In Rliijnlandfe duymen ; mits-gaders cenige Confideratien over defclve, mcerendeel de Rivier de Merwede cn Maas tot in Zee betreffende.

5. ’t Afhangen van de Merwede t voor het J aar 14zr. « was 4 duym op de Italiaanjche Mijl.

4. ’ƒ Verval van de Waalis^duymj en van de Mer^ wede, beneden Hardingsveld, maar z duym.

Waarom den Dijk te Plardtngsveld, en daar om^ trent, zo ongemeen hoog snoet zjjn.

8. Den Ouden Wiel is oorfaak geweefi van meenig-vuldtge inbreuken van den Alblaffer Waard ; doch is door ^t afhakken der Waarden, voeten lager zjnde als de Kruyn des Djks, in meerder fekerheyd gefield.

Ç). Den Ouden Wiel heeft in de Rivier een Dorpel ver-oorptakt, van omtrent 14 voeten hoog, die het Water dies te meer na ^t ßergfe Velt doet afloopen.

iz. Hoogte van 't Rivienvater, tujjchen Loevejlijn en Dordrecht : De aangeleegen Landen toonen dat de Rivier, ten aanzien van defelve , in 100 Jaren z voeten hooger is gewerden.

14. De hoogte van ^t Rhijnlandfche Peyl, by de hoogte van 't Water in de Hoord Zee vergcleeken.

I y. De IJoord- en Zuyder-Zeet zÿ» mede in de îaei-ße loo J ar en i ten upficbte quot;van de aan^^elegen Lannen Z voeten hooger geworden.

I 8. 't Zerval van de Rivier tußchen Dordrecht en de Lekt op de Aiijl fibaars i duym, en van de Lek tot in Zee rtiym i duym. .

24. //fff veel Wafer de Loeveßijnß Maas, Waal, Lek, en Camper-Tfßel, jaarlijks tot in Zee afbren^^en.

25'. Dehooz^tevan ZQ daymen Hemelwater, naZieeaßo-pendejsbynatn (iaat om voornoemdeeyuantiteyt tefourneren.

26. Circulatie van ’t Water, langs de Rivieren na Z.ee, en van de Z.ec na de Rivieren.

tcy. Meer alstweederdcndeelvan’thoven-ivaterkomt door den Ouden Wiel na 't Bers^fè Veld af te loopen.

By den Bout nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^0 duym

De Polder van Papendrecht onder Pcyl 41 duyra —————— Slyd recht . . . . 5^

Dit fchijnt de af-hanging van de Rivier te zijn, wanneer die voor ’t inbreken van den ouden Wiel nog in goeden ftaat bevonden wierd, ’t Papendrechtfe en Loevellijnfè-Veer leggen na ’t beloop van de Rivier 141 Graads- Minuten , ofte

Italiîianfe Mijlen van malkandcrcn , ieder Mijl is I ooo Geometrife Paflcn, Schreden of Vademen, ieder Vadem fyôjsâ Rhijnlandfc Voeten, de Minuten ecn Uur gaans, i'oodathct afhangen op ieder Mijl omtrent bedraagt 4 duym.

4 Doch indien wy den tegenwoordigen toe-ftand in ’t Profil van de Kaart befchouwen, ioo fiet men de Rivier, tufi’chen libbe en Vloet van Loeveftijn tot Hardingsveld , alwaar defelve nog ongeschonden is , een diliantic vanyi Mijl, aftc hangen 16 duym, belopende op ieder Mijl nagenoeg y duymcn Het verval van dc Waal is dan op ieder Mijl y duymcn ; daar het afhangen van de tegenwoordige gebrokene Rivier van Hardingsveld tot Dordrecht, een diftanticvan9Mijlen, alleenlijk bedraagt 18 duym, zijnde op ieder Mijl maar i duym minder als de helft van ’t behoorlijk verval ; een oorfaak van Kerlawmtngt Kerdrooging, cn Gevaarlijke Tikroppingen

Defe Yskroppingen , cn ’t verhoogen der Wateren , in dc Rivier boven ^clclve, hcc^t dc tegenwoordige hoogte van den Dijk te Hardingsveld nootfakclijk gemaakt.

Hardingsveld , van Papcndrccht 9 Mijlen afgelegen, foudc over lulks na proportie een Dijk verey flehen ^óduym hoger, als aan’t Papcndrccht-

fe Veer, ofte een hoogte van i6o duymen, daar delêlve tegenwoordig zo i duym werd hoog bevonden, dat is 41 duym hooger.

i 6. Dat deeze verhooging des Dijks te Hardingsveld, wegens Ysdammen, door het inbrcc-ken en vergrooten van den ouden Wiel isveroor-faakt, werdt ligtelijk afgenomen , als men acht geeft op de extraordinaire verhooging die federt ') ruym hondert jaren is gefchiedt. Den Ouden Dijk aan den Bout was voor het jaar 15'93. Dijk- of Warerkeering van de Merwede, hoog zijnde 130 duym boven Peyl; Hardingsveld ley d beneden den Bout f N|ijl -, derhalvcn den Ouden Dijk te Hardingsveld omtrent nog 3 duym lager, dat is IZ7 duym boven Pcyl. Den Dijk was ■ te Hardingsveld , in ’t jaar 17x9., boven Peyl aoi duym; foo dat defelve in 137jaren74duym is hooger gemaakt, bedragende in hondert jaren 54 duym of 4! voet.

aan de Ysdammen , maar ook aan ’t verhoogen van de geheele Rivier moet werden toegefchre-ven. Den Dijk te Hardingsveld zoude buyten Ysdammen, in’t jaar 17x9., hoog moeten zijn 160 duym. Art. y. , en in ’t jaar 159X. was de-felve 1x7 duym. Art. 6. ; zo dat delen Dijk, wegens’t hooger worden van de Rivier, in 137 jn.-

I De Rivier is dan in hondert jaren X4 duym of X voet hooger geworden, ofte den Dijk, wegens de Rivier, x voeten; en wegens de Ysdara-inen xgt; voet, te famen 4I voet hooger gemaakt.

foo dat den Bodem van dc Merwede, in ’t pallee-ren van den Ouden Wiel , in 500 jaren tijds, eenc verhooging heeft gekreegen van i66duym: VoortsdcnBodem van denOud.Wielond.P. 100d. Benoorden de Galg-Waard . , —■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24 d.

En aan den Dijk, by den Bout . . 129 zo dat hier uyt mag blijken, zelfs by de zwaar llc

Zeevloeden, het boven-watei' van de Rivier al-I tijd het hoogde te zijn, in dit geval, op een I diftantie van 91, of lo Mijlen, met een verfchil van 4 duymcn , ofte^op ieder Mijl byna een ' halve duym.

, Door de Yskroppingen in de Rivier de Mer-; wede, by den Bout, in February 1752.» was het water by het Tolhuys, even buy ten de Wa-0 ter-poort te Gornichem, boven Peyl . 129 d. i doch de Rivier was te Hardingsveld ter felver tijd boven ’t Peyl.....75 d.

II. De Hoogte van de Rivier de Merwede, in Ebbe , Vloed en Middelfland , als mede het Laagfte en ’t Hoogde Waterin ieder Maand, alles » boven ’t Peyl voor Hardingsveld, in de jaren 1729, en i7;o. , van ’t begin van Juny tot den 13 Maart, dagelijks en geduurig waargenomen, behalven de laatdc 9 dagen in September en de 18 eerde dagen in Oótober, zij nais volgt:

|ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maand

Gcduurcnde defë lo Maanden is ’t Gemiddelde Lage Water en ’t Hooge fi duym boven Pcyl ; de gewoonc op- cnnederklimming, door dagclijkfe Vloed en Ebbe, voor Hardingsveld, is over fulks 19 duym; (de Rivier voor Hardingsveld doorgaans altijd aflopende) alle de Hoogtens van de Rivier door malkanderen gc-middelt 40 duymcn, De Laagftc Rivier was in September 8 duym, en de Hoogfle Rivier ' in December 105 duym, alles boven ’t Rhijn-landfe Peyl.

iz. Uyt dele waarnemingen voor Hardingsveld, telFens met het Profil van de Kaart ver-gcleekcn, werd ligtelijk beflooten dat het ordi- 1 naire Lage, Hooge en Middelbare Water te 1 Loeveflijn moet zijn 6z, 71 en 66 duym, en aan ’t Papcndrcchtlê Veer of te Dordrecht 2, 49, çn 22 duym boven ’t Rhijnlandfe Peyl.

'» En dewijl bet Water van de volle Giefen omtrent de Hoogten heeft van ’t Rhijnlandle Pcyl , en de Laagftc Rivier, geduurende defe lo Maanden , 8 duym daar boven , zo volgt dat den Alblafler Waard nooyt door Giefendatn kan uytwatercn , niettegenftaande defe Landen eertijds uyt de Rivier de Merwede zijn opgeworpen,

De Polderlanden boven en beneden Hardingsveld zijn I I duym onder Peyl , Art. 2. Eer de Landen bequaem zijn om goet Gras voort te brengen, leggen dcfclve ten minden qo duym boven de ordinaire of daaglijkfe Vloeden ; derhalven gingen de Vloeden , voor de Bedijkking defer Landen, of omtrent voor 400 jaren 41 duym onder Peyl; de tegenwoordige gaan yi duym boven Peyl, Art. 11. De Rivier is derhalven ' in dien tijd omtrent 92 duym hooger geworden , bedragende in ieder Eeuw byna 2 voeten , gelijk Art. 7. is aangetekent.

iq. Om nu verder de ordinaire Hoogte van de Rivier meer benedenwaarts te kennen, fou-de de Hoogte voor de mond van de Lek fecr nootfakelijk zijn om te weten ; doch by gebrek van dien lullen wy hier laten volgen de waarnemingen aan den Goud len Y (lel gedaan, van ’t Lage, Hooge en Middelbare Water, geduurende de Maanden Odlober , November en December 1757,; als I mede van May, Juny, July en Augufti defesjaars gt;738.» zijnde als volgt:

Dat is, de ordinaire Ebben van den Goudfen Yflel zijn II duym onder Peyl ; de Vloeden 58 duym boven, en de Gemiddelde Hoogte 9, of 10 duym boven ’t Rhijnlandfe Water-Peyl. De daaglijkfe op- en neerklimming, door Ebbe en Vloed 49 duym , byna als voor Dordrecht, Art. iz , ’t Extraordinair Hoog enLaagWater mag hier uyt, en uyt Art. 11 en 14, afgenomen werden.

14. Om de Hoogte van dit Rhijnlandfe Peyl, en van de bovenftaende Wateren beter te kennen, zullen wy defelve met de hoogte van ’t algemeen tegenwoordige Waterpas des Waereldts, namentlijk met de Gemiddelde Hoogte van de Noord-Zee, vergelijken, in die felve ordre als hier voren, Art. 11., in de Rivier voor Hardingsveld is gehouden ; met aanwijfing van onder en boven Peyl, volgens de daaglijkfe en geduuri-ge waarneminge daar van gedaan te Katwijk,

De ordinaire Ebben zijn 3*^ duym onder; de ordinaire Vloeden zy duym boven Peyl ; deop- cn neerklimming 63 duym.

Alle de gemiddelde hoogtens van de Noord-Zee, geduurendc de 14 voorfz. Maanden, tonen het Waterpas van de Zee te zijn 1 i duym onder Peyl ; *t verkolen Amfterdamle en KhijnlanJfe Water-peyl is over fulcks la duym ofte een Rhijnlandle voet» boven de gemiddelde X'lakte van de Noord-Zee. De laaglte Ebbe in February 74 duym onder, de hoogde Vloed in December 90 duym boven Peyl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jy, Vyt

Uy tele waarnemingen en Peylingenaftnde Noord-Zec te Katwijk, federt twee Eeuwen ge-daen , kan de verhooging van dc Zee insgelijeks gevonden werden.

De Peylingenzijn genomen uytS: van LEEUWEN, Batavia lUufirata, pag. o. en vervolgens j defelve , gercduceert zijnde op de Middelhoogte van de Zee, in vergelijking van het Rhijnlandfc Peyl, ende verlcheyde waarnemingen binnen een felfde jaar gedaan, tot een waarneming gemiddclt, zijn als volgt :

166z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;----------

Defe bovengaande waarnemingen, volgensdc Meetkundige regulen , na behoren genuddclt, vind men de veftiooging van de Noord-Zee, tuflehen de jaren 15'57, en 1737., ofte in den tijd van twee Eeuwen te bedragen 45” duymen, dat is op ieder hondert jaren zz à z^ duymen, ofte feer na z voeten , gelijk hier voor, Art. 7. en iz., de verhooging van de Rivier dcMerwcdc is gevonden.

Dat onfe Zuyder-Zee , ten opfichtc van de Wed-Vrieflandfe Polders, in ieder hondertjaren wel omtrent z Rhijnlandfe voeten hoogerword, is by den Hr. 1’E S PI E aangemerkt, in fijn Ed;

onderfoek over de oude, en tegenvjoordige natuurlijke geßeltheyd van Holland t enz. gedruckt d Amfierdantt in't jaar xjt^^.eerftedeelt het^deHoofäßuk.pae^.6j.

Het verhoogen der Zee zoude men onder ver-beetering, op volgende wijfe kunnen bepalen : De waarnemingen doen zien dat de hoogte van het jaarlijkfc Hemelwater, op den Aardbol Landwaarts in, omtrent beloopt 50 duym; de uytwaafleming van de Aarde het derdendeel, ofte jo duymen , zo dat ’er ao duyraen Hemelwater, van de Landen af lakkende, langs de Beeken, Rivieren, en Uytwatcringen, na Zee moeten afloopen. Dit aflopende Water voert doorgacns foo veel Aarde en Slijk mede, dat dc-felve, gefonken zijnde, bedragen het 1deel van ’c af komende Water , over fulks moet de Aarde in 167 jaren zo duymen, ofte in loojarenomtrent iz duymen, ofte 1 voet lager worden. Voorts, onderltellende dat de Vlakte van den Oceaan tweemaal grooter is, als die van de Aarde, lbo moet volgen dat de Zee , wegens de voornoemde gefonken en ter nedergelegde Aard-floffe, in ieder hondert jaren een halve voet hoogerword; wy ftellen dan voor ’c rijfen van de Zee een halve voer, en voor ’t flijten en lakken der Landen een en een halve voet , belopende te famen in ieder hondei t jaar de bovengenoemde z voeten.

17« En dewijl de daaglijkfe op- en neerklim-niing van de Zee, voor de Goereefle Haven* insgelijks aïs te Katwijk, Art. 14, ô^duymword bevonden , zo volgt hier uyt dat de waarnemingen te Katwijk gedaan, de hoogte der Zee aangaande, de mond van de Maas, en andere tuflchen-plaatfen aan Zee geleegen , mogen werden toe-gepaft , alleen een weynig in tijd verfchillende, 'na reden van hare diftantie.

Voor de Haven van Goeree is ’t met nieuwe of Volle Maan hoog Water i uuren, entot Katwijk aan Zee uuren , na Maans kom ft in den Meridiaan, dat is voor de Haven van Goereeeen uur eerder als voor Katwijk; waar uyt moet volgen dat het hoogftc Water te Scheveningen i^, voor ter Hey 30, en voor de Mond van de Maas 47 minuten eerder als te Katwijk fal moeten zijn ; of dat ’er foo veel van den tijd van’t lage en hooge Water te Katwijk moet worden afgetrokken, om ’t Gety voor Scheveningen, ter Hey, ende Mond van de Maas te vinden.

18 De Middelhoogte van de Zee, voor de Mond van de Maas , is dan gelijk tc Katwijk IX duym onder Peyl, Art. 14.cn 17. Voorde Mond van den Yll'el is de Middelhoogte van de Maas, Art. 13, 9 duym boven Peyl, makende een verval van XI duym. De Mond van den Yflcl is van Zee gelegen 20i Mijl, zijndehet verval van de Maas tot in Zee , op ieder Mijl , een weynig meerder als i duym. De Lek is nog 4 Mijlen boven den Yftèl gelegen, en by gevolg het Water voor de Lek nog 4 duym hoogcr, dat is de

Middelhoogte van de Lek duym boven Pey/.' Dordrecht legt nog i o Mijlen boven de Lek ; voor de Lek is de Middelhoogte 15 diiym , voor Dordrecht, An. IX , XX diiym; foo dat het verval van de Rivier aldaar, op ieder Mijl weynig minder is als I duym ; over fulks is ’t verval tuflehen Dordrecht en de Lek, ofte van dc Noordcr Pcl-fert, ’t alderminfle op dc gchecle Rivier, en by gevolg de grootfte verlamming onderworpen.

19. Dc gevonden Hoogtens der Wateren van dc Zee, of Mond der Male, tot aanLoevertijn , met de afitand der genoemde piaetfen; mitsgaders den tijd van Vol Zee met Nieuwe of Volle Maan, zijn dan als volgt:

Mijl	Plaatfen	Laag	Hoog
0	Noord-'Zee	3» oud	zy.bov
24	Dc Lek	7	40
34	Dordrecht	2 bov.	49
43	Hardiiigsv.	32.	ït
48	Locvcdijii	62	71___

Midd. 11 nncT 13 bov 2i 40 66

Tijd.

2 ly

4 y4

7 42

xo. Hier uyt word nu ligt gefien hoe veel dc hoogte defer Wateren verlchillen , met die van een eenparige aflopende Rivier , ir^onderheyd wanneer dit bovenftaande door een Gcometrifche Figuur werd afgebeelt, de boven-vlakte van dc Rivier in Laflg , Hoog , en Middelwater, als dan uytmakende een holle ingeboogen kromme Linie , waar van de Nieuwe Maas, dc Noord, Merwede en Waal, iedereen byfondere afhelling vertonnen ; het welk insgelijks door getallen op volgende wijfe , in ’t Lage, Hoogc en Middelbare Water mag begrepen worden.

’t Lage Water dan aanmerkende, foo legt de Mond van de Lek, Dordrecht, Hardingsvelden Loeveftijn, boven de Zee 51,40, 70, looduy-men, daar defe voornoemde Plaatfen, indien de Opper-Vlakte van ’c Water een regt doorgaande Linie quam uyt te maken, boven de vlakte der Zee fonde moeten leggen yo, 71,90, 100 duy-men: ’c Water voor de Lek, Dordrecht en Hardingsveld, tenopfichtevandeZee, en’t Wat er te Loeveftijn, legt dan in Ebbe 19,51, enioduym te laag-, in’t Hooge Water vind men 8,9, lyduym, en met Gemiddelt Water 14, ^i, 18 duym.

De inbuygmg van de Rivier is dan met ordi-nairLaag, Hoog en Gemiddelt Water, als volgt:

Defe aanmerkelijke, en tegen Natuurlijke in-buygingh van de Rivier (als waar het een midden-doorfakkinn van ’s Lands Rioel, voornamentlijk tuflehen ILirdingsveld en Dordrecht) is de ware oorfaak van verlamming, en zware Yskroppingen , aldaer meer als elders. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q

ai. ’t Is waardig defe Rivier , Maas en Mcr-wede , met Waal, Lek en Camper-Yflcl te fa-men te befchouwen; doch dewijl den voornoemden Yftel fich in dc Zuyder Zee ontlaft, is het nodig dat wy voor at de Middelhoogte van de Zuydcr-Zec kennen , al is het dat de fclve niet veel

veel van de Noord-Zee kan verfchillen; hier toe gebruykende ’t Sommier der du y lende waarnemingen , geduurende 8 of 9 jaren daar van gedaan, met by voeging van Laagen Hoog Water, foo ordinair , als extra , op gelijke wijiè als hier voren van de Rivier te Hardingsveld, en van de Noord-Zec is gedaan.

Alle de Gemiddelde Ebben, geduurende de voornoemde 8 jaren, toonen aan ’t ordinair Lage Water te zijn 13 duym onder Peyl ; in de jaren 1732, en 1735'. ly duym, in de jaren 1736. en 1737. 11 duym, de Gemiddelde Vloeden4duym boven Peyl; indejaren 1754- cni735'. iduym; in ’t jaar 1731 ■ 6 duymen ; De Gemiddelde Hoogte van meer als 40000 waarnemingen toonen aan de Middelhoogte van ’t YE te zijn y duymen onder Peyl. ’t YEwashetlaagllein’tjaar 1734.7duym; en’t hoogde 1731. en 1737, 3 duym onder Peyl. De Gemiddelde daaglijkle op- en neerklimming, ß 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;door

door Ebbe en Vloed » bedraagt I duy m : ’t Laagftc Water is geweeft jn ’t jaar 1y? duym onder Pcyl, en ’t Hoogde op Kerstijd 17^1/81 duym boven Peyl; wanneer’t fel vete Papendrecht, en aan den Bout, Art. 10, wierd bevonden iiy en 129 duym boven het fclve Peyl; dit Hoogde en Laagde verichillen duym. Het jaarlijklc Gemiddelde, extra Laag, is 49 duym onder, en ’t Hooge60duym boven, verfchillende 109 duym.

De jaren van waarnemingen zijn te weynig om door defel ve ’t rijfen van de Zuyder-Zee te kunnen befpeuren; doch dewijl hier voren isgemen-tioneert. Art. 16,, dat het rijlcn der Wateren, ten aanfien van cenig vad Peyl, in hondert jaren bedraagt 6 duymen, en tegenwoordig de daaglijkfe Vloeden4duymboven Peylbevondenworden; fo moet volgen dat omtrent voor 70 jaren dit Amdcr-damfe of RhijnlandfePeyl ’t ordinaire Peyl van de Zee was, of daaglijks Hoog Water, waarvoorhet nog by veele word gehouden , zijnde de waarc oorfprong van dit z\mdcrdamfe Peyl,

22, ’t Verval van de Merwede, ofte de Waal boven Hardingsveld , is alvorens aangetoont op ieder Mijl te bedragen y duym. Het Panderfe Gat, de t’zamenkomft van Waal, Lek en Yilel, (wel loi Graad beneden der lclver oorfprong) leydboven Hardingsveld 461 Mijl, ofte het Water aid aar 461 maal y, dat is 252 duym hoogeralsde Gemiddelde Rivier te Hardingsveld, ofte272 duymboven ’t Rhijnlandfê Peyl: Van defct’zamcnkomfl; der Rivieren door’t PanderfcGat, langsdenNc-der-Rhijn, tot voor den Y fiel 9 j Mijl : Defen Y lïel voorby Campen tot in dcZuyder-Zcc nog yo Mijl, zijnde

lijnde t’zamen 5'91 Mijl. De Rivierenin det’zamen-komft aya duyin boven ; de Mond van den Y fiel in de Zuydcr-Zce y duytn onder ; ’c gehecle verval X77 duym, op een diftantie van Mijl, bedragende op ieder Mijlomtrent4|duyra voor’t verval van den Y’ fiel. Den Y fiel leyd van de t’zamcnkomft 9|Mijl, met41 vermenigvuldigt, komt44duyin, afgetrokken van 17zduym, blijftduyin boven Peyl. De MiddelhoogtevoordeMondvandeLck 15 duym boven ; foo dat het verval van de gc-heele Lek is 21 y duym.

De geheele Lek, van den Camper-Yflelaf, is lang68 Mijlen ; ’cgehceleverval isii yduym, be-loopendc op ieder Mijl niet meerder als 55duym ; ’t verval des W aals y duym van den Y fiel 4}, en de Lek 54 duymen. De Merwede totaan Dordrecht 2 duym; de Noord fchaars i duym, en voostsde Maas tot in Zee 1 duym groot.

23. Wy füllen eens het verval der Rivieren met hare fnelbeden vergelijken. De fnelheyd van ’t W a-ter in de Merwede, even boven den Ouden Wiel, is ineen Minutbevonden lyz voet; en even onder denWiel 108 voet. De Waal of Boven-Merwede, hangt af y duym op de Mijl. De Beneden-Merwede 2 duym ; en daar defc mal kanderen ontmoeten , aan de eene zijde wat minder als y, cn aan de andere wat meerder als 2 duym. En dewijl defnelheden (ich na de Quadraat-wortels der af hanging moeren reguleren, (oude dele twee fnelheden, wat verder na boven en meer na beneden, om tot het af hangen vany, en 2 duym te gebruyken, mogen gefielt worden op iy6 en 99 voeten; zijndedcfnelheyd, op « duym vervalpafiènde, omtrent 70 voeten iii

B 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cen

een Miniit, en voortsdefnelhedennadcQuadraat-woi'tels iiyt de vervallen : ’t Verval van een Rivier dangegevenzijnde, werd hier door de Inelheyd gevonden ; en omgekeert, uyc de gegevene fnelheyd gt;nbsp;vind men het verval.

Hier uyt moet volgen den Campcr-Yflel een fitclheyd re hebben van lyi voeten, en de L.ek van izy voeten , in een Minut.

24. Uyt de (iielheyd vaneen Rivier, en uytde grootheyd van dclFclfs bedde, dat is wijtte en diepte, werd de quantiteyt van’t aflopende Water gevonden.

De Merwede by Loeveftijn, uyt Maas en Waal te famen gclklt ■ de Maas aldaar wijt 80 Roeden ; de Gemiddelde diepte 9 voet, gevende een inhoud van 60 Qiiadraat-Ilt;oedcn.

De wijtte van de Waal, by Loeveftijn 11 o Roeden, de Gemiddelde diepte lyi voet, makende een feélio van 142 Quadraat-Roeden ; defebeydemet een verval van y duym, op ieder Mijl ofte fnelheyd van 1^6 Noet in een Minut, moet de Maas in die felve tijd af brengen 780 Cubieq-Roeden Water, en de Waal 1846 Roeden.

So wy nu, uyt aanmerking van de Monden der uytlofing, capaciteyt van de Rivieren, en inelheyd der fel ver, ondcrllellen dat Lek en Camper-Yflel te fatnen foo veel Water af brengen, als de Waal alleen; faldequantiteytvan Maas, Waal, Leken Yflelbeloopen 4472 Roeden in een Minut, zijnde ; in ’t jaar meer als twee duyient Milliocnen Cubieq-Roeden Waters, die de voornoemde Rivieren tot in Zee af brengen.

bel, dat wy die met bet jaarlijks-vallcndeHemelwater moeten vergelijken. Zy dan gellclt, datdc groote Landftreek, die’t Hemelwater aan de bo-vcngeftelde Rivieren fourneert, lang is 280, en breed 21 y Minuten, ofte groot 60200 Qiiadraat-Mijlen,dat isbyAa vijfthienduyfent MillioenQua-draat-Roeden ; een hoogte van ruym2oduymen Hemelwater, over defe groote en hoogcr Landftreek, meerder op defe, als op de Landen nader aan Zee gelegen, vallende ; zal dan in ftaat zijn om voornoemde groote quantiteyt aan de voor-fchreven Rivieren te leveren.

26. Om verders een ruuw begrip van defebc-weeging, of circulatie van Hemelwater door de Rivieren na Zee, en uyt defe na de Rivieren, te formeren , onderftellende wy, als hier voren, de uytgeftrekiheyd der Wateren over den Aardbol tweemaal grooter te zijn, als dieder Landen : Dat de Landendoordc Rivieren jaarlijks in Zecafbren-gen 20 duytnen Water ; die de Zee 10 duymen moeten verhoogen ; dat de Zee nog daarenboven ontfangt 20 duymen Hemelwater, makende te fa-men 50 duymen, die de Zee door dele beyde jaarlijks moet verhoogen; de Zee waalemt daarentegen jaarlijks wederom ^oduymenuyt, blijvende over fulks op de felfde hoogte. Onderftellen verders, dat een groot derde deel, of i o duym van defe uyt-waafeming werd getrokken na, en gevoert over de Landen, bedragende aldaarruym 20duymen; de overige bynaioduymen blijven boven de Zee, en fourneren wederom ’t Regenwater indelelve; de Landen waafemen maar het derden deel van de Zee ofte 10 duymen, en blij ven ten mecrendeelen boven

ven defelvc, makende met de grooteio duyraen uyI Zee, ’t y-iiende Hemelwater over de Landen '.uynien.

Derhalvcn, de Landen naaft aan Zee gelegen, ontfangen ’t minde Hemelwater, en integendeel de verre afgelegen Landen het flneefte.

Wederom tot de Merwede kerende: Boven den Ouden Wiel, nevens het Dijk-Magazijn, isdc Rivier wijt i oy Roeden , de gemiddelde diepte 1:5 voet , den inhoud derhalvcn 201 Quadraat-Roeden, nagenoeg overeenkomende reet Maasen Waal te lamen; de Inelheyd aldaar lyxvoctonin een Minut, gevende een doorloop in die fel ve tijd van 2y46 Lichamelijke Roeden Water : Beneden delen Ouden Wiel, de Rivier defelvcwijttehebbende , is aldaar de gemiddelde diepte omtrent 10 voeten, endefeélio, ofte inhoud, 87! Roe- , den; de fnelheyd 108 voet, ofte 9 Roeden, ge- I vende een doorloop van Water in een Minut van 788 Lichamelijke Roeden. De geheele Rivier fourneert 25'46 Roeden j by gevolg is’erdoor den 1 Ouden Wiel weg gelopen meer als twee deelen, ' terwijl na de beneden Rivier geen een deel komt af te lakken.

Hier uy t is nu lichtelijk af te nemen wat in vol-gende tijden aan defe Beneden-Merwede Haat te gebeuren i namentlijk dat van tijd tot tijd hoe langs hoe meerder , en ten laatllen de geheele Boven-Rivier, door, defen Ouden Wiel, nadeZeeuwfe gaten geheel en al lal weg lopen, endeBeneden-Rivier doen verdroogen.

		Ordinair			Extra
		Laag	Hoog	Gcmid	Laag	Hoog
	Jaren	endet	boven	onder	onder	boven
	1730	•4	5	5	37	4S
	173'-	•3	6	3	45	hl
	1732	15	5	5	4«	43
	'733-	•3	2.	6	55	63
	•734	•4	I	7	46	61
	•735	•5	1	6	51	56
	1736.	11	4	4	SI
	•737	1 T	S	3	50	6
			1
(8		•3	1 4	5	l_ 49	60