r JJ^W^^VS^S ïÿï-ÿjïsgg^sÂÿ

/^\;V'^vlt;gt;Vv;;v'^

Dit boek hoort bij de Coiiectie Van Bucheli

Huybert van Bucheli (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede • de staartsnede • het achterplat

This book is part of the Van Bucheil Coiiection

Huybert van Bucheil (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

E. oct.

12?)

DEAVTHO

RITATE VERBI DEI LIBER Akxandri Alefrj jContra Epi-fcopum Lün-« denfem.

CLARITATB GENE

RIS, ET OMNIBVS VIRTVTI* buscxceneniiffimo Principiloanni Fn'de-» ricOjDuci Saxoniæ,facri Rom.Imp.Archf marftallo, Si Ekdori Lantgrauio T urinx giæ, Marchioni Mifniæ, Burgrauio

M3gdcburgcnfi,Mœcenan fuo clementifTimoAkx ander Akfius

S. D. P»

Ei Tfi tu non magnifacis tuabe neficia,princepsdemêtiflïme nee ut uulgus potenturo, ÔC, opukntorumfokt , ideo tegt; nuiores adiuuas, ut uclis tibi ucl referri ali^ quam gratiam,uel cekbrari tuam libérait ta tem,ego tarnen amp;nbsp;ea, quæ in me contulifti, fadoplurimi,quæ confers quotidiein plurimos,admirer, Si immortalibus laudi busdignacenfeo. Nam poftquamiamex alijsaudiuiflesme non malamopcramna--ualTe in difeendis facris )iteris,tum hoc i pfe, ut fufpicor,cx quadam concercatione fcho* laftica,in quam honorandorum noflrorum ftudiorum caufTa ueneras magna cum admi ratione apud totam multitudinem litcrarU

A ij am,tb

P R AE r A T I O.

am,tibj perfuafifles, continuo cepifli mcco pkAi amorc amp;nbsp;beneuokntia, Deinde uero, cum amp;nbsp;hoc refeiuifles me Vuittebergam lt;x Scotia ufep uenifle,hoc eft,à toto penitus diuifis orbe Britannis, ut ait Virgilius,cx^ flio uertendi foli caufra,nec ob aliquod max leficiumhancmihi neceflitatem efleimpox fitam,fedqubdamauerim puram Euange lij doftrinam, amp;nbsp;profitcri aufus fucrim in» ter meæ gentis dodores SiC Epifeopos, qui ebuefaniæ dedudifuerant ,ut cenferentlix bros diuinos ab idiotis amp;. laicis, ut uocant, non debere tradari amp;nbsp;kgi,idcj; ne fieret cru deli edido fancirent ,ibiadamoremamp; bcx neuokntiam addifti etiam auxilium, amp;nbsp;me arumerumnarum kuationem ,qu3eSCgcx nus tuum ornatifli'mum deceret,amp; alq s par timfpemfaceret infinitam olim fore tuam liberalitatem, pariim conceptam confirma rct,ac augeret, Net funt rj falfi,qui talia de tuaCelfit.fibifuntpolIiciti , Ab co enim temporenunquam ceflauifti fummis benex ficrjsafRcerc tuam Acadcmiam,acprorfus curare,ne quid ad honeftum uidum deeflet unis,qui docent in quocunq; loco tuarum ditionum,fiue inEctkfijsjfiue in fcholis. Prjtereamulti fumptibus tuis inuitati funt ad dix

P R'AE F A T I o. ƒ ad difccndas cum alias honeftas artes, tuin facrofandâTheologiam, amp;nbsp;in jncepto cur^ fu ftudiorum permanferunt » Ac poffum hoe fine rubore dicere, longe te maiorem di ligentiam adhibere , nc quid Ecclefiaftico-rum bonorum ad malos ufus perueniat, quam illorum quenquam,qui uideriuo-lunt unice dignitatem, Siutilitatem Ëcclefij defendere .Sed longe aliud eftiaftaremuL ta,in ore habere crebro nomen Ecclcfiæ,ali ud præftare, quæ iuuentEcckfiam .Non eftobfeurum,quid faciant picric^Principes,quid Epifeopi, quam rapiant ac deuo-rent aliquando integros Sd opulentiffimos Epifcopatus,amp;adeo non curentEcclefias, amp;nbsp;m iferos miniftros,u t inueniantur alicubi apudeos multae prorfus deftitutæredori-bus,8d inftar nauicularum, quæin alto pegt; Iago iaftantur, periclitentur. Et hæc fer^ præcipua nunc eft fummorum Epifeopo-rum uirtus. Vbi iam eft Nauicula fanfti Pe tri,qua ufe^ adeo célébrant^ tarn ardentcr a-mat,tanto ftudio falua,» incolumê uolunc fcilicet lt;nbsp;Et quis admoueteimanus medica trices lt;nbsp;An uero eft h æc nauicula coetus ho-miruim purpuratorum , 8d uiuentium in omnigenere uoiuptatum,ctiamfoedi(rima

A iq rum

é P R AE F A T I o.

rum amp;nbsp;indigninîmarum quibusiibet box minibus,nedum Ecckfiæproceribuslt; Id quidemipfi putant,acita funcinfanijUtco nentur hoc etiam cruditis, amp;nbsp;fsepe monitis pcrfuadcre, Sed hæcmÜTa facio,ne longius ab inftitutoabeam. Tuasuirtuceslibecmi hi hoc in loco exofculari, præcipue max gnamillam pictatcm,amp; raram in Principe, qufconiundaeR cumcaliberalitate,quam ego no femel fumcxpertus,amp;experiuntur quotidiemeiordinis homines multi mulx tis modis ♦ Pietas ita iam eft nota, amp;nbsp;fparfa per totii orbem terrarum,ut meislaudibus rihilindigeat.Libcralitas quan^ fempcr ucram pietatcm comitatiir,ut gloriam inui lt;lia,ß quis tarnen adhiic deea dubitare po left, afpiciat tantum Academiam tuam, Sd conférât earn cum alrjsGermanicis Acadcx mqSjhaud dubie uidebit ibi do Aorum hox minum,amp;libcraliûdoArinarii uelut quod dâ AfyIG, Vbi autepatet his rebus aditus, ubi eft eis tâ liber et facilis locus, ibi neccflc eft elTe publicam liberalitatê. Sunt enim lite rati propcmodu rj,quos haAenus monachi fimularuntmultis iamfeculis,amp; nonpofx funtnifiPrincipG etaliorum bonorum uix rorum auxilio fullencari, cum partim nuU las opes

PRAEFATIO. T

las opes habeant,partim infinuant, quas ha bent,cognofcendarum magnarü rerum cau fa,amp; fic tan^ uouent paupertatê multo ho^ neftiorem,^ religioß, quos ita uocant. Hi enimautnihil,autexiguum relinquunt,SC. ueniuntin maximas opes ex magna parte, ac ut fuci de alieno fe pafcunt, nec profunc in publicü ,autferiodikunt aliquam parte literarü,tantum abfumunt alieno labore,ac fudore parta, ßmulant qiiandam pietatem, ac imponunt imperitis,obfcurantueramrc ligioncm,amp; Chriftum afficiunt grandi con tumelia. Noftri uero uendunt propemodiî omnia quæ habent,ut eft in Euangelio, amp;nbsp;dant pauperibus, hoc eft,effundunt fua pa* trimonia in ftudium honeftarum artium et uirtutis,utamp;ipri deinde fuam uitambene, beatetp tranfigere poiTint, amp;nbsp;alios docere de rcligione, de iuftitia,de bono æquo,de re bus abftrufis in natura,8d quarum cognitio qualifcunc|! maxime couenit homini per fe fe,uel nulla utilitate fcquete. Sicut ipfum ui dere per fe deledaret, et effet iucundû,etiâff non haberct ufum alique ea res,ut rede fum miphilofophi docct.Hoc uerceftfuabona fortunç ilia dcferere,eft uere fua fponte paux perem effe^Quan^ enim fçpe magnas opes

A iitj doâi

F PRAEFATIO.

dodi aiïcquuntur, ut quidc femper uifutn cft çqiiûcfTc bonis prindpibus, inccrtuseft tamcn ftudiorücuentus plurimû, 8imagis in noftris,^ in alijs artibus,quod mihi non effet hboriofum copiofe dcmonftrare, amp;nbsp;fa cerc,fi putarcm opuseffeapud tuam Celfit. quç iam dudum hçc pleniffimc in telligi t. Si cutaûtdepauperiate noftriordinis hotni^ nünuncdixijitapoffem diccre decaftitate, amp;obediêiia,quasresilliin primis iadanq fed immerito noftro prçfcrtim feculo,et roui to uerius poffem,quaro ulli monachi.Quis enim facilius,amp; redius cafte uiuat,ac fedulo pareat amp;nbsp;Deo amp;nbsp;naturç ,et magiftratibus,«^ ij,qui degrauiffimis rebus, ÔC ipfis uirtutigt;gt; busedodifunt, amp;omnê çtatem inbonarû difciplinaruro,amp; honeftatis tradatione nieditatione confumunt lt;nbsp;Sicutautcolini fueruntetiâ ex altera parte, fi tarnen illi funt ànobisomnino feparandi boni 8lt; honefti monachi,necRcmp aut ecclefiâ grauarunr, ita inter nosinueniûtur multi mali, et fimii iati monachijUt fie dic3,aut certe non fatisfa cientesprofeffioni fuç.Negligunturfçpe do ftiores amp;nbsp;negligcntiores, pigriores amp;nbsp;indo diores euehuntur. Adeo nihil eft tutu ä per uerfitäte in hac hutnani generis iinperfedio

ne«

P R AE F A T I o. 9

ne.Qua in re,qui prçfunt in Repub. pr xch pueImperatoreSjRcgesamp;Principesaduigi lare debebât,ne quod apibus capiendü effet, hocinterdperent fuci.Alios cômendantina nes tituli,alioscognationes amp;affïnitates,ay Iios amidiiç, fed in hoc ordine monachorS nihil fpeäandü erat,aut pondcrandum,prç ter dodrinâ, probitatem 8c fedulitatê in la» borando,quod quia fit magnacuKaàT.Cel fit.pulcherrime confulis tuis popiîlïs, ÔC pa ras tibi çternâ gloriam. Non pateris,quan» tû in te eft(poffunt enim cælari te aliqua, ut non eft mirum fieri in tanta regnandi mole) qucn^ odofum ali de publids Ecdefiç bo» nis,extollisbonos eruditos, qui alioqui fortaffe perpetuo iacuiffent obfcuri amp;nbsp;con» tempti. Nihil dico nifi ex animo,nô didici adulari,amp;magis inakerâ partempecco,fi quid pecco, in iftâ, ac fateor me nulla ora tiôe tuas laudes explicate fatispoffe,necdii bi to,quin 8(. alia omnia tua, amp;nbsp;ipfas laudes ad dei gloria referêdas tibi effeiudiceSjamp;nô putes te ab honefte Sd laudabiliter faciendo uncp,düuiues,inullaparte officij defiftere deberc,ovi/!t{/,ut egregiefuos duesmo net Ifocrates,olt;ôi/Tt x«t« T^oTrof/

i^ii KKÄäs 7r%gi THj lt;/îlt;atx«lt;rttoî oKhs A V

1* P R AE F A T 1 O;

EtG» Atv/zRvfl/f .Perducêda eft uirtus ad flnî et nulla in re, quantü in uobis cil, deferi dcz bet ofFiciü.In quacuncj enimpartealiquid totideccireritjcafacit, utnô fitampliusto» (ûjamp;intcgrüeiTe ncquit,ubie(l quantüuis exigua mutilatio. Non aût uelim hoc aliter intclligi didS,^ pro noftris utribus,amp; aux xilio diuino coniundis.Huc enim huius ut tç imperfcdaillaperfedio referendacft,fi-mulq; amp;nbsp;nihil indulgendü nobis, amp;identi dem implorandus eit Deus, ut nobis adfit, quf q: nobis défunt, corum alia tribuaqalia péri nde habeat ,ac fi adeflen t, quç eft eius CO fuetudo in pijs, dum hic uiuunc,ac fuit iam ab initio mundi. Et h æc quidem de tuç Ccl fit.cumaliisuirtutibus,tum pietate præfari uolui,qiiame traxitillatua regia liberalix tas,quo foies uti erga pios amp;nbsp;liieratos homi nes,et imprimis qua cs erga me ufus uberrix me.Vtaüt non uerbis tantum, fed aliqua fi gnificationc magis ingenua tibi meam gra-titudinem,amp; memoria tantorum beneficio rumdcclarem,non potui nö fcdulo cogita-rc,nccdcfij,donee ucnÜTct mihi in mentem, hoc feribendt argumentü, amp;nbsp;in co meusani »nusacquieuilTct. Abfolui opufculumante quam hue mc contuli,^ cum fufccpüTcm hatte

hanc profedionem amp;nbsp;mutationem in mea ui(a,re non priuuT.Celfic.indicata, alia mi hi deinde folicitudo eft inieda, amp;nbsp;metui,ne fadumhocmeum ciTettibl difpliciturum. Quare non diffcrcndam effeeditionem hu-» iusmei fcripti,8^ q? initio deftinarâ,tum ad redditions ratiôisocij mei,tum adteftifica tione gratitudinis, id etiam ad placationem ft quod nolim,e(resoffenfus,ufurpandü cen fui .Difputaui autemde authoritate uerbi diuini,quod aProphetis Ôi Apoftolis con^ fcripiu eft,didante Spiritu fando, amp;nbsp;côfugt; taui LundêfisEpifcopi, ÔCfimiliûerrorem, qui nefcio quod uerbü non fcriptum,ut ip' fi appcllantjCÓmenti funt^c diuino illi prx fcripto nobis par, imb fuperius haberi uo-lunt,atq;ita prçponunt authoritate fuam, authoritati uerbi diuini. Quæ tanta edblaf phemia,utmaior cxcogitari nonpoffit,a-deocffundamentüaliarum omniü biafphc miarum illorum cœtuum,quod quid aliud cft,^dicejrecü Cyclope apud Homerum» NsTSf-iflf amp;S « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, « THÄoSiy aÄ.MK’sScCft

»ÿJJxvxAwTTtf c/ltèf idyiô^tt^iyiivan/ TtihÙ (JtfcÇTtgôi

Taf«

« t R AE F A T I o.

T aks tam fcekRas uoces, 8C impias det«gt; fiari debent omnes, quibus amp;nbsp;Dei gloria, fua faills curç ek.ExiRimo aüc ufum eiTe me fatis firmis argumentis, non modo ad con/« futandam aduerfariorum ueræ doftrinç te.^ merariamimpietatc,fcd etiam ad probanda amp;ilabiliendam uerbi diuini dignitatem df n)aie(tatc,necomifiiïe quicquam, quod ad breuemamp;fimplicemhuius naturæ traâa» tionem pertinere uidebatur. Mitto igitur adllluHrif. tuam Celfic.huncIibellum,iS^ rogoteamplÜTime princeps,ut amp;accipia8 hoe munufculum ,fi ita ek appellandum,hi lari fronte,« mihi ucniam des,quod difcefli Vuittcberga,teinfalutato. Praetereacaue, ne Alefiumexulcm amp;nbsp;fupplicem tuum defi* nas uni^ pro tua ingenita bonitateaclenita te amare,amp;fouere. Egocerte quoad fpira-lt; bo,nunquamtuorum in me beneficiorum obliuifcar,nec definam uitam amp;nbsp;falutem tugt;gt; am ,amp; tuorum omnium Chrifto feruatori

noftrocommendare. ValePrinceps ChriftianilTime. Datum Francs

fordiçadOderam. Ca knd.Maqs.An.Do mini M.D.XL.

De augt;lt;

Ntc biennium fed pfilnclyto rcgiSco torum patri meæ patriae ,amp;qucfl:us fum de edido quo dam, quo Epifeo^ pi prohibebant le^ dionem facrorutn librorü lingua pagt;

tria. Refpondi etiam Cochlei calumnijs, quem Epifeopi conduxerant,ad expuen^ duminmeomne fuumuirus. NamAntx uerpiae cram cum popularis meus lohan* nes Fofterus mitterct per mercatorem Cogt; f chleo ftipendium, quod quotannis ab Arx “ chiepifeopoSandi Andreae habcbat,quam f diuilleuiueret. EtDcuspro maximafua » bonitate,qua iftorum hypocritarumim-« pictatem detegit,ad manus meas perferri cu Irauit Epiftolam Cochlei miffamadEpifeo pum quendamPoloniaCjin qua qucritur,fc tnagnam iaduram faccrc fuae fortunæ in ex cudendislibris,quosnemo dignatur kge^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc,9i

t4- De xvthoritate r« amp;nbsp;etnendicat ßipcm ab Epifcopis Polo-niæ,addensfe magnifice donatum effeaRc ge Scotorum,amp; Archicpi fcopo Sandi Anx dreæ,at(^ Glafquhenfi.

Quod nifi mc patriæ,amp; Indyti Regis az mor dehortarentur jCuraremexcudi Epifto lam una cumexemplo literarü Rcgis,qii3s ad Epifcopum quendam Poloniæ mifit. Etut intdligat me literarum Regis exem-plum habere, non diffimulat Rex Cochlei librum gratiorem fuiffe propter comment daticias Regis Ferdinand!, èc Eralmi Rote rodami,quam propter ftudiumamp;operam authoris.Taceo dealijs quç-funt in eaepifto Ia,necj hæc dixiflem, nifi regem meum adz monitum optarcm,ut confideret,an Cochz leus dignus fit,quem fuis literis,amp; regio mu nere omet. Huius fycophantæ, quem Epiz fcopi ad me allatrandum conduxerät, cutn uellem furorem dedinare( nam præter mak dida mihi nihil refpondir,amp; minatur ferez miiTurummejfipolTitadEpifcoposuindi» poft tergummanibus) Cogitabam defolo rurfus uertendo ,maxime cum a prædariflï mis Crumuello,et Archiepifcopo Canthua rienfielTem in Britanniam uocatus, amp;ra* hula fe magis loco, in quo degebam, quam mihi

mihi,aut mcæ caulTæ irafci dare fcripfiiTet. VidebamChriftum ceCTiflc furori ludæo^ rum,amp; ante fores alligatos ad latrandiim ca nes dum nemoadeft:,confilefccre,ac proinde meabhuius polygraphi fcurrilibusfcripti onibuscatum demum rationc fecurüfore fpcrabam ,fi in Angliatn concedcrem, öi ob furdefcerem ad ipüus infanos damorcs.Nö fefellitmc opinio, uipera fibilarcdcfijt,amp; ego non tantum ab Archiepifcopo, SC illu-» ftriCrumuello, atq; altjs fummis amp;nbsp;prægt;. ftantüTimis uiris,uerum ctiama gcncrofiffi moRcgeamantiflimefum excepius,ac mif fus ad prædaramCantabrigenfem Acade.» miam ad profitendum facras litcras , fed Chriftidodrinam cruxubiq;àtergo feejui tur,amp;l inuidit diabolus quietcm Chrifto,in cuius Si cremo non cum deferuit calumnia^ tor,donee ad crucem adigcrct. Vix odauS Pfalmum ifti c cnarraueram, c um fenfi infi-diashoftis mc uolcntis rurfus inuolucre con tentionibusjàquibus etfi natura abhorrco, amp;nbsp;cas fummo feroper ftudto fugi,tarnet» tiunquam meturpitcr dcdiDiabolo,ncc un quam ufquam aliquid recantaui. Et cum iftic mihi de mea dodrina refpondendum effet jucni ad frequentiffimum auditorium

Academif

llt; DE AVTHORÏTATE

Acaclemiæ,amp; Antagoniftamaliquot hon« coram multitudine expedaui, amp;nbsp;quamuis ille à congreffu,nefcio quo confilio,abftinex ret,tarnen tantam mihi conflauit inuidigt;' a m,ut palam aliqui mihi minitarentur mor tem. Id cum ad Vicecancellarium retulif* fern, ex fummorum iftic uirorum confilio, amp;nbsp;uidcrem eum ad ifta conniuerCjCeiTi amp;nbsp;huicfurori amp;nbsp;loco, maxime cum intelligcgt;-rem ftacuta quædam ab Epifcopis, amp;nbsp;fenagt; turegni emifla efle, quibus'non reclamare ciTetimpium, amp;nbsp;quæ reprehenderefcditiox fum diceretur. Non abfterrebaturmeo pe riculo, fed Cancellarius Academiæ, qui me ex mandato Regis eb miferat, nonfincbat fuorum quenquam loqui contra leges pu^ blicas , Quare cogitabam tempori ferui^ endum ene,amp; uolebam prædicationem cru cis cum profeflïone Mcdica,cuius ante prin cipia tenebam,commutare. Ideocj contugt;lt; limead Medicum dodiffïmum D.Nico^ laum,qui Londinimultos nuncannosexer cuit Medicinam fumma cum Iaude,ac fami liariter fum ufus eius confuetudine aliquot annos,amp; multa uidi, multa didici, quæ in hac arte funt etiam prjcipua, ita,ut tandem à quibufdam amicis pcrfuafus publice morbos

VBRBl DEI. w

morbosetiam incepcn'm curare,acnotiln-« felictter,utfpcro,hæcresmihi fuccclfu.Sed id uerifllme à Pocta diciü eft.

Ncfcia menshominûfatijfortiscpfuturçâ Necj; tarnen fum in ca opinione, Deum alH gatum efTecauftis fecundis, nctmukum tri buofatoSioico. Verum fubindernagis,ma gisqtexperior no finecaufla fcripium effe in Genefi,Sydera a Deo pofita efte in firmamc to cœli,ut Cunt Cigna. Aftrologi autemlogt; viemMarti iundum,finiftrelunamafpicigt; entes fignificare naCcenti certamina fum ma gnisuirispropter Rcligiohem. Egoeili mi nime fidem habeo prædid ionibus Aftrolo gicis,tamcn fentio me habere magnos uiros propter religionem infenfos, qui ante Catts jqiii, amp;nbsp;benigni mhi Cucrc.Sed hçC iitcunqt fint, prætcr omnem fpcm cucint, quod de-feendi rurCus ineandfmarenam,tn qua ante Cum ludatus , SiCurntiCdem propemogt; dum aduerCariis,cum quibus non adeo du-dum manusconferui t

Nam ante m hi Its erat ciim populari-bus meis EpiCcopis,amp; cum conduAitio cophanta Cochleo,de letftionc Cacrorum li-brorum lingua patria. NuneCimilismihi incidit contentio cum Angli æ aliquot Epi-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß fcopi»

18 DE AV T H Oft.

fcopis,qui fiant a partibiis Romani PontP fl ci s. V trum Chriftiana religio tota coniiz rcaturinfacrislitcris, anparseius tantum, ; amp;nbsp;reliquaquærfndafitfx interprctumcôgt; mentarrjs, fynodorum ftaïutis, amp;decretis Fontificum :

Ad hancdil'putaiionfm cafu quodam Imparatus ucni, cum illuftrcm, amp;nbsp;magnifi cumuirum Crumiiellumtcmporeconuen TUS Rfgni, qui habitus cft anno triccfimo fepiimOjofFendificmin publico,cuntcm ad Synodum Epifcoporum . Iscnimubime ijidit,acccr(iiubct,amp;’fcciim ducitadfaciS fcnatum, qui V ueftmonaficrrj conucncrar, illicinucnimus Epifcopos congrcgatos,ad quoscumeirttingrfn'us,amp; mckcum duce* ret,a(rurrfxeruntomncs procercs Ecclefiax ftici fuo Vicario generali Crumuello, quiz bus ipfeconfalutatis fummo locofedit,ere gione Archiepifeopi Canthuarienfis , qui Crumuello proximus turn crat inPolitia Erclcfiaftica. Hunc fcquitur Archiepifeo* pus EboracenfiSjpoft eum Lundonenfis, de inde Linconienfis, Sariiberienfis,Badcnfis, Elienfis, Erfordienfis, Cichiftrenfis, Noriz ccnfis,Roffenfis,amp;Vigornicnfis,Ct aliquot alij, quorum tnihi nomina exciderunt,hii

omnee

V E R B r D E Ij tf omticsad mcnfam tapete ftratam confedc/, runt,allante Sacerdotum corona.

Tumillullrisamp;ainpliflimus uirCrumgt;-wellus Vlcarius generalis rcgni,dominusai priuatofigillo,amp;fummus lerenifTimi Regt;. gisSeerciarius conuerfusad Epifcoposait. ReuerendilTiini inChrilto patres,agituo^ bis magnas grattas Regia Maielias, quod proipfius mandato citracxcufationem hue ipfi conuenillis,neq; uos latet,quod fitis uo cati ad definiendum decontroucrfijs,qult;!c hoc tempore,ut ubiq? gentium,ita etiam in hoc regno nollro agitantur dedoArina Religionis. Nam Rexcogitatfummoflu» dio de pacificanda Ecclefia, nec poteft congt; quiefcere,doncchælites fmtcompofitæ ex ucllra,amp;fenatus regni fententia. Etfienim maxime confultum cupiat ambtgentibu^ confcienttjs,ipfeci: procxcelknti fua dodri na Tatis intelhgat omnes controuerlias, tarnen non admittit publican! mutationem, nifi ex ueftro amp;nbsp;fenatus regni communi cort fenfu. Qua in re amp;nbsp;ipfius fummam fapicn tiam,amp; maximum erga uos amoremcog.» nofeerepoteftis. Ac proinde Maieftaseius hortatur , amp;orat per Chrillum,uthollili pofitadifcorclia,amanter inter uos de mo-

B ij tis in

»9 DE A V T H O R ! T.

tisin Ecckfia fontroucrfiis difput«is,amp;rt: ucrboDei definiatis,omiiïa omnium fophi ftica,necj: enim permitic t dus Mai.manifc,-ftam fcripturam cludi fx gloffis , ô( Icgibu« pontificijSjPatrum ud Synodorumauiho ritatc,mulrominusadmi[tct dogmata fine fcriptura, ô(. quæ probantur tantum ex rü t tibus,confuctudinc,ôlt; iiiritatibus,utfoletis iiocarc,nonfcriptis. Scitis autem uoslioc officium Chrifto,amp; Ecclefiç d£bcrc,amp; nihil ominus Rcgia Maieftas liabitura eftuobis fummam giatiam, fi piam amp;firmam congt;-cordiam conftitueritis,quæ hac tantum rax doneconftituctur, fi ex facris literis iudicax bitiSjUtDeus uobisin Deuteronomio man dat,amp; Regia Maieftas hortatur amp;nbsp;orat.

Talia cum grauifrimcperoralTetCrum-vellus,fuitenim acerrimoingenio, d^ma«« xima prudentia, atq: facundia præditus,af furrexeruntemnesEpifeopi, Ô^egeruntRe giæ Maieftad gratias pro ftudio concor, diæ,amp;hac exhortationeoptimoamp;Chrifti anilTimo RegedignilTima. Tumdifputaz retœperuntde Sacramentis.HicLundini Epifeopus, qui eratacerrimus poniificia-' rum partium aftertor, amp;nbsp;quem Crumuel* lus nuperrime deueritatibus non feriptiâ, nomiz

V E R B I D E I. »* nominatim perftrinxerat, conarus eft de« fendere feptem efle religionis noftræ Sacra-mcnta ex confuetudine , 8C nefcio quibus gloffis ÔC fcriptoribuSjhabuit fuæ feinenu^ aftipulatores, Archiepifcopum Eboraccn f fem,L*iconienfem,Badenfem,Chichiftren fem ôdNoricenfem: Sarisberienfis,Elienfis, ErfordicnfiSjVigornenfiSjödalij cum Ar-chiepifeopo repugnabant. Et cum diudc fcriptorum Ecckfiafticorum fententrjseon t rar q pugnantibus contenderent,Archi cpifeopus Canthuarienfis inquit. G'-aues uiros non decec multum rixarideuocabu-lis,modo de rebus conftct,Sophiftarum 5C fyeophantarum funt ifta, qui orbis difeor-dia deledantur, amp;nbsp;ditTipatione Ecclefi3c,nS eorum qui quaeruntgloriam Chrifti,ôlt; ftu dcntpacificationi Ecclefiarum. ^\otxfunt iam grauiifimæ controuerfiae non tantum de Cenmonqs amp;nbsp;leuibus rebus ,fed de uera fententia 8i differentia Icgis 8C Euangeli},de modo remiffionis pcccatorum, dcconfir-mandis ambigcntibiis confcientqs, quara-tionccertç reddi poffint,feplacercdeo,cum tarnen uim legis accufantisde peccato,fen-liant de uero ufu Sacramentorum, an iufti-ficent ex operc opcrato ut loquuntur,an ft-

B iij de opor-

it DE AVTHORIT.

tleoporteat accipi. Item quæfintbonaogt; pcra,amp; ueri cultus qui placent Deo,an de-|e Ausciborum Si ucftium, uota monafti^ ca,amp; allæ tradiriones, qux non habent uer bumDei,funtuera bona opera, amp;nbsp;utdici^ tur perfeAio Chriftiana ,an inutiles cultus, an humanç traditiones obligentconfcientb as extra cafum fcandali .Poftremo utrum ce rimoniæ confirmationis, coniugrj, ordix »iis,amp; extremae unAionis,quç non polTunt probari à Chr jfto inftitutæ clTe, nec habent jpfius uerbum de fignificanda remilTione pecc3torum,diccndæ fint Sacramenta,5d paptifmo,atc}; Coenx Domini côferenda. ïftæ non funt res lcuicul3e,fedfummae in do A^rina Chriftiana, nec lis tantum eft de uoci bus,fed demaximisrebus.Chriftusait;Bca li pacifici,quoniamfilrj dei uocabuntur.Et Paulus iubet Epifcopum fugere rixas,etpu gnasucrborum,qu3f ad nihil utiles funt,ni fl ad fubuerfionem audientium, Si diferte monet,ut Epifropus refiftat in facrisliteris, cum de fide difputatur,56addircaufam,c5 ait. Hoc itaqjfaciens fcruabis temeripfum, amp;eos qui te audierint. Si hos monitores Chriftum,S^ Paulum auditis,miftaefacien dælunttontçntioncs amp;pugnj uerborum, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si (on*

V E R B I D £ I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it

amp; concilianda pia, amp;nbsp;firma concordia ex fa crisliteris. Proinde initioconftituendum eiiin hac difpucatione de numero Sacra» mentorum,quidfignificat SacramentS in facrisliieris,amp;cumuocamus Baptifmum, amp;fcVj(«g«sf«i/Sacramenta Euangelq .Scio ego ablutionem pedum amp;nbsp;alia quædam uo cari Sacramcnta ab Ambrofio amp;nbsp;alqs au» thoribus,quæ neep uosetiamairjs Sacra» mentis annumerari patiemini.

HæcgrauilTime jicuteft incredibili mo» deftia, Sifuauilfime hortabatur Archiepi» fcopus , utmihi turn in mentem ueniret, quod eftapud Homerum de Neftore. Tov KTro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yKvxiajt

quia hanc Archiepilcopi ora tionem admodum mihi placcrc,nefcio quo nutu,fignificabam. Sicut enimille de en» mine d'cit,itaego uere polTumdicere. O quam difficile eft ftudium non prodere uul tu. luffitmeilluftris Crüuellusdicere,quid de hac difputatione fentirem ,pr3efatusta» men ad Epifeopos, me effe Scholafticum Rc gis,ac proinde petebat, ut me æquis animis audirent.

Hie ego fcholarü more magis quam pro aulica urbaniiate,cxhibito (igno teueren»

B iiq tix

r4 DE' Avthoritäte

tiæ genu flcxo, ut dccuir, Trgoot/xZ«^;

Ut Atiienienlibus lex crat,cccpi dicere,intl i ftrif, dCampliffimedominCjUofcj;teueren^ ) dilTimj Paires amp;nbsp;proceres Ecclefiaftici, Äß ' (rpprærneditaïus uenioad hancdifputatio rem,tarnen Chriftiauxiliocofifus, qui pol liceiurledaturû osamp; fapientiam,cüdefid« rogamur,dieam meam dehacdifputatione fenientiain. Videturautem mihi Archiepi fcopusutiliter monuifle,U(de Sacramenti ' fignificatione initio conftituatis, utrum ue ! Jitis uocare Sacramentum cerimoniam inx ftitutamaChriftoinEuangeliOjad fignifix candam præcipuam uel unicam uim Euan • gelq amp;nbsp;pietatis,Sicut Paulus uocat ipfam rc jniirionem pcccatorum, an quamlibet Ccri moniam ingenere, qua? fitfacræ reifignü. : N^minhaepofteriore fignificatione facile I permitta (eptem, aut fi adhuc plura uultis, j fiTe Sacramcnia.Sed in Paulus iuxta priorc jeetpuonem uideturdefiniuifle,cum ait,cir cumcifionem eiïetrzi/xóöp nbsp;nbsp;nbsp;a-cp^ctytJ^« lt;Al

KCu.ojMi/if! THS TrtsrtOüf.Hæcindiiiidui défi jtitioad fpeciem pertinere intelligendaeft, propterea quod ludji unit tantfi habebât fa cramentûjiitomncsetiâfcholaft’cifatcntur.

aliter definit ßaptifmü ad Ephe, quin t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io,cuin

i I i

'VERBIDBb M

to,cumait,Chriftum fanAifkare ecclefiam, hoc e(t,fingulos baptizatos per lauachrum ac|uxjnuerbo uitx. Nam hketiamcerigt; monix addit uerbü Bei, amp;nbsp;Chriftus quoqt fidem requiri[,qui crtdiderit inquit, amp;nbsp;bap tizaius fueric,(aluus erit. Ad hunc modum definie Augukinus, cum ait, accedic uerbS adelementum, amp;nbsp;fit bacramentum ^öi rur» fusSacramentumeft, inquodiuinauirtus, fubtegumentorerumuifibiliumfecretiusfa lutem operatur, neq; aliter definit Magifter i,D .iirj .Sentcntiarum.Sacramentumin^ quit,eftinuifibilis gratia, uifibilisforma, amp;ipfehocexponitde gratia gratumfacien te,uelde remüTionc peccatorum fe loqüi. Poftremo beatus Thomas negat puri homi nisofficiumene,inkituerefacramentum,

lam fi conuenit de hac definitione Sacra^ menti,facileekiudicarede ipforum numex ro,quç habent manifekum uerbum, amp;nbsp;funt / inkituta per Chrikum ad fignificandam rc miffionem peccatorum . Augukinus tanx tum duo numerat ad lanuarium, Epikola exviq. Hui US uerba funt. Primum quix dem tenere te uolo, quod ek huius difputax tionis caput , Dominum nokrum lelum Chrikum, ficut ipfe inEuangelioloquitur, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V leui

gt;iî DE AVTHORITATB

leui iugonos fubdidiffe, amp;nbsp;farcinæ. Vnck Sacramcntis numero paucifTimis, ob^rua» lionc facillimiSjfignificatione prxftantifrigt; misjücietarem noui populicolligauit,qui funi bapcifmus trinitatis nomine confecra^ lus.d^ communicatio corporis amp;nbsp;fanguinis Domini, amp;nbsp;fi quod aliud in fcripcuris cano nicis commendatur, exceptis his,quae ferui tutem populi ueteris, pro congrueiuia corz disillorum,amp;Prophetici temporisoneraz bant uEtinlibroir) .de dodrina Chrißiaz nafcriptura pauca quædam figna tradidit, ficuteftbaptifmi Sacramenrum,amp;cclcbraz tiocorporisamp;fanguinisDomini,

Haec uix me abfoluere palTus Epifcopus LundenfiSjfalfa funt inquit, quç aiTeriSjOm nia Sacramenta inibtuta eifc per ChriHum, uelhabere manifeftam fcripturam, uel figni ficare gratiamgratum facientem. Tum ego hæc omnia non modo ex fcriptura,ufr-um ctiam ex Pairibus amp;nbsp;Scholafticis uera eße conuincam.

Sed Erfordienfis Epifcopiis, quem proz pter fingularem prudcntiam amp;nbsp;dodrinam, SerenifTimus Kex chariiTimum habuit,0^ qui nuperrimeex obita in Gcrmaniam lega juonc redierat^comniotus ex Luodenfis pro 1. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcruia»

VERBI DEI,

»7

leruîa,NoIijnquit Alexander diu cumeo contendere de Patrum amp;nbsp;Scholafticorum fententia,noftt eos fçpe inter fe pugnare,nc,. que fibtjpfis fatis conitare in ullo dogmate. Nullarelinquiturfpes concordi3e,fi risdefe ratur iudiciumde hiscontrouerfr)s,amp;nobis à SerenifTimo Rege eft mandatum,ut ex facris literis difputemus, ac couerfus ad Epi fcopos breui, fed arguta oratione ufus eft, Nolite inquit putare, nos pofte per fophifti lt;am,rurfuseripere lumen mundo,ad quod iam omnesapertostcnentoculos. Ita Chri ftushoctempore denuo illuxifte orbi uidc-tur,utlumen Euangelq denfiftimas fugaue rit tenebras,Slt; breui fuperabit,nobis fruftra renitentibus omnem caliginem, Notiores funt facri libri prophanis nunc hominibus, quam multis noftrum . EtGermani tanta cum ftxlicitate atcj; facilitate reddiderunt exfontibusGræcæ Si Hebraicæ linguæ bi blia,utmultafine gloftis melius iamintelli gantur,quamex omnium omnibus com-mentarijs. Præterea illuftrarunt fuis fcri-ptis has controuerfias ,ut mulierculæ,amp; pu erimirentur priores tencbras, amp;nbsp;Sophifti-cati). Quare uobis ferio cogitandum eft, Quid de his côtrouerftjs ftatuatis,ne expona tisuos

t8 DE AVTHORITATE

risuos mundo hdendos,amp;detrahans ipS uobispietatisacdodrinxopinionem. SU cntm amp;nbsp;authorita(em,amp; cxiÄimationem 3' tnittecisapud cos, qui antea uos pro dodif fimis,amp; de Repub. Chriftiana optime metritis habuerunt ♦ Nam q ubd uos fperatis,ni hi! eiljHuIlä antehac hærcfim in Ecdefia tan tarn extitiiTe, quam nö temporis longinqui tas,amp;pontificum potentia fuRulerit. Sed contra ftatuendum eft, nihil tam infirmum effe,modo uerum fit, quod contra mendaci um Iocum,ubi confiftat, non inueniat. V ritas temporis eft Filia,amp; tempus parens uez ricatis. Quod'a ueritate oppugnatur diuz turnum elFc nö poteft, amp;nbsp;a quo ueritas ftat, id temporarium atqjcaducum uideri non debet. Non omnia pofita funtin eloquent tiaatque potentia. Eftenimucritatistanz tauis,ucneque dicendo defendi,neq;uiriz busfuperari polTit,fed cum diiituitdiu,ez mergictandem,amp; ficut Efdrchabet,Fortis Rex,fortius uinum,fortiores Func muliercs, FedFuperomnia uincitueritas.

Inhancfententiammulta grauiiTimedi fputauit EpiFcopus,cum omnium admiraz tiöe,ut uere de eo dici pofte uideretur, quod Homerus de ViylTe Fcribit.

‘ V E R E I D E I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9

Jfflj fcw fz£i5 tTD-ttop i^Kcu,, Etegocxipfiusorationeadditum mihi animum ff ntiens, fic coepi argumenta ri contra LondincnfemEpifcopum.

Sacramenta funt cerimoniæ, uel figna, quæ certos reddunt nosde uoIuntatcDci,

Sed fine uerbo non poteft mens buma^ naftatuere deiioluntatcDei.

Igitur nullafunt Sacramenta fine uerbo, uelquænonpolTunt probaricx facrislito ris. Maioreft Pauli ad Romanosiiij .ubi aitjCircumcifionemelTe i(sult;r(fi^et j/tJ'cciuftitiæfidei. Requirit igitur fidem, fides autem uerbo Dei nititur ,Rom.x.Fi-deseft cxauditu,auditus autem per uerb3 Dei. Nam oportet meniem per uerbum do -cerideuoluntateDei, ficut doceturoculus per cerimoniam .Réfutât etiam Paulus hoc dido opinionem ,SacramctaiuftificarefX opere operato fine fide, amp;nbsp;ad hune modum aitadEphefios,Chriftum fanAificare Ec* clefiamperLauacrum aquæin uerbo uitç. Cum autem uerbum ccrimoniç coniungir, amp;nbsp;uim uerbi exprimit, quod fecum afferat uitam,clare teftatur uerbum Dei praecipu» urn ene,amp; ueluti formam Sacramenti,amp; ce., rimoniam tantum elTe illius uiui fi» '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cation»

I» DE AVTHORITATE

cationiSjUt ira loquar per fidem in uerbunr.' Paulusetiam in cerimontacœnx difertead dicuerbaChriili, accepir inquit panem,d£ ciimgratias egi(ret,fregii,amp;dïxit,acctpitlt; cômeditCjhoceftcorpus meum . Item hoc facitein mei memoriam. Ad hæc manifcft« déclarât,qubdfolus Chrjftus potueritinfti tuere Sacramentum, amp;nbsp;quod nec Apoftoli^ necEcckfia habeat authon'tatem mutandi ueladdendialiquidad Chrifli præfcripta* cum ait Egoenim accept à Domino quod tradidiuobisamp;c, Quorfum attinebathac præfattone fibi fidem facere, fi ipfe potuiß fet inftituere Sacramcta, aut ipfius formam mutare,ficut quidam nô tam impie,quàm impudenter affirmant, Apoftolos mutai--fe formam ßaptifmi. Hic Lundenfis m« rurfus interpellauit, ut permittamus,ingt; quitjSacramentaex uei bo DeicolligipoC-fe,tu tarnen maxime fallcris, qui nullum pu tas uerbum,præter id,quod calcearij amp;nbsp;far--tores iam legunt fua ucrnacula . Quod fi fentis nihil ad fidem pertinere, nifi quod cil fcriptum in Biblrjs,crr3s plane cum Luthe.* ranis. Quandoquidem loanncsaittMulta fecitIefus,quæ non funt fcripta. Et Paulut jubet ctiam feruarc traditiones non fcri*

pta«»

' VERBI DEÎ.

3«

ptas,îi .TkefTalo.ri. Pr æ terea ipfe non tan-, tum prædicaiiit fcripturam,fed tradit ionea feniorum,Adorum xvi. Poftrcmo multa per manus accepimus, quæ amp;'fi non funt in canonc Bibliorum,tarnen quia ueicrcs fcri^ ptores Ecclefiaftici de iis mcminerunt,fateri oportet ea ab Apoftolis profcda elTe, amp;nbsp;pa rcmcumfcriptiira habere authoritatem,ac naerito d i ci poflc uerbum non fcriptum.

Hec cûaudiffentllluftris dominus Crum uellus,Archiepifcopus,amp; alq Epifcopi,qui puram Euangelij dodrinam defendebanr, amp;nbsp;fubrififfent altquantulum,cum uiderent cum ftatim initio difpuiationis confugere adueteremfophiftieam amp;nbsp;ueritatesnonfcri ptas. Egorurfusad refurandam hanccalum niam,uolebam cum Epifcopo difputare* Sediubetme IllunrisCrumuclluse(îc con«t lentum. Fecerat exiguasiamfol alriiTimua umbras, amp;nbsp;fignum duodecimç erat datum. Q^Liare finemfeci fie præfatus. Reuerende domine Epifeopenegatis Religionisnoflrç fidemtantumniti uerboBei fcripto.Hot ubi mon(lrauero,euici nulla effe facramêta, quç nonhabent manifeftum tefiimonium infacrislitcris. Hicipfeaffenfuseft, amp;Con uentus continuo dimiffus »

‘ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hade-

ft DE .AVTHORITATE

Hadenusexpofui huius fcripti ration?« utoftenderem cxtemporakm tantum fuiflit difputationem , amp;nbsp;farraginem quandam, ' atq; chaos quoddam,ct molem indigeilam, nequisinea elocutionem,aut etiamornagt; tnctarequirat/icutinaliorum fcrip(is,qu{ nonum præmuntur in annum . Agnofco cnimmultatuma mepr{terita,qu3e inhac caufadicenda crant,amp;hæcipfa quæ uicia bidui fpaciû tumultuarie, amp;nbsp;fine deirdu co gedi ,mul(O melius ab artifice perito dici pofTe.Neq; tarnen quiequam mutare potui cum amici, etiam meinuito,ueilenteuulga h re,propterea,quodilluilris dominus Crum ucllus protoiypon dedidet Antagoniftis, liquouel latum digitum difeedere, id turn demum effet criminale. Quareucniamd» bitledormeaeruditatiÄ; orationis

, inilrgantiæ. Sediamueni^ am adipfum fcri.

ptum.

POftridie cum conueniffent Epifcopi,amp; ego una CÜ illuffri ffimo domtno Crum uello adeffem, Arehidiaconus quidam no^ mine Archiepifeopi Canihuarienfis mihi nunciauit,alios Epifeopos grauiter fu i ffe of fenfos«

VERBI DEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ji

fenfos,quod egoaduena ad ipforum difpu-rationes fuiffem admifTus. Hoc cum ad do-» minumCrumuellum retuli(rem,iudicabat morem gerendum cfleEpifcopis,maxime quod nolkt eorum odium mihi conciliare, quosintelligerct nunquam femel animo co cepcam inuidiam dcponcre,nifi eofublatoj cuieffent infenfi,5d antemiris artibusop-. preffiiTeeos, qui in fumma gratia Regis fu» i(rent,priusquam Rexlnclytus,quem ad accelerandum fupplicium jncitarint,poflet infidias fraudem deprehendere . Sedta-. men chartam in qua hanc difputationcm fcripferam,fibi dari pctiuit,ut poiTct Lun., denfijamp;airjs Epifcopis inSynodo oftcrre^ fuerataucem ficfcriptum.

îlluftris amp;nbsp;nobilis domine, uofq; reucrer» diffirhi Patres ,heri cum difputarem de Sa* cramentis cum domino Lundenfi,eb ufeß peruentum eftjCa tantum dicenda Sacramc ta,quæ habent uerbum Dei,amp; reftabat hoC folum declarandum, nihil habendum clTc pro uerbo Dei,prçter ipfosfacros libros u6 terisamp;nouiTeftamenti.

Nam Epifcopus Lundenfis afFirmabac traditiones ac cerimonias, quarum memi* nerunt Veteres fcripiotes Ecclefiaftici rece*

C ptas

f4 De avthoritate

ptas efle ab Apoftoljs , nobis per manu» à patribus traditas,ac proindeiuredici uer/ bum Dei non fcriptum, per quod fides no^ ftra probari poiTiqficut ex facris libris.

Eoo hanc aflercionem iam refutarefiax tui,amp; cIarisChrifti,Apoftolorum, Prophe ta rum , amp;nbsp;Ecclefiafticorum etiam fcripcoz rum teftimonijscommonftrarefidem Cliri ftianam tantum niti facrisliteris,eafq;folas habendas effe pro uerbo Dei.Et quia hçc di fputatiofecîitrahitaliâjdePatrùmet Syno dorum authoritate,unàdc tjs quoqjdica.

Nam Cochleus, amp;nbsp;altj Sycophanræ,qui uentris caufa linguam habent uenalem,amp; quibus proprie conuenit Epimenidis uerfi cuius de Cretenfibus, quern etiam Paulus citât contra eos,qui uentris caufa impiado gmatadefendiint. xgwTtfàtt

. Plane affirmant Eccleliam,hoc eft,Epifcopos,utexponunr, habere poteftatem iudicandi de Scriptura, probandi amp;nbsp;refjciendiEuangelij. Difpen^» fandi cum decalogo,amp; mutandi formam Baptifandi ,accondendi nouos articules fidei finefcriptura.

Alrj uerecundiiis loquuntur ,amp;negant eontentionem effedefcriptura,uel de uergt; bo Dei,

VE RB I DEI; jX boDei^fed tantum de ipfius cxpoGiioncj quam queri uolunt ab Ecclefia amp;nbsp;dodori -bus ab ea approbatis, quorum iudicio ftan dumeffe affirmant in omnibus controuct fiisReligionis,quicquid tandem decrcuegt; rint,etiam citrafcripturam *

Hæc Sophiftica amp;fi plus artis habet ilia prior cralTa blafphemia, tarnen idem eft utriufq? finis,eundem fcopum præfixum habentjCadem dogmata defendunt. Sed tagt; men nemo anteLundcnfem Epifcopu tarn cffrons fuitjUt contenderet ritus, amp;nbsp;ccrimo nias fine fcriptura receptas dicendas cffie net bum non fcriptum, cui fides noftra nitatur ficutipfisfacrislibris «

Hæc triplex Sophiftica,ucl ueriusuna tri pliciter transformata, amp;alijs atq; alijs ucr-» bistedaillas tantum rationes habet,quas fupra citauit dominusEpifcopus proucrgt; bo non fcripto, amp;nbsp;paucas alias, quas in finà fcripti adriciam,S: refutabo.

Sed primo refellam illam craftam blaß« phemiam,amp;monftrabo omnem fidemnoi ftram,84 uniuerfadogmata religionisChri ftianæ in Prophctica amp;nbsp;Apoftolica fcripti» ra fie comprehenfa eife, ut homo Chriftiax nus aliud nihil credere teneatur, quâ quod

C i) polTif

DE AVTHORITATE

poflitcx ca probari. Deinde quantum fie deferendum patribusamp; Synodis inexpogt; fitione feripturæ, ôi quoufq; fequendi fint in controuerfrjs Ecclcfiafticis dcclarabo.

Magis autem dcploranda eft horribilis hæc iiominum excçcatio, amp;nbsp;pro cçcitate an dacia amp;nbsp;malicia, quod makdicuni Dco, Si. traducuntipfiusucrbum, quàmmultishic areîumcntis in retam manifeftaagcndum. Nam quanto magisaccedit lux ilia Solis iu ftieiæ,Ôi inclarefcit lumen Euangclrj, cb red duntur increduli cçciores Si obftinatiores, adeo ut ucriiTime nunc in meridie magis cp antea paipi tent,amp;; impingant in lapidem iU Iumoffcnfionis,ôlt; petram fcandali. Neque cnim indenfifl'imis tenebris Sophifticæ do cirinæ tam audaces fucrunt, aui impudent tes,ut ad banc blafphemiam prorumperêt, Ecclefiam poflecondere nouosfidei ardeur Iosfincfcriptura,habereaiithoritatemmugt;gt; tandiformam Baptifmijamp;difpenfandi efi Decalogo t Gerfon, Scotus, Occam, Tholt;* mas,Bonaucntura difertehancinfaniamin fedantur,amp;afferunt obicdum,uel fubicz lt;flum adxquatnm fidei elfe ucritatemrez uelatamà Deo contentam in Canone Bi' bliorum,ucl in facra fcriptura,nec credidiP lent

VERBI DEI.

lent unquamtantas futuras inEccIefiatenc bras, ut auderent homines affirmare fidem Chriftianamquærendam clTeextra fcriptu ram in hominu didis Sc placitis Epifeopo-riim,ucl quodhumanae traditiones,ritus et cerimoniç receptæ fine feriptura dici debegt; rent uerbum non fcriptG.Sed defino queri, cufciamefTeiam extrema tempora,dequi^ busProphetæjChriftuSjSi; Apoftoli uatici natifuntjuenturos eiTe hos pfeudoprophe^ tas,qui exfibilato Euangelio amp;facrislibria confingerent nouum uerbü lt;rilt;TaiJiilt;r(jAv7ss fjivdvs i(çiK EtiEiHÂvi, acjzg««(/2af fabulas, lit Petrus amp;nbsp;Paulus uocant, de ijsPfeudo-chriftis,ideft,Antichrifto,Daniel,Chriftus, amp;Paulusmonuerunt,quodfeelaturuse(rei fuperDeum,amp;Dcofuumnomen,poienti.. am amp;nbsp;fapientiam ,ac mifericordiam detragt; duruSjamp;tradudurus eum deiufticia,crii-dclitate,amp; impoientia. Hoc propemodü fit in omnibus dogmatis, de indulgentqSjSi potentiaPapæ in purgatorio,in mifTis prigt; uatis,in inuocatione Sandorum,cultura imaginum, uotismonafticis, Sdhumanis traditionibus. Sedutalia nuncomittam,

-num hoc nô eftaccufareDcuminfciiiæ,ma liciæjôi ignauix diccre Deum in fuis facris

C itj libris

9$ DB AVTHORITATE

11 bris non fcripfifle omnia ad falut«m no-» dram necelTaria lt;nbsp;quafi uero aut non omnia meminerjc, cum diAauit fcripturam,au( non potucritdiccre,aufex indudria quæ-» dam nos C3e!auerit,utearaiione damnaret amp;perderetjCum clare ante dixiHet nos per ucrbum,quod ipfe locutus effet,fupremo die iudicandos, fed exc^cati à Diabolo,non uidentatrocitatembuiusblafphemiæ»

EGO AD CONFIRMANDAS pias mentes, amp;nbsp;ad reuocandos hos ab infaz niacolligaui ordine tedimonia,quæ clare demondrent fidem Chridianam tantu m ni ti uerbo Del fcripto,amp; omnia religio nis dogmata debere ex facris librisprobari,

PRrimum ed Deutcronomij üq . Non addetis ad uerbü, quod uolsis loquor, necauferetisex eo Quis autem unquatn ante hos blafphemos Pfeudoprophetas, 8C Antichridos hoeexpofuit de uerbo non kri pto lt;nbsp;quodfi de feriptura intelligendum ed, t:onträ mandatum Dei faciunt,qui fingunt fffealiquod uerbum non feriptum »

Neq? nefeio q uomodo iHTrcu-KTCU. fole/ inf dudere hunc locum, dicentes aliam effc addi/

VERBI DEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t9

additîonem minuentem , ali’am alienâtem, aliam ampliantem,atcj aliam complentem, amp;nbsp;uerutn quidem effe de omnibus alr)s,præ ter^ de ilia,quam uocant complentem, quj inquiunt cft ad fcripturæ declarationem . Etfi autem hæcfententia, ut fonat, nihil in-com modi habere uidetur, tarnen per id in-tdligunt fcripturæ fententiam iudicandam elTeex commentarrjs amp;nbsp;decretis fynodo-rum,de quo in altera parte huius fcripti co-piofe dicam.

Nunc adrefellendum hoc commentum fufficitmanifeftafcripturaDeut.xq.Quç ti bi prçcipio,hoc tantû facito Domino, non addas quicquam,ncc minuas.Et Apoc.ulti mo: Qui addiderit ad hæc,addat ci Dominus plagas, quæ funt fcriptæ in libro hoc, qucmlocum Scholaftici,amp;Scotus popula rismcus,quarta queftione primi librifcn-tcntiarum,detota fcriptura intclligendutn effefatentur. Quare manifefle peccant con tra mandatum dei,qui afferunt elTc aliquod uerbum non fcriptum, ucl ex fuis opinioni bus exponunt fcripturam ,8ideuoluntatc Dei indicant fine manifefto uerbo . Nam diabolicum eft mcndacium fcripturam fine commcntarijs non poffe intelligi proptc-

C ill) res

40 DE AVTHORITATE

rca,quod tam obfciira fit et ambigua,quod 3d omncshærefcsconfirmandas accommo tJaripoffîijUt poftfuoloco dicam.DeutCx Kojnomrjxxviii.pvoponunturbencdidióc» omnis generis fcruantibusea,quæ feripta funt in ijolumcn Icgis, amp;nbsp;xxxtj. Mofe manj fefte ait :Ponite corda ucftra in omnia uergt; jba,quæego teftificor uobishodic,ut mangt;» tiens ea filrjs ueftris,quatenus hæc obferx iient,amp; facient ea^quae feripta funt in uolux men legis b uius, quia non fruftra præcepta funt uobis, fed ut finguli per hæc uiuerent. Ecce hicclare uira æterna promittitur fer^ pantibusea,quæ funtfcripta.EtMofecIagt; redicit finalem cfrecaulTam,quare Deus fu.» ym uerbum feribi uoluerit hancunicam,ut liabeant omnes amp;nbsp;finguli homines omnium ordinum,5lt;;inomni généré uitæ uerbum Dei,pcr quod feruentur. Quare etiam manifefiablafphcmiaefl: ,nos ex humanis traditionibus feruandos autdânandosefie pthic rcuincuntur infeitiæ,qui Deo hanc ïnertiamadfcribunt,quafincfciucrit,autno ïucrit omnia ad falutem neceflaria facrisli-feris commendare. Nam fatis produnt fe nefeire cauflâm finalem feripturç, qui aiunt Pf Hin fam mcrtçm elTc ucluiPoctam, qui

mufi^

VERBI DEI»

4*

mutilum ÔC mancum poema nobis pcrfcri pferit. Voluit enim hie fuam uoluntatem uelutinfpeculoluccre ôC extare abfolutam quandamimaginem illius diuinæ mentis, écKÓyv, quem uocat Paulus xœgaxT« gee vmsicrms KVT». I tem loannes ait hunc Ao j'Op per fuum uerbum lucere in tenebris,uel eiTe lucemlucentem in humanis mentibus obfeuratis à diabolo per peccatum,et per fu urn Euangelium declarare nobis uoluntax tern dei,quam nemo mortalium cognouir, niiiquatenushic AÓj/0ï,qui eft in finupa» tris,enarrauit ,loquens patribus in Prophe tis,amp; nouiffime per femetipfum in Euangc Iio . Quare intelligcndum eft non tantum ex hominum ignorantia ,quam ex diaboli maliciauerbumDei fie traduci .Namdiabolus maxime deformare conatur hunc yaij (ilium Dei,quern ante conditum mun-dumcontcmpfit,amp;cum quo ufq; ad extremum indicium acerrime dimicabit.

Deuteronomq xvij JubeturRexhabe-refemper in manibus, amp;nbsp;in confpeduli-brum Legis,amp; ex eo legere omnibus diebus uitæ fuæ, ut fcilicet difeat timere Domina Deüfuum, amp;nbsp;promittitur ei pro ftudioIon gcuitas, ÔC regnu ad multos pofterosipfius.

C V Atej

4gt; DE AVTHORITATE

Atcÿ utinam Reges amp;nbsp;Principes ChriiH ani hoc ad fe pertinere ftatuerent,IedioncjTi facrorum librorum,non latinamtantum, quam ferlnon intelligunt, fed ex qua difce/ re poiTunt uoluntatem Dei,quomodo uelii fuo uerbo tantum timen' nbsp;nbsp;non ex kgibus

pontificrjs amp;nbsp;humanis traditionibus,proflt; Ao anderem eispolliceri diuturniorem ui/ tam,amp;minus tragicam x(ïT«s-gûlt;^«fz,nunC cum feuiant in facroslibros ÔC eorum leAo/ res,mirum noncft,quod dent Deo pœna« fuæ tyrannidiSjSf pauci non uiolentamor/ te moriantur * Sic enim folet efle Tyranno/ rum exitus, ut illeait : A(ïgener«mCererw/înecf Je,cr «uirtere pduci . Dcfcendunt reges,cr ficca morte Tyranni.

loachimRex luda uiditomnes filiosde truncatos, amp;ipfe captiuusamp;uindus du/ Auseftin Babyloniam,effoflis anteipfiiis oculiSjôC audiuit,propterea quod combuf/ fifti librum Ihercmiç, nô ericex fcmine tiio, qui fedcbit fupcr folium Dauid, amp;nbsp;cadaucr tuumprorjcietur ad çftumper diem, amp;ad geluper noAcm,

Antiochus qui iuflit comburi facros Ip bros,excafu ÔC defperationemiferrime pe/ rijt, Huncfuifle imaginempoftrcmiAnd chrift»

V E RB I DEI. 4J

chrifti,Daniel amp;nbsp;Paulus teftantur, Quar* nonprodigam uerbafruftra adhos perdû tiiTimosAntichriftoSjproconfolatione plgt; orum tantum khbo, ôC pro ijsjqui ex igno rantia peccan t,fi Deus aliquando det eis ani mum ad agnofcendam ucritatem,amp; ut rcfi^ pikant 'a Diaboli laquco,ad cuius uoluntax tern nunccaptiui ducuntur.

Et quia longum effet iTrayoytip pertox tarn kripturam ducerc, affumam tantum adhuc unum locum ex Lege,ut ad Propht» tasamp;Euangelium perucniam.

Deuteronomr) xxx.Mandatum quod ti bipræcipio,nonell kipra tc,necj procul pofitum,necin cœlo fitum,ut dicas,quis no firum poffitincœlum akendere,ut dekrat idadnosjamp;audiamus atep faciamus,neej trans mare poritum,utdtcas,quisenobis poteritmare tranando traijccre,amp;illudad nos dekrre,et audiamus atep faciamus quod præceptumeftjkdualde propete eftkrmo in ore tuo,amp; in corde tuo.

H{c ad poftremi temporis Epicureos per iincnt,qui quantumeunep fpeciem pictatis fimulant, amp;nbsp;aiunt fc homines interficere propter conferuandam ueram (idem amp;nbsp;au-thoritatem Ecclefiae, tarnen fatis offendunc (euiia

44- DE AVTHORITATE

fe uim pktatis abnegarc,cum fint fangui'n^ ' cædc,amp; libidine,dolo, amp;nbsp;omni genere tur/ , pitudinis,atq; uniuerfis fceleribus commas cula(i,utuere appareac cos ftatucre Deurn nullam curam hominumgcrere, acne qui/ gt;nbsp;dem ullum Deume(re,qui puniturus fit flagitia, fed fecure cum Epicuroridere reli/ gionem,ac intus in corde dicere amp;nbsp;cantib lare Epicuri cantioncm.

'S7cei^TCtyiÄlt;i)ir,i(ciu7rccyTXKay/!, t^gUTrKV* îTeeizT«ÿfî fcjT« ■ ytvû(jôi^«. Leo decimusconuocauit Syno/ oumaddefiniendum utrum anima ho mi/ niscifet immortalis, 8i cum audiuilfetom/ nium fententiaSjfcrtur dixiiTejdifficiliorenJ cifc controuerfiam,quam u t polfit ipfe iudi care,quæpars haberet firmiores rationes, ' fed quicquid clTct de anima futurum,fe nob j lefraudare fuam animam præfentibus uitx 1 commodis,delicijs,amp; uoluptatibus,amp; fiefgt; fet aliqua uita poil iRam,felibentcr ctiani iftic cum alrjs gauifurum elfe, quos putarct non futures détériores focios,quamhicef/ fent . Hæccft Pontificis Maximi uox ,fX cuius fententia iudicandü eft de uerboDei , «Xcuius arbitrio noftra fides Si. falus pen/ | dentjhcCceRinquam illius fanAæ fedisfen tentiai

▼ E R B I D E !• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

tentia,ad quam ex Africa, amp;nbsp;Äfia,atq3 Eu-ropa,ex Dania, Sueuia, Britannia,Hyber-nia,Ôlt; alfjsinfulis transfretandum cft,in lia liam ad confulendum hune V icarium Chri fti,amp; duodecim cardincs Ecclcfiæ, qui Apo ftolis fuccefferuntjde uoluntate Dci, ôi intel ligentia icripturæ, quam in fuis prouincijs, ÊC fuarum Ecclefiarum Synodis intdligere non pofTunt.

Sedab hac Epicurca fententia abßrahit nos Mofe,eum ait :Propc eft uerbum in ore tuo,Ôi in corde tuo,ct ante oculos tuos,ad-uerte inquit,ßlt;memincris,quod propofue-rimanteoculos tuos,ut poirislcgtreinhoc libro,amp; in telligcre quoq: alioqui certeinfa-niafuifretfcribcreea,quçintelligi non pof fint,amp; loge honeftius fuiffet deo,nihil feribe rec^iieridere homines,bonü amp;malum,ui tâôC mortem,benediclionèamp; maledidio nem. Mentiebaturigitur ferpens,qui per-fuafit Adamo fe daturü eife per tranfgrelTio nem uerbiDci,fcientiam boni amp;nbsp;mali,amp; lu debat tum diabolus per Sophifticam, ufita tiifimamfuam fallaciam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ut

nuncquocj!,cum promittit nobis in huma nistraditionibus boni ÓCmalicognitionê; hoc eft, damnationem acternam. Non eft fententia

4« DE AVTHORITATE

fententiaboni amp;nbsp;mali,bonorum amp;nbsp;malorü operum in lignoillo diuinitus probibito, quantumcunq; pulchrum uideatur carna/ ‘ nalibus humanæfapientiç oculis,nec in frü AibushypocriticiSjquæ animalis homo, qui non inteUigitea,quæ funtfpiritus Dci, fufpicit,admiratur jamp;adorat pro diuina, imb diaboiica ilia fua fapientia, quam hau/ fit à ferpente, Non uult coli Deus ex dodrl na ferpentis ex dodrinis dæmoniorum,no , uuittimeri mandato amp;dodrina hominü, contra,auc praeter fuum uerbum. Prohibet autemomnem culcum,amp;damnatomnem modum uenerationis amp;nbsp;famulier), quod ip fenon mandauitamp; praefcripfit. Exucrbo Dei iila difcuntur, tant um ex facris libris cognofcitur uoluntas Dei, amp;nbsp;quid Deo pla ceat,quid non placeat. Hoc nifi credamiis, lt;œlumamp; terra fupremo die contra nostegt; flabuntur,quod uolentes, fcientes ex indu/ ftrla amp;nbsp;contumacia, contra Mofç monitio' nem rurfus ferpcnti, qui nunc creuit in ma/ gnumAntichriftum,aufcultauerimus.Te/ ftesinquit:Hodieinuococoelum5Cterram, quod propofuerim in côfpedu tuo uitam, amp;nbsp;mortem, benediftioncm,amp; maledidio/ nem non eam^quam fulminât Pontifex fub noinl/

VERBI DEI.

47

nomineDei omnipotentis,amp;bfatorumPe tri amp;nbsp;Pauli, fed iHarn, quam fi Poniifici au fcultemus , audituri fumus à Chrifto . Ite maledidiin ignemxternum,qui paratus diabolo,amp; nunerjs ipfius . Hos tefteseiiam Chriftus contra incrcdulos inuocat :Coegt; Ium amp;nbsp;terra tranfibunt,uerba mea non trän fibunt. Monet iftic Chriftus, ficut Mofes de «picureis extremi temporis, Pfeudoprophe tis,amp; Pfeudochriftis,qui confiduri funt no uumuerbum,nouum Chriftum,affixum certislocis, diebus, cibis, iuramentis,uotis, amp;nbsp;uinculis abftinendi 'a creaturis Dei licitis, et eieduri Chriftum rurfus extra hominum focietatcm,amp; politicam uitam in defertü,8d conclufuri cum in fpeluncis Si Ergaftulis inter relcgatos, dicit cos hanc dodrinam c5 firmaturosefle, non ex uerboDci,aut uetegt; ri prophetia^hoceft feriptura ,fed ex fignis amp;nbsp;miraculis mendacibus, Sd tarn efficaciter jllufurosefte incredulis, amp;nbsp;eis qui non imbi berunt ueritatem uerbi Dei, fed paffi funt fc abeoabduci,ödimponi fibi permiracula, ut inducantur ctiam in errorem,fi fieri pof-fit,eledi, Hsec ram fcriomonet,utcoelum amp;nbsp;terram inuocet teftes, fe nobis h æc de An «ichriftis pr^dixiffe/ignificans quantam no ftricugt;

48 DE AVTHORITATE

ftri curam gerat,amp; quam doleat nos effe pef dendos per hanc blafphemiam Antichrifti»

Ad huncmodum ôdijfdem uerbiscon/ tra dodrinas, ÔC traditiones homfnum pro Dei uerbo fulminât Efaias :Omniscarofo nu,et omnis gloria eius,hoceft,fumma fapi entia ôi potêtia,quafi flosfccni,exiccatücft fœnum,amp; decidit flos, quia fpiriius Domi ni infufflauit in eo . Vcre fœnum eft popu^ lus,exiccatum eft fœnum,amp; cecidit flos,uer bum autem Domini manet in æternum» Comminaturetiam perpétuas tenebras,6i nodem ætcrnam infidelitatis, fi credamus nouis reuelationibus fine uerbo , uel pro-» pter apparitionem mortuorum,amp; quiain/ terpres obfcurc reddit Grammaticamdifl« cultatem, Hæbreum afcribam : n ’□’'’'nn *^^»3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vn’?«

eft,Nunquid populusconfulet Deum fuum,an propter uiuos pctendum cftronfiliûàmortuis^annonmagislex con fulenda amp;nbsp;teftimonium Dei in confiliuifl adhihendum lt;fi non dixerint,inquit,hixtl uerbum hoc : Non cri t eis lux matutina.

Duriflima eertccomminatio eis qui in/ telligunt,quidhæcuox(it,quid hæ tenez brae^quis horum author quid facianr.

lohanz

VERE I D E I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

Iohannes Chriftum lucemuocatjllamku centem in tenebris, amp;nbsp;illuminantem ona^ né hominem, qui ucnit in hune mundum, dicit in uerboDci ul tarn c(re,amp; illam ui tam effelucem hom)num,amp; rurfus DeumeiTe lucem,in quo non funt ullæ tenebræ,Hune autem qui in tenebris ambulat, non habere CÛ Deo focietatem.Et Chriftus ipfe fe lucem naundi uocat,amp; ait,ambulate dû lucem ha^ betis ne tenebrç uos côprchendant.Diabox lus eft princeps tenebrarum 8C cal i gi nis,i pfe hanc lucem primus hominibus eripuit per infidelitatem,ab(tulit à nobis ueram notitix amDei,amp;ingerit nobis tenebrasinfidelita tis,amp;crroresomnis generis.Sed Sol iuftix ciæhanc lucem mundo reddidit, amp;nbsp;ipfius ad nos aduentus aurora fuit, de qua loquix tut Efaias hoc loco amp;nbsp;Zacharias, cum Chri fionato hanc auroram confpexilTet in fua mente illucefcere, quæ ante obfeura fuit per incredulitatem,in hanc uocem prorupithlx luminare eis,qui in tenebris amp;nbsp;in umbra mortisfedent. Hæc eft defcriptio illius nox dis,quç fuit in mundo ante aduentum Chri fti,tametfilux ilia,quæ illuminâtomnem hominemuenientem in huncmundum,lux cebat etiam in tenebris, in mentibus Patrîî*

D qui

ÿ» DE AVTHORITATE

qui in lianeluccm amp;nbsp;uiram uf nturam cohfl dfbant.Scdfiaitlaterna kicens incaligino fo loco,donee dies illuccfcerer,amp; Lucifer ilk oriretur in cordibus noftris per Euangelii prædicationem. Quare nihilniirumek,fi nos in perpétua node uerfemur, qui religt; lt;fto uerbOjlucem quacfiuitnus in doÂrigt; ris demoniorum ,noftra fapientia amp;nbsp;huma ris traditionibus,qui confifi fumus adeb fpedriSjU t eum inter diuos amp;; do Aorcs Ecz défie rctulcrimus, qui nobisfuafiteiscrede dum cfre,amp; articulum fidei fecit ex mortuo rumrelatiôe,credere efiepurgatorium poft banc uitam , ex qua animæ redimi pof/ fint per facrificium miffæ , quam ob!agt;' tionem conftituitcontra Chrifti inftitutio/ remprouiuisamp; mortuis. Nonautemma gna excitas cft,quod fuafit nobis mortuo» balncatores efle ,fi hoccredimus ,breui ue/ rietur ad earn amcntiam,ut hæ fabtilæ inter reliquos fidei referantur articulos de filia/gt; bus Danai, quæapud inferos hauriunt a«* quas de Tantalo : imb fimiles iamduduin funt in canonem h Pontificc relatæ. Hæc cft excitas amp;nbsp;amentia fpiritus uertiginis,amp; pal pitatioinmeridie,quam Mofes,Efaias,Hilt; rcmias,amp; alij Prophetx comminati funi

Deutcz

V E R B I D Ë h ƒlt;

Deutcronmij xxviq .Efaiæ xxix, Hieremij xxiri.Ä multisalijslocis.

lam audiamus iplius æterni uerbi Oci defiia fcriptura teftimonium ♦ Nam hæc queftioagitabatur in ecelefia tempore Chri ftîMfummisDoAoribus, qui nô putabant fcripturam ad falutcmfufficcre fine traditio nibusPatrum,exhorum Rabinorum nu^ mero uenit unus ad Chriftum,S(: rogatjMa gifter,quid faciendo uitam æternam pofii-^ debolt; Sed hune incredulum SCcuriofuin Chriftusremifitad fcripturam,dicens,ln le ge quid feriptum eft lt;nbsp;quomodo legis,quagt; fidiceret. Putas tuDcum non conftare figt; bi,fed fubinde mutare fententiam, fieu t hogt; minesleges mutant, amp;nbsp;fingunt femper nogt;quot; uasdeDeoopiniones f Verbum Dei perx manetin æternum,hoc ipfum quod ferij. ptumhabes,tantum facito,amp; uiues,non ait quomodo tu putas,uel quomodo audis do tentes Pharifeos amp;nbsp;Scribas, fed remi ttit ad fcripturam,amp; ait:Quomodo kgis lt;nbsp;hoc fac amp;uiucs.

Ethichabemus Mofç fententiam fupra citatam pro feripturæ fufficientia,confirm matamàChrifto. lmb uerbum æternuni pro fuaferiptura contra blafphemosbclligÂ

D ij rans.

DE AVTHORITATE

rans,quinegant fcriptum Dei uerbumad noftram fiifficerefalutem.

Etfi autcm fcnbæ amp;nbsp;Pharifei ,ac Dodo/ resfuasfemperafliicbant traditiones uerbo dci,etcashuic€tiam piçtuIerunt,ficutCbri ftus oftendit Mathei xv. amp;nbsp;xxiij .tarnen alio rü,apiidqiioscratuera Ecclefia,unafemper fuitlcntentia, exfola fcriptura cognofcenz dam efle uoluntatcm Dei,amp; per earn omnia dogmata effe iudkanda, ficut Chriftuso/ ftfndit,cumaitludaeis. Scrutamini fcriptii ras, quia perfuafießis uosin eishabiturot efle ui tarn ætcrnam.

Hic Chriitus dare teftatur hanc fuifle ue/ teris Ecclefiæ fcntentiam,exfolafcriptura iudicandum efle de uoluntate Dei,amp; do/ gmatis,qu; ad fidem öi falutcm pertineant. Cumautem fuam prædkationem adfcrigt; pturamexigiiubet ,clare oftenditEuange/ lium in ueteri fcriptura contincri,amp; eos pla re flupidoK efle,qui ncgant ca,quæ fupra cX Mofecitauimusde fcriptura,tantum audi/ enda efle,amp; ad nos pertinere . Propterea, quod Apoftoli nondum fcripfÜTcnt fuos libros.

Nam hæc régula erat Apoftolis,fumte/ flificarentur Ecclefiæ de Euangelio,nullum libruii*

VE RB I DE I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

librum recipiendum effe, qui non confenti ret cum ueterifcriptura,per hancregulam reiecerunt «7roii^iifee,S(. reccperunt Euange liftas, qui fuam narrationem cxProphetis confirmabant. Per hanc regulam Euangeli ftæ fua probant, amp;nbsp;Paulus fuæ Epiftolac ad Roma.authoritatem côciliat,cum ait,Euan geliumfuumante promilTum efteperpro^ phetasin fcripturis fanftis. Hue pertinêt il la,fi Moficrederetis, amp;nbsp;mihi utiq; crcderc-tis. De me etenim ille fcripfit,amp;quodhic ait: Scrutamini fcripturas,quia putatis uoi in illis uitam æternam habere* Illæenitn lunt,quæ teftimonium perhibent de me» lam fi in haccontrouerfia de uerbo non feri pto,amp; hominum commentarrjsac traditio nibus antiquitas confulenda eft,amp; ftandum iudicioEccletiæ ,opponimus hanc iieteris EcclefiæfententiamàChriftoconfirmatam omnium contradicentiumfententqs.ioan^ nisxij.Sermoqucm locutus fum,iudicagt; bit eos in nouiirimodie,hicfermo fi non cC-Ict fcriptus,ac non totus feriptus, quis pof-fet efte certus defuafalute Dei uolunx täte, fi fides noftraamp; falus humani generis penderent tantum ex hominum relation nibus , necj fumma religionis noftrx fugt;

D irj iffet

jflet literis mandata,quîs ander« fperare,' uel unam Chrjfti fcntentiam integram, ôd incontaminatamefle reliftam^ Cumenim Diabolus ad omnia impia dogmata fcriy pturam detorqueat ,5lt;^aufusfitreijcereper ManichæoSjUtnunc curat per Epifcopos comburi, quis dubitat eummagisoptare, ut potuiiTet ante mille quingentos annos cam totam femel abolere,amp; ipfius loco fub-quot; ftituere fuam blafphemiam,ut di reretur uer bum Deifcriptum,magis quàm uerbum non fcriptum ÔC confidum lt;nbsp;Ah male con-» fuluilTet nobis Spiritus fandus,fi partem tantum noftræ fidei amp;uerbi,acuoluntatis Dei eu raffet deferibi in facris literis,neq; po tuilfet Deus iufte nos damnare, fi alias do-drinas fuilTemus amplexi, pro authoritaie Epifeoporum ôC Ecclcfiæ quandoquidem jpfe iubet Eccleiïam audiri. Quod fi Eccle-fia non effet tantum ex feriptura cognofeen da,fcd ex authoritate,potentia,amp;: fucceffio-ne,quisaudcrct hifeere contra idolatricos cultus inibtutos ab Epifeopis, uel mufire contra manifeftam impietatem i

Non uidentà Diabolo cxcfcati,hanc blaf phemiam atrociffimam,non confiderant, quantam ignauiam,infcitiaiii malitiam

Deo

VERBI DEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

Dcotribuant, c5 affirmantcum non curaf-fe,utdefcribereturillucl uerbum, per quod ait nos fupremo die iudicandos. Sed prxui dit maliciamDiaboli Spiritus fanduSjöC hancetiamblafphemiam ideo adilliusco-natusSdfçuitiamreprimendam Si ad alio., rum ora obturanda iniunxit fuis fcribis, Prophetis, Apoftolis ,8i Euangeliftis,ut hocuerbumfcribcrentjUt habcremus pergt; manens Si perpetuum teftimonium,cui tux tofidere polTemuSjSi quo ipfe declarare po( fit fe lufte damnare impios. Præcepit Apo ftolis, ut teftificarentur de hac fcriptura, SC reqcerent omnium aliorum fcripta,qui cox nati funt fua mendacia infercre cum Euange liOjficut Lucas in præfatione fui Euangeltf tcftatur. Cum multi conati funt confcribcx re narrationem earum rerum ,qu3e nobis funt compcrtilfima quandoquidem ab rjs traditas accepimus, qui initio fuis oculis ui derunt Sifuerunt parsaliqua corum, quæ narrabant,operçprccium me faAurum fpc rabam,fi cunAa a principio fummacum di ligentia perquifita fcribcrem tibi optime TheophikjSi quifquiscsDei 3mâs,Chrifti ane lcAor,ut habcrct de his, quç Catechifta docetcertitudincm,Si [idem indubitatam*

D iitj Hoc

f6 DE.AVTHOR.

Hoc tam claro teftimonio Spiritus fandu« corda noßratranquilla reddidit contra An lichrifti blafphemiam, qui fidem Spiritus fanfii accufat, fummæ impietatis amp;nbsp;iniuRi ciæjCum ait,non curaiTe eum,ut defcriberen tur omnia nodrxreligionis dogmata , fed pcrmififlct ut pendercnt ex incertis relation nibus amp;nbsp;rumoribus,quosEpifcopi corrum pere amp;nbsp;mupre poffcnt, quoties uellcnt.

Nó fuit hoc uno teftimonio côten tus Spi ritus fandus,fed coegit hune ipfum,qui pol licituseftfeomniaabinitio fumma cumdi ligetia fcrip turum, rurfus teftari abfoluto li bro,fuamipfum liberaffe fidem. Nam in pri ncipio Adorum ait, fe priore uo umine fuiEuangelfj fcripfifl'e de omnibus,quæcœ pit JefusfacereôCdocere ad eumufe^diem, quo terrasreliquit.

Sed patet hic locus calumniæ,quam non diftimulauit Cliryfoftomus,cum ait,quo* «nodopotuit Lucas dicere de omnibus dL disamp;fadis Chrifti fcripfiftefe, cuniloanz pes affirmât impofllbile elfe ut omnia fcrL b3ntur,Refpondeo inquitmó dixit omnia, fed de omnibus adfalutem neceffarijs.

Sed Spiritus fandus nihil opus habet ho minumfufFragijs, Ipfe enim qui omnium • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftarti-*

VERBI DEI» J7

«ft artifex,amp; habet omnis uoeisfeientiatn, præuidit quid hic calumniaretur Diabo» Ius,amp;peripfum Euangeliftam refpondit. Nam ubi dixiffet loannes multa fcciftele» fum miracula, quæ non funt feripta, continuo addit : Hæc autem feripta funt,utcre-datis,quod lefus fit filius Dei, amp;nbsp;ut creden-tes uitam habeatis in nomine ipfius. Qua-re manifeftum eft fummam illam fermo-numChrifti,Sitôt etiammiracula confer» pta ciTe, quot ad confirmandam fidem no-ftram, Si ad omnia quæ credere debemus, declarandafufficiunt. Nam hic articulus Icfus eft ille filius Dei, 6i hoc promiffum fernen quod caput ferpentis conterit, 8i uitam a Diabolo ereptamreddit, ac lucem iU lamobfeuratam Sicontenebratam aprinci pe tenebrarum per lucem Euangelq reftituit miferis mortalibus fedentibus in tenebris et inumbramortiSjCftfcopustotius feripturj. Si propofitio atc^ conclufio Euangelr) Ioan nis. Propter hunc articulumloannesait in fuaCanonica,fe omnia omnibus feripfifte. Si eum qui credit in Filium, habere teftimo nium Dei in feipfo, hoc eft,intelh’gere fummam feripturæ, Si quod Deus feribi uo-lueritfacros libres ad teftificandum de hoe

D V uenturo

,8 DE AVTHORÏTATB

uenturo femi'nect filiodei,rcriptura tota eff huiusChrifti amp;nbsp;filij Dci teftimoniûjamp;fub indcinfcripturainducuntur alij accpaltj te ftes,quiperhibeantt£ftjmonium dcChngt;lt; fto,quodfitfihusDei,conceptusfineuiriU opera , natusde uirgine,pafrus,refufcita* tus amp;c. Ad hoc ipfe rcfpcxtc, cum ait r Sert» tamini fcripturas,illæ funt quæ de me teHû ficantur. Et Petrus in hanefententiam : Hu je omnes prophetæ teftimonium ferunr, quod Deus remittat peccata rjs , qui huic Chrifto confidunt.Et Paulus ad eundeni modumait; lufticiam teftificatameffeale^ gc,amp;inProphetis.

Ilia igitur,quæ probantlefum elTefilium Dci,abundcdeclarant totam fidem Chrp ftianam,amp; omnia ad falutem Si uitam æter nam necelTaria.

Necj; difficilecft fingulos fidei articulo» ex ifto deducere. Nam qui credit lefum elTc filium Dei, hune confiteri oportet Deum Patrem omnipotentem creatorem cœli Si terræ efle patrem Domini noftri lefu Chri^ fti naturalem, cum fit propter cum nofter Pater,amp; nos fumus filq Dei propter lefum. SicChriftus ait: Creditis in Deum,ct in me crédité,non creditis quia ego in Patre,amp;: Pa ter irt

VERBI DEI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f9

ter in me eft lt;nbsp;E t Joannes : Qui confitetur Ie fum effe ftlium Dei, is habet Patrem Sd filU urn, Item : Qui credit lefum effe naturalem filium Dei jatebitur effe ilium Emanuelem, quern Ifaias uaticinatus eft de uirgine nagt; fciturumamp; paffum,ficut etiam feripturæ prsemonftraucrant, 60 ipfe ait : O ftulti Sd tardi corde ad credendum in omnibus,qux locuti funt Prophetae. Nonne oportuit hje pati Chriftum,amp; intrare in gloriam fuam C Non potuit etiam filius Dei à morte detine ri,fed neceffe fuit cum folutis doloribusin» ferni refurgere, licut Petrus in AftiscxDa» uideprobat,ficPaulus uerfum ex Pfalmo pro eiusafeenfione citât: AfcendtftiinaltS, cepifti captiuitatem, 8C dedifti dona homi-nibus, E t Daui d de hoc filio ait : Dixit Do minus domino meo, fede à dextris meis,do nec ponam inimicos tuos fcabcllum pedu tuorum.Quem locum Paulus exponit de Chrifti regno poft refurrcAionem amp;nbsp;afeen-fioncm,primæCorint. xv.Si credisicfum effe filiumDei ,tunc fateberis cum mififfc Spiritum fanftum,ad fanâificandam Eccle fiam,iuxta ipfius promiffioncm,amp;hunc effe Deum, in cuius nomine nos baptizari iuffiqficut in nomine Patris amp;fuo . Item huic omnia

de avthoritatb

huk omnes Prophetæ leftimonium pcrhiz bent,quod recipiamus remefTionem pecca lorum per nomen eiu$,amp;ipfepromitiitk refufdcacurum nosad ukam æternam.HçC tam copiofe declaraui propcer Lundenfis Epifcopi calumniam, qui omnes fidei artix culos negat propterea poiTe ex fcriptura probari,quialoannesait : Hxcautem fcriz pta funt,ut credacis,quod lefusfit films dei, öC ut credentes habcatisuitamin nomine ipfius.

SED ASCRIBAM Q7 O* qucCyrilli amp;nbsp;Augufiini fententi am ad refutandam hanc eius calumniam.

CYrillusinloannem cap.xij.Magna ait loannes, eft multirudo fignorum Do.* mini, S^immenfus numerus, fed hæcquæ retulimus,fufiiciuntad pleniHimam fidem faciendäattente legentibus, nee accufandui fum ,fi omnia nonferipfi. Namfi confide^ rcniur fingula, nullo prætermüTo, orbis li^« brornm multitudinem non caperet.Hyper bolicóis autem dicimus fermonis eiusuirgt; tutem proferri. Non igitur omnia quæ {e^ cit, fcripta funt, fed quæ feribentes tam ad ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mor«»

VERBI del gt mores qu'am ad dogmata putauerunt fuffi.. cere,ut reftafide ,amp;operibus, acuirtuti^ bus rutilantes ad regnum coelorum perueni amus per Chriftum dominum noftrum.

Nouum igitur mendatium eft, recens in ofTicinadiaboliconfiAum : omnia religio nis dogmata non poffe ex fcriptura probari amp;humanastraditioncs finefcriptura, efic bona opera : EcclefiaCyrilli tempore ,hâc blafphemiam ignorauit ftcut ipfe hie ciarc leftatur »

Auguftinus totidem uerbishoc affirmai exponensfententiamfupracitatamaloan» ne : Hæc feriptafunt, ut credatis amp;c. Cum Dominuslefusinquit,multa figna feciffet, non omnia feripta funt,ekda enim funt, quae feriberentur, quç credentium faluti fuf ficere uidebantur. Hæcproptereacx fcrigt; ptonbus adduco,ut monftrem eos falfoim putare ueteribus hanc recentem blafphemU am,amp;quia folent abfterrcre imperitospa^ trum authoritate,cui quantum tribuendti fit,poft dicam.

lam ut fincm faciam in citandis teftimo-nqs, duos tantum fed probatiffimos Ôi cer* tiffimos addam teftes contra hanc diabolo «am Sophifticaro,Petrum et Paulum.Nain

ót DE AVTHORITATE

Übet Habens communem fenfum ciarc j'ntcl Ügcre potcft Petrum feripfifle fecundam Epiftolam contrahosblafphemos, qui con fingunt nouG uerbum. Vocatcnim Icriptit ram ipfam Prophetiam amp;nbsp;Pfeudopropho tas, qui aliquid contra, aut prætcr feripru-ram Propheticam amp;Apoftolicam docent, 8i tradidit banc regulam,qua uitari podiint corum mcndacia,ficxpcndamusea ad prox pheticum fermonem,uel propheticam ferip turam, cui iubet nos aufcultarc tanquam lu cernæ,quæ tenebras amp;nbsp;mendacia diaboli difeutit amp;nbsp;dcpeîlit Huius uerba funt.

Hane uobis fecundam feribo Epiftolam, utextimulcm uos quatenus memores fitis iierborum,quç prædida funt à fandisPro phetisamp;mandati noftri,quifumus Apo-ftoli Domini amp;nbsp;feruatoris. Namfcircdebe tis,quod in extremis diebus uenturi funt ilx luforcs,hosfupra proprijs notis depingit, quodclam inducent fedas perniciofas,uel ut Paulus ait: In hypocrifiloquenturmen dacium, prohibentes nuberc, 8i abftincrc^ cibisquosDeuscrcauitad fumendumcutn gratiarum adioncfidclibus, amp;Domfnum,, inquit,qui eos mcrcatus eft negabunt,amp; ul jim uerita tis maledidis afticie nt, ficu t blaP

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pheiTil

VERBI DEI.

phcmi nunc makdicunt Paulo proptcrea, quod dare confutat humanas fatisfadio-n«s,tuftification€m,amp; rcdemptioncm ex Ox pcribns. Propterca jnquiunt propter auax ri t i â fi d ieij s fermon ibu s, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KTfzÄvo/f

(xvöö/ïde uobis negociabuntur,comparât cos cum Sodomaamp;Gommorrajamp;aiteos habere plenos oculos adukerrj, Satis autem confiât,quicircumferant hæcinfignia .De morum turpitudine pudet me loqui, pro Icriptura tantum contendo,quampcdibus concukantamp;exurunt. Sed corum dogma ta Petrus uocat Sophifiicas fabulas,amp; falla-ciam ait detegendam, ad laternam prophex ticæfcripturæ.Ëthabcmusinquit, prophe ticiim fermonem ,cuibcnefacitis attendenx tes,ficut lucernçlucenti in obfeura node,do nee illucefcat dies, amp;nbsp;Lucifer oriatur in corx dibusuefiris,cum feiatis nullam propheti. cam fcri pturam efie humanç interpraetatio nis,uelhumana uoluntateolstrudijfedfanx dos dei homi nesà Spiritu fando agi tari ad loquendum.

Hiceftampliffimum teftimoniûadomx nesdodrinasamp; traditiôes citrafcripturam refutandas,imb ad reficiendos omnes inter prêtes , qui ex fuo fenfu fine fcripturalox i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quuniur«

DE AVTHORITATE

quuntur. Difcrte cnim diftingui't inter pro phetiam ucl proplieticam fcripturam amp;nbsp;in/ lerprerationem, quæ fit ex proprio fenfu a« traditionibus,quæ pro hominum uolunta tc obtrudiintur, uocat omnes dodrinasfi/ ne fcriptura Spiritus fandi tr-ctrocpKrpSijiovt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirabilem hie tribui t authorita/

tem ueieri Prophetiæ, amp;nbsp;fcripturæ prophe ticae.Cumenimpro fuadodrina allegaiTcf confpedam Chriftidiuinitatem, amp;uocetn patrisdecoEloaudit3m,acMofiamp;Heli{ tc/ ftimoniiîChrifto exhibitum in monte fan/ dOjfatis firmis amp;nbsp;illuftribus argumentis eft ufus pro fide fibi concilianda, amp;nbsp;tarnen oro nibusrjs allegationibusprffcrtfcripturjfit mitatem,etfirmioreminquithabemuspro pheticam fcripturam, cui benefacitis aufcul tantes,fed idem eft Spiritus fandus,fui fem per fimiIisinMofe,Prophetis,Chrifto,A/ poftolisChriftusait:fcrutaminifcripturas, ÖC per hos teftes examinate meam prædica/ tionem . Petrus fubfcribit: Benefacitis in/ quiens,quiad prophcticam fcriptura om/ nem dodrinâ,ctiam meam exigitis,amp;hor/ toruosut etiam Pfeudophophctarum eo/ . rum,qui nouam prophetiam,amp; nouim« i uerbum confingunt, ad lianc lucernam dil*

gentiu®

V E R B I D E î . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6/

gentius amp;nbsp;propius afpidads. Siccnimdo prehendeds diabolt Sophifticam. Vocat ail tem omnes humanas dodrinas dtra uergt;» bum tenebras,amp; hoe tantum laternam amp;nbsp;lu cem,utDauid edam appellauit: LucernS inquit pedibus meis uerbum tuum,amp; kiemen femids meis. Paulus inutraq;adTigt; motheum amp;. ad Titum ferio monet de extrc mi temporis blafphemijs ui tandis, qui nox-uaamp;impia dogmata fine uerboobtrudût, amp;nbsp;Rcgulam qua caueri poiTunt, annedit banc, fi refiftamusin uerbo ô^facrislitcris^ extra quas pedem moucre prohiber, ôd ad.« dit,hac régula obferuata, faluum facies teip fum,ôd cos,qui te audiunt ,hac non obferua ta,prolaberisad ftultasSd impias difputa* tiones,quas qui fequentur, aberrabunt à fix de, öd ad maiorem impietatem proficient, ac fubuertent auditores, öd capientur diabo li calumntjs, Depingit hos Pfeudoprophc tasuiuisjôd fuisipforum coloribus,facitcg antithefim boni dodoris Euangelrj ,ct impoftoris ac Hy pocritæ. Uc^ feribit autem utruncj extjsnotis.

E Bonum

DE AVTHORITATE

Bonum Dodorem ôd Epigt;

fcopum quod fit.

» Vniusuxorismaritus

» Sobn'us

3 Modeftui

■4. Ornatus

3 Hofpitali's

6 Aptusaddocendum

•J Nonuinokntus

S Non pcrcufibrjfed æquus amp;nbsp;alicnusà pugnis

• 9 Non turpitcrlucncupiduSjfcd alienu« abauaritia

• 10 Nonbifinguis

• 11 Non nouitius, fed tenens myfien'um fk dei cum pura confcientia

Impoftores 8d Hypocritas

quodfint,

Prohibcntcs nubere

a Ingrati

5 Intempérantes

4 Superbiamp;inflati

S Carences afieAu itnmi tes

Malcdi«^

VERB I DEI. ^7

• 6 Makdici ,calumniatorcs,qui in erro* rcmaddiicunt,amp; errant I'pfi.

»J VoluptuofiS: incontinentes

• 8 Attoniti amp;nbsp;immites amp;nbsp;rixantcs de uoca-* bulls ôi implacabiles

• 9 Auari,amp;fiii amantes

to Proditoresamp; tcmerarij»

ti Habentesfpeciem pietaiis,cuni eiusuim abncgauerint,

j Nec{! quifquam ita caccutit aut defipit, i t qui nonimpoftoresàbonis dodoribus his ; notis internofcerc amp;nbsp;dikriminarc poffit, 1, fed tarnen, quia multi funthypocritæ,qui

pietatcm amp;nbsp;religionem Angelorum fimugt; bnt per i mpurum coelibatum, amp;nbsp;dcledum ciborum ac ueftium,nominatim banc eor3 dodrinam perftringit,ait eos^ dodrina fix dei difcefTuroseffe, Si uim pietatis, hoc eft, iufticiæ fidei negaturos, amp;nbsp;inhypocrifi dox durosmcndacium,amp; dodrinasdæmonia ‘ nbsp;nbsp;nbsp;rum,hasfcilicet,quod matrimonium ccrx

tis'perfonis fitillicitu amp;nbsp;prohibitum .Item ! cibi,amp;ueftes,atq;eis ipfisdodrinistribucx I re iufticiam, Si uim pietatis, uel pcrfediogt; I iiemChrirtianam,aithosaueritate SCafax I crisUteris auditum auertere, Si conuerti at) I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h fabulas

De avthoritate

fabulas,non fuftincrc fanam dodrinam, fer tnonem Domini noflri lefu Chrifti,amp; cam quæ ad pietatem per fidem ualet, fed coacer iiare fibi magiftros,quiiuxta proprias jpfo rum concupifeentias doceanr,amp; infanire cir caqu{fiioncsamp; pugnas ucrborum,propte rca quod eis adempta fit ucritas, amp;nbsp;perfuafi Cnt quæftum effe pietatem,quod ûnt men^ te corrupti,amp; «j'oKiiiOt thij Tr'istp, qui fibi parum placent in dodrina fidei,fcd fpemponunt indodrinisàfe Aalijsinucii tis,eaftp admirantur, pro cceleftifapieniia, amp;nbsp;uera pietate :

Nam Paulus ipfe tic exponit adThefla» cum ait: quod Deus fit milTuruseisefficaci am illufionis,ut credant mcndacio,amp; condé nentur omnes qui non crediderunt ucritati, et fanis fermonibns domini noftri Icfu Chri fti, fedfunt Zvt/loxtKrisvTiiii/Tfî «t/liKia, ideftjfuntfibi placcntcsininiuftitia,uelfeiu ftos exiftimantes in ijsrebus,in quibus non cft iuftitia,hoceft,inoperibusmanuum fua rum,in dodrinishominum,quæ non prO'* banturuerboDeijfcdcx miraculisamp;prO' ’ digijsmendacibus . Jili nonaufcultantÂn/ gelis,Chrifto nato canentibus: Gloria in lt;xcdûsDeo,amp; in terra pax iv/oK'ix homP nibus*

VERBI DEI.

nibus,non fibi fan's placent in hoc infante, quod fitmifer , SCabicdusacdeformatus cruce,quæftum exiftimant pietatem, opes, öd imperia quærunt,non aufcukant Deo de coelis fonanti : Hiceftfilius meus dilcdus, qui mihi placet, fibi in airjs rebus placent, ^incOjin quo Deus nos uoluit gloriari

Hos Paulus auerfari iubet, negatcos au.» diendos e(re,ac ne quidem cum eis difputan dum,fcd fugiendum ab ipßs.ficut à ferpen^ te Cancro obfurdefcendum ad eorum

j{gtcj/gaa!c/l«?ir^v3Ä?,amp;ftultas(Sd impias quæftione3,non permittit nosextra fcripturam mouerc pedem, ut cum eis con^ grcdiamur,fed mandat refiftere in facrislite ris,cumait. At tu perfta in his quæ didi^ ciftijâd quæ tibi côcredita funt, feiens a quo didiceris,8d quod àpuero facras literas nogt; ueris,quæte pofTunteruditum facereperfi dem adfalutê quçeft in Chriftolefu,propte rea quod omnis feriptura diuinitus infpira ta utilis fi t ad doétri nam redargutionem ôic. Sdficratiocinatur : Epifeopus debet re fiftereinijs literis,pcr quas poflit cruditus effe in doftrina fidei, uitare dæmoniorum' doftrinas,amp;feipfumac audiences feruare. Sed taies funtfacrx literæ. Minoremprox

E iij bat,8d

gt;10 DE AVTHORITATE

primo hanc partcm de abfoluta eru/ dirione,cxcnumcranone officiorum boni dodoris , Quandoquidem inquit, omne ofticium dodoris eft ud

IDodrinam

_ ,/Inueftigationem

\ Caftigationem

(Difdplinam eam quæ eftin iuftitia.

Oportet enim,utipfe ait : Epiftopum dïe lt;P'tircCK.TiK.i^,nsf^TOUS «.yTtÄtyovT«! : amp;nbsp;qui pqiTit reuincere eos, qui fe opponuntueritati iprætereactiam oportet errantes ex ignorantia ud infirmitatc corrix gère, ôd rcuocare in uiam : demum pueri lagt; de opus habent,amp; TtaiJii«.. lam fi facræ Ih ïcrae iufficiunt ad J^tJ'eeo'KaXtxp : Igitur omnes articuli fidei, ô(. uniuerfa ad faiutetn neceflaria poiTunt ex rjs doccri »

Deinde fi ualent ad cos reuincendum,qui refiftunt uentati ,ueloppugnant dogmata fidei,amp; obtrudunt dodrinas dæmonio«» rum,igituromnes HærefespoiTuntexejsr« futari,iSd mentiuntur,qui uerbum non feriz ptum proprerea confingunt. Non patet •bic effugiiim,utdicantjamp;fifacræ literçad hæc ualent, tarnen non fufficiunr, Falfutn «ft,inquit Paulus, quandoquidem affirmo facraï

V E R B I D E r. 7« facras Htcras abunde omnia fuppeditarc,ui homo dei integer fit,amp; ad omne bonü opus paratus, Mentiuntur igitur, qui fingunt bona opera citra uerbum Dei.

Alteram partem Minoris fie probat, q qui ftultas quæftiones, pugnas uerborum, prophanas , ôd aniks fabulas, amp;nbsp;in fumma, dodrinas hominum fine uerbo fedantur, aberrantafide,amp;fiuntimpti . Igiturfitii perdes in facrisliteris,amp; ultra non progrès diariSjfcruabis teipfum amp;nbsp;eos, qui te audi-uni, ab hac diaboli Sophiftica , maxime fi iuxta meum mandatum commonefeceris fratres,ficut bonum miniltrum lefu Chri^ ftidccetde fana dodrinaSi dogmatis dæ-. moniorum. Hæcinquit,commendafidell bushominibus,quierunt idonei,ut alios quoq!doccant,ôlt; rurfus: De bis fi commo nefcceris fratres,bonus eris minifter Chriiti ïcfuenutritusin fcrmonibusfidei,bonæcç dodrinæ,quam ufcpfcquutus es. Cæcegt;' rum prophanas 8lt; aniks fabulas reijee, quin potius exerce teipfum ad pictatem,atgt; tende tibt ipfi amp;nbsp;dodrinæjôC perfide in his. Nam fi id feceris,{eruabis teipfum ÔC eos, qui te audierint, Adhxc præceptum ad., dit;Hoc pracceptum commendo tibiTi-

E iiij mothee

DE AVTHORITATE rnotJice filijjuxta prophetias,quæ te præcef feruntjUt militesin eisbonam militiam liaz bensfidem amp;:bonam confeiennam, quam ponnulli déférentes naufragiumfeceruntciï (a fidem

Et hiç aperte l'ubet nos cum diabolo militare per ueterem prophetiam, amp;nbsp;ex hac fidem confirmare , amp;nbsp;formate confcientigt; am ,amp; addit caufam, quod alioqui cum alqs fidem fimus amifluri amp;nbsp;faduri noz bis erraibundam confeientiam . Po’ftremo pon contentushæcfimplicitermonuiflcob feifatur per omnia facra,

Obteftor inqui (,te coram DeOjS: Domi po noftro ïefuChrilto,quiiudicaturuscft piuos amp;nbsp;mortuos in apparitione fua, amp;nbsp;per regnum ipfius ; prædica uerbum, inftajUr^ ^e, opportune, importune, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obx

jurga,exhortare cum omnilcnitatcamp;do^ tftrina. Nam erit tempus,cumfanamdo» ^rinamnon fuftinebunt,fed iuxtaconcur pifeentias fuas coaceruabunt fibimagiftros $Cc. Hoc tempusfi nunc non eft, cum fides poftra ex uerbo non fcripto, humanis tradi (lonibuSjConfuetudine, ccrimontis,Patrigt; bus,amp;:fynodorum ftatuti5,finc uerbo Dei probatMtjCii manifefta fcriptura pro çuiusx libct

_ VERBI DEI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7J

Übet uafri hominis commento eluditur. Im'o cum nobis cmanibus excutitur amp;nbsp;com buricur,nunquam erit expeAandum.

Si tales homines nô funt cp'iÄKVTOt, amp;nbsp;fuç fapienciæ admiratores,finon funtauari,fi nonfunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;Thrafones,fi nô funt

oft entatores et jBAa;a'lt;^»^0{,qui nouum uer büconfingunt,fi nô funt parentibusimmo rigeri amp;nbsp;ingrati,qui nô egrediuntur fuasca ueas ad fubueniendum feni 8C morituro parent!, fi non aso^yot qui pro fimulataca-ftitatenon audent agnofcerc fuos filios ,fi non funt ictrTrovt/lai qui implacabiliter cum pietate bellum gcrunt , fi non funt lt;/!lt;«-StAoifSC uere membra diabolijfi non funt in temperantes,finemifericordia, négligentes fui officii,doâ:rinæ, ôd operum uerebono-rum,finonfuntRcgum,regnorum,8d Eu-ropæ Tirgoc/'oTöUjfinö lt;J/A«lt;/'oi/à//zâ^op » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui damnant matrimonium,

ne cogantur ducereuxores, ôdabftinercab aliorum coniugibus, fi non negant uim pic tatiSjidcf fubipfius fpecie ôd prætextu,qui plus tribuunt humanistraditiôibus,quam mandatis decalogi, Sd docent has elle per-feftioneni Chriftianam,ut iuftitiam fidei

E V detra-i

DE avthoritate dctrahant,nunquam fuerunt,ncc erutitfn «ternum.

Paulus didurus ultimum iiale Ecckfiar, conuocat Synodum cuius authontatem,amp; leftimonjum ualiturum elTet apud omnci poftcroSjamp;ineafic concionatur Epifcopis Afiæ. Contcftor uos liodicrno die, quod mundus fum à fanguine omnium ueftrum. Noncnimcælaui uoseorumaliquid ,qu3S clTcnt in rem ueftram,fedexpofui omnc con filium Dei,pertriennium noAe öcdie fine ceflatioe, amp;nbsp;cum lachrymis monens unum/ quencj! ueftrum. Noui enim quod poft diquot; fceffum meumlupi rapaces in uos ingrefturi funt,non parcentes gregi, amp;nbsp;ex uobis exo/ rientur uiri loquentes peruerfa ut abdu/ cant difcipulos poft fe. Quare attend!teuo bis,amp;uniuerfogregi,amp; uigilatememorcs, quod per tricnnium hçc cum lachrymis mo nuerim, Et nunc fratres commendo uos Deo et fermoni gratiæ ipfius,qui potens eft uosfuperftruere, amp;nbsp;dare hxrcditatem inter fandificatosomncs.

Hic PaulusSynodum monct dePfeudo prophetis, ÔC contcftatur totam Ecclcfiam, ut diligenter meniinerint huius moniciogt;’ nis, quam continuo per lacrhrymas etiani totutn

VERBI DEI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7i

totum triennium i nculcaucrat, ut fibi caue^ rent ab rjslupis, qui deuoraflent corpora SC animas per impia dogmata, 8c traditiones, quaseoprætextu Ëcckfiæobtrufuri eranr, quod Apoftoli non potuerint dkere de om nibus ad fidem öifalutem neceffariis, nec uniuerfa religionis dogmata , in fermone gratiçDeicontineri. Egoinquit uos hodie teftes adhibuijUt fi per has perfuafiones pe-reatis, mundus fim à fanguine ueftro, neep Chriftusmihi imputabit ueftram perditio nem. Scio hoc futurü,amp; totus horreo pro^ pter clades Ecclefiæ,eu intueor Prophetias de extremis temporibus. Propterea uere-bar,neChriftus hoc mihi imputaret,fi uos non præmonuifl'em, hoc fecit me tam folix citum,Si: hörribilis illablafphemia ac idola tria, quæ eft oppreffura Ecclefiam,totics ex culTitmihi lachrymas. Sed quid faciam,cû audio Danielem dicentem: Perpetrata cft dcfinitio. Non poffum aliud, quam comgt;i monefacere,neaudiatis,aut recipiatis ali-quod nouum dogma, hoe prætextu, quafi ego non patefecerim uobis omne conftlium Dei, quod uos fcire referat, uel c^lauerim uosaliquid, quod effet ad falutem neceffa» rium» Ndcioquid addam,niû utuosfer^ moni

^6 DE AVTHORITATE

monigrattæ Dei commcndem , uelcom/ mcndemfacras Iiterasuobis,quæ poiTunt fupcrrtruerc, ÔC fuper fundamento Chrifto, fuper quo tota Ecckfia, omnes Patriarchs, Prophctæ,Apoftoli fuperftrudi funtjædi» ficare .Chriftus fundamentum eft Ecclefis, nos lapides amp;nbsp;ligna, qui uarijs tentationi.* busexpolimur,fpiritusfandusarchiceAus uerbum Dei cementum 8C bitumen quod continet. Naminuerbo Deiinjdificamur Ecclefi æ,amp; per id in ea retinemur. Hoc nos Chrifto incorporât amp;nbsp;confociat, atq; confo lidat,neomni uento dodrinæ circumfcragt; mur amp;nbsp;rapiamur,atcp rurfus cxcidamus.

Hoc fcutum eft contra igneatela diabogt; Ii,hoc folo gubernaculo regitur nauis Ecck fis.Hoc clauo nobis excuftb, ncceiTe eft nos naufragium facere circa fidem. Ad hoc ucr bum Petrus nos iubet afpicerc ,tanquam ad laternam, quæ in tenebrofa nosfte ignogt; rantiæ amp;contemptus Dei, infidelitatis,SC audaciæ,excscatarum à diabolo mentium lumen fidei. Si diuinæ uoluntatismonftrat çognitionem,neprolabamuradhærefes,5i dodrinam Pfeudoprophetarum recipia^ mus. Ad hanc lucem, qu x omnes tenebras crrorum difcutit, Chriftus SC Petrus iubent nos

VERBI DEI. 77 nosomnem dodrinam afpiccre, amp;nbsp;ad hanc ffu ad lydium lapidem fxaminare,amp;: ad häc falt;ram anchora m Paulus nos confugere iUx bet,intertempeftateSjÄ: refifterein facrislu tcris, per hoc nos fuprcmodic iudicandos Chriftus clare pronunciac , hoc ad uitam çcernam acquirendamfufficerc loannes fcri bir,adhanc fcripturam Chriftus quærengt; tem de ratione falu tis remi ttit, hoc uerbum Lucas fe fumma cum diligentia fcriphlTe af firmat,ad hoc uerbum Efaias eos , qui nogt; uasreuelationesquærebant , ablegauit,ad hoc Chriftus reuocai miracula quærentes, habentinquit , Mofen ölt;Prophet3s,ficis non fiduntjUeq? fi quis ex mortuis refurgar, funt credituri : Per hoc uerbum Mofes man dat regibus,ut Deum timeanr,ex hoc ucrbo iubct facerdotes iudicare, poftremo ait,hoc fit ante oculos uobis defcriptum,utnemo po(ritignorantiæexcufari,amp; coelum ati^ terram contra nos fupremo die teftaturos lt;(re,quod ex induftria öd uolentes dcdamus nos rurfus diabolo,fi admittamus aliquatn dodrinam fine uerbo Dei, uel iudiccmus de ipfius uoluntate fine teftimonio facræ fcripturae. Colkgi nunc tcftimonia ex fæ* cris literis contra craffam illamblafphemü , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amde

78 DE AVTMORITATE

am de ucrbo non fcripto,amp; addam Patrun» (ententias, ubi abfoluero difputationcm de expofiuoncfcripturæ.

lAH DE ALIA SENTEN* tiadiccndumcft,quæa(reritiudiciiimdee3e pofitione fcripturæ pertincre ad Ecclefiam, lioc eft,ut ipfi exponunt,ad Synod um amp;Dodores probatosab

Ecckfïa.

ETfiautem qui'Iibct agnofcere modunt fuæ fidei debet, amp;nbsp;audire Ecclcfiam,de uerbo Dci monêtem, ficut Chrilîus,amp; Pau lusmandant, amp;nbsp;præterea magnam referre gratiam Patribus,qui multas fcrp turç phra fes nobis propter linguarum ignorantiam incognitas expofuerunt , ncc permiferunf bærcticos pro fua libidine torquere fcripru ram ad impia dogmata, fed acerrime reftite runtjamp;eosconfutarunt excollatione fcrp pturarum amp;nbsp;manifeftis fententijs , tamert procul hocabeft a Chriftiana modeftia,5lt;:5 menteChrifti, amp;PauIialicnifr!mum,utag nofcamus aut ampleftamur aliqiiod do-* gma hominum authoritatc fine tcft;monio fcripturx,tantum abefl, uteos, qui Apofio lorui*

VERBI DEI. 19

lorum 8lt;Patrum loca occuparunt, debca-musagnofccre proecckfia,fi nó tencantucr bumDei,uelfi contra ipfum dcfiniant.

Debet enim manere femper, in omnix busiudiciisfumma authoritas ucrbiDei,'a quo Ecclelia fuam habet authoritatem,Sd exeodc omnibus controuerfqs doArinæ cftpronunciandum,iuxta præccptumMo fijDeut.xvii. quod Chriftus confirmât, cum ait ; Serrno quem locutus fum,iudicagt; bit eosin nouiffimo die.Et Paulus : Si quis aliud Euangelizauerit, anathema fit. Hue pertinent illa,quod tibi praecipio, hoc ran^ turn facito DominOjCt non addetis uerbum quod loquoruobis. Item : Si quis non ma net in doârinaChrifti,uclaliam affert,nere cipiatis eum in domü,nec aue ei dicatis amp;c.

Nam fi liceret quibufeunq; quantalibet fanftitate SiC eruditione præcellcntibus,uel ipfis etiam Sy nodis Epilcoporum exponegt; referipturam pro arbitrio, non reddita ra-tione fuæ fententiæ exmanifefta feriptura poflent hoc pretextu nouos fubi nde fidei ar liculos facerc, quotics noua confilia eisin mentem uenircnt,amp; torquere feripturana \ ad fuascupidttates, amp;nbsp;in fumma tot abfur-da hanc affcrcionem çonfequuntur , quoi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priorein

So DE AVTHORITATE

priorem à tergo comitabantur Blafphemfgt; am,ut propofitisaliquot «xemphs,non en'l difficile denaonftrare.

• 1 Origenes exponit illam Pauli fententf am: Arbitramuriuftiflcari hominem abfc^ operibusIegiSjdcCerimontjs. Et hancitv terpretationem Scholç magno confenfu fc-* quuntur:

I Tertullianus damnat fecundas nuptv aSjpropterea quod non licet fratris uxorenl ducere . Nam omnes,inquit,Chriftianl funtfratres.

• 3 Communis expofitio eft illiuspraece/ p ti Apoftolici : Epifeopus unius uxoris uir fit, id eft, nebigamus admittatur adofficv um,uelis,quiuiduam duxit antefacerdo/ lium,fed qui uirginem habui t,amp; iam eft coe Icbs. Alij ad pluralitatem beneficiorum re/ fcrunt, quafi uero uxor fignificarct facer/ dotium.

■4. Hyeronimus contra louinianum ar/ gumentatur : Bonum eft mulierem non tan gerCjigitur coniugium eft malum.

S Pontifex ficratiocinatur: Translatofa cerdotiOjUccefTe eft ut legis quoep translatio , fiatjigi tur ad me pertinet condere nouasle/ ges,quibus teneantur Chriftiani ficutlud^

Mof« •

VERBI DEI. • ét

Mofe præfcriptis. Et in fumma quicqilid cftabufiium,amp;manifeftæ idolatrie indogt; Arina Ecckfiaftica ,defenditur ex Patrum commentarii s,amp; expofitione fcripturæ .

Citant pro inuocatione fanAorum, 8i amp;adoratione imaginurri illudex Pfalmoî Laudate Dominum in fan Ais fuis, quafi uero nulla effet laus Dei in fan Ais, nifi pet eorum inuocationem,amp; manifeftam idola* triam in cuku imaginiim .Item ex lob quirt to cap.allegant illud : Voca, fi quis eft, qui tefpondeat,amp; ad aliquern fan Aorum côuet tere, igitur inquiunt,licet inuocare fan Aos«

Et cum reuincuntur ex manifeftafcriptu rafuæimpietatisamp;infcitiæ ♦ Nam alter Io cusinHæbfeoeft . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'p'PD

Laudate Dominu in fan Auario fito,8d alter

bK** '«’’'D Hl

’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nomina obfecro,quiseft tibi cort

ferendus,amp; compara te ad aliquem fanAo.« rum. Hic ftatim fe defendunt per authori.« late m Ecclefiæ,allegant pro imaginibus fcx ptimam Synodum babi tarn Niceæ,ubi de treium fuit imagines retinendas effe in Eccle fia,tanquam libros laicorum. Et cum huic opponitur concilium jjo Epifcoporum, quodConftantinusBizantq habuit,in quo

F imagine«

«w DE AVTHORITATE

imagines funt abolitæ . Rcfpondent holt; concilium non tantimomeniicflc,quan^ turned concilium Romae cekbratum^Pon tifice. Sicflt,utexpofttiofcripturæ,quæcllt; fenbatur iudicio Ecckfiæ,amp;multitudini* ad arcenda petula'nda ingenia, amp;nbsp;ne finguH fanatici torqucrenteam ad impia dogma-I3,unius tandem Pontificis arbitrio amp;nbsp;cupi ditatibusferuiat, ifcj: pro muliei culæ benegt; uolentia^quouelitucrtat . NamSynodus Nicena hæcfcptim3,adpetitionem Ircnae Reginæ,qu3e uokbat imaginem beats Ma riæ coli, amp;nbsp;muliereshabere deam,ficut uiri Deum Chriftum habent,cclebrata eft à Pon tifice.Sic nulla eft creatura Dei,nihil tarn be nc conftitutumaDeo , quo non abutatut diabolus ad prouocandam Dei iracundiant amp;nbsp;hominu perniciem.Sed quomodo abuta tur diabolus nomine amp;nbsp;authoritate Ecclo fiæjftatim poft dicâ,illud primo admoner« uolui. Patres omnes ac fingulos quantum-cunc{;fan(ftos,amp; doAos habuifte lua errata^ amp;nbsp;facile intelligi poteft ex libris retradatio-» numAuguftini omnium facile doftiffimi, quid fentiendum fit de aliorum tam uaftis uolumjnibus, qui nihil recantarunt. Sunt jgiiur errata in patribus,ut nemodiffitegt;

tur,Â

VERBI DEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h

ttir,5d ali} alqs periculofius 8C pernidofius errabanCjUt Ongenes, Tertullianus, amp;nbsp;prianus, qui palam impias opinionesde.» fendebant. Ali) paleas, fccnum, amp;nbsp;ftipulam inuexerunt in Ecclefiâ, amp;nbsp;admifcuerunt pofitioni fcripturae,fed tarnen præcipuos articules fidei incontaminatos tenucrunt* V trorumq: ftudura ruct ad magnamillain tempeftatem, de qua Chriflus in Maiheo lo quitur ; Et exurentur paleæ, cum rcuelatus fuerit dits Domini, ab iilo igné,de quo Hic remiasait : Nunquid uerbameafteut ignis amp;c.Et de humanis doArinis inquit : Quid paleiscum tritico lt;nbsp;ÔCc. Paulus banc metaphoram de paleis ÔC igné à Propheta mutu atus eft,ficut rcliq uas fuas Prophetias de cia dibus Ecclefiæ amp;nbsp;Antichrifto, ac reditu I u-dæorum ad fidem amp;ç.

Sed poftquam Pontifex fummumlocîî occupauit in Ecclefiâ,amp; delà turn eftipfi iu-dicium de patribus amp;nbsp;Synodis,hic totam re ligionem ad fuas cupiditates attemperauit, amp;indulfitSophiftisac monachis torquen-tibus fcripturam,amp; Patrum errata allegan-tibijs ad qu ælibet dogmata ftatuenda, quae TTgflS Tcè«A^lt;Tafaccreuidebantur,amp;congt; ferread ipfius potentiam augendam ,ciin» Fi) ifti»

■4

«4 de avthoritate

iftiscollufitamp;rcpofuit ipfis dignamgratis ann,corum feâas ôi dogmata pro fua autho ritateconfirmabat, ÔC retulitlibros corum in canonem 8c Catalogum dodorum Ecz clcfiæjUt controucrfiæ religionisdccxpofl-« lione fcripturæ ex ipforum placitisiudicagt; reniur. Neq; enim in hac difeordia orbis, amp;nbsp;mikrrima diffipatione Ecckfiæ quic^ remi ttere uult, aut condonare tranqiiilli ta-ti publicæ, autpcreunribus animabus, nec Synodumeogi finit nifidcferaturiudici-um ipfi à iuratisj amp;nbsp;ex canonibus pronund ctur»Sed fi indicium de controuerfqs fitpe tics banc Ecclcfiam,fruftra niti, ÔC nihil prse ter odium quaercre^extremae dementiæ eft, critq: confultiffimum^utetiam nos adule-mur diabolo , graflanti in Ecclefia perim/ pr)frimadogmata5amp; crafTiffimam idolâtrie am. Depeenis purgatorij non effet magna res,cum poffit Pontifex facerc nobis hanc gratiam,ut liberei inde per indulgentias,de inferno tantum fumus foliciti, utrum pote âasclauiumiftucextcndatur,ficutallfgant; amp;nbsp;portæ inferi nô prçualebunt aduerfus eâ.

Sed Chriftus ait Lucç ix. Quem mei,nte orumcf; uerborum puduerit coram homini bus^pudefict'ipfius hliuscoram pâtrefuo* Et rut?

verbi DEI. tf

Et rurfus Math.X.Qui me negaueric coram hominibus,negabo cum coram Patre meo, amp;angelis Dei,amp;dare pronunciat nos ex fer mone quern ipfe locutus eil iudicandos fogt; re,0d dam natos abituros in ignem çternum 8i infernum inferiorem,ex quo nulla eft regt; demptio. nbsp;nbsp;tarn dur j comminaciones nos

reclamare cogunt, amp;nbsp;perturbare pacem hu-. iusEcclefiæjquæ audet aliquid contra uer-bum Dei ftatuere, etiamfi feditiofi ôé. hçreti ci dicamur, quod palam audire ipfa morte longe eft acerbius, fed confolatur nos Chrigt; ftus,qui ait : Hçc prçdixi uobis, ne ofFenda minijCum extra congregationemuoseijei.« ent,amp; uenerithora,utomnis qui uos inters ficit,arbitrctur feobfequium preftareDeo.. Scimus haec non tantü ad Apoftolos,fed ad eos etiâ. qui in his poftremis funt tempori* bus pertinere,propterea quod Chriftus ai11 . Infincmundi futuram huiulmoditribula» tionem, qualis non fuitîi condito mundo, Durius profedo nobifeum nuncagituriÇ cum Apoftolis , quandoquidem diabolus ijs pcrmifit,ut dicerentur Chriftiani,5lt; pro Chrifto pati,quod plenum erat confolatio^ nis ,ficut Lucas fcribit : Ibant Apoftoli gaii dcntcsaconfpedu concihj, quoniam digni

F it) habiti

DE AVTHORITATE

habiti effent pro nomine lefu contumeliam pari. Nobis multo acerbiiTimum eft, quod dicitnur comburi pro diabolo, fed nosno-uimusipfiusfophifficam,amp;Chriffumpr{ dixiffe,quodfubfuo nomine occupatiirus effet fummum locum in Ecclefia,amp; fedudu rus orbem,paucis excep tis, qui haberentur pro catharmatis amp;nbsp;peripfematis, id eft,piaz culismundi, amp;nbsp;tarn paucosuenienteChrigt; fto retentiiros effe fidem, ut ipfe prae admü rationecxclamet : Putasquod filiushomix ris inuenturus fit fidem in terra, cum aduegt; rcrit Nec^ dubium eft,quin hæc ipfa, qu{ nunc fe uocat Ecclefiam ,fecura tum fitfutu ra,ficut ipfe clare uaticinatus eft,cum ait,fix c.utfuitindiebusNoe,itaeritinaduentufü Irj liominis » Non poteft Chriftus uenire, iquamdiu ifti haeretici, qui reclamant amp;nbsp;per turbantEçclefiae tranquillitatem,funt fiu perftites.

Haec tarn multis uerbis dixi, ne terreanz tur pij ad fulmina iierborum, amp;nbsp;Sophiftiz cam diaboli. Ecekfia non eft ex fucceffione, |ftulo,potentia, opibus, amp;nbsp;hominum opi * pionibus cognoftenda , alias habet notas, Crucem , quia oportet nos conformes fieri jflaagipisfiltj Pei, ôC oranes qui pie uolune uiuerc

VERBI D EI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«r

uiuere, perfccurionem patfentur. Hçc crux noncftaccerfitajUtillamonachorum , fed nobis mukumrenitentibus impofita, quis non malitflorere amp;regnare cumEpifco-piSjödpoftea cum Chrifto, fi utrunej poiTit nobis contingerc;fed arfta eft uia,qu$ ducit ad uitä, amp;nbsp;pauci funt,qui ingrediuntur,cer tenon effent pauci,fi omnes qui uiuunt fub obedientia Romani Pontificis,amp;ipfiusprç fcriptisfaluarentur. EcclefiaChrifti femper fuit pufillusgreXjCtiam in eo numero, quac dicebatur ccclefia,neq; unquam Ecclefia hos profuisagnouit,utdc Prophetis Chriftus concionatur : Ecclefia cognofeendaeftex uerboDeijficut Chriftus ait :Ouesme{uo cemmeamaudiunt , qui agnofeunt aliant dodrinam, quam earn quæeftàChriftoin Euangelio tradita,non pertinent ad Ecclefü am,quia oues Chrifti nonaudiuntuocem alienorum,fed fugiunt ab ijs. Hoc facit nos etiamfugere^dodrinishominum.

Sedfeioquid opponant ,ficuilibetlicet exponcrefcripturam,tuncinfinitaeritlicen tia petulantibus ingenijs torquendi feriptu ram,8dcontcmnendi Ecclefiam, Imb Ecclc fia nihil aliud erit quam refpublica Piatoni (a,et imaginaria tantum,fruftra igitur Chri i.

F iiq, ftuB

DE AVTHORITATE (lus præcipit audireEcclefiam,amp; Paulus fi* pecaufa mandauit:utprophetæ duo,aut trèsloquancur, cæteh iudicent,fiiudiciuin fit penes muliitudinem »

Rcfpondeo : Semper fuit aliqua Ecclefia, 8c. cœtus piorum in mundo, qui renuerunt purum uerbum Dei, qui fuerunt audiendi, quod uerbüdocerent,nô propter fuam au* tnoritatê,fed propter ipfum,a quo habebât authoritatem,uerbum.Sedifta ecclefia fern peropprefia fuitàmalis,amp;àmultitudine, quæ cenebat titulum 8C authoritatem Eccle fiæjficutChnfiusait falfç Ecclefiæ ; Væ uo bis,qui occiditis prophecas 8C fapientes qui ad uos mittuntur, ut ueniat fuper uosom* pisfanguisiufius, qui effufuseft fuper ter* ram,àfanguine Abeliufii ufq;adfanguiné ^chariæfilii Barachiæ » In morte Abelis fCVpir pugna Ecclefiæ,amp; durabtt ufq; ad iu dicium , nec|;pijsaliud expeAandumerit, quàm quod Abeli, Proplietis, Clirifto,A-poftolis et Martyribus eft fad:um,fcd in hac pugna fupermanet mirabili uiAoria Chri (lus,qui per fuam amp;fuorum mortem mun* dum cum fuo principe diabolo uincit. No |iteinquit metuere : ego uici mundum. N3 lt;ft igitur Ecclefia refpublica Platonica ima* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gin aria

V E R B I D E I. Sj» ginaria,fedhk coetuspiorum,qui retinet uerbum Dei, amp;nbsp;fuerunc femper aliqgi boni doctores in ecclefia,quan^ fçpe tam pauci, utuix Ecdefia potiicrit agnofci» Tempore diluut] fuerunt tantü oAo animj,ut Petrus teftatur, 5C. in maxima illa mukitudine pogt; puli Ifraelitici, quç Deum de calo loquen» tem audiuit, duo tantum,lofueSd Caleph retinuerunt inconcuffam fidem » Tempore Hcliæ uere uidebatur Platoniea politia, cii is diceret : altaria tua euerterunt,amp; prophe» tas tuos occiderunt, SC relidus fum ego fogt; liis,amp;quærunt animam meam .Tempore Hieremiæ,Rexamp; populus cum facerdotix bus contendebant fe eiTe Ecclefiam, amp;. legem nonperituramafacerdotc , neq^templym Domini deftruendum, cum uociferarentut templumDomini,templumDomint,temx pin Domini eff,et propterea fe opponebant Hieremiç,8lt; deriferunt ipfius prophetiam, ac combuflerunt librura. Ecclefia Chrifti cœpit in praefepi,^ fuit ualde exigua mub titudo paftorum,fenis Iofephi,Mariæ ,04 tarnen hanc miferam multitudinemangex li agnofeunt pro Ecclefia, amp;nbsp;canunt eis fux os hymnos,cum fummi facerdotes,prinx fipeSjdC populus dormirent non tarn fomx

F V nofo*

ÿO DE AVTHORITATE

ro fopiti, quam fepulti infi'deli'tate. Tenc^ bac tum princeps tnundi fuum atrium in pace,fcd ubi fortiorcm fe ingreiTum efle uû ditjContinuofurebac , amp;occidit infantes» Non fuit bæc immanitas in Humana natu/ ra,fedcß crudelitas Diaboli , quæabillo tempore femper creuit, 8c augetur ad dient ufcj iudicij. Quare certum eft iftic Chri/ ftum non eflcjubi diabolus non exercer ty/ rannidem amp;nbsp;crudelitatem.Cum Ecclefiaeft pacata,in pace func omnia, quæ poiTidet illt forcis armacus, amp;L Chriftusex lud^a rurfuS fugicin AcgipcumjUclinaliquemanguluni cogic mulierem illam in Apocalypfi difcedt reufc^ad præfinicum cempus, quorurfuS aciem inili uac concra cadra diaboli ex mid risamp; defperatis hominibus, quibusnulU fpcsreliquaeft, mundum rneliorem futU' rum,fed Ancichriftum magis,magifcj: fub/ indegradaturum eflein Ecclefia ulcp ad exz tremumiudicium , ijsmiferisamp; defperatis dacChridus audaciam allatrandi diaboln» amp;arguendi eumdc impudentidimis ipfius inendacrjs, quibushomines perdit. Quare necede ed eumfurere , maxime fub fineni niundi,amp; cum detrada fuerit ei laruahypo crifeos, amp;nbsp;conûcjendus ed fpi riiu oris Chri

fti,holt;

VERBI D EI. 91 ftijhoc eft, ipfius iiiuouerbo ,quod diuidit «tiam carnalem animam, amp;nbsp;hominem animalem ex fua fapientia iudicantemafpiritu Dei, öi fpirituali homine, qui de omnibus iuxta uerbum Dei iudicat.

Judicium de expofttionc fcripturae eft pe nes Ecckfiam,eft penes fynodum Si Patres, Epifcopos Si Pontificem,quando fuam fcn tentiam confirmant ex manifeftafcriptura amp;nbsp;uerbo, per quod oportet totam Ecclefiä iudicari die fuprcmo, Si per quod necefle eft nos nunc iudicarc de Ecclefiä. Non ape-riturfeneftra,uellicentia petulantibusingéniés ludendi profua libidine in fcriptura, fed præcluditur iter audatiæ amp;impuden. tiæ Antichrifti,qui obtrudit impia dogma ta fine fcriptura. Non dominanturEpifco pi noftræfideijficut Paulus ait: amp;fcipfosri dendoscxponuiit, cum proponuntnoua dogmata fine auihoritate fcriptur3e,amp; irritant uchcmcntia ingénia, tantumabeft,ut pacatas reddant côfcieniias, uel hac rationc exiftiment reftitui poffe pacem Ecclefiæ.

Maxtmam iniuriam faciunt Patrihus, qui dicût eoshoc docuiffc,utinterpretibus, uel Sy nodis fidere debeamus fine fcriptura , Gcuc oç ipforü dariffiinis tcfiimonqsmon-ftrabo

fi DE AVTHORITATE ftrabo. Recens efthæc Sophiftica,PatnbiU amp;Synodis ignora

ConftantinusMagnus, qui primus dota uic Ecclefiam, amp;fummam ei authoritateffl atcf maxima priuilegia tribuit, quem nO ftri hodie Epifcopi pro Chriftianiflîm o Im peratore agnofcunt . Plane refutauic hoC mendacium in Nicena Synodo,cum omni' um Epifcoporum conftnfu. Huiusuerba funt Euangelici amp;nbsp;Apoftolici libri, nec non antiquorum Prophetarum oracula, plan« inftruunt nos quid de uoluntate Dei fentia/ mus. Quarehoftili pofitadifcordia,fuma/ mus ex didis diuini fpiritiisquæftionum cxplicationes, Quare conftat totius tum e£ defiæ fuiffe fententiam, in omnibus contro uerfijs deexpofitione fcripiurç ex feriptura pronunciandum elTe, amp;. ex manifeftis amp;nbsp;cia ris locis eos refutandos,q ui minus claros ad impia dogmata torqueant. Non fuit tant impudens Arrius, ut änderet fuum dogma obtrudereEcclefiæfinc auihoritate feriptu rçjfedcontendebat Athanafium alios no rede exponere fcripturam.Et refutatus eft, atcjjconuidus non authoritate Athanaftj SC aliorumEpifcoporumjUclpotentialmpeta toriSjfed ex manifeftis feripturis.

Illulfn»

VERB I D EI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

llluftnsefthæc Cypriani fenfentia de au ihoritate fcn'pturæ,amp; quantum patribus fincfcriptura pronundanribusfit tribuen/ dum. Mandant martyres aliquid fieri,fi iu fta,filicita,finon contra Dominum,aDci facerdote facienda funt,fi obtemperantis fa-cilis amp;nbsp;prompta confenfio ,fi petentis fucrit Kligioia moderatio, Mandant aliquid mar tyres fieri,fed fi feripta non funt in Domini lege,quæ mandant, ante eft,ut feiamus illos dedeo impetraffe quod poftulanr,« tune fa cere quod mandât.Neq; enim poteft ftatim uideri dediuina maieftate concenum,quod fuerit Humana pollicitatione promiffum, Itamartyres nihil polfuntjfi Euangeliuin foluipoteft,autfi Euangelium non poteft folui,contra Euangebum folucre non poD funt, qui de Euangelio martyres funt. Et hicgioriofiffimusmartyr amp;nbsp;Epifeopus cia-re affirmât nullum dogma recipiendum effe in Ecclefia propter Epifeoporum authori tatem,autmartyrum fanditatem fineferi-ptura, fed oportere eos probarc fuamdo-ârinam ex uerbo Dei,priufqu3m hanc Ec-défiæproponant. Quare conftatcos,qul hanc tribuuniEcclefiæ amp;nbsp;Patribus authori tatem ftatuendi aliquid citra feripturam, amp;dc.

94 De avthoritate

amp; dcGniendi de controuerfijs rdigionis fine uerbo,manifeHam facere i niuriam ueteri Ec defix,cum banc ei nouam effîngunt SopH fikam.Et quid poteftclanusdici in bac cau fa,quàmquod fupraex Petro citaui,quo3 propbeticafcriptura,cuinos aufcukareiip bet,amp;ad quamuulc omnes omnium do«« Arinas €xaminari,non fit tviÄufftul ex noftrainterpretatione, aut conferenda fit hominum commentarijs . Omnino unit bæc duo diftinAaefle, fie ut iudicem,amp; caU fam iudicandam, ut lucem amp;nbsp;tenebras illugt; minandas,nonfadt priuatamaut proprP am noitram interpretationem iudkem pturæ,fed contra fcp'pturamiudicem facit priuataeinterpretationis. Non aitinttrprC tes tribuere lumen prophcticæ feripturx, fed contra propbeticam feripturam effe la/ ternam, qua difeutiuntur tenebrae in priua ns interpretationibus.

Viruknta igiturdiabolicalumnia eft* qua lucidum uerbum Dei fuarum tenebra/ ru proprioepitheto, obicuritate deformat, aitenim feripturam tarn obfeuram effe, ut inteiligi non poffit fine Patrum comment# rrjs,amp;cxpofitioneEccIefiæ,amp; tam ambigt* am,ut poffit trahi ad omnes haerefes confit mandai

VERBI DB T. JI mandas. Diaboli hæcmêdadafunt,amp;atro cilTima Dei iniuria,quid poteft Spiritui fan âocontumeliofiusobijci ,quam detrabcre cius fcriptis præcipuam onrnis orationis uirtuum pe rfpicuitatemlt; Quod maius con uicium Cbrifto obrjci, quam eum tam obgt; fcurcdixiffcnobisdeuoluntateDei,utpogt; tuerit eadcm ratione fe in coelo continere» Hæc€ftgratia,quam diabolus nosrcferrc iu betChnftojprofua incarnatione 8i prædigt; cadoneEuangcIri.SiccôkrtillehoftisChri fti,amp; nofter acerrimus omnia conuicia in Chrißum amp;nbsp;ipfius uerbum ,in quo folo no firam lu«m,uitam,0lt; falutem confißcrc in^ tdligit,acproptcrca omnes qu$rit calum^ nias,ut hoc nobis excutiat, amp;nbsp;rcddat omnigt; noodiofum. Hanc diaboli fophifiicam no deprchendunt incrcdulijfed adorant pro cœ kfii fapientia, adeo, ut ubiuis gentium audi as feripturam amp;nbsp;uerbum fie dehonefiari, quod faciant hæreticos,amp; ille dignusfit cagt; pitali fupplicio, qui nouum T cflamentum audetcircumfcrrcfua patria lingua. Et Regt; gesin hac funtperfuafionc , quodgratum Chrißo prçfientfacrificium,cum exurunt ipfius uerba,ad qu x manifeflanda hominix bus nofiram miferam mortaliutem induit. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O extre

fS DE AVTHORITATE

O extrema tempora, 8i horribilem caeci ta/ tem.O crudele facinus,Slt;: atrociHimam phemiam.

Sed cum diabolus iam nomen Chriftf, Iocum,amp; officium ad fe rapuerit, amp;nbsp;curet Deum dici,amp; fuam dolt;Srinam uerbum no fcripium, nihil mirum eft, quod transferal fuae dodrinae epitheta obfcuritatemamp;an’ biguitatem in Euangeh’um,amp;: öbrinuerit,ui fua dogmata clara amp;nbsp;firma dicanrur, qu3f lucem afférant fcripturæ,ôlt;: illuftrent hoc tlt; nebricofum uerbum Dei . IpfiusinquaiH Sophiftices,amp;faIIaciarumpropriacpithct3 funr obfcuritas amp;nbsp;ambiguitas. Ipfe eft prin ceps tenebrarum SC mendaciorum pater, qui cœleftem illam lucem in mente primi hominis lucentem tam clare,ut imago diui/ nç mentis in ea luceret,amp; homo uere ad ima ginem Dei fadus diceretur,extinxit,autccr te ficobfcurauit per pcccatum,ut multo ma gis diaboli ingcnium,quam Dei irnaginem referamuSjfed fplendor ille paternç gloriç,€t àvTOvirurfus Ada/ mum uiuificat,amp; lumen in ipflus mente de/ nuoaccenditdida adeum dulciffima uoce defemine mulicris, quod deberet caputfer/ pentiscôterere. Indeufep abhac uoceluxi» iUa

VERBI DEI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ilia lux in tcnebris ,amp; fubinde nouas fciniil-las lucisper Patriarchas amp;Proph£tas fpat fit in mundo, ficut diabolus continuo poft conatuscft illam Iuccm,amp; fidem uenturi fe-minisobfcurare amp;nbsp;abolere.

Diaboli refponfa femperobfcura 8i amgt; bigua fueruntjficut indicant Apollinis oragt; cula,ficillum decepitcuiaitCKçoto'oç «Ävy (TiaÇàf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliû

fimili fallacia perdidit,cui refpondit: Aio te Aiacida Romanos uincerc pofte. Siclufit cummuliere in paradifo,quando promifit ei fcicntiam boni amp;nbsp;mali, quam illa de diuigt; nitateintellexit, non de fcientia miferioe 0£ perpetuæ damnationis expcrientia : Pro» priGeftdiaboli mentiri Só occidere, ad quae maximcualent ambiguitas ,amp;obfcuritas* Dei proprium eft docercueritatem,amp; uiuigt; ficare, quibus maxime cognata funt lux, öd certitudo, uel animus fiducia firmusjdiabo Uprimaôdpræcipua fuggeftioeft,utdeua luntateDeijamp;deipfius ucrbo dubitemus, ut fic intus , amp;in animo faciamus Deum mendacem.Contrauerbi dei propriaadio eft , certos nos reddere de bona uoluntatc Dei erga nos,amp; ut tribuamus Deogloriani ueritatis.

G Cliriftu«

58 DE AVTHORITATE

Chriftiisamp; Prophctæ uerbum Dduogt; ont ueritatem,uiam lucem, 8i uiram, Sic ! Chriftus : Ego fumuia,ufriras,amp;uita: Egofumlux mundi ,qui ambulatin tenegt; bris,ncfcit quo nadir.

Diaboluscontra uocat uerbum Deiob^ feurum amp;nbsp;ambiguum,quod crrarc facit ho/ minesàucrafide,amp; ducitad æternammorz tem.Chriftusait:Manifcftaui nomen tu/ um hominibus. Diabolus inquit,Euangez lium non eft manifeftum,fcd obfcurü. Chri ftusait : Væ uobisScribæ amp;nbsp;Pharifei, qui tuliftis dauern fcientiæ,amp; claufiftis regnuni codorum ante homines. Diabolus contra maledicit ijs,qui aufi funt legere feripruraffl finecommcntis,amp;comburit facroslibros. Dauid ait : Veftibulum uerborum tuoruin îlluminatjamp;datintelledumparuulis. Dia boluscontra:Scriptura non pertinet ad po pulum,quia non poteft intelligi propter ob icuritatem.RurfusDauid: Lex Domini pO ra conuertens animas,teftimonium dominl ccrcum,fapientiam præftans paruulis,Iufti tiæ Domini redæ,lçtificantes corda, prxc« ptum Domini lucidum illuminans oculos gt;nbsp;Diabolus contra: Scriptura eft tenebrofa. peruertens homines teftimonium Domini eft am-

VERBI DE Ir ' nbsp;nbsp;nbsp;9^

eft ambi'giium,quod infanire facit illitera^ tos, AdhæcDauidaitÎ Lucerna pedibua racis ucrbuhj ruum, 0(. lumen femitis mei?, Non ,inquit Diabolus :Tenebræfunt caligo facræ literæ fine canonibus Pon,» tificis. loanncs ait : Deum nemo uidit ungt; quam, unigenitus qui eft in finu Patris,ipf« enarrauit.Nojinquit diabolus, fed querere oportet enarrationes alias, amp;nbsp;alios enarrato res, Petrus ait : Benefacitis qui aufcultatis fcripturæ,quæ eft uclut latcrna luccns tn tegt; nebrofa node. Malefacitis,inquitille,qui attingitisfcripturam ,fed confukrcdcbetia Décréta óiDecretalcs t

Paulus ait : Perfifte in facris litCris,quç ta polTunt eruditumfacere adfalutem per fix-dem,ôlt; ad omne bonum opus paratum.

Nequaquaminquit Satan, SufFiciunt ad falutem fine articulis fidei conftitutis citra fcripturamàSynodis, amp;nbsp;fine bonis operix bus poft mortem Apoftolorü excogitatisr

Chriftus ait: Vos amici mei critis,fi fax cietis quæ præcipio uobis,

Contra Pontifex fuas traditiones mangt; datfubpœna indignationisDei omnipogt; tentisamp;maledidionisæternç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Chriftusait : Ego fum lux mundi,

G rj nbsp;nbsp;nbsp;Nort

»09 DE AVTHORITATE

Noninqiiit Pontifex, fcdduofuntluml naria in mundo,Papa amp;nbsp;Imperator.

Poftrcmo Pater bis de cœlo locutus ait Î Hunc audite.

Contra Pontifex, non tantum Chrißu» eft audienduSjfed quicquid definiuerit V id riuseius.

Maxima inter hos duos Principeslucis, ui tæ, amp;nbsp;ueritatis : tenebrarum, mendacio/ rum amp;nbsp;mortis concertatioeft ,quæ ccepK una cum mundo, amp;nbsp;uftp ad finem eius dura bit.Noncft Deus tam admirandus propter maicftatcm, qua infinitum fupra omnciu creaturam,eteiusintelle(ftumeminci,quart propter humilitatem , qua fe infra ornlt;' nem creaturam demittit , Hue pertinent illa:Humiliauit feipfum,falt;ftus obediens ufep ad mortem,mortem autem crucis.HâC humilitatem diabolus defpexit,amp;eonfifus fuafapientia,potentia amp;fplendore contert pfitfilium Dei, qui fe fubmittere uoluit ad hominumcaptum ,imfirmitatem 8(. mife/ rias. Proindepoft ipfius cafum pugnauit cum Chrifto per potentiam, fapientiam Si fplendorem,acfpeciem . EcontraDeifiliu» obiecitei imfirmitarem,itulticiam et miferi am , Superbo dæmoni uidetur ftulticia» quiequid

quicquid eft in fcriptura, de humilitate, amp;nbsp;miferia filij Dei, amp;nbsp;propterea arrogat fibi maieftatem fummam ex potencia amp;nbsp;fapien-tia,ac fplendore,fed h^c ipfius fapien tia, tan dem apparcbit Aulcida, hæc ipfius potent tia,extrema miferia, amp;nbsp;hie fplendor fumma obfeuritas amp;nbsp;caligo mortis atc^ tenebra-. rum, cum uiceuerfa hæcChrifti infirmitaa ad fummam perueniet maicßatem,hxc Hul ticia ad ipfiHimam Dei fapientiam, amp;nbsp;ipfU us miferia ad lucem illam inacceffibilem.

Sedquorfumhæc inquies lt;quiainfcri^ pturafe filius Dei ita demittit,ut uere poflit agnofei artifex in opere, nihil eH in ea fucagt; turn,fed dare 0^ fimpliciter 8C familiariter, achumanis uerbis diót.um,adco,ut filiut Dei fe Gallinæ, 8c inferioribus rebus com., par« , non efl genus orationis fuperbum, fplendidum , uelpromaieflateobfeurum, fed breue,lcue,fimplex,amp; fubru(ticum,amp; fi malis puerile amp;nbsp;plane uulgare,nec melius in telligitur ab uUis ,quam a plebeis,amp; miferia hominibus , amp;nbsp;tunc maxime quandofunt comprchenfi in fumma miferia »lucent hæc in fcripturis,ubi uerbumludit cum paftori bus ÔC agricolis,non ingreditur urbcs,amp; R« gum palatia,fed uenit ad Abraham fugicn »

G iq tern

»0* DE AVTHORITATÉ

lt;em c Babylone,amp; cum lacobo pafcen« gre ges loquitur. Item cum Mofc amp;nbsp;Dauide pa ftoribus, amp;nbsp;Chrifto nato mittuntur AngcH adpaftoreSjamp;ipfum uerbum incarnatuifl difcipulosclegitpifcatores, amp;per hoscura/ uit fpargi EuangcJium in orbe affercns fim.* plices,amp;: paupcres( quos diabolus nunc ar/ cet ex induftria a facris libris) aptiflimos cireadintelligendum amp;doccndumEuanglt; bum. Ariftotelcs,Demofthenes,Ciccro,Lii lt;ianus,GaIenus, Sc in fumma omnes fapicfl tes mundijhocpcdeftre genus oratiôiSjfigi» ras tam humileSjCt res ipfas deriferunt tan^ fummam ftuliiciam , ficut Paulus queritut pdCorinthios : Non funt afpernati fcriptu ram fapientes amp;nbsp;facundilTimi uiri propter maieftaictn orationiSjfed propterhumili/ fatem,amp; ut eis uidebatur, rufticam didio/ rem. Eftjgitur fcriptura plane familiaris, ßi ad pifcatorum/erdonum, fartorum,ru/ fticorum, ÔC iiifimæ plebeculæ caprum a£gt; (commodata. Ad hos proprie fcriptura per ïinet,ficut Chriftus gratias agit patri .’quod prudentibus amp;fapientibus hæc abfcondt* rit,amp;reuelaritparuulis. lmb fapientesSi prudtnieshancfoclicitatem rident,quia dis polyç fupsrbusfaciteos confitjerehuicfuae • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapiejk

verbi DEI. 1Ogt; fapientiæjamp;contemncrc fcripturam propter facilitatem uulgarem. Infeuit hoc diabolus h umanis ingenijs, uc ea funt di ffi cilia,turgida amp;nbsp;ambigua admirencur ÔC co^ lant, fimiks habent labra laducas,amp; fimilc gaudct fuo fimili. Huiufmodi eft diaboli in genium,0C hanc fui imagincm pro Dei fimi litudine nobis imprelTi t «

Impudens igitureft diabolus, qui audet fcripturam traduccredifficultatis,amp;inccrti tudinis,cü fit facillima, clarilfima amp;nbsp;firmif-fima,imb fola clara amp;nbsp;firma,ac ipfa claritas, lux,amp; certitudo, cui collatæ omnes huma * næ doârrinx, ÔC ditftiones obfcuræ, ambigu x ôduanæ funt, im'o uanitas funt Slt; men daciü, fomnia amp;deliramenta,palcx Siquif-quilix,aut fl quid eft magis,inutile 8C uanü.

Hue pertinent : Eft autem Deus utrax, omnishomomendax. Item ueremendaci-um coluerunt patres noftri.

Item ; Omnis caro foEnum,8lt; omnis glo ria eius quafi flos agri: Vetbum autem Do mini manet in xternum.

Item : Quid paleis cum triticoC dicit Do minus, an non uerba mca funt ueluti ignis, ÔC quafi malleus conterens petram cordis hu manic

G iiq Item

,04 DE AVTHORITATE

Item : Qui habetfomnium,narretfomni ptn,amp; qui habet uerbummeum/ecitetfer/ monem meum uerc.

VeritaSjCertitudo, ÔC firmitas uerbi Dei, incaufa funt,quare diabolus Deum infimU Jet ambiguitatis,fairitatis,amp; maliciæ. Ciari tas,perfpicuitas, amp;nbsp;facilitas, eut filium Dei 3ccufet ignauiæjobfcuritatisamp;incrtiæ.Co pia,exuberantia,amp; repetitiones crebrç ,cur jgnorantiæ,ncgligentiæ,amp; malæ fidei, Vo luntas Dei,fides, ôC falus noftra pauciiTimis confiât, quæ Deus à condito mundo tories repeiiuit,inculcauit,declarauit,amp;abhuma ris dorflrinis, amp;nbsp;diabolicismendacijsuindi cauit ; Ut neep præccptor necj pater hanc eu ram fufeipere, neep tot molcilias deuorare deberet. Dédit principio unum tantü man datum, idep non de regraui autdifFicili,fed de nô commedendo uno genere pomi. Hoc mandatum cum præuaricati eflemus, boni tas Dei confiderans nos pro inuidia, amp;nbsp;foligt;gt; citatiôediaboli nunquamferuatum iriper pbferuationem præceptorum, addidit Euâ ^elium deuenturo feminemulieris , quod côtereret caput ferpentis, amp;nbsp;nos^ mortc,amp; tyrannidediabolilibcraret.

^(çç l'n hoc uno fita eft falus humani neris,

VERBI DEI» lOÿ

nens,de hoc uno articulo tam copiofe, amp;nbsp;to ties monet per totam fcripturam noui amp;nbsp;uc teris tedamenti .Interim legem naturae fcri» ptam in mente hominis, amp;nbsp;in duobus prse« ceptis j de diledione Del, amp;. proximi,com-prehenfam fubinde inculcauit,illuftrauitamp; expofui t,propterea,quia diabolus per pecgt; catumhanc obfcuraffet, 8(. propemodutn xxtinxiflet in mente hominis.

Sed inirio humani generis lucebant illa duo præccpta in mente hominis, ficut in ca pite duo oculi, amp;nbsp;in coelo duo illa luminax ria, Sol amp;nbsp;Luna. Illa duo oculi erant men» tis humanx, quorum unus Deum confide» rabat, amp;nbsp;alter afpexit proximum,hic Deo gratiam referebat, alter propttrDeum iuua bat proximü,et fe huic idem tribuebat, qua tenus potuitcreatura conditorem imitarj, quod feDeus nobis, hoc eft,defenforem,ad iutorcm ,monitorem,parentem amp;c.

Hane legem, hæcprxcepta,uerbumDlt;i quod locutus eft ab initio cum Adamo pro pter amore, quem habuit erga genus huma nü,amp;quemfuo tempore declaraturus erat per mortem,cum uideret Cain folicitari^ diabolo ad parricidium,rurfus inculcat dû çenSjCur concidit uultus tuus,nonne fi bene

G V fecerrs

«o6 DE AVTHORITATE

feccris r£cipies,amp; fi mak, quieket peccatuO* tuum,donec reuelabicur ad iudicium

Sed quanta eft potentia, amp;nbsp;tyrannisdia-* boli per pcccatum,per quod ducit,trahit,et j mpellit quafi nolcntes uel nekientes homk nes ad ca Icelera pcrpetranda,quae pokea cgt;t confiderant, ipft ad iuam maliciam inhorft kunt,non fuit tanta malicia in ilia humant generis prçftanti natura, amp;nbsp;recens condita, necpofteafuiffet, nifiincitata fuifletâ dia/ bolojhic apparet quam feuum fit toxicum peccatum originis, quod fapientes homi/ nes nunc exténuant, amp;nbsp;negant cirepeccatu» Sed quam late krpkrit hoc uenenum, breui tempore,quantaeius iiis fuerit,ut tan/ turn non extinxerit illud lumen in toto ge/ ncre humano,uiuente adhuc Adamo amp;nbsp;re/ clamante , manifefte monftrat diluuium. Non deftituit Deus interim homines fuo uerbo « Imb uerbum Dei hanc turn cu/ ram gerebat humani generis, ut mitteret ad «OS Prophetas/icutludasin Epiftola memi nitdeprophetia Enoch fcptimiabAdamî quæclare minaiur imprjs: Videbat ucr/ bum Dei, quodhomines ad ipfius uoeem, quandocum Adamo amp;nbsp;Cain loqueretur, expauekeicijt tantum,amp; fugerent ab co.tan ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam

I

VERBI DEI. 107 quam^ feuero iudice amp;nbsp;tyranno non ample lt;S:erentur,nec exofcularentur, quafi feruato rem amp;nbsp;promiffum fernen, idco neeos perter refaceret,locutus eft poftea cGeis per homL. nesprophetas .Sedpreualuit maliciapecca ti, amp;nbsp;peruafitin omnes homines diffidêtia, Sclux ilia fidei ac promiffionis deuenturo fcminc,remanfit cant urn in o Ao animabus, cum quibus Deus rurfus paAus eft,amp; pro-miffionc renouauit. Sed poft ducentos qua draginta annoslux ilia fidci ,Slt; promilfio nis Dci,de fuo ucrbo mittendo ad liberatio nem generishumanicxcidit hominibus, amp;nbsp;rcmanfit tantum fides in Thare familia, 6C in domo Abrahx, ad quern Deus rurfus da relocutuseft, inipfiusfemine bencdiAum iri omnes genres. Luxit turn aliquandiu fides promiffionis, amp;nbsp;dcfcenditlacob in Ae-gyptü ,ficut Chriftus etiam ftatim ut cxhi-bituseftjfugitin Aegyptü, amp;ficut lofeph Patriarcha, docuit Acgyptios de fide, ôd lignaculo fidei (ficut Paulus ad Romanos iiq. uocat ) Circumcifione, quam foli inter omnes genres retinuerunt,ut teftatur Herodotus, ira curator Chrifti lofeph eis deE-uangelio,amp; præfente Chrifto prædicauit. Scd poft quadringentos triginta annos lux

lux fidd,amp; legi’s ctiam noticia fie inhuman nis mentibus extinftæ func,ut necefle fueri« Deum fuo digtto Jegem feribere in tabuli» lapideisjamp;anteoculos corporis proponey re,uthominesficadmoniti ad mentemreuo carent illamiucem ante in mentibus feripy lam amp;nbsp;lucentem, hinc funt ilJx Philofopho rum fcnteniiæ, nihil eft in in telled u, quod pnus non fuit in fenfu, tanta efte excitas hu mani generis,ut uix fcintillam illius diuinæ lucis in mente creatç uideat, aut memineri t.

Etcum Legis doÀoreç amp;facerdotesitcru lucem fidei extingucrent,amp; docerent homL nés per opera legis iuftificari, uel illius legi« facramenta,amp; facrificia iuftificare exopere operatOjU t loqu un tur : mifi t Deus Prophe tas,quihunc errorem corrigèrent , amp;tany turn obiurgarent banc Caininamhxrefim, utetiam dicerent Deum non mandaftedeii lis operibus, de quibus tarnen extat manife ftum uerbum Dei : hinc funt illx uoces,quo mihi multitudinem uidimarum ueftraru dicitDominus,plenusfumholocaftum,ari ctum,amp;hircorum,amp; agnorum.Item.'Non mandauipatribus ueftrisdc facrificijs Âc. feduoluitfignificareDcus,fe tantum irafd iniuriæ fadx feraini promiiTopn quo bene dicuiv

VE RB I DE I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109

dicuntur omncs genres, ut mail t omnia fax crificia facramenta in totû omitd, quani honorem huneChriitodebitum rransferre adquælibet opera diuinitus ctiam præce-pta. Verum nt eft in Prouerbio: Semper deteriorfequensartas. SneceiTcruntrjs Pfeil doprophetis Scriba? amp;nbsp;Pharifei, qui huma nam falutcm non tantum in operibusLe^ gis,ucrumetiam in traditionibus Patrum, amp;nbsp;operibus fine uerbo cxcogitatis poncx rent.Sed Chriftus proijs commentarijs im precaturipfis inferos cum ait; Væuobis Scribæ amp;Pharifei, qui tuliftis dauern feien tiæ,amp;daufiftis regnum cœlorumante hox mines . Hæcuerba pertinent ad omnium temporum commentarios.Eadcm enim cil diaboli malicia omni tempore,amp; maior po tentia fub finem mundi,multo maior ctiam eftignorantiaamp; peruerfitasin fecibusgene rishumani,quam ante,cum natura effet inx tegrioramp;uiuacior.

Quodfi tanta fuit diaboli potentiain pri ma fobolegeneris huraani,ut unum ex duo busfiliiscogeret occidcre,alterû pro dodri nafideijficutPaulusad Hebr.xi. déclarât: Qiioufcj! putamusbanc Caininâ maliciam amp;nbsp;diabolicam opinionem de dignitate opta tnarum

marum frugum, amp;nbsp;prçftantia open's opera ti pr{ agniculis illis bonorum operum,quf infirme uel imperfedç, uel uix editç offcrun tur in fide efle progrefl'am«; Viuctibus Apo ftolis, h{C dodrina de iuftificatione fidci eft corrupta pernouos Antichrifti miniftros, qui uolcbantetiâ uocari apoftoli,amp; transla ta eft pars iuftificationis icerum ad opera* quare neccfte fuit Paulum fcribere nouos commentarios ad Romanos amp;nbsp;ad Galacas, de uero legis amp;nbsp;Euangelii intellcdujac pro^ bare ex manifcfta fcriptura,omnes cffe reos, nullum fatisfacere legi, uel placcre Deo per opera,fed gratis iuftificari per fidem amp;regt;' demptionem, quæ eft in Chrifto lefu, Dlt; bac fententia retinenda, ô(. cauendis Pfcudo prophetis, qui fub fpeciepictatis bancipfi-» usuim SCefficatiamfidei negarent,amp; tranf-ferrent rurfiis ad opera , Paulus diligenter monet Eedefîam in omnibus Epiftolis.

Sed Origenes fecutus inter cæteros erro-» res,ueterem hæitfim reuocauit de iufticia operum,amp; expofuit Paulum de Cerimo^ nijs tantum loqui,non demoralibus. Han craftam ignorantiam riirfus refutauit Au^ guftinusdefpiritu amp;litera ,fed tarnen apud Sophiftas amp;nbsp;facerdotes, uicit uetus h ærefis, dontt

VERB 1 D EI. ’ nbsp;nbsp;nbsp;11»

donccueniret magnus Antkhriftus,qui glo riam fcmini mulicris,amp; ucrbo incarnate de bitam transferrer, non iam ad opera moragt; lialegiSjfed ad humanas traditiones, amp;nbsp;do-» ftrinas daemoniorum de coniugio,amp; cibit InterdiAis,de humants fatisfadionibus per opera indebita,uelutuocant,fupererogatio nis, 8i uota n)onaftica,ac indulgentias, de facrifictoMiffæjamp;oblatione pro uiuis Si tnortuis, de inuocationc 8(. meritts fanäo* rum,ad redtmendas animas ex purgatorio, amp;ad placandam iramDei pro peccatis ho-minü,de cultura amp;nbsp;idolatria in adoratione imaginum,amp; peregrinatione ad mutas fta-tuas. Iam contentio eft pro qs impijfltmis Ci^blafphcmis dogmatis, amp;nbsp;pro rjs produ-cuntur patres, amp;nbsp;allegatur Eccicfiæ authori tas,amp; fulminantur illæ fcntcniiç, quæ ad ue ram Ecclefiam pertinent.Pro haefumma Sathanæ fynagoga ÔÔ fchola,ad hanc Eclt;Iegt; fiam alligamus Chriftum, öi Spiritum fan-dum,hosnon pofleerrare affirmamus,!]« permittimus poteftatem iudicandi deferi-ptura,amp; retjeiendi Euangelium, tribuimus ipfisauthoritatem mutandi dccalogi,infti-tuendi facramenta,condendi nouos articu-los fidci citra feripturam pro fuoärbo trio

Ill DE AVTHORITATE trio. O horribilem blafphcmiam, amp;nbsp;inau^ ditamc3rcitatemlt;

Non funt iftiChrifti Ecclefia ,quamui« titulum amp;ordinariam fibi poteftatemuin dicent »

Non funt ex ouibus Chrifti,quantumuis giorientur feeiTe Apoftolorum fucceflbrcs.

Ecclefia non eft regnum mundanu,quod fucceftiione deriuatur ad pofteros,alioqui fu iffent ucra Ecclefia, quos Chriftus uocat fl-' b'osdiaboli,quandoquidem gloriantur (t non elTe nothos,fed legt ttimos Abrahæ fill os,amp;Chriftusclarefatetur : Scribas amp;Pha rifeos fuiiTe filios acfucceflbres Propheta-' rum. Ecclefia eft fundata fuperuerboDei, amp;Chriftoangular! lapidi inxdificata,ucl fuper fermonegratiae Dei de illo femine be^ ncdicfio extru Aa, Oues Chrifti uocem ipfl usaudiunt fequuntur,agnofcunt amp;intd ligunt ipfi us uerba, amp;nbsp;difeernunt inter ea ôi doArinas hominum . Oues Chrifti nort agnofcuntuocesa1ienorum,nonfequuntur necobferuanteorum prçfcripta.

Chriftus ait, qui habet uerba mea,et fcrgt; uat ea,ille eft,qui amat me.

Paulus aitjfi quis afiud Euangelizaueritj anathema fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

loatintJ

V E R B I D E I. It;

■ loannesait : Si quis in dodrina Chrigt; fti non continetkjfed diuerfam affert dodrï nam,nonrecipiaiis eum in domum,nequ£ aueeidicatislt;

Petrus iubetut exigamus omnium dogt; drinamad fcripturam Spiritus fandi , iSd memores fimus uerborum Domini,et Apö ftolorum.Paulus definit Ecckfiam ad Ephe fios : Ecclefia eft congregatio, quam fandi^ ficat Chriftus per lauacrum aquæ in uerbo uitæ. Quarc côftat uerbum Dei cfTe uitam^

quafi animam huius Eccle(iç,amp; cam fine Uerboeiïe mortuum corpus

Ne^ aliter definit Auguftinus,cumaiti cam e(re,quç tenet uerba fui capitis Chrifti« Quaeftio inquit eft, ubi fit Ecclefia,quid er« go faduri fimus in uerbis noftris, an in uer^ biscapitisDomini noftri lefu Chrifti quæ-remus lt;nbsp;Puto quod in illiusuerbis quærerc debemus , quiueritaseft,amp;optime nouic corpusfuum lt;nbsp;Ad eundem modum Pauluâ ad Ephefios ait : Ecclefiam hos efTc, qui ædi ficantur fuperfundamento Apoftolorum, amp;nbsp;Prophçtarum in ipfo fummo angulari là pideChriftoIefuJn quo inquit,omnis çdi ficatio conftruda crefeit in templum fan-dum Domino .Sicad Tiraoiheum dicit * , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H Ecclcfiatrt

Ecclefiam eflc eokimnam ucr)tatis,qu3e Çci-' licet in iierbo fiiftinct fidtm, amp;nbsp;feruat ipfiult; puritatfm,acmyftfria fideiamp;facramenta, inpuraconfcientia,amp;j'uxtaChnftiinftifu^ donem,ficuiipl’ciftic loquitur. HuiusEo clefiæ notæ funt,non op£S,potentia,autho ritaSjOrdinaria poteftas, dignitas, grandes tiiuli,fed eft pufillus grex miferorum 8lt; paii perum cfurientium 3i fitiennum, nudo' rum,inccrns fedibusuagantium ,amp;:mor/ lt;iac lanienædcftinatorum, quos potentes amp;nbsp;fapicntes,qui fc uocant Ecclefiam pro ma ledidis, amp;nbsp;excrementis mundi, ac piaculis babent, ficut Prophetæ ,amp;Chriftus Apoftoli cam depinxerunt.Et Paulus que/ ri tur ad Corint Arbitror quod Deus nos, qui fumus poftrcmi Apoftoli,fpedaculuin fccit mundo, tan^mortiadiudicatosamp;c. Magna côfolatiofuifletprjsmentibus,ciini pro Chrifto moriendum erat, fi permififlet eis diabolus, ut dicerentur ad Ecclefiam per tincre, fed hoc durilRmum rjs fuit, amp;nbsp;ipfa morte acerbius, quod pro feditiofis,amp; hac/ reticis interficerentur . Diabolus fcmpef plus nocuit Ecclefiæ per fophifticam,quaoi per tyrannidem . Bone Deus,quam multi adiunxifTent fe Prophetis, Chrifto amp;nbsp;Apo ftoliSj

V E R B 1 D E li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uf

ftolis ,fi non timuiffent erjci extra Synago-gam . Quam multi funthodie Nicodem/, qui non audent palam loquidedotftrinaiu ftitiæ fidei propter metum Sacerdotum, in tellexit Chriftushanccnegrauiiïïmam ten-tacionem, idco de eanominatimmonet in ïoanne: Abfq? Synagogis facient uos Slt;fc 4. Haec fophiftfca diaboli, qua feDeum uo cat ,fuam blafphemiam uerbü Dei non fcri pium Antichriftum uicarium Chrifti, ëC caput Ecclefiæ, fuos pfeudoprophetas ftic— ceffores Apoftolorum^ fuam Synagogam EcclefiamChrifti,nocentiflimaert,amp;muL toperniciofior , quam aperta tyrannis crudelitas , Sdmiiumin modum abfterret homines,ne feadiungant uerç Ecckfiæ,qu£ eft opprefta forma crucis, amp;nbsp;ualde defpeda, ficutDauid queritur : Qu'am multum re*-piëtaeft anima noftra obprobrio,cumfu-musignominiæ diuitibus, ÔC. defpeftui fu^ perbis.Contra Eptfeopi florent amp;nbsp;regnant, habentauthoritaté,potentiâ, honores, opes amp;perhasdeuindos fibi potentes,amp; ftudia tnultitudinis,ordinariâ poteftatê,amp; titulos magnificos, perfequuntur amp;nbsp;profcribuni, ôtoccidunt pro hæreticis piosnullorecla^ mante, fed eu principü ac populi applaufu».

H ij Hic

,«itf De avthoritate

Hic opus eft firma confolatione ex facriJ JiteriSjamp;fciendum Ecclefiam noneffeexijs noriSjfed uerbo Dei cognofcendam, ut anu fatismonuimus*

Quarc non terreamur rjs tonitruis amp;;ful minibus uerborum, obediendum eftEcck/ fiæ,qui non audit Ecclcfiam, fit tibi uelud Ethnicusamp; Publicanus. Ecclefianonpo/ teft errare,quia regitur à Spiritu fanflo Äf.

Namutfateamur hæc ueriftima efle,ita nihil ad eos pertinent,fed ad hos qui habent amp;nbsp;tenent purum Dei uerbum,amp; adminiftra tionem Sacramentorum iuxta inftitutio/ nem Chrifti. Ipfi manifeftam fcripturatn reijciunt amp;nbsp;damnant,amp; nos propter ueraifl doeftrinam Euangelij perfequuntur,acinu/ runt nobis, cum perfequuntur SC occidun' ueras notas Ecclefiæ , quare iuftiffime hacC jnipfos retorquemus,amp;dicimus eoselfeà Deo maledidos amp;nbsp;blafphemos, qui audent impudenterafferere, Ecclcfiam pofte muta re mandata Dei,Sacramenta inftituere,amp; co dere nouosarticulos fidei fine uerbo,ac rei) cere Euangelium,5c conculcarc,ficut iam eX urunt facrofanda Biblia.

Nam quod aiunt Ecclcfiam abrogalT« præceptum de Sabbato , mçræ infeitiae dl commentut”

commentû,ut Scholafticiciiâdocent.Necp cnimgenus, qiiodinhocpracccpto conti-« netur,eft abrogatum,quod quidem eft prin cipalis fumma hui us præcepti, amp;nbsp;continet caufam finalem huius legis, amp;nbsp;inftitutæ fpe cieijSpecies uero abrogata eft. Deus entra femper requirit conferuationem Cerimo-niarum,ficut cas præcipir, amp;nbsp;uult ut fint ali qui dies deftinati Cerimonijs amp;minifteno uerbi,hoc genus cftimmutabile,amp; eftfcngt;« tentia principalis huius præcepti,fed fpeci^ es,ut feptimus dies obfeructur,abrogata eft, quiaChriftiani funt liberi àcerimonijs Mo faicis,adCoIloir. rj.

Non minor etiam impudentia,quam ira pietaseft,quod dicunt Apoftolosmutaffc formam Baptiimi, quia baptizabant in no mineChrifti,amp;in nominePatris,amp;Filii,0i Spiritus fanAi : quiaChriftusab ijsrequirit hancconfeftionem . Etloannesait : (^ui confitetur lefum Chriftum effefiliumDei, is habet Patrem,amp; Filium. Et refutauit hâc calumniâAmbrofius primolibro de Spiri tu fanAo,ubi ait : Si fidemyfterium trinita tisteneiur,0iunatantum nominetur per-fona plenum eft Sacramentum.

H iij Dear-

»',« DE AVTHORITATE

DEardculisfinc fcriptura fadisabEc' defia,magna impktas£ft,nonfoluni fèuliiaa,airt’rcreEcckGam poiïe conftituek arciculum fidei fine fcriptura. Nam Paulus manifefteait: Fidcs eft ex auditu^audi tus aU tcm per uerbum Dei. Et Scholaftici omnci inorehabent obiedum fideiefleueritatetn feuelatamà Dco, contcntam in canone Bi' bliç.Quare magnam iniuriam faciunt amp;p3 tribus amp;nbsp;Scliolafticis,ut poft dicam. Sum^ ma blafpliemia cft,quod Cochleusaitjartk culumirinitatisnon poftcprobari ex fcrk prura:^ id etiam falfifllrnum eft, quod im' pudenteralTeritEccIefiam fuifleante uerb3‘ Cum enim fides Ecclefiam faciat,et fidcs ucf bonitatur,man)feftü eftetiam ecclefil ipfo yerbo,feu fundamento niti,fed fomniat int ptus homo ante Mofen non fuiffe uerbuw, ncc uidet à diabolo excæcatus, Mofen fcrk pfifte de uerbo Dei dido ad Adam, de uen/ lurofeminebcncdido; quod caput ferpcn tis contererct.-non intelligii hoc uerbum,amp; huiusuerbifidem conftituere Ecclefiam, fa tis apparet,quod contra confqentiam fed bat, cum Mofememinerit libri belloruiiJ Pomi.ni,amp; Judas prophctiæEnoch. Qua* re nianifeftum «ft etiam ante Mofen fuilT«

feriptu*

VERBI DEI»

fcripturam,exqua ipfeea,qu3e eius tempo ra præcefleruntjcxfcripfit.

Quodallegant Chriftum promififfefpi ntumfanftumperpetuoEcckfiæafFuturn, ut inducat earn in omnem ucritatem, agnogt;-fcoargumentumRofFenfis,'quo probatere dendum effe patribus, ficut Apoftolis. Sed hæcipfiffima hærefis eft Manichea, quam réfutât Auguftinus in libro contra Epiftogt;gt; lamfundamenti. Nam Nanicheusantefu» as h serefes pr aefatur fe effe Apoftolum Chri ftijà prouidentiam patris ,ac per hoc con» tendit fibi credendumefTe ficut Apoftolis^ Huie refpondet Auguftinus : fe non receptii rum nouum uerbum, aliud ab eo, quod eft traditum ab Apoftolis, amp;nbsp;recepturn ab Ec» clcfia. Huius uerba funt ,lib »ij .cap,v»Con» traepiftolam fundamenti.

Diftinda eft a pofterioribus libris excel» lentia catholic« authoritatis ueteris ac noui teftamenti ,quæ Apoftolorumconfirmata temporibus per fuccelfiones Epifeoporum, amp;nbsp;propagines Ecclefiarum, tanquam in fe» de quadam fublimitcr conftitutaeft,cui fer» that omnisfidelis,ôCpius intelledus,ibifi quid uelut abfurdum mouerit,non licet di» cere, author huius libri non tenuit uerita»

H iiq tern.

po DE AVTHORITATE

fem,fed aut codex mendofus eft, aut inter? pres erraiiit,aut tu non intelligis, In opufcit lisaut poftenorum ,qu3c libris innumeris continentur,fed nullo modo facratiflim« canonfcarum fcripiurarum exccllentiæ coas quancur,eciam in quibufcunq; eorumrept ritureadem ueritas,tamen impar eftautho^ ritas Iraq; ft quæ in qs a uero diflbnarc up dcntur,liberumerit ledori judicium,quO ucl approber,quod placucrit,ucl improbet, iguodoffendcrit.

ET CONTRA EOS QVI OB* frudebantManichæi dogmata line fcriptu rajobijcit ilia ipfa uerbapro authoritate Icri pturæjquæSophiftænunc prouerbo noO fcripto,amp; authoritate Ecclefiæ contra Icripturam obqciunt,

EVangelio, inquit non crederem, nifi ad id mccomoueret ccclefiæ Catholicf au foritas, quibusegoobtcperauidicentibus; f redite Euangelio.Cur non obtemperarc di pentibus,nolitecredere Manichco.Hieaper fpdicit fe non habiturum fidem Manicheo, jHp'pfius uerbo,quafifcripturj,proptcr€a.

VERBI DEI.

^uod fcriptura ante ab Apoftolis fueritab omnibus libris diftinda, amp;ipfis uiuenti.« bus confirmata, ac poftea ab omnibus in Ecckfia fine ulla contradidione reccpia* Quare manifeftum efl;, cos cfle falfarios uer.* borum Auguftini, ÔC ci tare haec contra con fcientiam pro uerbo non fcripto, amp;nbsp;homi,. num dodriniscitrafcripturam, contra qu{ ex diametro pugnanthæc uerba Augufli-ni. Nam ipfe manifefte prohiber ullam do-drinam in Eccleflarecipi, quafi fit uerbum Dei,aut conferendam cumfcriptura,quas non fit confirmata Apoftolorum tcmpori-bus,Slt; reccpta in Ecckfia pro uerbo Dei, Si liberum cuiq; facit omncm aliam dodri-nam reijcereji non placucrit, ut tx teftimo-nio iam adfcripto eft manifeftum.

Hane effe fententiam Auguftini, uenera.* bilis Gerfon affirmât, Ä réfutât eorum imgt; pudentiam^ qui tribuunt poreftatcm Ecckgt; fiae iudicandi de Euangelio,filt;condendi ar-ticulos fidei fine fcriptura,huius uerba funt lib.ij.de uitafpirituali.

Exiftisdeducitur,quod maior fuit Ecclc kæprimitiuæ auihoritas^quam nune litPap3eSeEpifcopoium,óe quod noneft „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H V in po-

I

lit DE AVTHORITATE

fnpot€ftateconcilii,autEcckfiç mu tare tra dinones datas ab Euangeltftis,ct paulo poft fient quidam delirant, nee habent, quo aft hoc,quod eftfaecre aliquod cfTepure defp de,parem authoritatis firmiiatem . Licet cnimipforuminftirutionesin dubium uo/ care . Et bic apcritur modus intelligendiib lud Auguftini ; Ëuangelio non erederem,ni fimecompuliffctauthoritas Ecclefiæ, IbL dem enim fumit Ecclefiam propromitiua congregatione fidelium illorum, qui ChrL ftum audiucrunt amp;uiderunt,Sd eiusteftei fuerunt.Eccebabesiieram fententiam illogt; rum uerborum Auguftini,Ëuangelio non credercm,ex Gerfone.

Idem ad Tertullianum,quem citât deprf fcriptionibusb3ereticorüdicentem,quod/ cunc|t eft primum, id retflum e ffe, adukeri/ rum nero, quod poftcrius, Eft refpondert dû,bæcuerbapugnarepro autboritate fcri pturçcontraomncs pofteriores doArinas, amp;nbsp;uerbum non fcriptum, ut uocant. Nam difputatio eratde dodrina Maniebeorum recipienda profcriptura, amp;nbsp;pro uerboDei, Hoe contendebant Cerdon, Marcion, Pra^ xeras,cum quibusTcrtullianoreserar, left refpödet fe non uelle ftare præfcriptionibus h aercti»

VERBI DEI. m hær«icorum,nifi admîtterentfcn'pturâro^ tam rcceptam ab Ecclcfia, 8c agnofccrent au thoritatem Ecclefiae tcftificantis de fcriptu-. ra. Valet enim teftimonium Ecclefiç,iittegt;. ftis Apoftolorum in dogmatibus, quæ uOx lebantclTefirma amp;nbsp;perpétua, non intradi.» tionibus,qu3snon optabant 3eternas,fed tantum temporarias. Ncq; enim quifquatn nuncobfcruat traditionêSynodi Apoftoli ci de non commedendo fanguinc, amp;nbsp;fuffoca to .Quare facile cft iudicare de alfjs traditio nibus fine feri ptura, quas aidnt ab Apofto^ lisprofeftaseire.EtCyprianiisbreucfenten tiam,fid firmamde omnibus huiufmodl traditionibus profert. Non hotninum ingt; quit confuetudincm.fed Dei ueritatern fegt; quendam c(re,nec curandum quid homines ante nos fenferint, fed quid Chrjftus ant« omnesmandauerit.

Extat pulchra Hycronimi fententia de fcripturæperfpicuitate,amp;author! täte, quç fummam meat alTcrtionis ,amp; totiushuius difputationis continet,quam pro conclufioneadfcribam.

Domi.1

DOminus narrauit in fcripturis Prind pum, ÔC populorum, qui fucrunt in ■ ca. Qiiareinquit, nullius hominis,quanx tumuisfan(Si,autdoAi fcriptumhabctau/ thoritatem,quia Dominus narrauitin fcri/ ' pturis populorum,amp; principum.Populogt;' rum inquit : quiafcripturæ funttotius po^ puli,amp; non tantum facerdotum,et totus po pulusfcripturam legerepoteft. EtPrincp pum qui fuerunt in ea,fuerunt inquit,amp; n5 funt,auterunt inea ,utpræicrCanonicani feripturâ Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorutnî quos princepes uocat, nihilhabeatauthor! tatem. Eadem eft ipfius uulgata fententia^ quicquid ex feriptura authori tatem non ha bet,eadem rationecontemnitiir ,qu3pro^ batur . Hæc eorum argumentis breuitef refpondi ex patribus , ut prj intelligant, cos iniuriam etiam Tandis Patribus face/ ; rc , amp;nbsp;hanc recentem efle Sophifticam de uerbo non feripto , ÔC authoritate Eecle^ fiæ. Neque enim Diabolus tum fuis uiriJ* bus tantum fidebat, amp;nbsp;rrat adhuc religatif* , Chrifti fanguine recês effufo, per cuius moï tem delufa eft omnis ipfius fapientia, amp;nbsp;uP resprortratæ,fedfinitis illis Milleannisin Apocalypfi/olutus eft Satanas,amp; graftatur v in Eccle

VERBI D EI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iif

in Ecclefi'a pro fua libidine, 8C fjuit audeligt; us,quani unquam antea, ficut Chriftus, ÔC Prophet« uaticinati funt : denfiffimas turn fiituras tenebras/t altiffimam nodeni,cum diesDomini ucniiTet.Denode infidelitatis Apoftoli loquuntur, ficut ipfi declarant, ôC Chriftus ipfe dicens: Filius hominis cum ue nieqputasinueniet fidcm in terraC Etrurx fus : Sicut fiiit in diebus Noe, ita erit in diegt; busillis,quando uenturus eft filius hominis . Mirabiliseft hominumexcitas,cum audiunt has prophetias tarn claras de cxcae cacione mundi,amp; fepultura fidei, atcç Ecclc fixjtamenfecurefibi perfuadent florentem hanc mukitudinem Regum, Principum,ö£ epifcoporü pertinere ad ecclefiam.Chriftus ait : Sicut fuit in diebus Noe,quando tantü oäo animæ erant fideles,ficfuturum ante iudicium.Seddeludit nos diabolus expe-Aatione unius Antichrifti, quem ipfe con-finxit fimilem illi ludxorum Mefli x,quem ipfiexpcäant,hunc Rabini fomniant cum regia pompa uenturum ÖC occupaturum or bem terrarum, atej reftituturum ludxis re num,amp; terram promilTionis, deletis genti-bus.Doftores noftri depinxerunt Antichri ftü ex Monacho öC Moniali gignendum,

uicoaAur

lié DE AVTHORITATE

ui coaAurum Pontificem, Epifcopos, Principes iisadcliftos,ad abnegandum no/ men Chrifti. Sed Chriftus longe alium d« fcribit,qui fit in nomine ipfius uenturus,^ uocaturusfeChriftû » Hanc excæcationetn acceptam ferre debemus Epifcopisôd l^io^ nachis,quibus deferebamus fcripturæilt;v lerpretationem amp;nbsp;indicium de expofitio' nefcripturæ. Et rede nobis contigit iuxt^ prophetarü,Chrifti,et Apoftolorum uaii^* nia, quia timuimusDeü dodrina,amp; man/' datis horainum , quiafomnia hominun) aequauimus 8i prjtulimus uerbo Dei,quiï dodrinamChrifti nobis non fufficerepU' tauimus Quia Chrifti pattern de cœlo ncntem : huncaudite,contempfimus,qui3 in facris literis, ut Paulus iuftît,non perfte/ timus,quia non complex! fumus ipfam u« ritatem,fed nos ab ea abduci, auclli,abftra-‘ hi,ÔC Omni uento dodrinçcircumferripagt; tiebamur uolentes. Ideo perq c fapicntiaà fapientibus, ÔC intelledus prudentium eft obtenebratuSjidcoreiecit nos Deus, fient ante propter eandem caufam ludæos. Idco Pontificem fuo nomine uenientem,hoce(l, quifuorum tantum iuratorum habet fuf* ffagia,amp; nullum ex uerbo Dei teftimonium rccipimus»

VERBI D EI»

recipimus. Ideo immifit nobis Deus eflica ciam illufionis per miracula mêdacia,id eil, ad hoc ædi{a,ut confirment mendacia congt; tra uerbum Dei, ut credamus mendacijs,54 damnemur iuftoDei iudicio,quia non cre-didimusueritatijedcofenfimusiniquitati»

H{c manifefte prjdixcrunt Prophet» de fija ecckfiajquç quia fcmper cadem eft,idein Uerbum habet,eandem fidem, eundem ho-ftem,qui rjfdê artibus nos oppugnauit, qui bus ante Iud{os,amp; tandem cxcçcauit,idco Chriftusdi Apoftoli ueteremProphetiam decladibus Ecclefi» amp;nbsp;Antichrifto ludæo rum Antiocho ad noftram eccicfiam accom modarunt .SicChriftus prophetiam Daniells,quam ludxi per Antiochum com-pletam experti funt,ad Antichriftum no-ftrum accommodât. Sic Paulus »pfauerba Danidis, qui extollitur fupra omne,quod diciturDeus,autcolitur, quæ de Antiocho etiam accipienda eflie Angelus ait, exponii de Antichrifto noftro. Sic Petrus ait : Fue-runt Pfeudoprophetæ in populo, ficuiin uobiseruntmagiftri mendaces.

Hæc qui intelligunt,non dubitant etiam quin illa Efaix Prophetia ad nos periineat, capi(cxxix«quia timuerunt tne niandato homv

hominum amp;nbsp;doArinis. Ecce ego addam ut faciamammirationem populo huicmira/ culo grandi,amp; ftupendo,p€ribi t enim fapp entia à fapicntibus, amp;nbsp;intclkdus prudcntP urn dus abfcondeiur. Quare nihil mirurt cftjquod homines nunc fads mirari ncquc* ant,cur aufi fumus diccre tarn doftos,0^ prudentes uiroserrare,qualesilli pro defen/ dendiserroneisjamp;imprjsdogmatisprodi* cunt. Hieremiaexxiij .QuiadixiftisfermO nem ilium : Onus Domini, amp;nbsp;mifi ad uoî dicens : NolitcdiccreonusDomini,prop[‘ reaecce ego tollam uos portans, amp;nbsp;derclin/ quam uos amp;c. Chriftus ait ; Ego ueni in nO mine patrismei,amp; me non reccpiftis, fi alu us uenerit in nomine fuo, ilium accipiecis « Paulus in hanc fententiam : ideo immittet cisDeusefficaciam illufionis,ut credât men dacio,amp; condemnenturomnes,quinoncre diderunt ucritati,fed confenfcruntiniquita ti. Hæc eft merces noftræ diffïdentiæ, auda ci{ ô(. contêptus uerbi, ac facilitatis et ftulik ci{,atq; amentiç credèdi dodrinis hominfl.

Profcdo, ut femel dicam, quo fæpeme/ cum cogitaui, diabolus nulla untÿ arte po/ tuit magis nocere Ecclefiæ, necp faciliusno bis excutcrcfacros libres demanibus,amp; per

idexcjf

VERB I DEI. ' ny

Jdexc3ecarenos,amp; pro fua libidine gralTari inEcckfia, qiiam hominiim fcriptis hanc conciliando authoriiacem , ut non folutn sequarentur, fed preferreniur facris libris; laftata fuit apiid omnes genres fenrentia, fcriptiiram fine Patrum expofitione facere hæreticos .Hine fad um eft,u t populo i nter diccretur facrislibris, tanquam præfenti ue nenOjamp;ftatim hçreticus diceretur ab omni., bus, qui textü Euangelq habcret, Hanc dia boli impoftura multi adhuc Reges amp;nbsp;popu li pro religione colunt, quibusetiam eft per fuafum,fidem noftram in patrum amp;nbsp;dodo rum ab Ecclefia Romana approbatoruin fcriptis quçrendam cfTe, amp;nbsp;kripturam Apô ftolorumamp;Euangeliftarum per corum fcri ptoresforciudicandam. Quomodo cnim Antichriftus perrumpere melius,amp; fua men dacia pro uerbo Dei uenditare facilius pota it,quam eorum fcriptis hanc defcrendo au-thoritatem,exquibushærefes omnescollie gipoflunt,amp; defend!. InconfeiTo funtCi-priani,Origenis,Tertulliani crrores,qui ne quaquam fuerunt de numero indodorum, fed omnium eruditiffimi amp;:fandiflimi facile intelligi poteft ex retradationibus Au guftini,qui plus quam reliqui eruditionis, amp;mu

no DE AVTHO. VER. DEI.

amp; minus errorum habuit,quid de alqs fen-' tiendum fit,qui nihil recantarunt,in tam uJ ftisuoluminibuslt; Viderunt Pontifices p’ j ratiiTimam fore uiam ad decipiendum finigt; j plicem populum abuti patrum authoritai« ad fua placita ftatuenda, minusc^ fraudein perfpici poffejfi in cos quos uulgus propttf eruditioncm amp;nbsp;fancftimoniam fufpicerct, reijceretur .Hinc funthælachrimæde EC'' clefia,amp; Patrum authoritatecontemptajOO quod ipfi Patrum fcripta , quatenus eo^ rum ambitionem, luxum, libidines, amp;nbsp;ty^ rannidem reprehendunt,uelaflïs quidcni ft ciant,fedquia ad ftabilicndam eorum po^ tentiam,opes, amp;nbsp;au thori tatem ualere iudi' cantur, Sed nosdebemus Deo maxima tiam,qui rurfus nobis aperui t oculos ad uft dendam hanc Sathanç impofturam3amp; reuö cauit ad fuum uerbum, quod ita nunc illu'

ftratjUt ipfi mirari fatis non poffimus in quantis tenebris fuerimus .De us nobis hanc lucem diu feruct,amp; augeat

Amen,

FINIS.

^Îlt;GENTORATI APVD CRA ÏONEM AÎYLIVM ANgt; M. D. XLII.

^BNSE SEPTEMBRI,