lOANNES DESPAVTERIVS’ magiftro loanni Vineano Vuormhok tciifi compatri fuo charifT S. D.

COnqiicfti fiint apiid nes pkriip, in quorü et tu albo Vincane dodiflime, nondü puero-^ rumrudimenta repent i uila puerisfatisfa cilia,qd ctiâ in mcis nonnulla deprehedantgram inaticac ueftibulü adeunttbus nitnis ardua. dra cö amicis cöplufeulis me rogafti,ut riidimen ta fecundo ederé,inodo(fj fieri polïet) facilioricx cogitato.Parüi amicorü uotis,lioc certe libentius, gj fciui priorem æditionc adhuc trudä fuifie prar^ cipitatä. Itaqp opufculü elucubra ui tripartitum. Prima pars minutiflima quxï;p cötinct brciiiflimc iSecunda uulgariorcs latiiiitatis régulas cöpleóli^ tur;qu)bus mediöcriter cognitis,prima gramati-^ cæ noftri uel Alexandri amp;c. partem bonis auibus adoleicentuli adeant.Tertia pars maiora quçdam habet amp;nbsp;fïrmiora, illuminatis iam paululum inge lüjs.Vernaculum nusq adieci,hanc uinciamprg ceptoribus relinquens, ut qui nÓ noftratibus lolö hoe opulculü fcripfi,uerumctiam Gallis,Hilpanis, Anglis et cæteris. Adieci quæftiîleulas fortaflis tiS omnino aipernandas,de pcrnitëtia,cöfeflïone,pec catis, articulis fidei,amp; id genus reliqs,ut ab ineüte ætate lâcris pueri imbuant, citra q uana funt oïa. Hanc ergo lecundâ rudimentorü çditionc, tuo no mini dicatä,qui puerorü doólor es diligctiflimiis, boni cöfule, amp;nbsp;meä apud Bergenfes famam à De fpauteriomaftygibus uiriliter tuerc, cü amieo cö^ muni M.Ioanne Centipondio medico expertiiÏP mo.Vale CöminiH.Id.decëb, An. M. D,XIUL

PArtf Si grSmatîces qiiot ft? nt f Quatuor. Qiiçlt;; Litera ut a:SylIaba ut paiDiftio ut pater, oratio ut pater nofter. Quid eft Iittcra'; Minima ps uoris compofirç, quç fcribi poteft indiuidua. Quet funt litcrac^Vigintidux.Quæï Abcdefgiklmn opqrstuxy z.Quare omittis Quia litera no eft,fed afpirationis nota. Quare omittis amp;, ? Si eætcra'îQuia hteræ non funt, fed fyîlabarum com pendia,fiue abbreuiationes.Quotuplex eft litcrai Duplex.Quomodo’iVocalis Si confonans. Quid, eft uocalis'îQuæplcnam perfe iiocem facit.Quot funt uocales^Quintp. Quxs’a e i o u,quibus addgt; tur y Grçca.Quid eft confonans'JLitera quæ cum uocali fonat,ut b cum e. Qiiot funt confonantes? iSedecim. Quæ'ïb c df g k 1 m n p qr s t X z. Qyid eft fyllaba lt;nbsp;Literarum comprehenfio fub unica fpiritu. Si aliquando una litera,ut aue. Quid eft diphthógus^Duarum uocalium in eadem fyllaba uim fuam retinentium complexio. Quot funt digt; phthongi';Quatuor.Qux';æ ce au eu,8f paucis ei, ut Aeneas,cana,audio,euge,hei. Pro x amp;nbsp;ce pro fertur nunc e. Quid eft diftio-ïMinima pars ora^ tionis aliquid fignificans,ut homo. Quid eft ora.-tio^ Diftionum congrua ordinatio, ut homo al--bus.Partes orationis quot funtiJOfto. Quac^No--men pronomen, uerbum,aducrbium,participi5, coniunlt;fl:io,præpofitio,interie(fl:io. Quotlunt partes orationis declinabiles'ïQuatuor.Quæ^No men,pronomen,uerbum,participium.Quotlunt partes orationis indechnabiles'; Quatuor. Quxi

A i) Aducr-«

Adi!«-bïuni,coniiinéhio,præp(îtio,înterie(n:id.

POeta quæ pars orationis Nomen. Qiiare^ Qnia fignificat fubftantiâ cum qualitate pro pria uel cômuni.Poeta qiiale nomen^Subrtâ tiuû. Quarequot;? Quia poteft per fe ftare cum iierbo in fenfu perfedlo, ut poeta fcribit. Albus quale no menîf Adieifliuum, Quare';Quia non poteft per le ftare cfi uerbo in lènfu pcrfeéio, ut albus currit non dicitur,fed albus equus currit. Nomini quot accidune; Sex. Quac'; Qualitas,comparatio,genus,numerus,figura,cafus,quibus iungimus cum declinationefpeciem. Poeta cuiu.s qualitatis';Ap-pellatiuæ. Oyare*; Quia nifi res defint, multorum nomen eft in unica fignificatione . Roma cuius quabtatis^Propriæ. Quare'; Quia in unica figni-ficationc unius nomen eft • Quot lùnt qualita-tes in nomine^Duæ. Quæ^Propria Si a^cllati-ua. Poeta comparatur';Non.Quare; Quia eius fi-gnificatio augcri uel minui nequit in comparan-do.Albus comparatur'; Ita. Qyare'; Quia eius fi-' gnificatio poteft augeri uel minui in côparando, ntalbusalbior albifiimus. Poeia cuius gradus comparationis Nullius. Quare lt;nbsp;Quia nullum lubftantiuum comparatur. Albus cuius gradus comparationis'; Pofitiui. Quare Quia fignificat rem fuam fine exceflii. Albior, cuius gradus com-parationis';Comparatiui.Quareï Ç^ia fignificat rem fuam cum exceflii no fummo. Albiflimus cuius gradus comparationis«; Superlatiui. Quarei Quia fignificat rem cum exceflii fummo. Compa rationisgradusquotfunt? Tres.Qui^ Pofitiuus ut do-

ut dolt;flus:Ccparatiuiis,ut doólior.Supcrlatiinis ut dodlifümus. Poeta cuius generis'; Mafciilini, Quare^ Qniadeclinaturcumhic, ut hic poeta. Mufa cui’ generis^Fccminini.Quarc^ Quia decli natur cum liæc,ut nominatiiio liæc mufa. Tem.-plum cuius generis'; Neutri. Quare : Quia decli.-natur cum hoc,utnoniinatiuo hoctemplum. Parens cuius generis lt;nbsp;Communis. Quarc';Quta declinaturcumhicôi hæc, utnominatiuohicSf liæc parens. Felix cuius generis'; Omnis. Quarei. Quia declinatur cum hic amp;nbsp;hæc amp;nbsp;hoc, ut hic amp;nbsp;hæc amp;nbsp;hoc felix. Paffer cuius generis'; Epicœni. Quare';Quia fub uno articulo mafculum et femel lam fignificat, ut hic paffer. Dies cuius generis'; Dubij.Quare'; Quia pro eadem re in uario gcnclt; re repentur,ut hic et hæc dies. Genera nominum quot funt'; Septc. Quæ'; Malculinum,fœmininü, neutrum,commune ,omnc,epicccnum et dubium. Pocta cuius numcri; Singularis.Quare; Quia fin gulariter profertur. Pœtæ cuius numeri'iPlura^ lis.Quare'; Quia pluraljter profertur. Quot funt numeriin no mine;Duo. Qui'! Singularis,ut hic magilter. Pluralis ut hi magiftri. Poeta cuius guræ. Simplicis. Quare'; Quia nequit diuidi in duas partes uel plures intelligibiles, prioris feiv. fus capaccs.Refpublica,cuius figuræ.Compofitç. Quare';Quia poteftdiuidi induas partesuelin plures intelligibiles, prioris fenfus capaces, ut in res amp;nbsp;pubhca.Figuræ nominum quot funt.Duæ. Quç';Simplex ut dccens,potens;Gompo(îta,ut in, d«ens,impotcns.Poeta cuius cafus. Nominatiui..

Quarc Quia in eo cafu dcclinando repcritur, ut^ nominatiuo hic poeta. Quot finit cafus in nomigt; ne’!Sex. Quilt; Nomïatiuus,genitiuus,dtns,accufa tiuus,uocariuus,ablatiiius. Pocta quotç deciiiiatio nis^Primç. Quare''Qiiia eius genitiuus cum dati uo définit in æ diptliongS, ut poeta, poetç,poetç. Dominus quotæ declinationis. SecurdpQiiarei Quia eius genitiuus définit in i 8( datiuus in o, ut dominus, domini domino. Homo quotç déclic nationisïTertiæ.Quarelt; Quia eius genitiuus de-« finit in is, amp;nbsp;datiuus ni i,ut homo,hominis,homi ni. Manus quotg declinationis^ Quartç. Quare^ Quia eius genitiuus definit in us,amp; datiuus in ui, ut Manus,manus,manui. Species,quotç déclinaquot; tionis^Quintæ.Quare^Quia eius genitiuus défiquot; Mit in ei, amp;nbsp;datiuus in ei,ut ipecies, fpeciei, ipeciei. Quotfunt declinatiôes nominum^Qumip. Quçi Prima,fecunda,tertia, quarta,quinta. Déclina poe ta : Nominatiuo hic poeta,Genitiuo huius poetç, Datiuo huic poetæ, Aceufatiuo hune poetam, Voquot; catiuo ô poeta, Ablatiuo ab hoc poeta.EtpIuraliquot; ter, Nominatiuo hi poctæ,Genitiuo horum pocquot; tarum,Datiuo his poetis, Aceufatiuo hos poetas, Vocatiuo Ó poetç, Ablatiuo ab his poetis. Poeta cuius ipeciei''Deriuatiuç. Quarc' Quiaderiuatur ab alio.à quo'à Tjroisu,id eft,fiicio,creo. Quia pocquot; ta cil fatfèor carminum.

Res cuius fpeciei ^Primitiue. Quarc' Quiaâ nullo deriuaî. Quot funt fpccies in nomine'üuç, Quæ'Primitiua deriuatiua. Poeta quotç peiquot; fenj'î Tertij. Quarc^ Quia fignificat rem de qua fit

fit ïêrmo. Nam omne nomen, omne pronomen, omne participium eft tertiæ perfonç, prçter ego cum cafibus fuis quod eft primç perfonç, ôi tu cum fuis cafibus,quod cum omni uocatiuo eft fc-* cundæ perfonç.

Eg O,quç pars orationis'^Pronomc.Quare^ Quia loco proprij nominis ponitur,et certä fignificat perfonam.Quot funt pronomiai Quindecim.Qiiçlt;Ego,Tu,Sui,Illc,Ipfe,Ifte,Hic, Is,Meus,Thus,Suus, Nofter,Vefter,Noftras,Vc-ftras. Ego quale pronomen'1 Demonftratiuum. Quare ■ïQuia per ipfum aliquid demonftramus. Quotfunt pronomina demonftratiualt; Decern. Quç'ï Ego, tu, hic, ifte, meus,tuus,nofter,uefter, noftras, ueftras. Qiiale pronomen eft is^ Rela^ tiuum.Quare';Quia per ipfum aliquid refcrimus, lit diligo loannem amp;nbsp;filium eius. Qiiot funt pro nomina relatiua'fQuatuor. Quç';is,fuus,ipfe,fui, Ilie refert amp;nbsp;monftrat, ut hie aliquando. Prono^ mini quot accidunffSex. Qua:^Specics,gcnus,nu merus, figura, perfona, cafus, cum declinationc. Ego,cuius fpecieKPrimitiuç.Quare'iQuia à nul-lo deriuatur.Quotfunt pronomina primitiuç fpe ciei'l Ofto. Quç'; Ego, tu, fui, ille, ipfe,ifte,hic,is. Meus cuius fpeciei^Dcriuatiuæ.Qnare^Quia de^ riuatur ab alio.à quo'là genitiuo mei. Quot funt pronomina deriuatiuç fpecieKSeptem.Quç^Me.^ us, tuus, fuus, nofter, ueftei', noftras, ueftras , Quot funt fpccies in pronominelt;Duç.Quæ';Pri.* mitiua deriuatiua. Ego cuiuÿ generis'ïOmnis.

« » Quia Omni genen conuenit, ut ego vif, A iüj

ego fccmina, ego animal. Qiiot flint pronom!-*^ naomnisgeiicris\Qjinqne.QuæÆgc',tu,lui,no ftras,ueftras. lile ciiius generis'ïMafculini.Qua'' re^ Quia mafciilino genen conuenit, iit ille puer. Illa cuius gcneris'ïFamiiiini.Q^iaresQiiia feemi' nino gencri conuenir, utillafccmina. Illiid cuius generis'lNciitri.Quare'lQuia neutre generi c6uc iiir,utillud teraplum.Genera pronominum quoi funt.Quatuor. Quæ. Mafculinu,fccmininri,neu-' tri), omne.Ego cuius numeri.Singularis.Nos cuquot; ius nûeri.pluialis.Ego cuius fi ’uræ.Simplicis.E^ gomet cuius figuræ.Compofitæ. Ego quota: per fonac.Primç.Quare^ Quia fignificat rero de fe lo quentem. Quotfunt pronomina primç perfonse. Vnum. Quod.Ego,mei ucl mis ^c. Tu qtæ per^ fonæ.Secûdar.Quare'? Quia fignificat rem adquâ fit fermo. Quot funt nomina fccundæ perlonsc* Vnum.Quod. Tu,tui uel tis,cum omni uocatiuo. Illeqtæpcrfonæ. Tertiæ.Quare'; Quia fignfiicat rc de qua fit fermo. Quot funt pronomina tertise perfonac^Reliqua omia. Perfonac nominü quot funt.Trcs.Qua:.Prima,fecunda,teitia. Ego cuiuS cafus^Nominatiui.Quarelt; Quia in eo cafii decli^ nando reperitur. Ego qtædeclinationis. Primae. QuardQuia cius genitiuus definit in i,datiuus in i,ut ego mci mihi.Quot funt ^nomma primae de eJinationis'JTria.Quæ'ï Ego tu fui.Ille qtæ decIP narionis'ïSecundç. Quarclt;Quia eius genitiuus de finit in ius fyllabas, uel in ius lyllabam,ut ille illiquot; U5,hic huius. Quot funt pronomina fecundæ de-* clinationisïQuinquc. Quæ; IlIc,Ipfc,Iftc,Hic,Is/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(um

cum îdem.Mcus quotat decIinatiôis'îTertiç.Qua-re Quia eius genitiuus definit in i,uel in e,amp; da tiuus in OjUel in c,iit Me’ mei mco,mea mcç mcç. Quotfunt ^nomina tertiæ dcclinatiöis^ Quincp. Quæ i Meus^tuus, fuus, nofter,ucfter. Noftras quotædcclinationis'; Quartæ. Quarc^ Quia eius genitiuus definit in atis, amp;nbsp;Datiuus in ati,ut no^ ftras noftratis noftiati. Quot funt pronomina ejuartæ declinationis'ïDuo. Quæ'; Noftras amp;nbsp;ue-^ liras. Quot funt dcclinationes pronominumlt; Quatuor. Quæ i Prima, fecunda, tertia,quarta„ Déclina ego:Perfonæ primg,generis omnis;Ego mei uel mis mihi amp;nbsp;cçtera.

A Mo quæ pars orationis'îVcrbum.Quarei Quia eft pars orationis cum tempore et g lôna, fine cafu, aut agere aliquid,aut pati, aut neutrum fignificans. Agere,ut uerbero. Pati, utuerberor. Neutrum,ut fum. Amo quale ucr^ bum^Perfonale.Quare'îQuia nifi fit defeftiuum, g tres diftinftas perfonas in utroq^ numero côiu^ gatur,ut Amo amas amat amp;c. Oportet quale uer bum';imperfonale.Quare''Quia cum fit plenum, coniugatur folum per uocem fimilem tertiæ per--lonæ fingularis numeri, ut Oportet, oportebat, cportuitamp;c. Quotuplex eft uerbum'l Duplex. Quomô'; Perfonalc amp;nbsp;impcrfonale, Oportet,qua le impcrfonale i Aftiuæ uocis. Quarcï Quia in t définit, amp;nbsp;teutonice dicitur per eth (gallice per ilgt; ut oportet eth moet (il fault) Amatur, quale im^ perfonale'îPaffiuç uocis. (^uare^ Quia in tur défi liit, S( teutonicc dicitur per men ( gallice per ongt;

AV uta^-

ut amatur, men lieff hcfft (on ayme) Qyohipkx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

cftimperfonak?; Duplex. Quomô^Àifliuæ iiocis

amp; paflTnig uocis. Veibo quot accidunt^ Septem. Quç^Qualitas, coniugatio, genus, numerus,figU' ra,tempus,pcrfona. A mo euius qnali tat is lt;nbsp;Qua^ Jitas uerbi eft in modis amp;nbsp;in fotmis, Arno euius J modi'findicatiui. Quarelt;fQuia per ipfum aliquid * indicamus,utamofcientiam. Amaeuiusmodii Imperatiui. Quare^Quia per ipfum aliquid im^ pcramus,ut parentes ama. Amarem euius modi^ Optatiui. Quare Quia per ipfum aliquid opta^ inus,ut utinam deum amares. Amaucrim euiuS modi ( Coniunéliui. Quare Quia ipfi alterum uerbum coniungimus,utfi meamaueris,reda^ maberis. Amare euius modi'ïinfinitiui. Quarç'î Quia neque numerum neq; perfonam finit,ïd eft, per lê recipit. Quot funt modi in uerbo Quin..* que.Quæ^ Indieatiuus, Imperatiuus, Optatiuus, Coniunófiuus, Infinitiuus. Arno euius formç'i Pcrfcdlæ. Quarelt; Quia à nullo deriuatur. Efu^ rio,euiusformçf Meditatiuç. Quare( Quiaeutn primitiuo fignificat meditari,fiuepotiusdefide.' rare,ut efurio, eupio efle. Diéï:urio,eupio dieere. Semper terminatur in urio,amp; eft quartç eoniuga tionis. Ledlito, euius formac ? Frequentatiuæ.

Quare i Quia eum primitiuo fignifieat ffequen» ter,ut kófito, id eft,frequenter lego. Curfo,fregt; quêter eurro . Semper in to, uel in fo, uel xo, ut nexo, amp;nbsp;funt primj eoniugationis. Cakfeo eu.* ius formç'finelioatiux. Quare'; Quia eum primk' । ÇH1O augmenti inciioationem fignificat, ut caklt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fco

f:0, id fft, incipiO magis calere qu.im calui. Sem^* per in fco,amp; iiint tertic coiiitigationi,s,iit tepefco, forddeo. Forme uei borum quot funt';Quatuor. Quæ^ Perfefta ut lego. Meditatiua, ut efurio. Frequentatiua, ut ledlito. Inchoafiua, ut feruefco ca/efco. Amo,quotç coniugatioiiis'JPrimf.Qya-'

Quia habet longum à ante re uel riininfinM tiuo,ut amo amare, amor amari. Excipitur, Do darc,quiaacorreptum habet . Doceo, quotç coniiigationis^Secundç.Quare';Qitiahabet e Ion gum ante re, uel ri in infinitiuo, ut doceo doccre, doceor doceri, mifereor mifereri. Lcgo,quotx coniugationis'l Tertiç.Quare'; Quia habet c bre^ ne ante re in infinitiuo, uel ante ns in indicatiuo, Ut lego legere, legor Icgeris ,loquor loqueris. Audio, qïiotç coniugationis lt;! Quartic, Quareï Quia habet t longum ante re uel ri in infinitiuo, ut audio audire,audior audiri,metior metiri. Coniugationes uerborum quot funt Quatuor-Quæ';Prima,fecunda,tertia, quarta. Amo,cuius generis; Adfiui.Quares' Quia definit in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acce

pta r litcra facit ex fe pafliuum, ut amo amor,le^ go legor. Amor cuius generis'^ Pafliuc. Quard Quia in r definit, Si ea dempta redit in aftiuum, utamoramo.Sedeo cuius generis'! Neutri-Qua-. re*;Quia in o definit,et acceptât latinum non eft: Nam fedeor non dicitur. Loquor cuius gene--ris ; Deponentis. Quare'! Quia in r definit,Sf ea dempta latinum non eftiNam loquo non dicitur. Largior,cuius generis^Communis. Quare'! Quia definit in r,Si ea demptajlatinumpô eft,amp; habet utran^

ytranqiiefignificationcm atliuam, amp;nbsp;paffiuam, ut largior te,largior à te. Da communia: Vulga.-tiora lunt hçc:Largior,expcrior,ueneror,moror, ofculor,hortor,criminor,ample(flor,interpretor holpitor. Quot fuut gna ucrboiv^ Quintp. Qux'! Aótiuum,pafliuum,neutrum, deponens,comni 11 ne. Arno cuius numeric Pluralis. Amo cuius fv guræ^Simplicis. Adamo cuius figura:^Côpofitx. Amo,cuius temporis'fPræfentis.Quarc; Quiavc nunc efle ucl fieri fignificat. Amaui cuius tent'' poris^Præteriti. Quarelt; Qijia rem præteriilïe fi-^ gnificat, fic, Amabam amp;. amaucram . Amabo, cuius temporisé Futuri. Quare'f Quia rem futu-' ram eile fignificat. Quot lunt tempora in uerbo. Tria.Quj^Prçfens prjteritum futurum. Amo, quotæ pcrfonxtPrimç.QuardQuia artnbuit rei de fe loquenti,ut ego amo. Amas,quotg perfonç^ iSecundæ, Quare lt;1 Quia attribuitur rei ad quant fît fermo,ut tu amas. Amat quotæ perfonæ^Ter^ tiæ.Quare'’Quia attribuitur rei de qua fit fermo, ut Petrus amat. Quot funt perfonæ in uerbo? Tres.Quæ?Prima,ut lego. Secunda,ut legis.Tef tia ut legit,

H Odie quæ pars oratiôis? Aduerbium. Qua re?Quia eft pars oratiôis, quæ adieôla urt bo,fignificationem eius explanat,atqj inv plet. Aduerbio quot accidunt. Tria.Quæ?SignH ficatio, comparatio, amp;nbsp;figura cum Ipecie. Hodie, çuiusfignifîcationis? Temporis. Quare? Quia per ipfura tempus fignificamus . Significationcs Sducrbiorum quot liint? Pene' jnimnicr£,ut Iqcf, ..J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;icm-

temporis Ke. Hodic niîiis gradus fomparatîogt; nis.Nullius.Quare^ Quia eins fignificatio nequit augeri uel minui in comparando lt;nbsp;Dofte 5 cuius graduS compaiationis^Pofitiiii.Doftius,compagt; ratiui. Doftiilime fupcriatiui. Hodie,ciiius ft-gunc'^ Compofitæ. Q^are Quia ex hoc amp;nbsp;die* Nunc,cufus figuræ^SimpIicis.Hodie,cui’ Ipecieii Dcriuatiuæ.Nunc,cuius Ijpeciei^Primitiuæ.

AMansquæ pars orationis Participium/ Quare\Quia eft pars orationis,partem ca piens nominis,partem'q; ucrbi.Quid reci-pit à nomines’Genera amp;nbsp;cafus.Quid à uerbotTc--pora amp;nbsp;fignificationcs. Quid ab utroep*; Nume.^ rum K h'giirâ.Participio quot accidut^ Sex.Qug^ Genus,caliis,tempus, fignificatio,numerus,figu^ ra. Amans cuius generis lt;nbsp;Omnis,ut omne parti.-eipiü in ans K ens. Amatus cuius generis'l Ma^ fculini.Amata fccminini.Amatumneutri. Amas cuius cadis'; Nominatiui. Amans quotç déclina-tionis'iTertiæ. Quotfunt declinationes in partici pio'ïTrcs.Nam omnia in ans amp;nbsp;in ens,funt tertig dechnationis nominis.Omnia in us amp;nbsp;in urn fecii dæ Si fff minina in a primg. Amas cuius tëporisï Prgfcntis.Quare'iQuia definit in ans uel in ens,le gens. Amatus cuius tempons'; Prgteriti. Quare^ Quia definit in tus, fus, xus,uel uus, ut leftus,lç-fus,nexus, mortuus. Amaturus, cuius temponsi Futuri. Quare ■; Quia definit in rus uel in dus,ut lefturus,legendus amp;c.Amans cuius fignificatio-nis^ Aftiuæ.Quare'iQuia à uerbo aftiuo defeen-dit. A quo'i Ab Amo. Amatus,cuius fignificatio-tiisi

nîs'fPaffnta?. Quare? Quiaaucrbopa/ïiuode^ fondit. A quo'? Ab Amor. Stans cuius fignifica^” tionis? Neutræ. Quare Quia à neutro uerba dcfondit. A quo'^à fto.Loquens cuius fignificatio iiis?Dcponentis. Quart? Quia à deponcnti uerquot; bo dcfccndit.a quo ? à loquor. Ofculans cuius gnificationis?Communis.Quarc'? Qiiia à cömu^ ni uevbo defondit. A quo? Ab ofculor. Significa-* tiones participiorum quot funt ? Quinqj. Qua:? Aftiua,pafliua,neutra,deponens,communis. Ab adliuo quot? Duo amp;c. Amans cuius fpcciei ? De-riuatiuac, ut omne participium, quia deriuatur â nerbo. Amans,cuius numeri?Singularis. Amantes,cuius numeri? Pluralis. Amans cuius figurç? Simplicis, Adamans, cuius figuræ Compofitï. Vnde componitur?Ex ad amp;nbsp;amans.

Et quæ pars orationis?Coniunlt;flio. Quare?

Quia eft pars orationis anncélcs ordinâsiÿ fententiam. Coniundlioni quot accidunt? Tria.Quæ?poteftas,figura amp;nbsp;ordo. Et cuius po-tcflatis? Copulatiuæ. Quare ? Quiatam fenfuna quàm dicftiones coniungit. Vel,cuius poteftatis? Difiunctiuç.Quare?Quiadidiones conneéicns, fenfum difiungit. Quidem, cuius poteftatis?Ex-pletiuç. Qiiare?Quia expkt Si cxplanat fenfum. Nam cuius poteftatis? Caufalis.Quare?Quia*' caufam rei demunftrat. nbsp;nbsp;Ergo cuius poteftatis?

Rationalis. Quare ? Quia rationem rei demon-ftrat. Poteftas coniundtionum quot fpecics habet? Quinfp.Quas?CopuIatiuas,difiunfl;iuas,eX-plciiuas, caulales,rationales. Da copulatiuasamp;?^-

Et,cuius figiirj'f Sîmplicis. nbsp;nbsp;At«^ cuius figurj'f

Compofirç. Vnde componiturlt; Ex at, 8C que. Et cuius ordinis^Prçpofitiui. Quarequot;; Quia prçgt; ponit diélioni ucl orationi quam copulat, ut de--lis amp;nbsp;homo. Quoi funt coniiinftiones pvçpofi.-tiui ordinislt;Scdecim. Quar^ Et, at, aft, ac, aut, uel, ncc,neqj, quando,quat£nus,fin, ftu,fiue,nc, lie,ni,fed. Autem cuius ordinis'^Subiunóliut. Quare'î Quia poftponinir diélioni uel orationi quam coniungit,ut tu autem. nbsp;nbsp;Quot funt con--

iunéliones fubiuniftiui ordinis^ Oéfo.Queïque, ue,ne,quo(5,autem,quidcm,uero,cnim.

Igitur cuius ordinisÆonmunis. Quare^Quia tam prçponi quam poftponi potcft. Quot funt coniundtioncs communis ordinis'ïReliquç ornes,

Ordines coniunélionis quotfunt^Tres. Quiï Prfpofitiuus,fubiunctiuus,communis.

Ad qu{ pars orationis'; Prçpofîtio. Quare* Quia eft pars orationis quç prçpofit» alqs partibus in oratione, fignificationem ea-rum aut complet, aut mutât, aut minuit,ut perdo élus,indodlus,fubtriftis. Prjpofitioni quot acci dunt^ Vnum. Quidlt;cafus tâtum.Quot cafusi Duo. Qui* Accufatiuus amp;nbsp;ablatiuus. Ad,cuiul cafus.Accufatiui. Quarc'îQuia acculatiuo feruit, ut ad patrem. Quot f unt prçpofitiones accufati-uicafus. Trigint3,amp; uerlus. Quj.Adjapudjan--te,amp; cçtera.

A,cuius cafus; Ablatiui. Quareî Quiaablati uo cafui lêruit,ut à domo. Quot funt prçpofitio-H£5 ablatiui ciïusi Quindedm.Qujc* A,ab,abs

ÔCcç--

ê; cftera. In cuius catóVtriufque.Quare'JQuia utrique cafui feruit, accufatiuo amp;nbsp;ablatiuo, ut eo in forum,fum in cubiculo.

Quot funt præpofitiones utriufqj cafus'f Qua-* tuor.Quæ. In, fub, fuper, fubter.Quando ac^' cufatiuo feruiunt^ Quando nos ucl quo(libet.amp;c.

Con,qualis prçpofitio.Infeparabilis. Quareï Quia à compofitione non feparatur.

Quot iunt prçpofitioncsinfeparabilcs. Septc. Quæ'^di dis fe re am co con, ut didiico, diftraho, recipio,ftcubo, amplcftor, coha:rco,congrcdior' Abs fïmplicis figurç eft,abscp compofitç.

HEV quæ pars orationis'i Interieftio.Qü# re^ Quia cft pars orationis fignificans mC' tis affetftum uocc incognita. InteiiedlicK ■ ni qiiot accidunt. Vnum. Quid.Significatio tan.' tum.Quotfunt fignificationes interieôlionum. Penè innumerç, ut gaudentis, dokntis 8Cc. Heu cuius fignificationis.Dolentis. Quarelt; Quia do/ Jorcm per ipfum indicamus. Da dolcntis,ut heu, hei,ah.Da gaudentis,ut euax oh.Da admirantis,' ut pape.Da «mentis,ut attat.amp;c.

S E G V N D A PARS HV-ius opufcuIi,Latinitatis régulas uuk gatiotes breuiflîme compleélens.

De V S fanftus, eft ne oratio bene Ia tinaÆtiâ: Quare^ Quia adieóliuum amp;nbsp;fubftantiuum cöcordantin gene re,nüero,et cafu.Delara;De’ eft fub ftâriuum, amp;nbsp;fanólus eft adieftiuum,* generis mafculitü,numcri fingiilaris,cafus ncmi^ natiui.

tïatîu î. Sic pater meiis,doftiis magîfter, liber Iegt; élus,cafta uirgo,pia mater,durum caput.QuotU'* plex eft adiccliuum^ Triplex. Nomen,ut bonus; Pronomen ut mcus:participium ut leftus.

EGo mifer,eft oratio latïaŒft.Quare^Quia demonftratiuum, óC rcs demonftrata,concordant in genere, numero,cafu. Déclara: Ego eft demonftratiuum,amp; mifer res demonftra ta,generis mafculini, numeri fingularis,cafus no-minatiui.

DEus uiuit quem adoramus, eft oratio con-gruar’Etiam.Quare'; Quia relatiuü óC an-tecedës concordât in genere,numero,per-fona.Declara:Deus eft antecedens,amp; quem rela-tiuum generis mafculini, numeri fingularis, per-fonx tertiar.De quibus relatiuis intelligitur régulai Solum de qui quæ quod is ipfe hic ille. Qui SC ipfe funt omnis perfonæ.

QVem quçritisüefum Nazarenum,eft or» tio congruaÆft.Quare'îQuia interrog» tiuu ôi refponfiuum concordant in calu. Déclara: Quem eft inteiTogatiuii, lefum Nasa renum refponfiuum,utruncj aceufatiui cafus.

DOélior illo,cft oratio LatinaŒft. Quarei Quia comparatiu’ habet ablatiuum. Déclara: doftior eft comparatiuùs, amp;nbsp;illo eft ablatiuus. Sic clarior foie, nigrior picc amp;c. Hic cafus declaratur per quàm,alioquin genitiuus daretur,ut fortior manuum eft dextra.

OPtimus plebis dicitur ne latine lt;nbsp;Dicitur.

Quare ? Qmafuperlatiuusgenitiuumha-

brt,uel fingularem nominïs conelt;fliuï,uel j ïuraK nominis non collelt;fliui,ut doóliflimus poctt rum. D£clara:Optimus cft fuperlatiuus,amp; plebis g np riuus nominis colkóliui plebs. Colledbiua lunt. populüs,turba,exercitus,giex óCc.

VRbs Rcma,eft oratio latina^Ita. Quare?

Quia quoticsdiio nomina fubftantiua ad eandemrempertinentia, fine coniöélio^ nein oratione conueniunt,eiufdcmerunt cafus. Déclara: Vrbs Roma funt eiufmodi nomina,anigt; bo nominatiui aut uocariui cafus. Sic,Pontius Pila tus,Magifter loannes.amp;c.

Liber magiftri, eft oratio congruaŒft. Qua re lt;nbsp;Quia quoties duo nomina fubftantiua ad diuerfa pertinentia, fine coniunftione c5 ucniunt,alterum eritgenitiui caius. Déclara : Li^ ber magiftri funt eiulmodi nomina, ÔC magiftri eft genitiui cafus.Sic,criftagalli,cuftos rempli,pu» dor uirginis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

»- 1 Go ium,eft oratio bonaÆftenim. Quareï

Quiaomneuerbum perfonale fi'niti modi, imitante fenominatiuumeiufdemnumeri

Si perfonæ. Dcclara : Sum eft uerbum perfonale, fi'niti modi,óf ego nominatiuus,utrunqj eft numc ri fingularis,primæ perfonæ.Sic ego canto,tu plo ras,lufor iurat, nos flemus, uos ridetis,ranae coa«-xant.Qui funt modi finiti'; Indicatiuus,imperatigt; uu$,optatiuus,âlt; coniuntfliuus.

LEgo,dicitur ne latine'; Quid ni. Quare?) Quia in omni uerbo primæ uel fecundç per ' fon^aliquando etiam in uerbo tertiaepergt; fonar.

fonæ fiibaiidinir nominatiuus. Dcdara: Lego eft uerbum primas perfonae,m quo (ubauditur nomi natiiiiis ego. Sic,relpicc fincm,uitemus peccatum, plurt,a!unt.amp;c.

VOcor Conradus,cft ne latine diflum'JEft. Quare^Quia omne uerbum fubftantiuum omne uerbum uoeatiuum amp;omncuerbu uim eorum Habens, regit polt fe nominatiuum, utfum bonus,appellor Antonius. Quis uocans? Crederis diucs.Declara.Vocor eft uerbum uoca--tiuum,amp; habet poft fe nominatiuum Conradus. Quid eft uerbum uoeatiuum^ Quod nomen rei pafliue indicat.Quot funt uerba nocatiuaï Oyin^* que. Quæ ? Nunaipor,appellor,nominor,dicor, uocor. Quid eft uerbum fubftantiuum'; per quod aha uerba declarantur aut coniugantur. Qyot funt uerba fubftaniiua'; Vnum. Quod'; Sum. Oia alia folent uocari adiedliua, quia fubftantiui figni ficato aliquid adqeiunt, ut amo, id eft fum amäs. Dahorum uim habetia: Fio,euado,exifto,uenio, uideor,iudicor,cognominor,infcrjbor Sic. Yt fio do(flus,uideor tibi ftultus amp;.

Me legere eft oratio cögrua'iEtiam.Qua» re';Quiainfinitiuusuerbi perfonalis, ha bet ante fe accufatiuum. Déclara;Legere eft infinitiuus huius uerbi perfonalis lego, Si ha--bet ante fe accufatiuum me.

VOlo legere, eft oratio côgruaŒtiam.Quç eft ratio'i Quia quoties duo uerba fine con iun (flione cöueniunt alterum erit infinitiui modi. Dcclara ; Volo legere funt duo uerba fine

B q con-

coniunftione, quorum legere eft infinitlui móefb A Mo deumeft oratio latina lt;nbsp;Ita. Quareï Quiaomne uerbum aóltinim cuiulciituÿ generis, regit poft fê acciifatiuum. De^ tiara : Amo eft uerbum aóliuum amp;nbsp;habet poft fe aceufatiuum deum. Sic aro terram, loquor uer bum, furor aurum,ofculor matrem. Hic accufa^ tiuus in oratióne paftiua fît nominatiuus,ut amo ie,tuamarisame.

A Mor à deo,eft oratio congrua? Eft. Qua-' re^Quia omne uerbum paftiuum cuiufciV que generis, regit poft ie ablatiuum cum prarpofitione à uel abs. Déclara: Amor eft uerbS paflîuum,ct habet poft fe ablatiuum deo,cum prj pofitionc à.Sic,uapulo à præceptorc, ofculor à ma tre,diligor à fratre amp;c.

STudeo grammatica:,eft ne locutio apta^ Ëti' am. Quare^ Quia omne uerbum acquifitiue pofitum,regit poft fe datiuum. Déclara: Stu.^ deo eft uerbum acquifitiue pofitum, amp;nbsp;habet poft fe datiuum grammatica:. Sic,medeor uulnerijaf-fum Ie(n:ioni,faueo iufto fifc.

DO tibi panem,eft oratio congrua^ Maxigt; |mc. Quare^ Quia omne uei bum aftiuu, acquifitiue pofitum, cupitpoftfe accufatR uum, ut hic panem, cum datiuo tibi. Sic, gratias agimus domino.Scribo tibi epiftolam amp;c. Accula tiuus fit nominatiuus inpalfiua locutiöe, dtüs ma net,ut do tibi pane,panis datur tibi a' me Sfc. IEiunaui biduum, eft oratio congrua«! Etiam-Quare^Quia omne uerbum ubi quarftio fieret per

per quandiu, petit poft ft accufatiuum uel ablatP num temporis. DccIara:Hic quæftio fieret g qua diu, ut quandiu ieiunafti Reipondetur,ieiunaui biduum,uelbiduo, in aceufatiuo uel ablatiuo. Sic ftudui Louanii duos annos,uel duobus annis. Na uigaui duas hebdoinadas, uel duabus hebdoma--dibus amp;c.Cur dixifti per quandiuquot;; Quia ad quan do, folus ablatiuusrefpondetur, ut quando uenigt; ftüHora tertia.

A Mans deum eft oratio latinaÆtiam. Qga relt;;Quia omne participia, cum gerundio, 'amp; fupino in urn,petit poft ft cafum fui uer bi .Déclara: Amans eft participium ab amo,amp; ha bet poftfe accufatiuum deum,ut amo.Sic ftudens muficg,amatus à deo,uenio leftum hiftoriam,tc.-lt; pus eft canendi hymnura.

VAdo ftriptum,eft ne bona latinitas*; Eft fedo. Cur^ Nam prius fupinum petit uer--bum motus ad locum. Déclara: Scriptum eft prius fupinum,amp; habet ante ft uerbum mot’, quod eft uado.

RArum inuentu,eft nc eleganter diifiuÆti am.Quare Quia fupinum in u eleganter iungitur adie(ftiuo,ut facile diâ:u,turpe re latu,ideft,ad referendum 6dc,

STudui Louanii,eft oratio bene latinaÆtiam.

Quarei Q^ia propria oppidorfi amp;nbsp;pagorum primæ amp;nbsp;fecüdæ declinationis, fingularis nu meri,cum appellatiuis, domi, belli,hurtii,militiac, ponütur aduerbijs loci in genitiuo, ubi quaeftia fierct per ubi. Déclara: Hic quæreretur per ubi,

B iii uW

4

ubi ftiiduifti Si Louanium cft nomen Oppidi fcgt; cüda: declinationis, Si fingiihris numeri, ideoin genitiuo dicitur,ftudui Louanij. Sic: lum Romac, corno domi,iaceo liumi.

NAtus Athcnis,eft oratio congriia'; Etiam.

Qiiare lt;nbsp;Qnia propria oppidorû Si pagogt; rum pluralis numeri, uel tertiæ declinatio nis,cum datiuo ruri,poniitur pro aduerbijs in da tiuo, ó(. aliquando in abiatiuo, ubi quæftio fieret per ubi. DccIara:Hic per ubi quæreretur,ubi na-* tuseftConradus^ Si Athena? efi nomen oppidi pluralis numeri, ergo in datiuo uel abiatiuo dieP tur,natus Athenis. Sic habito HierofoIymis,Stu-' deo TiburijTerentius eft natus CarthaginijCorv* tineomeruriSic.

VAdo Romam,eft oratio congruaÆtiam.

Quare^ Quia propria oppidorû Si pagogt; rum ponûtur fine præpofitione in aceufa^ tîuOjCum ablatiuis rus Si domus,ubi quæftio fie^ ret per quo. Déclara s Hicquærcrctur q uadis^ ôC Roma cft nomen oppidi, ergo per acculàtiuû di-* • citur,uado Romam.Sic, eo Gandauü,nauigo An tuerpiam,ucnio domum,ambulo rus.

VEnio Roma,dicitur ne congrue Etiam.

Quare'I Quia propria oppidorû Si pago' rû ponûtur in abiatiuo fine prçpofitione, ubi quæftio fieret per unde uel qua, cû ablatiuis domo uelrure. Déclara : Hic per unde quærerct, unde uenis Si Roma cft nomen oppidi,crgo in abiatiuo dicitur,ucnio Roma, Gandauo,rure,do fno.Quaibis GandauunT; Dortraco.

Vbi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quo loco.

Quo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad quem locum,

id eft.

Vndc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quo loco.

Qua» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per quern locum.

Inucnics praepofitionem aliquando additam, lit fum in domo. Vado ad Romam,uenio de Ro.* roa amp;c.fed multofæpius omittunt.

O Meliboce,eft oratio latina^ Ita. Qu^re* Quia aduerbiii ô habet uocatiuü. Sic,heus, ut heus bone uir.

OCeulocaute, eft oratio congrua C Etiam. Quare'ï Quia aduerbium adiacet fuo uagt; bo in bono fenfu.Declara:Caute eft aduer bium, SC adiacet huic uerbo occulo. Sic, canto ftiauiter, afpicio crudeliter, incedo honefte, uiuo cafte,iaculor longe Sfc.

Parum uini eft locutio apta^ Etiam. Quare? Quia nonnuUa aduerbia locijemporis, SC quantitatis,ornate regüt genitiuum.Decla^ ra ; parit eft aduerbiü quantitatis, amp;nbsp;habet geni.* tiuum,Sic,eó loei, huccine rerum,eó fuper.-biæ nufqtiam terr.arum,titc temporis, pridie pa^ fehæ, poftridie nuptiartim,fatis pecuniac,modicii uini,abundeingeniiamp;c.

VIr SC uxor, eft oratio latina Eft. Quarequot;; Quia coniuólio habet fimiles caiüs fine dp uerfo regimine. Déclara: Et eft coniuftio, Sc habet nomîatiuos,uir,uxor.Cur dixifti fine di uerfo regimine^ Quia fie non neceflario poneren lur in eodem cafu, ut libvr meus et ConradiiEmi

B iüj duca»-

ducato amp;nbsp;pluris. Idem contingit in interrogate uo amp;nbsp;refponfiuOjUt cuius eft pennalt;Mea.Quanri cmifti^Ducato.

VIr ÔC uxor litigant,no'nne bene dicitÆcnc dkitur, Quare ï Quia copulata per conhe dlionc copulatiuâjægpollét uni purali.De clara: Vir óC uxor funt copulata per coniüólioné, amp;,copulatiuam, 8C æquipollent uni plurali,quta apponitur uerbum pluralis numeri,litigant.

A D patrem, eft ne eleganter didiütf Etiam. Quarelt;;Quia ad præpofitio,accufatiui a' ■*'lus,habet poft fe accufatiuum pattern.

A Domo,eft oratio bene latina'fEtia.Qua'» ret;Quia,à,præpofitio ablatiui cafus,habet poft ie ablatiuum,domo.

HEi mihi eft oratio cögrua'; Etiam.Qiiarei Quia hei amp;nbsp;uæh capiüt datiuum, ut hei mi fero mihi,uæh,oh: O,heu, amp;nbsp;pró,uolunt nominatiuum,accufatiuum, SC uocatiuum,ut heu me miferum. Heu prifca fides,ó fortunati, è no*quot; btlem animum,ó fortunatos nimium(bona fi fua norint)agricolas, ProfummeJupiter, Pródeiï atç hominum Edem.

TERTIA HVIVS OPVJSCVLI

pars continens paulo maiora amp;nbsp;diificiliora pro ante dida intelligentibns.

VAM artem profiteris'iGrammati cam; Quid eft grämatica«; Ars reifte Icribendireftcqueloquendi. Quot font partes grammatics^ Quatuor.

Qü«? Litera,fyllaba,di(fHo^5i oratio. Vndedp citurlitera i àutura,quam patitur plerunque. Literacquotaccidunt'JTria. Quæï Nomen quo appellatur . Figura, qua depingitur . Potc^ ftas,qua ualet-Habent ne literæ aliud nomenïHa bent. Quod^ Elementum. Quarc quot;î Nam ut ex terra, aqua,acre,igné,corpus conflatur, ita ex lite ris fyllabac diftiones'ep conftant.Differunt ne ali--quidjlitera 8C elementumlt; Etiam, fi ^pprie loqua murmam literafcribitur, elementum j^fertur,fed differentia raro obferuatur. Quotuplex eft li^ tera^Duplex. Vocalis amp;nbsp;confonans.Quot uocales fiunt aliquando confonantes Duæ. Quacti 8i u. Quandoi Dum præponuntur uocali in eadem fyl laba,ut ianua, ieiunus, iecur, adijcio, iocus, luno, jcritas, uita, uolo uult. Fit id femper'' Minime, '/bi nonï In Græcis amp;nbsp;Hebræis i,folum eft uocagt; ls,ut Icfus,Iefle,Iäfon. Quotuplex eft cöfonans^ DupIex.I^omodo'; Muta amp;nbsp;femiuocalis. Quot funt mutæïNouem. Quæ'îbc dfgk p qt. Qua-re dicutur mutæ Quia refpeélu aliarum parum fonant. Quotfuntfemiuocales^ Septem. Quæd m n r s X Z.Quare dicuntur femiuocaleslt;Quia pie nam uocem non habent ut uocales, amp;nbsp;clarius foquot; nant quam mutæ. Quot funt liquidæ'ïDuç.Quæ'J 1 amp;nbsp;r,olim etiam m amp;nbsp;n. Quare dicuntur liqup dæ Quia poftpofitæ mutis finunt præcedcntem uocalem corripi,tanquam liqueant,â/ confonätiü uim perdant, ut pharetra, uolucris. Quot funt duplices ^Duæ. Quæïx amp;nbsp;z. Quare dicuntur du pliées^ Quiaduarumliterarum loco ponuntur, B V utx

ut X c s aut g s, ut pax, grex:z pro fî,ur pàtrkc pro patriflo.Syllaba quid eft,amp; cætera.Vnde die: lur fyllaba^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, comprehendere.

quiafyUaba eft literarum comprehenfio,ideofola uocalis improprie fyllaba dicitur:DafyIIabam fv ne uocali.Nulla eft.Quot acddunt fyllabæ'JQua-tuor.Quæ^ Tenor,fpiritiis,tempus,numerus. Tlt; nor,eft accentus, aut grauis,aut acutus,aut circu-flcxus,ut bona,dos,bo' acuitur,nà deprimitur,fiult; grauatur:dôs circunfledlitur .Spirit’ aut afper eft ut crux:aut lent«, ut lana. Temp’,eft prolationiï menfura.Longa fyllaba habet tempora duo,brc--uis unum. Sic. Numer’ eft quo fyllaba conftat,u: ab una litera ad fex,ut A, ab,abs,mös,frös,ftirps, Aldiisunicamfeptem literarum aftert ex Vitru^ uio, quod eft ftriglx. Quæ eft régula de fyllaU tilt; Quoties ti præponit in eadem diftione uoca/ li, profertur ut ci, ut gratia, tentatio, docflicr. 0,10t modis hoc uerfi non eftlt; Tribus. Quibiis'l Præcedcnte x aut f, ut miftio uel mixtio,quæftio. Differentia impediente, ut litium à lis, uitium a uitis,ut différant à nominatiuis,licium uicium.

Et cum diftio Græca fuerit aut Hebraca, ut tiara, mantia,Mathias.Quid eft diélio'^etc.Diftioni q: accidunt';Duo.Figuraamp; fpecies. Quot modis di-ftiones componuntur i Quatuor. Quibus i Ex duobus integris, utfuburbanus, egojpfe,adamo, fubuibane,perfæpe,adamans. Ex diiobus corru^ ptis,cfficax,ab ex facio: Idc,ab Is Si dcmum,qua fi is iterum,efficio,efficaciter,cfïiciens. Ex inte^ ^ro Si corrupto, aut fyllabica adiefticne, ut ine/ ptUSj

f tn?,egomct,perficio,inepte,perfkicns. Qi! id eft lyllabica adieftioi Syllaba cuius fignificatio in co pofitione tantum deprehenditur,ut in pronomi-' ne hac quatuor inet,tc,ce, pte;ut egomet,tute,hu^ iufce,fuapte. Turnet non dicitur,fcd tute,aut tute-met,ut différât à uerbo.Ne dicas, magiftermet nc fcit,quia met foli pronomini datur. Ex corrupto Ct intcgro,ut nugigcrulus,a nugæ ôC gerulusuific ab ifté Iiic:a!ludo,affabre,alludcns. Ahquando cxcopluribus, ut imperterritus, egometipfe ad-obruo,tnexpugnabiliter,adoperics. Figura? quot funt^Duæ. Simplex amp;nbsp;compofita. Cur cum Pri^ feiano non ponis dccompofitam Quia deriua^ tio reftius dicitur, quam figura, ut magnanimi-* tas à magnanimus. Figura quid eft'! Simplicis à compofiro difcrctio. Quoto modo componitur refpublica'! Primo,quia ex duobus integris. Mugt;-niceps fecundo,quia ex duobus corruptis. Da in--tegra,Munera capiens. Ineptus tertio modo com ponitur,8;c.

NOmen quid eft i Pars orationis cum cafu,corpus aut rem,proprie commit nitcnie fignificans.Quid eft corpus^ Quicquid fentitur,ut lapis,aër. Quid eft res'! Quicquid nullo fenfu percipi tur,ut angelus,anima,uirtus. nbsp;Vnde dicitur nOquot;

men'! Ab 'ó»ogt;ta,id eft,nomen,aut à nofco qa rem notificat. Quotuplex eft nomen! Duplex. Adie-(fliuum et fubftantiuum. Vnde dicit fubftantiuu! à fubfto,quia adieétiuo fubftat. Vnde dicit adie^ diuu!Abadiicior,quiafubftantiuoadiicî. Quot modis

IDodis fubdantiun declinatur'i Diiobus. Quibiis^ Per unum genus, iit hic Pater, hæc mater,hic dtx pinuSjhacc domina.Per duo genera,ut hic 8i hxlt;; parens. Quot modis adieftiufi declinate T ribus. Quibus^Per unfi finem, ut hic amp;nbsp;hate amp;nbsp;hoc felix. Per duos,ut hic et hçc fortis,8lt; hoc forte.Per tres, ut hic accr,hæc acris, hoc acre, bonus bona bonu. Nomini quot accidunKSex. Quæ'fQualitas/om paratio amp;:c,Ciir Donat“ omittit pei fonam'' Quia accidens datur cum uariat. Omne autem nomen eft tertiæ perfonæ,praeter uocatiuos. Cur omittit fpeciem Quia per figuram facile intelligitur. Cur omittit dcclinationem Quia in cafu intelligt; gif .Qualitas quid eft Communis à proprio no* mine diftindlio. lacob’ cuius qualitatis'fPropriç. Quomodo propriÇjCÛ fit multoiv nomen, ut la,^ cobitjj pariles'? Hoc non eft in unica fignificaticP ne.Sol,cuius qualitatis? Appellatiuj.Quid eft ap^ pcllatiuç,CH fit unius nomenï Effet multoai in U^ uica f)gnific3tione,nifi res decifent. Sic Deus,Lugt;' na.Quot funt proprioiv nominum fpecies ? Qua tuor, Prgnomcn, nomen, cognomen, agnomen. Pracnomen,eft quod differcntiæ,aut amicitiac cau fa nomini prçponitur,ut Publius.Nomen eft pro' priç uniufeuiuftp fuu,ut Virgilius.Cognomen eft cognationisnomëjUt Maro. Agnomen eft quod ab aliquo euentu imponitur, ut Torquatus. Pe' rottus, Sulpjtius, Aldus, cçteriquc Itali ferme' in fuis rudimentis ponunt ex Prifcia.uarias nominu lpecies:Eas fi quis defiderct, ex Sulpitio lie habe'

(in nolit, ad alia his oinifTis properato.Species

ik qua cognofcitur primitiuü à derniatîiio. Spd'» tics nominumduælunt,primjtiuaôlt;deriuatiuai Communes proprioi^! appellatiuorumqj fpecies (ut cenfet Prifcia.)hæ funt : Corporale,quod cor-« pus fignificat,ut lapis. Incorporale, quod incor^ poreum. Homonymum, quod una uoce diucr-« fa fignificat, ut nepos. Synonymum, quod curt diuerfum fit uoce,idem fignificat, ut cnfis,gladi% mücro. Appellatiuorum propriæ fpecies funt decem Si odlo. Adieéliuü cft, quod adrjcit proprijs uel appellatiuis,amp;: fignificat laudem uel uitu perationem, uel rtediü, uel accidens unicuique.

Ad aliquid,nomen eft quod fine intelleftu illius ad quod dicitur, proferri non poteft, ut pater films.Quafi ad aliquid eft, quod cum fignificet aliquid contrarium,aut adhærens,tamen non etiam illud fignificat ex quo accipit denominationem^ ut dies,nox. Gentile,quod gentc fignificat,ut Grç cus,îtalus. Patriü, quod «à patria fumitur, ut Romanus . Interrogatiuü,quod cum interrogatione profettur, ut qualis lt;nbsp;Infinitum, quod incertum quid fignificat,ut quis. Relatiuû, quod refert ali-quid,ut alius.Colleâ:iuü,qd in fingulari multitu-dinem fignificat,ut popuP.Diuidufi,quod à duo-bus uel pluribus, ad fingulos refert, aut ad plures in n umero pari,ut uterqj, bini, terni. Fiftitiü eft, quod àproprietate fonoruper imitationem fit, Ut tmtinnabulu. Generale, quod in fpecies diuidi poteft,ut animal. Speciale quod à genere diuidi-tur,ut homo. Ordinale,quod ordincm fignificat, Ut primus. Numerale,quOd numei^t demonftrat, ut duo.

tit duo. Abfolutum,quod per fc plenîî eft,ut ratio. Temporale eft, quod tempus oftendit, ut menfis. Locale,quod locû,aut fpacium indicat,ut longingt;’ quiis. Species deriuatiuorfi fiint hac:Patronymi'' aim,ponêrtiiiïi,comparatiiiii,fuperlatiuum,dimi.' nutiuü,dcmon ftratiuü,uerbalc,participiale,et ad^ uerbialc. Ex his quia reliqua fuo loco dicemus, nunc hæc nofle fit fatis. Pofteftîuü eft, quod cuni genitiuoprincipali fignificat aliquidex hisqux poflidentur.Diminutiuü eft, quod diminutionem fui primitiui abfolute demonftrat. Denomina'-tiuü eft, generaliter omne quod à primitiuo no^ mine denominatur. Verbale,qd à ucrbo,ut ama-' tor. Participiale, quod à participas, ut amandus.

Aduerbiale, quod ab aduerbqs, ut craftinus.

Comparatio quid eiKRei ad rem collatio. Po fitnius,quotæ declinationis'; Semper fecundj, aut tertiär,amp; in fœminino primç, utdoél’ dolt;ffa dogt; dum, fortis forte. Comparatiuus quota: dechgt; nationis Semper tertiæ, communis generis fub or, amp;nbsp;neutri fub us, ut hie amp;nbsp;hare fortior, amp;nbsp;hoc forti*. Superlatiuus quotç declinationis'; Semper fecundç,amp; primç,in mus,ma,mum:ut fortiflim*, fortiffima, fortiftimum.Comparatiuus unde for^ matured genitiuo uel datiuo fui pofitiui in i,adie^ fta or,ut doft i doftior,forti fortior. Superlatiu’ unde formatur'; à nominatiuo in cr,adiefta rim*, ut piger,pigerrimus, pauper pauperrimus. Aut i pofitiui genitiuo uel datiuo in i,adieftaf amp;nbsp;firn*, utdofti* ftiflimus,forti fortiftimus.

'niftcr finiftaior finiftitnus.

Bon*

Bonus melioroptîmiiî. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Malus pieor pcffirnus.

Magnus maior maximus. Paruus minor minimus.

■ Multus plurim*,multa plurima,mulj“ tum plus plurimum.

Munificus, munificentior munificent tiffimus.

Sic honorificus, Mirificus, Magnific’j amp;nbsp;fimilia à facio. Item.

Qua: fact Maledicus,Beneuolus,amp;c. unt cöpat lüuenis iunior,fine fuperlatiuo. ntiü aut fu Ncquam nequior nequiflimus. pcrlatiuü Extra exterior extim’ ucl extremus, irregulari Citra citerior citimus.

ter^Hjc; Vitra ulterior ultimus.

Prope propior proximus.

Dexter dextcrior dextimus.

Matur’ ior maturrim’,uel maturiflim* Satur,ior,faturrimus, uel faturiffim*. Vetus uetcrior ueterrimus.

Poft pofterior poftremus.

Supra fuperior iupremus. Intra interior intimus. Infra inferior infimus.

Ante anterior,fine fuplatiuo. nbsp;nbsp;ut

Adolefcens i'enex,amp;c.

Facilis facilior facilimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic eunt i.

Agtiis,gracilis,humil's,fimilis,docilisóóc.

Hxc fecundum uulgatiorem opinionem ditfhi funtjde quibus acutiusin libro quarto grammatte cjnoz

c« noftrac difputauîmus.

comparationvm exempla.

Anftus in mafculino gencrc: Ntö hk fanél*, ^^fanélior fanélifliraus. In fccminino gne: ha:C *^fan(fia,fan(flior,fanélifïima.In ncutro gene-re:hoc fancium,fan(ftius,fanéliflimum.

Huius fanéli fanélioris fanéliffimt.

Gtö Huius fanélç,fanélioris,fanéliflinraf4 Huius fanéli/anélioris/anéliflïml. Huk fanélo/anéliori/anéliflimo.

Dtö Huk fanélx,fanéliori,fanéliflinix'.

Huk fanélo,fanélion,fanéliflimd.

Hücfanélum, fanéliorem, fanéliifimü-AceS nbsp;nbsp;Hanc fanélam/anéliorem, fanftifßmä.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hocfanélum/anélius/anéliflimum.

O fanéle,fanlt;ïlior,fanlt;fliirime.

Vto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O fanlt;fla,fan(flior,fanéliiTima.

O fanélum,fanélius,fanéli(Timum.

Hoe ktö, ianéliore uel ori, fanifliflimO. Abitö Hac ftta,fanéliore uel ori/anéliflïma.

Hoe fctö,fanéliore uel ori,fanéliflimo.

Ntö,Hi lànéli,fanélior£s, fanéliffimi» Et plu. Hç fanélç,fanéliores,fanéliflimç.

Hçc fanéla,fanéliora,fan(fliiï(ma.

HoiÿfanéloiVjfanélioiÿ, fanéliflimoiit.

Gtô nbsp;nbsp;nbsp;Ha(ÿfanélarü,fanélioiv,fanéli(rimaiÿgt;

Hüiÿ fanélorü,fanélioiÿ,fanéliflimoqi.

Dto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;His fctîs,fan«flior ib’,fcifljinis,in oï gne.

Hos fanftos,fanlt;fliores,fanéliflimos.

Ac(5 Has fanél3s,fanéliores,fan(flilfimas. Hatc fuiéla,fanéliora,fanéhnuna.

Vocstîuus eft (îmilis nominatîuo,amp; aMtûs dtS.

Skcomparabis magnus maior maximus, Si cætera in us.Sed mulius/omparatiuü in fingti lar i non habet in mafculino Si focminino genere. Niger, In mafculino genere,Ntô hic niger, nigrior,nigcrrimus: In faminino gne,h{C nigra,nignor, nigerrima: In neutro gnc. Hoc nigrum,nigrius,nigerrimum.

Huius nigri,nigrioris,nigcrrimi.

Gt3 Huius nigrx,nigrioris,nigerrimar. Huius nigri,nigrioris,nigcrrimi. Huic nigro,nigriori,nigerrimo.

Dt3 Huic nigræ,nigriori,nigerrima:.

Huic nigro,nigriori,nigerrimo.

Hune nigrum,nigriorem,nigerrimum.

Accô Hanc nigram, nigriorem,nigerrimatn. Hoc nigrum,nigrius,nigerrimum. O niger,nigrior,nigcrrimc.

Vtô Onigra,nigrior,nigerrima.

O nigrum,nigrius,nigerrimum.

Hoc nigro,nigriore uel ori, nigerrimo. AbJtô nbsp;nbsp;Hac nigra,nigriore uel ori,nigerrima.

Hoc nigro, nigriore uel ori, nigerrimo. Ntô Hi nigri,nigriores,nigerrimi.

Et plu. Hæ nigræ,nigriores nigerrimx.

Hxc nigra,nigriora,nigerrima.

Hoiv nigroiv,nigrioiv,nigerrimoni.

Gtô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haiv nigrai5î,nigrioi^,nigerrimant.

Hoi^t nigroi^,nigrioi^,nigcmmoiÿ.

Di5 nbsp;nbsp;nbsp;His nigris,nigrioribus,rimis, in oî gne.

Hos nigros,nigriores,nigerrimos.

C Accô

omni ginere,

Hos dukes,dukiores,dukiflimoj.

Acco nbsp;nbsp;nbsp;Has dukes,dukiorcs,dukiflimas.

Hacc dukia,dukiora,dukiffima.

Vocatiiius fun ilis eft ntö,amp; ablatiuus datiuo.

Sic eunt fortis,fuauis,mitis,amp; fimilia.

•j-iElix, In mafculinogenere ; Nominatiuohic felix,felkior,feliciflimus:ln fccminino gene-

J- re,Iiæc felix,felicior,fe]ici(Iima;In neuiro gc ncre,hocfelix,felieius,felicifl[muni.

Hl lius felicis,felieioris,feliciflimi.

Cto Huius felicis,felicioris,felicifrun£.

Huiusfelicis,felieioris,felicifrimi.

Huie fehci,feliciori,feliciflimo.

Dto Huie felici,feliciori,feKciflimx.

Huie feliti,feliciori,feliciffimo.

Hunc felicem,felicioi em,feliciflrimumi AccS Hane felicem,felicioreni,felicif[imam.

Hoc felix,fclicius,feliciflimum.

O felix,felicior,fclici(Time.

Vtô O fclix,felicior,feliciflima.

O felix,felicius,felicifl'imum.

Hoc felice, uel fclici feliciore uel ftliciori feliciilimo.

Ablto nbsp;nbsp;Hac fekee uel ci,ciore uel ori,feliciftima.

Hoc felice uel ci,ciore uel ori,feliciffimo. Et plu. Ntó Hl Felices,feliciores,fclicifl’imi.

Hxfelices,feliciores,felicifliniac.

Hxc Felicia,feliciora,feliciftima.

Hoi^ Feliciuni,Felicioi^,Feliciftnnoi^.

Ctö Ha^t feliciuin,felicio]^ Feliciftunagi.

C i) Hoi»

Hoivfelicnim,f£lkîoni,felicîflimonigt;, Dtö His felicibus,felicioribus,felidflimis, in omni generc.

Hosfeli£es,feliaores,felkiflimos.

Acc3 Has f£lk£s,f£licior£s,f£lidflimas.

Hæc felida,feliciora,felkifbma.

Vtfis fimilis £ft nominatiuo, amp;nbsp;ablatiuus datiuo;

Sk cunt mifcrkors, prud£ns,fol£rs,audax,amp;c. Genus quid eft'ïScxus difcr£tio, amp;nbsp;mafeulini à Cf^' tcris diftindlio. Genera nominü qt funtquot;; Septem. Quæ^Mafeulinum amp;c.Cur Donatus folum qua^ tuor ponit Quia commune cædit in commune duûm, qd uulgo commune nucupat :amp; commune triû,qd omnedkitur:amp; fubcöc,td eft cpkocnuffl DubiSfemp mafculinü,aut fccmininü,aut neutrû eft; ita Donatus fufficienter gna enüerat. Nu-^ luerus quid eft^Diftiois forma q dikretionc quan titatis facere poteft. Roma in pluvali'fcaret.Cur^ Quia oia ^pria ut^pria funt, carentplurali,nifi fint tm pluralia, ut Âthenæ. Cur dicis ut propria funt^Quia ^pria pro multis eiufdcm nois,propri oi^t naturain perdüt,ut lacobi,Scipiones,amp;c.

Cafus quid eft Declinationis gradus, amp;nbsp;funt fex.Nominatiuus,qui SC redlus.Genitiuus,qui 8£. patrius,amp; poflefliuus.Datiu’,qui amp;nbsp;commenda-tiuus. Accufatiuus,qui SC caufatiuus. Vocatiuus, qui amp;nbsp;falutatorius.Âblatiuus,qui SC comparatiu* SC Latinus dicit. Quot funt reéîiïDuorNominari uus, sc uocatiuus. Quot funt obliqui Quatuor. Cenitiuus,datiuu5,accufatiuus,ablatiuus.

Dcclinatio quid eft^Didionis per cafus in fîne uarii^

uariatio. Vnus,quotç dedinationislt;Nul!ius in no-* mine-Cur'i Ç^iia habet feciindatn declinationcm pronoininis,ut unus,una,unuin,unius uni. Quot font talia^Nouem. Quf; Vnus,ullus,uter,nullus, folus,alter,totus,alius quis. Quot iftorum ha^ bent uocatiuum^Tria. Quae'ïTotus,folus,ôC un’. Déclina magifter per régulas Donati.Non difci^ mus,quia declinatiöum régulas ex alio libro com modius difccmus.

PRonomc quid eft«; Pars orationis quae pro nomine pofita tantundem pene fi-* gnificat, perfonamip interdu recipit. Vnde dicitur pronomen'fa pro amp;nbsp;no^* men,quia pro nomine ponitur,ne nôis iteratio faftidium pariat. Qyot funt pronominai Quindecim. QuæÆgo,tu,fui,tlle,ipfe,ifte,hic,is, meus,tuus,fuus,nofter uefter,noftras ueftras. Cur omittis quis,talis,qualis,a Donato inter pronomina numerata Ï (^ia quis, qualis, talis,tefte Prifciano,nomina funt, non pronomina,licet cum multis alijs aliter doceat Donatus. Cur ita i Quia proprium eft nominis certam fignifkare per fonam,licet Donatus dicat, perfonami^ interdum recipit, amp;nbsp;loco proprq nominis poni,hoc iftis non conuenit,ergo nomina funt, non pronoia . Ideo etiä qualitas omittitur, quia nulla pronoia funt infînita.Ergo in pronomine non eft genus cornu-nc duü, qd Donatus pofuerat ^pter talis,qualis. Nam noftras,ueftras omnis generis funt; quialc-gimus noftratia uerba 8C e.

Quot pronomina habentuocatiuosî Quatuor C üi Qu«;

Quae? Tu,mtus,noftcr,noftras. Qiotupkx eft prononicn?Qiiintuplex.Quoinodo?Demonftragt;-tiuum,relatiuu,pofleff’iuü,gentile, amp;nbsp;reciprocum.

Meus,quale pronomen^pofTefTiuum. Quare? Quia per ipfum poflideri aliquid fignificamus.

Quot funt ^nomina pofTcfliuaïQiiinqj.Quæ? Meus,tuns,fuus,nofter,uefter. nbsp;Quod eft nomé

his fiinile?Cuius cuia cuiiim,ut cuia eft penna? Noftras,quale pronomen? Gentile ôf patrium. Quare? Quia per ipfum gentem patriamlp indi-* camuSjUt noftras, id eft noftrç gentis uel patriae.

Quotfuntpronominagentilia? Duo. Quae? Noftras amp;nbsp;ueftras. Quod eft nomé his fimile? Cuias,ut Cuias es?Romanus amp;nbsp;c. Sui quale pro--nomen?Reciprocum. Quare?Quia fui fignifica--tionem in fe refletfhit ut inuidus fibi nocet, fe Içquot; dit. Quot funt pronomina reciproca?Duo. Quae? Sui amp;nbsp;fuus. Déclina noftras: Nominatnio hic 8L haec ÔC. hoc noftras,Genitiuo huius noftratis,Dt5 Iiuic noftrati, Accufatiuo hunc amp;nbsp;hanc noftratem amp;nbsp;hoc noftras. Vocatiuo ô noftras, Ablatiuo ab hoc amp;nbsp;ab hacSfabhoc noftrate uel noftrati. £t pluraliter.Nominatiuo hi amp;nbsp;hx noftrates, ôC no-ftratia. Genitiuo hoi^t S/C harum amp;nbsp;hoi^ noftras tium, Datiuo his noftratibus. Accufatiuo hos amp;L has noftrates, amp;nbsp;hxc noftratia. Vtö ô noftrates, amp;nbsp;ônoftratia, Ablatiuo ab his noftratibus. Eodc mododeclinatur Veftras. Cur noftras amp;nbsp;ueftras praeter morem pronominum fumiit in declinatio ne articules? Quia habenttertiam declinationem oonjinum. Cur meus, tuus,fuus, uoftcr, uefter, non

non fiimüt articules, cum habeant fecundam dc^ cAnationem nominumlt;Quia adieéliuafunt.Iatn doftiflimi aflerunt adic(fliua fecundæ declinatio*-nis carere articulis, ut bonus bona bonum. Déclina Idem . Nominatiuo Idem eadetn idem. Genitiuo eiufdem, Datiuo eidcm,Accufatiuo cun dem eandem idem, Ablatiuo ab codem eadem eo dem. Et pluraliter, ijdem uel eidem eacdem eadc, Genitiuo eorfidem earudem eoriidem. Dtö eifdc uel ijfdem, Accufiitiuo eofdë cafdem eadem, Ab-* latiuoeildem uel qfdem.

..^Erbum quid eft lt;nbsp;Pars orationiscS tcpore amp;nbsp;perfona, fine cafu,aut age / re aliquid,aut pati, aut neutrum figt; gnificans. Vndedicituruerbum'lâ iierbero, quia aërem uerberat cum profertur. Amandi quæ pars orationis\ Ver-bu. Amandi fignificat cü cafu, quomö igil eft uer-bumlt; Cum cafu qdem fignificat, fed abfij gencrc mafculino,fa:minino,aut neutroilamintellige fine cafu cui genus accidit. Amandi, cuius temporis, amp;nbsp;qtæ perfonæ Ex declinatione no(citur,ut amandi te gratia uenio,id eft, ut amem, hie præ-fentis temporis eft,primæ perfonæ. Et itarefpon detur de omni gerundio amp;nbsp;fupino. Quid eft gc-rundiumquot;? Verbum in di do dum,fignificationem eius à quo defcendit,gerens,ut legendi legendo le gendum. Quid eft fupinumÆoniugationis finis, in um,uel in u defînens, ut leftum leftu.Oportet quale uerbum^Imperfonale aéliuç uocis,flf con-wgatur fie ; Inditatiuo modo tempore præfenti,

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” G üi] Opor-

Oportet.Præt€ritoifT»perfelt;5lo,Oportebït.Prafgt; terito pcrfe(flo,Oportuit.Prftcrito plufquamper fefto,Oportuerat.Futurooportebit.Imperatiuo tempore praefcnti, Oporteat. Optatiuo utinä,O^ porterct,Oportuiiïet,Oportcat. Coniur.ftiuo,ai Oporteat, Oporteret, Oportuerit, Oportuiflêt, Oportuerit.Infinitiiiooportere,Oportuifle.Futu ro caret.Sic eunt,Pœnitet,decet,amp; plura.Da imp fonalia adiuæ uocis: Rcfert,intereft,cft,qua: trta quemuis genitiuum cupiunt praeter primitiiios, Mei,tui,fui,noftri,ueftri, noftrum, ueftrum. Pro quibus intereft ôi refert, cupiunt ablatiuos,Mca, tua,fua,noftra,ueftra: Et,cft,nominatiuos Meurt tuum,fuum,noftrum,ueftrum,ut magiftri inter.«' eft diligenter docere, difeipuli refert ftrennue dk fcerc, no tua intereft mea carpere fi quid peceem, ineum eft te caftigare,non tuum eft hoc feire. Accidit,euenit,contingit,fit(ç,placetlp.

Et libet,at^ licet, liquet, expedit,adde doletip, 5uccedit,conftat,praEftat,reftatlp,uacatlt;p, iSuiFicit,^ conducic,auct uerbü atep datiuQ. Vt lix bet mihi abire, præftat mihi egere q iniufte ditari.

Pccnitet,8Ctædet,miferetlt;p,piget(p,pudet'(p, Qiiartoscum patrijs infinitumue requirunt, Vt pcenitet me peccati,aut poenitet me peccaf-fe. Quartum uult decet, atque iuuat, deleftat o porter. Vt me deleftat ftudere, non decet te ira«' (ci. Omniadidla fere'interdum pcrfonalia,ut domum tuam decet fanftitudo, amp;c. Imperfo* nalium pafiiux uocis coniugatio liquet ex Dona.* to, ut amatur, dotetur, SCç. nbsp;Verbo quot accp

duntgt;

dunt^Septem. QuaUtas coniugatïo Sfc.aut orto fi pro qualitatc,modiim,formam(5,ponas.

Modus qd eft i Diuerfa inclinatio animi,uarp os eius affeftus indkans.Modi qt funtlt; Quinque. Qui^lndicatiuus amp;c.Quare omittis modum im-perfonaleni,qucmponit Donatus^Quiacum uer bum imperfonalc modos habcat ut perfonale,iure ab alijs inter modos non locatur . Imperati-üus etiam deprccatiuus dicitur,quia per ipfum a-liqd pre£amur,ut, Miferere mei deus.Quç funt o-ptatiui notïc^ Vtinam,o(ï,ut §, amp;nbsp;fi qua funt ad.-uerbia optandi,aIia.Da exemplum de ut.Ouidius dé Diana : Oralp retro Flexit, amp;nbsp;ut uellct prom.-ptas habuifle fagittas. Da exemplum de nbsp;nbsp;Nero

apud Suetoniü: Quam uellem nefcire literas. Da optandi exemplum fine nota. Alphis Ouidiana, Veilem nulla forem. Coniüéliuus uocatur etiam (iibiundliuus,quia ipß alterum uerbum fubiungi-tur.Quæ funt notæ coniuéliui'îSi,dum,cum,quin amp;nifiamp;c. Forma quid eft^ Verbi fpecies. Ledlito unde formatur. Patebit ex alio libro. Coniugatio quid eftï Verbi declinatio.Coniuga tiones uerborü qt funt gt;; Quatuor. Cur ergo Do^ natus folu ponit tres'JTertia Donati cpdit in terti-am breuem,amp; tertiam longa, quä qrtam dicim’. Prima qux eft*^ Non difcimus,quiabreuius amp;nbsp;fa-cilius per à ante re Si cætera cognofcimus, licet Donatus reóledoceat. Sum cuius coniugationis aut generis“;Nullius. Quare^ Quia eft penitus a.-nomalum,nec in o nec in or definens.Cur eft ano nulumC Quia irregulariter coniugatur,ut edo et

cft,fero,uolo, quae tria funt tertiæ coniugationis, quia dicim’ edunt, ferunt,uolüt,ut legunt. Sü au-* teeft penit’ irreguläre. Quotuplex eftpræteritûlt; Trîplex.lmperfeélü,qlt;î' rem inceptamfuifTe non du perfeftam fignificat,iit legebâ. Perfeclü,quod rem perfefte aftam fignificat,ut legi, Plufquanv perfectum, quod rem diutile prçterqfle fignificat, ut legeram. Amabam unde formatur lt;nbsp;Ab amas fccunda perfona præfentis indieatiui, dempta s Si addita bam,aut bar, ut amabam amabar, à doces, docebam docebar. Sed in tertia amp;nbsp;quarta, eiiam mutatur i in e, ut kgis lege legebam, legebar,au^ diebam audiebar. Amaui unde formatur^ In pr£^ terito perfeéto non eft formationis generalis re^ gula. Amaucram unde formaturlt;a prçterito per-* fedlo, amaui uerfa i in e,fit amaue, addita ram, fit amaueram: rim, amaucrim.ro, amauero. Ama^ ui,addita s amp;nbsp;fem, fit amauiifem : s amp;nbsp;fe, fit araa--Uiife. Quot tempora fiunt à præterito perfeóto indieatiui Quinque fecundum terminationem. Quæ^Ram fem rim ro fe.Da uerfiis.

Practeritum uerbi de fe dat tempora quædam. Ram fem rim ro fe formabit, cætera præfens. In pafliua uoce hæc tempora fumuntur ex partP cipio amp;nbsp;uerbo fum, ut ledlus eram uel fueram: Amauerim poteftneefleoptatiuimodK Poteft certc, quia Diomedes prætcritum perfedlu opta-* tiui in rim ponit,ut utinam amauerim, nbsp;nbsp;id tieru

cflic authoritate oftedit Prifeiani. Vergib* Aenep dos fexto;Hac Troiana tenus fucrit fortuna fecu^ t3jtd efijuunam fueht.Lu(anu£ lib.primQ; Códi»

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(OX

tor artïs,Finxerit ifta Tages,id eft,utinam Tages lurillefinxeritifla . Amabo unde foi matur lt;nbsp;A ftcunda perfona præfcntis indicatiui fingularis, abiefta s,Si addita bo, aut in pafTiuo bor,iit amas amabo amabor, doceo docebo doccbor 5lt;c. In prima amp;nbsp;fecunda coniugatione. Legcbam unde formatia prima pofitione uerbi uerfa in o in am, amp;nbsp;in pafliuo in ar, ut lego legam legar, ab audio audiam audiar.Sic cçtera in tertia nbsp;quarta cöiu^

gationibus,pteribo,quibo, amp;nbsp;antique audibo,fei-lt; bo amp;:cAma unde formatur'i A fedida perfona prg fentis indicatiui adiefta s,ut amas ama,doces do-ce,audis audi etc.in prima fecüda,et quarta. In ter tia mutât i in e,iit legis legc.In p^tuo additur re, ut amare,legere amp;c. Vnde formatur tertia perfo na pntis imperatiui A prima pofitiôe, uerfa o in Ct uel ent, in prima coniugatione. In alps uerfa o in at uel ant,ut amo amet ament,doceo doceat da ceant Sfc.In pafliuo additur ur,ut ametur amen-tur.Prima perfona pluralis imperatiui pntis Sf fu turi, fit ex tertia perfona pntis abiefta 1addita mus,ut amet amem’: In pafliuo mus in mur uerti tur,ut amemur amp;c. Amate un format^ A teitia g fona pntis indicatiui amat,adieóla c,fic à docet do cete,a legit legite,Ab audit audite. In pafliuo pro te dicit mini, ut amamini. Amato unde formats A tertia perfona amat,addita o,et in pafliuo or ut amator. Ita à docet,doceto, doçetor.à legit,legi-to,lcgitor;ab audit audito,auditor. Amatote un de formatur i Ab amato,addita te,ut doceto docetote amp;c, In pgfliuq tote nertitur in minor, Uta«*

ut amaminor. Amanto unde formatur^ Ab a-* mant addita o, amp;nbsp;in paßiuo or,ut amantor. Sic à docent docento etc. Amantote fit ab amanto addita te fyllaba. Amarcm unde formatur'; A fegt; dida pfona jndicatiui amas, ablata s ôC addita ré, aut in pafiiuo rer.Sic à doces docerem docerer,ab audisaudirc audirer. Sedintertiaiuertiturine, ut legis legerem. Hæc uox eft in pnti optatiui,6i in præterito imperfedlo coniüftiui. Amem unde forinaturlt; Ab amo uerfo o in um,amp; in pafiiuo in cr, ut amer in futuro optatiui amp;nbsp;pfenti coniüdliui pntnae coniugationis. In alrjs o uertitur in am Si in ar,ut legam legar. Amare unde formatur'fà k'' çunda perfona pracfentis,abiedla s,8C addita rc:ut ab ama,amare. Sic à doces docere, ab audis audi-* re.In tertia uertitur i in c,ut à legis legere.In pafli HO re uertitur in ri,ut amari, nifi in tertia,ubi ab-» jefta re,uertitur e jn i ut legere legi 8lt;c.

ADuerbiü quid elK Pars orationis quj adietfla uerbo,fîgnificatiôem eius ex-* planat attp implet. Aliquando etiam mutât aut minuit, ut fortiter fecit,no ibOjparum comeft. Vnde dicitur ad«» aduerbium^ Ab ad,id eft,iuxta amp;nbsp;uerbum,quia iu Xta uerbum ponitur, ut declarer eius fignificatio né. Vnde deriuantur aduerbia^à nomine ut dodlc fortiter. Sed audadler potius quàm audaciter di-* citur, 8i difficultcr non difficiliter,facile non facigt; ' liter. Ab adieftiuis tertiæ in ter, ut à comis comigt; ter. Hæc fçpe obferuantur,non Temper à nomine (ûbfiantiuo,utiucatim,holtiatim,oppidatim,uiri tùn,

tim,Id eft,de uîro ad uirum amp;nbsp;exteraj pronomlgt; ne,ut hue. à uerbo,ut fenfïm à fentio, traftim à tra ho.à nomine 8C uerbo,ut pedetentim,à pes amp;nbsp;ten to. à præpofitione,ut intro amp;;c.Ponuntur item no mina pro aduerbijs,ut foie recens orto, id eft,recê tentoruum intonat,pro torue amp;Ci

Quoi funt interrogatiua locorum d Sex præ* cipua.Quæï

Quô, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad quem locum.

Qua, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per quem locum. ,

Vbi, id eft, in quo loco.

Vnde, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quo loco.

Quotfum qiiem locum uerfus.

Quoufep, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âlonge,Vflt;padquëIocû.

Qux aduerbia refpondentur ad quo';Huc,illuc, iftuc,eô,aliquô,aliô,foras,intrô,ufquâ,nufquâ,figt; quó,nequo,6lt;:c. Quæ refpondentur ad qua^HaCj illac,iftac,ca,alia,fiqua,neq Sic. Quæ refpondent ad ubi lt;nbsp;Hic,illic,iftic,ibi, ibidem, alicubi,alibi,uel aliubi,intus,foris,paffim,ufquam,nufquam,ubilt;p, fieubiamp;c. Quç refpondentur ad unde^ Hine,ip linc,iftinc,alicunde, intus,foris, necunde,ficunde, fuperne,infcrnc ôfc.Quæ refpondentur ad quor--fumlt;Horfum,illorfum,iftorfum,antorfum,rctror fum,dextrorfum,finiteorfum,leuorfum,furfum, dcorfumamp;c. Quæ refpondentur adquoufqueî Hucuf{p,illueuf(^ amp;c.

PArticipium'quid eftTars orati6is,paif tern capiens nominis, partem'q; uerbi. Vnde dicitur participium Ï à parte cagt; piendo.Quot funt tempora in parties pioî

pio‘ïTïia.Quae';Prxfens,præterîfumttfùtur«frt. Ars CHS limt præfentis amp;nbsp;præteriti impcrfelt;Ri temporis. Tus,fiis,xus,amp; uus,prxtcriti perfedtî

plusgperfcdi temporis. Dus amp;nbsp;rus,futuri tcm poris.Pi æfens unde formaturt à præterito imper fedo indieatiui uerfa bam ucl bar in us, ut amabS amans,lætabar Jætans,legebam legens amp;c.

Excipiuntur iens quicns, ab jbam amp;nbsp;quibam. Præteritum unde fcrmatur lt;! à fupino in u,addita s,utà]£lt;fluleélus. Futurum unde formaturlt; In rus fit à fupino in u, addita rus, ut ledu kfturus. In dus fit gtô prxientis, uerfa tis in dus,ut amans amantiSjfit amandus.C^omô déclarai participiiî in ucrnacula lingua'fPracfcns fie: Amans,lieffhcb-bendc(aymant)Præreritum fie: Amat®, heffgchat (ayme):Futurü inrus fic.Amaturus,diefaltt£r'' den licfiliebbcnde (quiaymera) perrelatiuüqu», quæ,quod,amp; uerbû eiufdemtemporis.In dus fie: Amandus,die fal werde licffgehatfqui iera ayme ßfC') Quot funt terminatiôes partieipioi^^ Oélo, Qtiç'‘.A ns,ens,tus,fus,xus,uus,rus, dus. Qiiot ma dis pticipium fit nomen^Quatuor. Quibus^Mu^ tatiôe regiminis,ut amas uini. Neq; cm dirf,amo ■ iiini,fcd uinri.Côparatione,ut amas eu facit amâti cr eomparatiuü. Côpofitione,ubinon ita côponi tur ucrbü,ut innocens indoôl®. Neç enim inno* ceo, aut indoceo dicitur. Amifiîone temporis,uï amandus,prodignusamari. SCc.

COniuniflio quid eft lt;nbsp;Pars orationis, anne* (flens ordinanfqiie fententiani. Vnde dicit coniiindio.^ à coniungendo, quia eætcras par*

fartes in oratîone conîungît.Quc,quaIis conîüngt; ftioŒncIiticafiiieinclinatiua.Quare^Quiapra:'quot; cedctem fyllabam cxrolkns,ipfa inclinatur.Quot funt coniundiones encliticçï Tres.Qu£';(j,ue,nCj ut dixitip communitc'rue/entifnc.

Rxpofitio qiiideft lt;nbsp;Parsoratio.* nis amp;c.Vndc dicitiir prçpofitio'jA--prlt;cponcndo,quia pracponitur cæ-' teris partibus in oratîone. Pncpo^ fitio quot modis in oratîone locate Duobus. Quibuslt;Per compofitio^ ncm,quando eft pars didlionis compofitç figurç, ut adamo. Per appofitionem, quâdo non eft pars didlionis côpofitæ figiirç,ut ad patrem.Da prac' pofitiones actï cafus: Ad apud amp;c. Quô^dicimus cm,ad patrcm, apud uillam, ante ædes,aduerfum ucl aduerfus inimicos,cis Rhenu,citra forum,cir.* citer annos, circum uicinos, circa templum,con--tra hoftcs,erga propinquos, extra terminos,inter naues,intra mania, infra tedium, iuxta maceHü, ob augurium,per parietem, penes arbitros,ponc tribunal,poft tergü,prçter ofîiciü,prope feneftrâ, propter difciplinam,fccundum fores,fecus uiâ,fu^ pra calum,trans ripam, ultra fines, ufiç oceanü, Vticam uerfus. Da prsepofitionts ablatiui cafus; A,ab,abs,etc.Quomodo‘;dicimus enim,A domo, ab homine,abs quolibet, cum exercitu,coram te.-ftibus,clam cuftodibus,de foro,è iure,ex prçfedlu ra,pro cbcntibus,prç timoré, palâomnib’,fine la bore,abf«5 iniuria,tenus pube, qd nos dicimus pu be tenusîProcul dubto,pvoiul iirbc.Da ppofitiôes

utrr-

Mtriiifcp eafusJn fub fiiper et fubter.Quando afftt fatiuo cafui feru junf^Dum motum ad Icxü (îgniâ camus,ut co in tcmplü, curro fub antrum,cado ft» per aquas,ingrcdior fubter lodicem.Quando abgt; iatiuo feruiunt Dum quitté,aut in loco motu figt; gnifïcam*,ut fum in cubiculo,iaceo fub fponda,fe*' dco fup uiridi frödc,dormio fubter lodice. In pro ci ga amp;nbsp;contra aólm folum habet,ut fub pro circH ter aut paulo ante, ueluti crudelis in hoftem,Piu* in patrem.Sub nodlem dixerc uale. Super,pro de abltö gaudet,ut fuper hac re plura tibi aliâs.Clam utriui^ fuit cafus,ut procul. Sed fînem facio,quia in Singulari plene docebimini.

INteriedlio quid eft^Pars orationis fignifi' cans mentis aifeélum uoce incognita. Vn dicitur intcriedlio^ Ab inter jicior,id eft in'» terponor.Nam alijs partibus orationis in' tcrijcitur,feriem orationis rumpens. Signi (icationcs interiedlionü quot funtlt; Pene innumc* rar,ut gaudctis,dolentis amp;c.Da gaudctis,ut cuaxgt; oh,ö.Da dolentis,ut heu,hei,ó,ah. Da admirätiSy ut pap£,ö.Da expauefcentis,ut attat,hei,ah.Da de ridentis,aha,ehe,ahu,phi.Da fatiati,ut ohe.Da eX clamantis,ut prô,ô,ah. Da irafcentis,ut nefas,ina Ium,nefandum, pró ncßs,0. Da laudantis,ut eU‘* ge.Da uitantis,ut apage.Da ridentis,ut ha ha he. Da rcprehendcntis,ut atat. Da filctis,ut au,fi.D* ininantis,ut ueh. Eadé interiedlio ftcpe eft diuerlt;* fantfignificationü.Quö,maluin,nefas,infanduitU qu£ nomina funt,fîunt interieóIioncslt;Nam lt;)cqd animus intertjcit, quodetra^ocontextusinaquot;^*

integer,fit intcrieftio. Virg.în j. Aencid.Nauib* (jnfendum)amiffis unius ob iram,Prodimur. Or do enitn erat: Nos jpdimur amiflis nauibus ob irï unius lunonis, fed cum exclamationem intcrijcit infatidum,qiiafi dicat,pi o icelus indignum.

Quarftiuncularum Defpauterii,dc odlo ora trois partibus cu Latinitatis regulis, Finis.

EIVSDEM DESPAVTERII DE pocnitentia quæftiunculæ puerulis non inutiles.

POEnitcntia quid elK Peccati comifTi cum intima cordis ccntritione, amp;nbsp;fir raoampliusnon peccädi propofito, emendatio.Quiscft pccnitentiac effe dlus^Pccnitëtia angelos !çtificat,im^ pios iuftificar, amifla bona reuocat, Si ad uiia ae-tcrnam inuitat.Quot funt rcdle pccniteti neccfla-ria'JQuinep. Qiiælt;; Venir fpes,cordis cötritio,cul pjc confeilio,eorum qiiæ facerdos fieri iuffit copie tio,peccati fuga. Quo uitatur peccatü'; Peccäi lt;nbsp;cafionem cauendo, utpote uoliiptatë,ludos,îf’b«' ftacula, prauu fodalem,ôi id genus reliqua. Cui mini dimittitur^ Qui neqj dimittit aliis,ne^abla ta pro uiribus reftituit. Quî id probas'îNâ in do^ minica oratiöe dicit:Dimitte nobis débita noftra, ficut Si nos dimittim’ debitoribus noftris. Et Di uus Auguftin’ ait;Non dimittit peccatü,nifi refti tuatur ablatü. Ergo qbufcunqj malefecim’ uerbo uel opere,pro pane uirili fatisfaciamus,8i quiegd odij in queuis concepimus,cradicemus,ut confef* fio nofira firdeo accepta.Quid eft confefliolt;Con

D fefiio

(ertîo eft corâ facerdote îdoneo,uel în extrema rte fcrtitate coram quouis,peccatorri decIaratio.Quît Jem decet efle confeflionem Vcram, de proprijs ' peccatis,integram,citam,frequëtcm,firmam,mogt; deftam,iioluntanam,apertam, cum moderatiôc, ut plane intelligatur,cunque futficienti contrition ne,ita ut hominem talia fcciiTc multum pœnitcar, cum firmo ampiïus non peccandi,amp; deinceps pœ nitentiam aj^ndi propofito. Quid confitcri uon Icnti agcndü eft«; Ante omnia in cubiculo aut celn Iula,uel alio feceflu, fæpe Si multum fecum cogin tet.Vbi,quomodo,quandû,cum quibus,amp; quotp CS,Si quàm enormiter peccaucrit,an locutione,an confenfu,an uoluntate,anopere.Quid boniomin lërit,qd fadlum oportuit. Nec fatis putet,(î menti turn fuifië fateaf, fed qua in re,quid mali attulerit imendacium,explicet. Nec folfi dicat,peccaui in gu Ja,fcd addat quantum, an ebriiis fiierit,an uomue rit ôff.Idtp ubi,amp;: quoties Sic. Vbi afit qiiis fecum Ofc iidiligenf dif£ulTerit,8f p.’nficulauerit,tum de mjjrt cum magna reuerentia, non tanq fabulam recitatui* adeat facerdot em,amp; fado figno fanftf crucis,dicat:B£ncdicite. Deinde poft pauca uerba faccrdotis,ita pergat:

Confiteor deo cocli, Si beate Mariæ uirginf, Si omnibus fandis dci amp;nbsp;tibi pater,quia ab hora q pcccare potui, in pfente diem, pecca ui nimis cogitatione,locutione, Si opere,me3 cul pa,mea maxima culpa.Hic incipiat dicere quópec cauerit:Primü,cogitatione.Deinde,locutione.Po ftremo opere et omilSone.Opere in peccatis moï

talibus,în pcccatîs contra fpm fftm etc.OmîA'iôf, in mandatis,in operibus mifericordiç,Si cçtera,q

» omnia paucis mox apcriam.Vbi autem quæcun-quc nouerit confites, feccrdoti declarauerit,dicat: Qnociincp modo ego miferrimus peccator in his omnibus peccaucrim, dicam mcam culpam,amp; ro go à deo ueniam,et precor beatifiimâ uirginë Ma riam cum oïbus félîs, ôC te pater ut ores jp me do minumlefum Chriftüpeccatorümeoi^ueniâ: fi plura occurrerëtjibf nter côfitercr. A te aüt pater mi fuppliciter peto,ut à peccatis me abfoluas,ôë fa ero faiiftae ecclefiar me reftituas. Quid eft petmi Prçcepti diuini inobedientia.Quideft dcliftü'îEft boni quod fieri oportuit omiflio. Sed differentia pcccati et deliéli plerunt^ côfunditur.Quotuplex eft peccatü^Triplex.Quomodo'; Originale à pro toplafto,qd baptifmatc dcletur. Veniale,quodue nia non caret, SCiam fine confeffione. Mortale, quod fine confeffione Së pcenitentia, ad æternam mortem ducit.

Quot funt peccara mortalia.Scptem.Quçî ' Superbia, Ira, Inuidia, Gula,

Luxuria, Accidia, Auaritiaà Quæ funt peccata in fpiritum fanftumî Pertinax agnitæ ueritatis impugnatio, Pracfumptio,qd deus mifericors eft peccatiSi Veniæ à deo impetrandæ defperatio.

In malis obffinatio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Proximi uirtutis odium 8i inuidentia, Poenitentiæ contemptus,

üuu Pc(cva aUna • Ad mala patranda ---------- g

luflîo, Irritatio, Confenfus, Confiliû, Laudatio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pcrmiffio,

Confugium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Participatio.

Quot funt peccata coram deo uindiélâ pofcëtia, autclamâtia^ Homicidium, Peccatum \-Sodomiticum, ucl contra naturam.Pauperü op^ prefljo, Mercedis detentio.

Quæ funt circunftantiæ, peccata aggravâtes^ Ordo, Locus, Scientia, Tempus, Aetas, Cöditio, Numerus, Mora CaufTa, Dignitas, Copia, Modus, Pufillarefiftentia.

Quot funt fidei articuli^Duodccim: Quilt;In apoftolorum fymbolü hunc in modü locätur: Petrus: Credo in deum patrem omnipotente creatorem cocli amp;nbsp;terrç. Andreas:

Et in lefum Chriilum fîlium eins unicü dominû noftrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobus maior:

Qyi conceptus eft de fpiritu fanfto, natus ex Ma^ ria uirgine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loannes:

Paftiisfub Pötio pilato,crucifix® mortuus 8i fepul tus. Thomas: Defcendit ad inferna tertia die rèfur rexit à mortuis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lacobus minor:

Afcendit ad coclos, fedet ad dexteram dei patris omnipotentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus.

Inde uenturus eft iudicare uiuos Së mortuos.

Bartholomçus:

Credo in ipiritum fan Aum. nbsp;Matthaeus:

Saniflam ecclefiâcatholicam fan^orü cômunionZ

Simon:

Remiflîonctnpcccatorun]. IudasThad$u$

1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carni»

Garnis rcfurredlioncm. Mathias: Vitam artcrnam, Amen.

Qyot font eccIe^îæprcccpta^ Qyin^. Qux^ Feftis audire iaciificium, quam miflam iiocant. Setnel ut minimum unoquocp anno confiteri. Sacram euchariftiam reucrenter pafchate fomere. Fefta publica celebï are, leiunia quatuor temporum cu uigilqs SC quadra gefima diligenter obl’cruare.

Quot font facramenta'ï Septem. Qu£'î Coniugium. Sacrofanélaeiichariftia, Sacerdotium. Confefîio.

Baptifmus, Poftrema unftio. Confirmatio.. Quotfontdonafpirituslanlt;fli\ Septem. Quæï Sapientia. Fortitude. Scientia. Pietas.

Intellcólus.Timor domini. Confilium.

Quot font opa mifericordiç Ipüalia'iSepté- Quæî Peccantem corrigere. Iniurias ferrç.

Dubitâti reôte confolere. Delinquenti ignoftere. Ignorantem docere. Pro falute proximi orarc. Moeftum confolari.

Quot font corporalia mifericordiç oga * Septem Quæ'i Aegrotos uifitare. Peregrinum hofpitari. Aegrum neceflariis donare. Mortunmfepelire, Captiuum redimere, Nudum ueftire,ßC ut fom matim dicam, Cunôtis miferis fobuenire pro uiribus SC compati,

Quot fontbeatitudinesîJOôto.Quç côtinent puh ehre in his dei nh lefu Chh uerbis mellitilTimis. Btï pauperes fpü, qm ipforum eft regnum cglpi^s. Beati mites,quoniam ipfi pofljdebunt terram.

D iti Beati

Beat J qui lugent,qiionîain ipfî confolabuntur. ißti g diiriunt et fitiüt iuftitiâ,qm ipfi fatiirabunt, Btt mifericordes, qm ipfi mifericordiâ côfequent, Beati mundo corde,qiioniam ipfi deum uidebuu Beati pacific!,quoniam ipfi dei filii uocabuntur. Beati qui perfecutionem patiütur ^pter iuftitia, quoniam ipforum eft regnum cccloi^.

Quot funt uirtutes cardinales^Quatuor. Quæ?

Iuftitia, Prudentia, Fortitudo, Tempnantia» Quot funt uirtutes theologicac^Tres.f^æï

Fides, Spes, Charitas.

Quot funt fenfus^ Quincç.Quiï Yifus,AHditus,OlfaéIus,Guflns,Taftus, Quot funt antiquæ Icgis prçceptaï Dccem. Quac his Aldi ucrfibus declarantur elegantiifime:

Mente deum tota uenerare,amp; ftmper adora. Non iures fruftra fanftilfima numina diuûm. Hinc caueas feftis quicquam exercere diebus, Qæ uetitü eft : Magno pi’ affice honore parëtes. Non occide hominem:Nung furare: Malignus Eflc caue teftis : Nec non bonus effuge ledum Concutcrc altcrius,tædas fœdare iugales, Non modo ne turpis fis lege iuberis adulter, Sed ne nupta qmdem alterius tibi mente petatur. Cunda aliéna,bonus quo fiSjCupqfie caueto.

Hæc quicuncp decé fumini præcepta tonantis^ Chrifticola ut debet feruarit,carcere liber Corporis,ad cœli felicia teda iiolabit Lætus.ôC æternum cariturus morte quicfceti î I N I amp;