DEFENSIO THE-

SIVM THEOLOGICA.

de missa pontificia, et

COENAE DOMINfCAE JN EA PROFANA-tione,Aduerfui rejponßonem Henrici Ebings-hAu/en.

AVTHORE

ÖANIELE ARCVLARIO' theologiae doctore et Profeflbre in Academia Marpur-genfi.

iMArpurgitCXcudebAt EAulm E^cnolphns. i 8f.

^EFENSIO thesivm theolo-

^ICARVM DE MISSA PONTIFICIA, ET

Cænx. Dominicii. in enprofanatione.

funtanno fuperiore thefcs Theo-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;logicæ,quibuscùinaliæftiperftitionesMiflæ

pôtificiæjtumverômutilatioCœnæjÂf^oAÂ-’■f^'‘*’”'*uocationiortuorum,amp;liberatioani-i'‘''ai.'unacxignepurgatorio,èûcrisliteris co-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;futantur. Quibusrcfponfionemoppofuit,amp;:

Academia Moguntinenfi, difputatione publica dcfcnderc

^Onatus eftM. Henricus Ebingshaulèn, qua craffiflimosilloser-^orçs amp;nbsp;fupcrftitioncs,quas dixi, in tanta Euangclij luce non du-

I '’jfatpropugnare, argumentis non tarn è Sacra Scripturamalè 'l^i^ortaquàm fcriptis patrum amp;:inueterataaliquot Icculoruni '^onfuetudine dclümptis. Quæ licetciufmodifint, vtadrefel-^cnda ea fcriptione hac noftrâ non admodum fi t opus : quod ab ^•is iamdudumfolidèfintconfutata (neq;enim nficprimùm ^tgt;aduerfariisin aciem educuntur) placuittarnen ad inftruen-(losauditores noftros, ad quorum manus aducrfarii Relponfio forteperucnit, rationesilliuscxpendcre,amp;,quid moment!ha-berent,examinare.Nam quodlüam deMiffadoârinam ^eritn- inEpiftoUprs-noftramvçxQcrroremc^w^fw^y^r/wwappellatjfaciliùsabillo dicitur,quàm probatur. Simulata; modeftiæ cft, quod 4 refelUn-âisexagitAndiscAlumnijS contiitÿs, quæ nobis tribuit, fe abfii-nuiflc lcribit. Ncqj enim calumniaeftaut conuitium, quod tca-

A 2 pham

phain fcapham appellans, Miffam, qualis hodic Romanenfibuf in vfu eftjfuperftitionis amp;nbsp;idolomaniæ plenam cfle dixi, ld eniin rationibusfirmis demonftraui. Nccmagni intereft, fuppreflb an exprcflb nomine noftro, difputationem fuam edere volue-rit : quando hic non dc perfonis,(cd rebus,id eft,Chridi gloria amp;nbsp;legitimoSacramentivfuagitur. Qiiódargumeta mz^cxChem-Tiitij 'ExAmïneinmigt;rident 4fuuyVt 2iït,cofgt;iösèrefntato, excerptaeflè affirmât : ad rem nihil facit,ex quocunq; deftimpta fint auüore, diimmodó Scripturæ facræfundamento nitantur. Rcfutatio-ncm vcró, cuius mcminit, confiât nihilo firmiorcm cfl'c ca, quam olim præceptorcsipfius, Faberamp;Eccius, aduerfus Con-feffioncm Auguftanam conûrcinârunt, quxlucem fcrrcnon potuit ; nifi forte cauillari idem illi eft atq; refutare.Quod fi tanta eft rcfutationis illius copia amp;nbsp;argumenrorum in earobur,ad-ucrfarii rcfponfîone nihil opus cxiit adfitisfaciendum expeliatio^ ■ni e or um,qui, vt fcribitj^z/r^^z cognoßere, quid Lutherani argumen-tisCatholicttsreßonderepoßet. Idenim cxRefutationc lilaabun-' decognofccre potcrant; quamfilegcrant, nee inca acquiefce-bant, expedario amp;defiderium nouæRefponfionis vanitatem illius arguit. Si nonlegerant.adeam filtern fuerantremitten-di, vt expcäationi ipforum fatisficrct. Nifi fortèalia firmiora argumenta hacrefponfionefuaaduerfiriiisaffcrrc voluit: quade re nunc videbimus, fequuturi ordinem thefium noflrarum, quem amp;nbsp;adüerfarius in füa Relponfione fequutus eft: vbi pri-mùm pontificiorum dcMifla doärinam fummatimexpofui: tumrcfutationcmamp; argumenta, quibusCœnæ Dominiexin Mifia profanationem dcmonfiro,fubieci.

In thefium noftrarum amp;nbsp;Rcfpofionisfuæcollationc mihi Luthcrani,fibi Catholici titulum tribuit. Si Lutheranum inrcl-Iigitcum,quidoärinam cocleftcm atraditionum humanaruin amp;nbsp;ponrificiæ fuperffitionis fermento perLuthcrum repurga-tarn amplcditur; feiat, nos nominis illius haud pudere: tametfr iuxta

^üxta Apodoli dodrinam malumus à Chrifto faïutis auâore,, ’lüàm miniftris illius denominari. Si item Catholicum dicit

, qui crrores amp;nbsp;fuperftitiones pontificias Catholico multiMinis confenfu rcceptas, amp;nbsp;longi temporis confiietudine con-fcnatasprofitctur: titulumhuncillinoninuidcmus. Conftat ^lïoqui Catholic! nomen-veræ Ecclcfiae per Orbcm diffufe pro-ptièconuenire,Auguftino tefte: cuius membra ciufdcm dodri- Epift v*» ’’æ coclcftis profeflîone, fide, ac Spiritu inter (è funt coniunda. înquibusnosquoq;iureccnlcri, dodrinæ, quamprofitcmur, ^ynceritasoftendit.

Delcriptioncm Mifiæà mepofitam admittit, nifi quod de Thefî» ». Viamp; cfFcdo Miflæ diffcrens diftinguit inter facrificium cruen-lütn in crucc peradum,5c Miflam, quam longé infra illudfubfî-dcrcdocct, q.uod ad vim expiandi pcccata attinet; tametfiôc bncvalcre aitadexpiandapeccata. Atqui Scriptura facravim expiandi peccata vni cruento facrificio Chrifii tribuit, quem Viilncratum eile propter pcccata noflra,lblum calcafletorcukr, ptopitiationem efle pro peccaris noftris, docet. Nefas igitur fue-titinterexpiationemitaparririjVtvclminimaeius portio penes ^iflîunrcfidcat. Eiufdem momcntieftalterailliusdiftindioex tncisScholafticorum petita,inter opus operatum amp;operantis: quorum huic tribuit mcritum,illudfubmeritumcaderenegat. Nos verb aliud meritum,quo pcccata cxpiantur,nifi mortem Chriftijcum Scriptura ignoramus.Ipfc fipofeft,è Scripturæ fon- , tibus,non lacunis Schoiafticorum ,nos doceat, Sacrificulum miftificantcm nobil^imohocrcligionlsopéré,ut ipfè appellat,re-^ißonempeccAtoru aliâve bonaIpiritualia corporaliapromereri.

Miiræpriuatæappcllationem improbat. 2V«/Zlt;»zw,inquit,'^^efi* C\Î!]jA7npriHAtamin Eccleßa Catholic a agnopàmui t omnes ptthlicx y»»z,ôw«wfi?WÂgt;»«z7CACurergoDodoresveftri illas fie nomina- Gregoriuspaf-runt?vernra non de nomine,fed de re nobis eftcertamen.Ncga'GTofll^Df'fo'^^ mus publicam efîc,amp; inftitutioniChrifti confantaneam Coente ; ecr.dift.i. ca. e» * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;• • hoc attcaendur

A 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adm xnb

6

admihiftrationem.in quafblusSacerdos communicated quod thefibus noftrisindcàjy.vfqj ad 64.dcmonftramus. Rationes, quas ad confirmandam contrariam opinionem adducit, friuo-læ fünt: ^//4,inquit, Sacerdos celebrans^nonpriudtus^fid publicui Eccleßxminißerest. Quali veto fatis fit ad Cœnæadio-nem, fi à publicoÉcclcfiæ miniftrocclebretur,ita vtipfefoîus vetcatur. Baptifmus à publico Ecclcfiæ miniftro difpenfatur. Quis veto inde colligat, Ecclefiæ miniftrumBaptifmoritc de-fundum eire,fiIcipfuin baptizet : amp;nbsp;huncillius Baptifmum alijs quoq;, qui non tinguntur,(àlutem conferre ? Quin potiùs vtad Baptifmum rite peragendumnon folvim Ecclefiæ minifterBa-ptifmuincoufercns, fedetiam is,cui conferatur ,rcquiritur: fie ad Cœnæadioncm non folùm verbi minifter, qui illam ceii publicum bonum difpenlèt, fedetiam Ecclcfia, cui difpenfetur, requiritur, idq; co modo, quem Chriftus iânxit, id eft, vt mini' fier diftribuat,Ecclcfia participet.

Quod ait, Ecclefiii minißruminßicrificio Aliß^perfintim Chriß'tßußinere, hadcnusconccdo, quatenusidfacitinCocna» quod Chriftus fccit. Chriftus autem inCœna non facrificauit vclobtulitfemetipfumDco, fed corpus fuum manducandum, amp;nbsp;fanguinem bibendum difeipulis dedit : atq; hi ca, quæChriftus dedit, manducaruntamp;bibcrunt, vtEuangeliftæteftantur. Quo nihil magis Iblitariæ ifti lacerdotis communicationi ad-uerfatur. Porto vtrùm Sacerdos in Mijßapro omniumfidelium vi-uorum äefunEiorumßalute Heoßaerißeium offer at, v t aduerfarius hoc loco alferit: de hoc infra videbimus. Quod deniq;/’o/'zzZ//w ßecfatorem ffritualiterßaltem communicare ait, negamus fpiritualcm hanc communicationem fatisefife ad Cocnam ex Chrifti præfcripto celebrandam: quippc quæ externa quoque communicatione conftat. vtramq; enim Chriftus in Coenæ a-dioncjvteanobisfitfalutaris, coniungit, dumiubetaccipcrc, manducarCjSc biberc: item,hoc facerc ad fuirccordationem.Et

Apoftolus

7

Apoftolus pancm fraclum communicationem cflè ait corpo-, corinj.. tisChrifti: fèddeparticipationedifèrtèaddit: exvnopane, induit, participa mus. Participando igitur,non fpeâ:ando,populus •nftituto Chrifti fàtisfacit. Nec deeflèt officio fuo populus in Sacramento hoc crebriùs participando, fi de legitimo eiusvfuè Scriptura doceretur. ImoficefTator efletin officio fuo populus: onrittendapotiùserat eiufmodi Mifla, in qua prstter Sacerdo-fem nemocommunicat, quàm Chrifti inftitutio violada. Neqj cninipopuli negligentiæ inftitutio Chrifti ccdere debet. Nam Quod de ûcrificio addit, vel SAcrumenti dißributione conftarc poflc : fuo loco examinabimus.

Difcrimen expono inter Saccrdotis amp;populicommuni- Tliefis 5. Qtionem, quorum ille vtramq; Sacramenti partem, panem amp;nbsp;calicem, hic verb vnam duntaxat,nempe panem fumit : vbi ca-üillaturaduerfarius inappellatione panisamp; calicisvelvini, ne-gatq; vel Sacerdotem vel populum panem amp;nbsp;vinum in Mifla accipere, quôdperaûaconfecratione, panisamp;vinum efledefi-iiant. Ineptus igttur amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus, qui non minùs i.cor.io.amp; ».

poft quàm anterccitationem vcrborum Cœnæpanisamp;poeuli appellationibus vfus fuit,ignarus videl icet confecrationis veftrç amp;tranfmutationis: dequainfràfuoloco, vbiamp; illud diiquire-mus,vtrùm Sacerdosamp;populus corpus amp;nbsp;fa ngu in em Chrifti, illc fub vtraqbhic verb fub vna fpccie tantum,in Mifla percipiat, quodaduerlàrius hîc affirmât. Quod fatetur,/» CœnA Luther an a, quant appellat,minißrum quÀmpofulum 'vtrum^ SAcrAmentt tlementwmfumereS^àiÇ. fblo pane amp;nbsp;vino intelligit,negamus ; nift èScripturadoccat, vbi Cœna ex prælcripto Chrifti adminiftra-tUTjillîcpræter panem amp;nbsp;vinum nihdreliquumefle. Credimus enimamp;docemus vcram corporis amp;nbsp;iânguinis ChriftiinCœna præfentiam amp;nbsp;participationem, ôcà dogmate corum, qui diucr-film tradunt,nos diflcntire profitem ur.

DeMiflis, qiias in honorem amp;nbsp;mcmoriam fandorum ab jhefis 4.--■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilIiS'

s’

iHisdiximus ceJcbrari: rcïpondct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacefäoübtisfuiicelt-

hr art nonfan^lts ,ßäßli Deo it/ honorem nbsp;nbsp;memoriam (anciorum-

Ecquis verb cum Cœnæ Dominicæ finem amp;nbsp;vfum doemt, vt in honorem amp;nbsp;memoriam fànâorum ilia eelebretur? Cbriftiis i-coHnA.II. certèinfni memoriam cœnam vnlc ceJcbrari. EtPaulusinea nos mortem Domini annunciare.inbet, vbi nulla fit mentio hLquot;xap'io°'* fimlt;^oriim. Locus Auguttini, quern citasmlq; adeo tibi nonpa-trocinatur, vt pro nobis potiùsfaciat. Cùmenim veteriEccle-fiæmorereceptum eflèt, vtin aóbone Cœnæ nominamarty-rumrccitarentur,adcommendandas populo virtutesillórunr: dehacfanótorum commemoratione loquitur Auguftinus, ac coftcii Trid difertènegat illosà Sacerdotc inuocari. Aduerfarij verb Miflas $efl'.«.cap.5.amp; in honorem (àoé^orupicelebrant,ad iraploranda ipforumpa’ trocinia,amp;interccffionemeorundcm apudDeum obtinëdara. Deindenegatibidem Auguftinus, fidelesidtemporis martyri-bus vel templa condidifle, vel aras cxtruxift'e^ At fub papatu utrunq; ôc faäum efle amp;nbsp;fieri confiât.

In reertanda Pontificiorum de Miflæ reliquijs fententia diximus, pancm vel extra Miflæ adionem efle amp;nbsp;perinanere corpusChrifti: vbiAntagonifiadenubcauillaturinvocepanis, amp;loquutionem illam ceufalfam auerïàtur,quapaniscflcamp;per' manerc dicatur corpus Chrifii : qubd pcrada con recrationc,pa-nisvtnaturam, itanomenfuum amittat,acfolùm fpeciemre-tineat panis. Verum vt dem us, quod file de panis in corpus Chrifiiconuerfionefingit: numidcirco panis appellatio fuerit improbanda, qua Paulum vfum fuilTe modb diximus ? Appelle-turûltem paniseo fenfu, quo ipfi Paulum interpretari folcnt, dum fingunt, panem ab illo dici,quia ante confecrationcm pa-nisfuerit,amp;peradaconfecratione,(peciemamp;accidentiapanis retineat,vtaduerlariusipfe hoc loco aflèrit. EtCyprianusitalo-Atiitur, Chrißus obtulit, i nquit, Deo patri non aquamßtlum ,ßd vi-nuntai^uâ mixtum in calice. Sanè non aliudhacthcfiexprimcrc voluimu^

^oluimus,qùàm quod aducrfiirij docent,pancm in Miflæ aéïio* ■lein corpusChriftimutatum, etiam poftaólioncmillam efle ^permancre corpus Chrifti. Si de lentcntiaconftat: Sophifti-

eft de verbis litigare. Quod vero addi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle,vt panis

corpusChrifti, niii in fubftantiani corporis Chrifti conucr-^ïtur; negamus conuerflonem hanc neceflario confequi. Vt fninide Chrifto verèdico, hominem efl'e Dcum, propter personalem naturarum vnioncm, absq; vlla carundem conucr-Sone; ficpaniseftamp;diciturcorpusChrifti, propterSacramcn-■31em illius cum corpore Chrifti vnioncm absq; omni natura-■una mutationc. Ac quamuis à Philofophorum Logica alie-■luiu fit hoc cnunciationum gcnus:in diuinis tarnen literis non ■nfrequenseft,vt propter duarum rcrum coniundkioncm vna ^ealteradicatur, absq;vllarcrum, quævniuntur, confulionc '■’el tubftantiarumconuerfione, Vtdeflatu externo, quern diP ^■pulis aipirabat Chriftus, verè prædicatur Spiritus iânetus. Et lohan-îo, •^e area fublcuata amp;nbsp;loco mota Moles ; Surge, inquit, Domine, ^diflipcnturinimicitui, Idemdecadcm rcpofita : Reuertere, ■■iquit,Domincad multitudinem Uraël.VbiuoncftnccefscYcl '

Tropicas vel identicas confugere prœdicationes.

(^iodporródcmutatiouepanishoclocoattingit, quem ^it virtute verborum diuinorum in corpus Chrifli it a. conuerti, 'vtfo~ eitu remaneant accidentia : id fuo loco excuticmus,ubi aduerlà-

■^■i argumenta examinanda crunt,quibus Tranfubftantiationis ^oginaftabilire co natur. Nunc quæ de alscruandis Mifsæreli-quijsex Antiquitate profert, Bncharifliam ajjèruatamfuijjipro in-

ßdelibHS domum déport at am, proßmbolo communiants Epi-fiapüadvrbem venientibtts mijpim:c.yi quibus infert,corpus Chri-fti extra aótionem Cœnæ pcrmanere; ad ea paucis refpondc-muscumCypriano, nonattendendum eße, quidaliquisante nos faciendum putauerit,lcd quid Chriftus, qui ante omnes eft, Ep ii.?. ad ceck prior fecerit. Ncq; ertim hominis confuetudinem lequendam

B cfsc,

IO

cflè, fcdDciveritatem- Deaflèruationc autemCœnæncquc præceprum Chrifti,nec Apoftolorum exemplum extat. Accon-fuetudiniillialiam contrariamexcadem Antiquitateopppni-mus. Non enimdefuerunt, quiaffèruationem illam improbâ-inLeuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt. Origcncs ; T)ominttô, ïrtQ^\x.,ftinem,ciuem difiipulis dahat,é‘

dicebat eis, Accipite manducAte t non difluUt nec(eruari iußit in confccr. craßinwm. Et Clemens primus Apoftolis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; T^z^r^dnquif,

câp^Thbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nltAri holocAufin offerantur,quant a populoffffîcere debeant.

ßremAnßritjn craftinunt non reßertMurffedcum timoré eß“ tremort, clericorum diligentia conßimantur. Hefyehius : 'vidimus, inquif, ƒ?? Eccleßa igni tradi quAcunque remanere contigerit inconfampta. can'î''' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Q^^odinConcilioToletano primo, itemq; Caefaraugu-

cxfaraug.cä.H. ftano inter cætera decrctum Iegimus,vtEuchariftiaàSaccrdotc fumpta,incoetufacroconfumatur. Videruntnimirum,illam Euchariftiæ afleruationem inftituto Chrifti haudefse confen-tancam,acproindeabrogandamduxerunt.

Thefi« (Î,. Quod circumgeftationem Sacrament! valere ait nonß-lumad excitandam populideuotioncm, amplificandamq^ chrißigb)-riam,fcd ctiam ad diuinum numen conciliandum-, male ièilicct confuluerunt Apoftoli vcl Chriftigloriæ, vel Ecclefiæ là 1 uti,qui de haccircumgeftationc nihil præccperunt. Qmn ctiam fuccef-- forcsillorumEpilcopifuodefueruntofficio,quitotfèculishanc circumgeftationis vimamp; vfum non viderunt: donee tandem Vrbanusquartuscirciterannum C hrifti 1260, pcculiaremfe-fliuitatem Sacramenti huiusvcncrationi conlècrarct, idq;de confilio muIicrculæCLiiufdam. In qua ccremoniactiamfinihil inefsetfupcrftitionis, quæirtaeftConcilij Tridentinityrannis, propter traditionem humanam Ecclefias damnare? Etquæ Scriptura iftam conciliandi nunhnis rationem docct.contu-Coiofi. meliolàm in fanguinem Chrifti, qui vriusDeum parrem nobis reconcilialsedicitur ? Neq; quicquara hucfacit Arcæ circumge-ûatio, quaillam Saaamcnti cirçumgcftationcm adumbraram fuißc

II

foifie ait. Etfî cnim Ccrcmoniæ Lcuiticæ partim Chrifium ciusq; officium, partim fpiritualcm Dei cultum à fidclibusin nouo Tcftamentopræftandumpræfigurârunt/haôcnus tarnen tj'porum illorum explicatio admittitur, quatenus illuftribus noui Teftamcnti Scripturæ tcûimoniis çonfirmatur. De cir-tumgeftatione aurem Sacramëti,pcr arcæ ciicumgeftationem præfiguratâjScriptura nouiTeftamenti nihil tradit.Qi-iid? quod nonomniscircumgeftatioarcæoIimDcoprobatafuit: quem-îdmodum exiifdem, quos aduerlàriusad ftabiliendam fenten-

fuaminmargineannotauit, locispatct. Ncq; enimDco placuitfadum illud Hebræorum,qui ad debellandos Philiftæosi.samiMt , îteam fœderis incaftra adducendam curârunt, cuius rei neque inandatumhabuerunt,nccpromiffionem. Vndetantumabcft, Vthæcarcxcircumgeftatio il iis '^tQiviZxitadcocilia.ndumnunttnf Vtpotiùs obfuerit: quando non folùm carfi fucrunt, icd area 9uoq; ipfàinhoftium poteftatem venir. Similiter errore non taruitfadum Dauidis, qui arcam domum fuam addu£turusi.samuelft camplauftrôimpofuit:cùm exlcgis prælcriptoàLeuitisgeftari, nonplauftrovelii debucrit. Vnde veéluraillaquoqUnfelicitcr ^c(liit,dum Vzavacillantem ex plauftrimotu arcam fubleuatu-rus,mortemultatur. Exquibusapparet,quidDeo placeantcul-tus humano confilio amp;nbsp;bonâ,vt loquun tur, intentione abfquc Verbo Dei iulcepti : vt his locis Sacramenti circumgeftatiore-fellatur potiùs,quàm confirmetur.

Chriftum Deum amp;nbsp;hominem adorandum cfle, nemo noftrumeft, qui inficietur. At panem pro Chrifti corpore ado-rare, àfToxaTf elctk efle dicimus omnibus pijs fugicndam,nc(quod Apoftolusingentibusdamnat) creaturam loco creatoris cola-tnus. Quodquidemtantilf5erall'erimus,dum aduerlarius fuam illam panis in corpus Chrifti conucrlionem è Scriptura de-Itionftret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Miflàm dixi horrendam cfîc Cœnae Dominicæ profana- Thefiî 7.

B 2 tionem

Ix-

tionem plenam (Iiperftitionis amp;nbsp;idôlonunïæ.* id quöd'inTe-quentibus thcfibus denionrtro. Aduerfarius vero iliudinCoe-‘ namnoftramretorqucns, cius miniftrosait^profanes él' cos, qui nullum ins habeant adminißrandx Cœnin facra, acproinde profanum dunsaxatpanem communicantibusporrigant. At quo iure poteftatem docendi amp;nbsp;adminiftrandi Sacramcnta derogat iis, qui ab Ecclefia legitime ftintvocati? An quiaabEpifcopis ipfius neq; rafi funt neq; unäi ? Atqui hoc padoneq; Apoftoli ncqj veteris Ecclefiæ miniftri ius habuiflent amp;nbsp;poteftatem vel docendi vcl Sacramcnta adminiftrandi, vt quibtis vndioilla amp;nbsp;rafura fucrunt ignotae: aeproinde hi quoqj inordinem iaico-rum amp;nbsp;profanorum fuerint redigendi. Porroconftat iusvocan-di amp;nbsp;eligëdi miniftros verbi efle penes Ecclcfiam, vcl Cypriano tcftc.-quo nomine intclligimusnon clcrum pontificiura,id^^i præfulcsôî Eacrificulos rafosamp;vnctos: lcdcœtum corum, qui ïyncerujii Dei verbum amp;nbsp;Icgitimum Sacramentorum vfum amplcduntur. Aqua Ecclefiacùmapud nos verbi miniftri,præ-euntc doârinœ amp;nbsp;morum inquifitione, vocentur: quisneget Icgitimum elle illorum miniftcrium,côfue,quoties Cœrîam ex Chrifti præfcripto celebrant, merum diftribuerc panem at firmet?

A quominiftcriodiucrflimquondam ordinemSacerdo-tum pontifieij fingunt,quorum munus fit in Mifta corpus Chrt fti ofterre pro pcccatis viuorum amp;nbsp;mortuorum. Quam fum* mamefledicimus CœnæDominicæ profànationem, plenam fuperftitionis amp;nbsp;idolomaniæ : quemadmodum ex fubicâisthe« fibus noftris patet,quaruin argumenta, quàm dextrèrefutauerit aducrfiitius,3ge vidcam us.

Primum argumentum, quo Cocnac Dominica: inMifla ptrofanationcm confirmaui, à diiicrfa Saeramenti amp;nbsp;Sacrificij natura (cu formalumitur. Nara Coenac Sacraincntum dixi ab aduerfariis perpcrani in Sacrificium transforraari, aâionera videlicet

videlicet toto gencrc dîucrfam. Antagonifla veró id rfcgat. Sed Vtrumq; aitin cœna coniungi, Sacrificiumamp;Sacramentuin» ^am vnitmyeiindem^ rem in hoc diuino myflerto fècundum duos ta- An Cœna fit ft-^twesformales dijiindM (vtoripuusverbis) vtram^ accipereno- pontificUaiTc-'»^(nclaturam.Kx.çsyà. de fuacuiusq; Sacramcnti forma ex inftitu-done eft iudicandum, quam vna m, non geminam -, in hoc Eu-fhariftiæmyftcriodeprehendimus, quxindiftribuendo,man-ducando,amp; bibëdoconfiftit. Sacrificii formam,^»4 corpus Chri‘ ß^ßihßgfii^ 'vißhilibus Beo offeratur, verba inftitutionis non docent. Nam quod vtrumqjamp;Sacramentumamp;Sacrificium , his Chrifti verbis, Z/ofyäfz'Ztf in mei commemorationem, aducriarius eontineri ait: negamus faciendi verbo Sacrificium à Chrifto fiiifledefignatum: fcdadpræcedentcmadionemhæc vcibadi-cimuseflereferenda, vtdiicipuh iubeanturin celebrandaCoe-na id facere, quod Chriftum viderant in prima Cœnafccifle : id eft, pancmamp;vinum*bcncdidumdiftribueread manducadum amp;nbsp;bibendum, idq; in mortis Dominicæ mcmoriani. Ncque eniin Chriftum legimus corpus fuum in Cœna facrificafle. Quaintcntctiamnoftram Apoftolus,optimusvcrborumChri-ftiinterpres confirmât,qui de poculo diflercs -.Hocfacite, inquit, i Cor.n •inotießun^i hiberitis in mei commemorationem. Et de tota adione : ^«ozz^«»y^,inquif, comederitispanem hunc,(ß depoculo biberitis, tnortem Dominiannunciabitisy donee 'veniat. Quibus verbis diier-tè,quid Chriftus in Cœna nos facere iulserir, dcclarat. Pontifi-eiiveroomiflisiis, quæ Chriftus in Cœna difertè facere iuflït, Velut utriusq; partis Cœnæ diftributionc, amp;nbsp;mortis Dominicae annunciatione, ca faciunt, qua: Chriftum neq; fecifsc, nee præ-cepiße legimus. Quo nihil magispræpoftcrumatqjperuerfum. Ptquid de Sacramcnti forma reltqui faciunt iuMiflis fuislbli-tariis, ubi nulla fit diftributio, nulla fumptio,faltcm populi re-fpcâu,nulla mortis Dominicæannunciatio.^Quas quidemMiP las conftat non tarn Sacramcnti, quàm Sacrificii nomine ab üliscommçndaû. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B 3 ExCœ.’

14

Thef 9.^19, ‘ExCœnâedc(cfiptionc,quæapudEuangdiftasamp;Paulani extat, docui, Cœnam non efse Sacnticium, cnius ne veftigunn quidem in narrationibiis ipförum apparcat. Quibus Anrago-nifta narrationem Lucæ opponit, Pafcha cum Cœnæ defcri-ptione coniungentis: ac quod Lucas de Pafchatc ludaico refert, idnofteradCœnamdetorquet: velutquod Chriftusddcipulis aiebat, Deßderio deftderaui hoc Paßha manducare vobi/cumante-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qunmpatiar. Quæ verba adueriàrius de Euchariftia exponenda

efseait,atq;exciscolligit, vtolimagnusPafchalisimmolatus fucrit. Sic Chnftum,cuius agnusille typum gclTitjin Coena corpus amp;nbsp;fanguincm fuum Deo patri obtuliisc. Refpondco,efscpa-ralogifmum compofitionîs amp;nbsp;diuifionis. Nam duo diuerfi adusàLuca commemorantur: Primùm quemadmoduniin-ftanteazymorum die,quonecc(secratimmolariPaicha,Chri-ftusduosèdilcipulis ablcgâritad parandum Paicha. Qiioparate, Chriftum narrat cum difeipulis accubiiißc, amp;nbsp;de fuo veicen-di Pafehatis iilius defiderio difeipulis teftifîcacum fuiße. Vt enim fc noftra cauiâ Icgi fubiecit,fic rîtum quoque agni Paicha-lis cclebrare voluit: idque tune poftremùm »imminente videlicet paflionis ternporc,quotypusilicfuumhabiturus état com-plcmcntum.Quæcaulafuit, curtantocum difeipulis vefeendi agni iilius defiderio tenerctur:quôd mortem iam obiturusre Sc fadopræftaredecreuiflèt, quod agnusille haâenusadumbraf-fèt. Eôdem perd net, quod dcpoculo fubjicit Lucas, quod acce-ptumChriftus,gratiisadis,difcipulosiuffit inter fediftribuere. Qiiopoculovelutcolophonë veteriPafehati impofüit. Quani aüioncm deinde fequitur inftitutio Cœnæ facræ: vbi Lucas re* fert, Chriftum acceptum pancm,cùm gratias cgifTet, fregifTe Sc dedifledifeipulis,amp;c. Similiteramp;poculumdiftribuiftèamp;c. Etfi cnim coniundæ fucrunt hæChriftiaûioncs, ceremonia agni Pafchalis, amp;nbsp;inftit utio Cœnæ: non funt tarnen inter fe confun-dendx. Cumq; Lucas duplicis poculifaciatonp^tionem.prius illudad

!

ilfud ad ccremoniam agniPafchaÜs, pofteriusadCoen«a(fti«gt; Hem eft referendum. Alioqui in Cocna fiera nobis gemino po-

I culo eflet vtcndnm : vno ante fumptionem panis, altcro poft j Wm : quod abfurdum efre,quis non videt ?

Porro madationem im molationemque Agni Pafchalis Chrifto implctam fuifle, no in Cœna, fed in cruce ,quo tera-PoreChriftus mortem obiit adexpianda peccatanoftra, Scri-Ptura teftatur, dum Chriftum vpcat agnum Dei tollentem pec- lohan. i.

! cata mundi. Et Petrus ait, Chriftum tulifTe peccata noftra in Num’s.

, corporc fuo fuper lignum. Ac quod Mofes de Agno Pafchali rc- lohamis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ;

fert, Os non comminuetii ex eo: id Iohannes difèrtèin Chriftoin

' crucem fuffixo impletum efle teftatur. Madatio igitur amp;nbsp;im-*nolatioChriftifada eft in cruce, mäducatio verb fitin Cœna.

Ad patrum teftimoniaquodattinet, quæaduerfariushoc ^ococitat, amp;quibusprobareconatur, Chriftum in primaCœna corpus ócfanguinem fuum Deo patri obtulifle : nihil hæc illi

I ^nfFragantur.Nam quod exTertuIIianoQiSçxt.,ChrifiHmprofeJJtlJf^ j feconcttpijjèedere Pa/cha, 'utßtum: de veteri Pafchate loquitur, Huod fuum Chriftus appellat, quia typus feu vmbra ipfiusfuit, cuius veritas amp;nbsp;com plein entum in Chrifto extabat. Et vt dc-nius, id nomen ad Cœnam quoq; referri pofte,quatenus videlicet Chriftusper Agnum Pafchalem adumbratusin Cœnamâf «lucaturammolatio tamcamp;oblatio corporisamp;fanguinisChri-nonin Cœna, fèdcrucc fada eft, ficut modóoftendimus.

Cætcrùmquo fcnfu patrcsCœnam appcllârint facrificium, amp;nbsp;Chriftum inea dixerintiminoIari,infTàthcfi t/.explicabitur.

Quodcxloco Paulino ratiocinatur, vtolimludxiamp;gen- «•countb.». tes fua habucrunt làcrincia, qiiæpriùs in aris obtulcrunt, quàm participârunt: Sic in Cœna corpus Chrifti primùm ofFeren-diun elle, tùm quoq; participandum : relpondeo,pcr menfàs il-licApottolum defignarc nonaras, in quibus Sacrificia oftcrc-bantur, fed folcnnes illas cpulas ôç conuiuia, quæ turn ludæi

tuingen-

î5

'turn gciïtes,fadofacro,deviftimarumrcliquiisinftrncfe foie-bant, amp;adquæChnftianiqnoqueàgentibusinuitabantur. De quibus conuiuiis Corinthii fideles Apoftolo mouerant quæ-fiionein, anné iis intercfleliccret. Nam de facrisipfis gcntiliuni amp;arisidolorum nemo fidelium ambigebat, fibi nefasefle, ea aditc. Dcconuiuiis igiturillis Apoftolus rcfpondet, etfipcrfe non fit illicitum eaaccedere, vitanditarnen ofFendiculi cau(â ab illis abftinendum efle ; coq; magis, quod ilia epularum com-municatio quâdam Sacrificiorûm gentilium amp;nbsp;idoloîatriæcô-inunicationem fecum ttahere videatur. Vt igitnr in conuiuiis illis feu menfis nulla oflfixcbantur Sacrificia, fed de Sacrificiis pridemoblatis conuiuæ participabant feucomedebant; Sic in Coena non eft neceffe Chrifii corpus ofïerri, fed eo iam olim in cruceoblato, nnnevefeimur. Exquoapparet,optiinèconftare Apoftoli comparationem, çtiamli corpusamp;fanguisChrifti in Coena Dco non ofFcrantur.

Thefu.df «. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex eadeni Euangeliftarum narrationc, qua Cœnam fa^

cram deferibunt ,'probaui,Cœnam non elfe Sacrificium : quia Chriftiis iulTerit dilcipulos ea, quæ in Cœna dab3t,accipere. Ac‘ ciptte, iwc^üïtycomedite : Hocefl corpus meum. Et de poculo inquitjZ'z’f efifinguismem. Abalioautem accipere, coraedcreamp;: bibere, non fit Dco ofFerre. In quo argumento cludendo mira-bilemSophiftamagitaducrfarius. Primiimenim quæEuangc-liftædcCœnanarrant,eai!IcadagnumPafchalcmrefert. luhet quidemâifctj)ulos,mc\vi[t^eiiquxdabat,nempe CARNES AGNl PAS CH A LIS in E-uchArißu accipere : fid non ante dabat. eas, quÀmDeo eßintoblatx. Quisvnquainfandoaudiuit, Chrillum, cùm Gœnarn inftitueretfacram, difcipulis carnes Agni Pafeha-Es dedifle, easq; vt acciperent, iuflîfle, tùm de eis pronuncialTe, cflècorpusfuum? QiiafiexEuangehftarumnarrationeobfcu-rumfit,quidChriftusdifcipulisdederit, cùmdiceret: Accipite, eomedite-.Hoceßeorpmmetim, SicenimLqcas, Et acceptapaneÀn-quit,

17

^Olt, tum patios egiffet^ßegit at (ledit eis, dicens : Hdc eße or pas 'me-nulla fit mcntio carnium Agnilïafchalis aut i m mo-iationisin Çœnafactæ. Vnde D. Heronymus,/’ö/?^«4»?j inquir, ^Jfiicum Pafchafuerat impletum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnes cum Apoßolis. come- ’n Matth.cap.

dirat^: aßumitpanem,(pui confortât cor hominis, nbsp;nbsp;ad •verum Pa/chet ’

^’'‘^fgreditur Sacramentum. Quod autem his Chrifti verbis, Sppdpro'uobisdatur, aduerlàrius concludit, Chrifti corpusin Cuena pro difeipulisfuifl'eDeo oblatum ; refpondco, dcobla-*' liQnc,quæ poftridie i n crucc fada eft, haec verba cfle accipienda,* Quæ illuftrem continent deferiptionem cius corporis, quod Chriftusin Cocna difcipulis dabat, nempeidipfum, quodpe-ßridie in crucc pro nobis in mortem erat datums, Eftenim non infrequens in Scripturis illa temporiSjjenallagc, pra:fentis att Præteritiprofuturo. Egopono animam'meä proouibus meis.’°''“ ’* Væhominiilli,perquemfiliushominisprodituf. Filius hornig nistraditurinmanuspeccatorum.Nccabs reitaloquiturChri-ftüs.vt qui iam eflet i n procinäu paflionis poftridie in emee per ßiortem pcrficiendæ.

Idem indicium eftdecalice, qui nonfolumnouumTc« quot;nbsp;î flamentû in Chrifti fanguine,fed etiam (vtapud Lucam Græca Verba habcnt)/'ro nobis effufus dicitur. Ex quo aduerfarius arguta* fiit,calicemin Cœnapronobisimmolatumeßi. ^^omodo, incjuit,ifgt; ^eenaincruentaantepafionem, calix effujus efipro nobis, finoneß f’^molattssiÇ^nCï veroLucashis verbis diuerliim quiddam àcæ--. fcrisEuangcliftis docere, nec potiùs eardem cumillis fefiten-tiam,commutatisnonnihilverbis,cxprimcrevolucrif. Quod cnim cætcri languini,hocillc calici.tribuit,proptcrSacramenta-lein fanguinis cum calice vel vino vnionem. Nec tarnen vlla hinc lequitur languinis Chrifti in Cœnafada vel efFuIio vel ob-latio,qua:demum in paflioneamp; crucc contigit, Qi^dquidem Vel ex iplb Canone Miflæaduerlâriusdifcere potcrat, vbifiin-dendi verbum nou in præfeuti, (cd future tem pore iegitur. Et t , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç qui,

It quï,qux{b,incrucntaCoenadicctur, fi in ca Chrifti fanguisefiu* fus cft amp;nbsp;i m molatus ?

Ncc immolationi huic quicquam fiifFragatur frangendi tcoiuith.iu verbum,quo Paulus eft vfus, qui C hrifti verba fie récitât : Hoeeß corfttsmeum, quod pro vohi^fiangitur. Refpicit enim Paulus ad præièntcm Cœnæaâionem ,id eft, earn quæ in Cœna fit,cor« poris Chrifti diftributioncm, quæ Hebræis frangendi verbo no-tatun Cumqjidem fitChrifti corpus,amp;quodirrcruccoblatuni fuit,amp; quod in Cœna diftribuitur; nihil eft diffidij inter Paulum amp;cætcros Euangeliftas. Etvtdemus, frangendi verbumapud Paulum immolationem defignare : exeo tarnen non confequi-tur,inCœnacorpusChriftiimmolatumfuiflc, cumScriptura diièrtèafïirmct,immolationem illara in crucefadam efl'e.

Ad Gr^orij Ny fleni teftimoniu m,hoc loco ab aduerfario citatum, quod attinet, non negamus, Patres ulpiam deCoena minus propriè loquutoscfle, atqueetiam fortafle minùsrcdè fènfiftc, dum in ea corpus amp;(ànguinem Chrifti Deo offerri di-cunt. Ncc veto nos patrum lucubrationes pro Scripturis Cano-cbntTiCreP nicisconfîdcramus, ficutde Cyprianihbris Auguftinus ait, amp;nbsp;Bfiû.iu. ipfe defiiis idem nobis iudicium permittit. Cùm igiturScriptura immolationem corporis amp;nbsp;langui nis Chnftiinpaftîone amp;nbsp;cruce fadara efle dilertè aftirmet:^ ineptè ilia ad Cœnai» txansfertur.

TBeEij.5cgt;4. Cœnamnoncflèlàcrificium, alioargumentoconfirma-ui à fine amp;nbsp;vfu Sacramentorum fumpto: q uod Sacra menta turns organa fint, per quæDominus bona promiflà nobis offert, tum pignora obfignandæpromiffioni Sacramcntrsanncxædcftina-ta:in Sacrifices vero nosDeoaliquidofferamus. Refpondctad-\xz't^‘xä\!amp;-tmefrußrAltügiirede difirimine Sacriimentié’SAcrfficifi quod Cans diuerfi re/peitu SAcrificium dicAtur dx SAcrAnKKtum, Atqui fiipràoftendi, adiones làcras ex fua quamq; forma verbo Dd definita æftimandas efte óedenominandas: àCœna veto aliénai»

19

îlicnam cßccam fâcnficij formam, quam Pontifîcii de Mißa ftatradunt. Portoquoddixi, promifiioncmgratiæSacramen-tiscontineri; ineomenonparumhAllaànAri^à\xzrÇ^iï\\3^\\.^ f»tm, inquit, Sacrement a ipfApromittunt vd offirunt prAÜAm Jed

' i^ïÇuAeAmeffiàunt. Imövcrißimum eft, quoddixi, promiïsio-Hem gratiæ Sacrament» contineri, quippcquæ velut anima ÔC Vitactt Sacramentorum, adeövt fiea défit, Sacramenta nulla ccnlcantur, Quisenim ignorât promißionem Baptifino anne-credtderit bAptizAtusfuerit ,fAluui erit ? iilam item Mar.rif. tttnæ : ,^od (corpus) pro vobistrAditur?(fanguis) pro 'uobif *^“'‘**' ^ffunditurin remißonempeccAtorum? Ab hac promißione dico Vim omnem amp;nbsp;vfiim làlutarem Sacramentorum'pendere amp;nbsp;prouenireiis,qui fidceamapprehendunt. ItaqjDei promitten-^refpcdu Sacramenta gratiam offerunt, nee minùs perilla, 9uàni per verbi minifterium Spiritus ßnäus eft cflicax. Sic

I Chriftus mundaßc Ecclefiam dicitur lauacro aquæ in verbo.

^tein; Nifi quis renatus fuerit, inquit, ex aqua amp;Spiritu, non po-ïeftintroireinregnuinDci. Vbi tarnen lemper diftinguendum d^docem us inter Dcumipfumgratiæauâorem ,amp;inftrume-ium,id eft, Sacramcnta,pcrquæ gratiam iilam Dominus offert, ^fidelibusapplicat.Quaderc præclarè AuguftinusrDow/»«^^//- inteuit qu«*. ^it,\p\ç!^\t^eppfAndificAboAAronem. EtMoyfidicit: SAndificAbis*''' tvm. c^Qfnodoergo^MoyfisfAndificAti^Domintts? Nonenim Moyßspro Domino : SedMoyßs 'vißbilibu^ SAcrAmentisper minifle-ttumßttim: DominiezAuteniinuifibiligraüa per Spirittim [Àn£ium, quot;^hi eß tottis fiuclm ornnis quot;vtilitas vißbilium SAcrAmentorum.

I Aeviderit aduerfarius, qui illud ceufalsô à me didum repre-! hcnditjSacramentisgratiam côtincri:quomodo hæcilliuscen-ûitacum decreto Concilij Tridcntini confèntiat, quo dilèrtc dam nantur, qui Suer Ament a nouA legls grAtiAm continere AUt con- seffr. ferre »f^4«z.quorum utrumq; nos fuo modo redè dici concedi-iûus,ficut iam cxplicauimus.

Inco

Ineo Jutcm ad Lier far i Lisi pfc non pamm halludnatuisquî Stier Ament A vißiAgrAtiAm efficere ait,id cft,vt Scholaftici docent, ex opère operato, line bonomotu,fakitcm conferreei, qui illis vtitur. Finguntenim externis Sacra mentorn mritibus per fe incise arcanam quandam vim ex verbis conlccrationis conce-ptam, quamillain quibulcunq; hominibus vel omni Dci timoré ac fide vacuis exerant. Atqui cum promilsionis Sacra-mentis annexæ Sc fidei mutua fitrclatio: confiât Sacramenta absq; fide percepta nihil prodefse. ^Menimcrediderit, ^bApü-^tns fuerit,fAluui er it. Et de Cœna Apoftol us ; probet Autem(e ho-moÂnQ^\xit,^ficdepAneidoedAt.Ç}iv!ireKvi^'üamp;.m\i3'.'i’nde,ïn(\vÀt, iß A tAntA virtui AtpuA, vt corptis tAngAt, cor AhluAt'?ntfifAciente wrbo, non qui a dteitur,fed qui a creditur. Ex quo fi mul apparet, pon excludi promilsionem, ctim Auguftinus dicit : Accedit vcT’-hum Adelementum, ^ßt SAcrAmentum. Vbi per verbum Augiifti-nusiatelligitnonquoduisvcrbumSacrificuli muriaure,MagO', ruminftar,mufsitatum, fed verbum inftitutionis compketchs amp;ccrtam adionis formam feucercmoniam àChriftopræfcri-ptam atqj mandatam, amp;nbsp;promifsioncm gratiæ CercmoniæiUi annexam: conrràquàmaduerfàriusopinatur.

Id quoq; ineptè àmedici afserit, in Sacramentis pignorr feu Sigilla promißioni annedi : ciim potiuf, \nc\\i\{,promißodiui-nA figillum AnneliAt SAcrAmentls. Mirabilis lanèmetamorphofis. Modónegauerat, quod dixeram, promißionem gratiæ Sacra-nientiscontineri, feu, vt iple loquitur, SAcrAfnentA promittere vei cßirregrAÜAnt. Nunclùi quafi oblituspromißionem partem facit Sacramentorum, 'vtquxhorumfitfigillum. Porroquid eftdil-penßtionis diuinæordincminucrtere, fihoenonefl? Neque enim promifsio Sacramenta, fed Sacramenta promifsioncm obfignant.Vndccircumcifiodiciture'^fajkiHftitiac fidci.Ft Au-guftinu? Sacramenta inuilibilisgratiae figna definir, Nam quod aducrlarius ixtßdelesideo Adfiufeipiendu Suer Ament a Accedere, quod . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbi

“^trlo Dei uelpromißtonidiuin^ credant : adconontollithiincob» fignandi vfum Sacratnentis ptoprifi, vt potiùs confirmer. Cùna fides noftra variis tentationum machinisoppugncturóc

^3bcfaftetur:aderjgcndam Scfulciendam earn Dens Sacramen-fainftituit. Qiia inrefingularis Deibonitasrelucct, quiimbc-cillitatisnoftrærationcm habet, dum nonnudis verbisàcpro-^iffionibus nobifcum agir, fed fignaquoq; cxtcrnain oculos ^ï’ciirrcnriapromiirioniadiungit.Itaqj nonlongèàblafphemia 3beft, quódaducrfariushuncDci ordinem obliqué fuggillans,

aliudfigilltim cerüm ejji ait ipfi Dei ^'fz•^^?.•perinde quafi Sacra-^enta,quodad obfignandi vimattinet, fidelibusfintociofa.

Ac fanè Dei promittcntis refpeólu Sacramcntis nihiiopusfo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

*^ct,quicùmvcraxfit,certôpræftat,quodpromittit: verùmad {üblcuandam éarnis noftræ infirmitatemnos adminiculisillis Migcmus. Qiiis enim dixerit vel circumcifioncm Abrahamo, Rom.4.

''el Baptifmum Eunucho itcmq; Cornelio ociofum fuilR’ amp;nbsp;in-^rilcin, pofteaquam crediderunr? Etquænaineflilla fidespro-niiflïonis diuinx, qnam in vfu Sacramentoriim fidclibus tribuis: cùmgrcgalcstuidoceanr, degratiaDcilcmper nobiseflc ^ubitandum, acfuperbæcuiuldam præfumptioniscfié, fiquis iuftificationc atq; falute fua ccrtó ftatuar ? Qij« dubitatio

cunifidciuftificanteèdiametro pugnat. Nififortè camintelii-

fidc, quæ i n Epicureos, lcortatores, adultcros, auaros, ebrio-id genus icelcratos cadit. Nam his quoq, fidcm iuftifican-tcni tribuit Concilium Tridenrinunï.

Qiiód porró Sacrificia potiùs, quant Sacrameta promißonum diuinarttm Sigilia eße ais, quia ojetus iejlamentum olim fànguine “vi- Exoii*. llimaobßgnatumfueriti fatccreundem fuiiïc finemamp;îcopum turn Sacrificiorum turn Sacrameiltorum veteris Tcftanienti, ùcmpe fidcm in Chriftum venturum alcrcamp;confirmarc. Vc-rùmquorfum illudde SacrificiisLcuiticisiamoümChriûiad-Ucntu abrogatis? Tranflatoenim Saccrdotio, legem quoque

C 3 transter-

ttansfcrdApoftoIustcftatur. Nam quod adfpiritualia facrificit attinet, ideft, bonaopera fidcliiunDccalogo mandata, nihil hire vilüamcrcntur neq; viuis ncq; defundis, quamuis illa Dominus ex gratia remuncretur, idq; viamp;incrito vniciilliusSa-crificij Chrifti non nifi in crucc ob)ati,ncc vnquam iterandi.

Quód deniq; nihil nos Deo offerreait) quodabii/finon aece^e^ rimns, aeproinde nihilohßare, quo minus in Coena Deo dona fua, id efi, corpus e^fanguinemßlijfui offeramtts : rcipondeo, Sacramen-törum amp;nbsp;Sacrificiorum differentiam à forma fiimcndam cf-lè, non à materia, quæ vtrorumq; communis efle poteft. Eftau« tem hxcSacramentorum forma, qua dilFcrunt à Sacrificijs, quód in ilUsDeus nobis aliquidoffert acdonat: in hisverónos Deoaliquidofferimus,qu3ntumuisid,quodofFcrimus,Deoac-ceptum fcram us. Quis enim inficictur, fidclium bona opera cf fèdonaDei : qua; tarnen Saci ificiaamp;cultus Dei rcdèdicuntur? Nee veto negamus, fidclium preccsót gratiarumadioncscum Coenaconiundasfacrjficia elle. AtMiflamPontificiam,quani Sacrificiumfingunt /aâçïâw proviuisamp;defundis, in veris facri-ficijs numerandam efle negamus, quippe quæ verbo Dei ad-uerfatur,

ThefIç.ficDixi, Sacramenta effepignora feuflgilla, quæàDeopro« mittenteoblata,à nobis accipiätur.Ad quæaducrfarius:£/w/»Â inquit,effent quafßgilla aut pignora,quod nonfunt Expungatigituramp;obliteret,quod Paulus ait, Circumcifioneffl ï.om.4, Abrahami fuifle id eft, fignaculum feu figilium iuftitix fidci. Porto Ccenam propriè Sacramentumefle, non Sacrifi-cium,ncdumMiiraticum illud,ex forma ipfîus,verbis inftitutio-nis defini ta,liquet,fîcut hadenus eft didum.

A18. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patres oftendi Cœnam facram longé alio relpedu Sacri-

ficium appellarc, quàni Pontificios MiflTam fiiam. Id verb ad-ucrlàrius negat, nec alio Icnfu Ccenam ab illis Sacrificium dicû quàmàCatholicis,idcft» Pontifie! js, contendit produdis aliquot pa-

patrum tcftimonijs, quibus id probare conatör. Conftlt; 6nè patres,cùmde Coen a loquuntur,(àcrificij,oblationis Si im-ßiolationis nomiiiibus vri, i ixió difcrtc aflïrmarc’, corpus amp;nbsp;fan-Suinem Chrifti in Cœna Deo ofFerri. Vcrùm hoc inter nos amp;nbsp;^ontificios difeeptatur: Anne patres ciufînodi Sacrificiumin’^J”j,2m°âp-*’ Cœna fieri doceanr, quod vcrc fîrpropitiatorium, quo pcccata peMmerim amp;-expientur turn viuorum turn mortuorum, in quo vel nulla prorfus, vel m utila fiat corporis amp;nbsp;(ànguinis Chrifti diftributic^ populi refpeâu : quod deniq; ex opère operato , vt loquimini, ’Hjs poflit applicari ad omne bonorum genus impetrandum, ’lüetnad'modum deMiflàveftraprædicatis? Id verb cftdifputa-^ionishuiusPorróncgamusPatrcs taleSacrificiumitï Cœnadefignaflèr Extantenimapudluftirtuni, Irenæunîx Cy-prianum,’ amp;alios patrès fynceriores Euchariftiæ delcriptioncsà Mifla Pontificia Jîf TctaSv diferepantes. Deinde ip li le patres interpretantur , cuiufmodi Sacrificium in hoc argninento in-telliganr, Scquorcfpcdudicanc, Chrifti corpusin CœnaDeo offerii. Vt enini nunc omittam prcces amp;gratiarumaâiones, itemquc' murterum in vfiinï pauperum oblafiones olim cum Cœnæadione confiunôtas, qnärum refpedu Cœnam Sacrifi-tium patribus appcllari ad ucrlàri us negate ncc audet nec poteft: *ion difficile fucrir, alias infuper appeliationishuius rationes ex iildem patribus aflignare à fidei analogiahaud alienas.Primùm eniinvrEuangclij prædicatioA«TKj7,/{tamp;H?gt;'?zlt;'*diciturRom. 15.

lî- (quas voces vêtus interpres Latinus Sacrificie nomine Vertit) Sic adminiftratio- Cœnæ ac tota eins aâio nonineptè Sacrificium dicitur. VndcAuguftinus ipfam Cœnæ adionem fwiti iltaris oblationem 'uocat ,q!U Deeofferaturdumidquodtrt fnen/A Domini efi, benedicitur, Jànclifcatur, nbsp;nbsp;ad dißribuendtim

(omminuitur prapratur. Vtenim alia fidelium bona opera Velutfacrificia Deoofferri dieûtar,dum’cxverbidiuinipræfcri-ptoin honorem Def ptæftantur : Sicprxftätiffimum illudopus, minifte-

24-

inîniflcnum verbi amp;nbsp;Sacramentoru.m,^uó m’nùs Sacrificii in-ftarDcoofttrri dicatur , nulla leligiovuat.. Dequo Sacrificio Paulus : Chrifti bonusodociuuius, inquit.in hl's,qui faluifiunt. Ad ■Bonifacium Ac dilcftè Auguftinus in ça ,qujm defcribit,oblationediftiibu-tionis iBcininir. Vnde alibi air,corpus Chridi inCœnanunc populis,mine nobis, nunc fiddibus immolari.

Deinde Coenam patres iàcrificium appellant, quod in câ memoria cclcbrctur vcriamp;vniciSacnficijChrittiiêmelincru-

ccoblati,ficutin thefibusnoflris cxAmbrofioamp; Chryfoftonio ’'‘quot;^’'^’-''‘■S'^‘'^3^g^3ti!ocitcftantur. SicenimAmbrofius.'

Chryfoft in eâ- «0ƒ,inq^it,4^zwMj■,r^’f07•lt;y4/^fy?^.^^■;■zƒcÿ.EtChry^ôftomus:^lt;’'^

-fit‘ldcommemorAtionem eins,quod

ed : non aliudfacrijicium,fèd idipfum fempir facimu^ : magu autigt;^ recordationem Sacrificijfacimns-.quia ipß dicit:Hocfacite in mei coW~ memorationem. Moduin quoq; commemorandi expriniunt, non qui in hiftrionicis Miflæ Pontificiæ geftibus, fed quiindi-ûribuendo,cdendo,amp;bibcndocon(iftat.Siccnim Auguft.C«/^ tent. 1’rol. Item „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i n • t- ■ n i i n J

deTiinitate. ßangituThojtta,\we\\xï\. dumjanguisdccaltccinorajideliu funadun.

quidaliud^quam Dominici corporis in cruce immolatio, cinsq^fing'd-nis delatereeffufio defignatur? Item, Domini morte llberâttfi^-mus,eitnrei memoriamicdendo tßpotando,qux oblatafunt,ßgniß^‘ mus. In eandem (ententiam Petrus Lombardus quaelboncni hanctraâans, QuomodoChriftus fcmclincruce immohnns fcib. .difttn.n. quotidiein Sacramento iinmolerur.Az’wz'Z,iriquit,C^r^^^'’^' tuns eß in cruce, ibiq^ immolât us eß infemetipfo : quotidie autem it»-moUtur in Sacramento : quia in Sacramento recordatio fit illius,qito^ ' faclumcßßemel.

Cum deniq; in Cœnacorpus amp;nbsp;languis Chrifti (qn'æ veré fa-crifîciû funt,adcxpiandapeccatain cruce oblatû)diftribuantur: horum refpeâuvctercsCœnamappellant hofiiamfalutaremél fur am,pretium nofirum, Sacrißeium propitiatorium. Qiix qiiidcin , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elogia non dc Miflæpontificiae forma flmt accipienda, fed de

corporc

J^rporeamp;fangninc Chrifli,quæin Cocna diftrlbuuntuf, 5c quitus Chrifti beneficia fidelibus applicanturamp;obfignantur. Sic ^yprianus : PanisiflefuferßihßAntulis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;benecliäiiünis,ß- Ç“”*

^finibenedt^fione Sacratus,adtotius hominis 'vitamfroficit,fimuß^'^ ^(dicamentum holocaußum adjanandas inßrmitates purgan-das initpuifates exißens.

lam cum hisCœnædefcriptionibus, qua:apud vctcreslo-?untur,tu mihi compara Miffam Pontificiam cum vniuerfa cc-'^cmoniarum pompa amp;nbsp;làcrilega ilia nundinatione, quam la-^dficuli Mifi'arum applicatione iam olim excrcuerunt ; amp;nbsp;appa-^cbit,quantùm ha.’c à vercrum Euchariftiadifférât. Nec alia ^’tiis, qua? citâfti, patrum teftimonijs fententia clici poteft, fi ^uisilla (quodomninocftfacicndum) fccundùm Scripturam ^‘'cramamp;fidei analogiam interpretetur. MentioineisfitSacri-fieij ócDeo immolati corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti : quod quem-’diuodumintelligendum fit, modoexPatrum lententiaexpli-fiuiinus. Mentio item fitdiffributi amp;nbsp;à populo percepti corpo-’■’samp;farmuinisChrifti. AtinMiffis veftrisvel nulla velnonintc-^rafit Cœnædiftributio. Ac miror,fibonaconfcientiahæc Au-?,uftini verba transfcribcre potuifti : Pro omnibtisillisßicrißciis item^ctnt« ^^Utionibus corpus eius offertur (ßparticipatibus minißratur. Item : ^ndcnm Chrißiani peracti eiusßaerßeii memoriam celebrantßicro-finlla oblatione^ participatione corporis chrißi. Vbidilertepar-ficipationismeminit. ■

Et vt demus (quod cuinci non potefty Patres de Cœna Heniprorfusvobilcum fenfifle: anidfraudi eflcpolTit veritati, iJuæScripturæ Canonica?,non patrum auûoritatc nititur ? Qua de re audi, quid fcribar Cyprianus, hoc ipfum traâans aigu- cypnan.iib.2. Uiciitum. JVäz/ü fiin Sacrificio,mc\MX,qHodChrißtiseß,nonifiChri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jç 5^°quot;'’

ßusfequendus eß, 'vti^^ id nos ohaudire facere oportet, quod Chri- crameto csoif i». flus fecit, (jr quod faciendum eße mandatât, ^iare fifolus Chrißus tudienduseß.non debemus attendere, quid aliquts ante nosfacifdum

p putauertt:

pMituertt:fedqui ante omnes efl, chriflusprior fecerit.Néq^ enim hominis confisetudinemßqui oportet ,fedDei 'ueritatem. S^dflnee minima de mand at is Domini licetßluere: quanto mafls tarn magnit tamgrandia, tamadipßm Dominicapaflionisé'tioflraredemptio-' nis Sacramentum pertinentia, fas non eflinfringere, aut in aliudt quam quod diuinitus infl itut urn efl, humnaa traditione mut are ? Et paulo poft. JVzïw ßfacer dotes Dei eßquot; Chriflifumu^-.non inuenio,qut magisfiqui,quam Deum ßy Chriflum,deheamas.

Thef. I lt;gt;.20, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum in Miffa denuo ofFcrri non poflc confirmaui ar-

gumentoà perfedione Sacrificij femclàChrifto incruceobla-ti:idq;exfententia Epiftolæad Hebræos.Vbiaduerfariusdiftin' guit inter cruentum ^incruentum Chriflifacrificium : illudin crwe femelohlatumfatisfuiße ait adpromeredam humanogenerifaluteWt atq^ hoc nomineperfeflum ab Apoflolo cenferi : Sedtarnen hanc cruen-ti Sacriflciiperfe^ionem non impedire, quo mimis ritu quoq^ incruen-to Chrifliss in Mißa offer atur ad applicandum fingulis illud Chrifli meritum. Primùm ineptam cfledico diftindionemillamcrue-ti amp;nbsp;incruenti Sacrificij : quippe nullo Scripturæ fundamcnto fubnixam. Neq; cnim Apoftolus ad Hebræos perfedioneni Sacrificij Chrifti demonftrans ira diftinguit, vt cruentum quidem Sacrificium incrucefadum fatis fuifle dicat ad comparandum rcdemptionispretium: ad applicandum veto illud altero qbo-dam Sacrificio incruento fit opus: Sed vnum duntaxat idqgt; Hebr.w. _ crucntum Chrifti Sacrificium delcribitatq;commendat. Vni-ca oblationePxna^WyConfummauit in perpetuum eos,quifan^ificattir. Item. San^iflcati fumw per oblationem corporis chrtflifemelper-Hebt.,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a£iamAtç.m. Nunc aut ernfemelfub confummationemfectdorum, ad

profligationem peccatiperimmolationemfltiipflus apparuit. 'S.t.Vhi H«bt.jo. peccatorumeflremifio, noneflampliusoblatiopropeccato. Qui bus ' Apoftoli tcftimonijs nihil tarn aduerlatur, quàm incruentum illudMiiræ facrificium. Ait Apoftolus, Chriftum femel obla-turaeflc, ncclæpius offerendum. Contra PontificifChnftum incruen-

incfuento modo fæpius offerendum efle contendunt. Ncgat

Apoftolus, fine ûnguinis effuffone remiflîonem peccatorum

fieri. Ar Pontificij affirmant,fieri remiffionem pcccatorum in-

crucntoSacrificio,idcft, finelanguiniseffufione. Negatitcm

Apoftolus,vllamfupcrefleoblationem,vbipeccatorumeftrc-lïiiffio: Pontificij vcrofupcreffcquandamoblationem pro pcc-

Cato, incruentam videlicet, aflerunr. Porio non aliumappli-candi meriti Chriffi modum. Scriptlira tradit, nifi verbum amp;

Sacraraenta, in quibus Chrifti beneficia nobis à Deo oblata, fi-

dcànobisapprehcnduntur.Qiiifquisigituriteratamquandain

eaniq; incructam corporis Chrifti oblationem aflerit, qua non

folùni chrißi meritum nobis applicetur, (zàztX'ixCipcccûtA ficun-dumeffeefttm (vtoraduerfarij verbis) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isamp;perfeótioni

SacrificijChriftiderogat, amp;in meritumChrifti, quo fblopcc-cataexpiantur,eftcontumcliofus.

Similitcrànatura viâ;imarum,quæimmolantur,demon-ftrauicxcadem Epiftolaad Hebræos, Chrifti Sacrificium in Mifla non efle iterandum ; quia vidimas, quæ immolantur, oc-cidinccc(rcfit:Chriftusautemvtnonam'pliùsmoriatur,ita nee anipliusofferri poffit. Hïc iterum antagonifta diftinguit inter redemptionem cruento Chrifti fiicrificio in cruce totihuma-nogeneri parta m, amp;eiufdem applicationem, quinper media di-Hinitus ordinata fiat, fingulorum hominum refpe^tt, qui redemptions illius vim ^fru£tumpartictpare -velint. In quibus medijspræ-ter verbum,Sacramenta,amp; fidcm,aduerfarius bona opera, iteq; Miflæ Sacrificium numerat. Nos veró vt ordinariajlla, quæ Scriptura nobis commcndat,applicandi meriti Chrifti organa, Verbum Dei inquam, Sacramenta, amp;nbsp;fidem, ampledimur : Sic bona opera, nedum Miflàm,in organis illisfcu medijs appli-candi ccnfendaeflc negamus. Paulus enim virtutem meriti Chrifti amp;nbsp;redemptionis inverbo ócSacramentis diuinitusob-Iatam,nonnifi per fidem à nobis pcrcipióc nobis applicaritefta-

D 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tur.

2 8

Rom.j.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quam fidem bona opera vel ut arborem fruâus comitan-

Eplefî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus bonis operibus Mi flam veftram baud numera-

Matth.ik mus, quippequaeverboDei répugnât; neduin vtillamproor-ganoapplicandimeritiChrifti habeamus. Nam quod illain inter media applicandi à te amp;nbsp;tuis reponi ais,non moramur : nifi c Scripturisfententiam veftram probetis. Etquorfum,obfecro, illudexAuguftinohoc loco deinftrumentis applicandi mcriti Chrifti, abstc citatum ; quoerrortuusdeapplicando per Miffs Sacrificium merito Chrifti,maximèrefellitur^ Poculumimmor-Contra articu- tnUtiitis, inquit K\i'ÿa^\\\\iS,.,quodconfe£ttimefldeinjirniiteittna‘ impofr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;'virtute diuina., habet quidem in fè, vt omnibm profit : fedß

non bibitnr, nonproficit. Cum enim in Miffa veftra poculum lai-cis , quos vocatis, ad bibendum non diftribuatur ; confequitur, illosvirtutem mcriti Chrifti non participate, vt quipoculum non bibant,atteftante Auguftino.

Quam adprobandum incruentum Miflac Sacrificiumex EufebioEmiflenocitas, Sententianihiltibipatrocinatur. Lo-quitur enim Eufebius non de Mißa Pontificia, fed de Sacra-HomiLj.ra- mento corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti, in quo ait coli iußterper feŒ2.Mp.auï tgt;^yfllt;^rium,quodfemel efferebatur in pretium, Qtiod quidem Sacra-mentum perpetuum redemptionis oblationem perennem vidimam appellat,quod corpus amp;nbsp;languis Chrifti,quibus redemptio nobis in cruce parta eft, in vfu facramenti lemper fidelibus di-ftribuantur, ad applicandum illis amp;c obfignandum beneficia C hrifti : atq; itaperennis ilia ‘victima viuit in memoria, (fprafent fempereßin^atia, quatenusvidimæ illius Icmcl in cruceobla-tac virtus perpetuo viget apud Dcum, amp;nbsp;in vfu Sacra menti fidelibus applicatur. In quam lenten tiam Cyprianus: Oblatio chrißi, inquit, in crucefa£la non minu^s hodie inconfße^u Dei efßctxefi, quam eo die, quo de faucio latere fanguis aqua exiuit. Semper enint refiruata incorpore plaga, falutis humana exigunt pretium CP Mentitidonattuum requirunt. Infulfus igitut çftaducrlàrius, qui ubicunq;

vbicunqjapud vctcrcsSacrificij amp;oblationis nomen occurrit, dcincruento Miflæ fuætheatralis Sacrificie fèrmonemeflear-bitratur, anticipate crrorefuofaicinatus,ac fimilis eorum,qui glaucomate laborantes, quiequid intuentur, codem colore in-feftum putant,qucmvitiofusoculi humor illisrepræfentat.

Cùm igitur non aliud Scriptura nouiTeftamentitradat Sacrificium /AetsTKox, quàni cruentum illud Chrifti femel in cru-teoblatum : cuius virtusamp; mcritum per verbum amp;nbsp;Sacramcn-^a, non per alterum quoddam incruentum Miflæ facrificium, •lobisapplicetur: rede cum Apoftoloconcludimus, quiChri-ftuna hodic fæpius propcccatis ofFerunt, eos quantum inipfis lt;ft, Chriftumdenuooccidere, nonabfimilesijs, qui, vtidem Apoftolus ait J denuo fibi crucifigunt filium Dei, Eft enim hæc Hcbr,«. viftimarum, quæ ofFeruntur, natura ex Dei inftituto, vt occi-dantur. Qiiamcerte naturam mutant,qui externum quoddam proprièdidum Chriftifacrificium, idq; incruentum, in MilFa fiericontendunt. Secusdelpiritualibus fidclium facrifieijs habendum,quæ patribus incruentadicQtur, ad diffcrentiam Leui-ficorumfacrificiorum, quæcxanimalibus conftabant, amp;que-rum immolatio crat cruenta.

Ex officio Chrifti fummi Sacerdotis noftri proprio de-TheCif. ßionftro, illuminMifla offerri non pofte: quia vtipfèvnusfit^î®’ ßofterfummus Pontifcxamp;Mediator, ficabalio, quàm femet-jpfo,ofterri non poffit : in cuiusofficij fbcietatem neminem ad- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

mi t ta t. Quid verb ad hæcaducrfàri us ? Sifummns efl Sneer dosinquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habet fané, fednon Miffaticos,

quiexterno quodam coqjncruento modo ipfum denuooffe-ranr,adexpianda peccata viuorum amp;defundorum. Sedfpiri-tualesChrifti Sacerdotes funt omnes fideles, qui ob id facerdotium dicuntur, quöd Deo ofFcrant hoftias fpiritualcs, atq; adeo fe ipfbs illi totos conlècrcnt. Porto cas Sacerdotij partes Chriftus fibi vni vcndicat, quæ reconciliationis redemptio-

D 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisqj

30

nisq; nninus propric attingunt. Neq; hïc alios fibi (ubftituitSa-cerdotes amp;nbsp;mediatorcs vicarios ,qui ipfuin in Miflà quotidieof-fcrantad applicandam fingulisredemptionis per ChriÜum parts virtutem : fed verbi miniftros conftitüit, qui verbum Dei iyn-cerè docendo, amp;nbsp;Sacramcnta légitimé adminiftrando nos ad perennem vitae fontem Chriftum adducant, cx quo falutares aquæ per verbum amp;nbsp;Sacramenta velut canales ad nos dema-i.cot.j.sc-b nant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei, minirtri Chrifti,amp;difpenlatoresmyfte-

riorum Deidicuntnr. Quo miniftrorum ordineMiflificesillos I facerdotesnegamuscomprehendi. Neq;enim Scriptura noui Teftamenti aliud tradit Sacerdorium externum,quod facrifi-cium aliquod externum refpiciat, nifi Chrifti SacerdotiuinLe-uiticoillo adumbratum. Quod quidem ChriftiSacerdotiuni morte illius non fuitextindum. £tfi enim oblatio eiusfemel in crucefada præteri j t:virtus tarnen illius perpetuo viget,quam ipfe sternus Pontifex fidelibus etiam nuncefticaciterapplicat, amp;addextram patriscuedus femperviuit ad hoc, vtinterpellct pro nobis,tefte Apoftolo,Hebr.7.amp; Rom. 3.

Non igitur locum habet ilia aduerlarijdiftindio inter pri-mam amp;nbsp;fecundam reconciliationem : quarura ilia incrucefa-da vni Chrifto propria fit, hsc verb à Sacerdote quotidie fiat inMifla, ad applicandam fingulis prims illiusreconciliationis virtutem: nifihsc applicandi ratio è Scripturademonftretur. Nam de Sacramentis diuinitus inftitutis nemo plus dubitat, quin perea nobis beneficia Chrifti applicentur. Sed deMiflx veftrs iacrificio difeeptatur.-id verb demonftra,fi potes,ad applicandam nobis merit! Chrifti vim diuinitus elTe inftitutum ; or-dinatos item lacerdotes, qui hoc applicandi ritu in Ecclefia de-fungantur.

Melchizedeci hiftoriam ad ftabiliendum Mifls facrifi-cium inepte transferri oftendimus,aflîgnatis rationibus. Ad-uerfarius contra redè hue accommodari ait,annotatisplurimis loeit

3ï

^ocispatrum, qùiMelchizedccum offcrcndopanemamp;vinnm ^ypum prætulifle Sacrificio Miflîc docuerint. Nos veto non in-ficiamur,patres in panis amp;vini oblationcmyfteriuni Cœnæ quæfiuiflè, idqjquó maiorem Sacramento huicaudoritarera tonciliarcnt, quippe quod iamolim ante Legis pro mulgatio-iieni à Melchizedeco fuerit præfiguratum. Vtenim Melchize-decuspanem amp;vinum Abrahamoobtulit,adrecreandas illius Copias feflas de via; Sic in Coena Chriftum fubiymbolis panis ^vini corpus Scfanguincm ilium nobis exhiberein fpiritualem îlimoniam. Quae patrum allegoriavt per (épia eft, itaMiflæfa-crificio nihil patrocinatur. Neq; enimnegaripotcft,plerosq;^quot;g“''J^-^^^^^ patres docuifle, Mclchizcdccum panem amp;nbsp;vinnm obtulifleios.

Abrahamo: necaliud excontextuverborum Moyfis, vtinHe-^r^n7ib^'.clp. tgt;ræole2untiir, colligipoteft. Ctim cniinMelchizedecusamp;rex’-^f dTetör Saccrdos:vtriusq; officij rationem reddere voluit Moles: tuiuan. adv«-^uiarex effet, munificentiam fuam erga Abraharaum decla-chJyfoamp;inc«-tafle promcndo partem amp;nbsp;vinum: quia facerdos,Abrahamo be-nedixiffe. Qtiod ft qui patres diuerfum fenferurttjCOrtftat allego-tias ad ftabilienda fidei dogmata nihil habere momenti, nili îlijsilluftribus Scripturæ teftimonijs confirmcntur. Alioqui cuivispromptumforet allegorijsludere; qualicentia conceffa, nullumfideidogmaccrtumacfirmumfuerit. Quainretamen uonnullos vctcrum fibi nimium indulfiffe confiât. Porro Mel-chizedecum typum geffiffe Chrifii quisncget, Dauideamp;Apo-rfai-no. ftolo alserëtibus ? At quibus irt rebus typus file confiftat,ex Apo-ftolorum fcriptis, non hominum allegorijs, nobis eft cogno-Iccndum. Cum enirn Dauid gcncratim affirmer, Chriftum Sa-cerdotemefsefecundiim ordinem Melchizedech: genus illud nobiseuoluitamp;explicatApoftolus, Hcbr. 7. Demonftraturus enim Sacerdotij Chrifii præftantiam, Chriftum cumMclchi-zedeco,amp;vtrumq;cum AbrahamoeiusquepofterisLcuitis ita comparât, vt quemadniodum Melchizedech rex fimul amp;nbsp;Sa-

ccrdos

32

ccrdos fuit,fine pâtre vßncmatre, fine genere,ncciniriumdiö-ruiTijncc vitæ finem Habens, qui Abrahamo benedixir, ôc abco-«lem décimas accepit : Sic Chriftus, cuius illetypum gefl'ir,rcxamp; ûcerdos fit æternus, præftantior Abrahamo amp;nbsp;omnibus cius pofteris, LcuiticisSacerdotibus. VbinuHa mcntiooblationis panis amp;nbsp;vini : quæ certè non fuerat omittenda, fi quidem ad Sa-cerdotium Melchizedcciamp; Chriltiilia pertinebat. Nam qnôd cxcipitadueriàrius ideo omiffkm ab Apoflolj^uiJJèpanis ^viMob-lationem, quadea uilior fuerit Leuiticis taurorum 'vitnlorum ob‘ lationib/is : 2dc'o Miflamilliusnonfub!euat,vtpotitiseucrtat.Vt cnimdemus (quod Moles non habet) Melchizedecumpancin amp;vinumDei obtulifle: an non panis ôevini obiatioinLcui-Mwni»’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoque Sacrificies ccnfèbatur, ac proinde Melehizedcco

cumLcuiticis facerdotibus fuit communis? Quopaâoigitut conftabit Apoftoli collatio, Melchizcdecum SacerdotibusLe-uiticis anteponentis, fi panis amp;nbsp;vini oblatio à Melehizedccofa-ûanonfolùm communis illicum Sacerdotibus Leuiticis, (cd ctiam viliorfuitoblationibustaurorumamp;vitulorumlcgalibus? Ex eo namq; cftàcerctur, facerdotium Chrifti, cuius typuin gef fitMelchizedcch, non folùm non præftantius, fed ignobiJinS quoq; elTeLeuitico: fi quidem panis amp;nbsp;vini oblatio ad rypum ilium pcrtinct, atq; adeo illius eft caput, vti voscontenditis. Imo quo modo ifta inter fe confentiunt, quod tu ais, oblationempMÜ 'vint ad rit um Sacrifictp Melchi^edeciani pertinere : amp;nbsp;quod Ma-gifler Sententiarum affirmât, presbyterorum veflroruinordi-ncmàfilijs Aaron originemfumpfiflè? EtcnimfiordoMclchi-zcdeciopponiturordini Leuitico, tefle Apoftolo: ôepresbyte-rorum Pontificiorum ordo originem traxità SacerdotibusLeuiticis, vtMagiflerfententiarumaflerit: SaccrdotiumMelchi-zcdeci ad presbyteros pontificios amp;nbsp;Miflæ Sacri ficium nihil per-tinet, Addc, quod oblatio panis amp;nbsp;vini in Lege non crat propi-tiatorium Sacrificium: cùmifti Miflain fuaœ propitiatoriunx

Sacriâ-

3?

^acrificïum propriè diûum elle affirment. Rcb'nqiiitnrcrgo? alijs rebus, quàm in oblatione panis amp;nbsp;vini,typum Mclchize-'leciamp;Saccrdotij illiusçonfifterciquantumuis 'vniuerfiufatrum ^fMorum L^tinorum chorus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doceat.Plus enim fidei

habendum cenfemus Scripturæfacrx, quàm hominumcom-îiientis.

At,inquis,patresutrumq;affirmant, Melchizedecum pa-ßem amp;nbsp;vinum non folùm Abrahamo, led etiam Deo obtulifle. hfto. Nos verb non quid patres de hac Melchizedeci oblatione ^cnferint,potiffimùm quærimus: fed quid narret Moles, amp;nbsp;quid Apoftolus optimusMofis interpres de ea doceat. Quorum neuter cum aflèrat, Melchizedecum panem amp;nbsp;vinum Deo obtuliC : quantum hîc tribuendum fit patrum j udicio, quiuis intelli-git. Neq; enim patrum interpretationes prooraculis habe mus, ^edèScripturisCanonicisdiiudicamus.

NeeMofis narratio huic patrum expofitioni, vt tu ais, fuf-ftagatur. Sic enimille (vtquidem in Hcbræo verba leguntur) ^elchi^decAfinquit, rex Salemprotulit(Mol£S vtitur verbo Hotfi, ^uodgeneratim prom ere, produccrc,profcrrcfignificat)/’z?«rw# amp;vinum.EtipßSacerdosDeiexcelß, ^benedixitei,^c.\\3icoipvi-lagenuinamvimfuamamp; poteftatem rctinct, interprété Apo-ftolo,qui vtrumq; in Mclchizedeco conneólit,airerens,amp; regem Hebi.7. fiiilTe êc Sacerdotem. Nec Græci interprétés rationalem ä fed â habent: qui amp;nbsp;pofterius membrum de benediétione cumSa-cerdotio conncdunt,hoc modo:£gt;‘iîZ vero Sacerdos Dei altißimi ; àquot; benedixtt, ôcc. vtSacerdoti; ratio benediccndi,non offerendi Verbo exprimatur. Ex quo apparetquid momenti habcat ilia adiicrfarii ratio,negantis, Melchizedecum idco Sacerdotemà Mofeappellari,quôd Abrahamo benedixit; quia poft ilia verba : Et erat Sacerdos Deialtißimi : in Hebraco fit periodus. Neq; enim Græci hanc diftinâionem fequuntur, vt diximus : nifi illos cum Mofecommitterelibeat. PorrôinMclchizcdeciperfona, qua-

E tenus

tenus Sacerdos fuit, vtrumq;dicimuscfle confidcrandum; amp;nbsp;quod benedixit, amp;(. quod Abrahamo benedixit. Ill ud Sacerdoti-uni eius arguit ; hoc Sacerdotij præftantiam j quia minor bene-dicituràmaiorc.

Thefis jrf, Hadcnus diflèruimus de ea Cœnæ Dominicae in Miflâ ^‘tutionc profanatione, qua Cœnam Pontificij in Sacrificium conuer-tunt propitiatorium. Nunc ad aliam profanationis partetn tranfîmus, quapanemamp;vinura Euchariftiæiniplàmcorporis amp;fanguinisChriftifubftantiam mutari docent,quamTranfub-ftantiationem vocant. Quam quidem inthefibus noftrisrefu-t.coî.io.icii.- tauimusteftimonioPauli,quicùmantctùmpoftconfccratio-

ncm panem appellat panem. Rcfpondctadiicrfàrius, abejjè,ut tranjjiibßantiatio ex Paulo refutetur, 'vtfotiuscorßrmet^^-Quid ira vero? ^ia licet, inquit, Paulus non dicat ,per benediHio-nempanem conuerti in corpus Chrifli : dicit tarnen panem à“ calàcem benedict 'velconfecrari, cuius benediciionis earn ejfe uim ait aducrfa-rius, vtpanis nbsp;nbsp;'uinu in natura tranfiant corporis pinguinis Do-

w/gt;zz«.Expeólanti mihi de hac coniecrationis virture Pau li tefti-monium, obiiciturAmbrofius, qui, Probemus, inquit, non hocejfe, De iis, qui mygt; quodnaturaformauitßdquodbenediclio cofècra vtt:maioremd vim ftetiisinitian- o't

tut cap.p. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejjt benedictïonts, quam natura , quia benedtdttone et tam tpja naturif

mutatur. Atqui cÓftat Ambroliü aliosq; eins feculi patres de ve-ftraillaTransfubftantiationeneperfebrim quids fomniaiTe.Eft

enim multórccStius hoe dogma,quippeinnocentij IIL tempo-Chtifti i2oo.fancitum.Scd tarnen,inquis, Ambrofius earn eflè vim ait benedidionis,vt ipfam quoque na-

turam panis mutet. Nempc,quoniam panisin aâionc Cœnæ non amplius com m unis feu vulgaris eft panis; fed in hunc vfum perbenedidionem conlecratus, vt corporis Dominici in Cœ-^B.iit.4.cap, naverëpræfêntis fitfymbolum. Inquam fententiam irenæus ait,^4»f«zßaldtim nbsp;calicemmixtum,poßquam accepit voiationem

Dei, non amplius eJfe communempanem tdy vinum,ßd Eucharißiam corporis

35

éi'fiftgttinis Chrißi, Et Ambrofius alibi fcîpïèintcrpre-fätur, qiialeni intelligat mutationem. Situnta 'visefi,\n(\\xit,in ritgt;. -^e saw»-fi^wene Domi fit leßt, 'vt inciperenteffè, quA non erant : quanto magts ’‘ftratoriui efit'vtfinttquA erant,^in aliud conuertanturWA vtrü-’ïueaffèribtum elle in Cœna panem amp;nbsp;vinum,quæ erant, id eft, ^iibftan tiam fuam retinere : turn in aliud conuerti, id eft, verbo in hunc vfum confecrari, ôcvnàcumeis corpus ôefanguis

Chrifti nobis diftribuantur.

Sedfortiùs etianinunc pugnat aduerfarius ex Paulo. Ait cnitn hæc Pauli verbarc^Z/x benediólionis nonne communicatiofan~ t'iinisChrifließ? idemdeclarare, atqjvi benedidionis fieri, vt ■^onvinocalicis, iedlanguinccommunicemus. Alioquifipoft benedidionem panis amp;nbsp;vinum nianerent,didururn fuifleApo-ftolum: calicem henedi£iionis effe communicationem corporisfimul é'vini. Panemfrallum ejjè communicationem corporisßmul^pa-

Sed quis non vider argumenti huius futilitatem ? Paulus lüitimamCoenævelutcompendio traditurus, quid in ea perch piamus, docet, ac potiorem eius partem exprimit, nempe cor-pusamp;fanguincmChrifti,nequiscxiftimet, præter panemamp;vi-nihil in ea participari. Cumq; defymbolorum, id eft,panis ^vini,in Cœna præfèntiaamp;communicationc nemodubitet, Quippequæinoculosamp;fenfusincurrunt: quidattinebatdeho-luiucommunicatione addi ? Panem enim amp;nbsp;vinum in Cœna ' omnes amp;nbsp;videmus, amp;nbsp;tangimus, amp;nbsp;guftamus, vr plané ocioià amp;nbsp;lupcruacanca fuiflet ifthæc appendix : pcrinde ac fi quis pecunia loculis inclufam alicuidaturus dicat : Ecce tibi, quam dono,pe-cuniam.Vbi nihil necefleeft loculorum fieri mentionem. Porto quodfubjicit Apoftolus: ^Quoniam vnuspanisy^-vnumcor-pKs multifumus, omnes, qui de vnopaneparticipamus. ex. eo verb conuerfionemillam manifeftè probariait. ^omodoenim, in-quit, fieri pot efl, ojt omnes Chrifliani de vnopanematerialiparticipent, nifii vniuspanis nomine vnum corpus chrifli,dequo ‘vno omnes partici-

3Ö

fartkipant, întelligatur? Quafi veró panîs matcrialis vnusdicî non pofTit, de quo per Orbcin diffufa Ecclefia participât, nifi in ipfam corporis Cbrifti fubftantiam conuertatur. Etfi enim non numero,at fpecie tarnen amp;nbsp;vi'u vnus eft panis ille facer, qui in di-uerfis Ecclefiis particularibus diftribuitur, amp;nbsp;quo cum verum Chrifticorpusfimulexhibetur* Sic vnuscratpanis, quem Paulus vnà cum Ecclefia Philippenfium in Cœnafacra participa-batPhilippis (exqua urbeillâad CorinthiosfcripfitEpiftolam) cum eopane,quo Corinthiorum Ecclefia inEuchariftia vteba-tur. Vtenimaddcfignandamlpiritualem illam fidelium inter leconiunébonem (qua fimilitudineveteresin hocarguincnto vtuntur) non necefle eft vniuerfa per Orbem grana in vnara panis mafl'amcoalelcerc,necomnes acinosin vnumviniliquo-remconfluere; ficneceflenon eft vnum numero panem efle, de quo omnestotius Orbis Chriftiani participant. Quomodo vnus Baptifmusdicitur,in diuerfis Ecclefiis parricularibusad-miniftratus,proptcrvlumeiusomnibusfidelibuscommunem, non propter fluminis vnitatem, cùm pro locorum diuerfitate fontes amp;fluuiidiuerfi eflèpoffint,qui Baptifino aquam fubmi-niftrent, per quam Dominus candem regencrationis gratiam operatur»

Exempla Scripturæ,quibus probarcconatur,panëqiiam-uis in corpus Chrifti mutatum appellationcm fuam retinerc, alienafunt, vtquod virgaAaronis inferpentemconucrlanihi-lominusvirgadiciturrquodEua exolTeviri facta,osappellatur. Namijs locisScripturadilcrtèmutationem/adâ narrat: quam fl de pane amp;nbsp;vino Cœnæ firailiter prædicaret, exempla il la utiq j valerent.Idem indicium cftdeManna,quod metaphoricè panis dicitur,quia Scriptura dilèrtè de ci us origine teftatur ,non è terra natum,lèd cœlitus datum fuifle populo in ali moniain. Simili metaphoraChriftus carnem fuam panem appel lat,difertèad-densjiion de pane extcrnolèu materiali le loqui.Cùm autem de , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pane

37

pane Sacramentali ex Cœnæ inftitutione amp;nbsp;Pauli verbis fate quippiam doccri non poffit, (cd panis appcllatio non minus ,poft quam ante confecrationem retineatur: nihil caufx eft, lt;iuamobrem à natiua amp;nbsp;propria vocis fignificatione receda-nius. Necaliud fibi vuItPauIus,cum poftconfecrationem fwem velut fingularem appellat, nifi panem hunc factum,non Vulgarem efle panem; quo nulla innuitur tranfîübftantiatio. Quod porto addis, iopanem dici,(puodßguram ir accidentia retine-*tpanis: petitioprincipij eft. Id enim probarionislocofumis, lt;iuodcftin quaeftione; num videlicet mutata panis fubftantia, fola figura illius amp;nbsp;accidentia rcmancant. Qtiod de eftedis panis affers, pro nobis potius facit:cum enim panis ille facet natiua amp;nbsp;propria panis efFefta rctineat: quis inde non veriiis ratiocinetur, fubftantiam eins mancre, quam hae abolita,efte-öa ilia rclinqui ? Neq; enim eft'eda hæcaccidcntium panis funt, pcrempta eius fubftantia.

\

Transfiibftantfationem dixicum ipfaSacramenti natu-Thefis 37. fa pugnare,idq;ex fententia Irenæi,aflerentis,Sacramentum duabus rebus conftare, terrcnaamp;eoelcfti. Quodfipanisnatu-famfuamamittat,confequi,vt altera Sacramenti pars,ncmpe fetrena aboleatur,contrà quam docuit Irenxus. Vbi aduerfarius hanc Irenæi fententiam cludens, rem terrenam interpretatur (jiecies corporalespanù ij- 'vini ; qnas terrene did ait, tpttia ex eadem tnaterta cumf 'ulojlantiapanis, nbsp;nbsp;nbsp;non maneat, produilafint. Bella

fcilicct interpretatio. Irenaus per rem terrenam intelligit panem amp;nbsp;vinum, fieut fe ipfe interpretatur : pro quibus antago-niftanofter inanefpetfrum panisamp; vini nobis fhbftituit,ideft, fpecies amp;nbsp;accidentia fine fubftantia. Quis non Sophifticam hanc Irenæi verborum deprauationem agnofcat? Sic enim Irenæus: Cum antea, inquir, tantum efiet 'vna res: iam fit Euch ar ißt a , confiant duabus rebus, pane^ if corpore^ Chrifii,

E 3 vino

38

•vino^fanguineChrißt. Vbi ex Pontificiorum (cntentia îta di-cenduin fuevat.- cùmantea tantùm vna effet res, ncmpeterre-na,iam fit Euchariftia,conftans i tem vna re cœlefti,videlicet pane in corpus Chriftijamp;vinoin ûnguinemcÔucrio.Idem etiam* nunc planius docct,panis fubftantiain in Euchariftia non abok* ri : vbi cx Cœnæ myfterio dcmonftrat corporum noftroruin immortalitatem.,^mzti!Zwo^«?»,inquit,5'«/ efla terra,pAniif(^' cipiens ^ocutionem Det, tarn non communispanisefl,fedEuchArtßl^i) ex ducihus rehtss confians, terrena. caltßi ßc^ corpora, noßra per^ cipientia Eucharißiam,iam nonfunt corruptihiliafpem reßtrrectionn hahentia. An vciö,vtin Euchariftia res terrena (fi tibi credinius) fubftantiam fuam aniittit, manentibus duntaxat ipeciebus amp;nbsp;accidentibusdtain refurredione,abolita corporum noftrorum lübftantia, Ipedra duntaxat corporum excitabuntur,immort3-litate don anda?

Quodautem infpeciebus 'vißbilibusformam Sacramenübi*' iusconpißeresäs-. fiperlpecies vifibilesinteJligispanisamp;vini ära,id eft, accidentia fine fubftantia, negamus. Neq; cnim vcte-rcsper ipecicm elcmetorum nudam figuram intellexcrunt fubftantia panisamp;vini vacuam.Vt cùm Auguftinus zxf.Hoc eß,quod dlctmus,qttod modis omnibus probare cotendimus, Sacrificttim EccU-(lamp;duobusconfici, duobus conßare,'uißbili elementorumßecie, uißbilichrißi carne ^fanguine. Vbipervifibilem elementoriini ipeciem ipfum panemöc vinum defignat, quæin vfumSacra-menticonfecratapriftinamnaturam fuam mutarunt, acvelut depofuerunt, falua interim eorundcm veritatcatq; fubftantia. SicenimAuguftinusfeipfeinterpretatur, quando ibidemfub-iu ngi t.Sicut Chrißiperfona conßat ex Deo ^homine,cum ipfe verus ßtDeus^ 'verccs homo: quia ommsresillarum rerum naturam^ •veritatem in fe continet,ex quibtts confiâtur. Conficitur autem Sacri-ficium Ecclefiia duobus, Sacramento re Sacramenti, ideß, corpore Chrtßi. Ex quo liquet, ipecieni elementorupa naturæ amp;nbsp;veritati eorundcm non opponi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diótum

39

Diduni Auguftini à me citatum : Accedit uerhiim itd tie-^^ntum, fit SAcramentum, quo item panis amp;nbsp;vinifubftantiam **^Coena manere demonftraui; aduerfârius adinitium dunta-

I ’^îtSacramentihuiusreftringit,quatenusprimùmconfècratur:

( ^ütnadtotampertineataótionem, quadiuvfuseiusdurat.Non ^■lim aliud his verbis Auguftinusdocet,quàmlrenæus,cùm ait:

i ^ando nbsp;nbsp;mixt us calix, ^fra^lus panis percipit verhum'Dei,fit

: ^»charißiafinguinisi^corporisChriJli.Qu^m

ftarcidcm ait,tcrrena amp;nbsp;coclefti,utfüpra oftendimusr

Exanalogia Baptifmi oftcndo, vtin Baptifmo aquæ (ub- Thelïs 40, ^antiamanet: ficinCœnapanem amp;vinumfubftantiamfuam fctinere. Vbi aduerfârius,öfe Cæna Luther ana, inquit, vel Cinglia-verum efl,non de Mijjà Catholicai^os verb vt panem amp;nbsp;vinura ••'Cœnafàcrafubftantiam fuam retinerefatemur: ficvnacum Paiieamp;vinovcrumcorpusamp;fanguinem Chriftiadeffe, exhibe-jamp;pcrcipi crcdimus ex Chrifti inftituto. Ad quam corporis amp;

' Sanguinis Chrifti præfèntiam amp;nbsp;participationcm non eft necet ^epanisamp;vini fubftantiam aboleri, præfertim cùm defcriptio-

Cœnæ apud Euangeliftas amp;nbsp;Paulum id minimè innuant, ^•aiocontrarium potiùs doceant. Necvaletconlequurio argument! tui, quod hoc loco texis ; In Cana Galilææ verbis Chrifti lohan.!. 3quæ fubflantia conuerfa eft in vinum.Ergo in Cœna quoq; pa-

, nisamp;vini fubftantiain corpus amp;nbsp;(anguinem Chrifti conuerti-tnr.Nam de aquæ mutatione Scriptura difertè teftatur: de panis Verb amp;nbsp;vini murationc non item.

Patresaffirmaui,cùmdcpanisamp;viniinCœnamutatiœTheRs ne amp;nbsp;conuerfione loquuntur, mutationcm intelligcre Sacra-mentalein, non qua panis «5c vinum fubftantiam fuam amit-tantjfcdquainufum facrum dcftinentur,ut fymbola fiant cor-poris«5cl'anguinisDominici. Çi^'^xwgloflfiammeamvanamejje^,^. uerfarius demonftrare conatur , addudis aliquot patrum refti-nionijs,afl'erentium, ƒ nbsp;nbsp;nbsp;natur am mutari,fleri carnem tpofl con-

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jecratio-

40

ßcmtioncnt non amplius effèpAnem, in corporis TiominicinaHtrafn tra,nfirc,tra.nlelcmentnri,^ fi quæ funt aliæ eins generis loquutio-ncs. Refpondeo, haspatrumloquutiones itaexponendas efle, vt nepatres non dicam cum Scriptura, (cd lecum ipfis commit-tamus. Quodfipatres ipfos verborum fuorum interpretesau-diamusjapparebit, nihil inter nos amp;nbsp;illos effediflidij. DeAm-brofii teftimonio, quod hoc loco repetis, didum eft fuprà.ciuP modi mutationem fymbolorum ab illoaflcri,

Lib. 4. de Sacra- crunt, nbsp;nbsp;in aliudconuertAntur, Gelafius Epifcopus Romanus ÔC

fuam amp;nbsp;veterum fententiam cxplicat in librocontraEutychen amp;nbsp;Neftorium, de hac panis amp;nbsp;vini in Cœna mutatione, docens, ita tranfire in fubftantiam corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti, vt panis amp;vinuincfle non definant; item ficutperfonaChriftiduabus conftat naturis, lie Euchariftiam duobus conftare, figno amp;refi-gnata- Similiter Auguftinus res duasdiftindasinCœnaall'crit.

De confect, di- sicut, inquit, chrtßiperfina conßat ex Deo nbsp;nbsp;homine, cum ipfi 'VC-

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtisfit Deus verus homo-.quiu omnisres illurum rerum natunm

v er it Atem in fi continet, ex quibus conficitur. Conficitur AUtemfiAcri-ficium Ecclefiiü duohus, SAcrAment0 nbsp;nbsp;re SAcrAmenti fidefi, corpore

chrifti. Cyprianus, cuius lèntcntia ab aducrlàrio citatiir ex fer-mone de Ccena Domini (quäquam de authore eiusdubitatur) qualcm intelligat mutationem,ipfe exponitjcùm fubjicit : ücut tn per fin A Chrifti -.humAnitAS videhutur, ^lAtebAt diuinitA^'. it A SAcrAmenta quot;vi/ibiliineftÀbiliterdiuinAfeinfunditJubftAntiA,vteft-fit relipioni circA SAcrAmentAdeuotio. Helychius item duasdiftin-ini,cuit.iib.zo. tlas fubftautias in Euchariftia ù.s!Ltmt.ProptereAAn(\\.\ït,cArnescum panibus comedi prAcipiens, -vt nos intelliger emus, illud Ab eo myfte-riurn did, quadfimulpAnis (fi' cAro eft. Accedit hue, quod patres mutationem illam Sacramentalcm declarant limilitudinere-generationis amp;nbsp;fpiritualis noftræ cum Chrifto conlöciationis, qua vt vetus natura Icu fubftantia noftra non aboletur, fic in Cœna non nccefl'e eft panis amp;nbsp;vini fubftantiam nouæ gratis accef-

^cccfTioneperimiac tolli. SicEmiflenus dehacipÇimutatione Sacramentali diflcrens,illuftrandæ rei eau (à cxemplo vritur ana-Jogicoregenerationis. Teipfum, inquit, quiin chrißo es régénéra-

, interroge, dudum alienus à, vit a, peregrinits à mißricordta, in- nbsp;nbsp;nbsp;corp^

trinficus mort um exulabas,ßtbito ptlutartbtis myfleriis inittatusgt; in '(orpus EecleÇu non videndo ,ßdcredendo tranßüjßi, ßy“ de ßlioper-dittonis, adoptivus DeißltusfaSius es, ciim idem at^^ ipfe effes, multb *lterfideiproeeßtonibusextitißi,inexteriorinihiladditumeß, eßto-

ininteriori mutatum efi. An vero regencrati amp;nbsp;Ecclefiæin-ftvtiita inutantur, vtabolira priftina fubftantiafua, fufeipiant nouam? Pluraineandem fententiam apud patresdidalegun-tür,quibus murationem illain Sacramentalem, quam aflerunr, declarant. SedTheodoretuni audiainus, cuiusteftiinoniumà nieinmargine citatumaduerfärius indubium vocat. Isigitur mutationis fymbolorum in Euchariftia non (emel meminit. Sed idem non diiEmulat,quid hoc nomineintelligat: Sicenim in Di al ogo 1. Chrißus, i n q ui r, vißbilia,ßmboU appellatione corporis ßfinguinishonorauit, » -mv fiiTa:^a.Kàv,irKATiiv ßieiv 7» ‘nes-si'ifinäf,id eß, non mutans natur amßmbolorum,ßdgratiam natur a ^dßiens. Idem. Myflicaßmbola, inquit ypoßßanEiißcationem » w Dial-»-id eßlnaturamßuam non amittunt

tij\v{,ideß, Manent enim (ßm-bola poßßanEtißcationem )in prior iß aßubßantiaßorma eßßecie. Vides igitur, quæ fuerit non ioliiin Theodorcti, (cd ctiain erudifac • ” Antiquitatis de mutatione Sacramentali panis amp;nbsp;vini fenten-tia. Qua certe exploditur vcftræ Tranflubftantiationis com-

•nentum.

Quoddixeram, eofdcmpatres thefi4i. in margincàmcThefis 4»» confignatosadrcfutandumEutychis errorcin,amp;vtriu(q; naturae inChriftiperfonaveritatcmaflerëdam,abanalogiaSacramcn-hhuiusratiocinari:idaduerfariusfuggillans,L.//wZ'yo/?«^dnquit, ß '^ugußinus, quos nominatim citas, ante or tum Eut y eben e viuit f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(xcejß-

4 2

excejjèyunt: quïfuntergoîlliïidemfatres?K{.lt;!^\^%Q'Cilt;:gt;^ AuguÄi-num, fedThcodoretimiamp;Ambrofiumcitaueram : AuguQini verba hacthefi42. obiter duntaxat cxplicädicauiainferuerani: non quod ilium Eiitychi lt;n/';)z;^gowpfaceie. PorroTheodorctum, opinor, aduerlarius iple non negabit in Eutychis tem pora fimul amp;certamina incidifle, vt qui hærefin illius refurando bonain Eeelefiæoperamnauauit, ficutDialogi eiusteftantur, Ainbro-fius veró,etfi Eutychis tempora non attigit,in refellenda tarnen Valçntini amp;nbsp;Apollinaris hærefi, ^uamEutychespoflcacxinfe-risreuocauit, elaborauit. Vnde teftimonia illius,de duabus in Chiifto naturis, in hoc ipfoEutychæo certamine citauitSyno-ExiibtoadGia-dus Chalcedonenlis. Conftat cnim eafdem hîercfcs diucilis tianiun. tcmpotibus, mutatis folum audorum perfonis, in thcatrum prodnci,nouisco]oribusintcrpolatas.Quid Auguftinüs pervili-bilem elcmentorum Ipccicm intelligat ,diäum eft fupramem-pc non Ipcótrum quoddam panis amp;nbsp;vini , feu figuram amp;nbsp;accidentia line fubftantia ; lcd ipfam panis amp;nbsp;vini fubftantiam. Neq; cnim ipcti'-woiUÄ elcmentorum amp;nbsp;corpus ac fanguinem ( htilU cum duabusinChrifto naturiscomparât, lediplâs rcrumfub-ftantiaSjCÙm ait:5/f«/ ChrißiperfinA conßat ex Deo homine,ciim ipfi 'vcriü fit Dem 'verm homo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omn 'n res Hierum rerum ns-

turam nbsp;nbsp;veritAtem in fie continet, ex qtabm conficitur. Conficitur su-

tem SAcrificium Eccleßdduobm,SAcrAmento fiqy re SAcrAmenti, idefi, Tliefis i4j. corpore chrißi. Vndereclecolligo, li cafnillct patrum foitentia, lÿmbolôrum in Cocna lùbftantiam in Chrifti corpus amp;nbsp;fanguinem vete conuerti: hacrationc non confutaturos fuifle Euty-chis dogma, led potiùs confirmaturos. Qiia de re audi Theodo-return, quiciiiuEutychianumintroduxillctitaratiocinantcni! quemadmodum panis amp;nbsp;vinum aliud funt ante confccratio-nem, poftconlecrationcmvetotranfmurantur,amp;aliudfiunt: Sic corpus Chrifti poft afliimptione mutatumellein diuinain naturam: rclpondetorthodoxus: ÿfidemretibm ,q^uisttetenderiu,

CAptM-

ttpttises. LMyflicA (nim ßmhoLt poß pin^ißcAtionent non îmmti-Untur, ’vtpropriamAmittantnAturâïn. Exquibusliqiiet, patres perdiias resinEuchariftia diftinótas,amp;cum duabusin Chrifto naturis comparatas,intellcxifle duas fubftantias, fymbola, in-quam,amp; res fignatas,id eft,corpus amp;nbsp;ianguinem Chriftizitl quod caput erat comparationis.

Confecrationem, qua verbisillisquatuor, Hoeeß corpm'^'^^^^^ 44-’»f«w,eam tribuuntviin,vt adpronunciationemillorum à cerdote faótam, panis mutetur in corpus Chrifti, dixi Magicuni quiddam præ fc ferre. Refpondetaducriarius primiim,»ö»Alik fi verbis corptss Chrißi confier Are, quÀm quibtts Chrißns conlecrAtte-^it. Quodquàm verèabilloaffirmetur ,ipfaconrecrationisfor-

Unila, qua vtuntur, oftendit, in qua verba Chrifti partim muti-lârunt,partim fuis commentis adiedis dcprauârunt. Nam amp;nbsp;Verba ilia Chrifti, ^odpro vobistrAclitur, plena conlblationis omittunt,Sc inter cæterahæcaddider tint. InfiAnSias ßx venerAbiles mAnissfinals, (fi eleuAtis oculis in caelum, Adte DeumpAtrem omnipotentem quæChriftumneq; dixiflcjnccfaäitaftc legi mus. Idem de Canone fentiendum, finequo Sacramenti confecrationem perflei pofte negant. Hoccineeft non alijs verbis corpus Chrifti confecrare, quam quibus Chriftus confccrauit ? Porto quodde arcana dcvelut Magica virtute dixi, quam verb or um pronunciationi tribuant,confirmât Gabriel Bicl,aftcrens,fo»/Ç- snpercanons ■ ölionem corporis in SAcr Ament 0fiert occult a uliquA vir tute, non in(i- ' * ' flenteei, ÀquofitfidAfifiente: Secundiim quemmodummAlefici fi IncAntAtrices quofidAm effeSlus producere dtcuntur, fiextrAhercltc '^AccArum de(edibUS, velmAnubri 'tsfiecurium : quodnonfit nAturAli quot;^irtute mAleficorum, neq^ exeorum merito ,fied virtute occult a , fine ^Al.sfiiuebonAAßiflente. Quid eftMagis compararcSacrificulos Miffifices, ft hoc non eft ? Eodem pertinet, quod fe creatorcs Chrifti profitentur.Sicenim idé G'3!esnz\S Acer dotemgloriAripojfie

ercAuit mcfineme,creAtur mediAnte we.Nec veroearn eile

F 2 voluit

voluitverborum fuontm virtutemChriftus, vtad pronuncia'' tionemillorum panis fubftantiain corpus Chrifti conuerterc' tur,qucmadmodumfupràertdiâum,vbiamp;patrum fententiaiu dc mutatione Sacramentali panis amp;nbsp;vini expofuimus.

Quódvos docere negas, exfono amp;pronunciationever-boruinviniamp;naturamSacramcntihuius dependere: audiatur idemillcGabrielvefter, quirationemredditurus,curinMifls aâione Canon tacite muffitandusfit, non clara voce pronun* ciandus: Tertur, inquit, quodcumanticiuituspublicealwvoce Canon diceretur, omnespenèper 'vfumilluntfciebant, tinplated in wed ilium decant ab ant. Vnde edme^uidam p aflor es in agro, pant fliper lapidem poflto, Canonem dicer ent,adprolationem 'verborum il-lorumpand conuerflds efl in carnem. Ipfiautem ignede Cœlo acerrd rno diuino iudicio juntpereujsi. Propter quodflanclipatresflatuerunt, Wdeciitero Canon dicereturflubfllentio. Qtiöd li tanta cllvis ver-boruin Canonis, vt ad pronunciationem illorum panis con-uerfus litin carnem : quis non videt, ex pronunciatione amp;nbsp;fono verborum,non exChriftiinftitutionc,Tranfliibftantiationeni veftram pcndêre?Ncq; enim Chriftus veliplè vlusfuitCanone in confecrando,vel eo nos vti iuftit. Cumq;,vtipfe ais, certain tum inateriam Sacra menti huius turn conîècrationis formant

inftituerit,inquibusnaturaSacranicnticonfiftit:quideft,quöd’ Antîdidàgntitc’ qtlidam veftrûm lcribunt, abfq; Canone confecrationein non ’ pcrfici, adeovt qui ilium omittant, ijspræter panent amp;vinunt in hoc Sacramento nihil reliqui fiat ?

Thefîs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thclin hancdcpræfentia Chriftiin Coena,queni per vo-

ccniminiftri cftîcacemefl'e, ôcper manum illius corpusamp;fan-guinem fuum velccntibusdiftnbueredixi, aduerfarius ait,cura fuperioribusduabusproximispugnarc. Si enim,inquit,cbr/flus aetioniCMiflknonfloluminterefl, fedetiam prxeß, cur quatuor eius 'verbd-.Hoc efl corpus meum:negatis panem in corpus mut an? Ego ve-to Cliriftum adioni Cœnæ vcl Sacraniêti, non MiÛæ interefle amp;pcæ-

Âî præefle dixcram. Deinde non fequitur, Chriftus in Coèni! præicns corpus amp;fânguinem fuumpermanum miuiftrivcfcê-tibusdiftribuit. Panis igitur in corpus Chiiftimutatur. Etenim Scvult poteft Chriftus velabfq; tranflubftantiatione corpus ^fanguinem fuum nobisin Cœnadiftribuerc. Necdeabfoluta ciuspotentiahîc quæritur, fêdde voluntate. Vndencciftatua confequutio valet: Chriftus in aâioneCoenæ per vocem mini* ftrieft eftîcax. Ergo per vocem illius panis conuertitur in corpus Chrifti- Hadenus enim pervocem miniftrieft efficaxChriftus, quatenus ex præfcripto ipfius minifter agit, id eft, id facit, quod Chriftus in prima Coena tum fecitipfè, tumnosfacereiuirit. Chriftus autem neq; panem in corpus (uum conuerfum Deo I’atriobtulit,neq;nosofFerreiuftir. Committisigiturparalogi-ftnum à dido fecundum quid,ad didum fimpliciter.

Verba inftitutionis inadione Cocnæàverbi miniftrocÓTheGs 47. tecitaridixeram, vtpopulus rum de fubftautia tum vfu Sacra-nientihuiusdoceatur. Id verb aduerfarius im probat, Siverbit

i n q u i t, eo tantum redt ant ur, vt pofmlia doceatur : quomodo (tgoper 'vocem mintflriefief{icax?Çiy,2.{\ verb ociofa fit ccremonia aftioCœnæ, nifiincapanisin ipfum Chrifti corpusconuerta-tur. Chriftus enim vtper Euangelii prædicationem,ita per verbum Sacramento annexumamp;in eoprædicatum efteffieax, amp;nbsp;inanimisaiiditorumfidemaccendit. Ncq; enim verba inftitutionis in adione Çœnæab Ecclefiæ miniftroitarecitantur, vt externè duntaxaf antes feriant: fed Chriftus fimul per verbum illud intus in animo veram fuiamp; bcncficiorum fuorum agni-tionem fidem operatur. Cum enim in Coena mortis fuæ me-nioriam anobis cclebrari velit, quæ verbis Cœnæ velut com-pcndiocontineturamp;traditur: nonfincfruduverbaillainCoe--na rccitantur. Deindein adione Cœnæpcrvocem miniftriita eftefiicaxChriftus,vt quod vcrbisinftitutionispromittit,id ve-tèpraftet, ideft, corpus ödanguinem fuum inea nobis diftri-

E 3 buat.

'buat. Ipfêenimeft, qui per os miniftri hxcverba pronunciaÇ, Hoc eß corpii^ meum, quod pro Tjobd traditur, non fetus ac in Bap; tifmoipfe præfl:at,vt fir lauacruinrcgcnerationis.Nec aliud fibi voluut patres, cùm in Sacramentis opêrandi vim tribuunt verbis Chrifti : quàm Chnfiiun id verè præftare, quod verbo Sacramentis annexopromittit.

Quod de Miflæ mcrito Pontificij tradunt, contumelio-fum efle dixiin Sacrificium Chrifti, eiusq; meritum abolere, aut fairem obfeurare. Adquae Anragonifta.-

de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;merit0 ajßrere potuerunt. Irane verb ? Audianrur eade

reDoiftores veftri ,atq; in his Gabriel ille,cuius fupràfeci nicn-tionem, Isigitur ■SAX.-^meritumJcuvirtutem MiJJÎz 'valere intriplici gradu :ppecialißtme,generalißme,^ fpecialiter. Specialißtme tantum 'valet ,inquit,celebranti A LT E M DIGNE: quoniamillivii-let tanquam meritum at er no: tjita ac pramij eßntiald,propter MO-TTM EIES CHARITATIEEM IN DEEM, quo vult ce lebrare ex ch ar it ate ,finaliter propter Deumßper omnia dileLlum: HuntfruEium alij applicare non pot efl : quoniam etfi qu'es pot efl alt eri mereri primamgratiam, ant gratia argumentum : nullus tarnen po-tefl mereri alteripramium effintiale, ^c. Generalißime 'valet toti Ecole ßa. Specialiterfundatori ^alqsperfinis, quibtts Sacerdospro arbi-trio 'vult applicare. I te m. cMiJßÇacrificium ait efficaciamßiam habere non ex bonitate Sacerdotis, fid ex infiitutione Chrifli ßjquot; mérita Ecclefia. Hîecertè meritum zMillæ tribu it,idq; non femel. Deinde cùm addit, Miflæ meritum fpecialiflàmè valere Sacerdoti cc-fiaitemdigne: an non meritum amp;nbsp;digniras operantisin rationem venir ? Quid eft ergo, quod hoc loco negas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex

op ere operantisboni'velmali minifiri'vimßxefficacitatem fiiiam habere? Anne ad meritum vitae æternæfibiapplicandum inrereft, vtrum digne celebret facerdos: ad applicadam alijs Dei grariam, nonintereft? Ancaeftvis Miflæ,quamuisàmaloMiniftrocele-bratæ,vtexopere operato alijs profit: ceicbranti verb non profit,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifidi-

Wifidignècclcbret? Ac vide, quàmid,quodhoc locodeopere' operantis boni vel mali miniftnfcribis,côfèntiatcumeo,quod ^upraadprimamthelinrcfpondifti. Cùmcnimhîc neges, MiC ûmexopcreoperandsminiftri vimfuamhabere; fupràtamca 8flirmafti ■, tam Sacerdotetn, quà,m populum in Sacerdotefacrißeium afferentem) vt alß bonts operibtts in Chtiritate fa.Stis,itti hoc eptto^ no-bilißtmo religion'is opere multeibona fpiritualtit ac corp or alia P R0~ l^ERERI pojjè. ^od optts dicitur OP ER ANTI S, pro-fneßtb MERITVM cadit. Anhoceftnihil deMiflæ merito afl'crere ? nullum item meritum tribucreoperi operands mini-ftd ? Et quid aliud populus, cùm ifta de Miflæ merito audit præ-dicari, colligat, nificamcflèvimMiflæ,vthac peccata expien-Hir ? Et vnde,quælb, fœdailIaMifl'arum nundinatio, nifi ex opi-nione meriti ?

Scdaudiamusamp;alios Doûores vcftrosdeMiflæviamp;merito prædicantes.lnnoccntius ait,-Miff* pro bonis corporalibtis, ’ut pro incolnmitate : deinde pro bonis (pirittta-lib lts, 'vt pro redemptione animsi, id cfl, vt ipfe i n ter prêtât ut, ffncpeccatornm. Tiim pro bonis etter nis, vt pro falute. Idem docet, Sacrificium bA\^2toiïeïnadpurgationemmundationempeccati original'is,criminaits, nbsp;nbsp;venia lis,

Thomas aitjMiflTam valere contra qtiandam quotidianam 'ozy'^n^^^^''^ ieliElortim noßrortirn rapinam: vtßctit corpus Dominifimelobla-tum ejl in cruce pro debit o originali, ßc oßeratur iugiter pro noßrk pnotidian 'ts deliÈlis in altari : (ff habeat in hoc Eccleßa munus adpla-candum ftbi Deumßuper omnia legis facrßcia,pretio[um^acceptum. Honorificaicilicet cominendatio Saerifieij Chriftiincruccob-latijvnn eiusadcxpiationëpcccatioriginalisrcftringcrc:aulua-liiun vetopcceatorumexpiationem Sacrificio Miflæ acccptani ferre.

Eccius,zzz Mijßid\v\eyß\\.,,offerimtis Deo patri Eucharißiam,non tantumßcut donum DominicapaßPionis memoriale,ßdetiamßcut^p^p^^^''^''quot; munus

wnnui T)to Aeetptißtmum, c^uo ^Deum VAkami/fplacareJüperof-:ïn fine lib.,, fenßs, gratiam eiits cum fpirttualihtu boni-s report are. Item. Perfi* crificium Mijßeßecluspaßionis Chrifii nd fideles influant -, peruenif unt, (fl in eos deflendunt. Item. /’(?r ficrifleium Mijfix. nbsp;nbsp;'viuisefl mor*

tuisinvurijsneceflitAtibiisflubuenitur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lind an us Miflàm 'dw.ejflepropri^nominis fiterificium, non mo

do EuehAriflictim aut commemoratttiun'i, fed etiam propitiatorium : hoc tam pro mortuorum, quam 'viuorum delendis peccans,imopro quaUhetadeoChriflianipopuli neceflitate. Item, (^iflamejflflacri-flcium propitiatorium tam pro mor tuis, qu'ampro vivis,veramqferi peccatis hofliam : pro impetrandis deniq^ cnitssqj generis à Deo henefi-efis tam corporalibus,quam ppiritualtbus. Hocci né cft merit umfiicri-ficijChrifliincruceperaciiiNfoà^ifiatuereefeilluflrare? Etquorfuni hocloco ilia tua Millæ cum Baptifmo coinparatio, quavtßa-ptifmi vis amp;nbsp;efficacitas cx inftitutione Chrifti, non qualitatc minirtci, dependet; SicMiflæ vira ais àcruentoChrifti Sacrifi-cio proficifei ? Quidenim Sacraracntisdiuinitusinftitutiscutn Mifla vcftra communei' Ilia enimorganaefleconfiât, perquæ Dominusfalutcra noftramopcratur, amp;fuanobis beneficiaap-plicat. At Miflam vcllram tantù ra abeft, ut in his applicaudi or-ganis nuracrcmus,ut in ChrilliSacrificium ciusq, mcrituincô-turneliofameire,tanti(pcr afléramus, dumtu contrariuui èfa-Thef. 45.50. crisliterisdcmonftres. Nam quæ hoc loco contra49.50. amp;51.

thelès de medijs feuorganis applicandi incriti Chrilli repetis, in quibus amp;nbsp;Miflam numcras,fupiàà nobis lunt confutata: quo^ rum fumma hue redit, cùm penes unum Deum fit, ut pretium redemptionisdeftinarc, fieeiufdemapplicandi organafancire: Miflæ Sacrificium inhisorganiscenferi non poße.quippequod verboDei non folùm deftituatur,fed etiam aducrlètur.

Thefis 5t. Negauialium applicandi meriti Chrilli moduminScri-ptura tradi, nifi verbum amp;nbsp;Sacramenta, in quibus beneficia Chrifti nobis ofFerantur,quæ ut fruduolà nobis lint,fide à nobis ’ fintap-

49

fifttapptehcndenda. Rcfpondctaduerûrius, in MifïliVfftimq} coniungi,Sacrificium amp;nbsp;Sacramentum, quorum vrroq; beneficia Chnfti nobis ofterätur. Nos verb hadenus non femel often-dimus, MiflæSacrificium,cùm nulla Scripturæaudoritatenita* tur, proapplicandi organonon elTehabendum : turn quoq; Sacramentum à Chrifto inftitutum ab ipfis mutilari paulo póft oftendemus. Porrofalfumefleait, quoddixi.nonaliumapplicandi meritiChrifti modum in Scripturistradi ,quàm verbum dcSacramenta. 'N^mfid€quo^,\'n.lt;\\\\x.-,fœnitentia,,dilectone, fgt;bedientia,orattone,eleemo/ynis,j)erigt;eßonetrihulationu}n, bo-operibfismeritum Chrijli,teße Scriptttra, nobd communicAtur, Atquinosfidemnonexcludimus, quadicimus Chrifti beneficia, vt nobis fint fruduofa, apprehendendaefle. Eftenimhæc ntanusinftar, quaChrifti beneficia in verbo amp;nbsp;Sacramentis ob-lata, apprehendimus amp;nbsp;nobis applicamus. Ut enim noniatis eft mendico donum ofterri, fèd ipfè manum quoqjextendat necefle cft, ad apprehendendum, quod oftertur, donum : fie, vt oblatis Dei beneficijs fruamur, fide eft opus. Ad bona opera quod attinet, negamusper ea meritum amp;nbsp;beneficia Chrifti no-bisapplicari. Paulus enim reconciliationem hominis cum Deo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

feuiuftificationem (quae caput eft beneficiorum Chrifti) fidei fiibuit, exclufis bonisoperibus. ^em (Chriftum) inquit, 'Deus Rom ». fropoßdtpropittAtorem per fidem in fÀnguine ipßu^. I te m. Concludi-

igiturt hominem iußtficArifide, Abf^ operibn^ legis. Idem confirmât tettimonio Dauidis, amp;nbsp;Abrahami exemplo. Similiter

,^icrediderit, ve\QßiZ^S^bAptiz.AtnsfuerittfAluuserit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Item. Vt omniSttpui credit in eum, nonper€At,ßdhAbcAt 'vitAm Ater-tiAm. Et Petrus, Huie, inquit, omnes Prophet a teßimoniumferunt, tiuodremißionempeccAtorum Accepturusßtper nomen eius, quifqttis tredideritineum. Cui us fidei efteda feu frudusfunt bona opera, Rom.î. quæ,vtAuguftinusait,funtiuftificatorum,noniuftific5dorum. . Vtcnimarborcmpnusbonam eue oportet, quambonospro- libus cap.14.

G ferat

50

feratfruâus: fie perfonam ante rcconciliatam efle,ac Deoplï* cere necefle cft, quàm ullum opus bonuna Deo gratum præftef. Ac quamuiscum fide iuftificante (èmper coniunda fintbona opera: noneft tarnen his tribuendum communicandiimue, quodilliuseft proprium. Cumq^ vel fandiflimorum hominû *eft64. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opera fint imperfecta,imó peccati fordibus inquinata, non pof

Daniel s. nbsp;nbsp;nbsp;funt ilÜs nitifaudi, neceaiudicioDeiopponereaudent. Vndc

».coiX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus, fingulare pietatis exemplar,nullius quidem ïcelerisfibi

confcium eflè ait : ob id tarnen iuftificatum fe effe negat. Et Da-rfatHî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicium Dei ôtaccuratiorem illam vitæadionumq; fua-

rum ex Legis norma dilquifitionem deprecatur. Quod fi ex no-ftris bonis operibus de Dei erga nos fauore amp;nbsp;gratia ftatuendutn efl'et,non folùm dubitandum de ea nobis forct,(cd etiam defpe-randum.Itaq;veri(fimfieft,quodnoftridoccnt,lolamfidcm,id cft,fiduciam in Chrifti meritoacquiefeentem, efleinftrumen-tumillud, quo Chrifti beneficia, amp;inhispotiflimumremiflio peccatorum amp;reconciliationoftri cum Deo,apprehendantur. Et Patres ipfi hacexclufiuain hocargumento vfi leguntur, quorum teftimonia à noftriscolleda extant. Intereanonnegamus, Deum fidelium bona opera præmijs tam fpiritualibus quàni externis remunerari: tametfi hæc præmia non tam operibus (quippe imperfedis) quàm fidci, qua perfona Deo eftrcconci-liata, tribuuntur. Eanamq;eftDei erga fideles benignitas, vt quosinFiliocomplcditur, eorum opera quoq; licètimperfe-da remunerctur, ac fuis compcnlètpræmijs» Quæ quidem de bonis operibus lege Dei mandatis accipi volumus, non de é5«Àigt;-STKjwHiWf amp;nbsp;operibus bona,vt loquuntur,intcntione fufeeptis .-in quibus pœnitentiam Pontificiorum magna ex parte numera-mus,quam cordis contritionc,orisconfeflione, amp;operisfatis-fadionedefiniunt: easitem tribuiationum perpeflîones, quas vel Iponte fibi iriogant homines, vel animae defundçfrum in igné purgatorio luftincre dicunturad expiandapeccata. Qux opera

51

opera tantum abeft,vt prôapplicandi merit! Chrifti organ is hl-beamus, vt ceufuperftitioïà amp;nbsp;in mcritumClirifti contumclio-facum Chrifto amp;Apoftolo ipfius damnemus. Quodporroais,

SACTAmeta,nobisfintfinSittofa, tttAm dolore de commißispeccAtis, dileSlione Dei, propofitoemendAndA vit a, orAtione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonis ope-

^ibtts Deunt nobis conciliAndum ejfi:mitwvafii id confèntit cum ijs, lt;iuæde Sacramentorum frudu amp;gratiaex opéré operato, line bono motu vtentis,collata, Scholæ veftræ docucrunt. Sic enim Gabriel, SAcrAnientumivtt.lt;^\\.sdicitur conferregrAtiAm ex opéré ope- nbsp;nbsp;nbsp;^{'5^

^Ato, it A quod ex co ipfi, quad opus idud^putA SAcrAmentum, exhibe-t»r, nifiimpediAt obexpeccAti mortAlis, grAÜA confertur vtentibus^ fie quad prater exhibitionemfigniforts Adbibithnonrequirittir bonus ^otus interior infufiipiente. Quod fi ad Sacramenti frudumper-cipiendum non requiritur bonus motus in fufeipiente : quor-fum opus fuerit vel dolore de com miffis pcccatis, vel diledionc I^ei, velalijs bonis operibus, ad apprehendendam Dei gratiam

i Sacramentis oblatam.

Sedagelocos Scripturæàtecitatos videamus. Matth. 19. Chriftus adolefccnti prædiuiti amp;nbsp;ambitiofo,lt;te'Vita æterna legis operibus prom crenda icifeitanti refpondetexlege, adquæftio-tiemilliusrefponfionemfuamattemperans. Si vis, inquit, ad ] nbsp;Vitam ingredi, ierua mandata. Quo ilium ad agnitionem mor-

bifui vult adducere, quippe iuftitiæ ac diiciplinæ extcrnæper-fuafionc fafeinatum. Alioqui ft peccati fenfu anxium amp;nbsp;pcr-lurbatum animaduertiiTet, non remifißetad Legem, led Euan-gelij conlblationibus ilium recreaiset,non miniis quàm mulie- i.uc.7. tern illam peccatricem ,amp; latroncm in cruce. Ex co autem non lèquitur, nos leg is diuinæ oblèruatione amp;nbsp;obedientia noftra vel Vitam aeternam promereri, vel Chrifti meritumnobis applicate pofse. Eft enim vita æterna donum Dei. Etfifccerimusomnia, quæpræceptafuntnobis,ièrui inutiles fumus.

Luc. n.de precibus amp;nbsp;earundem vi amp;nbsp;vfu difserit Chriftus,

doccns,

docens, hîs om nîs gcn eris bona à Dco i m pctrari. Verùm id non fimplicitcrde quorumlibet ,fedfidelium precibus eftaccipien-dum.de quibus idem Chriftus : Omnia, inquit,quœcunq; petic-ritiscredentes, accipieds. Namhypocritarumprccesdamnan-tur,imôinpeccatumvertuntur. Prælucenteigiturfidedegra-tuitapeccatorum remiflione amp;nbsp;reconciliadonc propter Chri-ftum Mediatorem, prccesnoftraeamp;gratae funt Deo, amp;quiduis impetrant,quod ex te amp;nbsp;vfu iàlutis noftræ fuerit.

i.Cor.9- Paulus fideles hortatur, vt in eo, quodfèmelin-grefli fint, pietatis ftadio, inofFenfo gradu progrediantur,donee præfixam falutis metam attingant: fumpta fimilitudineabijsgt; qui in ftadio dccurrunt, amp;nbsp;fummo labore ad meta contendunt, vtexoptatopræmiopodantur. Exeoautem nonicquitur,nos vitam aeternam noftro curfu vel laboribus mereri, aut nobis ap-plicare.Non enim cft currends neq; volcntis,ièd milèrentisDei. Quanquam, vt modo dixi, Dominus fidelium opera amp;nbsp;labores pro fua cuiusq; vocadoncremuneratur,non ex vi amp;nbsp;merito ope* rum, fed pro paterna fua bonitate, amp;nbsp;quia promifit. Idem indicium eft de altorqloco i. Timo. 6.vbi Apoftolusinftruitdiuites, ne elato fint animo, néucipem ponant in diuitijs incertis, fed inDcoviuentc,vt itemdiuites fint bonisoperibus, amp;nbsp;benigne faciantegenis. Sic enimfore, vtfundamentumbonurafibirc-condant in pofterum, amp;nbsp;vitam aeternam appréhendant. Vbi vi-taæterna nontanquam mentum beneficentia: acceptafertur, led fiduciae tribuitur ,quæ ponitur in D eo viuentc,ex qua beneficentia rcliquaq; bona opera manant: quae licet praemijsfuis minime fraudentur, non funt tarnen horum meritoria. Eftigi-turparalogifmuslècundùm noncaufam,utcaulam : Deusfide-lium opera bona remuueratur. Opcraigitur noftra præmia ilia merentur.

Ad lacobi locum quod attinet,attendendusefteiusfco-pus.Nara lacobo propofitum fuit,non quemadxnodum homo cotam

5i

Coram Deo iuftificetur, docerc: fed vim amp;naturam verarfidd defcribcre.C ùm enim vulgö hic error inualuiflebqualemcunqj fideiprofeflîonem adChriftianifinumfüfficereJacobusvanam hancperfuafionem redarguir, amp;nbsp;eiufmodi requiritfidem, qux sftuofa fit amp;nbsp;opcrofa, quæq; adcó fuos edat frudus, id cft, bona opera, exquibusalijquoqjperfpiciant Sc cognofcant, nosverè coram DeoiuftificatoscfTe. Talem fuiflèdocet fidem Abraha-mi, quam is præclaro illo opere, quód filium iufTuDei immolate vellet, declarauerit. Quoquidem opere Abrahamum ait iu-ftificatumfuifle, ideft, coram hominibus iuftumdeclaratum, 3tq; adeö fui iuftificationem, quam coram Deo per fidem ade-ptus effet, hominibus quoq; approbâffe Sc demonftraffe. Quae dcclaratio fit per bona opera. Sicenim lacobus fcipfè interpre-tatur. Oftende mihi,inquit,fidem tuam ex operibus tuis : amp;nbsp;ego oftendam tibi ex operibus meis fidem meam. Et Angelus de Qenefz». Abraham! fado; Nunccognoui,inquir,quód timeas Deum. la-cobo igitur verbum luftificari idem fignificar, atqjluftumde-

' clararijVt homines cognofcant, nos coram Deo fide iuftificatos cfl'e. Namfidemoperibusvacuam, ideft, notitiamhiftoriæad iuftitiam minimè fufficere, quam lacobus fidem mortuam appellat,amp; dæmonibus quoq; tribuit.

Ecclcf 15. Sc27- commendatur nobisftudium pictatisóc bonorum operum : quod amp;nbsp;nos commendamus,amp;bona opera docemus neceflarió facienda cflè,proptcr mandatum Dei, amp;nbsp;ad i.Timo.4. declarandam noftram erga Deum gratitudinem, Scfidem ho-Oiinibus teftificandam.TÙm ctiam,quia Deus illa præmijs com-penfàt.Sedvim merend!amp;iuftificandi veimeritumChrifti nobis applicand! bonis operibus cumScripturaderogamus:idq; vt Chrifto fuus conftet honor illibatus, amp;nbsp;vt confciêtiæ fit mam habeant confolationem, quas ang! amp;nbsp;trepidarencccfseeft, fi-mulatq; opera fua in iuftificand! tationem apud Deum venire audiunt. Etfienimpetmagna eftbonorum operum dignitas:

G 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eo tarnen

-co tarnen honore ilia Deus nondignatur, vtpcrcavitamæter-nam mereamur.vel meritum Chrifti nobis appliccmus.

Thef;j.s4, De Miß« fruótu attingo, quem adueriarij admortuoJ quoq; aiunt rcdundarc. Quem errorem refello à proprio fine Cœnæ, quam i nftitutam eße dico pro viuis, qui ilia vti,‘amp; mortem Domini rccordariatq; annunciate pofsunt. Cuiièntentiï noftræ aducriàrius opponit Antiquitatem, Sc confuetudinem omnium ieculorum. Nosvero potiùs requirimus è Script lira facra Canonica vel Dei mandatum, vel promiflioncm vel cxe-plum de oblatione pro defundis. Neq; enim infidei negocio velhominum auâoritatem vel confuetudinem (quae fiaverbo recedat,non aliud quàm vetuftas erroris eft,Cypnano tcfte)ver-boDeiantcponcndamcenfemus. Quanquamfi Antiquitatem confulamus, nihil ilia Miflis veftris,amp;carundempro mortuis Hb'd^Jmonoquot; a- appHcationi patrocinatur. Confiât enim ex T ertulliano, Cypri-mia.amp;iib.4có- ano,ôcalijspatribus, olimmorereceptumfuiße, vtdefunâo-cy^tn.‘îib. 1. tum nomina in Eucharifiia recitarentur, adderentur amp;nbsp;prcces epiftTamp;i ’’ ^uvota, quibus fideles tum vita defunâis beatirudinem ipiô-Ambr.de o'bitu fum gfatularentut, tumfidem fuam amp;ipem faeatæ immortali-vaicnninani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;palàtn profiterentur,non vt precibus ifiis animas defunfio-

rum peccatis expiarent, vel poenis,quas in igne luerent purgato-rio, liberarent. Nam difertè tefiantur patres illidefunifios,pro qui bus orant, iam nunc beatitudine frui, ncc de ûlute ipforum fcdubitarc.

i4k.4.epift.j. Sic Cyprianus oblationum amp;nbsp;iacrificiorum meminit, quæpromartyribus celebrabantur. Quo nomine quid intelli-gat, ipie déclarat,cum ait : SMr 'ificMpro eii(niArtyribui)fe}nper, 'vi meminißis, ojferimtu, yuotits martyr um paßtones (ß dits anuiuerfi-ria commemoratione ceUbramus. An verb pro martyribus Sacri-ficia ficbant, ad fublcuandumeos,vtbeataquietc fruerentur? Porto confuetudinem hanc, orandi amp;nbsp;offerendi pro defundis, De cotoiu mi- Tcttullianus difêrtè teftatur,cx traditione ,non è Sctipturafacra manafsc,

5j

nianâfle, hinter casrefcrt ccremonias, quarum libera cft ob* ^ruatio. Quæ cùm inièquentibus fcculis in iüperftitionem abie-nt,mcritô à noflrisfuit abrogata.

Q^od de Aërio addit, cuius haîrefî nos facit affines ,vt qui cumilloncgemus, obîationcsdefunâisprodefle: rcfpondco, Aërium, vt ex Epiphanie apparet, non de Miflàrum oblationi- nbsp;nbsp;nbsp;‘

fgt;us, (èd de precibus pro defundis diiputationem mouille, num quidemolumenti cxillisaddefunâos rediret. Cùmenim,vt îUododiximus, olimàfidelibus preces pro defundis concipc-fentur, adtcftificandamtumfuamergadefundos charitatem, himdcbeataimmortalitatc fidem: Aëriushasfidelium preces ’U interpretatus eft, quafi defundis, qualelcunq; tandem lèu pij feu impi j in hoc mundofuiflënt,falutë æternam à Deo impe-^arent. Quam abftirditatem ex ilia prodefundis orandicon-fuetudineEcclefiætunc recepta Aëriusfalsocollcgit, amp;perca-lutnniam Ecclefiæ tribuit r cùm longé aliud eflet Ecclefiæ in 'ifurpandis precibus illis confilium. Quid verb'hæcAërijdilpu-tatioadMißarum pro defündisoblatioiïcs Pontificijs hodie rc-ceptas,quibusanimasdefundorumaiuntignis purgatorij pœ-tiisreleuari?'

AdludæMacchabæi fadum quod artinct , quoffiasMif rMacch.n-cap. ßtum pro defundis oblationcs aduerlàrius ftabilire conatur : *100ignorât, teftimonium ex libre apocryphe produdum ad confirmandum fidei dogma nihil habere ^udoritatis, idque [„p,ifot.ubro-Antiquitatislêntcntia. eMAcchahAorumlihros, inquit Hiero- lüsoiomoui*, m us/f^/z quidem Ecc[eßa,ßd eas inter Canonicas Serif taras non ^ecifit. Et author eins libri i ex quo teftimonium illudeitatur, Uondiiïimulat,quantum fibi fit tribuendum, quando ad fincm libriveniam fibidari portulat, fiquid minùs redè expolitißet. QiiodccrtènonefteiusScriptoris, qui Spiritus fandi inftindu ’’cslàcrasliteris mandat. Porto non quid feccrit ludasillc,quæ-nturj Sednum tedèfccerir, qui lâcrificium promortuiscura-

ucriv

$6

ucrit offerendum. Non cnim exemplis ,fcd legibus eftiudican^ duin. Cumque inter totac tain varia Sacrificioruin genera, a Moyfe deicripta,nullum extet pro inortuis inftitutuin atq; ina-datuin:promptuincftcoliigcre,quo loco habendum fithoclu-dæMacchabæiSacrificium. Iraq; non valet ilia aduerfarij com-paratio, St in veteri lege lud^e Macchahxi Sacrificium ftrofuit define-£i(s : quanto maguprodeffi debet in noua lege Saerificium Aiijfi ? cnim concedainus (quod è Scripturis doceri ncquit) ludain re-ûèamp;cx legis præfcripto fecifle; cùtn ramen Sacrificia Leuitica Chrifti aduentu abrogata fuifle conftet : quorfinn illudad no-uum Teftamcntuin transfertur ? Neq;enim SacrificiaLeuitica Miflain Pontificiam , fed Saerificium Chrifti cruentum femel in cruceoblatum ncc vnquam iterandum,adumbrarunt,vtfu-pràeftdiâü. Idem indicium eft de Auguftiniteftimonio, quod hoc loco abaduerfariocitatur.Conftatcnim Auguftinum qux-ftioneinhanc varié di(putare,nuncaflirmare,nuncnegare,vti necefleeftfacereeum, quifacræ Scripturae audoritatedeftitui-tur, Qiiapropter bona ipfius pace repudiamus, quod cum Scri-oóua ctefcon.p^.^f^ Canonica non congruit: idquodiple Abide Cyprianili-teris permittit.

Quod deniq; ais eor, qui in ver a ßde ejr gratia ex hac vita de-teJJerintfiuSluum Sacrißeij eße cap aces, quorfum opus habent Mif fie frudibus hi, qui in vera fide amp;nbsp;gratia Dcideceflèrunt? Hi namq; iam nunc beatitudine æterna fruuntur.Qui credit in me ioh«nj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(inquit Chriftus) non venir in indicium, fed per mortem tran-

Rom.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flitinvitam. Er Paulus iluftificati fide, inquit, pacemhabcmus

wa’i^cmeuhn Dcum. Et Cyprianus, ^ando, inquit, iflinc ex hac vita ex-cejßtmfuerit, nuUu'S iam locuspcenitentia eß, nulluspitisfaPlionu ef-fe£ius, Hicvitaamittiturauttenetur: hicßalutiaternamp;cultu'Deidli fiuUufidei prouidetur.

Thefis 5«. A duplicihominum defundorum conditioneprobaui, illos ex Miffx Sacrificio nihil ientire alleuamcnti. Pios cnim prxfcnti

l’ræ/ènti vita dcfundos bcatitudine frui: impiosvcrbcruciati-büs torqueri Icmpiternis : medium locum non eflèrcliâum, in ^uoanimæmortuorum àpcccatis expientur. Quibusaducifa-tiusopponit locum Matthæi de peccato in Spiritum fànâum Req; in hocneq; in futuro leculorcmittendo. Ex quo 'ueteres ait ’^ollegifje, medium locum reliEtum fro quihufdam non v aide main, quthns feccata leuiora,quibns cum decejjèrunt,fer orationes,elecmo(y-

SacrificiumEcclefiamp;remittantur. Atquinon defuntpatres Veteribus illis vetuftiores, qui ex hoc Chrifti diflo nihil talc col-icgerunt, Athanafius enimexprofefl'o amp;copiosè locum ilium ttaclansdtemq; Hiiarius,Hicronymus,amp;Chryfoftomusinciuß dem loci enarrationc, ncq; medij illiusloci, neq; rcmiffionis peccatorum,quæpofthancviramfiat,meminerunt. Cumque Chriftus de remiiTione peccati,id eft,culpæ,illic difl'erat,amp; Scho-lafticiipfi negentin altera vitaculpamremitti: quisnon videt, locum hunc perpcram ad ftabiliendas ignis purgatorij poenas detorqueri? Anenim pcccatum rcmitti idem dcclarat, atque pœnasamp;cruciatusin igne purgatorio exoluere? Sane fiveflra tecipitur cxplicatio, hæcfuerit loci illius fententia, quoddam pcccatum in futuro Icculo rcmitti, id eft, quorundam peccato-rum poenasin igne purgatorio expoici, Cumq; Chriftus dica-tur rcmilfionem peccatorum nobis promcruifle; id pcrinde fucrit, acfi dicatur pœnas amp;nbsp;tormenta ignis purgatorij nobis promcruifle,quibus ipfimet pro pcccatis fatisfaciamus. Quo nihilmagisgratuitæ peccatorum remiflioni amp;latisfaâioni per Chriftum partæ aduerfatur. Porrogenuinam lociilliusfenten-tiam nobis Marcus explanat, qui quod Matthaus amplificandi caufa dicit, neqj in hoc nequein futuro leculo rcmitti, Marcus, Maic.j. fimpliciternon remittiinærcrnumait,lèdobnoxiiimefleæter-noiudicio.CuiconfentitChryfoftomus,quifupcr locum ilium Matthæi fcribens; Vniuerforumhominum, inquir, alq nbsp;htc amp;nbsp;tbi

ßiflicia dabunt : alqinfraßnti filummodb vita, alijwfutur a tan-

Id tum.Uic

58

tum.Htc alibi) vt Sodpmita Pharifii: inpylt;eßnti tantum, vt Jcortator Corinthin^ : alibi tantum, 'vtdiuesille in inferno. Q^ibus verbis pœnas pcccatorum ira diftribuit, vt fideles, fi quando délinquant,affirmer in præfenti Iblùm vita caftigari; poft mortem verb non aliam agnofcat pœnam, nifi earn, quæ eft damnato-rum : velut Sodomitarum, Pharifieorum, amp;nbsp;diuitis epulonis. Et quid eft,quod nis,^eccata leuiora in loco illo medio per orationes, elee-mofynrts, fy Miffis remitti? Si enim id de culpx remiffioneintcl-ligis, Scholaftici tui refragantur, qui vllam culpam poft hanc vita m remitti negant. Sin de pœnæ remiffione ,itavt poena xter-na Gommutetur in temporalem inigne purgatorioluendam: quæ ifthæc eft crudelitas veftra, committerc, vt leuiora ilia pec-cata tarn diris fubjiciantur tormentis, quæ multo lenioribusre-mcdi js, velut afperfione aquæ benediâæ, indulgentijs, amp;nbsp;firaili-bus nugisin haevita velcertèin mortis agonc,curari poterant? Imoquæifta cftremiffiopeccati,quæorationibus amp;elcemofy-nis eft promercnda,atq j etiam latisfaclionibus com penlanda?

Ad audoritatem Auguftini,cuiushocloco teftimonium profers, refpond i (uprà, il 1 um in hoc argu m ento fi bi baud con-ftare, Nam poflunt ex eodem teftimonia proferri ijs, quæ à te ci-mérkTamp;rJ““ tantur,contraria.Sicenimidem Auguftinus: “N^ceß,inquit, W-miflione lib. I. Iw'vllimediui locus, vtpoßt cjß nifi cum diabolo, qui non efictim cap.28. chrifto. Item, PrimùrnfidesCatholicorudiuinaauldoritateregnum Lib.j. Hypogn. eße credit cœlorum : fecundùm ,gehennam, ^lbi omnis apoflata, vela Chrißifide aliénas fuppikia experitur. Tertium penitus ignoramta, necejßin Scripturisfinitts reperimus.

Thef$7.;8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£)(. Miftlspriuatisdiflero, inquibus folusSaccrdos com-

municat. Qiiamcommunicandirationcmoftcndoabinftitu-tioneSacramcntihuiiiseflc alieniffimam. Relpondet aducrlà-rius, Sacerdotem dum filas Sacr amentum -Miße per agit, neminem à fiuUu Sacrißeij excludere, quantumuis ederecfi'biberenolit. Atqui lùprà oftendimus, amp;nbsp;Sacrificium xMifl'æ amp;nbsp;Sacerdotes Mifl’ani cclcbran-

59

Célébrantcsvnîco Chrifti Sacrificio fimul amp;facerdotio aduer-^ari, nediivtexeiufmodioperevllusfrudiisfpiritualisadquen-quam redcat.Quôdaddit;»fmgt;?fw a Cœnx communioneperSAcer- i ^otem Arceri ,imo omnes inuitAri :rQ.3\'^ü. amp;nbsp;praxis EccIcïiæPonti-ficiæcontrariumclainat. Etficnim populum vinonrepellitisà eommunioncxùni tarnen doccatis,MiflæSacrificiuni vcl abfq; communione conftare poflcj nec minus emolumentiexMif felblitariæfpcdaculo, quàmSacramentifumptione, adpopu-lum redire: nônnchocpaûoabvfuCcenæpopulumauocatis? Imô cùm doceatis, Cœnæ vfum graui cum periculo indignæ înanducationis efle coniunétum, quod quidem pcriculumin Mifl'arum fpetlaculis non fit metuendum : annc id populum eft adcrebriorem Cœnæ vfuminuitare ? Etcurnonpotiùsomifla làcrificandi adione, de qua nullum extat Chrifti mandatum, Cœnam populo diftribuitis ex Chrifti præfcripto, amp;de Icgiti-lUoeiusvfu populum ex verboDei docetis? Quod fi tantoftu-dio legitimum Cœnæ vfum, qùanto Miflæ Sacrificium, popu-Iqcommendaretis: nondubium,quinpopulus inEuchariftia . crebriùs participâdaoftàciû eiset fadurus.Vcrùmvberiorvobis quæfiusfuitex Miflarum nundinatione, populo de viamp;frudu illarum falsoperfuafo. Non igiturhîclocum habetillud Augu-ftiniàtecitatum : Aliudeß,quoddocefntts: Aliud^uodßiflinemu^s.-Lib. lo.contn diud quod emendAre frx.cißmur, donee emendemu^s, toter Are eom-pellimur. Neq;cnim fatagitis velde veto Sacramentivfu populum docere, vel emendate abufus amp;nbsp;fuperftifioncs, quæ in hoc Sacramentum temporum iniuria irrepferunt. '

Negaui Miflæpriuatæ frudumipfoSacrificuli opere alijsThefis 6o, applicari pofte. Vtenim nemo proalio vefcipoflit, vtaliusla-turetur; itaSacerdotem proalio Sacramentum percipererion pofle,vteiusfrudusadaliumredunder. Vbiaduerfariusiterum Miflæ priuatæ nomen auerfatur, quod à Dodoribus Pontifi-cijsnonfemelvfurpatumlegitur, vtfupraoftendimus. Deinde

60

fiuStum alys Apigt;UcArî,^[t,non ipßopcre S Acer dotu communt“ cantis ,ßdnobiliJdimAfn hofliAm Deo pAtripro Altjs offerentis. Nos verö neutro modo Chrifti beneficiaalijs applicari dicimus. Có-ftat enim Sacramenfaijs folùm prodeffèjqui illis légitimé vtun-tur. Et vt nemo pro aliobaptizari, ita nemo pro alio Coenam perciperepoteft. Qnódfi Sacramentum diuinitus inftitutum proaliofumincquit: multó minus Milfie Sacrificiumproaliis olFerri, atq; per id Chrifti beneficia alijs applicari pofliint : quöd id genus Sacrificium verbo Dei deftituatur. Nam quódproprium Sacerdotis ejjesàt,profi AlijsfAcrificAre : de Sacerdotibus Lc-uiticis concedo, de quibus amp;nbsp;locus ille Hebr. 5. ab aduerfario ci-tatus loquitur: qui cum oblationibus fuis Chrifti iâcrificiuin femelincruce faduui adumbrârint, huius aduentu vmbræil-læcuanueruntt codem Apoftolo tefte,Hcbr. 7. Sc Jo. Quodad-dit ipopulum [xpe or Are nbsp;eleemofjnAm dxre proß a,lß, quo opéré

non modo ipßpopuluA, fedultj quoßmehetßgt;irituAUter corpora-literßAturentur: refpondeo, cùm non pro nobis folùm, fed pro alijs quoq; orare iubcam ur, nec irritas fore has preccs Deus promittat; de Miflæ autem Sacrificio alijs applicando nullum Dei mandatum, nulla item promiflioextet: quis non magnam inter hoc amp;nbsp;illas diflimilitudinem agnofoit ? Nec verb ita proalijs oramus, vt ipfo orandi opere illis quicquam promcreamur, aut remilTioncm pcccatorum atq; falutem æternam à Dcoimpe-trcmus,etiamfiipfiinimpictatepermanferint: fed quia fiducia ChriftiMediatoris hæprcccsnituntur, gratæfuntDeo, amp;tuni nobis turn alijs bona impétrant. Similiter eleemolynas no-ftras amp;nbsp;alia bona opera diuinitus mandata amp;nbsp;ex fide profeda, Deus fæpcnumero tam large remuncratur, vtillorumfrudus amp;nbsp;præmia ad alios quoque redundent. Ncc tarnen co ufque extendenduseft ille vel precum pro alijs couceptarum vcl bonorum operum frudus,vt alijs quantumiiis impijs vcl fincipfo-rumpoenitcntiaamp;fide, remiflioncm pcccatorum, falutem, amp;nbsp;vitam

61

Vitamætefnamimpctrcnt. luftusenim fîdefua viuct. EtvnHS-Habaw. quisq; mcrcedem accipict iuxta fuum laborcm. Conftatalio- ’•C'’'-’-qui Deum proprer pios impijs quoque benignè faccre, ficut^ Reg j. exempla Naamani, Sodomitarum, aliorum teftantur.Quod quidem de bonisexternis eft accipiendiim.

Earn communicandi rationem, qua folus Saccrdos Sa-Thefis 6u cramcntum funiit, nulla Antiquitatis audoritate ni t i dixeram. Aduerlarius veró aliquot Antiquitatis exemplis illam probare conatur. Nam exAuguftino adducit primum exemplumHe-fperij, cuitii domus ruflicaA dizmomhii^ 'vexAta, falïo Sacrißeio, integrum fit reflituta. Item exemplum defundæ matris Augu-^viWypro quA oblatumfit SAcrificium, CAdAuere iuxtA fijgt;ulcrum^°^''^ß^'^'^’ coUocAto. Ad Hefperij exemplum quod attinet, confiât ex co-dem Auguftino,quæ id temporis vfitatafucritcclebrandæCœ-næ ratio, quæ diftributione Sc participationc corporis amp;nbsp;faii-guinis Chrifti conftaret, ficutfuprà thef. 17. amp;18. oftendimus. Itaquedubium non cft, quin Sacerdos ille ab Hcfpcrio accer-fitus domiipfius Euchariftiam celcbraucrit, qua corpus amp;nbsp;fan-guinem Chrifti Heiperio eiusque familiæ diftribucrit, adhibi-tis precibus, quibus auxilium diuinum aduerfus Satanæ præ-fligias amp;nbsp;machinationes implorârint. Ad quas preces Satan domo ilia ceflerit. De matre Auguftini nota cft confuetudo, cuiusamp;fiipràmemini, qua olim rcccptum fuit, vtinEuchari-ftiæ adminiftratione nomina defundorum rccitarcntur, ad-, hibitisprecibus, tumadgratulandam defundis beatitudinem ipforum, quaiamnuncfrucrcntur, turn ad cxcitandam viuo-rum fidem amp;nbsp;fpeit) bcatæ immortalitaris, turn deniqueadte-ftificandam fidc'ium tam defundorum quàm viucntium,ve-lut membrorum ciuidcm corporis fub Chrifto capite inter fe focictatë,cuiusfocictatisfÿmbolûamp;pignus eftEuchariftia.Sic Auguftinus refert, matrem luam moriturâfui memoriamfieri VoluiÛe ad al tare : non quod crederet, MilEirû oblationibus fc à

H 3 peccatis

62

pcccatîsamp; purgatorij poem’s expiatum iri. Napa deremiflionc rib.confeæj,. peccatorumamp;beatitudincturn ipfa tumfiliusipfiusccrttiserar, quemadmodum cximiailliiisconfeffio ibidem defcriptatefta-tur.Non igitur iequituf,Si vctcrcsSacrificiorum amp;oblationuni faciunt mentionem, Miflaticas intclligcndas eßeoblationes,in quibus Sacerdos folus communicârit, amp;nbsp;corpus Clirifti Deo obtulcrit pro peccatis viuorum amp;nbsp;defunólorum.

Nicephori, cuius teftimonium citas, non eft tantaaudo-ritas, quippe recentioris Scriptoris, vt quicquid iile litcris prodi-dit,prooraculohabeamus. QuotidianaillaofFerendi Sacrificij cap.adTit, confuetudo, cuius meminerunt Hieronymus amp;nbsp;Auguftinus, Auguftm. cpift. pjQjj aliud fuit, quam diftributio Euchariftiæ. Nam id temporis Ecclefiæ ignora fuit ilia communicandi ratio, qua Iblus Sacerdos Coenam pcrcipcrct. Ncc apex è Scriptis Hieronymi, Am-brofii,Chryfoftomi, amp;nbsp;Auguftiniprofcrripotcft, quofolitaria ilia communicandi offerendiq; ratio probetur. Sitte igiturquo-tidie, fiue ftatis dicrum interuallis veteres Cœnam adminiftiâ-runt, vel, vt ipfi loquuntur, Sacrifîcium obtulcrunt, feu in fre-quentiore feu rariore populi cœtu ; nunquam defueruntè populo, qui communicarent, nec vnquam Coena apud veteres absq; diftributionc perada fuit,

ine^^^dE 1 Adrefellendum folitariam illam Sacerdotis communi-cationem citaueramlocum Chryfoftomi, quiinquit, hiibetur oblaîio c^uotidianA, cùm nemo fit, quifitmulparticipet. Quo populi redarguit in pcrcipiendaCœnanegligentiam, docens, fruftràillam quotidieàverbi miniftris inftituiamp;apparari,cùni nulli velccrtèpauciftimi fint, qui ilia participate velint. Quem Chryfoftomi locum aduerfarius itadeprauar, quafinonneget h fimpliciter Chryloftomus, quotidianam oblationcm frudu fuononcarerc, etiamfi præter Sacerdotem nemocomniuni-lt;et. Cùm enim ex aduerfarij lêntcntia duplex fitCœnævfus, ,

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tamvtinea corpus Chrifti Dcooft'cratur, turn vt populusSa-

cramen-

cramentum pêrcipiat: poftcriore hoc fine populumaitfruftra-ti, nifi conimunicet. Sed plana fiint verba Chryfoftomi, quibus docet, fruftrahaberiamp;celebrari quotidie Euchariftiam, fine-Dio fit, qui participer : refrigefcente nimirum populifcruore amp;nbsp;Cœnæpercipiendæ defiderio, adcó vtnonnulli quotannisvix femel fumant. Nonigitur his verbis approbat Chryfoftomus earn oblationem, in qua nulla fit diftributio, nulla fumptio(po-puli refpedu) fed folus Sacerdos velcitur. Quam communi-candi rationem confiât Chryfofiomi tempore Ecclefiæ fuifle ignora m.

Ad Canonem ilium à me obieâum ,p(ra^a confecratione, Thefis 6j, communicent, qui noluerint Ecclefiaflicis car ere Liminibtts: aducriarius, quot;vtinam, inquit, à multüf'eculis,fiuehuicßtiepmili Ca-^ noni ohtemperatum eJJetAtem. Reuoceturin vfiimipcr nos licet. Imo percosfietit, quominus exCanonis humsprælcriptopopulus crebriùsCœnavterctur. Sinamq; procoacdecebat, delcgiti-inoSacramentihuius vfuamp;de applicandis non nifi fuacuique funfptionebeneficijs Chrifti populum docuifictis, non is officio fuo defuiffet inSacramento hoccrebriùsparticipâdo,quem-admodum fupràThef 57..fS.amp;J9-cfi diifium. Porto quöd/?ory?-^ulo vefirorumhominum lab ore diligentia effeólum ejjè prædicas, w inpramp;ßantißimis opuibusq^ Europa, Indiarumq^ vrbibsu omnibus Rgt;ominicu feßisq^ diebus magnus communicantium numerus conßi-iiatur, parum hoepado confiiltum eftEcclcfiæijsinIocis,cùrn neruoserrorumdeMifl'æSacrificio rctineatis, populoq;incul-cctis. ImocùmMiflaspriuatas nihilominus ijfdeminlocisob-feructis,quas amp;nbsp;Concilium Tridentinum confirmât : quis ere- ^ap.«. dat, vosferio agereincorrigendis Ecclefiæ vitijs? Ac quod de Indiarum vrbibus iadas àPaganifmo ad Miffarum cclebratio-nemtradufbs, perindeillis accidit, atq; profelytis illis ludæo- Matth.zj.

rum,quideiertoEthnicifino, Pharifæorumamplcâebantur fupcrfiitioncs.

De mutt-

6 4

Thefis ^4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DemuvilationcCœnx, qualaicis,quosx'ocant,alteram

eripiunt crcfponüciaducrlà-rius , nullamßmuliUtionem in Sacramento Cœnaagnofiere, qiiöd tantundem laici (ub vna fpccic, quantum Sacerdotes fub vtraq; pcrcipiant, nempe integrum Chrißum Sparern Sacramentifiu-Stum. Quis veto bîc non pudorem in aduerfarijsdefideret, Sa-cramentuin mutilatum non agno(ccntibus,dcmptaeius patte '' fubftantiali ? Quisenim ignorât, ad fubftantiam Cœnæpcrtine-re,præter corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti,clcmenta (eu fymbola panis amp;nbsp;vini ? Et quid eft Chvifti fapientiam fuggillare, fi hoc non eft? Cùin cnim Chriftus Sacramenti huius integritatem itafanxerit, vt corpus amp;nbsp;fanguinem fuumfubdiftinäisfymbo-lis panis amp;vini-nobis diftribuivelit: iftialterum fignumccufu-pcruacaneum aucllunt. Rationem fi quotas,audis ; quia integer Chriftus non minùs fub vna, quàm füb vtraq; fpccie, diftribua-tur, vel vt nofter ai r,q u i a corptu chrißt aßinguine, ßangt;itilt a corpore , ftueßuh vna, fiuefub 'vtra^Ifecie dißribuatur, diuelli nec^ueat. Quod fi ita eft, annc Cbrirtus,cùm Cœnam inftitueret,id igno-rauit?Curcrgovtrumq;elcmentuminCoenæa(ftioneconiun-dum voluit ? Quæ verb illc voluit coniunda, cane nobis fas eft diuellcrc? Quod fi hoc padoargutari libcat, cum infimplici prædicatione verbi quoque integrum Chriftum pcrcipiamus, quidimpedit, quo minus Cœnam totam abrogemus? Cùm Gâi.}. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;item in Baptifmo Chriftum induamus,tcfteApoftoIo, cur non

Baptifmofumuscontenti?QLiid infupcrCœnamrequirimus? Sin autem eain re nobis habenda eft mandati diuini ratio, vt quiaprædicationi verbiamp;Raptifmo Chriftus (upcraddiditCoe-nam, hanc pari rcuerentia fufeipiamus : quid ni eadem hîc va-leat mandati diuiniratio ? Porto quod in eo differre ais laico Sa-cerdotem, qaodhuitts, quam tiling communia pleniorem habeatßgni-ficationemßedqua non mutilet rationem Sacramenti: v b i na m ,qu3e-ib, diftrimen illud à Chrifto ûncitum extat ? Et quæ ifta eft ingc-nijhu'

genij humani audacia fimul amp;arrogatia, ea in re prærogatluani fibifumere, quam Chriftusomniumfidclium voluiteflccom-muneni ? vndeveteres Cœnam AHTyp/ar, id eft, boni publici ad-Jiiiniftrationem dixerunt, cuius v(us vclut publici iuris eflet. Vnde crudi re Chrj'iöftorii us, Eß autem, inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nihil dijfert

^icerdos aßbdito : vt^ote qnandoßuendum eß tremendis myflerÿs. Similiter enim omnes, 'vt ilia.percipiamus, digni hahemttr. Nonßeut in vet eri lege partem quidemfacer dos comedebat, partem autem po-fuliis : ^non licebatpopuloparticipem ejß eorum, quorumparticeps tjfet Sacerdos. Sednunc non fic : veritm omnibus vnum corpuspropo-nitur,(ß POCELEMVNEM. Qiiodliplcnioreftinvtriuiq; quàmvniusfymboliparticipationefignificatio,co minus laici Vfu calicis crantpriuandi: quippe quorum non minùs, quàm Sacerdotum.fides confirmationc opus habet. Confiât enim fi-demmirificc erigi amp;confirmari dulcifllmis illis Chrifii verbis pocLiloCcenæannexis, quodTefiamcntum nouumdiciturin Chrifii fanguine pro nobis efFufo in remiflloncm peccatoruin. Cui infigni promiflioni neruos incîdunt, quicunq; in Cœna calicis vlu populumlpoliant.Etquî,ob(ccro,nonmut)laturSa-cramenti ratio, mutilatis (ignis vifibilibus,in qtiihusformalem Sacramentirationemconßßere, iplètuaflèruifii (upràadthelesjö. amp;Î9. Nee Scholafiici omnes in co tibi adfiipulantur, qui licet Chrifium integrum non minùs fubvna, quàmfub vtraq; fpe-ciel'umiaflarment, Sacramentum tarnen fub vnafpccicpcrfe-Oè fumi neganr. Sic enim Durandus : ^dfolam,\i\(\x\\t,hofiam recipit, non plenum S acrament altt er recipit Sacramentum. Etßenim in Rational; di-w hoßia confier at a Chrifii fimguis fit, non tarnen efithiSacramem'^ffff^^'quot;''^ taliter,eo qu'odpanis corpus, nonfanguinem, vinumfanguinemfi-pnificat,^non corpus.Vs. Bonanentura docet,/« hoc Sacramento ex dtiobusfignisvnum amp;perfeEfum refiiltare Sacramentum: cuius in-te^ritatis ratio dippofitiue veniatanatura-, qui.1. nec panisfitperfiple-ne reficiens,nec vinum:fid vtrum^ fit vna plena refcEfio. Completiù^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I verb

•virb ventât ab inßitutione diuina, çiua inflitMio hac duo ßgna ordi-nauerit,adßgnificandum vnamperfectamrefe^ionem. Audis illos negantes, cos qui folùm paneni fumunt, plenum fumere Sacra-nîcntum : negantes item,in pane Chrifti fanguinem eflè Sacra-mentaliter : contra afferentes, dnobus fignis,paneamp; vino,perfi-

• nbsp;nbsp;ci Sacramentum ad fignificandam perfedam refedionem, idqgt;

exChrißiinftituto.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

QuóddcBaptifmoobjicis,quemadmodurnillenon mu-tilatus dicatur, ciim infantesfmelaaua ajpergimtts, non autem, vti ~ nbsp;nbsp;nbsp;'ueteresfecernntitotumcorpttsaq^uisterimmergimtis:

nam mutilari,firnaximècalicisvfulaicipriuentur: refpondco, multum intcreffeinter mutilationem Cœnæ, amp;nbsp;trinæ illius à veteribus obièruatæ immerfionis mutationem. lllaeniinlüb-ftantiam Cœnæattingit: hæcveroadeaspertinetceremonias, quarum libera eft in Ecclefia obicruatio. Cùm enim de trina immerfione neq; Chriftus neq; Apoftoli quicquam præcepe-rint ; ineptus fuerit, qui illam hodie rigid! ùs exigat. Eftcnim di-ftinguendum inter ffibftantiam Baptifmi ,amp;circumftantias, id eft, ritus illi adiundos, quos mutare in libertate Ecclcfiæ eft po-Lib.4.diftin.j. fitum.Qiia de re Magifter Sententiarum: In duobttsS't^et^^t-.conf-fit Sucramentum Baptifmi : in ver bo fiilicet ßx dement o. Brgo etfi alia defint,quis. ad decor em Sacramentiinftitutafunt: non idei) mtnits ' vertim Sacramentum fanBiumffit ibi verbum eß element urn. ■

TKef^;,. Confirmaui mandato Chrifti integræCœnæ vliim adto-tarn pcrtinerc Ecclefiam, quod Chriftus non minùs decalicc dixerit. Bibite ex hoc omnes, quam de pane, Accipite comedite. Vbi potiflinttim confiderandam effc dixi vniuerfalem, mandato de vfu calicis annexant.. Aduerlàrius verb negat, integrae Cœnæ Vfum, id eft, vtram^fpeciem à Chrifio toti commendatam fuijf at^ mundatamEcclefu. Adquamfententiam 1'uam confirmandam profertauttoritateln Auguftini, Idonpracepit, inquit Augufti-nus, tpuo deinceps or'dinefumer etur Sucrumentum : vt Apofold, per ' cpioSi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

dif^oßturtis erätT-ccleßai, firuaret hune locum. I^mßhoc'tlle fuonutjßt iUtpoß cihos altosßmfer acctperctur, credo, quod eum mo-^emnemo'variaßet. Atqui Auguftinushocloconihilagitdemu-Utionefignorum in Cœna,quam certè nufquam legimusApo-ftolorunidifpofitioniàChrirto permiflamfuiflè: feddeordine amp;decoro Ecclefiafticocirca Sacramenti hniusvfumobferuan-do diflerit, velut quo tempore Cœnam eelebrari conucniat, num itemàieiunis, an verb poftfumptum alium cibum Cocna fitparticipanda. Quas circumftantias Cœnæ ad politiamEc-clefiafticam pertinentes docctinlibcrtatc Ecclefiæpofitas eile, Vt in eis difponereamp;ordinäre Ecclefiæ liceat, proutvifum fue-rit fibi expedite. Sccus deijs habendum ,quæad CœnæPabftan-tiam pertinct,dequibus Apoftolus,£^o, inquit,4cc^/4Z)ö»?wo, i.cor.n. quade^ïradidi 'vobts. Et Cyprianus de hoc ipfo argumento difle-^.j^

^tbdfi, \s\ç\ç\\t.^necminimademandat'isïyominilicetfolHere, quanto maßs tam magna, tamgrandia, tarn adifgt;ßm Dominicapaß-fionis noßra redemptionis Sacramentum fertinentia ßM non eß infringere, aut in aliud, quamquod diuinitMinflitutumeß, HV-i^ANA TRADITIONE METARE? Cumq;Auguftinus loco citato diièrtè affirmet, fidevna illa Coents circumftantia Chriftus monuiflctjpoft (umptum alihm cibum, Coenam efle participandam, neminem morem ilium mutaturum fuifle: quanto minus tentanda erat mutatio in ijs, quæ ad iubftantiani Cœnæ pertinent?

Cæterum propiùs pedem confert aduerfarius, dum ex Verbis inftitutionis àLuca amp;nbsp;Paulo deferiptis fuam illam Coena: wutilationem probareconatur. Lucasenim Coenæ inftitutio-neraitadeicribit, vtpriori parti, vbide panebenediäoagitur, lubj iciat C hrifti m andatum, Hocfacite in meam commemoratione, pofteriori verb de calice parti nullum eiufmodi mandatum annexât. Exquocolligit Antagonifta, adcalicisvfum nulla nos lîiandati neccflitateadftringi. An igitur de nihilo eft,quod Mat-

I Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thæus

68

thæusChriftumin tradcndo caliccjimpcrandi vcrbo vfiimfiiif-fe narrat ? Bibite, inqnir, ex hoc omnes. Kx\ Euan'gcl iftas inter le conaniittcnans? vcrùm Paulus,optimns Euangeliftarum intcr-preSjOmnem nobis dubitationem tollit, qui vtriq; Cœnx parti hocChrifti mandatum fiibnedit, HocfAciteinmeam commemo^ rAtionem. Sed excipit adueriarius, Paulum, vbi de calice di ilerip Chrifti verba ita narrare, HocfAcite, qnotiefcun^ biberitk, mtAm commemcrAtionem. Vtintelltgeremiif{^\r^ç^\\t?iA\xzï^AX.\\A€)nullQnoi fumendi caIicis prAcepto t eneri:fed t Ant um, njt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OTI ES fume-

remits non prof Ano more ,fd ud mortis chrifi recordAtionem fume-remus. (^odocct, calicisvfum à Paulo Eccleüæ liberum rclin-qui. Hanccnimyimeflcinnuitvocis^/oz/9^»»j^. Qiiodfica eft vçrborum Pauli fcntentia,con(êquetur, ad neutram Cœnæ partem nos vllo Chrifti mandato adftringi : quando idem Apo-ftolus mandatum illud Chrifti, HocfuciteinmeicommemorAtio-»fw,cxponcns, de vtraq; Cœnæ parte fie loq ui tur: _^otiefcunq^, i n qu i t^comederitispAnem hunc, depoculo biberitis, mortem Domini AnnunciAtiSydonec veniAt. Quid obftatigîtur,quôminùsvtriuf-que partis vfu laicisinterdicatis,aut faltern liberum relinquatis ? SanèPaulus Chriftum fecutus impcrandi verbo vtitur ; HocfAci-inquit, quotiefcunqfiberitis,amp;e.z. QiiibES verbis mandatum contineri Antiquiras ienfit amp;nbsp;docuir. Cyprianus, A Domino,m-quit, prAcipitur, ub Apoftolo eim confirm Atur, ojt quotiefeunq^ itt commemorAtionem EAomini biberimts^s, hocfAciamus, quod Domirms fecit- I te m. lt;^b eo, quod Chriflsts mugifler q-prAcepit fj^geßt, non ef humAnAinftitutione decedendum. Idem, ^iomodoudmArtyrif poculum idoneosfucimiss ,fi non eos Ad bibendum prius in EccleftA po-culum Domini iure communicAtionis Admittimus? Certè fi quis olim in Synodo Conftantienli ad probandam Cœnæmutila-tioncm id genusargumentis pugnaflet, prolaurca galerum cu-liftet. ConftatenimidtemporisignotafuiflehæcaducrfarijSo-pfiilmata ex verbis inftitutioniscôtorta, Imo cum Synodiillius patrei

1

patres in fuode mutilationc Cœnæ dccreto difertè fateäntnr, Sacranacntum hocfubvtraq; fpccieà Chrißo fuifTeinftitutuni:

I nimirum dc vtraq; fpecie mandatum Chrifti agnofcunt, licct : ipfimandato huic contrarium décernant.

; Si didum illud Chrifti:5z^/gt;f ex hoe o;«zzw,ad (blos Apofto-

( lospertinet,vtais,quoiureilludadSacerdotestuostrahes?Sia , -j autemadhosquoq; pertinet, curin eorundem communione

; illudnonobferuatis, qnando Sacerdotibus noncelebrantibus non minus, quam laicis, vfum calicis negatis ? Sed ncq; ad lólos Apoftolos, neque ad (blos Sacerdotes, fed ad vniuerfam Ecclefi-am hoeChrifti mandatum pertinere, Paulusteftatur, quiCœ*

, nam facram toti Corinthiorum Eccleliætradidit,qucmadmo- i.cor.n, ( dumàChrifto acceperat. Etquorfum illud ex Marco à tc cita-; twva,^biberuntexeoomnes?Quiscnimnoftrumnegat,Apofto

los, qui foli tune cum Chrifto Cœnæ ïntcrerant, iuftbsab illo oinnes ex calice bibifle? Imb hocipfo Marei teftimonio veftra illa Sacramêti mutilatio magis rcfcllitur, quädo audimus, Apo. ftolosnon folùm iuflbsà Chrifto bibere omnes, vt Matthæus narrat, fed ctiam huic Chrifti madatoobfequutos ex calice omnes bibifte, vt Marcus habet. Cumq; Chriftus Cœnam facram nonfolLimproApoftolis,qui tuncadcrant,tcdin vfumquoquc totius Ecclcfiæ inftituerit adfinem usq; mundi celebrandam, tefte Paulo : quis dubitet, in participando calice toti Ecclcfiæ faciendum efle, quod tunc fecerunt Apoftoli, quotquot primæ Cœnæintcrfuerunt? Nccd.e co vnquam Lutherus dubitauir, quin Apoftoli omnes cxcaliccbibcrint,vt hoc nomine vcl con-uincendus ex Marco fucric,velEuangelium Marei de corruptela fufpedum habuerit, vt aduerfarius hoc locoair, Nemocnim acriùsLuthcrohancCœnæ mutilarionemoppugnauif. Sedde ferie verborum illîc diflcrit,quam in Calicis defcriptionc fcqui-turMarcus,idq;aduerfusCaroloftadium,ncgantcm Apoftolos i„ confeffiono

1 in prima Cocnafanguinem Chrifti cum vmo bibifle, propterca ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13 qnbd

70

«quod Marcus in Calicisdcfcriptionc narret, ApoRoIos prius et ' calice bibiffe, qua Chriftus dixerir,H/f^y2;2^»^-»lt;?/// Teßamenti In qua Marei narratione Lutherus rcâè u'5iö’iquot;agt;c/7?e?»’eireagno-uit,propter inueriionem ordinis,qui in Matthæi amp;nbsp;Lucæ iteraq; Pauli narratione eft concinnior, vbicontinua ferie ilia cotisèrent, Chriftum acceptum pocnluni dedifle difcipulis,atq; dixif j fc, Bibite ex hoc omnes : hoc eß nouum Teßamentum in meo fànguine.

Ex aduerfariorum expofitione vniuerl'alena illam man- ! ciato funicndicalicisàMatthæo annexam, adlblos Apoftolos ' | reftringentium abfurditatem confequi oftendi, nempeSacra-mentum hoc pro foils inftitutum fuifle Apoftolis, ac proinde ’ neutram partem populo efle conimunicandam. Quam con-fcquutionem aduertarius negat, quodnondumprohatumßt, hac ■ Chrißi verba, Bibite ex hoc omnes, vim habere mandati. Atqui id modôprobauimusexPauloJ?ræterquamcnim,quôdimperan-diverbovftiseft Chriftus, Paulus y trique Cœnæ parti fubjicit, nbsp;nbsp;nbsp;i

//ocy^cz/^.Cui mandato nihil derogat,quod additur,,^otießu^ biberitis. Nam amp;nbsp;de pane ftc loquitur Apoftolus, ^otiefcun^ comederitispanem htinc. nbsp;nbsp;nbsp;nequis exiftimet, Paulum de rdlibc-

ra loqui, mandatum ijlud repetens, imperandi verbis vtitur. Probet igitur fe iplum homo, amp;nbsp;fic de pane illo edar, amp;nbsp;de pocu-lo bibat. Non igitur folùm modum re^e bibendiprafcribitÄpoßo~ folùm non prohibet,ne bibamus,(lt;^A etiam vt bibamus, ini-peratamp; mandat,cum 3.\t,Hocfacite, ciuotiefiun^btberitis. Necvc-roEccleßa. iudiciopro varia t empor um ac perfonarum rationedeca^ licedij^onendumrelicn^uit. Quamdilponendi poteftatem neiptc quidem Apoftolus tibi fumpfit, quiCœnæ inftitutionëfèCo-rinthijs tradidifle profitetur, quemadmodum à Chrifto accepe-rar. Nec de ea mutanda loquitur, cum ait. Cat er a cum venerodif-ponam. QiiorfumenimCoenampaulóantè exChrifti inftituto fubvtraqjfpecieCorinthijs tradidiflet ad extremum usqUudi-eij diem celebrandam, fieandem poftca mutare dccrcuiftet?

Sedde

) 71'

^ed de alijs rebus loquitur à Cœnæ inftitutione diuerfis atq; fc-iunóiis ; id quod vox wKonra.id crtcætera ièu reliqua innuit, qua cxcipiunturea,quæ deCœnæinftitutionemodo tradiderat.Pcr ■»«Ati/zrrtautem res intelligit medias ad'politiam Ecclefiafticara pertinentes, in quibus pro rationc temporum,locorum, amp;nbsp;per-fonarum’, Ecclefiælicerdiiponcreamp;ordinate, quæœdificationî feruiunt. Naminijs, quævcrboDeitraditafuntamp;difertèman-data,Ecclcfiæ fas non cft quicq uam rautare : adeo vt fl vel Angelus de Cœlodiuerfum docere conctur, anathemate fltferien- caU. dusjcodem Apoftolo relrc.

Ad Luthcri tcftimoniumà te citatum quod attinct, at-tendendum efl,quo tempore, quâueoccafioneitafcripicritLu-thcrus, nempecùm adhucpaiflm tyrannis Pontificiadomina-retur, amp;nbsp;(èruitute fua oppreflam teneret Eccleflam, vt pijs non eflet facultas Cœnæ ex Chrifti prælcripto percipiendæ, nifiin Mifla, idquefubvnaduntaxat fpecie. Quorum confcicntijsvt con fulerct Lutherus, inter initia renalcentis doûrinæiÿncerio-fls ira lcripflt, nonpeccare in Chrißtim, qui 'vnA f^ecie vtAntur : cum ne captmît. Ba-^hrißti.s non fr£ceperit 'ulU 'vti ,fed arbitrio cuiußibet reliquerit, â'/-^(»s,^^otiejcun^ bacfeceritkiin ntcimemoriAm faciatis. Quo tem-porcamp;ipfe Lutherus adhucde nonrtullisdoârinæ partibusdu-bitauitjin quibus paulatim magisacmagisprofecit.Namamp;iplè Au^uaînus Auguftiniexéplo ènuméro eorum feefleprofeffuseft,qui fcri-bendoproficcrent.Atpoftquam fyncerior doârinapaflim Gcr-luaniæilluxit, faclâpijscopiâ Cœnæin Eccleflisfyncerioribus exÇhrifti prælcripto percipiendæ : Lutherus omnes piosà Pon-flficiorumcommunione dchortatusfuit, neCœnaminMiffà Ipforum neq j fub vna ncq ; fub duabus, vt loquuntur, fpeciebus participarent,idquepropterMiflæfacrificium, quononaliam elfe maiorem Cœnæ profanationem amp;nbsp;idolomaniam magiS' horrendam idem Lutherus docuit.

Quod Paulum ais Cœnæ inûitutionem, vt hiftoriam, -phefis

Corinthijs-

72

Corinthijs tradidi(^e^non vtriusq; partis vfnm mandaflc: pofte-rius hoe falsóa tcaffirinariiam demonflrauimus. PorróCœnæ inftitutionein non folnm vthiftoriainàPaulocomrnemorari, fed ad vium quoq-, ab ill o tradnei amp;nbsp;accom modari, ex om nibus loeiillius cireumftanrijs liquet. Cùm cniminEcclefiaCorin-thiorum nonnulli abufiis Cœnæ inualuiffent, Apoflolus eof-dem corrcóturus,primam Cœnæinftitutioncmceufundamë-tumamp;regulamcorredionis illiusponit, amp;exeaexhortatfoncs h a fc c d cd uci t : Probet igitur homofe ipfum, fie de fane Ulo edat, de foculo illo bibat. Item. ^ifyuis ederitpanem hune, aut biberit de poctdo Domini indigne, (fi’c. Necfolùm Corinthijs, fcdvniuerfæ quoq;Eeclchæomnium temporum illaab Apoftolotradi, in-feriptio Epiflolæ teftatur, quam Paulus ad omnes vocatos amp;nbsp;ftnâifieatos, quiinuocant nomen Dominion om ni loco per-cincredocct,

Qiiod autem Antagonifta argutatur invocula difiurâi-ua VEL.^icun^ madticauerit panem hune, P'EL biberit calieem indigne, fis'c. e\W2.\r\WM\.2\t,'vniU'sßecieivfimabalterapojfiefeparari:. nos conttà copulatiuam vrgemus ab eodem ApoÜolo in ipfa inflitutionisformulapofitam, amp;poflcain vcroCœnævfumô-Prandorcpctitam.Siccnim Apcftolus,^/»?////^^, inquit,di“/of«-Inm. Item:^totiefeun^eomederitispanemhune, ^depocitlobibe-ritis. Item : Probet homo fe tpfum, ^fic depane illo edat, efiquot; depoculo bibat. Quisautem dubitet, Icgitimam participandæCœnæra-tioncmexinftitutionisformulacncpctendam?.^t,inquis,dif-iunâiuaquoq; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ifquis,\ne}\iit,ederit panem hune,

aut biberit depoeulo Domini indigne, fire. Nempe vt ollendat, non minùsreum fore, qui partem aliquam Cœnæ,quàm qui totam violct,nccminvisalterutrius,qi)àm vtriusq-; partisabufuCœna profanari:acproinde parem vtriq; Cœnæjaarti reucrentiam de-beri. Citm igitur vos Cœnam altera fin partcmutilctis; quant digneamp;reuercnter illam habcatis, amp;numabco, dequoApo-ftolus

73

îiolusloquituf, fcatu fins im mîmes ,quiuis pins in tcHigir. Præ-darè namq; Ambrofius,/»;^/^»//^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, qui aliter in i.cor.n.cap.

célébrât hoc my/ienum, quàm ab eo traditum eß. JS^on enimpoteß dévolus ejß,qui aliterprxfumit gt;quam datum efl ab authore.

Ad diét U m 111Ud A poÜol i probet homo fè ipfum, fie depane Ulo edatyfix d^poculo Ulo bibat, quö de vtraq; Cœnæ parte ab Apo- amp;nbsp;71. ftoloCorinthijspræcipidixeram.-aduerlàriusrefpondensnegat lipoßolumpracipere, 'ut depane edant, fiimulde calice bibant. Sed àeprobatione tantum pracipere ait, vtfi edere biberc 'uelint ,prius fiprobent. Atqui Apoftolusillîcconneditprobationem, man-ducationem, amp;nbsp;bibitionem, iraperandi verbis vius,

Non igiturita præcipit probationcm, vtcalicis fiimptiônemnoftropermittatarbitrio. Etfienim Cœnæfura-ptionem antcccderc debet probatio, non minùs tarnen ilia, quàm hæc præcipitnr : amp;nbsp;vt probatio ilia, fie integræ Cœnæ fub vtraque Ipeeie percipiendæ vfiis ad oninia Ecclefiæ membra pertinet.

ConfuctudiniveterisEcclefîæ,’quamindeusqncabApo Thefîs 72. ftoIorumtemporibusCœna fub vtraque fpecievfam fui fie dixi, aduerfarius contrariam confuetudincm opponit. Nam inde ab at ate '^pofiolorum omnibttt fectilis alterius fpecieivfitmin ï.cclefia obferuatum fuijfi, acproindevtriu/fifieciei 'ufitm efi obfir^ uattonemfemperfuijfi libérant ait. At quibus argumentis idcon«-firmat ? Primum exemplum profert Apoftolorum, quosin pri-i nia Cœna i nitiöj'L'Z latcos, fub vna tantum fiecie panis corptis Chri-flifitmpfijfi: liif. Poflea 'uero his Chrifii 'verbis ( Hoc facile in mei com-memorationem) in Sacerdotes confecratas alteram Cœna partem ac-tepijfie. Atqui fuprà thefibus 8.28.29.3o.oftcndimus, taciendi ver-bo ncc facrificiû neclaccrdotium dclignari (NeqjenimChri-ftum in prima Cœna vel làcrifieafl’e vellàccrdotesconlècraflè lcgimus)led ipfam Cœnæaébonem ,atqueadcôipfam aôtionis formam ab Euangeliftis amp;nbsp;Paulo deferiptam notari,quaChri-

K ftuscuin

74 flus cum pane amp;nbsp;vino benedido corpus amp;nbsp;ianguinem fuum ApoftolisdiftribuiHcJ illi verb ca, quæ Chriftus diftribuit, acce-pinc,comedifle,amp; bibifledicuntur. Atq; hoc eft,quod Chriftus dhcipulos in fui memoriamfacereiubet. Porro cum Chriftus ApoftolisinSacerdocesconiecratis, vtaduerfariusait, calicem reff^wp.V.^^^’Q^^OQjCxhibuerit: quid eft, quamobrem ipfi iacerdoti bus fuis non conficicntibuSjVt loquiitur, calicis vfum negant ? Si namq} Chriftus Apoftolis Sacerdotibus (qui certè id temporis erant ' non conficientes)caliccmporrcxit: quo iure Clcriciamp;Sacerdoces non célébrantes, non minùs quàm laici, vna fpeciciuben-tur efle contenti ? Anne id facere eft, quod Chriftus in prima Cœnafecit?

Deinde idem probarc conaturexcmplo duorum difeipu-lub.24- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lorum, quibus Emaunti Euchariftiam fub vna fpccie à Chrifto

datam efle ait.Relpondco.cx locis Scripturæ ambiguis amp;nbsp;obfeu-ris non efle colligenda fidei dogmata. Porro ex hiftoria ilia E-mauntica certo doccri nequit, Chriftum frangendo pancm di-Icipulis tunc Euchariftiam diftribuifle. Imo non défunt rationes , quibus contraria fententia confirmatur, nempe Chriftum eumdiicipulis illis tunc vulgarem celebraflèCœnam. Neque cnim verifimilecft, ilium Euchariftiam nonita pridcmàfein-ftitutam mutare,aut exemplo contrario quicquam ei derogate voluiße. NecLucas illicEuchariftiæ meminit. Namfradiopa-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n is de vulgaribusquoq; epulis dicitur, leia. 58. Matth. 14. amp;i/.

Neque pancm fradum illic Chriftus corpus fuum eße profef fus eft, nec fadû imitari iufl'it, fed vt alias in vulgaribus quoque epulis illi mos fuit, gratijsadis, panem frangere, amp;nbsp;conuiuis di-flribuere: itahîc fecit. Non igitur conuenit, omifTis pcrlpicuis amp;illuftribus Cœnæiàcræ dcicriptionibus, vbi ex profeßodcil-lius tum materia tum forma agitur, ad locos Scripturat oblcu-ros amp;nbsp;ambiguos defledcrc, amp;nbsp;inde fententiam colligere illuftri-bus iUis Coenae defcriptionibus contrariam.Quid ? quod aduer-

75

ûrîj ipfi in hac Emauntica hiftoria acquicfcerc non pofliint, quin ad cclebrandas MiHas fuas multa ex Cœnæ inftitutione pe-tcreneceflehabeant.Neque cnim fblopane absque calice,ne-que fine his verbis, Accipite, comedite, hoceficorpus meum,CGr\Çc-crationcmperficiconccfl'erint: quorum tarnen Lucasinea hiftoria nullam facit menti onem. Exquibusliquet, Euchariftiæ celcbrandæ rationem non nificxinftitutionis formula elle petendam.

Idem indicium eft de fradione panis, cuius mentio fit Ado. 2. 20. amp;27. quibus item locisaduerfariusCœnæ mutila-tionem probate conatur. Qiû loci cum ôc. ipfi ambigui fint, nec minus de familiaribus fidelium conuiuijs, quàm de Euchariftia exponi poftfint (quomodoexpatribus alij de vulgaribus epulis, alijde Euchariftia locos illos exponunt) noneftex ijidemfcn-tentia aliquafeu dogma extruendum, quod manifeftis ôcillu-ftribus Euchariftiæ delcriptionibus aduerlctur. Qród fi de Cœ-namyftica locos illos interprctarilibet; vfitata fcripturæeft Synecdoche illa partis pro toto. Quamquidem Synccdochen vel ipfiaducriàrij admittcrecoguntur. Cùmenim, vtmodódixi, eamMifl'æ cclebrationem non agolcant legitimam, qua panis duntaxatconfccretur,rcmotocalice:altcrutrum fateanturne-cclTeeft, autillam Apoftolorum cclebrationem nonfuilselcgi-timam, quia nulla inca fit calicis mentio: autcaliccmijsin lo-cis fubintelligcndum cfic, quamuis Lucas eins difertè nontà-ciat mentionem. Nec patres,qui locosillos de Euchariftia exponunt , CO illos trahunt, vt Euchariftiam fub vna folùm lpecic,vel ab Apoftolis tuncadminiftratamfuifle, vel àfuccelsoribusillo-rum adminiftrandam laicis efsc doceant.

Quod ad teftimonium ex Clementis Romani Epiftola 2. hoclocoàtecitatumattinet, confiât Epiftolasillas Clementis viris dodis non vno nomine fufpcdas haberi, qui fentiun t,Cle-uaentem Romanum non else illarum authorcm. Quod qui-K a dem cùm

76

dem cùm alia documenta, tum veto vel hoc fätis atguit, quod multaineis narrantur àveritatehiftoriæ aliéna: vtquódPetro ïohini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;primo Chnrtus apatrereuelatusdicitur: cùm Iohannes

Euangeliftateftetur, Andreae priùsquàmPetro Chriftuminno-tuiflè, imó Petrum Andreæ dudu ad Chriftum perucnifle. Item quod Petrus narratur Clementi mandafle, vtlacobo de morte fua nunciaret : cum exhiftorijs conftet, lacobum feptem annisante Petrum deceffilTe; id quod Petrus non potuitigno*-rare. Quanquam non video, quid locusille Clementis à te cita-tatus mutilationi Cœnæpatrocinetur.Pw^j'ZerJnquitClcmés, Diaconui, nbsp;nbsp;miniJi er reliquiitsJragmentorum corf oris Domini cu-

ßodire debent, ne quaputredo infacrario inueniatur. Non eni m ie-quitur, Ci Clemens vnius duntaxat ipeciei facit mëtionem ,idqî extra Cœnæv/üm, idcirco in iplóquoqucvfuvnam duntaxat ipeciem laicis fuifle dillributam.

Quod cxEufebio Irenaei teftimoniumprofert dcconfue-tudincRomanæ Ecclcfiæ, quareceptum erat, vtEpifeopispe-regrinisRomam venicntibus Euchariftia mittcretur: doccat nosadueriarius, Euchariftiæ nomine vnam duntaxat ijieciem dt lignari; atq ; adeo vnam tantùm ipeciem Epifeopis illis hofpi-tibus fuifle tranfmiifam. Sanèex eodem Irenæo, itcmq;lufli-noamp;Cyprianoconflat, Euchariftiam abillisvtraq; if^eciedefi-iren.iib. J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mixtu4 calix, inquitlrenæus, ^fraSiisspan ispercipit

'verhum Dei,fit Eucharifiia corporis J}“fanguinis Chrißi.E t luftin us: UApoiogetico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dantßngulis pr/efintibus partem panis nbsp;nbsp;calicisdUuti',ßt~

per qua facia eß grattarum a£iio, atq^ etiam deferre ßnunt abfinti-bM. Hoc aliment urn apud nos ojocatur Eucharifiia. Audis, Eucha-riftiam ab illis vtraq; ipeciedeicribi ; turn quoque nonpræicn-

tibus iblum, fed etiam abientibus flib vtraque Ipecie exhibc-ri. Cypria n us : FroteHione corporis fan^uinis Chrifli eos munia-^bi-epift.2. mils : cum ad hoc fiat Eucharifiia, ojtpofiit ejfè^ tutela credentibus..

...a vxoic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TertuJhaxiilocumreipondeo, etflid temporisinEc-

clefljs.

TJ

clefîisnonnullis mos inofeucrit, vtquidam panèm fàcrnmcx publica Synaxidomumfccum déferrent, coq; priuatim vefcc-tentur (quem morem ab inftitutionc Chriftialienum,pottca inConcilijs Toletanoamp; Cæiàrauguftano abrogatumfuiflcfu-pràdiximus) in cœtu ramen fàcro Euchariftiamfubvtraq;/pc-cie omnibus adminiftraram fuiflè. Ac quamuis Tertullianus loco citato vnius panis faciat mentionem: alijs tarnen inlocis eiuidem libri non femel poculi quoque meminit. Ncc vllum proferri poteft fyncerioris Antiquitatis tertimonium, quo publice in cœtu fàcro Euchariftiam fub vna fpecie laicis diftribu-tam fuiflè doccri pofTit. De Serapione HifloriaEcclefiafticatc-ftatur, vrramq; Cœnæ partem illi datam fuifse vtitur cni m ver-bis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, inftillare amp;nbsp;infundere:quod vtique de

vinoeft intelligendum. Neevero fequitur, fi Ambrofii frater Satyrus Euchariftiam in orariocircumtiilir,candemilliin Cœ- Ambr. deobit» tu facroiub vna duntaxatfpccie datam fuiisc. Namineinfdeni fratris hiftoria Ambrofius deferibens Cœnæcommunionem, hauftionisamp;fufionis invilcera meminit.Nec miracula quæin pane facro fada lcguntur,',cômunioncm vnius duntaxatfpecici confirmant, ncceoà veteribus trahuntur: fed aliæ ab illis mi* taculorum iftorum caufie narranrur, Porro quosèSynodoCypquot;’“'*'»-’-Conftantinopolitanafexta,itemq; Hiftoria Ecclcfiafticaanno Sozom.lib.î c.j.

tafti, locos hortatu tuo infpexi amp;nbsp;Icgi, neq; quicquam in eis po tuianimaduertere, quodconfuctudincmdiftribucndæfubvna fpecie Euchariftiæ, idq; in publicocœtu facro,ijs fcculisreccptS fuifse confirmaret. Nam Synodi illius Canoncsa. mentio fit '»lyHTïdtoftît'aiPj id eft,ante làndificatarum oblationum, quarû vfus iciunij têporc in Mifsa præcipitur. Quis veto hinc neeeßariocö-cludat ,Cœnamfacram id temporis fubvna fblùm fpccielaicis fuifsediftributam ? Imo Ecclcfiætuncprorfusignotam fuifseil-laha Cœnæ mutilationcm, cùm exalijs eius lèculi Scriptoribus» tû verô cxCôcilij Toletani vndccimi Canone vndecimo parer, K 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vbidir

78

vbi difêrtè præcipitur, vt vtraq; Euchariftiæ pars Ecclefiæ diftri-buatur. Aciuirorequidem,Canonem ilium 52, Synodi Con-ftantinopolitanæ fextæ à te citatum fuiflè, cùmconftct, ilium vnà cura plerisque alijs ciuldera Synodi C anonibus à Sergio Pontificc Romano tune fuifle rciedum, quodnonnulla con-tincrent à ritibus Ecclefiæ Romanæ aliéna. Qui ergo tune à Pontificc reiedus fuit Canon, eiùfne tanta nunc eft apud vos authoritasadconuellcndamChrifti devlùcalicisfàndionem?

Qiod ex Socrate citafti, ad rera nihil facit ; nifi forte à Nc« uatianis Icgitimura Coensvfum nobis difeendura efle cenfes. Nara Sabbatium presbyterum Nouatianum Socrates narrat, cùm decelcbrandi pafehatis tempore à cæteris diflentiret,domi clàm amp;inangulo Pafeha cclebraflc, poftea amp;nbsp;publicè cumEc-clefia conucnifîc,myftcriaq; fumpfifle. Vbi nulla raentio myfti-cæ fub vna fpccie communionis. Et quid ad nos Sabbâtij illius fadum,quiCoenam exChriftipræ(cripto,non inftitutis hærc-ticorum, cclebrandam elle aflerimus ?

Nec verb Nicepborus tibi quicquam fufFragatur, qui cùm varias référât diuerfarumEcclcfiarû cofuctudines in iciunio,Pa-fchate,alijsq; ritibus adiaphorisolimobièruaras, inter citera de Synaxibus diuerfo tempore pro diueriärü gentium locorumq; rationc habitis,fimulamp; myfteriorum fumptionenönullacommémorât. Vbiaduerlàriusvocabulum Synaxis (quodambigu-umamp;coetum facrumamp;Cœnam Dominican! veteribusfigni-ficat) arreptum ad Millam fuam amp;nbsp;Coenae Dominici in ca mutilationem detorquet. Verum Niccphorus illicdevtrisque diftindè -, amp;nbsp;de conuentibus facris amp;(. diuinis myfterijs ,]oquitur. Et interpresfft'conuentusreddidit.Etvtdcmuslt;n/gt;'£t6lt;»f nomen illic Cœnam fàcramdefignare, cuius confecrarioaliquo temporisinterualloantecefl'eritlùmptionem: quidhoc, oblc-cro,adCoenæ mutilationem, cuius ne apex quidemintbtailla Hilloriacxtat? Imôauthorilleiniplôoperisluiveftibulo,poft-quam

79

quam Cocnam fub vtraquc fpccicà Chrifto inftitutam dcfo-i-pfit, addit Chriftum eam adeundem modum in futurum de-inceps fidelibus celebrandam ,ad iynceram Sc euidentem fui naemoriam per manus tradidiflc.Non igitur hîc moramur con-fuetudinem,quantumuisprofcrri poflètjquæab hacChrifti lege formulaq; Cœnærecedit. QuödGræcas,Armeniacas,caetc-rasqj Orientales Ecclcfias,vtriusque fpeciei vfum in Cœna rcti-nentes, à vobis reprehend! negas: vtinamidvere. Quanquara quo fitis in Orientales Ecclefias.in multis doûrinæ partibus à Vobis diffidentes, animo, iam olim Pontifices Romani fatis oftenderunt, qui Afianas Ecclefias, quod non eodem cum ipfis Euftb-tempore Pafchacelebrarent, damnarunt. Qiiod autem in illis amp;ùƒ non reprehenditis, id quo iure in alijs damnatis, adco vt qui Cœnam fub vtraq; fpecie percipiun t, eos carcere, exilio, morte ntultctis ? Porrö quod addis, Orientales etiampoflfihißnA exor-

nunquAm EcclefiAm LAÜnAm erroris infimuU^è, nobis non facile pcrfuafèris. Conftat enim Græcos patrum memoria per quàm difficiles fè præbuiflc, fàtagentibus Græcorum Imperato-te St Patriarcha, in coeunda cùm Romana Ecclefia focictate: adeo vt eos, qui Pon tificis dogmata de pane azy mo, igné purga-torio, alijsq; minoris moment! rebus approbaffent, iureconi-

’ niunionis priuarinr.

In Ecclefus Occidents ante annos quadringentos con- Thef.Tj. luetudinem illampercipiendæ fub vtraq; fpecie Cœnæadhuc *74» obfcruatam fui fie, ex Gratiano ôcPetro Lombardo conftarc di-^igt; quorum neuter mutilati huius Sacrament! faciatmentio-nem. Quodquidem aduerfârius fatctur,tametfi argumentum

. hocabauthoritate negatiuum obliqué carpat. Equidemnon j tgnoro, idgenus argumentorum perfe infirmum effe: fèd tanken fi aliœ rationes amp;nbsp;circumftantiæ accédant, vt hoc loco,non efteontemnendum. Deinde ait rzY««? 'vnifu/pecieitAnquAmcow-^lt;idiQreint»tiaremjj À populo Qhrijliunottiiilto ^HodAmEccleßArum (onfinßt

8O’ tonßnßißt/ccptum ^Jrei^uentatum. Quamobrcm vcró coinmo-dioremtutioremq; ais ritum uniusfpccici ? AnChriftusvtraq; fpccicm ordinando Ecclcfiæ commodis non (atis pronidit ? An ■quæ vos fingitis pericula amp;(. incommoda cum vcriusq; fpecici fumptionc coniuncta vctus Ecclcfia non vidit, vt ea caueret ? Et quiseft illetacitus Ecclefiarum confenfus, nilïcranainfcitiaamp; ftuporhominumcæcorumcæcosduccsfuos (cquentium? Nc-queenim aliter velde doólrina vel Sacramentis fcntirc popu-lus amp;nbsp;credcre potuit,quàm à Sacerdotibus tüc docebatur,paucis exceptis, quibusin denlilfimisilbs errorum tcncbris fingulari DcibeneficioaliquavcritatisluxafFulfir. Quo fadum cft, vtlicet poftcrioribusièculis, nonnullis inlocis, ritus vnius fpeciei inualelccret, non tarnen defuerint, quicontradicerent. Porió contraexpreflamChrifti legem vt nulla quatumuis longi temporis prælcn'ptio, ita nee tacitus Ecclefiarum confenfus valet.

Qtiód i» concilijs Conflantienfi Baftlienß propter nou um hxreßndecalic'nneceßitateexortammandittumeditum'aAS,-. quo iure hærefin vocas dodrinam corum, qui Cœnam ex Chrilti præ-feripto fubvtraq; ipecie populo diftribuendam efle tunccon-tenderunt? An non Synodus ipfi Conftanticnfisvim mandat! Chriftitamdccalice, quàm pane diftribuendo taciteagnouit, cùm facrilegumillud (criberetdecretum, Etfi Chriftus cœnam fub vtraq; ipecie inftituiiTet, amp;nbsp;primitiuæ Ecclefiæ fideles fub vtraqjfpccie percepiflent: /7öc//twe«»ci»o^,w/ecöfuctudincm communionis fub vna ipecie poithaepro legeefle habendam? Quidenim aliud fibi vult antitheiis ilia,qua inftitutioniChri-fti recentior confuetudo opponitur, nifi Chrifti mandato con-trarium à Synodo dcccrni? Quæ antitheiis ceu nimium craflaamp;impudens poftea in Synodo Bafilienii nonnihil miti-gata fuit, excogitatis alijs rationibus, quibus ilia Cœnæ mutila-tiodcfendcrctur. Quæramen rationes eiufmodi funt,vti!la-rum m agna ex parte vos nue pudeat. Sed enim v t demus (quod nunquam

nnnqnam eniccrkis) vfum calicis Ecclefiæ libertati à Chriflo permiflbmfiiiffe; quo iure Syuodus rem per feliberam, lata lege, nccefl'ariamfecit? Et cur Pontifex Romanus, flagitantibus iam olim tot populis, amp;in hisquoq;viris Principibusalioquin arcligione illius non alicnis, vfum calicis concederegrauatur, imd præcisè negat, fi quidem cx Chrifli i nftituto Calicis vfus eft liber, vti vos contenditis? Nurn faseft ob negatum reiliberx Vfuminnumerabilesconfcientias ofFendiamp;perturbari?

Quod proprer Manichæos olim calicis vfumre/puentes à Leone primo, amp;nbsp;poftca à Gclafio primo lege cautum fuifle ais, nc quisCatholicorü deinceps à calice abftineret, quamuisalijs Ecclefiis, vbi à Manichæiimo nihil eflet pcriculi, poteftasfuerit Vtrouismodo communicandi; non negamus, propter Mani-chæosàLeone ita fuifle decretum. SedCatholicisid temporis vfitatum fuiflè ritum diftribuendæ ftibvnalpecieCœnæ, idq; incœtu facro, idverö pernegamus. Neque enim propter Catholicos^ vt hi ritum ilium iuum diftribuendæ fub vna fpecie Cœnæ,(qui nullus tune erat) pofthaemutarent, itafanxitLco: fed propter Manichæos, qui in Cœnæ com munionc orthodo-xispermixti, vnam duntaxat Sacramenti partem fumerc con-fueucrant. Qiiibus fubvna fpecie Cocnam diftribui Leovetat. Porto ratio, quam Leo aflignat,generalis eft, qua omnis Cœnæ tnutilatio, àquibufcunqjamp;quocunque prætextufiat, damna-tur,dumSacrilegium^'^^icW'Xtquiscciliccmfiinguinis redemption Serw6)ie4.d« KisnoßrdihAuriredecliriet. Celaliusaliam habuiile videturdecre-ti fui occafioncm Sc caufam,Neque enim proprer hærcticoruni impieratem,fed propterquorundam fuperftirionem,vt exfor-tnula decrcti apparet, dc vtriulquefpcciei vfu præcepir. Cumq; fuperftiriofit,ahascolcndiDcirationescomminiici,quàm ille ■ ' Vcrboftiodocet: conftateodem Gelafiidecrctocosquoqueda-itinari, qui contra Chrifti landionem ritum vnius fpcciei in Cœnahodicdefendunt,quocunqucidfiat prætextu.

L A patri-

8 2

TE€r;7î.7lt;î' patribus dixi vtramque Cœnæ partem toti Ecclefiac commendari, Gclafii decreto citato. Aducrlàrius veroncgat 'utriiti^^Jpeciei vjiimm.xndito diuino necejjàrium zx patrum fcri-ptis à nobis probari pofle. Atqui fuprà thefi 6‘j. amp;nbsp;66. probaui ex Cypriano, quiexprofeflbargumentumhoctradans, nonvno Decœn». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0^° calicis vfum à Chrifto mandatum eflêaffirmât. in-

quit,^«î!pinguink prohibet : EuMgelùim ut bihatur,prMipit. Bihi-mu-s AUtem depinguine, Chrifio ipß iubente,pro quibusfinguis ille ob^ latui eß.itcnv.Ab eo, quod Chriflits magifler précepte ^geßit,non tßhnmanAinftitutionedecedendum. Gelafùdecretum planiuscft, quàm vtita eludi poffit, dum ad folos rcftringitur Sacerdotcs conficientcs. Si namque,vtip(cais, propter Manichæos Leo amp;nbsp;Gclafius ita fànxerunt: glofl’aißa concidit. CumqueGclafius ditèrtèaffirmer, intcgritatem Sacramenti diuidi atquediiccr-pijfivnaduntaxat ïpccies fumatur, eamque Sacramenti diui-îioncmSacrilcgiumappcllct; tuvideris, quomodoid confier, ’ quodfupràadthefin 64. negafti, Sacramentirationem, dem-pto calice, mutilari : quomodo item à iàcrilegio te tuosque vindiccs,.

Thef.yß.. , Quæaduerffis hasthefes depanis in corpus Chriffi con-' ' uerfioneàte dicuntur, fuprà de tranfliibftantiatione itemque côfccrationeà nobisfünt refutata. Quod axioma illud, Nihilhti-bcreSAcra.menti rationem extra vfiimßuaSlionem diuinittts inßi-tutam,'i\z'ÿi.s, id perinde eft,ac ii neges, Sacramenta clemcnto amp;nbsp;verbo conftare. Cùm enim verbum certain formam tribuat Sacramentis: illaceffante, Sacramenta quoqucceffarcnccelîè eft. Deafleruatione panisfacriextra vfum nonnullisvererum recepta diximus (uprà thefi 5. Quod ex noftris quofdam non ne-gare aiSjSacram en t um ad duos tréfiie dies pro inßrmis ajßerttaripoß ß, confignatoadmarginemChemnitijnomine: nonneinini , nbsp;nbsp;nbsp;mclegcrenecin Chemnitij necuiufquam noftrorüThcologo-

Eumlcriptis : cumq; locunon affignaucris, infpicere non licuir.. CoenaniA

?3

CœnamdixiàChriftoinftitutam eflc,vtcam manduccmus Tbc fis 8». ^bibainus,nonutrcponainus,circiimgcftcmns,amp;adorenius. Refpondetantagonifta,zzo« mandajjè Chrißiim, vtcorpus knuistà Saeerdote confier atufiit,manducaremus, ^idcirco t anti fier reponi pojfi, donee adfint ,ciuimanducare'vclint ,fiue Agri,fiuejant. Inióveróconftat,continuasfuiffein prima Cœna has adiones, vbiChriftns panem bcncdiilum diicipulis diftribuit,iuiïitq; vt accipcrent amp;nbsp;manducarent, profcisuscorpus lüum cfle, quod darct:di(cipuli veröè veftigioacccpcrunt,amp;maducarunt,quod Chriüusdabat. Similitcrcumpocuîoaâum.Cùm autem idem nobis faciendum fit, quod^hriftusin prima Cocnafecit: quis non vidct,inCœnacontinnandas eflehas adiones, ncctemporis interualloinrerrüpendas,diftributioneminquam,amp;fum- inteuit. ptionem? Vnde Qtnlt;^ç.ri.ç.3,DominusjX'aeyfiix.,panemepuemdifici-pulis dabat, dicebat eis, Accipite dr mandueate : non diflulit, nee fieruaritufiit in craflinumAs^ori igitur priùsinftirucndafueritcon-lècratio.quàm conftet adeflc,qui participate vclint.

Probatio diiudicatioq; corporis Dominici, de qua præcî-pit Apoftolus, coniirtit non in repofitione, circumgeftatione,amp;: adorationepanisconfccrati.'fedinferiapœnitentia.amp;lcgitn^ Sacramenti viu. Cumque inter Sacramcntalem amp;nbsp;hyponati-cam vnioncin multiim interfit, quarum ilia extra adioncm non durât nequepermanet: panem iacrum pro corpore Chri-ftiadorare, idque extra Cœnæ adionem, «fToAaTfaap effedici-musomnibus pijs auerfandam. Interea non negamus, Chri-ftum Deum 5lt;hominem inlcgitimo C œnae vfu adorandum eflein SpirituSc veritate; vbi tarnen cauendum, ne honor ille adoratiomsnon ram Chrifto, quàm elementis, pani amp;vinoà nobis deferri amp;cxhiberi videatur.

Ab authoriratc Apoftolorum probaui, panem faernm Thefis Si. extra Coenæ adionem rehgionis ergo non cfle afl'eruandum, quod Apofloli de hac alferuatione nihil præcepifsc Icgantur.

L 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

24

Quod argumentum ncgatiuum ab authoritate ecu vitiofum* aducrfarius rejicit. Ego verb id genus argumenta negantia,ab' authoritate Prophetica amp;nbsp;Apoftolica duda.non miniis firma cflecredidi,quàmaffirmantia.Etfienim in Philofophiaadcum modum argumentari non licet : in Theologia tarnen nihil hoc argumentorum genere frequentius. Porrocçrpori Chriflidiut-num honorem adorAtionem Utru lege diuinA deherino negamus : fed pani confecrato id honoris tribuendum eife tantiiper nc* gamus, dum probetis, ilium in corporis Chrifti fubftantiara ve-rè conuerti,amp; conuerfionem hanc poll Cœnæ adionem quoqi-pcrmancre.

De Millis in honorem amp;nbsp;memoriain laniSlorum ab iftï» eelcbrari Colitis, quibus Chrifti meritum diximus obfeurari -, ad-ucr (arius relpondct,/) fr Ulas Chrtfli meritum illußrArtpotius, quAm obßurAri. Scilicet hoc paâo meritum Chrifti illuftratur, duin quævni ChriftoScriptura tribuit, eaadlandos vitadcfunâos

transferuntur,autfaltem cum eiscommunieantur,'^’zy»«w?z?o-Sfftf xa J^quot;**'*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeumpAtrocinium prxßent, vt pro nohis intercédant in ctx-

Canon Miff«, lis, vt mcritis precibus/uisnobis diuinaproteclionu auxiltumim* pflf^ent. Quæ quidem ab vno Chrifto Pontificc nofti o petcre iu‘ bemur, quiaddexterampatriseueâusapparetnuncinconlpe-ÖU Dei pro nobis, femper viuens, vt in tcrpellet pronobis apud Dcum, vtper ipfum accedentes ad Dcum, conlequamur mife-ricordiam,amp;;inueniamusgratiamamp;auxilium,qucmadmodum Hcto.7.5£#gt; Apeftolusait,

Qiiod commemorAtionemfAnSi'orum in AdiffÀfieriais, 'vtpr» ear um contrAmundum cert Amine grAtixDeoAgAntur: conftat non id lolùm à vobisagi, fed quemadmodum modö dixi, vtfatroci-ni A fiinciorum imp lor ent ur, edx intereeßio apud Deum ob tine At ur. Quaui verè dicimus elleidololatnam. Nam quod cxcipis, ido-loU'

^olatriam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diu'moculttiafßcitidoU velfalßosdeos, nimi-

^lïianguftèidoloJatriâ definis, cuius vocis fignificatioinScri-ptura iacra latiùs patet, amp;nbsp;ad eos quoq; pcrtinet cultus, qui praeter Verbum Dci humano ingenio confinguntur, quantumuis in hunc finem,vt verum ilium Deum honore afficiamus, Sc per hoscultus nobis demcrcamur. Quonominc paffim Hebrasiàiei«M,j.«lt;ïv I'rophctisidololatriaeinfimulantur, qui alijsinlocis,quàm lege diuinafancitumerat,facra faciebant : licètinhonorcnlveriil-Huslehouæleillafaccrc profiterentur. Porto quàm longe abfî-tisàcraflaillagcntiumidololatria.resipiàclamatjquandoho-norem Deo proprium fiinAis tribui tis, vt qui vbiq; præfcntes amp;nbsp;omnium ncceflitatum noftrarum con(cij,arcanoscordisgemi-tus intucri,amp; verba precantium cxaudirc,amp; omnibus malis tam IpirituaJibus quàm externis nos liberate poffint. Extant cùm aliæprecumformulæidololatriaehuiusteftes, turn veto Plàlic-tium Mariæ, quodvocant,inquoPlàlmiplcriq;omnesfàcrilc-ga audacia àveftns corrupti Icguntur, quibus homines à veto Deo eiusq; fiducia ad Mariam virginem traducuntur, amp;inca lpematq;fiduciamfuamiubcntur collocate. Eiufdem generis lùnt, quæapud aliosdoûorcs vcftrosIcguntur, vbiquæ vnius Chriftifunt propria, deMaria prædicantur, quippef«i»z^f»«

Detu dixerit : TDedt te in Lucem gentium, vt fisfiiltts me a ufi^ ad extre- b jmharainus mum terr£. De s^ua item dicipoßtt, Lumen AdreuelAtionemgentium. Équot; ”„7fu hora-fifiisifit (^LediAtrix inter Deum nos filuationis, coniunLdionis, rum B.ïifgUüs tujlificAtionis, rcconeiliAtionis, interceßitonis ,communicAtionis.

Item ad eande m : ^uod require, quod fifipiro, me aßAtiA vulnerA. ex Rofario b. Item ; PeccAtricis Animx menßes tutißimA, veni SAluAtrixßcttli, E^^'tidoto fardes AußerpiACuli,tu fies noflrA , mHndAns immundA. Et quid ho- an'i«’:-norisChritto reliquiîàciunt,qui virginem Mariam inuocantes ita e\'^xs\2x\\.:OfelixpuerpcrA,nofirAßAnsßcelerA,iuremAtrisimperA j„ ^tdemptori.}è\Q'ix\\amp; eamChnUo,ut matrë pupillo,antcponunt? fieniî.inprofa,

* - * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* /Ti • cuiusinitiiiin.

«6

Qui deniq; illam appellant Keginmi cœli,port aw Paradiß, vtiaw dulcedinem ßnim,gratix. thojaurariumtrefugùim peccatornm, Me-diatricem hominum. An non omni intercclilonis honore Cbri-ftum fpoliant ? Hæccrafl'iora funt.quàm vt vlliscoloribus pingi, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vllouc prætextupolTintexculàri. Namquódncgas,fandosA*-

Tf«lt;ïfhonoreàvobiscoli, futiles diftinefioncs veftras non mo-rainur, qui rem ipiàm potiùs, quàm nomina hîc fpcflamuî. Cumq; ipfos neruos idololatriæ huius rctineatis, vtquiillam vobisimprobari ne verbo quidem dcclaretis: fruftraineaj tir genda atq; ornanda laboratis,

Thefis 85. Qiiödex Scriptura oftenderam, vnum Deum clTeinuo-candum ; aduerfariusdiftinguit inter Deiamp;iànâorum inuoca-tionem, amp;nbsp;(andos fè inuocarc ^\\.ttinijua.w Dei amicos feruoij^ca-rißimos,'ut nohis apudDeumprecibuifrispatroementur. Sed quod-namdchacfandorum inuocationeDcimâdatum, quainpro-niiffioncm profers ? Non cnim fcquitiirdî (àndi l'unt Dei amici Kom.u. acferuiçhariflimijidcirco nobis eile inuocandos. QiiôdPauli exemplum objicis, c^uifan^ioruminhac vita, degentiumopemat^ auxilium implorare non dubitauerit: diuerfà eft fidclium in hac terra amp;nbsp;fandorumin cœlis degentium ratio. Fidcles enimiu hac terra de neceflitatibus fuis inter ic com municare, mutuoq; fècertioresfacerepoiTunt. Deindehabent ciusrci mandatum amp;nbsp;promiflionem diuinam.Sandi veró,qui præfentivita defun-di cum Deo in Cœlis nunc agunt, de ncccffitatibus noftris cer-tiores per nos fieri ncqueunt. Vndcfrufiraabillis hocintcrcc-dendi officium flagitatur, præfertim cùm nullum de eoextet Dei mandatum.Nam quod Dodorcs veftri tradunt.làndos nc-ceffitates noftrasin ncicioquoTrinitatisipcculocontemplari: eadem facilitate rejicitur,qua probatur. Adhæc, Paulus non co fidclium pro ic preces amp;nbsp;intcrccffioncs petit, quod mcritisil-lorumfe fublcuatum iri fperet, quemadmodum làndos àvo-bis inuocari modo oftendi : fed vt vnius Chrifti fiducia fieri,

Deum

Deum vnà fccum înuocct. Quod Chrifti Mcdiatoris officio’ per hanc fàndorum interceffionem quicquam derogari negasr contrarium teftantur eæ, quas modo recitauimus, precandi formulae vobisvlîtatæ. Quod mutuas fidelium preces amp;intercef fiones nobis ab Apoftolo ais commcndari : de fidelium in his terris agentium precibus eft accipiendum , quæ cùm vnius Chrifti Mediatoris amp;nbsp;interceffbris mcrito nitantur,officio illius ÔC honori nihil dcrogant.

De ritibus Miflàe differo, quos fupcrftitionis plenos ciseThefîs 8lt;. dixi. Ad ucrfari us contra ritui MiJJx nttplenos ejjè ntyfleriorum, ue^ reliÿonis. Mirum igitur, fi myftcria ilia amp;nbsp;religioncm neq;

Apoftoli ncc primitiuæEcclefiæ Epifcopi viderunt, quoscon-ftatin celcbranda Cœnaiâcra,magnafimplicitatepauciffimis-queccremonijs vfos fuißc. Neq; enim moramur patres illos Veftros, quos nis Ithros integros de ritibus Eccleßnßicis cdidijfe. Id enim pofterioribus feculis fadum eßeconftar, cùm iampluri-mæfupcrftitiones in Ecclefia ihualuißent. Porto quod meri-tusillos veftros damnando confeßoni Augttflanct eiusj^ Apologitt itpertum bellum indicereais, qunrum vtrni^ßg^ Miffhm ceremo- , tiiasferè omnes in EceleÇi'is nofiris retineri affrmet-Ax^xs^ gui m us i titer Mißamveramamp;fuperftitiofam, lllanon aliudeft, nifiCœ-næDominicæadminiftratiodiftributioq;: de qua Confcffioamp; cius Apologialoquuntur. Porto fupcrftitiofam illam Mißam Veftram, qua corpus Chrifti Deo oftcrri dicitis ad expianda pcc-cataviuorum amp;nbsp;mortuorum : vtraqueamp;Confeffio amp;nbsp;Apologia damnat, idqucminimcambiguè autobfcurc. Similiter inter ccremoniasdiftinguimus, quarum aliæotdini amp;nbsp;difèiplinæfer-Uiuntjaliæ partim impiæ funt,partim fupcrftitiofæ.Prioris generis ceremoniæ inEcclefiis noftris retinentut, de quibus Con-fe(rioamp; Apologia loquuntur.'quemadmodum exilloipfo Apo-logiæloco à te citato apparet, vbi quid per cetemonias in Eccle- nbsp;nbsp;nbsp;' »

fes noftris obferuari folitas i n tclli gat u r, exponiiur, nempe ordo-lectio-^

8g

It^ionumyomtKnum, 'ueflitus, ^alia. ftmtlm. în qnibusetfinon-nullx interinitia repurgatæ doârinæfucriint, quæquibufdant vife funt aliquid ftipcrftitionis Ponrificiæ redolcre: paulatini tarnenillæ obfolcuerunt, Qiiidautcmhisccremonijs, dequi-busConfeiTioIoquitur, commune cumvcftris illisnonfolùm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ociofis Si in utilibus, fed etiam fuperftitiofis ritibns, quippccum

opinionenecefl'itatis,cultus,amp;Jmeriti coniunüis?En prima«i'f-belli illiusConfeffioniAugurtanæ àme,vt ais,indididit filijt.Adalteramdiffipandamprogrediamur.

Thefis 87' Quôdlmguæ peregrinæ velut Latinæ vfum iniàcrisfad-endisimprobaui, nonreprehendoomnemPfalmodiamLati-nam in cœtu fàcro hodieviitatam, lî quidem ilia modica (it,amp; adiunâos habcat alias cantioncs lingua popular! compoßtas. Siccniinvtriq;amp;literati ôcplebeij a dificantur. Quem morera in Eccleliis noftris obleruari Confeßio ait. At pleraq; facra, amp;nbsp;in hisquoquemyfteria feu Sacraincnta lingua peregrinaamp; vulgo i.cor.i4- nbsp;nbsp;nbsp;ignota peragcre,idveró cum Apoftoloimprobamusiquod nul

lus inde ad multitudinem redcat fruäus. Chriftusenim itemq; Apoftoli vtin dodrina, ita in Sacramentorum adminiftratione lingua ufi fuerunt popular! Sc vulgo nota.Cumq; idem Chiiftus Coenam in Cui memoriam celcbrari, amp;nbsp;Paulus in ea mortem Domini annunciari vclit : confiât linguam peregrinam eam ad remclTe ineptam. Quid? quod inhunefinem donumlingua-rum olim Apoftolisfuit collatum, vt fua cuiq; gentilingualo-qui, Euangelij dodrinam tradere, amp;nbsp;Sacramenta adminiflrare pofTcnt, Nec perinde vetus eft mosillein facris lingua Latina vtendi,atq; tuafferis. Etcnimcircitcr annum Chriftiizoo.ln-nocentius tertiusin Synodo generali dccrcuir, vtEpifcopi di-uerfarum linguarum rituumque gentibus diuina officiaamp;Sa-cramenta per homines idoneos linguarum iflarumperitosad-inHiftor. miniftrandacurarent. Et CyrillusMorauorumEpifcopus,teile Bohcuiicicap. 2\£nea Syluio, infaciendo facro lingua Sclauonica vfusfuifle ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur»

8 Q

^ïcituf. Porr6 quodcxcipiSj^/Mw//« lingtin LAttm ignotä ^peri-grina fit imfierite multttudinf.Sacerdotthtti tii}nen,qHtficra fAciittiti

litèra,rumperttk nv ejjeignotarn: rcfpondcmus cum Chryfo-ftpmo, inCœnæ aftionepreccs amp;gratiarum adioncs populo cumSaccrdote efl'ecommunes, vtverba praecunteSacerdoce, populus rcfpondcrc poflit, Amen. Si com munes funt prcces, in quibus non minùs populi, quam Sacerdotis dcuorio requiri-tur: calingua enuncientur oportet, quam populus intelligat. Nonigiturhîclocum habet ilia tuacomparatio, quemadmo-dum Icgatuspro populo regi lupplicasfatis habet ca vti lingua, quam ipfe amp;. rex intcligant : ita lat is elle, fi facerdos pro populo ï)eo (upplicans lingua fibi nota vtatur.Nam in publicis illis pre-lt;ibus non minùs populi, quam Sacerdotis fides requiritur, ' quam per verbum lingua vernacula enunciatum acccndiatquc foucri confiât. Ac fané male cum Ecclefiaagerctur, fi ex Saccr- Ro«-»* dotis Icientia preces illae æfiimandæ forent, quando non paucos ineo ordine repcrias adeo rudes amp;nbsp;linguae Latins ignaros, vt quid legant vc! orenr, nc ipfi quidem intclligant. Quod ais, pro condone facra.vbi populû de Mills myfterijsinfiruitis, vos lingua popular! vti: nonlatisefipro cöcioneidfieri, lèdinSacra-inentorü quoq; adminifiratione vel maximencccfiàriuseft lin-guæ vernaculæ vfus, quâdo populus ad benefidorû Chrifii con-fiderationceftexcitâdus ,amp; mors Domini, vt Apoftolusait,an- ixor.». nundanda.Cumq; prsceptû Apoftoli fit generale,quod ad om. ncsfacrioffidjpartespcrtineat: inlbllüm fucrit ad folascôcio-ncs illud refiringerc.Qiiôd affirmasfüffficerejipjàlmi ^hywni lin-gtia. peregrina decatati intelligantur ab ÿs, quifipplent locu idiotaru, w fint Sacerdotes;£ditui., choranles,ßudiof'i: id quidëplanè contra Apofloli mente dicitur, cui Implere locû idiots,idem dcclarat,-atq;vcrè idiotâefl'e,id efi, indoûum Sclingus peregrins igna-rum.Difl'eritenimillîcApoftoluscontra eos, quiincœtu facro ’ ^01.14-linguarum dono ad oftentatione abuterentur, itavt nullusinde

M fruâus

90

fruélusad multitudincm amp;idiotas linguafùra îgnaros rcdirct»' Vbi idioras, feu (quod idem cft) eosquiimplcnt locum idiotarum , Prophetis illis linguarum peritis opppnit. lam fi eafuiflct Paulifententia, nihilobllarc, quominvisdoâoresCorinthio-rumin cœtufacro lingua peregrinavtantur, dummodoaliqui Ane inter auditores, quiintelligant, amp;qui idiotarum loco nu-meroq; habeantur: quisnon videt, Paulinæ difputationisfco-pum hac cxpofitionc euerti ? Paulus enim de lingua peregrina agit ci, quiimplet locum idiotæ, ignora, qui obidetiamnon — pofritaccincre,Amcn.Atper(onatiilliidiotæ,quostuaislocuni idiotarum lLipplerc,vt facerdotes amp;nbsp;clerici, fi tibi credimus, non funt linguæ Latinæignari, ac proindercftèdiccrepolTunt, men: quandoquidem quid oretur, autcanatur, intclligunt. Q^mquam hîcmihi vidcrc liberalior ergatuos, quampareil:, qui linguæ Latinæ vfum ædituis quoque amp;nbsp;choraulis tribuis, quorum plcriq; neq; natareneq;litcrasnorunt:'vtvelhoiuni relpeâu expediret in coctibus veftrislingua vernacula vti.

TKefis ê8,’- Quod ad cclcbrandam in Cœna Chrifti memoriam amp;nbsp;mortem illius annunciandam opus elfe dixi lingua populari amp;nbsp;vulgonora: adüerfarius rclponder, Sacerdotesfuosin Mififiera - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;memoriAm Chrifti celebrArCtnec ver bufiolùmfiedetiAmfA^o, hoc efi,

fiicrificandi A^lione ,geßibtu, ßy- veßibu5,Alijsß^ ritibus externu, oiuos ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fopulus intelligAt) mortem Domini annunctAre. N os verô fuprà ollê-

dimus,illam làcrificandiadioncminftitutioni Chrilli maxime aducrlàri : tantùm abeft, vt celebrandæ Chrifti memoriæ ferui-at. Porroquemadmodum verbis mortem Dominiannuncic-tis, modo eft diétum, nempelingua peregrina, quam populus non intelligit. De veftituamp;gcflibus moxdiccmus. Quodporro ais, fofulttm CœnAm gArtietpAturum à PArocho commoneri\ idj^ lin-gu a vernACulA, vt in memoriAmpAßionis mort ’u Chrifli id/Afiat : ' ' nbsp;nbsp;nbsp;conftat, quàm non folùm frigidæ fint illæcxhortationcsveftræ,

fcd‘ctiam inlynceræ amp;nbsp;humanarmn traditionum fermêro cor-

* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruptx,.

91

ruptæjdum fùperftitiofæexigunturconfeflîoneSjideftfingulo-rum peccatorum cnumcrationcs: dum pro fide in Chriflum commendantur noftræ (àtisfaâiones amp;nbsp;opéra : dum deiàlute ' , fua homines dubitareiubcntur. Ira videlicet adcelebrandam in Cœna paflionis amp;nbsp;mortis Dominicæ memoriam populus apiid Vos excitatur amp;nbsp;præparatur.Quod deniqjncgas populum apud xos ferè ißis concionibfts indigere, quot;vlqui longo iawvfuexfloratumljA-be At,quid in Mijji agatur, (ß quofine CœtiAfàcra celebretur: v tins m idvcrèdeCœnaamp;legitimoeiusvfu. DcMifla: autcmvcftræïà-crificiopræftaretpopulum nihil quicquamintelligcre, ne cum fuperftitionibus iftiscömunicaret.Quariquam confiâtplercsq} apudvos neqjdeMiflàncq; deCœna iàtis exploratnm habere.

De obicuro verborum murmure, quo ifios in Mifla vtiThefs^, dixeram, refpondet, quodeUrA 'voce in Mijfii 'uerbu omniAfronun-»Ari debeAnt,nec Chrißi, nec Apoßolorum, nec 'veteris Ecclefisi exem-plo demonßrAripoJfi. An tu igitur fentis, Chrifium in prima Cœ-naverbafuaita mufiitafle, vtabApofioIisncqjCxaudirinecin-tclligi potuerit ? Contrarium docent Euangeliftæ, qui cùm narrent, Apofiolos in C œna ea fecifle, quæ Chrifius iuffit : neceflfc cft Chrifium claro amp;nbsp;pcrfpicuo ièrmone ad ilJos vfiim fufiTc. Autdoceatnosaduerfarius, quaenam fint ilia verba, quæChri-ftusinCœna tacitè demurmurauerit. Idem cùm in Cœna fui memoriam velitcelebrari, quod Paulus de mortis Dominicæ annunciatione interpretatur ; confiât eam«ad rem opus efle data voce, quam omnes intellfgant. Ac veterem Ecclcfiam in Sacramentorum aâione claro amp;perfpicuo fcrmonc vlàm fuific, Vel ex eo apparct, quôd in Cœnæ myfterijs populus ad preces amp;nbsp;Eufeb. nift. gratiarum acliones, quasomnesexaudire poterant amp;intellige- i^ccic.ub.y. re,rcfpondereconfueuit. Amen. Vndc Augufiinus ad Orofium qua:fi.49. ^Alem cUmorem, inquit,7^(c/4Z 'vniuerfà Eccleßu, dum potAturfianguine Chrißi,lt;fi dicit, Amen : tu ipßeßpotes,coßderA. Qua de re extat fanótio luftiniani, qua Sacerdotibus amp;nbsp;presbyteris

M 2 leue-

92 fcueiècdicitur, vt cùm in alijs miniftcrij parüibus,tum' vero iii Sacranientorum adminiftr^tione clara voce, qnæàpopuloex-aiidiri poffit,vtantur.Quein niorem etiamntinc Orientales Ec-clcfiæ obferuant, vbi verbi m i nifter verba ilia elara voce pronû-ciare dici turj/Vor 9/ corpit^s meum,Hic eßßinguls

Rationes veró quas hoc loco adfers, quàm font rid iculæ? ChriftumidcoprimamCœnamexclulopopulo, cclcbrarevo-o(lendent, ScLtrumenta. velßecreta Mißtn non eße pandende quibußtis. Tuncexiftiroas, Chriftum Cœnam iuam limilcm vo luift'e Eleufinijsfacris,quæ remota hominum frequentia noâii fub terraclàm celebrari folcbant ? Idem cum Apoftolos iuberct in pofterum faccre, quod ipie priorfecerat: num Cœnam poft-hac i nter lolos Apoftolos,excl ufo populo,celebrari vol uit? Qiiin potiùscùm Cœnam conftet invfum totius EcclcliæàChrifto inftitutameftcjinquaChriftus clara voccamp;pcrfpicuofermonc difcipulosallocutusfuit: quisdubitet, illius cxcmploCœnatn'^ ira nobis celebrandam efse,vt quid in ea agatur, populus intclli-gat ? Eiufdcm momenti funt cæteræ rationestuæ. chrißnm cùm ßncrtficitim cruentum /igeret,paucA t^ntnm verba tribttó horis,quibua in er nee pependit tcloquiitum fai/ß. \x.e:ew:titulum cruet inferiDtum futjß Hebraicè, Grace,(ß Latine. Ex quo concludis, Milsæ rnyfte-riafub filentio peragenda efse, idquc tribus illis linguis, quas diximus. Sed quis non videt, nullam else arguraenti huius connexionem? Necfidci à^aAo^/t^eftilia tua allegoria. Qtröd tribut iliis lingu 'u, Lafina, Graca, Hebraica, toto Orbedtßna eelebratafuijßofficia ais, concedo fèd non nili apud gcntcs lin.-guarum iftarum périras. Quis cnim credat, Apoftolos apud Scythas aut Indos linguarum iftarum ignarosLatinèautGræ-cc fuiflè concionatos? lino ne apud Hebræos quidem ürx-cè aut Latine,lcd Hebraice docuilsc pater, AcIo.2J.amp; 22.

Supeeftitionem veftimeutorum, quibrls in MißaPonti-

^3

ficijvtuntor, rcprchcrido RefpondetaducrfariüS, reprxßntatt^ diüf/ußtoni Chrijii,comn'ionefAciendopopulo, conciliundArcueren-tuilla.ßruire. Male igitur cum vcteri Ecclcfia aâura, quæ ia Cœnæ cclebrationc rot tâmquc varijs vcftimentis caruit: fed omnia fiinplicilîimèadminiftrauir.Qui'fimplicitaspoftquai'a Epifcopjs Romanis (ordere cœpit, intercæterosMifsæritusil-lamveÜium pompamin Ecclefiam iniiexeriint, fine qua Mif-fam rirè peragi negant. Qiiem veftitum etfi initio nonnullæ Auguftanæ Confelfionis Eccle(iaE in Cœnæ aâione retinue- * * runt: libcrctamcnamp;(ine (iipcrftitione idfaûumcft. Et quam tu nobis hoc lo o 'vmhram cœleftiumhonorum narras? quod item velamen,ßtb i^uo Chriflum nobisadhucapparere nbsp;nbsp;? Conttat enim

cereinonias Mo(aicas ab Apoftolo vmbræ amp;Jvclo comparari, iiebr.s.amp;io. quæorcoiuftitiæSoleChrifio, dudum euanuerunt. Et velum remplifcifsumeft,Luc. 23. Quod(iadhucvclatumeftEuange-lium, inquit Apoftolus, in hisqui pcreunt, velatum eft. Ca-uendumigitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam nefeiocumspudagogiie,cq-

remonias Molaicas Chrifti aduentu abrogatas poftliminio ia Eccleliam noui Teftamcnti rcducamus: quomodo confiât doâores veftrosin cxplicandis ritibus illis ad ccremonias Mo-faicasfubindealludere. Nec verb nos omnem veftitum facrum ' ' damnatnus: fedcùin modum incorequirimus, tumfuperfti-tionem abcovolumus abefse. Idem iudicium eft degeftibus, quoscùmgrauitas deccat rebus lacrisdigna,pleriq; ramen,quos in Milsa viurpatis, non (olùm ocioli (unt, fed etiam ridiculi. Neq u e e n i m eos (o I ii m ge ft u s, q u os t Li c n u m c ras, V t con (ign a-tionem crutis,gcnu fiexionem, manuum elcuationem,amp;fi-miles vobis vfitatos elseconttat:(ed alios quoque, quorum nullum èiacris literis exemplum pioferri poteft, amp;quos eleganti hypotypofi expreftirinhiftoria(ua lol aiinesSlcidanus. Quid? Vib.«. quod geftus illi magna ex parre ciuliuodi funt, vt Gœnamin athouem plane diiierlam transformenr,

Al J Apofto-

Thefis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ApoftolosdixiCœnamDominifimplicîflimè,adhibits

ïblùinorationcDotninica,cclebrafl'c,idq; vclipfisScriproribus Pontificijsatteftantibus. Refpondetaduerfarius, eißtnitto Ajfo-'' gt;nbsp;ßoli adhibita.filHm oratione Dominica celebrarint C^iiJJkSacrijici-urn : tarnen foßea muit a alia adtunxijß. Prim ùm nego Apoftolos MiflæSacrdicium.qualcPontificijsin vfueftjVnquamcelebraP

fc.Dcindedoccatnos aducrfariiis,quænam Ç{c\tillamultaaliat!^o Apoftolispoftca Cœnasadminiftrationi adiunfta : idque ex Ca-nonicis eorundem (criptR. Nam quod ex Chryibftomo affèrt, orationem pro defunltit inßicrificio Adijja eße ex Apoßolica traditio-»Gcadem facilitate rcjicitur,quaprobatur.AcChryfoftomoop-ponimusauthoritatemTcrtulliani,quidifèrtèncgat, orationes prodefundis èScriptura manafl'e: fed inter casrefert ceremo nias, quarum libera eft in Ecclefia oblcruatio. Ad Pauli locum quod attinet, concede, veteri Ecclefiæ fuifle receptnm, vtin' Cœnæ adione obßcrationes orationes fièrent pro omnibus homi-nibtts. QiiidautcmillæadcattcrosMilTæveftræritus, dequibus mododiximus.

Thefsj.sj, Ex collatione rituum quibus veteres vfîfueruntinCoe-næ celebratione j ôc quibus hodie Pontificij in Milfa vtuntur, oftendi, magnameflevtrorumq; difllmilitudinem, atqjadeo veterum ritus diuerfiiTimos fuifle à theatrico illo ccrcmonA-rum apparatu Pontificijs hodie rcccpto. Vbi adueriàrius, Doee nosprimum, inqui t, quißt theatricus ille ritus Pontificiorum, àquot; tue te veterum exemplisreuincemus. Qiiafi verb cuiquam, qui modo ' nbsp;nbsp;. Miflæ celebration! interfuit, ignotusefTepoflit magnificusillc

ceremoniarum apparatus,ludorum fpcdaculis, quàm adioni Cœnæjconuenicntior. Eum tu mihi cxfynceriore Antiquitatc, velut luftino, Irenæo, Cypriano, amp;nbsp;Auguftino, (i potes, demon-ftra : Sc veterum exemplis me conuidum fatebor. Quanquam hîcfibi diffidens aduerfârius coneeà\t,paucioresritusprimisillu Bccleßarenaßentisttmporibusvßirpatosfuiße.^tvesffätQ. Viderut

cnim

95

ónim ûndi viri in adminiftratione Sacramcntorumfimplid-fati Apoftolicæ tutö infifti pofle. Quorum exemplum fi fuc-ceflbrcsEpilcopiicquutifuiflent, minùs fuperftitionum hodic inEccIcHa habcremus. Vaniflimumigitur eft, quod ais, adexci-tandam promouendumj^ pof ulipietAtcm ritus illos conducere.Có-ftatcnim ceremoniarum multitudine opprimi potiùs, quàm , cxcitari pietatem, dum animi externis.illis rituum humano-rumfpcäaculis intcnti, dcipfa Sacramcntorum aétionediui-nitus ipftituta amp;eius fine vfuq; minùs cogitant.

Ç^oAnz^SiSpeccaJJo Pontifices Romanos, c^uipancis quihufda ritibfis nonfiubßantiam fifed ccremonias cMiJfe pièfalubriter^ auxe-fint, rcfpondeOjCÙmipfaMiflæ fubftantia,quatenusSacrifici-um à vobis fingitur propitiatorium, vitioia fit amp;nbsp;impia, vt fupra oftcndimus:accidenriaquoq;cius,ideft,ccremoniasMiflæla-crificioieruienres vitiofas amp;iinpiasefle ncccflecft; acproinde grauitcr peccafle Pontifices Romanos tum facrificij illius Mifi fatici tum ciufdcm ceremoniarum authores.

DeCanoncMiflæago,quemvelutanimamcrseMifsæ,amp;Thefis sgt;8, crroribusfcatcredixi. Contraantagonifta Canoncm animam Mifsæ cfse ncgat, quod maxima eins pars non adfibflantiam,fid ad ritus CMiJfiàpertineatiVïmùxm igitur cùm fuis tranfigat,qui Canoncm ad Mifsæ coniccrätioncm aded neccfsarium eise con- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tcndunt, vt qui cum omittant, ijs in Cœna prætcr pancm amp;nbsp;vi-■num nihil rcliqui fiat. Nam ritus adxVlilsæ fubfiantiam abfolrité neccfsarios eise adueriarius modo ncgauitad fupcriorethe-finpy. Dcerroribus, quibus omni expaite Canoncm libcrat, nioxvidcbimus.

Canonis authores Apoftolos efse negaui, idq; fuffraganti- Thefp^.ioo. bus Ponrificijs Scriproribus. Aducriarius vero illnm ApofiolicA'°''^^^-^^'i'' traditipnis benefeio adnosperuenijje ait, idq; probat ex Liinrgia R.

Jacobi ^pofloli, conßitulionibus '^poßolicis Clementis Romani, T^ionjfio ^reopagitäflßdoro,pX\]'ic\, patribuSiAtquinon omnia funt-

96

Rintvelîacobi ApofloÜ vcl Clementis Romani feripta, qiiæil-lorum nomine Circiimfcruntiir. Conflat cnim milita efl'eno-

thaamp;fuppofititiajàfupetftirioüs hpifcopisconfida,quivtcom-incntis(uisfidemauthoritatcmq;conciliarent, Aponolicarum traditionumtitiiloillavcnditarunt. Nam quid Apoftoli de Sacramentorum adminiftiationetradidcrint ,exauthenticisipfo-

rum (criptis liquet : quibus con(èntane3,non contraria,fncrunt ea,quaEviuavocctradidcrunt.Excmplo funtCanonesApofto-Iici,quiabeodcm C lemen te Romano verfidicuntur; qui non pauca continent dodtinæ authenticis Apoftolorum (criptis comprehenfæcontraria. VndcabIfidorointerapocrypha,imo inter hærcticorum commenta numerantur, referenteCratia-no. Dionyiium veroauthorem librideEcclcfiaftica Hicrarchia, non efle Areopagitam illum Pauli auditorcm, vttu aflàrmas, doâi(fimiquiq;viri iudicarunr, quorum cade reextantcenfu-ræ.Quiquidçm Dionyfiusritum adminiftrandæ Cœnæfuofc-culorcceptumdcfcribens,precüquarundam meminit, ledqux àMiflac veftracCanone multùm diftant.Quod Ifidorumaisora-tionesinMiflæSacrificio vobis vfitatas Petro Aportoloauthori tribuere:Platinacontrà,PetrumfimpliciflîmèCœnamDomi-nicam,adhibitafolùmoratione Dominica, celebrafle tertatur.

Gregor.in Re- Idcmcæterosx^poftolos faditafle Gregorius Magnus Pontifex gtftioiib. 7.cap. Komanusrefert. Mos fuit Apofiolorum, inquir, 'vtadtpfimfilum-modo orationem Dominicam obUtionishoßiam confierarent. Quid ? quö'didem Gregorius affirmât, Canonem àquodamSchola-ftico paulo ante fua tempora fuifl'c compolitum. Qiiæ igitur tanta eft Canonis vel antiquitas vel authoritas.^ Quöd Orige-ncm,Bafilium ,amp;Auguftinumobjicis,qui itemMifikritumud ApofiolicAm référant traditionem : vt maxime dcmus(quod doce-ri non poteft) ritum adminiftrandæ Cœnæ id temporis rece-ptum ab Apoftolis fluxiße: quorfum hoe ad theatralem illam ceremoniarumpompam kodieinMißaveftravfltatam, quam conftat

«conftat Origeni, Bafilio, amp;nbsp;Auguftino fuifle ignotâ ? Ncq; enï m fcquitur, fiinCanoiie qnædain precum formulæ cx Antiqui-tatcdcfumptælcguntur,idcircototum Canoncm, qualisho-diecft, Antiquitatiacceptumfcrendumcffe. Cumq;h3sipfas veterumprcces, quas Canon veftcr habet, inalium torqueatis fcntuiTi : frnftrà CanoniauthoritatcmexAntiquitatcquæritis. Qiiöd ex Auguftini régula, qu£ toto termrum Orbeobßruantur obßraatitßunt, D^t origo non tnueniatur, eAeX'Apoßolicatra,ditione Epift.ng.amp;iîb, manajß, probate conaris, Apoftolos Canonis fuifleauthores: piimùm demonftres velim, Canonem hodie vobis vfitatum vcltoto Oibeobferuatum fuifre,atq-, etiamnuncob(cruari,vcl ignotæ efle originis. Neq; enim luftini.Irenæi, amp;nbsp;Cypriani tem-poribusinvhifuit, quos confiât longèdiucrfis ritibusinaâio-neCœnævlbs fuifle. Tumquoq; diuerfifiimæ funt Liturgiæ, quæ Bafilio, Chryïofioino, Ambrofio, Ifidoro, amp;nbsp;Gregorio tri-buuntur. Cumq;aiithorem Canonis fuifle quendam Schola-fticum Gregorius affirmet, vtniodo diximus: vtique origo il-liusnonignoratur.

Nonnullos Canonis erroresattingo:acprimùm quodSa- Thefio4. cerdos orat,^'^ Beuiaccepta habeat é’bcnedicathac dona,hac mune- ‘° ra,hacßan^laßicrificia Uitbat a, (j^uA till offer at pro Eccleßa eim ßanEia.

Vbi abfurdunijirno iinpium efl'edixi,panem amp;nbsp;vinum res videlicet terrenas (Nam ante confccrationem hæcà Sacerdote di-cuntur)pro(alutcEcclcfiæ Deo offerre. Refpondetâdueiiârius, panem amp;nbsp;vinum idco Sacrificia dici, quodmateriaßntfacrißeij

, (j^uod tn Mffa offer tar, iam dedteata in zißetn dtuintim, ati^ adeo conßecrandain corpta^ßangtitnem Domini. Quis verb non vidctjhæc ordine prxpoflero geri, panem amp;vinum nonduni in corpus amp;nbsp;iànguinemChrifliconueriâ (fi verum eft, quod de tranflubftantiationc docent) Deo offerri, idq; proEcclefiæia-lute ? Port o quam ineptum eft, quod vêtus Ecclcfia de muneri-businvfum pauperum oblatis fubCocnæ adionem precari fo-, -N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itbat,

98

lebat, id abolito illo muncrum ritu, ad Miflæ Sactificium tranP fcrrc. Adhæc oblatio illa muncrum olim à populo fadajmpro-priè Sacrificium dicebatur,nonminusquàm4j;«wzZZ?4/’o/’»/o in SAcrifiàurn obUtus, cuius exemplum è Leuitico profers. Non enim à materia, fedàformalàcrificium dcnominatur. At cam, quæin MiflaàSacerdotefit, oblationcm, làcrificiumelTepro-priè didum contenditis. Aut igitur illam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Canonis

corrigite; autMiflam nonomni ex parte Sacrificium efle pro-priè diâum agnofcite.

Thefis 10% Quod Sanûorum inuocationem Canone Miflæ dixc-ram contineri, aduerlarius ncgat ‘vllumfan£ium direSiein Cauo-ne inuocari,ßd Dcum tAntum ; zgt;t intercedentibmßniiis nobis adeß ßveilt. i\tcurnon intercedente ChriftoPontificcamp;Mediato-re noftro, cuius vnius interceflionem amp;nbsp;meritum nobis fufficc-retum adreconciliandum Dcum, turn ad reconciliationisil-lius vim per verbum ócSacramenta nobis applicandam Scri-pturadocct? Porro quemadmodum inMifla iànûià vobisin-' uocentur, fupràthefibussa.8J.84. amp;S5. eftdidum. Necvalet confequutio tua, fi fanóli in coclis pro nobis orant (id quod no-ftros quoq; fatcri ais) idcirco nobis efleinuocandos.

loÿ'amp;u'o’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caetera hocquoq; in Canonercprehendi,quódcor-

pusamp; fanguisChrifticum facrifieijs Abelis, Abrahami,amp;Mel-chizcdcci comparantur, amp;nbsp;quod lacrificulusorat,vt Deus non miniisilla,quàm hæcgrata habcat. Quam comparationem (i-mul amp;orationem impiam efle dixi, corpusamp;fanguincm Chri-fticum veterum Sacrifieijs exaequari. Antagonifta verb negat, Sacrificium corporisamp;fanguinis Chrifti cum veterum facrifieijs àfe amp;nbsp;fuis exæquari:ßedßAcerdotem tantum rogare ait, vt Deus per hoc Sacrificium nobispropitius eßivelit ,jicutpatribusillit propitiusßseritperfrcrificta^qua huius typumgefierint. Atqui verba Canonis eam.quam dixi,fcntcnriam præ le ierunt. Et vtcunquc mirigentur, impia certè eftprecatio, qua Sacerdos petit,

acce-^

99

tcceptum höhere dignetur cor pom ^fingtiinis Chrißi facrißciunt, ßcutfacrificium k^beiu tß^elcht'^deci: perindequafi corpus amp;nbsp;fanguisChrifti Deo non forentgrata, nifi intercedente Sacrifi-culi prccatione. Neceft, quod cxcipiat adueri'arius, diftinguen-dum efleinrerrem oblatam,id eft,corpus fanguinemq; Chrifti, öcipfäm offerentis Sacerdotis aäionem. Illam per ie Dcogra-tam efle; hanc verö non item; quöd in Sacerdotc offercte aliqun harere imperfe^io poßtt. H i nc enim fequerct ur, Miflæ facri fici um à Sacerdotis offerentisquäl) täte pendere: qui error olim Dona-tiftarum de Sacramêtis fuit. Et ipfetu fupràad thefin 4.8.ncgafti, fJMiJpi fÀcrificium ex opéré Oper antis minißriboni vel mali quot;vimßi-amhabere. Deindecùm Miffæiacrificium vnicoChriftiSacrifi-ciofemelin cruceoblato aducr(ctur,vt fupràoftendimus: im-pium fueritpetere, vt per illud Deus nobis propitius cflevelit. Acvidc,quàm longèàPharifâifmoabfit,quodaffirmas,Deuin patribus veteris 'T^2mçM\perfacrificiaipferum propitium fuijß. Non enim (ànguis taurorumôc hircorum expiarc peccatapo- Heb.i», tuit, fed fide in Chriftum patres illos feruatosfuifle, Petruste-ftatur. Etfidcvberiorcm hoftiam Abel Deoobtulifle dicitur, quàmCain, Qiiem Chriftumeiufq; Sacrificiumlèmelin cruce oblatum, non Miflàticum veftrum facrificium, legalia ilia ve-terumfacrificiaadumbrarunt.

Porro exeo quoq; apparct, quàm male confutusfit Ca- Thefîs iu, nonexprecumquarundam,quæapudvetcrcsleguntur,formu-lis in iènfum alienu m detortis. Etenim in ea, quæ Bafilio tribui-tur, Liturgia Sacerdos fuper munerum oblatione in vfum pau-perum à populo faéla ita orat, ntt Dominus hoc incruentumßicrifi-cium (muncrailia defignans) acceptumhaheat,ßcutßßeperit nitt-nera ^^bel,ßacrificiurn lHoè) holocaußum K^braha. Quæ verba fi-neordineCanoni inferta, poft confecrationem nuncrecitan-tur, amp;nbsp;ad corpus amp;fanguincm Chrifti perperam traducuntur.

Eiuldcm vefaniæ efle dixi, quod Canon orat, vt Deus iu-

N 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat

10 0

beat Chrifti corpus permanus Angeli fui perferriiri fublimcaf tare fuum, amp;nbsp;in confpedu fuo fifti : cum Chriftus in Cœlum in-greflus fempcr appareat inconipedu Dei. Refpondetaduerfa-rius, non de re oblata, fed de adioneamp;oblationeSacerdotis, itemqueprecibus eius hæceffe intelligenda. Atvero cum poft confecrationem iftaàSaccrdote dicantur, amp;nbsp;pronomen demo-ûrandi^rfc potiiTimùm corpus amp;iànguincm Chrifti intendat, quisnondcre oblata potiùs, quàmdeadioncSaccrdotisoffe-rentis ifta dici intclligat? Et quotusquisq; eft facrificulorum, quihancaduerfarij gloiTam tencat ? Imocumoblatiofitrciob-latæ oblatio, rem oblatam adione Sacerdotis ofFerentis vtique includi necefl’e eft. Equidem fateor,olim hanc prccan ii formu-1amin Euchariftia viurpatamfuifledeprecibus,ircmq; mune-runi oblatione, quibus paupercs reficiebantur, quemadmo-iib. Mp.i4- dumex irenæo apparet. Sed vtaliæprecum particulæexAntj* quitatedefumptæ, quæinCanoneleguntur; itahæcquoqjab-ufueftdeformata.

Thef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quæ de precibus pro defundis in Canonedicuntur, vt

i‘4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quinospræcamp;ffiruntcum fignofidei, dormiuntinfomnopacis, àquot;

quiefiunt in Chrißo, ÿsDominus locumreßigerijdU'Cis, pacis in-dulgere uelit, *3^50.7« cfse dixi. Qui enim in fide decciserunt,amp; iam nunc beata quiete fruuntur, quid atrinet proijsorarc, vt eis locus indulgeatur refrigerij amp;pacis. Aduerfirius vero hæc äfj/saTtteße negat, quiacumtotOf Antiquitatebdlißimeconfient, ha quoniam cum diuinislireris peflimèconfiant, àjvsa-Taeficdici-mus. Scriptura enim Sacra Canonica docct, eos qui in Chri-lohaas. ftumeredunt, non venire in indicium, ièd permortem tranfi-Roin s- iße in vitam. Et Paulus,luftificati fide, inquiqpacem habernus erga Deum. Quod fi omne iudicij atq; pœnaruin diferimen eftugerunt, adeoque pace fruuntur fideles, poftquam ex hac vira cxceßeruntmullis vtiq; tormentis excruciantur.Dc lacobi Apo-ûoli amp;nbsp;Clementis Romani authoritate, quam hocloco citas,, dixi»-

löt ^îximusfùpiàthefçp.nonomniacfte ilforum Scripta,quæ hoc nomine à Pontificijs venditantur. Porro quoconfilio veteres priniùm nomina martyrum commemorauerint in Euchari-ftiæ aâione, deinde amp;nbsp;prcces pro defundis concepcnnt,quae in-fecutis (eculis abierintin fuperftitionem, aeproindeinnoftris Ecclefiis optimoiure fuerint abrogaræ, fuprà thefib. 53.54- 5$- amp;nbsp;^6. expofuimus. Deniq; è fàcris literi s Canonicis doeeat nos ad-üerfarius ignem fuum purgatorium amp;nbsp;animarum ineoluftra-tionem. Nam patrum authoritatem nullo Scripturac funda-mentofubnixarn nihil moramur,cùm patres ipfi in rcligionum controuerliisadScripturas Canonicas prouocent, amp;hadenus AngHftinus lib. fidem fibihaberi velint, quatenus dogmata fuaScripturæCa '•‘‘^’norib.Ecci;

I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cathol. cap.T.Sc

nonicæauthontate confirment. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;epitt.7.4.5.

Sed operæ pretium fuerit audiretSv y quædixi, fo-lutionem ,quam adueriariusaftert. Nam exißentesinftirga.torio, i nq u i t,/w/pucem qiüetem haheant in Chrijlo,ijuatenus certi Çunt (icuri defalute aterna : tarnen nondum pacem babent à torment is, à'defiderio vifionis dùtinx. Etquæ, oblccro, ilia eft paxamp;quies, quæitcm lalutis fècuntas, quæ tantis inquictatur ôcinfeftatur tormentis, quorum magnitudo omnes pœnas amp;nbsp;cruciatus, quosvnquamquilquaminhacvira pcrpeflùsfit, longé vincat, amp;quæ abigne infernalinonnifiduratione différant, fiDoâo-ribusveftriscrcdimus?Contrarium teftatur Scriptura.Iuftorum sap.î. animæ (inquit Sapientia) in manu Dei funt, ncc tangit eas tor-mentum. Et Paulus confblaturus fideles, ne fratrum fuorum obitum ægriùs ferant, vetat, ne doleant, adduâis rationibus coulblationum pleni8.Atgrauisdolendicaulàcrat,fidefunâo-rumanimætamdiristorquentur cruciatibus, Beati prædican- Apoc.14. tur mortui, qui in Domino moriunrur; Amodô dicit Spiritusgt; Vtrequiefcantàlaboribusfuis. Idem confirmant exempla La-zari amp;latronis, quorum i'iiusanimacorpore foluta reftàin fi- luc,k!.Sc24. ôumAbrahæ ab Angelisdeportatur: hic veto à Chrifto'audir,

N 3 Hodie

102

Hodiemecum cris in Paradi fb. Quicertèlatro,fi quifquamaH-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us,cum primisopus habuiflet igneillopurgatorio adeluendas

vitæ antcaâæ maculas, fiquidem ignisillccfrer.Auguftinusctfi, vt fuprà dixi, quæftioncm haue varié difputat : nonnullis tarnen in locis Scripturæ auûoritatc viäus,difertè medium locum ef fc negat, vbi animæ à pcccatis purgent ur : quemadmodum fen-, tentiæillius fuprà à nobis citaræteftantur. Quibus Scripturæ te-ftimonijs certo perfuafi putidiflimas eflé fabulas afiirmamus, quæ de igné purgatorio à vobis traduntur, Ccdo verb, quænàm funtilla;ô’fr/^z//rlt;f, ex qutbus vc^rosfilidißime\^nem purgatorium tradidifléais ? Neq; enim vllum Scripturæ locum profers, quo id confirmes. Non igitur calumniuyNt tu ais, fed verifTimum eft t quod dixi facrificulos ex Miflà quæftum faccre, dum homi-' nibusfalsoperfuadent, Miflàrum Ipedaculisanimasdefundo-rum, quæ igné purgatorio crucientur, iuuari. Confiât enim vel » unum hoc ignis purgatorij commentum fouendæ culinæ vt-ftræpotifiimùm feruire ; quæ ne quandofrigelcat,ignem ilium tantoperefouere, amp;nbsp;fopitum ufpiam atq; extinâum fufeirarc ftudetis, vthîc non tam proaris, quàm focis vefiris pugnetis, Neq 5 hîc de abufu,léd de rc ipïà loqui m ur.

Thefis iilt;. Quoddixeram, complura aliaerrorum portenta Cano-nc Miflæ contineri’; ac proinde vanum efle Synodi Tridentinæ elogium,Canonem Miflæabomnierrore purum pronuncian-tis : aduerfarius me fabulari ait. Sed extant Theologorum no ftrorum deCanoneMiflæcenfuræ, amp;iuflæ errorum refutatio-' nés. Extant amp;nbsp;ineptiflimi Dodorum veftrorum in MilTæCa-nonemcommentarij, quibustft'TrAo/d{amp;*»ósa7» illius conciliate amp;nbsp;pingere frufira laborant, Quorü fimilcs lunt tuæ illæ, quas modo vidimus,cxplicationes.

Thefis jilt;. Miflàm dixi verè neruum eße omnis idolomaniæ Pon-tificia?,

103

tificiae,atq;ade0Deum ilium Maufim, qui tantofùmptucofa-tur in Papatu, tannsqj præfidi js propugnetur, fecundum vatici-nium Danielis. Quæ quidem aduerlarius inuertens amp;nbsp;in nos n»«ûfitw. rctorq liens CMiJJam vere neruum eße aitreligionis CathoUcix. Si Catholicam rcligioncm intelligis cam, quam Apoftolinobis literis prodiderunt, ôc vera Ecclefia quouis tempore amplcxa fuit: nihilomagis Catholica cft Pontificia religio, quàm auri ià-crafames. Confiâtenim illaminplerisq; dodrinæpartibusab Apofiolica dodrina«^ï$-cft-x5r«lt;r«xdiicrepare. Similiter inSacra-inentorum adminiftrationc quantum ab Apofiolica difiet, vcl Vnum Milsæ iacrificium, de quo haótenus egimus.fatis teftatur. Porto quod deDeoMaufiminnos retorquet, c^uemtAntofum-ltucQliAitinLutherAnifino:\gt;zr(\v\\\\\tïàxz\A\\r!\eA. Quis enim lanæ mentis homo non videt, quantum àfumptuamp;luxuabfit fimplexilla Sacramentorum adminifiratio Ecclcfiisnofirisrc-cepta? quæficum Pontificiorum fplendore amp;nbsp;magnificentia plufquàm regia Milsarum celebration! adhiberi lolitacompa-tetur, non vniusalTisæfiimétur,fi ritus exrernos,non autem Sa-cramcntainlelpedes.Quôdfiquisdubitat.in vtrosveriùs,nôfi ne an Pontificios, quadret illud Daniclis de Deo Maufim Ôc eiufdem cultorc Antichri(to vaticinium; légat Doâoris Luthe-ri commentariumfuperiz. caput eiuldem Prophetæ,.Germa-nicæBibliorum verfioniinlerttim : vbi ex collatione notarum, quibus Antichrifium eiusq; religionem Daniel illîc deferibit, amp;:ipfiuseuentusante omnium oculospofin Lutherus euiden-tiflimè demonfirat, Pontifieem Romanum else Antichrifium ilium,amp;Milsam Pontificiam efse idolum illud Maufim, de quo Daniel fub typo Antiochicfivaticinatus. Quætu cumvniucr-ûcaterua tua nunquam refutaueris.

Cùm igitur tot ac tantæ infînt in Mißa fuperftitiones, gra- Thefî« 1)7.. ttiter peccare dixi eos, qui hodie in tanta Euangelij luce emolu-menâ

)

104-

inentifui caufâMifsæ vel interfint vclpræHnr. Hïcverórïngi-tur aduerfàrius,amp;diiïîmulata,quam initió profeflusfuerar, mo-deftia, dodrinæamp;Sacramcntis noftrisatrox conuitiiim facir, dodrinam WQ^t^xx^nouumEunngeltum, Scluccmillius/^wAr/^f appellans. Atquoiurenouum vocasEnangelium, quodideni prorfus agnofcimus amp;nbsp;profitemur cum eo, quod Prophetædc Apoftoli nobis prodidcruntjamp;quodfuperiorum tcmporumin-iuria, inuedisinEcclcfiam varijs crroribus amp;fuperftitionibus, obfcuratum, extremohocfeculo lingulariDei bcncficio leni-tuit? Nouacertè noneft hæc noftrade Cœnadodrina, quam hadenus expoCuimus: fed vetiis illaà Chrifto, Euangeliftis,amp; Apoftolis tradita. At noua eft veftra de Miftæfàcrificio pro vi'uis amp;morruisofFerendododrina; nouaeftamp;veteri Ecclefiæisno-ta veftra illaCœnæ mutilatio: noua Sacramenti circumgefta-tio : nouainuocatio fandorum : nouum ignis purgatorijcom-mcntum:aliaq; infinita noua,quæàvobistraduntur. Qriosqui-dem errores veftros noftri tanta dodrinæ luceamp; pcrfpicuitate confutarunt, vtvelàcæcisagnoicantur. Necmirum,(iàvobis obftinatis Euangelij hoftibus non agnoicuntur : cùm ea fit Euangelij natura, vtcaccos illuminer, amp;vidcntesexcæcet. Quod Cœnam noftra m vocasprofanam, in qua.praterpanem vinum nihilapponatur: calumniastuas nihil moramur ; nili profanum cfse demonftres, Cœnam ex Chrifti præfcripto amp;nbsp;veteris Eccle-fiæmore celebrare. Porto Mißam veftram non lolùm profa-nam, 1'edimpiamquoqjcßedcmonftrauimus. Quod de timoré principumfecularium objicis, quo nonnullos apud nos moueri ais, vtCæna Lutheranorurri, quam vocas, interfint : cantilenam iftam tuisoccineCatholicis principibus, qui à vobisfurijsinci-tati pios Milsam veftramauerfantes igne amp;nbsp;ferro pcrfequuntiir. Noftri certè magiftratus neminem vel ad Cœnam participandam vel rcligioncmnoftrani ampledendam vicogunt. Veftra haec eft amp;nbsp;Pontificuin veftrorum tyrannis. Idem fentiendum de

io 5

'^uxßu, cuiM caußi noßros aïs Cœnx aptsd nos velinterejß 'velprxejjè.

Qui certè nullusapud nos cffcpoteft: ni(i forte quæftum appel ^ coi.t. hslegitimum Ûipcndium, quod verbi minîftrisabEccldfia de-bcri Paulus affirmât. Atvoscùmomnem religioncm, ttim veto Mifl'am in turpem conuertifle quæftum aenundinationem, orbis nouit.

Quin zù^swhxreticos^'uhiciuiflits crepat. Nosvero nul-Thefis uî» lius neq;con(cij nobis lümus nccàvobisconuidi hære/êos. Si namque ad intentandum hæreiêos crimen accuiafle fufliciat; ncq; Prophetæ neq; Apoftoli, imo neq; Chriftus ipfe, innocen-tesfuerint. Vos aurem innumeràbiles tuerihærelesnoftriTion Vnoferipto demonftrarunt. Qródnosodiofó nomine vbiqui-ftarumgrauas, fipervbiquitatem intclligis portcntolàmillain 'CarnisChrifticum diuinifatccoèxtenfioncm(quæextenno ne indiuinitatem quidem cadit)fcito,nos eiufmodivbiquitatcni ex animo deteftari. Alioqui maieftatem diuinam Chriftoho-tnini ad dextram virt,utis Deicuedo reuera communicatam, quam facræ literæ tradunt,abfit vt inficiemur.

Ad extremum voto noftro, quoDeum proconferuanda Thefîs tip. apud nos amp;ad pofteritatem propaganda doârinæCœleftis luce ora mus, aducrlariusfuam Jv3-ç«/z/'ai/amp;)'.5t'r«e5fi'opponir,quacr-rores fuos lucemy doârinam noftram tenebras, nos verô h/^reticos '^ntichrißifitellites‘!iYgt;^c[\2n3, Deiim orat,vtreligionem Pon-tificiam conlèruarc, ^intotam Gcrmaniam, cxtini^tïs omnibus trroribus, rurßtmfropagare'velit. Quasilliusimprecationes irri-

- tas fore non dubitamus, iiixtaillud Pfalmi; Malcdicantilli, tupfai.10,. bcnedices. Longe enim errat cum vniuerfo fodalitio fuoad-uerfarius, ficxiftimat, Antichriftum Romanum Spiritu oris Homini iam pridem confici cœptum.collapfasrcgni fui vires in Germania inftaurarc pofte. Cecidit, cccidit Babylon ilia

magna