatiua ver» cftjVeraeritamp;cius particularis, at noncÔ tra.Siquidem nonoportct,fi vera eft partial laris,veram efle Si crus vniuerfalem,vt fi bare vera eft,omnis homo eft iuftus, amp;nbsp;hæc quoœ. vcracrit, quidam homo eft iuftus, Rurfus, fi hf c eft vera,nullus homo eft lapis,vera etiam crit ca,quç dicif,quidam homo non eft lapis. Sin ycro vniuerialis fuerit falià,iânece{re nS eft.eius particiilarem elfe falfam, tametfi con# rra,fi particularis falfa cft,nccelïc eft vniuerfa^ Icm quoq? falfam clic,vt fi falfâ eft,quldâ ho? mo lapis cft,falfa quoq; crit hçc, omnis homo lapis eft.T um etiam fi falïâ cft,quæ dicit, qui?-dam homo no eft rifibilis,fallà crit Sc h3ec,nul |us homo eft rifibilis.

EXigir hinc ratio ordinis, vt poft oppofi^ tas inter fc propofitioncs à nobis nafto nus expofitasjde carum sequipollentia protinus inftitutum profcquamur. Quando quidem hæc facitj vt oppofitae alioqui propo iitioncs.atcç inter fe,tü ventate falfîtateue, t« aut qualitate^aut quantitate düTcntientes, rur^ fus nis ipfis,\’^eritatc dico amp;nbsp;falfitate, aut qua^ licate ctiam 3c quantitate conueniant, content. , tiantqt inuicem. Aç prqinde nonnulli earn de^ finiunqduarum propofitionum categorical^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

rum, formalem amp;nbsp;ncceflariam confequenti^ amjdque propter negationem, vd præpofi^ tam^vel poftpofitam, ^’cl præpofîtam fimul amp;nbsp;pofrpofitam.Cuius infuper tres régulas c5^^ ftituunt^ex quarum prima deinde atque fecur»'*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

da quartam elidunt^quac fit ad cas perindc aw ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

QVoties ncgaiio præpo nitur figino lîue vniuerfalijfîuc particulari, ipfa æqui^ poliere facit propofitiones inter fc ali^ oqui contradiiftorias, vt cum fint contradi^ ftoriæ hæ duæjOmnis homo iuftus cft, 3c qui, dam homo iuftus noneft^fi earum vni præpo nas negationCjVt exempli caufa vniuerfalf ac dkasjnô omis homo iu^s eft,, jjcinus h^ du;«

nóh omnis homo iuftus eft,amp; quidam homO iufhis noncftjVcrirarcincerfcautfalfitate c5# fentiunt,acperlioc, vt rcgulä ipfa proponir, iriuiccmæquipolUnt.Eoâcmquoq: modo fi pàrtièulaK ptxpö natur ncgàtio, ncmpc huic, quidam H'omö hon eft iuftusj ac proindc ita di catur^non quidam homo non eit iuihis^huic turn ea æquipolleqquae diciq omnis homo cft , iüftus^eruntij! hoepado fimul veræ aut falff, omnishomoiuftuseft,amp;nonquidam homo iuftus non eft^quæ alias veritatem inter fe falgt; fïtatcmcb diuidebant.Qiiod quidem amp;nbsp;in alte ra cótradidionis parte ira euenire eertum eft,

QV ones negatio poftponitur figno prç ferrim vniuci falijpfa acquipoÏlere fa^ cit propofitioncs inter fc alioqui con^ ttörias, vt quonïam contrariæ inter fê func hae du3c/)mnis homo iuftus cft,amp; nullus ho^ mo.iuftus cft,fi vniearumpoftponas negatio ncmiVt exempli gratia huic,omnis homo iu# ftus cft,amp;idcirco dixcris,omnis homo iuftus non cftjtum quæ prius veritate iplahaudqua quam conucnirepotcrant, vtpotc contrariae/ ^be fimul verf cflêpoirunt.Haud alitereuc!«^ rdeqfi ctiamnü altcri negation? poftponas, n£ pe huic,nullus hö eft iufius. Acquiualent ergo. inter fc/ómn homo nó eft iuftus/amp; nullus h$

eftiuftui.ke ois homoiuftus cft,amp; nullus h5 non eft iuftus, Quarü ^inde fi vna vera cft,amp; altera;^ fi falfavna,alccra quoffe falfa eft.

QVotics ncgatio tam prç poni'tur quaiii poftponitiir fùno,fiue v niuerfal),fiult; particulari.ipla æq^uipolkrc facit pro# pofitiones fibi inuicem fubaJtcrnas, vt cum fint IIae duf fibi fubalternç,om!s homo iuftu« cft,amp;quidâ hó iuftus c. ite ôchæ duc; nullus hô iuftus eft,amp; quidâ hó iuftus non cft^vtpo^ te quantitate foluiii differentes, fi de quolibet pari,amp;præponendolt;Sc poftponcdo alterutrî earum negationem, ira dixcris.Non omnis homo non cft iuftus,amp; quidam homo eft iu^J ftus, vel omnis homo eft iuftus, amp;nbsp;non quidâ homo non eft iuftus. Similiter,non nullus hogt; tno non eft iuftus,amp; quidam homo non eft iu ftuS.Vel, no quidâ homo haudquaqiiam n5 eft iuftus, amp;nuilu3 homo £ iuftus. Vbicp fane inuenies binas,atq! binas ita conftitutas pro# pofitiones,qusc inter fc prius quantitate diffe# rebant,vt fubalternj.fccuhdum eandem rur# fus quantitatem inter fe conuenire, ac per hoc Veritate fimul autfalfîtatc confentirc.

QVARTA REGVLA. ” Qvoties in aliqua propofîtione duo fig na vniuerfalia negatiua ponunf alcerS

quidcm quod ad fubicAum, akcrum vcrd quod ad prædicatum rcfcratur,cx his duobu» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id quod fubicclum rcfpicit, contrario; quod

Tuf« duo ipfum conccrnit prçdicatum, fuo çqui? r°n pollet contradickorio. Huius quidem regulae hiiiufmôi dant excpla; Niliil nihil c, ex nilijlc» bxc 4p«(i niliil fit^quorum primumiuxta regulae prægt; Arifto. li. fcriptûhuic æquipollctpropolîtionij quod^ de fonuio libcteftaliquiddccundum verohuic, ex quo uigil, libct fit aliquid. Talia funt et hæc. nullus ho^ pro. po’ ’ï’O nullum animal elt,nulquam nullum corgt; HuHu dtù nbsp;nbsp;nbsp;cft,nunq nihil mouctur,et 1ms fimilia,vcgt;

tos autorcs, aut rari vfus funt,autccrtcmo^ prædifttm menti non admodnm magni, ca in præfentia Mt nun^ mi (Ta facere confultum videtur, et ad pro? dormit,du pofitionum conuerfionem potius tranlîre, t nu3 uigi quippe cuius maior vfusin fyllc^ifmoruni praclcrtim dcmoniîrarione habeatur.

itJL nul PROPOSITIONVM CÜNVERa . nbsp;nbsp;■ . TT quot;Ylsigiturjqux talia funt,vtpote vulga

1 I propcmodum,pôfthabitis, de pro? tttdl,)iqd i J.pofitionum conuerfione, quç reftat ad /?«ƒ» cß: huc^potius dicamusj ob earn caulâm quæ di? pr£ditum ftacft.Haecautcmà Trapezontiohocpado neo; dor» dcfiniturîconucrfioeft,quotiespropofitioni9 intre neél- P^bieftus tcirntm» in prædicatum, et prædi? uioildre^’ fubiedumconuertitur.Hancbifari? . amdiftingui.velcxeopaterepoteftjfjjautin eonttngil;,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propQßtiQixsjautinali^».

(tittrjieStjltuifi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itaqu®

Itac|! cum quatuor fint propofitionû genera»^«-fuxta quatuor videlicet fuprafcriptse figuræ angulos.eyliis in iè quidem couertuntur vni‘ uerfaks negatiuç,amp; particulares affirmatiuçi

I in-aiiaaautem,vniuu faks turn afFirmatiüæJ'*’ _uim negatiuf. At vcro particulares ncgatiufgt; tree hoc,nec ilfo conuertuntur modo, fed per aliam quandam conuerfionis formam, quaetlt;gt;Hr»/.»gt; p per contrapofitionem conuerfio dicitur.Ex/»-.Y.3wlt;-gt;X^tgt;«/ *quo iam colligerc quoeß licet, triplicem efle propofitionum conuerfionem?öimpliccm,r»»p^^l omc'iÏ“-quain fc propofidones conuertuntur.*Per ac cidens,qua in alias?Pcr contrapofitionc, qua in fe quoqs couertuntur quidem iplæ, fed no nifi mutatis earum terminis,vt mox dicetur»

DE GONVERSIONE SIMPLICI ‘ DIcimus ergo qjfimplex quidem cóuer fio eft,quod.C8 conuertendæ propolw tionis lubieftus terminus in prjdicatS cius,in quam Couertitur, amp;nbsp;prçdicatus in fub ' ieftum tranfponitur,fcruata utriufq; propois fitionis eadem turn qualitate, turn quantita^ tCjQuo quidem conuerfionis modo,duç tan turn conuertuntur propofitionû formæ,ncgt; pe vniuerfalis negatiua, amp;nbsp;particularis affir# matiua. Vniuerfalis quidem negatiua, vt fi nullum iuftum main en;,nullum main iufium cft.Particularis autc alFirmatiua, vt fi quodlt;f damiufium bonu eft, quoddâ bonum iuftS ' cft,Neq; vero nos conturbet/}? quaedä vni#

DE PROPOSITIONE iterßlcsafl)rmaoones,amp; quædam enampaf ticularcs ncgationts ifto modo conucrti poßs funqvtinquibiisidquod proprium cuiuRç cft,prxdicatur,autquod nullo modo ci poî» teftincffèdequopredicatur. Verum enimuc roq^uianon htillud vniuerialiter, nccvbic^ candcm vim retinctjdcirco à fimplici conuef -i«» ff fîonehaudcemercexcluduntur,reijciunturq;.

âi/I k E^uidem propofirionem quamlibet in fc^vcl ' iri aliam conuertijcft ad cam ncccßkrio confer qui aliam,vtper quam fit conuerfîo.

P Er accidens autem conuerfib dicitur, quoties propofitionis fubieftus termirf ! ~rytn*gt;, y Y nbsp;nbsp;nbsp;nus in prædicatum,amp; predicaciis in fub

ieftum tranlponinir, eadem vtriulcp propos Art/ *’“'‘■1quot;** fitionis quafitatc qindem lêruata, icdmùta ta quanticarç. Sanc hoc modo duçitidem pro pofitionum differentiae conuertuntur folum, nempe vniuerfalis afiirmatiua,amp; vniuerfa«* lisnegatiua, vtracf! videlicet in panicularcm fuæqualitatis, vniuerfalis quidem affirmatif ua^vt fîomrtc iuftum bonum cft,quoddâbo num iu ftum cft. Etenim fi vera eft quæ dicirgt; omneiuftum bonfi cft, vera cft ea qux dicit, quoddam iuftum bonum eft.ad quam quia fc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quitur per conuCrfîonéfîmplicem,quoddam I

bonum iuftum eft, hæc ipfa nimirn amp;nbsp;adprif orem fequetur, eritej; perinde vera. Itacf ref

TRACTATVS. tït ftcfeqiiitur, omne iuftiim bonum Quodaarri bonum iuftum eft ; quod erar onê^ dendum. Vniuerfalis vcro ncgatiua, tamctfl/^ fimpliciter ( vc fupradiAum clr) conuertitur,* ipfa tarnen nön minus amp;in particularem ncgt; gatiuam conüerti potcft, vt fi nullum iuftum tnalum cft, quoddam malum non eft iuftum, «Juoniam videlicet nullum malum iuftum eft, atq: hoc ipfum profedo tft, quod per acci? dens conuerti dicitur, ftcundo kilicet locoJSSS' per aliud,ficutfimpliciter conucrti.cum nihil aliunde petitur.autmutatuiquicg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tori

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contrapolinonem.'

GOnuerfio per contrapofitionf eft, quo tics propofitionis conuertendae termi'? nus liibieiftus tranfit in prædicatîicius, *uquamvcrtirur,atq: interim in huius fub^ ' ftAum illius tranfit terminus prædicatus, ferif uata quidem vtriufe^ propofitionis cadem amp;nbsp;qualitatedi quantitate, ftd mutatis terminis hnitisin terminosinfinitos. Adhuncccrtc

conuertuntur folum,ncmpe vniuerfalis affirm matiua, SijDarticularis ncgatiua. V niucrfalis quidem afFirmatiua,vtfiomnc iuftum bonîîoV» lt;’^quot;'7'quot;;^ ■ eftjOmne non bonil non eft iuftîi Particulariä /Ji Vero ncgatiua,vt fi quoddS albû non eft dulÿ ’ ce, quoddam non dulce non eft non album. |bnc ilia cóuerfio per cótrapofitioné diftaeft,

^O'OST CATEGO ^■ricam liaflrnus cxpofita, alteram dchinc propofino ^â''nis partem aggrediamur ./ç^!oportetjncpc cam^quae calf '' iltegon'caeè rcgionc rcfpon rdeqconftituiturqî.Hçc au;? tem eft^quæ Greco qiiidcm nomine hypothe tica diAa cftjatinc vero conditionalem non inepteappellauerisjquanü Grçci nominis cre brior vfus eft etiam apudlatinos. T um etiam . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;dcmodali agedum in hoc ipfo traAatu eft,

f rlt;y«''fcdq fieri poteritbrcuilfime. Verum hæcàca tegorica non diftinguitur, nifi forte fecundû accidens aliquod,quo difïert ab ca categorica, quac fimpliciter quicquam inefle lîgnificat, tà' men quia plus habet fortaffis difficultatis qua vtilitatiSjVt cuius non lit admodum frequés vfus in fyllogiftnorum contextu, quamuis amp;nbsp;in hac quoep parte plus fatis Ariftoteles occu parus fuerir.ieorfum de ca,quod rcftarc adhuc viderctur,ftatim poft hypothcticam traftarc libuit;tum vt illorum eohfukrémus capadti

ti^qui rudes adhuc huius artishuc accedunt, cius iam primurn præccpris iniaandi,tum vc rovteorum occurreremus mordacitatij qui nihil nó improbarc foleant, nifi quod ab ipfis proficifcicur, infulfum plane ac barbarü, Sed nunc propofitum cxcquamur.

DEhypothctica quidé propofitionc tam ctfi nullus ab Ariftotelc traftatus rcliftus eft,id quod amp;nbsp;Boetius ingenue libereep fatetur: earn tarnen ipfc à catc^oric^ itadiftinguitinlibro.quemart^/ ep/xxvtiotij ingt; fcripfit, vtillam quidem appcllct fimplicem amp;nbsp;vnam, hanc autem compofitam amp;nbsp;cóiungt; ftionc vnam, ut quæ cxpluribus catcgoricis (hoe cft,fimplicibus)coalcfcat. Vndc et a' qui bufdam ita ucfinitur.Hypothetica prQpofitioMr^«A^..Ay cft.quac ex pluribus catcgoricis, coniunftio^/-«*’* ne omnino aliqua, aut aliquo acquiualcnte compofitig, confiât. Sunt qui amp;nbsp;ita définie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ant: Propofitip hyppthetica eft, cy^jæpjures habet catcgoricas,principalcs fui partes fimul iûftaSjVi Si dies eft, lux eft. Hâcidcirco dixigt; mus latino nominecóditionalcappellari,qu3 ramen, verbs verbo reddetes, fuppofitoriam foriaiTis retfiius appcUarcmus. Nä quod Grç cis hypothefis eft, hoc Latinis eft fuppofitio.

Verum quia hypothefis prætcr caetera figni# ficataapud grjeos nonunq vim habet côditi

Cgt;nis,amp; item caulae,vt hoc loco.placuit latinia hominibus conditionalcm potius dici, quam fuppofitoriâmroptcrea (p hiiiufinodi propo« fitiolub conditionc aliquid proponit.vtfi boc cft, illud eft: vel Si hoc eft.illud non eft.

HVius autem propofidonis très cRic fpe cies,inter omnes fcrc conuenit hiiiiis arris profcfTorcSjquas amp;: Scuerinus Bo ctiusadhüc modum colligit: Omni» Xinquit) hypothctica propofitio conftituitür’^el per conncxionem.velpcrdifîunftionciTi.Pçrcon nexioncm'rurfiJs,autpcrcopulationê,autper conditioncm. Percopulationern quidJ.vt ca 3uac copuladiia cpniiint^ionc c5ncAitur,vn c amp;nbsp;nome habet, vt amp;nbsp;dicat eft, Sc lux eft,Per çOQjlirioncm vero,vtquæconiuniftionequa dampartibus interpofita,ad confequenriatn conditionemeç dicitur, qiiæidcirco nomine peenliari conditionalis appcHanir,Perdifmn# lt;ftionem autc,vt in qnadiluincftiua côiuriiftio Inreruenicns .ambas prçdicatiuas (hoc eft.cagt; tcgoricas ) coniungir,ct per hoc diftiinAiua propofitio dicitur, vr Aiit dies eft. aut nox i, DE Q.VALITATE PR.OPO# fitionum hypotheticarum.

CAeterum qiioniamomnis propofitiô, aut verum aut falfum fignincar, qu2 admodum Ariftoteks docet, quicquid

.contingic affirmare. contingit amp;nbsp;ncgarf^im? cjuircnaum amp;nbsp;illud nunc eft, quonam paAo hypothcticæpropolîtiones, cum aftumatio? nenirccipiant,ad(nittantfimiil amp;nbsp;negation?. lUud certe à nonnullis dubitatur. Itaque dici^ «nus.qjhypotheticæ propofitiones, vt affirm mariuæfunc,quarum principalis copula non ncgatur,amp; H inter partes ipfas nonnunîÿ ncgt; gatiO ponitiir,vt (i homo eft.animal eft. Item, îïnoncftanimal,noncft homo. Ita negatiuae dicuntur^quarum copula principalis negatur. Frincipalcm autemcopulam voco, quæpar^ d.gt;^iannA. tes fimuliungit,amp;certain hypotheticepropo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

litionis fpeciem conftituit.cuiufinodi funt, co iunAionescop.ulariuae*difiunlt;ftiux^amp; ration nalesjfeuconditionalesjtumamp;aliæ qua-dam^^.^ orationispanesjillis tarnen æquiualentes. Igi ■tur cum quis volet ex hypothcticis affirmatie uis eafdetn facerc negatiuas,is toti propolicio ni negationcm præponct, quæ tarnen fupra copulam principalem ferriinrelligatur, vt no lihomoambulat,homomouetur:nonamp; dies

lt;ft,amp; lux eft; non autdics cft.aut nox eft. Atc^ ita in his propoHtionibus prater contradiAie oncm, nulla alia inuenitur oppofitio, quae â Cicerone amp;nbsp;ßoetio repugnantia appellatur.

CVm crgo affirmatio amp;ncgatio in hi« ; propofidonibiis non fecunùum parte« fumantur.vidcndum etiamnû ctt^quoc modis partes ipfas variari contingat pene« affirmationcm amp;nbsp;negationem. VndcâC toc '*carum differentiæ conftituendæ funt. Itaeÿ confiant hypotheticacaut ex duabus aificnia tiuis, vt gi cœlum rotundum eft, ctxlum cft volubilc:aut exduabus ncgatiuis,vt ficcclû rotundum noneft: cœlum non cft volubik: au t ex affirmatiua ÔC negatiua, vt fi coelû qua dratum cfr,cœlum volubik non cfhaut ex ne

gatiua amp;nbsp;affirmatiua, vt fi cœlum rotundum non cftjcœlum ftabiIccft.Quatuor igitur funt iftarum propofitionum differentiæ, fecundu partium variationcm penes affirmationcm amp;nbsp;negationem, amp;C vt in conditionalibus id iam monftratum eft,itaamp; in copuktiuis amp;nbsp;dif iunlt;ftiuis feCc habet quoddiftum cft.

pofîtionibus admonitio, SEd prius quam hinc iam de veritatc amp;nbsp;falfitatc harum propofitionum agamus, illud tantum præmonendum duximus, quodexhis fîngïilæduas habent panes,vn5 quæ coniunftionem ipfas coniungentS (qu3 principakm copulam iuniorcs vocant) præ# cedit,alteram quæ coniunAioncmipfâm fiib ftquitur,Atqj ex his rurfuf interdum prior/i pars vera eft^fequens falfa, interdum contra. quot;

Nonnuncp ctiam ambæ aiic vcræ, aut falf», Prætcr hæc autan amp;nbsp;in conditionalibus ipfîs hoc amplius pracmoncndum fubit, çjgt; ex illis duabuspartibuSjÇg.quidcinquæ priorcTt, ôi J-/ i coniunÂionijiproxiinepræponiturianteçe^^’*quot;'^ dcns dicitunquæ vcro priorcm deinde part? _ fublèquitur,ac pofterior proinde pars

ITatÿ breuiter nunc repetainus haruin polîtionum dcfinitioncs,lnnukp oftenda^ mus quemadmoduin feie habcant fîngulæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fecundum veritatem falfitatcmcb. Conàitio#^'’”'’'**’”’''^ nalcm igitur propofitionem efie dicimus.quæ ex duabus coitftat catcgoricis. §i coniundio# ’’ ne fimullundis, vt fi èoerates ambulat. So# crates mouetur.Conditionalium autan quo#^“^'*’ niam alia quidan a,fFirinatiua eft alia negatiua, affirmatiua quidein vera efie cognofcitur.fî-'îy^'vnMArt oppofittim confequentis antecedent! repug# nat:falfa,autcm,fi non répugnât. Ergo vera quidemcftquacdicit, fi homo eft, animal eft. Quandoqiiidem huius oppofitum quod eft, non eft animal,ci plane répugnât quod dicit, homo cft,falfa autem hæc, fi nonio eft,^album eft.Nam nonalbum cfle,haudquacp ci repug jiat quod eft,homincm efte. At verofijicgati# / J Ua£ucrit,vcra ne an falfa fit,ex affirmatiua fa# eile deprxhenditurjiKgatiöc ron^, id quod

amp; in copulatiua amp;nbsp;in difiunftiua,cum negati«» UX funt,ita quoq; cuenirc certum eft. Qiioçir# cayera hcceiTc iudicatur,quç ita proponitur* tion fi homo eft.quadrupes eft, quoniam eiu» afFirmatiua falfa eft. Sunt tarnen qui aliter ha# rum propofitionum veritatem amp;nbsp;falfitatc di#i fcuciantjfednos Trapezontium in hocfcqui maluimus.Verumquiatotahuiuicemodi pofitionum vis,in confecjucntiaatc^ conditi# one confiftat,iidem hoe addunt amplius; atq^ idçirco, vtoem códitionalem vecam, ncccflk# riam efTedicunnitafalfamJmpoiribilcm.Itacji vera fimul ncccfiaria ha?c cft,q dicit, Si dies cft,lax eft:fiquidcm diem efle non cótingit, ni fi lux fit. Nee minus fi ira proponas,fi volat quiïpiam,ala8 habet, atqui hxc qux dicit. Si dies eft,terra mouctur, vt falfa^dijta impof fibilis;quandö non idee terra mouetur vnëp qjdicsfit,autfidiesdi'.Sedeft alia tum ratio, tum caufa,cur tcrrçmotus fiat, quemadmodû In phyficis id proditur,

CÂpiiIànua propolîtio eft, qiiæ ex dua^ bus pluribufue catcgorici« conftat, cof puladua cöniunÄione,aut xquiualente aKquo fimul lundis,vt Socrates ambtilat, amp;nbsp;Plato difputati Copulariua vera quidetn eft, ’cum vtrac^ pars veraeftrfalfaautewi eft,cum vslalteriMra pars falfa eft.Cxterum in deâui*

TRACTATVS IIII-rione copulatiuæ,parncula quæ cratjaut ualcnce aliquo Jnnuit plyrafL^ haberi copulati'**/'^quot;'^^ uas propoutionesjn quibus ramen non copu laduaconiiindio partes conneftit, fed adu.crgt; bium.aut temporis.aut loei, aut Gmilitudinis,, vndeamp; tales propofitioncs ab his aduerbij»/^r-«/.'r’ nomina facpenumcro fortiuntur, vt aliae qui# dem temporales .aliæ kKales^aliæ vero lîmili/ tudinis propolîtiones dicantur ; qua^ tarnen fub copulatiua comprachenderc licct.quemad modum fub cadem quidam etiam coprachengt; diputant jjpofirioncm rationale, ve quia fol lucetjdies eir,^ proinde ira explicant. Sol lult; cct,etidco dies eft. Alrj aût fub çonditionali cl comprxhendcrcmalunt,proprcr vira confer -ç. Îuentiæ,qu3ceademeftinvtraffe.

Dlfinnftiuapropofitioeft,quæ ex dua# bus pluribusue eonftat categoricis,cô^ iuiKftione difiuntftiuafimuliunftis.vt Socrates ambulat,vel Plato diibutat:quä vei ram quidc iuniores ede dicunt,fi alterutra tan^‘'*'* tûmodo pars vera fuerit.falfam aGt,fi pars vi trac^fucritfalfa.Etadhuncquidem modfl de difiundiuapropofitióe loquunf hi maxime,^ 'quihactcmpeftatedialegt;fticamdócent,cumtai . men Boetius, ante hunc M. Cicero aliarri'^i^*”''*’'^ huiusppoiïtïonisngnificationc eiTc traidant, gtque cam efle oicant, quse ex repugnantibus

DE PROPOSITIONB inter fecategoncisconftituta fit: cuiiis proin^ de pofita pars vna interimit alteram, amp;nbsp;inter# empta vna,alteram ponit,vc,Autdies cft,auc nox cft.

DE PR.OPOSITIONE MODA# lijlcd prius auid fit modus,à quo difta videtur liuiufmodi propofirio.

Equitur propofitio modalis, quæ vt no# mincipfopatct,à modo dida eft, Porto modus à quibufdam definitiir ,adiaccngt;

utcfidpd’^idctcrminatio, Quæ modo definitio hune Diomède præfc ferre videtur intellesffum: Modus (vc de aducri noclocoaccipitur)di(âio cftadicAitia,quf rS bio, quampiamdeterminat;Reminquarn,hoceft, nit aduer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alicuius fignificatiua eft. Ver#

bi^e/l r autcntdeterminaqpofitum eft, vt fit id2 quodexplanat,autcerte diftinguit,quod nîgt; ^antaa jnirumfaciunttamaduerbiaipfa, cß nomina lcdi«9 ip adieAiua.Nam vt Prifeianus ait,hoceft ad# fum prof tierbium verbis, quod adiediua nomina ap# n«ntùfio»pcllatiui8nominibusadiun(fta, vtcum dico, «e diffini prudens homojhominemquidemaliqucmdc m hoeê gt;grio,non tarnen quemlibet, fed eum qutpfu terminäs dentiaprædituscft.Sicctiam cum dicogt;pru# . . denter agir, agere quidem aliquem innuo,at n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fîmul explano atrt: diftinguo, agere

«fjoilige vidclicet,non vtcunc^, fedprudcnter. Itaque ter, Qptis modus hoc loco aliud nihil cft,quain aut adic me^ diuluu nomçpf aiic aduerbiutn.

CActcriim cum aduerbium ipfum verb«, dcterminatjid facit aliquoties quidc rati onerdjhoceftjfignifîcati ipfius verbi, ^d per eius participium cxplicatur. Aliquant. do ratione temporis,quod verbum conngnigt; Beat. Aliquotics ratione modi verbi, quo feil! cet varia in nobis defignatur afFedio, prouc animus nofter nunc ad hoc, nunc ad illud ic in clinat,quam Graeci proindc multo fignifican# tius e^NÄitn/), id eft, inclinationem, nos mod« appcllamus,vtcumoptamus quippiam, aut aliquem hortamur. Aliquoties vero ratione côpofitionis verbi, quæ quidc in ipfo verbo intelligitur, quatenus verbum fubftantiuum intra fe incliidit,dc quo ita Ariftoteles in prin« cipio fere eius opcris,quod de interpretatione inferibitur.Nam fi ipfum (inquit) eft verbû, purüdixeris,nihil quidemeft: fignifîcat autc compofitionem quandam,quam fine compo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z _

fitis,nöceft,extremis,noneftintelligcre.Q^y«quot;'** fiuvtcx hac multiplici aduerbrj determinatio ne,multipliccs quoeç modi colligantur. Atta^ men ex omnibus his nulli tales funt,qui mó^ dales propofitionesefficereconftituerec^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jAn

lînt,prætcrquatuor,fiueaduerbialiter eos tic nominaliterexpre(rcris,quifunt,poffibilc, impo(ribile,contingens,amp;ncceirarium.Namgt; cum dicit quifpiam, Plato grauiter difputac^

au t homo albus currit, modus qui Je in vtr#^ que propoütione ponitur^ncutra ramen ex ip fis modalis dici debes.-quoniam non tota vtri ufq; proprolicionis compofiüo determinata cft,fedpar« tantum akcra,vnius quidem fub^ * lecium^alterius veto prscdicatü.Qyarc quicîî (ÿ modi parte propolicionis aliquâ^ non totâ lt;ius côpoiicionem determinant, nulio pado ciuimoaicenfcridebcntjVtabhis modales poGtionesdicanf. Sed neep verü, netp falfum talcs habenî modi, licet ipfarû propolitioiiu compofitioncdetefminent,qm in his propoß tionibus,quae modis illis déterrainanf,oppofi tio amp;nbsp;acquipxjllentia baud aliter fumuntur, (p in hisquae iimpliciter inelTe f»gnificât,vcl idco fortaiïiSjCpcômunes omium propofitionum affediones Hue palTioncs fint. Omnis quippe propofitio,aut vcra,autfalfa efic perhibetur. QYID SIT PROPOSITIO Mö^ dalis,amp; quomodo fecundum quofsî

MOdalis igitur propofitio cft,qu3e mo? do ex lîîs quatuor aliquo déterminai fur,cuiufmodifunt,poir»bile,impoflii bile,contingcns,amp; necelTarium. Sane banc m fem qux iam définira eft, modalem compofii tam quidam appellant,quam amp;C ira defîniunr, Cefff/’o yfit cuius didum aliquo modorum determi ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hatur,didum quidem intclligctcs id,4uod est

«ft,quale eft.cum diro, Socratem cuttere. CS 4giturdiAum taledeterminatuGhuiufmodi poHtio modaliicompofita appcllatur, vt cu^ ïiis alccrum extrcmorum cft akcFuin nifidus ex his aliquis.qui dicli funt, vt Soera# temcurrcrccft poflibile. lidein huic quafi ex aduerfoaliaponuntmodaleni^quatndiuifatn i. appellantjamp;itadefiniuiH: ModaHs diuifa cuius copula modo aliquo decerminacur, vt -fedentem polTibileeftambularCjquaks ctiam num propofitiones fimpliciter êi propric «lo daksclTedicunt, illas autem non fimpliàrer, Sed compofitas. Verum non ira Ariftocclcs amp;nbsp;Boetius,quorum vtcrlt;| de his propolîtio# oibus.hoccitcompofitisifi tameniu appcUa# rc hbetiSc grauiter amp;nbsp;fubtiliter fuum infrituic tralt;ft:acum,dequibus ctiam nos hoc iplb tra# datuagemus, yt qui Ariftotclem pociüs amp;nbsp;Boetium,autoreBlrauddubie grauinîmos imi tari volumus,quamleuiufculos amp;C clamofos fophiftas.

QVAE SIT HORVM QVATV# ormodorumadfigna,tum vniucrfalia, turn particularia proportio, fiüc conuenientia.

SEdvtharumdcinccps prOpolîtionum l'n ueftigemus qualitatem fimulamp; quantita tem,vndc et earum deinde oppofitio intel ligi poflitjfcireopcrifpretium eftjnos quatuor naodosfaepedido«»niagnaincun3Ûgni8 tum

DÈ PROPOSITIONß vm'ucrfalibus tum parricularibus habere cort nreeC(' ucnicnriam, aflinitacemq;, vr exempli gratia, I P ncccfl'ccumügjio vniuerl'ali affirmatluo:imÿ pofljbile cum lîgno vniuerfali negatiuo; por^ ropolTibilcàcontingens (qui duo modi hac in parte pro eodem paiTim accipiuntur ) cum figriis parricularibus affirmatiuis. Vndc vt fi gnalUaaliarum huius generis pröpofitiönü, îubieda tantum determinant, itahiquatuor •ttiodi totam iftiufmodipropofîtionumcom pofitioncm,quæ( vtiam fupradiftum eft)digt; , Ai nomine intelligitur.

EXhisigitur, eefi facile iam quiuià vide^ atur inrclligere pofle, vnde in his pro^ pofitionibustum quaiitastum quanti^ tas fumenda fit,tamê baud fuperuacuum efir, intérim amp;illudadmoncrc,q5 in modalibus afe firmatio amp;nbsp;negatiofccundum modum fumc^ da funt^quemadmodum in his, quæ fine mo? ^ doproferunturjatc^inefle fimpliciter fignifi^ 1 «^’t/£r2^^*^cant,lccüdum verbum,hoc eft,copulam ver^ '^balemjd quod his pene verbis (ira vt folet ^/n^yjfijjj'.y^fbmnia) grauifiimc,fccundum Ariftotelis tra ditionem, Boetius annotauit, quemadmodu enimCinquit)in ijs quæ praeter modum quic^ g efTc vel non elle proponunt, eflequidem non elle afwoficioncs quaedam (id cit,pr3cdi^ cationcs) funt,res vero cft quæ fubijcitur, vc ineo

' in co quod diciiur, homo eft, vel homo non tftjhomo quidc quatenus rem fi^nificac,fub^ r ieftum eft,apponaoncs aucem amp;nbsp;prxdicado hes funtjE ST,amp;Non eft, I ta quocß in his quç fccundûm modum aliqucmdicuntur,eflcqui demfubiciftum eft, vcluti res quædam;mo^'quot;»‘^’’lt;/’*/Zn» dusautem,quide ipib eile praedieatur. Nam'*’* cum didmus hodie pluuiam ciTeeft poiTibile, ciTequidemiam fubicdmuSjpoiTißile autan prædicauiraus. Sicut igitur in illis quaepræ;? ter modum dicuntur, verbû totam vim prac dicationis habet,ita in hisquæ cum modo^ / proferuntur,ipfefHodug.J;cperhoc vt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tio in illis ad verbum fertur,itainTlisâd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

dum ferenda eft. Sedhincàdeaturtitranfcaÿ««,,,^^);^*^^ mus oppofitionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Pponunturautemamp;hac quidemintero UY ^i’p4ix!gt; fe quatuor modis. Siquidcm Autconfmeinlt^ trariæinter fefunt,aut fubcontraria?,

autçontradiAori3e,aut fubakernæ. Ehimue# ro vt harum oppofioonem planius quifq! di? fccrnerequeat,conuenientiu8 erithoc paÄo cas difpOncre, vt modus ipfe fubiedi, véfbS autem fîue didum ( quod vodatur) prædica? ri locü intérim teneat, tam et^erinac cft,hoc Vel illoordincdifponantur. Contrariç igitur funtjUt necefle êft hominem fpirarc,ncccire eft nbsp;nbsp;.

cft hominc fpirare,poQîbile cft homi’nc nô fpi rare.Contradiftoriæ verOj vtneceiïc cfthoÿ minem fpirare,non necelîe cft hominc fpirarc Subalterne vcro,vt neccflc cfthominem fpi^ raremon ncccfTccft hominem non foirarc.

Quæ omnia vt digcfta funtjta fefc habcrc, fubfcripta figura monftrat kiculentifiime, cct modis in ipfîs propofitionibua vbicp fere variatis, idt^ hand temcrc. Qi^iijape lux ta f» gnoriim reipondenriam, cum ramen fi libcat cxeiidem voicÿ modis cas delcribcrc poflis, fuo videlicet quancß loco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Ncccfleeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impoffibik

hominem Contrarie eft hominem fpirarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirarc

fpirarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpirarc ' ,

HInc iam adconfèquendas, fïue( vt iüA • niores diciint) æquijjolicntias haruin propofinoniim tranlcamus. Adquas ?uidcni intelligcndas duæ rcgulæ à lacobo tapul. traditæjplurimum nobis adiumcnti Î)i çftarc potcrüt, Îî cas animo perpendamus, imulq? memoriæ commendcmiiSj quas progt;. inde hoc loco adijccrc placuir. At idem quogt; qjhaud dubiefacicc fiibicftafigura,quatuor angulis per binas diametros dcfcripta, ap^ pofîtis infuper quatuor ad hune vfum inuen^ tis vocàbulis, vnicuiqt angulo fingulis,quac obidipfum artis vocabula haudiniuria dici polTunt.Qii’bws turn itadifpofins,fcirelicec omnes vniulcuiulque angiûi propolîtioncs inter fc æquipollcrcjac per hoc confequi felc, Cætcrum vt nihil quoa ad banc, rem attinct, nonintclligaturplane.horum quatuorvoca bulorum ars ctiamnum aperienda cft. Scient . dum itaepe^çra vocalem intelligcrc debe^** muSjncgationemTn his propofitionibus neeç addiAn.nce}; admodum fercndamcdc.Etvt petC-ad diAum tantum, ita per i folum fegt; l renda cft ad modum, per u vero ad verune^.-!* Sed nunc tandem ad ipfas régulas ueniamus.

Qiiarum prima eft: Si eft aliqua propofitiaf»'» _ poffibilis, eadem eft côtingens, at(|! cade non/- .

cft ir^oftibilis, amp;nbsp;eins contradiAoria non cljt t needutria. Sccunda rSinon cft aliquapro»er pofitio poftibilis ,lt;adem non eft contingens,

DE PROPOSitlONÉ eadcrn autan eft impofTibilc, amp;nbsp;dus contratii AoriacftnccdTaria. Poftremo autem cxcm* Sla fumancurcx his propofîdontbus quarît iAaæquiualent propofitionibus velfingu^ bribuSjVel commurtibus, hoc eft* quarû fîb^ / icAitdrniihfuhtaùtfîngulares.aut commué erutn quöties^ cûwmunibus Krmigt; rL Ittn riis huiufinodi conftitdint propofiaoncs,tûc fi très præccdcntesjVtpotede polTibili^contin genti,amp; impoffibili fuerint vniuerfaks,quar^ ta de hcceflario crit parcicularis, at conrra,fî praecedentes très fuerint particulares, aut cer^ teindefinitæ, quarta crit vniucrfalis, atqj id quidern eft^quod ambæ innuunt rcgulç, cum in vtratÿ dicitur.ôc dus côtradidoria eft, vel non eft neceflaria.

^ficritènocwr.nÓc Socrate currere no poßibäc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poßibile,

*3 Socra.non cur.etl Sacratècurre.eftimpof 5' impoßibile, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcßAilCf

Socrlt;üê currere efi Socrate non currere efi neceffè, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neceffcf

Soerdtceurr.cß poß Socrii.n5cur.efl pq/?j flbile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bile,

Socrdtemcurr.eib Socrdtênon currereefl W eontingeni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmpoflibile g

§■ Socrdtêcurre.nonefl Socrd.non carr.noit eft g; Ç impoflibile, impoflibile

^3 Oêm homi.no cur. omncho.curre.nonefl no eft poflibile poflibile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? -

g omnêho.noncur.non omnëho.curre.efl J* efl contingent contingent, omniho.noncurr. omnèho.curre.eflintt eft^mpoßibile, poflibile

' Subcontrarîsf, omnchomi.curr.cfl: omiteho.noncur.eß ƒ poßtbile, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• poßibile,

g ' omne ho. cur. eflcon omiiè ho ,no curr. efico ffi tingois. ttttgcns, g omiKhomi.cur.non omnehomi.noncur.non H g eß impoßibile, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eß mpoßHile

Aliquë hom.noii cur. quendû homi.icurr.non no eß ncceßc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cß ncccß'

DE CONVERSIONE MODALIVM S Ed amp;nbsp;de conuerfione harum propofiriof? num iuxta feriiatum prius ordincm dilt;’ ccndum deineep«; In quo quidem paulo liberius expatiari liccat, proprer eos qui hac in parte omnes ciufdem ordinis.propofido5s nesjVt »quipoUcre inter fevbiq;,itaamp; con#

Ucrtidicunt, idipfum rede ne an perpcram, ïpfi viderint, nos vero Ariftotelcm in primis ipfum,amp; poft hunc Boctium,amp; poft vtruneß lacobum Fabrum Stapul. fequentes, non per xamnia idita fehabere, vel exemplis idoneis oftendemus. Infuper aiirem S£ illud nunc enl mirari fubit, q? plçriquc in re plane peripicua, .vel adaomnino,agunt, vtin prouerbioeft, velcertcnimia interdü prolixitate vlc^adeo laborant, vt candem rem non modo luce fus priucntjfed amp;nbsp;obicuriorem rclinquant, qua

• inuenerint. Contra vcro,inre quæexpofiti Oncaliquaindiget, vel tempus ineaprorfus malecollocant, vel itarem illam oculis ( vt videtur ) conniuentibus prætereunt, vt non tafri riegligere qua ignorare uidcantur, quid enim refert dicere, oinnes propofitiones in fuo ordine acquipollere inter fe, amp;nbsp;cohuerti pcrindc,ciim tarneneac praepofitiones,quæ dcimpolTibili funt, id ncquaq admittanr,vi delieet vt conuertJtur^Nam cn vera fit dicir.omnemfubftanriameflehominccftim^ •’ ' poiribilc,falfa tarnen crit hæc,qucndam homi nem eftc fubftantiam eft impoftibilc.Quo’cir ca nee Ariftotcles ipfe de modalium conuer^ fionctradans, meminit vfquam de propofîÿ tioneimpolTibili.Qiiod profedoamp; lacobus Faber Stapulen. ànimaduertens,tales régulas de huiufniodi propöfitionum conuerfione pófuit: Si conuerfa inquit,impoinbili3 eft,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘f.uïir’ ,i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iiq

J nonoportcc conuertentenn eiuscfTe bilem.Itcm,Siconueçfafucntpoflîbilisjcon? tingens aut neceflaria,amp; cius conuertens pofÿ fibilis,contingens,aut nccefiària eric. vnde ro ôe fit conuerno in ca quf de poflibiliaut çon?. tingenti exiftit,fî dicamus omnem hominem cfle albunijcft poflibile, fine contingen«, ergo qiioddam album ciTe hominem eft poffibile, fiue. conringens. Et in ea ßmiliteria accidet, quæ eftde neceflario, vt omnem hominem ef fc mortalem eft necelïê,ergo quoddam morta le elle hominem eft ncceffe. Quod quidenj amp;nbsp;inalfjs qiiof^ generibiis propofitionum ita cueniet fecundum duplicis conuerfionis regu las fiipra pofitas. Atcÿ hoc ipfum eft, quod amp;nbsp;Ariftoteks ad hune modum proponit, vbi deiftarum propofitionum conuerfioneagitî Eodenxantçm modo(inquit) Sc de nccefTariia propofiti.onibus Ce habet, amp;nbsp;in conringenti# Dus,quo modo inhis, quç abfblute dicuntur, hoc cftjfimpliciter inelTe fîgniflcant.

QVoniamautera contingent quod dîA citur, eandem vbicp in nis propofîri# onibuscum pofïibili fignificationem liaberc conftat, haud ab re fuerit, anteg huic tra(ftatuifîn5imponamus,eiu8 nominis mulgt; tipliccm fîgoifîcarionem breuiter exponere.

Picitur nanfp conringens,amp; quod neceflariÜ çft,amp; quodnpn ncceflarium,amp; quodpofiibi# Ueft.EoniQ igitur modo conringens amp;nbsp;neccf ' fariuraidcmfuntjSccundoconringcns amp;nbsp;nó* necclTanum. Tertio cpntingens ÔC ponibile.A Rurfus autem contingens quod fccundo nao^/,^ do diAum eR,deducitiir deinde in conringen* vt plunmum,(Ïue quod frequcntius eft,in c3gt; tingens rarum,amp; contingens vtrumlibet.Có Lingsns Yt plurimum eft^quodin alteram par tem plus vergit, vt hominem in fcneftute ca# nefcere. Nam id quidem frcqucter accidit^po# teft tanacn etiam non cancfcere iam fenex quif piam faAus. Vnde et contingens natum idem appcllatur. Contingens rarum eft, yt fodien# temreperircthrfaurum.ld enim fi aliquando , contingat,rarinimum tarnen eft.Conringena^ yero vtrumlibet, quod amp;nbsp;indifferens diciturƒ’ id eftjcum dicimus federe quempiam aut vigl Iare,quodproindc ita deßnitur; Vtrumlibet tft,cuius indifcretus.cuentus eft,hoc eft, quod aequalitereucnirCjVelnon euenire poteft. E( ^e modalibus quidem haftenus.

VPEREST, VT ad earn tandem perueniagt; mus huius arris partem, in qua tota vis artis fita eft, nempe inuciu^endi amp;nbsp;iudi^ candi. Nam fi dialeSica (vta Mar. Cicerone non

tam eleganter breuitercjï,c^ grauicer et vere de pnitur)diligens dinerend! ratio cft^ficri profes Ao non poteftjvt ab inuentione ipfa fit fepa^ Kata. Siquidem difrererc(hoc eft,difputare)digt; ligentcr nemopotcrit vn^ de re quapiam,ni;^ fi inuentis à fc prins argumcntisjquibus difpu ratio ipfa fulciaturjprccedatcp legitime. Rur# fusautcmamp;obidipfum à iudicio abefle nc^ quit,quo is qui difierit^perpendat examinerez rum inuentum nuper argumentumjum ipfigt; usdiiputationisinftrumcntiim, nempe argui? mcntationemjqjiod certe nifi rite'formatum fucrit,parum aptumidoneumiicad difputan^ ^yumadhibebitur.Porroparsiliaquxtie intig tionctraAat^topiccgræcCjLatine loca is did poteft.Ea veropars^qux in iudicando pofita cft,amp;quafdam difeernendi régulas fubminR ftrat,analytice â Grxeia dicitur,a noftris refo# iutoria.Huius rurfus duplex ab Ariftotelc par titio tràditur,Siqüidèm eapars,_quæ de pfo# pofitionum iundura cônfiderat, $C formam duntaxatfyllogifmimolitur,docens interim prxmiiri»,qua8 vbcant,ritc difpofitis, neçef^

fanoexhisconclulîoncm fequi,prior analy# rice dicitur;quæ vcro de ipûs inuends um fertjhoc eft, oftendic vtrum quæ inuenja^ funtjConueniant ncc ncrci in difputadone pro pofîtæjpofterior ajralytice nuncupatur, quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ht-fnL

nimirumtribusfitmodisjquippchçcipfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

de ncceflârrjs iudicat ôc dcmonnratiQ appcUa^T» tur;yç£de vcriiwjilibus amp;nbsp;probabilibus, amp;nbsp;J peculiari nomine^ialedice dicitur,uel defalfis^^’A fftn t cauillatorrjs;amp; fophifrica nuncupatur, Deyf quibus omnibus fïiigulatim per ordinem de# inceps fradabitur,amp; primo quidcmdc fyllo^ gifmoformaqueargumcntarionis, cuius epâ præter fyUogiimum aliæ tres traduntur (peci^ cs:ËrithYmem^indudio,exçæpJum,qu3etalt;-“’'/”2^^*?^*' men ad fyUogiimum ipfum, veluti ad quan#^* dam menfurâ reduci iolcnt. Quoniam autem omnis aigumentatio, omnifquc fyllogifmus propofirionibus ftruitur, atquc h « termims pernciuntur,à ^pofitionibus amp;nbsp;terminis hüc tradatum inchoandum eiTe ftatuimusjdcj tti am non abfcp exemplo.

velnegadua^alicuiusde aliquo,hoc e'ft, oratio in qua aliquidde aliquo aut affir#

lt;natur,aut negaï.Cuiulrnodi fane funt ^ipoiî î tiones in prinii^ categoriej, quarû quidc nxc

DE SYLLOGISMO CATEG, r/i/zj vniuerfalis eftjiæc particularisjilla vcro indç-j finita. Vniuerfalis ^idcin,qu2eautomnij auc

( ro,quæalicuijaut alicui non, aut non omni. Indefinita vero,quæ incflc quidem vel non itt; elfe fignificat, fcdabfc^ vniuerfîtatis particugt;. laritatifuenota.

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;É lErminos hac in parte AriftotcJe» primü

' I definit,inquospropofitiorefoluirur,v'C pr3cdicatum,amp; de quo ipfum dicitur.^d proindc fubiclt;fluna.propofitionis appellatur, vthuius propofitionis,omnis homo eft ani^ mal,terminilunt,homoatque animal, idcirgt; co q? in eos principaliter ipfa rcfoluatur.Et ter mini quidem di Ai funt,vcluti in agro limites, nam vt his ager finitus defignatur, itd termigt; nis propofitioC vt diftum eft)pcrficitur. Cugt; iufmodi funt limpliccs in primi8,amp; fignificatl uae vocc8,inter qu^s præcipuæ habentur,no^ men amp;nbsp;verbum. Itatÿ in has propofitio relt;fte. refoluitur, vtexquibus compofiu eft. Fieri cnim non potcftjVt vltcrius refolutio proce# dat,ytpote in literas,aucin fyllabas, quoniam h3c(vtalibididueft) fignificatiuae non funt. DE SYLLOGISMORVM PRIN cipijs regulatiuis.

Actcrum,vt ad redam lyllogifinorum formationcm,conncxioncmtç nolle o# ' ^^portct,lt;juid propofitio, quiditem tcr^

^ini.qux ipfius fyllogifmi matcrialia princi7 piafunt,itaüuotRfóreopercpreriumcre,quid lit omni autnulÙlndTçJiué in toto c(rc,amp; non^^Z,-ciTcjquæ fegulatiua principia fyllogifmi â qui bufdam appellantur.Definiturigitur ab Arigt; ftotckintoto6flè»Ûücdcomnipracdicari,quolt;'‘' tics nihil eft filmere fubicAi, de quo non dica# tur prædicatumjVt curti ita proponitunomis homo eftanimaljipfius hominis nihil inucnigt; ri potèft,dc quo no dicatur animal. Ergo quia larihomineprædicari poteft.Äb eodem definiturintotononclTcjfiucdenyllo praedi^’” *^*’''**' cari,quoties nihil eft fumerc fubiedi de quo di catur prædicatumjioc eft, à quO praedicätüm non remoueaï, vt in hac propofitionc, nullus homo eft lapis,lt;^iâ de omni nomine negatur amp;nbsp;de SocratC amp;nbsp;Platonc^iSc de alrjs item omni bus particularibus homi nibus negatur. Sane » hrkgt;- \ feiehdum.q? in toto elTcjiSc dici de omni,verfa nbsp;nbsp;nbsp;-i

vice fe habent.Nam fi ciuidde omni prædica# turjddcquoillud pracdicatur, in toto eo eft qiiod pracdicatiitjVt de ofnhi homine animal: In toto ergo aniali homo eft,veluti pars qua: dam intraTuum totum latens quodammodo. Hadenus de principes fyllogifmi, tarn materi alibus,quam regulatiuis, nunc ad fyllogifmû ipfum tranfeamus.

SYlIogifmus cft oratiOj i n qua qiiibufHarrt’ pofitis, aliud quiddam ab his,c uæ pofira' funtjcx nccelTitate accidit^eo qd bæc funt/L, Sane hoc pa Ao ab Ariftotelcipfo definitur fyl ' logifmuSjCuiusdefinitioniBoeriusadricitpar riculam,amp; concefliSjVC fit quafi cxplanatio lus^quod Ariftoteles dicit,pofirisj id quod có^ iunAiOjamp;innucre videtur,quæcxpofitiLia in terdumcóiunAio habetur, ßoctius igitur lens Ariftotelis definitionem quodammodo \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cxplanarc fyllogifmüita definit: Syllogilmug

OfJ^ht ç{Jq^3qq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conceT

fis,aliud quiddam prxtcr ca quæ pofita amp;nbsp;con ceirafuntjueceflario euenit,proptercaquç po fita amp;nbsp;concefiä funt.Porroper noc q? ab vtro Suedicitur^aliud quiddam cx ncccfiltarc acci:^’ it,ab his quæ pofita funt amp;nbsp;conceiTa, fignifi^ catur nobis, plane cosnon elTe fyllogifinos, qui ab aliauibus filmt hoc modo: Qiiicquid cft homo,nomo cftjiomo aut cm eft homo, iÿ gitur homo cft homo. Item/)mnc animal eft fubftanria,amp; omnis homo eft animal, ergo o:^ nine animal eft fubftantia. Huiufeemodi fane fyllogifmi ridiculi çrorfus fu nqob id quod in his conclufio noh ht aliud à præmifiis. Adic^« Aum præterca eft et illud non temerc,co qiiôd hxcfunt,proptcreos, qui plærumquc lyllo:’ i t, gifiï’os faciuht,inquibusaut minus, aut plus,

'' ■i '***J*”f‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A'rirViŸît , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiy

alius hypotheticus. Et caji^oricus cjuidc^*’*****quot;^”* cft,cuiu8 vtracjfuinptarû propolîtionü,

pariccr amp;nbsp;conclufio categorica cft. Hypotheti eus verOjCuius vcl altéra tin,autconclufîo hy potlieticaeft.Atdehoc poftea proprio guogt; dâ traAatu.Ruriûs^catcgoricorü fyllogilmogt; rü alius cproinuuis cft, alius qui expoutorius dicirur.Cômunisquidem cft cuius medium/^îi quoddicitiitjcft terminus communis.Ex^ofif//’^^»''►»lt; torius vcrOjCuius medium terminus cft fingu larisjhoc nomine forraftis di(ftùs,quod per ip^ fum quafi expoGtio dcfîgnatioquc fîatpropo fitiçnum ad demonftrationcm fumptarum.

Ex catcgQricjsixeiThôc lus quidem qui com!?lt;^*lt;^*^’»' rtx muncs difti funt^alq funt pcrfe(fti,alrj imperfe Äi. Ilcrfciftus quidem fyliogifmus is dicitur,fyr^ nîi qui nullius altcrius indigctmrætcr caquæ pogt; fitafuntjVtapparcat ncceftarium, hoc cft, ve eonclufioex ncceflitatcfequatunlmpcrfeftua’»^/ mi/ vero,qui aut vnius,aut pluriû indiget ad hoc* vt ncceftarium apparcat ex his qux pofîta funtjvnius quidem, vt verbicaufa, autcôuer Cortis tantum,aut præmilTarum tranfpofÏtio^^ nis,autrcdult;ftionisadimpoftibilc. Fluriü vc^ ro,cum ex his tribus perneiendi fyllogifmi in* ftrumentis duo ncccftàrio rcquirunf.Id autcni quonam fiat pacto,poftea vbi de itiodi» fylloi

Ex Q_VIBVS ET QVOT PRO# pofitionibus fyllogifmus conftec,lt;3c dc tcrminofum fecundum poßtionS differcntiajtum dc triplici figu rarutri diftinftione.

Mnïs porro fyllogifmus, vt ex tribui II terminis Jra ex tribus quöt^ conftat pofltionibus.Quarum Cjuidcm prima, ™3*or^pöfitio,lëcundaminor,tertiacóclufio xL^f’*PP‘^Uat. Maior item amp;minoricommuni no# niirié prxmiiræ quorp dicunî.Cæterû ex tri# bus terminis ncuti^ tres npofitiones fieri pof furttdrnonedu3equidé,ninfinguli bis fuman tür.ËxhisJgitur, quihisfurhiturant^condu fiöhcm ipfam non Ingrediens, tnediurii did# tur,vt per qiiem extrema in condufiönccon# ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtcduntur.Aifcortim autem altertnaior extre#

mitas,alter minor extremitasi Etmaior qui# ' extremitas is terminus eft, qui in ma# i iori propofitionc ciim medio fumptui ; jri conclufionc dc minori extremitate pfaedi# »«»^rt*/'«.».»lt;atur; riiinor vero, qui in minori ^ropo#

(Ïtione cum medio fumprus, maiori extre# mitati in condufione fubijcitur. Atep id quidï ita fehlet in bis fyllogifmis fine modié,qui lt;ß’'Clt;^bmcondudcrcdinofcuiitur, quós ab A#

•ter/ riftotclcacccpimns numero XIIII.c|uib. quin indiredim condudentes Boetius aututhac

/f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar^

J-frnr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

Ra in fumma eflc decc amp;noucnl. Vt ergO7»» fri,' /gt;-denniuones illorum tcrminorum omnibus lis modis ex *quo conueniant,dicamus maio rem quidem extremitatcm cum cfle terminu, qui cum medio in maiori fumitur propofido nc»Minorcm Veto, qui in minore. Cxtcrum is terminus qui bis fumitur ante conclufîoné*.rr? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

amp;medium vocatuTifiquidcfubijciturin vna'»”'«!’« -I” ƒ**» timptarum propofitionum, amp;nbsp;in altera ptae*“»^*”''^ dicaturiprimam facit figurams fi in vtraa prædicatur,fecundam;fin veroin Vtracf fuo ijcitunterriam.

J guraCjtrium difpofiuo tcrminorirm ^~^«*paulo ante fafta, plané indicate po^ left. Vnde amp;nbsp;ita figu ra à nonnullis dcfinitur: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Figura efttrium terminorum fecundum dè^ bitam fubieiftionem praedicarionemcf! ordirc lutadifpofirio.Harumautem vnaquæct!plult; res amp;nbsp;hos quidem certos fubfemodos habet,^i/f'ÿo'o ita vt modi ipfi fub figuris fint,pcrindc atquc foceiesfubruisgcneribus. HabetigiturprimaP*'»quot;'’ƒ t)«»-* figura fub fe,autorc Ariftotclc.modos quatu^^”quot;’ ^ör,fecundaitcmquatuor,tertia vcro fex.Sed

Ocpaulo fupra meminimus.quatuor illis prilt; fnacfigurae modis,adiedifuntalti quinej!, vt ciTcntillius figurae noue modi. In fumma igi# lur modi funt( vt ditftüeft ) vndéuiginti, ex’J**^*

■*f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus priores quatuor prfmæ fféru

rp T Inc iam ad modos iplbs paulatim mv.'/ niendumeft. Vndcetiamquid fitrao -^dus defîniendü prius.tum vero amp;nbsp;certç quædam rcgulæ fubqcicndæ, quippe quf mo ' ois omnibus generatim inferiiircdifnoïcâtur.

{taque mpdum hoc padodefiniuntquidam. Modus eft ordinatioduarum propofîtionum In débita qualitaccà quantirate, Poteft quigt; dem amp;nbsp;ita defîniri,amp; fortaflis reftius; Modus fumptarum propofitionum,tûipfius conclufionis fccundum qualitatcm amp;nbsp;quan« xitatem conueniens ordinatio. Porto autem quæiît débita turn quaHtas,tum quanritas r*»»nA cxipfis tandem regulis, quæ bine fequuntur diicas licebit. Prima igitur régula eib In orn/ ni fyllogifino oportet præini(îaruiTi aut alte« ram, aut vtranque affirmaduam cflë. Secun« da ; In omni fyllogifmo oportet praemiffartt • aut alteram , aut vtramque vniuerlälem eile.

Tertia:Sialiqua præmilTarum fucrit negati« ua,öf ipß conclufio erit negatiua. Quarta.Si M.tu,» nbsp;nbsp;nbsp;aliquapraemiirarumfuerit particularis, con«

l‘ »M Hha nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque patticularis erit. Quinta:Mcdi

1Nterimautcamp; hoc ipftim fortaffîs haud parum expedire vidcbitur, fi priusq mo#: dos ipfbs aggrediamur, etiamnum apci?

riamus hoc loco breuiter, qiiis fir illorum vo çabulorum ( quibus adfyllogifmos prompte formandos vtimur ) intclleciws,quippe qj iii hisj quantum quidem ad hanc rem attinct, ars qüafi latere x'idcatür, v ndc amp;nbsp;artis vocagt; btila appellari folent, vt alibi quocp annotai uimus.Sciendûitaq;quodpoft priores qua? tuor.primæ figuræ modos ^quipcrfeAieiii?. dentcsq? funt,quicunquc ex/cquentibus aliquaharum quatuor confonantium b, Cjd, f, incipitjs reduci habet, vt euidens fcilicetct^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

ipfe habcatur, ad cum ex illis quatuor fuperi? oribus modum,cumquoprincipali literacô uenit. V erum enimuero vt hxc iplâ redult;ftio faciliusaccipiaturadiundæ funtaliacconfo? . nantes quatuor,c,m,p,s,quib. intclligi plane »■quot; P poflît, quomodo reduftio ilia fieri debcat, Yrrmn videlicetalicuius propofitionis con? uerfione , aut fumptarum propofitionum tranlpofitionc , aut lyllogifinoadimpoftibi le ducente , qui conuerfiuus à quibuldam eflê creditur,idquod clitcraabhispofita in* nuit, quemadmodum m praemiflanim indi?

P ^ArM/,«f44porroper quatäor vocales his confonanti^ bus pailim interpofîtas, qüatuor prôpoGtioÿ num genera accipcre debemus, videlicet perji vniucrfalcm affirmaduâipcr c, Vniuerfaic nc gariuam,pcri pardciilarê alîîrmaduam,pero panicularem negaduam. Qyibiis iamexpedi tis.modos tandem ipfos aserediafnur.

«X l«^rgt;I^’*Tiaigitur figura nou5 habet modo«* 1~^ Vt didu eft fupra,fed ex his priores qui# dem quatuor, direftim fequentes vero -moAf ati fK-w’Quint^indircftimconcludereprobantur.Sa#

•ri»lt;4’Jicdircc^im coiicliidere modus tunc dlcitur* cü maior extremitas de minore in conclufîo# prardicatur. Indiredim vero côtra,cü mi# norde maiorc. Hisita pratmilTis cognidf(Ç fupercft vt vnuqucq; modorû deinetps fuo »„^lÿ- ordine defîniamus. Itaç^ primus, modus eft* b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quo. dads tribus terminis, conficiturfyllo#

vniucrfalcm affirmadua diredim concludës. Termini quidc funt,animal, fubftSria,homo: vt omc animal eft fubftanria,amp; omnis homo eft animal, igitur omnis homo eft fubftanda, Vocabulum autem arris, barbara. Secundus autcmjBoduseft, in quo, dads tribus termi# , nis,conficiturfyllogifmiis exvniuerfalinega Ave^ tiuamaiori,amp; vniuerialiaffirmaduaminori, vniucrfalem negaduam diredim concludes-

Termini quidcm fiini,animaJ,horao,Upis: vt nuUumanimal eft lapis, omnis autem homçgt; eft animal,nullus igitur homo eft lapis. Voca bulum autem artis, cclarcnt. Tectiusano gt;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^0'

dus eft,^inQU,o*datü.tuhus tcrminis,confîc0 tur fyllogilmus ex vniuerlaliaffirmariuama« iorc amp;nbsp;particulari alFitmatiua minore,particu larcm affirmatiuam dircftim conludcns. Tcrgt; mini quidcm funt,animal, fubftantia,lKgt;raoî vi; omnc animal eft fubftanria,amp; quidam bogt; mocft animal Jgitur quidam homo eft fubftâ tia, V Qcabulum autem artis^darq. Quartus modusci^n quo*daus tribus terminis, conft citur ftrllogiïmus ex vniuerfali ncgatiua ma? lore, oC particulari affirmatiua minore, parti?

cularcm negatiuam dircdimconcludcns.Ter mini quidem funt,animal, homo lapis, vt nul lum animal eft lapis, quidam autem homo eft animaljigitur quidam homo no eft lapis. Vo cabulum autem arris,fcrio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, t ~ r

QVintus,modus eft,in quo,datis tribus tcrminis,conficitur tyllogifmus ex du •abus vniucrfalibus affirmatiuis, parti ! cularcm affirmatiuam indircAim concludes. T ermini quidcm funt, animal, fubftantia,ho? mo: vtomnc animal eft fubftantia,amp; omnis homo eft animal,dgitur quçdam fubftantia eft homo, Y oçabulû ante arti5,baralipton.Et rc

j^ucitur hic modus ad priraü huius figurx mo dum,c5clufione illius per accidens conucrfa. Scxcus modus eftjn quo^dacis fribus tcrmigt; nlSjCOiificitur fyÜogilmus ex vniuerfàli hcga tiua maiori, ÔC vniuerfali afFirmatiua mino^

rc.vniucrfalem negauua indireÆm conclu# dcns.Tcnnini quidem func animal, homo.la# pis: vt Nullü animal eft lapis, omnis autc ho# raoeft animal, nullus igitur lapis eft homo, I \ VocabuIumaurcartis,celantcs.Et reducing modus ad fecundü huius figurç modü,cq ' clufîonc conuerfa fimpliciter. Septimus mö^ jygçfl-j^nuodatistribus terminis, confîci# ~aAkthf turfyllngiimuscx vniueriàliaffirmatiua ma iori « particulari affîrmatitia minore, parti# fularcmafFirmariuam indircAirn çôcludens.

Termini quidem funt.animal, fubftantia,ho# mo.'Vt omne animal eft fubftantia.ôi: quidam 'yrcixir»»i^»^ hômo eftanimai.igiturquedam fubftantiaeft ' tttmf. homo. Vocabulumautcartis,dabitis.Etre# ' ^ducitur hic modus ad tertiü huius figurç mo# ./«ƒƒ#* düjconclufionccôucrfa fimpliciter. Oftauiis inoduseftjnquo.datis frihusjermini3.con# ficitur fyllogiiiTius ex vniueriali affirmatiua maiorc,amp; vniuerfali negatiiia minore.parti# cularem negatiuâ indiredim concludens .Ter mini quidem funt animal, fubftantia,lapis:vc omns animal eft fubftäria, nullus autem lapis eft animal, quædâ igitur fubftantja non eft la# pi». Vocabulum aurt arti», ftpefmo.Et redu#

citùr hic modus ad quartum huiui figürj nïö‘ dü,maiore per acci Jens,amp; miiiore lïnmliciter conuerfa, ac infuper præmiflîs tranipofitis. Nonus modus cftjn quo, datis tribus tcrmi^ nis,conficitur fyllogifmus ex particular! affîr inatiua maiore, amp;nbsp;vniucrfali ncgatiua mino re,particularéncgatiuam indireftim conclu# dcns.Termini quidc funt,animal,fubftâria la# pis: vt quidâ lapis çft fubftâtia,nullum autem ‘ animal eft lapis, quædâ igitur fubftantia non cft animal, Vocabulûautcartis,frifefomorü. nbsp;nbsp;,

ÇtxeduciturbicquocçmodusadquartumhuVr7Mz#i,gt; lus figuræ modum,vtracppræmiliâfîmplici# ter conuerfa,infuperq? tranfpofita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Æ ,

tuonquorü primus crr.inquo,datis tri#pvoM^ bus terminis, côfîcitur fÿllogiimus ex v#‘ c cfii vc niuerfâlincgatiuamaiore,amp; vniuerfaliafFir#^^ inatiua minore,vniucrfalcncgatiuâdireftim?,’,^^. concludés.Termini quidc funt, l3pis,animal/ homo: vt riullus lapis cft animal, omnis autc homo cft animal,nullus igitur homoeft lapis.

Vocabulum autem artis, cefare. Etrcduci^ tur hiemodus adlêcundû primç figuræ mo# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dum,maiorcGmplicitcr conuerfa. Secundus j modus cftdn quo, datis tribus terminis,con# ficiturfyBogifrhus ex vniucrfaliafFirmatiux, maiore amp;nbsp;vniaerfaH negatiua minore, :jarfalcm neganuam diredim éoncludefui. /

Termini quidem funt,animal,homo,lapisjVt omnis homo eft animahnullus autan lapis cft animaljHullusigitur lapis cfthomo. Vocabu j^lumautcm ardsjcamcftres. Et rcduçiturhic 3uoç^ modus ad fccundum primae figure mo um, minore fîmpliciter conuerfa, ac infuper

'lt;»/-:r^,r.wi\1**iaria{Firmatiua minori,pafticularan negati# uam diredim concludens. T ermini quidetn funtjapis.animaljiomo: vt nullus lapis cft animal, quidam autera homo eft animal,igi# tur quidam homo noncft lapis. Vocabulutn i^autc artis, feftino. Et rcduciturhic modus ad

OT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9'J3rtû primæ figuræmodü,'maiorefîmpli«

m o du 8 cft, 10 QUO, da (jg jribtis tcrminisjConficitur, fyllogilmus ex maiore vniuerlàliaffirmatiua, amp;minori pargt; ticulari negatiua, parcicularc negaduam airc^ Aim concludes. Termini quidc funt,homo, animaUapis; vt omnis homo cft animal,qulgt; dam auté lapis nô eft animal, quidam igicur la pis nô eft homo. Vocabulûautêartis,baroco •^tredneitur hic modus ad primû primç figu# re modû,fylloeifmo ad im polTibile ducente.

MODIS TERTIÄE FIGVRAE. Equitur tertia figura, qu» modos Icx ha quot;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Primusexhi$moauscft,inquo,da#

gt;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfjjjyj tçrauni»,côfîcitwfyllog,ifmua

ex vniuerfali affirmanua maiori, ôc vniuerfà U ncgatnia minori.particularem affinnatiuam dircdim concludens. Termini quidem funr, homo,animal,fiibftantia:vt omnis homo eft fubftantia,amp; omnis homo eft animal, igitur quoddam animal eft fubftantia. Vocabulum aucem artis,darapti. Et rcducitur hic modus ad tcrtium primæ hguræ modum,minoreper ac cidens conuerfa. Secundus modus eft. in qu^o,^'’”**'!'^'*'^ datis tribus tcrminisjcóficiturfyllogilmus ex.

Vniuerfalinegatiuamaiori, amp;nbsp;vniuerfaliaffîrxiü*lt;f/flt;’A/-.ï.^ njatiuaminorc,particularem ncgatiuam ftim cocludens.T crmini quidem funt, homo, fubftantia,lapis:vt nullus homo eftlapis, oi« autemhomo eftfubftantiajgiturquacaâ fublt; ftantia non eft lapis. Vocabulum autcm ards, felapton. E t rcducitur hic modus ad quartutn primæ figuraeraodum, minore conuerfa per accidés.Tertuis vero moduacfi, iaquo, dati«c^lt;«»'»*^ tribus terminisjconficitur fyllogifmus ex par ticulari affirmanua maiori,amp; vniuerfali affir^vz^.,«^,. matiua minori.particularem affirmatiuam di^ redim concludens.T crmini quidem funtjio# mo,animal,fubftanua: vt quids homo eft fub ftantia,amp; omis homo eft animaljgitur quod# dam animal eft fubftStia. Vocabulum auten* artis,difamis.Etreduciturhicmodu8 adcertiS primæ figura? modumgt;maiore pariterdc con' clufioncconuer(afimplicitcr,ac infuper prae# tniffts trâfpofitûiQuartut modus r.ftgt;in

tribus terminis, conficitur fyllogifinur vniuerfaliaffirmatiua maiori^ôe particula« riaiRrmatiuaminori,particularem afFirmarigt; uam diretfHm côcludens.Termini quidé funt,i homo,fûbflanria,animal; vt omnis homo eft fubftanria,amp; quidam homo eft animal, igirur quoddam animal eft fubftantia. Vocabulura yautemartis,datifî.Etrcduciturhic modus ad-terdum primae fîgurae modum, minore con«’ Çgt;Mé/lt;/Tlt;*rÿ uerfafimplicitcr.Quintus moduseft, in quo,’ datis tribus terminis, conficitur fyllogihnus

-»i’./wrtlt;pyi».4/cxparaicularincgatiua maiorc, amp;nbsp;vniuerfàU affirmatiua minore, particularem negariuam direftim côcludens. T crmini quidem funt, ho mo,animal,lapi3;vt quidam homo non eft la pi8,omis aût homo eft animal, igitur quoddS animal no eft lapis. Vocabulum aût artis,bo^ xardo. Et rcducitur hic modus ad primum pri tnæ fîgurxmodum,fyllogifmo ad impoftibi#

ex vni^ . ,uerfaU negatiua maiore,« particular! affirma minore, particularem negatiuâ diredim ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;^concludens. Termini quidem funt,homo, ani

tnaljlapisïvt nullus homo eft lapis,quid3 aut3 : homo eft animal,igif quoddâ animal nô eft la ijis.VocabulüaStarti8,ferifQn. Et reducitur liic modus ad quartû primç figurç modS, mi# Viorc ßmplicitcr cóu€rfa.Etdemodis quidcoi

bus cuiuslibet figurae modis, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jpen-.

IGiturpoftdcfinitos modosj praeter iam df • das regulas^aliæ reliant magis fpeciaks,Tii hilominus ipfis modis iuferuientes, Vt quç

Veluti corollaria quaedam ex tribus éxpofitis figuris edudæ videripolTint. Quarumqujdc prima eft:In pripribus quatuor primæ figurj niodis,amp; in omnibus tertix^ß minor fucrit ric, gatiua,nihil fcquitur. Secunda^ In prioribusi^r/«»«Jgt;» quatuor primæ figuræ modis, amp;nbsp;in omnibus fccundæjfimaior fucrit particularisjiihil feÿ quitur.Tertiadnfeçundafigura oportet altc^*^*'’*’ nitram pr^mifiarum elTc negatiuam. Quarta; lJ ««»»quot;/»• In tertia figura conclufio Icmper crit particu « lafis. Sape turn hasjtumfuperiores illas regu? las Nicep'horus Græcus autor,vt aliadicendi fîgura,iraamp; grauius amp;nbsp;artificiofius complet / xus eft.Cmiiunccft(inciuit)oibus fyllogiftîi'*''^’^ ”( cis modis per très difcofitas figuras, Vt coclu;: fi,0 deteriorem fequat propofitioné. Eft aüt d^ tcriorparticularis vniuerfalijamp;abdicatiuaaic ‘ tCjhoc cft,ncgatioafFitmatione. Atqui propri um quidc primæ figuræ eß,pcr modos falten^ ' dircdos,maiorc prœofitionS vniucrfaR clic, amp;nbsp;minoré fcmperaffirmatiuâ. Secundæ verci i^f figuræ propriû eft,maioréppofitionc vniue^ •

DE SYLLOGISMO CATEG. amp;nbsp;colligere conclufionem fcmper ncgaduam. '•^^’^'’Yertiac porro fig^uræ proprium cft.maiorcm propoiïtioncm indtff^nccm elîc,minorcm vcroaffiimiaciuamfempcr,ôCcolligcrc côclu fioncm fcmpcr particularcm.

DE TRIBVS INSTRVMEN# os^qvjbusimpcrfçdifyllogifmi ad pcrfcAos reducuntiir.brcuiai cornmcmoratio.

Vm fintautcm tna(vt fupradiximus) inftrumcta^qqibus imperfcdi fyllogif« mi ad pcrfeftos reduci poiTunt^nempc

çonuçrfio,pracminârum tranipofido, amp;nbsp;fyllo l^mus ad impofTibile duccns.de his paulo ab tiusrcpcurç hoc locohaud inurile fucrir, nc quiccp prçtcrmittatuGquod ad inrcHeftum eo rum quç diAa funt conferre quodâmodo pof fît.Vcrumcnimucro quia de horura primo, vtdeconuerfionc.trartatu tcrdo fads (vt ar« bitror) à nobis eft diifi:um,dc reliquis duobus.

TRanfponuntiirpræmiflæ. quodes am« bac locum mutantjta vt exmaiorc mi« nor,amp; ex minore viciiTtm maior fiat p« pofido,quod aliquando quidem conringit, al terutra,auteti5 vtrac^ cxipfis cotnierià.Quo fane modoidoncumrcduAionis inftruraentiî habetur, AhquàiidQ vero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aUeuius con^

üerfione, verum hoc paAo haudqua^ fntet inftrumenta illa,dc quibus nunc loquimur.có numerari debet: quin potius aliamtum vim habet,ncmpcperqiiaminomni figura modf^^ indiredifieri pofieprobannir. Quafit, vttotr/ modi efic portint indireftim concludentes/^'^'^^’*^ quot funt qui direAim cOncludunt.Cui quids lentctiæillalacobi FabriStapülen.regulafub^^^^/^ frrihif• Ad quarrtipq; praeyptrtasaljqya {èquilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

turconchifiojcadcm ad eafdem fequitur tranf pofitasjidquodnunc exermgt;lo tantum pro? bare liceat,lÏtcp hic fyllogiimu»: Omne ani? mal eftfubftantiajamp;omnis homo eft animal, ïgitur om nis hömo eft fubftantia.Huius nan?

iyllogifmi G praemiflas tranïponas, ad eafif «m eadem continuo fequitur côclufîot vt o? innis honK» eft animal,^ Omne animal eft fub ftâtiajgiï ois hÔ eft fubftâtia, quodeerte amp;ir» Oibus modis neeeßario ita cuenire ctiänum de inonftrari poftet, fed nunc non efthic locus, ' / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

PEr impoftibilc vero fadus oftêditnr (yk. logifmus,quoties contraditftio ponitur conclufionis,amp; alTumitur altera funro? tarum propofitionum,nota pariter amp;nbsp;conld? fa,cx quibus deinde,nempepofita amp;nbsp;artump? ta.colligitur fyllogifmus alteram ab alTurap? ta concludens.quæ quia manifefte falfa depr| , henditur (quippe cuius contradiAoria ver^

ijcrhypothefimcxtabat vna cum alïtimptay per earn alcerutra perimenda venit prxmifla^ • rum,vt exempli gratia, fît faAus fyllogifmus r in primo primae figuræ modo, omne animal

ei^fubftantia, ÔC omnis homo eft animal, igif i omis homo cftfubftantia. Huius fyllogilmi fî ionclufio ipià vel dubitetur,vel negetur pror fus.tunc fîc contexo fyllogilmû ad impollibii’

• lcduceiuem;Quidam homonô cftfubftantia, omnis aût homo eft animal,igitur quoddam animal nort eft fubftantia. Atqui hæc quoniâ

manifcftcfalïàeftjfequitur alteram peæmida^ rum falfam quorf eflejnon minore quîdc, qm amp;nbsp;ipfa inaltcrofyllogifmo vcra ex hypothec â conceffa fuit,crgo maiorem. Qiiare eine tradiftoria quæ crat,omnis homo eft fubftan ria, vera cft,amp; hæc nimirücôckifio prioris fyl lt;nbsp;ri'»cvjrnri. (ôgifmierat quod erat ^jpofitfi. Vndc amp;nbsp;ex ■ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' hoc criamnü error çorümanifeftaî, qui per c li

teram fuperius inter arris litcras politä, iïgnifi cari credçntes fyllogifmum conuerfiuum, eundem proindc ilium exiftimare vidcntur cum fyllogifmo ad impolTibile duceiltc, cum' fint à Ic lor^e diuerfi.

;q.vod praeter praedi# ftos modos alij omncs magna ex quot;nbsp;parte aiyllogifti habeantur.

INfuperamp;illudnunc quantum quideinad deiïnicos modos attinct^adijcienaum baud ab re puto^tpquicunt^ modi contra prxdt

' Äas fyllogifmoruin formas fiue leges fîunf, ordinanturcç omncs lu afyllogifti habentur. 5i(^idenihocpadoconnngeret inipfacorüJVdAd cluîîone.primum ex tribus àaris terminis terdum omni ineflc poftrcmOj interdum nul^» lijhoceitjVt planius intelligatur quod ditflü cftjcx tribus terminis, feruata eadem formai conclufioncm colligi,nunc vniucrfalcm affirm (matiuam,nunc5C niuerfalcm negatiuam. Atip id quidem eftsquemadmodum a in prioribut analyticis Ariltoteles docet,dare tcrmino8,iii quibusomi»amp;inquibus nulli. At hoc ipfum nunc cxemplis fuoieftis oftendamus. Con4 ftituatiir itaque fyllogifmus in prima figura, fintque termini in quibus omni,id cft,vbi pri^ musomni poftremoincft, animal,homo, c# quus:vXûm!UslKimoeûanimal,amp; nullus quus eft homOjigitur omis cquus eft animal. Alter rurfus conftituatur fyllogifitius, flnttç termini in quibus nulli, hoc eft, vbi primus nulli ineft poftremo, animal, homo, lapis: vtomnis homo eft animal, nullus autem IS:# pis eft homo, igitur nullus lapis eft animali ctvthociamin vniuerfalibus oftenfum eft propofitionibus,ita amp;nbsp;in pârticularibus oftert derelicet,particularcm colligendo conclufîo# fiem,fi quibus id ira placet.Èx quo manifcftû euadithuiufmodidàcorum terminorum con# ■textum inurilem prorfus cfle,idquod(Siin fêf cûda et tertia figura fimili modo oftedi poteft.

quancß in tcrtia baud ka omni ex parce fefe hl bct.Caeterum vt hniufmodi terminonim fad , lia habeatur inuentio^hæc à quibufdam tradie perdifiunftion5;Accipkndifunt

iehabeat.vt genus ad fpedcsj qua? fub ipfo continStur,vt homo,equufi,animabVel Vt éX : irancus,hoc eft,difparatus ad vtruncÿ, Vt hö# trto,cquus,lapis,vcl vtcuncjiuperiorld illoa (it,c^ui iSf de (e inuicem praeakcntur, aut con^ uembalitcraut non. Conucrobilitcr quidem* vt homojtifibilcjfubftancia. Non conuertibi liter vero,vthomo,aniinal,fubftanfil.

POftremo autem amp;nbsp;de reliquis tribus ar^ gumentationis ipcciebus tradandu hie U'itftjid quod initio huiusträdätus it! pol ' t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liciti fumus,atq! ex bis primurtl dé entbyftié/

bus amp;nbsp;fignis imperfedus fyllogifmus.Exicd Ebus quidem,hoc eft ex cofentaneis ÔC probl bibbus/£|}toç.£nim wræcc præter aliaxortfénta neum quoqt fignificat latine amp;probabile.Cil iufmodi illudcft, Diligerequ^q; amantem fé, amp;nbsp;item illud: Omncm matrem fuam diligeré prolcm.Ex fignis autem, id eft, ex necefiarija óéprobabilibus.vtcft. Siquidcuilibcf feilde ditum fueritjtötu maius effidctur. Definiturtf j

omnibus pofîtis propolînonibus,fcftinata in ferturconclufio. Itacpin enthymematealte^ ra fcmpcr deeft propofitio, vcl propter bre^ uitatc.vt propter noririam practcnnifTajquae tarnen métc interim cius^qui ratiocinatur.con cipitur: vt orane animal eft fubftantia, igitur, omnisliomo eft fubftgntia. Vndeamp;truncai’C^^Û^^^”'' tus fyllogifmus â quibuldam dicitur. Hincilt;^’ luuenalcfatyrico poeta diftum eftdemulicre impudica; Ne curtum fcrmonc rotatoTorgt; qiieatarthymema. Rorato,inquit,ideft,ccle^^ j- ' ri. Siquidem apud Græcos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitati^

onem fignificat.qua certc nihil cclcrius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

INduAio,qu3c gracds È7r^tâ7H dicitur,hoc pafto definitur: Indudio eft pratio, (^am À fingularibus ad vniucrfale fit pro« grcflio. Sane per fingulariahoc locointclligt;^ / gcredebemu9,non(blumea qiiæfimplidter ’’ ** i talia funt, vt fiint indiuidua, amp;nbsp;numero diffed rentia, verumctiam minus communia rcipe^ Au ipfîus vniuerfalis, quod ex ipfis per indugt; ftionem colligitur. Ab his cnim plçrunq? vni uerfalc,côflatur,colligiturque, vt fi quis velit oftendere omnem numerum effe duorum iu^ xta fc pofitorum medium, id indu Aione pro bauer it, quoniam ternarius médius eft binarq amp;nbsp;quaternarri, amp;nbsp;quaternarius item tcrnarq amp;nbsp;quinarrj, amp;nbsp;ita deinceps : igitur omnis nugt; merus eft duorû iuxu ie pofitorum médius.

DE SYLLOGISMO,CATEG. f Eodcm modo fi probandu nobis fueric, quod omnisvirtus moralisin mediocritatc confi«* ftit, diccmus hocpado: £ûixitudo innîedi^ , ocrirateconfiftit, nempe inter audadani amp;nbsp;tigt; miditatem,amp; libcralitasjinter auaritiam ÔC pro . ■ digalicatem, temperantia item ÔC iuftitia, om^ nisigitur virtus tnoiÿlis in mediocritate con fiftit, Vndcamp;iadquot;d-irgt;hanrpryripiigjvifn ha bcrc puratur, vt per eam de principes (cientialt;î rum aliquocies dilpufarc côdngac.Nequc Nt'/ «rocuminduftione vtimur, opus erit femper « adrjeere particulam. E t fie de alijsjVt Sophiftx fblenr, quandoquidemidinducenti iamcom^ Îjcrtum efledebet, eætera fimilia efiehis qux i umpta funt.Namfi Ariftotcli credimus,mii ; -.fîngularàiraignoratûmilkudincm, »nontax t ' cileinducet.

Ty Xemplunj,quodà GræeisOTiçûiTeiyAi« ! l2^didtur,iradefiniunt:Exemplum eft,euni ex multorücolleAa particularitäte,ali/ ud quiddam particiilare oftenditur ; vt fi auis probarc velit,redores non efle forte dangt; os rebus publicis, quoniam neq; nauibu8,ne que curribus moderandis forte præponûtur . reftoresjicd qui arte ôd exprimentis pluris AZlt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;valent. Sunt qui itadefiniant.-Exetnpl«

cft,quoties vnum particulare per aliud probagt; tuf^propterfimilequodiii vtroc^ eonlpicii^ur.

ut fi malum eft Græcos cum Troianis bcllige rari, malum quoque eft Lacedxmoiuos cum Atlicnienfibus armis decertarc,

pST H A E C traiftatude fyllogifmo liy^ pothetico aggrefturiiSj ib ud præfari in animo con^ ftituijOj tametfi dcmodaîî libus fimul ôi hypothetic ______ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. cis propofitionibus trac . Aatutà nobis inftitutus eft, nempequartus/'' id tarnen baud ita vifiim eft in co facerctrac datu, in quo de fyllogifmo hypothctico tra Aabitur, Vt etiam de ïyllogilmo ex modalic •«4'/ bus in codem traActurJmnio necalibi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

in hts tralt;ftatibu8,non ob earn Folam caufamgt;, qj nouitqadhuchuiusartis tyroncs nimirum alioquigrauarcntur,fcdqgt;illorumfyllogilmo rum.qui ex modalibus conftituuntur,nonadc modum frequens vfus fit^vt etiam fupra nota uimiis. Acceditq? præter vnum Ariftotelcm nullus alius ( quod fcirc potucrim ) de huiufe modi ex modalibus fyllogifmis quicq fcriptS reliqilcrit, nifi quantii Bocriusin his laborac ueritjidep tarnen magis Ariftotelcm ipfum ex

Cicf.j. Jf ponendo, inftitutum probahdo'In quaetia Orat lil). L^*^tentia lacobum Eabriim Stapul. cfle Vititt dn 'ê d’^ogt;virüprofefto in omnibus dilciplinis cx^ crcitariflînium, vnde amp;nbsp;non parua mihi fubit wqtfingc^ aJrniratio de Ariftotele ipfojcurinrc non tam nij oftcnta necc(raria,eriam plus fatis operofus fuerit.ni^ ttoniiij; fu fiqjinhacprælcinmarte ingeniumfuüoften tare omnino voluit. Qyapropter multi etiam tam Græci q Latini hoc animaducrtentcs, per compendia de hac arte fcribcrc maluc# runt, ne in hac difccnda apud Ariftotekm opus cHec, toties nocftcsque diescç infomnes ducercabfquc magno etiam frudu. Non ta# men ncgauerim liane vnamarcemncceftàriâ admodum elTe,ideocf inuentam à maioribu» noftris,vt fine qua error in ftudrjsplçrunque commicteretur,quicum alibi,tû maxime a'/ uendus eft,ciuippe q? hæc fola rerum rationes inueftigarc «aocear, atquedehisipfîs difputa# re poflit,Itaquequiin nacerrauerit, vixin a# Irjs crrorispcriculum euitarê potcrit,Nanquc ( vt Aurelius Auguftinus aucorcft)h3ecfo Jadocct doccrc, docctdilcere, inhaefeipiam ratio demonftrat atquc apcrit,quæ fit, quid vclit,amp; quid valeat: fola item feientet non folum faccrc vult,{cd ctiâ poteft: Hæc ille, at nos hinc ad hypotheticos fyllogifmos tranfe# amus.

SYllogifmu» igitiir hypotheticus ( vt Martiano Capella dcnnitur)iseft,cuius prcpofiiiaptcnum arguments, amp;nbsp;plena « tern id, de quo quçftio eft, continet, ita vc alTumpto argumcnto,iam certum inferri pofts fit,dequo quaeftioerat, vtfitexempli cauia qu3rftio,vtrnrhctoricafit vtilis.luc^ volcngt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tes earn vtilcmprobare, aFgumentSprotinurf^^^”^‘*^ abeiusdefiniuonc commodecaperepolTunt, quae quidem eft, bene dicendi feientia. Ex hac deinde vtargumente fumpto, amp;nbsp;quæftigt; one propofita, lyllogifmus hypotheticus ad buncmodum contexitur: Si rnetorica bcnc.''/^^'’*'* dicendi feientia eft, vtilij eft. Eft autemrhe^ tQp'ra benedicendi feientia,rhctorica igitur

Vtiliseft. In hac fane orationecumpriuspro ponitur. Si rhctorica bene dicendi feienda eft, Vtilis eft,ac deinde alTumitur, Eft autem rhctó rica bene dicendi feienria, turn qui haec duo co ccirerit,propofidonem inquam amp;nbsp;alTumptio ncm,i« velinuitus concédât oportet, rhetoric cam vtilem cire,id quod in quaeftionc propos ftt im crat.quod tantifpcrdubiumerat,doncc niopofirio,amp; alTumptio concederetur.

/ A -reruni vtcategoricusfyllogilmus in I I'c oofiriones rcfoluitar, vt ex quibus ■i’uticuitur, amp;nbsp;propofitioncs rurfus in

terminos,nequc vlterius rcfoludo procedit l'il lus Jt34jMpwh£nci fyljpglfmi in categorico» refulurio fit, quippc q? ,cx his ipfe, vt ex fim îlicibusconftet compofitu8,cum præièrtfin 3rima cjus propofitio vim confequcndae ex împficibvs ( hoc eft, catégoriels ) capiatlÿl^ ogifmis. Prima nanc^ hypotheqet fyllogiimi propofîdo, fi dubitatur an vera fît, prædica«’ tiuademonftrabitur conclufîonc,hoç efî,fylgt; prædicatiuo. Afîyrnprip pprro, quge ^9^^iijj fecunda nuilliccmpdi fyUogiimi pars eft, in pluribus modis prædieadua elFc peripicitur, itemeç conclufio, vclud cum diçimus.Si rheigt; toricabene dicendifeienda eft, vtilis cft,at* qui rhetprica bcnediccndiicicnda eft, hic aP fumpdo prjedkadua.Jdcft» çategorica eft: fi qùæratur,hoc cft.indtftîitadpnern trahaturj'p fa quoq: prædicatiuo probabitur fy llpgifmo. Hinç fî demu infçratur, rhctorica igitur vtili« cft,amp; hæc ipfa prædicadua eft, atq?îalt;fti fyllogt; gifmiconciufio: vtpote quæad afiumpdonî probatam neceftario coniçquitur, nam fî rhe^ torica bene dicendi icienda eft,eur non amp;nbsp;vti^ lis ipfa cr^t^ Pr.æKTCæfi hypotlietica prppofî«* tio ex caregoricis iungitur, amp;nbsp;ex liis fidem calt;^ pit,fimul ordincm pardum confequitur, ne ceflè eft categoricos qdlogifinos hypothedeo vim conclufionis adtniniftrare.

SYllogifinos ail tem tam categorico» § hy^ ■ pothericosj alij quinque, alt) quatuor, alt) tribus conftare partibus arbitrantur,quoÿ rum controuerlîâBoetius adhuncmodüdiju dtcàt atlt;ç dilccrnk.’QuoQtam om ni s ( inquit)

P*’opofîtioniBus texitur,prigt;-'t'lt;ygt;j6/re mauclpropofitio, vdiiupptum cunda vero alTurnptû, fiue alTumptio dicitur. Ex hisquæ tertiainfertiir,conclufio nuncu? paturivtcudicimus, Sihomocft,animaleftî nomo autem cft, animal igitur eft. Ea quidem enuntiatio, per quam dirimus, Sihomoeft, animal eft, propofitio vel fumptum vocatur: Ea vero quam huic adiunximus, quj quidem eratiEftautéhomo, aflumptio fiucaftumptîî dicitur, Tertia ante ab his, conclufio appellat tur, vt per quam oftendimus animal eilc,fi ho fucrit.fcadcm faneamp;incatcgorico fyllogifmo ipfarum partium amp;nbsp;ratio cft ôi ordo. Sed quo nia faepe euenit,vt propofitio ipfa non fit ycri fimilis, ci turn adiungicur approbatio, per quâ id quod propofitû eft,verum eile monftratur, AuiimptipquoqUç^numcroadfidem non videtur fatis idonca,idcirco huic quoque ''gt;■ probationisiuuamen adiungitur, vt veraefi? feintelligatur. Quo fit.vtfæpe quinque par tes,fæpe quatuor,interd5 très iolum ipios lyk logjfmos habere contingat. In qua quidem bjer?^^ Crrt')-fententiaM. Tullius ciTc deprehenditur, qui in rhetoricis fyilogiimos quoidam quincÿ par

DE SYLLOGISMO HYPOT-ritOs, quadripartito« alio«, amp;nonnullog.tri^ panitos eiTc confirmât. At vero quibui ipfo^ r5 fyllogifmorS no placet pane« vitra terra riu numerü propagari,hi propofitionum atqj alTumptionum probationc« non putant inter fyllogilmi parte« ponenda« efie, (cd potiua Uf larum,c5dubi( funt, fulcimcta gufoa haben. ^gt;^gt;^(^orum fane iudicio atcÿ (ententixBoetiu« acccdic Vndenoftra (inquit)fentéciahi8potiusaccedit,quitribua partibus fyllogifmumconftare dicunt.

Hls ita praeminî«, confequens eft, vt ad modos hypotheticorura fyllogifmorö f ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttanfcamu8,quos certc, quanrii hic co«

definireliceat.dicerepoflumus ipforum fyk logifmorum formas,. amp;vxlutt pcxloriptas Ie ges.Sciendü autcmqjtametfi innumcri pro^ pemodum huiufeemodi modi funt,quiejchy potlicticisconficiuntur propofitionibus, vt dequibus SeucrinusBoetiuslatiffimc difpu* tat duobus libris,no8 tarnen ex his paucos de ligcreftatuimus,proptereacbcorum vfus nó pariim frequens nabeatur. Dercliquis autem admonuifie tantum, fat crit, vt fi cut cogno# feendi eos cupido inceficrit, is Boetium in pri , misadcat, Sednuncexhis primum definia tnus.

PRimus igitur modus eftjCum in conditie/ onali propofidonc, aflumpto co quod præcedir.oftcndimus id quod fcquitur, •ta neccflario cflc,vt cft in conncxionc propo fitum,vtfihomo eft.animalcft, atqui homo «ft,animal igitur cft. Hic antecedens homo cft, proponitur veluti dubium,cum dicitur. Si ho mocftiafliimitur deinde vt argumentum, c3 abfcjconditionercpctitur, Atqui homo cft. Quod fi parte ex altera anncxumfiuc confer qués aflumamus.att^ dicamus,cft autem a ni# tnaljhaudqua^ de ncccffîtatc euenit homing idcirco eflc.Inueniuntur autem certi termini, in quibus perçque valet aflumptio,fiuc prfce^** '* dens.fiucfubfcquensjaiTumatur, vtin ncatquerifibili.Namvtrefteiequitur,Siho# ' mo eft,rißbile eft,ita refte quoex icquitur.'fî af funiatur hoc modo; Atqui rifibileeft, igitur homo eft. Sed in his hæc eft confequentiae eau fa,quia homo amp;nbsp;rifibile acqui funt termini, at# q; idcirco vno pofiro,altcrum comitari cft ne ceiTe. Verum quia hoc in omnibus non ita fe habet,idcirco nonrccipitur firmum amp;nbsp;ftabile, fed magis improbatur, vt incertum, amp;nbsp;mini# meconftans.

SEcundus vero modus cft, cum in conditi onali, oppofito confequentis afTumpto, aufertur id quod anteceflerat, hoc modo:

igiturhomo non eft. Qu od fi contra ^homfnc ' eflèncgemusjnontolliturproinde quodcon^ nexum cft,vt fi dicamus.nó cft autem homo, non ianri continuo feqiiitiir, animal non efie. Afq^çirçohicuiQdusàconfequenttbus ap^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ pellatur,qucmadmodumqui hunc præcedit,

4^r;i’r»'wlt;^»*^4iàrecentioribu8itadcftinguuntur, vt prior quidenidicatur j poficione ^nteccdcntia, lc^-qucns vcro à dcftruAionc conicqucntis. Cæ^ tcrum vt vtrocÿ modo ex datæ condîcronalia ' partibus affîrmatiuis firma vbiej fentetia pro batur,iu eadem confequentiæ vis crit, fi nega tiux eius partes fuerint,vt fi animal nô cft, ho mo noneft.nô cftautem animaljgitur homo non eft. Item,fi animal non cft,homo non eft, atqui homo eft,animal igitur cft.

Hic iam obijcict aliquis fortaffis nobia Ariftotclem ipfum,quj in proaemio li^ bri de anima,tali contra præftriptam lé 1 nbsp;nbsp;' cundimodiformam(vtvidetur) vfuseft ar^

g«quot;i'ntatione: SiciuQdeftanirnaf(inquicns) ' ’ ’ ‘ proprin opus,poteftcontingcrc,vtip(aà cor pore lèorfum fit: Si vcro nullum eft opus anil mæ proprium,contingcre no poteft, vt â cor# porefeorfum mancat, fubfiftatuc. Sane hanc argymentationemfunt qui ob id calumnicnl

tur,repræhendantcç ceu minus firmam/mamp; nufcf dignam tanto philofopho. Calumhia autem huiufmodi eft: Oportcl3at,inquiunt,ac ccpto confequentis oppofito,ita tollere demo liriÆ antecedens. At hic contrarius ordo fèrua * tur.Verumhanccalumniam(fiquataracndj •, -, ci mcrctur)Themiftius baud dubie nobilÜTi^'^'X quot;nbsp;mu9 peripateticus fubtiliflimediffoluit ac di#^ luit: V ndequicunc^(ait)tâ male animati fîint, vt hçc quae in dialeftica atc^ in excrcitio argu tiarum ia(^ata,amp; prompta omnibus funt, ig# norallc Ariftotclem putcnt,hi plane ignorant tilTimi videntur.Nancç verbum illud poteft contingere(quo qt’idem Ariftoteles in liia olt;î rarione vtitur)non urcelTariami fed polTibilê Çc çontingentem connexionem habet^in quo gcncrc non oportet, vt abolitO confequente, aboleatiiramp; antecedens, id quod omnino ita ciienit,quocics neceffaria connexio eft. Sed hie in contrarium oblcruatio eft, vt fcilicct abolie tio antecedetis abolcat coftquens. Cui rei cau^ fam idem autorhuiufinodiaffert: Semper cm lt;•«*», (inquit)id quod contingenter fêquitur, tanep parsfitantccedentis,proptcrea quod qu3do* que accid)t,quandoque non accidit.Ita qui an tecedens interemit,totum interemit.T oto au4 tem fublato,confcqucns eft parti quoque ab^ olitioncm afferri.Hinc amp;nbsp;ab eodem autore all udhauddilTimilcproponitur exemplîî, quod tale eft: Si animaleft« quod proculad noi

DE SYLLOGISMO HYPOT. accedit.pouft contiiigcre vtfic equus, igitur G animal non eft.ncfç vt equus fit contingcrc pôteft.Quo fit. vt infcitiac potius illi arguedi fint, qui talcm argumentandi formam, vt mi? nus fanam cauillantur.ct non Ariftotelcs ipfe, Îui redifluneitaargumentatus cft:Hçc ita ex henaiftio.quem Hermolaus Babarus ætatc noftra latiniutc donauit. vir vtique impenfe cruditus.

Ertius deinde modus eft, qui appcllatur à repugnantibus, in quo demonftratur non polie fîmul hoc elle amp;nbsp;illud. Fitauté quotics cûtu)cx3e jjrqpofitioni» affirmatiux antecedens aftruitur, vt conlcquens tollatur. Qiiod certe idco ira euenirc manifeftum cft, quodhuiufmodi propofitiones ex repugnan tibus,aut ex contraiT)s confient partiDus. Ex rcpugfUMEtbus quidcm,vt non n dies cfi,nox cft:atqui dies efi.nox igitur noneft.Ex_contra rijs autem.vt non fi fanum eft, ægrum efi,at^ qui fanum cfi.nonefi igitur çgrum.IiLquibus (yljogifinis propofitiones fumptæ huiufmo^ di funtjVt impofiibile fit,fiantcccdcns efi, con fequenscfTe.Itaqjcum ita proponitur, non fi dies cft.nox eft.huius propofîcionis finfus hic cfi,nonre(ftcfequi.fidieseft.vtnoxfît. Diftfi

*’'*^'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex rcpugnantibus.aut ex contrarias,

*’ quoniam quæ aliter fe habet, fyllogifmum ad hune modiim nullum conftitufit. Quaprop^

TRACTATVS VL ter haudquac| recipiendiis cft hic fyllooilmus, non fi homo cft,album autcm liomo, i^itur album non eft,quando nccrcpugnantia luntinterfe homo amp;nbsp;album.neCconn'aria.Fit item amp;nbsp;hic modus aliquorics^cum inter altcru tram conncxac propolîtionis partcm,negatio intcrponitur,atq! ea ipfa rurfus dcnegatur| vt fit propofitio,ü animal non eft.homo cft,hæc repugnans cft,amp; ob id falfa.Fit autoiiy«t3*fî negatio huic afltj«aftHrlt;hoc modo:Nonfî an! mal noneftjhomo cft.Huius quippcpropofi# bonis hæc eft fententia.S’i animal non fit, fieri non polTc vt fit homo. Ea igitur concefla,aflu mimus protinus hoc modo. Atqui animal nÔ eft^ac deindeconcludimus, igitur homo non eft. Similiter vero fi itaproponatur,Si homo eft,noncft animatquç ix ipfa falfa eft, propter partium inter fe rcpugnantiam,quare Îî amp;nbsp;hu^ ic deinde negatio apponatur,vera fît hoc mo^ do,Non fi homo cft^non eft animal. Nam amp;nbsp;huius fentcncia eft,fi homo fit^nonpolTe fieri Vt non fit animaijtaq; ea concefla,talis conte xitur fyllogifmus,non fi homo eft, animal nô cft,atquihomo eft, animal igitur eft. Rurfus ƒ auterafttpropofitio ex vtriufqî partibus gatiuis: Si non eft dics,non çft nox,qu3e idcir^” co quod partes cius inuiccm répugnant, faliâ eft.Fitautem vera,fi adiungamus negation?, hoc modoiNon fî eft dies, non eft nox.Huius quoeÿ propolîtionis Icnlùs eft tails, quod fi

nçn eft dics,cflc no potdt quin nox fit .V nd^ caipfacôcefiâjafTumimus hoc paAo: Atg dii* lt;s nâcftiamp;Xflncludiniii3.dcinde,Eft igiî nox.

QVO PACTO TERTIVS Ûmodus à fuperioribus duo/ fft'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;busditFciac.

' I Xhis porro colligere licet, quid interfit nunc tertium, amp;nbsp;fupcriores duos modos.SanciotcjjplGsdiæc eft diucrfigt; ta»,quod in co quidem modo,qui ab antcccdc tibus ditftus cft,ponitur antecedcs, vt id quod fcquitur,aftruatur:In eo vero qui à confeque tibus appellatus cft,perimiturconfequcns, vt id quod anteceflerat, auferaf. At vero in hoc tcrtio,qui diftus efti repugnantibus, neutru horum feruaCur. Siquidem netç anteccdes po m'tur,vt quod fequicur,confirmetur:nec inte^ rimitur Confequens, vt id quod præceiTerat euertatur,fed ponitur antecedens, Vtinterima tur confeques. Quod ideo euenire ditftum eft, quoniam hie propofitionis modus partes ini’ ter fe continet répugnantes. Aduerium quip« ps eft atej! repugnâns,quod dicitur, fi dies eft, non eft lux:quarc propofitio hxc falfaeft,quc tarnen rurfus negatiôcpræpofita fit vera.hoc modo : Non fidies eft,lux non eft. Atque confimilis eft affirtnationi ,ncmpc huic,fi dies eft ,lux eft, quod amp;nbsp;rede quidem euenire re« ceptum cft,quando fcilicet affirmationem tn^ta fade negatio.

Q\artu» modus eft eorum, qui cx difiü diuisconfiftunt, fyllogifinorum. Eit aucem cum datæ dilîunAiuæ propolî;? tionis antecedens in aiTiimptione ponitur, vt quod confcqucs cftaufcratur,hoc patfio: Aut dies cft,aut nox eft.atqui dies eft,noneft igitur nox.Ircm,aut fanus eit,aut ægrotat,atqui nus cft.non çgrotat igitur. Hic vcro fi ita quif piam argumcntetur,aut dieseftoaut noxeft, atqui dies eft, nox igitur eft. Ac rurfus, aut fanus cft,aut ægrotat, eft aurem fanus, igiuir aegrotat. Talis profcAo/nodus afyllogiftu« amp;incolleAilis prorfus Eabetur. Nam in eo da taediliunAiuaepofita parte vna,non tollitur teliqua,qd vticR répugna ntift natura rcquirit QVINTVS MODVS.

QVintusautcm modus eft, cü id quod indifiunAiua propofîtiôc prcceiTcrat, in aftumptione tollitur, vt quod fequi iur,affirmetur hoc modo: Aut viuit, aut moi* tuus eft. non uiuit aut?,mortuus igitur eft. At hiequoc^ alyllogiftus fit amp;nbsp;incolleAiliSjquotl es datae difiunAiuæ vna fublata parte,tollitur fimul lt;5f rcliqua,vt aut viuit,aut morruus eft, non viuit aut,igitur non eft mortuus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

SExtus veramodus eft,in quo,duobus per difiunAioncm propofitis, oftenditur u vnum fit,n5pof^ fimul efle lt;5f reliquu.

•/'t' ' Fitautemcxdifiundiuain copwlariuammu^ caca.addita videlicet negadone.idtÿ modisdu obu«:Pximoxurnpropofîaonisdatæ antece^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dens ponitur, vt tollatur confcqucns, hoc pa^

fto: N on amp;nbsp;dies cft,amp; nox eft,kd dies cft^on cft igicur nox. Item,non et prudcns eft,amp; inep tus.-atqui prudcns eft ,ineptus igitur nô eft. Se y cundoxiunpropolîtionii datas antecedés toi litur,vtconfequcnsponatiir,hoc modo; Nd amp;nbsp;dies eftjóc nox cft,fed dies nd eftjgitur noX eft. Sane tertius hie ex difiiinftiuis modus con Gmilis ci cft.qui ex propofidonibus conditio nalibus terdiis eftpofitus, prxterquam q? in illo propofitio cum condidonc,in noc fine co tn^7^,,,,ditioncproponitur. Verum amp;nbsp;hoc ampliut hie obfcniandum,vt tarn repugnantia.r^ con traria,ita fibi répugnent atqj contraria fint^vt pofito vno interimatur alterum, amp;nbsp;vnoin^ terempto altcrum ponatur.QuarcIocutionc» huiufrnodi. Autpcrijt,autlitcras docet: item, Aut cucurbitc florem,autipfam cucurbitam, amp;nbsp;alix plçræqs.quæ apud Græcos olim in uerbia ceflercjconfuctudinc atque ipfo cuentu magis receptx fuerunt^quam veritatis conftS

' **®’^^9“ib’Js^3lnsp®^*^i*ir*umcrisErafinui noftcrinoperc adagiorum non tarn cqpiofe, quam fruftuofe cleganti narratidc perkribit, vt profefto hac noftra ætate extra ofm inge^ nqaleam pofitu8,vt Plinij verbis vtar, qui hoefuaxute M. Ciceroni tribuit verifti'me.

Ex prxdidis autctn lèquitur,copulariuam ne gatiuam æquipollcrc difiunÆuæ affirmant uæ ex eifdetn partibus, lêd fibi contradicend^ bus,verbi caufa,banc,non amp;: dies eft, èc nox eft,hiiic,aiit non eft dics.aut non eft nox.

IAm vero mirabicur fortaftis quiipiam, caufæ fùbfit,qj cum tres fint fuperius poli tæ hypotheticarum propofitionum ipeci^ «,ÔC ex conditionalibus qiiidcm, ÔC difiunfti uiscerti fyllogifinorü modi à nobis iam prac feripti fint,nullos prxtcrea fubijdamus, qui« bus ex copulatiuis perinde fyllogifmi fieri de« tnonftrentur.Huius fane rci banc elfe caufam arbitror,qjquarbypothcdcæ proprie dicun« turjiuiufmodi funt,vt in bis conditio aliqua^ vel cxprimatur,vt in eis,qu je peculiar! nomi« ne con Jitionalcs appcllantur, vcl fubintelliga tur, V t i n difiûdi iiis,nam cum ita propo nitur, aut dies eft,aut nox eft,h3ec eadcm propofitio cumeonditione nibilominus pronuntiari po« ceft,hocmodo:Sidies eft.nô eft nox, velfi no eft dicsjuox eft. Iraq; per has,ncq5 eftê aliquid nccj! nonclTcJimpltciterfignificacur, fed aut il ludefiêfi hoc fucrir.aut quoties vnum fueric non pofte fimulamp;T aliud eftc. VnJc amp;nbsp;in hi« confequentiæ visincftequocjipcrfpicitur. Ac Veto aux copulatiuac dicuntur, vt non verae hypotncticÄ func,ita ncc in lus-confequend»

DE SYLLOGISMO HYPOT. vis vlla depræhendicur,quæ nimirû facit pö^ tiifimum vc ex propofltionibus hypothericis hypothetic! lÿUogiîmiftruantur.Hypocheti^ ex tarnen cjuoquomodo dici pofiîint, qtiâtc^ nus ex categoricis conipolîtæ confiant.Qua^ re nec ßoetiuSj ctiam ciim alias de fyllogiùnis ex hypothecicis copiofifTinie tradet, vllos pre ^■4,i4-.Æribit modosjuxta ciuos fyllogifitii ex copii latiuispcrindeficrcnt.Neci^aomôdum pro cas conféquentiæ formas, quas vulgo ex copulatiuis cliciuntjVt à totacopulatiua ad al teram eius partern3amp; item à deftmdione par^ ris copulatiu3e,ad deftruciioneni totius,qu3C licet nccefTariæ vtiquefint, vtilcs tarnen non funt. Ex copulatiuis tarnen tede fortalTis ar^’ procedet,nuc fyllogrfinum voce» nue aliam quamlibet argumentationis fpecic, quotiesperhasex difiundisadcôiunda jxc aimus,hoccfi,quoticsquædiuifim prædican tur de fubiedo 31iquo,de codem ctiamnum co iundiin dici pofle probannir. Qi’od quia ali# quando ita contingit,31iquâdo vero minime, certæ ad hoc regulæ ex ipfb Arifrotcle colligS tur,quibus id difcci nerc liceat, quas proincU

/ XhisigiturprimaregulaeftrQnæcuncji 1^ diuifim fcciindum accides de aliquo pr« quot;^“^dicatur lùbiedo, aut alteriim de altcro.

haec fimul arque coniunffim de ecxlem pracdi cantur minime. Cuius regulæ hanc reddit raci Onem Ariftoteles^quod videlicet vnum non fâciant.Quare non reAe fcquitur. Socrates cft albu3,amp; Socrates cftmuficus, igitur Socrates cftalbus muficus.DiAnîncft gutem feçundû^Mt accidcns,quoniam feiens amp;nbsp;gramitiaticus 11^ xetfecundum accidcnsdefubicAo aliquo d0 cantur, tarnen alterum de altero non fecun;= dum accidensjfed per le dicitur; «S: proinde vt diuifim,ita ÔC coniunAim dceodem prxdicaÿ ci pofluntjVt Socrates cft ftiens, lt;3f Socrates cftgrammaticus, igitur amp;nbsp;Socrates cft feiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

grammaticus. Sçcunda régula; Quaecungue^çtr^nAÀ diuilîm de aliquo prçdicantur, vt de fubicAo, fiidquodftquimr, in præcedcnti includitur, ipfaaeeodcm fimul,lt;5lt; coniunAim non pracgt; aicantur.Huiusquoqucrcgulae hxc ab Ari# ftotelc redditur ratio,quia Cominirteretur vi# tium nugationiSjVnde nonreAc fcquitur,So# crates efthomo,«3c Socrates eft animaljgitar Socrates cft homo animal. Siquidem in homi neanimal includitur. Nccfcqüif ob idipfum. Socrates cft grammaticus.^ Socrates cft fei# ens, Igitur Socrates eft grammaticus feiens.

Tcnia.cft,qu3fCx_hisfcquitur, régula; Qvian#'r doaliquadealiquo vt fubicAo,feorfim,atqt diuilîmprædicantur.idquc ncoR fccundiim ac cidens omnino.neq; ex nis pofterius in priori dircAimcontinctur,haec de codem fimul atoi

coniunâam prædicantur.vt Socrates eft ho^ mojôc Socrates eft albiis,crgb Socrates eft ho mo albus.Item homo eft animal, ôchomo eft rationalis,crgo homo cftanimal rationale.

POfthæcetiam deconftqucntiæ ratione haud abftirdum fuerit hac in parte nôni# h il adiiccre,Bptcrea,q) in fuperioribus ff pius in huius incidimus mentionem. Primo if gftur dicendum çft quid lit, deinde quomodo diuidarur,tertio regulç quçdâfubijcicdf funt. ty Ncfj! vero vtvanarcsexiftimaridebetconfe quétiæ vimpofleintclligcre,qnoniam adhoc fuma rotins dialcfticæ tendit lt;Sc vtilitas. San« hçc ex CO potilTimû percipif,fi cui refte vti co tigeritcôiunAionerariohali crgo,fiue igitur» 9ut fi qua huiufmodicft,quxalioqui(vt lexandcrHcgius diccrcfolcbat)multum facef fit negotii ftudiofis huius arris hóinibus.Por^ ro hac ipfa rclt;fte vti poterit,qnicuncp rei pro# bandar tû caufam,tü fignn intellexerit. Ira em , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res vnaabaUadependct,vtcertus jîculdubio

ordoaliquis in ipfa rerû natiira efle intelligaf* Id quod Sencca,intcr Philofophos nô côt«n# nendusautor,primo naturalin quæftionû li^ ____bro his verbis,non ram diferte,cp grauiter ex# C^preiïit: Oîm(inquit)rerum cerrus^ucif ordo, amp;nbsp;alia alijs ira complexa funt,vt quod antecc dit,au c caulà fit fequcntium,aut lignum.

antcccdcntc ÓC confcquentc, fuisquidc^ parcibus conftituta.quas rationalis aliqua có# x iunftioconncAit.Eamitadiuidunc.vt iï naamp;malaconfcquentia.EtbQna quidcm ab^ïv»’*» his definitur,cuius fi antecedens verum cft,n5 poteft eiTe quin confcquensquolt;ç verum fîtî vt homo eltjgitur animal eff. Mala v£rû,.£u^ iu8amp; fi antecedens verum eft, non eft tarnen nccefic vteonftquens verum fit; vt Socrates , ambulat, igicur ccclum ferenum eft. Bonam^*^/ rurfus diuidunt in matccialctn amp;nbsp;V erum qui Ariftotelem potius fequuntur, barbaros fophiftas,eam in necefiariä^ amp;nbsp;nq ne ceflariä difpcfcüt,ut fit tri neceflaria cpnfcquc «a,quamilli formalem vocant, no ncccfiària, q matcrialis ab illis dicif. E rgo formalis confe ferTO/iir quentiacft,quoties,datisquibuslibetterminir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

iuxta praeicriptamaliquam argumentädi for mam, fi antecedens verum cft,amp; confequens eiTc verum necelTc eft. Cuiufmodi in primit funt fyllogifticx confequentiae omnes, amp;nbsp;qux ex ipfarum propofitionum tum con^ ucrfionc,tum xquipollentia eliciuntur, amp;nbsp;fi quaealiehisconfimilesfunt.Materialis vero,lt;^»4^'*^' quxtametfibona quidcmeft,tarnen fuxta z'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rtrtjf/wifi

ma vbifÇ amp;nbsp;conftans non dbquaks fcrc funt dialedicæ argumcntationes,amp; quæ per enthy tnemata, amp;nbsp;cæteras argumentadonis fpccics conftituuntur^nempe terminorum tm grada, videlicet qui materiæ vicem præftant. Itaque matcrialis confeque.ntia hoc modo argu menterisîCalum volubile cft,ergo cœlum ro tundum cft.Quippe iuxta eandem formam iiaargumcntarilicebit: Coclum volubile eft, ergo çodum ftcllatum eft. Cscterû probabiligt; tas in his ac confirrnatio,cx locorû aliquo dia leAicorum peti folct;,proficifcirurqj.

SEQVVNTVR DVAE REGVif læjtum inftanda contra fecundam,tum edam quæ fit bon» confcqucngt; d» proprictas.

SEquuntur hinc regulæ du»,quarum prigt; ma eft: Si ad antecedens bonæ confcquen , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dæfcquiturconièqucns^ad oppofitftcon

fequends oppofitum fequitur antccedentis.Ec oppofitum qutdem hic intelligo id, quod con tradieftorium dicitur. Cætcrumipfiusrcgul» talc fit excmplum Jiomo ef^igitur animal eft. Hic quia rcÀc fequitur, homo eft,igitur ani^ mal eft,ad oppofitum confequends, quod eft, nullum animal, reéte quoque fequitur, igitur nullus homo eft. SecundaregulæQuicquid le adconfçqueu8bonæconfequenti»,fc^ quitur amp;nbsp;ad eius antecedens, vt quia ad hanc, homo eft, rede fequitur, igitur animal eft,amp;

àdhanc rurfuSjanimaleftJgitur fubftâtia eft, adeandcm idcirco, quæ crat, homo cft^reftc quoque Icquitur, fubftancia cft, vt fit, homo eltjgitiir fubftantia cft. Sahc has diiasjcgiilasy'** ideo adrjccrelibuic hoc loco, quodvnaqiiæqt hariimpertocamartcm logics principt) viin obtineat. Contra-fccundam tarnen rcgiiiam',4/gt;^i,„ huiufmodi fit inftantia: Nam fi quid neccHcÂiM^i/Trr.^f^M'' cftelTejilludquoqiicpolTibilc eft efte. Rurfiis autem,fiquid pofTibilc cft cflc, ilkid iam non ncceirceftefie. Igiturfi quid neceficcft clTcji^ demerit non necelTc cfle, quod prorfus inlt;s conueniens videtur. Sane huius diffïcultatia nodum.Thcophraftus Græcus autor, vit vti

3UC in omnibus dilciplinis côfummanflimua, ignusproindc qin Ariftotclisdianibam.ip

fo ctiam Ariftotelc id ita adiudicantc,fucccdegt; ret(vt autor cft Aulus Gellius) ad hune Baogt; fi dum foluit: Non omnino (inquit) idemeftjZ/^^?’* po(Iibilccne,lt;5i non ncccirccftc,quodhoc gatiuam,fpccirm habear.illud veto affirmati«’ uam,quamuis tarne eadem propemodum vgt; trobic^ fit fignificationis vis. Itaq: affirmatif onem,qux cft,ncceffc cft elle, non rede fequif tur ncgado,pcr quant aliquid non ncccffc effe Îgt;roponitur. At de confequentia quidem qux

ît,ixquæbona,tumquçneceffaria,hadenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

quentiæ id effe propriü obicruarum eft, v t ex vero quidcjnon nifî verü fcquaf vncÿ,ex falf?

; rus fum.quid caulTæ eilet, J cur bonus ille vir,qui cum j in artem dialeAicam tra# Aatus aliquot fcriberc côt ftituiflct, eofdcm pro fua (vt videf) opinione ira dcmû parauit, vt per cos ad Arifrotelis logica ftudiofi eius arris in# tro4uccrenÎ3nô id cria tcntaucrir in earn huiut difciplinæ parte,quæ dcmonftratiua dicif.ac per hoc omniû potidima amp;nbsp;cft ôc habetur,etia corum iudicio,qui illorum tradatuum auto# rem nô frigide, immo frrenuc(ne dicam fupcr ftitiofe)icftantur,cum tarnen illud ncc|! graui# ori illius labore, ncqî minori introduccndoriî, in hanc quoO; huius arris partem utilitäre fieri potuifleconfier,maxime q, pucri olim (quod vrinam hodiec^ obfêruarctur,omilTïs friuolia cauillarionibus^adphilofophiam inflirucndi, in marhcniatjcis difciplinis, ad quas compa# randashac parte plurimum iuuamur, anta

TRACTATVS VIL «xerccbancur,amp;fi non cxaÄc,riidi fairem mo do, quod ÔC exempla paffim per Arifto. ligt; bros difperla diHèminatacç indicare plane vi# demur. Vndc ctiam in foribus Plato nicæ dia tribx tripium legebatur. Nemo hue ingredi atur geometrix expers, quo nomine fimul amp;nbsp;arithmetica intclligcbatur. Sed egoiamcaugt; fam ipfam vcl olfacerc videor, q? videlicet hæc pars dialefticx vifa fit illi baud qunq ido neaadfophifticas captiunculas, difteriles ilgt; las nugas,quibus per id tcmporis,quo vir illc claruit/cholæomncsatque litcrariiludi non tarn vacabant fedulo,q itrcpcbant acriter. At que intcrim( pro pudor) dum in his nugæ ib Ise leuiufculæ veluti impcriofc docebantur, optimi quiq; bonarû artium autores in plutc is amp;fiib fcamnis delitefcebant, fini amp;pulucrc obdudi, et quod hoc ctiam miicrabilius efi, cfcablattis Ct tineis. In quorum fubicrc locîi barbari paulatimjdq; fere in fingulis artibus, vt verbi caufa, ingrâmatica AlcxadcrGab lusJndialcAica Petrus Hifpanus,inpoctica Gâfredus Britannus,et in rhctoricaEberhar^ dus quidam, qui ctiam ob rem à fc obfeurius fortaffis traditam, opufculum fuü labyrinthi nomine inlcripfit.Tacco Grxciftam,Floriftâ, Cornutum,Älanum in parabolis, et extero» huius farine viros.Dq boni quos hic aurores recenfeo. Sed nclt;p dcfucrc tarnen interim,qui inmathcmaiicis quocÿftudijs oçcram fuam

DE ÙEMONSTRATIONE. iiauarunt,qiiangnon fads foeliciter,ncquc pro tcmporü iniuria excufandi podus q inculan# di.Quæ quidcm ftudia quoniâ( vt paulo fupc riusoiximus'ldemonftrâdi via^quae vdcç cer# tidîma cftjCÔparantur in primis,de horum vd litatepariteroôdignirate, ex Scuerino Boerio acris hauddubiciudierj viro,paulo aldus repe , tere libet,priusq inftitutum traftatum aggre^ ^amur. Talia (inquitilk^Âudialùnteajquac dicuntur , vtfi his careatdiligt; gens veritads inquifitor, verum ipfum inueni renon poffit. Quinimo finchac verirads (pecularionenulli rede fapiendum eft. Proin^ de qui hæc fpernit.i. bas Icmitas fapiendæ ncgt; gligitj eidenuncio non rede philofophandu. îsiquidem philofophia amor lapiendç eft, quâ certe in his fpernendis, anteiam aliquiscon^ tcmplcrit: Hæc ille. Quarc cum hæc ftudia minime ipernenda fint^neqvia cdâ.qua ad ilia pergitur, negligenda crat. Hac igiturration ncperfuafusjcumin cæteras dialedicæ par^ tes tradatus certos, arque hos quidcm intro# dudorios parare inftituerim,hanc quoq: par# tem,hoccft,dc demonftradonc tradatumali# quem parandum duxi.

DE QVADAM ALIA DIALECT!# * ex diuifione,vt per quam cria podilîma philofbphiæ inftrumcnta colligan tur,quae funt demonftrario,(ie fînitioA diuißo.

TRACTATVS VII. , QVcmadmodumautcdiakdicaindu# as breuiffimc partes diuidatur 'niendi vnam, alteram .ùidkandi, fugt; perius à nobis expofitum eft, reftat nunc (cugt; '' ins amp;nbsp;ipfa res iam nos admonet ) vt ab eodem rcpetentes principio, aliameiusdiuifioncagîS grediamiirjCjiia .jV fripartira eiiia cultas efle dinoicatur, quae tarnen fecunda di« uifio priore deftitutaeiTe , vt non debet, ita-^’* non poteft. Diuifio aiitem hinc patct,nam cii dialedica ex M. Ciceronis fententia diligens diiTerendi ratio fit, qui fieri potcll, vt non etiä ratio fit, tumdefiuiendi cutudiuidcudùCUIS.. coUigcndilt; Id quod de definiendi facilitate idem Cicero luculentiffime præcipit L OfR« , ciorum libro his verbis; Qninis enini(in^qnlt;t)‘'y quæà ratione fufeipitur de aliqua reinftitu« tio, debet à definitione proficifei, vt intelliga« tur quid fit de quo difputetur. liaud fecus-dcV’^i? de diuifîûüe fentienduni eft, quädo nec fine ip la difputatio legitime procedere poteft, quip« pc quæ viam ad ipl'am definicionem non tarn parare, q aperire videatur, vt feqiienti trada tuconuenientiexemplo oftendemus. me vern adhancipumxarcem pertinere pro« batur colligendi facultas, ex co, qgt; quieq^uid in difputationem afFcrtur, colleftione tanacni aliqua confumatur pcrficiturx^dd^ fecy.ndft^ hlitrhf triplicc diuerfitatc, quemadmodü amp;nbsp;fupra an noiatü cft,nain aut ex proprijs amp;nbsp;vcrisacnc/

DE DEMONSTR.ATIONE ceflariis huiufmodi colledio fit proceditÆ, Ä demonftratioappcllaturiAutexcômuniDUS, amp;nbsp;maxime prooabilibus, lt;Sc dialcAica peculigt; nomine dicitunAur ex captiofis â: plane falfisj Sc fophiftica.i. cauillatoria perhibetur: fedquæ tarnen abicAiffima defpeÂiffimaquc totius logicæpaMeft, vt quæmagis deceptie oncm cius, cum quo difputatio defumpta cil, moliatur, quam rei indilputatione propofîtx probationc. Itaq? dialcAica, quæeftdiircren« di pcritia.tutn de dcfinitionc,tumdc diuifi# one,tum de collcAionc quoq? traiftat, que qui dem fi( vt debet) fit cum ratione, fy llogifmua dicitur, quippc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;græcc.rati

onari latine interprætarur, hoc cft/um ratigt; onecolligerealiquid. Videturenim verbum mfum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compofitum clTc ex præpoi«

utionc o-up,quæ cum fignificat: amp;nbsp;in compofî tionc idem facit, quod con inièparabilis praegt; pofitio apud latinos,amp; ex nomie Aoyoçjquod /(»l'^^.fr-^raeter alia multa, rationem quoque figni^ veteribus peripatetic ci» logica poftca appellata cft , quam antea amp;Stoici,et Plato aialcAicam appellaucrunt, vt qui anguftius de ea tracfaucrinc,quâ peripa teticî, vt à Boetio id memoriae proditum cft. Logica igimr quafi radonalis fcicntiadkfta cft,non quidem( vtbarbari nomen ipfum InC tcrprjtantur, vtaliafcrcomnia iiifantiûîm'

foedidiflïmcquc ) ctymologia adduAaalqua^ fedcx Grçcorumpotius confuetudinc,quiarT^'^^'’*?^5 tes cc difciplinas poflcffiuis ab aiiquo acdu^ Ais nominibus fignificari volucrGt,cthis qui^, dem focminini generis, fubintellcAo ( ni {ak,/ '”'^ lor) arris nomine,quod Graecc quod vriquefocminini generis nomen cft,vc quod huic reipondet apud nos ars.

Idendum nunc eriam, he due diuifioncs J,',, quanam fe attingant cognarione. NS cum aliquid definirione cxplicare

reneijs, quibus iddefiniendum eft, ab alrjs om nibus diftinguatur. Quas nifi prius cum ipfo genere iûxerimusjhaiîdquaq definitions con^_ ftituerc poterimus. Inuentio igitur neceffa# ria eft,fidcfinirioperfici debeat. Similiter tern amp;nbsp;cum quid diuidere in animo eft, ca om nia prius inuenire oportebit, quibus diuifio ipfa perficiatur.Hxc autem funt tumdilFcrcnA'^’-'/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t,

tix in primis,tum accidentia n5nunquam,ma ximc vero infeparabilia amp;nbsp;propria,Iam veto fi inuentio abfit, nee colleftio vnquam vale? bit,id quod in lupcrioribus paulolarius ex^ plicauimus. Sed his.omnibus nifi indicium ceiTcrit, fruftra hauddubie aut definite quic^ quam,auc diuidere, autcolligere centabimus. ‘

Ergo an rede definitum quid Gt, aut diuifuni, ' „ j, äutcollcftum,iudicariopcrpenditcxaminat^ Qyio fitj vt prior logicc diuiGo fecundani quaGcontincre vidcatur, quia neque exifterc quiequäGne inuentionc,nccç intcrnoici prx^ ter iudiciu potcft,Sed nunc propoGtü exequa mur,amp; primü quid Gt demonftratio dicamus. DE DEMONSTRATIONE QVIÜ ] nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;. GtjtumetiamquidGtfcrire.

^»’‘»''^Empnftratio igiturab AriftoteledeGgt; I nbsp;nbsp;lnitur,fyllogifnius facicns feire, hoc cft.

fyllogifmus per quein rci alicuius feien tia comparatur pariturc^, quem proindc fyllo W^zMw^iGnu. Ariftotelcs grçco vcrbo.briSiuAOViXo/j aroellat.quodverbü apud nosîinterprçtari po tek fcientialis, G linguç vfusferatjâTroTVèn» âcfo-gçü hoc eft,i feiendo deflexu, Ab code præ terea feire quoc]^ definitur,rem per caufam co^ gnofccrc,propcer qu3 res eft,quatcnus vidcli^ - j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cet illiuse(tcaulà,nec cft pofGbile hoc aliter ic

multis alioqui modis feire dicatur,fatius’3^ prêîîîüsTatius quidc qualitergt; cuntp,prefGus veroco duntaxat modo quo nunc diflinitum eft. Quo quidc modo feire iô dicitur,quidcmonftrationcaliquidcognoftit. DemÔftratione in^ hoc cJ^er ^llogifmu de iyionftratiuum,qui idcirco Icirc facit,quod cx his Gtcôftitutus propoGtionibus,quæ primx amp;nbsp;immediacy tum notiores priorescç côcluGo ne liabentur^ac eius infuper caufæ funt.

At veto prtusqua aliquid denionftrare‘ contingat, præfcire aliqua oportct,n£lt;»’”*^ pc prindpia quæ vocantiitj amp;nbsp;fignifi^ cara corn, quae ad dernonftradonc fumuntur, vtexempH gratia, cum à geometra definitur piindiiSjCuius nulla pars e(t,tü præfcire opor^ tet,quid partis nomine figni’ficctur. Sie amp;nbsp;in ædinciis, quid lapides,quid intritS, quid malt; tcries flt,prxnoflc debetis, qui ædificandi ar« tem difccrc vult. Atc^ hoe ipfum profedo eft. quod Ariftotclcs in principio operis de pofte« rioribus analyticis his verbis proponit: Om« ■lis dosftrina, Óc omnis difciplina intellcdiua, tx. pexiftctefit cognitione.Idquod cuinalijs omnibus artibus pcrfpicitur, turn in his præ« cipue,quaru(n aliç fermocionales,aliæ peculia ri nomme difciplinçapellantur.In quibus om hibus prenofccre ncceflè cft quid nomine eins, quod ad demonftrationem fumitur,intclliga« tur.fîgninceturq;, rû ipfa principia,vt ex quf bus conclufio demonftratur, cuius per hoc cri '»m feientia habetur folum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;quot;t

QVÜD DVAE SINT PRAE« 4’ notionc9,qjeft,(5i quid fît. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Ey. his igitur quç diefta fu nt,patet duobui modiscontingere, vt aliqua prænofca mus, turn j^fum, turn qtitd fint. Vt quç ' ' rend propter quidàmagnetc ferriîtrahatljri^’

f)rænofcendiî vtitç, cil ferrum à magncce tra# li. Id vbi iam pcrfpcftum quilpiam liabct,fci^ '?-*»y,^y»fcicatur deinde propter quid ita cueniat. Sirnüi rer quxrens afiquis,quid motus, vcl quid tem pus fit,exploratum iam is Iiabcre débet, vtrun tÿ efic amp;nbsp;motum, tempus. In quibu» vero I cilcitamur adhuc,fint necnc aliqua, verbi gra tia,an fitprouidentia, in his neccllc cft prænoigt; fcercquid vocabulo iplbindkctur. Atquico tra cucnic, vtfeiatur quidé quid vocabulo fîue noicfignifîcetur,Ièd nekitur an fît, vt quae fît icy llæ aut hippocentauri appellatio, nemo eft qui nonlciat.Anvcro etiam fint,incertum for taffiscompluribusadhuc. Sanenon idempu# tandum cit elTe quid nominis, Sc quid rei,quin imo longo hæcd:. înfîgni inter le interfiitio diflentiunt, difteruntqî, fignifîcatum nanque vocis cuiufi|; omnium etiam imperitiffîmis et vulgo fere perlpcftura cft: Qiiid ramen fit id, quod voce vnaqualibet fîgnificatur, non nifi cxcrcitatiffimis facile traditu cft.

QVID SIT PROPOSITIO IMM£# , diara,Âf q?duplex fit deinonftrado. QVoiùi ante dcmonftratio lyllogifinu j cft, quifitexpropofinonibus prinii» ddiinmediacs, vtdiAumcft, dehuiuf modi propofîtionibus, quænam finqpaulo al tiusrepecerc opcræprcnumeft. Itaquedici* mus ex Ariftotek amp;nbsp;Tliemiftio.q? propofî# tio inmicdiata eft, qux amp;nbsp;prima amp;nbsp;fumma digt; cicur.

citur,prima quidcm, vt qua non efr alia prior; Summa 5quot;ero, vc qua nó eft fupcrior alia. Imgt; mçdigta jgitur diAaeft j vr qiiæalia demon« ftradoncconfirmari nonpofnt.Quo iuiccmodi propofitioncs prima etiamprinci» ' nbsp;nbsp;1

piaappelleiitur. Scddehismox pluraluo Io« co. Gum igitur fit fyllogifinus per primas amp;nbsp;/ immediatas rei caufas , liaec dcmonftrado^^^^7' propter quid dicitur:Güvcro per caufas qui«7”’ dera,fednon immediatas, aut per prima qui« dem amp;immediara fed non quç caufae rei funr, , huiulmodi demonftratio vocatur,quia eft.'h-^he. Sane prima amp;nbsp;immcdiatacaufa eft,quæ y*” fcdioni,quæquidcmdcre quapiamdemon«L.ni 4 ftrandaproponitur, aequatur^atq; cum ea con uerdtur,vtcum pcrdennitionem rei fubiccftæ

propria ei ineiïe adfctftio dcmonftratur. Pri« 4 rntii. ma verQamp; non immediata caufa eft, quæ dif«^ fufior eftamp; magis ampla,amp;qu3einnis præ cipue fcientijs locum habct,quæ fubalternatæ dicuntur ,vt in perfpetftiua, quæ geomctri« fubalternata cft. Ërgo quicunquc probat ^'c'' bores frugesq; non ipirare quia pulmo his dié ' fit, isfcire dicitur propter quid, quod pulmo proxima amp;: immeaiata ratio amp;nbsp;caufa fit ipira« donis. Qyi veto idem facit per hoc qj nor^^» funt animalia, hie iam fcireillud dicitur, quiâ nbsp;nbsp;nbsp;'

eft .Nam hæc probado non de proximo, fcdƒJ^c’^HAe de longinquo commcat. Ita amp;nbsp;Anacharfis,'''”’^'quot;*f-’'»' cum percontanri cuipiam,quare Scythian«

bicincs noncfficiat . rcfpondüîct, quia Scy^ thia vitciTi non ferret, caufain reddidit rcmo^ tiftnnani,n3 proxima huiuscaufàerat, quod Scythæ tcmulcnti non fièrent, caufa item hui^ ius,quiatemctum nonhaberenr, huiusjdcni^ que,quia vitts effent illjs negatæ.

RVrfus autcin quoniâ propofitio omnis ex fubie/lo aliquo amp;nbsp;prxdicato confie^ ditur,fcireconuenitprædicatumin dc^ monitrâdi propoiitionibus non vtcunc^, fed fier fc de fubiedis did oportere, quare quid ît hoc, quod per fe vocatur, protinus dicen^ dumeft. Interim tarnen abibluereprius licc^ bit id , quod de om ni prædicari hoc loco di^ citur. Nam abf.}; hoc ia, quod per le predicari pt e/iirlt;%vi lt;iidtur,cxplicari probe non poteft, Prædiçari

prçdicatum fubicAo ôi omn{no,amp; Icmper in ellèfignifîcatur,nccquicquam refertlîuc fub^ ftantiæ, fine accidentis proprij quidcm,amp;in^ feparabib's rationcm habeat id, quodpraedi^ catur ,'vt omnis homo eft animal, amp;nbsp;omnis 'vetlinit'i J!/e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftalbus. Perfç_ycrodicuntur,qua:

funtin CO quodquid efi, vt triangulo perle lineaineft,amp;lincæ pundus,amp;: arbor item pla^ tano. Namvtexlincatrianguli, ira exarbo# rcipfius platani fubftantia, ratioque fubllan# tiali« confiât. Csctcrum non omne quodde

TRACTATVS VII. omni prædicacur^caam per fe prædicatur. Quippe de omni cygno Candida didtur,qui3 amp;nbsp;lemper amp;nbsp;omni cygno ineil, non tarnen ityc^ fl If 4 cOjqypdcyidfitjCygno inclTedicitur. Exliia■/•quot;lt;lt; ƒ»— igicur , quæ dicia funt, patet propofitioncin per fe earn dicijjiiçiua prædic3tumeftautdcgt;£HWgt;lt;^yc fiiùtio fiibiedf vc homo eft animal rationale, autdefinitionis parsaliqiia, vt homo eft anilt;! mal,vel homo eft rationaüs.

QVOT SINT MODI corum quæ per fcfnnr, EOruniporroquç per ft funr,quatuor ab^ Ariftoteleôc Thcmiftio modi tradütur,ƒ, quoru præter tcrtiQ reliqui tres propric perfe dicuntur.qui amp;diftinguuntur,amp; dino feuntur extremis propolitionü adftinuicem collatis. Piimus i^itur modus eftjmm prsedii^J^'’***'* catum propoficionis eft derationequideftdifs cente lubiefti, aut ipiamet ratio fubiecti, vt. homo eft rationalis,vcl homo eft animal ragt; tionale. Secundus vero, cum fubitftum eft ratione quid eft dicente prædicati j vt nume^ ruseftpar,amp;niimcruscftimpar, cuiThemigt; ftiushocadditjdiccns: Autquotics accident tiafunt,inqiiorîî defînitionibus fubiecfta cob locantur , quo modo fimum elft per ft naft, ineft, ncmpe fimitudo nlfi curuitas deflniis tur, Tertius modus eft eorum.quæ necjjper'ï aliud flint, ncque in alio continentur, vt indi uiduafubftantijc. Quarmsde^nicf modus eft,

DB DEHONTRATIONß cum fubieftû caufam importat,ob quam cau^ fam prædicatû ä cópetat, vt iugulatus intcrit. Sane ex bis quatuor, modis priores duo funt, qui demonftrationibus accommodabiles prar cipuefunt. Sequences vero duo adicAi ab Ariftotele videntur( vtThemiftius opinatur) amplificandi exornandicb gratia.

7 I lucrfale dicitur. Vniuerlale Anitotelcs diffinitid^quodcu deomnifit,amp; per fc ineft, amp;nbsp;quatenus ipfum. Eodcm plane modo amp;nbsp;Themiftius ipfum definit: Vnjuerfale (in^ _,quit)appellojquod de omni, amp;nbsp;per icj amp;nbsp;qua# de Äiß ee tenug ipfum dicitur. Quapropter fi quaedc „fy omni dicantur, non tarnen proptcrea nccef# fecftjVt vniuerfaliter ftatim fint. Siquidem album de omni cygno,amp;atrum de omni cor# uo afFertur, attamen baud quaquam vniuerfa liter, quianeque perfe,ncct; quatenus ipfum.

„t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y? ndc ÔC cxpioratum iam nabcri potcft, idem

cfTc amp;nbsp;vniuerlàlc,amp; quod per ic dicitur. Exé# '' pli gratia , ineft per ic linear longitudo, quia indefinitioneeiusafiFcrtur. Ineft etiam qua# tenus ipfa eft. Neque vero fi quse per fe funt, cótinuofequitur, vtetiam vniuerfaliter fint. Nam quæ fccundo aut fequentibus duobus modis per fc funt, vniuerfaliter elfe non pof# funt.Sed vtdefinitio eiusquodbic vniuerfa#

le dicitur,accuratiflîmaabfokitac^ 3c complet tareddatur, adrjciendacft particula, primiim, vt id fcilicet dicatur vniuerfale, quodeft de omni,amp; per fe,amp; prim5.1Lac|i^propoGriQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pv

uçrialishoc loco dicitur, in qua prædicatum'quot;^quot;**’ fubiefto amp;C omni,amp; per fe^ôi primo incft. V er bi gratia, cfle animal rationale, hominiadeft primum,non quatenus animal, fed quatenus homo, nec quatenus Socrates aut Plato, fed his ineft fecundo loco, quia fub homine con^ tinentur. Vniuerlalitcr igit-nr ineflê diciturƒ quod omni amp;nbsp;per fe amp;nbsp;primum in eft.

OyOD DEMONSTRATIO SIT EX necefrarr)3,qgt;q: fit pcrpetuorum,quid ifcdefinitio adclemonftrationcm. i

HIs ita cognitis, manifcftü eft demonftra'’'’quot;^^'*'*' tionem ex necclTarrjs conftare. Nam'gt;' cum feientia per demonftrationc acquit fita, ex his fiat, quae aliter fieri non polTu nt, confeqncnseftcaexneceftarris omnino con« fieri. Huiufmodi autem maxime ea funt,quæ per fe amp;nbsp;vniuerfaliter adfunt,adhoc rurfus argumento eftS;illud,qgt;quoties demo nftra« tioncaliqua euertimus, ilia vti folemus infirm madone, q?ea,quæ fumpta funt, neceftaria non videantur.Exquoamp;illudfequitur,congt; clufioncm videlicet demonftrationis tuam efle, nullamc^ demonftrationem cadu^ corû,corruptibiliumcç amp;nbsp;fortuitorum .Nam quae confirmatio elfe poteft ipfius conclufi#

DE DEMONSTRATIONE onis,cuius fubieólum diflblubüc caducumcg habcatur, amp;cui prædicatü necj: fempcr, nciç omnino ,fimplicitcrq!, led modo innt, modo non infit. Verbi caufa: Inçft Socrati vtani# pial fit, fed nunc tantum, ncc quia Socrates cftjfed quia homo eft. Atqui homo femper eft, nonautemfempcr Socrates. Ecquemadmo^ . dumigiturdemonftratio caducorumnoneft, deffnirio.*quandoqujdc m de^nitio yd demonftratiorus principium eft, vd dcmôïï-ra tio Ibl^tu differenSjVcl demonftrationis có^ dufio.TiÇincipium quidcm,vt cum vel proirn L, ' a/’^'diata propofitione.vclprorerminoinpro huiufmodi defumitur. Situ veto lolo J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demonftratione differ« cft,quotfes Calis defi

nitiocft,quæ caufam rei, cpira fir, continet at.vt hæc:Deliquium foils eft occultario lumi / nbsp;nbsp;nbsp;, nis eius,ob lunam ci oppofiram atq;fiibic(ftâ.

hccordinc paulum mutato,in demo tur atej; opponinir loli,quod autem fubijeitur atej! opponitur, occii(ta.t : lunaigitur fubiefta ƒ atq; oppofira,foleni occultât. Conclufio por# ro dem ôftrationis,c.i eft dcfinitîo,quç caufam imatcrialem attingir. Vndcamp;: hæc quidem ma tcrialisjilla vero formafis à quibufdam appel# laturdefinitio.

CVm autem tria fint veluti momenta . _ / quxdam in vnaqiiaeb dcmonftratioiî^.^ ' hCj vt id ab Ariftotele amp;nbsp;Themiftio tra** * ditur,quibus videlicet omnis icicntiaabfolui^ _ tur,£r^iim^cnus fiibieÄiim, vt numerus, aut triangulus;f£cundum, affeftioncs quæ propriæ paflîones rei à quibufdamdicuntur, fubiefto generi incfTc demonftrantur, vt pa ritas Si imparitas numero, amp;nbsp;tres angulos xf quales duobus reftis æquipollere triangulo; t'^i’tiüHi.principia. E xhisinquam, genus aui^crgt;A.ï.n demfubicAumftatucreoportet, vtnt: Aftclt;’ tïlioncs qi.iidfignificent,quoruin vtrunep prin cipi.aamp; dignitates dcfideranr,nam vtfint,amp; quidfignificcnr,antcquam dernonftrationes fÏ ant,fcicndurn eft. Principijs itaq? vtraej; prç notio nccelTâria eft. Nee tarnen me fugit,qu3C dam ex principtis cfTc, quae nonftatim cognigt; tisterminis explorata habcantur,fcdobfcu# riorapaulo,dcclar3nonc proindc probationc

' que aliqua,ncmpc dialeAica, indigentia. Quip pe quæ fiat vel per indu(flionem,vcl per diuilt;î j i fioncm. Atc^ ief nimirum eft, quod Ariftote^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

les ait diale A jçæ proprium elle amp;nbsp;peculiare, vt ‘ cum fit inquifitiua, ad omnium methodorum principia viam habeat.

vrn, de demonstratione * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTARincipiain vnoquoc^ genere funt(qu2gt;

j-^admodü amp;nbsp;Ariftotclcs ea definit)quç q, vera fint, non contingit demonftrari.

Rurfus amp;nbsp;hoe modo,PriudfMaXuaCy4;pMftper fe,amp;non per alia fidem habent. Per alia qui dem ideireo adieftum cft,vtintelligamus Ici^ entiae cuiufque principia cflcjquibus in cadem fcientia^nihil prius fuperiusc^ fit,per quod có^ firmari explicaric^ poffint,nam fihæcquocg cóprobare necefle fuerit,rationem hanc in inn nicumtandeextrahcre oportebit. Quarefiid necellc non eft, fed fubiacent, fiipponunturqj hæc tanq notiffima, merito principia ftatuan tur dicanturep. Ex his autepp-plia guidfiTi pro feientiæ {iint,alia vero comZ munia^propria quidem, vt ingeometria lineä cfTelongitudincm finclatitudinc. Etin dialed Äica: De quolibet veraeft affirmatio velnelt;J gatiO;,de nullo vero Itmul.Cômuniaautc, vt fi ab æqualibus æqualia demas, remanentia p^iiM funtæqualia.Itemquæcunc^ vniamp;eidcfunt 3equalia,ipfa inter le funt aequalia, Cómunia idcircodiftajqjpluribus amp;nis etiamdiuerfis (cientrjs applicari polTunt. Talia quocb funt amp;dialeftica quædam principia,vt u quid prae dicaturdedennitioncjidem ÔC de definito prae diicatur,amp; extera ciufmodi. Porro ex princi^ piis,quæpropriaalicuius ftientiac funtjhæç

•( \titf quidcdignitatcsfiucproloquiadicuntur,h3EC veroppfitioncs. Digniutes quidcdiAx ob

id quod iureiUtefideehabenda fit. Nam talia principia funt,quæftadm quifip audita ^bat, amp;quçquemlibetdifccutemnatura habere ne cede eft^quod profefto nihil aliud eft quam il(S lis(eorum tantum cognitis terminis) intellc^ ftum noftrum natural!luminc protinus affen tire,cuiufmodiilludcft,Totum vnumquodli betmaiuseftqualibetfuapartc.Dicuntur rurJ fus amp;nbsp;maximæ^fiue maximæ propofitiones, amp;communesanimiconceptiones,qj multon rum fcilicctintcllcdu facile pereipiantur. Eofi tioneixSEO funt principia.quæ cum demons zy ' ftrari non poffint,neccllc tarnen non eft,quern libet docendum ea habere. Ex ipfis rurfus quf dam fuppofitioes dicuntur,quædam definitio , nes. Suppofitiôxs qwjijdçm,quç aut clTe, aut noj* V/’ effe fignificantjVt pu nftum efle geometra fup ponit. DiffinitiQBts.yero,quae abfe^ eo quoA’^^’Aty/ eft cffèjUcl non el^quid fit res indicant.Porro^^^., ftippnfirinniim alia* quidcm dicuntur pcritiO-jj^^z^ nes nue poftulata,ali3e veto fuppofitiones aG fumptæ.PçâtiQncs fiuepoftulatafunt.quçhyr/'^«,.-* pothefibus ponendis maxime accommodan#! ' turaptanturcpjVt quotics data propofitione quy)iam,eius deinae petirur à difcente contra ria.fiue contradidoria concedfiidt« interim di fciplincgratiajiicquidlcilicetindirciplinis ab furdum ponatur, aut carum principes repug# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nans.Aftumprae demum fuppofitioncs dicü4 tur quac praptniffie demonftrationum affumS

’’ ti'/^vtad dcmonftrandum, q? dcmonftrario omnis ex vêris procedatjalTumitur à docente lt;j, falfum non fcitur, amp;c q? verum non fcitur, nifi ex veris. At dcprincipijs quidé haAenus, quibus colligendis naud parum mihi profuit cómcntarijs fuisludocus Chlichoucus in laco bum Fabrum Stapul.vir apprime doAus, óC inter fcholafticos quoq: theologes, partes fi nó primasjlccundas tnhaud diioie obtinens. Cacterumabhisdcmonftrabilespropofitióes pmPM/x«1a' àGræcis appellantur, quæ Lati# nis fpcculationes dici polTunt,,

Voniamautem omnis demonfiratio ex principrjs fit, principia autem S£ caufacidemjilludquoq! iam dicere o#

_portet,quod caufir numero quatuor funt,v^ na quidemquod quid eft elTe,hoc eft, fubftan tiæratio,formaqîamp;definitio.Sccunda vero, quæ cum cft forma, vtipfa fît necefleeft. Hæc autem materia cft.Nam non poteft fîne fubic -rït7T,.«fta materia forma fubfîftcre. Tertia autem, vndeiniriumfitmotus,quæ eftcfficicns cau^ t’ît'di/Mfa.Ç^artavcro,cuius gratia quippiam fit, id c{;nrnseftreicuiuiq!. Sane omnes hæ caufae in demonftrationibus IjieAantur, amp;nbsp;medii in

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bis termini funt,Ac ratio’quidem ipfa fubftâ#

niât/umanircpjpriiis didum cft, vidclic« ciS dicebaturdefinition^dcmonftratióis efie prin cipiü,vei ab ipfadcmonftratióc folo lïtu diftc rente. Materia veto hoemodo rcddicur, cum _ quæritur,quamobr5animaliû corpora cófi0'?^y3 manturcorrüpanturep^quia eötrarrjs cóftant. Orncfiquidc,guodex cótrarijs cóflatiim cft, _ corrumpi natu eft. Reddiiur amp;_prirnüjnoiic8 ƒ e/'*» fi qiiaf ratiir,quarc mu ndus eft tnirâda piilchrl tiidinc.quia deus opifex amp;nbsp;ipfe pulcherrimus fit. Redjitut item finis,fi quis icifciteturprop^?/^*^ ter quid deus fat^ricatus eftinundüj qa bonus eft. h t quamobré quifpia vxorem fibi ducciV dam ftatuit^nempevt liberos habeat,

SEquiturhinciam vrdicamus,quon3 pajlt; do ab opinione différât feientia. Diftert*’/ ” atitcm hæc ab ilia modis duobus.rehus in^*quot;

eni fubicdisjqifçiçntiaquijcmeorûcftjqusc'^/’^*’'^'’ ' ncccffiria funtjCt aliter ieiehabere no poiTunt.

corum quæ fallaplærumi; fnriL^/''’^^’ amp;nbsp;aliter fcliabercpoifuntdicccvcra fint. Gç# nçrç_vero prohandLq) fcicnna quidem ex ne? ccifarijs proficifeitur propofitiôibus; Opijnio veto cx_pQ.(Iibilibus contingentibufue, qûae nimîrum nccj; ad icientiam, nec^ ad intclledû pcrtincnt,quiprincipiorum habitus ab ArR fiotde definitur; Quarç fi habitus omnU

quo vera cognofcuntur,aut fcicntia eft.aut in tclleÂus,autopinio,relinquitur opiniôcm ea rumrerumefTe.quae tameclî veræ alïquando fiintjfccus tamen eflc pofTunt.

IGnorantia porro, quæ fcientiæ in totum opponitur,auplex ab Ariftotele eflè tradigt; tur. Vna quidemxum alicuius rci pcnitu« rudes iguariqî fumus, puerorum inftar, quæ . - -/X-übidignorantiafecundumncearioncm dici#

7 J runaltcra yern.quæ atrectionis ignoratia vo catur,quotiesquisrudisquidcm omnino no eft,fed talfàm illius rci,quatn teuere fe putat.fci entiam opinionemue habet.Diifla cft auté hçc ignorantia affeftionisj q? cui contingit, illius animus perfiiafione quadam affedus fit. Pu? tat enim fc fcire aliquid,quod tamc nefcirc me lius eflctjidc^ aut per fimpliccm appræhenfio nem,aut per fyllogifmum. Vnde X ab eodem Ariftotele difta efi,partim per fyllogifmû fa? tfta dcccptio,partim in iênfu error et hallucina tio.Talcsprofedofuntbarbariomnes Sc fof 1)hiftæ,qui cum omnia intclligcre videri vc? _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;int,niliilintelligunt,nififuomoreomnia,hoc

V f/i ŸhA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft corrupte. Præterca ab Ariftotele definitur

folcrtiajlubtilitas.quædam in non profpefto tempore medii inueniendi. Vel fic:Solertiaeft fagax, repentinaej! coicAatioinuctiocç medft yt fi qui« videns lunam,cam quidem partan»

qu3f folem vcrfus femper dcuergirjuddâ lia^ here intclkxcritjOb id,quia kina fplendorem à folemutuetur. Aut fi quempiam quis cum nu# mulario argcntarioue colloquencem videns. intclligat ftatim verfuram cum facere, amp;nbsp;cau?’‘ t/”’ fam omnino fœneratitiam efle. Hæctumcon

DE QVATVOR QVAESTIO'# . nibus fdbilibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

POftremo autem dc quæftionibus fcibiU#^y 1 bus hac in parte nonnihil dicendum eft, Suntaurem nymero quatuor,quçfunt'/’'*'^ , quod eft,proprer quid eft,fi cft,amp; quid5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

ftiocs quidemfcibftesdiftæ,quodperhasquçp y/-rimusdcqualibct rein vnaquartfcictia.Quae‘J *«4 t r rimusergoautdefimplici, autdecomponto. ƒ Simplex qtiidem hoc loco intclligitur, quod/ feorfum ex vno aliquo decern gcncrum ftimi?

tur.vt eftjVcldeus,vel homo, vel Centaurus, Velcharybdis.Compofitum autem, vt vtrü« lunadeficiat,autvtrumiuftum natura, an le# gepotius. Si inftiturionc hominum conftet. Quoties igitur de fimplici quçrimus, prima obuia protinus quaeftio cft,an finfecunda, ga fit.-Primuninanà quaerimus an fit dcus,dein# dc quid fit deus. Si autetn dc compofito quxri mus,primaquæftiocft,an fubicifto prxdica# tuminfir;Secunda,quamobreminGt, hoc eft.ri^^/’*»'^ W propter quid.Nam fimul ac didicimUs lunam' deficere,contincnter quambilm deficiar,qu»

EQ.VITVR traftatus de dcfiiu'döe pari ter Sc de diiiifionc^que qui dein Q) partes quoquchu^ lus arcis fint, ex tripartita fuperius faôta dia etfticaf diuifione facile intclligi pO tuit. Nunc illud addenda

ï/hltm infuper cft,q5 ficutabfig^dçnionftrationc nub lt;■ J.^»»r’4/'^lafcictiaritccoinparipotcfi:,icaabfi^ duabiis hispartibus nonlcienda folum,fcdnecars vl \/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quo fit vt merito ipfe quocM philofophiç

inffrumenta cenièri debeanr. Diîianc autern vel hoc iplbhæc tria inter ièjquod diuifioqui dem ipfa aditum ad artes omnes,amp; dilcipîinas pr3eparat,ceu diligens quædam exploratrix, quantum videlicet ars fe vnaquæqUc extend dat.Deflnido veropræparataiamatcj explo raca,vclutiluminc adhibito, illuftrat..Denio .?/egt;»y7A-i4Agt;/fi’atio deinde hæc omnia pcrficit amp;nbsp;cOnfum^

-gt; mat.R.adoautemcur,cumordo inhis tribiis ita ic habeat,prius tarnen de demonftratlonc, q; dccçterisduabus traÀareinftitucrimrQuia nimirum ipia dcmôftratio cil cui relique diiæ.

nempcdefînirio amp;diiiifiOj,iiifèrLiire intcrdurri pi‘obantiir,amp; accómodari folcnt^qiicmadmo dum ctiä dcßiiitioni ipfa diuifto.Hinc amp;de de finitione priUs dicendum^Æ dcdiuifione.

amp; quo paAo à nomine différât, tu item à à defcriptione,amp; qdfitdefcriptio.

IGiturquid fit definicio, ipfa dcfinitionc nunccMÜcemusoportetjhxcä Platonc^ / j demdcnniturhocmodojDcfinitio cü

tio quac quid fir,de quo agitur oftendit quam breuiffi. I n qu a defi nitionc oratio pofita cd, vC à nomine diftinguatur,quod nomen quoquc^Xf»(»lt;i’y^-rci naturam quomodocuntß fignificct,at ex^Y/^'** vnica confiât voce,dcfinitio autem cn. dua^ bus fakem vocibus. Adiedum dcindceft,quç quid fit,de quo agitur,oftendit,quoniam inue nias orationes quidcm,quas tarnen definition nes nemo dixcrit,quandoquidcm rei naturä nö exponunt. Cuiufmodi oratiöcs funt, quae apophthegmata,fcu dideriadicuntur,vt non fee teipfum.Ncqiiid nimis.etidgenus alie.Po ftremoadiedfi eft,q; breuifiime, quo ab alijs difiinguiturorationibus multo longionbus, vtpote qtjae certis cöfiituuntur partibus, qua les funt Ciccronis, amp;nbsp;cæteræ huiufmodi. Ab Arifiotelc veroinTopicisipfaad hue modu definiÏ.Definitiotefioratio quod quid efi fignificansjhoc cft,oratio explicans que fit rci natura,eirentiauc. Quo in loco aduertendu eft

Sic Gttlc:^ Ariftorclem græcc loqucntem,in definitione «9 4.The fua vfum verbo M/J,quodGræcis eft temporis rdpcMtic. paratatici,latinis præccriti imperfeefti. Atque lib. in ipi ipHim ita confuefTe Ariltocelem Geor. rofèreprî Placentius fidenter aiTerit, vt erat pro f , eft ponerct. Sed ex libercate loqiiendi id euenif apto ti/Ti potius exiftiinandum eft qua Græci ver^ ■ytvoç »P ßmYi paratatid temporis plærunq! pro prx^ tioayf.i.ut fenti vfurpant.Itacç nos Kp,eft, vertimus, Si- fi ctiÂ Th. Ariftotelis interpres quifquis illc fuerit, Erat Lirtiterus interprxtarus eft, verbo ad verbü. Ob id forlt;? interpreet taffis q? illud,quod diximus,vclnon animadi’ tdtur Ut fcrtit,velprorfusignorauit.Vndecce5ipan» definitionehicfubqciendâduximus his^bis, quibus ab Ariftotele pofita eft, ncpe Græcis:

4 genui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aû'^.qç'o' to t1 SpiîvûU anjmcuvwp i

ejtmorl». Sedneilluaquidcmomittendnm puto, defini I tionéipfam termini nomine,quod græce dicitur,plærunq: appellari à translationc ter^ minorumterræ.Namücutpcr illos fundi in agro à fè inuicem diipefcuntur,ita per difinitio nés res à fe inuicem difeernuntur. Rurfus au«

tem amp;nbsp;à nomine dcfinirio diffère,quoniam âd nomen obfciirc 8i indifcrctc fignincat,id dcnlt;

euidenteramp;difcretcexponit. Diffèreie2 ‘‘ amp;àdefcriptione,q5defcriptio quidem veluri ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opaeæ alicuius piduræ imaginem gerie.-defi«

nieio aueem perfctftæ picfturæ faciem référé. Hincctdelcripeioà Boetiodefînieur,ex45pric tadbus informatio quædam rei, amp;nbsp;tanquam colo«

coloribus quibuClâdepîAio, Ex proprietati^ bus inquitjhoc eft ex proprijs cuiuftj rei acc0 dcntibus. Atc^ hæc proinde poeds acct orator •'ibus magis vfu venire,folet^nec in idliabecur Vt quid fit res dicet^ed qualis fir,quafi infpici? endain ante oculos ponat.

bisqiiædi(ftafLint,aiitorc SeuerinoBoe etio^q ex Aurelio Auguftino vel potius alio quopiâ^qui ctiam Auguftino^ipfo vetufti orfuit ( vt Lau. Valla fendre videtur) colli;^ gere licet. Alia namep dialeftica eftj alia rhc^ . , torica,amp; dialc(fticaquidécft,qcômuni tant«dcjxwAo defiCTnaturnorninejamp;definitioappcllatur.'rhc//. tprica yero^quæ alto nomie delcriptio dicttur, * quaiis ea eft, quæpaulo fuperius à nobis ex Bocdodefinitaeft.Inter vtranque porro intcrelfe ex eodem Boetio animaduertimus^q, hæcquæ oratoribus apta cftjnoneriam phigt; lofophis proindc conuenit : quæ tarnen phi# lofophorû propria eft, ca conuenire poteft amp;nbsp;oratoribus. Omnia nancp (inquitille)quç phi lofophorû funq orator indicendo refte vfurgt; pare atep his vti poteft. At côtra philofbphua in difputationib. fuis, quæ oratorum propria funtjcunfta fcrc contemnit, neep enim adiunlt;5 «it aliqn fignû, neep quod credibi le cft,aut pro babilefolû,fedquod neceflàriûomnino fucrit. Sed de harum vtriufcp fiuedifFerentrjs fine Ipc

DE DEFINI. ET DIVISIONË ciebus, tam proprijs q comunibus^ deinceps ordine dicere haudalienum fucrit.

DE TRIPLICI DIAL.ECTICAE DEgt; finidonis forma ex Cicerone, tum quem admodum alia ab alia diftet.

» nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ~]| ƒ Iusigiturdefinitionis,quædialefli.cadvgt;

dtji fta eïtj^es à M, Cicerone difFcrcntiæ po nûtur,fiue forme principales. Ex his vna f b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'^'*'^‘^*^^^dqnæfubftantialisdicitur, altéra ve

/ J ■*'ro,quâidcrn à partiû enumeràtione appellat, tertia q à nota dicitur,Porrp câ q fubftantiali* dicitur, amp;nbsp;philofophorû maxime propria cft, ' ûri J nbsp;nbsp;Ariftotcles plena atep picrfcSfâ côliftere aiteX

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gneamp;diflerentijs, vtcûhomodefinitur,ank

mal ratio nie mortale. A pardü vero enumera . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;none dcfînitioc,cncnunicratis omnibus totk

' turquidfit. Qiia quidsdefinidone pcenaqk^^ gibus fancitacjdennitur hoe modo: Pœna é^q vno exoiflo modis fït,népe aut dâno, aut vin culis^auc verberibus, auttalionc^autignonik nia,aucexilio,aurfcruitutCjautraorce. Eadeffl quoq: definidóe amp;nbsp;müdus à Cleomcde in li^ bro de müdo ira definiturjMundus cftdnquit, ex coclo terraq?, neenô ex naturis, q inrra naec includuntur^cóftitudo. Vndc amp;nbsp;admonédus ' hic eft diligés JcAor, nÓ eflê necciTe vbi qüoda modopardüinfinitas quxdaeftj vniuerfain ipfa pardü enumcradóe cócludere, v t in défini donc æüdi iâ faAa.Tali itc vfus c Cicero cum

êum defining no liber éftïls (inquit) S^qui ne^ cj ccfu.nec^ vindiAa^ncq; teftûmcro talis c. Et cnimhæ partes funcdâdf libcrtatis. Necttio^ iieatciuépiâ^q, perhancdcfinitioné quidfît nô liber,côftitutum c nô quid fît, quando peraccß deiïnitiôeopüsccü oftendere volumus^quid nô firquippia^q quid Ht. Enrro.à lîOtajVt cero.’fiuc ab crymologia, vt Ariftoteles^defini/'^*’’*'^** tiodicitur^cü visvcrbtqin eôpofitionc fita dï^rcm fitâ fadia quadadiicretionc defignar, VtinL Officidibro CicerOj^quidfitfîdesJioc . môdefinit:FideseftJnquit, quia fiat quoddi/' âum 5. Tribus igiturpofitis^vcluti principal

lilim defînitionum formulis, fola prima q iub/^;7?»’^Wan ftantialis cil, amp;nbsp;à toto dicitur, vcrc definition***** nücupâturjaliæduç nominis tantum honore.

IpeciesjS philofophis q oratoribus, necnOnamp;poetis communes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— i

IN fummaautcipfîusdefinitioniSj ferentiæjfiii£.fpeciçs.numero quindccim ex rêfif Boctio colliguntür, quaru tame bonâ

^^mex Aurc: Âuguftino in eoquem de dialed fticafcripfitlibcllo,fi tamôautorêdtulus non mcntitur,Boetius collegifievidcri poteft^quas • amp;hic nunc per ordinc recenfere collibitum cft, nbsp;nbsp;z

ExhisigiturprimaquidemàGrçcis oi/fiù^ne diftaeft, à Latinis vero fubftantialis fiutef#

D E D EFINI. ET DIVISIONE fentialis appellari poteft, vt quæ fubftanriani tflêntiamiiercicuiuslibct propriedemonftrar, qiia amp;nbsp;philofophi proinac maxime vtuntur. Ciiiufmodi eft hæc hominis definitio, animal rationale mortale riftis amp;nbsp;diftiplinæ capax. Hxc em per fpecics amp;nbsp;differentias defeendens, ad proprium tandé venir. Secüda vero, qux à norione latine, Græce twoio/xariKH dicitur. Hec rem non per fubftanriä,fcd per aftiim po^ tius explicatjVt homo eft quodrationali con^ ccprioneamp; cxercitio cunÂispræeft animant fibus.Hic quidc no quid homo fit,dicftum eft, fedquidagat, atq^itaquodamquafi figno in notitiam dcuocatur.Tertia qug à qualitate no menaccepiqgrxcc sjoiotik« dida, quæ quak quippiä lit oftendit potius,qquid fit, vt homo eft qingenio valet, artibus pollet, bonüc^ ac malü dilcernit, hic cm non quid homo fit, fed qualisfitdefi'gnatus eft. Quarta autc eft, qux à Grxeis uTTo^^acpiKH, à Latinis deferiptiua, à Cicerone vero deferiptio appellatur,vt lu# xuriofus eft,qui vieftus no ncceirarij,fedfum# ptuofi appetens eft,delicr)s afflucns,amp; ad libi# dinc procliuis.Quinta vero eft,quæ græce «à T(xAt^i/j, latine ad verbû dicitur. Hæcuocem illamdequa quçritur, aliofermonedefignat, amp;quodâmodo quid fit déclarât; vtcontice# feere eft tacere.Qua ctiâ definitionc locus turn ab Ariftotele, tu à Cicerone fedes argument

quid inter rcg5amp; tyrannuinterfit, vtercçadlt;î ieAa differentia, quid fit definitur hoepafto: Rexeftjquipietateamp;rnodeftia ergafuos vti;? tur.Tyrannus ante,qui in fuos fæuit, amp;nbsp;crude litatcm exercer. Hincamp;illudapudTerent. in Adelphis: Hoc pater ac dominus intereft. Sepj^/.; tima eft,^qu:e, Harct /xtroi^oçà/). i. per transla? tionem dicitur, vt adolefcentia eft flos ætatis, fencAus xtatis occafus. Item caput arx corpo tis.OAauavcroc,que koctoc ^(pat^icripTiplvaV^^r/^'f//^ T/5,idcft,perpriuantiamcius contrary quod definitur, dicitur: vt bonû cft,quod malS non 'ft-Quo quidc generc definitionis vti licet, cŒ notum eft alterû contrarium.Hac amp;nbsp;Horatius 'piftolarü I.ad Mecænatê vfus cft,c5 ait: Vir^ tus eft vitium fugere, amp;fapicntia prima StuI tiacaruiflè. NônaçftxQuæKara unoTuTrua'ip,/Icha id eft,per quandam informationcm dicitur: vc Acneasjeft filius Veneris amp;nbsp;Anchifæ. Porro hæc inindiuiduis, quf gracce oiro/JM dicuntur, verfaturfempet. Ûefideratur praeterea amp;in nominibus quæôAiovu/xa funt,hoc cft,æqui uoca, vt eft AiaxOileusamp;Tclamonius. Ergt; go quotics vnum aliqucdefinire volumus, â generc, .d patria, à corpore, à faAis,à diAis, ab animo,hoc generc definitionis vtimur.Dc cimaddndefpecjcs cft,qu3e dicitur rù'ssoq,

DE DEFINI. ET DIVISIONS hoc cftjVt fecundû figuram dicam.^Cuiufmo^ • didchnitioc, vtfi quæratur, quideft animal, 6c refpondcatur, vthomo, qua amp;nbsp;Ariftotelc» eftjcum dixic: outrià tsl wç âv9çtp7roç,id fubftantiaeft, vthomo. Vndecia«,quœ râ ÊviMia/) zffAKçSç tx t« ô/io^tvoyç.i. per indi^ gentiam pleni ex eodcm gencre, dicitur, vt ß , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæratur^quid fît quadrans^ôi refpondcatur,

eut dodrans deeft, vt as fît .Duodecima, qux ii{«3« £gt;rûüuc/i dicitur. i. per laudem, vtapud Ciceronem pro CluentioiLex cftmcnsjamp;ani mus,amp; confilium.ôe difciplina ciuitatis.Qiia^ lis ctiam ea cft, qua ab Ariftotcle philofo'/ phia definirur,ars artiG,(Si Icientia feientiarutn •cevriA quot;■ Tcrtiadecimaeft, qyæ kktx avaAoylap .i.iuX ta proportions dicitur, Vt cum maioris rei mine minor defîgnatur, vt edi Aum eft lex nua,amp; homo minor mundus. Quarta dccin^^ vero, quæKa7a'j7rçoçTi.i,ad aliquid did^ tur,vtpatereft,cui filius eft. Quintadecima lt;71 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demG,quæ âiricücPKÇ-’.caufaljs dicitur, vt qux

caufam rei de qua quçritur,rcddat, vt dies eft lario folis fuper terram. Similis huic ôi illa eft apud Ouid. Res eft loliciri plena timoris mor. Efficitenimamor, amp;caulaplerumlt;$cft vtquis nimislbliciteanxieep alteri timeat.

SAnedefiniuo illa,qiiæ philofophis gispeculiariseftjCuincx genercamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

rcntijs conftitiiaturpræcipue, interim ta;« men fumitur autà materia gt;nbsp;aut à focdefîuc forma , aur à fubieAo. aut à fine. _A materia quidem, vt fi ftatuam definias ex ære, vel alia qiialibet materia, quç huius vel illius rei refcgt; _ rat fimulacrum. A forma fiue fpecie, vt fi quis-’./«*^'* definiatiram,q?cft vicifcendi cupiditas, quæ «adem à materia dcfinitur efie ebulitio ian^ guinis circa cor. AfiibicflQ^ytcumdicitqiiifis-’ Jiilntiiv piam, Afirologiacft arsquæ circacœleftia -corpora verfatur. A fine vero,vtquem confè/* quitur, vtmedicinaeftars in humanocorpo rc fanitatis elfedrix.

An te omnia autem amp;nbsp;quæ fit virtus de finitionisdicendü.Sanehæc cft.vtdc^ finitio fuo ex altera parte dcfinito regt; fiîondeat. ITanc Rodolphus Agricola legem defînitionis uocat, eamqjhuiufmodicne diiî^^--^, cit, vt necp plura_compleÂatur,g ipfum defini tü,necftpauciora,icdde quocunc^ vnumdici tur,amp; alterum dicatur.Hiiic^orro alianaidein adiungit, vt quid fit res, hoc cft fubftantiam rei explicet. Præter lias deinde duas, terriam-r^^na quoqucadtjcit, vtfit apcrta.hoc eft, necp am biguis norninibu8,necp obfcuris, aut ex Ion ginquo translaas côftct. Sunt ÔCalix ad hanc

DE DEFINÎ. ET DIVISIONE rem ab eodem pofitæ leges, quas hic breuita^ tis ftudio prætereo. Exprædiftis igitur amp;nbsp;que ßnt vida definitionis, facile cft intelligerc. Synt autem duoprecipua.primû ne quid abu detraitcrutïjj^ne quid dcficiar.E t didionum qui dem abundantia, rei facit dcfedü;defcftus ve^ ro diftionum,abundantiâ rei. Atcj ex vtroeß minus aptadefinitio eft. Sedhæc nunc exem^ plis oftendamus.Per abundantiam igitur défi nitiofit,fihomin?ita dcfînias;homo eft fubgt; ftâtiaanimata ftnfîbilis. Eft hæcquidem defi^ nitio,declaratio qujdam hominis.Nâ hçc om nia,homo eft. Verum ß conuertas,non rcfpo^ «ùf/A dcbit.Per defeftum vero,vt lî quis definiat cu piditatem hoc modo: Cupiditas eft aliéna appetendi defîderium, fed ne hæcquidem cx aequo reipondet rei dcfînitæ,propterca q, mi^ nus côprehcnfum ea cft,qrcs noïs poftufabat. Nânonfola cupiditas auaritia eftjmo prêter auaritiâ,q habendi proprie cupiditas dicitur, eft infuper turn dnandi,tû vlcifccdi cupiditas. Pptcft amp;nbsp;tertiu his duohus vixiûadrjci,quoti^ CS fcilicet falftim quippiâ dclînitiodicit.hocpa fto: Sapientia eft pecuniae quçrendæ diligent tia. Verum de defînitionc haftenus.

REftat hinctertiû philofophiç inftrîîentû quod quidc eft diuifîo, quæ quê habeat vfumad dilciplinas côparandas,hinc quoeç node licebit,quod fine hacqueadmodu

definitio quidem fieri dcbeaqhaud plane i'nteU ligi pofiit^quippe per quam ea^qiiæ ad définie tionem fumuncurj ex ordine prius colligunlt;s turdd quodfacileliquebiqfi excpli caufa, nogt; men iplum fufeeperis definiendum.Nam prigt;|^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ ■

mo huius genus vox fuaaiLUGdsinde vocein ƒ ipfamdiuidojn vocem fignificatiuam, amp;nbsp;lignificatiuam.Definio igiï nomen qgt; eft vox fignificariua;quæ oratio, quia nomini nondû . æquatur,rurfusdiuidofigoificatiuam,voceni4^ ’ in eam,qu3c fccundum placitum fignificatiua eft,hoceft,exhominumimpofîtionc, ôi cam quç naturalitcr fignificat.Ita«^ prædiftç orati oni addo,fecundû placitum: ntcßdefinido no minis hoc modorNomeneft voX-CgnificatJJ-ua fecundum placitum. Vcrum quia nec fie de finitio definito cxæquoconucnit, idcirco id quod eft fignificarc fecundum placitum, deinÿ Qe diuido, ac dico: vocum fccundum placitû fignificantium,ali3e quidem cum fenipore,ai liæ veto finc-tempore fignificant. Sed quia ne fie quidem perfefta nominis definitio habere; tur,rurfus aliam aggredior diuifionem, nem; pe cius quod eft fignificarc fine tempore, nam nuius aliud quidem eft,cuius partes extra fig; nific5t,aliud uero,cuius partes extra nô fignifi cant. Itac^ uominis definitioncm tandem hoc _ nbsp;nbsp;.

modocompleoacdico:Nqmen eft vox fig^/^/’/f nifiçatiua/ccundum placTtumjïînc tempore.^Aquot;^ cuius nulla pars extra fignificatiua eft. Sed

DE DIVISIONE nunc quid fit diuifîo,amp; quotuplicitcr di'catur, diccnaum hinc eft, DE DIVISIONE, QVID SIT, amp;nbsp;quotmodis dicatur, Iuifioigit(vt in vniucrfum dicamus) çft communions in minus communia diduftio. Semper em quod diuiditur,

communius qs eft, per quæ diuifio fît, amp;nbsp;per hoc latius patet.^aait£ multis mois. Siquidc / * alia eft diuifio generis infpccies:alia,cum tot« v^Èîti in partes lècatur, quam proinde quid! J partitionem dicere malût:alia rurfus, eu vox multorum fignifîcatiua,in proprias fignifîca^ tiones diftrahitur,quem tarnen diuidendi mo^ dum Rodolphus Agricola nonadmodum batjfcdenumerationempotius dicendam exi ftimat,quemadmodum ô( cum ipecies inindi utdua diducitur,idquodeciâ lohan. Damaice , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A no ita placet. Similiter aût amp;nbsp;quoties ab vno

ad plura, amp;nbsp;à pluribus item ad vnû didixftio a J fit,enumeratiodiccndavidetur.Ab vno qui^ ƒ’A, k-4 nbsp;nbsp;nbsp;jçfn ad plura, vt à medicina homo medicus, 1»

ber medicus,herba mcdica,manp medica.HÎ c tllud Vergil.Dum medicas adhibere manus ad vulnerapaftorabnegat.Etitem vas medi^ cinale,amp; medicinale emplaftrum,fiue cataplaf ma,8c id genus infînita alia.Hæc em oia ab v# no funt,quoniam à medicina nomen îuenerc. Ad vnum aût, vt falubre mcdicamen,falubri9 cfça,(alwbris aura.Hæc fîquidem ad vnam

dunt f-initatem. Cxtcnnn prætcr praedicïos diuidendimodos cft qui (ecunduni accidena Ai dicituGCum autfubicAum in accidentia diui?^

ditur,aut accidens in fubiefta,aut accidens in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

uifionumaliæ quidempropriædici poiïunt/7'‘quot;£J’'~’/*^f aliæ veto impropriæ ôd abufîuæ.

GEnerisinfpecîes diuifio fiqcum ipfurr^»*»/ ^'^gt;0 inipccieg perdiffcrfnriasdidncinir:aliq^-»*^//’lt;’/wV tics aût amp;nbsp;in ipfas fpccies citra differenti/ aSjVt magnitudinü lïjcc eft linea, hæclîiperfii? cicsjil'a veto corpus.-aliqiioties^utçn) noiTn»;’ * nibus carent cx,quæ fub codem gcncrc conti nentur focciesÆuod vbi contingi Gaccipimus vnius alicuius fpecici difFerentiam, deinde alia rum fpecierum^quia vnam aliquamditfcrcnti am communem non inucnimuSjCirçumloqui mur earn alterius differentiæ negatione^qucin admodum in animalis diuifione fieri videmv, cûipfum itadiuiditur^aniaialiuni aliud ratio^^''*^**-nale,aliudirrationale.Hicirrationak non nilî^quot;^ cius quod eft rationalcj negationem explicat, Quamobrem hxc vera differentia effe no po^ reft^qiiippe rîï nîs Cpgcifs ex differg^ijl,^ftiri0 atur.Nihilemcxncgatione conftituit. quoties negatioe faamus diuifionem^prius firmatiojpoft negatio fubrjeieda e,nec id ab rc quidcjquippeq? affirmatio natura ipfa prior . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

iit iKgatione. ^iguon'es irem-ß^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrf

DE DIVISIONE loco (pccierum in diuifione ponuntur, vt cG dicimus: Quantitans aliud continuum, aliud diicrctum, quæ cum differentiarum nomina , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi nt, vice tarnen ipecierum pofitafunt.

VNdeamp;illudiamhaud indignum inqui fitu fuboritur: Vtrumin differentias, aninfpeciesreiftius genera diuidantur^ ƒ y Sane huic inquifîtioni ita zk Boetio obuiam itur:Quoniamdefinitiodiuifionis,gcneris eft infpecics proximas diftributio,idcirco opor^ tet fecundum naturam diuifionis, in proprias fpecies generis diigregationem fieri. Verum hocinterdum fieri nequit propter eam,quf fu , .. pra reddita caufa eft. Multis nquidcm ipecic^ y ‘■tevis bus nomina défunt. Atcjideo,quoniam qux dam fiint genera prima,qu3edam vltima,qu3f dam media. Primum quidem eft, vt verbi eau fa,fubftantia: vlrimum, vt animal: medium, vtcorpus.Oèrpusnancj vt animalis genus eft, ita lubftantia corporis. V nde quemadmo dum neej fuper fubftantiam quieq; inueniri f)Oteft,4d generis loco collocari ualeat, fic nee ub animaïi,homo enim ipecies cft,nó genus. Qiiare antiquior videbitur, perlpeciesdiuiJ fio fi indigentia nominum non fit. Ergo fi his non abundamus , generti prima vfque ad vltima cóuenitin differctias fepararc. Hoe autem fitjfi primum genus infuas diffèrentias

difgregcmus,nóin fcqucntis proxi'mc, aut pö ftcrioris generis differenaas,oi riirfus pofterii^ U3 in fuas,amp; non in fequcntis deinde different tias. Neep enim cædem funt differentiae fubftä tiæ amp;nbsp;corporis,autcorporis ôfanimalis.Si gs igitur dicat: Subftantiarum alia corporalis aliaincorporalis^redcquidemdiuifionem ccric, hæ nanep propriæ diffèrentiæ funt fubgt; ftantiae.At nonrefte,fiita dixerit; Subftantia rum alia animatajaliainanimata eft, Siquidc hæ corporis,non fubftantiæ diffèrentiæ funt, id eft fecundi, non primi generis. Quare mani^f^ feftum eft,fecundum proprias dilferentias diiî aifionem faciendam cflêjquoties per different fias genus diftribuendum venit.

DE DIVISIONE TOTIVS IN partes,amp;quot modis totum dicaf, amp;nbsp;de partium inter fe differentia.

TOtum quoniam multipliciter dicitur, C« iusquoep in partes mu tiplexdiuifîoeftZ'.’^»» Dicitur nan^ totum a iud quidem

dum quantitatcm,idcp duobus modis. Nam^^y^w^A/o« autconajiuum ideft,vtcorpus:aut dilcretü/ ' vtgrex,itemcxercitus populus. Aliud vc^r;; fo quod vniuerfale appellatur, vt animal, amp;nbsp;y numquodep fuperius,fi ad eius referatur infe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rius.AliudquodtoçurninmQdo dicitur. Ali^f^’/^ T ud autem,quod ex quibufdam velut virtuti^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -f.

bus amp;nbsp;potentijsc5ftat,vtanima. Athinc nuc^“^ exempla fubijciamiis oportet, Totum, igitur

. T quas partes proportionales quidam vocant; 1^quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;cundum tempus,vtcuius terminus inue

J ‘nirinonpoirit;autlècundumpotentiam,quc^ admodumdcum infinitum cllèdicimus. Âlia l'j'fff itemdiujfîo cft,quacumdetcrminatione voX aiiqua fignifîcare dicitur,vcl fine determinatie . J one,vthomo,quæ voxquando fine detenni nationcdicitur,quodquidem eftcum fimplie ‘-quot; 'e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citer profertur,facit in intclleôfu audientis du#

bitationcm,quæ tarnen protinus toUitur,fi de terminatio aiiqua adrjciatur, vt omnis homo.

1 'î Orro eorum quæ Iccundum accidens di «w .«rrgt; |“^uiduntur,aliaeftdiuifio fiibieftiin accie dcntia,vt animalium,aliud manfuetum, aliud ferum,aliud medie inter vtrunq: nature, 4rrrA3^zquemadmodum amp;à Plinio id annotatü eft: -»*» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Âliaaccidentis in fubicâ:a,vt fcritatis, alia fer

pcntis,alia volucris, alia reliquarum beluaru demum accidentis in accidentia, vt c5 2” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didorum, aliud durum, vt margarita,aliud

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’quot;‘*quot;’mQlle vrtlac,quæetiamdiuifio viciilim in ale

' • terutra membra mutanpotelt,vtcorumqu3f dura funt,aliud album eft, vt alabaftrum, alie udnigrum,5^tebenum;acrurfus corum qux mollia funt,aliud album, aliud nigrum.

VT autcm reftc ipfa diuifio procedat,cer / tæleges obferiiandæ produnrtir. Pri^^^yrgt;ygt;4/» Qiagt;—VL djfFercndæ,pcr quas genus in ijjedes diuiditur, è rcgione conftituan^ tur, amp;nbsp;inter le oppofitæ fint. Hinc nul^ lus reAe dixcrit,animalium aliud ratiôalc cft, aliud bipes,idcirco amp;nbsp;rationale amp;nbsp;bipes, licec différât, nulla tarnen à le inuicem oppofitionc^ ler^-r^ fciunguntur. Huiçjànelegietiam fubiacct diuifîo,quæ fecundum accidens fieri diAa eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Secuadaxyt quicsjdin diuilb contineîjdtorît membra diuidentia explicent,hoc cft, ne quid vitra dtrauedicatur,quoties quippiam diui^ dendum eft. Alioqui aut fupernua,aut diminu taeritfaAadiuifioddquodettam in definitio nccaucndumeft.Tertia,yt fi fieri commoder'lt;rK*4 poffitjdiuifid omnis bimcmbris firjd quodin dcfinitionceodcm modo requiritur. Verum t^uo minus illud fiat, vocabulorum indigent! fiaplæruntp impcdimcnto eft, vt cum quæric ^9quot;gt;fpiam,quid eft homolt; rclpondcnti mini^ me neceffc foret dicerc,animal rationale mor^ talc,fi id quod eft animal ratioale, proprio no mine nuncupatum e(Tet,quod deinde cum re« liqua differentia iun Aum ,nempe mortali,defi nitionem hominis veriflima atcp integra ora tionepcrficeret.Eodem fane modo ÔC diuifio ipfaduobus tantum terminis pcrficerctur, ß non interdum propria vocabuia deeffent, vt _ 'CumdidmusiÈigurarum, quæ quidem trila«^*^^quot;^’**

DE DIVISIONS teræ func,aliæ funt æquilatciæ,aliæ totac qualcs.Hæc rrimembris diuifio duobus clault;’ deretur termiiws,fierctc^ bimcmbrisjfi ita pro^ fcrrctiir; .Figurarutn quæ tnlateræ funt, alias funt æquales, aliæ inæquales . Inæquali^^ um riirfus, aliæ funt duo tantum latera inae^ qualjahabentes,aliç tria^hoc eft,omnia fîmul. Sic cum dicimus,rerü alia bona funt^alia ma'/ la,aliaindifFercntia.Qualiafuntjquæ ncq; bogt; na,ncq! mala funt.Hæc quidem diuifio trim£ bris quoqj eft,ac bimembris fit, It ita dicatur: Rcrum alia funt differentia, alia indifferentia. Differenuym itenijalia bona,alia mala.His tri bus iamcxpofitislegibus,quarta demum cedat,quæ eft huiufmodi: Qpoties genus aut in dincrétias, aut in fpccics difloluittir, poft faótam diuifionem,eorum per quae diuigt;

ÛO fit, definitiones atque exempla protinus fubdenda lunt. Atcß in hoc abfolutus trada^

VPEREST PARS dialefticæ, quæ locos IbB-^obis fubminiftratj, c qui^ argumenta veluti eruC untur^atqjea quidem poilt; ‘î’^æ

j;I nis rcjmo vero amp;nbsp;de prin^ ___. -7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-, eriam difciplinarum

^obabilircr difputare cótingit. Vnde eücnifÿ ‘^i’eorjquod dialcAica ipfaà quibufdam dt^ eft ars artiû, amp;nbsp;feienria lcicntiarü,ac ,pinde ’^gnaiud)cata,q pn'mû locü inter artes atq? ^cictias ocs obtineat. Tü dó codffiuredifputato ^bars appelle?,idqd n omen ipm apcFgrsccos Pbneidicat.qppc qd n ô aljîiae dcauci certû é, à à grçco gt;gt;bo j'îaAiSo /xo«,^d pter alia,q fignt ncat.difputo ^q; apcP nos lignificapid qd faeî bijs P côperto efle potcfv,q vel mediocriteril l'ÿgetis linguâ callct.Qiiâ q tmpbantj ac per hoc vtinutile côtcnût,hi mihi videnï,velin^ tiidiatorqri,velftuporcgrauati,adèo vt fine plane fine omi iudicio.Àri fide nclciût à Qsiin filiano pbatiflimo, grauifiimoq; ftudiorü cen lore fuafum efle, vt à greco fctmôe pueri initié! ümdifciplinarûcapcflantlt; Neciniuriaquidé, quippc q?( vt idem autor eft)à Græcis ad nos OC« bonae artes manarinefed bi,vt video,iîcn ti nihil probant,nifî quodadfuumfaciat pala tîijita Gryllumfuum ducef vt eft apud Pkitai-chûjicquentes per loca incultaprorfiis, ftcriligt;, N q

acjî, ec pene dcferta,glandibus adhuc veCci m3 lunt,quamperamœnos arcj feraccs campos fpacianteSjOprimas colligere frugcs, vndc be pafcantur. At de hoc iatis fuperc^ ad prae^ fèns.Cæterum in hacpartedc locisid præffii’ tit,quod ncc ante^ncc poft alius quiipiam, Ro dolphus Agricola è rrifîa, quæ Gcrmanix baud ignobilis prouincia cft, vir profedo nonfatislaudatus,ctiam àlaudadifimis vins Hcrmolao Barbaro amp;nbsp;Eraftno Roterodaroo» cuius proinde fi ctiam vcftigiaiinitari velim» vix potcro.Itaenim omnia amp;grauiter amp;acu te ab eo traditafunt,vt vclucimaicftasquacdS inhiseluccre videatur. Tarnen fi quid obittf apudcundSinucncro^quodadrem noftrâ fa^ ciac,facict autcm haud dubie pliirimum, haud grauaborhuic parti infercre^ quantum quid^ noftra hæc inftitutio ferre poilit.

DE VTILITATE DIALEC Ticaf. QVoniamigitur hæc pars (vt didum cft)peculiari nominedialedica appela latur,dcvtilitarceius pauca nobis Ariftotclediccnda videntur,priuf(Ç locos ip^ fosaggrediamur.Eftaût vtilis( vtille ait) ad tria,adcxercirationes, ad colloquia, ÔC ad eas quæ funt fccundum philofophiâ ,diiciplinas, quæ cadem Græcc idem hi s verbis exprelfit: •Trçoç 7UAivacrto(Ç,£p rtu^eÇjKOü Tctç

tTrisiiziiaç.Ad excrcitationes quidem fa^ nevtili8cft,quiamethodum hanc habentes»

facile de propofîto quouis argumcnrari pote rimus.AdcolloquiavcrOjeo quod multorü UcenicntesopinioneSjUonex hisquæ extras I nea funt alicui difciplinacj fed ex proprijs fer^ Riocinabimur ad cos, vel podus contra cos, I tranfmutantes,fi quid ab his nobis perpcram i didum edc videatur, quod quidem rum ma« xime fiericoufucuit,cum inter confabulandü (vt fit plserunc^jVel in congreiTu, vel in con« üiftu)quicquam proponebaî difcuticndum. Cuiufmodi profcdo colloquia ilia videri pof funt,quae apud Au.Gcllium in nodibus Ät« ticis,et apud Macrobium in Saturnalibus paf fimleguntur,Adeas porro, quæ funt fecun« diiphiloibphiam, dilciplinas, vtilis omni« Uocft,quodcum pofii'mus ad vtranqs partem difpuurc, facile in fingulis intuebimur quid Verum,vel falfum fît.Prætercaaut2 amp;nbsp;ad pri« Riaeorum,quæinvnaqua($ difciplina prin« cipia funt,vtilis probatur. Nam ex proprijs propofîtæalicuiusdifciplinæprinciprjs dice« «‘eautdifputarcdcipfis,impoiribile eft, co q, in vnaquaquc difciplina prima omnium prin cipia funt.Atquiidmulto commodiffimc fie« ri potcft ex probabilibus,qualia præfcrtim in hacartctraduntur,quæcumfitinquifîtiua,ad oim mcthodoru principia via habere dicif. Sed nunc quid fit locus deinccps dicamus.

LOciis igitur eft( vt ab Ariftocelc amp;nbsp;ronedefinitur (fedesargumcti,quæ den i nirio(fi ramen dehnirio dici meretur) nbsp;nbsp;!

codem Cicerone à lîmilitiidine infticuta elK monftratur. Vrigitur (inquit) carum reruin, quæabfconditæîuntjdcraonftraro amp;notato locofadlisinnendo cft, fie cum peruef^art argum entü aliqiiod volumu s,locos nofleétri’ bemus^quihus argumenta ipfa promûtur. Af gumentum deinde ab ipfo qiioc{! dcfi nitur,ra tio rei dubiæ faciens fiaem.Irac^ locus eft, ve^ luti publicum reccptaculü,amp;(vt Rodolphu» Agricola ait)thefaurus quidamjn quo facicn dæ fidei inftrumenrarepofira funt.Hæc rum funtipfaar^umenra. Argumentum igrfgt; quod fîdcm rei dubiæ facit,hoc efi,rcm dubß Erobatjà loco aliquo educatiir oportet.

gt;E MVLTIPLICI ARGVMEN tifignifîcatione,amp;quemadmodû ab ar# gumentatione difFcrat, quod hic argumentum vocamus.

ARgumcndfanc multiplex fignificatio à Quindlianorraditur. Siquidcmamp;f* bulæadaftum Icenarum compofitæ, argumentadicuntur.Rurfus,omnis adferib^ dura deftinata materia, argumcriim appcllaii poteft.Etargumcfaedara dicuntur orationS velutthquot;raarp,quemadmodum de Ciccronis oradonibus Afcon'rs F’ediantis exponir/Ar# gumentum (i'nquitgt;huius oratiôis talecft, Vt

rum nullum herum talc argumentum cft,qua k hie quæritur ab arguendo diAum^q? viacli cet rem arguat, hoc eft, probet, nam arguerc Veteres etiam oftendere dixerunt. Hine illud Vergil. Dégénérés animos timor arguit. Hoc inquam,talc argumentum ab argumentation ne ditFertjCj) argumentatie eft verborum conn textus , certum aliquid ex fjs quæ antccen dunt, concludens, vc fyllogifmus amp;nbsp;indun ftio. Argumentum vero ipfius argumentan tionis ratio, quod amp;nbsp;medium nonnunquam dicitur. Aeproinde vtincorporeanima,etin aniarurfusmcns,ita in argumentatione argu mentü.Igiî vis ilia atc^ fententia amp;nbsp;ratio, q on rationc claudif,cü aliqd prohaî,ambiguû ,arn gumentû vocaf. Ipfa veto argumeti elocutio exprcflquot;iocf,argumcntatio dicitur. VndcdC à Boetioitadefinitur: Argumentatio eft argun menti per orationcm explicatie.

de Q_VAESTIONE^QyiD SIT. amp;quemadmodum ab cnüriationc,'pron pofitione,amp; conclufîonc différât.

ERgo cum argumentum fit ratio.quæ rei dubiæ fidem fàciat,quid hoc loco res du bia vocctur,inucftigandum quoeÿ eft.

Itaq! feiendum quod rcs dubia haua quippiâ hic intclligi debet,quam propofitio dubitabin lis,quaeproinde qitionisfibi nomen inuenit, atef fortita eft.Quâdoquidc quçftio,dubitabi Us ^pofitio dcfîjtiri folet, Qrio circa qftio no

lîmplicicer propofitio diccnda eft, fed quæ eu interrogationis nota proponituGvt nunquid anima immorcalis eft; Eadcm tarnen oratio, fi fimplicitcrprofcratur,nempeoitra interrogt; gationis notam,quatenu3 videlicet aliquid de aliquoenunciat,enunciatioyicitur:Quatcnu8 vero ipfâ fyllogifmi alicuiuspars fiyjropofi# tioapcllatur.Infuperamp;conclufio elle poteft, cum ex fumptis propofitionibus colleda fue rit fado fyllogifmo,aut vtcuncg aliter proba ta,coniicnicnti adhibito argumento.Elt cnim conclufioargumento vel argumentis probat ta propofitio. Sedilludexemplo nunc often^ damus.Age igitur quæftio fit. Num anima immortalis efe Id ita quifpiam probaucrit, ta li principio ex Platone defumpto: Qjuicquid femper naoucturdmmortale cft;anima autem femper mouetur,anima igitur immortalis eft, atep ita eadem oratio,quæ prius in dubitation nem addult;fta,quæftio proindc erat^poftea fan lt;fta eft conclufio.Quæ,fi in altero lyllogifmo pars fumptafuerit,propofitio dicitur, amp;nbsp;ante noc enunciatio. Igitur quæftio, propofitio, en nunciatio,amp;conclufîo,fubicAo,rc(^ ipfa id2 funt,etfi ratione diftinguantur.

SEednunc etiam aperiamus oportet, quo , pafto intelligi plane poflît quod didum , eft. Locus eft fedes argumenti. Sane

id ipfum apcrirc, no paruam huic parti lucem afferrc viacbitur.Itaq! dicamus ex Boetio.q» fedcs argumenti, partim maxîa propofitio in telligi debet, partim maximæ propofidoni» differentiajnquæ etiam,velutimembraqug dam locus ipfe diuiditur, vt fîtipfius diuilio huiufinodi; Locorum alius c locus maxla.ali US locus diiFcrctia maximæ/ Porro maxima propofitio quæ dicitur, aliquoties quidem in iraambitum argumenti continctur,hoceft, fi ipi argumetationi infcritur:ali^ties vero ex trapofita, vim tarnen argumenti fuppletac pcrncit . Age igitur exemplum fubqciamus eius argumenti, intra cuius ambicû maxima propofitio continetur,fitÆ quæftio: An fît re gnum melius confulatu^ Hate* argumentatio noc paftozQuod diuturnius bonS eft,melius co eft quod minus diuturnum| cft,rcgnum au tem diuturnius eft quam coiuultatus, regnu igitur melius eft quam confulatus. Auic nimirum argumentationi maxima propofi# tioinferta eft, quæ quidem eft, quoddiutur* nius bonft eft, melius co eft quoa minus diult; turnum eft. Quæ præterea ita nota eft,vt ex« trinfecus probatione no egeat, quinimo ipia alijs probatio elTe potcft;Et quia inde nafeitur argumentu,rcftclocus.i. fedes argumenti vo catur. Rurfu s fubijciatur cxcplum,in quo ex« trapofîta maxima propofitio, nftiilominua vim affert argumento.Sit ergo alicui propo

ßcum oftcderc, q? inuidus fapics nô eft,à quo proindc liuiufmodi nedatur fyllogifmus: Qui inuidus eft^alienis affligitur bonis:at qui fapiens bonis alienis nô affligitur.fapiens igigt; tur inuidus noneft.Hic quidem maxima pro pofitioinclufanoneft,fcd extrapofica, vim tajnS argumentationiipfa fubminiftrar, Eft cm huiç argumctationi ndes ex ca propofitio ne,q dicit: Cuicuncj definitio non conucnit, neç ipfum definitü. Infuper amp;nbsp;argumentum, quo fides rei dubiae fada eft,à definitiôc dcdii du eft. Sciendum autcq, argumenti nomine, turn hicjtum alibi,nunc quidem maxima pro pofitio, imo amp;nbsp;tota ipfius argumétatiôis pro oacio incelligitur,nunc ipfa argumctatio,quf maxima propofidone c5firmarifoler,idqd' his quoeÿ verbis Quincilianus aperte indicat libro. V. vbi de argumetis difputat: Hoc em nomine ( inquit ) compledimur omnia qu« graeci cnchymemata,epichircmata, 8i apo^^ dixeis vocant. Interim vero amp;nbsp;tcrminus,qui médius conftituitur,quotics alijs duobus adigt; lundis, argumentatio contexitur, aeperhoc vim tenet probationis.

X his igicur q dida funt manifeftS euagt; dit, q» locus quidc maxia eft vniuerfalis amp;principalis ÔC indem5ftrabilis,atq; ita

lila fuprapolîta.Cuicûcj! defînitio no cSiicnit ncc ipfum dcfitiitiim,amp;: id genus aliae. Idco au tein vniuerfales 8i maxime propofitiones di cuncur, qm ipfæ func quæ cætcras continent propofîtiones,quippc per quas cofequens, amp;nbsp;tara conclufio fit. Locus vero diflFerctia maxi mae eft,q maxima à maxima differt,vt R dicâ d definitioncj aut à definito, aut ab alio quolt;! uis huius generis communi termino.Siquidc per hunc iâ maxima propofitiojn qua ipc po nitur,abeadiffert maxima, in qua ide termilt;^ nus,vel no ponitur omino, vel it ponitur no tn qui argumentu praeftet ad fide rei dubiæ fa cienda.cX'^iare ab ilia ia aliquotics repetitama xima.hæc differ t maxima.Cuicûcç n5 conue nitdefinitu,necipfa definitio,proptcrca cp tâlt; etfi idem terminus in vtraeÇ ponitur , ab co^ dem tn in vtrac^ non fumitur argumentum. Vnde illaru duaru maximarii,altera à defini;: tione,altera à definito,vt nomcn,ita different tiam accipit. Atq; idipfum quidem eft, quod Boetius nis prope verbis innuerevifuseft: Diffcrenriæ ( inquit) maximarum propofi; tionum idcirco diftae funt, q?cumplurimae fint propofitiones, quæ maximæ vocantur, pernasillæ vcluti difFerrc inter ic dinofeun; tiir,vtcucxquibus terminis maxime Jjpofi tiones c5ftiru3tur,pcr ipfas nomine expreftb indicantur.Itaque non in eo qgt; maxime funt, inter ft differunt,fed in co q? hie à definitione.

ille à definito,amp; hic rurfus à gencre,aut à toto locus diftus fit.Præterca fi maximæ propofi tiones loci argumentorum funt,amp; differentia as maximarum locos cffe ncccffe eft. At de his quidem hadenus. Nunc propofitum profo quamur,hoc cft,rem ipfam quam quærimus, aggrediamur.

REftatigitur, vtpofthabitalocorü ma^ ximarum diuifione, eos deinde fubdigt; uidamus locos, qui maximarum diffc rentiæ difti funt, idlt;ç ob earn in primia comgt; moditatc,q} hi illis pauciores fint, quippequf cos côtineant vt vniuerlaliorcs. Vnaeamp;pcr hosfacilior tranfitus fict, atteftantcidipium Ariftotelein Topicis libroll. Accedit,q)ex horum diuifîone rem,quam quærimus,citius affequi poterimus. Sit autem diuifio huiufmo di.'Locorum,qui maximarum differcntiæ digt; Ai funt,alij ab his ducuntur terminis, hoc eft, nomë accipiunt,qui in quæftione pofiti funt, alrj extrinfccus fumuntur,alij inter hos mcdn funt, Sed illud nuhcanimaduertcndum hic eft cp cum dicitur ab his terminis, qui in quæftio ne pofiti funt, id cum primis intclligendS eft ab altero illorum. N am cum duo fint in vna^ qualibet^pofitaquçftioncterminijfubicAus vnusjdc prædicatus alter, ab horum altero lo eus differentia niaxitn$ nomen accipit, Vt fit

propofîtaquaeftio. Eft ne concha animak in nac duo fu nt term ini, animal amp;nbsp;concha,dubi« tatur auccm,vtrum animal de concha prædi^ cetur.Tcrtius proindc rcftatinuenienau3,qul il los duos'eonneftat, atch id quod propofiriî eft,ita efle confirmer, vndc amp;nbsp;medium appclla tur,amp; ratio, amp;nbsp;argumentum. Hie iam tertiua terminus ab àltero illorum nome accipiet, vt pote quod ad eum fit aut vt definitio, aut vt definitum , aut vt genus , aut vttotum,aut vt caufa,aut quomodocunc^ aliter. Vt Ge ex empli caufa,tcrtius ifte terminus,animalis de# finitio,quæ eft, fubftantia animata fenfibilis. Tunc fic argumentor; Concha eft fubftantia animata fenfibilis, igitur concha eft animal, quod nimirum iam antea dubitari poterat,cu ius dubitationis fcrupulus hinc pendere vide tur,qj conchae nec vident,nec vllum aliû fen^ fum habcant,q cibi amp;nbsp;pcriculi,hoc eft, guftus amp;nbsp;taftus,autoribus Ariftotele amp;nbsp;Plinio. Ergt; go qui tertius acceffit terminus, à definitione alteriuse duobus, veluticloco aliquoedu^ «ftus,hunc ftrupulum fuftulit, faiftus^ eft illi^ Us argumentationis probatio ôc argumentîî, cuius deinde maxima fuperueniens propofigt; tio(quæ quidem eft. De quocunep praedica# tur definitio,amp; definitum)omncm tollit dubi tationem,ambiguicatemc^,fi forte interim du bitabatur adhuc,quænam fitipfius definitio# nis ad definitum habitude.

DE tribus locis qui à fubftantia diciintür. TErminorS porro, qui in quæftione po/ nuntur,alri/ubftantiam rei indicant^alij' ipfamconièquunturfubftantiâ. Subfta tiam rci indicant^fiue à fubftantia termini di^ lt;fti funr.quicuncÿ in defînitionc vel fola coniî ftiint. Definitio quippe eft, quæ fubftantiam, rcimonftrat indicatque. Sedidiam cxempio Sgt;atcfaciamus. Actc igitur,quæratur an arbor ît animaljfiatq! nuiufinodi argumcratio. Animal eft fubftâtia animata fcnfibili3,arbor au té fubftâtia animata fenfibilis noeft^nS eft igif arbor anfmal.Locus quidê diffèrctia magt; ximç,à definitióe.Locus vcro maxima:Cui^ cuncç definitio non coüenit,nec défi nitü. Prär terca aucc amp;nbsp;quoties à defcriptione argumcrt tüduciturdocus à fubftantiadici potcft. Na vt definitio fubftantiam rei monftrat per gé# nus amp;nbsp;differentiasjtadeferiptioeiufdem intel ligentiam claudit^quibuidam accidentibus vnam proprietatem,quæ rei conueniat^effici entibus, vel fubftantialibus difFerentrjs præ# ter conucniens genus aggregatis. Quodqui# dem tum maximccontingir,cum prima genc ra dcfcribuntur.Huius rale fit exemplum: Al^ bedo nullis fubiacet accidentibus, ergo albe# do fubftantia noneft. Etenim fubftahtiaeft, C1UÇ omibus fubiacet accidetibus.Locus qui# dem differentia maxime,àdefcnptionc, L.o# eus veromaxima.-Cuicûcf n ocouenitdefcrf

prio,nec defcriptû.Præcer hos duos a fubftart tialocosjtcrtiiis cft,qui à noniinis inrerprælt; tarioncdicitiir,qu£ M. Cicero notanonc,Aii ftoceles fymboluin vocat,illis haud muien ab limilis. Siquidc interpr^tatio nomïis eins rei, Qux nomine ipfo fignirtcatur, quedam quafi defignatio eft. Ab hac argumcnrûducitur,lî quæratur. Vtrum philofophiæ ftudendû fit. Ad quod probandum talisinftituiturl'yllo«’ gifmus:Philofophia amor fapictif cft,atq fa)î piédæ clTc ftudendu nemo dubirat, Phiæ igis' tiir ftudendS cft.Locus quidem differeda ma xime.abintcrprçtationc. Locus veromaxb nja.Cui nominis interprçtado côuenit,amp; ip film nome cuius interprçtado fafta cft. Sanc hoc loco refte vti pofluntii, qui linguarûim perid non funt. Siquidc interprxtari nihi ali;? üd cft q linguî unâ per aliam exponcrc. Fit ta men dein cadem nonnunquam lingua,vt lo^ tuples dicitur qui locis abundat, hoc cft prx^ dijsôe polTeffionibus. Cauendum autem né temere quicquam intcrprætemur , quemadgt; modum ij folcnt, qui nullius propelinguæ la tagunt. Quo fit, vtijdem diAum lapidem elle interprætentur, g? pedem lædat: amp;nbsp;pe^ tram, q? pedibus quan trita fit jCum vtruncg græcam origine hahcat,idquod Lau. Valla quotp atteftatur. infuper amp;nbsp;alia pleraq? ad eu dem interpretStur modum, ridicule videlicet raagi8qfcitc.Nccj vetonominisinterpréta

tio ob id dicenda non efr, fi ad viuum ( quod dicitur) non rcddiderit idquod intcrprætangt; dum proponitur,vt coEluni,quod( vtV arro interprætatur) quafi cœlatumdidûcft, Nec itemrcfertjfinonrdcui attribuitur^omnicx parte conueniat, vt Philippus, quod nomen interprætatur,amator æquorum. Quid fi no omnibusconueniat,quinoc nomine vocenigt; turi dummodo tame illi conucniebat,cui pri# mum iimofitum eft, patri fortaffis Alexan. Magni.Hxquo fruftra mihilaborare viden# tur ni, qui duplicem nominis interprætatio# nem inducunt; Vnam quidcm, quæcum in^ terprætato conuertatur; alteram yero, qux conuertibilis non fit. At nunc illud potius Ici rcdebemus,qj per didos locos varie argumS tari pofilimus, nunc fubrjciendo, nunc pr dicandojcundcterminü, attç ipfum ctiam de aliquo nunc conftruendo, nunc deftruendo. Turn amp;conuerfo ordine totidc modis,ver^ bi gratia,à dcfinito,à defcripto, ab interprx^ tato nomine. Simula amp;nbsp;maximas ipfas rotigt; cs variare,iiiquod itudiofus huius arris faci# le ex lèipfo intelliget, alioqui inurilis prorfus qui huic ftudio addicatur. Scdiâ ad reliques huius diuifionis locos tranfeundum eflct,ni fi illud fuccurreretprius admonendü,q)Vt à defînitione ad dcfînitum,à delcriprione ad dd (criptum,amp; à nominis intreprætatione ad in tcrprscucum,fùina eft perpétua confêquS di ratio

di ratiOjita amp;nbsp;proprio, ad id cuius eft proprin, amp;nbsp;contra, vt ft quid ri lib lie eft,idem homo eft. Hine ÖC equus manfucfccrc polie probatur,c{t animal fit difeiplinæ capax,iuxra illud Hora. Fingit cquum tenera docilcm ceruice magilt;! fter.Ire viam,quam monftrat eques.Locus.qis dem differentia maximæ à proprio.Locus vc romaxima,Sicuipropriumalicuius rd congt; uenit,amp;id cuius eltproprium.

Hl9itapr3emonitis,co9 iâ aggrediamur locos,c|ui terminorum fubftantiam co fequuntur,Horum fane mulrifaria dis' uifioeft;Siquidem plura funt, quæ fingularii? bus fubftantqs adhaerefeunt. Ex his igitur alfi à toto dicuntur,alrj à partibus, alij à caufis, a^ It) ab cffcclibu3,fiuc vt Cicero ait, ab effeftis, nonnulli à gencrationc,amp;: à corruptione,amp; ao lij item ab vfibus,quichm ctiam à communiiî ter accidentibns. Sedexhis omnibus primus exponendus venit,qui à toto diérus cft;quod Vt commodius fiat,quotmodis ipfum totum dicatur,fubiicere oportet. Dicitur autem totft duobus modis:Autenim vt genus, quod amp;nbsp;totum vl’e dicitur, aut vtid.quodexpartib. integratur. A toto igitur,quod amp;: genus cft,ar gumentum ducirur,vt fi quærarur,an iuftitia fit bona,fiatc^ fyllogifmus hoc modo: Omis Virtus eft bona,iuftitia ante virtus eft, iuftitia

jgitur bona eft. 1 .ocus qiiidem differentia ina^ ximæjàtotOjhoceftjà genere. Locus )^o ma xima,Qiiç gencri adlunc,amp;fpeciei.Rurfus fit Sjæftio^anhumanæ rcs prouidentia rcganïi icimus ergo fie. Mundus prouidentia regiïj humdhacaûtresmundi partes funt, human« igit rcs ^uidentiareguntur.Locus quidc diffs rentiamaximæ.àtoto.i.abintregro, ^d par^ tibus confiât. Locus ^o maxima, Quod tod c5uenit,amp; partibns.Porro vtà toto,turn hoC tum illo argumenta ducunf,ira amp;nbsp;côtra ab triufi^ partibus ducipoffunt.ltaq; â partibiw totius, quod genus efi,argumc4itn ducitur,Vt fiquæratiir. An virtus fît mentis bcnecotn^ fioiîtæ habjtus,amp;fiatfyllogifinus hoepaAo: ufiiria,forcitudo, temperantia, atqs prüden# tia,habitus funt mentis bene côpofitæ,amp; h«t quatuor vni 5^tuti vclutgcncri fubrjciunî,vit tus igiî mentis bene côpofitæ habitus efi.Lo# eus quidc differentia maxime,à partibus roti# us fîuc generis. Locus ÿo maxima,Quod ßn^ gulis inefi partibus,id toti ineffe ncceîte efi. A pawÿbu s aüt,qu æ integri partes effe dieu ntur, argumStum ducitur, vt fit hec quçftio, Eft ne rhetorica vtilist’ Dicimus hoc modo, Inuctio vtilis cff,ôlt; difpofitio,amp; clocurio,6#^ item me# moria,amp;pronunciario:amp;hxc quincç rheto# ricæ partes funt,vt ex quibus ipfa integratur, rhetorica igif vtilis cft.Tum ÿ'o amp;nbsp;per deftru Âionc argumetatio procedit, vt fi qu jrat quif

fîiam, num hic, quem ièruum cfTe conftitcrif, iber fitC Hunc fi quis non eflc liberum moftra re velitjiic dieet: Si necç cenfu, neep vinditfta, neep teftamento liber fadus eft, liber non eft, at nulla carum parte liber fadus eft,non eft igi tur liber.Locus quidem dilFerentia maximae, a partibus,fiue(vt Ciceroni placct)a partium enumeratione. Locus y^o maxima,Si omnes partes à re qualibet abiundæ fucrint,amp; totu necelTario abiungetur.

SVnt prærcrea ab his duobus modis alq modi totius. Nanep amp;nbsp;totS dicitur in qua titate,amp; totum in modo,amp;: totum in tern pore,amp;totü inloco.Quoru tarnen duos polt; fteriorcs fub toto in quantitate côpræhcnderc plane licet. Horîî V'o partes fu nt, quæ fub ipfts particulariterfumuntur.Totfi ergo in quanti# täte eft cum vniuerfalitcr quicep dicitur,vteft ome animal.cuius partes funt,hô, leo, bos, amp;nbsp;aliud ^duis animal.Totû in modo dicitur, eu fimplicitcraliquid.pponitur,vthô, autambu lat. Pars vero inmono eft,qiiotiesidccûadie-diôe aliqua jgt;pontf.vt homo litcratg, ant am bulat peaetentim.Totum in tempore eft, v t c5 dicimus fempcr,cuius partes funr, nîîc, hodie, aliquando. Totum in loco, vtcum dicimus, vbique :cuius partes funt, hic,alicubi, Rome. Athorumofhium nunc exempla fubneianf.

Igitur à toto ad partem fecundum quantitate excmplû lit. Si in ornibus cil verus vates Agt; pollojamp;inhoc verusefle perhibeï, âd dixir, Aio te Aeacida Romanos viccre pofle. A to^ ro aût ad parte fetfm tempus, vtli deus lèmp eft,amp;nunccft.Rurfus à toto ad parte fecudu ipcûjVt fivbiq;dcuscft,amp;hic'elt. Cætèrfi in his baud qua^ id confeques c,iî à parte ad to# tum,argumentü ducif, niiï per negationcfiuc dcftruélionc, vt nô eft hic,ergo née vbicç eft. At verOjà parte fecundû modü vticf reAc ar# gumentatio procedit, liect nô côtra,vt fî quo quo mô moueî deus, amp;nbsp;lîmpliciter mouetur, irafeitur aüt deus,ergo m ouetur,amp;,fi quis pc# detentim ambulat,à^ fimpliciter ambulat. T a libus ferc cxcmplis,tum hic,turn alibi per hut rradatü ,fi cui id magis libeat,vti omino po# teft.vt à toto vniucrfali fiuc à gencrc,ad Ipeci es fiuc partes,per dcftrudionem quidcm,vtlî noncftanimalquodcminus videtur,ergoncc homo cft,nec cquus.Per conftruftioneîn ve# ro,vc homo eft autequus,crgo animal. Sic amp;nbsp;à toto,quodpartibusinrcgratur,adipfas par# tes, per conftrucftionem quidem,vt domus cft,crgo teftum eft,amp; parietes, amp;nbsp;fundamen# turn.Perdefirueftionem vero,vtfi noneft pa ries auttelt;ftum,autfundamentum,nequcdo# mus eft.

ACau fis loci dicuntur, vel ab efficiente, vel â material^ vel à formali, vel à fiiia lijtot cnim modis caufa dicitur. Et effilt;; ciensquidemcaufaeft, quæ principium mo«’ tus præftatjVt aliquid fiat. Materia, quæ for^ mas rcrum fubieda fufeipit,forma auccm,quç cuiuslibetrci fpecies c amp;rario.Finis vcro,cuilt;? gratia aliquid fit.Effcftus porro,qui ad lias le quitur.Ab efficienti igitur caufa argumentû aucitur,vtfiquis iuftitiam naturalem elfe ftendcrc voluerit,amp; dicat hoc modo. Congre gatio hominum naturalis eft, homo quippc naturalitcr ciuile animal eft.Iuftitiam vero ho minumfccitcongregatio.Iuftitiaigitur natu^ ralis eft.Locus q.d.m.à caufa cfficicte. Locus Vero max.Quorum efficiens caufa naturalis «ftjipfa quoeç naturalia funt. A matcriali vo ro,vtfi quis Mauros non habere arma contcif dat,idcirco quod ferrum ci» défit. Vcl hoc mo do:Ferrum non eft,igitur gladius nôeft. L.q. d.m.à caufa materiali.L. v.m. Si non eft câbla matcrialis,necÿ ipfa quæ ex ca conficiuntur,cf fe poffunt.A formali autem,vt fi quis probet Dædalum non potuiffe volarc,quoniam nul las natural! forma pennas habuiffet. L. q. d. m.à caufaformali.L.uc.m.Tantum vnumqd cp potcft,quantum forma eius naturalis per# tnittir.Afinc,fiue àcaufa final! argumentum ducitur,vtfit propofitum,aniuftia bona fit, Eatquc hoc modo argumentum : Si bcatum

cffc bonû cftjamp; iuftida bona eft.Hic cft cin iuf fdtiç finiSjVt fi quis fctFm iuftitiâ viuat,ad bc adtudincpcrducaî.L.q.di.m.à fine,fiuc à eau fa fînali.Lo. ve.max.cuius finis bonus cft ,ipgt; fum quoCb bonum cft.

DE LOGIS, QVI AB EFFECTI bus dicünir,amp; itS à gnadonc amp;nbsp;à corrupdôe. Ab effcAibus quof^ harum, argumenta ducuntur. Vcrû ad hoc ipm feire opor rctjduplicêeftccuiuslibet cffeftus eau# fammecefiariâ, Vf fine qua cffetftus efte no po# rcft,amp; fufficicntc,q ccrtehmôdieft,vt fi aafir, impoflibilc fiteffecftîî non eftè, Icacj! ab effeAu adeaufam neceflâriâjtaargumctari poITumy per côftrult;ftioné,Gladius cft, ergo ferrû cft, amp;nbsp;domus eft.crgo intritü cft,amp;: lapides.aut ligna Lo.quid.diffé.ma.abeffeduad caufam nccef fariâ.Lo.vc.max.Pofito effcftu.ponituretc# lus neceflaria caufa. Rurfus ab effeftu ad eau# fam fuffïcicntc per deftrutftione podus nbsp;nbsp;per

côftruftionê, qn côftruendo argumetadonê, nô femper cucnit,quodinfcrrc volumg.Vn# denô relt;fte fcquiî.Hic interiir, ergo iugulatus cft. Siquidc id euenire poflet alio quouis cafu, autletali morbo correpto alicui. Deftruendo tn ratü eft quodinferî,vt nô interrjt, ergo iu# gulatus non eft. Item,lumen foils non cft,crgo cius lux non eft.Prjctcrca ftirc debemus, q? ex ipfis caufis lador patet argumentSdi campus aurore Hegio.ItatJ ab cfficicutc quidern eau#

fa argucre poffumusjftattiam cómcndabikm eiTe^quia Phidias cam feccritj aut Polydetus, autpraxiteles.HincilIud Ouidij:Matcriam fii pcrabatopus. A' materia veto, res preciofas aut viles effe, quippe tela fcrica prcciolîor fitlanea^amp;lanea item linea. Jet iiixta Hoi atq Icntcntiamj Vilius argentum eft auro. Hine elt; tiam feientia de anima, honorabilior ab Arigt; ftotele dida eft,cetera quauis de natura parte. A formis aütem res extare, amp;nbsp;item dignas, lt;Si minus dignaseftcjVt hominem, q? rationale animal fit,digniorem quolibet animali. A fine res bonas hue v tiles, vt exempli caufa, libera# les artes,qj bonos amp;nbsp;vtiles habeant fines. Cae tcrii qui ab affedibus didÿgt; eft locus, hue Boe tiu3 eundem efle dicit,cum loco à generation! bus. Sed nos eos feiunximus,q5 gcncratio vi# dclieet non fit quç ad caufas ipfas fequatur,cu iufmodi tarnen cfFedus definirur,{cd quae po# rius via quçdam fit ad effedus producendos, Sucadmodu corruptio ad eorum defitionem.

ttqui horum fpeculatio alift poftulat locum, A generatioe igitur argumetii duciï hoc mo: Afiuefadioad virtutembona eft, igitur vir# tusbona eft.Lo.q.diff.max.àgencratiôe.Lo. Veto max. Cuius generatio bona eft, ipfum quoepbonueft. A corruptione vcro,vt de# niefadioà vitiobonac.igiîvitiü malüc. Lo. ^.diff.max.à corruptione. Locus vero ma. Cuius corruptio bona eft,ipfum quod corrû#

pitur jfiuc quod corruptum eft, malum eft. Sa ne ftiendum,qgt; queries ab hoc loco argumett tamurjprædicatum confequentis contrarium feu oppofitumefle debet prædicato antecedS ris.Quodtamennonitaeuenitinloco à gene rarione^ob cam fortaffis caufam, q, per hanc aliquidacquiratuGper illam autem deperdatur acquifitum. Etcnim gencratio.rei produftio corruptio eiufdem abolirio cft.

VSum definiunt rei cuiufcp operationf, at minus propric^quandoquidem muk tarumrcrûvfus aliquis elle probatur, quarum tarnen nulla eft operario,ut librorum vfus quidem cft aliquis^ nulla autc operatio, amp;nbsp;agri itemjamp; gladq.Itacfc reftius definitur eu iufcß rei funeftio, in quibufdam tarnen co^ incidunt vfus amp;nbsp;operatio, vt vifio oculi, fus eius cft,amp; fundio amp;nbsp;operatio pari ter. Sed amp;nbsp;illud hic cauendum monco,nc abufum pro vfu vfurpemuSjVt hi faciunt, qui ita argume tâturdntcrficere hominem malum eft, igitur gladius malus eft,quâdocertc in hoc non vgt; fus gladq cft,fcdabufus potius, quippe ad 43# pulfandam iniuriam,nonadinfcrendam gla# diusfacftuseft.Ab vfibus fiue ab vfu igitur argumentum ducinir,fiita argumentetur qf# piam:Equitarebonumeft,igiturequus bon? eft.Locus quidem differentia maxim^,ab vfu

Locus veromaxi.Cuiusvfus bonus cjpfun, quocf bonum eft. Cómunitcr accidentia, vc hoe loco accipiuntur, funt quæ fêle comitan# tur,idc^ vel iernper, uel plurimum. Ab his igi turargumenta ducunturquotiesea fumun^ tur accidentia,quæ relinquere fubietftum vel non polTunqvel non folent,v fi quis hoc mo do dicatjSapientcm nonpocnitet.Pœnitentia cnim malum fadum fequitur. Quod quia in fapientem non cadiqnec poenitentia quidem. Locus quidem diffetentiamaxime â commu niter accidentibus. Locus vero maxim. Cui non ineft aliquid,ei nec illud quod illius eft c5 fequcnSjineftè poteft. Rurfus lt;x hoc modo fc^ cundum afTïrmationem,Pluit, ergo vapores in fublime^cuati funt. Vndc nec illudiam ptætcreundum eft,quodinterdum quæ natuÿ raliter priora funt, in propofitionetamc funt côfequctia, vt peperit, igitur cü viro côcubu it.Interdum vero quæ naturaliter antecedût, ea amp;nbsp;in propofitione priora funt. Quocirca non reifte ita proponitur.InimicitiaèTuntJgi^ turbcllum eft. Sed è contrario potius,bellum eftjigitur inimicitiæ funt. Taie eft amp;illlud, qd' Anfelmus inter medrj ordinis theologus ( nifi iudicio fallor )collocandus,in libro de ca fudiaboliannotauit his verbis. Aliud eftjn^ quit,rem aliquam caufam efie alterius rci,ali# ud pofitionem rei caufam eile, vt aliud fequa turjNam cum incendium non fit caufa ignis,

fed {»rus c diuerfo incendq, pofitio tarnen ini’ een dtj caufa cft, vt ignem erfê (èquacur.

EXpofitiSjIocisjqab ipfis terminis in que ftionepofitta ii^untur,reftantdehinc exponedi, qui licet extrinfecus fumpti, argumenta tarnen quçftionibus fuppeditant. Hi vero funt,i rei iudicio fiue ab autoritatc,à (imilibus.à paribus *à propofitiôe, à tnaiore, à minore, ab oppoutis, à repugnantibus, à tranfliimptiôc, «x à trSfmutata proportione.

LOcui qui rci iudiciû tenet,fine ab autori täte dicitur,huiufmodi eft, vt fi dicamus ideftcjquodvel omnes indicant, vel pin res.df hi vcl iapientes vel in vnaguac^ artiS penitus eruditi. Huius exemplG eft,præter fir mamentu efle planetarum orbes leptcm,quo nil id ita aftrologi dolt;ftiffimi,amp; in aftrologia fapicntes.penitusq; eruditi iudicarint.Locus guide differentia maximæ ab autoritatc, fine à rei iudicio. Locus vero maxima. Quod oi# bus vel pluribus,vel fapientibus hominibo» videtur,ei contradicere non oportet. Huie Si illaaftipulat maxima. Vnicuique infuaarte peritocredendumeft. Sane hie locus etfipcr alias quoq? complures difciplinas vfum fuft prseftatjin duabus tarnen id prxeipue ipeAd^ (ur obferuaturq^: V na quidem,qu3e vcluti c;

TR.ACTATVS IX, tcrarü artiu fundamentû quoddâeft,ac per hoc omniü infîma^quippe literas doccns^vn de amp;nbsp;nomc habct^à grçcis grammatica dida. Akcra vcro,quæ quoniâ circa diuinos veria tur fermonesjtheologif nomcabillis accepit; hinc etiâ diiciplinarü omniû fuprcma exiftit, amp;nbsp;tanquâ aliarum regina habcri debet. Vcrû vt illius autoritas in primis apud poctas eft at, e^hiftoricoSjCætcrosc^ idoneos atep ^batos fcriptoreSjita huiy autoritas ex nouo amp;nbsp;vete ri teftamêto peteda eft. Porro cti duplex fit au toritas, Humana atq! diuina, feire debemus, quod humana plçruncp vaciilat, diuina fem# per firma manet.Humanac igiturcontraueni reintordûlicetjdiuinæ nunquâ.Illa fæpc rati# onibus fulciturjhçc rationibus nullis indiger, fibi fufFicientiffima. Ergo cum in humanis di fciplinis aliquis inftituedus eft^is ( qcP Aurclq Auguftini oC verbis amp;nbsp;fententia vtar ) dupli ci via ducitutjautoritate amp;nbsp;rationc. E t tempo tequidem autoritas, natura vero ratio prior eft. Itacj: quamuis irapcritisadhuc, autoritas vidcatur ciTe accommodatior(oportct enim, vt Ariftotelcsait,addifccntcm credere) ratio tarnen apertior efteruditis. Autoritas igi# tur imperitis adliuc,ianuam quodammodo apcritaoftrinarum, amp;difcentemducir. Ra# tio autem eundem iam eruditum preffisvefti gijs hærcre facit, amp;nbsp;omnia intromiiTa lucccó tnonfirat.

SImilia funt, quibus eadcm qualitas ineflc perfpidtur. Vnde amp;fimditudo dcfinitur, rcrum diffcrcntiü eadcm qualitas. Atqui tîmilc vt hicaccipi vidccur,funt qui ira dcnni ant: Simile eft quod candcm cum altero fux varietatis probabilicatem habet. A fimilibus ergo fiue .à fimilthoc paAo argumentum du citur,vtfi dubitetur, an homini proprium fit bipedem efiejid ita probamus: Similiter ineft equo quadrupedem cifcj vt homini bipede^at nôcquo quadrupède eilêpropriiî,igiturncc homini efle bipedem. Locus quidera diflrercn tiamaximæ à fimilibus. Locus vcromaxigt; ma.De fimilibus idem eft indicium. Sane hoc loco 2 vfus diuus Paul.Si CHRIST VS( in^ quit)mortuus refurrexiq amp;nbsp;nos mortui refur gemus. V ndc crrarc conuincuntur, qui hunc locum vno pedc claudicaredicunt.quod (vt aiunt) fallat plçrumc^ addufta fimilitudo. Verum id quoties accidit, non iam à fimilitu dine, fed potius à diffimilitudine erroris fui caufam habet. Quaproptcr Quintilianus hugt; ic præcipue loco indicium adhibendum mo^ net: Solent cnim (inquit) nos fallerc plærunlt;$ fimilitudinum fpecics, idcoeç adhibédum eft his indicium,Huie loco hauddiffimilis cftlo# cus,qui à paribus dicitur. Suntautem paria, quæ eiufdem funt quantitatis, amp;nbsp;paritas ipft quantitatis vcluci fimilitudo quxdam eft. Ab

hoc argumentum fit^fi ita proponatunSi cui in animo cft Dcmofthcnem laudare, cur non amp;Tullium laudabic, cum alter alteri par fiti Nempequantusin eadem perfuadendi arte vnusjtantus amp;nbsp;alter.Locus quidem different tia maximçjà paribus. Locus vero maxima, Pariumidem eft iudicium.

DE LOCO A PROPOSITIONE. COnfinisporro duobus illis quodämo^ do eft^qui à proportione locus dicitur, Nam vt fimilitudine res rci comparaü tur fecundum qualitatcm,amp; parirate fccundü quantiatem, itaproportione habitudo comtf paratur habituclini. Eft enim proportio quæ dam habitudinis comparatio. A proportione igitur argumentum ducitur, vtfiquæratur an forte eligendi fint in ciuitatibus magiftra^ tusjdicimus minime, quia ncc regendis naui^ bus forte præficitur gubernator. Locus qui« dem differentia maximæ, à proportionc,Lo eus vero maxima. Quodinvnaquacç re eue nit.idincius proportioali euenire nbabileS, Hoc loco Ariftotcles vfus eft in Etnicis libro i.eum ait. Vt oculus in capitcjta mens in ani ma. Sane hie locus accommodari in primis iudicibus poteft, nec non amp;nbsp;negotiatoribus, fiquidem vt operatio ad’operationemjta mer CCS admercedem, amp;nbsp;vtmeritumadmeritum, ita premium ad premium. Etrurfus vtdeliz dû addelidûjita poena ad poen3.Hcc,n, oia

MAius quod hic dicitur ,ÔCitem minus hoc paAo definiri polTunt; Mains cft, quodfuæ veritatismaiorc habet pro babthtatem,è diucrfo minus^quod minorent. Amaiore auté argumetum ducicur,fi ira dicas Nonpoteftrexarcem autvrbc expugnarc, ergo nec milcs.Item.fi non licuitHeroâi habe rc vxorem viri alienijgitur neep fratris. Lo^ eus quidem differentia maximç,à maiorc.Lo eus vero maxima. Si id quod magis videtur Ineile.non ineft,ncc id quod minus videbitur ineffednerit. Aminore vero conuerfo modo, vt Si quilibet vel gregarius miles poteft ex^ pugnarc autarcc aut vrbc,et imperator. Item Si Scipioni priuatolicuitGaium Gracchum mediocriter reipublice ftatum labefaâ:antem interficerç, quâto magis côfulibus licuit per^f fcqui,ac demum vltimo afficcrc fuplicio Cagt; tilinâ, terras cæde atcß incendio vaftantc^Itf, Si ferae diligunt partus fuo8,qua nam in libc^ ros noftros vti diligentia debemusc’ Locus quidem diffcrctia maximæ, à minore. Locus vero maxima: Si id quod minus videtur in# effe incft, diW quod magis videbitur in# effe,incrit.Hos locos Gicero amp;nbsp;Qiiintilianus yocantà côparatione maiorumamp;minorû. A comparatiôe quidc maiorû vt fi gs facrilc giü aut peculatü committit,ôffurtü cômittet*

Acóparatione vcro minorn(qiii m oratort# bus magiàj g philofophis vfui eft)vt qui fad le ac palam mentiriirjdem amp;nbsp;peierabit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;►

DE LOGO A TRANSVMPTIONE. CAetei um qui à tranfmnptionc locus di citur,non is eft, que vulgus dialcdico^ rum efle putat,arcj definit, queries no;» men magis notum rranfumitur pro nomine minus noto,inqua tame opinione amp;nbsp;Boctiu clTe depræhendo virum alioqui de arte dialed Aiea optime meritum. Sed vt cum bona eins venia dixerim, quâdoc^ bonus dormitat Ho merus, immo vt idem poeta ait, Sæpc opère ’n longo eft obrepere fomnö. itaeç acurius at que fiiDtilius hoc animaduertentes Alexan^ der Hcgius,noftra fere ætate apud Dauentriâ nobile profeAo amp;nbsp;præclarum Germaniacop pidü.haud incelcbris gymnafiarcha, vir aliogt; qui inter priftos philolbphos connumeran^ aus, amp;nbsp;poft hune lacobus Faber Stapulcngt; fis obferuandiffîmus quondam praeceptor mcus,cum Parrhifrjs philofophiac ftudijs ope ram nauarc,amp; ante hos Buridanus homocer teingenio fclicior, quam inftiturione, longe aliter hune locum exponunt, atqjcxemplii infuper declarant. Vndeamp; ab his tranfum# ptiodefinirurefle , queries nomenmetapho ricos,hoc eft, translatitie fumptum, per pro# prium cxplicatur. Abhocautem argument turn ducitur,verbi caufa,fî dicamus, Dialcfti

«a vtilis cft ad omnem methodum, igitur ad omncm fcientiam, vtilis eft. Locus quidern differentia maximæ, à nominis tranfumptio ne. Locus vero maxima; Quicquid alicui c5 ucnitfub nomine mctaphoricos fumpto ^ei^ dem conueniet nbsp;fub nomine propriefum#

pto.Sanehocloco nonphilofophi modo tuntur interdum, cæteric^ feriptoresffed amp;nbsp;fa crac literae eo plenæ funt,ac featent propemo^ dum.vt fi Ico rugiens fugiendus eft,amp; diabo lus fugiedus cft.ItCjfiChriftus Icoeftjamp;rex c.

Ab oppofitis vero argumcca dicuntur quories interfe’aliqua opponi dicunï. Opponuntur autem modis quatuor, Aut enim contrarie, vt album nigrum;Aut priuatiuc, vt iuftum iniuftum, aut relatiue, vt dominus feruus;aut contradidoric, vt vide^ re,non videre. At de his quidem in traftatu de prædicamentis làtis ( arbitror) diclum eft. itaeç à contrarrjs argumentû ducitur hoc mo do;Si bona cft fanitas.ægritudo mala eft. Vel 11 eft aliquod animal là num,idem ægrü no eft A priuatiuis vero,vt fi iniuftitia fugienda eft, fcquenda cft iuftitia. Vel, fi quid videns eft, idem profefto non eft cæcum. A rclatiuis aii^ tern, vt quifquis pater cft filium habeat neceft feeft. Vel,fiquispater eftalicuius,eiusfiliu» non eft.Porro à contradiAorij s, vt fi quis cft videns

Vidcns Jdem iam non eft non vidcns. Lociis quidcm differentia maxiinx^ab oppofitis.Lo tiis vcro maxima.-ln conrrarqs,priuaris^rela? tiuis,amp; contradiAoriisjOppofita fibi conucni rc non poffunt. In rclatiuis infuper akcrum fine akcro cffe non potcft. Praeter hæcau^ tem funt amp;repugnantia, quæâ nonnullisdif t)arata dicuntur. Repiignatia quidcm,quod icet nulla oppofitionc inter fe aduerfa fînt^à iè tarnen adeodiucrfafiint,vtakerum de akero ncquaquam prædicari polTit: difparata vero, quod velutidifpares res fignificent. Ala bis i^ Ritiir argutncnturaduciturjVtfi ita dicamust Homo eftjgitur lapis non eft. Item,fi quid ho tno eft, id nequC bos eft,neque cquus,ncq; alio tumquicquamqUodabhomirtc diucrfum c. Locus quidem differentiamaximæ, à repugn hîtibÿjfiue ä diljnratis.Locus veto maxima, Qux fibi repugnantjhæc ncUtiquam conuc^ tiirc poffunt.

ADqcitur à quibuldam prçtcrprçdiAos locoSjOui extrinfecus fumuntur,,locus à tranftnutataproportioe diAus. Is ail tern huiufinoi eft, vt It ita dicamus. Sicut oAo ad quatuorjta lex ad tria:quippe quod vtro^ bique dupla fit proporrio. ErgoficutoAo ad fex,ita quatuor ad tria,quæ numerorum ad ft inuiccm habitude?, proportionem vtrobique

conftituit fcfquiterriam. Odo cnim,fcx fupc# rantbinario,qua; tcrtiapars cft fcnarij.kideiU amp;nbsp;quatuor tria vnicatc. Hinc tranfniutata proportio dicitur,quodab vnain aliam qua -îi tranlîtus fiat. Cæterum talem argumenta riôcmhac maxima corroborant: Si vtpriinS ad lècundum/ertium fe habet ad quartum, èi vtprimumad tcrtium, fecundumfe habet ad quartum:

MEdii dehinc loci fequuntur, quibus cX pofirisjfinem protinus huic tradatid imponemus. Sed cur ita dicantur, dic2 dum prius. Medij quidcm loci dici vidcntur, quoiuam in his argumenta necp cxtrilccus mninopctfitur,nefç ab ipfo terminorum fub ftantiadcd ab ipforum terminorum (vtexêlt; pli caufagt;vcl cafibus, vel coniugatisjeui qua^ dam mutationedcfleAuntur. Similiter amp;nbsp;qui â diuifionc locus di Aus cft,mcdiu6 inter vtrof que collocatur,quoniam ex eo nunc ab ipfi» quæftionepofitis terminis,nunc extrinfccu» argumenta fumuntur. Sunt igirur loci medij très, A cafibusjâ côiugatis,à diuifiôe. Et cafus quidcm eft.cum principale aliquod nomen in aduerbium defleAitur, vt iuftitia iufte. Goniii gata vero dieu ntur,quæ ab eodem diuerfitno dedcduAafluxerûqvtà iuftitiaiufte, Sriiifty, iuftajiuftij. Sed hæc omnia â Cicerone coniugt; gata dicuntur,quod quafi ab vno iugo dedu -

cantiir.quæ amp;nbsp;idem ira defink,Coniuffata dif cutur,qu3c funt ex verbis generis eiufdem.E# iufdem generis verba funt,qiiæ orca ab vno, varie commutanturjVtiapicnsjfàpienter,fàpi entia, A callbus igimr argumentum dudtur, vtfiquæraturdequopiamjfit neprudens, ÔC arguaturefle talis^nocmodo: Prudenter agit, ergo prudens eft. Aconiugatis vcroji hoc pa Ao; [uftitia bona cft.ergo qui iuftus eft bonus eft. Locus quidem differentia maxim3c,à con iugatis.Locus vero maxima. Si vnumconiu gatoruin cuipiam conueniqôd reliquum.

REftatlocusàdiuifione (qui vt Boetio placet)hoc modo tradatur; Omnis nim (inquit) diuifio vel negatione fit, vel partitione.Negationc quidem, vt fi quis i^ ta pronunciet,Omneanimal aut habet pedes aut no habet.Partitione vero,vt fiquis ita di^ cat.Omneanimalaut ianum eft, aut ægrum amp;quoties voxdiuiditurin fuafignificata.Fi^ unt igitur argumenta à diuifionc,tum per nc^ gationem,tum per parritionem. Verum qui oiuifionibus vtuntur,hihauddirefta ratioci^ nationecontcndunt,autad aliquod impoffl# bile inconuenienfq; ducunt,arkÎ! ita id guod re liqucrant.rurfusaffumunt. Sitigif in qftione ,ppofitft,an vlla origo teporis fuerit, quod ej negate volet, is vlircAa ratipcinationc id de#

monftrabit hoc modo.T empus aut origincftt liabcr^aut nonhabct.Sedquia mundus ærcr^ nu3clt(idcnimpaulilperdifciplinæ gracia c5 cedacurjcempiis quoc^ æternum, quippc ^d munduslînetemporecircnô potueric. Quod vcro æternum cftjorigineomnino caret.Tcra pusigicurorigincmnonhabec, Arfi per imlt; pofTibilcidem oftendi delîderetuGdicccur hoc paclo.’Tcmpusaut originem habet, aut non Iiabccfed fi tempus habet originem, non fuit fempcr.Tcmpus autem habet originem,fuit igitur quando non fuit tempus. Atqui fuific tê P oris cit fignificatio. Fuit igitur tempu s,q uâ# do no fuit tcmpus,t|d fieri prorfus impoffibi# le eftjnoneft igitur vllumprincipium tempo# ris.Quofit,vt ad alteram diuifionis partent tandem rcdeatur:amp; dicatur tempus origine câ ’rcre. Locus quidem differentia maximæ, à dif iiirione,Locu8 vcro maxima. Condiuidenti# ïim vno fublato,alterum manet:lt;Si pofito al# tcro,tolliturrcliquum. At veto qui per parti# tionem diuifionibus vcütur,hi id duobus mO dis tentant.Nam quæ diuiduntur aut fimulcf fc poffunt,aut non pofluntrfiraul effe poflunt, cum vocem in fignificationes diuidimus: Non polTunc vero,quæ negationis modo di# uiduntur,vtaut fanuseft,aucæger.Iraq; fiq# ratur, ancanis fubft5ti.a fit,tame quifpiam per diuifioncmiditamonftrauerit: Latrabileani# mal fubftantia eft, belua marina fubftantia

*ft,fîdus item cœlefte fubftancia eft. Hæc au te tria canis nomen fignificar,eftigitur canis fut) ftantia.Pcr modum vero negationis à diuilîi» ne argumentum duciturhoemodo: Autfan;» cft,aut aeger^fed fanus non eft,igitur çger. Vel ficjægernôeit.igiturfànus. Velita^fanus cft, igitur arger non cft. V cl hoemodo. Aeger cft, «gitur fanus non cft.

EXpcditislocorum diffcrcntrjsjllud po# ftremo veluticoronidemadrjccrc operç precium cft,quo videlicet pacto diaJedi ta probatio à demonfträtioncdiffcrat.Differc autem prima, quod dcmonftratio omnis ex proprr)s concinatur,diale(ftica vero probatio tx communibus.Dcinde,quod dcmonftratio «xfolis neceftâriis commeat, dialcdica vero probatio interdum ex ncccdârijs, interdiî ex Probabilibus.T crtio.quod dcmonftrario dua DUS tantum vtitur fpccicbus argumentatio 'i ntSjnempcfyllogifinOjamp;indudionc: dialediÿ ca vero probatio omnibus ferc, vtpotc nunc fyllogifmo, nunc enthymemate, nunc cxemlt;s plo.Qiio fit, vt non fit proprium dialcdicæ opinionem aggigncrc cum formidine de opgt; pofito,vt nonnulli falfo pcrfuadcnt,felt;Wiale^ fticam potius fidem, quæ cum ex necefiarija ßvoUigiturtpjnon minus ccrcacft,quafn quj

t)er demonftrationcm parieur. Hoc camen à cientia differens^quod feientia ex proprrjs a^ gigniturdlla vero ex communibus,amp; nulli fei cnciæ pcculiarirer addiftis. Cætcrum opinio# nem facerc infirmiori ipfius dialcdicæ part» competiq quaproinde oratorcs frequentius, Philofophirarius vtuntur.Quod quidem amp;nbsp;diuus ScuerinusBoeciusita cfle comprobat, atfjj bis conteftatur verbis: Sed ca quidem ar# gumenta(inquit)quæ ex definitione, vel gc# nere,vcl differentia.vcl caufis, vel ex diuilióe dicuntur.dcmonftratiuis maxime fyllogifiniî vires atq; ordinem fubminiftrant.R.el»qua ve ro dialeaicis Sc vefi fimilibus.

BSOLVTIS HAC tenus à nobis nouem ex dccem, quos inftituimus tradatibus artis dialcdicç in quibus eas partes ipfius artis pertradauimus. quS tum compendio licct.pcr quas rede diligentereç dif ferendi ratio comparatur.qui certc öi finis to# tius artis effe cxiftimatur.quippe per quem vc rum â falfo difeernitur, inffituto huic noftro ,

•am fàtisfcciflê videriponumiis.Cætcrum Ucee iiiam falfum fub vcri fpccic plcruncç obrcpic, bit uidere quo amp;incauri facileinuduntur(fallitClaim vbAu?uß, t tium fpccic virtutis,vt non cam elcgancer Æ

Vcreà luuenalcfacyrico poeta dicftum cft, amp;nbsp;à • i-l-abHoradoincûdcmfcnfum.Dcciprmurfpc^^. ’ y/ cie icAi )idcirco ab Ariftotelc prouido nimirû artismagiftroJdcnamcuratumcftjVcpoft ar ' tispræcepcajaliaquo'f rclinqucrccprçccpca, quibus amp;nbsp;n nihil quod ad arcem faciar, diicerc multiC ßl mus,his came inftriifti facile vicarc polTcmus fx ronutn fophiftanimargutiascapcionelqijquorühæc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo*

cft præcipua intcntiOjVC fallant,non doccant: magisapparcantfcientcs.nonfinrrc vera. Ec s tiosiamobeandemcertccaufara,Ariftorclcm hacquoep in parcefcquctes.decimum illis no Uemadrjccrc in animo confticuimus craftaeû, inquoproindedefophifcicisclcnchis(Sic etn itJ. itnitiitl ab illo appellaci fiinc)lîiic de locis fophifticis a tes, ut tio gamus,vcftudiofiadolefcentcs,fi quibus hçcfolum tar noftra lucubracio quoquo modo profucrit dos,[ed et Vnquam.poft arcc vclmcdiocricerpercepcâ, t^cniofbs exhociâcciâpcrcipcrc poiïinc, qupaâ fincp# pria huip arcis^q non linc.camecli une lus nec ars ipfafacis ftbicôftarcpoccft.vcncc grâmati ca,q rcAeloquendi fcicncia definif, nifi inhac quocpdcbartiarifraoacqj folœcifmo faedilfi^s miseiusarcis vicrjscuradcfumcrccur no par« uadd_quodamp; in morûdifeiplinaia procôpcr« Wonubu8eirepoteft.Accjadeo hæc ccira de

DE ELENCHO SOPHIST, artium quo® vitijs prodcdis ncccflaria vida latius icrperc fbleât fuaptc natura,amp; ( vt fupra diftum cft)nonnunquam virtuuim fpc des fibi induantjOuo cidus dreumueniantiri^ cautosjbincrcftirtimeabcodcni Horado digt; dum cftjln vidum dune culpac fuga, fi caret arte. Sed iam de elencho quia fit, primum dies »nus,amp; vndehuius tradatus inferiptio.

SEd antequam rcliqua huius tradatus exe quamur,dicerc haud grauabor, cur de fo^ phifticis clenchis inferiptus fit,tum qui ab Ariltotele nobis rclidus eft liber eiufdcm ne^ gotij,tum qui nobis iam inftituitur tradatu» ad illius imitationem,quamuis de locis (bphigt; fticis inferiptio à nonnullis fadafit.Exiftimat lacobus Stapulenfis id ab Ariftotcle fadum ede,partim quod hic præcipuus fit Sophifta^ rum finis inter quinque, quos illi coniedanu ac fibi proponuntjde quibus mox plura; par# tim quodhuiufinodifyllogifmus,elenchus in quâ fophifticus,inftrumentu fitmaxime i do# reum ad conuincendum,hoc eft, ad coarguc# dücoaltcrcante. Vnde amp;nbsp;apudgrfcos îAîvXOS nomen quod dicitur,3pud latinos argumenté fine probatiôem fignincat,amp;verbum ïAtvX“ quod arguo fignificat. Sed cum clcnchus di# citur hoc loco, fbphifticus ideirco additur

Vt per fophifticiim cknchum cum intellig^tf tnus fyllogifmiiiTij fi tarnen fyllogifinusdici vUomodopofTctjnonper qucmprobarioamp; Kdesreidubiæ fiat, cuiufmodicertcdialcfti# cui fyllogifmus cft,fcddcceptio.

Xhisiamquæ diftafunthaudobfcurfï cfTc poteft, cundem fyllogifmum cflc, qui nunc ibphifticus,nunc litigiofus, fi^ uc contentiofus dicitur, Eius porro duplex ab Ariftotele definitio traditur. Vna quidem, qua fyllogifmus effe intelligitur , fca ex bis çoUigens, quæ videntur probabilia, nempe ImperitisjCÜ tamS non fint. Altera vero, qua apparct quidc elfe fyllogifmus, attamen non tft.tametfi ex probabiliDus nonniïquS collie gitur. Vnde etiam liquido nunc apparet.ab huiufmodi fyllogifmo dialefticïï fyllogifmn duplici ratione differre. Primum, q» hic fyllo? gifmus plane fit : deinde q? cxprobabilibin colligat.Cacterum’ probabilia ab Ariftotele ciredcfîniuntur,quæ videntur omnibus,aut plurimis, aut fapientibus, amp;nbsp;bis quidem vel omnibus, vel plurimis, vel maxime familia ribus Sc probatis,vt vnumqucnqg amarecu, quo beneficia acceperit.

CVmergofophiftaomnc neruu^omccf conatum eo intcndat, vt coakercancc drcumueniatillaqctcj , videndum cft, quotamp;quæ fint,quæipfc conieftei,ac fibi proponatjVt fines initi cercaminis, quos vbi «ia aficcucus fuerit, fc iam viAorem aducr^ fus corrixantem nimis fuperbc, infolentercß proclamât atq; vociferatur. Sunt vero hæc numero quincb;Rcdargurio , Falfumjnopi# nabilCjSoloecihnus, ÔC Nugatio. Eftautc re/ dargutio.cü vi difputationis cogitur quifpiS, aut negate quod anrea concefTcrat, aut quod* prius negaucrat.rurfus cóccderc. Fallu m vc# to, quod nullam habet veritatis caufam,ac ne apparentem quidem. Inopinabilc vero, quod prçter opinionem omnium,amp; maxime lapientum proponitur,vt matre odific filium fuum.Soloecifmus eft,quoties fecundum lo# cutionc cogitur rcfponaens barbarizare.Et à Donato definiturvitiu in cotcxtu partiuora tionisjContra régula arris grSmaticç fadum. Videtur autem hoc loco amp;nbsp;pro batbarifmo cornu niter accipi,qui ab code Donato defini# tur, vna orationispars vitiofain commun! fermonc. A Diomede vero.cotraRomani 1er monis lcgc,aut fcripta,aut proniinciata virio fa didio.Nugatio porro clt.cum refpodcs co gitur idem fxpius dicere. Vnde amp;nbsp;à nonnul# Us dcfinitur,dufdem verbi inutüis rcpctido.

DE LOGIS SOPHIST. corum diuifione. '• NVncadipfos locos vcniamus,locos dico fophifticos, hoc enim nomine à Gcorgio Valla Placcrino mihi nóab^ ftirde appcllari vidctur, quippe q, ex hisj3crgt; inde fallaciç ôc fophiftica àrgumcta ducucur, atc^cxlocis dialcAicis argumenta amp;nbsp;probat tioncs dialeÆcæ. Ab Ariftotclc tarnen modi dicuntur, nonnunquametiamioci. Horum autcm prima diuifio hæceft,quod alrjindi# ftionepofiti funt.alij extradidioncm. In di^ ftionc rurfus,alius abaequiuocationc,alius ab amphibologia,alius àcompofitione,alius â diuifione, alius ab accentu, alius à figura diftionis. Extradidioncm item, alius abac cidente, alius abeo quod eft fccundum quid ad id quod fimpliciter dicitur, alius ab ignolt; rantia clenchi, alius à petitionc principrj, alius à confequcnti, alius ab co quod eft non caufam pro caufa ponerc, alius ab co quod cftplures intcrrogationcs vnam faccre. Pa^ tet igitur, huiufmodi fine locos, fiuc modos, in fumma cflc numero tredccim,ex qbus qui dem in diftione fex enumerati funt, extra dilt; tftionem vero fcptcm.Prçtcrcafciendû,quod argumentationes, quæ iftiufmodiftruuntur failacrjs,nunc fophifmara, nuncparalogifmi à græcis dicuntur,nominibus profcifto acco# »nodatilfimis, quippe quæ à yerbis deducü^

luri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kcu wa^txÄoyl^P » 9'^æ verba

apud latinos interprætantur imponcrc fiuc dccipcrc.Hinc amp;C impofturXj amp;nbsp;deceptionea. Adeoenimhiscauillationibus, attÿ argutija dccipitur impcritua quifpiam , vtcredatid cfic quod non cft, amp;nbsp;non eflc quodcft, vndc ctiam Ariftotcles fallaciasipfasamp; fophiftica argumcnta.quod intra colorcm tantum fine vcritatis’jOrichalco rede comparât, auri v| delicctrcipcdu. Nam vtorichalcumimpcri# tis homirubus aurum eile videtur, ita hæc ab imperitis veraargumenta clTccreduntur, ci3 tarnen à peritis ftatim fallà eflc depræhcndan cur.

NEc illiid omittendü putaucrim,quang fortaflis baud ita magni momcnti,cur cx didis iam locis alrj in didionc^ali) extra didionem cxiftere dicantur. Sane in didion^diciob id videri poflunr,cjgt; quaccx bis locis fallacix ftruuntur, apparenriæ fuac caufam habentex proprietate fiuc affediolt;? rc aliqua, quæ loci ( hoc eft,didioni) im pri mis conucniqcuiuimodi funqqux iam didac funt,æquiuocatio,amphibologia,côpofitio, diuifio , j accentus ,öi. vocis figuratio. Extra didionc vcro.qj cx his fumptaargumenta ec compofitx fällacidc crcduliMtis fupc caufana

T;RACTATVS. X, 'fumuntjVel ex rebus ipfis,quæ fignifîcanfur, velexanimi intentione, qua folareruin ra« tioncSj amp;C carum pariterad fcinuiccm confe« qucntias cxpendit arcÿ difcernit. Vnde amp;nbsp;in« ter ipfas quoc^ fallacias nonnihil difcrimini» habetur, quippe q, per fallacias qux ex di« dione prouemunt^dccipitur quiipiam potif« fimum, quoties cum alio quolibet difputau Per fallacias vero jquæ praeter didionem ac ciduntjquotics fecum difputat,aut quippiana confiderar.pcnficulatcfe attendus

DE LOCO EX AEQVIVOCATIO. AEquiuocatio diciL cü didio fiuc voyz fiinplex plura fignificat. Cæterûfqui« iioca vox duobus dicitur modis;Aut ein fimplicitcr talis eftj aut analogicos; Sim« pliciter quidern^vt canis, quod nomenæque quadrupedem latrabilèm^pilcem marinum, fidus ccclefte fignificat. Analogicos auté, vt animalis nomC quod tam viuum§ piAiî animal fignificat^ fca non exæquo. kacJjÄ paralogifmos^quorfi ex hoe loco argument» ducuntur/otmodis variaricótingit. Primo, cum idquod in argumentatione fumftur,fiiTi pliciter çquiuocû eft, vt om ne expediens bo« num eft, malum autem expediens eft, malum igiturbonumeft. Expediens hoc loco æqui? uocum eft,nam amp;nbsp;neceflarium, amp;nbsp;adaliquid vtile, amp;opportunum, expediens dicitur,amp; quod per ft bonum eft, In minore igitur prg

D.i.Qux poficione pro vdli fiuc necefTario afTumpt« q integer cftjpccuniae nancf amp;nbsp;in er ci um abieftiones, hicuerfia «Siiagenus alia, cum per fc mala fine, fæpeü^ inièi n3 le numero tarnen veilia funt «Si necefiana. In ma gitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expcdiens fum pciim eft, vc per le bo^*

bet SuidÄ fignihcans,ac per hoc ex æquiuoco pagt; ■' ralogifinus nomen-inuenit. Talicauilloolim IH ein i vteftapud Herodotum ) Apollo digt; grlt;cce ifj uiniis vates, fi credimus, cum Crccium Ly«? git«r ahn dorîî re^c oraculo confulco in luceret, vt CY' de repetb ro Perlarum regi bellum indicerec,ica dixit: tui: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Perdet Croefus Halyn trangrelTis pluriraa

KPcnffOti regna.Perdo erh fignificat «Si deftruo, «Siamit S Auu (Fis • Secundo cum ici fumitur, quod anologi

- CO8 aequiuocum dicitur, vt oinne animal eft motus fenfuumtp per Ieparticeps,quodauc2 pi ^tum eft,animal eft,igitur quod piAum clii àjX«!! Ka fènfibus «Si motu participât. Item omes gem TQ:Aamp;lt;r«| mæfuntprçciofi lapilli,atinpalmitibusgeiTi ([uë ucrgt; mx rcperiuntur\ tcltanteid Vergilio,Turget fuin Ci.li. inpalmicc gemmae, igitur inpafinitibus præ j.dediui. ciofireperiunturlapilli.Suntporroqui prx:’ ÜUKertif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aequiuocationis modes addant in^

quot;^i tres alios, nempe ex compofitione, , . amp;exconfignificationc,«5iex tranfumptione. nalyn pe= Et compofitione quidem, quotics vox fine lietrai ma diÆo fimplex «Si incom|X)fita vnum aliquid gnâ puer fignificatduntaxat,compofitaautemplura, tet opiwrt vt jmmortalc, quod nomen compofitumfi* uim, nbsp;nbsp;nbsp;gnificat Sc id, quod poteft non mori,«Si quod

TRACTATVS. X non potcftmori, cum tarnen fîmplex mortal leid fîgnificet,quod poteft mori. Ex confia gnificationc auceiT),vt cum fie contexitiir fo# phifma;Quicunc{î {ànabatiir,fanus eft.ægro# tans aût fanabatuGægrocans igi'tur fanus cft. Parocipiiim ægrotans □ cum alias vnum aligt; quid fignificct.ex confignificationc tarnen addiucrû temporatraliitur,nempead præ# fens amp;nbsp;prætcritumdmperfedum. bxtrâium ptione vero, vt fi quis prattim os habere digt; cat,quia ridcat,hoceft,lætuni fit, fertile amp;nbsp;pin gue. Hinc illud V ergi Irj.

DE LOGO EX AMPI-TlßOLOQIA. „ Mphibologia autem ( queadmodum ex nomine iplb intelligi aatur)dicitur. cum oratio intra fc ambiguam claudit niodepro fentcntiam.qualis ilia ApolUru's, Aio te Aeagt; ptu,crdb cida Romanos vincere poflc,adPyrrhü Epi# ipp de rotarum regem, cum oraculum confuluiflet pyn-Jjo ipfefupereuentu belli, quod côtra Romanos pirotdrit animo deftinauerat. Sanetota orationii ara# biguitas ex eo dcpcndet,lt;jgt; aceufatiuus, te, vtctiam Romanos, nunc à tergo,nüc à fróte eius verbi vincere conftrui poteft. Atc^ ita Cicero ait incertum relinquitur ab Acacide, hoc eft, à tor efi ht Pyrrho Romanos vinei pofte,an contra Ae# eodetn. j, acidem â Romanis. Ex hocigitur lococa# dg ptio ftTuitur,cum talc fophifma conficitur: Quicquidvidet quifpiam.hocipfum videt, ’

ftt vidct aliquis columns, columna igitur det.Item, Quofcnq; vellemme apprehcdere* vellem vt mc apprehcnderent,hoftcs autcirt vcllcm mcapprehenderejgitur vcllcm vt ho ftcs mc apprchcdcrcnt. Similiter aiitem amp;nbsp;hoc modo: CKiifquisaratlittus, littus profcindit aratro: ÄlFopcram pcrdcns, littus perhibctur arare:Ergo opcram pcrdcns, littus profcindit aratro. ÛifFcrtautcm amphibologia ab æqul uoc3tione,quod æquiuocatio quidc ex nomi ne Info rcs diuerfas fignificantc in captionem adducit. Amphibologia autcmcxoratione fallaciam inuenit.Quo lânc nomine hune lo^ cum appellate libuit, quanquam apud Arifto rclcm Qræcc Icgitur St/x:fi€oAi'à.

COmpofitionem hoc loco pro oratioric compolîta diuifioncm pro orationc diuila accipere dcbcmus.Et compolîta quidem oratio eft, quæ Icnfurn habet com# pofitum: Diuifaautem,quæditiifum.Porro compolîtus fenfus eft, cum in ipfa orationc Îiartcs fccundum fttum magis dcoitum intel# iguntur Diuifus uero, cum è contra, Ruf fus autem debitus partium ini pfa orationC litusiscft,qucmidiomatisperitus magis ta# Icm adiudicarit. Quod tarnen vtfacifius de# |iræhendatur , tres ad hoc rcgulæ à ludoco Clichtoueo cradicæ funt, tribui» vocabulis â lacobo

ïacobo Fabro Stapulcnfi prius annotate, Suas proinde hic fubfcribcnaas haud ab rc exi imaucrim. Vocabula autcm funt; Modus, DetcrniinanOjDcterminabilc.Itac^ ex his pri ma régula eft: Si modus fuerit aut lubiedtum, aut prædicatum propofiriônis, ficus partium orationis magis debitus eft, vt poifibilc eft fe^ denrein ambularc,aut fcdentcm ambulare eft poiTibile. Secunda, Si dctcrminatio pofita in^ ter duo dctcrminabilia vtrique ex aequo pro:» pinqua,pr3cCcdcns determinaueiit, ficus ma^ gis debicus eft,vc quicquid viuic fernper, eft. AdicAum eft aucem ex çquopropinqua, quo niam fi non ex aequo vcrique propinqua fuclt;; rit,cunc fipropinquius decerminaucric, icnfus magis debitus intclligicur,vc quicunq? feie li^ teras,nunc didicic illas.T ertia régula eft,Sidc^ tcrminabile poficû inter duas determinationes vtrique ex aequo propinquum,cum præcedc ti iungatur,fenfus compofitus cft,amp; lîtus par tium orationis magis debitus,vt vidi imagi^ nem auream veftem habentcm.His ita præli^ bâtis, ad fophifmata veniamus, quorum ex hoc loco deceptio ftruitur. Interea tarnen amp;nbsp;il lud præmoncndum,quoties contexitur fyllo gifmusiuxtaexpofitoslocosjfiin eo fumpta oratio in ienfu gde diuifio vera fucrit,in côpo fito aucem falfa,deccpcio ex loco à compofici oncprodiifrcdicccur:fîn vero contra, captio per locum ex diuifionc fafta elTc intelligetur,

IGitur juxra tria fuperius annotata voca^ bula.fophifmataconficiuntur tribus quogt; cçmodis.Pnmo^cummodus variatur, vc quemeunq; poflibile eftambularc, fieri poteft V t ambuleqatqui lêdcntem poffibile eft ambu larCjCrgo fieri poteft vt fedens ambulct. Sccü^ do,cum determinatio variatur,vtquicunquc feitliteras nunc,didicit illas, atqui grammati^ ex peritus feit literas, igitur grammatiex peritus nunc didicit cas. Item, quod vnum folum poteft ferre , plura poteft ferre: quod autem vnum folum poteft ferre, non poteft plura ferre : igitur quod poteft plura ferre, non poteft plura ferrc.Tcrtio,cum de^ terminabile variatur, vt quicunque bonus cft, bonus eft: atqui malus artifex bonus eft, malus igitur artifex, bonus eft. Et haftenus quidem fecundumeompofitionem falt;ftipalt;^ ralogifmi peccant. Qui veto fequiintur/c cundum aiuifîonem toridem modis pec# cant,iuxtatrium vocabulorum fupra pofîto rum annotationc. Primo, vt quiefeentem am^ bularc eft impolTibile, igitur quiclccntcm im^ poflibile eft ambularc. Secundo, vt quocunt^ vidiftihücpercuflumjhic perçu (Tus eft: atqui oculo vidiiti hune percuirum,oculo igitur hic pereuflus eft. Tertio,fed cfto fit quifpiam ar#

'tis imperims^moribusauteiTi probus^tunc talt; leconnefto fophifma;Quicuncf malus cft,nia lus eft:at malus artifex eft bonusjgitur malus artifex bonus cft.Perdiuifioncm prætcrca untparalogilmi,quoriesconiunAio turn co# pulanua.tumdifiunftiua^nunc terminos,nüc ipfas copulat difiungituc propofitioncs, vt quæcunt^ funtduo amp;nbsp;tria,fuut paria atcj^ im# {)aria,at quincp funt duo amp;nbsp;tria,quincp igliur üntparia amp;nbsp;imparia.

ACccntus,quem amp;nbsp;vetcrcs Larini auto# re Quintiliano renorem appellauerc,5f à graed« tt^oo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;item tovôç dicitur

â Prifciano dcfinitur lex fine régula ad cleuan damdeprimendamue fyllabam vniufcuiufcp particulæorarionis.Abeodem inftiper inacu Himjgrauem,amp; qui ex vtrifqi fitcirCumflcxiï diuidituv. Potro acurus(vt Diomedes tradit) üpud latinos in correptis femper, intcrdum in produdis fyllabis verfatur. Circümflexus in nis quæ producuntur. Gtauis autem per fc hufquam confiftcrcih vetbo vllo poteft, led InhisJnquibuscircumflcxUscft aut acutus, tæterasfyllabasobtinet. Apud Græcos autc cum acutus indidionetrialocaobtincat, vl# timum;penultimum,amp; antepcnultimum,cirlt; cumflexus qtlibet fyllabarü fit diAio,non nifi

penukimum tcnebit locG. Igitur vt nulli voiC line vocali eftjta nullafincaccentu. Ac proiu de rcftc quidam putaucrunt accentum velutl animam vodscUe.Seddeacccntuquidem ha «flcnus plusfatis,quando apud Latinos pro^ nunciatio vocum iuxta acccntuum régulas in totum propcmodum aboleuic^cuius tarnen lo co quantitas fyllabarum perinde obïcruatur. Fiunt autem per locum ab accentu ibphifina# ta tribus modis:Primo, quando pro fyllab« quantitate variata, variatur amp;nbsp;fignificatio di «SioniSjVt quiequid malum eft^ fugiendu eîi, pomum autem malum eftjigitur pomum fu# giendum cft. Secundo^quando variatur ipfi# US iyllabæ aut afpiratio, aut ortographia, vc ad Aram fiunt iäera^atqui hara porcorum fta bulum eft(vndcillud Ouidqjmmundaecura fidclisharæjamp;illuditem Ciceronis, Ex hara produdXjnö ichola)igitur ad porcorum Raf Dula fiunt facra.Tertio, quando diAio aliqua interimdiuidif, interim tota manet,vt quic# quid inuite fit, coaAc fit: vinum autem ntin vite.ergo vinum fit coaAe. Cxtcrum de loco fine modo per accentum, Ariftotclcs dicit n5 facile eiTedialeAicisoratioesfacerCjinhisquae iuntfineicriptura.In icripturis autem amp;nbsp;poe^ matibus magis,quod in his fcilicet acccntuum per certas notas, amp;nbsp;fyllabarum ob metri lege, accuratior habeatur obleruatio.

A Figura diftionis hic locus nominatur, quodpereum quicunc^ fiuntparalogif mi, cauiam apparcntiæ non aliunde habeant, quam à vocis fiue diftionis cum aliaqnalibet fiue voce,fiue diftione configu^ racione,hoc eft( vtplanius dicam) à confimili diftionis cum alia qualibet diftione defincn# tia,fiucterminationc.Ncc video tarnen cur â quibuldam tam 1 onge repetatur hoe loco figu ræ definitio,qua à geometris definitur magnigt; tudo,qu3e termino vel terminis clauditur, cu fccundum hancdefinitioncm,figura nihil côlt;î munecunodiftione habeat, vndc fimilitudo aliqua intelligi polTit. Ex hoe igitür loco cap^ tiones ftruuntur, quoties argumentationem faftamconftareac reftefe habere quis autuiï inatjfimilitudine vocis hallucinatus,cuiufmo dihæceft:Difccrecftcirca difciplinam exerce ri, ae cxerceri circa difeiplinâ eit docerc, difee^ reergodocerc eft. Fiunt prætcrea fecundum hune locum paralogifmi,cum ab vno prædi^ camento tranlitus fit ad altcrum, vt quicquid heri vidifti,hodic vides, atqui album hcriviî? difti,albumigiturhodie vides. Hic tranfitus eft à fubftantia ad qualiratem: Similis huic ar^ ^mentatio eft hoc modo.Quicquidheri emi fti,hodic comediftijCrudunàncri emifti, ergo crudunahodiccomedifti, Atcjid quidem eft,

DE ELENCHO SOPHIST, quod Ariftotele» bis verbis fignificarc vide^ tur;Quæ autem per figuram diétióis (inquit) fiunt Ibphiitriata ,accidunt quando vel non idem vtidem interpretantur, vt rnaiculinum foemininum, vel foemininum rnaiculinum, vel quod inter haec eft, nempe neutrum. Vel rurfus,quale quantum, vel quâtum quale, vel faciens patiens,amp;alia,quemadmod5 hæc pri us diuiu funt. Siquidem aliquideft,quod non eft eorum quæ funt facere aut pati, de fi vocis figura videatur,vt valere, quod qualitatem potiut dicit,nempefanitatem(eftcnim valere lànum cire)Æ adioncm aut palTioncm.

SEquuntur loci, qui extra didionem didi funt.Ex his primus eft, qui ab accidente dicitur. Is autem eft (quemadmodum Ariftoteles tradit)per quern captiones fiunt, quoties fimiliter quodcunep cxiftimabitur rd Äaccidentiineire,nam quia milita eidem aclt;gt; cidunt,non eft necefle omnibus prardicatis, SC ci dequo prædicanair,omniailla fimiliter inef ie. (^anaoquidem hoc pado omnia ilia cad2 erunt quemadmodum fophiftæ dicunt, vtfi Socrates eft alter à Platone,Plato ante homo eft,Socratcs igitur ab homine alter eft, tale eft amp;nbsp;illud apud Aulum Gelliu fophifma, quod proponitur hoc pado;Quod ego fura, tu no jesiego autem fum homo,tu igitur homp non es.Item hoc modo: Homo am'mal eft, animal

autemgenuSjhomoigitur genus eft. Ac rur# fuSjPolycarpus cft homo,at vero homo difgt; ^llabum eft, Polycarpus igitur dilTylabum c. Sane hæc ôi alia idgenus fbphifmata per acci dens fieridicuntiir.Per accidens inquam, hoc eft, per extrancum fiue diuerfum quodamo# do aliquid,vt in quibus complcxio oratióni» cas quæ circa naturam funt diucrfitates ,ad na turam ipfam tranftiilit. Aliud quippe cft,fecû^ dum naturam circ,amp; aliud fccunaum perfona les accidcntalcfi}; proprietates^ut verbi caufat Animal cum de homine prædicatur, elTentiali ter de hominedicitur.cum vero de animali gc nus prædicatur,huiufmodi prædicatio eftenci alis non cft,fed per accidens,vt ncc cum de ho mine diflyllabum prçdicatur,proptcrca quod aliud eft animal homo, aliud animal genus. Animal fiquidem genus,fimplicitcr animal c, hoccft,taleanimal,quodcuncla8 fub fc fpeci;« cs communi ratioc colligit, catenus videlicet quatenus vitam abfolutam fentiendi vi prjdi tarn gerant.Homo autem animal vnatalium eft fpecierum,qux tali, nempc abfolute, rationalitatentdidexteritatem affert. Homo igitur non eft fimpliciter animal, fed tale ani^ mal.Tale porro animal non eft gcnus,fcd fpe^ cies. Sed hçc fortaftis multo alti^ rcpctita funt cp præfens inftitutio fcrat.

N Ec tarnen ignoro hune locum ab accigt; denn latins cxçlicari à recentioribus hoc rhodOjVt lit accidens,amp; id cuiac^ cidir, videlicet resfubieda, amp;præterhçc atgt; tributum; qux Si ita diftinguunt nominibus magis famiUaribus, vt accidcs fit,quod medi urn in fyllogifinodicitur, res fubieda minor extremitas,attributum maior extremitas. Hine paralogifmos perjiunc locu fieri dicut, quoties vel medium, vel maior extremitas, vel minor extremitas in fyllogifmo no rede fumitur, medium quidem, vt fi ita arguatur: Cuiuflibet contradidionis altera pars eft vegt; ra( amp;nbsp;accipio hie nunc verbum cuiuslibet moreiftorum, contra vim propriam pro fi^ gnodiftributiuo, vtipfi dicunt, qualia funt omnisiSi nullus )atqui hacc propofitio, hogt; mo eftlapis,eftcótradidionis altera pars,igi^ tur hacc propofitio, homo eft lapis, vera eft. Captio eft in verbo cotradidionis, aflumeni« du nanejjerat: Atquihæc propofitio, homo eft lapis,cft cotradidio,eo quod hie terminus in maiore iblîi vniuerfaliter fumebatur. Magt; ior vero extremitas, vt fi itaproponas: Om nc animal fubftantia non clr, omnis autein homo eft animal, igitur nullus homofubftan tia eft. Hie captio eft in uerbo fubftantix, quod in maiori (vt oportebat) vniuerfaligt; ter fumptum non cft,propterea quod negatio dpræpofita nonfit.Vcrum ita idfophiftæ

pro arbitrio ftatuerunt,contra autorum amp;nbsp;co rum qui rede loqui didiccrunr,confuetudinc, Minor porro extremitas non rede Furnitur, fi ita contexas fyllogifmum: Nullum dextrS cftfiniftrum.cuiuflibet autem hominis ocugt; lus eft dexter, ergo neuter oculus hominis eft finiftcr.Hic oculus minor extremitas particu lariter Furnitur in minore,contra prçFcriptam Fecundimodiprimæ figurælcgem.Quareita, afFumendum çrat.CuiuFlibet autem hominis Vterct oculus eft dexter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

DEfinitur hic locus ab Ariftotelc per id, quod hoc quidem fimpliciterdicitur, illud autem quoquo modo,amp; non prç cipue. Quoquo modo,inquit, hoc eft, vcl Fe^ cundum locum , vel Fecundum tempus,vcl adaliquid, vcl Fecundum aliquid, videlicet cum quod Fecundum partem dicitur,fimpli# eiter accipitur . Itaque amp;nbsp;paralogiFmi Fecund dum hunc locum quatuor Hunt modis: Priÿ mo in his,quæ Fecundum locum dicuntur,vc r apud Thraces quaedam gentes olim, vt So^ linus autor eft, reccns natos cum flctu exei^ pere, amp;nbsp;defundos gaudio proFcqui pium die duccbantjigitur pium eft puerpéria acflcrc,8i funera gaudio proFequi. Secundo in his quae lutu Fecundum tempus, vtbonum eft vtiv*#

ftii tenui cum ægrotamus, igitur fimplicitcr vnbonumeft. Item, expcdit merccs inmarç proijccre cum timctur naufragium, igitur ex pedit^jijcercmerces. Tertio in his, qfunt ad âliquid, vtdiuitix male vtentibuï non funt bonf igitur diuitiæbonç nonfunt, çum tame mfæC vt diuu» Ambroiius ait)virrutüfintin ftrumenta.Quarto autem in his, qux funt fcÿ cundum aliquid,vt Aethiops dentibusalbus eftjgitiir albus eft.Praetcrea cumex diuifis cô î U nÀum infertur,hoc pafto. Corifeu» bonus cft,amp;idem citharœdus, Corifeu» igitur bolt;^ nuseft citharœdus. Efto autem vira bonus fîr,nonartc. Huiufmodi paralogifmus per hune locum faftus eflê intefligitur.

P Er ignorantiam clenchi, fiue quod idem cft,pcr inlcitiam rcdargutionis,fiunt pa# ralogifmi, quotiei omittitur aliquid eo# rum, quaead orationem ( vt Ariftoteles ait) hoceft, adipfiuielenchi defînitionem requis runtur.Dennitur autem ab codem hoc patf Ao; Elenchu» eft contradiftio vnius amp;nbsp;eiuß= dem non nominit, fcdrei,lt;Scnominisnon fynonymi,fed eiufdem, ex his quæ data funt, non connumerato co quodcffinprincipio, ad idem , fccundum idem , fimiliter, amp;per idemtempu». Qua quidem defînitione ccr turn eft nufquam ab Äriftotclc longiore**

TRACTATVS X faâ-am effe, idq? ( vt rcor ) propter fopliifta;’ rum importunitates.Qiiaproptcr amp;nbsp;fingulas dus particulas latius explicare,atcç diftinguc rc ncccfTum fortaffis fucrit. Quandoquidcm in ca quçdam fyllogifini tantum caufa ponun tur, quædam ob crontradiAioncm Iblura, quædam etiam ad vtrunq; fpcAant.Syllogif mieaufa ponuntur, partim cxhisquædata funt ex neceffitate,partim non connumerato co quod eft in principio. Ob cónadidionem vero, vt quæ poftremo loco cnumcrata funt, Cuiufinodi funtad idem, fccundum idem, TOilitcr,amp; per idem tempus. Præterhaecautc ad vtrunqucreliqua pertinent. Porroparalo gifmi, qui per hunc locum fieri confucuerur, noc praecipue peccant, quodex quatuorpo;^ ftremis aliquid omittitur. Vndc amp;quatuor quoque modi affignantur; Primus, cum omittitur particula ad idem, vt decc lunt dugt; plaadquinc^,amp;non funtdupla adfex,ergo dccem aupla funt, amp;nbsp;dupla non funt. Simili? ter fi quis Socratem inter duos locatum, idcir co pronunciet ipfum dextrum elTc amp;nbsp;non de? xtrum.Secundus modus eft, quando omitti tur particula fecundü idem, vt hoe eft duplS fccundum longitudinem, amp;nbsp;non cftduplum fccundum latitudinem , duplum igitur eft ÖCnonduplum:aut fi quis oculum nigrum ciïcdicat, amp;nbsp;non nigrum, ,proptcrcaquiaid quod circa orbcm ipfius oculi eft qui médius

DE ELENCHO SOPHIST, pupillam tenet, album fit, ipfe vero orbis ni# ger fpeftetur.T er dus, quando omittitur par# ticulafimilitcr,vtcognofco Socratem,amp; cîî# dem noncognofco vcnientcm,igitur cogno fcoSocratcm, amp;eundcm noncognofco. Quartus vero', quando omittitur parti# cula per idem tempus, vt Si quis Socratem proponatfedentem, amp;nbsp;non fedentem, ad di# uerfa tempora rcfpiciendo.

IN principio peterc,id cft,quod ad demon# ilrationem propofitum eft, ponere,amp; acf ciperc vt confelTum. In principio igitur petitur aliquid, cum dus adnuc defideratur demonftratio, quod tarnen vt confeßum cipitur, Vnde ab Ariftoteledefiniturfe# cudopriorum analyticorum voluminehoc modo; Petere ( inquit ) idquodeftinprin# cipio , eft oftendere quicquam per id, quod {»ericipfum manifeftum non eft, quod pro# efto eft propofitum non oftendere. Accidit autem modis quatuor; Primo,quando afyl# logifta incolletftiiis ratiocinatio fuerit:iè cundo, quando id quod fumitur,ignotius co eft, quodcolligerc volumus ; tertio, quando quodfumimus arque ignotiïeftatc^id quod conficere volumus;quarto,cum pofterius fu mitur ad demonftrandum id quod prius eft. Cæterum præter hos funt ÔC alij quatuor mo

dl, quos oftauo libro T opkorum idem recen fet;Primus, cum quod partkulariter demon# ftrandum efr, vniuerfaliter quis poftulauerir, vt fi quis volens probare contrariorum can# dem eflê difciplinam, poftulauerit idcirco om nium oppofitorum tandem eflê diiemlinam: Secundus, cum quod vniuerfaliter eft ad oftS dedum propofitum, patticulariterabaliquo petitur, velutifideoninibus contrarijspro# pofitum cft,dc aliquibus folum quiipiam po# ftuletiT ertius Vero,cum quis diuidens propo fitum petit,vt fi cum oportet quempiä often dere medicina fani amp;nbsp;ægri elK, is turn vtrun# qüe poftulet fcorfum,ata diuifimiverbi eau# u.Eft ne medicina fankók rurfus. Eft nemedi cina «writ’ atep idem de hinc argumentetur; Medicina fani eft, amp;nbsp;medicina it2 ægri eft,igi# tur medicina fani eft, amp;nbsp;item ægri.- Quar# tus demûjCÛ quis eorü quç ex ncceflitate ié in uicem iêquuntur, alterum petit,vt ß cui pro# pofitum eft, oftendere,q? diameter eftincom# menfurabilis laten' quaefrati, is a(rumat,(ÿ dia metro latus incommenfurabile eft.

DE LOCO A CONSEQVENTL AConfequenti locus dicitur,quemad# modum ÔC Ariftoteles tradit, quoties propter conièquens redar^tio fit, vc fi quis petat confequentiam conucrti,quæ ta# menconuertitur minime. Exempli gratia, fî quis, quia hoc ex ncceffitate eft, amp;nbsp;illud cft,id

DE ELËNCHO SOPHIST. „ circopittaucrit,quia illud fit amp;nbsp;aker» quocf ex neccffitateeflc. Vnde amp;nbsp;deceptiones^ quæ propter opinioncm ex fenfu funt, hoc modo pleruncp hunt.Hinc fæpeiiumcro id,quod Ici eft.melefle fupicantur,coquodflaiius color vt fcl,ita amp;nbsp;mcl quoq; coiilcquitur.Quaprogt; pter 11 qiiis ita argumetetuGhoc mcl cïf,igitur Hauum.reftc quidem fequitur; at contra non refte, fi hoc modo; Hoc flauum eft, igitur mcleft. Huius autan loci,alij duos,alr) tres ftatunt modos. Ex his primus , quoties quis, vt ab antccedcnte ad confequens rede Icfe habet confequentise radOj ita è contrario, a confequente ad ipfum antecedens firmam fimiliter atc^ conftantem confequentiæ vim elle exiftimauerit, vt fi animal eft, homo eft, igitur fi homo non cft, animal non eft. Secun ttus quoties fada cOnfequentia, ab abolition ne antecedentis credit aliquis amp;nbsp;confequens peræque abolcri poiïe,vt fi homo eft^animal cftjigitiir fi homo non eft, animal non eft. Tcrtius vero modus eft, quoties ex coinmu niter accidentibus perid, quod confequens ellë folet, volumus oftendere id quod præcO dit, vt qui infanus eft,in folitudinem fugit De mocritus autem in folitudine fugit, igitur De mocritus infanus eft.Dicitur autem pcrconfe qucns,quoniam confequitur infanum ellêjin folitudinem fiigcrc, veruntamen non conucr titur,non enfin ß quis fugit in folitudinem.

TRACTATyS X-tonfèqucs continuo eft vtinfaniac. Inuenias iiquidem,qui rc3 liumanas delpiciês, ftabilita tem amp;nbsp;qiiietem qu3erat,et ob hoc ad ioca à tu multibuï libera lècedat^ quemadmodum De mocritum feciftc memoriæ proditum eft^pro indefalïocrcditum eftab Achenienßbus,eS tnûniuiftc.

HIe locus ab eo nomen habet, quod eft non caufam vt caufam poncre,quod quidem fit,dicente Ariftotelc,cum alTu mitur id, quodnon caufaeft, tanquampro^ pter illud fiat redargutio. Acciditautem tale quid in his fyllogifmus, qui funtadimpoflî bile, in qu(bus fcilicet neceflarium eft interim mere aliquid ex his, quæ fumpta funt.Huius quidem exemplum eft , quo amp;nbsp;Ariftoteïe» ipfc vtitur, vt fi quæratur.Sunt ne anima ôi vita idem':’quod fia relpondentc concéda# tur,ita deinde elenchus fophifticus fit : Om# ne quod eft contrarium corruptioni,gcnera# tio eft : atqui mors corruptio quædam eft vi tæ contraria, amp;nbsp;anima amp;nbsp;vita funt idem, vi# ta igitur eft gencratio , amp;nbsp;viuerc generart. Hoc autem impoffibile eft, quippe qui viuit, iam non generatur, fed genitus eft. Hie fi is, propofuerat,num anima amp;nbsp;vita funtidem, per intcremptionem inferatob conicquen#^

u's fcilicetfalfitatemjgitur idem non funt ani ma amp;nbsp;vitajamp;refpodcns hoc quocç concédât arßumentationis vi impulfus,nequaquâ nim fiioterfugere poterie redargucionis notam. Quippequiquae antea concefla funt, cadem poftcancgauerit,quod çertc per imperitiî cius accidit, non aduertentis earn propofitio# nem quæ interempta eft, caufam non eflie cur illatum fit conicques faifum,ac per hoc ne in# terimendâ quidem fuilTe^quadoquidem ipfa pofita,aiit nô pofita,nihilominus id quod im poffibilceft, codem fyllogifmo colieft um fe# quitur. Quin hec potius interimenda erat. Mors corruptio quaedam eft, quæ nimirum falfa propofitio eft. Siquidem nertj mors cor# ruptio netp vita generatio eft, fed vt genera# tionem vitaj'ta curruptionem morscomita# tur. Iraq; in fyllogifmo fuperius fafto, quae propofitio caufa no crat,vt caufa fumpta eft.

REftat vltimus ex his, qui extra diftio# nem difti funt, locus, nomen hinc for titus,quod per cum plures interrogati# ones faftæ, vna elle credantur. Quoties igi# tur duæ plurcfiic interrogationcs Hunt, ad qiias refponfio datur perindc atep vna fafta fitjCaptioperhunc locum fieri dicitur.Quod

jprofeiflo tunc enenire Ibktj cuinlatct refpon# uccem pliires cflejidq;ycl perimperitiam, vel ob non diligenccm ad refpondcnduin circuni fpeAioncm.PotrointciTogationesplurcs digt; quot;nbsp;cuntur^quum plura de viio^ad vnum de pluri bus^autpluradepliiribus incerrogantur. De quibus oó Ariftorclcs hoc mododn harum au tem aliquibus quidcm(inquit)facile eft vidc^ re quod non viia^fed plures quoque dandæ funtrefponfïonesjvcutrum terra eft marc,an coclum In aliquibus vero non ita facile, vt putas ne hic amp;nbsp;nie homo cft^ Quo fit, vt cum aliquis pcrcuficrit hunc,amp; hunc,hominem, amp;nbsp;non homines pcrcu(riiïèdicatur.Rurfus,Ciim interrogamuSjSint nehæcbonaan nonlt; dclt;gt; monftratis tam bonis quam malis, vtrumuis refpondcrit aliquis,redargutionem haudquaÿ quam effugict, ob fallt videlicet concclTio^ nein. Qiiandoque autem airumptis,hoc eft,ad mifiis quibuldam,redargutio non minus fiet, vtfiquis concédât fimiliteramp; vnum amp;nbsp;plura dici,vtcxcmpli caufa,alba, vcl nuda, vel cx^ ca.Nam ficçcum eft,quod vifum non habet, natum tarnen habcre,lt;x cæca crnt,quæ vifum non habent, natatamchabere.IgirurCum hoc quidem vifum habet, illud autem nö habet,’fi tum interroger quifpiam.Suntnehæc viden tia,an non videntia^ vtrumlibet refpondens dedcrit,eru nt proculdubio ambo vel videtia, vel non videntia.Quod quidem vtiep falfum

DE ELNCHO SÖPIST. ctTeftatimdepræhcnditurex hypothefi faftai Hxc ica ex Arifrotelc pene ad verbum, vt cæ^ tcra magna ex parte,queinhoctraclatucongt; iincntur,onnflis mukorum ainbagibus in rc non magni monicnti.

QVEMADMODVM AD IGNO ranciam elcndii omnes prædiAi lo!gt; ciredufi poirint,amp; quoddugt; pliciter elcnchus ac# cipiacur.

Ngiiirendum dcinec’ps,quo pafto præditf Ai loci om nes, fine elenchi fophiftici ad re^ dargutionis infciciam reuocari poflintjidt^ ex x^nftocelis prefertim inftitu to, v c qui de o^ mnibus bis ita pronunciat: Auc diftinguendl funt,inquit,apparentes lyllogifrni omnes,at^ r{;redargutioncs,autad ignorantiam clenchi rediiccndi, vcl ab qs praccipuc, qui banc omni umdiAorummodorum principium faciunt, quatcnusclenchusjpfe generatim accipiatur, umulcç omnes intra fuæ definitionis ambitu poiîtas particulas ampleAatur. Dico ante ge# neratim,quando alioqui ex didis modis, iiuc locis vnus amp;nbsp;ipfehabcaî, nempe ad quatuor vkimas particulas faftæ definitionis relatus. Itaque feiendum, quod omnes paralogifmi quicunque iuxta praclcripros modos fiunf.

peccant, vel quia fyllogifmi non fînt, cainetß. videntur,vclquiacontradiAioinhis non regt; Ae fefe habear, vel quia non cadem vbique tarn rei quam nominis ratio ob fehl efjd quod nunc per fingulos locos difeurrendo breuitci* oftendere opcræprecium fuerit, ergo quicun« qj fiunt per æquiuocationem, per amphibolo giam,amp; per figurant diAionis,omnes ad eien chum reducuntur,eo ip in bis duplex,tum no ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men.nim ratio fumitur,ob rei videlicet fignifi

catjc diuerfitatem. Similiter autem amp;nbsp;qui per^ compofitioncm,amp; diuifionem,ct accentum fi[ unt,obipfius vocis variationem, Porro qui fecundum accidens fiiint,amp; item propter con fcqucs,amp;per id,quodeft fumere quodin prin I cipio eft,nec non per id,quodeft non caufam gt;nbsp;vtcaufam poncrc,proptereaq5 vnuftiuifque j, horum præuaricator fit præfcriptae nuper fyl

logiftice legis. Qui vero propter id,quod quo [ quo modo amp;nbsp;fimplicitcr,quoniam non de co ' nbsp;nbsp;nbsp;dem afFirmatio amp;nbsp;negatio cft,quare nec in hia

I in his non enucleainus, neque tlifcernimua propriam ipfius propofitionis rationcm, ‘ quæ quidem eft vt vnum de vno dicatur:

Nam cadem eft vnius rei, amp;nbsp;rei fim« pliciter definitio, vthominis, Sc vniusho« minis. Cum ergo quæ in fyllogiftno fumitur, quot;nbsp;R. ri

apparet cfTe propofirio^ct non cft^quatenus in ea rton Vniim de vno prxdicatur,hlariifcftum 3gt;amp;hiead ihfcitiam rcdavgutionis reuöcan^ useft.Eftenimredal-gutio fyllogifmus qui;? dahijncmpeconrradidlonis. Exquoiam pa^ lam faftum eftjOmnes locos fiuC modos ad ig norantiam elenchircuocaripolTc.hos quidem quilndidioncfunqquoniamin liis apparcns cft côtfadiÂio.lllos autem;,qui extra oiAionf, fnaiori ex parte propter fyllogilmi rationeni, definitionemet!.

COnfentaneum fortafTls fuen't inucfti'ga re quoque,quibus ex caufis huiiifcemo dijmpofturæaapdeccptiones proueni ant.Itaque dicamus ex Ariftotelcj qgt; acceprio omnis proiicnit in his quidem;,quæ per æqui^ uoeationem amp;nbsp;amphibologiam fiunt^ fophif matis^eo quod non poteft quifpiam dtftinguc re,idquoamulriplexeft,fnic multiplicitcr digt; citur,ab co quoa vno mododicitur dütaxat. At in his,qu3e per compofîtioncm amp;nbsp;diuifio^ nem^eo quod nihil interelTe putatur inter ora^ tionê compolîtamet diuiiâm. Similiter autem amp;in his,quæ per accentum fiunt,propterca quodnonnullis idem fignificare videtur eade

vox intenfa amp;nbsp;rcmina,hoc cft,acuto vel gra« ui acccntu prolata.Et in his item^quæ per flgu ram fiât od didionis fimilitudinem, quod dif ficile lit drjudicare^quæ fimiliter atcp aliter fcrätur.Fere enim quifquis hoc façcre poterie, is in procinftu eft, vt quod verft eft vidcat,ec per hoc promptus erit vel concedcre quod co ccdcdum eft, vel negate quod eft negandum. Rurfus autem in his, quæ per accidens, eo qd quis nefcitdrjudicarc,idemnc fit an diuerfum quod fumitur,tum,an vnum an multa,Simili ter autem in his quæ per confequens fiunt,pcr hoc quod arbitramur,vt confequens ab antcgt; ccdente non feparatur vnquam(eft cnim ipgt; fum antecedentis pars quædam )ita ncc à con fequente antecedens feparatum iri. Porro in his,quæ fiuntpropteromifiionem orationis, hoc eft,alicuius particularum quæ in elcnchi rationepofitæ funt,amp; in his quæ funt propter id,qu od aliquo modo amp;nbsp;fimpliciter dicitur,amp; in his item,quæ quodin principio eft, fumfttt tumamp;inhisquæpcrnoncaufam vt caufam accidunt,amp; quæcuncj! plurcs interrogationes vt vnam faciunt,proptcrea quod in his omni bus non exalt;ftc difccrnimus.neque fumptas propofitioncs,neque iplius fyllogifmi verum terminum,hoc eft, rationcm, defitioncmque, per hoc quod parum nobis differre videantur ea quæ iamdifta funt, vt non caufa amp;nbsp;caufa, quod fimpliciter amp;nbsp;quoquo modo,amp; interro

QV ja ver O non minor ars eft foluere nodos,quam eofdcm implicare arque côftringcrC,quod quidem ira cfle,argu tnento nobis eiîe poteft Gordtj Phrigiæ régis nodus in louis templo fufpenfus, quem Alegt; xandermagnus(vtcftapud luftinum hiftôri cutïi)idcircoq?ingcnio iolucre ncquifletj gla;« dio vfus violenter abfcidit. Ob bacnimirum caufanijquia fophiftarum argutias captionef« 3?,quod lyncategorcmatum ncxibus.ccu no^^ isqiiibufdam implicitæ acc^ inuolutæ finr, vt ftruerc fortaftis non facile,ita proculdubio foluere longe eftdiffidlimum.Ariftoteles ran dem ipftjcurn quemadmodum ftruanrur illæ «rris locis præfcriptis id tam monftraflet, demquopaftoctiam diftbluerentur, pari cutî raatcçdiligcntiadocereinftituit. Vndeamp; ab codem retfta folutio definitur,falfi fyllogifmi manifeftatio. Porro falfus fyllogifmus duobg diciturmodis.-Aut cnim quia ex falfis collet ó:usfit,autquia fyllogifmus non eft, rametfi videarur.Ergo cum auobus modis falfum eb fefyllogifinum contingat,duobus quorj mo dis ipfum diflbluendum docct,nempe aut per intcremptioncm,aut per diftinlt;ftionem.Per in terempcioncm quidc,Vt quoties ex falfts ebU

TRACTATVS X, Ucîtuseft.PerdiftinAioncm vero,cum appa# rccfyllogifmus, amp;nbsp;non eft. Vcriim cnimuero' vc ia quod quærimus,brcijiori via,c^ quæ ab Aiiftocele tradita eft,aficqui poffimus, cx la^ cobo fabro Stapulenfi tres régulas in animS induxihicfubijciendas: Qiiarum prima hxc cft:In omnibus paralogifmis qui fiüt per çqui uocationem, amphibologiam, compofitio^ nem,diuifioncm,amp; accentum,fi quoa Rimp? lum eft mukiplex.diftingucndum eft, Alioqui confufionemparit,qu3e,tollitur interim cum ipfum diftinguitur.Infuper amp;nbsp;in cifdcm conic quentiæ ratio difcuticnda cxaminandacÿ y/zf nit. Secunda.’In omnibus paralogifmis qui fi? untperfiguramdiftionisjperaccidcns, per id quod eft Iccundum quid amp;nbsp;fimplicitcr,pcr ig'^ noraiitiam clenchi, per confequcns, per non caufam vt caufam,per id quod eft plures inter rogationcs faccrc vt vnam.confcquentia ne; ganda cft,amp; mox cur ncgata fit,ratio fubiungt; gcnda.Tcrriadn omnibus paralogifmis, qui Hunt per id quod cft.pcterc id quod eft in prin cmio,ipfum antecedens aut negandum plane cft,aut certe addubitandum,

HABES ftudiofcIcAor,fiuc adolcfccni, Hue adultæ ætatis iuuenis,dialclt;ftic3m tibi pa^ racampionalianiob caufam (Gc mihi crede)

ni fi vt p©ft hac^quicquid in ftud^ libcralibus addiicendum tibi fuerit.citracraflamillam amp;nbsp;fœdam barbariem,facilc id iam aiTcqiii videri poflis.Q_uippequodhæcfola vifa fit haften^ deefle ad ternarium ilium ftudiorum numcrû, quætriuij communi nomine appellantur,id quodinprimis tr’uialium ludorum magiftri •atqucpræceptorcs fæpeac multum conqiiefti funt aliquot annis^ talcs vtiquc præccptores (qui vtprocompertoiplchabco) totis viri^ busadhoccontenduntj vt docilem iuucritngt; tem rite inftituant, à barbarie auoccnt, bonas artes doceât.Itaq; fi hæc dialeâica noftra talis tibi vifa fueriqvtcx caid qd'fummope tui mo liuntur præceptores □ pro voto alTequi potu erisjbçnc eft:Sin vero nondum id à me præftitum fit (quod cqui' dem vcrcri poirum)cona

QVrD SI T PHILOSO^ P hi a, 8c item quid fapientia, fimili ter quid philofophus,amp;f qualem eum efïe oportear, ex Alcinoo Platonico philofopho , de dodrina Platoiiis, inter; prete Marfilio

dppetitio fdpientite ,uclfo» lutio anim£ à. corpore,CT co* uerfio quifdd dd ed quic uerd funt dtq; diuind. Sdpictitid cß: diuindrum humdndrttqf rerü fcientid.Philofophuf dutë cß.

fied muficus, zr qui philofophuf futurut eft,db ipft ndturdficin/litutus efje debet, ut primo quidcmdd omnid difeiplindrum generd ßcäis de promptut exi» fldt:deindc ut non qs qu£ in fluxu uerfdntur,fcd il* lif qult;e femper codent modo çot/iftdnt,meiuem ddhi bedt.Tertio loco ut ndturd fituerdx,db omni mendd cio penitui dlienuf. Quisquis enim ueritdtis duidM, (tddiuinorum conteptpldtionem mentent conuertit, R V

uohptiitn corporis piruipcndit. Oportet propterci(\ libersli Mimo philofophu effe, Etenint rerü utliü £(li tiiAtio hotitini ueritdtem reruin contcmplaturo aduer ft eflHuiiuinfupcr uoluntjs iuftitilt;tm diliget.guip^ pe cum tteritAtts,tcmpcrMti£, lAcralitatis jludiofus exiftdt.Adde qued ingciiq dcumme atq; memorit illi opuf eß, h£c runq: (Jttlofophum uerum perficiunt.

AtquihtC quidcm iittur£dotes,cum difciplini ttq; educdtió deceits adhibitit cßfpetßdutn uirtute uirum perßciunt:uerum fi net glcâ^Jmt, mixmtorum fcele-^ rum ciufu funt.

DETRIBVSAPVD PHILOSO« phot dißerendi gctteribut,ex pre/ùtione liarfilij Ficini in librum de uoluptate.

Tria SVNT ipudphdofophotdißerendige» nerd:VnMn,quod certdm aliqudmquieflionif purtemdi/putundo dcßndmufdtqi dpprobd» mus,ut Peripatetici acStoici/icerc:Alteru,quo qu£ ßionc propoftta,diuerfait ad id quod quteritur, fentê ■ fii(( ri(tieiiff$ re/irimuftUt prapofitis pluribuhiti»

uiceinqi colljti.s,qiiidfxhis probMius umfintHiu! que äpp.mdt,eligdmn5^ quo A cddemici dc Socrdtid pent oiniH« nifi futu:Terlium genui Scepticorum mdximc proprium cfl:qui cumomnid indiffcrentid effe putciu, nec cerium dut probdbile hdbednt quic^i qudm quod[cquditiur ( ed enim qua ndtura ordme feiundd diftinddq; funt, confu’viunt dtque permit feent ) db exceüentioribut pbilofophu quibufquc re ijduntur.