Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

E. oct.

27'/'

OKATIO, F1ANEBK.IS DE

Dluo Maxæ-

MILIANO II-

IMPERATORE CÆ-

SARE AVGVSTO,amp;c.

ORATIO.

«T IN AMpræporcns De vSjiti cuius manu funt ea omnia, quæ fatali nccelÎJtäte fieri exi-ftimamuSjCam facultaté milii dcdi/Tet, vt Divo Maximiliano Imper. Cxfati Augufto, Sacratifs. M. è morbo exitiali reftituto gratulari potius licuiflet, quàra lugubri ifto tempore amp;I0C0, OptimiPrincipis, beatamilli quidem,nobisverôamp;Reipubl. induo-fam ex hac vita migrationem lamentariî Nihil equidé it^ifta ingrauefcente ætatc mea,in qua propè viuendi dulcedine o -mni careo, poft tot exantlatos pro illius falutclabores,faceremlibêtius. Verùm cura fummorerura omniumImperato-ri,cuius dementiaSacrjtifs. M.Impera-tor fæpé ex grauiflîmis morbis noftra af-fidua amp;nbsp;folicita ^ura eft coferuatus, nûc ex hac ftatione periculofa amp;nbsp;multiplici-ter atrumnofa, Opt. Cæfarem euocarc vifumfuerit; amp;quôdilliusvoluntas, in quofumus,viuitnus,amp;fpiramus,ftatuit, rediftîmum-putare, quantumuisacer-

A 1 burn

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

bum nobis cflevideatur, pictas iubcatj eaminfqualore amp;nbsp;ludu hocj^oftro vt colamus,par eft. Equidem,ü quantum dolovis fuftineo,tantum eloquenti3c,ce-lebritati funeris, pieafFerre, parcmqsa-cerbitatieius facultatem dicendi atque copiam habere poflem, praeter cæteros eximium aliquid prxftarem. Sed cum dolore fupcrer,amp;ingeniû, fi quod fuit, tot adueriis rebus plane hebes finfubue-rcri inmentemvenit, nepietasmcate-merit^fis nomine à cenforibus iniquis appelletur. Mem’oriam certe amp;nbsp;rccor-dationcm virtutum, cuij) eas propiusin S. M. Imperatore noftro afpexerim, fi exprefiîùs quam multi ali j mc^nimo tc-I nbsp;nbsp;nere dicam,minime mcntiar. Quamuis

igitur ardua res fit,atque haud fcio an ae-que vlla magis,wrtutes maxime memo-rabiles amp;nbsp;praeclara in Rempubl. Cxfaris mérita,prxdicatione g|^ta celebrate; ta mencùmæquiflîmi quiqs amp;prudentiæ laude præftâtesjin magnis ex animo vo’ • luifie, eaquaenoftrarum partium funt, fatc/Tepurent, omiflarÄ:itatione, quae atauorumatauos, amp;quicquidinaugu-ftiflima

r V NE B R IS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

ftiffima Auftriaca familia,quç orbi Chri ftiano his fuperioribus trccentis annis dccem caefares,non forte, fed fapientif-fimo iudicio eleâos dédit, laudabile ed: comprehendit, ilia tantùm,quæ hoc te-pore de virtutibus Di vi Maximiliani IL mihi in mëtem venire poflunt,comnie-morabo. Efleautemvirtutesomnesin hominibus Diuinitatis imagines, quaru excellentiam antiquitas mirataatque fu pra modum cas extollcns inter cæledia Numina mortales retulit, amp;nbsp;diuinis lau-dibus ornauit, ne Philofophi quidë du-bitant.Id fi abfque errore ftatiiatur,amp; ad Devm fonte omnis virtutis referatur, in nullam reprehenfionem cadinverum cùm diuinadonaits fufpicimus, vt D e r quafi obliti videamur, conatus ifte amp;nbsp;i-■m’jiant vitio no caret.Egvero eft humana infirmitas,vt veluti folis fplêdor oculorû aciê hebetat,ita amp;nbsp;mens humana in con-fideratione atque fulgore di uinarum re rum, viribus deficiatur, amp;nbsp;admiratione obftupefcat.Proinde fi amp;nbsp;ego in ifta ani-mi imbccillitate amp;nbsp;confternatione, ma-gnitudinecerum quafi opprefliis fuero, A } amp;fa-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

amp; facultas voluntatem square non poterie, veniam vt fpcro,squi sftimatores mihi daturi funt,amp; cùm ea m^ententia cfleintellexerint, vtineptuspotiusqua ingratus (in quo vitio omnis vitiorü turpitude ineft) videri nialim,ctiam(fi forte hocneceffecrit) pietatis mesftudiutn aduerfus maleuolentiç morfus defenfu-ri. Sunt heroics virrutesDiuinslucis radi): Sunt Principes in terris vins D e i imagines,neque genere tantum amp;:quafi humano artificio,fcd Dei munere, vt ca put inftr mêbra excellunt. Itaqj vt meri-tiflîmoviuos omni venerationis ftudio colimus: itademortuorûm memoriam gratiflïmacommemoratione,vtpofteri ad culturam virtutLs cxcmplo ficitêtur, celebramus. Hac mente non folùmÆ-gypti),Indi,Grsci amp;nbsp;Romani,fuos in fu-nerelaudârût,verùmctiamEcclefislu-minapiosPrincipes, vtBeatus Ambro-fjus,Valentianum,ThcSdonum,Gratia numimpp.commendârunt: Impietate autem fubDomitiano,Traiano,Adriano, Antonino,Maximin«,Deeio, Valc-rianOjDioclctiano vigête,Marty res hoc modo

F V N E B R I S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

modoadfuftincndos cruciacus anima-runt. In^^romptu effet plurima exempla recitare,fed non debeo,re prçfertim co-uerfa. Inftitutum igitur vt teneam, cù m in vna qualibet re,ipfa res feu materia amp;nbsp;artificium fpeâ:etur,in fpem venio,cùm tanta ßt materiæ, quæ nobis in manibus eß:,bonitas,eam fine magna elaboratio-ne noß:ra,admirationi,amp; dignam,quam opLquifqj gratiflimo animo in hac luce pofitamcomplcdatur,futuram. Caput autem omnis virtutis Pietas, Apoftolo tcftc,ad omnia vtilis,meritó pcrTiibetur: Ea in xterni D e i vera cognitione atque venerationefanda cofiftitjà qua nifi homo De^rccatore Ch rist o vnico, in quo aeternus Pater omnia numeral amp;nbsp;po derat,fultus,DEocomendetur,infignes virtutes vfque adeo ^vitio no abßint, vt ctiâiuftiflîmoDEi iudicio, invitiopo-natur.Qmd enim lût virtutes fine Deo? Certiffimu autem in Principe virtutisar gumentum eft, firma atlt;^ ftabilis de diui na prouidetia animi perluafio:haec fiab-fit, quaein b®nis rebus moderatio, quae in aduerfis confolatio exiftere poteft?

A 4 Earc

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

EarevtDivvsMAXiMiLiANVsadï

tum oftcnderet, Symbolo ifto,DoMi-

N Vs pRoViDEBITjVtcbatur.Eftquidc hoe diólü anxij patnSjamp; ijs miferijs,quç ipfa morte acerbioresamp; grauiorcs funr, cooperti. Namcùmfideiprobatiiïimû exemplum Abrahamus, filium vnicum Ifaacum,de quo ampliffimas promiffio-ncs diuinas habebat,ab ipfoDso mada-re iuflus eiïet,incredibili ludu opprefliis amp;nbsp;toto corpore vacillans,monte Moriæ afcendens, dulciflimgfilioiamiam immolando,cuius in lignis ferendis ope ra taquam baiuli vtebatur interrogatus de viótima,ilIud(D ominvspr^Jvide B r t) refpodit: Ad filij autem necem ob-firmatus, amp;nbsp;voclt;^cælitus audita àcaede retraâus, locû, in quo fuæ inexplicabili miferiæ D £ v m fubuenire,doloremquc optatiflimo euentu mitigari perfpedum rehabebat, repetitoquafioraculo, quo • pauló ante filio refponfum dederat,Do-MiNVs pRoviDEBiT,ncminabat. In co verö loco,cum çternus,iuftus,amp; mi-fcricors

F V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

fcricors Devs vniuerfo generi humano, miflo coçterno Domino noftro I e-sv CHRiSTOjMeflîavnico, quemfa-crificiumpropeccatis noftris oblatum voluit, omnibus feruadis prouiderit, pij fcriptores Adamu, Abelum, Seih, Noë, fua quoqs facrificia obtulifle, amp;prope hune Hierofolymam condita,referunt. Sed hatc exquircre no eft noftri inftitu-ti.Qiu verb occafione fy mbolo ifto pri-mùmDivvs Maximilianvs vti cœperit,affirmarenequeo. Q^iniftas cogitationes, quas Chriftianiwominë, veræ pictatijfundamento infiftentem, de Diuina prouidêtia habere par eft,fîe-pèfufceperitjperfuafiffimûhabeo. Ma-gnamcofiliorum atqjadionum in vita Humana infirmitatem amp;nbsp;varietatem efle neqs vllius fapientiag?, prudentia aut po tentiam,confiliorum vel aâionû fufee-ptarum euen^um præftare pofle. itaque hocratum,firmûamp;fixumillifuit, Nihil vnquam euenifle, nihil vnquam euentu rum, quod dominus ille cæli amp;nbsp;terræ no, prouiderit. hnperia D e o autore confti-tui, amp;nbsp;codé euftode fuftentari. Hac fen-

A. ' tentia

IO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

tentiaquiadgubernacula fedent, nihil de fua diligentia, qua Dei man^ato ad-hibere iubemur, neqs cum diuina proui detia,vt Stoica pietas arbitratur,pugnat, remittunt : Sed omncs animi amp;nbsp;ingenij neruos intendunt,vt ad diuinam volun-tatem omnia fua confilia conuertant amp;: conforment : Euctum verb felicem pijs VO tiSjVt Chriftianos decet,exoptat. Hac mente fuifle optimum Imp.qui omnem illius vitam intuetur,qui in finguladiära amp;nbsp;faóla rede inqrit,animaduertet. Nû-quid enim, cùm D o m i n v m prouifuru diceret, aliumfe longe fuperiorem efie, qui res human as gubernare t, in cuius manu vniuerfa efset,qui fibi has in Chri Iliana Republ.parteis dediflet,n^n affir-mabar’Huius igitur imperio volutati, nonfuæ,obfequëc|^m, huncauthorem hcreditariaru virtutum, eminetiae inter homines, deniqs felicitatis omnis agno-fcendum, amp;abco redum confilium amp;nbsp;auxilium efflagitandum ftatuebat. Hac, ^inqua/entctia cùm Optimus Imp.efier, baud dubie nobis ofcitatibue, cum Deo alfiduis precibus, ctiamfi ex præfcripto

eas

F V N E B R I S.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir

eas non recitàret,egit:Menteni cnim se-ternâ D e v m, amp;nbsp;mentis noftræ officio coH,atqj omnibus inlocis,Omni tem porepræfentem, res amp;nbsp;corda noftrain-tueri ftatuebat. ItaqjdiuinæMaicftatis cultor efle, quavideri maluit. Gcmitus atquefufpiria exornationes precum, no elocutionisfuauitatem,autverborû ex-quiiicam varietatê efle fciebat, atqj illud Auguftinitenebat, Noninlabrorûrao-tu, vcrùm cordis, orationem ad D e v m confiftcrc.Neqs nullam cultus diuini fî-gnificatîonem dédit: fcmper cnim ciim tacitus vel ad ledum vel ad menfam ora-retjfufpirare ijs, qui in interiore confue-tudine fuerunt,vifus eft:In publico veto vt fub’îedû fe D E O, in cuius manu euen tus effet,omnibus teftaretur, quoties fi-gnum precû datû, jp genua procubuit: Et cû caftra ad laurinû amp;nbsp;Comarû habc-remus,atq5 nodurnarum precum tepus in cœnam incideret, demcfafurrexiffe amp;in terra fcabieciffe cofpeximus.Quo-ticfcuqjaute publica delidorü côfcllio, pronunciabatur, ânnon intends oculis cælu intuebaturîQuis igitur ta inijpbus, y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;pcr-

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

amp; peruerfus rcrû aeftimator, vt D i v v m Maximilianvm illud, Dominvs PROviDEBi Tjtcmerè vfurpafle^c non I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potins toto pedorc ifto modo pictatem

fyncera profeflû efle,affirmare aufit?Cû veto i j quibus omnia in diuina prouiden tiafunt repofita,vbiqi fibi confient, nullius euentus folicitudine amp;: cura de fuo gradu deijciantur,qua mente amp;nbsp;D E V m coluerit, amp;inuocaueritlmpcratorno-fter,facileeft exiftimare. Quidenimdiuina prouidentia cft,nifî amp;nbsp;liberrimum, fapicntiflllnumamp; iuftiffimumDEi de-cretum, fecundùmquodquicquidfuit, quicquid eft, quicquid futuîum eft, gu-bernatur? Quid precesnoftræ aliud qua fupplicationes, vt quicquid cogifamus, côfultamus, vel agimus,bcnè feliciterqj hoceft,addiuinamvolûtatcmeueniat? Quid homine ac imprimis Principe abf-que imploratione, abfq; fpe diuini auxi-lij viuentc,miferius’Itaq5 O i v v m M a-XI MILIAN VMM fîrmitatc amp;nbsp;prçfentia animi fuifle,cùm lux diuinaîprouidêtiaî ci affulfiftet, iraD e vm infua vota vocaf fe,amp; non alienç métis cogitatis,fcd pro-priæ,

F V N ï B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

pria:,qu3C verc neccffitatem præfcntem, amp;diuijjam inpraeftando bonitatemin-tueretuFjvfum, no mirum. In ifta autem lucedum Humana mens vcrfatur, nihil nifiquodiuftiffimum,reâ;iffimum,amp; di uinæ volutaçi congrues fit,veile D e v m, agnofcit,nihilqj nifi quod cæleftis proui détia nobis ex vfu amp;nbsp;falutare elTe ftatuar, vera animi obedientia amp;nbsp;fummiffione expetenduro perfpicit. Non igiturdum fe ad D E V M conuertit, eiulque opéra implorât,formulas exquifitas récitât, amp;nbsp;D E V M fibi obligatum atquê obftridû propter tot tantaqs verba exiftinîat. Ac fi optimus Cæfar in errorê,quo vniuerfa philofophia imbuta eft, quæ exiftimat D E nbsp;nbsp;tanquam Principem res magnas

gubernare, fed in fingularu adminiftra-lione vicaria operajti,non eft raptus,la: temureumhac in parte fcholam Plato-nicam amp;nbsp;Ariftotelicam, qui lordidari di uinam Maieftatem vilium rerum cura arbitrantur,repudiaflc.SeddehisnepIu ra.HocexDivo MaximiliANofæ, pè auditu, meritö eos fatuos ccnferi, qui opinionefuafalfi,adfatumamp; fortunara confu-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

confugiunt, amp;nbsp;excufationc füx ofcitan-tiæ amp;nbsp;negligently ac fatuitatis pgtius pa rant.Itaqj vt feipfum de Diuina prouidê tiaconfirmaretjordinê mirificum in vni uerfanaturarerunijciusqjconferuatio-nem infpexiire,amp; in exiguig etia anima-libusinfignesProuidêtiæ diuinx notas ftudiofiflimcobferuafle,fcimus.Nüqua verb ÜEVMjid quod eximiæ pietatis eft, adfadi fui rationemquaßreddendatn, traxifle: Nunquam in illius diuinam vo-luntatem,etiamfieucntus minime cflet optatus, iffquifiuifle: luftiffimum atque recliffîmû,quod Deo vifum fuerat, fern perduxifl'e, amp;yquiflimo animo, (licet graue amp;nbsp;aduerfum videretur)quod eue-nit tulifle.In capiendis confilijs niRil fuç prudently, nihil intelligently, quadiui-nitusfummaornati^erat, nihil ingenij perfpicacitati tribuiKe: Nullis externis pry hdiis cofifum.vt eaadeflent.fpem in illis repofuifle, neq; illisdeltitutu corde fuo trepidafle : Non pryfentium rerum cxplorata facultate animum adiuina gu oernationeabduxiflcjitaquoiinaduerfis Hrmum, in fecüdismoderatûfemperfe pryfti-

r V N E B R I s.

P ræftitifle, per fpcdum eft. Hac quidem animi de æterna Prouidêtia perfuafionc iniftadflficultatelmperiorum,quænûc maxima eft, nullû præfentius præfidiu, nullam adiram, indignationê,deniqj af-feâ:iones omncsmoderandas remediu cfficacius.Haêc in fecundis rebus veram fuauitatêaffert, in aduerfis folatiû prx-ftatjdû non cafu, non infcio D e o, nos in ordinem quafi redigi,amp; paternam feru-lam interdum pan oftendit: hæc cautos reddit, ne in lubrica ifta vita negledo DEo labamur, vel oftitates peritulis ob-ruamur: Deniq; omnium cogitationu, omnium adiSnum, etiamquæfinevllo tcfte fufcipiûtur,teftem D e v m grauiffi-mum S^ncorruptiffimum ftatuit. Quid igitur Critice inM aximili anoImp. Optimo pietatis, qu£^ vtD. Ambrofius in oratione quadam funebri fcnpfit,om nis virtutiseft feminariûjdefideras? An vt tui fimilis aiTibitione tetra amp;nbsp;fuperfti none inani fiat ? amp;nbsp;fe à D e o fapiêtiflîmo iurtiflîmo,ad creaturas caducas,falla-ces,amp; multisjpodis mutabiles,conuer-tat ? Excute tuam confcientiâ, fi qua babes,amp; memineris,Opt. Catfare nunquä

lÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fibi de alterius cofcientia iudicium fum* p fifle : fed ppetuö in cura religionis vini ab animis hominum remouiflÄCIarc e-nim plurimis audietibus,ante annos decern,cum Antiftitem Olmucêfem Gui-liclmü alloqucretur, hoceft profefliis, NuIIum peccatu grauius eile, quam con fcientijs veile dominari. Meminerunt edam multi, quid principi regnum fu-giend, amp;eademfugaappetend:cumad , fediuertiffet,fubridêsdixeritzEqsnimi-; rum, qui in confcientias fibiimperiü fu-munCjCftli arcem inuaderc,non raro po Teilatcm,quam in tern's habent,amittc-rc. y identur quidem hxc^ ad licentiam q uafi nimiam, feneftram iubiedis pate-facererfed fi vera rem reputemifs via,eó tendebant, vt pace ilia vel toleran da po-tius in Germania conftituta, in qua ani-morum pax coniîîlit,cuius authorem fa piendffimumPrincipem,Divvm Fer DINANDVM Imp.S. MTparentcm fuü habebat,nihil andquius fibi, nihil prçfta bilius Chriftianæ reipubl.duceret, præ-ferdmcùm exitiales mot^s fedare non pofiet, amp;: animos ira exulccr^tosamp;dif-trados

fvnebris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

traólos animaduerterct, vt nulla cofen-fionis fp^s, nullus remedij locus viderc-tur.Nunquid tu Opt.Imperatorem fran gere aut penit’ euellere potuifle ifta cxi-ftimas, quxnecfleóterequidem licuit? Libertatem nimiain diflblucioneamp;diüi pationem cofequi, optime intelligcbat, idq}vfufibieuenire,vtapud comicuqui dam ait, Tu fi hic fis,ali ter fentias,coque rcbatur.QuifadûDivi Ferdin an-DI Imp.fadum noHet,modcrationemqj Cæfaris Maximiliani vitu^rant,ij intelligêdofaciütjVt nihil intelligät,neq; fiiæ faluti maj^mè confultû fuilTe vider. Certiffimæautem pietatis fynccrae mini meqjfimulatæhæfueruntnotç,quôdamp; de fîrmitate facra:Scriptura:,atq5 animæ non immortalitate tâtùm,veriim corpo-rum in viram reditu,fegmones frequen-tiflimè habuit: amp;nbsp;fibi argumentorum ca pita,quorucogjtationeamp;cofiderationc confirmabatur,annotari voluit.Extatli-bell us,quë cùm aliquid à catenatis labo-ribus vacui teporis fnit,fæpc legit,in quo amp;nbsp;hçc infuntjêLpij Principis idea propo nitur,atqj primæ,purx Catholiçç Eccle B fiæ

l8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fix fentêtia,ex piorum Doólorum jquo J Patres nominam’, fcriptis, de p^cipuis capitib’ Chriftiane doôtrinç exponicur. Hunclibellüfiquis forte afpiceret, quid fenferit, quid ^pbauerit, quid fibi tenédu Imperator putauerit, verijùsquaexfuis fufpicionibus amp;nbsp;comentis, amp;nbsp;quorunda iniuftiffimisfermonibus,pcrfpiceret.Ni hil fingo,neq; veritati addo:vos qui in in timis cofili]s amp;vfu fuiftis appello, anno multoruannorumOpti. Principisvita, nihilalii|d qua mortis meditatio fuerit’ QuoticsdiuturnSvitaprecantibus,reni-dêti ore ita optata excepit^Sibi fatis diu-turnam vitam, quatumuis breuis fpacij futuram,quæimmortaJis Dei confilio • efl'et prçfinita?Paucis ante diebfis quàm lethalls morbus Opt.Cçfarem opprime ret, Generofiifin^us Dominus Adamus Dietrichftaini’PalatijCxfarei prçfed’, amp;cófiliarius fidiifimus, ^ratuJatus Imp. g M AxiMiLi ANofuerat,q,annûclima-dericû fcptimû fupaflet, huic fua manu • refcripfit, Oés annosfibicfleclimaôle-ricos. Plato Philofophian» meditationé mords appciJauit : in qua qui.verfantur, huma-

FVNEBR.IS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If

humanislapfibusminus expofîtos, di-uinælj^rænos docent: Multoverius Chriftianifmum rede moriendi, hoc eft afpiradi amp;nbsp;contcdendi ad C h r i s T v M vniciim falutis noftrx portu ex hoc pro-cellofo pelago,in quo periculofiflime ia damur, meditationemexiftimandam. Fuifle autem totumin iftacogitatione, plurimis verbis in vita,amp; vcra animi præ îentia in ipfa morte obeuda, declarauir. Quam grauiter fæpè Epicuri illud com-mentum de libro Lazari deteijatus eft? Neqs aliam veritatem, quam diuini verbi in quxftiqjiibus à ratione humana re-motiliimis quærendam affirmauit.Me-mini me Platonica teftimonia, atq; illud quod (Æ Ero Pamphilio milite,qui deci- lt;nbsp;mo à clade die reuixerit,affert,commemorate: idqj cùm Cîo^ari no fatisfaccret (mulcacnim Plato de fermoneEri, cui* probitace lain^c,adducit,ex qiiibus mi-rifica deinceps fomnia alij,non ad cocr-cêdos homines à fceleribus,quod Philo-fophisamp; Poëtis popofitum fuit,fed ad re • amplificâdâêonfinxerût)citareEufebii authoricaté,q,vtprobarctPlatoni reditu corporum noftrorum in vita perfuafum

B i

2,0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fuifle, hoc exemplû in mediû proferrct: Addidifle etiâ ill ud, Plutarchû f^ipfiïïe, Eunarchum qucdam mortuû reuixifle: amp;Plinium aliquot eorum qui elatiin vi-tamrcdicruntjhiftorias recitare:D.Au-guftinumquoq;Varronisajcq; Labeonis authoritatevti; Sedvt maxime non im-probaret illa Cæfar,auitam tarnen illam iandorum Patrum de corporum rcdin-tegratione amp;nbsp;refurreôtione fententiam nunquam fatis à poftcris retcntamjaffir-mabat. Dixi h«TC,vt alia diuinæ fapientiç documêta,fabulis à Graecis inuoJuta ef-{è,hinc illam de Æfculapio Medico, qui Hippolytû à Phocis marinis difcerptu, invitamreftituerit, narrationé ortam; • Ad hæc Optimus lmp. inquit. (^lot me belluç lacerant’quas ego vel in mco finu etiamnum circunjferojvel omnibus be-neficijs mihi deuincire,ne Reipub. dam num dent,Conor.Sed iubito fe repreffit, amp;ad illam diuinam fuam moderationc redijt.De pietate A vgvst i orationo-• ftraquafifcopulos quofdâ præterueda, longiùsexcurrit. Cùm venocæterarum virtutû leniorquafiafpiratio fefeoften-dar.

F VN E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

dat, dim curfum que tempons brcuitas coucet^rc videtur,tencbimus. Eft aute moderationis A v g v s t i iam fada men tio:Ea virtus vniuetfas virtutes,cùm om nesmediocritate quada moderatxftntgt; amp;nbsp;in laudabiU medio confiftat,compre-hcndere videtur.Medium tenere beati-tatis fcmper eft habitu: cum vtrobiq; vel exuperatia vel defedus multiplex repe-riatur. Ad medium igitur qui contendit, atquein co confiftit, quin moderationis amp;xquabilitatislocü amp;nbsp;laude obtinear, neminipcritodubium. Singularcvero ftudium hac^n parte,amp; in huius virtutis culturafuiffeDiui Maxim I LIAN 1 IL vtexemploquaficomprobetur, nemo, nifi ign*rus return omnium,qux ad falu tcimperijfufceptaabillo atqjada funt, ignorarc potcft. Qu^do enim in Rom. Imperio plures vel maiores turbç,diflcn fionesatq; dil^radiones fueruntîQuado poft homines natos, in vniucrfo tcrraru orbe tantus vbique bellagerendi ardor? In communi hominu vita quid no diftb-lutum amp;nbsp;per«urbarum.'’Authoritate igitur,etlilmp.nofterfeàDEofeptuamp; mu

B 3 nitum

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

nitû intelligcret, neqj huic ipfc vllo loco vel tèm pore deeffet: tameeam^e mali vim amp;animQrû exulceratorû obftinatio nem,vt non tam legibus quàm exemplo admodcrationéflediatq5duci polTe eu animaduerteret,quidreiUimexiltima-ret,nioribus amp;nbsp;vira,quàm legum autho-ritarCjCÙm nullo modo diuinam autho-ritatemimminutam vellet, demoflrare maluic. Certamina igiturdeReligione ingentia amp;nbsp;capitalia,qua; irritatis animis infiammatis etiam cupiditatibus fue-runt,cùm nulla ratione commota fedarc pofler, infignedocumentummoderar tionis, lenitatisamp; æquabnitatis ftatuit. Duosenim fenes, loach. Camerariûamp;: I Chriftoph. à Karlov vicz,arraatæ militiç Equitem auratû: fapiêtia, moderarione, doôlrina varia amp;nbsp;v^ra,ac inpriniis purio-ris antiquitatis inftruâos, pia amp;nbsp;prudêti confiderâtia,amp; vfu rerum præditos,qui-businitiaamp;progreffionesearum delibe rationum amp;: aôlionû omniû, qux Diuo JJ Carolo V.Imperiûgerente,fulcepta:

fimt, notæ atq; perfpcâæ e^Tent, ne adu agerctur,in confiliu adhibuityamp;grayifli

ma

F V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X5

ma oradone initio efttcftatus, fcgioriæ diuina- amp;nbsp;fuorû faluti inprimis cofultum vellc, nfq; fpeôtare quid hic vel illc pro-baturus vel inijpbaturus finSed cû fciat, amp;nbsp;bonis in terra omnib.amp; vero ipfi Deo Opt.Max. mpderatajpbari, ne quid immoderate fiat, fe illos, quorum ftudium plenü pietatis amp;: officij hac in parte facpè perfpedum fit,adhibcre, atqs per omnia facraamp; fanda poftulare, vt in medium confulant,amp; viam ad veram confenfio-nem,in qua veftigia reda, inundantibus quafi hominum opinionib.nufla prope-modiim rede imprcfla appareant,com-monftrarenP,eamqj quibus fcirct modis concinnarentatqjmunirent.Videbat.n. Sapieiftifs.Imp.vndiqjaudaciflîmorum amp;improbifs.hominûin latebrisfefcoc-cultantium,amp; fingularem in modum re-ligionê fimulâtium,lîbidiné amp;nbsp;effrenatä cupiditaté homines in fuam fententiam pertrahendij^tqsaflcnfioncimprouidæ multitudinis quafi nimbû imminere jp-fpiciebat. Itaqs no fine caufa verebatur, fi eôdê côfluprêt mala inundätia,ne elu-uiones vfhemêtes reb. facris amp;nbsp;publicis B 4 nbsp;nbsp;nbsp;• grauiffi-

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

grauiflîmum damnü darent.Vulgi cnim c5curfus,aftipulationes,amp;multitudinis opinionibus declamaciones idÂeæ,ex-audiebantur.-amp; nc cupidi rerum nouarü concitarétur, pcriculum erat. Etli enini applaufusamp;teftimonium vulginon gra uiflïmum,fed leuilTimü etiam perhibea-tuFj amp;nbsp;nihil ideölaudandumatquepro-bandum, quia muleisplaceat, videatur: tarnen formidolofæ tempeftatis fauitia percimefcere, c5q; quibusfciaspolïisqj rationibus auertere, fapientiæ eft: Non autem iftfaniam fuperari infaniedo, fed prudenter atque moderate ad conftde-rationem redi atq; veri ddSucedo, qui verarationevtuntur, feiunt. Opti.vero Imperator hoc perftiafiflimu fib? habe-bat,ifta via,quam ingreflbs quofdam in-feliciter,magnæ maximarum rerum rui næ teftabuntur, mtnime rede cælû pcti, neq; ifto modo in dilcrimen fuos venire vnquam voluit. Sedendolgituramp;quief cendo, vt de Romanis didu accepimus, turbata,inquieta,acpropemodueuerfa • fuftinere, amp;nbsp;in aliqua fpe njplioris ftatus fulcire,amp;: afllida fanare atq; crjgere ftu-duit.

I

F V N E BR I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if

duit. Quantum paterna Imp.verèpatris cura pr^uerit atque profeccrit,expli care neque pofluro, neq; debeo: Cofilium redum fuiffe, neminem fanumamp;reru communium intelligentem, negate arbitrer,etiam^ de DodrinaEcclefiæ nû-quamlîbiiudiciû fumpferit. Reipfaverb amp;nbsp;manifeftb coperire fapientes Principes amp;nbsp;Reipub.gubernacula tenentes, quæopinionû vis in vtramqj partem fir, nullum dubium eft: Ad eas auteopinio-nes fi vulgi temeraria petulantia fefeap-plicet,amp; illorum hominum,qui ad quæ-libetdijudicanda, probanda, atque cul-panda idoneos fcputantaudaciaatque confidentia, munira aliqua authoritate, accedaf, quae diuinarum atq, humanarum rcrumconfufiofcquatur, qui non videtinfœliciter cceq^is eft.Du maxima parsinvnoerrorc, velvnaveritate, in quo propemodu exemplo (cum vix vn-quam tatum vbique in terris fit lucis, vt non reftentaliquç errorum nebulæ)de-ftituimur,confentiunt, alia ratio eft. In Germania, «?t his teporibusamp;moribus illud fieri-pofle exiftjmcmus,nimis inco

B y ftdera-

XG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fideratæpfuafionis videtur. Nihil igitur quiete,in qua imploratio Diuini auxilij, amp;nbsp;fanditatis difciplinæ (cui falillReipu. ’magis, qua vllis propugnaculis debetur) cuftodia vigeat,amp;cura, nc externis ho-ftibus ad impreflïonem amp;:oppreffionetn aditus patcar,non dimittatur,in his acer bilfimis diffidijs amp;nbsp;couellendi atq; euer-tendi res bonas infania,redius amp;nbsp;præfta bilius.SçpèjVtPoècafcripfitjLibertasli-bertate périt : Hui’ verb vfus coceditur, fiquodexdiuinafcntentiaiuberiSjVelis atq; faciSs. Sed in hac quafi fyluam den-famatqj afpera nos ingredi nó oportet: Excindere veile omnia atc^ exurere, ni-mis magnx temeratis amp;nbsp;confidentiç.Ni hil in Opt.Cxfare fuifle immoderatum, nihil crudele,nihil acerbum amp;nbsp;intolera-bile: Omniaverótaminpublicaquam in priuata vita tenf|3eratiflima,modera-tiflima,humaniffima,mitia,benigna,ma fueta,£Equi atq; iniqui,velTntnolint,fate ri coguntur.Hasc verb tanta amp;nbsp;tam falu-taria bona,ex vno illo fonte,ccrtavideli-* eet de prouidentiaDiuinajperfuafione, quae De VM res humanas intueri, mode rari,

F V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XJ

rari,metas iuftas conftituere in animum inducit^ uebat.Illa vero perfuafio dum abeft, rrinceps omnia infra fcpofiraü-biqj fubieda arbitratur,omnes fuis com modis inferuirc, fe vnü venerari, fuo iure aliorum rebus vti poffe exiftimat, om niajfuas potentiæ amp;nbsp;fapien tix patere arbi tratur,fe vnû admiratur, cæteros tanqua vmbras volitarefibifomniat, falfa pro veris amplcditur,verapro falfis accipit, atqucvtipfeeftanimatus,ita devm efle opinatur.Divvs verb M aximiiia-NVSCûadDEVM omnia rcferret,amp; Humana inftabilia,fluxaamp;inconftantia du ceret, in aétionibus amp;nbsp;vitægubernatio-ne verè çquamentum,vt Sexti Pompeij • verbo vtar, feu canoneminftaterare-praîfentabat, atqueiMfoA’ilIam, quam M.Cicero æquilibriiÿtcm appellat, ftu-diofiflîmèobferuabat. Paululùmautem impulfuSjVel affedione animi,vel(vt ho minesfumus^ perfuafione, (quisenim, quàm multæ infidiae bonis Principibus , ftruantur, quàm multis in vita mole-ftijs, quibusconftantiflîmos etiam mo-ueri interdû oportçt,obruàtur,ignorât?) cùra

f

18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

ciiminlläcvel illam partem ferebatur, ad mcdiû fubitô Ce contulit, amp;nbsp;jjdi pro-pofiti tenax,abfqj vllamorofitate auc Cx uitiafuic. Platoanimorum bonicatêde-claraSjHietalia inter fe cSfcrt:Ferro nihil Vilius,nihildurius : cotrà^uroquid vel molliusvelnobilius?Itaq;quômclioramp;: purior eft animus, co mollior: quo mol-lior, eô nobilior: quo nobiJior, eô ad rc-gcndos alios aptior. Difputetalij Régna conftitui tyrânidc:applaudét multi: ego beato^ amp;: Principes amp;nbsp;populos ftatuo,q.-bus diuifio bono gubernator, cui aurea mens fit,cotigit.Cû verb Princeps nulla arte melius fuos in officio contineat,quä fi feipfum contineat:In fæuiffimis Rcipu blica:Chriftianætempeftatibus*amp;qui-bus,vt dixijgrauiores vix in vllius Cæfa-hs imperio coort^atq; excitatç funt:ita Rempubl.Divvs Maximilianvs gubernaui t, ita teperauit, ac quorudam vehementiam amp;nbsp;duritiemunflexit, vt vel nullum vel exiguum damnû,ipfo ad gu-

^bernacula federe,Refpub.acceperit.No dies,fed annus me deficerc% fi illufträda ifta exêplis efsêt: Neq; ego vllius ingcni j facul-

r V N E B R 1 s. facultatcmautcopiain fermonis tatam, addo etiam memoriam efle arbitror, vt dicendt^fléqui, atq;cxpnmereomnia poflh.His quidem fuperioribus duode-cim annis,quibus in tôfueciidine intima Opti. Imperajprisfui, plurima pro mco capcuobicruauiamp;annotaui.Sed recita re ifta hoc in locojcflettotiusvitæ Narra tioncm cotexere. Cû Maieftatefumma parem atq; æqualem fuifle manfuctudi-nem amp;humanitatem inCæfare noftro coniundam,ac morum fuauitatem gra-uitatimixtam,quivnquaminc5Iloquiu cum D ivo MAXiMiLiANovenerûr, fiucinfimi, fiiîc mediocres, fine (ummi fuerint, perfpexerunt. îtaq; non minus verè, qiîâTitusVefpafianusCæfar, qui fibi imprimis hoc laudi ducebat. Neminem é confpcâu amp;nbsp;colloquio fuo trifté, dimiflum, de fedicerepotuit. Neminé certèaduerfatû fuifle, neminidumper valetudinelicÄit homines audire,amp;ne-gotia cxequi, aditû intcrclufum: Neminem ab Imp. Opti. in fummo dignitatis faftigio colloftato, amp;nbsp;in vita occupatifli-maconfl:ituto,compertum,qui fl minus fuis

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o R A T t Ö

fuis rebus accommodum, bcnignum tä men refponfum tulerit, fcimu^ Veriffi-mèigiturboniomnesD i v vmMaxi-Mi LI AN VM Amorera amp;nbsp;delitias generis humani appellârunt.Nullû ex eo verbum,nifi mite,lene amp;nbsp;mq^eratu auditu. Nemo illohumanioratq) comiorvifus. Denique fuauiloquentia illam, quæ Pe-ricli tribuitur, vere in illius labris refedif feanimaduerfum; Seddehisquænota funtamp; omnibus perfpeóla nihil attinet plura in mediu afferre.Si Diuus M a x i-MiLiAÄvs moderatusnonfuit, nemo vnquam fuit,aut certe no erit. Clemen-tiæ auté A V G V s TI, quæ virtus fummo-rum Principum,cùm nulla re ad D E v M propiùs accedar,quàm hominiffus falu-tem dado,propria eft, lîngularcm plane atquediuinam O^t.lmp.fuifre,totfunt exempla,qûoteorum nomina recenferi poiTunqqui vel Maieftatem lçferunt,vcl in criminibusdeprehenibdigni, fuo iu-dieiojpocnaatqueanimaduerfioneiudi-cati.CùmprimùmèvitaDivvs Ferdin and v s exceflîfleqqiiidnoaduer-fus Imperatorem noftrumloanesSigif-mundus

FViJEBRlS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31

mundusDaciç'Weiuoda,dum Hunga-riæ^reg^m per vim amp;nbsp;fraudem fuum facere conaretur, eft machinatus? Viribus autem dcftitutus, an non omnem Turcicam potentiam amp;nbsp;immanitatem, an non Tartajorum rabiem amp;nbsp;vaftan-dilibidincm, in noscomraouit? Quas verb machinas Regni Hvngariæ Proceribus,vt eosàfideamp; obfequiodi-mouerct, amp;nbsp;ad defedionem folicitaret, nonadhibuit?Côtrà Imperator no-ftcr Duceforciftimo viro,amp; militaris rei peritiftimo, deniquc fcientia ifterarum optimarum, amp;nbsp;confilioru fapientia prx-ftantiflimo Lazaro Sucndio vfuSjTok-gaiumexpugnauit, Zatmaru arque alia loca miTnita cepit,totamq5 prouinciam, quæ trans T ib ifcü eft, in fuam poccftate redegit. Sunt inuidi amp;nbsp;imperiti reru aefti matures, quorumiudicijs nihil iniquius eft, qui iniuriofilîimè de fortiter amp;nbsp;præ-clarè fadis loquuntur. Sed orones boni, qui norunt quataTartarorû impreffic, quânonftiftinuerunttantûjVerùmcôfi« lio Ducis fre}^runt:amp;: quàm Turcarum immanisi4npet’,amp; hoftilisconùtus,que

corn-

Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

compreflerunt,fuent, Cæfaris fapientiä amp;nbsp;Ducis arq; militis virmte,veris amp;nbsp;ma-gnis laudibus prxdicat. Vtad v^ritatem omniadicam (quodmihipropoficüeft, meqjilludreligiofe tenere fanólè affir-nio)à vero non abcft,Impgratore noftru Temper inuitum ad arma defccndifle, omnia prius confilio qua armis experiri voluifl'e.Hxc qui improbat,omnium fa-piêtû iudicijs ineptèamp;odiofè répugnât. Fortitudo amp;: militates virtutes frequen-tius,amp; cum in oculos incurrant à multis, togatætftitê atq; placidæ lemperverius funtlaudatç.Quantû.n.paxinhumanis rebus bello præftat,tantut earum virtu tum quæ pacem confîciunt, prædicatio, quàm bellicarum,quç etiam in ITarbaris hominibus, nequehacappellationcdi-gniSjinefle vidêturiuftior amp;: præftatior. Itaquenos meritôTZæfaris clementiam celcbramus, amp;nbsp;hoftes qui in fapientem viéiorêincidunt, verèforftmatos exifti-mamus. Inuidi enimanimi Imperator, no modo iniuriarum oblitus, in gratiam WêiuodamrecepitjVerùm^tiamTran-fyluanix Principe nominauit.Tantûne?

Imo

F V N E B R I J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3J

Imó CU ille Cafparum Bekeflîum,qui oës odij amp;^aleuolcnciæ numéros in Auftria cam familiam impleuiffet, legatu Spiram mififletjitaaccepitjVt nihil in qucquâbe-nignius fieripoiTcvideatur. Primüenim cùm valetudo Bckcffij maximis dolorib’ colicis affligeretur,me ex itinere inuitum fane ad iftum milit : Deinde cû Principis Cliuiæ filiam ex Cæfaris fororenatam, in matrimonium Weiuodæpeteret, omné operamvthoc eflFeâum redderer, dedir. Aliter D E O vifum eft: Nam ci^n hxc ipfa agerentur, ac potius iam ada ac tranfada eflent, loani^ë Sigifmûdû è vita euocauir. Bekeffius veto cû de fuorû fauorc omnia certa fibi pcrfuafifletjad res Daciæ animû adieci’Non obftitit Cæfar: Et cùm rebus infeliciter tentatis amp;nbsp;pernitioic perturba tiSjin aulâ Cæfaris rei^ertifletjita eft in ad-uerfa fortuna habitus,vt ne homo quidê, fitâtimeriti t^tæq} benignitatis obliuifci poflïtjçftimandus fit.Qua auté dementia in Dobonem, lanû Balaflum, Homonæû amp;nbsp;multos alios Cæfar fit vfus, lôgiim eiTet» referre. Inôermaniaetiamnoftra, quot cxëpla mâfuetudinis amp;clemctiæ ftattiit?

C Cette

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o R A T I amp;

Certê iudiciumM. CiceronisdeCæfâre repræfentauir,cùm nihil Fortuny ipfius mains habere, qua quod poflec, nihil na-turam melius,quaquodcuperet, qua pin rimos coferuare, adiuuare amp;nbsp;tueri, dixie. Ac nifi piaculuexiftimafTebquicquacon tralmperijauthoritatêfacere,eaipfaquç Senar’ Imperij decreuerac, minus feuerê cxecutusfuiflec.Quàmvef^Ças^ri vale-tudo amp;nbsp;vitaPrincipis curaz fucrit, quaad-uerfus illius cafus acerbus, cum no femel Sacratiffima Maieft.Imp.me ad loannern Frid.II.Saxoriiae Ducem ablegaucrit,non ignoro. Fortalfe hac naturaejaonitatem amp;nbsp;mollitic feneriores lulbtiæ obferuatores remiflîonê interpretatur. Verum mihi de didisamp;fadisimp. MAXiMiLiANI IL cogitanti in mentem illud venir,quod ad-miradæ fandi taris ^r Macedonius Theo dofium Imp. monuit, hac oratione vfus: Memineris re non Impera^rem tantum, veriim homine eflemon igitur quae Imp® ratoria poteftas fit,fed quæ humana infir-•mitas cogites:Non Maieftatem tuam,fed. naturam fpedes, amp;nbsp;cum homo fis ciufde naturx qua alijjcumqj ad imaginem Dei condi-

ï V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ

«ondij^m hominem fcias, nequaquam temere vel crudelicer diuina effigiem læ-das, cui ne pilum quidem, fera pœnitêda dudus reftituere poflîs.Hoc etli Imp.no-rter non à Maccdonio audiebat,neq; ful-minis idum,qué D. Ambrolius inTheo-dofiumlmp.emihcjfentiebat, fibi ramen intus Macedonij cantilenam cancre,vira vniuerfa,moribus amp;: aâionibus oftende-bat.Gloriole ferrur Àlexandri Seueri imperium incruentumfuifle,qu^cô verius hocdeDivi Maximilian! ILItn-perio dici potcft? Tenebat autemillud quodelcgansPoëtafcripfir:

Sttpiger adpœntts Princeps adpramia velox^

EtedSleatquotiescogitureffeferox, lt;nbsp;Cû igitur ea via Iuris eflët,vt nullus locus gratiæ velclemétiae i^linqucretur, amp;nbsp;per luftitiam pœnam remittereno poflëc, ira bonitatefua Iuris acerbitatemcótempe-rabat,vt etiam illi, qui pœna afficiebatur, beneficio fe affedos iudicarêt. Quofdam federate malos,iniftaanimaduerfionisrc» milTionetarditatequafi puniendi, ela-pfos,veriflîmûeft.SummûIus,fummam efle iniuriam Opti. Imperatorftatuebat;

C X lufti-

3lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

luftitîætamenitaeratftudiofus amp;obfer-uanSjVt nullius vnquam vox, nullas que-rela,quiiniuftèfecûe{readum,cùmÔpr. Princeps cognitioncm caufæ habuit, co-quereretur, exauditafuerir.Inremenim ipfam iudicij perfpicuicate penitus infpi-ciebat, quid veri atque redi ineflet, in-tuebatur.Nullius refpedu quicquam co-traiudicij veritarem ftatuebat; fed fcopû caufæ propoficum tenens in illiusarcem quafi inuadebat. Epideti Philofophi hoc eft:vnam qualibet rem fua habere anfam, qua apprenéfacommodiflîmè eateneri, tradari atqj perfici poffit. veto felicitate, qua agilitate amp;nbsp;dextericate aniam il-lamrerüDi vvs M aximilianvsap-« prehenderit,quâinoperofisamp;magnis re bus fufcipiendiSjgerendis amp;1. confîciendis folers atqj induftrinj fucrit,fciût qui Rci-publ.Chriftianç curam,ipfo ad guberna-culafedentCjgeflerut.OmijJbus rebus fe-nedus amp;nbsp;morbus viriditatem aufFert. A c duofummiviri. Dominus loancsTraut-«fonius,amp; D.Leonhardus Harrachius Se-nior,Barones inclyti amp;nbsp;maxknis muneri-busperfundi, in quorumpedorequafi lmp.

F V N ï B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

Imper.MaieftasacquiefcebatjCtiamfîipfi quietem naturç amp;nbsp;labori débita videban-tur dcnderare, nulla tarnen alacritati Dûi ætatisatqj laguoris excufationemoleftia afFerebant. In bonam partem alij fidiflîmi confiliarij, qrii à me hoc in loco no nume rantur,accipicnt. llluftris Domini Bern-ftenij velleris aurei Equitis dignitas arque amplitudo, D. quot;V/eberi ingenij acumen, D.ViheuferijD.Melij induftria,nonre-quirunt meum præconium. Ad Caîfarem vt redcam:Plato virum integrû quadratû appellat: Solius tarnen DEi^fle aflerit, TtTpajgoMvaKy 4’7''» Quadrat U m abfqs vlla re-prehéfione efle: Quæ enim eft aut rcperi-ri potefl:in rebus humanisperfedio? Sed fi vlli htgt;mini perpauca,quç in homineab foluta putamus,defuerunt,Diuo Maximiliano defuiire,^atè amp;nbsp;verè comme-morarepolTumus. Exêplishoc illuftrare ram cflet promptû,quàm nonneceflariû, cü vniuerfa Im perij adminiftratio illis pie nafit, necmultorumannorûgeftabreui orationiincludere conueniens videatur^ De fad'is ver6 amp;nbsp;euentis difputare, cùm rcrum caufas ignores, in tanta hominum

C 3 ■ ineptif-

5? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

inepti/Tîmorû Hagitiofa licetia, facile qui» dem eftjled valdeiniuriofum. Inciirrunt Princi PVMfaftain oculos:cóli^orum amp;nbsp;aólionum caufæ, addo etiam callidorû hominûjà quibus fçpè fpecie redi fallun-turfenesatqjfapientes,non item. Admi-rari igiturfutilicaccamp;lcuitawperuulgaca de Principibus pronunciadi, ftolid i tatis ineptæ,ne dicam, impiar eft: Imitari earn, fummçimprobiratis, amp;ccumfcelerecon-iundæ; Siquidem tantae tibi curat eftCri-tice,quid ab optimo Imp.M a x i m i li a* NO rede vel fecus fit fadu inquircre, pro-f er obfecro, quas hicnofter Avgvstvs Irnperij partes labefadaueritJ^uibus Re-buspublicis damnum dederit.^ vbi fuo loco defuerit.^ Nolo recitare rede fada,lon ^gum enimideftet.Annóninltaliaïcntcn

tiam Potificis pro dignitate Irnperij refci-• dit? Nonne luam aut^oriratë,inter Reges terra mariqjbclla infeftiflimis animisge-rentes, interpofuit, amp;nbsp;pacery compofuit? Nonne incendium in media Germania or tu reftinxit.^ßelgio defuifle, fi quis exifti-giatjinique amp;inconfid erate iudicat.Quis cum iuuaret,qui ipfe fibi omaibusmodis aduerfus

F VN EBR I J.

ad uerfus amp;nbsp;iniquiis eft? No debeo ifta plc naaccrbicacis amp;nbsp;doloris attingere,cu qua: incred^ili faeuiencisMartis fcrociaamp;im manitatefada funt,omniû animos amp;nbsp;fen-ftis percurbct. Turcicam fortafterabiem minus fortitty rcprefllfte céfes. O magna iudicij intempérie.Quid,obfccro,noftrz funt vires, fi vt diftradz cûTurçarû con-iundis conferantur? Efle autem T urcaru potêtiamadiftû modumauiftam, vtduo maxima ImperiapervnumMahumetcm ftnt direpta, Duodeci m régna Chriftianse Reipub.adempta, virtudneb^barorum an noftro vitio tribuendum fir, in medio relinquo. Nfolitioncs certe inreftinas, amp;nbsp;ambitiofa atqs pernitiofa certaminaocca-fionentgt;nexigua,vtinpditisamp;deplo.ratis ifta omnia n«c fint habcda,dediiïe,nimiû fera mukisq; exitiofa obferuatione doce-mur. Annóeoipfo t^porequoLudouic’ Galliaru Rex Icaïia inuafit,BeIgradü Hu-garizjppugn fculu captum? Rhodus,qui mur’ quafi Chriftiani orbis videbatur, in Turcica poteftatê deuenit?Varadinü ex-pugnatamp;?Pa(jló poft Bacbiéfisamp; Sirmêfis* Diocçfes.excifijjLudouic’RexHüg.opt.

C 4.- luuc-

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

luucnis prxlio fuperat’,Buda direpta,bo

quodplurima loca, inprimis veroifta, in

quibus vcra Religio defenfa fuit,Maho-meticaimpieuce contaminata funt.Con-ftatinopoli cencü amp;nbsp;quinqu^inta Epifco piaduerfushçrefinMacedonijconuene-

runuNicææ Bithy nix treccti Sgt;c. oä-ogin-ta Arianum furorenidamnârunt:Chalce

doni ad Bofphorum Thracix, fexcenti amp;nbsp;triginta Patres Eutychis ii. Diofcuri vir’, quo nunc quoq; Ecclefias quidä TOfraXw/« fuademenfant, in Synodo repreflerunt. Quam fœda, qua nefaria nunc in ijs locis Mahumetana funt couenticula? Quid fit inEphefo,Gallata,Corintho AchaiXjPhi lippis,Theflalonicx Macedonix,^^i vox diuina Apoftoli Pauli minifteriofonuit? , Vbi nunc Arx fapientiç Athenç,dc cuius

Vrbis polTeflione propter pulchritudinë interD£OScertamêfuifle,proditumefl:? Certè noftra culpa ab OrieiTte ad Euphra tem,ab Occafu ad marc Ionicû,à meridie ad Æthiopiam, ab Aquilone ad mare Eu-xinümTurcicum Imperiun*dila*tatum. Nos ferre nofmetipfos mutuo non pofle, in

r V NEBRI s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

in oculos incurrit : Itaqj vt diftradli alios fcramus necefle eft. Diftradionis caufas explicate no debeo, vtinam adiundionis vlla ratio idonea reperiri atq; in iri poftet. Cçfarisaufpicijsamp;dudu poft Auguftana Comitia bell^ eft fufceptû. Nihilab Opt. Iniperatore adu temere, nihil cSinftTum, nihil prxtcrmiirum,quod Reipu. damno fuerit: fe atq; fuos ciues Turcicis armis op pofuit: Acfiàpedeftrimilite, atq;copijs quas è Germania expedabat,tempeftiue inftrudus fuift’et, hand dubie res præcla-règeflîftet. Vcrùm eu iamfri^ore ad iftû modum terraatq; aquacongelalTetjVtad Cçfaris tentorium per glacié nobis adi tus eftct,militemadueniftefcimus. Madebac autem^aulo pôft omnia imbribus:maxi-maqj pars eorum qui domi coniuges amp;: liberos habebät, amp;nbsp;in ^aftris tribus fere me fibus fuerantj de reditu ad fuos cogitabat. Ægrotabant ƒ lurimi atq; moriebantur: Non pauci fortalTe morbum fimulabant. Mirumigitur,fiexeplo Antonini pij Imp. vnum ciuéferuarc,quàm mille holtes per^ deremâluenit. ExpugnatumeftSigethu, quod comes Serinius ad extremum vfq;

C y fpiri-

’41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

ƒ P i ri tu défendit : Iulia in poteftate hoftii dcuenic, nullaquide Cælaris, aliorumnc culpa,dicere no debco.Et cùm hlWtiiftif-fimus atqs accrbilfimuscafusnüciaretur, ira alcQ prcffic mente dolore, vt neqj vulcü murauerit, ncqs pcrturbati animi vllu in-diciüdare vifus (it. Eft forti flîmiComitis caput allatu,eo non infpcdo, fufpirijs fibi tanti viri iaduram grauem eft'c oftendit-Nunciara paulo polt morte Solymani,nihil aliud,quim,v ix it,aicbat.Re verb cü perfpeólum Cæfari effet,tarda auxilia in-utilia rede perhiberi,de inducijs cum fuc eefforeSolymäni adum. Magna femper Turcaru perfidia, padis indffeijs damna fuiffeinueda atqsillata coquerütur, neqj eft qui neget:verû veile id quod nelt;,ueas, *cuius prudentiæ vel magnanimitatis’For titudo quide Diui Maximilia ni in eo cnituit, quodfeipfurilomnibusmodis vi cit: quævidoria omnium prarclariffiroa femper eft habita. Scio hxc »eqs huius lo ci neqs temporis effc:ac mihi ab ifta narra tione plane réperaffem, nifi impuriftimi bbminesquib. fingedoamp;parietibssafti-gendo quod libet,licet, petulantia fua me

com-

FVNEBRrS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

comouiflenr, Abillaigiturnoftraimpru-dentia, vtad prudentiam A vg v s t i rc-deatn: (^i nulliusingenij, iudicij, confi-derarionisamp; fœlicitatis putat, Terrorem orbis, qui Oriécem amp;nbsp;Aphricam horribi-li fiia impietate amp;nbsp;immanitare replet, qui omnia régna;^uæcunq; vel pro iua libidi ne appetiuit, vel vcinuaderet occaiîones habuit,horribîli impetu opprellïcamp; deua ftauir, hune inquam terrorem, à populis, quorumceruicibus imminct, fi nô plane auertere, faite ne incauti opprimerentur, êerefpirarealiquo modopoflîiMjperfice-rc:fateatur oportet,fc calliditatem albuta amp;nbsp;malitiofan»immaniffimi hoftis,atqj ne fariasTurcarû artes nunqua intcllexifie. De potgtiaGcrmaniæfortiterloq, minime difficile eft: perficere vt verè id quod dicitur fit Germania,in folius Dei miferi-cordiafitû.OêsaûtviasperfecutûD.Ma-ximilianû,vt Germania,inter fe verè ger-manâ amp;nbsp;côiû(îiffimâredderet,fi qs negat vel ignar’ rerû, de quib.fibi iudiciû fumit, velim^pbus eft. Quàm verôtêtatis rebus omnibus fpes prxclaræ Optimi P R in c i us, dum n8s fatalibus pœnisvrgcmur, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;falla-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fallaccs fucrint, exitus oftendir. Monftru eft homo perpetuö felix,ait quidam apud Comicumgrxcum: Nihil igiturl^oftrofi deDiuoMAXiMiLi ANocogitaredebe mus.Ea quidê in proximis Comitijs auxi-lia ab Imperio,dum redditiy amp;vedigalia in alioru fimt raanu,impetrata,qua: haud fcio,an vaquampromiflafuerint.Verùm return omniû difficultacem,fî præfentê neceflkatem, fipræfidioruminconfinijs Turçicis niiditatç,n vafticatë munitionu, propter qiiorûdâ inexplebile cupiditatc, il milicis qiTi fc impreflîoni hoftiû forticer multis annis oppofuit, miferiä, fi noftros mores,oftentationes vanas Æjpdigas fpe-âesnihil profedo nimis.Non debeo hoc adderc,quôd quic^d Sacratilfimç^.Im-perator tot fuperioribus annis à fuis fynce ta fubiedione côferctibus habuit, id totu falutiReipub.ChriÆanæimpëdit.Labo-rauit de adiungendaPolonia, no tam fua caufa, cui minimè fuaue efi^ poterat Po-lonos imperio regere, quàm Chriftiana: Reipu.cuius fines latiùs extcndere,amp;: co-Tenfionebeneuola Chriftiai¥)rû Snimos coniungerc ftudebat.Quç fatalis cœcitas

quorun-

r V N E B R I î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J

quorudam hominum, qui nenunc quidé iugumTurcicumfibi impoliiumfcntiür, obftetcnt,nihil attinet dicere,cùm in ocu los amp;nbsp;fenfus omnes incurrat.Nunqua fibi Opt. Imperator hoc Rcgnûappehuitdibe rafuit Eledicj, in qua Rex eft nominatus ab optimisamp;amatiflimis Patriæviris. Vt auteoftenderet, feab omniambitioneamp; cupiditate Rcgni abefte,fplendida Lega-tione miflà,quç Regnu obtulit,liberaliter potius amp;jplixe qua tcmere aliquid facere voluit. Videbat. n. pro fuaprudetia, fi fe-ditiofis amp;: coniuratis, qui adueffabantur, visinferretunTurcis aditumprimumad Poloniam, deinde ad reliquu orbe Chri-ftianum vexandu atq; opprimendum,pa-tefaduTos.Maluit igitur cundatione prudente amp;moderatis confilijs turbulentes iftos homines adfani^rcm mentem reuo care,quam feueritate iufta,illorum iniufti tiam amp;nbsp;impietate Patriæ exitiofam, cafti-gare. Vtinam,iteru vtina, iftoru hominu pofteritas faiftum hoc nodetefteturatq; deploret: Vtina viciniSjVicinümalünihi^ damniafferat.SedadDiuum Maximilian vm noftra redeat oratio. Is vt alijs

vir-

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

virtutibus omnib. bono Principe dignis excelluit;itainprimis munificd^ libera lis elPeconabatur: Ac vc eilet, netp fuæo-ptima: voluncatiobfequens, aliorum àfc abalienaretjtata moderatione vniuerfam vicaminftituebat,quatainperpaucospri-uatos,qui in aliqua dignitate pofici (û t,Ga-dit. Omnia quç ad inlolentiâhuius feculi coparantur,negligere fe reipfa ollédebat. Nulla ad fuu corpus exornâdum gemma àfe vnquam emptam affirmabat, amp;nbsp;fingu larem in naodum omnibus vitijs modéra tioni aducrfisjbellû quafî indixilîe videba tur. In vidu fingularis erat fPugalitas:Ra-rö cum valeret, amplius vna hora menfae aflidebat. Interdu in colloquia dénatura • reru m, (in cuius confiderationementem

defixâhabebac)delapfus,fuiquafioblitus, diutius fermonë traftebat. Ac fi ea tantü, quæmecum fuauifiimè de remedica amp;nbsp;Philofophiaeftloquutus, Auulgandaefi* fent, lûmaillius ingenij magnitudo amp;nbsp;vis, îudicijfubcilicaSjnacuræexcelIétia, fapien ^ia, rerû maximarû amp;antiqiytati^cogni-tio infignis eluceret. Verû excludor tempore, amp;nbsp;cogitatio atqj oratio dolore inter cludi-

r V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

cluditur:Si vitafuppetet,fî tempus dolori îeuatilt;juë affcrer,(i ratio in hac iudicandi cogitabi mus,amp; quàm in præclaris atqj v tilibus rebus excogitandisfingularifueritingenio * atq; induftriaiquatum fubtiliflîmarû artiû ftudium,quanta inquifitionis folertia.-de-niq; quàm minime ociofus,cunîî vel rccef fusquæreret, vclfolusmaximeqjociofus cfle vidcretur,proferemus.Nam de mul-tiplici linguarum cognitioneatq; vfu, de memoriaexpedita, defapicnylllmarum fententiarû copia, quibus orationê exor-nabat,amp;qu|^quafiiudicij regulæillierat, quas Catfare ftudiofiffimè collegifTejtabu læ Iibclli teftàturzdeniq; de catteris quç in con/pedu funt,amp;: in ore atq; oculis om • niû verfantur,quid attinct dicere? Ne verb à virtutibus Catfat^ abeam:Promptio-ré fuifle ad fupplices libellos excipiendos qua egëtes ad^ xhibêdos, oes côfpexerfit. Libcralitatis interdû fontes quafiexhau-ftos exaruiflc,atq; Optimo lmp.vt voluit eire,no^ermiflum;etfîveril1imûefl:, per-» paucos tam^ac nullos potius,qui deaftri-da li b crali täte côquerâtur, erfe arbi tror.

Explcre

4^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

Explere omnes in ifta nó tantum habêdi, fed profundendi cupiditate,nemo Crœfi opibus poflet. Itaq; fi forte Diu?^vl a x i-MiLi AN o ILplustributü,quaalijsImpp. neceflario têpore fuerit,nemo mirari debet: Ac qui,nefcio quid qugfi nimium cul pant, ij comoda cum incomodis no vete fe confesrq oftêdunt,ncq; vicina fibi fpe-élant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim multi funt,qui hoe onus

non fentiuntjVt nihil propemodum fuum dicere poflint ? Occupantur pleriq; oés in oftêtandisopibus:Nullü in Cæfare often-tationis fp'bcime repehtur. Ædificationes illius fi cum priuatoru quorûdam infanis fubftrucfionibus conferantur, aurca me-diocritatcm rcprçfentant: Veriffimu autc eft quod quidam dixit,Ædificiorflm ftru-éluras quo quifq; fit ingenio oftcnderecvt DiuuM AXiMi LI AN VM tcfetant, xfti-mate alios, qua oratione explicate malo. Aberrationes amoleftijsvtquærcrct, amp;nbsp;valetudinis caufa interdiiexcurrere poffer, extrucrc fuburbanas quafda domos, amp;nbsp;hortos, in quibus fua manu arbores po fteritati profuturas infcrerc*amp; diTponcre foJebat,cœpit,abfoluere amp;coueftire qua-fi,vt

F VNE B R IS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

fjVtclcgaritiam ingenij fui exprimèrent, no pot^t. An verè illi voluptarias domus fuifle lt;^ifquâ dicere poffic, haud feio. Na etß loci amœnita$,amp; culturç infitus quafî-vtin Cyro Perfarû Rege, amor: Sacratifs. ctiâAvGvs^Æ, in cuius pedoreomnes Gratigs refidere,nemo qui no narrata po-tius qua veraaudit, dubitare p»teft, præ-fen tia atqs c5fpeclus( pomeridianis enim horis interdum ad Csefarem foras ibat)ali quam iucundicatem afferre potuifle vide bantur: tarnenImperatorisanimusnun-quam maximarum rcrum præTentium amp;; impêdentiumcuravacabat. Idcùm,qua ’ eft ingenij cxcelléti bonitatc, A v g v s t a animaduertcretjXgrotanti medicina,ora tionis Æmoditate amp;fuauitate faccrc,cûqi ipfadoloris »^/^TraS/^^afficcrctur, fini tame premere, conabatur^Icaqs fermone, quo parciffîmè vtitur, bilaritatem quanda gra uitate temperatam præ fe fercbat,amp; fum-maî Matronç Secus ftudioliflîmè obferua bat : Nûquam vllam rem Cæfar voluit, in qua illi aduerfatrixfuerit : nullis confilijs,» nullis actionibus de Repub.Optima A v-G V s T A feadmifeere atque implicate ftu-D ■ duit.

Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o K A T 1 o

duit.Vnum hoc cgitjvc (no Imperator! be nèeflct: neqjfiidaHcqui poflecjjhimalè elTe immoderate fcrebat.i ta enimniuani mumcumconiugisconiunxerat, vt ferè • vnusexduobiiseffediisvidcretur.Siquis hxc vanaamp; fiûaarbitrator, Jiuic mores mei, amp;nbsp;vita à vanitate atqs aircntatione a-lieniflima^gnota eft. Nulla ta vera tam^ eximia prællantiiïimæ Matronae laus eft, quç non omnium redèiudicantium con-fenfu Auguftæ tribuitur.Mihi quidê ia de illius fqualore lachry mis,amp; gemitu (quan tumuis incredibilem illius animiexcelfi-tatéatqi raram in hoc fexu efle feiam ) co-gitantiomnesfenfusinmœftitiaamp;ægritu dine verfantur. Q^àm verus auté, quàra * magnus,quàm omnilabecarensConiu-galisamorfuerit, ftultûeflet fiegovelim » dehocverbafacere^aeratinDiuoM A

xiMiiiANO vitæ continentia, ispudor, ea fobrietas, vt nullum verbum turpe ne per iocum quidem ex illo auditum,ij,quitus ad interiorem confuetudinem fores 4jatuerunt,intcgerrimi tefteseftcpoflînt. Acfiquandodealioru turpiwudiife men-tioinciderct,ifta verborum concinnitatc obfcœ-

tVNEBRISi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ1

bbfcœnîtatem rerû ex tempore tegebat, Vtvix g^gis idonea diumultiimqj cogi-tanti in mente venire poflent. Liberos ita amabatjVt minime illis amorem oftende-ret. Ægrotante Maximiliano Archiducc Spiræ, cùm propter morbi diuturnitatem medicinam auerfari Imperator audiuif-fet: Meus hic cft,inquit. Ad hâc fuauitcr S. Auguftafubridens: Suntamp;reliqui, re-fpondit. Nam cùm annis tqtis viginti nouera inmatrimoniocumPivo Maxi-MIL iXno vixeritj^Y i peperg,dcnosfu-perftites liberos etiamnûbeneficio Dei, habet,fimulgjillud decus,quod haud fcio an vlli in terris faerainae contigerit, vt Cæ-faris filia,Cæfaris nurus,Cæfaris coniunx, deniqjîZçfaris amp;nbsp;duarum potentiffiraarû Reginarura mater veriflîmè appcllctur, à Prîepotenti Deo ill^onceflùm.Æterna hui’ benignitas faciat, vt ifte lud’ in quo nûc iacet, omnium adueriîtatum amp;nbsp;dolo-rumSacratifs. Auguftæ finemimponat, ôâ heroicasillius animi dotes, ad benefi-centiam comparatas, diutiffimè homini-« bus confolartoni amp;nbsp;adiumento effe finat. Patientiaîpiæ atcÿ prudentis exemplum

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

ângulare in vno Cçfare Dno, code amp;nbsp;mâ rico habuit .Is tot molefta,totadu^a,qua tavix vllus alms,ip.aximo animo, nulla piop£moduofFenfioncacerba,tulit:C5-• motus grauicer,nunquâiracundèaliquid

fecit:Obrutus curis placide «fpirabat,ne queintolcranterquicquam fe ferre often debat. MAaini cùm in Auguftanis com i-tijs totumdie grauiftimis negotijsfuiftet occupatus,ad cœnam fefl'um anhelan-teaccedere,atq;hocdicere: Nemomihi ‘ merito hosjionçrcs cu fans onerib. coiu-ólos inuidere poteft. Pindarus grauiflîmu Iaborcm«^polt;fo'p«T(ii’,ideft,vifujntolerabilê appellabat: Quam fçpè predefatigatione cibum caperelraperatorem non potuilTe * cofpeximus’Ceflator dum modo tes age-rc pofte t,nunquam fuitftîbi negotiû, ali js * ocium parare ftuduij: Ac cùm paulo eftet validior, nunquamfepriusfomnodcdit, quàm epiftolis amp;nbsp;ediélis orryiibuS fubfcri pfiftet:Tantus interdû fuit fcriptorû acer-uus, vt nihil mirû fi fubfcriptionc ea jpba-•e vifus fuerit, à quib.animus abhorrcret: Minusverocumulatècûefteîitallata, ita fe attétu oftëditjVt fcripta vel ad authores redi-

F V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yj

redirent, vel quidam cû fuo dedecore ru-berentJn morbis qua fuerit patietia,difficile elfdicere: fi pofsé comcmorare,quod nullo modo poflûjnemo lachrymas,quâ-tumuis magnum illi fit circum præcordia robur,contiperet:P4Jpitarc cor fupra x x. annos fenfît: Neq; hoc malum Genuç.ad quam vrbem exHiipania (in qwa bienniû cum impcrio præclarè fuit}rcuerfusappu litjVerùmcùm'V^afTerburgumTridento ex Concilio veniffictjprimùm inuafifle fei mus. Quæ initia ijlius, quæ progreffiones fuerintjUÔ debeo cÔmçmorare:recorda-tionesenim fugio. Sæuiffimumautéefle quocunq; cor laborat, (eciafi Medici propter neruoru paucitatem, quib.irrigatur quafi ?or, dolore non infeftari illud,exifti menQminimè dubiû.Omnê verb doloris fenfum, cùm mens jji focietatç mali trahi tur,adimi,cofentaneumeft. Querelæigi-turamp;clamorcùm in propinquo acquafi præforib. en oppreffio, abfunt; Gemirus amp;nbsp;fufpiria,laboris extremi vis effiidit. Et-fi verb totDiui Maximili ani dolor^ fpccies, qiMotImperij diesnumeraripof-fintnamen extremus aâus,quàm patiens

D 3’ dolo-

... s;

y4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

doloris effet,quam magno animo per co-tinuas xrûnas adfpem mêlions nbsp;nbsp;nbsp;afpi-

rarct, fe oftendit. Venit ad comitia Ratis-bonenfia:v t veneritjVC ifthîc fuerit, in re-• cente omniû eft memoria.Qua oratione, cùm deliberationum iniciû tft fadû, vfus fuerit, Principû amp;: Ciuitatû legati memi-nerüt,amp;impromptueffetreferre. Quàm verô Heroici motus fint vehcmêtes,pau-ci intelligût. Mofcouitarumetiam ardor Imp.nônihil incendit. Xnde autem ilia in pedore illuuiejjqua cxtindus,orta fit,co gitare qua^icere facilius eft. Mihi crebra *fufpiria indicio fuerunt, iam tûc fuligines cordis,quç expirando repurgantur,intus retentas, amp;nbsp;in aqueum humorem verfas, * Itaqj in Cæfare noftro, fände detiSortuo, fupraduas menfuras aquei humoris in ca-• uitate pedoris, reliras, cû quidc natura diu per vrinae meatus plurimû auxilij fibi tuliffet,c5fpcximus:ifte verô naturæ mo« t’, vt ad extrcmû impedit’ Æcrit, ncqueo pra: fummo dolore cogitate, tatû abeft vc

^loqui quca.Eftaût vlitatûinnoftrafcien tia,hâc affcdioncjficut diuinusbffppocra CCS doçuit, pulmonis hydropê appellate.

î V N E B R I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yç

In vetremquoqjaqueus humor (idquod ab Hipoocratc monemur ) iam cofluebac, amp;nbsp;fçp^ne monuifle,ülógior morbus fieret,Cçfarem Hydropicum futuru.Sciunt hoc qui verum pocius fateri,quainnocen tiam icelcr^e læScre malût. Ad me verb quod atcinet,nihil qd hie vel ille maliciofe atqjnequiterc0fingatamp; narr«t, curandi cxiftimo, cunemonifiimprobusamp;perfi dus,atq} peffime fibi cofcius,alterius fide, amp;reól:aconfcicntiaindubiüvocare,atq; hoc quod quidam difleminauit, proferre aufit. Ac perfpedum eft mulfis,cum ante annosquinq; ventilatie ilia, queadmodl Philiftius Shiodes appellant,ita exfpira-tione impediret, vt vix, imo ne vix quide fcfqufeyathum abforbcrc poflet,quo fuc-ccflii nobis Sacratiffimus Cæfar morem. gellerit, nihil addo. Venit ille fatalis amp;nbsp;fu-neftusdies, amp;quilt;femMAXrMiLiANt nomine infi^nitus, nobis femp amp;acerbus amp;honoratus: Venit,inqua,xii.Odo.dies luduofiflimus,amp; fineComitijs atq; vitçin his terris D.Maximilianoattulit.Nacujji co illdfccfcante totam (uperiorem proxt-mam nodem infomneduxiffet, amp;nbsp;vires

D 4' fupra

JÄ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

fupra modu laborantes atq; perditas fuc-cumbere non obfcurc fentiret,plaide ea quæ ad brpui inorituros fpedat’Jecu age-recœpit: amp;:cû fermopisvfus, pulmonib. • aqucohumoreoppreflis, difficilioreflet, perpaucis verbis omniu ina^imaru virtu tum,qu^fîde C H RI s TI inftrudü decet, fpecime d«dit. Neceflicate illam mortali-tatis prouidétiadiuina metiebatur,amp; feie bat à D E o nihil ita prouifum,v t propterea eucnire, queadmodünoftrafert opinio, nccefl'e fit;Sed cum eiienit,prxuifum qui dem,prouftlentiâverôDiuinamçaufam, •quæ vi fua res efficiat,n5 exiftimemus. In humanis reb. non afflidari prudentes de co quod euenire ncccfle fit; multo minus piisdifeeptandum deijs,quçoptiiTiade i volutate eucniut : SeJ in diuinabonitate, • quæomniaaflliôbonumamp;vitç momenta in numerato amp;nbsp;quaffin manib.habct,ac-quiefcedum.Nihil.n.malixtcrnabonitas de nobis ftatuit.Hçc Ditto IÄaximilia Noitapedori infcriptaamp;infculpta fuifle animaduertimus,vt nullu prorfuspertur-bati amp;nbsp;confternati animiindiciu in morte dedcrit. Qmnigiturfandaamp;: firma fide

rvNEBRrs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y/

in C H RI s T iMcffie vnici nierito amp;nbsp;fatis-fadio^ defixa,quæ fîdes nobis in morta-litacis tenebris ad asterna vitam prælucer, amp;aduerfiis ocs imprefliôes munit,deniq; inipfamortevidoriamreportât,donatus » fucrit,cùm #emo hominû ad illius horrê-da: tempeftatis motû in migratione ad im mortalitatem,nifi à d eo vera«icntis çon ftantia cofîrmatus fit,fe valentern atqgt; in-uidum præftare poflit, nullum dubiy eft. Accedebatfortètûcadledü Rudolphus Kahn à Balaffi, Imperatorij ftabuli præfe-dus, quo amp;nbsp;libenter amp;nbsp;familiariter Cæfar vtebatur, ad hûc, fenfîm fibi fpiritû eripi* hilariquafiTronte,dicebat.îndormifcerc fxpè videbatur,fed fubito oculos attolle-bat.A^enit igitur mihi in mentc,quod Pau « fanias in Laconicis refert, Locris fimula-chra fomniamp; mortes vtrinq; pofita fuifle. • Nam cùm animam nofter lmp.ageret,no vt ifti quib.^erfuafione quada mens ebria vel dementia cœca eft, morte côtempht; fed claufis oculis iaccbat,eosq5 fubindc a-periens,in vnicum falutis (uæ portum I ÿ svmChrlt;stvm precib.intêtus,fufpira

, bat.Gra:cis3anlt;i'morieft,idqjquafilt;ï»’»9sfc;x, D y id

j8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

id eft, (urfum tendcre, dici arbitrer. Hoc fi quid aliud in obitu Diui M a x nbsp;nbsp;i l i a

Ni II. dumnullamvirxhuiusciîpiditatê, nullû morris metû, fed ad obeûdum illius • vadimonium, fingulareanimiprxfentiä

amp;quafialacritatcmoftcnde4;et,confpexi m’.Scicbathauddubiè,quodD.Ambro-lius de Tlwodofîoinquit, regnum fe non deponere,fed mutarc:amp; vt D.Cyprianus aitjEius efle mortem timere,qui ad Cliri-ftum no vult irezNeqs verbis virtutcofté-tandam, amp;nbsp;faôtis veritatem deftruedam. Iraq; perpaiTcula loquebatur,re verb per-tpicereomnesvoluit, femultô libentiùs femelmorivtfemperviuat, quâdiutiùs in terris iftam captiuitatem expetere. Cû • autem piorumanimacmorte ex ceftporis carcerc, ad beatitaté c miferijs vitæ huius • prælucentibus diuinæ lucis radijs euolat,

Ita D E V s cum fuis mirificè agit,vt gloria per îgnominiofam corporis abieóiionc, gaudium per triftitiam,fœliÂtatépcrmi-feriam, Vitam per morte operetur: Mors ÿjitur eorû,quiDuce Chrifto ex bac vita migrant, quid aliud qua de mcMtaliTate ad ;£tcrnam immortalitate de Uboxibus

acrum'

TVNEBRIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yp

çrumnis ad quiecem vera,de fide ad certa no ticyp, de fpc ad propofitü præmiû, de peregrinationeadæcernâpatriâjdenique de Mundo ad Dcum amp;hæreditate nobis àChriftopartam^traiediodicidebet’Im- » i piorum vei^ interitus,horrédafuga Dei, in Virgiliano verfu, Vitaqjcügcmitufu-gitindignaca fub vmbras,defsripta. Hoe malo nullum efle vel cogitari pofie horri-bilius, e'ii eo apparet, quod homo diuino prxfidio deftitutus, nifi fallacibus vmbris quibufda perfuafus, humanis rebus infeli citer innicacur : ad mortis m(?ntionem ita totope£toreamp;corpore perhorrefcit, vt interdumconcidat. Iftaveróimpiorum confternatio,pijs, quanta æternælæticiæ amp;nbsp;be'^titatis vis fit, quamneceloquilin-gua, nee mens Humana cogitatione con- • ciperepoteft, aliqt^omodooftcndit. In- • ftabathoraantcmcridiananona, amp;iam decrctum Impcrij inSenatoriaCuria re-citando ablolutum fucrat,cùm ad eosjqui turn aderant, Imperator inquit ; Exopta-tam fuæ falutis horam aduenifle: atquetet D. C^priawi verbo vtar) non tam necelu-tatis vinculo, quapietatisobfcquio fead

ïEterna

lt;$O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

çrernatrahioftêdebat.Intromiflusigitujr ad Cæfarem D.Lambertiis Grut^usEc-clcfiaftes Aulicus amp;nbsp;Epifcopus ï^apoli-tan’, vt de Chrifti mciito amp;nbsp;fatisfadione, quç noftraeft Iuftiua,q^uapeccatamorte Pili j D EI teguntur, {etprna p^na propter Chrifti fanguinem innocétem pro nobis reis afterci^dis fufum,remittitur:falus dc-niq; amp;nbsp;vita ^terna noftraculpaamiïTa,per Chriftuin vnicû Deprecatorcamp; Meflîam noftrû reftituitur : tatû vt loquerctur, nee quiequamïjliudadmifceret, Imp. voluit. Sciebat.n.ifl vnico Chrifto oês partes falu tis noftræ, amp;nbsp;vitæ æterna: thefauros fitos. Itaq; in extreme ifto adu, Chrifti iuftitia, qua obedics fadus ad mortem vfqs, nobis proipcritus eft,nos circuueftitós amp;^uni-. tos efle, vt in Diuino iudicio cofiftere, amp;nbsp;• per morte ad vitam æternâ trapft’rç pofli-mus,oportere.Chrftfï potentia nihil vali-diusjChrifti veritate nihil verius,nihil eer tips; Chf ifti mifericordia amp;nbsp;ad iuuandum propenfione,nihil promptius amp;nbsp;paratius: Çhrifto fideiT) gdhibpre, eiusqs fanguinis meritum pluris, quamomniS no^etium peccata faccre, ccrtaftduciaftiuducerc, ócad

F V NE B K I s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t

ad hune Patronü ifto modo grata mete fe appj^arcicfle in morte vita æterna po-tiri.Cu i^turEpifeopus fuo officio funól’ effiet,amp; ad extremum, An in.iftafidemori vellet, 1 mp. M aximili an v Minterro-garet:Nonaiiter,ôpt.Cçfarrefpondit.Et fie deJctrolateri tanqüaad fomnû copofî-tuSjincûbésjanimâ fidiffimo Pfcftori Chri fto placidiffimè reddidit,atq; vitacaduca, vitam fallacéjVita a:rûnofam,vita errorib. amp;nbsp;mifcrijsplenâjCum Vita perpétua, vita fecura, vitabeata, vitav^raamp;immortali comutauit.Quis hac morte non,vt Grçci amp;nbsp;Hebræi loqüûtur, perfedioncm dicatt* Cæfari quitTcm optata, cùm illius in terris vita verè id eft, vis amp;nbsp;acerbitas 'fuerit: nobis terô omnib. lachrymis deplorada. Cum coiumna qua: domû fuftinet,fi quis illi fenfus ineflet,nemo male aâum,fi ilia fublata onere ferendo leuaretur,putaret. Quæ veto pericula, qua:damna vniuerfo ædificio inferantur,qiiâ triftis ruina confie quatur,qui nôvidct,infelicitercœcuseft. Divvs quidem Maximilianvs(e^ quæ fiapiétumimperatorû omnium cura fuit) cû «1 Interrcgno nihil non mali exe-plis

él nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

plis cdoólus inefle fciret, vt is qui fuftcil* tando damnum auerteret,fufficej^tur,o-peram tcpeftiuè dedit. In iftius igitur co-lumnç,quam ipfc diuina benignitatefub-« ftituic, bonitate, in illiu^cófilio auxilio noftrafpes,noftracofolatio,»oftrumdefi deriu fîxû effe dabet : atqj vt haïc ab Pra:-potenti Dä) cófirmetur,ftabilis amp;nbsp;diutur na fit,omnibus votisexoptandum. Qvæ-admodü veto çgrotantes,ciim in fummis doloribus vcrfantur, cofpeólu Medici ita affici animaduertimuSjVtquafi minus do-lere fibi vidcatur: ficamp; noiler animus tri— Tlitia amp;nbsp;defiderio grauiifimo Iaborans,mi nusdolcre, cüeumquifubuenirenobis poflit,cófpiciamus,debet.Fataliaefieno-• mina multorü opinio,Rudolphi veïö no« • mêGermanis cófiliumamp;auxiliufonare, • certum. Sût amp;nbsp;alia qjjafi in bac rcrû fatali couerfione obferuata,quæ explicate hoc in loco nô debeo. Illud potius cogitandû, vt non quâtum bonû fit ereptuna, led qua magnû nobis relidû, grato peólore agnof . ■' çjmus. yt igitur Rudolphus lmp. Augu-

ftus verè nobis amp;nbsp;vniuerfç Re^ub.V^hri-Rianx fit fecundus falutaris^ vt ficut

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maxi-

ÎVNEBKIÏJ

Kfaximiliani virtutes refert:ita ijs afflida Germanfam beet,eâ mente precemur vt fperettfu^ ita fperemus vt confîdamus.E-goquidem SacratiffimæM.Parentêineo reuidurû, cùm illius Regias animi dotes, Dei metum,j^ietafem, rediffimam volun tatem,moderationempriidentem,boni-tatemamp;:benignitatéintueorj|Janèmihi perfuadeo. Itaqjquod bancfenilem vita, hofce viuaciores canos, præcipuis ferc. fenfibus corporis admodum debilitatis, jpducOjXquiorc animo fero: amp;nbsp;Opt.Cæ-faris Rudolphi lachrymas at(^ officia extrema, plenacuræ, plenapietatis, plena* memoriç,qiTç fando Parend præft:at,hoc icnui orationis munere adiuuo. In ilium omniiftn gentium oculos eadem acie,qua Diuum Maximilianum intuebantur, nûc cc niedôs efle, oês fges amp;nbsp;fortunas Chri-ftianæ Reipu. in illo repofitas video. Pro-inde quodvnumpoflum, vt grauiffîmo Imperij oner? ferendo æternus Deus vires fuppeditet, ilium faluûSdincolumem nobis conferuet, omnibus bonisaugcac^ mala clBmegtiffime auertat, precor, amp;nbsp;ad cxcrem^JIlvƒq5fpiritumprecaturus fum.

f Vtinam

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO

Vtinam Dive Maximiliane (quod mihi fæpr in optatis amp;nbsp;çquius fifiOdemor tuus fuperftitem te rcliquiflem.fviînc extremum hocvitæmeæipacium, quodte benignitate tua fuftentaturum fperabam, in defideriOjludu amp;nbsp;mÆror^morborum etia multiplici aççeflîone acerbiiïimû ex-perior:amp; te, quiiri horridaifta têpefta-te portû traquillitatis bcatæ, celeriùs op:-oione noftra,tenuifti,curfum dirige,vtq; ineûjomni pelagi impetu fuperato,Chii-fto duce atqueauthore inuehar, fufpiro. DaoptimÆhrîftefalutcm,c5filiumatq; ^uxilium lmp. Rudolpho, amp;nbsp;Auguftifli-mam Auftriacam domum fl^rentem pro pitius conferua. Salue vale Diue Maximiliane, tuæ amp;nbsp;dulces Exuuiæ propt bea-tum tumulum beatifsimi Parentis tui fam äe reqiüefcant:donec optathsinius amp;nbsp;Iç-tifsimus dies fœliceifi tuam animâm,quç nunc vexillum VictOriæ tüæ atq; trophæu in caelcfti arce ftatuit,huic tifo corpori,amp; nos tecum in vita atque gloria immortali goniungat.