Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

TfifbrtaiTis quibufdam mirû vidcri poflct,hanc Difputationem, De in Hæicticos animadvcr-fione,hoc tempore prç-cipuè edi, quod ea jam

dudum,ftatim etiam in initij s rcfulgS-tisfynceræReligionis,mota,difceprti-ta,amp;,vt hodie quidam fibi pcrfuadent, fatisfupcrquedifîufla decifaq; habea-tur : ij tarnen mirari definênt,fi hinc inde, ex omnibus mundipartibus difpi-ciant atque confidercnt,quibus tumul tibus,quibuslanienis,G^ib*is,inôdijs, fcditionibus, amp;nbsp;accrbimmis inteftinis

domefticisque bellis, in omnibus ferè nationibus,Regnis,ditionibus, amp;: qui-bufvis propemodum civitatibus op pidis,hæc Quæftio,De ferendis aut oc-cidendis Hæreticis, caulàm præbuerit, adhuc,prohidolor, nulio pundo fc-* ij

P R AE F A TI o rè temporis intcrmiflb,præbcat;lt;5c, nifî manfuetudine Chriftiaija jjvideatur, præbituraindïts cft.

Qupd cnim hodie Religionis nomi ne iùfcipitur bellû, aut inftituitur pro-pugnatio Si. defenfio ( fufcipiuntur verb ôcinftituu ntur hoc prætextuexpcdi tiones pleræq;) ubi non hoc caput con troverfiæ,de Hæreticis trucidandis aut tollerandis, vctietur in difceptationc? Clamant ex vna parte hi,Duas Religio nes in eodem regno, in eadem ditione vrbe férri non pofle Si. ideo alteram extcrminandam : Ex altera parte illi,amp; pofle amp;nbsp;necejîarib pacis caufa ferendas contendunj:,amp; ideo alteram defenden dam. Hi,A fide Catholica déficientes, Omni fupplicio excrutiatos necandos, cremand®s, )^-rendos ,profligandos, Si quafi execrabiles amp;nbsp;Catarmata extir pandos:llliècontra:patienterferédos, doccndos,admoncndos,amp;fana dodri na atque rationibus inftruedos Si con-vincendos. Hinc, cum res argumentis tranfigi nequi^,,profiiitur ad arma,vi geritur res,madët fan^uâne campi, infî

diæ comparantur , licanjs præmia pro-ponuntur, n^giftro carnifici homines docendi fu.bijciuntur;iW)n unus aut alter belli dux paucis cum cohortibus turmatim,fed tote nationes fignis col-latisdehuiusareis poflefTione hoftili-ter cófligunt,miferrima ftragem Chri-ftianorum edunt:omnia loca infinito-rumhominum fanguine funeftantur, in patriae vifcera fævitur: hi oppugna-tor um,ilh propugnator ii nomine opi-niones fuas armati tuentur:quçlibetfa étio Religionis zelo duci vult,óc altera care ifinpictatis,perduellionis óc læfæ Maieftatis rea in^ufat, quælibet fe hoc titulo in martyrum loco* reponit;hi ar-mis illos aut extirpate, ast cöditiones illis ex libidine imponere pro viribus contcndunt: illi confcicnt^runViber-tatem armis adfcrere,œimmunitatcs extorquere acriterenituntur : pugna-tur totis annis,neque dum dcpugna-tum eft.

An-nó hæcitahodie vfuvenire qui-* libet nö ignarusrerumaffitmabit r anno uniushuius quæftionis occafione,

• nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* hj

De Hçreticis de vitandis,vel de vita toi Icndis, (fie. n. quidam Et)gno-hæretici Devitandi veÂo quondaabutcbâtur) incertamëutrinq^ Chriftianos defeen dereafleverabit? fane nullus fanæ men tis hoc poterit negare, hanc ipfam He-lenam elfe, de qua univerfie nunc gen-tes hoftilcminmodum côcurrunt :hu iuscaufafolum tot exules amp;nbsp;extorres oberrare, copias parari,rumores belli-cos fpargi, ci virâtes expilari, agros re-gionesquedevaftari.

i^^t jamtaceam, tubas illas turbarû, latrociniorum, fedirionü, amp;nbsp;faces bel-lorum,famofosillosTnquifitores fu-mofos amp;nbsp;V ulcaneos Hçreticæ pravita-tis,à quibus malo cxemplo omnis hæc Mahometica ratio homines ad fidem cogei'idi, diaiai^vit : amp;nbsp;de quibus fatis jam confiât, illorumigneum furorcm hoeproprijferre,ut cœlum tcrræmb feçat.

Cùniigiturquæfiio hæc Sc dhputa-•tio tanti fit,ut propter eam,amp; pro eno-darione eius,vita amittatur, (ne dicam pcrdatur)fanguis,tanquamaqua,ut lo

quitur Pfalmiftes,indies profundatur, amp;nbsp;ipfa anim^periclitetur: quis tam ve-cors erit,qui nÖ judiceMnthorem hu-juslibrijintantimomenti materia in-daganda, amp;c. ad facræ fcripturc nor mam examinanda, optime fttidiü fuum col-locafle: hoe præfertim tempore, cum ea maxime igne ferroque difcutiatur; fatius compendiofius rationibus dif cutienda.

Ipfum etiam Typographum, no indigne operafuam collocafle, in eapu-blicanda, cum ea multum in comn»u-nereferat, Sc non paucorum hominu, fed multorum {fopulorumjtotarum-que nationum interfit. ’

Et hodie co magis,quKinunc etiam hæc violentaratio,amp;,Lit ita dicam,vio-lentus Chriftianifhius^imp abojiiina-tio dcfolationis, inipfam veram Ecclc fiam,quc hadtenus perfecutionib’ con Ranter perferSdis crevit, amp;nbsp;fe à Caini-ca ilia amp;nbsp;innocentium fanguine cruen tata vendicavit, videtur veile irrepere. Sc pofieflionem in loco fanfto quæ-

Quod maluni,ur Deus Opt:Max: cIc meuter,kis jam fatis fuperq; turbulen-tis temporibusfavertat, efl fummope-repetendum, accurateque circumfpi-ciendum, quod ipfe remediu Iiuic in-ƒ ommodo oftédat : Inprimis verb hac inreprovidendum, ne ullius pij Pro-pbetæ aut Doótoris admonitionë fper namus, licet à quibufdam amp;,vt Apoftol’loquitut, fpiritu turnen tibus, negligatur atque rcijciatur : imb magis confiderandum -, qubd Chtiftus fc»pturarumfuatum penu nulliclau-dat,qui etiam quondam paftoribus im pertijtfpiritumPropfleticum.Proban difpiritus fuut : ócD.Paulus fpiritum non^hiberi vult, fed optât ut prophe-tent omnes:Et Mofes rogatus, ut pro-hibeatHclcLid Mcdad à Prophetia: Quis, inqtiit, tribuat, ut omnis popu-lus propheter ? amp;det eis Dominus fpiritum fuum?Nonneipfamet Sapientia dixit,Parvulis multa effe r cvclata, qua; abfconditafintfapientibus?infumma, Spiritus Dominiiuper humilesrequi-cfcit.

' Quare rogatos amp;nbsp;adhorfatos omî nes pios amp;;jquos Leâ;ores volo, ut cc5 monitionem Divi Pauli ad Romanos attcndentes, non cvancfcant in cogb tationibus fuis,amp; obtcncbrent cor,di-centes fe eflefapientes. Lcgant,inqu5, hæcplacidaamp;plena charitatis Chrifti-anæ fcripta, divino Zelo cxarata, amp;nbsp;eó maxime édita, ne craffus hic error, in perniciem vitæ,animarûatq; confcicn tiarü vergenSjEcclefiä fanaminquinet vel corrumpat.Legant autem manfuc tè amp;c fyncerèjita, ut admoniti Deo^,lo-riain tribuât. Curent præcidi tandem, quantninipGstft, caufam modo graf fantiû,amp;(nili emendafio fiat) multoiû deinceps femper magisTmagifq; ingra-vefeentium malorumatq^ tumultuü, nempe populärem hanç opiijioncm, quæanimis magiftrat.us plebis indies inftillatur, quofvis à fide pauiifper aberrantes elle necandos.

Nam certè,bellahæc lt;Srirwlt;»'4«,quç ho die undique furorem fuum excrunt, non alio loco habenda funt, quàmju-ftifiimæ pqcnæ,noft*ræ inteftinæ tr ude-

PRAEÏATIO litatis, amp;nbsp;fævitiæ in propria membra: quç nihilominus interim ^Chriftianis quibuftla,qnife/ortes fide exiftimant, amp;nbsp;propterea debiles apud fc ferre reen fant,impie divininominis Zelo tegi- 4 tur : cum tarnen aperte hac via déclarent , fe plus homines odifle, quàm vitia.

Redeat in memoriam,cujus Ipiritus filios VOS Salvatordixerit.Ponite ante oculos primitivamEcclefiam, Propo-nitejiS illosEpifcopos,quiinConci-Iio ftierunt Niceno, centum quinqua-ginta illos Epifeopos in Concilio Con ftantinopolitano, ducêntos in Ephefi-no,630 inCharcedonico:quorumnul lusunquam alijs armis putavit depu-gnandum contra Arrianos , Maccdo-nianos^ Neftotianos, amp;nbsp;alios hæreti-cos,conviöEos Sc condemnatos de hæ-refl amp;nbsp;blafphemiainTrinitatem,quàm ipfo gladio verbi Dei.Item Anguftinu, qui contra Crefconium Grammaticû, maximèpropter hæreticos vult in Ec-défia difputatoriam artem rctincri : I-temChryfoftomiîm,quiOrigenis le-, clatores

AD LECTOREM. ûatorcs in Ecclefia fna tulit.Rccordcn tur,violcn|jani hanc confcientiaruni folùnihypocritas parci'c: amp;nbsp;confcien-tias ipfàs vulnerari : quia omnc, qnod non fit cx fidc,pcccatnm eft.

Vistneinviamrednccrc,placidé a-gaSjhoceftjChriftiané: Charitas Chri-itianapaticns eft, bcnigna eft, charitas non invidct,non inflatur, non eft fitfti-lt;lio{a,nonirritatur,omniafuffert,omnia fuftinet. Vis me cx Into,in qnod lap fus fum,eximere : quid ergo calcib’ pe -tis,utplane peream? Errojhuman« m eft:ergo humaniter ferendus:fortis es, vide ut ita ftes,ne cadas:cx parte cogno fciraus, amp;nbsp;ex parte proplietamus. Doce errorem,lucrifacies animam : fed in corpus fæviens, corpus perdes : atani-niam in Dei poteftat^ collocg^am fines, amp;nbsp;tu confeientiæ folicitudincvc-xaberis,redditurus aliquado rationem Dco.Vi fi agasjfufpicionemmihicom moves, te non elle boni illius paftoris alumnum,qui aberrantem oviculä pla cidè quæfivit, humeris impofuit, amp;nbsp;ad cæteras adgvegavit ; imó fulpicionçm

P R AE F A T I o moves,ut te pro hærctico habea ; quia reólè quidam Dodorum (ÿripfit: Occi dentes hæretice«,eo ipfo,(e re-vera hæ reticos efle, arguere.

Quid Canones obijcis? qui ad ftabi-liendam Pontificiam tyrannidem funt inventi ôc confuti ; quid Conftitutio-nes Imperatorumi’quæ non fibi con-ftanr,amp;fœpius pro ingcnio hominum funt variatæ.Ex f.fcriptura præccptum aut exemplum prome: non faciès : niß maiorem umbræ, quàm corporis rati* on«m ducas. Ex Patribus? amp;nbsp;id-ipfum etiam ex fanioribus vix: quia quoque à minus antiquis Dodc?ribus,rationem hanccum hereticis agendi,improbari, facile oftcndi poteft. V nicum folum S. Bernhardû audiamus, cui magna cum hæretiçis Albig^fibus rcs fuit; ille ergo in Catica canticorü ferm,64.fic fcribit.

QupUenohiiÇM Prophetd) uulpespdruulM,qu(e dcmoUuntur u'medf.') Si iuxtddüegoridm Ecclcßdt uineds,uulpes htercticos inteüigdmuf,ßmplcx eil fenfiii, ut haretici cdpidntur potiiM qudtn effiigctur: cdpidntiir,dico,non drniis,fcd drgumentK: reconci^ lientur Cdtholicè,rettOKnturdd uerdin fidé: Hæc eil e/iim uolütds eiiis,qui uult ontnes homines[dluosfie-

»•Act dd dgnitionem ueritdtis uenire. Hoe de)ü(J; utile fe perhibet,lt;]ui non ßmpUciter,Cdpite Hulpes,fed cdpite,mciuit,n9bis:ßbi ergo çr ßgt;onj£ fuie. itdq^ di flgt;utdns cum h£retico, eô emUtur, ut eum couertdt: cogitdns iüud S.idcobi, guiconucrttficeritpeccdto. rem db errore,fdludbit unmidm eiiu d morte,çir ope tit inultitudmempeccutorumtCiuod fi conuiüiK re-uerti noluerit poü primdm çy fecunddm ddmonitio-nem,erit fecundum Apoflolum deuitandiis.Nec fiine nihil fe egijje putetfqui hxreticum conuicit,dut fulté ptdUd e/fiedogmdtd demonftrduiticepit enimmbilo-minin uulpem,etfi non dd fdlutem iHi, dttdmen ffion-fo cr jfionfte. lidm fi htereticut non furrexit de fice^ Bcckfid tdtnen confirmdtur in fide,er c.

Poflentamp;alij Doótoresproconfir-matione huius.fententiæ adduci, fed cü id ab authore hujus libri in fequen-tibus abundè prçftetur,malo hïc fubfi-ftere quàm diutius æquuni Leûoreni ab eorumlcftione detinere.

Hoc folnm adhucCypografhi no- , mine indicate ej us rogatnvolo,^ cùni • hic liber poft auóloris morte in manus ejus deveniflet,multùm diuq; dubitaf-fcjuum typis eum fuis in publicum ede re deberet. Duo ante præcipuè eum ab eo vulgadodeterrebant.Vnum, quod operijUti res ipfa tcftabatur,nunquam,

extrema manus impofita fuiflèt : altc-rum,cp fe in odium amp;ofFenfionem eo-rum omnium plane incurTuru fentie-bat,adverfus quos author,pro fuæ opi ni o nis defenfione, amp;ipfius veritatis il-luftratione calamum ftringere coaót’ fuit:quorumpotentiaamp;:auä:oritatefa eile fieri poflè videbat, ut libri diftra-^bo nó mediocriter impcdiretur:Qua re ncq; iph’ audtoris famæ, ncq; rei fuas famiiiari fatis ea ratio ne confultü fore videbatur. Vicit nihilominustandem api^ eum communis Ecclefiç utilitas, quamnö exiguamfuturam,pij doftiq; quam-plurimi viri ipfreonfirmarunt. Datigiturtibi,óptimèLc£lor,pij,utap parct,amp;dodihominis,imperfeólas q-dem adhuc, fed tarnen minime pœni-tendas de re maximi momenti amp;nbsp;ho-die inter Theollt;5gos maximè contro-vcrfa,copiofas lucubrationcs : quas fi eo animo amp;nbsp;fufcepcris amp;nbsp;perlegeris, quo amp;ab co dantur, amp;ab audore fcri-ptas credendum eft, nó dubito quin amp;nbsp;authoris cöfilium,amp; Typographi opc-ram hs probaturuSdndeqj non medio-

crcm fruftum reportatur’. ld te unnm obnixè rogat,ut graviora errata,quæ I nbsp;nbsp;nbsp;inter excudenduni irrepferunt, non fo

inconcinnæq; ac vehemcter ubiq; per-turbatae fcriptioni tribuere,ipfiq; benigne condonarevelis. Vale.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riHto.

f 'A j d x4 ucritdlisjiera patrocmium. ueritatif pd ! irocinium. fDl.tb3 utrinq,-.utrumq;. ^aiEfdids guoi^,Efaidsauté. fbf malitiofê-malitiofefrciunt.

diihiereticu,h^ereßm. lodi^Pdului.Pduli, sx j ^ua.quu. bpofui.potui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS fenfi.fcifns- i;b

' zyuolutdriè.uoluntdriè. lóbiopotiufqi.potiuf qudm. iimdtris.mduis. i6di.uitionm.uitiofum, 27ditfuperet.cuperet. b;dipuuntur-diluuntur, jo ) anmorutii monitif. i^ducit.dicït. ^idi^-dcßb ] fcente.defcifcent nè. 34. d t8 pios.piorum. 40^17 14 pdrdbolam.pdrdbüllt;£. 30 b a Angelos. Angeloru. [■ bipdrferiLpdrs erit. zifceleßium.fceleßorum. sf

A li pducK.pAcK. A i^ nihilo pliu.nihil dmpttut, aS d I oßcnjh.oflintis. 6i b 19 quid. quin. 6z a if abolire.abolcre. b 11 molUcictur.tyAliuntur. nbsp;nbsp;nbsp;a 21

dd nos.dt nos. 741gt; 8jj^ecioßus ei' pldußbiliui.ßgt;e cioßs er pldußbilibus, 76dl egrius.egerii. Sodif Erddi-Erudi. 27pim.priua. Szdz operdtionem.ope rationum. S}dS fordiddteia.fordidatd. 84.b iSßchA bent quidam codices moriendo nbsp;bac uerbd expun^^

genddluntfex 'mmdrgmeßribendum. moriendoßc babent quidam codices, z^ puniti.puniri, S^bi7ß qUie.ßqud. 20 !4c/ez-«e/c/idj«. 90 bz7 querdt, quedt. ^jd^Ad.At. ^4.bi8ulin.in. io7dzproxi ttiumuenitexpungendum. tzjbto Quod. quodß. iz6 d ^criciter.circitcr. 1Z7 d 10 Blaßihenüie.lSld-i fjihemie. 1Z7 d 16 mtum. uitium. 127 fgt; »9 Infontes. Injontes, tsaASlegibus.legitÿUi. t^tdzt oni.oue, iöidSßlß.jdüi. i64.di6Peruerß.Peruerßd. 167 bz7er.ex. i7zbénos.uos. 17adiSei'.è. 176dzx nommts.nomme, 1^7 d7 morfalem.mordlem. 2084 tj eleäionem. ciediionem. 224 A j AUthoritdte. aue thorildlcjtt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

VLLAM prorfus habet ■^erus illc,antiquus, per-petuusq; hominis hoftis Satanas,breviorem, ccr* tiorcm, tutioremq; eins lædendi viam,quàm,fi fe ipfum in lucis angclum vertens, rem Deo gratamgt; hominiqjfalutarem efle,earn fuis arti* bus perfuadeat, quæDeo quidem exe-crabili fit odio, homini autcm fempi* ternum pariatinteritum. Quaenini perfona fraudum fuarû faciem velarc poteft , quæ ad eas contegendas ÄC aptior,quâ, fi nomine Ghriftianoipfas obnubatrEx hocfftntemanarunt multipliées illx eædemq; fævifsimæ ho-dierni Antichrifti infeftatiônes incosgt; qui divininuminisafflati fpiritu , e:« mentis oculis excufla calißine, diyinsô lucis duétu f Evangelij veritatemam-plexifuerant ; dum homines Satanse technis decepti, non folùm vetos Chr» ftianos veros elfe hæreticos pcrfuafunt habuêre , verum etiam adverfus eos igneferroq; lævire ,adEcclcfiæ Chrifti ftrufturam pertinere 'fuut arbitrati.

Hihc'ortumhabuit plurima illa Chri-ftianifanguiniseflußo nontantü maduit olim amp;nbsp;Britannica fiiperior Germana tellus,fed recens rnadent, tü inferior Germana turn Gallica : dum Reges aliquot, vetcratoris illius luafu in rem elfe Chrifti Ecclefiæ crcdidclt; runt,populosad Deicultumvi, amp;ar-mis pertrahere , hommum confcien-tias ad fidem terroribus adigere,falfeq; (ut purant)dodrinæ feftatores capital! fupplicioafficere. Hinc tandemacci-lt;üt,utilliip(i,quiprincipió adverfarios fuos hoe potifsimum nomine objur-garunt,quod ferro igneq; difputarent, eaq; ratione’eas controverfias deciderc vellent,de’quibus unico Dei verbo fas eft decerni:quiq5, quùmperfecutionë patlt;^rentur,perfecutioncmexecraban-tur;ab codent mendacij patre decepti, laudent modó, feftentur,atq5 ad Chrifti doctrinam aflerendam neceftarium id elle aflcrant:quod malùm iampride, eidemque dodrinæ nocentifsimum elle cenfuerant. Enimvero hoc argumentum non’adeó multis ab hinc an-nis

PROOEMIVM, nis varij Ecclcüæ Doftorcs varie traéla runt : alijs ll^iguinis effufionem afle-rentibus, alijscontrà eandemimpro-bantibus,utq; impiam,amp; in Dei nomé, ciufq; dodrinam contumeliolam,gre-gifq; Chrifti tranqnillitati moleftiiri-mam refellentibus: Alijs tandem pro fnggeftu etiani publicèprædicantibus, rem elle adiaphoram. Sed bone Deus, potcrit neindifFerens haberi humani ïansninis ciFidio ? Nonne in Dei man-datis difertè habetur , Hominem nc occidito? At alibi fcriprum eft,Adulüe-rumeflenecandum. Quid ni? Operæ præciumeftigituTquisnecandus quis verbfervandusfit , exverboDeinen dubiè dignofccre. Non eft ergo adia-phorum , hæreticum occidere. Sede-nim ijdem ipfi ex re indifferent^ lege promulgata neceffariam fanciverunt. Alij verb dixerunt, rem tanti non effe, ut in ea decernenda tantum turbarû inter nos excitarideberet , totq^diffi-dia , amp;nbsp;fcandala in agro Domini femi-nari ; Præftareenimin Antichriffura unanimesinvehi, pijsq; editis feriptis A ij

dus impofturas detegere. Verum ex poftremisiftisfeire cupicj , fiTieferes habet,ut aflerunt, quùmfupremiæta-tisnoftrçTheolo^i locû huncegregiè pertradarint -, eorumq5 fcriptis, pro afferenda illorum fententia,nihil pror» fus adijci polTit, quid opus erat, alios, quafi noduas Athenas importantes,amp; lliadem poft Homerum canentes, oleijamp;impenfæiaduramfaccre no-visq^apologijs, fopitumignem, qui quidem ipforum iudicio penitus ex-tingui deberet , iterum accendere? Quodautemaiuntde Antichrifto op-pugnando , eins tcclfhæ , ôcimpofturç fexagintaiam’prope abhincannis, plu-rimis illuftrïum dodorum eruditifli-mis fcriptis adeó detedæ, mirifq; mo-disdqlufæfuêr^,ut talpa magis cæcuti-re videatur, quicunq; fole clariores omnes eins fraudes non cernât : Qui-eunqj autem iis addere velit , adum agere videatur. In detegendis igitur novis Satanæ ftratagematis nobis potins elaborandum , infudandumq; vide tur. At vew,ut ait Acontius,adeius

artes Cognofcendas commodiffimus erita'ditusUîÿonfîliorum fuorum fco-pumpenitius infpexcrimus. Atqucis qiiidcinpromptueft. Homicida enim diftus eft impoftor iftc iam inde ab initio .Nihil avidins inhiat,quàm hominû interitö. Qjaicquid ad eins pcrniciem facit,id vehementer cnrat; in id omnibus nervis inenmbit . Vern, quid opus eftilli, eos in Antichrifti Regnum in-tendere? lam ilhid ocenpavit : potitns eft rernm: tntb illic omnia poflidet : ad libitum graflaturjiberumqi obfeqifin illiundelibetpræftatnr. Reliqunm eft igitur,ut Chrifti Regnum invadat. Nö enim Zizania fna in dnmoßs , fentL» bnsq; obfitis agris ferere confnevit:fed in bené cnltis novalibus, ubi folertifli-musille Paterfamilias ljonum fe»’it fernen,adnlterinum fuum fuperfemina-re callidns didicit hoftis. His ergoarti-bus inftrnólus,inagro Domini: hoceft in Eccleftjs^qnas ob reiedam Antichri ftidodrinäreformatas vocamus, non adeomultis abhinc annis hoc fernen iacereaggrçlTus eft , quoperfpeciem

PROOEMIVM. pietatisiCXtirpandarumqjhærcfnmjnii feruni Chrifti gregcm p«(fimis modis afHigat.Q^odquidcmfcmcn nil aliud cft,quàmimpia ilia opinio , homines rcligionis caufla pcrfcquendi,eofdcm-que nonrefipifccntes maótandi. Qua equidem opinioncm, quum ego fem-per,non falfam tantum, verum ctiam hærcticam duxerim,fcripferam abhinc triennium libellum ; in quofacrisu-triufq; foederis diftis veterum Patrti, ac recentiorum Doftorum teftimo-ni^ fretust, adverlariorumargumenta refellens, fontentiamhacderemeam dilucidèdeclaj-averam, typifqj mandate ftatueranv Sed gravioribus ctiris ac ditficultatibtfs,quçab exilio meo acrius indies mihi impinguntur , molcftiflr-mè impeditus « rem non tantiim diftu-lerain , fed propeoblivionimandavc-ram : quum ecce nova eiufdem argu-menti fcripta, in mci quafi ofeitantis manus devenêre. Tumdemumnon amplius mihicunftandum, aut conni-vendumratus, pt, quantum in me eft, ne malum hoc latius ferpat,impediam, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eafdem

PRO OE MI VM. eafdé mcas ilks lucubrationcsanclas, adnovaargumcntarcfponfis in lucem edere conftitui.Nam cnr nobis minus liccat, poft rëtamamplèàdoftiffimis viris pertradatam, crocodilos ad Ni-lum importarc,quàm ijs iplis, qui fuis fcriptis nos quali dormicntcs cxcita-runt,aquani Mari addere licucrit? lam VCÎb,quum (anlt;fto(utputo) fpiritu du-ftore,admihi propofitam mctam ala-crianimo pervcnerim,pios quofcunq; Fratres , præfcrtim verb fideles verbi Dei Miniftros,rogatos volo,ut,fivc m'O prio j udicio permoti, five etiam alioru. rationibus impuKi,à me diverfum ante hacfenferint, nuncautCm meis argu-mentationibus -, imbve/bpijsveteris noviq; fœderis teftimonijs, antiquorö Patrum,totq; rccentiorum Doiftorum apertiftimis fententijs j^èrfuafi, Terita-tcmperfpcxerint,piamhanc opinionS animo ampledti, cruentamq; illani pe-nitus evo mere,ac ex écran velint : mi-nimcq;idmctuant, quod àmendacij pâtre,per ambitionis fpiritum,ipforum mentibus impingi,ac forfan pcrfuadcf i

pofTetîTurpe fcilicet elfe, maxhnoq; fibidcdecori futurum, fidepriore fen-tcntiadeccdcntes, advemrijs manus dederint, ac fefe viftos fateantur, Non eft turpe (mihi crcdant)vcritatc cogni’ taerroremfateri : caquereceptamen-daciumexigere.Dcdecori potius crit, perfpeftani veritatemrcijccrc,menda cium autem præfraôlèrctinere.Mcmi«« nerintigitur homini natura proprium cfle decipi,amp; errare : Imó verb (ut Phi-lofophusinquit) in rebus facillimis, ip^q; luce clarioribus fæpiflimc de-ceptum hallucinari. Qubdfiijdem ipfi profani Philofophi Imnc natura; infir-mitatéinhominecognoverunt neq; femet ipfos huiusmodi communi naturælcge fubtraxerunt: curij , qui cœlefti luminc divinirus funt perfuli, fefe homines (Äfe, adcoq^ amp;humanis conditionibusobnoxios,nonagnove-rint? Atqjutinam , iterum autem uti^^. nam, Chriftiani omnesaChriftiinte-» rea imitatione ne latum quidem urn guem aberrantes, lapientë illum,opti uicqimoratumSocratem ßbi imitaia-, dum

dum proponerent:qui quidem fola rc-rum omnium infcitiæ ingenua confef-fione ûpicntiflîmi nomen adeptus eft. O quàmbenè , quàmpræclarè cum rebus humanisageretur,fifuperbia ,ina-niqjfaftudepolitOjChriftianihomines üpientem quoque ipfum Py thagorani imitarentur : qui omnium primus fa-pientis nomen,ut fupevbum, arrogan-tiæplenum,minimeq; mortalihomu-lo -, fed fummo tantiim Deo propric conveniens,rccufavit. At contràobij-cietaliquis , Putafnetuhomo,isgtrc, qui àcommuni hac Humana conditio-ne folutus,eiuftp, penitus expers,errarc nöpofl'is,huiusq;articilli,dc quo con-trovcrütur,vcritatcmaflecutus , tuis iftis difputationibus ab omni repre-henfione abefle arbitrerisrRefpondeo, me,quod attinet,ad h^ic communem hominum natura ad errandum procli-vitatcm,mcmct ipfum plufquam ho-minc agnofcerc:utq; homo, quanqua tefte mihicófciêtiamea, veritatis patrociniüfufcepifle cófido, humillU uuca, quæChriftianû hominc decct,

PROOEMÏVM. manfuetudinc, cuiuslibet vcrepijfra-tris/udicio meas has lucu^rationes li-bens fubijcio,qui non odio,nequc con tentionis ardorc pcrcitus, fcddivini honoris ftudio incenfus,non invcftio-nibns,contumclijs,convitijs,iniuriçq; plcnisappcllationibus(utaflblct)vcrû C hri ftiano ho m i nc digni s argum enti s, erroruni nrcorum me placideadmo-nercvolucrit. Interim conftanteraf-firmo , Deumque ipfum mentis mca: teftê appello,me non odio,aut invidia, noièrixandicupidine,nonambitionc, inahisque mundanæ gloriæ libidine: nonalienafuahone,fpe præmij propo-fita,ncque demum ftudio hæreticos à morte aflcreadi, ut libéré, ac tuto fal-ïx doftrinæ pefte mundum contaminate valeant, provinciam hanc fcriben di, ac quibufdam refiftcndi fufcepifle: vcrumanimioffenlioneilla, quafum mirificè afFedus,quum Antichrifti mentis effugicns, Italia profeólus, intra Rhæticas Alpes quieviflem, audiflènv que Evangelicas noftrasEccle^îas,con-tl•aatque autea opinabar, non foluni

corporca pœna hærcticos mulótandos ccnfuiße, (»dapudaliquasetiam con-fiicrudincm introdnftam efle, cofdcna ultimo fiipplicioafficiendi. Hacreuna primiam pcrmotus, Deiqucgloriæ ftu-dio deinde impulfus,ad cum,quem mi hi propofnerä finem fum perdudus,amp; maximo quidem defidcrio,fpe autem non minore,labores hosmeos adDci gloriam,Chriftianæquc Ecclefiæ utilitärem nonnihil momenti allaturos. Cætcrum,quiarcprchcnlio Si contra-diftio eiusnaturæfunt , utineoMtm fennbus,qui reprehenduntur, quibus-que contradicifur, aliquem indigna-tionis fpiritum excitare fint folitæ,qu agt; re fieri poteft,ut in refelRendis adverla-riorum argumentis acrationibusim-probandis ,eorum ani^aios aliq^^aratio neofFendamus: fciantobfccro, nihil nie ideodixifle,ut in quenquam male-diä:a ac probraconijeere voluerinufed eo tantum, ut eorum rationum amp;nbsp;ar-gumentationû imbccilliratcm often-derem , noftrarum autem veritatem confirmarenx Quocircafi fœpius etia ad-

PROOEMIVM. adverfariorum nomine fc appcllari vi-derint, coshumilimcnti^afFeftuoro, atqne obteftor, ne ad verüriorurn ap-pellatione, eos mihi holles declararc volnifle interpretentur. Siquidem ego,non eos tantum,qui mecumfen-tiunt,fed cunftosetiam qaiilefumeflc Chrillü ex animo confitentur , non modoamicos, verumetiächarilhmos mihi fratres agnofco. Hoe veró ad ver-fariorum nomen eó mihi ufurpandum fumli, quod unico verboà me diverfa fenèientes lignificare cupiens, nullum aliud mihi fuccurrebat vocabulu, quo id fignificätius exprimÇre poflem. Le^ gantigituripfiæquoanimo , hæcmea fcripta, eademque animi manfuetudi-neadearefpondeant qua dubio pro-culàm^confcrigtafuêre , amp;quaeorû e tiam refponfa exciper c in anim u m in-duximeum. Verum enimvero omnes adhæcnoftrarefponfuros monitos ve-lim, ne quorumdam morem fequan-tur,qui locis caufægravioribus,firmio-rifque roboris argumentis, ac fi nihil in fepouderishaberent, quafi connivcu’

tes praeteritis , aut fumniodigitocoftv taól:is,inlevi^raincuiiibunt:longifquc ambagibus advcrfàrij infinniores rationes confutando,ac ficaiifæftatusibi verfarctur,ita tempus terunt,ut fimpli-ces leôloresjgraviorum obliti,aut nihil ea momenti habere perfuafi,veritatc reicéla, falfitatemampleftantur. Ar-boris igitur firmiores radices tenuiori* busreliftisaggrediantur : nequetam noftris,quàmPatrumargumentis,pij(^ ' que interim rationibus,turn etiamLu-theri,Mufculi ,Brcntij ,cætcrorumiiuc recentiorum rationibus refpondeant. Interim verb Dtum optimum maximum venerabundusorb , utfiquam defendendam caufam fûmfi, in rem eft dignitatis fuæ, eleftorumque fuoru beneficium relpicit, ingenij meihebc-tudinem acuat, mean?q;ignorantiam fuæfapientiæliquore afpergat. Ego enim Chriftiano zelo tantummodo imbutus , doftrina verb leviter tin-étus, mundanæque eloquentiæ peni-tus expers, miferi illius Priami filiolo fum pene fimilis,de quo Poëta.Infelix

Pfalm. 8. Î. Attamcnquum Sanótus ^iritus Pro-phctæoïc pronunciarit, per osinfim-tium amp;nbsp;laftentium potentiam fuani palafaftüiri, ad coercendos infeftos hoftcs:quumq; mihi in mentêveniat, . fiiium fuü illigratias cgifle , quód ar-

Matuï;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fàpicntes pcritosq;celaverit,

infantibusautcinpatefcccrit; minime vereor adverfariorum fophifmatum fucatam fallaciam cam fore, qnæ veri-tati tenebras offundere polFitjaervof-qqf infringere verbi Dei flmplicis Chriftiani hnmili calamo in medium allatircuiquidem nullus alius cftïco-pus,quàmne humanus fanguis j n Dei nominis coiVumeliam, Ecclcfiæque fuæ offendiculum , ampliuscffunda-tur. Non enim me Iarct,quale(it vc-ritatisrobur , ifpuro cordc, fii maque

Ruf.Ecckf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pacifico fpiritu dcvlirerur.

hift/lib. Cuiusrei illuftre fpecimen habemus prkap..j, inRufini fcriptis , ubi fenex quidam vir fimplex, amp;nbsp;param cruditus, Philo-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fophum vcrfutilfimum difputato-

propofita,ftupidiuTi rcddidiflc , amp;nbsp;ad fidem pcrtraxiH'c Icgirur, quum antea nullis potuerit argumeutis fuperari. Ita ut, quum ad Baptifmumavido-refene comitatus duccretur, adfuos convcrfus,Auditc,dixcrit,cruditivin, donee verbis mecumgeftareseft,verba verbis oppofui, amp;quædicebaritur dicendi arte fubverti. Vbi verb pro verbis virtus procellit ex ore dicen-tis,nonpotuerunt refifterc verba vir- jv\uf(-f, tuti,nechomo adverfari potuit Deo: quævcrba pcrpendensbonusillc^u-fculus, quæ erat, inquit, ilia virtus ex ore fenis progsefl'a, nili nuda, ac fim-pliciter prolata ChrifKanæ fidei veritas : inhacPhilofophujvirtutcmDei fentit: necimmcrito. utenim ex Deo eft,ita amp;divina virtute munitur.Veri-tatis ergo tuæ, onanierens mftilîime

Deus , viribus innixus,humanis Ipretis fophifnaatis iiafti-tutuna opus ag-gredior, * *

M NIS Chriflidflio, itidemq; uer^ bu1fiomne,ncflrdeüdoilrin(t , a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»(iudm,non modo uer^

bum,guoddbeo prolatum fiicrit, ue^ quojcunque tdcilo jjiiritui fini dfflatuamdnuenßum fuorum calamis mandatu, dtq; fcribendum delcgdtum e^. Trdâdluruf igitur, dn frsthoneftum, Chrißiq; doiir'mie confentaneum ßt,hominesreligionis cduid mfeâdri ,ftrro,igmq; in eos ficuirecidquod his temporibiKfrditari, at^ in u(um apud Chrißianos trahi cernimus) illud in-primis conßderdndum erit, lt;]uidndm ipfe Chrißus ßfo ipßus ore ca de re pronuntiarit: mox,quid edlt;^ de re fcripttvm reliquermt fuis in epiflolis eius legdti fidi^} interprètes, ytantem legentium dnimi infiUuti noßri rationem ßcilius dffequdntur, er omnis toüd' tur,interlegendtim,qua; poffet occiirrere dißtcultaf» menteinq; diflrdhere,cr dreâo trimitcdd propoß-tam rnetam nos ducente duertere, qutedam idciemut ßndamentd, quibusmenioriieti^nddtis,Chÿfiianuil l~e{lor,ieqHo pdcatoq; dnimo,eô ßcilius deduci po* lerit,quà perueniendum duximus.

rit,rcgnum fuum mundanu non eße, indeßdtuendli dicimus, hotninibus duplex eße regnwmt Spirituale unum à Chriflo uero rege,quem, regum terrte prin-tipem in Apocal: loan: nuncupaiordinatum : car' ndlcdlterum,ermundanum,quodhMnani( legibus, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

pricßdijs coti/ht, ab ipfo tarnen Deo in hominum manu rcpolitiim,atq; finnatum.

Ad b£cgt;procurationem utnm*; regnant propria habere. Nai» Cbrifli quod e^l, coeleßi diuini fpiritui admimftratione, ac poUtia ab ipfo inßituta regitur. Alteram ucro humanam habet regnandiraiionent ac politiam.

pocdol: i6, obferuandum e^ygeminamfiliorum Adneportionem, ß, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(luarum altera ad regnam Dei attbiet(itb Chriftoyab

tera ad lAundi Regnam fub Xiagißratu Cut fuperio' ribui demonßratam eß^ geminam habere legem O' ’’patere, CuilibetenimregnoßiOf leges ac iuraeffe neceffe e^icjuum abßq^ legibus nullum nee^regnum, neq; admimßratio perßflerifpoßit ; id quod fatis fu' perq; quotidiana experientia monßratur. Mundano regimini, aut adminißratiotti legesßunt,qu£ non fe latius extendunty'quam fuper corpus y ßcultateSyCr quiequid in terris externum eÜ : animam enim nec uult Dÿis,nccpoteÿfirre, ut qutsquaiUyfe demtOyre-jgt; g“*!- C^uocircay ubi mundanus t.Aagißratus legem ,, animisßrre attentat,Deo im juum manus immittit rC' gnumtcr jeducens tantumyCf perdens animos.

Bren:De 'ßrentiusquoque,deregitoChriJtiuerbaßciens, reygt;tY,i(2ii'^‘*‘lt;^ffoßr(edißin{iio)üaßipulatur, quam ait : Ad • niin:amp;: fub^ regni iuflitiani amplexandam nullus neq- priU' ditterga cipum,neqÿ Ctefarusn y nequetotaprxtereacreatU' Magift:

^uenlt;jU4 'muirtim cogerepotfft.ldnamciue muneris jolo ÊuMgelio Chrifli cBdelcgAtumiZj-repoß^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

lum.-in cjuo latitat uis,cr potentia, cjua, etiatn dcplo- » ratte impietatis hommes, huic iußitie non rar à red' » dunturaffines : adeoq; exfilijsirtcfilijDei, Ettn^y firius fubdit.

Adalteram iierö iHam iuflitiam, guce ciuili hono' flatcconffitt,accorammunioduntaxat jua meretur fuffràgM,lt;e^uum,ac opere precium fferit tJiagiffra- ” tibus,utccffatoreSjUelinuitos,legibus. fl7ttutis,atq} ordmibus pellieiant:adeoq;,ffeubi leges nihil cxtor' (jueant poenis , tormentis id genus hoimnum tergü uerfatoresfalubrialiorumexcmplocogant.

Hmc reóie fanè Cbriffus reffondit, reddcmihm effe Ctefari quod Cefaris eü,(juod Dei,Deo.Et ApO' Jklus Paulus, Rcdditc,wlt;juit,omnibus guod debetist cuitributum,tributum:cuitimorem , timorem,cui '' ' honorem,honorem. Q.H.e fuperioiM E)iui Luceuer' ba dode, a:que ac piè mterpretans Lk,*/?; Luthj in ß Cee[aris manus in Dei turn rcgnum, turn poteßn^ cod:lib:xo» tem fe extcnderet,nec diuerfa ejf^t ab ijs, cjitid opus cratdifcrimenhorumponere? tlt;tam,utiamf£pedh ’• dum eü,animanonefffub Clt;efaris conffituta pote~ gt;, fiaterneq; enimhanc doccre,aut ducereineq; occide»’ re,aut uiuiffcaremec ligare,aut ßlueremec iudicare, autcondemnarc'adferuare,ueldimitterepoteR,z^c^-p .. . , .

Prætcrea politicam M.undigubernationemdici' djvfpjJ* mus non debcre earn labeß£lare,que fftiritu,^ uer.gt; ^Jvcrfari borcgiturpolitiam , nccuBaexparteeiaduerfarit

SECTIO Prima. ttcfùm im fuccumbere , ac omnino cedere tjs in rt‘ b ta, (fttæ ChrifliM rcx noßrr arbi^atui fuo rcferud^ uit. Quin, cr tTutndanum principem debcre tn dd' minijlrdnddàfummoregeßbidcmdnddtdpolitid, dd begt;ugntßimlt;e regis ipfna Chrifli ndturlt;e nomtdtn dHionesomnesdirigcnddsputdre. Ndm Çut inquit ^^tipudnosccrtißimum,nonfDre,utuer' CO • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dut infleädt dd moresprincipuin:

Ha poßtis fiinddmentiSjhds ttoßrds irdädtiones quddrißridm pdrtiemur. Seâionehdcprimd, ipßus Cbrißi iefu uerbis, plurimisq; prittered cpifloldrum loca,cju£db eita Apoßolis funtconfcript^, difertè oß»demi(s ,mterdi{lum e/jèmorldiibtafhtereticos ciuili glddio punire, prælertim uero cdpitdli poena pletüere: gudndo^uidein eiut criminis cognttionent fummtaillePdter in tcmpiad fe inßitutumregißlio referuduit. ïneptdetidmdlieiud nobisdb dduerßrijs cbiedd reßllemus,occdßonem nobis obiter praben' tibta,qud: pdßim trdädbuntur,eorum drgumentis.

’ Infe^undddeniotißrdbimus , ueteres (.quosuo' cdnOPdtreshdncucritdlemcognouiffe fdnihtqi fcripturd: tefiimonijs comprobdfßetidem omnesßre pTiecipuos noßr£ £tdtts theologos Pccleßaq- inßdu^ rdtores fenßffe , ncqieofdcmiUos,quos nobis obiß . . . ciiit dduerfdrijtund cïi cclebrioribia noßris eccleßjs diuerfumcenßuißedittiqudm Pccleßdmperdnnoru tH.oo.jpdtiuin dtq^ eo dinbliia, huiiamodi feuitidntt ncdumnonexertui/ße,ß;detidin omnino ignorafße:

Opfimosprmos illos imperatores Chriflidnos, etß legitimi Mdgiftrdtui erdnt,glddij mulélam h£r£ticii non irrogdffe -.antiquiores tandë Komdnos ipfos epi-fcopos ,ut irrogarttur, non curdffè ^quicjuidemgld' diia,ut luculcntcr probdbimiif , db Antichrifto de~ mum, dtq; ipforumhlt;creticorum exemplo in Eccle-pdm inueäiu,minim qudm miferèpios omnes affli-xcrit,

Seëlio tertid inreddrgiiendii obieëïdtionibuf, rd-tionibuSfUcterii nouic];f'ixderi5 teflimonijs,çy- exem-pÎK , qu£pro fuddßerenddfentcntiddbdduerßrijs df}rruntur,pr£cipuèuerfdbitur.lnterimuero diliici-dis,dc luccipfd cldrioribut drgumentis, rdtionibiu^ o/kndemiu,ciuilem guberndtionnn f^iritudli dÿo-gdre minimè debere:munddndm poteflixtem ex uerbo Veipcndere,eiq; fubijq, non uerbumipßpotcflAti, ntdnißße probantes. Pdidm in[uper ßcientes, itu quodfibidrege Chrifio referudtutp hitiuscduf£eo-gnitionis dfjerttnus^munddn£ polfti£ miniine dduer-fdrijciuilid iudieia,ubi ne dum deßrtunis,ueriim etia de [anguine dgdtur,nec deßruer^ (utiuocifÿdntur') • nec impedire: neq; tandem uUomodo gladium l\dgi‘ ßratui de metnibus extorquere : ijs inquam in rebus, quarum caufa eum huiusmodi tclo Deus inßruxit,dut inßrudum confirmauit.

Ctuartddemum Sedione,quidMdgißratui in reit gionis cdufafitdgcndum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr£fidijs [andnt

Hzc uero Chrifliänos f^iosq; leâorcs rogalosuo' lumiii,ne fhtim, actemcrè denoßrii Argumcntatio' ntbui, quibu^q; ex illii elicicmus conclußonibM de^ cernere uelmttidfkcicntes, quod uulgo inciuile eße dicitur;iudicdreuidelicettiontotlt;xlegeperl^eila:Sed adßnemfeperduci æquoctniino ftatiantur : pofleii dijudicent. Facile enim eueniet, ut qiue uno 'm loco concepermt dubia, ßciUimepoßmodum pcralium feluantur.

LOngiuf pro/èâo prouehcrcr gt;nbsp;quäm poßulet propoßtaratio,acplu/quampar/itnimiM cß fern, ß Chrißumucrumeß'ercgemlongiore ferntone oflendcre uell^m ; Fiant,prxterquain quodplurnni extant fcripturæloci, quibui de hacre docemur,ad camj'em Cbriflianislefioribut proban-dam minime muhii argumentis opus eße compere tum eü mihi. Quapropterprolixo fermone penilui • dimißo^ictmiK, prêter Apocalypßs locum ànobii Juperius citatum, imi Chrißus regum terrtcprmceps »Knc«p4tttr,iM eodem libro regum regem, er domi' norumdominumappeüari. QuinetiamZachariat uates,gloriofumprtenuneians triumphum, quo le fus aßnainßdensBierofolymam 'mtrauit, F-xultauehc' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)} menter,ait,puella Sion,exclama hetè pueüa Hierofo-t

„ lymat F.cce ttbi uenit rex tum,qui iußus,er uiilorio^ fus cßthutniiif equitans in aßna,cr puüo aftna nato.

EfaÎM quoquc uates, utrcgnihiiiutnoßrircgisßin' dämentumoßtndcret, (juibtaq- armisiÜudajfcrtu-rwîjdc deßnfum^jfct,E.xtflvt Mtem furculu^Sjtnquit, excaudice lflt;£i,cr ab eim radicibuf ^uÜulabitJwlo, in quo reßdebitIjtiritm lou£, ßgt;iritui fapientia; er intclligenlilt;e,/pit itui conjllij er /vriitudinis,ßgt;intui fcienti£ er mctM iou£.Cijio in loco, ß totum caput percumris,aperte deprehendes, régis huiiK regnunt /cicntiaßntelligentia,/dpicntia, conßlio , ermetu Domini ßiiidatumiri, ac firmaridebuiße : armis nempc minime carnahbus , er mundanis,fedß)iri-tualibus,cr ab ætcrnipatrii f^iritu frbreßdis. Verü enimucro apertius uates idem nobis declarat,ac digi' toloßendit, quibusdrmisrexnofler dimicaturus,ho' fiesq- ßuosßuperaturus eßet^quum ait,er Terras^ris ver:4 fuibaculo uerberabit nbsp;nbsp;er (}gt;iritu labiorum fuorum

necabitimpios-Etflitimoflendit,hunc regemgladiu n . i, ! laterifuononaptaturum,aitenim^Habensprolate' nbsp;nbsp;*

rum cinilu iußitiam, pro ilium cinólufidem. Paulus quoq-,Chriflianihominis arma -, quibus adChrißi régis exemplum mtiniri debeat^raphicè depingens, baltheum,inquit e(fe uei itatem^oricam uew ii^itia, i.Thcfl;;, S, Clypeum fidem,galcam falu i m,gladium deni^ /pi' ritum,hoc e^ldiuinadh d;er Jibi dicit:fobrijßmus, induti fidci charitatisq^ loricam, galeamq;/pcifalu' tis. En tibi igitur quibus armis regnum fuum rex nO' fier,er infiituii,er tutatus eB:Ciuod quidemregnum

ipfemet te/htus eH non c[Je mundanum, er carnale, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SECTIO PRIMA, pum,euii(tomnisaâio(ut fuperiut diximuf') ttoßn eü irißruHiOfitnitando exprimentcs contra ipftta rc, gishoflesdimicaredebemui; fanalhdodrinam, ue^ ramq; religionem d p[eudoprophetis,pfeudo^; Apo Jhlisdefindentes, cruerbiDcibdculo, ancipiti^f glddio debctldntes,dc proterentes cos omnes,(]ui UC' ritdti reßßunt,quiqi,fiue ignordnti(i,ßue malüid du-‘ éiijuerum, crlcgitinuimregKDominicultum,hoe inregno fuo,db ip[o diuinituf ordinatum, corrumpC'gt; remoliuntur.Hosdutemliquidóconflid, baud alios ^uidemgt;gudm hærcticos effe.Atqui contraßrenuunt firtemq; hofkni cumßgt;e uiäorilt;e pralialuris nccef' fum eü hoftii ^ualitatem cognofceraut qua uia,qui' bulq; modisiplumadoriri,ac Udcre queant,quibuici; armis uinti,fùgari,cr interficipoßit,haud ignorent. De hieretico igiturucrbaßä^tros,d controuerflt;erei deßnitione aujßicari decetiut re, de qua difceptalur, reiüè perßgt;eäa,CJ’cognita,ambiguitatis,quam aqui uocum alif dicunt,tuitetur oblcuritat,certdc^ ac dilu^ (ida ßrmetur expofilio.

tjquißturui igitur an htereticui homo magißrd' tus gladioiure çr mérita fubijcidebe4t,quumante omnitt

SECTIO PRIMA. , omnid ßtopM, quidhifreticiKßt dubio proculco' gnoßerc, primiiin opera precium duxi uidere, qub bm coloribiK db*dduerjdriisdepingdtur,Mq; tdndetn dcßnidtur.QKdpropter,qute multd exeorum mullis rei ueritdtem pcrcupidc iitueßigdtis dudiui,hïc modo in unum congcrcre libct ; exquibufßcile percipi poterit, dit Çutquidcmcenfeo) ßto ipforuni glddio conficidntur.

Primhm igitur,cx lt;inte ommddlferunt qudm plu' rimi,in omtu hareticorum genererequiri,ut contrd Dodriitdnt db Eccleßd receptdm quaß ciuile bellu/tn gerdnt.Alij dicunt,quód, etß ticrtci harelicui obfli' ndtè periticdx en,dttdmen non omnibus pertindciter obflindtif haretici nomen deccnlcr dptdriifed ijs tdn~ tiimmodo,qui db Eccleßd defcifcunt, dc peculiareia ßbifcüdm fidioß 'mjj^tuunt.Ad hac dixere dlij^non quemuif mreligionis cdußdreüo trdntile dbcrrdit' tem hareticum appelldri mererc fed eum tdndentt qui bis terue dd uerbi Dei prafcrfplum rité inomtus, feiens uolensq; Qut eorum uerbis utdr) ueritdtein ignordt,Gr fdéliofè,zx prafrdâè proprium iudiciît Eccleßaduthoritdtipraponit^ratered dfjeruit mi' hi quiddm,uerdm,peculidremqi notdm, qud 4 catC' ris ueri hetreiici dißingiiuntur, hdne effe, quodfu£ perßdi(e,qudm pertindciter tuentur, quenddm quafi ludum dperiuntiqudntiemq; infecll, diuerfe dodri' tia ßüionem in Eccleßdm Dei,uel importdnt, uel db dlijsinue(idm^cerrimeprouehunt,ßucntq;. Et, ut tneliiK eorum fententilt;ileiloribM'mnotefcdt,ddulte'

rinos Chrißianos in duo genera pdrtiuntur.cfuos, ht fide errantes, fcriptur£ nomine ufi,coinMK nomine nuncupant. Prirnum genus, coru^ efie dicunt, qui quamuts in doólrina ab ortbodoxis dijjêntiant , id q:iidemnonmaUtiofè,fed , uelingeniiinfirmitate, itelncgligentia,uel confiietudine quadam errandi tn' tictcrata,cr per mantis accepta; aut ctiain quorundâ fraude, qui non frtis in ueritate confirmatos atwnos incfcant,àrc{lo tramiteaberrent. Hosaiunt baud qttidem obflinatos cr pcrtinaces eße, fed fie doceri pcrpcti:cr quamuisnon frcilèdefententia fuaflatim décédant,attamen non adeà fibi placent ,utin Ecclc' fia turbas uüas excitent.Hos autem aiunt abApoßulo pom:»4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘40* ts-i'nfide infirmosnominari, coldemq;

illos eße,quos alibi priecipit tantifrer frrendos eße, dum illis Dominus ea qu£ igit^rant reuelauerit. At uerôutinam inter tot malaboc faltem meßet boni, ut tailbus difcendijfiatium concederetur, ac mterim ea qua dccetCbrißianamanjuetudme,tantisq; borta' tionibus mftruerenturtdonec tandem ad bonam fru-gemredjj^enttnec poitus Qut moseüalicubi) fliitint pro bereticis baberentur,ac in publicis conciombus dcclararenturtpcrfepeetiam opinionum cau[a,qu£ licet pertinaciter defenfe bominemhiereticum non friciunttq’.iin or anatbematisfillmine pereußi magi' Aftciy.p. ftratibiisobijcerentur, exilio, ctracrioreinterdum mulUa pleilendi. Berrixenfispopulibomines,qui Paulo concionante Euangelif Dodlrinamadmife' rantffacras liiteras quotidieexamindbant, un ea qu£

Pduluf firtedicdbdt eo modofe hdberent. Ncc tJinen crimitudata cil lüii hxccuriofa di'iigcnliit iducrita-tem indigindimadhibitd.ut pro hsreliàsßnt habt-ti- Vbi notindum eH eos iM turn ßdcin reccpilfe,z^ propteredmEccleft£corpiKcoiiluilJè : çy-tantum abeii,utdb Apoßolo ob id firro aut iincdigni babi' ti /int, ut ne dum eis faeris non iiiterdtxcrit, fed nee etiam obiurgaucrif.utmoscù quorundï contra cos, qui fine uüd afßrmationc q!i£rentcs, dubitanterdb fßutdnt,uerbi Dei luce mentis fu£ tencbra^ di/cutcre fdtdgentes. At qui taliter fe gcruntßupra Pdiiliau-thoritjtem,f!tdmextollereucilcuident!ir , cr'illud conlequi,ne contra quam ab ipßs pri'dicatum,fdnci' tumq; ßt,ullus quidem audcat mutire. Beüè ucro,^^ pie inueélus câ in huiusmodi temerarios Uenncus Buüiquttmhunclocwijifenarrans, ait, Docusautem elegantißimus e^, quo nos difeimus nihil temcrc fugt; fcipicndum,fed omnia iuxta Pauli jicrbum probanda eße,optima uero tenenda,diligenddc^.Probanda tern jcripturis,non fßiritu contentions,contumacia;, aut dejjieilionis- Idß hodic fieret, minus turbarum eßet.Sed tam alterum diuifion^ membrum* explicc'

Aliud pfeudoebriflianorum genus effe dicunl eo' fMn,qui inuida pertindcia,cr improbitate,quia funt (.ut Paulus uocat) ixvTOHonxH^iTût,non modo uerita,' tircfipuntjfed etiam Ecclefia-pdccm,^^ concordiam lacerant.Hos autem ueros hareticos effe contendunt, quos etiam ipfefiau: adTit: fcribens, htereticosap-pellat;

prll4t:ipfiimq;admonet,utpoflunäm, dltj;dllerdnt ddmonitionem eos deuitet. At ueró hïc pauUum dù gredißdgitdtoccdßo:ndmßPdul*cdrdtione dißin guit inter infirmant in fide , crucrumh£reticum, (juid docedt mfirmum eßefirendum, neccße fitcrdt imeo quidem indicia') docere etidtn quo pdäo cum hæretico eßetdgendummtmirum infeâdndum, ere-indndum,iugiildndum,dutmergcndum eße: Si modi Cutipfi fentiunt) Apofi: itdcenfebdt: fedÇtdntum dbeßutoccidendum, uel perfequendum pr^cipidt) inpdri£quoq;grdducum infirma ipfo hiereticum coüocdt,pri£cipicns iÜùm nihilominui firendum,do' cendum-,dc inftruendum:utfuo loco uidebimut. Sed refij^ndet quiddm^Pdulum tunc temporis non Kägi-ftrdtui, fed Epifcopofcripfi^e-.namfiddSergiunt Pdtdwm,dli(miueMdgiftrdtun^fcripturus fitißet, of-ficij fuiprofiéli eum ddmonuißet:hoc eil (ut infirre uoluiQhtereticos d,b eo cdpite pleäeudos eßeMirunt ueritdcperßicdxhngenium, zx profiâo plufqudnt propheticum eße oportet iüius, qui occultdm Pduli mentem^equi,dc tendre uelit, Apoßolumtß dd JAdgiftrdtum fcripßjfet,eum ddmoniturum, hæreti-cos non deuitdndosdb eo eße , fed interficiendo:. Verum cnimuero,diuindtionis Idbore omißo, quod cldrius drgumentum, qua dilucidior huius rei certi-tudo deßderdripoteß, qudm ipßus Sergij Pduli iUu-fire exemplum i Obfldbdt dcerrimè Apofhli uerbis Elymds mdgus,Procon/ulem dfide findens duerteret dt mdgo cacitdte diuinitus pereußo, er idprolt;

SECTIO PRIMA. 7 confule ad /idem conuer/o, nonne tunc Pdulut Chrb flianum Ntagiftratum habebatf Non erat igitur lÜi in fcribendo laborandum : Poterat enim occafionefi-e-tiM,eu/m cordm uerbii monere,lt;ju£ fuie partes ejfent in religionis cdufx.Çiuod igitur tam iüuflri occaßo' neßbi obldtd Apoß; uerbis non praflitity minus cre^ dendume^ litteris/üi/Jcßdurum. Sedexcipietßr* tdjfe dliquis,mdgiim 4 Pdulo extraordindrid pote/ht-te ti/o in criminis fui poendm cæcitdte mulUdtumi non ergo oportuiffe d Nidgißrdtu dlid paena pleiii: Veriim,dnctecitdsmdgipeccdlipoendßerit, er dtt proconful Chrifiidnus ßäus,iüum punire potuerit, in/èrius dptiorelocodi/futdbitur. Sedddrem rc' deo.

Ahos prtetered dudiuimus dicentes, biereticum d GaJat: Pdulo,etß hoc nonünejion dppelldtur,fuis tarnen co-loribusdepingi,dcdefiniri, quumdit, pauUumßr-tnenti totam maßamßrmentat: etjpauüo pofifubdit, ueriimcjuiuoiturbatdabitpocnas* En tibi Cdiunt) h£rcticus,fe(ldrius, uertedodrin^ cirewmeißonent dbrogantis impudentißimus coÿ-uptor, ^bliclt;e^ pdcis importunus perturbator. At Rom.16. htereli' cumabApoßi perpulchrèdefiniri dicunt ; quHuide- Romatf.17. licet,monitis ßalrtbuf ,ut eos obferuarent, qui dißi-did,er fcdnddldßcerent,i{lud etia ddiungit. Contra earn,quam dccepiflisdoärinam. Qudpropter quuin hicc duo mcideri/nt, hoc faliquem feildriwn,er fcdndalorum dc dißidiorum feminatorem reperiri,et td doärinie cdufd,tunc demum uerd huereßs erit,ißo-

ruw quidcmlmtentid,cx apofhlidefinitione : qUü ijuBitin affcrunt meliorcm qu^ride^ere. a ttainen ul' tcritisprogredienlesxpijhläädTim:prioreäffirunt ij idem prorlm notis htcreticam hominem 4 PmIo dc' jigndri^quum inqnit, fiquii diuerfam'idocetdoHrind^ ncq; fams Domiw noftri lefu ChrijU dióïis,pieMisq; doïlrm£ acccdityis mflutu^ nihil intelligit. Hze uero àPdulorecenfentur omnes fcelerdti h^rctici turpif-ßinee qudlitdtes:dc dcinum concliidit,diccnsgt;d tdlibiit dbßincto.ldcm epißoldddeundempofîtriorc,dePhi' letO:G^Hymen£oloquens adiiintijh') nontdntum 4 ueritdte aberrdjfe djjeuerdtjed etidm qitorunddin fi' dem (itbuertere. (^indin ob rem pdutlo dnte eorunt ori^oncmgdngrxme cdrnem corrodenti compdrd-ucrdt.'t^din dlioqui {dicunO dberrdrehumdnumeil; Eccleßdin dutem , poßiiifl?[tn^repctitdmddmoni' tionem ßindere,eoru‘m demiim e^,quos Apoß-.edde cpijhld errdntes dfpeüdt,dliofq; i« errorera pertrd-hentes.Petrin quoq;,dddiint,h£relicos deßgudnsditf p^j.,j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dnimds inßdbiles db tpßs inefcdri; zS“ plendm eorum

** nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deßnitioj^em trddit,c^m Pdulind pror/m confentien'

tem,dicens,interuoseruntßlßmdgiftri , quicldm pernitiofdt feilM miroducent^Grc. ]„ fummd,ut tdtt' dem qu£ diuerß diuerjd dixere in tmum congerd-miK-.hdreticuf,eorum quidem fententid-,is e^,qui ßl' ßs opinionibud imbutus, d fdnd dodrind db Eccleßd receptd pertindciter diffentit, ßlfdcj; propoßtd do' drtndueritdtireßßens, Eecleß£pdcemcy confen-ßonem dirimit: ßdiofm enim zyleddrim, diuifio'

mcrumßbiaßifcerc fdtagit,doârtnMn fuam feéian^ ■ tium: fine noua at co inuenta fil, fieuuetui ah eo rc-fiouatdjzr CutiMdicam) interpoldtdi gallis uerô Zcclefitefiermonibui femel dtq- iterum ddmonities, nondcciniefcit,necab incepto defijUt. Uunc dutent hypocritdm prætered cffe contendunt : ndm cdllidè pictdtcm extrinfecuf prd:texH, mtrinfecM uero filfa: doürinje uirui abfcondit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mdlitiofum effe

A hoc hominum gcnt{i,d cittili Mdgiflrdtu cd-pitdltfupplicio dffici deberedffcuerdnt.Sudm dute de finttionem affirmant ipfd uerbi notionefatis conhr' mari.Udrefis enimCaiunt) Graecum efl uocabulum, lt;]!iàd initio cjuidein IdUfiis fiàt-.adeà, ut Paului alicu-bi non inficietur, fe ex corum hjerefj cffe, qui mor-tuorum refurreilioncm cr credun^, cr cxpefiant. Griceiienimidefl hjcrefis, quodLalinii fcild'.ndtn co fcnfu dccipilur htcrefis nomen ab ipfo eloqucntùe magifiro M. T«fl; EI »4 ex Grd:co i« Ldtituem uer' teruntdodiores interprétés locfm iUutn a fl; Apoft: Sedtandemconfuctudine loqiicndi uitio haben ce-pit,e^ profilfo domgateffeufidione accipi, quant altquts contemloEcclcfia; iudicio fibi fedandam de^ legcrit.

Hane ab iftis propofitam definitionem, nosprb mumintegramnonrecipimus: fed (,ut fitrenfiuerbo Mar^tp parte,!:;^ pdrtibui,Nam,partim cum eis con' fen-

fentiente5,conccdimui h£rcfim cleilionem ßgnißcd“ rc; ZT quia longo temftoris mterudiïo locjuendi ufut cr conluetudine uiiio dari cepit, ipßs etiant ajjcnti' mur pro uitiofo dogmcite,Mt ßilionc harefim acdpi tepißc, guamaliguis, Ecclcßxiudiciopo/ihabtto, ßbileqiienddmdclegcrit. Cetera uerà, lt;lu£abiÜK hlt;eretico dUribmntur , eicompeterepernegatmu: prafertim uet'à inalitiolè eum gt fcicntem uolen' tem^; peccaretnaß conieilurts, ut in hominii mente perjcrutdndd fieri ncceße efi,lt;tgerelicedt, coflinter adfirmdinuf,hteretictim, fipietdtem, dcreligionein (xtrittfecuf pr^feßrdt, non id ut hypocritdm fimu-Idtèßcere, fed lt;iuid reüè fe opindrifirmiter crédit. Si i^cj; dd fdttguinem in fententidper)ndnet,non per' uicdci mentis obflindtionct fedzelo, cr rfnii«/figt;rti' tudinc id ab co fieri, itd fircntjum animofum^i Chri' fh mililem deccrc putans. Sifanje dodrithe aduerfa-tur, fiadmonitiis^b incepto non defifht, fi opinions fuam populo paldhtfiicit, ac editis libris,omnibuflt;ji tnodis earn fpargit^cr diuulgat,non hoflili in Deum, cr Eccßfiam aram^ id perpetraiur,fed ^uid, cjuum perfudfum iBi fit,hdoere fe ueritatis cognitionis,fdn‘ dodrinie talentum , iUud effoßd terrd fepelire ipfi religio ed: ndm,quum à Dro cutfuafrrtopinio) illud recepcritmon fepcliendum,fed cxerendum, bO' niq^mercdtorismorcexcrcendum , aGominofibi prtecipi non ignoraf.ut uno tdlento multa lucretur, Et eapropter quo pluresin fuax pdrtes pcrtrdxerit, to maiori lucro apponit,gratins^ obfequium fe Deo pr^

SECTIO PRIMA. 9 prr/hre arbitr^tur. Hinc dutein ßt, ut feUdnus end' ddt:noti id quidcm ut in Ecclefid turbM uttdt excitet, communemqi coflcordidm,pdccmqi htceretiUtrùnt quid co modo fidelitim numeruin in Deigloridin /e addugere arbitrdlur. His ddddm eum non id freere, quod Eccle/t£ Dei iudicium contcntndt:ndm fi tdlent ednt dgnofeeret, certè non de/^iceret ; fed quonidnt mentisoculisedptus » frlfoqiiudicioimbutiK,non Dei,fed Sdtdnte Ecclefidni elfe opindtur. Adde,quod Crimen eins , qui contrd d fe eognitdm ueritdtent feiens uolensqi peecdt,non proprie h^reticum, fed peecdtum in /piritum ftnâum, de bUffhemidm dp' pelldri eonßdt, quemddinodum tnfrrius dperte mox demonflrdbintus, dpertius ucro in jeeundd cr tei^id noßrdrum hdrum trdâdtionum feàiont.

Verum enimuero ,^quidinhieretici definitione Conlineri uolunt,qucgt;d eddoärindßt imbutus,edm^ doeedt, qu£ doârinie db Eeelefrd l^ecepttc dduerfr' tur,Heheinenter equident feirc eupib, crexeû obni' xè qutero qu^ndm fit hde tempefrue Ecclefid iUdt , quii uerdm,fdndm,fdn(ldmq; doärindm, omÿibiisq; prorfus numeris dbfolutdm reti^dt.

Si enim hdne cognouero,frcilè quindm fint ha-retiei iudicdre potero. Ndm,quum hominem uidero d doilr'md,db huiufmodi ECclefid receptd,diffentiett tern,tunc ego iUico inecum, Hie e^ ucrus hareticut. Hoc dutem proptereddico,quod,quum dbhinc triett mum religionis ergo Itdliamfrgiens, Antichrifr ma nui cudfijfem, cr longo defijfus itinere, mdxiwis^

fxäntlatis laboribuf,dd Rhetorum Alpes,ceudd por^ tum dppulijfem,rdtus (ut dptidfrdtres noßros itdlos ' fnè credilur) hds i«tfr Eccleßds,^uds reßtrmdtM iu^ remerito nuncupdmusßndijjolubilcm effedo£lrn]£ confenfum, crunitdteimreperitdndem, mdximo ^uidem dnimi mei dngorc, tdtnetfi omnes con/en' ttunt,Pdpdm Ronf.uerum ejfe Antichrißum,Mi(Jdin omniddnult;jult;eidololdtrilt;e generd (fudm longißime fupcrdrc , homines fide in Chrißum non propri/s operibus iujlißcdri,Purgdtorium uerds cßße Pdpdtus nundindSjSäcrdmentdduo, nonfeptemeße : cri« alijsdemum pi/s fdnäisq; uera religionis drticulis conueniunf.dttdmen edrum qudmplurimds plurimis ityrcbus interfe mdnifcße dißcntire- Qudproptcr, ^uum und^u^queilldrumopiniones fuds hdbedt pro drticulis,dd purdm Chrißij-eligionemmdximimo' menti, pro/èâô neccffe cîl,i« hoc opinionum difcri-nüne,ut,undcludîi; pdrtium opinionem pMnt pro or-lhodoxdßuente^,pcrfccntione in huereticum ddmißd, dlid dlidin infcâelur,dlid dlidm hærefeos ddmnet, zr dndthÿndte percuUdt,dlij demum alios quicumq; in fuds mdntis mcidmnt,ßrro,igne, dqud è medio toi-tdnt. Hincdutcmeuenidt, ut infieildtionis fdn-guinhnunqudm fit modus.Heu quîtm decentiiis,ciu4 Deo honorificentiuSjqudm pro pdce inter Chrtflid-nos ferudndd conducibilius, qudin deinum dd Anti-chrifli communis hoflis regnum deturbdndum, de demoliendum dptius: in t]uo quidem noßrd htecrem traâandi rdtio plus quÀm pdr fit credere ofivnfionis

SECTIO PRIMA, »o eaufam aliquibus pijs ibi degentibm prieberepoteß, qui Papifttcum huj^c morcm in Ecclefioi noflrae ir^ ßrte audientes, cunóiabundi quam paraue-rantfiigam detredant,nec impur£ mcretriciualedi' cunt: quàm,inquam,dccentiusacutilius ejjet,eo!,qui fe per/iiios uel agnofcunt,uel credunt, imperfidoru imbecillitatcm firre,nec fibi ipßs placcre, fed fratri' bui fuis ad eorum £dificationem : quemadmodum Qhrifiusfibiipfinonplacuit. Deus opt: max:non femper uno codemqi temporis momenta fuis eleélis omma dcidrin£ lu£ myficria impertitur atq; com-municat: Scdunumhodie,crasaltcrum, ut impcT'

Quapropter PaulM:Quctquotergoperßäifumtn, Phili'prj.i/. in(]uit,hoc fcntidmiM.Qjtód ß lt;juid aliter fentiiisßd EpheL4.tj» uobispatcßicietDeM. it alibi. Donee perneniatnuf „ omnesaduiHtatemfidei,cognitionis(^ifilij Dei mub rum adultum,ad modum plcn£ ^taiK Chrißiante.

P. Mjr/yr Vernt : Paulus primant ad Corint; p. /V^art: i'rt fnlt;trr^s,i«^«'^Docft!ociMiyfe, Eccleßam,quamdiu j.ca: prim: , hic peregrmatur,infirmant,er itjjfiecillam ejfe:neq; SidCor.ftót ß^erandum fâ, «t abfioluta fit,atqi per/èda : niß qua adaltcrumfectilumperuenerit : quod apertèdocc' tur in epifl-, ad Eph: Chriftum ideo abluijje lauacro gpjjçf. aquainuerboEccleßam', ut earn ßbi abfq^ macula, er ruga exhiberet. Quodneß.5eil,ut deprtcfenti tempore tMtcßjgdmi«: quemadmodum teflatur AU' gufltinlibro Retraâ: Hec par efi,utChrifli mini' fier ob ifiamEcclefiieinfirmitatem animum defiiotf

itdt, Agdt ut frudens (tgricola,cui dum colendut elocatur äger^unditj; obfitif^,non deßgt;erdl,/cd eitu repurgdtionem ab uno quopiam angulo aujpi-calur: aiq^ itd pergit,donee umuerfum bené cultu, ” zr purgdtum habcat.Non ftitim perficitur, zr ab' 3} foluitur plebs Chrißi, fed per certa augmenta, utM 33 Euangelio habetur.

U(ec tAartyris uerba funt in locum iUum Paulii fion po(ui uos utßfirituales aRo^ui : qute e^uidem abipfodedoéîrinainterpretdntur,non ut à quibuf' damdemoribus. Qjtôd/t etiam ad mores po/fènt ptrtrahi,quide^curdedoârina quotj; non inteüi' ganturf Siquidem ad abfolutam Ecclcß^e purgatio' n»nnonminusoportet,utaßlfadoilrind, quàm à corruptis moribus repurgetur.Prudentis ergo uerbi nünißri e^,nonrmnufbac quam ilia legritudme la~ borantes tolerare^: nee de uUo dum uiuit defferare, Sed hoc quomodo prteflabit mimflrr,cr quo pado eegritudini medebitur t fitegerper eius delationem carniftci dedaturl

EufrFccI* (^uifdifprtetei^dEcclefldflicds hijkrias legenti' hifflib't * fotum elldißidium,quod Aniceti Rom: Epifeo' captiój * pitcmporibusuniuerfasChrijliandsEcclefiasdiuue-xauikcircacelebrationemfandiPafchatis, ieiunto^ rumq; Pafchalium.

Siquidem,quum Polycarpus SmyrnenßsEpifco' pus fub A mcf(0 ip/o Romie degeret, nonpoterat tUi Anicetus fuadere, ne feruarel ed, qute cum ioanne Domininoflridifcipulo,ac reliquis ApoßDlis,quibus

cum fucr^it nerfdtui,fcmpcr[cruJucrJt. Neq; Poly^ corpus contre a /^cetum potuil unguam iw fuiU por' ’ lt;« pertrahere: guippegui Epifcoporum quihui/uc' cejjèratferuandam confududmem effe dicebat:gult;e guimt itafe haberent, htte tainciioptnionum difjen-)io ueeerem inter eosfimilisiriUtem, cr confuetudü ttcm mimmediremit.Quin,^in y-edeiin ipß Poly^ curpo Anicetuf Euchdrifiiambenigneconceßit '-atq; ildpdcificè èi fe inuicein dij‘cefjcrunt,pdceinq; in Ec' cltfid unwerfd cum feruantesy tum non ferudntcf rct tinuerunt.Neq; ucró erdt dpud cosdrliculiM ifle parui momenli: guippequuniutcrq;ddApoßolumtra-di:ionem fudmrefirret:dd ioannem Poiycdrpui,Ani cetuf dd Petrum. Keq^ oh hoe Anicetuf Polyt^r-pumindicecefi fuddegentem, dndlhemate pereuffiti aut ei fdcris interdixtt. •

Sed dpertiiu ddhuc huiui Chrißidn^e tolerdntie exemplum,Gr ut À mar tyre fanilißimo editum, iUu' flriut hdbcmusinCypridnoEpifcópo. isinCdrthd' ginenß Concilio,cuiprießdcbdt,uerbdfrcicns,quum CyP*'*’** , peroraret,Supereß,inquit,ut de j^dc ipftre qftidßn' Con« gw/j fentidmui pro/èrdntuf;nettunem iudicdntes, dut Carch; rfiKrccomz7Mtgt;MonMdfi(j«fgt;« ßdiuerfumfenferit, dmouentes.Controuerßd erdt, non de land caprind, non de re ddidphord,uerum de htereticis (utdiunt) rebdptifdndts: drticulo quidem mdximi,ut creditur, in Chriflidndrcligione momenti. AtpiusEpifcoput difertèpronuncidt,nollefe , qui diuerfum fenferit, eum ahalijsuexari t Eccleßd; coinmuiüonepriudri,

ic proplereafocietdtcmdirim: Sedbenignèdc pact ficè tolerärizx in eommuni catu^ctineri.Dchcrcnt igitur Chriflidni homines fefe inuiccm fèrre, inftrue» rcjdc docere,non autem pcrfequMccufare, oceidc' re.Verùm non e^obhoc inflitnti noHri riitio-,cunóiis hxrefum coÜuuionibMddituminEcclefiam , libe-rumq^fladiumpræberey crhicrcticisoinnibiK (ut oducrlarij nobis obijciunt') cjuaßdfylum aperircißd id efficere^ut infirmé fiiffrriintur,imp£riti doceantur, obfiindti cohortatiombiis moncantnr, cr obiurgcn' iunnontuitemdiuexentur , ddmdgiftrdtnsdejrrdn' tur,dc demum uitdpriucntur.Hdin qu^e fitcrit Ecclo' fidi[ld,tdntdindlidSduthoritdte, ne dicdm dnddcia, plt;ijiens,uldbfij‘, eommuni confultdtione, mdturoéi; iudicio,confienfu,dc deltberdtione,non unius tdntùm, dudrumuc,fed omnium EccUfidrum in ffiiritufdnilo fimul iunädrum , dudedt de drticulo huittfmodi de-cernere,eumqi poft mille qiiingentos dmplius dnnos infilijDeiEcclefidsèPdpifticis Ecclefijs defumtum primùm inuchere,per quem, non folùm imdgo tiei, homo i^je,medio t^tur,fieddnimdquoq^ fempitcr-tilt morti ddmnetur 1 Ndm nuUi eiuidcm dubium eü, /Î modó hareticus is eH,ciuem Ecclefid iüd per mdgi ftrdtum è medio tollil,cr hiereticusmoritur.uno eo-demq; iudicio ad tempordlem mortem corpus , dd aterndm uero dnimdm condemndri: ut infirius,Lu-thero,Brentio, cr Kufeuloduthoribus latius ojkn' demus.

SECTIO PRIJMA. ti gredientlo dcflexeram , idm tandem renertdr.qua/n pdulo ante dixerijjiUi,h£reticMn de quo agimM^uo-luntariè no peceare^uidendum eR nobif prius, quant ad rcliqua progredianMr,an argumenta habeamm, quibiK axioma hoe noßrum probare poßimuf.

Authorigiturad Hebrsinquit, i^amfipoßquam Hebrao.is tieri cognitionem afjeeuti fumui, data opera peccd' mM,noniamfupcrcRullumpropeccätii facrificiu-, t-t fedhcrrendaquicdamexpeiîatioindicii, igniiqife' a uitia aduerßarios conßduri. Et alibi, fieri non po-teß,utquifemel coUußraticœlefle donum guflarunt, er participes ß,üi ßiernntfaniii Spirities,pra;elaraq;

Dei di{la,er £uißituri nirtutes guflarunt, er tarnen relabuntun ij iterum ad iiitie correäionem renoq£n-tnr.

Duo hi loci mamßß^eos comprebendere uiden-tur , qui uoluntariè adncrfusagnitam ueritatem in peccato uel pcrftßunt,uel etiapcrniciojualiquoddo gma promouent , ac defindunt :’qui quidem er ad mortem,er m Spiritum Samüumpeccareàpræfan-tioribusTheologisdicuntur. D^pcccdto q^^temad mortem inquittoan: EÜlethalepeceatumiproquo “ orandum eßfe non dico. Et depeccato in Spiritum “ Sandum htec Chrißus ipfe, omnepeccatumacma-ledidum ignofeetur hominibus,at malediélum aduer fuiSpiritum Sanäumnonignofeetur. Quodßpro bonùnehuiiumodicriminisreonuÜum fupereü ft' crificium,fedhorribilis quidam iudicij cxpeäatio: fi fieri non poteßutcorrigatnr ; ß pro eononeü

Wändumiß tandem Chrißusait, huiußnodi maledi“ âum nünimè condonandum /ora^ana lt;juidem (ßt modo tanti flagitij h^ereticuiotiuolunt aduerfarij, ßt inßmulandui) ac impiaßrtajjißiiffet ea Pauli ad' monitio, quumait, h^ctieudebereamanterinflruit acpatienterßrri,ßßrteDeufdct illi pcenitentiam, ut uerum agnofcat,ad feclue redeat , cr diaboli la-(fueum euadat,à quo captui eiufarbitrio tenetur. Ad quidenimhtecperditio , pro hontine perditte fßei orandkeuminliruendi, eiuiq; rcßpißentiain expe^ âandi, ß eiui poenitentia nefßerari quidem potefl. . Apoflolo igitur h^reticutn hominem tolerandum^ cr inflruendum monente.cr pœnitendi Ißatium con ceinte, aperte conßquitur, hiereticum uolcnUtn fcientemq; non peccare.

.to* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,inquiHnt,Apoßalui,quum Titum admo'

* ' net,uthiereticum hominem poflunamaKji alterant admonitionemdeclmetimox fubdit,ßnß eumper' uerfum efje, cr iiapeccarc,ut lt;t [e ipß damnetur.Uii Apofloli uerbis adhuc ßeti,h£reticMn uoluntariè, et tontra ÿropriam c^fdentiam peccare contendunt, licet id negent ufq; ad mortem pertinaces, id quod ne Papißte quidem ipß unquam dicere funt auß.Hoc autéeuinci autumantexi/suerbif,VT A SEIPSO DAMNETVR.’ hoc ell,mquiunt, proprio ipßus iudiciot Proptera quod ueritatem praßaile impU' gnan!,uerboque Dei reßfltns, ßientem prudentent' que peccare fe haud obfcurè déclarai. Hi«c aute m coHigunljquemadmodum ßcinoroß homines ßagitij

ßb i confcÿ cetpitdli poena è medio toüuntur, ita ^uehiereticûs,eôj^uodle errare fcientes uoluntariè peccant, ac ne proprio tjuidemiudtcio cedere uo^ luntfUltimofupplicio affici debere. At longèaliiu PrfH/iKfrtorKm fenfui : Genuina enim eorum inter-pretatio eR,huiufmodi hominem, peccando ßi£fibi condemnationii authorem el[e : utpote gut in fana doârma fibi deligenda reïlè iudicafie autivmans, guum filfam elegerit -, proprio iudicio deceptui in earn damnationem 'mcidit,quam mifer ipfe fibi para-uitimprudensdnguaetiamperfijkreuelit, adeout omnino uitandui fit, tamg^ morbi fui,qucm no agno' fcitmedicinam omnem prorfw ajjgt;ernalurui,ni modo diuin£ gratiie radijs HUiflratusQutaffolct') Dcg iüi poenitentiamad uerum cognofcendum tribuente,dia-boli lagueo foluatur,a4iuo arâifiimè detinetur. Pof' fumus etiam uerè non minus quàmdecenter , Ca/i: authore,dicere modum hunc loquçndi iUialteri Pau-/inoapudLucamconfimilemejJè’, Qjfia diuinam Aft:»ï.46-doih'mamreijcitis, neq; uosfcmpiternauitadignos iudicatis,fcitote nosadgentesc^nuerti. t^eq;cnim profidó indignas je fitenter iudicabant ludaifem-piternauita; Séditafegerebant , utfe eaindignos prlt;ejh.rent. Sic hoe loco htereticum ilium périma-cemàPaulo xvTDnaTxnftTOffideodiciarbitror, quia ea ficiat\ quibus fe ipfum damnatione dignum præ-ieat.iiiecCafl.'Vel feipfo damnatus dicitur htereticut (utErafm: interpretatur) quia damnatus e^l etiam fi nemo iSum condemnet. Atque adhoc ficii locua

iUeinJoän.EuängiCiip. tertio. Qui eifidemhabet non damnabitur, qui uerô non ha^ct, iam damnatus efl, quod tinigeitlt;e Dei filij nomini fidem non adtun' xertt. Quèdfi Apo/hliuerbdfxfortwn interpre-tdtioneaceipidebcrent,Paulu! contra fie ipfium egrc' giè pugnarctiquum alibidicat, hieretico parcidebe-re,eumq-diuinægratia:luci, fiunquamab eaillu-ftretur,cotnmendari. a t uerô quôd ufq; ad inorient (utaiunt)uoluniaricpeccet hæreticuf, quif,ut idem Cafi;ait,ha:retieo,dum uiucret, fc peccare perpetuô negante, pofiipfiuf mortem id iüis teftari potuitf l^umeouiuenteinipfiutcor Qquodfoliuf Dei e^) penctraruntfËgo ioua (aitDominuf) creorper' Ierem;i7. fierj^for,çyrenéscxploro. EtDauidSolomonemfi' *o. liumin/lruens,ommum}nentes,inquit, perferutatur Ioua,ommumq; cogitaticnuinconata perjfiicit, Pau-Paralipns, quoq;,Animorum autem indagatornouit,qutefit Ifiirituf dficâio. liaudigituruerbiminifiri, prtnei-Rom:8,pes,dutmdgiftrdtiK , homines quum fint,haretici mentem penetrdre,^ dn mdlitid, dut ignordntia du-âuspeci^t,digno[c^e queunt. Neq; uerô qu£ ex-trinfecus notdnturfignd, cr conieäura: abundè [ufi.-ficiunt,dd dnimi interior es dfirâiif pernofeendos ,dd' eô ut uerbi mintfier, de mdgiftrdtuf , etfî hæreticim uoluntaric, (y mdlitiofèpeccdntemcdpitepleâen' dum cenfeat: miferi illius effundere fitnguinem fecu' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rufduderedebedt, Quôdficonieâurddliqud,exte

rior ue fi gnificdtio interiores dnimi afiviiiK indicare poteft i qu£ndm (qult;elo)conieilurdcertior,qupd fignum

SECTIO PRIMA. 14 fïgnimi euidentiiu, qult;e m^gis cfficaxdemon/ïrdtióf imo nero certitui^ cldriorhdbcri pofeil non mdhe confcientiie,(iudm hominem optmonis fuieretinendie cdu/d proprium fdngumem effimdcre,uitdmqi ncgli-gere,cdlicemqi itlum bibci e, qui non tdntiim cuiuii humdn^ menti horrorc incutere fit folitu^,fed ipfita Domini noßri lejtt Chrifii fenfibm dcerbm ddeô, ddeo^i dmdrus fùit,ut mccrore confèâlu'S,dnimo xfhi' dns,fudoreex eo fdngumeis guttis ßnuli emunante, Ac 'mterrdmußq;dcldbente, pdtrem obnixèprecd-relurent db eo poculum iïlud duerteret : œlefliq; dU' gelo ilii opta fùerit,qui dolorem leudndo, ipfum con ßrmdret. Et nos tmfellum hominem cernemus hilari interdum uu!lu,intreptdoqj dnimouoluntdridm ^or' iem oppetere ( mortem etidm ommum horribilißi-Wdmycr non folùm c^qcere,ueriim etidm pro cer-to dfjirmdre dudebimuf,obflindtè hunc,o'mdlitiof'e peccdref An ignordt ifle,fe hdc mçite morientem no corporis tdntum,fed dmmlt;e quoeßidiîurdm /àâuruf Omnedgens (^ut diunt) dgit propter finem. Neq; ul~ lus eil, quindâiombusfuisfi^mdliquenyprtejcri' bdt,quemfibi,dut utilem, dut honorificum, dut dele-âdbilem,dut fdltem mdlorum,cr miferiie metdm, uel leudmentumfore,perfudfum hdbcdt. Sedquisndin eritfinis inßlicisiüius hominis , corporis und, ey anima 'mteritum ßbi uoluntdriè deligentis ƒ Si cunt ulraq; uita ßmul,ßrtundrum,filiorum,cogndtorum, dmicorum,dc demum rerum omnium fit idélurdtpro' ' fiélô finis'm quem ffieilat h«ercticus uoluntdriè mariens

riens baud eff • poteß, jirtunäs Mt imperiumßbi pM rare,neq; cum his uni,filios,uxoreÿt,confdnguineos amicosq; conferuure. Qjiod ß dus finis umbitio fit^ tnunddnaq; glorid,rem profißo pdrdt ipfe fibi optd-tis inflitutoq^fuo ddrcUdtn çutdiunù linedincon-trdridm.

Udm cjuicunq^ h^eticus moritur,infimis, cr de^ decoris plenus è uiuis decedit : hdud enimmorsre^ periri poteß ddeô probrofd, c^ute hoininum opintone pr^e ed nonfitdecord,cr honorificd.Quôd fi buiuf-modi homo Chrifiidni etiam lu/nùnis efietpenitus ex~ pcrs.dtcj- ddeô tandem impius, ut nuUdm poß præ^ Jentem hanc effie uitdm drbitrdretur,an credibile efi, out jjfii cjuisciudm perfuddere poteß, deledurum fibi mortem,ob ijuam perpetud fiiturorum hominum me^ tnorid indelebili probro dc ignfiminidnotdndus effete Ex etbnicisnon folum inter philofophos, uerum etid inter politicos,militdrescp uiros nonnußi fitere, gui uoluntdriam mortemddierunt. Scdomnesddfinem aliguem reffiexére, quem uitd potiorem duxerunt. Quiuirtiÿisdmoret^rtemobibdnt, fidniindmim' morldlem eße credebdnt, fcmpitérndfißcitdte uel in càpis Elijijs, uel in ip/o coclo fe potiturosßerdbunt. Sin dutem mortdlem opinabantur, nil filicius homini contingere poßeputdbdnt, qudm ß poß mortem, ce» lebrem dc perpetuo mdnfitrdm fismdmrelinquerent, Socrates igitur ,qui ob qudm colebdt religionem in^ treptdus obiit, ideo hildri uultu uenenumfumpfiffe creditur.guod bcdtdin paß obitum Mtdmie perpetuo duilH'

SECTIO PRIMA. v éuflurimf^cruret. Andxarchui lt;]ui, (juunt uiuut in fitxeapild fimii maUeii tunderctur, ddeo toleranter ajjgt;emmos iUos cruciattes pertulit, ut me-morabileiÜudfiteloquuluf,Tundite , tunditeAna-xarchi fpllem, Anaxarchum enim non tunditn: ad id adadumßiiffetnamßßiimcd, quodantmamimnior-talem elfe cxißimans perfuafum haberet,jeßemorta li uita ad immortalem ßlicitatem nugraturum. Cur-tium Romanian adolcfcentemlegimuf pro patria fi lutcfeDifsmantbiKd£Houilfe,cr idcirco inproßn-dum ilium terra hiatumarmatiim equo in/identem fefepracipitcmdcdi/Je , idquodquisnamßdurum tnepte crediderit, nife poß mortem beatitatemfem-piternam,uel immortalem ßaltemgloriam affcqi^tu-rum putaßetf Quiueroaliamob caufam, quamuir-tutis amore uoluntariiÿn mortem oppetiere, aliquem et illi finem ßbi propofucre,quem ßbiuitapoliorem iudicarunt.Annibal, qui ne in hoßium Romanorum tnanua deueniret, hauflo ueneno'quod fub gemma in annulo gefliibat,ßbi mortnn confeiuit, aut ijsfidem habeas t qui anima immortalitatem probant, uita huius arumnas ejfugiendo, lt;^am perpetuo beatam feadcpturumconfiditiautanimam cum corpore in-terituram putans » egregio iBo ßcinore probrofam feruitutemdeuitare, er immortalem fimulßmam, gloriam^ indelcbilem fibi comparare credidit : id quod apud ethnicosßlicißimum habebatur. üamfi meliorem fibi mortem ßre non duxifjet, uitam pro-ßdo cumea/fiontenon commuta/fietiQtiodtandem de

de ominbittcfuiuoluntdriam mortem obijfje memo' rttntur(jitdióium eü) cenleridcbct^lnalicjuemigitur finem hareticum quoq; rc/jiiccre ncccße e^f,qucin ßbiititdutiliorem,iucundiorem , ßuehoncfliorcnt exijbmctmon dutem uno^eodemqi temporii mome» to,corporis, dnim^, jirtundrum, crdignitdtis ultra idóiurdmidcere : quumpoßitdd ultimum uit£ Ißiritum crrdti fui conßßione iti mdtris Eccleßic amplexusfe rccipere, ddeoq; ed omnidd tdntd cdldgt; mitdtcfdrâd teild conferudre. Qjtotusdutem qui/q; erit,qui huiufmodi hominem, tdlem defc/fcâaculü edcntcm , er Chrifli nomineßxpe fxpius rcpetiio uiuum fe cremari tolerdntem,mortemq;,qudm Chri~ f^o^ruit er uoluntdric obeuntem (erndt,nott ignorantidpotius, quammalitidduéiumdrbitretur. Ego ucro omni procul dubio ÿ^ediderim, non modo pium mitemq- Chriflidnum, uerüm quemuis Scythä, dut Leßrygonemjomni diritatc dtque immanitdte te-terrimum,rem ddco Migndm ffefldntem,hominem inqudm fummo fupplieio fe mdildrifèrentem, quum propriè^luti umco uerbo confulerepoßit (ex quo non fu^ culpx con/?ium,fed erroris ignarum fußii-cdri fdltem necefße e^i)m drdentem pyram conieäU' rumfefe, utindemiferuiÜumeriperetatq;ferudret. Tu ucro Domine Deus nofkr,qui peccdtum peccato pleüere non rari foies,tuflo quidem iudicio noßrüm quorunddm cordd obtenebrds, eorumq; dnimos in' durMipermittis cnim utprioreddmiffo freinore, ne bominibus erraffe uidedttwr , in aliud tncurrdmus, öd'quot;

SECTIO PRIMA. ig ndnüljumirroremiuflitiie nomine dc/èndentei, çr nouiiculpdueterem cumulantes.AnnonißDruwipo• tiiK,(pidm htcretifi pcccatumaduerfui confcientiain (utuocanOappcllaripoleiitf C^uod ßt^uiieiiobij^ cUt,m ßntentid i» huiu^modi hominem ßrentLi contra confcientiampeccajje, quamuif id ufq; ad morlé obflinale negarent, nuliaproßäo illos iniuria ajß-cict,qiia ipfi prins alium non aßveerint.

Sed reffiondent aduerfarij, argumentum hocno-ftrum hieretici firtitudinis in morte obeunda /illax eß'e. NonnuUo- entm, inguiunt,uidcmus ob iniuriant inhoßeultamlibenter, cr ob expletum animwn betas mortem obire. Hoc ego ß negem unciuam acci-diße,quibusdrgwnentis j quaue exhifloriafumtii exemplis probare ualeant uiderint ipß-.quodjßßcc' cerint, tunc demum meplenißime reßtonfurum re-cipio.At uero interim, ne locuf ijk ßlcntio penitm inuoluatur,exipßs quiero,an credant,ullorem hunc, quemßnguntlibentianimo mortemadeuntem, pro' poßtaßbiconditione ( ßmodo errorem agnofeit, alioqummhiladrem) unica erroris fuiconßßione uitam redimendi,ipfam acceptufkm. Ecqu^,qutefo, fanie mentis hoc negabit ? Quid ergo cum haretico ßmiloeil huic ultori f liic,etß l£tus,ob uitam iniu-riam,inuitus moritur, cr uitlt;e conditionem libenter acciperehiUemorimauult, quàmopinionem fuant ■erroneameffeßteri.Eaceßant igituretvn fuis corn' parationibus,

pctralis fcclcribui,nullis tormcntis adigi po(funl,ut dcliilaßiteMtur-.Sedcruciiitufomnes objhndto dni-tno conjhnter pdtiuntur, dc mortSi intrepidipcrfi' runt.Kcljgt;ondco horum conflMtidmin deliiliirtti' ccndis fuum guoq; fincm in corum mcntibui hdberet is dutem c{l,ut inortem diuitent : qudm,fi errdtdfii' tednturteffiigcrefenonpolpihdud ignordnt, ideo^f excrucidri,dc dildnidrkqudm ntori mdlunt: ddeà,ul vntcrdum,uit£ confulcrcfdtdgcntes, inter crucidtM ipfos itnprndenter,potiufq; intrepidèmoridntur, Sù qudndo dutem dd deßindtdnt nihilotninui'pertrdhuit turrtecem, qudntndm conflintidnt ojkndunt, quic hæreticifbriitudmi fit compdrdndd/ipfi enim fciunt, uel^t nolintfibimoriendu/m. Htereticui dutem no^ uit, opinioneobqudmneciddturreieHd, cr (ui diunt^dbiurdtd, fe mortis fu^licium eudderepofifii cr tdmen putdns fe fdndè de religione fentire, mori fdtius ducit,qudm Deum contumelid dfiiciendo opi-nionem fudm dbntgdre,edq; rdtione in æterndm dni-mieperniciem, dtq^ interitummeurrere. Ex quo confequitur,fcelefli iüius hominis obftindtionem, feu mdtris fonjhntidnffcum hieretici firtitudine confer'* rinonpofje.

tiäm,qui fe ex dito prtecipites ddbdnt, DondtifUquot; rum infdnidnuquife ipfos necdbdnt: Sednecddrent quoq/fiiciunthuiufmodi excmpld , ut ex iRis euin-cdnt,hd;rcticum uituperdbili potiusobflindtionecoa trd confcientidin, qudin intrepidd dttimifirtitudine

SECTIO PRIMA. *7 cww reâd confcicntid iunólit,mortetn oppetere. Si» guident primum omnium,hi quoq; fuum finem habe» bdnt, qucmudmociSm £thnici,quosfupriinotäuimitfi CircttmccHiones quidom/prêta eo paâo, attp odio babitamortaliuita immortalem fe adcpturos imptè fperantes: DonatifttcueróCalbolicosetiaearatione iniuria fe a/pcere flultè credentes: Horiat» prteterea opin tones, ZX deftderia, qi :ii nuUo [altem apparenti [cripturteadtnttttculofi(lciri,autde[endipoßMtt, ut poffunt Brentio authore h^cticorum dogmata;me» ras effe[hiltiliai nemo nonßatim agnofcit-.neq^ uUut Chrifhanortvm dogmatum tam ignarus rcperiripo» t(H,quin [ciat,fibi ipfi mortem confcifcere barbarä acfirinutn eUefiirorem,non modè à diuittis, [cd^b humants quoque legibus abhorrentem, mifcrasqi ani masad tartara detrudenfemtunde etiam quamente id agantiure dubitaripoleSkMalam autem illam co/t lcientiam,de qua ab aduerfari/s longus habetur [er* tno , abh^eticoquamlongißimöabeffe^elexeo fnamßßeapparet,quöd hareticus, Jequo nobis eit [ermojinuoluntaria morte, er Deum inuocq^^ ilgt; li [alutem [uam commendat,er C^rifium ausfiliumt redemptorem,er [cruatorem agnofcit, hymnos^ ib lis,er laudes interdum car^ in medijs flammistqutt quidemomnianon obflinati, autmalitioßaitimi,[ei Dfo, erChrißofidentis,at^mipfisfpem[uamlo» cantiscertißima[unt indicia. Ethnicoruueri exentf pla,qiu m mediit affrrunl,Reguli [cilicel, ScteuaiUt er /tmiliumteiufdem gentris [unt coriM,qute[tqfrtit

SECTIO PRIMA. tomntemorduimM;Socratis itjqudtn , AndXdrchi, , CurtijyAnnibdlis ; gui quidan omîtes conflMti aiti-tno, ob filtern fibi propofilum,mortem obicrunt-,'Finis dutcmhjeretiä (, etfiinuiaadldluternduceittc, proprio decepties iudicio,dli(iuid errafyciuum nuüm dliusiut idm uidiiitus') efie poßit, lt;eteriid aiumecfalui fit oportet: cttius fie idUuramßäurum drbitretur,fi opinioiteinfiudmdbnegduerit,Fode c^uocjueffieüant, eiusdeineiißfnteefiunkexempldmeretricts, cjutefili dentibus Imgudin dbficidit,dc muücrum dntiguorum Gdllorum,guie in ignem ttirorum juorum corpord, contburentern fie conijeiebdnt ; omîtes enim dd finem aliquein refisexerunf.Aitdbdpti/hrum tdndem,homi' num,dc muliertim, tjudin nobis obijciunt hifioridm, . obfîindtè morientium,dc ne cjuidem fldgilijs,cr ßci-tioribus finis pdtrdndispeccjjfie fiter iuolentin,cdufi£ inter nos controtterfi nüniinè congruit :ißi eit im dut * fidgitid find non dgnoficunt,dut fi dgnoficunt, eiusmo difiuntiutliceteifitedntur , fie tarnen idea mortem ^fp^gitrenon pojfiecerto ficidnt.

A t^uiçut iam demttm nno uerbo dicam) exempld ab ddnerfidrijsdÜelfd,ut argumentum nojlrum rcfil-lantidehteretici conficientiicerto iudicio per cini uolnntdriè morientis conftitntidm,cr intrepidi drumt * ßrtitudinem, drgumentdnoftra necjudcjudmreddr-guunt, Ueec eil enim eorum rdtiocinatio ; Regulus, Aiutius, inulieres Gaüorum, Ethnici tandem omîtes co/hnter mortem obierunt,crgo bairetici uolnntdriè morientis conlki.ntid,bonatn eins conficientidin mini

Sednoscontrdi^ocmodordtiocinamur: Curtius, Rcgulus,M.utius,Andxdrcbus, Annibdlconjhnter, ßrtitcr , de uoluntdrièobicruntproptcr fincmfîbi propofitu,cr bcnèfibi confcij,qudmqtM boni fpecie deeeptùergo h^reticus uoluntdriè,conflamp;nter, ßrti-terqi moriens ßnem hdbetßbi propoßtum, er licet (quod dttinet dd optnionem, pro qud moritur)pro' prio iudicio ßt dcceptiK: dttdnien ßbi bené confeius, neefeienter , nedum obßindte mdlitiofè pec' cdt.Bdud cn'mi mente concipi, ne dum credipote^, hominem reperiri poße,qui feiens prudens^, perui-Cdcid tdntum,dtq^ obflindtione percitus, nuüo ßbi^' ne propoßto, quemßbi uitd potiorem cognofedt,dut exißimet mortem mdl^rum ommum mdximumßbi deligere dc compdrdre uelit ,quodunicouerbo deui' tdre poßit.Sed h£reticusdnquiunt,etfi mdlitiofus eil, er obßindtus, dttdmen flupidus eil’er ebrioßmilis: Sedbone Deus,qUiendmtrici£funtiß£C‘ Qjtomoda in uno,cr eodemfubiedo ßupidit^, er ntdlÿid co‘ hiererepo/funti Mdlitidcniinnon ddturßnedliquo iudicio,de certd cognitione rei,qult;c dgitur: flupiditdf uero eertd nos eogmtione priudt, er fdxo truncoue ßreßmileseßicit.Qu!,obfeero, poteßmueniriho' mo,qui feiens prudensdduerfuspropridm confeien' tidm d Deo defieidt,ueritdtemq; impugnet,er und er ßupidus ddeo ßt,ut nefeidt quid dgdt, er pro mendd' ciodßcrendo ßultemori fujbnedtf

r.oJem quoq; ßjctU , quoJ diunt de ntAlitioft igni/rdtione.Malitia enim (^utdixiÿiiu) ceriuin iudb fium habet,certamq; rei qult;e agitur fcientiam: igno^ ratio autem iudicio.cr [cientia careti non enim qua potcHin eo quod ignorât feire, nbsp;nbsp;iudicarc. Ad id

autem,quod ex Auguflino pro/rrunt, Caufam ninti^ rum,non panam martyrem efficere,non eÂ quod re-fftondeam:Non enim hïcnobis eil qult;eflio,an hnere-tietK eonflunter mariens inter martyres ccnfcri de-beat: fed,an hæreticus uoluntariè,cr contra confcien • tiam peecet. Quutn autem ad hoe déelarandutn füis ^uperé^ dixcrimus,iam ad alia tranfeamtts,

Operlt;eprecium igitur eRuidere, etiamß fingat béreticum, ut ißi uolunt,uoïunllt;triè et malitiofe pee-ear e,an ex Pauli locis,uno(^Petri, quibui,prieter ucrbi Graeci etymologiam uerum h£reticum defini-ri contendunt:euinci poßit talem, qualem ijfdem lo-eis depingunt hiereticum,cdpitali jeu alia grauipa-na mulilandum ejje,an potius [eruandum, toleran-dum,cr admonendum,

li prima; ad Cor: Audio (.inquit Apoft:') dißidiain uobis effè, cr nonnihil credo ; oportet enim in uobis h^efes ejjc,ut probi internos manififli fiant. Sed num aliquid continet locus ißt,cx quo conijeipoßit, Apoftihitretici mortem fiue punitionem prlt;ecipere, aut commendarei Nihil proßäö, Imo uerö ex uerbo OPORTET,potius coUigipotefi, hareticum ejjiß-rendum:Nimiru ex ufu Eccleßte ejfe, inter nos fidfit doilriM

rfoflrÏMif fitores uerfariM eorum coüdtione,cr ueri pij nofcMtur,at^robentur, cr ijdcm boni Î niJis iiiii uexati ineliorcs euadantj cr maiorc diligentia^ tlcrioreq; ffudio incumbant in eliciendis jucre fcri' ptur^e uerûfenßbm, ut h£reticos ex ea conamcere, fanam^ doiinnam ab eorum tricif dcfindere pofgt; fint.Ad hunc modum Augi locum hunc fe mtcücxifi feo/kndit,quum ZizamorumparabolamexpUcans Quæn.'in (lit, ZizànianoneßeeueUenda,eô quianon itacoU' fiituttnfitl}omoinhacuita,utcertut effe poßit,q:iid error eorum conférât ad proßilumbonorum , nee tffetalcsaufirendosdehacuita't nebonisobfiinus, ‘ ^uibus er muitißrte utiles funt Verùm multi cia-riusfententiamhacderefuam declarauit idemA^ig: quum Numertcap: i6.interprctans,inquit, Ifin ergo Au2-’ thuribula nerea, ideß hitrcticorum uoces,fi adhibea- de Tlt;‘“P* ntusadaltareDei^bidiuinus ignis eil, ubiuerafidei ^'8. pradicatio, melius ipfa ueritas ex filforum compO' “ ralioneßlgebit.Sienim(uerbigratia)dicam,Ponam

diila Arianorunt , uel Ntanichæorurn, out alteriits .i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

pturarum diuinarum teftimonijs, uelut diuini aitaris igneconßtem,nonne euidenter eorum ex ipfa com' paratione apparebit impietas ? Nam ß dodrmaEc-flefiaflica fimplex effct,er nuÜis extrinfecus hareti' forum dogmatum affertiombus cingcretur, non po-terat tarn clara,er tarn examinata uidiri fides noßra.

Sed idcirco doilrinam Catholicam contradicentiuni ebfidet impugnatio, ut fides noßra non oào lorpC'

lcdl,lèdtnultisexercitâtionlbi(i elimctur. Propter hoc deniij; er a poflolui dicebat: tportet aatem hiC' refes effe , ut probati c/ui^ manifèfli fiant inter nos. Hoc cà diccre)Opor(et hcereticorum tburibuUs altO' re circtandari,ut certa,cr manifefla omnibusfiatfi^ dclium, atq; infideliumdifferentia-Qiium enim fides Catholica,Hclut durum ceperitfiilgcre, prlt;edicd' tiocius,utargentum igne probatum intuenlibusrc' /}gt;lenducrit,tunc maiorc cum turpitudine\, g- dcdc'

gt;7 core obfcuriitramentiuilitatefordebunt.Hlt;ec illc.Al ,, uerô,ne quii ex Coræ, cr fociorum incendia cond' ,, retur dodrinain elicere,hicreticos comburendi,infe-TraÄ:de nbsp;nbsp;riusfubdit Aug: Quomodo combuflifuntilliincor'

Conf;Mat; ptt'e.ßc ifti exurentur in corde. Alibiuero dit,Vtiles èc Lucæ.dc funt hicreticiad hiuenienddm ueritatem, dum cdlum' Gcn;CJiri/ niantur ddfeducendum. 'S^gligentius enmueritas qud:m-ctur , ßmcndacesdduerfdriosnonhaberet. Oportet enim,Cinquit Apoß:') h^refes effe: Et quaß caufamqua:rcrcntusy fubijeit : utprobatimdnißlli fiant.

De vera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoq;,utaÿîur,igitur etia, inquit, hlt;ereticis:

Rel;cap:8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;approbemus errores,fed,ut catholicant

* difeipimamaduerfus eoruminßdiasdfferentes, uigigt; ” IdntioreSjCrcautioresßmusietßpduVo fuperiusch ” tduerat eundem Pauli locum. Idem quoq; fentit Con-fiffi lib:cap.i9- Deciuit:Dci.lib:i6.cdp:z.De gen. ContralAanichtlibI pri:cdp: pri. contra Peldgiç^r Celeü.lib, fecundo, cap. zz, Qjtibus in locis citât Apoßs uerba,Oportet,zg'c.

J1ociJenilt;]uoq;fcntilLutherM,lt;]uumait, E//ï £ut: Enàrî en:m hitriticum ij^pecHunt, cdufa. tarnen iuxtafunt, ut tantö ucnufliiif acpulcriut triticum Zizanijs col' “ latum appareat: luxta iüud Pauli, Oportet hatrefes « fß'c,ut qui probati funt,mani/eßi fiant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u

C^terum non melatet,haud deejfiequi dicant,ucr~ hum OPORTET neccfiitatcmabjolutènonimpor' tare: Sedquandam tantunmodo pr^cccdentium con-fequentiam. PaulM enim, tnquiunt, quum cerneret Satanam omnia mi[ccntem,'E.cclefiam perturbant,in firmosq; multos ab eo feduâos eins uefiigia ficâarùad hune modum colligit , Frofiâo,fi res fie fe habet, oportet ut hjerefesorianlur.Sic quoq^ medicus Çper-gunt) fialiquemuiderit intemperantem , cn^lus wquo cibisfe ingurgitantem, certo iudicio conijcit, Oportere hune in fibrin inciderc.’Puflicus quoq; ho îno,itemq; nauta, fignis decoelo momti, pluuias ac tempeflîttcspr£fiigiunt. Verùmquo paélocon/hre potcü huiusmodi explanatio,fequentc, Vt,particula, fuperiorum rationem tam aperte reddentei hoc c^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• cur oporteat h^refes efie,nimirum,ut earum coüatio ne ucripij nofiantur. Jd quod*ierbisfiupra nolatis déclarâtAugufitquumait, Oportet, inquitApo/t:^^'^'*^'['^^* harefisejJ’e-.Etquaficaufam'qu^rercmuSfjubijcitjUt probatimamfifti fiant.Adhociterumopponunt, VT chrifi' particulam, non ita interpretari debere, ut abjblutè caufam reddal fuperiorum,fed quafi per confequens: quemadmodum Chrifius,ln hune Mutrdum, inquit, ueni,utquinonuidentuideant , crquiuidentcxeilot^iîÿ.

RqOV/« *0. ftMf.El PduluftLcx autcm fupernemt, ui pluf effet „ deliâi: quo plui autem fiai pcccdti^ eà mag» excel' luitg^dtiii.Kef^oniico,etiiimfiiüisdeturpiirticulamt VT,ifl lock ab ek citdtk confequutionem oßenderct ” nonidetneueniremloco,dequonobkellfermo: ttt quo,quumparlicuLt, VTfUerbo OPORTET «e-(eßitdtem dcnotanti in alio orationk meinbro fubfe^ quatur,quk non uidet iRdnt neceßitdtif caufdm ,non tonfequutioncm oßenderc{ Qjiôdftadfuperiorcm eorumexpofitionemuerbi OPORTET ilerum me aUegénitlocum proférant ex ek pelo,inquouerbimt OPORTET, cuipartieula VT infequcna membra fubfequdtur,confequenliamfignißcet ; Simile cnim cum fimili confreredecet. OuodautemcoRigere ui' ilentur,id omne ulilitatk CT lucrùquod ex biereßbut prouenil,non h^eßbiis ipßs^ fed Dei bonitati acce^ plum ftrri debercyquk nbsp;nbsp;tóin bardui,quin fcial Deli

tonorum omnium efficientem catifam cffe ? Qjtare, fi h^efei dicimutaiiquid Eecleßam impor' • tdre,ipßui Dei infirumenta, non autem efficientes caufat effe agnofcimus.Nam iMld quoi^ ifcariote, li' cetfcelepßimo, tlt;^quam'mßrumento uftu eil Deut ad falutemChrifb morte nobk impertiendam, Videt pie leilor,quie ßnt iflonrnt effugia,quotq; modk elo' ii nitantur.At fophiftick eorum rationibui non co»' ßitabitur noftra tx Auguß: çr Lutbero fumta inter' pretaüó.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, SecundutquemßbifumuntlocuteÜPauliadGa'

Ut.Etjuidemtnihideuobisperfuafi,uosomnino non a aliter aniinatosßre.Verum qui uos turblt;it,diibit pcc^ n nM,quisquisßt.

At quiit hic paenM intelligit ApojklmfNumßr' tiffi muläAmper M.dgißrdtum irrogancLtm^Anpo-tiibt Deiin reprobos iudiciuin,Kegis Chriß ore pro' nuncidndumi Dehoc iudicioynon dutem de illo locii hunc expo fuit HenriBulling: quum dixit i Deinde nero mindtur Pfeudapofiolis er turbdtoribm iudiciu ß uih’ng: In Domiiu, d quo non ßtltberdturdcuiutqudm exißimd tioyuelduthoritdf: qudtdmen uehementer intuincf’ “ feebdnt iCtiiuli Apofioli Pduli i ibidtUem BuUintcitdt Micheie 4. CT Hierem:z}.qui quidem de hoc iudicio “ uerbd ßxtunt.

ident BuUmg.explicdnsPdulilocum, t. Con Sr ßyjj.jn ,. quif DeitemplitmconytmpitycorrumpetitlimDeus: Çr,r.;,.p-utquit,fuperioributreilèfubiungit ntindt Pfetiddpo^ « ßolii inlentdtditperdpoftrophen. Keminerdt enim et ct ^dificif. Commode ergo nunc rntminitlempliffirb- « tudlif,G‘ueri^dißcif. Quoddutemccetumfidelium dicit eße templum Dei, prteflrudio eü dd argtmen^ tunt confequent. Caterum fidäes templum Dei uo' fdtypropterßiritumhdbitdntemin cordibut eorunt. Argumentum dutem Pduli,quo Pfeudapoflolos terri' tdbdtdpoeniffumtum, er percoßdfionemdptdtum, idle eü.qudndoqutdem ts meritö dfficitur fuppliciot qui templum db honüne conflrudum , er dicdtunt froßndt, certè rmdto iufliore fupplicio 4 Deo per' dettduf eSl,qui ßljd doibriM templum Deidpfum ho'

A Deo in/ f^ff‘'’ngt;fgt;oIluit.Etconcluclenstandcm fententidmjtt' • quit, non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atttcm Pfcudapofto^ uerum Dei tettt'

ab homp doélrind frlfa: Pfcudapofiolos er^o perditurui nibus. Dciw.Hifc ctiam no/ïri temporis impojkribusdi' ilä funt : cjuosfuo tempore mérita fnpplicio dfficiet Dominus,l!gt;ïatt;24.cr 2 Pet: z-Hinc tandem colligit ’’ mus,iudicium bocddDeHm, non ad homines jjgt;eéid-’’ re: de hoe eitim loquitur Matt: cr Pctr:dBulling:ci' tati.

Ter tilts,quo nituntiir }octts,ad fudm hatretici defi nitionem ßatuendam,ex Pdu: dd Romtab eisaffumi' tur.lbi enim a poß’.cohortaturfralres, ut cdueant ab iÜis,qui feditiones, et oßvnftones excitant contra ea, qut^ dcceperdntdoilrind,eosci; decUnet. Qjto iit lo co Apofïolus feditioßs ipßs mhil mali à ciuili gladio tninitatur : tantummodo Rownosmonct, ut ab eis caueant,eosq; déclinent.

C^uartus iam [equitur ex prima ad Tim : defum' tus. A it enim Apbfl: Siqutsdiuerfamdocetdoüri' ndm,ncq; fanis Domimnoftri lefu Chrifli diilis, piC' tatis'q; do{lrinieacccdit,cr'c.Ciito in loco fententiant fuampcroransApoji: nullam dccermtpoenam huic uerborum Chrifli.pietatisq^ dailrithe corruplori,ßl' fx aHtem,cr ab fe promulgatæ difcrepantis publico doâori.Tantûm pios monet, minißrosprtefertim,in ' ipfo Timotheo: ut ab eis caucdnt,eofq; déclinent.

Quintus eücxciitsfecundaadeundemTimicon' tra tAymcnæior Phileti hatreßm-.quorumlermoncnt (licit animds homittuin deuoraturum,quemddmodunt

^dngTitnit humanam carnem corrodit. 'Diligattcr autem expendedii^cii locu^ iflr; nam, quum ddu£r[tt' rij afjcrant,licet nou quiuii hiereticitf, nee ob quem' UK fidelarticulum fliuim cdpite pledendiK fit: iUiiit idmen uitæ non cfic parcendum, qui ea religionK clt;t-pita igt;npugndt,edq; negdt,quibiKumucrfdrcligio,dc fidei fiiiddmentddcßrudntur:dmmum dduertcrepdr

lt;tc rede intelligere , dn refurredio mortuorum, qudm ïiymcnlt;eiK,Gr PhiletiK negdbdnt,drticultK fit ex Chrijhdn£ religionKpriCciputs ,çxdneo deßru' do, fideinoftrieftruduTdpenitut(itbuertdtur. Ettd' men Apoft: nullis humdnis peenis fcelejîos iüos dddi-citdmö uero dit,Dcifiinddmentum firnmm mdticre, notiiffe Dominum qui fint fiui.Qjidfi diceret, pc^ni-cio[d iflorum hxrefi non objllinte,qui D« effient nullum pdffurosdebimentttm : quippe qui clypeo uerbi fuimon dutem cdrndli glddio optime muniti, omîtes peruerforum bofiium idiK uitdtur'i effent.

PoftremumlocwinnotdruntexPctroiquoinloco j Peti-.,, ApofioliKipfe, poflexdddmenumerdtionem maldrum qudlitdtum pfcudododorum,nuUum in eos indicium pronunciat.Tdntum dit, corum fuppltcium idm diu non ocidri,neq; pernicicm dormitare. Sumtoq; Verf:3. exemplo dngeloru/m,quipeccduerunt, antiqui generis NoÆ /n«porcdi7«Hio ext'mdi,itemq; Sodomæ er Comorrhie urbium euerfionis, concludit, feire Dominum pios epcriculo cripere,cr iniufbs ad iudicij diem crucidndos cuflodire ; ad queminteUigitipfe Apojhlusfilfosudtes ,dequibiKferinonëhabct,ej]e feruandob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex

Ex pTitdiâts tandem colligitur,fex locos, quibui h^eticidefinitionem firmare adu^ftt ij cStendunt, t« quibus de üero hlt;eretico, cr tali ,qualem ipfifin' guntfomnino agi ß.tcantur,neccjj'c cR carnali gladio eum nequaquam effè mulâandwm docere,fcd Dei itP dicio pcrmittcndum. ld quod multo clarius apparet ixi.ad Tim:loco, quemfuperiiKfummis cutaiunf) labris altigmiK: hîc «cró nimirumlocoJuoacriore cura expendemustia,Do}nini feruusQinquit Apo/ï;) pugnare non debet,fed erga oinnes nütis effe.

Veriim qui omne dicit, neminem excludit, ne reticumquidem. AD DOCENDVM accom' modatiH. lam non dicit ad infcâandum. MALOS TO^ERANS. Non ait, Ad Magißratum dcfirens. CVM MANS VET VDINE crKdicnîfoîj^Kiot/î-^ fiunt.Non dicit,Curan5 ut Magißratus illos expeUat, releget,igne,firroqi abfumat. bxplicans deinde cats' fam Apoß-.quamobrehiereticos patienter firriprtC' cipiatififirtefinqulttDeus cos ad frugcmreuocauc' rit,utueriimagnofcant,adfeq} redeant, crDiaboli laqueum^euadant, à duo capti eius arbitrio tenentur, lam uero baud equi^ crediderm aduerfarios affirm tnare id genus htereticorum,qui à Paulo ijs notts hoc loco defcribuntur, ex eortvm effe claffeerrantitvm in fide,quos proprio nomine mßrmos 'm fide appellari affeucrant,quofqi Cut afferunOApoßtplacide traâagt;' ri,ae patienter tolerariprtecipit, quousq; diuina luce iüuß-ati refipifcant: quandoquidem notic, ac ImetCt quibus 4 Paulo effinguutur,ni(tmfißi nos admonent.

SECTIO PRIMA.’ 1) eos dcfjniüone ab ipßsfiituta compleâî, fy grapkb cèdepgnari Nam cjuum f of malos appeüet, iterba Dei prtefraâè re/fjantes, Diaboli^ lagueis irretitot riuf arbitrio detineri dicat, quisnam inficia^ ire pof-fit,eos,non printte, ucrumfccuncLetUins Cldßis,^^ tandem uerosprorfushtereticos effefAtmhilominut Apoßt difcendi ac reßpifeendi j^atiiim iUis conce^ dit^tq; humamter traéiandos docet, nbsp;Sed inquient,

Paulus de minißri ofßcio,non de Magißratus mune^ re agit er TimotheumtamquäNiinißrum fuiofßcif admonens,de Hagißratu« tnuneregt;uhildetrahit.N4 minißrifitnäio (.aiunf) quwndatusnonßtiüigladif ufus,eü doccrc ignaros,er htereticosßrre. Magi^ flratus uero mumuf eil eofdem grauiterpunire,cr in' terdum etiam capitepleâeré. nbsp;Siquidem hoc iftod»

Atqui,eratneßrtaßis imperilm adeo Ap0ß:phh guisq; Minerute.ut fi btereticumiiagißratusgladia , tollendumaliquando cenßälfet,eauerba fubieäurta ßaßetyß quando Deus det lUis panitentiÖ, ul uerttn» agnofcant,ad feé^ redeanliQjtßlus quisq^ A,qutef0, qui nefeiat poß mortem reßpifeendi ß^atium non rC' linquiiQttàm ergo incongruens, inconditumc^ ßtip feteauerbatiddere., maniaquidem, ßh^elicutn morte muläaripoffefenßffet { üemoproßäone-feius eUgladi/ potefiatem penes Eccleßteminißrot non effe,neq^ eis Heere ciuili ratione punire,uel inter peat quenquanKEx quo colligilur,uerb(f omniu qu4

de tolerdndo,?^ adDci radicium feruando h£retico fuperiui notduimm, nonminißriduthoritdtem,^ui glddium non hdbet, fed Nidgifirdfii'S poteftAtcm,qui cum gefldt,relj)icere. Qjtôdftferudndui câ baretb’ ciK,non tdtuiim per uerbi miniftrunt,fcd ne per giflrdtum c/uidem madiindU'S erit. Nam uteruis eoru ipfum occiderit,mors erit omnino, poftqudin Qu di-ximui') pœnitendi temples, gt fticultas non ddtur. Qudpropter Apoftipr^ceptumdeeo ferudndoind' ne penitus dtq; inutile remaneret-Adde^ quod ad reticum occidendum contra exprefftim Dei mandd' tunkNON OCCIDES, baudfdtis c^dicere,Pdulut nonuetdt,ergo Heet; necefteeftenimlicentiamhanc »« re tdm graui, uerbo Dei,non bumdnis drgumentif pr^dri.Prtcterquam quod,equide)n ignoro qiiomo' dofdluauerecundiadicipoftit^ Apoftolum bicretici mortem non uetuiffe.quum ddeo difertètolcrandumt ciusqi conuerftonem expeâdndampræceperif.namt quibus uerbis utipbterdt mdgisad boe declarandunt perfficuis^Atqui quum cduillari uolumies,jopbifmd' td non défunt.

idem^rè nobis ifbijciunt in Titi locum obiter fu' Tittî. lo. perius dc kuiter examinatu. Dicunt en'nn ex uerbis, H AE R E TIC V M declindto,bdud inftrri HAE* RETICVM non occidito'.tumueró, quum légitima potefldte fteripoteft.Atnos contrddfftrmdmus,reélè quidem inftrri; quippe ijs,qui cduilldtionibies agere nolint.PduliK enim,quum 'Titum inftruere uellet,qua raftone ftbi cum btereticis effet agendum, Gr quo

SECTIO PRIMA. »4 tmndcin modo effent traéiandi, tradidiffet ne iUi do^ ürimim confuf!im,mutiläm, zr imperfeiittm? lAini-mè fine:fed claraA,perfèdam,cr abfolutam: ut uerè trddidit.Namfdiuerfum fenfiffet-, h£retieumuide!i-eet neeandum,Mt faltcmgrauiter puniendnm,non unico liintitm,ae(impUci uerbegt; CDecIinato fcilicety ufiiißdjfehuerÜdifertisuerbifdddidiffet, hxreticu, ^uum proprio iudicio {utuolunt') ddmmtnffit,cr fui erroris fibi confeius gt;nbsp;dignum effe in quem fcuerè animaduerteretur, Heq; uero htc confuetum perfio' gium {juterere infflint, lAdgißrdtum feilieet Chri^ flidnum ed tempefîite non extiliffe-, mm dd hoc quo' ^uefuo locoref^ondebitur.A.dfumndm, tdm grduis momenti doilrind nondebuit dbApoflolo nMtild,çy mdflcd tradijfedCut trdditd elî)perfiâd, çr dbfolKta. Quum enimdicit, Uareticumdeclindto ,totumid contple(litur,ciuod dd edufdm hæretici trdôldnddntf de de ed, poß folennes monitiones , deliberdndunt pertinet,et minißrorum uerbi Deiieldtione! dd ciui-les mdgtßrdtus,utq; hjeretici punidntur infligdtiones, fiidßones,Gr hortdinentd omnino exeludil. Ciuod du-tem dttinet dd legitimdm(lt;juod dthnt) potcfl9tent,noi tion dlidm quidem m hiereticos Cut h^reticos inqua) dniinddueriendirdtionemagnofcimus , quàtnedntt quant Chrißus ore proprio primùm , deinde Pduli uerbis,nos edocuit.lnterim dutem Mdgißratum ùrc' ligionis cura no excludimus, modo citra fanguinem, cr omnem dtroeitdtcm,àdiuina uoluntate minimè recedendo, ritèperdgatur: utinquarta dißjutatio

SECTIO PRIMA^, ««wi noßrdrim feâione, queinadmodu in p^irtitione noßrtt poUicitifumusjatiuf declarabituf,

Sed,ut tandem loci huius expltcationifincmim^ ponitm,ex eif^utero^dn cdufd,cur Apoß-.h^reticunt ■ ßrendum prtecipit,ceßduerit,dn adhuc utgeatf Si ceffdßed^erdnt,ceßdthnis cdufdm qMro!iJdm,cur Hetcf Paulo uiuente h£retici conuerßonem concur piueritjCr ob id feruandum pr^ceperit, nunc ueri nui'ata leuitcr fententia,eam deßnciat, h^eMicunt necandutn priecipiatf Si adhuc caufa uigeat, er Cut €onfelt;]uens ) intcrdiüum guoq; : lt;ju^o tandan, furcontraPdulimonita,fan{licii} jjgt;tritiu inßitu'umt hifreticum adpoenitentiam feruandum prttcipientift iÜum comburant?

fiuamuisautemhicPaulilocuf, abundèfufßcere deberetad probandum hæreticum non occidi, fed ad reßpijeentiam feruari debere,funt alij pr^eterea loeit . nbsp;nbsp;nbsp;, ex quibut axioma hoc noßrum manißße probatur,

ioan.u.47. printumhabemurinioanidixiffeChriflum : quod ß quif mea uerba audieritmeq; crediderit, ego eunt non damno-.non enim ut Mundtim damnem ueni, fed utUiun9umconferlttm. üonigiturdebentuerbimi' tußri, quos Chrißi imitatores effe decet,quemquant non credentem damnare, multo minut conßlijs, fua^ fionibuf,publicispriuatisuedelatio»ibui curare, ut errantes in fide capite damnentunfed Chrißi ueßigi4 feäantes,fdlutari doiirina eos inßruere,cr ad pxni^ tentiàmferuare,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo firentes Samo»

SECTIO PRIMA. 14 ritänot Chrifiu admittere noluiffe, interrogant ewm, un ucUet, iuberenthnein de Ccelo defcendere,lt;]ui cos u conficeretfUt etininjicit EÜM.At leftu conuerfm eos obiurgMit,tïcfcitbi,inquiens,cuiuimodif^irituffilif fitii uos- Ham hontine natM,homitiü uitas [xrditunt non uenit,fcd feruatum.

Exemplum hoe ßbi proponänt eim uêrbi /»ini' ftrii çj-aliqucminterdumuidcnteSyChrifiumrecipe' re nolcntem,(.hoc . uerAm,^ ftnam iüiuf doàri^ namnonmodorenuentem, fedetidmquändoq^op' pugndietn) etfi zdo perciti ei fuccenfercpoUunt,no tarnen ciiii corporis u»i,cr aniin^ nccem exoptcnt, cr moliantur: imôuerô,ut fideles ChriftiimitaioreSt uiix parcant -, animdq; incolumitalemfanilis mo^i' tionibui ucrbo Dei intercedente comparare fataganü Et(}nando ignem de Coel^(,Elilt;e cxemplo^elicere ne-lt;}ueunt,nc uelint^obfecro, caleftis ignis uicemterre-nisfiammisfupplere.

Exemplum hoc mir is tnodis eludtre, de reijeere contendunt aduerfarij.Dicunt enim, Samaritanosab -i}.erelicis longèdiffèrre;utpote,quipopulus cratfilfo cultuiab incundbtilis addiäus , in eo n*us,o* educatus: hxretici uero fiklfi fiint Chriftiani, fcduéio-resfimplicium animorum, dignispoenis a MLdgifird-tibusafficiendi-Permagniitidem intereffieànterpTte-poflerum Apofiolorum PudiHm,eiui Ifiiritu ultionis in Samaritanos mouebantur, cr pium miniftri feu Mlt;(« gifirdtus quot;Zelum in uindicanda Dei glorid ab impu-rifimid hicreticorwn doärind. tHon poffe igitur S4*

ï. mlt;tritiinoshiercticK,neqiPipoftolo5ininißrittCf'Mä ^ißratui hoc exanplo comparari'.ad propofium igi-tur nobisquicflionein nihil fitcere^imo, inquam^mul' tum. Hon enim d nobii proponitur exemplum hoe» MSdnMrildnoscuimhiereticis , aut Apofloloscum miniflris,çr Mdgißrcitu conliramius:ueriim,ut Chri' ( fli benignitM fchuritut, miteque mgeniumi nobii imitandum propoßtu elucefctU-, cr nosChrifli exent' plo à fxuilid ad pietatem conuertamur.qua in exem^ plo ipfo inlueri docet. Ndm cernew le/us Apoflolos priCpoflero ßudio percito5,cupere Samaritanos peß fundare, fæuitiam eorum fux benignitatis exemplo retundere cupieiis, ad eorum poßulatapiercß)on~ ^ns,ait,nefcirc eos quo ßnrituduccrentur: fefenon nomines perditum fed feruatum ueniffe : Generale reßgt;onfumfilij Dei ßiit,ut eje aRala ab eo ratione patel aduerfus omneminreligionis negocio Ixuitiam^, non autem ßngulare aduerfus earn tantummodo,qu£ ultionis ßudio etercetur, uel de hoc tantum aut tllo inßdclium hominum genere. Etenim minime dubi-tandum eü,ß h£retici co temporeßdffent, Apofloli autenreodem moUb Dominum interrogaffent, quin idem rejfonfum iUis effet daturus.Verumtamen,quo' niam hoc noßrumdepietate,manfuctudme,zy Cha-ritate Chrifli imitanda argumentum, ab aduerfarijs

I acerrimc impugnatur,alibi loco fuo eorum obieila diluere, pro uirtli parte conabimur. S ed nunc ad ali^

cerM ApojtolumPdiciuin. AtisTimotheo [cribeitA non dicit,cuni per^cquere'-(ed,eMn tu quotjue caueto. Quumigitur Apojolummaltisntdliiafficiffet,uer-baq; fuii uehementer reflitiffct, uidere licct,dn pri-mæilliu) Cldßii cfjetcrrdntium infidc,cr infirmo-runticin ucro [ccundje:hoc eil uerut hd^reticuSiCr ob id non ßrendm: a ttdinen nihil grauius in eum Paulut deccrnif.tdntùnt Dominum ordt,ut ei digna fuif ßüif pr^ernU rependdt,uelpotius,ut er Lalini codices hdf bent ,er Theophiladus, licet Græcus,Erdfmo tefle, interpreldtur,non ordt , [cdfuturum tdntummodo pnedicit.

MorbumpTtetered, qui non bonosdunldxdtmo- x,Cor:i;.iM res,fed fdndm quoq; doàrmdm inudferdt, dtlt;p inß' cerdt,inEccle/td Corinthiorumßiffe exuerbispri^ ind- dd eos Apoßoli epißphe hdud obfcurèdpdretmon enim unui tdntiim,fedplurcs inter eos erdnt, qui re-furrcHionem mortuorum negdbdnp quæ hlt;ercfis eil omnium ßrtd/fe delerrimd,ßquidem ut ex ipfius uer bis dperte coUigitur, fi mortuorum refureüio non eß, eudnefeitjdluf,er redemtio noßrd, m

Sed quid fuper hoc dgitbonus lUe a poßolus ? Nu iHos infeädturi Ddmndthierefeosi Andthemdteßd-tim percutitiArcetàfdcris? fiue (utdiunt ) d coend fu/fendit i Minime fdnè,fed omni potius ddhibitd tndnfuetudinc , humdniter eos obiurgdt,errorisdd' monet,dd bondm ßugem reuocure contendit.An pu-tds dpud dduerfdrios hdc rdtione cum eo däam irit qui uclßmilidiel multo etiam leuiore h^efi infiUut tffet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E, i

GaI*t.^gt;£C Exeriiplwmhuicfimilehabcmut m Gäldtis : (jui j.t. ' ' guidentdbemiffdrijsquibusddmß^sfrdtribuißfd.f nati,dc dementiiti,ueritlt;iti non obtcmpcrdbant : pd-rumq; aberdt, quin d fidepenitm de(ciffcrent,uerte)t tes fe dd Eudngelitm,db eo,quod Pdulo dcceperant longèdiucrfum.Nelt;^ Mfró Apoflolus dlid rdlione tit mis dgit,qudm ctim Corinthijs egerdt.

AdTitumfcribens^uirtutesq^enumerdns, quibus 4 iCi.7« nbsp;nbsp;nbsp;Epifcopum prlt;edituin e(Jedecet,mter dlid uit, decere

etvm ßdi fcrmonis,qtii indocendo ddhibeturdcßnfo-9» rem ejje:quo poßit crfdnd dodrind cobortdri, er contrddicentes refi-llere:hdud enim tune deerdnt,qui in ordinem redigi non poterdnt, refrdânrij, udniïo-to, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentium fedudores: cirewneifipricfertim.

Ui dutem totdsdomos euertebdnt, docentes iÜicitdt turpii lucri cduß: ueritdteni^iuerfdntes,pollutd men te,er confcientidjDeum fe fcireprofitentesßüis dit^ tem negdnteSjnçfirifcantumdces,dd omnem rem bo ndm mepti.Ex qilibus hdud dubiè conijci poteß, pri' mlt;e ne,dn fecundæ illdrum eldßium ejfent // nebiilo' nesme^tdmen dliquid durius in cos Pdulus decernit, qudm,utfeuerèdrgiidntur, erP^duerboeorum ord obflrudntur.

Secundo deinde cdp.ddêundem , minißrumdd' f’ hortdns ut uerbi Deiglddio,fdnd (cilicct dodrind,in' j} culpabilisai exemplo hiereticos expugndre con tcnddt,dit, incundisteipfumredeßdorum exemplum pritflunsün dodrind integritatem,grduitdtem, fdnum fermonem,er quiddmndri ncqiicdt:utdducr-firif

firij mouedntur nihil hdbentes de uobis dicere uitio-rum.Do£ïriniiig^ur,grduitM,intcgritM,f(tnifermo~ nes,(jui damnari non poßint, drntd junt, er mdchi^ n£,quibiuhierefcosdrx nabis cxpugndndd propo' nilur^cjuibusq; hiercticumcdptiuumdueere decebno autem miuriic, conuictd,contumeU£,mdlediéïd,ter~ rares,mint cxilioruni,cdrccrum, triremusn, cruciSf nee etidm rite trdnfigi uidetur,ni exteri d reieüorum commercio prohibedntur.ni dd uiâam necelßdridipßslubmitüßrdridcnegetur , nidemunt a^ud,c^ igiü illis intcrdicdtur. ld (jnod dlicubinos ippfdditdri uidimiK. vbi etidm eo fdmitiedeuentum eß,ut non modè ueros hereticos concrcmdndos cen-fcdnt,fcd ne nüßrum lt;jnident idiotdm,qttiob in^nif hebetudinem,o' literdrum ignordtioncm,ßu diuin£ lucis defiélu,ueritdtis c^dx ejje non poßit, tolerdre uelmt:mirisq;ntodis,iniiiseum uocdiido , interro-gdndo,dd conßßiones, çx fubßriptiones ddigendo^ ad Mdgiftrdtum de/rrendo, eitije^ ^lddium ipß mini-tdndojucxdnt exdgitdnt. Difciplmd, iindeneßio * elicitd: certè non ex Ch}iflo,ncc ex ipjb Pdi^o-.cuiiis monitisqudmre(lepdrednt,ipßfiderint, Isenimde i.Cori/t, toleritdis huiitsmodiigndris,itdprd:cipit,Si quisßbi udtes,dut fßiritudlisutdetur eße nbsp;nbsp;recognofcdt (JU£

ignorât,ignordto. Hoceü,ß intelligerenequit,nec ueritdtem cdperc,ß(ie ignordtioni permittdtur. Ex ^uibus dilucidè pdtct,Apoßoli fententidm eße, eitu-tnodiigndrospdtienterfitri * diuinteq^gratiteluci .

• Bulhïn.'i. Cor;i4. ^g,

TIieoph:in t,Cor:i4.

' » Pctr.'Mart; t.Cor:t4.

etui tgttorMtiitm commencUri deberc. Hic eitim ue^ rui M genu'mui eü ucrborum Pauj^ inteUcéiui. Irt (fuibui expLinundii 4 doüorum uirorum fcntentid nonrectdimui. BuS: cnimhunclocumexplicattii (Ut,xtfiquis iflorum tam profrnui c/l, ut ißtd uel noltt,uel non poßit uidere,äge,fuo periculo ignoret. Et ad cxplanationcm jitam eonfirmandam,Theophy-ladi uerba [ubijcit-qui quidem, Pauli perfonain fu' mens, mqutt, ipfe quidem ojjicio fun^m fum mco: dtxi enim quod erat dicendum ; pareat modo qui ue-Ut.Quod/i quii 'ut fordibuieli,lordefcatadhui. Df-ccrf4rc non esi mcum:faits e^l admonuiffe.

Petrusquoq; S\artyr,eandem Pauli epiflolamex^ pliçMS,inquit,Ac fidicerct, Neminem pojfum cent' peucre,fcd qui ignorabit,fuo periculo ignorabit,etc.

EtquanMam hic MartyrJilhryfofiomi interpre' tationemafjvrat.aliqua ex parted prière difièrentê» attamenconcluditprimamfibimagis probari ; zsquot; iterum repetit, qliafi dixerit, qui ignorât,ignoret. Cogere eum nonpojfuimfcdfuomaloignorabit.

£xuerbis igiturApofiolicii, zr piorum doäorU explanlt;^ionibui jat% conflit, ignarü hominem, qui, uidere, nedumnonpoßit,fcdnccetiamuelit, non quidem cogùfedadDeiiudiciumafferuari dcberc.

DominuinofltriefuiChriflus, poflquamrcfur~ rexit f mortuis,multis tndicijs fe uidendumexhibuii fuis Apoflolis.Quumq; femel abfente Thoma eis ap-paruiffet,narrantihui poflea Ulis ei,fc Dominum ul'.

SECTIO PRIMA. 17 ftirreâionem: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an fît htcrcfîszcr qualis,per fupC'

1 fd «erô obfliriiSc, çy prafrailè negaiat, td addi' dcrit, Nifî m eim manibtu cUuorum imprefîiones ui-dcrojZy meum digitum clauorum uefîigio,et manuM îateri eiM admouero,non eredam. A.tc}ui,quamud fîc resfehaberet , non ob id,autipfî Thomas.aliorum commercium, qttippefîlj'lt;e fuo iudicio doUrdia in-uentQrum,autipfîilliMdeMtartint: neq; eumiUi,ut htereticum è focietate,et commundale jua eiecerunt. Qumpotiuf , quumunoanimoelfîent omneserga Chrifîum,ille,qui quamuisriomm refurrcéîionem [u peret,baud tarnenfîierabat, nec ut crederet addnei poterat,inter eos uerfari pergcbat:ipfî autem infîde^ litaiif fult;!e,aninuq; duritatiscommi/erationepermfti, fîrchant etim,quou6q; Dominm ueniens iUum fana-ret,quemadmodum coi^anaiteraLUis tam pacatè,cr in mutua charitate degentibut en Chrifîiis iterum ddeft;Thoma:mfidelitatimedetur, ^umq; fuareßtr-reàionis fide colluflrat. Si ergo zy nos m Chrifîum unanimes efîemus , zy alter alterum benionè,at^ amanter firremus,neqi ita prodiges cffemimd Chri fîianamfocietatem rixis, zy contenttonibm noftris dirimendam. Dodè quidcm,ieqi acpièlocum hune /v^ufein perpenditmanfuctus illcMufculus, quum dixit,Ar- loan:cap! bitror itac^ admonendos eos, qui ueritatem Chrijli è jq. fepulcro errorum refurgentem uiderunt , zy cum lt;« gaudio agnoueriint ; ut incredulum Thomam pacific cc cf tolerent:quumfciant 'm quibus zy ipfî diquando a

FAtentnr dducrfarij in drgumenfis, d nobis ex Zizduiorivm parabola eliciuntur aLiquid cp fe:fedptaufibilepotius,quàm probabilead no~ ftram de h£retis non occidendis fententiam ap^ ferndam.Cneterwmquia reueraagnofcunt, ^uapol' ler^ energia h£cfimilitudo, cjMntumq^ ßt in ea ejß' cacitatisad inflitutumpropoßtum nojlrum conßr' tnandum,omm ßudio fatagun(,nouis etiam, çr coa-élisadhibitisinterpretationibus, hoc telu/m nobis è nbsp;nbsp;.

nanibus excutere; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Quocirca,utJàUaciam eorumdeiegamus, cr ue^ ritati locus futts reftituatur.,primuni omnium,uerurn nbsp;nbsp;j

huiusßaulitudinis inteBeduminmediumaffèremus, guident idem c^cum eQ,qué antiqui omnes çquos uocant,patrcs)z^ non pauci inßgnes hac noßra ateC' teTheologiJocum hune pertraâantes, fuis feriptis ftobis commendarunt. Deinde eorum interpretatio' nem adducemus,cr qu£ abutraq^; parle obieâa funt, interea recenfeb intus. Quibus peraâis,leâoris arbi' tratui totum iudicium relinquemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'i

SECTIO PRIMA. i» Apojh)lKpfimilitudinesdcligndre,pdtrisß,milid5fer uosinducit, ciuieinunciantesmalMherbdfinfùndo cc fuo inter bonM endt,ii ef]'e,eum interrogant, uelitne a eantlcüumedi , c}ucgt;bonum fernen dnidlo cxpur-gent. QutbiKhcrui ref^ondet,iJon:nefirteinal.'U herbM legentes^frumentum un.i cum illn erndicetis. Simte ambo crefcere mq; ad meffetn. liam meßii tempore mandabo mefforibni,ut primùm malai her^ bas legant, cr in mampulos colUganl combnrendai: frumentum autemin meum comportenthorreum.t£-x hac parabola mariißfle percipi affirmamm, nonpla^ cere Deo,Zizania, qi(£ prau£ doéirince hominesß' gntficare contendiwits,in agro fuo inter tritictim, tn quofanicdoilrmceuiros agnofc'imuf, germinantia, uiolenter eueÜi ; hoc eÜ, ultimo affici fupplicio,fed ufq^admeffemextrem^iudicifhumanitertoleraritm , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo,eins mandata, per angelorum manus id negocij

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad hoc inprinis reffondent aiiuerfarij,ß præcife

cum eis agatur ex uerborumßrmuld de Zizanijs no |/ eueUendis, non tantum prohiberi Magißratura ab ufugladißfedomnem Ecclcßte^dijciplinam è medio i lt;oni;Excom»M(mcdfjo«f)M, purgandee illt optimum remedium,ß Zizdnia tangereßs non ßt, locum non habituram.Ad hæc addunt. Non tantum deperuerßs dogmaiibusibiDonünum agere,fed quafeunq; cor' ruptelas ad bonum fernen uitiandum ßargit Satanas, in generedeßgnare.Hine coüigunt,fàccffcrc oportc' , re leges,er indicia,ß opusßt Zizania rel'mqui usq^ adMeffent» ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B ƒ

nie conßierare mprimii dccet , quibuiarliiitt. KdgißratiM odium nobis , (jttuft eius potcflamp;tem ne-gantibus, cociliarc ciiiærant.At uc^ nümmè 4 nobis negdtur Magiftratus duthorilM. Abfit d nobis tdnt impid cogitdtio. t^dm Nidgifirdtum co quidem loco^ er potentix grddu hdbemus,dd guem eum Dominus euexit.Sicuti,uolcnteDco,luo loco dpcrtèdecldrdbi' mus.

A t primum omnium ex eis (juæro, fi excomtnU' niedtioçut dfierunf) optimumremedium cR purgdn' diCEcclefiie, cur dlidddhibentdd tdm purgdn^m, dDeiuerboprorfusdbhorrentid ƒ optimd renuUd melior reperiri poteft: tumßußrdfit per plurd ejuod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

pot^ fieri per pduciord. Si optimum remedium ex' commurdcdtioncmdgnofiunt , lt;]uid cü cduße, cur aliud uel mdlum.uel certè minims bonti amplius ^u£^ rdntthicretici fiilicet mteritum ?

Sedenimrcßonfiirosputo, nonr.cclefidm, fed Uidgiftrdtum hierclicos interficere, ido; non utEc' clefiam ipfdm repurgct,fcd ut in maleficientes ipfos iure gldd^dmmdducrtdt.Verum utrumlt;j; filfum effie, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;1)

Adh^ec,nonnihilnobisiucundumdccidit, fiteri , j POS per fimilitudinis uerbd prtecife, ut fondnt, acce.' pta,glddijufumMdgiftrdtibusinterdict. Adeôut,fi eius, ermunusipfidemanddtu conferudre uelimuSt es“ curare ne locus ifte Pauli uerbis repugnet,quibus Magiftratum non fine caufa gladium ge/ÎAre dffir' natfjcd ut eos,^ui nidlè ßciunipanis afficiatmeceffe

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SECTIO PRIMA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï9

bjbeittnuf locos ißosprimAquidcm/icieintcr fedi' fcrepantes,concil^re. llt;xi« «rró dduerfdrij lt;0/ cos componendos diuntj per pdrdbolæ uerbd non ciucin libet rigorem ccfjdrc 4 Chrißo iuberi : Scd tolcrdn^ dd cj/e ntdld.(ju£ fine pernicie coirigi non pofjunt. Hdc dutem diflinilione drbürdntur ferepugndnlu^ qu£ utter duos fdcrlt;e fcriptur£ locos dppdrct,fubue^ iuDe.tiosueró itd eoslocosconcilidmus, utdicdinus per uerbd pdrdbobe penitus, cr dbfolutè uettum effe hicreticos occidere , per uerbd dutem Pduli,eos qM mdlè ßeiuntyommno zr indifhndè ^~\dgißrdtui ex ci uilis legis pr£fcripto pleélendos ddri. Multum enim

co decldrdbimus.Peliquum ergo uidcrc:,(]u£ nam ex dudbus fententijs melius probeturmoßrdiic, dn il-lorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

idmfi(juisre{iè dignefcere uelit,tterdnc dn filfi ’ fit d nobis propofitd intirpretdtio, ^Mdtt; tj. legdt.ibienim luce cldrius pcrffictet, dudbuspard-holis de femine,et fdtore,ciuds populo dudienti Chri-ftusendrrdt, cumde bonddoèlrinddbipfoÿ'oinul' gdtd^zr de mdld d Didbolo fdtd,^on de bonts,ermd

• 1 Zm moribus intelligere.ld ijuoddpertèdeprehenditur ex P.udngelifl£ uerborum contextuün primd pr£fer' timpdrdbold,(judmipfeChriftiiScdifierit:dgudnimi^ rum pofltrior dependet; ^uippe eodem feminis,zr fe-tKindtoriidrgumentoconfldtd,eundemqi fcopumrc' . fiiiciens,do{lrindm fcilicet,non mores.

piim Dominum çy [cruitorem noßrum conJUtutum eße nobii d Pdtre Prophetdm , }^egem,dc fdcerdo' tem.Pid primum munui,Propbctidm fcilicet, primd-F.vurtcrcMü trMnerii fignificddone pert'met PUdngelij Guidtdmctß, qudtenu^ EudngcUum dini' C.jki; tticbeneuolentite ergd hominesdoilrmdcßfidcam' Pift.-Iiha- plcilcnddjciui partes cenßntur, quxcunq; paßim in ' capjpîfeÆa lege occurrunt, protnißionesdegratuitapeccatoru rcmißione,quibus ßbi Dempeccatores réconciliât-, fidein terroribui illisopponcndo,quibusdngetur,zy uexdtur confeientid, ß ex operibus petendaßt falusi ex quo conßquitiir, Euangelij uocc large fumtd,fub eacomprchendiqutccunqiolim Deus teßimoniami' feri^ordi£ fu(C,pdterniqißuiorispatribusdedit: atta-men per cxceUentiam illud aptari dicimus ad prO' mulgationcm exhibits in Chtilßu gratijetatq^ ita non modo cominutti Thclogorum ufu receptum efî, jed Chrifli ctiam ipßiK,et Apoßolorum authoritatccon- ' firmatum- liinc Clmflo proprio;acprtecipuc tribui-turßpßmtprtcdicdßeEuangcliumKegni.Puit igitur legdtio t^nrißi noudauiedam,cr inufitata legatio,per quam coeleßis iOepater, quadnobisfiierdtpollicitus abundè prjeßitit-.ut inquam dona nobis elargiretur, quatinPilij fuiperfona fe exhibiturum promiferat. Hebrx 1. nbsp;Dc qua legatione uerbaßeiens author adHebrMul'

tißriam, inquit,cr multiplicitcr olim Deus maiores peruates alloquutus,poßremis hiße temporibus al' loquutus c^nosperßUum. QJiocirca,etßDcusIon'

âo populo fuo,neq; dodrime ad falutem necelJarite expertem reliquit , ueruntamen piorum mentes ea opinioneac fide tfflbutas babuit, cos per uenturunt Mcfiiam plenifiimam omnium Dei myfleriorum cx~ plicationem confiequuturosfire:Ç^uodnedum ïudlt;ei,. ucrum Samaritam quo^ ipfiperfitafum habuerc : ut latè palet ex uerbis foemina: iUius, quum Chrifium alloquenSffcio, inquit,uenturumejje lAefiiam (qui undusdicitur') isquumuenerit, rem omnem nobis explicabit.veriim enim h^ec ueritas ïudicis ipfis mul-toclarior iüuxit t’quippe certifiimisProphetarum oraculis morutis. Ait enim Efaias,quempopulorum monitorem,quemducempr:eceploremq;populortvm „ , fivmdaturus.Alibiaulemdceoducit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tiocaturadmirabiliSyConfiliariuis, Daniel quo(^,fe' ptuagmtahebdomadarum tempusdefignat, quo ex-pkto^uenturim uaticinatur uatem^y qui omnem uati-cinationum obfignaret uifioném-Et idcirco aitApo-fiolMAneoabfconditMcjfeopcsofitnesfapienti£,a' Colofl:2. fcienti£ Dei.Vndc ed, quodpater de Coclo clamauil, Hic efi meus Charifiimus filius,qui mihi acceptas

Et alibiyiiiced Filius meus carijfimus; huifcaudite. Luc:^jp ' lAunus igitur Chrifli , quatenuseumut prophetant confideramus, Kegno, facerdolio omifiis,qui£ nunc ad rem non ficiunt: fiiil exhibendi nobis uerant crclaram notitiam myfltrij Dei de/alute nobis per Chrifiumipfum datafierendiq; in agro mentium no^ flrarum ueram fanamque dodrinam y fcientiam^ paterna uoluntatis ; ac deni^ arcana ciusaltißima

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis

itobif pâldinjàcicndi:non autem tnorum pr^cefffdi acDecdlogi Icgë nobis edcndi, (juæ quidein iam diu, tTwltosq; ante Chrilhim(innoscj?Igt;\ofaicis fcriptit luiLeis innotuerdnt- Prtetcrqudm quad pduUo dnte iodnn:3dptiflii, concionibus fuisuiüd cdrpcns, zy dd bonos mores populum ddhortdns, dd uitdm emen' ddnddm homines fudferdt. Et qudnqudm mterdim Chriflus iple m homimvmfldgitiddcerrimèinuehi' tur,o{kndcns, eum,qui uultfdluus effe,diumd prte^ ceptd ferudre oportere,qum or Mofdic£ mordlis lc^ gisreformdtorem,deper/èiHoremdgere uidetur : id tdmen non ex pYtecipuo fit eius munere, dc peculidri fu£ prædicdtionis drgumento. Atquorfumh(ecfigt;e‘ âdttddltèpetùdordtioiEÔ fdnè, utntdmfiftumfidtf fcr1fgt;turam, ubicunq; feminis dChrifio jdti mentions fieit,de doiirindad fidem,non dd mores fficüdntc 'm' telligi debere.Vnde confequitur,ddultermum fement quod in Zizdmorum pdrdbold bono femini4 Chrifio fdto opponitur, p'fdudm dtq; corruptdm fignificdre dodriiidm inhominum mentibuscircdfidei negociu d Didbolo fdtdm:Et hoe quidem poß boni feminis fd' j tionem:9tinfirius ISHus explicdbitur. Çiuôddutent dedoëlrindddfidem, non dd mores jfeüdnte fimili-tudmem hdnc interpretdri decedt^ dilucidèprtetered Matt'xï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prima feminis parabola. Euangelifbi

‘ * tnim Matt-, explicationc eius ex Chrifii uerbis enar' ” rans,mquit dixifie eum, fernen quod in faxetis fatum ” fit, eumejfc, quifermonemaudiensprotinusdccipit cumltctitiaffedradieemin Je non habet, eflq; tempO'

quot; rttriuf.çrcxortapropterfermoneincalamiuit, m Marc:4.i7* ttcxatcone^jUlim defcifcit Marcus itidem att,huiulmo Luc:8.ugt; di homines orta ^opter fernionetn calamitate , mI infeéiatione,ojjindhdcftatim dmoueri. idemijuotj; “ Lucds djfcrit,inquiens,cos radices non habere:ideoqi « ad tempus credcre, cr periculorum tempore defci-(cere.M ueró,quid e{l,exorta propter fermonem ca-lanütate,ac uexatione dcfci[cereiQuid,obfecro,orta propterfermonem infeüatione ofjindi, ac dimo-uerii Quid tandempericulorum temporedcficercf ßires,fccncratores,adulteri, ftupris deditt, latroneSt t£teriq^flagitiofi hommes ciuiligladioobnoxij, fi jorteDeo dante contigerit,eos p Euangelij condone refipuiffe,ac uitam cmendajfe, defcilccntc jôrfan, et ut fus lota ad /uum uolutabrum reuerlentur cal9)ni' tattvm,uexationum, mfedationum can fa, quibus ob emendatamuitamaffiàantur Anpotiuscorruptje nature uitio,effrenataq-, cupidiite.Diabulo eiiam ji-mitem fuggerentei Nam quce uexdtiones, qu£ cala-mitates,qu£ tandempericula imminentijs, quilatijs reiedis uirtuttbusadh£reant . Non infedatur Mun-dus homines pr£cipue ob more9,fed cos p^ßimum perfequiturmtortaliqi odio profequitur,qui iUius ini' poßuriSyZ^ßiliacijs dctedis,ueritate Dei per Chrißu cognita,atqirecepta , eammordicusrctmercjata' gunt.nifuntigitur,quicalamitatibus, infedationi' bus,qui demum uit£ periculisobijciuntur. Id quod in Papatu ip/o manißfle apparct ; »« quo non ij Ifecid' tim perfeculionem patiuntur,qui bonis moribus, ui-

tij reieBis,uitam '^njhtuunt,neq; eiu^modi honünibut vexalioiies,Qr calamitates imminent, de tandem uitte pericula ; fed ijs prtecipuc cun£ïis,^i Chrifli ueritdte per eins uerbtm cognitd,edm dmplexi,jilfdmdo(lri' nam detejluntur.Qjiis ergojùerit mentis oculis ddeo captiis,quni Salts luce clarius uidedt,hoc loco,uerbi, feu mduisfermonis nomine, Euangelij, hoe prO' niißionum in Chrijh,ciusq: mylkriorumdoilrindnt fignificdrii Aqua quidem hildrianimo accepta,foepe quamplurimi, Antichrifii terroribus, ac jupplicij, mortisq; jormidiiic adafli : turpißmie defcijeunt.

Sed cr loantquoq^Caluinus ,opmatus eüaliquan do boni feminis nomine fanamdoilrinam , feu fante dodrinte homines,Zizdniorum autcm,jàlfa dogman td,%t ea feHantes,ßgnificari. Qjtum entsn uerba jâ' cerct.quibus artibus hac £tdtc Diabolus molitusfit, ac perpetuo conetur Buangefij lucem extingu€re,itd fitur.

^^aluï Etprimumquldcm hominum mantis concitauit, gpradRcg: quibits illucefcentem ueritatem uiolenter opprime-Gaütç-lnü. ret. Per quas ubi nihil profidlum e^l, adnißdiasfe pexfixa. conuerft, dißidia dogmatum contentionesper „ catabdpliflis fuos,cr alia nebulonum portenia exci-„ tauit,quibus earn obfeuraret,tandem er extmgueret.

Et nunc utraqi mach ina ipjam tentare perfeuerattSi-quidemZXuerumiüud SEMEN ki,dcma/j«bo^ minucueUere conatur,zr fuis ZtZAtillS(quantum infeesl) nititurobctecarc,necrefcat, crfruihvnt reddat.

Qj^nmigiturDominut in prima hac fatorif pd^ Ydbold,luK difcipi^is declaraffit uarios boni feminis efjvdtti,pro locorum natur d,in qUiC decidiffct,eandc feminif ßmilitudinem refumens,altframZtzaniorum con/btuit. ciua quidem duarum maximi momenti re. Yum fuosadmoncrcuoluit.Primo,Satdnam (cuimoi csi in lucii Angcltvm fepißimcuerthutnosdecipiaty baud rarô inter frumcntum fana: doflrinæ inftlix lo' liumprau£ et eorruptæadeô caHidè femindre,ut uix à uerô tritico frlfum dignofciqueat. Deinde,ne uerè pif qui incredibili dolore anguntur, quum uident in agro Domini enatum lolium, uerum triticum cont' primeTe,Dei ftudio fua(i,fed infcitèfe moucntes, ar' hitrentur licereßbi maloi berbat eueücre çhoc^^i praud doârinlt;e homines occidere'yeaq^ ratione agru Domini à Zizanijs exuurgatuni reddere : oflendit malas herbof eradicandi munus noiihominibus in pr£fentiuita,fedmeßoribus Angelis in extrema die demandatum effe.

Qjiodft aduerfarij fecus cenfent,fententiam fuant probent oportet, conflamp;ntibusq^ationibus^zy'ar-gumentis ex paraboU uerbis dqumtis oflendantfm Zizaniisomnescorruptelasnotari, nonautem çut nos ajjtrmamusy unam dumtaxat improborum ho' minum ffeeiem- id quod minime fiiéluros ejfe arbb trdmur,ni fimilitudinem ip(am i»uertere,ac fuapro^ prietate priuare uelint; contra Dei prdceptum, ucT' bis fuis nihil addendi,uel detrahendi, ea parabole ad' dentes,qute ex ipfius uerbis did non poffunt-.utpote

^uumdieunt , per malM herbM omnium grnerum jicinorofos inleüigi:uerumiatnen j^r£cipi,ut ea. mmln toleretttur , quiC fine perniciecorrigi non poffunti cuiu^ interpretdtionis,lt;]ute non otnnino eü noud, ]elt;i d Pdpiflis guoq; dd Idniendm fudin propngndnddttt excogitdtdßierdt: mcntinil Erdjmuf in decldrdtione prmiie cenfuræ Theologiclt;e Pdrfiegt;tJi,/iciiL litulo de pœnd h^ereticorü,cdmq; refiHit hts uerbis id dudio ^uosddtn hue dctorijuere Chrißi uerbd,(judß/ignifi' ’’ cduerit ,non alia conditione pdreendum hicrcticii, ’’ qudinßpericulumßt,ne)imulcumerroribut erddi' cetur fdnd dodrind, dut malt cum bonis occiddntur. Hoe com)nc«ftt»«,lt;jHtM« nee fdtis cjuddret,eum temo' r^drdboU, nee ueterum ortbodoxorum intcrpre-tdtioni , non dufM fum fub tuungelijl^, Chrtfliuè perfondponere.Etinfuppu^erroru: Bcd^.Propjz. Cludmueroeonjldtlieddteeommentum (ejuumtuto lieebitiCur igitiÿr Dominut ipfe iubet expeéidri meß fem : Verbdigiiurfimilitudinisnondißinguunt,fed ipfidißinguunEergo dddunt, er Dcimdnddforefrd-gdiiturjfndm Zizdmdmon Zizdmorum pdrtcm eon' ferudri cx fimilitufinis uerbis pr^eeipitur. Atejui nos pdrdboldm non corriimpintusmdm D« uerbo non dd dimut,neq; ex co detrdhimut. ipfe enimprteeipit Zi-Zdnijspdreimosdutemdieimut, hdireticorum uitie pdreendum ejfe-. Omnium uidelieet femper er indi' ftinäe,non quandoq; dliquorum.

Quum igitur,ut Aeont:dit,hiee lex de Zizdnijs no eueüendis,gencrdliter,et indifliniïè loqudtur,qui ß-bi

SECTIO PRIMA? H ï)iid alJwmetjUtdiflinguere ueltt, nifîci, qttdmobrent idjiciat ratio con^t,potiui diuinare, (juàm cxponc' reuellcuidebitur-.id^uodtemeritatK uitio carereno pûtcjï.

iinmo non diuinarc foluin,led fubtili quodam ctt' uiüandi gênere legif uerba corrumpere, zy cliidcre je ticlle ojkndct.Ncq; ucrà hic filentio eüpr£tercun dum,ad'aer(arios,dum nos, h^reticos4 morteafpt' renies, MagiftratM poteßislcm negare contendunt, ipjofmct glsdtum ex dus inambus excutere. Quum entm jîitHunt, per Zizania ommaflagitia intclligi, Chrißus autcin Zizaïua cueüi interdixerit , nonne cundos flagitiofos homines aNiagißratus gladio ut»' dicant^ Hoc ucrômhildicipoteSlabjurdius; Kc^o haud quaquam eos libérai eoriim coada diflindio, qu£ ex parabole ucrbis^lid non potcU: In ea enim Chrtßi interdidam, ut iam didum ed,g€neral!ter nat. Proinde aduerfariorumßi^nteinterpretatione, homicide,latrones,adultcri,cteteriq}ßidnoroß,Nia' gißratus gladium effitgerent. Ex quo concluditur, generali legem deßlje dodr 'tne l^mtnibus, snon de cundis corruptelts generaliterdecernere. Sedmi' randum hic quoq; illud eSl,eosfibi blandicntes,quod nobis uetant,fibi tpßs concedereiDicunt en'im noßra interpretatione fßiritum jandum fibi repugnantetn coßitui-.eoquödinueterilegel^iritus ipfein blafßeo mos,zr pfeudoprophetas lege lata animaduertat, çy innouaPauliuerbis M.agißratumfliduatmali fiido^ rtimultorem , inter quos hercticos quoq^ cenßntt

Q^odßuerum ejfehinquiunt, parabohe uerbis htè-reticosdmortejiriMri,idemjjgt;iri^ diuerfè loquu^ tui,ljbi ipfi repugnaret. Hoe ipjunt, tn(juam,ciuunt nobis obijciunt, in eundem btpidem impingunt,di' centes per malos herbas, ^uas Spiritus Sanólus euelli uetuit,omnes corruptelas snteÜigi, ac deindeflAt'nn fubijcicntes.eundem ß)iritum ueüe carum parte MO' gißratus gladio cradicarh itaq^ Spiritum Sandum in ducunt ßbi ipß contradicentem. Ad hoe re/pondenl, Patrisßmi uerbis ß)ecialia indicia non toÜi, fed uni-uerfalem joltvmmodô : quarationead fuamtüamdi' ftindioncm, tanquamadlaeram anchoramiterum con/ùgiunt. Verum huic eorum uniuerfalitatiloco fu^poßmodum re/jiondebimus. Sed intérim oflendi-mus Spiritum San^um ßbi ipß non repugnare , de' clarantes malas herbas haudtomma fcClera ßgmfica' re.clarius autemacßißus idipfum demonßrabimus, qutvrn Mofaicas leges inpfeudoprophctas,cr inGeu contumeliofos traflabimus.

Atq; ut etiam de feminis notionealiquidaddamuSt nihil oitßif fentenj^ noßr£ Gominum pro femine Kegni filiosinterpretatu cfße : Metonymia eR enim, qua agricultores utuntur ; qui non tantum fernen in terram iaólum,fed, frudum quoq; ex eo enatum fernen nuncupant. Qjto tropo etiam paßim utitur facra fcriptura,quum filios patrisfernen appeÜatt utpote ex patris femine natos.

Rede ergo dicitur,bonum fernen effie Regnifiliost quippe qui ex bono uerbi femine ortum habuerint, fanam^

SECTIO PRIMA. ï4 finamcj;clo{lrinamßnt amplexi : quemidmodu/m malie herbe dicuntur inalifilii, nati uidelicct à mal» femine ab improho fatore in terram ia£lo:hoc eflß.1^ fisipfim dogmatibui imbiai.Scd iam ad remredeo.

Vuo funt nobis axiomata firmißime retinendd. Rom.-t5.4» Priinüm,t,\agißratu,mpoteß:itcm habere in maleßt. i.Pctr;i.i4» eientesßrreogladioanimaduertendi : adeö utin Zi-:ç4H(or«mp4r4to/4ç«lt;eKfi't4 de malis homimbus non extirpandis agunt,de adultcris,latronibus, cete^ risq^frcinoroßs homintbiis intelligi non poßint. Al' terum , Dominum prohibere cerium improborutn hominumgenus in hac uita ultimo fupplicio aßßci.

Ojios quidemme hoc axioma precedenti aduerßetur, eos efße oportet,qui proprio nomine impij appeüÿt' tur.hoc eß in religionis négocia perucrfè fentientes'-«lt;rè en imac proprie ij impij appellantur: ut iüi uerè dcproprièpij , qui Chrifli doctrine ueritatemjunt amplcxLnulla enimexre pios, amp;nbsp;impiorumdiffc' rentiamelius,quàm cxreligioneßumi pote^l. HuiuS' modi autem imptorum duplex eß genus. î^am alij i uerdreligione,crre,c:r’nomine^nt alieni, uf idqlo' rumCultores, lud£i,Turcæ, maximèommum Athei: Alij nomine quidem, O“ profißioneChri. fliani,qui tamenreipßnon funt,quippe quorum ma-gnis crroribus feedata , corruptaque fit dodrinat quos quidem hercticos appcllamus. Qttum igitur impijs ex uerbis parabole fit parcendum, uidendum

intertriticum fcuif.non igitur interprefaripofe^lt;fe Jdolobtrii,TurcK,Mt ludieis, uel^tiädiheis, qui extra agrum Dominidegnnl: jedde impijs tUaagiap-paret,quiinterpios, hoc cüueros Chrijhanof ueT'» fantur,qiti^ Chrißidnorumnomine fcornant:iilfunt bdretiei, qui quidcm ^izanijscongruenter compd' rdntur.li:Jdmßciiti Zizania jàllum triticum eßexueri ßumcnti corruptione exortuin, ita hxreticwfalfm cß Chriflianui ex corrupia Euangelij dodrina ab inimico in eiia mente(diaßrmatut. Zizama inter triticum conjßiciuntur, culmis, acßlijs adeà ei limi' lia,ut ni priM maturuerint,ßudumqi meßis tempore ediderintßtriticodißerm non poßint.’üjereticM iti-dej^ inter pios uerfaturj ßgt;eciem faltcm Chriflianoru worum habens,Dei uerbum non minus quàmpij jà-tiant ad fua dogmata probaiyla fempcr aliejhns, ui-tam deniq; piorum tnßnr pro fententia fuaafßcrenda proßndens,adeq utuixàueris pijs dignofei poßit :td quod turn detnum uerè fiet, quummeßss tempore à fupremoiudicecaufacogmta , inpoßrema tUadie eius fenfinead maturitatem perdu{io,exDomini man dato mefforibus ei^dicandus,^' ia tgnem conijeieu' diutradetur.

Ham quam diu eius herba uirefcit,etß ßrui ex cer tisßgnif Zizania eße indicant,ea eucllere prohiben-tur,ne Zizania eße autu/mantes , ßrlaße triticum, boe eH cledi Dei eßent, cr ßeßumentum eradicO' rent.

SECTIO PRIMA. ff pocrilif, (jui Jolt Deo funt cogtuli,non lolt;juor, neep de ijs hoe loco eü ouod cjuierdmut') 'mier bonos ntd-tü/e/lèdppdrcnt^aeoq; lüis dißtmiles funt, ut nullunt ftlpericulum,ne in his extirpdndis tüi corum loco erddicentur-Qudre.ßDominus in hdcpdrdboldmc~ tdphoricè denotdre uoluifj'ct furtd:ddulterid,ldtroci-)iid,fccnerdtioncs,cæteraci; ßuinord, corrupteldf (utuocdnO hdudfumfiffei fibi lolij metdphordm, fedfliindrum,urticie,ruborum,cicut£,toxici,d}tu',ue mdlie,et hdud dubiè noccntis herbie. Qudndoquidctn tHud primo fui a/fcdu intucntium oculos ßllit,dc de^ cipitytriticiffcciem prie fe firens, he duiem id quod funt ftdlim dppdrëtMdle uidelicet, dc nocue herbe, cr digne tdndcm,ut ex dgro erddicentur.

jdmucröinterpretdtioncmnoßrdm , utfùcitiut memorie ntdnddri poßit,qudfi epilogo perflrtngen-tes,hoe modo concludimus. Serui herum mterro' gdnt,dn uelit ednt,ey' mdlds herbes euelldntiUoc eH, querunt homines, ij 'tnqudm,qui fole/hte pollent,et qui orbi regedo funt diumo confilio deftindti,dn Deo pldceat hereticosdb ipßts 'mterfici. Reffondet Domi' nuft'Kon'.neßrtecumlolio tritiflvm quoq; erddicc' tis. Hoe cfl, ne ßrte hereticos 'mterficere uolentes, und cumillis,dutproillis,uerospios, dc Dei elcdos necetis.Ac fkitm fubqcit, i/hid meßis tempore fieri oportere,idefl extremi iudicij die. Tune enim Patere fiimilidsmdnddbit,non feruis Qquos homines efficdi^ cimils') fedmefjortbtis iquos Angelos efße ipfemel Chriflus cxpotiit) ut ’Zizdnid legendi, in ignemq;

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F 4

mittendi munerefùngantur.l^eq; nero hac interpret tdtioneabolebitur Cutcenfenf) excomminicatioi ^udndoguidem per cuellendi uocdbulnm nos extrem md fupplüid tdntùm dccipmus: connementi quidem ftmilitudmc; Siquidem, ntherbd ,firddici-tmeueUitur, iÜicomoritur, eidcmrdtioneboino ipfe,ft ei cdput dbfcideris,corpus coneremdueris,dHt re/k fuß}enderis,e uiuis toüitur.

ld qtiod excoininunicdUo non efficit: ndm ß (juii interdum cx fidelinm catu eijcUur , femper e^ ui-uenli ßcultdt, feje,ß reßpuerit, in Eccleßa ulnM re^ dpiendi. Hine dutem (tit drbilror) dbundèßtis ex' ceptionieorumreß)onßimßierit, guidicunt, uero hdud gudc^udtnßmile ejje,noluiße Cbrißiim bicreßm ex^celefid fud,guodd einsßeri poßit, exiirpdri;non enim errores extirpdndos, feti homines inierimendos. negdmuf.Eodem modo interpretdti funt hdne pdrd^ boldntdntigui guog; pdtres, giium in interdido Zi' Zdnidnonextirpdndi,hcereticos occidi uetilumefß: inteüigdnt. nonpducinoßr£ xtdtiiTheo' lo^i idemfentiuntM Jecunddfedione, eorum diild citdntes,ldtißime d^onßrdbimus.

Hdäenus mihi uideor potißime ijs refßondißßet gui feruos homines eße non negdnles,fedpro Zizd' nijSjnon h£reßm dumtdxdt,uérùm omnes corrupte^ Idf inteÜigi cenfentes, drbitrdntur pdrdbol£ uerbis non omnem rigorem lt;t Domino prohiberi, fed ed ntdld toterdri pr£cipi,gu£ ßne pernicie corrigi non poßisnt-ReliguumeüutiUisreßondedm , guitdnt

Pr'mum enin^quieruntycur feruorum appcUäti' one hommes potius, qiiüm Angelos intelUgamtisf Qjtandoquidem a ngeli emiituntur in mtmfleriïi propter eos,qui h^eredes erunt fulutis.

Nos uerè hxud inficids imus, Angelos non minus, qudmhomines ip(os,minißros, ac feruosDei effe: attdmennoftroprimummdrterejpondemus, quant Hommus in pxrdbolis nomina diflinguatmeceffe effe inflitutiluiffiffe officiorum quoq; rationem diflin^ guere; duaproptcr , ßuno minißrorum genere, mefforum fcilicet, a ngelos mtellexit Qquod ipßmet aducrfarij non negant') neceßario confequitur, fer' uortim appellatione aliam minißrorum ffedeniß' gnißcari.At cnm,qui nam ijpoßunteffe,niß ßnt ho-mines:Deinde ex Augußino dicimus , caufarn cur feruos ac meffores dißingui oporteat, earn effe,quod à uerißmili p enitus abhorreat, ntßlaq^^ ratione pro' baripoßit , Angelosignorare,quicquidaDiabolo agatur in hoc Mundotat ferui cqntrà in parabMu' cuntur ignorantes quisnam ffei^, qui quot;Zizania inter triticumfeminauerit.Ex quo concluditur, ßcruorum nomine,Angelos inteUigi nonpoffe.ideoqiPaterßm: quam feruis loqueretur,non dixit, I» tempore meßis dicam uobisffcd dicam,mquit,mefforibus.

Ex quibus tandem coüigimus,alios meffores,alios ucroferuoseffc : nam ßutra^minißrorumffecies Auwuft:p. idemeffet,quinam,obfecro,conß(fus, ineptusq^lo' inMatjc.u»

SECTIO RRIMA.' ^umdi modw effet, nee dignw fummd iUd Dei filij fapientilt;i,feruorum , cr meßorumnominibittuti,ft uiriq; Angeli ßrenti Inßepcr/i quod uni negdtur,al-tcriconceditur , quiitdm hdrdtes erit,qui eos inter fe difßrrenon jentidtf Uuicdrgumento ex augufli' no deßmtOjdduerßarij uidentescuiuf ßt efficdcitdtis ad mjhtutu noflrum probandunt, mhildliudrejfon' dcnt,qudm fubtilius illud ejfe,qudm ul d Theologo dccidipolsit; cr ßrtdjße curioßuf, qudm ut de eoßt qu£renditm. Veruntdmen fdno pij leiloris iudicio ßd' tuenduvn permittimui, dn huiitsmodirdtionibuf tant ßrmddcualiddargumentdreßüuntur : ßciUenm fuperdbmur/t tdltbuf drmis uidîi iudicdbimur.

Quodauiemdttinetdd noßram huneminißroru dij^n(lionem,concedimui, diunt , dißinguißeruos à mefßoribui'.ßt d ut genu^ d ßlt;ecie,feu pdrtem 4 toto. Seruorumenimnomen,dffegt;unt, otnntbusddmini' ßrdtorijs fpiritibui eoinune,generdle,cr perpetuum effet meßßorumdiltem ßndiionem peculidrem , dc tempordridm: utputd quibuf id onerKßt decretum. Atqui,ßßeruorum wmen generale effet, cundlisq; Angelis commune�fbrum,dutem peauliare, quid Opus ßerdt earn a ngelorum ffgt;eciem,quibus dentdu-ddtd eil Mundirerum ddminißratio, contmumiUo ac generaliferuorum nomineappeüare,alteram uerô, cui meßis ßeiend£ datum eil negoeium,peeultdri meffbr um nomine nuneupdre ? StDominiinflitutum ßiiffetde binis Angelorumffeeiebus mentionemß' cere, reticendum itU ßiffet commune, Zß“ generale

dum earum alteram mejjdres appellat, altert quoque deeens,^ munertluo congruens nomen imponcre dcbuilfct: C^Uie quidem nominumM etiam munerum diflindio dijertißime percipitur in hac iiQßra inter' pretatione.

Atenimainnt, ßper feruos accipiamui homines fideles,feruos tümirum à tritico ßparatnnt iri,qui la' men ettr ipfi à patrefimili.u in agro funt/ati. Hîc equi dem illius,qui ita ratiocinatur, uirifané non minus tn gemoft quam eruditi, ttt plerifq^ alijs in locis,dniJi hoc deha-reticis puniendis ey occidendisargumen tum traé{at,ingenq acumen defidero , ey argument tandi fcientiam.Nam quis ita hebes effe pote/{,ut non uideat,quacunqifignifieatione ferui accipiantur,eos femper à tritico feparatos effe , quitmidnonex co quodfignificent.fed cx ui, er uerbis ipfius parabolae omnino dependeat,in qua jerui à tritico manifiße fc' iungunturf itaq; duo funt hic haudleuia errata. Prb mum eHyC^uod exdiuerfa feruorum fignificatione, ut ipfi ferui a tritico feparentur ,fim dicatur. Alter um, quad hanc triticher feruorum /eparationem fieri no poffecredatur. Quocirca,fiauilorisuerbaffedles, inanis prorfus er tneptaeü tota argumcntaiio.

Sed fortaßis aliter argumentari uoluit,et iußo D« iudicio,cumpeßimam caufamdefindendam fufeepifi /et, quod non femel altbi eodem in libro iüi contin' git,in fententia fua explicandafcedè lapfus e^.Sier^ go eius mentem ffeäare uelimus,ita argumentari uo

luijje uidcri potcH. Si per jeruos dccipids fideles ho» minc5,ccrtè hofnines fdeles d tritico jcpdrdbis,apcr-tè euim in ipfd pdrdbold ferui d tritteo fepdrdntur.ld dutempldncfierinequit,guumz^ ipfi fideleshomi-nes triticumfint, quipe 4 pdtreß,milids indgro fdti. Verùmtdntequdm ad drgumentum hoe diluendum dc cedamus, confiderdnduin c/ï ddhuc in eo,cr pdrum fincerè, çxudldeineptèdicinuUddiflinâioneddhi' bild,per fcruos 4 nobts inteüigifideles homines,pdru fincerè inqud, nd non fideles homines indiftinèic,jcd fidelium hominnm exigudm pdrtcm feruorum nomi' nefignificaridicimus, imôuerône pdrtcm quident dliqudm, fed eos homines,qui c£tcrtsregendis pr£' funl. lneptèdutem,ndm fi feruos fideles homines effic quis dixerit,non ipfi quoqs ,fiue zr tpfi,ut ille dit,jed ipfi tdntumin dgro dpdtrefimilids Jdti effent, nuüos enimfeuit pdterfiim.pr£ter homines fideles. Sed tdn' dem ut huiufee drgumenti uim, qudnqudfrigide, çr infulfèdb eius duthore propofiti, qu£ non penitus nulldeü,repetldmus,dicimus primo loco id quodmo-do dttigimus ,/eruoam dppelldtione nuUdm pdrtcm hominum fidelium intelligi, fed eoshomines qui rd' public£ guberndculdtenent,quos ctiam fi in propo' fito pdrdboLe cdfu non nifi fideles effc pofje concc' dcremus, tdmen quum non tdmqudfidelcsfed tdnqud Dei minifiri in ed confidcrcntHr,nil mirum effe debet fi 4 c£terts fidelibut,id eft 4 tritico diftingudntur.Sed quid quod conftitnter dfferimus fieri poffe, ul mdgi-ftrdtus ciuilis,qui de h£rdico oeddendo nec ne deli'

SECTIO PRIMA. jS leret ,non ßt ChriliianM,fed tantummodo [ecundum Cbrißitinorum Icpcs iudicare, aut uclit, dut etidm dc' bcdt. VelßChriflidnMc^,ut pierumq; ßt, nomine tdntum,non etidm rcipfd efje deprehenddtur , nee qudles ßunt ißc^ui triticum dppeïldntur?Pr£tcred fieri folet,uted,qu£reliqud fuigenerii dliqud rdtionedn-tecellunt,fepdrdtim eonfiderentur, nbsp;nbsp;nbsp;fub generdli

appeUdtione non comprehenddniur,fednomndtim 4 toto genere diflingudntur. Exemplum ßnguldre effe poteR inter tdm multd,qu£ ubique dpud idoneos dit^ thorespdrßimoccurrunt, inuerhiidngeliddmulie- 7 m, qu£ iefumt^azdrcnum qui crueifixue fiterdt,ut aromdtii ungerét dd eius monumentum dceefierdnt, Surexit, inquit,non eil hic : fed ite nttneidtumÿui difcipulis,cr Petro,eum prteire cis in GdliltCdm zj'c. In quibus Petrui,qudmuis Chrifli difcipulus ,d. difci-pulorum generali dppelldtione,quid ctcteros quadam rdtionednteibdt,mdniftjlè fepdratur. Ciudmobrein hïcquoqittoniniurid quic£terisuercChrifiidnis homintbusregendis pr£funt, db ipfa Chriflianorum hominum generdli appeUation^defl a.tritico, licet cr ipfiuere Chrifiiani, çr triticumfint, diflinguun-tur,^!quot; feruorum nominedppeUdntur, præfertim, quum, utidmdiximiis, nontdmquâChriflidnffecl tamquamDeiminiftri, zxquodammodoin mundo uicdrij in hdc parabola eonfiderentur.

Expr£diâK denwm fata confiât,filfum effe quoi diunt,toto ccelo errare nos , argumentantes ab eo, quod Angelis pr£cipitur, ad id,quod Magifiratibut

permiltitur. SalK enimfupcrtj; oflendijjecenfetntKt pr£ceptum honünibui , non An^elif, datihm ßtiffc» Qjiod autem mterroglt;int,qult;t mtionc fieri poßü, utf quum Chrtftus in explicdtione hniiu fîinilitudinis cmnes eimpartes diligentifiimèfiaerit interpretalus, ntmirum patremßm:dgrum,utrumq; fernen,me jfietn, atq; meffdres,feruorum nomen pr£termiferit, neef; homines effedeclaraueritmos contra hoc^ argument tum im eos retorguentcs,ciu£r'mus,qult;i de caufa An' gelos effe non dixerit,eof(j; »njuam çutuolunf) An' gelos,per quos Dei prouidcntia Mundum uniuerfuM guberndttfic enim optndntiirdduerfdrij-.ut ex eornnt noud intcrpretdtione,qudm pduUo poft fubiiciemuSt col^gipoteR. C^terum, fi Chrtfiiis ftiduerhdcxpU' cdns,utpdtrifiimil:dgroMriq; femini,meßt, meffori' busqi fudsfignificdtionesattribuit, itdqttoq^feruoru nomen explicuiffet, controuerßd nofirdnedumdi-remtd eßet,fed ne firtdßa quidem inchodtd.

Si feruos,inqudln,homines effe dtxtfjet.^idtn etidtn fi Angelos effe decldrdffi;t,non continuo tarnen qu£' fiio diremtd effet nec proptercd dduerfdrij dli' quid,quod fenfum, quem ex pdrabold noselicimiest ldbcfii(ldrepoßit,euicijfent. Vt enim reéiè Acont. dit,non quibus uctitum fitZizdnid exdgro coUigcre, fed quid hac Zizdniorum colleäio fibi uelit conß' derdndum ell,hinc enim fitcile,qiitbus uctitum fit im' ielligemus.Sed tdmë quidqd illa fignificet,nulld rdtio cß, cur fi Angeli eamfitcerc prohtbentur,prohibit» quoq^ hominibufidipfum cenferinondebeat. Q«4-

SECTIO PRIMA. 39 re,ß täntopere contendimiu [cruorum nomine angelos non inteÜigi,lolo ab/b!utie ueritatisIJiidio id fèci■ mus,no auté quo^alioqui fententiam noßram aliqud ex parte conueüi poßefulj) icemur,

Pergunt deinde ex nobis quierentes, (juum Dominus gladiwm in Magißratus mambus ad improborum hominumultionem confirmaucrit, per paraboltc uerba aliquam eorum ßgt;cciem exciptre,à morte u'm' dicare , ç^admefjeincxtremiiudicijferitareuelit: qua ratione ßiafi, cenfeamus hareticos potins, quant aliud improborum genus excepiffe. Ea uero maniß-ßeapparet'.namßcinorofi homin js,qui ex Decalo' gi prlt;£cepti5,prmcipumq; 'mflitulis,cr legibus, co-gmtum perlßeäumqi habent homictdia, adulteya, latrocinia , cteteraq; fcelera,qu£ 4 corrupta depra-uataq; uoluntate ortum habent, uerè crimina eße, quodq; in leges peccantes meritó ac iure punientur: ßtaliaadmißermtlegitimam excufationem non ha-bent.At uero hiereticum,qui feripfurte locis mnixut Diabolo decipiente peruerfè intelleâis, autumansfe uerboDeiduci,ßlß alicuius dog^atis uenenumim-bibcrit,excufatione,ey commiferatione dignum cen-femus : nullius enimeainreßbicriminisellcon' fcius.Hinc baud rarô euenit,ut eo animo affreus ho' mo, fuie fidei retmendie ßudioQutiam diximus)mor' tem contemnat, eaniq; uolens obeat. Paulus Apoß: qui ante fueratinDeummaledicus, zr contumelio-fus,atqi fideles\, ut fui ßmiles effent, cogebat ,ait fibi mifertwm effe co quia ignarus ßcerat, expers fidei,

iedijMm modoattigimminter corruptant depräud» tamq; uoluntatcmtdcdeprdudtwnyntelleéium diflin' dioné,jeiïione tertid,ubi Apoßtuerbd i^.EpiJhlie dd

Eirrnißimumdutemcontrariiefententiso, uelfdl-temfud;lt;itt£ßionKßtnddmentu dutumdtit ineffe dd-uerfdrij in uerbis Chrifli,quum difcipulis fuii rogdn-tibuißmilititdinem hdtte ediffcrensànqiiit, ut igitur colltguniurhcrbie mallt;c,Z‘r igne cremdniur, fic erit

” inhtitMccuifinc. lAiltethominendtuiAngelosfuos, ” qui ex eius Regno colligent omnid ofjvndiculd,^' foi quipdtrdnt tniquitdtem , in ignis jirndcem conij-cient. nine inquiunt.manißße coUigitur, per Zizd-ni^cunild nobis fcdnddld,^ corrupteUs ßgnificdrit non unwm tdntùm offindiculorumgenus, ßtlfdtn ui‘gt; delicet dodrindm-Sed quid hoc reßrt^A n non in to' to fu£ partes continentur I Qu^idndm dliud nobis bis

uerbis indicdre uoluit Dominus naßer, quam, quod, ut in generdli fegetum meßfe peculiar is habetur dele-dus malortvm omnium feminum, ctquot; in ignem coniß ciunlur,ßc erit in tj^gnapoßrema iÜa dietnam quum omnid oßendiculd , ç;- ij qui patrant iniquitatem teterme morti damnabuntur, turn quoq^ cum illis,ul eorum pars,male dodrime homines inextinguibilü ignis fuppliciodddicentur.

Mdnißßeigiturdpparet , dduèrfarios ex uerbii iüis coüigere non poffè,Dominum in parabola, Zi-:jlt;t«jor«»i dppeÜatione, corruptelas omnes ftgnifi' cdreuoluiffi.

AdhtccnondcfuntcjuidicMt , nonfitnpUctier pdircinfim: uctdrc^ietoüdntur Zizänid, fed nebeUo tolldntur;cjuid,m({uit , fidrmdcdpietK,neceffceüf quum hxrcticos truciddtis , nwltos fmul interi-reAiuiMdutemfententid: authores citdttt Chryfoßi crTheophyb Ad hoe nuUo negccio re/fondetur. tiitnirum eddem rdtione nbsp;gud fuprd re/fonfum eUf

t]uumdicunt,permdld{ herbds omnesjdcinorofoSt feucorruptclds omnes Hitclligi:uerumtamenpræci-pi ut ed mdld tolcrentur t ^ute ßncpernicie corrigi non poß'unt Vbi ofkndimut huiusmodi diflinéiioneS txuerbn fimilitudinis elicinon pojfe-.proindeinter' pretdtioncs iftds eodóliM,cr idcircofrifMejfe-.Legent enim de Zizdnijs non eueÜendis generdlem efkt tdeo^; generdliter dccipiendam : nonlicereuerbd Dei illn dddendo,uel detrdhendo corrumpere. Eo-dem igitur drgumento freti, dfprmdinus pdrdbolié uerbd nondi{linguere necem beüo inßrenddd morte Atagißrdtuiiudictodeeernendd: uiriq; enim mortis genen competunt mterdiaiuerbd:nec rdtio confldt, (urhucpotiusgudtnillucpertral^oßint. Qjiödß lex non difiinguit,neq} uobis, o boni (.ut idm dixi~ mus} diflinguere licet,nifi certdm rdtionem dßerdtisi uti certißimdin nos ddducimus,dum hxreticos à. frei' . noroßs dißinguimus, tot prxfertim diuindrum lite^ rdruin locis fretidjfdemci; pdrdbohe uerbis innixi-. ut fuperius Idtißime oflendimus,cy ddhuc ßrtaßedper-I tius dccldrdbimuf- Qjtöd ß Chryfoßter Theophyli debitreticis beüo non tottendis ßmilitudinemhdnc

funt 'mlerpretati, id eis euemjJêdidmitStquod accidit Gr^co lüi Ic^islalori, qui idco'ff parricides legem non condidit, quod mente concipcre non potuijfet, futurum unquamfili(m,qui 'm patrem ita feuiret, ut eins fanguinem effunderet.nadem ratione pij itti do' £lores,quum eorum ætatibusnondum m Chriftianam Bcclefiam 4rrox ifle mos 'mudßlfct,homines fidei eau fa ordinario iudicio necandi , effent^ iam aliqui Principes,qui à fanguinarijs Epifcopis )uaß,atq; 'm' pulfi,hiereticosarmis, non ordinarijs iudicijs 'mfeda bantur.uidentes parabolam difertè pr£cipere,ne h£’ retici per mortem è medio toÜantur, de beüo tantum uerba ßccrunt, non de ordinarijs iudicijs ,qu£aid qnandofbre,utaduer/us h^reticos exerccrentur, ne fufßicatos quidem effe crediderimiAt mifera hac ^eta^ te noßra utroq^ inßrumcnto utitur Satanas ad Eccle^ ßam Dei perturbandam.

Qtiod ß bom mi uiriopinaripotuiffentpeflem hanc olim 'm Chriflianitm populum muafuram, 'pro-fiäo baud ambigi pote^,qu'm ex ßnülitudinis uerbis, lolij euulßonem generaliteruelantibus , hoe etiam mortis genus effent improbaturi, ut beSum impre' barunt.Sed hoe pauüo pofl fiißus explicabimus, ^uit fuo loco Patrum teflimonia citabimus. At uero ß Chryfoßi^Theophyl: betla inhlt;ereticosdctcßan' tur,eorumqi authoritas probatur, queero equidem ex pijs,et doäis uiris,qua confeientia Chrifliani gißratus,ut homines ad fidem cogant,magna fangui-nis cfßißone,acprouinciarivm uafiationc contra eos

SECTIO PRIAÎA. 41 IfcHd gerant nel [altem iußefe gererepoffecredanl. aIiuJ item obifilum affxrunt , quodadeofir-mum elJe ext/hmant, utnuüarationeinfiingipoßit. ld autem tale e/l.Primùm omnium afferunt per agrti mtcUigi, non Ecclefîam,qu£ minima pars eü lAundi, ea nimirum tJlundi pars,m qua Euangelium pure an nunciatunNeqf etia aiümu noßrüquamuis ita Theo phylaâ:i»terpretetur:[edMundum ifliim utüuerfu/m, in quo homines, crbontfîmul, cfmaliuerfantur. lamueró,inquiunt [eruandam e[Je buius interpréta' tionis analogiam eliam in 'Zizaniorum cxplicationei ' quaproptcr, ß per Zizania btereticos dumtaxat in' • telligamus;unam tantiini malorum /[eciem fignifica' Merit patcrjàmilias, eamqs Ecclefia hoc eß mini)1f£ Mundi parti pecttliarem. Deinde Caiunt)ß ager ed mundus, cr hie ager duobus tantum [eminibus totus eH conßtus, tritico[cilicet à Patreßmilt cr Ziziinijs ab aduer[ario [atis, ratio certè oppoßtionis flagitat, utßcut triticofignißcantur omnes ßlij Regni, hoc eH quieunq; uera Eccleß^ [unt membra , ita etiant ’Z-izania uocentur, quieunq; [untexEcclefia-Sunt autem malorum prater haretkos plurimc ali£ [[ecies, intra ipja quoqult;e Eccleßie ut[cera regnau' testquas cur tandem, quie[o,Paterßm : prater if [[et f Poßremo,inquiunt, Chrißusip[e author parabola, er idem Optimus interpres , nonne di[ertè triticum interpretaturmflos, qui in Kegno patrisßlgebunt. Zizania uero omnta ofßndicula,cr eos, quißeiunt, iniquitatemfeos nimirum omnes , quiincaminum

Huüam igilur cdufam effe opindrife dicunt, fur, etidmß hdnc pdrdbolddc[old ^.ccleßd mteüigdmm, folos hicreticospered dccipidmui:quum [oli hieretici non ßntmdlivm fernen à Diabolo [dtum, foli hteretici non fint Ecclefi^eofièndicuU, foli htcretici no ficidnt imquitatcm, folideniq^ hteretici cum fidelibia con' iunhi totu Ecclefine corpus in hoe Mundo non con^ flitudnt.

Huic drgumcnto,(}Udndoqtiidem ij ipfi iüuddfiv» rentes, fuis uerbis ttühi fuut ddiumento, ficHins re-Ifondebo.

^rimum enim quuin dicunt nulUm effe cdufam, cur, etidmfi hdnc pdraboldm de jold Ecclefid intelli-gdmus^foloshæreticos per Zizdtiid dccipidmus,ipfi‘ met cdujdm fubijciunt, ob qudm de Mundo toto non pofiit inteüigi-.ucrùm de und tdntùitieius parte : ea »imirum , in quam Euangelij jemen d fatoreiaélum fiiit,tn euius medio malum fernen à malo inter triticii fdtum fint pofiboi^ementem dDomtnoßHa. Qua^ propter quumbonum fernen fatum fùerit incerta Mundi pdrte,non autem in toto,necejfitriö confequi' tur,AgrumproMundicertaparte, nonpro toto ac-dpi debereteam^ partcmcos c[fe , quiuerbumau-dierunt,ex quibus Ecclefiam conflitutam ejfe conflit: non autem omnes m undi homines, ad quorum aures uerbi fernen non peruenit. Quod autem Chriflus AgrumMundum effe mterpretatur^confiderarfkopor

SECTIO PRIMA. 4ï tet fœpenuinero facrdmfcripturam,utßci{iut humi^-lis de rudis tnens,^ cogitdtio noßrd,diuind myjkriä in ed dbfconditd cdpere,c^ cldrius wteÜigere poßit, tropos (yr çut Kocdnt) figurde fermonis nobis ußtd' tM libenter ufurpare. Ef /dc/rco, non rdro uidemus cum ueterentjtum iiondin, cd nulgdtißimd loquendi figurd uti,qu£ Gr^co nominf SynecdochedppeÜd-tur.qudtdm pro toto pdricm^qHdm pro parte totum Io3n:tz.iy. dccipimiis. Adeô ut,quum in Euangelio legimus, tO' tum orbempoß iefum dbirc, non tnteUigendum fit, qtièd omnci uniuerß orbis homines hocßcerent’- fed illorum pdrs tantum,quant ut magnant ejfe oflrndc' ret,figuratdhdc loquutione hyperbolicè ufus eH Eudngclißtt:Pr£teredquum Chrißus dixit, palange Mundo loquutum ßtiße, ell ne ita accipiendum, ut omnes tnundi totius homines alloquutum fe ßuffedi'

Ad h£c,Auguflus Cdcßrdecrcto pronvilgduit, ut £y(.., lotus orbis cenferetur id quod de eH Mundi parte ist-tcUigipdreH , quam Imperator ipfe tunc temp oris poßidebdt, non aut ent de orbe titrerfo, qui quidem fu£ditionis non crat; Sed propter Imperijamplitu-dtnem hyperbolied Synecdoche ufus eH Lucas, a libi deniqßegimus, quiorbem uniuerfum pcrturbdrunt bue etiamuenerunt. Ncq; uerd Apofloliorbem uni- *’ uerfim conturbdre potuerdnt,fed Mundi tdntummo' do partes iüas, inquibusEuangeliumdnnuncidue' rant,

iBi !(lt;«? Uülunt)iion c/Jèpro M.undo,ciui pdrlem Ec cleßam mterpretari, ucl/iiuMH mundi pdrtcm illä, in qnd lefu Chrifli Eudngelium fiinuncidri conlin-git: prtetercfudin quod equidem non uidco,cur citrd aliquem/igurdtum loquendi modum rcâè did non poßil tdiquid m mundo fieri, quod in eiut licet mini' tndpdrtefit,non fccuidcfiquisdicdt,in dliqud ciui' tdteßäum eße id etidnt quod mtrd cuiufpiam priud' tos pdrietes fieri contigcrit,

Reliquum eßet, ut ei parti eorum drgumenti rc' ßonderem,qud dicunt,nuüdeße cdufdm,cur, etiamfi hdnc pdrdboldm de fold Ecclefid intelligamut, pro-pteredquod Zizantd dicantur in medio triticindtd, folos h^reticos pcred dccipidmuf. Verùmdbundè f:^P^fi((gt;mofdreßionfum eßecen/emttt : adeà enim dtluddè ofiendimut, quid bonu fernen fit d Do* tnino iddum , cr quidrcâdoppofîtionis rdtione adulterinum lt;i Dwamp;ofo fdtum,'Z,izdniortim ndturdth iufldtruttndexdmindntes ,firmiiq;rdtionibiu ojkngt; dentes,qud cduft h^retici potiiu,qu^n Cieteri impro bihomines à, MdgiflrdttKgladio Chrifttu uindtcduc' i'itsut inde fdtts fu^^ dpparedt, cur per malM her^ bdt h^eretici duntdxdt fint intelligcndi. Veruntamen dd cldriorem ueritdtis perßicuttatcm ego hoc modo eos interrogo.

Peccdtdomnid, homieididinqudm, Idtrocinid, adultcrid , dudritite opéra,fuperbiitfitfldyCieterd^ fcelcra,qute ab hominibuf perpetrantur in Dei con' tumeliam,dc bonorum perniciem, quonam tempore fallt

SECTIO PRIMA. 4ï falä fuerunt in hoe IAundo?¥ortdffe tuneprimu,quS Vdterfsin -, Chrijhis ipfe bonum EMngelij fernen in iiuuidi dgro jeuifl^,an potiiti ante tot dnnortim mil' lid idm turn nitnirü, quum ueterator iüe fuis technis» et impofluris primos parentes decepit, pr^eceptum^i Dei contemnere perfuaßt, a tqui ß malum hoc fernen ante tot feculam agro mundi ßterat fattem , hand fcjuidemoportuit lt;i maloferiflAtimpoßbonumfe- • men à Patreßm; iaólum.lam enim feminatum nbsp;iam

enatumßierat;iam in amphßimamfegetemadultum umuerfum agrum occupauerat: quocirca haud am' plias eius fationeßed caltiuatione tant/lm opus erat. Contra uero apportait ad malitiS fuam de more exer cendam,ut primiun uidit nouum femtn (Eaangelium fcilicetfciusq; doilrinam) in agro jeri,ad eiusßiKlu impediendum , nouum falfedoârinælolium inter uerlt;e triticum feminare. nbsp;nbsp;r.x quo in fuper manißfle

confequitur, non poße hanc ßmilitudinem (ut quida uolunOaltcriquoqsparaboLede frgena -, in quam lonißmid,eymali pifees aggregantur comparari, 'ßonienimßmulac mali pifees ab originenumdi in aquis or tum habuere: lolium t^o pofl tritici fatio^ nem inter fi-umentum fatum fidt.Vndeapparetfage' n£ßmilitudinem de exlremo uniuerfo bonorum ß' null , crmalorumomnißriamiudicioexproßffo traäarc:ßierunt enim (ut diximus) boni unà ac malt in nuindo ab eo condito-, Zizaniorum uero parabo' Iam de quodam peculiari impiorum genere certo tempore inkoc Mundo exorto morte haud muläau'

do Jecernerepcrcipitur.Eädcm häcrationenon po' teß cum dreæ parabola hæc ßmilitudo conßrri-.fent' per enim pale£‘cum tritico ßccruft, non autem jhto tempore ei fuereadtnißlt;e:Quapropter eodemßgt;eäa re M parabola aperte uidctur^ijuo pifeium parabola. Quocirca nihileü eifimile cum TLizaniorum ßntili-tudmci ciuie poßfrumenti fationem in agro fata,ßn' gulare tmpiorum hominum genui , non generale omnium mala patrantium, nobis deßgnati quos(ut probaffe confidimus ) necelfario h^rcticos eße oportet.

Jam uerô.quèd aiunt,Chrißjimipfumßumentum iuflos eße interpretari, qui folis ritu relucebnnt in Regno patris ß(i:ex hoc colligentcs-, pro tritico non fa^ folummodo doflriiiæ homines, fed iufios omîtes dccepiffetquare etiäpro quot;Zizanijs improbos omnes, non h£reticos tantum intellcxijjc , ego iterum ad Chrißi ipßus intcrpretationem Ledores aüego. Vù debunt enin non àarem fe habere. Jpfe enim adifei-pulis interrogatus ,ßmilitudinem cxplicans,no dixit bonum feinen iuflo^ße;fed ait, Bo«a«» fernen funi ” Regnifilif.quiqui^m , exmetaphorlt;eproprietate (utdiximus^eos cßfe oportet,qui Euangelij dodrine ,, feinen receperunt. Oeinde fequitur, Mähe herbe funt malifilij:malouidclicetprault;eeius dodrine femine procreati-.neq^ dixit,eosomijeseffe, quimiquitatem opdrantur.Qjium deinum bono ac malo femini, ini' nico, fatori, meßi,at(^mefforibusßgnificationes fuM altribuißfet,inquit, Tnnc iußifolis ritu reluce-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bunt

SECTIO PRIMA. 44 tunt in Regno patris mei.En tibi Leiior, quo loco fit 4 Domino mentio iujkrunt,4tque eorum, qui iniqua patrant: non autffn' in uerbis ipfis intcrpretationn: tn qudiam explicuer4t,quinam trüicum,qui nam Io-lium effent-AÜosuidelicet Regni filios , hos uerö cx mulo natos.

Quidigitur obflit ea aducrfariorum exceptio, quin bonum fetnen uer^ dodrinæ homines, Zizanid autein bmtici tniettigantur^Qjtèd fitÜis etiam can-cedamm tritico bonos omnes, er piosfigmficdri,id non ex ui uerboru er parabole, (cd çut dicitur') per accidens fieri dicimus neq^ tarnen continuo fequetur, Zizdnijs malos omnes cademrationedenotari : licet enim nemo bontts efife poßit,qui de fidei doilrina no bené féntidt,ac proinde bono (cmine non fit pro^nO' tus:nwlti tarnen mali funt,qui malam doélrinam noii hdbent,neq; maloilio feminefiintprocreati.

Verum alio modo adhuc argumentantur. Aiutit enim,fi uerbis Patrisfimil : ciuih'bus fAdgiftratibi» interdidum effet capitale in hlt;eretieos fupplicium, idq; addita ratione, ne cum Zizdnijs fimul eradice^ tur er triticum,hoc eil,necu»f^lis etiam boni,qtti ueliam boni fint,uel boni dliquando fint fùturi eucl' lantur:hocqu£rimus,quumidem periculum femper fiteritfCur olim Dominus in blaffihemos, er pfeudo^ prophetdsfrdiofostam feucram legem confiituerit, ut intégras etiam urbes cum bonis iüarum ommbus, ipfîsqi adeà armentis perpetuô deuouendas manda-ret.Ôuidcnimi Cpergunt) an nott illis quoq^ teitt-

poribui periculwm idem erdt, ne plurimiinterfice' renlur,guiuel{gt;ererrorempeccduerdnt , uelreß' pi feere poterant, zy ßrcnuam Ec^eß^ operam nd' udreiEt tdmen,non pdrcdi eis, inquil Dominus,nclt;j; indulgebis,netj; dbfcondes-,fcd omnino firies mcolds tius urbisglddio,çy cfuicquid e^iin ed,elidmiumcn' td cius.Succendes urbé igm, utßtperpetuo dceruiu, nee relt;edificcturdmpliiis.Deindcfubijciunt,rogdn' tes,quis num lùerit,qui de Dro üm crdffè fentidt, çy tdin mperitè,ut iïlumßcidt, etlim quidem,tdnqudm C£co excundefcentiiC impetu correptum, legemfla-tuiffe quot;Zizdniß extirpdndis tdin feuerdm,ut 'mnocen' tes pdriter cum nocentibies inuolueret : nunc uero, qudß eins ird deßrbuerit, meliorem qudnddm rdtio' neAinueniße’Zizdnijs extripdndis citra trilici pe-riculum. HæciUi.

Quod ß contrd eos eddem rdtione cxcipidm,tühil tH cdufie cur dduerfus eos minus poüedt eius leli d' cies,qudm contrd nos poliere contenddnt. Eddeut enimförmd ex cis querere poffumus^ß ferui (.ul qui' dem ipßdjßrmdnOAngelefunt, qui fummi Deipro' uidentid munddnd^erndnt,iffqi ex pdrdboLepræ' feripto (^utuolunO 'Zizdniorumerddicdtioinler' dicitur,neundcumiüis ßumentumeueüdtur qu£ cdufdDeum ßcit olim fub A\ofe tdm rigidum^c feue-rum, ul per Angelos inultd hominum miTlid interfi' cerct,urbes ß{ndituseuerterel,populoq; fuo ne hofii' bus pdrceretpriecipcretfnunc uero mitis Cf miferu cors db improborum homintm internecione cofden»

Angctosprohibc.it f Et cur tandem cx feuer £ HIks legis prtefcripto pfeudoprophetis ßrro abfumtis, urbesquotji nonibeenduntur, armentaacpecord, boftdói demum omnta nondeuouenturi a trepetent fDrtaye,ucrbis fimilitudinis non quemlibctrigorem ceffdre iuberi,fed cd mald tolcrdri, qutcftncpernicie corrigi nonpoffunt. Atqui nos contritrepctanits, ZjZANIA HecucUitc, necumdserddiccttircr triticum,nuUopd({o intcrpretdripolfe, Nc COR« RIGITE errores , qui fine pcrnicie corrigi non poffunt.fed interim in cos dmmdducrtite, quidbj^ perniciecorrigipojfunt. Quisenimnon uidcdt tam codâd interpreldtione Domini uerbis uim dfiirrii Sed quomodo tandem ad iüud eorum argunenttvm fumui re/fonfuriiDuobu^ ninürum modis, qtitbus ipfimet dduerfarij noueruntfeànobisurgcripofi'?. Ojtos obiter, dcfummis tantummodo labris pa-tin-gentcs,qudfi tacitic tantiim obieélioni refjiondentes, ad propofitum minimè pert'mere affirmant. Cl^od igitur ad primwn dttinet,hiec funt eorum uerba, Clt;c-terum,nequishïcfiillatur , nonrogamuf an ijhlex adhuc ualcdt: de hoe enim alibl^t ffiero')differemi». Hoe dutem loco de lege xj. DchI; jcripta intelligunt, fed qudfi defleâere, cr eldbi curantes, alibi de hoe fe diffiutdturos pollicentur,nosuer(gt; cam cictcris fAofis legibui, iudicialibusprtefertim, edm exolcuiffe,cr penitus abrogatam effe cenfemus. ld quod tertia tra^ âdtionumnoftrartim feâione fùfiui decldrabimuii ualidis^rationibusdemonfirabimiK , etiamfileges tldi

' iîk adhuc udlerent, ad hicrcticos nùnimèpertinerè: eo c^iiôd non in eof /ed iw blujjgt;bemo5,tipofhtiis, ßb fosq- udtes lattefùerint: cfui quidetf (utprobabimui) ab hxreticif quàm longißtme diffvrunl. Altera no' ßra rc/jiondendi ratio ab eii itidem leuiter tangitur, attamcn his uerbis improbatur : Nfcj; «dlcrc debet, inquiunt,quodnonnuüi afjirunt , Deum uidelicet olim fub Uiofe rigidum jùiffe, fub Chrifîo ueri nufc' ricordem.üam hoc quidem uerum esi,fi legemEuan-geliooppontU, utaUquotiesßcit Pauluü : ziraltj quoq-:Sedadquießionem propoßtam nonpertinet. Satii enim conßitt,aiunt,inter omnes etiammediocri^ tereruditos , hocnonpoffeficaccipi, quaßnunc Dem uiolationem Decalogi comprobet,- uel minore qu^ antea uindicanda; gloria fuie fludio teneatur. Deinde fubdunt,in lege itta agi de ijs, quiprimum ib lud, c^prtecipuumuiolantprieceptum, ET ILLI SOLI SERVIES.'^Horfperpetuum eïl,inquiunt,etiâ ß cultusratio,qHa(bniK ad clt;ercmonidf attmet, nunc e^abrOgata. J:^osueröpoßrcmumhoc,quando id partibui noßris ßu^uolentes accipumiK. Siquident loco fuodilucidèo^ndemu^,heretic um prteceptum iUud non uiolare,ab unici Dci adoratione nüniinè di' feederc, neq^ab eins cullu ueraq; religione penitus defcifcere,ut defiäordpofiiit({,feu ßlfm udtes, ßcert confueuere.

Etidcirco nihil Legi huic cum hitretico.Quo UC' ro iureßtlti, adpropoßtam materiam non pertinere mintme^ ualere afferdtihqtiod dicmm,Deum eo in^ ter

SECTIO PRIMA. 4«? terdicerehiereticumnccdri, quod, quumoUmfùb Ulofe rigiduißter^,ac feuert» , fub Chrifio miferi-co« mitisqjie ofleuderit,equidcm igitoro. At enitn hoc uerum effe loco (uo hdud ohfcurc dccUrdbimut. Neq; uero Deum ob id minore, qudin dnted gloria futeßudio teneri, dut legum fudrum proßndtionetn tninut curdre cenfemus. Cietcrùm quod d[fcrunt,qud-to nobif ubcrior grdtid ChriflidduentudUdtdesl, tdttto pdr ejfcDominum eorum peccdtis o^iidi, qui incredibili hoc muttere dbutuntur; qudrc figmfcdre ueUe uidentur, eum hdc de cdufd mdgis crrdntibi» fuccenfcretddeoq; mdioribt» etidm fupplicijs eos df-fici ueile; ex eis qu£ro,quid cdufelihcurDeuterono' tnijlex,qudm ddbucinharcticos uigercuolunt,^d’ gnd expdrte remißior,mitiorq- eudfcrit ( non enim amplius in muros,dducrfdrijs ipfis etidm dßentienti' bus,non in greges, drmentdq;, non dcniq^ in omnes idem oppidum incolentesfituit) inipfos ucrôhiere^ ticos tdntùm, eorumqi ftitdm exefdtddhuc fult;e feui-tütßtlmind.Cbrifli igitur dduentt» rteum reddidit ex feuero mitemifed,li iÜK credimit^ folitm crgd urbiü' tnoenid,«edium pdrietes, cecterdq; hominum bond,dt in eorum corpord feueritdtis fujedciemretinuit.ïmà potius mdgnopere duxittfeueriorem enim nobis Df«

Quodquidemex eo mdtiißfle cuilibet conflire poteil,quöd lex uetus bldjfbemos, dcpfeu^ dopropbetds Idpidibus obruendo necdbdt : noud du^ tem,Anticbri/li tnucntum, lento ignc hæreticos tor.gt; ret: fupplicium longé dtrocius, zr borribilius,qudnt

lapidibuf c^di-.c/uortim unico interduin iâu CIO finem imponi poffe confiât, ÿn quo illos ducat pldufibile iüud argumentum, quo uolunt r)eum,qui in Chrifio placatus dicitur,fiuerioribus pcenis hxrc' ticosmulâdriue{le,quôd,quantô nobis uberior Chri fli gratia aUataeii , tantó grauius offinditur fi quis eomunereabutatur : ex quoconcluduntatrociore deberehtereticosafiicifupplicio. At quo maiord,in-culcataliquis,Deii)cneficiain Chrifiianum populum per Chrifim funtcollata,co ntaiorc obligationeob-’ firingimHr,omni(inquit')pofiibili ratione Dei uerum cultum, fanamq; doilrinam àuerbi Deicorruptori-busuindicandi.NosuerOjUtotnnipofiibili ratione id fieridebere negamus,ita ontni decenti, Chrifiiqi præ^ ceptis,cr iiifiitutis nonrepugnanti modo fieri opor^ tereconcedimui.At Chrifiidnorum Magiflratuumin Dcum fiudium longè multumq; prtefiare debet br^orum Xelo^ Quidnif Nos uero hoc fiudium îAagifiratibui quidem concedimus, fid iiebrlt;eorum Zelo quàm longè difiimile.iÜis enm non permifiîitn modo,fed lege prte^tum erat, ut pfeudoprophetat occiderent:nobis autem,non modo non permiffum, feddifertisChrifti ucrbis interdiâiim cil b^rcl/coi interficere. /, tqui,fî uera eü eorum propofitio, quie' ro equidem, fi uberior gratia maiorem Zelum ftagb tat, maior autan zclusfeueriora in errantes fuppli' cia,quî fit,ut Chriftiani lAagijlratus omnes JMo/dicie legis pcenas in uaria cr'uràna latas non conduplicentt Imopotinsfiagitiamulta,qiiie morte pleéiebantur,

SECTIO PRIMA. 4.7 hodiè nuUii pand dnimdduertanturf Exempliun etl filiut,(}ui pdtri nqg obcdiuerit,jj)onjd, guam uir non uirginem inucnerit , menßruatamulieris concubi-tor,ct pleriij; dHj'.qui ud nuïU lege ud inidtö qua dn ted mitiorc bodic plcâuntur. Sed hoe drgumentu in firites,noudm nadi occdßoncm,itcrum jùfîui trada-bimut.Eriepoßerc igitur, dcperperam tnunnefuo fitnguniur Chriflidnorum Mdgißrdtutt quißruenti ifloru/m Zdo pcrciti, non modo pœndf non condu' plicent,fed in multislegepuniendiiconniuerdnt.

A.1 nouif ddhuc idibiK nos petunt,ut ßmilitudinif huius tdum nobis è manibus excutidnt. Dicunt cnm conftderdndum eße qud dicendi ßrmuld ufus ßt Pd' terßmition enmßnquiun^, pr£cipitferuis utßt^nt ßmul crefcere’Zizdnia,nepro Zizdnijstriticu}n,fed ne und cum 'Zizdnijs etiam triticum eueüdnt: Vtßci-lèdppdredt hdnc legem eßeperîcriptdm,non ut 7^i' Zdnijsipßsßed uttriticoconßildttcr. itaq^ quod çin-quiunty /^ugußini, Chtyjoflomi,cr dliorumquo-rundam pdce didum ßt) qui h£c uerbd ad eos uolunt pertinere,qui ex Z,izdnijs poßu^tt ßeri triticum,hoc ed,ex hæreticisorthodoxi, tdeoq; cenfent Pdtrem' ßm: ueüc ut picnitendi ßdtium iÜis rclinqudtur, fub' tiliorem uidentur qudm pdr ßt, interpretutionem dß ßrre. Conflit enim ea demum d Pdtreßm: quot;Zizanid did, qu£ d Didbolo fdtaßunf.id eft reprobos omnesz qui,ut tritici ßeciem dd tempus mentidntur,ficut lo-lium quum in herbd eddumen femperfunt, er ße^ runt iizdnid. a ffi qui ex haereticK refipiflunt, quu

roj eportèat ab initio eleäos fùifjc, qudmuii dd trnt' pm Ulfa/intZizdnia: qudmdiu fabcetperignoran-tidm reßitcrunt ueritdti,cr Giahouldqueo cdptifite' runf.nunquam tarnend Diabolo fdti fitere. Itaq; no uidentur in Zizdniorum numcro poffe contprehen' di,de quibu f in bac parabola quier uni ferai, cz Plt;t-' t erfrmireffondet. Quid fi ita e{l,nimirum illd Zi' Zantorum m triticum transfirniatio non fata cont' mode uidetur huic parabolæ applicari.Htec illi.

iam (ut ex eorum uerbts apparet) Auguftini, Cr Chryfofto: interpretationem jubtilitdtif inftmu-lant.Sed(boneDeui) quænamfubtilitdfe^l ,fih£C eorum exceptio non eSl iam mde ab sterna Dei pre-deßifiatione petita( Veruntamen mirandum proßili non eSi,noftra ijs uideri fubtilid,qui tain crajfè mter' pretari fint foliti,ut tam dpertum,Zizama non euel' lendi iaterdiilum (hoceü certain hominum ffectent non occidcndii)fjgnificdre dicant errorcs eos effe to-Icrandos, quifinepernicie corrigi non poffunt,eot ueri uindicdndos, qui citra ofjindiculum cièrceri queunt,

Sedenim , ut adnanc quoq; eorum oppofitionent reß}ondedmui,primuin omntum dicimuf,infiituti no' flrinon effeafferere,quæ Zizanifsdaturuema, eant ipjarum caufa darii ueritm Cut ipft quoq^ affirmanty ut triiicoconfulatur.eo enim amoretllud profequi' turDominiu , utaliquandodixerit,quiuo5tdngit^ oculimeipupilldmtdngit. Hine autem eil, quidub densPaterfim: periculMn efje,nc in lolio extirpdtt-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dOf

SECTIO PRIMA. 48 do,tlitimdlicjuidfrumenti eucllcretur, pldcitum e^l illi huiiif paraboLe /igmficationc maUs herbdf retUorum rf h\dgiflriitut gladio affercre, ne cwn ü-lis,dut pro iUif,bonte elcüorum fuorum herbte, quto lolij qiMndo^i j^eciem prte feßrunt erddicentur. At ueró,notdndum eü,ciuum legmiK Pdtremjim-.fettif' fefrumentumtinteüigendum effe^ Chrilhimfdcrant Eudngelif dodrindm fermone juo femindffe,non au-temeleäosiquum dutemdiciturtinimicum hominent Zizdttidfcui{]e,imteüigt debere , Satandm maligmt 'muidid pcrcitum malamdoârindin fualionibut dC impoßurisfuiifemindlfe,nodutemrcprobos. Ideo^ ^ui fdndmdoiirinamreceperunt triticutn dppelldrt-tur,utpole ex bono tritici fetnine orti: ejui uero m^-Idm, ZiZdtüd dicuntur : nati uidelicct ex adulteri/na lolif femine à male inter bonum iado’.ïîoc dutem no ab teterno tempore,fed tum prlmiim, quum 4 Patre-fitm;fi-umentum fdtumßterat.Atenim quid fepißime accidit,utßlfd -, crptt‘niciofddo*gmdtd,nonipfot tdntùm damnandos » fed faluandos etiam inficidntt qudpropter reàlè dicunt dduerjdri^os dd tempuf ui-deri Zizdnid,qudmdiu fcilicet per ignordnliam refh-terunt ueritdti, C!' Diaboli Idqueo cdpti/tierunt,ut etidmtriticum ob Zizdniorumßmilitudinem,quKin herbefeit non mternefeitur-.inde eH, quid Dominut feruis mhibetlolij euulfionem, ne quum eorum non fit uerum 4 filjo Qquodjoliut Dei eR^dignofeere, cii uero lolio bondf etiam herbdf, qult;e lolij jfeciem prlt;e fe firunt,nec uerèfuntfiirfan, eradicarent : hoc fÄ»

cttmueris obflinutii ac perditis h^cticis eos efidnt occiderentjquißuiuercnt, firtaßis ràeildfrlfi da-âr'Mta uerant ampleâerentur.Hocigiturfùit Anguß: crChryfoß-.inßitutumyquum dixerunt, ’Zizlt;tnilt;e,fi non euclktntur,in triticum cuaderepoße ; nimirum, -if- nosdoccre, qunmplurimosßlfisdogmatibu^imbu'

3) toSjß tolerentur^repudiata. ßlfiuteucriMem ampler „ xMro5.](i quod cum Puulims uerbif probe congruit, quumait. Cum munfuetudine erudiens diffcntientes, Jjßirte'DeMcosadfrugemreuocMerit , utuerum agnofcMt,ddfeq; redennt, cxDiaboliluqueumeud' dantjàquo captiyciui drbitrio tenentur.

At quod[ubijciunt,hanc lolij in triticum uerfwns Cÿnfln.re non poj}e,quid fi-umentum (quodeledos interprctdnlur) fempereß,cr eritfrumcntum: loliti dutem (.hoc e{l,diunt,reprobi') fcmpcrßtit, er erit lolium: reßgt;ondeo,drgumentum ißud Augiißini,cr Chryfoflomifubtilitdtcm,qudmipß egregie impro^ bdnt,longéfupà'drc : nuddm enim, purdm,perßgt;i^ '' cudmqi Domini fententidm decUndntes'. in dltum, er incomprehcnßbiJi^ Deiprtcdeflindtionis , er prlt;e-lcienti£peldgiK,ernosund , er'feipfos Herum de^ mergerc tenldnt.tgt;iosuerà proßtndum ctinexplordt« lt;etern£hocpriedeflindtionis , er pr£fcienti£ Dei mdre deuitdntes,er inpdteßilis nobii ju£ uoluntd-tis, er cdptui noßri riuulis ndtdntes,dicimuf, quod dttinet dd honunum fenfum,quibui eit dgit Pdterfrmi uerißimdmejj'chdnc trdnsjvrmdtioncm: iHtsenitn ( multd,qu£Dcuiuidetmintmèuidentibuf, tdmfunt

'Zizifvd ca , quec ZizMiaeffeuidenturf crnott funt,q!id)n ucra '^zamaEt idcirco,ß aliquif cx hte-rctico orlhodoxM cuaddt,quatcnui ad cos altinet ,ue rc lolium mfrumciUwm ucrium cH. Et hoe quidem tacitè frtcntiiraducrfarij,quu dicunt, Atfi qui ex cis rcfipifcu!tt,quum cos oportcat ab 'mito eleilos ßii/fe» quamuis ad tempus ui/a ßnt eße 'Zizdnia,quam diu Icilicetper ignorantiamrefliteruntueritatit crcgt; Ciuum igitur heereticusinpiumquandoq^perreß-pifcentiamuertatur,rc(iefancäßmilidicitur,lolium mtriticumuerti : idemq^eH, quoduideturdixiße^ ' 'Paulus,uafa,ad res tnhoneßas tantum accommoda, fl expurgabutur, uafaßread boneßatem facrata,hero utilia,adomneopus bonum parata. Augufl-.quoq^n hunc fenßm,non enim,inquit,nofii qualisßturus flt Jc ^mpogt; apud Deum altquando, quem rides idolam adoran- re, at, tern.Conuerletur,utadoretDeumßrtajßcreligioßus « qudm tu,qui cum paullo ante ridebas. Et mßrius-. cc qui enim iud£t(s eß.,hiereticus , atttpaganus,ßrte a (ßcut diiîum cü) permißricordiamDeiconuerti' tur ad cum , ut mter fanßos pri^ium locum habere mereatur.

Eiocidcmquoq;docuitUiußulus , quapropternondeßieremusdeillis, quialiquandiu EuangeliogratiicDeireßflunt'.quisenim nouitquid * ' * , craßno die ßnt per gratiam Chriß ßäuri C Ham etiamß hodieaduerfantur , erßußraaudiunt,fieri tarnen potefl,ut aliquando conuertantur,

Eraf: Refp: ”***” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medio,qui bonuf erätßiluriit.

• de Inquis. * ipfum oßenditBrentim 'mqt^ensdn Eudngelio Bren:de tiimldtitdre,qucieticimdeplorAt£ impietdtis homines Rep: pic'ad iufhtid: no rdro rcdduntur dffines, ddeoq; ex filijsir£ mi ni ft: ßlijDci.

1.4.cap.u.^. CdluinuSjdc pr£cldre exprcßit, quum dixit, PliuU-„ centu'nenobif in iudicAndo drrogemus, nißuolu' „ muiDeiuirtutemlimitdre, dcmifcricorditeeius le--gern dicere: cui quoties uijum eil,peßimi in optimos mMdntur,dlicni inferuntur, extrdnei cooptdntur in Eccleßdm.idq; Dominus Agit, ut fic hommwn opi' iüoncmeludat , er tcmeritdtemretunddt.quteniß cöfrcedtur,ßbi iudicdndi ius fuprd qudm decet ufur^ pdre dudet.Ecquid ndm ßbi uoluithic CdluinusiEor-tdjjereprobos eMosßeri pojje ? a « potius impios, qui corruptæ uitlt;efßecie reiedorum prabent indicium , ß toleren/ur, mutdtis moribus probos uiros tudderepoßeiQudre tdndcm pij dc prudentis ledo-ris iudicio permittimus deccrnere,dn Chrifoflo: er A «g«/î : dliorum^ interpretdtio tdm mepta ßt, er tnconÿruens,quÀm db dduerßirijs eße dffirntdtur, er dn (utdßerunt) Pdtrisßm;uerbisuimdßerdt.üeque uero oportebdt Hieronynium (utab eis adducitur) tdinuehementerldbordre m hoc loco concilidndo cum Pduimo illo ,ubi Corinthium ineeßuofum Sdtd-

Hierd trddif.Cynoloco opindtur Hierom per Zizdnio-Matu ßmiUtudinem interdidum tdntumtnodo eßepree ceps in dubiiscdußis indicium. Vcruntdmenmdmß^

ße perßiicitur locos ißos haifâ ciuaquam inuicem pU'-gttjre.Lex enimilld, qua per Zizaniorum fimHitU' dmemmorshiereficiprohibctur, ApofloUiudicio m Corinthium dato, non aduerfatur. ibi en im agitur de morte hic autem de feparationc ab E.celefia,quant (xcotntmntcationem uocainus.Neq; etiam opus erat Augu/hno tarn anxio efje in hoc nexit enodando. Q^ando uerö idem Auguflinus (ut obijciuni) ait, quum crimen notum cH oinnibtes, ncc fchismatispe^’ Con.’Epî riculum imminet, dormirenondcberedifciplintefe' Parmen: «crttoZfz« : fx (wbtó eins nunquam cu'mcent aduer^ Iib.'y.i. farij ipfum b^retici mortem fuadere. Ibi enim agit de difciplina ecelefîaflicaiqu£quidem usq; adiplam eX'' commimicationem pertmgit , non ad/upp!iaum^a' pitaleperMagi/lratumirrogandum.

Sednouamiam eorum interpretationem aggre-dianiur:qu£ quidem mihi uidetur in eorum inter An^ gelos diflindionefundamenta habercgt; Aiunt igiturà Chrifb uideri fibipropofitam cßelyanc parabolam, ut ex ea inteUigeremits, qpaia ßt in genere à propaga^’ ta zuangelij dodrina Acgni DeiJ^tus, tifq; ad cou' fummationemfecuUßiturusAdq- nobis (dicunt') aUc' goricèdeclarari. Namßcutinitio hifîorite Jobipro-ponitur nobis DeiK,ut Rexialiquis ciim fuis proccri^ bus,ßc cum Angelis fuis Satana prat fente differ ens, utnobisob oculosinc.omprehenßbili5iUa Dei pro-uidentia mundum unùterfum per ffiritus adminifira^ toriosgubernantis quaß in tabeüa proponatur : ita ttiam hoc loco Dominus cum ijfdem Angelis, uelut •

Quôd nifrüor in eorum fententidpercipiendd,ui' àenturmihiueüe , Dominumhdcßmilitudinemo' nuiffe nos, munus improbos homines cuiuscumqtie generis interimendi, itdq; EcclcAdmd Zizdnijsper feile purgdndi, uniuerfdinq; itUin purgdtioneinß' ciendi 'mhocmundofferdrinonpoffe, nec tentdri debere'.qudndoquidem hoc munus 'Zizdnia eueüen-dijCrinignemconijciendi ,non eü eiusgeneris mi-tüflr(irum,quos Pdterfrnt; SeruosappeUat, hoceSï Angelos ^nunddnd ddminißrdntium : uerùm dd eos tnimftrosjfeildt, qui mefforum nonüne nuncupdn-tuT^Angelorum fcilicet,quibits cxtremi iudicij meßis à Deo concreditd eli,dc diuinitus defiindld.

ïdmuerô conßäerdndum dnte omnid oceurrit, quje ßt hißoriit Iobi,dd Zizdniorum pdrdbola corn' pdrdtio.Qutein lobo ndrrdtur, hißorideü : Zizd' ttiorum uero,pdrdbold.C^uomodo ergo poteß hiflo“ ri£ueritds cum pardbollt;e figmento compdrdriiCom pdrdtio ßmilium ß^si debet,non dißimilium; nec de' vetpdfferemcum leone,neq; cum ferpcnle columbd conßrre. Quem cum SdtdndDeus hdbuit fermonent ueruseR,nonfiilud,aut’p(trdbolicus. Neq^ in ed ndr' rdtionedliqutd dicitur, ut tdmqud in tdbeüaDei pro-uidentidm contemplemur, fedßmpliciter uti res ge-fld c{l,ndrrdtur, ex qud tdmen Dei prouidentidm per fficerelieerenonnegdmus, Qudpropter dlidmde' • buerdnt Aduerfdrijmfcripturisinuenire , duißbi

SECTIO PRIMA. st confingerc pdraboktm ,cwit qua noflrd blt;ec conßrri Omitto, quad argumenti unius cum dltcriits argumenta mhil commune reperiripote^.iobi enim Inftoria elogia D« conftwet de eins religione, ac pie-tatc,eiufdemqiDeipernuffum de ioboàSatanaten-, tando-.quo exeinplo doilrina elicitur, ueteratorem ilium mhilpoteftutis 'm homines habere, niß quatC' nustlîiàDeopermittitur. Zizdniorum autem para* bold,ß dduerfarifs creddtur,moncmur in hoemun' do femper , dd ultimum ußj; diem bonos cum mdlis permifiosßre : neq; uniuerßm purgationem meffo' ribui demanddtdm ante id tempusßäum iri. Si uero nobis,m ea priccipitur mdl£ doârinlt;e hominum dni‘ mdduerßonemnon ddhominesinhoc feculo, feddi Chrißum in extrema die per Angelos melßorc^ ciendam,ß)c{iare.Quidigitur hifiorite iÜicumßmi' litudineijh,? Adde quodnonre£iè conflarcredimus quod dicunt,in hifioria ipfa proponi nobis Deutn cu Angelis fuisdißerentem, utnobis*Cut inquiunt) ob oculos proponatur incomprehenfibilis Dei proui-dentia^qud Islundum uniuerfum ^r ffiritus admini' firdtorios gubernat ; ndintamctji non negamus in

1 oute dflitrcnt,eos Gei nunißros effeßgnificdri, attd'’ men de eortim miniflerio,cr Mundi rerum guberna^ tione ibi nulld fit mentio.

, Gei enim concio, cum Satdnd colloquium de gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Angelorum nünifltrio mhil habet,fed ea tantum con

ruw prudentie cogno/cendum reliiKjuimui. Sti quid, quod in eorum inter pretutioneaducrjur if ßlfi-Mum^inififlèiirguuntur ? Aiu/fienimDeum cunt Angelis fuis pr^/entc Sutund dijjeruiffe, ht/h)ri£ du^ tem ueritM hubet, Accidijje quddam dic,ut fi'ij Dei (Angeli inqudm) conucnirent » ut iou^ ajhrent, quurn quidem Satdnds und cum cis ddcjfet-.Tum dutc ioudm Sdtdn^ dixiffe,zrc. Ex quo liquida dppdret, Deit,non Anglos pricfcnte Sdtdnd,ut illi dicunt, jed Sdtdndm prdfentibus Angelis dlloquutum fuifje.

Prieteredneq; ßlcntio inuolucndum efjeuidetur^ quoddiunt demtegrd Ecclcftæ repurgdtione hîc in-telligi deberci quurn in hoc Alundo jferdre non poßi^ titusjcd hunc tnundum perpetuum non fore ; temput en^ quodddm à Deo conflitutum ejfe., m quo repur'^ gdtum triticum in horreumrcconddtur : refeâd dutc Zizdnid rxurdntur : ituq; integrum repurgutionent Jiäein iri.lnterim huepurubolu nobispruediciin hoc Uiundofemperfùîuru Zizuniu, muloiji ßmul bonis, ddmiftos.Quoduutemturndiu integru iUu repurgu-tio dif)èrdtur,nofirobono fieri: adeo, ut ßqui uduer-fusDei confilium hunc integrumrepugutionem Ec* clefiiedggredidntur,non modo nihilßni eßräuritfed mugnum etiumPcclefijeufiuturidetrimentum. Exi.” flimuripurcfJcEcclefiumnonitd temerè exdgitdri,. fed quod itd expedidt,?yc.

HÎc uerô unimuduertere decet un ex purubolu uerbis eu elicidntur,qult;eaduerfurijprobureconten' dunt.SeruiDontinuminterroguntiuelitne euntleâü

Zizdnidi hoceB, iuxtdnoßramintcrpre'dlioncnt,, hteri:ticos.,iuxtd eorum,ßcinorofos omncs, nccatum. duibuiiüe, lüo^.neßrtemdldsherhd^Icgcntesfiu-mentum und cum eis erddicetis. a. telui exqud horunt ucrborum parte coüigipote/l dißindio aliqua inter umuer^alem ZT pdrtteularemCutuocdnOMundipur' gattonem, ut Domini injUtutum ßcrit umuer/alcin, CT abjolutam purgationem prohibe-,-e, fßedalia tie-rô iudicia concedereiPr^terca baud (luidem meltiiSj dutdppofitè magts iïlis re/ßonderipoffcarbitror, qudmiiIdciAcon: ucrbaafjèram, i^udhii-Miiodi, funt.,

AtuetdtCditiUey Domintaidfieri t uult(iieosi^(^t'’^con!: cre/cerecum tritico : neq; ab eo uftj; ad meßn tem^ libij. pin fepardri. Seddd,tietat itniuerfain agri per^ar- “ gdtionem fieri,non particularei fingularum Eccle- “ fiarum. Quid ergo,fi ita diligentes homines fint in particularibuf Ulis purgationebiis fiiciendis, ut ntiUd Ecclefiarelinquatur nonpurgata am mom fie uni' uerfii fiHa purgatio fiieriti Sed negos id poffie fieri. At'fingepoffe.Eatcaris necefie e^,nul!a particulari Ecclefia reiiéia non purgata, uniuerfam purgatione fitrefiiHam. Quod fi accidcret,dntemefiis tempus, contra dccideret atg; Domtntts manda/fietiqudin ejuu ante mefiis tempus fieri noluerit, tarn profido per homines fieri noluit, quam per a ngelos. Quod fi Ulagifiratus quilibet aggrediatur, non quidesn uni^ uerfampurgationem , quamnonpofiitfiicerc, fed • earn qudm pesfiit, quid aliud hoc fi(crit,qudm contra.

Domni uoluntdtem dtq; mdnddtu/mßcere^udntunt poßitfAc ccrtè,qudntuldcunq; pn^dtiofitcrit, uni' ttcrßc pdrferitiut qui ßcerit qudntum potuit,per cum non fhtiffc diccndum fit, quominuf uniucrfdmßcc' ret.Hdéieniis Acont:

A dde quod (utfuprd diximui,expendcnteseerum diflinilioncm inter errores quißcile, er qui diffici' iè coèrccri po/ßuni) gencrdln htcc lex /}gt;ecidlem pur gdtionemdb uniuerfd non dißinguit, fcdquum dicdt^ Zizdnid ne eucllitoddm /ßecidlem, qudm uniuerßm uetdreuidetur.Ciuodßlexnondißinguit,ncq; nobis (.uttoticsdiximus') dißinguere licet.

Atenmddh.ccreßgt;onfurosfcio , ßprtecifccx fen^entid noßrd intelligdtur ex pdrdbohe prcefcripto non unitterfdlcm folummodo Eccleßte repurgdtionCf fedpdrticuldrcm quoq; prohiberi , Mdgißrdtuum pdrticuldrid in ßcinorofos homines iudiciddboleri, Adhoctdmetßperfuperiorddbundèreßjonßum dr^ Utrdi}Mr,noud hdc obldtd occdßone dddimus,M4gi' ßrdtus in mdlèßeientes pdrticuldrid iudicid non eö •ß)eildre,utEccleßqjffd Zizdnijsrepurgcnt, fed ut fcelcßiumhominumcrimindpunidnt. Quodßobij' , cidnt cddemrdtione dderimind hiereticorum uindi' cdndd pdrticuldrid in eos Kdgißrdtus iudicid non prohiberi,reßgt;6ndeo:Mdgißrdtus, in htereticis plc' amp;ndisnon eo IßeildretUtcorum crimind utndicent, fed ut Ecclcßdm (.quod per pdrdboldm interdict oßtn dimus^ d ’Zizdnijs repurgent-Argumento eß,quod quumßcinoroßho.mines, qudmuisreßpifcdnt, dc errorem

SÊCTIO PRIMA, Si tiroreinßteantur, nihilonünni fuppliciodfficiun' tur, hæreticisßllain doélrinam abnegantibuspocM condontitur,fdtKq^ habent iJidgißrdtus, dc ttcrbi nü' ttißri, /; ed ’ZizMi.orum pdrtc Eccle/idtn purgdue-rint.Sed hoc drgumentum inßriui dptiorclocoitc-gt; i rum trdiidbimui. Quid uerödd mtcrpretdtioncm fud robordnddin 'mcfutunt, qudinuii 'm hoc Uiundofern' per ßiturifint mdli cum bonis ddinifli, fitq; ifhpcr' tnifiio pdtienter dd meßis tempus perfirenddi ttunimè tdinen inde confequi uel ciuilem Mdgiilrdfu, uel E.eclefidfiic£ difeiplinæprdfiüos cefjure db offi‘ cio debere (N4m er fi femper in hoc Mundo pr£gt;' dones erunt,ey honticidd, non eücurMdgiflrdtui prddones, er homicidds cdpite non pleóldO hdne obieüionem fdtis fupcrq; per fupertorddilutdmefie drbitrdmuntunc netripe,quuin Pduli locum de Mdgt; giftrdtu non fine cdufd güdium geft2inte,cum Chrifii pdrdbold Zizdnid eueÜiprohibenteconcilidntes; ofltndimus locos ifios inter je non’dißidere: per pd^ rdboldm htereticos non occidendos decerni , per

Quod dutem djjcuerdntifiquidduerfus Eiei con^ filium integrdm iüdm Eccl e(i£ repurgdtionem dg-gredidntur,mdgnum Ecclefiit ipfi detrimentum dUd^ turos efie,uolentes ddnuttimus.Si enim Aconidutho^ re,qui pdrticuldrempurgdtionem dggrediuntur, diet pote^, qudntum in illts e^l uniuerfdm quo fidfie, pdrticuldrempurgdtionem h^reticorum morte fit-dentes,uniuerftlcm quoc^ Deo ipfo inuito fiteere diet

€1 poIfunt. Q^oducrö dltinct ad Eccleßa deir'nnen' tuw,id quoq; libentißime comprobamaf, turn quia quot;ZiZdniaeueUerecredcntes, trtftcum fortdjje euel' lunt,ßue ca faite quot;Zizania, quibut fi pareer ent iux' ta Domini pricceptumy in triticum ßrtafife conuerti poteranf.tum ctiam,(jttid Zizania,Auguflino autho' re,tritico non nocentjmo nero profunt:utproxima fcéïione Aagufiint ipfiia diilarecenfentes declarabi' tnui; td quod nc ipfi qutdein aduerfarij negareuiden' tur,dicentes,quód tamdtu mtcgra Ecclcfiæ repurgd' tio dijfintur ncfiro bonofieri.tiamAHgnfiino quoeß ipfo teftante,omnis inaluf, aut ideo uiuit^ut corriga.' tur,aut,utper eumbonuf exerceatur ; fiquidemper patientiam perficitur Cbrtfiiana uirtui.

ijs tandem,quæ nouant corum interpretatio' tiem examinantes,notauimui,omnibus, etiam medio^ criter eruditis flatuendumrelinquimus, quam benè cum parabola cohæreat ifiorum allegoria, quotq^ partibus ab ea diferepet, id quod tarnen melius per^ cipient , fi nofiram explicationem memoria repc' tent,quàmcpappofitèuerba eius interprétantes nihil reliquerimus, quod fententiæ noftræ non optime co-h^reat. At contra aduerjar ij fuam agnofientes quant ieiunafit, nuüila, züquot; parabolæ uerbisnonomniex parte congruens, non reflè jàcere opinari fi dixe-runt,qui m fingulis parabolic uerbis mfifiuntiNam fi curiofè ferutentur, inquiunt,in alia eiusdem »j. capitisparabola detribusfatis fàrmlt;e, qutcnamfîtiïïa mdtcr,quiefirina, car trumfatorum fiat mentio;, rtdi-

SECTIO PRIMA. 14 ridicule malta neceffeeslefpitiri : ac demumcon’ cludunt t potiui çporterc fcopam parabole re, qua mucrbis omnibus rcâèappltcandishierere.

VerumjUt hoe illis concedamits, niß 'w parabola pr^cipiM dus uerba ')jgt;cdeiniis,ac rccia explicatione interpretemur, qua ratione uerum iUius fenfum eli' cerepotcrimus^ Infrrimefatorumftmilitudine jnu' lieris fitmentio,qu6dmulie}'um potißimum fit cura conficiendipanis.Quapropter Dominus hancpants conficiendi fimilitudmem fufeepturus, mulierem-no' minat t quare nihil e^l cur de eius perfonx inter' pretatione anxijfimus. Prtecipua uero huiusfimili-tudiniscapita,firmafunt,atqifirmentum. Quamo-brem,ofknfiriiis Dominus Pegni Dei incrementum ireui ex Euangelij promidgationefiturum, duartm rerumfimilitudinem affimit, quarum dltera altC' ram augendi natura uhn habet, altera ueró ex altera mcrementum capiendi; ut uidere licet exfir^ menti,cr firinapermiflione. liaih ficuti modicum firmenli firinlt;e admiftum ipfim flamp;tim 'mflat, cr dU' get, ila Dei uerbum m hominum mentes per Euan' gelij prtedicalionem à (fgt;iritu fan^o 'mfifiim, à par uismitqsexalio in a.lium tranfiens, mirificc augC' tur,dilatatur,ac propagatur.Non igitur hïc opus defirime ac firmenti natura aüud anxiè inquirere: quumfattshiccfintddDominimfiitutwm. idquod „ jSucerus optime nouit,quum dixit , Idem Dominus pradicereuoluitRegnum Dei breuiinualiturum,(3‘ toium orbem occupdturum : ficutpaullumfirmenti

ireuißimotemporetotciin ß.rintimperuädit, in' flat.Quod Mtem Minet tid trium fatorum numerum, tdmetfi Hieran; ddtrinitdtii myßmum allegoricè al' ludit,gMdens in numero philofophäri, Chryfojkt dcjinitiMn numerum pro,indefinito pofitum arbitra' , tur.Cui Erafm-aftipulaturinciuiens, Porró tribmad' didit, ut ojknderet ingentemßtrin^ magnitudinem: quie tarnen paululo ßrmento afpciatur. Confiât igi-tur in huius parabola: pr^cipuis uerbii interprctan-diinontotridiculaejfuticndaefie , guotcenfebant aduerfarijcfiîetirinecefiefireAamin quot;Zizuniorum, fîmilitudine quonam pailo Domini inflitutum affe' qui poterimui,fi pr^cipuorum parabole uerborum ratio nonhabeattir ? Opuiefienim,quid fit fernen bonum,quid malum cognofceredolij naturam, quid' que pro eointeüigi debeat expendere: minißrorum bina genera,feruorum fcilicet,CJ‘ mefforum,eorum~ quediflinélionem, zy munerum diuerfitatem confi' derarennefiii tcmfiies, ac tandem eueüendi fignifica' tionemaecuratèpcrfcrutarii Vndedilucidèacuerè fiuiut poßit,quodnamgenu{ fit hominum, quod fer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

uari ex bac fimilitMine pra:cipitur : ad quod tempui eorum fupplicium diffiratumad quos ffeilet eos mul âandi tnunus: quibus denic^ ab eo obeundo interdis catur.

Hadcnus tandem mihi uideor de parabola: huius explicatione quid fentiremabundèdixiffe. Quant praeter patres,quos fupra citauimus, quofq; loco fuo alijsetiam additisrepetemus,Bedd quolt;^,Remigiuff cr

SECTIO PRIMA. yy er A nfclmM,eodcin modo interprctantur: hlt;efcticis fdlicet uim non infèrendain,adfidem dcniqi non co-gendos. in c^UA e^^licandd plus tecfuo ßrtaßisac fù-fius ciudm pur erat euagati lumus.Sed adhoc nos ad-, uerfarijipß impulerunt,qui quidem uidentes eain it potißtmiim opinioni fua: aduerfari, prolixe adino-duin,cranxic circa eamuerßantur , totisq^uiribus iüius authoritatem no bis eripere conantunut eorunt argumentis expoßiis abundè declarauimus.

Quöd autem attinct ad Kuangclica alia er apo -ßvlica loca lt;t nobis adducla,primum omnium reßpon dentaduerfarijdninimè mirari oportcre,anti(jult;e Ec~ clefiœ morts nonßtifße hiereticosinfcdari,capitali^i poena in eosanimaduertere : erC^uod conßequens ab Apoßolis ea de re pr^ceptum non ext^e: toto enim,aiunt-,martyrum tempore, infidelium int' peratoruminfedationibusl£uientibus , Cbrifliana Ecclefianunquam piumNiagiftratum habuit,fed fern per ethnicts Magißratibas diélo alldicns ßiit. Ojta-propter,n e dum hiereticos,perfcqui non poteratjed \ ab eisetiam inßdationem patiebatur. Atuero demti infedationibus cejßantibus, quum per Conflantinunt Magnum Chriflianorum Eccleßijs uniuerfalis pax data eßfet: iureacmerito in Chriflianijmuminorent hunc inuedum efße, inbtereticospublicxpaucis ,ej‘ IranquiUitatis Ecclcßie, fideiq; unitatis turbatores animaduertendi, acetiameos morte muldandi.

QiiôdßPaulusebriflianum Magißratum ad tna-num habuilßet,hauddubitarefe,quinimeos punien‘ dos

^os effet ddturin,quos dUÂs tokrandos prjecipieialt lt;(c perinijf ßbi diuiniliu cafigationc in ordinem €lt;)gt;■ gebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Magnum profâà ingenij acumen, cordisq; ar^ canorwn diuinam inentem effe oportet ijs , lt;jui,tant allé fiipoßoliammum interpretariaudeant. Atejui nos primum efutedicunt fimpliciter negamuf.Eorum ergo humeris,utaâoribits, ineumbit probandi onut. Quinmio, fidenterafßrmamus, Magißratum,ß ChrijUanus fùiffet^prieterciuam quod Paulus id ab eo nonexegiffet, juajj^onteilludailurum nonjuijfei Quo mug« enim Chrifliano lumineßiiffet iÜuflra' Uis,eo magisad do{lrinant,deinentiam, patientiam, uoluntatem deniq; Domini nofiri ie[u Chrißi[efe co^rmajf't. At iÜud prteterea operteprecium e^ conßderare: nürum proßilo cjfe,fido{lrina hjec ex Deo e^,ctiamß Chrißian£ Ecclcß£ Pauli teniporb bus Magißratus non habuerint, quibus h£reticos occidendosdarenfyPaulum iplMn,c£terofqi Apofio-los, uoluntatis Dei publicos pr£cones, quibusi^ut Chrißiispr£dixerat,ßandus jfiritus, àpatremijfus, Ioan*é. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pate fielt, jutura^pr£nunciauit, hacdere

pr£ceptum non reliquijfeiimè uerô Chriflum ipfutn ore proprio hoc aperte nondeclaraffe : utuexatione celfante,paceq^ confiquuta, hauddubiè conftarett quarationcinretantiadDei gloriam afferendant, puramq^ religionem confiruandani momenti, nobii * effet agendum, Cuiusrei,nonApofiDlistantiim,ue' rùm ipß Chrißo, neq^ femel folu,fed fcepius coni' modif-

SECTIO PRIMA. , f6 modißintie occaßoncs oblatießiere. Et cerfè Paulut tpie in leiiioribui tradcndts non ita parcuf uidctur. Eccmnis tnim prædpit ne auro capita exornent, ne calamijirata coma mcedant,tedo capiteorent, uiri atitcm aperto. QHiC ^uidem omnia longé minoris moinerntiunt,quàmfcirean liceat, necne,homines non credcntes, çr ßlfam fid cm ob/tinaté retinentes nccare-Primum omniumferuatornoflerde extremis tcmpoributuaticinans , Exiflent,tnquit,multißtlß a.t4i»i. liâtes,qui multos dccipient; nbsp;nbsp;quia tot erunt federal

fcßigeficetmultorum charitas.HÎc certé,ut remediS buic malo adhibendum nosedoceret^ adderepoterat DominiiS , TuncuerôpiostJiagifiratushabebuntt quorum partes erunt, fceleratos illos homines perjg-quficiuiliq^ gladie iujh fupplicio ajficere: Sedtantii addidit,qMadfinem perfieucrauerit, is fieruabiturt Paulus,qtium eieterisdifcipulis,nunquameos reuifu' rus ualedicerct, ait, t^am ego compertum habeoß- AAtio.tf» rc,ut uos pofi dijeeffum meum truces inuadant lupi, nonparcanhulq; ex uobis ipßs exiflunt hc^' mines,qui peruerféloquantur , (ÿiôdifcipidosadfe fequendos abducant. idonea quidem Apoflolo ac iuflu tune ß obtulit occafio huic ueneno antidotum prie--bendi-.^ ut malum prienunciabat,ita quoq^ remediH edocendimempe Ntagißratus poteflatem ha:reticorîé pe/h mederidebere.Attamen nihilo plus inßrt,quant utuigilarent.Ad Tim;fcribens,mquit,]^iritusautem diferté dieit,ßre ut ultimis temporibus deficiant qui- “ dâàfidCf/^iritibusaddidifrllacibuf, dtemoniorumgt; **

lt;^iie doffrinis, per fimuldtionem honünumßlßlc^ quorum,tnitifhm habentium confcienlUm. Hzc quo' quepotcrat Apofl: Chrifiiaitos Ifhtnines admonere, quomodo iüis cum eÙKmodi rebeüibus, uer£q^ fidpi hbjbbui eßeta^endum.

**Tini‘ tJiinw T/ïrtoh^t'ifiï diàt,\tluddutem fcito, extre^ mod-uodifficitidfàretempord. Eruntcnim hommes fui dmdntcs,dudri.drrogdntes,fuperbi,mdlcdici,crc. EtmßrtM, Ptetatuß'ectcmhdbcntes, ledquieius um dbnegducrint. Hoj tu duerßrc. nbsp;nbsp;Ex fc« dutent

ftml,qui m domos fefe inßnudut, cdptiudsq-reddunt f}iulierculdf,qu£pcccdtiscoopertd:, çj uarijs cupb ditdnbusdcidjemperdifeunt, nunquamddueri ci^nitionem uemre pojjimt. El ^«oraodo Idttnes, Mdmbres Kofi refliterunt,itd hi ueritdti refifiuntibo mines mente corrupti,circd fidem improbdti ; Vtde qudm dptè,qudmq; dppofitè poterdt hoc loco Apofli Ecclefu prafcipere, quo pado improbi ifli,fdnic do' drsn^e corruplofes,dc uerx fidei bofles pij KdgiflreC' tus glddio coercendfidcpuniendißrent. Attumen de hocuerbwmnuüum.Tantùmfubijcit, eosmhtlpro' fiituros, torum cnm demcntidmperljgt;icudm omni-p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{gt;ni ßturamPctrus quo^; m hunc fentcntidm fcrtbit,

FueruntdutFmß'ßquoq;udtcsinpopulo,uteijmin ^■gt; uobis eruntßlßmdgiflrt-.quiperniciofds fedds mtro-)gt; ducent,umdicemq; fuum herum dbnegdbunMdq- ce^ lercmßbipermciem concilidbunt. Poterdt ne di cont moddtius dlibi Chrißidnus populus ddmoncri ex lege KofdiCdfin ßllosudtesdntmdduert(nte,htercticwm 4

Chrißidno Mdgißrdtu puniendum fire f Ilt;i (juoi Apoß: non fiat; quot;^dntum dit^eorum fipplicium idm' diu non oddri,neq; dormitdre eorum perniciem. Ex ^uo colligitur,fieleßorum id genui hominum fippli, cid,Dei drbitrdtui per lt;eternum hominis interitunt referudri: ut ex Zizdniorum pdrabold coüegi’^ mm.

Ex hts tdndcm ntdiüfiße percipitur, Dominim nofirum, fuos^; ApoßolosmuluslociSjCiuibmipßs fefi obtulit occdfto trddendæ nobts doârinie de h£re.gt; ticis cdpitepledendis, fine pumendis.non jolùm id non ficijje , fed contrdridm dodrindin potim infi-nudffe. Atueró ApoßiPdulm : prd:terdbeo feriput (]U£ hddenm multd citduimus, exemplum quoqi legere eüin Adis Apoßolieis) nobis reliquit,quo aperte, omniq- procul dubio teßAtm fd,fe, tamet/i Chrißidnum A\dgißrdtum (,ut dduerfarioru/m uerbis utdrfid manum hdbuijfct,nequdqudm'iüi hcereticos necandos Uel fupplido afpeiendos fiijfe ddturum. Qudinquidemhißoridm , ßtperim cy obiter dttigi-mm, nunc uerö meliore obldta qjcdßone latim eX' plicdbimm.

Vicerdt ApoßünCypro infuld uerbi glddio mi' pium Elymam mdgum Sergio proconfule pr^jente, Chrifli dodrinam uehementißime oppugnantem: Qjtumq- mago in ueritdtis teßimonium ciedtateper-cuffo Procons-.mirdculo motm m Chrißum credidifi fet,poterdt Apoß:Chriflidntim Ntdgißrdtumddeptm iniquum ittivm ipfi morte è medio toüendum, aliaue

corporel pana addendum tradere f Atqui nthilin eu atrociui flutuit: Satis cwn habif^t, quod ad Sergif perfonantycum Euangcliumrecepijfe: quodadma' gum,c£citatts pœnaàDeoafjiâum cfje:ut fo jmIP cinanterepentèeuenit. Quod (icfuis ex ftipplicio Elym£ irrogdto coÜigcre uelit hjereticos capitali pana pleaipoffe,rejpondeo, magum non ab bomi-ne,fed 4 Deo lupplicium iUud perpeffum ejje ; non pofje Dei cunéla ßdla in exemplum trahi homimbus imitandum : id quod loco fuo fùfius explicabimus. Ad ba;c C£citatn panant non tam fiiijje peccati mul-ilam,q!iam Dn nüraculum in Paulin£ ueritatis teJU' moniMn,cr confirmationem ; ut Proconful Pipofl: Mrbis fide adhibita calejkm illam doilrtnam ample-äcretur.Hocauiem cxhifioruipfiits uerbismamfè-ftèprobatur.Nampofieditum miraculum h£cuerba fcquuntur , EareuifaProconf-.credidit-fiupefiidlM Hontini doârinct,Confueuerdt enim Oeus, utkuan-gelicamdodlrinam Chrifli filij [ui ore Apofiolo' rumfi uerbis promulgatä,firmant, ratamq^fiicerett Mar’t^.îo. figttisfiquenttbu^amconfirmare CiuocircaEuan^ geltjh,A\arcusChrifiiin calumajjenfiunidefiribens inquit,lllt uerö digrefii ubtq; prxdicarunt, Domino loan.x, ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fermonem confirmante[equentibusfi^

gnis Apudloam legtmus.quummfiflo Pafch£lefut Btcrofi)lym£degeret,frequentes in eins nomen cre-» Häbr:r.,4. didiffe,quàm mira fàceretuidcntes.ltcmq^ Apofi: ad llcbr£os jertbenstuerbaq; ficiens de [alute nobis per Chrtflum exhibita,JubdttfEam effic eonfirmatam,at'

SECTIO PRIMA. j8 tffhnte Dütmno oßtnßs,cr miracidis, ttdrijsc^ pro' digijSiCr Spiritiu Sandi donationibuf.

Hlt;fc auiem ad ca, qux ab initio in hune ßnßunt fcripllmiuhîcadijcicnda putauimui , ut proimffa præjhntcs oflcndcremui Elymx fupplicium non Pan li epuf in ciM pcccati ultioncm, fed Deimiraculuni ad Proeonfulis inflitutionem fiuffe.

Atenim cjuomamargumentum noßrum confidre nonpoffcaßerunt, co quod Sergiuf ante inflidant Elym£ aecitatis pcenamChriflianui non effet, neq; idcirco pofjct Paulus ciiM (ut Chrifbani Magijlra-tus) potentiam,auxtliumq; ad impietatem magi urn' dicandamimplorare-.reffondco , ß exlcgediuinit pfcudopropheta , 'mDcumejscontumeliolus ctiant poß Chrifii aduentum (ut eorum frrt opinio) capite plcdcndus eSl,folaElytn£ temporanca cdcitatc legt Dei fatiißdum non fiajfe. Fuerant igitur Apo/hli partes,quum primùm Proconfule ad fidem conuerfo Chrißianum N[agißratum cd naéfut , monere eum iniquum lüum ex diiiina lege morte nwldandum ef fe. Hac entm ratione certam pcrpciuamq^ dodrinant de htereticis occidendis Eccleßte comendaffet: Chrb fiianosqi Reges,ac Magißratus, unaq; Ecclcfiie Mt-nißros ofßcij jui admonuiffct. Qjiod quum non fèee^ rit,aduerfarioru optnione uigente ntunere fuo houd quidemfatisredeßinduifiii/fe uidetur. Ecquando» unquam obf€cro,ipfi,dut Apo/blorum cuiquam op' portunamagudataed occdfio dubüerei explicait-quot; tUfZir controuerfite huitK dirimendiei Mimmèpro^

orgdnum tam idonc£ ßl^ ablatte opportu-ftitdtt dcfüturumfùijfei ne dubium relinquerettanti momenti articulum. Difertis enim ucrbK erat hic hdc de re decernendi loens iüuflriq- exemplo capi' tale hareticornm fupplicium M.agiflratMcommcn' dandi,

QKodßipßsejmef; detnr clt;ecitdtisde magoßem' ptum Jupplicium,Pauli opns,lt;juod itegamus, ßiißße, mimmè guidem fatis cfßcax exemplum e^yijuo Chri' fiianw Magißralus in hjeretieorum uitam ciuiligld' dioanimaduertcrepoßit. ISleq; entm probanda eB huiusmodi eonfeeutio, Apoßolus Eeeleßa; minifier m^um temporanea e.eeitate inu’ilauit, ergo Magi' ßratui mundanarum rerum gubernator, haretieum tnorte pledlere uel debet uel potefl. Natamet/rexem' pio fe fui mttneris admoneri epinaretur, ne exempli terminos egrederetur, h^eretieum baud quidem oeei' dcre,fed oeulos ei tantum effodere-,alioue modo luee priuare deberet,

Hdcenim ratioiie hæretieum iuxtd exemplum pit tnret, eic^ reßpifeendißgt;atiu/m ex Apofiolipr^feri-ptorelinqueret‘Atuide,obfeero, ChrilHane Ledlor^ quas 'm angufliax, mextrieabilesqs trieat eos impel' lant noutf iß£ fubliles 'mterpretalione5,cr analogi^t ingemorum peruerßlate potim quam aeumine per' quifitte-Verum qwim oßtnderimiK non bené eonfla,-re eorum argumentum,db hoc exemplo def imptum-, minpe, Paulus Puangelij mimfier Plymam clt;ecitate

percußit, ergo Chriflidnnf Magißntu^ hxreticu^ necarepotcfl:utdcamusßplacet, an argumenti^tit 4 itobii ex eodem exemple petitum filiciiic currat. Sic igiturratiocinamur.Pauluf Euangdijtnimfter (ex foruw intjMdm Icntentia , ex noßra Dem) magtint excj:cauit,ergo Proconfnlem admonuit, in ciuf per jona Mdgiliratui omîtes, ne in dlicnammtjjein ßli em imnuttercnt j fcontwtwnwi/zrfc pfccdWzunt dnimaduerßonem non dd tos,jed ad Deum, uerbic^ fui minißros pertinereJpfi duili gladio m ßeinoro^ fos animaduertanti pfeudoprophetOf autem Deo, er Ecclefia; muldandos permiitant-

Netniniproßdodubiumßre credimui, efuin ra^ tiocinatio hxc noßra eoru eonjecuttone toii illi ri£,z:r ipfi rationi ßt magis conßentanea. nbsp;nbsp;Sedtain

' I 'Hf/ij huiui, de ejua à nobis di/ßutatur uerita-I nbsp;nbsp;tf)« antiqua(jnoq; E.celeßa iam inde ab iniuo

mamßße cognouit üoinffiesuidelicet religio nis caußanon eßße ciuiliratione puniendos.

At uerô non Apoflclicts tantum temporibus, tota^ ntanyrum xtate uera ha:c æcjue ac pia uiguit opimo: ttcrùinaliquot poßjequentibus/eeulis, necpne hc*' elefiæ niore noßro haireticos in/edarunt, ntq^ Chri-ßianos Kegesadeos ciutligladio eoèrcendos ccnci' taruntttmó potins i languinc fitndendo zrip/^ab'

h^rruerunt cr alios auocarunt. ld quod ex omiiiiM firè corum fcriptis, qui patrum nomine nuncupan-tur aperte coUtgitur :utex eorti Jfilis dducidè oflen^ demusiquæ quidemno/îrishisattcxcrcplaeuii, tunt in eorum fententiiehac dereteßiinonium, tum uerö, utnoßram parabola: Zizantorum explicationem -■ eorum interpretationenondifcrepareccrnatur. v-rumtamen,qida aduerldrij Patrum autboritatem eX' pendentesdieunt,poUe fecxceptioneuti,qiiatn loue-Augußinus ipfe aduerfus Pelagianos aßrrt; haSieniei fcilicetualerepatrumautboritatem quatcnuseum uerbo Dei conßenliunt:deinde fubijciunt, deßnßcne-banc fe querere non cogi, fed patres potiits à quo' rundam impiidentiadeßndereuellc,quam eos repre^ befdere,tamquamauerboDeidijceffermt : Patres tandem non ita à nobis eße, ut impudenter iailamusi. reß)ondeo,nos, quanquam eorumfententiasnon ita adducimus,acß eßent Puangelica oracula, nee paré Ülis cum facræ fcriplura: didts authoritatem tribucre contendimus, hoc tarnen fidcnter aßirmare,eorum fcripta adeotnagis noßr£, quam iüorum fententi^e fruere,ut, mß ex Iterbo Deitarn aperte Qutoßcndi' mus) h£c controuerßa dircmpta eßet, patrum ipforum iudicio dirimendam libenti animoßmus permiß furi. Quodutappareat iam ad eorumfcripta dcue-iiiamus.

Tertulbad Tertullianus uetuflißimus iuxta dc dodißimus Scapulam fcribens,mquit,Humant iuris.t nbsp;nbsp;natur dits potcfÏAtisediUnicui^ quodputa^

SECTIO SECVNDA. tfo umtcolere-.necalijprodcßiMt obeß alter im reli- (t. gio. Sed nee religioniieR cogéré religionem , quie « frontelußipideytt,nonui: Qu^um erhofli£abani' (c Kto libentiexpoßulentur. Qu£ TertuUianiuerba, Jjni Lu lt;tp/7ony»M()K ^«enddtn hacm reueterum theruszz» tbeologorum fententùe c£terif eorum teßimonijs s^d. f^r£ßgereplacuit,

Auguflinit^, cuiui £tate inßdelium mfeflaiiones in Chriflianos peniliM ceffaucrant,neci^i folùin priua' tl MagißratU'i^ueriim etiam ipß imperatores Chrißif nomendederant:Malt:i}.explicdns,i'nlt;liiit.

Quia quum ad feruos loqueretur, non ait.In tent Qyæfl. pore meßndicam nob is coüigite primùm TLizanéa^ feddicain,mquit,meffbribiei.Vndeintelligiturcolli'(t gendorum’Zizaniorum adcomburendum alia^jje trnntfleria^nec ^uemquam Eccleß£ßlium debere ar^ litrari adß hoc officium pertincre. Quum igitur eße quisq; ffiiritualis ceperit, cognoßeit error es h£-reticorumgt;er omntno dijudicat, dißcernit quic-^ quid audierit^ aut legerit abhorrere d régula ueritd' tis. Sed donee quis 'm eisdem ffiiritualibus perficia -tur , crquodaminodomature/catinfi-uäumquent herba dedit,poteß eu/m mouere : quare ßub nomine Chrifliano tarn midt£h£reticoriim extiler'mtßlfua^ tes.lnde etiam eR quodferuidicunt, Nonne bonivm

nomine obtegeret: poteil ei fuboriri uolnnt.ii, ut tales homines de rebus humanif aufircit , (i aliquant temporis habeatßeultatein:Sed u^umßccre deieat iufliriamüeiconfulit utrumhocci pneeipial uel permittatjCr hoc offi. turn effehominumuelit. Hwic ell quod jiruidicunt-,uis itnas,zr colligmus ea.Ciui' i busueritasipfarejpondet, I^oniia hominem conßi^ tutum effe in hoc ^\undo,ut certus eße paßit, qualu quiscf; fùturusßtpoflea,cuius in præ/en ia cernit error on , uclquidetiam error eiusconßratadproß^ dum bonorum.^ion eiße talesaußrendos de hac uita, ne, qtium malos conatur interßca‘e,bonos interß^ ciat,quodßrteßturi ßunt: aut bonis obßt,quibus 'tn^ti,ßrteutiles funt.Scd tunc oppcriunèßeri, quti tam inßncnon reßatuel tempus commutandiC uii£t tielproficicndiaduerilalemexoccafione, atq^ com-parationealicnierroris Tuncautemh»c,non ab ho-’ nunibus,ßd ab Angelis fieri, uinc ell,^0dreßon' detpaterßm'- Non:neßrte coUigentes iizama,era-diceas ßmul er trilicum.

ContraEpi/hßi^dam ; idemAugufl:ait.Quamqj L enim Dominus per ßruos fuos régna jubuertat er'

rorii,ipfos tamcn homines ^tn quantu homines funt, S’ emendandos efft f)otius,quäm perdendos iubet. Vbi

ammddtiertere decet, Auguflinumnonlatuijjeuerbi 3, minißrosgladijcarnalifpotefkitemnongerere-, fed

Ißiritualulolummodo-.quoitrcaapparet, Magtflra' tus.quigladium gcftAnt,non fAimßros, ^ui eo noit Muniiir,hisucrbts admonmlfe,

Alibidixit Augufl: Polense^iüe , cjuiexdllauit Scrm: cäputnoftrum,eii^m mfirmdmembrdfMdre, dum Oed-.^c^, tarnen non ninua tmpietate prcecidantur, fed h^reanl corporidoneefanentur. C^uicquid enim adhnc h£' feicorporinondeßjerdhefdnitdtiseü. Quodautein præcifum fveritmec eurdrhnec fanaripotesl. Hoc dutem probe re ipfd nouerai Augufl : Etidcircofe totum hdreticnadßdcm conuertendis addixerdhatq; id. luxtd A pojhli monild,cum oinnt lenitale, dc ffiri-tw, manjuetudmemon ßnelucro, ubereß proueiitu. injeipfo enim experlus , fctebal (juantum udleret Chrifiianiminißribemgnd toleranlia in errantes ad fiiem pertrahendos. a mbroßus enim Mcdiolanenßs anttfles,uir fùitinadiniiuflrdnddEcclefiddUoc{ui^d-VK, er feuerw.id quod ck mßgni lüius eoßeinere, quo e^laufus Imperatoröd Templiingreßionepro' pulfare^ßeile deprehenditur. Atldmen ingrediente aliquandofrnum AUgufÜno , ut eum eoncionanletn Erat tune audiretdametfi eumAmbroßuf Mdnichieorum hlt;e- Magiftra-rc/î mßHum baud ignoraret,Magißratuitrddendum tus Chrigt; feu deßrendum nünimè curauit-. j^d neq; etem d lern- ftianus; ploarcendummandduit. Imopotius,occdßonefumt' quidc po--f laMdttiehieorum htcreßs tmpugnandie,eamodéra-tione, placidisq; uerbis,fcd mtcrimßrmis rationibtis ualidisq; argumentes corum dogmata conßitauit gt;nbsp;ut nbsp;nbsp;nbsp;siinus,

Ueq; uero hic omittendum uidetur iüußre huitis rei exemplum letate hdc noßra cditum,ut author eiiMU' feului,

Mufc.'Iocï Cbmdi^ntprofuggeßttMinißrilt;tliiiuot, And-to:ca:dc bdptiflisgladio aedendoscffe.Quum mtercdmtfcri haereli. tUt in uinculis detinercntur : quosintegro quadrie»-,, nio in jqualorecarccrisdetentosßi/lidio/ißime nigli' JJ gebaut. Cum quibuspoftea moaerauores tAimfiri manfuetudme Spiritui , Chrißiannq; coüoquijs itd egcrunt,ut gratia Domini fuffragante ad errons rt-tiocationem perducerentur. t quibus unus, quum ef• fet artium tnagißer, nbsp;nbsp;nbsp;in fanâis feripturts baud m'

ßlicitcr uerfatus, in Ecclefiie diaconum eleilus cü: cui etiam muncri annos baud paucos praffùit : ©quot; lt;td conueftendos anabaptiflis diligentcm opérant naua^ uit.H^c tAufculus Quod fiE-cclefiiCillius Magiftra^ tuyjrioribui Minißris fuadentibus b^rcticos iflos cd' fitefnuldajjel,eorumantma‘quantum in ipßsmini' Ihn,er magißratu ß{ijjet,iüis opinionem fuam reti' tientibuSjdternam pcrnicicin incurriffcnt: Ecclcßd uero lÜa, ut creditur, tarn probipi/qi uiri, optimiéji fralrisiaéluramfècijj'ct,totq-ammarum ubere lucro cdruiffet-Quemadmodumcontrade 17. iüis anaba-ptißisaccidiffie exf^de dignii audiuimus : qui (ubi lo' corum mibi memoria cxcidit') jed eodem firè tempore, cuiusdam tAimßrifuaju prtepoflero zclo perch ti,mflumen crudeliter proieéii miferè pcriêre: quiß ca ratione,qua priores illi,leniter placideq; babiti,pd tienterqi edoâi,dc janadodrina conuifiißiißent er' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;roribus,ß quos habebant, cognitis reßpijeere pote-

rant: Uaq; per cos qui buic rei pnefiierunt non fletit, ^idßmpuernam mortem obicrint, i^otandum aute hk

fcf c til, priores illos fiiijje anabaptiflus'.tdeeéli (ut crt' d!tur)peßimos hlt;e^ctilt; os: zs- proptercä çfiaduerfi-rijs credimuf) contra propham conjcientiampec-cantesizy nihiloniinm teterrimi ifti h^rcticiad tent' pui jeruati, frugifèra Ecclefu membra euaßffecre~ duntiir,fefe ex lolio mfrumentum,cx ligneii ac fidi' Itbui uaßs tn aurea,cr argentea commutantes.

Si laniliti iSe martyr Cypriantti maduerfarioriint manui adhuc uiuens mcideretjputafre ignem , aul reßem euafuruf t c^uidem uix crcdam-.fuitenim quo dammodo (ß tarnen anabaptifmmhiercfise^y non hæreticui tantùm,fed h^reßarcha ; quippe qui reba-pttzandi morem primui m Eccleßam muexerit. Con cilium entm Carthagine habitum 70. Epifcopor^m eo pricßdentCyZy- ad fenatum reßrente,decreuit,eos, qui in harcticorum Eccleßijs baptzatifiiißcnt ad ca-' tbolicam je recipientes iterum baptifmo mtingi opor tere. Quam opfnionem omnes poßea Eccleßie repro' barunt atq; damnarunt. Neq^ tarnen Cyprianui ipfe^ Outillorü Epißcoporum quisquäanathemate percuß fuijouthjerejeos damnatm ßiitiqi^muis nuiquam le-gatur Cyprianum opinionemiüamabnegajJe.Putoi-ne ob hoc atern^damnationi mancipatum f Abßt. Kieronymui quoq;,uir,twm eruditione, tum uitx in-tcgritate pra;dttui:adeà ßiit uirginitatis laudator, amator,ac umdex,ut ßre matrimonium odiffe uideO' tur.quocirca eo deuenit,ut,quum penitui iüud aboli' reuiderinoüet, fecundai nuptial improbare,easqi fiiipro adtequare nonßt ueritui i manißflus creditut

Kero ob id ab £ccleftauexatut,occKu^, aut hxrcict s damnatiK eü. Ncc idm ea œtatc (^riflidni Magiftra-tucdrebdnt.Tclorebatctiant Romana Ecclefta ; er la tum alilt;iuaßindamentaidcereuidebatur eiui autho' ritatilt;,qua eam noßra ætatc poliere cerrumui.

Hane tnerrantcs,qudmdixmM,tolerdntiam pro Mufcin bènouit Volph:Mufculuf,quam ait. Diß^eniatiodt' on. cap: s. umtegrati.e,qudcordaaperiunturadaudiendam,cr percipiendamueritatem,eBinmanur)ei : qui juts temporibus uocatjÇ^ iußificatquosuult. Quod idea ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, monco,ne temcre quempiam ludicemu^. Perpende

igituran temerciudicelur hiereticin,cuiui couerjio, iuc^iam, animaduerfio ad Deum,non ad homt' nespertinet.

Paterfiim-, (ul legere eRapudMattO poßremos Matta 0. operariosexpedauit adultimam diethoram:

qud cos non [olùm ad opus admifit, fed pdrcin iÜis eïi prioribiu mercecTem folui curduit. Hute fane doce^ tnur,'Dominum aliquos in uiue fute aurora, alios in eius meridie.alios tandem fub ueßieram ad uerhatii cognitionem iiocare. Ita foepefit,ut quiprmi uidc' bantur,Ultimi ßnt,nouißimi uerô primi.

P;-oc'e'^^ ^‘^P^o^^onf.ait , llludquoqiprudentiatua cogitef, quod cdufdsEcclefiaflicas tn/tnuareuobisnemopræ-

• ter Ecclefiaßicos curaf.Proinde,fi oceidendos tn his ” fceleribus homines putaueritis, detlt;'rrcbitis nos, ne per opcrain noßram adueflramiudietum aliquid td'

Icperucniat. C^uo comperto, iüi 'm nojiram pernt' ciemUctntioreMdticid gr^jfdbuntur : neccßiute nobis impada f^^mdidtiMpotiusoccidïabcisili' gdmM,qilt;dm cos occidendos ucßris iiidicijs mgcrd' ntits.lAiru/m profidó ChrißiMic leniUtis exemplum. InterßciinMult ab h^rcticis Augufiinus, ^uùm h.e-reticos occidendos ad ^Aagidratum dcfcrrc. Non ßc ij , (juiuerbinuntftrumaccufatoremagcrcdcccre, quin ct oportcrc opinantur:

Atuero alioqiii fandus itleuir,aceradeö, dcué' Jemens hfreticorum infcdaior fiiit(dodrin£ inquS gladio'Ul htcrelicorum mallei nomen jbrtitiuefje di' catur.quorum maiorictate fua numerus fuit, quant ante, aut poft ip/umßieritunquam. Attamenquan' tiimab hominu rcligtonis cauja damnandorum m9r' te abhorrcrct, præterquâ quod hue tisq; ex locis ei-ad eundem Africa Pro-conf:clarèpercipitur./sitcnim,Exocea/joneterribi Hum iudicum,ac Icgum, nc i» £td-ni iudicij poenas iucidant eorrigi mtmicos cupimus,non necari. nee dijeipltnam circa eos negligi uolumus, nee fuppli' ciisyquibus digni Junt exerceri. Sic ergo corum pec-cata co)npefce,ut fint quos pocniteatpcccaftefQuie-fumits igitur,ut quum Ecclefiee caufas audis , quant' libctnefiiriis iniuri/sappetitant, uel afflidam ejje co-gnoueris,potcftitem occidendi te habere obliuifcaris er petitiortem noftram nonobliuifiaris. Non tibi tiilefitneq;cotemptibile,filihonorabiliterdiledijjê: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

«tw« rogdntutut corrigdttturxadequocf; Epûnqutti Demqi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eSl,quod in tua iufiitia pcrtimep

dinui: ne jèrte, quoniam quicquid medi contra Clm^ flianam focietatem ab honunibtM impijs mgratisq; committitur,profi{iô grauiiu eü,cr atrocius ,quÀnt ß in altos talia committantur, tu quoq^pro imtna^ugt; täteßcinortvm,ac non potins pro lenitatis Chrifiian^ conßderatione cenfeas coèrccndunt. Qjsod te per Icfum Chriflumneßeias obfccramus.

Ad eundemiterum feribit , Pana fané ittorutni quainuis de tantis fceleribus conßfforunt, rogo te ut prteterfupplicium mortisßt: er proptercon/cientia noßram , er propter Catholicammanfuetudinan cojgmcndandam.Et alibi, impie Chrißiane iudex pij patris officium.Sicfuccenfe iniquitati, ut confulere humamtati metnineris. Nee in peccatortim atrocita-tibus exerceas ulcifcendi libidinem-, Sed peccatorunt uulncribus curandi adhibeas uoluntatem.

Ad Dulcitiumfcribit,eum contraGonatiflusnub lis legibus ius gladij accepiffèjneq^ mperialibus con flitutionibus,quaruÿi executioni praerakut necentur pr£eeptum effe.

Alibi dicit, ISJuUis tarnen bonts in Catholica hoe placet,ß ufq; ad mortem in quenquam, Heet h^retb cum,f£iiiatur.viderintigiturutboni appiüari pof-ßnt,qui uerbi Dei ntiniflerio pr£poßti , non modo pro fuggeßti clamant, tnuneris fui eße h£reticosMa' gißratibusadnecem tradere , uerùm Papiflieorunt inquißtorum more fimpliciumQhriJÜanorummen“.

tcf explordre, cr callidè pertentare,ut ßfrlfd doäri' ndpoüutosdeprehenddnt,M.iigijirdtui denuncient, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ad hoe ex officia ^neri afférentes, ex poflremii his ■dutem Auguftini uerbis mdniffffè percipitur ,dd teto' tem us^ fudm Ecclefia morem non fitiffe h^reticos necandos curare. Sed potius pios cr Catholicos Cont:Iitti omnes hanc fieuitidm horruiffe. a libi dixit,Diligite Petil;lib:i, homines,interficite errores: finefæuitia pro ueritate certate,Adh£reant cqUiefoD duo huec metaßd lapidi “ Lydio, eiiisqi dttritu examnentur,utrum eoruw po- u tins fit, melioriq; ßditta effoffum. Lapis autem fit pid, innocens, pldcidaq;uitahumiUimiilliiisdgni Chriffi leßcdd cuius imitationem non difcipulus tdn-tùm,fedmagiflerquoqi'.tdmrionùnus, qudmferuifs: Rex non minus,quàm fubditus,pdri obligdtionis ne^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

XMtenentur.Ait enim nierontQjiidicit fe crederein chriftum Chriftum,debetutChriflusambulare. Jpfenonuenit jmitan utuerberdret,fedutuerberaexciperet: aldpamnon Jum. dedit,fed dccepif.neminem crud af^xit, fed ipfe cru-cifixusßit: nonoccidit, fedßitoccifus. Quioc' ciditur Chriflum imitatur , quifferooccidit Anti-chrifium. Hlt;ec iüe. Vnusquifq; igitur confeientiam fudm probe excutidtxompertumqihabcat, qui alios perfequuntur cdrnis filios, qui uerô infeâationé pd-tiunturf^iritu natos effe.Henr: EuUingiAdonuerba Bull: in txplicans, a t iudtei,quibus per/uafum non erat, per Ad: Apo: affimptis circunßraneisquibusdanicy» « honünibus nequam,crc. dit, Clt;eterum m Cdtalogo perfequutorum primas tenent hypoeritte, proximas

SECTIO SECVNDA? eircumforanei homnes- ïudtei autan erant iHi hypo^ cntlt;e : namzdo nonbono mo^ebantur ad tumuli turn.

Huiuf generii funt ambitiop papißici hypocrittet qui pgt;iritualem igncm,(juem non bibent,m honunii fordibui accenderenon ualentcs,ciuo5 h^eticos een fentfCarnaltbiu flammis comburunt. Hoe autë exemplum ab Euan gehen imitari nepn efje dicimut. Eoj e«M« potiiu decet ex uerbi Del firnußima filice igné elicere,quoßigida h^ereticorü peäora lußammcnt^ ibiq; lt;t malo fata Zizania comburant.

C^terum hic iter um digredi, er A ugujhnwm fé-ponere urget neceßitoi-.ut ad ea rcj^ondeam,eiult;e no-aduerfarij obijeiunt, quum perfequutioncm dete-fhntes,dicimuf,ucram Ecclefiam neminem mfeüarh Herum potius infeâationem paii. a iunt igitur, not omnium ignaros diflinguere nejcire. Duo enim ejje infeHationii genera. Vnum mejuam.quo mali bonot perfeqiiuntur,ut eos affltäenhac tandem peßfundentz alter um uerö,ciuo boni malos diuexant, ey exagi-tanhutiußis, meiitis^paenisafficianf.ßue, ulali-quando emergant , ad bonamq^ ßugem reuertan-tur,

p-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adbonamauteminßeilationis /ßeciem flatuendi

r a aS.^9. fxemplum afferuntDauidisRegis, diceniis. Ergo neosperfequensho/ks,alfequor : necnißconßüit

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illis reuertori ZT f oî ita lrueido,Ht furgere nequeant,

tnihi /ub pedes coUapß.fJloßs item, qui Donüm popu^ lum,fî quando errarchgrauioribus plagis afjhâabat,

(Srlt;ecoriim ijuolt;j;,lt;jui Pauli caufa çdicunQSoflhîne uerberarunt. Paul^ ipftvm dentq;,lt;jui quofdam per^ fequutm e^l,eos Satans tradcHs^utdifcerent no blaf phtmare.

Adprauumdeindeinfeâationis genuf fiAtuendut exemplum projrruntPharaonis^Dcipopulum durit iaboribut maccrantis', turn ludteorum t qui Paulum uerberibut Cieciderunt.Sedentm iocundum efl confia derare,eos,cuiut errorit nos arguunt,in cum incide-re:nefcientes uexationein,qua Kex,fiue lAagißratut improbos homines ciuiligladio infefiantur , ut pro flagitijs dignas eis poenas infligant,ab ea diflinguere^ qua E :clefiu ob fljam doärinam,malofuc mores homines perfequitur,non ut eos perdat,fed, ut in uii^ finde aberraueroM reducatfChrißoqi lucretur- Kon stihil enim diffrrt quad Dauidem,ac Mofen decuit, quippe ciuilespotejiites,ac Magi/iratui, ab eo,quoit Vaulum^ut Ecclcßje minißrum in religionis négocié. Vermagni quot^ intereil inter firreum Magißratut gladiumtCf uerbi minißrif^iritualia tela,

' Î Plurimumdeniq^dißittquodDauidem, tHofen^} decuit in ueteri lege, ab eo,quod in noua Euangelij Hei Minißrum.inueterinonpermiffiim tantiim, ue-rim eliam priceptum quandoq; erat Regibus, co* piarum^ duäoribuf,admternecionem hoßes truci* dare Adeo ut à Dro grdKiltr mulüarentur ,fi quem feruaffent. ]« nouaperpetuoiubemarhoßtsdilige' re,nos^ odio habentibus bené ßcere, perfequenti-bus ßiußi precivi.Prteterea longèdiuer/um Regis ae

Mttgi/lnUm inflitutum eü in hoflibui injeihindis, de fidgitio/isiufio/upplicio pleâenlt;^, ab Ecclefia rd' tione in Pfeudoprophetn loèrceniis, maleq; mord' tiifrdtribut ucxandis, çr in ordincm cogendii. £te-nim Rex hoflcs fuos perfelt;juitur,ut R r^n»?M uitdntq; fudmab eorum iniurijstutet»r,MdgißrdtiM fàdnoro' fos,ut meos aminaduertat, bonosq-ab eorum iniurijs uindicetiContra ^cclefia male mordtos,/iljdmq; do-drinam fedantes exdgilat,atq; diuexdt,non eo tantu, Ut eos d bonis ad tempus fegreget, ne iUos inficiantt uerùm etidm,utpoenis afjidi, ac uerecundiiC rubore fuffufireßpifcantaliquando , ad cetera ChriJH membrd,d quibus abfcißt ßierant applicentur. 14 tftodPdulus aperte déclarât, quumincefliiofumCo' rinthium Satantetraditad corporis permciem t ut /piritus feruetur ad diem Domini lefu:non autem, ut eum corporali morte c medio toUdt,e:r dnimamlem~ piternie addicat ^mnattoniTradcre enim Satanie ai corporis perniciem, corporis mortem minimèßgni' ficat,ut quidam flint interpretdti: fed fen fus eß , ut pars in eo corrupta, carnali cupidini obnoxid,cuiut impulfu indignum iUud Jicinus adnüßt iut in pleris^ omnibus contingere foleOcohibeatur,ac retundatur, f^iritusdutem refurgat, eiq; imperet. vt fcilicet do' norum Dei participdtionefe priudri cernentcs^ dO' tore affèdi,in eis quodammodo moriatur cdro,fpiri' tus autem uiuat. Id quod probe annotauit hunc locum expUcansglofßpgraphusBibliorum, quie Hetrufco fcrmone Gêneusefunt editd. Sed hoc fuo loco latiue

SECTIO SECVNDA. ^6 fXplicabitur.Perpulchrè uerè uotifui compos ßÜM fuit Apoßo lm m C^rmthio SdtMie tradito , ob id ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

frugem rcuerfo,ut ex jecundd äd Corinthtcernere U-cet Qonfinüliratione cjuum HymeneMn,et Alexand: Satanæ traderet,non dixit id ßcere fe,uteorum cor^ pord GT dnimm ddinnarct, uerum, ut difcerent, non blaffhemare,itcilt;^fdluieffent.Quoddutemtdleeffet ».Corîio.S, Apofïob inßitutu,m,ex eègt; colligitur , quodbislegb^S-*?* mm Corintbijs fcrip/jjfe,quampotefiatemdDeo dc-ceperdt,dd eorum ædificdtionem non deßruilionem, (icceptße. Sedutdddduerfariorumdrgitmentdre' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

uertdmur ut,ut, iüis demm hdnc duorum infeéldtiO'-ni^ generum dißindionemßußx uidelicet, et iniußte, «^ua ratione quot;Dduidico iUo, dc etidm Uiofdico rxrg' plo bareticos mfeüdrri, extremoq; fupplicio dffici curdre ßs crit Ecclcßä M'mifirisf Dduidi enim Regi (ut dixtrnm) non permiß^um tdntum, fed pr£ceptum fuerdt boßes necdt f; A\ofi legeflitÿtumßcinorofoi pumre,utrilt;j; dutem firreoglddio id munerif perdge ref Eccleßicuerö Chrißifäintßris,utb£reticostol' lerent prlt;ecipitur: guodfi coercendißierint,uerbi glddio coèrcednt, ddboc enim telo ißo drmdti funt i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Deo.Qu! poteHCobfecro^exRegu, ciuiliume^^ pote-fkttu geßisueterii foederis exemplüreäepeti, uerbi' Uiinißris noui congruenter imitdndumiLongè en'tm diuerfdeRutrorumc^ ßtnäio, ejuum igitur noßri w-feädtionem codrguunf,dc detejhntur,non èdm 'mteb ligunt,ejud rex Dduid , non folwm Deo uolente, fed ttidm iubente,hofks fuos infedabdtur.neei^ edm: qM

Mofesüeipopuliim in ofjicio contmere fdtdgebufr eorumq; jcelerdcx legeuindicdbdti çy eonfe^uen-ter,nee edm inteüigunt,cptd Chrijtidnoriim Reges,ut Dduid, hcfks fuosbello perfe^uuntur,(]Udm quident Deo iudicanddm reltnquiinuf;non edm deniq; gudnt Chriflidnorum Mdgiftrdlm iure ciuilium legum fcc' lerdtoshominespuniunti Sededm tandemlt;]udEUdn' gelij Niiniflri non folum htcreticos, uerum etiam frl~ fie doârtna: nomine ipßs uel tantillum fußgt;eilos di' uexant,mfe(lantur, Uiagißratibus denuntiant,mul' âandos demum,er confulunt, er curant. Ex ueteri lege Qut breuiter paulà ante dttigimus ) licebdt hofles er impios homines,non tantum odtße, er per(equi, ueÿim eliam execrari,tnßulh.ipfis optare,Deiiram iv eosimpreeariExqiioDauid. O fi euertai,inqiiit, Pfalnj q tp ^pios Deus. Id ibidc. îiempe tuos ofores odiloua, 21.12. tibiconlrarijs'mfinfus. EtquidemoMocapitaliodi ttos,hoftiwn numero habens.

Alibi quoq; hôfiibus fuis infiuflA imprecans, dit. Eorum caput,qui me circumuemunt,obruatfiicinu4,. quod ipforû labia moÜicietur ; Opprimantur carbo-mbits m ignein deturbati, in fiiecus unde non emer-gant.Homo linguax ne conßftü tn terris.lnhierMnus bomo malo agatur 'm ruinam.

Ai contra in nouodulcedinis , de pietatis pleno focderc,iubemur hofks,e^ impios homines diligere, eisbcnecupere , omniafrufktprecdri, ubitandem pofiimus, benefiicere, de pro eisfiopiisfuerituitant cfi^undere.Quapropter Chrifiusquo^ nobis, hlt;ec prie-

SECTIO SECVNDA. 6^ pr^ecipienSjUt fut exemplo nos edoceret, fibii(tdledigt; centibiu non maledicebat: quin ZT pro eif qui eutit cruci affigebant.pfecutuf putrem, deniq^ pro int' pip mortuM eü.

Ex (jtto «etiM Chriflidnd Eccle/id confuetudment introduxit, pro hiereticn ZS“ jchijmuticif orandi» qud! adhuc hodie ferudtur dpud Papijhsiin ed Vene^ tisdie,qu£jdnilddb lüii nuncupdtur-.etenim uerbis pro eif precanttir,re dutem cos mterficiunt.

'Verum quid hoc nurum,cum apud nos ßntpietd' tem proßtentes,qui excidium, z^ interitum editif li' irif hicreticif imprccentur,dc Regibus fvrlitudinentt Z^confl!»ittam,ddeosexcidendos exoptentgt;Quum etidçut non ip[cdudiui,fed exaliorum reldturejciuh Rcclefia.ßt,qu£ non tdntum hiercticorum mortetttt pro conciombuf , Dcjpopulo fuddedt,uerum mier publicdf quoq; precdtiones (o noßrum indélébile dedeeuf} imprccdtiones grduißimdf in iüos dliqudn' do ddmifcueritl Non ne ( /j boe uefum eR) rdbie ZT feuitid, Papiflis ipßs ucl mdximè pr^jhmufC' Chriflid' tü honunes pro inimicis uitam effundere debent » dd nos precibus turpiter dbutentes, nonfolumeorum excidium,zr interitum exoptdmut, fed Cqudntunt in nobif eft') etidm molimur.

Extat exhortdtio quædam dd Regis GdUid confi' lidrios, qudoflenditur, quopdüo obuidm iripoffet fediliombuf,qu£ ibi rcligionis cdu/dfeuiebdnt: opus i («t ex ipfo ßcile per/ficitur) hominis,non minus re.», rwtn ujupr£diti,qudm doârind,zr pietdte. in ^«4

Author ex legfmtur» fuit olim Prilciüiitnut tjuidant» hortatio^ lt;ttithorhiereßscuiufddmt qutepo^anbipfo nomen ® nis ad Re* (ortitd f/l. ïs,lubimif, cr reuerenod; iHiut Trmitdtu gis Gall; nbsp;nbsp;perfondfconßindebdt'.cdrnem, ceuimmunddmdb'

trim coniugum confenfu fieri permittebdt: çx huiuf gcncrii errores multosßuebdgt;, guibus mugndmho' tninummultitudinem deceperat-Hicprimum inquo' ddmRomdno Concilio improbdtus e^l'; deinde in ^uoddm Burdcgdlenficonnentu 4 dtuo tAdrtmo, 4' lijsq; compluribM mdgnis uiris h^retictts pronun' ciatus. Etttn Udcus, ZT 'Vrfdtus Epijcopireligionis fhidio (utfibiuidebdntur)tnoti,dpud Mdxmum, ^ui luiw imperdtor erdt,dccufdrunt-.(iud dccufdtione ef-fiaum eü,ut de illo fumptum ßerit /upplicium, cr trid,dut quatuor eius gregdlium tttiüid cdpitis ddmnd-Pfeu doim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ftftde Sigibertus ordinis diuiB enediâire

vemtor amp;nbsp;ligiofus,duthorßit,utmdgnusD.Mdrtinus, eiusq; tyrannus complure’s, quiuniuerfdm iüdm feâdmhio-hicfuic, nö f^Ücdmpronuntidrdnt,tarnen Urfciwn, eiusq; gregd' leaitimus omnes ex Ecctefia excomunicdrent; ]td,ut quem^ Imperator, rffimodttw PrifctüianifeéidtoresPrifctUidniftieuocd' bantur,itd esquot; ab Itdco dcinccps Itaciani, ut hicretici, diaißere,qui fecundum ïtdci opinionem errantes in religione capitepleâendos cenferent.Sed quid fubfe^ quutum eli^Eecit iüiiis exeommumcationis metus,ut tune necc omnium condemnatorum, qui in cdrcere * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;detin ebantur,fuperfeder etur.

SECTIO SECVNDA. 08 frpefoUciut , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominalim imperdt,ut tuw iUit

(ommunicet.At J^Martinuf recufdhnec unqudtndb eo cemnutnionemiUdmimpetrdrepotuil Imperator, ejuinpriutmiferumitlumpopulwmditnififfèt , eic^ ignouiffet: quem fdnlliK illeuirdU^udndo dd frugent rediturum j^erabdt.Et fdnè rei erdt omnibus maiori-bits noßris induditd, defrdtredliejuofuofupphdum fumere, etidmß in dliquibui religionii noßne cdpitb buf errdret. Primus in hoe genere de uid decltnduit, cr horum ntcendiorum inuenter fuit Dominicus, dU thor unuts ex qudttior mendicdntium ordinibus : i« fwiMr« monimentum fidei inciuifitio femper dein-ceps eius nunißris referudtd e{l.Et cf rf c non ßne grd' vicdufdproditumeiiineiuslegendd , mdtrem^iut idmidm eum enixurdm,fomnidffêingentem cdnem fe pdrere,lt;jui drdentem torrem ore gejhret. Erdt enim torris iÜe rogi, ^uibus rogis pofkd dd noftrdm uflt;^ ^tdlem in cineres redded eüinßnitd hominummul-titudo: qudm bené nouit Deus.B^ec duthor iÜe. At quoddttinetdddntiquie Ecclefite confuetudinemin btereticiSiUt vnquitmon occidendis , Socrdles quo^ cap:j. Eccleßdlbcus hißj)ricus,quiChtyfoflomitemporibus uixiffecreditur, dit, non eße confuetudinem ortho' doxæ Eccleßlt;e,ut qucnqudm perfequdtur. Minus er' go,ut quenqudm interficidt, dut mterficiendum uel fuddedt uel curet.

Hoc dutem ittud e^quod dicimus, Eccleßdm ne' tttinemperfequî: qumpotiusin/eâdtionemperpeti: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SECTIO SECVNDA. nkrdticmhttfferercetur ; quibmiam'mdcabinitld Dei Ecclefia uexata fuit, nec uncntdm dlios uexaffe, dut uexari curdße l gitur. Jd cjuo^uguflint^erbcÜè o}kndil,ciwin dit Eicleßamjub cruce femper uiguif-ß,nonrefijkndo,fedperßrendo. Edigitur rdtionCf qud juprd dliud exemplum,fittefigurdtn cutuoedtit') quam nobis proponunt , cxAuguß-.petitdmlibenti dmmo dccipimus.Aitenim Augttß-. hdcfaemind(Sdrd uidelicet) dnciÜdm perfequente, fignificarinobis li' teram matrem noßram cceleßem liierofi)lymdm,ue' ram fiilicet Ecclefiam.

Probamus igitur eo,quo Sara ancillam perfequU' ta eil modo, f-ccleßam noßram defiélores Jitos infe' Ha^.duiduerö Sarainßmulam^tium eamoccidit? tium uerberduittminimè. Sed nihil m earn grauitu fta,tuifje leg'tmiis,qtidm ipfam utfibi adtterfariam eifi cere,/eu àuiro eijeiendam curare. Hoc autem exempla fanila hatc noßra Hierufalcm quidgrauius mho' fies fuos moliripoteß,quam eos domo expeüerefHoc eil,a communi fanéiorwm cœtu fegregare, eo paäo, quo male ualentes oues à fano grege fiparantur, ne Morbidafida peetts totum corrumpdt ouile. Uecß tterö eodem exemplo aliquidduriusalAdgißraM quoq; in hatreticos ßatuendu/muidetur. Qÿod autem dttinet ad exemplum Gratcorum,qui Pduli(ut diunty gratia Soßhenem uerberarunt, quod quidemexem-plum adbonam infedationis fieciem conflituendam indem aßvrunt ; primümequidemexcisqutero,ait Gr£(orumPudiumbonumfiterit,nccne : amp;pro' bandum

Ittniim ne ßtßcinu!,ciuod cozelo,ne dicJin jùrore impulßperp.ctrdrunt.aaud cnmt Uideo ex qud Eudn^ ^elij pdrtecolligfpoßu,Chriflidnos homines decere, Mt cjuencitidm eæderCfdut propridtnditu defontibui fiipplicium ßumere.Qjiöd fi frilum non probdtur,'tn exemplum iuftd! perfeguutionis perpcrdtn ddducitur^ Sedut tdndem dlicjudndo coneluddmus, iuflitm uexd' iionem, qua Edulus Eeclefiæ hoßts perfcquutus eR, libenter ddmittimus, neq^ edm in[e{ldtionis,fed iußic difcipl'm£ nomine nuncupdmui. Alterdm uero pen Mdgißrdtum his exemplis ßcienddm improbdmust Mq- ut impidm penitus reÿcimus, qu£ Pdulin£ itli mi twnè con/cntitfdc rdtione d fud prorßts diuerfd perd'

iiunc uero ut in uidm recurydt ordtio, Au^ßini locorum ßeriem repetdmus.. Alibi enim dd Aprmgiu fcribens dicit,De uobis quidem dixiffe Apoß : legi- Ad Aprin: mus, quôdnonßne cdttfd glddiumgeflAtis, zx t^ini' Ep:i6o, firiE)eißti5,uindicesineos,quimdlcdgunt. ieddlid “ e{lcdufdprouinci£,dlidellEccleß£. lÜiusterribili-ter gerendd eil ddmimßrdtio: huius dementer com' menddndd efl mdnßiettido.Si dpud iudicem non Chri fiidnum mihi fermo effet, dliter dgerem, nee tdmcn etidm ßc Eccleßlt;e cdußdm deßererem. Et qudntum dd' nuttere digndretur, tnßaremnepdßionesferuorum

DfJ, ^Mif prodeffe debent dd exempld pdtientilt;e, ini' tnicorum fuorum ßdngutne ßxddrentur. Ef ß noüet itcquießcere, inimico dnimo eum reßßere ßtfficdrer. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

,, ell,dlid cottfultdtio. Redorent quidem te pr^cflfie pote/lAtKuidemtts,fed etidmßlium Chrißdttie piet»’^ tdtisd^nofcimiu. Subddtur fublimtds tud, fubddtur ’ fidci tud.Poterdtne cldrius bonuf ifle uir mentent jud aperire, dc diludditM dißinguere qudm diflet lAagi -ftrdtui rdtio mrebuiduilibuf ddtninißrdndid-, dbed, ^ud dd religionem pertinentid funt trdddnddf Rogd~ tnw autein leflorem ut totdm illdtn epi/hl4m,qu^ no adeo longd eH,legere uelit.ibi enim nidnifiße uidebit Auguflinum peßimif etidm, er fcelerdtißimii heere-ticif uitd condondri debere d Chriflidno magiftratu, ex monere,er contefluri, ^um etiamne eorum ment bra mutilentur dpertißime dißfuddere.

Ouæft'Eu* ^it’^Mng:explicdns,Riectdmen confequens eß, ^C'Mar omnis hlt;eretictu,uelfchißndticuf corpora' capui.q. «*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ccleßd feparetur. Multos enim tales portât

Eccleßd, quid non itddeßnduntßlßtatem/ententiie ’ fuæ,ut intentammultitudincmßddnt. Quodßßce' rint,tunc pellantur'Agit (iutuides')de haretids fedb tioßs:ifsinqudm,quicondontbus,dijßutatiombus,ßl feé^ dodrintedeßnfionibus dnimospopuli ad feper-trahunt-Attamennoncomburendos, fed pellettdos cenfet.

Notdndum uero eR Auguflini tempore hdbuiffe Chriflianos Mdgißratummeque credendum eü pium hunc lt;eq^ dtq; doäum uirumignordffe,dnVaulodü-thore/ando hoc inßrumentoutideceretddhtercti-* cosmortemuläandosiQuin Çutputo')legemM.ofd' itdm logerai de oeddendis pfeudoprophetis, cr in

SECTIO SECVNDA. 7® Deumcontumelioßs'quam (quodfdam) nuttquant inlcrpretatM eü de hareticit ocddendu : ficuti nee uUuxantiquorwi^acratione , ac fenfu legem iÜain expo/uit ; recentiortvm ueró ex ijs qui jcripferuntt pauci. Quod autem attinet ad ea Augufiim uerba^ M VETO S TALES porUt Eccleßa, CTC-no-tandum eß,quam bené hodie hoc feruetur ab ijs, qui non folùm manijèfios h^eticos , fed eos etiam qui opimonem juam reünendo neminem docent, omnes demq;ßbiuel mimnwmfujfeilos uexant, ad conßf-fionesadigunt,mirisq;modisexagitant,ac tandem à Magißratibus expeUendos curant.

Scribens contra Ep; Fund: ait, feutre omninoin uos non poßum, quosßcut me ipfum iUo tempre, Cont: Epj itanunedebeo fufinere,(:y tanta patientiauobqcum ntecum egeruntproximi mei, quant in ueßrodogmaterabiofus,cr clt;ecus errarem. Sed ut “ tandem Auguflini teßimonijs modum ac finem impo~ nam, extrema h^ec ainantißima *eius uerba ex eadem Epiß decerpta, ut terminant ac metam fubqciamui. lÜi in uos feulant (inquit) qui nefciunt cant qua labore uerum inueniatur, cr quàm difficile cauean' tur errores.im in uos feuiant,qui nefciunt,quàm ra-rum,cr' arduum fit carnalia phantafmata pùe mentif ferenitate fuperare. lüi in uos feulant ,qui nefciunt, quanta difficultatefanetur oculuf interioris homints, ut poßit mtueri folem fuum: non iftum quem uos colitis coelefli corpore,oculis carneis,o' hominuntyO* fe(oruntgt;filgen{ent}atqi radianteittjfediUtmtdç qua

SECTIO SECVNDA. fcriptum f^,pcr propb; ortuf mihi fol iufliti^tszT de quo diâum eSi i/n Euangelio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lumen ucrum,

quodiBumindtomnem hominem uenientem in hunc Mundum. iUi in uosfieuiant,qui nefciuntquibu^fu' figt;irijs,^ gemitibuf fiat ,ut ex quantulacunq^ parte poßit inteUigi Deuf.PoftremOiiUi in uos feuunt,qui nuUo tali errore decepti funt, quali uos deceptos ub dent.

Sunt etiam in Auguflinifcriptis ciusdem argU' menti plurimi loci:quos,nenimis crefcat oraiiOfCon^ lultomififos fitcimus.

At uero aduerfarij nt Augufl. teflimonicrum dU' thoritatem infi-ingant,af}'erunt,haud ignorare fe,illu • f£pffumeroproDonatißs, cr Circumcelliontbut Vt talcs ^‘^flt;^iilt;^i^i'tgt;ittrcefiiffe,nemortemulâarentur.Verùni mortem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minimeiuftam caufam habuiffe; ^iam ipfe^

merchant metfittetur,nthilnonfuppliciorummcritoscf}e.Pue' rur, non ut feditiofi,ficarij,C!' Chriflianorum homicbgt; hærccici.quot; lt;1^^- (iuapropterpriepoflcrainconcluduntfiiiffeAU' gufi,manfuetudincm. Quamautcmafiirebatinter* cefiionis caufam, ne uidelicet, quafi per marö^rij ft* militudinem uerum fanilorum Martyrium foedare* tur, nuUius efje momenti. Uac enim de caufa neminem unquam CinquiunOlicet morte dignißimum oc* (idioporteret, ne einslanguinemartyrumgiorite, quiiniuftAmpro Chriflo mortem funtperpeßi,detrd: heretur. Adprimum. refiiondeo tot eße probi huiut uiri locos,qui generaliter hereticorum mortem im-probant, ut etiamfi lUiwffiecialia iüa diHa^que ab aduer-

aducrfdrijs utinamd reijciuntur minime dd rem ßce^ ïtnt/dtii fuperc/i tefhmonioru bdbeamiK ad einlt;;cn-tentiam noßrlt;t J^lem de hoe drticulo probandain. Atenimexlocif ijjdem dbddtierfdrijsreieólii multi clttriuf olknditur animi eiti^ djjriiM,ut Erdfmin “ti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/■, q

notauit dicens: an AugtifliniK,(imficarijs Dondtijhi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

uult parcEcjui putat Deigloridm inimicorum fangui ne dehonefinrijjenßjjetßmplicem hiereticum, i^ud-«Kpertinaccmflammésexiirii Quadautemattinct admterceflionnésquam aflvrcbdt caiifam , eodent fbedat: ad eius flilicet animi flruorem hac in re eiia clarius patefliciendum.Pra:terquam quad, baud uerU tife confkst,eadem de caufa ßcinorojts omnibus par^ ci oportere Nam frcinoroßorum fanguine iuße mfli quoq; ficinorofis approbantibus effiifo non ßaciStitr martyruminiußeeffiifus , nec quicquam ex eorunt

' gloria detrahitur, lUt enim non propter fidcm, aut religionis caußa, fed ob admißfa manifeflaria feeler a necantur.At uero Donatiß(ehiefetici,flocciflßiif-fent, mortem forti animo firfan tolerantes fluiU po-terant fßeäantibus offlndiculi caufam prjcbcremon* nuUis enim martyres uideri poterant, atq^ ita mortis flmilitudine fanguine fuo martyrum fanguinem quo' dammodo ßxdaffcnt.Et banc apparet Atigtiß : flufji fententiam.Nifi dicas fatisuißim fliiffe Auguflino ßx datum iri feruorum Dei pafliones,fl,à qiiibus easfu-fbnebatycofdem ipfi perfequuti fùiffent, er quemad-modum ipfi ab inimicis uexabantur, er neci tradc', nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

SECTIO SECVNDA.’ fuilJentiO' occidtndos curaffent, id guod aperte ui' dentur innuere eei uerbd. Ciu^ebrodeffedebentai exempla patientite. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Clua conßderatio nuOumpenitiu locum habert potefl,guum ciuilis inagiflratufcilraomnem priuu' tlt;e ultioniißtjßicionem i« fontes animaduertit. Adde i quod, non una tantitm caufa ab eo adducitur inter' ceßionis fult;e'.quando quidem prieter hanc,quam ad' uerfarij umcam notarunt,plurimas ajfèrt, curhlt;ere' ticos necandos non effecenfeat:Prtmum,utillis dctur reßpifcendiffacium, Nam potis eH Dominus inßr' mamembrafanare, modónenimia impietatepræci' dantur.Deindepropter confcientiam , cr propter Catholicammanfuetudinem cornmendandam» Chri-fliShum ßquidemlAagißratum 4 ßeuitia abhorrere, abßinere decet. Tum etiam quia ßffv ituales In' mus,potius cogitare debemus quomodo poßimus ho minemferuare,quàm quomodopoßimus occidere;er rores enim non hömines funt interficiendi. Pratereit quiadiuerfaeHEccleßtc caufa , àcaufaprouincù: quum hiec terribiliter, iüauerö dementer ßtadmi-tußranda-Poßremo quianuüis bonis in PccleßapU' cet,ß ufq^ ad mortem in quenquam, licet htereticum, feuiatur. Vides igiturnon effe unicam, er iüam quü : dem (utafferunt) nuüius momenti caufam Auguflu niana: intereeßionis. Verumßnt htec parerga: nos fatis habemus ex Augußini diäis eius opinionempa-

■ -làm ßciffe. Ciuamtamenaduerfarij, ut nobis è mani~ ( bus extorqueant,affèrunt,illum, quum primofaißf-

fet homines adßdem coginon debere,fed uim omncnt ucrbo inßrri oportere, pijs dijßutationibua certari, rationibuff af^umentisdent^jexutroq;jadere defumptis répugnantes fuperari, ne uhac timoré coa üos,ßaos Catholicos haberemus, guos prins ueros h^eticos cognouintus : tandem mutate fenten Hypocrfgt; tiam’.uiHum non ucrbiDeiauthoriiate,fed exemplo:. fitn à vio' pquidem Hippociuitaxfua,legumimperialiumtimo lentiaonri readCatholicamunitatemfucratconuerfa. Putabat inftaffir' tttimß)rtaffe,utAitBaßliusM.onlortins,bonusißePa rn ncCalgt; ter ucrè Chri/Hanos ejje,quicunlt;j; Cbriftum ore pro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luth:

ßtcbantur : nee inteÛigcbat in id inalivm fe 'mcidißfef quod priits metueratme ßüos fcilicet Catholicos ha^

tare? Nlt;(i» Tttrearj«« RexC«: ait idem Monfiir:) imperarct,uniuer/a Turcia Euangelimn jhtim ad' tnitteret. R.t proptereae/ßentne omnes corde Euan' gelid,qui Euangeliumoreprofiterenturf Populuf hic labijs me honorât » cor autem êorum longé eß 4 me.

viderai Augußi fidam fuorum ciuium proßßio-tiem;quie tam diudurauit,quàm diu uiolentia,cir poe themetiK.Sednoncofiderabat quàm maluteuflosfit iiuturnitatis metits.Videmus ipfummetAugujheiutc^ Ecclefiam, mi uniuerjam Afiicam non multà pôjl earn feuitiam fubire coadam ^iffëiquam in fuis erga altos approbatione, ueldifiimulationeconfirmauc' rdf. Quum enhnvandali Arriana fide per Gothoru ipifeopos imbuti,eam Africe partem,m qua Augujh

ageidtuiolentamMu fibi fubiecißent , coègerunt Cdtholicos Epifcopos, dut in tdtn religioni'S fvrmdin iurdre,ciu£ ittn ußtdtd erdtfdut E^lefidx relinqucrc. Imo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dird, zx mßtndd in Cdtholicos perpetrd'

runf.dum fuo odio moremgcrentesRdigionis pr^^ textu in iBos fieuirent.Eddem dutem no{le,dud Hippo 4 Vdnddlis obfidebdtur mortuui eß fiiUguß: ut hdbet Vidoris Hijkrid.Simile qnidddmçpergitMonf:) te~ fldtur Socn m Hiß-.trip-. Nimirum eodem tempore, quo innoc: i. Romic cepit Noudtidnos, dlidiq^ iW' probds feélds perfequi, eorumq; Ecclefids dißipdre,

^Tdntddutem erdt in Rom: Epifcopis, diffentien^ tes proftigdndi cupido,ut Vigilius,qui tertius erdt db Agdpeto,quo dutore Cofldntmopoli in htereticos pri mum dtrox pcrfecutio inflitutd eß , fe d lußinidno Imp; dlioqui plurimiim db Epifcopis Iduddto, uinci' ri,crpdrum humdnitertrdâdrt permiferit,eo quód 'm reflitutionem quorunddm profligdtorum htereti-corum confentirenoüet. Sed quemfrudum dcrisiH^ infeddtiojZy fæuitid Ecclefùe genuerit, rei euentut docuit,prlt;efertim m uridnis: qui Cdtholicoru/m ini' pulfudb imperdtoribustdlidperpeßi, deinde fubfc' quentem fult;e pdrtis ïmperdtorem nddi,eddem iterant intulerunt Cdtholicis.Vthoc loco non commémoré quodMdhometes hunc morem dCdtholicis nonitd pridem u^urpdri ceptunt, fldtim in noßros exercmtz itdeo ut iüud m^um d noßris primo indudum in no'

SECTIO SECVNDA. 7? firorimi cäpiuredunddrit, dtq; cosopprejjèrit,ut Periüo euenitdc t^^ro /uo;' Et qudntd Pccleßie dnted fiorcntißim£ cldlt;ic,confiifionc,deß)rmdtione, deud' fldtione, quoi miüium hominum ciede, res ipfd ddhuc hodie loquitur.

En tibifruâiucodfllt;eP.cligionis. AtquiDeutuo-luntdriosßbiexpetitpopulosadquod dperteßgnß' cdturperhonordridyquteMoftprtecepitntdccipcret äb uliro conßrentibiK, non codais,ad l'tbi fanilud' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rium conflruendum,quo inter eos habitaret. Deniq; ß dd fidcm cogi homines poßent,Chrifliis ipfecoègif ßt,zr cogendos docuißet. Cooties uolui congrcgd' repullostuûs,inquit,cr noluifli? tnuitdm Hierofoly-mdm fcrudre non potuit Chrißusmos igtlur Chrißig» fuperdbimuiŸ

Expendeigiturquicunqi legis Augujliniplurimd locd,qult;e fupra citduimus, eisq; ddde,quie proximè, ex Monfipotißlmiimillisdttexuimi^; reâeq; diiudi-cd,utrd dudrum opinionum potiore,firtniore(^ fùn~ damento nixdfiierit:priorfcilicet, quam uerbo Dei, fot^ rdtiombnsß(ltdm-habuit,dn poflerior, quo folo fida^tnanisq; Hipponenßspopiconuerßonis exent' plo perfudfus eum priore commutduit.

Hdnc m dnimos uiolentiam merito déplorai Prdlm:mquiens, Tandem res deduâd eil ad Sophi-flicas contentioneSyArticulorum myriades prorupe-runt. Cluum^ uita nos deßituat-, quumßdesßt m ore, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* •

magis quàm »« animo : quum folida illa faerarum Ut' krdrunt cogmtio nos deßciat : tarnen terroribus hue

tfdigftnm homines ut credent ejuod non creJunt,ut ament quod non amant, cr intel^antquodnon in-teUigunt, l^on poteßeffe fynceram quodcoaSltVM eil,nec Chriflo gratum eß niß quod uoluntarium.

Atuero (inquiuntaduerfarip tametßnonraro totingit pœn£ timoré ßmulatores nonnuÜosfiélosqs Chriflianosfieri-.atiamcnaliqnimagnopere inde pro ficiunt.quorumfalutemplurisficridecet, quàm clt;e» terisfimulandi occaßonem non prtebere. Qjtaplu' resenim, etß principio pauore perdtißmulatores efficiantur, ea tarnen difciplma bonum contrahunt habitum, probiq; tandemChriflianieuadunt. Primii omnium equidem no uideo quomodo is qui non cre^f di^, credereßmulans,credendi habitum contrahere foßit.Hacenimrationepotius ßmulandi, quam ere-dendi contrahet habitu. l^am deaiiu mteriorefidei, non de externis ailibus cotrouerßa eß nobis. Si quit mußeru coneubitu,àgul£ uitio, à latrocinijs ,ab impuris coUoquijs,à conuitijs inDeit perlongit tent' pusabßinuerit,noomninöinuitusßrtaßeh^ceadent fßonteßciendicontrahethabitu.Etinfidelis,noadfi dem, fed adßlfam fidei conßßionem : uel lingua,uel ßäis feepius timor is tantum ui coaâus, non guident credendi, fed credereßtnulandi uitiofum contrahet hdbitum.lmo uerô potiusindignatione motus ßlfita-temfuam indies acrius rctinebit (datura enbn niti' nturinuetitum femper,cuphnusqinegata^ occaßo' nem expeilansfententiafu£ libéré propalandi ; Ad tuectcx ißis libenter artem cdifcerem,qua inter miÜe

SECTIO SECVNDA. 74 Kertercfipifccnüie ß^eciem prie fr fèrentes,uerè con* uerß À fimulAlori^i^ dignofci poßtnt.Si enim negd* uero qucngiMm mortis timoré, äut humant fuppUcif ßrmidine, ßllam doilrmam è mente unquaßinditut etecijfc,fanam dcmq; dmplexumßiiffe,quaratione, t^uibtuueexemplisidmihi probaturißntignoro. In ßila Hipponcnßum coniterßone ex ip^ahiforia id difcriminis agnofcere certè non poffwmiit. Nf$ fctc (ut ßciunt) m medium aßerre oportet patrtvm 'm fi* lios,preceptorum m difcipulos exempla: neß; etiain prlt;£donum,dc ficariorum comparationes,ciui mortis pauore diu à uitijs abfiinentes, paullatim uirtutis ha* bitum contrahant.

tiam prlt;£terquam (luod longé aliud eHad uititU‘ tem ampleüendam à uitijs quomodocun^i abftinere, Cj- adueritatem agnofeendam mcndaciwm orctenu» detefkiri , neq;enimmtelleäuipermdeacuoluntaf continuatis guibusdamaélibus refotmaripotefl , fi «juis huiusmodi exempla dari negauerit, er id i^uod 'm hifee comparationibus ab aduerfaijs fumitur, ßl‘ fum effedixerit, ijuanamratione ipfi contrariwnt nobis perfuadere poterunl. Ego uero potius credide rim , ijuo timoré ciusmodi homines à uitijs déclina* runt,eodemfcmper uirtutisffeciem pr£(efirre. quot;Vt enim bonipeccatu/moderuntuirtutisamore, itamali pcen£fiirmidme,non dicam oderunt, fed potius ca* uent.ltag; non uirtutis, feduirtutemfimulandiabfü* nendo contrahunt habitum^

Hum, aut dijcipulum uerberibw er nùnis, ne dunt probitdtcm , fed neprobitatis qittdem fficciem^qua reéiè mtuenté ßüerc poßit, ueré confeqtà:at contrd, f'^pißimc fub patrum, dc praceptorum acri difciplina probi:dtem,dc uirtutem utcumq^ fimuldn^ tes,folutif compedibiu, frdâdép Çut noftrates diunty feruld,formidme ceffdnte détériorés euaßfje. Præte' red,quid eü/ßecioßus, ey pldußbilius hss humunis exempliSjdc rdtionibus dffinitdtis cum Dei lege, qud Exod: 2f. X, difertè pronuncidt, fe uoluntdrids hoßids- d fuis Pfalaioj. exigere? Atqui , quo pd£io uoluntdrius dppeüdri poterit,quißrmidme impulfus, quod corde non feU' tit,ore profitedtur? çy ex dlieno prtefcripto,non ex dntmi fui infiituto Detw« colere cogdtur? Inferuiant igitur humdnd hicc exempld dd externos mores enten ddndos,ey mulos coèrcendos,ut boni quietè, dc tutà uildin degdnt. interioris dutem hominis reßrmdlio uerbi Dei documcntis, non uiolentid,dc poendrum metu inßitudtur : dctdndemfßirituifdniloperuim dmoris pcrmtUdlurùpfe numq^ folus nolentes 'm uo-lentes commutdre Poteß, Pnecldrè quidem Athd' ndßus hdnc eundé noßrdm de hominibus ddReligio-nemnon cogendis fententidm profiffies inEpiflvld dd folitdr.uitdmdgentesitdferiptumreliquit. Qjtôd fi mhoneßim eß dliquot epifeopos metu codiüos fententidm 'immutdffc,qudntà grduius,foedtusqi iüorum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiicmus,qui quôd hominum câ minime fult;e edufæ con

fidentium inuitos dd mutdtionem fententi£ coege-runtiUd quo^ Didbolus, quid mhil ueri hdbet m fe-

curi et njcid muddens, concutit fires eorum^À quibui rccipitur. Saludtor contra, manfuetus e^. Si ^uis,m-quit-.uelit meleqia^z^ effcdifcipulm meus. Docet^ Je,cum ad quempiam uemt^fton énfhre,fed potius put fare,ac dicere. a peri nuhi foror,mea ffonfa-Cluodfi aperiant,mtrat.Singrauentur,aut noUnt aperire, ab' fcedit.Non enim gladijs,aut iaculis,aut militari manu ucritas priiedicatur,fed fuadendo,et confulendo.Qjta autemibifuadendilibertas^aut confulendiratio, ubi qui contradicitipro merccde aut exiliu/m,aut mortetn

j Ncq; «eró hîc iterum cauillari oportet , ac 'Dei ' utm prattexere, qua homines ad fe trahere connue' uit , ut ex his Chrißi uerbis aduerfarij colli^nt, NEMO potf/? dd me uenire,nift pater, qui me mi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4.

fit,eumtrahatiEtalibi,Siàterraeueâusftcroomncs dd mf trdbdm. Vo/««t enim ab interiore ui,quaDeus, eiusq^filius Chrifhis lefus mentes'noflras imnuitant, fuió; amore, ex ‘etern,e mortis pauore adßdem per'

I trahunt,argumentari, poffe Ecclefîamac Niagißrd' tum,Dcum imitando, ad fidem acuervm ipfius cultu corporea mortis pauore non reâè credentes adigc' re.Mueri qu'ain longé difiat Dei opus mi homintm mentibus ad fidem pertrahendis, fuis inquamillis ar' canis,foliq; fibi bené cogmtis rationibus, ab bominU nMnere,ac potcflate in fontibuspuniendis,ac pexna-rum timoreftagitiofis coèrcendis,exm ordinem co' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

à fceïeribiK dcterrcantur^boniab corum miurijs uitu dicenlur,uii tarnen illa, (ju£ corp^ri adfHbetur,dni' tnuin miniinè cogit Externa ccffdntdntcrnd mdncnt. Os,cr lingua cogitur,ut rcfipuiffeßmulet, cor ante tx mflituto fuo Itbere agit. Ver um non fic j^iritualis Dfz «w,lt;jMd mentes noßrM,(tiam biterdum nolentes ad fe conuertit,?:;^ rapiti Ea enm,fi Deus/ieprorfut uelit,nunciuam non cogit,cr imtmtat, quos cogen-dos,cy ùnmutandosdecrcueribz^ exinde ab interior remutatione,extcriorftiStimconfequitur, qu£ uer^ igt;o,Gr opere oflenditur. l^agißratus autem carnalis violentia nuüum alium lortitur euentum,quàm ut im' proborum ßelerauindicet,probosab eorum ßceleri-biK^utetur. Af nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doólrinam,aut mala patrandt

cuptdincm,ex hominum cordibusextirpare,fandm^ tnentem uicißim ingerere,minimèpotc^.Eion igitur (ongruitdiuinam Deiutm, quahominummentes,fi quando ipß placuerikad fe colendumamanter cogit^ in exemplum Ulagißratibus proponere: nam quan-tumlibet infaniant,diuino ffiritu ceffante, que in ne^ quiequam impartiri conantur,humanam uoluntatent nunquamimmutabunt. Qt(idergoeRcurIfcciofant quoq; fuam dißinäionein aßerant inter ßmpliccnt er tyrannicamuiolentiam, er iuflamac légitimant animaduerßonem^ Répétant enim,ß libet, er incul' cent,Augußino etiamÇutßciunty autbore, bominS confeientias cogi poffe-, ad malamcertèhominismeti tem in bonam conuertendam tarn ualcbil légitima po^ tißüfiCtiuß^animaduerßo.quämßntplcX) er tyra»

SECTIO SECVNDA. 7« uiolenlid.ApoßiPdul.non dixitquum dodrùtlt;e uerbo egriM quo udluerK, mortis poßmodum dut panar urn timoré cuts uoluntdtem cogito, fed deuitd' toihocidem eß,quod,eum non cogito. Sciebdtenint Apoß: banc in humdndm uolentdtem uiolentiam dlt;i Dcitm, nonad hominespertinere. Atenim iterum infurgunt, zy inquiunt, Chrtßidnumpopulivm,td-meifi uoluntdriè Deum eolere oportet, quamdudum tarnen m cdrne uerfatur aliquo feuer itdtis rigore W' dtgere,ut ex non uoluntdrio uoluntarius efficidtur. Ad hoe dutem probandum iterum dfferunt, tAdgi-ßratuwm,priecfptorum , dc pdtrum exemplum, qui filios,difcipulos,ßbiqi fubditos populos iußd ddhibi' tddifciplmd ex improbis probos efficiunt. Sed^m • oflendimus,qudnli ßnt ponderis huiusmodi exempta ad eorum fententiâ probdndam munc uerà addimus, nos iuflum Eccleß^, feuerdmq^ difciplmam, ubi ed opusfùerit, haudqudqud)nreiicere.'Verùm,lfiritud' lem Eccleßte ßindionem efße banc non ciuilis potC' flùtisafjirmdmus,neq; dliquofupplicio capitdli pra^ ferttm,tn[ontes de quibus agimusanimaduerti poffe contendimus. Ed enim rdtione nec pdter filios,nec Mdgiflrr difeipulos,nec Mdgißrdtus ßbi fubieóhs,-neq; demum uerbi minifler hlt;ereticos ex non uolun' tdrijsuoluntdriosredderepoffunt : humdn^e enint cunâæ operdtiones morte interueniente terminaturi Ad fummdm ex prddiélis fdtis conßut,^^ non uolun^ tarium uoluntariu ui fieri non pojfe, cr,quod confe-quens e^^aduerfariorum fimlitudines ad propofitant

mdteridm minime ßceref Udélenui quad dttînet dd Augußini fententia inutdtionem, à non cogendit ad cogëdos homines ddfide dixififffufificidt. Sedfiint prietered qui dicdnt, qudtn elidm olim hdbuit de non oceidendii hicreticis opinionem,retrdildlfe,dc repu-diafJe.Aftego quum ItbeRum luum,qui Retrdâdt: in- ' fcribiturnuperperlegerim, mhildliudhuiusdrgU' ' menti ineoreperi,qudmuerbdi/nfrdfcriptd.

•i'ta. 50. Dondti : 1» ^«orjwn primo libro dixinon mihi pldcere ulliui feculdris poteflutis impetu fchifindti-cos dd communionem uiolenter drüdri. Et «erè tune

„ mihinon pldcebdt. Quid nondum expertui erdm uel^udntum mdli eorum duderet impunttds: uel qudn turn eis sn melius mutdndis confirre pojjet diligenM dißipimd;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

S ed uerbis iflis retrdüdntur ne, dc repudidntur 15. ' loei quosfitpra notduimus,dlijq-,quos breuitdtis cdu^ fd omifimus,quibüs tdnto dmmi firuore fedb hiereti' eorum morte dbhorrere mdnififtè decldrdt? Ulinimè fdne. Sedutcldrius intclligdmus,qudm opinionem Schifma uerbis illis detefietur,z:r dbneget, expendendd nobis quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occurritfchifindtKUocdbuli notio- Eliigitur'X!^s^‘»

Ldtinis (epdrdtio,fiue diuifio. Qudpropter, ut non QuæQ-Eu: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßhi[md httrefîm hdbet,itd nee femper h^rc' j

Id quod dpertè demonftrdt idem Auguft:quwn dit, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SchilmdticidutemdbhcereticisdiflantiQuum Schis- .1

ruptd focictM.Et alibi, Htrefis efldiuerfa {cquentiu ConnCrc: fcéiai Schilina ^iero eadem frejuentium feparatio.

iianc dijjvrcntiam probè notauit lo.Calu.dicens, unde mtcr hxrcticum, cr Scbifmaticum hocdifcrimi-nisponit A uguß: quèdilliquidcmßlßsdogmatibus iiß.^fcap.» fidellynceritatcin corrumpant, hi aillent intcrdum ged;;. etiain m ßdei fimilitudi le focietatis uinculum difi rimpant.

Accidit igilttr d iit fa-pe uijum eß) in aliqua EC' clefia hare fis ejfi, fid in Schifmata non erumpere: hodieq^ non raro uidemiis in eadem Ecclcfia finten-tiarum diiterfiiatem ejje , neq; propterea focietatis uinculum difrumpi, a t rurfus euenit aliquando, ut £ cclefia aliqua dodrinee unitatem rctineat,aliis de catißis, bifiriam mterdum confiindatur-.ut de Ec-clefiie Rom: hifloricis Ecclcfiaflicis authoribus legigt; tur, quam trifiriam quoq^ aliquando fitffam effi,ter nosq^ Pontihabuiffi compertü c^.Non raro etia fu-perioribus ficulis contigit,hærefis cü Schifmatc iun dias fiiiffi-.ut uidere eß inDonatiflis,qui fua doilrtn£ 4 Caiholica diuerjadiabolicu Schi/ma coiunxerant, àCatholicisdefiifientes,figt;ecialesq^fibi Ecclelias,ct Hæc vcrc Epifioposinflituentes, Catholicosq; omnes non do-hxrecicos drina foliim uexantes,fid armis infedlantes, omniq; civiliglagt; iniuriarumgencreafficicntes. Hoc autem Schifmalis 9^ ”5^ genufilludeR, de quo Augufiidixit , facrilcgium^°^^^*^^'^''‘* Schifmatis omnia fielera fupergreditur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p “

Pius igitur uir ifle perpetuö cenfuit hareticos, tu ■ ntultui,((c fiditiones non mouentes, nec Schismata

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitcienUSi

ßcientes,tolcrdndos ef]c,docendos,cic monend0S,nee uüo modo morte mulà^tndos:tumj^t refîpîfcendif^a-tium illii ddretur,tumueri, neddfchmndtdprouo' cdrentar: lt;i ^HifcK'S^MdwIwnJdfcfcorrcTrt: bis uerbii oflendit.

Hoc dutem freit [dnitdfpdcii, ut ejuum diutiui dlù qud obfeuriord cjuieruntur , Oquot; propter inueniendi diffieultdtem diitcrfds pdriunt in fr-dternd difreptdtio' nefententidi , donee dd uerum liquidum peruemd-tur t uinculum permdnedt umtdlis^ne in pdrte prlt;e' cifrremdncdt infdndbile\uulntK erroris El idco plerumq; doüoribui minu^ dliquid reueldtur , ut eorum pdtiens er humilis ÇhdritM , in qud fru~ ä%mdior e/l, eomprobetur ; uclquomodo tenednt umtdtem , quuminrebufobfrurioribwsdiuerfrfen' tiunt:uel quomodo deeipidntueritdtem,quum eontnt id quodfrnticbdntdeeldrdtumcIJeeognofcunt. Ne^ rum tdmetfi ddeo qcriter fchifmdcd deteftibdtur , ni^ bilominuf oUm fenfit,non folumpuros hlt;eretieos effe frrendos, fed ne Sehifmdtieos quidemipfos feeuldris potefhtis impetu ddeo mmiinioncm uiolenter drUdn* dos. El hlt;ee opinio eü,qudm loeo iüo retrdädt, non autem,dehd:rcticKnon oecidendisfententidm. Qu,d quidem fi Retrdadre,de refiüerc uoluiffetfiocdutiq^ omijtd ibi recenferet, quibus frdm hdne fententidm pdtefieerdt: quemddmodum totoillo Rctrdildtionu li bro femper diligenttßime freit, uel difertis fdltem uer bis pronuntidret, fe nwUisferiptorumfuorum locis »Um hxreticos tto/t occidettdos cenfuiffr} Nune duié

SECTIO SECVNDA. 78 igt;tic,autilla riitionepcrfuiifwm,(ilitcr [entire. Kctra^ ilatigitur non de hlt;ereticis non occidendts opinion^, fed de Schi/matief! ad unionem non cogendu[enten' tiam. Qjiam ad rem eum impulerat,tum ßtl[lt;e,ac fifl£ Kipponenfîtvm conuerfionis[uperim narratu excm' plwn,tum uerô mfiftA, immanis^; Donatiflarum ra~ bies-.ciuinon[olùmdoilrina [ua uniucrfam Africam implebant, fedetiam Qutdiximiu') [celeratèJàilit Catholicos diuexabant , omntfàriam contumelijst iniurijs,ac aedibus in[edantes:iit in hiftorijs habetur. A f cfùmfîretraélatio iüa htereticos quoej;, ne dum Schi[maticos ampleâeretur, qu^nam, ob[ecro,eit(s Uerba ibi leguntur,quæ uitn hifretico infèrendam ad mortem u[q^ extendi po [Je déclarent? Duobus nomi' nibus mouetur a ugufti (itt ip[emet tcftatur)dd^ri' tnam[ententiam repudiandam. Primùm,qtna nondii expertus fùcrat,inquit, quantum mali ajfcrre pojfcl eortvm audax impunitus-, (.hîc autem uidetur auda-ciam eorum impunem effe noüeattamen de morte verbumnullum^ rgt;e'inde,quodneqietiam expertut fùerat, quantum eis mutandis confèrrcpo[[etdiligcit tiadi[cipliniie. Sedquanamdi[crip’inaadhiberipo' teratad eos immutandos? Mors lvrta[Je?'Muta[[et eos hæcfanèjfedèuiuisin mortuoster non[olùmadEc-clefiam non ^ggr^g^jpt,[ed à Mundo penitus [egre^’ gd[]et,Si igitur animaducrfio^ac difeiplina quam in fchismaticos adhiberi cupiebat Auguß ; eô IfcHa* tat,ut ad Eccleß^ communionem cogerentur, opor.gt; tcbatanimaduerfionem t acdifciplinamtalemeffe,

.f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu^

SECTIO SECVNDA guæ d uiuii eos non fepurdret. Alioijui adhibitd uio^ lentid Augußini optatis non rcjbondißßct. Nelt;j; nero in ctM fcriptis unicum uerbum mScnies , quopoß mutdtAm ctiamdenon cogendo ßcntentum, h^rctici Eraf in nbsp;nbsp;nbsp;mortem probare contendat: fed coèrtionein tantum.

Super er: idquodprobeanimaduertitEraßmu^.aßerens, Alt' Bedæ, gußinum multis ußim drgimentisßiifß:,quibiK uidc' retur eum fentire,Turcos,er ludieosadßdemmortis terrore eogidebere,fide fupplicio capitis interpre^ temur. Vei um hoc non fentirc Auguß: drguit,quod ait,docilcs t reuocandos, indocilesprimiim metu cogendos,moxdocendos. Exempliemqi addic Pauli proßrdti,moxad Ananiam ire iußi. Er fubdit,quis docet inlerßäosi quis erigitoccifosiSedßquis Au-gußinum fententiam fuam de hæreticis morte non tnulâandis loco iîlo minimè retradaßi mamßße de-prehendere uelit,légat eins Epißolam. L. lt;t(i Eonifà' tium conferiptam poß prioris infiituti fui mutationêi in qua ex proßffo ^git de htereticorum correüione: rationem reddens conßlij fui 'm poflerioris jententite dffêrtione.lbi autem de morte uerbum nullum. Q«iM imo ab cd abhorrcrcaperte perfficitur , quum ait, Hiercfes enim,er fcandald ßiturapr^didafunt, ut inter 'mimicos erudtamur,ac ßc er fides, er diledio noßra poßit effe probatior Eides utiq^, ne ab eis de^ cipiamur, dilefiio autem,ut ctiam ipfis corrigendu quantum pofiumus confulamus: non folùm inftantes, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne mfirmis noceant,atq; ut ab errore ncfiirio hbereit

SECTIO SECVNDA. 79 fenfum,c^ intcUigant fcriptur^. Sed multo dpertiut quum eadern Epißola fcribit,poß horrendam cedent Maximiani cuiu/dim Epifcopi Vdgienfis legem coti' traDonettißMßiiffepromulgdtdm: hocinquiensß' âum efféyUt tdntee immdnitdtif htercßs DondtiflzrUt cui crudeliut par ci uidebdtur nbsp;nbsp;quàm ip fd ßeuiebdt,

non tdntùm uiolentd efjè, fed omnino effe nonßne-retur 'tmpunè:non tdmen fupplicio cdpitdli, propter ferudnddm etidm circd indignos mdnfuctudinë Chri^ fiidndm:ledpecunidrij5ddmnis propoßtis,^^ in Epi' fcopos,uel lAinißros eorum exilio eonflituto. Hdnc uero legem cr priorifute opinioni contrdridm, zy poßerioriconfentdnedm ßdjß ex ipfo contextuli' ‘ quido dppdret.

Ad Vinc:quoq^ fcribens,cum quo poß printiefbn' tentite mutdtionem dgit de hæreticorum correâio' Vin-« ne,cdpitis fuppliciumdpertèuideturdeteßnri; Ciuis cent:ep:43. enim noßrümtinquit, quit ueßrüm non Iduddt leges ablmperdtoribus Idtds dduerfusfdcrißcidpdgdno' rum{ Et certè longé ibi pccnd feuerior conjlitutd eH lUiuf quippé impietdtii cdpitdle fupplicium eR. De uobisdutemcorripiendis dtq^ coèrcendis hdbitd ratio cÂ, quopotiusddmonereminidberroredifcedc-re^quamprofcelerepumremini. EtddeundemtAlif dicunt,inquit,Nefciebdmus htc effeueritdtem,nec ea difcereuolebdmus : fednosddedmcognofcenddtn metusßcit intentas, quo timuimus neßrteßne uBis rerumlt;eterndrumlucris, ddmnorerumtemporaliu • ' ftrirenwr, C^eierumadeà nihil tune temporis tentai

tum f/J de occidendb tam immanibiu belbif, ut (fuu/m frimum cdiâum tJldcedonij (ut EraßputaOpr^/tdii uerbiiddeo umbiguis effet propo/ftum, ut hiercticu uidcrelur mortem mimtarùnift reppifcerent,Augiißi iBum diligenter ddmonuerit, nequentjuam interpee-' rct : quum hoc iiu ne ex Cieftreis conßitutiomhui quidem haberettldudatq; eum quadpoßeriore ediäo uerborum ambiguitutem explicuijfet,

Idin cxprædiilif fdtK conflut, dc perflicuum effe potefl, dn Augufli feriptd dbdducrfdrijs, dnpotius .i Ho6ß flcidnt,quummdn(flflèdppdredt, eum mtutdtd etidinpriore [ententid, er uim h^reticiiflhismdticis ftcienddm probdtite, nihilominuf capitis in eos fup -plicium improbdjfe- Ex cuiuf etidm dibits dpcrtè col li^tur Ctefdreds leges,qudrum ßrmidine Dondtiflje eo non improbdnte dd ftdem cogebdntur, non cdpi-idles,fed pecunidrids,er extlqßijfe. Eant »««c,cr Auguflinum (Ji opus eü) lt;tnoftris cdlumnijs defltt' ddt.

Qtii tdmen non eo refpicimus,ut difciplindm omnê ab Ecclefld expeüere,er excomnuinicdtionemquo' que ipfdm dbolere moUdmur : neq^ etidm,ut confli' fdin do{lrin£,flilforumqi dogmdtum UbertdtemfiMd* ticorumq^ jjirituü licentidm,er impunitdteminedtn introducereflutudmusinec tdnd€m,ut Vdgiflrdtui le^ gitimdm religionis curdm,iuflumq^ in mdlosdnimdd' uerflonem extorquedmus-.qtKe omntd nobis non nü' ttus impudenter,qudm flilfö ddfcribere non obfture fint dufi:fed eo tdntumut JteuitMmodu impondmin,

SECTIO SECVNDA. Sa fdnguinemiji ßflAmiK,reUgionem deniq^ igne,ßrroc^ mimmètritâMditm,quàcidpernosfieripoßit nbsp;nbsp;pijs

otnnibiK perßadcdfhM. Modo tarnen hicreticorum fiiélaàreligione'mfeditionesnonprorumpant: itt' definier populos orianturnouarumrerummotuf, donünatutim mutationes, hominum ciedes, uulnera, uerbera,fiupra, latroc'mia,inccndia,miurilt;e,contU' meli£, atq; id genus alia, publicatn pacem,ac trän' quiüitatcmperturbantia : quibus m rebus, publicam maieflatem l£dentibus,hominu‘mqs uitam, dignitate, autfiubflintias petentibus,ciuilisgladijfeueritatent exeridecet,corrupt£ mentis errore in corrupU uo-luntatis ßcinus erumpente.

Sediamad Chryfoß: ueniamus: quiprimùm,fe^' Chryfoft: monede Anath : Dogmata 'impia,mquit, crqu£ Sermtdc ab h£reticisprofiâa funt,arguere, çy anathemati' Anath; zare oportet. Uominibusautem pareendfvm,etpro faluteeorum orandum.Sed negrauetur,qu£fo, piut ledor fermonem iüwm percurrere. Videbit enim ni^ hil aliud in eo agere Chryfi)ftomum,quàin ut uerbi Dei tninißros ab heretic is licet pr£fi-adè ueritati re^ fifîentibus ultimo anathemate f^iendis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifio

penitus feparandis deterreat: quanto igiturmagisab eisdem occidendis homines dcterrere uoluit.Ait enim inter c£tera. Zradificut alienum ab Apoflolica tra-ditione,cr fi quidem hoc boni confulere uoluerit ho mo,quipiuserroreinueduserat, iuxtauocempro' phet£ ille uiuet uita,et tu animam tuam liberabii.

eontellirr,ncreM fim,tantum cum longdnimitdte o* fiMuitatCiUtnednimiim eiitt de manu tua index requi-rdt.lie odio habcM, ne auerferiifhe perfequaris, fed fynceram (y ucram ergd CM» oflende Charitatem. otn:in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur abeuntes coHigdmM ediDO'

at.47.ca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dHff M prohibet, ne fine firntil cum zizdnijs

herbdmiriticieueüdnt : Quaddicebdt,utbelld,lt;y e^ußonem fdngumis prohiberet. Ndm ß trucidaren' tiir hicreticijdbfq; fadere pacis,dtq; inducijs beüum et bi infirretur Duabus igitur rationibus probibuit. Altéra quiafrumentis nonnihil nocerent-.altera, quia niß fanarentur extrema fupplicia non euaderent. QUdre ß puniri eos uultis, çy frumentis nequaquani . ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;officere,opportunitds temporis congrua expcéianda

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uobis eR.Cijiidautem eli,quödcradicabitisßmulcu

tis,inquit,neceße eil,quum hserelicos trucidatis,multos faniiorum 'mterimere: dut quia ab ipßszizdniis multa commutata , infrumenticonditionemjeipfa conuerterent.Si ergoprauenienteseuclletis, eafru-tnenla deperibunt,qult;e ù commutatis zizdnijs proue-nirent.l^onprohibetautcm conciliabula ha:reiicoru dißipare^ora obßruerc, libertatem loquendiconci-dere; uerùm intcrßcere,ac trucidare.

En,ut ßmpliciter pius ifleuir,(y feripturarum pe ritißimus Dotnim parabolam ziZ‘iniorum interpre-tans, dit, camha:reticosnontrucidandoscdocere:

• huiusq-fententiieudridscaufdsafiTrt.yerùmne quis fujpicareiur hiereticts prorfus impunem libertatem

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfec/4rit«wK)M quid fiterit 'mfCdujd,cur fdn£iui iUe uir^

i ficerit,nchil cB cur eddemfaepiM inculcemics. Solum autemledoremmonemuiputquieibiddduximuccum

t Chrißoß; uerbii prudenter confirdt:dc proinde iu' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

d. dicet,dneiuf interdiflumdcnontruciddndis hterc^ Î nbsp;nbsp;nbsp;cis generdliter,dutßgt;ecidlttcr dccipi debedt ; id quod

expoflremis huius loci uerbis manißße percipiet; quibusdjjerit,cosoccidid Domino omnino uetdri.

4 li modi aßvüi,ßcHt hicqui morbo labordnt, çy cor' Gen'x't (/ pordlibus oculis cdcutiunt. llli enim ob oculorum

fuorum inßrmitdfemfoUs lucem £gre ßrunt, cr oh a nbsp;nbsp;dduerfdm corporisudlctudhicm eiidm optimos fdlu-

; tdntes, cr mentis oculis cdpti, lumen ueritdtis mtenti e df^icere nonpoffunt. idcirco noßro ßingentes munc' •/ - re,mAnus eis porrigdmusnudgiidq; eis jndnfuetudme

•:. loqudmur. tidm er bcdtus Pdulus itd nos ddmonuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

is dicens, ut ht mdnfuetudine erudidntur dduerfdrij, (i it fèrtedet eis Deuspoenitentidm in dgnitionem ueritd-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M X

emergitnt è Uqueo rgt;iiiboU,captidb ipfo in il-liiK uolunMetn. vides quomodo Herbis dedarduit^ quidqutift ebrietate obruti ßnt ? Nam quoddicit, Emergant oflenditquodinprofundottliquomcrft fint.Et iterum,Cdpli, inquit,d Diabolo : quaft dice^ retdaqueis irretiii funt.Vndc CT gemina nobis matt' fuetudme opus eH,cr longaninütate, ut poßimus eos eripere,ç^ educere è laqueis Diaboli. Dicamus igi' tur cis,Emergite, ZJ refipifcite póulijjier. aßiicite Iwmeniuftitite^cc.

AtpoftrcmushicChryfofl: locus, ob compara-ContÆp: ^ionem ab eo aüatam haretici cum C£co,impellit me, Parm;lib;i utalium Auguß-, locum eiusdem argumenlißubij-Non dicit, ci^m:qui quidem dequibusdamharcticisait^Nonne Nolunt, iflipalpant in meridie,quaß in media nodc^ Cijtod fed No 11 qMic/fz» omnium hlt;ereticorum ed,quirein marußßiß poffunt. ßmi ist luce omnium gentium conflitutam uidere no Non ergo poßuntAtaq^uide quam diuerfafitab aduerfarioru opinione Chryß)ß:et Auguß:fententia. llli enim een-ri], ea fent,(mö aireuerant,h£reticos fcienteracuoluntariè peccare,hiautemeoslt;egrotis,ctecis, acebrijscom-parant,exquoignaro5,acdeceptos aDiabolo conßi tuunt.

nominispr£pollentdignitate) autexilio, autdefertis locistenentur,iubeasadfedesfuasreuerti : utubiq; grata libertas ßt,cr iucunda latitia.Et inßrius,Deut . cogni'

SECTIO SECV^DA. Sz co^uitioncmfui docuil potiM,qudnt exegit, cr opegt; xutioncm calcfiuiÿ udntiratione pr^ceptii fuis coiw eiliMs uuthoriUttm, coudant confitendife aljierna-tui cd uoluntdtcm. Si ad fidem ueram ißiusmodi iut adhiberetur. epifcopalis dodrina obuiam pergeret, dicerel^ifDeus uniuer/itatis Deut ed : obfetjuio non eget necejfario; non requirit coadam conßßionem. ISlonfiUcndus cd,fed promerenduf. Hoßra potiuit quantfuacaufaueneranduscd. lionpoffumnifiuo' * Icntent accipcre.ntf orantent audire, miß profitentê fignare. Etpaullopöfl,Qttidißiided, inquit,quôd facerdotes timere Deum uinculis coguntur , panif iubcntur,carceribits contmentur, plebs in eußodiant catenati ordinis conßridadiffonitur, uirgmes tti*' dantur ad poenant,z^c. E? rfhfcijAcpnwzlm nüfereri licet,ait, noftræ tetatislaborem,cr prielentiivm tem^ Hil’contr» porum ßultas opiniones congentifcere,quibut patra Auxent: ctnari Deo humanacreduntur; zT^idtuendam Chri- Arianum. /h Eccleßant ambitione feculari laboratur. Oro uos a Epifcopi Cqtii hoeuoseffe creditis’) quibut nant fuf- u fragijsadprtedicandum Euangclium Apoßoli ufi (c funti Quibusädiutipotcßatibua Chrißum pr£dici' runti An ne aliquantßbia/fumpferuntepalatiodignitatem ? hymnum Deom car cere inter catenas, o' P°ß ßdgeUa cantantes: Edidisqk regqs Paulus, quunt in Theatro j^edaculum ipfe effet, Chriflo Eccleßant congregabatiNerone (credo) fe,aut'Veffaßano, • dut Dedo patroe'mantibus tuebatur: quorum in nos odijs conßßio diuinie pritdicationis floruit, lüi nM'

ntt,dt(j;opcrc fc die Utes, tntrd COC ndcula,leer ctdc^; eoèuntes,uicos,er cdfltlla,gentc5^lirè omnes terra, ac mari,contrajenattnconlultii , er Regum ediäa peragrantes,claue5 (,credo)cœlorum non habebanti At non. fetum DeiuirtiKcontraodiabumanapor-rexit,quum tanto magii Chrißus pr^dicarctur^guan to magis prædicari inbibereturf At nunc (prob dO' Tintiez diuinain fident juÇfragia terrend commendant, ve°adn Ec uirtutis ju£ Chrißus,dumambitio nomini[uo ckfia civi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'TerretexilijSy ercarcenbut

lis potcfta^ Ecclefioycrediqi fibi cogitdpt£ extlijSyer carceribm tis in rebus nbsp;nbsp;lt;t^^àita. Pendet ad dignationem comnutmcanliam,

plorandæ. ja^frdotes, t]U£ (iigatts eü facerdetibiapropagata. Idquod nbsp;nbsp;Diligi fegloriatiirdmundoyCiu^CbrifliejJenonpo-

Hilarius. 'Vcnïmaduerfariinon tninm Hilarijauthoritate, ^uàm A uguflini npbis infringere conantur : aiuntq;, inflitutifuinon fiftße, uimmbareticosinfèrendam prohibere; fed fui temporis Epifeoposobiurgare; qmfuiofficifoblttiy fobs principum armis aduerftu hæreticos certarcnt:er in boc unum quod agebat in' tentum,zelo pietatK abreptu, longius quàm par erat progreffu/tn ftnffe. a t piget me tamfriuolis rcßllen-dis temp us ter ere. Nam primiim oportuerat,quod di^ cunt HiUrif inflitutum ^iffe, teflimonijs exHifhria • ipfa petitis comprobarc. Pr!eterea,effittijt neiUefor-taßis extempore,er inconfultè uerba ilia diff utandi oblata occafione,quo feepeßt,ut ira, umeendiq; cu^

SECTIO SECVNDA.quot;' pidine mfldmindtiMdgt;uducrbd,ac jententiM uerüati. non coh£rentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An non potitif caUmOf

fcddtoq; animo ea cdida,mancntefibi temporis tio,antcquam ea in publicum daret cafligandi, qu£qj parumfcitè fcrip/i/fetexpurgandii Minime credent dum cü,egregium bunc uirugt;»,rclidaßhi fua rele^ gendi,ac diligenter examinandi commoditate, cor^ rupta/uiffe cditurum,i/ßqj uerbis fordidatas, qu£ fibi indignalione, pr£po/kroq; zdo impulfo è cerebro erupificnt, fan£q; dodrin£ prorfus aditerfarentur. Sed quid ego in bis longius b£rco ƒ Ad eins deniq; fcripta ledorcm aüego: fx f M iud'icdturum,an dper^ te,nulldq; ddhibitd diflinilione ftatudt, Deum uolufi' tariam, non coaddm confißionem 4 nobis exigera er an idolentiam omnem generaliterdeteßetur,nuil4 ’ prorfus adbibitd dijtinfiionc,aiit cxceptione,qu£ ho' minibus ad fidem adigendis infiratur. Quocirca ex eorum propofitione,qua flatuunt Hilarium Epifco' pos obiurgandigratiaeafcripfijfie’quiquidemuerbi gladio poßhabito folis principum armis cum h£re-ticis decer tarent mon concluditur eum non uetare,dc detefiii,riuimomnemyqu£ad hominum confeientias ad ßde cogendasafièratun ciuilisq; potcßamp;tisuim in religione non mplorandamaffirmare. Qu£ quidem tarn manififta in eins feriptis apparent, quàm qutc nanififlißima.

üunc uero üieronymi teßimonia aggyediamurt Hi'crn'n qui Matth; uerba explicans, SINITE ea crefeere Mauij. ufyi ad me/Jem, hicreticoi ^Mod eorum crimen non

perinde dc ddulterorum, crßrmcdforum mdnißßü fitfirendos, non occidendos dpÿrtè mterpretari lù' detur, cr in parabola iüd expltcdndd cum a uguft:

noudddturfdriorüinterpretdtione; librodutë tertio aduerfui Peldgidnos [ub Attici perfond ditfe hareti' CCS non dccufare:quid Apoßolut eum docedt hueretù cumpoß unam, zx fecundam correptionem uitdre non dccufdre. yidednt igitur noßri hæreticorum dd mdgißrdtum deldtores quid dgdnt, zy dd banc Pduli ddmonitionem, Hieronymici}interpretdtionemdli-qudndorefîpifcdnt.

Ia.in Ofeaf. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qleam t.cdp: inquitiqui 'm Chrißum *

' t^dëlii rdmis,zy priori populo qui proieüiK e^l, populus meuf quidfidter tuus eü, üquot; mijericordiam . confecutd,quidforortudc^l. Qjtumen'mtintrduerit 1 plenitudogentium, tuncomniilfrdelfdluuifiet.lîoc idem nobis priecipttur,ne htereticos perntm deßgt;erelt; tnus,fedprouocemusddpaenitentidm, cr iüorum fdf lutem germdnitdtis optemus dfjèéiu. VerùmquomO' do dici poterit de hitretici fdlute non deßierdref quo pdâo ddpaenitentiam ewmprouocdbit ƒ qud tdndent rdtione eiut fdlutem optdre oflendet is, qui lAdgißrd' tui necdndwn trddet,[eu quouisdeniq; modo mortent iUi mdchindbituri

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hieronymus cenfuerit,probèexplicdt'm commem'm i

SECTIO SECVNDA. 84 nos fufcitcmuràDomino, çr htec nobisdetur fgt;ote~ fias,ut nec duruny «fc lt;trgf«tuwi uelimus eloquen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

tilt;e,cr fipienlilt;ejeculdrK,fedfiUos htereticorum,0’ omnium qui decepti funt ,intc9fiâimus fagittis j^iri' tudlibui id eil tefiimonijs fcripturdrum, (S' qui Idile nutriunlur erroris dbfqi uUa mifericordia truciden' tur, ul dementi crudelitdte perednt,Qrc.

Cypridnus dutem fdnüißimus Mdrtyr dixit, J^dm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tlfiuidentur inEcdefidefie'Zizdnid,nontdmen m- Cypr: PP' pcdiri debet dut fides, dutchdritdsnoftrd,utquontdm Ud:3. EF* 'Zizànideffe mEcdrfidcernimus , ipfi de Écclefid. receddmus.tJobis imô Idbordndum eil,ut fiumentum efiepofiimus: utquum ceperit fiumentum dominicis borreis condi,fiudum pro opère nofiro, cr Idijfre cdpidmus.Apoft: tnEpift; fuddicit,in domodutent mdgnd non folùmudfd funtdured, cr drgented,fcd crligned,^fi(lilid:e^qult;eddm quidem honordtd, quteddm uerô inhonordtd. Nos^operdm demus,ey qudntum poffimus ldboremus,ut uds dureum,dutdr‘ genteum fimus. nbsp;nbsp;C^tterum fiâilid udfd confimgere

Domino foliconcefiumeil: cuicruirgd firrcdddta eil,Eff'enonpotefigt;ndiorDomino fuoferuus ; nec quisqudmpbi quod foli filio Pdter tribuit uendicdre fe putet.Sed quid Ldddntiusf

Noncfl optts,ditiüe, ui, er miurid-,quidreligio . a. 11,. eogi nonpoteftiuerbispotius, quàmuerberibus res tigenddeà:utfituoluntds. Dijb-'mgdnt tuiemingt' iMoriwn fuorum. Sirdtio eorum uerd eA, dffirdtur:

cr(d'mtif,ficut nef^iiicntibui c^uidem cedimui, Inti' tentur nos, dut rationem rei totius^pondnt. Nos c»/w Ito iüicimusÇutifift obieóïant')(eddocemus,pro-idmiis,ofltndmus. nemo d nobis retinetur inui tus. Iniitilise^l cnim Dco,lt;]uideuotioneacfideedret. Et tarnen nemo difcedit ipfa ucritdte retmente.Et infi riiK,Scidntigiturucl ex boe ipfo tjudntum interfit in ter uerumtC^x jUIwnf.qudndo ipfi , qui fint cloquen' tes,pcrfidderenonpofiunt : imperitidcrudespofi fint;quid res ipfi,cr ueritds loquitur. C^uid ergo fi' uiunt^utfiultitidinfidin, dumminuereuolunt, dugt; gednti Longediuerfi fint cdrtüficind , er pietds. Nec potf/î dut ucritM cum ui, dut iuflitLt cum crude' litd^f coniungi.liem pduüö pöfi, Sentiunt enim mhil effe in rebus bumdnis rcligione pr^Jhntius, edmq; firnntd uioporteredefindi. Sed ut in ipfi religione, fic 'm definfionisgenercfiilluntur.rtcfindendd enim religio eR,non occid,endo,fed monendo. Sic habent quidam codices moriendo :non feuitid, fed pdtientid: fion fcclcre,fcdfidc.}t}denim mdlorum fint, hæc bo-fiorum.Et neceffe eil bonum 'm rcligioneuerfiri, no malum, tiamfi finguinc,fi tormentis , fimalo reli' gionem de finder e uelis, iam non defindetur illd,fid polluetur,dtq; uiolabitur. Nihil c/l enim tarn uolun^ tdrium,qudm religio , 'mqudfi animus facrificantis duerlus cil,idm fibldtd,idm tiuUa eü-Keila igitur ratio eil,ut religionem pdtientid,uel morte defindas, 'm qua fides conferuata, er ipfi Deo grata eil, erreli' gioni addit authoritdtem.

' Atenim dd Laéïitntij duthoritiitem cddem frrè ob' ijfiunt nobis ddu^farij,qn£adliildriffcriptdobie' cêre.Dicunten'm,cjUdmLdâ;dgit cdufam longe d, noßrd eßediuerfdin : qudndoqiudemillcin cos inuC' hiiur,quireltgioncmiioßrdm igne,lirroq; infeild' bdntur,non in cos, qui ueros hiercticos iujb utdicio diuexdrent. Quôdßeorumdrgumcntdndirationent reâè pcrcipio, eorum inliitutum e^,mßrre ex Llt;t-éldntij uerbis ßgmficdri,non deccre oifideles,dut h£ reticos,ueros Cdtholicos urgere,cr dd eorum ßlfdtn fidcm uiolenter ddigcrddt nero ex eo non euinci Cd' tbolicis intcrdici ijfdem rdtionibus htereticos punire, Cr dd uerdm religionem inuitos cogere.

Sed bone Deus, qudndo erit unqudin tergiuerfiÿt' di,cr nugdndi finis I Hoc idente^ quod diunt,Pd-pdm nos ut hæreticos o-emdre iure non poßcidt con-trd,Arridnos, er Andbdptiflusdnobisiußenecdri. Qjiiddutemnwltisopuseß^lpfdinet Pirtnidniuerbd bdc de re indicium proßrdnt: quibus reäe perpen' ßspcrßcile iudicdtufiet,dn mflituti fuifi{erit,etß oc' cdfionefibi prlt;ebitd in infidelium ergdfidelesßeui' tidm,dc uiolentidm inuehebdtur,hdnc tdntum jfiecid-tlm execrdri, dit potius generdtim uiin omnem dete-fitri, qult;e hotniiübus ddfidem cogendis ddhibedtur. Quocircd eddem rdtioneddhdnc eorum oppoßtio-ttemreß)ondemus , qudßtprddded, qui£aduer(u{ Chryfoflonü locum obiecerunt, quum hdireticos beb-lo necdndos non effe cenfebdt.Ndmß Ldddntij tempore inos ßiiffet Chrißidnis,religionis cdufd homines

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interfi.

interßeere, nemoquidemdubitarepoteflÿfdemgC' nerabbiK ucrbii,quibut in infidel^ , Chrifiianos 4ii fidemfuamcogereuolentesinuehttur , noßrorum quoq^ uiolentiam 'mhæreticos ßiiffe execraturum. Agit enim de religione in genere, non autem Ifecia-

riushab^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteß.uerbii potiut quam uerberibuf res

agenda eil:Etpaullo pöß:itaq; nemo à nobis retinc' tur inuitusAnutilts eilenim Deo qui deuotioneac fide c4rct E( tarnen nemo difcedit,ipla ueritate retmente. 'Etinferitiflubdit: longe diuerfa funtcarnific'ma,cr pietaf:nec poieß^t ucritoi cum ui aut iufiitia cim crudelitate coniungi. Hfi» pduÜó pófl,De/rndenda eij^m religio eil non occidendo , fed mofiendo Qfeu monendo) non f^uitiaßed patientiainon fcelere,fed fide.lllaeiiim malorum funt,h£c bonorum. Ac tandé concludit,Nihil tam uoluntarium, quareligio-.Quid ampliuiiNon ne clarèapparet Lailantij uerba gene' rale,non ffeciale aliquidjonaref ey c religione uio' Icntiam omnempenttm exigerez'

Theophilaâut Matth: Euangiexplicans, Zizania hterefes eße exponit, difertè enuncian$ hæreticos necandos non effe.

confcntirenoluijje. Quodlib: fuiuoluministertio hisuerbudecleirdt, Maximui Imperator pridie fX Epifcoporumfententia, decreueratTribunosfuM’ Ma potejlite adHiß^anios mittere, qui hiereticos 'Wf • quirc'

lt;]uirerent:deprchenßs uitam , cr bontiädimerent. Ncc dubium erat, quin faniHorum etUm maximatn turbam tempeflns^ dcpopuUtura effet. SedMar' tmoprlt;ecipucierdtcura , ne Tribumcu/m potefkde gladiorumadHi/fanidfmitterentur : pidenimerat folicitudOjUtnonfolumChrißidnos, ^uifubtlld oc-cdfwne cTdnl uexMtdi, JedipfoseUdmh^ereticosli' berdret.

CddmdbdtPetilidnM,Pibßt,dbßtdconfcientidno- Petil: fird, ut dd noßrdmfidem dliqucm compelldmui.

Minutiui de Chriflidnus uerbdfiLciens,dixit,eK no tdnfMm non licere honünum cades uidere, fed nee etidm dudire, Licebitne igitttr eorum mortelatdri, diuerßs^ modis necdndos curdref

Ddmafcenui trddit, Eudngelium toto orbe fiti^e pradicatum^fednuUisteliSjdutdrmis, dutbellojuos Damafc aduerfariosuiciffe: feddpducisnudis, pduperibus, j.Sentx n indoàûiCr fldgeUdtis confitfos fidffeftpientes mun-di.Quomodo enim poffet Eccleßdmartyres hdbere, ß ipfd ntdrtyresfreeret ?

Berndrdus (^etßdoHorPdpißi') Apofloltuej-ba endrrdns,ßdes ex duditu, duditusdutemper uerbum Bcmar: Dei,fcripßtßdem fuddenddtn eße,non imperdnddtn.

Quum igituroi^mos quofjs ucterumpdtrum 4 nobis effe oßrnderimut Çomnesenim uno ore, cr hdreticorum mortem, or in cofcientidt uiolentidnt detefburi uidentur^non eR cur fiutorem eorum idâent dduerfdrij ,• feq^ eos à cdlumnijs noßrii definfuros * proßteantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RE-

MAgnus iUe,nec uncjudtn fatis laudatus Eraf' ntus,'m fuppul'.crr.Bcd^e, ZT i» reßgt;onl:de. inquifit : hoe argumentum fùfélateq; fier' traiiat. Sedne longius quant par fît produ^ catur oratio, eiusferipta tibi ledorpcrcurrenda re^ I linquam-.aliqua tantum pert'mgens,quatenus fcripto^ ris huius a^ aduerfariorum calumnijsdefèndendiflu' dio neceffario impellar.Ciui quidem,quum hlt;ec Eraf nùtefîimomaà quodam olim pro hac affîrendafen' tentia citarentur, dixeruntferiptorem hunc tam ua-riumf^y inconftüntem eff'e,ut,quidineo potißimunt fequantur,prorfus ignorent: eum^ fatis appareat quod crediderit diffimulare, quàm dicere maluifje, E» ut ab ißis habetur uir egregius,cui ne dum Proß' nlt;e,f :d facræ quo'q^ Utero: tantum debent, ut çquod omnium pace , multorum citra inuidiam dixerim) pauci otate fua eum adoquarint, nemo fèrtaffe fupC' rarit. Sed ßcile ßfiu eR in mortuos inuehi, quibus rejfondendi ademptaßcultas. Primùm igitur omniuafßrmant, fx oiKwfciw einsferiptis mhü aliud coüigipofje,quam horeticorum iudicia perperam, er crudeliter à Pontificijs exerceritquia fcilicet Epi~ fcoporum munus eil,non exurere, er perdere, jed, docere,ermederi.Vtautemofkndant Qut arbitrer) cumnonuetareh«freticosàMagifîralugt; ne dumpU'

SECTIO SECVNDA. «7 füti/cd ctiamjummo afftet fupplicio, eiiK uerba itt mediumaffrrnnt^guuminquit, Quidautemuetatne lt;t Principes hieretiÂts turbantes publicam tranejuiUi' it tatent t medio toUantf EI paiiBo póft, Hicc negtiaquä tnffiuoremloquorhæreiicorum : neij; mcpairono 1 nbsp;nbsp;nbsp;quisquam habebit melius,ß modo uerwm cognouero

' das ibitiPrafmum 'm Papatum inuehi. C^uomodo I nbsp;nbsp;nbsp;fn/m 'm Euangclicas Ecclcßas inuehi poterat, ß eii»

t burendi mos 'm cas adbuc muedus non erat ? Jam er^ Î nbsp;nbsp;nbsp;rorubinoneßreprehendinonpoteft. Verum quis

i' /?!•lt;«, eo quad date fuahuiiistrrorisargui non pO' ',| icrdnf. At uerô, quit neget dus uerba htcretici mor^ il temuetantiageneraliaeffe f Quod tarneninffriui 'i dilucidè patebit, j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

Quod deinde tacite mßrreuidentur , Erafmum non uetare h^reticos à Prntcipibics è medio toÜi, ani maduertendum eHMum priore ^co eos htereticot tantii nominare, qui publicam tranquiüitale^, per~ turbMt-.ßüiofos fcilicet,ac feditiones excitantes, id quod neq; nos prorfusnegamus, nee ueterum , aut neotéricorumferiptorum uUum negantem me legiß fe memini.Qi^is enim neget,h£reticum,qui (utAu' guß:fcripßt,quemhocloco citât ErafmO ambitio-neduäus,uelalicuius temporalis commodi gratia, religionis prætextußlfas,ac nouas opiniones uel gi' gnit,uel fequitur, feq^ fedantium turmas parat coèr-ceri deberei Ac etiam,fi in eaßei/nora prorumpant huiufmodifeilarij , ut publicam maiejh,tem hedant, priltatosq; homines oßindant,uita, dignitatc,autß' cultatibus ademtis, aut quouis modo corpore be/b, corporalifupplicioà ^^agißratu ajßcipoffciHi tandem htereticiiüifunt, quos Era/mo affentientes 4 Principe toBendos concedimus'.hi enim uerè [unt p«* blic£ tranquiUitatis perturbatoresmon autem ij, qui ßmpliciter hitretici feditiones uolentesnonexci-tant,neminem Ledunt; fed pacatè,ac placide different tes nemini tiim inßrunt, fententiam fuam deßndunt, acdocent,rc{lam^i effe autumantes, etiam mordicus retment-.adeô,ut a Diabolo decepti, igne quoq; crc' mariconftanttßimepcrßrant. QuumigiturErafmt poßeriore loco inquit fe htereticis nonßuere, neq; ß patrono quenquam mitius habiturum, modo ueru cognouerit hiereticum-.hoc eütinquit, malitiofepecz

SECTIO SECVNDA. 85 tdnlem,ß.iliojum,z;‘ immedicabilem: nosquo^i eint fententije [ubicribimm. Nuw ^«iî h^reticufß-âiofiü er mdlitiofepecc4n5,fî w non c^î,qt{ent ju^rd dcjcripßmmiCiUiiinquäer qttod attmet ad peccandi malitiant , iamfuperiwofltndimushamanæmentit cognitionetnfoli Dfo «crè compctere,er (juantum ad reliquam iüam tertiam conditioncin,ncq^ huic nO' ftro.neq; ctiiqttdnt alij hierctico earn ineffe, nobiiun' quant liquido conßäxepoterit.Soli en'mprorfuiDeo patct,anmorbMh£reticifüimmedicabilt5, neene. ld quad Paulin probe déclarât, quum hjereticuM fi' rendum pr£cipit,fi quando Deo iuuante Giaboli la' queoseuadat. itaq; fiarlemabifiis docebor (.uerùm cdueant,nenos,fiq; unàdccipiant)qua,non conied»-risfid certafiientia (nunqitam enim ex conieÛuris hominem mortiaddicamy hicreticum aliquein ma-litiofè peccare, eiusq; ^griludini mederi impofiibile àd hjcc tandem fi{{iofum,fifitiofum,paccm' que publ: perturbantem uidero ; tune demum in co' rumfintentiam,Erafmoctiamduce,pedibiisibo.C£' teru bontis iUe uir, très iBas conditiones enumerans hæreticifuo iudicio ciuili gladio pleâendi, quarunt primam cognitu di/ficilem, tertiam uerô plané im-poßibilem demonfirauimns,fatis apertédeclarat fin' tentiam bac de rc fuam- nbsp;Quas omnes conditiones

quwm ipfi quoq^ aduerfirij in hterctico puniendo re-quirant, mirum profiilô eü qua ratione h^reticunt uel dufi fint,uel audeantunquam moriiaddiccre, nifi quad Dei cH propritim fibi quoq^ impie arrogare

SECTIO SECVNDA ttcIiKf,cr nonfolum ea,qult;e in hominiscordelafent, fed (tum qute in eius animo^dum uixerit,ßdura funt, feprobènoffe confiddntt.orum tTcrbaexqutbusmä' ntßßeprobatur, eos tres iUas Erafmi conditiones ad' mittere htcc funt. Nos autem de hieretieis agimus, id eR malitio/è errantibusß{iiofi5,cx deßgt;eratis.Eraf' mus tarnen clariusetiamopinioncm fuam pateßeit» quum ait, jerui,quiuolunt ante tempus coUigere’Zi' In Paraphr Z4nia,ij funt,qui pfeudoapofiDlos,cr hterefiarcos gla in Matt:»j. dijSyCT mortibus cxißmant è medio toUendos: quum EtadAlfo: 'PaterßmiliÄsnoliteosextingui,fedtolerari, ßßrte Miu: Epi: reßpifcant , creZizanijsnertantur in tritieum. Sibil; Ciuodßnonreßpifcantferuentur fuo iudici,cui poC' tys dabunt aliquando.Petunt ne htec uerba ßgt;eciali' ter Papanos,an potius generaliter cunfios,hlt;£reticos necandos flituentes? Item quum Chryfoflonü uerba

Refpon’dc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igt;i^gt;^icttt,eum

Inquif; * ßmpliciterZizaniorum parab: interpretarine tru' cidcnturhxretici'.quid aliud , quämidemaßirmat^ Quid uerô,quùminquit, An leges Eccleßarufunt, quenquam ultricibus tradere flammis f quidinquam f Prte/ertim fubijeiens: quis unquam audiuit orthodo'

ticos,qui mhil aliud eUent,qu^.m hxretici^Ac demde Homines nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hon/rrojduwi, kuguß:attcflinte, .

profervis cumeffe,quemfupraeiutuerbisdefcripßmut : qui j ^afin: quidemlongcaliuseü,qu4»i/implcxhierclicus. At' , quoque qui,quum pauüö p6ß intcrrogat, Cur,uctat iieante , interpréta^ tempus id fcruißciaitt, redditqj caußm cur id nolit

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficril -,

SECTIO SECVNDA. 8p fierifdc ßntim fubijeit, quid dutein freient AngelLß 'mterm per feruos fpUuntur hareticiiVidetur ne hîc 'Pontißeios peterc,dn potiut omnes, quiprxpoflero

riwquof^^dixit.ïiimomnibufucrbiSjfluieBcddaJele^ git cxAuguß: libris prietcrm^ßi{,gux fr dunt pro di^ utrfr {ententitt,nuült;i cfl mentio dc occidendo, fed de punicndo. Qjiie uerba non uideo,cur potiuf Papi/ti$ impingdntur , e^udm cxteris htereticorum fanguini MidèinhiantibM. Perbeüè quo^i fententiamfuant decldrdtErdfmtquMn locum Pduliad Tit; explicans, 'mquityAmbrofidHttmleâionemhadiefcquinMrfquî htcrefeos femel conuiäum,ßreldbdtur , nondeuitd' mut,fed incendimut.lnfrriut quoq; idem probe ofle» AnnoKi'n dit,quum Theologum quenddm deludit, ^gt;*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'['if j,

locut reperiretur, quo iuberetur hiereticum cdpitis dfficifuppltcio,DEviTA,DE VITA

Jdm uero exfuprdferiptis Roteroddmi locis fiuis confint,dninfententidfudcxplicdndddncipitetn, dC udrium fe gejferit, dn potiut eum conflinter produ-xerit: çrdninlolijfrmilitudmemterpretdnddcum^

. . QuodfidlicubiE-rdlmutfimpliciterhtereticimor ( tem no improbdffe deprehenditur, id quod fub inuo-' lucrouerborumdixit,CTfgt;rtdßis,nepontißciorugt;» • Î dnimos penittu exdjferaret (.fiquidem hdc rdtione t ßmper 'm rt l'gionit négocia fibi dgendum putduii)

uelut guorundam Euangelicoritm audadam repris merel,id mcjuant per explieatior^ dus uerbd dedd' randu cR,m quibusde quonum hterelicorum genere intcüexerit mamfrßeappdret.

Sed Mufculiciuo^i mdniuetißimi j^iritusuiridU' thoritdtem nobis eripere, er dd fe trdhere condntur, dusqi un bd in medium dfßrunt , gud;mPfdlm: i, fcripßt,fuperuerbisillis,Seruile Domino in timorc: tjuibus iBenihil Mdgißrdtui dttribuib quod ddno' bis itidem citrd omnem controuerftdm non concc' ddtur.StdtuilenimMuIct Principes Ecclefite curunt gereredebere, uerbiq; dodrindmi« cdretinenddnt curdre: idololdlridm,ßlfosq; cultus toüi, Ecclefint fliniflros commode dti,dduerfdrios reprimiyconuitid in Deum,eius(j^ nomen uetdre,piè uiuentes tuldri, im pioserirre(]uietospuntre,er cohibere ■.qu£ ornntd, CT /» cjuæfuntfimUidUolentesdccipimus.Veriim^ul i« c«r4 4 Mdgißrdtu gerendd cumipßs confentimus, fic in cur£ genere penitus diffentimus. Volunt enim Reges htereticorum uel punitione, uel er morte Ec-clcfidmdfrlßsdogmdtibuspurgdredebere : hoedU' tem nos negdmus, nec lÄufculus cenfet : in dus enim, gute dilvrunt,ucrbis,nulld de hd-rctico uel occidendo, uel ettam puniendo fit mentio^mdduerfdriorum,et impiorumnomincnon^Itidem,ut exfententidtotius locipdtet,fimplicesb£reticos,fed cosintclligit, ^ui diutnt uerbi prtedicdtionem impedire condntur, CT impie uiuentes piosquietètiiuerenon finunt : imo uero dlibi,ciuod dttinetddhueretici mortem diuerfum

•gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• omnino

SECTIO SECVNDA.' , .90 emmnôflutuit ; utfiereinfttflimonidinoxpAtebiti Cuiui authorÜM aduerfarijs reijcinondeberetz ^uum mdgnis elogi^s fide dignum declmrdrint: Appellant cnm eum GT clarißimumuiriimt cr facrarunt fcripturarum diligentifiimum Interpretern.

isigiti(r,Umetfilibro: fuoloc: commihicreticot ad fidem ui cegetidos ofiendere uideatur Cid cjuod not fupra mdtis tidduélis rationibm abundè confiitaui-mtif) nußa tarnen ab eo mentiofit capitalif fuplicij. AtpottM,fi quit legereperrexerit, hoe eumdifertè negareperfijiciet.Aitenitn,CumprimiiauteniChri-flianum Uiagijiratum hæc moderatio docet,ut dllt;eui- ^^ufctLoc: tia,cr crudelitateabfiineat. Omnino eitradifiimuld' tionem,inter eostfifie inefiteor, guibutadmodum dL /plicet, guèd ubi interficiendi funt errores, interfi-cianturhomines.i^ullisbonit,inguit Augufl : in.CO' tholica hoe placet t fi Mq; ad mortem in guenguant, licet hdreticti/m,fieuiatur.

Eodem loco: guum Augufl; uerba citaffeti ILLI IN VOS feuiantjcrc. Jhtimfubdit, Ergofeuire inhxreticos, etiamadmodumdetefiabiles, gualet trant Manicheci, guibtii Augufi:iftifcribit, non cH cordatorum hominum;gui fciunt guanto cumlabore uerum inucniatur,(::r guàm errores difficulter caue-antur. atmoximperatorumnixusauthoritate,Pri-tniiinguit, unperatores, ex ijs guiChriflijuntfidem amplcxi,magna guidem cura, ac diligentia in eo fiie-runt, ut hæreticos in ordinem cogèrent : eo tarnen non funt, ut in fanguinem illorum fie-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N j

uirenl. Dc iüis loquor.giii uer£fidci pdtrocindbdn' tur.ttdmquiArridndm hereßm^eßndcbdnt 'mCd' iholicos jdtK crudeliter(^uierunt. vt re ipfd uided' miK ßiiritum crudelitdlis effe nonuerorim Chriflid' ‘ »oruAn,ledh£retiLorum. Et 'mftriuf:ChriflidnMNid giflrdtui dnimdduertit qiddem in hareticostuerum ßc noderdtè,ut fint qui reßpifcerepoßint-Non permit-titutdefidedocednt, nee pdtitur ut Ecclefidf collie gdnt,Epifcopos,dut dlios lAinifiros ordinent. Aliof priudt honortbui,dlijs adimit ciuitdtis communie dtio nem,dliös profertbit, dHos muliidpecuntdrid pumt: tncorrigi' quod Augufli temporibwsßdum eßelegimus. ipfos bilesquo^ impoflorcs,cr fedui!lores,neilli,pofiqudm incorri-que non gfbiles dppdrcHt,ultrd queiiqudm jeducdnt, cdrceri' necandos inebtfos tdindiucoèrcet,dc dctinct,donec infere cenlet, uerfirefipi/cdnt. Etfidtim (.fubdiü Efdcpoendrum moderdtione dd feopum pertmgi poteß,‘ad quem col Imdre debet iAdgiflrdlui-. is eil,ut conuertantur hiC' reticidberroribusfuiSfCr conuerfi jdluentur : Qjii errdntem 'm errorc fuo occidit, dut non credit quad permciofè,cr ddmudbiliter peccet,dut fi hoe creditt Hxrefiar^ pdrumeilde/dbiteciuffollicituf. Prietered codent cas quo^ nbsp;nbsp;edp.de feduäoribustterbdßcicns, qtii etidm feientes

quefeien-« prudentesq; imperitos feduednt, mquit,Hoc genus tes voient hominum uel cdrceribus coèrcendum , uel longius tesque pec proferibendum ea,quo çy tnultitudini d feduüioni-can CCS a busiüorumcduedtur , amp;nbsp;fimul fieri querdt,utdli' ftlbrtejm^ qudndoreßpifcdnt. In quibtts notdndum eil, ne^ munesta/ Jj^refidrcdsquidemfcienter dcuoluntdrièpeccdntes

4 Mufculo mortemuléidri,fediUif lt;]uot^ refipifcen-dl/fiMium concedi: cdrceribm tMtum coèrceri, aut f)ro/cribi.Hoc dutemnon paett£ nomine, fed ne fdnn dodlrmdmcorrumpcntes, piosmficidnt. Differens dutem de pxnis,lt;]uibiM Cdnonifl^, dc luri^eriti pd^ pdni hjcreticos puntendo! decernunt ( ignc uideli-ceO cfuod confuetudinis effe dfferunt, qiuripoffet, inquitjCjudndo ccpcrit ed confuetudo, guum Pdtrum temporibui nonfùerit; qudmuis iüii multwm negocif fùcrit in reuincendii teterrimis hierefibuf. Dca nti~ chriftc idm olim dici cepit, lt;juód non obtempérantes fibi combufturuspt igne. Huic ergo deputari poteß conjuetudo hiec comburendi hiereiicos, quos ipfe eu fuis hitrefeos damnat. Etpaullopoß; Si confuetudo htec Pdtrum temporibus foi/fet in Eccleßa, quidp,-âumfùi/fet cum Auguß:tdm inßgm organo DeifAtt non ipfe aliquot annos Manichecorum h£refi in-pélus,adcoqi e:}- hareticiu fitit?Si tAdgißratus h£re' ticum hune ignieomburendum tradidiffet, quanto» qu£fo,dctrimcnto ChrifiiEcclepamafficiffet i tüea, igiturfententiaßc habet, Cogantur hteretici ad bo^ num, poflquam admonitionibus acquiefeere nolunt. Cogdnturinquam,cr puniantur: fedcitraf£uitidm, cr crudelitatem: ad eum ßnem, ut ßnt qui reßpi' feere ualeant, ewm fidelibuf feruari, aliquan-do prode/fe Ecclefqs Chrifli, quibus hi errore noce-re ceperant. Hie autem Mufculttf exemplum aßvrt AnabaptißirumiUorum(utprima fedione narraui-miu) quipofi^., annorum captiuitatem ad fidem fe

conucrlrre.Ac tandem Augu/hm Zizatuorumpard' boLe explicdtioncm approbans,dit,Hiec a ugufiiniMt ^uibui contra occifores hicrcticofum, parabola Zi' Zamorum conuenientißime meo iudicio expomt. At In loicap* Ioannis quoq;Euangelium enarrans motorem inter g. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iüuminatos, errantes humamtatem exoptat,iitlt;J;

ChrifliamPrincipes induerent ConßantiA’lagmcle-mcntiampariler,e:r prudentiam : guipaccm dabat Ctncjuit) tam errantibiu,quàmnon erranlibus com-munem.Atci^htc Imperatorisucrbarccital: uideli^ Eufli: i, de cetyParem cumfidelibns ij qui errant,pacis,zr quic' Vit3 conft: tisfruitionemgaudcntesaccipiant.lpjaßquidemcont „ nuaucationis.,crfocietatisreflitutio adreilametiant ueritatis uiam perducere potefl. Nemo cuiquam mo' lejhis fit: quisq; quod animo deflinat hoe etiam ficiat. DebeiitautemreüèJapientesperfuafi efie, eos[olos fan£lc,çr pure uiâuros, quos ipfe (.Deum intelligit) ad hocuocas,ut in janilii tuis legibus recreentur. S» uerôipfi[euolentesabftrahunt, jàlfæ doârittie delu-bris adhérentes,habemiis nos illußrißimam ueritatit tuæ doinum:quandoquidem fecundum naturam dedi' fii. Hailenus ImperatortcuiHiufculusfubijàt: De* »nlt;/e (opiarimIdlicet) ut ij quifilij lucis funt,fi alios illuminare nequcunt,cr ad luccm Chriflum perdU' cere,itaße tarnen gerant,ut tuhtl caliginis ad fe per» trahant.

Otho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Brunfi:lfius,quum héreticos non occiden-

Jirunb dosoßendere ueüet,infra feripta utriusi^ foederis lo» (0 in unum congcßit,uideUcet.

i.i a . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icla;u.9,

Ne/ciin cuiM Ijiiritui efiis.TiUiK hominis,non ue^ tüt fierdere,fed faïuare animdf.

CaueteaßrmentoPharißeorum- ïaoninquit,oc' g cidilehjereticos Phdrifieos,e3'c. Prietered,Chrißus neminem gladio,dM igne coègit adßdci». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 7«

Chrijhis item tolerduit Phdrifeos ,dicens cduete d fdlßs prophetis. üon dit, occiditeßlß)S Frophe' tdt.

Uucßieddtpdrdbotd'Zizdnioru’in. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matta? 14.,

tRconfcquutiK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tit;?.io/

Hfc Brunß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nrPclI

Conrddiii Peßienn Mdll:i}.ziz:Pdrdb;explicdn!, Porrö triticum , inquit,quod cnatum ffl 6o««»t rx bono jemine ij funt,qui ex mflitntione ettdngelicd fefe dignos prtebent regno coelorüin,proßßioni fu£ uitd, reßiondentes.liis adnüflnex malo fenüne Zp Zd: funt improbi,qui non fyncere profitentur Eudn^ gelicam dodr'Mdm. nbsp;inimicuiautem iüe,quinode Servos ho

cldm ddnüfeuitfuumfcmcn,c^lDiaboluf. Serui,qui ueilutdntclépiucoüigere'Zizànid-,funtii,quiPfcudd poßolos ethtereßdrehdf glddijs, dcmortibut cxifß'

Zizanîorû f tnedio toüendos : quum Pdterfrnt: ttoUleos •inrriticumextiHgui,fcdtolerdrifißrtereßpijicdnt, crdZizi' verRoncmnijsuertdntur intriticum , quódjinonrcfipifcdnt, approbat. feruentttr fuo iudici,cuipaetidf ddbuntdliqudtido.

Vrban: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vrbdttiu Rcgiiu cfuid dc hoe drliculo fentiret pro

he dccldrduit,'m fuis locis Thcologicif.ubidit, Chri' flidiiorim ßdrituf clemës eß: comburit tdntùm igné chdritdtis.

J , I^cfcitiscuiuiffjirititseßiSiGrc.Nonquterituindiquot; âdm,fed reßpifeentidtn peccdtorif. Et non dif^utdnt pij dnimo peründci,ßed ueritdtis cupido, nbsp;nbsp;nbsp;hunüli:

Ittxldßrmdm Aäortiy^ ferutdnturßripturdi pro-pterucritdtem.Non qtuerunl niß uiiioridm ueritdtii, noj^fudin.

Poßremo liicrom i« Ofedm ddducit, lt;]uem fuprd citdu{muf,dicens,uide Hieron.m Ho/cdtn cdp:z.^uo' modo ßnl trdiidndi Hæretià.

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. Mdrtyr in lo.ddRom; edißerens,neceffe eße

■ ii Eudngeliumgenlibui, non minus qudmiudlt;eKprie-dicdri^eofcj} obiurgdns,qui ob td Apojiolts fuccenje' hdnt,tnquit,Nos quoej; ddmonemur(quumfidespoß ßt concedi d Deo auibuscunj; uolueril, neq; pr^de^ ßindtio eins notd ßt, ut deneminedeßeremus:uerinn fdtdgdmusdocendo,monendo,etprd:dicdndo,omnes trdhere dd Chrißum.Et pduUo pofl, n uÜus,lt;]uum ali-* quodmpeccdtumldbitur,dutdnobisdliqudinrediß l'entitiftutim eß dbijeiendut. Adhnc poteß credere.

Dram inuocare: cr indeiuftitiam, (^fdlutnn luxta Pau/-confequi.DifJentientium ergo mijercdmunfidein eo' H fenten^ vwfn-,ciud i Dfo ao«4r/ pcjjimt expedemiuide eis no tiam. dcjjseremtu ; D« uerbumfdndmq;dodrmantpro' mil gern us, httreiicos ^tioq; çquos Dci« non exce^ pif) monedmiu,docecimus,inßitMmiK-,nenünem dc' niq^ reijcidmtis.omnibus tandé omnid ßmns,ut omnes Chrißv lucrcinur.

ÀdeiufdeinF-pifl: explicdtionem perfeqticnsP. Romus^p. lAdrtyri Scd qHidiudiedbimits,inquil,dehominibus 603. db Eccleßd expulfis,quos uocdnt excommunicdtosf C^uid item de iüis,quidodrindm ueritdti contrdridm circumfirunt^ Cumillisiubemurnccibttmquidcm fumerc:ifhs dutem ne quidcm due dicere fitds exigdt,cibum,O' dlidneceßdridexhtbere debe^ n:Kj:«o» quidem comitdtis,frmilidritdtis, dut oble^ ddtionisnoßrtecdufd,fednedefiinusoflicio chdritd' g,'nutrient tis.QuodßresnonpojhiUbit, necdUoquieosdebe- ertronö tnus,nec cum iüis uim cibum cdpere. At ß ucldnimi, occiJendi. ttel corporis neceßitds id requiret, htec omnid qult;e Fdulus fcribit d, nobis ergd eosfunt obferudndd- Htec iBe: At Pdulusnecdndos,duttidgißrdluitrddendos nondocet.

lm. Corintif- ditidemPet.Mdrlyr,Etdumin-terrogdmurquondm depeÜendifunt excommunied' ti,reß)ondcmuf,non certè eè,ut deQgt;erent, dut fe de-fferdt^ fdlutis exifliment. Dtvm enim fumus in hdc uitd,nunqudm fdlutis/fes eß deponendd, niß peccd^ * tum in ffiritum fdndum inciderit : quod quum non

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in-

intcUigdtur,niß gMddmpriuata reuclatione demon-(lrctur,fpes non eü dbijciendd. Hdbuit enim dntigui-tuf Eccleßddonum probandi/piritui; unde hoc pec' cdti genui ßrtdßiidgnofcebdtur,Sedhodic,lt;juum no hdbeamus compertum ejudndo fo dliquis detineaturt de omntbui oportet bene fßcrdre.t.t quanquam ex' (otninunicdtui,(iuod dttinetdd id quód db f-cclefld ßt diuifw: nihtlominiti Eccleßit non deeüguod ergdib-lum agdt. t^am eum ddhortdbitur,con/oldbitur,dt-queordbitpr^ eim conuerßone Etdeni^;,ut cupidd. fdlutis ipßuißummd chdritdteddhuc eum profegitC' tur. idem in commentarifs fuis in primum cdp. lib. lud.in extremis uerbis dit, hdud aliter agendum effe cu^ hereiicis qudm cum infidelibui ,0“ Judeis.Su-pradutemdixeratludieoseffefèrcndos dummodo cduedtur,ne homines noßros corrompant eos ad Iw (id«»«««» feducendo. ^eé^ firendosfoliitn cenfuerat, fed etiam fÿndgogas iÜis concedèndas in quibui td' men omnibus modis ob/eructur,He Chrißum maledi {lis profcinddnt,neue aliud dgdnt,qudm id cuius grd^ tidfecongregdriproßtentur, Quare P. Martyris fententia htcreticis eluoq^ malitioßs licet,cr pertina-cibus-,(de his enim ibi aperte loquitur') dummodoor-thodoxos feducere non dggrediantur , non tantum parcendum eü, uerum etiam locd cocedendd,in qui' but fdcras literas intcrprctari, ZT Deum, Chrißimq; laudare,e^ inuocare queant.Vide locum, ej rx eius uerbis hancfentcntiam colligi manißßißimedepre' bendes.

Barth: Vc/lhmcrm aperte dicit bxreticos crema^ re contra jjiiritumoluntatemejJè.Etadhocproban' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

duw prater plurima ueterisacnouie fcripturee loca, omnidpenè Patrum teflimonia ànobii fupcriut citata (opiofèproducit, Ójtin cr üicronymi ucrba in Matthi citans, quum Uieronymmipfe ea fcriptur^ uerbaexplicet, ARVNDINEM comminutam non confringet,eyc. SubditVeßhm: Vlriits iamßnt imitatores,Chriflinc,an Antich.rifli,qtiiftiiinaf,igné, mortemßiirant,clamant,inßrunt, uicronymiu eX‘ plicuit.Óuomam ergoparum ell,Cbrifîianum ßrita-tepluiquam militari, rabieplusqiiam camna,incle' mcntia plufquam tyrannicainpalabundam oucnt graßari,in ter mißrum defieuire,^^ in dcplora^pm G’reieflum à Deo hominem irruerc : Donünui de hoc cum pafloribiif.qui pajcere debuerant, non inte-rimcre,expo/hlatapud F-zechielem cap:i4. Vtepa^

Andri Althmeruspiamhancopinionemßquuttis in hancßntcntiamratiocinatur, Principem fcilicet, And.'Alth: in ijs,qult;eadfidemattinent:ubi tarnen non fit ciuiliu Cone: ud, /cg«m mamßfla transgreßio,furtumfci!icet,homici' P^gtuo. dittm,fcdilio,latrocinium,fiuprum,pecu!aiu(,periu^ rium,proditio,cieteraq; eiufmodi criinina, qu£ non diuina modo,fed ciuili quoq^ lege prohibentur : »e-minem condemnare debere,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lixe

obedien/ chtnoluiffe Deum quenquamadftdeiobcdicnlidtn tiamncmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eiiangeliu

co^endus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apertepradicetur.qu'od'eiuidemmultosad

adfid^m QuidautcmdehocarticulocenfueritHerm: Bo-cof^it. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hii«Irdifïdto fuo de Anticbrijlo clarcper/jgt;icitur. tbi

y/nio Bo/ etiim,hac[entelia propoftta. Dominai prohibet ha^ dijp.6i8. nbsp;rcticos interfici:ad earn probandamChryfofli inter'

pretationem in Zizaniorumfinülitudinem adducit. Cut etiam adijcit alia eiufdem teflimonia.

Thotnas Naogeorgm in i. loantcap: Animad' Thom: nbsp;nbsp;nbsp;«ertodfww quoq; inquit,ciuia loan: fœpedieit, o' af-

, Chrißum,fecjuiturhancfidem zy- confißionem nota effeuerècredentiumyCT CatbolicaEcclefia-.neceffe neceßu ut in omnibui opiniontbui hue nihil pertmen tibui confentire:lt;fuod nunc ejuidam uolunt, Chriflia-nam Ecclefiam nimis in arilum cogentes. Nlihi fanè erit filiui Deiner Chrifiianut quiiquii crediderit, cy conßfjtis ßierit, lefum effe Chriflum : etiamfi in qui' bufdam à me opinionibiu diffentiat. Ita ego multos patior ejfe in Ecclefia,quos alij cijciunt: quam bono iurenefcio.

Cyprianuißiit,fihK temporibui iudicetur, AnO' baptijla,quia fenferit,(y docuerit, ab hareticis ba^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptizatos eße rebaptizandos, Alibi autem eü ChrißiO'

ßum.Similiter cr deitlijsexißimo,tMnnntiquis, quS modernis:t4met/j aut errent, aut crrarint in multis opinionibui-.dwrrifttodo credant,credidcrintlt;^,ie{um tffe ChriPim,crc.

lUc autem Naog: uerha me cogunt,ut Pomfrlt;t* »M fententiam adijciam, (]U£ uerbi Mintflros admo' net,nc tot articulM,Symbolis,cr fidei conßßiombut Chrißianorum mentes confiindant:fed fidei fummam paucis cdpitibuf perfiringant. Ait igitur, üifiant Pomer.in pricdicatores, utEuangelij fummam in paucosarti' i.Cor:t;. culos contrahant Hi autem po/funt efiemors, er rc' “ furredio Chrifli. Ttecjanèparum in Euangelio pro^ « ficerit,Mifiit Chriftuin propter eins pcccatamor' q tuum effe^zs- propteriufiitiam eiuirefurrexi/fe. Sed ad Naog: rdeo: lt;jtii pauUó mfirius inguit, Hinflii' deamut an nobis fit charus pater, cuius filios odimus, perfilt;]uimur,ç^ affligimus.Hoc uerô erit impoßibi' le.Dicetalit]uis,quomododiligam, quum incertum fit quisnam credat,etiamfi crederedicat^ Omnes di' ligendi funt,qui confilentur lefum e/fe Cbrifijint, ut maxime incertum fit.Verüm fimpUciter fic ambu' landum efi : quandoquidemfirutari hominum corda noftrum non efi. Nos (tHton fi fidfifitcrimus i» dili~ gendo;puta,ut fi pro filio Dei diligatur qui filius Dei non efi,non fiaudabimur tarnen nofira mercede ab eo,cuius gratia dileximus. Agnofiet Deus nos fua caufadilexijfe,quotquotconfißifi(erint lefum ejfe Chriflum.GT remtwerabilur utfibifiâum.

• tur.'Notdndum ai a pofioln, ipfoq; Chrißo omiubuf Chrifiidnii ejfc conceljum ,nnó mandatum,ne lt;]uid' uis credunt zy recipiënt,[ed prob^ht doélrinMyCjnod cRcontrapkgiäriosquo}ddm,(luibomincs, uclmt, nolint 'm fuam fidemyCT doürinam cogunt,qitic coa~ âio cum hdc, quam Apofioli conccfjcrunt libcrtute mimmè conuenit. n on licet de quibu^ddw duhitare» nee d quibiitdam di/Jentire, nee quidam reifcere,(ei quidquid proponunt eüfidci drticuliit,cogimur de^ uordre,credere,docere, gquot; dcfèndere etiü, Itdtcne-' didfecurißmul zy cdutio noud recipiendi, çr iudi^ cium de propoßtis priccifd funt. Mdld proßHo zT 'miqudfideicr Chrißidnielibertdtis conditio. Vnus^ quiiq; cdptdt difcipulos,quos ß in nd{Jdm dliqud efed pcrtrdxeriti z^ illexcrit, turn eospro Cdptiuii hdbe^ re,z!r dd nutum renutumq; fuum uult [entire,çr ere' dere. Qjtii hoe unqudm fx propfc(tndr«7gt;i doârindrti Mdgißrispoflulduit? Autquisßiittdindemens, qui morcingeffèritpoßuldnti. Qjiantu dulc hoc ’mßdei rebui poßuldre iniquiiK cR,quum in bii [uinmd cdU' tionepropter[ummum periculum optußtiAdfinein lt;nbsp;autem eimdem cdpitis hac [cribit. nbsp;Hdud [cio quo'

modo fidt,ut nemo ßri ßt quin uelit,putct, dieatq^ [e Df««j Ji7igfrc;«cmo tdmenpropemodum frdtres di’ i ligdt.Deo[eruireuoluntomnes,zj' bcncßLcerememo ' frdtri[uo-.qudß Dciwßneßdtribuf noßriSdutpoßiU aut uelit diligi. In cdufd dutem effc drbitror,quod dr' bitrio noßro in Tiei deleélione cotenti effe uolumuf, mhilq; apere , er ueritdte ddprgt;e[criptumßcere,

SECTIO SECVNDA. 51Ö Gdimus,mordfm!if,pcrfe{iuitnur,contemmmui, lt;iégt; ferimui,atij; noßr^s excludimm beneßcijs fratres, in ^uibiii prte/cripßt Dei« fe uelle diligi Et interim exi tniè Deutn dilcxijjenobiiuidemur fi Theologi tnu:/i fcribimiis,fi orlt;imui,fidocem(is,ß ieiundnuttt ZT ftmilid (jUifddni jicimuijqud: nobis non Deus ejui-dm, fed nofmet ipß nobis perfudftmus dd Dei dile-äionem'pertinere.Mihi Theologus menddx,frdtrt»n fdngumcin ßtiens,dd mortem frdtran expofeens^ in^ fdniens prlt;e ird in eos, lt;]uipdulum modo diuerfd db ipli) fentiunt , cuiusmodi multos Pdpdtus tulit, non plus Deum ddigere iiidetur,ciudm Turcd, aut Tdrtd-ruSfdut dltM dli^uis pldnè Deum ignordns: Neq; pro ßiüo dtligunt Df um, neq^ßdtremßcd femetip fos. 3it4 en'm quæruntmonßdtrum, ncc Dei. verentur ne quidfux deccddtglorix,ne quid exißimdtion(,nequid qiixßiii,nequid Tyrdnmditdeniq;; quidfrdtribusßdt pdritmcurdntes,mundusrudtbellis:cr exdibus, tu-multuftur ubiq;:modó ipß ßnt egregifquos fu/fice^ re,dc uenerdriomnes debednt,contrd quosne hifeere quidcmdudcds. Qjiorum tribunitid dogmdtd ne di-gitulo quoddm fummo dttingere , nedum reßUere, dut mouere tentes, iflisßdter non e^, qui credit in le-fum Chrißum: fed is qui conceptis uerbis iurduerit fe ipforum omnid dogmdtd ufq; dd mortem deßnfuru, ZT neldtwnquidem unguemdb eis difceffurivm. Si' quis difcedit,dut non dcßndit,dliudßrte, dut diuer' jum fentiens, exploditur, eijeituryid morte quxritur, in cdTcerem lrnditur,m exilium dgitur, digmtdte dut . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

fùnflionc jjgt;olia.lur,fcriptis per orbem lerrdrum lis Idnidtur.libenter illi Chrißi cti^ beneßcid adeiit' pturi,fîpoffcnt.lîos egofitriofosThcologoscreddtn Dctwn diligere f quad Turcis, cr lud^eisßcerede^ berent,id credentibus iitlefum Chrißum ßciunt.

Atßrtdßis obijeiet dl!quis,tidog: uerbd d nobif addudd opiniom noßr^e non fuffrdgdri. Ex cm enint h£reticum non occidendum uel puniendum probdri non poße ,ßd tdntivm, non omnes qui d nobis m dlû' qudreligionispdrtediffcntiunt infeildndos eße. Ad hoc primum dicimus , ß non expreße fdltem tdcitè hancfententidmexeocoUigi. Ndm, q««tK4jcrfS omnes lefum eße Chrißum conßtentesuexdndos nott

;h£reticusautem , de quo nobis eH ferma, hoc egrcgießtedtur,quisnon ex eius uerbis dperte coUi' gdt,huiusmodihlt;£reticumnon occidendum nec pu' niendumfPrlt;etered Cypridniexemplucitdns, dit. Si noßris temporibus iudicetur,ßiiße dndbdptißamp;m,ßbi I dutem Chrifiidnum : quid conßtebdtur lefum eße ' chrißum. At quis ex his uerbis non elicedt, And' lt;nbsp;baptißds Chrißum confitentes Chriflidnos eße, ergo nondiuexdndos.SedututiUisdetur exNdog; «crfciî hitretici mortis interdiélum dperte elici non poßegt; fdtis tdmen cr dppoßte, dd cdußm noßrdm tüudß' cit, mfeâdtionem fcilicet in omnes qui 4 find doäri' ndmdliquibusdrticulisrecedunt , db eomdmßfii improbdri. ntßquisprobeNdogeorgihdcderefett 1 tentidin perciperecupiat, legdt epitomen fuum EC' ■cleßdßicorum dogmdtum, ubi de kurcticis itd ewn f•

Si (jitibiK in celto praM eß fenlentid uerbo, inrebasq; (Acris pr^frailè errAre uidenlur. Scripturis primumfunt uincendi atc^moncndi. Qmi ßconuiüi nolintaudiremonmtes VublicoAb officio remoumtur iuredocendi, E ^cge peüunturcjj rgt;ei,deduntur ZT orro, 4 Qxrnti ad interitum ,quödß reßpifcere nolunt, Ef reliquis pergunt, dodrinam obtrudere prauâ. Exilium fobeant, lemcre ßd tradere letbo, Hon cH Cbrißigenum,ffiruifedrcgisauerni. Potuit ne iüe apertitif partibui noßrn fruereCHi relico non folum rite admonito,}ed etiam poß legitimam excomnnicationem, pcrtinaciter dogmata ßla V retinenti ZT docenti,nullampaenamflAtuitffied in exilium tantummodo mittidebere cenßt,quod huiui-modi bomimbws non pœn^ quidem nomine, fed ne c^terosinficerepoßint, imperaripalam eil. Morti autê eum tradere Diabolicwm muentum ejje affirmai. üecquemmoueatdiüiolila , Temere,quaß • Kaogeorgut mortem illam non improbet, qu.enon ! nbsp;nbsp;nbsp;temere, fed iufln adhibita ratione hxrettco mfertur.

gt; llam quanamiußiorratio adhiberipoteß, quamß ' nbsp;nbsp;prim rite iBe moneatur, ZT cum non reßpifcat ana-

themaießriatur antequam neci tradatur? zT tarnen, ' neß tum quidem reßpuerit,occidendum iudicat, fed t tofttüm exilio afficiendum.

' Quamobrem dicendum omnino eß,tjaogeorgum * tioluiffe diäioneiUa mortem hterelico temere iHatÖ^,

lt;«!i ed quic eidem hdud temerè iüdtd eB,di/}inguerc,et fepdrdre, qudß de Old non de hdc^queretur,fed po-gt; tiusfdtis dperte innuere uoluifje omne conßlium de bitretico nccdndo, inconfultum cr temerdrium ejje. Vehementer dUqudndoobiurgdtus ßßer contU' tnelijsdfßilus quiddm infeddtionis hoftis , eó quod Cdluini teflimomum pro fententid fud dfjerenddin mediumdttuliffet : longoq^ fermoneobiurgdtorcius rdtiocindbdtur, utdctegerct-, qudrdtionc motus is qudß cdUidè nbsp;nbsp;ucrjutè uiri illius duthoritdte dbutere

iur. A t equidem ignore uera neßn^dn filf^e, qult;e illi huius rei impinguntur cdufæ. Hoc unum certo fcio, me,qui eofdem Cdluini locos, undq^ eiusdem dlios ci' atre conflitui, dd id folum dnimum dppuliße ,ut oflenddm egregium hunc uirum multis nomimbus de Ecclefidoptimèmerttum,olim fenßffe religionem'ui trdildnddm non effe.

Calu: prçt; in Alft;

Apoft; ad Res;: Dan;

Sapicnti'a ergo filii Deieva/

Qjiid poßtA in cdujitßierit,cHr jententidm mutd' rit,hoc pror/uf ignoro^Dcut (cit.

Uxeigiturprimumeiutfuntuerba. Hitcdem^ meditatio fold efpciel , nc nobis unlt;judin dcciddt, quod de mdiori pdrte db Ennio uerè effe diâum nitni' rum multd experimentd probdnt ; pelli è medio fd^ ' pientidm quoties tti res dgitur. üûfi in fummo, d' cerrimo prcelioru ßruore tdntum potuit dpud L4re/ dicmonios tibidrum concentus, ut mgenitdm beUico' ettetur fi vi fo populoßrocidm leniret,impetumc^,quiuel in ini' cogimur tibiudlioquimgenijs tunc fuprdmodumexultdt,tent ad fldem. perdretiqudnto id melius, z}- efpeatius coelejlis jfiri'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus

SECTIO SECVNDA. 95 tui fitnÓli modulätione prie/hbit Chrifti Kegnum? Qjiod non modo tjfficulentJi befliß cicurdt, fedex lttpis,leomhui, cr urßs dgnos frcit f quod lanccM inßlces,cr glddios m uomeresfirmdtt Et dli gt;nbsp;^uando fcripferat.

Itd^ tdmciftßimilidriui uerldri, dut mteriorent (onfuctudinem habere cum excommumcdtis per Ec^ cleßdfhcdm difciplinam non liceat : debemuf tarnen contendere,epitbuf poßumuf modii,ßue exhortdtio' Hiclocus «i6i«,cr doärind,ßue dementia, dc manfuetudine, nunc aliter ßuenoßrisad Dtuw precibm, utdd meliorem frugé legnur Hb; conuerß,infocietatem, ac unitatemEcclefia:/cred- 4 ‘“Ç piant.Net^ if modo fic funt traddndi,fcd Turc^e guo-efuc, er Sarrdceni, CieteriC; uerte religionis heß» tantum dbc^,utprobandd;ßntraliones, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^us.

adßdemnoflramadigeremultihddeniis molitifunt: Eraoamp;hx dumdqud,crigm, communibusqfelementiiillisin' retTci ver« terdicunt : cum omnia Ulis humamtatii officia dene- relilt;^ionis gant,cum/rrro,crarmi{perfcquuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;holîes ccr*

Itemq; alibilCiÿemadmodum autem in toto Eccle tifsimi. ßie corpore hac manluetudo requiritur, ut clemen' Infi; L. 4.C. ter, nec mq; dd jumnwn rigorem animaduertdt in ti fe^19. Idpfos: fedpotiui fecundumPauß pr,eceptumChd--^‘^^'^^'' rüdtem in eos conßrmel,itapro fequisq; priuatufad ngor hanc dementiam , crhMfianilatemdttcmpcrare debet, l^on ergo nofirumeil,tdlcs,qui ab Eccleßd funt expulßexpungcre ex eleäorum numero , dut ncccmtA«' dcf})erarc,quaß iam perditos. Alienos quidem ab EC' Jere» cIe/Î4 iudiedrefrs eß,crpromdcMrißD:fed pro eo

ttmpore, ^mo in diuortio tnancnt (gt;v.cdfitiuteqnp» tjucmâiorcmpiruicAci£,qudmh!ÿi:atù;eitis fpeàon übfnna-»^ p.)-tfj^unt,eos tainenudicio Dominicoimncndemia:

d os jræci* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n^c proptered de/in.:mw pro ijs Deunt

pt- t precuri.Et Cut uno uerbo compMdr) nonpcr/ond Nó icfitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pgt; mdnu,zr arbitrioDeifoliitse^,quot;n mor

iiidiuo tcinuddicamus, fedtMtlimqudliapKicuiMCjiaperti. gladi). ifdinteinus ex lege Domini C^uam regulamdum fe^

quiinur-./hmMpotiusdiuinoiudicio, (juùmne/lram • profèrimus. Plus licentLc ne nobis in iudieundo ur*

icum'vcr' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiiotics uijum eii, h

fiohiccom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dlietü inferuntur,ex-

dicatquæ rctuudcH^quiemßcoerceatur,ßbiiudicdndiiusfuprd Deiiudi' qudindeceiufurpureaudet.

CIO permitquot; inhü'.Apoß: PduliuiHoriMt contra ludteosdi'^ ti debent, /futantis enarranSjundehicejnquit, Paulo uiäoria, )uß quia illi fcriptura gladius ßiiti

Magiflratus ergo gladio non eü ttfus: er nihilo^ minus uidoriam rcporiauit.At pergit Calm Proin-de,quotiesadoppugnandamrcàamfidem infurgunt hieretici , quotiesimpij conueHerctotampietatent moliuntur,quotiesobflinatereßßuutimpij, hmept' tenda ejje anna meminerimus. Papißte,quia nihil ar' moruminfcripturarepcriunt, imoipfamßbitotant aduerfam eße uident, conßigiunt ad miferu hoc aßl'

SECTIO SECVNDA. 99 tum , No» cffc dij^utundum cumhicrcticis, ztck fcriptura nihil certi pojjc flntui.

Poteral ne piè, ej- adfententiam noflrdin (t/Jercndjmmagisdppo/]tèalilt;]uiddiceref Curigi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

tnr,fi drmd inde funtpetendd, i^idgißratiti teld implo rdnluriCur ad Papatmafylum conliigimu4,ignifir-roq^dißtutantesf CurPrmc'ipumßrtitudinem, oquot; cotijbintiam lt;t Cro precdmur,dd h^reticos penitut exci»dcndolt;,fi beUum hocuerbo^nonßrrogcrcndit eße confldt^Sequitur deinde CdlutMquiß tterbi gld' dio conficititr Satdit ipfe , curnonddprofligandos htereticosuatebitf I^onquödmdnusddturißnt,uel obßrependißnemfrilurb.fedqutd in feipfisconuiéii idcebunt.

O uerèdureduerbd.Sedßßiritui gîddiut dd îfk' reticos profligdndos fußicil; qudre utimur carnalif Verbiigitur glddio utamur: ne uidedtnur,ut uiäi,dd firreum penitus indne confugerc. a t tdndcm pero^ rdns concluditCdlu: Quödß hdncperturbdtionent cupimui eßiigere, nemoueamui ipß turbdi contra Igt;eimt:fed mdnfucto, ^3quot; pldcidoßtrttureapidmus, qudm nobisfcriptura pacem dßvrt. Ex quibtis c«i«-citur ,in Deum turbot monere, qui ntditfuetudine,çr placiditdle/ßirittif pofthdbitd,pacem à ßripturd nobis obldtam repudidt,cr «4 bcUum fe pdrdt lt;t Satdna indiüum.

Alibi quoq; authoritdtem Eccleßte circa difcipli-ttdm endrrdns,mqnit, Deinde non hoc agit (Eccle- Inftdib^ ßäinteUigiOut qui peccarit WKitiw plc.latur: fed u t

Qj(ï igitur jit,ut fontes pdrud etidin de cdufd cdr^ ceribtis 'mcludMtur,dc folo pdite cfbdti, frigida^ tdn turn poti, per triduum mdcercnturf E«e htec UO‘ j luntarid paiütentidf Prætcred (]uo iure, nifi PdpiJH' ■ co, ddiguntur hominesfïljddogmdtddbiiegdntesdd j m dede core plends palinodids,nudss pedibus,dperto cdpite, ceredfiindhd nidnu tenentes, urbeinq^ turpi lfcdldculo,P,omat}o more perluftrutes, publtcè cdn-tdnddS^PerbcÜè quidem Cdluimpr^ccptum hoemo' ! doferudmuSidicentis, tdleinfcuerildtemdecereEC' । Inft:Iib;4. clcßdtn , quæ cumf^iritu mdnfuetudinis coniunfld cap;iï.feA; fii: quiq-uetcrum Epifcoporumimmodicamaufic^ ritdté improbdns,incxcufdbilemq- dppelldns, quicq^ prfhfus 4 Domini priccepto dißideret, neq; aliud pd' rerepoffet,qudm mdgnam hypocrißm, aia maxima deßterationetnydiferte affeuerat, pcccatorem,ubi poe nitentia fuitteflimonium Eccleß£ pr£bet,Gr hoe te^ fbmonio fcanddlum, qudntum infe eii, obliterapnc' quaquam ultra urgendum efße.

Lib:4.cap: idem alias'tnquit,aeq}enimuelmulâis., uelcar^ nJedtf. ceribui , ucl alijsciuiubuspoenifpotcflAtemfudni exercueruntfanéli Epifcopi; fedfolo Domini uerbo (^utdceebdtyuß funt.

Af noßri temporis Epifcopi,prater uerbum Deit quas tnuldias lapßs imptngere nequcunt,à Magißra-tu (quod idem per diuerja eü) irrogdndas curant, quot;nbsp;• SedpergitCaluinus, feuerißimaenimEccleßicum' k iiida,zr quaß ultimum fùlmen,e^l excommunicatioi

Nos ucrô alio^lminc lapfos percutiendos cura-nuf.igncmmirum. Atdcmumconcludit, iBaporrOt ticc uim,nec manudeftderat, feduerbiDeipotentia ' contentaeR.Nosueró cxcommumcatosui, ac manu ctudùcliampotejintisplcdendosdicimus, çx curd' KM.

At enim obijciet alilt;juis,oportere Calu: fcopum conßderare.Qujccunq^ enimilletnlocisànobis ad' duäts diffèruitjin pontificiam tyrannidem fcripßjjet ^uapropter,nonpoffcca lt;tà Ecclf/jlt;«Ho/Ir4îdccoz j«o nbsp;nbsp;nbsp;t'riuola ninurum obicilioMnetß ab crudito

qitodam mihi oppoßta.t^am ß quis eius uerba, Calui-ni inijuam,mcdiocri etiam attentione cxpenderit^cr fpiciet,omniagencratim, er MufiyKinSe , non autem ß'eciatim perjonare. Quemadmedtun entm/upra ofkndimus Laiiantij uerba im Paganos prolataßlem-t]ue Chryfoß; ha;reticos beUo necari uetantiSt gene-ralia effètcr haretici mortem, er in religione uio» lentiamgeneraliter deteßiri:ita ejuoque eximij huiut uiri uerba omnem fteuittam,cr uiolentiain hominum tnentibus infrrendamprohibere uidentur.

Quum enim primùm inquit, Hlt;fcdeniq; médita' tiofola efficiet, ne unquam nobis accidat,quàd,erc. uocabulummobis,generaliterfonat, nonautemßte-cialiter m Papißus.Cluum fubdit,fapientiam è medio tolli,quoties ui res agitur.quis eil,quin uideat hoc ni' hilminuiadEccleßas noßras , quam adpontificiat pertmere^ Qtj«w ait, Dftcmi« tdme» contendere-

SECTIO SECVNDA. . tjuibiKpojJu/muf modiStfiue exhortdtioiüiui, z^do' iinndJllueclemmtid,crc. QuisdicdtEccleßdsno^ ßrdf exàpi,folosduleinPdpi/hsdd^oneriQkuwi dicit, in toto Ecclcßd; corpore hiec mdnfuctudo rc' quiritur,ut clcmenter,nec mq; dd funtmum ri^oreut animddnfrtdt in ldpfos,qult;ero,dn corptti Ecclcfiade pdpißico inteDigdt, dn potiuf de uer£ Eccleßx cor' porc.ÇniwnfubiicilfQbflindtos,^^ pcruicdccs iudi' cio Dci commenddndos,zr de cinneliord [ßcrdndd, qutero dn inteüigdt deßdelibm, qui Pdpqndfuppli-cidßrtiter tollerdnt,dn potiui de ueris hærcticis, qui apud nosciiiilcm glddium e:^ ignes objbndtè perfi' tunt,[dtiilif ddtnointionibui pcruicdciter reß/hntcs. Ac^ndcm,quum inquit,plui licentite ne nobts in iu' dicdndo drrogcmiK,leéiori ßituendum relinquo, pC' tdnt lic hd:c ucrbd pontißcios, an potiui Ecclcßdf noßrdi.

Priitt dutem qudm cdterd rccentiorum tcßimonid etggredidinur conßderdndu occurrit, cur potiui hd!' reiici,quddefióloresdflvtdtd: fuprdndrrdth probro-ßs pocnii äfficidntur. a poflitdi noco,qui mortif, aul fuppliciorum pduorc,ßuemdlitid,feudemq; ob man' ddndcommodddb Eudiigelio déficientes, Chriftum-qucdbnegdntes dd frißtidold reuertuntur, Hiprofi' ^0 ucre funt idoloidtrje,certißimidpofiiU,proprie, non dllegorice,dut dndlogicè in Deum hldffihemi, dc ucre tdndem dduerfus propridm confiientidm pec' cdntes,cx quibus confequitur in eos,no dutem 'm ha' reticosMofdicdmlegem, ßniodo in quenqudmud’

SECTIO SECVNDA. lo» kdt,comfictcre.Et mhilominus no rat o uiditnut cit» generis homines^ ejnando reßpuerint, uenia inpc' trata, ßmplict errons confißione bnpunèm eccIc' ßatn rceipi Contra ha’rcticum,etiainß reßpi/cat, ßl* Jaq; dogmata ahn eget, feueris und er dcdecore plC' ni^ aßici pocnis.

Buccrus , cuittt uerba-.c}uje aduerfarij pro fua fententia aßerenda citant, inßrim expendemui, ijudm laudaretac expeteret Chrifliann EcclcfijscT' rantium tolerantiä, cx co patet, gitodi« tcriium So-phoniiC jeriptum rcliouit.vbi ait,ccrtèß uitam £ter nam habet, (fui in Chrißum credit,tjia ipfum fitum agnofcitfaluatorem,ut certe habet,cur talcm rrijeict bomojcö guodnon i« ommbiii agnofcit,lt;juod ßij^ui-deturagnofeere iÜeiejuàtn in multis,er grauibus cT' rdbdniApofloli,(]udmcfi benigne indulgenter td' tnen habutt iüos Chrißus.Hac cummonemut, gui' datn,cjui nunc regnivm i« Ecc/f/ilt;t fanäorutn, impru dentes tarnen (quod credo') uidentur affvilare, 'mter^’ pretantur effeSatana inßdias,^uifub hoc pacis pne-textu totum gutcrat Euangclion euerlere,tu)n er no flrtedoârinlt;e circa Sacramentadiffidentiam. Vlina probe animaduerterentaßum, att^inßdias Satans, ^uicertohincEuangelionahflulit , ejuum animot Concordia- fludiofos,cr errantium toüerantesdbßu' lit. Non continuo contra Dei uerbum pugnatur^ ^uum nonrecipiturcuiuslibet interpretatio. Quam tnulta iOi ipß perperä in feripturis interpretati funti quod etiam cx eorumfcriplis cottumcipoteß. Abiß ciemus

ciemns proptercd cosf a b/tt:dum quidem in Deum ß dcm.çr proximo! dileilioncm ßn^ücr docuermt. Jn cpißolct quoq;,qu4 eidem libro pruefixit, hac uer' idkguntur Dumhicrgo , de quorum hoflilinoftri infeiidttoKcnil tale ab eis mcriti, querimur, aliud ia prlt;e/cnti nequeunt , alif quosErynnisilhnondum adeo occupauit, fanioti omnia indicia expendant,ui^ debunt indubirilh,quam aduer[arij hac tn re inftitue^ runt,ratione, mbit aliud,quant f.ccleßam fcindi,in‘ ßrmosofßndi , EuangelionreddiabonRnabile,^:^’ Chrifb nomen blaßihemari, eaq; nihil minus Chri-fiianos,quam ad ijlum agere modum decere.

ConfidcretquisEcclefiamabmitiofui , quando unquam bene adeo habuit, ut non peut peccatis fan' âi,ita cr erroribus ßerint obnoxij omnes. Semper autem qui/firitu Cbrifli reilè inflituti ßerunt, non minus etrantes,quàm peccantes tulerunt, qui modo 'm Chriflo falutis anchor am figerent, çr Eccleßain non fcinderenf.unus Deus fiquidem docere fua pO' teß,nos plantare quidem, et rigare,fed quodutrumq; nihilfitß ipfe non adijeiat incrementum. Par igitur erit,ß quem errare deprehenderimus, utpr'tmum Ulü docendum Deo precibus ofßramus,demde ita mo-neamns,ut'Dcinosntiniftrosqueatagnofeere, quod pr^flAbimuSiß fttmma id lenitate er humanitate ßce rimus,ncquaqttam anitnum de/fondentes, fi non illi' co fuccedat.quöd Deus fuim tempus 'm omnibus ob' feruet,neq- defercrepoßit,quiipfum timenLUucnos prouocare debet^quod er nos labi poffumus, qu'nt

SECTIO SECVNDA. lO» fo^è,tum etiam, guwn defrdlris errore nobis uide^ mur quÀm certi^mi,ipfifœdèhaïlucindrrMr,illo uc' tildtrm feâante. Ex ciuibm cnnnibus ßuccri uerbis etpertè patct ettm non /olum fteuiticim omnem 'm rt' ligionis negotio impro baffe, fed etiam cenfuiffe nC' tninemeffeabijciendiim , quidquidisincæterisdo' ceat, dummodo finceriter doceatfidem 'm Deum,cr inproximosdileâionem : imà omnes Mtiquarum etiam Eccleftaru exemple ejfcßrendos, qui in Chri-fio falutisanchoramfigunt, çr Ecclefiant nonfein-dantjpr^tercanonomniuoetbhorruijfe iUum abea, quâifliuocant, nouorumacadenùcorufcâam, quu dicat nos fœpe fœdè haüucinari alijs ueritatem fc' âantibns, de quorum errore nobis quàm certißimi ejfeuidemur.

Volfgangus FabriciM Capito , quemaduerfarij inter précipitas fuiccaufepatronos nommant præ^ ter quam quad eius uerba, qué adfhbiliendamfen^ tentiam fuam afßrunt,illamlabcßäant,potius quant uUa ex parte confirment,ut fuo loco uidcbimui,ap er-tißima mentis fué teJUmonia rcliquit, ab hac, quant ipfe tyrannidem apeüarenon dubitauit,abhorrentis, ac palam proßffus eüßcerlc) credere, Euangelij lu-cemillamueram , cr pcrjfiicuamadhuc latere,cr multi maiora i/s,qué tant pateßda effent, hac no-firaatate Dominum reuelaturum,tantu abefi, ut cen-fuerit homines fimpliciterob dißidium m interpre-tandis diuinis oraculis à communi externarum Ec-çlefiarumfententia , ciuiligladiopuniriautoccidi

polfe.Videatleiïor e4, cju£[cri^ftt in prießtionedi rcgindtn Nduarrte inprophctam liofeant, et mpree-fittvnelib.^Mrtini CeüdrijdeopcribiKDci, zj md' nifèjlè (ieprehendet,quid dodißimu^ ittc uir hete dere fenferit Cuiuf atiâoritdtem,quidfton parui ßeienda duximu^,libuit hoe loeo non multa cx pr^diâis duo' bmloeifexecepta recitdre,quee feiliect lediorem ad ceelcraapudauâoreniip/itnt perlegenda aecendcre poßint.lsigitur in prtejiiioncin ilokam jkait-Ver-bumüeiomnesquidtinhabemud , namdeuocatit £uangeltflisloquor,fed fcientiam non item, quando iuxla ftium qni^q; eaptum complitudinéfpirituimo-deratttr , neq; quiequam patitur quod inteüigentiee fu:Mtcdioeritatein fuperat Etmox-Hii eunieulisnoua fubrepit Eeeleßaflica tyrannii iietcre adhucCu-perßite, Paullö autem injiriiit, Prouidendum eü pU' blicte tranquillitati,fed ße, ne prohibeamuf prophe' tas,ncjjgt;iritwextingtiamia, nedona Dei in utilùaté commimem coHata uituperemud. a lioqui eatttio no-ßra inank erihcr noxia [oÜieitudo earnis.Et paiteit quaßper parentheßm interiedlk, Jubdit. Que^gigmi orbi feilieet nouai eoneiliabidorum eonßitutiones, qttie noua epifeoporum deercta,noua!q; leges Eccle' ßaflieoi edteit, queeq; ßridioribui eanecllis ingemti Hei ueritatem eoneludere, atq; itnpericßam in uerbd magißrorum noßrorum coniurationem extorquere tnolitur.Aepoßmodum. Ham, quiapaßoris euratn pertinaeiter £mulanMr,damui opérant, ut humano aliquo concilio, uaßieieq; pericula longé pr£uertei'^

tnuf . utuiamoljvndiculisucnturifundiq;obfcpïit-’ oinncnt c^idiorum mdteriain äHorum /piri' tuum,intrdmodulu noßrxteueldlionis conclttdenus pricfcindttmuf. Hxc onttM^tajunt prorfm huniand, ita 'ut contmrium fapiui Ufrg'Mt,ciMd umtiitem pr^^ poflrrèajjrüdndoodia inter eleüos^rauißimdeon' firgt;ndntur,Acftîi.tim jirè.Et nos conferudtores dc pd' tronos pietdtiSfCjudmqudm dlio ff)eiïdntes,drgutèfï’ cimus,qui id exiflinidtionis mdgnisCæfdribus,ct pon' ' üficibut etidmnum inuide)nus,dtq; iuredetrdbimufid folo cnimDeofidesdependet. In dUerddutemPriefi' done htec leguntur de quibusddm mdgni nominis the^ clogis. In quoru fidem (.eleilorum) imperium ntodó ßbiperperdm uindicdnt, prteiudicdre^ moliuiÿur l^irituijdn{lo,cjHdß inipfos energidm docendi totdnt exhdiifilfet.ln eainiguitatcintruduntur ,tdntdmore fui, qudmß,lfd iUd perfudfionet^ud putdnt fummüfe confecutos , qttdmPdulustdtneningenuefrteturfe nondum ejfe conlecutum,fuduesfcilicethomines fctn tiÜdmueritdtisuix dum fubglifcentemdbfoluumlu-cem raseldtionis effea ffeuerdnt.

Et infiriui de fe ipfo.Plerdlt;^ partim cognofco tenu Iler, partim prorfus ignoro , partimfecus,lt;]uolt;i peius eß, dccipio, doeeoqidlios,quießntiffgt;iritu fanäo diäatd.Mox autem. c^uid igituri Infatüam ne, proptered quod puer dliquis prodilme Kabbino tdn-to fcientidffiritus inßru{iior,qui quidemetpoßitet foleatomnid ßncerius quaego difcernere atqicont ponereiProßilo httudßram imquè.stpoflnonpdu^

«.Ergo er noflrum nomen,li quad cR, er aliorunt, quicunqi in pretio habentur, Doj^tinui cito perdat» quo Chrifii fui gloridm,per quem, er in quo omnii repdrantur, iitdpertum celeriuiperducdt: quod,ut propere fidt,opto, Imó fcio propediemfire,dutpo^ tiui cordm idm nunc uidere uideor,qudm fint inglorif fituriomnes, quosuulgiudmtM Idudibui uehit: er poßremo dit.Hoc fcimw,z^ fcribimiestdmentnpr^' [entern duntdXdt ufum,dum ufq^ ntdiord Dominut re' tieldbit, ficut hdc «etdte omnino reueldturus e^i. Vbi ipfefuospdfcet dcducetdepofitispldnèumbrifin lucidißtmd uerüdtci feientidenim Domini,ficutdqud opplebit terrdm,hdäefiui pdrciuf,er pducn ed con' tiiit- Qjtid hic dicentnoßri diuinx glorix notti ’Zc' ldtorrs,etuindices,qui mhil fe ignordre drbitrdnturt et nouos acddcmicos uocdnt eos,qui ddhuc de muitif dubitdnt, feupotiui dliosdubitdre debere cotenduntt cdtcnui faltem,utdbipfisdilfentientes firro er fldnt' mis non perfequdntur. Quidnum illisreueldtum eß, quod tdntus uir ignorduerit: Imo quid ndm uniuer' fe Ecclefiie,d quibus qui äpertedißidentj h,ereticos cenfimusßnfuddoürindhdbent, quod Cdpitonts^e' tdte,quumetidmh£c feriberet , effet incognitum, Qud igitur rdtionc,qud confidentid poterunl iHte di' uerfum jentictes infe£idri,ßhuiuspr£flAntißimiuiri prophctico,ut ego quidem drbitror,teßitnonio, per' tnidtd illis ddhuc défunt ,dd edin diuindrttm rerum co gnitionem,quam Dominus in hdc uita, er hdc nofirtt «etdte hominibus Idrgiturus eßi

SedaJ Liahlt;TumuemmiM,cuiuf omnia,iJm tx li' IcÜo fuo, de fublimiore mundi Poteflnte,ad jententiâ ttojlfdm affcrendJ^n colliguntur,mhil ad rem perti' fiereconrenduntaduerlarif. Aiunt enim Lutheraan tion alloIjiedafje, quàm, ut oflenderetcum à Magi' liratibut,t-4,màtyrannUK pfeudoepifcopis grauiter tn caufa rchgionn peccari, neutras enim eorum itu habere condendarü eonfcientiielegum. Atuero nas alia etiam Latherwm ßieäaffe cenfemus: nimirum ut ton/cienctM hominum nuUa ratione , nee ijuauis de caufa adßdem cogendas , ne^ homines rehgionis caufanecandos doceret; ^uodguanguam librumiOH legcntibui aperte patere potefl,(ad guem leâores rc' mittirniK'iattamen tju^e inde excerpjimus,injêrius a^' notabimtK-.ex quibus tanti uirifententia facile pcrci' pi poterit. Hoc uniidico, me ir, hac controuer/ta di-rimenda,libenter Lutberum PaLemonis uice habitu-rum. Quem crabaduerfariismimmèreifciendunt putarem.quu appellent eum,fortißimum Herea crgt; (.ut uerè câ) Chrißianiercligionis refleuiratorem.

3edaniequameius, quienobifcumficiune,di^lt;i ftggrediamur,expendendus eü nobis eiusdem lefcus» quemfeeumfrcereputantaduerfarif. Isigitur tali^ I eü-.oblatos ha^reticos, er in uerum numen contU' fneliofos,atqialios eof blaßihemiat docentes coèrceL Pra:fraéiiores, atq; m errore contexendo contumO' ciores,ut certißimo plurium exitio . pro maleßcijs puniendos fujeipit. Htc primum de coèrcendis CT pumendis ßt mentio,dc morte Mtem uerbum nuUuntt

tdntet/i eos h^ereticos dppeïl4t,in Deum contumelfO' fo5,bld/}gt;henüdfdicfntes obfiindtos deniq;,quibM cmnid in aduerfariorum hifretici^ecldratione cont' friehenfd contineri uidentur. Deinde fie^ elidm de fimplicis hteretici punitione hïc uerba fiunt,lt;id qudtn fhtuenddtn locum ifhm citant aduerfarij. Luthcrui enim in prima parle-, ubi deßmplici h^eretico intcüi' gere uidetur,licetid. guoqi propter rationem, ^uant üdducil,dubium ßt,coercendi uerbo utitur,guoduer' bum non raro pumendifignificatione ufurpalur, hïc tarnen proprium notionem,(iu£ reprimendi, nbsp;nbsp;co'

hibendi eü,retinere uel ex eo apparet,üuód in alterd parte punitionismeminit , ingua defimplicib£re‘ iff o tnintmè mteüexit^d quod manißßiim fàciunt iüd uerba. Pro malcficijs, Lutheri igitur fenjen eü,ut h£retici,qui in Deum funt contumelioß, cr alios easdemblaß^hemiof docent , ß 'tnaliuduitium non prorumpunt, cohibeantur tantummodo, cr repris fnantur. Sin ueró pr£fiaéiione aut contumaciafud aliquodpr£tercafcelui, uelperpetrauerint, uel auß , ßicrinl,pro deliili qualitatepuniantHr,quod, ne Ion' gioresßmuf,niß eumßbi ipß aduerfari uelimiu, ex inßa fcriptislocis, quosexeiuifcriplisadfententid noßram corroborandam decerpßmud, luce clarim ommbui patebit,reli'quii omißif, qu£ ex hoc codent loco pro interpretationif noßr£ confirmalione elici potuißet. Primum igitur 'inquit,poßquam enim fn' blimiorem mundi potcflntcm in hoc terreßri feculo । »eceßariä effeofiendimut, mundanumq^ MagißrU'

SECTIO / SECVNDÄ. toy tumtcr quo pitâo Chriflianè, er reâè,eo utendum fitcontmuo doce^^um cÄ, quôufj; eiia poteflisex' tendatur,cjuamqi lalèpateal^eßrteplui tequopro' ÿrediatur, atq; in Dei regnum cr principâtum im' petum/ùcùt.Scdilludprimum/dendumeü, quoniS utriuq; periculunt imtninebitjCr detrimentum, fi tiel Idtiui fi effuderikuel 4riaiuf,quàm par cfi,contrâh4~ tur» Tametfitolerabiliuffit, fi minm diffundatur^ quàm fi nimis, pneflut enim fintem impufiitum dimil tcre,quÀm infitittcmpunire-.quando mundw improbis prorfus fiatet, quibiK caxere non potefi'.bonoru autem copia deflitititur.

Etittfirius,A.nimis enim, nemoautdebet,dulpO' . tefialiquidprlt;£cipere,quiuiam,qMducit-aduitattt, eis eommonfirarenonnouerit.lduerà nemo pricflu-repote/l,prlt;eterfdlumDeum:V’ndemijs quæperti' „æterror nentadammam,nihildocendumefl,dut/ufiipiendu, priCterDeiuerbumpurumcr£ternum. AtpauHo diu^denP pofl:qitid,inquit,quodpoteftns quteuis tbitantuage- que. re debet er pote/l,ubiuidere,4gnGfiere, iudicare,

I AÆ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;lt;ppf/I(tlKr; cui notes adfiiputa-

t tur multis in locis.Ex quo fiquitt(r,uanum, er arro' lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gans efië imperare,aut uelle ui cogéré quenquam,ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

) 1 fic,uelficcredal,autteneat. Quandouiolentiamkil - proficiiur,efi alia uia tentanda, Horum fîultam mfi^

lentUmnonfitis mrAripcß'uiin, qui, quumomntt ßteunUtr Ecclepum nihil iudicare^e occultis,ipfi U-mencondnturtamlt;trcdnd,tdmdiuind, qualif eilfi'

TcrruII: des,iudicdre,fiAtuertq;.ldm,crcuiuisfuumdiprimë op^iiionê quomodo creddt: pbientmuidendumeRutre^lè tangih cre^t. Vtnemoenimuenircpotefiproteuelincœ^ luntgt;ud «j orcum,fic nemo credere poteß pro te, aut Idem Lad: Mo» eredere.Et ut in nuUius eü poteßjüe tibi coelum, fii pcrius. (tut Infirosdperire,uel claudere,fic nemo tend fident, uel inßdelitdtem cogéré poteR. lUqi,quum poßtum Nôigirur ßtinfud cuiutlibeteonfeientictquomodocreddt,uel occidi de noncreddt, utmhildeirdhdturnwnddnxpotcfluti, bent non ipßimeteßepdcdtd,zy fudram rerum curam gerert treden tes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuilibet fimulpermittere, ut creddt quomo-

lt;^0 uclit,dutpoßit;neq; ad credendum quenquam ini' diaum. ftfUeyf, îühildebeteffètdm liberum,qudmfides,or religioiddqudmnemopotefluiddigi; utpote quxfit opui diuinum in /fiiritu funilo : tantum, abeß ut huf nana uiiutto modo poßiteßieere , dut exprimere. Binciüud uulgdtum Auguflini, Adfidem nemo nec

Calvini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Adh^cmiferi, Ciecilt;^,qudnt

violentia mdnuuc fequdntur. Cor enim nequeunt impeHere, hypocri^ etidmfirumpantur.utuerum fit quoduulgo iaädtur, fünpariat. libérât effedueäigalicogitdtiones. Quid ergo co-gunt homineSfUt corde creddnt,quum ipfiperß)icidnl non poffefieri i EtpduUôpèfihisucrbisconcludit, multi

SECTIO SECVNDA. te« multi fïciliui crat finere fubditos limpliciter à fco' poaberrdre,lt;juàmimpellereadmendacium t amp;itit i iftas codâas confrßiones.

Etc w ßüor paUm ß(t,in Luth shoe libeïïo tantS obiurgare uolucrit aliquot Principu/m interdiâum,, quo fuit noui faderis uerßonis kâiotië mhibuerantt Çita tnim dixerunt aliqui')an potiuf confeientite quo-que libertdtcm d{Jerere,Gr fidem, ZT rcligionë nul-lomodo cogcnddm dßcuerare.Sed wßriiudit, Rwr-/jwn obijcidt, Neminem [eculdrii Utdgiflrdttti corn' peüit ad ßdem, ey religionem ;[ed curat tantum,pro' hibet^ ne homines à uero praua doëirina abducan-tur. Reßiondeomon principes,fed Epifcopi,quibits demandatiem e^aDeo htùc rei debent inuigilare.ÿa hæreticinonpoffunt cohiberi uüa extemd uis quart alia ratione cum eis agendum eH, qudm glddii feue.-riMe.L)eiuerbo hîc reseHgerenda. QJiofi nihil proficiat,fruftra mundana uis adhibebitur,etiamfi omnid cruore repleas.H^efis efi quiddam ffiritudlct quod^ullo firro dijfecdri,nuüo igni confumi, nulht mundand aqud elici,dut fubmergi poteft. Vno Dei uerbo poteÙ fecdri,exuri,cr fubmergi:D. Paulo te-ftamp;nte,Krmd militilt;e noflræ non carnalid funt,fed po-tentia Dei,crc. Et pauüi pifi,uide igitur,inquit,qua teUè Dom(»i ifli prudentiam fuam produnt-H^refint propulfareuolunt,nec tarnen quicqudm tentant,quâ, ut iduerfarios corroborent,fe fuffeëios reddantfillos uero iufiificent.Qtiidfî hlt;erefim cupis dbigere,opor tetteeoflrdMgenilt;tte effe tnfiritëfim , utprimuin

ttmnium eam è corde diuellM, er redditif cdußit tto^ luntäriam dmoUavK. violenttii ucj^o tantum abeR ut propulfes,utetiammdgiscorrobores- Qjfid ergo prodeR,/thierefîmm corde confirmes intus, in litt' . j . guduero foliim débilités, er ddmentienduAn cogdsi duodßdggrcdidrisBciuerbo, eo coriVummdbi» tHTiexcjuodemcepsfudlponteeldbitur quiequid uel hlt;erefcos,uel eronis- De hdc uid hanefeos dmo' kf.ii,4.d liendlt;einteUexitlefdids,quumdit, Percutiet terrain uirgd oris fui. HÎc enim docet impij controuerfiain dbfoluiuerbo,er jfiiritus energia. Atef; (ut omnid femel comfgt;lcRdr)Principes,er tyrannt buius mundi ignorant,pugndre aduerfus h£refim,nihil aliud effc^ qn^confligere cum Satand; qui tenet cordd obfeffa, E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf^fl^ur Pdulus, iaiquiens,non rä nobis luilaaduer

P ‘ *“* fus cdrnem,er fanguinem,fed dduerfas principdtus, poteflites,dominationesfeculihuius, a^erfus ßgt;iri' tudlem nequitid in coeleftibus. Ciuamdiu ergo è corde noneuellitur , erdbijciturSdtdn,perindeeRilUjt uafd eius ferro, aut igni perdam,dcfi fulgur culmo impugnarem: quemadmodum lobus teflutur, quunt / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait.fcnum mflar firdininis à Satdna reputdri: utpote

ioh4t.tS« (uius uiolentidin nihil per timefcat. P^necarentur omnes lud£i,er hæretici^dutdffiigerentur, nemola^ men ideo umcitur,dut dd Dcum conuertetur. nbsp;Utce

l,uth;'tnlib:fupra notdtajie fublMun;potefl:Ciuod p cui ex ifs,qu£ 'rnde excerpfimus,no fatis compertu fùeritpium hunc Dodorem hitreticimortem impro' bare,er ex utrbo D« penitus eijcere,ea legdt,qu£ irt ZlÇ4-

Zizlt;nùorum parabolamfcriptdrdiquit. Ait enint: Luth: ZP proximùmâocenÿtrquomodû habere nosdebeamut zaniorum» erg(t iUoshiereticosß,lfosdo£lores:nonenimeoseX' interpréta* fingHcrr,CT fXCMjdfre oportet. nbsp;nbsp;Aperte enimhtc tio.

Chrißuf iikßnite crefcere utrac^ : /oio Dei uerbo No i^itur contraeosagendum.Itaenimhacin reeuenirefolet, lt;gni terro* ut guihodieerret,crMpoßitredire(mQitis 4. enimnouit,qudndoDei uerbum cor cuiufquamaU Lolqin tri* trailurumfit ? Si autemexuratur,uel alias toBatur,^^^^’^^^'^''-impediiur ne poßit in uiam reduci; uerbo^; Dei fub' “°* ducitur,ut perire cum nece/Jeßt, qui alias potui/ßet ab errore Uberari. Tune euemt quad Chriflus hic uult caueri'.nempe triticu/m ßmul cum 'Zizanqs euel litur: id quod horrendum peccatum efl coram D^o, neq; unquampoteritexcufari.Hinc uero uide,ut ma^ le /ani hadenus ßierimuf,qui Turcos beüo, hieretb' C05 igni,ludieos necis metu,^^ ali/s miuräs uoluimus adßdemcompellere , CT^iZ'^nia noßris uiribu^ eutüere:acß nos ij e/femus , quibus pote/îas e/ßet 'm corda,c^ /pirituf-.cr in noßra manu eßßetad iuflitia^

pietatemhominemreuocare. QuodßDeusnon ßtcit,manet perpeluo inßäum. Nos i/h pado potiut homines à uerboauellimui,eos perimendo, ne poßit in eosaliquid operari.Et duplicis necis, quantum in nobis eü,nos reos conjhtuimus:corporis, quod per-dimus morte temporaria,cr dntmie,quam in gehen' namdetrudimus , morteaßieientesteterna. Po flea iaHamus obßequium nospriefliti/ße Deo,ac peculiars nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

iebal hic locm inquißtores hareticorum, cy homi» cilt;iM,guiobcrrorcntguemlibet , duiipfis uidetur, homines adeo ßciU maüant {ß non effet tüii fi'ons fèrrea ) ettamß ejuando ueros h^erettcos tn mlt;tmbM , haberenttpbtnè perterreßtcere. ttm/èriui de/eruit Patrisßm:uerbd/iciensjnlt;]uit, uerùm äntea id runt 4 Domino per ardentes preces, /ßiritu /rruentL Istuncrefßondet , Zizanuitüanoneffßeuellenda: hoc eß teejuammiter fiifos doßores lüos firendos-cr blaßihemias iüorum tolerandatt cau/dmq- ueritatu^ er fynccr£fidel : horu/mdcmt^iudiciumßbiper' tnittendum.

At Brcntium quoq; i« partes fuas arripcre conan' tés,cius tantummodo ucrba citanl,quibtn Ulagißratu reltgionis curant gerere debere ojkndit: quibm cou' cludit, L\agifiratui maximoperehuicn i ejfe mcum-bendum,ut uerbum pacts,non /editionts, /umma quafieripoßitdtligentiaannuncietur. Id quod (ut '1 crx.'mj« ? ànobis no negatur.Scdnurum profiâô eßt aduerfari/jimodolyüabam ex quouis fcriptoreex cerpere po/funt,qu£ fententiam fuam roborare pofi- nbsp;nbsp;’

fe confidant.diligenier, ac mi^ntficè quidé earn pro^ ducunt,obolum pro talcnto erogantes. Ciuodß ident f(riptor,non /yÛabam modà,dut uerbiun, fed longos fermoncs habuerit, quibtu eorum fententia infirme'' tur,nofiraaffieraturtofcitantes connotent, aliasq^ res agere uidentur. Hocautemut mlAufc; Erafmi cT Luthi'probèficerunt,eorumfcriptacitantes, itaia ! Sreittio appeHando optime prafitcrunt : Nam cites uerbû

Herbis quorum niodö fententUm rctulimus dddudis, in qutbuf ncq; dr^ccidendis, netj; de pumendU hæ~ reticKdliquiddiaturitotum id pr£t(riêrc ,quodde fide non cogendiit deej; hiereticis non neandis neq; puncendis latèfii/iq^/criptureliquit,tn co ItbeÜo ,de Eraf ad ^«ojncmioncm tens krafmut aif.cur ex me uno fra.Gcr, citauitaliquid, quumlo: Brcntiuitotolibellonihil inf. lt;ih«dlt;tglt;xt quint de non occidendis h^relicisf Cuiuf inagnam partem ideo his noßris attexamp;euoluimus (quod æquo ammoßrant pif Lcâores^ quia tam am^ p.lè,tam appoßte locum hune pertraélat^ut omnium, qu£ fuprafcripfimusquafi argumentum, autcpilo' Brcntius» gus uideatur. ij jg(t«r excutiens an Magifiratus iure Anabaplißiisaliofuehiereticos occidere poßit ,jta jàtur; Prmcipià duplicia funt peccata,ßue f cèlera atii maduerfione digna. Etprimum quidem peccatafunt /}gt;trttualia:deinde,qu£ uocantfecularia. Interffnri' tualia numerantur,mcrcdulitas , deffjeratio,puftllAgt; mimtas,peruer/its facr£feriptur^ intelleâus, hame-fes,occultum odium,cr tnuidentia,alienorum bono^ rum eoncupifeentia, aut etiam proximi thon appe^-titus:prietereaomniaalia, qult;ecoram Dco pcccatit cenfentur : quiequunquam fieri folent.nihd tarnen communt,cr ciuili tranquillitati officiunt. Secularb bus peccatis htec adnumeràtur, proditio,homcidiu, latrocinium,fiirtum,adulterium : adhiec qutecun^ oliaflagitiorumreliquafuntypaccm, (S' communent tranqutUitatem perturbanlia. His duplùibtts peccO' * (is punitndis dupliccm^uo^Dtusmfiituitcrpac,

tttim,cr gLtdium: uidelicetf^iritudUbutf^lritudlem: ^uod D« uerbumifcculdribiu ugro, (yfxternis Jecul4rem,nem[gt;e C^farisgUdiu/m. Etenim unum-quodtj; peccdtum to mßrumento puniendum til,quo coèrctri potefl. llt;tmßiirituale ptccaiumfubtilt til, CrgladimMdgißrattuddcôerdßt», nbsp;nbsp;cdrndlit,ut

multà uthementiut to corroboretur hitreßs, qudtn debilitetur.Neg;ßgt;iritudle peccdttimddeö mdldtnfi-dem prlt;e ftßrt, de homicidium, er Idtrocinium : fed incedii qudda pulchrd honeftdte, tsquot; prudentid exor^f ndtum.Qiiippe ttuUd incredulitdf eü ddeo mdld, non fuds edufds hdbtdt, er honeßum dliquem pnt' textimt,z^ßdem. Neç uUd h^reßs in tdntumfrljd e^l^uit femet non ßudioßßime fdcrdrum lüerdrum fubßdijs,dtq;Uß^gt;^o^o f^omdt. Qudpropterßgld' dio mcredulitdtem, er nuddf harefes coèrcere ueli^ nnujwhildliuddgemuft ijudmDiaboli condtumiu' uerimuf,ttt fubinde mdori trdgeedidrem detcriorent ßeidt. Ad hunc enim modunt de iIJo in Hiob ntemO' riæ proditum eüxdp: 4».Q«ihm dppræhendet eum glddius,fijnere non poterit,neg; hdß!l,neqi thordX'. reputdbit qudß pdledf/trrum er qudß lignum pu-tridum ,es, nonß/gdbit tum uirfdgittdrins. Porro tum dcnuim uiilut in ßigdm uertitur, qudndo uerbo Dciimpctititsfiieritidc tiut impoßiira, ac menddcid reteguntur , er propdUmconßitdntur:erficnoit dmpliin poleßconßfltre. Udm qudndocuncf; Didbo' lui per fuos concitdto beüo ueritdtem impugnduerit, ßcHtßeri folet wcrcduUtatCj htcrefibut,nuüd ree '

SECTIO SECVNDA. top pugnatione,Gr reluilatione opm cB, quitn,utf)rolt;-palam eiuf tnfidi^£fraudes, ey malitioftcfrditiones deteâ£ indicentur.Efl enim pater mendacij, çy luci inimicuf.Qjiocirca guainpritTUim lux ueritatis addu' üafrerit, tenebrarumprincipifiigaarripiendaeiit non ualentifrbßfiere.lam ucro mundano gladio non ea'uis eü ey potentia, ut quantum ad uim fuam atti' net,occultum aliquod malum,aut uitium, uelut aper-turn coarguere^ey pianum ficere pofiit.Neqi occul-t£ iniquitatifuam apcrtam, eyformofam honcjktis freiem detraherepotefl. Sed quo jortius earn impu-gnauerit,tanto magis ere feit honefti freies. Ex hoe fit.ut inereduli,et haretici externa,ey nuda infeda^ tione tanttïm uehementius in errore fuo eonßm^fn I«r.N4(n, quum eorum opinio ratione, cr caufrs ea^^ rere non uidealurfittqi facris litter is,ueruntamenfid-fo inteüeüis exornata, nee iÜorumprauus cy male fanus intellefluf diuin^ gratie mopia faits elarè cots' umeipottfl,fit,ut 'm eamfententiamueniant, crani-mi perfuaftonem,ut putent fe iuflitùe, ey uerbi Dei nomine i/nfedationem perpeti. Ex quo deinceps ori' tur quadam infrada pertinacia, çr in omnibus tru» ciatibus,ey tormentis conflins perduratio: qult;e qui' dem fr bi ipfrs efr exitio,dliisuerô corundum conftiU' tiamuidentibus,aut audientibus fedudioni.

iüußre exemplum.Nam fuperioribus annis,dd h/ere-tici cuiusdam inflammis conflamp;ntian («1 ex fide di' gnis dccepOpbsres ex afiantibuf fanœ dodrintc uiri, ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»0»

SECTIO SECVNDA. nonpolJeidfineüeij^iritu fieri pcrfiktfum haben' tes, ac propterea hiereticum mar^ê ef[e plané cre-dentes,eiui h^ereßm pro ueritate amplexi,m ßde nau fragium ficerunl. N4m ^«onadmod«»» ad martyris ßgt;eäaculu ictatenoßra foepe uidimiKßnfideles exent' plomomtosBuangeliumrecepiffe, itaplerurntj;ßt, utadhxretici 'm morte con^ntiam crhtereticiin errore conßrmentur,^^ Orthodoxi htereßm ample^' äantur.Hoc fcilicet Eccleßx (,ß Dcoplacet)ex hte-retici morte lucro apponitur.Atpergit fubindeBren tiiK.

Quaproptcr hitc compendioßßima, er optima uia eil htereticos impugnandi, ut tantiim Euangelio, erf(icrie fcriptur£ hoc ducllum aduerfus hareticos committatur: perquodadeo folumhareticortvm ho' »efli prlt;etextuf produntur , er illius manißjlitione fubmoüentur. Praterea^eijucpromptumeÄ mere' dulis,er hiereticiscoram mundo uirum probum, er integrumreßrre,atcpredecredentes. Quare,ßnon uacanthomicidio , ßnonlatrocinantur,nonßiran' tur,nuUo fe contanànent adulterio, nemini uim 'mß' runt,fcdpacateuiuunt 'm ciuilibuf, er externis ordi' natiombuf,foluunt quod cuiq; debuerunt,cenfum cui cenfus reddenduse^,timoremcuitimor, honorem cui honor habendus eslßcut Paulies ad P,om: feribit: tum mhil iuris aduerfus iüos Nlagißratui relmquitur. Paulus enim dicitttiiagißratum nünißrum effe Dei,et uindicem 'm iram ei, qui male agit, eittatuerbade-malts er externis hominm d^ibits,er non de f^iri»

SECTIO SECVNDA. uo tMÏi incrcdulitatc funt mteüigenda. Homicid£,ldtro' aperte ficij^orofi lAagißratm pœnn pledeti' dl funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hic dutem notandum e^{,Brentio, fi quis hitreti' ttn erroremfutimpublicèprofiteatur, ß doccat,fi fcribat,ß obflinatè opinionem fuam retmeat,non een feri inter externa afla, ac ßcinoradlAagißratuglo' dio uindicanda, alioquin hoe loco cum alijs externu ttHibui ea adnumerafjet : Satis enim/upcrq;, non femel tantum, fed bisdcclarauit,qult;eßntm(da hominum exletnafàda, qute eos eiuiligladio obno-xiosreddant,fedulö eafigiüatim enumerans, es“ inter d«o errorum genera dijhnguens. Atqui iterum pi^git,cr inqiiit,Porrö inereduli, O' hieretici^ui alioqui honefle,cr inculpate iiitam exigunt,Eua^e' lif fKpplicio, O' Dei,poßhancuitam defhnati funt, Servos ho JndeChrißus M4((: ij- fuis difeipulis pracepit, ne Zj;çdm4 eradicarent, fedßncrcntutraqißmulexere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æjpç

feereuscpadmeff'em,O‘C. Quibus uerbis ittudim' jntcllisit. nuereuoluit,neChriflianiincredulos, O'hxreticos ^uihocloco uocanturZizaniacarnaligladio eona' animac ( rentur è medio toÜere-.fcdaduerfus eofdemf^irituali (j{ß;riminc pugnarent, donee appelai meßis tempus. O' tunc iu- fvj ufcùio, jîiimpoenam,fi non conuerß 4 praua fententia difeef nbsp;nbsp;Lu thcro

ferintßnucment- l^amß quisobincredulitatem.O' adftipula* hgreßm flitim morte mulîiandus effet, iUe non cor' tur.

paraît folùm uitapriuaretur,fed deanimtequoq; falu Lolij in tri-* tei»diferimenueniret.Poluijfetenimßrtaffemlern' ticun^et' pore,repudiata incredulitate,ct errore priftino abie- fio»

Macnftœ ^Ojre/ïpHiy/êjCr ttduerain fidem conuerti: ^ua in re erus Særctizpfiquot;^.‘igißratuityrannidempriepe^itur. Q«i« etM cosnecan^ adTit: fcribitcdpi j. Htercticumhomincnti icstyran/ poflundnt, dtlt;^alteramcorreptionentdeuitd,fcienf nidis infi/ (}uia fubuer/m eü qui etuimodieü,çr delinquit,quu niular. /it proprio iudicio condeinndtus.liïc no dicit Paulm: T jt-J» honüntmhicretic-.fldmmisconcremdndum, autgfar X'^erbum, occidendumi(ed quum noïuerit cum alifsreâè, c] uum no/ ç^fanèfentire deuitdndum cffe. Seddieet dliquift 1 n Chriftus,Gr Pdu: etiam nomiciddm,cr adulterum re^ ezh^m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recipiuntjttec quenqudmfui officij nonù'

cantes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi^niunt:quodcuftq; tandéßcinuf,feugratt'

«rnificat de,feu modicum admiferit.Re/pondeo, uerumeffe: Eu^geliumnuUumpeccdtorem morte d/ßeit. Verii quamdiu aperte peccant, uitiofis operibies indulgentes , excommunicdti reijciuntur ab Eceleßa, ac pro Ethnicis,cr publicanisreputantur.Vita uerà per pce nitentiam emendatd,iterum in Chrijtianam commu-nionem recipiuntur, atq^ pro Chriflianis agnofcun-tur.interim tarnen Euangelium magiftratibus fuum . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permittit officium,quatenus fui muneris ter minos no

exccdat,fed in ordine legitime permanferit, er pU' mat quiequid illipuniendumiure conceffum, per-

Cteter urn fi gladius extra fui iuris terminos frrtur, erlatiusquamaDeo ordinatum eü puniendopro' greditur, uolensidquoqsirrogatapoena corripere» • quodfolo Euangelio, er uerboDeicorripiendu efl^ cuius generis eflincredulitds, erhlt;ereßsi Sanèhic

pZ»« malorum dare poteil,quim pacem,cr tmnquil» litdtemrctinerc: Seq;tantummo(loperhoc ßcithc^ betiorem^dum ui9lenter aHcni operis, officÿ «e- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cutionemßbi uendicatdn alteriiu meßent f^cem fud {quodaiunty mittendo. Et quantum ego conieâurd Mguror, Anabdptißnrum httreßs nuÜa alia re perin-de corroboratd eil,dtq; promotd, qudm lAdgißrdti' bui:quidclutum citrduerbum Dei, cr fdcrtc fcriptU'

expoßtionem lyrdnnicè dduerßu eos ßeuierunt, Kdm dumfßiritudli uitiotniußipcend occurrcre co^ ndtifuntiGquot; iw glddij Idtiui, qudm par,dut coaceß [um erat protendere,propter dbufum, cr tyrditnidé glddij Donunut Deui nofler cxarßtirdeundid,dtq; in [uppliciumhominum Diabolo fubinde magif dtq; nagußeuire permißt,femperq; efßcaciuiluun^' rorrm excitdre,cr conßabilire. Adeo ut corporalii itldpœnd,crcorreptiopdrum fi-udiK uulgoattulc' Occultum ' rit,pducis, aut potius nullis ad animireßpifcentiam Ï*quot;quot;' pertraàis, [ed nudto uehementius errorem duxcrit, Cr promouerit;quando Anabaptißninegodumnul- appa* lumexternum,dutmunddntmifldgitiumeffeconfiât, Natn «crm[altem internum, ZSquot; occultumerrorem fcri- fruftraad^ ptur£ teflimonijs[ujfultum.Ex bis iam didis clore li' derec,fcri' quet,zr dbundcdemonftratumcß,incredulitdtem,et pturæ tcfti i}lt;ereßm,qudmdiucitradliorum ficinorumdcceßio- monijsfuf-' ttemnudapermanfcrittfolo Deiuerbopuniendameß fultö. Scd [e.Atßinopusdliquodmdlum,crpernicio[wm eru- quatcnus périt, dut certè dlicuius [editionis concitdnd^, dut ([^eicu^Us hotnicidij perpetrandicaujam pritbuerit,dulalioqui

En tibi vex feeleratie er Mttof£ uite, occaßonem induxerintt (tesc]uihus tumpiimùm ingladijpotelhtem puntenda inàdunti

quam de feditioniim authoribus,aHt homie idts,aul a^ lijsßcinoroßs fumi folet: poßeaquam pertneredu' los,^ ha:reticos in leges ciuiles flagitioß peecafunt cfi.lmó non jeciudcalius quispiam priuatus homo, qui tub praitextu fidei tncedens,jedtMnis,Mt aedis, aut aliorum pumendorum freinoruw caput exMcrit, fupplicto affîcitur.Brçuiter,tncredulitas, cr htrefis non ciuilis, fed /piritualis gladij pcenis fubieâa funt. Et mßrius inquit,Adhjecfß hiereiiciuiolentia effeM extertninadtydut poffent ui profligari, quorfum opM eßet facris Uteris nauareopcram, quum haem re confhret, carmficem dodorcm effe ommum luieret' tißimumi

His opponitur lex mofaica Deuttij. Si furrexerit idita lDeut: in medio tui Prophètes, aut quifommumutd'ffedl' 1} aBrenx cat,cre,Et max in eodemcapite,ß tibi uoluerii per-........ fuadercßater tuus,crc.ii£funt du£ leges Mofi,quif

bmplanuin ficm conanturherettcum ciuiltgbdio iitre po/fe ocddi. h^rcfint in fidtm Chrifliitnant inducere non aliud elfe,quant à uero Deo, er uerbo eiut,adalienum Deuw, er mendacid,limplicium ani mos adducere. Verum longé alia ratio efl pumendi h^reticos in Chrißianifmo,atcy olim ßierit in ludais*

Idem ait Althmcx rusinfc' rius:idemx ffiQ ]n ludaifmo erantextern£cr corporalesprO’ quÂÀcont. niifiones,corporalesbenedidiones, co poralis ter*

SE'CTIO SECVNDA. ut rxtcrnic C/ corporales hoflium citdes: tjute respgM erMt figura: reâlt;e uirtutis in Chriflianifino mani' fijlinda:. Qudv^brem,quemidmodum corporalit iUi ittdaorum benediilio figura fidtChriflianls f^iri-tualis benediüionis,^^ corporale Regnum fpiritua-lis RegnifiiU SympolumÂta quoq^ externa lüa Cha-1 han£orum,cr Icbufeorum cucdeSyfeu internetio, ex pfeudodoifioru monftrat, cr flgnificat, ut Chrifliani rationepnrituali hofitsfuos^nempepeccata, prate-iKd fiilfos doi‘lores,cr fiduäores occidant'- uidelicet, utpeecatunt in corpore^iritu oei opprimant,ct fe-duóloribus in fide fid nonadhlt;ercant:Sed, quemdd-modusn Paul; inquit,eofdem deuitent. Hoc idem in^ nuitquoq;Cbrifius,ubiMatt;i8. ficloquitur, fcinde eum,cr proi/ce abs te. Ciuauerba ncdum ad •corporalem pedem,cr mdnum,fed piiritualem quo-eiue,nempedo{lores, amicos, lociosrefitici'unt.cr refirenda fint. Nede externa membrorum ampu-tattone, fedffirituali loquitur;ut hieuerborumfen-fits fit,quc)dfi tibi pradicator,aut amicus, aut adiutor fiierit,z^illctibierroneado£lrina erit o/findiculo, autperditaiGtquot; mala uitd te feduxcrit,non adhibebis illi mentem,fedtllum amputato; hoc eil,eius confor-Î tium deuita,ac temet ab eo fegregato. Quin etiam fit i tibi perindeutEthnicuSfCr publicanus. Ethacßgt;i-ritudlis deuitatio , dut nos offèndentis abdicdtio,per corporalem pfeudoprophetarum interfiUionem in lege indicata e^l.Puêre quoq; in lege Kofaica codiia quadam corporales carcmonMfCr cultus Dei,quo'

ft«« negligentia ccrtn panis puniebatur.ueïuti legi' tur Gen.iy. Ma{cului,cuiuf pr^putijcaro circu/mci' fa no fiieritjdelebilur antma iUiui Ite populo fuo,(}uilt;t paâummcumirritumficit.EtNum; cap;4. Mo/cs ^uendam populo lapidandum obijcicbat, qui Sabba^ to ligna coÜegerat.Porro in Euangelio libertof qu^' dampoenarum, fiueutilitatispropoßta elifidei,feu incredulitati : cuiut loco fucceßitjfiritutdn ulilitoft feupaenaiueluti Chriflusinquit.qui crediderit, faluiu tril,qui non credidcrit condemnabitur.Sed dieet ali' quis, Elio-,ut Euangelico, fine prædicandi officio de' mandatum non ßt, hjeretii os corporali fupplicio affi cere, quit ei oßieio non niß ffiritualiter punire con' creditum ßtMagtßratus tarnen intereß poenam hit' rfticKinfligere.Kelfionßo,Cuiufq} Uiagißratus offi' ctum (ut iam dißum eß) nonlatiufprotenditur,quä 4Dfoordinatumeß. Quareß quisincredulorum, duthtercticorum externa conuerfatione uitamintc' grè,ey honeflè coram mundo traducit,nihil peccant tn ciuiles conflitutiones, nihil iurispuntendi in ißum habebitgladius. Qjiid enitn ad Magißratum attinet incredulitas,auth£rcßs ƒ Curetpotim^^tpacemiit mundo conferuet, externammorumhoneflatemi tiec fe ei rei admifcciU , qu^e nihil ad fepertinet. Eßqi res periculof^e ( quod aiunt ) alcte , quando Magißratus aßueuerit ßrro, aut igneuüam aliquant fidem infeßari. Uam tameiß nonnunquam prauatii ßdem perfequutus ßierit, attamcnficßeripoßet,ut iüorumfucceffores infeßationibus iam affueti, uerS

fidemproßilfainfe^ldrentur : quemädmoJum cm A rridiiis hjeretici^diluim cjfe dcccp'mut. Siijuident co tempore Epifcopi [uis juafionibut hue induxc' runt RoHf.impcrdtorem -, utpaßim Arrianos perfe^ ^utitionibui premeret,dttj; cxtingueret.Tdndem tjuu dliijuotimperdlores in[eiidndirdtioncmmultddffue tudiite/tbi peculidremßeißent, dc nonnutli ex corii fuceeßoributdb Arridtiisfoifjentperjudß fudmopi-nioneinuerdnteffêfincipiebdntreâè credenter, ey* rciîè docentes Epifeopos infeâari.hiereticos fummo ßudiotueri.Qjtdinobremlongetutißimum cÂ, er ccrtißimum,utciuilis Mdgißrdtus fuoßingdturofß^ cio,ßndtcyjjgt;iritudlidpeccdtd, etidjn f^iritudUfup-plicto pleàiMultô enim tutiui c^l, O' prteßibiliüt, utlt;]udter,dutdecicsßlfdßdestoleretur, qudmut fe' mel uerdfides vnfefidtionem pdtidtur. ldm,ut db hx^ reticis ingenere itcrum ordtionem mcdm dd Aiidbd^ ptiftus conuertdm,dicuntpleri(ji, Andbdptiflnrum fe ädm non clßeßmpliciter mdldm hierefimßcd hdbere multd ddiuni!id,ex qitibus in Mdgifirdtus fuppliciutn Idbdtur.Docereenim eos quomodo fitcultdtes otnniu communes hdbeniLe /jnt:qud ex reßridjjeoriginetn trdherepoßitfeditiOiCrc. Cieterum huiusdoiürinie grdüdnulloiurede Andbdptiflis poteflfumifuppli-

I cium.Ndmlt;]Udmdiunon docent, hominesddrerunt ' communionem,er lecfudlemdifiributionem ddigen-I dose/Je, nelt;j;ipfidliosuiolenterddidcompellunt, neq; cum iUis uiolenter dgendum cft.

SECTIO SECVNDA. tdpüß^rum inteUigentMnt ämcd,cr chriJtidndptT' iinet infiitutio,zx admonitio, crdtuüitM glddijfeui' tidAamß pcr[udß mfiitutionem noflratn receperint, hoi aliquot Chrifiianoslucrtttijumui,eli(i;nojkrnu' mcrufauäiorßütif Sinnoßramadmonitioncmcon tëpferint,relinquendiluntfuieHejdniie,etproEthni' r; . cii,crpublicanisr€pulandi. Veriim ne ßcquident vcfteTnu”' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donee

dam hærcx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errauerint, uerùm capi'

Sedeüne propterea lex ifla pro fanóia, cr tncul' pata reputanda, qute fanguinolentorum Epifioporu iUßinäueonditaßdl ? An nonpotittsiüudhacinre reßiiciendum ßerit, quidChriflianum ^’.agi|iratu'nl deceat,quàm quid uiolenta tyrannide extorqueri poß ßtf îàultô enmt magis Chrifliano Ulagißratui con' uenit^ne tarn ßt [anguinis cupidtti, atq; ethnicorutn eßefolet. Conuenit quoq; itli,ut etiant,ueluti Chri' fiianus,aniinarum faluandarum curam agat, er noitt ut tyranniK femperrem gerat ßeuitia.

a^c nosexBrentio ad uerbum excerpßmut, tu, ut aperte conflet eitu de fide non cogenda, deq^ ha' reticis nenoccidendis opinio-.tum uero,utappareat, quadÜiiu quidem fententia^ßnt iüaßcinora,quantt dam(_utappeüat) hareßm uefiiant,cr haretiewm ei' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uili gladio fubijciant. Eten'm aduerfarii,eum in paf'

tesfuas rapere cupientes (ut egomet bis auribus ali' quot affiuerantesaudiuDafferuntjettm pro nuda ha'

SECTIO SECVNDA. «4 rcp4M.ägißriitu non puniendd, dnintitdntumfim* pliceinfententianÿntcÛexipc. Quicquidautem«-trinfocuiegerithtereticiK , adpublùdmpdcem,cr tranquiüitijtemperturbdnddmpertinere confe-{jumter eum ciuili giddio [ubijciendum. Vtq; hdnc. eiutfentcniidmc/Je probenl', eiufdcnt infrdpriptd uerbdobtrudunt,uidclicct,MdgiflrdtUignduitcrdent operdm,ut pdcdtc,cr honcftè concordesuiudnt.Nant ^ui dduerfiu communem trdnquillitdtem, çx Mdgi^-/{ratant pcccduerit,pue baptizator pue rebaptizdtor ptcrit, ille m critwm fupplicium dbiüo fuprrcndum p bi nonignoret.HÏcprimum p Tirentij uerbd.Baptizd tor,et' rebdptizdtor expenderts, aperte cognosces, cum non de hieretico tantùmuerbapicere , /ed^e omnibus publica trdncjuill:perturbantibui. Hamper baptizdforesorthodoxos, perrcbaptizdtores hierc' ticos inteUigit.Quocircd eius fentétid cP,eos omnes, guinonpdcatè , honePè,er concorditer uixerint, ^ualesqudlcs pnt,poendi ddturos. ciudre nihil ex iji ucrbii dduerfui hicrctico5,ul hlt;ereticos, elicere pop funt dduerftri/, Sed ex guo meliui hoc cognofei po-tefl, lt;juàm ex uerbisguteabippscitdtdprtecedtintf (juibui fentenlidm ptam de Anabaptißis concludens 18rcntius,inguit, quamobrem Mdgifirdtuifupplicif feuitidergdpmplicesAndbdptißAs, mitigdnda, er ioüenddcü: dceosEudngelio puniendosrelinqudt» Anabdptiß^ quidem rebaptizdtores funt tSedd lAd' gißrdtu non hdnc ob cdufdm puniendi,nip hterep/i-^ i üdpdcem,çr pttblicdmtrdnquiUi perturbdtttidad'

Quare opcr£ precium eü uidere,(iuidfît ^rentio, dducrfMcommunemtr^nqtiiü'.Gr Mrfgi' ftritum peccarc. At ne fufîiedi fîmits, ip je loqudtur^ Spirituale pecc4tum (MquitiUe)nonadeó malam fi' dem prlt;e fe firl,at(k honücidium,et latrociniumtSed meedit qua^m pulcra honejhue,crprudentia orna' tum. Quippenuüamcredulitosadeà malaeji,quie non fuas caufat habeat, e:s‘honeflum aliqueniprx' textum,crfiiciem.I^eq;HÎlah£rcfîieüin tantumfrl fa, qu£ femet non ßudioßßime facrarum litcrarum fubjidijscomat.ïam,quMdicunt,Brentiumdeeatan' turn hierefîagere,quie ita fît nuda, ut in nuüum opits nalum,cr perniciofum erumpat: qua; quidcm crro' riépotiui,quàm htercfeos nomen niereatur : ex ijs dus uerbn apparet,an de ea tantum harcfî intelli' gant,q!(£ in mente occulta latcat,ncc externe re ipfa palàmfîat. Si cnim aliquam præ jefèrt honefli jàcie, fîprudcntia,c:j‘honcjhticornatamcedit, fî fe facris fcripturisfîndiofîffîmè dejendittianon latet in corde, fed in externaßäa erumpit: qu£ quidem ßila fatis confiât ea non ejfe, quic Brentio nudam h£refîm uc' flire dicuntur. At interim earn cum hot»icidio,cr la' trocinio confirens,ait, pr£ Ulis non adeo malam/s' dépr£feftrre.Quumueropauüôpofimquit-. qud' propterfî gladiomcredulitatem , crnudash£refes coercereuelimui,crc. quid aliud di incredulitaté, rt nudas h£refes coèrcere,quàm ea opera corrigere, cr prohibere,quin etiam cr uitidicare, qu£ àjfîiri' tuait interno arduin prouefîéla externe prorunt-

SECTIO SECVNDA. «i; pantf Sedenim guæ /infßrtnlio mdU ea-, etptrniaoj-ft opera,gu£ trat^uillitateinpub:perturbent,nuddnt btrefim uefliant, 03“ hiereticum m perpetrantem ci' uili gladio addicSt, jhtim ipfemetdeclarat. Ait enim: guiipropter,fî non uacant homtcidio, fi non latroci' nttntur,nonftrdntur,nuUo fe contdmindntddtilterio, ncmini uim m/rrunt,fed pdcdtè uiuunt in externif or^ dindtiombnf,crc,Tum nihil iurif ddnerfa iÜos Kd^ gißrdtui relitiquilur. Si igitur Brentijfentcntid fittf-fet hæretici oris con/rßionein, publicdtn fu£ opinto' nis pro/èfionem,dc pritdicdtionem , eamq; defin' dendi,propdglt;tndi, dcmordicus retinendißiuHunit tds urfles elfe,qttie ex nudd indutam redderent,ddeoq; ciuili glddio obnoxidm, ut hoe loco freinord dü^' giftrdtu uindicdndd eommemordt, itd quoq^ ed qu^ diximus 'mter mdld (3 permcioft haretici opera re^ cenfuiffct.idquodclariusadhucper/ficitur, quunt dit, tiomicid^,ldirones,et aperte ßetnoroß Magißra tus pænispleâendi funt.Porrô mereduli, cr fcicrett« ci,qui alioqui coram mundo honeflè, mculpatè uitam exigunt, Euangelif fiipplicio pofl hanc lutant deßinati funt.Ncq; tarnen interßcinora «i Mdgi/iraf« pleâenda adnumerat ed,quie in hærefî fuapaießcien dd,dc promouenda perpétrât hjereticus. Al quum adhuc fibi uideretur Brentidperlè fatis fententia fuam enunciaffe,quaß præfcius futures, qui uerboru fuorumfenfuminuertereHt,iteruminculcat: Alpin opus aßquod malum,CT pemiciofum eruperint, aut certèalicuitfs/editionif condt^da; , aut honucidif

petpetrdndi cduftm prtebua-unt,dul dlioqui [cdcrd'^ tie uitiefCr uitio[lt;c occdßoitem induxcrint, turn pri' miim inglddij potefiitcm pumcn^d incidunt. De fjuibmnullddlidrdtione fumendum eü fupplicium, glddio,qudm de feditionum Mthoribm, homicidK^ dut dlijs ßcinorofts fumi folet: poßedquäm per tncrc' dulos,cr hereticos in leges duties fldgitiofè peccd' turn eH. At clariuf etiam inflilutum fuum aperit, quu de Andbdptiflis publicè docentibus tierbdjdciens, itt' quit,üdmqudmdiu non docent .homines ddrcrum communionçm, dutlt;eqtidlemdiftributioncm ddigcn^_ dosejje , neq^ ipß ditos uiolenter dd id coinpeUunt,, ncq;cumillisuiolenterdgendumeß. vbiAndbapti' flus etidm fllfdin doélrindin de rerum commumone ciirduiolentidtn docentes,Tolerdndosprd:cipit, Sed quid,quód pertindces quoq;, cf obflindtos ßrendos cenfetsld quod duobus libri tllius locis fleile perci'^ pilur. Primo inqtiit,ßnnojhramddmonitionem con' tempferisit, reïinqucndi juntfueuefdniie, cr pro cthmciSfCrpublicdnisreputdndi: ucruinnefic qui-dem Mdgi/lrdtus »itcrcfl ciiiqudm inflrre mdnus, do necerrdntesnon im flde folum eirducririt, uerùm. cdpitdlid fldgilid externe deßgnducrint.

Sed 'Zuinglij uiri prdiflAntißimi, e:}“ inflnurdtie Chriflidniereligionis mcmqrid noßra ßrenuiantefl' gndnifhdc de re fententidm perflrutemur. Is in eo libro quem de duplici iuftitid , ißuind, er humdnd, inflripßt, etRodolphus Gudlterus fx GcrmtOijcrf in LdtiMitt lingMm couertit,mdgißrdtut officium /ùfè.

SECTIO SECVNDA. uó lätr^; pcrtraéldt,nufqudm tdmenjüet O' de fontibi» eiiii glddio puni^dis multd fcribdt,^' illircligionis tucndæ prouehend£ nMttiit tribudt, dch^rclicis ab eo ucl pumendis^uel occidcndis uerbum ddlcribit, Quilt imo inuliif itt locis m eosgladiu exerccdi iu^,ß qun.ciui ucrbd pdulo dccuvdtiui expendcrit,dpertif' fimc tüi dcnegdre uidctur , ubiq^ citim cum dceim potcflitte loquitur, earn db hoinintim conjcientijs dr-cet,dtqidbomntbuiiüis/dcinoribus , qudibominii confcientidmßieäditt, qudlidedprocul dubio funk quic db b^reticii pcrpc(rdntur,mdnißßorum foluitt' tnodo tiitiorum coèrcilioncm ilUreltnqueits, Scd, ipfiM ucrbd dudireprd’fldt. b^'rqudqudin dutemdii' quit,Cd quiciliis (Mdgi/Irdtibuf) dcbctur obedicj^tid tam procul cxtcnditur,nec tantum potcßätis ipßs di' uimtM commtjßivm c^, ut itt aiüitiM quoquc,ç^ coït' fcientidi hominum doininentur,cr' imperitcnt. Hditc ucro rationem addacit ’Zuitigiliut aducrjut illos principes,quimondcbas, çy inomales,quipropter ccnfcicntiammonaflerid deferuerant, ea rcpetcrc compellebdnt-QU£ ratio quid nam ponderis babitu' ra ch,ß ucimtis Magijbratui liccre cos pcena afftcc' te,qui rcceptis db 'E.cclcßd fententijs, qudsßljas cjßc ipß opinantur, propter confeientidin diuerfum ucl fentiuttt,uel etia alios docent,quôdß iüius ui 'Zuiiig. nedum àpoend,fed à ßmplici quoq^ coèrtioneeos iu-dicat immunes, qui non modopatridmreligioncm penitut dbqciunt,uerum etiam folennia uotd,qu£ ipß Veo uoilt;crant,qult;eqi religioßßimd effe creduHtur 'm

fringunt, dtqi contcmnunt,^ periurifßmul, ac fa-crilegijreihdbentur, ejuanto mdgii eiiKdem Zuingi fcntentideddeuigenterdtione lUipoenK fubieäi efje non debent,quifóliim ab ea, ^uæ uera Chrißi Eccle-fidejje (reditur in facrarum literdrum mterpretd^ tîone dijJentiunt^Uec ueri ef},lt;juôd guif ineptè obij-cidt,iüot reüè dgere,hos dutem peruerfè. Htec entm nçudprorfuiedratio, crabed,gudmZuingliutaf' firt penituf diiiunéld,ncc minus in antmam, co feien' tiamq; dlterius imperitare ueüe isprinceps dketur, ^i homme ueritatk ignarum ad alitjuid contra pro-priant fententiam,fud ipfius réclamante confeientia, faciendum,uel non faiiendum adigerc uelit, ^èm is, quiireilè fentienti uitn affarre conetur,

Sedpofl nuilta ait idem ZuingtDetts enim, opor' tet,!nc]uit,nos effe fubditos Ulagißratui, ^uigladium fibi commiffum ge/ht, in hifce rebus nimirum quie ui tlt;e connerfationem,commercia, amicitias, fodalitia, adeoq; ipfam uitam hanc corpoream affinem, Oquot; ad humanoe iuflitiæ leges, cr priefcriptum poffuntrc' ferri. Quamputchrèh^ec con/êntiunt cum ijs, quæ modo ex Luthero,er Brentio attulimus de jfirituali' bus criminibus carnaligladio non puniendis ? Adfi' nemautem eiuf libri deipfo Magißratu uerba fa' tiens ha:c dicit, nec ullum aliud facinus perfequetur, quod mternam honünis confeientiam ffedat, Hör» enim iudicia in manu D«pnt.QttJfi paueißmis uer bis clarius pro fententia noflra afferenda ab eo dici potiiitlPlurcscxeodcmlibrofettteniiafjOpinioninif

SECTIO SECVNDA. ny ftr^e äfxrlißmeßuentesprojhre potemmiM, fed his pducis contenti eÿëuolumtts,cjeterM prieflubit apud ipfum authorem legere: ueruntamen,ut etUm afgt;pd-reat qiàni ex'miuf ijk uir dd religionem homnes co gendi inßitutum deriferit,quamq; in hoe Luiheri uer bis ßmilia dicdi,edddfcriberelibuit, qud: illepojlpri-mumfuum tej}imomum,d nobis düdtum,fldtim Jubdit. Ait enim:nec tdnhe in illis uires funt.

Qudntumenimabeil, uthwmdnipeélorisrecep fui,confîlù,çy cogitdtiones cognofcere poßintytan' tum etiam dbt^,ut dnimdbus hoitünum donundri pof fînt,Gr edfdem uelbonds,uel ntdlds,uelJideles,uel in fideles reddere , quod ipfum Poètd ethnicus intellb gensednit, Ctfdr in hoe potuit iuris hdbere ndtil. Cuterum Chrißi doSlrind dliud non efl,qudm dnimd^ rum Cf confeientidrum redemptio. Sic enim ipfe dpud lohtcdp: 3 dit,Si ueritds liberdbit uos, uerè U-berieJhsMenshominisquoq; foil Deo pdtet, cr iUi foli eilnotd,qudpropter non quisip dliusprjeter folti Deum unicum hdne docere mfiituere poteß. ^ijt dutem Deus hominis dnintdm, cr confeientidm libc' ret,liber effe nuRo modo potefl, ut primum dutem libertdtedondtuseH , nemoiRum inferuitutemcT uinculdconifcerepoterit , necduicqudmproficiet uniuerfd mundi poteflis,fi dliumfidem, qudm d Deo dccepitdnimoiRiui uiolenter uelit ingercrei Quod fi quismiretur Zumglium hue fcripfiffe,quum tdmé fius tempore de quibusddm Andbdptifiis fumptum Tiguri fierii fupplicium, fcütt id no tdnqudrn aduer'

ftd h^reticoStfed tanc/udm aduerfui periuros, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditto [os decretum fuifje, ut præcU^ in ipfius quot;Zum-

glif uitd tejlitur Ofualdiu Mycomus,cr ipfu Tiguri' n4 Eccleßu, cuiut uerbu inßriies Juo loco recitabb muf, apertispmè profitetur. Reliqui nobis fiint ex neotericisCdjJgt;ur Hediuf,!ohänes Agricoldlßlebiuf, Idcobuf Scheuchui, er Chriflophoruf 'dofmannus, quoru Idtine fcriptd,qudmprimu hds noßrds dißtutd-' tionesHelrufcèfcripfimuf^comodumhdbumufjeo'

rumqs diäta ex Ldtindinnoßrdin itngndin uerti' mus : nunc dutein cm eo locorum uenerimus, ubi eorum libri,etßdiligenter mquifiti, dd mdnum no' bis non ßierint,ex nofird in Ldtindniltngudm eorum lolt;ÿs fidelißime ucrtimuf,eorum Jenfu nuUd ex mini md pdrte immutdto. Hoc ucro uoluimus leilores nC' feios non eße, ne quisßrfdn nobis iniquior , eorum feriptd dliqud ex pdrte,quod dd uerbd dttinel, diuer' fd legente,nos eoru quoq; fentetids peruertiße crimi ndrctur.Primiiigitur,Ucdiusin cdp’.z.Eudng; Lued quod m Pdpdtu legitur donünicd 6. poßßflutn Tri' niti eo ltbello,cui tit:eß, Epitome Eudng: ey Epiß: Ga(p:Hed: cua inEcclefijsleguntur-.inhdnc ßntentidmloqui'

tur: Diligenter dmmdduerte, Chrijhim,quum oues Judf Petro comttütteret,qui quidem eum fe dmdre ter conßßiisßerdt,HominesCditilli)uiuoscdpies. Hoc. autemobßeuitidmdidum eß , qud plurimi potius dmdntlud^eos, Turcdf,cieterosqi inßdelesoccidere, adinßrofc^ detrudcre,qud}nuiuos Deo lucrißcere. Idem quo^ !Jidttt$. enarrdns, quod dpud Pdpiflts IC'

gjlur dominica. 8. po/ï Trinilün ca uerbA, CAucte i fil/t!proph:HÏc ^bcmuf,inguit, Chri/H mAtifuctudi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

ttemobferuAre.noneniinAit , Puntte cos, guttAlet funt:negt ftiÂm i»guit,Eosoccidite,fed, coscauete, ne-Ab illtf uulncremini,Aut decipiAmint-.neue incrtncs w eorum titfidiAf incidAtis.

Islebiiit Adnot'.in Tit: Ppifl: locum illum,in guo blt;ereticorum fitinentJo cxplanans, in hAnc fcntcntiÄ IoïAgricogt; fcribityUtexPAu: Ep: AdCor:percipipotefi:lIleei} ‘J^bxrettci h^ereticuf,guifuife»f^,rAliones,opinionesqt[cguu-lui CA docct,gu£ Chrijli EuAng'.AduerfAntür;guæ gui dem homints perturbunt, â regno cxtorum cx^ cludunt: funten(mh:ecoperACArnii,utGAlAt:f, Vi-demuf AUtem PAulinum hoc pr£ceptum uchcmetffer hodie tn EccleßA refrixijje : Nlt;tm «o-fcjwn hoc DE-ViTAjguod eßfiige,feudeclmA, CT C4Kc,m«ZiiM» duo uerbA diuidunt,DE,uidelicet,cr VITA, giiibui Addunt,Ad ignenti Quod eR dicere,è uitA toile,cr in ignemmilte-,occide,comburc,c£de,fuljgt;ende,merge, Aut 'm flumen conijce.Adeo 4 PauU uefligijs AberrA-runtij,guiuicAriosfer)eielfe,Ac ueros Apofloloru fuccelfores iAi!lAnt,cr gloriAntur.

lAin Ad Scheucum ueniotgui eAndem EptenArrAns lac: Scheu-* /in non debent declinAri,Aut deuitAri, guAn- ch:

do not AdoriunturtAt potiui ex ucrbo Dei, omni pe^ nituifemotAmdignAtione , irAcundiA,contttmeliß^ mAledtéïK, miuriieg; plenit nomimbut,plAcide,Ac be, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tttgnè doceri,mflrui,obiurgAri,conuinci : prog; eit rogAre oporteUHAc enim unicA rAtione conuertun'

•. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ittr

ûlt;r,co«Mtrtt««tHr,cr propulfantur. Enimuero Cbn'* ft»s in deferto,m templi culmine,in monte dcmij; Sa^ tanâ fuperauit,haud quidem irafcmdo, irMrinaran-do,Mt iniurijSdfliciendo,jed uerbo tantu,cr uirtute Eci.Rcjht tandem Hofmanui ; qui Com: in eandcin Ep:ita loquitur,Attamen huiiumodi hicreticinon de bent comburii fed quum primum moniti, ac errors, impictatis,pra!i£qi opinionis conuiâi,imquam fuam fententiam, fidjumq; inceptum abnegare recufarint, tunc demum ^Idgiftratuf iudicio pumri debent, utq; ip/i uifun^erit: jed ne tunc quidem is mortis fuppli' cioeosafjiccredcbcbif.niiamprduis doibrinis [edif tiofos motus in Kepubiconcitdrent. Puniendorum enim hiereticorivm tudicium jfiritudleeH , cr ad Chfipi iudicium (feiîat,çy pertinet. Et idcirco prlt;e' cipitPdu: huiusmodihomines, pofieaquammomtir correptiq^ficrint, impiaconfilia, inceptd,frl' fdsq; doärinas mutare noluerint,tunc demum dcui' tdri,dcftgidebere. Atfiquihicreticieffentcombu^ rcndi,PdpiJbspotius,eorMnq;mondchoshocfuppli ciumdeccret.Atquire£ièquidemditdoiloriflt : Si enim in quenqudm cogruit lexUi.ofaicd,in Pdpiflas, non hæreticosfolùm, fed ueros idololdtras decentiff ftmècompetitAi enim,cr adordnt, ermiferospopU' los adordre fuddent,cr compeUunt,pro Dcofruftum pdnis,crucis lignum,piélas imdgincs,fdxeds, luteds» g^ipfeasq;JkttudS,mortuorum offd,corrigids, jiini' culos, tandem ffermonifit reuerentiaD afininaiit nsq^ caniam. At firfan ex cipiet aliquis ex Pauli do-

SECTIO SECVNDA. «9 ârind.dc ijs cjui ßris funt nobis non ejjeiudicandui ^uocircd iudtcandi munuf nobis demandatum in deos,TurciiS,aut9api/lis idololatrM no extendLSed enim Caluinus PapiflicM Eccltfids Chrißi Ecckßds Calvî rffènoninficidtun etidmß corwnEpifcoposlupos, Cont:Epî Diaboli^; tnembrd effedgnofcdt.Jgiturp Chrifii EC' Sadol: (lepæfuntjtxlrdefftdicinonpoffunt : hdud minus enim,t]udm noßrjedd Chrt/htm pertinent. Qudpro-pter,(jui de illis iudicet,de externis iudicdre dici non poteP: Q£Ôd fi Pdpiflæ feffè dicdntur, eo ijuód it rch'gionc nojlrd mdximè di/Jentidnt lt;lt;c dodrinunt retinedntminimè plutdrem, fed udlde perniciofanit fdn£q; doârinæ multis nommbus aduerfdm.h^eti' cutn quoqi eddem rdtione extrd Ecclefiam effe di~ cendumerit : de proptered eins cdufdtndd nos ttbn pertinere.Sidutemlege M.0faicd hicreticifint truci' ddndi,eddem quoq^^c æquius multi, Pdpiflas truci' ddndos elfe coflât: funt cnim mdnipftarij idololdtr^. Verùm excipiet dliquis, Pdpijhs, quum extrd pro-prias Ecclefids nolirds peccent, ù nobis corrigi.dc

I puniri nonpofie, neq^ debere.Efto'.Sed quum in Ec-clefîds nofiras penetrdnt,cur non puniunturi l^dm fi dpudnos ed ficinord 4 Mdgifirdtibus uindicdntur^ quæ in externis regionibuspdtrdtd fiterequdmuis peccdtor Eudngclio fubfcripferit ( ut dlids uidimut in fitres,dliosq; ficinorofos dnimdduerftim effe^mtd' tómdgisinPdpiJlitsdmmdduerfuMe/fet : quum in Deunt direße peccdrint,dc prteter httrefim, ob ido- •

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«itfî

uiter errdreuidcrcntur Ecclep£ nojlræ in lotPdpi' fHs rccipicndiSjdc infuos cœtnt cooptandii, dc non potiuf IcgelAofiicd lapidibui nccAdis, Mtigne com burcndii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjuidcm contrd,non foliïm reciptun^

iur: ueriitn, (initmnonadhucconucrß nobilcum di-ß^ntant, error« fuos peruicdcüer retinente5,dc rcli~ gionannoßrdmprofcindcntc5,tolerdntur, dutccriè non necdntur.Qjiód ßPdpiflAmßue dd fidem ßtcon uerfM, ßue nonßt, interßeere non decct, h^retico ^Ho(jipdrcendimtcenfcmni,crmoïibuf,crdoilrind improbo minus,et in lt;]uemM.ofdicum iudiciu,m,quod in Pdpißjim,ß leges iÜ£ ddhuc uigerent iure exerceri poffct,ntinimè conuenit.

Sed idm dduerfdriorum recentiores dutborcs dg' g?cdidinu,r:cjui prêter ïliufculum, Erdfmunt, L«-thertt»«, dcErenttum, qitos nobis obijeereeos non puduit,quum tame utapertè oflendimus dcerrimißnt I noßrarum partium propugnatores, aliquot etiam no bis opponunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Meldnehtonem igituraiunt fcripßße librum de cfßcio Principis,uerùitt nihil ex eo citantes^idë quod I Luther us eum afftrmare afferunt. Çiuocirca nihilo' magis in eo nobis negocif eü,qudm, quod de Luthc' ro diximus, de Melanchtone affirinare. Hoc infuper adijcientes , ’ quèdß ex libre itlo aliquid excerpere potuißfent,quo de hieretico occidendo uel (euere pU' niendo opimonem comprobare pojje fibiuideren^ tur,fcriptis fuis proculdubio inferuißent.

SECTIO SECVNDA. txo fctip/i/fedicunt.Sed ex eo itidem uerbum nuïïum dp firunt. Nos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illedehitrelictf occidendii'

Cdpito autem in i/s uerb(f,qu£db ippsdduerfdrijs V volphî proßruiitur, mhildliuduel tdcitè,ttelexprejjedielt, Cipi ' mß Mdgiftratumincos,quido{irmd, crexetnplotd 1 j 4 diuino cultu, quàm rtt inculpdtd uitd reliquos duer^ ! tunt,dnimdduertere debere; principein uero Chriflid num pro uirili populum dd Dei uerbum dudiendunt, iUudq- uitd moribut txprimendum legitimd am-maduerßoncddadurum. Quidtjutefoinhisuerbis . df bærctico. Af dicent ba^rcticum à diu'mo cultu clt;e-tcros impÿs fuii dogmatif dbduccre.lßud lt;]uàm ueru fit inßrtut Df 0 ddnfe «(lt;fclgt;fWiM.Nttnc dute dicimit^ wi Cdpffofjfs uerbifconiunâèreguiri, ut is,cui impu nee/ßeno debeat, tum doärind,tK exemplo à diuino cultu,cr d uitte innocentid dliosduocet, quæprofi-âôinhteretico ut hjeretico deprehendere non licet.

Q«« ciww itd fe hdbednt,d contrdrio fenßu hinc reäe coUigerepojiumws,htreticum Cdpitonif fententid d ( ciuili poend immune e/Je,prtefertim quum dduerfarij ipßßtedntur,huiuit eruditißimi theologihdcmre opinionem illis uerbis elßecompriehenfdm,tjuiqui' dem,qudmdb eorum feuitid çrdrrogdntiddlienut ' ejjet,quie fuprd ex fo ff/fcmom'rt produximuf dbunde demonßrdnl,ex quibut et interpretdtio, quam modo’ i ddfiiWMfrlxt dttulimm non mediocriter conßrmd-' tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

«/nfjfwiw fcopiu.fi diligenter animaduertitt, eH eO' fwM fententiäm confùtare, qui tAdgifimtui munut i fïdci,e(crrligionitnegocio pfjMfift alienum ejjejb.' tuunt.ïloc ex eiuf uerbis mamfiftèpaicf.quum in lo'

In Matnxi: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aduerfarijs udduilo primum inquit, ex fo quod

upud omnes reâè fentientespridem, çy modo habt' ' ■ tiir,nemincmddfidem,autreligionem compcBendît: quidam officium Magi/lratuf tn tolum 4 rebui fidei, ey religionii alienum fiiciunt : nee quicquam lUum • circa e4s,uel flMuere,uel emendarc,dut etiam uindi' care permittunt: addicentes iUum totum folis rebid ■ feculi. ifliuerôparùmpièdefublimihocpoteftatii^ munerc [entire uidentur.

Deinde opinionemhancfiilfdmefie oflendereuo' ; i ffns,ait,hinc inlege Mdgifiratibui perfanâeprtece^’ lt;nbsp;ptumfitityUlprater Con[ultores,LeuitM,et SacerdO'. j tes,ipfiquoqilegemDcifhidio[èlegerent:»imiruntf I , utficut Deui anteommadiligidebetjitain primif 0' ! j peram ddrent,ut ittiui cultiu reüè haberet. Htnc c4‘ , pitalid ficit non [olim adultcria.homicidia, çy id gC' , ttuf dtrocid[celerd/ed etidmfiquis d cultu Dei docett j dodbduceret, fiquiffibiipfitdntimidold,dutalidiit lt;nbsp;fuperflitionem flAtueret,fi ariolos con[uleret,fi DfO lt;nbsp;CMuiciumdiceret, cybuiutmodi, quæ propriè dd f curamdtiinent religionii- lam Deut non mutdtun t qudrcinhac eadem bodic quoq; Magi/lratum dni‘ t mdduerlere decet.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïdm uerö confiderandum e/l nbsp;nbsp;quid ex pramißif j

SECTIO SECVNDA. ai ’ rff ud omnes redè fcntienles pridem, cr modo hdbe^, I tur,neminem äd /idcm,autreligionem compeUendunt gt;nbsp;• effc,(jnofdämcenfere, Mdgißmtumdrebuifidei.ey' gt;nbsp;religionn abjhnere debere. idouodßuccruihoclo' i cojOTprobitrCjdcrf^ücrecondter. QMpropterdi' • fertè coUigit,Magiftrdmm ineadem omnid crimind : dnimdduertcre debere,in ejune fub lege dntilt;jui tàdgb , ftratuf dmmiduertebdnt. Veruntdtnen,(judmuis in » I prtemijiii^Deum ed omnid crimind capitdlid ßciffe - dicdt, poßedconcludensinreligionisnoßrienego' { 1 cio,de cdpitispcettd nihil inßrt:Scdßinplicüer,Md‘ 4 ' gtftrdtinn hodte guo^; m eddein crimind dniindduer^ ’ teredecereaffeuerdt. Htc dutem capitif Juppliciunt * i hc(«dlt;tfwlt;jMidn«dcCilt;»/4 Bucerum reticuiffe cre^ '/ deitdumtß,lt;ju4m,quödcrederet,noneodemdnimdd k ! uerfioniimodocrim,ndcun{ldejje hodie uMicdtt' t, I dd,Mq; olim (ub lege uindicdbdntiir. Hoc lt;lt;wtcm ue^ V rijlmiieeßeeum fenßjje mdntßße conflibit, ^utitn i' Seätsj. legesilldfexdmindbimuf.Prteleredquisndnt C' exeiiu uerbis cliciet Mdgißratum in h^reticosdni-•tt mddnertere debere, quumdeh^reticisneloqudtur itt quidem, fed tdntumdei/squidiuind lege dntiquitut •0 ùuili glddio erdnt obnoxißinter quos hieretici nuUo ii pd(iofuntcenfendi,ut i/ttßddemonßrdbimui. Ai in' rgt; term fdtis conßamp;t Bucerum h.ieretici neq^ mortent Ù' neq; feuerdmpunilionemprobdße non folumexijt ,qult;e db eo fcriptd fuprd citduimus, fed er ex hoc eo' ^i( I dem dduerfdriorum loco, quum inquit, dpud omnet oi ■reâèfetttienlespridemjer.modà hdberi,neminemd4

B uU'àtgeri cjuoq; authoritäleig pr/ete/tJundeiut^j locum fcrmo:S. Dccz. nobii opponunt, uth^reti-COÎ non puniri folum, fedelidm necari inttrdum poj^ fe confirmentjcuius loei,cater is omißis, câ uerba fo^ lùm afférant, qua capitis fupplicium haretico mini-tariuiclentur.Ea uerô hac funt.

Sunt (juadam adeô blaffhema,impia, et indigna, ut ne audiri quidem,nedum firri poßmt. Sunt gua rc' âà zr palam tendant in fubuerfionem Reipublica, nifîin tempore fopiantur.Et moxait:comperta ueri' tate,Gr produâis apertis teflimonijs feriptura licebit in blaffhemos, cr euerfores Eccleffæ, Reipublica^ ^auißime animaduertere. Infirius autem: pertmact' ter errantes, çr alios fecum in errorem abducerc, inquam erroribus retinere contendentes, blaffemi, cl । perturbatores,imi fubuerfores Ecclefiarum iure ca' di poffuntAdeo tamen,non protinus capitis fupplicio afficiendus eü omnis,qui errat.

Ciuibusreâèperpenfis,nunquam perfuaderintt' hi poterit egregium hune uirHm,qui non tantùm EC'

clefiajult;enobilißimumeratmembrum,leduerbintt' . tùfltreidiuprie(iiit,iiïiaduerfari, unalt;^ cumfeipff , pugnareuoluiffe.Eienimaduerfaretur,fîdecretis,(l inflitutis illius,quibus non folùm tnterfidffie, fed quo' ( rum magnam^iffè partem fis e^credere, contraria , J cenferet:Secum deinde,quialibidixerit, NemoergO j ■ propterfuapeecatadefferet: Sienimfacerdotibitt ; tlUs locum poenitentiie reliquit Dominus , qnibifi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dama'

damnatio filu Dei fuitgratißima, quit poflhdcßcile de/perlt;ibitfEl conuüura e^i, cos Ecclefi^ Apoftolù i nbsp;nbsp;c^mtegritatc per motos crcdidiffelibentiw- Sanili'

1 monia ergo ædificatur Ecdeßtt,nonuiolentilt;i:Qtiod ettim robur hutnanum erigit, hoe ipfumcT robur humditum deijcit. Quodtuitem attinet ad üccleßto [ult;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcgito,qu£ pauHo mßriiis defcripta

rcperies, ^uu Eccleßarum Helueticdrum confenfut argumentum ab aduerfarijsaüatum diluemut.

Qttï igitur ßeri poteß,ut tMtue doärin£,pietatiit iudicije^ uirttum er rcruge/hrum ufu præditus, fui oblitustcum fe ipfo pugnare, et ab Eccleßlt;efue 'mfîù ’ tutiSyCr dccrctisdiuerjacff'utire uoluerit ? Veraw guo paâo eum, tum cumfeipfo, tum etiam cum E» ' nbsp;nbsp;cleßa fua tociliabimus^ Hoc profiâà(m ßHor) par^

uo négocia fieripoterit:inimmcenimh£parles Qui ' primaßeieuideturymterfepugnant. Buüintenim, ’ ^um hiereticum iure clt;cdi pojfe dccernit, non de ßmplici,quamuis pcrthiaci h^retico decerniltqui ni' ' tnirumßmplexh£retictts,er errorem fuum prafidf ! dèretinens,acdefindens,improbatomenßdah^rc' ' 1 ßnonodiunxerit: feddeeo 'mtelligit,quemfiiperiM ’ exAuguß: crErofmtdeferipfimui: quemfepotro^ nomitiusnon habiturum Erafm:afßn-uit : de eo in' guom,i]ui proter horeßs malum fernen ab fe idäum, feditionibut etiam,cr ßäionibuSt non folùm Eccle^ ® fiäperturbel,at^ fubuertat:[edrempub.ipfamquo^

I «ftd cum Eccleßa euertat-.uteiufdem BuB: uerbade» , flaronl,lt;luipoßinodumdit.SedtimorDei, ttiuiM,

'Cfprudetttiaiudicis in'eüiget ex ctrctimßiin^p,ciuei modo piuùendApnt 'mpdufioril^ü zir pduéïis prau4 dogmata,z:rperuicdxrcbetlio,dutjiDlidlt;i, ey mini' memalitiojdcredulitM. Quibuiucrbismdmpftèdo' eet BuU: Si miditid hjerefi iunóld non fit, non effe in fontes feuere dnimddttertendum,fcd eum demum hie^ reticugrauifiimè puniri debere, (jni malitiofefua do gmata in uulguslfgt;drgdt,(j:iem cjutdem non btereticü tantum,fed jàeinorojum,ciuiliglddio obnoxium efie Brentio etiam fubfcribentc dilucidè confiât. Smplex b^eticus,tdmetfif.cclcfidm perturbet,ei^; ncgociu fiiceffdt,B.emp:non euertit^Badiofusdutem, ac fedb tiofw hieretietis fcelerdtè fàâd bxrefi adiungens, ey l^cclefiamperturbdtfCr quantinninfeeü, Remp: fubuertit,dtqi peffundat. IWmeo quidem iudicio in^ terpretandi uidentur eximij lÜius uiri duo loci.ey fic inter fe ipfos, o' alter eorum cum E.cclcfi£ fua; dc' creto eonciliandi.

Hi tandem funt nofiri temporis Theologi, quoru tefümonqs opmionem fuamroborare contenduntad uerfdrifi^t enim quiapauUöante, ipfis quoq^ Patres in fuds partes Irabere uolcntibtis,diximus,nos,nifi ex Deiuerbotamapertc (.utofkndmus') b^ccontro' tterfia dirempta effet, Patrum iplorum iudicio diri' mendamlibcnti animo fuifje periniffuros : hocident modó de recentioribus affirmare nobis occurril. Quum enim nofiri numero fuos fuperent,o' fuorum neminem nobis (ut ofkndimus) uerè aduerfari ap' j p(«-c4/, quum^ deni^ ofknderimus eorundemfuorti |

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iton ' '

SECTIO SECVNDA. izj non pMcd loca ipßs dducrfdrù libenter noßro perb culo hdnc Cut dixiÿtui litem illif decidendum permit' teremut.

Idfidntprietcred nefcio (luem U^lueticdrum Ec' Heluet cleßdrum con/enfiim:neq; tdmen edrum dut comma- Ecck. niddecretd, dutdlicuiufipßrumpriudtdmfententid affèrunt. Qtium ueropducos dnte dies mihireld' turnßierit typis excujdsßiiße nobilium quatuorEc-cleßarumepifl3,lM, quibusddlüuftrißimiGeneuctt' ßs fendtusinterrogdtd rej^onderant, eyy iudicium, /ententiamq; fudm de Seruetidoilrind)deq; eo eoèr' cendo,uel puniendoprotulerant ; putans ßquid de confen/itearum inhtereticorum mortemßret,inept ßvlis illis uel mdximeßturum,eMperlegi: nihilq-^' le cas continere compertum habui.Earum enim co/t' fenfus uerfatur in Serueti quidem ipßus doélrina, de dogmdtibus,explodendis,dc detejidndis,eo uero coèr cendo,eiusqi conatibus reprimendis, ne deinceps in^ commodum darepoßet Eccleßje Chrifli: cr Deode--mtm ordndo,ut lüußri illi fenatui dar et j^iriium con ßlij,prudentie,fdpientilt;e,iußiqi modi ßciendiuolun' tdtem Dei,)uhil^ prieternuttendi, quod Chrißianum ieceret Utagißratum. De eius uero,dut aliorumfatt' guineßudendo uerbum nullum.

Sedenim,quumnobdium hdrit Eccleßarum und, ftecuUi fecundd ßt uenerabilis,dc Celebris iUdEccle-' ßd TigurindfUbet hie dttexere,quie non adei multos MtedieStin opufculoquodamab ea Ecclcßd editolc' * Seremihicontiÿt-.cuiTitt eß,Dentibus,c:rinjhtu'

SECTIO SECVNDA* iisEccleßieTigur: cuiui h£c ßntuerbdyTdmetß Ec cleßdnoftrduioUtiereligionis reos puniendos eße O fc- Dc dubitdtMmen 'm puntendis jndgnd cautioneuti^ ridB’ amp;nbsp;tur.RdtionemhdbctperfoMrMn,errorivm,ipfdrum infbÊccIc: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poendrum. Suntenimquißcileinuidmreuo-r

Tit’UKcap; cdripoßmltquinonpericuloßerrent, quiq;leuibus poenis cohiberipoßunt^Conijciuntur quidein in uin-culdiinterim tdmen Mdgißrdtus eos erudirißnit per Miwßros uerbi. Quid ß perûndces eße pergdnt,de-tinenturdliqudndiu inuinculis. Çiuôd pertmdcid ipforum ßdngi nequedt,tdndem urbe, nbsp;nbsp;ditione ex'

peüuntur.Necfumptum eUdpudnosde Andbaptifiis fupplicium cdpitdle,niß de quibttsddtn pducult5,pro' pter iurisiurdndi rcligionem uioldtdm,Gr concitdtos jn^tus. In Tigurinorum hiße uerbis (.Chrißdne le-dor)duo funt tibi dnimdduertendd.Primà,pidm hdnc Eccleßdm, ubidehareticispuniendisdgit, nuBdin mortis mentionemßcere, imouero obßndtos, e:^ in erroreperßflentes, poflqudnt in eis ddßugem redu-\ cendisomni diligentid eldbordtumfi(erit,cdrcere fo' exilio eße nudéldndosdecernere. Deinde, quidßrfdn ipß obijci poßetde Andbdptißs ftmi' tum fupplicium, deßilo fe purgdns,dßerit,non reßos cdufd,fed ob uioldtum iusiurdndum, Gquot; lt;tb eis concitdtdmfeditionem iddccidiße. Q^tequidem quisdmbigit ciuiliUidgißrdtusglddio eße umdicdtt' ddiTuncenimhtereßs erumpilinßddpublicd, trdn • quiüitdtemturbdntid : tune uerenuddhuereßsuefii' tur.E/) uokis igitur cottfenfus iße t de quo mugnifici

SECTIO SECVNDA. 2x4 gforiäftlur.Quöäfi opposant ttobilem illttm Bernâ* Bernâtes, tum Remp: Vdlÿtt'mum Geniiletn capite muléidfjet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

non rcligionii caufi id accidiffe confht,fed quii(,^u!{ eadecMjaipfum nididacapitii muléld profcripfif-fcnt,kgede/peâdinurbenircuerterdt. Qu,d inre Bernâtes nihil aliud egerunt, ijunm fudin legem [er-uarunt. Nijn-lt;trlt;t ndtro-.cj' ndrrdiitibm fide dignis fi-dem ddhibui.Sit tdmen ueriidti locus.

ScdSaxonicdrumquoqi Ecclefidrum confenfum EcchSaxo/ obtendunt.At ipfe in ed confeßione, qudm Tridett- nicx. Uno Conciobtulerunt,nihildliuddecernunt, qudnt quod nos uolentes concedimus: A\dgiftrdtu/m jcilicet Bcclefite cufivdem effe:qu£ dd religionem pertinent curare poffeiidolorumcultum, in Deumntdledifid, ac periuriuiufhs legibusprohibere, eos qui ßlfiint dodrindm fl3,biliunt non ddiuudre, ut iudicid redè in Eccleßaexercednturproßiiceredebere.Dehiereti' CW uero truciddndis uel puniendistid quod locus ille, QQ^nbure^ * fi itdpi£ lUiC Ecclefiit cenfuiffent nidximè exigebdt, nenerbum quidem.

At quod tdndem dttinet dd Bcclefidrum confen' film (ut uno uerbodicdm} cr quod fuperius fcripfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

iterum mculcdre non erube[cdm)in re tdm grdui,ubi de hominis uitd,dnim£q;iddurddgitur, in tdntdopi' ttionum diuerfitdte,multis etidm rem adidphoru cen^ fentibus.nondeceUexdudrum, dul trium Ecclefidru confenfu de re decernere, cuius deliberdtio ddgene.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

rdle Concilium potius reßrenda effet. Minus quoc^ Cnifàîlor') par eü,prouincidlem Ecclefidrum fynoe

(fttwt id authoritAlisßbiajJuwereiUt de tanti mômetu ti articula lege décernât. Quid igitiff,fi unica tantum V.ccleßa id jàcere audeatf

Haäenuf^uienoflrispartibiußuiereuidenturue»’ , . lercMt Patrum , recentiorumq; Theologorum tefti' moniaamplè narrauimiu.P.eftii.t,ut, efuemadmodum fgt;olliciti fumut,nos feettda hac jefiione fùüuros-.quid fii primi Clmfiiani lmperatores,uelàChrifliani{ no alieni hac de re fenferint,ac quontodo ;« coèrcendis, puniendisq; hiereticii fegeJJerintexpediamiM: intC' rimj} uideamut quo pa^lo erga hicrcticos egerint ali quot probiRom.Ecclc/ia; Epifeopi. Primuf au:em omnium nühi occurrit clarißimui illeprinccps Ale' quot;nbsp;xai^erMammeiefiliui,annoànatoChriflo nf. ad Impcrij culmcn eueâuf.qui tametfi ethnicui,alioqui clementißimuf ßiit,zr natura dotibux, moralibutq} uirtutibut u(q; adeo exornatui, ut ßcileomnes,qui ante cum Jmperioprafiterantfuperaret, Ij, pr^to-catera, Chrifliano nomini tantum fruit,uttemplum etiamChrißo Deo extruendum animo conceperit, cuiui etiamfimulacru m Larario juo habebat.Chri' nbsp;nbsp;nbsp;I

F ■ h» Th fiianorumautcmamicorumfuafu publica omnia ope' xHer' * ' fttpifsillituerbismfcribimandauerat, Quod Tibi non uis,alterineßccris. vixiteorégnanteNoètus . hjereticui'.quifeM.ofen, fratremuerô Aaronemdi' âttabat.Patrem quoq;,non fihumpajjûm eße pradi' • cabat. Puit nbsp;nbsp;eo tempore h£reßs,qua animat uni

cumcorporibui interire, accorrumpicenfebat;ia re[urre£lione autem finwl cum iliisuitierefituen'

djiffore.VueruntetUmTertuUianißie,(jui Dtumcor Tertuïlia-poretvmelfedffitrebdnt.Origenili,.t(iuo^;TrinitaU5 niftæ, Or^ »Mxgtt^tîifijtcmprædjcdnZ«. Nrgj tdmm fub eo licet geni ftæ: crRorndniiepifcopisdinicOtCr ChriftiditiCreligio- EpiphJ.x. ftisumdice infeüdtionem dUqudmddiierfies htercti- Toiikj. COÎ inflitntdm futffe legimui. nee miru,m, prdfùe^ runt enim td tempejhite Rom: Ecclejt£ Vrbdniü, dc Pontidnuf,uiri tum eruditione injlgnes, tutn uite fdn ^iimonidceleberrimi: ejuos uerißnule eü tmperdto-risßuorem contrd h£retieos nunqudm implordjfe. Quodßßäudignamcognouiffent, idfitcereproß' âo non prlt;etermßjjcnt.

Philippus genere Ardb-Cfprimui ex Rom;lmp:(0' p ro^o, er Eufebio dtteßuntibus ) bdptifmi IdMcro . * merfuidicitur,dnnoldl: 14.7. Fiicrdtiuncteniporis recensßeb mdximino Qeui GordidiuM in imperia fucceßit,Gordidno dUtemPhilppuf ipfe) feptimdin Chriftidnos infeddtio. Durabdntddbuc ed tcmpc' flute m Eccleßd,hd:refum pradiUdrum religuite. Yi' gebdt in fuper Helceflitdrum feâd,ex [dcrd fcriplurd dliqud rcprobdntium,Pdulum uero prorflf reijcieu' tium,flnßii]; fliiritut dliquid ctidm ncgdntiiim.Prd-e-rdt tune temporis Rom; Sedi Fdbiditus ciuis Rom: doârindcldrus,cr uitæ flnäitdte inßgnif; quiquide Euf:l.^. ('•J flgt;iritu flnäo/ub columbte flecie.eumfi'dtrtbM Epi fcopiscunüoq; populo indicdnte,eleâus, in epi-fcopdlem federn coüocdtits flit:dc tdndem mdriyria , fideifu£prlt;ecldru/mtefiimoniumreltquitYerHmnec

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prdfiiit,

SECTIO SECVNDA. ' frjefùit,nunquam Çud ßtonte in htereticoi änimddutr tit:neg; etiam d Fabiano alijsuc Eftißifipii in eos con' citatui, cradeoi trucidandos fualw füijje legitur, nie uer6 operteprecium eil uiderc,an/anäi ißt Epi-fcopipojl feptem infeäationum miferandam lanie »am, poß tot hcerefum pefHfirai corruptelaftocca-fionem Chrißlani Magiftraiui nadli, Principis gla^ dium in fe infeäantes conuertere, eoq; etiam h£reti-cos mulflädos, ac penitui delendos curare potuerint, uero pium imperatorem officio fuo defüturum ffiiffecredendumeü,fiaut ex feipfo, perDei uerbu id decerc cognouiffet, aut {dnüprunt Epifcoporum momtis (,ciui non minus fortaffe, quam hi noflri do' d{ntta,religione,fandiiqi ffiritus donis poUebant-,c^ utplurimum martyrio uitamprofundebant) perfua- ' fus fuiffct-AtignorabantQcredo) pif^ doâiiHi Epifcopi ufq; ad id temporis,Deum,Mofaicarum le-gum décréta, uthteretici trucidarentur pr«ecepiffei Pûjrô Papa leges iÜas uerè , .acfan£iè primus tnter-pretatiis eß : noftri demde egregiam hancdoHrinant funtamplexi.

Sequuti funt deinceps Decius,Gaßus,lioßilianui, Valerianus, fub quo nona Chrißianoruminfeäatio: ctpoffhiicGalUenus; quiquamuisethmcusann:zót. pacemChrtflianis dédit: annisq; ij. pofiea fuperfles fidttnec unquaminterim à Xy/b-2,ac DionyfioEpi' fcopis Roman : ad hxreticorum necemfolicitatus ffaffê legitur.tametfi ea tempeftate Sabellij PentapO' iitani uigeret h^efis, negantis Chriffum creatorum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ommunt

fcnfumamouentn. Quo ciiam tempore Nepouano''i'^inic/ • rumuiguithærefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HifuEcck:

ConfluntinuiUlitgnuf 4.0. criciterpoßann : p- libao.ca:;» cundui'Chrifliitnm imperator ßiit ; cuius tempore Socr:hb:tgt; coucnit celeberritM iUa Synodus,qut Arriumt,quiq; cap:8. ci«n eo confenferant omnes anathemate pcrcußit: adieâo,ut ei Alexandriam redire non liceret Imperator is autcm edidum, zjquot; Arritvm çr eos,dui cum eo confenferanttexilio msddauit. Erdf hxrefis maxi-mi momenti,cr quie totumfrrc orbem occupauerat. trat rrius , non hareticiis tantum,fed h^refiarca. Ef tarnen Ciejar,etiamfi eius occident poteflitem ha beret, fanguini manus non admouit,folo exiliocon-tentut.

idem non nuilti ante exorta inter Alexandrum Alexandrite Epifcopum,cr Arrium eiusdiaconum ob ariiculum iÜum difcordia ,quum Arrij dogma plu rimas iam Africa Ecclefîat peruaßffit , ad fontes morte pleâendos animum non appulit: imouerô ad Alexandrum or Arrium fcribens,ad pacem,ac unio-nem,opinionumdiuerfitatenonobfiMte retinendâ, Euflib.'s. hifuerbishortaturtuidelicet, utautemprudentiainP^'^^^’ • I ueßram minuto aliquo paradigmate commoneßicia, feitis fané Philo/ophos ip/os,quomodo, quum in uno aliquo dogmate cunâi confentiant, fepenumero tamë in parte aliquafententiarum diffentiant. Et licet in virtutefeientitefeparentur, unilale tarnen dogmatis * rurfitt inter feconßgt;irent.Sihocilli Jùciunt,quom odo

nonmullocSlæquitK,uttiosmiilt;ÿùDciferuiexi/kn' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes, in tdlireligioniipropûiho concordes muiccinß-

tisï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Ad Anafi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anafläßum Papant difertè fcribit,nemini

feueUeuimßcere,Aut ttdfidem cogéré t SedtAntinn adhoitari tudiciumautemDeorelmquere,

Ad hsercticos autem ipfosfcribensßc dit, igitur, Epiftiad (]i oiùdmimpoßibilecü, utdmpliuspernicieiueßrte Hær: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex, tiumßrdt:ir,per hduc legem interdicimus, ne qui

uefù umpjßhdc congrcgdri dudediit-Domos infuper ess ordtortds dbßulit,m quibus conueniebdnt,pr£c€' piens,nen6n modo publtcè,fed ncq; etidm priudtim conuenirent.Hi pertindces erdnt,Gr tdmen uides qui lon^ d cdpitis pœnd diflet iüiiis in eos dnimuduerfio, ais adde locum 4 Mufculo citdtumcrd nobis fupe^ riusreldtît, ubi Con fans errdntibustmddcßdelibus pdcem,cr quietem exoptatßinul,cr concedit.

ydlentinidnus çr GrdtidnitsCæfdresdicunt,Epi‘ fcopum, qui dbufu non debito, rcbdptizduerit,fd-ccrdotio indignum exiflimdmus. HÎc dutem probe dd noidtBrent; exhocnondmbiguènotaripoßefegcm poßeddThcod; er Mon: aduerfus illius temporis A ndbdptiflds Ldtdm non ßmpliciter de Andbdptif no dccipienddm effe.Cum enim tn legum libris hæc Vdlentinidni,cr Gratidni Lex dlterdm Theodofij,et Hon:pr£ceddt,hiduo Ctefdres (inquitBrent;) con^ tenti funt,rebdptizdntcm Epifeopum juo officio tndi gnum exiflimdri,ez eins errorem reftlli; Qui ergo alijduo tdm cffirdtjc effepoßint tyrdtmidis, utpro'

i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptcr

SECTIO SECVNDA. «7 fier ftmplicem Anubapti^mu tniferupopulum mor' tc mulâanÂum condemnarent, idem Vtdcntiniani» j c Ç.£[Arcum tiicAii Synodo fentiens idem cumipfo ‘ ' fentientibiM beneficiebat,diuerfts uero mhilnégatif ßcicbaL

Eundemfenfum certiiu etiam elici poffedjjeuc' rdtErent: exlib; t. Cod: Tit: DeApoß: Aitcnim Icx ipfa.Siquis in honeßi lege compr^henfus (iierit, 4c undem è Chrißianijmo in ludaifmum reldbaturj M femel blaff hemix illorum Synagoge iunxerit, il' liuf bona publicitits diripienda mandamuf.hïc autent Brettt:Ua ratiocinatur, Ciefare£ legii fenfui eH, de Apoß; litm uero utrum maiuf eß,ß quis unotantum Sacramento abutatur, aulß quisprorfus aßdedc' fciueritf Hjwd dubiè flultus quoq;,nullo iuditio pfie^ dituSfinteUigere poßit,grauius uitum ejfe, 4ßdedi' fcedere, quàmjolumex itnperitia uno Sacramento abuti.Htec iHe. Neq; uero credcndumcß,C£farcmil lum,cr fui temporis Epifcoposignoraffè quid DeU' ieronom.Lex tn Apolhtas decernati çy tarnen ex ea 'm iüos non animaduerfumeffe confiai. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

De Grdtwno feriptum effeliquet, conflitutionem nyXan ab eó ef)eperlatam,ut quàm quisq^ ueüet, religioné Ociiær:amp; fequeretunEt conuentus Ecclefiafîicos femoto metu Man: cmnesagêrcnt, pr£terquamManich£i,Photiniam, Niceph: It çrEunonüani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj.cap:^.

Quid uerô haedere generaliter fiaiuerit, Theo' doßus Ulaior,cum ex alqs feriptoribui turn ex Au- • gufi.non uno 'm loco,faits confiât. nbsp;Summa râ lege

finciuiße cum,ut pecunidrijs pocnK,nond uteni corlt;''' pordltlgt;uf,uelmortehiercticimulóidrcntur, Atuero negdndum non cil,Theodoßum cufldcm, undij; col' • legdmßlium Honorium 'm eint temporit Andbdpti' fias legem,de qud fuprd egimut, promulgdffe, quæ cdpitispœndm 'm eos flituebdt,

Cieterumficjuis Brent: uerbdtqune bdc de reß-cil,dcurdtè perlegerit, luce cldriut percipietdegein hdncddpropofitdm nobis mdterium minimè fÀcero Quodß quidudleret, non in htereticosßmplicilcr, fedm ipfum rebaptizandiaäum udleret. At cnim Brent: cdmudlidisrdtionibusreßUit, penitusq; reijlt; cit:dctdndemconcludit, fdtis appdrcre legem dlin rdtione conditdm , dcdlidmcaufdmmnucre.qudm nu9è er ßmplieiter Andbdptiflirum grdtidßiißc ro' gdtdm-, mdgisqi dd terrorem meutiendum qudm re~ bdptizdtos fupplicio uüo dßieiendos. Id quod ex co quoq; fdtis conflAt,qucgt;d nusqudm legitur, exed lege mfontesfuiffcdnimdduerfum. Quîdutëfieri potuiß fet,ut Theodofius fdpientißimus Imperdtor 'm omnes hjcreticos,ut Augufiinus,tclhtur, decem librds duri fhtuijfet poendm,dc deinde fui prorfus immanor An tonioetidinpriefiäo uiro prudentißimo procurdH' te,m AndbdptifldSjhterefeos tdntùm cdu^d cdpitdleni legem promulgdjfet.ttdm de eodem imperdtore k' gimus eum unum Eunonüum perfequutum fieißet quem etidm exilio folum muläduit.'tioudtidnis uero, quod in Trinitdtis drticulo fxum fentirent et ordto' rid, Eccleßds 'm urbe hdberc pernüßt- Cæterii

fingulosfuii locK conucnire ZT oratoria extra Wf besflritereconceßit,utnonliiceph: tantùmabad-uerlarijs citatm * fed Socrat: quo^ aperte tefiatur hb'.f.cap.to.cr to.

Qjii proximèhunc confequutifunt imperator es» ucl Arcadiiti zr Hoitorit^ fterint, tiel üonoritM zy* Theodoßuiiunior , ueletiamTheodo/iuffolut,ai tuim imperium Auguß-.peruenit exipfo clarè li-lt;^uet,cos h£reticia,zr prteferttm Donatißis, quietia ficarij erant, pecuniariae tantum pœnas mfltgendaa effe decreuiffè.

i)eTheodoßoiu»iorepr£terea, quàmab omni perfequiitoncfüeritaliénai,zr quàmab eo Idudalui fiieritProcluiEpifcopui Conflantinopolitanutf^ii ’ ratione quad hiereticii fe clementiorem, quàm Atti^ CUI pritdcccjfor fuiK ßcerat,prtebuiffet:lege Soera-tem qui etiä fententiam fuam hac in re prodens pr/e^ clarè feriptum reliquit, Theodoßumquidemueris facerdotibus conßrmem ß(iffc,Proclum autem, quu nuüam h£reßmdiaexare ueUet,manfuetudinis digngt; tatem Eccleßg faluam refiituiffe.

ldemTheodoßut,etvalentinianiMtimperatores, Socnlibty, Neßorium Epifcopum in hiereticoi mmodicè fe^ cap:»ÿ» uientemadmonendo cohibuerunt. Sub eorundem tmperio.Nefioriui quo^ hicreticui uixit:qui de Chri ftiincarnationeabcccleßadiuerfacenfebati In que Socr.libtfi tamenexilio, non morte uindicatum^ßelegimuf.

Dccrete»» Valentin : cr Marciani contra IJlani-ch£0i editumpofl Cona Chalcedom iubet eorum li-

trot comburi.ipfosdutc in exilium pelli. Sed fortun auditor es,dut lei^ores decent libris auri mulddri.

Aliud ediéiwm Mdrcidni hiereticorum bond coK' fifcdri ntdnddt, ipfos in exilium relegdri zr teflamcn ti condendipotefldtepriudriibtereticorum hofpites^ ft funt honor dbilcs,?^ diuitesperfonje decent aurili' trismulddri, dd deterrendos exentplo alios,bbros autem eorum contburi. Hoe editutn eü tantum coti'

km uero licet leges Qut Eleuth:uerbis utary fiantien/i Conc.latie funt, zy qUiC nunc pojïrcmó in Etcloftam funt inueàa, guum meræ deeoÜationcs, cremdtiones,incendid uigent, zy ultimusfanguina^ rins Diabolus,tjuilibenter uniuerfos uno aceruoex ti^parct zy extingueret, fe ipfum apertepateßeits utricq; tarnen modum excedunt: Suntg^ cotra omnes fcripturds,zydnti^uosPatres,atq; ctiam contra ipfit rum decretatvbi manifrßetrdditur,ueram Ecclefiar» effe eam,quie pcrfecutionem patitur, non qua perft' quitur ; qualisßiitchrifli,zy Apoficlorum.

Sediam citatis Imperatorum exemplis, Roman: _ quoqf antiquorum aliquot Epifcop; exempla par eil cap:j.Si£c adifcere.ttam Simplicius,qui anno Chrißi 47o.R0-clcûagt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntdn.e Eccleßue prieerat ( ceffarant autem tune tente

♦ ports Gentilium in Chriflianos 'mleâationes ; ac non mhil ereueratEcclefi^e ipßus apud omnesauthori' tasjplurimtm^ imperatores eius diÿtîMi tribuett

Sectio secvnda. up tàdeiMlur)lt;juiim PetruihlexMdriteEpifcopuiEu' Sigiber»» tychiana hærefî it^âui ejJ'et,nuU4 quidem alia, qui tua.

pacna tn eum animaduerlit, ne^ ex di» uinalegemorte tnulâandu ueldlinrationegrdttiter pumenduCiefdrifuaßt. Negdbdthicrefîsifiit Qhrißi Cdrnemnolirtefimlem efJe^euin^iHAdriduirgine tUAit.

Acdtiiti guocfi ConlHttoptPpifctdnnoârciter bdc eadem de cdufdd Felice:}.dndthemdtepercutitur: tiec dlij plt;xn£ obnoxiut Micdtur.

Petrus Antiochu Fpifc: Opindtus , cr dpertè dixit, Cbrißi diuinitdtem und cum humdnitate in cru-ce pdffdinßtißc : nec tdmen proptercd db codent Pontigrduiore idmdiiidpaenddffiäuieüidnup Dom: eir eiter 490.

GeldßuiijMrßiitdoflißi»tut,tdntd(J;, dtunfedi Ifid: Tomt iÜiprTßiitdUthoritdte.utintcrdlideiuidecretd'mPd »,Conc in pdtiesßuorem conditd, legem tulerit, ne Romdni Syn: Pont: d quoqudm in terris hontineiudicdri poßTent: Quod tdmen (eculdres Frmetpesaquo dnimo pertU' nbsp;nbsp;Iiid:i n

lere.Qudmuisdutemtdntdpolentid, er duihoritdte ConcGras polieret, quum Rom« tune temporis mdgnd Muni' ca:ÿ.q:i ♦ ch^eorum degeret uis,nthil grduiut in eos ßutuit,quit ttrbe eiecit,librosq; eorum comburi mdndduit.Quod ßdoäus, dc prtepotensille homo htereticos ex lege . diuindcomburendoseffecognouiffet, nunqudmeo^ rwm uitie peperciffel, fed Gefdri necdndos trddi-^ *

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;....... ‘ ' S *

fibrin* ihore') anno f ff.Statuit htereticoh^uirationibut fu4' Cnt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[anam doârindm conuerti reçu furent, 4 Magi-

Sed tandem Rom.ipß Pont: à fangumario Satand Dccrctalî nd jangumem fiindcndum fuaß nbsp;nbsp;fanguineoi leget

condiderunt. l!^am Decreialium f, e:s‘ legitur, heretieos in errore pcrtinaces, feu poß abiuratione relapjos, tantum in Magißratui manm tradi debere, Glojfographi tarnen de fuo iUud addiderunt, uidclù cet,ut comburantur.

Clementautemf. genereVafcOiann: «jio. Cli' mentinM compo/uit:in quibut Icuißimis quibufdant rmionibuthitreticos cremandoseffeargumentatur, idcmqflcgefanciuit.

if Ouæfi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antiqui purioref Canonesbuic fteuitiie

tik%3P‘His lt;tduerfantur,uetantesneIfirituales uUamobrem, ne quibiis.De dum obßdem,aut htercßm.quenquamoccidere, aut rciucl:l!:$. nbsp;nbsp;nbsp;manui afjirreaudeant: neq^ perfe, neq^ per alios:

quod de Scd«eg;Mof««Mtfw,«fgi^lt;3(wn , ne!^ conßUtvm poenit: Digt; fuumadidaccomodent: quin etiamalios,quiidßi' ftin.31 Peri' ciant,iudicent,atqf puniant.Neqf uero hîc tarn impU' culofe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denter Canones ijticitantur,ut quidam ex aduerfarijs

Aug:t4.q. iudicarunt: nonenimeosadEccleßaßicamdifcipli' j.Pkrique. nam dißruendam, fedadfanguinemßßendumeosad ducimuf : quum uerbimintßros non tantum àßäot • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• fed à confenfuyÇ}' confilio prteßAndo: quin etiam ab

At clui,noniinp erator es folùinçj-Roin: Pontifia Munfter; f«, Canonesqi ^obisßdunttuerum zyquot; ex Concilies idem coüigitur. N4iw Co«cj/’tMn Colonienfe Ar^ cadtçy Honoi regmntibiis, circa ann'-^ooà magno Epifcoporum numero celebratum, quum Euphrate Colonia; Epifcopum Arriana htere/t in/edum efje fenßffet,haud quidem capite puntendum cenluit, aut tAagißratuitradidiufcd tantim Epifcopatus muncre priitauit. Neq; etiam Imperatores ipß eum capitali pana muläarunt,aut adpalmodias coègerunt Licet altereorum, cwmEheodoßo regnans capitalemlegem in h^eticos tulifjctt qute tarnen tarn pulcra ob-lata occaßoneexecutioni non eü mandata.

Satis deniq; fuperc]; conflüt exempliffupra nc^-tis,ac etiam plurimis , qult;e breuitatis cau/ä prater-mßmus,Catholicos impcratorcs, probosq^ aliquot Rom; Epifc; 4 tetra hac carnißeina abhorruifficybar-baramq; hanc[auitiam per multaßculain Eccleßä non fiaffcreceptam Erat enm res nimis ab[urda ne dicam ridicula,n5 foUtm apud fideles, [cd etiam aptid mundumipfum, inDeinegocijs (.quiuoluntarios cultoresuult habere') uim inßrri, in nolentibus inuito eorum animo per uim fidem crigere uelïciqitx t quidem impietas eo magis nobis juffiedaeßcdehe-ret,quo ab ipfo Papa, Drt fedf ocenputd, er tanqua Deus ejj'et'tn ea fedente,in Eccleßam tnueâafiiit, at-que ab eodem fo auäa,ac proucda,quo maxima bonorum moerore,cr laihrimts eua)i/ß: cernimus. Se-ienim bonus iUe Satanas,quum hijceartibus juperto,

SECTIO SECVNDA. ' rihui feculif Apo/khcam Ecclepdm corruperif, mi' fere^; afflixerit,Antit hrtfli regnu^||l bis uirtbus cols' firmans,ùm penèextinóiam Euangclij lucem m muit dorejurgere,ac relucere ccrnens,fatis expcrius hoe infe(lationis,carnaltsi^; gladij mßrumentum magno fibiußuifidffead Chrißi RcgnuHi enertendur,}, utac' eenfam lucem deniio extinguai, eo uti iterum cona-tur.Attamcn ß probi,ac reUgiop P.egcs,pijs doiliscf; •lAirußris cenplio iuuantibus, pictatis oculos in hanc miferiam conijcicnt,pgt;cro eqiiidcm,eo5,rciatrocita-te perp)eaa,zr cogmla,illi ebuiam üurcsineq-, paf-, furos amarum hoc fernen agrum Domini occitpare, fui^i amaritudine eins libertatis didcedinem mpet-r», quam feruator neßrr lepis pretiop jui fanguinis effiipone lucratus cR nobis. No« enim eis deait iußn ratio quam Deiuerbum, antiquaq; exempla ofleU' dent,agrum Doto«lt; à malis herbis purgadi, qute in' dies in co pullulafcere,confueuerunt,borribili omijps iamenann gratiam quorumdam ad nouam fiatuenda tirannidem erigenda.

Verùm,ut etiam clarius appareat, AntichriPum ommumprimuminChrißi Ecclepam um er gla^ dium inuexifp; çid quod fuperius ex Brentio oßendi' Soenlib.y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pra;terPelagium,er Clementcmf.quospaul'

cap;^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominauimus, Innocentius primus nobis oc'

curricnam ipfe quoq; htereticos odEom'- pdem coè' '• git. Kegnabat hic circiterannum noßriefalutis41s. Rom:imperib pr^epdentibus Honorio, ac eiusnepO' le Theodopo, Antccuius tejatem nunquam hanc uio-;

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itniia»

Icndunt erga in fideles ad fidem cogendos ddhihitatit At nero de Siricio genere Rontificri^ ptum inuenies, h^reticosfiola maniium impofitione adpoeniteniamrecepiffe. ld quad tunc temporis tn Ecclefia ufitatum efie teflutur Eufiebiut.

Temporibus igitur iüis fiatis erat peccdntium re^ ppificentia,z:r Epificoporum snanutvm impofitio.r^on dumentmexcogitdt£ fieerantjopientumnofiritein- ƒ * poriiturpes,dcdedecoriepubUciepdlinodi£:cjud:td güfjib-y, tncnhodiedpudRom: Antichrifilm hominesdb ine- capu. uitdbili exitio hdudainpliusreddunt immunes-, (juip' pe cjuum eius inexpidbilis rabies cègt; deuenerit, ut mi' jets abiuranteSjChrifio pro uita feruada turpitcr ab' negato,ndtilominus bic perpetuo triremi, ttte per' petuo carceridamnenturialius tandem in parietis ct' gafiulo, ut duis 'm cauea, nuticjudm eruendus inclu' ^tur.Qjii c^uidem omnes 'mfilicem uitam mille mor' tibiK fe coêmijfie deimm agnofiunt. Hcu ^uàm prat' ftafiet pro Chrifiv fimel morbquam pro Satd/ia mil' lies.

lamtandem co redadiares fielt, Komanenfiibus indies mdgis magisq; [£uientibus,ut demumCofiantien fisConcilijdecreto miferum iüud jfiedaeulum edi-turn fiteritin Hufiio,cr Prdgcnfi comburendis.Pr£' tcrquamquadetiam lege jancilum efl, fidem h£reii- AcnzSylu; cis non efjefieruandam. Quod quidem uereri lam Platin; pofiumus (quippequum tantxfocdttaiispapifiicunt exemplumimiidricceperimus) ne,prduajhrpein' * diespubeficcnle, apùd nos quoçp inconfuetudinctu

SECTIO SECVNDA, ttcnidt; nipoptimorum Prmciputn,lt;tcpioru»t Mini» Prorum probittu, dc prudes diligejftid huie tdnto tM lo obuidm edt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Alid dnte hicc exempld in hißnri/snon rcperi, ha minum,gui ordindrio iudicio d Mdgiflrdtibui ob rc' ligionemigne combufiit dUóuemortis genere c medio fubldti pierint,duobtu exccptist PrijciiUdno fcili-cet,dtàdximo Ctefdre,imôuerius Tgt;r(t»noiD.Mlt;tr« lù lëpore capitis fupplicio djfeélo (.ut [upcrius ndrrd-ttimia) et Coflantino fexto cognométo Porphyroge-nito imp.guem impidmdter Irene,proptered, qucidis Dei honoris ßudio impuljus per uniuerfum arientit imperium imdgines,dc pnwldcrd omnid diruendd dç pgùtusdelenàdmdndduerdt, ut hiereticum cÆcdndo necduit: (juod cptidem ßcinus, etidmp d Pdpd non pi editum, quum d pelevdtd dus pUd pdtrdtum pierit ei tùnürum dcceptum prrepopumus.

Atplentio praterire no decet,pidm hdnc (p Dca pldcet) Chrißidndmqi religionis trdüdndæ rdtionem db ippfmet h£reticis AntichriPum edodum piipi-I^dmP quis Socrdlem,pluribusqi inlocis trip.hifior, perlegerit, inueniet ConPintij Arridm Imperdtoris tetdte^eos qui Arrij conpßi oni fubfcribererecufdrët, dtrocißimis modisßiipeuexdtos,occip)s,fiißibus elt;e-fos,combufios, relegdtos, uiud cdlcedceto mdcerdtd inoculos inieëld exoculdtos. Qtiin cr domusdiripie bdntur, mdtronis4 coUo, brdchijs, mdtübusc^durei torques^drmilLeMnulirdpiebdntur. Ad hlt;ec,pprtè fontigiffctjimpurißimis pcdrijs depciente tempore fißind'

SECTIO SECVNDA. n» frflindtionc opM e(fe,mifcllii faminii dures amputit bitnt,utindurés^misdependenteseriperent. Acci' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ditq;aliquandowddsuirgines dd ignempublicèdc^ cenfum ddmoueri,ut fupplicif pduore fidem fKÜdbne gdrenl.CiKinetidm,ZT mortuos fcpulturdprohiberi,

Vißigotorum (^uoq; r« in Uiljgt;dnid,dnno drei-terS'^s.Hernicngildumfilium bdrbdro exemple cd' Acmi'I. If.t. pite frtt»c4r/iußit,€o quod,quum Cdtholicus eßettin Grcg.s.Digt; hiereßm confentire dbnuil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aLcap.j u

Quiddutem Dondiiß£,Gr Circtimc. Augußdent--pore ijs ßmile ficerintdpßnn legito.

Atuero inter tot impid in Cdtbolicos b^reticoru exempldrUnumdb hdrreticocjuoddm Principeeditti ßilß[elegitur,in quo millumnobispietdtepr^ßire oflendit.lsßiitHonorius'Vdnddlorumrexin Aßicd, Diacau* qui Arridndbterefiinßihis ii4.Epifcopos catholic fpur.in cosgenere Aßros exitio aßicit;quos,ßpldcuiffetcun äos cdpite pleäere, feufaltem dd pdlinodidin cogcre poterat.

Sed dd feuitidm redeo, quam temporibus iUis retici in cdtbolicos exercebdnt.Vbi feiendum efl,non ordindrio iudicio ed ßäd eße,ucriim tumultuoße, er ßne flrepittt (, ut diunt) er figttrd iudicij,d, tumultud' rid plebe rdbie cocitdtd. At uerô Pdpi/Le cdrndli pru dentid dd feuitidm ddhibit4,utiure dgere^c Dei uere bo niti uiderentur, morem hunc rem ordinär io iudi' ciotrdó}dndiintroduxére.Scdenim,quumuidedntcul , turdm,qudm dd extirpüdds ex dgro Domini,quds md Ids putdnt herbds, diuerfo euentu potius dd eds multi'

pliciindM inferuire,Cuitti enitn eutdflt;i,plurimierepul luldfcunt ! adeo ut ipfi fc hydrie capita amputare di' canoh^reticos penitm imitari decraucrunt. Regibui entmin populos drntdliSfdc obfeciuium feDeoprie^ fhturosfuafisjhomndM cm ßrages edidêre,lt;fu£ ßc' cis oculis cogitdri, ncdum ucrbis, dut cdldmo expri' miynonpofjitnt. cyuinetidm authores celebri dogio orndtos, pdrum dbßtit, quin mter diuos uiucntes dd‘ hue retulcrint.

HÎc ucrô nobifeum funt dduerfdrij, er pijs Idtnen tis noßrds in Pdpdtum qucrelds profequuntur. Iure enim nos execrdri dc deteßdri dicunt Antichrifliße~ uitidm, quippe uerosfiddes inßddntis, dc IruaddU' tis. iggt;fe enim ( inquiunt ) um luminisexpersßndidd cdußd eos interßeit, qui Dd ucritdtem funt dmplcxi: Nos dulcnt(pergunt) contrd ueros hdreticos, in Dc-umq; maledicos occidimus ,Dci prdceptum cxlege contrd eoi latd exequentrs ; eorum tdmen cduffd pri-us ex uerboDeipiè cognttd, er fe deßndendtßcultd teconceffd.

A t uero iam d nobis fdtis,ut credimus,fuper^ dC' monßrdtwm eB,quodlibet infcddtionisgenus.ßue db impijs in pios,ßue,d piJs in impios ßdd er rdigionis cdujjdfidt,prtefmimcdpitis fupplicium omninodc' tefktndum eße.Quo dutent potißimum nitimurßindd mentum non Pdpifldrum tniuflitid cR, fed Chrifli rc' gis noßri iufld uoluntds,ßrmdq; inflitutio. Htnccon' fequens e{i,fuperius ddnotdtdm corum diflindionent Wdnem cfjc,nuliius^ momenti : cuiufmoM ctidin c^t'

SECTIO SECVNDA. mï trrdelJe, quædd error an fuumtuendum inmediunt dffèrrcl'oient, l^eo ddnte fa^ucnti feäione demoK' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Vcr«m ipß codent condtu, quo ueterum Pdlru/ntt recentiorumqi Theologorum authoritatannobts è manibuf excutere tentdrunt,\mpcrdtorum quoq; ex-empld infi-ingere nituntur. Multd cnim cos, eddem^ mdxtmimomcnti dducrfui htereticos fèciff'e contcn-diint,udnd^ cunäd elfc,c}U£ d ncbif prolententid na ßrd djferendd proßruntur. Primum igitur omnium inquiunt,IÄdgnitmConftintinu po^ celcbrdtu Nice-num ConciLiidArrio dduerfdtum ßtiffe^uteiia etidm librospublice cremdri, er gut id ßccreneglexiffct interfici imperduerit. Q^idividetiirncuobis fdtis ef ficdx exemplum ad probandum, bonum hunc C^efd' ran h£reticos morte pleâendos ccnfuifj'e ƒ Arrim (.utluprddiximiKy h£reßarchd dCofluntitio hdud comburilur, fed tantum 'm cxilium ablegdtur, esquot; t» eiut libros non cotnburentes capitale ßepplicium dc' cernitur. Hereticus multiti dimittitur, in libros au^ tem feuitur.Nec tarnen ufejuam legitur m huiufmodi libros retmentes hac lege dnimaduerfum effe.Ex c^uo luce clarius coüigitur, Cæfdris decretum in Arrij li^ Iros dpud ße habentes dd terrorem condilum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terr ✓

eins dogmdtis fedatores db eo deterrerentur, itdejue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

extinâum tret h£refîs illd ; non autem fanjÿtinario O' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

nimo hicreticos trucidandi: cuius rei itluflre poterdt exemplum edere, infignem hunc hicrclicum nccan-iotßfic decerecenluilfet- Nlt;tm in fapientif

pntOydc prudentißimo Principe tentant fùiffeßupi^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditätem mente concipi non potcß hicreticos nc' |

cdndosfentien$ ,h£reticum dcelekerrimo Concilia ' damnatum impunem dimififfetiUbrosMtem eiud, eof queretinentes comburendos mperaßet. Vbielidtn notdndum occurrit,nobilißimäm illam fynodum tan-to numero dodißimorum Epifcoporum reßrtü, dam tMtum htereticum exdiuina lege necandum eße Im^ peratorem non monuißei uti neq^ etiam legimut jy* nodum aliquam ( ConflAniienß excepta ) à/e damna-tos h£rcticof Magißratui ad necem unquam tradi-dißi;.

A t enim quad ßuerlt;e leges in religionis negocio^ nogt;^uiufmodö,fed c^teroruin lmperatorumlt;iutan-tea diiium eüy non eas exequendi inflitutoßed ad ter-rarem conditie ßterint : prlt;eclarum, nbsp;nbsp;grauißimum

teßimonium babemus in inßa fcriptis Sozomeniuer Lib,7.ca.u bis de Theodofio feniore.imperator uero (inquitiL-! nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le)legeedixit, utheterodoxineq;Ecclefiascolligè

rent,neq; deßdedocerent i neq; Epifcopos, aut alios ordinärem,er alq ciuitatibus, er agris peüerentur, alij honoribus priuarentur, nec eadem cum alijs poli tia uterentur.ac legibus iUisgrauia quidem fupplicia adiecit,uerùm non eü iBa exequutus. 'Neq; entm pu-nire fubditos, fed metu coercere fatagebat, quo iüos in dogmate ßbi de diuinitate Chrifli concordes red-deret. Uameosdemumlaudabat,quißonte,erexa-nimo conuertebantur. Quin etiam idem S ozom : lib. nbsp;nbsp;nbsp;t

SECTIO SECVNDA. v liiereticos, ut oratoria corum domM deßruerentuTt ipfi ucró nee priuatim, nee publieè ceelefitu eoüige- ' lt;nbsp;rent, de qua fup^itu mentionem ßeim ui,eam tarnen in tiouatUnos non exequeb(itur,ftc ait. Etenigt;n,uto' pinor,coniuebat iüii imperator houd inuitus,hoc ta^ tùm agens » ut pertcrreßeerct lubditos, non ut per^ ieret.

idemConflMt.(perguntaduerfariß)legefanciuih Lcg.i,amp;». idololalrasteos^ adeoprouineiarum redores,qui D«pag« eos uindieare neglexiffènt, ultore gladio flerni debt-' re. ¥r£elarum porro exemplum, modo idololatra idem e/fet at (j; hieretieus.fed quid iUi eum htereticof

Valcntinianumquoc^,Gratianum,aeTheodoßui ».Niceph. inquiunt,eandent,autnon miilto leniorem in idol^U- li.iS.ap^ trarum panam flatuere, euiushorrendum exetnplii editum effé dieunt in Anatoliuin quendam Antioehe' num. Ad idem eodem modo reßgt;ondemus : legem häc Mdeliectidololatrax,non htereticospetere:Qui quä' tum inter ß dißrrttnt ijdem imperatores, er eogno-uerunt,er aperte deelararunt. Vtenim fuperius ofien dimus,Gratianut,e!‘ Theodos : ijdem,qui in idploU' traf eapitalem legem condiderant, hteretieis liberta' tem fidel permiferunt, nuUam hterefim funt per feels' ti,nec quenquam ad commumonem coëgerunl, No» igitureHcurjuisanalogijsaduerfarij leges inidolo-latram latas,ad hlt;gretieum pertrahant : fatis enim ju' perque hac in re mentem fuam aperuerunt impertt-tow. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Df cr Mdiiiffc.itfi lt;judm ciitum ab dito dbundè t:srejjionfuinfùerit,tühilàplitintihinegocijeSl,qu4 alduinus dUenum htc dffbre reßfonfutm 1» /?5c [cilictt lege d^ ptè uideri ddieéld aliqud uerbd effe, quie mintmè ex' tant in codice Theodofidno, ubi lex iüa mtegrd refer »’ tur : ßcuti ncijj uerbd iSd conuenire poffunt cmk ij!, ^UiC pr^ecedunt,Qr fubfequuntur, uelcum A uguftini iefhinonio.Scd huiuf errorifddmoniti, tangudm fup'

-, pofitium foetum dllegdnt ijudnddm legein,qud hdüe^ tiui non legimui,cx Noueliarmn Theodofij («t dis^ty lib.repetitdm,in qud fdnguinis fit mcntio: palat enint fud hdc fuppofitionelegentium oculos, imó iieriusd-nimospr^efiringercifed mhillucrdntur.Lexcniin illlt;t lotÿiiiurde Pdgdnii,çy' Ulorum fdcrificijs.ipfi dutem Pdgdnorum mentionem expungunt,hiercticoru fub' fiituunt.SedquiseR quinfcidt,plurimum inter eoi iit' tereffe, ZT mdgnum inter eos difcrimen 'm ueteribut legibiK uiderilQttod ex ipfepdter Auguftmuf ddno tduit. Quid etidm tpfd lex,pofiqudm de Pdgdnis egit, de huereticis deinde loquitur longe dliter:nec eos dlio modo puntri cenfet,qudm ex iUiui prioris legis pr£' i fcripto.Neq; hic mordbor quiefitdns,fit'ne obfeurui» apocryphuscj;, ex obfolelM Nouelldrum liberdpfiui cut dfj'erunt') Theodofii ; dn potins poftremi Vdlen-

Ad Gratiafùlegcm,qM quam qui/q^ ucütt religio-nem fequerctur /kitucrat,item^Theockifq,quctn nul Urn h^treßm [gt;erj\quutum ßajfe ,nec quenquutn di commumonem coegiffe diximm, quivm nihil aliud habcMt,quod obijciät, Griecos fcriptores mamßßx uanitatif irßmulant ; diccntcsleóloribu^ probe con-flzre pofje, quomodo hjec cum ijs confliMtiotubuSy quäs in lußniani Coddegibus conuenirepoßhit. Sed quid hoc { A Gratiani, cr Theodof.lt;etate,ad iuflin, tempora tfo. annorum ßatium intereeßit, Nemo uerè,uel mediecriter eruditus e/i^quinefciat quo ma-gis à. martyrum tetaiibus mundi fecula reccjßcrunh coplusroboris, ey efßcacitatis jumpfifße Antic hr ifii tnyßerium Ncq^ debent cruenU recentiorum 1 wgf- ' ratorum conflitutiones {ft modo aliquas ßcerunQd' liquid de fide, zy aiithoritate fcriptorum illorum de-rogdre,qui uctufliorum Clt;efarum pia gcßtl fcrip/ere, à quoriiietatcipfi non longé receffcrunt. yerùm ut-cunq; luflin-.aduerfiis hierelicosatrocc,(y cruentale gem fanciuerit,nujqua tarnen legitur,eo uiuëte ex ea lege in hæreticos umdicatu effe-.tametfi eius atateAn themiusConfinntinop.imperialisfedisEpifcopusEu tychiana h^rcfi inßäus uixerit; qquideplurimis Ro. Epifeopis molefli^,cr exitij caujfa fitit.Nc^ Cicfare legimus ex lege abfe lata hominem nudilaffe, neque quenq « eum [eHantibusiquoru nonexiguu numeru habut/fe par efi tanttc urbis Epifcopu.lmmo ipfumet luflinianii legë pofiea ttutko fupiorilt;equiorë inNefio ». Cod» fitfc tij btereßm(Sdidi/fe legitur, Näf^^erea(inqtiÛe)

SECTIO SECVNDA. fdncïmiK,utqui impidin Ncfiorij fidem feädtttur, a«t tllicitieeiiM doârm^adherent, fi Epifcopi fiicr'mt, nd clerici,fdndK Ecclefijs eijcian^r;fi bid, dndlht nidtc damncnlur.ïJddeniis lex.Ex ^ud,Gr ex Anthc^ inij impunitäte conijd,ttnô ueriws per dpi poleü, C.« faremhunccruentdm iUdm legemddterrorempro-

Erdgenfis incendium,nufgudm in uiridi öbferudtionc fiiificlegimut. Quoddutemdixitguidum,dntiguot Chrißidnos Iinperdtores modo exilio,modôpecumalt;-rid poend,modo etidm morte h^rcticos mulddre con fueuifjc, gudtenutad mor'iemlt;ittinet,egregiu/m meit» dadum effe coiifitd.

^t imperdtorum piefdtem, de ïn tolerdndit h^e^ tids mdnfuetudinem intuentes,dcriter mj eos guogue Kiuehuntur ; dc zelum, cr feientidm mdiorem m eii reguirere dicutJt. Credo eguidem. AR ÿdem Qe/dres, fi uiucrent, mdiorem in ifiit pietdtem, or itguiorent feripturæ intetteilumt ßrtdßfi exoptdrent.

HÎcdanum dduerfdrij, guum foie cldriut uidednt ueterum Chriflidnorum lmp. decretd ,diühoritdtem, exempld, cun^; h^eretidt trdddndirdtionemnobip cum^cere,dUeruntfi(nddmentum hoc eiufmodi non effe,ut inde Regés,dc Mdgiflrdtus normdelicere pof fint,gud cum hieretids iure dgere debednt. Certifié ntdm régula, cui guidem refi-dgdri no pofiit,effe uer^ bum Dei, Sedguistntpiut unddc bdrduthocnegd' rit ? At uerè intérim dffirmdmui,ut jdndt Eudngelif tMthoritdtem,ueterum^ Pdlrum,dcrecentioru Thea logoruKt

SECTIO SECVNDA; tjÄ logortim fentcntiM, iM quolt;^ impemtorwin êxépla, cr forum Rom.Epifcoporum decretii,cr cu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Quôdautemdeniq; obijciunl,tdntosßilfe corum tmporum tumultuf, Rom. imperio domi jorisq; mi^ ferrimè ueXdto^tdntdm^ Epifcoporum ambitionem, tdntdm demum rerum omnium perturbationem,ut fopenumero Principes officium fuumneq; mteüige' re,neqieoßngipotuerint;concedimus:qiidtenusfci licet boni Principes beUorum negocijs impliciti, dc Regnorum mutationibus diuexdti, quum nuper Chri fio nomen dedijfent,nec in ßcris liter is fatis adhuc uerßti effent,Epifcopis fidem habentes, quicquid iUi effutiebdnt, Deiordculd effe cenfebdnt. duocir^ quoties Cefdres ipff,clemcntid fepofitd, cruentds le^ ges in hiereticos condiderunt,fuff)icdri poffimus, ne dtcdm certè dffirmdre,db dmbitioffs Epifcopis,ßlfiff qaedoäoribus ßfcindtos,cj‘ induflos id ßciffe. Qui quidem Epifcopi, quum Paulinis, ey Chrißidnis dr' mis hiereticos debeUdre ßrtdffe diffliderent,Cie/drelf gladium implordbdnt,cr dd Jeuerds condendiu leget ipfos CefdreshnpeBebdnt. Quoddutemconieâurd hecnoflrdreffiuendd non fit, id nobis exemploeritf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quoddeTheodoffoSynedeepifcopotrdditum legi' SocrJikf. mus,quiufqueddeo firturinfeädlusejfehiereticos, capu.

Mdcedonidnos dppelldbdnt,ut ctidm eos (y ur^ i)e,(ydgxis peUeret,cuius rei cdujfd quoq; Conftdn' tinopolim pro/Täus,dduerfus eo fdem hereticos pro^ uincidlid édifia tmpetrdMt.Quodtdmé,ait Socrates»

eontrdmorem eirthodoxje ecclepi fiiiff‘e,qMnemi' ttem per/equi confueui/Jet, ut fupra etiam annotaui' niK. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Socr. rod At poßtanondißimile ßHum legimtu deNeßo' J ib.f a p.19, Epijeopo Conflisniinopolitano, qui ad iumorent udenVflt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concionandum itadixiffefirtur.

nil nebido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impfrafor terram ab hiereticis repur'

nis arrooâquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibiuidßim ccxlum dabo.dijperde mC'

BKigiturexemplisabunde fates probatur conic' fluranoflra:Ambitiofos feilicet cr /angumanos Epi fcopos fiti/fe,qui Reges ad fteuitiam concitarsnt, çr ad cruentat condendat leges perfuaferint.

• Ex prtcdidis infuperSocraiis uerbis manipfte col ligitur,ante ea tempora Chriflianas Ecclefias ciuilis potejhtis titrtbus hareticos itijedari non confueuif' fe,magnoq; dedecori Epifcopisfiii/fe,qum eSquot; pro re impia habilum,Magiflratus authoritatem 'm religio'

parct A ugüftmi exemple Q^umenhnCatholiciuO' Donatiftalt;* rijsÇntdtximM^miferisqimodisÀDonatifiiijZr CïT' 1’cek nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(irripoffet

ra nonhaf^ eorumimprobarabies, tandem interEpifcoposagi' relis fuafex deimplorando aduerjuseos Cæfaris prlt;e-rüt Epiüo/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manjuetioribus (tnter quos Auguß.^it) id non

pos ad imz probabaturt exiflimantibusnondecercEpifcoposO' pjprandn lij^armis uti,quàm nerbo Dei,precibus,cr fimalum Cæf.aüxi' imlanabileuiderettir,anathemate. Ndm (uthiec enar'

rans nK^MtEraJnnK^uft]^ adaiaitmAu^ufli: hoctfi» i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{ilufquant

SECTIO SECVNDä:' IÏ7 pI«f^Mïfni4oo.poS Chrißum natam einn. iittfquei'n Erafmn’n iegitur orlhodoxq^ Cielnrif pr^eßdium ddutrfu/s hi' Refpjde Ingt; relt cos imploraffct-id qued ab ipßs htereticisßequen tißimeßdti'mconßAt-, er quad tandem catholici ij' dem Epifcopi,carnales potius.quàm doârma, er titnDä priediti ßditare didicerunt.

Eo /rrè tempore, quo Innocentiuf Rom^ccepit Hift.trtp.U, t^oMlianosalias^ improbasfeflMperßequi, NoKit* iKcap.ÿ. tiani ip/tAmperatore permittentc, proprias habebât Ecdeßos, Epißopos, Diaconos, er Concilia : nec à Rom.Epifcopis unquamuexatißterant. Ciumimo, Socr.Iib^Äa nec tune quide ConflintinopoU diuexatosfuijße con- cap.iu flai.-QuatnuisautemRom Epifcopiapud imperatO' fesßimmoßidio in hoc mcumberent,ut q,qui hiert' tiei dicebanfur,ex nrbe eijeerentwr, nunquam tarnen iüud obtmere potuerunt,ufque ad Imperium lußinntf ni, anno circiter sts-ad Imperium eueüiAs autem Ax gapeto Rom.Fontificipoil multaintproba hortamen ta coneeßit, uturbe eijco'entur, er eorum Eccleßic diruerentur. Q«o quidem exemplo baud dubiè coni' gitiir, ftcuti Epifcoporum mcredibilis importunitM Cjefarem bunc ad bac ßcienda impu!it,ac pene coè-gitiita cadem quoq; aderuentas lUas kges,qu£ aduer farijs mirifice placent, rogandas euminduüumßiif' fe, Qumtamen,neceitts^utdiximus') temporemec per multas ab eo tetates in ujußuffi leginus. Qti^apro pterRerengario ipß,ann.circitertosf. qui non de ErafthJ conßßionisorigitie,ne^ dePurgatoriointerroga^ jnRcfp.d« tus,ßddeChrißi corporaueritate in euebarißußd' Inquiß

(TMento d Rom.Eccle/td tUuerfnm fentieidl,He iiM ^uidcm mortis pand irrogdtd,du^is uUd eRddhibi' td,quum femel dmiffustin edndem opinionem reld' p/ui eil:qudnqudm Ecclefidiüdidm tum dd potentat Cr duthoritdtis culmen fnè euaferdt.

S ed dlio iterivm modo excipiunt dduerfdrif tempo rum uidelicetrdtionem in Ecclefid efje hdbenddm. Uon pldcere Deo Ecclefidm fudm eodem femper mo do ddminiflrdri. Concedo;qudtenusfcilicetdd enftitu' td,ddpolittdm,dd eccle/idfticdmdeni^ difciplindtn attmef.qua omnid,quum fint ddidphord, doüi, dc pij Epifcopidrbitratuiprotemporum cdptu prudentid ddhibitd,confulto populo, eodem^ dffentiente, mu' tqjfdd permittuntur. At enim ed,qult;e Dei mdnddto fir mantur, quis mentis oculiscaptus,hominis drbitrio tmntutdndd fubijcidt? tion fùrdberis,non occides,no fcortdberis.ieternd funt Dei prtcceptd:nec quduis té' porum conditione emergente dbrogdrilicet. C^uod fi diuind lege fdneitum ejje confhlret hlt;ereticum mor te mulâdndum effe, nuÜd conditione, nuüd temporu hdbitd rdtione,diuintim ittud prtteeptum dbrogdre, dutimmutdre fdseffet. Addequod nuUdcertdrdtio tonfk^,curpotius ConfiMtini,Theodofij primi iüiut pijfiimi Ctefdris, dliorumq; Chriftldnorum Imperd' tor um tempore, qudm ætdtehdcnoflrd hdreticiefi fentfirendi. imo ueri, fi unqudmfæuitid, er rigore Opus fiiit, ConfldnM tempore neceffdrid hiec uidc' idntur,tot» firè orbeArridno dogmdteperfitfo. N« ddei

SECTIO SECVNDA. tj8 ddeo ïmperij negocijs detinebdturipfe Ctefar, ^untf ^ucmddmodum ntugndmiUdm fynodtt h^refeosre^ jhngtiendæcdußd conuetùenddmcurduit,itdlt;]uo^ ^udrdtïone trdàditdi effenthlt;eretici decerni db ed,dc flmiui curdre,dc tdttdan hiereticum Arriu db ed ddm^ natum mérita fupplicio dfficere polfet, Theodofij ^uo(^ tempore Mdtuch^orum, Arridnorum fe^ itd [Jiedioldiii uigebdt: neq; tdmen imperdtor dut mo tu proprio,dut dpijß(mo,doilißimo(j; Epifcopo Atn brofiofolicitdtiKjin coîf£uijt. Cur nunc potiui,^ud iuncdecetfeuitid^Clÿ,ibiKnegocijsimpeditui,quôué timoréexterritui e^ ipfc C£fdr,lt;juôminui,fdnlt;flo quo^; iUo Epifcopo,dut etidm Romuno, in Conßlijs ddhibitii,hiereticos coèrceret, ultimo^ demum fi^gt;’ plicio toüendos curdret^AtAmbroßuncredo) hitre ticis fiuebdl-.qui tdnlo rigore,drdentici^ fhtdio eos ni' feâdbdtur. Num ille uerbi Deilfiritiu,qui tot hare^ fes dntiquitui extmxit,extmäui efl hodie : uteius lo' cociuilemglddium(uccedereßtneceße^ Quodau' tern tttijuiuntfdb dpoflDlicdß/nodo,qu£ d Lucd defers bitur dd ConßAntini tempord nullu legi in tdntis tur^ biSfCr Eccleßdrum dißidifs hdbitum conuentum, in ^uo dduerfus htcrefes communi conßlio quicqua decerni po ffetmon uident, Concilium ipfum Nicenunt Cut didum eß) ed de re decernere potuißetzy tunc po (ißimum neceßdrium, cy dpprimè congruensfri^e. Atuerô,nec^ de hoc Ctefdrdd Concilium retulit,neq^ Concilium ipfum motu proprio quicquam ed de re decreuit, nc c deniq^ ab Apoßolorttm temporibuf dd

Cclknli(n[e Concilium, pa uoo- er ampliui cun-i' culum memoriti extat, Conciliun^uodpittin ù fc dam ttatos hitrelicoi Ma^iflrdtibus morte malâandos tret didiffcjdutCieldru/m aliquem eofdem à, Conciliisdam natos necaffe.

Satis igitur ex fiipaioribus aquo letHort pateiit, piorum Clt;efarum clementiam ob Epifeoperum. anibi tionem feuitiarejjiafam, cruentasq- leges eoram itn pul[ulatasfitiffe. Ciuorum exemplafequutinojtrüm aliquif {.lagillrattis ad eapaagcndaperfaafcre, qn£ ab initio Euangelicie lucis atatc noßra iai tnundo wfinuratiCfEccleßie omnesdeteflArunt.

HAfSfwwC«« ßUor') à nobis apatè demonßret' tum eß,quantH abhorreatChriflianapietas,ac uera Chrißi doürina ab mfeétationereligio' »is caufa à uioletia in hominu mentes,ab im' pia papifiica 'mquifitione,à gladij tandé feuitia in no credentes exacêda.Vnà etiäpatcficimus ab antiquis Tatribus rationem ißam cum hiereticis agendi, eos^ -rxtirpandi improbatam,àprimispi/slmpaatoribus nunquant ußtatam,imö potius reiei!îatn,à recentiorü deniq; non tnfim^ claßis Theologorum quampluri' mis deteßtUamfitiJJe.Detnceps uidendum eil,quid co trà aßvrant aduafarij, qttidc^ ad eorum rationes cjquot; airgumentaref^ondendum utdeatur.

nis non eße^neq; ad doilrmte tAmißros ßieäare hte-reticorum utndiiiam -, zs“ ceèrcùioncm. Non cnini gladij poteflate i/^uxit iUos Deus, Jed ciuiltbus Ma^ gißratibus eum cotnmendauil. tAmißros igitur hae in re Chrißu imitari debere,qui non uenerat m mun' dum,ut nolentes ui adigeretjfed utamanter, amp;nbsp;fjgt;iri^ tusdulceditieilleäosadfetrdheret. Attamen (per^ gunt) ejuum uerbi DAinifler femel, bis, terüe aduerbi DeinormamdoHrmie corruptorem admonuerit : is uerei diüo audiens non fùerit,nec adfi-ugem reuertd' turstmöpoiius uenenum jf ärgere non cejfet, Mini-ßri munus er it, contumacem ilium ad lAagißratum defirre,coercendum curare,er fi nonreßpuerit, ca~ pite etiam pro hærefeos grauitate pleäendum ofitn' dere.ac fuadere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Pr 'tmùm ea tpjorum conftßio minimè neceffaria fiierat NamguodpriuatosChrißianos,uerbicji Mim' ßros attinet, nemo e^ ^ui rem in ejujeflionem uoeäs, negandi,aatfittenditllisprtcbeatoccafionem. Quoi autemadMagißratns,iam fuperius paUm ficimus,an ciuilis gladij acies ad ßdei, ac mentis errata penetro' repoßit. Sedenim fubijeiunt, Mmißris munere fuo defiinlt;ais,acfontemaccufanlibus, Magißratum àJuo cejfare non debere- nie uero cjuam mducantrerum repugnantiam nonuident: Qui enim hæc duo cohiS' rerepojfunl ; lAmißri Chrißum imitari dchent,(iui nolentes non cogebat, fed amanter Qgt;iritus dulcedine illeäos trahebat ; cr M'miflri fontes ad Magißratum iefirre, çr captteplc^lend^i curaredebent ? VerW ; nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

Vüttifler nonne ChrifHuoluntdtisexecutore^ ? At quum procurator tjui/piam, aut fe^tivs, cui res à Do* tnino fuo agenda demädaturt ex beri prtefcripto rent conficerit,nónnedicimus id dominum ficijje? nam (^ut aiunt)qui per alium agit,per (e ipfum agereuide^ tur.Quodß qu£ Minifltr egerit,Chriflum ipfum egif fe cenferi debet i proponilur nobis proßäö quidam Chriflus, non fané mitis,ac benignus, fed quidam f£-ttißimus delator. Quod fi nobisÇut fitentur') Chriflus tflimitandus,Chrifli fituitiam (fi modo in eo reperiri feuitiapoteRjUt idcenfentesopinariuidentury non autem benignitatem,fumus imitaturi. At uero ex eis equidemqu£ra, quibus fanüæ fcripturæ teflimonijs prgbarepoflint,tAmiflros ex ofliciohlt;ereticos,etiam conuiâos,non refipifcentes, fid prte/raâé quoq^ er' rorem retinentes,Magiflratui denunciare,non /olùm po/fe,fed debere. Nonne habemus,extremum ecclc' fiajticiminiflerij opus efle excommunicationemt Eil enim Ecclefite excommunicatio, ut ciuiligubérna' tioni morsdamnatorum: cr ficutapud lureconfultos (iuilis mors dicitur exilium, itaapud Apoflolos cr eorum fucceflores pana capitis erat ab Ecclefùe con fortio aliquem fubmouere. Quid igitur reliqui eil Ec c/f/jiC ttnwcr/fle,»e (iojtt Umiftris ip fis, excommuni' catione promulgataflmo uero re ipfa reélè perpen' fa, extremiqi huius horribilis iudicij iuribus exami' naiis,fiicilè quiuis percipere poterit,homines huiufi modi fulmine perçu flos tales efle,quod attinel ad ec* (lefiam,ut quafi non amplius in uiuif degant; fed ad a-

SECTIO TERTIA. 140 lùm uitam tranfinigrauerint, ac inter cLemones uer' fentur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter ChriJÜdnosrecipidebett

ut Klinißritqui reconciliiitionK uerbum obtinct, mu ncre uüo fùngdntiir,(]uo Chrißus,MtßinäMnon fùe rit,dut faitem ipßsßmgendum nondifertè mdndaue^ rit. Vidednt igitur dn reconcilidtionis uerbum cutn deldtoris officto reâè congruat^ac tdudem oßenddnt, tjuibiu uerbis fdnäm Dei jjiiritus, coî, qui fdtije do-ârm£ pertindciter refißunt,[Adgiftrdtibui per uerbi tH'mißros defirendos mjtituerit. Idm exCdlumido-ârinu hoc non probdbunf, qui confentdneum non ef fedixit,ut qui monitionibusnoßris obtempcrdreno-luermt, cos dd tJidgißrdtus deßrdmtu.

Qu^mimô Minißri hoc perdgentes, quonfpdo Pduli 'mflilutd,dc pr£ceptd ferudbunt, qult;e primd /c' äione in medium dttulmiu? Pnefertim quum Timo' thcum inßruens,poßqudm dixiffeKoportere eum er-gd omnes mitem eße,dd doccndum dccommoddtum, iniuriie pdtientem,cum mdnfuetudine diffenticntes e-rudientemi fldtim fubdit,fi ßrte Deus eos dd frugcm reuocduerit,ut uerum dgnofcdnt,dd feq^ redcdnt, er didbolt Idqueos eudddnt: Atqui,quopd{lo mitisdici poteritMinißerille, qui uilißimi dccufdtoris officio fitngdturi Qtiomodomprobosfiret,ßrdbieperci-tus ciuiliglddio iugulddos obijeiet? Ç^uemodo mife^ risfontibuiddbiturpcenitendtff)dtium, er ex Apoß. priffcripto ueriUtis dgnofcédæ, fe^ 4 didbolt Idqueo dfferendi tempus,fi pdflor eorum,qui eospdcdte tole rare, pdtienter eorum reßpifeentiam expeädre, lt;lt;rlt;

quot; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T j

guere,ittcrepare,dc tdndemcutalibi preecipilkpo/l.') *Tjia 4. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debebdt,omnt ddhtbiid cl^ëtid,dc doéiri'

‘ ndfhorumunerumuicemdccufdtioitrmplcbit, eop ^ue ^/Idgißrdtui ad ntcem trddcns, corporitund, çy dnimæ interitm cduffam dederitiQvdm guident dni-ftidtn iniudicij die repo feet Doininm è mambuf pif Hlitu pdJiarii.Htc «cro dnimdduertendum occur-rit,ApofiDlum lt;juutn cduffam d/tneélii, cur hlt;ereticii tolerdriprlt;eeipidtyhoceii,f] (fUdttdoJiueQul dlif pld^ cet)fi prtèyDeut foi dd frugem reuocduerit,zxc.cer turn dc dctermindtum tempM non priefcribcre, ddeoi ut quitm nobii uidedtur nihil præterimfiffe^ ut hære^ ticumddbondmfrugem reuocdremin, ni reßpifcdt, dd l^gißrdtum deprreyÇr pumendum curdrepoßb tniM.lmo potins diccns, S1 Q^V A N D O, dut S l FORTE, /ongttm, GT indeternündtum tempus notât,in Dei uoluntate, non dutem in hominum drbitrio repofitum: ipßus etidm hitreticiuitdmDeouolrnte ^^udturum ; quum, diuino ßiiritu fuffi-dgdnte, una ^uoc^i uit,e momenta dd extremum ufj; eins punäii reßpifcere,cr dgmtam ueritdtem dmpleäi udledt-C^e terum,guid dd probdndum fententidm judmde hiere-ticis ddiJldgißrdtum perMintflros deßrcndit,jjgt;eeio-fis rdtiombui non dellituùturiinfèriuf,decentiore nobis obldtd oecdßone, loeum hune rejumentes, drgu-wentdeorum recenfebmus,de pro uirili pdrte conßs teure condbimur.

Verum intered dicat obfecro,ejuo pddo aliudPdU ii prteceptumferMbuntMimßriybtfreUcosdceufdn-

tts,ut ignorantes ignordreperiiütidnti Curpr^ecipil i.Cor.’4*^^ Apoßolus ignqj^dfitem ignordtioni fuierelinquifAn Kt igndruf intertdtl Abfit. Sedut dmanter ignordtio-nem fudm ftrentes, expeélcmut dn Deo dliguädo pJd^ ccdt ignarum uiuentem in doéîifiànivin, ZT în Eh4«z gelij ueritdte eruditifiimum commutdrc. Diuus quo' que Idc.inquit, Eimm, quifontem db erroris uid reuo-cduerit,dnigt;ndm ex morte uendicdturtem. At enim hi noftrireuocdndi, Z}quot; 4 mortednimarnd/fierendi nice perpétua eiusmteritufupplerenolunt. Qui quidcm dnima: interiiits nece/fitrià corporis mortem confer quiturfi modó(^ut dfierunùis qui hd'reticus moritur, nbsp;nbsp;nbsp;'

gehenme damndtus eR t qudm firte eiidfiffèt, fi ex Chrifli,z:A Pduliprtefiripto pdtienter, de beniggc hd bitus effet,morboq; eins fdlubrim medicdmenlu fitif-

fet ddhibitum. Ne fwjm pro 'mimico hdbete (dit dlibi t.Tbt[r.i.ff Apcft.') fed ut frdtrem ddmonete. Atquiperbellè qui- « dem ut fidter trdâdbitur,fi db eo, qui iüu firuare de^ bebdt igné deflindbitur.At Minifierhoc non ficit (in'’ quienO/ed Mdgiflrdtui.imà uerà lAinifler quoq;: nS ut noftrdte prouerbidU fententid dicitur,'m oui deglu'’ benddfteque opus peragit is,qui ouem tenet, dtq^ ille quieoriumdetrdhit. Amedifcite(mquitDoinmus) Matt.tt.19^ qui mitii fum,Gr animo fubmiffui. Quod fi Chrijlid' « nis omnibus diâum e^, uerbi tarnen Minifiros prieci' puèpetit.Quorum quidemaliqui flt;euitid potius Chri fii conditioni prorfus dduerfa,eum imitari nefcio quo pdâofe credunt. Cuius quidemRegnum omni dulce'gt; âine,benignitat^,clem(ntiai^ tole^tia coitfifiit.

Dfi frgd peccantes toleratio, et paenitentibus fx-cipiendis benignitas,perpulcrèdecùi(dtur in parabo' lis à Luca defcriptis, Frementibus Tnim in eum fcri^ bK,acPhariflt;ets,quód improbos admitteret,tribus pa rabolis clt;eca eorum indicia retundit,ac improbat. Pa fioris(cilicet,quiuna ouium a)nilJd,nonagmta reli^ Uis,earn qtti£ritans,inuentâ humer is imponit,ad cats' las reportât,anücos conuocat, utq^ fibicongratulen-turadmonet.lAulierisitidein,qute drachma amijja,ut primùmaccenlalucerna, ac diligenter domum uer-rendo, ea conquifîta, tandem inuenerit, arnicas uici-tiasqi aduocat,cumqi iBis latatur.Proßilj deniq; filif, qui bonorum competente parte à pâtre recepta, quu totOM luxuriofè uiuendo prodegijjet ,z:rad fefe tandem reuerlus patrem adijf)'et,non be»ignè,O' aman' ter modo,uerùm honorificentißime quoq; ab eo exceptas,gt charißimus eSl habitus, Quat quidem cun âaexemplaadnos docendosédita,cr fcripta funt: pratcipuè tarnen animarum paflores monentia, ne O' mißarum ouium inuentionem, perditorumûe filioris reuerfionem unquam deßerent-.fed tüagiflri fui D.lc fu benignam tolerantiam imitantes, peccatores non perdantCnonenimeorummortem,fed conuerfionc expetit Deusyt potius eos quierât,cr ad uiam,à qua declinarant reducere fatagant,eorum reditum patien ter expeâantes,non autem terroribus,minis,fteuisq; infeâationibus.corporum animariimq; mteritu mo-lientes.

Eadembenignâlolerantia nobis fuadeturab ipfo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruo'

ferudtore, docente qM ratione fit nobif dgendu cum frdtreofjvndiculioccafionemnobtipriebentc. quem „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

priuf, itd utfoli^tecum ddfit, rcprehendcndum dd-nonef.demdeuno, ueldltero tefteddhibitoiTandem, tti diäo dudiens fierittEcclefitedenuncidndum-.qudm fi non dudierit,deuitdndum,permdeqi hdbendum, dc fi extrdneus effeltCr publicanus: nihilprieterfdßcb endum dit, duodfiuntimquemqi Chrißi fdcrii tnitid-tumhacdecetergderrdntesfi-dtres benignd tolerd-tio,ijs potißimum uel mdximè conuenit, qui non ritudlibut tdntùm dotibuf d Domino locupletdti, et-lefliper Chriftum beneficio iUispdteßHo-.uerumtem pordneii etidm donis duäi fitere ; quippe quum Deo ßfp'dgdntepdgdnorum inquifitorum manus eldpfit debitorum eorumdDeo remißionem funt confequU'' ti,qult;e ne fdnguine quidem, neq^ uitd ipjd foluere po -tcrant, duidfi contrdfeuitidm in fidtrescxercuC' rint eiut generis homines, iure merito id in coi incul cdripoterit,quodDominuim Eudngelioinfolenliil Matt.t8.28. li [cruo obiecit i cui quum debitum condondjjet gt;nbsp;ipfe dutentdlteriusconferui fui centum dendriorum cre^ ditor efßet,eum comprehendit, iÜiq; coüum contor^’ quens,lolue mihi quod debes, inquit'.Eum^ mdlis mo dis urgens,in cuflodidm ddri curduit, donee debitum foluifjet. QuodquumDominusexconferuisrefciuif fet,eo dccerfito,his uerbis obiurgdttfaue nequdm, e-go tibi totum nomen iHud d te rogdtus cendondui: none debebas tu uic'tßiAt tui conferui mifereriut ego * tut mifertus fiterdmfltd^ irdtut^merito fupplicio fon

teM dfftcii, Quod quidem mimmè dubitdri poteR iHit cuenturitm.qui fimilibut cdfibwt Dogtim miferdtione txperti,dc lùbitorumcondendtioitm confequuti, ip fimpietdte reHuenles,fcruiiüiutcruddttdtcm nnitd* buntur. S ed hddenut de hxreticis 4 lAinifirii nondc-cufandis. }dm uercgt;,quid Chrifli imitdtionem pr^len^ dmiK,ddhuncuddum nos iteruminudduntdducrfd' rij, Chrifhimq; fibi imitandum proponere dignum ß ßueffedffeuerdnt: c^lerum incongrue coUigi^Chri' fhis mdnfuetus frit,mitis,dc benignus, ergo tidgtflirit tus hotninibits religionis cditjjd occidendis feuire no debet.Etenim contumeliofum hoc f£uitite nomen no' bis potiiis conuenire: qui corporibus parci uolumuf, ut h^etici impuneac tuto in miferas animas grajjan tes,ßljorum dogmatum fuorum ueneno easinficiatt ac demum occidant. Quare alte exclamant,pr.epoßc ram ejjeclcmentiam, rapacißimislupis parcere, ut pxnarum timoré joluti, miferas nbsp;nbsp;innocentes oues

Ch rifli janguine redemptas deglubere, difcerperc,dC laniare ualeant. ^os tandem noßro hoc charitatis, Chrijb^ benignitatis generali argumento ftmpliciti hominum oculis ßicum freer e,eorumqi mentibusne^ bulas offundere,quippe qui uerdàfi£ia,Qrfrlfa chd' ritatedifcernerenefcifmiferèdecipimur. H«c Hero inculcant haud quidem crudeliter hxreticos tradarit fi eorum falutis, quoad eius fieri poßitgeritur cura, bJos autem,tupi esquot; ouium metaphora in pr^fentidO' mijjd.quam moxunà cum medici,pdtris,pdfioris, pradontfcoHdtionibusabaduerldrijs produdis trlt;if dabimus-.

SECTIO TERTIA. 14» ulimam ratiocinationu eorum partent rej^ondentes, dicmM,ß hæreticorum falutieU co»-fulendum,quom9jio dut morte jalutis fme ratio habe bituri Argue, admone, tncrepa, obfecra^doce cunt omnt paiientia,cr doólrina Quod ß eo pade mhil proficM(,ueram,fan{lani Chriflianam adhibe diJcipU nam,eaqi in ipjum rité animaduertito, at non occidi' io.nam ca ratione quod qtaerts non affequerà : ßdu-etui uidelicet per eiM conuerßonem : quant po A intcritum confequi non poßumui.

Pcrguntdeinde,Qrinterrogant,poßitne charité' tis expers uocari medicus,ac pater, quoru alter phre tteticum m uim ula conijcit, amaraq- pharmaca potlt;t re cogit,alter filium improbum uerberatf Minimè f4 ttè : modo uterqi in iß peragendit modumhabeaiMe dicuf certe uinculn phreneticum cohibet, phare maca propinatfUenenum uero nunimè. jfemg,- prffer ßlium uerberatifednonoccidit. Atquidnonfeuißie mi appeUari poterint ïAedicu{,ac pater iHe, qui uine culorum,cr iufta; caßigattonisuice,phreneticu hic, ßlium alter interßeiat f Hoc enim remedio,quo cun-dlii.humanif aâionibuf finis imponitur,nec phrenee tico fanam mentem recipiendi, nee filio malos mores emendandi,uirtuteslt;^ addifcendi, neq; demum hare-tic o ueritatem agnojcendi,fiil/aq} dogmata repudia/t dißcultae rehnquitur. Ciuin,Gr cunâis acceptum be nefictum agnofcendi,ac benefiHori fuo gratias agen dt occafio prteripitur. Videant modo quam beÜè co-barrant fßeciofee het (omparationesM ueró ego eo

rum mctdpliordf pcrfcgucns,dio,cjuod/!cuti phrend' tigui,qui uinculii-, çx phurmucisadhibitis nunquani fättie menti refiitueretur : itemq; ji^,quidifciplinlt;e feueritdte ddfrugem non rediret, neq^ uirtutcm dm-ple£lerctur,d medicotZX dpdtrenonocciderentur: eddem rdtione htereticum, etidmß quibufuis officijs, CTddeum fdndndum ddhibitis remedijs nonconud' lefcdt,nuüo modo interfici debere.Prlt;etcred,ut etidm o/knddmuihiscompdrdtionibiM hæretici punitionc aliqudm,nedum mortem comprobdri nonpojje,dici mui irnprobumfilium fceleris fui ßbi confeium effe, crideo non folum puniri debere, fed pants quoq; dd frugem reuocdri dliqud rdtione po ffe,phrenetico ue ro ideo dmdrd phdrmacd exhiberi,non ut is dmuritu-dine illd uel punidtur uel fdnetur,fed utphdrmdci uir tute i quod dulce etidm ejje dliqudndo contingit, cf cx dccidenti,utdici folet,non dutem ex medicipropo ßto eß dmdrum,dmorbo liberetur. At htereticattUt printd feäione dbundè demonßrdumus,nuUius eSl bi erroris confciits, qudre nee puniri iure poteß, nee punitioffe unqudm db errore retrdhetur. In pants du tem nuUd alia uis effe poteR, ß qud tdmen cS, dd eum ldndndum,qudm ipfddmdritudo'.Gr quicinde proue^ niuntdjßiüdtiOidtqueuexdtio,qult;econfultodd hoed noßrisyß Deo pldcet, dnimdrum medicis quneruniurt quibusqi htereticum omnino indignum effe conflm. Sed idm pdßoris, er ouium compdrdtionem dg^re' didmur.Iniurid crudelis, inquiunt, dppelldbitur pd' ßor,qui dberrdntes, dc liber iw pdl^tes oues dd cdU'

SECTIO TERTIA. 144 ht uirgii compellere fotagat. Hocprofiâô nemo in^ ficidbitur. At ccj^trd nemo fane mcntii concedetab^ errcintem in deferto ouem necure, aut lanio iugulan» dam tradcre, rationem ej]e,qua nulella ouu ad ouile reducatur,neque fi nwtum animal uerberibiK apro^’ prio malo reuocatufyhomo indem ui 4 mentis errore liberabitur,is pr^Jertimqui ne earn abijciatjmortent ipfxmßibire non recufat. Sed qua: Qmalum') paßorK» a!unt,ehari!as effet,miferum gregem lupis lamandt', aut pr^edombus diripiendum, ffu tandem à morbida cue inficiendutn permitterc?Pulcrlt;£ quidcmfimilitu^ dines ; uerùm plaufibilespotius,quàmappo/it£.Mor Uda enim outs,ut conualefeat,neq; bené ualentesi»' ficiat,ab cis fegregatur, xgritudini fuit medictna^d' hibetur,fed non occiditur: Quod ft medicamentis ni bil proßcitur,forti eins uitapernüttitur. Sic igitur reticiuita,Dei uoluntati permitti debet.Lupi demum, ctpruedonis cxemplunt propoffta nobis materie ne^ quaquam conuenit. Quandoquidé lupus i« oucsgraf fatur ut eas occidal,ex ijsq; uefcatur: prado, ut rapt' endo locupletetunHareticus autemgregcnt ChriJH adoritHr,non ut obßt ( nam quidftbilucri accedit ex animarum pernicici) [ed iuuandi inßituto.Quare nS permde atq; iUi uel puniri uel etiam occidi poteß: fett curandum tantumodo eR,ut neminem fuis erroribus inficiat, quod ij citra mortem fieri potent, ej illiut pænaappcUarinonmcretur. Neemagis eademro' tione congruit fimilitudo patrisfitm. qui libidinibtts, ij fiupris debitum Cut inquiunt) nebulonem m ttdi-

lat [ui! ucrfari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxorem eiM, çr fllldt [edu-

CAMtcf, corrumpat. Nlt;tm fccleßus erroris fibi co fciuifCupidmi fult;e cxplcnda inhtdfis, proximi daitt' ttum acdcdeciK [luj; de^; habet,modo uoti [ui com' fos fiat, üitrcticui autcm bonlt;t mentis(ibiconfcius, proxtmosq^ [uosfanadoärinaiuuare ,reâamcj; uiä docere lt;iutumans,in id neruis omnib. incumbit. Pr^-tcrquam quod,neqi etiam pater ille ( fi qua prudentia fsoUeaf) ncquißimum iüum fiupratorcm mterficiet. Qjfi» potius hone/h) aliquo mito confilio ac raticne folùm 4 domo [ua arcendum curabit. Q«o etiam con filioacrationehjereticosà Deidomo arceriproba-tnus,neanini.'H[educant,z^ ad diabolifluprapetti' cioftt.

I Sed quid ego per hoc fimililudintvm, ac compara' tionim,nihil penitui ad rem fitcicntium pclagus,tant Jongelateq; euagor,cr excurrofEquidem,quum pri tnüm calamo manus admoui,huiu[modi nugis confit-tandis tempus non terere in animum induxeram-VC' rùmhaudignarusquantum h£c,quamuii leuißima adfimplicium mentes per[uadendas,cr à reâo trami te auertendas habeât efficaciie ( ijs enim magis,quant firmisuerbi Dei tefiimonijs fiepe mouentur ) hos ca' uittationum non admoduardos nodos cxplicare cott fiitui-Etenim fiuntomniafiatis[fieciofia, plaufiibilia ijs,qui haficc artes non norunt nintirum ab homini' lui cxifiimatione non minus, quàm dodrina potten' tibus acutè,cr ingeniofè contexta. Catterum ualeant tandem humaine huiufimodi fittiles ratiocinationes et . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uabum

non mutdtur,aduerjarii coüigunt,ß femelplacuit iBi pfeudoprophetM, ey in Deum blajjfhemos necari, Çcjudlcs-ieorum ijuidcin jententiu, funt hieretici ) non pofp: e'ï'mutata /ententia idem diß)Ucere,hAud eil ul' tra progrediendum, ni priw hoc eorum argumenta diluamiK. inflitutum igiiur noftrum non eil ajfeuerO' »•f jDeaw natural» iminutaUe,ut iuflitiapemtus reie^ äa,uni mißricordi£ ommno inh£reat : Vmi» tört-fianterafftrmamM, eum mueterilege fu/mmie lufKf ti£ /ute feueritatem uehementias, cjuàin in noua ojkn dijße. CuiiK rei in nouifoederis prtefertim facris litC' ris nußjuam non funt apertißtma teftimonia. Ommlt tarnen c]uaßfumma(]u£damtllud guod Paulus S. cap.Eptflolæ ad Rom.fcribit,nos fcilicet nonaccepif fe iterum jfiritum jeruitutis ad metum, fed jfiritum adoptionis,per quem clamamus Abba pater. Hine fit ( quod ipfi aduerfarij altcubi ßtentur ) ut nunc uia ad Dei mijericordiam nos perducens nwlto latiiu quam antea pateat,infiLndaqi iüa execratio,qudm lex ijs minilabatur,qui earn non abfolute feruaffent,dele^ tapenitus,zyabolitafiierit. Nftj; uero contendimuf Cid quod ab eisuitio nobis er culp£ datur) mifericof diie pratextu Deum altera jua parte malitiofè ffiolid' reßuflitia feilicet,quæ mifericordia licet uigente,non tarnen ceffat mtcrca,Gr fuopeculiari tempore (meß fisuidelicet)in fontes omnes eil grauißime animad' uerfura. interim uero afferimus duram illam feueritd

ttm,^uddduindicancld 'mcorporibui crim'indDcut antii^uitM utebatur,gu£q;(utapc^è cofldt j prr Chri fium ucbemenliæ fu£muitu'm telhißt, non dchcre itt exemplum trahi ad h^reticos citait gladto mulâan' dos hoc tempore, quo Deo placitum cR cuellcndipcr meffores[cruos ZiZMla,in ignem^f ionijcitndimu' HUSjfibiacßlio integrum rcjerttarc. Quodß Paulin çutobifciunt'iexertiplogrduium /uppliciorum, cfuib. in Hebricos anti^uis iüts temporibus Dciu animad' tCorao.^. ucrtit,Corinthijs cominJtur,non ea cü Apofîotimes, amp;nbsp;intra, nbsp;nbsp;nbsp;ut uelit innuere Drum eadem ratione, eodcmq- pae-

ndrum gênerc,ucl ita graut hodie fontes pumre, quo lAoßs tempore punterai,lcd limplù ttgt;-rnon euafuros tiuinam iram tllos, cjui tnobedientes ßtfßnt, heet d Dfo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dona i onfcejuuti effent: quemaamo'

dum neq; anttquitus euaferant tüi, qui ab eo tot tan~ tisq^ beneßeijs affvili, eitn legi, 4c uoluntati rebel' les extiterant Hec dixiffe uolutmus, ut mhil prorfui efßcdcitatis, uel ponder is habere aduerfartorum ar-gumentu/m d Dei immutabilttatc ßimptum oflendc' remiu Pleraq; alia,que ad fententtam noßrain con' firmandain affère poteramus confultö omtßmtu,quu tnßerius apertißime demonßraturißmtu,z:r leges tb las Kofatcdtpenttuseffeabrogatas aduentu Chrifli, O' licet abrogate no effent,in heretieÜ ex ilUsnuit' qudtn animaduerti potut ffe.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed iain ad argumenta redeo, que circa ChriJH

imitationem nobis opponunt. Aiunt cnim,operepre' fUtmeffietquumChrtßus nobis imitandusproponi'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur»

SECTIO TERTIA. t4lt;î tur,defimre,cjuidfit Chriflum imttari; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint eint

frôla imitdnda (]ult;fq; non QjiMnu^ autem Chrtfiuf uariè confiderM^ e^,uiiriAS (jMq; adhtbcre opor lercdtfiinätoncs. Nam qtidtcnui IXi, ZSquot; honanimt tnrdutor nQ, proprium habet munu^, cfuod tüt foli (ompetit, tjuodq; joluf cumuUtifimè prafliiit^utfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ejuti eum hac in re imitari uelit, praterquam quód ij fraftrdconc‘Mr,proflidtomcritohaheatur. Quate' ttu^ prjetereaiaiunt) mintfler fitit ad Dei patrii uoluit tdiein explicandam ,potejiatem habuit eum nemine comirMiucandammouwm fiilicetfcediu^uetercabro^ gato,fanciendi,crpro iure fuo confiientids obligan dt:quod neque Prophetis,neque f^pofiolis licuit ; rufi qnatenttf uoluntatis ipfitu Chrifli fiierunt interpj^C' tes.Detndefumma m eo j^iritits plemtudo fititi'mno' bis uero i ius dona neq- tot, neq; tanta junt '• ut multa ficerit^quje neq; pojeit à nobii, ut imitemur,neqi, ut uelimui, imitdriualeamiM:cuiu[modtitludeü,qttód At fnhaere quddragintddies,dc totidem nodes ieiunduiuquôdo- béni* nine morborumgenusfdnauit.Sedquatenus^itpcr^ gnc ferêdis fidißtmum obedtenttie exemplum,fingulo5,i»quiüt, ponumus cuiufcunq; tandem fint grddus,^ coditionis, ineum unum, tanquam tn /eopum, ac finein untcum mtueri dcbcre. Itaq^frutilleperomniaDei patrisgloriain ommbus rebits antcpofuit, deinde hominibus etiatn inimicißimu ommbus modis prodejje fiitduit,ita quif que ficere teneturt/ed non uno,cr eodcm modo; quit diuerfe fint tn Ecclefia fitndiones. bùnifîerium cnhn • (num ddccrtoj boitunes, certum^ ctiam tempus ac*

iommüJäuit. Mdgiftratut igitur,'m(iuiunt,ChriPuM imitabitttr, primùm, ß prlt;eßdid quacunq; 4 Domino acccpit,aduer£religionis curamf’c:^ cojerudtioncnt applicuertt. Concedmiuii modo inter pritßdid db cif dlldid, hommum mors uel fupplicium religionis cduf fd nonddnumerclur.üon cnm qud:cun(i;(,utuolunó pritßdid d. lAdgiflrdtu dd rcligionis curam dpplicdn-dd cenfcmiis.fcd td demuin, qut d Dcj «erbo no« dif fcntidnt-.ut tUddiffentire 'm primd,dc fecundd noflrd' ru/m jefiionum pdldmßciffcconßdimuf. inutdbitur ChrifliimCpergtinf) quum omtudpro uiribus jußide-rit,qud: ßubieilos impedidnt, quo minus inter fe pdci^ ficè, zy trdnquiüè miitud chdritdtis ofßcid excrccdt. ltdo; qudndo ßelerdtof pumet, er controuerßds de-ciaet dd Dcigloridm, er Rcip. conßerudtionem om-iUddccommoddns,Chrißwn dicetur imitdri. Nos du-tem dd hoc relßondemus,no reéic hoc dicipoßeChri ßum imildri/cdpotiusjdc uerius Chriflo obedire. VC runtdmcn,ut etidm illis detur quod petunt, nemo eü ^ui neget ifidgijlrdtum in eos dn'imdduertere debere, ijui proximum ßtum licdentes,ßcultdtibus,dignitdtet aut uild dblatd,uel corpore miurijs dßidoßeu popu-tos dd feditiones excitdntes, dc dominid, iurijdiilia-nes, rerum^ jhuiu commutare tentdntes,ciuilem ont nem politidm,communemqi pdeem, er trdnquiÜita-temperturbdnt,dtq; fubuertuntCtterimiÇut oflendi-musynthil ißis commune cum higretico. At tàimflri pdriter ( mquiunt dduerfarij dißmäionem judm per-fequentes) baptittiundo.)^ itcleßaßicd difciplma co

SECTIO TERTIA.' 147 tuwtice! comendo, Chri/hm imitabuntur, rtß neu-trumfictlfe Chrißiim legitur. Sedenmt nos hoc ctidin Chrijh obcdire.f^^n ipfum imituri effe aßcucramiK. Contrd ueró {aiunt')fipri»ccps,aut jcelcris conuiâu abfoliMt,äut h^reditatcm diuidere rccufet,aut docere uclit in Eccleßd,ChriPnm non imitabitur, (]ui tarnen hxc omniaßcit. Sed, ut tandem omnia iUisaduotunt concedamtK {id quod nihil aliud eil, quàm Chrifluin patri obedientißimii. ßul]e,caq; diuina qualitate obe^ dtenii^ normam,ac exemplar umcuiqi extitijje in eo muitereßingcndo, ad quod Dei prouidentia uocatiit ßicrü ) crime ex hoc confequens Chrifii clementiam, ac benignitatem, ab eis'm eorum diftmäione prate' ritam,non eße imiiandami Difcited me (aitiRe^quia mitis humilis corde. Uac praftintißima,^ H li ingenita uirtute meretrices, ac publtcanos excepit^ peccatacondonauit-.cadem quoq^ Apoflolos exornO' ri docuit,adeo ut non tantum fepties,fed etiam feptuä gicsfepticsinfepeccantibusparcerent. Hdc eadem, Paulus eius ßgt;iritu afflatus uerbi mimßris pracepit, hareticumquamuis impium,zr exaduerßriorudeß nitione graphice depiélam tolerari,eius conuerßone expeii1ari,adDominiiudiciumIcruaii. Eademquoq; in eodem ffliritu fcripßt, üihil effleante tempus iudi-candum, donee ueniat Dominus animorum confiliet pateßilurus. Eddem deniq; ipfemet Dominus Zizd' iuorum pdrdbold propofita,mdlds herbas non extir' pandas, id^ mutter is meßoribus referuandum, mo' »uiL

Atenîmciuiitde Chrißiimitatione difjerentesdi-Junl Dei ßiidpeccantes punientis^ nobis mitanda ^uoq; proponi, operæprecium eji»uidere,quomodo id eumcere conentur.Ad hoc igitur probanduApoß. Paulum 'm medium affirunt : qui quum dixilfct,apud Cor tilth tos multos eßi iegros,et 'mfirmos,ac fi-equcn tes obdornüuißciftatim fubdidit, nos dum punimur à Domino cafltgari, ne cum mundo damncmur, Hand iniuria igiturCßubijciunD aliqui nonnunquä uita prb Uantur,quamuis m réprobis ecnferi non debeant.btä Deus etiain paterna cafligatione fuorum aliquem ter renauitapriuareconjucuit,necalejkinamittant. O tnirum preepoflerje Chrißianx eharitatis exemplum, itoj^nes occtdere-.ne 'm peccatis perfeuerantes dam~ tientur. Hoc idem fèrè dicunt quidam Papißteihtereti-cos fctlicettune rediè acpie occidi, quum h^ereßab^' negata maximum paenitentia;ßiecimen pr£bent : ex quo eertôßcirepojjumus C inquiunt ) animos (orum feruatum iri. Sed quis uobis hoc,quis iUisreuelauiti Pos primum quis doeuit,h£reticumCß modo haretb (US is effet quem comburunt') ex corde h£rcßm abne gaffe,neq; potius ad uitam redimendam reßpiffen/ tum ßtnulaffeiVobis uero quis pateftcit,quem need' tish£reticum,moriendo faluumßre, uiuendoautent cum mundo damnandum, neq; potius adßdem cou' uertendum ,£ternamq; demum uitam affequuturunt effeiCertefiueßrdm h£rctici dcfiniiionemreiièper' pendere uelitis. 'mflituto ueßro diuerjum finem eßis con/equuturi, Cenfettsenim hdrciicum feientemuo' lentem^

Jfnfe]f’q;,coniraq; propriam confcientidmpeccare, idcoq^ 4Z aduer^i^/pirüum fanéium: qudpropter,re fic je hdbentc,olini dmold]jgt;e teternæddmndtioniitd tnoriens dddióltu erit. Videte igitur qudm bené cohte reatdrg:imentiim ueßrum d Pdulo defumptum,quunt dicitn, hdiid iniurid nonnunqndm aliqiios terrend ui-ta priudri,ne cdlejkm dmittdnt.

Sed quid quod uerborum Pauli fenßui non e^, eoi qui mortui erant,diuino ludicio ßublatos ßtiffe, ne cu mundo djinnarentur, jcd Corinthios, qui adhuc ßt' pererant,inultorum morte, er morbis à Deo tmmip ßsadmelioremfrugeinreuocari : Frotterea quat no' bisaDeoinfitguntur mala ad criminum noßrorttnt uindiäam, jeu ad uit,e emendationem autalio eu^ oc culto iudicio,non ideo infliguntur, ut 'm hoc euin imi temunuerùmuteius indignationein uereanutr, er poenitentes corrigamur:quemadmodnm habemm tn tzcchi£,er I^iniuitarum exemplis,non fupplicijs ip fis,fed fupplictorum tantiim pauore ad Deum conuer fis. Ójicgt;dfifecuseffet,adueram,erexaiïam'Dei , exempliimitationemPaulinisuerbis nobis propofi^ ti, 'mterficiendi nobis ij omnes cjjent, qui Corinthio-rum more mdignc,aut parùm ucrecundè Domini coe nbsp;nbsp;nbsp;,

nam fumerent. At uerô nobis non Dei tremenda ji' da,quibus 4 Deo pleéiimur,fed Cbrijli uita, ac mo-res, eusq; in mundo uiuentis imitabilia gefia. imitanda proponuntur. Ncq; Apofl.ipfeDeumearationeßbi PauI.Chrk imitandumpropojuil,tametfi fidelem Chrifli imita' ft, fidais torem jefùijfeprédicat, 'VerùmhinofiriDeipotins imitator.

feuerîtdtem in puniendo, lt;ju.iin Chrifii lenitdlem in • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P itrcendo imitari [e ueUe olkndut: ncntpeignari D«

gforùm mifericordia magis iüufl^m quam iußitid Rrcnt. fup. fieri.ïdlt;ptodciuumoflrndmuclldio.Brcntiuf,Ciu,lt;ie Ioâ.Honj.4 ergo (. induit ) gloridpdtrisfut cr cognofcumm

»y um f Dicdm hoc uerbii in Exodo cdp. J4. fcriptis. gt;nbsp;n Cluum enim Mofespetcret, ut Deuf ofîtnderet ipfi

gloridm fudtn, iubet eum Deui fldre in uertice mon' tiiSindi,cr recitdt cordm eo hæc uerbd, Honùitdtor Doininui,Deu^ mifericors-,cr clemens, pdlicns, niultie miferationUidc uerdxxuftodicns mifericordid in millid,dußrens in(quitdte)n,cr fcelerd.dtq; peccd-td.E^mox,Audidmui çy uerbd Pfal.toz quibmßmi' literglorid Deiperß^icuc exponitur. MiferdtoriC^ nüfericors DonüniesJongdnimis, zx multum miferi-cors.fion in perpetuum irdjcitur^neq; in ætcrnücom mmdturjO^c, En h£c e^lglorid Deipdtris, qiiæ his epithetis commcinordtur. Videlicet,quod fil mifieri'

,, uettimentesipfumperpetudfalute, Hiecille. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;'

J, fÙM nttfericordidm, quum dit, Egofum lehoud Deuf ,, tuuf, impatiens focij, qui pdrentum culpam etidm in », liberosperlcquor,uelad tertiamufqi,qudrtamqi flir-„ pem oforum mci: clementiaq; utor ad miUefimam uf' que fhrpcm,ergd mei amantcs,z^c.vbi nùfericordiie

ficit.Hoc Autem ut o/kndat gtoriam fuant Ul bcmgiU' clemcntid magii.qudm m rigore ç:r feucrita * teeluccrc. Au^flinuiquoq^ ipfumDeimiallocjucns

fic dit. Tk fn/j» fÀüor omnium Deui,licet in cunüii Ault;r. Mc* opcribus tUK fis mirdbilis, nurdbilior tdmen credcrts dir.cap.2» efiemopcribus pietdtis.Vnde de temctip/o per quen^ ddm tuum [eruum dixifli,m(fcrdtiones eius (uper om^ ntd operd eins. Pr^ecldrè quoq; m hdnc fententidfiert pfitSdUondrold,quumdit,SimftrdtUd dominedebili-or eü dexterd, quid iudicium ficis cum mifiericordid, Gr in puniendo pdreus es. Dextera dutem tud firtis eü,quid largus « dondtor.

Angeli etidm,qui Chrifli ortum pdfleribus dnnutt' cidrunt,d(centes,Glorid 'm fiupremis Deo,Gr m terrd pdx,difiertè teftittifiunt,Deigloridmper mificricordi^ dm fudm in mundo fiummoperc illufirdri filio jcilicet fiuounigendddnos redUnendos ctelitus mififio,Grdd fiuum in nos mmenjwm dmorem pdteficiendum deßi ndto, qui, ut mortuis uitdm compurdret, eum fibi öd' quot;nbsp;rißimum dcerbißimd; morti jubijeere non dubitdue- • P rit,perpetuum, dc certißimum diu'md; glorite rnonu-tncntum,bomtdte, gt clemcntid fiud ergd mifieros ho-minesdecldrdhe.tionigiturpdrui mtereSi Utter Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

feueritdtem,eiusq; ntifericordidm. quivm illd tertium, er qudrtum fiolummodo grddum dttingdtfiac dutent admiüefimumufiq;pertineat. Qudpropter,fifxlt;lt;r-gumento imitdtionis Dei dliquid m propofita nobif mdteridconcludipofifietid nobispotius ficeret ddiini

feumùtcm. Qwód ß Deiglorid lgt;omtdte,CT' element tid mdgii.qudm feuerildte illu^ratur, curdiui-ndm idflitidtn potiiM npbii,(]udm leHltdtem,ç^ miferi cordidm 'm hæreticif puniendis imitdndd proponutf Si cnim eum dd ucnidm, qudm dd uindiädin procli' 'jiorem hdbcmM,ccrtè m eo poliitf mitdndta ejje ui detur,c}uoipß:mdgiidbHnddt, magii relucetgloria fud,quant quo reßridior esl,(ynuniK glorio[u4. Hine dutem fit,ut dduerfdrij aliqitdudo jifuitiie iwini' nemßmuldiißicrmt. QuadtUi tegerrimè ßrentes, mquiuntmospublicdtnanimaduerjionem uerbi Dei authoritdte confirmdtdnt, à priuatd umdiäa ,feuiti' amq; diujlo iudicio dißmguercneßire. Htc uero qua-ß ptteiudicio agunt.,quod enm cotrouertitur, ZT nos obnixè negdmiK,ut cuidum ponuntihxreticos inqua ex lege Moiaicd mterßd debere.

Qjium igttur mdelebili fecontumelid dfßci dutu-ment Ixuitije nomine,à quibufdain hand iure ( ut pU' tarn') ßbi attributo ; quxro ego ex tüis, an iudiciales lAofatcx leges lAagißratibns Chriflianorum in exent plum legum ab ipßs codendarwm proponantur. Hoc hauddubito conceffuros-.multosenim eorumhoc af-finnantes dudiui. Quocirca iterum quxro, an leges ipfx prxeife, er' ad unguent m nouis condendts legi^ ius ßnt imitandx. EI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortaffe aßirmabunt, ali^-

qui prudentius ( credo ) negabunt : at Magißralus ad earum exemplum nouas leges fancirepoffeaffeuera-bunt; tempor um,locorum, popular um q- naturx habita raiionc,A.d hxc quxro, an iiagißratus leges ib

SECTIO TERTIA. lyo Ik grauiores condcre poßit, ZJ M morte etiam ple^ (lere ed delidi:^n (juæ leges tllæ cdpitalt fitpplteio no animaduertanti H/c equidem magnopcre mtrarer ß offi^^narcnf.nam ft hwman^ leges fkituunt capi talcs pcends dilatart nondcbere,at poiius reflringii inpocnalibufci; legibits nos extenftone utinondecc' reittemq^ odtareftrmgi,ßuores ampliaridebcre,hoc wdgis hodie tn diutnis legibus fieri par eH. Qjtum ualdcdbfonum l':t,inamoris, cr grd!i£ Regno leges uigere grataorcs illis, lt;iu£ in rigor is, or Icueritatis Regno utguere.

Quod ft res itdfe habet, Magiflratum fcilicetle-ges igt;\oldicis grautores condcre non poffesutut ip fis detur,yiagiftratwMinhlt;ereticum capiialipoci^ per Mo/dicas leges in idololdtrdm,blafigt;hemum,ac pfeu^ doprophetam latas animaduerierepofje-, e^uwm lex ipjd b/iegt;jaicd fontes eiufmodi tantum lapidibus ctedat Cquo mortis genere,ut alias diximus,unicus folumo' do lapidis i{lus tormento finem imponcre poiclf)un' de hatretieum uiuum lento igne torreredidicerimt: fupplicium fane, quod, ne Seytha quidem TartaruSt aut A ntropophagus ficcis oeulis mente coeipere,ne' dumftatuere,dutccrnereualcat. At non ita quidem olim cenfuit ex ipfis quidam,quum faniîè dixit, M4-gifiratus munus effe politicos leges condere,id eli,ai externom uttam pertinentestea tarnen adhibita mode ratione,utnihilconftituat, quod iuri iUi ciuili diuino, cuius m tota Ecclcfta priceipute partes funt, aduerla^ ri uideaturtnam alioqui {inquit iüe)Tyrannus eü,tit-

que pote/ktcDci libiconcelJdabutitiir. Etdlibidif Xit, Mdgißratum leges qudm tequißij^, e:^ iuflißi-mdSytd ffl lt;i uerbo Dfi non dißtdenm uel ipj'e conde re-,uel db dlijs conditM tueri, ey ex ijspublicd priud' tdq; ddminißrdre debere. Sed quid mtr um eü Satdnd dd huiufinodißeinord Dei legi Chrifli clementite aduerfd perpetrdndd coî perßudßfje, quii technisfuis uerfutißimus impoflor, non-eos tdntùm, uerùm uni-* uerfds orbis pdrtes, in quibus Chrißi nomen colitur, to pertrdxerit,ut contrd Dei inflitutum, qui dduerfut fiireSiijs exceptis,qui hominem fùrdti effent,pecunigt;' driM tdntumodo poendx flutuit,?:^ ßire fi foluendo no fit,pro ed pendendd uenunddripermittit,ipfi)S fuffien ddnt.»An hoeexpreffo Deipr£ceptofit, Non occi^ desf Nónne Mdgiflrdtus hoe dgentes,dc Epifcopi no cqnniuentes folùm,fid confentientes, fidumq^ no im probdntes crudeliter dgere iure did poffunt^ llt;tw htec clementiic Chrifli imitdtio uocdri non potdl, Prlt;£tered mihi dicdnt (eos qudfo^ex qudnam ueteris, aut noni foederis legeiurefieriftAtuerint,Principent dliquem cdpite pledcre debere ddulterum, homid-ddin, ldlronem,dliumueli.dnorofum,qui,quiMn olim idololdtrd in dliend ditione degeret freinus ddmife-rit,moxuerè,Eudngelio recepto idold fitgiens,Prin' dpis mius prouincidm, dut urban bond fide fecurus ddierit,ibi^i uerdmreligionem profiffusinculpdtè uiudt. Qjid ndm fleuitid erit,fi hdc non eü ƒ Etenim jtnhiuidenturqui hdc dgunt pdpiflicdm Edbilonent itnitdri,in qud ffccidUprisro^dtiuduniuerfd orbit

icliâd cognofciyttc uindicart pofji contendunt. vi^ deant modö,dn^Mßim£,lt;tcwflißimie leges fint, dit d uerbo Dei di(J^tiant,an tandem clementiie,feu fe^ uiti£ Ijieciem bdbednt,qu£ d Deo dd poenitentiam fer Udtos maâanl : qu£ contra Deiinterdidum Zizania cucüunti qu£ paenas irregant t^lofxicis atrociores: qu£contraDei mandatum ferem fujjiendunt ; qu£ à ßiiritu fando afflatos ut nos credcre Chrifliana chari tasiubet ueramreligionem amplexos qui dd cos lona fide fe tutos putantes confugere, ob fitcinora ali lipatratd extremo fuppücioafficiunt: qu£dcn(q;,lu did Chrifio munus fiium cripientes, animas ad or-cumdemiitunt. NamMufeuloauthore(qiiodfupra Mufculus* diximtis cr hïcrcpcterecongruic') qui errantem^n “ errore/uo occidit,aut non credit quod pcrmciolè,zx damnahüiter coram Deo erret,dut fi hoe credit, pa' “ rwmeddefalutefuafolicitus. CuiLutherus(utdixi' Lutherus, mus) ddflipulatur,inquicns,Etduplicis necis,quantü “ in nobis ed,nos reos cojliluimus:corporis,quodper^ dimus mortetempordria,(y' anima quam in gehen' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Brentius quoq^ ( ut ofiendimus ) fub[cribit,quum ait, Brentius« Nftm fiquisob incredulitatem, esquot; harefimfhtim ef fet muldandus, iüe non corporalifolùm uita priuare tur,fedde anim£ quoq; falute in difcrimen iieniret.

Atuero obijciuntjbanc eandem rationem pro c£-teris improbis,dcfiicinorofishominibus affvrripof-fè:qui tarnen iujhpoena Deo mandante afficiuntur. 'yiucntesenimconuertipoffcnt ; er in peccato fuo . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morientei

morientes nd infiror detruduntur. Miiumè fanè.Len^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, gè cnim diuerfä eü ratio. Ham adulter.aut homidda^

' qui ob ddmi[fum fàcinuf capite (fcâitur, baud ob bocperdend£anim£ occafionem habcb Houtt enint iujlo fefupplicio damnari ; pænitcndiq^ fjiatiwm. Uli rclinquitur.nec ea opinione imbutus dvccdit,ut homi nem necando,aut altenam uxorcm confluprando, bo num opusfc palraffe ccnfeat. Quod fi non rcfipijcit, ipfe fibi feiens prudens pernieici fu/e cauffa eü, non Magißratus. Errorcm enim nouit,crfitetur. Q«ód ß talibtis daretur ad eorum expeâandarn pceniicnti.. am impunitas,omnes non paeniterc ßinulanics /uppli cium euadcrent,mundufqi totus laironibus, fjcarijs^ Cr^dultcris implcretur. Ha-rctieus contrà ea opinio ne imbutus decedit,ut ueram doilrinam fe habere cr earn retinendo Chrißi martyrem ßre, pro comperto habeat,ac firmißimc eredat. rocniteniia autem erro' ris cognilionem neceffarto reqiiirit: quocirea,qui er rorem non nouit,poeniterc non poteii.Hjec igitur rd'

» tioe(l,curdDominorefipilccndi,dcueritatemdgno' feendi tempus iUi coneeditur, ne ignorans damnetur, Amos$1^ Atodium,cr cbaritas(perguntaduerldripoppO' PfaL4î 8 ' /ti‘^fnttittlt;ifumq;dtftend Dominoprlt;ecipitur.Qje£' ddm igitur odiße,qu£dam uerà amare debemtts. idq; ingenereDominum oßendiffedßerunt,quum dixit odio habete iniquitdtem, cr diligite bonum. Siquidé cr ipfe Dominus diligit iuflitidm, ty edit iniquitatc. Reàè fanè.Sed hoc pro nobisßcit: Ex eo tntm non confequilur homines malos odio habendos, ac pro' pterea

SÈCTIO TERTIA. v* ‘pferM occidendos cffe.SedQnt dixit Auguß.ydiligen' di funt hominesj^erficiendi crrorcs;Qrt(tmetß Dogt; tninuf odio habeMniquitatem, idem t}uo^ Konpec^ catoris mortem, fed conuerßonem exoptat. At c^uii tandem mediocriter eruditm confeeiuutionem hano (omprobabitilfüquitatem odifje iubcinur,ergo bomi nesodiobaberenobiipriecipitur? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

üunc autem cxijsqu^ fifpcriiK tradlaulmufpi» leilori conßderandum relmqiiim'M,an pro bitretico non occideirdo Cbrifti benignitatif, er clementiieimi tationemaUcgantes,mcongrueagamtü. Rurfui, an aduerfarij nudtißriam er qttam longißime ab bac imitationerecedentes, Mofaica legis rigorem ßpe»-rantes, delatorum munus obetfntesßure meritofteni'' ti£arguipoßtnt.

C£lcrum,iterum excipiunt, Cbrifhan^ tametfi ui^ uens infinita penè fuie clementUier benignitatis /fe^-cimina ediderit, idem tarnen in coelis degens, ßpitit borribile irlt;!efu£ exemplum oßendit, ut lud£orü an~ tiquas clades,eorumq^ extremam perniciem, TurcO' rum in Chrißanos f£uitiam,tot prouinciarum iaüu^ ra,multarumq; bonünum myriadum interitu ! Fapi-ßcamdeniq; in eofdemtyrannidem. Quæ omnia,in' quiunt, Dei opera funt,maieflntem fuam umdicantis, Sed quid boc ad propoßtam materiamicitiid,qu£/o, proportionis, aut cognationis eH operibus iüis qu£ Chriflus in terris uiuens ad noßri exejnplum, er inßi tutionem edidit,ad ea, qu£ in coelis ad patris dextera fedens wà fttm eo operatur,modö ad pubßcorum,et

friudlorum criminum uMiâdnt, medé ad [uora/n torreiâonem, modo tandem alios Snes j^ieilans fibi 4c patri tantum optimè cognitos ft^at nam confc' ^uentite ratio eSl Clrrifliis c calii hommes nuilélat, rSquot; diuexat, ergo Magiflratus m terris ad eius imitai tionem, cr exemplu hxreticosfuppltcio afftceredc' henti Mquinonne ipft ßttentur in Chrifii imitatione dißinfiionem efje adhibendam cr altqua Chrifli ß' éia effe,qu«efiquis imitari u€lit,pro fîulto meritô ha‘-ieatur ƒ Jd ^«od ipßs perbellè contmgerel,fi Chrißü in fuamaieflatc (edentem imitari nolëtes,iucLeos paß fim trucidatent, urbes mcenderent-frlfos Chrifiianos occidcrcnt,cr reliqua peragere tentarét. Deits opt: m^.pro exemplo nobis imitando Chrifli in mortali cameuiuentis çutpauüô antediximtis) opera,neque tarnen omnia,propofuit, E4 uerà,quie in jfliritu gjo» riofus,ç^ immortalis peragit,ad [ontium umdiäamt alioiiefuo imper(crutabiliiudicio, timendaacreuc' renter admiranda funt,nonimitanda. Sedmirandum pro/èâà e^î, i^uàmflnt [emperad exempla rigorisac feueritatis,quam clementi£,cr pictatis imitâda pro' cliuiores. Jd quod in Mofls excmplts citandis baud cbflurè declarant. Cun fia enim rigor is, er feuerita' tis ßemora ex eo aflvrentes, ea omma omittunt, qtâ' ins manfueti ammi fui fflecimina, ac pr^daram be' nignitatem oflendit. Vt puta, quwm irato in populunt um.i6,44‘ ioua ob conffirationem tnMofen, erAaronemflfl dam propter Cor^e,Dathanis,er Abirami jocioruq} fladem,quum Kofl, cr flatri Loua prtecepifjel, ut ab

ÎMpM muUiltidine ft amouerent -, fefc omntsfubità nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tonßüurum ; A^nipjo Mofemoncnte thuribulo accfpta, tngniq; n ex lt;trd Mito, or fuffimine intC' do, procurrit, çj- pro populo fupplicdt,jhns intel' inortuos,cr uiuos. itao^ tandeitt cohibita eR eludes.

At ifli,ut diximus^Kofis manfuetudineoniiffd-.et pur^ uidudci,eiiu foluiti feueritutem imitundumpropO' nunt.Sed^uum jeucritutem i tjuippee4m,(]uatnloiut mandante m idololatras Leuitaru manibm exercuit, eosq; mantu ftM eadie Iou£ confccraffe dixit.Çiuod exemplum ad hwretici mortem parum pie pertra^ hunt : non uidentcs,aut uiderc dißimulantes,eos ido. lolatrM,non h£reticosßiilfe,ßgt;ecialiq; iouie manda lo freiniti illiid Mofen patrajje. id quod ad geneAilt txemplum,Vireto anth ore,pcrtrahi no decet. Quad viretu*. tamen loco fuo dUucidius declarabimus. Ncbetmt quoq; benignitas, cr dementia inflgne nobis cxem- Nehem.i3gt;îjr. plum effe poteil bemgnitatis, nbsp;nbsp;dementù : qui quu

uidiffètper iudMm Sabbalho torcularia calcari,ma tttpiilos uehi,a/tnos onerari, omne deniq; onerivm gi ttuf iüerofolyntdm die Sabbathi comportari, in eos ex lege non animaduertit ; at placidô, eos commone.gt; ßciens,errata remißt. Uuius etiam clementii exem' plumabEzechiarege Iud££ peterepoffumus ; qui quum D« cultum per multos lt;etates corruptum ac intermi(fumreftiurareuellet,eius^ mandate iam Pa fcha rite celebraretur, efjent^ in cœtu multi non lu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

firatûac ex lege purifieali, qui propterea Pafeha n5 ex preferiptopoSuxerant ; bonus illepiusq;Rex,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^tMmuis deliili pocnM ai eis peterepoßit, ienignm

pepercit,cr pro cis precatus ciî,d^ns,Bonuf iäe lo va omniiKS ßt propitius, lt;]ui mems fuM ad Dei, ad ioUicinguam ipforum patrijDeifludiumapplicue-tunt : etiamß non €gcrint,ut poßulabat facra purifia catio:dtq;à Deocxauditushac rationeabeisdiumtl irant depulit:ß exemplis igitur niii uolunt,cttr no po tins Moßs manfuetudinein,Nehemiie clementiam,E' zechubenignilatem imitanlur,quant eiufdemMoßs feueritdtem ac rigor cm, quem proprü naturlt;e obli-tus exercuit in re /^»ecuditer 4 Deo ßbi iniunäa f Quodßßtecialia eiufmodi mandata nobis generali^ ter imitandaproponercntur,falua confeientia Papi^ fbiniim bona diriperc nobis fas effet, quoniä Hcbrlt;ei fßeciali D« mandato Aegyptiorum uejks,aureaq;,€t scrgenteauafa furripuere. iJonfemper agit Deus e4 ^ua: dgit,quia fui natura bonaßnt,led propterea bo^ na funt,quöd ab eo aguntur,atlt;^ mandantur.Et ideir' co quum ea pr^cipit, quæ nobis mala uidentur, tune Cen.ixjo. l,Qnafunt,quia ab eo prlt;ecipiuntur. Abrahamus pa-rum abfsit,quin fiUum maàariticy' quod ad eum atti nebatmaHaffedici poterat.horribile crimen naturit l€ge,at iußum opus Deimandato effèâum. Qtiin amp;

Ibid;uj4. uxoremAgarem ifmaclernq; filium primogenitum domo expulit, cr exulare iußit, nullaßrta^e cauf-fa fuafusi tantum Sarx inuidia impulfus. Non ‘ne hoc • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiscinus maximam prlt;efeßrt crudelitatem ? A ttamen

pièfrilumDeoprlt;ecipiente. Nobifne igiturßserit Abrtûiamum imitantibu/S} quouisteßu perätisfilios , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter-

inlerficere,uxores,Gr natos domo eijcac? Jacobus , infuperDeo inffgt;j^ntepdtruumlAbanitdolofèdece nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pitjitaq^ diucs cu^^t. lücebilne ergo nobis illius ex-tmplum imitarùproximos noßros decipere, eaq^ ra-' tione locupletariilmpium profiâô fui natura Jacobi ßcinus ßät,iußum uero ß/eciaU J^ei mandato. Sedar gumentum hoc inßrius pulcra oblata occaßone, a-lijs Utter is feederis adhibitis txemplis iterum ßifiut traüabimus.

Quodautemaduerfarijnobis obijeiunt, fteuitiant 4 nobis effe,lupos feruare curantibus,ut miferas oues dilanient^lq; deglutiant ; feiant fané,nos contra hu-iufmodi lupos necari cupere : uerüm ijs telis, quibus ad eiufmodi beluas occidendas, uerx^i doârinæ hb-ßis propugnandos mßruili fumus.

Atuero mterimquid nobis agendum cenfetis, à ftrenui milites,à tribuni, eopiarumq; ditäoresßiri• tualis noßriRegisi Eß'ne uobis ociandum?uultifne manibus(,ut aiunt)ad baltheumappenßs,enfem iüum uaghta reconditum habentes, quo à Rege ueßro ad • Regni fui tutelam, atque eußodiam amuti eßis, mu-nus ueßrum iUis deßtngendum relinquere, qui gla-dium trailant ad Regnum hoc deßndendum haud fa- Hebr.4.t|; tisidoneum,eoreliilo,qui pénétrâtußpaddiuißone « animlt;e,cr ßiritus,compagumq;,z^ meduUartim, a- tt mmicogitationiim,confiliorumq;iudexf Eo 'mqua, i.Corjo.f. quo cogitationes, er omnis fublimitas contra Hcico gnitionemelatad€turbantur,omnisqi mens adobe- tt diendumChrißoeogitur^ Hoc idem eR,acßAchil- «

tes,uilii,cr ignduiK fif!w,TherptK auxilium Implo rctrct. Af[celeräti h£retici (obijci^iißriaffe ') adeô duri funt,pcruic(ices,c^ obßinM^t po^tguitm in eis P'iritus glddio necandis omnes neruos intenderimui» tuhilq^ proßccrimus, dd carndlid tela conß/gere co* gdmur, ijsq^ eos radicitm cxtirpando Chrißi Regnu tutdri,cr À prafrdüci corü infoleniid rrpurgarc. Scd hcu, ijudndm infigni conttvmclid Bei ucrbum dffici* tis^ lion 'ne hodie idem Dci« uiuit,idcm Chriftus,idé fßiritui jdnätK,eddctnq; uirlutejqud huiia Regni ini tio poüebdnti Nftw uerbi Deiglddiut,diiplicißrfdtt reiu/d dçie hebes eudßt ? Hon 'ne eddem ddhuc præ* fht liculidte,(fud Apoßxilor(m,lAdrtyru,ucterumq} Pdirtm cetdtibut praßtißie Icgimus? Tum in^udm, gngt;m tot hicrelum capitd,Hicolditdrum jcilicet, Ce~ rinibidnorum,izbionitdrum, SdbcRidnorum, Mdni* chtcoium,Houdtiditorum,Dondtifi^xum,Circuncel* Itonum-, Nejkridtiorum, Andbdpt!/hrum,Arridno' rMn,hoc nnog!dd:o collijdydtqi amputdtd ßere^ At OMjiidr.i ißvrum ciuili glddio percnßuf ßißelegi* turi Cottisndmeorum,qui fßirittag’ddiugt;n trdädbdt ßrreiglddij praßdium implorduit ? Nc ««ifttw» qui* (lein exemplum huiut rei dßi'rre poteßis i dmbitioßt pd'gt;ciS:,dc fdnguiitdrijs lt;nbsp;dequibiK Juprd fit mentio ') epifcopisexceptis. Et nihilominuf /^iritudltbus lelis hteretici coußßi,h£refes uero pcnitui cxcifutCr ex-tirpdt^ ßere.Ad hiec,itt renoudndd,cr « obliuiontS cdligine eruendd in hoc noßro ob idßlicißitno ßcit' lo ueru religionis cognitionç, /dnd^ doärind inßAU

SECTIO TERTIA. t/f rdndd,cttiujnamgladifulMe^hdbitM LUtheruf, Zuingliui,Oecoldmpódiui,Pomerdnuf,fielanlhon, Buccruf, cietcri^l^ßrettui Chrifli milites loricAm,cre' do,indutrunt,enjemq} biteri dptdrunt,ut Germdnió^ Angliam, rilt;inidm,rgt;dcidmEtidngeliofubigeretti,(tt-que nt cduffd effenW impilt;e Bdbylonis uici gloviofö Martyrum fdJiguine aßtergcrentur.Num fèrrtMgbi diiu francos, aut BclgM Euangelio credtre corgitS Imo utró,num potuitunquam carnalis gladiiK, m/tM merabilium quoe^ martyrum cddibics, fX ijs proiüH' cijs EuangcUum exigere i Rebus igitur ita fe haben^ tibus,cur uelimia nosjd quod ^iritu Deo ipfo espent ferente cœptura câ, ciuilibus uiribus Jü/^agantibut carnt perßeereition 'ne meminißis Calumum ipfunt fiLffam fùiffe, peSi è medio fapientiam, quoties ifi rei geriturf An nefcitis quod 'm caußis etiam ipfis ciuili' bus,ßalter ex Idigantibus uiolenter agat, ac ludex ei affentiatur^t conniueat, litigator ipfe feiure carC' re,ludex aulem dodr'nta ey probitdte,turpiter ofkn~ dunt? At nos quando^ puer or um more dgimus,ut di xit quidam: qui,quum uerba eis deficiunt, m capillos inuolant.Armd,drma 'mquam noßra capiamus. N4gt;n ß fcientLeZeloyChriftianoé^ ßgt;iritu ea traâtateri' nuts, baud minor is quidem efficacitatisin.manibut noßris erunt, quàm, quum eorum manibut oIm» trO' Hatafuêre,qui contraidemhoftium genusßlicißü mo euentu eademßrinxere. Sed quid mquam? Arma quidem eadem funttbrachia eatrafldntlalongidiuer fi. S canderb eq ßrtißimi iUius herois machara,quum

éheó uibräreturunico iäuboui caput ampuîabal: guodMum ad Mahemetis Turcaru Regis dures per^ uenif]èt,eam habendi cupid'mein^n/us, per inters nuncios ab co dono petijt. Heros,animi magnitudine non minus, ([uàm corporis roboreprar/kins, libenti animo Regi,qudnuishofli,optatu!nunustni(tt. Quo potitus princcps,quu gladius,manu fua uibrdtus,qult;e audierat miranda non c^ficcrcf, deceplum fe à Scan-derbcio autumdns,rcm illi fignificauii. Cui heros rc' ljgt;ondit,yiach£ram quidemfc iüi nüp(fe, brachiu ue ro non nüiljje. Hoc idem nobisaccidit ucrbiDeigta-’ dium Irailantibus. Namgladiu quidem,quo nos Rex nojkrarmauit,habemus-,jiiritusuero noßri brachia non iis uiribus pottent, quibus ea poUebant, qute hlt;ec tela*lint traclantidiadeo miranda fècêre. Sedunde hd'c nobis uirium imbecillitas^ Bonus chymus in ho' mine corpori uires imper tit. inde autcm brachijs di anna tracîanda roburfubminißratur. At f^iritus no^ ßri brachia Chrifli ßiiritusfueco carentid,quid miru ß neceßaria ad tela ßta uibranda ope dcflituunturl neqi his armis prjcclara ea eßiciunt,qult;e olim à bene pajiis militibus peragcbanturi Quo circa ntinimè mi rum Cilß h£retici primüm,deindeambitioß Epifco' pi, Antichrißus pojkd,eius imitatores denilt;^, imbecil lis uiribus hocgladio hofles conficere non ualentes, ad carnalid telaß:fe conuertêre. Etenimfi-ailis uirb buscli fßiritus ille,qui carnis indiget præfldio. Om* ni igitur mentis aflvâu Dominum precemur, ut cac' tefliffliritus [ui cibo nospdfcdt, dtq^ nutriat : ddeà ut

SECTIO TERTIA. v« tnalii humoribtif prim purgdtis, optimm chymm in noiiscodkfcdtilquouiribuireflitutif^iidneraarmd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

trucidemtUpnobisq;opmamplim nonßtM.dgißr(i-ttts poteflilem imploraretUtq; homines irderficidnt fuddere. Dominus noßergcminos glddios hdbcns^ Mdgißrdtibus dhcrwm, dlterum ucro uerbi fui Mini ßriscommendduit. CiUdproptcrcdrnisdcliädcdr^ ttdli glddio pleädl Mdgißrdtus,ffirittidlid uero ffiri tudliuindicdnddrclinqudt,neq} iurifdiilioncs con-ßinddntur.Armd cnim militite noßrlt;£lt;iinquit PduJ^s) i.Cor.io.4. nonfunt cdrndlid,fed diuinitus potcntid, e^c. Qi« K€Tamp;it explicdns Cdß.inquit, Pduli militid erdt,oppu- Caft. gndrc deturbdre cogitdtiones honünum : hoc eH, “ tdntd uirtutc loqui, ey docere, ut hominvm dnimi rei “ ueritdtc ui£li,cogerentur üd cogitdrc ; ucrd dicit, zy quot;

nim infdnusßt,fi qttis glddium,dut mißile ueht uince “ re cogitdtione,fic infdnusfit,ßquis cogitdtionem ue^ lit uincere glddio. AtquiChrißidni prd;conis uirlus “ pofitd eSl in uincendd cogitdtione. Ex cf«o confequb Non igitur in tur,eum non poffeuti niß his telis, quibus uinci poß hereci-■ nbsp;nbsp;nbsp;ßnt cogitdtiones hominum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cis molicnlt.

■ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X i

» eertamiita mufic^. Si alios tnuficos uinceiat, cor». V nabatur,Hoc erat legitmum certamenSin ab eis uin cebatur,curabai ut inlerficerentur^Hoc uerô non C' ratmuficumumcere,fcdhomineminterficere^ Qteii iizepta Miguitate illud con[elt;]uebatur, ut hominum fr ä.lt; uoce tanijuam uidor in prtefentia laudaretur, cr cxtcri mufiei deinceps data opera male canerent, ne turn ol/vnderent. Cogitationes lt;juidcm hominum (cjuanuisprinceps effet ommuw potentißimus ) non utncebaf.ciuin eum pro infano,cr iUitunc haberentt cr nos nunc h4beamus.M cteteri muTicit t^uieu/m ar tis peritia fuperabant,uincebant non jolùm aliorumt fed etiam tieronis tpffus cogitationemtM ita eiiu amgt; tni^,quanquam inuitus loqueretur : Hi melius canut, quàm ego. Similiter accidit in religione, diffiutatur de multis rebus,ff quern uerbis uincimus coronamun G- hoc efl legitimum certamcn. Si quis à nobis uinci non potefl,heretic us appellaturfCr intcrficitur.Hoc uero non efl hiereticumuincere, fed hominem occi' dcre.dua mepta iniquitaie id cSfequimur, ut in pra;lt; fentia fida hominum uoce uidorespronunciemur,et caterideimceps mmus bené dicant, quam poffènt, ne pereant cogitationesquidem hominum,quanuis pO'^ tentes ffmus, non uincimus.Quin nos pro infanis,cr nunc qui catci non funt habeant, cr pofferi habituri ffnt i atque ita de nobis iudicaturi,ut nunc nos de

. rone,G' clt;eteris Chriflianorum perfcquutoribus iU' dicamus. Nihil enim tarn tedum efi,quod non fit de--’’ tegendvm.ProntifitDeMoiedientibuiiuirMem tane M»,

Üm,ul unuf centum, er centum decern miHîa fugäre « poßint.Sicpiigf^iiit PtiulM,quiuntK poleratdiutni^ lt;lt;nbsp;tUif juis armts d^rburc non centum,fed omnium ho nünum cogitaliones. A t nunc centeni fingulos inter' ficimuf, GT Chriflum carndUbut arinisdejindtmuf:

habere cdrnalem. Si entm ApojhlLguinobis Eccles fiam plantdrunt contenti fùeruntarmis ffiritudUbuSt appdret,eos,ciui carnalia ddhibent,non fates confide re/firituaUbustijuibus tonten confiderent, fi ea habe rent: qiiippe quo:ßnt omnipotentia : utopporebit in aduentuDoniini,i]uiAnlichrißutn,hoceßChrißiho lt;« fkmfummum,nondlijsdrmKdebtIlabit,ciHam /firù tt tu oris fui. Scriptum eü Exodi ss-Tdbernaculwiÿ fit-âum ejfe ex populidonis ultro oblotis, nemine cod' âotquodidem de Ecc’iefid intclligcndum c^l, utpdtet Pfal.iic.j, Pfdl. no. In (]uodicuntiir Chriflicopi£ effeuolunta- “ ri£.ttem^ in lege, in quo iubetur ut timidi difccdat, nein Ode c£icr or urn animos cmoliiant. Sic efi. geren dum Chrifli bellum militibus uoluntdrijSiGT folo Dei • uerbo coaólis.Aliter,qui militant, alij quàm Chrifio militant.Itaq^oflendit eHentult;,morcsq;noflri,quisfil fiuduscoaili nüliti£. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

Ad htec re/pondent aduerfarij, non reâè lt;t nobis percipiinhisuerbis Apofîolimentem. Haud ettint mflitutifui fliiffe carnalia armaChriflianishomini-bus,dut cundis, aut eorum parti è mambus extorqut re; fed tantùm Dei jfliritus potentiam,qult;e inApoJîo • lis patefiebai ccncelchrare, ac miris l^bus extoüe

re:e4 ènim lortgè maioris cfficacitalis cffe, qiMm Jïnt armd terrenä,cjuibuf mundiprinci^ homtnés dcbel lant,cr fubigunt,hoficsqi fuosulci^untur. li£Cdutè Dri «irfï«,dc polcnlid (inciuiunt) tune demum peni' tuf fefe exnret,ey cumullt;itißimeofltndetur,quum u-niucrfiipfiiif,elcilorumq; fuorum hojkseorum prdi buijubijcieniur. Ac denilt;ß concludunt, ibi Pdulum compdrdtè loqui, untùm ut oflcnddt qudm prteflent» cdrndlibuf ß^iritudlid teld.Verùm qudtenuf dffèrunt, ApoftoUinflitutumnonefJi carndlibui armifChri-ßiinis hontintbuf,dut cunäis, dut torum pdrti inter' dicere,ficuti de cunélis concedimuf,itlt;t de pdrte negd tjtus : concedimut inqudm, Mdgiflrdtum db lüifnon proiiberi ijs in rebus,qudrum dd eum j^eâdt cogni' tiotdt de uerbi Mimftru, qudm edtn eßepdrtcm epi' nor eorum uerbis notdtdm,iterum conßAntißime nc' gdmusidc PduU uerbis eos doccri dfprmdmus, eorït , teld Dei uerbum ejje,non cdrndlem glddiït. ld quod, ß quis edm Epifioldm'dtteniè perlegerit,ßcile perci' piet.Cognofcet enim Apojhlo nuUdnißtiffie eo in lo' co obldtdm occdßonem cum Corinthijs difceptdndi, utrd horum drinorum prteßnntiord effent,carndlU' ne,dn jjiiritudlid. Sed,tdntùm iÜis o/kndcndi(qui cor poris eiusimbeciüitdtem,cr ffgt;iritus humüitdte eer' nente5,eum dejpiciebdnt) fefeijsdrmisinßruäum eß fe,eisq; trdüdndis edoflum, quic, chw longè poten' iiord,tum ffbi, fuiq; ffmilibus propria, ac peculiaritt ejjcnt:i/sq; fefe in cosanimaduerjurum.'ReffAtigiturf ttt h£C itdfe habere eius uerbis probemus.

Corinthiorum Ecclepa ( ut ex ectdem Epiflola perte palet ) aliquandiu erroribmlaborauit, Ac non folum iï^ebmad mores,(y difciplinaperti^ nenlibui, uerùmaddoârinam (juoque/jieâantibui. Hoc primùm ex Pauli uerbis intelligitur, quum iu' fjuit^ed uereor, ne forte, ut ferpens Euam fua aflutia t.Corji^. decepit,fic ueßrte mentes àfîmplicitate, (fute^/jè de- “ betin Chriflianis corrupt£dcfleâant. Ct^odftucni- “ ret,tjui alium le/um pra:dicaret, quàmquënos pra^di (anMS,autß ahumßgt;iritum acciperetis, quam quem accepiflK,aut aliud Euan^clium ,quàmquod admifi' ßis,reäe tllum fèrretis.Et inßrius’.funt enim iftiitßno dißlß Apoßoli ßüaces operarif,qui in Chrifli Apo-flolos transßrmantur.nec mirum,quum ip/e Sat^a^ « transßrmetur in lucis Angelum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;«

Bis igiturerroribus Corinthiuigenlibus, Apoß. Paulus ad eosfcribens fepiusacerrime comminatus ßerat,nireßpißerent,feeö profiäurum,cr ineos grauiter animaduerfurum. Id quod primum bis eius uerbis percipitur, Adeó,utß uos per Epißvlam dolo î.Cor.7.8. re affrcerim,non me pcenileat.Et alibi,Bè uidear uos Ibidao.y» per epißohis terrere conari. lam uero qui Paulo ad' uerfabantur,atlt;^ iüis txrbis capita crant,omm conO' tu curabant eius autboritatem apud Eccleßam inßin gere,acpemtus deleretideoq^ co abßnte iüi obloque-bantur,dicentes,eumabfentemquidem admodum ßre ttuum fefe oßendere ; quippe qui epißolascut dicitury igneas ßriberet,minarumq^,et terroris plenas: prlt;e' fern tuUtm cuniculo^gis timidus, atque bumilis eß

SECTIO TERTIA.’ fei. Hoc autcm probe declaralur dm uerbii, (jUivÀ cbloculorumiCrlt;tdiierfiriorum f^runi perfonant Ibid.io.io. indHensxorMn uerbd rccitatÀnqums, EpifléLe ejui^ dcrttCdiüt)griues,ßrtesq;ßni, at corporispræfenütt » imbeciUa,oratio^iabiedaeîi. Quaproptcr tile his nuncijs cotmnotui, fcandalo obuiam ire cupicns, ui eorunt, eosq; fedantium audaciam retmdercf, ilerli ïbiJ.it.ió. pergitfCisq; Jtünatur,acdicit,Vereore!iim,ncßrte, ,, quum uencro, cr ego uosnon quales uellan inacnidi Zy'ipfcaKobisqualcmnoncßetteüetisinuenMr. EI lbid.ij.x. alibi, E t pricdixi, Gquot; pricdico, ac ficuti dum iterum 9gt; dderam,nunc abfcns fcribo ijs, qui ante peccauerint, }, cætcrifque ointubM,me,/t rurfam uenero, non effe »gt; pat^rum.

Sed ut rem tandem propittf aggrediamur, alias Ibid.io.1. demumitaßtur, iBeego Paulus uos cxhortorper it Chri/hlenitatem,ac manfuetudine-.quiprd/ensquidS tt apud uos bum ilis,abfcn5 autem fum in uos conßdcsi rogo inquam,ut detis fgt;peram,ne mihi præfenti fit au • gt;nbsp;dendwm confidentia, qua andere cogito in quofdam, qui nospcrinde habent, ac fi fecundum carnem g^O' « diamur-l^am in carne gradientes,ncn fecundum car ,, nem militamiu. Qjtaß dicer et J^poß. Vos me uidetis imbeeillo corpore, fummifjo humiliqiafße{lu,leni fermone, ac manfueto, minasq; meat, quibtts tn uos per literas infurgo, parui pendais, er irridetis ; pu-tantcs,quas uobis me infliilurum minitor panas car^ * nales efje : neque bis utribus poBere arbitramini, ut uos ulcifcendtlücultatem babeam. Verim toto calo . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;trratif;

»rr4tK;fcoc tntmuolouosntfdosnon efje,me,quan-Wi carneo vorpore conftcm, in eocf; ambulem, uiret AC potentiain m^n mituinè (,ut ccnfctidcdrncdm ef-fc: Gr Adurtnamcd (rdddndd,ßrtituäine corporif, Animi ftirociA,fcu uerborum duddcia, opics non effè: ArmÄ cnwn miUtite noflræ non cdrnaliafunt, feddi^ Ibid.io.4, vini potentid,dd munitionum dentolitionem; dum co gitdtiones deturbdnMS, cr omnemlubbmitdtem cU- ** tdm conlrdVgt;ei cogndioncm, omnemé}; mentem co- “ gimmi GT omnem ulcifci contumdcidmfumus pard-ti,cum completd fiteritueßrdobedientid. Quapro- “ pter,ô Corinthij, qui uires dc pote/htem mcdnt con-tcmnitis,ua!dcjnllimini.Cluiim enim prüfens ddero, re ipfd uobiso/knddm,qudnqudm imbccillo firn pore,humitid/fcâu, pldcidisq^ uerbis, dmmi robur^ fftiritu^ utrcs,Gr 4 Chriflo nuhi trdditdm potentid, Idlideffe, qudlid dbfensuobisper epiftoldsßgntßcd-ui. Spiritudlibui itdq; telis uos tnulildbo, quie mthi Chrifli^ militilt;e proprid dc peculidrid funt, GSquot; cdt^ nets drmis,qute uos inteUigilis,dd hoc gerendum bellum dptiordjdc longe jortiora. Hdc itdlt;^ uerd inter»' pretdtione reilè concedi poterit Apoflolum compd-rdtè loquutum ejfeiut pulcrd, dc decenti fibi obldtd occdßone Corinthijs ofknderet,qudm prgt;eßent fpiri-tudlid drmd, qbuf itlis mindbdtur, cdrndUbui,de qui-busiüiinteüigebdnt: itemq; Utinißrorumdrmdjfi-* ritudUd tdnlùm effe ; dc demum fidei errdtd his telis,

tion dutem firreis coercendd, dc uindiedndd doceret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lis Chrijhams hominibut cdrndlid. arma, ne^ue euit^ âis,ncç[; corum parti èmdnibm cxtorqutriçexqtto, tttputo,inßrrettolunt,Paulum qui^ in Elymam ma gum, liymen^eum er Alcxandrum ijfdcmarmisu-fum ßiiffe, eos corporaliter torquendo.er idcirco,ut quidam eorurn dixit, eiiK exemplo nos quoe^armit misuti pojJc,Uiagißrattim aduerfitsh^reticos implo-rdndo')aßeruntcredeitdumcUe,quammulaamApO' {hlm Corinthijs nünabatur ßmplicem excomnwtüf cdtionem non /ùijJe.Scd nonfdlis eH dicerc, ifliid crc dcndum efjetueritm id probare oportet. Alioqui no' bis tantiim negare fufficitiiÜit dutem probandum re-linquitur. Sedenim contra nos mhil aliud mtelligi af-firi^antes,plurimis difßutationum noftraru/tn locii tarn dpertè hoc probaifeconfidimut, utnihiladdi o-porteat. Prlt;elerquamquódnoflra Pauli uerborum explicatione jatis fuper^ apparet, muläam omnetn carnalemexcludi,j^irilualem tantummodo proba-ri: priefertim quum idem Apoßtbisalias dixerit,qua .10.8. 4 Df0 acceperat poteßatem ad corum lt;edificationé,

” nonautemdeßruiiionemacceptfje. Quapropter ft Pauli in eos animaduerßo lt;nbsp;ut opinantur aduerfarij) capitalisßäffiet,fiueabipfoper miraculum inflifla, pueaMagißratu adeim exemplum gladioirroga-ta,ßtciU iudicatu eH, an poteßas iUa Pauli in Corrn-thios, aut noßrorum iüius imitatione in hereticos ad aedißcationem effet,ßuepotiui ad deßrufiione. HiflC igitur Elyme,liymen£i, Alexandri, uirgeqi,qu£ a-liäsApoß. eifdem Cormthijsmniteibaturab ctsaüa-

SECTIO TERTIA. tlt;îo td exemple prorfut cudttcfcunt.ccrlumq; manet pro^ prid,uerdci; Chrjßan^e imliMâniaHnritualin effet non carndlia. S«iitirtreÜqud coruKt obiefid perjC' ^udmur. Fortifitnum igiturAchiüem 'm aciem guo' ^ueproducuntdducrftrij-.'Luc^efcilicetloctim,deho' Luc.14. tnine(iuadam,qiiifiiitmdgndmcandm;quum^ ex « frmulodudifjet 'muitdlos tergiuerfdri, O' ne coenæ tt /nterefjent uariM excufdtioncs djfirre : irdtuf feruo ‘ mandduit-iUt cueßi^io egrederctur iti urbis aredî, dt' queuiroStO'pdiipcres, mutilos^;iO' clitndos,o“ ex cos introducer et : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perdais,^uunt ddbuc lo

cus fupereffet, Propcifccre^t fcruo,m ui-iStO i« fe- « ptdtcr 'tnirare coge,utdomtis ined impleatur.En uo- lt;« bisçdicunt ilh)ferudtoris noßri exemplum; tjito mini dliud 'mtelligi pote^,c{U4m cos^ijui uoluntdrij,o' tiombuf fud/t dd uiam redire, (dnumq^ do!lrinam dm pleâinolunt,uerbog; Deiobjlindtère/ifliint,dd hoe perMmiftros,cr Mdgiflrdlus cogidebere, PdpifH-cum fdnè 'muenttim: hoe enim prtecipuè loco 'mfeóld tionem fudmfitnddrunt : neq; ucró Ro»jlt;t»4 illd tdn^ lum beflidfed Reges dliquot, duthoritate hdc ftlüi, populos drmis dd fidem fe cogere poffe putdrunt. Inter quos Cdrolus Mdgnus Frifios,Vcllphdlos,dc Sd-xoncs Germdnorum populos beUo Chriflianos fieri coègit. Et pd/rwtti noflrorum memorid Ferdmundut Hiffidniicrex Rdtticos hommes dd Chriftidndmreli-gionem eddemuiddegit,qui quummdiore expdrte nunqudm uerè Chrifio credider'mt,dperlè decldrdnt f quosfruüus pdridt codüd cottuerfw. Uerdclius quo-

^ue imperator anno circiter 6}6. ludæos 'm ïmperij prouincijsdegcntes ad Baptifmui^i coègit. Idem^; àDagoberto Gaütlt;eRege, ZT Si^undo Hi/panlt;£, precibM obtmuit. Quafi ucro Chrifîits iußerit un-. ^uainRegnumfuumui crarmis propagari. Dem •* tAofîßgrufieduit, uelle fe cejßititiam urdinßbi ßeri.

Qjiôd/i lapidea extrueretur ex guadrato lapide non excitari : namßadopm iOudßrramenta adhiberen-iur,aram proßnatum iri. Qtiidhoc^Araucrum Dri cHÜwn ßgmßcat, cr Chrißi Regnum nobis figurât, ^uod fèrro extruere nefias c^l : para enim ac fimplici materia adificanda cfl huiufinodi 4rlt;t, non autem la' pidibmfèrro quadratis, ac perpolitis : puro quippe, a^ßmplici Dei uerbomon bumano appdratu,fophi' flicisûe argumentis, needeniq; gladio, cr uiolcntia. ï-uth. de fubl. Luibcriis in hune fenfum aliquando dixit, Dauidi itt' mund.poteü. terdièium eße templum tedificandi tTwnus, eà quod » mullum fdnguinis ejf'udiffet. Non qMod in hoc mulè Dauidi cur^ egiffet, jed quia non poterat cjjc Chrifli figura, cuim ßnegladio, manfuetu/m, dc pacificum effet P 1 ex U O. Bunilioni illi diuina proutdentia deßgnatu Friderich q.d effe Solomoncm filium,cuiu5 «omen Fr i d eri c h, fignificet. hoc en PACiFicvM fonat : qui pacifico Regno ” Chrifb regno confimili potiretur. Ad hoc ( inquit quoque Lutherm ) in omnt templi extrudione, nun' quamiut textus habeCßrri iéium auditum fùiffe.Hoc • autem baud alia de caufJd,quàm,quôdChrifhispopti n lum fuum habiturtes erat ab omru uiolentia immune, sidbfq^ lege,liberum,ffgt;otttanev/m,ac uqluntarium.

Hicro»gt;)««î uerà zanchim enarrans td uerbd Hier.Zanch.', Aâuum Apofl. ïos dutein f^iritui fdnUi uirtuté dcci Conci. prima fietii,gt;mhiq; te^s eritii ,dit CO loco noldnctumeffcf pag-48.amp;4S’' Domi«twn Chriflidnls ad inundum iUi Çitbigendü bi' nd tcld tradidi/Jc, nempe /j^iritum fditâum, c:x ncT' bivm. ibi^; oßcndithtecdrmdef]iqMbugt;sfolis,nelt;j; ticrodliis,Chrifiidni homines Chrißi Regnu fint dc~ frnfari. Etpdullôfuperiui dixerdt,/ilfi eos,quidlifif quantijsdrmii,ChrifiiRegnum tutdndum ejfie cen' fcdnt. At quidam uerbo Dci dif]identes,quo procul' dubio nos uidorid potituros c/jè cojhit, in ciuili gld' dio ultimam Qgt;emreponunt,dc fi dcie fiifd,rc dd trid' rios rcdaéldj/rrreuiS gladius gladio jj^iritus fuppetiat Idturus effet. At nifi uerbigladius no/iros hofiesßm-ddt, fitgetq^ ) fruflrd ciuilis glddij fuffrdgiunt implo' rabimus.

Non igitur ex cœna; parabola colligi par cH, inui tatos drinis, aut paena: timoré dd edtn dccedcrc ddigi debcre,fed/^iritu, cr dodritue uerbo, Non cnim ti-tttorisfied amoris ui res peragi debet. Htc igitur uio' • Icnter agiturtîgt;\dxmè. Scd quodnam hoc eü uiolen-ii^ gcnus^ Amoris tradum appeUat Augufi.cy oui-cube exemplum dffrrt, quam pafior uiridi frondium ramufiulo o/knfo,poR fe trahit,efi:ie potiund£ cupi' dine illeéiam,dc ucluti codddm.Ea igitur rdtiene Do minus noficr piorum fAiniftrorum uerbis,cceleflid pd buld inæternæ uita Regno hominibus pollicitd offen _ tdns,dmoris ui dd coenam iÜts a Pâtre pdrdta eos per' ' trahît. Quôdfi etiam pauoris ut rcs peragcnda fitff,e

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rigore dcterreantur, peccalornm profüttdä, de

immenfa abyjjïif,ciuibui Dei nome^ncredihili con^ tumeliaafjicerunt,illiidctegatur.lK cim jiilmen,Qr in fontei eumqi dcjfiicientes horribile iudicium, ob oculosponatur, QudrationejuperbLeIfiritutretun di,cr infringkhivmiliicj^ fenfut in cordtbut gignipo' tcrif.Adcô, ut proinde Euangelio falutis perChri/iu nobis oblat£ipfis lUico propo/ito, timorc in amore ticrfo,ad candm quafi uiolenter trabantur.Hoc mo~ do Chrifhisipfc.itemq; po^l cum Apoßoli, quumplu' r'nnosad ccemm uccederc coègerunt- Tunc nempCj quum mentiseorumduriliemfrangcnteStCrpeci^' torum remißionem,dternieq; uiiæjfem fubijcientest timuirif un^,zr amoris ui ad fidcm pertraxerïit. Nlt;tw quotufquifq; erit, qui peccatorum fuorumonus, iræ T)ei ardorcm,criminum condonationem, zr falutis, uiticq; perpetUiC ftlicitatem [ibi oblatam fentiens, mentisinliitutanonmutet, GrEuangilium amplest non cogaturfH^c inquam uiolentia eü,timoris unà,

9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atq; amoris uis, qua uerbi Dei Alimlhi ipßus uerbi

priedicatione, homines in uiam,à qua aberraucrant, rcducere debentmo autem tnleélationibut,minis,ter' i.Cor.i.z4. roribus,ßrro tandem, zx igm. Paulus enim dixit. Non qf«oddomincmur ueßrifidei,fedquodadminb-i-Pet.f.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßrifimus gaudij ueßri. Ef PcIn«, Neq; ut gregibut

Pet.Niatt.in explicans Peir.Martyr, (yuod ft AlinißriChrifli i’Cot“.8ÿ. funt, inquit,ei ( de uerbo intelligit yfe prorfus debent fubijcere ; non autem m Clerum gt;nbsp;uelpopulum Dei

(cjuod Petrui difertè prohibuiùdonünari.'E.tenm no Hominijucl Tyrant, fed ceconomi,^' di/fenftitoref Ergo T}Tann{ flint. C£terutn C^ifhanum hoc axioma, ne aduerfo' qui confeien-rij quidem ipfi negare audent ; ijuum forum aliijiiem “gere Mdierim fände dicentem,eondendarum eonfeientia: Icgum ßcultatcmDeumnuUi hominum ceneeßifjet nec uBa ratione perpeli po/fe, (jiienquam prater fc folum,hominum animis dominari.

Sed ut ad coena reiiertaimr,fi homines ea ratione, ^ua ipß interpretanttir,ex parabolcc uerbis ad ßdent effent cogendi,de paganis, non dchæreticis intcBigi oporteret.Nam iniiitati popnltu eledits funti Hebraii fcilieet. Acciiosautemèuictf,crfeptis,Gentilcs in' terpretari decel. Quocirca,ß cogère ad ccenam^ut uolunOcd cogère ad ßdent,non hicretici, fed Pagani cogendi flint. Sienimex paraboLe uerbis h^relici adigendifnßTcntjOportuerat Dominuntmandaffe ß-mitlis,ut înuitalos cogèrent,non c]iiiperuicos,cr fe-ptadißicrßcrant. Ihereticicntm Ecclefæ corpore cenfenlur,iamq} Dci uerbo ad coenam inuitati ßiere: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Inßdelcs nero extra Eccleßam reperiuntur.Scdenim (ut iiim oßendimus^ijs uiribus, er dwiM neutri eoril Cogendi,aut deterrendi funt, quibus adtierfarif adi' gendos ac deterrendos opinantur. Voluntarios c-nm,itcrum dico,feruos uult Dominusmon eins gene ris,quißiflibuscicß,feruili timoré, non ßlialiamore obedire coguntur.Apud loannem legimiis,quu pluri loan.^.Sy. fni ex Domini difeipulis eins uerbis oßvnfi ab co dc-fciuifrcnt,eum nbsp;d«odfcjnt conuerfum.qui foli apttd

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

eum rcmdtjferdntjinlcrrogdjJe, dn ipfi quoq; J fe dif-cedere ucUcnt.C^aß diceret, ße dc^culrum cos cogC re ; uolentes hdbere ucde. ContrX’dpißie,quiq; eos imitdntur, eos etidm ui ret'mere uolunt, quifirtaßis ntducndidonum non hdbent,eosq;ddredttumuiddi' gcre, qui iußo Dei iudicio redcundi funt frcultdte de-

’ * VdUdum quoq^ cuneuin hdbcni 'm lodnne-.quippe quum Domino dicente, ße z?quot; Pdtrem unum efJ'e,lU' dtei rurßus Idpides ßujhderunt,ut eum Idpidarct. Qkos lejusßjc contrd aüoquutus ffl, Multd uobis prieclard ” Opera,meo Pdtreduthoreedidi : propterquódnaiit eorumopcrummelapidatis f Cui iudie/,ob pr^eclarii *’ ofnis non lapidamus te,ßed ob 'mpiddióla, çr quod, homo quum ßts,tc D cum facts.Urne uero acutuliqui' dam mirabile argumentum non cliciunt, ßed extoT' quent. Dicunt, non negafße Chriflum hominem ink pie loquentem, cr m Deum malcdicum lapidari dc' berc,cr ex Ntofis lege omnino lapidandum eße.Ve' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rlim rcßßonßum ipfius in co tantum uerßatum eßßc, ut

olkndcrct,ße in Deum malcdicum non fuifße. Vnde conßequitur,mquiunt,quum iuflum blajßhcmi ßuppli cium non ncgducrit,exprcfße comprobaffe.Hmc tdtt dem concludunt,hxreticum,qui(corum quidem ßen' tentia^ucrus eü mDeumblafßhcmus,nonexMoßdi' ca ßohim,ßedEudngelicaquoqi lcge,mterßci debere. • Pcrpulcra quidem argumentandi ratio, cx eo quod non negdtur,approbationcm injcrre.bionneclare li' quet, ßdtis Chrijb füifße ca ratione ludxorum cr'imh nationevt

SECTIO TERTIA^ i^î tidtionm penitiM diluerc nhpj; co, (]uôii îÂofaicdnt legcmabrogatûc^ediccrct,Qr quafi (dcitè quodditi' modo/àieri tUii ^usßiijj'ct fe contrd logé iUdm corn mißjje ? Cutndm uel mediocritcr in Eudngelijhrutn Ç^Apo/hlorum fcriptiiuerfdto ignotumeü teßun Chrijlum,dum ddhuc in term dgcrct, nullius Mofdi' cælcgis dhrogdtionein promulgdffc,fcdidpofifui dfcenftim in cœlum,cr /ßiritiis jdn(ii mißionem-.Apa flolis,cr difcipulis.fen/jm ctidm,ç:j- mdximd cm cdu-tioncjdeiendumreferudfjcf

Eiufdein ßrinte illud efl, qiiod dicunt, Propheldf^ ZX ÂpofloloSjquum Tyrdnnorum indnddto dd nidr^ tyrium ducerentur, cdujjdm fudtndpud cosnonde' ßndi/fe,dicendordigioniscdu/fd hominesoccidere nonliccre:quinimô fupplicid ßrtiter tolerantes,Tdn^ tîim dicebdnt,qui fdnguinem innocuu ejfudiffet fuin' mo Deo pxndsddttirum. Ex quo coll!gunt,fanâos Apoftolos dc Prophetds, co quod religionis cauffd ho mines interfici pojjc hdud negduerint, id dicere tdcù tè djfirmd/Je, Sed,boneDeus,quid unquam ridiculü erit,ß hoc non e^ fPrimnm ex tdciturnitdte compro' bdtionem incondite cliciunt,utidm diélum c^. Vein' de hondnimdduertuntßrtißimosillosdiuinie et Chri ßdntereligionispropugnatores, qui fupernauocd' tione dd eam proprio fanguine defindendam cy pro-pugndnddm deßnati erdnt, htec qudfî fubterßgia dd J niorfcin euitdnddm querere nolutße, præfertim cia» fdtisconjkirct,huiujinodi deßnfioncs fibi pdrdrc,ni' ■, hil aliud ejßiiurum nifi, ut immanes illlt;e belluai, çr n»

t£teri pr^tcrea in eorum frafli cttnmi, inälif con^ fcientiit ju/picionem adducerentur. uinc ßdum e^, er quotidic fit,ut or fub päpatuinjfr jub ijs efui è te.' ttebrisin lucem fe cürißimMt uindicdtos cjje autu^ tnunt, (judniplurimircligionis cdu/Ji ncci trdddtur, t]uosccrtume{l, dDciEcclefidCbriflidnoq-IAdgi' firdtu,omncm in ucros ettdm h£reticos,feucrdm dm-mdducrfioneni zy perfe(iuutioncnt,fcntentid fudpeni tui dmouere, tjui tdinen definfione hdc uti non curët, licetfibinon cumEihnicii, çy dChrifioprorfu^dlie titi,eiuemddmodum Prophetis, er Apo/blis cjfie fo' lebat,fcd cum ijf, cfui Chrifium profitclur rcs fit, qui' biMfi unqudm dltjs,uerifimtle efi, tutißimuin er mi' tißtmum hoc in religions negoiio vifdtutumpofje pe^Udderi, Preetercd longé diuerfd efi rdtio Prophe tdrum er Apofiolorum,er eorum, quos nos dciuili gladio aficrere conatnur.lUi enim er nouos,erigno tos Deosreipfddnnuntidbdnt, er dd defiiiioncm,d f'dtriareligionepenitus'fuddebdnt,hiuero i/fdemrc' ligionis principijsrctentis, i;[dcn:q; diuinis ordculis nixi.filfdm ,dtq; peruerfdin tdntummodo corundent inierprctaiiohim è mcntibus hominum fe eucüere ccr.d/iprofitcntur.

Vnc uerö quad pdullo dntè de bldjfihenüd men/' tionem ficmns, dduerßrij dutem hareticum er bld/fihc'

SECTIO TERTIA. 1^4 bla/jihemum idem cf]e,çy‘ idcirco h^ereticum lege lAojaica in blaj^cmos Icitäypumcndum cenfent,e[uid blajjiheiniu ^ipherntK homo ßt, declurarc ope' rj- pretium duximiK.^lAß^hetrMßBtuUo credimuit ^uipropriè loquiuoliterii,cxecrdùonë,malediéîio' nem,conuitium interpretabitur. Jdeocj; ejiii pitriore latinitAte fdcrduoluminduerterunt, Dettin bidfßhc' mdre,in eum couitid id^e,eumq^ execrdri,pro bld^ Ißhemid dutem,in Deum mdlcdutlum feu conuitiuWt pro bldifhemo deniq^ hominc in Deum mdledicum, fine conuitidtorcm dixerunt.

vftidm obtinente., ulhxcuerbd, pritfertim in fd' crii literK, fimpliciter proldtd,Deum ipfum petere inu Uigantur. 'Horum dutem hominum duplex e^ ge nuf, Vnum ponunt, qui uoluntdrièquidem non tdme pcrmtioß,zx' obftmdte,fcd uelirdpcrcin,uelperu(r fit cr detejlubUi qudddm affuetudme, uel quauis dlia humdiidfragiliidte impulß,Deo mdledieunt, atq; de his ut plurimum bldffhemi nomine inteUiguntfdcri fcriptores. Alterum rfl eorum qui non uoluntdrièjo lum,[edpert'mdciter etidm,cr ddtd operd, in Deum conuiiididciunt. Hine ex Theologis noßris dliqui bldjfbemidm id peccdti genus effe dixerunt, quod in fdiris fcripturis crimen in /firitum fun^liem nuncU' pdtumquod tunc quidem perpetrdtur, cum quiscale ßis doârind dgnitd ueritdtc,prudens feiens, propria jndlitid percitus earn renuit, er impugndt, ciq; reß-fiit,ab eddenique ultro dcfcifcil, qudntumq; tn fe cH (dmobfcurdretdcpeiutusdclcrccondtur: adco utC'

lidtn confultô contumeliofis uerbif dc mdîediâiit cdm profcinddt,cr cxecrctur. Mufculum cx Cdluigt; num Ugito. Ambo enim locum hitjt egregiè pcrlrd' étant. Audißii idm bind bldßjheinoru/m homtnum ge nerd,lt;juib!cs tdmen tertium (ijdcrdrum literaru uer-bd fj)célemM,ddijci pofjic drbitrdmur.eorumÇcilicct bominum,ciui re ipld in Deum funt contumclioß, td-weiß nee t(olentcs,nec deditd operd idßciifnt,fed dut err dre fe ignari, dut fupplicif,mortis^; pauore cod' éti,(]uos tarnen impropriebldßjhemoseßeipßcjuotp dduerßdrij non obfcurè ßteri uidentur, pr^e/ertint ^udntumdttinetddeos,tjui ignorantes delincjuunt, i^uum dicant, leges aduerfus blaßgt;hemos lotas cos tan tu^ rcß}icerc,lt;]ui feientes, er prudentes peccarinb Hdcrationc Paulus b!ajjgt;hemum fefiiißeait. Euange Iio cnim reflilit,idq; perfecutus e^, ( ut ip emet tc/h' tur) ignorons tarnen ,non inalitiofus,lt;juaprcpterßbi tnißertum effe (cribit. Eadem (jiioq; ratione fanéii, quos Hierofolymis Apoflolus impie loquicurabat,ab eoblaj^hemaffedicuniur: li inquam, quos Paulus irt cuflodiam inclufosdormentis Chrißum negore cr ob dgnita ueritate dcßcere cogebot, quos tomen ß reß' puerint, mißcricordiom,acpeccati ueniom confecU' tos ejße por eü. Non igitur uerè oc propriè bla/ßhc' mus fuit Paulus,non enim contracognitam ueritd' teiUypropriamq; confeientiom operatuse^: fedigno rans er rcélè Oger efudfus. Neq- fonéïi quoq; abeo chrißum negore cooéli,blojfhcmi uerè diet pofßmt, nom tdtnetßßientes, houd tomen uolentes, fed cooéli

SECTIO TERTIA.' tgf tormcntorum,mortiici; pättorcpcccarunt. Sinufcri fratresnoftriquipa:nK,mprtiici^ metuadnäi Chri-ßiim répudiant, 9ntichrißv fubjcribiint, ut in Deum maledici puniendi c/Jent, crrarent mmirum Euange^ lic£noßrie Eccleß£,carumq^ nümßri, qui eos,ß re/t pifcant,tn facros ccetui rceipiunt,z:r ad jacram quo' que ccenamadnuttunf.quum potim iuxtaaducrfario-rum fententiam cxucteri lege Ltpidibun eos cxderc deberent. üam contra cogmtain ucritatent,ßientcs prudentcsq; idolaadorarunt, tpßsq; facrißcarunt. Quodcrimen ßuera bla/ßhcmia cßet,proßälö ab ijs qui legemaducrßn bla/ßhcnios latam adhuc uige^ rcputard,exeaq}mfontesanimaduertercuotunt,nc' quaquam renütti deberet, neq; enimdut in lege decre twm,aut in hißorijs exemplum habemui,quód hlfiuß modi transgreßbribicf licet reßpifcentibui parccrc' tur.Ç^um igitur ex fupradiäis aperte conflet, bid' /ßhemum,de quo tertio loco egimM,lege iüd yioßai' cdnon contineri,ßipcrudcancum eßet inquireredtt h£reticuißeb eo genere blajßhemorum contincdiur, niß qudtenus hac rationc probdre ueüemiK, cum Ic' gi iUi minime obnoxium eßTe.Reliquum esl igitur ui^ deredn adaltcrutrum ,ßue adutrumq; dliorum bld~ /ßhemorum genus h£rcticusipfepertincdt. Et primo,quod ad ß:cundum attinet, dilucide apparct, illud uerum tantummodo apoßatam comprehendere,cum nimirum,qui(ß modo deprehendi poßit) ^mimh Cbri ßum dgnouerit,eiußj; doärinam amplexus, dc pro-fißßtsßicrit,non codäus,non abdlqs deceptus, fed ul

tro feiens,ac nolens deficit 4 fide,im(gt;ieci- fiilis impid ejuoeii uerbi, cr in Deum, eiu[q; ^ilrinam inaledi' ilaz}' eontwmeli^sadmifcct, cuit^iodi fitere iiilnt-nus Porphyrius,cr fi qui (uni fimiles. Df fcoc autetn geilere bldlfihemorum, qui, utdixmus,lt;tlio nomme Apoiidtddiciintur,noninhdcld:uitici lege,de qud dgunus,(cdpotius med,qult;etï.cdp Deuleronomif fer;ptd eil,locutus y\ofis,jtib qud hxrcticum nuL-lomodo comprehendi pc ffe,mox hdud dubiè demon firabimus. Udq^ dd primum uentoMdjfihemus igitur, de quo uerè lex nofira dgitjs effe dicitur, qui DeuM omgt;üpotentcm,pittm,iufium,optimunt, ey fdpientifi fimur^i effe hdud ignordns,impo!enlem,impium, ini' qufÿn,mdlu/m, igndrum, dUjsq^ fcelerc plenis nomi' ruhin eum dppelldt,fdndumq; eins nome exeerdtur, ut in nofird mi/crdltdlidufii uenire cotingit inter nü' • Îite5,aledtores,dliosq-, perditd- jfiei hommes, qui ird, dolore,dli/sq; dmmi pcrturbdtionibus percitis,fd:pif' fimeucrô ex infilici habitufrequenlibus dilibus eo' pdrdtoffdiiilifiimum Dei nomen execrdntur, oin ^tiiudridmcontumcliisafficiunt. Eog; dementia non rdrôdeueniunt,utfimuldcrdquoqi m pdpdluChri' fiumdut Dcam ipfum refirentid çqudmuis(dcrdefjc cenfednt')pugione confidiant, dut mdnudrij tormen' ti iâu pcreutidnt,qudfi Drum ipfum ,dutChriftum uer lerare putdutes.Hi dutem uerè fcientespeccdrepro' pnieq; Deum bldff hcmdredicipoffunt. interrogdti ttdmq; dn Dro mdledicdntmegdturos quis putdt i At uero baretiens, quum contra quant 4 feripturd uerè

SECTIO TERTIA. igg Dew depingimr, de co,ciu[(j- dodritJii opi»dtur,non ra menteagertpwbaripote^, ut eiu^ honori,glo' ri^,digmtaiig; dt^ahdt,aut nomen eiuf cxecrettir,et contumeliaafficiat(aliolt;jui enim [e eum uenerdri,eo Iere,timeric,etddorare aperte o]l{ndit)fed i^uôd proprio iudicio dcceptuf-,fcripturi^q; perperam intelle-éiiSidb impoßore Satand peruer/è fudfue, dnimo dgitat non jolum uerd cßc,fcd ctiam ad Dei gloriam fjteéiareautumdt Etenim tjucmddmodwn ßbricitdn-ti dulce uinum ex hitmorum corruplione dmarum ui dctur,z^ obßirdtclnculcdnti amariim efje umttm no infultabitur,fed tegro mijcrebitur, palatiq; ualetudi-nis refiitntio piè ciirabitur ; Conßmiliratione,nihil grauim in hiereticum cbflindtim decerni debet : nan enim praud uoluntdtis eulpd, fed depraudti Ißiritalis pdldlicdufd,corrupto uidelicet intelledu,deDeo, eiufq; doi!{rind,non dicendd,ne(i^ credenda credit, et dicit. Atuerè dduerfarij utprobenthiereticumuerè bldjfhemum effe,dtq; feientem, prudentem^ peccd-re, diunt, ad dignofcendos eos, qui fcienter peccajje uidcrentur, db ijs, qui imprudentcr, quum de animo iudicdre difficillimum fit, hanc régulant confiitutant fi{ijfe,quafi quodam iure gentium /cilicet, ut quid ue-rifimïle cfl omnes earn religionem tenere,m qua funt I ndti ty educati, idcirco qui ficerit, aut dixerit quip-i piam,per quod iUd conueUatur, id uideatur feiens dc 1 prudent admifijjè. Qudm tarnen regulamaiukquod profitnas gentes attinet, quum in cofhtuendd religio-! ne neceffefit hommes infinifis modis haUucmari, mi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quifiimaitt

SECTIO TERTIAJ cjuißimMfüi/Jc-. Verum in Chti/Üdnis Ecckßii nihil bac und norntd iußiui fieri potuiffu Qhrißidnd^ dute Ecclcfiiif iÜM uocdnt^in quibut tl^d uox De/ peifo' Tidt,nullis humdnis trdditionibus obfcurdtd,cx purd CT' legitimd fdcramentorum ddminifirdtio perdgitur, adeo utfi quii in illis iTift!'Ajlt;A«crttxKä,hoc eÜ,diuer fam docct dodlrindtn, pr^c/ertim poü rcpetitdnt Ec^ clefi£ddmonuionem, feiens dc prudens in religione peccdre uidedtur.aæc eü iüorum rdticcindtio. Ciu£ equidem ignore,infulfdnemdgk dnimpid dppelldU' da fit. Primum enim quum qu£ritur,dn htereticus frudcns,c^ feiens peccet, no lüud quicritur dn jcidt, fe ddoéirmd,db ed Ecclefid, in qud uerfdtur receptd di9er/ddocere, feddn feidtfe docere ed, qult;e dfdnd P.udngelij do{irinddbhorrednt,nonutrum nouerit fe religionem in dliqtu Ceclefidconflitutdm eonueüe' re,jeddn creddtfeCbrifiidndin religionem, quantum in feefi Idbefrildre. Peguld dutem ilid,qult;e iure gen' tium conflitutd efi, er non folum in religionis nego' tio ,fed in rebius ctidtn ciuilibus fudm uim etiamnuM obtinet, humdnam meutern penitiiK non explordt, qudm ut iudicdripoßit ,numquis feidt fe contrd ah' cuiui gentii,dut ciuitdtis prlt;efcriptd comittere, eunt' queidfcireuerifimileeffejhtuit, qui eo in locodc' gdt.Hinc enim dpud lureeofultos dici folet,iuris igno rdntidm non excufdre, nihilq^, ut is merito condem-naripoßit,prtetereaqu£rit. C^uod quidem exemplo ab ipfis dduerfdrijs düdto mdnißftum fit: Soerdtese' fiim non ea rationc lt;t Melito accu/4bati(r,quöd fcirei ß

SECTIO TERTIA. i(?7 in ueram rcligionc peccare,fed quad ciuitdtis fu£ inflitutis adncrjdretur: eostj; *Dfoi effe non putdrct, ^uiprodt/s drc^uis ciuibits hdbcrentur,(juofque deos credidebcre ciuitdi [ki,tuil[et,id lt;juod Socratent non ignordfj'e hdc régula perjuddemur.Qudtnqudtn cuidubium eljepoterat, Socrdtem eimrei jcientem fri/Je, quant ipfemet jedduerfudpdtriteinjhtutd lo' qui non negaref.Qjiücircd dito exemplo dd reguldnt illdin conßrmdnddtn opuf ßierat. Verùindduerjdrijt ne firtaßn omnino impie loqiii uiderentur, rcguldtn de qud uerè intcüigebdnt e:j ande totd uisdrgumen^ ti dependet, explicare non funt duß, dd edtn tantum-modo hoc cxemplo,ç?' fequentibui uerbis fùrtim inß nudrunt, interim non negdntes, edtn quod dttin^dd externdf ZT proßnax génies ittiquißimamßiijje. SfJ qMid nam etidm,quantum ad ipfos Ethnicosßniquitd' ïis haberepoteßed régula,quam nobis propofuerÜt, GT nos iifdetn uerbis,quibtii ab iüis jeripta e^l,fuprtt recenfuimusiP.cgula igitur cui uniuerja eorum argu mentdtio innttitur,quamq; ipßmetdperle proponere funt ueriti,ha:c cjl, OMcunq^ quippiam dixerit dut ji xerit per quod religio, in qua natus eii conuellatur, impietaiis, gt facrofand^ temeratie religionis reut cenferi debet.

' Atq; huic regulte Socratis exemplum congruit, quidMelitoidea impietatisreusdgebdtur, quodpd' trios Eteos non dgnojeeret. lüud interim uerum eSi, reguldm hdnc,nuüdx unqudm uires habiturdm jidffet niß altera,quam aduerfanj explicarunt,pnnt admit-

Mur,(iiinm nemo criminii rem peragi poßit eiui rei occaßone,cuiuf ipfum igHArumfiulïe conjhterit. Scd ipß utramqi,partit» expreßii paiim taeitis uerbis, ntilitiine^an ignorantia^Geui nouit, neßcio quo pu-üo conßderunt, adco ut hjereticum cr prudentent fcientempeccdre,cruiolat£ uer£ religions reum effc rudtoribuißrtaße uidcri poßit Quod an ueruia fit diligenter expcnddmm,non dduerfarioru uerbis, qu£, ut dixbnus, ßbi non eonflnnt, fed ipfd fententid pauUà decurdtim,qudndoquidé totiui qu^flionis no-firtc cdrdo in ed uertitur,excuffd,dtq; exdnùndtd.EO' rum igitur fententia,hiec,ni frllor,effe uidetur, hære tieu quid bld^hemiK ßt capitdli fupplicio djßeipoß fe. ^djnuii dutem,ut quis propter bldjfhemidm pu niri poßit, neceße fit eum prudentein cr fcientë bld' fi}hemdre,cr uiderifirtaffe poßit hxretieum fui ip' fini eriminis eonfcium non effe, de eo tdinen idem jkl tui debet, dc fi fcienter eum aduerfui Deum dclinque re dpertè confier et: quum quoddm iure gentium rece ptum fit, ut quicune^ âicdtficiatûe quippidin, quod ■ religionetn,in qua educatm e^i, conueUat, impietdtis reus habedtur. Verum in hdc aduerfariorum fenten' tid primo loco confiderundum eü eos dd edm ftabi' , lienddm rdtionem affirre, qudm ipfimet ualde infir^ j marneffe tacite fiitcntur. Hamfi régula ilia iurifgen' ' । tium perpetud non eÜ, cr quantum attinet ad extern nbsp;nbsp;i

mKz^'proßntU gentes,iniquißimdeüiudicandd,ey‘ i J cdcertènuüum argumentum ad quippiam probandi • J ducipoteü^rteterea mhilpoteü afimi,cur eiufmo' nbsp;nbsp;«

SECTIO TERTIA. ilt;S8 diregulti,muUô minui miciua,ncdum iuflißimdyUt il' li drbitruntur, 'm ^riflidnis Eccleßis cenferi debedt, Eim enim prtecipud imquitM religionis, de lt;jud dgi' tur, ßlßtdte dut ueritatc non dugetur, neq^ minuituri Siquidem ob id pr£cipuè eH iniqud, quad homment ßbinullim culpie confcium ßepißime condemnut, id quodnonminiti 'tnuerdqudm 'm ßlfd religione con' tingere poteli,cum non mima ucrd, quam frlfdreli' gio homitubui quoq; (ß eorum mentem fßeilcs) piC' 'tdtiißudioßßimui ßlßtdtiißußieild ejßejoledt. Ilt;!cqi enim ut uerum Chrißi E-ccleßdin, ZX promde uerdnt rcligioncm certo dgnofcere poßimui,dliquid condu' cunt €£ Chrißidn£ Eccleßie not£, qudi aßvrunt ißi, qtium 'inter eos, qui Chrißo nomen dederunt,dd/ittc non conßet, quec ndin ßtuerd diumi uerbi uox, qutt' üelegitimdßaeramentorumddminißrdtio. Quaredd iüdi notdi itd generaliter ßmpliciter proldfdi con fiigere nihil aliud eü, quam, ut dialeilici loquuntur, pr 'mcipium petere,e^ rem obfcurdm per id quoduc' ritatem ignorantibia max'imè obfctirum eH, inuefli' gare. Eccleßd,qu£ tibi ob facramentorivm,qu£ 'm ed, peragiturddmimftrationem ualde probdtdfuerit,ed' dem mihi ob earn potißimwm rationem improbabi' iur. Q«f uni propter diuini uerbi populo annuntian' di,modum uerè Chrißi Eccleßa uidebitur, alteri edde ipfddecdufduehementer fu^eófd erit. No» Idmc» hincconfequitur,nulldmpojjerertim ddreligionem ' pert'mentiivmexuerboDeicertitudmemhdberi,fed illud idntummodojeam nimiruj non omnibui contins

gfre,ddco ut ß quis dduerfiis ueram rdigiottem dinü' cct,ncdum iüi reludcturgt; non pr^terea tarnen con' tra propriain confcicntiam peccm uideatur.EcclC' fiam autein,uel Eccleßax aliquo/s externoi, quantum' libet numerofa^, nbsp;nbsp;authoritatepollentesagnofcere

^UiC in rebus etiani', ad falutem neceffarijs, nihil, uel mancum,uel ßuperfluum,uelßlfum, et pcrperam i«-tclledum credere poßmt, 4 quibus in iüis ne latu qui' dem unguem recedere liceat, papiflicum diaboli' cum plané e^ inuentum,quum in eiufmodi rebus,eO' tenus etiamduntaxat,quatenus propria (alus indijcri men uenire nequeat,non errandi priuilegium,non U' ni,uelmultif,ueldeniq; omnibusßmul externisEC' t^fiis conceflum ßt,ßed inaßicilabili tantum Dei ele Horum cœtuiperuniuerfum orbcm dißierß), qucnt' admodum prlt;eflantißimi quiq^ noßra lt;etate Theolo' gi ad Romani AntichrißiTyrannidemdetegendant) er per erudite dilß:ruerunt,f:y apertißime demon' ßrarunt. Eoffunt quidem er debent externte Eccle' fiteeos,quiinrebus adfalutem nccefßarijs diuerfuM ab ipßs, licet rite momti, ucl docere uel fentire per' gunt,à coetu,e:y communione fua expellere.Sic enim nemini fit iniuria,tmTCHlt;xTtxgt;ifgt;iTt!inamqi funt eiufmo di homines,er feparationis fu£ à reliqua Eccleßa ip' ßmet.er authores funt, er aduerfusßipfos fententi^ ßrunt. liemo eliam hae rationeuel confultö,uel reif fa ad fidem cogitur, quum ipß poenam,quæ illis infli' gitur,ß modo pana dicenda eß, {fonte prius elegif fe uideantur, Et,quod caput eü,neci^ dealicuius com

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcientùl

fcientù temere fit iudicium, quod deteflibiliui effet,honuncm nt^ius fperpctrati mali (tbi confciu/ntt grauiore pccM tt^ciendi periculum fubitur, adeo ut ctidmftE,ccle(îd,(lU£ ßbidduerfinies expulerit, in errore ucrfiretur,iUiuero in ueritdte effent,nihil Id' men in eorum cdujfi delfiuiffe uideripoßit,niß^nd-tenusimprudentererrorëueritdtiprdHuliffet.Quin^ imô niß eos, lt;juum d filutdri ueritdte prorfus dite-nos crederetfi fio ccetu expuliff'et,e::r tdngudm Eth^ nicos Publicdnos hdbtiiffct^dduerfus Pduli,ddeoq} ipßui lefiChrißipr^ceptd nonleuiterpeccdffèt.C£ terum in ipßs quoq; Chrifidnis Eccleßis,mhil mdgis iniquwmffeu potius truculentum, et impiumfitUui po tesl,qudin cdpitdlc crimen ficere,ß quis tn lÜis etitntt ndtus GT educdtus, edram dogmdtd, diuini uerbi dUf thoritdte uel reijcere uel infrmgere conetur, qudß prudens feiens in Deum conuitid idcidt. Neque uerö fdtis effe dd iieritdtem dgnofcenddm,m Chrißidnd EC c/e/jd educdriffdtts indicdnt ipß dduerfirij, quum re-' petitdm illdm Eccleß£ admomtionem in homine, qui in edfTffgt;alt;A/lt;Ad:duxxeîcondemndndopr£cedere dC' here, lt;egrè licet concedere coguntur. At quid opus eü ddmonitione, reguld illd iurifgentium uigente f E4onne ex ed fold cldrè liquet, iflum feientem prüden temq; pecedre, dut filtern impietdtis reum eße ƒ cur in eunt igitur citrd omnem ddmotutionem non dni-mdduertilurf curflitimdiumdglorid eiusfinguine non uindicdtur f Nttwt ddulteri, ldtrones,uenefici,ß' cdrqcriminis grduitdte longé

ante(}ottuitt,priui admonentur, quam punidntur, zsquot; ßà maleficijs dcßfiant,abfoluunt^? Hunc durißimu O’ ineuitabtlcm fcopulum aduer^ij uitare fdtdgett' tes dlicubidfjerere non dubitdrunt, h£reticum licet reßpifcentem mhilominus mterfici debere.O bdrbd^ rdm fdnguindridm,zr impudenlißimdm uocem, qud Komdnuf ipfe Antichriflus nnnqudm emittere eü du fus.ïie^uK dutem nos cdlumnidri fu]jgt;icetur,eorivin »gt; uerbdfubijciemiis.Siue tdmenÇinquiunOculpddgno » uerit {de h^retico dutem non minus qudin de quouis » dlio ßc'morofo loqutitur') er ßtdeprecdtusßueper' s» dd extremum ßierit-,ßcut nihil debet lemere it {Nidgißrdtus') O' inconßderdte frcereßtdoßiciu/in » eias omnino fldgitdt,ne nocenlipdrcdt,fedpotius in' »gt; iunilum fibi d domino munus exequdtun Nf $ pro/ ÎJ ptercd dici poteü, dnimum iüius interßciffe, utpote 3} quemnon interßcerit,utdDeoddmndretur,jedut »gt; cieterorum trdnquillitdti conßleretur, utq- exemplo 33 in unum edito cdtteros j» officio pccnie [dltem metn »3 contineret. lî£c Uli; vbi tdmen non dnimdduertunt ddhiic inter hareticos o dlios fcclerofos iütid dißri men extdre,utiliißmeldtqi iterum,imö fæpe^utdli-cubi ipforum uerbd hdbent, prius rite ddmoncdntur, bi uero neßmel quidem : pr£teredßbi ipfis mdniß' ße dduer]dntur,cimi dlibi,utfuperius d nobis demon' flrdtu/m efl,in hieretieo pumendoßrequirereßtedn tur,ut de/^erdtus ßt. I^unquid dutem deßierdtus dici poteü,qui culpdmdgnofcit,edm^ deprtecdturiltdq; duitt Chdiybdinuitdreßudent,in Scyüdmnüferè md

£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dunt»

SECTIO TERTIA. tyo dunt.Kt()n,quoquo feuertant,dut hærelicos non per^ inde dc Citterosfdcinorofos puniri deberc, cr proin' de non prudentes* icntesq^ delinquere, dtq^ non crb-minis,Jed erroris tantum argui pofje-ßteantur neeef fees},dutrepetitdin illdin legitmam ddmomtionent penitusreijcere,dc dbolerecoguntur. Ndm/tpo^ ddinonitiones feientiam fuperuemre contenddnt, pri mum,utidm diximui,reguldm,qudpotißimum nitun tur,infringunt,dtq; conuellunt,deinde idtn mdnififiif' ßmdin,cr maximi momenti dijjvrentidm,m punten^ dis hæreticis, lt;t reliquorum ßcmoroforum coèrcù tione,flntuunt. Atq- interim non uident admomtioni' bus iJlis nihil aliud uerè cffici,mß ut cum, qui adinoni tiM paret, fuiserroribustialdeimpliciti^n effie dpparcat,z^ ox animo uerè loqui, tantum abe^l, ut inde maU confcientia: argumentum elici poßit, ni ß alia concurrant, qu£ /u/pieioncm hanc gignere queant:utputa,quédexeo,qucgt;dópinionemfu4mor' die us retineat,mundana aliquantilitM ad eum ßtma-natura, çy' quod in ea deßndenda non rationibus cr drgtmentis,fcdaßertione duntdxat,clamore,cr peif tinaciaagat. Quie tarnen coiedurte quum adinodum ßUaces ßnt,cohibendum bttMidnuni iudicium,cr Dfo «nico cordis cf renium exploratori, omnis iu-dicatio dc alterius confeientia permittenda.

Hdificni« fatis probaffe uidemwr h^ereticü,ß mO' do blaßgt;hemus appellari potell, non tarnen prudente el feientem blaßgt;hemare,uelimpietati5reum eff'e,cx tiduerfariorum regulis çr rationibus eumei poße.

SECTIO TERTIA; ideo^^legimhldf^hemum ltit£ fubtjci nondeiere. Sedquid, quod etiatn fi concedercmw, hterdicuad' uerju^ propriifttt con[cicntiam pKcare, impropriè tarnen bla^hemus effet, aut faltem gt;itgt;n eiui generis, de quo loquimur,zy de quo lex iÜa mteüigit longe tnimaliudeù inVewm apertamalediilaacconuiM iaccre.,eiufq; nomen detefturi, diuina oracula con trapropriam ffiarumifententiam peruerfè interpre tari.C^um igitur aduerfarij pro fententia fua de hiC' reticis occidendis afferenda Mofaica lege in blaffihe' mos lata mtuntur, nos contra legem iHam mhil de hiß retico decernere affeueramus.'ßlaffhemtK enim iüe, qui ediUo caufam dedit, mb il in fanam doârinam eff fùifuit,fcd tantum in Deum couitia er malediéia con iecit, ob iurgium, quo cum aducrfario rixatus ßierat irapercitus. Ndgt;n quipoterat homo Aegyptius,non Hebr^eus, adeoq; eius doélrina.- ignarus,c5tra fanam dodrinam aliquid die ere f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucro h!c oportet alle

gerijs, analogijs, legum q; extenfionibits uti,ut bld' ffhemi lex per/imilitudtnem,aut comparationem ad bæreticum uiolenter trahatur. lion en'mdecet,nec iure fieri poteü,quas leges Heus uni delido puniendo fanciuit, easalfi delido tnuldando per analogiaacf commodare.Atde legum extenfionepauBo podap' tiorelocofiifius tradab'mus. Interim fat habebimus conflanter afferere, çy epilogo concluderedegem in blaffihemumfioc ednomen Heiexecrantem,crmd ledida in eum odiofè conijeientem nulla ratione iu^ /lè,acpropriè trahiuelpoffe ueldcbere,nonad eum tantum-

SECTIO TERTIA. 171 tdnlwmnodojCini ucrifrlfd jjiccic decefiluf, uth^reti cii firè conlingit, /ilfdm doârinamdoeet, prédicat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

de mordicMretii^t : fed neq; dd earn etidm, qui prult;’ demfeiensq^ eddemßeere dufia ßterit. C^uod ßfe~ cui fentidnt,probcnt neeejjum cü. Probent inqudntt non fophifmdtibaf,non Jfceio/ïs,fuoq; eerebro confiais rdtionibus,non codOis tdndem legum interpre-tdtionibus. AtP)ei uerbo lucidißimo,dc minimèdU' bio.üon enim de nugis dgitur,dut dc Idnd cdprind dif ceptdturfquumde honünis uitdferudnddjdut delendit inquiritur.

Atqui legein hdnc dd kicreticos non extendi per-pulchrè quidem prêter ed dgnouit,dc probè deeldrd-uit duthor ille,quifquisfi(erit,fed cut fcriptis eius pci-pitur)doaiis,d;quèdcpius : confilij euiufddtn ddiCdl lidm defoldtdm, Gdllico fermone confcripti. Cuius uerbd h£c funt.

ControuerfideB^dtthieretici fint oceidendi,!;:^ dn Auch. Confil. Principes ,dc Mdgifirdtutcefidntes intprobèdgdnt. adGalI,defol. Re/}iondetur,quod non. Cduffduero ffl, lt;/«m Dei«, necinueteri,nec innouofoedereunqudmhocitißit. • Rem dutem fie fe hdbere ex ijfdcmipfis teflimonium“ peto,qui dd hoe probdndum Ubros edidére ; qui qui- ‘e dem,omni,nonfolùmdiligentia,fed etidm folcrtia,u-gt; « iriufq; fcriptura: loca indagdntes, quibus opinionem it fudmprobdrepoffcnt,ne locum quidem inuenire un a qudm potuere,quo Dei« bæreti'cosnecädoslegefdn- (c ciuerit. Attdmen,fententidmhdnc fuamd/fererefa- it IdgenteSjCx lege Ulofaiea camprobdre tentdrunt: eo a

tiuiddicet, quôdüeM bîd/ffhentos, depfeudoprophe' 13 tdfldpiddri iußit: unde hterelicos occidi paffe eoti' cludunt.Et porràffimihi probdre effent, h^reticos cas effe bldff hemos, cr pfeudoprophetds, quos Mo-fes mterßci lubet, eum h^reticos occidendos ntdnddf fe mgenuèffterer : ntq; dmplius de uerbo certarcm, I qudndo de re ipfd inter nos conueniret.Attdmen non । fie feres hdbet. CiuMnenim fJiofes bldff hemum'm' ' terfiei iufiit,de eo loquutus eé},qui llt;edcdi animo, de' ' dita operd, certaq; malefieiendifcientid 'm Eieino' snen conuieid iadattcumq^ execratur.Id quod nùferi dledtores,milites, nbsp;nbsp;nbsp;ebri] hommes quotidie ficiunt.

Sic diitem hdbere,cum pViecepto, turn exemplo ipfo ■ Leuit.i^. dilucidèpdtet. ibienimndrrdturcontentionem 'mter quAiddm ifrdelitide matre, çx Aegyptio pâtre ndtu, mter ifrdelitas degentem, zy ifraelitam exortdm itt cdßris effe.Eum autem ifrdelitide ndtu in loute nome conuieid ieciffe,eiq;mdledixiffe. Qudre mdnddffe ; îouam, hommemIdpidari ; legemq^i proinulgari, ut i Dfo fuo in poflerum mdlediccret, quiq^ loult;e no' j men conttvmeliddfficeret,morte muldaretur.Elîcigi , tur mamfiflè uidemus, de execrdtionibus, conuicijs, ; dc mdledtdis dgi, qtiie uulgô bldff hemi£ appellatur. : Quodufqueddeo plebsipfd, hominesq; terrdnatiin' ; teüigunt. îidm catus etiam ipfi hominum iure focid- । ti,ciuitdtes feilicet,leges habent id genus bldffhettü' j (tóp«nlt;fnf«.At/egfm/7rf«r conlrdhiereticosallegd'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»» re ueïle,hominesfeilicet,quifcriptuTie locum dliqué,

lo perperdm intclligdnt,^' exponant, eos^}, ut in u Deummaledicos ex lege iüd extremo fupplicioaffi' tt ciendosaf]erei%hoc'mc}Ucmnildliudesl,e]:Udmlcgé * peruerfé,dc perieulojèinterpretari, nimisg; fubtilé, dcutumq^ efjè ad effundcndum fangu'mem: cuiufmo-diejjet,ji cjun diceret, Sddducd:os eadem lege cdpite pleâédos ef]e,quôdmortuorum refurredionénegd' rent.Uid£os itidem baptiftnatis IduacroablutoSi^uód ad/dlutem adipijcendä eircumcidi neceffdm ejje een ferent. Pdulum eiuoej^ ciuoddntereceptdmChrißifi^ dem, per ignordntiam in Qhriflum bldßjhemutfüc' rdt.Thomdm demq;,quàd Chrijh re[urre£iionem nC' « gdf]et,fcripturis dfferentibu!,ChriJk pr^dicente,A' « pofiolis teflniitibui,

gEd inuioldbile cutputanl) altud prlt;eßdiiim habent aduerfdrij in lege iüd Mofaicd, qud in Pfeudopro-

phetdf dnimdduertuur. Ed enim hiereticum,uerecut cenfent)pfeudoprophetdm,pun(ri pegt;ße arbitrdntur. (iuod ^ttidem propugndculum pro uirili expugnd' reeonabimur. Qjiidigiturlexi SiciuiiCinquitiÜdy Ueutij.

(omnidtorextiterit,eiuiuobisfi' gnum dliquod, dutprodigium edat, idq; jignum tZy prodigium uobii db iUo prtedióium euenerit, O' td-tnen idem uos cohortetur, dd Dcoî dlienos uobis^j lt;nbsp;ignotosfequendos,coltndosqi: nolitoteilliui,dulud- ««

»gt;fK orationi, aut fomniatorii fomnio obtemperaret tentât enim uos \oua Deuf uefter, utdifcat, an fe toto corde^atcp animo diligatii. InfèriM^rô fubdit, V4-tes autem,aut fomnij author iüe moriatur, qui à loua Deo ueßro,a quo ex Aegypto eduiii, zy ex[eruitU' tKdomicilio aUertießK,defi(lionem fuajerit,quo nos àuiaabduceret,perquam ingredi loua Demuefler uobis pracepit.Außrtote igitur malum de medio tie-flri. Si teetiam frater tuuseadem tecum matrenatuf, autfiliuSf aut filia, aut tui finus uxor, aut amicus tibi lt;equè chants atq; tua anima te arcane cohortatus fre-rit ad cultum deorum alienorum,tibiq^ (y' tuis maio-ribus ignotorum, cuiufmodi funt dij nationum, qui undi^; circum uos flint,flue finitimarum,flue quoctin que terrarum, fine remotarum,ne ci obflecundato,ne aufcultato,ne parcito,ne eius miferefcito,ne eum ce-lato,fled interficitote,ita ut tua mdnus prima fit in co necando,c£terorum autcm omnium flecunda,etimq; adnecem lapidibtisobruitote, qui uos abducere co-natus fliierit à loua Deo ueflro, à quo eflis ex domo fcruitutis AegyptiiC eduditquodubiauditierint iflirae-»gt; lit£omnes metuantdeinceps taleflagitiumapud uos n committere, orc. lam uero, nifl quis talpis ctecitate prlt;(frct,uidere poteR legem hanc eos petere, qui Dei populum ad idola colcnda aUicere, eumq; à ueri Dei cultupenitusabflrahereconabantur,^' eos quoq;, qui quum ex Dei populo eflent, alios quo quo modo ad defriiionem à loua iflraelitarum Deo ad deos alie-

SECTIO TERTIA.’ 17? ^io apud Deum ejjet, ßcile cxftgnis deprcheHdipo-te^,qult;e /rruoré irlt;£ fu£ f^pißme olkndit,(juudefè' torent popul^uum, omw prorßts tnifericordid fe^ poßtdjdurißimisdntmAduerßonÄui,^!'' [upplicijs cd ßigdrCt,corumrrMUdfmyriddM m iâuocculinon~ nuncjuam necdndo. Permdgnt dutem mtcrcsi inter 'hdreticuin er tdlem Pfcudoprophetdin,ßiie Apoflä' tdm:id ejuod ijdem ipß dduerßdrij cognouifße indicdt, in fttd haretici deßiutionc,idaloldtridm er dpoßdßd non cenfentes. Hdreticics enim non negdt loudtn «e-rum tUum Deuw corh' er terra credtorcm,necj; alios dcos ddordndoscß'c docctmon negdt Chrißim eiußdc fummiDeifiliu/m, nelt;j;noßrdm pcrillivmiuftitidm, dcredemptionein,nectdndcmChrifli nomen dbne-gdtiUel aliosdbnegdrefuddet. ScddOidboloinfiin--âu^,dutmentisoculis per ignordntidm cdptus,ßue ttidin propria fdpientia opinionedcceptus,d fdnäa tdmen feriptura ordculis ne trdnßicrfum quidem un gem dnimo difeedens dogntd dliquod mente concipit P.ccleßa dogmdtibus non coharens: Sec^^ reiiè fenti' reduttimdns,fldmmds interdum ddirepro eo dßcrett do non dubitdt, ltdq;, ut fapius fuprddemonßrdtum eß, contrd Dckw nec uolens nec prudens peccdL Qninimo, ut itd dicdm, Df i ;?;f/o inßite tdmen dd Ec cleßadogmdtd uelrcijcienddueletidm conutüendd dbripititur. Diuerßum omnino in Apoß^td erfiilfo Vdte,dequo lexloquitur eueniebdt.lSton enim eos Id-tebdt, feje lt;t loud dd dlios deos dcßcere, uel certè po-pulunt dd edm defiäionemfuddere.idm contrd nebu-tones

tones h^Micos Chrifli politic ab eo ciufq; ljgt;iritu,ai Apo/hlis con/titutd, in inorcin ab nfdemperduóia, fuisq; jucccfjbribns per manns tradA nobis propO' mtur,lt;jud Cut fdtis,fuperq; fuprd decldrduimus ) qu£ iftorum hominum morbo mcdicina ßt ddhibendd, hdud obfeure docuimus. Qjiocircd non funt nobis ex ueteri lege ed medicdmentd, per ßmilitudincm incon grue petendd,gult;e ad diuerfdin curandam ægrùudiné pdrdtdßtereüongißime énim diflut, hierelici morbu curandi ratio, ab ca ciua: in Uloyß lege fuperius dc' fcriptd in dpofls.tds idololalras lata continetur. At contra excipictquiß)idin,'mgcnio plus ßrtaffe,quant doilrinapoüens,htereticwminChrifli Ecclcßa noua dogq^ataprotnulgantem,aut uetera iam olim explo^ fa innouantim,Chrißianum populu à ueri Dei cultu dbducere,cr ad noui çy pcrcgriniadorationein infli gando perducere, ab eo longé dißemtis qui nobiià fan fia fcripturaproponitur,d Chrtftopr£dicatur,db Apoflolis fanéiis Patribus colitur, ducra demiint Eccleßaadoratur. Verunt prdterquam quod Breit' ■ tins ipfe(ut fupra notauimus')oppoßtionem hanc ap' poßtediluit,ncmo dodus ed aiquè de pius,qui diferi' men inter hiereticum etyfrlfum uatem,de quo loquitur,dnobispdutloanleconflitutwnperpendens, hoc aduerfariorum argumentum contortum,zy acu leatum ef}efophifmd,eofq‘ cauHlaripotiusquàmar' gumentarinon agnojeat. Non eß eiufmodiarticulns iflt y quo de homme occidendo agilur, ut confecutio' nbsp;nbsp;i

SECTIO JTERTIA. »74 fi dicmfJcxMofaica apo/htam çr ßlfivm udtcm d lo-ua ad peregrm^ Deunt defiélionem fuadentem nc' cari iubet, erg9htercticut, fjui dUqud de Deo docet, ^Uie doeendd non funt,occidi debet, nünimè reüd e^ confecutioi uerbdenim quibus in legeipfe utitur ïo-Ud,difertè nobis indicdnt,cjuid fit ddperegr'muni De-«m colendum dlios folicitdre. A it enim : Ad cultum deorum dlienorum, tibitj; tuis ntdioribut ignoto~ rum,crc.EÜneDeuspdterdonüni noftrilefu Chri-fii quein ddordnt hjeretici,nobis dlienus,no propriut noftrisq^ ntdioribus ignotus ? Sed ut cldrius in hoe mentem fudmpdtefrceret loud,fubdit inlegeipfd. Cu iufmodt funt dij ndtionum,lt;]ud: undiq; circuuos funt: idold feiltet mdnu fàâd fimuldcrd: quie igitur hi^ e/l ingenij peruerfd drgutid, ut h^ere'ticu db leterni Dfi lt;lt;dorrf«o»e«o»rfccdf»(fm,er fimuldcrfirunt cultu prorfus dbhorrentem er detefläntem, eo ejuod fcri-pturdni perperdin mterpretetur,d louiS cultu ddpere gr'mumDeum colendum cateros dbducercoflendc' reuelimus,er idcirco fupplicio 4 legeflitutopuniri debere contcnddntusi lAiror htec dicentes rubore no fuffundi.

Qy/d dute m quod ijfdem rdtionibus, fed dUo modo explicdtis, hitreticu legi in idololdtrds IdU fubieäH e/fe fiatuunliAiunt enim duplicem effeidololdtridm, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;updm

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uttam internam,alteram externam,externam iltam ef

fe dicunt,(iiia jhtua^,\cona, pida/:'imagines,ac prntt' lacra hotninum manibiis jàbrejàda ^iUi impiè co' lunt,Qr adorant, internam autem, cjuamlibetfrlfant opintonem,qUie de Deo,eiufc[; colendiratione,uera:^ qtte fidei,purlt;eéj^ dodrinæ dogmatibns hominu men^' tibuf eoncipiatur.Ciuapropter conjbinter ajjeuerat, ciin£ios'Deum,cr (idem eiits extrauerbi fuiprafcri' ptum contemplantes, ac definientes, idolum omnino mente conciperecr cffingere,cjuilt;ji in Dei cultutn noua dogmata inducit fandtefcripturie oraculis non cohierentia, eum uere idololatram cffc,omnesqi de^ nwm, qui diuinum peruertentes ordinem ucrbo Dfi fe fuiijeererenuunt, fed potius, ut hiereticorum mos

• ed,inquiunt,Dei uerbum ftbi ipfsàudiàoqi fuo fub' ijcere contendunt, uere idololatrite crmints reos ef Exod.io.zx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colligunt, quum idololatra legeflA'

tuente capitali fupplicio puniatur, htereticum quoi^, uerum idololatram con/tmili mulda pledendum ef • fe.Perpulchrum profido,^^ argutite,falisq; plenum inuentHin, rhetoricis aptum ornamctis ac probatio' nibus. Atenim ubi de articulis agitur Chrißiana relt gionis priccipuis, prlt;efertim uero hominis uitam tan gentibusÇut iam diximus) analogica huiufmodi argu menta, coadasq^ confecutionesmiffas ßcere opor^ tet,cr exDei uerbo, non ambiguo quidem,fed cer^ tißmo,folisq; luce clariore décerner e. Sedcnim,quii Paulusdixerit, auaritiamidolorum feruitutem ejje, idololatrite dißindionem tn carnalem, cr ffirilualé.

' SECTIO TERTIA. 17; feu ntäuis, ueräm, çx metuphoricam non negdtnuf, Và'ùntjUt inter peccdtu dißinguitur, fie quoq^ inter pcendf diftingutbporlere affirmdmuf.lnter qttds qui' dem dJandii fcripturii dißingui munißfie uidemta: quum exterior idololatria Uioldica. lege cdmuli gid-dio uindicdri, interior em uérà Cbrißi lege ßiritudli tTuiléldri cerndmus.Sedneq;dbreeri[hoc locodni' mdduertere, hos noftros, ubi dd fud probdndd dndlo' gicds,Cr dUegorieM interpretdtiones, er figurdt fr' cere inteUigut,eM pdßimufurpdre ; ubiuero fibi dd-uerfdntur,?:^ eorum drgumentd infringunt, iüdx im' probdre,utq; indnes,^^ ineptds explodere.Qudpro' pter,quum Auguß. pulcrdm profrdö, er necejfrriS iÜdm dißindionem induett inter uifibilem gld^um^ er inuifibilem, nihili edm pendunt, dcpene ipfriUu-dunt-.dicentes illum in diuinis düegoridi feéidndo, lt;c-tdtii fräC eonfueludini nimis indulfiffe; non reputdU' tes nece/ßtridnt iUdm dißindionem er fdcrdrum literdrum frntibus hdußum eße ; in quibus, tum glddij cdrndlii,tum etidmffgt;iritudli5,quo Antichrißus cou' ficiendas efi. dpertèßt mentio. inßdnter dutem dßir' mdnt,hoc dÜegoridrum inuentuin indne eße,dtq; in' utile: er Origencm,eundemq; Augußinum,recctio' rumq; dliquos eos ßquutos delpiciunt,er obiurgdnt, quum ueteris pdginx edrndlibus dflis ßgt;iritudles ßn-fusdUegoricè interpretdntesdccommoddnt: Ml Bre» tius,qui externdi, er corpordles hoßiuc£des,figndf er ßgurds effedßerit reîlæ uirtutis in Chrißidnifmo mdnßflund^.Bt BdrthiVeßm: perpulcrè quidem dl-legorice

legoricè interpretäns,bcüa~qu£ cArrtdlibm drmU ip raeUt£ contra Amorraos, Chananicos, er Icbupcos gcf]'êre,pro bellii jj:iritualibui, que^hrt/bani homi nes cum Satana, eiuiq^ angclis continentcr gcrunt. V/q^ tandem And. Althm-zy Acont.quiquidem codé fjgt;eâant,utinfiriuiuidebmui. Atcnim nónnePaU' lui quoq- [anäam fcrifgt;turamaUegorùè, er figura' i,Cor.io.f. tèinterdumintcrpretatur^ üamadCorint jcribens, quumuerbaficilJctdenube, deq; Hebrtcoru perru' brum mare tranfitu. affierens, omnes in Mo fin bapti zatos efifinube mariq;,omnesq; jfiirituali cibo ac po tu ufisfiijfieAandcm perorans, ait, omnia illis figura contigijje, firipta autemjùtffe ad noftri admonitio' nem^Siergo Auguflinum,Origenein,eosq; fiquutos neotcricos argucre uolunt,qucgt;d allcgoricc,er per fi gurat facras firipturas aliquibus in locis interpretati fieerint, Paulum quoq; arguantneceffeefi. C^uôdfi Paulo,er pàtribui authoribui interdum nosquoq; al legorijs utimur,modà Dcj uerbo uim nonaffvramus, • eiusq; ueritati,ac præceptis derogemus non eR cur nos reprehendant. At cur nos increpas,inquiét,idem fàcientesi Equidem nunquam iîlis negabo,quod mihi ipfi concefferim-,mcdè aüegoricte,figurat£,aut and' logiceeeorum interpretationes,certifiimisuerbi Dei oraculis non aduerfientur, Vt iîlud ell, quod leges ib las in blajfihemum er pfiudoprophetam latas per fi' tnilitudinem inhtereticum pertrahereuelint, aliam^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de qua nunc agimus in idololatram conditam confi'

ftcrd uerbd dUegoricè 'mterpreturi non decelifed cd-fiè, purè,dc promè,ut [ondnl,mteüigi debent. Ndnt, «I corum t]uidM contrd noflr£ pdrtK dliquem di' xit, conieélurælocM non reltnqiiitur,ubi legem hd' bemm expreßc loqnentem. Atlex difertèloqtiitur,ln eosq; muehitur, qui Pdgdnorum fidosDeos colunt, eorumq; fimuldchrd impiè ddordnt.Qudmobrem Ic' Extélïoleg gis cxtenßone uti,ey per allegoridm,autconuenten' tidni hitreticum idoioldtrdm jhtuere, câ legi uim af-frre-,edmqi comvmpere, non interpretdri. Alioqui hiiiclegi obnoxiM effet pdteri[le,qui flium plus» quam Dewm dmdns,idolum ßbi effingittquin zr md-ritus ille,qui uxorein, dindtor qui dmdßdm : quilibet demum,qui quamuis rem credtücredtoriDeo prtfi' rdt, ey quaf idolum coldt,cy' ddoret: priefertim ue-ri dudrus, qui expreße d PduloidololdtrddppeUd-iur.ldquod eiusuerbispriecldrè perdpimus, quibus dudritiam idolorum feruitutem effe djfcucrdti fed per fmilitudtnent-.neq; tdmen db Apofklo-.dut dliqud Eu-dngelicd lege, dut ciuili conflitutione ex Nioßs lege defumptd,capitdli pleditur fupplicio. t^dm tdmetß db Apoflolo turpis idololdtriie nominis rnßmuldtur (ipfe cnim cum honünibus dgens hwmano utitur dr-

1 gumento, rhetorieo more rem exdggerdns, cr dm-t plificdns,ut cr(minis turpitudinem ofknddOdttdmen, I quum dd legis prlt;efcriptum dc deßnitione uerus ido' I loldtrddici non poßit, ex lege ipfdpuniri non debet. I idem Apojklusdliqudndo muehitur in quofdd,quo-1 rum Deunt uentrem effe dffirmdt. C^udreß dduerfd'

riorum Matogium fecjui uelimui,gulof! ijttolt;}ue ini' ncs,omncs^i umolettti occidendiuidmntur.

Verum,ut iam didum e^,de uc^dc proprio ido-' Jolatrd, quein externum idololdtram uoeantaduerfd rijylex Mo [died loe^uitur, id eH de eo, gui externii d' âibufdlium Deuw colit, ZT ddordt, qudnt cfuicoelu, terrdmj; condidit,cjuipopulumfttum ex Aegypto e* duxit,qui tdndem Domim noßrile[uChriflipdter efi: nondutem de inter no, ZT metdphorico idoloUtrd, quicf; improprièifto nominedppcBdtur. ïdqttodno' Aug.deTrini, uidetur Augußtquumdixit,idololdtr£dicutur, .j.cap.g. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jeruitutem exhibent,qn£ Dfo

” debetur. Neq; unqudm hareltcM ddeo peruerfm eX' tit^quidlium Dcum,qudm quern [uprd defcripßmuf ddordrit, etfi in Cbriflidnæ fidei drticulis udrij ab Or thodoxd ßde diff'entientes,Udrid [cn[ere. C^uicunq; i' gitur db hdc ßde deficicns,qucm diximus uerum Dett negdrit,zr frl[os dcos, acßmuldchrd coluerit, ii de' mum ucrui idololdtrd hdbebitur. Si qutcuii opinio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab Orthodoxd fide dbhorrens, zy Ù communi Ecclc',

fi£ do{lri/nddifjentiens,uerd appellari po[[etidolo' ldtrid,qud rdtione Uebr^orumfyndgogd Sadducatoi, cdmis refiirrcélionem aperte neganlcs toleraßet ? Hærelici erat Sadductei,fi modo uerum oJ ; feripturii nixos iCternam [e uitam conßecuiuros, dC promderefurredionem fitturdm fiyeraffie.Oodifiimi dutem corum Kabiiü hdud profißo ignorabdnt qudit • to in odio dpud Dcum eßet idololdtri£ crimen, utqf i iAofis lege Icuerißime uindicdrctur, Qudpropteit^j

Hftrforuw principes facerdotes^ac Phdrifiti diuer-fum fcntienfes^nri de legitimi euhas jhdio(t,fiinj:c^i doéirin^ dccrrmt uindices,fcâam hanc exlinguere, eiusq; feéidtorcs Mtiqud lege tn idololatrM [dta,coèr cerc,lt;ic pumre curajj'ent. Verùin opiimè confcij,h£^ reßm idololdtriam non c^fe, conniuentes pr^teriêre, can/feq; cognitioncm fwmmo Deo integram relique re. Qjtod fl quis excipidt,Sadduc^orum feddm tune temporis ddeo ßrtdßis poUttiffèi ut ci repßi non pof-fet,idcoc^Uebr£orum Kemp, in eos dnimdduertere nequiuifp,quôd pne indgn£pernicici pcriculo corri

I ginonpolp:t:reßyondco,inippstnitifs,ndfccntein.dC pubepentein hdirepm, nec dunt udltdds uires ndâdnt

folueret m mundum uenerdt^/ed ut implrret itep per' . pceref,^' mortuorunt refurreéiionem fjepißime in^ tS culcdbdt-.nunquam fui temporis Hebroos docuit,Sdlt;i ? duc£os edin negdtes(quibns etidm hoc nomine igno' )$ rdntidm in feripturis interprctdndis exprobrdt ) ut C uerè h£reticos,cr proptered idololdtrds,Mofaie£ le If gi obnoxios effe. Nec eü curnobisiterum obiieidnt I» pij üÂdgiflrdtus tune temporis cdritdtem: ndm p Ro' 'ÿ mdnos Mdgißrdtus lud^i contrd hiereticos SdddH' •ï c£os implord/fent, tx lege fud ut idololdtrds j^or

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tè muléidndos eße dixißent,uerifimile eR,M((gißrd'

tus ipfos fdin legem ilUm executuro^ilJe,iludm ijp dem pclentibus Chrifliim ipfum crua dffixêre.Quôd ß minui fuceeßiffet, Chrißiis tarnen Ittdieos monedo, officio fuoffinihcsffiiffie uideretur,oflendens itlK,mU' nerii [ui effie, er legeteneri eiu[modi hiereticos, tan' quam idololatras accuÇare, er Magißratibm ad nc' cem trddere,ut uerbi mimßrorum munut effie conteit dunt dduerfdrij.Si quis igitur qu£ de haretieüer ido loldtrædijffirentidddhucdiffiutduimitsreilèperpen' derit,M.o[dicd lege hcereticum non comprehendi cm ni procul dubio intelliget.

Non me tdmen IdietrcffionfuroSyDeum lt;equèodi[ ff,®“ dbomindri culttvm iüum, qui d. purd eiuf doilri nd dbhorret,dtqi idolorum cultum. Sed,utipfi$ hoc detur ( quod tdmen frlfwtn effie conuincitur, idolold' trd enim,de quo lex intelligityprudens,hiereticui int' prudens peccdt,ille 4 Df o deßcif.hic Deum fibi prtC' cipuinn [copum propomt ) non tarnen ex hoc conß' • quitur eandem legem, qua 'm idololatras, er à uero rtco déficientes animaduertitur,ad hterelicorum ani' maduerfionemiurepertrahipoffie. is enim nuüoIc' gis iüius uerbo eins [anóliom [ubijeitur. Pro'mde fi AconJib-j. dd cum traherelegem uelis (,utAcon:uerbisutanutr)

gt;» id ftet non quidem expropria uerborum uiffied(ut M Extenlio legis reconfulti loquuntur ) per extenfionem, latamq; in'

• terpretdtionem. Atquicognoßendumpriusffierat, ”omnis'nelexeitifinodiadmittcret extenfiones: exß ” non omniSiqu^ ndmadmilterentterqnamobrem: et

Kfrum htifla en meßent, propter ^utc ßeienddeßet « extenßo. Certè Mod uerba non exprimunt,ad idfi le gem dccommod^, id fit tantiim conieäurd quaint legiilitoris mentis. At de c^uo legisUtore hlcdgitur? De co nempe, cuius mentem diuinure turn fit diffici^ le,qudm quod dijficiUimum'.ut conieduru omnis eiuf modi carere mugno dubio non pofiit. At uerà,quunt generalis extet lex,qu£ uetet occidere, non dubiie le gw autboritate fed maxime cert£ ad fundendumfau' gumem ueniendum efjeuidetur. Et quum de apofiata ageret,de quo nos fupra egimus.G^ ab h£retico mul turn diffirredixbnus, quo tarnen nomine idololatra etiam,qui ex populo Dei fiicrat, de quo præcipuè lex ilia loquitur,meritô appellari poteü, fiütim fubdif-Quamquidetndifficultatem reshaberet omnem,e' tiamfi inter apofiat£ caufiam cr h£retici nihil nos uideremus di(ßrenti£. Sufiiicari enim merito pofie-mus, etiamfi nos non uideremus,multum tarnen forte intereffemeq; adficiendam legis extenfionem in cu-iufquam uitam pwipites rueremus. Sed quidfi non defint nünime etiam leues,quas cernamus dijfvrenti£. Ndtn apofiata no tantum à uero Dei cultu deficit, fed etiam uerboDei fidem omnem abrogat : apudbærc' ticum eius falua adhuc efl autboritasmt quibus armis conficias h£reticum, eiq; re/iflus præter lapides, aut firrum habeas; Deiuidelicetuerbum:quibusapoflA' tam conficias non habeas. Qjiaproptcr uoluil figt;rte Deus hotninem à cogitatione defcrendi omninofui “ cultus, fideiq^omnisuerbo fuoabrogand£grauißi-

»gt; mdtcn(htutapocndabflcrrerc:ncqi tarnen Uoluit cîdê n panæ fubidcerehsereticum. AccediKquod ab apcjln

lis mhil rcdcät ad EcclcfiamfruätK;w hctrcticis ue-tö multtimtfed cx eo prieciptiè,quod ab ijs cxcrcitcn ■ tur pij ad feripturas multi jhidioßus, diligenliusq}

•gt; pcrfcrutaiidasialioqiiideßdttedaturifcfe,atqiigno-i) rantiamrerum omnium paulatim mcur[uri. Uitcil' '

Ic Cuius qtiidem ßuilus uberrtmi prouentus4 Luthe ■ ri pi£memorial temporibus ußji ad hanc alatem uiß j ßicrc.Tum ßilicct,qiium mundo per Fapifltirum O' ' cium ac deßdiam ignoranti£ tenebris obuoluto, iüif ’ i« piosatrocitc'r f^uientibus, noßrorum ßudium ac jolertiain ßcris euoluendis uolumtnibus, Euangeli' ' can^critatem è tenebris eruit, extinélumq; uera rC' ligionis lumenaccendit. Sedmaxime etumiüudin' Id.ibid. ifff^^code Aeont. authore, quid uideri Kagißrattd ” 4 rebgione prorfus deßcere, aut ad deßdionem alios ” ßobcitdre,qui id nonßciat,non poteütaRnit ei uided' tur in do{lrind errare, qui non erret, aut grauißime errare-qui non erret adeo grauiter,ßcilecontingerc , poßeitot eontrouerß£,etiam inter uiros doilißmos, : q abus ntinquam non exercetiir Eceleßa, certißimo funt argumento. Dico autemßc errare poßßc Magi' ßratum, non proptcrcd quid uerbum Dei nonßto' pertum.ac certum,fed fud culpa: quiaad iudicandiM neep cam eruditioncmmeq^ cumßiritum aßirat, qui eß opus,ut non ldßdiim ad uerbi Dei pcrtincre uidc'

at ridebeatignominidin. Quotußqui[q; enim corum, n quimagißrdtumgcrunt,eiiamßEuangcliodcditnO',

SECTIO TERTIA. 1Ä9 weft, fd/w multdm i« diiitnarum liter arum leiiione a pontt operdin. C^otufcjuifq; finguUri uUd cH pietate ec prudcnliaci;, ut B eo uel mitjuumfUelprteceps timen ct d'Mn hoc tn generenonfitMdiciitm?liiélen:uA.cont. « amp;nbsp;proßäo ut plurimu Reges zr principes Regnis dc ditiontb'M fuis conferiundis, alienisue, ft poßmt, occupdndis ; prætcred thefturis compdrandis, equii dlendis,ucnitionibiK,ciucupijs, dtnoribits, cæterisq; cupiditdtumlenoctnijs,dnimq;illecebris,gcnio tn^ dulgcntes,potißm!imudcdnt. Proinde qu^uiscurd. eorum dnimos mdgis tdngit,quAm Gci culttis, dc reli gio. Ciuodfiquis hodiedlicubi rcgndt,qui pietdte,ct dodrmd itd prxjkt, ut uocdtione fud dignusuidcdtnr (,non enim talcs défunt, ccrtó fcio) euentu fiicil^d, crds illidliquem fucce/furum çitd enim in hoc rerum genere compdrdtum ehyUt omnid indeterius IdbdU' tur^db eo prorfus diuerfum,dc crudeliter impieq^ rc^ gndntcin.Con/tmili rdtioncin liberd Rcp.quotu/quif que ed, qui potius mercdturd;,dgricultur£, mechdni-CKdrtibus,munddnis fcientijs, jenfusq; uoluptdtibus fefe non deddt,qudm dd fdcrdrum litcrdrum Chrifhd' nxqs dodrinx fhtdid dnimum appellat f Cuius quide pleriq; nedumfbidio dliquo non tenentur,fcd cdm pc nitusignorant, nißquatenus d Conciondtoribus dli-quid docentur. Quam rdro igitur in libero populo ci uespublicicfùndiom prlt;efici poterunt, qui cum pu-rd mente, Chrißidnoq; fpiritu, earn diuin£ uoluntatis peruerbi Dei fludium notitidm coniunddmhabcdt,

gnofcere, ucrcq^ h£retico5 digno fupplicio dfficere ualeantf Nam quij'ui iuris funtpoptili,Magißratus juos per temporis interuaüa uictßii9creant;ita entm expetit m libéra Rep politica tequitas,uf cunili eines publicaonera jubeant, comtnunibu^q- honoribus di^ flributèßtngantur duofit,utfihodiepublicamrent gubernat plus, probus, a:quèac doilus Magißratus, eras fini- eidem procurationi dlius prttficiatur rerü ommimi,Theologia: pratjertim ignarus,miquus,im' plus, improbus: perendie etiam pefiimus : aliquis dC' mum,qM,tametfi per malitiam non peccet, per diui^ narum tarnen legum infeitiam, de do firma ludiciunt daturus,i»nocentcm pro fonte capitali'affieiat fuppli Acon.ibiJ. çi0 Qffif (eodemAcon. afferente') non,quuM ” glafiwmge)'lat,piushaberiiielit,fitq; pro hjeretico ” habiturus,quifquisfibi inreligionisdoflrmaaduer' ” fetur^itaqi lüud omninofequatur, ut quod ius pio JAd j ” gißratui MI «croJ hxrelicos permiffum fiierit, id qui' ” libet 'm eos, qui ab fedifj'enfermt i quiequid tandem ;

Hic «fj Ó ßriaßis 'mfurgent,ac dicent,ciuiles Md ■ gißraius tnreiiè ßrmatis Ecclefiis proprioiudicio ' b ' reticos non rondemnare : fed doflos,piosq; uerbi tn ,ros confulerc,ex eorumq; fentetia indicia pro-ßm. Verùm,utmam,iterum atq; utmam,quod lt;i twi libus quot;nbsp;agißraiihus pertimefeendum 'mdicauimus, 4 doftrmæ profifforibus non effet quoOimetuendum, , • ne,quum Magijiraltii occafio jefe ofivrat TheologU I confiilcndi (probts ac doétif maneat débita reuereU' tid)

SECTIO TERTIA. tSo tid)dccidat, ut c^co c£cum ducente dmbo m2 ßucAtn communi impulfi imperitia, /lue niilitia, priecipites liibdntur. Prate^M (juöd.quid mfulßui, quid ab-furdius,quid tandem periculo/iui,/iedum audiri ,fed cogitari poteR -, quam cum ,qMdc hominis uita, pro quo mortem Chrij]usoppeti/t,tudicium ßt daturus, cxaliéna fententia, non ex propri£ confcientia; cer^ titudme penderc^ Ego uerö,ß me magi/iratum geren te de hominis uita/htuendum eßet, omnesq^ uniuer-’ fe Chriflianitatis Theologt in eo conuemrcnt, ut ho' minem mortis reum eße dicerent, confcientia autem mea mihidiuerjumfuaderet,neq; td nuhi exuerbo Dei compertum eßet,^^ propria ßientia liquida cO' flaret;alien£fententi£nunquamfubferiberem. Sie' nim,etiam in minimis,quod non eH exßde peccftuin e^,quid erit de hominis uita iudicandaf

Adde quod in peccatis, quat à deprauata uolunta-te proueniunt, Magiflratus per ignoranttam errare nonpote^degem enim habet,ex qua eum latere non poteR,homicidam,latronem,adulterum,diuinahuma naq- lege ßntuente mori debere ; fontisq; oris conßf' fionedeadmißo/icinorecertior ßäus ,eodemq; fe deliquiße,poena;q; àlegefttdutæ obnoxium eße non negante-, tuiôineumiuflumdatiudicium. Atcontrà in religionis négocia, neq; certain hærctici punie ndi legem habet Mdgißratus,neq;,ha:retico exifimante, confltinterq; aßirmante fe de religione reäcfcntire, fua dogmata Orthodoxa eße,feq; in dotdrina fua do' cenda, librisq; deeaedendisnünimeerraßcaßeue'

rattle,otnniaq; jAttguinit fui effufione mira con/hn' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia tcftAnte,ratAqi ßciente : certuifieri pote^ eutn o.'

licuitis criminis fibi confcium ejfie :^è potiuf eiujdc 'm morte obeundA conftuntiAçidquod aUÂs Abundè ft' fis dijj'eruimuf') ipfiui ignorationem mAtiiftfiè coni' mendAt, Tutiui ergo eSl tneiufinodi dubijs, tam gr O' uibiKq- cAufis,reum Abfoluere,quÀm innocentii cott demnandipericulam jubire.feu fiillem eius,quem (ut iamfitin eoculpA) mAlitiApeccArenullArAtioneAfie Luth.defubl. quipojJumtu.Quodpulchrèreâeq; Luth.quoq; ex-Mund.pot, plicuil, quum dixit,tolerAbiliiis effe primo modo er^ rare nbsp;nbsp;mintK punire ( duos enim errÄdt modos pro'

pofucrAt')quÀmfecundo,z?' grauius mulilAre: quAii' doq^idem femperpr^e/ktnebulonem, ey improbu/nt tiiuere permittere, quÀm probum interficere. Qjtod fi tAmen EcclefiiAm Ab hxrcticorum 'mfidijs tutAmfer UAre,zy ab eorum pefte purgAtAm reddere uelmt, O' Ha non défunt citra mortem remédia, omni periculo uacua,qu£ huicmorbo medendoadhiberi poffunt.

• Nrfin CT aduerfarij ipfi iüuftris cuiufdam Theologi fententiam fecutiuarias h^erefum jjgt;ecies enumeran' tcs,mterq; grAuiores,e:y‘leuioresdiflinguentes, codé duthoreaffirmdreuidentur, leuius, dutgrauiut,qua' litAtis ear um hAbitaratione,uMicandAs ejfe. Neque uerà ego htcdiutius immorabor 'm eis urgendis, ut Hane errorum,Ac paenarum difiinilionem m hoc de-Itilorum genereab ipfis con/btutam, exueteris, aut , ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiouif oederisdidis mihi probentiparum enim ad in' i

SECTIO TERTIA. tSi tcr.t3.dißinäionemhMcnonhabcnt. Ve}-ünt,utßi- . fiui dlitjuanlo hätte illorK»« ratiocinändi ßrmä per' fe(]näi7uir,ls,inqltiut,(fui noui ßlfi dogmätis author, äutueteris innouätor fucrit,gräuiM pcccat, quam is, qui aliéna fraude deceptus tlludamplcéîitur. Multi grauiiK, qui frlfam doürmam cditis libris, dut habi' tis conciombus,publicisue dtfrutatiombus, cam per^ uulgat, populoq;fuadet. Quantoq;longior,dcdll' rior frerit errantiumpcruicax obflinaiio, cograuius peccatum frrc,dc protnde grauiori dignum an'tmad' uerfione : cuius demum criminis grauitatem, drticugt;-loritMi qualitatibus metiuntur, i« oTct hatrc' ticus : t(wn cliam euentibus maioris, minorisûe mo' inenti,qui ex ab eis jata harefi confequaniur. C^ud' ruwt rerttwj cogmd'oncm Magißrdtits prudenti^A-e-lmquunt;affcrentes, utuarij junt h^refis gradus, ita Udriasquoq; muliilas,fuppliciaqiej]cdebcre. Erro-rcm prdfrdüèjdc pertmaciicrretinentes, alioru cor ruptores,Ecclefrdrum turtdforcsjwô ucrius euerfo' res,iure mérita capitis fuppliciumfubirc: Icuiora au iem deliiild,qult;£ moncdo,obiurgando, mirutado coèr ceri poffrnt, acrioribus pœnis caßigari non debere^ Efl entî» (inquiuno inodiw in rebi«, crc. funt pccu-iùdri£ iniiléilt;£ ; non défunt cdrcercs,Qr utncula, in quic conijciac detineri pojfunt,nedlios mficiattpra:' fto funt exilid,corporis crucidtiw, mutildtiones nifin broruw, quibns fontes pumri, cr ne dlios inficiant ( coèrceri poßinttut interim ipßferuentur, nrqj om^ ' tnno perdantur.Ac de^in conclMduntjudjciî ^qui^ tatrn^

SECTIO TERTIA. ttttem,prudcntiam,e ruditionem, rerum gerenddrum ufum,potißimüm ucro D« timorc}n,eaßrc,qu£ cir cunjhntijs çut uocdnt ) perpenits nbsp;nbsp;nbsp;rcéiè cognitii,

eum doccbunt qud rdtione in fcdiiilores uindicdndu ßt,cr in ßduäUßljd dogmdtd corrigi cxtirpdriq; dcbcdnt ; turn qud etidm ßmplici mdulitdte contrd-Ho morbo ftt mcdendum. nic idniprimiim confide^ rdre decet dducr[drios,iurildiaione5 cofi(ndcre.Çijt£ enim dd Miniflros pertinent, MdgtftrdtibMcommeit ddnt.quosreligioniicdufßtm cognofeere, de hiereß iudiidre,riuigrdduidifeernere, qu£ quibta pcX' nii muléidtidd, qult;e uercitolerdndd decernere paffe canflituunt.Quod quidemqudtndecedt, quóueEccle ßjeemolumcntoßcripoßit, is relt;üè quidemcogno' fce^epotertt,quied qu£ deprincipum, M.dgtßrlt;i tiium moribns,z:r infitutis,deq; eorum in religionii rebus cruditione fuperius diximus, diligenter conß' derdbit. S ed utut dd eosffeilet eiufmodi cognitio, qudutum (o bone Deus') diutni timor is,qudntu £qui' tatis,zx prudenti£, qudntum huntdndrunt diu'mdru' que legum fcienti£,ciuilisdeleilus,Chriflidn£q; ebd' ritdtis optdndum eü in eo indice, qui tot diffèrentids, tot dißinäiones pernofcere,grduiord dc leuiord patt derdre,potisßt, ut proprid tefldnte confeientid iudi' dum proßrdt Dei uoluntdti confentdneum ,crlt;tni-m£ fu£ fdluti conducibile ? Id quod,ß qu£çutfuprd notduimus)in probis eligendis Nidgißrdtibus occur' ; runtdifficultdtes,iuß!ltrutmdexdinindbintus,rdroe' ; ; uenturum par eü exißimdre.

Sfd, «tddJfgw extcnfionem unde digreffuf fitt' rdm,reuertar, Acon. authore docuerim, ne tu guident exlen/toKm tutô fieri potuifie,fi mhil inters effe inter idololatrie, et h^retici cauffiam uideremusi quid fiat, quum tant multu mtercjjc appareat^ præ~ fcrtimquum, utfupradilt;aumfiiit,inpxnalibtisex lu reconfultorum mente extenfionem fiert non deceat, etiam,nt fitÜor,ut ipfi loquuntur, ex identitate ratio-nis. Qult;e autem de bac lege non extendenda diximuf, eademde[uperioribia illis aduerfus blafigt;hemos,fiib fosuatescrapo/htas latas dida e/Jè uolumtts, qu£ certè non nifi per extcnfionem, es“ latam quandâ W' terpretationem,utiamuifum C)l,hicrcticisaccotU' modaripojfient. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Maneantergomuigore fuoueteresiUte leges (fi modo adhuc uigent : de quo mox uidebimus ) contra bla/}gt;hemos,fitlfos uates,apofinias, er idololatras : at contra biereticos,ad quos non pertinetatimfuam non excrant. Nam eodem ad Gatliam de/olatam authore, quum Deus nec in ueteri neq; in notto fœdere bare-ticos occidi preeceperit, legi^ fitæ aliquid addi, aut ex ea minui non debeat : quumq; lt;equè animaduerfu-rus fit in eos,qui ea ftcer'mt, qute ipfe non prtecepe-rit,atqi in tUos, qui diâo eius audientes non fiierint, ab eorum nece omnino abfiinendum elJe cenjeo. Na quicquid mali abeafe abflinenti cotingat, iuflum fern perapudDeum babebitexculation€m,fi dicat,Mi Domine, hoc mihinonbnperajli. At contra,fieos » Dco non imperante occidat gt;nbsp;quicquid boni iUi eue- f

», »K'df./rmpfrâ Dfo iure merito obiurgari poter it, di' „ cokcjHoc ii tenufquamßeriiuß'eram. Ad fummairt-, Principcs/j /upcrent,quum ad b^cticos nccandos lt;lt;nbsp;Theologii folicitanturreß^onderent, cflendite nobü diumälegein, ex qua hoc fàcere exprejje iubeamur. Tune enm omnes Theologi obmutefeerent. Df»^, ^KUMi deRegK officio cumHebrxisagit, ita ßtur-Qjium accidcrit,eum in folio Regiu fui federe, harte ßbi lege àfacerdotibui et Leuitii m libro exferibito, camq^apudfehabeto ,Z!r legito per omttem uitam fuam,utdi/cat louam Dfum fuum tiereri : curetq;, ut ommbus huitM legis ucTbis,atq^; infiitutis pareat, nc' que de difciplma ad dexteram, aut ad (inißram defle' ^t.Qjeare euigilandum uobis efl,6 Principes,acre' élè cum uobis ipßs quid agatis reputandum; neq; dU' dortbusueßrisadeöfidendum, ut antequam gladio wartus admoueatis, exDei certißimo uerbo de eins voluntale uobis non conflet.Eo enim loco eßis conßi-tutiM exaälißimam mwteris ueßri reddituri ßtis rd' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionein.Neqi uero cü ut effugium cogitetis, dicentes,’

JJlofis tempore Deum de htercticis mhil pr^ecepiffef €0 quod ea tempefhte non effent hxrctici. Ndm fgo contra,Deum inquio ßturü optime nouiffe : acprrC' ceptadediffe, nonfolumprjefentia, (edßituraquoq; tempora /pcäaiia.lmo uero futura magis,quàm prit', fentia-.quum dixerit,tradere fe lUispriccepta tune de-' , nwm ab iUisferuanda, quum in protruffam terra im^ ” ff'^ßi effent. Mo fis atate I fraelitai Rrgcm non habe'. ** banf.uetuerat enimpopulo fuq Regem inter cos ittu

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perar(i

SECTIO TERTIA. i8f pcräre.Veruntamcn non ob id dcßitit,quin documen et tatrdderetfùturiiKegibuifcrudnda. Vdriguoq-rd- lt;lt;nbsp;tione leges fdncHft,quibui in SodomitM,eosq;,qui cm bcßijs rem hdbcrent,tum in hdriolos, de pfeudopro -phetdfdnimdduerfurielJenf.quippehommumgene-rd,qu£ omnino tune temporis in 1 jrdclitisnon repe^ riebdntur; neq^ propterea Deusd legibus in eiufmo-di fldgitiofos fdneiendis dbßmuit. Dcmî enim perß^ £lus€R,perß0}dsq; trdditleges-Qudpropter ijsdddi, cr ex eis detrdhi mterdixit. Qjiocircd,quicunqi dd' dere-,dutminueredudedt, dut ijsin rebus homintreli^ gionem o/ßrre,in quibus à Deo religio non inijci' tur,Deo mdiores,fuisqi in operibus,dcpraceptiste ßdiorcsfeeffeueüeolkndunt.

y^Tuerà,ut unico tdndem idu hoc Moßiedrum le-gumtclumdduerfdrijs èmdnibus excutidmus : ut tndximè (quoditerum negdmiis) iüis hiercticus corn' prehendcretunquum tdmen Chrißi legeoriente,tào fdic£ omnes leges occiderint : eintiqudtds, de penitus eum Cieteris dbrogdtd, eße,de proinde Uidgißrdtum, nuUo edrum, dut dlidrum obßrudnddrum nexu tene-ri eonflü-nter dffirmdmi-u.Hd^c dutem iierd efl,cr ed. tholicd fententid,dc orthodoxd doârind: in qud qub dem pij omnes,er eruditi doüores uno ore, de mente confentiunt. Prtccipuum dutem inter eos hdbemus yyoljfgdngum lAufculum.^dmfi quis librumfuunt

Mufc.Loc.cô- Loc, commlegdt,perß)icue intelliget,ç[uàin decëter, Ti'.u.ca.Deab- tcquè ac doâè,fiicrie fcripturiC argumentts mxus, lo' rogatione le- cum hune trdàektdndemq^ hdnc ué'itdtëdifertècont gis Mofaicæ. probet.Di/Jerens enim,ut lex tietm mdnddtd,promif pones,ez jigurdi continedl ; mdnddtd oinntd nt iudicidlid,dc Cieremonidlid diuiduntur : tdndem con' dudit ,ommdper Eudngeliedm legem eudnuijjc, db edq- prorfus dnti(]Udtd effe. ibiq- etidin tdeitiCrelj)on densobicâiomeorum,ciuihdc rdtione uigentedb' furdum confeqttuturum tnlèrrenhutpilicet Dccdlo' gietidm lexdboleretur; lAuÇculiKip(e tdlidobijeien' tes remiitit dd explicdtionem db fe editdm in qu^rtutn eiufdem Dccdlogipreceptum ; locum etidind/prens Pduli dd Rom. Qji,£ ommd breuitdti ßudens pretere eo2e(lorem dd Mufeuli feriptd reijcicns.

Atlodn. (juoqi Cdlu.legum drgumentum pertrd' ëldns, quum tudicidlis îAofdicte legisdbrogdtionent lo Calu.iiift oflendereuellet,h£c eBeffdtus, îidmquodidëldturi Jib.4.cap.io. ' q'dbulddm,pericontumelidmlegi DeiperMofenU tlt;c, quum dbrogdtd illd,nou£ dlie iîliprd:pruntur,utl ,, tußimum esl-t^eq^ enim dite illtpr£jiru«tur,dum tnd i, gisprobdntur, nonpmplicicolldtione,fedtemporu, loci,gentK conditione^dutiÜddbrogdtur, que nobis latd nunqudin fuit. Siqiiidem non edm Dominus per . mdnus ytopstrddidit, que ingéniés omnesprontub gdretur,e^''ubtq;uigeret; fed quum luddicdm gentë in pdem pdtroctmum.clicnteldm fudm fufcepij}et,il' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» li etidm peculidriler legislt;dtor efje uoluit.dcçquodp

Quid igitur aUnd bis uerbis /ibi uoluit Dodor iße, lt;JudmgrMißtni9n legum feueritdtem, ejudt Hcbræo populo per Mo fen dédit, illi reilè congruere, CT np^ pofitè conucnireiquippegentijdurie ceruicis,dd ido' lolcttriam pron£, ad defiäionem femper pdrahe ; çy tjuatn uerberibtis in ojßcio conitnere oporteret. At minimè uero populo Chriflidno Eudngelicdm legent adepto,nempe legem dmoris,non metui, /firitus, no cdrni5,cleinentid;,dulcißim£ci; ffei plenum: efuiqui' 'dem non pxn£ ßrmidtne, jed £term gdudif ffe coer^ ceri,cr in officio contmeri debet: quiq; ß deliqueritt mitioribus legibus corrigi debedt,qudm ludaicus po-pulus-

aR idem Caluintts pduîlo ante dixerubfunt enim, Ibid, feâ.14. qui reilè compoßtdm effie Remp.negent, qute negle- “ Îîis Mofepoliticis,comnMnibusgentium legibus re- tt gitur, Quie fententid,qudmpericulofdßt, nbsp;nbsp;turbu-

lentd,uiderintdlij:mihißlfdm effie deftolidâdemon- « ßrdffiefdtiserit. Etpdullà tnßrius,Quemddmodum Ibid.re£t.ifi trgOyjdlud, GT mcolwmipietdtedbrogdri potuerunt « c£remoni£, itd gt iudicidrijs bis conflitutiombus '*

, lodn.quoq; Brenlius huic fententUddfiipuldns, Brenc. inLuc. ' TiicdmiK,mquitiG^depolitidChriflidnorum,quibtts cap.ii.Hotn.

etß non ell oblrudendd lexMoßpoßdduentwm Cbri pofter.pan^g ' ßidbrogdtd, exigit tdmendb ipßs fides, er chdritds, «

• itfilt;et)tinifîcria,ç:rfuccurratino{gt;iiepâuperu'm,çrm lübid. Icrorum hoininutn. EtpduÜoi)ißriuf,confenf(runt

»gt; ca,)uhil ad Chriflianos quot;) aliogui ncceffe habcremui »gt; circumcidi,fabbatum obferuare, cr lt;lt;/ù Mofaica /O' cere.

Luiherui guoq; de bac materia libeUum fcripßt, in quo meo quidem ittdicio cxadè oflendit qua ratiO' ne legenduifît Mofes, crquatcnuifecxtendant ue' teriis feeder is pra^cepta ; e:^quomodo demum noua fuccedente uetus ceffauerit. Contra corum fcilicct fententiam,qui Mofen è tenebri5,umbris,figurisqi C' ruçj^e, cr Chrifli Ipco in ucritate coüocare jatagunt-id quod nil aliud cü çut quidam dixity quàm rctrocc' dercjprtepoflerè docere, Mo/en inantiquam cathe^ dram reftituerc,legibus abrogatis authoritatem nihi' lonùnus tribuere, cr 4 protmßionis terra in Babylo' tüam,in dejertum, in Aegyptum deniq; populum rc' • ducere, zy 4 Cbrifliana libertate fublatum, in ludai' ca feruitute reponere:oinniaq; ueterum Regum,quin çy prtuatorum hominum exempla ChriflianoruMi gifiratibus imitanda proponere.

Haud igitur ad nos attment Mofaica leges, mini' mcqinosobßringunf.idquod Lutherus in tradatu tuth.traft.de pradidodilucidè oflendit,quum dit,Lex Mofead 1«-legàn Poft. perfiiif f,Hoj amplius non obftringit:proptcrea 013^81. nbsp;nbsp;nbsp;quodlex folipopulo ifraeldata cd : cy ifracl in eant

SECTIO TERTIA. ‘ tSj fn»t. Ndm tdmetß gentes communes quafdam cmn 1« lt;« dicisieges hdbci^.ceufunt,Vnum Denw effe,nemini a iniuridm frcere^onßrdri, non dduUerdri, non occi dere,z^c. tdmen hecc fimilid non dc ccelo dudiegt; runtycfucrnddmodum ludæijcd ndturdin dnimis inß^ td,dc ucluti mfcriptd hdhent Pro'mde totus bic locus adgentesnon pertmet. Hoe dutem co dico, ut retun' ddnlur infdiu, nuper cxortiiUi •B!Vl^l’|Jl■c^^éKeyot^ I^dm pdßim idm cernimuf (]udm Icgdnl Mofen,lt;judit tumq; lilt tribudnt, dpßrdnt nobis ejuo pddo Mo-fespopulum ccrtis prd’ceptis moderdtus fùcrit: dtc^; mdgnopcrc fdpientes uidcrijCf ampliiis guiddam fd^ pere uolunt,^udm eptod Eudngelio continetur : dcß-dempdriti tcflimunt. Ciitcrum ipß nouum quidAttn irddunticr prictendunt ex Veteri Tcflamp;mentoßc diß ct,populiimq- dd literam Mofdicæ legis regi, cr gU' berndri debei-e contendunt : qudfi uero 4 neminrdn' ted uiß leéldq; fuerit. Atq; hoe ipß nolumus. Hdâc' ttus iÜe.Sedpriuß]Udm ultrd progredidinur ; (juoniu db dduerfdri/s excipipoßet,dbrogdtionem tdntûnt de lege cteremonidli mteUigi ejudm GT ipß dnticjud' tdm eße ßtenturdeäorcm momtum uolumus^eos gut legem Mofdtcdm prictendebdnt, dc proMe 4 Luther ro obiurgdbdntur,non de cæremonidli tdntum,gudnt ( nbsp;nbsp;guidem nemo eü in fdcris Uteris mediocriter uerfd^

ttK,guidntigudtdm eße ignoret ; ueriim de totd lege I nbsp;nbsp;gencrdliter inteUexijje : ut Doéloris eiufdem uerbd

n tui fùitduntaxat lHiUorum cr hifc^lcgcm tradidit, Atejue hoe fiaâo aduerfuni eundunnil ißtt ßiliofis ßgt;irittbutiC]ui dicuiit,Hoc Mojes ait. Nam ijs contrd rej^ondendum eil,Nihil ad nos Mofes perunet: alio^ ejM.fi unum ex mandai is ^\oßs ali^uod recepero- to.» tuf tam Mo/esrecipiendus erit tt exmdeßerct,ut,ß Mo'cndiâatorem rectrerem ctrcutr.cidindum cjuo' i]ue, cr iifjks IX iiid^oy urn more laiiandte, jinuli^; uju edrndwn'fbibt nduygt;:q;,çy id genus reliquie nugie oblcriiand.f nobis fèrent 1« ijucm medum nos MO' feu non admitteinus.,aHi objcruabimtu. tam enim mof tuus eit,eiti imperium tune fublatum eß,^uu Chri Pus»duerußet,neq; eius nuneamplius ufus ek Etin' frritis fubdit, Nam Mofen prodoâorehabebimus» prolegislaiorenonhabebimus, mß inhisquietum Nouo Tejhmento conuenttini, ZS' eum lege naiurlt;e. Promde faiis darum hoc eß. Mojen legislatorem eß fe non gentium,fed Utdieorum. EtpabOöpoü,fiquis

*“ fen recepero,tum eo redadus }um,ut umuerfam lege ici 1 ege re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oporteat.At ne apex quidem eß m Mo/e,

At enim inquient, ßigitur Mofaictt legespemtuf fiMnuerunt,nec amplius carum uUus ufuseü, mord'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lid

lid præcepta obferuare non tcncmur : ndttt td ^uoq; tn Moldicis leÿbm crnjentur. Ad hoc, prlt;eterqiiant qwd üAufculimoco fùprd titdto dijcrtè rcß'ondct, ip'eqnoq; Lu[h.occurritdicens,Ciuid igitur^Mofcs i* prdccpit HuuMi Dfuwt colendum,cr huicpdcre, lt;« credcreommd, non lurnrc prr illtut nonen, pa~ rentes honore profequiyiion occidere,non fitrari, no adnlierdri,non meniiri iejbmomum,non aiienaappe tere.Eiiam nunc ißanon juni ob^cr:gt;andd^ ibi iitcon trdrelponde,NtititrMi quoq; h.a Icgc' diólare, Nrf-twram ita animis ncftrn tn’erui/Je, ut De um crcdc^ rei,etm:c^tmplordres. idquoaez Gentium monU' mentit Midionl. Nclt;j; etiitn borum quifqudm ** «jiti-n neosfuosinuocarit : etidtnß lt;t reflo, z^^icro ** Df 0 dberrarunt.

H/cdutem Lutb.Pditlum dddHcit,dicentem, Quit Rom.i.i4-Centes quit legem traditam non hdbent,fcriptdm fjip “ bent in cordibiu futs : rfc tdndem itd concludit, Num “

^utequid DftM de caelo tradidit per [Jlofen, id etidin in cordibM omnium mortaliu mfcrip/rt.Ac itd quidé ohferuo edpr^ceptd- quæ tAofes tradidit, non quid Mofes ea prTccpit,fed quod 4 natura indita nuhi,cr initta {unt,ey Mofes cum natura idem fentit. Dentdc Notî,Quç«

omnia perßringens,tnqutt, ftc igitur qult;cc«wqj impe e«nque. rdU 4 Deo funt,quie nd leges attmét.ea Solos ludeos S“* pf tunt. Et contra quje m Euangelio eontiKentur, eu adumuerfum orbem/peâant, neq; aliquem

r ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Solo..^

Cotyj/JMU fortaßii argwmtnto agere inflituent de . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b t

lege îudicùli. lid enim coUigent,ß iudicidîis irrita fÀ' âd eSï, ergo ciuilis glddim è Ma^ratus mdiùbuf excuffus ; ut non iure poßü dt^iuf mßcinoro' fos hommes dninidduertere. Scd hoc nos cjuidcm nc' gdinusmeci'Lutherus infirt. Qumimô dffirntdmus, । qudnuis iudicidîis lex ijfdem rdtiombus rcjciffd, reß' xdqi eße dicdtur, hdud prop tered è Uldgißrdtus md' tubus ciuilem glddium m ßcinoroßs cxercendum ef fe reuullum- id quod duplici rdtione comprobatur-Primùm, quid glddij poteßds legis dbrogutionc noit obftdnte 4 Dco trdditd cr confirmdtd f: ut ChrißuS ipfe ore proprio in Puditgelio, tum pratercd Apofltf lorum cdlamis in eorum cpiflolis tejhitur. Deinde, qui^ Luth: rdtionemdmpleili decet, eddem quo^ iudicidlis lex non }mnus,qudm mordlis, inter ndturie leges cenfetur.tiuüd enim ndtio tarn bdrbdrd,rerum' que impcritd uiiqudm extitit d condito orbc, qu£ le' ges juds hominum fcelerd uindicdntes non hdbuerit: alioqui eorum regndjlire nequiuilßent. At itcru obij , cient, Si lex mordlis, ul ndlurte lex Luthero afferen' ; te,gcnerali dbrogdtione non obfl3nte,uim ßtdm reti' ‘ neLpdrirdtioneiudicidlisquoqifudmretinebit. Rf' lj)ondeo,iudicidlem Nloßs legem, ut ludjeis tdntu/M' modo trdditdm,und cum ceeteris dntiqudtdm ejfc,ne' que ei obferudndte Chriflidnos eße obnoxios. Al UC' ro, quum in hominum mentibus ndturdfit infitu,red' , dendum unicuiq; quod fuum eH, tum er fontes iufld i fwndpMwendoi, M.dgillrdtui,quemDeus(,utdixi' ' niii)hdc potejiAte,non folum fub lAofe infiruxil,felt;l

SECTIO TERTIA. tS^ fui Chri]k confirmauit ; ßcultds relinquitur leges fuas condendiadmalè/iéiauindicanda: qux tarnend Chrißintübeni^iutate nonabhorrednt,quie ^ofaicas rigore non lt;elt;juent, aut etiam ( utaffblet ) fuperenti quie tandem cos capitali fupplicio non affi^ ciant, Euangelica lege à ciuili gladio uindican^ tur. QuanquaQquodattinetadmorfalelegem)ecjui' dem non optnor ego præcipuam effe rationem cur ui geat œtcris abrogaté5,quôd{ut Luthero placet)nattt ra fit lexifèd tjuódChriflus legislator nojkr proprio orenonfolùm cam cöfirmauerit, fed cxailioré etiatn ac perfiéliorem nobis tradiderit.

H/c uerô acutum alic}uod,z^ per/fiicax ingcntunt infurgere uideo,ex nobis fcijcitans, quem igilurfiu' âum Chrißiani captant ex lege penitus refcifia,^ ir ritdfiiila,ex ipfo tdndem Mofc à nobis reieho-.ct cur Ecclefia in eo legenda temporis idélurdm ficianLAt idàbiJ. Lwlljcn« cdujfdm defindct dicens,Trid in Mofefunt, « qua IfeHari dcbcnt, cr ob ed Mofen retineo, ncque « abieé{um,dut contemptum uolo, Primum ddprace-ptddttinet, qua populo ifrdeli confiituta funt,cr C4 mil]dßcio,neqi nos ob fir ingunt,aut deuinciunt. Le^ ges antiqudtaßnt, ey mortua-, nifi quatenus eas ul' tro dccipimus.'Vt fi dicam,IAofes itd regnduit,zy nù' “ hi probdtur: itd in hoc,dut in Ulo imitdri eum placet. Hic uerô Luth.ualdefibi probari afjerit ,fi P.eges in ciuilibus inflitutis condendis Mofaicas conflitutiones imitdrenlur;utputa in decimis flituendis, çy bonorîi uenditionibus. Utbilai enitn tempore refcindcbatuv

omnis uenditio, er unujquijq; uenditorad bonorum fuorum po/Jeßionetn reßituebdtur. At dc criminali' biK(,ul uocanDltgibiK imitandii Lu^.ibi uerbti nul-luin affin.

t gt;nbsp;Sciüdo loco(,pergit itteyex Mofepctimia id quod »t à natura minime accepimui t hoc cü promißionei Dei de Chriflo: er' hoc potißimum omntumeil;quod no ànaturamentibufhominumin/criptumffiddeffi J per dc calo proßilum e^. Vbi Dcm pronußt filium i juum mortale corpus affimpturum ; e:3- Euangeliunt *gt;annunciatumiri:quæ,præecptanon funt; fedpotißi' ” mafuntqult;eexMo/eadnospertiuent.]biautê Luth.

aliquot locos ex [acra feriptura adducit,inquibuisi Dfo nobis eiuffiodipronußßaßila /uni.

ob exempla fideicharitatis,er crue is, qu£ pr^eclara nobisproponuntur in Patribus,Adamo, Abele,î^od, Abrahamo,ffiaco, iaeobo, cr Mofe, deinceps reli' quis omtubus. 'Vndedi/cimus Deo fidere, in eoq; /ße, cyr amorem poncre. Et contra exempla impiorum: ex qtiibus cernimus,quàmnon foleat Deus hnpijs tnt J pieutem fuam condonare, aut impunitam rclinquc' i re. y élut in Cain,}fmael, Efau,Qr in toto orbeundis ' ” obruto, ac perdito : item in Sodoma, cr Gomorrhd j »’ cernimus.Atque htcc cxcmpla ncccffdria nobis funt.

El paullo poü hoc modo tandem pérorât, dicens, ” Et propterea reâè, cj legitur, CT inteüigitur uetiu ” Teflimentum,ß indepr£claradiila Erophetarumde ” ChriffijC^ egregiauit£ exempla petamus.lp/am au

SECTIO TERTIA. 188 tem lfgcm,quatenutNllrc) cam accipimiu, er quottf. „ que uiftim fiicrit,fcqnanmr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

Sedenim ali^ alio modo iam argumentari fen-tio,diccntem, At fi in Mofaica lege iniitanda mco ar^ bitrio fum aduru^, equidem hlt;ereticum occiderc in rem Ecclcfu- efie iudico, pro iitMofi bonum cd fum contatiatorem)pleudcprophctam, apo/kttam tdololatram necare.fi igiiur in hoc cum imitabor,er-rare nonpotero. Arguiè/anè. veruntamenaduerte tnijraterierpr.epoßeram hanc efjc imitationë agno fce.liamfi ciuiln Magifiraita, ^\Ojen imitando cof-dem ficmorofos,quos illc morte pledcndos fiatutt C4 pitali fupplicio affvcerit,Mofcn redè imitabitur:at fi leges extcndens,z^ latè per analogiam intcrpretaits, adalioseos uiolcnter pcrtrahat,loto cœlo erAbiti

I callida enfm,cr calummofa erit iriterpretatio,et tmi tatio (ua. Prlt;etcrca,an ignoras Lutherum paullô ante dixi^e, Mofen in ijs tantum dodorem habendum, it qu£ cum nouo Tefhs.mento conueniunt, er cum lege tt natur£f Ath£rcticumoccidere,pra;terquam quôd Euangelio aduerfatur,cum naturte lege minime con^ gruit.Ea enim,tametfi nos docet,homicidas,latrones, fremorofosq; omnes mérita fupplicio afficiendos^ab tarnen inr eh gione, Dciq^ cultu filfa credentes, aefu dfm fMdiM mordicus retmentcs,publiceq; profitentes, trucidandos effenondocet. Adde,quàd ea imitatio, qu£ circa hominis uitam necemq; uerfatur, maxima poflttlat animaducrfioncm-.neqi temerè eiufmodi coit filia ineunda uidentur. Si fwiw Mafien imitando, cutt'

fit {fui tegibm fuis nccdnturflatim nobis necdndi ef- ' fent, lt;juampluritni,ut fupra d nobis demo/iratum eß, necdrentur,lt;]uorum fanguinipardifr. Dequopdul' lo poH iscrum uidcbimus.

Ad hxc non défunt qui dicdntdegeMofaicd qudnt I uis generdlitcr dbrogdtd,jfecidtim tâméflegem, qu£ ’ T)eut.ij.hdbeturinpfcudoproph.dpoftdtds,cy fedii' dores Idtd nthilominusfudm uim retmuiffe. Id cxrdtionecoüigunt,qult;einipfd legeexpreffduidc'

•’ f«r.Hoc ed,Vtomnis ifrdeldudies limedt-. nelt;j^ po^ ” hdcquicqudmddmittdteiufmodi. Qudmquidemrd' tionem perpetuo uigerc dicunt, ex quo legem quoq; uigere contcndunt. quot;Vt qudintiis lege refcifjd,tdmfit Ma^iftrdtui lus fimilem dlidm cendendi, qudm ei ius td tn homiciddsfidtrones, cicterosq^ftdgitiofos homi nes leges condere. Ad hoc plurifiridm rejfondetur. PrimiimenimChrifiiuerbis in zizdniorumfimilitU' dme,Gr Pdulipr£cepto,dch£retico Dfi iudicio fer' udndo(ut primd fedionedffdibn ofttndimus^dubiuin hoc fdtis fuperq; folutum cffe dppdret:nihil dutem efi quod in ueteri lege qu^erdinus cd dere,de qua per no-Udm decretum dtq; fbitutum uidemus. Atq^ hocdngC' nio,quod ueritdti indgis,qudm contention fiudcdtfid' iisfire cenfemus.lUud tdmen ddddm, quod fi dbfolutè uerum effet,ubi eddem uiget rdtio, edniem quoi^ le^ gem perpetuo uigere, fdbbdti diei obferudndo ddhuc obftrmgercmur. Viget enim ddhuc eddem rdtio, ob qudm Deus fdbbdti obferudtionem lud£is imperduit^ L4 cü,quia Dctis ed die Mundi credtioni finem impo

nfnj,4 cunólis fuii opcribuf quieuit. An puftif hutus rei nolle Deunt oerpcluamhaberi mcmortant f Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

^li£ quoq; legcl^o/Jènt aßrrri, quus breuitatis caup fu omiUimu's: quarum condendarunt adhuc utget nix' tiojZir ruhilonünus cxoleuit obferuatio. Prælereu Ic' gis condend£ ratio duiturlùiffc, ut oinnis ifrael aU' diatiCr timeat : at nos non fumus J/rdcf iHe, oui data e^llexilla. Audiant ergOtCr timeant iud£t,lfraelii populus. LfX eju»), Mufculo, Calumo, er Luthero teßibus,adnos non pertinet ; Chrifiiani enm fumus, non luduijà Gentibus,non ab iUis oriundi. Si ergo ea ratione lex uiget, quibus data eü uigeat. Kon igttur dicendum eü, legem cum c£tcris antiquaiam eara-tione uimfuam retinuijfe. At leges iüje, jymbol^ er figuræ jùêre rcrum, qua in nouo Chrißi Regno fte-

cefferunt, ümc Andr.Althm.eruditusacpiusDO' Andr.AIthm âor,(ut fiipra obiter attigmus ) o/kndit qucinadmo- loc-com.pjy. dum ludtcorum Regnum carneum regnum fut, car^ neus pûpulus,carnalia habens facrificia-.ommaqj tan dent corp orca, er externa: qult;£ tanquam umbra, ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

figura, bonorumq; /fiiritualium fimilitudtnesßjtri' tualisChrißianipopuli typum gererentQuupropicr rfmd quoq; carnalia habebat,quibus pfeudoprophc' tos corporca morte punire decuit. qua fidt aterm ani nta mteritus figura,er umbra, in hanc fententiam

Acont. quoquequorundam conieéîuram afirrt,nec Acon.lib.3. inepfdin iudicat putantium legem lüam M.ojaicam m “ nouo foedere locHm non habere,qua efl huiufnodi,if'‘ nbsp;nbsp;nbsp;®

» l)ereq;progt;nißionesrcrumfublcn[ucadentiu,(ju4' »t rMgt;i bdcin ititd effetufuiitdlid haberentfdcrißriaM-liitdeiuij; omnei ; ifujgt; tarnen-, resituijibilei ad lt;eter' namq^uiiampertinentesßgntßcarent. QuodcjituM ita fit, paenam itiain corporalem ^tern,e damna' tionistypum fiitjfe-,^ propterea legem lUamcunt »’ extern omnibus ad fiduram rerum fignificaiionent *’ latK,Dominiaduentuceffalfe.

* Sicutiigitur lexy/iojaiea umbris, er figttris (ut C^Linloan. Cyrtüus}obuoluta tenebatur,fic contraChrtfli ree I .i.cap.i. ^nu-m tjuibusc/^ regitur leges,c(ieleflt totum efi, ctffi rituale.Ciuamobrem /firitualia habet jacrificia,lßi' ritualia arma.Proinde fitiritualis gladius,non carnd' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;lis^d coèrc endos, ac pumendos huius regni hofits,

Chrtflianos hominesdecct. lfraelit£ contra Amore rhaos, Cananaos e:j lebußeos firreis telis decertoe runt, id eiitod {ut fup.ex Vefthmero ojkndmiis) belü typus fùit,c]iiod Chriflianicivm Satana, çy angelis ee ins contmenter gerunt. Satan fi^iritus e{i ; ßjirituales qtioq;uires,c^ calliditateseiiis. Quapropterfiiiri' tiis armisrem fecum peragi conuemt Si enim fmcis agas,magis eum irritable, cy nedum eum tiincas, ro'

Iefa.i* buflioremreddes In iejaialegtmus, Impiumçqui Ane tichrtftus eUfdiaholi præctpuum membrum ) ffirttu 1 Domtgt;u,non firreo gladio necatum tri. ld quod j afieuerat. Hiodo fi fummi Dei 'mftiMu 1 aruoluntas eü,tantum hcficm,maloriim omniit, qiue • abhincannos nulle Ecclefiam corruperunt certißi' mum,at^umcumJàbricatorem,Dei glorùe rapto' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rent,

SECTIO TERTIA. 190 r€nf,(juèd ciuf nice ft adorari uelit-, omnitnouit ido' lolatria mucnto^tn : cuiiM itißmiilcclcfia ab mu' flri^uodampo^^Ermrtvm/chold,ac hitre/cos. tent Frinc.Petr. plum ueraci oraculo nunciipatur,uerbifuiglddiona quot;nbsp;carnali,confici,dc necaridcbrre; ijuanio magtscode gladio, nonfirrco dduerjuf cos d'micdrt decet, (fui circaaltcjutin fideiariiculum lt;irefio dodri»£ trami' tc aberranteSynemimmam quidctn Icelerati Antichri ßi partem adjequdnt^

SedyUtadremreuertarynon ed cur dduerfarijan' tignataruM, lt;tc pcnitm refciffarum legimi authori' täte mortis fupplictum in hareticum décernât. QutC fiprie(ifè,cr exaâèobferuanda^ßrent, horribilene dum didu, fed cogitatu e^, guam ex earum obfemtO' tione miferabtles euentus feguuturi effent, id guod ß-eile percipiet guicungueuerba,guteexcap iOotj. Deut.itf.tf. JDeu.fupra dttultmus perlegere uelit,cre.Nam fi Mo piclt;f legi obferuandie obftrtngeremur, eag; h^ereti' cum comprehenderctfrdter h£reticum frdtr(m,Pd' ter ndtum,cr fiUctm hereticos,uir uxorcm,alter ami corum alterum mterficere tenereturtzyquot; guamprimu hterefi infèéii 4 nobis deprehenderentur, noftrte par-tes effent eosèdomo lapidibus ei/cere,populog; ad,

i miferam,dedecorisg;plenamnecemobiicere. Jtóe-«iw prtecifè fonant idcr£ legis uerbd.

eiufdem capitis cake defcripta [eguerêtur, fi ad earn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

feruandam obßringeremur. Ndm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibid.verfi*.

» JoUäDetM Ue/kr ad habitandum dederit, exiare ali' ïgt; lt;juos ex uobis perditos homines, iju^uos incitent ci-uesadcolendum'Dcosaliénas-. CT-^iKbisignotos, in' tiiiiritote,perlcrutainini,fcilcitaminidiligèter. Quod ft rem ucram.atq-, certam,ey fcelus apud uos commif fitm deprehendcritis lUtus oppidi habitatores firro trucidatotc-.çy oppidum, er oppidana omma, ipfa^; adeó pecora ferro corrumpitote ; omméj^ pr£da in medium cius forum congefh, oppidum unà cum uni' uerfa eius prteda loua: Deo urßro prorfum comburi' tote: nbsp;nbsp;fit tumulus fempiternus. I^ecjue guicquant

de ilia deuotione maiubus ueßris inhaireto : ut louii irte fu£ firuore cohibito mijericordiam uobis tri' bue^i er uos,quemadinodummaioribusueßrisiurd'

Conßdera qult;efo,pie Leilor, qua pro; fe fèrat hor ribilemfeuitiam lex iflu. Homines omnes trucidari, pecora cuda interfict,publica priuataq- adißciadc' molirifOmnia demumigmßrroqi corrumpi: exuni' uerfa pritda nihil quicquam potiri, nec poßiderefas efJe.AtÇquod etiam horribilius eH di{lu,omnemqi goris modum excedere uidetur ) non fontes tantum, fed infontesunà pari fupplicio ad unum extingui:in‘ genuos fenes,tenellasfoeminas, ßmplices pueros, tn' finies tandem uUinocere nefeios. Qu^quidemoin' J nia miferabili ßiedlaculo euenire oportet oppido iUi, ' in quo,non folum miUe,centum, aut decern idolold' J trie,ßue aduerfariorum interpretatione hæreticirC' ' periantur ; fed ubi etiam aliquos,quod de multo paU' ’

ehribm intelligi po/}ct ) rcperiri contingeret ; itä^ tmiltdinnocentium nüüid cu/mpaucis improbiiex' tinguerentur. SMfcßjenfurosputoJf legis partem, «en toläcxe^ui ueüe,^ P^lf^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eis (}U£^

ro,ciuis ea authoritate eos ornauit,eoq^ priuilegio,ac munere donauit,ut legem Dei fctndcre poßm t, eiuß (jue parte eimijjd, earn tantum feruare, (juie opmiotâ fuajuIjragari uidcaturiî^ônnehec efl,ut quidam di^ xit, cum diuina lege quaß pila ludere,ßue potius ei il luderet Nonne Deus difertè dixit uerbo fuo ruhilad' di,nthil fx co detrahi debere f Sed hoe Dei cdiólum, quad etiam [upraobiter attigimus, infèrius commo' diorem naéii occafionë, latißtme explicabimus.lnte-rimucrö aliud in Mofaicalege conßderandum currit,cx quo ad eam feruandam Magiflratum no te^ ttcri mamßjle pcrcipitur.id autem e^,quód 01 «ctere lege idololatra;, pfcudo prophet je, conuiciatores de^ niq; in fuis erroribus dcprehcnß,ac proptcrea mor^ tedamnati, tametß r eßpiß er ent, pcccatum fùtercn' tur,pcenitentiam o/knderent,fupplicium tarnen eud' derenonpoterant: fcddamnatospixnamfequiopor^ tebat,ulldpidibus necarentur.M uero non itade b«-rctieo fldtuunt eorum mterßdores : nam reßpifeen^ tiampoil fa-pius etiam repetitam admonitionem o-fiendcntcs,dut fimulantcs, errata confitentes, palino' diam canentes iudicio abfoluunt : eaq; ratione legem fcindentes, ad earn feruandam non teneri fe credet e tacitè ofkndunt. Hf c autem ea funt,ob quæ omnino tam fktuimitf Bucerum,df}erentm,ciuilcm poteflu-uw

Mojaùi tiagißratui olim animadacrtebanl,ciuü ßgt;e-, datim de criminibin ad rcli^ont^ljicdantibni ucf ba/ädt,capitis fupplicium idco reticiaße, ^uód crO' dcret antiquaf leges lUas^aulad hxreticum non perlt ncrc, aut non eodem animaduerßonis modo crimind omnia hodieuindicanda clJe,aiqs fnb lege oUm uindi cabantur. Uocautem er jitperius jecunda fediionedi ximusi er hocloconos lalita explicaturos recepi' muf.

Deut xi.ip, ttero (, ul ad legum abolitionem rcuertamuf) eiufdem libri cap.ii.habemus, filium contumacem dC rebellem,immorigcrtlt;in,er patris diilo nonaudieiu tcn^lupidibus nccandum. duodhodienonj~crnatur-Ibid.îi.14, Cap.zz. Sanatitme^,Puellam,cumquamarititf duäla congrcß'iis.uirginalia habere non inucncrit,ld pidibus indem obruendam. id quodpenitus exolcuit-Lcuit.io.i8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iwLftt/ü'fo legem kabemuSjEum qui jcientercunt

men fi fieret,maximum effetbarbara; crudclitatis ex» emplum. Hfc autem tria exempla tametfi juperidf obiter attigmuf , hoc tarnen loco repetenda uide» bantur.

Num.}5'.ip.amp; Prderea in 'blum. homicida, fanguinis uindiei dd ' necem Iraditur. Cur igitur Icx ijht potins abrogdtd eil,quàm Deut. cr ExodaU-e, quas contra hicreticoi adhuc uigere cenfentf

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leguiit

L fegiwnexemplaaliquaajßratnutiDeuiMoftsorelc' Leuit-if*jj.gt; I gempromulgauit,ne terra mperpetuum uenderc’

1 Itminium e/fet. Cur igitur ex i-iolaicis legibiK hac . 1 potiusabrogataell, quant lt;]uieillorumiuiiiciohlt;ere' ’ , ticos ad neceni condemnant?

\ I i«/«pcr,iwlt;tnddKcr(jt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lerrie mefjemßcicn Ibid.i.^.?- S

Icerent, neu reliólas uuM relcgendo, uineof racemd' rentifedeapauperibus, er peregrmic reimquer ent. Hoc uero hodte non probatur. In eo^ legem refixa [ eße libenierßtetnur.

tot in rebus Ifgrm refctiJam cenfieamuf, folum aiéeM , t« miferos hareticos ßicula fua non adhuc retufa ia^ ’ culari exifiimemusQmo longéquoq; acutiora,quan-doquo’hareticoirrogantur poenæ eas atrocitatefip-perant,qu(e aduerfus idololatrasiappflutasycr conui~ i ciatores t/iofes ipfe fanciuit. At enim ex if/dem ipfis, 1 qui libros de hicreticif occidendts /crip/ere, quiq^ O' 1 tnniadhibitacura,acfolertia,otnmaaborbecondi^ ( to ad noftra tempora, ut fententiam fuam probarent, perquißuere, non défunt quißßi fitermt, Chrißianos Mofaicisferuandif legibui non teneri. Quaquidem leges fi adhuc uigercnt,haud quaquam Regibus reit' qua eßet fitcultas alias condendi, fed l\ofaicis, tunt A crimmalibus,tum ciuilibus obferuandis ob/irmge' • i rentur.Quodquidemfiilfumefl.HamMagi/iratusa'

j 1(4{ conderepoteü : modo ne Se^tbica barbarie m' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

fiicM etidm feuerUate fuperent; ijsq; tn cunHd ed cri tmiid dnim^duertcre, m t}ult;e IAoßsUgesdnimddu(r' tebdnttcr d^uibui pleélendii^ctMi uerbi Dei mdif ddto nonprohibeantur,

Atueró (juotudmdd exempld 4 nobii [uperiiu dl' Idtd edrum leifum,t]ud( nifi lAoßs leges dbrogdtie eß ßent, 4 tJidgißrdtu ferudri oportere oßendmus : junt qui reßgt;ondednt,non penitas abrogdtds eße, fed qud' tenus Mdgißrdtus dd eds prlt;tcifè ferudn^ non te» netur,uerùm,loe3rum,temporum, populorumq; nd' turic hdbitd rdtione,tMn mtegris, tum mutildtK,euin pro fuo drbitrio uli pojje ; primùm reßwndeo dinin' âionem hdnc mhi non probdri,niß db eis uerbo Drt cotjfprobetur. Tzw« deindedddo, Drum uetcrifcede' re legibus fuis priecifè feriidndis populum fuim ob' t)eut.4.i. ßrmxifße, Niofes enimÇquod ftepius diximus') inquitt Nequtd additote dd id, quod ego uobis priiecipio,nC' »gt; ue quicqudm de co detrdhitote.

Sedenim hîc obijciunt, non de iudicidlilege, ut' rùm de mordli hoc intelligi oportere,cui non c^{,hn‘ minibusfrcultds dddere dliquid,dut minuere. Sed hit quoq^ forewM onus effet hdnc difhnâionem probarei ßcutinos contrd diuerfum probdbimus. Ndm idem lAofes eodem cdpite, quum prjediétd uerbd pronuit' VerCs. ciafJet,pduUô poU fubdit, fcitote me docere uos wfH' »gt; tutd,zx iudicid, quomodo mihi loud Deus meusprd' » cepit,uthispdredtis,C!rc. Scdcldriusmfèrius,qi(u/m VerE8. inquit,Ciiilt;e tdntdgensell,qult;e tdm iußdinflilutd, O’ ” indicia habcat,qMtn efl htec tota lex,qudm ego uobn bodii

! ,fcodifproportofEtw/rr/iM,Eemtbipr.fCfptfIO«(j foVerfi^ • tempore,utuosi^tutd,c^iudiciadoccrein,lt;]UieoH** retKin terrd,cunM!JfpojJcßionemeffêtismigrdtwi. “ Etddßnent cdp.H£cergo lex eüijiiäpropo/uit Mo-“ fes ifTdelitis, H^ec funt ordctdd, 'mftitutd, iudicid, ^UjeMofes llrdelitis cx Aegypto egreßis eloguutiu VerC^ß cfl. Quibus in locisaperte perfbicirur, inflituta^ey iudicidnonmordlem tdntnm legem,fed iudicialem qitocji inteïïigi oportcrc : qudpropter ea ciuoe^; fub eodem pr^cepto cddunt,nlt;hïl uel dddendi uel minucn

, ' lou£Deiueflriiußisobtemperetis,utnec addextera^* nee ddßmflrd'.ndefleddtis.Sed qu£'ndin ed die popu '‘

( Xdtjçx c£remonidlid?Legdt,ß guis dmbigitjconcio' nem totam, guam Mofes dd populivm eodem die ha-t buiti cr aperte uidebit,ut Ole Decalogi lege repetita, ; nbsp;nbsp;fœdere cum gentibus prohibito,poüguam eorum ft'

[/ tnuldcrdfrdngendd,dltdriadirimëdd,iucos fucciden' ilospr£ceperat,in calce eapitis iz. h£c iterum uerbd

H inculcet, Quieguid ego uobis pr£cipio curatote,ut Ibid.cip.ii^ idfàciatisi neg; guieguam huic uel addalis, uel detra- “

1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c * nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

IbiJ.ij.1. idoîoîdtram,cr apojhtam capitaLmkgan promut' gät i qua idololatrarum quoq; opphLt ^nditut deleri præcipit. C^uis igiturfiolidüT^îmigat, quas leges Mo fes uno, gt eodem die,eademqi condone promut gat,m qua dte.çy concionepræfiuits eß inflitutK, amp;nbsp;iudieijs,quje datums effet,nihil addi, out minui debc' re ( qucd etiam decies mculcauerat ) eodem décréta contineri ; adeó ut in ets exequendis Magißratus nec ad dextcram, neq^ adßmßram fledi, fed prtecifè eas obfcruarcdebcat,niß omnes uno iilu refdffe ßiC' rinti

Rom.ij. 4quot; Sfd iterum Pauli locum urgebunt, MagißratiM non ßne caufßa gladium gefiare-.quippequum ßt Dei mt^fbr ad irrogandas poenas ijs qui male fàciunt-Quocircaqu£rut,anhteretici operaßntmala-.quod ß concedatur, ita colligut-.fi Magißratu^ gladtü finC cauffanongefkit,fedinmalaßicientes eumuibrarc debet,ergo hæreticitanquâmala ßicientes Magißd' tuf gladiopuniri debentMala autcm* effe hiereticoru opera,it!quiunt,negarinonpoteil. Peruerftcs enitif hierelicus,de quo inter nos difceptdtur, nonfolumd' nimo peccat ,ßlfa de religione credendo, fed in tut' piaquoqifiic'mora prorumpit,nedumßlfam fidem frofitendo, uerüm perniciofa fua dogmata docendo, prtedicando, editisq; libris adulterinam fuam doibrb nam promulgando,caq; ratione publ.pacem,ac trill quiüitatemperturbando. Scitequidem,ac peracute» Verum iam fatis ample fuperius demonßrauimus, t' j iufmodi htretici deliäa,tametfi mala opera eße non . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• negamufi

SECTIO TERTIA. 194 negdmui:ex eis non ccnfcri,cj:i£ ciuili glddio coèrce ri debeantjfed ffgt;irttuali obnoxia effe. ld guod^priC' terlt;]Uiim cjuèd cl^njïuicrbis patet per mdlarum her barum metdphorant, Pauli ipfius uerbis difertè pro-balur. Scctw» enimredà Apofl.pugnaret, nijt hxre^ tici db ed lege exciperentur. Idçtn cmh» illc, qui dixit, Mdgißrdtumgladio inßruäum e(fe dd irrogdn-das paends ijs qui male frciunt^alibi dixit, h^retico ef Je pdrcendum,cr dd refipifccntidm ferudndum,Ci utt qudm uolente Deo ddfrugem rediret, zsquot; ex diaboli Idqueis eudderet. l^eq; uero dlia rdtione concilidri pojfunl locd ijh inter fe dißidentia,ddeo,ut Mdgißrd tus faemoro/os morte punidt, zx h^retici ad refipi-feentiam ferucntur,nifi iußn ratione eos ex lege e^^i-pids : utmani/iße Chrißus excepit^ßbiq; meßis tem^ poreiudicandosferuauit. QuumigiturPaulushxre-' tici anim£ ralionem habendam pr^cipiat, er non i-! tem mala patraniium, eum ißis mlerrogandum relin quo,qua rationejic inter eos dißinxerit. i^eq; alias ul » nbsp;nbsp;las eum aUdturu puto,pr£ter eos, quds fuprdnosdd-

» duximus : additd tarnen ea, quam mox a/ßremtis, er ' quam omnium priecipuam eße cenfemus.

' Sedalioadhuc Paulino loco fententiam fuamfir-* mdrecontendunt,ßquis enimhereticos maloscße gt;nbsp;negauerit,interrogant, cur Paulus eos abfeindi cu' ' piat. Nos uero malos eße non negamus. Sediflud ♦ Abfcindi, ab homintbus necari non interprctamurt ’• nbsp;nbsp;ut uelle uidentur aduerfdrißat diuma opc, atq; conßi-

'' lio ab Eccleßa iliquarationc perùtus jeparari: atque » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Î

Sectio tertia.’ tl4 ïntcrprctantur pleric^^ hunc locum EccleßdlHci fcriptores. Alioqui locui iflt non minm^quimfupt' rior cum alio pugnaret.

Vtäutem tandem manißfte appareatct(rha:reti' cis,quanqudm in male/àila, qu£ fupra reccnluimm prorumpenttbus,ßt parcendum, licet fic'moroß dut ligladioJjntpuniendiifciendum cR,exduobuf humd ni aninufonttbus oriri cunfia hominum externa md' Icfàda. Quiidam enim eorum,ut prima fedione obi' ter atiigimiK,a deprauato intelleâu (mentem,Latinè dixcris, fed quia aliquando mens pro ip fa uoluntate accipiiur, noßratium Philofophorwm uocabulouti tnalaimMyoriginem trahunt, atq; fcaturiunt, quicdd uej^ à deprauata uoluntate. A deprauato inteSefJi emanantiagladij mulihe obnoxia non eße nemo fd' tt£ nientunegabit. itaq; quemadmodum Magißrdtüt ue/anum ac mente captum honunem no neeabit,qid fàcinMexlege capitepledendumadmifcrit,eó quid je er rare non cognofcit : pari rations jiultum, dc dC' inentem b,ereticum, qui dodr'mie fuæ ßlßtatem no/t dgnofeit- jed rede fe jentire perfudfum hdbet, mort( tnuldari nitUo modo decet.Cuius 'm fana uecorditc »d ftrius Deus,tn cum (euere dnimdduerti prohibait,C' ius dmentidin tolerdri pr£cepit,in extremum iudici' urn cdufic eogmtionem reiecit, dt cotra tmpurus adul ter,feuus bomicida, cateriq; fldgitioß eius generii homines, quorum maldoperdddeprdudtduoluntdti prouegt;uunt,dc uolcntcs prudentesq; peccdnt (hoct' nim quis negabitO iure merito cdpitali (uppliciodfi ciunldfgt;

SECTIO TERTIA? ip; dunlur. Vliautemfir€/ïpifcant,errorcmfrtedntur, pœmtfntiam oßendant, tuhilontinuf tarnen interfici^ untur : hieretic^er^rrorem fàtenti, adfrugemre^ deunti, malam doârinâ deteßtinti, bonatn ampleéien-tijcondonantur errata,^' tandem iudicioabfoluitur^ Hoe autem nuüa ( ut puto ) alia de eaufjd,ciuàm quod ignorant peccauerittQuôd ß uüa rattone fieri pofiit, tit crimen eim à deprauata uoluntate emerfiffe certOj ornnt^i amoto dubio, non ex leuibuf mdieijs zyquot; con-iedurii perciperetur, eademrationeejua refipifeen-tem,acpaitttenlein ßcinorofum nihilontintn mul-dandum efife diei poffiet.Hicc autem uera,certa ac fio^ Uda ratio e^,cui(ni faHor^refragari nemo poted,cur non liceat hitreticumfiupplicio afficere. Bumanie e^^ nim uoluniatts bafi omnis poena innititur, fiuatfUe in iUa fi/.ndamenta habet, ijUie quidem non Chriflianis tantum Theologis, «erm mundanii ipfis Philofio-phis de moribui, moraliq- uirtute dififerentibia fins iUc ed,è quo bÿni,maltq;, pr^ernq, ac pcend differentia ficaturire ortumq; habere omnino creditur. Bonn enim non ed,adeoq; zy pr^mio dignum, neq^ main cr idea poen£ obnoxiumiüud, quod ex liberté uolitn tatii finie manare non cernat-.ea enim ed,qu£uittu Mtium,uirtutem uirtutem fiicit, iUud poena, hanc ue-ropremiodignamconfiituit. Liberaautemuoluntas diet non poted eim, qui errat,zy id quod turpe, pra-uum,miquumed,honeftum,redum,iufliimeße pu-Utjtmo 'meo eligcndo neuoluntof quidem.Ciuamuis enim rem ip fam uelit,qMteniu tarnen turpis,uel pro-

M,uet 'migua esï,undc cligentii culpa, cjuteuifuperil' iione,^^ pœna dignaßt, uniuerfa dependet, certèno uult.Si mrdicm tegroto, dum falutjj^- je iÜi medici' mentum dare credil,uenenwmexrnbcdt,quis cum uC' ncßcivm appedetfUcl iüi ueitcnum exhibere uoluiffe dicat^ Qu^te igitur male/àâa non àdeprauata uobat' täte,fed à deprauato intellcâuprouemunt,ea quident non punMntur,fed tantummodo ccèreentur. quentad modum ß firiofui homo alios in'lerficeret, feu quo' Uis modo Itederct, isproßHo non necaretur nec puni retqr,fed coèrceretur folum,cr cohibcretnr, jatis C' nim(uo ipßus furore punitur. Quod ß ßriojo Cf mente capto,quontam peccatum fuwm non agnofeit, uema dalur, licet aduerfus expreffa legis uerba delù quefit. quanto magis hieretico parcendum cfl,qui no folu/m nulliusßbi culplt;e confeius e^, fed neq- etiant centra uüam expreßam legem, cui fubijci iure poßib aliquid comnüßt i enm uel alicuius Eccleß/gt; uel etiam omnlu/m ßmul, ut fupra uifum eü^uel uUiut principesplacita,cr ediéia, Chriflianushomoinre' kui, ad rcligionem cr iCternam falutem pertinenti' buSftanquam leges ßbi poßtas agnofeere tenetur,ne' que lüis aliqua ratione jubijcitur , niß quatenut i Deiuerbo canon diffentireperfuafusßt,adcö ut non ilia fed tantummodo diuinum uerbum ßbi legem effe plané fituuere uideatur. Quod nec ij quidem,qui hie-reticos maxime infe(iantur,negare audent;de noßrii loquor, qui cum ab Eccleßa Romana,atq; ab eins au thoril4te,qute iamantefeptingentosannos totum oc-ddenteiit

SECTIO TERTIA. 19Ä (identem occupaucrat, (y ab oricntalibuf guog; Ec* clf/ÎM pemtui deficcrint -, diuerfaqi prorfia dogmata amplexi fittrini^olam Eccle/tæ authorilalem htere.' ticts obifcere adhuc fubucreniur ; Ucct pauRdtim ad hanc tyrannidem er ipß ßbi uidm jkrnere jatagant, fedßmplici uerbo Dci fe aduerfui cos pugnare pro-ßtentur,m quo tarnen nihil unquant eorum, qult;£ big-reticiucl negant,uel affirmant, expreße adeo diäu^ fiue negativm reperies,ut aliquam /altem ,nnn omni' no iniuftam fu£ ignorantite cauffam habuijfe uidc' antur.Veruntamen ut ad propofitum rcueriamur,ca [tu mterdum daripoteff,utßcmM à deprauato inteb leäuprognatum umdidadignuim iure babeatur, tue fcilicet cfc»n eiufmodi mtclleciut deprduatio,in homi-ne propria ipßui culpa, corrupta uidelicet prlttiac deprauata eiui uoluntate proucnerit,utputa ß ebrim homomentiiinops acdemens ßüushominemoccü dat : quod quidem frc'mut tametß prudens feiens nott admittitßure t,^men pleäitur : nam dementix fux ip/e ftbiuolens cauffam dedit, à qua poftmodum ßeinui emanauit. Eraterea ß qui/fiam praua dudltts uolunta ' te,latroc'mijSialijüe uitio peent obnoxio itaa/fuefcc' ret,ut habitu pauUatim longo ufu contrafio eo deuc' »tret, ut deprauato tntelleilu,uitium pro uitio no am^ pliusagnofeeret, ßbiq; omnia Heere arbitrareturf tune intelleäut deprauatio à deprauata uolutate pro* gnata eum 4 fupplicio non affereret. Huiufmodi uero cafum in hteretici inteüeäus deprauatione, h^retici inquam de quo aghnuii dari non poffecrcdiderim.

Jloc argumentum tit poßremaaciei noßr it parte lt;juaß i/nter triarioseôlocaiiimw, quôd compertimt nobif certutri^j ßt,(iuando caulja,d^ua inter nos co trouerjdtur ex uerbo Dn luculentcr dirempta non ef fet,eo folo id ipfum,guod tantopere meritô contendi mm, fatis eumci poffe. Hoc autcm uertßimum cfje uel inde omntbm conjhrepotc^. quôdaduerfarij bu im argumeniiuim tacitepcrpendentes,manibm, pe^ dibmg;,ut dicifolet,nttuntur probare,httreticos ont mno ex dcprauata uoluntale, cr malitiofè peccare, uel faltem ex ajjvdata quadam ignoranlia, cr porro ciiim ipfißbi auihoresßnt.Quod quant longé à iieri tateabhorreat,fatis,lttperqi p ea qute fuperim,prie' fertim uerô prima ßdione, O' bac tertia in bla/pbc' mi^erim'tne, quod h^retico afcribunt,exdminandOf d nobii dida funt,demonßratum effe conßdimm.

Non igitur externa ho'rctici fàda inter ea cenfett' tur,qu£ à tAagtßratu uindicanda non negamus. Externe autem htereticißda ea omnia appeÜo, qua: ab ipfo quidem,/ed ut h^eretico prouenire poßßtnt. N4W quis tam flupidm ed,quin fciat ßinplicem fidem, pU' rumcp male credendiadum,ß mi mente lateat, nequt peraltquod externum frdivm palàm fiat, nec caßigO' ri,neq; condemnaripo/fief Oportet igitur ut quießio' tu noßrie fit locm per externaßgnayoßda, uel per artsßaltem confißionem hæretici mentem patefieri. t X fâdts uerô,qu£ ab eo qui hæreticm fit, non folunt ut haretico,fid quomodocunq; prodire pofiTuntqu^e gladto obnoxiafiiit, qu£ uerô fecm, cum frperiuf

I' flro argumenta dilucidèmdgisdocuiffcuidcmur. A.t »erö Pdpiflie, ^funt,lt;]ui eos imttdndos cenfeätt non Cd tdntùm externa hueretici fàila, ab eorum cor^ rupta mente ortum habentia: docere lcilicet,monen' tibits reß/kre,errorcm deßndere, concionari, feri' here çepia: nos tarnen coèrcenda, non puntenda cen^ femiü^uenimfîmplicemoris^uoq; conßßione mor te uindicandam effe arbitraturicosq; hccreticos coin' burendos,qui fidem tanticm [uam eonßßi earn detefiA rirecufant.Exquo haudobjeurè ofitndunt,fcno md lefàild,fed opmionem puiüre : nam ßßila punirent^ h£reticum, qnt opinioni externa ßäa non addidiffet db(dluerent,€um autem,qui addidiffet, tametßßßant ßdemoredetejhretur, mhilominus puiurent, )# eiict praueßda umdicarent,fed eum iudicio abfoluentes, oßendunt uidioria fe contentas eße: mhil curantes an hareticus uerè reßpuerit, an potiics fupplicio deter' ritus reßpui/^ßmulauerit, id quod ut plurimum con tingit. Quocirca, operlt;eprecium co»/îdcr4re, quam eoru leges Mofaicis rigore, ac feueritate pr£'

1 Jknt. Quandoquidem Mofts leges fecuti,e(im tdpidi' ! busnonclt;iedunt,neque aliter necant, uel puniunt,qui ' mcechandi,ßue alios maâandi cupidineflagrarit, fed , qui in externum adlum eruperit, itaneq; etiam in ett dnimaduertunt,qui ad idola deficere, aul alios ad ide folicitdrednimo conceperit, fed qui re ip fa Deaßrot , ficeritydliosueutßcerentfudferit. Adh^c, fecunda . tabula (quam uocant) praicepta, proximi noflriin' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commo-

SECTIO TERTIA. eommodum,cr indemnitatem f^céiantid omnidex Mops legibus certds hdhent mulâds fontibus irro-gandds, poßremo excepta, eonçuf^entiam prohi^ tente Ea cnim dnimi aâus eß,non corporis,Dei iudi i cio,non hominum umdicundus. tidm c^ui aliendtn U' xorem ,dutaliends opes conciipifcit, non homntem uÜum, fed Dewm ipfum, fui^; ippus aninum lœdit, Umc concludiinus,p ex lege in eum non anrnidduef' titur,ciui aliéna coniuge potiri exoptct ( quod taineit Chrijius ipfe adulterium rcputat ) ncq- ’m eum, qui O' ntmo tantum aliud quoipiam fcelus concipiat,mini‘ mè quoqi de hicretico plfcefuæ opmionis cauffa fup' plicium futni decct quamuis 'mterrogatus earn mge' ' nuepteaturtEo prtefertim,quodis,qui alienam uxo' rem,9ut pcultates optât, aut hominismaâandi cupi' ' dme tenetur, peccare fe non ignorât : qui autem friß alicuius dogmatis morbo laborat, feredè fentire (. ui fepiusdiximusyprmißime credit. Quocirca uidednt । quid agantmonfolum PapiPtf,uerùm qpines qui hti' reticos op'miones fuas libéré conptentés, nee menliri ' uolentes, tametp externo aliquo früo ulterius prO' greßi non fuerint.abiurare adigunt, non abiur antes interpciunt,dbiurdtes deniq; publicis cotumelijs tuf' piter afficiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

ReltquumeHuhquoniamh^erepmlicetinexter' ’ na,qute ippus propria funt, frda erumpentem ciudi gladio puniri non deberecontendimus, ad quorunda |

reffiondeamus,itd rdtioc'mdntiu/m,lAd' gipratus opera carnisomnid, quum corde concepta ‘ extrinfc'

SECTIO TERTIA. 198 exirînfcciu erumpunt inßäum umdicure debet ; ui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ttencficia, adul^ia, parricidia, ZT id genus aeterit^ Sed h^eßs,ue^eäa, qu£ circa religioncm uerfatur à Paulo mtercarnis opera cenfetur, er^o UtagiftrO' tui harcßm quoq;,ß in externaßtda erumpat,ut alia fiagitia,ulcißi debet.

Primumomniumhuiuf argumentißbricator w» eo nuhi hatlucinari uidetur,quc)d uocabultim Mffaat i« iöo Pauli locoßl/d dogmata, corum q; feäatores intelligit.Ego uero cius /ententi^ no ßibJcrtbo.Quid enim qu£fo cum carneßmplex h^ereßs commune ha b€t,quæ nihil niß carnis uexationem hæretico ßt aüa tura,e:r' d mala uoluntate, unde omnia carnii opera prouemantneceffeeßzcrtumnon habeat.Nonigitur opinor eo loco hierefes ita intelligi, ßcut quum Pd«-lus alibi inquit,oportet h^refes effe. lbienim,utple' rifq; placet, manißfleapparet, Apoflolumßlfax do' iirtnasßgnificare uoluiße. nie autemfcäas genera^ literintellcxiß^puto, qu^diuißones mEccleßapO' riant,quauii de cauffa charitatis deßHu inter eos, • qui Chrijü) nomen dcdcrunt,inßituifolcnt. Et ita in' teUexiße uidenlur omnes ßre interprètes,qui hoc lo' co uocem Sedlt;e,non Hierc/es,ucrterunt. At' quiMillietiamdetur,ibi perharefes ßdfa dogmata ßgntßcari,negamus eius propoßtione ex uerbo Dei uüo modo pûffèprobari.lmô uero ex ij/dem Poulinis uerbis nuüo negotio refiüi cenfemiii. Ait enim ApO' Gal.y.i;^ flolus,funt autemmanißflacarnisOpera,uidelicet, Operacarnij. a(lulterium,ßupr^,'tmpuritas,[alacitas,deaßrorum “

„ (ultui,ueneficium-,inimiciti£,litcs,tcmullt;itiones,ird' „ cundi£,contentiones,feditiones,feé^.,inuidi£,hoini' „ cidid,ebrietates,coineffdtiones,eynsßmlilt;t. BorS autem operum gult;edam d Uldgiftrdtu u'mdicdndd ep fe non mficidmur -, iju^ddm ueró eiut glddio fubijci . fidcternogdmiit. Adultmum,Puiiprivm,uenefKium, homicidtum,cy hisßmilid,M.dgißratut iure mérita glddio pleâet. Cæterd ueró nùnimè. Qjfii enim gul£ indulgens,crdomifud! opipdrè men [dm inßruens, Iduiiui uiuens,qudm Chrißianum hominem decedt, 4 Mdgißrdtu pumeturi Quis litigdtor,dut quduii in re ültcriuf lemuliK ex ciuilt lege cdßigabitur^ Quis ird' tundiK,dut inuidMQetidmßdlter infldmmato ore,dl' ter f^Hidd freie,tierbis dmbo irdcundidm, inuididtit' quejudmdduextrinfecm oßenddnt) dciuUipotefli' tc punieturi Qjioniam igitur,qtiwn propofitum dit' tecedensfrlßim eü,ex eo confrquens frlfum effette-ceß'e eH : ß frlßm eße confldt, [JldgißrdtMn omifU cdrnii operd uleifei, hd:reßm,etidmfi^drnii oput ep pe ddretur,ciuili glddio ob id folum uindicdri debere, concludinon poßet. QuödßdMdgißrdtupœnifeo éreendd elfentjtotut Mundiis udrijs frpplicifs dfßci' endui eßet.Qudndoquidcm operd cdmiffunhcrfr' ilis fefe exerunt,ociofd uerbd, udrtd colloquid, mol-lior ueßitui,deUcdtior uiäui,uendtionum, ducupio' rumq; immodicie uoluptdtes, mercdtorum udßinc' goeid ,nunqudm metdm hdbentid. Opera carnis frnt feurriliter iocari, profrnis ßedaculis inlereße, ind' niter cantare, neeeßitate non urgente iurare, citrd e'

SECTIO TERTIA. 199 tiiimiurtdnentum mentirifidcm frdngere, cjttod fupe rgenosdcfiauddi!do,retinerc fdlia^i penèinnU' nera. •

M ß tolerentur hæretici (mtjuiunt) fand doârind corr(impitur,Herdrdigio perucrtitur, Eccleßd pef-funddturSedenim quibuf drmis dduerßts eos prtelid^ rt, ipfosq; ddere oporteat,/dtii fupq; decldrduimut. Quid ueró inde Mdgißrdtum non penitm exdudi~ tnus,(judrdtionepr£lidnti Ecdeßäe duxilio effepoß ßttfuo loco demonßrdbimU'S. interim dfßerentes, dc »tcTHMi «criMwqj inculcdntej ç«ie/wprrf ndrrduimu^, hdreticoru externd fddd,niß illif uolentibiM,dc pro* curdnübui in tumulte, dc feditiones prorumpdnt, ipforim morte feu punitione, fupplicio coèr^cn' «ü non effe. Si uerô fideidcrdigionis priCtextu mo' tus dc tumultus ciednt,feditiones concitent, /eddf in' fiitudntydc tdndem in ddd erumpdnt, humdndm focie tdtem dirimentid,rerumq; ßitum perturbdntid-, tune denwm ineos i/idgißrdtum nonut hlt;ereticos, fed ut male fdcientesßure dnimdduertere poffe. Vtß quit, exempli grdtidßub prætextu credendi,firtun£ bond comnutnid effe debere, Idlronum'phdldnge confldtd omniddiripidt, oppidddepopuletur,dc legitimis do-ftünif eiedis dliends poßeßionesoccupet,ßbi^dfci-fcdt : dut Chriflidnos VAdgißrdtiK hdbere poßr ne-gdns,d Rcgf, O” domino fuo defeifeens, populorum deßdiones concitet. dut, fe /ßiritu Dc j dgi dffirmdm (ut dltcjuificerunOhominem interficidt. Ac proinde fi quis dntiqud legis excmplis dbutetts, nbsp;nbsp;religioné

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drmis

érmis Intendant, ac propagandam, Dciój} hoflts fir* ro cxlernünandosa/Jerens,Papi/hs beüo peteret,id0 loldtrai,ac lud^os paßim truddarj^hiereticos ipjbs iugularet, iiccleß£ deitiq; libertatcm armK compard rc niurettir.

Non dcfunt diam (lui dixerint, Eccleßam, prtetef guam à Chrißo authoritaiem habet, in h^reticos per excommanicationem animaduertendi (corum uirbii utoryfaadtatem quoguc habere per Uiagißrattu in' ßrumentum eos punire. Ad hoe autemprobandut» Ananije,ey Sapphirte exemplum aßvrunt : quoi ( ut opinantuDPetriis morte mulilaidi: item Élym£ind' gi,äPaulo(,utuolunt)Ci£citatepercußi. (Xuibuiad' ' duntHymena:i, zg- Alcxandri,nec non ineeßuofi Co rinmij exemplum, quos Paulus ad carnis interitu/M Satanæ tradidit. Ex his enim colligunt,Apoflolorurt exemplo, qui, quum ChriflianilAagißratusufucare' rent,^uinieilltusauihoritatisconce(J'u, morte, alifß ■ It: corporels poenislontes aßieiebantt poße nos, imo ' debere ; qui diuina tUa miracula edendifdeultate ei' , rcntes,ßngularihoc tAagijiratus beneßeio diuinitin donati jumuamiraculorumuice hoc inßrumentoU' ti,ijfdemqi fupplicijs fan£ doilrinie corruptores, qui per eccleßaflicam dißiplinam coèrceri non poßunt, pleäendos curare. Hoc enim modo, qjdemcp ßre uer bis quendam olim dißer entern, ac mihi repugnanteiit audiui.

Primum omnium reßondeoCut tune ctiam iUi rC' fßondi) Anani^iZJ“ Sapphirlt;e mortis mulüam irro' gatM

^dtäm ÀDeo fi(ifje,non(,utputanùd Petro.PMerea, nonfidei ac religion^ ergo,(cd propter hypoerißnit Crfrdttdein di{^()erpetrdtdm,pretij partent rettnett' do ; er quid tandem in Dem mcndaces fuerant. 14 quodperpulcrèdecldrdfBuÜingerui ,quimi imquit, Corruit ergo Andiu-tt, neq- uerbii, neq; execrdtione AÄ. Petriyfedpropridntdlitid per irdm Dei proßratns. ■^P-^‘^-P-39* t^ihil enim Petruf ei imprecduerat incommodi ; fed peccdtumeiiiiduntdXdtdetcxerdtfCrdecufdrdt. Çx- “ terum huic protmia aderat iuJhDci uindidatproiit' “ de concidebdtredconfcientid. Ideq; uero hic dgebd' quot;nbsp;tur de idäurd pretij,fed de hypocri(i,dudritid,zy dif^ “ fidentid. Et Erd/mm dit, Petrui in Ananidm, er Sdp' Enfm. in fup, phirdm fententiam uUdm non tulit, fed ffiritu plÿtui Dei u'mdiildtn iüii ßgmßcduit. Atfimile eßetidEdr-iefu exemplum coram Sergio Pdulo editum,quemdd~ modum prima feilione fatis aperte a nobis probatumt fùitfperperam quoq; er extra propoftum hoc Ana-ni£, er Sdpphip£ exemplum allatum effe ideo dicb mus,quod deliâum ab Anania, er Sapphira perpe- • tratum nuUi lcgum,dut ciuilium,aut crimmalfu/m,hu manarum,dut diuinaru/m animaduerßoni obnoxitvnt, trattmuldie inquam ab hominibus irrogdd£,dc pro^ inde 4 Mdgißratu, aut uerbi minißris fontibus mfli~ gend£,fcddDeoipfo tantummodo uindicdri pote^ rat. J^amßtotam legem Mofdiedmpercurrds,nun-qudmreperies lege fdneitum ejfe,hypocribis,aut fan^ üo ßgt;iritui mentientes, er qui decern promittunt, er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tali fupplicio effè puniendos. Perperam igitur m tx-rmplum hiec hiflorialrahitur d Uiagißratu imitait' dum gt;nbsp;quum in ea agatur deßäo ci^ gladio minime ' vbnoxio. Quapropter analogic hmepenituifreef- i ƒlt;lt;«(,«(JlUmc«»)» hie locum haberepoßunt.Ad haic, J exciderdtne jvrjan Petro Magißrum, çr Dominum ' fuum,ab eo,clt;eterûsq; Apoflolis interrogatu, an uel' let eos ignem de coelo euocare in eorum ultionem, i qui eum recipere abnuerant, refßondifje, ignorare fos cuiiu fjiiritui ejjentf Quodfi hoc memoria tent' iat,quaratione laniloiamjjgt;iritucollußratufiteru €rraDet,Deum ultoremmAnaniam, cr uxorcm inf' precansfßne fua ß}onte,authoritate (ut uolunQufum ap^lica, eos in hypocrißs, mendacq, zr frllaciit fult;e ultionem mterimens ; duld enhn Chrißi ßiiritu imbutiK,pietati,nonßeuitilt;eßudebat. çyj(are,neq; nbsp;nbsp;I

tiam^imonmagwgt;-,quireRiu/s hæreticiK did pote' rat,de jßiritu fando abominanda exiflimans, ab ipß

morte muldatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

No» edautem hic ßlentio inuoluendum,quodlt;i' iunt,Petrum ipßm in Anania,er Sapphiranccandif extraordinaria poteflute ufumfliifßc. Pulcrumproß' 1 dcgt;muentum,ßDduerbofl(lciretur-Sedquibußtifnf , Euangclij Iods probari poted,Apoflolos duilispote ; fhtis ufurpandteßcultatem d Domino recepiffd N‘lt; j («lt; opinor^nihil in religione (niß Papam imitari iie' lt;nbsp;limus) /htuendum ed,quod uerbo Dd probari tioif i poßit.CiuilisMagißratits,erPccleßaßicimiiüßef^ lt;nbsp;flindiones diuerfas ejjèfneqi uerbi mimflris id coni' ।

SECTIO TERTIA. io» petere,quodMdgißratuicompetit,dduerfdrÿno ne--gdbunt, î^oncnimpoffiimiis efcleßdßicis Mtnißris glddij im tribue)^, qu'm ipforum cldues cum Princi^ piiglddiopernüfccdmmàtdc^ iurifdidiones conßin^ dämm. Atitcrum cäntioncm iüdm cdnent, No« crdï tunc tcmporif Chriflidnus Mdgißrdtu^.Ego ttero cott trd mcdin iterum cdndm, er denuo inculcdbo, hdne extrdordindridm poteßdtem uerbo Dei eß'c probdU' ddm,non dutem d nobif fommdnddtn. I^dm prteter' cfudin qiwd Petrum olimglddium in udgindm recon^ dereiiißßmt dudiumiA, er Pdulumdff£rui]Je,poteJh tem d Domino recepißßfe,non dd hominti/m deßrU' äioncm,fcdddiedißcdtionem,fcrutdndd eü etidm,dt' quedttentè perpendendd Apoflolorum mißio: ©«tt« homines extrdordmdrid poteßnteu[urpdtd,interfi' ciendi potefldtem dcceperintpercipiendum. Etenhn primum omnium in Mdtth.Eudngelio legimus, Eun~ tesdutemprtedicdte,dicentes,'mßurecceleßeregnum. AegrotoscurdtPßepro[ospurgdte,d£monideijcite^ crc. nie de icgris fdndndis, er de mortuis fußeitdn' dis, non de uiuis occidendis dgitur. Qjtin er dpud Mftreum bdbcmus,Ue in totum orbe:pr£dicdte Eu^ Marc.i^.f?. gell «Ml oniMib tti credtis : qui crediderit, er bdptizd^ tus fùerit fdluabitur : qui dutem non crediderit, erc, Lucds quoq; feribit, Chriflum conuocdtis duodecim Luc.?.!» dediffe eis uim, er poteßdtem i« omnirfdiCraoMid, ßu ndndi^s morbos; eosq; ddDei Regnumpublicdndu,

ßtftdndos dimißße. De dlijs dutem 70. difcb pulfs idem Lucds dit, dixi/Je Dominum, Vddite,en c-

gt;» go mitto uos tancjuamagnos inter lupos^ Ergo occ!' Ibid.5. dendas,non occifuros. EtpauUô m(iuit,cr ejui

gt;gt; erunl in ea (, urbe') cegrotieos curtate ; eisq^, ad eoS Dei Kegnum ucnifje, dicitote. iam 'en bis mandatii , nulla fit meniio extraordinarite ciuilis poteflutis, cjutt fitnüi Apofivli hjeretieos necare poffent,eoq- exent' ploÇul placet aduerfarijs')hodierniuerbinuniftri per Magiftratum idpra-fh.re, epiod Apofhlos per mtrd' cula pr^flitiffe uolunt. Si lt;juid autein alibi alicjuid [o' lidi habent,quo banc poteftatein probare poßint,igt;t medium afièrant obfecro: aqua entm animo meacct pair um recipio

C£terum ad A näniam uertens, boc ampliuf afitf' m^, exemplum boc, fieins peccatum circa doärin* uerfatum ^iffet, lt;i nobis potins, qiiàmab aduerfarifi fiiturum ^iffc. Ex eo enim probarett(r,fidei deliâd d , Deo,non ab bonùnibus punienda ejje. At ucrà,utciiit que fitjuideat quifquis fapit, quant refia fit confeq“!* tio,fi dicas ,Dcus miraculo edito noJi credentctn bo' mncm,aut quifàcinus aliquod addofîrinam qiioqK^ ' fficflantcmperpetrarit,interficit,ergq homines bd' reticos occidere debent. Buiufinodi confeqiiuttonts bonunum uitam petentes, ex perfincuo, cr expreffo Dciuerbo,eiusq; præccptisducédie funt, non ant^ exipfius aut fanflorum fuorum miraculés. Owo«//' uolunt Anani£,Gr Sappbiræ, quin cr Elym^frppf' cia, eorum fcntcntia lüis ab Apofîjlis irrogata, op'' mont (u£ fiLiterc,cxempld reflc imitentur oportet,0“ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui aliqua, ac potejhtefiibi dtumüus tradita per fe^'f^

sectio TERTIA. joj ipfos folo uerbOfHon Mtem humanii uiribuf per Nia gijlratus gladiu^ htereticos çz fîbi aduerfantes in-terficiant.

Atcnmquoddiunt^cluwm NiagißrdttM ordinäriu (utuocdntymßrumentum ddeü,hdud opui effedd mi rdculd je conßrre,fed hocprieclaro,ct ßnguldri D« donoutieiuiliipotcfldtisi jdlßiedoilrin£ hominesp earn è medio toîlendo : refjioitdeo, nos qiddem pdrd-'■ tos cjje hoc uerè dinmo beneficia nti dd ed onrud ad I' lt;!»£ diuma prouidentia infiitutum fiât: ad laudem ni-delicel bonorum,eorumq- fccuritdtem,terrorem ue-ro,Gr uindifldin inalorum. intérim tarnen periirgatt , ■ tes fiigido ido, inamq; fitndamento exeinplorum eo-lt; rum,uerbi mimftrum, turpem errantium dclatost^nt J dgcredebcre,hominumq;tnteritumnec]uitermoltri. •j Relicjud nobis funt liymen£i,cr Alcxandri exent 1 i pla,tugt;n ZX incejhiofi Corinthij ; limetip/iautem (]ui ƒ' cd in medium afièruntdixeruntyThcologos dliquos tjje, c^ui Apojlfli uerbd iüa,Trddcre Sdtane,inters J j pretatifint, Ex £cclefîa eijeere, in ciua Chri/his régnât,ut eieâui Sdtdn£ traddtur, gui extra Ecelefiant ( imperat. Verbis dutë. Ad carnts interitum,moeroris,

CT pcemicndie flimulum fignificare,guo cdrnis cupi-do ionficiatur,Gr interedt. At uero alios ejje,gui lit (J h« iierbis Satanæ tradere,aliguid amplius inteÙexe-ji mt: ptita,ut à Satana corporali eiiam aliguo fiippli-cio reieëîus ipje uexetur.Qÿd interpretationcfrétas J, hoc exempta aliguos modefdores audiui coUigenteSt ,( Ecclefiam panas excommunicationc maiorcs fonti-

nds. Aliquos,uerà 'mpudentiores ^gißrdtum code excmplo minißris ucrbi moncntibf^ h^rcticum cdpi tisfupplicio dfficere poßße. Huius tdmen interprctd' tionts duthorem non nominant. Ad neulrdm opinion numciuteexed ducdntur probdri pojje Deo I uolente demonßrdb'mius. Priorts uerô interpretdtio' I nisduthores nos ipfimox nomindbimtis. Atquiope/ r^eprecium ed uidere,ut ex binisdb eis dÜdtis opiniO' nibtis edtn potius eligdnt, dc prob ent, qua fdnguinis ßißonem, dut corporeum fdltem mulddin commcH' ddri dutumant^qudin iSdni, qud excommunicdtionetu tdntiim ßgmficdri uidemus, Sed idm Petrum Uldrt, audidmus prioris interpretdtionis duthorem : qui A' rCor.f.y. nbsp;nbsp;nbsp;poßoliuerbdexplicdns,Adperniciemcdrnis,Qrc.dd

l»^or nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

lutemßjiritus. Lenitßentcntidm, qute potuifjet uidcrt dcerbior,cr hoc mdlum decldrdtnonßreperpetuu. Hoc dutem dd cos dttinet, qui cdrnis fitteritu hterelid I mortem ßgnificdri contcndunt. N4m fi ^Jidgißrdti^ | huius loci duthoritdtefretus,ntimßro fuddente htcrc' ' ticumcombujjeritfmdlum hoc utiq; tempordneuüt, non erit,fed perpetuum. Quod dutemddeos dttinet, qui corporedtn citrd mortem pandm intelligunt, ide inßrius diuerßs dddudis fuper Apod.uerbis opinio^ mbus;Chryfoß.fcilicet,Piieron.crAuguflini,tdndetn

SECTIO TERTIA. to? pocntIe«fi(lt;m:corpfMilt;Htf»n diuexetur : qudndo iflnm a fepdrationemf^uuntur,pudor,uerecundid,atq; mO' a xiwit ignominictKiitibuf etiam incommoda uitæad' ijciuntur : per qua: omnia corpus, carouidcntur interire.Et fâ proßdö grauißimum (fi quis reélè £' fiimet)exulare,cr ab urbeeijci,qu£re£iefitinfîituta. Qjtanto magis ab Ecclcfia, qutc cfl Dfï, (S' Chrißi Refigt;ublica ? Et infirii.K inquit, Et ut pins princeps ce Tbfodo/iiMiMgcjMUfht/ê abAmbrofio excommU' ce tiicatum,Tripartita hiß.te/htur.

Agnofcit igitur pim tjk doóior in uerbii iUi5,Trlt;i dere Satans,ecclefiafiicam excomiTwnicationë : per Carnif aulcm perniciem,feu mauis interitumgt;non ani mi tantum paßiones, er moerorem, uerum corj^orii etiam incommoda, £rumnaf,er calamitates, qua: ab Ecclcfiareicäis contingere folcnt, aperte inteüigit: non autem exempta,quibia Magiftratiif minißrif mo nentibuf h^reticos tormétis afficerc,aut capitali poe^ na pleäere pa^ul. Bicreticos igitur corporaliter tor-queri non mprobamuf, fed earatione, qua Martyre interprété à Paulo torquebantur.Addentes,à tormen tif,quibuf abApoftolo dfficiebantur,admortcm,qua aduerfariorum aliqui eo cxemplo d Magiflratibuf af ficipoffie contendunt,nutlame/}eproportionem,ut unum in alterius exemplum pertrahi queat. Eiufdent interpretationis ante Petr. Märtyrern auiior extite-rat Iohannes Caluinuf,quicumtresfines excommu-nicationiseffedixifiTet, dwobiM iam expofitif ita in fua inßit. feriptum rcliquit:Tcrtius (efl)ut eos ipfot

pudore confùfos fute turpitudinis pocnitere incipidt. lia conducit çj- illii[udm ncquitiam c^tigdri,quà eX' pergefiaiit jcnfu finite, qui indulgeUtid obflindtiores fiituri crant.ld fignificdtApofioluf quum in huncmo duin loquitur. Si quis non obedit doàritfie ncfine hüc notate,cr ne contnüfieatnini cum iîlo, ut pudore fuf-fitndatur. itcmaltbi quum fitradidifie firibit Corin' tkium Satante, Utß}iritui filuuf fieret in die Domini, hoc eflçut ego quident interpreior)conceßiffi in dd' mnationê temporaneam, uticternumfdluuf fieret. P

deo autem Satante iradere dicitur, quia extraEccle' fiam diabolus ei‘l,quctnddinodum intraEcelefiâ Chri gt;gt;nbsp;fius. biam quèd quidam ad certam carnis uexationent »’ refirent,miki uideturincertißimum.Haâenui Calub nus,qui non folurntutuidcre licet, primam tllam in' terpcetationem ampleâitur, fed fccundte etiam men' tionem jàcit, zr earn non probat. Huic autem quam no; tequimur mterpretalioni omnes ij fuffragari U!dent:ir,qui Ecclefiam, pœnam excontinunicattone • maiorem koTcticis irrogare non pojße affirmant:

quos inter Auguffinum. çr eo auihore Erafmuin hd' bemus. C\Kin zr Caluinus ipfi eorum fententitS fub' C.-'Iu.Inflk.4. firibtns dixit, jeuerißimam EecUfittuindiélam, amp;nbsp;quafi ultimum fidmen effe excommunicationem,qM ” non nifiinmceßitateadhibeatur. Neq; uerô hîc di' (linguit Calu. (ut quofdain diftinguentes attdiui ) eX' comnmnicationë in pluragenera-, utinteüigateum, • qui^auiorcde cauffafùeritreie{lu;,poffeabEccte fia per iJlagiftratus inftrumentum affiti fupplicio;

SECTIO TERTIA. 204 fedabfolutè, er generaliter de hoc ßilmine agit, ac decermt. QuôdficjuiicxcipiatjCaluinwmhocdeue' • teri,non de £taùs nojïrx Eecle/ta intellexiffe-, ipje-metre/jgt;ondcbit(ulz.fcd.oßendimiiiy confentaneum Calu.InftIib nonejfe,utqninionitisnoßris oblemperare nol«c-4.ci.n.feet.^_ rinIjfoJ dd ^Aagißratus deßramw.Etenimß Minißri “ aduerfariorum exempta nixi,fontes per Magißratus tnuläandos curarent, uana qtiidem ejßet Calu. ani-maduerßo ; Nort cnim ex Je ipjo poteit Siagißratuf, h£reticos, deßäores.reieäaneos, c£terosq; Eccle^ ß£monita eludetes cognofeere, ntß Eccleßaipjaeos denunciel : quodßßceril,iamnonamplita extremii ciiisfitlinen crit excomnuinicatio: ueriitn M.inißri ad Magißratum delatio ,er tandem hæretici interitm: cui quidem crim'mi confeius erit ipfe M.mifler-, qui C' nim per alium agit,per fe ipfum agere uidetur.Nam, quum lud£i dicebant,Nobis no licet interficere quen quam,interim uerö,Tolle eim 'mgeminabant,er cru ci aßige,quis itegare poteritiud£os non minus,quam Pilatum ipfum Chriflum crucifixijje^ Agentesenhn, • er confentientes pari poena puniuntur.ldeoq;ß Mlt;t-gißratut,accufante, ac fuadente Minißro h£reticu/m occiderit,minimè ambigi pote^,Minißrum ilium fan guinis eius ream futurum. Ex quo Augußini,Erafmi, er Caluini fententia ab eo irrita fieret. Et licet idem Caluinus grauiorem adhuc ipfa cxcommunicatione Ecclefiæ animaduerßonem recenfeat, quamanathc' »Id f//c ait, uidelicet quum quis adempta omni uenia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ueniic locum relmquit, dttdmen ncq; deuotio ittd cum corpordli fupplicto dliquidcommunchdbetj cyquot; ipfe Cdlu’mM huiiusdndthemdtisjdutper^dtnrdrum, dut n’dUimt omnino ufum cffe dffeuerdt. Sed dd fuperiord eorum exemplddduerfdrij,uerbd quoq; Pduliddijci-i.Cor.4.11. unttquum inquit, ytrum uultis cum uirgd uenidm dd n uos,dn cum cbdritdte,Qr ditimo mdnfuctof ïbienim „per uirgdm ( quad etidm juprd obiter, dc leuiter dtti' gimta^dfflidiudm corporis poendm intelligunt. Qjtie tdmen rdtio eddem de cdu/fdindnis effe uidetur.PdU' lus enimperßrredmuirgdm, non corpordlempoc' ndm, [cd edndem intelligit, qud incefluofum Corin' thium muliiduit; excommunicdtionem inqudm ; fir' redn^uirgdin chdritdti,cr f^iritus mdnjuetudinifigi* rdtè opponens.

Sedenimquiddicunl exnoßrd fententid f^iritwni fdnfl'um ßbi ipß repugndntem mduci t dlicubi enim dicit, Mdgißrdtum cunilos ßcinoroßos glddio percu tere debere,dlibi uero cnobis djßrmdntibus) h^eti' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cos; quos interßcinorofos ipß cenßent, eßße firédoS'-

equideineodem innixus drgumento, ex eis qu£ro, dit non ex fud fuperiorum Pdulilocorum interprctdtio' ne,fßiritus fdnäus ßbi repugndns inducdtur. PMlut enim dlicubi expreße prlt;ecipit hæreticos tolerdri, eorumq; reßpifcentidtn expeâdri:quôd fi uerbd,Sd' tdnlt;e Trddendi,ß Andnilt;e, ZX Sdpphirtc interitM gt;nbsp;fi Elyme ccecitds ,fißrreie deniq^ uirg£ interpretdtio, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd h£retici mortem,ßue dd corpored per Uldgißrdtu

sectio TERTlAr loj det, Ijpiritum (anUum ßbi ipß repugnäntem effingi^ Hane igitur rgpugnantiam componant,ßMmq; intè' opinionn^onßrment.’bios enim noßram ualidè confiftnaffearbiträmursApofloliprieceptum de fer^ uandis hlt;ercticisretmentcs,cr locos interim,quos ex to proßrunt,deccnti interprctiitione,itluflrium Theo logorum M th or I tute explicMteSjßdniium deniq; jßi' ritum ex noßra fententictfecum minimè pugnure diltt cidèdecldrantes. Ctetcrum quid /unt qui dixerint, in uerbisillis Trdde Sdtdnte,non ßmplicem duntdXdl excommunicdtionem,zr qutt ex ed neceßdrio oriutt turdnimi crucidtus,corporisiertmnds,dc Satanlt;£ßgt;i ritudlcs uexdtiones mtelligi pofßei ßed corporales etià aliquds dffliiliones,£gritudmes,cr cdrndlid toÿuett' td,noti quidem db hotnimbus,fcd lt;i Diabolo per Apo fiolorum poteßatemreiedis infligcnddçduod tdmen Dei uerbo,aut fdltein iüußrium tum ueterum,tum re centiorum Theologorum diâis probdri oporteret) ut ut hoc illiAletur,hdud proptered flutim cottfequi-tur,fwmmdpotej1ateceffdnte diuinitus Apoflolis cott cefjd mdlos per Sdtdndm uexdndi, eorum jucccßßores Epifcopos,ci“Dei uerbi Minißros,qu£ Apofloli per didbolum dgebdnt, per Mdgißrdtum efficerepoße: qudß Sdtdn£uicem ciuili poteflite fupplentes. Don4 illd, de poteflâs, homines editis mirdculis fanandi, 4 morte fufcitdndi, per Sdtdndm torquendi, de demunt (.ß modo id dßßerentibus ddretur^ interßeiendi, eà O' lis diuinitus [unt ddtd,ut Det uerbo db illis promulgd to fides ddhibcretur,[dnild^ QhrifiidoHrmdinirdcu

lis confirmdretur : id quod prima fcâione füßai trd-Hauimus. Atuero Chrißidoélrina pdtejù{ld,dc firmdtd,çx ob hoc,uoknte Deo, magha, dc mirificd iüd nùrdculorüpotcfldte dbrogdtd;quis docuit Theo logos noftros, etusuiceMdgißrdtu^gladioutipoffe, eoq; id prd;lklre,quod ßpiritus uirtute pr^fliterunt A-pojhlif Nonne fuperius dilucidè oflendimiK qudte' nus pertingdt,cum Dei,filijq; fui, turn ueterssnouiqi foederis exemplorum imitdtioi

Idttt uerc),quid ut pdullô unie diximus dfjerunt dll' uerfdrq,Ecclc/ldmprettofum hoc Mdgiflrdtus donu ffernere non debere,fed eo uti, dd h^ereticos pu-tuendosddhibereàdeoq- coüigunt Mmißrum explo' Tdtorÿn dgere, eosq^ dd Mdgißrdtum defèrre zr dC' cufare poffê ; non eü nobis ultrd progrediendu, quM prtuseorum argumentisin medium dlldtis,rdtioni' busqi, quibus theßm hdnc fudm probare contendunt reüè perpenfis ,qudntum udlednt cognofcdmus; Ad edm igitur probdnddm hoc problema grimo propO' nuntiLicedtne Chrißidntc Eccleßlt;em ijs,qu£ ddreli' gionem jfgt;c(idnt,ethntcos Nidgißratui dppeüdre,eo' rumq; pricßdium implordre: tandemq; licere conclu dunt,Pduli exemplofententidm fuam comprobdntes, qui controuerfld inter eum, cT lud£os de reltgione exortd,cordm Feßo,cr Agrippa caujfdm fuam dice' re non detreiiauit î nec dd C£fdrcm prouocare hor' ruit.quo quidem cxemplo coüigunt, Hinißros, cor' rupt£ doi{rtn£ homines dd Magißrdtut deßrre, nC' dum pof]e,fed etiam deberei çr fi quircfipifiere no'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunt, ,

Af equidci^rimum omnium, non fatispercipe^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

re queo,lt;Juie /itproportio,Gr comparatio inter Pauli defènfionein â lud^orum infciüatione cordm Feflo,

Agrippa, eiwq; adCæfaremprouocationem ob iniuriM quibuf eum religions caujja afficiebant, e:^' uinculum, quo Mmißros hoc exemplo obßringi uo-lunt hireticos dccufandi,aut ^agißratui denuncian-di.Paului enim nullos hicreticos, aut pfcudopropha tas accuÇauit:at potim contràaccufatus, zy in tus uo-catus,imà ni pertradus, ab eorum rabie fe dejèndit. quot;Legat,ßquisremreólèpernofcerecupitjhifloriamil Aa.i4,25-.5j lam, aperte percipict, quemadmodum inter eum, ZT JMciifoî maxima ob doßrinam controuerß^exor ta,ingenli concitato tamultu, in eumq- impetußdo, eimanusiniecêre. Quaproptertribunus,ueritusnegt; quid illi deterius contmgeret, catcnis conßringi, in caßra duci mandauit. Paucisq- pofl elapßs diebui ad Felicem pfatorem perduci curauit: cui quidepaul IÔ poß Portius Pcflus in pralura fucccßit ; apud que obflinati ludai accufationis cauß'am perfequentes/ non folum eum ßlße dodrinæ inßinulabant, fed mul taanimaduerßonedigna ßcinora eiobijciebant-.id quod ex tpßus Pauli uerbts baud obfcurè elicitur: pracipHum uero quod in Cafarem aliquid machina-tus,aut in eum obloquutus eßet. lUe autem fe deßn-dens,nemineminiuriaaßvciß'e,ncc morte dignu/ma-liquid perpetraße,ncq; demum in Qefarem quicqua • peccajjè, conßMter ajßrmabat, Agrippa deinde Cæ-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fareant

fdredntTcPum [cilutatMndduemente,7eßus ipfe PaiP li negociwm Regi expofuit : feq; cdujja cognitd nihil in eo dnimdduer/ione dignum reperi^e figmficduit. Pdtduf igitur cordtn légitima Uldgiftrdtu crimina ßl fo fibi obieild diluebdt,neminemq; dccufdbdt,fed dC' cufatusfeipfwn deßndcbdt, o“ d cdrndli uiolentid fe tutdbdtunqudin cdrndli glddio coèrcendam ejje, ne^ mofdnæ mentii negdre potcSl. Uxretici dutem l^iri'j tudlibtti teils 'm Bccleßdm grdßdutur : conlrd quorit uiolentidm fpiritudlibus itidein drmis iÜdm Deus i»' ßruxit,quibus 'm eos 'muehi,db eis ße ttitdri,eos tdnde fuperdre ßue coèrcere,m ordmemq^ redigere debet’, non dutem eos dccufdre, ciuilem poteßntemdd' uerßueds uires concitdre, lt;jult;e eius glddio reprimi, er 'eiyrmginequeunt. QuodßPduluscordmPeüo de religione cum Hebrteis dijeeptduit, cir dä Ctefdre prouocdns etidm cordm eo fe difeeptdturum mnuit. ^uis non cerndt eum,non uolentem, ßed prouocdtum id ficißße? NttWJ occdßone obldtd ChrißiApoßolus C' ius ueritdtem reticeredebuerdt f idm motu propriOt fud([i jßonte ludteis inßdelibus dpud Mdgißrdtü dient non dixitihdud enim igndrus erdt,fefe 4 Sdtrdpis iüis iudicium non hdbiturum de re ipßs incognitd. c^uo' circd mdnißße dppdret,cum Mdgiflrdtum implordß femon co guidem, ut db co de re inter fe, zy- dduerfd' rios controuerfd iudicium obtineret,fed co tdntùntf Mab eorum uiolentid fe uindicdret: ut^ ed ßbi obld' id occdßone Chrißi doärindm ex munere ßbi diuini' tusiniunilopromulgdret. Gdüio, guum Pdulus ilidé

ipudfuwdoärin^ ßlptdtis lt;iccufxrelur,rel^ondit Aét.18,11,’ iudteis, fe, ß guident iniurid aliqud, dut ßcinusdlrox ß)ret,mmtö fc^s Idturuw : fed fide fermone, c^no' fnintbuf, eorivm lege eiuiefiio ejfet, ipfi uidcrent: nolle fe edruw reruw iudicem ejfe. A.t ucro,fi PdulM Heere eenfuiffet uerbi Dei tàituflrli pfeudopreiphc' tMhæreticosdd Mdgi/lrdtuw defirre,tdm fepe iüi obldtdeR occdfiofuiipfiui exemple id nobis fi gm fi-candi, utminimè opus effet, diffutatione coram Fe^ fiogt;zr Agrippa habita, cz àd Clt;efarem prouocatio' nedeclarare. JStam quotiesÇobfecro) conqueritur,fe abh(ereticisuexdri,abeis^ janam doârinamcor-

i rumpi Cur igitur tune quicrimoni/s omifiis,Magilt; ftratum non implorabatiFleg- uerô hîe loeum habet eorumuetus, zsquot; ufitata exceptio ; non effè uidelieet tune temporis Chrifuanum M.dgiftratum. Flam cjuie nunctraiiaturdifeeptatio, in ea eorum propofitione radices habet, lt;jua Feelefu in religionis négocia ethnicorum Fl^giftratuum pra:fidio uti licere flitue' runt. Proindc ^uamuis Apoft.reâum indicium ab cii

5 /fierarenon poffètjnihilominus id agere debuiffet, ut ' iüu/lri minimeqi dubio exemple officÿ nofiri nos ad-moneretyitaq; controuerfiam hanc in perpetuum di^ rimerel:firmiori enim robore polieret eiufmodi exê' plum,^uàm in fe à Induis accujato defindendo. Ete^ nim,fi redè in^icias,eiufmodi cil articulus ifle,eiufeß

I momenti,ut Chriffus,z:r fui po^lcumApoJhli,dduer fdriorumfententidprlt;£ualente, certioribus exemplis acprteceptis illius ueritdtem commendare debnerint eut

(utproßäocomenddljent ) qudmeiufmodi codUti, er propoßt£ mdtcri£ minime cohicrentibud. At ue^ rö (luiaethnicum iAdgißratum lut^demùm implof randum dicunt, quum cum optatis noßriißulurum, er rebtisnoßrisauxilio ßiturum ßicrdmud; equident nonuidcoquidPduluidcFeßoß;crarepoßef.qudlt' ' nusinqudmadrcligioncmattinct. Quodfi quidfpc^ rduit,fdllum fuajpefitiffe rcieucntiu fldtim deebrd' tiit:quandoquidcin auxilij locoßrrißoncm potiuf ac' ccpit,Feßo cum inlaiùre dicente. in eo uero quod ad | liagißrdtum pertinebat minimeßlfui cH-. nam d lU' d£oru)n iniurijs ab eo eü affertm, er Cdfarem ap' ■ feüans,ddC£ßrcmaliquandomiß^ui- inquibM,ut ipß^oit errduitßc nos non errdturos cenfeo, ß coit tumelijs dc iniurijs aßiäi, no tdnltim Chrifiianos Hid gißratuSfUeriim ethnicos quoq^ implordbimus. A lid infuper drgumentd aßirut dduerfarij,quibus probet, uerbi Hiinißros decerc h£reticos ad Hidgißrdtii dC' ßrre, qu£ qiiidcm quid uerbo Dei pe^/itus deflituuit' , tur, inualidisq; tdntùm humanis rationibus nituntur, j «jc tandem htcreticos iure occidipoffeçquodßlfum ef fe oflendimiis') tdnquam quippidm euiäum ponut,coit , fulto pr£termittimui, eisq; improbdndis ßipcrfede' ' mus.Nunc uero Chrißi exemplum profequemur.qud fcilicet fldgeüo exßtniculisß£lo, mercdtores è tettl' ' plo ß(gduit,qui in Dei contumelidm mercatorianti mum,ldtronumq^ß:eluncdmilludcßtcerdnt. Quod | quidem nihilo mdgis ad propoßtum ßcit,quamfupt' rior((.(:xu£ enim eß(obfecro) inter templi per mer'

SECTIO TERTIA. 208 cdturäm proßnationem, crfilßdodriiuopinionc . äMlogiamf At illoruw ddiäum, prêter ejudm quod circa dodrmanfg:^ fidem non uerfabatnr, uoluntatis peccatumßit.non opinionis,autßlßdogmatii, cofe^ aduerfm conßientiampeccarc palpabili indicio ap' parebat : Haud enim credibile cH, eos ignoraffc,tn Dei templo mercaturam exercere fas non cfß.Adde, quodhoemodoargumentari, Chriflus cmcnief,amp; uendentes,dc numimtlarios eiccit è templo,ergo Ma-gißratush^reticos fupplicio afßccreamp; necarede-’ bet; guàm bene coh^ereat, ß quii dijßcrendi rationent calleat,ßcile iudicabit. Nulla enim apparet propor- ■, tio inter fcutica ßdam eledionem, er mortem, ßue poenam à Magißratuirrogandam.Si Cbrifliinßj^utii ßifßt,hoc exemplo h^reticos à Magißratibu^ punt' endos er occidendos docerc,cos certè non deturbaf-fetètemplo,ß:dgt;nul{laßet,eroccidijß:t. Quinimo, etiamß Chrißus illos proßnatores inttnßeißet, potins exemplü a^fd trahi pofßeK quod de Anaiw exé' plo ßiperitis diximus)utfidei,er doclrina crimitia 4 fe uindicanda oßenderet, quam ut ha:reticos à Magißratu necandospr£ciperet. Quöd ß reßgt;ondeät Chri ßm faltem hoc exemplo zelum fuum ob proßnatu fummi patris templu oßndendo,monuißß nos quanto ßudio in ßcr£ doilrmæ proßnatores motteri, quoq- animi ardore eos coèrcere debeamus; cßr.Mmi ßriChrißuicem gereutes duro excommumcationis flageüo do(lrin£ proßnatores ex templo, ex fideliu inquamccetu eijciant.Uac enim ratione melius Chri-

/Hexernplum imitabuntur, quintß ciuilii poteflitii ^ladto cos lugulandos obijeiant.

Pfal 11. AdhiCcfuntquiDauidcmcitani^utimeiddmple' xandum filiunt, ce ofculandum Reges adhortatur. E'(j)n quid aliud petit ónquiunt) qudm,ut jattiC doilri ■ tilt;efuppctiasfirant.uertunqj religionë tueanlur. Rf-fpondeo,hoc potius cxpetci c, ut cum Domi'Kum, 4C . JDf/fihum agno[cant,ucrum lVicßiam,cr Mundi fcr Mtorcm reetpiankut talent colant, amplctHatnr, eiusq; parcant mandalis. Qjj.6dß ex kis etiam pro' phcttc uerbisrcligionis ac dcHrinte cur am à. Regi' bui adhibendam inßrre ueht!t(a quancq; nos illosar ccmusyinfcflationem lamcniCr /upplictum tn hlt;eree i tic^ ex cis non coUigent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Reges,ac Principes ad Chrißum ucntiiros, ei mti^ tiera aüaturos,tributaq-, pen/uros. d^id aliud tgttur j (inquiunt) intelligit propheta, quàm Ecclcß^e tuto- i rcs,religionis dcßnßrcs, fana'q; dodlrinte uindiceS * fitturosiutlt;ßhocmuncreß(ngantur,opcsfuas,cona' । tusq; omnes (. gladio etiam non excepto ) mpfeudo' ' prophetas exerturos i Atcnim quis ignorâtoraculu I hoc,turn primum impletumßttße,quum Magiab O' ' riente proß^ii Chrißum nuper natum adorarunt,ei' ' que capßs juis pateß(lis,munera fua,aurum, tbM,et tnyrrham obtuleruntCduödß tarnen locum ißum al Icgoricè enterpretari deceat, perpende an melius cO' hjereat prophetam uaticinatumßiiße. Reges terril, inßdclium Principes Euangelium recepturos,amp; i

ChriPuin ddoraturos efj”,ciq; dcbit^eobedienlix^pre tum, f(icrificio;ÿim Idudii, grutiurumq; délionii nui' nerd,honordridf^iributdpenfiiros. Addc,quàdne' queloctis hic infcüdtionis,dut fupplicij mcn.ionent utldin hdbet.

Non dcfuntpr^tered qui Efdi£ locumdßvrdnt un ticindntis,Ecges Ecckju cducdtores jîituros, Régi' »df dutcm eiuinutrices. At qitdrdtione(,diunt)udiici' Efa.49.ij. «WMi iflud mpleri poterit,mf] Rrg« .te lAdgtßratm potejîdtis Cu£ uiribuf df fèrreo glddio uerje religionis fldtum defènddnt f Reljiondeo Udticmdtionem iücitrt tune uerè tp[o euentu comprobdtdm (uiffi-, quum in • fidelium in CbrifliMos inßildtionibui ceffintibut, lmperdtores,C£teriq; ethiucorum PrincipesC^ri-ßo nomen dederunt, Chrißidnos pdcedondrunt, cac' tus piorum inflitui permijerunt, fuerdmentd ddmini' fir ar i non uetuerunt,templd erigi curarunt, EcclefiÂ tandé ab hoflium iniurijs tutdrunl Nonne h£c ageu' tes Reges, ziiT ex Eccleß£ hoßibus, eiufdem educdtores,z^ nutrices eudfèret id quod loties crut, quoiies if s, qui ChrijUanos Principes decent modis, i nbsp;ac rationihus Chrifii Ecclefiani iuuabunl,dc D« ucr-

Sedenim temporibus quoq; noßris idem oraculivm iterum implcri uidimus,quu Euangelif lux,qu£ mub I tis antèfcculis Antichrtfli nebulis obuoluta latuerat, I primùm emerfit; pijq; Principes Chrifiiß'irituaffid' , ti, earn dmplexi,in prouincifs fuis benignè cxcepêre, promulgart permijere, bonefiis fiipendijs EpiJcopM '

^Ioc ve;è eft ahèreàdolclitriam penitus abolcuêre, uerum cLC ïe' efïucarcjamp;am gitimum jucramottcrum ufivni mtroduxêre,liberum pleâiEcciefiâ tutum Euängclto curfum dcdêre^aMinq; doilri' numaddodrniieàufdem pr^fcriptum, non contrti doi!rin£ infhtutaproucxêre. duod [idiucrlum dli' ciibiunquumciccidit -,abufm tüequidcm,nonlegiti' I mui ufiM fiiit. bieceffe eü enim,Chrtfto affirmante,ut accidant /candala ’.jcd u£ iüi per qticm [candala eue' nient.

cipitproKegibiKjCunäHiffipoteflitepollentibM[up n plicationes, o~ prcccs fieri,ut tranquiüam, nbsp;nbsp;quie-

3} tarn agamui uitam, cum omm honeftate, pietate, ac »gt; mcderationeffiuccutalijuertuntygrauitate. Perpen' de^inquiunOnam fi Apofl.modefiix tantum,honejh' tii, autgrauitatii mentionemfiiceret, aliquafirtafiif daretur an fa ifi,qui religionif caufiam â ciuili Magi' flratu trailandam effie negant.

9 cultia dnobis Deopnebendus figntficatur, munus le | gitimi cultus procurandiMagiflratibus commendet, tcmere quidem fiéîurus eil, fi quis nwnere iUià Deo tradito cos priuare conlcndat.lam,qua rationc(aiut) hoc prtc/hre poterant, fi dodrina: corruptores coèr cere,in eosffi animaduertere nequeanti Sed eflo utd-iunf.in uocabulo fcilicet iUocommendariMagifirU' tibusreligionem : nunquam tarnen cumci poterit ex j

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locoiUo,pro caprocurandahominesnulliusfibicri', i

SECTIO TERTIA. no âô Pduliuerbd nonpcrfonant. lino wfrô idem ipfc, gui hoc loco pittatem Mdgiflratibus commcnddrc ui dctur,f£pe fepii9 ( ut diximm ) hicreticos fcrndndos innuit,dcfcmcldpeytißimepr£ciint. Jdlt;juod Chri-/his,Mdgi(itr,Gr Rfx idem funs, cr idem noßer,nogt;t femel ßcii.Qxterumß quis rcóiiiis Panltni huiM loci fenfumdffeqm uelit,rdtio,meo quidem iudtcio cH ha bendd temporis quo Apoß.pr^cipit, er hortdturßd tres,utpro Regibtis, ZT potelhte poUentibus preces effunderent- id dutem tempus erdt,quo imiucrß orbis i Principe; uerum Geum, Chrißumq; eins filium non *1 «oHfrlt;(nf,Applt;(rctig/(Hr,P(iHi«wctb)Mcor{«n Prin-cipum dd ßdem couerßonem optdße,ZT idcirco fup-plicdtiones fiertpr^cepißc, utipfi ChrißidnuKMo-men ddepti Chriftidnos infeädri deßnercnt.Quo ßelt; ret,utqiiietèjZT tranquille degentes, Eudngclium li' here ,.dc tuti dnnuncidre, ZT pduore depoßto pro' ' tnulgdre,pietdtisq; muneribus pa[dm,zT honeftêde-pofßntnt^qi pro fderis conuentibus habendis', i concionibus,precdtiombus, ZT fderamentis ddmini-flrdndis.firdrum more in dntrd,zT Idtibuld confiigc^ re,dcdelitefcere ddigerentur: ibiq;,zT in priudtilt; do tnibus,feu potius crgdßulis, cldußs idnuis, cultum i^ Ium Deo reddere, quem optabat Apoflolus publice, ommq; dmoto metu,tranquille, pacificc, honorifice-que exerceri poße. id quod er nos Apo/bli exeiit' , plo moniti optare,cr pro eo aßequendo Demn ordre debemus, ut fcilicet Rfgtwn nofirorum menlibus , ' ucrantfuinotitiaminßillct,qudpcrß{ß,üp!dtam/ecu

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t Î

ritdtcm Ec clefts conccddnt. Conßd(rct,oh[ccro,pi' Klt; (jMjtl; lcilor,an noßrd h£c interpjrctatio Pdulmii ucrbii nidgis quddret, qudnt eorunti qui ex cis coUi' gunt,Principcs,ut primi'iin Chrijh iniiidtißiennt, C' iujq; rcligioncm procurdiiddin fufccpcrint, pro cd tutandd hd:rctiios inulildre debcre, lit egomet quen' ddinaudiuimecum de hoc articulo difcepldntê per-tmdcicerdlfirmare. Addunipr£tercd Chriftum.ttint' ctfi exriidi obicuroq- uulgo Apojklos fuos dclcgiti non idcircodoâis nobilibusq; cr potentibus uiditt occlußlfe, quo minus fe[;tdq- omnid iUi offerre pof' fint,dc debeant. td quod Cmquiunt') trium Kdgorum exemple dilucidè o/kuditur Promde concludunt gi/ij^tus q loq; gludium, fdcram, grdldin^ iUi obld' tio/iem effe odoris non injuduts Atenim qitis hoc ne-git,aut quis ambigiti Ver inn nonne tunc rité Deo co jeerdtur cAdgiftrdtits potcjhts, glddijq; ußus, cum dd nidlefdcientium uindiiidin, dc bonorum laudem cy je. uritdiem excrcetitr? No»i igilur (»eo confequens fit (u! uelle uidentur) ciuilein glddiam corMMi morte Deo cnjccrandum effe,qttos idem Deus interßei no

Solent pretered quipiam noßram fcnten'.idmdc' ßr.d.‘nc,hoc modoargun entari,Pidcs donum Dei tdcirco h^rettcus punirinon debePNam cum ßdtn habere arbiirij fui non fit, cr ntfi ca .t Dona'/io donetur, credere nonpoj^it, confequens e{l, cum ob I quod non creddt.pcend aßii icndu/m non effe. Rf' fi ondent aduerjarijfi hate argumeniundi ratio con' tri

SECTIO TERTIA. »« trd diuinM,hu/mMM^i llt;ges probctur,hoc clidni tno docoHigipoffciOinte bon-j/tn Dei donum eß: Abfli' ncre dßirto,hoinicidio, ddultcrio bonum e^,crgo Dn dortttWJ. Fwr igitur, homicidd, eSquot; idulter pumri nondebent; ndindont expertes ab errorc dbßinere »etjueunt. Con/ecutio h.ec, 'mcf!iiunt,ß.l(a igitur huic ßmillimd ß,lfd eße deprebenditur. Ad fclt;ecpr/wi0« reßgt;ondeo, Nulloßgt;eeiali Dci dono gere eum,gui à flagitijs à MLdgißrdlu puniendts dbß' neredebeat, hocenmrepoßtum eüin morali uirtU' te, giiippc donum hominum arbitrio d Deooptimo Wdximo à condito orbe, CT hominc credto generd' Itter conceßnm.id quod nriwo [an£ mentis ne gab it. Hamprineipio Deuscjuum creaßßet homine}n,cum arbitrij fui conßlio permißt. Et alibi dicit D^s,en Ecclef.ir.idt propono uobis bodie tum uitam er bonumdum mor Deut.30.1y. tf)K,cr ind/üMi erc. Etproßäo, nißabßnere lt;1 ma-lis.qujc legtbus puniuntur,uniticrfali Dri dono m ho' mints potejb^ ejjet,inanes prorfus ne dicam iniqu£ human£ leges omnes eßent,pocn£q;,er pramia non redeconßtutd. djioeircaneceffariam bicaioeffe dißindionem. Qjtandociuidem d fummo Deo tum u-muer/alia er naturalia, tum ßngularia er ßiritud-lia dona rccepimus lnter naturdlia m cognitione do' nati omnes jumus, c^ua (, ntß tnteUedus depraudtione impedidtnur)bonum 4 malo difcernimiis : er naturx lege, ejuam m mentibiis noßris inßeriptam habemus, baud igndri fumusjmo tierö ßttetnur, quod nobis ße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

necdreJlloTMn bontirdperc,dlicndm uxcremßii' prdve, ac dcmum quouis modo in ÿ-oximi corput ß.cultdtes,di(tdignitdtcm ficuirc, pc^dtd clJe, iure umdicdndd. Proindeßbuic ndtuvte legi (criptdnt adddi ei confentdncdm,ne}no eil ddeoßupidM, quin fj deliquerit,ciuilipoend: fe obnoxium eße dgno' feut,er ßtcAtur. Ueq; enipi cognitione tdntum in hi' fee qu£ recenjuimu^, nos multipliciter,quicunq; fu-tnus, donduit Tteiis, (cd uires ^uoq^ Idrgitus eildb ib liS(ibßinendi,nec ftrè quifqudin eil qui dbcxlernis fdltem iüis fiilis,qu£ legum panis fubijeiuntur, tum ctidmcum de eo condemndndodgitur,(c abflinere potuißcprorjus neget, Deßdeidutem ßiiritudli do' }to,p^a;tcr ndturäm diuinitus trddito,quem Doinmus eut uult, qududo uult, euq; qua nult menfurd imper' tit,nonitd(kttuendume(fcconfldt. Qj^i enim illim eilexpers, dcproindein uevd: doürtnæ cognitione haSuemdtur ,ßl(umq; dliquoddognid dmplcéiitur, errarefe nee dgnofeunt, neeßttetur, ntc credit. At contrdM feptus diximus,reile fe (entire prorfus cxi flimdt. Citiocircd,in prtusdiuind ducecoüußrctur, ab errore juo deßflere nequit, in quem ctiam cum in tcncbris uer(drcturneccffirio Idpfuscß. Aduerfd-riorum igtiur con(cquutio,noßrte baud qudqudm eß ßinilis,cum nos de diuino dono non omrubus dato in noßro drgumento dgdmus, iUi uero in(uo de diuino quidem dono, (ed ommbtK naturdliter conceffo md-iußßeloquantur.

SECTIO TERTIA.' ju dei expers ignorons p cc caf,er idcirco d peccdto fuo dbftincndijicul^dtcm,qtiodd in coflntt'.pcinniir,et,no iidbct, fuppliciéÊilicluo dijici non debere : ß.cinoro' jum ucrO:, quid Çcienter peccdt, O' uniuerfdli ndtur£ lt;i mttfo abflinendi dono prdditM cfl mcrito d poend Icgibui jhtutd libcTdri non po^fe.

C£tcru)n cxcommiinicdtioncm, qud db Ecclefid hicreticM ipfecdjligdtur-,pocndm eguidon propt-iè dppctldnddm non ccnfeo,fcd potim coèrtionemdd e^ iui reßpi^centidm o' fdlulem. Qjio nomine ctidm d ■ tümddiicrßones omnes,gud: in cum ßiltuuntur, dppel lo. QüödßdDco inEccleßdconflitutuiordohjere-ticum tierè non pumt,fed reprimit duntdxdt, o“ddßd lutem fer udt,gudrdtione hominum trdditione^o“ dccretd, cum uel mulUdre, ucl etidm de medio tollere poßßunt.

Alio deinde modo aliosdrguméntdri dudiuimut,di centes, Qjtemddmodum lex,etß ßuerißinidprcmiß' ßonum dulccdinemin feddmijhm continebdi, eddem ratione etidngelium guog;,etßdu[ccdincplcnum ßud feueritdtemßudsg^ nünds habet. Vtrifg; enim opiis csl homimbus hdc inuitadegentibus; guippeueteri, ac nouo homine,carnc fcilicet,dc jpiritu compdéïis,dt' guecompoßtis. Exguo concludunt, gladij feueritdte nos uti debere dd uindicandd ßlfd h£reticorum dogmata. Verd guidem e^ eorum propoßtio,fed ßlfa gudm ex ea coüigunt confcguutio,gu£ nuüo guidi m negocio diluitur. lifdem enim de caußis ab eis propo fitis duplex poenaruin genus à Deo flistutum habe-

tnuv.cdrndliü uiddicct, cjuibui cdrndlid crimittd cd:^' ndli MdgißrdtM glddio pleduntur:ll)mtudlinm,qui' biK jjgt;iritui errdtd ßgt;iritudli glddio^indicdndd noit femel diximMydc iterum dffirmdmtti.

Sedddbuchdbentquodobijeidnt. Sunt etimqui dicdnt, Pdtremjdm. etidinjluitee neciiqfin fuospote' fbdem non hdbedt,ft ncglig^entitudgcns ß.milidmlud corrumpi,ldcrilcgijs,jhipris, cteterisq^ fldgitijs im-pleri liuerit,cu!p£ expertem, dc proinde cxcufdtio-ne udcuum non ßre.Ci£dnto igitur mdgisçinciuiunty culp£ obnoxiiit, ddeoq; uitiiperdtione digntK e' rit Princeps, qui per ineiirium filentio inuoludt relt' gionis corritptionem, quum in populo fuo mdmßßi ' utdedt,e^ conniucnsdiß'-muletiSedebitne iudex(iit' quiiJfîtyin folio pote/htis fu£,cr cernens Chrifli glo ridmdb h£reticKproteri, oquot; conculcdri, ciuiligld' dio dd hoe d Deo inßrudia Chrifli gloridmdb int' pijsfoeddripermitletf

KeßtondeOyOr iterum iteruinq;, l^orum ßrtdf fis fiflidioßnculcdre eogor, non eo glddio Mdgißrd' tum drnidtum effe-.quo hærefes, GT hdretici iuguldri poflirnt. Hoc eiitm Deus Ulintftrosfuos inßruxit,ijf' que huiufmodi cfipermittendd prouincid : niß hxrC' tieorum exiernd flidd ( quod[£piusdiximus} iiolctP ttbus tüis,idq; mdchindntibus , feditione$ pdridntjCyquot; ddida flrreo glddio uindicdndd:qu£,quum ffiritud' libitf tdis coèrceri dc mulddri non poflint tune de' tmm ciui'iidß^iculduibrentur. Hincdutem eueniet, tihquimddiiiodum Pdterfitin.ed,qud ei licet, uirgd jâ-

SECTIO TERTIA.' iij ftiilidm [udm cohibet, er cafli^at, l^^agißrdluf itidét Cf Ecclcfidg^gem gtuHbet luum ( idem cnim ho-mojprout iiel Sgcltßte, uti tAagißratuißibditM eilf dupheiter conpdera^ipoic^l') co fldgcUo compeßat, errdntcic^ co glddio puntat, quo eorum qucmlibetj Uocdtionn[utc rdtioncha.bitd,Dcuittißruxit.

I^dbuchodono/omdlÿ exemplo nitülur, dDdnie tc idco Idudato, quod tn Dcum bldfßhcmos cdpitdli lege ßdneita unimdduertcrit. Kam commendabitur {dtut') per OS Prophet£ â fpirit»ßdniio cthniciii Pritt ceps, quod potefldte fudfretus ucri Dci gloridm uin' dieduerit,ir,tcrim uero jan{ii,ac pij Kiagißratus cam proßtnari uidcntes,conniucbunti Aul potius dicendü efl. Dominum in pro/ùmRegis perfotid eos fui mu' tteris commonefreere uoluißei Etenim(pcrguf)quid dbfurdiui,quid indignius uideripolesl, quitm in ipß' MEiclcßießnuimpijs mDetim contumclijs impU' nitatem concedi, quæ Eabyione cdpitali fupplicio puniebanturi

Magntficam profiâô prlt;efeßrt energiam argU' tnentum ißud. Sed quod tdmen tarn breui, quamfrcili egeatrefßonfo : hoc dutem erit Ç quod fuperius dixi' mus^bldßthemi poenam h^eretico non conuenire.DC' cuit igitur eo tempore infidelem Kabiichodonoforc, Dfj Minfn fßiritu aßidtum, in Dei nomë b!aßgt;hemoi Icged fc promulgdtd punirc I nunc autem conuenit, ßdeles l^\dgißratus in h^reticos ijs legibus nen feui'’ re,qult;e in eos nulld rdtione ldtlt;e ßiere.

tho diuidii pr'mdm einspartan Dei cultum eiuféi; do ftrinam jjieildre-. fccunda hominum gßvnftones, ac detriment prohibcri. Q«oci|^lt;t l^c modo colli' gunt, SibaindHiC iudicidlesleges ineosdnimdduer' tuntiCfuifionünes hedendo dduerfus fecunddm Deed' logi pdrtem deimquunL gud rdtione impunes euddet gui in prinidm peccdntes,Deidignitdti, gloriie detrahuntf

Ad boe per fuperiord fdtis rej^ofum drbitrdmur, Qjtum fcilicet l^ofaicds leges expendentes, oftendi' mus htereticu d ucro Deo non deficere, dlienos Deos non ddordre,idololdtrdm non eße,neg; propriè bid' •ßbeinutn ; quoddutem dd dodrtndm dttinct,uolenté fcienl^mg; non pcccdrc : ex gutbus dpertc conftut cu eonlrd primum tdbuldm non delinguere.

AdAfcc, loiddd:,lehu, Elilt;eexempld ubuduerfip rijs dÜdtd uenio,ndm tamet/i per ed, guie fuperius de ueierum exemplorum imitdtione,deg;dntigudrum legum dbrogdlione fdtis rejjionfum ejfè uidcripof-fet, dttdmen ed, gu£ mihi prictercd circd hlt;ec fuccur' runt Dei jfiritu iuudnte breuitcr dttingdin.

Primum igitur omnium AfiS früum dd rem mini' meßeit: Ipfe enim, guum diu fincuero Deo,ßncdo' (lore, fdcerdote,ßnelegeßiifjentlfrdelit(e,neßsom ne ex omnibus iud£ie,z:r Eenidmitidis finibus,^^ op pidis fuftulit,fldtuds perfrcgit,lucos fuccidit, lou£ Öl' rdm pro eius ueflibuloßtdm influurduit^fderifieid ri' tè mflituit, lud£os lou£pdtrio ipforutn Deoßudere, legemg; difeiplindm obire iußit, feedusg; cum eo iniri

SECTIO TERTIA. 214 iniri curnuihdc ncterem tändcm in idololdtras Icgcin renouaitit,z^ promulßauit: fed quid hoc adpropoß-tum qu^eßionefl^Afi ucrum Dn cultum injhurdt,^}“ feruandum priccipiticir nos quoq; id muneris Regi' bus nojlris trddimus, er contirmdmus. Antiquds pd‘ trij Dei leges feruundds munddlmos itidem tAdgiftrd tum no/lrum id prlt;!e/lure,Rcgisq; noßriffiritudlis, non foliim lege; religionem jfeildntes, fed dd mores quoq;,ciuilcmq; politidm pertinentes,tueri,er exer' cere uolum us. idold deturbat.jhtuds conßingit, ded-flrorum drus diruitAdcnosùîAdgiftrdtu noßro curd' ri cupimits,er qui nel minimum Pdpdttts monumeu' turn m tirbibtts/uis tolcruntnon Iduddinus. At enim in toto hoe A fe exemplo, tdmetß is omnem idolold' tridm fuflultt, ne uerbum qutdem hdbent dduerfdriß quo ipfum in idololdtrds inimdduertißfe,cdpitdli fup plicio eos mu,lddndo,probdrepoßmt. Quinimô in ^ddchdm dus matrem,feumduis(utalqspldcet)dui' dm,qu£ turpi^er,impieqi idold coluerdt ; non ficuijtt utexlege earn iure merito puntret. Sed ipfam tdntiiin imperio dbdicauit, idolumqi db ed 'm Iiko eredüdc' moliendum,er comnünuendum,dc demiim dpud Cc-dronemfluuium comburendum imperduit. Ex quo non ferudt£ legis reus agi ßrtaßepotuijfet : quippe qui,quum ex legis præfcripto, primum in fontem ld' pidemidceredebuerit ,illipepcrcerit,dc mortis fup' Deut.13.^ plicium,quo earn dffvdurtis èrdt,eircmiferit,er con donarit, nee tame huius benignitdtis'nomine,uelpx • nam, uel diuindm reprehenßonem ipfum incurrifß: .

tegimut. Quocircaetiamßconlideremuihrrcticu, er idololatram idem eUe,Ànoi^is potÿii hißoria htcc clfel adtolerantiam, ey clemcntiai^ergahicreticos probandam,cjuàm ab aduerfarijs ad ßeiiiiiam aduer' fits Hlos fangumUq; fußonem flatuendam.

ioiad^priCtereafrilMn, mhilopluf ad rem ßcit, a PmJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;narratum. Iple entm AtaÜam, non reli'

• gionKcrgo,cjHcgt;didolacolwjJet,tnDeumconuicia tecijjet, aut folfi uatis muniK obijjßt -, nccari uoluit, fed mperij caulfa,i:}uàd Kcgnunroccupafßct.ac pro' ptcrca omnem itidMCtc domm regiam jhrpem perÿ mere conataßuffet.Qaum igitur contra öet pernüß fum impieregnaret, totada Vontißx, cuiui uxor to' faba mßntem loam è media regiorum ßliorumcX' de furripuerat,çr doini fu£ aluerat,con!j;irationc ß' Ha, puerum feptimum iam annum agentem, in Rf-g«UM! reflituit t ipfe enim,cr ciui filij, iüam Regent créant,ungunt,er Regem falutant. Athaliam uero, ^Uie eo nuncio, flrcpitug; accurrcntii^m hominum, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;df Rego« coUaudanlium audito, in templum accur-'

rerat-.er Regem in folio fedentem confficata, difeer ptaßbiucfle,ut populumt concitaret, coniurationent cam eße conclamabat-.necaripermittit. Qÿid qu£fo l^uic hiftori£ commune e^i cum hxreticoru morte?

^^S-9-7- lehu item res peculiar! Dei mandato geß£ ßicrc, -ut ad Achabi domum, er flirpcm extinguendam cius manu uteretur. Vates enim ad eum in Regem ungen-

SECTIO TERTIA. nf fcgnt/ntur. üißcnim hoc ßieciali Dciiuffù fàflum proper idololdtrite ctimcn ex lege punien tii ^iffentAchiéifilij, non firro percutijed lapidi-iui obruijege itaflcJuëtc dcbuiß(nt.Adde,cju6dud-tes Kegem inttngcns non dixit,Dcu cos inter imi ueb lereligionis cdiiffd, fed, ut jeruorum fnorum Vdtunt fdngumem ulcijccretur. Cinid igiiurlocus ifle dd hæ reiicorum cdidcmf

Eodem /peóldt Elite ßdum, ejui Eddlis fdcerdotes Eli* Exem-tndnupropria iugulduit. Specidli enim Dei inßinüu P'“‘”’j8.4o. dfflattiqi ab co id jàéium fùi/Jèquis ambigat^ Vates Cf fumerat^nonMdgißratui. Proindenonreâè colli' ges,fi dixeris, Elias Vdtcs,Dei fßiritu afßatus, Eaalis fdcerdotes manu proprid iuguldt, ergo ciuilis lAdgi' ßrdtus hereticos capite pteilere potefi.Cluöd fiexé' plum udleret,non Mdgißrdtus, fed ipfe uerbi Mini' fkrcosproprid manuiuguldrepoßct. Similimodo liceret uerbi Dei Mmißro toidde Pont.excmplo, ci-uilibus negocifs,politicdrumcj; rerum ddnümßrdtio^ tufe immifcere, tyrdnnos occidendos curdre, impC' rio eos abdicdre, er in iüud legitimos Principes reßi tuere. dudm quidem fibiduthoritdte mogdlRom.

Pdpd : qui (hoc etiam ßrtaße exemplo abu fus ) Re* IrdifIlt;tre,Rcgfj deponcre, aliosineo' rum locum fubrogdre, coelum deniq; terre mifeere poffètperfudfum hdbet. Scd,ut tdndëfummdtimper' ßringamgt;ß{la,ordindridm legum fanilionem tranf' gredienttdy/ßccidliq; Dei mandata, dut inßinäu edi' td,non poßu^(ut alias quoqi oß{ndimus)nec debent

in exemplum generaliter trahi ad cos cafuf, quibM * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legum ipfarum ordinaria fandiione conjultum progt;

fpeiluinci^ eB-Pr£terciua quód,tamjjpi Afæ, loiad£t lehu,Eli£,c£terorumq; exempla ualerent, cStra ido lolatras,blallgt;hemos,z^ apcjh.tai,non contra hare' ticos ualerent. Qjtodautem jjiccialia cxiraordmarid ßila non debeant (_ ut didum esl)pcr confcquentiam ad generalem régula trahi: perpulchrèquidemojktt P.Viietus, p.viretus, quuin in h£cfèrè uerba inquit, Modo exlraordinaria h£c potefloiS ab Eccleßarum Mmi' ” ßriiinconfcquentiamtrahinonpoteß,utindeperpe ” tuaregulaftatuatur. Si enim extraordinariares e^, nonpoteßcxca probari,neq; incaßndari Ecclc' ” Jiarum authoritas ; qua ex aterna Dci authoritate pendre debet.

Atenïm,quia inter exempla Regiim ab eis allaia firmißimum ßndamentum flatuunt in loßa.qui in Ec (leßa dilapfo fiatu reflituendo Baalts facerdotes nc' »■E.cS-2’4’îo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoq;, lofaphajf, cr Ezechia

hißorias citauermt^ab eis peto,aiq; contendo,cur po tins ïop£ feueritatcin,quàm Af£,tofaphati, edr chia Icnitatcm, cr impunitatem Magißratibuf necef farió imitandam proponant. Eosfatis conflutno tan^ tiim idolorum faccrdottbuSfßeduniucrßs,quiDea‘ flroruin ßmulacra coluerant pepereiße. Qua de re fiAtucndumeü,aut cos in ertminibus condonandis, aut ilium in uindicandis erraffe. 'Vcruntamen neu'

9 tros equidem eorum deliquiffé crediderim. SedpO' tiuSjUt[andlosDeiferuosdecct,eorum qucmlibet C'

SECTIO TERTIA. îiâ gîffeccnfeo,ea ratione guam in oblata ßbi occdfione fdniüi numinii^dtu moniti,Dco probdri cognoue^ runt.ExciuibiK9mmbiis tandem cotligmiK,dduerfd-rios excntplis dbeii dUdtis hoc tantum euincere pof-fe, Kcges, Principes, ac Magißratus antieiuos illos imitando religionis curam ac tutelam fujeiperepoß fe, (edin hominum uitam ea de caujja ßnediuini ritus /pcciali inflinéiu fieuire,nequaqudm.

Phtnei exemplum, quodpleriq;dtlegdnt.ddeoßi Num.xy gidum, ddeoq; huic rei meptum e/Jc apparet, ut re^ ßgt;onfo uix dignum uideaiur- Perpendat, ß quis jdÿ^ mentis eü,qi{àm bene coh^reat ß dicas,Phmcits pri^ udtus homo coram Mo/c fummum lAdgißratum ge^ rente Deißidio impulfiis hominem ßraclitam itifer' fielt,eà quod contra D« «wnddliwi cum tJiadianiti-de foemtna conßietudmcm habuilßeti ergo lÄagißrO' tiis htcreticos interficere debet. Si hoc exeinplu Chri ftianis imitandum proponatur, priuato cuilibet hotni ni fieultas critfijntem quemlibet quocunq^ modo co^ tra Dei leges peccantem,Gr cqnod plus cÂ) in ipfius

I Magifiratus oculis trucidare. Prteterquam quod, ut f tiam exemplum ualerct, ßipratorcs pcteret,no h£' f reticos. Adde Phmei priuati hominisßdum in pote^ fiateconflitutisnortnamcjficnonpojfie. Mdgißratus enim rei gercndæralio ex legum decreto, non ex pri Udtorum hommum cxemplis defiMii debet. Uîcuerô iterum inculcant ( ut fuprd in Ananilt;e ey Sapphire fupplicio) (uumiUudextrdordiKdrilt;epoteflutisdrgu ' »fentum: Phineumfcilicet infitc'more iUoperpétrait

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io exlracrdimtriA Mdgißratm potejhte ußwm ßtißfet

Verùm,quid opM eil, ordmäria uigef^te, cxtrdordilt;' ttetrid uti Prjcjente Koje juwMo ttidgijirdtu nibil cdttßj: erat,cur priitatus homo piibl. poteftdlii ita in Kagißratui ipftm contii/meliam fibiarrogaret. Zeli iguurimpetMtllefhitfßeciaWDdinßmiiumeocoit . ettatui i tantum q- abcil ut exemplum jùcrit à Magi' j ßrdtibw aduerjui bcereticos imitandum,ut potius ant maducrjlonedignuißcturun effetipjePhmeui,nifi e' iuißcio à Iona coUaiidato, Mofes Dei ffiritut affiatu rem gejhmeffenon deprehendiff'et. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

. Sedhoc loco iterum confiderandum occurrit uC' terum patrum ffdif in exemplum adhibitd multa no ’ biff^rrnffumiridcjuibutprohtbemur. Q^uodejui' ( dem argumentum (uperius tradatum, jiißiu decent» I oblata occaßone traélare promifimut. Primo igitur

Gen.n. amp;. jo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßaluti fuie confflcrct, mcntitics Sarai»

fibi jororcin effe,bii earn /bipri periculo obiecit: nec ufquam legimut eiitt ffdum, cr mcepèum à Dro in»

* probatum, aut ob idAbrahamum cafligattvm, obiur' gatumucfidffe.Licebit'ne igitur nobif mentiri,çy‘ue ritatem cum noßro, gquot; alterim periculo celarei

Ipfemet Abrahamut, cr ifaacus eiicsfiliut, ]lt;tco/ ' j tiw (jMtxjj plcriq; fandi patres plurcsuxoresdu' j xcre iErimusne nos quoq; his exemples eontraiuif , fMq;,perpctuuméh Chrifliana: Ecclejite morent, pO' i

Prd::erea,nofolusSolomonluxui,crlibidinide' { ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çÿ- i^ololatra, uerùm Dauidquoqueuir i

SECTIO TERTIA? Jiy fiutäißimufjZTDeogratißimMiprxterconiugcs m4 i.Res-J^-3gt; g«««t concubiffariigrcgcm aLére.At Regütjiorum excmp'.o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChrifrMtiiRegibiiiTurcarum

Lotißlije,ut foboli proj^iciant, cum pJtrecott' Gen.i^. cumbunt:concipiuntumbx,ambieq; purium.Curigi^ turdnticiMyCr ftngubtrid exempla çjcilicet) imitiit' , do,filiabiii noßris idem non liccbit^

Thamar mutatis iteßibui, rfc uelataßcie ßocero Gen.38.1S. Judafi-dudedeceptoßSifefcproßituit, gratiidacj;ji-

Rachel mulierfanäapatrn pénates furripit, nec Qen.^i.iÿl 4 Dfo fuißemoris, nedum fupplicium,fed ne oltiur-gationem guidem tuliffe legimus. Qjtid igitur f nos itidetn cam imitantes, Paptfktrum aureos calices,ar-gentea ßtTwlacra, gemmeas cruces,A.ttalicascj^ ueßts diripere impunè potcrimus?

I QuumEgt9nMoabitarumRexdeuiäosHetr.e- lujie, lu , 05 ßbi fubieciffet,Aodus,lt;jui çy Eliud,per ejuem pO' ' • { puliis Eglom honorarium mittebat,ßmulans arcanß aliquidadcu habere, jolitudine mpttrdtd,ßca, qu£

, rat: mortuoq; re’iäo ilUfus euadit. Cur igitur hoc txemplo, nedum Magißrulibics, uerùm'cuiuis ctidni

, ; priudto Chrifliano homini,Pdpiß:arum Satrap as, ad-eocf; Antichriflum ipfum,ui,dutßaude interßeereno

ÿ iiceat f quod tarnen noßroruM quamplurimis pro-if baritntclligo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pärt rätione lcphth^ exempta, gui »älätn fudm,

gtiam umcä habebät, ex uoto iouæ pw uiéioria nuit' cupäto immoldutt/inulia uold uou^ecrredderepo terimiK. l^am iephthæ fitfium Deodij^licuiffenoit legitur.

■ abfurdd ex hdc ucterum exeinplorum db dduer[args dffèiüdtd imitdtione confeguuturd effent. Qjiod ß eX' cipiant,non omnid, fedguicddm effe imitdndd, inter nonimitdndd zr imitdndd difiingudnt, iufls, tarnen ex uerbo Dei rationedefumptameceffum eü.Sed pO' iiusçut uera dicam) lange fectes agenda res eil,guà)n j ut ueterK ey abolitifcederif exemplis, guicgua pra' barioportedt. Qnodfi etiam cd,gute ibiffeciali Dfi jnanddlo gefln fucre imitdndd dicdntur,cui tarne man datum, hac, aut bac fferit, er ad guem ffeilet, ani' maduertendum effe canftät. Id gnad perpulcre nos dacet Lutheruf,guum guatenus nabis audicndus, amp;

, recipiendusßtlÄofesoflendereuolenf, mhtecucrbd Luti.Traft. prarumpit,Nunc contraßciiit feioli noßri,gui guit' deleg.inPoft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßriptainueniunteo trahunt, utdicät,

hi.p.483. nie loguiturDeiis.negari non poteRiergoßc freien dum e^l.lbitum uulgus irrumpit,er clamat,lllt;ecuer (

” bä Del funt-. er guifguam cotendendum audetf Hine tandem fit,utnon jecus guam porei ad haram impel- '

” ldntur.Boniuiri,er(JiDeopldcet)prophetienupef I ' ” cxorti,ficuulgôinculcarut,PræccpitueroDeuipo-pula fuo, ut occiderent Regem Amalech,ey ld genus altd,Exguibiispofleäclddes,erßrages /equtsttefunt.

Kdm Me excüätirußiciyfentere,er abflt;j;iudido ir- «c ruerunt.itaq; n^erè m errorem, er di/crimen addu^ a difuntdbetlif ijin ßjtrituum Idriloribitf. Quodß « tum ibi locorum doili,er fapientes coneiondtores df ct füijßent, ij potuijjent excipere bellos iflos hypocri- ,c tlt;«, er dixiffent, Veruw funè quideni eSi Dcam ficet præcep’ffe Mofi,ßc^ populo loquutum ejje : Ctele- » rùmnosnonelJeiüum qui lune erdt populm. Ndjn « eodé quoqi pdUo Addmo loquutuf e^: neq; egopro-,, ptered Adam fum. Et Abrahamo iußit utßlium fnum « tuguldret; Ego quoq; ipfe Abraham (um, er ßliivm ,( »MCtt») iugulabo^dutquoniainDauidiloquutut eß,re' tt-ßram ego quoq^ Dauidem ? Verbuim Der, inquiunt, « cÆ EÜ fané. Sed non(kitim ut quiequid uerbumJJei ct efl itd tibi exequendum eR : fed animdduerti ncceffe n efl,cuindmiduerbumfidt.Namadhucpluritnumab' cc ' efi.ut populta tUeßs, qui cum Deo loquutm c^. A t ,t dit propheta quißiiam nouui, Atq; tu populut es,cr tt tecum Deui lo^uutus eß. igitur c tone uir) planum « hocßcito.Hif,erßmilibuimodiipoterdntreßlli,er ct • euertiimpofloresißi. SediOlf/zefuXaf ;perireultra tt uolebatuulgui. Ceciditergoitd-.cromnesunapef ,t fumierunt-Sedcum fcripturdmodeße,ernontemc' tt rèdgendum cfl, VerbumDeiuariè, Meufq; ab 'mi- verbum ad lioßäum cfl : neq; tarn/ßedandum eR ß uerbu Dei quem ipedet fit,quimddquo5uerbumilludßdumßt,erdnddtc confiderandu pertineat. Hze tum demum inter album, er nigrü di' * ‘ gnofcetur.NamDctisDduidipollicitusc^,ExteCm-^‘ •

»» rfl.Poff/lautcmadmcitidemifcdtunequum ui ju,mßicrit,diccre- Tibi äutem dduc’j^ere oportet id

» guodtibidicitttr,^!' guodddte dttii^t. Duplex enb» uerbum in feripturis eü. Primumddmc nonpertb t» nct,neqi mihi dicitur.Alterum pertinetdd me,er i»i gt;gt;nbsp;hi dicitur, er proptered fortiter in hoc conßdo, er » ceu dliciudßrmd petrd iniutor.At ubi dd me non jjiC' t, ildt,ibincc dccipio tHud. Kuncprophets iUinuper »gt; ndti,hoc ( inqiiiunf) uerbum Dci esl. EUjdne: quls »j negdttCicterum popului dd quem fróium eß noi non fumiif. Sicdrguti ßgt;iri‘M cooriebdnlur, er noutmt

Ï, qutddämfldtuibdntiquoddicercnt, uctui Teßsincntli „ nobis quoq; ßrtidndam effe, fequendumq; ! coq^ pd' „ do rj^jiicos m eiuj'modi dißrbnen dttrdxerut, ut cum „ liberis,er coniugihus omnes dißicrircnt. Putdbdnt „ enimßolidiccldtüßbißtißehoc,neq;d.quoqudindi' „ Cdiiim quodoccideredeberet.Et mfrrius fubdit,Progt;’ ,, inde ddßiilio^os iflos fßiritus dicito, AAcfen cum pO' „ pulo luo mtljdm jicmmusindm lÜc idntdcßit,neq; dd 3, mc quicqudin dinpliiis pertmet. Sed id uerbu/m dccb ., pio,quod dd meproprießtcädt.Mihi diäuin eß,Qui 3, crcdiderit,er bdptizdtusßicrit,ßdludbitur. Uem,'Vd‘ □gt; dc,er proximo tuofiic iuxtd quod tibißiiu eü. Hoc ! »3 igitur dißerimen diligenter dttendere er propiusdiü 1 j, »JO co)«p/cÆ (icfcfzjt conciondlores ij, qui cditcroi

3, docereuolunt, imo inuniuerjum Chrifiidni omnes. 3, llt;!dmcdput,er drx.ommuminhocpoßtd cR. Quod 3, ft d rußieis dnbndducrfum clfet,plures multo ferudti 33 c/fciitincolumeSier tninMiruiltiperijffcnt.Atßhoc qutdem3

SECTIO TERTIA.’ tl? guident,ceupTtefcriptum c^,non feruAlgt;itur,fc£llt;e et clt; ßdiones orientur ; ej inculctibimiii tcmerè in rude, ce cr jhlidum uuigits, citra omnc dtfcrimcn, Verbum c» ßfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longé aliter res habcatsCf uidendic /it, ,e

Veruntdincn /apienles i/li,nouiq; propheta;(quan do hoc notmnc eos Lutherasappellai)^os quoq;,in' quicnt,rationenibanc haben uolumtis. Ciuocirca, qult;e ad Reges,cr îàagiflratus /})edant,à populo,pri uatisq; honüiùbus peragi non po/Je cenfeinus. hand quaquain in hoc iier/atur huius di/criminis car' do. Luthert enim in/htutum non Cii inter priuatam,

dißingttcre. Ndm /? qui^ eins uerba attentèperlegC' nt,aperte inteUiget (tamp; eo afjeri,uerba oinn/.lt;, qu£ ad llebr£umpop.^dafiiêre,adgcniilë,adeoqfadChri' ßianum minmé /}gt;edare. Qjfod tarnen poßremis fèrc . tradatui ilUnf uerbis, fuperiM à nobis allatis clariui concludit duin ait. Sic igitur qiiaieunq; imperatai lt;« Deofunt,qu£ad legesattinent,ca foloslud.eospe. « tunt. Et contra qtt£ in Euangelio continentur,ea ad «

fuorum uerbis moniti,'inftrii{îic^ [umm. Sed quid ud^ bue nobis obijeiatur expenderc ne grauenwr.

Aegejrimeautemfiruntdiuerfurtff ( utegometi' p/oruin quondam qtierentes Mdiui y fc, db qs qui nO' firæpdrtis funt,nouosinterdum Pdpds^cr Inquißto^ r« dppelldtosfiiiffe : Gr dd notdm bdneßbi iniuflAnt delendam, Idtè foßq; rdtioeindndodijßerunt,qudm longédißeteorumcuinbtereticis dgendi ratiodPd' piflArum iniquißimis inflitutis. Cuius uerbd breuitd' tis ergo omittere libet. Ego uero dßdternd Chriflid' Kd chdritdte nonddeo difceddm,ut fidtribus de Chrb fiidnd Republicd miiltis nomimbus bené meritis O' dioßdcimpijßimidntichrißidninominis notdm inU‘ rdm,tnultum enim deeR,ut proprié, gt dbfoluté noui Pdp£poßmt dppelldri.Attdmen(quodcilrd oßvndi' culum,eorumq; pace dixerim ) nofltdin dbfurdd,^' improprid dppelldtio eü, ut ipßs iniurid Idceßitis eß fe uidetur. NdW »m/?i dicdnt, obßero, quid reßrt,dd eos hdc 'm re Pdp£, [ttifq; mquifitoribi^ compdrdU', dos, dn ßt ipforum dgendi rdtio, illorum rdtioni per omnid ßnülis nee ne f Ivonne fdtis eR ddcompdrd' tionem reéîéßntuenddtn ipßs 'm principe,er pr^ci-pud huius drticuli parte cum illis conuenirefHocati' tem negaturos ipßs non eredam.

Ed ueroeR, hjereticos carndlibus drmisdiuexa~ ri,ijfdcmq; tandem à ciuilitAdgiflrdtu muldandosel occidendos procurari pofße. C^uis dutem ßelerati buius dgendi modiorigo, er inuentor dlius extitit quam Romanus Pontifix. ij contra it(s,fdsq;,Tiei^ mandd'

SECTIO TERTIA. no mandatis diferlèrcfra.gMtibiK, combiirit, dcmergit, dut reßcfußjendit cos, quos hiereticos eße pcrfiiajuitt habet. Aduerla^j itidcm hoc frciunt, quandoquidein eos neci^nt,quosfan£ dodrina; corruptores eße cen^ fent.ï^eq; uerô hic excipiant oportet, Papam, ciufq; minißrosßlso ac perperam pro h.ereticis habere, quos ut talesinterftciunt, fe autcm ucro ac iufto itidi-cio ueros hxrcticos cremare. Ÿiam,ut hoc illis dctur, ad comparationcm hac inparte rite ßrmandam,hoc tantum fufficit, ab utrifq; eos occidi quos htcrcticos eße dutumant. In quo ncutri ilîorum Dci uoluntati, eiufq; ordinationi obfequuntur. Odiofo igitur no-uorum paparum nomine omißo,ß cos non papM,fcd pap£ imitatores eßcdixcro,iUos iniuria aßiccre non putarim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qrid ucro tandem dicam de quorundam ex ipßs ratiocinationc,plus infemprobitaliStCr malitia, quam ueritatis,ç^ charitatis habentef Hoc âos qui htert^cos capitali pœna iußc punire negant, cidcm culp£ fe obnoxios oflenderc,çyporrôhie-reticos eße,falfum qu’ppe,odiofum, ciecumq; iudici-um,hominumfui impotentium,ir£ mdncipiorum,bi' 1 lent cobibere nefciorum. Ciuum ißid autcm omni prorfus £qud probatione careat, matußße apparet, rhetorico quodam colore ab ipßs in medium adfirri ad caußamfuam exornandam, rem amplificandam, er exaggerandam, diuerfum fcntientibus inuidiam odiumq; conflandum, contraq; corumßentcntiamdi' i nbsp;nbsp;centes,dut fcribenies perturbandos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui ßuäo

I . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

anhttofint ab incepto äeterrendos. Cxteruw qtMW thcfcm hancluant nuüo argumenta communiant, ja' tK eritpro rejj'onjo fimplexnegalii^ Vnum tantum addam, guod fi hieretici habendißnt cunâi,hærcti-cos occidi debere negantes,tales (juotj; haberi opor' , tere.Hilarium,Cbryfoftomum,Auguliinum,cuterof' que ueterespatres, indem etiam Mufculum, Luthc' riwtt, Brenlium, totiß alios recentiores Theologos, quorum apertißitna teftimonia de h£c eadem fenten' tiaafferendacitauimus. Quin imo, utiampapi/brit cxemplo,tanquam non fecusatq; illicaujßenoßr^ dijjidainusiapud nosquoq^ ßre receptum ekaßoram omnium,utpote h£rcticorum,fcripta tiniucrjd,aut ei faltens,undeteftimomaiÜa defumptafunt, er alia f* iufmodi defutni pojfunt, damnare, legiprohibcre,ac tandemigniconcretnare deberenjtn. Quod ßquii eorum adhuc in uiuis effet, cauendum profrdlo fibi foret (.ut equidem cauebo^ine in maniis incideret cott traria fentientiummon enim niß £grè^dmodum fab vus 'mdeeuaderepoffet.Veruntamen,ßhuius articU' li caiiffa tarn egregif tum antiqui, tum noßri tempo' I ris uiri h^retici fitnt habendi,equidcm(ß me Df/« lt;lt;' ! tneOmalo cum illis hareticus iudicari,quàm cum cO' ' traria fentientibus orthodoxus. Cæterum quum oM' fiia, qu£ tertia hac fedlione tradlanda propofuimut pcrcurriffe uideamur, iam ad quartam Deo iuuante ueniemus.

SECTIO QVARTA.' ïzi NQisigiturddeo MdgißrdttM à uerlt;i religio^ nis cii^d, purtc^i doârinæ tuleia non prohibent nbsp;nbsp;nbsp;quod nobis ab ctdiierlarijs culp£,ui-

tioq^ uertitnryut potins in pij icquè,ac doélif-fimi Ktifculi fententiam pedibus camus-.afferëiis.rcli gionis curanijdc tutelaad tAagiftrdtus, qnàm ad Mi-jußros rcâiius,pr£cipiicq; pertincre. Legdnt,fi qui dubitdnt, eius locorum contmunium lucubrationrs, ibiqi uidere f.is erit,qudin pic doëicq;, C3' eleginter locum hune pertrdtilct,dtq; concluddt. Hac igiiur rd^ tionc pins ßrfdn Mdgiftrdtui conccdcmits,quant qui-bufddtn concedendum uidcdtur. Scdpr^/ht in Eecle ftd rgt;ei Mdgtßrdtum,qudm N^tnißros duihoritdte dn tccellcrcmeçut câ cdptns honünum dlijs pr^ßare nd turd cupientiunt) tandem aliquando inter noTquoq; EpijeopiRegibus impcrarent.Son enimalijsdrtibui Rom.tüdbcflid có jißigijeueâd,quobaudßccis quidem oculisd miiltisdtatibus uid^ri potuit,dim Regibus religionis ciiram ad folos Fpifcopos jßeüd-re perßudßs, ddeó omnia illis permiffa faêrc, ut uiri-busduéli,c^ dgris,pecunijs, dc diaionibus locuplctd^ ti,in fcculdrid(utuocdnt) Régna demuminuaferint, ZX ïmpcratorum ceruiccs (fi erederedignum câ) e-tidtn pedtbus conculcaritit.

Huins ucró Principum dc Mdgißratuum innne-ris dc poteflatis,pcrpulcrum profita, cr iOiißrc exemplum hdbemus tn toßd ïudicorum pijßimo Regei qui quum loua: a:des,qu£ multos dnte dnnos eorruc-rdnt,ejJ'entre[drcicdd;,Deic^ cultus, uctcrumaliquot Rc unt • -

Rfgtwn culpa corruptui,ex legis Dei priefcriplo rc' fiituendus, guu/mj; louie legis liber in tcmpli rutnis ab HelciaPont.Max repertus effet; if^e Rex,nottau tent facerdotes, propria fitnâus aulhoritate, qu^ede^ cebant,qua;q; oportebant exequenda curauit. Ndw priwwn omnium, Helcias libro reperto baud tau' tum jibi affumpfit, ut inconfulto Rfgc Dei lege pro-nwlgaret,facra inßitueret, idola pe^mgeret, impiu eorum cultum abrogaret, ac Joute antiqua prxcepta 1 Reg.zi. 8. publico ediilo feruanda pr^eciperet; ueriim Çut(dcra uerba fonant y Saphani fcribæ dixit,fefelibrum legis in templo louie reperiffe ; eumqi iüi tradidit ; quent ubi legit Saphan,Regi renunciatum iuit ; ac pojlqua ei retulit, eins feruos rcpertam in templo pecumant fubduTfis rationibus curatoribus operis templo lou^e prxpofltiscrogaffèjhoc quoq^ nunciauif.librum fci' licetßbi ab Belcia Pont.effe traditwm ; eumq; apud Regem recitauit. Turn Rex auditis uerbis libri legis, ’ difcerptis ueftimentis fuis imperauit Ucjfu Pont, cf

Ahichamo Saphanis filio, crAchobori filio Mi' chaiæ,Saphani fcribæ,cr Afaitc flipatori regio,ut lo U£ oraculum fcifcitatum irent pro Rege, proq^ po-pulo,cr omnibus ludæis, fuper uerbis reperti librû lûuanrvnim in illos magnaira exarfiffe,quc)d eorum patres eins libri uerbis non obtemperaffent, neqi ea omnia obiuiffent, qu;c ipfis praferipta iterant. Tum Beldos, cæteriq; prædidi, baud ignari in religionis • ttegocio,no minus quam in ciuili politia,Regis pr^' ceptis à D« lege non abborrentibus parendum effegt; baud

SECTIO QVARTA. 11» fcd«drf^ondfr«»t,Non(Mi jM«»frwrfl(ÔRcx) q«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tidreli^ioncn^ertmcntobirc:tuRemp-cdpe/]ê,'me' tut curam mciithbe,fontes utndicd,probos tutare,bcl lagere;rerumautem adreligionemß)e0iantiumtrd' Hdtionemfacerdotibns {ddquospertmet) integram permitte.Qjiin imo dd Uoldam udtem d Regedblega i-Reg-ij.». ■ ti,manddtdßccrunt. Is lt;tKlfm Vdlif rejfonfo à legd' tis accepta,cunâ^s ludieorum,dc Hierofolymæ fena-toribus ad fe conuocdtis, ïn }oult;e tcinplum ijs omnibus flipdtus afcenditsilliiqi dflJ^ntiblts, omnia Itbrifœ deris mtouie templo reperti ucrba recitduit ; er pro fuggeflttajhns pepigitcoramloud,felt;jui eum, eiufcj; pr£ceptd,monitd,décrétatotamente, totoq; animo conferuare; omHid foederis iRius diâa in eo lib» fcri ptd pritjhndo : quum qiiidem in ea paóiione cunéitts adejfet popului.iußitq^ RfX Helcu Pontif. Mdx, cr fecundarijs facerdotibus, liminisqi cuflodibm, ut ef-ßrrent fx lou£ delubro. omnia udfa Bdali,cr luco,et omnibus copfjs cœleflibus ßiia : ijsej^ extra Uierofo-lymam in Cedronis conualle combußis, eorum pul-uerem deportandum curauit: flaminesq-,qui à lud££ Regibus in/lituti in facellisperlud££ oppida,cr nie rofolym£ finitima Bdali, Solt, Lun£, Planetisc^ om-mbus, cunólis deniq; copijs coelcßibus adolebant,fu^ ßulit.Et lucum ex lou£ templo extra Hierofolymant ad torrentem Cedronem exportatum apud torrenté , concremauitteoq^ in cinerem comminuto, cinereiHo popularium fepulcra con/ßerfit : cy ganeas in loult;e * templo poftaSiubi mulieres luco cottceptdcula texc'

■ ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. bant

Idfit d(ßruxit;ahdu£ltsqi ommbuf faccrdotibui rrlM dx£ ofipidtSylacelld in guibus adolauynt faccrdotes 4 Gdbd dd Vgt;(rjdbdm fioUuit: diruitq^dccüd portarH dmeporidiii lojïneprtetorts urbdMddßmßrdtnpor' tgt;e urbii pofitd. ümnid dcniq; percgit,cjUie dd untuer fdm idol'orum,c^ idololdtrie deßrudionem périmé Ibid^verT.zi. remtclltxii. Vofihxc, Hicrofo!ymamrcucrjM,iußit Kfxonimpopulo, utVafcbd loti£ Deo[uo dgerent, fii utiprteleriptuin crdt in libro foederis illius. Nullu tnim Idle Pdjcbd déiuin ßicrdt 4 tcniporibus pr^ß' diiin,cjuipr^ßicrdnt ißdelitis, totoci- tempore V.egti ifrdelitdrum, ludxoruméj; qudle id déîum eß Hicro' folyniis Anno Regni loßd: duodeuigeßmo.

Si'ÿile exemplum elicipoteü ex rebusgcßis Af£ ludxorum Regisujui proprid ßnäus dutboritdteun' conftltisfdcerdotibus, nec eorum iuffù, dUt monitth percgrinds drds, eyr fdceUd, ut fuprd uifum e^,fußu' lit,ß:tiuds perfregitßucos fuceidif.dc piibl ldndem e^ dißo iudjcos loUiOpdt;io ipforu Deoßsth-re, legaH' qi:e,(yy dilciplmdm obirc tußii.

Atenim lofdpbdtus pijfimus eins filius, eiuß-ßm Regno fucccffor, iüiißrius qiioq^ buius rei cxcmplu nobis pr£buit:quiproprid itidem mxtes duthoritdte, non tdntùm fdci 04,0™ lucos ex iud£d fußilit, uerùnt anno Regni fui tertio mißt Dodores, Sdcerdotes, äc teuitM,qia per umucrfdm Jtiddidm repertum legis li briim etrcumßrentes, populos doccrent ; quioinnut • iud££ peragrdtites oppidd,uulgo doeuerunt.

giiod fdcerdotibiK mconfultii ferpcntem lencü lt;iMo Ezechix ené-feconfliiium, ÿiiadidtemporumifraelitieadolcbat, plum. * contriMt:lt;juatc^idio,cr ammi ardore ueri Dei cul~ i-Reg.i8.8. tw 'mfldurationem procurduerit^non ^fold diligen~ Num.n.8. . tid percipitdr,lt;jud cunéiii !udieorum, ifraeluarum^i populis per epijkltif ßgwficatiit, nepdtres,Gr cofdit guineas fuos imitdrcntur,ßeddd loudm redirent :ue^ rum curd (}uccf-,db co ddhibitdin ij/dem dd fdcruin PdfchdHicro/olymiC celebrdndum muitdndis : quad guidem tdm diu ex prd’fcripto frdum nonßicrdt.

Quin Ct' Nidndjjes,ciuum reßpifeens pcccdtum fuum cognouiß'et, cr ddßugem reuertißet, de Deo implordto erratorum uentam commeruißet, Hio-o^-folymam reuerfus, Dcoï peregrinos, cx ßgnu^ued ip/emetin ïouefrno erexerdt deieciCdrdsq; omnes, quds uel in monte templi lou£,uel Hierofolymis eX' iruxerdt-,fuflidit,ct' extrd urbem proiecit. Adh^cd-i rdm lou£ conßruxit, er dd edm pro fdlute, cr grdti dmmi teßimoitio fdcrd ßcit-,ludtciicii,ut loudtn ifrde^ litdrumDeumcolerentimperduit.

Quurn igitur fuperiore proximdfedione,Ltilhe^ ro duthore 4 nobss demonßrdtum ßt,ueterts foederis fcriptdckaritdtis,ct‘ pietdtis exempldnobis fubmini' ßrdre,cy‘ alibicjuoc^ue,ed omnid nos imitdri poffe, ^UieuerboDeicxprefènonrepugnent,quisdmbigdt (andorum Regum iüorum imitdtione mxos, eortmt-tfue pijs excmplis,Keges noßros dc Mdgißrdtu^ relt' gioniscurdm^dc tïilcldmfumerepoffci id guodpr^- • t{rMHfculum,Bußing.guocji egregieexpr^ßit- ipfe

enint, poft(]Udm ommd ueterum Kegum fi(prddit‘Ïd Bidhailhort. cxempU cilduit, Imitdtus cü ( inquit)^dnHißimortiin adomn.ecd. bortimReguii!excmpld D.ConJhfiliftU'SMdgnus,dC inin.38. ßnülid hi fuo 1h:perio frcit.i^dm ijuum ipßuf tempO' ,, ribui Cpi/copi inimicitidf exerceretiMc fcriptis, o' » concionibui inter fe ccrtdrent,O' pr^etercd ctidm li' bellos,quibiK fe mutuo crimindbdntur ipß Imperdto ri offirre dufi effent, ut cordin ipfo contenderent: deceptie ommbui libeUii grduiter ipfos obiurgduit, quum diuinitiM uniucrfo populo pdffores oquot; duces . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concorditc ddtifint, ipfi interfe ddeo difcordes fint.

ïieq- ctidm fintentidm firre de eorum controuerfiis uoluit,dut libellos fibi trdditos legere: fed eos in igne coniecit-.utuel fic different ^udntopere fu£ centen-tiones,cr iurgid fibi difflicerent, o' tdndein onufn rixiSfOquot; crimtndtionibiis concordidincolcrent.At(p ^uuminNiceno Cone, inter Epiffopos confediffet, inter guos udrhe ^uocf^ contentiones erdnt, propofi ■ tis prophetdrum, o' Apofiolorum libi^s, hoc cBff' cris EiblijSjiufiitex ijseontrouerfids componcre, o' undnimiter ednde fidem priedicdrc. llluftre hoc exent plumprtejhntifiimi imperdtoris Conjhntini,quern Deus in hoc quoq^ ffculo mdgnum ffeif.cuius nomen O' glorid pofkdpcruniuerfum orbem dpud omnes prudentes eximid, o' iUujlris fitit ; o' longé cldrior, ntdiorq; eil in £terndfflicitdte:hocinqudmexemplii imitentur omnes Principes, dc ^Jidgifirdtus ,o'no-

• ftrdietdteidemffcidnt ergd Ecclefidrum Kiniftrost » lit fic pdci. O' publicteffluti Ecclefidrumpdrirdtio-■ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nc

SECTIO CLVARTA. «4 ne confulänt.HiCc iUe:in quibiK duo notüdd,dnimad' uertendaq; uidcntur. Primum Rcgci uerbi ^Amißris inrcligione ajjjifcnda,crpromouenda authoritate olimpr^ejhtißc. Treinde tametß Efiifiopcrum quos Bullmg.nominat difcordite cut ex hifloria ip fa paiet) non Ml (KMifWii, adiapboris, feufidei iufirmitate, fed circa præcipuos rcligionis articulos uertebantur, dttamen C^farem in male fenticntes Epifcopos ciuili gladio nonanimaduerti/fe: fed ijs telis c£teros inßru xiffciquibus huiu/modi certamina peragi decet.

Modo,Ui ad propofitum redeamits, witer utriufq; potejkius ßtnilioncm dißinguentes,dicimus, Epifco' poru/m munus eße, uerbum Dei prlt;edicare, turn ctia facramenta adnünißrare- Pid h£c,£gros uißtdre; mo-rientes confolari,Qr dd ßdem in Chrißum,cr i^orte firti animo ßrendam adhortari; fùnera procurare:df flidos foldri; ignaros docera imbecillos conßrmare: pauperum cur£ incumbere; coUedas ad eorum ege-fl^tem iuuandÿtiprocurare : male de religione fcntù entes impugndre,Deiq; uerbo illis reßßere, eos borlt;' tdri..obiurgare,mcreparc, minari, cfßgt;iritus gladio ßlfa dogmata in eorum menlibuis,quodd eiits fieri po telî,iugulare.Quèd fires male ceßerit,uotisq^ diuer fum fortiatur euentum, illis fuam fententiam peruiCd citer rctmentibtMc bis,tcrûe ad Euangelq pr£fi:ri' ptum rité monitis,ne^ ob id adfrugem redeuntibust tunc dcmum non cefjet extremum itlud Ecclefi£ kor ribile tclum,ac(ut uocdnt)fi{lmen,excommumcdtio^ nisfcilicetglddiusiquoputridum membrum ab Ec~

clcßic ccrpcre abfcindAtur,n€bencuAlcntu titßcidli tantißier dum,rccitperdid uolcnte Deo Kd/ft«d»«c,f« trd contdgij difa imen in ouium bet^udlentiumgre^ gein tutöredpipoßit. Qnod^uidcm fùlmen(ut flendimu^^extremum non effet,ß poü eum dlio telo» dccujdtioneuidelicetzr deldtionedd ciuilem ntdgi' flrdtum dbE.ccleßdpercutercturhlt;er(ticu^:neqi mor bidte oui conudlefcendi ffgt;dtium ddretur,ß pdflore procurdnte,ßrrco glddio iuguldretur.

At firtdße obijcidt,quid igitur Mdgißrdtuiperd' gendum reltnquitur,ß hæc omnid Epifeopo ipßob' ^undd crediderK^ Vbi ndm lAdgißrittui potejkts iüd, dMhoritds,qud eum in religtonedffercdd de pro' tnouendd praditum effe zx epifeopo præfftre dice' bdifNtultd fdnè quidem illi perdgenddrelmquunturt ad religioncm ftndmq; doélrindin dfferenddm, pro' mouenddm, tutdnddin, conferudndam, Domini d' grum d malis herbis purgdndü pertinentid; qute qui' dem Epifeopum obire minimèlicet, hdcinre Mdgißrdtu inßriorem oflendunt.

Primum igitur oinmurn Chriflidnus dc pius PrM' ceps, feu Mdgißrdtus, populorum fuorum gregibm probos,uirtute pr^ditos,mites, humdnitdtis hdud eX' pertc5,ßruorcchdritdtis drdentes,doéirindq; poüeit' tes pdfhres(Eecleßd tdmen in id confentiente) prd' ficere fdtdgi'oiijsqi moribus imbutos,utinculpdtieui t£exemplisdoilrtna duthoritdtem concilient, noit quicontrd,turpisdcuiciofeuitie ffccimine doâri' fiicÇutdffolcOefjicdcitdtem dcfidem dérogent, infu'

SECTIO C^VARTÄ? iif per.tnu'tcris fui (floj^Mnißrutn morum improbitate peccjfttem, itnt fkl/a dogmuia docentem puiurc, çy-ceèrccre,mut^c abdicdre,!:^ üccleßie uoto concur rente,dlium (um^iiow pr^ßcere, Prxiered oinn« flu ~ dio,oinmci; adhtbito opportuno, ac decentiremcdio curato, ut, piorum ueterum Regtwn exetnpio, tdoln omnid, idololdtrid ip(d,ßlfuiq^ omnii cultui ex ur» ie,cr Kegno (uo pemtut externünctur,ac ne (juis ea reflituere audeut lege cdueto : de tdndem 4uero Dfo dd idold immundd ,fiue Chriflo dbnegdto dd ludaif^ tnum defcifcentes, dut dd eddein altos fuddentesflußn rdtione coèrceto,dc mulôldto.

Ad hjec omni fljidio de diligentid ipfl inuigildndü trit,fl (^uts flrte/inatico fl)iritu percitufindgi^ De* miniddulierinum feinen mier triticum fereret: f4 ^«4 poüet potrflAgt;.e,nc ludlum longim,dut Idtiinfer^-pdtcurdndumMuerè hoc inijudm iiitelligo,/i print Miniflri munere fuo fitniliiyßs ƒMpr(l cowimcmo-rdunntn drlttn dtcertdntes,eindntiii/m peruicdcidre-tundere nequiuerint. Tune dutem non ceffet ciuilis ficultdf fi icquis rdtionibus à Chrißiund chdritdte ha dbhorrentibus,tmminenti inulo occurrdt.

Sed locus hic defdn^e doârin£ curd d iÂdgiflrdlu bus hdbendd d Mufculo ddeo piè, doélè, e:^ dbfolutè trdâdtur,ut meo cjuidetn iudicio nihil melius defidtf rdri poßit.Cuius uerbd quid fuperius fecundd feilio-ne recentiorum (ententids citdntesnotduimus, ne le-üori molefli fimus, hîc rctieendd, effe iudieduimuSt ewm^ monemus, ne uerbd ißd iteru legere grduetur,

Ex CM enim, non fobim ipfiia Mufculi fententiam de MdgißratiM hdc in re officio inteHige^, fed an iUiui fcripta partibu^ aduerfariorum fiue^tçut ipfi quidé ia£lant')necnc,dilucidè percipiet.

quot;Videbit enim, maiui fupplicitvm, quo bonics iUe uir hæreticwm,etiam(fl dari polcil) in/anabilem, pie ilendum cenfeat,carcerem,non igncm cffe. Si modo hocfuppliciumappcllaripote^, quumnoninhære^ ticipænam,fed falutein,dc edatn pr^ecipuè neortho' doxi eiuidoiHrind infici poßint,coerlio huiujmodi db ipfOiCr i quibufdam dlijs excogitdld ffierit. -

'Vertint enimuerô, quid fupcrius o/kndiwM quant ineptum,infulfum,abfurdumqi fidcrcquod plin cflquot;) pericHlofum ,fiïudex 'm fcntentia ffrenda, rx alieno iudicio,non expropria confcientia: cerdtudinepen derc dcbedt ; mdgnopcre Vr'mcipi enitendum cenfc' miK,ommqi ffudiojdc pietate ab co operam ddndant, utdcdolt;lirmd,quamaffercre,promoucre, dttdri, cy in Regno fuo confcruare,ac de cd, qualfl contra exi-gere,crprohibcre debet, quoad eiuf fieripoßitcer' dor fiat. Hoc autcm fiacrarum literarum aßidua Ic' âione,pid uoluntate, firuidiiq^ adDeumprccibui mtcrcedentibu^ ßcile affequetur, er impetrabit ab eo pdtre, quifilio panent pctenti nunquam lapident Iof.1,4. Qudpropterpraceptumilludfibidatum autu-medquo dixit olim tofua Dettf, ut legii librum nun' quam non in ore haberet, deq^ eo dies noflesq^ cogi' tar et, ut omnia'tn eo fcripta curaret exequenda. O bcatum huiufmodi Regem. JSlam (ut Bulling inquiO nbsp;nbsp;|

locum cxplicdns de Aethiopc à Philippo äd fide per- Bull, in Ad.amp; lrt(élo,quein j^crM literds legentem inuenerdtiVlMp^è-^?-tales h((bercmi9 Principes : fane plus filicitatis rc' gnaret,minusq; miferiic.

Ad h£c pias fynodcs in urlgt;e,cr Regno fuo habe^ rccuratodn quibus liberum cundisfententiadiceiu difitarbitrium,nonautem papiflico more præiudi^ cijs agatur: ueterumqi piorum imperatorum exem, plo inter Epifcopos,Jeu ucrbi Aiiniflros fedeto: qua:, que ad purum Dei cultum,fanamqi eius doärinä/}gt;e âentdeclarari,fi quie uero dubia Jint explicari cura-to. in ijsq^ traâandis,/i prieter Rcgni,Prouincia:,aut ' urbis fu£ A\iniftros uicinarum Eccleßarum, fi qui fint doilrina, moribus, ac pielaie pr£clajri antifhtes euocarcntur, cumq; Ulis confilia omnia communica-rentur,non folùm non improbandum, fed apprimè laudandum putarim.ainc tandem Dei uolutatis,cum per fynodi décréta, tum proprio fîudio certior ß-ilus,legesfués promidgato,publicisq; ediéiis caue-to,ne qtiis contrà quàm à pia fynodo ^tutwm, fand' tumq; fit,doccat. Si quideliquerint,cr abEpifeo-pis rite moniti, non refipuer 'mt, neq^ab inceptç deß terint, ut fupra didum ed,coèrceto, atq; reprmitó.

Neç Hcrô hîcCut quißiäm ßrtaßis argute ex ucr bis noflris coüigcre fe poffe arbitretur ) iurifdidiolt; nés conßndimus, adeô ut gemin£ politi£ dißndio corruat, quam principle) inter ßiritualem, zy ciuile potefintcm inßtuimus. Uaud enim inßtutinoftri ed, gt;nbsp;defidei dodrin£ articulis iudicandi ßcultatcm,

hune,Mt ilium hu reticum declarandi, 4 facrii prohl bcndifdfratrum catu arerndi Mthorit^iem ciuili Md gißralui trtbiiere. Huiiti cnim munttK fùnâio Epi' fcopo, CT Ecclefite omnino integra permitti debet. Nam ob ßdei errata nemmcm ab alio mundi tudice, ülioûe gladio e^ puniri. A t enim,(]iiicguid ctuili poteflM per nos tribuitur alio non ljgt;edat, quàm ad puram janólamqi doârinam ajerendam ac confer' uandjm,frljam uero delendam,ac deßruendam Tan demj; concludim;is,iußum, pium prudentemey Md-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g’ßratum, cjuum ex facrorum librorum diligenti cr

aßidualedlione, dodlorumg; ac piorum Epifeoporu fenitufconlt;iiltis dmina; ueriiatis certior ßdus fiierit, ad earn promouendain,adal[erinam autem extirpan' dam,leges,cr in/ntuta coderc, publico^^ edidloprO' mulgare debereujuibus poßta illieita docentes coèr' ceat,lcgtmq; limdes tranlgredrcntes iußa. ratione co hibeat.Uoc autem non ecgt;,utfàljas animorum ßenten' tias,(y ijti£ inde citra peruer/am homitiisuoluntate manat,externa ßdlaincorporib.uindicet,ucru,utpe' ê^‘dffantë,gregèq; corrivn'pentëßftaEac ßatfinä 4 Mufc.Ioc.có- nialofcrendofemmeprohibeat.NeeJlatim,Mufculo mu-fij.de àffirmaiite,moueri debet UiagijlraltKelamorib.eoru letL • Almißrorum, ^uiadtjuofiiis errantes epprimendos ciuilem potcflitem folicitant. Nam idem infirius, poilcjuam Anabapttß:irum ad ßdem conuerfionem narrauit,ita ait^Huiufmodi exempla admonent ïAagi 9 nbsp;nbsp;»’ ßratus,ut taliiim Minißrorum uoctfèratiombus baud

SECTIO Q_.VARTA. 1x7 t^uodipforum eüoffcijfidditcr obeant- NiWjMitr Pet.Maityrii^ tyre (juoq; a/fyeiite,haud tgnorare debet is,cuiglji- Ró.y.p.öop. dim comimfj'm^,fe cuflodein effe non modo pofk' “ rioris,jcdetiantprioriitabul£. duarefttdgere de^ QuaMKone bet,utrcligioguo^; reilèadminißretnr ctiicxmrbo D«. t^cq; pulet ( quod hodie multi Priticipesßbi per[uddcnt)eiufmodi curam nihil ad fe pertinerc. Vo lunt quidein illi facerdotia, ey Eprfeopatm dißribue requibmuifumßicrit: utautcinitlM,qtiosadtaleidi' k gmtates euexcrunt, officiofiiofitngantur, nihil cU' n rant.

Sedad Mufculum redeo ; qui Kagißrdtm i« rc/i- Mufc.ibiJ. gionii negocio officium cxpltcans, inquit, vbi ucro “ diligentia fua nihil effvcerit tàmifler, uelß pcriculii “ ßtyne oues morbid£ reliquum grcgcm inßciant, aut fihxreßm fuam docendo propagàre iniipiant i ibi tcmpefliuum eiï, utpoteflutefua utatur HAagiffrdtm:^ * qua pertinaceSyCr inquiétas m ordinent cogat. Hæc lUufcultMia^alij dicunt, vbi uero diligentia jitd nil effèceritMiniflerylAagißratui h£reticumaccufdtOy eumq; comburendum fuadeto, Sedßcitra fanguinis fitßonem uoti noßri compotes effe po/fumiiSyquid eß curChriflianampictatem antichrifliana fauitiafoe^ dare oporteatf

Magiflratus præterea contumeliofa in Deum tier bdyuerds inquammon dndlogiciu,dutallegoricds bla^ ffgt;hemids feuerißime uindicato.

Sj peregrinum aliqiiem cultum in urbc, aut pro- 9 uinciam/uam inuchi,tdold ßbricari,zy ad cultum e^

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pios db impiorum iniurijs dcfindito. Publicteitt

Omnia dcmumquictequitati, er Chriflidn£ matt' fuetudini non aduerfentur procurato, qiubm hiereti^ corum conucnticuld,tumultui, fcditioncs,jchißndtd, fcdndalddeuitari pojfe arbitretur.

Quod uero ad ßdem dUinet,ti[dgiftrdtM,ß nie ue xare uelit,dd id tantum cogcre poterit, ut tormentor rum crticiatu,dut mortii pauorc impulßHiquttcunq; uclit,crcderc,dut non credereßttcar : fed,ut eredam, aut non eredam efficiet nunqiiam. Id enim perinde ef fct,ac ß c£cum utuidedt,jurdum ut audiat, mutum ut loqudtiir,cldudum utcurrat adtgere uelisizr uidere, aud'.rf,loqui,currcre non iialentes,igni,aqua,ßrro, rejkè medio toUat. Sed Principe ne hoc,aut boc fiat iujtis legibui prohibente,duthoc, aut hoc fieri man' dante,modö qult;e interdira, quæq^ praicepta funt,d ' Chrifli doéirina non abhorreant, diuitt^q; dignitatb • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloritc non delrahunt; unufqui/q^ praiflire erpo

tch, er debet ; quodß legk dido dudiens efife renuc' rit,ex lege ipfa haud inturia cocrecturt legeinquai» qUiC à Chriflidno Rege, non d barbaro Tyranno eX' eogitdtd,er condiia fiierit.

AconeJib.j. C^eterum fiint Acont. teflinte, quibus quiefeente glddio,protinui de religione omni ailum jore uidea' gt;nbsp;gt;nbsp;tur. ^ilagna uero Cut iüe inquit) fiat Domino iniurid, • ß eum dornüre fiußgt;iconur, neq^ fiui populi uBa eum cur am tdngerc, uel ßnegladio Euangelium eum juu confer'

SECTIO QVARTA'. ïiS con[€rudre nonpojp.QuajiuerbinullneßetukmC' rum Chriltittnis omnif in firro po/ita /}gt;cs effe uidea' ct tur.(^um tdiffen baud ignari liiniü,diuinum fernto' Hebr.4.14. nem uiuum,c^ cfflcdcem ojJe,Gr ciiiouit ancipiti gld dio dcutiorcm,cr pcneirantem iifq; ad diuißoncm d-nimit, lßiritw-,ccmpdgumq-, zj' nicdullarum,zr dninticogitationum,conßlioru,n,qiiudiccm. l^dmß ce poüqMm(pergit Aeon.) occupa/Jent omnia Sdtantc « pr^ltigia, ipfeq; Satanaf rcrum ejfci potitm, tarnen (c uerbi Dei tanta uis fuit, ut potuerit Satanam de fortifie fimo mumtißimeq^ fuo Regno deturbare, ùdne uerô a deßndendo Chrißi Regno ab hebetatis, eonfi-aänq; tc tarn Satanlt;e iaeulis nuUa uis fùerit,nullum roburi Bo « noßmiK animo.Hon dormit Dominus, fed uitlat. Si u in illo noflra poßta ßt fßes ornniaß uerbo pugnaue^ rimies: ß eins afflati/piritucquia/^iduis impetrandus ee eSipreeibus) diligenter prudenterq; uitatis Satana; lt;« doln i/s,de quibus adhue diximus,egerimus;ni£,quod cc ub h^retieis^imeainus nihilfi(erit.Congredidtur eau (t tèeum impoßuris ucritas, ae tandem fuperior euadat ct •' neeejjeßterit. Proindeßquolidießnt,qui nouas mo^ et ueant quiefliones, nouus ferant Utes, pafloribus obld- et trentfCr negoeium ßeiant : ueniat aliquando iÜud in et mentem eogitare. Ç^uidßbiuulthle Satanas^ Euan- ee gelieain feilicet oppugnatum uenit ueritatem. Sed et hóeneautem folum^ Quidß er hoc quidem agit,er ce aliud ßrte quiddam adhue maiusf Vt uideliect, noult;e et ier tua quidem opera ) ßndamenta iaeiat Tyranni- ee • dis, quam aliquando in pios Dei feruosexerceat,ip- «

»» domintK^ hgt igitur: quid tu hîc, qui j^idium hono' f ris Dci iaéÎMi qui le ettangclicant ue^atetn iMtiß' »» cere pr^ teßrs fqui totM E.cclcli£ commodii tnanci n patuf uideriuisiQuid inquam tuhicßcies? ibisfci' » licetiCr tuMcum Satana coniungesuiresituameilo^ »gt; cabifoperamf lußrumentadapides, cjementafuppe' »gt; ditabisf Communii libicum Satan£mancipiis ertt fu »» dorC' liMeucrcgt;,utumuimomentideclines molcßM n adiutor iaciendis tanti malißndumeiiißeris? Q«id », fi id etium agit, ut à quibus armis fibi maxime timet, gt;, fj tffeïè mambui extorqueat, cr ad ea prouocet,qu£ IdemaîtBren mbil fôrmidahimi uerô,quieplané contemnitiCertè tiuîfup. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auteit^rrum,cr idgenu^ terriculamenta iOenepili

quidemßcit.^iihilerläutern,quodlimeatmagif,cui' ” querefißere minus poßit, quant Drz' uerbum.At uero fi femel iüud obtinuerint pa/kres, ut qufiquis mutire quid aufuf ßerit protinui fit accerfendus carnißx, ” quifologladio cmnes foluat nodos, quod deinceps Genuas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinarum literarumßidiumiCerte non

up, r us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fß-g ifUcHigant ; poterunl enint

quicquidfomniauerint miferopopelloobtruderejCt“ ’ fuum nibilominuis tueri dignilatis locum. His ucro ar tibus, hocpottfiimum inftrumento papißca religio tam longe,lateq; eH propagata: his inquam tot mifc' rabiles abufis,ßlfa dogmata, impios cultus,innume' rasq; purte doélrinx corruptelas anteailis tetatibus

SECTIO QVARTA; »Î9 bil uenena. Quódƒ: quis diuino edoäiif (}gt;irilu iici p tuffm dgnoMi^Mt nufcr^ traditu^ cfl ncci, autpanjc fiirniidine mut» cdniicudßt, CTdgmtdtn ucrtraUm filcntio itiuolues frlßs dc didbolicis inuentn obuidm irenoneüduftK. Cit!ocircd,V£nobis dilKconr.ß IdiAcont hoc,quouno,z:rpugndre nobis licet,çyuiiiccre “ feinpcrpc/]umus,dbiecerimustelum.Aâumfic. Nu, BuÙmg-.ctidm tcflunte, Eudngclio cxpeRitur, expU' Bull.Aà. 8. gndliiiq; huius jcculi priticcps. Etpdullô po{i: Duo '^3« m; fcdc IhiîM crrtdntcs contrd kgt;ereticorum,did- “ boit, Mundt tncurßones foldntnr ; potcntid, cy “ pr^/enlid E)ei,z:r ucrbum tieritatis. Agite ergovfrd “ tresjßddtnus omnipotenti Dco,rnKocf)n!w ctas duxi “ liim,tnnttdmurucrboillius ; z:r procitldubio uince^ “ miH.Porrô mfi Dominus dßcruet domum,fi-u/trd ui' gildt,qui cuflodit edm. Quid melius,quid ucrius diet poterdtild quodçut fuperius ofitndimus') Luth: quo' que dgnouit,q!wm dixit, Dei uerbo hie res eR dgeiL «« ddiquoß nihilproßcidt,fiußrd mundunuuisddhibe- « bitur,eti4ßomnideruorcrepledntur. Etibid: Qttod te • fi Deus nonßcit,mdnet perpetuô isißcium- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Cneterum Acont. tdcitxoccurrens obieâioni,At Acont. enim ittquies ( fubdit ) quorunddm ddeo impcrtutid, “ ddeoqi intolerdbilis eü,cutn impudentid,tuw rixdit' di libido,ut neceffcßtdüjsqudmfoliusuerbiarinis “ coèrceri. Visdicdm quid ifludßli Profiôlônona-liud,qudmßdied! miles qui/ßidm , zr nero isnules, “ quimilildriuirlute dntccedere ßbi omnes tiidedtur: etdeo firenuè,adeà ^nauiter/uumpugnarehofiein,ut « etbqcere

» aiijcereßbi haflum necejjcfit, eiq; obtemperdre. O f egregiutn militem- Ciuid cnim aliudJ^eret Satanoi, !; ^uam ut egrcgièperditos fummittertt homines, qui ' Deiferuos irritarent, çy improbifiimè quidem irri^ tarentiErgóne,quia Uli ftrenuè Satané rem agerent, nos quod maxime uolebat Satanas ficer 'mus ? illud inquam maxime agit Satanas, ut nobis hoc uerbi te^ lum extorqueat, nosq^ alio muniti armorum genere, quod ipfe colemptuihabeat, in certamé defcédamus.

Nofirum igitur erit hunc uerbi Dei gladium mor dicus tenere : hoc uno aduerfus omnes facrofaniiie Cbrifliano’ religionis hofles decertare, hoc uno Sata'-nam ipfum^eiufq; emifiarios iugulare. Ea uero arma depe^ere, qux ab eo non foh'im contemptui haben' tur,jed 'm peéiora noftra miferabili clade retorquet.

A t quum fit tandem perorandi locirn pius,ac pru dens Niagiftratuißcripturie oraculK,ac præceptis C' dodus, Dei gloria fludio tmpulfus, charitate in fibi fubditum populum mfiammatus, cr uàbonus pafior ouiimt faluiis percupidus: quum primum optimispa fcuis easabundare curauerit, bené ualentes deinde con[eruari, agrotis mederi, non igni, aut firro, fed pharmacis, ey antidotis Dei uerbo mflitutis diligen-tifiudio fatagito. Omm^ dcmufauitiaexutus,Chri' Pi^i manfuetudine 'mdutus,fidei crrores fana doâri-na gladio,ab ijs qui cum ge fiant necàdos procurato-Omnia aut 'm /ummi patrie nofiricoeleßis Dei glori-am-, cui fempcr laus, honor, er imperium, per Chri-fiumfilium fuum ey Dominum nofirum. Amen. lt;nbsp;£ƒ. z* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ANO-