Bladz.

Spaarkassen

Aantallen stortingen en deelnemers

Inleggersrekening

Winst- en Verliesrekening

Verzamelstaat van de aantallen stortingen en deelnemers

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;» Inleggersrekening . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;' nbsp;nbsp;» Winst- en Verliesrekening

Samenvatting der Uitkomsten van de Statistiek over 1900 in vergelijking met die over 1(S99.

Hulpbanken

Voorsehottenrekening

Kapitaalrekening

Winst- en Verliesrekening

Overzicht der verleende voorschotten

Verzamelstaat van de Voorschottenrekening

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;» Kapitaalrekening

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;» Winst- en Verliesrekening

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I' nbsp;het aantal verleende voorschotten

Overzicht van de Hulpbanken 1853—1900

Banken van Leening

Aantal panden

Beleeners- eo Kapitaalrekeningen

Winst- en Verliesrekening

Verkoopingenrekening

Overschottenrekening

Verzamelstaat van het aantal panden

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;de Beleeners- en Kapitaalrekeningen

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;» Winst- en Verliesrekening

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;” Verkoopingenrekening

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;» nbsp;Overschottenrekening

Overzicht van de Banken van Leening 1883—1900

” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1, nbsp;nbsp;nbsp;1830—1900

Voor den jaargang 1900 zijn gegevens ontvangen van 253 Spaarbanken met een saldo tegoed der inleggers op het einde van het jaar ad f 164 636 858,— tegen 229 in den voorgaanden jaargang met een zelfde saldo ad ƒ 155 173 587,—. Niet ingekomen zijn de opgaven van de Spaarbank van het Departement Doesburg der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, van de Nutsspaarbank te Harderwijk, van de Spaarbank te Vianen, van de Spaarbank Andijk en Wervershoof te Andijk, de Nutsspaarbank te Beverwijk, de Spaarbank te Wieringen, de Coöperatieve Voorschotvereeniging en Spaarbank te Middelburg, de Nutsspaarbank te Murmerwoude (gern. Dantumadeel), de Spaarbank te Tzum (gern. Franekeradeel), de Spaarbank van de Landbouwvereeniging Kiel-Windewoer te Hoogezand, van de Spaarbank opgericht door de Landbouwvereeniging Harkstede en Scharmer te Slochteren, de Spaarbank van «het Plaatselijk Nut» te Blijham (gern. Wedde) en die van de Xave-riusvereeniging te Sittard.

Bij laatstgenoemde en bij de Spaarbank te Hypolitushoef (gern. Wieringen) was opheffing de oorzaak; van de overige hiervoren genoemde instellingen, die alle voor den jaargang 1899 opgaven hadden verstrekt, is niet gebleken, waarom deze dit niet thans, ondanks herhaald verzoek, wederom gedaam hebben.

De Nutsspaarbanken te Alblasserdam en te Krimpen a/d Lek zijn gebleken afdeelingen zonder afzonderlijk administratief beheer te zijn van die te Nieuw Lekkerland en komen daarom in het Algemeen Register niet meer als afzonderlijke instellingen voor.

De Spaarbank te Midwoud (n’. 188 van den vorigen jaargang) is Maart 1900 ontbonden wegens overlijden van den directeur, doch onder nagenoeg hetzelfde bestuur werd 1 April d. a. v. een nieuwe Spaarbank (n”. 247 van dezen jaargang) opgericht. Als gevolg van deze operatie sluiten de bedragen in de verschillende rekeningen betreffende deze beide spaarbanken voorkomende niet aan elkander aan.

Hier zij een misstelling, voorkomende in de Inleiding van den voorgaanden jaargang, verbeterd. Daar werd n. 1, op blz. XII ten onrechte medegedeeld dat de Xaveriusspaarbank te Sittard ook niet in het fabelwerk voorkwam. Ofschoon de spaarbank zelve reeds opgeheven was, werden de vroegere bestuurderen bereid gevonden de formulieren voor 1899, het laatste boekjaar dier instelling, nog in te vullen.

De volgende Spaarbanken, die voor 1899 geen inlichtingen hadden gegeven, hebben dit thans wel gedaan : de Nutsspaarbank te Capelle op d’IJsel, de Spaar- en Hulpbank van de Coöperatieve Vereeniging «Dordrechtsche Schildersbond» te Dordrecht, de ’s Gravendeelsche Spaarbank te ’s Gravendeel, de Nutsspaarbanken te Koudekerk en te Oude ïonge, de Spaarbank te Vlaardingen, die van den H. Antonius van Padua te Amsterdam, de Stuiversspaarbank van den Volksbond te Haarlem, de Spaarbank te Aalsmeer, de Nutsspaarbank van het Departement Andijk en Wervershoof te Andijk, en die te Medemblik, de Spaarbank te Oudendijk, die van het Nut te Schermerhorn, de Onderlinge Spaarbank van de leden der afdeeling «Leeuwarden» van de provinciale Friesche werk-liedenvereeniging en van die der vereeniging «Help U zei ven» te Leeuwarden, de Coöperatieve Voorschot- en Spaarbank «Trijnwouden» en die voor de dorpen Hardegarijp, Rijperkerk en Tietjerk,

vin

beide te Tietjerksteradeel, de Nutsspaarbank te Makkum (gem. Wonseradeel), de Coöperatieve Landbouwersbank en Handelsvereeniging te Lonneker, de Spaarbank van het Oud-Diakengezelschap te Appingedam, de Nutsspaarbanken te Middelstum en te Nieuwolda, de Nuts Crediet-en Spaarbank «de Volksbank” te Winschoten en de Nutsspaarbanken te Gieten en te de Wijk.

Voorts verschijnen in dezen jaargang voor het eerst opgaven van de Spaar- en Bewaarbank te Putten (Gelderland), de School- en Hulpspaarbank te Stellendam, de Spaarbank te Heemskerk, de Coöperatieve Voorschot- en Spaarbank te Uitgeest, de Spaar- en Voorschotkas te Ursem, de Spaarbanken te Loosdrecht en te Renswoude, de Spaarbank van wege de inrichting voor de werkverschaffing »Tot hulp voor armoede» te Delfzijl, de Spaarbank, opgericht door de landbouwvereoniging Middelbert e. o. te Middelbert (gem. Noorddijk), de Coöperatieve Voorschot-en Spaarbank te Eijsden en de Spaarbank «Meer rente» te Posterholt.

Van deze instellingen is die te Uitgeest opgericht in 1899 en die te Posterholt in 1900, zoodat deze beide in voorgaande jaargangen van deze Statistiek niet verschijnen konden.

Eindelijk zijn nog in het Algemeen register voor het eerst vermeld de volgende instellingen, die voor dezen jaargang echter nog geen inlichtingen hebben verstrekt, t. w. : de Geldersche Spaarbank te Arnhem, de Spaarbank te Gaanderen (gem. Arnbt-Doetinchem), de Boskoopsche Spaar-, Deposito- en Hulpbank «Boskoop» te Boskoop, de afdeeling «Spaarbank Cappelle c. a.» der Maatschappij Tot Nut van ’t Algemeen te Krimpen aM IJsel, de vereeniging tot beheer en instandhouding der bestaande Spaarbank te Wijk bij Duurstede, de Dedemsvaartsche Coöperatieve Spaar-, Hypotheek-en Voorschotbank te Avereerst, de Nuts Stuiversspaarbank te Finsterwolde, de Spaarbank van het van het R. K. Kerkbestuur te Uithuizen en de Vaalser Arbeiders Spaar-en bouwvereeniging te Vaals.

Ook thans zijn, ter bevordering eener juiste vergelijking, in deze inleiding doorloopend de bedragen, welke in 1899 figureerden voor de Spaarbanken, Spaarkassen, Hulpbanken en de Banken van Leening, die toen wel, doch thans geen opgaven ingezonden hebben, uit de totalen van den jaargang 1899 geëlimineerd. Eveneens zijn de bedragen, die in dezen jaargang figureeren voor instellingen, welke geen inlichtingen hadden verstrekt voor den jaargang 1899, afgetrokken van de totalen der onderscheidene rekeningen in dezen jaargang ter vergelijking met die van 1899 en zijn voorts in de hoofden der tabellen telkens vermeld de aantallen overgebleven, vergelijkbare instellingen, die in het overzicht begrepen zijn.

Bij de overige Spaarbanken bleek het saldo tegoed der inleggers op 1 Januari 1899 en op 1 Januari en 31 December 1900 respectievelijk te hebben bedragen ƒ 143 631 234, ƒ 154 515 432 en f 162 016 829 en blijkt derhalve achtereenvolgens te zijn toegenomen met 7,58 en 4,85 pCt.

In het geheel vertoont de Inleggersrekening voor

IX

Voor de Kapitaalrekening zijn gegevens verstrekt door 239 Spaarbanken tegen 218 in den voorgaanden jaargang. De staatjes 2 en 3 geven een overzicht van de Activa en Passiva en van de verhoudingen tusschen de desbetreffende cijfers voor 1900 en die voor 1899 bij de in beide jaargangen voorkomenden instellingen.

Wijl verschillende instellingen niet altijd de activa vermelden geheel gescheiden naar bovenstaande rubriceering, stemmen de totaalbedragen niet overeen met de sommen der erboven vermelde bedragen.

Tevens blijkt daaruit hoe op het einde van het jaar de activa en passiva percentsgewijze samengesteld waren:

In dit staatje komen de totalen niet overeen met de sommen der erboven vermelde getallen ten gevolge van de omstandigheid, dat niet door alle instellingen de boekjes werden gerubriceerd naar de hoegrootheid der bedragen tegoed, als hier aangegeven.

Tabel 9 toont de toeneming der aantallen boekjes in percenten in elke groep sedert 1899 en voorts in elk der jaren 1899 en 1900 de percentsgewijze verdeeling der spaarbankboekjes naar de grootte van het tegoed.

Het gemiddeld tegoed bedroeg;

derhalve zijn deze bedragen sedert 1899 toe- resp. afgenomen in percenten met

XIII

Deze cijfers en die van het onmiddellijk voorafgaand overzicht doen zien, dat bij de Rijkspost-spaarbank de kleine en bij de overige spaarbanken de groote inlagen relatief talrijker geworden zijn.

Voor de beroepstatistiek zijn door 155 Spaarbanken de beroepen aangegeven van 121725 nieuwe inleggers, waarvan 102 982 nieuwe inleggers zijn van de Rijkspostspaarbank, en 18 743 van de overige Spaarbanken.

Gaat men de uitkomsten dezer beroepstatistiek na, dan toont de verzamelstaat op blz. 216 de verdeeling van de inleggers, of van de kostwinners der minderjarige inleggers, in de beide jaren naar de hoofdgroepen dezer statistiek aan.

Tabel 11 geeft hiervan een overzicht in totaal en in percenten.

In dezen jaargang zijn voor het eerst gegevens opgenomen omtrent de Boerenleenbanken, systeem Raifieisen. In de Staatscourant van 27 Augustus 1897 wordt de eerste oprichting van een Boerenleenbank, te Geldrop, vermeld en volgens de statuten van deze instelling, die met de statuten van al haar opvolgsters nagenoeg eensluidend zijn naar vorm en strekking, is het doel van de Boerenleenbanken ter verbetering van het landbouwbedrijf:

• a. aan vertrouwbare medeleden het noodige geld voor te schieten:

• b. aan de leden gelegenheid te geven hun ledig liggend geld veilig te beleggen;

• c. een fonds te vormen of te houden.

In verband met dit doel wordt tevens in de statuten bepaald, dat de leden het recht hebben:

1’. voor zoover de kas toereikend is aanspraak te maken op voorschotten onder nader te bepalen voorwaarden ;

XVI

• 1°. een verband tot stand te brengen tusschen de in Nederland gevestigde Coöperatieve boerenleenbanken, systeem Raiffeisen, en andere Coöperatieve landbouwvereenigingen;

• 2°. de belangen barer leden te bevorderen door het verstrekken van voorschotten of krediet, door het beleggen van tijdelijk overvloedig geld en door het vormen en in stand houden van een reservefonds ;

• 3°. de oprichting van nieuwe coöperatieve boerenleenbanken en andere landbouwvereenigingen te bevorderen ;

Tot leden der vereeniging kunnen alleen worden aangenomen :

• 1°. in Nederland gevestigde coöperatieve boerenleenbanken, systeem Raiffeisen, en andere landbouwvereenigingen, een en ander ingericht volgens de Nederlandsche wetgeving op de coöperatieve vereenigingen en erkend door en aangesloten bij den Nederlandschen Boerenbond ;

• 2“. personen, die gekozen worden in het bestuur of in den raad van toezicht of als inspecteur der vereeniging.

De leden hebben de navolgende rechten :

• a. voor zoover de kas het toelaat kunnen zij aanspraak maken op voorschotten, onder door de algemeene vergadering te bepalen voorwaarden;

• b. zij kunnen, tegen een door de algemeene vergadering te bepalen rente, bij de vereeniging geld in deposito geven;

• c. zij mogen in de algemeene vergadering stem uitbrengen, volgens de (hierna) vast te stellen regelen;

• d. zij kunnen voorstellen op de algemeene vergadering doen;

• e. zij kunnen kosteloos inzage nemen van het notulenboek der algemeene vergadering, de ledenlijst, het jaarlijksch verslag, de jaarlijksche rekening en verantwoording, en van een en ander te hunnen koste uittreksel en afschrift bekomen.

Daartegenover staat: de leden zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de verbintenissen, welke de vereeniging vóór hunne intrede en tijdens hun lidmaatschap heeft aangegaan, voor zoover het gemeenschappelijk vermogen niet toereikend zou zijn om de schulden te dekken.

De Vereeniging wordt beheerd door een bestuur, een raad van toezicht, een inspecteur en de algemeene vergadering, die deze allen benoemt. De inspecteur staat aan het hoofd der afdeeling «inspectie», welke afdeeling wordt belast:

• a. met de controle over het zaakkundig beheer en de boekhouding der boerenleenbanken en landbouwvereenigingen, die leden der vereeniging zijn ;

• b. met het maken van propaganda.

Zij geeft dienovereenkomstig, in overleg met het bestuur en den raad van toezicht, voorschriften betrekkelijk het te voeren beheer en het houden der boeken. De leden moeten te allen tijde de controle daarover toelaten en minstens eens per jaar controle vorderen.

Ieder lid is verplicht deel te nemen in het bedrijfskapitaal der vereeniging voor een aandeel bedragende f SOO,—, waarop direct ƒ 50,— en het overige op nader door het bestuur te bepalen wijze zal gestort worden.

De zuivere winst wordt verdeeld als volgt:

55 pet. zijn bestemd voor het reservefonds;

45 • nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» om uitgekeerd te worden als rente over het op de aandeelen gestorte

bedrag, met dien verstande echter, dat daarvoor nooit meer dan 7 pet. wordt uitgekeerd. In het geval dat meer dan 7 pet. kan worden uitgekeerd, wordt ook dat meerdere bij het reservefonds gevoegd. Het reservefonds zelf, dat gevormd wordt uit de door de leden bij hun aanneming en uittreden te betalen bijdragen en uit genoemd winstaandeel, zal echter nooit mogen stijgen boven

xvir

het bedrag van ƒ 1 000 000. Is het fonds daartoe gestegen, dan komt ook de anders hiervoor bestemde 55 pet. van de zuivere winst ter vrije beschikking van de algemeene vergadering.

Bij ontbinding der vereeniging wordt het bedrag van het reservefonds gestort in de kas eener vereeniging, die zooveel mogelijk het doel der onderwerpelijke vereeniging nabij komt. De beslissing, bij welke vereeniging dit zal geschieden, behoort bij de algemeene vergadering.

Ofschoon deze Vereeniging, zooals hiervoren vermeld, niet meer een eigen instelling is van den Nederlandschen Boerenbond, is zij, volgens het in hare statuten bepaalde, wel tot dien Bond toegetreden, en is dus het onderlinge verband behouden.

De Coöperatieve Centrale Boerenleenbank te Eindhoven is opgericht 24 December 1898; hare statuten zijn verschenen in de Staatscourant van 19 Januari 1899 en zij heeft ten doel het welzijn der Boerenleenbanken in zedelijk en stoffelijk opzicht te bevorderen, zonder de zelfstandigheid van deze te schaden.

Het fonds der vereeniging bestaat uit een onbepaald aantal bewijzen van deelneming, ieder groot ƒ 1000,—. Ieder lid neemt ten minste één zoodanig bewijs, waarop terstond 1 pet. moet worden gestort, en is bevoegd het vol te storten. De aansprakelijkheid der leden voor de verbintenissen der vereeniging strekt zich slechts uit tot het bedrag der aandeelen, waarvoor zij hebben deelgenomen en voor zoover die niet zijn volgestort. Met de. volstorting der aandeelen houdt elke persoonlijke aansprakelijkheid op.

Tot leden van de vereeniging kunnen alleen worden aangenomen boerenleenbanken, die: 1“. wettig bestaan; 2’. opgericht zijn volgens statuten door deze vereeniging goedgekeurd en 3“. zich aan de door deze vereeniging vereischte controle onderwerpen.

Tot dekking van eventueele verliezen wordt een reservefonds gevormd, voorkomende uit de winst. Het mag noch geheel, noch gedeeltelijk verdeeld worden, vóórdat deze vereeniging ontbonden wordt. Bij ontbinding der vereeniging wordt het reservefonds, benevens de opbrengst van alle andere eigendommen der vereeniging onder de houders der bewijzen van deelneming, in evenredigheid van het daarop gestorte of bijgeschreven bedrag verdeeld, tenzij in de algemeene vergadering, met dat doel belegd, vier vijfden van alle aangesloten banken aan het overblijvende gemeenschappelijk bezit een andere bestemming geven mocht.

Voor ieder bewijs van deelneming moet door den houder tot 50 pet. van het nominaal bedrag daarvan tot het reservefonds worden bijgedragen. Het aandeel in het reservefonds kan volgestort of uit de jaarlijksche winst bijgeschreven worden.

Van de jaarlijksche winst zal worden gebruikt 25 pet. voor het reservefonds en een rente van 4 pet.' of minder van het op de bewijzen van deelneming gestorte tot bijschrijving op die bewijzen. Zoodra de bewijzen van deelneming tot het nominaal bedrag zijn volgestort of bijgeschreven, wordt aan de houders dier bewijzen de hun toekomende rente uitbetaald.

De beide Centraal instellingen vergoeden 3,25 pet. aan de lokale banken, wegens de door deze bij haar gedeponeerde spaargelden ; de lokaalbanken geven op haar beurt aan de leden 2,88 à 3 pet. daarvoor. Voor voorschotteh berekenen de Centrale te Utrecht 4,25, de Centrale te Eindhoven 3,75 en de lokale bankjes 3,84 à 4 pet.

Zooals uit het voorgaande blijkt, eischt de Utrechtsche instelling, dat de deelnemende vereenigingen staan op coöperatieven grondslag, terwijl de Eindhovensche dit haren leden wel niet verbiedt, doch stellig niet van hen eischt. Trouwens door de commissie ter voorbereiding van boerenleenbanken, benoemd door het Hoofdbestuur van den Noord-Brabantschen Christelijken Boerenbond, werd den 3den December 1897 openbaar gemaakt een «Betoog voor de hechtheid der boerenleenbanken volgens de wet op Vereenigingen van 22 April 1855». In dat Betoog wordt aangetoond, dat volgens die Commissie de coöperatieve grondslag voor de boerenleenbanken noch noodzakelijk, noch

Beide instellingen genieten Rijkssnbsidie. Reeds spoedig na het ontstaan der eerste boerenleenbanken werd zoowel ten behoeve dier kleine banken als in het belang der beide Centraal-instellingen de geldelijke steun der Regeering ingeroepen, wat ten gevolge had, dat op de Staatsbegrooting voor 1899 voor het eerst een post ad f 4 000,— voor dit doel uitgetrokken werd. De bedoeling was om uit deze gelden subsidiën in eens ter bestrijding der op- en inrichtingskosten aan de lokale banken toe te kennen, en wel bij oprichting van vereenigingen, als zedelijke lichamen ƒ 75,— en bij coöperatieve vereenigingen, wegens de meerdere kosten, ƒ 100,— meer. Als eisch werd echter gesteld, dat de statuten door den Minister goedgekeurd moesten zijn en dat de betreffende lokale bank zich bij een der Centrale banken aansluiten moest. Op de Staatsbegrooting voor 1900 werd wederom ƒ 4 000,— voor dit doel uitgetrokken, thans echter met de aanwijzing dat ƒ 1 300,— en ƒ 950,— daarvan ten goede zouden komen respectievelijk aan de Utrechtsche en Eindhovensche instellingen. Als voorwaarde werd nu gesteld, dat de subsidiën alleen mochten gebruikt worden tot dekking van kosten van administratie en inspectie, dat jaarlijks de balans en de winst- en verliesrekening aan de Regeering moesten worden overgelegd en dat de Centraal banken, wat haar beheer betreft, zich moesten stellen onder toezicht van een gediplomeerd Nederlandsch accountant.

Behalve deze beide door het Rijk gesubsidiëerde Centraalbanken, wier doel is uitsluitend den landbouw betreffende belangen te bevorderen, zijn verschillende boerenleenbanken aangesloten bij de Naamlooze Vennootschap Centrale Bank voor landbouw en nijverheid te Amsterdam.

Deze bank, waarvan de Statuten, voorkomende in de Staatscourant van 28 April 1900, goedgekeurd zijn bij Koninklijk besluit van 17 April 1900, Nquot;. 39, heeft ten doel o. a.:

het verleenen van krediet aan den landbouw tegen hypothecaire zekerheid, borgstelling, onderpand van fondsen en andere deugdelijke zekerheidsstelling; het voeren van administratie, het disconteeren van deugdelijk handels- of ander waardepapier, ook dat afkomstig van Nederlandsehe coöperatieve vereenigingen, voorschot- of leenbanken ten behoeve van den landen tuinbouw;

het scheppen of bevorderen van toestanden, die het verkrijgen van landbouwkrediet kunnen vergemakkelijken ;

het tot stand brengen van naamlooze vennootschappen en het verleenen van steun bij de oprichting van coöperatieve vereenigingen en van andere ondernemingen van landbouw en nijverheid ;

het verknopen van in consignatie gegeven produkten ;

alles wat verder geacht kan worden tot bankzaken te behooren en nuttig te zijn, ten einde eene den landbouw en de nijverheid bevorderende centrale kredietinstelling aan haar doel te doen beantwoorden.

Gelijk hieruit blijkt, is er inderdaad veel overeenkomst tusschen het doel van deze Centrale Bank en de beide genoemde Centrale Banken te Utrecht en te Eindhoven, doch een kardinaal verschil ligt er, door de wijze van oprichting, in het wezen. Terwijl toch de beide banken te Utrecht en te Eindhoven Coöjieratieve Vereenigingen zijn, en dus bestaan uit de deelnemende leden, die al de lasten en lusten voor eigen rekening en risico hebben, is de Centrale Bank te Amsterdam een naamlooze vennootschap ten dienste van het landbouwbedrijf, en worden de winsten en verliezen gedragen en geleden alleen door aandeelhouders, die de zaak op touw gezet hebben of later eigenaren der aandeelen zijn geworden.

Daarom wordt hier niet verder ingegaan op den inhoud der statuten, doch zij het voldoende mede te deelen, dat de bank te Nijmegen en te Tholen bijbanken heeft, nog elders zulke tracht op te richten, het toezicht op haar administratief beheer aan een gediplomeerd accountant opdraagt en dat bij deze Bank aangesloten zijn:

de Coöperatieve Boerenleenbank te Amstelveen, de Coöperatieve Volksbank te Alkmaar, de Coöperatieve Landbouwersbank en Handelsvereeniging te Barneveld en die te Bennekom.

Ook te Kampen is een vereeniging, waarvan de Statuten, voorkomende in de Staatscourant van 23 September 1896, goedgekeurd zijn bij Koninklijk besluit dd. 14 Augustus 1896, N’. 40 en welke onder den naam «de Boerenbond» zich ten doel stelt den financiëelen en economischen toestand der landbouwers en veehouders in de gemeente Kampen te verbeteren.

Zij tracht dit doel te bereiken door:

• a. het verleenen van onderlingen steun en voorlichting ;

• b. het houden van vergaderingen tot besprekingen van gemeenschappelijke belangen ;

• c. vele gegronde bezwaren in het pachtstelsel zoeken te doen ophefien ;

• d. den gemeenschappelijken aan- en verkoop van veevoeder, meststoffen, enz. te bevorderen ;

' e. middelen aan te wenden, die kunnen leiden tot den bloei van het landbouwbedrijf;

ƒ. het aanknoopen en onderhouden van betrekkingen met maatschappijen en vereenigingen op landbouwgebied.

Ieder landbouwer en veehouder kan lid worden van dezen Boerenbond, mits hij meerderjarig en «in een der 5 eerste wijken van Kampen» woonachtig zij en niet gedeballoteerd worde. Deze Vereeniging heeft dus geen afdeelingen elders. Van eenig verband met een der genoemde Centrale Banken te Utrecht, Eindhoven of Amsterdam is niet gebleken.

In het Algemeen Register zijn, behalve de genoemde Centrale Instellingen, vermeld in Noord-brabant 36, in Gelderland 7, in Zuidholland 5, in Noordholland 17, in Zeeland 1, in Utrecht 3 en in Limburg 16, — in het geheel derhalve 85 boerenleenbanken, waarvan volgens de verslagen der Centrale Banken op 31 December 1900 aangesloten waren bij Utrecht 25, bij Eindhoven 46 en bij Amsterdam 1.

Slechts 25 van deze 85 boerenleenbanken hebben opgaven voor deze statistiek verstrekt en ten deele nog onvolledige.

De volgende jaargangen zullen echter, naar verwacht mag worden, ook met betrekking tot deze instellingen vollediger zijn.

Voor dezen jaargang is het derhalve niet mogelijk cijfers te geven, die een volmaakt beeld zouden geven van den omvang der werkzaamheid der lokale Boerenleenbanken. Alleen biedt een overzicht, gevoegd bij het jaarverslag over 1901 van de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank te Eindhoven, enkele cijfers, die eenig denkbeeld geven, althans voor zoover de bij deze Centraal Instelling aangesloten Leenbanken betreft, van die werkzaamheid buiten de operaties met de Centrale Bank zelve, welke cijfers reeds elders (blz. XlXj vermeld zijn.

SPAARKASSE HST.

In dezen jaargang komen gegevens voor van 16 spaarkassen tegen 10 in den voorgaanden jaargang. Die van de Gastelsche beetwortelsuikerfabriek en die te Borne «sparen is zich zelf bewaren» verschijnen thans voor ’teerst, evenals de spaarkas van deBroodbakkersgezellen-vereeniging «Bijstand zij ons doel» te ’s Gravenhage. De beide spaarkassen te Hof van Delft, de spaarkas van de Vereeniging «Nut en Genoegen» te Leiden en de stadsspaarkas te Bolsward, welke vorig jaar geen gegevens hadden verstrekt, hebben dit thans wel gedaan. Voorts ontbreekt de Nutsspaarkas te Doesburg, waarvan voor den jaargang 1899 wel gegevens ingekomen waren en ontbreken ten slotte, evenals vorig jaar, de spaarkassen te Ermelo, Franeker, Menaldumadeel en Warffum.

Om vergelijkbare cijfers te kunnen mededeelen zijn derhalve hier geëlimineerd, evenals bij de spaarbanken, die instellingen, die niet in beide jaren opgaven verstrekt hebben, voor zoover niet opheffing of oprichting der spaarkas daarvan oorzaak was.

Vergelijkt men de beide jaren met elkaar, dan ziet men:

De staatjes 17 en 18 geven een overzicht van de Winst- en Verliesrekening betredende het jaar 1900; slechts 10 instellingen hebben voor deze rekening gegevens ingezonden.

IST.

Het aantal instellingen, dat dit jaar gegevens verstrekte, was 76, terwijl dat voor 1899 slechts 61 bedroeg. De volgende instellingen hebben voor dezen jaargang geen gegevens verstrekt, na dit voor den voorgaanden wel gedaan te hebben: de Nutshulpbank te Doesburg, de Hulpbank der Ver-eeniging tot Plaatselijk Nut te Zaandam, de coöperatieve Voorschotvereeniging en Spaarbank te Middelburg, en de Hulpbank te Assen.

Daarentegen zijn opgaven ingekomen van de volgende instellingen, die vorig jaar geen inlichtingen verstrekt hebben: het Leenfonds der ’s Gravenhaagsche afdecling der Maatschappij tot Nut der Israëlieten in Nederland te ’s Gravenhage, de Hulpbank te Delft, de Spaarkas en Hulpbank van de coöperatieve Vereeniging «Dordrechtsche Schildersbond» en de Nutshulpbank, beide te Dordrecht, de Vereeniging «Hulpkas voor Israëlieten» te Leeuwarden, de Hulpbank «de Volksbank» te Dantu-madeel, de coöperatieve Voorschot- en 'Spaarbank voor de dorpen Hardegarijp, Rijperkerk en Tietjerk te Hardegarijp, de coöperatieve Landbouwersbank en Handelsvereeniging te Lonneker, de Nutshulpbank en de Vereeniging tot oprichting en instandhouding der Hulpkas voor Israëlieten, beide te Groningen, de Volkscredietbank te Veendara en de Volksbank te AVinschoten.

Voorts zijn voor het eerst in deze statistiek vermeld opgaven van de Arnhemsche Volksbank te Arnhem, de coöperatieve Voorschot- en Spaarbank voor Uitgeest e. o., de ürsemmer Spaar- en Voorschotkas te Ursem, de coöperatieve Voorschot- en Spaarbank «St. Anna Parochie» te ’t Bildt, de Hulpbank genaamd «Leenfonds» te Groningen, de Drentsche Landbouwcredietbank te Hoogeveen en de coöperatieve Voorschot- en Spaarbank te Eysden en zijn in het Algemeen Register voor het eerst vermeld de navolgende Hulpbanken, hoewel gegevens van haar niet zijn ingekomen: de Israë-lietische Hulpbank te Arnhem, de Boskoopsche Spaar-, Deposito- en Hulpbank « Boskoop » te Boskoop en de Dedemsvaartsche coöperatieve Spaar-, Hypotheek- en Voorschotbank te Avereest.

In de hier volgende recapitulatieve overzichten zijn, op overeenkomstige wijze als hiervoren met betrekking tot de Spaarbanken en Spaarkassen vermeld, de jaren 1899 en 1900 vergelijkbaar gemaakt.

Het volgende staatje geeft een overzicht van de aantallen voorschotten:

Door het laatste staatje wordt tevens aangeduid, dat van het op voorschotten afgeschreven bedrag per ƒ 1000,—.

Niet door alle hulpbanken zijn voor de Kapitaalrekening en die van Winst en Verlies gegevens verstrekt ; in 1899 door 53, in 1900 door 66 instellingen.

De beide volgende staatjes geven een blik op de Activa en Passiva der Hulpbanken op het einde van het jaar.

Tabellen 24 en 25 geven een overzicht van de Baten en Lasten volgens de Winst- en Verliesrekening.

XXVI

Hierbij dient rekening te worden gehouden, dat in deze opgave niet begrepen zijn voor 1899 31575 en voor 1900 29012 panden, waarvan niet bekend is of de lossing plaats gevonden heeft binnen 8 dagen of na langer tijdsverloop.

Het volgende staatje geeft een overzicht van de bedragen der beleenersrekening.

XXIX

Wat de verkoopingen-rekening aangaat, zij hier opgemerkt, dat in dezen jaargang wederom, evenals in dien van 1899, niet alleen opgenonien zijn de verkoopingen van panden, wier opbrengst een tekort of een overschot lieten, maar ook de verkoopingen van panden, welker opbrengst het voorschot met rente en onkosten juist dekten en dus noch een overschot, noch een tekort lieten.

Onderstaand staatje geeft een overzicht van de verkoopingen.

Blz. 9

staat

in kol.

2, bij n’. 217 : »

lees: Anna Paulowna.

» 11

»

», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»

7, » nbsp;nbsp;nbsp;” 268 : -|—

gegevens enz.

14

»

7, » nbsp;nbsp;quot;nbsp;334:

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

- 114

»

» »

9, » 1898 : 2 049 007,75

.. nbsp;nbsp;nbsp;3 048 279,23.

114

»

n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,)

10, » 1899 : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 079,70

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207 970,58.

» 185

rgt;

» de

noot: van drie inleggers enz.

» van de kostwinners van drie inleggers enz.

« 238

» kol.

15, bij n’. 503: 62,70

» nbsp;nbsp;nbsp;62,07.

1 s al

•*1 'o

1.

Naam der Gremeente.

2.

Naam der plaats van vestiging.

3.

.S

c

c rt Pgt;

4.

o

Ö g

lt;=

Ü «5

■lt;

5.

Naam der Instelling.

6.

Aanmerkingen.

7.

Noordbrabant.

1

’s Hertogenbosch.

—

1820

1,1

Spaarbank v/h Bepartement ’s Hertogen-

bosch der Maatschappij tot Nut van ’t

Algemeen.

2

75

1893

1,1

Vereeniging „de Katholieke Spaarbank”.

3

—

1872

1,1

Hulpbank v/h Bept. ’s ITertogenbosch der

M. t. N. V. ’t Alg.

4

55

—

1853

1,1

Gemeentelijke bank van leening.

5

Acht.

—

1898

1,1

Vereeniging Boerenleenbank.

Gegevens omtrent deze instelling werden

niet verstrekt.

6

Almkerk.

—

1877

1.1

Spaarbank v/d Ver. tot bevordering der

Spaarzaamheid.

7

Bakel.

Milheze.

1899

1,1

Boerenleenbank.

Gegevens omtrent deze instelling werden

niet verstrekt.

8

Berkel.

—

1899

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

9

Berlikum.

—

1900

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

10

Best.

—

19C0

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

11

Beugen.

—

1899

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

12

Boxtel.

—

1897

1,1

Coöperatieve Boerenleenbank.

13

Breda.

—

1829

1,1

Spaarbank v/h Bept. Breda der M. t. N.

V. ’t Alg.

- 14

_

1889

1,1

Hulpbank v/h Bept. Breda.

Gegevens omtrent deze instelling werden -

niet verstrekt.

16

55

—

1830

1,1

Gemeentelijke bank van leening.

16

Bieden,

_

1899

1,1

Boerenleenbank.

Gegevens omtrent deze instelling werden

niet verstrekt.

17

Eindhoven.

—

1898

1,1

Coöperatieve Centrale Boerenleenbank.

Als boven.

18

Etten.

•—

1899

1,1

Coöperatieve Boerenleenbank.

Als boven.

19

Gastel (Oud en

—

1891

16,5

Spaarkas der Gastelsche beetwortelsuiker-

Nieuw).

fabriek.

20

Geldrop.

—

1897

1,1

Coöperatieve Boerenleenbank.

Gegevens omtrent deze instelling werden

niet verstrekt.

21

55

—

1900

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

22

Heesch.

—

1897

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

23

Heeswijk.

—

1897

1,1

Boerenleenbank.

Als boven.

24.

Heeze.

—

1897

1,1

Coöperatieve vereeniging boerenleenbank.

Als boven.

25

Helmond.

—

1874

1,4

Spaarbank genaamd „de Spaarkas”.

Als boven.

S g

1.

Naam der Gemeente.

2.

Naam der plaats van vestiging.

3.

ti)

•S

S'g o

c

4.

c . •

g «

C3

g 1

C

5.

Naam der Instelling.

6.

Aanmerkingen.

7.

g s

Sg) 'S

1.

Naam

der Gemeente.

2.

Naam der plaats van vestiging.

3.

bc

c

«3

4.

c

.C3

a «V

3

Naam der Instelling.

____________________________6.

Aanmerkingen.

7.

80

Gendringen.

Rtten.

1900

1,1

Coöperatieve boerenleenbank.

Gegevens omtrent

deze instelling werden

106

Zutphen.

—

1866

1,1

Naaml. Vennootschap Spaarbankvereeniging.

Netterden.

1898

niet verstrekt.

- 107

11

—

1860

1,1

Hulpbank v/h Dept. Zutphen der M. t. N. V. ’t Alg.

81

1,1

Coöperatieve boerenleenbank.

82

Groenlo.

—