SYNTAXIS

IOANNIS DESPAVTERII,

Itc mlibdlus de rcciprocis ac ordine in dc daratione grammaticaferuando«

SEBASTIANVS DVIS^

BVRGENSIS, HENRICO Risv «/cho pr/ehri« indole adolet

fcentiS.D.

aVdittd optima j^ei lt;idole/ceiu,Iodtinis Dclt;* fpduterijhaccaufd, guod fummdm grants Matices carmine complexus eü, fit prafiantu de utilitof, omnium reâe inflituenda pubis drtificunt comprobant. At neminem , ^ui eiut operd uel UMjuam uidit,ignorare arbitror, guam in ora* tione foluta non obfcruartt Horatianum iÜudiQui'e quid praciptes eflo breuis. Cum autem tot Jiholif fit receptui,cr uix uUus tum difciptdiu, tum etian praceptor reperiatur,lt;}uin eximmodicd commenta riorum dijfiifione naufiam contrahdt, diuftimmii defyderijs ati^uem expeiidui, qui Syntdxin diligeit ter dccifam,in communemutilitatem exhiberet.At* queiflud ipfum quid cognoui femper uoluiffe Ioana nem Gymnicum,non defiiti aliquandiu, eam in cont pendium rcddüam,quotididnis ferè efflagitationia iui ex eiut officiud requirere. Sed ubi nec ipfi uüiut induflrid,uoti redderetur compos, exi/iimans quoi db alioexpedarem me pojfe, uehementer eü ddhof tatus, ut Ae/opici fegetum domini exempîo trrea ptdfdlce, propridi tandem manut operi admouerê, ex horridd,in qua non fine tadio ^otidie uerfarer fylua fiiinds reficdrem, expeditioremq} ftudiofis ad ^tam properdntibaf pcffareitt ntam. Hic cum i« re '

A g ÿter»

Ë P ï S T O L A literitrtim cindidätfs titmfrugifèra, hombii ditàcl/^ fimo meam optrdm neg4re,uerecundiii prohtieret, guod fine mtermißione poflulabdtur fim dggrejfut, cr Jidulie apif 'm moretn,intortii peruolitunt dumt ta,hoc eü,fierilißiMit excutiens, qutecuni^ 'm tient rudioribui neccIptriHfi» banc methodum coHe» gi. Qÿttm Rifuuichi fludiofißime tibi dic4tdin i» lu cem prodr'rc uifum eH^t qui nidionm tuorum 'm* fißens ueßigijs,m4ximtm)(ut f^ero) Reipub. Chri* ftianie olim nUdturm et commoduM.nmtc quotji ht* beat 4!tquid,quod multis de cdufis tihi detitu t hiud p4rum ßudiofit profuturum eße confido. At^ utmillim'tn'mid tuntie diligcntite portiunculd hutte leâitent libeUum, quantum in te reile btflituenda dt loanne Altenano adhiberi animdduerto'.filßffof olim omnet ßierarem, fe nec plcniut, necfdeiliui ex alio üUo eonflruHioncm imbibere pottäjfe. quit putet oput illud 'mtmêfum abfolutiui e/fe, mul to^ plura de Syntdxi in fcholit prtelegendd comple üifpTtemonitot omnet uelim leäoret, ipfumfdtert De/^4Uterium fe multli id permifcuiße, 'm quibmß nug4riait,tion4d inßitutionem pueroruni ,fedex more fult;e atatit grdmmdtißarum.H'mc coUigdt dk* quitt officiant ne magit 'm grammaticis pr^eeptift quim profint,ttttio temporis accommoddtd, nonets quibiif ftmt cSpofita, Habet aut malet iUd crjhdt tnutilis plane prolixitatls eaufas, quds qiMniajnt* Hoftf iti^dofßfe prifditW perj^ictrt{0t,no

nvncvpatoriü.

fio oftrtpretium enu/merdre^ Ntwic ergo ex^ ndi« plt;tucK,qH(e «elwt Tbefci filium fecutmjjoc co» fcndium quàm potui commodi/?ii«e digefferim: qwo ftidm mcDe dmlt;trititdi'«em, qudm mi yddiciti« dïtiS tfje dicebdt IJócrdtrïjïcddidci'tmtolerdl’il'oyC'P’f'* iHUWjUt rcieflw fiipmucuis, ^Ki« dd/yntdxiw pcrti tienr, lucidité coKnffleyfm,o/titd»tey difld «el wm* tdrcftijHclcompkrcm, fitfiiM citrd utilitdtcmj^arld contrdberem ,«on foluw mcis neceßdrio fepe JÏwn «JtM Htrbk.Hcyumetidmdppcndictbi« erdH’K’W* tiiwt«uli5 commtntdrios pd^iiM dijïwixi. Scciwido, quid cxempld py^ccptortw» fuMt liww’Mtdjfubldt is ƒ« pe otiop$,è pyoldtis fcriptoribut permuitd depront pp cot)ueriietitiJ?H«d,q««e dift» mirwm, qiu^tdm fïttt dUdturd pucris ‘m edifcendo tlt;edij reldXdtionem.quS turn Hj fèrmonc fdmilidrt, dc ßili exereitdtionwu* Jint pïofuturd, qudniuw detiiq; dd bonejloj mores foïmdndos udlcdutrcuw fire nutlum jît,qtt’tt» pr«te» exquifitdmekgdntidWttifigtii fcntentid J^ilendedt, Cr dUt memordbili bißor id^dut kpiddfdbuld iocóuc dekflet.Qutftertidmibi/uerit curd,breuit£r expe dire non poJJèm.lnfwmindzVerfibiw quid nibil com* pendiopiM, nibil dd firmdnddm memoridm uttlius (cribi potuijJètjpduciJ^bnos omijï, multd deprdudtc impre(Jd ubi^ correxi.ordmem ftfCpiiw 'm profd co tnutdui.lndttobus pviecipue lociswjcredibikmim» pendi Idborem.CongejJerdt Deftiduterius pene ojd» 4U« l(Wï«ï»’ VdHïïïottWJ .CdkpHiiw cr dli| de

A itj pr«pofi«

B P î s T o L A fir^pofîtîot^ni hdbent, qtdbi« diligenter eollit^i M pTitpofiiionum uit notitbilior ebtce/ceret, cogM* täi cogtti^K ädiu»xi,contrilrit(t oppofui coiiträfijii reieci nihil äd rem facientid, pdrtim ufu difcenid, piortim prouettiioribui ex ipps foiitibuf hMrienJ^' Secundiim loeum hdc rdtioe tnäMi. Conieflä ertl adpnem dettiui,uerbi}rMn itaria conpruélionif colt geriet,ordine tantum alphabetico digcfla haie ne ^uid relinquerem jpatij.^uidä regulis ad quai per^ tinebant 'mPeriu.Reliqua cum multif alijf,^a incer tii pdihiu dißxrpa deprehendi, 'm poßremäni Syiu taxis datiui regulam contuh:ubi c/uo commodiorctlt haberentlocum, duobuihemißich'ijs pnepoptionts 2 quibus 'mcip!wit,carm'mibui appopii. Hacequidê parte,mihi uideor, Dc/pauter^ opia noifdimiiiuta at generalis pracepti ampUtud'me adouilM, quod ne Erafmus quidem omißt, 'm eo quem caßigd uitlibeUo,quemfilegas,'mttei}ies uerba quedami poü compoßta,qua; quia comparationis uim tenét, accufatiuum cum datiuo admitttmt,atcp ob id otium in hoc methado partita pint or d'mem. Plura non li* tet exequi ne pr^fatio 'm libriun procurrat. Hunc noßrum mi Henrice,pro tuapngulari modeßia boi ni conpüe couatum: ac perge quafo, diuina ingenij tui maturitate eniti, ut timrum omnium de te expe fiationire]podeat. Vale.Colonia ex Gymnapo Mo tfifff,AAn0 tJ.D.XXXUhXUU.Cale'd.Aprilif^

■'•■Q VI n SIT

grammatica et V^z

de dicatur.

R AMM ATIC A cft ars nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

(Tc fcribendi,relt;Te(]j loquen'^ di, poetarum enairationcm continens:omnium fcientia-rum fons uberrimus.Hçc ars cl litcris incipit,undegram^ ___ matica dicitur quafi litcratu-ra7fä/xgt;t(tiianicp literam fignificat.

Diuifiogrammaticae»

Grammatica,ut dcfinitio indicat,eft duplex : Mo 'thodiceamp;hiftorice.

Metliodice refte loqucndi SC fcribendi praccepta 'continet.

Hiftorice eft poetas enarrandi fcientia. Omncs/) icriptores hicpoetas uoco,quod fecit amp;nbsp;ipfe Quin tilianus libro primo de iiiftitutione oratoria. Nee refragatur nominis etymologiai-Bniu enim,facio, fif’go fignificat.Fingit autem omnisferiptor.

Diuifiomcthodiccs,

Methodice grämatica uerfatur circa quatuorƒ literam/yUabam,dicIionemfi^ orationetn .Sunt jgitur totidem eius partes:

Orthographia,cui debetur litera,

Profo(lia,cui fyllaba,

Etymologia,cui diiTio,

Syntaxis,cui oratio curx eft«

A inj Ottbamp;i

DESPAVTERII

Orthographia eft rede faibédi gitia; ut Chry foftoinUS cü ch 6f y graeco. Dicitur ab »ƒ ä»,,reftus, Ä Zfä^w,fcribo:quafi rcfta fcriptura.

p» lt;X9u» Profodiacarminis eft amp;nbsp;accentus BOtitiaæt Si' 1' y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mon genitiuo Simonis penultima longa.Profodia

iatine dicitur accentus,à egt; fôsjid eft,ad,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;can^ tus,carmen.

Étymologia eft feientia oftendens ucram di-* ftionum originem cumreliquisaccidentibus.'Ut rex a rege defeendit. EtymologiaabiTux^j’d^ft» uerus,öCXo7«,fermo,ucrbum,di(fhio,ratio.Qi!’dä, teile Fabio,häc partem originationeirt uocaucre. Cicero iT»juoXc)’f«ilt; uertit ueriloquium,quoducrbu ut durum,ipfe qui finxeratfugit, SC fuauius nota^-tionem appellauit.Quia nomen eius apud Avifto^ telem inuenitur ^ó/iCo^’^quod eft nota,

SyntaxiSfqux Iatine conftruftio dicitur,eft co'’ grua didionum in oratione ordinatio. DeriuatuT ä MrrtÎTjiiijid eft,ordino,compono,conftruo.Eft au tern didionum ordinatio triplici ter congrua : uel ooce tantum,ut populus catuatmel fenfu tantum, ut populuscantantmel uoce Si lenfu fimul, ut Pf' trusambulat,

Syntaxcos accidentia, Syntaxi fiue conftruftioni acciduut duo:Con* COrdantia Si regimen.

C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concordantia eft débita partium orationiscon

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenientia,in generc,numero,cafu uel perfona,

-? JRegimen eA certi cafus exigetia, de cafus natura j'niierixjanio

eft regime«, quia dicimus amo literas. Addidi de cafus natura nihil amittentis,propter cafus aduer bialiter pofitos, quia fere totam naturam cafus ôi nominis amittuntmt uadoRomam.

Omnes partes orationis regunt praeter coniuii'' ? £Iioncm.:ut,Oculi domini fuper iuftos.Hacc uolu-crum,ama deum,fatis uini,amans Deum,beu me.

Tresfolum partes regunt amp;nbsp;regunturmomen,^'^ pronomen,amp; participium:quia cafus tantumregi tur.Sola coniunftio nec regit,nec rcgitur,fuam na turam feruans. Sed de regitnine plura poit concor dantiam.

Triplex concordantia»

Concordantia eft triplex-.adieftiui K fubftantigt; ui,relatiui ôC antccedentis, uerbi cum nominatiuo d fronte redto.In hac ultima cocordantia quia etiS eft regimen,de ea traftabimus in regiminc nomigt; • natiui.

S^GRAMMATICES DE^

SPAVTERIANAE LIBER oâauus inmethodum redaóhis, de concordantia 8C

regimine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç

Adieôîui 8c fubftantiui concordantia, T\/TObilecûfixogneetcafunntncrocjj XV JLConucniat,nomen ficüidt cogno-miniadeffe,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adieftiuum Slt; (ubftantiuura effe debent ciufdë

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Av gent*

DESPAVTERII generis,cafus amp;nbsp;mimen ;ut fæuus uitricus, «oucrca,tinpeintium.

Adie£3:iuumcft,quodfubftantiuoadijcitui',fi'' ne quofcnfum non pcrfitit. Triplex eft adiecliu^ nomen,ut bonus: pronomen,ut meus.participni» ut faiftus. Adieftiuum uocaui mobile,qiiia de nere in genus mouetur,

Subftantiuumeft,quodadielt;?liuofubftatJdfi' t xum uocatur,quiafirmumeftJie£rooueturdegflt;'

Annotariuncula/'

Cicero, Omnium rerum mors ed cz tremum;iddatamrégulamnonimpugnat,qui3 adiedliuum in neutro gencre facpe fit fubftantiuii, amp;nbsp;fkruncp declaratur,ucl per nomen res, Vergil. Varium amp;nbsp;mutabile Temper forraina,id eft/cs ua^ ria amp;C mutabilis. Vel per nomen pars.ut frigididi' mum liominis eft cerebrum, id eft,pars frigidifip ma. Vel per nomen quod dialeftici abftraifium uo cant;feruantiflimusscqui,id eft, æquitatis.Huc per finer illud Vergilij:

Fama malum,quo non aliud uelociiis ullum.

Sic Ouidius:

Tiupefenex miles,turpe lênilisamor.

Nomen de uult cognominiaddîe. Nomen amp;co^ gnomen concordant in genere, cafu amp;nbsp;numcro,fi ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cut adiedliuum amp;nbsp;fubftantiuum: ut Pontius Pili'

fus,Simon Petrus.

Appeffdix, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Mant

syntaxis.

Xdcm de pïxnomine amp;nbsp;agnomine dkcndum tfti ut Marcus TulliusCicero.Publius Vcrgilius Magt; ro Scipio Aphricanus.

Quatuor funt igitur propriorum nomivturtp’r^J^ fpecies; Nomen,prçnomen, cogftomc,agnomen

Nomen eft proprium finguÏörum üocabulum; utPontius,T«Uius,VergiIius,Simon,

Prçnomen eft, quod honoris caufa pfçpoftitur; p fit Marcus,Publius,Titus,Quintus.

‘ Cggtiomeneftfamilix ét cogftationis ftomem Mt Cicero,MarOjNalo,Scipio,Nero,Vilatus,Corlt;lt;-nelius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Agnomen eft,quod ab euentu quodam acquit vitur-.ut Na(o,ànafi magniiudine.C£tar,à cçfo ma tril uentre. Aphricanus,àdemfta Aphrica. Agnomina farpe abeunt in cognomina; cognomina nero deinde in nomina. Prxterea cognomen amp;nbsp;co-gnomentum, pro agnominc aliquando capimus» Cicero; Scipio iUe cui Aphricanoïuit cognomen. Idem.Teq! noncognomentumfolum Atlaenisdc portafle,fcd humanitatem St prudctiam intclligo.

De cognomintbus idtribuedis

Cognomina fumpturus àlocis,aui etiam aliunde,^ nbsp;nbsp;p''

dices; Terentius Apher,non de Apbrica.loannes Pontanus,Paludanus,Montanus,nequa^,depôte, palude Stc.Ttem dices.PetrusPauo. Martinus Ma gifter.lacóbusïaber.loannes Albus; non pauo-nis,magiftri,labri,albi. Horum omnium hxC eft ratio,quia nomë SC cognomen ad eandem rem j, pertinent, quod îanè non fignificatur, fi dicas,

PETR V 5 pauoms.proPçttttS Pauo-.îabiuj

DESPA VTERII pilt;floris,pro Fabius piólor. Si autem dicas, loan/ ixs lupusâam lupus non fignificat bcftiam/ed ho fninem,

Præccptum II. cxErafmo,

Barbara amp;nbsp;fono abfur da uocabula, uel IiomP rum,uel locorum,ncl familiarum, aut latinis gr® cifue uocibus reddenda funt, aut in la'tinam facicni commode dcflcdbenda, ut ab idiotis etiam uulga/ turn nomen agnofcatur:utcuni proBarbir ,quod uulgo tonforcm fonat, Barbirium dkimus : pro Bufleid, Buflidium:pro Lang^Langium : pro fpautcr,Defpauterium,

Annotatïuncula ex eodem.

Przter ueterum confuetudinem laciunt,qui pa ternum nomen cognominis uke fubqciuntcutlï quis Antonium Dionyfij iilium, Antonium Diogt; nyfium appellet. Cæterum qui parentis uocafcu/ Ium gignendi cafu fubnedunt, magis referunt He brxorum confuetudinem,quam Romanorurn: Ö cobus Alpbæi, loannes Zebedzi. Hæc Erafrous-At Seruius ficait:Figura eftgræca fi dicamus, Ae V p^neas Anchife,amp; iiibaudiamus filius: Hac autem ß gura utimur circa patres,amp; circa maritos tantum: ut Verg.Deiphobe Claud,fubauditur filia. Hefto ris Andromache, intelligitur uxor. Hxc Seruius« Dicimus tarnen etiam, Eufebius Pamphili fcßket amicus.

Concordantia rclatiui 8C. intecedentis. Pone relatiuuin di præcedente in eodem

gfif A numero,nccnopcrfonain cade.

SYNTAXIS.

RebtMm SC antecedens «»mordant

re,numero K perfonatut ego gauaeo,qui iocuplegt;'

ttibus genitus lum. Non fles tu, qui atnififti pane*

Proucrb.ts.Hoipo qui confidit in corde fuo ftub

.. tuscft.Pöfuiparticulam in perfona,quia licet rela-«

tiuum perfe nullius fit perfonx tarnen ftatitn ut

1 nbsp;nbsp;nbsp;cum antécédente ponitur,capitantecedentisperfQ

1 nbsp;nbsp;nam,amp;itafemperconueniuntinper{ona: ideodi^

I nbsp;nbsp;ceSjTulaudandus esqui ftudes^nonquiftudet:

1 nbsp;nbsp;nbsp;quia fic uel relatiuutn ab antecedente, uel uerbum

' nbsp;nbsp;nbsp;ànominatiuoàfrontcteftoinçfonadifcordare*.

Annotatiuncula,

Eleganter interdum antecedens intelligitur.

Horatius;

Argentum,ueftes getulo murke tinftas

Sunt qui non habeant ,eft qutnoncurat habere,

luuenalis*.

Sunt quibus eft folauiuendicaufauoluptas.

Rdatiuum quid fit,SCquotupkx,

Relatiuumeft,quodtemantediâ;ainrefert,id

cft,repetit;utqui,quç,quod.Duplexeftrelatiuum‘.

fubftantixamp;accidentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' _ r. r j

Relatiuumfubftantiae quid, 8C cpiotupkx,*

Relatiuutn(ubftantix eft,quodrefertantecex

, dens fubftantiuum.Publius t Homo qut in bominc calamitofo eft mflericotsmeminit fui.Relatiuafub ftantix flint,qui,cjux,quod,is,fuus,ipfc,fiti,ille,idë, alius,alter,reflquus,cxtera ôC cxterum.Noroinalt;

( tiuiquisôtquidnunquamrelatiuecapiuntur. _

Dttpkxcftïdatittum(ubftatttiae,fimt

tïMdiiüi

DESPAVTERÏÏ.

Iitudinisamp;diucrÉitatis*

Similitudinis cft, quod idem cumfuo rcfcrt ante-* cedente ; Et funt hæc, qui, quæ,qu9d,is/uus,ipfc, 1. - /■ / fiujillcjidem.

j quodrefert antecedens diuer^

«H# nbsp;fumquidem à confequcte cum quo concordat, fed

tarnen fub eodem genere uel ipecie n at une com-' prehenfumtut amo lauvS amp;nbsp;eseteras arbores- Hine infertur lanrum efîe arborem,uerum à cætcris ar-* boribus diucrfam.Rclatiua diuerfitatis funt, alius, alter,reliquus,caetera,cætcrum ; carter aut extevus non dicitur.Hisrelatiuis nunquamiii«mur,nifi oftendere uelimus,antecedens eiufdemeflegencriS uel fpeciei cum eo quod confequitur. Propterca £»■ ue dicas, ludaci crucifixerunt Chnftuminter duos alios lairones:quia fic loquens dicit Chnftumfuif felatronem.

J Rclatiuumaccidcntisquid,

Relatiuum accidentis eft, quod refert ante«-' dens adieftiuumtut fum albus,qualis eft pater» Huiufmodi funt,qualis,quantus,quot,quonis, quo tennis,quotuplus,quotupl£x,cuius, cuias tPonit hsec Pnfeianus,quorum tarnen quacdam,nifi apud grammaticos, nulquam legi. Hic rurlusfciendum t ft,relatiua accidentis ad datam regulam non pct-* tincre, quia femper cum confequt nti concordant in genere, numero amp;nbsp;cafu : ut Catherinaeft puk chra,qualis eft eius filius, uel quale eft eins tnanef* pium. Idem feciuntrclatiua lubftantiac diuerfita-tiSjUt eorum definitio indkat, amp;nbsp;unum fimilitu-ditu%

SYNTAXIS.

dini§,ruvw.ut Trahit fua qwcncg uoluptas; Publioè mimograph.Auarus ipfe,mifcri3e caufa eft fux.

F Dc rdatiuo régula oratoria, Quando r clatiuo præccdës fubdis, eodeni P ónatur ca(u,quia ucrbo dantur cidcm: Quemfcribolibrü bonus eft ,ornati’ aio, Quàmhbrû quë : nä r aro rcper im’ in ufu« Q2™dorela iuamqui,quæ,quod,prçponituran*‘j5'* * ' t?cedcnti,ficut antecedens cum eodemuerbo con ftruatur, Latine ôi eleganter in eodem ponuntut calu'.ut quas ad me dediftiliteras fuerunt elegant-tes 8: lucunda:. Quam legis hiftoriam, eft lepida. T eren.Quas credis cfle haslt;non lunt ueræ nuptiç. Idem‘. Populout placerent ,quasîeciffetfabulas. Quintil. Non fuftineo eoldetn expeterene quos porrexerimcibosucnenafiant .Pond bancregu.gt; lam V alla,8i doftifiimi quieç.

SlauUTOantecedens in eodem cafu præcedat^^'« i evit quidem oratio figurata,minus tarnen elegans, 8( rarior apud probates. quot;V erg.V tbem quam fta^ tüo ueftra eft.Orator dixiflet tefte V alla:Quâ ur.-bem ftatuo ueftra eft. Plaut.Naucratem c|ucm co uenire uolut,in naui non erat. Hanc orationem,et omnes hue pertinentes fie expone, per exprefliogt; ; nem alieuius fubauditx particulæ •. Quem Naucra tem conuenireuolui,îs innàuirtonerat. IdetntPa tronus qui uobisîuitîuturus,perdidiftis. Ordina,, V nbsp;nbsp;Qui patronus fuit uobis futur us ,e um perdtdiftis»

Iftam ordinationem iradit Donatus,

Stçnft;

D E s P A V 1* E R11

Secunda de rclatiuo rcgula oratoria» Si refereiK ponas inter generu uarionini CafuSjhaudq; fcquensfuerit propriiun,lt;f^ bisutuis«

Sin proptiû fiierit, référés coformc fit ill/.

ÔîOtidcuiKjrelatiuüquijquæ, quodjponituf 7“,^ inter cafus diuerforum generum, amp;nbsp;fequens fuedf nomen appellatiuum,poterit concordarecu utrol* bet.’fiuero fequens fît nomen proprium, cum to cöcordabit.Pnoris partis exempla. Ciceroptünö de legibus: Animal plenum rationis 8C cÓfilij, uocamus liominem.Idem: Quibus tandem bus Romulus in coelum afeendit lt;nbsp;His ne^qiix inlt; appellant bona^ Omnes tenues at(p Iiumiles, qu« maxima in populo multitude eft, fibi prajlidiiii” paratum putant.Ouidius:

Ante mare terras quod tenet oîa codum) Vnuserat toto naturae uultus in orbe, Quem dixere chaos.

PolleriorispartisteRimonia. Salluft. ERloaisiif carcffe, quod TuIL'anum appcUatur. Siedidmus, eft opus Ciceronis,qui Cato inlcribitur.Inuenitur interdum,relatiuumconuenire cum prxeedenti, licet iequens cafus fitnomen proprium. Cicero: Propius à terra louis ftella fertur, qua: Phaeton dicitur.

DecoaiandiSjamp;deinterrogatiuo^ Confimiles optât cafus coiund/o, quires, Condmiksc]^ modosß no regime uariet,

Coniun^

SYNTAXIS.

Coniunftio ôlt; quicquidconiungendiuimliä?^^,^^:^^,,-^ I btt,p«itfimikscafusSlt; modosifimilitcrinterro* ' I gatiuü amp;nbsp;refponfiuum eiufdem erunt cafus. Prio-quot;

ris exempla .Maritus 8i uxor litigant. Publius:

Aut amat, aut edit mulicr, niltil eft tertium. Sugt; perjus ambulatquafirex. Vimcöiungedihabtnt, quam,nifi,prxter quam,ficut,quafi,uelut,8{plura.

Exempla pofterioris partis ; Quis miferetur peo catoris'îmitiffimus lefus. Quem tremütbaratbra^ lefum.A quoliberatifumus'’. ab lefu.Biani .difta carmine beroico:

Qgis diues^qui nil cupiat.Quis pauper lt;nbsp;auarus.

Sinon regimen uarietur.Quandodiftiones ne cefiario exigunt diuerfos cafus,bare régula non ba betlocummt fi interrogeris,Cuius eft liber lt;nbsp;refpö debis,mcus eftmon mei,frad te pertinct. Quanti emifti-iaureo. Accufarisfurti,an bomicidq':ara i utroque':

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatiuticuh»

\ Exbisfatisbquct,coniunftionemexfuanatugt;'9quot;'^'^ \ ra,necfimiles,necdiflimiles coniungerecafus ; fed' \ nbsp;nbsp;nbsp;quofeunep regens exigit,illos ctiam poteft copula

\ nbsp;nbsp;nbsp;te coniunclio.Notandum eft etiam, interrog^tiua

\ nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;refponfiua,qux cafibus carent,in cafu conuenV-

\ te non poffe-.ut ubi comedes''. Hic.Terent.De ifta \ nbsp;nbsp;nbsp;rogas uirgineüta.Plaut. Ego ne iftuc dixKita. Sic

1 nbsp;nbsp;alibifepius,licet Vallauult elegantiusrefponderi

\ per etiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjjidintcrrogatiuum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

IntcnoaatittmneftreidubijCjUelwnquamdu^ 1

B baego

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖESPAVTERII .

bîæ poftulatiuiim . Intfiiogatio eft reiduto, u« tanquam dubiæpoftulatio.

Regula aptercfpondcndi«.

Interrogatiuis daHda funt débita reiponfiuaiut nbsp;nbsp;।

quis cs^Petnis.Qnid esïhomo.Qualis esi albus,m ger,doftus,amp; fimilia qiialitatem dicentia. Qyan^ tus cs'ïbipedalis,^ caetera quantitatem ccntinuam lîgnificâtia.Quotus es'fprimus^ecüdus Iuduntlt;trcs, quatuor amp;c. Qualcm cquum cmifti. Valladkit rcfte refpondcri oblongum, latopi'' ftore,brcui aluo;qiiia qualitas magis, quaifƒ‘'f’ quâtitas fignifi'catiir.Interrogatus,qualiS eS^ » dis homo,inepte loqiieris.

DE REGIMINE.

POftconcordantiamdecaluum regiminç age dum eft, amp;nbsp;quidem hoc ordine, ut fi qua ólio diuerfos regatcafus, tota dedareturin priore cafu,ncc alibi repetatur,quo breuitati fimd confulamus,amp; leuemus edifcendi laborem. ArpP ret ceeptis mitiftimus Deus nofter Idiis ChriftuS.

Sex funt cafus:nominatiuus,genitiuus,datiuus,‘ acculatiuus,uocatiuus amp;ablatiuus. Deuocatiuire giminc quia à paucis regitur parficulis,in conftru-gt; (flione nominatiui obiter pauca diceinus,ubi de ad uerbqs amp;nbsp;interieclionibus agetur. Sunt qui ponäc feptimumcafum, is in ablatiuo comprehcditur.’ôC o^auum,is fub datiuo continetur.

REGIMEN NOMI-

KI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natiuf.

F\[ Ominatiuus in orationc uel regitur, ucl pa

nitur

SYNTAXll nîturabfolute:ut,Dominus nofterlefusChrifttif^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

is cft ueritas. Rcgjtur autem nominatiuus duobus'^ modisrfigurate SC fine figura. Sine figura à frontc’'''i/‘^ amp;nbsp;à tergo.’ut ego uocor locs. Figuraïc uero lepte regitur moc'is:per appofitionc,pcr euocationë,pet lt;onc€ptionc,pcr prok'pfim,per Zeugma,per anti-ptofim, per fyntbefin raro utendâ:exempla uide-buntur fuo loeo.Hæc præmittere pheuit, quiaprç ter alla commoda rationem aperiunt, ob quani hæfigurxà quibufdam ad finem fyntaxeos reie-conftruétione nominatiui tradentur.

Regula nominatiui prima» ANte capit redû perfona côuenicnté Et numéro,uerbü,qd pfonale uoca^, Necnonfinitû.Redûperfæpe tacemus» Sæpe loco illius quid pono*Nepuer uni Plurale doncs fermonc,non honor cft hiclt; At de me folo numerus diectur uteruis, Omneuerbumperfonale finit! modi regit an^ te lê expreffe uel fubaudite, eiufdem numeri amp;nbsp;per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

fonx nominatiuum,uel aliquidpronominatiuo: ut egofiribo,tu legis. VergiliusiFama uolat. Nos canimus.Ouidius:Temporalabuntur.Pluit,toni-truat.Publi* : Deliberate utilia mora tutiffinaeft, V tries annotatiunculæ in datain

regulam, Dixi perfonale uerbum ,quiaimplt;rfonaleint«.Tgt;^i'2’‘'^^ l£nominatiuumnonr«ciptt;utftaiur/urtHur,pœ * y

SYNTAXIS.

Tertio ,in Herbis exceptx aftionis mtelli^tut nominatiuus Deus uel natura.ui pluit.

Quiduerbum exceptac ud exemptx adionis.

Ystbiuncxceptxaftioniseft ,cuiusaftusDeo uelnaturx tribuitur;utpluit,fulminât : quia folus quot;quot;nbsp;Deus uere dicit ego pluo,€ulmino,tono,hYberno„ proUyetnemfacio. Apud Poctas nominatiuus aU quando exprimitur .Theocritus apudPhiklphü: Piderc Batte decet,melius eras forfan habebit. Sperandum eft uiuis,non fpes ullafcpultis.

Nunc pluit, 8c darusnuncluppitcracthercfurgit.

V erba excepts aftionis continen-tur bis ucrfibusBa-dianis, rulminatat(çtonat,nmgit,pluitatqjchorufcat, Vertrat 8C jcftiuaqgelat, autumnat'qj hy emat'eç HYbernat,quandceçtonitruat atcç pruinat. Granditrat ôC rorat,noftefcit fiue diefeit, Lucekitfrmulaurorafxonformiaiunges.

Poftremo adiecircgula:,uel aliquid pro nomn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!.

natiuo-. Quinque enimmodis ponitur aliquid lo-*^ to nominatiui.

Primo infinitiuus fine cafu.Cator Legere amp;nbsp;no ƒ intelligerc negligere eft .Quicquid ponitur loco' nominatiui,eft generis neutri.Perfius*.

Scire tuum nihil eft,trift te feir e,hoc feiat alter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p _

Secundo infinitiuus cum accufatiuo antefet ut lyrannos uiuerenon expeditReipub.IdiÜalefti-' « «uocantdiftwm.

' B Tep •

, DESPAVTERIt »

Tertïo^nfinitiuuscü aliquocafupoftfe.Perlw At pulchrum eft digito monflrari amp;nbsp;dicier lue eft. Tercnt.Seni uci ba dare eft difficile, Eft pij patris, pio fuccurrere nato.

Quarto appellatum : ut quodftudes eft tibicS ducibile. Appellatum eft tota orationominatiui ' öf uerbi,pra:cedente tàli particul !,quód,ut, ne,aut fimili.MiiIto ornatius per diftü, quàm per appe^ latum loquimur, diligenter igitur difcani pue« hoc in illud mutare,hac uia; Gaudeo quod tu bene tiaIes,GaudeotebeneuaIere.

cOwnAo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quinto,quîcdam adueibia fiingiintitf nomina

tiui officiotut partim uirorum funt occifi. Marna. Cras te uidlurum,cras dicis Pofthume femper J Die mihi eras iftud, Pofthume quando uenif!

9“' dicunt didiionem technice feu material!^ ter fumptam pro nominatiuo ponitut amo eft uer bum. Sed tails diftio eft uerum nomen indeclina-*

« Vnumpluralitcrnpncflccompelhndu.

Ne puer uni pluralem amp;c. Vni honoris non eft pluraliter loquendü.’ut rogo te amice gt;nbsp;ue-nias ad prandiü meum: non aut rogo uos amice ut ueniatis.iSed defeipfopoteftquistam pluralité^ quä fingulariter loqui.Quintil. Vtinam hoe mim fata praeftarent, ut refiduum laborantlsanim* if tuoponerentus amplexu.

De his Erafmus fic aittSi probates grammatR cos audimus in prima perfona mutatur numerus pcrfaepe,aut modeftiae,aut feftiuitatis, aut eupho

SYNTAXIS.

P nîæ gvatia:ïn fccunda pcrfona nunquam,ni{î cum genus fignificainus,non perfonam : In teitia diæcaufa,raro.Exempla primx perfonæ. Cicero^“?” ad Brutum : Populo impolüimus Si. oratores uifl fumus.Vergilius;

O Mcliboce Deus nobis hæc otia fccit.

Defecunda lepidum eftapud Nafonem exemplfi! Quæcuncp îcquor habct.quæcunqj pericula tellus,

Tamloiigçcaufas fufpicor elle moræ.

Hæcegodum ftultc meditor quæ ucftra libido cd. Elle peregrino captus amore potes.

Ad folum Vlyffem feribens Penelope, taxat hic to tumuirorum genus . Exemplum tertiæ perfonæ, Terent.Cum ad uxores uentum eft turn fiunt fc^ nés: Naufiftrataunum Clucnaetçm per inuidiatn fenes appellat.

Appendix»

Qllia înuite audiuntur,tu,te,tibi, tuus:ideo dius poteris fuperiorcm fie côpellare:Oro tua pro bitatem,d^nitatë,paternitatem,bcatitudinë,reue* rentiam,gratiam Sic. Ne tamc promus uefter po nas,quia intrinfecus plurale eft. Præterea quand© uni loquentes,ad pluresfermonem dirigimus, po tcft locutio efle pluralis.V erg.

Vos ô Calliope precor afpirate canenti: CompellatCalliopcn ad omnes mufas fermonem dirigenSjtefte Landino.

Régula elegantiae.

Reâos fl binos numuûuerbo uationim B iiii Pra-

DESPA VTERII PraeponaSjUcrbû quadrabit proximiorh Oîa pótus erat,die,8ó domus antrafucrût» At ueftes font Jana,feras:cft lana caueto, Verbum fubftantiuü pofitum poft duos noïa^ tiuos diuerforü numtrorum eleganter conformait tur fecüdo nominatjuo.Ouid. Omnia pontus erat. Ide; Domus antra fuerunt; fingulai is numeri eft domus.Terent.Amanrium iræ amorisredintegta tio eft.Ouid. Veftes quas geritis fordida lana fuit-Harc tarnen elegantia fæpe non obferuatur. Liui’t Captiui militum præda fuerant.

At ueftes fiint lana SCc. Si uerbum fubftantiuü ponatur inter duos nominatiuos diuerforum nu* meroriim, concordabit cum prxcfdenti;utueftcs fiierunt lanamon ueftes fuit lana. Sermonesfunz mi patris funt meditatio iufti. Aliquando fit con* tra,ubieft pro fignificat poni uidetur:utpif«J quos ceperunt apoftoli eft colledio fidelium.

Sreunda régula principalis. Cum fubftante uocans, amp;nbsp;uim quodfer* uateorum,

St ßt res esdë, poft fc retftum retinebunt, Verbü fubftätjuum, iierbuml^ uocatiuü äC eo» uim habentia,reguntpoft fenominatiuü,qui ügni ftcatur accipi pro eodc cü noiatiuo præccdente, ex pliciteuel implicite.ui Deus eft omnipotens. Vo* cor Joannes, cognominor Defpauterius. Plautus: Hic uigilans fomniat. Poftcrior cafus non eft nlt;y ininatiuus,(i non fignificatur accjpi pro codent: ut gladius eft Petri,Pater eft loanni.

Anno

SYNTAXIS.

Annotatiuncula,

Vtiicrbum ante fe habet aliquid uicenominatiuï, ita etiam poft fe,ut furari eft pcccare.Cicero: Ma^ gis jfti fcruiunt,fi obferuarc fcruire eft,id eft:fi ob-feruatioeftferuitus.

Quid ucrbuin fubftantiuum amp;nbsp;quot.

Verbum fubftantiuüeft, quodalqsuerbisfubftat in coniugando uel refoluendo: ut lego, id eft, fum legens ; Icgor leftus fum in prætcrito . Sum unicum eft uerbum fubftantiuum. Fiofubftantiuum non eft,ut net exfto amp;nbsp;cxifto;de quibus lege Lau-uentiumVallam.

im fubftantiui ucrbi habcntia.

Tripliciauerbahabcntuimuerbifubftantiui.Pri-mo paffiua,quorum aóliua regunt duos accufati-uos pro eadem re acceptes; ut aederis diues: quia clicimus,credote diuitem.Sichabeor,iudicor,æfti ’ mor,fio doftus. Salluftius ; Vùtus claraacterna'qj habetur.Ouidius:

Quscritur Aegiftus quare fit feftus adulter.

In promptu caufa eft,defidiofus erat.

Secundo,multa uerba neutra,ueluti eundi,ma-tnanendi, uiuendi : ut concede domum potus, id eft,co. OuidiustV ifta iacet pietas. V ergilius; Aft ego quae diuûm incedo rcgina,Iouifqj Et forer ôC coniunx. Incedere eft cum faftu amp;nbsp;magno appa-ratu ire.Seneca.T encre ac molli paffu gradum fu-fpendimus,nccambulamus,fedincedimus. Sedes triftis,curuus,creftus,Viuo inops.Euado doftust die ttiain,cuado in doftum uirum.

DESPAVTERII

Tertio, plurima alia uerba aóliua, deponcn-» tia, quorum non cöftat certa régula,ut audiuilioc puer, feci inuitus, melius quam muite. Nudus c^ greffus fum de utero matris,nudus reuertar. Hu'' lufmodi nominatiui elegäter ponunturpene' pro aduerbijs.

Appendix,

Fadlus,habitus,creditus, Öi fimilia ab hiiius farine uerbis participia,poft fe cupiunt cafum, quem angt; te fe habent,adco ut etiamfi ipfa uocatiui cafus ftie rint,uocatiuos cafus poft fe copulent. Propcrtiusi Ledlule diuitijs fafte beate mcis. Catullus, Rufe mihi ffuftra nequiequam crédité amice.

Appendix altera,

Quotîcnlcunque participium uerbi fubftantiuî, uoçatiui, uel uim eorum habentis ponitur inter duo fubftantiua, concordabit cum prxccdente,ut Petrus eftfadlus mancipium: Si ueroutritp poft' ponatur,conforme erit utrilibet. Liuiusfextodc' cadis 4, Ludos Megalefiâappellatos. Idem libro nono decadis}. Ludi fiierunt Megalefia appcllata.

Cicero,

Video amicitiâ noftram inimicitias modofadlas.

Quid uerbum uocatiuum 8C quot, Verbum uocatiuum eft quiddam generale, qiiod rei nomen, præfertim proprium,aliquando etiani eômune determinattut uocor Ioannes.Studiü fapi cntiç,quç philofophia appellatur. Quint^ funt uer bauocatiua; nücupor,appellor, uocor, dico^noe Ptinor, Eorutn adliua regunt duos aceufatiuos.

SYNTAXIS.

qai Rgpïficantuï ad tandem rem pertlnevc.PuWk us : T imidusuocatfe cautum, parcum fordidus. ■Vocatiuorum utrborumuimhabent, cognomi** nQr,agnominor,infcribor,falutor,baptjior,argu or SCcut cognominor Scipio,agnominor Apbri-can’ .Hor .in arte-.Defcr ipias feruare uices opcrü'cg colores Cur ego fi neqo ignoro'qj poeta Valutori

Appendix,

Sïptcmodis potcris exprimerc qsuelquocaris*. Vocor,dicor,nominor,appeKor, trücupor Petrus. Eftmibi nomen Petrus.

Eft mibi nomen Vetri.Vlaut.Nomen’M.ercurqeft mibi.

Eft mibi nomen Petro.Hic cft elegantirtimus» Habeo nomen Petrus. Oui. Laftea nomen habet. Habeonomen Petri. Autor Seruius.

1 Habeo noméPetrü.ldemautor eft.Sicdicim*,f* \cio,impono, indo tibi nomë loänes,loänis,ni,nc.

Appendix de inhnito cffc,8C fimilibus.

Effc parcs optât cafus, fed non male dices, Huie licet effe pbu t loquil fie Quintilian*» Effc amp;nbsp;alia,à uerbis utrinep nominatiuum haben^ tibus, infinita copulant fimiks catus exphdte uel \implicite,qui figpificätur accipi pro eodem.De no minatiuo •. Parus cupit efle doftus. De genitiuot tni(ereor Ioannis cupictis efle do£ti,cui deeft inge nium.Dc datiuo-.lit« mihi efle faccidoti.Dc accu.» fetiuo.audiui loannemcfie doflum.De ablatiuo;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Utor familiariter loanne cupicte efle dofto.Catoe

Sperne repuanando tfoiiu contrariuj efle.

Cl«*

DESPAVTERII

Claudianüs: Natura bcatis Omnibus effe dédit,fi quis cognouerit uü.Tcrentiuj: Adparct hunc fer' uum tfle domini pauperis. De genitiuo amp;nbsp;ablatp uo grammatici fibi exempla fingunt, apud auto* res enim uix reperiuntur.

Annotauuncula.

In di(flis copulantur fimiles cafus explicite, in fe* qucntibus nominatiui amp;nbsp;accufatiui impIicite.Ter. Hei mihijdifce efie pater ab bis qui ucre fciunt.Ti* bi placet euafiflediuitem: fubauditurtc.Atfidi* cas,tibi placet euafifle diuiti,nihil fubaudies. Pt®-' ftat uiuere pauperem, quam iniufte diuitenuuenu fte fubauditur generalis accufatiuus aliquem.

De nonunatiuo,amp; obiter de alqs cafibus figurate conftrudis,

Figura eft aliqua arte nouata dicendi forma:ut Mi ratur molem Aeneas magalia quondam: figurate dixit Vçrgilius.Dic,molcm quæ'fiiit magalia quo dam,figura non erit: quia nihil arte nouatum,ni* hil à primum fe ofFerente ratione remotum-

Figura eft triplex, didioniSjlocudo-onis, conftrudionisgt;

Didionis figura eft,qux fit in didionc. Quatuor decim figurarum ditflionis (ut fummatim dicam) bare natura eft, ut diftionem uel augeant : ucIuU Profthefis, epenthcfis,paragoge,cdl3fis,di!crcfis. uel minuant: ut Apharrefis,fyncopa,apocope, fy-' nbsp;nbsp;)

ftole,fynçrcfis,edlipfis, fynaloephe.uel inuertwt dus eleracnta: ut Antithefis,metathefiî. Vnde Grj £ono*

SYNTAXIS.

Co noniine metaplafmi, hoc eft, transformationeä uocantur.Eftafis uero non äuget diélionem fylla ba,fed tempore. Ita fyftok non minuit diftionem fyllabam aufcrens,fcd tempus. V ergilius: Obftupuijftcterunt'cç comx,uox faucibus haefit. Infteterunt artificiofiflime penultimam corripu# it, ut fubitum terrorcm magis exprimcret.

Figura locuiionis eft,qua: circa loquendi aliquc modum, non circa cögruitatis regulam ucrfatur: ut fine Cerete Si Baccho friget V cnus ; eft meto^ ny mia,quia inuentor pro inuento capitur.

Figura conftrudtionis eft ,quç circa grammar ticas conftruftiones uerfatur.Et funt odlo: Appo fitio,cuocatio, fyllepfis uel cöccptio,prokpfis,ieui gma,antiptofis,fynthefis,fynecdochc.De hac ulti-ma,in conftrudiione genitiui,commodior erii di-cendi locus.

Appofitio, Apponcns coniungc pari cafu duo fixa, Efto res cadcm declar atunr'qj præito* Si duo nomina fubftantiua ad eandem rem pcrtïgt; nentiaconiungätur fine coniuncTione, erunt eiufgt; dem cafus, præcedente dedarato per appofitionë; ut fratres gemini,fluuius Rhenus,urbs Roma,arbor morus,menfis Auguftns.Dico dcdaratumdc bcre prxcedere, ex fententia Quintiliani dicentis libro nono; Quxdam ordinc permutatofiuntfu-peruacuamt fratres gcmini.Nam fi præcefferit ge mini,fratres addere non eft ncceffe.Hçc Quintilia Bus'.lecundum cuius prajccptioncm inepte dicitur, gemini

DÉSPAVTERII l^enüni fratrcs, Rhcniis fluuius, Roma urbs Sed notandiim eft Quintilianum magisoftrdciA quid ars exigat,quàm quid obtinuerit ufus probi'' tiflimorum uirorum, qui frequentiflime ordinein ilium fubftantiiiorum in appofitionc non fcruant. Cicero: Frocks amp;nbsp;Carifthencs Lacedfmoniorunl reges,gemini frarres fuerunt. Suet. Rheni flumf' his-Titus Liui.Prope Tybrim fluuium.

QuidAppofitio*

Appofitio eft fine coniunftionis medio fubftanti^ uorum ad eandem rem pertinentium in eodcm ca fu pofitio. ut urbs Roma. Horat. Et genus 0^ mam regina pecunia donat.

Annotatiunculaf*

Si dicam,Mana 0(. n aterct uirgo lan(ftiftiina,ccH iundlio nec iuuat ncc impedit appofitjonem,fcd fo iumponicuf propter duo uni conneftenda, rum cum dice,fluuius amp;nbsp;Rlienus : m bs Rotna, noneftappofttio.

Gcntilia fiue patria nomina, ut Romani,Italr, GalJi,Sulmoncnlês,Infubres, pene lunt fubftantp ua: ideo inter huiufmodi apud Titum Lini.amp; osoptimos autoresftepc inueniesappofttioneim ut ager captus de Gallis Boijs fucrat. Hic nota obi ter, quod non folum gentilia, ftue patria nomina non iunt plenc adieftiua, uerum etiam numera* fia,pronomina,d£ fyncatcgorcmata: ueluti omnis nuUus SC cxtera, quia alqs adieSliuis rite maritaR tur :;ut multi albi homines, quinque àtuacuirgk ass. Ysraii^;

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auren

SYNTAXIS.

’ Aurea mala decem mifi,eras altera mitnm. Subftantiua in appofitione duobus modis poè, ^nt ede diuerforum numerorum.Priore,ubi alte-Tumalterius numero carettut urbs Athcnae,pifccS fignum;quoniamduo (unt, quot;Verg.Corydon arde* quot;bat AleximDcbtias domini. Poftcriorc ubi alte»» tum eft colkAiuum. Ouidius: Turba ruunt in me luxuriofa proci. Idem; Quid metucre boucs animal fine fraude dolis'cjjt ' Animal bic colkéfiuum eft,ficapud luuenalcmi’

Quanta eft gula,qux fibi totós Ponit apros animal propter conuima natum^ Tribus de caufis fit appofitio. Primo,caufaro ftringendx generalitatis; ut urbs Gandauum jUt.* bor laurus,menfis lunius.

Secundo,caufa remouendc çquiuocatiônis-.utlea fignum ardet .Plin.Lupum pifeem no uidit Iialia.

Aequiuocum eft polyfemum, hoc eftio diues lafignificationcmulta fignificans’.utcanis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

T eriio fit caufa atirïbucndç ptopr ietatistut Ph lohomodoftitfimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,i

Appofitio declaratur per participium ens,licet pa rum fit inufu teftePrifciano.ut dibgo Petrum hep minemiuftum,id eft,Petrum entemhominem iq ftum.Iftud montufle eft utili{fimum,namhic,u0* cote loattnem, PacioPetrumfatetdotem,non eft appofitio quia no intelligitur ensmeqj inhacora* tione ,dedit filiura pretium munduubi intelligitur prxpofitioin.

Duo miliauiri,dicunt effe appofitioncmec re*

çugno ,qui3i fit exponendum rft j «bi «««s

DESPAVTERII milia. Eodtm modo refolucnciæ font ccckfîaftk® rum orationes : Ex tribu Dan duodecim milia gnati:Debebat decem milia talenta:autor eft Lan rcntius Vana,qui tarnen maluiflêt diccre. Duode^ dm milia fignatorü. Decc milia talëtorü.Sed ciaP modi locutiones frequëtiores funt daflïcis fcripto* ribus,quam ille putauit.Plin.libro n.Cap.T. AncuS Martius rex falismodia fex milia in congiario de' ditpopuIis.Iufti.Trecentis milibus mulieribus-Li ui.Duodecim milia pedites.Cicero,Tritici modios quinœ milia.Ver.Tot milia genres armafcr^t^™ Ix. Male igitur fcripfit Georgius Valla, milia ali.* quando adicftiuum eire,non animaduertens in «x emplis dtatis fubftantiua appofitorie coniungi.

Euocatio,

Si ternsm priinç des,totirm fît tibi primp' fecundç des tcrnâ,totum efto fccundf Pauper ego eâto ♦ Luca uix maxim’ audi» Quando immediate primx uel fecund« perfons iungiturtcrtia,tota oratio eft prim« uel fecunds perfon«:ut ego pauper canto,tu diues trépidas.

Dico immediate,quia in euocatione non pot« intercedere coniun(flio,efti5 h«c figura appofitio quædam: exigit enim amp;nbsp;perfonas ad eandem rem pertinentes,quarum euocans ab euocaa declare/ tur,amp; prçterea refolui poteft per ens ut appofitio, ueluti ego pauper nil timeo, id eft, ego ens paup, aut quiiiim pauper. Défende me tu uir optimus. Tace tu homo imperitus, ens fubintelligitur toft' VaJla tertio elegantiarumlibro.

SY KT A Xi S. Quid fit cuocatio, Euocatio eft continua tertixperfonxadpri-' tnam uel fecüdam teduftio; ut ego loannes fedeo« ■Vergil.Nonomniapoffumusontnes.

Quatuor funt nccefiaria in euocatione; perfona «uocans,perfona euocata,abfentia coniunftionis, amp;nbsp;uctbutn perfonx cuocanti conforme. Periona euocans eft prima uel fecunda perfona. Solatertia efteuocata.

Duplex eft cuocatio;exptidta8{ implicita .tx plicita eft,ubi perfona euocans cum euocata expri mitur'.ut ego Petrus fcribo.Tu Paulus ludis.Titus Liuius; Audi tu populus Albanus.

Implicita eft ,ubi perfona euocans fubauditur-.

ut peccatorcs te rogamus audi nos. AueGxfat fummus imperator-Horat.

Decipimur fpecie r efti par s maxima uatum.

Ouidius;

Si qua uoles apte nubere nube pari.

Cicero'.Omnes trabimur ôC ducimur adfcientiattl cupiditaie glorix.

Perfona euocans 8C euocata quatuor modis pof (unt effe diuerforü numerorü.Ptimo, ubi idem de fe pluralitcr loquitur : ut nos Carolus diuma gra.* tia Francorum rex mandamus .Eiufmodi tarnen orationes funt inufitatç fcriptoribus probatis.

Seamdo,ubialteru fingulari numero caret^aut fake heteroclini eft-.ut ego dclitix tux canto.

Tertio in colleftiuis.Ouid.Populus fupcramut

I nbsp;nbsp;nbsp;abuno,Vix'(çuiro'.lenfus eft,nos populus fuperaz

tour ÔC «cttia .Plinius ; Magna pars ftudiorutn

G ainanilt;

despavterii

amanitatfs quærimus.Vergilius: Nos tua progenies,cocli quibus annuis arccm, Prodimur.

Quarto in diftributiuis.Ouidius:

In magnis laefi rebus utcr(p fumus:

Perfona cuocansnos intelligitur,quia fenfusw, nos utercp fumus læfimifi malis fic ordinäre, Nos fumus laefi, uterqj in magnis rebus.

Conccptionum parafccue.

Quæ per Sf aut focias iûgo,dât rite ualore Pluralc.’fic cGjpro coniungcntercpoftiwi* Copulatum per coniuniflionc, per praepofi“®^ nem cü pro Sf, ualet fiepe didionc pluralis nu^e-' riiut ego ôé tu,id eft,nos:tu amp;nbsp;iftc, id eft, uos. trus amp;. Ioannes,ideft,illi. Ideo uerbum ,ueladie^ diuum,aut relatiuü erii pluralis numeri: ut loan^ nes amp;nbsp;Petrus ludunt,quos uideo. Vergilius ö^Oui tiius funt dodi.Exemplum de cum.ÄpuIeiuSiPo« quam finitum eft illud Paridis iudifium,Iuno quP dem cum Mincrua triftes 8i iratis fimiles fana redeunt, indignationem repulfie geftibus profeP fæ.Ouidius;

Ilia cum Laufo de Numitore fati.

Nota,qd coniundio aliqn intclligitur per afyn deton.Teren.Dum actas,metus,magifter prohibe bant. Quandoiÿ mulriplicatur perpolyfyndeton: ut amp;nbsp;ego ôi Petrus amp;nbsp;Paulus currimus.

Conceptionis régula, pcrlbnam atep genus femper dabinius ni3 gedigno.

Prim»

SYNTAXIS.

Prima quidêrdiquisprçftat,tcrnçcjj fcdFa, Mafculeûrdiquis pftat,neutre muliebre,

Copuhtü æquipolkns uni plurali,cft cius çfc» nx ,aut generis cuius eft pars dignier,pcr conce^ ptionc.Exemplü de perfonaiego ôi tu, eft prim« pfonç,qaegoc parsdignior; ldeodicemus,ego 8C tu diiputamus.Exemplü de gneiPetrus Si. Anna, eft mafeulini gnis, cuius eft pars dignior copulati Petrus.Idco dicemus per adieftiuutn mafeulini ge neris,Petrus 8i Anna lunt pd-

Prima quidem reliquis præftat S^c.^Prima pe» fona dignior eft fecunda ôi tertia, fecunda uerô fo lum tertia.Concipit ergo prima fecundam 8i ter^ t iam .tecunda tertiam tantum. T ertia perfona ut in dignior nunquam concipit.

Mafculeum reliquis pra:ftat SicOMafculinû gc nus dignius eftfœminino Si neutre ,qux ab illo côcipiuntur.Vccmininüfuperat amp;nbsp;concipit neutre;

\ nbsp;nbsp;nbsp;ut lena SC feortum funt impudiex.

Qnidfyllepfis fine conceptie»

Coheeptioeftmediata indigniorisad dignius reduftio'.ut ego tu'cpdamus.

Quinqjin conceptione funtneceflariatdiftio concipiens, diftio concepta, copula, uerbum uel adiefl;iuum,concotdantiacum diftione cocipict» Binon concepta.

Conceptionis quatuor funt fptciesi petîonaiû, generum, numerorum,cafuum.

Conceptie perfonarum,

Conceptio petfonai^ eft,in qua perfonaà pfona

C q ccm

DÉSPAVTERÏÏ

Cöncipiturnu ego tu'ç damus. Et cft duplex; dW'' éèa amp;nbsp;indireéla.Conceptio dircóla eft cii:ut tu amp;nbsp;Petrus luditis.Indireóia eft, quæ fitprt cum præpofitionem perl'onx concipicntiadiun' lt;flain;ut tu meeuin gaudemus. Verg* Diucllimuf , inde Iphitusamp;: Peliasmecum.

Conceptiogencrumiinpitcita,

Conceptio generum eft,in qua unum genus co cïpit alterumait pater materip funtboni.PtoIo* mæusamp; Cleopatra funtreges.Conceptiogene/ rü eftduplex:explicita d(. implicita, Explicita eft, in qua genus conceptum 8C concipiens tur; ut lóannes eiusip uxor funt pij. Mifereor loa nisamp;Catlierinæpauperriraorum. Defyllcp»*'quot; plicita hi funt uerfus.

Conceptio generum ► ïmplicita uöcifesgenerü fyllepfimjUter^ Eft pbus:at ciebet inas 8C fœmclla notari*

Conceptio generum implicita eft,qn de uiro et firmina Ioquimur,non cxprefTis concipiente Si io cepto:ut uter^eft probus;de Petro eius^ uxorelt; Vtertj parentumtuorum eft mortuus.Quisfecit-aliquis fecit.NuIIus homo currit. Semper oportet loqui dc tiirö amp;nbsp;fa:mina,alioqui nulla effet figura« In Genefi:Erat uter^ nudustde Adam ôi Euadt«* citur.Verg.de Cupidine Ôi Venaa Vnadolo diuü fi fecmina uiifta duorum eft.

Ouidius;

Nubere fi qua uoles,quäuis properabitis ambo, Differ.'habentparusc coniinodani3gn^'’’°'‘f'

SYNTAXIS.

Conctptio generum implicita fit quinqj mo* dis;Primo,per diftributiuummt uterqj eft probus. Nullus homo eft Graccus.Secundo, per particular re;ut alter horumloquitur.Tertio, per demonftra tiuumtut hi font Chriftiani.Quarto,per quçfitiuü: ut quis horum mentitur fcxum\Quinto, perfubr ftantiuumnuLatoua pcpcrit geminos,fcilicct, h' pollincm 8C Dianam.

Conccptio cafuum.

Conceptiocafoumeft,inquanominatiuus ter tiæ perfona: concipit ablatiuum mediantc pracpo-litione cum.V erg.Remo cum fratre Quirinus iu* radabunt.i.Quivinus frater Remus. In huiuC* modiorationibus ,qualiseft ,ego tecumludimus: magis eft perfonarum conceptio,qu5 cafuum,ideo dixi nominatiuus teniæ perfonx.

Conccptio numcrorum.

Conceptionumerorum eft,ubi plurale cocipit fingulare-.utPetrus Si iftiludunt: (ic dicunt plurir ini,(ed Aldus affirmât plurale debere præcederc: ut,font nobis mitia poma,Caftaneç molles SC pref fi copia laélis. Alioqui fieri zeugma ait.

In conccptionem generum annotatiuncula«

Vixbenedicitur,calamus 8Ç papytMsfunt ftu* diofo neccffarqtQuia in concçptione generum co pulatum debet fignificare res animatas,fin minus, adieftiuum eidabitur neutri generis,per regulam indifferentix.

RcgpU indiffçxemiæ»

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç in

DESPAVTERII

Sint Ks 3bfcÿ aïa,ponetur mobile neutÇi* Quotidainç fubftantiua rerü inanimataruitt CuiufcurKp generis coniungunt ad adieftiuü nel monftratniü,uel rclatiuü plurale,ipfum erit neutn gnis fere fempenut penna 8C atrameniü funt fat-' beti ncceflaria.In faais: Virga tua amp;nbsp;bacillus tuus ipfa me confolata funt.Lunâ amp;. ftellas quæ tu fun^“ dafti.CiceroiEadem mente comprehendimusco^ lorem, laporem, odorem, fonum, qiiæ nunquam animus cognofceret.In iureiln promittendisetas, maturitas, grauitas morfi 8i literarü fcientia iunt inquirenda. T.LiuiusiLabor uoluprasi^ dHlimilli'' ma natura,foc/etate quadam inter iènaturalifunt annexa. Dixi fere fempenquia qn res fiint inanima tæfïtaliqnconceptiognm ied rariffimc,Lucanas: Hine leges Si pJebifcita coadfæ. Cice.in lom. Scip-Côcilia ccEtusi^ hoîm iure fociati, quæ ciuitates ap pellanï.Loquiï ita fine dubio luft.lib.s.Mifericor^ dia in eo amp;. perfidia pari iure dileóbc.

Fit amp;nbsp;implicite indifferctig régula; uelutiutriï^ que eft homini utile, f aqua amp;nbsp;ignis. Similiter ubi non de multis loquimur, fed multa uni conuenire fignificamus.PIautusjVtrumgp hacc Sfraiiltiloqua Si multibiba eft anus.

Prolepfis* In partes totu partitur riteprolepfis Cum uerbopofitû. Tacitam qnqj utdebis, Propter totum cum uerboueladiediuocoip ' grue conftrult;fhim,in partibus uerbum ueJ adiedi w«n eleganta intdligitur per proiepßm, quxla^ tine

SYNTAXIS.

tine pvxfumptio dicit :ut noluerunt uenirc,fed abie runt,unus,in uillam fuâ,alius ad negotiatioes luas. V idi duos angelos,unum ad caput, alterum ad pc des.Pctrus ôi. Paulus funt admodii periti, hie pilx, ilk aleæ.Totum eft diftio pluralis numeri; utho^ minesautcopulatum;ut Petrus 8c Paulus.aut di-ftio colkftiuazut turba,populus.

Quidprolepfis.

' Prokpfis eft aitnbutio proprietatis toti diuifo in fuas partes, quae totius propt ietatem uario mo contincnt:ut otnnes ftudent,hic fcicntiæ,illc pecunia: , allUS ucncri. Totum eft otnnes,cuiattribui-tur pro jietas ftudent, quæ in partibus, hie, ilk, alius,uario modo continetur.Inhacdefinitiouc Sulpitq,nomen attributio regitdatiuumfuiuerbi.

In prolepfi funt quinep ncceflaria: T otu, partes, determinationes partivim,proprieias Si ordo. Pro prieras eft uerbum uel adieftiuum.Ordo in eo co-fiftitutprxccdat totum SC partes {equantur.

Duplex eft prokpfis.explicita SC implicita. Itn pl'.citam indicat pofterior uevfus, cam'qj uocat ta-citam.

Prokffis explicita eft,in qua totum SC partes expri munturiut duo homines afeenderunt in tem plü,unus pharifa:us,8C alter publicanus.

Implicita eft,in qua totum intelligitur, uel par

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tesinadieftiuocontincntunutaltevalterius one-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ra portate.totum uos intelligitur in portate,8i par

tes continentiir in altet.Salluft .Cccperut fc quifi^ magis magis'tçextollere. InfaaisrVana locuti îuntxunufquifœadproximumfuum, AdGalatas:

Ç »4 QuoA

DESPAVTERII

Quod fi alius aliü uidiTim mordetis SC deuoW w» uidete ne uidfiim aliusab alio confumamint

Zeugma quid, Vni’ eft uerbi ad diuerfa reduÆo Aut adiediui: nihil hie nih carmia défunt. Iratus rex eft reginacp non fine caufa.

Zeugma eft uiiius proprieratis ad djueriä redu^ I dlio:utc2ruscpanis SC uinii. Ego ficutfcoiö atuigt;

Differt zeugma à fyllepfi ; In zeugmaie una proprietas diuerfis tribuitur, uni expreflé, alf fubaudite.'ut irat” eft rex amp;nbsp;regina. In fyllepfiP’’” prieras pluribus tribuitur fimulrut rex SC regina । inti funt.

In zcugmate quinrp fiint neeeftaria proprietatj duo fiibftätiua,c0iungens, SC cocordantia propd« j tatis cum uno exprefle,curaaltero in telledtc.

Tres fijnt zeugmatis Ijjecies: Hyperzeugnö ucl I protozeagma, mefozeugma,8; hypozeugma ud I Iiyfterozeugmadatine, zeugma à fuperiori zeu^ I gma à medio,zeugma ab inferiori. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

Protozeugma eft inquo uerbü adiecliuS ponit in prindpio;ut erunt fignain fole(Slt;Iuna,5f i” terris prefllira getitium. Beatus uenter qui te por^ tauit amp;nbsp;ubera quæ fuxifti.

Mefozeugma cft,in quouerbu uel adiediuupo nit inmedio.Cornel.Tad.Medioacspoetas nemo noujt,bonos pauci.In facris.Si radix ianifla SCra' mhCocIimouendifijnt amp;nbsp;terra.

Hyperzeugma eil,in quo proprietas in fine po pitur. Nag. NiJuj Jiicnifi carmina defunt.Teren.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vunatn

SYNTAXIS.

Vtinam aut hic fiirdus,aut hæc muta faóla fit, Antiptofis quid, Antiptofis erit,pro cafu ponito cafum, Antiptofis eft cafus pro cafu pofitio fub aliqua pro prietate. Pomponius apud Nonium : Quot læti^ tias infperatas modo mihi irrepfcre in finum:pro lætitiæ infperatæ. Næuius : Res uishanc priuari pukhras; pro rebus pulchris.Salluftius; Multi qui de caftris procelferant,amicum alii,pars hofpitcm aut cognatum reperiebant: pro multorum.Perfi, Cenforcmue tuum ucl quod trabeate falutas: protrabeatus tefte Prifciano.Plaut.Habet gladiu, fed duos quibus altero te occifurum ait,altero uft.» licum-.quibus pro quorum.Vergilius;

Forte ratis celfi coniunfta crepidinc faxi, Expofitis ftabat fcalis amp;nbsp;ponte parato:

Pro datiuo crepidini, tefte Scruio.

Antiptofis pro ratione habet authoritatem,pro inde nobis eiufmodi orationes nonfunt imitandp. Eft ramen antiptofis quscdam adeo ab oratoribus ufuvpata, ut nulli fit uitandaiueluti id genus, pro eius generis. Omne genus,pro omnis generis.Di cimus etiä uenufte, quibus in extremis,pro in quo rum extrcmo.

Synthefiscjuid,

Synthcfis autuocë, fedccrnit fignificatu« Rem magts afpiciunt qua uocë fçpe poetç, Synthefis eft attributio proprietatis uni wel pluri'* bus copulatis, quod fit non gratia uocis,fed fignifi

I nbsp;nbsp;nbsp;catv.ttt pars in ftuftafecant, id eft, abqui, Hancfi-

G V gurao*

DESPAVTERIi giiram apud oratores uix ung reperics/ed familiï ris eft poctis amp;nbsp;hiftoricis, præcipuc tarnen poctis.

Synthefi's eft triplex:adie(ftiui etfubftantiui,« latiui Si anteccdentis,nominatiui uerbi.

Synthefis inter adieifliuum amp;nbsp;fubftantiuum,rï latiuum amp;nbsp;antecedens quinis fit modis.

Primotratione difcernendi fexus.Plaiit-Audiui fxpe hæc uulgo dicier, folere elephantum grauH dam perpétues decern efte annos.De relatiuo:ut fî quis dicat,anfer qutc incubât ouis.

Secüdo,röe iubaßditiöisnit Prjnefte fub ipfa,fiib audi urbe.Rex eft Carnoti quç eft pulchra.f.urbs.

Tertio, ratione colleftiui. Cornelius Tacitusj Magna pars üiucij aut palantes in monté VoKtw perftigere. ApuIeiustVulgus ignobile quos.

Quarto,ratione diftributionis. nbsp;Ouidius:

V trac^ for mofç Paridi potuere uideri*

Tere. Si quisg eft, qui placere le ftudeat bonis qua plurimis, in his pocta nomen profitetur fiiuni.

Quinto,ratiôe abftraéli pro cocreto pofiti. Ter, Scelus poftquam ludificatus eft ; Ad rem refpexit tefte Donato. Idem: Vbi illic eft fcelus qui me per didit:fcelus,id eft,plurimum fceleftus.

Synthefis in nominatiuo amp;nbsp;uerbo fit duobus wO dis. Priore,rationc colle(flionis.Statius:En utracj gentis turba rogant.Pofteriore,caufa diftributio* nis. SalJuftius; V terqj inlaniunt. Ouidius:

Quo ruitis'fueftras quifiç redite domos.

Aduerbia amp;nbsp;intcricdioncs*

En, cccc,hêpnmû alignregrôr,

SYNTAXIS.

Hcupcùt Ct qntûjUelut o.Hciu^h'q^ dtûm. Pro pïimû,quartû,quintûq5 notai habere, Hæc aduerbia dcmonftvandi, en,ecce,hem,pctunt poft fe nominatiuum ucl accufatiuum.Ciccro-.Ec^ ce tibi ftatus nofter. T erent .Hem aftutias.Hem co mkumcft,non oratoriiim.Enfepe exprobrantis.

* Ponuntur ô£ fine caiu,8lt; tune ecee ferè utimur,ubt quid ex impvouilojfier i fignibcamus.

Heu petit ôC quintum uelut o. ) Heu 5C o petunt poft fe nominatiuum.accufatiuum aut uocatiuum. Plinius‘.Heudcmentia,aUatorisaduentusfemper eft gratus. Cicero : O uar iam uolucrem'qj fortu» nam.Idc'.O magna uis ueritatis ,qux contra omni um ingénia,calliditatemjolertiamcontraquefi^ dasbominuminfidias,fempcr feipfa défendit. O feruit omni affeftui, tefteVallatöf pukhre {ubgt; auditur,quando affeftus eft parum uehcmcns.Ci-' cero in Antonium : Indignum facinus,8i hominç nequam.Etftuikuioris caloris eft interiectio pe-* tes aceufatiuü. Ter .Hui tam graues raftros quçfo. Hei uæbcç datinum. ) Dutc interieftiones bei 8C uxb regunt datiuum poft fe. V ergzHei mihi qua.' ïserat. Martial. Vxb tibi caultdicc.Vaebquocçcîi aceufatiuo antiqui pofuerunt.

Prô primum Sic.'jPrô interieftio dokntis,uelin'‘ dignantis et aliquando admirantis conftruitur c3 norainatiuo, aceufatiuo ,uocatiuo : ut prô dolor. Plautus tPrôfanfteluppiter quid uideo.Tercnt.

' nbsp;nbsp;Prô deùm attç bominum fidem. Georgius V aüa

afpinwit ptoh uegetiotis tqui g,rlt;ttà.

DESPAVTERII

rum implicitum*

Cuiufuis tacitam do çafus fæpc rcgcntejn»

Didio regens tam nominatiui quàm aljorum (^' fuum,aliquando etiam didio reda eleganter fub^ auditur.'ut gloria tibi domine, Difficile bonü «»f* * Difficiliaqux pukhra. Exemplum ubjfubaucu' tur dii^io reda. Vocor Joannes, CiceroiQuotl irt tabulis quæ funt ad Opis patebat, Titus Liui.Lin-' teis libris ad Monctç jnuentis: lubauditur tempi“* Difficile cflêt omnes fubintelligendi modes cn“^ merare,plurimos frequens offerer lcdio.Hoc bis obferuandumeft, quod quotienfeunq; fubaudi tio obfcuritatc nô parit, ornate multa fubticemus»

REGIMEN GENITIVI

Regula primat

Ç*Iduo continue iungantur fixa, nccufl^a f^Sit res, in patrio rede cafu dabis unü. Omne nome fubftantiuum régit alterum fubftaf tiuum in genitiuo,fi ipfa pro diuerfîs fignificenmf acapi,coniundione nec explicite nec implicite tercedentemt 3ger Petri,facundia Ciceronis-Blf*! tis didumtValere corpore,naturç munus tiædanturà fortuna. fapientia animibonumequot;* Summa fummarum:apud Pliniü.Liber illius:quia pronomen primitiux fpeciei Hingitur oificio no* minis fubftantiui.

SYNTAXIS.

lt;^otîes loquendum foret per quis, quæ, hîulcus,is,minor,tantiis,quantus,Slt; alia nonnulla adicdiua, uenufte adiediuu in neutre genere fub ftantiuum efficiemus, mu tando prius fubftantiuS in genitiuum,priore feruato numero. Quæ caufa, 9uid caufa::multa pecunia,multum pecuniar.NuP lus in nihil uertitur-.ut nullus locus,nihil loci.Plau. Ncqj habet plus fapientia: quamlapis.Iuuenalis. Quantum quifep fua nummorum feruat in area, Tantum habet Ôi fidei. Horatius.

Sed tacitus pafei fi poffet coruus,haberet Plus dapis Slt; rixac multo minus inuidiæiç. Pukherrimum eft,id temporis,pro eo temporedd actatis, pro ea xtatetid locorum, pro eorum locogt; rum. Necg hoc regimen folum in nominatiuo aut accufatiuo fit, VaLMax.Fuerat eodemloci.ldem; Multo iam noftis ferum auxilium uenit.

Aliquando,id,pukhre fubauditur .Mela; Quod tet Ifarumiacet àfreto ad ea flumina, ab altero latere Airicam uocamus, ab altero Europen.

Secundarcgula,

Teporis àtcçioci, quâtitg aducrbiaqiiædâ Hue optât cafum, die ucnimus ülius ergo. Quidam aduerbia temporis,loci,et quantitatis rc gunt genitiuum.

Temporis-lnEfaia: Nunc temporis nubes pin ant iuftum.TumtempOris.lntcrea loci,id eft,tem . nbsp;nbsp;nbsp;poris.Pridie illius diei, Poftridie diux uirginis.Di

timus etiam piidie ealendas gt;nbsp;poftridie nonas i 8C

DESPAVTERII rune ïntelligi uidetur præpofitio ante uelpoft, ïus uirtute aceufatiuum habent

Loei, Vbiuis gentium,niiSQ gentium,unde ge^ tiiim, ubi terrarum.'in quibus gentium amp;nbsp;terrant /blum ornatus gratia ponuntur.Cicero:Tu autein abes longe gentium.Cælâr: Eo difeordiæ uentum eft! Valde eleganslocutio,pro ad earn difeordiam. Sic, quomifériæ uenimus iPerfiu^;Huccine rc' rum uenimusquot;;

Quantitatis, fatis elocjuentix^affatim lignorir, partim hominum. Ouidiana Helena ad Pai idem: Nee tibi plus cordis,fed magis oris ineft. Plant.

Virtute ambire oportet,non fautoribus. Sat habet fautorum femper, qui rede facit. Caue dicas paruum uini,fcd parum:nec magnum oris,aut maius oris,fcd multum et magis : Vbiem aduerbia funt quantitatis, nominibus iieutn.genc ris genitiuum uix damns.

Ergo aliquando aduerbium eft, teftc Seruio,ai genitiuo. VcrgiliusdlJius ergo uenimus.

Tertia régula deme/, tui,fut, noftri, uedri, Poffeffum ipernit patriû quo pafli'o fcr6 Filius ego mei ne dixeris,at meus inque. Nomen fignificans rem ppfteftam,uel liabita,non poteftpro poflidente uel habente regere geniti' । u os paffiue fignificantes, mei, tui, fui, noilri, ue^ j ftri ; iitdefilio quern habconon Iket diccrc,fi'' lius mei, nec de agro quern habet, ager tui ; ßf tniÿcer non licet dicereager noftriyager ueflri, liber

SYNtAXlS.

liber fut Quia mci,tui,fui,noftri,ueftrî,non fignv* fidut poffefforcm y fed pafliuc rem, de qua aui in quam aliquid habetur; ut amor me», id eft, amor, quem quis habet in me,non quem habeo,nih eum habcâ erga me ipfum. Ouidius; Vror amove mei.

\ nbsp;nbsp;nbsp;Mûtandum eft ergo, quod ueteres dicebant, filius

1 nbsp;nbsp;nbsp;rnis,tis,fis,noftrum, ueftrum:namhi genitiui afti

ite fignificabat^. Nunc mis,tis,fis,non funt in ufu.

, nbsp;nbsp;nbsp;Noftrum ueftrum fere partitiue ponuntur. Idco

per poffcfhualoquemur,filius,meus,tuus,fuus,no fter,ueftcr, quæ aft iue Si poffeffiue fumuntur. Et meus pomtur interdum pukhre pro mei iuris, fie tuns pro tui iuris ôCc. Perfius;

V indifta poftquam meus à practore receffi.

Annotatiuncuh,

Ex praediftis ,amor tui Si amor tuus fie differunt. Amor tui, pafliue eft quo tu amaris. Amor tuus,

' quotuamas, fiuete,fiuealium.Sic utihtasmcaq quam egohabeo; öi utilitas mei, quam de me alv quihabent, Eademdifierentiaferuabitur in omni bus, quæ aftiue 8C paffiuc declarari poflunf.quax liafunt,ufus,memoria,faftidium,defYderium,cugt; ra,odium,dolor,poteftas, SC quod idem eft copia, fufpicatio,exiftimatio amp;c, Ouidius:

Sit tibi cura tui,fit tibi cura mei.

* Plinius ; Nulla eft uoluptas, quæ non afliduitate fuihftidiumpariat.

Regula quarta.

QraEuisçroçnetas, aut pars,cuimobik iungjs,

Lau»

DESPAVTERir

Laudern fîgnificans aut uituperameti hoc fit,

Vel fexto cafu : ceuuult’fœminapukhd, Aut uuitu puIchro^Quandoq; fynecdochc habebit

Kite locum quarto aut fexto ; ceu candidî collum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Aut colJojmifire doleo cor,cordéuediccSr

Nomen fubiefti aut rotius regit diélioncm pi'O' prictatis aut partis nim adieéiiuo laudis ueJuiW' perationis,in genitiuo uelin ablatiuo. Propriet tis, ut fummæ uirtutis uel fumma uirtutc. Pliniusi Ariftotcles uir immenfç ïubtifitatis. Cicero: Non । multi cibi hofpitcm accipies,fed multi iod.Teren. j Homo antiqua uirtutc ac ßde. Partis: Populus du rac cerukis uel dura ceruice. Herba magnæ radias ; uel magna radiée. Paralîtus auidilfima: gufewl auidiilima guIa.Terëtius:Virgo rufe, cælîajipadô ore,adüco naTii. Subietflum eit,cui aliquid aeddit: ut homo fubieiftum eft feientiar. Proprietas eü rtS quæ acciditiut feientia eft proprietas, quiaaecidit homini.

Annotatiuncula,

Pars uel proprietas regitur a quatuor orationis partibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

A nomine. Liuius: Mulier magno natu.i.annof3. j A pronominc. Plautus : Tu canocapite, amasfe^ nexnequdTime.

SYNTAXIS.

A uerbo fiibftantiuo uel liabcntc uîm eius, aut faltcm inicrcEdentcjMagnaauthoritateesuir,aut tnagnac authoriiatis.Suet.Cibi minimi erat.Cato: Efto animo forti cum fis damnatus inique.

A participio:ucluti,Hic adolefcens optima: pro ftdo indolis eft olim futurus magnae auihorita* tis apud principera.

Synecdoche quando fiat, Quandoq} fyncc Joche habebit amp;c.)Nomen adiegt; ftiuumautcum participio fuoucrbum paffjuum aut neutrum fignificans proprietärem aut accidcs in parte rei,potcft illius partis diftionem in accufa tiuo uel ablatiuo regere per fynecdochen : ut Ac--thiops albus dentes uel dentibus, doleo caput, uel capite,frangor brachiu uelbrachio,fraftus menv bra uel membris.

Synecdoche quid.

Synecdoche eft attributie partis ad aliquod totîî, fub proprietäre uerbi uel adieftiuirut nudagenu. Ager depaftus fegetes. Flores inferipti nomina re giim.Hxc figurafut Valla docuiCtantum ad ani^ mi amp;nbsp;corporis qualitatem pertinet nilril ad extern na refpicicns:proinde fynecdoche non eft, potens diuitqs, grauis pietate, præditus dignitata fed in hoc Martialis difticho in aoilum;

' Crineruber,niger ore,breuispede,lumincl!crus Rem magnam præftas Mile,fi bonus es. Duplex eft fynecdoche, locutionis amp;nbsp;conftru* ftionis. Locutionis fynecdoche alterum ex altera inteUigic : ex parte towm, ut ofto animæ mtraue-* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D nint

DESPAVTERII runt arcam Noéex toto pattern, ut Petrus eft irt ccrlo.

Dc fynecdoelie conftriuflionislüc 3gimus,qf? diuiditurin direifiam amp;nbsp;indireiflam, Diredaeft in qua uerç partis diólio in aceufatiuo ucl ablatiuo rcgirur:ut nuda pedem uel pede. Indiredlafynrt'' doche eft, in qua non ucra pars, fed pro parte ad'' iacens quippiam reperiturtut fum älbus ueftem.

In fynecdoi he conftru(ff iouis tria fuut necefla' ria: Totum,pars,proprietas,id eft,iierbuni uel ad' iedïiuüm.

ConftruÆonis fynecdothe poctis maxime li' eet uti,proximc deinde hiüorieis oratoribuS uilt; unquam.

Reguh,quintSi.

OpuSjUfus*

Po/cifopus iëxtû toIerâscjuâdocyfecSdu^

Vt mihi opus Iibro eft. At opus dux Tutt' usinqm'r,

EAnobis^. VtopuSjPhutusßcutitvrulii^’ Opus regit ablatiuum cum datiuo imercedéteue^ bo fubftantiuOybabet quay fed rariiTime genif/aa pro ablatiuo. Cicao; AuthoritatetuanobisofW^

eH di confi/io ôi etiam gratia. nbsp;Ouidius;

Nec minor eH uirtus quäm quxrere parta tuen:

Cafusineilillic,htceritartisopus. Salluftiust Priusÿ incipias cöfu Jto,amp; ubi eofulueris mature fa ^o opus eR.Hic ablatiui participioru neutri gui^t reJegSter pomair pro infmtiuissöfuJere Si fKttf-

----- At

SYNTAXIS.'

At ©pus dux Tullius Sic.) Opus capS pro necefla riiu intcrdum,adKÓliueacindcclinabilit€r,Si ita qucmuis cxfum fccum pennittit. Cicero:Dux no^ bis amp;nbsp;author opus cft.Idem: Dices nummos mihi opus elFe adapparaium tnumphi. Caffar-.Rcfpon quid ipfi à Cæfare opus elTet/efe ad eum uen

•urn fiiiflf .Sic dicimus, opus eft mihi confilio à te, ’ t opus, Plautus fic utitur ufus.) Vfus capitur augt; quädo pro opus,amp; regit fimiliter ablatiuum rum datiuo intercedente ucrbo (ubftantiuo,prxkriiin spud Plautum.In afinaria: Viginti lam ulus eft fi-* Iio argenti minis.Menedcmus apud Terentiun.: Mihi fic eft uiùs,tibi ut opus eft feftOjface. Ch.Ancuiqua eft ufus hominifcutaucieK Men. Mihieft.

Regula de adiedliuis ucrbalibu»» Adiue fignansuerbale dabit genitiuum Mobile, ceu quaedam quonun uix feitulf origo,

Adie ftiuum uerbale aftiuc fignificans regit genitiuum, ut quædam adieftiua de quibus an uerba-lia fint ambigiturtut amans uini, patiens frigoriSj confultus iuris,memor beneficii,compos uoti.

Vt plurimorum nominum ad hanc regulam pemnentiura uis liqucfcat,opus eft fequcntemui nedere difterentiam.

Amans uini Si amans uinum fic diiferunt. A* mans uini eft,qui uinum multum cupit,amp; ex congt; iKtudioe aoiiK c ncc pr^fen-s tempus lue magis

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D fifeok

DESPAVTERII fignifïcatur quam preteritum,eft enim amans ftO* me comparabile. Amans uinum eft,qui iamamat uiniim,amp; partieipiû eft. Sic patiensfrigtis,quiF3'’ tiir. Patiens frigoris, qui per multam confuetudk nem frigus facile tolerattS; multos uideas patic^ tes frigus,minime patientes frigoris.Dodus gci' maticam qui grammaticam elidicit,etiamfi negit' xerir, partieipiumeft. Doiff us grammatical, qu* multo ufu grammaticam callet,nomen eft.Ita di^ ces in rcliqiiis.

Vndccuplicia adiediua nomina regunt cafum huius regulæ«

Primo,in ans amp;nbsp;in cns, A mans,fugiens,fugitans, patiens,potens pro plt;^ tentiam Habens, nam pro abundans etiam abla“^ uum habet. Vergil, de Italia:

Terra antiqita potens armiSatiçubere glebaf. ScnecatAmantes tui ama. SalluftiusiCatilinaja^ tiens incdiæ,algoris, uigiliæ, fupra quam cuigcquot; credibile. TacitusiVulguscupiens uoluptatunri** uenalis:Metuens uirgac iam grandis Achilles. liustiSaJuftius proprietatum in uerbisretinenti»*'' mus confuetudini conceflit.

Secundo, in tus, fus,c prætcriti tempo' ris participas,

Doftus,indoftus,profufus,peritus,imperitus,igt;’'. luetus,fufpenfusSfc. Salluftius; Alieniappetés,'“* profufus. Horatius:

Ludcre qui nefeit campeftribus abftinct armtf« Indoâufç pilaf,difduc,trocluuequirfc«'

SYNTAXIS.

Ne fpllt;amp;e r li™ tolbnt impune corona:.

Tcrtio,tniuus,

Cometes eft belli fignificatiuus.Plinius’.Imitatiuo

iutis. Multis fie utuntur racdicizut herba expulfi.* ' ua ueneni, uinum incentiuum libidinis ,fictórtus fui diffufiua,lapis confiftiuus fanguinis,potio opi-l3tiuaalui.Itaappvchenfiuus,pcnetratiuus SCc.

QuartOjinidus, Auidus,cupidus,trepidus,ualidus,i™pauidus. Pli. Natura hotninum eft nouitatis auida. Plautust Leno auricupidus. Ouidius : Cupidus ftudiorutn quifcçfuotum.Tacitus: Animi ualidus,ôC corpo«-re ingens.

Quinto in ax,

Rapax,capax,fçrax,fug;.x,lagax,ptrukax.Quin. Natura tenacifiimifumus eorum, qux rudibus an nis percepimus.TacitusiOpum contemptor ,redi peruicax. Ouidius:

T empus edax rerum,tucç inuidioia uetuftas. Omnia deftruitis. Idemdeleipfo:

Neepatiens corpus,ncc mens fuit aptalabori, Sollicitx'cç fugax ambitionis eram.

Sexto, inofus,

Ambitiofus dignitatis,ftudiQfus,curiofus,incuri(j fus .Cicero de amicitiaiPilx ftudiofi fuerunt. Phi^« lelphus : Quid enim earum r erum fumus curiofi, qux ammx curas non adimunt,fed augent. Ofus, perofus, 8t exofus,modo nominafunt,aftiue 1 gnificätiacumgenitiuo: utexofusuitx,perofusri ‘ ' dédit fed fafbuctapucüdatiuotutRpidctusdtis

O ni haud

DESPAVTERII baud eft exofus.-Modo funt pticipia accufat'uiJ ft/ gftia : licet uerba cxodi ôi pcrodi non fint in ufo* Ciolumel. Immunditiä fegnitiem peroCa eft.Ouio. IlJe pcrofus opes, fyluas ôf tura colebat

Septimo,în ius,

Dubius, nuncius, fdiis,prarfcius, confcius,nefciuJi innoxius,obnoxius. Vergilius: Fama eft tam fidli, prauiiç tcnax,quàm nûda utfi Idem;

Nelcia mens hominum fati,fortiifp futurx, Et fcruare nodiim rebus fublata fccundis.

Aufonius:

‘ Qusenam fumma boul'; mens quae {ibicofciî recH Odauo,in ills*

Docilis,fiifi:eptibibs,penetrabilis, mutabfliî- 0'“' dius:Praui docilis Romana iuuentus. Plinius.Lu^ Icimas Graeco atque Latino fcrmonc dociles : docilis ablatiuum habet. Valerius Maximus* Alexandri pciftus infatiabile laudis.

NonOjinrus,

Auaruspecuniae.maturus,fecurus,gnarus,ignar’* Tacitus.’Famae nec incuriofus,nec uendicator;^ euniae alienx non appetens, fuac pareus, public^ auarus. Vergilius.Sccurusamorum. HoratiUS^

Graijsingcnium,graijs dedit ore rotundo Muâ loqui.praetcr laudem nullius auaris*

DecimOjingus.

Prodigus pecuniae.Belli prjfagus.Ver.de Drancfi Largus opum,hngua melior/ed frigida bello Pextdfi,

-

SYNTAXIS.

VndecimOjplurima diucrfç ter mina-tionis nomina.

Rudis, compos,impos, mcmor, itnmcmor,fcElix, infŒlix,æmulus;multi puer fimiliaobferuabis cre bra kftione. Cicero: Graccarum literarum rudis. Pljutus:lta me rex deoruin atque hominum faxit patriae compotcm,Sanuft.Laudis auidi,pecuniae li berales erant, Claud.

Munificus laudis,fed non es prodigus auri, Oriundus rariffime habet genitiuum, frequenter uero ablatiuS cii praepofitióe,uel fine præpofitioe.

Regulafcptima,

AfFiniSjfimilis,comunis,par,propriufou, ïinitim’,fidus,coterminus, ateg fuperftes, Cofeius 8C focius, coformis, fiuc ^inqu’. Et uicinus, amicus, habet iûgi his alienus, Hxc cafum ternu donabunt fîue fecundû. Caetera, quis damnû fignabitur utilitafue, Cumterno pones. Ar mis fer âC aptusad arma*

Quaedam adieéliua regunt genitiuum uel dati/* uum,ffequentius tarnen datiuum: ut affinis Tenez Autis uel fenetffuti. Similis patris.placrumque dicitur de moribus:fimilis patri,de figura. Commune omnium uel omnibus. Par tui. Par odio imponuna beneuolentta. Finitimus fluuq uel flu-uio. Cicero : Eft finitimus oratori poeta. Ff--duf antici uel amico , Conterminus fontis uel

D üii fonti,

DESPA VT ERII

font! ) Siiperftcs dignitatis paternæ, ueJ dignitagt; ti. Confcius dclitiarutn uel delitijs. Socius belli uel bclllo. Conformis imaginis ucl imagini. Pro pinquus,uicinus urbis uel urbi. Erafmus: A urorî mufis arnica cft apta ftudijs. Quintilianus : Sieut aucs ad uolattim, equi ad curfum, ad fæuitiam fc* glgr’rrntrir, ita nobis propria eft mentis agita' tioat^iblertia. Idem; Rationem nobisprædpo am dédit, ciuft^ nos focios eile cum dijs immorta^ libus uoluit.Ouid.Mala funt uicina bonis. AlienuS confilijjConfilio Si à confilio. Terenti-Homûli**”, humani à me nihil alicnum puto,

Cætera quis damnum amp;c.)Cætera adicdiuaqui' bus fignificatur quæpiam utilitas uel damnum, re gunt datiuum.Et funt quintuplicia.

Primo, adicdliua acJucrfitatis fine corati' rictatis,

Hyems eft nobis gram’s. Infeftiis hofti,id eft ual-* de moleftusJnfenfus difcipulo,id eft ualde iratiis*

Ouidius;

Qui color albus crat,niic eft cotrarius albo. Plauf. Opulento homini baud feruitus dura eft.

Hoc magis mifer eft diuitis feruus. Hoc modo con ftruuntur plurima contrarictatisfeu repugnantij uerba, de quibus agemus in conftrudlione datiut*

Secundo,adiediua proximitatis. Confiais, intimus, familiaris adieftiuum. Cato: Proximus lUe dco, qui feit ratione tacere. Redu-cuntur hue multa proximitatis uerba : utpropiiv quo, adhacrco, proximo Solini uerbum, quod ut alia,

SYNTAXIS.

alia,pro datiuo poteft habere accufatiuu cum pofitione ad.SohnuszGcloni ad hos proximant.

Tertio, uerbalia in bills paffiuç fignifi-. cationis,

A«fonius:Multis terribilis,caucto muItos.Horat. Hictibifit potius,quàm tu mirabilis illi. Idem;

Nulli flebilior,quàmtibi Vergili. Vergilius:

Ncc uifu facilis,nec diftu affabilis ulli. Quarto uerbalia in dus, Ouidius;*

Sæpe tibi pater eft,fepe kgendus auus. Idem:

Pauper agat cautejimeat malcdicere pauper,

Multam diuitibus non patienda ferat. Horat: Si uis me flerc dolendum eft Primum ipfe tibi: Sed hoc magis eft gerudium nominatiui cafus. Legen dus nomen,ideft,legidignus,aut nbsp;nbsp;nbsp;debet legi.

Rendus participium,id eft,quilcgetur ; Ita dices

I inreliquis.

Û nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjÿnto,uaria,

Plurimadatiuumafdfcüt,de quibus non datur cet ta lex, qux femper ex fe uel ex adiunfto common dum uel incommodum, damnum uel utilitatem importantmt gratus,ingtatus,iucundus,iniucutv-dus,fidelis,fidus, pcrfidus,infidus,dulcis,amarus, congruus,profper,fecundus,dexter,obnoxius,pe-gt; ftiftr,exitialis,lcthalis,odiofus,malus,ncquametc. Sapiens; Qui (ibi nequam ,cuibonus. Publi.O uigt; ta,miferolonga,fcclicibreuis.Scneca;Cunftis efto benignus, nulliblandus, paucis f amiliaris, omni*

' bttS€quu5.Pünitts;îtddiflimiantcomnia.homin»

U V anes

DESPAVTERII

«ânes amp;nbsp;equi.Cato:Somno ne deditus efto. Abfo nus fidei apud Liiimm,id eft,iiifidelis. Abfonus uo ce,cui incpca uox cft.Cicero:Sunt quidam aut lin-^ gua ita hæfitantes,aut ita uoce abfoni. Abfonusà uoce,id cft,difcordans.

Armis fcr amp;nbsp;aptus ad armi.) Quædam pro datp uopoflunt acculatiuum habere cum præpofitiO' ne ad. Horat.

Infirma capiti fons aptusddoneus aluo.

Plautus: Tot quidem non potihfti adducere hoirt nes,magis ad hanc rem Idoneos.

Régula oâaua de partitiuis, Partitiua uoluntgcnitiuutn.*ut figna^gi^S' dufque,

Pronomc,numerusdttplcx,aducrbiaqda, Diftio partitiua poftulat genitiuum plurskm minis non coHeôiiui, uelfingularem colkiftiui; ut qiuïÿhominum. Diélio partitiua eftadieétiuuju uel exeo aduerbium,multitudinis partemindiós' ut quif^^ior,maximus,maxime.

Annotatiuncula,

Progenitiuo huius regulae licet interdumpone^ re cafus, per quos declaratur, nempe accufatiuuni cum intercut ablatiuum cum de,uel ex, uel in pr® inter ; ut unus iftorum, id eft, inter iftos,dc ucl t* uel in iftis.Sueton. Verbum M. Catonis eft.'unuin ex omnibus Cxfarem, ad euertendam rempubli* cam fobrium accefiific.

Çoncordantia par tinoa cumgeiu'iiuot

OF

SYNTAXIS.

Sil cófor me genus, par ritio quado nota?. Ni coitóiuum, uduoxheter ociita dctur, Rcfte eiia dices :Quid agis didcifTime r cçt» Adieftiuum partiuuum conuenit cutn genitiuo »ngenerf. ut quifqjuirorum,qiixqjfa:minarutn. Tres funt ab bac régula exccptioncs.Prima in col kftiuis-.ut optimus pkbis.Secunda inbeterocbtis'. ut infimum cœlorü lunS continet. T ertia idsi adic ftiuum prxccdcns refpicit. Teren.Eft genus ho*-minum, qui fe primos ominum rerum effe uolut. Horat.Quid agis dulciffime rcrumlt;Boctius;Gon fitemur deu omnium r er um cffepraeftätifftmum.

Adïegplampattitiuorunapcrtinentia» QuintupUces difliones regunt genitiuum per re* gimenpirtitionis.

Primo figna,uniucrfalia quidemiut quicunque hominum peccauerit punietur. particulariauero: utfurripuit commflitonum aliquisbbrum mcum. ïnterrogatiuamt quis borum mccum ibit'l V ter ue ftrumfcit Latine^.

Secundo cafumbuius regulx petunt gradus cô paratiöis.Pofitiuus quidetm PliniusTn capite pau cis animabum,nifi uolucribus apices.ldemiLana* mm ragrse nullum colorera bibunt. Comparatif uusîut ïortior manuura eft dextera. Superlatiuus: ut doftiffimus poetarum,optimus plcbis.

Regula de comparatiuo SCfuperlatiuo,

I Res ftmiUsgbis mcdi’ grad’ atqjfuprem’ VofcuntÿiUeduaSjhicpluxcsttlqtduabus.

Cw*

©

DESPAVTERII

Comparatiuuj amp;nbsp;fupcrlatiuus, ut regant genttM uum per regimen partitionis, requirunt compara tionem inter res eiufdem generis uel naturç.'Con» paratiuus inter duas,fuperJatiuus inter plures dua bus:ut dextra eft fortior manuum. Polkx eft for-quot; tiflïmus digirorum.Ideo male dicitur, Hedlor eft fortifljmus Graecorum,quianon fit comparatio inter ea quj funt eiufdem generis,quü Hedor non fit Graecus,fed Troianus.Efle eiufdem generis ni^ hil hic eft aliud, quam rem excedentem contineri fub (afu comparatiui uel fuperlatiui.

Regula comparatiuo propria, Sin minus ifta aderur, medio gracamp;ii fextum«

Vbi comparatio non fit inter duo eiufdem ris,comparatiuus habet ablatiuum: ut doftior^' |o,ueldodlior ilhs.Helt;flor fuit fortior quouis (0, Horatius;

Vilius argentum eft auro,uirtutibus aurum.

Appendix I« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Additur comparatiuo ablatiuus menfuram fus (îgiiificans.'Utfum longierte quatuordigi^' Item hi ablatiui,opinione, fide,iufto, æquo,foliw» didlo Si fimiles rem exceifam non fignifîeî”f • Cicero: Maiorem opinione hominum dpi do*'’* rem, luuenalis:

Ponamus nimios gcmitus,flagrantior Non debet dolor eftc uih.

SYNTAXIS.

Comparatiliusac iuperlatiuus regunt ftiam ocril cafum fui pofitiuisut plcnior rimaiü pkniflimus rimarum; quia pleniis rimarum dicimuS.Sicgra-tus regijgratiör l‘egi,gratiffinius regi.

Annotariuncula,

Coniparatiuus in neutro genere elcgantiffime po nitur,ut ofnatius dixeris, nilul tuo patre generofi us,nihil Vergiliofuauius,nihil matretua cafti* us: quamnullus patre tuó generofior,nemo Ver* gilio fuaüior tiulla matre tua caftior. Redeo ad partitiua.

Tertio Omne feré pronomen regit genitiuum huius rcgulput hçc uolucrumjiUa fororum.In ethi cis Anftotelis.’Laüdamnsquidem iuuenumeos, quifuntuerecundi.

Quarto duplex numerus tegit cafum hulusre gulçmumerus cardinalis,id eft principalis quo uul go numeramus^duó,tres,quatuor, quinç:ut duo iftorum centum uirorum ; amp;nbsp;numerus ordinalis, quo ordiuem indicamus.* ut primus hominü,ofta uuS fapitntum. Vnu$,numeri principium Óffolus^ proquounus eleganter ponitur, hunc cafum re* gunt. Plinius : Caluitium uni tantum animaliuin homini. Idem: Solus animaliü. Quotjquotus.tot^ ultimus,ad numéros pertinent,ideo genitiuü par-titiue rcgunt.Terent, Quot hominum illic litigat. luuena. Regum Ultimus ille bonorum.

Quinto aduerbia quâcdam regunt cafum liuius regulac: ubique locötum, nufquam fcripturarumi Omnium dulciffime canit philomtla^ Plinius:

Lytu

, DESPAVTERII

’Lynctsdarifl/me omnium quadrupeds cernünt^ Annotatiuncula.

îubftantiua partitiue non rcgunr, nifiperfubau-* ditionem adielt;fiiui partitiue pofïti. PliniustQü*'' drupedum talpis uiius non eiïdubaudifolis.Scirn^ dum eft etiam nomina quædam fub prædidis nofl «omprehenfa partitiue conftrui: ut médius ÔCài' midiusiHora.Virtuseft medium uitiorum.Idcfliî Dimidium faAi,qui cepit habet.

Regula nona.

Dat patrium autfextü tibi copia ïîcutegt ftas:

Plenus, inops faturat cü fratrib’, impH abundat,

Atq^ egeOjCareo, teftes quibns adtjcefan^, Et mifer,SC dign’ cü pluribus.SC bfi multa Verba,uclut crucio cü pcdeo,lçtor 5C ango Defipio,abftinco,potior fic ponis,alo'c^, Indolco, rccrco, quæ plur aqjpfa recIudcC Adieóliua 8i uerba quædam copiæ,egeftatis,cum nônulh’s ali^s regunt genitiuum uel ablatiuum : ut plenus rimarum fum, finum laóle plenum. Inops confîlq fum,inops fermone. Potior regni. VergS. AuroVi potitur.Quid non mortalia peftoracogt;' gis Auri facra fames'ï TerentiustQuafi tu Iniius ifl digeas patris. Valerius; Malo uirum pecunia,quS pecuniam uiro iiidigentem.Iain late omnia de»» (larabo

Aoe*

SYNTAXIS.

Adicàiua genitiuumuel abh-tiuumrcgentia*

Genitiuum uel ablatiuum indifferenter habet» i Plenus,locuples,fatur,dines,abundans,refertus, facundus, egenus, indigus, immunis,pauper ÔC plurafidoftifiimorum ufum diligëter rimemur* Vcrgilius ; Defpeftus tibi fum,nec qui firn quxris Alexi, Quàm diues pecoris,niuei quant laftis abgt; undans: Hkabundans nomen efttefte Prifcia-, no, quiauerum abundo rariffime genitium regit.

Horatius-.Diues agris,diues pofitis in fccnore ntv tnis. Lucanus •.Fcrcundauirorutn Paupertas fn* gitur. Plautus; Amor 8i' melle ôi felle eftfacun-» diffimus Ouidius : Quis matrem, nifi mentis in-ops^n funerc nati, Piere uetaKCicero-.Inops uet* bis.

Sxpius genitiuum regunt ,fteràis, üanus,ex.-pers,inanisö( alianonnulla. Plautinus Sofiailpf* diues,oi^iis Sclabotis expers,Quodcunqjltomi-* ni aceidit,libéré polfe retur, Aequü efle putat,non reputatlaboris quid fit.PerfiusiO cutux intenaa anima:,8lealcfiium inanes. , .

Ablatiuum fiepiusltabent qui genitiuum,tru-eus,oneratus,otbus,orbatus,dignus,indignus,ui-duus,uacuus,eoniëtus,faucius,lapfus,miîer,ianus„ plutafidoftorum feripta diligenter euolueris* In facris-.Dignus eft mercenarius mereede fua.C» ptus oculis,auribus,pedibus, mente ,membris.i.ca rensborumufu. Captusauaritia,amore.i.deten-tus.Captus amccniute loei/d

1

DESPAVTERII

Qnscdam habentetiam ablatiuum merfian« præpofitione. Salluftius: Omnes homines, rebus dubijs confultant,ab odiO,amidtia,ira atqu^ miferkordia uaeuos eflê dccet. Tcrent,Ne expo's eflet de noftris bonis.

Verba gcnitiuumucl abJatiuuin regent*^« Licite genitiuumuel ablatiuum reguntegeoat^ indigcotut reliqua huius regulp uerba üepius tiuun],utimpleo,compleo,faturo,abundo,potiof, pendeo, lætor amp;c. ld iëmper obferuandum , oratio noftra uarietate deleftet citra aifedationé-Quædamquotp habet ablatiuum intereelTuprfpo fitionisaut proeodatiuiftn ; ut abftineifti hanctu inanum,id eft, ab ifto:apud Plautum. Sic impku* nauem de omni genere Aumêti. Et referfi apothe-' tam de uaria natura uinorum. Vix aufim Valla ) praepofitionem hic omittere, quia non eft rauis impleta omni genere frumcnti,fed frumen^ to omnis generis. Neç apotheca referta eft omn* natura uinorum,fed uino omnis naturp.

Sunt qup uariant conftruftionemmt affluis, ab undas amörc,uel affluit,abundat tibi amor.Publn MS:Ncgandi caufa auaro nusq deficit. Partiapo te auro uel auri.Participo pcEnam,id eft,in pana fio particeps. Cic.Qui alteri exitium parat,hunc fare oportet,fibi paratam peftem,ut participer parem.

Dat patriü aut quartü lâftidio fed mage quart».) Faftidiohanc rem,nunc dicimus,olim etiam ftftfe dio huius rei.Lucil.Triftcs,difficiles fumus,fefti^ mus honorum ; fic plures antiquoru tefte Nonio:

SYNTAXIS.

Regula décima,

Die fatago rerum, Patrium aut dantent mifereri,

Sed mage uultpatnum.Du minor dat rite datiuum,

Grâmaticæ leges plçrunqj ccclefia fpr cuits Tuuiuendobonos ,fcribcndo fequarepe-titos,

Satago exigit genitîuum reruirt.Terent. Is quotç return fuarüÇatagit.Mifercor uult genitiuumud datiuum,(ed mdius genîiiuum. Huit fynotty mum miterefeo eoÇdem petit cafus. V erg.W.ifeïcfâte ïcgt; gis. Idem-, W noftri mifererc.tncri me denieç cogis.

Mifetot fempet habet accufatiuuroîÔi differt à mifeteot.M.iletcti pafliuum affcftü habet, eft efh torde anxiumefle exalicuius miferia Miferariue-to aftiuum,eft'cj}uerbis,lachrYmis aut ope^dolo-tem qjuemex miîeriauel noftra, uei aliéna habe-mus oftendere-.Abillo fiunt,milericors Si mtfer^ cordia,abhcc müetator 8C miferatio; quae «oini* tia eodem modo diftinguuntur.Citer o'.Miïetkot dia eft xgntudo ex mileviaalterius.Scdadrem.

Dominot dat rite datiuum ÔCc.')Dominor amp;nbsp;aux» lior datiuum poftulattt ; inîacris etiam cum geni-tiuoleguntur. Catttum fi refte uiuerc uclimus, fanilos imitabimur,etiam indoftiflimosiSi uentv , fte eupiamusamp;iibwe awloquijlingwaeUttinxp«

Ë titos

DESPAVTERÎI ritos iinitari ftudebimiisjicct Nerone pciorcs.

Prætcr didlos cafus,domiiior etiain habet ac^ fatiuum mcdiaiite præpofitione,aut ablatiiiû.Ciû Foclix fenedlus,fi ufqj ad ultimü fpintuni domina bitur in fuos. Sali.Fortuna in omni re dominaiur*

Regula undeciina, Accufo,damno,monco, contraria laudo, Criminis autpoenae uellaudis habento fe-cundum, Aut fcxtu, Scd Valla dédit tmmodo fextis Altero amp;nbsp;ambübus,ncutro, uelutro ud utroque.

Verba accufandi,damn3di, moncdi,Iaudadi,6^ cötraria; utcxcufandi,abfolucdi, uituperadi,regut gtum nel ablatiuü criminis, pccnac,admoniii,laj*' dis, uituperii.Oïa ferme genitiuü frequctius habet» quam ablatiuü,depris quim^ ablatiuis,altero ‘anK bobus,neutro,utro, utrocp,pcr quorum genitiuos hic loqui non lieer teile Vallarut utro aceufetuses, furti an Ijomieidtj^non nrrius.

Aceufandiuerba, Accufo,mcufo,ago,poftulo,arceflb„iniïmulo,argt; guo,noto,defero,alligo,aftringo,criminor SC (ïmi liarut aceufo te furti uel furto.Incufo te negligcti£ uel negligentia. Plaut. Qui alterum incufat,pbri, ipfum ft intucri oportct.Cic.Ne que unq innocen ic iudicio capitis arcelTas. Ter.Si herum infimula.' bis aiiaritiæ,male audies.Oui. Vtinä temeraria dp carjCriminibus fallïs infimulalTe uirü. Ter.Hie ftr tifc

SYNTAXIS.

ti fe alHgat.Plaut.Furti fe aftringit. Hiero.Qui al/ «rum mcndadi criminans,definc ipfe mentiri.

Excufandiuerba*

Exciifo,purgo, cxpurgo me parricidij uel parricP dio.Lucanus: Littufç malignum excufat. Eodctn modo dicimus: Littus malignum cauflatur,caufla tur morbos,id eft,in excufationem adducit.

Dainnandi.

Damno,c5demno,multo,admulto,punio,plclt;flo, conuinco,redarguo. Ad accufationcm uel damna tioncm pertinent etiam,teneo, interroge,cado,pe riclitor,pecco,perdo,do panas, fatifdo,fufpelt;fhim habeo-.ut qui fuftulit rem facram de prophano,fur ti ne tenetur, an facrilegij, an utroque ? Horatius: Damnatus longi Sifyphus laboris. Cicero:Capitc damnatos,morte multauit. Idem: Si iniquus es in ' me iudex, condemnabo eodem te aiminc. Idem: Me ipfum inertix nequitixque condetnno»

Abfoluendi.

Abfoluo, libero amp;c. ut abfolutus cft parricidq uel parricidio.

Monendi,

Moneo, admoneo,commoneo, commonefacio te debiti. tiuius: Aduerfxres admonucrunt religü* onum. Commemoro pro admoneo rerü eft cuin genitiuo.

Laudandt«

taudo,miror,probo,c5mcdo:ut comedo te piet»* tis aut pietate.Seruius figura Grxcähkeffe putau

DESPAVTERiî

Vir Troîane quibus cocIo te laudibus æqtieirtj luftitiæ ne prius mirer,belli ne laborumï

Vituperandi*

Vitnpcro,corripio,rcprehehdo,increpo,increpiW te negligentiæ,male geftæ rei.

Appendix,

Ablatiuo huiusregulæ apponitur interdum prx^ pofitio : lit ago te repetùndarum repctundis, aut de repetundis.Cicero:Lex iictat,eum qui de pecu^ nqs repetündis damnatus fit, in concione oratio^ nem habete.Ponitlir interdum crimen in accufati-uo.CiceroiIncrtiam accufas adolclccntu.Sicquo? admonitum,laiis,uitupcriumi Terenti Ridicutam €ft,te iftud me admonere Clitipho. OuidiiiSî Tune agitur cenfüra,et fie exempla parantutj

Cum iudex alios quod monet,iple facit

Regula duodecima.

Verba üolût fexto pretiö,Pönasfinêfixd, In patrio, pluris,tanti, quäti atqj minoris: Cu fijeo in fexto, Raro quar tu ualeo uulr. Vilius Sc melius,peius uel carius cmi. Valla ncgat,reâe dici per nomina polfe. Omne uerbum cuius aiflus aliquo pretio ponftat, poteft regere poll fenomen pretij uel ualoris in ablatiuo.'ut emi abs te eqiium decern aureis.Exd'' piuntur quatuor nomina,tanti, quanti,piuris,au7 niinoris,cum eompoliris, tantilibet,tätidein,quan tiuis 8C fîmilibus,quæ finefubftantiuis ingenitiuo ponuntun at cum liibftantiuis in ablatiuoiut quad pran*-

SYNTAXIS.

pranfus es, aut quanto pretio. Quanticunque Iogt;* (abis,prxfhret domum uendere.

Valeo hut pertinet:ut tanti res ualet,quanti po left uendi. Aliquando hoe uerbum regit pretium in accufatiuo. Varro:Denarq dilt;fli,quod denos «cgt; ris ualcbant:quinarij,quod quinos.

yilius amp;nbsp;melius amp;c.) In quibufdamfolum aduer.* tialiter loquendum eft teile Valiamt emo uilius et tneliusjid eft,quod barbari di£unt,pro meliore fógt; ro: Latini,emo minoris. Emo peius aut carius,id fil,pluris.

V erba huius rcgulae.

Emo,comparo,mercor,uendo,uenundo,diftrahO, uen£o,lolt;o,conduco,taxo,liceo, addico, metior, fcEneror,pacifcor,mutuor,fto,confto,fum,redimo, ædifïco,impleo,cakeo,doceo,ago,ôdc. Emi tanti, ? nanti uoluifti: pukhre fubauditur uendere .Hegt; toris exanimum corpus uendebat Achilles auro.

Teren. Quid agas«; nifi ut re redimas captum quî queas minimo:ö( fi nequeas paulo,aut quanti que as.Plin.de Pamphilo piftore;Docuit neminë mi-* noris talento, quam mercedem 84 Apelles 84 Me* hntius ei dedcre.Quanti ftat,quanti confiât,idem funt, SenecatParuo fames confiât,magno fafiidi* um-Liuius: Multo fanguine ac uulneribus ea Pco nis uiftoria ftetit .T erent. Quanti eft fapcre,id eft, ualet. PlautustPluris efi oculatus teftis unus,quàm auriti decem.

Annotatiuneuh.

Tantkduanti,pluris, nünoris,font hic fubftantiua . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E iii ttft«

DESPA VTERII tffte Larxiloto. Præterea eiufmodi oration«,quJ lis cft liïcc Plauti. Mortuus pluris pretij eft, quàm ego:8C Terentij,Mcatn herus opérant députât pat uipretij ; pcrtinentadreguJamquartatngenitiui, Sc inpoiieriore fubaudiendum eft,elt;re.

Regula XIII.

De ucrbis æftimandi.

Afftimo,euro,putOjfactOjCucófuIo,duro, Tmeltf. P«nlt;^o,habeo,rcfcrt,cft,int’ óC cA bn iügo, Afi dabunt rcàos patr ios,cû pluriini et Etparui,nihili,nauci,flocciq;boniq} Magni,itifiniti,maior is, maximi Si aflïs Et minimi,muIti.Quçdâ bn ponito fexto, Verba æftimanditut æftimo, exiftitno,curo,puto, lacio,cófulo,duco,pëdo,habeo,fuin,amp;de qiiibus fe quitur peculiaris régula, intereft ac refert : prxur genitiuos,tanti,quanti, pluris,minoris,regunt rti am genitiuos,plurimi,çqui,parui,nihili,nauci,flot ci,boni amp;lt;.quibus additur genitiuus pili SC fotfan plures.Pro quibufdam poiTunt habere ablatiuum: ut æftimo te aflis, uel aile, exiftimo te magni, uci magno.Vale.Max.Magno ubitp pretio uirtus jfti matur.Sen. Data magno æftinias,accepta paruo. Cice. Gloriofafapientia non magno exiftimanda cft.Exempladc genitiuo: Terent.Quiddemefi^ at,parui curas.Plaut.R.efpicio,uos nihili meâ tiâ fiicere.Nihili uel pro nihilo hune habco libn'ii-contemno,non autem poflideo. Plaut. Q^i ho*^? timidiis nô erit in reb’ dubij'?, nauci nô crit.Quid.

SYNTAXIS.

Pluris opes nunc funt, quam pnïci tcporîs annis.

Boni confulo,id eft,in bonam accipiopartem.Coii fulo te,id eft,confiliü à te peto. Confulo tibi,id eft, do cöfiliü.Cöfulo honori aut famx,id eft,^uidco.

Regula XIIIL

Pauca rccordädi patriG, quartuuc regrut: Vt memtni memoror, fic obliuifcor habetur,

Pauca uerba recordandi:ut rccordor,mcmini,me-nioror,dcponcns,reminifcor,recolo,8lt; hoc uerbS d)liuifcor,rcgunt genitiuü uel accufatiuum. Cicc. Proprium eft ftultitije,aliorum cernere uitia,obli- • uifei fuorutn.Ver.Quifquis es amiftos hinc iam ob liuilccre Graios.Phut, Faciam ut huius dici locicp wrieV fcmper memincrit, ejui mihi in curfu obftite rit.Cic.Illudfemper memento:qui ipfe fibi fapiens prodeffe nequit,neqincq fapit. Memini pro mëtio rem facio,rcfpuit accufatiuü, poftulatiç folum ge-oitiuum uel ablatiuü cum prçpofitiôe de. Sic dices ctiä recordor,cogito de hac re. Cicc. Oblitifalutis mej,de bonis ac de liber is ueftris cogitate.

Appendix.

Hue pertinent,uenio in obliuionem,ucnit in men-lem illius diei,uel uenit in mentem ille dies. Subit cogitationi,uel fubit animum cogitatio. Fugit,Ia* tet me hacc res,id cft,rem ignoro,aut no recordor. Lucanus per datiuum ait-.T u mihi caufa lates.

Regula XV.

RçRlfl,inter 8C eft,eft ftgnans cSmoditatë, TmeBs» Ë liii Ofti»

DESPAVTERII

OÄiciö ue petit quofuispatrios, nififept?? Rcfert inter 5( eÀ noftraqj mea'q^ referto Cum rcliquis, Capiet cuia ucl cui’ utrücp. EftnoftrüjUcftruqj meum'qj tuü'qj fuffqj, Hxc tria uerba,rcfert,in t£reft,ct £ft,ad alicuius rei £onimoditatem,uel utilitärem,uel officium pertP-nentia, regunt quofuis genitiuos, praeter fepteffl primitiuacfpeciei,m£i,tui,fui,noftri,ueftii,noftrii, amp;nbsp;ueftrum ; proquibus refert amp;nbsp;intereft regunt ablatiuos,mca,tua/ua,noftra, ue(lra,qiiibiis iungi uir cuia : Eft uero capit nominatiuos, meüjtuuw, luum,noftruin,ueftrum.

Exempla cjegcnitiuis,

Vxoris rcfert,quid rerü gerat maritus nolTe. Ck« rotintereft otm refta agcrejdë: Adolcfccntis eft, maiores natu uereri.Plautus:Eft miferorü,« m»' leuolentes fint,at(^ inuideant bonis.

De ablatiuis cum intereft 8C rdert, TerentiustTua quod nihil refert, percontari ddi'' nas.Sueto.de luIioCxfarp.Ferunt dicerefolitum, non tarn fua, quam reipublicx intereffe, üti faluus cftet.Dices,cuius uel cuia intereft.

De nominibiis cum eft,

Cicero: Neque cnim meum eft,contra authority tem fenatus diccre. Idem:Tuum eft confulere tem poribuSjdC incolumitati,amp; uitx, amp;nbsp;fortunis tuis,

Appendix ♦

Diftis ablatiuis apponuntur interdum genitiui, Mniu$,folius,ipllus:ut mca unius refert,Item genP - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liui

SYNTAXIS.

tiui Rgnoïum quorundam-.ut cuiufc^,omnium.Et numerorumcum cognatis:ut duorum,trium:pau lt;orü,multorum. P)r£tereagenitiui participiorum. Quiquidtomncs (uthæcutiliilimafaneTrsytf^uj addam) illis non folum ablatiuis apponuntuir, ue^ mm etiam alqs poffeffiuorum pronominura cafi-bus,amp;; genitiuis primitiuoriira, m£i,tui,fui,noftri, Ueftri, quibus etiam gerundiuorum genitiui iun.* guntur.Hçc per ordinem dedarabo excmplis. O tero:cx tuo ipfius animo cöieólurara ceperis.Idc: Voluntati ueftrç omnium parui.Liuius;Nofter du orum eucntus oftendat,utra gens bello fit melior. Brutus ad Ciceronem : Qui ueftris paucorum re-fpondeat laudibus.Cicero:Quocunqj tempore mi bi poteftas prçfentis tui fuent. Ouidius;Copia pla candæ fit modo paruatui;hic tui à tu,eft fcemini^ ni generis.Hxc dcdifie exempla,tanquàm formas plurium fingendorum fufficiat.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Appendix 11,

( nbsp;nbsp;nbsp;Intereft 8C refenbabent etiam genitiuos ,non fi-«

gnificantes res quarü intereft, videlicet tanti,quan ti,magni parui: In reliquis fepius habent uel nogt; 'l nbsp;nbsp;nbsp;mina uel aduerbia: multum, plus,plurimum,mar

gis,minus,parum,paululü,maxime,minime,pau--

I xillum,nihil,aliquid, quid 8i. fi qua funt fimilia-.ut , magni mea intereft. Cice. Permagni intereft,quo 1 tëporebxc epiftolatibircddita fit. Valerius Max. I nbsp;nbsp;nbsp;Nihil intercft,anhumi,an lublime putvcfcä. luue.

Plurimu enim intererit, quibus artibus aut quibus i nbsp;nbsp;nbsp;hmc tu Moïibus inftituas .Minimum intereft, id

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E V cftj

DESPAVTERII

eft,pauxillum.Minime refert,id eft,nihil.

Quid tua malum, id refert i Refpondet alter,itö'' gni: Malum eft interiedlio. Notandum eft,amp; l’°? senitiuos addito fubftätiuo in ablatiuum nwtW*’ luuen. Paruodiferimine refert, Quo geftu lepores,aut quo gallina fecctur.

Reguh XVI.

Pcenitet 8C taedet, miferet, pudrt, SC p!g^^ optant

Accufatiuum patientem cum genitiuo.

Hæcquinep imperfonaliaadiiuacuocis,pernitd, tædet,miferet,pudet,piget,rcguntacatratiiiun’P? tietis rei cum genitiuo agentis, cuius loco inter® Iiabent uerbum infinitum; utpccnitct me petes''; uel pornitet me peccafTe.Tædet te uitæ,tîedei te u* uere. Mil’eretChriftum peccatoris.Plautus.'AlK^ ru te miferet,tui te nec miferet,nec pudet. Sub mi'' feret comprehenditur miferefeit, fub aliis eomp^ fita:ut pertædet,difpudet.Ge!Iius de EuripidetM® trimonij pertçdcbat.Cornel.Neposin uita Attiet* Nufquam fufcepti opens eum pertæfum eft.Per'5 fus ignauipiparticipii'i cft.Pcrtæfus ignauiâ;noine.

Rfgula XVII,

De tcnus,ac obiter de alijs prçpofitioflib’* Saepe tenus patvium numéro præeuntccî' rentem,

Aut tes fignâte gcminas,uult Valla tene tG Vult ad cûfocijs quartû,uclut abflt;ÿ L^tmu

SYNTAXIS.

Sub,fuper,in,fubter, cafu iunguntiir utriqj ïnuario fenfu : facilis docet omnia profa.

Tenus praepofitio petit genitiuü pluralë.rcsgcmp nasCut Valla notauit) fignificantc,aut nuero (ïngu lari carctë: alioqui uult ablatiufi.in plurali ctia qu3 genitiuü.Exëplu ubi res funt geminç. V ergib Optima toruæ

Forma bouis,£ui turpe caput,cui pluri ma ceruix, Et crqrum tenus à mento palearia pendent. De genitiuo fingulari numéro carente.Cæliustllli rumores de comitqs tranfpadanorum,Cumaruni tenus calucrunt. De fecundo genitiuo. Olympus attolliiur nubiu tenus. De ablatiuo fingulari.Ver. Lateri capulo tenus abdidit enfem.Hinc haëlenus quatcnus,eat£nus :quæ plarruncp adutrbia fiint. Vult ad cumfocijs quartum.) Ad apud amp;c.quîe fî-mul ponuntur in Donato,regunt aceufatiuum ca^ fum: ut ad patr£m,apud uillam. His Valla uerfus addit,quodf£mperpoftponitur. Salluftius; Aegi«« ptum uerfus.

Velut abfquc Latinum.) A,ab,abs,amp; quac cum his ponuntur in Donato, regunt Latinum ,qui abla-« tiuus eftjUtà domo,ab homine.

5ub,fuper,in fubter.)Quatuor funt praepofitiones aceufatiuum uel ablatiuum regentes, in/ub, fuper, amp;nbsp;fubter, fed placrum^ in diuerfo fenfu: ut fum in templo.Vado in forum.Vtriej interdum cafuifeamp;' Uiunt,clam Si procul praepohtionibus annumeran dum.CurtiusîProcul muro. Liuius.Procul muros S«dhx(fînccafuAduabAfunt. Ouidius»

Sint

DESPAVTERir

Sintpronil a nabis iuucncs ut farmina compti, Vcfg-CIain ferro incautum fuperat, Deprjpofitionibus accufatiuumpc-tentibus annotahunculæ* Ad apud difFerunt,

Ad tam motus, quam quietis uerbum tit : ut Samnites ingrediuntur ad Curium, fedcn' tem ad focum. Apud folum quietis uerbum defyquot;' derat, aut faltem non exterioris motus t utfedeo apud Petrum.

Ad pro circiter ponitur, Cicero; Dorinit ad hu ras tres.EIegantiam iubennOmncsad unumpe^ riere,id e(f,nullo exccpto. Ad amuflim ad ungut» id cft,exa(ftiiTjme,exqiiifit3 diligentia. Ad rempuï-Item ad habet uim iïmilitudinis. Tcrent. PulchrU quidem/ed nihil ad noilram hanc.

Apud,penes diftinguuntur, Apud locum autperfonam innuit: ut iiiditcapud forum. Ckcnaui apud Pompeium. Penes perfona, dominum ac poteftatem. Janus apud Ouidiur»-' Me penes eft unum uafti cuftodia mundi. Hot^t-Multa renafcentur,quæ iam cecidere,cadent^ Quae nunc funt in honore uocabula,fi uolet Ä. Quem penes arbitriu eft,amp; uis,SC norma loqucdi. Interdum,fed rariftime loco ferait. Cicero: PcutS fcaenamj'd eft,apud fcænam.

Ante poft«

Ante Sf poft, ubi accufatiuus abeft aduerb/a funt» proai,i:ea,poftca. Verg.Longo{gt;Q{l temporeu':'

SYNTAXIS.

hit. Et diciinus, multo ante ucl poft, aut ante uet multo,Item,poft paulo, nel paulo pofticótra indoólos.

Sic omnes prsepofitiones abfente cafu aduerbià fcuht.PerfiusiNec te quarfieris extra. Plaut. V enp am adiiètfiim tempor i,id eft, obuiam tempcftiuc,

CiSjCitra cum contrâriis.

Cis amp;nbsp;citra,qüibus opponuntur trans amp;nbsp;ultra, higt; bil differüt,nifi quod cis antiquius eft,magjs'^ nogt; minibus montium hel fluuiorum prxpómtur : ut tis Rhehum,cis Alpes. Nee tarnen male dixeris, eiira RhchUm.Et cis aliquando pro ultra ponitur tefte Marcello. Citra ponitur etiam pro minus ultra pro tnagis quàmmt citra naturae leges,id eft, minus quàm naturae leges patiantur.Item citra,id eft, fine. Seneca : Ede citra cruditatem, bibe citrd ebrietatem.

Circa,circiter,erga,

Circa ad locum amp;nbsp;tepus refertur ; ut circa forum, circa horam tertiam. Circiter ad tempus nume-» rumi^iPlaut. Reditobuc circiter meridiem. Curt. Circiter duo milia. Aliquando etiam locum dicitj amp;fxpe aduerbiafeit.-ut lapis circiter in medio qua-* dratus.

Erga ad perfonam refertur. Corn. Taci. Èrga populum fuperbum,crga principem contumelio.-fum. Idto hon bene Latine dicitur,Manha folicigt; laesSittirbaris erga plurima: dicendum fuerat circa,ut mOnetLauretius'Valla.Sic loquitur Quin tilianus: Plïcra^ contra fr igus exfuo corpore ue.^

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiutw

DESPAVTERri

ftîuntur,amp; arma qs ingenita quædam,5f tr obiiî fere uidus, circa quæ omnia multus hominjbus U bor cft.

Inter,Intra Sf extra.

Inter innuit medians aliquid : ut multa adüt inKf calicem fupremâ^ labra.Intra,certes lod,tempo' ris aut alterius rei fines demonftrâdo in fignificat, habetiÿcontrarium extra. Horatius:

Jliacos intra muros pugnatur amp;nbsp;extra.

Intra triduum. Intra famam.i.citra opinionem»

Infr3,fupra.Super,fubter.

Infra ad dignitatem refertur: ut infra omnes inü' mos ts homo nequifiime. Et ad locum,habetij latiuum fupra,cum quo res plarrun^ fignificat in^ terieólo fpatio diftantes tut infra tedium cs,fi fo' co offidess. Nubes fupra nos pendent, Vei giliuS’ Tum mihi cocruleus lüpra caput aftitit imber Nodlë hyemeep ferés, 8i inhorruit unda tenebrif' Eodem fnodolubter fuper reJatiuafunt,nec£li'' ftantiam, quemadmodum illa, fed rerun, conta' lt;frum frequenter fignificant.'ut fedeo fuper lapide-Vrinator mit idee fubter aquam durât.

Iuxta,prope.

Pro eodem accipiuntur iuxta öf prope. luxta ait' rem aduerbium apud eloquentifitmos fxpe ligoi' ficat fimiliter, eodem modo, æque. Sslluüiusde inertibustEorum ego uitam, mortemq; iuxta {fit mo,quoniam de utratp filetur. Erafmus Rotert^ damus.In aliorum pulchrc ac turpiterfadhs,ÇFtt® deceat,qiud non,iuxta uidemus.

' SYNTAXIS!.

Ob,propter.

Caufatf innuunt ob propter : ucluti ob ulrtw» temamandus es, Cicero : Is denique honos milti uideri fokt, qui non propter fpem futuri bénéfice, fed propter tnagna mérita claris uiris defertur, Slt; datur.Proptcr ctiam propc fignifkat. ,

Vergilius:

Et uiridi in campo templum de marmore ponam Propter aquam.

Ob interdum fignificat ante. Liui. Fccda mors ob oculoserat.

Secundum,fecus»

Caper negat, refte dici,fccus te fedeo ; quia dicen-dum eft,inquit ,fecundumte fedeo. Variât auten» fecunduin fignificationem.Cicero: Proxime fecii-dum deos, homines hominib’ maxime utiles effe poilunt : Hie poft Si quafi fecundo loco fignificat. Item fecundum te iudico, id eft pro te. Secundum quietem tua imago mihi obuerfata eft,id eft, in qui ete. Vuigare eft, fecundum Solonem cecinit Oui-dius; Vltimafemper

Expeftanda dies homini eft,dici'cp beatus

Ante obitum nemo,fuprema'cp funera debet.

VRb.

Vfcg fine alia prsepofitione appofita gaudet pl«-runcÿ poftponitut Romam ufcp iter habeo. Addi-ta prsepofitione tranfit in aduerbium.Cicero;Vftç ad Numantiâ mifit. Terent.Ex Aethiopia eftufe^ hic. Vfurpatur etiam ejuando aduerbium eft,pro jiflidiiitaie,diu,femger.Vlaut. Valuiftin uftç'î

DESPAVTERIÏ , Præpofitionesablariuicafus, A,ab,abs,idcin fîgnificant.Scd à folum confoiUH'' tibus iungitur,ab uocalibus,raro autem alijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fonantibus quam i confonanti amp;nbsp;liquidis I f= ab loue, ab lege,ab rege, Ouidiusi V iuirur ex rapto,nec hofpcs ab holpite tutus, INonfocera'genero, fratrüquoçgratia nradl' Abs uix aliterutimur,quam ante qamp; t;utabsTi^ to. Terentius; Absquiuishominebentfiduinaf'' cipcregaudeas.

A iicJab pro poft ornate poniintur .PtrfiuJ’ O lane à tergo quem nuJIa ciconia pinfit. Item defcnfionisuini habent. Cicero; M. CsW talis tribunus fuit, urnemo contra ciuium rum populärem turbuicntamç demeiitiam aff' iiatu,amp; a bonorum caufa fteterit cöftantiusäd , pro partibus fenatiis,propartibus bonorum.

Ab epiftolis,a rationibus didtur, qui epiftotó, rationibus præeft. A fecretis,id eft/ccretarius/c' cretorumfocius.

Ab re,id eft,pncter rem,indecens,inutiIe.LiW' us.’Haudabreduxi.

Cutn,

CumaJiquando eupJioniac caufa necefläriopoft^ pomtur; ut mecum,tecum,fecum,nobifcum,uobi' faim. Qua cum,quo cum,quibus cum, mehusqu’ cum qua,cum quo,cum quibus.Cicero:Quid duP cius, quam habere, quo cum omnia audeasloqui, uttecum^

Corani,clam,ante,p3bni,

SYNTAXIS.

Coram aduerfatur clam,amp; diffcrt ab ante:Nam ante oculos,longe intclligi potcft. Coram proxi-jnitatcm fignificat.Teren. Qi,æ mihi ante oculos coram amatorem adduxit tuum.

Differt quocç coram à palam.Coram ad certas pcrfonaspertinct,Palam ad omncs,ôlt; ferè aduer.-bium eft,pro manifefte.Terentius:Qua: ueraaudi ui taeeo,S^ contineo optime: Sin falfum,aut uanii, aut fiiflum eft,continuo palam eft.

Dc,f,cx.

De ab à diftert: De materiam fignificat, quemgt; admodum è Si ex. A nunquam materiam innuit, fedefficicntem caufam.Plini.Liber tarn ineptus ut non de piiero,fed à puei o foftum efts aedas. Di-uerfafunt igitur:Hoc de te audio,Si hoc audio à te: Hiceniitwft caiifa efticiens,illic materialis.

E Si ex idem fignificant:fed è cöfonantibus tantum iungitur,ut équot;iurc.E repiiblica, id eft, ad utiK-tatemreipub. Extamuocalibusqudm confonan-tibusiut ex arbore.Ex dignitatc,id eft,pro dignita te,ucl ad dignitatem.Ercnibuslaboro,ideft,mor-’ bum patiorin renibus. Exfententia aliquid habere,id cft,ad uotum Si defyderium iioftrum. Exco pofito,id eftjdedita opera.

Examphitheatro ucnit,qui in illo fuit.

Ab amphitheatro ucnit, q in loco fuit illi ^ximo.

Pro,

Comes facundus in uia pro uehieulo eft, id eft, Uehiculi uice.Sio pro turribus,pro loanne: ut tur-rcSjUt loannem dcfendam,Prouinbus,prouiri]L

f ««Is»-.

DESPAVTERII

■ uulgaria funt. Pro foribus,id eft,antc forcs.PrO M flris,pro tribunali.i.in roftris,in tribunal].

Præ»

Præ fignificat ante.nit præ cunflis es honoratiquot; dus.Et propter uel ab. Tercnti. Vt fit mifera pts^ amore.Comparationis prcterea uim habet.Wetn^ Hic ego ilium contempfi præ me.

Præpofitiones communes.

In cum accufatiuo.

In accufatiuo feruit, quotics motum ad quant'’ uis rem fîgnificamus.Motum dico,uel manifeftuni utrcdeoingratiam. Horatius: In uitium ducit culpæ fiiga fi caret arte. Vel latentem:ut auaritia crefcit in boras. MarW' Hefterno fœtere mcro qui credit Accrram,

Fallitur,in lucemfemper Acerra bibit.Vergil. Scinditur incertum ftudia in contraria uulgus.

In pro côtra ponitur.'iit crudebs in priuignoî nouerca.Inuebor in æmiilum. Vergilius : Quid meus Aeneas in te committere tantum i Quid Trocs potuereï Item in pro erga.Idem:

Accipit in Teueres animum, mëtemîp benignant* In 8ë fub cum ablatiuo.

Cum in loco,aut alia re quid fieri fignificamuSi in amp;nbsp;fub ablatiuum poftulät : ut uerfor in foro,fub diOjfub nodle.Cicero; Verum decus in uirtutepofî turn eft, quæ maxime illuftratur magnis in reinpu blic.meritis.Vergilius:

Acdibus in medijs nudo^ fub ætheris axe

Ingens

SYNTAXIS.

Ingens ara fuit. Ouidins;

Scilicet ut fuluum fpeélatur in ignibus aurun, Tempore fie duro eft experiunda fidej.

In pro inter ponitur. Vergilius: Cadit amp;: Ripheus,iufti{rimus unus Qui fuit in Teucris.

Sub cum accufatiuo»

Sub acariatiuum habet,ubi motus fit ad rem:ut eofub tedium. Vergilius;

. Poftestçfubipfos Nituntur gradibus.

Item fub pro paulo ante ucl circa. ErafmusiSub tccnam paulifper inambuh, cccnatus idem facito: fub fomnum exquifiti quidpiam ac dignum memo ria legito. Et pro ftatim poft:ut fub hxc uerba. Cicero PlancoiSub cas ftatim recitata: funt lujc.

Super Sc fubter cum accufatiuo.

Super quandoaduerfatur præpofitioni fubter, cum accufatiuo læpius legitur: ut fuper aëra æther cft' Similiter quoties ultra fignificatiut fuper Ga ramantes ôC Indos proférer impcrium.Et praeter, Sueton. Super acthera flagitia.

Sic fubter fiue quies fueric,fiue motus,aceufati-Uum ferè temper h.ibei. Pcëtice interdum ablati* uum. Vergilius: Subter denfa teftudine.

Super cum ablatiuo.

Super pro de pofitum habet ablatiuum.

Vergilius;

Multa fiiper Priarao rogitans,fupHcdtore mulM Pneterea pro in aut propter. Ver, Fröde fuper ui*

F q ridi»

DESPAVTERII

ridi.Non moueor fupcr hac re,id eft,propter rem.

Regula XVIII.de genitiuo,amp; obiter de alrjs cafibus pro aduerbijs loci.

Quæftio Û fiat per vbi, noinen'qj prion's Sit nunieri 8C proprium,feu primæ fiue fc'' cundæ,

ïn patrio dabo qn locum defign o minoré» Militfæ,belli,atqi domi fieponis, humiiiJ» Addimus interdum dtcHis terraeq; tog3ec[?f Propria nomina pagoriim Sc oppidorum(^s minora Joca dicuntur)primæ nel lêcundar déclina^ tionis,fingularis numeri: 8i appellatiua, militix, bcni,domi,humi,tcrra:,amp; togæ, cum qua'ftio fie^ tetper ubi, apponentur uerbisuel participas in genitiuo,pro aduerbiis locimt fi quæratur, ubi eft Papa ■ƒ Optime refpondebis,cft R.omæ.M)i ftudui ftilt;Studui Gandaui.Vbi cft fegtiis\Domi.Vbi agit temerarius^Militix.Sic poma iacent humi. Con-' do corpus terrç,id eft,in terra. Gratus principi bel li togaccp.Hocper ablatiuü dicere poffes. Plinius: Dubium eft, toga ne an bello prxftantior fuerit, Humi conftruitur etiain cum uerbo motus ad lo^ CMm.Vergilius;

Nec prius abfiftit,quàm lêptem ingentia uidior Corpora fundat humi. Idem;

Procumbit humi bos.

Si ternæ nomen fucrit,numenue fecundi, Çû ruri dabit temo aut fexto,inage temo-

Nomina

SYNTAXIS.

Nomina propria oppidorum atit pagorum ïcr tiæ declinationis,aut pluralis numeri,cuTn quacftio fier« per ubi,ponuntur pro aduei bijs loti in datigt; 110 ucl in ablatiiio,«lcgantius autem in da£juo,cum appellatiuo ruriiut 1 erentius natus cft Carthagi-nciuel natus eftCarthagini.Tarquinius uixit Ga-bijs.Studcs Athenis.Riiri philofopharis. Dices 8C rureperablatiuum.Liui.Scjpio uitamLiierni egit finedefyderio urbis:morientem rure, eo ipfo loco Icpeliri iê,iuiiifl’fi ferunt. Per datiuum locutionem efle lepidiorcm,innuit Seruius, nee défunt apud Ia tinos fcriptores teftimonia.CiceroiConueHto Ati tonio TyburtLiuius: QuacRomac quaei^ Cartha giniaâa.

Appendix»

Non folum pro aducrbijs localibus quidam da tïui ponuntur ,fed inueniuntur etiam proaduer^ brjs temporis pofiti,aut uerius aducrbiafunt;ut tc pori,luci,uefperi,quibus addi poteft forti,id eft,per fortem.Vergilius:

Sunt quibus ad portas cecidit euftodia forti. ’ Terentius: Nunquam tam mane cgredior ,ncque tam uefperi domum reuertor,qiiin te in fundo con fpicerfodere.

Tum fextu cafum,fi qn per vnde rogaris, Aut qua,refpondc:Si per 4, ponito quart« In ^ppriis,qb’ vfqj cupit rus, cG dom’ addt »

Nomina propria oppidorü aut pagorum, ubi quacftio fieret per undê,aut per qua,ponuntur pro aduerbijs loei in abhtiuo fine priepofitione,cuin f it) dtiobis

DESPAVTERII

Duobus appellat iuis rus amp;nbsp;domus: ut unde uenis^ Vcnio Roma,Tybiue,domo.Terctius: Timeout pater iam rure redicrit. Qua ibis Romam i Colo' nia:Sedhic per præpofitionem facpius loquuntuf propter amphibologiamuitaiidam: utperCoIo^ niam proficikor Romam uerfus.

Si per quo,ponito quartum.) Nomina propriï oppidorum uel pagorum,iibi quxftio fieret pet quo,ponuntur fine præpofitionc in aceufatiuo, appe]Iatiuis,rus 8i dom*;ut quo uadis^ Vado Gan dauum, Brugas, Parrifios. Terent. Ego cum filio rusibo. Vergilius:

Ite domum /âturæ,uenit Hefperus, itc capcilar.

Barbarus baud fies,apponcs ppofituras.

Si quis diftis noîbus praepofitione interdi'i adif ciat,nö cenlêbitur barbare loquutus.Quintil.In do mo ftjrtu fadlü ab eo,qui domi no fuit.Liui.Legati ab Ardea ueniiit.Cice. Ad Capua uel ad Lucerianr iturusputabatur.Maximeautc uti licet ad,nbi lo' CÜ proximfi fignificam”; ut hoftes uenerut ad Gan daufijid efi,in locum Gandauo uicinum.

Appendix,

Accedentibiis adiclt;ffiuis,uix adeffe poteft pra:^ pofitio.Propertius: Magnum iter ad dodlas profi dfei cogor Athenas.Excipiuntur meus,tuus,fuus, nofter,ucfter alienus.Dicimus enim, fum dont« meXjtuaCjamp;c.Cice.Malo effe cü timoré domi mef, qua CÜ periculo domi alienx.Dicendfi eft igif,uer--(or in domo ampla,magnifica regiamo aüt,uerfor domi amplx,m^riificaf,regi». At Liui.aitj Capui

SYNTAXIS, flcdititerliixuriantem longa fcclicitateac indup gentia fortunæ.Sic amp;nbsp;alij interdum.Eodcm quoique modo maiorum locorum nomina,fine prcpo fitiöe aduerbialiter pofita inueniesdicet aliter grä.-matici præ£ipiant,iit fubnotabimus.

Annotatiuncula generalis, Diximus ubique propria oppidorum etpagorutn nomina, quia proprijs aliorum locorum,ut regio num,infularum, montium, fluuiorum, amp;,pra:rcr dida ,appellatiuis omnibus adharret pracpofitio, fiue adio fiat in loco,de loco,per locum,feu deni--. que ad locum.Plan.Ckcroni; Ab Hiiara caftra mo s «i,pontem tarnen quem in Hifara fcceram, cafteU lis duobus ad capita pofiiisreliqui. Vergil, Per uarios cafus,per tot dilcrimina rerum, Tendimus in Latium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horatius:

Impiger extremos currit mercator ad Indos, Per mare pauperiemfugiens, per faxa, per ignes.

De aduerbijs localibus, Vbi,qHÔ,quà,unde,c|uorfum,amp; quoufque,de loco quçrunt,fi nee r£latiuc,ncc infinite ponantur. Quç cunc]uc autem nomina ad hæc prima quatuor di* ximuj refponderi, eadem ad quorfum amp;nbsp;ad quo^ ufque in accufatiuo reddi poffunt, adiedo uerfus, quando per lUudtSC ufqj,quando per hoc fada eft quxftiomt quorfum tenes iter Aenea lt;nbsp;Carthagi-* nem uerfus. Quoufqj te fata trahunt In Italiam uf(ç. Hoc tarnen fsepc intelligitur tefte Valla. Sed de nominibus fatis.Tribuuntur etiam fingulisfua aduetbia,dc quibus nunc agendum elf.

E iin Ad«

DESPA VTERII Aducrbiainloco,

Ad ubi refpondentur, hic,illic,iftk,ibi, alibi, aligt; ubi,ibidc,ubilt;5,ubilibet,ubiuis,ficubi,necubi,nungt; lt;ubi,pafrim,uulgo,inibi,ufquani, nufquam, pcrc' gre,alkubi,intus,foris,fuptrius,inferius,iielfupra, infra.

Aduerbia ad locum.

Ad quo refpondentur,huc,iUuc,iftuc,intro,f(V ras,có,eódem,alio,abquo,quo^,qitolibet,quouis, quodä,qiiopiä,fiquo,neq, ultro,£itro, utroqj, neiP tro,percgre,ufquam,nufquam,quoquo,quo£unç, fupra,infra,iiel fup£rius,mferius. Inuenksintcrdu hoc,tfto,illo,pro huc,iftiic,inuc.

Aduerbia per locum.

Ad qua refpondentur, hac, iliac, iftac,ufquam, nufquam,intus,foris,ea,eadem,quaqua, quacuntp qua(5,qualibct,fiqua,nequa,abqua,aba, utra^, Si. redla.Terentius:Cur non refta introifti Cicero: Redlauenit ad me.

Aduerbia de loco.

Ad unde relpondentur,hinc, illinc,iftinc, intiis, foris,utrinlt;p,undi(p,coniinus,eminusintrinfccus, cxtrinfccus,utrinfecus,forinfecus, nufquam, inde, pcregre/uperne,infcrne,ftirpitus,humanitus, ra^ dicitus,clt;rlitus, iindeunde, iindecunqj, undelibet, aliunde,alicundc,ficunde dCc.

Dehinc nön loei,fed ordinis aduerbifi eft,pro poft-Jioc. Abhinc temporis eft,pro ab hoc tempore,

Aduerbia locum verfus.

Ad quoifumrefpondcnturjhoriüm, iftorfum,

SYNTAXIS.

iJlogt; fum,furfum,deorfum,antorfuni, dextrorfum, Iæiiorfum,finiftrorfum,rrtrorfum,aliorfum, quo quoucrfus,uel quoquoucrfum.

Aduerbia ufc^ ad locum »

Ad quouf(j rcfpondenttirjliucufcj, lucufcpjhaftcnus.amp;c.

Annotatiuncula generalis»

Hic,illic,iftk, 8C cçtcracodern modo différant, quo pronoïa,hic,iftc,ille, Hk pronomen pertinet ad prima perlonä, amp;nbsp;me fignificat, aut meum,aut quod eftjUbi ego fum,uel liabito, aut de quo loqr.

Ifte refertur ad fecundam,amp; fîgnificat te,aut tu um,aut quod eft ubi habitas,uel de quo loqueris.

Ille ad tertiam pertinet, amp;nbsp;neutrum prædiftcp-tum fignificat,fed tertium quiddam. Plaut. Quis eft,quem uidemus uenientem,pannofum ac fquali* dumi'Ille ne eft nofter Syrus^

Hie aduerbium fignificat in loco, ubi egofum. Iftk in loco,ubi es tu. Ulk in loco,ubi eft de q Io.* quimur. Huc,id eft,ad hunc locum.Iftuc,id eft,ad iftum locum,in quo tu es.Illuc,id eft,ad illfi locum, in quo nec egofum,ncc tti.Sic dices de alijs.

DATIVI REGIMEN» Regula prima,

Fixa dabut ternumfubftatiuo mediante V crbo,qd p habetcotingit fçpc refolui, Omne nomen fubftantiuum poteft regere ciati üum mediante uerbo fubftantiuo,quod exponitur per habeo: IK mihi liber eft,tibi pecunia, id eft,ego F V librum

DESPAVTERII librumhabco,tu pecuniam. Vergil. Sandlaprobis pax cft.Idem;

Ludite fecure,qiiibus eft ars femper in area.

Die etiam^mihi bene eft.i.bene babeo, bene uako. Sunt qui dicunt,hiiius regular datiuü à nomine rc^ gi mediante uerbo fubftantiuo. Alij diciint, régi ab ipfo ucrborSuum cuiq; relinquo iudiciutn.

Regula Sccunda,

Ternu pro quarto aut fextocu ppoftun's, Ponim’iltclamor ccelo, mihihiia curjé, Cur t ibi defpiciorï'Nüc oïbys itur ad auçe»

Datiuus ponitur fæpe pro accufatiuo uel ablati uo cum prarpolîtionerut it clamor calo, id eft, ad uel in cœlum.Inferetlç Deos LatiQ,id eft,in Latiu. Defpicior tibi,id eft,à te.Curritur omnibus ad au.* rum,id eft,ab omnibus. Tu es mihi uifus.Publius: Mora omnis odio eft,fed façit fapientiam.

Gemini datiui.

Sunt quæ prarter datiuum huius regular, aliuni admittunt datiuum.'ut filia eft mihi curar. Sum ngt; biauxilio,præfidio,confilio,commodo.Terentius: Sunt har tibi nuptiæ cordi'ïHoratius;

Nee timuit fibi ne uitio quis uerteret olim.

Sic,do tibi hanc rem doti,ucl dotem.Sum tibi doen rnento,uel documentum.Plautus:Eft ager hie no* bis fub urbe,eum dabo dotem forori.

Regula tertia» Acquifitiuefi ponas uerba,datiuum His datOtCois ferme omnibus efto

OnuiQ

SYNTAXIS.

Omneuerbum acquifitiuepofitum rcgcrcpcv teft datiuum rei acquirentis,in cuius honorem,ui-« tuperationcm,utilitatern,damnum,la:titiam,iucun ditatem,fauorem,pctitionc,fimilitudinem,aliquid fieri fignificamus:ut doce mihi prolem.Ciccro:N5 omnibus dormio. Vergilius : It bafta Tago per tempus utrunqj. Idem: Centum cui templa Sabæo thure calent.

Perfius ad defidem:Tibi luditur effluis amens Con tcmnêre. Horatius:

Omnem crede diem tibi diluxifie fupremum.

Ouidius:

Cafus ubiç ualet Temper tibi pendeat hamusJ Quo minime credis gurgite pifcis erit.

Cum datiuo accufatiuum regentia,

Decuplicia uerba datiuum cum accufatiuo plae runqueregunt.

Primo,ufrba comparand!.

Compare,compono,confero, aflimilo, accom^ modo,çquo,exçquo,ad!Equo.poftpono,pofthabco antepono,antefero:ut compare VergiliumHome ro,ucl per ablatiuum cum Homero. Horatius: Interdum uulgus redum uidet,eft ubi peccat. Siueteres ita miratur,laudatlj poetas, Vt nihil anteferat,nihil illis comparer,errat. Cicero adLepidumtHoc elTe animofeito omes ft-' nos,ut mortem feruituti anteponant. Confero te Ioanni,id eft,comparo.Confcro tibi uel in te bene fi(ium,id cft:,do.Cojifero me ad uillam, id eft,eo.

Secundo,dandiuelrcddçndi,

Vev--

DESPAVTERII

Verba dandi,do,dono, impertio uel impf rtïor, partior, imptndo, diuido,diftribuo,pracbco,lcgogt; as,cxhibeo,conccdo, mutiio, commodo,faneror, ftipnlor,adhib£0,adijcio,adiungo,admoneo,addo, amp;nbsp;fimilia.

Reddcndi,reddo,reftituo,rcfigno,vetribtio,rf-^ pendo,repono,refero,foluo Ói caetera : ut par pari refero.Plaiit.Dp tibi opcram, fi cjuid eft,quod m« uelis. Horatius:

Quis feit an adijciant hodiernæ craftina uitac Tempora dij fuperiï

Dicimus, dono tibi e quü,amp; dono te cquo. Dono te ciuitatc,id eft,efficio te ciuem .Impertio uel imquot; pertior tibi falutem,uel impertior te lalute.

Tertio, iubendi SCprohibcndi»

Verba iubendi,iubeo,pr£cipio,mando,impero, iniungo,committo,edieo,amp; caetera.

Proliibendi,ueto,prohibeo,ncgo,dencgo,inl£t dico.amp;c. Publius:Nilpecccnt oculi,fi animus lis imperet. lubeo tibi hanc rem, amp;nbsp;aliquando,iu' beo te hanc rem,cum duobus aceufatiuis. Ciffro; Non quia te aliquid iuberemtfiibaudiri uidetur fi' cere. Prohibée, interdico tibi domum, uej prohi’' beOjinterdico te domo.Plautus;Damna multa. niu lierum,me uxore prohibent. Interdico Qpius ƒgt;ƒ ® pies cum datino ablatiuo : ut interdico tibi do' mo mea. Per eoidem cafus nbsp;imperfonaliter kp*'

de loquimur. Cicero: Male rem gcrentibus patri}S bonts interdici folet.Pafliuc dices, intcrdicor aqua amp;nbsp;igni:ant aqua amp;nbsp;ignis interdicuntur mihi. Hue pertinetjtempcro amp;nbsp;moderor.Phntus: LiPg“*^ “

'SYNTAXIl pcra.Tempcro ab ira.Mcderor tibi tó

Quarto,nunciartdi»

Verba nunciandi,indicaridi,declarahdi; Indieo, iiuncio,declare,annuncio,infinuo,manifefto, reue Io,recJudo,relêro,patcfaeio,apcrio,monftro,often lt;io,(îgnifeo,lcgo,interprctor,fuggero,dicô,prædi co,expnmo,narro,enarro,memorOjrecehfcd,rcci to,repetOjrefero,refpondeo,fari,ioquj amp;c. Indieo tibi ueritatem:primæ coniugationis feeundäm fyl hbam eorripit.Indieo uentri bellum,ideft^detiun fioitertiæ eft,amp; fectindam producit. Dicó tibi dié, id eft,tempus conftifUO.Refero tibi banc rem, id eft,narfo. ReferOad te-idn confultationemfero-Quintil. Non retulit ad matrem, nós propinquos tonfuluit, non amicoS. De hit referam ad lènatü, potiiis quàm hæc referam ad fetiatum. Refero tilt; bi acccptiim,id eft,fateor me accepiffe abs te. Cicc tOiVitam acceptam refert dementia: tux.Refport deo quarftioni ói ad qiiacftionc. Striiftufam perpë diculOjUelad perpendictdum refpondere oportet .i.conuenire.Vefgilius:

Illafeges demum uotis refpondet auari Agricolac.i.fatisfaeit,

Quinto,uendicandi,

Vendico,ad(cribo,ufurpo,occupo,addico,lcqi« tö, adipifcör óCc.nö idc j fed fimile qd fignificätia; Ut uèndico mihi hunc librfi. Adferibo tibi honore^

Sexto,mtttcndi,

Mitto,tranfmitto tibi literas.Sacpias, nutto ad t te^ctibo ad te,qua tibi dicimus. Legauit rcx ad nos decem

DESPAVTERII

decern oratores.Deftino tibi literJS,pro mittOf w to Icgitur,fcd proprie fignificat afligno, delibero, conftituo.Vcrgilius.'Me deftinat arat.

SeptimOjOpponendi,

Oppono,obrtcio,offero,offundo,amp;lcxtera'-Ci cero in Salluft. Ego meis maioribus uirtuie nica prjcluxitTu tuis iiita,quamturpiter egifti,ni3^ gnas offudifti tenebras: Quare noli milii antiques Biros obiedlare.

OdîauOjpromittendi,

Spondco,delpondeo,promitto rogatus, poffi'' eeor iiItro,poUicitor,recipio.'utr€dde quæcoram recepifti niihi,id eft,promififti.Recipio te, notuiu eft. Do tibi fidenijid eft, iandle promitto. Hak® fdem,id cft,crcdo.

NonOjfubiuga adù

Subrjcio,fubmitto,fupero,debcllo:ut rex fubm gauit fibi hoftes. Horatiust

Mill! res,non me rebus fubmittere conor.

Dccinio,uaria uerba*

Poftremo plurima uei ba,de quibus non eft cet ta régula,datiuum aceufatiuü poftulant; ut nti^ noir,interniinor,debeo,inuideo. Plinius.'Neque ego,ut multi,inuideo alijs boiium, quo ipfe eareo. Debeo tibi uitam. Aftuefcoproafliiefaciotiiani alioqui folum datiuum liabet. Quintil. de puera Non aftuefcat,ne dum infâns quideni eft,fennoni, tjui dedHicndiis fît.Suadco,perliiadeo.Plaui’.'Od« ego aurum, multa multis Ixpe fuafîr perperam.

Impono iirbem monn. Impono àbi,id

SYNTAXIS.

tf.Commendo tc regi, ideft, amice cómïtto. CoM mcndo teapud regc,id cftJaudo.Crcdo,fido, cort fidOjCommitto.TcrentiLis; Ah fcelcfta, ouem Iupo commififti. Dices etiam,fido,confido liac re.For-inido,metiio,timeo te, ne quid mali mihi facias. Publius : Inimicum quäuis humilc, dofti eft me» tuerc, Formido, metiio,tinnco tibi ; ne quid mali ribi contingat; ut metuo tibi infortunium.

Annotatiuncula generalis^

Quemadmodum datiuus fæpe ponitur pro acgt; tufatiuo aut ablatiuo cum præpofitione, ita uiciP firn quandotj accufatiuusautabhtiuus mediant« prxpofitione uerbis adhxrent loco datiui. Hine uariam conftruftionem multa uerba fortiunturî ut loquor tibi,ad te, uel loquor tecum. Mifeeo a.-quam uino uel cum uino. Nitor haftæ, uel hafta, uel in haftä.fed peculiare eft,nitor adhanc rc.Fab, Altiusibunt,quiadfummanituntur. Hucplurima fane pertinct uerba, quç diligëti leólione obiëruah da ac ufu, qui ubitp multü poteft, dilcenda cenfeO,

Verba datiuum ut propnum cafumregcntia,

Tertius tft uerbis ppri’ natis forc,fum,fif, Aqj manëtefacit,pofcüt hûcfçpe p, ob,cô, Ante,fiïD,inf,ad,in,tGpræ côiuncf a,gb’ do Occurro,faueo,ftudco,medeorc^ 8C adu-lor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quartumî

Auxilior,famulor,nocéo, fed dat iuuo Par CO, pfideo, puguo, cü parcerc grator»

DESPAVTERIÏ

Fit “/■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frf quêter crût imperfonalia lUJlg^'

quot; SufFidtjSC conftarJibctjSC liquet, SC doictj adde

His uacat Se côducit et expedit amp;nbsp;licet atiÿ Conuenit amp;. pftat;fed dicito,ptinet ad mt, AttinetSefpedat rede côiungimusifti» Multa regunt ternum,quibus baud eft tt' gula certa^

Datiuum ut proprium cafum regunt vcf ' ba vndcuigecuplecia, Primo,compofita àfore,

Compofita à fore datiuum fibi proprium txi' gunt:ut ipero mihi hæc profore. Vtinam loannÇS adforet nobis.Cicero Sulpitio ; Maior mihi ratio BdforenuIIapoteft,quàm coniuudio confuttu-' tudinis fermonumiç noftrorum.

Secundo,à fuin,

Compofita à fum.'ut adfum,defum, obfum, pro' ium,abfum,infum.Pub!ius:Luxuriæ défunt mub ta,auaritiæ omnia. Afinius Pollio Ciceroni: Neç deeiîë,neq; fupereffe Reipub.uolo,id eft,fiiperftcS cfle.Superium labori,id cft,uinco laborem.Quæ-' dam pro datiuo uel aceufatiuum uel ablatiuü ad' dita præpofitionc fortiuntur:dicimus enim adfum pugnac, adfum in pugna, uel adfum ad pugnara. Proindc puerfac memineris iam datx annotae tiunculx.

Tertio

s YN T AXIS.

Tertio, àfacio amp;nbsp;fio, Compofîta à fado amp;nbsp;fio, iibi fado non nnitaf a in i;Dt (àtisfacio tibi,fatis fit nbi.MaIcfâdo,bene^ ftcio patri.Salluft. Pulchrum cft benefacerc Rd.-pub.Brutus CkerSi: Cui rc gratias uix referre pof funijhuic uerbis non patitur res fatisfieri.

Quarto,cum præpofitionibus qaibuf dam comporta»

Verba plurima cum bis prxpofitionibus,ob, ton,ante,fub,inter,ad,in,præ, compofîta datiuum poftulant.

Ob.

Occumbo,obluftor,obrcpo,obgannio,obmui’ niuro,occino/3bturbo. Verg.In utrumtp paratus^ Seu uerfare dôlos.leu certç occumbere morti. Idëî Genibus'qj aduerwe obluélor arenæ.

Coït.

Condormio,Confono,conudo,conuiuo.Comx moriar tibi uel tecum.Cicero: Omnis oratio mori bus côfonet.Teren Ex AndrO cOmmigrauithuic uidniæ. Et nomina quædam à con compofîta da-tiuum habenttut concolor coruo, cognominis Paulo.

Ante,

AnteccIIo,anteccdo,anteeo,antefîo, anteuertet iHiuel ilium doftrina.Cicero pro Archia: Antecd lcre omnibus ingenq gloria contigit .Plaut. Virtue omnibus rebus ante«. Terent.Miror ubi ego huic lntcucrttrim,id eft, banc prsccefferim. Sucton.in

G Augufto

DESPAVTEKII.

Augufto.'Magnificçntia omncs anteceflit.

Sub,

Succcdo tibi:fubijcio,fubiacco,fubolco:ut pcfu hia fortunac fubiacet. Verg. Noftris fuccede penati bus liolpes.Plautus:iSubolet iatn uxori, quod ego machinor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,lt;

Inter,

tntcrléi-ô,interfono,interuenio,inteiTum, ifiter inifceo,intermico:ut lupus interuenit fabuIx.ClaU dian. Rutilum fquamis intermicat auruuK ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad,

Arrideo,acelamo,afto,afquiefco,aflquot;deo,adlia:-‘ reo,appropinquo,anabor,admolior,adigo:utLu;* cretia adegit cultruin cordi. Horah’us : Pareus ob Iiæredis curam, niniiumi^ feuerns Affidet infano* Verg. Aiitiquis Curetum allabimur oriSi

In,

Impëdeo,infurgo,infufurro,inhio,innitor, inigt; moror,inhærco,infideo faxis.Cicc. Omnibus quO rum mens abhorrer à ratione Temper aliquisalijs dolor,alqs terror impendet. Verg. Vela cadunt, re mis iniürgimus.Immineo,incedo pro inuado, im mitto illi uel in illum.Ouidius;

Imminet exitio uir coniugis,illa mariti.

Cicero;In noftras fortunas imminent. VergiliuSi Regibus inceflit magno difcordia motu.

Sed incedo amp;C aha nonnulia ab in eompofita aceu^ fatiuü quoqp exigunt fine præpofitione,p€r régula quintam cöftruAionis accufatiui. Intendo uire^ M cftjtxKndo^Inttde anjaw ftudijs^id efij do op^''

SYNTAXIS,

’ ramftudqs.Horatius;

Inuidia ucl amorc uigil torqucberc,fi noii Intcndcs animum (ludqs rebus honeftis.

Præ,

Pracpödero,pncnitco tibifide.Cke.Siiis maiorJ bus uii tutc pracluxit. Prjccurro, prxeo, praccecio, pncfto oïbus uel ocs.Plaut. Veftrae fortunæ meis præcedüt.Cçfar: Heliietij rehqs GaEos uirtute fee düt.Cice.Hoc praeftat amicitia ^ppinqiiitati, qd ex propinquitatc be neuolctia tolli pör,ex amicitia n5 pöt.Quintil.Prarftat ingcnio aims ahum.

Quinto,ucrba occurrendû

Verba occurrendi datiuum habent.Perfi.Venic ti occurrite morbo.Sic obuio,obfto,obfifto, occur.« , fo.Vergilius:

Occuriaretapro,cornu ferit ille,caucto.

Ouidius:

Principijs obfta,(ero medicina paratiir, Cum mala perlongas conualuerc moras.

Obuiüs nomcamp; obuiam aduerbium fl militer datiuum regunt: ut fum tibi obuius.Venio tibi ob uiam.Sic præuius. Ouidius : Præuius aurorj luci» ferortuscrat.

Sexto, fauendi.

Verba fauendi: Faueo amico. Sic annuo, arrï« deo,fubfcribo,cöfentio,afrentio uel affentior ,hæ« reo,adhacreo,adftipulor,c5cino,fuffragor,accedoj bene uolo,bene cupio,bcne opto.Kc. Vergiliusï luppiter omnipotens audacibus annuc coeptis. CjccroiScmtus milii alTcnto çft. Affentior qSqj rç

C 4 gäaclt;

DESPAVTERII

git Jfcufatiiium cum datiuo.Cicc.primo de Orat® re.-Cæteraaflentior CraflTo.Idem.’Quare tibi An^ toni utnirnlt;5 afiëntior. Vergilius : Alpirat primO fortuna labori,id eft,fauer,auxi)iatur. Cicero : Ad hanc laudem afpirarc non poHlin^id cft,de hac laii de acquircnda ne ipirare quidetn pofTunt. Accéda tiiaf fcntentijr,id eft,a(rentior. Nouuni plcrunque infortun ium nouo accedit dolöri,fiue ad nouu do* torcni,id cft,adiungitur.

Septimo,ftudcndt

Verba ftiidendi amp;nbsp;diligentiani adhibendi. Stii^ dco,incübo,inCiibo,attcdo,indulgco,infifto,infto, jnhio,infudo,iniiigilo,innitor,uaco,inhxrco, ope-tam do,impendo,nauo,adbibco operam : ut ftu-* deo grammatiticae. f nuigilo pecuniæ.Cicero: Quï tum quifq; i cipub. ftuduit tantum mihi fiiit aut amicus aut aduerfarius.Studeopro uehementer cupio,aut uolo regit accußtiuum.Idem.Vnumfen titis,unum omnes ftudetis.DicimuS incumbo Iaugt; dl, Si incumbo ad uel in laudem.Tullius: Mi Plan cc incumbe toto pedtore adlaudem-ldem: Incum be per Deos immortales in earn curam ót cogita-* tionem,qu!e tibi fummam dignitatem amp;nbsp;gloriam afFcrat.IHud autem Vergilij:

Incubuiti^ tiK3ro,dixitip nouifTima uerba: t Pertinet ad compofïta ab in. Attcdoiuri uel iuï. Infïfte negotioiapienter, id eft,da operam. Infifte bonorum ueftigqs id eft, innittere, Habet etiam accufatiuum. V ergilius.*

Eullifas öifto,fceleratum 1 nfiftere Ji'men.

Infto opexijid eft,diligenter inßfto.Infto »

SYNTAXIS.

tft,aggrrdior,facio opus.Tibi multabona inftant à me,ld eft,futura (bnt.VergHius;

Heu (^uantx mifcris cardes Laurentibus inftant.,. ,

Vaçoproçtnbaut careocapit ablatmuœçum, à uel aù'ut uaco à laborc,a ftiidip,id eft, non labó-1'o,non ftudeo.Ciccro: Vacai c à culpa,magnum cft folatium. Quandotp prarpofitio omittitur. Idem: Nullum eft tempus,quodiuftitia uacarc debcat. Huius conftrudionis caufam require in régula no, Hagenitiui.

O(3:auo,mcdendi.

Medeor amp;nbsp;medicor,ôlt; fi qua funt bis fi'gnifica» tione conformia- Vergil, Senibus mediéantur angt; htlLs.Laftantius : Circumfpice confeientiam tuam» amp;nbsp;iniqiiitatum medere uulneribus. Legitur etiara Wrunuj cumaceufatiuo.

Nono,adulandi.

Adulandiucrba:Adulor,blandior,aflentor,apgt; plaudo,lenocinor,palpor;ut adulor diuiti ,blädior matri, aflentor nobili, indoftis applauditYlcbecu la.Cice.Tibi feruiet,tibi knocinabit.Plaut. Obfer-uatote,quâ blade mulieri palpabft.Palpo.as.idcqd palpor aeeufatiuü regit,aut datiuum.

Dccimo,auxiliandi,

Verba auxiliädi: Auxilior,fubuenio,fuccurro,ad ininiculor,opitulor,patroeinor,commodo,fubco, profpicio,prouideo,caueo,confulo,de quo diélum cft latius:ut auxilior tibi,fubuenio pauperi. Caueo tibi,id eft,profpicio.Lege cautum eft,id cft, proüp bun cft.Caueo pcriculü, ideftjfugio. Caueo te uel

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G öi àte,

DESPAVTERII dte,!deft„puideone mihi noceas.Plaiittu.'Qui cagt; uct ne decipiatur,uix cauet,quc etiam cauet.Con'' ducir confert huk rei,uel ad hanc rem, id eft^ utile eft.Iuuo nunc accufacinu habet,olim etiä datiuü.

VndecimOjfamulandt*

Verba fâmu|andi,ut famulor diuiti. Sic ancib lor,feruio,i(iferuio. Eraf. Nil magis optandü, quä ut facerdos immunis à coniugio,bber ac totus liiat domino fuo.

Duodecimo,noccndü

Nocendi uerba: Noceo, refifto, inimicor,relu-ftor,obnitor,infidior, obloquor, detralio, fucceii' feo,indignor,irafcor,derogo,obtre(flo,incommo-do,officio,renitor,iniurior,aduerfor,obfifto,obfto renuntio,diffentio,reffagordnuideo,male uolo; ut «locco neminijdcus fupcrbis refiftit.Horatius: Eu'* trapelus cuicuntp nocerc uolebat, Veftimenta daquot; batpretioiâ.Terentian.fenex de Dauo.'Qucni ego trcdo manibus pedibuslp obnixe omnia falt;fluru:' (nagis id adco,mihi ut incommodtt, qua'm ut obquot; fequatur gnato.Dcrogo,detraho ribi uel de te.Ciquot; cero : Indignum eft de lege aliquid derogari, aut Icgem abrogari.Idem:Ille in Achaia non ceflat de, tiobis dctrahere. Acmulor illi,id eft, inuideo. hc' inulor ilium,id eff,imitor.Iliudo,infulto,illi uel ilquot; lum aliquando.Lxdo illi per datiuum uetacs dixe r^,nunc uero,lKdo ilium.

Decimotcrtio,parcndi»

Verba parendi fiue obediendi : Pareo,obcdio, lt;ibtempero^equiefco,mor^eror,otfequor, t

SYNTAXIS.

culor,fupplko,audio,aufcu]to,cedo,concedo;utpa reo magiftro,obedio patri.Tibullus: Longa dies homini docuit pat ere leones.

Audio tibi uel audio te,id ë,obedio.Cicero ; Si me audies, uitabis inimicitias. Audio cum datiuo ra^ rins eft.Audiensditflo fæpifl'ime Icgiturded hic au diens nomen eft, tefte Diomede. Aufculto autem pro obedio,plçrum(ç datiuum habet. Dauus apucf Terentium: Nee quid agam certum eft, Pamphilu ne adiutem,an aufcultem feni. Cedo, concedo iibi, id eft locum do.Ouidius;

Cedit amor rebus,res age tutus eris.

Ccdüt mihi hæc bona,id eft, in ius meum ueniunt. Concedo fato,id eft,morior.

Decimoquarto,præfidcndi.

Verba præfidendi:ut pfideo,pfum amp;c.Cice.D«, beofperare, omîtes deos, qui huic urbipracfident, mihi ac mereor relaturos efle gratiam.

Decimoquinto,pugnandi,

... Pugnandi uerba poetice datiuum regitt ,apud oratores amp;nbsp;hiftoricosablatiuumhabentinterco dente cum, ekgantiffime accufatiuum etiamcum prxpofitione in:ut pugno tibi, uel tecum uel in te: ficcerto,digladior,concurro,congredior amp;nbsp;csete.lt; . ra.Vergilius:

Montibus in noftris folus tibi certet Amyntas.

Cicero: Aequitas,temperantia,fortitudo,pru.' dentia,uirtutes omnes certant cum iniquitate, lu* xuria,ignauia,tcmeritate^cum uit^omnibtuu:

i , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iijj Atre*

DESPAVTERII

At rcbello,répugne 8C quædam alia nuïquam no datiuum habent. Plinius i Diiïicilius eft uoluptat» repugnare, quàm iræ, Ouidius; Ignauis preeibuS fortuna repugnat-Sunt item quæ accufatiuuni ha/ bent fine prxpofitiôe: ueluti debello ô(. expugno.

Dccimofexto,parcendi« '

Verba parcedi amp;nbsp;ueniam dandi:ut parce, igno |co.Publius:Bonis nocet, quifquis pepercerit mï' Jis.Plaucus : Stultitia: adoleîcentiæij eius ignofeas-ignofeo poteft habere aceufatiuum cum datiuo. Idem : Nunc hoc mihi ignofeas quæfo. Sic p3r(lt;^ pro conferuoVergilius: Multa talenta natis parce tuis. Parce lachry mis, iniuriæ, uindiftæ, mciu, id cft,abftine à Iachrymis,ab iniuria ôC cætera. Ver' ÎihustParce metu:pro metui,antiquus datiuuseft» h'cimus etiam per infinitiuum, parce lachrymari«

Vcrg.Parce pias fcelerare manus.

DecimofcptimOjgratu-landi*

Verba gratulandijutgratulor ôi gratorpoêtî!, biftoricifm proprium.Ouidius:

Cratulor nuic terræ, quod abeftregionibus illis»

Vergilius;

Inueni germana uiam,gratare forori.

Dicimus,gratulor tibi hanc rem,hac re, de hac re.Cicero:Gratulor tibi uiftoriam, Jdem: Gratu* lortibiaffinicate uiri mediusfidiusoptimi.Idem; Quod mihi de Italia gratularis, agnofeo humani.' «atem tuâ.liiscognaafunt^audeo, gratifïcor,d£ granim

SYNTAXIS. gratumfido.Ciccro:Tibi gratulor mïhi gaudeo. Decimooâauo, impcrfonalia quaedam, Quxdam ucrba cum infinitiuo impcrfonalia, ne co perfonalia(fed raro aliter quàm in tertia per fona) rcgunt datiuum:ut contingit, reftat reli.-qua uerfibus comprehcfa,quibus cognitis non erit labor,fynonymorum contrariorum conftruftio^ nem pcrfpiceretqualia funt,obtingit,obuenit,per^ placet,difplicet,fupcrat,fupereft,reliquumeft,col^ libet/edet,pater amp;c.De impcrfonalibus exempla.

Horatius:

Non cuiuis homini contingit adiré Corinthum. Ouidius;

Non uacat exiguis rebus adeffe loui.

Deperfonalibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horatius:

Quodfatis cftjcui contingit,nil amplius optet.

Publius:

Cui plus licet quàm par eft,plus uult quàm licet. Stat amp;nbsp;prçftat imperibnalia raro datiuum habent expreffum.'Vergil.Stat cafusrenouarc omncs.Sal luftius : Nonne emori per uirtutem præftat,quàm uitam per dedecus amittere i Pertinet,attinet,fp6* flat ad raCjdicendum eft,non autem mihi, Dccimonono,uaria,

Multa regunt datiuum, de quibus certa non con^ ftat regulatut fto iudicto, Cano receptui: ut milk tes à pugna redeät, Cano progreffuitut ad pugna f nbsp;nbsp;nbsp;progrediantur .Intercedit mihi tecu amicitia.Dati

uus interdum folius feft iuitat is caufa uerbis appin gitur : ut fuo ßbi hunt iugulo gladio. Horatius:

G nbsp;V, nbsp;nbsp;Quid

_DESPAVTERÏÏ

Quid mihi Cclfus agit^

ACCVSATIVI REGIMINIS

Rcgula prima,

ANtcuolût quartö ^ba infinita, fuorfi Poft cafum, Præ nulla fupina,gerun dia nulla

Dant cafum, dabit ucrbi poft cafus agëtist Ni fit in u : Poft nikapit hoc, uult mobile præfc.

Poft ctiam fequitur fua participans bene uerba,

Nam regimen fit ide, fi f^nificatio par lit, Omne infinitum uerbi perfonalis poteft ante fe re, cere acufatiuum, poft fc autem cafiim uerbi à quö defcendit.'ut hominc hçrere deo cqiiuni eft. Tere. Meum gnatum rumor eft amare.Idem:Qui poft-' quam audierit filio fuo non datü iri uxorcm. Cite. Hane fibi rem prxfidio fperant futurum. Hie non repeto,nominatiuum uerbi finiti, rciedis particu Iis,9,,utautfimili,in accufatiuS ante infinitu muta ri, proinde refer animfi ad Syntaxin nominatiui, ubi amp;C alia de infinitiuo dióta inuenies.

Gerundiorum amp;■ fupinorum con-ftrudio.

Præ nulla fupina, gerundia nulla amp;c. ) Nee fupi-num,nec gerundium regit ante fe ullum cafum.’ftd

SYNTAXIS.- _ feut didmus,Iegohiftoriam,ita,uenïo cauamp;legê dthiftoriam^uado kftum hiftoriatn.

Annotatiuneuk.

Cafum,dico, uerbi aéliiiæ fignificatiôis,qa obi gerundiô amp;nbsp;fupinfipafliue capiiintur,non admit-' tuntablatiuum uerborum pafTiue fîgnifïcantium, fed ponuntur abfolute,tefte Valla:ut maledicitur, Ilt;ber eftdiifkilis ad ititelligcdum à nobis. Non uc Jiio uapulatum à te. Omitti enim debet ablations •uxta probatorum confuetudinem. Vergil. Alitor Ititium crefeitc^ tegendo. Idem: Vriti^ uidendo foc roina.Qiiintilianus;Memoria excolcndo,fiait oïa alia,augctur:idcft,dii tegitur, uidetur,excolitur. Rcfragantur VallçSulpitius 8i Calepinos,uerum ipfi exempla fïngunt,nulla è doclis aiferunt.

' Gcrundioramcafus.

Quatuor funt gerundiorum cafus : nominatiiius’ ih urn, ut petendum : genitiuus in di, ut petendi: acculatiuus in dum,ut petendumiablatiuus in do, ut petendo. Soluendo non fumtdubitari poteft (inquit Valla) datiuus ne (ît an ablatiuus. Vtcun-que eft,gerundia datiui eafus rariftime inuenies apud probatos fcriptores.Iungimus foluendo da^' iiuum.Quintiban. Pauperi foluendo non fumus.

Dc gcrundio nominatiui cafus, Gerundium nominatiui cafus uerbo fubftantiuo adhaeret, cum quo neceffttatem quandam indicat. 1 luuenalisiViuendum eft refte.Horatius.Si uis mc j fiere dolenduir» eft Primumipfi tibi,... .Owidius:

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vten-

DESPAVTERII

Vtendum eft xtate,cjto pede labjtur ætas.

Ciccr o; Ir crädumeadcm iftamihi; fubauditurtft,

Degerundio grnifiui cafus*

Gerundia in difçpiftime capiunturaiftiuerutcaui* fa dkendi iftuc uenio,id eft,ut dicam. Paftiue rarolt; ut mift filium Coloniam erudiendi caufa, ideft,ut erudiatur.Iuftinus: Athenas erudiendi gratia mif' fus,quanto dodàor maionbus fuis,tanto et gratp or populo fuit, lungitur nominibus fubftantiuis: anior,caufa,of-* cafio, tempus,locus, ratio,gratia,opportunitas fimüibus; ut amor habendi, caufa percundi, tcni^ pus tacendi. Ouidius:

Carpe çibos digitis, cft quidam gcftus edendi, Ora nec immunda tota perunge manu, lunguntur etiam in di adiedliuisJutcertUStuI di, peritus nauigandi, Notandum hiç eft infinitP uumprpgerundio capi, huiufmodi iiominibussp pofîtum. Vergilius:

Sed fi tantusamor,cafuscognofcerenoftroî, Et breuiter Troiæ ftipremum audire laborem, Incipiam:

Amor cognolcerc,8^ audire,id eft, cognofceiidi » audiendi,fiuc ut cognofcas amp;nbsp;audias. Ouid.de in' uentute amp;nbsp;lênetff Ute;

fixe dare confîl(um,pugnare paratior ilia eft:

Hxc ætas bcllum fuadet,at ilia gent: Paratior dare confilium,id eft,ad dandum conflit’-« lim.Sic pugnare,pro ad pugnandum.

Habênt intérim in di gerundia genitiuumP'’®

SYNTAXIS.

Icnifatiuo, præfmim in plurali, licet Valla negei uitio carere:ut compofui hunc librum inftjtuendi pucrorum gratia. Plinius: cum illorum uidendt gratia me in forum contuliiTem i Illoruni pro ilgt; (OS dixit.

Degcrundio äccufätiui cafus* pttUndia in dum fepifl'imc fignificant aéliue ; UÉ inter legendum hoc notaui, id eft, dum Icgeremi Parfiuam fignificationcm rarotenenttut Perftjeaf ’nen ad intelligcndum eft difficile. Ponuntur ciim ’d,ob,pröpter5antc,ölt; inter. Vergilius: Ante de» nwndum ingentes tollent animos. Bias; Ne pracgt; ^eps fis ad loquendum.

Dcgtfundiis ablatiui cafus. Gerundia in do aliquando afliue fignificant : ut hos occidendo, illos accufando totam ciuitatem la befadafti. Aliquando capiuntur pafiiue:ut memo tia excolendo augetur. Apponuntur diftionibus qux ablariuum requirunt : ut ex defendedo,quant ex accufando uberior gloria comparatur.Quinti» Lanus. Ratio reólcfcribendi, iunftacumloquen-do eftiScribendo dikes fenbere.

Gerundiua nomina,

Örnltiuf per gerundiua loquimHr,quàm per gerfi dia. Conueitiunt autem gerundiua cum diAion» bus per gerundia reAis,in genere, numero,ôC ex* (u:ut caufa habende pecunix tibi (amulor; per ge tundium diccres,caula habendi pecuniam. Sic per gerundium dicimus,pctendum eft pacem. Per ge« lt;^diuu{n:petcndacft pax«

Cennw

DESPÄVTERII

Gerundiuorum nominum cafus. ' Gerundiua in uocatiuo uix unquam reperiütur.W iiominatino rara funt abfenteuerbo fubftantiuo, qüale eft hoc Vergilq: Voluenda dies eti attulit uP tro,id eft, quæ uoluitur. Gerundiuorutn obliquiS fæpe utimur. Ouidiusf

Nunc foccundus agcr, pccoris nunc hora creandi, Nunc auis in ramo tedla laremip parat.

Vergilius:

Tantiis amorflorumöi generandi gloria mellis. De datiuo. Vaco agro colendo, uincæ paftinandç, nemori fuccidendo. De accufatiuo.Ciccro in CatP linam: Viuis,amp; uiuis non ad deponendam fed ad confirmandam audaciam. De ablatiuo. Laboraui in colendo agro, in conficienda epi ftola. Cicero: Orationem autem Latinam profcfto legendis n® ftris efflcies pleniorem.

Appendix dcfupinis.

Supina in um apponunt uerbis aut participip w® tn m fignificantibus.’ut co uenatum. Vel clatn indi cantibus motumnit do filiam nuptuna. PlautuS Heufenexpro uapulandohercle ego abstemep cedem petam.

Coiflü ego,non uapulatü dudü eöduftus fui.Hor. Spciflatum admüTi rifum tcncatis amici.

Supina in u elegantiflime conftruuntur cum ad kâ:iuis,fînc ullo regiminc.PIinius: Accipenfer pi* ftis rarus inucntu.Cicc.Non fticilc eft didu,qiian* topere coiKiliet amicoscomitas aftabilitas^^^'^* luotiü. Ouidius; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

TdiT*

Syntaxis.

. nbsp;nbsp;Turpe quidem diólu,fed fi modo iicra fâtemurj

‘ Vulgus amicitiasutilitate probat.

ConftruÆo parttcipiorum»

' Poft etîamfcquiturfua participans amp;c.)Omné participium regit poft fe cafum ucrbi fui:ut ficut di •Saius.amodeüjita,amans deum 8i amatiirus deu: ut amor à Deo, ita amatus 8C araandus à Deo ; fic leruicnsdeojuapulansamagiftro. '

Verborum communium in ns amp;nbsp;in rus parti-» tipia regunt accuiatiuum patientem. In dus abla-» tiuum agetem mediante præpofîtione. In tus utr5 que admittunt cafum,accufatiuum in fignificatiogt; he aftiua,ablatiuum in paffnia.

Quandoparticipium nomen fiat» Participium tranfit in iiomcri quintp modistCon-» ftruftione,quumalium quamiicrbumregit esp ium;ut fcitiis iiadorum,acccprustibi.

Comparationeiut amans nome eft,qüum facit comparatiuum amantior.

Compofitione, quoties aliter componitur qu^ uerbum; ut illxfus innocens nomina funt, quia ni dicimus illxdo,innocco.

Amifljone temporis t ut pallcat omnis amans, beatus pro diuitc.

Amiftione fignificationis: ut indiiftus pro non didlus; quia indico minime fignificat non dicotfic ihgenitus pro non genitus tamanduspro amari dignus.

IMam regimen fit idem Kc. ) Cür gerundia, fupi^ participia regant ufus iierborü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rado

...... iBte.

DESPAVTERII . ,

liçc eft: Vbi fignificatio eft eadâ,idë efit amp;nbsp;regiw*'

Appcttdix,

Pereandcmrationcm nomina quscdamprop’f'' tkipijs pofita, uerborum cafus fegunt:ut prçfciu^ futura,popnIabudusagros.Iuftinus;Gratulabufl'' duspatria;expirauit.

Item amp;nbsp;uerba neutra pro aftiuis,habentacti^ uorum cafuszut amo regit accufatiuum, ergo ma ardeo pro ueliementer amo. Verg.FormofumP® ftor Corydon ardcbat Alexim. Sic pereo,dcpef‘^ puellam. Hue pertinent accufatiuum proprijaftu^ regentia; ueluti curro logum curfum, uiuo uioi^ gaudeo gaudium,feruio miferam feruitutem. CK' Rideamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r«flt;/lu»«ji:id eft,rifum Sardon»*'

luuenalis:

Qui Curios nmulant,amp; bacchanalia uiuunt.

Pneterea uerba ad fenfus pertinentia fepf aftiuis fumuntur: ut uox hominem fonat,id eft,® no exhiber. Olet unguenta. Oratio Demofthem^ Diet lucernam.Sapjt uas.Sapit aduftioncm.

Dicimus etiam pliut fanguinem pluit fang®^ ncjuelfanguispluit.

Regula accufatfui fecunda, Omne dat adiuu, tolle intcrdiccrc,quart«; Hoc uerbu fextu pro quarto faepius optât, Omne uerbum aftiuum regit poft le aceufatiuun* rei patientis, qui in oratione paftiua fit nomina“'' uus:ut amo deü, deus amatur à me. Aras terrain, terra aratur à te. Puer ofculatur matrem, m^tef ofcuJaturàpucro.

SYNTAXIS.

.• A rcgnla excipitur interdico,quia proiccußfß oofzpius ablatiuutn habet ut diximus. Potes etigt; am excipcre iubeo amp;nbsp;inuideo; ut iubeo amp;nbsp;inuideo tiW. Tu iiiberis Si inuideris ame.At à tnultispaflï uisabftinendum eft, tcfte Diomede : quia uenu-finis per imperfonale dices lubetur 6C inuidetur niihi.

Annotatiunculat,

A6liuutn uerbum hic uoco, quod ab aitjs tranfîtK Uum dicitur:amp; diifert à uerbo adliui generis. Vér^ bum aftiui generis eft, quod in o deiînens acce.» pta r facit ex fe paftiuum.Practer facio cuàis paftp^ uumeftfio.

Verbum aftiuum eft, quod agere lïgnificat,lgt; ne in O, fine in or definat, ante fe regens noraina-tiüum agentem, poft fe ucro aceufatiuum patien* tem;utàIigo,aro,oppcrior,CTiminor. Horatius; Sedulitas autem ftulte quein diligit urget. Idem: Nec tardum opperior,ncc pnccedentibus infto. Pertinent igitur ad banc regulamnonfolumuer* ba aftiui generis,uerumetiam neutra,deponentix amp;nbsp;communia. Hic notabis obiter, quod quxcunty, qçutra aceufatiuum patientem rcgunt,tertiam hx bént pafliui generis perfonam, Si quatuor parti' cipiaiduo in fignificatione adliua, ut feminans,fc' tninaturus ; duo in pafliua ut feminatus SC femi' nandus.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Régula tertia»

( CeIo,rogo,doc€O,geminâtBtucftioqeiar tw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..........

H Di*

DESPAVTERII Diücrfosî dices ueniâ qq; pofcimOs Induo ucfte pâtre die,aut ueftc induo patrï Rem tibiuelderetccelOjdicimusapte. Te doceo de grammatica,tu dicito parce, G«lo cum uerbis rogandi,doceiidi,ueftiendi,i'fg’^ duos acaifatiuos pro diuerfis acceptos ; ut cclo t5 arcana mea.Doceo difcipulos poèfiin,rogo mag*' l^rum ucniam,induo te tunicam.

, Sed rogandi, id eft, precandi SCinteifOgaf“', uerba admittunt quandoqj ablatiuum pro altere» qccufatiuorum: ut à nemine pcrcontaberis €3,9“® tiianonintcdunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vergilius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ipfum obtcftemur,ueniam^ oremus ab ipfo. Cicero: Legem fibi indicunt innocentiæ,contint^, tiæ,uirtutiim omnium,qui abaltero rationem ul' tae repofcüt.Supplico femper datiuum habet. Ter*. J^fum hunc orabo,huic fupphcabo.

V erba ueftiendi mutant interdu m accufatiuuin perfona: in datiuumtut induo tibi tunicain. Reiue ïo in ablatiuum,ut induo te tunica,

Ouidius:

Ftiminaiß obliquis cinxit dccliuia ripis. Ferfonam hic uoco, quiequid patitur: Rcm,quod reque agit,neque patitur.

Eodem plane modo uariat cclo:utcclo tibi con f lium meum. Sed hoe ablatiuo i ei dat prçpofitio-’ fiê. Cicero: Bafliis nofter de hoe me libro célauit. Çîclo pro fculpo hue non peninet.

“ Quamuis inuenitur,doeeo te de hac re.Salluftj Dcitincre hoftium fenatum doccQ. Non tam«

-j 2 TI------------------------liben-

SYNTAXIS.

«btntf r dicercm,doceo te de luc artc.Inftjtuo,îhî liuo,ô(: inftruo exigiint ablatiuum fine pntpofitio ^e:ut intercrit multum quibus moribus puerum •nftinias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horatius:

Ouo femel eft imbuta recens feruabit odorem ^efta diu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cato;

Si tibi fint nati ,nec opes tüc artibus illos Inflrue, Sed hoe pro docco fimphatcr,raruin eft.

Annotatiuncula«

Dixi duos accufatiuos pro diuerfis^cceptos, quia duos accufatiuosad eandem rem pertinentes, aut qui fignificantur ad eandem rem pertinere, bene ’^^gQt alia uerba: itt noeo te hominem. Circe fceit ‘'omines lupos amp;nbsp;leones.

Appendix.

Pafiiua uerborum hpc pcrtinentium,priore acciigt; ^atiuo in nominatiuum mutato,poftcriorë adn.itgt; tunt,qni feré eft rei inanimæmt rogo te ueniam,tu rogaris à me ueniam. Vergilius;

Arma diufenior defueta trementibus xuo Circundat nequic^ humeris,amp; inutile ferrun» Cingitur.

Regula quarts* Deledat,deccf/uuat, da ^rto 8( oportet« Hare quatuor ucrba,deledat,decet,iuuat,oportet, aceuätiuum poft fe cupiunt,Slt; cum infinitiuo imgt; perfonaliadlcuntiir,cum norainatiuoantefe per-» fcnalia: ut deledtat mc ftudere, aut deleftat mc ftu diumquot; decet facerdotem cafte uiuere, aut dec« fa-» cerdotem wfigt;uita: iinut nosafpiccre arua,aut . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 9 wu«

DE'SPÀVTERn ftwït nosafpedusaruoni. Dubium uidcripotelt an oportet aceufatiuü habeat, fi enim dicas opor-' ter te ire, te non regitiir ab oportet: fane ubicum^ que hoc uerbû perfonaliter inuenitur, poft fe nuP qtidm habet accufatiuum,cum quo alia triaf afiina occurrunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Horatius:

Qucni res plus nimio dekôlauerc fecundaS Mutatæ quatient.

IdenuParuumparuadecent. OuidiaS; amp;ilieet interdum miftentur triftia lætis.

Nec populam toto pecquot;tore fefta iuuant. pcdccet,oftendtt,lædit Si alia nonnulla cum infv jpitiuo imperfonalium quoque naturam accipiunt: ut indulgere Baccho offendit cerebrum. Antiqui dccet ponebant cum datiuo.

Regula quinta, CÔpofitû quandoqj dabit fibi prcpofituf{ Cafum:Quocirca quartû fcxtü'q/datexit* Sape quidê dodi répétant bn prçpofitufâ, Verl^um corapofitæ figurj régit aliquando cafuffl praepofitionis cum qua componitnr ; ut adeo Pi' trum.Circumfiftimus magiftrum J’Iautus.'Me mi feram ad hune môdum,decies die uno fæpe extru' «fît ædibui.Horatius:I3eus immortalis haberi Dum cupit Empedocles, ardetem feruidus AetnS Infîluit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haeres

Hæredcm alterius, uelut unda fuperuenituridam. . Dicimus exeo Si egredior domo uel domumî quia c,ex Si extra in compofitione idem ualenf. quot;

-, Sfpc prppofitio repetif îut egredior tëplo.Cic.

Extra

SYNTAXIS.

Extra cancdlos egrcdi conâbor.Tcrem.In ain(%9 hare omnia infunt uitiajniuriar, Sufpitiones,inïnH citiæ,indiidf,BeIIam,pax'rmfum. Veriiro ne qtifij fn repetitione prarpofitionis pkonaiinum commit ti putet,feqiKns notanda «ft rcgula.

Aequiualcns geminis, harü fi iuilgi tiir unt; Didio,pro rcliqua tantumô debet haberi* Quotics diiflio cquiualet diiabiis dióbonibus in fi gnificando, fi ipfi altera illarum iungatur, capitur folum pro reliquat ut infum in kftione.i.fum in k ftione.Opufculum fignificat paruü opus,at fi parlt; üum apponatur,habetur pro primitiuo.Cic.in pa rad. Accipies igitur hoe paruum opufculum. Sed hoe modo diminutiuis utimur ob iiehemctiorctri reidepreflionem. Hue non refpexerüt Lancilotus, Perottus Si Bergomates,qui negant,nemo idem fignifieare,quoa nullus homo; quiaLiuiusfuperlt; flue dixifret,Nemo hominum;amp; Terentius,Homi nem callidiorem uidi neminc quàm Phormionë; Sed certe in his Si fimilibus, nemo folum pro nulgt; lus ponitur. Qyod uero idem Liuius aitrNcmo dc orum;8( Vergilius;

Turne,quod optanti diuüm promittere nemo Auderet,uoluendadiesenattulitultro: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

lokrabilis «K«pXogt;k eft tefte Seruio.Ipfa ante ety.* mologia indicat,nemo ad homines peeuliarif per tinere,conftatenimàne Si homo,utcumSeruilt;» Pompeius Feftus teftatur.

Regula Sexta, Quàmpofccndo diu,î|rtûuelponitofext3 ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H üï' Ctnn

DESPAVTERII

Gum quouis ucrbo : fccus ablatiu’ adcfto, Omne uerbum regere poteft acaifatiuüm uel abla tiuum temporis fine prarpofitione, aut aceufatiuu cum præpofitione,ubiquæftio fieret per quàni diu,amp; quàm dudum, aiit per qiiàm pridem de Ion giori tempore quxrcns: ut quàm diu liabitafti Lu tetiæï Tres annos,iiel tribus annis, ucl per tres an' nos.Quàm dudum obijt pater tiius^ Âbhine tres dies,uel tribus diebus. Cicero ad Atticum : Qiiod qu®ris,quàm diu hiclt;paucos dies; fed certumnoa habeo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vergilius;

Notfbes atcß dies paaet atri ianua ditis. Çicero:Tcnuifti prouinciam per decc annos. to. deCab'gula : Vixit annis XXVIII. imperanit triennio,6lt; decem menfibus ditbuscç exfio. Verni' ftius tarnen tempus eötinuum per aceufatiuu effer tur. Pla. Quafi clauds futor domi fedet totos dies. Secus ablatiuus adefto ) At quxfrione fafta pee quando,aut quanto tempore, pro intra quantum tempus,folus ablatiuus datur : ut quando ucnifii* Horatertia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ouidius:

Menfc malas Maio nubere, uulgus ait.

Quanto tempore hxc feripfifti' Tribus horis.

Ouidius:

Si qiioties peccant liomines fua fulmina mittat Iuppitcr,exiguo tempore inermis erit.

id eR^intra exiguum tempus.

Regula feptima,

QuStum fit fpatiü,quarto ucl di cito texto* Aft jibi qtrid fadü/exto ti^odoprotn^

'syntaxis.'

Vcibiim eundiamp; diftandi regit accuiâtîuum u^T '■ ablatiiium diftantiæ aut fpatiput ambulaui fcptetrt milia uel milibus.Coloniaabefthinciteriielitigt; Here quatuor dierum. Plautinus Euclio : Si lierclc tu ex ifthoc loco digitum tranfuerfum, aut ungt; guem latum excelTeris, continuo liercle ego te de* dam difcipulamcruci.

Annota‘iuncub,

Djftantiæ cafus aliqiiâdofubauditur. Cicero:Noj properabamus in caftra,qua: aberant bidui. Cuni drei mus, iui duo milia, fubauditur genitiuus pal* liniiti ; quia miliare continet propric mille pafliis; Continet autem pafTus quint^ pedes. Martia, Te tarnen ut uideam,duo milia son piger ire.

Vt te non uideam,quatuor ire piget.

Aftubi'quidfadum,fextoSic.') Vbiquidfaftum fit,eloquemur folum per ablatiuum : ut captus eft latro fexto ab urbe lapide : non fextum lapident. Sed opus eft,ut nomen diftantiæ fit,alioqui prçpo fitio adderetur ; ut loanncsbaptifta decollatus eft incarcéré. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

REGIMINIS ABLATIV! ;

Regula prima, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

TV Tatura faciensregiï fine præpofitura In fexto,à uerbis pe»multis,mobili-» bufcjuc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sic dabis cfïiciês quodcüqi^modo bnpolTts Hod gprç,^ppter refer are: pudoretaeem** Tcuirtutccolo,t3rdusfcniOjgrauis acre» ‘

H iijj Rex

DESPAVTERII

Fex Jono Chrifti, diuino numinc praefut Omne fcré ucrbum, 8i plurima adielt;fliia regt« pofTunt ablatiuum caufa: cffkientis, prædpue mk turaÜs 81. intcrn!c,qui ablatiuus dcclaratur per pi{ poi^tionem per,ucl prsE,uel propter. Exempla de uerbistTaceo pudore,rubefco ignorantia,hic ftu^ pet uitio, pinguefat glis fomno, fed amore tui.'id cft,propter pudorem ignorantiam Kc.aut prç pu dore etc.Gicero ad PjtiimtMirifice capior facetipj maxirae no/fratibus. Ambr. Peccator quamuis fo xis abüdet et dclitijs fluat,odoribus fr agret,m am» ritudine anima: fuac uitam exigit. Horatius:

Hic murus ahenius cfto, Nil confcirc fibi,nulla palicfcere culpa. Idem;

Imberbis iuucnis, tandem cuftode remoto, Caudetequis canibufcp Si aprid gramine campt*

Exempla de adieóliuis. Pallidus morte, alboî jfrigore,tardus fênio,grauis acre, fuperbus honor* |d eft,propter mortem,frigus amp;c.Plini.Vtica O tonis morte nobilis. Quintilian. Ariftotelemd^ bito fcietia rerum,an fcriptorum copia,an eloqué^ di fuauitate,an inuentionum acumine, an uarleta* Ie operum clariorem putem.

r Quzdam fubftantiua, ut dignitatum nomim» regimt ablatiuum efficientis: ut dei gratia rex,di* UinoauxilioPapa.

; Reguk fccunda. Materies ex qua raro fine praepofitur’ Poni^ mt fuXio nummos cudi t faber

Mat*.-

SYNTAXIS.

Materia ex qua aliquid fit in ablatiuo exprimitur, wcpiuscumprirpofirione de,c,uelex;ut faber facit txaurocalicc.Homofadlus eft de limo terrae. Ali ^uando præpofitio fubauditur,fed fere apnd poë-*as;utapudVergiIium;Aerecauoclyp€US.Seéla'(ÿ •ntexunt abiete coftas.Viminibus,molli^ paras de texere iuijco.

Regula tertia»

MatcriîjCirca qua proprietas habet effe. Mobile eu ybo fexto capit i aud’ honore, Laâeqj diftentus.fic adiedhua dabuntur Pluria,cû ƒ bis fui^or, uefcor,fruor,utor, Viâito,firaudo,beo, dono, afficio,colo, fterno

Ch multis iûges,quçprofa redudctabûde, Plurima adieftiua ôC uerba regunt in ablatiuo ma teriam,drca quam proprietas uerfatur.De adiefti uis;ut auftus muneribus, huber diftentum lafte, duplex auro, uir duplex animo, praeditus uirtutc, Cice.in VerremzHomo fingulari cupiditate, auda lt;ia,federe praeditus. Lentus gradu,dulciseloquio, benign’natura,prôptus lingua,tard’ manu: Licet hic fit materia cui quid inhp et,tarnen dici quoque poteft materia circa quam fit aliquid,

Exempla de uerbis. Fungor, defungor magiftra.' tu,uefeor arne, fiuor amici eonfpeftu. V tor, ab--Utor nummo, uidlito lafte, ff audo te iure ,beo te diuiiqs,dono te ecjuo,afficio te honore, colo te mû lt;ko munere, ftano kdlum tapetis, profequor

H V telaiv

despavterÏi

ire laude,id eftjaudo te.Sic perfequor te odio,anio )rc,bencuolcntia amp;£.Pafcor herbis, pafliui generis f ft. Pafcor herbas, deponens eft. Dignor tc laudf, id cft,dignum iudico.Vcrgilius; Hand cqnidem ta li me dignor honorc.Mutat aurea çreis. HoratiuSî piruit,acdifïcar,mutat qnadrata rotundis. i

Tcmpero me uino, iicl à uino. Cor.firicr ma' pore ^£ne(flute,triftitia.Fruftro aut fruftror te fpe, id eft decipto.Fruftror expenfas.id eft fruftra Multa tarn nomina, quam uerba hue referri pof' fent, quibus ex ordine inftituto, nona in conftm-' éiionegenitiuidata eftrégula. Fungor, ueiror, fiuor,utor,inuenuintur etiam cum accufatiuo. D« impcrtior amp;nbsp;dono latiusin datiuo didiumeft. '

Regula quarta.

Forma, modufuedatur per cafumritelä^ tinum«

Nomen formae uel modi regitur inabJatinoà uerbo amp;nbsp;adieftiuo nomine,aliquando etiam àfub ftanthio, quotiefeun^ apta fieret interrogatiopc^ quomodo.'ut fi quis quærat,quomlt;x{o cätabimusi apte refpondcbis,fubmifta uoce,graui accentu.Sft* afpicio tc toruis oculis. Facies miris modis pallida. Ouidius ; Tres fumus imbelles numer«. Nomine Petrus.Cognomine Paulus • Nomirti»grammati-i cus,rebarbarus. Prseceptorconfilqs. Rex titulo. Troianus origine Cacfar.Non iniuria id feci. Mo^ re meodoceo.Iure meo hoc milii uendko. Recito (Juki prolationc.

SYNTAXIS.

Mobile uel uerbu menfurä dat fibï quatto, Velfcxtoilógus tres ulnas,uel tribus ulnis» Adieftiuum nomen nel uerbum regit menfurg nomen in aceufatiuo uel in ablatiuö.ut liic pannus «ftlögus tres uln3s,uel tribus ulnis.PIinius de Ba-bylone : Muris ducentos pedes altis, quinquagç--nos lat is. Plautus : Comefle panem treis pedes al^ tis,quinquagenoslatis. Plautus : Comefle panem treis pedes latum potes.In facris:Erat autem Nini Ue magna itinere trium dicrum. Perfitts;

Nugaris cum tibi calue

Pinguis aqualiculus propenfo fefquipcde extet.

Regula fexta,

Menfurä cxcclTus ucrbfi uel mobile fexto Optât mt excedo digito, pede logior uno, Didio fignificans exceffum regit ablatiuü, qui lîgnificat exceffus quantitatem, certam uel incer-tam: ut fum te longior capite, hoc lignum excedit illud digito. Sum te modico dodior, multo fof-* tior .luuenalis de PygmcisîTota cohors pede nan fftaltioruno.

Regula feptima, palTiuis fextum dabimus cû præpofitura A uel ab, Accipiës fie do,diftâs remouesqj. Sic alius ponas,8C quæ conforniia noris.

Omne uerbum pafliuum poteft regere poft fe ablatiuum mediate præpofitiane à uel ab: ut amor à Petro,liber legitur à magiftro, uapulas â pracCe-ptorc-infatis ofcul«ur à m»te. Hwatins;Lauda-turab

DESPAVTERII

tur ab hiSjOiIpatiir ab illis.Quintil. Fabritius rcfp3 fe à ciue fpoliari malle, quàm ab hofte uenire. ' AnnotatiuncuU de coflftruÂionc ün ‘

porfonaîiumintur»

PafTïuum uerbum bic uoeo non folum quod fft ■ pafliui generis, fed quodcunqj pari fignificat, fiue ’m o, fiuc in or definat. Et adduntur paflTiuç uods impcrfonalia, licet a^liue fignificent, quac praeter abhtiuumpoftfe regunt caiüm uerborumfuorS« Mt tibi redamatur ab omnibus.Cicero ; Nihil eft à me inlëruitû tempori. Sed cauendura, ne eis qi® ucniunt ab aftiuis, amp;nbsp;à neutris acctifatiuum regeo tibus,accuratiuuni apponas,nô enim (îc loquerer, d me le^itur Matthxum, d te aratur terram : H perfonaliter,à melegitur Matthafus,uel kgoMat thxum:à te aratur terra,uel tu aras terram-

Accipiens fie do, diftans, remouens'^.) Verba a«ipiendi,diftandi,amp; remouendi, regunt ablatiufi eum præpofitione d uel ah,

Accipiendi:utalt;cipio,recipio,audio,difco,qi®-' ro,habeo,intelligo,conduco, fpero, expefto, (cor âfc-Binas d te recept literas- Ter,Difce ab bis» qui uere fciunt. Pub. Abalio expertes alteri quOM Kceris.Tacitus.’Nafci d principibus fortiiituw eft--Feenero uel fernerer tibi,id eft, pecuniam ad ufu^ ram do.Focitero uel feeneror abs te,id eft,ad ufuca accipio:Contra Vallam,tefte Mancinello,

Piftandi dC rcmouendi.'ut cJiftOjdifferOjabfuio» «bçO,recedo,abhorrco,alicno,amolior,diuido,iê»-grego,arcco,abkorreo^U£rto,aufero dfc,ut

quot; SVISITAXIS. ' diftät â nobk India. Abfum ab Italia. Sueton. abhorret a ueritate.Horieo,abhorreohanc rem,id eft aboininor,execror aut fbrmido. Aufer â nobit domine iniqiiitates. Auerte iram tuam â nobis. Su' pcrfedeo fæpius legitur cum ablatiuô, quâm accu* (atiuo.CiceroiSuperièdeas hoclabore itineris.

-J .. Annotatiunculageneralis.

Verbis huius regulx aliquando datur ablatî* Uus omiffa prxpofitionc. Sueto.inDomitian.Pht* Iploplios omnes urbe, Italia'qj fubtnouit.Horati. Aliorum opprobriafxpe Abfterrent uitqs. Ideini Viuere fi refte nefcis,difcede peritiS.

Sic alius ponas.) Quxdam adieéliua regunt ablatluum cum à uel ab:ut alius ab iUoifîc alter,di iierfus amp;c.Prirtius à rege .Secundus à principe.In* teger ä uitqs.Caftus à Venereis. Romulus oriun* dus eft Troia,uel à Troia. De uaciius 8C a^ qui* bufdam didum eft in conftrudliOne gcMitiui.

Regula oi^aua, Inftr umenta dabis fcxtis fine prçpoâtara, Queduis uerbum poteft regere inftrumentuna in ablatiuo, cui nullo modo addi poteft prxpofi* tioiutfcindo panem cultro.Cxdoferula.Impuli U pügno. Peto te ftrifto gladiO. Concordia res par* ux crefcunt,difcordia maximj dilabuntur. HoraCt Reges dicuntur magnis urgere culullis, torquere mero,queni perfpexiftc laborant«

Vergiliusi

Nullus ubicß poteft foelici ludere dextri*

Aünotatiuncul««

DESPAVTERII

, Vbinon inftrumentum fignificamusfedcomigt;' tem,qucm modum aólionis notant,Ircct prarpolî* tionem addtre tcfte Valla : ut acceptus eft à nobjs, lt;um honore.Magna cfi beneuolctia lcripfit ,CuiW iiuta affabilitatc me allotutus eft.

Rfgula ultima,

Abfqj rcgentc duosfextos bene ponefe-quclæ:

Difcuntdifcipuli me pccptorc docente,

Quotics düæ orationes nominatiui ôi uerbi ft ft Iiabcnt,HtaIteri opponatur tabs parricula, duni/ lt;]uando,poftquam,aut ftmilis, Icpidc priorem ifU Mamus in duos ablatiuostqui non reguntur, fed po ■tuntur abfolutctut pro dum magifter legit, pueti lt;tribunt,eleganterdicitur, magiftrolegente pucn fmbunt.Sic,magi apeitis thefauris obtukrunt niu rera. Augufto regnante natus eft Chriftus: Tyft rio imperarfte crucifixus.Tercn.Mc impulforc no ffcit.Horat.de fenc,Laudator temporis atfli fe pft rOjid eft,cum ipfe effet puer.

Annotatiuncula,

Dicitur ablatiuus fequcla: fiue confequentia?, quia aliquid ex alio denotatur fequi.’utfolc luceil' te ciianefcunt tenebra:. Dicitur ablo* lutus quia non re^ gitur.

GRAMMAR

grammaticae DESPAV-'' terianæ liber nonus, de ord inc déclara- ' ■ tionisgrammaticæ,8lt;deSyneaxirc-ciprocorwn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Ordo grammaticæ declarationis, OPtandi debent aduerbia fiüe uocâdi

Sumere principiô,ucluti interiedlio fæpc,

Ecce,3gc S( hcus.Poft hæc cafiun dccet atî derequintum.

Hint redü fequi tur uerbû, Tibi fit gfialis Eegula,quæàtcrgoregif uultdidio cudâ Poftponi.’Si quid déclarât iuris idc fit* Si quid fit tacite pOCtum fupplerc iubeb®» Regulæ in ordine grammaticx dftlarationis otferuandæ funt feptem*

Prima régula* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Excitandi particulæcut aduerbia optandi,üoc3 di,dcmonftrandi,hortandi refpondcndi amp;nbsp;in-; terieftioncsrplærunt^ f^umunt principium in ordi’ né grammatiec declarationîs.

Secunda, Poft lixc fequitur uocatiuus.

Tertia*

Poft noatiuum fequitur tiûiuiiiatiuus â/ronM Uêtbi réélus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

-Quatta*-

pQft notnin«iuutn fequitur Httbum jperfonalè

V DE ORDÏNE

fînîti modi.Semper intelligofi fit inoratiSe, napt fi hare abfuerint,ab impcrfonali incipercmus:ut tf dec animam meam uitæ mexr

Quinta»

Diftio refta à tergo fequitttr diiliane regentc. itaque poft uerbum perfonale aliquandofequituti noinmatiuus,ut fum homo; aiit genitiuus, ut t”*' rereremei:aut datiuus ,utferuio Oeo.-aut acoifi' uuus,ut amo Deum: uei ablatiuus, ut careo nuni'' mis.

Sexta,

Declarans dedarato poftponitur ; ut adie^liuu fubftantiuo, aduerbnim uerbo, infinitiuusfinito. Iteminfinitiuus,amp; fupinum,amp; gerundturapoftp® nitur adiedliuotut certus mori,aut moriendi, tur* pe didèu. Praepofitio aim fuo cafu poftponitur uer bo per hanc regulam;quia ipfa aim calu dedarat fi gnificationcm uerbi; ut uado ad forum.

, Scptimarcgula»

‘ In dedaratione orationis diligenter uidendii eft,an aligd fubaudiaf ,quia hoc fuppleri dcbct.'ut thilcrS me,uereor;fubauditur o uel hcu. Vnde mi*, ]ijlapidem.Hebrieifunt amp;nbsp;ego.

Sex à didis regulis exceptiones» Quod rogat,atqj rcfcrt,Slt; habet quod ' uirareferentis,

Vt^d uerba petit fempduo,dö,ga,dbneCrj Atgue ni^ans praeit, oh logica m mutabi-nrordo« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Prafcc*

GRAMMAT. DECLA;

Præccdcns fcmg præponit 8c referent?» Prima exceptio»

Interrogatiuum femper præccdit, ideo ab obli uel aducrbio fepe inchoamus ordinemtut que quxritis^ Vbi uidiftis hominem'! Quê taedet

Secunda»

Nomen relatiuum 8C hinc aduerbium prxce* dit diftionero à qua regiturmt hic eft, quem uide-* fe cupiui. Y idi campii,ubi Adam habitauit: V ergi,

O ter quatcrl^ beati,

Quïs ante ora patrum,Troix fub manAius altfe Contigit oppetere,

Tertia,

Didione s uim relatiuam habentes, ut qoæ ad Itnfus perfedionem plura uerbapetunt,debent in declaratione grammatica prjccedere. Taks didio nes funt nomina uel aduerbia infinita,cum,lt;kindc, deincep$,fic, ficut,ficuti, diim,quando, quia, quo hiam,licet,poftquam,quàm,quamuis Si finjilia his quamplurima,

Quarta,

Didio negatiua debet præcedere ; Ht neutiqul (aciam, neminem uideo. Aduerbium protiiber.di etiam negandi uimhabet, ergopræcedit : ut ne feceris.

Quinta,

Propter diafedicorum præcepta oportet inter dum contra didas régulas partes orationis ordi.* oare.-ut cui^ homini anima eil. Aliquo homine di

1 tior

DESPAVTERII -tiorfum.Hominëcognofco.'Etfimilia, quç tawÄ à dodis interim fperiiuiuur .Sonorum alius uôx, alius non uox.

Scxta cxccptio.

Relatiuum neccflàrio poftponiturantecedentt, îdeo obliqiiiis contra diôlas régulas aliquando prç ponitur nominatiuo aut iicrbotut Ciceronis. indi g« fuus filius.Patrem fcqtiitur fua proies.

DF RECIPROGIS, REciprocum eft relatiuum rcficxiuum, quod ad id unde prodijt reuertitur : ut primiti' uum lui SC deriuatiuum finis. Velut ifte a-matfe.’eccc, hicamor rcfledlituradamantem.Sic iilediligitfiliumfuumi luc dilciftio tendit in rem diligentis.

Vtautcm facile patent ad reciprocoriim notp tiam iter,ante omniadiligenter confyderandum cft principale fuppofitum, ad quod fieri debet regt; tiprocatio : ut fuperbus clh fui laudator . Publius: Auarus ipfe mileriac caufa eft fuæ. Expeólat te Joannes, ut fe iuues: principale fuppofitum eft loannes.Sic in omnibus orationibus cle ut SC nc, principale fuppofitum eft fuppofitum prioris ora iionis:ueluti magiftcr praccepit, ut ad fe uenirem. Joannes timet,ne fibi noceam. Joannes diligitPo trum Sc fratrem fuumtde fratre Ioannis intelligP-tur.Ioannes diligit Petrum SC iratrem eius.'de fra^ tre Petri inte]!igitur,quia hie ad obliquum, illicad principalefuppofitum fit relaiio. Ideoin Eiiangc Iio bene dicitur. Surgens accepit puerum SC mi-' H em eius node,Et uocabis nomc cius lefuiu: Ipfe emit)

SYNTAXIS.

enÎBi faîuUB) facict populum fuum à pefcatîs càgt; rum.Eonjm dixit,non luis,ne de pcccatis Icfu,quç nulla fucrc,loqui uidcatur. Vertitautem interpres corum pro eius, Matthaeus cnim Grxcus plurale genitiuum a utS). habet.

Annotatiuncula,

In retiproctj multi errarunt, aut ipfis ex indu.« ftrià abufi funt,ut Lauren.Valla oftendit; fed faute uidendum eft,ad quid fiat relatio,ne non illi,fed noftra erret cenfura : ut apud Horatium, Aut fa*« mam fequere, aut fibi conuenientia finge : Georgius Valla uult, fibi pro ei poni, quod uerum non ' eft,quia fibi ad famam non rcfertur.Sed fenfus eft, finge conuenientia fibi, id eft, ea qusc fibi ipfis non aduerfentur,uerutn inter fe apte cohxreant, ne monftrumnar-fcatur tale, ttt nec pes,nec caput uni reddati® form».

. t

PIN IS.

I y VTILIamp;*

VTILISSIMVS DE SIGNI^,^ de graduum co nipararioms proprie tatc,acdenuineris libellus,exDc fpauteriana Syntaxiex-cmptus»

Bltcuitcr Si diliicide in liæc tria capita contu'

Ii,quæ poftpartitiuorum conftruólionenii diftufius quam par erat, tum obfcurius quam con ueniebat pucris, tradhita fuerant.Ne autem eis il' Ium in noftra methodo darem locum, inter alias, quas longum foret exequi caufas,hæc me non pa^ rum mouit, quod licet omnia Si digna fînt,ô^ no ceftaria fcitu,maxima tame eoru pars nihil ad Syn taxin pcrtineat.Quidaiolt;Vt hæc illinc eximeretn, uoluifTe uidciur iple Defpauterius. Cum enim in hisfc longius apropofito digrefltirum animad-* iiertcret,præmonuit leiflorem, ut ad nonamcon-* ftruftionis genitiu!,cjuæ proxima eft,fe conferret^ regulam,hæc deinde fi commodius appareret,per cepta iam Syntax! edifeeret. QyamObrem prxcP pue mihi placuit,poftremo difeenda, rudiorisip ca ptum excedentia, in poftremas referuare Chartas. Quod ut in percipiendis præceptis maxime iuuat, ita in tradendis eis, à probatis Icriptoribus ubique Mideinusobferuarum. Vale.

DE SIGNIS

Caput primum,

VOD hic fîgnu uoco,à Græ-lt; cisfyncategoremadicitur; cft cnim diftio per fe nullius rei fignificati!!5,qua; alteri adie fta fignilkationem eins dirgt; git : ut ciim dico, omnis lio ________________mo mortalis eft ; omnis cft ignum.

Signorum alia funt uniuerfalia, alia particular tia.Item qaædam modo ponuntur interrogatiuc: Ucliiti quis ubiquefapit lt;nbsp;Modo infinite:ut nefcio, quisfibinonfaoeat.

Signum uniuerfale feu diftributiuum cft, qiiod fingulis quicquam diftribuit ucl aufert : ut omnis, nullus.

Signum particulare eft, quod alicui quicq dat nel aufertmt aliquiSjaliqs non.Hic nota,nullü cftc fimplex fignum particulare ncgatiuum, fed fieri quandocp exnegationeamp; fcqucnte figno uniiieir fali.Vergilius;Non omnia polfumus omncs,idcft, aliqui aliqua non poffumus.

Quis amp;nbsp;uter differunt, Qiiis quxrit de plurir bus quam duobus, amp;nbsp;aliquando de duobus, Vter folum de duobus interrogatmt quis digitorum cft longifl’imus.Vtra manuumeftfortiorlt;; Excmplii ubi quis de duob’ quacrit.Perfius de loue amp;nbsp;Staio; Quis potior iudex,puerifuc quis apttor orbis^Nol km mfi rai ifiune imitari.

I «i Ean-*

D E s I G N I s. ■’

Eandemdiffercntiam habent omniaàquù^ uter compofita. Vterquc pro duobus diftribuif. Qui^lt;5 ut omnis pro pluribus. Neuter pro duobus Nullus pro multis. Vterlibet, uteruis duorö fuut. Quiliber,qniuis plurium.Quicuncp, ld eft, omniS qui. Vtercuncp.i.fiue hic,fiue ille.

Quifep qiiifquis in eo c5ueniunt,quód utrüqf eft uniuerfak:fed in hoe différant, quod quifep uni co uerbo contentum eft: ut ditiffimus quifqj eft fu perbus,ideft,omnis diues. Quifquisduouerbapt tit,quia per relatiuum, feu quieunep dcclaratur : tit fa]uabitur,quifquis mandata dei fiaeliter feruaue.^ rit;quifquis,id eft,omnis qui,aut quicunq;. In obli quis tarnen unicointerdum uerbo orationem pet' ficit:ueluti hominem quoquo modo abfoluas: pro quouis modo. Autor Erafmus. Sed propter pr«'' cedentia bonam hie notabis regulam.

Interrogatiuum c3 que coniunftione eópofk tum,fit uniucrfale unico uerbo contents : compos turn uero cum fe ipfo exponitur per ciimtp: ut quff quis,quicuncp:qualifqu5ilis,qualjfainq).TercntiuJ: Vbiubi crit,diu latere non potcriqid eft, ubicu®-Plautus ; Vtut c$ fedurus, hoc quidem Hercule baud reticfbo,id eft,uteunep.

Ambo amp;nbsp;utertp différant. Vtrumtp fccifle uic*^ mus, fi amp;nbsp;hie amp;nbsp;ille fecerit diuifim : ut utertp fet't domS.ergo duæ domus fadac funt. Ambos fec'k fe dicimus, fi duo coniundim aliquid fecerint : ut ambo fibi monumentum conftitueruntjhoce* 3 tinum monumentum commune.

yrcrqus noinjnatiuus fwgiiIaris,§C „J

DE SI G N IS. , nimatiuiis pluralis hoc difcrimen Iiabent : Vter«^ folüduo fignificat:ut uterqj cx£rcn’’.Vtric[} duo q--dcm fignificat, fed fie, ut in fiiigulis pliira intelli.' gas:ut ciim dico utric^ cxercitus, fignifico utriufip duciscöplufculos cxercitus. Hæcexarte dicuntur, qiiam (â?pc confundit authontas.

Quililxt,quiuis,ut£rlibct,utcriiis, diff£runt eb ütertp amp;nbsp;quifc^. Quifq^ uterqj funt diftributiua Ucl uniuerfalia. Quilibet, quiuis, utcrlibct, utcruis, funt particularia, amp;fignificant unumfuboptio.-Hc ad extera : ideo hæc enunciatio particularis eft. Quilibet librorumineorum erit tuus, id eft, uuia frit tuus,quicunq; ex omnibus eligetur.Horat. Ilia amp;nbsp;Aegeria eft,do nomen quodlibet illi:

ld eft, quodcuntj placet, non tarnen do omne nomen. Ex his patet errare neotericos dial£cT:icos fumëtes quilibet pro quifcp,uteruis ^p utcrcp.Cault;-fa erroris cft,quo£lha:c cum uerbis pratfentis tem--poris indicatiui modi parum differunt.’ut quilibçt homo eft auarus,uera non eft,nifi omnis homo fil auarws.Ouidius:

Pollicitis diues quilibet efle poteft:

Rcéle bic dixiffet quifc^. Similiter- differunt K adueibia ubi(^,ubiuis:quoqu£,quolibet Sic.

Alter amp;nbsp;alius hoe dilcriminis habet. Alter unS’ duarum rerum uel partium fignificat : ut Hanngt; bal in tranfitu Alpium altcrum oculum amifit. Exemplum de partibus. Cicero : Duplices fimilf' tudines efle dcb£nt,unæ rerum ,alt£ræ ucrborum» Vtrgtliuss nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

1 iii) Aureift

DE SIGNIS

Aurea mala decem mifi,cras altera mittam.

Alius de pluribus dicitur:ut alij uirtutem prsc* ponunt,alii uoluptatem,aliiindolentiam. Inter-* dum tarnen alius de duobus didtur,ubi diuerfa eflc coneeduntur: ut alia eft fades mea,31ia tua. Dubi* tatur uter excellât,Liuius an Sallu ftius,Si alius alk urn prxponitjHic aliter loqui non licerct,tefte Vai la. Item alter aliqißndo capitur pro alius. AU«-* inter quiuis è duobus, fiue utcrlibet, uel alter eX duobus.

Quis 8i qui nominatiui fingulares differunt. Quis interrogatiue aut infinite ponitur, nung re latiue. Intcrrogatiuemtquis fedt^lnfinite: Plini* Turn mihi,nefdo quis,in aurem infufurrauit.

Qui ponitur interrogatiue amp;nbsp;relatiue. InterrO gatiue : Liui. Qui finis erit difcordiarumlt; RelatP ne.'ut diligo difdpulum, qui literis diligenter ope* ramnauat.

Que et qua nominatiui fingulares feminini ge neris differunt, ut quae Si qua nominatiui accufa* tiuitp plurales neutri generis. Quæ utimur in clt;»w pofitione:ut quxdam.Si extra compofitionemiut quæ hæc jmpudentialt;Qua folum in compofitionf jotimurmt a]iqua,fiqua.

Inter quod Si quid, hæc intcrfunt, Qiiod cum ifuis compofitis eftadieftiuSmt quod pomûjquod* vCuntp donü.Quid cum fuis eft fubftantiuQ:ut quid regotii,quicgd caufç.Quod qujrit Si refert.iîiid .quærit tantum,aut infinite ponitur.

Differt quidam ab aliquis,quisg quispiam.(^* ^am dicit perfonam «nam, Si fingulare poquot;“«

DESIGNIS

qiiàm paniculare. AIiquis,quifquàn^ quifpiam dicunt pcrfonam incertam:ut quodain tcporenamsrutn,aliquomoriar.Erafmusait,quigt; datnponnüquam incertatn pcrfonam ßgnificarc, ueluii quando aut £ontcmptum,aut tranflationen» habet:ut Ifidorum mihi qucndamcitabatjperjndc ac fi dicas,Ifidorum nefcio quem. Lachrymas emi ft qucndam animi fanguincm.Seditio morbus eft quidam ciuitatis : In his tranflitio eft. Idem tefta-» tur, quUpiam tarn certam,quäm incertam fîgnifï* care perfonam.

Etfi ullus fignificat aliquis,nunquàm tarnen ap ftmatiue ponitur, fed aut negatiuemt non eft uk lus qui curat: aut interrogatiuejUt me uocat uljusi aut fubiunftiue:ut fi me ullus uocauerit,ilico adç' co. Hine fit nullus, quod comke pro nö capitnrmt nullus faciam.

Differunt nullus nemo. Nullus generaliter ad omnia pertinet. Nemo proprie tantum ad hogt; mines, quia interpretatur nee homo.Ita dicit Scr^ uius,amp; plures. Vide rcgulam quintam de conftr« 0:ioncaccufatiui.

De ui gradumn comparationis* Caput IL

Quinij modis fit cöparatio. Primo,ab una ad plures fui generis, amp;nbsp;tunc fuperlatiuo cit iitendum, fi illi plures funt imparcs: ut médius eft digito^i fortiffimus. Si uero pares fuerint,cöpa athjo eft utendumiut hoe uas eft cæteris capacius:

J V fiqua*

DE VI

lt;î qua tu or fînt uafa,tna quidem jque apacia,quar turn capacius.

Secundo fit comparatio ab uno ad plures diucr fi generis,amp; comparatiuoutimurtut Leo eftforgt; tior equis.

Tertio fit comparatio ab uno ad unum,per ca-* fum fignificatem utrunc^ ôi fic comparatiuus par titiue habet genitiuum: lit dextera eft fortiorma-' nuum: fit comparatio à dextra ad læuam, per ge-* tiitiuum manuum fignificantcm SC dextram amp;nbsp;niftram. Vel fit comparatio ab uno ad unum fine cafu utrunque fignificantciut dextra eft fortior R' niftra.

Quarto fit comparatio a' pluribus ad unumut foci] mei font dotfliores me.

Quinto fit comparatio pluribus ad plures: ut fumus fortiores uobis.

Duplex eft comparatio:propria amp;nbsp;impropria, uclabufiua.

Abufio in fuperlatiuis rarior eft, in comparatiuis fit tribus modis.Primo conftruélione,ubi compa/ ratiuus proprium no.n regit cafum. Salluftius in Iiiftori. Nulla arte cuiquàm inferior; proquoquä, Plinius de Pado.NuUi amnium celeritate inferior: pro nullo.

Secundo fitabufio formatione,ubifita fubj ftantiuis; ut neronior, Ipfiflïmusfuperiatiuusciç fbrmationeabufiuus. Sicapud Ariftophanemab duTÓjjid eft, ipfe, inuenitur id eft, ipfilfi-'

Tertio fignifiçatione, ubi pro pofitiwo capii -«r

î , GRAD. COMPAR.

fenîorpro fenex : aut minus fignificat, ut triftior, id eft, parum triftis:aut fere contrarium, ut duïd-us,id eft,minus amarum. Melius eft a mit tere rem quàm famam,id eft,minus malum.Curtius.’Mare Cafpiutn dukius cæteris,ingentis magnitudinis ferpentes alic. Aut ubi contparatiuus pro fuperla^ duo pönitur, quod nimis fit lâcpe in fafris,ne£ tes imitari ; ut minor difcipuîorum, pro minimus difcipuîorum. Fidcs,fpes,char itas,tria hxc,fcd ma ior horum eft charitas; pro maximum horum uel maxima horum,uel ut Érafmus uertit,maxima in his charitas. Eft etiam impropria comparatio,qu2 do accidens excedéti tantum cortuenit : ut deus eil tneliordæmone.

, * Quod ejixi comparatiuum aliquando minus fignificare quam pofitiuum,in eo fubfcribo Prifeb ano,Scrtiio,Plinio,et arroui contra Valid. Verg, 'de Charontc;

lam fenior,fed cruda deo uiridifep feneftus. .Senior dixit,pro ex parte fcncx,quiafubdit:cruda tdeo uiridislp fenetfius.

Interdum urbanior K modeftior eft,per comparatiuum fermotut es in dicendo loquacior, libe nor,fuperbior:Vbi fubaudiri uidctur,pauloquàtn decet, aut quam sequum eft. Perfius : Ocyus adfit fauc aliquis.

Ad propriam comparationem neceflaria funt quinque.Primores comparata. Secundores cui cómparatur . Tertio aliquid in quo fit compara-tio , Quarto, ut uterque accidentis fit particeps.

Quinto,

DE VI

Qy into ut alter terminorum magis pavticipet, ud participare intelligatur ; lit rex eft ditior coinit«« Rex eft res comparata,comes res cui comparatur, accidens fiuc id in quo comparatio fit,diu)iix funt» de quibus participant rex comes, magis auteni

Irrter comparatiuum amp;nbsp;fuperlatiuum hiccft differentia.Superlatiuus facit comparationein in^ ter plura duobus eiufdem generis ucl naturæ, ubl rescxceffçfuntimpares: utVergilius fuit doiftif' ftmus poctarum. Comparatiuus partitiue regens genitiuum facit comparationem inter duo eiufde generis: ut dextera eft manuum fortior. Vbicuniÿ nare abfunt,comparatiuus locum habet cum abla-* tiuo; ut Petrus eft dodlior fuis condifcipulis.PaU'' fus eft longior Petro, Andra amp;nbsp;loanne sequakn« ftaturam habentibus.Didlurn eft in iSyntaxi, coin parationem inter res eiufdem generis tunc fier’» quando cafus comparatiuiuelfuperlatiuitaine’^^ çedcns,quiim exceftiim continet.

Hate breuiter repeti}, ut intelligas qnàm inepte Mandnellus,SuIpitius, Lancilotus, Aldus Si plu^ res Vallæ diélam ponenti differentiam repugnet-Quorum omnium tela duobus modis excuties-Primo refpondebis Vallam fateri,fe de gradibus eomparationis annotafte ea, non quae fcriptorum uulgus,fed duo lumina eloquentia: latinae, M-Ch cerOjMarcuftp Fabius Quintilian.obferuauerunt. Proinde notatur ab eo Macrobius, fuperlariuoad plura diuerfi generis abufus,cumait : AgeSeruij non adokRcniiim, qui tibi acqutcui funt, fed fenu

GRAD. COMPAR.

Omnium dodifïîmus.Rcéliiis dixiflct:Norl folum adoicfcentum dodirtimus,fed fenibus quogt; que Omnibus dodior. Nee probatur Qu. CurtiuS dicens per cornparatiuum; Duo maiora omnium •lauigia.'pro duo maxima oïm nauigia .Secundo Vallam defendes oftendens non fieri comparatio» nem inter res ciufdcm generis. At fi earn fieri,prk Wo afpedlu apparet, refponde, re exccdentem à ca lu comparatiui, per ablatiuum relatiui fubftantix diuerfitatis tacite iiibauditum excludi, quod fit iii hoc Martial» loco:

Hie totus uolo rideat libellus, Et fit nequior omnibus libellis.

Subaudi aliis,uel reliquis,uel cacteris, fic non fit Wmparatio inter res eiufdem generis, ut Lauren--tiu$idaccipit,diuerfumenimhunc libellum reddi difti ab alijs.Ouid. Virginibus prxftantior omnibus Herfc; fubintellige reliquis. Hoc pado multi alia,quæ Vallx obijeiuntur examinabis.

Notandumeft prxtcrea,huiufmodi ablatiuîî fubaudiri pofTe, quando in diuifionibus genitjuus abrupte petie abfolute ponitur, ubi uideri pof-fet cornparatiuum inter plura duobus,per regime partitionis comparationemfacere. Plinius : Ani-maliunj fortiora, quibus fanguis crafiior : fapien-tiora,quibus tenuior:timidiora,quibus minimus: at quib* nullus, hebetia. Nunc diccmus qux didlio nes quibus gradibus eleganter apponantur,ubi nonnihil de prior amp;nbsp;primus prxmiferimus.

Vbi prior partitiue capitur ,fempcr inter duo Untum (omparationem bcit. Primus inter plura duobus

DE VI

AJobiisSJ allqinndo inter duo tTn:ut uter fuit prv* or,Numa,an Pythagoras'? Quis fuit poctarü prigt; mus Exemplum ubi primus de duobus tantum tJidtur.Cicero: Duo quidem tenominatimrogo, primum, ut fi quid fatifdandum er it amplius eo nomine non pen cures, ut fatifdem fidemeaSfe. Sic inuenies apud alios : iftud igitur bene nota^ uit cötra Vallam Lancilotus,fcd quod idem de pri cr addit,contra eundem nihil facit.

Quintilianus amp;nbsp;Cicero uter femper compagt; ratiuo, quis fuperlatiuo dcdêre,ubi fit comparatio inter ca quæ funt eiuidem gcncris:ubi non fit,quis «tiam comparatiuo appoluerunti Quintilian. It» non tatum,Mtrum fit melius,fed quid fit optimum quæritur. CiccrotQuis omnium do(flior,quis aoi tior,quis in rebus inucniendis uel iudicandis aerk cr Ariftotclefuitlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Quif^ fuperlatiuo eleganter datur amp;nbsp;numero crdinali.Omnis amp;nbsp;cundlus pofitiuo comparât» no ; ut pauperrimus quifep contemnitur. Tertio t]uoque uerbo loqueris barbare : non omni tertio nerbo.Omnisdiucs honoratur. Cüólus doftusir ridctur.Pctrus aiportauit cunóla utihora.InucnP tiiretiamquifque cum pofitiuo amp;nbsp;comparatiuo, led minus eleganter,tefte Valla. At fi comparait uus habeat quo uel quanto,qui/q^ ei uenufte iung* Ilir. Quintilianus : Erit ergo etiam obfcurior,quo quifep deterior.Lancilotus contra Vallam notauit, omnis etiam fuperlatiuo adhfrcrc.CiceroiQP'^j ßi cum in omni gradu ampliflimo dignifiimus, *** fccikordiuistiiicerteprinceps.

GRAD. CÖMPAR.

Vnufqiiifqiie non facile patitur fiiperlanuilni,C[uÎ!l unusuim quandam achaturS fiipcrlatiui obtineh Potius ergo dicimus, unufquifcç bonus, quS unuC* quifque Optimus. Autor Valla.

Vt amp;nbsp;ita, eiindémque fenfum (äcicntia tarn 8£ quàm,femper fimilibus dantur gradibusamp; pdgt;' tifiimum fuperlatiuis. Cicero : Vt ehim quifque optime dixit,ita maxime dicendi difficultatem, ua riostp euentiis orationis, expeóiationemtp homigt; num pertimefeit. Varro de canibus : Quam pau^ cifTirnos relinques,tam optimi in alendo fient. Säl luftius;Qult;am quifquepefiimefecit, tarn maxime tutus eft. Cicero : Vt quifque animi magnitudine «xcellit,itaamp; maxime uult, princeps omnium uel potius folus effe. Sed in habentibus uim fuperlati-uain omittimus cquandot^ fuperlatiuum. Cicero: Vt quifque æute antcccdit, ita fententiæ princi^ patum obtinct. Hic antecedo amp;nbsp;principatus fuper* lationemhabent.

Quo,eo uel hoc, quanto, tanto, multo, paulö« aliquäto,longe,facile,comparatiuodantur.Quin.* tilianus : Qjjo quifque ingenio minus ualet, hpC fc magis attollere ac dilatarc conatur. Cicero : Quanto maior es,tantote géras fummiffius. Va.» lerius Maximus: Multoftipfum,quamhoftein ruperare,operofius eö. Vergilius: At pedihus Ion* ge melior Lycus.

Multa ex duff is dantur etiam fuperlatiuo, aut uim fuperlatiiam diucrfitate'm ue innuentibus. Quintilianus : Ekclamädi ratio ut eft ex omnibuä nouiiïimcinuenta, ita multo cft utiMma. CatuL

DE vr

Catullus ad Ciceronem: Gratias tibi maximas Catullus omnium poëta, T anto peflimus omnium poëta. Quanto tu Optimus omnium patronus. . Quintil. Longe omnium, qûos quidem miW 3““ re contigit,prçftantifiimus Domitius Aplier,Cif-Toiitis Gracciat facile dodliflimum Platonem.

Vim fuperlatiuam aut diuerfitatem habent, a» us,aliter, iecus,ante, poft, præfto, malô,antccedo, cxcello,princeps,amp; fimilia. Cice.Multofccustut^ nit. Sâlluftius; Mnlto præftat bencfïcij,quàin ma' leficij memorem cfre:Q9intil.NouemLyricoruff facile Pindarus princeps.Cum his etiam locum h* bent in um adoerbia, maxime cum uerbismt pau' ïo uel panlum pofthabui mea negotia tuis.CicerO! Longe mnltûmque praftatmensattpratio.Hi^ fit qüandolt;ÿ,üt uennfte in eadem oratione in o » um adtferbia connedlamus.Quintil.in laude Mu' frees; Quid autem in noftris legionibus cornua Sf tubac faduntlt;Quorum ccjncentus quanto eft ueb« imentior, tantum Romana in bellis gloria csetertf^

prxftat.

Quanto dux milite maior. Tantum ego te fupero.

De aduerbijs in um, hoc prsctereï notandm” cft, qu«xJ pofitiuo gaudent;ui multum dodu» • E* quibuflibet uerbis:ur quantum pQtes, tantum bora. Aliquando comparatiuo dantur, fed minus cJeganter.Tercnt.Eius frater aJiquantü eû id rem auidior. Quintilianus; Negotia pauluni ad dirai'

GRAD. COMPAR.

dum tmuiora.Poteris hos parce imitari.

Valde amp;nbsp;per, perquam oppido g, fane', fanc^, nimis quàni,m primis^ cum primis, inter primos, prêter cfteros,cum paucis,inter paucos,ante alios, apprime,admodum,admodumg, mirum inmogt; dum, pla:run(ÿ pofitiuc) gaudent: ut ualde fuauis, perdoftuSjperq literatus,oppido elegas,uir in pri mis doftus,8i cætera. V ergibus; O fiibx una ante alias Priameia uirgo.

Dixi pljrunq^ quia aliter interdum reperies,quain Valla prçcipit,quod ne cpis eum ignoraife credat, hxc illius legat uerba. Neque ß quid aliter penes autores repcriatur,mihi obeffe debet,qui non lege fcribo, quafi nunquam aliter faftü fit,fcd quodfre quentiflime feftitatum cft,pra:fertim à M.Tullio, Marcolp Fabio.Hxc V alia.

Quxdamigituretfi pofitiuo frequentiusiun* gantur (habet enim fuperlationis uim) patiuntur tame nonnunq comparatiuS aut fupcrlatiuü .N er. Pygmabon fcelere ante alios immanior oés. Wet

Petit ante alios pulchernmus omnes

Turnus auis atauislp potens.

Cicero : Homini in primis gloriofiflimorefpodet.

Quim ex uariatioe fignificationis omnibus da tut gradibus.

Quando fignificat quantum,iungitur poßtiuo« CiceroiQuàm morofi fint qui amât,uel ex hoc in telligi potcft.Iungitur etiam fuperlatiuo in eadë 11 gnificatione,fi ponatur cum uerbis,poffum,q ico, ' nbsp;nbsp;nbsp;ualco, aut conformi, quale eft licet ; ueluti feribas

quàmbene potes, uel quàtn optime potcs.Cicerot

amp; Relu

DEVI

Reliquurt) uîtæ curfum,quàm qiiidéiîi poflîim bfc tiîtèv pcrftringam,amp; ut potui breuitcr pcrftrinxiî Hic etiam ut pro quantum ponitur.Salïuftiusdu^ gurtha quàm maximas poteft copias armat. No-* tabis,indifferentcr dici,dicam quàm brcuiffinie pO tero, uel dicam quanta maxima brcuitate potcto. Cicero: Tanta cft inter eos, quata maxima póteft morum,ftudiorum'qj diftantia.

Quàm pro quanto datur comparatiuo, quod raro ufu uenit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vergilius:

Tarn magis ilia fremes S( triftibus eiïera fîammis» Qü^im magis effufo crudefeunt fanguinepugna:. Tarn,id eft,tanto.

Quàm pro ualde elcgantilTime dafür fuperlati no:ut literp tuç fuere milii quàm gratiflîm£,id eft, ualde gratæ. lungitur etiam pofitiuo, ut probant Mancinellus amp;nbsp;Lancilotus. Cicero ad Luceiunn, Meitacepit uel incendit, ut çuperem quàm celerp ter rumores noftros monumentis commendari tu is.Idem.’Quàm multa cnim,qtiæ noftra caufa nng fâceremus, facimuscaufaamicorum. Plini. Quàm multum intereft,quid à quotp fiat.

Valla putat male dici, quàm plures, pro com^ pliifcs, perfæpe tarnen aliter inuenitur apud pro^ bati/Timos fcriptores.Cscfar: Hæ permanferunt aquæ dies quàm plures.Ciccro.'Cæteras quàm plûtes tabulas pinxit.

Ex dibits obferuandum eft, non bene compas' rari.'perdocflus, perdodiior, perdodlifllmus: lcd, pcrdodius,Iôgc uel multo dodior,quàm dodiifli-wusJta iudicabis de fimilibus.

Denik

NVMÈRI.

Dcnumcriscaputin, ’

NVmerus cft unitatS colleiftio : ut duo, triaJ

Vnitas inicrus non cft,fed nüeri principiu, Ordinis numcrorum duæ funt regulæ. Prima, Vt maximus quifqj numerus habetur, ita primum fibi locum uendicat, ubi coniunólio abeft, nifi in^ fra uiginti: ut uigintiunus óC cætera, fepiendecin» Sc cætera. Quia manifcfta compofitio eft.Columi biec ucrfus plures,quàm uigintiunus.Sic triginta* unus equ ites defidcrati funt.

Secunda régula. Vt minimus quïfque numerus eft, ita primum locum fibi uendicat infra centum amp;nbsp;fupra uiginti,intercedente copula;at fupra ccn^ turn amp;nbsp;infra uiginti maior numerus præponiturs ut unus amp;nbsp;uiginti, duo SC quinejuaginta. Sed decern Scfeptem. Centum SC uiginti. Cicero: Plato uno SC oftogefimo anno fenbens eft mortuus. Idem ; Gorgias centum SC feptem complcuit an-nos..

Numeri fpecies funt ejuatuor; Numerus cardt-nalis,ordinalis,ponderalis,fiue multiplicatiuus,6C numerus diftributiuus.

Cardinalis numerus,

Cardinalis numerus eft principalis numerus, i quo cæteri oriuntur: ut unus, una, um. duo, dux, duo,tres, tria,quatuor, quinque,fex, feptem,ofto, nouem, decem, undccim, duodecim , trcdecim, quatuordecim,quindecim,fcxdecim,feptemdccim, oft odecim,nouendecim, uiginti, uigintiunus amp;c. Trfginta, quadraginta, quinquaginta, fexaginta^'

K. tj feptua-

DE SPECIES.

feptuaginta,oifloginta;nun§ dices otQuagintaiJifl naginta,centum,centum,amp; unum etc.bis centum, ter cenni amp;c. uej dedinabiliter per compofitionc, ducenti,tæ.ta.treccti,quadringenti,quingëtj,fexcc ti,feptingenti,olt;flingenti,nongenti uel noningtn ti. Mille, mille SC unus amp;c. bis mille, ter mille amp;c. non autem duo centum, duo rodletquia duo adle-' dliua inepte connedluntur.

At bene dicimus duo milia. Quia mille idem ligt;' gnificans, quod apud Græcos chtlias, een dufent, iubfhmtiuum eft,declinaturquein ablatiuo fin--gulari,ac toto plurali numero. Vide Macrobium, plurestp alios.

In compofitis à centum in omni fpccienumcri poft n, c mutatur in g, ut quadringenti: ubi etiant t in d mutatur:quadringentefimmus,quadringcn*' tenj,amp; caetera.

Ordinalis numerus.

Ordinalis numerus eft, quo ordinem fcriemip re'' mm indicamusiut primus,fecundus,tertius,quargt; tus,quintus,fextus, feptimus, odbauus,nonus,de^ dmuSjUndecimus, duodecimus, tertiufdecimus, quartusdecimus Sic. uel decimuftertius, decimuP quartus Sic. uicefimus, uel uigefimus, uigefimuP primus Sic. Trigefimus,quadragefimus,quinqu3 gefimus,fcxagefitnus,feptuagcfimus,oóiogefim9, nonagenmus,cctefimus,ducentefimus,triceiitefi'-mus,quadringcntefimus, quingentcfimus,feKtgt;’ tefimus,fcptingentefimus,0(flingentefimus,noH'' genteßmus uel noningentefimus,mtllcfimus- Hçc

NVMERI.

nomina proprie fignificant e' numero quopiam ui timumait dedmiis. i. è decem ultimus. Primus ta-» men excipitur,quia numcri principium eft.Ouidia na Laodameia Protefilao:

Inter mille rates,tua fit millefima puppis.

lam^ fatigatas ultima uerfet aquas: Wi'lefima,id eft,è mille ultima. Perfius: Hoefatis^an dcceat pulmonem rumpercuentis. Stemmate quod Tufeoramum millefime ducis id eft,ultime è mille. Aliquando fignificant unum-quemuis è tali numero.Sueton in Calig.Duccnte-fimam aftionc Italiæ remifit.Sic,centefimam par tem bonorum patris aflccutus fum.i.utiam è cen^ tum. Tertio capitur pro cardinal! hic numerus.Sc neca in libro de ira. lacebat côuiua centcfimus,icl tftjiacebât centü conuiuar,tefte Lanciloto.Quartc» fignificat bis tantu,t£r tantü amp;ç. ut Agev hjc cente fimü frudlfi attulit,id eft,centies tantum,quantum fementis acceperat.Georgius Valla notau}t,in hoc numero aliquando fyncopam fieri : ut ducefimus, trecefimus, quadringefimus, quingefimus,Slt; cse.' ttta, pro ducentefimus, trecentefimus, amp;nbsp;cætera, I-ùiius.XXIX'Anno quingefimo.

Mukiplicatiuus numerus»

Multiplicatiuus numerus eft, qui duplicationem, aut multiplicationc return denotat:ut duplum, bis tantum, Duplex,cui duæ funt partes.Centcnarius Japis.i.centum ponderii.Ergo multiplicatiuus nu* merus eft triplextin plus,in plex,amp;: in arius.

Jn pluSjpla,plum funt,fimplus, duplus^triplus, • K it) qua^

DE SPECTEB. quidruplus,quintuplus,fextiiplus, feptuplu j,O(Sa plus, noncuplus, decuplus, undecuplus, duodecu--plus, dccupluftriplus amp;nbsp;cætcra, uigccupIuSjtrige-' cuplus, quadragecuplus, quinquagecuplus, fcxi-' ge£uplus,ffptuagccuplus,0(fiogecuplus,nonagc-' ciiplus,centuplus, ducentuplus, trecentuplus,qua-' dringentuplus, quingentuplus, fexcentuplus, ptingentuplus,olt;fl:ingctuplus,nongentuplus,mil^ iccuplus. Raro utimur his in mafcidino aiit focniH niiio genere,fa?piflin]e uero in neutro.Inrcrroga!* uum horum grammatici dkû: cffc quotuplum-Et fîgnificant femel tantum,bis tantum.amp;c.

In plex, ut fimplex, duplex, triplex amp;nbsp;extera, eodem modo amp;nbsp;præcedcntia eunt, ponendo pk^^ pro plus:amp;fignifkant multiplicationcm materix uel genci um : ut ueftis eft duplex. Diélionesfunt olt;flupliccs • Aliquando capiuntur pro cardinal!. Sueton. Teftamentum duplex ante biennium ccrat,alterum fua,alterum liberti manu,id eft^duo teftamenta. Vcrg.Duplices tendens ad fydera pak mas,id eft,duas,ueJ ambas potius.Sic iungütur ca/ rentibus plural!,ueluti duplex aurum.

Inariusfieeunt. Vnarius, binarius,ternar!us, qiuternarius,quinarius,f£narius,feptenarius,ofto narius, nonarius, denarius, undenarius, duode,' narius amp;cactera,uicenarius,tricenarius uel trigena rius,quadragenarius,quinquagenarius,fexagena.' riuSjfeptuagenarius.Haec fignificant numerumal! arum rerum, quac non nominantur; ueluti lapis tfentenanus, id eft, centum Iibrarum. Sic in ƒ *1^ Burtiiratis; homo ^ua^agenaiwsjtd

■ NVMERI.

gnta annorum:fic in rcliquis ubi xtatem inquirï-' reus. Grex centenarius, id cft,ccntum capitumjfic

1 in fimilibus. Centenarius numerus recle dicitur, quia numerus omnia compleélitur. Nonautem rccle dices millenarium annum, fed millenarius numerus annorum.

Diftributiuus uel diuiduus,

Diftributiuus numerus eft, qui pluribus aliquid diuidit,amp; per fignum uniucrfale declaratur, fi pro prie fumas : ut dedi difcipulis bina poma, id eft, cuiquc difcipulorum duo.Dedi ad Petrum amp;nbsp;Paulum binas epiftolas.i.ad utruncp duas. Hi numeri fic eunt.Singuli,bini, terni,quaterni,quini,feni,fe-pter.i,o(floni,noueni, deni,undeni, duodeni,terni-deni,aut deniterni, amp;c. Viceni, uicenifinguli amp;c. Triceni, quadrageni, quinquageni, fexageni, fe-ptuageni,oftogeni,nonagcni,centcni,ducenteni, irccenteni, quadringentcni, quingenteni,fexcen-teni,leptingcnteni, oftingenteni, noningcnteni, uel nongenteni,milleni. A uiginti uiccni dicimus, à triginta triceni, g in e uerfa. Compofita à centum in hac fpecie poffunt fyncopariiut deceni,tre-ceni, quadringeni, quingeni, lexceni, feptingeni, oftingeni,nongeni:pro ducenteni 8i cactcra.Ra-ro utimur bis numeralibus fingulariter. Quan-doquc pro primitiuis utimur, etiam in fîngularû

Vcrgilius:

Gurgite fepteno rapidus mare fubmouet amnis idcft,feptcmgurgitibus. Idem;

Per duodena regit mundum fol aureus aftr?

üij idsft,quot;

DE SPECIEB.

îd eft, per duodecim aftra. Numerus diftribuduut neceltarioproeardinali, fîngulari numero careik* tibus apponitur.'ut bin« literar, id eft,dua: epifto^ læ.Teinaarma 5^cln bis pluraliter uni,urec,un3, didmus potius, quam (îngulùut unp literx,unp nu ptiae. Sal. Hi poftquam in una mania eonuenere. Idem:Vbi unæ SC alceræ fchaix comminutz funt. Valla tarnen ait,reftedki,duos liberos,amp; tres li' beros, quorum unus amp;nbsp;cztera, quia intelhgi fo' let filius.Non autem,tcrnas accepi litcras,quaruni unam S^c.fed quarum unas SC cztera. Litera pro zpiftola fingularitcr,poëticum eft.

Ouidjus.

Quam Iegis,a rapta Bryfeide litera uenit.

Aduerbialis numerus»

Aduerbialis numerus eft aduerbium numeri.Nee cftdiftinóla fpecies,quiaaliquando eftnumerus cardinalis; ut femel, bis, ter. Nonnunquara ordi' nisiut primo,fecundo,tertio. Interim multipika' tionem dicitiut dupliciter,tripliciter. Aduerbia meri fic eunt. Semel, bis, ter, quater, quinquies, fexties, fepties,oftics,nouies,decies,undecies,tluo dccies,tridecies ,quatuordecies,qujndecies, fexdc' cies,feptemdccies, duodeuicies, undeuicies,uides, nicies femel SCc. Tricics,quadragies, quinquagjes, fexagies,fcptuagics,od ogies, nonagies. Centies, ducentics,trecenties,quadringenties,quingentics, fexcëtieSjlëptingcties, oftingenties, noningéues, nel nógentieSjmillies. In Iiis ncc afi uitics,nec poft

NVMERI.

lt;«itîesfitfyncop3,inreliquisfit fæpiflîme : uîck® pro uigintics,tricicsj}triginti£s. At Barbara funt, . üig£fics,cctcfîcs,niillefies amp;;c.Int£rrogatiuri huius Iptcifi £ft quotifs fin£ n,t£ftc Capro.

Duod£.id £ft.duobus d£mptis. V nde.id eft.uno dempto.'in compofition£folum utimur,duntaxat fupradeœjn, ubicuncp odlonarius amp;nbsp;nou£narius nuiuErus rKridcp fit in omni fp£ci£ num£ri; ut duo deuicics.id €ft.d£ci£s ÔC o(fli£s. Vnd£uici£S. id £ft. dccies 8i noui£S. Sic 4uod£uiginti, und£uiginti. IXjod£uic£fimus,und£uic£fimiuô{c.Vndetrigingt; Ujduodtquadraginta.

F î N I S.

PES^ ERASMI ROTE

rodaniiDerationeftudii,adChri- .

AianumLubecenTem epiftola paraenctica»

CVM te incr£dibili quodatn ardore litorarû flagrare minime duÛtarem, Chriftiane non uulgaris ami£e,hortatore nihil opus efië pu taui, fed eius quam ingreffus efies uiæ,â^^^ modo ac tanquam indice. Id quod mei officii effe iudica*' uijUidelicet ut tibi homini non modo multis mo-dis copulatifrimo,u£rumeciam iucundiiTimo, uefii gi3,quihus ipfe à puero eifern ingreifus,commotv-ftrarem-Quac fi tu pari cura accipies, atqj ego di-élurusfum,futurumcöfido,utn£^me monuiiTe,, jiecp te paruHfe pœnitUÉtit, Prima igitur cura fit,

K V utpr«*

ERAS. RO TERO.

ut preceptorcm tibi deligas quàm eruditiflCimum. Neqj cnim fieri poteft, ut isreifle quenquam eru^ ciiat,quifitipfc inerudifiis.Quem fimulatepna^ élus eris.fac inodis omnibus efficias, ut ille patris in te,tu filij uicifiim in ilium induas afictflum. Ad quod quidem cum ipfa honefii ratio nos debet ad Iiortari,quod non minus debeamus iis,a quibus re lt;flc uiuendi rationem, quam à quibus uiuendi ini' tiafumpfimus: turn mutua iftabeneuolentia tan' turn ad difcendum habet momenti,utfruftrafis lirerarum pracceptorem liabiturus,nifi habueris amp;nbsp;amicum. Deinde ut te illi amp;nbsp;aitentum, afiiduu prxbeas.Contentioneenim immodica nonnun' quam obruuntur ingenia difeentium. Afiiduitas uero,amp; mediocritate fua perdurât, quotidianis incremcntis maiorem cpinione aceruum aecuniu' iat.Satictatc aim omnibus in rebus, turn in Uteris nihil perniciofius.Laj(ai’,da eft igitur aliquoties il' la literarum contentio,intcrmifccndi lufus, fed libe rales,fed Uteris digni, 8i ab his non nimis abhor' rentes. ïmei mediis ipfis ftudftS perpétua quædatn uoluptas eft intcrmifcenda,iit ludum pctius difee di,quam laborcm exiftimemus. Nihil enim per' . quam diu fieri poteft, quod non agentem aliqua uoliiptate remoretur. Optima quacque ftatim, ac primum difce.Extremæ eft dementiae, difeere de' difcenda.Quod in curando ftomacho folent prx' cipere medici,idem tibi in ingenqs feruandum pu' ta. Caue ne aut noxio, aut immodico cibo inge' nium obruas.utroqj enim iuxtàoffcnditur. Ebrar lt;lö,C4tliohïon,Braehi]ogü/acteroséÿ id genus, qs

P«r«lb'

RATIO S T V D 11.

perccfere neqj pofluni,nccp operæpietiri eft, ijs rcgt;' Iinquito,qs barbaric imrncfolaborcdifccre iiiiiat. Initio nóg multa,fed § bona percipias rcfert. Sed iä roem accipe,qiia pofTïs no folü reclius.fed etiam faciîius dilccre.Hoccinin hoic artifice præftare fa krartis ratio,ut tantiindc operis,qufi reóti’ expe^ ditius''y,tri kuius etiä efficiat.Dic tibi in operas par tire,id qd à Plinio lSe:udo,8i à Pio Pontifice Ma ximo nirispræftanriflïmisfàclitatrikgimus. Prit, cipio qd caput eft,præceptorc interprétante nö atgt; tenais modo,led Sf auidiisaufcultato.Non conten tus impigre kqui differente,aliquotics præuolarc côtende. OÎ3. iiiius dida memoriæ pcipua etiä lite ns mandabis,fidclifiimis uoeü cuftodibns.Qiiibns rurfus ita côfi'das caiie,ut diues ilk ridicul’ apud Se nccamiqui fie aim induxerat,utfe tenere crederer, qiiicquid fcruoBi quifquâ meminiflet.Noli cômitte re,ut codices habeas cruditos,ipfe inerudit*. Audi ta ne cffluât,aut apud te, aut cü aliqs retrada. Nec hiscötent’,aliquä téporis parte tacitæ cogitationi tribuere memctoiquâ unâ diuus Aurelius, tu inge niOjtü memoriæ in primis conducerelcripfit.Coii flidatio quoq},amp; tang palçftra ingeniorü, neruos animipræcipuetu oftendit,tü excitât, tü adauget. Nec fcifcitari,fi quid dubitabis.nec caftigari,fi quid errabis fit ^udor. Nodlurnas lucubratiôes attÿ in tepeftiua ftudiafugitomâ amp;nbsp;ingeniü extinguüt,ôi ualetudinc uehemëter oftcdüt. Aurora Mufisami ca eft,apta ftudiis.Prâfus,aut lude,aut dcâbula,aut hilarius confabulate. Quid 3, inter ifta quoep ftugt; dijs locus eße poteft.Cibi nô quantum libidtni,led

' .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«jiaip

ERAS. R O T E R O.

lt;]uantum ualetudini fatis fît fumito. Sub canä pau JifperinainbuIa,CŒnatiisidemfacito;Subfomnuni txquifîti quippiain,acdignum memoria legito. De eocogitâtem fopor opprimât,id expcrrcdtus, ateipfo repofcas.Plinianumillud femperanimo infideat tuo:Omne pcrire tempus, quod Audio no impertias. Cogita iuucnta nihil efîe fugacius.’qux ubi auolarit femel,redit nunquam.Sed iam horta^ toreiTeincipio,indicem pollicitus. Tu fuauilTirac Chriftiane,hanc formam,aut fî quam poteris me» Jior«m,fequerc,ac bene uale.

Quis fit modus rcpctcndae ledionis.

QVibufdam prima,ac unica feré cura eft,fta tim ad uerbum edifcere ; quod equidem non probo.Eft enim tum magni laboris, tum fruiflus prope nulli*. Quorfum enim attincr, pfitaci more uerba non intelledla reddere lt;nbsp;Conv' modiorem igituruiamaccipe; Ledlionequidem auditam continuo relcge;ita,ut uniuerfam fcntcn* tiam paulo altius etiam animo infîgas, deinde à calce rurfus ad caput redibis, amp;nbsp;fingula uerba ex* cutere incipiesiea duntaxat inquirens, qua: ad grS maticä curam attinent. Videlicet, fî quod uerbum obfcurum,aut ancipitis deriuaiionis,fi lieterocliix comugationis, quod fupinum, quod prscteritum faciat,quos habeat maiores, quos nepotes, quam conftru^ionem,quid fîgnificet,amp; huiufmodinon nulla.Hoc ubi egeris,rurfum de integro pctcum;^ tojca iam potifliimim inquirens, quat ad ardno“

RATIO STVDIÏ.

rlictoricum fpcdant.Si quid uenuftius,fi quid eiegt;gt; gantius,fi quid concinnius diftum uidebitur, anno tabis indice,aut afterilco appofito. Verbonim com pofitionem infpicies,orationis decora fcrutaberc^ sutons confilium indagabis, qua quicque ratione dixcrit.Vbi quid te dek^flauerit uehementius, ca-üepræter cafam(quodaiunt)fugias. Figepedem, ac abs te ipfo rationetn exige, quare tantoperc fis lt;a ratione deleôlatus : cur non ex cacteris quoque parem ceperis uoluptatem. Inuenies teacumine^ aiit exornatione abqua oratoria, aut compofitio^ nis harmonia;aut,ne omnia perfequar,fimili qua-piam caufa commotum fuiffe. Qsod fi aliqucxl, adagium,fi qua fententia, fi quod prouerbium ue-tus,fi qua liiftoria,fi qua fabula ,fi qua fimilitudo non inepta,fi quid bfeuiter,acute, aut alioqui inge niofc did um efie uidebitur, id tanquam thefaura quendam animo diligenter reponendum ducito adufum,SCad imitationem.His diligenter curatiS, ne pigeat quarto iterate. Nam hoc habcnt crudi-torum uirorum,fummoingenio,fiimmis uigilijs elucubrata fcripta,ut milbes rclcda,magis magif-que placeant, femperi^ admiratori fuo nouum mi raculum oftendant.Id quod tibi in tabula tuafxpe numero,nec fine caufa laudata,euenire folet, quod antea non animaduertifies. Idem tibi multo am-pliusin bonis autoribus euenict.Relegesigitur quarto,ac quæ ad pliilofophiä,maxime uero ethi-cen referri pofle uideantur, circunfpicies, fi quod exemplum,quod moribus accommodari pofiit. Quid autem eil,ex quo non uel exemplum uiucn dijUel

ERAS. RO TER O.’ di,ïi«l imago quædam,uel occafio iumi qiicat '! iu aliorü puldire ac turpiter faftis, quid d£ceat,gcl non,iuxta uidcmiis.Hæc fi facies, iä uel cdidiceris, quang aliud egifti.Tum demum fi libct,ad cdifccn di Jaborem accedito:qui tü aut nullus erit,aut ar^' tè perg exiguus-Quid deindclt;Reftat, ut cum ftugt; ciiofis congrcdiaris, tuas annotationes in medium proferas,uiciffiml]} illorii audias,alia laudabis, alia reprehendes.'tua partim défendes,par Jini caftiga^ pi permittes. Poftremo quod in alijs laudafti, tuis in fcriptis imitari conaberis. Secreta ftudia à do' fts laudantur; at ka, ut poftea c iatebris in liarc' iiam prodeamus, uiriumi^ noftrarum pcrkiilum faciàmus. Id quod fapientiflime à Socrate eft dp éfum. Experiamur utrum partus ingeniorumup tales fint,nimirum obftetricum induftriam imitai ti.Quare alternatim utrifqj utetur, qui non uulga titer uolet euadere doólus. Vale.

FINIS.

Errata fic toiles.

Folio A .£olû.î.lin.io.rcg0.A s.2.i4.Ideni:Onitiej. B4..J.-f.conforraatur.B 8;2.iS.uir.

C 3.2.io.prcniouendis.C.r.i.2s.haucl.

C 7.2.23.ergo. 8C tinea2S.habes. D3.2.3.imniundani.D5.i.i4.ip(î.coI.2.29. partitiui. DS.i.i°'Uerbuni.genitiuuin.8C coI.e.S.at.

E2.i.ij rarum.£}.i.i9.te. E4.2.23.ncminatiuis. ES.i.so.affidue. F 2.i.tr.caetera. F 3.2.23.abeffe. F 7,i.i4.non,pronos.G r.i.y.autcontrariotuin» G ;.2.ie.parere.C.6.2,io,iunguntuc.

Hi.iiH-atçtiuuat,

»STdVHY IVIHVX ‘vHYdia